Skip to main content

Full text of "Medicae artis principes, post Hippocratem & Galenum. Graeci Latinitate donati, Aretaeus, Ruffus Ephesius, Oribasius, Paulus Aegineta, Aëtius, Alex. Trallianus, Actuarius, Nic. Myrepsus. Latini, Corn. Celsus, Scrib. Largus, Marcell. Empiricus. Aliíque praeterea, quorum unius nomen ignoratur. Index non solùm copiosus, sed etiam ordine artificioso omnia digesta habens. Hippocr. aliquot loci cum Corn. Celsi interpretatione"

See other formats 


f  }\ 
K     jc.  Sk  / 


JVb. 


THE 
LIBRARY  OF  THE 

OP  J 

MARYLAND.  | 

t    ^ 

VLJiTES.  | 


Digitized  by  the  Internet  Archive 
in  2014 


https://archive.org/details/medicaeartisprin02unse 


•  r 


0£ 


*  r 


■f 


41 


I 


r 


w 


p 


I 


ORIBASII  SARDIANI  MEDI- 

ci  longe  excellentiffimi  opera,tnbus 
tomis  digefta, 

Joanne  Baptifia  Rafario  interprete, 

PRIMVS  HABET 
Synopfeos  ad  Euftathium  filium  libros  nouern^ 
quibus  totaMedicina  in  compendium 
reda&a  continetur. 


AA  A.i. 


m 


COSMO    MEDICI    ILLV  STRISSI  M  O     ET    E  X- 
cellentilTimoduciFlorenti:c,  loanncs  Baptifta  Rafarius  No- 
uancnfis  medicus    S.  P.  D. 

v  v  m  mihi  ab  ineunte  xt&tc  perfuafiffem,  Cofme  Medice  dux  maxime  ,  nihil  ingenii  exerotatio- 
i»  ritftu^ifTque  literarum  effe  pra:ftantius,  mhilque  effe  homini  magis  pr  oprium  quam  pro  virili  par- 
b  te %mt"fcbu^yM;odefle:ita  femper  ln  literisfum  verfatus,vt  quoad  eius  fieri  a  me  poflet,publica»  omniu 
vtil.itaiiVpimilerem.itaque  &libellos  aliquod  admodum  adolefcens  de  Graxis  Latinos  feci,  &  Grx- 
cas'iite^3*s  multcs  annosin  academiaTicinenfi  publice  docui :  quo  etiam  munere  inhac  vrbe  clarif- 
>  fima  nuncfungor.  Quumque  ardercm  incredibili  defiderio  vt  aliquod  mearum  vigiliarum  munus 
in  tuo  nomineappareretjVt  quoniam  tuo,maioriimque  tuorum  beneficio  litera-  fcientixque  omnes,qux  iamdiuexu- 
les  in  tenebris  iaccBant,reftitutar,atque  in  Iralix  luce  collocata:,&  ad  fummum  gradum  euccla:  fuerunt ,  aliquam  ribi 
ego  quoquegrati  animi  mei  fignificationem  darem ,  vt  id  poflem  efficere  ,  mihi  fuppeditauit  Nicolaus  Sammiche- 
liusNouocomenfis.vir  priftantiffimus&fingulari  medicin*  multarumque  artium  ac  fcientiarum  cognitione  orna- 
tiflimus.Is  enim  quum  fciret  ea  qua:  fnfa  latius  antiquiores  mcdici  pei  fequuti  effent ,  omnia  ab  Oribafio  vnum  in  vo- 
lumenerudite  diligenterq;  fuifle  reda£ta,vt  vno  quafiaipechi  quilibet  totam  medicinam  intueatur,  mihi  perfuafit  vt 
eum  librum  latinitate  donarem.quod  vt  maturius  facerem,codicem  fuam  peruetuftum,quem  olim  exGra:cia  dcpor- 
tauerat,mihi  accommodauir.Quumque  isliber  ad  eundem  qui  author  ipfiusconfectionis  fuiffet,  quafi  iurequodam 
eflet  deferendus,ipfe  Princeps  admonere  me  caepit  atque  hortari  ne  tibi  id  quod  fciret  me  iandiu  animo  exoptauifle, 
deberem  diutius.-quinetiam  mihi  vrgendam  effe  hanc  occafionemneque  vllam  reperiri  meliorem  polTc  confirmauit. 
Quod  quii  vir  fumma  virtute  &  humanitate  Petrus  Carnefeccus  tui  obferuantiffimus  ex  me  cognoui(iet,ita  approba- 
uit,&confilium  hoc  commendauit,&  vt  ineoomnino  peiftarem.ampliflinns  verbis  admonuit ,  vt  licet  ego  non  tflc 
mihi  properandum  ftatuiffem,quanquam  hoc  valde  cupiebam,taiTien  eruditifrimorum  hominum,&  quibus  me  cha- 
riflimum  efle  fentirem  ,  hortatu  ac  fuafu  faclus  fim  promptior.nam  prxter  rationes  quas  ipfi  affercbant ,  videbam  ego 
multas  caufas  effe  quamobrem  Oribafius  mcdicus  tibi  effet  dedicandus .  Etenim  prxterquam  qubd  tanta  fit  nominis 
tui  celebritas  atque  fama,tantaque  fuerit  vfque  a  puero  de  te  concepta  opinio,re  poftea'confirmara,&  facla  in  dies  ma 
ior,vt  non  modb  tua  feliciffimaRefpub.te  vehementer  diligatatque  obferuet,fed  etiam  vt  omnes  mortales  te  maxi- 
mopere  admirentur.quum  omnes  vno  orefummam  prudentiam  tuam  ,  &  in  ifta  Repub.adminiftranda  xquitatem 
commendent.mores  tuos  optimos  celebrent,temperantiam  in  te  ita  fufpiciant,vtlicet  in  vrbe  pulcherrima  &in  omni 
genere  deliciarum  affluenti,fumma  cum  poteftate  fis,ita  tamen  fcmper  vixeris  vt  non  modo  crimine,fed  etiam  fulpi- 
cione  omnino  carueris:&  te  quafi  numen  quoddam  in  hac  mundi  fede  ad  vfus  hominum  bonorum,&pra:fertim  eoru 
qui  inliteris  tempus  operamquefuam  potuint,diuinitus  collocatum  venerentur.Qua:dam  etiam  non  mediocris  inter 
medicum  &  Medicem  intercedit  fimilitudo.nam  vt  medicus  corporis  morbos  profligat,  vt  animi  fedes  ac  domiciliu 
conferuetunita  Medices  animos  fanauit ,  vt  fe  vna  cum  corporibus  tueri  &  conferuare  diutius  poffinr.atque  ( vt  de  te> 
duxmaxime,  tuifquemaioribusfimul  verba  faciam)id  cognominis  Dei  optimi  maximi  voluntatc  vobis  fuiffeimpo- 
litum  videtur.Quum  enim  totam  fere  Itaham  barbaries  quxdzm  occupaffet,vt  litera:  omnes  iacerent,  artes  fordefce- 
renr,fcientia:  contemptui  ducerentur,vt  vix  vllum  effet  earum  veftigium,militaris  denique  difciplina  ita  effet  dcfpe- 
fta  vt  Italiomniumignauiffimi  haberenturita  vos  omnia  reftituiftis ,  omnia  inftauraftis,  omnia  deniqueamortead 
vitam  reuocaftis,vt  quemadmodum  refolutos ,  attonitos ,  &  eos  quorum  mens  caligine  quadam  oppreffa  munere  fuo 
non  fungitur,mcdici  curant.&hominum  falutem  cuftodiunt:ita  voslanguidos  &  propc  iactntcs  ercxiftis,  enerucs  ro 
buftos  reddidiftis,ftupidos  excitaftis,renebras  ex  animishcminum  expuliftis,&a  barbarie,qua:erat  rerii  omniumper- 
nicies,  hberaftis ,  vt  veftra  virtute  veftroque  beneficio  omnia  priftino  nitori  &  decori  fuerint  reftituta.quas  in  res  tu 
nunc  etiamfic  incumbis  vt  non  modb  ab  optimis  fummifqueprincipibus  oiigincm  ducere  ,  &  a  Ioanne  Medicecla- 
riflimo  fortiffimoqueImperatoregenituseffevidearis,fedficut  virtutem  ,  ita  etiam  gloriam  eorum  omnium  longe 
fuperes:quod  quidem  res  quamplurimx  a  te  praclariflime  geftx  ,  innumera  fan&iflimaque  inftituta  tua,&  ingcniuia 
omniliberali  doctnna  politiffimum,&perpetuum  ftudium  in  homines  eruditos,perfpicue  declarant.qua:  omnia  pro- 
pterfingularem  meam  erga  te  obferuantiam  nunc  libentiffime  explicarem,nifi  imparcm  faclis  orationem  meam  fu- 
turam  planefcirem,&Oribafiusmeadmoneret  fe  ideo  compendium  hoc  confcripfiffe  ne  liber  in  ingens  volumen 
excrefceret:&  tu  denique  maximarum  rerum,&  iftius  optima;  Reip.adminiftrntione,&  rei  militaris  negotiisfis  impe- 
ditus.vtmulta  huiufmodi  legere  non  poflis.  Qiiamobrem  te  maiorem  in  modum  rogo  vtOribafium  in  fidem  amici- 
tiamque  tuam  fic  recipias,vtquamuis  Iulianum  eruditiflimum  Imperatorem  cui  charus  fuir,amiferit,nunc  tamen  hac 
multo  meliorc  patroni  c5mutatione  gratuletur:&  quxfo  vt  hanc  animi  in  te  mei  propenfionem  ita  accipias,vt  ab  ho- 
mine  qui  rcphnimum  coht&  obferuar  profectam  putes  nec  huius  opufculi  exiguitatem,fed  animu  quo  nomini  tuo 
confecratur,xftimesatqueperpendas.Cura  vt  valeas.    VenetiisjCalend.Decemb.  m.    d.  liii, 


< 


J 


PRIMI  LIBRI 


ENTVM. 


Primo  libro  continentur  ea  qua?ad  bonam  valetudinem  tuendam  pertinent  ,de'queexercitationibus  &  euacu.i- 
tionibus  qux  viris  muhcribufque  conueniunt:&  de  aeVc,fudotibu!>,balriei!>naturalibus&arteparatis,  cataplafrwa- 
tis,  dropacibus,  fin.ipifmis,&  iis  qujc  ruborem  inducunt,agitur.fil  us  vero  cipita  funt  h*c, 


Prxfatioadfilium, 

De  fri&ionepracparante,  Cap.i. 

De  exercitationibus,  Cap,  1 1  • 

De  generibus  exercitationum,  Cap.  1 1 1  • 

Defridiione,  Cap.mi. 

De  vociferatione,  Cap.v. 

De  rebus  venereis,  Cap.vi. 

De  vena:fe£tione,  Cap.v  1 1 . 

Deiterata  f.uiguinis  miffione,  Cap.viK. 

Quantum  fanguinis  mittendum  llt.  Cap^ix. 

Qur  vcnafit  fecanda,  Cap.x. 

De  tempore  venx  fecandx,  Cap.xi. 

De  arteriarum  fe&ione,  Cap.  X  u. 

De  cucurbitulis,  Cap.xm. 

De  fcarificatione,  Cap.xmi. 

Dc  hirudinibus,  Cap.xv. 

Dc  purgatione,  Cap.xvi. 

Qus  per  inferiores  parres  purgcnt,  Cap.  x  v  1 1 . 


Devomitibus,  Cap.xvnr. 

Declyftenbus,  Cap.xix. 

Deglandibus,  Cap.xx, 

Dc  ns  quibus  caput  purgatur,  Cap.xxi. 

Q^ia:  menftruaspurgationesducant,  Cap.xxii. 

Sudoresmouentia,  Cap.xxni. 

De  aere,  Cap.xxim. 

Defomentis,  Cap.xxv. 

De  cataplafmate»  Cap-xxvi. 

Delotionibus,  Cap.xxvn, 

De  baineisinduftriaparatisj  Cap.xxvirr. 

De  balneis  pernafcentibus,  Cap.xxix.' 

Dedropacibus,  Cap.xxx. 

Definapifmo,  Cap.xxxi. 

De  infeffu  in  folio  ex  oleo,  Cap.xxxi  li 

Deingteffuinhydrelauim,  Cap.xxxiu. 

De  remediis  metafyncriticis,  Cap.xxxmii. 

Qus  ruborem  inducant,  Cap.xxxv, 


ORIBASII    SARDIANI  SYNOPSEHS 

ad  Euftathium  filium,  liber  primus, 

lodtme  Bdptifni  Rafario  Nouarienfi  tnedtco  wterprete. 


vvm  diuus  Iulianuslmperator  nobis  A 
olim  iniunx;ffet  vtqua:cunque  medici 
pra*ftantiffimi  confcripfiffenr  quac  ad 
tuendam  valetudinem  pertinerent,  v- 
num  in  volumen  redigercmus ,  nos  ea 
feptuagint2  libris  prompro  animo  cq- 
prehendimus.Nunc  vero  quum  tu,Euftathi  fili  fuauifTi- 
me>eaetiam  in  cojtspendium  redigi  cupercs,id  quoque 
impigre  confeci :  fiqujdem  videbam  hoc  non  folum  ti- 
bi,q  lum  iterfaceres ,  fed  aliiseti  m  qui  non  ofcitantcr 
niedicina:  open.ii  dant,maximc  accommodatum  fore.  g 
Qnicunque  cnimin  latis  rnedicina:  fpatiis  vagati ,  ftu- 
diofc  &  diligenter  fein  ea  exetcuerunt ,  hoc  compen- 
dium  habcbunt,qii  jdfarile  eis  f  ppedirabit  ea  qux  fue 
rint  agenda  .  quandoquidcm  qui  hxc  qua:  a  me  breutter 
fummaurnque  dicumor,pcrlegenr,ad  memoriam  reuo- 
cabimt  orv.nia  qiii-  ad  cuiufque  rei  cognitionem  perti- 
nent:&  fict  vt  corum  qu;r  in  vfu  medicinx  verfantur,  fa- 
tis  magna  eis  fuppetatcopia ,  neque  onus  pergrauefc- 
fum  ferant.Ea  autem  morborum  remedia  folurn  deftri- 
bentur  qua:  in  promptu  funt ,  &  parari  facile  poffunr,&  C 
quacunque  medicamenris  &  vidtus  ratione  quodfaeto 
optiseft,pra:ftare  confueuerunt.Departe  vcro  medicina: 
quimanu  medctur,qubd  ea  in  itineribus  tra&ari  diffi- 
cilirer  poffit ,  mentionem  nullam  faciam.ad  eam  enim 
plerunque  opus  eft  machinis  atque  inftiumcntis  quae 
neutiquam  faciltfuppetunt,  quemadmodum  in  frr.clu- 
ris  perfaepe  &  articulorum  luxationibus  contingit.ex 
quibus  qus  folum  manu  curari  qweunt ,  ab  iis  qui  pue- 
ros  corporis  exercirationem  docet,  quiqjathletarii  cura 
gerunt.optimc  reftituuntur.  Hic  igitur  &  alia  otnnia  D 
quxmamium  opera  curantur ,  melius  ab  exercitoribus 
obeunrur.Quocirca  hxc  demandantes  eiufmodi  homi- 
nibus,  eorum  qux  nos  vrgent,  quique  diutiusconful- 


tanditempus  non  concedunt,  curatiofles  qus  medica- 
mentis  &  rarione  vidtus  abfoJuuntur,percenfebimus. 

Dc  fri&ione  pracparante, 
Cap.  1. 

ANte  exercitationes  corpus  rnediocriter  calefacere 
frittione  ex  linreis  oportettmcx  oieo  manibus  nu- 
dis  fncare,donec  corpusprobe  calcfiat  &  molliatur,& 
rubor  f  londus  appareat,&  in  molem  extollatur. 

De  exercitationibus, 
Cap.  11. 

EXercitatio  eft  vchemensmotus.Terminus  vehemen 
tiae  eft  anhtlitus  ad  frequentiorem  alteratio.  Porro 
laboriofx  exercitationes  membra  organica  prarparant, 
&  robuftiora  ad  ad>iones  ,  &  ad  validiffimam  alimenti 
attracCHonem  promptiffimamque  alterationem  ,  &  me- 
liorem  appetuum  proptercalorem  excitatum  reddunt, 
meatus  purganr,&  vehementi  fpiritus  impetu  excremen. 
ta  expellunt.  Quum  igitur  digeftionem  in  corpusadiu- 
uent,ncque  crudorum  neque  incc&orum  ciborum  aut 
fuccovum  in  ventnculo  atque  inteftinis  mulrirudo  fir, 
oportet.periculum  eroim  efletne  antequam  perconco- 
dtionem  vtilesfa&i  effent,in  omnes  animantispartesra 
percntur.ex  quo  perfpicuum  eft  exercitationes  dcbcre 
cibum  prxcedere.  Opportuni  temporis  nota,  vrinae  co- 
lor  eft.qua?  enim  aqux  fpeciem  prafert ,  crudum  adhuc 
effe  eum  fuccum  mdicat  qui  a  ventriculo  fubmitti- 
ti;r:qua:  vero  rufa  btliofaque  eft,  iandudum  conco- 
c"Uim  effe:qua:mediocriter  palletjnuperfacxajconcccrio 
nis  fignum  eft.  ac  tuncquirlem  adcunda eftcxercitatio, 
eieftis  tamen  priusexcrertientis  qux  in  vcfica&  ventre 
contincntur. 

AAA.ii, 


ORIBASII 


8 


De  geiieribus  exercitationis, 
Cap.  iii. 

OMnium  exercitationum  commune  illud  eft  vt  ani- 
manti  caloris  incrementum  cx  ipfis  excitetur.  Ex 
fingulis  porro  exercitationibus  alia  valens  eft  ,  in  qua 
refpiratioeft  violenta  fine  velocit ate ,  qua:  mufculis  & 
neruis  robur  parat.eiufmodi  funf,  fodere ,  &  onere  ma- 
ximofublato,aur  roanere  eodem  in  loco  ,  aut  paululuni 
procedere  .  Decliuesetiam  inambulationes  huius  gene- 
ris  funt ,  vt  fiquis  perfunem  manibus  comprehenfum 
fcandat,&  alia  quamplurima  his  fimilia:aliae  verb  citra 
robur  &  violentiam  pei aguntur ,  cuiufmodi  funt  curfus 
&vmbratilis  armorum  exercitatio  ,  &  quum  duofum- 
mis  manibus  concertant  inrer  fe.quxverb  per  follem  & 
paruam  pilam  fit  exercitatio,eft  compofita  ex  robufti  & 
citata.  quxcunque  autem  exercitationes  robuftx  funt, 
iisomnibusvt  vehemcntibus  vti  poffumus ,  motus  ce- 
leritate  abiefta.  Prxterea  exipfis  exercitationibus  alix 
magislumbos  quam  manus  vel  crura  exerccnr.alix  fpi- 
nam  aut  thoracem  foliim  aut  pulmonem.  Vfqueeb  e- 
xercendum  eft  dum  corpus  intumefcat,&  floridum  fiat, 
motufque  &  prompti  &  xquabiles  &  concinni  edantur: 
mter  qux  fudorem  calidum  commiftum  intueberis. 
Ac  tum  primum  inhibenda  exercitatio  eft  quum  ali- 
quod  horum  fuerit  immutarum  :  veluti  ficontra&ior 
corporis  moles  videbitur,  illico  defiftendum  eft  :  eo- 
demque  modo  fi  floridus  color  euanefcat ,  eftceffan- 
dum.In  motibus  quoquefiquid  remitti  videatur,ftatim 
cft  definendum-.itempjie  in  fudoribus  fiqua  routatio  aut 
in  copia  autin  qualitate  contihgat,  vtfivel  minorvel 


A  crementum  promouent,&  magis  vtile  efficiunt. Animo 
verb  ld  prxftatura  venere  vt lmpeditam  rationis  vim  cx- 
plicet,iramque  vehementem  fedtt.ideo  rit  vt  vcnusme- 
lancholicis,fiquid  aliud,accommodatiffimum  fit  reme- 
dium.  Eadem  integros  fenfus  reddit  eorum  quicunque 
alio  infania:  gcnere  Iaborant:fummc  facit  etiam  ad  mor 
bos  qui  ex  puuita  nafcuntur. Alii  ab  inedia  ad  cibum  f  a- 
cilt  lumendum  redierunt :  alii  a  continuis  pollutioni- 
bus  qux  ln  fomnis  fiebant,  funtliberati.  Naturx  autem 
venereisidonex,funt  calidx  &  humidx :  pra'  caeteris  ve- 
B  rb  quxproniores  advenerem  funt.Minime  omnium  ad 
venerem  facit  victus  exficcans  &  refrigerans ,  atque  setas 
fenilis,tempus  autumnale.  Ergo  vi&us  ratio  humida  & 
calida  inftuuenda  eftdabores  &  cibi  moderati  fint: 
quemadmodum  laboresmoderati,ita  etiam  concubitus 
moderati  conueniunt.  nam  &  ad  rcm  ipfam  incitant  ,&' 
confuctudine  facilitatem  quandam  prxbent.Libido,fi- 
quid  aliud,  alimenti  exubcrantiam  exigit :  ex  quo  fit  vC 
qui  cibi  valdenutriunt,  ii  fint  accommodati.  Atqueex 
pifcibus ,  polypodes  apti  funt.  excitare  enim  venerem 
C  mirum  in  modum  exiftimantur:quicunque  etiam  mol- 
les  carnes  habenr,huius  funt  generis.  Ex  oleribus,ormi- 
num,eryfimum,eruca,&  rapa,hxcquc  vt  medicamenta 
aptafunt:  ex  leguminibus  profunt  fabx,  cicer ,  eruilia, 
phafeli,&pifi:a  quibus  corpus  quum  flafu  impletur, 
tum  verb  etiam  copiofe  alitur.  Ruta  autem  quia  flatus 
difcutit  ac  propellit,ideo  commifcendi  corporis  libidi- 
nem  obtundit.  Vuasego  magnoperc  commendo  :  nam 
&  hume£taflt,&  fpiritu  repleut  fanguinem  qui  impetu 
fertur  in  venerermQui  ad  vcno^m  eft  acceffurus,  recen- 


frigidior  edatur,  erit  itidem  quiefcendum  :  tum  corpus  D  tes  fatietates ,  cruditates  ,  ebrierltes ,  &  famcm  canear 
oleo  perfundendum  ,  &  deinde  vtendum  apotherapia: 
poftremb  autem  apotherapeutica  fridtione  vtendum,  vt 
exercitores  facere  confueuerunt. 

De  propria  friCtione, 
Cap.  i  i  i  i. 

EX  friciionibus  vehemens,denfandi,lenis,rarefacicn 
di  vimhabet.quocirca  ea  corpora  qux  fupra  mo- 
dum  laxata  f  uiuyvehementer  funt  fricanda:qux  conftri- 
clafunt,leniter:quxmediocriterfehabent,in  iis  necve- 
hementi  nec  leni  frictione ,  fed quoad  eius  fieri  poteft, 
-vtroque  extremo  declinato  ,  vtendum  effeperfpicuum 
cft.  Nimia  fri&io  extenuat :  qux  verb  quantitate  media 
eft,nutrit.  Atquehxtrts  differentix  fridtionum  qux  a 
qualitate  ducuntur,tribus  qux  ex  quatitate  exiftunt,  co- 
iunctat,coniugationes  nouem  efficiunt. 

Devociferatione, 
Cap.  v. 

IN  vociferationibus  fuauis  &  lenisvox  nihil  ad  bo- 
nam  valetudinem  confert :  at  fonus  vocum  grauio- 
rum  vtilis  eft:quocirca  in  eo  exerteri  conuenit.  ita  enim 
plurimusaerperinfpirationemattractus  in  corpus,tho- 
racem  atque  ventriculum  extendit ,  &  totius  corporis 
meatus  dilatat  atque  diducit.  Quamobrem  in  lectioni- 
bus  humores  exuberantes excernuntur:ac  in  elatioribus 
quidem  le&ionibus  perfudores:in  fubmiffioribus  verb, 
per  occultum  totius  corporisperfpiratum.Illa  enim  at- 
tenuatione  efficitur  vt  multa  excrementa,  fcreatus,fpu- 
ta,mucus,&pituita  expellantur ,  &  confumantur.nam 
quibus  caloreopuseft  propter  frigiditatem  ,  quodnam 
afferri  accoromodatius  auxilium  poteftquam  idquod 
a&io  refpirationis  prxftat  i  Ergo  fxpe  legendum  eft ,  vt 
toto  corpore  laxato,carnequeraritate  perfufa  ,  arteriam 
cxterbfque  fpiritustranfitus  ftudioferaros  efficientes, 
per  grauiores  vocis  terminationes  modulemur.  Vocis 
actione  neque  temere  nequc  incofultb  vtendu  eft,neque 
etiam  quum  prauorum  corruptoriimque  humorum  ad- 
fuerit  copia.Quinetiam  voxexercedanon  eft  quum  ma 
gnx  &  euidentes  ftomachi  cruditates  apparet,  ne  corru- 
pti  vapores  largius  per  corpus  diftribuantur. 

De  venereis,ex  Rufo, 
Cap.  v  i. 

EX  rebus  venercis  hxc  commoda  funr ,  quod  fuper- 
uacaneum  eft  inaniunt,corpus  agile  rcddunt ,  ad  in- 


coire  enim  cum  excremetis  malum  eft.  Qui  Venereis  vtt 
voluerit ,  optime  vtetur  a  cibo  qui  ad  fatietatem  non  fit 
ingeftus.nam  hocad  vires  confert,&  refrigerationes 
qux  fubfequi  folcnt,minus  ccntingunt.noxium  eft  poft 
laboresconcumbere,  Cauendus  etiam  concubitus  efta 
laffitudine  ,  &  poft  vomitus  qui  prxcefferint,  itemque 
purgationes,&aluifIuxus  recentes:fiquidem  diuturnos 
quandoque  venus  exficcat.  Ita  vehementes  quoquecu- 
piditates  non  laudo:imb  verb  tum  continendum  magit 
E  cenfeo,ac  pvxfertim  iis  quos  morbus  aliquis  infefta. 
De  venx  feCtione,ex  Galeni  fententia, 
Cap.  vii. 

VEnx  fectio  non  foliim  quum  plenitudo  eft,eaque» 
fiue  ad  robur,  fiue  ad  vaforum  quibus  fucci  conti- 
nentur,amplitudinem  pertineat,  fed  etiamfiplenitudo 
nulla  fit,magnopereprodtftinitioinflammationis,qua: 
vel  ex  dolore,vel  ex  plaga,  vel  expartium  corporisim- 
becillitate  oriatur.  Si  magnus  morbus  expectetur ,  fan- 
guis  omnino  mittendus  ent ,  etiamfi  plenitudints  figna 
F  nonadfint,habita  tamen  ratioue  xtatis,  anni,temporis, 
&  virium.Vtrumne  ad  venx  feftionem  omnino  progre 
diendum  eft,in  vtroqueplenitudinis  genere,quum  harc 
ipfa  appareant  in  aliquo  qui  adhuc  confueta  rnunia  ob- 
eat , an  minime neccffe eft ,  quum  nullus magnus mor- 
busimminere  videatur  ?  an  ftatuendum  hocomnino  eft 
vt  in  omnibus  magnis  morbis  neceffe  fit  venx  fectio- 
nem  confeftim  adhiberi  ?  Qui  verb  nihil  eiufmodi  paffi 
funt  ,  omniumque  corporis  partium  conftructionem 
vitio  carentem  funt  fortiti ,  duplici  via  euacuantur:fan- 
G  guinis  quidemmiffione  fi  inviftufint  intemperantes, 
fine  venx  fediione  autem  fi  temperate  vitam  degant. 
nam  &  multa  frictione,  balncifque,  &  ambulationibus, 
atque  aliis  motionibus ,  &  item  vnctionibus  in  quibus 
digerendi  visineft  ,ftatim  exhaurire  pLnitudinem  po- 
terismifi  forte  craffj  melancholiciqucfanguinisabun- 
dantia  tibi  adeffe  videatur,  quandoquidem  tunc  vena: 
eft  facienda  fe&io.  Vbi  autem  crudi  fucci  exuperanr, 
antequam  morbus  ingipiat,euacuabis  ,  fed  cautc-:vbi 
verbfebris  iam  accedit,  non  item.  Siqui  autem  faci- 
H  lc  in  morbos  incidant  ,  nec  tamen  vllum  fymptoma 
appareat,eis  initio  veris  fecanda  vena  eft.  Omnibus 
etiam  quos  fingulis  annis  morbi  qui  ex  plenitudi- 
ne  oriuntur,  in  aeftate  excrcere  folenr ,  ineunte  verc 


SYNOPSEaS    L  I  B.  I. 


nutttendus  cft  fangtiij.ldem  quoq;  faciendum  cft  in  iis 
quieiulaiodi  moiois  vernotempore  cornpiuntur.  Id 
veib  f acere  .uuequam  xftasincipiat,  &  fub  nnem  veris 
cxpediec. 

De  iterata  fa-nguinis  mifsione, 
Cap.  viii. 

IN  quibusmulta  euacuatione  opus  eft,vires  aurem 
mnrmx  lunc,in  iis  partiri  euacuacione  prxftar,vt  quu 
pnrum  (anguinis  dcciaxerimus,iterum,iiq;  lubet,  etiam 
tertfo  eunaein  mittainus:qu,emadmodum  ln  iis  fit  in 
quibus  crudorum  humorum  meftcopia.  Cxtertim  vbi 
ieruefcentis  fanguinis  copia  redundat,  acutifsimam  fe- 
brim  accendens,euacuano  confertim  facienda  eft,  co- 
nandumque  eft  inanire  vfque  adanimi  defjctionem, 
ViriumroOorediligenter  inlpe£to:quemadmodum  fcio 
quilmidam  fex  iubinde  heminas  fanguinis  fuille  detia- 
ttas.  Quaaiobrem  etiam  de  no&e  venam  interdum  in- 
cidere  ne  verearis.  Animum  verb diligenter  adhibere o- 
portet  ad  detractionem  ,  puliustangtndo  dum  fanguis 
adhuc  tltiit,nefortcpro  animi  def.ctione  ,tnortem  af- 
ienetenefcias. 

Q^untum  fanguinis  mittcndtim  fit, 
Cap.  i  x. 

MOrh-i  magnitudo  &  virium  robur  primi  fcopifunt 
mittcudi  languinis.hi  audti  maiorem  euacuatio- 
«e.n  effe  faciendam  indicantmon  aucti,  tantum  eife  di- 
nnntieudum  de  fanguinis  mifsione ,  quantb  illi  mino- 
rcs  iiur  re.iditi.Deinde  expendendum  eft  qualis  fit  ho- 
minis  natura.quibus  enim  venx  amplx  funt,qtiique  me 
dioeriter  funt  graciles,  nec  candidi ,  neq»  tenera  carne, 
eos  copioiitfs  euacuabis  :  qui  Vcro  contra  affecti  funt, 
parcius.  nam  &  parurn  fanguinis  habent ,  &  facile  exo- 
luunttir.tadc  etiam  rationepueris  venaincidenda  non 
ett  viq;  ad  decimumquartum  xtacis  annumtpoft  verb  fi 
copiam  fangumii  ccgefferinr,ternpufqueanni  vernum 
fit,regi6quc  temperata,ac  puer  fit  natura fanguinea,fan 
guinem  minues.id  quod  multoetiam  magis  facies  fi 
grauioris  morbi  periculum  immineat.  Primum  autem 
detrahes  vfque  ad  heminam,ad  fummum.qubd  fi  vires 
firms  effe  nbi  videbuntur,dimidiumadiicies  iterara 
mifsione.  Iam  feptuagenarios  quoque,  quum  vires  ro- 
buftae  fint,euacuabis.Mentem  verb  adhibere  oportet  ad 
fanguinis  mutationcrn  tum  in  colore,tum  etiam  in  co- 
fiftentia ,  ac  prxfertirn  vbi  inflammationis  caufa  vena 
fecetur. 

Quae  veua  fit  fecanda* 
Cap.  x. 

REuulfionis  caufa  venam  fecato  e  directo  partium  ad 
quas  fanguis  fluit,vt  affecto  liene,vena  qux  eft  pro 
pe  annularem  digitum  finiftrx  manus,vel  internacubi- 
n  fecanda  eft.In  lateris  dolore  eam  qux  recla  ad  locum 
affectum  pertinet,incides.  Oculorum  prxterea  dolores 
Vehementes mirum in  modum  fedantur  fi  vena  hume- 
raria  in  cubito  c  dire&o  fecetur.  Sunt  hi  tres  modi  fan- 
guinis  excubiti  vena  mittendi ,  interior,  exterior ,  me- 
dius.Interiorautem  vtiliseft  iis  quorum  partes  quxin- 
fracollum  funr,  patiuntunexterior  verb  iis  qttibus  fa- 
Cies  &  caput  laborant :  medius  deniquead  inferiore;s  & 
fuperiores  partes  eft  accommodatus.  Si  in  venx  fe&io- 
ne  errorcommittatur  ,  in  media  vena  neruus  fubiedtus 
incidetur:eimque,nifi  magna  necefsttas  vrgeat,  fecare 
cauendum  eft.  Humerariam  venam  omnino  fineperi- 
culo  fi.cabis:&  tamen  exhacquoque  nonnulli  diutur- 
nos  dolores  acceperunt:fed  nemini  eorum  qui  ita  fue- 
runt  affec~ti,femel  venafuit  percuila,fed  bis  &  ter  ab  iis 
qui  eam  fecibant  ,pofteaquam  aberrauiffent.  Maxima 
verb  incifione  femel  facta,nemo  inflammationem  nec 
dolorem  fenfitndcirco  citra  timorem  incidenda  eft. 
Magna  verbcura  adhibenda  eftin  fecanda  media-Infer- 
nam  verb  ne  fecemus  danda  opera  eft.  Porro  vt  partes 
memoratx  fedta  cubiti  vena  iuuantur ,  ita  qux  his  funt 
inferiores,hoc  eft  coxa,vefica,&  vterus,  curatur  fedtio* 
neearum  qus  propc  malleolos  &  poplitem  fitx  funt. 
Kenes  ab  vtraque  parte  venarum  fubleuantur.  Inprin- 


D 


cipiis  autem  inflammationum  vena  fecanda  eft  ad  re~ 
.  ueilendimi.In  inueteratis  ,  prxcipue  mittendns  eft  fan- 
guis  cx  ipfis  affeclis  particulis.  Si  ab  ns  non  qucas,a  pro 
pinqms  mittito.In  quibus  aurem  corponbus  nulla  ad- 
huc  particula  affedta  eft,euacuatione'mque  vere  ineun- 
te  ante  molimur ,  vena  omjiis  xque  eft  ad  incidendum. 
accommodata. 

De  tempore  venx  fecandx, 
Cap.    x  i. 

g  T  N  quacunque  diei  nodtifque  hora,animum  attenden 
J.  do  ad  fingularura  accefsionum  in  febricitantibusde- 
clinationem,venamfecabis.In  iis  verbqui  febrem  nou 
habentjhocqtie  indigent  auxilio ,  magnicudo  affedlio- 
nis  ad  quam  venx  fedtione  opus  eft,  fpedtnri  debet.quii 
nihilhorum  aut  vrgeat  aut  prohibeat ,  prxftat  niane 
venam  fecare,interiedto  vnius  horx  fpatio,ex  quo  quif- 
piam  eft  experredtus. Alios  lauari  melius  cft:alios  etiarn 
prius  deambulauiile  :  alios  verb ,  poftquara  nonnullas 
resconfuetas  confeciffent.Vbi  verb  fimplicirer  euacua- 
re  volumus  ,  eodem  etiam  die  iteranda  erit  fedtio:at  in 
quibus  reuellere,fiduobusdeincepsdiebus  fiat,optime 
tiet. 

De  arteriarum  fectione, 
Cap.     X  i  l, 

ARterias  qus  in  temporibus  funt,medici  fecant 
quu  humores  calidi  cxflatuofi  in  oculosconfluut. 
eas  verbqua:  poft  auresfunr,in  vertigini  obnoxiis  ,at- 
que  iis  prxfertim  quos  diuturni  capitis  morbi  calidi  & 
flatuofiexerceanr.lam  vei  bck  in  aliis  quoque  diuturnis 
capitis  morbis,arterias  qux  poft  aures  funt,  iqcidunt:a- 
lii  verbinciderearteriasverentur,quia  fanguinis  fluxus 
difficiliter  fupprimitur,&  quia  quum  fedtio  ad  cicatrice 
vcnit,aneuryfma  efficitur; 

De  cucurbitulis, 
Cap.  xiil. 

CVcui bitularum  vfus  neque  in  principiis  morborum 
adhibetur,  neque  quum  fucci  omnes  arquabiliter 
exuperant  in  corpore:fed  quum  antea  euacuatum  totum 
corpus  fuerit,neque  quicqua  ad  partem  prxterea  fluat, 
opufque  fit  mouere,excutere,&  ad  partes  cxtimas  trahe- 
re.  Neverb  prope  mammas  affiganturcucurbitulx  ,ea- 
uendtim  eft:illapfae  enim  cucurbitulis  nonnunquara 
mammsE,&  inturgefcentes  ,  magna  admodum  difficul- 
tate  auelluntur.quo  quidem  cafu  cucurbitulas  fpongiis 
excalidaaqua  circundarc  oportet ,  fiquidem  ita  remit_ 
tentur:fin  minus,cucurbitulas  perforare  confilium  eft. 

Defcarificationejex  Appollonii  commentariisj 
Cap.  x  i  I  i  I. 
"\ /Enamin  anno  fxpe  incidere  non  effe  accommoda- 
»  tum  puto5quoniam  vnacum  multo  fanguine  fpi- 
ritus  quoque  vitalis  effui"iditur:quo  crebrius  exhaufto, 
tota  corporis  compagcs  refrigeratur,&  omnes  naturales 
aftiones  peius  obeuntur.quocirca  mea  fententia  eft ,  ab 
ignobilifsimis  partibus,  vtpote  acruribus ,  fanguinem 
mitti.  Pra:ftantifsimum  hoc  auxilium  eft  tum  ad  tuen- 
dam  fanitatem,tum  adrecuperandam,quum  auerfa  fue- 
rit.Oculisquoque  diutina  fluxione  opprefsis,  ac  carteris 
affe£tionibuscapitis,itemq;  thoracis  &  angina:,prodeft 
fcarificario.  Conftipationes  autem  quxaliqua  inparte 
fint,locali  fcarificatione  funt  diffoluendx. 

Dchirudinibus,ex  Antyllo, 
Cap.   x  v. 

Hlrudinescaptx  vnum  diem  feruanda: ,  atque  exi- 
guo  finguinealendx  funt.Vbi  vti  volueris,parrem 
cui  applicandx  funt  ,  nitro  fricabis  ,  &  fanguine  lllines 
aut  fouebis  :  hirudincfque  in  aquam  puram  &  tepidam 
iniiciendx  funt,deinde  fumendx,tum  fpongia  excipien 
dar,  &  ftrigmentis  purgandx,  ac  denique  admouendae. 
Intumefcentes  autem  trahcre  non  definent  donecfale 
aut  cinereora  ipfarum  perfpergantur.  Qum  exciderinr, 
fpongiis  fouenduseftlocus.  Sifanguinis  fluxus  perfe- 
ueretjgallam  vftam,autfpongiam  nouam  pice  liquida 
illitam  ,  &  charta»  vftam  aceto  madefactana  appK- 
cato. 

AAA.tii. 


H 


II 


O  R  I  B  A  S  I  I 


12 


De  purgationc,    Cap.  x  v  i. 

SAna  corpora  difticilittr  purganturmam  &  vertigine 
vexantur  actorquentur  ,  fitque  molefta  purgatio,& 
celerius  prxterea  exoluuntur.Qui  igitur  adhuc  valent, 
cafuri  tamen  in  morbum  funt  nifi  prh>s  purgentur,eua- 
cuandi  funt  ineunte  vere.In  comitialihus  verb,  quique 
argre  fpiritum  ducunt,  pituitofos  humores  fubdticedo: 
in  doloribus  verb  articulorum,fi  cu  multo  calore  fint, 
amaram  bilem  ,  fi  cum  tumoribus  frigidis ,  pituifctm. 
Prius  tamc  crafTi  &  glutinofi  humores  attenuadi  feca- 
dique  funt,&  meatus  etiam  per  quoshumores  a  purgan 
tibus  medicamentis  traiiciantur  ac  ducantur ,  aperien- 
di,fi  optima  in  rebus  omnibusfit  fucceffura  purgatio. 
Ergo  in  principio  ferofos  tenuefque  humores  vacuabis: 
crafforum  atque  tenacium,quales  fuapte  natura  funt  pi- 
tuita&  atra  bilis,coco&ionem  expedtabis.  In  iis  autem 
qui  iam  xgrotant  fi  diuturnus  morbtis  eftfuturus,fem- 
per  eftexpeftanda  conco&io  :  at in  acutis,quum  ma- 
tei  ia  turget,  etia  in  initio  potes  medicamctum  prxbe- 
re,idque  magnacum  animaduerfione,quu  humores  in 
motu  funt,  prxcipites  feruntur  ac  fluunt.  Quicunque 
autem  in  aliquam  partem  decubuerunt,ii  neque  vllo  a- 
lio  auxilio  mouendi,neque  medicamento  purgadi  funt 
priufquam  fuerintconco&i,quo  etiam  tempore  crifis 
efficitur.Quum  verb  medicamenta  purgantia  ventricu- 
li  os  Ixdant,  excogitatum  eft,  odorata  eiufdem  admi- 
fcere,vt  nefolancve  fincera  ipforum  vis  ventriculios 
attingat. 

Qux  per  infernas  partes  purgenr,quibus 
vtamur,   Cap.  x  v  i  i. 

ELleborus  niger  bilem  &  pituitam  per  aluum  ducit 
fcammonia  admifta.Si  purgaremitius  ve!is,fatise- 
rit  ellebori  radices  ficcas  ad  drachmas  duas  incidere,vi 
noque  dulci,aut  oxymelite  perfpergere  ,  deinde  in  lcn- 
tibusautptiffanacoquere,  vel  cumiuregallinx  forbe- 
dum  dare:fcammoneae  verb  tres  oboli  poffunt  elleboro 
admifceri.  Prxftat  autem  iucundiratis  gratia,  anifi  &  pe 
trofelini,&  dauci  parum  ellcboro  adiungere.  Cni- 
diuscoccus  pituitam,  &  bilem,  &  aquofa,&  pleraque 
expurgat:  eft  autem  ferucs  &  acutiffimus  ad  purgandu. 
Dantur  eius  grana  triginta:fi  lenius  purgare  velis,vigin 
ti:cortex auferendus  eft  :  internaque  pars  cum  melle  & 
polenta  trita  prxbetur,aut  in  melicrato  potui  datur,fed 
cum  vino  melius  bibitur.  A  potu  verb  parum  olei  ab- 
forbeto  ne  fauces  exurat :  fumitur  etia  ex  melle  cofto, 
granacontrita  melleillinendo.  Mercurialisfite- 
n,«rafolia  deco&a  comederis,abunde  ftercus  expellet: 
£  verb  deco&um  vino  admiftum  bibas,valentiusaluus 
deiiciet.  Polypodium  pituita ,  bilem  &  aquofa  edu 
cit,radicis  darur  drachmx  dux  affufx  aqua  mulfavel  a- 
quaJNon  peffime  etiam  fuper  falfamentum  dtraditur, 
&  ante  prandium  comeditur.Radix  quoque  in  ptiffana 
aut  Callinaceo  iure  incoda,  citra  molcftiam  purgat. 

Colocynthis  pituitam  &  bilem  puram  cducit.  da- 
turniedullx  interioris  drachma  vna  ex  aqua  mulfa.Si 
mitiorpurgatio  quxratur,  colocynthidos  (emcn  eiici- 
to,in  corticem  vinum  dulce  perfundito,fub  molli  cine 
recoquitovfquedum  probe  concaluerit, idque  potui 
datoiisquibusnonvehementipurgatione  opuseft,  & 
quibus  liuida  exanthemata  percutim  efflorefcunt. 

Aloenon  acriter  purgat,ftomacho  accommodatiffi 
ma  eft-Satiseftdaredrachmasduas  cum  aqua  mulfa.  pi 
tuitam  &  bilem  ducit.  Sumi  etiam  commodc  poteft 
quotidie  a  cana.pertrafitenim,neq;  cibos  corrumpir, 
prxterea  neque  fitim  neque  famem  inducir.  Tritam  a- 
loc  fucco  brafficx  excipe,  &  catapotia  ad  ciceris  aut  fa- 
bxmagnitudinem  confice-.exiis  duoaut  tria  fumito, 
vt euacuandi  neceffitas  fit.Potes  etiara  cum  rcfina  cata- 
potia  conficcrc,&  cum  melle  cotto,  rette  quoquefca- 
moneam  admifcebis.  Epithymum  atram  bilem  pi 
tuitamqueeducit.  Dato  eius  triti&  cribrati  drachmas 
binas  cum  vino  dulci,aut  plus  eo  cum  melle,  falem  ad- 
mifcendo.Confert  flatuofis  ,&  hypochondriacis  affe- 
dtionibus,&cruditatib9,&quibusiecur  grauatur,  qui- 
que  difficiliter  fpiranr.      Agaricum  pituitam  &  bilc 


A  purgat,& non  acute.Daturdrachmx  dux  ex  aqua  mul 
favcl  oxymelire.  tuphorbium  a^uofa  &  biliofa 
copiofc  cducit,dftque  eorum  quac  norim  acuuflimunv 
atque  ardentiflimum.Hoc  quidem  hydropicis,  colicii- 
quc,&  iis  qui  ventres  frigidiores  habcnt  conuenit,  fcd 
crteros  vehemcnter  perturbat,fitimqHeaffert.Odoratu 
aliquod  femen  mifcendum  ei  eft  :  bibendum  ex  meli- 
crato  ad  rres  obolos.  Cnicus  pituitam  &  bilem,fcd 
non  vehemcter,purgat.  Seminis  triti  fuccus  excolan- 
dus  eft,&  lure  gallinaceo  admixto  forbendus.  Quidam 

B  anifo,melli,amigdalifque  commilcent ,  &  citapotia  ad 
arquatos  conficiunt  :  huius  quatuor  drachmx  fuffi  - 
ciunt.  Scammonea  nullaparte  fuperatur  ab  iis 

qux  agitant&  commouent  ,  neque  ln  acrimonia  ne- 
que  in  viribus :  ftomachi  dolorem  adfert  ,  graueo- 
lens,  infuauis  &  valde  fiticulofa  eft:  ex  quofct  vt  ali- 
qui  non  incommodealoen  ei  niifceant,&  ita  prxbeant: 
alii  vcro  addat  thymi  corr.a&  falcm,aliifemina  odora- 
ta.Pituitam  &  bilem  vehementereducit.-datureius  pu- 
rx  drachma  vna  ad  fummum.  Si  vomitus  inftent ,  apiu 

C  accto  intingendum  ac  mandcndum  cft,  itcmque  oliua 
alba  fale  condita,atque  etiam  falis  grumus  in  ore  eft  tc- 
nendus,qux  quidem  omnia  vomitum  prohibent.  Pra- 
terea  confcrt  coriandrum  odorari,&  pulegium,&  cala- 
minrham.Sed  prxftatin  \e€to  paululum  in  quietccon- 
tineri  ventrem,&  fummos  pedes  fouendo,  velun  ctiam 
confeftim  deambulare,&  copiofos  vomitus,  &ventri- 
cultmorfus&  verrigincs  excirat.  Quu  vcrb  ad  phftinii 
ftarum  redierint,tum  deambulatioimperada  eft,vtfub- 
indefenfimfefubmoueant:  id  quod  magis  quam  celer 

^  greffus  irritaf.  Purgatione  ceffante,  vtilitiserit  inlcclo 
recumbere,&  ita  vigiles  quiefcere(magis  e*im  cofluet) 
tuncveroetiampaulatim  forbeantmodicum  aquxca- 
lidxcuaceto:na&  morfusabfterget,&  excretiones  pro- 
ritat.Qui  verb  non  purgantur,aquam  mulfam  forbear, 
aut  nitrum  aqua  liquefadrum:fcd  nieliusetiam  eritgli 
dem  ex  fale  &  nitro  confe&aro  ano  indere. 
Devomiribus,   Cap.  xvin. 

QV  oniam  eos  qui  violenrer  vomunt ,  multa  inco- 
moda  fequi  confuetierunt,  operxpretium  entmo- 
15  dosquibus  f.icile  quis  vomat,exponere.  Vomitusenim 
pituitam  euacuat,caput  leuat,&  quendoque  eum  qui  a- 
uidius  cibum  iniccit,  cruditatibus  vexari ,  eumque  qui 
nimio  vino  fe  ingurgitauit,lxdi  non  finit.  Qux  autem 
ad  ciendum  vomitum  adhibentur ,  funto  nequeacerba 
neque  arida,  fed  parrim  dulciora  &  liquidiora  ,  partim 
acriora.Inter  hxc  probanrur  raphanus,  cruca,  vetusfal- 
famentum,origanumviride,cxpe  parum  &  porri.Con- 
ferunt  etiam  ptiffanx  e  lcguminibus  melle  adie&o,  i- 
temque  lomenta  fabanim,&  pingucs  carnes :  non  tame 
*  oportet  horum fuccos  tantummodo  fumere,  fed  totam 
molem  deuor.ire:nequcetiam  diutitis  eft  in  iis  mandu- 
candis  immotandum,fiquis  velit  euemere.fint  autem 
omnia coquendo  emolltta.Inter  vina,dulciora  antefc- 
r^nda  funt :  hxc  cnim  mngis  fluitant.  Potus  cftorepi- 
dior:amygdaIas  etia  melle  intin&as  par  eft  ederc,tu,ro- 
que  placentam  guftare,peponis  ac  cucumcris  feme  ma 
ceratum  &  Ixuigafum  cum  melle  offeri  c.  ad  hoc  facit 
eriam  cucumeris  radix  trita  ex  melle.Qui  volunt  vehc- 
mcntius  euomere,narciffi  bulbum  aqiia  coquunt,  eaq; 
^  vinum  mifcer.Cict  etiam  vomirum  irinum  vnguentu» 
fiquis  illitis  co  digitis  irrirer.Valet  etiamad  vomitum 
excirandum  nonceflare ,  ncque  quicquam  intermittc- 
re.A  vomitu  tum  os  abluere,  tumverbctia  faciem  de- 
bemuspofca  diluta  abftergere  .  hocenim&  dentibus 
prodeft,&  c.iput  alleuar. 

De  clyfteribus,  Cap.  X  I  x. 

CLyfteres  qui  iniiciunrur,vel  mites  vel  acres  funt:  e- 
ducendarum  fxcum  caufain  febribus  continuis 
&  malignis,  &  in  iis  qui  ob  Iongam  imbccillitatem  vi- 
res  reficiunr,&  excrementa  difficultcr  eiiciut,&  in  qui- 
bus  flarus  cxcitanfur  ,  calidiorcm  aquam  imponemus, 
quum  fepida  ipfa  inflet:idquevna  expreffione  clyfterig 
faciendum  eft.  Fccnigrxci  vcrb  deco&u  muliebnbur 
corporibus  &  delicatis  iniiciemus,malux  itidem,  &  iis 


I5  SYNOPSfiflS   LIB.  t  14 

pratfcrtira  in  quibus  ficcitas  incft:in  quibus  verbmor-  A  eft,non  excernitur.  Conncimus  glandes  exfale  tofto 

iushtu,femmis  lnii  deco&u  conuenier.    Furfuris  cre-  melle  &  nitro:&  thymum  coclo  melle  excipitur :  fiunt 

mor,tragique,&  ltem  ,pams,&  alicx  adfcrunt  etiam  ali  etiam  ex  refina  terebinthina  &  nitro:quandoque  grani 

quid  alimenti:  &  quandoque  vfus  poftulat  vt  vnacum  Cnidii  parum  addimus.-morfus  autem  excitat ,  idcirco 

itercoris  euacuationc  ahquid  quod  alendi  vim  habeat  partes  oleo  funt  vngendx.  Pyreihro  itidem  vtimur,o- 

adiungamus.  Iiueftinorum etiam  vlcenbus  quiinfu-  leoperfufo:conuetntqueparaJyticis  &  flatibus  ex  fngo 

pcificie  fint,hxc  prodeft  inie&io,ad  qux  accommoda-  re  obortis.Centaurium  verb  cum  pice  &  cerato  accorr»- 

ta  uiaerirptiliauaadipcfuillo  addito.    Betxfuccus&  modatumeftad pudendi  remilfionem.Infantibusgru- 

decoctum  ad  vertigines  &  palpitationes  inteftinorum  mus  falis  inditur :  ficus  etiam  eum  nitro  atque  cumino 

inicita  valent:ftercus  etil  dilToluunt,accontinuismor  conficitur. 

fiunculisoccurrut.    Portulacx fucc'vtili$eft in  feruo-  B         Dciis  quibuscaputpurgatur,  Cap.  x  x  i . 

ribus  cxterilque  qux  conlequuntur ,  &  iis  quibuspro-  1_J  Vmores  qmin  capitefunt,fputis euacuamus  fipa- 
pter  dun  ftercons  excretionem  extremarecii  inteftini  -*-ru  euacuare  velimus:idquefacimuspiperis  &  ma- 

partc  Ixfa ,  ei  yfipelaris  aJfeclio  oborta  eft  s  fed  in  eiuf-  ftiches  admiftione.Si  vero  copiofius  euacuare  propofi- 

modi  &  ouutn  &  oleum  in  quacunque  inflammatione  tum  fit,pyrethrum  aut  vuam  taminiam  mandere  lube- 

commilCvtur.Couenit  hoc  etia  iis  in  quibus  tormina  a  mus:  prxteiea  anemonx  vtriuique  radix  manfa  pituitl 

f latibus  cxcitantur.Magis  vero  flatus  difcutit  dccoftu  euocat:itcmque  cortex  radicis  capparis.igitur  ferofum 

rntx  ve.l  cumini,Vel  anethi,vel  baccarum  lauri,iis  quo  excrementum  his  remediis  expellitur.  CraJlum  vero  & 

que  in  quil/  frig9fvbrim  cxcitauit  prodeft.     Lac  qul  pituitofum  educit  finapi  cum  oxymelitegargarizatum, 

doque  mucitur  quum  inteftina  vlcerata  aut  inflamata  aut  fapa,aut  origanum,aut  hyffopum  co&um.Ego  verb 
funr,  itemque  renes  &  vefica&  vterus.  Roboris  adden-  C  fapamfinapi  cum  oxymeliteadmifceo.Si  verb  cerebru 

di  gratia  futnendum  etiam  eft  mel ,  &  anferinus  vel  ca  muco  purgandum  fit ,  acribus  cum  remediis  quorum 

prinusadeps.  Hydrelxo  vtemur  in  diftentionibus ,  &  nonnullamouentfternutamcntum,euocabimus.Perna 

itercons  rctentione,atque  etiam  bitumine,quum  ex  ex  res  igitur  purgatanagallidis  vtriufque  fuccus ,  omnifqj 

refrigeratione  obueniunt.    Butyrii  iis indimus  in  qui-  anemonx  &  betx.Naribus  etiam  infunditur  foiiorum 

bus  propter  niflammationem  inteftini  re£ti  excremen-  cucumerisfylueftris  fuccus  velper  fe,  vel  cum  betje  fuc- 

ta  continentur,6v  fordida  vlccra  circa  inteftinum  funt.  co  aut  dcco&o.  Sternutamcntum  autem  crudishumo- 

Malux  fuccus  &  decodlu  vfui  funt  ad  diutina  tormina  nbus  qui  in  thoracis  ,pulmonis,  &  capitis  partibus 

&  liiflammationes  quibus  inteftina  vexantur ,  quuma-  continentur,minimeconuenit«  Os  itaillinetur,  finapi 

nus  quoque  morbo  fimul  afflidratur.  Mulfa  iniicitur  cum  betxfuccopalatu  columellamque  vngito,&  pro- 
quum  partes  inteftinorum  illxfx  pcrmanent,&  ftercus  D  derit:idvraquepernarespurgat,&facilefuppetit.  Sxpe 

ditficultermollefcir.  Vinoautem  &oleo,velptiffanx  ctiam  melanthio  ad nares  llhniendas  vfus  fum,quan- 

fucco  aut  malux  vtimur  in  iis  qui  opium  fumpferunr.  doqueacriacetopridiemacerans,pofterodicacetoite- 

Vinum  autem  cum  rofaceo  &  alba  ouorum,aut  fapam,  rum  lxuigans,&  natibus  infundens.  Quandoque  vero 

aut  rofaceum  incoftum  initio  adhibemus  iis  qui  a  tene  cum  oleo  vetcri  idem  melanthium  tero,&  eodem  mo- 

fmo  infelt.intiir:mulfam  verb  aut  lentis  deco£rum  cum  do  vtor.ita  etiam  Archigenes  eo  vfus  eft  ad  narium  ob- 

mclle,autparitererui  autptiffanx  fuccum  cum  rofacco  ftruclra  foramina:id  vero  quod  acetoparatur,  adarqua- 

in  abfcelTibus  colum  inteftinum  difcindentibus.  Men-  tos  adhibebat  Criro. 

furaeorumquxiniiciuntur,  ad  fummum  tresheminx  Qux  menftrua  ducanr,    Cap.  xxn. 

funt:ad  minus,vna.mediocris  inie&io  duabus  heminis  /^\  Vxcunque  vrinam  cient,eadem  menftrua  ducunt: 
perficitur.Sxpe  autem  &  bis  &  tcr  iniicimus ,  ac  prxci-  E  V*'  BralLcx  radicis  deeo&um  epotum,  perficx  radix, 

pueiniis  in  quibus  exulceratio  &  inflamatio  inre&o  ruta,chryfanthemon,  dictamnum  &  erucx  fcmen.  Mo- 

inteftino  adiacens  ftercus  cohibet.Cxterum  acribus  cly  uent  etiam  menftrua  qux  ori  vulux  admouentur,vt  ru- 

fteribus  vtimur  in  ifchiadicis,&  erec~ra  ccruicefpiranti-  ta  cum  mclle  trita,autanethi  radix  excalfa&aj  aut  fpo- 

businquibus  fpiritusa ftomacho  non effiafur.  Clyfter  dium  cum  melle,  autporri  fhccus,  aut  allium  cotufum 

qui  fanguinis  ducendi  vim  habeat,conftat  ex  garo  filu  adhibitum,aut  myrrha  lxuigata,&  ex  vino  aut  leporis 

rivmuna  &  aqua  marina.Paratur  etiam  hoc  modo,  Mcl  coagulum. 

lis  heminx  dimidium,  aqux  heminx  dux,murix  hol-  Sudores  moueritia,   Cap.  xxi  n. 

cx  tres,olei  quarta  heminxpars,componantur:  nonnul  TH  Xfudorem  prouocantibus  eft  chamxmelum  flc- 
li  bina  oua  adiungunt.Iis  verb  qui  fungos  mortifcros  <cum,tritum,  oleo  perfufum,cutevalenter  perfrica- 

comedcrunt,nitrum,abfinthium,  &  raphani  fuccus,  &  F  ta,lefcli,pyrethrum,cachry,anifum,  oleo  fimiliterper- 

&  rutx  decocttl  iniicitur.Ad  lubricos  qui  afcarides  di-  fufa,nitrum  toftum  &  tenuifiimum  cum  oleo.Salis  flos 

cunttir jfaciu t  m uria  vel  centauri  decoc~rti,vel  abfinthii,  oleo  comiftus,fuccus  Cyrcnaicus aqua refolutus  ad  cor- 

vel  lupinoru,velaloes,  velcedriacu  alicui9  deco&o.Mi  pusconfricandum. 
hi  verb  vfucompertum eft,auriculxmuris fuccum  tri-  Deaere,    Cap.  X  X  I  1 1  i. 

duo  potui  datum  ,  fxpenumero  quod  opus  erat,confe-  /~^\  Ptimus  aer  eftquipuriffimus  eft :  taliseritquinc- 

ciffe:daturfextarii  quarta  pars .  Inrefolutione  intcftini  V^quea  ftagnorum  ncquc  paludum  euaporationc, 

recti,clyfter  ex  muria  imponedus  eft.Q^os  helminthx  neque  ex  barathro  quopil  perniciofam  auram  cxpirlte 

lumbriciinfeftant^iisdecoctum  lupinorum,auteorum  turbetur :  ita  quicunqueexcloaca  magnam  ciuitateex- 

cremor,aut  rhus,aut  muria  debet imponi.  Cupiditatib9  purgantc  inficitur,malus  eft:  itemque  is  qui  nebulofus 
autem  nimiis  defidendi  quas  tinefmus  excitat ,  parum  G  eft,non  eft  bonus :  ficut  etiam  quicunque  in  caua  re- 

murix  adhibendum.  Si  verb  fanguis  ilncems  propter  gione  magnis  vndiquemontibusincluditur,nequeau- 

inteftuiorum  exulcerationem  fluat ,  herbx  fanguinalis  ram  vllam  fufcipit. 

autplantaginisfuccum,autmyrti  baccarum  nigrarum  Defomtntis,  Cap.  X  x  v. 

vino  incoftarum  dabimus.His  poftea  admifcemus  thus  Vtim  rarefacereieamque  facile  perfpirabilcm  rcd- 

vel  acaciam,vel  hypociftidem,vel  malicorium,  vel  alu  Vv^  dere,fanguinemqj  in  inflammationibus  attcnuare 

men.  Vlceribus  inteftini  non  fluentibuslac  caprinum  &  dirigerefometa  confueuerunt.  Sedfi  totum  corpus 

indimus,autetiam  bubulum  ,  aut  lycii  drachmas  duas,  excrementis  abundet,  plus  materix  ad  partemcalefa- 
aut  terrxSamix  drach.  quatuor:  fluentibusaute  &  per-  &am  tiaheturquam  difcutiatur  .quamobrem  ante  fo* 
humidis  vlceribus,chartx  combuftx  ,  aut  lentifci  cine-  metorum  vfum  totum  corpus  euacuandum  eft.  Humi- 
rem,aut  med'camentum  excharta  conftans  cum  aqua,  H  daigiturfomctatnflammationibus  quasfucci  biliofio 
aut  decodlum  adftringentium.  respepererunt,conueniunt:aridaverbiisqui  extenui  a- 

Deglandibus,    Cap.  x  x»  queoque  fanguine  oriurttur:  no  mordacia  mordacibus 

GLandibus  fxpc  vtimur  ftercoris  educendi  gratia,  fuccis  accommodata  funt :  mordacia ,  quia  attenuant, 
atque  etii  in  iis  in  quibus  quod  clyfteri  inieftum      craffis  &  glutinolls.  Prxcordia  autem  irrigationibus 

AAA.iiii< 


ORlBASIl  16 


ut  fomcnris  calcfacere,non  ferrfper  eft  tutunufed  itiiU  A 
hs  foltim  xgrotis  eft  faciendum  in  quibus  nullum  ex- 
crementumin  toto  corpore  abundat :  cxteris  omnibus 
fummum  malum  eft.In  principiis  igitur,  quum  adhuc 
rnatei  ia  ad  affectum  locum  confluit ,  prxftat  repvllerc. 
Si  verb  latio  materix  repellctibus  i  emedus  cohibeatur, 
denfitafque  pattibus  affectts  inducia  craisiora  cotincac, 
tunc  iam  tempus  eft laxandi,vt  contcnta  vacuentur:prx- 
fcrtim  verb  vbi  ad  iecttr  aut  ventricuhwn  decubuerint 
fuperflua,adftringenttbus  vtcduni  cft.principales  cnim 
hx  partes  funt.Imo  verb  vbi  etiun  tempus  fnerit  ea  qu.v  ^ 
impacfa  fuerint  difcutiendi,tunc  quoque  hx  partes  ad- 
ftringendx  furit,  vtabfinthium  olco  coqu-entis  irrige- 
rnus,aut  etiam  melino ,  aut  lentifcino  ,  aut  maftichino. 
Ad  eundem  modum  cataplafmata  compofitam  ex  laxa- 
te&  attenuantc,&  ex  amara  atqueaftringente  facultate 
vim  hnbeant.  Si  colum  ,  aut  aliainteftina  ,  aut  mtifculi 
prarcordiorum,autabdomen  fuerint  affe£ta,  adftnngcn 
tia  mifcendanon  funt:ficut  etiam  neque  qmi  vefica  aut 
vulua  affedtx  funt,mifccri  debefit,quu(vt  diftum  eft)  ni 
hil  amplius  defluat,nequeplenitudo  aut  excrementum  C 
in  totocopore  redunder.Sicetiam  ci;curbitulis,eur.cua- 
to  prius  toto  corpore,iaon  in  pritacipiis  aff eftionum ,  v- 
temor; 

Dc  cataplnfmate  ex  fermento, 
Cap.  xxvi. 

HOc  cataplafma  ad  diffundendum  liquandiimque 
compact»  valentifsimum  efhfurculos  extrahit ,  & 
durities  hiuat,  &  plantarum  pedum  contufioncs.  Fer- 
rnentum  verb  eftoleo  fubigendum  quantuin  fatisfit, 
eoque  Vtendum.Si  augerc  vina  voluens,  nitriparum  ad-  D 
itmgito.Si  veroaccto  fermcntum  diffoluas,  &  coquen- 
dofpiffaueris,eritadlplenishepatifque  tumores  duros 
accoramodatifsimum.Si  thymum  &  pulegium  &  abfin 
thium  ei  admifcucris ,  optimum  medicamcntum  con- 
feceris. 

Aliudex  ncubus. 
Ficus  pingues  vna  cum  feminibus  ita  exquifite  cotun 
dito  vt  nulla  pars  non  contufa  rclinquatur,  lifque  vn- 
guenti  irifii  parum  addito  .  Facit  hoc  adduritics  ner- 
uorum,&  ad  articulos  contraC~tos,aut  plus  iufto  laxatos,  £ 
&adfcirrhos,prxfertimque  lienis&  iecinoris.  Sivero 
nitri  parum  addas,  abfceflusrumpet ,  aculeofque  extra- 
het.Si  verb  flcubus  ita  paratis  milcueris  pulegii,aut  ori- 
gani,  aut  thymi ,  aut  abfinrhii  comam  nnnutifsimc  tri- 
ta,hydropiciscouueniet.  Prxterca  ficus  probe  co&x,  vt 
diffoluiquear,&  contritx,iterii  ea  coquarur  nquain  qua 
pri9  fuerutco£rx,deindc  hordeacea  &  frumecacca.  fari- 
na  mifce,&  ireru  coquc  ad  cofiftentia:valebit  hoc  ad  tu 
bercula  qus  non  facilc  maturefcunr.Si  iniicere  pingue- 
dinem  velis,  butyrum  mifcc.  Si  rutx  folia  trita  lxuigata  F 
mifceantur,ad  dolores  intcftinorum  quos  flatus  excna-  . 
rint,faciet.Cuminu  quoque  olco  admifto  no  flcus  facit. 
Delotionibus,    Cap.     x  x  v  i  i. 

AQua  frigida  lauari  ita  quidem  ccmmendo  vtnon 
iis  qui  nullovidfus  delecfu  deguntexvfu  tffeafle- 
ram,fediisfolisquieodcm  accurato  ,  laboribufque  ac 
cibis  vt  conucnit,vtuntur.Multisautem  quibus  maioic 
interdumrefrig^ratione  opus  eft,fariseft  xftiuotem- 
pore,  quumiuuenesfunt :  carnofi ,  &  fricf  ionibus  prius 
calefadf  i ,  in  frigida  natare.  Sint  autem  neque  vcneieis,  G 
ncque  alia  rationc  lafsi,nequc  cruditatem,  fentiant ,  ne- 
qucper  vomitum  aut  pcraluum  maniti ,  neque  vigiliis 
fatigati.  periculofum  cnim  eft  fi  aliter  quifpiam  le  la- 
uet.  Calidnm  balncum  &  optimum  &  tutifsimum  cft: 
lafsitudincs  foluit,humorum  plenitudinem  digcrit ,  & 
excalfacir,mitigatque  ac  molltt. Flatus ,  vbicunque  de- 
cubucrintjdiffunditrfomnum  conciliat,carnereplet ,  & 
facilc  omnibus,&  viris  &  fccmini$,&  pueris  &  fenibus, 
&  priuatis  adminiftrari  potcft. 

De  baln.eis  qu:e  induftria  parantur,  1 
Cap.  'xxviii. 

BAlnea  induftrianoftracalcfacientiaparamus,autrc- 
frigerationis  fcdandx,aut  lafsitudmis  foluendx, 
aut  couuulfioois  mitigandx,aut  doloris leniendi  &  re- 


ficiendi  gratia.Calidx  autcmaqux  fiunt  pnle^io  itico- 
6fco,aut  ongano  ,  aut  hyiiopo ,  aut  fbymo,aut  latuicia, 
autfoliis  lanri-,  aut  pyicchri  radice,  atque  hii  limihbu»: 
oleum  ctiam  lnticimus.Balnea  quoque  digcreiuia  faci- 
mus  qutirn  totum  corpus  aiteiiuatc  volumus.  Adiiciiur 
r.utem  vis  digerendi  balneis  aur  iale  impolito  ,  aut  ipla 
marina  iniccta,aut  nitro.Mei  quoqiicadmiQum  addic  a- 
qua:  vim  diger..iidi,itemque  cinis  iarn.ctuorum  &  bac- 
carum  iunipcti  dccoCtum.MolIiendi  gratia  vtimur  bal- 
ncis  in  lntlammationibus  acduruie.  Ac  iniijquosin- 
flammatio  malc  habtt ,  nialu x  deccctuni  iiiiKm.us, 
ltcmque  feminis  lmi  &  fecmgraci.Iii  iluuiis  autein  in- 
flammationtbus,plantago  aucpolygonum  incoquitur, 
aut  malicorium,aut  rofx,aut  l  ubictma.ln  iis  quibus  iut 
ininct  conutiliio  vtimur  hj  qux  inflammntionibus  116 
fltudis  conueniunt:n»axin?c  vcro  iis  prcdi  It  c  leum  cuin 
aqua,in  quibus  malua  &  faiiumgra cum  coCta  inu.Ad 
duncicm  iine  inflan»macione  vtimurns  qux  ad  dige- 
rendum  adhibentur.Balnea  cnim  rum  rctngcraiu,  tui.i 
adltringunc,  quii  materias  hab.nt  in  quibus  aditniigc- 
di  &  reti  igcrandi  vis  ineft* 

De  balncis  fuapte  natura  nafccntibus, 
Cap.  XXIX. 

BAlncorum  fpoute  naiccntium  alia  nitri,alia  falis,a- 
lia  nlumnis,alia  iulphuris,alin  bitumims ,  alia  xt  is> 
aha  fcrn vim  obtinent,alia  cx  iis  compoiita  funt.Atque 
omniumqtudem  aquarum  fponte  fcaturicntium  ca  vis 
elt  vt  prorlus  calcfaciant  &  cxiue^i)t,humidioribiilqt'e 
ac  fngidioribusmaxime  conuciiiaiu.In  pi  tuiis  vevo  ni- 
trolx  ac  falfa:,capiti  ac thoraci  fluxione  mfeftato,  itcm- 
que  ftomacho  perhumido,atque  hydropicisadiumcnro 
funr.  Alttrninoi.e  autcm  ad  fanguinis  rcicftationcm  fi- 
ftendam  ,  ad  ftomachum  qui  ad  vomicunrprocliuislir, 
ad  muliercs  qux  inordinate  purgantur,  &  qux  frequcn- 
ter  abortum  faciunr,funtaccommodatx.  Sulphurex  ve- 
ro  neruos  molliunt  atque  rcfoluunt ,  ac  dolores  fedant , 
veutriculum  tamenrelaxant,&  peruertunt.  Brfuminofx 
caput  rcplcnt,ac fenfuum  inftrumcntis  nocent,  atquc  c- 
tiam  c.ilcfacmnt  mgitcr,  &  progreffu  tcmporis  eniol- 
liunt.  Qux  xrisnattiram  referunt,  ori,  tonfillis,  vux ,  & 
oculis  exccllcnrer  profunt.l  crrex  denique  ventriculuni 
&  fplencm  iuuant.In  aquam  vcro  immeriio  facicnda  eft 
feniim ,  vt  virtus  ccrpori  Iaxato  occurvenr,  intcrius  pe- 
nctret. 

D;  dropacibus,    Cap.  XXX. 

DRopaxdiuturnisniorbisn.axime  conucnit.  Cale- 
faciendi  gratia  adiicirur  piper ,  pyrethi  um  ,  rons 
marini  fcmen ,  bitumcn.  Si  opus  exiiccandi  iit,fal ,  ful 
phur  viuum  ,  cinis  farmentoram  :  fi  apcrire  ,  limneftis, 
euphorbitim. 

Definapifmo,    Cap.  x  X  X  1. 

SInapifmus,qui  dropace  vehemetior  eft,  diutinismor 
bis  eft  accommodatus.  Eo  vtcndum  eft  ln  fegnion- 
busaffc&ioiubus  ,  &  immoderatis  circa  carneni  parti- 
bus,&  quarum  vi  etiam  adhibita  fenfus  obtulus  eft.Ter 
minus  autem  adionis  mcdicamentiefto  vt  xgrotus  ve- 
hemenierdoleatjcaroque  nigrior  reddatur,&  iiat  altior 
quam  ca  qux  adi.:cet,&  poftquam  ablotum  fuerit ,  pii- 
ftulx  mitiuserumpant.Ad  morbos  autem  &partcsfa- 
cilc  fentientcs ,  mitius  vtendum  eft  Cnapi ,  vt  eius  vius 
menfura  fit,vt  ciro  riat  paulo  rubicundior.  Conficicndi 
modus  eft  huiufmodi,Caricas  in  aqua  tepida  pridiema- 
cerare  oportet ,  poftridic  vcro  eius  dici  vehementcr  ex- 
prefias ,  probe  contunderc  :  dcinde  acre  iinapi  ( qtiale 
cftSyriacum&  Aegyptium)  capere,  ac  perfc  conterere, 
aquamin  qua  carica:  fuerint  infufx  paulatim  affttndcn- 
do:tum  in  maffns  redigere^altctam  ex  eai  icjs  ,  ex  finapi 
altcram,poftremo  mifcerc.  Si  vchcmcnti  iinapifmo  „vti 
vclimus ,  duas  ilnapi  partes  vni  caricarum  addcmus  :  fi 
mediocri,pares  portiones  adhibcbimus:iin  mitius,tcr- 
[  tiam  partcm  linnpi,duas  caricarura  commifcebin  us. 
Poft  torporem  fin  .pi ,  &  balnei  vfum  ,fivehemensiic 
dolor,&  1  ubor,  &  puftula:  eruperint,  lana  rofacco&  a- 
qua  intincla  adhibcnda  eft.-aqua  verofitmalux  dcco- 
Oiim,aut  fanigraci  krc^tij.  P^ftw  vsrbceratorofjcco 


'7 


SYNOPSEsS    L  I  B.  I. 


18 


cumcerufla  vtemur.IIocetiam  fciendum  eft,fiinaceto 
finapi  n>aceretur,minus  efficax  cataplaima  fieri.  Capra- 
rum  fimus  cum  aceto  compa&us  effitacior  finapieft: 
pratcipueautem  &  mirumin  modum  ifchiadicis  con- 
uenit. 

De  infeffw  in  folium  ex  oleo, 
Cap.  x  x  x  i  i. 

INfeffus  in  folium  ex  oleo  febribus  diuturnis  ex  frigo- 
re,itemquelafl.4tis,&  quibus  vrina  fuppieffa  eft,con- 
ueniunt.  Quintaautem  oUi  pars  igni  calefacienda  eft: 
f  eliquum  vero  in  balnei  folio.oleum  enim  in  balneis  no 
fatis  c.ilidum  efficitur. 

Deingreffu  inhydrela:um,Cap.  xxxiii. 

Slimbecilli  fintquiin  hydrelaeum  fe  demittunr,  en- 
dromide  ami&i  ingrediantur.  Oleum  autem  cum  a- 
quadiligentermifcendumeft,nequerainus  quam  fexta 
pars  effe  debet. 

De  remediis  metafyncriticis, 
Cap.  xxx  i  i  i  i. 

1N  omnibus  diuturnis  morbis,quum  citera  auxilia  ni 
hil  profeccrinr,omnes  fere  ea  remedia  quae  methodi- 


A  ci  nominant  metafyncritica(hoc  eft  quar  ex  intimis  pat"- 
tibushumores  euocant)  adhibereconfueuerunt.  Ego 
vero  vbi  intemperies  quaedam  humida  &  frigidain  affe- 
Ctis  particulis  ineft  iis  medicameta  ex  finapi ,  thapfiaq;, 
&his  fimihbusadhibeo  :  ad  ficcas  verb  &  calidas ,  non 
vtor.  Cauerum  quiaffe&iones  cognofcerenon  poffunt, 
fzpe  quodconuenitperficiunt,  quod  plerofquchomi- 
neseiufmodi  frigida:  atque  humidae  affe&iones  ob  ma 
lam  ac  vitiatam  vi£tus  rationem  infeftent. 

Quar  ruborem  inducant, 

B  Cap.  xxxv. 

NAfturtii  femen  ruborem  excitat  &  calefacit  aeque 
acfinapi.  Helenii  radix  a?que  ac  fimus  columbaru 
fylueftrium,quo  admodum  frequenter  vtimur.  Eo  etia 
cum  nafturtii  femine  contufo  pro  finapi  vtor  in  ifchia 
de,  hemicrania,  vertigine,  diuturnis  doloribus  capitis, 
laterum,humerorum,tedinum,&  lumborum.  Jam  vero 
facit  &  ad  renum  vitia,&  ad  colicas  affe&iones,  itcmq; 
podagram,&articulorumdolores,quum  nonduna  cal- 
lum  obduxerint. 

C 


SECVNDI    LIBRI  ARGVMENTVM. 

IN  fecundoagiturdemateria,quam  naturam,  vim,  a&ionemque  habeat,  &  quamam  quibufque  affe&ibus  con- 
uentat  -.deindc  fimplicia  medicamenta  expenduntur,dcque  eorum  menfura,mixtione ,  &  coftionejittfmque  de  pon 
deribus  &  menfuris,deque  emplaftris  quae  flaatTW/taradicunturjVerba  fiunt.Eius  vero  harc  funtcapita. 


C  A  P  I  T  A    L  I  B. 


I  I 


Qua:  mcdia  fint  inter  calefacientia  &  refrigerantia, 
Cap.  i. 

Qirz calefaciant,  Cap.  II* 

Quxcalefaciantprimoordine,  Cap.  m. 

Quae  calefaciant  fecundo  ordine,  Cap.  im. 

Quaetertioordinecalefaciant,  Cap.  v. 

Quzcalefaciantquarto  ordine,  Cap.  vi. 

Quz  moderatcrefrigerent,  Cap.  vii. 

Quae  primo  gradurefrigerenr,  Cap.  vm. 

Quxfecundigradusfint,  Cap.  ix. 

Quxtertii  fintordinis refrigerantium,  Cap.  x. 

Qua:  fint  quarti  ordinis,  Cap.  xi. 

Quae  modicc  exficcenr,  Cap.  xii. 
Qui  fimpliciter  exficcent,                  .      Cap.  xm. 

Quz primo ordine  exficccnr,  Cap.  xiiii. 

Qua:  lecundo  ordtne  ficcent,  Cap.  xv. 

Quac  tertio  ordine  exficcent,  Cap.  x v  i . 

Quae  ficcent  quarto  ordine,  Cap.  xvn. 

Mediainterficcantia &hume&antia,  Cap.  xviti. 

Qus  primo  ordine  hume&ent,  Cap.  xix. 

Qua:  fecundo  ordinehumeftenr,  Cap.  xx. 

Quaeaquofamfrigiditatem  habeant,  Capt  XXI. 

Quaetenuiumfintpatrium,  Cap.  xxii. 

Quscraffisepartibusconftent,  Cap.  xxm. 

Corroborantia,  Cap.  xxiiii. 

Quae  fuppurent,  Cap.  xxv. 

Quz  concoquant,  Cap.  xxvi. 

Mollientia,  Cap.  xxvn. 

Quae  indurent,  Cap.  xxvm. 

Quaehumiditatem  ex  ore  trahant,  Cap.  xxix. 

Quz  per  nares  ducant,  Cap.  xxx. 


Q115  ab  oculis  ducant, 
Qine  per  aures  purgent. 
Qux  aperiant,&  purgent, 
Qux  abftergant, 
Qux  vrinam  moueant, 
Qux  pcr  vrinam  c  fplene  educan 
Qux  ex  hepate  educanr, 
Qux  ex  renibus  ducant, 


Cap.  xxxr. 
Cap.  xxxu. 
Cap.  xxxiii. 
Cap.  xxxiiii. 

Cap.xxxv. 
Cap.xxxvi. 
Cap.xxxvn. 
Cap.xxxviu. 


Qiiibus  educantur  ea  quae  in  thorace  infunt,  xxxix. 

Rcnes  purgantia,  Cap.xL. 

Cutem  rarefacientia,  Cap.xLi 

Ofa  vaforum  aperientia,  Cap.xLii. 

Qi]x  cutim  condenfent,  Cap.  xliii. 

Qux  corrodant,  Cap.xLiui. 

Qux  reprimant,  Cap.xLV. 

Qux  adcicatriccm  perducanr,  Cap.xLvi. 

Superficiem  exulccrantia,  Cap.xLVii. 

Adureneia,  Cap.XLViu. 

Attrahentia,  Cap.xnx. 

Difcutientia,  Cap.L. 

Adftringentia,  Cap.Li. 

Qux  lacgignant,  Cap.Lii* 

Admenftruafuppreffa,  Cap.Liii. 

Qnx  femen  gcnerent  acprauocenr,  Cap.Lini. 

Quxfcmen  cohibeant,  Cap.LV. 
De  fi.nplicium  medicamentorum  ele£Hone,  Cap.L  vi. 

Qui  cerx  modus  cum  oleo  fit,  Cap.  lvi. 

De  ponderibus  &  menfuris,  Cap.LVii. 
Medtcamentum  renes  i  calculo  feruans,      Cap.  lviu. 

De  laris  emplaftris,  C^p.LX. 

De  coQione  medicamentorum,  Cap.  LXi. 


20 


ORIBASII    SYNOPSEaS    A  D  EVSTA- 
thium  filium  ,  liber  fecundus. 

C^V  AE     MEOIA      JINT      INTER       CALtiAC-'  ENTIA  ET 
REFRIGERANTIA,      CAPVT  I. 


D  I  a  N  T  v  M,  afparagus,  myacanthi- 
nus,  mufcus(qui  etiam  fplanchnon  di- 
citur)giycyrrhizx  fuccus,oleum  dulcif- 
flmum,  cera  ,  faba,  lycium,  lotus,(  flue 
trifolium)citrii  cortex,filicis  radix,  pi- 
neinuclei,lentifcus,lens,  terra  Chia  & 
Samia,Cadmia,argenti  fpuma. 

Qux  calefaciant, 
Cap.  II. 

Vlticis  folia  &  femen  moder:.te,vrricx  fruftus  &  fo- 
lia,amygdala  dulcia,anagallis  vtraque ,  atraclylis, 
cnicus  agreftis,aphace,rubi  fruclus  maturus ,  vadix  gly- 
cyi-rhizx,olexfruc~tusmatuvus,fevmentum,  eryngium, 
refinx  omneSjCicerbita  arida,iunci  odorati  flos,  palmx 
fru&us ,  cochlearum  aduftarum  cims,  braffica  canina 
multum,ranunculi  radix  &  tota  herba,pulegium,  lauri 
folia,acmagisetiambacca,  diftamnum  ,  falfodicta- 
mnu,faluia,eryfitnum,lanx  veftx,zingiber,thapfia,  car 
damomum,liquores,capilli  vfti,bryonix  vadix ,  anfto- 
lochia,afphodeli  radix,daucus,chamxdaphne,  dracun- 
culi  radixjoleum  raphaninum,cicer,vifcum-caucalis,li- 
gufticum,  ferulxfemen,fagapenum,  fatyrium,  apium, 
lium,finon,ftyrax,idnon,piper,  hypericon,fal,fulphur, 
fanguis,fel,vrina,faliuajCaro  viperarum,  adeps,  falforu 
pifciummuria. 

Qux  calefaciantprimo  ordine, 
Cap.  iii. 

ALoe,chamxmelum,  arum,  abfinthiura ,  agaricum, 
ladanum,lini  femen,malabalhri  folium,  lpica  nar- 
di,nardum  Celticuro,vinum  nouum,  ferum,  cafeus,  fi- 
cus  ficcx. 

Qux  calefaciant  fecundo  ordine, 
cap.  im. 

AMurca,anethum(fed  vitideminus)arremifi.i,balfa- 
muri:,elaphobofcum,caIamus  aromaticus,  crocus, 
libanotus,Chiamaftiche,mel,vinum,pix,meliffophyl- 
lum  ,  marrubium  ,  propolis,  cucumeris  agreftis  fuccus, 
fcandix,fcilla,  c  irdui  radix,  myrrha,  terebinthi  cortex, 
&  folia,&itetn  fru£tus,fcenumgrxcum  ,  chamxleontis 
vtriufqueradix,chamxpitys,ocinium. 

Qux  tertio  ordinecalefacianr, 
Cap.  v. 

ABrotonum(ac  prxfertim  vftum)lolium,  populi  ni- 
grxflores,&refina,acorum,amomum,ammi,ane- 
thum  vftum,anifum,iuniperus,afari  radix,  Sabina,':lle- 
borus  vterque,epithymum,mentha,  fatureia,  arundinis 
vallaris  cortex  vftus,crrum,cafia,  cedrus  vtraque ,  cnici 
femen,  conyzx,  cuminum  ,  thuris  fuligo,  foeniculum, 
melanthiunj,uilphur,meiiadix,moly,ruta,  raphanum, 
rhododaphne,vtk;um  vetus,omne  origanuis.opopatiax 
petvofelinum,fampfuchus,  lmyrnium,  hyffopum  ,  cha- 
mxdrysjgalLanum. 

Quxcalefaciantquarto  ordine, 
Cap.   v  i. 

ADarce,  ampeloprafum  ,  euphorbium,  oleum  cedri 
num,coftus,cx^a,ltpidiuin,finapi,allium,ftruthii 
radix,  thhyrnalorumfucci ,  &  quxcunque  adurendi  vi 
prxdita  funt. 

Qux  moderate  refrigerent, 
Cap.    v  i  i, 

GRame  mediocritcr,auricula  muris  citra  adftri<fHo- 
nem,pira  illita  mcdiocriter,balauftium,rubi  folia, 
germina,accrbus  frudrus&  fiorcs.-auena  mediocriter, 
mufcusmariuus  ,glaucium  mediocriter ,  conyon  vehe- 
menter ,  lichen  petris  adnafcens ,  omne  papauer ,  pomi 
frondt-s  &  f ruclus ,  olex  frondes  &  fruftus  immaturus, 
olcum  myrteum,fefaminum,balaninum,  helxine ,  qua: 
&  perdicium  nominatur:moderatc,panicum,  viola:  fo- 
lia  &  fucci  &  cortices(dulcibus  exceptis)Ptvfici  fru&us, 


A  caro  citrii,  fungi  fatis,  omphacti  fuccus ,  amylum  quod 
ex  frumcnto  fit  moderate  :  rofaceum  moderatc  ,  fordes 
expalxftra,cicerbita  non  iicca,tribulus  vtcrque,  palmx 
ramorum  fuccus  ,  Samia  terra  moderatc ,  terra  cimolia, 
naxixcotis  fcobs,plumbago,  ceruffa,  fandyxmoderatt, 
cafeus  rtcens. 

Quxpvimo  gradu  refrigerent, 
Cap.  VIII. 

ACacia  no  lota,atriplex  fine  adftri&ione,  acini  vux, 
milium,hordeum,platanus,rhamnus,fcns. 
B  Qux  fecundi  gradus  fint, 

Cap.    i  x. 

ACacia  lota,plantago,bcta,  galla  immatura,  cacur- 
bita,rhois,cucumis,pepo,foIanum  hortenfe,  lens 
paluftrts,alga  viridis  e  mari  ctiulfa,pfyllii  femen. 
Q^xtertii  fint  ordinis  refrigerantidVn,    Cap.  x, 

Stmperuiua  vtrnque,  portulaca  ,  mandragora,  citrii 
pars  acida,hevba  fanguinalis,potamcgiton  ,  altercu, 
eiufque  flos,&  femcn  album. 

Quxfint  quarti  ordinis, 
C  q  Cap.  xi. 

O  Vccus  papaucris  &  cicuta. 

Qnx  modicc  exficcenr, 
Cap.    x  i  i. 

VRtica:  femen  &  foha  ,  amurca  ,  anagallis  vtr.rque, 
plantago,auena,oleum  dulce,infulfum  lotum,eri- 
ca,fermentum,quod  etiam  ex  alto  trahit  ac  difcutit,lu- 
pinus  amarus  ,  cauda  equina,ifatis  vehemeuter,  falicis 
flos  &  folia  cum  adftriclfione  quadam(nonnulli  cx  eis 
fuccum  exprimuntjhabentque  pro  ficcantc  medicamen 
to  ad  multa  vtili.  nullum  enim  eft  ad  plures  vfus  accom 
D  modatius  mcdicameutum  quam  quod  citra  mordacita- 
tem  exficcat  &  adftringit)  iuglandis  putamen  vftum, 
quod  eft  etiam  tenuium  partium,centauvium  minus  ve- 
hementer,cerafi  gummi,lilium,faba  foris  appolita,cu- 
preffi  omnia,cypcri  radix,nuclei  pinei  in  aqua  m2cera- 
ri,nymphex  radix,  malicorium  valde,  quinquefolti  ra- 
dix,polypodium,myrrha,farcocolla,  ftcebe,tragacatha4 
teria  omnis,  cadmia,  Afixpetrxflos  marcefceutes  car- 
nes  arefacitjpompholyx  continenter  Iota,calxextin£ta. 
&  lota,ftrenue,ouorum  candidum  &  putamen,&  eorun 
E  dem  etiam  vitelli. 

Qux  fimpliciter  exficcenr, 
Cap.  xiii. 

Vlticisfolia  &  femen  ,  radixgraminismediocriter, 
adiantum,femperuiuum  vtrunque,  populi  flores 
&  refina,acl:e  vtraque,  amaranthus,  qux  etiam  pota  flu- 
xionesfiftit,bryonixradix,populi  nigrxfolia  ficca,pi- 
ra  illita.Mediocritcr  exficcant  ariftolochix ,  afparagus, 
afpalathus,afphod;liradix,eiufquepotiusexuftx  cinis, 
baLiuftium  valde  ,  ruborum  frucrus  immaturi,  bulbus 
F  illitus,  pxonix  radiXjlauvi  folia  magnopere  ,  &  rr.ulro 
etism  magis  baccx3quercusj&phagi  partcs  omnes-olcu 
cyprinum,lauvinum,  txdinum,  panicum  illituni ,  etyn- 
gium,cints  corticisfalicis  vehemcnter  deficcat,  canna- 
bis  fruftus,cardamomum,caucalis,daucus,  lixiuium,& 
magisetiam  ex  cinere  riculno,chrcthmum,Iiliifolia  & 
radtx,lichen  qui  in  petnsnafcitur,fuIigo  omnis,  lotus, 
omphaciumjpolypodiumjaniylumjfaljnitrumjgypfus, 
cadmix  omnes,omnikque  metalLci  lapideaque  &  terre 
ftria,teftaclibanovum,coagiiliim;&  omne  ftercus,(anfe 
q  rum  tamcn  inutileeft  proprer  nimiam  acrimoniam)for 
des,caro  vipcrarum,capita  rrenularupj  falfai  um  adtifta, 
cornu  ceruorum  &  caprarum  vftum,cauoreum,offa  vfta 
vehementerexliccaiir>capilli,fcpia:  tcfta,cancrorum  ci- 
nis,garum  abunde,itcmquc  muria. 

Q^xprimo  ovdine  exficcenr, 

CCap.    x  i  lti. 
Hama;mclum,iiiniperi  baccar,  carum,hordci  polc- 


21 

t.;,crocus,thus,fcrniculum,rhododaphne,miiftum,  cu- 
cumeris  pcponis  lemen,&  radix  ficca,fcxnumgrxcum. 
Quxfecundo  ordine  deficcent, 
Cap.     x  v. 

LOlium,amaracus,bjtumen,  anethum,  baliamum,a- 
cinus  vux,gingidium,claphobofcum,  calamus  aro 
maticusjthuru  conex  &  femen,maftiche,mel,citrii  cor 
tcx  &  femen,&  arboris  iplius  folia,mei  radix,fpica  nar- 
di,  nardu  Celticum,vinum,eruum,opopanax,pix,myr- 
rha,lentifcus ,  terebinthi  fruclus  &  folia,lentes,a!ga  vi- 
lidis,malabathri  foliumjgalbanum. 

Q^ix  tertio  ordine  exficcenr, 
Cip.  xvi. 

ABrotonum,&  prxcipuc  vftum,acacia,  acorus,  aloe, 
ammi,anechum  vftum,anifi  femen,iuniperus ,  afa- 
rum,abfiinhium,elIeborus,epithymum,thyuibra,cala- 
mintha,arundinis  vallaris  cortex  vftus,  cafia,cedri,cony 
za,thuns  fuligo,nigirlla,citrii  femen  ,  vinum  vetus  val- 
de,acetum,onganuin,quinquefolii  radix,petrofelinum, 
fmyrnium,ruta  hortefis,marrubium,rhus,fampfuchus, 
feriphium,hyffopum,chamxdrys,chamxleontes  vtriq;, 
&  eorum  radix,chamxpitys. 

Qux  cjuarro  ordine  ficcent, 
Cap.  xvii. 

AMpcloprafum,  cedrinum  oleum,  finapi ,  ruta  agre- 
ftis,allium. 

Qux  media  fintinter  ficcmtia&hume&antia, 
Cap.    x  vm. 

GRaminis  radix  illit.<,oleum  duIcirTimum. 
Qux  primo  ordine  humecrent, 
Cap.    x  i  x. 

AVricula  muris,bugloffum,glycyrrhizx  fucc9,Iadu 
camodice,  violxfoliamodice,  mali  Perficx  fru- 
d>us,fungi,rofaceum,fityrium,  ftratiotes  fluuiatilis ,  & 
quiin  ftagnis  nafcitur. 

Q^x  fccundo  ordine  humec"renr,Cap.   x  x. 

POi  tulacx  fru&us  &  herba,atriplex,blitum,  cucurbi 
ta,mali  Armeniacx  fruc~tus,cucumis,pepo,  lenticu- 
la  paluftris. 

Qur  aquofam  frigiditatem  habeanr, 
Cap.  xxi. 

ACacia,protulaCa,plantago,rubi  folia,  cucurbita,co 
tyledon,cicuta,picea  arbor,maluahorrenfis ,  mala 
prascocia,papauer,cucumis  qui  edendo  eft,fonchus,iun 
cus  odoratus,tribulus,lenticula  paluftris,  pfylhi  femen, 
plumbum. 

Qux  tenuium  fintpartium, 
Cap.  xxii. 

ABrotonl  vftum,vitex,fcandix,populinigrx  flores, 
vrticx  fru&us&  folia,acorus,  amomum  >  afari  ra- 
dix,bryonia,chaman;elu,aparine,ariftolochia,platago 
ficca,  afphodeli  radix ,  eiufque  vftx  cinis  potius ,  balfa- 
mum,Sabina,finapi,rubi  radix,oleum  vet',  glycyrrhizx * 
radix,di(3:amnum,dracunculi  radix,cicinum,  elaphobo 
fcum,euphorbium,fermentum,  falicis  fuccus,  calamin- 
tha,calamus  aromacicus,cannx  vallaris  cortex  vftus,ca- 
fia,carpefiu,miliu,cedrinu  oleum,gumi  prunorum,ma- 
ftiche,  nigellx,  fuccus  cyrenaicus ,  opobalfamum  ,  ruta, 
pix,piftaciorum  fru&us,  propolis,  terebinthina  ,  oleum 
rofaceum,fagapenum,  fampfuchus,fefelis,cucumeris  fe- 
men,ficus  ficcx  moderate,iunci  odorati  flos,  cinis,calx, 
hyffopum,faI,falis  flos,nitrum,alcyonium  Milefium,  ar 
fenicum  vftum,gypfum  vftum,iulphur,  cadmi^,  pumex 
vftus,  lixiuium,Afixpetrx  flos,  melantheria,  myfj,  flos 
a.ris,chryfocolla,  f3ndix,  fucus,  adeps  Ieonis  &  pardi ,  & 
hyxnx  valde,caftoreum,fxpix  tefta.lanx  combuftx. 
Qux  craflis  parcibus  conftenr, 
Cap.    xx  m. 
T)Lantaginis  radix,  balauftium,  acinus  vux,  zingiber, 
A  cxpx,cucumis,fquamx  omnes,fory3alumen. 
Corroborantia,  Cap.    x  x  1 1 1 1- 

CAfia  ,  ftccchas ,  galla  acerba ,  palmx  frudfus ,  abfin- 
thium. 

A  Qux  fuppurenr,       Cap.  xxv. 

-^Q^a  temperata  fuperfufa,hydrelxum ,  oleum  tem- 


SYNOPSEfiS  LIB.  I. 


22 

A  peratum,farina  triticeaipanis  triticeus,  alica,  adepj  fuil- 
lus  &  vitulinus,butyrum,thus,pix,refina. 

Qux  concoquant,        Cap.    x  x  v  i. 

AMomum,vuapafTa,  cera,  ladanum,  colla,  thus^pix 
v£gyptia,inaftiche,oIeumrofaceum,myirha,ftyrax, 
galbanum,alica,buryruro,ccfypus,adepsl'uillus. 

Molhentia,  Cap.  x  x  V  i  i. 
C  Euum  caprinum,  adeps  gallinaceus ,  anferinus,  tauri- 
•^nus,  hircinus ,  medulla cerui ,  vituli ,  ammoniacum, 
ftyrax,galbanum,oleumficyonium  ,  oleum  liliaceum, 
B  chamxmelum  ,  radixalthxx,  cucumeris  agreftis  radix, 
folia  maluxfylueftris  >  malux  caules,  maftiche,  tercbin- 
thina,colophonia,opopanax,lutum,butyrum. 

Qux  indurenr,       C  ap.   x  x  v  1 1 1. 

SEmperuiuuro,portulaca,pfyllium,lenticula  paluftris, 
folanum.Indurantur  autem partes aut  propter  ficcita 
tem,Sc  tunc  eas  hume&are  oportet:aut  propterplenitu- 
dinem ,  &  tunc  euacuatione  opus  eft :  autpropter  con- 
cretionem,& tuncconcretx  partes  calefaciendxfunt,  & 
concretio  moderatc  diiloluenda  ,  &iisqux  di&a  funK 
C  mollienda.nam  qux  vehernenterliccanr,concretionem 
maioremfaciunt. 

Qux  humiditatem  ex  ore  trahanr, 
Cap.  xxix. 

PYrethrum,lapatium  ,  capparis,  ficus  pingues,txda, 
meI,myrica,abfinthium,origanum,raphanus,vua  fi- 
ne  acinis,itcmque  vua  taminia,  canchry,  finapi,  ellebo- 
rus  albus,elatenum,  thymum,lal,  omphacium,anifum, 
piper,coccusgnidius,lauri  baccx,  balfamum,  anemone, 
ammoniacum,fxx  ficca  combufta. 
D  Qux  per  nares  ducanr,        Cap.  xxx. 

ELatenum,piper,betx  fuccus,correx  radicis  cyclami- 
nis,thlafpi,coccus  gnidius,anagallis,anemone,vera- 
trum  album,  omphacium,  marrubium  ,hederx  tcncllx 
folium. 

Qux  ab  oculis  ducant,        Cap.  xxxi. 

MEljhyllopum,  olcum  vetuftum  ,  anagallis ,  oleum 
laurinum,nardum,cafia,coftus ,  fuccus  papaueris, 
fagapenum,daucus,fccniculum,malum  Punicum,  aroy- 
gdala,marrubmm,veratrum  album,anemone,rura,cafto 
E  reum,lapis  hxmatitis  ,  adeps  anfens,fel,myrrha,  chalci 
tis,fulphur,alumen  fcilfile,fepix  tefta,cortexthuris,fcil 
b,ammoniacum,hepatis  capnni fanies,vu<eacerbx  fuc- 
cus. 

Qux  peraurespurgenr,      Cap.  xxxii. 

MEI,piper,fcl  bubulum  auttaunnum  ,  mercurialis, 
bctx  &  radicum  capparis  fuccus ,  granum  gnidiu, 
fru&uum  ficus  fylueftrisfuccus,bdellium,  cafia,veratril 
album,2albanuir,omphacium. 

Qux  aperiant  &  purgenr, 
F  Cap.   x»x  iii. 

POpuli  nigrx  foliaficca,&  radicis  cortex,agaricumi 
vrticxfemen.amygdala  amara,ipfaque  arbor,adian- 
rum,vadix  ari,pulegium,dracontium,  daucus,  gentianx 
radix  valde,cicer,eupatorium  citra  caliditatem,thymu, 
caricxpingues,calamintha,  cafia,  pruni  arborisgummi, 
nigella,ruta,pepones,fpondylii  fru&us  &  radix,ftccchas 
chamxdrys,&  alia  omnia  inquibus  amaraqualitas  excel 
lit,&  prxterea  attenuandi  facultas  ineft. 

Qux  abfterganr,  Cap.  kxxiiii. 
G  C  Tercus  caprinum  vftum  &  non  vftum.teftx  omnium 
^  teftaceorurr.fepix  tefta,erinacei  vtriufquevfti  cinis, 
ferum  ladtis ,  mel ,  radix  bryonix ,  amygdala  efculenta, 
ltemque  arbor,anagallides ,  anemonx  cmnes ,  ariftolo- 
chia,plantaginis  folia,&  ex  quibus  ficca  magis  faciunr, 
arum,afparagus,myacanthinus,ftaphis,afphodeli  radix, 
atriplicis  frudus,abfinthii  fuccus,bulbus  impofitus,  el- 
leborus  vterque,parietaria,qux  &  perdicium  dicitur,  fa- 
licis  fuccus ,  cannx  vallaris  radix  cum  cortice  facit  finc 
acrimoniarcentaurium  minus,&  eius  etiam  fuccus,braf^ 
H  fica,eruum,hordeummoderatc,liliifolia&  radix  trita 
mediocriter,fabx  caro  mediocriter,lampfanain  catapla 
fmate  impofita,lichen  in  petrisnafcens,violx  albx  par- 
tes  omnes,meum,platani  cortex,&  radix  moderate,mar- 
rubium  illitum,propolismediocriter,vlmi  folia  ,magis 


verb  faciunt  cortcx  &  radix,ptiffana,tercbinihina  magis 
quam  maftiche,fagapenum  modetate,cucumeres,pep  j- 
nispaites  omnes,cucusnerisagr.ftisradix,myrrha,bcta, 
tithymali,  phu,chamxpity$,a  cyonia  omnia,terra  Chia 
&  Samia  moderate ,  &  Cretenlis ,  cadmia ,  pumex  vftus 
&  non  vftus,argenti  fpuma  moderate,fmius  abundefa- 
cit,tefta  chbanorum , cornu cenunum &  caprinum.v- 
ftflm. 

Qux  vrinam  moueant,        C  ,p.    X  X  x  v. 

APium,  petrofelitlum  ,  foenicnlura  ,  daucus ,  fmyr- 
iuum,anifi  femen,ameum,afai'um,acorus ,  afpara- 
gus,oxymn  iinum,bdellium,bryonia,cicer,  thymum,ca 
lamus  aiomaticusjCarumjCarpeuajCaucalis,  coftus  ,  cu- 
xninus,  cypen  radix,  ligufticum,  meuni,  fpica  nardi ,  & 
nardu.ii  Ceiticum,ruta,polium,fefelts3cucumis  qui  edi- 
tur,melopepo,lcandix,alhum,paftmaca  ,  iunci  odoratt 
flos,terebinthi  fruCtus,abfinthium,Sabina.  Sanguinem 
per  vrinatn  ducit  rubia:  radix.Vrinas  craflas  &  multas, 
&  quandoque  etiamfanguinolentas  mouet  capnium:  bi 
liofas&multas  educit  orobus,  quifumptus  copiofior, 
fanguuiem  per  vrinam  educit.Cardui  radixmagnamco- 
piain  educic  graueolerttium  vrinarum  ,  fiquis  vino  in- 
<coquat,&  decoCtum  bibat.Fortidos  vrinie  odoresabfter- 
gecaquamulfa,oxymel,vinum  tenue&  dilutum. 
Q^se  per  vrinam  c  fplene  educant, 
Cap.  xxxvi. 

Tlthymali  vallaris  femen,cuminum,thymum,  radix 
vitis  fylueftris,capparis  radix,  allium,  cytifus,  dra- 
contium,anftolochix  radix,  origanum ,  polium,  colo- 
cynthisagreftis,bryonia,cyclamen,portulaca,potusvini 
in  quofcorpiusmarinusfuffocatus  fit. . 

Qux  ex  hepate  educant, 
Cap.   x  xxvn. 

Vlticis  femen,daucifolia,fo:niculum,  balfamum,ca- 
pnium,an3fum,da£rylorum  offa,  lauri  folia,  abiin- 
thium,fmyrnium,anagallides,mentha,ananthe,filphii 
fuccus,eryngium,  aqua  in  quahordeum  maduerit,agari 
cum}afarum. 

Quje  ex  renibus  ducant,    Cap.  xxxv  i  i  i. 

APn  femen,piper,paftinaca,marrubium,cnicus,radi 
cum  bryonix  cortex,gramen,oua  fepix,  fulphur3ci 
cer  .-lbum. 

Quibus  educantur  ea  qux  in  thorace  funt, 
Cap.  xxxix. 

QVacunqueadapetiendi  vimhabent,accommod.tta 
ad  id  funt,nuclci  pinei  recenres,nuclei  picex,buty- 
rum,  caftoreum  fuper  carbonibus  fuffumigatum  ,  &  per 
infpirationem  attraftum.idenimhumidam  frigidamqj 
intemperiem,qux  pulmonem  ac  Ctrebrum  infeftet,ma- 
ximeiuuat.Spica  nardicapitis  &thoracis  fluxiones  cx- 
ficcat.Porro  cx  pulmone  educunt  catapotia  attrahentia, 
qux  dantur,vrticx  femen,dauci,  &  lini ,  papauer  nigi  u, 
thymumjiaphani  fuccus,finapi,anifumjfifamum,eryii- 
mum,  fcilla,  eruum,  cucumerisfemen,  pip.r,  ruta,  po- 
liumjarum,dracontium,coftus,nardum,  fulphur,  myr- 
rha,baccarum  lauriinternapars  ,  cortex  radicum  cappa- 
ris,amygdala  aniaia,glycyrrhiza,caftoreum  ,  abrotonu, 
ftyrax,  bdellntm  ,  iilphium,  hyffopum,  vua  fine  acinis, 
omphacium,anftolochia,galbanum,marrubium,  erya 
gii  radix. 

Renes  purgantia,      Cap.  x  l. 

INcidentia  omnia  renes  expurgant,  vt  pl.mtaginis  fic- 
cx  radices  &  fruc"tus,afparagus ,  myacanthmus ,  gly- 
cyrrhiza,cicer,amygdala. 

Cutem  rarefacientia,    Cap.    x  i  t. 

C>  Hamxmelum,anethum,althxa ,  cucumeris  erratici 
•Tadixjoleum  vetus,abrotonum  vftum. 

Ora  vaforum  aperientia, 
Cap.  x  l  i  i. 

ACria  omnia.anemonx  omnes,allium,cxpa,  fel  tau- 
rinum,irini  &  amaricini  fxces. 

Qux  cutim  condenfent, 
Cap.   xt  i  ii. 

AQua  frigida,  fcmperuiua,  porrulaca  ,  tribulus  viri- 
dis,pfyllium,lenticula  paluftris:&vno  verbo,qux- 


O  R  1  B  A  S  I  I  24 

A  cunque  non  exficcando  rcfiigeranf. 

Qux  putrefaciant,        Cap.  X  L  1 1 !  t. 

CEiri.:,auripigmentun),fandaincha,  chrylocolla,  pi- 
tyocampi  jVtratrum  ni^rum. 

Qnx  reprimant,       Cap.  xlv. 

ELarerium,cucumeris  lylueftris  tadix,ochra,mandra-'' 
»^ota,  Aiix  petrx  tlos,ieit.ttea  omnia  combufta  qux 
111  came  eminent ,  mediocnter  reprimunc :  echini  vlti, 
lapishxaiatius  ficcus  tntus,&in  pulticrem  rcd.idtus, 
viola,&  faba,lquamx  a-ris,&  chrylotolla. 
g  Qux  ad  cicatricem  pcrducant, 

Cap.    x  l  v  1. 

ALumen,galla  immatur.-,  es  vltum,(&prxfcrtim  lo- 
tum),malicorum  aridu.r.jplumbi  rctreu.entumjli 
thargyrus ,  plumbum  vftum  ,  ceryces ,  teftacea  omnia, 
purp.,ra,vitrum,pumex,fpcculanus  lapis,  gyplum  vfttij 
ceruffa,  pompholyx,  fpodium  ,  chryfocolla,  ftibium  V- 
ftum,  diphryges,  iarcocolla.  Hacomnta  fi  vlceribus  in 
fperfcris,ea  ad  cicatricem  rectc  perduccnt.Mordedo  au- 
tcm  cicatricem  inducunt,atramentum  futormm  vftum, 
£  cadmia,  fquama  xris  &  ferri,  ftoaioaiatis ,  xrugo,  calx 
vfta&lota. 

Superficiem  exulcerantia, 
Cap.    x  l  v  ;  1. 


RVbi  canini  fo!ia,betx  radix,all!um,pulegitim,hyf- 
fopum,origanum,fepix  tefta,afphodeluadix,  hni 
femen,quxque  lalia,acria,&  amara  funt. 

Adurentia,        Cap.     x  t  v  1  n, 

CAntharis,  diphryges,  fxx  vfta,  an  rnone  puniceunt 
habetis  florem,alliuni,cinis  hculnus.nitrum  tofttl, 
j-j  xs  vftum,aiumen,buccinaru;ii  tefta  vfta,capita  nienula- 
rum,arf.nicumjCanchry,vua  taminea,granum  gnidium, 
pytethri  radix  ,  calces  vehementer,(  non  extincta  vehe- 
menter  vrir,extin£ta  cruftam  inducit)linapi. 

Atrrahentia,       Cap.   x  l  1  x. 

ANemonx  omn  :s,vtraque  anagalli5,di<3:amnum,  ci- 
cer,thapfia,cyclaminusjiiarcilfi  radix,propolis  val- 
detrahir,  fermentum,  ftercus  omne,  fagapenum,  fuccus 
Cyrenaicus  &  Medicus,filphii  fuccus  &  radix,fpai  ti  fru- 
£tus,&virgarum  fucc^s  valdc,rerebinrhina  magis  quatn 
alix  refinx,fulphur,ftercus  boum  ,  &  prxcipue  eoru  qui 
E  eruum  comedunr ,  calamintha  cataplafmatis  more  im- 
pofita,coftus,vifcum  valde  trahit. 

Difcutientia,        Cap.  l. 

ABrotonum  vftumjagaricus,adiantus,xgilops,  vrti- 
cx  femen,&  foha  abunde,fambucus,ebulus,aniii  fe 
men,ariftolochix  radix,atriplex,bulbus,  herba  Sabina, 
muftus,(qui&  fplanchnon  dicitu!)daucus,hibifcus,  ai- 
thxa  ,  oleum  dulcc,  vefus,  raphaninum,  thapfia,  cannas 
vallaris  cortex  vftus  abunde  difcutir,  braffica,  lilii  foli» 
&  radix,hederx  folia,ladanum,mercurialis,malua  agre- 
ftis,maftiche  Chia,mali  perficx  germina  &  folia,rhodo 
F  daphne,prima  ficu?,opobalfamum,fuccus  cyrenaicus  ve 
heinentiffime  ,  paliuri  radix&  folia,ruta  ,  marru- 
bium ,  terebinthina,  oleum  rofaceum,fordes  ex  ftatuis  > 
fordes  ex  gymnafio  ,  fimpfuchus  ,  cucumeris  agre- 
ftis  radix,myrrha :  ex  caricis ,  pingues  magis  quam  qus 
excaprificu  exiftunt:betadifcutit&  non  calefacif,vehe- 
nientius  facit  a!b.i,galbanum,fal  vftum,falis  flos,  nitrft, 
omnia  alcyonia,terra  Samia,faba,cafeus  tcner  ex  lafte  a- 
cido  moderate,carnes  viperarum  vthementer,adeps  leo 
ninus  magis  quam  cxteri,offa  combufta,  echmi  vtriul- 
quecinis. 

G  Adftringcntia,  Cap.    l  i. 

OLeafter,  rofx,  lentifcus,  pirus  agreftis,  apiuro,fem- 
peruiuum,papauer,cytifus,aloe'j  vrtica,  acini,  pira, 
crocusjalthxa,terebinthus,gl.itis,alc.?rcum,hederr,ny.rt- 
phxa,palmx,oui  vitellus,paliurus,  cauda;  tqtiinx  radix 
&  herba  ,  fanguis  concretuscyperus,  oenanthe,  brafiica 
co£ta,co  igulum  leporis,fpongia  vfta.i  hamnus.Suncetia 
alia  plera.juc  adftringentia,qux  nota  funt  omnibus. 
Qux lacgcnerent,  Cap.  lii. 
||  TP  Riica,foeniciilum,anethuir.,quum  viridia  ftinr,fmyr 
X-»nium,ite'mquc  apium,fifamum  ,  cucumcris  femen, 
canchry,fmyrna,polypodium,glaux,certbrum,bryoui;c 


/ 


2S 


SYNOPSE^S  LIB.  II. 


16 


radix,crithmon,cuminum. 

Ad  menftrua  fuppreffa, 
Cap.  liii. 

1N  potu  accepta  valet  Sabina,mcum,iris,rut2,calamin- 
tha,pulegium,di&aninum,af,irum,cottus,calia,arifto 
lochia: vnicuique  mifceturaut  tricici  deco&um,  aut  a- 
qua  in  qua  fceniculum  coftum  lit,aut  ptilanx  fuccus.Ca 
taplafma  autem  ntex  fo:niculo,nigella,  fmyrna,  hordei 
macerati  fucco,portulaca,adipe  .mleris,vlmi  foliis,cera, 
fulphure,ic  f.lle  tatirmo  :  apponuntur  eciam  adeps  cer- 
uinus  rece:is,tte  nque  ad.*ps  anferis,fxx  vfta,f.il,oleum, 
cyperus,.iphroniirum,ftyrax,abiiiuhtum,artemifia,fam. 
pfuchiis,vcrairum  nigrum,granum  gnidium,  mercuria 
lis,cuniinum,fceiiurngrxcQ,vua  palla  fine  acinis,citria. 
Qjkc  lemen  generent  ac  prouocent, 
Cap.    l  1 1 1 1. 

EDul  a  femen  gignunt  ea  qux  magis  nutriunt ,  qux- 
qu.-  flatum  excitanttmedic  imenca  vero,  qux  flacuo 
fa,quxque  calida  funr.Ita  fit  vt  bulbi,cicer  ,  fabx  ac  fi- 
cus,  interedulia  multum  feminisgign.mt:fcincus&fa- 
tyrium,intermedicamenta:edulium  verofimul&  medi 
camencuni,eruca,ek  lini  femen. 

Qux  femen  cohibeant,    Cap.    L  v. 

QVxcunque  edtilia  ntque  medicamenta  refiigerare 
poffunf,i:c\nque  qux  craffum  humorem  gignunt, 
quxque  condenf.inr,ea  femen  inhibent  omniaieiulmodi 
funt  l.t£tuca:,berx,atriplex,cucurbita,mora,  melopepo- 
nes,cucumeres.Qux  verb  initio  ficcanr,ea  ne  femen  qui- 
demgigni  permittunr ,  licet  fuapte  naturacalidi  lint, 
qualiseft  ruta.Si  ver6  non  calefacient,multo  magis  co- 
hibebunr,vc  facit  nymphxa. 

Defimplicium  medicamentorurn  ele&ione, 
Cap.     l  v  i. 

AGaiicum  prxftantius  eft  quod  peclines  reftos  ha- 
ber.  Acaciam  eligito  modice  fuluam&  o- 

doraram.  Aloen  pinguem  capito  ,  non  lapido- 

fam,  fplendidam,  fubfl  iuam,  friabilem,  hepatis  colore 
prxdicam,facile  liquefcentem,amaritudinis  intenfrmi 
gram,&  valde  duram  reiicito.  Ammoniacum 
thymiama  eligendum  eft  quod  ligneum  non  eft,  &  gra- 
nis  thus  refert,purum,  denfum  ,  nihil  fordium  habens, 
caftorei  odorem  prx  fe  ferens,guftuque  amarum  eft. 

Amomumprxftantiuseftquod  recens,albumque,aut 
fubrufum,non  compat"tum,autfpiffum,fed  folutum,  & 
diffufum,  femine  plenum  vt  racemulis ,  valde  graue  & 
odoratum  ,  non  cariofum,  acre  ad  guftum  ,  colore  fim- 
plex,non  varium.AduIteratura  quibufdam  amomide  ei 
perfimili  admifta.femper  enim  reprobatis  fragtTK-ntis, 
ramos  ab  vna  radice  prodeuntes  eligito.  Afpala- 
thus  bonus  eft  qui  grauis  eft,quique  poft  detrafrum  cof 
ticem  fubrufus,&  guftui  amarus  eft.  Bitumcn 
prxftantius  eft  quod  ad  modum  purpurx  fplendet ,  in- 
tenti  acgrauis  odorismigrum  malum eft,fiquidem  pice 
admixtaadulterarur.  Abfinthium  prxftat  cxte- 

nsid  quod  tn  Ponto  &  Cappaducia  nafcituneius  fuccus 
amurca  co&a  &  commixta  vitiacut.  Bdellium 
probacilfimum  eft  quod  guftui  eft  amarum,colore  glu- 
tinis,pingue  in  profundo,&  quod  molliri  facilc  poteft, 
lignorum  &  fordium  expers ,  fuaue  olens  in  fuffitu  ,  & 
vngui  aromatico  fimile.  Elleborus  nigerprx- 

ftantior  eft  adultus,quique  tenuem  medullam  habct ,  a- 
cer  guftui,  &  ignitus.talis  eft  qui  in  Helicone ,  Parnafo, 
&  Anticyrisnafcitur.  Euphorbium  eligcndum 

eft  pellucidum  &  ncre.  Vifcum  optimum  eft  quod 
inHeliconenafcitur  ,  cuius  interiorpars  marrubii  co- 
loremrefert.exterior  fubflaua.  Gluten  pifcium 

probatur  album,fubcralTum,non  fcabrum,celerrime  li- 
quefcens.  Calamus  aromaticus  prxftantiffimus 

eftfuluusjdenfisgeniculis  ,  &  qui  fra&us  in  miilta  fru- 
fta  diffiliat:&ftula  plena  telis  aranearum ,  fubcandidus, 
in  m.mdendo  vifcidus,adftringens,ck  fubacris.  Car- 
damomum  optimum  eft  quod  ex  Armenia  aduehitur. 
elige  quod  difficiliter  frangitur,plenumq;  eft  &conclu- 
fum.  Calftam  elige  rufam,boni  coloris,corallum 

riferentcm,.ingttftam,admodumlon^am&  craffam,  fi- 


A  ftuli  plenam,in  guftu  mordacem,&  adftringentem  cum 
ur^matico  feruore  quodarr,vinum  redolentcm.Purpu- 
re  ^vero  &  craffa,  qux  gizera  dicitur,  rofam  odore  refe- 
rens,eft  ad  medicinx  vlum  accommodatiffima. 

Cera  optima  eftrufa,fubpinguis,odorata,  pura,pon- 
tica.  Ladanum  optimum  ertodoratum,  fubuiri- 

de,quodfacilemollitur,piingue,fine  arenulis  ,  aut  refi- 
nofutnfctale  eft  quod  in  Cypro  nafcitur.  Colla 
(quam  xylocollam  nonnulli  appellanc)optima  eft  Rho- 
dia,cftquealba,pellucida:nigra  verb  deterioreft. 
B  Gummiexcellitcxterisid  quod  vcrmiculatu,  vitreu, 
pellucidum,non  lignofum  efhdeinde  verb  album  :  refi- 
nofum  verb  &  fordiduminutiie  eft.  Coftusprx- 
ft.intior  eft  Arabicus,qui  &  albus  &  leuis  eft,quique  plu 
rimo&  fuaui  odore  prxftat.  Secundum  locumtenet  In- 
dicus,qui  buxei  colons  eft,narcfque  odore  percutit.  O- 
ptimus  autem  eft  recens  ,  albus ,  ex  omni  parte  plenus^ 
denfus,ficcus,minimc  cariofus,qui  edendo  non  fit,  gu- 
ftuique  mordax,&  igneus  appareat.  Hunc  nonnulli  cor- 
rumpunt  helenii  radicem  mifcentes:fed  id  facile  cognof 
C  citur .  nam  helenium  non  feruefacit  guftum  ,  neque  in- 
tentam  habet  odoris  bonitatem,neque  mordacem. 

Crocus  Cotycius  optimus  eft,recens  ac  boni  eoloris, 
parum  candoris  in  capreolo  habens ,  procerus ,  integer^ 
non  friabilis,non  pinguis,  plenus ,  matius  tamenattritu 
facile  tingensjtioncariofus,  validiodoris  &  acris .  naor» 
qui  eiufmodi  non  eft,aut  vetus  eft,aut  maceratus.Vt  au- 
tem  facilc  teri  poffit,in  fole  erit  continendus ,  aut  in  fi- 
ftili  nouo  vertendus,  Crocomagma  fitexcroci- 

no  vnguento  aromatibusexpreffis  &  confedtis.Prxftan- 
D  tius  eft  odoratum  ,  quod  dimidiumex  myrrha  conftar, 
graue,nigrum  ,non  lignofum  ,  colorem  croci  in  attritU 
referens,fubamarum,dentes  ac  linguam  vehementer  in- 
ficiens.  Cyperus  optima  eftgrauiffinia  &  denfa, 

&  folida,&  difficiliter  friabilis,odorata  cum  acrimonia 
quadam.  Viola  optima  eft  lutea.  Thus 

primas  fert  mafculum,rotundum,iion  feftum,album,& 
quod  feftum  intus  pingue  eft. Adulteraturrefina  aut  gu 
mi:fed  faciledepiehenditurmam  gummi  in  fuffitu  fla- 
mam  non  excitat,refina  verb  in  fumum  abit.  Thu- 
E  ris  cortex  prxftantior  eft  is  qui  ctaffus  eft,pinguis,boni 
odoris,reccs,leuis,non  fc.ibcrjaut  membranolus.  Vitia- 
tur  admifto  pinusautnucis  eius  cortice.  Indexeft  ignis. 
namaliifuffitifumumedunt  ,  thurisvero  cortex  ardet 
cum  odoris  fuauitate.  Malabathari  folium  proba- 
tur  quod  recens  eft,(ubalbidum,quod  halitu  odoiis  fen 
fum  tentat,  &  m  fuaiutate  odons  perftat ,  uardo  fimilis 
ad  guftum,nulJo  lalis  fapote  adnnfto.  Medulla  pri 
mas  tenetceruina,fecundas  vitulina,tertias  taurina.  Bo- 
naeftquxxftate  ad  autumnum  vergentecolligitur  .  a- 
F  liis  enim  t.mporibusianguinem  admixtum  habet.Para- 
tur  ad  repenuidutn  recens  fub..t~ra  &  aqua  affufardeinde 
perlinteum  traiicitur,turn  denuo  lauatur,vfquedum  a- 
qtta  ptira  reddatunpoftea  ln  duplici  vafe  liquatur  fordi- 
bus  fluitantibuspennalublatis.  Poftquam  concreuerit, 
in  fitlili  nouo  reponitur,dcrafaprius  diligeter  fxce  ,  fi- 
qua:  poft  liqucfa&ionem  excolatior.cmque  fubfederit. 

Melilotusoptimusi.tt  Atticus,  quique  in  Cyziconafci 
tur,crocicolore&  odore.  Papaueris  fuccus  optimus 
eft  dcnlus  &  grauis,  &  halitu  odoris  fomnurn  inducens, 
G  guftu  amarus,quiin  aquafacileliquefcit,leuis,albus,n6 
afper  neqj  conglobatus,neq;  dum  liquefcit  conglomera 
tus,  non  durus,  &  qui  foli  expoficus  non  diffunditur :  & 
quo  ad  lucernam  admoto  non  atvaflamma  luceat,adul- 
teratur  lattucx  agrcftis  fucco  admifto.  Spica  nar 

di  melior  eft  recens,leuis,comata,  colore flauo ,  admo- 
dum  odorata,  cyperiodorem  referens ,  fpicam  habens 
breuemiguftu  amaram,linguam  exiccans,odoris  bonita 
tediu  permanente.  Hxc  etiam  diluta  aqua  venditur,id 
quod  cognofcitur  ex  fpicx  candore  &  fqualore,  amiffa 
H  lanugine.  Omphacium  eligito  fubflauum,friabile, 
egregieadftringens,linguamque  mordens.  OnyX 
prxftat  is  qui  c  rubro  mari  affercur  albefcens  &  pinguis. 

Panacis  radices  prxftantiores  funt  ficcx,albx,  extentx, 
non  corrofx,  feruidx  guftui,&  aromaticx.  Liquor  veio 

EBB.i. 


3* 


o  V  ID    TERTIO    LIBRO  CONTINEATVR. 
HOC  librohabe^quxvnguenta.emplaftra^mala;  mata,ca^ 
batafint:itemiquedeaSglutinatibuS,(^ 
bus,dideritur. 

C^VAE      CONTINEANTVR     IN  HOC 

.  L  I  B  a  o> 


Bafilicon  emplaftrum. 

enneapharnaacou. 

ex  cadmia. 

attalicum  albuna. 

phccnicinum  Galeni. 

vmde,quod  lite  appellatur. 

dichr».non. 

pentatheton. 

ex  hyofcyamo. 

myrteum. 

aloum  ad  ambufta. 

copton  platyfma. 

apnrum. 

geranion  Poletis. 

ex  di&amno. 

ex  lini  femine. 

exverbenaca. 

elephantinum. 

ex  anthemide. 

halmyron. 

exialicibus  Magni. 

«  buccinis. 

ad  alopecias. 

adamantini  ad  idem. 

cxlaiicibus  Critonis. 

ad  cancros  vlceratos. 

ad  vlcera  phagedarnica  adamantini. 

ai  cancros  depafcente$  &  erodentes . 

ad  intcftina  prolapfa. 

ai  herniam  adamancimV 

aliud  adidem. 

ad  ramiceminguini$  adamantini. 

adidem. 

aliud. 

ad  aquofos  ramices. 
ad  mcliceridas  adamantini. 
corax  ai  nomas. 
adramitem  gutturis. 
ad  fedis  inflammationes. 
ad  tentiginem  ciendam. 
ad  fra&uras  offium. 

ad  reneros,&  quiex  vlcerib'nimisgrauiter  coflitKtur» 

ad  ^hagedinas  Galeni. 

Adamantini  ad  phagedxnas, 

aliud  ad  omnia  vlcera  mahgna. 

aliud. 

ad  vlceracarcinode. 
ai  vlcera  perhumida 
adidera. 

ad  vlcera  maligna  fluentia. 
ad  vlcera  chironia. 
ad  eadem. 

adpurrida&  depafcentia. 
ad  vcrmes  in  vlceribus. 
adcauitates  fiftulofas  inuereratafque. 
ad  vlcera  flaccida. 

ad  vlcera  quibus  xgre  cicatrix  inducitur. 
ad  vlcera  vetufta. 

ad  maculas  &  cicatrices  exterendas. 
ad  vngues  fcabiofos. 
Sfe.  oiiut. 

ad  cancrum  vlccratum. 

centa  &  perfufionesad  parotidas&  phymata. 

ad  bubono  coclen. 
ceratu.n  ex  quatuor  rebus. 
azanites. 

hypochondriaca  methine. 
ad  erylipeUta,quod  jllinitur. 


perfufio  capitis. 

aiia  ad  percufliones  &  plagas. 

ad  cariiacos. 

ad  podagricoj. 

ceratiuni  quod^wp  dicitur. 

perfufio  capitis  alia. 

ad  vlcera  lerpentia. 

ad  ianiem. 

vnctio  ad  neruorum  affe&iones. 

amythaonis  ad  prscordiorum  affe&iones. 

cxieminibus. 

expcillana. 

ahud. 

malagma  ex  fccnogrxco. 
epithemaftomacho  aptum. 
maia^ma  tonioris. 
ex  micis  ad  omnem  duritiem. 
cx  palmuhs. 

cpithjina  ad  ftomachicos. 
aliud  quod  CaaiAiKov  dicitur. 
cyphoides. 
tx  ceoanthe. 

ex  Galent  lib.ceratum  ad  oris  ftomachi  inflammatione. 

maiagma  adlienem. 

malagma  ex  baccis  Iauri. 

malagma  Apollophanis. 

ad  licniadicos. 

clidion  Philoroeni  Mnafari. 

cpithema  mfrigidans  Galeni. 

cataplafma  ex  fermento. 

cataplafma  expane. 

cacaplafmaex  furfure. 

cacaplafma  ex  ficubus. 

acopon  decamocron. 

pentamocron. 

acopon  vnguentum  excaftoreo. 
aliudftmplex. 

au  eos  qui  ob  fene&utem  refrigerati  funt. 

ad  pallorem  &liuores. 

ad  penem  engendum  vnguentum  Rufi. 

llcniaaicum. 

exhedera. 

iichiadicum  vnguentum. 

iichiadicum  Antomiarchiatri. 

metalyncritfcum. 

paltillus  Andronis. 

paftillus  Mafx. 

paftillus  Herar. 

alius  eiuldem. 

pa.allus  ex  charta  ad  nomas. 
paftillus  ad  vtiligines. 
paftillus  croceus. 
paftillusadlichenas. 
paftilius  ad  tormina. 
paftillus  Pafionis. 
paftulus  podagncuSjProcli. 
paitillus  exele&ro. 
paftillus  exacacia. 
paltillus  ad  hemicraniam. 

ficcum  medicamcntum  ad  cicatricem  induccndam. 

ahud  ad  idem. 

cephalicum. 

aliud  cruftas  inducens. 

ahud  patefaciens  citra  dolorem. 

rhodiacum. 

ex  charta, 

ad  nomas. 

adurcns. 


53 

anthera  Philumeru. 
collyrium  libyanum. 
plilothrum  Apoliinaris. 
cnicus  flauus  Bafli 
ex  crica. 


vranium. 
acharifton. 
ex  thure. 
cygnus. 

lioyanum  ad  puftulas  &  alia  permulta. 

excornu  ceruino. 

nil  lum  Deraofthenis. 

collyriura  madicum. 

Ipodiacum. 

nardinum- 

collyrium  aromaticum. 
chiacum. 

ficcum  ad  angulos  oculorum  fcabiofos. 

diacenteton. 

toI^htsc  Erafiftrati. 

coilynum  ad  para  &  impura  vlcera. 

aliud  ad  pura  vlcera. 

Dtonis  collyrium. 

collynum  7nmto<£+>or  appellatum. 

collyrium  ad  carbunculos. 

cullyrium  ad  tabem. 

collyrium  ad  fuffufiones. 

Archigenis  ad  oculorum  clariratcm. 

Demofthcnis ad  veteres affedtioues. 

Cleonis  gluten. 

iiccum  p  tlpebras  pulchras  efficiens. 
aridum  ad  lippitudinem  aridam. 
liquida  compolitio. 
alia  ad  callos. 

collyrium  nd  afpe£his  claritatem. 

ad  cicutricesoculorum. 

gluten  ad  pilos. 

ad  crithas,chalaziaque. 

ad  aegilopas. 

cataplafma  ad  vehementes  dolores  oculorum. 

vnguentum  ad  vehementes dolores. 

dia  rhodon  Diagora;. 

croceum  quod  puerile  infcribitur. 

Afclepiada:  pacianum. 

ad  oculorum  caligationem. 

imcgma  quod  Afclepias  nominatur. 

fmegma  caput  exiccans. 

fapo  repellendivim  habens. 

dropax  Gallus. 

alius  fimplex. 

pfilothrum. 


H 

adcorrugationem. 
fmegma  lpiendorem  affereus, 
ftomacicum  Philagui. 
anthera. 

dia  moron  Galenj. 

dia  befafa. 

adanginam. 

ad  columellam  laxatam. 

ahud. 

ad  dences  conferuandos,Galeni« 
ad  dentes  tremulos. 
Philagrii  adons  erofiones- 
antidtcum  adcolicos. 
antidotum  Philonis. 
trigonos. 

catapotium  Diofcoridxad  exuftos. 

ad  quartanarios  Galeni. 

adeosquia  cane  rabiofo  morfi  funt  Galeni. 

ad  eos  qui  ex  fungorum  vfu  futfocati  funt,Galeni. 

ad  comitiales  ex  lcilla. 

paftiilusad  vocem  firmandam. 

aiius. 

medicamentum  ex  fru&ibus  pomaceis 

antidotum  Quinti. 

diofpoliticon. 

ex  tnbus  piperis  gcneribus. 

excalamintha. 

ex  iucco  cydoniorum. 

antidotum  Zenophili. 

Galem  hiera  picra. 

qux  fubducunt  ventrem. 

grana  falubria. 

purgans3quod  u-fJ.^ot  appellatur. 
paftilluspurgans. 
grana  purgantia. 
medicamentum  ad  colicos. 
fymbiotarium. 

medicamentu  purgans  ad  eos  qui  elephatia  detinentur. 

iusveterisgalli. 

inunftio  fedis  ad  flatus  emittendos. 
hiera  Rufi. 

Lyci  purgans  medicamcntum. 

aliud  purgans  eos  quos  elephantiafis  exercej. 

inuncJiopurgans. 

fuffitus. 

alius. 

alius. 

hiera  fimplex  Rufi. 
xeromyron  compofitio  Arabt.cn. 
fuffttus  ad  fomnum  conciliandum. 
fuffitusexcupreffo,qtiod  Cyphilunx  dicitur. 


EBB.iii. 


ORIBASII    SYNOPSE-°-S    AD  EVSTA- 
thium  filiiiLi  liber  tertius. 


D  E 


E  MKLASTRORVM 
C   O    M   P   O    S  l 


E  T 


TROCHISCORVM 


A  S  I  L  I  C  O  N  (q-iod  etiam  cetraphar 
macum  dicitur)  h.ibet  pares  portiones 
cerx,picis,refina:  fri£tx,fcui  taurini.Si 
celeruer  concoquere,  carnemque  indu 
cere  volueris  ,  vnam  thuris  partem  ad 
duodecim  bafilici  partes  admifceto. 
Enneapharmacon  valetad  fuppurandum  :  egregie  facit 
ad  vacuas  diftentiones ,  &  ad  eas  etiam  quxinthorace 
funt,  &  ad  fiftulas ,  quas  etiam  emollit.cft  item  ad  vteri 
duritiasapcum,atque  vlcera  qux  in  eo  funt  folutum  fa- 
nat.Habecaucem  c.rx,  medullx  ceruinx ,  adipis  anferi- 
ni,taurini,butyri,terebinthinx,mcllis,olei  rofacei,cici- 
ni ,  paria  pondera.nonulli  autem  rofacei  loco  iiliaceum 
ponunt.  Hocpurgat,  ad  cicatricem  p;rducit ,  carnem 
creat.  Ex  cadmia,ad  cicatricem  inducendam,  ha- 

bet  cadmix  vftx  &  vino  prxparatx,chalciridis  vftx,fin- 
gulorum  vnciam  vnam,oleimyrrei,cerx,  refinx,colo- 
phonix,fingulorum  libram  vnam,vini  Italici  quod  fa- 
tis  eft.Chalcitis  &  cadmia  ex  vino  terantur,vt  liquidi  ce 
rati  confiftentiam  habeant :  ceram  vero  ac  refinam  eli- 
quans,inollam  teftaceam  immittito.  Metallicacum  vi 
no  imponantur,omnibufque  in  mortario  lxuigacis  vti- 
tor.  ad  inueterata  vtere  hoc  puro  emollito.  nd  recentia, 
cum  cerato  rofaceo.  Attalicum  album,  quod  fa- 

cit  ad  vlcera  fenum  &  eorum  qui  mollem  cutim  habet, 
&  eorum  qui  vlceribus  humidis  infeftancur ,  fanatque 
vlceracrurum ,  &  egregie  valet  ad  abrafa  genuum  ,  &  in 
quibus  membrana  offa  teges,nuda  eft.Habet  fpumx  ar- 
genti  pondo  denarium  centum  ,  ceruffx  pondo  dena- 
num  centum,cerxalbx  pondo  denarium  quinquagin- 
ta,terebinchinx  pondo  dcnarium  viginriquinque,churis 
vnciastres,  aluminis  fciffilis  pondo  fcrup.fex,  piperis 
pondo  denariorum  trium  ,  olei  veteris  heminas  duas,a- 
quxheminasduas.Metallicain  folecoquito  donec  non 
ampliusdigitosinquinent:refinam  &  ceram  diligenter 
in  vnum  componito,thus  primum  indito  ,  ficundo  lo- 
co  alumen  ,  vltimopiper.  Aliquipropiperecyperum 
iniiciunr.  Phormcinum  Galeni  habet  adipis  fuilli 

veteris ,  falifque  expertis  libras  duas ,  fpumx  argenti  li- 
bras  tres ,  olei  antiquiffimi  libras  tres,chalcitidis  vncias 
quaruor  :chalcitidem  tritam  ac  contufam  renuifiimo 
cnbrocribratam  in  mortarium  coniice,&  diligencer  ce 
re  donec  lubtiliffima  reddatur:deinde  argenti  fpumam 
tenuiffimo  itidemcribro  cribratam,  &  in  tenuiffimum 
pollinem  reda&am  infunde ,  &  in  mortario  diligenter 
vna  cotunde,oleumque  in  fole  admifceCo,  vt  liquidutu 
medicamentum  permaneat:poftremo  loco  adeps  capri- 
nus  pondo  librarum  duarum  adiicitur,qui  ipfe  quoque 
eft  dilig:ntercontudendus:ita  omniain  cacabocoques, 
&rudiculaexpalma  agitabis.  Corcex  viridis  externus 
ipfius  virgx  palmex  auferendus  eft ,  vt  fuum  humorem 
imperciri  medicamenco  queaC.  Vnusautem  palmxra- 
muscibi  adcodHonemfariserir,  vc  craffiore  eiusparte 
pro  fpatha  vtaris :  ramulos  autem  qui  craffx  parciculx 
adhxrenr,quique  vtnnque  exoriunrur,refecabis,  &cor- 
ticem  detrahes,&  in  minutas  parres  concifos,in  medica- 
mentum  coniicies,vc  eorum  fuccum  eidem  impertiant, 
Spatha  autem  ftacim  ab  inicio  vci  par  eft:Cenues  vero  pal 
mx  parciculas  iniicere  oporcec,  quu  videbis  medicamc- 
tum  cerato  fimilem  habere  confiftentiam«nam  fi  ab  ini- 
tio  eas  immittas  ,  earum  fuccus  coquendo  confumecur, 
quem  nos  propter  eius  adftringendi  vim,  manere  copio 
lc  volumus.  Quinetiam  ipfius  fpachx  pars  qux  a  medi- 
camento  exficcata  fuerir,  prxcidenda  eft:id  quod  bis  & 
ter  erit  faciendum,fi  eam  aref  iftam  videbis.  Perfpicuu 
aucem  eft,palm$  ramum,&  recens,  &  eodem  diepraci- 
fum  efle  dcbere,vr  fucci  plenusfic.  Medicamencum  ve- 
ro  cum  demum  erirco&um  quumnon  mquinabic.  Hoc 
vccris  ad  crutnca  vulnera,  quo.que  ad  cicacricem  diffici- 
literperducuncur,&  adfinusoleo  dilutum.Conuenito- 


t  i  o  n  i  e  v  s. 

A  mnibus  partibus  inflammatis,podagris,arciculorum  do 
loribus,nili  quo  Cempore  dolores  vehementes  funt.  A- 
ptum  eft  bubonibus,tubercuIis,  ambuftis,  pernionibus, 
offium  fra£ruris,&  omnibus  deniquc  fluidis  affc&ioni- 
bus.In  hoc  medicamento  diffolr.endo  hunc  modum  fer 
uabis ,  vc  medicamentum  paululum  olei  menfuram  ex- 
cednt,ac  prxfercim  xftiuo  tempore  :  vt,  fi  medicamcnci 
iint  vncix  decem,olei  nouem  apponantur.  Vii  i- 

de(  quod  lite  appellatur )  rofaceo  dilutum,vlcus  cauum 
&npertumfanat.  ConftatexcerJerefinxque  fridtx ,  fin- 
gulorum  libra  vna,xruginis  libris  duabus,olei  heminis 
duabus.hoc  delicacis  adhibendum  eft.  Dichra- 
tnon,id efl dufhcis coloris,  eft  in  quo  func  xris  vfti,aluminis 
fciffilis ,  ammoniaci  thymiamatis,fingulorum  vncix  v- 
nx,cerx,colophonix,  adipis  taurini  aut  fuilli ,  fingulo- 
rum  vncia  vna.ficca  ex  aceto  laruigentur.  Penta- 
cheton  habeccerx,adipis  taurini,rcfinx  friclx;picis,  cal 
cis,parcs  portiones.Vfus  tempore  olei  ficyonii  quadra- 
tem,cerx  vncias  tres,olei  vnciam  medicamenri  quadra- 
ti  adiicito,ex  vino  &  aceco  contundito,atque  vtitor. 
^  Ex  hyofcyamo  quod  pfittacion  dicitur ,  habet  refinx 
fridtxjcerxjadipis  fuilhjliquoris  hyofcyami  parespor- 
tiones.  Myrteum  habet  fpumx  argcr.ti  vnc.fex, 

cer<e  vnciam  vnam,  olei  myrrei  vncias  duas ,  vmi  quod 
fatis  eft.  Album  rd  aml  ufta,haber  fpumx  argen- 

ti,ceruffx,  fulj.  huris  viui ,  fingulorum  vnciasfex  ,  cerx 
vnc  quaruor,olei  myrtini  quod  fatis  eft.  Aliud  .  Spi  - 
mxargenti  vncia  ,  plumbi  combufti  vncia ,  cerx  vncix 
dux,obi  myrcini  vncia.  Copton  platyfma  habec 

sruginis  vnciam,fquamx  xris  vncia,  tcrebinthinx  vn- 
cias  duas,cerx  vncias  quinque.  Cera  &  rcfina  in  pila  te- 
D  rancur,&  in  vnum  redigantur:  deinde  xrigo  adiiciarr.r 
vtemplaftrum  fiat,quod  intanram  latirudinem  exten- 
datur  quanta  fatis  fit  ad  vlcus  comprehendendum  :  fin- 
gulisautem  diebus  fclur.tur.  Apr.rum  fanguinem 
fupprimens  facit  ad  infignes  diuifiones  ,  prxfercim  qua: 
in  capitefunt,ad  fiftulas>finus,frac"turas.Item  hepjsticis 
&  lienofis  conuenic ,  abfque  inflammacione  glutinac. 
Cartilaginibus  ttiam  ac  neruis,offibufque  prxcifis  mira 
bilirer  prodeft.valec  quoq;  ad  vlcera  profunda,  &  finus: 
nam  infignicerglucinac.  Iamvero  inabfcellibus  quum 
£  eie£ta  eft  fanies,imponicur.Eft  eciam  ad  fupprimendum 
fanguinem  prxftanciffirnum,&  praefertim  in  iisqui  fan- 
guinem  reiedant.  Duob;is  autem  linteis  eftinfpergen- 
dum  ,  alterum  pe&oi  j  &  coftis  imponendum  ,  alterum 
dorfo:nam  prxter  omnium  opinionem  fanguine  fiftir. 
Eftprxterea  adcanum  morfus  accommodatum  ,  &  in- 
flammationes  omnino  fedat,&  ea  qux  vulnenbus  adhi- 
bentur,vincit  omnia.  Hyberno  tempore  diebusleprem 
foluitur,xftiuo  quinque:fi  neceffitas  vrgcat,tribus.  Ha- 
bet  autem  cerx,picis,bituminis,  pityinx  liquidx,fingu- 
p  lorum  vnciam  vnam  ,  mannx  vncias  fcx  ,  ceruffx  vn- 
cias  quatuor,  atramenti  futorii  tantundem  ,  opopanacis 
vncias  duas,rofacei  libras  duas(alii  fehbram)accri  hemi 
nasduas.Ceram,bitumen,oleuni,acetu  in  ollam  conii- 
cito,ac  parum  liquato,deinde  picem  ac  refinam  in  mi- 
nutiffimas  particulas  diligenter  concifas  adiicito  :  vbt 
femico&um  fuerit,ol!am  ccIlico,&  aliquandiu  refrige- 
raco,&  atramentum  fucorium  percolatum  lxuigatu  rr  qj 
ex  duabus  aceti  heminis  paulatiro,ne  efferuefcat,  infper 
gito.Hoc  infufo,irerum  lenicer  coquito  agitado:quum 
q  nonamplius inquinar.ab igne amoueto:opopanacem in 
aceto  quod  rcliquum  fuerit,ita  pridie  macciatnm  vtdif 
foluatur,  infundito  :  deinde  ceiuflam  mannamque  vui 
paritcrprobc  tntas  infpergito ,  &  paiilulum  tepefaciens 
quoufque  in  vnum  coe'anr,obferua  ne  opopanax  &  ma- 
na  coiiiburanrur,in  mortarium  funde,  &  refrigerari  fi- 
nico,acrurfus  iubaclum  rcponito.  Ceranion  Po- 

lecis facic  ad  nei uos crailoruni  humorum  plenos  ac  la- 
xacos,& inquibus periculum  rcfolucionis  immmec,& 


37 


SYNOPSEftS  LIB.  III. 


38 


jd  fluxionc-squx  ad  articulos  fcruntur,in  quibus  tutnor  ^  acceflionemfronti  adhibeatur.Iam  verbfiin  domo  fuf- 


etiam  oricur,^  ad  partes  qux  prolaplx  lunr,ic  ad  recen- 
ti  cicatricecontra&os  arciculos&  tncuruatos,  qui  jue  fi 
vi  moueantur,  ftrepunt,  vt  finguh  lonum  edanc.  Valet 
eciam  quum  incubicis  au:  gembus,aut  aliquaalia  parci- 
cula  lentus  humor  aur  flatus  concinetur.Sanat  ganglia, 
&  omnes  concreciones,&  fteacomac. ,  Scatheromaca.  Ac- 
commodatum  eciam  eft  ad  aneuryfmaca,ad  ftrumas  &pa 
nos.Omnia  prxcerea  induraca  euiollir,rumpic,excerget, 
attenuat  &  glutinat,ac  r^laxata  corroborat.  Etus  corapo 
fitioeft  hxc,Rameti  xrcx  ftatux  fordidx  &  xruginolx, 
quale  rn  ns  qux  munguncur  reperirur,  vncix  vigmci- 
quatuor,cers  cantundem,!andycis  libra  ,  landarachx  li- 
bra,tcrebinthinx  Hbra.Si  rameiuum  dunus  fic,cunc  ca- 
fundem  terebinrhmx  nnponico.  Gruis  pennasomnes 
hoc  modo  cremacas  addito.  Inollam  ticirilem  nouam 
pennas  omnes  pone,os  &  totamollam  argilla  llhne, 
eamquein  fornacem  connce  donec  ignira  argiila  fit: 
runc  excraheacque  aperi,pjnnx  adutix  &  m  vnum  reda 
ttx  comperiencuneas  ad  Itngmenci  formam  terito ,  de- 
inde  ceum  ac  relin.im  lupercarbonibus  iiquaro:cum 
iandaracham  &  fandycem  concncum  affundico ,  &do- 
nec  probe  mixta  hxc  fuerinc,agicaco  :  poftea  1 amencum 
in  mortarium  conieCtum  diltgentercotento  ,  vt  omnia 
affufacum  cera  milceantu!,&  medicamencum  ad  empla 
ftn  formam  redigacur.  Quod  ex  didtamno  con- 

ticitur,  h abet  didtamni  partes  vigmcioclo  ,  chamxmeli 
partes  duodecim  ,  fphagnt  parces  quinque ,  pentaphylli 
partes  quatuor,cyperi  pat  ces  leptem,artftolochia:  parcts 
trigi:aqumq;,n eos  part;s  lepte ,poln  partes  duod.cim, 


us  exeo  tiat,  &  viperas  &  omnia  qux  venenum  jucu- 
1  .utur  extrudet.  Ex  linifemine  Poletis  facitad 

thoracis  affectioncs,emollit,ac  digerit ,  ac  neruolarum 
partium  lnflammationes  mitigar.  F-citad  podagrtcas 
exacerbationes,&  contradtos  articulos  relaxac.Lini  lemi 
nispars  vna,cerxpartcs  quatuor,colophonix  tancunde, 
farinx hordeacex  partes  dux,refinx c.iprelli  titundeni, 
thlapfeos  pars  vna,chamxmeli,pilularum  vindium  cu- 
pretii  claularum  cuiulque  parsvna,olci  veteris  partes 
B  dux.Ceram  &  colophonia  ad  carbones  liquato,oleum- 
que  mouendo  adiicito.  His  diligenter  miftis  ,  ollam  ab 
igne  auferto ,  cuprefli  pilulas  tntas  lmpomto  ,  animum 
adtubendo  ne  medicametum  efferuelcat,&  lntumelcat, 
&  ollam  egrediatur  :deinde  farinam,tum  lnnfemen, 
poftea  thla(pin,poftremb  chamxmelum  adnmgico  ,  ad 
ignemque  iterum  ponito  ,  commifceto  donec  probe 
coeant.His  in  vnum  redadtis,reflnara  cupreflt  ad  nnem 
innce:quumque  hxceliquatafuent,medicamentum  m 
morranum  aqua  femtplenum  verfa,deinde  emolli ,  atqj 
C  vtitor.  £x  verbenaca  ,  vel  exfacra  herba,quodad 
Poletem  refertur,facit  ad  capitis  dolorcm  veterem  &  rc 
cencem,tdhemicraniam,fi  fronti  &  temporibus  appli- 
cetur. Valet  etiam ad  dentium dolores,&  oculorum  tlu- 
xiones ,  iccmque  ad  vrinx  difficulrat.m  pubi  rmpofi- 
tum.Eft  etiam  accommodatum  iis  qut  a.  fcorpione  lcti 
func  ,& denique  neruofarum  partium  mflammationi- 
bus.Habetautem  facrx  herbx  auc  vcrbenacx  partes  no- 
uem,refinx  colophonix  partes  vigtntiquatuoi ,cerx  par 
tesquatuor,  oletpartes  duas.  Emplaftrum  ele- 


cetaurn  partes  duodecim,gentianx  tantunde,libanoti-  D  phaiitinuro,fiue  exdorycnio,quod  PoLtesconfecit:va- 


dos  parres  fex,gagatts  partes  feptem,fpumx  argenti  par- 
tes  centum  quinquagint.i,olei  veteris  partes  otto  &qua- 
dragmta,ceia:  partes  duodecim,refinx  ilccx  partes  tri- 
gintaduas,  colophonixpirtes  qutnquaginta.terebinthi 
nxpartes  quatuordecim,terrx  ampelitidts  partcs  vigin 
tiquatuor,atit  pitymx  ficcx  partes  duodecim,ammonia 
ci  thymiamatis  partes  trtgintaquinque ,  fquamx  xris 
partcs  trigintao£to,xris  co.nbuftiparres  duasde  vigin- 
ti ,  propoleos  partes  duodecim  ,  diphrygis  partes  oCto, 


Let  adarciculoscotriclos,ad  callos  fratturarum,  (emol- 
ht  entm,&  foluit  vitiofas  agnationes  )  ltemque  ftt  umas 
amotu  difficiles ,  atquead  ea  qux  induruerunt,  &  qux 
xgre  maturantur,quxque  contumacia  lunt.nam  diffun- 
dit,emollit,digLnt,ac  difcutit  vehementer.Quodfi  ebo 
rts  portionem  nicdica  nentoilliius  ,itaquc  aecein  dies 
illtcam  dimifcns,ita  mollen  effeccris  vtperfodi  queat: 
fiverb  plures  dies  ita  continueris ,  molie  vidcbts  xque 
aclurum.Mc-dicamentum  fit  exhis,Dorycnii  recetis  vi- 


amylt  partes  duodecim,  ceruffx  tantundem,aloe's  par-   E  ridis,aut  ln  vmbraarefa&i  partes  decem,radicis  mandra 


tes  ledecim  ,  chalciteos  parces  decem  ,  acramenci  fuco- 
riiparces  viginciq  .atuor ,  thuris  albi  partes  duod^cim, 
myrrhx  parces  fepceni.Oleum  prius  leni  igni  caLfacere 
opartetjdeinde  argenti  fpumam  infubtililfimum  polli- 
ncm  redaftam  iniicere,  paulatim  agitando  donec  colo- 
rem  mutetj&aliquintulum  coniiftat,  deindepicem  ter 
ramque  ampelitiaem  addere.Quumque  denfari  inccpe- 
rit,cera  imtcienda  eft,deinde  refina  &  colophonia,  tum 
ammontacum  contritum:  ad  hxc  fquama  xris  atque  xs, 


gorx  vel  viridis  vel  ficcx,partes  dux,radtcts  patiacts  par 
tes  fex,refinx  colophonix  parres  viginti,relinx  liquidx 
pinex  partes  quatuor,opopanacis  partes  dux,  cerebinchi 
nx  parces  duodecim  ,  bdellii  parces  vigmti  ,cers  partes 
duodccim,aceti  albi  hemina3aut  plus  eo,fi  medicamen- 
tum  capax  fit.Dorycmum  fi  viridefit,  totum  cum  radi- 
cibus  euulfum  in  mortarium  coniiciendum  eft,&  vehe- 
menter  contundendum,acc  to  paulatim  mftillato.  Idem 
faciendum  eft  quum  mandragorx  radix  impomtur.Pa- 


tumrubricam  &  diphryges:tum  chaicitidem,atramen-   F  nacis  autemradicem  in  frufta  iecans, &conterensperfe, 


tum  futorium ,  &  cerutiam  ,  detnde  hbanotida  &  myr 
rham  ,  &  alocn  ,  deinde  totam  terebinthinam  &  thus: 
hxcque  omnia(vcpar  efl)mixta  ab  igne  detrahes  ,  &  ita 
herbas  lxuigatas  iniice  fpatha  agitando, vltimo  vcrb  lo- 
co  chamxmelum  infundito.Vtere  hoc  medicameto  ad 
neruos  vulneratos,ad  vlcera  vetufta,ad  venenatorum  a- 
nimalium  i€tus,  &  morfus,  ad  fcorpionum  morfus ,  ad 
condylomat a  &  ganglta,ad  ftrum js  &  lenticulas,paroti- 
da  s  &  phymata,&  fiftulas,&  ad  chironia,&  maligna  vl- 
cera  omnta,&  ad  offa.Itemque  euellit  fpicula  &  tela,car 
nem  &  cicatricem  inducit,inflammationes  difcutit:fa- 
cit  &  ad  omnia  thoriacis  vitia,&  ad  prxcordiorum  affe- 
fttones  &  duritias,vel  fcirrhos,&  ad  aquam  inter  cutem, 
&  ad  arciculos  contraftos ,  &  ad  offium  fra&uras,  &ad 
vlcera  curatu  difficilia,&  depafcentia,&  ad  neruos  prx- 
cifos,&  ad  contufiones  &  putredines,&  abfceffus,&  per- 
niones,  &  carbones ,  &  ad  quxcunque  emollienda  funt: 
itemque  fluxiones  oculorum  fronti  admotum  fiftic. 
Rofaceo  autcm  dilutum  ad  aures  puru1enras,ad  ea  qux 


iniicies  deinde  bdellium,quodquum  in  mortarioprius 
confregeris,  acetum  inftillando,  admotis  viribus  con- 
tund^jvfquedum  emplaftri  formam  acquirat:deindc  ap 
paratas  herbas  mifcc3poftrem6que  opopanacem  ex  ace- 
to  lxuigatum  infundennedicamento  confec^o  vtitor. 

Emplaftrumexanthemide.Anthemida  verno  tcrapo 
re  florentem  &  coloraram  legere  oportct ,  ex  eaque  fuc- 
cum  exprimere,&in  fole  exliccare:deinde  fumere  refinse 
colophontx  partes  duas  &  quadraginta,  ptnex  partes  o- 
G  £to  ,  cerx  tancundem,  olei  partes  quatuor  :  tum  luccum 
herbx  diffolutum  paulatim  compones,ab  igni  auferes, 
in  mot  tarium  coniicics ,  diligenter  permifcebis,vt  in  v- 
num  conducantur.  Vcere  ad  vulner.,  cruenra,  carnis  fra- 
cturas,vlcera mabgna, vetufta,quxque labra  pertumida 
habent,graucque  olent,&  difficiKrer  ad  cicatricem  per- 
ducuntur  :  ad  bdtiarum  virus  eiaculanttummorfus ,  ad 
vnguium  prcrygia ,  ad  neruos  craflo  humore  imbutos, 
iique  fiue  in  articulis  finr  diuturni  &  doloren:  excttan- 
tes,fiue  etiam  ex  infiammatione  xgre  moiicancur,&  do 


in  pudendis  &  ano  func  valet.  Prodeftetiam  infufficu  H  lorc  afficiant:ad  fiftulas,ad  fti  umas ,  ad  offtum  denuda- 


vuluis  quas  frigus  oblxfit,&  lis  qux  difficiliter  partum 
edunt:nam  itafcctum  viuum  educes,  nequevlla  ex  par- 
te  lxdes.ttemque  lecundas  qux  vocantur,  fi  vfu  veniat. 
Auxiliatur  etiammorbis  qui  excircuituredeunt,fi  ante 


tiones,adganglia,  ad  dothienas,  ad  fteatomata  ,  ad  no- 
mas,ad  iinus,ad  coli  inteftini  flatus,ad  partes  in  qutbus 
frigusdolorem  excitauit,ad  ambuita,  adpracordta,  vi- 
fcera,&  ftomachtmi,ad  vitiathoracis,&  item  alia,ad  abf 

BBB.mi. 


3? 

ccffjs.Importunuui  &  copiofumfanguinise  naribus  flu 
xu.ii  ititicwii  quo  cafu  ftomicho  applicandum  medic-.  ■ 
rnentum  eft:prxitar  tamen  ftonti  etiam  adhibere.  Fi  - 
xtones  qux  id  oculos  ferunrur,eiusfpleniurn  frontt  a,>- 
poficu..i  c  j<ubec:rol.;ceo  verb  dilucum  imponitur  vl- 
ceribus  quxtn  genitaltbus  depafcendo  lerpunc.  Hal 
myron  Verodiciturin  quolapiseft  quidam  denfus,g>  a- 
uis,lenis,cocusfalius,vnius  tancum  coloris ,  quem *  Ln- 
dicum  vocanc.Hic  aduftus,&  igmtus,  acrefrigcracus,.il- 
bus  apparet.Hunc  diligencer  ceras,&  per  cribrum  trati- 
cias,  &oui  album  admifceas ,  vlceraquc  puerorum  qu-e 
apertanon  funt,vnges:quinetiam  vlcera  ferpencia  fiites, 
atque  exiiccabis,&ex  eo  oprimtun  medicamenctim  paia 
bis,Refinx  colophontx  partes  vigintiquatuor,  hquidx 
parces  fex  ,  cerx  parces  quinque,olet  partes  tres ,  lapidis 
parresfex.  Hoc  medicamencum  habet  vim  purgandi, 
exicc.indi,per  halicum  digerendi,att;nuandi,diftunden 
di,glucinandi,cicatricem  tnducendi.  Valet  ad  e  js  qui 
doloreconficiuntur  ,&quibus  ventriculus  propter  eius 
imbecillitatem,grauitatem  affert.  Facit  eciam  ad  nuper 
perforata,&ad  vetera  vlcera,  &  adftrumas,  &  denique 
ex  rofaceoad  aures  purulentas.  Ex  fjlicibus,quod 

Magnus  inuenit,  fine  mordicatione  exiccans  ad  omnes 
defttllatioues  facir.Salicis  folia  virentia  tertto,  vini  vete 
ris  quantum  ad  infufionem  fatis  fir,addito,&ad  lentum 
ignem  diu  coquito  :  deinde  in  pilam  iterum  reiictto  ,  & 
iimul  contundito  diligenter,&  linteo  denfo  hxc  ita  co- 
trita  excipito,&  comprimito,vt  fuccus  exprimatu'r:poft- 
ea  fumito  colophontx  vncias  vigintiquatuor ,  olet  vn- 
cias  duas,  fucci  expreffi  libram,  colophoniamque  prius 
cum  oleo  percolatam  placido  igni  decoques,  quoufque 
in  aquam  conie&a ,  &  maaibus  fubadta  ,  non  tnquinet: 
tumvero  cerxvnciasvigintiquacuoradmifceto,  eaque 
liquefa&a  ,  ollaqueabigni  amota,  falicis  fuccus  paula- 
tim  admoduminii«iatur ,  dcinde  igni  admoueatur,& 
placide  coquatur,vtneco:nburatur.  Quum  medicamen 
tum  ita  in  vafe  commiftum  fuerit,morcarium  eode  fuc- 
co  perfunde,&  in  ipfum  coniice  medicamencii,  idq;  ma 
»ibusfubigico,&emollico,atquevtitor.  E  buc- 

cinis  quod  valet  ad  digerendum  per  halirum.non  mor- 
dendo,habet  fpumx  argenti  drachmas  x  v  i.cineris 
buccinarum  vnc.  x  v  i  i.  ceruffx  vnc.  X  x.olei  antiqui 
heminam,terebinthinx  drach.x  i  i  i.th.irisdrach.xx. 
aquae  cyathos  n  1 1.  Ad  <dupeciam,euphorbii  & 

thapfix  vcriufqu-  partes  duas,  fulphuris  viui  partes  qua- 
tucr,ellebori  albi  aut  nigri  partem  vnam:his  ccrx  par- 
tes  quindecim  admifceto  ,  &  oleo  laurino  antiquo  e!i- 
quato.Erit  hoc  medicamentum  prxftantirfimum  adm- 
ueteratas  &  curatu  difficiles  alopecias.  Si  thapfia  tibi  uo 
fuppetat,tantundem  pomto  aut  leminis  naftui tii  aut  eru 
cx:ftque  laurinum  non  adfit,liquidam  picem  adiicito. 

Adamaatii  ad  alopecias.  Alliorum  ctncre  ex  melle 
vngito.  Ex  falictbus  prxclarum ,  &  ad  multos  v- 

fus  accommodatum  raedicamentum  ,  non  fecus  quam 
qux  fupra  funt  allata  ,  Crito  fic  recenfuit.  Medicimen- 
tumexfalicibus  facit  ad  vlcera  cruenra  ,  articulos  folu- 
tos,&ad  fiftulas  impofitum,ad  flaccidas  carnes,prxfer- 
tim  qux  in  extremis  funt  pai  tibus ,  &  ad  eryfipelata  ,  a- 
liafque  plerafque  affectiones  fine  vftionibus.  Habet  au 
tem  mifyos,chalcitidis,xruginis,ceruffx,gallarum  non 
tritarum,aluminis  fcifft&  rotundi,  melanterix,  fingu- 
lorum  vncias  fex,cerx,refinx  pityinx  ,  picis,  bituminis, 
foliorura  falicis,finguIorum  vncias  duas,olei  heminam 
vnam  &  vncias  quntuor,atramenti  futorii  vncias  fex,ma 
Iicorii  vncias  tres,aceti  fextarios  fex.  Folia  falici*  triduti 
aceto  madefa&acoquequoufq}  acet&in  fextarios  duos 
redigatundeinde  xrugini,ceruffx,melaterix,arque  aliis 
prius  tritis  folia,qux  ipfa  quoq;  diligeter  lxuigata  fint, 
deinde  ficca,ljeuigata  addito,&  in  vnu  redigito  :  poftea 
liquefa&a  fuperfundito,&  coponito,atq;  vtitor.  Ad  ci- 
cros  vlceratos  medicamentum  mittffimum  ex  hisfiet, 
Argcti  fpumx,cerx,adipisfuilli,fingtilorum  libram  ca- 
pe,vir  llos  ouorum  toftorum  decem,  olei  cyathos  odro. 
Argcnti  fpumam  cxaqua  qux  fatisfit,conterc,  fimul  e- 
tiamaliquid  olei  affundes ,  ouorumque  vitcllos  fimul 


O  R  I  B  A  S  I  I  4° 

A  tere,adip;mqueexpurgatnm  cum  ccra  eliquato,&  con- 
\  tntx  argenti  fpumx  aductto,ac  rcliq  ;um  clcum  tndito. 
Huius  meaicamenti  vfus  eft,  vt  ficu m  linamento  adht- 
beatur,cumrofacso,aut  lentifcino,aut  inno,vt  conuetu 
revidebitur,imponendumfit.  Siverovlcus  dolons  ex- 
persfir,myrrha:,ireos,ariftolochix  ,  fingul.ru  drachmx 
tres  commifceantur ,  atque  tta  etiam  non  vlccratis  con- 
ueniet.  Adamantti  medicamentum  ad  vkera  pha 

gedxnica,  Althxa  viridi  vel  iiccafeuo  hircino  exccpta 
vrere.  Si  veri»  mirum  in  modum  humida  finc  vlcera ,  li- 
B  namentaficcapriusimpone,&  feuum  cumahhxa  adht- 
be.  Ad  hoc  etiam  vtere  iis  qux  tncefimoquinto  captte 
defcribuntur.  Ad  cancros  in  quibus  multaacde- 

pifcens  eroiiofit,hocauxiliummirabiliterfacit ,  quod 
h.ibet  vini  boni  potenttsfextarios  vigint»  ,  thoisexco- 
riarix  lib.vnam,rotularum  cupreffi  tantundem,  gallaru 
immaturarum  non  cotufarum  vncias  fex,cailix  optimx 
tantundem  .  Contufa  mr.cerantur  quntriduum,  &  co- 
qunntur  ad  tertias  aut  quartas,rudicula  cupreffi  agitan- 
do.  Hifquevnldeexpreffis&abie&is  ,  rcliqua  admcllis 
C  fpiffitudmem  coquuntur,&  in  vas  vitreun-,  effunduntur. 
Vfus  eius  medicamenri  eft,vt  co  pwro  vtaris  ad  depafcc- 
tescancros  :quodfi  fpiffius  fit,vino  poteris  Iiqutdum 
reddere  ,  id  quod  m  :ximcvfu  ventt  in  pudendt  mulie- 
brisfinu.Dolores  etiam  fedat  hCke  dilutum,  quod  alias 
quoque  nomas  mirabilicer  fanar,  Ad  inteftina 

prol.ipfa  facit  hocquodhabet  cupreffi,pilul.irum  parua 
rum  &  ten?rarum,malicorii,finguloru  vcnias  tres,  vini 
nigriq  iod  fatis  eft.  Coqucvintim  affundendo  ,  dontc 
omnino  diffoluantur:deinde  in  mortarium  connce  ,  & 
D  fubige  diligenter,&  adipe  fu  llo  veteriexcipe,  vt  empla 
ftri  fpiffitudinem  habeat :  tum  fuper  lintcoextende,r.c 
prius  inteftinuir.  reducito.  Foris  autem  pharmaco  mol- 
lem  fpongiam  applica  fwlues  autem  niedtcamenrum 
tertio  aut  quarto  quoque  d/e.  Adamantini  ad  her 
niam,quum  inteftinum  tn  fcrotum  defcendit,  habet  gal 
larum,  halicacabi,  radicis  vrticx  portionespares :  vino 
adftringente  prius  coquc,deindc  lxuigadonec  fiatcera- 
ti  craffities:peritonxo  applica.folue  feptimo  die  X  cura- 
tioncprius  tamen  delapfum  inteftinum  adpriftinum  lo 
cum  recrahtto.  Aliud  ad  idem.  Vux  paffx  acinis 

eiectis  libram  ,  cumini  ad  ftrigmentum  redacxi  vncias 
fex,nicri  vncias  tres.lxuigatis  vtitor.  Si  verb  propter  ad- 
ftridtionis  moleftiam  opusfit  cerato  Sicyonio ,  locum 
maftiche  trita  perfpergendo  vtcris.  Adamantini 
medicamentum  ndrarriiccm  inguinis ,  habet  gallarum 
vnciam,lapid;s  pyritis  vncias  tres,pyrethri  vncias  duas, 
nitri  vnciam,terebinthinx  vnciam ,  filphii  tantundem, 
fandaracha:  drachmas  duas,cerx  vncias  tres,  axungix  ve 
terisvncias  duas ,  aluminis  liquidi  vnciam.  Siccavino 
quodmare  expercum  nonfit,&fnpa  lxuigato,&  liquata 
aditcito.  Ad  ramicem  inguints,&  aquofum.  Bdel 

liu  faliua  ieiunus  macerato  ,  donec  habeat  emplaftri  co- 
fiftentiam,atque vtere.  Aliud.Folia,ramulos,  & 

pilulas  cuprelfi  recentes  ac  ten.^ras  lxuigabi:,  &  ad  em- 
plaftri  fimilirudinem  alligato.  Quidam  quum  ex  vino 
priuscoxerint ,  idem  faciunt ,  hoc  enim  corporibus  ni- 
mio  humore  languentibus  niagnopere  confertiexficcat 
enim  ,  &  corroborat.  Ad  aqttofos  ramices ,  Car- 

nium  paffularum  ,  amcos ,  tercbinthinx ,  fingulorumt 
drach.  v  i  i  i.  nitri  rubei  drach.  X.  mellis  optimtvnc.ti. 
arida  per  feminutiffime  contundito,&  cribrato ,  paffu- 
lafquc  diligcnter  fubacras  mifceto,&  flmul  conficito:tu 
mel  cum  terebinthina  parce  dccodrum  infundito,  &  ad 
emplaftri  formam  redigito:ficca  dcmum  Ixuigata  mel- 
li  adiicito,emollitoque,&  vtei  e.Porro  coxcndicem  vit- 
ta  deuincies:xger  veio  quiefcar,&  abftincat  a  balneo. Ai 
ternis  diebus  vinculum  folues,&  loco  fpongia  foto  no- 
uum  medicamentum  adhibebis.  Adamantiniad 
mcliceridas,&  qux  fimilia  funt,Cerx  vncix  i  i.terebin- 
thinx  vnc- 1 1.  fquarax  xris  vncix  1 1 .  fulphuris  ignem 
non  experti  vncia  ,  radicis  ficcx  cannabis  agreftis  dena- 
rium  pondo  x  x  x  v.  olei  vetei  is  vncia  radices  ex  oleo 
coque.  Cor^x  ad  nomas  valens,  hab.t  rhuris  vnc. 

duis ,  arruginii  vnc.  1 1 1 1.  terebinthinx  vncias  v  i  i  i. 


F 


H 


41 


SYNOPSE^S  LIB.  III. 


4* 


airamentifutorii  vncias  x  v  i.cerxvnc.v  m.gallarum  A  tur.  Vtere  etiam  remedio  quod  fupra  vicefimoquinto 


YUdl.feui  taunni  vncam,intllis  vnc.n.  aceti  quantum 
fatis  elt.  Ad  ramicem  gurturis,ex  lale.facitetiam 

ad  eos  fn  quibus  per  haiuum  digerere  oportet.Habet  au 
tem  lalis  commums  cofti  drach.i.cineris  porrorii  drach. 
ceruda:  vnciam,  oiei  taiitundem  .  coquitodonec  manus 
non  inhcut.  Adiedis  lnflammationesfacit  hoc 

quod  habet  oui  vitellum  toitum,opii  obolum,croci  ta- 
tundem  ■  meilis  quodfatis  eft.  Emplaltrum  ad 

tcntig-nem  ci..ndam,habet  cupatorii  vncias  oct  o,femi- 
nis  eruea;,pyrethri,vtriulque  vncias  quatuor,  canchryos  g 
vncias  trcs,  pudendi ceruini  vnciasduas,caudxicinti 
vncias  duas,euphorbii  vnciam  vnam,terebinthina:  tan- 
tunde.n,cerx  vncias  quatuor,oua  palierurn  troglodyra- 
rum  numero  tru:ftelhones  oleo  laurino  aut  irino  adhuc 
>  iui  tnadelcanc,&  ex  aceto  ln  vale  ex  iiino  &  coCto,die- 
bus  quadragnuaferueiuur.  Ad  fracturas  ollium. 

Picis  brutix  libram  vnam,lpumxargenti  libram  vnam, 
viieiasquatuor,thuris  vncaso£to  ,  terebinthin*  vncias 
octo,l.ui  taurim  libra viu,vncias  quatuor-.galbani  vn- 
cia  vna,opopaiucis  tantundem,cerx  vncias  quatuor,o- 
lri  veteris  libram  vnam,aceti  vncias  qumque  componi-  C 
to.  Ad  teneros ,  6c  qui  ex  vlcnbusnimisgraui- 

xer  conflictantur,adhibe  cerx  vnc.  i  .cerulix  vnc.  :.  thu- 
ris  vncum,falis  ammoniaci  vnc.^.fquamx  Cyprix  vnc 
z.aluminis  fciililis,a:ruginis,  maucorii,  calcis  viua:,fin- 
guloruin  vnciam. Aln pro  xrugine  habentlulphuris  du 
p!um,&  iquamx  dimiaium.  Ad  phagedxnas  ex 

quarto  extremo  de  compofitione  medicamentoi  um  per 
genera,habec  cerulfx  vnc.8.  iulphuris  ignem  non  exper 
ti  vnc. :.  iquamx  ,  thuns  ,  xruginis ,  lingulorum  vn- 
ciam  ,  mahcorii  vncias  duas ,  lalis  ammoniaci  vnciam,  ^ 
aluminis  vnc:  calcisviux  vnciam,cerx  libram,  rofacei 
vnciamrceram  &  roiaceum  eliqu  ins  refrigera,cxtcra  lx 
uigato.  Quum  vti  velis  ,  linteum  latum  quantum  vlcus 
cft,capito,medicamentumque  lmponito  ,  &  luperdabis 
Ipongiam  ex  aqiu  fngida ,  6i  medicamentum  tertio  aut 
qiurto  die  commutabis.  Adamantini  ad  phage- 

dxnas,  &  antiqua  vlcera ,  quxque  difficiliter  ad cicatri- 
cem  perdut  untur.Bulborum  lcillx  vnius  quod  maxime 
tenerum  cft  ,  in  olei  fextarium  coniice,  &  coque  donec 
ad  tertiam  partem  redigatur:oleo  vtere,vlcus  penna  inu 
gens,nec  linamencum  indens.Idem  purgat  carnem,cica 
tricemque  inducit.  Qui  v^ro  maiore  auxilio  indigeat, 
quum  hoc  medicamento  vndt us  fuerif ,  apponat  paftina- 
tajfolia  tntaex  melle.  Eritautem  prxftantior  ad  hanc 
rem  paftmaca  erratica :  fi  ea  non  fuppetat ,  fatiua  capia- 
tur.  Almdad  omniavlceramaiigna  & phagedx- 

nica,quod  habet,  fucci  Cyrenaici,  vngulx  afini  combu- 
ftx,cancrorum  f luuiatilium  combultorum,fingulorum 
vnciam,plumbi  vfti,lentifci,cadmix,thuris,fingulorum 
vnciam  mediam. Vngulam  autem  ex  ladte  afinino  Ixui- 
gabis,cancros  ex  aqua:plumbum  verb  &  cadmiam  oxyr- 
rhodino  feparatim.  His  lxuigatis  adde  iucii  &  thus  cu 
modico  oleo  myrtino  ,  omnuque  fimul  commifce ,  & 
conficitoad  modum  agglutinamenti ,  &  linteo  infper- 
fnm  impone,3c  vbi  e.xiccatum  crit,  fxpe  mutabis,  quum 
foluma  fanie  mquinetur.  Ad  vlcera  maligiu  dif 

ticiluer  ad  cicatricem  peruenientia,putrefcentia  &  f lac- 
cida,Lemnium  figillum  hmufmodi  vlceravalde  adiu- 
uat  prxparatum  ad  luti  confiftentiam:fi  verb  vlcus  for- 
didum,&  valde  flaccidum  fuenr,  &  in  confpectu  fit,  li- 
giliu  aceto  acerrimo  aiperges :  fi  minus,vino,  aut  aqua', 


:  e 


aut  poica,aut  oxymelite,auc  mulfa. 


*exto  loco  deicripfimus*  Ad  ldem,  Cypen  ra- 

d  ^es  maxime  accommodacx  furu  aU  viccra  ,  quxpro- 
pternimium  humorem  adcicacricem  agrcperucn  unt. 
cucurbitx  ficcx  combuitx  cmis  vlcenbus  11011  intlam- 
matis,athunudis  &  putreicennbus  conuenit:prxiertim 
vcro  ns  qux  in  prxpucio  pudenui  lunt.  Kad>cis  anethi 
cinis  idein  facit.  Ad  vlceia  mahgna  fluentia  cc 

putrelcentia,  plantaginem  vuideni  adhiOc  ,auifictam 
coutulam  appone.  lutis  fatiua  etucax„u  coutra  huiuf- 
modi  vlcera  putrefcenria  &  cepalccncia  :  ii  v  uo  vehe- 
mentior  ifatis  videatur  quam  ferre  que  c  iuonus  *gro- 
tantis,eiufdem  foius  aut  panem  aut  hurdeaceam  aut  tri- 
ticeam  fannam  &  polentaui  adnciemus.  Ad  vl- 

cera  chuonia,Squauix  aris  denarios  X  .aiuminis  fcjffilis 
denarios  1 1.  cerx  quancum  latis  eit :  ccram  calefac  &  e- 
molli,ficta  fubtililfimc  trua  comtnifce,in  lintcum  con- 
iice,loc  j  admoue :  vel  alumenfciiiilecombultum  &  tri- 
tum  infpergito.  Ad  cadem.  Hyffopi  vncix  1 1 1 1. 

vu  ;rum  padarum  drach.  mi.  nitrivnc  i,  lxuigato  ot 
apponito,vicus  melle  prius  inugito^  Ad  putnda  &  de- 
paltcntiajChalctiSjauripigmeiitum,  calxvelperie  vel 
fimuladmora,  faciunt :  aut  marrubium  coctum  ex  vino 
adhib..,aut  eruum  mtumexmelleiniponito,ant  oliux 
folns  teneris  coctis  in  vino,dc  contritis  fimiliter  vtitoij 
aquaautcmmarinacahda  perfundito.  Advermes 
qui  111  vlceribus  pucreicentibus  nalcnuur  valec  caianun 
tha;  fuccus  ,  aut  ipla  calamintna  viridts  lxuig  .ca,ot  ad- 
hibita.  Adinueteratas,nftuloias,xin  quiousca- 

ro  difnculter  crefcit,vlcerum  cauicates  ,  qux  ex  dntilla- 
tionibus  hunr:Qftreorum  offa  comburcisuiga,iiiipcr- 
ge  :  item  peucedaiu  radix  ficca  contrita  ad  lii  ig.i  eott 
formam.ha:cenini  expurgat  camciiij  &  cicatnccn  mdn 
cit.  Ad  vlcera  tlaccida,Lanx  co.nbuftx  tritx  ad- 

motx.Marceicentes  porro  carnes  in  v  lteribus  ftatim  ab- 
fumit  plataiucortex  vftus  >k  tritus  lnfperius.  Qux  vero 
proptcr  humoris  copiam  flaccida  oC  iordida  funt,ea  ctia 
curac  Ad  vlcra  qux  xgread  cicacricem  perue- 

niunt.  Aloe  fanat  vlcera  qux ditficiluer  adcicatricem 
perducuntur,prxfertim  vcro  in  fede  &  pudendo,&  eoru 
etiam  infiammationem  prxtipue  fcdat  aqua  diluta. 

Ad  vicera  vetufta  facit  ceta  in  lolc  cmollita,cui  fqua- 
mx  xris  ad  ftrigmetum  redactx  quamplurimum  potes» 
autchryiocollam  addasdinteo  autem  unponendum  me 
dicamtntum  eit,&  nonfxpe  aL:ferendum.  Adma- 
culas  & cicatrices  exterendas.Gallas  immaturas,nielante 
riam}it(fmque  malicorium,contuf3,vt  fuccum  emitiatu, 
imponc:cv  ampelopraiorum  iuccum  v  uidem  adhibc,do 
nec  tcneri  cerati  craliitudinem  habear.Facies,aut  alia  cor 
pons  pars  nitro  perfncanda  &.  abftcrgenda  cit.  Muculx 
etiam  cxteruntur  betx  d.codto,aut  nitro  tofto,  aut  fme- 
gmate  quod  ex  eruo  conhcitur:fi  vero  nigror  ex  hoc  ap 
pareat,tlorcmque  arris  quifpiam  admifceat,aut  per  fe  in 
lpergat,facis  eru.Tolles  porro  m.xulas  &c  cicatncs,  cu- 
tim  nitro  confricando  ad  hunc  modum  :  M.unlas  ilime 
refina  per  dies  quinque,  fexto  die  foluas ,  acubus  macu- 
las  denfis  puncturis  punge.vt  locum  xque  veilices ,  fan- 
guinemquefluentem  ablierge.-quumq;  horx  dimidium 
lta  permilerisjfpongia  locum  munda,  ac  medicametum 
in  quamcunquemaculam  inde,tertio  dieiterum  folues, 
Si  de  ligatuns  expedies.Sed  propter  mcdicamenti  vfum 
nigror  quidam  qui  non  diuturnus  erit,exorietur :  ac  vi- 
ginti  dierum  fpatio  neque  vlcus,neque  cicatrix  vlla,ne- 


carcinode  &  maligna,&  ad  inf  lammationes  pudendi,te- 
ftium,ani,mammarum,itcmque  ad  rhagadas,  rugas  >  & 
ardores  fedis  &  tcftium.In  mortario  plumbeo  &  piftil- 
loplumbeotere  adftrigmenti  craffitudinem  cum  rofa- 
ceo,aut  omphacino  oleojfempcuiux  fuccum,aut  vmbi 
lici  veneris,aut  lactucx,aut  pfylli,aut  vux  acerbx,&  inii 
ge.  Centauriu  minus  recens  lllitum  cicatricem  mducit 
viceribus,qux  ad  eam  xgre  perueniunt,  &  qux  maligna 
func  fanat.  Ad  vlcera  perhumida  ,  Cupreffi  folia 

&  rami  ,  &  frudtus  noui  &  teneri ,  ad  emplaftri  modum 
appofita,vel  per  fe,vel  vino  madida,vlceru  flaccidoru 
&  putrefcentium  cicatrices  fiae  dolore  &  tutb  depafcun 


Advlcera  G    que  nigrorapparebu.  Medicamenti  autem  compofitio 


fatad  huncmodum,Cerx,nitri,  aphronitH,calcis  viux, 
lixiuii,  thuris  pares  portiones  contere  ,  &  mclle  excipe, 
quod  fitduplum  vniusprxdictorum,quodquecum  ce- 
ra  fit  hquatum.  Ad  vngucs  fcabiofos,Vifci  quer- 

cini  vnciasduasjfarinx  fornigrxci,fucci  thapli.v,vtnuf- 
que  vncduas ,  canth  iridum  vnciam  vnam  ,  fandarachx 
vnc.duas,aceti  quod  fatis  fit.  Ata.  ci^civ  (  hoc  eft 

cxfale)  facitad  ablceflus,  ftrumas,  &  ea  oinma  ad  qux 
ferro  opus  eft.Salis  ammoniaci,plumbaginis,olei,li.\i- 
uiilarmentorum  ftillatitii,  fingulorum  vncu ,  ftercoris 
columbini  vncix  tres:fale  m  mortanum  comice,  ucm- 
que  lixiuiurB,fs:  tandiu  lxuiga  quandiu  fal  d.-fLluatur: 


45  ORl 

dcindcpltimbaginem,oleum,&  ft.rcus  adiice,&  omnia 
probc  limul  contere  donec  fordium  fiat  fpiflitudo,i  in 
ollam  coniice ,  ac  lento  igni  coque,  vt  non  inquinet ,  & 
erue,atque  vtitor.  Adcancrum  vlcet  atum.  Spu- 

rax  argenti,certe,adipis  fuilli,  fmgulorum  vnciam ,  vi- 
rellos  ouorum  toftorum  decem,olei  cyathos  o&o  fume. 
Argentifpumam  ex  aquaquaefatis  flt,  tere,  aliquid  olei 
affundens,tum  vitellos  limul  contunde  ,  adipem  exem- 
ptis  fibris  cum  cera  eliqtiato  :  fpumae  aute  argenti  lxui- 
gatx  reliquum  ole» addito.Vfus  eius  cft  fi  apponas,vt  ex 
rofaceo  cumlinamento  laneo  imponas,atitcum  peffo  la 
n.o  ,  vt  conuenire  videatur.  Si  verb  vlcus  doloris expers 
fit,addito  myrrhx,ireos,aiiftoiochia:,finguloru  drach. 
j.qttod  etiam  non  vlcerato  cancro  conuenier.  In  quibus 
vero  multa  ac  depafcens  erolio  eft,admirabile  eft,  q:?an- 
tum  adiumenti  afferat  hocquod  habet  vini  qnod  Adria 
num  dicitur,fextarios  viginri,rhois  coriaiii ,  pilularum 
cupreffi,fi:igulorum  hbi.gallarum  acerbarum  non  con 
tufarum  vnc.tf.cafliae  optimx  tantundcm.-pilulx  confra 
t"tx  madefcantquatnduum  ,  &  coquanturad  tertias  aut 
quartas,rudiculaex  cupreffo  verfando  :  deindeexpreffa: 
auferutur:fuccus  coquitur  vfqueadeo  dum  fiat  tam  craf 
fum  quam  mel,&  in  vitreo  vale  feruatur.Hocad  depaftc 
tia  vlcerapuro  vtimur:quod  fi  craffius  fit,  vino  erit  hu- 
rnec>andum,&pra;fertim  in  muliebris  pudendi  fmu.  Ia 
verbla&e  dilutum  doloresmitigat,cxterofquedepafce- 
tes  morbosmirabiliterfanat.  Cerata  &perfufio- 

nes,f(d  porotidas,phymata  omnia,&  dothienas,Olei,ce 
rx,laponis,ftat"ta:,nitri,fingulorum  librarceram  cum  o- 
lec  l;quabis:fapo  verb  cum  ftadte  in  mortario  Ixuigetur, 
deinde  nitrum  in  mortarium  coniiciatunquxq;  in  mor- 
tario  fint,in  cacubum  coniicito,&  idem  adiungito. 

Ad  bubonocaIem.Taurocollae,malicorii,  vtriufque 
libra,thuris,fucci  hypociftidos,vtriufque  vncia  :  excipe 
paffo.  Ceratum  £iaLHsc<t?uv(ex  quatucrrebus)  ha- 

bet,cerx,adipis  taurini,fri£tx,axungia:  pares  portiones. 

Azanitesceratum  habet,cerx,pinex,adipisfuilli,fin- 
gulorum  hbram:picis,afypi,medulla:  ceruinx,  fingulo 
rum  vncias  tres.  Hypochondriaca  anethine.Olei 

vnc.  i  i .  mannx.  lib.  vna,  antthi  vnc.  v  i  •  fcillx  vnc.  i . 
adipis  recentis  rantundem,cerae  libra.  In  ardentibus  ve- 
rb  f .  bri  bus&fra&uris,aqua  fluuiatilis  pro  falfa,&  etiam 
anchufa  ponitur.  Ad  eryfipelata  quod  illinitur. 

Ceiufix  vncix  dux.fulphuris  viui  drach.dux,opii  drac. 
quatuor,aceti  quantum  fufficit.  Perfufio capitis. 

Vnguentiirini  vnc.  v  i  i  i.  opobalfami  vnc.  i  i,  ftactes 
vnc.  i  i.cedrixLaconicxvnc.n.  Aliaadpercuf- 
fionej  &  plagas,  vtinflammationonfubfequatur.  Olei 
partcs  1 1 1 1.  aceti  pars  vna,anethi  ligna  alljga,vt  verfes 
dumcoquitur  in  calido  cinere  ,  quoad  acetum  cocrum 
fit :  deinde  ceram  adde  ,  vt  ad  ftrigmenti  craffitudinem 
redigatur.  Adcardiacos.Ceram  cum  ananthino 

eliquato,rhu  fyriacum  addito,ac  totum  perungiro. 

Ad podagricos.  Oleum  vetuftiffimum  coquevfque 
dum  emplaftriconfiftenriam  acquirat,  &  afpergens  ni- 
trumfubtiliffimetritum,&  commifcens,  ac  iuperlintee 
extendcns  vtere.  Ceratium  quod  Manus  appella- 

tur.Cera:  vnc.  v .  adipis  taurini  vnc.  i  i  i  i .  butyri  vnciae 
iii.  afypivnc.  1 1.  terebinthinx  vnc.  i.  cclliquato. 

Peifulio  capitis  qua  vtimur,Irini  vnciae  v .  nardi  vnc. 
Ii  II.  opobalfami  vnc.  i  i.  laurini  vnc.i  i.  Ad  vl- 

cera  ferpentia  &  eryfipelas,Menthx,  fulpburis,  ceruffx, 
•tcacix  pares  portiones,paffo  excipe:fi  vfus  poftularit,  a- 
ceto:idque  fxpe  ego  paraui.  Ad  fanicm.Spumx 

argenti  vnc.  x  x-  calcis  viux  vnc.  X  x.  aceti  hemina,ea 
ex  aceto  diligenterlxuigabis,oleique  lib.addes,excipies 
atquc  vtcris  •  Vnctio  ad  neruorum  affectus :  olei 

fanigrxci  vncix  1 1.  cerx  vnc.  1 1 1 1.  tcrebinthinae  vnc. 
iii.  fpumx  argenti  vnc>  1 1  I.  adipis  fuilli  vnc.  i.  fri&x 
vnc.  v  i.  Amythaonis,ad  hypochondriorum  af- 

fectionesjomnem  duritiam  foluit.Facit  etiam  ad  articu- 
los  qui  sgrc  mouentur.Gutta:  ammoniaci  vnc.x  xx  v  i. 
cerae  rantundem,terebinthin.-e,bdillii,galbnna*,fingulo 
rumvnc.  v  i  i  j.  thuris,myrrha:,  olei  cyprini,  fingulo- 
rum  vncix  1 1 1 1.  royrrha,  thus,  &  bdellium  in  vino  ma- 


B  A  S  1 1  44 

A  defcunt-.ammoniacum  actto  diffbluitur:omnia veio  pi- 
ftillo,cyprino  oleo  perfufo,vfquc  ad  pei  fcCt.an  diflolu- 
tionem  contunduntttr.  Quod  ex  feminibus  fit 

ad  omnia  intcrna  valensmedicamentum,haber,ammo- 
niaci  vnc.  vi  u.  fanigrxo,panacis,  iridis,nitri ,  adipis 
taurini,fingulorum  vncix  x  x  v.  mellis  vnc  x  x-  aceti 
heminam  vnam,cyprini  oleiparum.  Quodcx 
ptifana  conficitur,haber,fanigraeci ,  feminis  lini,ptifa- 
nae,  fingulorum  vnc.  i.  meliloti,  radicis  alrhxa:,  fingul. 
vnc.i  i.  Haxcoquitoquoufqucfuccum  reddidcrint,tu- 
B  ius  tranfcolati  fumito  lib.  i  i.  olei  antiqui  lib.i  i  i.&fi- 
mul  decoque  donec  olrum  tantum  remanfeiic:  ceindc 
oieo  addetauriniadipisviicias  v  i  .frictx  vncias  v  i.ce- 
rae  lib.  i.  g.ilbani  vnc.  i.  conficc  ad  ignem  ex  lignis. 

Cerx  vnc.  vi.adipis  taurini  noui  vnc.  1 1  i.rofacci  vnc. 
x  i  i.  fucti  feminis  liniquantum  capiacerato  poflit: 
quae  cliquari  poflunt,liquentur,mifceantur,ac  manu  ver 
fi.-ntur,&  fuccus  paulanru  adhibeatur,  quem  (uccum  ita 
conficics,  Lini  femen  diligentcr  laua ,  &  ad  lini  feminis 
fextanum  tres  aqux  fextarios  cape,bis  coque,  &  ita  vte- 
C  re.  Facit  ad  eos  qui  febri  ardenti  iactantur :  ltemque  ad 
eos  qui  fiti  enec"h  funt,&  r.d  iecoris  lienifque  inflamnv.;- 
tiones.  Malagma  ex  fatiogrxco,  Cerx  vnciae  1 1. 

terebinthinae  vnciae  v  i.  afypi  vnc.  1 1 1 1.  farinx  faoi- 
grarci  vnc.  i  i  i  i.aliquando  etiam  fncta:  refinx  vnc.ad 
dnur.  Epithema  ftomacho  multiplicis  vfus,CeraE 

drachma  ,  nardi  drachma  ,  alces ,  maftiches ,  abfinthii, 
lingulonim  vncia:  quatuor ,  calia:,ftyracis,iunci,  fingu- 
lorum  vncia:  tres.  Malagma  tonforis,quod  fa- 

cit  ad  fpleneticos,hcpaticos,  &  llchidiacos,  habet  picis 
J3  ficcae  vncias  quatuor,cera:,pinea:,ammoniaci,b3Ccarum 
lauri,adipis  taurini,<ingulorum  vncias  duas,  nitri  rubri 
vnci.farina:  fanigia:cj  fextarios  1 1 1.  chamaeleontis  ni- 
gri  radicis  fubtihliimc  tritae  fcxtarium.  Ex  micis 

ad  omnem  duririem,  Succi  fanigraici,  feminis  Iini ,  al- 
tha:a:,fingulorum  drachma  vna,fpumx  argcti  drachma 
vna,micarum  panis  drachma:  tres,  friclss  vncia  vna  dia- 
chma  dux^olei  libra  vna,  iridis,  a:ruginis,  ariftolochix 
rotundx,fingulorum  vncix  dt  s,meliloti,  mannx,  flo- 
ris  falisjfingulorum  vncixtres.  ^/«©(i»Wxfei>(i</r/?, 
fx  p«/w«/w)habet  fanigrxci,feminis  lini ,  vtriufque  lib. 
i.meliloti  vnc.tres,palmularum  lib.  1 1.  vini  odorati  fex 
tarios  1 1.  aqux  lib.  I.  panis  puri  lib.  i  u  fpumx  argenti 
lib.  1 1.  cerulla:  lib.  i  u  olei  lib.  v .  ccrx  lib.  i.  colopho- 
nixlib.  i  i  .terebinthinx  lib.  i.  coque  donecnoninqui* 
net.  Epithcma  ad  ftomachicos,hepaticos,&  ad 

hypocondrium  mflan  mationes,&  ad  omnes  neruorum 
aft^dus.Cerx  drach.cammoniaci  drach.c.melilotorum 
drach.  x  i  r.  croci  drach.  X  I.  myrrhx  drach.  X  I  I.  olei 
cyprini  lib.u  Aliud  quod  ^a<rMixcrdicitur,valens 

p  ad  prxdictr.s  affectiones ,  &  ad  omnei.i  neruorum  affe- 
c>ionem  perconlcnfum.Cerz  minastres,ammonia<  i  mi 
nas  duas ,  refinaefricta:  minam  vnam  ,  fertula:  campanx 
roinae dimidium,propoleos,myrrhx,ftyracis,nardi  Cel- 
tici,cyperi  Indica:,iridis  lllyrica: ,  cardamomi ,  panacis, 
fingulorum  drach.  x  x.  calix,maftichcs,opobalfami,a- 
roomijfingulorum  drac.  x  v  1.  vini  Italiciodorati qua- 
tum  fatis  etf,nardim  Afiani  aromatici  lib.  i.  Sicca  vino 
roacerentur,&  medicamentum  pro  more  apparetur. 
Cyphoides  ad  hepaticos  &  omnia  thoracis  vitia.Vux 
G  paffa:  carnis  drach.x  x  v.croci  drach.i.  allii  obolos  tres, 
cafix  obolos  tres,nardi  tantundem,  iunci  drach.  i.  myr- 
rhx  drach.i  1 1  iiterebinthinx  drach.l  1 1  i.alii  drach.x  vi. 
ramentorum  afpalathi  obolos  X  1 1.  mellis  drach.x  v  I. 
vini  quod  fatis  cft.Hoc  rocdicamcntum  poreft  etiam  per 
fuffirum  adhiberi.  Ex  ananthc  cpithema  valde 

efficax  adcibi  faitidium,ftom.:chi  xftum  &  diffolutio- 
nem.  CEnanthes  ficca:,gallarlim,  acacia: ,  refarum  ficca- 
rum,omphacii,aluminis  rotundi,alocs,fingulorum  vn- 
cia  i.  olei  myrtini,  ccrx,picis,  fingulorum  vncia  i.rhois 
fyriaci  vncix  quatuor.arida  vinq  Amina:o  afpergantur. 
Ex  Galeni  commentai  iis  ceratti  ad  oris  ftoroachi  infla- 
mationcm,habet,cera:  Ponticx  aut  Tyrrhenicx,aut  cu- 
iufuis  alteriuslotxjhyeme  drach.ix.  «fiatc  vcrb  drach. 
v  i  i.  nardiui  vngtienti  vncia  i.  Liquefiat  cefa  in  dupli- 


4< 


SYNOPSE^S  LIB.  III. 


ci  vafe,d*einde  erafum  ceratum  mifce  alocs  &  .naftiches  A 
diligenter  tritaruvr!  drachmxvni:tl  maiore  adftric~tionej| 
opus  fit,vc  taota  lic  imbecillicas  vt  continere  cibum  no 
queat,omphacri  drachma  addatur.  O  nphacium  autem 
primum  mifeeatur,'deindealia.  Qjandoque  eciam  abfin 
thii  fuccum  idmifcebis,  &  qua:Uoque  vcrunque:vt  etii 
hypociftidis,aut  cxianthes,autrhois  fuccum.Scd  &  nar- 
dini  cerari  copia  femper  augenda  eft  ad  proportionem 
numeri  aliorum  medicarneritorum.  Malagma 
ad  lienem  v.ilde  effuax.Farmx  myrobal.ini  vnc.tres,ni- 
tri  vnc.qiutuor,cerx  vnc.fex,terebinthinx  vnc.  V  i  i  i.  " 
acetiquantum  fuff;cit:idque  fplenem  eliquat.  Ma 
lagma  exbaccis  lauri  id  fplenicos,hydfopicos,diffoluit 
omnem  duritiem,&  otrmes  abfc.fius  qui  inprofundo 
funt,abforbcc.Cerx,refinx  pinus,pitisaridx,nirrirubri, 
baccarum  laun.ammonhci  thymiamatis,  adipis  vituli- 
nifubacti,  fingulorum  libra  vna:qux  liquandafunt,li- 
quantur,  ficcaque  eis  idiiciuntur,  &  limul  cont.mdun- 
tur.  Malagma  Apollophans  habet,  cerx,  am.no- 

niaci  rhymiamatis  ,  bdellti,indis  Iilyncx ,  fingulorum 
drach.otto,  refinz  cerebinchinx,manx,thuris,  ungulc- 
rum  drachmam  vnam  ex  irino  contunduntur.  Ad 
ifchiadicos:  Seminis  rutx  fylucftns,  iilphu  ,  baccarum 
lauri,fpumx  nitri,abrotani,colocynchidis  medullx,na- 
fturtii ,  ammeos  jfingulorum  drich.  1 1 1 1.  rucx  viridis 
minx  octauam  partem,cerx  tantundem  ,picis  tancundc, 
terebinrhinx  tanttindem,galbani  drach.fex,  cpopanacis 
drach.  ii  j  I.  Hoc  medicimencum  maguam  calcfacien- 
di  vim  habec,&  humores  qui  in  profundis  corporis  par 
cibus  nobis  moleftiam  afferunr.potett  Jicere.  Ex 
Philomeni  Mnafxi  commeiitarns  Clidi  ih  G  illxiniiv.a  ^ 
turx,hypociftid  >s,aluminis rotundi,  acac  x,  rhu  oblo- 
niorum,malic orii  licci,apii  feminis,fingulorum  vncia, 
vifci  quercini  lib.quatuor,  ammoniaci  drach.  quaruor, 
picis  uccx  diachmx  dux,  cerx  drach.quatuor,  olei  len- 
tifcini  aut  myrtmi  vnc.quaru  or.Gallxcoquendx  func  in 
vinicyachis  nouem  vlquead  tertias:dejnde  frangere,  & 
cumnliisex  vino  cont.rere  oportet.  Ammoniacum  ace- 
to  lxuigandum  eftadmellis  fpiiTuudinem  :vifcumex 
modico  oleo  eft  mollicndum:dein  Je  pix  vna  cum  cera 
eliquentur,&  cum  reliquo  oleo  cxtens  oinnibus  affun-  E 
dantur,Sc  lxuigentur,ac  poftremo  in  pila  cundaucur,do- 
nec  in  vnum  omnin  c  ^nuenianc.  fcx  G.ileni  com 

mentanis  epithema  lnfrigidans.-Expredo  hu  nore  alicu 
ius  infngidantis,qualts  eft  lacTtuca,aut  lolanum,aur  oxa 
lis,cum  portulaca  milcemus  : deinde contundentes  .x- 
pnmimusjValequc  iri  aqua  gelida  aui  niue  confticuco,fa 
rinx  cenuis  modicum  addi  mus,&  fuoigentes  iniicimus. 
Hoc  vero  fxpius  lterandum  eft,  donec  xgtocus  refrige- 
racionem  fenciac. 

Decacaplafm.ic;bus.  F 
Cataplafma  ex  fermcnco,quod  topa&a  diffundere& 
eliquarc  maximc poteftmam  3c  dochienas  &  iuppurac.o 
nes  tardius  ad  mucaciones  peruenicnces  luuac  ,  lurculos 
educic,fcirrh;s  auxiliacur,plaucarum  pe-ium  coucufioni 
bus  fubueiiicr.nulcis  modis  cdrificitur.  Nam  vcl fermen 
tum  cum  oleo  emollicur ,  quod  fatis  cit  ad  dochienas  & 
tardiores  fuppurarioius  dill  jluendas:auc  c.nuis  pars  ni- 
tri  rofti  cum  eo  mifcccur ,  vbi  acricre  epichemaCe  opus 
eft,  vc  ln  vehemencioribus  lcirrhis :  vcl  ;uandoque  fer- 
mencum  diffundimus,  S  rurfus  coiiiponimus,  &.  coqui-  G 
mus,p.irum  oici  auc  irini  vnguenti  admifcentes.  Ert  e- 
tiam  alia  prxparario.  Fcnr.entum  aceto  dilioluirur ,  vc 
fucci  crafiituio  fic ,  id  quod  ad  fcirrhos  hepacis  &  fple- 
nis  eft  accommodacum-.vel  abfinchn  cdmam  ,  auc  inde, 
auc abroconum,aut  chymu  , autpulegium  admifcemus: 
nam  hxc  omnia  cum  fermerico  fatis  iunt  ad  tumores  du- 
ros  lecoris  &  Iienis  diieutiendos. 

Decar.ipl  fmatcquod  ex  pane  fit, 
Catplaima  tx  pane  efficacifljnilt  eft:uam  omnibus 
ferme  inflammationibus  conucnit.Modi  autem  eius  co  H 
ficiendi  furit  admodum  mulchvcl  enim  frigida  aqua  ma 
def.t£tus  panis  &  fubactus  cum  rbiaceo  ilhnitur,&  infla 
m  .cionibus  qux  aderyiipelacis  naturain  cendunc  ,  plane 
conuenic-.vclexaqu  i  c  lida  madefcic,tc  cum  oleo  emol- 
litur:deinde  ita  calidus  «dhibetur  vt  durioribus,&  non 


ndurencibus  inflammationibus  profitrvel  pro  oleo  bu- 
t\  um  addes.acque  ica multo  ad  eafdem  atfe<~iiones  ac- 
Commodacins  reddes.  Atque  ua  cCiam  paracur  :  Panis 
mulca  aqua  dilioluicur ,  vc  lucci  Ipiflicudinem  acquirac, 
eiqueoleum  auc  bucyrum  nultecundeinde  ad  conliften- 
tiam  coqmcur.Hoc  aucem  eft  omnium  eorum  qux  qui- 
dem  ego  nouerim,ad  intlammaciones  vulnerum,  &ad 
fuppuracionem  pcrducenduni  ea  adqui  luppuracione 
opus  eft,prxftanciiTimum.  VTbi  vero  neruus.mc  nerueum 
aliquid  cocufum  eft,  lbi  ego  eciam  picis  Iiquidx  paruin 
milcens,noui  effe  accommodacum  cacaplafma.  Id  ver6 
eft  eciam  podagricis  inf;ammacionibus  ldoneum.  Alius 
efficiendi  modus.Hefterni  pams  medullam  manibus  co 
cerimus  ad  fannx  fimilitudine  ,  inde  melli  ln  olla  cak= 
facto  admifcenda  eft,&  coquenda  ad  mediocrem  conli- 
ftentiam,oleique  mediocrem  portionem  affundes.  Hoc 
prxcordiorum  inflammationibus  conuenicSed  mclius 
etiam  fiet  fi  parum  aqux  melU  admifcueris :  ita  enim  in 
coquendo  melius  difJtunditur.  Iam  vero  quod  ex  triticea 
farina  cataplafma  componitur,eafdem  fere  vires  habet, 
&  eifdem  etiam  appararur  modis. 

De  cataplafmate  ex  furfuribus. 

Furfuresica  parabis:Par  eft  furfures  in  cenuiffimaspar 
tes  in  mortario  concundendo  rcdigi ,  &  c.  ibro  craiici, 
atque  icidem  concundi,iilque  vci  quum  ad  omnium  par 
cium  corporis  cumores  duros,cum  ver6  prxcipue  ad  eos 
qui  m  iecinore  acque  hene  func  fixi.  Fut  fures  ex  oxyme- 
lite,vel  eciam  ammoniaco  func  parandi ,  &  calidi  appli- 
candi.Sed  prxftitcrit  etiam  li  vicitTim  imponantur  ,  ne 
calor  vnquam  deficia..Si  vero  quandoque  tefticulus  ln- 
flammationetetaretur.hoc  effet  accommod-tifljmum, 
fed  fineaceto  fieri  deberet  Fc.ciec  quoque  id  cacapl  ifma 
ad  d ochienas,&  cxtera  dura  tubercula.  Sed  furfurcs  ace- 
to  imbuci,&  vicinim  impolici,mirum  in  modum  valet 
concra  ldus  animalium  venena  uculancium. 

Dc  cacaplafmace  ex  ficubus. 

Mulciplex  eft  huius  cacaplafmacis  compofitio ,  &  ad 
multa  valet.  Ficus  igitur  diligenter  contunduntur,  vt 
nulla  pars  neque  ficuum  nequeleminis,  quoad  eius  fieri 
poteft,  non  concufa  relinquacur.Iis  ica  confedtis,fuauica 
cis  gracia  parum  irini  vnguenti  admifcetur.  Facic  ad  du- 
ruias  neruorum,ad arciculos concrados  ,  &  pixcermo- 
dumlaxacos,&  ad  fcirrhos  ,  ac  prxfercim  hepacis  &  lple- 
nis.Si  vcro  nuri  pmim  adiunxeris,linus  rump.c,&  cufpi 
d  :s  cuellecSi  vcro  ica  ficus  concudas,&  pulegu,  auc  on- 
gani,auc  chymi  comam,auc  ablinchn,in  cenuifl.mas  re- 
daftam  parrcs  mifcueris,fiec  cataplafma  hydropicis  ldo- 
netim,quod  prxcordris  omnibusoc  lumbis  &  dorfo  im- 
ponecur.  Alius  conficiendi  modus^Coquantur 

ficus  donec  f.icile&  valde  diffundantur,dcinde  cum  tno 
dico  eius  aqux  in  qua  fuerint  codtx  lxuigencur,cum  hor 
deacea  fafina  atic  cncicea,auc  panis  eis  ^nifccacur,  &  diii- 
gcncer  fubigancur,  &  rurfus  coquantur  ad  cataplafmatis 
conlifteufam.Conueniet  hnc  phymatis  qux  non  facile 
maturefcunt,&  parotidibus  quas  ad  fuppurationem  per 
ducere  oportet,  &  furuculis.Pinguedinem  autem  liquis 
velit  ad:r.iicere,butyrum  erit  irnponendum :  fed  fi  rutx 
etiam  folia  fubciliter  trita  mifceantur,  fiet  medicamen- 
cum  ad  dolores  mceftinorum  aflacu  excicacos  vales.^in 
guedo  autem  tunc  addacur,aut  oleum  in  quo  cuminum 
aut  ruca  coquacur. 

De  Acopis. 

Acopum  decameron  habec  fpicx  nardi,folii,euphor 
bii,piperis,cofti,adarces,fingulorum  vnciam  vn.im,ma 
ftichesjopobalfami  vnciam  vnam,nardini  vnguencili- 
bram  vnam.cera:  vncias  cres.  Pencameron  haber, 

ftyracis  vncias  duas,maftiches  vncias  duas,ccrx  albs  vn 
cias  cres,opobalfami  vncias  quacuor,  vnguenci  naruiiii 
vncias  qumque.  Acopon  vnguentuir.  ex  cafto- 

reo  ad  paralyfes  &  diucurnas  affcc~tione>,habet,ccfypi  vn 
cias  tres ,  retebinthina:  tantundcm  ,  meuulia;  ccrui  vnc. 
i  i  1 1  ammoniaci,galbani,caftorei,piperisalbi,euphoi- 
bri3adarces,nitrifpumx, opQpTiiaciSjfin^ulorum  vnc.  v- 
nam,olei  ftyracini  vnciam  vnr.m,olei  inni  vncias  noue, 
olei  veteris  vnc.i  1 1  i.cerxlibras  duas.confice.  A- 
hudfimplex.  Butyrum.  refina,  &  colophonia,ceraalba 


47 


O  RIB  A  S  I  I 


l8 


noua,pari  pondcre  capiantur,&  eliquentur.  Ad 
habitus  exfenec>aiter*frigcratos.Qui  felauat.ad  igiu  i 
fe  hoc  abftergat,  Calaminthx,fampluchi,hyfl'opi,bac£ 
rum  lauri,&  eius  ex  cjua  coronamenta  fiunt  rorilmarinij 
lapidispyritx,fahcis,fxcis  vftx,tntri,pumicis,  fingulo- 
rum  ratam  portionem  cape:itemq;  parum  finapi ,  ik  vux 
taminix,&  gnidiigrani.A  balneo  veto  vtacuracopo  hu- 
iufmodi,quod  habetnardini  amaracini  &  comageni 
fingulorum  minx  quartam  pat  tem  ,  cucumeris  agreftis 
radicis  ,  &  bryonix,  vtriufque  minx  dimidium  ,  can- 
chiyos,pyre:hri,euphoibii,zingibens,alcyonii  ficci,co 
fti,Lmgulorum  drach.qtiatuor,piperis  longi ,  foliorum 
ficcorum  rhododaphne^fing.drach.duasjlulphuris  vuu 
vnam,  liquoris  thapfix  vnam  :  omnibus  valdecontritis 
vnguenta  affunduntur.hoc  diu  perfricandus  homo  eft, 
ac  nonnulli  etiam  languidi  &  foluti,hoc  prxtidio  refe- 
Cti  funt.  Ad  pallorem  &  huorcs  valet  olcum  in 

quo  bryonix  radix  diu  fit  inco£ta:id  cuod  etiam  corpus 
rugarum  expers  efficit.  Liuores  autcm  tollithoc  quod 
habct,falis  lxuigati  lib.v  i.pulmonis  hircini  vfti  drach. 
fex,ftruthii  drach.ot~to,adhibe  fouens  decofto  raphano 
rum  autabfinthio. 

Ex  Ruffi  commentariis  vnguentum  valde  ef- 
ficaxad  penem  engcndum. 

Myrrhx,  fulphuris,  cnici  mtcnoris,  fingulorum  dra- 
chma  vna,melanthii  drachdux,  pyrethn  oboh  duo,pi- 
peris  nigngrana  trigmta,gnidiigrana  pur.i  viginti  con- 
tundito,&  cum  drachma  vna  fcihx  concerito.-quumque 
recte  fuerint  trita,  cerx  parum  cum  modico  cicini  olei 
atque  melhs  ehquato,perfundtto,&  tento.Mcllis  autem 
&  olei  menfura  fit  vtriufquchemina.  Nonnulli  enam 
hoc  vnguento  anum  llhnunt.Poft  concubitum  verb  lo- 
cus  eft  hnteo  diligenter  abftergendus.  Ifchiadi- 
cum.Olci  cyprini,axungix,olei  veteris,fingulorum  vn- 
cia>cerx  vnc.  v  i.  fulphuns viuidrach.  x  v.adarces 
drach.  x.  nitridrach.  X  i  i.  piperis  drach.  x  v  i.pyre- 
thridrach.  x.  rutx  tenerx,ongani,fingul.drach.  x  v  i. 
baccarum  lauri  drach.  X  r  i.  euphorbii  tantundem.  qux 
liquari  poiTunt  cum  ficcis  mifceanrur.  Ex  he- 

dera.Facit  ad  ljflitudines  &  omnem  neruorum  aut  mu- 
fculorum  affe&ionem  ex  cofenfu  ortam.  Focnigrxohb. 
I.  b  ccas  lauri  numero  c.  cuprefli  pilulas  numero  x  x. 
herbx  Sabinx  lib.  i.  rorifmarini  drach.i.olei  vetens 
lib.  i.  ccrx  hb.  i.  terebinthinx  vnc.  v  i.  pinex  vnc.  i . 
fucci hederx  vnc.  i  n  l.aqux  fextarii  i  1 1.  hcrbx  in  a- 
qua  mr.delcant  triduum,deinde  oleum  infundito,&  co- 
quequ.mtum  fatis  eftuum  diflolutis  iis  qux  liquari  pof- 
funt,addito ,  &  fuccum  hederx  ftatim  Ixuigato  &  refri- 
gerato,ehquatifijue  ln  mortarium  coniectis  vtitor. 

Ifchiadicum  vnguentum  elficax.  Euphorbii  drach. 
v,  pipcns  drachmx  v  t.adarccs  drach.  i  i  i.  caftorei 
druch.  i*  fampluchi  drach.  i  i.  fuccipanacis  drach.  v  i. 
ftruthiidrach.il  i  i.  olei  cyprini  drach.  1 1 1  i.  olei  in- 
ni  drach.  1 1 1.  olei  ficini,launni,fingulorum  drach.  1 1 1. 
cci  x,afypi,refinx  liquidx,fingulorum  drach.dux.con- 
ficc.  ifchiadicum  Antonii  archiatri.  Olei  veteris 

fcxtarios  v.  piiulas  cucumcris  agrcftis  numero  qumque 
coque  in  oleodonec  trigantur  : cerx  vnc.lex,  pyrethri 
vnci.fulphuris  viui  vnc.  1 1 1.  terebinthinx  vnc.  v  i.eu- 
phorbu  vncn.vux  taminix  vnc.  i.  cachryos  vnc.  i.  tha- 
pfix  vnc.i.dictamnivnc.  i  i.  adarces  vnc. i.  Me- 
t  Jyncriticum.Opop.inacis,ammoniaci,terebinthinx,ca 
ftorei,  ctfypi,  euphorbii,  galbani,  adarces,  fingulorum 
vncdux:piperis  albi,medullx  ccruinx,fingulurum  Vn- 
cia:launni,ftyr  cini,vtriuique  vnc.  1 1  n.  irini  vnc.  v  i . 
cerXjolci  veteris,amaracitu,  fingulorum  vncia.  Opop.;- 
nax  in  mortario  lxuigandus  eft  donec  ftrigmcnti  crafii- 
tudo  fiat:cera  vero  &  oleum  liquanda  funt ,  dcindc  am- 
moniacum  contufum  adhibendumuum  reliqua  eliqua- 
ta,dcinde  olla  ab  igne  fublata,arida  iniice  ,  &  in  morta- 
rium  depofita  fimul  omnia  lvuigabis,&  recondcs. 
De  paftillis  qui  dicuntur. 

Andronis  paftillus.  Atramenti  futorii,myrrhx,mali- 
«oriijfingulorum  drachmx  dux,  thuris,  aluminis  fcitli- 
lis ,  fingulorurn  drachmxquatuor,  aiiftolochixdracli. 


j^v  ii  i.ex  vino  aufterocoaclis,&  accto  diffolutis  vtere. 

Mufx.Alumnus  kiflihsjaloes  nyrrhx,fingulorum 
•L  drach.fi  x,croci,crocoir.agmatis,xris  conibulti,atran:c 
ti  fucoru,capiculorum  Punici  mali,fingulorum  drach. 
fex,vino  mulfo  excipe.  Herxad  luggillata,hche 

nas,maculas,  carneui  excrcfccnteir.,  fiftulas ,  &  alia  per- 
multa.SinapiosjXruginis  rafx,thuris  malculi,  alumuns 
fcilliiis  xqualcs  portioncs,aceti  quod  fatis  cft.  Hc- 
rx  ad  nomas  omnes ,  &  prxfei  cun  cas  qux  in  pudendis 
&  ore  pafcendo  krpunr.  Croci  drach.  o6>o  ,  ahiminis 

J3  drach.c.myrrhxdrach.odto,diflolueoxymelite,  &  lin- 
teoduphci  madcf.icto  vtitor.  Pultillusex  charta 

adnomas.Cnartxcombuftxdrach.x  x  x  i  i-calcis,au- 
ripigmenti ,  landarachx,  fingulorum  vnciuvna  ,fucco 
plantaginis  excipito.  Paftilius  ad  vitiligines,al- 

phos,l.-ucas,lcpras,lichcnafquc.Lllebori  albi.piperis  16 
gi,cachryos,alcyonii,fulphuris  viui,fandarachx,calami 
aromatici,adarcx,pares  portiones  tritx  &  cribratx  in  a- 
ceto  difloluuntur,  &  pafiilh  fiunt :  partes  autem  lnfectx 
confncandx  lunr  in  balneo  &  vngendx,.ic  dcindcinfo- 

£  ledtu  continendx.  Paftilius  croceus  conltat  cx 

mynhx  drach.i.caftorei  drach.xcroci  drach.v  |.  iucci 
pjpauens ,  fetnuiisapii ,  hyflopi  ,  ftyracis ,  finguiorum 
drach.i.&minis  hycfcyami  drachnus  v  i.aqua  excipe,& 
paftilios  tnum  obolorum  confice.  Paihllusad 
lichenas.  Chalciteos,  mifyos,  fuiphuris  viui,atramcnti 
futoriijthurisjfing.diath.  i  u  Lfacus  foliorum  viridium 
vnc.  V  i.  vinoexcipe.  Paftillusad  tormiua>&  ad 

fangunus  fcreatum,&  fluxun:  muhebrem.  Succihypo- 
ciftidis,terrxSamix,gnllx  omphacitidis ,  acacix  lictx: 

p  fingulorum  drach.o6to,excipe  aqua  pluuia.  Adturmi- 
na  vtimur  diluto  fi.cco  orizx,aut  lentis,aut  aho  eiulmo- 
diun  fanguinisverofcreatuadhibeturhuius  medtcamc 
ti  drach.vna  ex  aqux  fngidx  cyatho.Ad  fluxum  mulie- 
brc  diluiturfucco  aliquo,aut  tnapfus  lana  lmbuitur,  & 
fucco  folani,  aut  plantaginis,  aut  polygoni ,  aut  altenus 
iimilisdiluitur.  Paftillus  iJauonishabet,lqua- 

iri  xns  drach.  x  n.  xris  combufti.fahs  ammoniaci, 
alumims  rotundi,xrugmis  rafx,thuris,tinguloru  drach. 
oc~to.  xs  &  aha  in  fole  tcrito,poftcriorc  loco  thus:paftil- 
los  confice,quumque  vfus  poftulabit,  aceto  diflolue,  & 

E  inunge.  Paftillus  podagncus  Procluhic  poda- 

gram  ,  ilchiada  ,  &  omnes  penitus  articulorum  dolores, 
omnelque  laborcs  annuo  lputio  pottu  datus  curat ,  om- 
nelquelenlus  magisvegetos  reddit :  placide  pcrvrinas 
purgatjix  totum  corpus  ethcit  valentius.  Sanatctiam  e- 
pilepfiam,  tumoreujUc  duros  iecinons ac  liems  tollit. 
Habct  autem,chamxdryos  vnc.  i  X.  centaurn  albi  &  tru 
ftum  ferentis  vncv  in.ariftolochixmontanx  vnt.vn. 
gcntianx  ncnconrufx  vnc.fex,hyperici vnc.  v.petrofc- 
linivnctres,phu  tantundem,agarici  vnci.  mclhs  hemi 
nas  duas.  Centunde  ac  cribra  hngula  pcr  lc,  &  mifce,  ac 
cum  mclleemolh,  &  deinde  CGiittre,  ac  paltilloscunti- 
cito  drach.vnius.Vlus  autem  &  eius  pocus  cfto  ei  qui  be 
ne  concoxitcirca  horam  tettiam  aiue  cibum  ,poftquam 
aluus  deiecerit.  Diluitur  auccm  aqux  cahds  cyathis 
duobus.ilque  qui  fumpfit,Lnambulei,autgeftetur.liutiu 
verofumendi  huius  medicamenti  nefic  xlta5,lcd  ahquo 
aho  cempore  miciumfumatur.  Intcruallum  interium- 
ptum  medicamentum  &  balneum,autcibum,  cfto  hora- 

q  rum  trium.  Ei  verb  qui  non  concoxit  omnino  caucndus 
eft  hicpotus.Compleatu  rque  anni  dierum  numerus,  vi- 
clufque  ratio  ita  inftuuatur  vc  cibi  boni  lucci  &  facilis 
ad  concoqu-ndum  iumantur,ncque  ad  iatietat^m  cibus 
ingeratur.  Acque  ego  quidem  eos  quosarciculorum  do- 
lores  exercenc ,  vt  braflica  vefcantur  admoneo  :  craflbs 
emm  gigni  humorcsvecat.Vinum  mediocre  bibendum 
eft,&  moderace  mixcum,quum  poft  cibum  potui  daCur. 

Ex  electro  paftillus  facic  ad  fanguinem  fpuences ,  tuf- 
fes  diutmas,tabidos,cruenta  extuhienrescceliacos,dylen 
tericos,&  flatu  plenos.Vaiet  etiam  ad  aures.  Plylh  mun 
di  drach.x  L.  uidis  Illyi kx,ramencorum  cL6tn,croci, 
fingulorum  *  lib.  i.  opii  dr.ich.  x  v .  plylluim  ln  aquam 
cahdam  conieclum  macerari  finito*  Quumque  vifcofa 
ac  glutinofa  cffccla  fit  aqua,hquorem  c  pfyllio  cxprimi- 
to,ac  mcdicamentum  parato.  Paftillos  conficico,  ac  da- 


49 


SYNOPSE^S  LIB.  III. 


D 


toobolostres  donnitum  euntibus.  Aqux  vero  fexrarii  A  pluuia:  quantum  fatis  eft. 
tres  funco.  Paftillus  ex  acacta  faciens  podagricij^^ 

articulorum  doloribus,inflammacionibus ,  &  lis  omni- 
bus  vitiis,qux  pruritus  alfert,inpnncipio  adhibitus,ha- 
bet  acacix  nigrx  &  flaux  vtriuique  vnc.  1 1 1 1.  collx  ar- 
tificum  pellucidx(fedprxftatcapere  collam  pifcium) 
vnc.  1 1 1 1.  ammoniaci  rhymumatis  vnc.  i  i.  alocs,glau- 
cii,fingulorum  vnc.  i  i.  thuris  mafculi  ,  veratri  albi& 
nigri,  vtriufque  vnc.  i.  eoa&a  aceto  fcillino  in  paftillos 
redige  ,  quum  vfus  poftulat ,  eodem  aceto  dilue ,  &  illi- 
ne,linitoque  ficcari ,  &  in  balneum  mittito ,  quum  exie- 
rit  dato.  Paftillusad  hemieraniam,  Seminis  na- 

fturcii  drach.  quatuor,  foliorum  rutx  viridium  drach. 

I  n  {.  opii  dracn.qu.uuor,  cx  aceto  conhce.  Sic- 
cuui  medicatnentum  ad  cicatricem  inducendam  ,  quod 
facit  etiam  ad  vlcera  mahgna  ,  &  nomas.  Corticispini 
drach.fex,conu  ceruini  vfti  drach.quatuor,xruginis  raf;e 
drach.vna.tritis  vtere.  Aliudad cicatricem  indu 
Cendam>  Oftreorum  combuftorum  drach.  i  i.  mamu' 
drach.  i.  cadmix  obol.quatuor.lxuigatis  vtitor,&  ad  no 
Kias  etiam  adhibeto.  Cephalicum  ad  caput  acco- 
modatum,  aufert  fquamas,  educit  offa,ca.que  digent ,  & 
cauas  partes  carne  implec:lridis  drach.im.panacis  dneh. 

II  i  i.ariftolochix  drach.dux.thuris  drach.du^,  mannae 
tantundem.  omnia  contento  &  cnbrato  ,  vtitor  vel  per 
fe  vel  ex  melle.  Aiuid  cruftas  inducens ,  &  vclli- 
cans,&  abicindens  cataplafmatismodoadhibicum  ,  ipe- 
cilloque  ignico  concricum.  Valet  etiam  ad  excrefcentia 
comprimenda.Chalciteoscrudxdrac.o&o,cadmi;edrac. 
quaruor,  aceto  acerrimo  excipiuntur ,  iiccanrur  &  lxui- 
gantur.  Putrefaciens  abfque  dolore.  Auripigmen- 
ti,chalciteos,fandarachx,fingulorum  drach.quatuor,cal 
cisdrach.octo.  Rhodiacumadcarnem  fupercre- 
fcentcmcontinendam.Gallac  immatura:  drach.nouem, 
fquamx  xris  drach.quinque,atramenti  futorn  drach.  m. 
aluminis  fciflihsdrach.quatuor.gallas  ad  dimidiasadu- 
rito,&  vino  extinguito.  Ex  charta.  Charti  com- 
buftx  vnc.fex^auripigmentijfandarachxjcalcis,  lingu  1  o- 
rum  vncia  &  drach.iui.Si  paftillos  velis  conficere,  fucco 
plantaginis  aut  vino  auftero  excipito.  Ad  nomas. 
Chalciteos,mifyos,fquamx,gallarum  pares  portiones. 

Adurens  fine  mordicatione,ftatim  alterans.  Calcis  vi- 
UX  vnc.vna,fxcis  vinidrach.  vna,  nitri  vnciammediam 
acetolxuiga,  coque  in  ftillatitia  ficulneadoncc  bis  aut 
ter  ferueat.Antequam  vero  coquatur,habeat  paffi  craffi- 
tudinem.Si  vero  ad  emplaftri  formara  velis  redigere,  cx- 
cipe  vifco,quod  ad  vaporem  aqux  dulcis  calidx  fit  folu- 
tum.  Anthcra  ex  Philumeni  fcriptis  ad  vlcera  o- 

ris.Sandarachx,iridis,fi(igulorum  drach.  quatuor,cype- 
ridrach.oc>o,myrrhx,croci,aluminisfciffilis,finguloru 
drach.vna,florum  rofarum  drach.vna.  ^ 

Decollyriis. 

Libyanum  colly  rium  habet  ftimmeos  vfti  &  loti  drac. 
duodecim,cadmix  combuftje  &  lotx  tantundem,  ceruf- 
fx  combuftx  &  lotx  drach  .  fedecim,  amyli  tantundem, 
fpodii  drach.oc~to,afteris  Samii  drach.o£co,plumbi  vfti 
&  loti  tantundem,myrrhx  tantundem,  opii  tofti  drach. 
o£to,gummi  drach.vnam,alba  ouorum  recens  natorum 
viginti,&  aquam  pluuiam  ad  excipiendum.  Pfi-  G 

lothrum  Apollinaris.Ceruffs  drach.vigintiquatuor,ca- 
dmix  drach.ofto,xris  combufti  drach.duodecim,myr- 
rhx  drach.u.aloes drach.o£to,croci  tantundem,acacix 
drach.quatuor,tragacanthx  drach.vndecim,amyli  drac. 
fex,opiidrach.x  n.gummi  drach  x.nqux  pluuix  quan- 
tum  fatis  eft.  Cnicus  flauus  Bafli ,  ad  deftillatio- 

nes,doloris  vexationes,exulcerationefque,ouo  aut  aqua 
dilutus:Cadmix  vftx  &  lotx  drachm*  x  x  x  1 1.  ceruffx 
lotxdrach.  x  v  i.  fpodii  tantundem  ,  opii  tofti  drach. 
v  i  i  i.  acacix  fulux,amyli,  gummi,  tragacanthx,fing.  H 
drach.quatuor,aqux  pluuialis  quantum  fatis  fit.  Ex 
erica:habet  ericx  leminis,myrrhx,opii,  finguloru  drac. 
xxxvni.  atramenti  futorii  combufti  drach.  r.gummi 
drach. v  i.  acacix  drach.  v  i .  cadmix  tantundem ,  aqux 


50 

Vranium  collyrium  ad 
1  cera,puftulas,ruptiones,inuftiones,ptt;l  piu>, ftaphy- 
omata,luggillata,corrofiones,  nonui,  carbunculos ,  & 
oir.nes  magnas  aftectiones:prxfertim  vtroad  ruborem  & 
glauccdinem  oculorum  valens.In  principiismngisdtlu- 
tum  infunditur:quum  autem  fluxio  tenuis ,  niordax  ,  & 
fcruida  fuerir,cuin  iacle  vtitor:quum  vero  repurgare,ac 
cruflam  Iluxionem  \elts  difloIuere,cum  aqua.Tena:  Sa- 
mix  vftx  &  lotx  vnc.  m.  fpodii  ioti  vnc.  i.  cadmix  lotx 
vnc.  dux,ftibii  loti  vhc.dux,fquama:xrislotx  vnc.  uii. 
B  opii  drach.fexjgummi  vnc.quacuonconfke  ex  aqua  plu- 
uia.  Collyrium  achanfton,facit  ad  maxiir.a'.  hu- 

morum  fIuxiones,&  prxcipue  in  agreftium  corpoi  ibus. 
Cadmix  drach.  lcx,  acacix  drach.  occo  ,  xris  vfti  &  loti 
tantundcm,  opn  drach.  quaruor ,  fcmihis  ericx  tantun- 
dem,myrrhx  drach.quatuor,gumnii  drach.fcx,aqua  ex- 
cipito.  Vfuseftcum  la&e  muhebri:  temperatura  lit  me- 
dia.  Quum  vero  non  fiuxio,fed  affectio  circa  cculos  fir, 
ab  hoc  collyrio  abftinebimus.  Ccllyrium  ex  thu- 

re  adfluxiones  &  chemofes ,  habet  cadmii  yftx  &Iotx 
drach.ocro,  thuris  drach.ocT:o,ceruflx  I otx  di  ach.  x  jl  , 
opii  dracii.lex.aqtia  itidem  excipito.  Collynum 
cyguusjid  vlcera  omnis  gener's,fluxiones,duloi  is  vexa- 
tiones,  oculos  fuggillatos ,  habet  lpodii  Ioti  drach.  qua- 
tuor,terrx  Samix,amyli,acactx,opii,ungulorum  drach. 
quatuor,tragacanthx  drach.vnam,excipe  aqua  pluuia-V- 
fuseftex  0110.  Libyanum  collyrium  adpuftubs, 

inuftiones,ruptiones,caloma:a,fuggillata,chcniofes,  fta 
phyIomata,magnos  dolores  &  affe&iones  oculorum.ci- 
catrices  ctiam  tollit.  Habet  autem  cadmix  yftx  &  lotXj 
drach.  fedecim,  ceruffx  drach.tres,  hvyrrhx  drach.  duo~ 
decim,fttbii  vfti  &  loti  drach.  duodecim,  bdclhi  vfti  & 
loti  drach.duodecim,aqui  veto  quantum  facis  fit ,  &  ad 
excipiendum  alba  ouorum  x  X.  In  alio  exemplari  addi- 
tum  erat,opii  drach.vndecim.  Collyrium  ex  cor- 

nuceruino  ad  vlcera,  puitulifque  ac  cicatrices  exterit. 
Cornu  ceruini  vfti  drach.  quatuor  ,  thuris  tantundem, 
plumbi  vfti  &loti  drach.  dus,  opii  drach.  vria,gummi 
drach.dux,aqua  pluuia  excipiantur.  Collyrium 
Kiltum  Demofthenis  cx  rofis.Rofarum  tenerarum  drac. 
E  quatuur,croci  drach.dux,  papaueris  obolus ,  nardi  obo- 
lusjgummi  drach.il.aqua  excipiuntur.Valet  hoc  ad  che- 
mofes  &  prolapfus  oculorum,&  puftulas,&  vlcera  etiam 
fordida,ad  vehcmentes  dolores ,  &  afceritates  palpebra- 
rura.  Madicum  collyrium  habetglaucii  drach. 

quatuor,farcocollx  tantundem.croci  drach.vnam,traga- 
canthx  tantundem.  Cxtera  in  aqua  lxuigato  ita  vt  reCth 
Kiadefa&a  fint,&  cum  tragacantha  conterito,  &cmol- 
liens  vtere.Sxpc  autem  fubungcns  hoc  fpiffiore  vtitor. 
Spodiacum  faciens  ad  inflammationes  &  dcfluxus,ha 
:  betthuris,ftibii,fingulorum  drach.  c.  cadmix,ceruffx, 
fingulorum  drach.  vigintiquatuor:terra:  Sami^afterisj 
fingulorum  drach.  tres ,  papaueris  drach.  tres ,  gummi 
drach.x  v.  fubige  cum  fucco  foliorum  oliux.  Quem 
quidem  fuccum  itaconficies  :01iux  folia  qux  magis  te- 
nerafint,ablutain  mortario  contundito,aqux  modicum 
affuiidens,exprimit6que,ac  puro  linteo  excolato. 

Nardinum  collyrium  habet  cadmix  drach.  x  v  1 1  r. 
xris  combufti  drach.fex,ftibii  drach.  X  X.  nardi  Syria- 
ci  drach.  quatuor  ,  acacix  drach.  x,  gummi  drach.  X  x. 
'  croci  drach.vnam.ex  aqua  pluuia  fubigito.  Col- 
lyria  quxdam  funt  qux  non  condenfant  craflofquehu- 
mores  reddunt ,  fed  diffund^unt  atque  difcutiunt :  quale 
eftaromaticum  &  chiacum.  Aromaticum  autem  compo 
nitur  ad  hunc  modum.  Pompholygis  drach.  tres ,  xris 
vfti  drach.dux.myrrhx  drach.  tres  ,  vino  Chio  aut  Faler 
no  exceptis  vtere.  Chiacum  ita  conficitur, 

Spodii  drach.tres  ,  xris  combufti  drach.tres  ,  croci 
drach.  1.  myrrhx  drach.  1  1  1  1.  mcconii  tantundem> 
pipGrisalbigranao&Ojgummi  drach.  i.confice  exvino 
Chio  marina  non  permifto,aut  aminxo.  Succum  ad 
oculori  angulos  fcabiofos,habct  chalcitidis  drach.odro,' 
cadmix  drach.  quinque.trita  in  vas  fiOile  ponuntur ,  & 
vafculum  opertum  inacetumtemperatumeoniicitur,vt 
exterius  quidem  madefiat ,  interius  vero  nihil  humovis 

CCC.i. 


conf luat-.ita  feptem  dies  dimittito,deinde  exiccato. 

Collyrium  diacenteton.Cadmix  drach.quatuor,xru 
ginis  drach.i.mifyos  tofti  obol.tres,  piperis  tofti  drach. 
tresjgummi  drach.i.Facitad  vifus  hebetudines,ad  inci- 
pientes  fuffufiones,attenuatque-efto  autem  calidum. 

Erafiftrati»a^M^f  («/  tflomnino Httiii) liquida  compofl- 
tio  atque  admirabiliSj  faciensad  oculorii  inflammatio- 
nes3ad  ophthalmias  incipientes,&  ad  palpebras  male  af 
fe&as,&  ferme  ad  omnem  ophthalmiam.  Ea  etiam  vfus 
eft  ad  pudenda  contufa,&  aur&s  purulentas,  d  tonfillas, 
ad  vuam}& ad  reliqua  vlcera  corporis  qux  alioquinon 
fanefcunt,&  ad  nigrores  qui  in  vlceribus  funt,&  nd  mor- 
bos  in  naribus  orientes,&  quibus  etiam  os  infeftatur.Ha- 
bet  autcm  xris  combufti  drach.  duas,  myrrhx  drach.i. 
mifyos  tofti  drac.i  piperis  obolos  duodecim,croci  obol. 
tres.Vino  Chio  lxuigentur  donec  medicamentum  mi- 
fceatur:deindemifceturpaffihemina,&  iterum  coterun 
tur,tum  in  xreum  vas  coni  tta  lento  igni  coquutur  quo- 
ufque  medicaroentum  ad  vifci  formam  rcdigatur:  poftre 
mo  in  ameam  pyxide  reiicitur ,  &  ita  ad  vfus  antc  dictos 
adferuatur.        Collyrium  ad  pura  &  impura  vlcera ,  & 
depafcentia,atque  ad  eminentias^ite^rrque  ad  veteres  affe 
£riones,&  afperitates  palpebrarum,&  fycofes,&  inuerfio 
nes  palpebrarum,ad  clauos,ad  ftaphylomata,orrnem  de 
fluxum,&  graues  dolores,&  fcabiem  paIpebrarum,acco 
modatum.  Facit  ad  recentia  &  craffa  mala,  ad  carbuncu- 
los,ad  puris  collectionem-.ipfum  enim  pus  confumit :  & 
vno  verbo,adomnia  vitia  oculorum  valer.Spodii  drarh. 
tres,atramenti  futorii  drach.dux,croci  drach  i.  n-yrrhx 
oboli  quatuor ,  meconii  tantundem  ,  piperis  albi  grana 
duodecim,gummi  drach.i.vini  Chii  aufteri  quantum  fa- 
tiseft.        Aliud  ad  pura  vlcera,qux  cameimplenda,& 
ad  cicatricem  perduceda  funt.Cleonis  autem  collyrium 
appcllatur.quo  etiam  nos  vtimur ,  &  vehementer  lauda- 
mur:nam  &  vlcera  profundiffima  replet  celerrime,&  te- 
nuibus,&  oculorum  obtutum  pene  fugientibus  c<catri- 
cibus  reli&is  ad  cicatricem  perducit ,  vlceraque  rbfque 
inflammatione  conferuat.Habet  fpodii  drach.vna,hdel- 
lii combufti  cum  fulphure  viuo  &  loto  drach.im.  fqua- 
mx  lotx  obolos  tres,gummi  drach.duas,  aqua  lxuigans 
&  cogens,Vterecum  lacte  aut  albo  oui.        Dionis  col- 
lyrium  habet,fpodii  drach.quatuor,corticis  thuris  obo- 
lum,myrrhx  tantundera,fquamx  xris,acacix,nardi  Indi 
ci,meconii  tofti,fingulorum  obolum,gummi  drac.  inr. 
excipeaqua  phmiatili,&  vtereex  oiio.  Ccliyrium, 
quod  mmitr.uiva  dicitur ,  prxftantiffimum  eft  ad  cicatri- 
ces,ad  camem  excrefcentem,&  ad  afperitates  palpebram 
purgandas,  adearum  inuerfioncs,lithiafes,  chalazin,  & 
fcirrhofas  affectiones,ad  vngu  s  oculorum,ad  encanthi- 
des,fcabiem  pa1pebrarum,&  rrembranaru  craffiriero,& 
ad  multos  craffofquedefluxustollendos  ,  &  ad  aquofas 
copiofafque fluxiones cohibendas:  nam  &  abfumit,& 
perpurgat  tuto ,  attenuat  &  confumitvehementer  mor- 
dens,oculum  clarum  conferuat,ad  afpectum  iucundiffi- 
mum&  blandiffimtim.  Habethoc,  aeris  &  combufti  & 
&  loti  oboI.quatuor,croci  drach.t.myrrhae  obol.tres,vi- 
ni  Chii  quantum  eft  fatis.Si  verb  fpodii  drach.  quatuor, 
adiicias,erk  ad  omnem  fluxionem,  omnemque  lippitu- 
dinem  accommodatiffimum.        Collyrium  adcarbu- 
culos  aptum,qtiod  drixtnor  nominatur.  Spodii  loti  drac. 
im.meconii  drach.i.  fucciexhyofcyamoexpreffi  drach. 
i.acacix  tantundcm,nardi  obol.l  i.zris  rubri  obol.n.fu 
liginis  thuris  obol.iut.gummi  drach.  v  i .  fucci  e  cicuta 
expreffi  drac.  t  .Eft  etiam  perutile  ad  carbones  hoc  quod 
habet  opii,acacix,hyofcyami,aut  mifyos,feminismyri- 
cac  paresportiones:conterc,vino  craffo  dilue,&  carbun- 
culos  ocnlorun>  ,atque  alias  ctiam  partes  inunge.  Col- 
lyrium  ad  tabem:Ammoniacidrach.  I<  crocomagmatis 
drach.i  i  n.croci  drach  it.xruginic  drach.i.aqua  excipia 
tur.   Collyrium  ad  fuffufiones.Fceniculi  viridisfuccum 
cu  mclle  mifce  pari  portione,ac  fimul  coqne  donec  mel 
lis  haheit  confiftentiarmhoc  aur  >m  vngues  etiam  oculo 
rum  tollit.  Nos  vero  fubfequenti  collyrio  przcipue  vri- 
mur,qnod  in  plerifque  id  effecit  quod  optis  erat.  Habet 
caucalidis  fucci,cham<edryos,  ccronopidos,  Cngulorutn 


ORIBASII  V 

A  pares  portiones:contere,ac  collyria  conficc.  Q^andeq* 
'■■*!  autem  othor.is  fucci  partc  vnam  mifcui,  qua.  iant  ttho- 
nc  aliqui  magnu  chelidonium  vocant,vt  Diofcorides  au 
thor  eft.Paruum  aute  Chclidonium,quod  etil  agrefte  tri 
ticum  nominitjvitandu  eft,  quippe  quod  acres  vires  ha- 
bet,&  cutim  exulcerat ,  vt  etia  Galenus  memorauit.mi- 
tius  aute  eftprimu  ad  fuffufiones.       Archigenis  ad  o- 
culoru  claritatem  maxime  vales.  Afelli  pifcis  pinguedi- 
ne  qux  in  ventre  eft,cape  pondo  vuc.tres,fcamonex  vn- 
ciam  mcdia,his  la:uigatis  cedrix  vncia  vna  admifcetur. 
B  Vngedus  eft  Iocus  aut  in  balneo  aut  in  fole,fometi  loco. 
Dcmofthenis  collyrium  ad  veteres  affectiones.  Lycii 
drach.tres,  xris  cobufti  drach.  vndecim,  cadmix  drach. 
duodecim,opii  drach.fex,croci  drath.duodecim,acaci« 
tantundc:aquaexcipc.        Cleonis  gluten  fluxioneco- 
hibens.-Tcrrx  Samix  pars  vna,myrrhx  pars  i-mani  pars 
i  .excipc  albo  oui,deinde  linteo  impofitu,temporibus  flc 
fronti  applica.       Siccu  palpebras  pulchras  facies,pue 
ris  maximc  acc5modatum:ftibii  dr  ich.fedecim,plumbi 
vfti  drac.oftojfquamz  xris,croci,florum  rofarum,myr- 
C  rhae,nardi  Indici,thuris  mafculi,  piperisalbi,  finguloru 
drach.i.palmularu  nuclei  numiro  x  X  x.omnia  invas 
fidtile  toniicitc,diIigeter  torrefacito,inde  in  mortarium 
reuce,ac  contei  e,  &  opobalfami  cochlearia  duo  adde,  & 
fimul  contritis&  arefaftis  vtere.      Aridum  adaridam 
lippitudinen.,lycofin,putredines,&  carnes  exci  efcentes, 
habet.cadrrix  drac.i.chalcitidis  drach.o£ro,piperisgra- 
na  x  v.nardi  celtici  drach.i.cadmiam  &  chalcitida  exvi- 
no  contunde,quumqj  miftafuerint,nardum  &  pipcr  ad- 
de,&  omnibus  in  puluerem  redattis  vtitor.  Liquida 
D  compofitio  ad  fycofas  eruptiones,&  omnes  carnis  exupe 
rantias,&  ad  encanthidas,habetmifyostoftidrach.fex,a- 
tramenti  futoru  drach.quatuorjmellis  Attici  cyathosx. 

Alia  ad  callos  &  omnem  eminentiam:xris  combufti, 
mifyos  con  bufti,myrrhae,  croci, vui  acerbx,  fingulorfi 
drach.i.vini  Chiicyathi  c£io,mellis  Attici  vnciavna. 

Collyrium  ad  vifus  clariratem  &  glaucedinem  :  fellis 
perdicis  pars  vna,mellis  Attici  partcs  trcs,  fucci  cetaurii 
pars  vna.  Ad  oculorum  cicarrices,fel  leporis  cum 

melIecontere,&  munge.  Gluten  ad  pilos,Cerx,picis, 
E  glutinis  quo  lapides  inter  fecomponuntur  ,fingulorum 
drachma:fimul  eliquara  reponito,  vfus  temporefpecilli 
acumine  medicamentum  cape,&  eo  diffoluto  pilos  ag» 
glutina.  Ad  crithas,&  chalazia,fagapcnum  cum  ace 
to  contere,&  vtere.  Ad  aegilopas,thuris  drach.o&o» 
myTrha:  tantundem,ladanidra(S.quatuor,cera:  drach.o- 
cro,aluminis  fciffilis  drach.quat aor,  nitri  fpumx  tantun 
dem,coagulileporis  diach.quatuor,  contunduntur  om- 
nia,&  cum  irini  vnguenti  fedimento  molliuntur.  Ca» 
taplafmaad  vehementes  oculorum  dolores.habetrofaru 
F  ficcarum  drach.quatuor,opii drach.i.croci  tantundem. 
dulci  decoclo  meliloti  excipiutur.  Vnguentum  adl 
vehemctes  dolores:aloes,lycii,rofarum  viridium,croci, 
opii,myrrhae,fingulorum  pares  pottiones,  vino  coactas 
in  piftillos  coge,  in  vmbra  exficca  ,  quu  vfus  poftularir, 
paffodilue,oculos,fronte,tepora  perunge.  Diarhod5 
Diagors,  quod  Magnii  appellarur.  Valet  hoc  ad  dolores 
vehemetes,phlycraenas,aduftiones,prolapfus,&  fuggilla 
ta  in  oculis,&  lte  ad  defluxus,veteres  lippitudines,&  affe 
ctiones  curatu  difficiles.Cotinet  autc  rofarfi  virctiu  refe 
^  €tis  vnguibus  drach.L  xxn.  cadmix  drach.xxnn.croci 
drac.fex,opii  drac.ur.ftibii  drach.n.fquamsaeris  drach. 
n.nardi  Indici  drac.i.myrrhx  vnc.i  i  i.gumidrac.xxmi. 
excipeaquapluuia.  Croceu,quod  Puerileinfcribitur, 
ad  magnas  fluxiones,vehcmetcfq;  dolores,&  ad  eas  affe 
Ctiones  quae  ex  plagis  oriutur,  vales.  Cineris  popholygis 
drac.i^.croci  drac.x  v  .tragacathx  draovin.aquapluuia 
excipe,&ad  medicametu  coficiendu  alba  ouoru  numero 
im.adhibeto.  Afclepiadar  pacianu  vales  ad  doloris  ve 
xationes,tenuc  multumq,  defluxum,  fcruore  ,  puftulas, 
H  mcbranarum  eminctias,afperitudines,affec!tiones  diutur 
nas,&  cos  qui  mnltis  Ixfi  funt  illitionibus  hoc  cofeftim 
adiuuat.  Habet  ver6  cadmix ,  arris,  crcci  ,fquamx  xris, 
fingulorum  drach.xii-myrrhx3lapidis  hxrnatitx,  rofa- 
rum  ficcarum,nardi  Indici,opii,fingulorum  drach .  ttc» 


H  SYNOPSE^S 

piperisalbi  grana  fedecirn,gummi  drach.i  x.  vini  Chii  A 
quantum  eft  lacis.vfus  ex  ouo  eit.  Ad  c.iiiginem  o- 
culoru.Singuli$  diebus  ia  oculos  ioiponendum  elt  medi 
camencum  quod  ita  eonnccur ,  Facniculum  viride  die- 
bus  &  menlibus  ia  vas  fi&ile  coaiiciendum  eft ,  &  foris 
picevas  oblmeodum,aqua  pluiaa  iofuudend.i,foemculu 
deinde  eximendu,  xeo  qaod  rchquura  fucrir,vceadua^ 
S  .>egmaca &  dropaces. 
Sraegma  quod  ALtepius  dicicur.S  ;lis  coramuois,fa- 
li$  am  nooiacijlalis  Ca  jpadocici,coftorLim,pumicis,  a- 
phroaicri  aloi,b.iccarum  laun  ficcarum,fingul:>ru  drac.  ^ 
i.veracrialbi,ftiuchii,vus  caanuia:,linapisi<lexaodrioi, 
fulphunsviui,pyrecarj,fxcis,florisiuoci  odoraci,  cype- 
ri,linguloru.n  vac.v  i.fampfucai,alumiai$  fciiTilis,gal- 
larum,gummi,churis,akyjoii,piperis,C4chryos,r.idicis 
cucumens  agreftis,chamxleonCis,indis,marrubii  ficci, 
fiiiguiorum  vuc.i.  vel  vnciii.contundico,per  cribrii  cra- 
iicuo,&  vticor.  Smeg  na  capuc  exficcans,habec  cimo 
lixdrac.).ii.i)ieri,bryonie,uccicorcicisradiciscucume- 
risiytueitris.cumiui.fariux  lupioorum.fingul  jrudrach. 
medu:crica  coponito,&  m  baloeo  vtitonauxihatur  ve-  C 
hemencer.  S.ipo  repellendi  vim  habens,BjUuttio- 
rum  vnc.i  aloes  ,  gillaru,  alumiuis,  thuris,  foliorum  ro 
faruin,m  ihconijVtriufcjue  ruoicarum,fiogulorum  vnc. 
i.farcocollx  voc.i.Gallicifapoihs  vnclex,deco£ti  lupi- 
norum  amorum  quaorum  lacis  eft.Quidam  adduoc  myr 
rhx&  cicnoorum  vmufq;  vncum.  Dropax  Giltus. 
Colophoms  quxchus  red olet  lib.  mi.pinex  lib.  mi.  & 
eius  qu;e  ligajfa  dicicur,&  in  Italia  foltim  nafcitur,  lib. 
im.refioxa  nauibus  dcrafx,qux  ^niyjuA  o">minacur,pi 
cis  ficcx,cerx,iingulorum  lib. 1 1 1 1  .frlxx  vnc.  x  v.  picis 
brurix  hb  ii.btcuminis,galbanijadarces,pyrerhri,iingu 
lorum  vnc.v  i  .opopatucis,euphorbii,veraCri  albi,pipe- 
ri$,iiogulorum  vuc.nn.fulphuris  viui  vnc.i  i  i.caftoret, 
am.nonuci,vux  eamiuix,fio>julorum  vnc.Ii.olei  ticyo- 
niilib  i.opobalfami  vnc.fcx.  Alius  limplex  Cerx 
lib.i  brucix,phiex,un,;ulorum  lib.i.frixae  hb.i.vac.cres- 
Plil  ochrum.Oryzani,farinam  fabaru.n,prifana,n  aqua 
coquiCo,horu  ntacco  pro  aqua  vfus  mtfce  auriptgmen- 
ti  vocum,calc'$  viux  hbra  n,pu.nicis  tofti  fe  niiTem,  o- 
pobaifa.nicochlearia  duo.  Ad  corrugationem,ex  E 
Rufi  commeacariisf  ne»ma,quod  c  mriouo  corp^ri  ru- 
golo  aihib;cur:exce  liicur  hoc  cum  ficubus  pingjtbus. 
Bryoau  c oacericur,^  f.rioa  erui,iteimquefepix  cefta  co 
buita,mellepaulaci.n  lnftillarj  excipiuatur.  Sme- 
gma  fpleod orem  afferens,  &  ilci  n  aufe  cs,  habet  fariox 
fabarum  choas  duas.for-iicuh  in  pfifana  co£H,&  poftea 
inoxy.nelitc  1  >ct,  deiodecotufich  >as  duas,faoouis  Gd 
lici  hb.i  i.mifcefaponem  cum  cxceris ,  fubigens  rrirtni- 
bus,&  in  balneo  vcicor,  Stomaticum  Philagni  ad  o- 
ri$  corrofiones :  fru&us  lentifci  nondum  nigrefcentis,  ^ 
drach.xximgallarumdrach.i  i  i  i.cofti  drach.i.folii 
drach.i.  Anthera  {ideft  floridnm  fmegmaado- 

ri$vlcera.Sadarachx,iridis,  fingulorum  dncKqu-tru^r, 
cyperi  vnco£to,croci,  myrrh  r,  aluminis  (ciftili$,fingu- 
lorum  drach.  1 1  .florum  rofaru  drach.i.mtfce.  Sme- 
gma  odorarum  ad  dentes,vt  &  albi  finr,  &  ne  c  irrodan- 
tur:Nitri,fepix  tefta:,myrrhx  ,  fingul  >ru  vncia  vna,tri- 
tis  vcicor.  Diamoron,vc  Galeous  tradid<t,hab?t  m.T 
lis  hbram  voam,fucci  mororum  hemioas  q  linq;,  croct 
drachmam,  myrrhs  drachmam  ,  &  dimidium  alrerius,  ^ 
omphicii  drachmam,vioi  auft.*ri  heminas  quinque  :  fi 
omphacium  defit,io  eius  loco  rhois  fuccu  n  pone  Suc- 
cus  per  fe  ipfecoquendus  eft  donec  fordiu  n  habe.it  fpif- 
fitudinem,deinde  fic  mel  ndiicicdum.-qiiumq;  lebetem 
ab  igne  fublaturus  eris,omnia  agitato,vt  io  voum  probe 
componantur.  Ac  coftura  quidem  &  fymm  tria huius 
niedicamenti  quod  facuhare  medium  eft,moderatis  in- 
flaa  mariouibus  congrua  eft ,  &  io  maiorum  ertim  in- 
flammationum  ftatu  ,  itemque  in  princtpiis  &  iocre- 
me  i  scooueoit.  CEtertim  ai  induratis  iofla  nmatio-  H 
nes,quum  iam  ftatus  ceuar,nihilque  prxterea  fluit ,  ve- 
nitaucem  tempus  in  quo  difcurieiidum  eftaliqutdeo- 
rum  quje  difcuriendi  vim  habenc  ,  ftomatico  medica- 
menco  admifcendum  eftrfufTicir  aurem  ad  prxdiftam 
medii  medicamenci  commenfuraaonem  nicri  fe.nif- 


L  1  B.  IIIl. 

fem,thuiis  vero  vnciasduas  adiunger^.  Diabe-5 
laia  {hoc  </?,  tx  r*r*  fylite/lrt)  medivamencum  quod 
ungitur,  celebre  a4  anginas  defperatas.  Seminis  atiili, 
florisiunci  odo.ati,aluminisfcidilis,  iridis.rutx  fyluc- 
ftris  (  quam  nonnulh  hnrmala  appelianr) cinnamymij 
myrrhx  Troglodytidis,ariftolochix  longx  ^caGxjCrcf- 
comagmatis,rofarum  ficcarurri,  fingularum  vnc  i  he- 
derx ,  puilorum  hirundinis  cineris  recentis  ,  fing.  vnC. 
tres,croci  vnc.i.  nardi  Indiu,  amoini,  fing.  vnc.  dimi- 
dium,gallas  tres :  Ixuigatis  ex  melle  vtitor ,  &  vbi  vcen- 
dum  eit,mellediluito.  Cancri  fluuiaciles  in  he- 

mina  aqux  fngidx  contufi  8c  contriti  garg  rifma  f :- 
ciuuc  adao^inam  prxftnntjirimum.crafTorum  enim  edu 
ttio  angiius  ftatim  lenir.  A d anginam. Stercus 

caninum  album  cape,exficca,lxuiga,cribra,  &  paratum 
habe:quum  vfus  p  >ftulabit,mclte  dilue,  ck  munge.  HcC 
m licimento  nullum  melius  c-igooui  n.quein  angi- 
n«  ;ie  u>  ln  t  infiilarum  magoa  ltiflamn  atione,  neque 
io  glandul.s  qux  fuff;cationis  periculum  minantur. 
Cui.u.n  vero  cir.es  oflibus  veftuntut  jeoru  n  itercus  cao- 
diuum  eft,atque  r,ptimum.  Ad  cola nellam  la- 

xatam.Meihs  hb.t  i.aluminis  liquidi  hb.i.florum  rofa- 
rum  tantundem  ,  fucci  hypociitidos  voc.  v.coquealu- 
meo  cum  meile.deinde  fucaconiice,&  ita  vtere :  ccque 
autem  raodice.  Hoc  enim  medicunentum  bonum  eft, 
tribufque  modis  eo  eft  vtendum.Vmis  modus  eft,&.  prx 
fercim  in  pi  iocipio,vt  meditan.erum  aqua  c.iltda  d:fl(  l 
uatur,  vel  exaqu.imulfa  fuccus  medic.meoti  exprima- 
cur.id  eoim  &  dolorem  ledar,^:  quantum  opuseft,  pro- 
ficit.  Interea  vero  dum  hoc  na  vtimur  ,  conuenit  etia.ri 
puro  incdicnmentovti,idqiierum  digitis  inungendo, 
tum  vero  cochleari  contmgendo  ,  &  comprimendo  ,  & 
columeliam  foras  trahendo.  confert  ethm  vel  maxiuie 
ad  lniguam  lpfam  v.rgere,ck  a  redticudine  defle&ere. 

Aiitid.Lini  rr.uha,ic  prxfrrtim  qua:  a  marina  purpu- 
ra  fumuntui-,  iti  viperx  collum  connce  ,  iifque  viperaoi 
fuffoca-.demi ?  vmitnquodqu.  hnum  collo applicabis. 
nnrum  cft,  qLantuin  ton£lla$  cxteraquequx in  collo 
vitu  funt,adiuucnt.  Galenus  hoc  medicamen- 

tum  ad  d.nres  conferuandos  commendac ,  quod  habec 
cornu  ceruini ,  &  vfti ,  &  loci  partem  vnam  ,  maftiches 
Chix  parcem  mediamjCyperi  parem  portionem.his  dtli 
gentercontufisiSc  cribratis  vtitor.  Ad  dentes  tre- 

menres.Atumeorotuodumcum  alfero  tanto  falis  denti- 
busadhibe,aut  vlmi  corticem  ex  vioo  decoctum  admo- 
ue.  Oallam  omphacitida  lxuigatam  excipe  terebinthi- 
na,hyffjpo,aut  melle,& inunge.  Ad  ftup  >rem 

autem  dentium  arceodum,  pinguedine  aliqua  expurga- 
ta  bubula  velanferina  fubun^e.  Philagrii  ad  oris 

erofiooes.  Lenttfci  fru£tus  nondum  nigrefcentis  ,  galla- 
ru  n,  fiagulorum  drach.quafuor  ,  cofti,  folii,  vtriufque 
drach.voa.  Deaotidotis. 

Aotidotum  ad  cohcos.Lupinum  ftercus  quidam  co* 
hcis  p  irui  dedir,-:o  tamen  in  acceffionibus,  fed  rehquo 
teihp  >re:ex  quo  eft  .ffe&um  vr  qui  fine  inflammatione 
hoc  morbo  labot areot ,  eorum  aliqu'  morbo  capti  am- 
plius  non  fuennr,neqi  e  e  iam  vehementes  dol  res  flnt 
paiTi,nequ  -  brcui  poft  tempore  iifde>r>  co;  fepti.  Accepit 
is  cao Jididnnum  ftercus.quale  efte  uum  quiofl .  cjmc 
dunt.Qjt  in  re  mirari  foleo  ,  quod  fapenumero  ex  folo 
contactu,  magno  quibufdam  fuit  ad  umento  Stercusve 
ro  fumendum  eftquod  in  terram  non  ceeidit:id  quod  fa 
cilc comperies  Eft  enim  huic  animali  perinde  arqueca- 
ni  natura  comparatum  vt  altero  ex  pofterioribus  cruri- 
bus  elato,&  veficam  &  aluum  exoneret  edito  fupra  ter- 
ram  loco.Porro  in  hifce  ftercoribus  ou">um  quoquepar- 
ticulx  inueniuntur:qux  ipfa  itidem  contundenda  conte 
rendaqne  funt,&  cohcisin  potu  propinanda.  In  iis  vero 
qux  puriora  funt,alius  quida  piper  comifcuit,&  ex  vino 
puro  tenui  ,&  quandoque  cx  aqua  bibendu  dedit.  Qiiod 
autc  lumbis  imponitur,haberc  ccndimentu  deber,pr3E- 
cipue  vero  excretu  a  lupo  qui  bouem  aut  ouem  comede» 
rit.Si  id  non  fuppetat,  corio  ccruino  ad  excipiendu  vte- 
mur.  Philonis  antidotum  ad  colicos,dolorem  fe- 
dans,conftar  exhis,Croci  drach.v  pyr^thri  drach.  qua- 
tuor,euphorbii  diach.  i.fpics  naidi  dmch.  :.  piperis 

CCC.ii. 


ss 


ORIB  A  SII 


50 


drach.i.hyofcyamidrach.X  x.  opii  drach.V.tiftquehoc  a  Scandiana  X  X  X.  rhu  fyriaci  fexrar.  1 1 1.  roufti  amjnaei 


medicainentum  percelebre.  Trigonos  reiiccani, 

&  dolorem  leuans,habet  feminis  hyofcyami  drach.n  - 
amifi  drach.i  1  .opii  drach. i.cum  aqua  paftillos  efficito, 
&manevnum,&vefperialterum  exaqua  fngida  propi- 
nato.  CatapotinmDiofcoriJje  ad  exuftos.Cucu- 

meris  fatiui  feminis  drach.o£ro,tragacantha;  drach.qua 
tuor:diluetragacantharn  ex  alboouicrudi  &  r-ccentis: 
quiimque  ea  fuent  diiioluta,contercns  diligenter  &  mi 
fcens,catapotiaconficito,&  in  vmbraexficcato,datoque 
vnumfublinguatenendum,vthumorqui  inde  emanat,  g 
deglutiatur.  Adquartauarios  Galeni.Liquoris 

Cyrenaici,piperis,myrrha:,  ruts  foliorum  ,  lingulorum 
drach.i.trnis  &  mixtis  vtitor. Ante  acceffionem  obolos 
duos  tantiim  in  oxymelite  dato.  Ad  eos  qui  a  cane 
rabiofomorfi  funt,Galeni.Fluuiatilium  cacrorurn  cmis 
ad  rabiofi  canis  morfus  mirabiliter  valet,  ifque  &  folus 
&  cumgentianaatquethure.Eftoautem  thuris  vna  pars, 
gentiana:  quinque.cancrorum  decem.Comburendi  lunt 
cancri  ita  vt  in  patella  xris  rubri  pofiti  vfque  eo  cobura- 


co&i  tertia  co&ione  fextar.  X  l  v  1 1  i.ccque  limul  do- 
nec  mellis  habeant  fpiiimidmeai,ci  ifl  tciuceum  vas  re- 
pone.  Antidotum  Quinti,dolorem  lcuans,Styra 

cis,opii,afari,feminis  hyoicyami,  caftoru  pares  portio- 
nes,melle  excipito.  Diofpoliticum  alias  ex  pari- 

bus  omnibus,cumino,pipere  logo  yel  albo,ruta,  &  nitro 
conticitur:itaque  ma^is  ventrem  fulmt.  Alias  vero  quu 
cauera  pana  funt  omnia,nitri  dimidium  ponitur.  Cumi 
num  autcm  in  aceto  acerrirao  macetecur,  demde  conti- 
nuo  coniundatur ,  aut  etiam  pi  lUs  modicc  fngatur :  ru- 
tx  quoq;  folia  funt®  modicc  iiccata.Quatuor  his  abqua- 
do  mel  fuba&um  &  defpumatu  admiicetur,  quauduque 
nihihfed  fola  line  melie  reponuntur,ac  ptifan*  cremo- 
ri,aut  aliis  efculentis  quibus  conuenire  videatur,innciu 
tur.  Aioi  tCAtcy  7nyii^tcuV,quod  ex  tribus piperis  gencribu, 

fimplexconficitur}hoc  modo  pai acur.Aa  cuiuiquc  mum  pi 
peruin  drach.L.fatis  eft  addcre  anili,&  tbynWi 3c  zinzibe 
risjfingulorum  drachmas  o&o.  fcx  calanun- 

tha  mcdicamentum  habet,Calarnintha-,puIegii,  petro- 


turdonecincineremredafti,facilela:iiigcntur.Commo  C   felini,fefeleas,fing.drach.oc>o,  feminis  apiiurach.qua- 


dum  eft  hoc  facere  poft  Canis  exortum,quu  Sol  in  Leo- 
neeft:Lunaautemeftdecimao&aua.Bibant  quiarabido 
cane  morfi  funt  hoc  medicamentum  quotidie  ad  quadi  a 
gefimum  vfque  diem  ,  menfura  cochlearii  magniaqua 
infperfum.  Si  vero  nonprotinus  ab  initio  ,  fed  aliquot 
poft  dies  curam  huiufce  demorfi  fufcipias,  quotidie  duo 
cochlearia  infpcrgas.Ad  ipfum  aute  vulnus  medicame- 
to  quod ex  brutiapice  conficitur,vteris.Habet  vero  pkis 
libram  vnam,acerrimiacetifextarium  vnum  Italicum, 


tuor,cacuminum  thymi  tatundem,libyltici  drach  X  v  1» 
piperis  drach.x  l  v  i  i  i.mel  optimum  &  deipumatum. 

Ex  fucco  cydoniorum  medicamentum  componitur 
adhuncmodum:  Succi  malorumfextarios  binos  capi- 
mus.-his  mcllis  quamoptimi  tantundem  mifcemus,acc- 
tiquefextarium  addimus:hxcque  prius  coquimus  rr.e- 
diocriter  ad  ignitoscarbones,&  fpuma  abucta  zmziber 
admifcemus :  &  iterum  ad  carbones  igne  candentesad 
mellis  fpiffitudincm  coquimus.  Antidotum  Ze- 


opopanacis  deniq;  tres  vncias.His-itfchrion  vfuseft,nec  D  nophili  ad  veficam  vlceratam,  adrenes,  &  lapides  fian- 
quifqua  vnqua  eft  mortuus.  Galeni,ad  eos  qui  ab  efu 
fungorum  ftrangulantur.Valde  prodeftab  efufungorii 
fuffocatis  aphronitrum  &nitrum  ,  fimiliterqueftercus 
gallinaceu  Atque  ipfe  quoque  vfus  fum  eo  ex  tribus  aut 
quatuoroxycrati  &  oxymehtiscyathis  la:uigato:nam& 
perfpicue  &  celeriter  profuit.Quienim  fuerantftrangu 
latt ,  paulo  poftfuccil  pituitofum  crafliflimumq,-  euo- 
muerunt5ex  quo  planc  ab  eo  cafu  funt  hberati.  Iam  vero 
calaminthae  etiam  fuccus  aut  cius  decoc~tum  potui  datu 
fanat.  Adcomitialesmedicametum  exfcilla.Cape  * 
vas  melleum,a  quo  mel  fit  extra&um  ,  fcillam  in  tenues 
partes  manibus  difcerptam  in  id  coniice ,  vas  operculo 
firmo  obtura  ,  &  extrinfecus  totum  os  vafculi  pelle  cir- 
cundans  diligenter  liga,  idque  in  loco  aliquo  conftitue 
qui  meridiem  lpe&et,  quique  a*  Borealibus  ventis  fit  re- 
motus,vt  ab  illis  nulla  exparte  perfletur.Ego  verb id  fa- 
cereconfueui  quadraginta  Caniculx  diebus:  mquibus 
quidem  diebus  paulatim  vafculum  ad  folem  couerto,vt 
ex  omni  parte  a;que  incalefcat:trafa&is  quadraginta  die 
bus  vas  aperio,corpufq;  fcillae  elixato  fimilecomperio,  F 
fuccum  verb  ex  ea  fluxiffe,quem  colledhi  optimo  melle 
iucundii  facio,eiiifquedo  quotidie  cochlearvnum  ple- 
num,acpuerisquidemparuu,adultisver6magnu.Qmn- 
etiam fcilla:  ipfius partiu contufarum,&  exmelle  lauiga 
tarum  do  cochlear  vnum.Sed  hoc  quantum  ad  efficacia 
pertinet,fecundum  a  primo  medicamento  locum  tenet. 

Paftillus  ad  vocem  firroandam.Smapi  tofti&  contufi, 
&  tenuiffimo  cribro  cnbrati  partes  tres,piperis  tenuiffi- 
mi  pars  vna:melle  inco&o  excipiuntur ,  &  paftilli  vnius 


gens,a  Deo  donatum.Cafia:  fiftula:  vnc.i.faxifragi  vnc.I. 
bettonica?,cyperi,perrofclini,  cofti,  finguloru  obol.  tres, 
feminis  paftmaca?,feminis  lini  tofti,fingulorum  vnc.n. 
folii,fpicae  nardi,afari,di£ramni,baccarum  lauri ,  ocim* 
feminisjfingul.vnc.i.pinea:  vnc.v  i.mcllis  lib.i  i.Vbi  v- 
tendum  eft,id  quod  Attici  faba:  magnitudine  impleaf» 
in  balneo  vel  ante  balneum  in  potione  vini  mulfi  dilui- 
tur.  Galeni  picra.Aloes  drach.e.cinnamomi,fpi- 

ca:  nardi,xylobalfami,maftiches;afan,croci,  finguloru 
drachma:  v  1.  Egoveroaloesdrach.xc.crocidrach. 
po«o,&  ita  vtor.datur  drach.vna.  Qua:  fubducut 

ventremautpurgant.  Zinziberis,fcamonea:,  vtriufque 
vnc.  1.  falis  ammoniaci  vnc.  I  n  1.  alocs  totidem:aceti> 
gari,fingulorum  heminarduat.  Coccai  la  falubria, 

apta  ftori)acho,aluum  maximc  fubducentia,  qua:  typos 
etiam  denotant.Aloes  vnc.i.fucciabfinthiivnc.tres,fcil 
la:  Arcadicae  vnc.i.fcillain  fermentum  comic  enda  eft, 
&  affanda  ita  vt  coquatur.  Sciliam  extrahe,  &  ficito  vc 
eius  par  pondus  iit,  atque  in  mortarium  coniedam  ve- 
hemcntcr  contunde,abfiuthii  fuccum  affundens:deinde 
aloen  tenuiffimam  adiunge  &  emolli,  vtmedicamen- 
tumpcrficiatur.Facito  fermentum,&  excipito  ,  &  com- 
pone  coccaria  (id c/},grar,ula)  qua:  ciceris  magnitudinem 
impleant,&  dato  ns  qui  ex  longo  morbo  v:i  cs  difficili- 
ter  recolliguni.Aliud.  Scammonii  vnc.  1.  aloes  tantun» 
dem ,  colocynthidis  interioris  vnc.  dimidium  ,  bdellii 
drach.tres,abfinthii  fucci,braffica:  fuccijfing.drach.  1  1. 
excipe,&  ad  erui  magnitudine  cofice:dato  \  aletib9xvu. 
aut  xix.aut  xxi.a:grotantibusaute  v  1  i.aut  xi.aut  xv. 


oboli  cffingiitur,quorHm  vmjs  comedenduseft:  nam  &  q   aut  x  i  1  i.idcjue  deinceps  diebusquinquejVel  ieptem,vej 


morfum  &  fcruorem  non  exiguum  excitabit ,  &  arteria. 
etiam  Ienem  efficiet.  Alius,cuius  fub  lingua  tenetur 
quod  fabar  magnitudinem  impleat,  vt  liquor  inde  ema- 
nans  paulatim  deglutiatur.Hoc  arteriam  valde  lenit ,  & 
ei  vim  addit.Eius  ha:c  eft  copofitio:Dulcis  radicis  di ac. 
n.cafia:  drach.quat.croci,  myrrha»,folii,  nardi  Celtici, 
thuris,fuccihypociftidis,  Iycii,  gumi,  finguloru  drach. 
n.partim  contunduntur,partim  teruntur,&  omnia  mel- 
le  Attico  cui  terebinthina  fit  admifta,in  vnum  commi- 
fcentur.  Ivledicamentuml^i,  c7mpcn(hoc  ef}sexfruclihus 
famaceis  confcclum  )  ad  dyfentericos  &  cocliacos  accomo- 
datum.Mala  punica  integra  x  X.  mala  cotonea  X.  rofa- 
rumficcarum  fextar.i.prunorum  agreftium  fextar.u.for 
borummaturorum  fextar.ii.pira  Tarentina  x  x.poma 


nouem.  Si  veropituitam  ab  his  duci  aut  validiora  effe 
velis,adde  fcrmento  in  totum  euphorbii  drachmamv- 
nam.  Medicamentum  purgans,quod  xoylatioY  ( hoc 
efi  f/dff»f«/d)nominatui-.Simila;  drach.l.coni  drac.qua- 
tuor,piperis  drach.u  fcammonea-drach.u.excipemelle 
Attico.Pei  feftifm  pondus  quod  dariqueat  eft  drach.l  1. 
Vterc  eriam  ad  morbum  regium.  Paltilius  purgas. 
Scamonea*,euphorbii,finguloru  drach.un  piperis  drac. 
n.folii  vncn.mellis  lib.vna.datur  vnc.vna.  Grana, 
ji  Scamonea:  vnc.i  i.aloesvnc.ini. euphorbii  drach.uu. 
Conficeexaquaad  erui  magnitudinem,  datoque  v  1  V* 
aut  1  x.aut  x  i.aut  x  1  1  i.aut  x  v.  aut  x  v  1  i.aut  xix. 

Medicamentum  ad  colicos,purgas.Euphoibii,cype- 
ri,petrofelini,iridis,paresportiones.  Symbiota- 


j7  SYNOPSE^S 

num.Scamonca:  UK.ipiperis,zinziberis,falis,petrofeli-  A 
ni,fingulorum  vnc.vna.  Medicamentum  pur- 

gans  ad  eos  qui  elephantiafi  detinentur.  Colocynthidas 
duas  parismagnitudims  circunfc.ilpe,for.imc'nque  faci- 
to,&  femina  omnia  abiicito,int.nore  vero  parte  reliqui 
to,  oleu  impotie,&  opetculo  propno  occluias  vnam  no- 
ttem  itaiiuito,dieautem  fequenti  euaciuto:oleo  coque 
dx  funt  in  aqua  colocynthides  donec  flaccefcant ,  dein- 
de  eas  abiiceroleo  vero  &  aqux  mixtis ,  adde  veratri  ni- 
gri  obolos  tres  ,fcammonex  drachmam  vnam,&  vna 
cumhis  polenta  ex  fimila  incoquirur ,  &  cx  hoc  datUr  " 
laboranti,qui  tenui  vi£tu  vtatur,quanrum  xxm  i.nu- 
cum  ponticarum  m.ignitudinem  impleat,&  aqua  potui 
detur.  Medicamentum  purgansexiureveteris 

galli  compofitum.Irtteriora  abticienda  funt ,  &  fal  knii- 
ciendus  ita  vt  gallus  impleatur,&  confuendus  eft  ,  mul- 
taqueaquainquaparumoleifit  ,  mulcumque  anethi  & 
porri,  incoquendus :  his  colliquatis  ius  fuaue  &  ftoma- 
choaptum,magifque  accommodatum ad  purgandilm 
redditnr:eiUs  colati  dentur  ad  minus  heminai  dux.Snm 
mefacitad  inueteratasad  fomnum  propenfiones,  qux  ^ 
Kafcyofaj nominautur.  Inundtio  fedis  ad  flatus  e- 

mitteudos.Rutacum  mellecoctoIxuigatur&  ttritur,vt 
fucci  plena  effici.»cur,&  ex  ea  fedes  interior  confricatiir. 
Bfficacifllma  crit  fi  cummi  parum  accedat,  iremque 
nitri  aut,cydamini  fucci.Cxpa  quoque  non  falita  .ippo- 
iltaad  id  valet.flatus  enim  fatisinulti,&  aluum  leUantes 
crumpunt.  Hiera  Rufi.Sicyonix  fiue  colocynthi- 

dis  interioris  drach.tres,  chamxdi  yos  drach.  x.  agarici 
drach.  k.fagapeni  drach.  o€to,  opopanacis  drach.o&o, 
petrofelini,attftolochix  rotundx,  piperis  albi,  fmgulo- 
rum  drach.v  .cinnamomi,  aut  duplum  c.ifia:  fiftulx,  fpi 
cx  nardi,croci,  myrrhx,  iingulorum  drach.  1 1 1 1.  polii 
drach.tres  &dimidia.Hxc  omnia  mifce,in  Cenucs  partes 
redige,melleexcipito,dato  ad  fnmmum  drachmas  qua- 
tuor.  Lycipurgans  medicamentum.Scammonea 

cum  fale  candidifltmo  quantum  fatis  eft  laruig.itur  ,  de- 
inde  in  pyxide  plumbea  in  duplici  vaie  coquitur.Modus 
autem  duplicis  co£tionis  eft  huiufmodi ,  Pyxis  duplex 
modius  eft,eius  operciilum  aut  foramen  autmcatum  ha 
bere  debet:in  eum  mcatum  fcammonea  cum  fale  liuiga  E 
ta  coniicitur,&  in  vas  imponitur,atque  ita  coquituneft- 
quenon  iniucunda  ftomacho,&  nihilominus  purgat. 
Aliudpurgans  eos  quos  clephantiafis  exercec.  Cape 


LIB.  III,  c8 

tolocynthidis  fuccil,atq;  oleo  perfperge,ipfimq'ue  colo 
c  i  nthida  in  vafe  nouo  cum  aqua  donec  fIaccelc.it,coq  ui 
to  :  deindecantumfimilx  addito  quancum  capere  aqua 
poffic.  Quumquecocla  fuerit ,  admifce  cllebori  nigti 
drach.vnnm,&  lurculo  anethino  agita,&  verfa  vfquedu 
calefcat:dato  autem  in  potione  quantum  nucis  Ponticx 
magnitudinem  impleat.  Inunttio  purgans,qux 

aluum  ciet.  Alumen  cum  melle  lxuigatum  vfquc  coqur- 
tur  dum  giluum  fiat,ex  quo  fedem  inungunt:hocq;  me- 
dic.imentum  yj^a.roLyKn,hoce/I,quod  cttuitin  cogit  dciiccrc ,  110- 
ininatur.multa  enim,fed  non  line  Iabore,educuntur. 
Suffitusi 

Rof.irum  nouarum  lib.i.ficcarum  lib.  i  i.  folii,croci, 
c.ifix,fingulorum  femis:ftyracis  vnct.amomi,onychis, 
fingul.vnc.Kmyrrhic  vnc.i  i.bdellii  vnc.i.carpoballami 
vnci.chii  vnc.  i.  opobalfami  vnc.i  i.  Rofaru  femucia, 
myrrhx  vncia:myrrham  cum  vino  lxuiga  ,  &  omnia  e- 
mollicns  cum  moiico  opobalfami  confice.  Co- 
fthamomijmyrrha^^cafix^fing.vnci.rtyiMcis^chiXjbdel- 
lii,onychis,mufci,ladaui,fing.vnc.  i.  rofarum  expurga- 
tarum  vnc.  x  x  i  x.  Rufi hiera  fimplex.Colocyn- 

thidts  drach.  i  r.  marrubii^chamxdiyoSjftccchados,  fin- 
gul.drach.x.gemianx,agarici,fing.diach.x  i  l.bdellii, 
fpicx  nardi,croci.,cinnamoroi,fing.drach.  v  i  i  i.cafix, 
iiluci  odorati  floris,piperis  albi,piperis  Iongi,fcilIx  to- 
fti,fingulorum  drach.  v  i .  radicis  centaurii drac.  11  1 1> 
omnia  trita  bdellio  eliqitato,&  decofto  pan.icis,&  mel- 
le  cocto  admiicentur.  Xeromyron  compofitio 

Arabica.Foliorum  amoml,cofti,zanazi,fing.vnc.t.  car- 
pobaltami  drach.i.  Suffttusad  fomnum  conci- 

ii.indum:Styracis,amomi,cofti,  ammoniaci  thymiama- 
tis,  bdellitScythici,  radicis  mandragorx,  fuccl  pap.nie- 
ris.  Suftitus  ex  cupreflo.quod  cyphi  Lunx  dicitur. 

Bdellii  vnc.  v  i  i.helenii  tantundem,  florts  iunci  odo- 
ratitnci.fphagni  vnc  v.  bacce  iuniperi  parux  L.  afpa- 
lathi  vnc.  v  i  t.  nafturtii  vnc.  v.  fpicxnardivnc.  v  i. 
cyperi  vnc.  i  x.  r.idicisafphodeli  vnc.t  i  n.feminis  cu- 
prL-fii  vnc.i  1 1  .Sabinx  vnc.mi.nardiCeltici  vncm.cofti 
vnc.i  i.myrrhx  vncv  t  i.caricarum  pinguium lib.ii.vua 
rum  pafTarum  fine acinis  lib.i  t.forborum  vnc.i 1 1.  tere- 
binthi  lib.  i.rofarum  ficcarum  vnc.  i  i  i.ftyracis  vnc. 
v  t  i.palmularum  pinguium  ltb.  i.  mellis  lib.  V.  vini 
odorati  qu.intum  fttiseft. 

CCC.iii. 


v 


0 


6q 


QJV  ARTI    LIB".:    A  R  G  V  M  E  N  T  V  M. 

Quartus  libcr  facultates  alimentorum  continet .  ,qiix  attenuent,qux  boni  fucci  fint,  qux  calefaciant ,  qux 
frigefaciant,qux  facile  &  diftribuantur  &  concoquantur,qux  apta  ftomacho,quxquc  flatus  fint  expcrtia,  qux 
abftergcain,aperiain,diffecent,quxcraffa  finr,qua:  difficulter  corrumpatur,qux  emolliant,qux  int^rhxc  me- 
dia&contraru  fint,a.cquomodo  forbitiones  coqticndx,itemque  iura,efculenta,&  potiones,&  queroodolac 
potui  detur,&  qux  aquarum  vis  &  natura  fit,intclligamus. 

tlBRI      C  A  P  I  T  A      S  V  N  T  MAEC. 


Qux  res  extenuent,  Cap.r. 

Qux  craffos faccos gignanr,  Cap.n. 
Media  inter  attenuantia  &  craffum  fuccum  facicntia, 
Cap.m. 

Quaevifcidum  fuccum  in  nobisfaciant,  Cap.mi. 

Qux  crudoshumoresinnobispariant,  Cap.v. 

Qux  frigidos  humorcs  creent,  Cap.v  i . 

Quse  pitaitam  gignant,  Cap.vn. 

Qux  melancholicum  fuccum  pariant,  Cap.v  m. 

Qux  fuccum  biliofum  faciant,  Cap.ix. 

Quxgignantexcrementa,  Cap.x. 

Qux  multum  nutriant,  Cap.x  i. 

Q_jx  minus  nutrianr,  Capxu. 

Quxresbonifuoci  finr,  Cap.xm. 

Quxmalifuccifint,  Cap.xim. 

Quxresfacileconcoquantur,  Cap.xv. 

Qux difficiliter  concoquantur,  Cap.xvi. 

Qux  res  ftomacho  idonexfint,  Cap.xvn. 

Qux  res  ftomacho  alienx  fint,  Cap.xvm. 

Qux  res  capiti  noceanr,  Cap.xix. 

Quxresnon  inflent,  Cap.xx. 

Qux  rcs  infleat,  Cap.  x  x  i  • 
Quxres  abftergant^incidarat^aperuntque,  Cap.xxii. 


Qax  res  obftruant. 
Qtix  tardi  tranfitus  fint, 
Qux  facile  corrumpantur, 
Qux  difficulter  vitientur, 
Qux  rcs  in  cibis  aluum  moueant, 


Cap.xxm. 
Cap.x  xini. 
Cap.xxv. 
Cap.xx  v  i. 
Cap.xx  v  1 1. 


Qux  res  mcdix  fint  inter  aluumpurgantia  &  fubducen- 
tia,  Cap.xxviu. 
Quxresaluumfupprimant,  Cap.xxix. 
Qux  res  calefaciant,  Cap.  xxx. 

Quje  res  fint  acres  &calidae,  Cap.xxxi- 
Quae  res  refrigerent,  Cap.xxxii. 
Qux res  exficcent,  Cap.xxxiu. 
Qnxreshume&ent,  Cap.xxxmt. 
Quomodo  forbitiones  coquendx  fint,  Cap.xxxv . 
Quae  res  loco  olei  inforbitionesiniiciantur, 
Cap.xxxvi. 

Deconfe&ionealimentorum,  Cap.xxxvrt- 
De  aqua  mulfa,  Cap.xxxvm. 
De  potionibus  qux  vtiles  funt  xgrotantibus, 
Cap.xxxix. 

Dela&ispotioncexRufo,  Cap.xi. 
De  aquis,exHerodoto,  Cap.xLi. 


ORIBASII    SYNOPSESS  AD 
thium  filium  liber  quanus. 


E  V  S  T  A- 


C^VAE      NATVRA      AC      PROPRIETAS      CVIV$Q_VE  REI 
S  I  T    Q_V  A    VESCIMVR,    ac    primvm     q_vae    r  e  $ 

EXTEN   VENT,  CAPVT  I. 


N  alimentis  extenuant,allium,cxpe,na  A 
fturtium,porrum,  finapi,  pipcr,  fmyr- 
nium,pyrethrum,origanum,  calamin- 
tha,hyffopum,fifymbrium,pulegium, 
thymum,fatureia,viridia:nam  cxficca 
ta  non  ampliusalimenta  funt ,  fed  iam 
rnedicamenia.  Id  enim  cft  perpetuum ,  quicquid  ficcius 
eft,  vehementius  effe  quam  id  quod  eft  vircns :  itemque 
omnia  qux  in  cclltbus  aut  in  agris  durioribuscreuere, 
iis  quae  in  pratis,aut  hortis,aut  locis  paluftribtis  nafcun- 
tur,  effe  robuftiora.Atque  hxcquidem  in  omnibusfunt  B 
communiter  cognofcenda.Porro  eas  res  qux  di£he  funt, 
fuk>fequuntur,etuca,fium,apium,petrofelinum,  ocimu, 
raphanus,braffica3beta,carduus,  iringium,  coriandrum, 
Vrtica,faniculum,anethum,ruta,ligufticum,cuminurr;, 
c  ipparis  &  terebinthi  fruclus,cari  femen,anifi,finapi,a- 
meos,dauci,fefcleos,  trochifci,&  omnium  denique  odo 
ratorum  &  acriura,&  planc  calidorum  femina.  Inter  ea 
verbqux  valde  attenuant  eftrutx  femen ,  &  cannabis, 
quippe quod  ad  medicamenti  naturaro  accedat.  Exce- 
realibus  feminibus  advidtum  attenuantem  fine  mol.  ftia 
folumhordcum  valet:pofthoc,triticeipanesin  clib.mo 
co&i:a  cxtcris  danda eft  opera  vt  abftineamus ,  nifi  for- 
taffe  quifpiam  per  longa  temporis  interualla  pifum  aut 
lentem  guftare  velit.Plurimam  autem  eamcjue  innoxia. 
eduliorum  copiam,  fi  velis,  ad  vidrus  attcnunntis  ratio- 
ncm  tibi  fuppeditabunt  pifces  faxatiles,&  auiculx  mon- 
tanx.orrnaia  enim  animantia  quxdeguntin  montibus, 
&  ficciorc  &  calidiore  natura  funt  prxdita  ,  eorumque 
earo minimc eftpituitofi.PaflVres  igitur  &  turdos,  mc-  j) 
rulos,perdices,licctcdcre;auesctiam  qua:  turricolx  vo- 


cantur,&  quxcunque  in  vineis  degunt,aptx  funt.Ex  co- 
lumbis,agreftes domefticisprxftant:&  omnino  agreftia 
domefticis  prxcellunt ,  quxquc  ficcioribus  alimenus 
quam  qux  humidioribus  vefcuntur:&  item  qus  purum 
a^tenuem  aerem  infpirant,iis  qux  hocnon  faciunr,me- 
liera  cenfentur.Ex  pifcibus  autem  faxatilibus  vcfcipote 
rimus  iulide,phxnicide,meiulo,  turdo,  &  fcaro  ,  &  vno 
verbo,iis  omnibus  quorum  eft  mollis  caro,  atque  friabi 
lis:ab  ihcontraqui  duram  &  glutinofam  carncm  ha- 
bent,abftinendum  omnino.  Afellorum  autem  caro  mol 
lis  quidem  cft,fed  minus  friabilis:at  mullorum  eft  fria- 
bilis  illa  quidem,fed  non  mollis  :  ex  quo  fit  vt  mollities 
&  friabilitas  fint  indicia  qua:  nobis  de  cuiufquc  anima- 
lis  carnefuppetant:adqua:  animum  diligenter  adu«rten 
tes-,in  quo  vtrunqueineffe  compertum  fuerit,  eius  car- 
ne,quantam  velimus,vefcamur:caeterorum  carnes  in  qui 
bus  neutrum  fir,omnino  vitemus:in  quibus  alterutrum, 
ex  iis  intcrdum  comedamus,  quum  aliarum  nobis  non 
fuppetat  copiatin  qtio  cauendum  eft  ne  eas  ad  fatietatem 
ingcramus.Quocirca  quum  faxatil.sdefunt ,  afllos  8c 
mullosjCiteiofq;  pclagios  pifccs  ,  ac  prxfcrtim  eos  qui 
cum  finapi  manduntur,qualis  eft  fcorpius,  praebere  pof- 
fumus.  Sunt  porro  quxdam  animalium  genera  quibus 
altera  ex  iis  quas  dixi ,  incft  nota ,  fed  ca  propter  alterius 
exuperantiam  nonfuntadcibum  adhibcnda.  Anguillx 
aurem  &  pifces  cartilaginci,etfi  carnem  mollem  haber, 
tamen  propter  fuccum  lentum  &  pituitofum  qui  in  eis 
rcdundat,  fatis  noxix  afferunt.  Iis  veroqui  attcnuante 
vidus  ratione  indigcnt ,  ex  cartilagineis  fola  torpedine 
&  turturevefci  licet.quum  fixatiles  non  fuppeditcntur. 
E.idem  facultatc  prxditi  funt  bugloffi&  pafleres.  Non 


6i 


SYNOPSEflS  LIB.  IIIL 


veto aufem  gallinarum  efum  iisqui  fe  exercent,itcmque  A 
columbarum  &  turrurum,non  recens,  fed  pridie  ad  mi4 
nus  inceremptarum:quod  etiam  incxceris  omnibus  qux 
carnem  modicc  duram  habent,obferuandum  cft.  Piices 
autem  f.:lin  exquifitiilime  extenu.uit.Ex  his  cligendi 
funt  qui  tenera  carne  fuapte  natura  iunr.Cetaceum  genus 
eftcaueiidum.  lam  v-ro  luillas  cameslalecondicasgu- 
ftare  quiipiam  tuto  poterit.  Ex  fructious  li  qui  ventreni 
molhuuc ,  minime  nocebunt.  Molliores  lgicur  magis 
quam  dnros,  &  eos  qui  caidc  cranleuiic  comedercltcet, 
non  tamen  ex  vllo  gens  re  ad  iaciccacem.Qjii  auccm  vehe  B 
mencer  auften  &  aditringenres  funt ,  huic  rationi  vi&us 
funt  contrarn:magis  vcio  omnino  a..commodancurca- 
ricx,nuccs,piftacia,& amygaal*  iubamara.  Oliuz  eiuf- 
jnodi  func  vteasneqae  laudem  neque  vituperem.  Ex 
dulctbus  autem  non  modo  elculencis  ied  etiam  pocu- 
culecis  folum  mel(vc  lta dicam )  luccum  cenue  n  gignit. 
Vina  aucem  huiulmodi  iuccum  faciuntalba  &  tenuia: 
atque  alba  quidem  craflbs  fuccos  lncidunt,  &  per  vrinas 
expurgac.iam  vero  ferum  lactis  incer  a  numcratur  qux 
attenu.mdi  vi  fuut  prxdita:led  oxymel  ad  vi&us  ratione  C 
attentuntem  multo  eft  accommodatius. 

Qux  res  craffos  fuccos  gignant, 
Cap.    i  r. 

CRaffos  fiicCOS  gignuiit  pines  qu>i  fub  cinere  coquun- 
tur,quique ritenon  conticiuntur ,  &  qui  tragus  ap- 
pellarar,&  placentae  ex  cnufto  &  fi..  ll  i,  &  lagana,&  pla- 
Cencx  qux  icria  dituncur,&  qtiodcunqueex  cncicea  fari- 
na  fine  fermento  confic.tur ,  &  phccntxqux  ex  eadem 
matena  elaborantur.  Praetfcrea iimila  &  alica  abunde q 
^crafli  funriuc«iMmylum  vero  medtocriter.Lobi  quoque 
crafli  fucci  funt,&  luptni,&  mterna  lentis  pars.fxbx  tri- 
£tx,fifami  feraen,eryfimi  femen,piices  qui  molles  appel 
iantur,loligines,fepix,polypi,cetaceum  genuvSatis  ve- 
rocrafli  funt  lucci  patellx,  pe&tnes»  &  omnia  tefta  inre- 
£ta:rte'mque  anguillx,coch!ex,caroes  ceruinx,caprinx, 
bubulx,leporitix,porcinx,  iecur,  renes,  pudenda,  cerc- 
brum,fpinalis  medulla,  glandulx,  lingua  mediocriter, 
lac  nimis  coftum  ,  cafei  omties  :  rccentes  verb&  qui  ex 
acido  la&c  funt  fac"ti,miuus:lac  acidum  igni  decodtum:  £ 
*x  ou,is,quxcunque  adperfe&amconcretiotiem  funt  ccf 
&a,&  affs.ta  etiam  magis,&  longe  maxime  qn:e  in  farra- 
gine  fridta  fut».t:p  ;lmulx,caftanex,glandes,bulbi,  rnpa, 
fungi,ari  radix,tubera,nucespitiex,ficusnon  probe  ma- 
tur.c,citrii  ciro,cuc.umercs  vberius  fumpci.  Incer  vitv, 
4jii.x  dulcia  funr,ea  craffum  fatiguinem  g'gnunt ,  &  ma- 
giseciam  ld quodd.frutum  noaiinatur,  &  muftum  eo- 
dem  modo:iicmque  craffa  &  nigra  vina. 

Qux  media  fint  inter  attenuantia  &  craffurn 

fuccum  facienria,      Cap.    m.  p 

Elufmodi  funt  optime  confe&i  panes,carnes  gallina- 
rum,gallorum  gallinaceoruro,phalianorum,perdi- 
cum,columbarum,attagenum,turturum,turdorum,nie 
rulorum,&paruarumauicularum  omnium.-jcemque  fa- 
xacilium  pifcium ,  &  pelagiorum  ,  gobiorum,  murxna- 
rum,  buglofforum  ,&abiolure  omnium  pifcium  qui- 
cunque  neque  lentorcm  ,  neque  foctorem  edendo  refe- 
rant:&  ficus,&  pepones,  &exoleribusagreftibus,  fcrts, 
id  quod  eftcommune  multorum  genus.Singulorttm  au 
tem  fpeciales  appellationes  apud  Atticos  funt,  vtladlu- 
ca,chondrile,&  aliafexceta.Huius  verb  funtgeneris  cor- 
ruda,myacathinus,&  chamxdaphnes,afparagus>&  bryo 
nix.Vinumflauura  fimul  &  dulce  &  pellucidui^,  quale 
eft  Aruifium,&  Lefbium,&  Falernum,  &  Tmolite.  Hxc 
enim  omnia  &  bonum  &  moderate  craffum  fanguinem 
gignunt. 

Qux  vifcidum  fuccum  in  nobis  faciant, 
Cap.    i  i  1 1. 

TRiticum  omne  quod  graue,denfum,  &  interius  fla 
uefcens  eft,vifcidum  fuccum  gignit:quod  verb  \  - 
ue,rarum,candidumque  intuseft,minus  efthuiufmodi. 
Simila  quoque  &  alica  abundc  vtfcidx  funt:  itemque 
tedines,mulculorum  cxtremitates  neruex,&  partis  cjux 
circalabrafunr,&  lingua,omnis  fuillacaro,itcmq;  agni- 
na,fefami  femen,bulbi,&  pingues  palmulx. 


4l 


Qux  crudos  humores  in  nobisparianr, 
Cap.  v. 

J  Almulx  virides  crudis  humoribus  replent  eos  qui 
A  ipfij  vefcuntur,vt  rigoiibus  qux  caleaen  dirf<cili- 
terpolTint,capiantur:&  r.tdixrapx,  fiquis  liberalius  ea 
vratur:&  caro  ceftaceorum,quorum  caro  dura  eft,&  fal- 
fum  fuccum  ex  nimia  co&ione  amifit :  &  qux  moilia 
nominantur,polypi,fepix,&  qux  funt generis  eiufdcm: 
Cetaceumgenusin  mari  degens :  ammalium  ventnculi; 
inreftina,vteri,acidum  lac,panes  in  fartagine  codi  cum 
cafeo,iupini,vua  in  ventricuio  contenta  &  nou  excreta. 
Qux  res  frigidos  humorcs  creent, 
Cap.  vi. 

QVifecucumeribus  valde  explent  ,iis  vt  frigidura 
fuccum  coaceruent  natura  comparatum  eft,  quum 
noa  tacilc  poiTint  in  bonum  fangumem  commutari.E- 
iufmodi  etiam  fuccumvetitrei,inceftina,vteri,  mala  no- 
duiri  matura,&  bulbi  pariunt. 

Q,2xpituitamgtgnant,      Cap.    vi  i. 

SVccu.ii  abfolute  picuicofum  gignunc  neruex  anima- 
lium  parciculx,cerebrum,pulmo  ,  fpinalis  medulla, 
glindulxjagninacarojbolecijfungi  amanitx,caro  tefta- 
ceorum,mala  non  matura. 

Q^s  rcs  melancholiCum  fuccura  parianr,  n 
Cap.  viii. 

CArnes  bubulx,capnna:,&  his  multo  magis  hircinas 
&  taurtna:melancholicum  fuccum  ficiunc:&  magis 
eciam  afinina;,  camelinx,  vulpina:,  cauins,  leporinx,  & 
fuum  agreftium.Expifcibus  huiulmodi  fuccum  pariune 
rhynni,balenx,  cece,  canis,  delphin,  &  omne  cetaceum 
genusatemquecochli-aijbraflicx,  rborum germina qua: 
muria  vel  ex  acida  muria  finc  condica,  vt  letirtfci,&  terc 
binthi,&  rubi,&  canini  rubi  germinatcinars  etiam  ca- 
ro,&  lens  edulium  eftfuccuna  m«.lanchoiicum  gigneus 
vel  maximetpoft  hanc  panes  furfuracei,quique  ex  tipha 
conticiuutur.-cafei  vetufti,&  vioum  craflum  &  nigrum. 
Qux  fuccum  biliofum  pariant, 
Cap.  ix. 

SIliqus&  cinarz  fuccus  amaram  bilcm  facit.-przftat 
lgiturcinaram  coCJam  edere  .  Mel  quoque  facile  ir» 
bilcm  vertitur  in  calidis  corporibus.omHia  caim  dulcia 
alimenta ,  &  vina  item  dulcia ,  matenam  fiaux  bili  gi- 
gnunda;  fuppeditant. 

Qjiixgignant  excrementa,     Cap.  x. 

PAlumbi,anfercs,prxteralas,  vifcera  omnia  ,fpinalis 
medulla,cerebrum,aues  paluftres ,  &  quz  ui  ftagnis' 
ac  pratis  vitam  ducut:cicersfabx  virid.s,  faba  /Egyptia, 
porcelli  nuper  in  lucem  ediri,c.iro  pecudun),&  ommum 
animantium  recens  nacorum,quxque  in  ucio  vjtam  traf 
igunt,  &  piicium  fluuiattlium  ,  &paluftrium,  &  qui  in 
limo  dcgunr,&  omties  cetacei  geueris  iu  mari,excremc- 
ta  faciunt. 

Qux  res  careant  excrernentis, 
Cap.    x  i. 

ANimalium  colla,caudx,  alar,  agreftium  animalium 
< 


car o,&  eorum  quz  m  iiccis  locis  viuunr,excremcri 
tis  carcnt. 

Qnx  multum  nutriant,       Cap.  xii. 

SVuradomefticorumcaro  pra:omnibus  cduliisma* 
ximum  alimentum  prxbettbubtjlum  cerebrum  ,  te- 
i  ftes,  cor,  fpinalis,&  alia  etiam  medulla ,  a!z  anferum  ,& 
magisadhucgallinarum  :  omnium  voluciium  ventrcs, 
cochlez  ,  ac  pra:cipue  bis  coQx.  Ex  teftaceis ,  qux  dura 
carnefuntprxdita,vf  thymz,purpuiz,buccina»&czre- 
ra  generisciufdem  plurimum  alimenci  affcrunc.iam  ve- 
rbaftaci,paguri,cancri,locuftz,fepix,fquillx,&  lis  fimi-. 
les;&ex  cartilagmeis  torpedo  &  turdus  moderatenu- 
tnunt.-itcir.que  bati,liobati,&  rhinamagis  :  mu!i  autem 
&  gobii  minus.  Lac  magis  alit  quod  crafluis  eit :  quod 
verb  liquidius  eft  id  minus  alit,  Expanibus  magisnu- 
H  triunt  filiginei ,  deinde  ii  qui  ex  fim  h  parantur ,  tercio 
loco  ii  in  quibus  etiam  furfur  fit.  Tnticum  coclum ,  fi- 
mila,ilica,fabz,carnem  gignunt  non  firmam  illam  qut 
dem  &  denfam,fed  potius  laxiorem.  Cicer  magis  nutrit 
quam  fabx,magis  phaf.oli,&  ochri  magis  qua  n  foenu- 
grscum.Dohchi  quos  lobos&phafelos  vocanr,non  mt 

CCC  .iiii. 


*7 


O  RIB  A  S  1  I 


fe fola quam  quum  aliter co£ra  eftur.Maza  ex polcfa  fla-  A  desmagisfaciunt.  Pra:tcre2  omnia  liborum  gcnera  ,  & 


tum  gignitjfubaQa  verb,diuque  contufa,magis  per  a  uii 
ducit,pr$cipuc  verb  li  mellis  poi  tio  ei  fuerit  mdita.Suc 
ci  omnes  intlant,prx  c«eteris  cyrcnaicus,firyriurr,filphii 
liquor,&  radix.Lx  ficubus  breuisflatus  cxtitatur  ,  quia 
facilc  deiiciuntur.-qua;  verb  exquifitematura:  funt ,  pa- 
rum  abeft  quin  nihil  pcnirus  noceant,veluti  caricx.Pal- 
mulx  virides  ita  flarum  excitant  vt  f  ci>s,rapa  cruda.Lac 
in  ventriculofacilcciet  flatiim,bulbi  ctudiores,  mel  116 
perfedte  coclu.  Vina  dulcia  diuturniores  flatus  excitat: 
dulcia  fimul  &  auftera  qux  m  que  diftrituunrur,  neque 
digeruntur,fed  in  venti  efuperiore  mr.ntnt,  f  latum  indu 
cunt.Muftum  verb  ipfum  quoque  inflat. 

Qua:  res  abftergant,incidant,apeviantque, 
Cap.  xxii. 

ABfterget  verb  ptifana,fcrnumgra:cum,melopcpon, 
pepon,vuat  paffx  dulces,fabae,cicer,ac  n  agismgru, 
quod  lapides  etiam  in  renibus  egregieconfrin^it.Cappa 
ris  fatis  tenuium  partium  eft:qua:verb  file  c6ditaefi,ab- 
fterget,&  pituitam  quae  in  ventnculo  eft,dtducit,c».  lie- 
nis  atque  hepatis  obfiru&icnes  cxpurgat:ad  quem  vfum 
adhibenda  eft  cum  oxymclite  vel  oleo  ante  alios  tibos 
omnes.  Betarum  fuccus  abftergendi  vim  haber ,  tafque 
obftru&ionesquibus  hcpar  infeftatur,difioluK:l'ed  prx 
fertim  quum  ex  aceto  &  finapi  eftur:  lapatia  quoque,  & 
vrtica.Ari  verb  &  afj^  hodcli  radix  tenuium  partium  tft. 
Bulbi  vim  habent  exttrgerdi,attenuai.ci,  &  aperiendi: 
quocirca  &  afparagum  &  afphcdtlum  icleritis  vtlum- 
mum  remcdium  pia:bcnt.Ca:pa:,allia,porium,  ampclo- 
prafum,attenuant  f\cantque  cr.  fios  &glutinofos  humo 
res  qui  redundant  in  corpore.-atqui  bis  aut  ttr  c<  £ta?eri- 
moniam  deponunt,&  tamen  ctiam  att'  nuant.Serum  la- 
Ois  humorum  craffitudincm  atrenuat.Ficus  abftcrgent: 
quam  ob  rem  multa:  arenula:  ex  flcuum  \fu  in  nephriti- 
cis  excernuntur.Caricx  extenuanr,&  incidunt:ex  quo  te 
nes  expurgant.Bacca*  iuniperi  ea  qua:  in  iecinore  &  reni- 
busfunt  purgant,  craflofque  ac  tc  naces  humores  atte- 
nuar.t.  Amygdala  extergent&  attenuant,  vifctiaque  ex- 
purgant,&  humorum  reie&iones  qua:  per  iputun  expe 
c-tore  &  pulmone  £unr,expeditioresreddunt.Piftacia  ad 
ieconsfirmitatem  v  tiliafunt,&  adpurgandos  humores 
quiin  eius  meatibus  infar&i  funtjV  alent.Rapharus  atte 
nuandi  vim  habet.Mel  hr.bet  maiorem  attcnuandi  vim> 
quod  ex  calidis  &  ficcis  plantis  fa£tum  eft:quocii  ca  etia 
aqua  mulfa  ad  fputum  educendum  eft  accorr  modata. 
Oxymel  eafacilededucit  quae  neque  tenacia,  neque  craf- 
fa  admodum  funt :  vifceraque  fine  moleftia  expurgar, 
morbifque  ihoracis  &pnlmcnis  mirificc  ond»cir.  lis 
qui  fuccum  craflum  aceruat,  vina  tenuiflin  a  conueniut: 
quod  C  frigidi  quoque  hurr.orcs  illi  fuerint,  tenuia  &  an 
tiqua  &  cum  acrimonia  coferent.  Vintim  vei  6  aquolum 
ad  humorum  ex  pulmone  edu&ionem  aptum  eft.robc- 
rat  enim,&  fuccos  htin.e£raf,&  fecat  mediocritcr.  Vinii 
dulcein  morbis  acutis ,  %  eluti  in  peripncumonia  atque 
pleuritide,quum  iam  fit  fafla  concoccio,eft  ad  vires  re- 
ficicndas  accommodatum.  • 

(^15  rcs  obftruanr,        Cap.    x  x  1 1 1. 

LAcin  quo  plurimum  feri  fit,minimt  periculofum 
cft,  ctiamfi  ftmper  eo  vefcare:quod  verofen  parum, 
cafeique  rrultum  habet,non  tutum  eftei  qui  in  eius  vfu 
diu  perfeuerct.rencs  enim  qui  ad  calculos  ^enerandosa- 
pti  funt,ladit,&iecinoris  obllruc3ior.es  facit  in  iis  qui in 
eiufmodi  morbos  facilc poffint incidere.Caricae funt ie- 
cori  &lpleni  inflammatis  noxia:,veluti  ctiam  ficus,  non 
aliqua  propria  &  exccllenti  earum  faculta;e,led  commu 
ni  omnium  du'cium  rarione.cmnia  enim  dulcia  lienem 
&  iecur  obftri  £ta,&  fcirtho  labotantia  lidunr:ipfae  ve- 
rb  fuapte  natura  nequeobfunr,neq;  profunt  vehtmenter: 
additxverb  lis  mcdicamentis  mquibus  abfiergendi  & 
iiicidendi  vis  tft,non  mediocrem  vtilitatcin  afftrunt.A- 
qua  mulfa  incommoda  cft  ns  quoru  vifccra  in  tumcrem 
rlata,aut  fcirrho,aut  «demrte,aur  inflammatione labo- 
rit :  fiquidtm  md  natura  fua  in  biliofum  fuccij  celeriter 
m  utatur.Papaucris  ftmen  ea  reiirttt  qux  ex  ihotace  prc- 
deunt.Palmulx  pingucs  &  dulces  obftruu::id  quod  viri- 


quxcx  fimila  conficiuntur,  obturant,&  lientm  augent, 
&  lapidem  in  1  embus  pariur.t.  Idem  f.icir  triricca  farnu 
ex  lacte.  Alica  etiam  incommoda  cft  lis  quctum  lecur 
obftrudum  eft  ,  &  quibus  renesfunt  lapidi  gcncrnndo  i- 
donei.Vinum  dulce  obturat,&  vifcerum  tumonbus  in- 
crcmcnrum  p'2;tat. 

Chjc  tardi  tranfitus  fint,       Cap.  xxinr. 

TAruc  auttm  iranftunt  omnia  qua.  cx  itriw  &  fiirila 
conficiuntur,faba  frifla:,  panes  puri ,  lens  detraflo 
B  cortice,cerc-brum,fpinalis  medulla,  ucur,  cor ,  triticum 
coftunijcua  co  dta,cx  n>agis  affata,cV  magis  etiar»  fridta> 
lupinijphafcli^pifijkfamvim,  ci)fin.um,  glandt  s,  n<  ala, 
pira  ncn  maruta,l:liqua:,v]num  dulcc,&  magisquodau 
ltcrum  cft,&  nigrumfinc  dultcdinc,itcn:qi;c craflum& 
nouum  on  ne.Aqua  cmnis  tardi  tranfi  tus  cft. 

Qi  a:facilccorrumpantur,       Cap.     x  x  v. 

PLinta,armeniaca,].  rscocia,facilccorrun  puntur-O- 
n.nes  item  fruftus  hcrai,  quoiu  natura  humida  eft, 
iii  ventrt  facile  vitiantur.nifi  prius  citb  deiiciantur ,  id- 
C  circo hs  ante cxtera omnia  vefci  cportetnta  enim  celeri- 
ter  denciunrur,&  alia  eti^m  d  cducunt.  qubd  fi  pcft  «lias 
dapes comedantur,eas ctiam  fin  ul  corrun  punr. 
C^ua- difficulter  viticntur,     Cap.    x  x  v  I. 

CHam  ula:  pa!Ui,purpi;ra:,buccina,&  ta  tera  omnia  te 
fta  intcfta.CHiie  duram  carncn  habeut,iis  qui  pro- 
pter  humorum  malitiam  cibcs  corrumpunr,dart  confue 
uimus^ca^ue  bis  &  ttr  in  optima  aqua  incoquimus,&  in 
alian»  puram  tranffciimus.Eiufmodi  quoque  funt  aftaci, 
pagurijcancri,lccufta  jiquilla*,&  quicciinque  carncm  ha 
j)  Lent  qi.a:  difficiliter  vitietur}non  ltcus  quam  tefta  con- 
tect^jquoium  c..ro  dura  eft. 
Qijse  rcs  in  cibis  alui  m  moueantj'    Crp.  xxvu. 

AJLuum  lubducuntjlcus,br..ffica.  Mai  nia  verb  tere  o- 
mnia  quxtcftacca  Doniinantur,ccmpc  fitam  tx  cb— 
trarns  facultatibus  naturam  habec.ipfum  enim  folidum 
vmulcuiufque  corpus  tardi  tranlltus  eft,&  ventrcm  fiflit. 
Humiditas verbad  excernendum  irritat.Siquis  igituraut 
lenien  ,aut  brafiicam,aut  aiiud  qucddam  cx  iis  marinis 
ammaiibus  quar  dixi,coquar,deindeeius  deccfiu  oleo> 
gaio  &  piperecondiar,rum  potui  detcui  velit ,  ventrem 
^  co  potu  lubduci  confpicict.  CHnnetiam  maiinorum  eri- 
naceorum,&  cor.chuJarum  omnium,&  veterum  galloru. 
luici  la  cient  aluum.Braflicam,fi  velimus  aluum  fubdu- 
tercjcatabo  vnacum  aqua  in  qua  fuerit  cocta,propc  col» 
lccara ,  cxtrahimus  ,&  ftatim  in  oltum  &  garum  iniici- 
n  u^.ta  enim  non  eft  admodum  coquenda.  Mouental- 
uum  panes  furfuracei,i  quia  in  ventre  multum  excreme 
tifaciunt ,  &quia  f  urfur  abftergcndi  vimhabet.  Fani- 
graci  fuccus  cum  mclle  coQus,&  fun  ptus,ad  omnes  vi- 
p  tiatc  s  humcres  quiin  inteftinislunt,  fubducendos  ido- 
ntuseft:ea  etiam  vi  abftergendi  qua:  in  eo  eft,cateros 
ad  excietiuntm  trahit.Mel  veib  quod  ei  mifcctur,parum 
cflecpcrtct,nc  morfum  exciret-Oliua:  falita:  fi  ante  alios 
cibos  ex  ^  aro  comcdanturjaluum  mouent.Quemadmc— 
dum  teftaintedfisjita  etiam  conthulisineftfuccusventra 
fubduccndo  idcneus:&  prcpterea  ncnnulh  eas  ex  oleo, 
vinoj&  garo  paranr,&  lurejquod  indt  fir,ad  aluum  cien- 
dam  vtunrur.  Lac,  quod  liquidiuseft,magis  fubducit: 
quod  craflius  eft,  minus.Scrum  laftis  valde  aluum  mol- 
G  litjCique  tatuum  mellis  addendum  eft  quantum  fatisfic 
ad  ccndier.dum  citra  ftomachi  fubucrfionem:eodcmq, 
modo  t.nntum  lalis  adiiciendum  quantum  iatis  fit,negu 
ftus  cffcndatur:qubd  fi  velis  magis  fubducere,  plurimu 
falis  ln  tenuifiin.um  latuctem  redacti  indito.  Carnes  ani 
malium  quibus  parum  admodum  xtatis  acccffit ,  acma- 
gis  etiam  eorum  exrremitates,per  aluum  tranfcunt.  Sima 
li  quoquemodo  ex  pifcibus  cartilagincis  toipedo  &  tur- 
tur  mediocritcr  tranfeunt.Beta  &  lapathiu,vrtica,  caftus 
recens  cum  melle,atriplex,  blirum,  cucurbita,  pepones, 
mclopepones,ficus,caritx,vua  dulces,  &  prarfertim  quu 
hum  da  fuciint,  fycamina  pura  in  vcntnculum  inciden- 
tia,  &  pra  carteriscibisfumpta  ,  celerrime  fubducuntur, 
&  citeris  ctiam  cibis  vinm  parant :  poftalios  vcrbcibos 
accepta,  ctiamfi  v  itiofum  fuccum  in  ventriculocompe- 


II 


I?  SYNOPSE^s 

rianr,tamen  aeque  accucurbit.:,celerrimc  corrumpuntur^ 
Nuccs  recent.s  aa  aiui  excretionem  faciuntifed  &  iiccx, 
Hprius  in  aquapermaduerint,  xqueac  vmdes  faciunt. 
Pruuahumiaalubducunt  .ficcavcro  inaqua  mulla  in 
qua  mulcum  mellis  fit,infufa,etiamii  quis  ea  fola  come- 
dac ,  latis  abunde  vcntrem  Jenjunt:  fed  multomagisii 
mullaui  i.t.am  ebibac.Eft  enim  perfpicuum  facere  ad  ven 
tns  l«.Ddut\hutiem  ,  vcpoitquam  ea  fumpferis  ,  aliquo 
poft  tempore  vinum  duhe  bibas,nequeftanm  prandeas. 
Mora,ceralia,pracocia,  perflea ,  &  omma  hun.ida ,  &  a- 
quca,  &  oiunmo  qi.x  nullam  iniignem  habere  qualita-  g 
cein  eaguftanciDus  ct  oltaciencibus  videncur,ii  recteaf- 
fetius  ut  ventritujus,faciie  per  infernas  parres  deiiciun- 
turifl  vero  non  &  ipla  fupra  cxtera  manenr,nihil  vctrem 
adexpeileiidu.n  luuant ,  quia  nulla  rn  eis  lneftacrimo- 
maiaut  mcroia  qualitas.  Hiccque  eduliorum  maceria  eft 
quodainmodo  meaia  mcer  ea  qux  aluum  fubducunc  & 
caqux  mtunt,parumadalteram  partem  vergcnsquum 
vfuuemt.vt  neqae  languidc  vencrem  fubducat,neque  va- 
Udc  aa  autrioucionenj  tacut.quandoqueenim  aluus  ii- 
ftitui,  &  ea  quibus  Cohibecur  ,in  alteram  p.utem  parum  C 
quid  v  eig.uic  hx quo  fac  vcaquamulfa  mquibus  celeri- 
ter  diltriouicui,.n  us  non  loium  aluum  ad  excernendum 
excitec,  fed  CAteros  etiam  cibos  commiftos  deduc.it :  ii 
Veronon  propererdiftribui,ltacim  irritet  ad  excrecione, 
quia  habec  al.quid  acrimooiJC.Quin  lpfum  etiam  mel  fo 
lum,  Uquis  iion  coCtuui  lambat,aluuin  rectc  fubducit:..- 
qui  autem  mulfa,parumper  vel  nihil  cocia,antequam  di 
ftribucio  fiat.iuoa.  ce.ur.  Oxymehmbecillivinteftinum 
radit,  Vniuin  duice  nunninil  adiuuat  ventns  excrctio- 
nenupaiiumaluuui  lubducit,ne\v>que  ouarecentia,  liex  D 
multo  oleo  primo  loco  furbeantur. 

Quxr.s  .nedix  fint  mcer  aluum  purgantia  5c 
fubaucentia,      Cap.   x  x  v  i  i  i. 
A/j  Edium  Vtrolocum  intcr pur^antia  &  mollientia 
*•»  A  ccnet  mercunalis  per  fe  v>.l  cum  alns  c-leribus  co- 
£ra,o.  primum  m  tibo  ij...pta,&  cumeiusiureabforpta. 
Itemque polypodiucn,iimiliie  que  alypum,cuiusfemen 
in  potione  acceptum  ad  cothleans  quantitacem,nigram 
bilem  purgat.Pari  quoque  modocmcifemen  concuium, 
&  fuctoium  reddicu.n  tum  aqua  mulfa,aut  luregallinx,  ^ 
aut amygdalu,tV.  uitro,&  anilo,&  ineili, jt  caricis  comi- 
SUutu. 

Qux  resaluum  fupprimanr, 
Cap.  XXIX. 

PAlmulx  aufterx,vua:  aulterj. ,  mora  rubi  aluum  fup- 
pnmunt.&ubicanini  frucius  magisetiam  liftit.Myr- 
ta  lylucftria,  pruna  a^rettia  ,  qua:  etiam  prunaappellan- 
tur.  nala  adliringcntia  v entrtm  d.tincnt:acida  vero  qud 
in  ventriculo  fuccum  cralium  inuemunt ,  eundem  inci- 
dendo  aluum  lubaucunc,&  ob  eam  caufam  faceslique-  F 
faciunt.  At  fi  purum  ventriculum  inueniant,  eum  magis 
fuppt  imut.Q^x  dulti  fucco  iunt  prxdita.ea  iineacrimo 
niaf  iCilius  delccndunt:aquea  vero,&  qux  expcrtia  funt 

J[ualitatis,iniucunda  funr,>equ .  quicquam  commodi  in 
e  habet.Quod  de  malis  diCtum  eit,idem  quoque  de  ma 
lis  punicis  deque  pins  dictum  puta.  Siquis  lac  excoquir, 
fcrumqueconiumetur,aluum  non  cicbit.nam  ii  lapides 
ignitos  toties  in  lacimmittas  vt  ferum  confumprum  iit, 
lac  ita  paratum  adftringeradque  us  quorum  acria  excre- 
menta  ventrem  morfu  infeftant,darc  confueuimus.  Sed  Q 
non  minus  etiam  quara  ex  lapidibus  igmtis  idfacics 
fcrreis  orbiculis  igne  candentibus.  Verum  lac  quod  ita 
Confeceris,in  cafeum  f  acilc  coitin  vcntre.-idcirco  ei  mel 
Sc  falem  admifcemus:fc  i  turius  eft  aquam  affundcre.Ne- 
que  mirum  videri  debet  11  confumpto  fcro  latvtis,aquam 
adhucaffundimus:quia  non  feri  humiditatem  ,  fedacri» 
moniam,qua  ventrem  fubducit,vicamus  &  fugimuj.  A- 
ftaci,cancri,paguri,locuftx,fquillx,&  cxtera  omnia  quae 
molli  tcftainte&a  funt  ,aluum  fupprimunt ,  f  d  minus 
quam  ca  quxteftafuntintecY^habe^ntque  hxcfalfumin 
fe  humorc,qu?m  ii  m  aqua  depofuennt,no  minus  quam 
oftreorum,&  aliorum  tefta  inredtorum  caro,ventrem  co 
priment.Lenticula  quoque  &  braflica  bis  codia:)&  quum 
luccum  dcpofuerunt,  ventrem  iiftunt :  quumque  humi- 
dumventrem  exiiceare  in  animo  habemus ,  braflicam 


LIB.  lill.  ?0 

rrediocriter  coctam,prima  aqua  abicaa,ftatim  in  aliam 
cahdam iniicimus,&  m  illaicerum  eam  coquimus  do- 
nec  flaccJcnt:i4quequodbis  coquendum  eft,  ncquc  ae- 
rem,neq;  aquam  fngidam  debetcontingere :  ii  quidem 
nonpotent  cxquiiitcflaccidum  reddi,  etiamfi  plurimu 
decoquas.  *>i  cOrticem  a  lenticula  auferas ,  vehementem 
adltnngedi  vim  »mittet,neque  ita  fluxiones  qua;  ln  ven- 
triculo  iui)t,exuccabir.M  v ero  tam contundas,bifq;  exco 
quas,  pnorcmque  aquam  abiicias,  dcinde  modicum  fa- 
hs  aut  gari  comfnifceas  ,  &  aiiquid  eorum  Cjtnbus  aluus 
conftnngitur  adncias,ita  vt  gultus  non  la"datur ,  mcun- 
diflimum  vtiiifllfl  umque&  medicamentum  &  ediiliu 
parabis.Polera  ex  vino  auitero  pota  exhccat.  Oryza  cohi 
bet  aluu.i,it;mqucpanicum,milium,fn£ta  omnia,lepo 
ns  caro,vinum  a.dtcruniJ&  nigrum  vacans  dulcedine,al 
bumque  oc  aulterum,tuluum  quoquc  &  auftcrum. 
Q^e  res  calefaciant,       Cap.    x  X  X. 

AT  calefaciuut  tnticum  codum  ,  &  panes  ex  eo  con- 
tccli,tiphajauena,focnumgra:cum ,  iuniperi  bacca?, 
paliiiula:  dulces,poma  dulcia,fefamum,eryfimun:,  &  ob 
ld  iitim  indL.cunt:cannab.s  femen,vua:  dulees,vus  paffa: 
dulces,maiua  mediocriter,apium,linyrnium,eruc.i,r3pha 
nus,rapa,radicula,napi,cardamum,pyrethrum. 

Qux  res  fint  acrcs  &  calidx, 
Cap.  xxxi. 

PAftin.ica,daucus,carus  manifcfto  calefacit.  AHium, 
gummi,porrum,  ampeloprafum  fatis  acria  funt,fcd 
tamen  bis  tc^rve  cocta  deponunt  acrimoniam.Cafeus  ve- 
tus  caliduseft,v<c  idcirco  fitnr.  affei  t:v  inum  dulce  mcdio 
criter:fuluum  eft  nigro  calidius:fl  ,uum  v  ero  eit  ommu 
calidiflimum,deinde  fuluum,  tu  rubrum,  poit.a  dulce, 
poftremc)  aibum,minus  quimcxteraomnia  calidum  eft; 
vetuftiffimum  vcro  abunde  calefacit. 

Q^_a:  res  lefn^crcnt,      Cap.  xxxn. 

REir  acrat  hordeum  quibufcunque  modis conficia- 
tur,r..ili  um,panicum,tubeia,cucurbita  co&a,mclo 
pepones,  cucumeres,  pruna,  fycomora,  atifterx  &  acidx 
vua?,&  paffxaMala  non  adftringentia  fngidi  &  terreftns 
fucci  funt,acida  ve:6  frigidum  &  tenuium  partium  fuc- 
cum  habcnt :  qux  pei  fetCta  a^t/a  (boc  tjl ,  qualitatum  ex- 
fertta)  funt,  &  vcluti  aquea: idem  de  piris  dt  malis  puni- 
cis  iudicaro.  n  pauci  quoque  funt  aliorum  arborum 
frutCtus  qui  retngeient,&  pra-rrtim  u  qui  reponi  &  aff^r 
uari  non  queunt.l'aln  ula:  af'ftrin^entesfrigidumfuccii 
habcnr,laCtuc»,iniubus,(ed  ha.c  moderatius:portulaca, 
p.ipaucns  femen.cuius  fi  plurimum  lumatur,  foporiferu 
fiet.Eosautem  quibus  tenuis  deftillatio. fluit  acapite  iu« 
uat:in  quo  cafu  id  quod  cadidius  eft,cxieris  prxftar.Myr- 
ta  refrigeranr,fcd  non  vni  cum  adftritvtione,quandoqui- 
dem  aci  imomam  quandam  habent.  Solanum  efficax  eft 
in  refrigerando  &  adftringcndo.Aqun,vinum  aquofurr, 
non  apertc  talefacit:  iuau  obrem  cum  minore  periculo 
febricitantibus  prasbetur  Vinum  autem  album  &  aufte- 
rum.minime,  vt  inter  vina  numcratum,  calefacit:  quod 
vero  album  fimul,&  aufterumeft,it<f.rq; craffum  &  no- 
uum,aperre  refrigerat.  Acetumquoqj  tenuium  partium 
eft,&  idcirco  quum  intimas  partes  penetrer,magis  quam 
alia  refrigerantia  neruos  la-dit.Porro  media  quodamn-.o 
do  inter  calefacientia  &  rcfrigerantia  funt  panes  loti,  a- 
mylum,&  vinofx  vux. 

Qux  res  exfictenr,       Cap.     X  X  X  i  i  i. 

LEns  &  braffica  pariter  ficcant,&  ob  eam  caufam  afpe 
£ium  obtunduiir,nifi  forte  contingat  vt  totus  ocu- 
lus  fit  humidior.  Afparagus  vero  minus  quam  braffica  i- 
pfa  ficcat:at  aliorum  ol.rum  caulis  eft  ficcior.  Contra  fit 
in  raphano  &  rapis,&  napis,ca'dam6que,r,c  pyrethro,at- 
que  omnibus  quorum  acrem  effe  afparagumcontingit. 
Polcnta  ficcat.viticis  fernen,  eruum  bis  aut  fipe  in  aqua 
coftum  ,  edulium  exficcans  fit:praftaiuius  autem  eft  al- 
bum.Quod  v  ero  affatum  aut  fricium  eftur,ficcius  alimc 
tum  praebet.Quxcunquc  autem  in  aqua  prius  elixantur, 
humidius  alimentum  prarbent:qua:cunquc  veroinfarta 
gine  condinntur  medium  inter  hxc  locum  tenet:quod- 
cunquc  autem  plus  vini  &  gari  habet ,  ficcius  eft  qudtn 
id  quod  no  habcc  Alia  funt  his  logc  inferiora:nam  qux 
deffuti  plus habent3aut  in fimplici  &  puro  albo  iure  co« 


7l 


ORIB  A  SII 


quuntur,multo funt prxdi&is  humidiorarqux verbex  f  A 
la  aqua  coquuntur,funt  etia  his  humidiova.magnu  cn>m 
difcrimen  ex  ipfa  conditura  accedit  feminibus,oleribusj 
&  plantis,omnibus  quidc  exficcantibus,  fedaliis  magis, 
aliis  minus,  iuxta  facultatcm  eorum  qux  eis  adiiciutur. 
Qux  res  hume&ent,      Cap.  xxxim. 

PTifana,cucurbita  coc>a,pepones,melopepones,cucu 
meres,nux  viridis,pruna,fycomora,&  fycamina  non 
corrupta,omnino  humec~tant:non  refrigcrat  autem  om~ 
nino,nifi  frigida  fumantur.  Kumedtat  quoque  Lcluca, 
intubufque,fed  his  debilius  portulaca.  malua  autem  ,  & 
blitum,&  atriplex  magis  aquea  funt  olera.quinetiam  alii 
plerique fru&us aliorum  arborum  humidi  funt,acprx- 
fertim  ii  qui  reponi  non  poffunt.Iam  &  la&ucx  &  papa- 
ueris  femen  humedrat,itemque  fabiE  virides. Aqua  hume 
tfat&  refrigerat:accalefacl:a,hiimec~bit,&  calefacif. 
Quomodo  fotbitiones  coquendx  fint,    Cap.  XXXV. 
Quod  quidem  totum  eft  deprauatum,&  in  eo 
multa  defunt,nec  reftitui  conie&ura 
fatistuto  poterant. 

PTifanavtdecet  parabitur,quum  coquendo  in  tumo 
remfuerit  elata:deindelento  igni  coquatur  donec 
per  multum  ocium  in  fuccum  abeat  .Quo  quidem  tem- 
porequum  planc  intumuerir,acetu  ei  mifcetur :  qimmq,- 
probe  fueritcoc~ta,fub  edendi  tempus  fal  tenuiffiinuseft 
iniiciendus:fi  verb  olcum  ab  initio  impofueris ,  cottio- 
ni  nihil  incommodabis  :  aliud  verb  nihil  admifcendum 
cft,nifi  porrimodicum  &  anethi  ,  idque  in  ipfo  ftVim 
principio.Qiiae  vero  ex  lentibus  &  ptifana  componnur, 
redte  paratur,fi  maior  lentium  imponatur  copia  ,  &  eo- 
dem  coquatur  modo:pra;terquam  quod  fatureia  aut  pu- 
legium  ei  adiicitur,fitque  edulium  fuauiffimum.Ex  cu - 
curbira quoque  iucundilfimus  fitcibus,fi  cumaliquo 
falfamento  ex  ponticis,qux  mylladicuntur,mand3turlis 
•vero  qui  funt  adcontinendos  cibosimbecil!iores,neque 
fumerecraflius  alimentum  queunt,optimum  erir,alime 
tum  aqua  macerare,deinde  coquere,deinde  conrundere. 
Poteft  ergo  quifpiam  polentam,  pane"mque  calidum  ma 
cerare:panes  enim  confradti  &  macerati,plurimum  facul 
tatis,veluti  caliditatis,amittunt:eorum  verb  decoctorum 
potio  longe  prxftat ,  &  multo  eriam  melius  alimentum 
prxbct.Hordeum  verb  quod  febricitantibus  dadum  eft, 
non  eft  confricandum,fed  lauandum,  &  in  aqua  coquen 
dum:ac  primum  quidem  quum  intepuerit,aqua  abiicien 
da  eft,tum  alia  adie&a  coquendum.Re&e  autem  coque- 
tur  fi  decem  aqux  heminas  in  vnam  hordei  heminam 
iniicias:coquiturautem  donechordeum  crepet ,  deinde 
abiiciatur  tenuiflima  aqua,&  melle  admifto  id  per  fe  po- 
tui  d?tur:hoc  enim  &  ventriculo  commodum  eft,&  vri- 
nam  cit,&  abunde  nutrit.Datur  item  hordeum  in  polen- 
ta  fric~tum,quod  etiam  x&yhvJbt.  appellant:fedantequam 
maceretur,leuiter  fricandu  eft,vt  prxuftn  palea  abftergea 
tur:deindemacerandum&  coquendum  eft.magis  enim 
quam  quod  antt  dixi,ventrem  cohibet.Ita  etiam  alimen 
tum  quodcunque  xgrotanti  effe  accommodatum  cen- 
fetur,coqui  poterit.Qua:  verb  fubtrita  funt,ea  maceratis 
&  coftis  effecraffiora  &  Validiora  videntur .  poffet  au- 
tem  omne  fere  alimentum  fubteri :  fimiliter  quoque  in 
potionibus  qux  dantur.P.mes  verb  ficcos  &  recentes  in- 
fundimus ,  &  aqua  emollitos  conterimus ,  &  ex  linteo 
percolamus.  Vt  vero  id  album  nonvideatur,  addimus 
cucumeris  fcmen  fridtum  ,  itemque  amygdala  ,  &  nuces 
pineas,&  forba,  &  cum  his  fingulis ,  vel  cum  aliquo  eo- 
rum  ,  vel  cum  omnibus,anifi  vel  fccniculi  femen  admi- 
fcetur,daturqueid  febricitantibus  exaqua  mulfa:qui  ve- 
rb  febrem  non  habcnt,iis  datur  ex  vino.  Milium  verb  & 
panicum  contufa,  &  maxime  frit~ra  ,  &  detr.i&o  corrice, 
prxciputconueniuntiis  quibus  ventcr  biliofa  laborataf 
fectione,&  quibus  roulta:  tcnucfque  excretiones  per  al- 
uum  fiunt.  Harcautem  contufa  in  aqua  funtrefoluenda. 
"NYcminuseffehorum  dcbet  quam  quod  acctabulu  con 
tineat:aqux'  verb  :icct  ibula  decem.Quumque  in  fuccum 
fint  redi<Cra,per  denfum  lintcun  excolanda  funt ,  &  vini 
auftc-ri  modicum  cft  perfundcndum,&  poftea  coquend.i: 
tum  ita  confedta  ieiunis  cxhibenda.  Qiunctiam  accom- 


B 


modatum  fuerit  vna  cum  milio  nuces  Euboicas  cum  in- 
ternis  mcmbranis  viquedum  non  admodum  fuccofx  red 
dantur,  ficuti  milium  contundcrc.  Auena  maximc  o- 
mniii  leguminum  eftad  concoquendum  accommodata: 
&eius  optima  cftforbitio.Fit  eodem  modo  quo  ptifana, 
vt  hemina  in  decem  aqux  heminis  incoquatur. 

Qnx  res  loco  olei  in  forbitionibus  imponantur, 
Cap.    x  x  x  v  i. 

1N  omni  forbitiont>prxter  eam  qux  ex  lentibus  fir.pro 
oleo  aptum  erit  cucumeris  feroen  crudum  eliquatum. 
Ptifanx  verb  ac  casteris  decodtis,  vtl  conus,  vtl  nux,  vel 
auellanx,  vel  thafije  nuccs ,  vel  an  ygtiala  miictmur.Iis 
verb  quos  perturbata  aluus  exercet ,  pro  oleo  pnpauer  al- 
bum  leuiterfrixum:idqueroburaddet.  Iam  adfluxum 
ventris  caftanex  quoque  cum  intcrionbus  mcmbranis 
contritx  adhibentur. 

De  confecStione  alimcntorum> 
Cap.   xxx  vii. 

Slmilacoquitur,  vtquartupla  eiusportio  in  deccm  a- 
qux  heminasimponaturjparumque  olei  &  anethi  ad 
C  datur  :  pridieverbiauanda  fimila  eft.  Panisaqua  calida 
maccretur,  qux  aqua  continenter  fubinde  commutetur: 
non  omnis  tamen  panis  pars  infundenda  jn  aquam  eft, 
fed  interior.Huiufce  rei  terminus  efto,vtnon foliim  pa- 
nis  intumefcat,fed  etiam  vt  fermcntum  cuanefcat,nec  pa 
nis  fermentum  redoleat.Ptifana  coquitur,  vt  in  vna  eius 
partequindecim aqux partes  fint:vique autem  coquitur 
dum  quinra  pars  remaneat,eaqj  diffoluta  fit.  Itriii  vero 
&  pane  aridum  coques  donec  in  partesadmodi  teneras 
abeat,&  in  mortario  teres,&  iteru  cx  aqua,fak  &  oleo  co 
D  ques.Ouacoquendafuntex  aqua,ea  femper  mouedo.mo 
ta  enim  neque  fimul  coha:rent,neque  denfantur.Sed  me- 
lius  ln  pofca  coquuntunnam  ita  remanent  humidiora. 
De  aqua  mulfa,      Cap.    x  X  x  v  i  i  i. 

MVlfa  non  admodum  vtilis  eft  biliofis.in  ipfis enim 
in  bilem  mutatunergo  eiulmodi  naturis  mulfa  di 
lutior  conueniet.Eft  etiam  incommodamulfa  iis  t  i  vi 
fccra  habent  morbis  opportuna.Porro  ita  paranda  mulfa 
eft,vt  odrupla  aqux  portio  melli  admifceatur,coquatur- 
quc  donec  fpumam  definat  emittere.Spuma  verb  fimul- 
£  atquc  orta  eft,ab  ea  perpctub  tollere  conuemt. 

Depotionrbus  qux  vtiles  funt  xgrotantibus, 
Cap.     X  X  X  I  X. 

FEbricitantibus  optima  potio  cft  mulfa ,  vel  oxyitiei, 
&  aqua  omni  morfu  vacans.  Qux  verb  adftringendi 
vim  habentjin  vcntris  turbationibus  non  funt  incommo 
dx.Porro  ad  vomitum  ciendum  etiam  mel  admifceri  il- 
lispoteit.  Ac  icftiuo  quidcm  temporemala  in  fruftadifle 
tta  in  aqua  infunduntur,donec  ea  colorem  inde  contra- 
P  hat.  Simiiique  modo  cydonia  mala  matura  fecanturin 
partes,&  macerantunhxcque  prxcipucdanturiis  quibi 
lem  vomunt.Pira  verb  in  aqua  infunduntur  qux  adftrin 
gentia  &  dulcia  funt.Myrta  verb  recentia  vino  dulci  mfu 
fa  potionem  quidem  infuauem,fed  tamen  non  morden- 
tem  &  Knem  facnint.  Acini  quoque  vuarum  aridi  in  a- 
qua  macerantunfed  eorum  decoftum  ,  quum  neque  acre 
neque  acidum  fit,multo  eft  vtilius. 

De  laftis  potione,ex  Rufo  authore, 
Cap.    x  l. 

G  Vi  lac  potat ,  ab  alns  abftinere  cibis  debet ,  doneC 
fuerit  conco«Sum,&  adpartesinfernas  defcenderit. 
Pmtat  aurem  mane  bibere  lac  recens  mulctum  ,  &  poft 
nihil  fumere:eoque  rempore  nimios  labores  vitare.  Ne- 
ceffeenim  eft  vt  in  iis  acefcat  quifetum  laboribus  de- 
dunt.Sed  mclius  eft  quiete  inambulare,&interim  vigiles 
quitfceremam  hoc  pafto  quamprimum  peraluum  defce 
dit.Vbi  hocdeicftu  fucrit,aliud  bibendum  cft:quumq; 
hoc  dcft  enderit,aliud  deindc  bibcndu.  In  initio  autem, 
nb  quidc  ex  reliqua  corporis  molc,fed  qux  in  vetriculo 
funr,vtiliter  purgat.  Qua  re  C(Vfcd.i,venas  moxingredi- 
tur,ac  optime  nutrir,ncq;  ampii9  deiicirur-In  biliofis  aii- 
te  fluxionibus,  &  quu  ad  vetriculu  colliquationes  con- 
fluut,dccoclu  lacdandu  eft:  ac  primfi  quide  Ientc& pau 
latim  coquetur,vt  pars  dcfccndar,  parj  confumatur  :  de-: 


7> 


SYNOPSE-S    LIB.  Uil 


74 


inde  ii)u!to  magiscoquetur,adhibita  diligecia  ne  adu- 
racur,  nc  ve  in  caleum  coalelcac  :qtiod  fane  diligentif- 
iime  curabitur,  iilenitercoquamus,  &  ag>tando,quod 
fece  flerit  ex  omni  parte  detrahatnus :  porro  f.rula  leni 
6;  tenut  agitandum  erit :  hquid  verolabris  ollx  adha:- 
ferit ,  id  etiam  fpongiaait  abftergendum .  Sxpe  enim 
vfuuenit  vtexeototum  prxtercalac  fueritcorruptum. 
Quemadmodum  igiturdidtumeft,lac  vfquedum  crai- 
fitts  xqu  tliter  dulciuique  crudo  euaferit ,  perCoquatur. 
Dcaquis,  vtab  Herodoto  authore  tiaditum 
eft,  Cap.  xn. 

QVx  autem  virtus  aquarum  fit,  quodque  vitiu  ,  fci- 
re  nos  opottet.  Aqux  enim  mulciplicioris  vfus 
Iuhl  ^uam  reliqua  ferme  omnia  ad  vi&us  rarionem  in- 
itttuenda  .  Ergo  fciendu  eft  optima  aqua  eile  eam  qtix 
nullam  omnino  qualitatc  nequeguftatui  neque  odo- 
ratui  afferat:  qtioe  quidem  eft  bibentibus  iucundiflimai 
&  adafpcftu  pura  vidctur .  quum  verb  prxcordia  cele- 
ntcrpcrmeer,nulla  cft  quirenda  prxftantior:nam  qux 
in  prxcordiis  diu  moratur,ventremque  ferit,flatu  ira- 
plct  &  prxgrauat,  lica  ea  bona  qux  dixi  habeat,  ea  ta- 
menfemivuiata  exiftimanda  eft:  fiqiiidem  nequecitb 
calcfcit,neque  cito  frigefcit-.quinetiam  quarin  jpfa  co- 
quuntur,tardiflime  coqu  utur,&  peius  .Ergo  mclius  eft 
huiufmodi  aquam  experi  etia  iudicare- Acjtix,is  qui  iu- 
dicarevoluerit,exhisipiis  fignisfac.re  conie&uram 
poterit.  aqux  enim  quxad  Septentrionem  vergunt,  fo- 
lemque  auerfum  habet ,  cum  tardiores  funt,  tum  ve- 
rb  etiam  di  fficilius  coquuntur,  &  tarde  refrigerantur,  & 
caletiunt.  Qua:  verb  adorientem  folem  fitx  funt,&pcr 
meatum  aliquem  autterram  ipfamfluunt,  celerrimc- 
que  calefiunt  &  frigefiunt ,  eas  effe  optimas  fperandum 
eft.  Illst:  etiam  bonx  funt  qux  xftate  frigidiores  funt, 


A  hyeme  verb  calidiores.  Nonnulii  aqtaas  pondere  meti- 
tntur,  eafque  qux  Ieues  f.int  potiores  putant.hoc  ii  :i- 
quis  prxter  c&:era  accedat.laudabile  eft:folum  verb  no 
fatis  argumento  eft,  aquas  bonas  efle.  Pluuiales  autemr 
inquit  Hippocrates  jhuiiTima:  funt,  itemque  dulciflt- 
ma:,tenuiflima:que  &  limpidiflimx :  quia  fol  quod  le- 
liiflimum  tenuiliitr.umque  cft  trahit :  id quod  nonex 
aliis  aquis  foltim,fed  ex  ipfo  etiam  mari  &  lpfis  itidem 
corponbus  facit.  Qtipcitca  aqua  pluuia  citiffime  o- 
mnium  piitrefcit,vtpote  qux  ex  diuerfis  &  plurimis  fit 

"  permifta  qualitatibus  •  fednemo  exiftimet  aqua  qux 
facileputrefcit,efle  pelTimam  :  nam  facihtas  mutatio- 
nis  potius  virtuti  quam  vitio  attribuitUr.ex  quo  confi- 
cituf  vt  qiium  alix  optimarum  aquarUm  notx  adfue- 
rint,etiamfi  facile  puttefcat.ea  fit  cenfenda  optima  :  & 
tamen  quum  mutariincipit,  bibentibus  raucitates,tuf- 
fes,&  vocis  grauitates  affert.  Ex  pluuiis  aquis  xftiua, 
quaeque  ex  tonitruo  fit  prxftantior  eft  quam  quae 
ex  nimbis  eft  demiffa:  qux  veib  exglacie&  niue  fiunr» 
peffwix  funt:  in  aqux  enim  concretione  fenuispars  o- 

C  mms  excernitur.  Porro  paluftres  acfoetidx,  qu&quc 
qualitatibusabfurdis  prxditx  funr,  coquendo  melio- 
res  n£it,&  bibedxfuntvino  miftx,vtadftringetibusdul 
cius  vinum  mifceatur,  aliis  verb  id  quod  magis  adftrin- 
gat.  Vtileeft  ctiam  paluftrcs,  falfas ,  bituminofafque 
percolare  :  at  qux  valde  frigidx  funt  ,  a  cibo  funf 
potui  dandx,  fed  neque  confertim  ,  neque  affatim, 
neque  fine  vino.  Nonnulli  potus  atque  pattus  inuene- 
runt  quibus  aquarum  vitium  emendanc:alii  ciceruni 
J5  deco£tum  pnus  bibunt ,  ciceribiifque  vefcunrur  :  alil 
caucalida  comcdunt  cum  aliquo  pifciculo  coclamr 
fimili  quoque  modo  fccniculnm.-alii  d^nique  beta& 
cucurbitacummuria  &  vino  diluto  antecomedunt» 


Q^V  INTI    LIBRI  ARGVMENTVM. 

Inquinto  agiturde  grauidis,nutricibus,infantium  educatione,&  deomni  a?tate,&  dedentium,auditu*,  dcif> 
loriiinque  curatione :  itcmque  quomodo  caro  auferatur  &  reficiatur ,  &  lbidem  ctiam  temperaturarum  cognitio  & 
curatio  traditur. 

IIBRI     CV  v  1  N  T  I     C  A  P  I  T  A. 


(^ux  grauidis  euenianr,  Cap.i. 

De  nutriceeligenda,  Cap.u. 

Dela&enutricis,  Cap.m. 

Quomodolacvitiatumcorrigatur,  Cap.i  1 1 1. 

tducatiopueruli,  Cap.v. 

Depuftuhs  quibus  puellus  afficitur,  Cap.vi. 

De  tufsi  &  grauedine  eiufdem>  Cap.  v  i  r . 

De  pturitti  gingiuarum,  Cap.  v  1 1 1 . 

De  ortu  dentium,  Cnp.ix. 

De  vlceribus,qua:fli.'<p9E^dicuntur,  Cap.x. 

Adfemorumintertrigines,  Cap.xi. 

Ad  aurium  humores,  Cap.xn. 

De  aduftione,quxfiriafis  nominatur,  Cap.x  1 1 1. 
Ratiovi&us  infantium,  &aliarum  xtatum  vfque  ad 

dVctinantes,  Cap.xim. 
De  1  .fsitudinibus  qus  ab  exercitjftione  oriuntur, 

Cap.xv- 

Deaftridiione,  Cap.xvi. 
De  lafsitudinibus  qux  per  fe  obueniunt,     Cap.x  v  1 1 . 

^enum  vidus  ratio,  Cap.xvin. 

Ad  eos  qui  venereis  vti  non  poffunt,  Cap.  x  i  x. 

Decofpore  rugofo,  Cap.xx. 

Vtcorpusfuauiteroleat,  Cap.xxi. 

Vthabituscalefiat,  Cap.xxii. 

Ad  vitiatum  colorem  emendandum,  Cap.xxi  1 1. 

Adliuores,  Cap.xxuu. 

Quar  dentes  conferuent,  Cap.xxv. 

Vtnegrauisauditusfiat,  Cap.xxvl. 

Ad  cahginemoculorum,  Cap.  xxvii. 

De  repletione.  Cap.  x  x  v  1 1  i» 
Ratio  vi&us  eorum  qui  funt  negotiis  occupati, 
Cap.  x  x  i'x» 


Quibus  cibi  vitiantur  in  ftomacho,  Cap  xxx, 

ViSus  eorum  qui  iter  faciunt,  Cap.xxxi . 

ExErafiftrato,quidfaciendum  peregrinatvbus  in  aquis 

commutandis,  Cap.xxxu. 
Viftus  nauigantium,  Cap.xxxm- 
Deebrietate,  Cap.xxxmi. 
Deiis  quirebusvenereisnimiumvfifunt,  Cap.  xxxv. 
De  refrigeratis,  Cap.xxxvr. 
De  exuftis,  Cap.xxxvnfl 
Ex  Galeno,de  pituita  quse  in  ventriculo  eft, 

Cap.xxxvm. 
Ex  eodem,quidin  conftitutionibus  intemperatis  facieJi 

dum  fit,  Cap.xxxix. 
Exeodemdecarneminuenda,  Cap.xL. 
Q£omodo  graciles  reficiendifint,  Cap.xn. 
Quomodo  attenuatx  particuls  cufari  debeant, 

Cap.xm. 

Optimxtemperaturx  dignotio,  Cap.xMii." 
Corpofum  intemperatorumnotx,  Cap.xLim,, 
De  capitis  formatione,  Cap.  xlv» 

Temperaturxcerebri  figna,  Cap.xLvi. 
Ventriculi  temperaturx  figna,  Cap.xt  v  1 1. 

Pulmonis  figna,  Cap.XLViii. 
Temperaturxcordi5notx,  Cap.xnx. 
Iecoris  temperaturx  dignotio,  Cap.L. 
Calidioris,ficcioris,atque  humidioris  intemperiei  cor- 

poriscorreclio,  Cap.n. 
Intemperieifrigidx  correclio,  Cap.Lil. 
Curatio  ficcx  intemperiei  ventriculi ,  qux  velut  excm"* 

plumreliquarum  curandarum  proponitur, 

Cap.Lin. 


76 


O  R  I  B  A  S  1 1 


SYKO^SESS  a  d 
thium  filiui 1  liber  quintus. 


EVSTA- 


Qux  grauidis  eueniant,de'quc  earum 
vidhis  ratione,     Cap.  i. 

VON  I  A  Mhxcprxcipucgrauidasin- 
fcftanr,naufea,c6tinuus  vomitusjfputa, 
ftomachi  erofioncs  5  &  cibi  faftidium, 
non  ab  refuerit  eis  remedia  prxfcribc- 
re.  Ambulationes  ergo  ,  cibi  neque  ad- 
modum  dulces }  neque  admodum  ad- 
ftringentes ,  vina  fulua ,  odorata  ,  quinque  annorum, 
maxima  funt  remedia  :  vt  medicamencum  autem  her- 
bx  fanauinalis  decodtum  bibant.Prodeft  eodem  modo 
ancthum  &  pontica  radix ,  quam  rha  patrio  vocabulo 
nominant:  hxc  &  ante  &  poftcibum  fumi  poffunt.  Ex- 
trinfecus  autem  prxcordiis  imponitur  cataplafma  ex 
ocnanthe ,  balauftio ,  cytiii,  &  fmyrmi  coma  ,  focniculi 
femine  promifeuapot.ris  eadem  cum  palmulis  &  vcte- 
re  vino  permifcere.Stomachi  autem  erofioncs  aqux  ca- 
lidx  potus  leuabit:  cofert  etiam  quiete  ambulare,  prx- 
cordiiiquelaiia  molli  fouere.  Easverb  quxcibum  fafti- 
diunt  cohortaberis  vt  varios  &  iucundos  cibos,&  amy- 
lum  ficcum  edantndque  magis  erit  offercndum  iis  qux 
terram  edere  cupiunt.  Appetitum  excitant  ctinm  labo- 
res,&longior  peregrinatio.  Qnx  verb  quietam  agere 
vitam  coniueuit,  ea  quum  grauida  eft,  xgre  repentinos 
motus  fert :  porro  acria  quandoque  guftare  ,  prxfertim 
finapi,conueniet  ei  quas  cibi  ftftidio  teneatur.  Ad  ma- 
gnos  autem  pedum  tumores  confert  anthyllis  aceto  ex- 
cepta :  itemque  comrnodum  cft  fuperimponere  folia 
braflicx  latiora  ,  &  affedrum  locum  creta  cimolia  ex  a- 
ceto  illimre:alumen  quoque  cum  aceto  erit  accommo- 
datum.  lam  vero  mala  quxmedicanominancur  ,  aqux 
incodtapedibus  vtiliter  admouentur. 

Denutnceeligenda,       Cap.  11. 

NVtrix  ehgenda  eft  nu!loaffed>a  morbo,  qux  ne- 
que  nimis  iuuenis  lit,neque  nimium  xrate  procef 
ferit.  Iunior  autem  fit  quinque  &  viginti  jnnorum,  & 
vndetriginta :  qux  verb  grandiorfit,  trigintaquinque 
annos  fit  nata.  Pectore  amplo  fir,  mammis  magnis,pa- 
pillis  neque  conniuentibus,  neque  auerfls.  Habeat  aure 
reliquum  corpus  neque  admodu  pingue,  neque  nimiu 
gracile.  Magnum  etiam  eft  infanti  commodum  nutri- 
cem  non  multo  ante  pepe;  iffe,&  maius,fi  marc.Caueat 
nutrix  valde  Gccantia,falfaque,&  acet  ba,&  acida ,  &  a- 
mara,quxque  vehementer  calefaciunt,  itemque  odores 
facdos,&  prxter  modum  fuaues,  &  condimenta,  &  cx- 
tera  acria.  lam  verb  a  venereis  abftineat,  maniifque  & 
&humero*exerceat,  id  quod  molendo  texendoquefa- 
ciet.Puerulum  verb  trimefti  em  aut  quadrimeftrem  vl- 
nis  geftet. 

De  lad>e  nutricis,    Cap.  m. 

LAc  prxftantifsimum  eft  quod  fpiffitudine ,  copia, 
colore,odore,  &  guftu  moderatum  eft.  Illud  etiam 
commendatur  quod  in  vnguem  pollicis  ftillatum  ,  & 
in  luce  fpedtatum,  vngue  inclinato ,  neque  cito  neque 
tardc  defluit.  Probari  autem  hoc  ctiam  pafto  poteft, 
lad>i  in  vas  vitrcum  infufo  ,  coaguli  portio  mifceatur, 
digitifque  agitetur ,  atque  ita  permittatur  donec  coga- 
tundeinde  infpiciendum  eft  vtrum  minor  fit  pars  qux 
in  cafeum  concreuitquam  ea  qux  in  ferum  abiit.  quod 
fi  fit,vtile  erit  lac:fi  contra,erit  cbcodhi  difficile-Quod 
verb^xquam  vtriufque portionem  habebit ,  id erit pro- 
batiffimum. 

Quomodo  lac  vitiatum  corrigatur, 
Cap.   1 1 1 1 . 

LAdHs  vitia  corrigenda  funt  hocmodo:  Si  craffius 
fit,pituira  vomitu  eliciatur:optimum  verb  erit  oxy- 
melite  vomitum  ciere.  Eadcm  quoque  laboribus  qui 
cibum  prxcedar,  tenuada  eft,  ac  tunc  quidcm  origanu, 
hyffopum.fatureia,  fcandix,  &  thymum,  itemque  radi- 
eulx  parum  ,  &  vetus  falfamentum  cum  oxymelite  ac- 
commodata  funt.  Si  verb  acrius  tcnuiufque  fiat,raultis 


A  laboribus  alleuanda  nutrix eft;f:>rbirionibufque,  acfi  ll 
lis  carntbus  eft  rencienda,fapaque  &  vinum  dulce  porui 
dandum.  Si  dimmurum  lac  fuerit,  &  forbitiones  cruni 
offerendx,&  vbcrnis  erit  alenda  :  vinum  dulce  propi- 
nandum  ,  pedhis  &  ntammx  confricandxjiionnullis  e- 
tiam  affixa  cucurbita  mirum  in  modum  auxiliata  tft. 
Medicamenta  vero ,  etfi  ad  Iac  gignendum  proficerc  a* 
liquid  cognouijtamcn  us  conrmenter  effe  vtendum  no 
cenfeo:  (vehementius  enim  liquefaciur;t)'-a  funt,ftcni- 
culi  radix&  femen  ptifanx  inc<;d>a,  cytili  folia  in  vmo 

g  nigro  ,  aut  ptifana  ,melanthiu m  m  vino  dulti,itcmque 
anethu,  paftinacx  radix&  fruftus,  hxcque  calida  prius 
perfperfa  ita  funt  prxbenda  Omne  verb  lac  malum,fiue 
craffum  fitjfiue  acre ,  fiue  fretiduro,  pucrum  quiipfum 
prius  fuxerit,eadem  inficit  qnalitate:  acre  autem  lac  ie- 
iuno  nunquam  dandum  eft.Corrigere  verb  lactis  fato- 
torem  vinum  odorarum  &  cibi  fuaues  poffunt. 

Educatio  pueruli,         Cap.  v. 

PVer  nuper  in  luce  editus  melle  primum  nutriatur; 
deindeladlebisin  die,aut  terad  fummum  :  quiim- 
C  qne  id  alacriter  puer  affumit,  fpefqueeft  eum  effecon- 
cod>urum,tum  cibus  iam  offerri  poteft  quiipfum  non 
impleat:fi  verb  nobis  ignaris  impleatur ,  ftatim  ad  fo- 
num  procliuior  &  fegnior  cfficitur  ,venterque  intume- 
fcit  &  inflaiur,&  vrina  rcddituraquofior:qtiibus  notis 
perfped>is ,  nihil  dandum  eft  priuiquam  quod  in  ven 
tre  habet  confumpfe: it.  fatis  erit  biennium  lafte  nutri- 
re:deinde  verb  ad  cibos  tranfeundum  eft. 

De  puftulis  quibus  puer  affeduseft,     Cap.     v  r. 

PVftuIas  qux  circa  pueri  cutem  or»untur,primum 
ita  finemus:quum  verb  valde  creuerint,  tum  eftei 
adhibenda  curatio  :  ea  fiet  bahvis  tn  quibus  myrti  aut 
lentifci  folia  autrofxincoquanrur:d*inde  rofaceo  aut 
lentifcino  erir  vtendum,&  item  cerato  ceruflaro,  leni- 
tcrque  nitro  abftergendum  .  neque  enim  puer  feret  ve- 
hementiora.  Eritetiam  accommodatiffimum  nutrici 
viclus  rationem  ex  dulcioribus  inftituerc.  Optimum 
quoque  fuerit  fi  perulum  ipfum  ita  educemus  vt  ne- 
que  exp'eani'  s,neque  nimis  tenue  vid>um  prxbeamus. 
Si  pueri  alutis  adftringatur,  mel  cibo  erit  affundendus 
&  fimul  coquendum:  fi  verb  neque  ita  deiiciat,tercbin 
thinx  quantum  ciceris  niagnitudincm  imptear,adiicie 
mus.  aluo  autem  hunu  d>ata,milium  prxeipue  offeren- 
dum  eft. 

De  tuffi &grauedine  infantis,       Cap.  vti. 

SI  verb  tufsisaut  grauedo  quandoque  puerum  exer- 
ceat,lind>us  ex  melle  qui  melhtiffimi  dicuntur,  offe 
rendi  funt.  Puero  igirur  multaaqua  cahda  loto,  caput 
eiuscopiofo  melle  calido  illinendum  eft,  deindelin- 
gua  digito  comprimenda  .  ita  enirrlmagnam  pituitar 
copiam  vomet. 

Depruritu  gingiuarum,      Cap.  vm. 
f  C  Iquis  puritus  gingiuarum  puero  cotingat,fotu  vten- 
Odum  eft,  &libera!iorc  etiam  vndtione  exoleo  non 
cod>o,  in  quo  parum  cerx  liquefadrum  fit. 

De ortu dentium,       Cap.  ix. 

DEntes  feptimo  menfe  oriuntur,  ac  tum  quidem  in^ 
flamationes  gingiuarum,  maxillaru,&  tendin5,& 
quadoque  etia  conuulfiones  fubfequuntur :  tunc  nihil 
puero  dandu  eft  quod  mafticatione  indigeat.Gingiuas 
aure  continentcr  digito  prxter  lauacru  cotrad>are,  adi- 
G  pcque  gallinaceo  vel  leporis  cerebello  emollire  opor- 
tet.Vbi  verb  detes  iam  eruperint,ceruix,caput  atq,  ma- 
xiUx  delicatis  lanlspuris  intioluetur,  olebque  dulci  & 
Crlido  foucbtintur ,  quodetiamin  mearus  auditusin- 
ftillabirur:quo  fane  tepore  puer  erit  vberius  alendus,  & 
aqu«  calida  lauandus.Si  verb  profluuium  ventris  fiat,id 
epithcmatibus  qux  prxcipue  fiftut.ctiminum ,  aut  ane- 
thum  ,  aut  apium  lanx  infpergendo  inhibere  tcntabi- 
mus.  Proderit  etiam  rofarum  femen  admifeere  ,  & 
fummntim  calidis  exficcare:  at  fi  nihil  vcnter deiiciat, 


77 


SYNQPSE-S    L  I  B.  V. 


78 


melle  in  glandis  formam  coa&o  lenlter  irritabitur,aut 
calamintha  cu  melle  trira  illinetur.  Couulfionibus  aute 
puerorum  auxiliari  potiffimum  videtur  heliotropium 
aqua  inco&um  ,  fi  in  ea  puer  lauetur.  Vtile  quoque  eft 
eft  irino,aut  cypi  ino,  aut  ficyonio  perungere,  &  totum 
calefacere.Qmim  veib  exortis  denribus  digitos  vulne- 
rat,benefaciet  iridis  radix  derafa,necmulcum  ficca  ore 
dere~ta:id  quod  etia.  vlceribus  auxilio  eft.Iam  verb  bu- 
tyrum  etiam  cum  melle  illitum  prodeft. 

De  vlceribus  qux  aphthx  dicunrur,    Cap.  x. 

VLcus  oris  quod  aphcha  dicitur ,  puero  oritur  mo- 
db  fubalbidum,  modb  fubrubrum,  modo  nigrum 
veluti  crufta:ac  nigrum  cj.uidem  pefsimum  eft,&  maxi- 
memortiferum.  Succurrtt  autem  iris  cum  melle,  &  fi 
velis  ucci.  infpira,& rofaru  foliacontufa,&  rofaru  flos, 
&  crocQ,&  myrrh.r  portiuncula,&  galla,&  thus,&  cor- 
rexthuris,&fimul,&fingula  per  fe  melleinfin£ra.Prx- 
terea  mulfa,&  mali  Ptinici  dulcis  fuccus  conuenit. 
Ad  femorum  incerrngines,       Cap.  xi. 

FEmorum  intertrigines  myrto  arida,  cypero,  &  rofis 
mfpergendx  funr.  C 
Ad  aurium  humores,       Cap.  xti. 

AVriumhumoresexiccat  lana  ex  alumine  impofi- 
ta,autvinu  mulfum,aut  vinum  vetusinftillatum, 
aut  crocum  ex  vino  tritum. 

De  aduftione  qux  firiafis  appellatur,    Cap.  xm. 

ADuftio  eft  inflammatio  partifi  circa  cerebrum  & 
eius  membranas ,  in  qua  finciput  cauum  efficitur, 
&caui  cum  pallore  ocu!i,corporifque  ficcitas  Br.Reme 
dioeft  virellusouicumrofaccofincipiti  impofitusad 
modum  linamenti,vtcontinentercommutetur.  D 
Ratio  viclus  infantium,&  aliarum  xtatum  vfque 
addeclinantes,        Cap.  xmi. 

INfantes,quiqueIaCtentes  non  finr,finetidi  funt  vt  li- 
berius  &  hilariter  viuat:exercitationes,atque  alimen 
ta  lenia  funteis  prxfcribenda:  ab  anno  fexto  &  feptimo 
pueri  &  puellx  litcratoribus  bladis  humanifque  ttade- 
tur.  ita  enim  quieto  animo  &  iucunde  perdifcent .  At- 
cjue  animi  quidem  quies  ad  bonam  corporis  educatio- 
nem  valet  plurimum.  Quum  duodecimum  antuim  a- 
gunt,ad  grammaticos  iam  &  geometrasaddticedtfunr,  E 
&  corpus  exercendum  eft.  A  qtiartodecimo  anno  vfque 
ad  vicefiinumprimum  annum  ,  cxercendi  erunt  in  ma- 
thematicis  difciplinis,&  philof '-phtx  ftudio:&  propter 
corporis  roburplures  exercitationes  erut  eisimperadx, 
vt  animo  &  coipore  laborares,venereis  vti  prohibean- 
rur:his  etiam  auferedum  vinum  eft.  yEtati  florenti  ab- 
folura  vi£rus  ratio  animi  &  corporis  conuenit :  idcirco 
omnibus  exercitationibus,acprxfertim  cjuibus  quifque 
afftieuit ,  itemque  cibo  pleniore ,  &  qui  boni  alimenti 
fir,vteiidum.  Declinantibus  verb  conuenit  viftus  ratio  p 
&animo  &corpori  debita.exercifationes  enim,qualef- 
cunque  Gnt,pro  horu  ratione  fubtrahendx  funt:quum- 
queeorum  habitus  frigefcere  incipiat ,  alimentum  eft 
diminueninm. 

De  laffitudinibus  q  x  ab  exercitationibus 
contrahunrur,        C?p.  xv. 

Laffitudo  qux  vlceris  fenfum  inuehit ,  excopia  ex- 
crementorum  tenuium  fimul  &  acrium  oritur:  qux 
verb  tentionis  fenfum  reprxfentat ,  in  qua  tendi  partes 
corporis  videntur,nullum  quidem  excrcmentum  nota-  G 
bile  ineffe  in  corpore  indicat ,  fed  in  neruis  &  mufculis 
affefrio  quxdam  exiftif  ,.qua  viderur  tendi  ,etfi  minime 
tenduntur.  Eaverbqux  inflammationi  fimilis  eft ,  in 
qua  veluti  contufas,  &  inflammatione  obf  ffas  partes 
fentimus ,  tum  folet  incidere  quum  mufculi  nimium 
excalfa&i  quippiam  excircunfufis  fibi  excrementis  at- 
traxerunt.  Eftetiam  alia  quarta  quxdam  affe&io,  qux 
oritur  quum  mufculi  vltradebitum  exiccatur.vtquum 
fe  hominesexuerint,fqualens,cotra£tumqiie  corpus  & 
ad  mot9  pigrfi  videatur.  Remediu  verb  eius  qux  vlceris  H 
fenfii  prx  fe  fert.erit  excremetoru  euaporatio,  qux  fiet 
fri&ione  multa,  mollique  cu  olco  copiofiore ,  in  quo 
nulla  adftringedi  vis  infit.  Altera  verb  laffitudo  in  qua 
tcfio  fentitur,  pro  remcdio  relaxationem  poftu lat.Re- 


H  'ixaturautem  quod  diftentum  eft ,  tum  panca  molli- 
j  'e  fndione  ex  oleo  dulci  &  apricato,  tum  verb  omni 
-ntermiffione &  quiete  ,  &  balneis  temperatis,  atque  in 
aquacaltda  mora  diuturniorc,  adeb  rt  fi  bis  &  reretii 
latieris,plus  fis  profe&urus.  San.uioni  verb  tertix  laffi- 
tudinis  lunt  tna  propofita,  fuperuacanei  etiacuatio,di- 
ftenti  remiffio,&  inflammationis  refri^erano  :  ergo  & 
oleum  copiofum&  tepidum ,  mollitTimarque  frictio- 
nes,  &  111  aquistemperatis  mora longiiTima,huiufmo- 
di  laffitudinescurnt:multaitidera  quies,afftduaquein. 
B  undHoidem  prceftat.  Qtiarta  demque  affc&io  primo 
die  nihil  fane  diuerfum  a  fuperionbus  poftulat,nifi  ca- 
lidiorem  aquam,qux  fenfim  contrahat  &roboretcu- 
tim,  fecundo  die  apotherapix  exercitationcm  .  In  bal- 
neis  verb  ex  calido  folioin  frigidam  protinus  exiliant. 
Porro  quicunquelaffitudmegrauantur,  boni  fucci  nu- 
trimentum  poftulant. 

Deadftricrione,         Cap.    X  v  1. 

ADftnclio  oritur  autobftrudtis  meatibus  , autden- 
fatis:  deprehenditur  autem  protinus  vbi  fe  exue- 
-  nnr,excolorealbo,  &  cutis  duritie  ac  denfitate:in  ex- 
ercitatione  verb,ex  eo  qubd  xgreincalefcaiit.  Remedi- 
umhuius  affe&ionis  eftcalefa&io:ergo  valentiore  ex- 
ercitatione  &  balneis  calidioribus  vtendom  eft  :  mora 
verb  in  frigido  folio  diuturna  lie  fit :  fed  nec  ipfa  aqua 
valde  fit  fngida.  Induedi  autem  vngantur  aliquo  quod 
mediocriter  calefaciat,vt  oleo  dttlci  &  tentii.  Cutis  etia 
denfitatifamtdx  fatis  eftoleu  anethinu,prxfertim  fi  ex 
anetho  viridi  fiat:  oleum  quoque  ex  populo  nigra  con- 
fv&um  ad  idem  facit. 

De  laffitudinibus  qus  fpontefuanobisirrc- 
punt,  Cap.  xvii. 

OVoniam  laflitudo  qua:  vlceris  naturam  referr,ex 
acrium  excrementorum  vitio  oritur,  fi  viticfus 
humor  paucus  omnino  fuei  it,  apotherapix  exercitatio 
fufficiet :  fi  copiofior  fit ,  &  altius  in  corpore  refidear, 
neque  exercitationc  hanc,  neque  aliud  gcnus  exercita- 
tionis ,  neque  motum  vllum  penitus  iniungemus ,  fed 
quies,fomnus,&  inedia  diei  totius  imperabitui  :deinde 
vefperi  pingui  vn&os,&  teperato  balneo  lotos,  exiguo 
boni  fucci  cibo  &  forbili  alemus.Sedneque  a  vino  erut 
abftinendi.hoc  enim,fiquid  aliud  ,femicrudos  humo- 
res concoquir .  Siergo  ex  h is malum  conquieuerir,ho- 
mo  ad  confueta  munia  paulatim  erit  adducendus.  Si 
vei  b  poftero  etiam  die  p.  rfeueret,iam  validioris  reme- 
dii  ineunda  eft  ratio.Si  viresconftiterint,duorum  alte- 
rum  erit  faciendum  ,  aut  languis  mittendus ,  aut  exhi- 
bcda  purgatio,  diftinfrione  adhibita  vtru  magis  opor- 
teat:fi  vires  funt  in  becillx,fangwine  quidem  nullo  pa- 
fXo  detrahemus,fed  taroe  moderace  purg  .bimus:  fi  vc- 
rb  permagna  fitbumcrum  crudoru  copia,  tam  ncque 
fanguinemittere,nequepurgare,nequeexercere,neque 
penitus  movere,neq;  lauare  couenit :  fed  in  omni  quie- 
te  feru.mdi  funt,dandaq;  efculenta  &  poculenta,ac  me- 
dica  r  enta  in  quibus  attenuadi&  incidcdi  abfque  ma- 
nifefto  calorevis  infit:  erga  victus  exoxymelite,porti- 
unculaque  ptifanxinftiruerur ,  nonnunqua  verb  aqux 
mulfx  paru  offeretur.Et  quoniam  omnibus  his  turgida 
inflataque  prxcordiafunt,&  quicquidfumpferint  in 
flatus  facile  conuertitur,prxftabit  cibo  piper  admifce- 
re.  Sed  erit  etiam  accomodatius  vti  medicameto  quod 
diofpoliticu  dicitur,&  eo  quod  ex  tribus  piperibus  fim 
plex  conficitur,atque oxymel  eft  eis  vtiliffimu.Pro po- 
tu  vtanturapomelite,&  prxfertimvbi  coacuit ,  &  vino 
quod  leuit er  acefcit,  &  cibis  vefcatur  attenuatibus  fine 
calore,  qualis  eftcapparis ,  fi  ex  oxymelite  aut  oxelxo 
fumatur.Laffitudo  verb  tenfionis  fenfu  referens,qu3 
fine  exercitationibus  incidit,copia  folidas  corporis  par 
tes  diftendentc  indicat.  Qjm  verb  fanguinis  copia  fub- 
fit  perfpicuu  eft,optimum  effe  aut  venam  incidere ,  aut 
malieolos  fcarificare .  Spontanca  autc  laffitudo,  in  qua 
vlceris  fcnfus  nobisfe  offert ,  nepaucis  quidem  horis, 
nedum  duobus  aut  tribus diebus  ita  lente  occupat ,  (ed 
protinus  febrim  vehementiffimam  inducir,nifi  prxue- 
niendo  fanguinem  detrahas.  Melius  autetn  erit, fi  fieri 

DDD.ib 


B 


79  ORIBA 

poterit,  bis  epje  diefanguine  mittere:  primum  autcr  " 
na  euacu.ibimus  vt  ne  animi  defe&ione  inducnmus:fe- 
cundo  verolocoj  neipfa  quidemanimi  eritformidad- 
defe&io.Qui  veu»  it.iaffecii,fanguinis  mifsione  vacua- 
ti  non  fuerintjii  vc  f.ruentur,bona  fortuna  indigeiit- 
Senum  viftus  ratio,        Cap.  xviu. 

SEnefttis  licca  &  fngida  eft:calefacientibus  &  httmc- 
&antibuscorrigitur.  Eiufmodifunt  calida  dulcium 
aquarumbalnea,vtni  potto,&cibiomneshumc£tandi, 
fimul&calefaciedi  facultate  prxditi.  Fricandi  funt  fe- 
ncs  poft  foroinnn  cum  pinguedine  aliqua:deinde  ambu 
lare,  &geitan  citr.ilaliitudinem  debent.  Imbecilliori- 
bus  ter  111  die  didus  cibus  eft:ac  tertia  quidem  hora  pa- 
nismodicum  cum  mellc  Amco:feptima  verb,quum  fri 
clione  &  exercitationibus  cogruis  vfi  fuerint,  atque  lo- 
ti,primum  iu.r.ent  qua?  aluum  molliunt,deindepifces, 
Vel  aues :  poftea  verb  in  cccna  aliquid  optimi  fucci,  & 
quod  non  facile  vitietur.  Non  prohibeo  etu  eis  vino- 
rumexmelleparatoruvfurn,prxfertim  iis  fenibusqui- 
busfufpicio  eftcalculi  inrenibus  gignendi  aut  poda- 
grx:  tiincque  petrofclinum  m  vinum  coiicicndum  eft.  C 
Siquando  verb  ob  pituitam  in  vetriculo  obortam  ,  co- 
gimur  aliquid  ex  iis  qui  eam  incidant  eligere,  ad  htt- 
ciantem  vi&um  fine  mora  eft  reuertendum.Eis  verb  fi- 
cus  maturas  ante  alios  cibos  dabimus:hyeme  verb  cari- 
cas,fi  nullum  vitium  in  dextra  prxcordioru  partefen- 
tianc.Quoniam  autera  tum  fcrofa  tum  pituitofa  excre- 
menta  ln  fcnum  corporibus  aceruantur ,  vrin/is  moueri 
quotidieconuenit,&  altium  folucre,  prxfertim  oleo  an 
te  cibum  abforpto.Perfpicuum  aute  eft,omnia  olera  ex 
oleo  garoque  ante  cibum  fumi  oporterc  Siverbaluus  D 
prarter  modum  fir  adftricla  ,  mercurialis  &cnicum  ad 
tam  ciendam  fufficiet.  Facit  etiam  terebinthina,caque 
fumenda  eft  quandoque  ad  vnius  auellana?,quandoque 
ad  duarum,  quandoque  verb  ad  trium  magnitudinem. 
Oleum  quodque  clyfteri  infufum  iis  quibusaluus  ad- 
ftrifta  eft  fummam  affert  vtilitatem. 

Adeosqui  venereisvti nonpoffunt,    Cap.  x  i  X. 

PVdendacontinenter  pinguedine  vngenda  funt,  cui 
adiun&a  fit  exigua  narciffi  radicis  portio,  aut  grani 
gnidii,aut  pyrethri,aut  vua:taminia:,aut  viticis.Erige-  E 
tur  etiam  penisfiquis  fucct  cyrenaici  qttantum  milii 
magnitudo  eft ,  ei  imponar.  Ante  cibum  verb  prodeft 
bulbos  affatos,rubentes,  exiguos,  cum  file  &  olco  ,  aut 
mazam  fri&am  cum  falfamento  ,  aut  denique  fcillx  ta- 
befacbe  modicum  edcre. 

Decorpore  rugofo,       Cap.  xx. 

RVgas corporis  expellit  erui  farina  viti  albx  admi- 
fta.  Aliud  fmegma  quod  continuc  lllinitur:  Ficus 
pinguescum  bryona  contufas,  farinam  erui ,  aut  fepia: 
teftam  vftam  cum  modico  melle  inftillato.  p 
Vtcorpusfuauiterolear,       Cap.  xxt. 

VT  verb  corpus  fuauiter  oleat ,  eidem  vndtioni  mi- 
fcenda  eft  cupreffi  coma  arida  &  contrita  ,  aut  pi- 
ni  cortex.  lllud  verb  meminiffe  oportet,  vt  mane  poft- 
quam  ftolam  induennt,parum  cafix  aut  herbx  Sabinx 
guftent. 

Vthabitus  calefiat,       Cap.  xxii. 

ADhabitum  corporis  calefaciedum  hoc  puluere  in 
balneo  vtitor.  Habet  verb  nepetam,fampfuchum, 
hyffopum,lnuri  baccas,rorem  marinum,lapidem  pyri- 
tem,falem,fxcem  vftam.nitrum,  pumice  pro  cuiufque 
ratione,itcmquemodicum  finapi,vuxtaminix,&  gra- 
nignidii.  A  balneo  verbvtendum eritacopo  quodca- 
lefaciendi  vim  habeat. 

Ad  vitiatum  colore  emendandum,  Cap.  xxni. 

Vltiatum  corporis  colorem  vita  iucunda  ,  cibus  fua- 
uis  emendat:cibo  autem  admifcere  oportet  radicu- 
lam,porra,viride  cicer.  Botutm  etiam  colore  facit  dul- 
cis  mali  Punici  fuccus  abforptus.  Prodeft  etiam  oleum 
cui  bryonix  radix  diu  fit  incofta :  id  quod  ad  corporis  H 
quoque  cutim  intendenda  valet.  Smegmatis  porro  ad- 
mifcenda  funt  glutinantia,quse  exaliquo  abftergentiu 
fiunt,  farina,  bulbo  narciffi,  &  bryonix  radice:  qux  res 
corpus  etiam  intendit.  Bene  etia  colorant,fi  copia  fup- 


SII 


A  petat,amarx  amygdalx  radix&  femeninaqua  cocta,  & 
in  balneo  adhibita. 

Adliuores,        Cap.  xxmi. 

Lluores  conftarcprohibcbimus  fi  cutem  craffam,  & 
iniuriis  minus  patente,&  habitu  valdc-  admodu  ca- 
lidum  effccerimus.  quod  vt  celcrius  fiat,  falc  jn  balneis 
fuper  ea  parte  qux  nigrorem  cotraxerir,vtemtir:deinde 
verb  eandem  partem  fpongiis  in  deco&o  radiculxaut 
abfinthiimadefaclis  fouebimus. 

Qux  der.tes  conferunnr,      Cap.  xxv. 

DEntes  integri  manebunt  fiquis  faciat  hxc  ■  In  prt- 
mis  caueat  ne  cibos  corruptos  edat,ne  contincnter 
vomat.  Catieatefcas  dctibus  incommodas,  quales  funt 
ficusficcx,  melcocttim  &  valde  durum  : palmulx  qux 
difficiliter  fraguntunquxcunqueglutinofa  funt,&  vix 
frangi  poiTunt,ita  vt  dentcs  mouennt:qux  denique  ftu- 
porem  dentibus  inducunt.  Poft  cibum  verb  detes  quo- 
que  purgare  oportet. 

Vt  negrauis  auditus  fiat,       Cap.  xxvi. 

NEgrauis  auditus  fiat  primiim  cbducit  fordes  qux 
in  auditusmeatu  funt ,  abftergere  :  per  interualla 
autc  linum  dropaci  intinclum  in  mentu  iniicete,  &  ex- 
prcffum  etiellere.  meat9  enim  ita  valde  purgatur,& au- 
ditus  auribusreftituitur.  Deindeautem  aliquid aderui 
magnitudinc  inderc,&  meatu  per  vnfi  dieobturareco- 
uenit:eo  exepto  vngere  diebus  quinque  oleo  amygda- 
lino,aut  nardtno,aut  chamxmelino,aur  pinguedine  an- 
feris,cum  exiguo  fellis  bubuli.  Poftverb  id  tepusfi- 
napi  &  ficus  coteres,  factiimque  ex  eis  coIlyriu,ad  duas 
horas  impones ,  dcinde  cximes ,  oleumque  quod  in  a? 
fphodeli  radicis  fucco  deferbuerit  infundes. 

Ad caligincm  oculoruro,      Cap.  xxvit. 

NE  tencbrx  oculis  offundnntur,quum  in  aquam  fri 
gidam  quifpiam  fe  mergit,oculos  ineadem  aper* 
tos  diu  teneat:afpectus  enim  inde  robur  fumit.Oculi  no 
funt  ledtione  fatigandi.Vinum  craffum  &  dulce  vitent, 
iremque  cibos  qui  in  ventre  fuperiore  diu  morantur> 
qui  difficiliter  concoquutur,humorefque  lentos  &  craf 
fos  gign5t,atque  etiam  erucam,porrum,&  omnia  quo- 
rum  acrimonia  ad  fuperiores  partes  fertur.Supinii  quo- 
que  decubitum  diufurnu,  frigus,vent6fque  conrrarios, 
&  fumu  &  puluere  fugiant.  Porro  aquam  ita  confeclz 
quotidie  ad  menfem  &  diem  vnu  oculis  inftil!ent:Fce- 
niculum  viride  in  vas  fiftilc  foris  picatu  cum  aqua  plu- 
uia  coniicitur,foeniculo  extra&o  reliquum  rcponitur. 

Derepletione,       Cap.  xxvni. 

MAxima  exrepletione  incibis  noxa  contrahitur* 
quauts  enim  ventriculus  probe  concoquat,tamen> 
venx  fupra  quam  par  eft  explcta:  Iaborant,difteduntur, 
rumpuntui-jobftruuntur ,  &  flatu  implentur.  Tibi  verb) 
plane  perfundeas  repletionem  peflimarutn  xgritudinu 
caufam  effe.  Quum  igiturventer  expLetus  eft  ,  id  quodl 
fuperfluit,  tum  perfupcriorespartes  vacuatur,  turaper 
infernas  excernitur.  Sedid  omnino  eft  imbecillius  e* 
repletione  qua:  in  venis  eft,non  tamen  eft  admittedum: 
fed  fiquisplura  ingeffir,ftatim  debeteuoroere.periculu 
enim  eftne  fafta  concp&ione  venx  expleantur  ,  atque 
etiam  magis  qufi  immodcrato  potti  atque  paftu  fecon- 
rineter  expleat,nec  vllam  interiminanitionemoliatur. 
Vomitus  autem  ciedus  eft  antequam  cibus  corrumpa- 
ttir:  qubd  fi  aliquid  impediat  ne  vomitusexcitetur ,  al- 
uus  foluta  fxpe iuuitrfi  ea  non  fluat,plurimu  dormien* 
dum  eft,  &  aqua  calida  potui  frequenter  danda.  Quurit 
verb  abundc-  fit  facla  concoftio,pra:fertim  fi aluus  deie 
cit,rum  &Iauare,&fomentis  vti,  &  parum  cibidare,& 
potionemdilutam  offerre,licebit-.at  fi  nequealuusdeie 
cerit,neque  ftatim  fit  fafta  concoftio,ad  harc  verb,reli- 
qtium  corpus  graue,  fegne,  &  fomniculofum  fit,  &  ali- 
qua  etiam  inertia  prxter  rationem  metera  occupet,hxc 
inquamomnia  repletionem  invenis  effe  commoftra- 
bunt.Qiii  verbprxtercalaffitudinepremuntur,eos  ,  du. 
ventriculus  concoclionem  obiuerit,quicfccreoportet, 
deinde  verb  laboribus  inaniendi funt. 


S  Y  N  OPSg^S 

A 


Ratio  viflus  eorum  qui  funt  ncgotiis  occupati, 
ExGaleni  commentariis,    Cap.  x  x  i  x. 

QVum  quifpia  negotiis  occupatam  vitam  ducit,co- 
liderandum  eft  vtrum  fuperiore  vita:  tempore  ex- 
erc.ri  confueuerir,  an  exercitiis  pera&is  lauari  ,  an  mi- 
nime  exercitatus,  hun  f.nodi  confuetudinem  modera- 
te  ferat:vt  cjuum  tranfpirabile  corpus  habeat,non  con- 
tinenterargrotet.  Hxc  enim  corporis  natura  non  eft  ad 
aliam  confuetudinem  traducenda,  vtnec  etiam  eorum 
qui  ex  longo  tcmporis  interuallo  m  morbum  incidut. 
Si  verb  quilpiam  segrotare  continenter  videatur,fiex 
humorum  redundantia  id  eueniat,tibi  propofitum  fit, 
rationemvi&us  falubrem  ita  inftituere  vtfempermo- 
deratos  humores  habeat:fi  vero  ex  vitiatis  humoribus, 
vtoptimos.Qui  igiturfuccos  omnes  xqualiter  coacer^ 
uant,ii  planein  balneum  funtducedi}deinde  fricandi, 
&  paululum  prius  dimouendi  :  qui  verb  hxc  antea  fa- 
cereconfueueratjiiseadem  parum  augere ,  cibi  nliquid 
fubtrahere,  &  cibos  qui  parum  nutnant  effe  confule- 
inus.  Iniisvero  qui  humores  prauos  colligunt ,  non 
Vnum  propofitum  eft  ,  quia  neque  etiam  vna  eft  pra- 
uorum  humorum  fpecies :  nonnulli  enim  frigidiores 
magifque  pituitofos  colligunt .  ergo  &  a  cibis  &  a  po- 
tibusiis  accibuntur quicunque  colledtu  in  eishumo- 
rem  promptc  generare  confueuerut.Sed  &  alui  fubdu- 
£tio  horum  omnium  eftcommune  prxfidium. 
Quibuscibi  vitiantnr  in  ftomacho,    Cap.  xxx. 

C>lbis  in  ftomacho  vitiatis,fi  quar  corrupta  funt ,  de- 
/iiciantur,erit  maxime  compendiaria  ad  fanitatem 
via:fin  minus,iis  qux  leniter  fubducunt,iri  itada  aluus 
eft.  Iis  qui  ita  funtaffedti ,  vomitusante  cibum,ifque 
vini  paffi  potione  excitus ,  prodeft.  Hoc  etiam  confilit 
dandum  eis  eft  vt  nihil  affumantquod  nidorem  affe- 
rat,  vel  grauiter  o!eat,automnino  cibuqui  facile  cor- 
rumpatur:ea  verb  quse  boni  fucci  funt,diligant  Eis  eti- 
am  ex  moderato  temporis  interuallo  aluum  fubduce- 
re,rebus  moderate  purgantibus  expedier. 

Vittuseorum  qui  iterfaciunr,cx  Dioclisfeti- 
tentia,  Cap.  xxxi. 

ITer  facile  conftcier  qui  vnctus  fir,&  non  magno  im 
pe:u  proficifcatur :  perarftatem  ver6  fafcia  tenui  fex  ; 
aut  feptem  digitos  lata,non  minus  autem  quinque  cu- 
bitis  loga,lumbos  ad  ilia  vfque  comple&atur.  Baculus 
quoque  ad  iter  eft  vtilis.in  decliuibus  enim  locis  prac- 
miffusjCorpus  quod  prxceps  ruir,tanquam  bafis  quar- 
dam  continet:in  acduiibus  vetb  eidem  innixi,  corpus 
facile  adafcenfum  promouemus.nam  hoc  fcitumefti 
minus  Iabi  eum  qui  tribus,quam  qui  duobus  firmame' 
tisnixus  incedit.Quu  verb  in  itinereceffamus,eo  tem- 
pore  vn&io,  &  parum  cibi  ex  fru&ibus  qui  xftate  fup- 
petunt,&modicapotioconuenit.  A  prandio  requie-  1 
fcendiim  eft  arttequam  in  viam  fe  dare.  Qnod  fi  necef- 
fitas  cogat  feftinare,  fitifque  vrgeat ,  tenuis  polenta  ex 
aqua  &  exiguo  fale  potui  detur.Iam  verb  folis  Sftus  at- 
que  ardores  cauedi  funt,neque  corpus  nudum  ei  eft  ex- 
ponendum}fed  conte£tu,ne  ficcefcens  indurefcat  ,prar- 
rerquam  quod  ex  itinere  fit.  ita  enim  &minus  laftitudi- 
nefatigatur,&nullam  ex  affeftionibus  ante  didtis  pa- 
rirationeperfentit.  Athyberno  tempore,quum  frigus 
eft,  antequam  viae  te  committas ,  aluum  fubducere,in- 
ungi,hybernicibi  non  multumfumere  ,atqueexigua  < 
potione  contentum  effe  oportet.  Fafcia  quoque  longi- 
orenonmodb  lumbos,  fed  etiam  fpinam  &  pe&us  re- 
CteSt  diligeterobuolues.Quu  verb  requiefcis,tali  prae- 
fidio  firmatus,fi  vehemens  frigus  fit ,  neque  vngi ,  ne- 
que  cibum  ,  neque  potum  guftare  eft  melius ,  quin  ne- 
qu?  etiam  alia  quauisratione  tefouere ,  nifi  ibidem  fis 
pcrmanfurus.  Poftlongi  verb  itineris  confedtionem, 
altofque  vehementes  labores,etfi  laffus  quifpiam  non 
eft,tamen  non  fecusquam  ii  qui  laffi  funtcuranduseftj 
fic  enim  minus  incommodi  quidpiam  accidir. 
Ex  Erafiftrato,quidfacienduro,  fitperegrinantibus 
in  aquiscommutandis,        Cap-  xxxii. 

AQuisin  quibusnitri  qualitas&  falis  ineft,plurima 
torum  qux  odorata  funt,qu$que  vrinam  ducunr, 


lib.  m  iq6 

^iifcere  optimum  eft  ei  qui  potaturus  eft:qui  vdb  totz 
aquaci  immixtabibit,  nonmultum  debet  bibere.  hac 
tnim  rationeab  aquarum  malitia  minus  ei  moleftis 
affvtetur,qutimipQaqua:fiiccos  coniiietos,& aquarum 
malitiar  plutimum  repugnantes  mifcebit,&  rotius  aqua; 
nomultum  potabincxteraquequx  advi&um  pcrtinct 
conueniehter  aqux  mutaticni  iimul  etiam  commuta- 
bit.  Dccet  quoque  eos  qui  peregrinatur,aeris,&  ca-tero- 
rum  omnium  qua:offeruntuf,habere  rationem.  qua  6* 
nim  aduerfam  vaktudinem  allatura  funt,  vel  ex  nimi?. 
B  copia  alimenti,vel  exfuccorum  malitia,vel  ab  aeris  ir- 
fpiratione  caufam  ducunt. 

VidusnauigantiumcxDiocle,    Cap.  xxxiii. 

VOmitibus  qui  nauigantes  infeftos  habent,  quiquc) 
primum  onuntur,neque  facilc  neque  vtile  eft  fuc 
currert:  omnino  enim  iuuareconfueuerunt.  A  vomitii 
autenequemulti  neq;  quiuiscibifuntofferedi:fed  vcl 
leticula  ficca  &  decofta,cui  pulegii  modicu  additQ  fits 
Vti:  vel  pane  macerato  in  vino  diliito ,  atque  odorato, 
potiiquemodicojebque  vel  ex  vino  prorfus  diluto,  vel 
C  acetomulfo.Lentesautemcoqueda:fuht,deindequum 
molles  fuerint,  ad  Ixuorem  redigendar,  tum  ficcandx, 
atque  ita  in  vas  fid>ile  reponendx.  Si  verb  vomitus  diu- 
tius  &  crebriusinfefteiit,ciboqUi  vehemetniuseosco- 
hibeat  vtendum  eriti  itdmque  modica  potione  qua:  ex 
aceto  mulfo  tum  aqua  conftet,in  quo  thymum  aut  pu- 
legium  fuerit  infufum:aut  ex aqua  cum  polenta  diluta, 
autetidm  vinoodorato.  Adgraucs  aute  nauium  odo- 
res,vel  mala  cydonia,vel  thymum  ,  vel  pulegium  nari- 
bus  admouebut.  Mare  verb  intueri  minime  debent  vf- 
D  queduminnauibusverfari  affueuerint.  aquis  practerea 
eft  adhibcda  diliggtia,  ne  turbidar,ne  fcetidatjncVc  fJ- 
(x  fint. 

Deebrietdtc,  Cap.  XXXml. 

EBgiis  vomitus  ftatim  excitatus  conueniet:aqua  aute 
&  mulfa  liberalius  potavomefldum  eft,  vfquedum 
plunmareieGa  fint,&  ventric.ili  morfus  obtundanturJ 
Poft  vomitum,folium  ingreffi  largc  perungantun  reli- 
quum  verb  tempus  quiefcat,&  veftibus  tec>i  plurimum 
dormiant,quoufquedifcutiatur  vinolentia. 
E      Deiis  quiimmoderate  veneriisvfifunt,  Cap.  xxxv. 

QVi  immodicc  coiuerut,iis  veftimcta  calida,  quiefj 
fomni  longiores  conueniunt ,  quoufque  ab  imbe- 
cillitate  feipfos  vindicent. 

Derefrigeratis,        Cap.  xxxvi. 

QVi  in  nimio  frigore  verfati  funt.Iocis  Calidiohbus 
cypnno  aut  irino  perunfti  decumbat:  deinde  vero 
quum  parum  fuerint  excalfafti,  pi per  &  myrrha  in  po- 
tione  cu  vino  Veteri  odorato  ,  aut  liquor  cyrenaicus  cil 
vino  vcl  aceto,aut  pyrethrum,aut  caftoreum  cam  aceto 
:    dabitur:  cibo  autem  calidiore  &  moderato  nutrientur. 
Deexuftis,  Cap.  xxxvn. 

QVi  verb  in  folc  funt  eXufti,ii  decubant  in  locis per- 
flabilibus,facicfque ,  manus&  cruta  funt  aqua  fri- 
da  perfundenda.  Si  fitis  vrgeat,  frigidam  bibant  qui  ei 
affueuerunt.-hancque non  cbfertim.fed  paulatim.Cibo 
vtantur  exiguo,quique  facile  diftribuatur:  ifque  humi- 
dior  fit  potius  quam  denfior. 

Ex  Galeno  de  pituita,  qui  in  ventriculo  eft, 
Cap.  xxxviii. 
5  Q I  vnquam  in  aliquem  incidifti  qui  cibos  valde  nu- 
O  trietes  aduerfaretur,ab  iifquemirum  in  mcdum  ab- 
ftineret.fique  cogeres  affumere,  naufea  corriperetur:  ea 
verbfolum  qua:  acriora  funt  expeteret,  atque  iis  qui-' 
dem  obleftarctur ,  fed  tamen  &  venter  inflaWur  ,  di- 
ftendereturque  ,  ac  naufeabundus  fieret  ,  paiiimque 
ruQibus  folis  leuaretur,  ipfique  cibi  affumpti  corrum- 
perentur  ,  &in  acorem  potiffimum  coaerterentur,no- 
ftiorhnino  auxiliorum  caput  effe  vr  pituitam  a  ven- 
trieulo  abftergcres.  Equidem  nouiquadoque  homines 
ita  affeftosjqui  quum  radtculis  ex  oxymelite  fumptis 
magnam  craffiffimarpituitaJ  copiam  euomuiffent,  inte 
grac  valetudini  ftatim  fint  perfe&e  reftitufi. 

Exeodero,quid  in  conftitutionibus  intemperstis 
faciendum  fit,      Cap.  x  x  x  i  x. 


H 


loy  ORIBASII  108 

N  omnibiis  conftitutionibus  xtas  natunque  fingu-  A  ,  rb  particulam  frigidiorcm  effc  fenferis  ,  tunc  lintcis 

confricanda  eft  , &  medican  crum  aliquod  cakfaciens 
adhibetidu.  Lgo  verb  ena  thapCa  quadoquc  vfus  fum, 
quam  tum  cum  mi  lle,tum  vcrb  cum  ccrato  lllinebam. 
Optimx  rcmpcraturxdignotio,    Cap.  xliii. 


I 


lorum  hominum ,  quam  relationem  ad  conftitutiu. 
habeat ,  confiderandum  eft.  Conftitutiones  enim  qLX 
naturis  fimiles  funt,morbos  pariunt:contrarix  verb  iu- 
lunt.  Ac  temperatis  quidcm  corporibus,temperarx  co- 
ftitutiones  fuht  falubres  :  mtemperata*  verb  noxix.  Sed 
«juemadmodnm  nulla ex intemperatiscoftitutionibus 
eft  bona  temperatis,na  etia  non  cft  magnopere  dano- 
fa,velutis  intempcratis  efle  folet.Corpora  enim  qux  ini 
bi  funt,vt  in  talem  quempiam  morbu  proptcr  familu 


TEmperatiffimushomo  eft  ijui  corpus  h.ibct  in  me- 
dio  omnium  extremitatum  exquifirc  coftitutum» 
vt  intergraciliratem,  crafsitudincm,  molliticm  ,  duri- 
tiem,caliditatem,frigiditatem,humiditatc,&  ficcitatc: 
atque  vno  verbo,  cuius  naturales  animalefque  a&iones 


rem  eis  intemperiem  cadat,ea  a  fimili  acris  nos  ambie-  ^  culpa  vacant.  Is  quoque  medius  eft  inter  glabrum  &  pi 


tis  intempcne  cornpiuntur  :  qux  vero  contra  atque  aer 
a  nbiens  affe&a  funt,  prxterquam  qubd  nihil  offendu 
tur,admelioreetia  ftatum  perducuntur,quu  prafertnn 
contraria  conltuutio  temperaturx  naturalis  intempene 
corrigar.  Id  qui  norit,is  vi&9  ratione  coftitutioni  aduer 
fam  inftituens,corpo,  a  in  bona  valetudine  conferuabit. 
Exeodem  dec.me  minuenda,      Cap.  xi. 

OVum  nimia  carne  au&um  corpus  fuerit,liquandu 
erit,&  comprimendum.  Porro  autem  calidius  fic- 
ciufque  temperamentum  corpus  gracile  reddere  often- 
fum  nobis  eft:  ergo  tale  temperamentum  obefls  homi- 
nibus  eft  inducendum  ,  fl  eos  ad  mediocritatem  velis 
perducere.  Nofti  autem  veloces  exercitationes ,  vidhim 
attcnuantem  ,  &  flmilia  medicamcnta ,  &  animi  curas, 
totam  tempcraturam  flcciorem  ,  &ob  id  etiam  corpus 
tenuius  rcddere.  Quis  autem  vi&us  attenuet ,  perfpi- 
cuum  eft.  Medieamenta  verb  vehementiora  funt  hxc, 
rutx  femen,prxfertim  fylueftris,cu  m  ipfis  etiam  corym 
bis,ariftolochia  rotunda,tenuis  centaurea,gentiana,  & 


lofum,  nigru  &  album  :  atque  in  pueritia  rufos  magis 
qua  nigros  capillos:in  florete  verb  xtate  cotra  habebit. 
Corporum  intemperatorum  notar,    Cap.  xliiii. 

COrpora  qux  iufto  calidiora  funt,dentes  citius  emit- 
tunt,  &  fimiliter  augentur.  Tangentibus  calidiora, 
&  minus  pinguia  videnrur.  Eorum  color  rubidus,capil 
li  nigri,  modice  hifpidi ,  venxque  lata'.  Siquis  verb  & 
pingtiis  &  craffus  fit,venafque  latas  habeat,  is  non  natu 
ra ,  fcd  confuetudinc  pinguis  euafit.  Frigidioris  autem 
temperaturx  notx  funt  vt  corpus  frigidum  tadtui  appa 
reat,glabru  fit,&  pingue,color  vna  cum  capillis  rufus. 
Si  fngiditas  multa  fit  ,  liuidus  quodamodo  &  plubeus 
coloreft,&  venx  anguftx.Cui  autc  venx  nnguftx  funt, 
ipfcq;eftgracilis,is  noneccffarib  talis  eft,fed  ex  cofuetu 
dine  ad  eum  ftatueft  redacrus.  Arida  teperatura  durior 
graciliorque  eftquamqua:  teperata  eft  atque  hifpida. 
Acdunties  q  jide  a  ficca  tcperie  feparari  omnino  non 
poteft:  gracilitas  verb  non  folum  naturales  teperaturas, 
fed  etiam  loga  acquifiras  cofuetudine  fequitur.  Siccita- 


polium  :  quxquead  ciendam  vrinam  multum  valent,  p  tis  fignu  eft  fi  corpus  difficiliter  moueatur,fqualidum 


quale  eft  petrofelinum.hxc  enim  &  fingula  per  fe,&  o 
mniainter  fe  mixta^attcnuare  &  vacuare  humores  pof- 
funt.Sed  &  fal  cx  viperis  crematis  valde  extenuat ,  &  i- 
pfa  itidemtheriace.Difcutitetiam  &  extenuat  inuncHo 
olei,in  quo  radix  cuc,umeris  agreftis,&  althxa  ,  &  gen- 
tiana,&  panacis  radix,&  ariftolochia  fit  inco&a.Poliu 
quoque  &  ccntaureaidem  faciunt.  Cibus  non  ftatim  a 
balneo  dandus  eft,fed  fomnus  eft  pnus  imperadus.Prx- 
ftaret  autemaquam  balnei  vim  habere  difcuticndi ,  fi 
naturalem  habere  poffent ,  vt  Mi  tylenx  eft :  fin  minus, 
flos  falis  marinx  admifceitur.  Vino  vtendum  albo  & 
tenui.  Iam  verb  ficca  friftio  ex  linteis  crafsioribus  ad 
attenuandum  multum  valet.  Cibus  prxtea  non  eft  pro 
rationeexercitationum  offerendus.  Apricatio  quoque 
obefis  prodeft.  Potus  non  eft  eis  ante  cibum  permitten- 
d^prxftatquc  femel  in  die  cibu  capere.  In  balneo  quo- 
que  corpus  ex  multo  nitro  fricare,ipfum  attenuat:  pau- 
cum  verb  irritamentum  eft  vr  probe  corpus  nutriatur. 
Attenuat  etiamhoc  quod  habet  piperis  &  petrofelini 
duplum,afari  &  atnfi  fimplunr.id  quod  ciere  vrinam,& 
fubducere  aluum  poteft. 

Qupmodo  graciles  reficiendi  fint,       Cap.x  l  i  . 

QVum  atrenuatos  renutrire  volumus  ,  vinum  craf- 
fum  eduliaque  multi  fucci  dabimus :  exercitatio- 
nes  tardas,  &  fridhonem  moderatam,  &  (vt  fummatim 
dicam)omniafupradi&iscotraria  iniungemus.  Iifdem 
quoque  accomodatum  eft,tribus  quatuorve  diebus  pi- 
ce  oblini.  Siquis  ieiunus  lauetur ,  ante  balneum  fricare 
corpus  linteis  debet  ,donec  ruborem  acquirar:  poftve- 
rb  fri&ione  non  admodum  dura  vtendum  erit,ne  con- 
ftringetes,  denfam  duramque  cutim  efliciamus.  Deco- 
loribus  verb,quique  non  nutriuntur ,  opus  eft  nequc  ad 
iram  impelli,neque  animi  commotionibus  affici. 
Quomodoattenuatx  particulx  curandx 
fint,         Cap.  xlii. 

EX  gracilitatibus  qux  particulis  eueniunt ,  quam- 
plurimx  ex  diuturna  ipfarum  quiete,aut  ex  deliga- 
tionis  fra&urx  modo  oriutur-ergo  vis  extenuatx  partis 
firmada  eft,fanguifquc  ad  eam  copiofe  attrahedus  tum 
modcratis  frixionibus,  tii  motibus  accomodatis,&  mo 
derata  calentis  aqux  perfufione.  Hxc  autemeoufque 
facicda  funt  tiuoufque  pars  rubra  fa&a  extollatur  :  cef- 
fandumverbcft  priufquam  collabatur.  medicamento 
ctiam  picatorum  (vt  diftum  eft)  vti  oportet.Quum  ve- 


que  acficcum  abexficcatibus  fiat.Humida  verb  tempe- 
ries  in  cxteris  quidem  eft  fimilis  temperacx:  fed  tamert 
eft  mollior,  &  maiore  carniscopiareferta,atque  abeal 
feparari  mollities  non  poteft:  ficutetia  craffitudo,  quae 
non  modb  innatam  temperaturam,  fed  eam  etiam  qux 
exlonga  confuetudine  contra&a  fit,  comitatur.  Pro- 
prium  verb  humiditatis  fignum  eft ,  corpus  ab  hume- 
ttantibus  ^rauari.  Qux  verb  calida  &  ficca  eft ,  hirfuta 
maxime  eft:capilli  in  capite  celerrimc  nafcutur,iidem 
g  que nigri,&  iuuenili  xtate  copiofi.  Temporis  verb  pro- 
grcffu  caluitium  confequitur.  Venx  amplx  funt,  veluti 
etiam  arterix  tum  magnx  funr,  tum  verbetiam  pulfant 
vehementiffime  :  totum  prxterea  corpus  robuftum,ar- 
ticulatum,mufculofum,  &  expers  pinguedinis  eft.  Cu- 
tis  verb  durior  eft  atque  nigrior.Quum  verb  temperies 
frigida  atque  humidafit,pe£his  erit  omnino  peraguftu, 
totumquecorpus  pilis  Vacans,  cutis  tenera  atque  alba, 
capilli  fubufij&prxfertim  in  iuuentute :  quumque  fe- 
neGus  aduenerit ,  caluitium  non  fequitur.  Huiufmodi 
F  autem  homines  ftatim  timidi ,  pufillanimes  fegncfque 
funt,venafquelatentes  habenr,crafli  funt  &  pingues ,  & 
femoribus  &  mufculis  no  afpedlabilibus  funt:  itemque 
inarticulati  funt  &  blefi.  Sique  frigiditas  &  humiditas 
magis  au&a  fuerit,  color  vna  cum  capillis  rufus  erif.  fi 
Verb  plurimum  augeatur,liuefcit.  Calida  verb  atquehu 
inida  temperies  mollior  eft,  &  plus  carnis  habet  quam 
optima  temperatura:quumverb  plurimum  aucla  fuerit, 
ftatim  morbis  putridis  corripitur-  Qu.um  aurem  paulo 
humidioreft,mult6quecalidior,rum  ea  prxditi&  pau- 
^  lo  molliores  funt ,  &  plus  carnis  habenfquam  tempe- 
rati:hifpidiores  verb  non  paulo,nec  paulo  funt  tan^en- 
tibus  calidiores.  Si  verb  frigiditas  &  ficcitas  xqueau- 
geantur,corpus  fuapte  natura  eritgraciIe,non  mufculo- 
fum,necarticulatum,nec  coloratum,  &  pilis  vacans,ta- 
iiuique  frigidum  appaiebit.Pinpuedo  tamen,Iicetgra- 
ciles  fint,carni  infperfa  erir.  Capilloru  color  pro  portio 
ne  frigiditati  rcfpondcbit.  Quantum  verb  ad  animi 
mores  pertinet,pufillanimes,  timidi,  &  triftes  erunt :  & 
&(vtfummatim  dicam)  in  teperaturis  coiungatis  quali- 
tatis  exuperantis  figna  ,  cxterarum  fignis  femper  prxfta 
bunt.  # 

Dc  capitis  formatione,        Cap.  xlv. 
'f\ Aruum  autem  caput  praux  ccrcbri  conftitutionis 
J[  proprium indicium  eft:  magnii  verb  non  neceffario 


II 


SYNOPSEQS    L I B.  V. 


bona:  eft  indiciu.Sed  fi  ob  innata:  facultaris  robur  ,  qtiae  A 
bonam  multamque  materiam  effecerit,hoc  cueniat,  bo- 
num  fignum  eric.fi  ver6  ob  folius  materia:  copiam ,  non 
item  bonum-Sed  hjtc  diftinguenda  funtex  forma  &ex 
iisqua:  inde  onuntunarque  ex  forma  quidem,  fi  concin- 
na  lit.(hocenim  fempcr  bonum  eftlignum)ex  iis  verb 
quajoriuntur  a  capite,fi  optimefint  affec"ta,fique  neruea 
ipforum  pars  bene  a!atur,robuftaque  fit,fi  deniqueoculi 
acriterafpicianr.Capitaautem  acuminata  mancam  habet 
circa  frontem  aut  occiput,aut  vltra  debitum  au&m  emi 
nentiam.Itaplerunqtie  fic  vt  quemadmodum  magnum  q 
caput,  iic  etiam  ea  qua:  funt  huiufmodi ,  vitiofa  coperia- 
mus:  &  tamen  quandoque  nonnulla  ex  iis ,  quum  virtus 
efformans  valida  fit.bona  inueniuntur. 

Temperaturx  cerebri  figna,    Cap.    x  l  v  i« 

TEmperatum  cerebrum  a&iones  animi  habebit  mo- 
deratas,&  excremeta  itidemoderata,  minimequeab 
omnib9  externis  rebus  offendetur.Qui  hoc  prajditi  iunr, 
capillosin  infantia  fubrufos,in  pueritia  fubflauos,in  per- 
feclastate  flauos , &  medios  inrer  exquilire  crifpos& 
fimplices  habet,  nec  facile  caluefcunt.Si  cerebru  calidius 
temperato  fit,omnia  ea  qua:  circa  caputilint,rubicundio 
ra  &  calidiora  erunr,  venxque  in  oculis  apparebunt ,  iif- 
que  ln  Iucem  editis  capilli  ftatim  in  capite  nafcetur.  Qui 
verb  multo  calidiores  funt,  iis  capilli  nigri ,  &  robufti, 
&  crifpi,in  primifquenon  multumfubflaui:  deinde  verb 
nigri  fiunr,&  quum  artate  procedunt,  caluitio  afficiutur. 
Horum  pauca  funt  excrementa  ,  quum  valetudine  qua; 
vitio  &culpa  omni  vacet.perfruuntur.  Caput iis imple- 
tur,grauaturque  a  cibis  potionibufque  calefacientibiis: 
itemque  odoribus,&  rebus  foris  incidentibus.  Modicus  p 
fomnus  atque  is  non  profundus  huiufmodi  naturis  fatis 
eft.  Frigidioris  porro  quam  par  eft  cerebri  nota?  funt,ma- 
gna  excrementorum  copia  permeatus  pecuhares  mana- 
tium,capilli  re3i ,  rufi,  ac  ftabiles ,  facilequea  frigidis 
caulis  ]a:di,deflil!ationibufque  atque  grauedinibusconti 
nenter  corripi,venafque  oculorum  non  apparere,&ad 
fomnum  fermc  procliuiores  effe  .  Siccions  autem  cere- 
brifigna  funr,fi  nihil  excrementorum  in  meatibus  fluit, 
fi  fenfus  acres  fintjil  vigilantes,  fi  capillos  robuftiores ,  & 
celerrime  exorienres:quumq;  orti  fuerint,potius  crifpos  g 
habeant.  Hi  verb  citb  calui  fiunt .  Humidioris  vero  cere- 
brijCapiili  plani,nulla  caluities,fenfus  obtufi  funt,  excre- 
mentorum  copia  rediidat,  fomnus  multus  &  profundus. 
Qui  calido  ficcoque  cerebro  funt ,  ii  carenr  excrementis, 
fcnfibus  funt  exquiiitis,  &  t  igilantiffimi,&  celeriter  cal- 
uefcunt:  &  tamen  capilli  in  eis  primo  quoquc  ortu  celer- 
rime  nafcuntur,  &  optimc  nutriuntur.nigro  crifpoque  ca 
pillo  funt.xaput  tangenei  calidum  eft  :  rubri  %  erb  fum  ad 
vigentem  a:tatem  vfque.Vbi  verb  humiditas  acceflerit 
caliditati,&  vtraque  mediocrit-tem  paululum  cxcedat,  p 
tum  &  bonus  color  &  calor  adeft,veifa?que  in  oculis  ma- 
gnx-  videntunexcrenienta  plura  funt,  &  mediocriterco- 
£ta,  capilli  redi  fubflauique,  nec  facilecaluitium  patiun- 
tur.  Caputverb  impletur  atque  aggrauatur  calefacienti- 
bus :  quumq;  humor  &  calorplurimum  increuerint,mor- 
bofum  caput  redditur,ac  facile  a  calefacientibus  &  hu- 
me&antibus  lxditur.  Eiufmodi  tamen  diu  vigilare  non 
poflunt,neque  fenfus exquifitos  habent.  Frigida:  verb  fi- 
miilque  ficca:  cerebri  tempeiatura: ,  frigidum  &  coloris 
expers  caput  efficiunr.quique  hac  natura  prxditi  funt,  ve 
nasin  oculis  non  habent.  A  frigidiscaufis  ftatim  offen- 
duntur,ex  quo  fit  vt  ina:quah  valetudine  fruantur:  fenfus 
in  iuuentute  exqirfiti  funt,&  culpa  omnino  vacat:at  pro 
greflu  temporis,ceIeriter  cotabefcunt:atqtie(vt  vno  ver- 
bo  complecl.ir)quantum  ad  totum  caput  pertinet,citofe- 
nefcunt.His  in  lucem  cditis  capilli  vix  prodeunt:  atque  ii 
quidem  non  aluntur,flauiquc  funt.Humida  ver6  &  frigi- 
da  cerebri  natura  facit  foporofoSjfomniculofos  ,&  fenfi- 
bus  obtufos  :itemque  capita  excrementis  redundantia, 
frigori  &  rcpletioni  opportuna,&  deflillationib9  ac  gra- 
uedinibus  obnoxia:hi  tamen  non  caluefiunt. 

Ventriculi  temperatura:  figna,       Cap.    x  l  v  1 1. 

V Entriculi  qui  natura  ficcior  fit,nota:  funt,fi  celeriter 
fitibundi  fiant,paucaque  eis  potio  fufficiat,  largiorc 


II© 

^rauentur,flu£ruationibusinfefletur,  autquod  redundat 
i:';.^crfluitct,cibifqueficcioribus  deleftentur .  Humidior 
natura  ventriculus  cognofcitur,fi  eo  prxdiri.fiti  non  affi- 
ciantur,&  copiofiorem  humorem  fine  moleftia  feranr,  & 
cibis  gaudeant  humidioiibus .  Calidiorem  afteftanrur 
ha:c,vt  eo  praditi  melius  concoquant  quam  appetant,  & 
dura  potius,&  irem  ea  qua:  immutari  difficulterpcflunt: 
cibis  pri-terea  potionibufque  calidionbus  obleftentur, 
neque  a  frigidis,nifi  irnmodicc  eis  vtantur,noxam  vllanl 
pei  cipiant.Ventriculus  autem  natura  frigidior  ad  appe- 
tendum  quidem  valet,  ad  concoquenduro  vero  non  ite  j 
prajfertim  vero  fi  cdulia  qux  difficulter  immutantur, 
quxque  frigida  funt,  aflumpferit.  ftatim  enim  in  ea  coa- 
eefcunt.Itcmque  frjgidis  quidem  gaudet,  fedtamenab 
eorum  vfu  nimio  la:ditur. Intemperies  autem  ventriculi 
cxmorbo  contra&a-,abiis  qua:  einatura  infita:  funt,dif 
ferunt,quod  contraria,non  autem  fimilia  cxpetant.Ven- 
triculus  ergoqui  probe  concoquit,tcmperatus  eft:qui  no 
concoquit,  intemperatus  .  Si  ruclus  nidorofos  &  fumeos 
cd  at,immoderatum  &  igneum  eius  calorem  effc  indica- 
bit:fi  acidos,contrarium  .Si  verb  cibos  conco&u  diffici- 
]esconficiat,immoderatum:fi  vero  illos  non  concoquat, 
pifces  vero  cocoquat,imbecillum  .  Hoc  autem  vtrum  ex 
humore  alinnde  confluente  accidat  necne,confiderandii 
eft  nam  pituitofi  acidum,bihofi  nidorofum  ,&graueo- 
lens,aut  alias  cxtraneas  qualitates  eruclant:communia  ve 
rofymptomata,naufea:  funt.Sed  fi  vitiofi  hnmores  in  ca- 
uo  ipatio  ventriculi  fupernatent,eiiomuntur ,  qui  vero  iri 
corpore  ventriculi  funt,  &  eius  tunicis  continentur ,  fru- 
ftra  naufeis  vomitu  vacantibusturbabnntur. 

Pulmonisfigna,        Cap.    x  l  v  i  i  i. 

NOn  folum  ventriculus  fitim  adfe- 1  atque  aufert,fri- 
gida.que  accalidx  potionis  cupiditatem  inuehir, 
fed  etiam  vifcera  qua:  thorace  continentur:&  tame  quum 
bibunt,non  ftatim  fitis  fedatur,ac  frigida  potio  fitim  eo- 
rum  magis  quam  valde  calida  reftinguit .  Aer  quoque 
frigidus  infpiratus  eos  refrigerar,quum  eos  quibus  vetri- 
culus  firim  affert,nihil  leuet.Qui  vero  contra  funt  affefti,' 
a  frigida  infpiratione  moleftia  manifefta  fenfibus  afficiu 
tur:eftque  hoc  maximu  frigidi  pulmonis  indiciu: atq,  e- 
til  pituita  fcreatu  cu  tufli  reiiciut.Sicci  pulmones  excre- 
mentis& pituita carent,quemadmodum humidi  redun- 
dant  excrementis,  &  obfcuram  atque  raucam  vocemfa- 
ciunt.quumque  vehementius  aut  acutius  loqui  ftudent, 
tunc  intcrcidunt  excrementa. 

Temperatuiscordisnota:,      Cap.    x  L  i  x. 

COrdis  calidiorisfigna  funt  magnitudo  refpirationis, 
pulfus  velox  &  frequens,audacia,&  furibunda  temc- 
ritas,thorax  hirfutus.ac  prifertim  pe£his,&  quaepra-cor- 
diis  funt  propinqua,magnaquc  ex  parte  totum  corpus  ca- 
lidu  eft,nifi  lecur  magnopere  obftct.  Thora  cis  quoq;  am 
plitudocaliditate  cordis  arguit,nifi  etiam  tiiccerebrum 
valde  refiftat.Cor  vero  frigidius,pulfus  mediocribus  mi- 
nores  haber.  quique  tali  funt  corde ,  &  timidi ,  &  pufilli 
animi,&  fegnes  fuaptc  natura  funt,  peclulque  glabrum 
habent.Siccior  cordis  natura  pulfus  duros  facit,iram  no 
fubitam,fed  agreftem,&  qua:  fedari  difficulter  poffit,  ex- 
citat:pleruque  autem  nifiiecur  repugnet,vnjuerfum  cor- 
puseft  calidius  .Humidius  cor  efle  teftantur  pulfus  mol- 
les,&  morcs  ad  iram  quxplacari  facile  queat,procliues,to 
tumq;  corpus,nifi  hepatispartes  cotra  faciant  ,humidi9 . 
Calidum  &  ficcum  eflc  cor  oftendunt  pulfus  duri,  &  ma- 
gni,&  veloces,&  frequentes,  &  refpiratio  itidem  magna, 
&  velox,&  frequens.Quibus  huiufmodi cor  ineft  ,  maxi- 
meomnium  hirfutum  peflushabent  ,atque  prxcordia. 
Ad  adiones  prompti.iracundi ,  temerarii , &  tyi annicis 
moribus  pracditi  funt  :in  iram  vero  qua:  non  facilcfeda- 
tur,pra:cipitesruunt.Si vero vna  cum  calorc  humiditas 
fuperauerit,hi  minus  qium  qui  fupra  comemorati  funt, 
hirfuti  erunt :  porro  ad  a&iones  impigri :  neque  in  eis 
eftagreftisanimus.fed  tamen  ad  iram  magis  pronus:pul- 
fus  vero  magni,molle'fque,&  veloces,&  frequentes .  Qiiu. 
vero  humidius  frigidiufque  cor  eft,  pulfus  molles  funt: 
mores  vero  huiufmodi  vt  pufilli  animi,timidi,&  fegnes 
fint,&  minime  furibundi ,  ficut  ctiam  ad  iram  non  funt 

EEE.iiii. 


fii 

prodiues.Frigidioris  Vero  ficciorifque  cordis.pulfus  du- 
liores,exiguique  funt :  quique  ita  funr,  minime  omnium 
funtiracundi:\bi  vero  irafcuntur ,  iram  diuretinent,eo- 
rumque  minime  omnium  hirfuta  funt  pe&ora. 
Iecoristemperarura:  dignotio,        Cap.    L • 

CAlidioris  hepatis  noue  funtvena:  ampla: ,  flaua:  bilfs 
maior  copia,in  auate  vero  confifteti  etiam  atnifan- 
guis  cahdior  ,  &  ob  hanc  ipfam  caufam  totum  quoque 
corpus,nifi  cor  obftiteric,veter  &  prxcordia  hirfuta.Fri- 
gidius  iecur oftendunt  venx  angufta: ,  pituita  copioGor, 
finguifque  &totus  habitus  corporis  frigidior  ,  nifi  quid 
ei  calons  acorde  impertinur:pra:cordia  nuda  pilis,item 
que,venter.Sicciorisfignafuntfanguis  craflior,  &  minor 
eius  copia,ven*  duriores ,  &  torus  c^rporis  habitus  fic- 
cior:  humidioris  figna  funt  fanguis  copiofior  &  humi- 
dus,vens  molliores,atque  ita  vniuerfum  corpus,  niii  cor 
contra  repugner.  Calidi  vero  ficcique  figna  funt  prxcor- 
dia  maximehirfuta.Janguiscraflior, &fimul  etia  minor 
cius  copia:  amara  bilis  pluama,  in  ftatu  vero  etiam  atrai 
vena:  amplx  dura^ue ,  &  ita  quoque  corpus  vniuerfum 
calidum  &ficcum.  Calor  enim  qui  manata  corde,frigus 
quod  ab  hepare  exiftit,  non  fecusquam  frigus  calorem 
poreft  vincere:at  ficcitas  ab  humidiore  corde  ad  contra- 
rium  traduci  non  poteft.Perfpicuum  auremeft,  fi  vtriuf- 
que  principii  temperarura:  in  vnum  conueniant  ,totum 
corpus  conuenienter  illis  exquifite  affici .  Humidum  fi- 
mul&  calidum  hepar  habet  prjecordia  minus  hirfura 
quam  quod  calidum  ficcumque  eft.  itemque  multum  fan 
guinis(latas  venas.habirumque  humidum  &  calidum  ob- 
tinct.nificor  cbfiltat.Si  vero  vtriufque  qualicatibus  natu- 
rx  modii  magis  quam  par  eft.excedat,  ftatim  in  eos  mor 
bos  inciditquos  putredo  &  malitia  humorum  procreat: 
actumquide  magisfi  humidiras  plurimu  fir  auc~ta:calor 
verb  perexiguus,&  vitiofi  etia  humores  fiunt.Humidi  & 
frigidi  figna  funt  glabra  p'  *ecordia:fanguis  autem  magis 
pituitofus  vna  cum  venarum  anguftia  reddituntotu  prs- 
terea  eorpus  eodem  modo  eft  affec~rum,nifi  a  corde  ad  co 
trarium  habitum  perducatur-Frigidum  vero  fimul  atque 
ficcum  iecur  parum  fanguinis  gignit ,  venas  anguftiores 
&  corpus  reddit  frigidius,  nifi  cor  hoc  etiam  loco  domi- 
netur. 

Calidioris,ficcioris,arque  humidioris  intempe- 
riei  corporis  corre£Ho,   Cap.    l  i. 

QVumincalidaintemperie  biliofum  excrementum 
redundet,fiperinferiora  delcendat,  perfpicuum  eft 
nihil  efle  molliendum:fi  verb  ad  ventrern  fcraturftiperio 
rem,euacuadum  efle  vomitu,quipoft  exerciratione,  an- 
te  cibum,aqus  potu  cieaiur.Eos  vero  qui  ita  funt  affecti, 
priftat  exerceri,neque  veloci  &  concitata  exercitatione, 
fed  tardiore  ac  molliore .  Qiiibufdam  vero  qui  ad  modu 
calidi  funt,nihil  exercitatione  opus  efifed  fufficit  deam- 
bulatio,&  balneum,atque  ii  etia  balneis  poftcibum  de- 
ledatur  Quib9  vero  ficcitas  adiu&a  eft,  iis  opus  eft  vic~tu 
humedtante  ex  cibis  huiufmodi ,  balneifquc,&  exercita- 
tionum  concitatarum  &  multarum  abftinentia  :  ex  quo 
conficitur  vrxftiuo  tepore &citius, &'a  cibo  rurfus  fint 
lauandi:quod  humidum  eft,&  frigida  potio.his  prodeft. 
Siccis  naruris  maxime  aduerfa  eft  venus :  cauere  autem 
prxcipue  debentlaffitudines,a:ftus,folicitudines,vigiIias. 
Humidx  natura  temperaturx  in  pneritia  morbis  quos 
defluxioncs,&  plenitudines,  quofquc  deinde  humorum 
corruptelx pariunt,funt obnoxia:,  quibus  quidem  fit re- 
bus  vt  eis  pluribus  exercitationibus  &cxquifita  ventricu 
li  concoc~tione  opus  fit .  Quocirca  huiufmodi  naturz  ex 
bina  &  terna  ante  cibum  lotione ,  &  ex  baineorum  natu- 
rahum  vfu  maximum  fru&um  ferent :  ne  vero  defluxio- 
nibus  infeftentur,  profpiciendum  eft:  id  quod  lauacris 
multis  ante  cibum,exercitationibus,vrina:que  &  alui  ex- 
crerioneconficietur.Nihil  etiam  prohibet  apophlegma- 
tifmis  interdom  vri.&  etiam  purgationibus :  itemque  ci- 
bis  boni  fucci,&  vinoquod  vrins  cicndacfit  vtantur. 
Intemperici  frigida:  corrc&io,    Cap.  LII. 

FRigida:  intemperiei  tres  funt  differentiar,  quaru  pcf- 
fima  cftficca  Nam  quod  progrcflh  tcmporis  fenefce 
tibus  contingit,id  ipfum  iis  qui  ea  tcmpcra tura  funt ,  ab 


O  R  I  B  A  $  1 1 


112 


A  initio  ineft:  ergo  humeftandi  calefaciendique  funt.Id 
fiet  exercitationib  us  moderatis,humidis ,  calidifque  ali- 
menris,vini  calidioris  potu,&  fomnis  etiam  pluribus :  in 
quo  danda  nobis  opeta  eft  vt  excrementa  quae  quotidie 
fiunt  in  corpore,vacuentur  omnia  .  Cor.cubitus  omnes 
ficciores  Ixdit.eos  vero  praxipue  qui  prxtcrquam  quod 
ficci  fint.frigidi  etiam  funt:fo!is  vcro  calidis  &  humidis 
eftinnoxius.  Iam  vero  temperatura:  quihumida»  &  fri 
gidae  funt,vitiofie  funt,corripiunturque  a  morbis  iis  qui 
defluxionibus  accepti  referunrur  i  hos  luuar  balnei  abfti- 

B  nentia& multa  excrcitano ,  victufque  tenuior,  iremque 
calida  mediocriter  ituinctio.Qui  vero  natura  fi  igidiores, 
mcdiocriterque  ficci  &  humidi  funt,eorum  calor  excira. 
dus  &  confirmandus  cft.Intotius  autem  vi£rus  ratione 
conftituenda,  victus  qui  inter  humidum&  ficcumtne- 
duis  fit  interie&us  deligatur. 

Curatio  ficca:  intemperiei  ventriculi  qua:  ve- 
lut  exemplum  reliquarum  curandarum 
proponitur,     Cap.     L  1 1  I. 

INtemperies  ficca  eft  vcl  quum  folida  fubftantia  par- 
tium  fimilium  inrer  fe  fit  ficcior,  qux  quidem  eft  ciu  ( 
modi  vtei  adhiberi  medicina  no  poflit,vel  quum  pro- 
pria  humidicas,vnde  partesnutriuntur,  omnino  confum 
pta  eft.Ea  autem  continetur  inomnibus  animalis  parti- 
bus,ceu  ros  quidam  per  eas  fparfa,quam  inferere  particu- 
lisfinealimento  non  poffumus :  quam  ob  rem  difficilli- 
ma  eft  huiufmo  Ji  affedionum  curatio:  alia  vcro  ficcitas 
eft ,  qux  in  exilibus  arteriis  venifque  confiftit.Huiufmo- 
di  ficcitates  curare  oportet  alimento  humec~bnte,  fingu- 
las  parciculas  fimiles  inter  fe  propria  humiditate  imple 
D  do.Balneum  ergo  teperatu  couenit,in  quo  diuti9morari 
xgrdtUm  decet:  a  balnco  vero  lac  afininum  recens  mul- 
£tum,cuique  mellistepidi  modicum  fit  adiedtum,  nulli 
mora  intcrpofita  dandum  eft:  hominemque  ita  ad  fecun- 
dam  vfque  lauationem  quiefcere  permittemus,  tum  mo- 
dice  fricabimus,&  pinguiter,  fi  vtique  lac  quod  datunt 
fuerit  lam  ad  vnguem  confecerit:  id  quod  tum  ex  ru£ti- 
bus,tum  exventriculi  mole  coniicere  licebit.  Moderatu 
vero  temporis  intcruallum  interprimam  &  fecundam 
lauationem  erir,fi  quatuor  aut  quinque  horarum  squino 
E  ftalium  fpatium  intercedat,  fi  modo  lauare  tertio  paras: 
fin  minus,plurimum.  Quinetiam  poft  vnamquanque  la- 
uationem  oleo  hominem  priufqua  fe  veftiat ,  vngemus. 
Si  verolacle  oble£retur,id  etiam  poft  fecundam  lauatio- 
nem  dabis:finahter,ptiflanam  diligenter  co£ram,aut  ali- 
cam  ptiflanxmodo  confeftam  :  deinde  vero  vbirurfus 
quieuerit,ad  rertiam  Iauationem,aut  illico  ad  canam  cft 
ducedus.Efto  autem  ei  paratus  panis  diligenter  cofedus, 
in  furno  coftus,purufque.obfonium  ex  pifcibus  faxatili- 
bus.autexalbo  iure  afellus:&(\ t  paucis  alimenti  fumma 
F  compIei3ar)fit  coQu  facile,  &  nutrics,minimequeg!uti- 
nofum,&  excremeoro  vacans.Potus  efto  vinu  aquofum, 
albiimque  purum,&  quod  minimam  fuftineat  aqus  mi- 
ftionem,quodquc  leuiter  adftringat:haecque  eft  maximjc 
ficcitatis  cui  atio.Modics  vero  ficcitates  non  tam  exqui- 
fitum  vi&um  poftulanr.fed  pleniore  cibo  vti  poffunt.Pa 
namus  ergo  nuncficcitatem  fuperiori  parem,fed  fit  ei  c5- 
iun&a  frigidiras:fanc  iis  qux  didafunt,  calefacicntium 
materiam  mifcebimus,&  cxteris  addem9:  ergoladi  mel 
copiofius  adderur,&  vinum  minus  aquofum  quam  prius 
dabimus  Quinetiam  ipfa  qtioque  efculenta  calidiora.id- 
quc  non  foliim  naturahbus  ipforum  tempcraturis ,  fcd  e- 
tiam  recens  acquifitis  qualiratibus  exhibeda  erunr.  Nar- 
dinoetiam  vngpento,  aut  maftichino  aflidue  vngemus, 
Si  vero  cum  ficcitate  multa  fit  coniuncla  frigiditas ,  pri- 
mum  ipfam  grauiffima,  &  ad  corrigendum  difficillima 
cxiftimabis:iifdcm  veio  vtendum  eft,  itemque  mellc  per 
fc  defpumato:vinum  eligendum  eft  antiquius.Optimum 
autem  his  omnibus  medicamentum  eft  quo  picatores 
contincnter  vtuntur,eoque  venter  illinendus  eft,  &  cali^ 
H  dum  etiamnum  auferendum.His  ctiam  prodeft  boni  ha 
bitus  puellus  vna  dormiens.fic  vt  abdomen  femper  con- 
tingat.-deinceps  vero  ficcitati  iunfta  caliditas  efto  medio 
cris.In  eiufmodi  intcmpcrie  primamvi&us  inftitutionc 
feruabimus,vtmelprorfus  nonguftetur,  viniimque  mi- 


85>-  SYNOPSE 

nime  vetuftnm  exhibeatur:cibos  vero  tepetes  &  lacteos 
offeremus.ventriculumquc  omphacino  &  melino  vnge- 
mus.Hosaiitem  vchementius  refrigerare  periculofum 
eft,  qtium  huiufmodi  conftitutio  quodammodo  febris 
naturam,quum  calor  abundarir,  imitatur.  Rurfus  itaque 
proponamus  intemperiem  calidam  cxuperare ,  huicque 
humiditatem  effe  coniunctam:hancintemperiem  mino 
remetuaquxfrigidx  potione  curabimus :  huic  accom- 
modatuseftciborum  adftringentium  vfus  quitamen  ci- 
tracalotem  aufteri  fint-.humidx  verointemperiei  lifo- 
la  confiftat,  cibi  exficcantes ,  ita  vt  no  calefaciant  nec  re- 
frigerent,icemque  cofuerx  potionts  parcitas  valdeauxi- 
liantunintempetiei  vero  quxcufrigiditate  eft  coniun- 
cta,optima  remedia  funtacria  omnia,quibus  admifcean- 
tur  adftringentia,fed  qux  non  manifefte  refrigerent  :o- 
ptima  etiam  his  cft  exigua  potio,eaque  vini  egregie  ole- 
facientis.Atque  hx  quidem  funt  earum  intempenerum 
qux  in  qualitatibus  confiftunt  curationes.Quoniam  vero 
perfxpeinipfofinu  ventriculi  contentus  humor ,  aut  m 
ipfas  ventriculi  tunicas  impac"tus,intemperies  creat,ope- 
ra.pretium  erit  de  his  etiam  loqui.  Ergo  prior  affectio,  fi 
femel  conftiterit,  vomitu  expurgata  facile  quiefcit  ifin 


fS    LIB.    V.  90 

rurfus  ex  alia  parte quada,vel  aliis  parxiculis  humor  coflu. 
xerit,  exquifica  dignotione  opus  eft ,  curatio  vero  ftatim 
fubfequetur.Vniuerfam  enim  curationem  parti  affccra? 
debemus  accommodare,cura  adhibita  ne  pai  ticula*  qucc 
recipiunt  ea  qua?  confluunt,facile  admittant-  Fiet  aiuem 
hoc adftiingentibus  &  iisqux  totum  corpus  ad  bonam 
habitudinem  perducunt.Vitiofus  autem  fuccus  qui  in  ve 
triculi  tuniciseft  receptus ,  curatur  modicc  purgantibus 
medicamentisjVt  eft  aloe,  &  picia  medicamentum  quod 
ex  ea  componitur.Sed  quibus  lenra  pituita  ventriculo  in- 
fixa  eft,iis  prius  exhibenda  funt  quarcunque  ipfam  diffe- 
cent,deinde  purgandum:fi  ad  vornedum  fint  idonei,  vo- 
mitus  ex  radiculis  cieatur.Si  vero  necletus  nec  craflus  hu 
mor  lit,vtiq;  fatis  eritexptiffanx  cremore  vomere,ice'm- 
q:ie  ex  mulfa.bibedus  vero  etiaabfimhii  fucc9  ex  mulfa. 
Reliquarum  veropartium  intemperies  fimiliteriis  quas 
propofuimus,  humores  ad  meatus  idoneos  deducendo, 
fanabuntur.Si  vero  particula  neque  cauitate  neque  fen- 
fibilem  meatum  habeat,  euaporationibus  &  fudoribus 
redundantes  humores  vel  ichores  qui  in  ipfa  funt,veluti  fi 
fpirittis  flatulentus  effet  id  quod  continetur,euacuarc  nos 
oportet. 


SEXTI    LIBRI  ARGVMENTVM. 

In  fexto  traduntur  figna  &  curationes  febrium,fymptomatumque,&  inibi  etiam  dc  animi  defe£tione,fyncopa, 
dolore,fame,appetitu  proftrato,nimia  fame,nau(ea,vommi,cantna  appetentia,vigiliis,grauifapore;colliquatione&fi- 
ti,verba  fiunt. 

LlBRI    SEXT!  CAPITA. 


Signa  critica  in  principio  apparentia  mala  effe,  Cap.  v 
Quando  optimam  crifin  faitam  cognofcamus ,  Cap.  11. 

Quomodo  futuracrifis  prxnofcenda  fir,  Cap.m. 

De  fignis  qux  ab  vrina  fumuntur,  Cap.uti. 

Defputis,  Cap.v. 

Defebribusephemeris,  Cap.vi. 

Dc  putridarum  febrium  notis,  Cap.vn. 

Curatio  febrium  putridarum,  Cap. v  iu. 

Signa  certianar,  Cap.ix» 

Tertiar^  curatio,  Cap.x. 

Tercianxnothxcuratio,  Cap.xi. 

Quartanarumcognitio,  Cap.xu. 

Qaartanxcuratio,  Cap.  xm. 

Quotidunxfebris  figna,  Cap.  xmi. 

Quotidian.r  curatio,  Cap.xv. 

Febrium  continuarum indicia,  Cap.  xvi. 

Continuarnm  febrium  curatio,  Cap.xvu. 

Ardentium  febrium  figna,  Cap.xvm. 

Ardentium  curatio,  Cap.xix. 
Febri  5  qua-  ex  affedhone  eryfipelas  referente  origine  tra- 

huntcuratio,  Cap.  xx. 

He&icarum  febrium  cognitio,  Cap.xxi. 

Heclicarum  febriam  curatio,  Cap.xxu. 

De  femirertianis,  Cap.xxm. 

De  morbispublicis,  Cap.  xxmi. 

Dcpeftilentia.exRufo,  Cap.xxv. 


De  iis  qui  ob  crudorum  humorum  copjam  in  fyncopen 

cadunt,  Cap.xxvi. 

De  iis  qui  ob  tenues  humores  animi  defectiotie  tentan- 

tur,  Cap.xxvir. 

De  aliis  caufts  ex  quibtis  fyncopx  oriuntur, 
Cap.xxvm. 

De  dolore,  Cap.xxix. 

De  colliquatione,  Cap.xxx. 

De  vigiliis  in  febribus,  Cap.xxxi. 

Deiifdem,  Cap.xxxu. 

Degrauifapore,  Cap.xxxm. 

De  canina  appetentia,  Cap.  xxxmi. 

Decibifaftidio,  Cap.xxxv. 

De  fameingenti,  Cap.xxxvr. 

Defiti  immodica,  Cap.xxxvn. 

Defiti  Philumeni,  Cap.xxxvm. 

Difcoridx  catapotium  ad  fitim,  Cap.  xxxix. 

Denaufea,  Cap.xt. 

Ex  Philumenovomitionis  biliscuratio,  Cap.  xli. 

Defingultu.exGaleno,  CapxLn. 

Lingux  afperx  curatio,  Cap.xi.iu. 
Curatioextilcerationisquae  os  facrura  excrcer, 
Cap.  xlii  11. 

De  animi  defeftione  ex  manitionibus,  Cap .  xl v. 

Si  anima  deficiat  ob  plenitudinem,  Cap.xLVi. 

Curatioad  fanguinis  deftillationem,  Cap.xLvir. 


9* 


O  R  I  B  A  S  I  I    SYNOPSE2S    A  D    E  V  S  T  A- 
thimn  fil.utn  hber  fcxtus. 


9* 


Signa  critica  qua:  apparent  in  principio  praua 
effc,       Cap.  i, 

^^^^^C  I  G  N  Aconco&ionis  nunquam  nialc  ap- 
~ :>.  parent.-critica  verb  figna  quandoque  ma- 
'  le  apparent.nam  nequein  principio ,  ne- 
.  quein  incremento,  nequein  ftatu  ea  de- 
};  1  bent  apparere. 

Quomodo  optimam  crifin  factam  co- 
gnofcamus,  Cap.n. 

SI  aegrotus  febri  fit  per  crifin  leuatus ,  alnfque  acciden- 
tibushberatus,coloratiorquepro  ratione  euacuatio- 
nis  euafe.  it  pulfufq;  vires  acquifiuerit,  ipfeq;  ad  furged  u, 
fequeengeudum  iit  robuftior.ea  optima  crifis  eft:  fiquid 
horu  defu,  rancum  ab  optima  aberit  quanta  fuetit  vis  e- 
ius  quod  deeft. 

Quomodo  futuracrifis  pratnofcenda  fit, 
Cap.  iii. 

SI  acceffiones  intendantur  &  anttcipent,  fiantque  mul- 
to  vehemenriores:&  tertio  quoque  die  inuadac,  mor- 
bum  breui  iudicatum  iri  declarant :  fin  autem  lente  mo- 
neantur,eademq;  hora  inuada.t,&  quotidie  affligat,lon- 
giore  poft  tempore  crifin  fore  fignificant .  Iis  etiam  qui 
cum  vehementibus  rigoribus  febri  iactjntur,  morbus 
foini  non  poteft  priufquam  rigores  leniantur ,  arque  etii 
nifirigorfe  remittat ,  morbus  ad  ftatum  peruenire  non 
poterit,  atque  ita  multo  minus  ipfius  fperanda  cft  decli- 
natio. 

De  fignis  quar  ab  vrina  fumuntur, 
Cap.     i  i  i  i. 

VRina  optimaeftquxlanorum  vrinr fimillima  eft: 
huiufmodi  eft  qua:  fubrufa  &  fubflaua  cernitui  :hxc 
enim  ftatim  craflitiem  moderatam  habet.  Etenim  quum 
tres  fint  turbidarum  vrinarum  differentix,  vt  vel  excre- 
tx  tales  paulo  pbft  fubfidant,vel  confimiles  maneant  per- 
perub,vel  purx  excernatur,deinde  fiantturbida?:qua:  ter- 
tio  loco  di&xfunt,  malo:  funt:benignx  veto  funt  prima:: 
in  medio  vtrarumque  fecundx  ftatuuntur.Summe  cruda 
eftea  qua:  ad  vnguem  aquofa  eft ,  vtpotc  qua:  fymptoma 
fit  defperatx  vcnofi  generis  conco&ionis.Quum  vero  v- 
rina  celeriter  defccnderit,morbus  cui  diabeta:  nome  eft, 
oritur.Sed  hxc  vrinarum  crudarum  eft  deterrima:  dein- 
deverbeaqua-alba&tenuis  eft,  aqua:  inftar:his  vicina 
eftalia  vrinaquxin  plcrifquemorbis  colorem  vt  vinu 
abunde  habere  videatur:hacfequiturfubpallida:  quxve 
rb  pallida  eft,  iam  etiam  erit  fubrufa  ,  eaque  iam  conco- 
quiturquantumadcolorem  pertinct :  hancque  craffitie 
tantuma  diluta  recedere  oportet,fi  concoqui  reclc  de- 
beat,quantum  etiam  coloreabeft.  Qubdfi  colorem  qui 
ei  fecundum  naturam  ineft,plane  feruarit,  fubfides  verb, 
album,leue,a:quale,&  coptofum  fiat,  exquifitx  quidem 
concodionis  eririndicium ,  fed  pluscrudi  humorisex- 
purgjrifign»ficabir:fi  verbcraffa  mediocriter  fuerit,  & 
habeat  qua-dam  fubfidentia,ea  non  concocla  erit  omni- 
no.Si  enim  libfidetia  parti  farinx  craffioris,  aut  laminis, 
aut  furfuri  fimilia  fuerinr,pra:terquam  quod  omnem  hu 
iufmodi  vrinam  incococla  eiie,  mortis  etiam  imminere 
periculum  oftendunt.Qux  verb  boni  coloris  vrina  eft,& 
fimul  etiam  habetfubfidentia  lenia,  atque  alba  ,  &  xqua- 
lia,aut  nebulis  quibufdam  fimilia ,  autfufpenfa ,  ea  eft  o- 
mnium  probatiffima:  primxquerribuuntur  ei  in  qua  e- 
iufmodi  fubfidentia  videntur.fecunda:  verb  ei  in  qua  fuf 
penfa  cemuntui  :tertiae  porro  ci  in  qua  nebulx  funt:&  de 
niqueea  quxin  vrinisprobcinnatant,quo  inferius  fubfi- 
denr,eo  funtpraftantiora. 

Defputis,  Cap.  v. 

SPuta  qua:  fubflaua,fubrufa,fubfpumea,&  tenuia  funt, 
folius  ct  uditatis  funt  notx  :  malum  verb  nullum  infi- 
gnius  dcnotant.Qua:ver6fincereflaua,rufaquefunt  ,ac 
fpumea,funtque  viridia,glutinofa,&  rotunda,  mala  funt: 
quibus  etiam  deteriora  funt  mgra .  nam  pr^ter  fanguine 
quicunque  alius  humor  fuperauerit,  affedionem  praaam 


A  oftendita  colore  inflammato  duccntem  origine.CruJta 
igitur,pituitofaq;  fputa,  mediocria  futir/flaiia:  aurem  vtl 
atrx  bilis,difiicilia.C  arterum  quomodoeducitur  primum 
confiderandum  eft.nam  fi  facilc  exq  eentur,  ea  bona  effc 
perfpicuum  eft  fin  fecus,praua.  perfeftam  i.imque  con- 
codlionem  indicat  fptitum  quum  leue,  album ,  &  xquale 
eft,fubfidetque  neque  humidu  neque  fubcraiium.Omni- 
moda;  vero  crudicacis  fignum  eft  fi  nihilomnino  expua 
tur:fi  vero  fpuatur,fed  tenue  ilhui  fic.irabecill  c  coitionis 
eftindicium:quod  fi  pirum  fit,rufum,aut  flauu!ii,n6  bo- 

^  num erit.fi !iuidum,& xrugmofum,vel nigt  um, fummc 
pcrniciofum  erit. 

De  febribus  cphemeris,        Cap.   v  i. 

FEbrium  diariarum  proprium  &  infeparabile  fignum 
eft.vrmarum  in  primo  die  conco&io  ,  &  caloris  fuaui- 
tas.Poft  primam  vero  fcbris  foiutionem  ,  ceniorcm  earu 
cognitionem  habebis.  inhacenim  inotus  arteriarum  ei 
motui  qui  fuit  in  fccunda  valetudine  eft  omnino  limilis, 
quum  nulla  ex  aliis  febribus  ad  naturalem  ftatum  reuer- 
tatur:maximum  quoque  mdicium  eft  qmim  xger  facile 
q  fert.His  febiibus  opportuni  funt  in  quoru  corpore  quod 
tranfpirat,non  hahtuofum,  fed  acre ,  ac  veluti  fumofum 
efbhuiufmodi  funt  quorum  calida  eft  natura,atque  ficca, 
&  ad  fumma  biliofi:  qui  igitur  ex  laflitudine  in  febi  iin 
inciderunt,pinguiter&  molliterfunt  perfricandi ,  &  ad 
balneum  ducendi.Qni  ex  ficcitate ,  minus  fricandi  funt 
illi  quidem,fed  lauadi  fiint  liberalius:  qui  ex  curis.mcero 
roribus,vigihis,atque  irafebricitant,  non  fxpe  lauandi, 
fed  multooleotepido;cui  mimme  adftringens  vis  infir, 
fricandi  paululum,&  ex  confuetudine  lauandi:qui  veio 
j-j  ex  vftione  febricitant,prorinus  ab  mitio  refrigerantibus 
curandi  funt,&crebrius  lauandi-.minimc  ramen  eis  largo 
oleo  &  friclione  eft  opus-  Sint  autcm  rcfrigerantia  rofa- 
ceum,&  omphacinum  fahs  expers:eadem  verb  refriger* 
tiafincipiti  vehementer  oportetinfundcre,  &  quum  fe- 
bris  inchnauei  ir,lauare.Siquis  verb  ex  frigorcfebrim  co 
traxerit,is  ctiam  in  declinationelauadus  erit:  fi  vero  fe- 
b:  i,&  deftill.itione,grauedineque  vexetur,  priufqua  hxc 
concocra  fint,  lauandus  non  eft  :  at  qui  propter  vftionem 
febricitant,ii  vel  quum  hxc  adfint,  Iauari  debebunt.  A 
^  balneo  verbamborum  capitaiifdem  madefacicda  funt: 
arque  eorum  quidem  quibus  vftio  febrim  attulit.refrige 
rantibus:iis  vero  quibus  frigus,  calcfacientibus,qua:  fint 
mediocria  ,  quale  eft  irinu  &  nardinum  vnguetum.Qui- 
bus  vero  mearuum  conftipatio  fcbrem  excitauit,  iis  bal- 
nea  dulcium  aquarum  &  temperatarum  conueniunt:fum 
friclio  rarefaciens,&  exercitationes,&  vicTus  fuccis  dul- 
cibusprocreandisidoneus.  Qui  verbob  inediam  febri 
correpti  funt.eos  vbi  prima  acceffio  remiferit ,  in  balncil 
perduces,&  plurimo  oleo  tcpente  perfundes.tum  mitiffi 
P  mefricabis,  &diutiffimcin  calidafolii  aqua  detinebis: 
fimulatque  exierint,  ftque  recollegerint ,  in  balneum  in- 
troducendi  funr.deinde  aquacalida  porui  danda.mox 
ptifanx  cremorofferendus,  quandoque  etiam  la£tuca,& 
pifces  qui  molli  ca  rne  funr,ex  albo  iure.Omnium  autem 
communis  vicTus  fpecics  efto  qua:  boni  fucci  fit ,  &  qu« 
facile  concoquatur,&  qux  nufquam  mcatibus  inhxrear. 
Vinum  dandum  quod  tum  afpedlu,rum  vinbus  fitaquo- 
fum.In  primo  autem  acceffionis  infultu  nonnulla  horum 
quandoquemutandafunt  in  iisinquibus  corporis  intc- 
q  periesad  calidum  ficcumq;  conuerfa,  febresgignir.  Qui 
verbex  bubonibus  febricitant ,  ii  ne  medicum  quidem 
interrogant  quid  fa£o  opus  fit.fed  vlceri  a  quo  excitarus 
eft  bubo,profpicientes,vbi  acceffio  declinauerit,  lauetur: 
iis  vinum  circuncidendum  eft  donec  bubo  fueritfolu- 
tusjfuntque  tenuiore  viftunutricndi. 

Ex  Galeno,de  putridarum  febrium  notis, 
Cap.    v  i  i. 

PVtridarum  febi  ium  nota:  funt  hx,  vt  nulla  caufa  eui. 
dens  prarcefferir, vt  ucque  a  rigorefebris  inceperit,ne 
que  ab  xftu,neque  frigore  rehemeti  prxcedeti :  id  quoi 


y  SYNOPSESS    LIB.    VI.  94 

nonfecuseft  putiidat  um  febrium  proprium  quam  etia  A  tt:r,  eos  etiamfi  bis  Iaucrisvnon  errabis-.fi  verbfigna  con- 

c  ctionis  morbi  fefe  oftendanr,etiamfi  fx-pius  laueris,ni 
hil  delinques.  A  vino  autem  priufquam  morbus  conco- 
qu.uur,omnino  abftinendum  :vbi  vcrb  concoqui  corpe- 
rit,tenue,di!utum,&  modicum  ab  initio  dandum  .  Cibi 
quicunque  humeclant  &  refrigerat ,  accommodati  futrt. 
Porro  a  melle,finapi,falfamenris  atque  acribus  omhibus- 
&  a  vinis  natura  calidis  abftmere  a:grum  oporter. 
Tcrtiana:  notha:  curatio,       Cap.  xr. 


pulluumdeprellio.-fic  enim  nomtnant,  qum  incipiente 
Accetlione  pulfusadmodu  cxigui  &  maquales  funt,quod 
euidem  cft  huiufmodi  febrium  proprium  vel  maxime. 
iJorro  caloris  qualitas  maxima  cft  putridarum  febtium 
nota:ita  enim  fuligiuofa  eft,vc  vel  taclum  erodat.  Maxi- 
me  verb  proprium  harum  febrium  eft  vrinz  crudiras ,  & 
obfcura  concoSio.magnum  verd  &  norabileconcocho- 
nis  indicium  in  vrinis  nunquamin  hifce  febribus  ap- 
parct. 


VIII. 


Ctirario  febrium  putridarum,  Cap. 

ERgo  fi  vires  eius  qui  ex  putredine  febricitat ,  valen- 
tes  finr,  mittcndusftatim  fanguis  eft  ,  ficruditas  ven- 
tris  non  fit;fin  vircs  fint  infirma;,  xtafve  prohibeat  ,  non 
crit  incidenda  vena  :  corpore  euacuaro,putrida  per  vri- 
nas,aluum,&  fudores  expurganda  funt :  fib  autcm  fpontc 
fiu  nonunquam  ad  vcntriculum  impetu  ferantur ,  etiam 
per  vomitum,  alioqui  non  funt  prxternaturam  irritan- 
da.  Maten.x' aucem  deligi  debent  huiufmodi  qua:  non 
valde  calefaciendo  &  ficcando  prxdictas  euacuationes 
perficiant.cuiufmodi fuflt  ptifana:  cremor  ,  aqua  mulfa, 


IN  nothis  hifce  febribus  in  initio  lauare  non  expedit, 
fed  quum  iam  cccfionis  figna  fe  nobis  offerannneque 
cibuscftquondieeftdanduSjfedaltcrnis  diebus  fatis  eft. 
Quies  &  fotus  prxcordiorum,&  forbitiones  conco&u  fa- 
ciles,&  clyfteres  no  admodQ  mollesiuuit:fi  verofangui- 
nis  miflione  opus  fit,nc  haxquidem  erit  omittcnda .  Sit 
autem  tota  victus  ratio,non  qua;  refrigcret  humecletque, 
fed  etiam  modus  aliquis  qui  magis  calefaciat  atque  inci- 
dat  adh-beatur.Maxime  verb  conueniet  ptifana*  cremor 
inieclo  pipere,  vel  hyflopum ,  vel  origanum ,  vel  fpicam 
nardi  mulia  aqua  infundens ,  &  decoquens  potui  dabis: 
itemque  alia  omnia  quibus  vrina  cieri  poteft,  prarter  ea 


oxymel,apomel,&apii  radix:fi  aluus  non  deiicit,clyftere   C  qua:  vehementer  calefaciunt  &  exiccant.  Maxime  verb 


poft  feptimum  diem  abfinthii  coma  danda  eft.lam  oxy- 
mel  quoque  epotum  multos  iuuir,  &  nonnulla  eciam  ex 
iis  qua;  aluum  lenirer  fubducunt.  Vomitus  autem  i  cibo 
iisin  quibushxc  febris  inuererauerir,vtiliffimus  cft. 
Qu.;rtanarumcognitio,        Cap.    x  i  i. 

QVartanafebriscummagna  refrigeraticne  inuadit, 
vtquxex  frigidohumore  atrx  bilis  originem  du- 
cat.Calorem  verb  atque  feruorem,ficut  tertiana,  non  ha- 
ber.  imb  verb  neque  bihs  vomitus  ea  comiratur.  Si  pra?- 
*^  terea  vrinz  alba?  tcnuefque  fint,quartana  febris  erit.  Exi- 
mium  verb  quartana:  indicium  fueritpulfus  tardusatqut 
rarus. 

Quartana:curatio,        Cap.    x  i  i  i. 

QVi  febrem  quartanam  habentdcuiter  tradadi  funt, 
eifque  neque  medicamentum  vllum  vehemens  da- 
dum,neque  tentanda  vacuatio,  fi  non  vtique  fanguisre- 
dundare  vjdeatur,quo  cafu  fecanda  vena  eft.Viclus  cpti- 
mus  &minimeinflans  inftituendus,&  venter  cmolliri 
confuctis  rebus  debet.Si  nihil  ha:c  proficiant,  mollibus 
^  clyfteribus  in  principio,  deinde  vero  acrioribus  agetur» 
Suilla  caro  ipfis  eft  circuncidcnda ,  itemque  omnescibi 
glutinofi,quique  tardepermeant:&  denique  omnes  qui- 
cunquerefrigerant  atque  humecTant .  Vinum  conuenit 
quod  renue,albumque,&  modicc  calidum  eft-Salfis  &  fi- 
napivti  expedit,tum  aliquot  diebus  interpofitis mcdica 
mcttl  ex  tribus  piperibus,aut  quod  diofpoliricu  dicitur, 
fumere.Piper  quoque  folum  ex  aqua  quoridie  redte  capi- 
tur.Si  a:ger  in  morbi  principio  fir,tenuiore  vicru  alendus 
eftrftatim  vero  etiam  diuturna  quies  imperanda,  vifceri- 
bufque  profpiciendum  eft  per  ea  qua:  molliunt  atque 
relaxanr.Poft  verb  'v  tendum  ei it  medicamentis  qua-  vri- 
nam  cient:fiqucfigna  co&ionisappareant,  tum  ir.clacho 
hci  humores  purgandi  funt,iique  non  femel  tantum ,  fed 
etiam  perfape.Poft  validam  verb  purgationem,mcdica- 
mentum  quod  ex  viperis  conftat  dandum  erit,&  item  a- 
lia  qua?cunque  ad  huiufmodi  febres  commendantur, in- 
terqua:  eft  etiam  nobis  familiare  quod  ex  cyrenaicofuc- 
co  conficitur. 

Quotidianxfebris  Ggna,  Cap.  xmi. 
^  /^\ Votidianavcrb  febrisnon  ftatim  primodie  cum 
V^rigorc  inuadit,fedtcporis  progreflu  perfrigcratio 
potius  quam  rigor  exoritur .  itgrc  verb  incalefcit ,  &  in- 
crcmentum  diuturnum  habet:  a:grotantes  tamen  no  ex- 
urit,neque  multum  &  crebrb  trahere  fpiritum  ,  neque  ex 
ore  exufflare,neque  frigidam  bibere  compellit.  Pituitofi 
vomitusfiunt:qua:  vero  aluo  excernutur,frigidiora,cru- 
diora,&  dilutiora  in  hifce  febribus  inuenies.Sudores  pri 
mis  diebus  non  emittuntur ,  neque  ad  integritatem  ve- 


cxaqua  mulfa  cum  oleo  cicbitur .  Totum  vero  cotpus 
priuiquain  vacuatum  fir,rarefacere  non  oportet:vbi  fue- 
rit  euacuatum,licebit  rarefacerc  medicamento  quod  te- 
pidum  calorem  habeat,qualc  eft  quod  ex  ehamamelo 
conficitur.Hoc  etiam  tcmpore  vinum  aquofum  potui  da 
tum  omnesexcretiones  mouet,  itemque  balneumaqua: 
dulcis  temperatum.Veriim  quum  febiis  magnitudo  ob- 
ftet,tum  neque  vincneque  lauacro,neque  vncrione  rare 
facicnte  vtendum  erit:fed  aqua  frigida  inhis  febribus 
potui  data  eft  accommodatiflima.nifi  ctiam  aliquid  hu- 
ius  vfum  impediat.Ergo  fi  omnes  vires  robufta:  finr,  fe- 
brifq;  ardentifl^ima ,  &  euidentiflima  figna  concodionis 
apparcant,  frigidam  cum  fiducia  dabis .  A  d  ha:c  verb  fi 
bonxhabirudinishomofit,calidaque&  ficca  fit  confti- 
tutio  ,etiamfi  in  frigidam  natationem  hunc  demiferisj 
nihil  Ixdes-.fin  autem  mediocris  fit  febris,vircfqne  inua- 
lidu:,vna  cum  fignis  concoifrionis  ,&balneum  ,  &  vini 
potio,&  omnes  vnQiones  rarefacientes  iis  pro/unt. 
Signa  tertiana:,        Cap.    i  x. 

TErtianafebrisquumex  motu  flaua:  bilis  exoritur, 
ftatim  ab  initio  rigorcm  non  parUum  inferr.Differt 
autem  a  rigore  quartana-,quo  d  pungere  &  conuulnerare 
cutim  videatur,in  quartanis  autem  acceflionis  ingref- 
fio  vehemcntiorem  perfri&ionem  habeat :  quotidianas 
vab  nonrigorpra.-cedit.fed  corpus  modb  pertrigeratur. 
Jn  tertiana  autem  eft  etiam  cxquifitus  ordo  pulfuum,ca- 
quein  ftatu  fitim  vehementem  affert,atque  hominem 
exurit,&  paulo  pbft  confiftit,  calorque  per  omnes  parteis 
aqualiter  diffunditur.Si  manum  iniicias,  primo  cotadu 
calor  copiofus  &  acer,ac  veluti  cum  vapore  quodam  ela- 
tus,occut rit:fed  paulo  pbft  a  manu  vincitur  .  Quum  verb 
arger  biberit,ftarim  copia  vaporis  calidi  ex  cute  prodir, 
qua:  fudoresfuturos  nunciar,vomirus  flaua:  bilis  apparet, 
aluus  foluitur,biliofa  per  vrinam  cxcernutur:pra:terca  ad 
intcgritatem  febris  peruenir,vbi  rempus  acceflionis  non 
plurium  quam  duodecim  horarum  copleuerit.Ergo  quz 
duodecim  horis  terminatur,exquifitam  tertianam  nomi 
namus:qua:  verb  diuturniorem  accefllonem  habet,  eam 
fimplici  vocabulo  tertianam  appellamus:at  qua:  acceflio 
nem  habet  longiflime  produftam ,  &  exiguum  interual- 
lum  intercedir,ea  tertiana  extenfa  nuncupatur. 
Tertiana:  curatio,       Cap.  x. 

TErtiana  febris  exquifira.vrpote  qua:  a  flaua  bili  pro- 
creetur,humec>anda  &  refrigeranda  eft  :  quodque 
invenrreminfluit,vomitibus:quodad  inferiora  vergir, 
alui  excretionibus  euacuandum,&item  per  vrinasatque 
fudorem  educendum.  Aluusigitur  mollibus  clyfteribus 
cienda  eft,vrina  verb  potionibus  in  quibus  apium  &  ane 

thum  maduerint  prouocanda  :fique  figna  concoctionis  ^  niunt.Colorcftcxpallido&albo  miftus:vnna:tenues& 
appareant.confidenter  abfinthium  dabis.Balnea  profunt      alba:,vel  crafla:,&  turbulents,&  rubra:  funt. 
cxaquacalida  potabili.in quibus  neque  nitrum  ,neque  Quotidiana: curatio,     Cap.  xv 

fal,neq;  finapi  fint  infperfa:  fed  oleo  maximecalido  in-  Votidianam  curantesoxymeliteprimis  diebusv  ri 


fufo  «ger  eft  in  balneu  duccd9.Qui  balneis  valde  oblc^* 


mur}itemquc  tis  qus  mouere  valenter  vrinam  pof- 


t)RIB  ASII 


funt.Tota  verbratio  vicTusadmcidendum  dirigatur.Gir  A  cordiis  admouemus ,  idqtie  diu  adhan  ere  non  finimm, 


caftatum  eft  habenda  ventriculi,&  prxfertim  oris  ipi;us 
ratio:deinde  xgris  iubendum  vt  radicula  &  cibisalTum- 
ptis  vomant,&  hsqux  vacuant  pituitam,vrantur. 
Febnum  continuarum  indicia, 
Cap.  xvi. 

COntinux  febres  fingulis  intermitfentibus  finiti  - 
mx  dicuntui  :ac  tertianx  quidcm  exquifitx ,  ea  qux 
cxquifitaardens  cft:quotidianx,'eaqux  lingulis  diebus 
habet  acceffiones,neque  ad  irategritatem  redit:  fic  etiam 
quartanx,ea  quxquarto  acceditdie  .  Exqnifita  enimaT- 
«lens  quum  aha  omnia  exqutfitx  tertianx  febris  indicsa 
feruet,in  hoc  folum  ab  illa  diffcrtqubd  neque  cum  rigd- 
re  inuadit.neque  ad  integritatem  redit .  Ea  quoque  qux 
fingulis  diebus  accenditur,  omnia  figna  quotidianartim 
habet,nifi  qubd  ad  integritatemnon  peruenit :  qua  in  re 
ab  ipfa  quotidiana,qux  fpecie  confimilis  eft ,  difcrepst. 
IPrxierea  qux  quarto  quoque  die  accedir,neq;  ad  integri 
tatc  ceifat,eiufdegeneriseftcuquaitana.  Eft  ergo  febris 
continua  qux  non  priusad  integritatera  finitur  quam 
omnino  fuerit  foluta .  Quum  autcm  nulla  inclinatio  apr 
pareat.harc  quoque  ex  at  detiueft  genere,  fed  ex  eo  quod 
illa  acuta  eft,diffVrt. 

Continuanim  febriumcuratio, 
Cap.    x  v  i  r. 

COntinuarum  febrium  curatio  eft  mifTio  fanguinis 
vfque  ad  animi  defecTionem  .  Qui  fi  non  fuerit  mif- 
lus,qui  eam  febremhabenr,ad  cxtremum  periculum  de- 
ducuntur.  Siquid  autem  euacuare  per  venx  fectionem 
prohibuerir,ahis  vtendum  eft  remediis  qu.T  aperiat,ma- 


fedaliud  frigidumfubinde  adhibemus .  Cxtertim  huic 
medicamento  quandoquc  omphacinum  aut  rofaccum 
©leutn  admifcemus. 

HecTicarum  febrium  cognitio, 
Cap.  xxi. 

HEcTica  febris  non  foliim  in  humoribus  fpiri  uque, 
fedetiarn  in  fohdis  panibus  confiftit.  H.tc  dolore 
vacat:quique  ea  detinentur,fe  omnino  no  febricitare  cx- 
iftimant.calorem  enim  non  fentiunt,  quum  particulx  o- 
jj  mnes  coporis  fint  in  eis  xqualiter  calefacTx.  HecTicarum 
ltint  duo  genera:  quorum  alretum  ardentibus  febribus 
magna  ex  partefuperuenit,  quod  vfqu^adeo  protrahitur 
vttradTu  temporis  madorem  corporis  cordis,  etiatnfico- 
piofus  adhucfit,  c6funm:alteru  genus  eft,quod  manen- 
teadhuc  humore  cordis ,  corpus  occupas,inde  accendi- 
tur.  Hxcque  eft  vna  febrium  hedTicaru  origo  nobisex- 
pofita.Rcliqtia  eltqwum  ab  initio  prorinus  inuadit ,  pri- 
mam  onginem  diatiisfimilem  fortita,ex  mccrore,ira,& 
laflirudine  nimia  vnacum  exuflione  contracTa;atqite  ha? 
fcbres  haud  difficult.-r  curabimus  .Qux  verb  ex  ipfis  ad 
marcorem  peruenerunt ,  fanefcere  nuHopacTo  poflunr. 
•Facillime  autem  cognofcutur;  nam  eorum  oculos  cauos 
prxret  modtim  videbis,crafiiorem  pituitam  ficcam  ipfis 
inhxtetem.fqualidam  affecTionem  quandam:  vitaiis  flos 
coloris  euanuit:frons  ficca  eft.atque  inrenta,  conniuent- 
que  plerunque,vtdormiturientes:  verum  affecTio  no  fo- 
mnus  eft.fed  quia  vigilare  nonpnflunt.Prxterea  collapfa 
funt  rempora.-nam  qnid  porro  aliud  prx ter  offa  curem- 
que  folam  habent»hos  fi  nudauer«s,&partes  ventris  infpe 


tcrix  copiam  vacucnt,&  febnu  feruorem  leniant.Quum  rj  xeris,profecTb  in  eis  neque  inteftinum,neque  vifcera  vl 


verb  figna  cocTionis  humorum  perfpicias,  neque  in  prin 
cipe  particula  inflammatio  aliqua  aut  tumor,  ordemaris 
anr  fcirrhi  fpeciem  prx  fc  ferens  fuerir ,  neque  particula 
aliqua  adeb  frigida  vt  noxam  ipfacontrahat,atidacTer  a- 
quam  frigidabibendam  propinabis,prxfertim  verbfi  x- 
ger  eiusafluetuspotioni  fit. 

Ardentium  febriumcognitio, 
Cap.    x  v  i  1 1. 

ARdentes  febres  hrc  comitantur,Iingua  arida,  fciffa, 
&  nigra,ventriculi  morfus,deiecTiones  pallidx  ,  fitis 
vehemens,vigilix,&  nonnunquam  delirium. 
Ardentium  curatio,        Cap,     x  i  x. 

IN  febribus  ardctnibus ,  fi  perfecTe  morbus  folui  de- 
bet,horum  alterutrum  faciendum  eft ,  atit  biliofos  hu- 
mores  excerni,aut  extingui.Excernuntur  autem  aut  fudo 
ribus,aur  vomitibus.aut  per  aluum:  extinguntur  verb  fri 
gidx  potione,qua  nos  febres  ardetes  ex  toto  curauimus. 
VidTusautemardenti  laborantibus  conuenit  no  ex  aqua 


latibi  fupereffe  vidcbuntunprzcordia  verofurfum  vehc 
mcnter  conuelluntur,cutifque  ipfa  eft  ad  fummum  refic- 
cata.Pulfus  grjcihs,durus,&  creber:calor  verbprimo  con 
tacTu  languidus,paulopbftacer,&erodens  oftenditur. 
Ita  fit  vt  vfqtie  dii  aliquid  humiditatis  fupereft,hecTica  fo 
la  febrisfitiquum  verb  periclitatur,nequid  prxrerea  hu- 
iufce  humiditatis  reliquum  fit,  tum  exquifitus  marcor  ii 
cffecTus  eft. 

HecTicarum  febrium  curatio,     Cap.    x  x  1 1. 

QVi  febrem  hedicam  habent,ftatim  ab  initio  nutri- 
t  i  propter  huraores  erod^tes  defideranr:  maximum 
vero  remediu  eft  vicTus  humidus.Oportet  igitur  cremo- 
re  ptifanx,&  alicx forbitione  xgrum  nutrire,&  panis  ali- 
quid  addere,  eumque  potione,non  vehementer  fed  mo- 
dei  ate  frigida,dirare ,  quum  neque  inflammatio  aliqua, 
neque  humorum  fubeft  putrefacTio.Si  verb  magnam  fo- 
re  noxam  coniecTura  confequeris,a  frigidx  potione  abfti 
nendumeft  ,vtendtimque  iisremediis  qux  extrinfecus 
impofita  refrigerandi  vim  habenr.Balnea  verb  huiufmo 


fola,neque  ex  fola  mulfa,fed  ex  diluta  mulfa  cocta.na  qui 

hoc  morbo  conflicTantur,fola  porione  funt  alendi.Bal-  p   di  xgrotis  in  quocunquc  tempore  conueniunt. 
neum  verb  ardentem  febrem  habentibus  folum  conue-  Defemitcrtianisquxhemttritxi  dicuntur, 

Cap 


nit  iisqui  tumorem  inflammationis,aut  eryfipclatis  fpe 
ciem  referentem  nullum  habent  ac  tum  maxime  conue- 
nietficocTionisfigna  appareant:iis  verb  qui  propterfal- 
fum  fuccum  ardenre  febre  funt  correpti,minime  accom- 
modatumeftffed&eoscremoreetiam  ptiffanx  nutrire 
conueniet. 

febrium  qux  ex  affecTione  eryfipelas  referen- 
te  originem  trahunt,curatio, 
Cap.      x  x. 

IN  febribus  qux  ex  affedione  qux  eryfipelas  refcrr,  ex- 
oriuntur,a  balneo  eft  omnino  abftinendum.  Aqua  fri- 
gida  per  morbi  ftatum  vehemeti  (  hoc  eft  frigidifllraa.) 
vtendum  eft:in  principio  non  item.Sed  refrigerantia  fo- 
risimponutur.fiquenihil  hxc  iuuerint,etiam  intra  cor- 
pusfumerecogentur:eis  autemhumidx  lacTucx  prxci- 
pue  conueniunt.Extrinfecus  verb  ipfelacTucx  fuccus  eft 
accotnmodatus  itemque  femperuiuum,&  reliqua  refri- 
gerantia.Hoc  autem  vtprxftantiffimo  vtimur  vel  maxi- 


X  X  X  I  t  I. 

QVum  tertiana  cu  rigore ,  quotidiana  verb  citra  rigo 
rem  inuadar,qux  ex  iis  vtrifque  conftar ,  horrorem 
affert  qui  rigore  quidem  eft  minor ,  &  perfridTione  certe 
maior : qux  res  coniuncTis  inter  fe  extremis  efficitur :  ex 
quo  fit  vt  non  immeritb  huic  febri  femitertianx  nomer» 
fit  impofitum.Duplici  autem  modo  gignitur .  vel  cniru 
du.c  acceffiones  in  idem  tempus  concurrunt ,  vel  ftatitn 
ab  initio  ambx  inter  fe  commifcentur.  Quum  igitur  ter 
tiana  fuperat,plus  horroris  accidit,eidemque  in  acceffio- 
ne  nonn ihil  rigoris  adiungitur  :  protinus  verb  hxc  cali- 
dior  eft,atqueardentior,  &aliquem  bilis  vomitum,vel 
excretione,  vel  madore  inducit:  quu  verb  altera  pituito- 
fafuperioreftjtunc  ftigusparres  extremas  exercet,  exi- 
guique  horrores  funt,quin  ne  fiticulofi  quidem  funr.neq; 
xftu  conflicTantur.  At  quum pares  funt  tertiana  intermit- 
tens,  &quotidiana  continua,tum  acceflionis ingreffus 
cum  horrore  accidit  .-quumquefebris  orta  expituita  ex- 


me.Humorem  alicuius  refrigerantis  expreflum  in  pilam      celhr,contracTioties  pulfuum,horrorcfquefiunt:quum  ve 

s  exprimi-      rb  Calidiorprxftat,fubitb  incalefcunt.  Atque  ea  quidem 


cum  portulacainiicimus,  deinde  his  contufis  expri 
mus,vafque  in  aquagelida  ftatuentes ,  quum  vfus  exigir, 
parum  polentx  tenuis  admifcemus,  tum  linteum  condu 
plicatum  hoc  mcdicamenco  intin&um  extrinfccus  prx 


prxlTat,iuDitoincaieicunt.  Atqueea  qt 
eftexquifita  fcmitertiana  quxexpari  miftioneduarum 
febrium,tertianxintermittentis,&  qtiotidiana;  conti- 
nux  exoriturmon  exquifita  yerb  m,aiorcra  biliofiaut  ps* 


5>7  SYNOPS! 

tuitofi  humoris  hab:tcopiam. 

De  morbis  pubhcis,  Cap.  xxmr. 

MOrbos  publicos  comuncfque  nomitlant  qui  niul- 
tis  limul  accidunr :  quorum  vt  origo,ita  etiameft 
caufa  communis.Cibi  igiturcommunes  praui,commu- 
nes  morbos  pariunt :  potio  ltem  aqux  vitiatx,nimix  x- 
rumnx,  confueti  labores  omiffi ,  inedia  ,  repletio  dum. 
fameS  vagatur,aut  cumfummaeft  annonx  vilitas.  Re- 
gtonum  quoque  naturae  commtincs  morbos  inferunt: 
qux,  interdum  paluftres  funt,  nonnunquam  barathrum 
vicinum  habent,  quod  exitiofum  prauiimque  vaporem 
exhalat:  atque  hxc  quidem  accidere  cotinenrer  confue- 
uerunt.Aer  verb  nos  circuftans,  quitum  calidior  quam 
par  eft ,  tum  llccior,tum  frigidiof,tum  humidior  effc- 
df.us,naturas  noftras  cotinub  mutat :  in  alias  naque  cau- 
fas  neque  omnes  fimul  incidimus,neque  in  eis  totos  di- 
es  verfamur  .  At  aernos  ambiens,  &  omnibuseft  foris 
circumfufus ,  cV  per  irifpirationem  attrahitur  :  ergo  ne- 
ceffe  eft.corpora  animitium  pro  aeris  teperaturx  com- 
mutationibus  affici.Hxc  qtii  norit,  no  folum  qui  mor- 
hi  in  quaque  conftitutione  futuri  finr,  prxfagiet,  fed  e- 
tiam  cotrarium  immoderati  circumflui  aeris  tempera- 
turis  vi£fum  inftitucs,  ne  fiant  prohibebit.Corpora  au- 
tem  qux  morbo  alicui  ex  propria  inteperie  vicina  funf, 
eaafimili  circumdantis  nos  aeris  temperat  ira  depre- 
henduntur:  qux  vero  temperaturam  cxlo  contrariam 
fortita  funt,ea  prxterquam  qu6d  ab  aere  non  affic'iitur, 
fiunt  etum  meliora ,  quum  temperatura  conrraria  im- 
moderationem  corrigat.quod  qui  cognofcit,is  fecunda 
valetudinem  tuebifur,  contraria  corporibus  indurens, 
partim  refrigeranttbus  vtens ,  fiita  vfuueniat ,  partim 
calfacientibus,aqux  perfufionibus  refrtgerans,itemquc 
ocio  &  alimerortim  penuria,&  potione  largiore:  calefa- 
ciens  autem  operimento,laboribus,cibo  liberal-iore,  & 
quandoqueparciore.  lam  verb  fiquis  pyra^  incendat, 
isnon  mediocriter  aerem  prius  humidum  ad  calidum 
ficctimquepermutauerir,  quemadmodum  aiunt  Acro- 
nem  A!>rigentinilm  feciffe. 

Depefttlentia,ex  Rufo,  Cap.  xxv« 

INpeftilentia  terribilifTima  funt  omnia,  neque  quic- 
qtiam,  vt  in  fingulismorhis,occultatur:  nam  &  deli- 
ria,&  bilis  vomitiones  fiunt,&  multi  fudores  erumput, 
&  extrema  algent,  alui  profluma  biliofa,  tentiia,  flatus 
plena  vrgent,  vrina*  excernuntur  aquofx,  tenues,  bilio- 
fx,nigrx,  qux  mala  habenr  fubfldenria,  quxquein  e«s 
innatant,  peffima:  fangutnis  enaribus  deftillationes 
fiunr,pe£fiis  xftuat,  lingua  torrida  firiculofaque,  trifti- 
tia  oborirur,  itemque  vigilix,  conuulfionefque  violen- 
tx,&alia  permulta  praua  &  exulcerantia .  Atqueinpe- 
ftilentia  quidem  aliquid  quod  terribilc  non  fit,terrihi- 
le,contraque  quod  alioqui  terribile  eft,no  terribile  fiet. 
Siquis  verofuturam  peftem  profpiciar,  aninuim  atten- 
dens  ad  anni  tempora  qux  mala  funt,  ad  vita:  ftudia  bo- 
nx  valetudini  minus  conferentia,  &  ad  cxterorum  ani- 
maliu  n  interirum:  quum  hxc  diligenter  animo  volue- 
rit,illud  etiam  debebit  perpendere,qualis  fit  prxfens  te- 
porisconftitutio,qualis  deniquetotus  fit  anniis:qiiibus 
ex  rebus  viftus  rationem  optime  fciet  inftituere  :  veluti 
«juum  tempus  ficcum  effe  deberet,fi  quidem  re&e  pro- 
Ccffiffer,  nunc  humidum  fadtum  fit,vi£fus  ratione  exic- 
care  neceffeeft,vt  fuperuacaneushumor  abfumatur.  Ve- 
trisquoquccurahabeda  eft.  Quibusaurem  fuperiorve- 
rerpituitam  continet,  eos  vomitibus  euacuare  :  quibus 
fanguis  redundat ,  venam  fecare  oportet :  iremque  pur- 
gatio  per  vrinas,&  cxterr  omnes  ex  toto  corpore  faftje 
vtiles  funt.  Si  verb  xgrotus  ardorexftuet,  flammique 
ad  peQus  vfque  pertineat,  non  ab  re  fuerit  fuper  pe£tus 
imponere  refrigerantia  ,  &  frigidam  offerre  porionem, 
eimque  no  paulatim,  fi  quidem  magisincederer,fed  af 
fatim,  vt  flammam  reftinguat.  Siverbardor  interiora 
occupat,  extremaquealgenr,&  fumma  cutis  eftfrigida, 
prxcordia  tedutur,veter colliquationes  partim  furfum, 
partim  deorfum  mittit,vigilia:  vrget,deliria  fiut,lingua 
eft  afp  =ra:ii s  calefacietibus  opus  eft,vt  calor  per  totu  cor 
pus  diffudatur:&vtab  interiorib'partib9ad  exteriores 
trahatur,qluacunqIue  fieriratione  poterir,  euitendum 


?sS    LIB.    VIL  9% 

A  De  iisqui  ob  crudorum  humorum  copiam  iii 

fyncopen  cadunt,  Cap.  xxvi. 
tj  Ebricitare  quidam  incipiunt  quum  rhagnam  crudo- 
X"1  rttm  humorum  copiam  ore  ventriculi  Jimul  offenfo 
congeiTerunt.  Hisprxcordia  intumefcunt ,  &  os  ventri- 
culi  in  maiorem  molem  quam  fecundum  naturam  fir, 
attollitur,  tolorque  ad  albidiUs  aquofiufqu.e  mutatur, 
quibufda  etiam  nigrior  cfficittir.  Neminiex  iisfanguis 
mitti  fine  magna  noxa  folet:atqui  vacuatione  indigent: 
f.d  neque  venx  fe&ionem ,  neque  purgationem  ferunt, 

g  vtpote  qui  etiam  fine  hts  in  fyncopen  derepente  cadant: 
ergo  frittione  funt  Curandi.  Pet  initia  verb  morbi  inci- 
piendu  eft,  ac  primum  quidem  acruribus  fuperne  deor- 
fum  linteis  modicc  afpefioribus,deinde  verotota  bra- 
chia  fuperne  deorfum  fricare  conuenit.Vbi  autem  artus 
fatis  calidt  videntur,  &  metus  eft  ne  laffitudinis  fenfus 
aliquis  inuehatur,tum  oleo  relaxante  vtendu  eft,  ab  ad- 
ftnngentibus  vero  abftinendum.  Si  hycms  fit,etiam  di- 
gerentibus,  quale  eft  ficyonium  &  chamxmelinum,vte- 
rnur  :  qutim  vero  artus  diu  multtimquefricucrimus,  o- 
leumerit  deinde  abftergedum:tum  ad  totamfpinam  ac- 
cciendum,  eique  fimili  modo  perfricada,dcinde  rurfus 
ad  crura  redeundum:  ab  iis  nccedendum  iterum  ad  bra- 
chia,tum  ad  fpinam,ita  vtper  totum  dicm  ad  hunc  mo- 
dum  xgertradetur.  Commodiffima  efthis  aqua  mulfa 
in  qua  coftum  hyfTopum  Cr  ••  veriim  neque  cibus  neque 
forbirio  ,  neque  aqua  eis  dada  eft,  neque  permittendum 
vt large  bib  an t,fed  Cotenti  fint  mulf,»  tribus  pri m is  die- 
bus,  ita  deinceps  fricando.  Quodfi  roburmediocre  fit, 
neque  rede  fit  affefta  aluus ,  audad>er  clyftere  vtitor.  Si 

D  vero  impet^excremetorii  maiorqilam  oporteatad  aluu 
ferarur,principio  mulfa  magis  coqueda  eft,  quoniam  ita 
minus  fubducit:  finautem  fitcitarior,netum  quidem 
fift.-tur,  fed  aquxmulfx  loco  ,  ptifanx  cremor  detur:  fi 
verbfluerc  pergat,  forbitione  ex  alica  nutries.  Siverb 
propterimbecilliratem  vires  collapfas cffe  ex  pulfuco- 
gnouerimus,par  eritpane  exvino  diluto  dare,fineque 
venrriculus ,  neque  iecurinflammatione  teneatur.  Q£x 
quidem  fi  inflammatione  vrgeantur,qtium  plenum  cru- 
dorum  humorum  corpus  fit ,  defperatus  xgrotus  eft:  l! 

E  verb  craffos  effehumores  videas,  pro  mulfa  perpetub  o- 
xymel  dabis:fique  xftas  fit,  xgrotufque  frigidx  potioni 
fit  affuetus,  oxymel  frigidS  dabis,hyeme  verb  calidum. 
Bnlneum  eft  his  aduerfiffimum.  Si  verb  quis  te  vocet  adi 
eos  qui  in  fyncopa  iam  inciderunt,  quum  partes  de  qui- 
busmentionem  modb  feci  ,nonfint  inflammatx,  pa- 
nem  exhibere  modicum  exvino  poteris,ftatimque  ad 
friclionem  erit  veniendu,  eaque  vt  didlum  eft  vtendum. 
Atquibus  propter  flauam  bilem  os  ventriculi  Iaedetem 
fyncope  accidit ,  eis  potio  f rigida  offerri  debet :  hxcque 

F  vinum  tenue,antiquum,atque  fuluum  efto. 

Dc  iis  qni  ob  humores  tenues  fyncopa 
tentantur,        Cap.  xxvn. 

QVi  ob  tenues  humores  in  fyncopen  cadunt,  contrl 
atque  ii  de  quibus  fupra  diximus,  curadi  funt.  Hos 
paulatim  continub  nutrimus :  fique  iecur  autventricu- 
lus  inflammptionevexetur,  viribus  iam  languentibus, 
hi  nulla  curatione  poffunt  releuari .  Inhifce  affeclio- 
nibus  cadaueris  facies  ftatim  apparet .  Eos  igituf  nu- 
r.  trire  neceffe  eft  ,  eortimque  cutem  denfare  non  fecus 
quam  in  fuperioribus  erat  rarefacienda.Frigidus  aer  eft 
iis  comparandus, vnguentis  adftringentibusvngendi, 
alimenta  danda  qux  nou  admodum  facilc  defluant? 
ergo  panis,  &  forbitiones  ex  alica  conuenient :  ite'inque 
fugaces  frud>us  aufteri,&  qui  difficiliter  corrumpuntur: 
hique  &  per  fe,  &  verb  etiam  cum  pane:dada  etiam  funt 
oua,&  prxfertim  eorum  vitelli,  &  cerebrum  porcelloru^ 
Vinum  autem  dilutum  ftatim  fub  initio  poft  cibum 
fumptum  eft  eis  neceffarium. 

jj  Dealiis  caufis  ex  quibus  fyncops  oriuntur, 

Cap.   xx  vi  ii. 

ALixporrocaufie  quatuorfunt  exquibus  fyncopx 
fiunt,dolor  vehemens,vigilix,  immodlica  euacua-, 
tio,&  interdu  motio  delirantiu:fi  vis  tu,quintam  addes 
principioru  rntemperiem  » ac  celerrima  quide  pernicie? 

EEE.i, 


99  O  R  I  B  A  S  1 1  zoo 

flibfcquituraffe&ocorde,  deinde  cerebro  >  tum  breui,  A  fodccoGum.Hoc  in  acceffionibus  etiam  vtendum  eft: 


jecore. 

Dedolor  ,  Cap.  xxix. 

DOlor  igitur  qui  ftuporcm  afferc,ex  affc&ione  frigi- 
Ja  ontur:pulf>n$  vero  dolor  magu*  inflammatio- 
nis  eft  proprius:  fi  verb  tanquam  ab  aculeo  infixo  ,  aut 
t aquam  a  terebro  perforari  putes,doloris  fpecies  eft  craf- 
ii  intefttni.Pungens  dolor  m  membranis  verfatur ,  per- 
tundens  vcrb  vehemetifiimis  non  heterocraniis  foliim, 
fed  etiam  cephaleis  accidit.  Eft  hic  dolor,  quum  a  parte 
qux  pnmo  loco  affvdta  cft,ceu  a  radice,ftatim  in  vicinas  ^ 
partcs  pcrfercur.  Diftendcntes  ex  vtrnque  parte  neruorii 
dolorcsfunt,  quiaad  vtraque  extrema  nerui  tcnduntur: 
carcnt  autem  nerui  dolonbus  in  latum  tcndetitibus  ,at 
mea.branafubcute  exporre&a ,  tendentes  ftupefacien- 
tcfque  dolores  inducit.  Qux  verb  inter  carncm  inhxre- 
fcunt,ea*rum  dolores  veluti  dil  <niates  funt:  multx  enim 
funt,&  inxqualiter  infcrtx  qux  carnem  amplec*untur:at 
earum  qux  offibus  adiacent ,  profundi  funt  dolores  ,  & 
ipforumofiiumdolentiumimaginem  referunt.  Quum 
igitur  nulla  doloris  caufa  extrinfecus  orta  videatur ,  an- 
tecedens  vi&us  ratio  perpcndenda  eft:  vtrum  in  maiore 
ocioquis  vixerit  quam  confueffet,  an  flus  cibi  ingeffe- 
rit,idqueex  valenti  materia:  an  verb  excretio  aliquacon 
fueta  retincatur.  Siquid  horum  ,  aut  hxc  omnia  fubeffe 
videantur,doloris  in  caufa  eft  repletio  :  quo  cafu  homi- 
nem  quamcelerrimceuacuabis.  Hac  enim  ratione  tibi 
liccbit  cum  funma  tutela  remediis  in  particulis  dolore 
affe&is  vti,qux  fluxionem  repellunt.  Ergo  fi  copia  fan- 
guinisfitquxdiftendat,prorinus  incidenda  cftmagna 
vena  qux  parti  affe&x  propinquafit:  fi  vitiofi  humorcs  D 
folum  vexent,eft  adhibeda  purgatio:  fi  vtrunque  adfit, 
vtroquc  vacuationis  gcnere  vtedum  ,  ita  vt  primiim  Ve- 
na  fecetur.  His  pera&is,  fi  dolor  perfeueret ,  planum  eft, 
id  quod  dolore  inuehit ,  in  affeCra  particula  impadtum 
effe:coftatque  curationem  ipfam  in  digerentibus  medi- 
camentis  effe  pofitam.  Dolores  quoque  quos  fpiritus 
flatuofus  excitauit,curabimus  :fed  in  iis  magis  extenua- 
tibus  cibis  potionibiifque  vtemur  ,  &  per  fede  inie&io- 
nibus,&  irrorationibus,atq;  fometis  ipfum  corpus  am- 
biens  rarefaciemus.  Si  verb  tumor  aliquisaur  grauis  aut  E 
contundens  dolore  creet,  tumor  ipfe  curadus  eftsfin  bu- 
mor  erodens  aff ligat ,  aduerfiffima  ei  funt  extenuatia  & 
calefacicntia.  Anetbum  verb  oleo  inco&um  dolorem 
lenit,  fomnumquecociliat:  id  quod  viridepotius  quam 
ficcum  facit. 

Decolliquatione,       Cap.  xxX. 

QVum  excernitur  aliquid  perventrem,  quod  non  ab 
efculentis  &  poculetis,fed  ex  corpore  procedir,hu- 
moreinaluum  confluente  quifimilis  eft  ciflauxbili 
qux  continub  euomitur,&  per  fcceffum  deiicitur,ab  ei-  F 
que  differttum  faditate  odoris ,  tum  quod  deie&um 
excrementum  magis  rufum  eft,  &habet  craffitudinem 
ftrigmenti ,  &  quandoque  etiam  olei,tunc  caro  pinguis 
Sc  reces  compa&a  ab  ardeti  febre  refoluitur  &  colliqua- 
tur.  Si  malum  inueterarit ,  etiam  aliquid  ex  folidis  par- 
tibus  liquefcit.In  hac  perniciofifllma  febri  vtilis  eft  po- 
tio  frigidx  ,  qux  a  fonte  frigidiffimo  hauriatur.  Eiuf- 
modi  quoque  effe  debent  cataplafmata  &epithcmata 
refrigerantia ,  qux  fuper  thoracem  &  prarcordia  impo- 
nantur:  cibi  etiam  refrigerantes  dand  i  funt.  C 
Devigiliisinfebribus,exGafeno,    Cap.  xxxi. 

QVum  nimiis  vigiliis  xgri  torquetur,iis  crura  &  bra- 
chia  vinciri  quo  tcpore  fomno  fe  tradere  confueue- 
runt,  &  item  excifari  iubemus :  eofque  palpebras  aperire 
&  conniuere  cogimus  ,  donec  abunde  fatigati  fint :  fum 
dcrepente  vincula  foluimus,luccrnam  auferimus, mul- 
timqucquietem  imperamus. 

Dc  iifdem,ex  Herodoto,     Cap.  xxxit. 

SI  verb  vehcmenrius  vi  gilix  vrgeant,in  acceffionis  re- 
miffione  abluenda  facies  eftnigrorum  papaueni  de-  H 
eocfo:  naribus  autem  admoueatur  papaueris  albt  cortex 
toftus  &  rritus ,  &  mandragorx  radicis  tantundem  Ixui- 
gabis,&  cum  vinoacrofaceo  malagma  con6cies.  Fronti 
quoque  imponendu  eft  ferpyllum  cum  meliloto  in  paf- 


vel  tritapapaucrapanecumtofaceo  vcl  cerato  cxcipi- 
mus,  &  adhibcmus.  Vic"rus  efto  quodammodo  plenior. 
Sorbitionibus  autem  imponatur  feminispapaUerum  al- 
borum  quantum  tria  implcat  cochlearia  :  olcribus  verb 
admifceatur  papaueris  nigri,  fi  folia  fint3quatum  tribus 
digitis  poffis  comprehcnderc:fi  ea  non  adfint,tria,qua- 
tubrve  papauera  ficca  fimul  incoquantur.  Si  ne  ita  qui- 
dem  fomno  corripiantur ,  liquore  papaueru  ,aut  fucco 
mandragorx  illinantur. 

De  graui  fopore  qui  Ka^ofai  dicitur,  ex  He- 
rodoto,        Cap.  xxxm. 

FAcies  pofca  in  qua  ladris  parum  fit  adie&um,  nbfter- 
genda  cft  ,  extremaquc  funt  validis  excipienda  liga- 
menris.  Naribusqux  vira  incidendi  habeat,admouean- 
tur.  In  remiffionibus  curcubituls  dorfo  &fpinxegre- 
gic  affigantur.  Si  morbus  adhuc  mnneat,in  febrium 
rcmiffiombusqux  ftcrnutamenta  excitant ,  adhibean- 
tur.-ciborum  verbmateria  fit  qux  incidcndi  diuiden- 
dique  vim  1'iabeat. 

De  canina appetentia,      Cap.  xxxttu. 

QVi  appetitu,qui  caninus  appellatur,laborar,  ii$  pro 
fummo  remedio  vinum  dandum  eft  ex  eorum  nu- 
mero  qux  abunde  calcfaciunt:ciufmodi  funt  qux  colo- 
re  fulu  i,  rubraque  funt,&  minimc  adftringctia.  Iis  por- 
ro  quum  ad  prandium  accedunt,primum  pinguia,  mox 
alia  omnia  ex  veteri  oleo  prxparata,in  quo  nihil  aufteri 
vel  adftringentis  exfe  infit,offerCnda  funt:  poft  hxcvi- 
num  quod  dixi,licct  illi  non  fitiant,  dari  iubeo  .  quum 
enim  id  diutius  fecerint,ipfemorbus  ita  fedabitur. 
Decibi  faftidio,       Cap.  xxxv. 

SI  vitiofi  humorcs  cibi  faftidium  induxerint,iis  cibos 
&  potiones  dare  cofiuenit  qui  ad  eiufmodi  fuccos 
vel  per  vomitum,vcl  pcr  aluum  excernendos,vel  ad  mc- 
liores  reddendos  fint  accommodati.  Inquibus  verbvi* 
rium  imbecillitas  cibi  faftidium  peperit,  in  iis,  quonia 
omnes  viresex  particularum  intemperie  funt  infirmx, 
fpecies  intemperiei  ipfius  eft  curanda  contrariis. 
De  fame  ingenti^quamCouM^omominanf, 
Cap.  xxxvt. 

QVi  in  itineribus  aut  abis  magna  fame  corripiunturi 
reficiendi  funttum  aliisqux  naribus  admouctur, 
tum  etiarn  carnibus  fuillis  affatis ,  atque  hocdinis  ,  &  ad 
fummam  ,  omnibus  qux  nidorofum  odorem  referunfc 
Extremx  eorum  partes^leligandx  funt,  ipfique  erigedi, 
maxillx  item  pungcndx,&  capilli,  autaures  vellicad*. 
Quum  refe&i  fuerint,panem  ex  diluta  vini  potione,  aut 
aliquidaliud  quod  facile  diftribuarur,cis  dabimus. 
Defiti  immodica,        Cap.  xxxvn. 

Sltim  admodum  longa  ex  ficcitate  aut  caliditate  par- 
ticularum  per  quas  humorex  ore  in  verriculum  im- 
portatur,oriri  exiftimandum  eft.  Siccitatis  autem  reme- 
dium  eft  fomnus.vigilix  verb  caliditatis.NonnuIIi  vcra 
cx  vini  potione  fitibundi  fiunt,  &  excaliditafe  efculeto- 
rum  :  his  remcdio  eft  frigida  pofio.  Sed  qui  fiti  qux  cx- 
tingui  non  poteft,ene£ri  funt,quemadmodum  cibos  vi- 
tiofos  expetunt  pro  portione  humoris  vitiofi  qui  exupe- 
rat,ita  etiam  prauas  potiones  defiderar,  ex  quibus  etiam 
mortui  funt.  Noui  ego  qui  viperas  dipfadas  comedik 
fent:  itdmquc  alios  qui  vino  veteri fe  inebriaffent :  item 
nauigantes  quicunque  ob  aqux  potabtlis  inopiam  >  ma- 
rinam  bibere  aufi  effenr,  omnes  interiiffe. 

DefitijPhilumeni,      Cap.  xxxvui. 

Sltim  qux  in  febribu j  oritur ,  lenire  confueuit  capitis 
irrigatio  cx  oleo  frigidiffimo ,  aut  rofaceo  defuper 
irrorato.  Optime  verb  ad  fitim  facit  nigrx  laftucx  femc 
commanducatum,&  radix  qux  dulcis  appellatur  ,  &  eu- 
cumeris  fcmen  etiam  comanducatum,&  in  ore  rctetum. 
Diofcoridx  catapotium  a<ft\|«rad  fitimle- 
niendam,  Cap.xxxix. 


HAbct  hoc  catapotium  ,  feminis  cucumeris  fatiui 
drach.  vn  i.tragacathx  drach.i  1 1 1.rragaeatha  dif- 
foluirur  albo  ouorum  crudoru  recentium.  Quiim  diffo- 
luta  fucrif,  contritam  cxtcris  adiunge :  quumque  emol- 
lieri$,catapotia  coficito,atque  in  vmbra  exiccato.  Ex  iic 


roi  SVNOPSEsS    LIB.  VII. 

vnum  fub  Imgua  tenendum  prabetur,vr  diffolutus  hu- 


fnor  deglutiacur.  Iam  vero  dilutum  malorum  cydonio 
rum,  aiit  piroruna,  aut  mcfpilorum,  aut  papinoru  vins, 
autmali  granati  liquore,  aut  omphacii  luccu  forbeant. 
De  naufea,         Cap.     X  l. 

QVum  xgerabfquecibi  fumptione  nailfea  tentatur, 
poffumus  (arbitror)  ratione  facile  comprehendc- 
rcjvcntriculum  prauis  humoribus  vexari.Nonulli  qui- 
dem  vellicantur ,  fed  quum  humor  in  tunicis  impatlus 
fir,nihil  vomunt:  ergo  picuicofi  humores  concoquendi 
futn,feruando  agru  m  quiete,inedia  &  fomno.Tenijio 
res  verb  humores  reiicit  vomitus,quinonuqua  ex  ptifa 
nx  cremore,n6niiqua  vetb  ex  aqua  mulfa  lit  exch':qui- 
cilqueaute  gIutinofi&  craffi  funt,  attenuacia  defiderat. 
Ex  Philumeno,  qux  fit  vomitioni  bilis  adhi- 
benda  curatio,  Cap.  xhx. 

Bllem  vomecibus  applicadum  eft  cataplafma  ex  pal- 
mulis,aut  malicorio,aut  galla,vino  incoclis,vel  po- 
fca  ,  panefimul  diffoluto  :  acacia  itidem,hypociftis,ba- 
lauftium  &  rhus  cataplafmati  adiungantur.Cucurbitula 
quoquecum  largiore  flamma  affixa,  magnopereadiu- 
uat:  cibu  fxpe  &  pnulatim  dabimus .  Iis  verb  qui  atram 
bilem  vomunt ,  &  ftomachus  flatu  eft  plenusjfpongias 
acerrimo  madefa&as  aceto  imponito,  vel  hcderx  folia 
invinoco£h  adhibeto. 

De.fingultU,ex  Galeno,  Cap.  xui. 
£lngulcusoriturexrepletione,aut  inanitione,  aut  a- 
^crlbus  humoribus  ftomachu  erodctibus :  quibus  vo- 
mitu  reie&is  fingultus  fedatur.Plerique  autem  fumpto 
medicamento  quod  ex  tribus  piperis  generibus  coftar, 
fi  ftatim  vinum  fuperbiberint,fingultiunt:nonnulli  ve- 
ro  cibo  intus  corrupto  a  fingultu  corripiuntur  •  Coper- 
tum  ergo  eft  ,vomitum  fatis  effe  ad  curandum  eum  fin- 
gulrum  quem  repletio  aut  morfus  excitauit:  eum  vero 
qui  i  frigore  ortum  ducat,calorefiniri.Quum  autem  ex 
humorii  fep'etione  fingultus  oritur,violeta  euacuario- 
ne  indiget;qux  fternutameto  prxftacur:  at  fingultus  ab 
inanitione  obortos  fternutametum  non  fanat.  fingulti- 
entibus  autem  ruta  cum  vino ,  vel  calamintha,  vel  nar- 
dum  celticum  datur. 

Qux  curatio  fit  lingux  afperx  adhibenda, 
~  Cap.  xliiV. 

Llngux  afperitas  humc&anda  eft  decodto  feminis  li- 
ni  in  os  laborantis  dato  .  Melius  autem  facit  fi  myxa 
cum  Iini  femine  coquamus,  acdigito  inhunc  fuccum 
inrincto  linguam  confricatam,aqua  pura  abluamus,vel 
fpongiaabftergamus,deinderofaceo  illinamus.  Atque 
etiam  ipfumrofaceum  melliadmiftumin  id  veheme- 


A  ter  eiTicax  eft:itcmqiieporru!acxfuccusinb.re  reretlt5* 
&  rhu  oblotiiorum  niull.c  commiltum  .  E^regi?  qaoqi 
.  Mjnc  dam.ifcenoium  &  myxarum  ouaiti  ore  dccenra» 
Di  .non  &  lactuca:  cajliculu  . 

Curario  exulcerationis  qux  circa  os  facrum 
ix  jritur,  Cap.    x  n  i  i  i. 

OVumlocusincipitrubeicere.circnlum  iuftar  mL 
gnicudinis  cx  lana  eide  fubiiciemus  !  demde  rolx- 
ceumautmyrrinum  ccracumconficiemus,quodarg;n- 
tilpumam  aucceruffam  habeac ,  & impoiiemus .  Exjrta 
B  vero  in rlamrnatione  cacaplafma ex  paaecu  folano  ,  auc 
herbafanguinali,aucplancagine,auc  cenera  braflicaad- 
mouetur,fi  vlceracio  pafcendo  ferpar,!eticula  cumma- 
licorio  lllinenda  enr. 
De  animx  defe&ione  ex  inanicionibtis,    C-p.xL  v 

QVum  propter  euacuationesanima  deficir.us  aquA 
afpergenda  eft,  nares  apprehedendx,os  ventriculi 
cunrncandu,  vomitus  imperadus ,  quinetia  brachia  & 
cruraligada  funr,ligamentaqueplura  &  vehemenriora 
effedebent:atqj  a  fjperioribusparribusadinferiores,& 
c  ab  inferioribus  ad  fuperiores  pertinere  .  Diffolutiones 
porro  exfubitis  euacuationibus  ortas  ,  vinu  frigida  te- 
peratum  curat,finihilipfum  dari  vetef.Balnra  addeflii 
xionesin  ventriculu  (unt  accomodata  vel  maximc,  fed 
fanguinisprofiuuia  vehemeater  proriranc .  Iis  prxterea 
qui  propternimiafudoriscopiam  refoluutur  infenfif? 
lima  func:quaiidoquidem  eorum  cutis  non  Iaxmda,lec! 
refrigeranda  atque  adftringenda  eft :  iifque  prxcipue 
frigidum  vinum  dare  conuenit. 

Si  anima  deficiat  ob  plenitudinem,   Cap.  xlvi. 

QVi  ob  plenitudinem  animo  deftituunciir,  ii$  con- 
fricandi  funt  artus,calefaciendique,ac  yinciendi3a 
vino  ciboqueabftinendi,  itemque  a  balneo  ,  fi  febrem 
habeant  :  ns  faris  eft  potio  mulfr  in  qua  vel  thymum, 
veloriganum,  velpulegium,  vel  hyffopu  fit  incodum, 
eifdem  quoque oxymel cft  idoneum. 

Curatio  ad  fanguinis  diftillationem, 
Cap.  xlvii. 

QVia  deftillatio  qux  ex  cotufione  vel  denfitate  eue-' 
nit,totius  corporis  auc  eapitis  redudatiam  indicat.- 
iar^ior  autem  excretio  poteft  redundsintiam  minijere 
■  atque  laxareiconfentaneum  eft,ipfam  indemoliri  vnde 
E  natura  initiu  mouendi  fumpferir.accommodatius  enim 
inde  quim  aliunde  ducitur.Qufi  hxc  mecu  ipfe  reputa- 
te,non  venrus  fum  in  quartanaru  deftillationibus  fcal- 
pello  (vt  eft  in  morepofitum)vafa  qux  m  naribusfimrs 
vulnerare:qua  quidem  in  re  no  exiguo  fanguinis  fluore 
contentum  effe,fed  detrahere  pro  vinbus  oporcet. 


SEPTIMI    LIBRI  ARGVMENTVM. 

Septimus»omnium  vlcerum,fanguinis  profluuii,cicatricum,  neruorum  conuuIneratorum,defluxionum,gaB- 
gr*n*,abfceffuum,ftrumarum,fiftularum,formicarum,&  elephantix  curationes  exequitur. 

LIBRI     SEPTIMI  CAPITA. 


Defimplicibus  vlceribus,  Cip.i. 
Decauisvlceribus,  Cap.ii. 
De  vlceribusquibus  eft  inducenda  cicatrix,  Cap.m. 
Quomodo  caro  vlceribus  fupercrefcens  exedatur, 
Cap.ntN 

Ad  vlcera  qux  in  fumma  cute  funt,  ad  intertrigines,  ad 
abrafa,inueterata  vlcera,fenilem  tenerimquecutem, 
Cap.v. 

Adambufta,  Cap.vi. 
Adexanthemata,  Cap.vii. 
Depruritu,  Cap.vnf. 
De  puftulis  qux  phly&xnx  dicuntur,  Cap.i  X. 

De  vlceribus  qux  cicatrice  obdufta  iterum  rumpuntur, 
Cap.x 

De  vlceribusmalignis,  Cap.xi. 
Ad  carbunculos,  Cap.xn. 
Decancro,  Cap.xm. 
De  carne  cotufa,&  fanguiriis  coitu fubter  cutem,  quod 
ccchymoma  nominatur,  Cap.xiui. 
Deruptis&conuulfis,  Cap.xv. 
Deluxatis&contufisj  Cap.xvi. 


Quxfpicula,furcul6fque  educanr3  Cap.x  v  1 1 » 

Dereduuiis,  Cap.xvm. 
De  vlceribus  articulorum,  Cap.  x  i  x. 

Defanguinisprofluuio,  Cap.xx. 
Ad  cicatrices  nigricates,  &  dux  ex  impetigine  fiunt,  & 
adftigmata,  Cap.xxi. 
De  neruis  vulneratis,  Cap.xxn. 
Ad  articulos  luxatos,  Cap.xxnu 
Deinflammatione,  Cap.xxmi. 
De  affectione  qux  ex  defludtionibus  fit,  Cap.xxv. 
De  lis  qui  ex  affe&ionibus  quas  defluxio  cocitauic,  pu- 


rulenci  fiunt, 

De  gangrxna&  fphacelo,GalenI, 

Deabfefsibus, 

De  ftrumis  &phymate„ 

De  fiftula, 

De  bubonibus, 

De  eryfipelate,hoc  eft,igne  facro» 
De  herpete, 
Defcirrhis, 
De  ccdemate} 


Cap.xxvi. 
Cap.  xxvii. 
tap.  xx  v  ii  i, 
Cap.  xxix. 
Cap.xxx» 
Cap.xxxi. 
Cap.xxxir, 
Cap-xxxiit. 
Cap.xxxiin^, 
Cap.  xxx  V» 
BEE.ii. 


m 

De  ter.bintho, 

De  epinyftidibus, 

De  ligimentis  diffc&is, 

De  thymo, 

De  ficis, 

De  furunculo,qui  dothien  vocatur, 
AdepinycHdas, 

De  vcrrucis,myrmccio,&  fimilibus, 


ORIBASII 


Cap.xxxvi. 
Cap.  xxxvti. 
Cap.xxxv  iii. 
Cap.xxx  i  x. 
Cap.XL. 
Cap.x  L  i. 
Cap.XL  1 1. 
Cap.xLili. 


Ad  gatiglia, 
Adperniones, 

Ad  digitorum,totiufquepcdis  timas, 

Ad  pudenda  vlcerata, 

De  leuce,alpho,melane,lepra,&  fcabic, 

Dc  impctigine, 

De  inflationc, 

De  elephantia, 


EVSTA- 


104 

Cap.  xluii. 
Cap.  xl  v 
Cap.  xl  v  i . 
Cap.XLV  1 1. 
Cap.xLvm. 
Cap.xLix. 
Cap.L. 
Cap.Ll. 


ORIBASII    SYNOPSESS  AD 
thium  filmm  libcr  fcptimus. 

De  fimplicibus  vlceribus,  A  mellis  admiftioncerit  intcdendum:  fipurum  eVabfquc 

humore  videatur,plufquam  oportebatexiccaffc :  tdque 
olci&  cerati  miftione  erit  molliendum  .  Fit  quadoque 
vt  quum  medicamenfit  vehemetius,pai  s  aliqua  carnis 
colliqucfcat ,  ita  vt  vlcus  fordidum  &  humidu  perinde 
appareat  ac  fi  medicamentu  minus  quam  par  eft  cxic- 
caffet.  Sedhuiufmodi  vlcus  dum  confumitur ,  magis 
cauum  efficitur,labraintumefcunt,rubetque  ipfum  ,  & 
lnflammationis  eft  particeps,  &  fiepenumero  arger  fe  e- 


Cap.  1. 

VONIAM  fimplex  vlcus  eft  folum 
diuiliojfiquis  partes  diuifas  faicia  in  or- 
1  bem  circudatacommittat,  didu&x  par- 
;tes  abfquevllonegotiocoalefcet.  Quu 
vero  altcru  vlceris labiumin  obliquum 
;  verfum  fit,  inde  incipieda  eft  deligatio, 
&  111  contranam  partem  adducendum:  quum  verb  in  v 


tranquc  parcem  labia  funt  diduc"ra,principium  deligan  g  rodi  manifefte  fentit.In  eo  vero  in  quo  medicamentum 


di  ab  vtroque  fumcduni  eft,atque  ita  labia  in  vnum  ad- 
ducenda.nam  quum  nihil  intra  oras  inciderit,vt  pilus, 
aut  arcna,  aut  oleum,  aut  fordes,  aut  aliud  generis  eiuf- 
dem,vlcus  omnino  cocrefcet.  Verum  fi  magnum  vlcus 
fit,  vt  partes  diduc~tx  in  vnum  penitus  conduci  non 
queant ,  aut  fanies  fit  ibidem  accumulata,aut  dolor  vr- 
geat,  huiufmodi  vlcus  ex  fola  coniun&ione  conglu- 
tinari  non  poteft:  opus  vero  eft  medicame  to  exiccante, 
quod  aggregatam  faniem  conftimat,  &  ne  alia  prxterea 


fluatimpediat.  Exliquidis  igituroptimum  eftvinum,  ~  colymbadrs  illitav 
deinde  pofca  ,  atqtie  etia  mulfa.  Inter  cxtera  vero  vlcus 
glutinat  folia  quercus  illita,ite'mquefalicis  &  brafficar, 
necnon  etiam  chamelxx  fru&us  &  folia,  fuccti  fque  au- 
fterioris  &  ficcioris  plantaginis:papyrus  pofca  aut  vino 
imbuta  ,  &  in  orbem  circundata.  Recentia  vero  vlcera 
glutinant  pini  &  picex  folia,  &  cortex  recens  inftar  li- 
gamenti  inuolutus.-fpongia  noua  cum  aqua  ,  aut  pofca, 
aut  vino  cafeus  reces  antelxuigatus.  Extrinfecus  autem 
imponutur  folia  lapathi,aut  vitis,aut  bef x,aut  la£tuc;e. 


min9  exiccat ,nihil  tale  euenit.  Putredo  igitur  lignoru, 
&  prxfertim  eorum  qux  moderate  adftringendi,  refri- 
gerandi  &  abftergedi  vi  prxdita  funf,qucmadmodum 
vlmus,vlcera  purgat,eaquc  purgata  carne  implet.  Ane- 
monx  quoque  appofitx  idem  prxftant.  Pini  cortex  de- 
rafus,cotritufque  cum  cerato,&  linteis  illitus,cauis  vl- 
ceribus,&  prxfertim  recentibus  adhibetur:ea  enim  car- 
ne  replet.  Cauitates  aute  fordium  plcnas  expurgat  mar- 
rubium  cum  melle , ariftplochia  cum  melle,&oliux 


Devlceribus  quibus  eftcicatrixindu- 
cenda,        Cap.  11 1. 

SI  carnem  vlcerum  qux  ad  cicatricem  perducenda 
funt ,  ita  exiccemus  atque  adftringamus ,  vt  non  fo- 
ltim  id  quod  prxter  naturam  abundar,  difcutiamus, fed 
etiam  id  quod  fecundunanaturameft,attingaruus,vlce 
ris  extremitatem  cuti  fimilem  efficiemus,&  vlceri  cica- 
trix  inducetur.  Valent  autem  ad  hancrem  galla  imma- 
tura,&  malicorium  modice  exiccans,  quxquecitraad- 


Cafeus  verocxacido  la£teconfcc>usetiavulneramaio-  D  ftrictionem  rofioncmquc  exiccant.  Atquehxc  etiam 


ra  conglutinat :  pira  fylueftria  flu&ionem  reprimunt: 
cauda  equinaherba  illita  neruos  etiam  incifos  iungit. 
Ifatis  fatiua  vlcera  in  duris  corporibus  etiamfi  in  capi- 
tibus  mufculorum  fint ,  perfanat.  Cupreffi  folia  &  ger- 
mina ,  nouelli  globuli  &  teneri  in  duris  quoque  corpo- 
ribus  profunt,fed  eis  mifcenda  eft  in  puluere  redada  a- 
ranea,qux  farinam  rccipiat  e  muro  molis  vicino:  myr- 
ra  ex  aqua illita,  vel  thuris  lacryma.  Terreftres  lumbri- 
ci  etiam  neruosprxcifos  agglutinant,pentaphylli  folia 
cum  melle,allia  cbmbuftaillita.Ad  vlccra  auteminue' 
terata  facit  anagallis  cum  cerato,itc'mque  hordeu  com- 
buftum,  &  ceruffa  cum  cerati  myrteitriplicato  podere. 
Ad  vlcera  capitis  myrrha  aridam  infperge,eamque  non 
madefacito,(naceleriterin  vnum  coduclt)  vel  aridam 
aloen,  autariftolochiamexaqua  tritam  ,id  quod  offa 
qtioquecommittit:  aut  thuris  lacrymam,  &  myrrham 
paribus  portionibus  contere  ,  &  cum  melle  &  vino  co- 
qtic,don;c  mediocrem  fpiffitudinem  acquirant,deinde 
linteo  impofita  applicato.  Ad  vulneraporro  qu^  cqm 
dolore  &  inflammatione  affligut,valet  malum  punicu 
dulce  vino  incodiu,tritumque>&  illitum.eft  enim  hoc 
rcme  dium  admirabile,&  vfu  multiplici  comendatum: 
nam&ad  vlcera  capitis,&pudedorum,&adeaquxin 
toto  corpore  dolorem  inuehunt,&  itemad  inflamma' 
tiones  oculorum  eft  accommodatum. 

De  cauis  vlccribus,  Cap.  11. 

CAuum  vlcus  humidil  eft  atque  fordidum  ;  co  fit  vt 
medicameta  poftulct  qux  modice  exiccet  &  abfter 
gcant :  huius  gcneris  funt  lacryma  thuris ,  farina  hor- 
dei,fabarum  &  erui,iris,arifto!ocbia,cadmia,panax,  & 
pompholyx.  Si  medicamentum  ad  creandara  carnem 
adhibitum  nihil  proficiat,  ad  aliud  erit  fic  tranfeundu: 
fi  maiorfordium  copia  ,  vlcufque  ipfum  fithumidius, 
fcire  conuenifjmedicamentum  minus  deficcaffc,  idque 


cicatricem  inducunt:vt  myrrha,fpumaargeti,&oftrea, 
fi  crcmentur.  Hxc  nanque  flcca  infperfa  ad  cicatricem 
fxpenumero  perduxerunt ,  piui  cortex  cum  myrtco  ce- 
rato  ,  hederxflos  cum  cerato ,  Itlii  radix  cum  rofaceo. 
Veteraautem  ad  cicatrice  perducit  vifcum  cum  lacry- 
ma  thuris,  xrugo  &  diphrygcs  panbus  portionibus 
cum  myrteo  cerato. 

Qtiomodo  caro  vlceribus  fupercrefcens 
exedatur,       Cap.  11 11. 
E  s^y  Aro  vlceribus  fupercrefces  tollitur  medicamentis 
iis  qua:  valentcr  exiccat :  cuiufmodi  eft  Afii  lapidis 
flos,  &  teftacea  omnia  combufta  mediociiter,  &  erinc- 
cei  vtrique  cum  toto  corpore  concremati,  iremque  di- 
phrygcs  infperfum.Atramentum  verb  futorium  &  fqua 
mam  xris  infperge. 

Ad  vlceraqux  in  fumma  cutefunt,ad  intertri- 
gines,ababrafa,inuetcratavlcera,fenilem 
teneramquecutem,        Cap.  v. 

ARgenti  fpumx  chryfitidis  drach.L.  cerx  drach.xx 
refinxficcx  ex  piccadrach.x  1 1.  oleihemina.  Ar- 
*  genti  fpumx  in  oleo  co&x  ceram  &  refinam  adiicito: 
vbi  cmplaflri  fpiffitudine  acquifiuerint,  ab  igneatifei' 
to,  in  pilamque  coniicito,  &  cmollitis  vtitor.  Sed  cutis 
abrafa  non  eftab  \  Iceribus  amputada,  fed  medicamen- 
tum  ei  indendu,&  forisetiamaliquod  medicamentum 
accomodatum  imponcndu.Sicenim  licetiam  nigrefcat 
abrafa  cutis ,  fxpenumero  agglutinatur.  Si  vcrovlcus 
.carncnudumfir,  cicatrix  difficiliter  inducitur,  quum 
&erodatur,  &  fordidum  iir.  Abrafaautemab  inflam- 
G  mationetucturrhu  rubrum  Ixuigatum  ,  cumrnelie  il- 
litum,&  iunci  rotundi  coma  cremata,&  cum  toclle  im- 
pofita.  Ad  mtertrigines  verp  qux  a  calceis  cfficiuntur, 
valct  pulmo  agninus,  &  fuillus,  &  caprillus.  Porro  cu- 
tfm  ab  xftu  aduftam  nou  iuuant  ea  qux  calefaciunr:  fed 


SYNOPSE&S    LlB.  VII. 


qua:  ii: flammationem  fcdant .  Hic vero  cinis  exiccandi 
vmi  habet:  cxpam  cum  adipe  gallinaceo  la?uigato,gal- 
lam  adurito,  contundito,  &ilhne:acaciam  aceto  dilue, 
&  inungito. 

Adignicombufta,  Cap.  vt. 

QVa?  igni  combufta  funt,medicamentis  indigec  qus 
citra  euidentem calorcm  aut  frigiditatem  abfter- 
geaut:  ergo  terra  Chia  &  cimolia  ,  &  tei  ra  omnis  laruis 
illittt  ex  aceto  non  valde  acri ,  vel  aqua  admixta,egregie 
facit,&  puftulas  vctat  excitari:  itcmque  ouum  mtegrum 
crudum  ftatim  impofitum  lana  molli  exeeptum.-nam  & 
moderarerefrigerat,  cVcitra  roordicationem  exiccat. 
Praterea  atramentum  fciptorium  illinc,lenticulamque 
vbi  decoxeris  tere,&  illine:lixiuium  cum  calce  viua  ce- 
ratoadmifce,  lllitumquc  linteolo  impone;  partesvlce- 
ratxporris  tritis  oblinuntur.  Columbin  ;m  ftcrcus  lin- 
teolo  inuolutum  combure  donec  in  cinerem  redigatur, 
eoqueolco  diluto  vtere .  Mirifice  autemfacit  pmi  aut 
picex  cortex,autadiantum  liccum  Jaeuigatum,aut  myi- 
ti  folia  combufta  &  trita:horum  vcro  vnumquodque  e- 
tiam  cum  cerato  coniunc~tum  facit .  Ad  vftiones  vero  ex 
aqua  calidapnufquam  puftula:  prodierint,aqua  oliuaru 
haimadum  continue  afperfa  valet  -  Ipfa:  quoque  oliua: 
contuf*  imponunrurtaut  alumen  fciffilcex  aceto  con- 
tere&illin.-:  vel(  vt  Adamantmus  ficere  fo!ebat)Iiho- 
rum  bulbos  cum  rofaceo  terc  ,  &  ad  fordium  fpifiitudi- 
nem  redige,itqueillinei 

Ad  exantheir.ata,         Cap.    v  I  t. 

EXanthcmata  cxcrailis  humoribus  in  cuteconcretis, 
&  magis  quum  fuperior  pellicula  eft  denfior,oriun- 
tur.Qm  hoc  morbo  vexantur,per  cutem  funt  vacuandi, 
nec  procul  in  altum  attrahendum  eft  per  aluum,aBt  vo- 
mitus  euacuando.  Scdnemoputetmeid  confiliidarc, 
huiufmodi  humores  non  eflc  peraluum  euacuandos, 
quia  m  quihus  humorum  plenitudo  infixa  eft,  primum 
eft  adhibenda  purgatio  :  quod  iiquis  non  faciat,fed  pri- 
us  difcutercaggrediatur,humores  obftruer  poti*quam 
per  cutem  euacuabit.Porro  humorum  qui  cuti  funt  im- 
pa<ai,curatio  ex  adurentibus  &  calefacicntibus  ineunda 
eft,idque  prxcipue  quum  lata  f uerint  exanthemata:ea  e- 
nimhumoremneque  tenuemnequecalidum  ,  fed  fatis 
&  frigidum  &  craffum  effe  indicant.  Ergo  lauri  tenero- 
rum  foliorum,&  rutx  &  mannae  pares  portionesconte- 
rito  atque  illinito.Cerxdrach.  v  1 1 1.  fulphuris  tantun- 
dcm,f»lisdrach.  v  i.aridaconterito,  iifque  olei  media 
heminaaffundiro,&fimul  incoquito  ,  &  emphftro  fa- 
Cto  vtitov.Sed  coftioni  eft  diligenter  affiftcdum  ,  fiqui- 
dem  valde  efficax  roedicamentum  cft. 

Depruritu,  Cap.    v  i  i  !. 

•pvRuritus  excitandi  funt  quum  ex  alto  euocare  hu- 
X  mores  oportct:prohibendi  verb,quuro  partes  pruri- 
entes  periclitantur,oe  atit  fcabie,aut  lepra,autaliquoa- 
lio  mahgno  vlcerccorripiantur.Caterum  prohibenrur 
medica.v.entis  repellenribus ,  vel  etiam  pruritum  tole- 
rando,neque  contre&ando:fiquid  m  ita  qUoque  fedari 
pruriruscofueuit.Pruritus  veroafcabie  excitatos  ,  aqua 
marmacahda,aut  aceto  calido  perlue  :  fimili  quoque 
rnodo  agreftis  cucumeris  decofto  perfperge :  vel  vitis 
veteriscorticeminfi&ilifrigito,  eoque  locum  fcabi- 
ofum  fricato,butyroqueillinito&  alligato,  hocque 
medicamento  donec  locus  confanefcat,  vtitor.  Iam  ve- 
rb  opium  cum  liquido  cerato  inunftum,  &  pruritus  & 
puftulas  quarpfydracia  dicuntur,mitigat. 

De  puftulis  quar  phly&arna?  nominantur, 
Cap.  ix. 

T"\Hly&snasquoque  acuta  acu,qua  parte  defluxus 
1  humoris  fubeft,  perforare  oportet :  deinde  humore 
leuiter  exprimere,&  cutim  obdu&am  finere.Si  occlufo 
foramine  phlyCrama  impleatur,  ea  erit  eode  modo  per- 
foranda,&  cutiscomprimenda-.atque  ita  compreffa  fer- 
uandaeft  donec  idquodfub  ea  vlceratum  eft,ad  cica- 
triccm  veniat .  Antequam  i^itur  puftulx  erumpant,co- 
€t*m  lenriculam  cum  aqua  laruigata  illinito  ,  aut  roali 
granati  virguha  cinere  calido  tepefa&a  imponito  ,  lo- 
cumque  torrefacito .  Si  autem  rupts  f  uerint,vlcufqj  fit 


A  excitatum  ,  adeps  fuillus  liquefat~tu$  cum  lenticula  If- 
uigata  linceo  illinitur,&  imponttur:aut  lilii  radix  aqiia 
incodta  &  contrita  cum  ceiato  adhibetur. 

De  vlceiibus  qikae  cicatrice  obdu&a  iteium 
rumpuntur,  Cap.x. 

NOrtnulla  vlcera  funt  qila?  inducia  cicatrice  ,  fre- 
quenter  non  multo  poft  tempore,iteruin  mflam- 
matione  infeftantur,  &  rumpuntur :  etenim  ofie  aliquo 
affecro,  quandoque  carocircundataad  cicatricem  faci- 
le  perducitur ,  &  fanirate  plane  videtnr  adepra  efle:  fed 
B  quum  humoris validus  defluxus  paulatim  ex  offe  in 
profundo  corrupto,  delabitur ,  tum  &  inflammatio  & 
pus  fuboriiur,quib9  cicatnx  obduc~ra  deraditur.  Ecquar 
igiturefthorum  vlceru  curatio?  mrr  iru  tata  exiccatio 
vt  os  affe&u  decidat.  Offiu  aute  finus  cocauos  fa..  ile  re- 
plebis  fipapauerisfylueftris,&ticulna  folia  lauiigata  cu 
poleta&vino  illeueris,aut  ii  alterci  feminis  &  atrame- 
tifutorii  par  ponduscontriucris,  &  impcfuCris.  Ptuce- 
dani  verb  radixoffium  fquamas  celerirer  difiungit. 
De vlcciibus roalignis,  Cap.  xi. 
C  \  A  Aligna  vlcera ,  quique  difficulrer  ad  cicatricem 
XVI  perducutur:itemque  chironia,&  putrida.Lemnia 
fphragis  vchementer  adiuuat .  £ius  vfus  quantitas  ex 
rralitia  vlceris  arftimatur.nam  ad  vlcus  quod  tctri  odo- 
ris  eft,  admodumque  flaccidum  &  fordidum,Lerr.nia 
ex aceto  acerrimo diluirur  ad  luti  fpiffitudinem. Adhi- 
betur  quoque  ex vino,  aut  aqua,aut  oxymelire ,  aut  po- 
fca,aut  mulfa,aut  quoqu  >  modo  vfus poflulet.  Acconio 
datu  vero  medicametum  erit  fiquis  eam  in  pila  plubca 
cum  plumbeo  piftillo  confecerit,  rofaccum  aut  imir  a- 
D  turum  oleum  affundes,  aut  fcmperuiux  fuccuro  aut  co- 
tyledonis,aut  hQucx,  aut  pfyllii,;;ut  omphacii,  &  tan* 
quam  liquore  aliquo  vlcera  coniricuerit,  atque  inun- 
xerit.  Optimu  enim  hahcbit  n  edicamcntu  ad  carcino- 
dcmahgnaque  vlcera,ad  pudendoru  teftiu  &  njamari 
inflammationcs,  &item  ad  fedis  vlccra,aut  rngns  emi- 
rientes.  Porro  centaurium  minus  reccns  inueteratis  vl- 
Ceribus,&qua*  difficuhercicatricem  recipiuht,ad  cica- 
tricem  perducit,&  maligna  fanat :  itcmque  cuprcffi  fo- 
lia,&  germina,&  globuli  noui  &  teneri,&humores  qui 
E  in  flaccidis  &  putridis  affeQionibus  in  profundo  funt 
demerfi,fine  molcftia  &  turo  dcpafcunt»  Cypcri  radi- 
ces  vlcera  quibuspropter  nimiuhumore  induci  cica- 
trix  difficulterpoteft,mirabilitcr  iiuiat.Cucurbita;  ari- 
da?  cobuftx  cinisvlccribus  hum  idis  fine  inflammatione 
putrefcentibus,  &  pracfertim  iis  qua:  in  pudendi  pnpu- 
tio  funt,  conuenit:  fimiliquoque  modo  benefacit  ane- 
thiradix.Plantago  etiam  malignis  vlcenbus,dcfluxio- 
nibus,&  putredini  contienit:  &  ifatisfatiua  omnivlceri 
roaligno  virilitcrobfiftit,  licet  putrefcat ,  lice^tque  de- 
f  pafcatur-  Si  vero  vehementior  fortequam  xgri  natura 
ferre  queat,tibi  vidcatur,eius  foliis  la:utgatis addere  o- 
portcbit vc-I  panem,  vel  hordcaceam  farinam  ,  aut  fru- 
mcntacea,nut  polentam,pro  rationeaffeclionis  quar  in 
Vnoquoquefit.TeftaCeisporro  vtimurad  cauiratcs  diu- 
turnas,qua?que  vixcarneimplenrur,quarex  defluxioni- 
bus  fiunt,&  fiftulofa?  ac  profunda?  funt.  Lana?  aute  com 
buftscarnesflaccidas  vlcerum  celerrin  e  liquefaciunr. 
Platani  verb  cortexcombuflus,  atqueinfperfus,  vlcera 
qua?proptemimiam  humiditate  flaccida  fordidaque 
G  funt,  curat.  Peucedani  radixmalignis  vlceribus  illita, 
pratftantiffimum  mcdicamentum  eft:nam  &  purgat,  & 
carne  replet,&  ad  cicatricem  pcrducit.  Aloe  vlccra  qua: 
argre  ad  cicatricem  perueniunt,&  prxfertim  qua;  in  fede 
&pudedisfunt,curar.  eftetiaadearundcpartiu  inflarr- 
mationes  vtilis  ex  aqua  diffoluta.  Vlceraveroantiqua 
fanatccra  in  foleemollita,  cui  mUltu  fquam»  arris,  art 
chryfocolla? fitadiunftum  :eft  autem  Iinteo  illinenda 
&  adhibenda,cuius  fplenium  non  eft  continub  auferen 
dum.  Ad  chironiaautc  valet  hoc  quod  habet  fquarr.ae 
^  arris  drach.x.  cera?  tatundem,altiminis  drach. 1 1  .ca?ram 
calefacito,  emollitoque,  &  arida  in  polline  redafta  cx- 
cipito,iifque!inteo  impofitis  vtitor.  Ad  efferaautcm 
vlcera  malicorium  liuigatum  combuftum  imponito, 
autalumenfciffilc  vftum  tritumqueinfpcrgito:authcc 

EEE.iii.- 


io7 


ORIB  ASIl 


108 


B 


roedicamentum  adhibe  quod  conftatexhyffopi  dra-  A 
chmis  1 1 1 1.  vuat  paffx  drach.  1 1 1 1 .  nitri  drach.  1 1 .  loco 
prius  melle  illito  hxc  trita  applicantur.  Putrida  vero 
dcpafcentia  vlcera  valentioribus  remediis  indigent, 
quaha  funt  chalcit)s,aunpigmentum,&  calx.hxc  eniui 
acque  ac  ignis  adurunt  ,  &  quandoque  lis  a  morbo  vi&is 
ad  lgnem  confugimus.  lam  verb  marrubium  ex  vino 
co&um  illine:  eruum  lxuigatu  cum  melleimpone  :  o- 
hux  tenerx  foliis  in  vino  co&is  &  cotritis  eodem  mo- 
dovticor:  prxterea  marina  aqua  calida  perfundenda. 
Cxterum  vermes  qui  m  vlceribus  putrefcentibus  funt, 
calaminthx  fuccus  aufert. 

Adcarbunculos,       Cap.  xn. 

SAnguis  melancholicus  effe&us  atque  feruefcens» 
cuumque  accendens  carbones  gignir.quocirca  cum 
crufta  cxoriuntur,  puftulis  qux  phly&enx  appcllan- 
tur,  vlcus  prxcedentibus,  vr  in  igni  ambuftis  fieri  con- 
fueuit :  febrim  quoque  acutiffimam ,  &  periculum  ce- 
leie  inuehunt.  Quum  verb  pruritu  vexentur ,  quando- 
que  vna ,  quandoqr.e  plures  puftulx  erumpunt  exigux, 
&  frequentes,&  continux,milio  fimiles,qux  ruptx,vl- 
cus  pariter  cum  crufta  faciunt ,  cuiuscolor  quandoque 
cinereus  eft,quandoque  niger:caro  verocircundata  fer 
uida  mflaroniatione  tentatur,nigroque  colore  perfun- 
ditur ,  &  non  fccus  quam  bitume  &  pix  fplcdcf.Huiuf- 
modi  vero  eft  bilis  exquifite  atra.  Quj.  adhibcrc  huic 
morbo  medicinam  velit ,  ei  a  venx  fcftione  incipien- 
dum  eft,euacuandumque  vfque  ad  animidefe&ionem. 
Scarificare  qucque  poft  fanguinis  roiffione  non  eritin- 
comodum:id  quod  altioribus  plagis  propter  fucci  craf- 
fitiem  erit  faciendum.  Affe&xautem  particulx  indu- 
cuntur  qux  moderate  repellunr,  atque  digerunt :  quale 
eft  cataplafma  quod  ex  plantagine  &  lenticula  cocla 
conftac,cui  mica  fit  adiun&a  panis  qui  in  furno  confe- 
c"rus  fit,  qui  neque  valde  afurfure  fit  purgatus ,  neque 
valde  fordidus  fit.  Super  ipfum  verb  vlcus  aliquod  me- 
dicametum  valens  imponemus,vt  quod  ad  Andronem 
authorem  refertur,vino  dulci  diluetes  ad  fordium  fpif- 
fitudinem.  Scdata  autem  feruida  illa  inflammatione, 
vlceri  pcrindc  atque  al  iis  cicatricem  inducemus. Auel- 
lanx  veteres  oleofx  carbunculos  adpus  perducunt,i- 
temque  cupreffi  folia &  germina, noui  &  teneri  globu- 
li  cum  polcnta,vua  paffa  acinorum  expers,&  trita,ficus 
coCtx  in  vino  contufx. 

Decancro,      Cap.  xm. 

IAm  verb  cancri  cuoque  ex  atra  bili  feruente  oriun- 
tur,quxfiacriorfuerit,cu  vlcere  erupunt:  quamob- 
rem  colore  nigriore  funt  quam  inflamationes ,  verum 
abfque  caliditate.  Sed  in  his  vcnxmagis  quam  in  in- 
flamiiiationibus  implentur  &  diftenduntur,nequeira 
rubent  vt  in  inflammationibus ,  fed  color  earum  fan- 
guinis colori  refpondet.Cxterum  cancer  propter  huius 
humoriscaffitiem  no  fanefcit:  fiquidem  nequereptlli, 
nequc  difcuti  queat,  neque  totius  corporis  purgationi- 
bus  ccdat,  mitioraque  medicameta  adhibita  negligar, 
a  vchemetionbus  awtem  magis  irritetur.  Poffumus  ta- 
men  in  initio  prohiberc  ne  augefcat,melancholici  hu- 
moris  cuacuarione ,  priufqua  altius  in  affedta  particula 
impingatur.  Euacuabimus  autem  autex  aliquo  fimpli- 
ci,vcepithymi  drach.  1 1 1 1 .  in  fcro  la&is  autmulfa  pro- 


rint,  fangulsprofunditur ,  vtfoletqu5  tunica  Vcnarum 
rariore  tacta  rrafcolat :  ifquc  fub  cute  collc&us  facit  id 
quod  ecchymoma  nominatur,  cute  etiamnum  integra. 
Noftrum  in  hoc  confilium  eft ,  concretum  fangmnem 
difhpare :  ld  quod  celcriter  faciendum  eft  antequatn 
nigrefcat-In  initio  autem  adftringenria  funt  digerenti- 
bus  admifcenda,  propterca  quod  tunicx  venarum  con- 
tufx  denfatione  indigent:poft  hxc  vcrb  folis  drg.renti- 
bus  fine  adftringentibus  vtimur :  fcarificatis  autem  ini- 
tio  ecchymomatis ,  reliquam  deinde  curationem  adhi- 
bemus.  Horum  porro  fpccies  funtqux  fuggillata  appel 
lantur,&  liuores  ex  i£hi  c5trac"ti,&  intcr  vngues  fangui 
nis  concurfus  ex  percufsione  proueniens.Cxteriim  pel- 
lis  ouis  recens  detraGa,  eos  qui  flagris  ca-fifunr,potius 
quam  alia  omnia,die  vnico  perfanat:prxteiea  hydropi- 
per  vna  cum  fru&u  illitum,fuggillata  &  induratos  tu* 
mores  adiuuat  &  difcutit. 

Deruptis  &  conuulCs,       Cap.  xv. 

RVpta  cum  ecchymofi  omnino  fiunt ,  roedicamen- 
tifque  mediocriter  calefacientibus  curantur:quale 
n  eft  acopon  quod  cx  nigra  populo  conficitur,  &  qux  fi- 
"  roilia  funt.  Curandum  vcrb  eft  vtin  ruptis  qua:  in  pro- 
fundo  corpore  hxrcnt,  medicamentorum  vis  inrenda- 
rur,vtmagis  acna,  magifque  incidentiaadmoueanturt 
talibus  aute  cucurbitulae  vfus  prodeft.  Cxterum  quum 
totum  ecchymoma  ccleriter  per  halitum  digeftum  eft, 
rupta  caro  facile  coalefcit :  fin  longiore  fpatio  ,  fordes 
fubnafcitur,ita  vt  iam  coireruptio  non  qucat:  (labra  e- 
nim  interfe  tantum  propt  admouentur)exquo  fitvtle- 
ue  momentum  ea  facilc  fcparet,  &  medium  locum  ali- 
jj)  quo  humore  impleat ,  &  quodammodo  nouum  conti- 
nub  ecchymoma  gignatur ,  &  primo  fimile,  nifi  qubd 
hoc  celerius  quam  illud  digeritur,  conftatque  cx  tenui 
fanie,quum  prius  ecchymoma  effet  a  fangume.Conuul 
fa  autem  fibris  quibufdam  diftra&is  fiunt,lenirique  tan 
tumdefiderant  quoad  dolor  fit  leuatus :  conglutinari 
enim  non  poffunt.  Cxrcrum  ariftolochia  rorunda  ru- 
ptis  &  couulfis,  fiquid  aliud,eftacc5modata  itemque 
maioris  centaurii  radix,eiufque  fuccus,&  rhcurr,&  co- 
ftus,&  bdellium  cum  oxymelitein  potuacceptum» 

E  De  luxatis  &  contufis,       Cap.  xvi. 

AD  avticulos  luxatos  cotufofque  valent  lanx  fucci- 
dx,fpongia  oxelaro  in  buta  &  impofita.-bulbi  clixi 
teneri  cum  melle,  aut  cerato,  fal  lxuigatus,  farina  cum 
melle,agni  ftlia,&  fal,&  nitrum  toftum  curo  cerato:v- 
tereeriam  aquxmarinsecalentis  fuptrfufione.  Vbi  in- 
flammatio  doloreTque  conquieuerint ,  partcs  eluxatas 
etiam  confricare  rite  poteris. 

Qax  fpicula,furculos,fpinafque  educunt, 
p  Cap.  xvii. 

SPicula,arundines,fpinafque&  furculos  educuntam- 
bx  anagallides,  ariftolochia  ,  amrooniacum  cum 
n)elle,alterci  fruftus  tritus  &  illitus.  Arudinis  radicem 
contunde,&melliadmixtam  in  linteo  large  illinito,im 
ponito,atque  alligato.fubitb  enim  educit. 

Dereduuiis,       Cap.  scvni. 

REduuias  paruas  &  incipientes,galla  cum  mellere- 
primit,&  prohibet  confirmari:vbi  vcrb  caro  prac- 
ternaturam  excreuerit,confilium  eft,  camerodentibus 


pinatisi  autcxhiera  qux  veratrum  nigrum  recipiat.  ^  abfumere  ,  &  colliquare.  Valct  autem  ad  reduuias  au- 

rium  fordes  &  lyciu:  qux  verb  fuppurata:  funt,acu  per- 
forari  ,  hunorqueemitti,&  fpongiaaquaircbutaim- 
poni  debet,autleticulacum  aquatrita  illini:  vel  etiam 
rofis  viridibus,aut  ficcis  aqua  perfufis,tritifqi ,  autpo- 
lenta  trita  cum  aqua:  caro  autc  eft  ex  omni  parte  ab  vn- 
guc  ramentis  lintei  abducenda.Porro  vngues  contufos 
myrti  &  mali  Punici  foliis  teneris  contritis  illine  ,vn« 
guibus  autem  fubcrucntis  farinam  pice  admixtam  ad- 
hibe.  Vt  autc  vngues  qui  male  afTi  Cti  fuerint  decidar, 
fulphur  tritum  fuillo  adipeexceptum  impone.  Vtve- 
rb  fcabri  quoque  abfccdant,  vtitor  hoc  quod  habet  vi- 
fci  quercini,fandarachx,  fctnigrxci ,  finguloru  vncias 
duas,cantharidum,thapfia: ,  fingulorum  vnciam  ,  a- 
ceti  quantum  fatis  eft.  Ad  idcm  valet  frx  ficca  curr» 
cerato  impofita,  aut  caro  ficuum  abicdu  fcuiinibus 


Locoyiutem  affedofuperpofitumin  vlceratisfacit  fine 
dolore hoc  medicamentum,Solani fuccus  lintco  molli 
in  eo  intin&o  adhibetur  :  extrinfecus  verb  Iana  mol- 
liufcula  eodem  quoque  fucco  imbuta  applicatur,adhi- 
bita  diligcntia  nchxc  ficcefcant,  fucco  continenter  af- 
fufo.  Erit  etiam  exulceratis  cancris  accommodatum  id 
medicamentum  quod  ex  pompholyge  conftat.  Viclus 
autcm  xgrotanti  inftituaturexptifanx  crcmore,&  fero 
laftis,&  ex  olcribus,ex  malua,cucurbitaque,&  hisfimi- 
Iibus:cx  pifcibus  verb  faxatiles,it<fmque  aues  omnes, 
prxter  paluftes  conucniunt. 

Decarne  contufa,&  fanguiniscoitu  fubtercutem, 
quodecchymomadicitur,  Cap.  xiiii. 

QVum  caroab  aliquopondcrcfuperincidente  con- 
tufa  fi t,  cxilcfque  venae  qux  in  ca  funt ,  ruptx  f ue- 


1o$ 

eontufa:aut  vnguem  picc  fubunftum  ,fulphure  &fan- 
daracha  tritis  pari  ponderc  illinito  .  Vnguis  autem 
diligenter  radendus  ,  ad  xqualitatem  redigendus,  & 
vinciendus  eft  ,  vtendumque  iis  qux  ad  vngues  ab- 
fcedentes  valent  :  fuper  rcduuias  autem  quar  in  digitis 
funt ,  thuris  lacry  mam  tritam  imponc ,  &  alliga  :  aut  e- 
ruum  tritum  codem  modo,aut  thuris  infecli  drachmam 
vna,fandarachxduplum:  trita  radici  vnguis  applicato, 
dihgenterque  infpergito,  fupra  verblinamenra  ficca  po- 
nito:hoc  ftatim  rcduuias  cxcitat.Eft  &  aliud  bonu  ,  quod 
etiam  valde  eft  ad  maligna  vlcera  accommodatum  ,  Gal- 
laru,  malicorii  acidi,fquamx  rubri  xris,&  caricarii  cobu 
ftarum  paresportiones  tere,  &mifce  cil  mclle,&ad  vn- 
guenti  fpiifitudinem  redige,linamentaintinge>&  bisin 
die  impone,&  liga  ,  locis  neque  vn£tis  neque  madcfa- 
c"tis:fi  vcrohumorfubfitjfpongia  vino  pcrfufa  eundem 
abftcreebts. 

De  vlceribusarticulorum,    Cap.    x  i  r. 

ARticuli  funt  carnofis  partibus  ficciores,  idcirco  qufi 
vlcerati  funt  ficcioribus  egent  medicamenris :  ergo 
Polyidx  paftillus  ex  vino  ad  fordiu  fpiifitudinem  fub- 
ad"rus,itcmque  medicaroenta  quar  xque  acis  deficcanr, 
probe  faciuiir:marina  quoque  &  muria  fxpenumero  irri- 
gatos  arttculos  mehus  affecios  vidimus:  quamobrem  in 
arnculis  vtendum  eftiis  qux  maiorem  eciam  exiccandi 
vim  habent. 

De  fanguinis  profluuio,        Cap.  xx. 

SAnguinis  profluuii  remedium  eft  appoficus  partis  vul 
neratx  ficus:huiufmodi  eftisqut  furfum  vergit,&  ca- 
ret  dolore.nam  fi  mfra  vergat,  dolore^mque  afFerat ,  tum 
non  folum  mouebit  profluuium,  fed  etiair.fi nonfit,  pto- 
Uocabit.Quum  ergo  particulx  vulnetarx  funt ,  &  fanguis 
fluir,ftatim  digitum  ori  vafis  cx  quo  fanguis  effluit ,  ad- 
moueto,Ieniterquc,& citra dolorem  premens.ira  enim 
grumo  compafto  fanguinis defluuium  fiftetur,eo  ftip- 
preffo.Mcdicamentii  ctiam  fmguinem  fiftcntibus  vten- 
du  crit:  inter  qux  illa  qux  obftrufit,qux  errplaftica  no- 
nanrur,potiora  funt  cruftas  inducctibus:  fiquidcm  intcr- 
dum  quum  crufta  excidtt,ne  itefum  fanguis  flnat  pericu 
lum  eft.Optimum  verb,quod  ctiam  valer  addcfluuium 
fanguinu  e  irembraniscerebri,eft  hoc,  Thuris  pars  vna, 
aloes  dimtdium.albo  oui  fubigirur  ad  mellis  craflitudi- 
nem,dcindc  leporismolliltimis  ptlis  excipituruum  vlce- 
Ti  toti  hberalifftme  imponitur,  fafciaque  linea  alligandu 
eftxuiusfafcixprimi  quatuor  autquinque  amplexus  fu- 
peripfum  vas  proflucns  iniiciendi  nobis  funt,  inde  ve- 
rb  ad  radiccm  vafis  duccntur,tertio  verb  die  folues:  fique 
tnedicamentum  toto  adhuc  vlceri  adhxret,  aliud  rurfus 
fuperimpones,ac  veluti  linamentum  quod  ex  pilis  fa&u 
eft,madefacien$  it»  deligabis  vt  initio  fecifti:fin  fua  fpo- 
teHnamentum  excidat,radicera  vnfis  digito  blande  co- 
prtmens,quatcnus  nihil  defluat,hoc  leniter  auferes.aliiid 
que  impones,  &  quoad  vas  carne  munietur ,  curaread 
hunc  modum  debebis.  A  t  qux  cruftas  generanr,vbi  cru- 
fta  decidit,magisnudaparremquam  pro  ipfius  narura- 
l:habitu,derelinquunt:&  fxpenumero  pofteaquam  cru- 
fta  decidit,profufio  fanguinisqux  xgre  fupprimi  potuir, 
fupcruenir  quanquam  cruftificis  medicamentis  non  fe» 
cusatqueignitisferramentis  vti  neceffitas  cogit,vbi  ex 
erofione  putrcdinis  profufio  fanguinis  concitatur .  lfatis 
fatiua  fuper  partibus  e  quibus  fanguis  fluit ,  impofita ,  e- 
gregicfiftit:idemfaciuntgallxaduftx,qux  quu  ignitx 
iunt.acero  aut  vino  funt  extinguendx.Gypfum  &  oui  ca- 
diduni  tenerum  ,farinamquc  tririceam  puluerulentam, 
quahs  parictibus  adhxret,  mifccto  :  medicamcntum  ad 
languinis  profluuium  accommodatum  conficies :  quod 
vbt  confeccris.lcporis  pilis.aut  aliqua  aliare  pariter  mol- 
li  cxcipicdumerit.Ad  fanguinis  autem  profufiones  qux 
ex  ore,aut  thymis.autformicis.autverrucis  ,  autharmor- 
roidibus  fiut ,  porri  folia  cotunde,atque  adhibe,aut  rhoc 
rubram,aur  acinos,aut  capirula  Punici  mali,contundens 
jmpone,autfpongiam  nouam  picc  cruda  intindram  ad- 
ure.&  trira  vtitor.eft  enim  hoc  valde  efficax.  Fluxionem 
vero  fanguinis  exorc  comprimit  decodrum  frtgidum 
rofarum  vindium,autficcarum,autclauicuIorum  vitrs» 


SyNOPSE^S    LIB.  VII. 


liO 

A  aut  lentifci  foliorum,  aut  myrti ,  aut  rubi ,  aut  maiorum 
cydoneorum,aut  punicoruro,aut  acinorum  ,  aut  lenticu- 
larum:iis  etiam  vtcndum  erit  infeffibus  frigidis,  qui  fedi 
-tquevteroconueniunt.Cxterum  viclus  ratio  iis  qtios 
fanguinisexercct  profufio,fitex  adftringentibus  arque 
incraflantibus  inftituta:huiufmodi  funt  alica  ,farinaquC 
pura  decoc"ta,cafeus  mollis,bulbi  co&i,  pifces  affati ,  pal- 
mulx,vinum  nigrum  4ufterum,IenticuIa,polenta,ouoru 
tenerorum  vitelli.pira  fylueftria,mala  cydonia,forba,me 
fpila,  &  qux  funt  his  coiimilia.Ad  fanguinjs  autc  fluxu  c 

B  naribus  valent  platani  globuli  exiccati,quos  re  aliqua  ex 
fetisconfec"ta  fricabis,  femen  proiicies ,  lanuginemque 
colledtam  in  vafe  fictili  nouo  repones:quum  vfus  exigit, 
hxc  tenuia  per  calamum  infpira:  frorem  autem  &  nafum 
gypfo  aut  luto  figUlari  obline.Ad  idemfacir  etiam  porri 
fuccuslanacoafta  autlinamento  cxcepcus,& naribus  in- 
dirus:&  mannafucco  porri  coa&a,&  impofita.Foris  aute 
oliux  foliis  lxuigatis  tcneiis  nafus  ilhncndus  eft,& fuffi- 
rum  ex  cicuta  fuper  molli  ctnere  naribus  admouebis ,  & 
fpongiis  aut  lanis  aqua  frigida  imbutis,meatus  vtriufque 

C  pinnx  naris  obftrues:crura,brachiaque  vincics,  frontem 
&  tempora  oblincs  agglutinantibus  iisquxad  oculoru 
defluxiones  faciunt.Si  vcrb  grumi aliqui  fubfint.quum 
fanguinisprofufio  adhucperfucrat.eos  conueniet  expri- 
mere,celeritcrquc  iterum  vti  medicamentis  fanguinem 
comprimentibus,&narium  cartilaginem  fubipfooffe 
duobus  digitispollicc  &  indicecomprimere.Prodeft  ve- 
r6in  hifce  profufionibus,&  in  iis  qux  ex  inteftinis  fiunr, 
porri  fuccum  ad  cyathos  duos  potui  dare.aut  lauri  tenera 
foliacotufa  in  oxymelue,autthuiis&lauii  pares  portio- 

D  nesla-uigabis  in  vino  nigro,quod  pari  facultate  cor.fter, 
&  bibendum  propinabis,aut  tofti  otii  vitellum  cx  aqux 
porrtucula  cocritum  prxbe,aut  farinam  puram  ct  udam, 
&thus,&gummi  paribus  portionibus  cum  aqua  tcre,  & 
dato. 

Ad  cicatrices  nigricantes3&  qux  ex  impctigi- 
ne  fiunt,&  ftigmata,    Cap.  xxi. 
\| Igrascicatrices  tollit inuftum  oleum  ,  in  quobiyo- 
1N  nix  albx,&  nigrxradixinco&a  fit,  donec  fuccum 
reddat,calamincha  vino  co&a.argenri  fpuma  rofaceo  o- 

I  leo  candido  lora.Cicatrices  vcrb  qua;  fiunt  ex  impetigine 
concolores rcddit  adeps  afininus  inlitus  cum  argcnti  fpU 
ma.eruci  fuccus  cum  argeti  fpuma  inuftus  :ftigmara  ex- 
teritranunculus  inlitus,aut  capparis  folia,aut  cei  nfia  ci/m 
aceto  inuncla:id  vero  prcctflu  tempoiis  aufert .  Vibiccs 
denique  concolorcsftatim  facit  oleum  liliaceum  conti- 
nenter  fubjc^um. 

Deneruis  vulneratis ,  Cap.  xxi. 
"^T  Eiuus  vulneratus&  dolore  & inflamatione maio- 
1  ^  rc  quam  alia.proptcr  fenfus  exccllentiam  ,  corripi- 
F  tur.Qupcirca  cutis  vulnus  apertum  tft  feruandum  , \  t  fa- 
niespcripfumeffluatjvulnciiqiie  adhibeda  medicame- 
mcnta  funt  qux  dolorem  leniant,  &  aditum  efTluxui  pa- 
tcfaciant.ergo  calidam  aquam  qux  cxtcris  apta  cft  m- 
flammatior.ibus,his  aduerfiffimam  effe  fcicndum  efl,  & 
accommodatiusad  has  cffcvt  oleo  tcnuium  parrium  & 
cxperte  adftridionis  irrorentur.Ex  medican-etis  aurem 
idonea  eft  refina.aut  terebinthina,caque  per  fc  in  pueris, 
mulieribus,&iis  qui  molli  funtcarre^in  cxteris  verb  cu 
euphorbio.itemque  propolis  &  per  fe  &  ci:m  euphci  bio 
emollita  .  fiquc  nonnuncjuam  duriora  corpora  contige- 
rintjcumaliquofubtilioreoleo.  Cataplafmate  aurem  in 
neruisinflammatis,&  putrefcentibus  vti  quifpiam  pote- 
rit  quod  ex  farina  hordei,aut  fr.bnrum,aut  erui  in  Iixiuto 
ftillatitio,aut  oxymelite  cocl:a,fit  confeQum.Cerato  vero 
vti  poterit  hoc  quod  habet  cerx  vncias  tres ,  cuphorbii 
vnciam,aut  fimi  columbini  in  durioribus  corportbus,o- 
lei  vnc.  n.Conuenit  etiam  bafilicum  medicamentum 
quod  nitrum  recipit,autcalcem  viuam.aut  euphorbium 
autfulphur viuum.autfimum  fylucftris  columbx,vrm 

H  tctraphamaci  libram  horum  ahcuius  vncil  coiicias.  Iam 
vcrb  in  agro  ,vbi  ribi  nihil  fuppetat,  poreris  recetcm  pin 
guemquepropolin  vulneri  admoucrcautfetmctum  fo- 
lum  propolimixturo,auttithym?h  fi:ccum  fermctoad- 
njixtum.Porrocataprafrxiatis  ex  lixiuio  flillatitio  atque 

EEE.iiii» 


toi                                       ORIBASII  112 

oxyrrielite,&  farina  faoarum,  auterui ,  aut  cicerum  ,  aut  A  ciunt.Ad  eas  verb  qua:  ex  fluxionibus  fiunr ,  femperuiua, 

lupinorum  amarortim.aut  hordei,autpolenta,  nb  folum  &  tnbuti  vtrique  valent:  braffic»  vero  durefcentibus  co- 

quum  inf!ammationetentantur,fedetiam  ftatim  in  ipfo  uenit. 

inirio  vtendnm  cft.Si  veroneruus  non  punftusfit  ,fed  Deaffe&ionequxcxdc.fluxionibusfit, 

planccxfimfitvulneratus.itavt  ipfa  etiam  cutis  fubie&a  Cap.    x  x  v. 

iitdiuifa,vt  nudus  neruus,& perdireGu  &  no  pertrafucr  f\  Vum  inflammatio  derepente  particalam  aliquam 

fum  diuifusconfpiciatur,  tum  nullo  exiis  rnedicamen-  v^fiiie  manifefta  caufa  praccedente  obfedit,id  quod  af 

tisqui  exeuphorbio  conftantjquxque  non  fecusacria  fe&ione  eam  gignit,defluxio  nominatur:  ipfe  veib  mor 

funr,vti  oportet.Ncruus  enim  nudatus  horum  vim  qux  bus  affe£rio  ex  defluxione .  In  hai  um  autem  inflamma- 

vehemenseft.ferrenonpotent.Calcem  igitura:ftiuotem  tionum  principiis  danda  opera  eft  vt  redre  adhibeatur 
pore  fxpelotam,  &  oleo  copiofiore  dilutamcape.  Facit  B  curatio  :  totum  ergocorpus  euacuandum  eft  euacuatio- 

etiamadhanc  remquodex  pompholyge  conficitur ,  &  nibus  accommodatis:ipfa  verb  pars  inflammara  ,  fuper- 

quodex  melle,  in  rofaceo  liberaliore  eliquatum  -  Nihil  fundenda  atque  illinenda  non  calcfacientibusaut  hmne 

autem  horum  debet  vulnuscontingere.quum  enim  ner-  £fan£tibus  medicamentis :  fed  iis  qus  rcpellere  defluxu. 

uus  fenfusvi  prxftat.tum  verb  frigida  temperatura  eft,  &  poffint.quodque  in  partcm  afFetram  iam  deculnnt,  eua- 

cum  parte  ca;terarum  longc  principe  cotinuus  eft .  Quin  cuare,vimque&  robur  particulis  laborantibus  afferre-  !l- 

ne  oleo  quidem  huiufmodi  vlcus  irrigare  conucnit:  fit  linendum  ergo  eftcataplafma  quod  ex  femperuiuo,  mali 

enim  fordidum:  ergo  faniesrantum  abltiendaeft  molli  Punicicortice  in  vinoinco&o,  cera  &polenra  adiunctis 

lana  fpecillocircunuoluta.Si  omnia  fuccedantcx  fenten-  conficitunhbcque  &fimilibus  quum  dolor  vehemes  no 

tia,eriam  vino  dulci  citra  periculum  madefaciemus.Poft  eft  vtemur.Vbi  verb  particula  cum  defluxione  dol  orem 
quam  verb  denudatus  neruusfucrit  contec"tus,linamen-  C  maiorem  fentit,tumneaqua  quidem  calida  ,  aut  oleum, 

ta  aliquo  medicametno  quod  anguftis  vulneribus  acco-  aut  cataplafmata  ex  farina  fuut  adhibeda.fluxionu  enim 

modatu  fit,intintra,quale  eftquod  cx  euphorbio,autfi-  vitiis  hz-c  inimica  funt  omnia.Debct  verb  doloris  vehe 

mo  columbino  paratur  >  extrtnfecus  circunduccre  opor-  mentia  leniri  medicamento  quod  ex  paffo,rofaceo,  nio- 

tet,ita  vt  etiam  fanas  partes  large  comple&atur .  Quum  dica  cera,lanis  fordidis,qua:  ocfypi  mtiltum  habeant,  cb- 

verb  tranfuerfum  vulnus  eft,maius  periculum  conuulfio-  fechim  fir.qua:  per  zftatem  frigida,  hyeme  verb  tcpida 

nisimminet:fed  quantura  adcurationem  pertiner,  eode  excipiurur,  &  admouetur  ita,vt  fuperiores  partibus  affe- 

modo  progrediendum  eft.  Vifrusaurem  adhibearurte-  ttis  locos  fpongia  vino  auftero,aur  pofca  frigida  imbuta 

nuior,quiesimperetur,Iec~rusmollisefto,oleoliberaliore  comprehendant.  Siex  horum  vfu  pus  non  fubfidat,  em- 

ala:  capurque  perfunda tur.Si  verb  nerui cotufi  fint ,  ciim-  plaftro  quod  ex  chalcitide conficitur,aut  alio  fimili  ex  iis 
que  iiseftcontufa  cutis,&  exulceratio  fubfequitur,  cara-  D  qua:  ad  fluxiones  valent,vtemur.Lanam  verb  puramvi- 

plafma  ex  farina  fabarum  &  oxymelite  conucnit.quum-  no  auftero  imbutam  fuper  medicamento  exrrinfecus  ac- 

que  contufioni  coniunttuseftdolor,  pix  liquida  mifce-  commodabimus:atque  hoc  quidem  modo  inflamma- 

tur.Si  verb  citra  cutis  conrufionem  eueniat ,  oleo  calente  tiones  ex  defluxione  ortas  curabis :  eas  verb  qua:  ex  ali- 

cui  digerendi  facu!tasinfir,fxpiffime  perfundere  opor-  qua  occalione  concitanrur,  calefaciens  &  humeftans  no 

tet.Si  totus  neruus  fit  prxcifus,  periculum  nullum  feque-  lxdes:quas  fi  ad  purts  confe&ionem  velis  perducere,  fa- 

tur,fed  membrum  murilum  reddetur:  curatio  verb  eade  rina  triticea  hydrclxo  inco£ta  illines:fique  vfus  quando- 

quxaliis  quoque  vlceribus  adhibebitur.Liquefa&u  me-  que  exiget  vt  fcarifices,id  etiam  accommodate  facies.  At 

dicamenrum  neruis  compunftis  idoneum .  Facit  etiam  fi  inflammationes  quae  ex  defluxionibus  oriuntur,  fcari- 

ad  morfos  a  rabiofis,Aceti  fextarius,picis  pinguis  lib.  o-  ficatione  tentabis,&  prxfertim  in  principio,eris  in  caufa 
popanacis  vnc.i- i.opopanacem  aceto  folutum  magis  lx-  E  vtxger  malo  aliquo  magno  afficiarur. 

uigabisrpicem  liquefa&am  mixtamque  incoques.Eftau-  De  iisqui  cx  affettionibus  quasdefluxio 

tem  hoc  medicamentumad  neruoscompunclos  accom-  concitauit,purulenti  fiunt, 

modatum,vtpotequodcompundionisos  conniuereno  Cap.   x  x  v  i. 
finat.quemadmodum  etia  in  iis  quia  cane  rabiofo  morii 
funr,ne  vlctis  ad  cicatricem  perducarur,prohibet :  fed  in 

duriufculistantum  corporibus  facit.Si  verb  inpueris.aut  plafmate.ac  tuncquidem  quod  exhordeo  conftar,  cxte- 

mulienbus,autmollicarneprxdiriscompun&is  hoc  vti  riseft  praftantius:  ei  tamen  aliqua  aceti  autvini  portio 

velis,tibi  licebit  ipfum  ex  aliquo  digerenre  ,  vt  amaraci-  addatur.Pure  autem  diffe&o  &  euacuato,cauedum  poft- 

no,aut  opobalfamo,aut  oleo  veterc  liquefacere.  ea  «rit  ne  oleum  aut  aqua  offeratur:  veriira  fi  vfus  poftu- 
Ad  articulos  relaxatos,        Cap.    x  X  1 1 1.          f  let  vtvulnusquandoqueab!uatur,aqua  mulfa,  Pofca,vi- 

CAcitadlaxntosarticulos  acaci*  fuccusaqua  d.lutus  ZVrZZ Sfilfff  V,e  '™aif\™»°  ™" 

r  &  fuperfufus,aut  rubi,  aut  malicorii ,  aut  myrtt  folia  dat»"»Plafm;  « i«pon«ur:fi  nulla  fit  ,nf  1.» 

y         '    .       'r                           3  matio,ahquodmedicamentum  ex  nsqux  emplaft  cadi 

cummyrteoceratoimpofita.  cuntur,&  non  minus  id  quodex  chalcitide  conftat,aa 

Deinflammaaone,      Cap.   xxim.  huiufmodi  diuifioncs  accommodabimus  :  fuper  quoi 

JNflammationisinitiumeft  quum  pars  impleturfan-  fpongiam  aut  lanam  vino  adftringcnti  imbutam  im- 

gui'.ieafubftantra:incrementu,quumidquodfIuebar,  ponemus.Cxteriim  vulneri  nullum  medicamentum  in- 

ceffat.quod  verb  in  particula eft,incipit  putrefcere , calo-  pinguans  admouendum  eft.qualceft  retrapharmacura 

remquepra:ternatura  iuuehit,  effufibque  &  flatusgigni-  appellatunvfiquidera  ei  exquifira  exiccationcopus  cft. 

tur,particulaque  magis  quam  prius  inteditur :  ftatus  ve-  De  gangrxna  &  fphacelo,  ex  Galcno, 

rbquumpusiamconfiftit.fedlabores  maiores  vexant:  G  Cap.       x  x  v  i  i. 

declinatio  denique  quum  id  quod  fluxit  digeftum  eft,&  Angrxnas  appellant  eas  mortificationes  quar  ex  ma^ 

moles  eft  diminuta.  In  principio aurem  ea  per  fe  admo-  vJ  gnitudine  inflammationisnondum  facra:  funt ,  fe4 

uemus  quxvimhabentrepellendi:in  incrcmentis,  hxc  adhuc  fiunt.Hanc  affedionem  nifiquis  celerrime  curer, 

minuimus.digerentiaque  adiungimus:in  ftatu  repellen-  particula  ita  affeda,  ftarim  emoritur ,  vicinafque  partcs 

tibus  &  digerentibus  pari  portione  vtimunfi  dolor  vehe  comprebendit,&  hominem  occidit.  Vbi  verb  membra 

mens  fit.lenientibus  opus  cft:  in  declinatione  digerentia  fic  affeda  fenfus  omnino  funt  fafta  expertia,tum  morb* 

foliim  adhibemus.nulla  re  adiuncta  quac  vim  adftnngen  non  iam  gangrama  fed  fphacelus  nominatur .  Atque  hoc 

di  habeat.  Parictaria  autem  ad  inflammationes  tum  in  etiam  malum  offibus  accidit.quum  adie&a  ipfis  caro  fa- 

principiotumin  incvemento  accommodataeft.itemque  niem  prauam  gignes.offa  hacipfa  imbuerir,&  corruptc- 

glaucium.Atriplex,  &  malu*  hortenfes  incipientibus  &  la  confumpferit.Quum  igitur  membru  eft pcnitus  emor- 

augefcentibus,acvelutifcraefcentibus  conueniunt,atde  tuum.ftatim  prxcidendum  eft  quamproximcfana:  pai- 

clinarionib',duratis,&  refrigeratis,  (ylueftres  magis  funt  ti.Gangrxna  curarur  euacuatibus  nobis  quamplurimum 
idonearda&uca  verb  &cucurbita  calidis  illita: benefa-      fanguinis  poflumus  ex  membro  vitiaro. fangui*  cnim 


INaffcaionequTexdefltixione  orraeft,quum  nulla 
caufa  perfpicua  fubfit,femel  aut  bis  vtendum  eft  cata- 


SYNOPSE^S    L I B.  VII. 


m 

corruptus  detrahendus  eft ,  aut  vena  fecfa  ,  quum  in  ipfo  A 
membro  vena  magna  lit:aut  cutis  vniuerfi  multis  pro- 
fundifque  fectionibus  incidenda  eft  quumquc  fanguine 
effluere  permiferimus ,  aliquod  medicamentum  cx  iis 
quj.  ad  putrefcentia  valent,imponemus .  Huiufmodi  eft 
quod  cx  oxymeIite,aut  farina  erui,aut  lolii,aut  fabarum 
conficitur.Si  Valentius  velis  imponere  ,fal  adiiciatur, 
aut  paftillus  Andronis ,  aut  alius  gcneris  ciufdem.Ad 
gangrxnas  etiam  faciunt  vetuftj:  nuccs  oleofx  :  earum 
vero  cortex  expurgat,&  tithymali  liquor  in  temporc  & 
modo  adhibitus :  iifdem  quoquelupmorum  amarorum 
decoctum  infperfum  auxiliatur.  g 
De  abfceflibus,       Cap.  xxvni, 

IN  abfceffibus  qur  apoftemata  dicuntur ,  fi  puris  cru- 
ptio  impediri  non  pofle  tibi  videatur ,  panem  hydrc- 
\xo  coclum  illines,autfarinam  hordeaceain  eodem  mo- 
do  apparatamrpafticulam  vcro  aqua  in  qua  althx.r  radix 
incocra  fit,foucbis.CHium  vero  tumor  igre  ad  fuppura- 
tionem  veniat,  xgreque  difcutiatur,cataplafmate  ex  cari 
cis  vtitor.Oportet  autem  eas  dulces  pinguefque  incodias 
aquaeliquefcere,&aquamelli  tenuifimilem  reddere,  fa-  ^ 
rinamque  hordeaceam  addere:fique  tumor  minus  quam 
par  fitdigeratur,cum  caricis  erit  hyflbpum  autoriganu 
incoquendum:li  vim  magis  intendere  volueris  jdeco&o 
fnlem  adiicito:  fed  diligcnter  animaduertendum  eft  ne 
dum  vchementius  exiccas,  pars  in  duritiem  callefcat:li- 
quid  huiufmodi  quandoque  videas ,  cum  aqua  radicem 
agrcftis  cucumeris,aut  altha:a:,aut bryonia:  coques :  qui- 
bus  omnibus  dracunculi  radix  &  valentior  eft ,  &  ad  di- 
geredum  accommodatior.  Ergo  hanc  quandoque  per  fc 
coques,quandoque  verbcaricas  addes ,  farinamque  vna  D 
cum  adipe  admifcebis.Adiantum  quoque  abfcefliis  dige 
rit:itemque  anethinu  oleum  difcutic,&crudos  humores, 
jncoi[>6fque  tumoi  es  maturat.  Pixduros  crudofque  tu- 
moresomnes  cataplafmatis  indita,  magifque  ea  qux  li- 
quida  eft,concoquit.  Medicamctum  quod  abfcefliis  iam 
co&os  fine  labore  expellit,vr  f;epe  m  fplenio  pus  inuenia 
tur,qui  vcro  cocti  adhuc  non  funt  perfectc  digerit:Lapi- 
dis  pyritae  diach.dfiodecim,tmmoniaci  triti  tatundem, 
farinxfabarum  drach.fex,excipe  refina  liquida,  pellique 
illitum  impone :  fplenium  vero  ne  auferas  priufquam  £ 
fponte  fua  decidanmcdicamentum  vero  non  multo  an- 
teparandum  eft,vt  quod  confeftim  exarefcat. 

Deftrumis&  nymat;,     Cap.     x  x  i  x. 

LVpinorum  amarorum  farina,autaceto,autoxymeli- 
tc,aut  pofca  incocta,non  folum  liuores.fed  &  ftrumas 
&  phymata  fanar.Medicusquidamin  iisqui  durocorpo- 
re  eflent,bubulo  ftercore  ex  aceto  ad  ftrumas  &tumores 
obduros,totosoblinesvfus  eft.  Phymata  verb  difcutient 
trita  &  illita  hxc,adiantum,atriplex,parietaria,altha:a:  ra 
dix  vinoincocta,ammoniacum  cum  melle  emollitum,&  ^ 
impofitum,vifcumcum  refina,&  ccrato,falicis  folia  cum 
cerato.Rumpunt  phymata  lupini  amari,propolis  cum  a- 
ceto  illita,cucumeris  fylueftris  radix  terebinrhina  exce- 
pta,capparis  radix  eodem  modo,nitrum  cum  fermento 
aut  ficubus.Abfceffus  verointernos  rumpit  marina  cum 
mulfa  epota-.ftrumas  autem  difcutit  calx  viua,  melle  ,  aut 
fordibustxgymnafio,aut  oleo,  aut  adipe  fuillo  excepta: 
lolii  item  farina  cum  fimo  columbino  &Iini  feminevi- 
no  incocta-.caprificorum  grofTi  agreftes,aut  fatiui  concifi 
illitij&concretionem  omnem  digerunt.  G 
Dcfiftula,  Cap.    x  x  x. 

SPondy lii  radix  circumrafa  &  i  mpofita,fiftularum  cal- 
los  tollit:  veratrum  quoque  nigrum  impofitumj  duo- 
bus  aut  tribus  diebuscallum  eximit.Eliquant  etiam  a?ru- 
ginis  drach.  i  i.ammoniaci  tantundem:collyria  conficiu- 
tur  ex  aceto  &  aqua  ad  fiftulas  accommodata,  itemque  a- 
murcacocia&incollutionendhibita.  Sorycrudum  aut 
combuftum,cum  vini  diluti  aut  mellisportiucula  ad  col- 
luendum  adhibitum,&  omphacium  quoque  colluendo  ^ 
carnem  procreat. 

Debubonibus,       Cap.    x  x  x  r. 

QVum  bubones  erumpunt .  fi  totum  corpus  fuccis  se- 
qualitcr  redundet ,  aut  malitia  humoru  defineatur, 


tum  difficilis  curatio  eft:  ca  tamcn  adhibenda  eft~quam 
in  affectione  qua?  ex  dcfIuxionib9oiitur,pva:lcripfimus:fi 
exquifite  fanum  fit,faciIis.Totum  autem  crus  calefacien 
dum  &  humeftandum  eft,  \tdolore  vacas  eiticiatui:ipfi 
que  vlceri  imponendum  eftlinamentum  lotum  inrofa- 
ceo,aut  aliquo  oleo  relaxante,  quod  tetrapharmaco  coli- 
do  fit  incinctum.Totum  porro  membrum  cavpto  lanar 
oleoimbuto  obuoluendum  eft:  fons  ver6  vlcus  empla- 
ftrocalido  il!iuendum,autfarina  tnticea,aut  hordeacea, 
aut  ex  vtraque  cum  modico  olei.Glandulam  vero  inflam 
mationc  tetatam,  in  initiolana  oleo  calido  imbuta  leni- 
re  oportet,non  autem  vt  quidam  faciunt,fale  adhibitcr 
eo  enim  pofteiius  vtimur,quum  artus  quem  plaga  vexat, 
lenitus  eft,&  quum  dolorem  vkus  non  afFert:  quibus  qui 
dem  rebus  glandularum  inftammatio  plcrunqiic  folui- 
tur.fxpe  etiam  augetur,&  ad  fuppurationem  perducitur. 
Ergo  quum  ille  quafi  feruor  inflammationisfe  remiferit, 
lenientia  funt  omittenda,&  digerentibus  vtendum.Pau- 
latim  a  digerentibus  ad  ea  qua:  confiftentia  liquida  funt: 
qualia  funt  qua:  cerati  fpeciem  rcferunt ,  fimilia  iis  qua; 
linamentis  carptis  excipiuntur  (qua:  e*:yxc'3t  dicuntur) 
tranfeundo.In  iis vitare  oportet  durorum  emplaftrorum 
vfum.-quippe  qua:  parriculas  diftendant,&inflamariite- 
rum  coganr.Quum  fatis  puris  fir,  particulaque  ad  fuppu- 
rationem  peruenit,  non  ftarim  diuidemus,(vt  noni  lli  fa- 
c~titant)fed  medicametisdigerereconabimur.  Lutiiim 
pofitum  tumorem  inguinum  celeriter  digerit.Ac  bubo- 
nes  quidem  qui  ex  prolapfu  &  vlcufculis  &  doloribus  co- 
trahuntur  periculo  vacare:alios  veio ,  &  prxfertim  eos 
qui  febribusfuperueniunt,malos  effe  exiftimandum  eft. 

De  eryfipelate,hoc  eft  igne  facro, 
Cap.    xxxi  i . 

CRaffus  ace'rquehumor  influens  eryfipelas  modocu 
vlcere.modo  fine  vlcere  efiicir  .  Hoc  curandum  eft 
primum  vfu  medicameti  quod  bilem  educat,  deindere_ 
frigerantibusrepellendum  eft  quod  inflliiit:atijueirefri_ 
gerantibus  ad  digerentia  pnufqua  liuefcat  &  nigrefcat 
particuIa,progrediendum  eft.  Requirunt  autem  er^fipe- 
lata  qua:  refrigerent  cum  humiditate ,  nec  adftrin^ant: 
huiiifmodi  eft  femperuiuum,portuIaca,pfylhum,  lenticu 
la  paluftris,vmbilicus  veneris,folanum,.ilce;cumjlactuca 
&glaucium,&cerata  exaqua  admodum  frigida.  Admi- 
fcctur  etiam  opii  parum,aut  fucci  papaucris ,  cicutarque, 
&mandragora:.  Compofita  autem  medicamenta  indu- 
cuntur,ceratum  refriger  as,  cera,qua:  quoad  ius  fieri  pof- 
fit,pura  fit,oIeo  eliquatur,ceratumqueliquidum  fit.  Hax 
refrigerata  in  pila  manibus  emollimus.aquam  frigidam 
affundendo,quantum  eiuscapereceracumqueat.Pra:ftat 
autem  oleum  etfe  rofaceum  ex  omphacino  oleo  fine  fale 
confe&o:debetque  oleum  quadruplum  ccra;  effe.Sipa- 
rum  aceti  tenuis  &  pellucidi  velis  addere,  medicamentu 
liquidius  frigidiufque  conficies,  idque  non  folum  coue- 
niet  eryfipelatijfcd  hefticis  etiam  febi  ibus ,  itemque  in- 
flammationibus  pudendorum  incipientibus ,  nifi  depa- 
fcens  aliqua  affcclio  partes  exerceat.Herb.r  quoque  refri- 
gerantes  cum  tenui  polenta  abunde  refrigerant:  itemque 
palmulxpingueseieftis  earum  membranulis,&  co&ione 
tcnella:  facia:,deinde  Ix'.iigata;,&  impofita::  fi  vero  ficcio 
res  videatur,  cerato  prxdifto  adconfiftentiam  admifce- 
bis.Inflammatione  fedata,antequam  particulaliuida  fiat, 
cataplafma  ex  hordei  fai  ina  eft  imponedum:fi  vero  iam 
liuor  occuparit,  incifa  cute  cataplafma  fuperponendum 
eft,Iociifquepcrfundendus  cftaqua  calida  dulci:fed& 
marina  &  muria  interim  conducer.  quandoque  etia  hu- 
iufmodi  aqua:  cataplafmati  funt  admifcehda:. 

De  herpete,        Cap.    x  x  x  i  1 1. 

HVmor  quoque  qui  hcrpetc  gignit,acer  eft:fed  fi  fla-' 
tiabilispurainfluat,  vehementi  acrimonia  hcrpetc 
exedentem  facit ,  qui  continuam  cutim  cum  corrofione 
coprehedir:qua  dcre  affeclio  ipfa  ,herpesnominatur :  fi 
vero  cum  pituita  admifceatnr  ,  alteium  hetpetem  jqui 
miliaris  dicitur,  qui  cminentias  in  cnte  milii  Cmiiec 
excitat,efficiet.Ergo  qui  prius  totumcorpus  purgat,deir. 
de  vcrorepellentia  partkuUs  affeclis  admonet,is herpete 


O  R  I B  A  S  1 1 


vtparea\auat:arquiftjtim  vtuuriisquajcuiicuhe  cica-  A 
tricem  inducunt.is  cuticulam  quidem  fanat,ca:tef iim  no 
jarohibcrquin  deintegro  priori  fimilis  affedio  exoria- 
tur.  Corpus  ergo(  vtin  eryfipelate  didtum  eft)cuacuabi- 
mus.ar  parriculis  affe&is  non  eadem  imponemus.  Poftu- 
lant  quidem  refrigerantia  ique  ac  cryfipelata,fed  tamen 
humedantia  non  ferunt:  hifque  refrigerantia  &ficcan- 
tia  conueniunt:ergo  nequela&ucajnequelenticulapalu- 
fttisjticque  portulacameque  fempcruiuum neque  ahud 
huiufmodi  ex  refrigerantibus  &  humeftantibus  eis  offe- 
rendum  efbfed  m  principiovitiscapreolos.&rubum  ,  &  jj 
plantaginem  oporre:  illinire:  deinde  iis  lenticulam  ad- 
mifcere  interim  vero&  mel  &  polenram,  &cataplafma 
quod  fupra  ad  infiamariones  cx  defluxione  remeto  lem- 
peruiuo  confcripfi.-exulcerata  verb  medicamentis  inun- 
genda  faot  lis  qua: ad  herpete  faciilt.vt  paftillis,paffo,aut 
vino  tenui,&  auftero  non  veceri,  aut  pofca  diluta  refolu- 
tistcxtei  um  iiiuetetatis  iam  huiufmodi  vlccribusj  Mufx 
&  Andronis  paftillus  conuenit-Herpetem  vero  qui  extre- 
mam  tantummodo  cutem  exulcerat,nifi  admodum  inue 
teratus  fir.nullo  horum  vngere  oportet :  fiquidem  &  ve- 
hementiora  funr,&  rrngis  quam  oportet  cxiccant.  Ad  ta- 
lem  veroherperemaccommodatum  eft  glaucium,  huic- 
que  fimilia,  prxfertim  aqua  fuba&a ,  fi  morbus  nihil  rc- 
mittat,aceto  diluca  admoueantur.Succo  autem  plantagi- 
nis  aut  folani,aut  vinofoluta  non  mediocriter  auxilian- 
tur,aut  linifementorridumin  vino&oleo  incoquito,& 
contritum  imponito,  aut  terram  cimoliam  (olani  fucco 
fuba&aminungito,  autargenti  fpumx  vncias  quatuor, 
porri  fucci  hemiox  dimidium,fucci  betx  par  podus ,  he- 
uigata  illinuntur.  □ 
De  fcirrhis,       Cap.       x  x  x  i  1 1  i. 

SCirrhus  perinde  atque  os,durus  eft,&  fenfu  caret :  atq; 
is  fanari  nullo  paclo  poteft.  Qui  verooblcurum  habec 
fenfum,digerentibusciiratur  medicamentis.Sed  qua:di- 
gerunt,&  confertim  euacuant,ncque  molliunt,  ea  pnrais 
quidem  diebus  diminuere  tumorem  videntur ,  fed  tame 
quod  reftatjfit  infanabile.quum  id  omne  quod  tenuium 
eratpartium,fit  digeftum:ex  quo  fit  vt  ea  medicamenta 
accommodatiora  fint  qua:  molliendo  poffint  digerere. 
Ergo  fnolltecia  funt  adeps  cerui  &  medulla,  icemque  tau-  ^ 
rinus  &  hircinus,vrfiniifque  adeps,  ammoniacum ,  bdcl- 
lium,ftyrax-Horum  vfu&duriciem  diffoluemus,&  dige- 
rentia  itidem  adhibebimus,qualia  funtfcenugraecum,  fi- 
mus  caprillus  cum  pofca.  Componitur  autem  fic  a  medi- 
cis  medicamentum  ad  vtrunque  faciendum  ,hoc  eft,ad 
fcirrhum  diffoluendum,&ad  digerendum  accommoda- 
tum:cuiufmodi  eft  id  quod  ad  Galenumauthore  refer- 
tur.Perna;  fuillx  veteris  pinguis,ammoniaci  thymiama- 
tis,cafei  bubuli,aut  caprini  Yeteris,  adipis  taurini ,  rafura: 
nauis.finguloru  libra  vna,  medulke  ceruina:  vncia:  dux,  p 
hyffopi  vnc.i  i  i.cyprini  vnc.v  i.vini  ytgyptiaci  hemina. 
mediam.Sed  innono  eriam  libro  de  fcirrhis  in  podagra 
exorientibus  loquemur. 

Decedemate,       Cap.  xxxv. 

Pltuitofa  fluxio  cedema  facir,tumorerri  laxum ,  ceden- 
te:n,&qui  digitisimpreffis  cauarur,  fenfufque  expers 
eft.Hunccurareoportetfpongiam  pofca  imbutam  cum 
ligamentoleniter  ftringente  imponendo  ,  ita  vtab  infe- 
rioribus  partibus  initium  deligandi  fumatuf,  &  ad  fupe- 
riores  progrediendo  definamus.  Spongia  vero  effenoua  ^ 
debet:qux  fi  ralis  non  fuppetar,ea  nitro  erit  expurgada,& 
melius  etiam  lixiuio  quod  ftillatitium  appellatur :  fi  vero 
pcr  hsctumornon  fubfidear,paululum  aluminis  admi- 
fcebis.Eftetiamadhocaptum  molliffimum  cx  lucerna 
linamcntum,hoc  eodem  humore  imburum  &  impofitu: 
benefacit  etiam  glaucium.  Si  autem  oedema  inuetcratu. 
fit,particula  oleoprius  inunges,deinde  fpongia  cx  lixi- 
uio  impones,arc~tiiifque  ftringcs,  &  ita  cutabis.  lam  vero 
ifatis  fatiua  tumores huiufmodi  mirabiliter  digerir,& co 
primit:idcm  facitterra  omnis  pinguis ,  &magis  etiam  H 

Detercbintho,       Cap.      xxxv  i. 

TErebinthus  phymatis  fpecies  eft:infummo  autem 
ipfo  vlcere puftula  nigra  eminct.qua rupta , id  quod 


ftibiedTum  eft,fimile  defquamato  apparet  •.  vbi  hoc  diui 
feris,pus  inuenitur. 

De  epinyctidibtiSj        Cap.    xltit  V!  !, 

EPinyctides  vlcufcula  funr  qux  p°r  fe  erumpunr ,  pu- 
ftularum  fpcciem  prse  fe  ferentia ,  fubrubra  :  quibus 
rtiptis  lanies  fubcrucnta  dcfluir.  Acque  hz  quidem  lnter- 
din  nor>  magnopcre  excntciant:  per  noclem  %  ero  maiore 
quampro  modo  vicens,doiore  affligut.  Ergo  filphii  fuc- 
cu  aqua  folutii  imponcs-citra  enim  mordicatione  dcfic* 
C5t,aut  cicutam  nitam  lmponito. 

Deligamemis  dtile&is,    Cap.    x  x  X  v  i  i  i. 

Ilgamentum  ex  otle  in  os  progredics,  minimcpericu 
-dofum  eft:quod  fi  quibufcut.quc  medicamentis  velis 
deiiccaueris,non  offendes.quod  vero  in  mufculum  infer 
tum  eft ,  quanto  minus  periculofum  eft  quam  tcndo  & 
nerut:s,tanto  eft  ca:reris  ligamentis  periculoiius ,  nifi  re- 
fJreprobeque  curerur . 

Dethymo,  Cap.    x  X  x  i  x. 

THymus  eft  vlcus  afpera  8t  fqualidacarne  excrefcens, 
Fic  aucem  &  in  ano  &  in  pudendo :  ac  parcim  quidc 
facilis  eft,&  fpoccfua  decidit,partim  vero  deterioreft,& 
dolorem  affert:&  quidam  pra:terea  ex  lis  curationem  no 
admittunt. 

Deficis,         Cap.  XX.. 

FIcos  appellant  getmina  qua:dam  ad  niodum  vlceru. 
rotuP-da,fubdura,rubentia,qua:  dolor  etiam  comita- 
tur.Oriuntur  pleranque  in  capite:nafcuntur  tamen  etiam. 
in  reiiquis  corporis  parribus.His  optimum  medicamen- 
tum  eft  «lumen  fciffilcarris  flos  toftus,&  glutc  taurinum, 
tum  fquama  xris  qua;  dupla  fit,tertturque  ex  aceto,&  illi- 
nirur.Probantureriamcapita  menularum  combufta,bul- 
bicocli,&  cinis  vna  cum  aceto  commixtus. 
De  furunculo  qui  dothien  vocatur, 
Cap.    x  l  i. 

DOchienes  ex  craffis  fiunt  humoribus.Hos  digerit  co 
coquitque  triticum  commanfum  &impolitum,& 
icem  maftiche  ^Egyptia.  Vuis  paffas  abieclis  acinis  tere, 
fali  trito  pari  portione  addito,&  lllinito.Hoc  aut  difcutit 
aut  rumpit:caricas  co£tas  tere,aquam  aff unde ,  &  vtiror, 
aut  caricis  refinam  mifce,&  impone. 

Ad  epinyciidas,        Cap.    X  L  1 1, 

ADhasvalet  apium  cum  polenta  trirum  &  illirum: 
braffics  folia  trita  impofita  :  alrerci  folia  ex  mellc 
trita  applicata.SoIanum  perfe&  cum  cicuta  viridi ,  aut 
oliua:  foliis  cum  aqua  coctis  vtitor.Vuas  paffas  adcmptis 
acinis  tritasadmifceto ,  eafquefplenio  illitas  imponito. 
adiantum  quoque  ex  melle  cricum  facit .  Caucndum  eft 
tieacria,acida,&falfaofferamus,&a  fomenti5,balneis,55 
fole  abftincndum. 

De  verrucis,myrmecio,&  fimilibus, 
Cap.    x  L  1  i  i. 

MYrmeciaatque  verruca:  vfu medicamentorum  ve- 
hem  enter  exulcerantium  conuellentur:eorum  vero 
i\ux  putrefaciunt  ,interimentur.  Corcicis  falicis  vfti  cinis 
cum  aceto  acri  dilutus,clauos,callos,myrmeciaque  exte- 
rit.Similitcr  quoque  melanthium  eandem  vim  habet  ad 
dauos  atque  reduuias.  Pecudu  vero  ftercusad  verrucas, 
myrmecia,thymos,dothienas  duros,in  aceto  folutum  fa 
cit,groffi  decofti  duros  tumores  difcutiunt:  crudi  vcro 
myrmecia  &thymos  expellunt.Condylomata  vero  com- 
primunt  oliua:  flores  cum  aqua  illiti,aloe  cum  paffo  inun 
da  ,  pentaphylli  radix  fuperdata,  cydonia  cocta  cum  pa- 
neautcum  polenta  ,  myrti  folia  combufta  cum  cerato, 
propolis  ance  emollita  &  impofita .  Codylomata  quoque 
&  ficosaufert  auripigmentum  illitum ,  calx  viua  ,  &  fatx 
vifco  excepta,&  fplenii  modo  fupcrdara.  Permagnosve- 
ro  ficos  tollit  a:rugo  ferri  cum  vino  dulci  inuncra  ,  femi- 
nis  anethi  combuftt  cinis  lllirus,  alumen  hquidum  cum 
pane,vino,&  apio.Iam  vero  cinis  palmitum  ex  accto  illi- 
tus,&  ficos  auferr,&  qua:  nunc  dicia  funt  curat,atquc  au- 
ger,pranerea  prohi  bet. 

Adganglia,       Cap.      x  l  i  i  i  i. 

FAcit  ad  h:cc  plumbea  maffa  ad  modum  vertebra:  con 
fecta,ganglio  maior  impofita.  ha:c  enim  fua  grauita- 
teganglium  proceffu  temporis  dilloluit. 


"7 


SYNOPSE2S   LIB.    VI L 


hS 


Ad  perniones,       Cap.  uv. 

MAnna  tepida  perfundendi  funt,aut  bsrar,aurlenti- 
culx,aut  crui,  aut  radicis  afphodcli  deco&o .  Poft 
perfufionem  lenticulam  \  ino  inco&am  terc,&  illine,aut 
ficus  cx  oleo  Ixuigatas  impone.aut  alumen  &  farinam  pa 
nbus  portionibus  in  vino  rere,&  illine. 

Ad  digitorum  totiiifque  pedis  rimas, 
Cap.    x  l  v  i. 

Plce  liquidaoblinito:  cancrum  tluuiatilem  autmari- 
num  fuper  carboncs  cremato.teftam  abradito  ,  ex  o- 


A  ctitis  continub  debet  digitis  ex  faliua  fricari  ;crocodiU 
terrcni&ftumorurafimus.Ad  impctigines  vcrbrecen- 
tcs  qux  mentum  aut  aliam  faciei  partem  infeftant,  rriti- 
ci  multum  capitur.incudique  cuidam  ignitx  imponitur. 
humorquc  qui  inde  emanat  adhuc  calidus  fumitur,  &  im 
•  petigines  inunguntur:arque  hoc  quidem  remedio  pleri- 
que  funrfanati.Autmalux  agreftis  fruftum  tenerum  col- 
lige,eoquc  contufo  fuccum  exprime,&ferua  ,&impeti- 
gines  cotineter  illine.  Inueteratis  impetiginib  us,  lis  qua; 
fubiiciam  vtitor:Viticis  folia  contunde  ,  modicum  aceti 


leo  tere,ad  mellis  fpillicudine  redige,abfterfis  priusfeif-  B  adde  &  illine.vel  capparis  folia  detrita  exaccto  imponci 


fiirisinftillato.Prodeftetiani  fcillxmedulla  oleoferuefa. 
t~ta,&  exterebinthinacontrita,itemque  cornu  caprx  v- 
ftum,caprilloque  adipe  exceptum .  Sed  calli  circumpur- 
gidi  pnus  funr,deinde  medicamentis  vtendu.n  cft. 
Adpudenda  vlcerata,       Cap.  xlvii. 

H/Ecperfundes  adftringentihus,aut  perfperges,rubi, 
myti,  capirulorum  mali  Punici  agreftis  ,  oliuxquc 
a^reftis  decotto:eadem  quoquetiita  ilhnuntur.  Lemnia 
itidem  fphragis  inungitur,aut  alocn  cum  melle  diflblue. 

Adfcrotum  vctb  vehementi  atque  intolerabili  pruritu  C  lidaque  fint,effictetur.  Sed  quum  mufculi  cx  contutione 


Paftillus  sd  impetigines,Glutini  figulini  denarii  quatuor, 
thurisdenarii  duo,  aceti  heminx  dimidium  .In  quibuf. 
dam  fcriptum  eft,  pares  portiones:aceto  foluta  illinutur, 
Deinflammatione,      Cap.  i. 

SPiritus  fiatuofusjcraffus.vaporofufque  eft  materi  a  i n- 
flationum:fed&corporis  denfitas  vt  fpiritus  non  ex- 
piretur  adiuuans  caufaeft.  Vndecurandi  confilium  eo 
dirigitur  vr  denfata  rarefaciamus,&craffum  fpiritum  at- 
tenuemustquod  medicamentis  qux  tenuium  partium  ca 


vexatum  facit  fxx  combufta,donecleueturperturbatio 
Valetad  ldem  alumen  liquidum. 

De  leuce,alpho,melanc,lepra,&  fcabic, 
Cap.      x  l  v  i  i  r. 

SAnguispituitofus  &  glutinofus,  qui  longo  remporis 
fpatio  colorem  verterit,  &  ad  albi Jiorem  comutarit, 
leuce  vitiliginem  efficit.  Alphorum  fimiltseft  ongo,n6 
tamc  caro  tota  affe&a  eft,fed  extrcma  folii  n  cutu.  Atquc 
abhumore  pituitofo  alphi  albi  fiunr,melas  verb  a  meli 


inflati  funr,ex  calidis  &  acribus  excandefcant,  &  dolores 
intenduntur.Ergo  digerentibus  lcnientta  mifcenda  funt^ 
atque  in  initio  lenictium  cffe  maior  portio  debet.-quum- 
que  morbus  inclinct,  eorum  qux  digcrunt .  Prxterea  in 
huiufmodi  affeclione  mufculorum  lenit  &  decodlu,  &  i- 
pfum  hyffopum  cum  exiguo  oleo  :  digerunt  vero  acetu, 
&  nimim,&  lixiuium  ftillatitium.Ergo  in  principio  vten 
dum  eft  decoc~ro  cum  olei  momento  ,  atque  item  vini: 
quod  cilens  lanis  fucCidis  excipiatur:  quiimque  particu- 


cholico:fed  humor  qui  lepram  facit,  ad  nnas  vfque  par-  D  las  refrigerare  non  oporteat,curandum  vt  calor  diu  cofer 


tes  penetrat:fcabies  vero  ipfa  fupcvficiem  occupat.Ergo  fi 
calcem  lotam  &  torridam  habeas,tanra  aqua  admifta  qui 
ta  fath  fit  ad  mediocrc  craffitudine,  inungendocurabis. 
In  alpho  autem  multo  liquidtore  medicamento  inungc- 
dum  eft,ci  affiore  in  fcabie,craffiffimo  dcnique  in  lepra. 
Dracunculi  radix  cum  aceto  illita  fanat  alphos ,  itemque 
elleborus  vterquedupinorum  amarorum  decoclii  fuper- 
fufum,  eorundcm  farina  cum  aceto  autoxymel-teillita, 
cortexradicis  capparis  cum  aceto,lilii  radix  ctim  melle, 
cxpa  cum  aceto  in  fule  perutta.crocodili  terreftris  fimus, 
fturnorum  ctiam,quum  oriiam  foliim  comcderinr ,  aut 
fepix  tefta  cremata.  Ad  fcabicm  vetofacit  vua  tamlnia, 
ellebor9  vrerque,lupini  amari,  (vt  diximus)cardamomu 
eum  acetOjIihiradix  cum  melle,refina  terebinthina  cum 
fulphurccuiusnos  periculum  fecimus,cicer,fimuscapril- 
lus.Lepras  verb  expellunt  anemonx  fuperdatar,elleborus 
&albxvitisradices. 

Deimpetiginc,        Cap.  XHJt. 

QVumfaniestenuis  atque  acris  cxteris  craffioribus 
admifcetur,impetigines  oriuntur,  qux  facilein  le-  F 
pram  &  fcabiem  tranfeuntiexquo  conficitur  vt  medica- 
tticnra  valenter  ficcantia  poftulcnt.  Itaqueeas  quibusi 
mediocriter  ficcanribus  nihil  adfertur  auxil  i,ab  iis  verb 
qua:  vehementcrexiccanr,exacerbanrur,  d-^iaA,  tdeft  fe- 
ra^appellanr.In  his  igitur  vrcndum  eft  medicamctis  qux 
fatis  efftcacia  fint,nectamen  vehementer  crodant  •  Ciccr 
ad  impetigines  facit.vterque  ellcborus:  prunorum  gum- 
ini  puerisprodefberinaceus  in  petrisnafcens:  pixcerato 
tr>ixta:fulphur  cum  refina.hoc  cft  experientia  comproba- 


tum.In  puero  autem  apta  eft  homims  fahua:  affc&a  vcrb  ^  nam  incidimus. 


uetur.Vbi  lenitus  eft  xger,acetum  nitnimque ,  &  deindc 
lixiuium  ftillatitium  mifceatur:  poftremb  vero  imponcn 
da  funr  emplaftra  qux  digerendi  vim  habeant,vtinflam 
matiofubfidat.qualeeft  quod  fequitunSordcs ex  gymna 
fio  feruefacias.primumque  percoIato,vt  purx  fiant,  rur- 
fufque  in  lebetem  coniicias,calcemque  viuam  tritam,vt 
farinam  infpergas,donec  luti  fiat  fpiffirudoi 
Dc  elephantia,       Cap.  ti. 

QVi  hoc  morbo  correpti  funt ,  iis  mirabilc  auxtlium 
affertefus  viperarum: quas qui  efle  velit,parare  ad 
hunc  mo  Jum  debebinln  primiscaput,itemque  cauda  ad 
quatuor  vfque  digiros  abfcindenda  funt,  intcrioraquc  o- 
mnia  &  cutis  etiam  aufercnda,corpus  aqua  perluendum; 
deinde  in  iartagine xque  ac  anguillx ex  albo  iure codie- 
dx  funt.Fit  autem  album  ius  aqua  copiofa  impofira ,  exi- 
guoque  oleo,&  porro,&anetho  adiun&o.  Eft  autem  per- 
fpituum,carnes  vipcrarum  effe  coqucndas  vfquedum  te- 
ncrx  fiant.  Atquc  etiam  ipfum  mcdicamentum  quod 
ex  viperis  conficitur,quod  theriacen  vocant,  eftaccom- 
modatum,vt  exeocopiofc  bibant  iiquihoc  morbo  te- 
nentur.-acficui  placeat,  eodemcutim  inungat.Qiii  hxc 
faciuntomnia,  quandoquceis  euenitvt  fquama  cx  cute 
excidat,  cuiufmodi  in  fcrpentibus  fenedutem  appella- 
mus.  Vtimur  etii  ad  hxc  thcriaco  fale  & calamintha:  fe4 
benefacit  hoc  quoque,  quia  no  folum  egregie  digerit  te- 
nueshumoresjfedfaniem  attenuat,&craffoshumores  ex 
quibus  hoc  morbi  genus  cfficitut  .tncidit  &  diffecar.Noa 
tameninfingulishomtnibusab  iisremediis  incipimus. 
pritis  enim  omnino  purgamus,  &quandoque  ctiam  ve- 


u9 


120 


SEXTI    LIBRI  ARGVMENTVM. 
Oftauo  continenturqua:adcerebruni,caput,oc  Ios,nares,genas,maxillafquepertinent  omnia. 

HBRI  OCTAVICAPITA. 


De  memoria:  iacrura ,  deque  iis qui  vigiliis ,  &  de  iis  qui 

nimio  fo^ore  torquentur,  Cap.r. 

Deephialre,  Cap.u. 

De  morbo  comitiali,  Cap.m. 

De  eodem.ex  Galeno,  Cap.mi. 

Devertigine,  Cap.v. 

De  apoplexia,ex  Philumeno,  Cap.vi. 

De  melancholia,  Cap.vn. 

De  infania  cx  Philumeno,  Cap.  vni. 

Deamantibus,  Cap.ix. 

De  lycathropia,  Cap-x. 

De  cerebri  inflammatione,exPhiIumcno,  Cap.xi. 

De  eryfipclatc  cerebri,  Cap.  xu. 

Curatioaducrfus  canis  rabiofimorfum,  Cap.xm. 

De  neruorum  refolutione,  Cap.xnn. 

De  rigore  qui  calefieri  non  queat,  Cap.X  v. 

De  conuulfionibus,  Cap.xvi. 

De  diftentione,exPhiIumeno,  Cap.x  vu. 

De  capitis  doloribus,  Cap.  xvm. 

De  cephal^acapitis  dolore,  Cap.xix. 

De  hemicrania,  Cap.xx. 

Ad  puerorum  aduftiones,  Cap.xxi. 

De  alopecia  &  ophiafi,  Cap.  xxn. 

De  capillisfluenribus,  Cap.xxm. 

Qua»  pilos  attenuent,  Cap.xxmi. 

Deporrigine,  Cap.  xxv. 

Adpediculos,  Cap.xxvi. 

Ad  vlcera  capitis  manantia,qu2  achores  dicuntur,  &  ad 

fauos,  Cap.xxvil. 

Ad  capitis  vlcufcula,  Cap.xxvm. 


Ad  focdum  capitis  odorem,  Cap.xxix. 

Ad  fcedum  narium  odorem,  Cap.xxx. 

A  d  ecchymomata  inueterata,  Cap.xxxi. 

Adlabiafifla,  Cap.xxxn. 

Ad  ephelidem  &  maculasfaciei,GaIeni,  Cap.xxxm. 

De  varis,ex  Galeno,  Cap  xxxult. 

Ad  ficofas  menti  eminentias,  Cap.xxxv. 

Ad  fcedos  alarum  odores,  Cap.xxxvi. 

De  lippitudine,ex  Galeno,  Cap.xxxvu. 

Deinflammationibus  oculorum,  Cap.  xxxvm. 
De  dolonbus  oculorum,ex  Galenifententia,  Cap.XXXIX, 


De  chemofi,ex  Dcmofthene, 
De  phlyclatnis, 
Ad  phlyctamas  oculorum, 
De  carbunculo, 
De  mydriafi, 

De  phthifi  &  atrophia  oculorum, 
De  ny&alope, 

De  glaucomate  &  fufTufione,ex  Rufo, 

De  obfcuritate  &  hebetudine, 

Deftrabifmo, 

De  expreflione, 

De  confufione, 

De  lufciofis, 

De  oculis  lacrymantibus, 

De  encanthide, 

De  pedicuhspalpebrarum, 

De  naribus  obftruclis,ex  Archigene, 

De  ftrangulatis,ex  Theophrafto, 


Cap.xt.. 
Cap.xti. 
Cap.xni. 
Cap.xmi. 
Cap.xL  iui. 
Cap.  xl  v. 
Cap.xLvi. 
Cap.xLvn. 
Cap.  xlviii. 
CapxLix. 
Cap.L 
Cap.Li. 
Cap.Lii. 
Cap.Liii. 
Cap.Lim. 
Cap.L  v. 
Cap.L  vi. 
Cap.Lvn. 


ORIB  ASII 


SYNOPSE2S  A  i>  EVSTA- 
thium  filium  hber  octauus. 


De  memoria:  ia£tura,deque  iis  qui  vigiliis,  A 
&  de  iis  qui  nimio  fopore  torquen- 
tur,       Cap.  i. 

}VVM  perdita  memoria  eft ,  aut  magna 
noxaaffe£fa,fi  frigida  omnino  eft  inte- 
eries,calefaccre  eam  conuenit :  non  ta- 
nen  eftexiccandi,ficut  nequc  etiam  hu- 
nectandi  neceliitas:fcd  fi  cum  humidita 
icefit  coniuc~ta,exiccare:fi  cum  ficcitate, 
humectare:fi  in  medio  vtriufque  confiftat,eodem  in  fta- 
tu  coferuare  eam  oportet.  Eorum  autem  qui  vetemo  de-  B 
tinentur,in  ipfoftatim  initio  vena  fecanda  eft:id  quod  eft 
vtriquemorbo,&qui  ex  vigilia  &  qui  ex  foporefit,com- 
mune.eftque  vtrique  commune  oxyrrhodinum  in  prin- 
cipio  adhibere:ca:reracontraria  funt.fedanda  enim  le- 
niendaque  funt  qua:  cum  vigiliis  vexant  :excitanda  vero 
qui  torporem  afferunt.Merito  igitur  quum  sgrotantes 
in  a?tate  florenti  funt,morbifque  laborant,in  quibus  vigi 
lant&defipiunt,  iis  irrigationes  ex  capitibus  papaueris 
offeremus,&ad  olfaciendum  dabimus ,  nafique  pinnas 
ab  interioribus  partibus,  aut  frotem  inungemus.f  n  mor-  q 
bis  verocontrariisxgroti  funt  excitadi.humorifquequi 
moleftiam  affert  incidenda  eftcraflities,&  calefacienda. 
Ergo  thymu  ,  &  pulegium,&  origanum,&alia  huiufmo 
di  generis  acetoincoquentes,£egrotatium  naribus  admo 
uebimus-.poftea  vero  palatum  validis  acribufque  medica 
mentis  inungemus :  capiti  quoque  medicamenta  eiufde 
facultatis  vfque  ad  finapi  imponemus.Quinetiam  fi  vter 
que  morbus  inueterarit,cucurbitulis  etiam  &  caftoreo  in 
vtroque  vtemur.  D 
Deephialte,  Cap.    i  t. 

QVi  ephialtes  nominatur,non  eft  quidemmalus  dx 
mon,fed  validus  morbus  quidam ,  atque  etiam  va- 
te  s,faccrdos,&  Afculapii  miniftcr.Morbum  vcro  prxuc- 


niunt  hxc,fuffocatio,vocis  fupprcfllo,&  grauitas.Occur- 
rendum  igitur  inchoanti  malomam  peifeuerans,&  fingu 
lis  noclibus  incidens,morbumaIiquem  magnum.vr  apo- 
plexiam,  vtinfaniam  ,  vtmorbum  comitialemjnuntur, 
idque  quum  capiti  caufa  tribuitur.  Qujecunque  enim  co- 
mitiales  interdiu  patiuntur,eadem  ephialticos  dormien-  • 
tesinfeftat:  ergo  venafecanda  eft.totumque  corpuspur- 
gandum.Maximum  vero  auxihum  affert  iis  elleborus  ni- 
geradpodusdrachmtevnius,  cui  fucci  fcimonex  obolt 
tres,&  aliqua  odorata,qualia  funt  anifum,daucum,petro- 
felinum,admifceantur.  Hiera  quoque  ex  colocynthide 
miruminmodum  eifdem  opitulatur.Dixra  tenuis  cfto, 
fcetida  vitentur.Adiuuat  etia  hos  paonix  fcme.eius  auce 
grana  quindecim  nigra  trira  ex  aqua  cotinue  potiit  decur. 

De  morbo  comitiali,  Cap.  m. 
TfBiconcidit  aliquis,  conuulfa  &  diftrada  membra 
▼  funt  perungenda,tenendaque,ac  dirigenda:  deinde 
osaperiendum,digitufqueimmittendus,  autpenna  oleo 
irino  imbuta.vt  pituitam  euellamus :  odoramentis  quo- 
quefenfusexcitare  oportet,ve!uti  peucedano.fucco  cyre- 
naico,bitumine,ccdria,pice.Poft  accefliones,fi  nihilim- 
pedimento  eft,vena  cubiti  incidenda  eft:fi  nihil  remittat 
acceflio,  extremxpartes  finapifmo  oblinendx  funt  :cu- 
curbitulaprxcordiisaffigenda.Siper  hxc  morbus  non 
celfauit,exigua  fpes  eft:&  tamcn  medicus  audacler ,  &  vi 
etiam  adhibita,  caftoreum  &fuccum  cyrenaicum  cum 
melle  &  aceto  ori  mfundat:per  fede  vero  cetauri  i  aut  co- 
locynthidisdecoauminiiciat.CHii  exmotbo  conuale- 
fcunt,viribus  refeftis.ex  hiera  purgari  debet.  Atque  hate 
quidem  eft  recentis  &  acuti  comitialis  morbi  explicara 
curatio  :  nunc  vero  quomodo  inuererato  opirulandG  flr, 
fubiiciam.Igitur  qui  m  hunc  morbum  cadunt,  aqua  di  u 
bibere  oportet,&  fi  nihil  prohibct ,  vtique  fanguis  mitti 
debet:quatuorautcm  autquinque  diebus  interpofms, 


SYNOPSE^S  LIB.  VIIL 


corpus  reficere ,  &  ita  purganre  medicamento  euacuare. 
prxiertnn  vero  ex  nigro  veratro,aut  colocynthide,auc  e- 
tiam  lcammonea.Iptum  porro  veratru  line  medulla  tun- 
fmiicnbraturaqi  inlpergendum  eft  aqux  mulfx  cyathij 
quinque,aut  lcx,melleque  crudo  adieci  j  pipens  mo.nc- 
toexcipiendurao  Colocynthida  vero  abie&o  femine  ,  Sc 
qu.v  meduitam  adhuc habear,patIo implebis ,  totamque 
nociem  ita  iines  :  mane  Vero  paffum  temperarum  potui 
dabts-.vbifatispurgati  lint,lauari  poterunt.Tcrtio  die  cu 
curbirulx  prxcordiis  Sc  dorfo  cum  fcarificatione  applica 
buntur:deindeeomplufculis  diebus  interpoiitis,  refedto 
corpufculo  ,  hieram  ex  colocyuthide  offeremus :  poft 
hxc  c  .piti  &  occipitio  cucurbitulas  affigemus:fequenti 
die  panem  aqua  mulfa  mcodum,  tritumque  cum  amaris 
•my^dalis,ierpyllo,mentha,aut  calamintha,  aut  ruta  fu- 
perdabimusudque  triduo  faciendumeft:p6it  verocaput 
radendum,peucedanique  liq  aore  cui  Ipondylium  iit  iri- 
co^tum,  ;x  aceto  diluto  perungcdum.rturlus  vero  imer- 
polito  fpacio,3c  corpore  recreato,antidoti  ex  eolocynthi 
deobolosnjuemin  aqua  mulfa,dicque  vno  lnterie&o, 
tres  etiam  daoimus:inde  medicamentis  vtemurqux  fter- 
nutamentacieant.Poit  quinque  aut  decem  dies  caftorei 
ex  mulfa  exhibebimus,  ipatioque  mterpolito  ,  clyfter  ex 
eentaurio  imicietur:deinde  vero  qux  pituitam  per  os  & 
per  nares  ducant  orferemusitum  fitiapifmum  capiti  indu- 
cemus.Iam  vero  ik  acribus  cibis  quandoq,-  eft  vtendum. 
Deeodem,ex  Galeno,      Cap.  iiiu 

COmitialesadiuuat  oxymelperfeuanpcum  ,  prxfer- 
cim  veroficumfcillafitconfectum.  Gapparis  quo- 
quecondita  prodeft  ficontinuo  edatur  ,  ltcmque  falfa- 


A  fpodyliu  fit  incodu,mulfiq;  inRilUda,&  adhibeda  odo 
r?-ieta,vt  caftor.u,vel  opopanax,&  galb.nii.Os  quoq  ue 
per  vimaperiedti  eft,digitufqj,aut  pena  oleo  iritiita  iriii 
cieda,vt  iiquid  fuperuacatieum  ibi  fit,abftergacui:fede$ 
quoq;  niugeda  eft  lis  qux  flatus  educut.Si  per  hxc  morby 
no  inclinat,clyftenbusaCrioribus  vtemur,quib9  muria  & 
mel  admifcebimus.His  ita  coilf  .£tis,incidenda  vena  elt: 
faita  atttem  venx  feciione,iterum  vtemur  excitarltibus. 
De  melancholia,      Cap.  vn. 

IN  hoc  morbi  getiere,iquando  in  toto  corpore  melacho 
licus  fanguis  redundanr ,  initium  curatioriis  a  venx 
fectione  fumendum  eft:quum  ver6  is  cerebrum  folum  06 
cuparit,tum  fangmins  miffione  rton  eft  opiis  Sed  eitetia 
tertta  melancholix  dtfferenna  qu.vda.rn  ,  quutn  ea  non 
fecus  atque  morbus  comitialis,a  ventriculci  ducit  ongi- 
nem.hanc  nonnulli  veteres  hypochondriacum  morbum 
nominant.  Quum  ignur  ex  prxcordiis  melanchoha  ori- 
tur,primum  lymptomata  circa  ventriculum  apparent: 
quumque  maior  fiteffe£ta,eam  melancholicx  perturba- 
tiones  comitantur.  Leuatur  aUrem  £get  alui  fubdufrio- 
C  nibus,vomitibus,concoc~tion.- &ru£tu.  Hypocliodriacu 
etiam  hancmorbLim,flatuolum  appellamus,fymptoma- 
qu.J  eius  effe  dicemus  tnftitiam  &  timortfm.Qiium  igi- 
tttr  propria  melancholix  fymptomata  magtia  at>pai eanti 
ventriculum  vero  vel  nullum,vel  mniimum  qUippia.  in"-» 
feitet.tuc  cerebrum  ob  atram  bilem  in  eo  accumulatarri 
prxcipue  affedtum  cffe  exiftimandum  eft.Hanc  vero  mt* 
lancholixfpeciemcontiiiuis  balneis,dixta  bom  fucci  & 
humida  abfqUe  vllo  alio  prxfidio  cur.;re  opjrtet.  Cfn:rri 
verd  humor  is  quunfeftus  cit ,  ob  fempons"  diuturnita- 


mentum.Eftautemlalfamentum,medicammtum  quod-  D  tem  effe&useft  difficilis  ad  euacuandum  ,  tunc  &  magis 


damexfcilla  vtihffiraum,adhunc  modum  confectum, 
Vas  rn  quo  mel  fuerit  capimus,fcillamque  rn  tenuespar- 
tes  manibusdifcerptam  111  id  inncimus:vas  operculo  loli 
do  obturamusjtotumq;  vafculi  os  pellecircundatum  di- 
ligenter  ligamus,atque  111  fole  conftituimus,vt  ad  meri- 
diem  fpec~tet/&  iborealibns  ventis  fit  remotum:  ,riat  hoc 
in  Ganiculx  ortu,quod  eft  ipatium  quadraginta  dierum) 
Vafculum  vero  eft  paulacim  adfolem  vercenduai.Trania- 
&is  rtifce  diebus  vas  aperientes,corpus  fcillx  elixato  fimi 


Varia  Jc  potentiora  remedia  pireft  adhibere.ergo.mor-- 
bum  hunc  mcipientem  cur.ire  c onuenitrinueteratas  verd 
atque  audus  eft  tra£tatu  difficillimus.  Igitur  in  princi- 
pto  epithy mo  aut  aloe  purgentur :  nim  &  parum  quoti-- 
dieex  hislumptum,  noti  mediocriter  iuuat,  leuitcrque 
aluum  mouer. Vbi  vero  ita  vti  di£tum  eft  purgatifaerint," 
abflnthiu  n  dabitur,modo  herba  ipfa  duobus  aqu*  cya- 
this  perfufa  &  inco£ta,mod6  eius  fucci  drach.dimidiu^' 
aqux  continenter  liquefa&i.  Datur  quoque  aceti  modi- 


le  comperiemus,  fuccumqueexea  fluxiffe  ,quemcolle-  E  cum  dormituro,multaque  obfonia  111  aceto  intin&a  co- 


itum  optimo  melle  iucundum  facimus  &  eius  quotid'e 
cochleat  vnumplenum,ac  puens  quid.'m  paruum,adul- 
tisvero  magnum  damus.  Quinetiam  corpoream  lcillx 
partem  fimpliciter  conrundimus  <Sc  lxuigamus ,  cochie- 
arque  vnum  cum  melle  off .rimus:fed  huic  quantum  ad 
efficaciam  pet tinet,  fecundx  tnbuuntur.  Si  vero  pnmo 
loco  ftomachus  fit  affedus,xgro  imperandum  eft  vt  con 
codtionis  cura  gerat:panc  ergo  accurate  elaboratu  ex  vi 
no  temperato  leuitcr  adltringence,atque  albo,ad  horam 


medendaofferuntur.  Sed  melius  ent  aceto  fcillam ,  po- 
lium,<8t  tenucm  ariftolochiam  mifcuiffe.  Quum  vero  ad 
curandum  morbum  qui  iam  inceperif ,  atque  extotius 
corpons  confenfu  dutat  originem,fortc  accedas,non  m i 
nus  venam  in  cubito  fecabis  Faifta  fariguinis  miffione,vi 
ribus  refetCtis  per  inferiores  partes  medicamento  quod 
ex  colocynthide,qu6dque  ex  elleboro  nigro  conficnur, 
purgibis.Quo  in  cafuetiam  quod  ex epithymo,quodque 
ex  aloe  conitat,  conueniet.  prodeft  quoque  euprtorbi um 


tertia.naiTumat.  Medicamentum  quoque  ex  aloe'  bis  aut   F  admifcere,&  ex  fero  lacftis  parare.  Iam  &  facultates  qua? 


terfingulis annis  danpoteru.  Nouipuerulum  qui  hoc 
morbo  cotreptus  nunquam  fuerit  potteaquam  radicis- 
pxouix  magnam&  recentem  partem  collo  appenfam  tu 
lit.Agaricum  quoque,lefclis,fpondylii  fiuctus  ek  radix, 
ariftolochia  rotunda  ex  aqua  epota  comitialibus  prodeft. 
Scariticatio  denique  crurumlipiliime  iterataeoldem  ve 
hementer  iuuat. 

De  vertigine,      Cap.  v. 

QVi  hoc  morbo  tentantur  ,  in  accellione  excitandi 
lunt  medicamentis  qux  odore  moueant,&  extrema 
ruu»  partium  fritftiombus ,  &  cxteris  generis  eiufdem. 
Quum  vero  morbus  conquieuit,vt  profligetur,  primum 
fecanda  eft  vena,deinde  purgandum  ex  htera,tum  inter- 
ieclo  fpacio  ,  clyfteri  acri  ex  centaurii  vel  colocynthidos 
deco£to  vtendum.  His  euacuationibus  peradts ,  caput  i- 
pfum  ad  occipitium  eft  fcaipello  conuulnerandum  ,  cu* 
ciu  bitulxque  cum  fcarificatione  adhibendx'  poftremo 
iis  medicamentis  vtendum  qux  pituitam  el>ciant,Cf£  qux 
per  fternutamenta  euacuent. 

Deapoplexia,ex  Philumeno, 
Cap.     v  1. 

QVi  apoplexia  correptifunr,oleo  copiofioreeliquato 
suungcdifuntjcaputq;  perfundedu  rofaceo'  in  quo' 


vrinam  cientj-purgationefque  qux  fudonbus  fiunt,  huic 
malo  medenrur :  quinetiam  prxcordiis  profpicicndum 
eft.Fouebimtur  aucem  perfufa  decodto  rutx,& anethi,8c 
abtinthiijSc  pu!egii,S<  viticis  leminis,&  baccarum  laun4' 
hxceni.n  oleo  inco£ta,&  aff.Cixparti  admota,  &  leniut 
dolores,&  flatus  difcutiunr.  Porro  cataplafnatis  infit  e- 
tiam  altquid  eorum  qux  flattis  pellunt:cuiufmodi  eft  a- 
pium,aut  ainfum,aut  cuminum.  Nec  minus  etiam  cata- 
plafmati  mifcerecyperum,irida,S<  rofmarinum  ,  &  per- 
G  mirtere  vc  diu  atque  adeo  perdiem  &  pafto  &  ieiuno 
adhxreannqu.tm  auferes,aliquod  aliud  operimentum,vr 
lan  .m  latiorem,impone.  Cuctn  bitulis  adflatus  excutieri 
dos  leuibus  vtendum  eft:ad  doloies  autem  atque  inflam 
mationeSjCum  fcarificatione.  Q^uim  veio  curando  proce 
das  ,  non  erit  obliuioni  mandandum  finapi :  fed  Cv  acna 
fmegmata  &  dropaces  dorfo  ck  ventri  funtimponenda.' 
De  infania,ex  Philumeno,    Cap.  v  1  1  1. 

INfanix  eadem  eftqux  malancholix  curatio:prxcipue 
tamen  infanientes  luuat  hippomarathri  raiix,femeii-. 
H  que  in  aqua  potum  ,  &  bryonix  radicis  denarius  exaqua 
quotidiefumptus. 

Deamantibus,    Cap.  ix. 

EOs  qui  examorecuris  aff:c~ti,v'igili'.fqiie  torti  e.Tciit, 
quumnonnullndminus  intelligerent,balneicibiqj 

FFF.i. 


ORIBASII 


124 


abftinentia  ,  &  tenui  vi&u  confumpferunt.  In  quibus  a  traftandacuratio.Appollonius  verbPergamcnusaitfuif 


quum  nosamorem  incaufa  eorum  effe  deprehenderi- 
mus,eorum  animos  ab  amore  ad  balnea,ad  compotatio- 
nes,  adgeftationes,adludos  ,&ad  fabulas  abduximus: 
nonnullis  timorem  incuflimus .  nam  quiamori  femper 
inferuitintjab  iis  aife&io  difficulter  remouetur.Nonnul 
li  autem  obiurgandi  funtex  vits  mftituto  quod  fibi  quif 
que  delegerir.Cxterum  amanteshac  confcquuntur,Ocu 
li  caui,non  lacrymantesj  fed  vt  voluptatis  pleni  videan- 
tur ,  continuus  palpebrarum  motus :  quumque  reliqux 


fe  memorix  commendatum,inultos  quidem  ex  iis  itl  qui 
bus  ob  alia  caufa  aqux  timor  natus  cflet  (quos  i<SfQ<$&oif 
appcllant )  fuifle  feruatos  :  exhs  vero  qui  acaue  rabiulo 
morfi  fuillentjferuatum  eflc  neminem. 

De  neruorum  refoluuone, 
Cap.   x  1 1 1 1. 

QVum  nerui  omnes  fimul  lenlum  motiimque  amife- 
runt,apoplexia  morbus  nominatur:quum  verbin  al 
tera  parte,fiue  dextera  fiue  finiftra  ld  accidat,dicitur  pa- 


corporispartes  concidant,in  amantibus  hi  folinoncon  fi   ralyiis  {hoc  efi  rf/o/Hf«o)tieruorum  il!ius  partis  qua;noble- 


cidunt. 

De  lycanthropia,quum  homines  luporum  naturam 
imitantur,       Cap.  X. 

QVos  hoc  malum  infeftos  habet ,  nocvturno  tempore 
domo  egreffijlupos  in  rebus  omnibus  imitantur,  & 
ad  diem  vfque  circa  tumulos  vaganturmortuorum.Hos 
ita  cognofces,pallidi  funt,oculos  hebetes  &  ficcos,  non 
illacrymantes3e6fque  concauos  habenr,lingua  ficciffima 
eft,nulla  penitus  in  ore  faliua  confpicitur,fiti  enefti  funt 


dit.Onginem  ducit  hicmorbus  ab  humoribus  glutino- 
fis  &  craffis  neruos  obftruetibus,pcr  quos  voluntani  mo 
tus  eduntur:  exquo  patet  ,  eos  humoreseffe  vacuandos. 
Hiseuacuatis ,  primum  hierx  drachma  potui  dabitur  fi- 
ne  melle,iniecfo  tamen  pipere  in  puluere  redad>o:fi  qui- 
dem  volumus  non  purgationem  ,  fed  diftributionem  ab 
hoc  medicamento  fien:&  tertio  die  drachmam  itidem 
dabimusjaut  etiam  plus  eo.Quatuor  verb  diebusinter- 
pofitis  duas  fimiliter,atque  eciain  tres  drachmas  exhibe- 


crura  verb,quia  noCtu  fxpe  offendunt,fine  remedio  exul  C   bimus:deinde  quatuor  diebus  interie£tis  quatuor  drach. 


cerata.  Hx  funtillorum  notx.  Qua  in  re  fciendum  eft,ly 
canthropiam  effe  melancholix  fpeciem:quam  acceflio- 
nis  tempore  curabis  fefta  vena  ,  &  {aQca  vfque  ad  animi 
defe&ionem  vacuatione,cibifqj  boni  fucci.  Vtitor  quo- 
que  balneis  dulcibus  :  deindeiero  laftis  per  triduum  v- 
fus,eciam  hiera  ex  colocynthide  femel,bis  &  ter  purga- 
bis.Poft  purgationes  theriacen  ex  viperis  dato,&  item  a- 
lia  quse  in  melancholix  curatione  funt  commemorata. 
Morbo  muadente  xger  perfpergendus  eft  iis  qux  fomni 
conciliare  confueuerunr. Vbi  verb  fomnus  accefferitjau/  d 
res  &  nares  opio  illinantur. 

De  cerebri  inflammatione,exPhilumeno, 
Cap.       X  I. 

CErebrunv.-nflammatum  itafxpeintumefcit  vtetiam 
futurx  capitis  deducantundolor  maximus  &  diutur 
nus  comitatut  jVehemens  faftidium,rubor  in  facie  mul- 
tus,oculi  exeruntur,faciefq,  &totumcaput  intumefcit: 
ergo  fecanda  vena  eftin  cubito  &  euacuandum.itemque 
exnaribus  &  vafculis  qux  fub  lingua  funt  fita  ,  fanguis 

mitti  debet ,  irngationefque  inflammationibus  capitis  E  craffitiem  diffecent  adhibere  :  talia  quoque  effedebent 


adie&o  mellis  <x  falis  cochlearuquo  tempore  etiam  pi- 
per  ett  addendum.  Si  hac  dandi  medicamenti  rationes- 
ger  minus  perfe&e  fueru  purgatus,quinque  drachmas,& 
quibufdam  etiam  fex(fi  modo  xtas  florensfit)  dabimus* 
D  sca  fit  atcenuans.parti  verb  qux  propter  folam  obftru 
ftionem  fit  refoluta ,  impone  aliquod  medicamentum 
quod  digerendivim  habeat.  QjJjbus  verb  partesfaciei 
funt  refolutx,ad  eos  medicamenta  faciunt  qux  pituitam 
educunt,qux  continub  funt  adhibenda,  vt  eorum  robut 
excitetur.Iifdem  funt  excitanda  fternutamenta,  capitifq; 
habendaomnino  curaeft:atin  quibus  refolutio  faciem 
nonvexat,iis  fatis  erit  occipitio,& in  primis vertebris 
applicare  medicamenta,  in  quibus  etiam  medicamentis 
pituitam  euocantibus  vti  debebimus. 

De  rigore  qui  caleficri  non  quear, 
Cap.  xv. 

Rlgor  huiufmodi  ex  pituita  vitrea  admodum  frigids 
fine  febre  oricur.In  lis  verb  qui  ita  funt  affec~ti,cale- 
facientibus  vti  fine  metu  debemus ,  &  qux  humorum 


congrux,Unimentaquehumec~cancia,&  maturantia  func 
adhibenda. 

De  eryfipelate  cerebri, 
Cap.    x  11. 

ERyfipelas  in  cerebro  fi:,ha:cque  xgrotus  patitur,toto 
capite  dolet,vt  flamma  in  eo  effe  videatur,facies  fri- 
gida  eft  &  fubpallida5osinarefcit.Vena  fecanda  eftei  qui 
xgrotat :  prxcipue  veib  qux  fub  lingua  funt  vens  incidi 
debent.Refi  igerantia quoque admoue,quibus  in  aliis iti 
dem  eryfipelaris  vtimur. 

Curatio  aduerfus  canis  rabiofi  morfum, 
Cap.  xiii. 

CAnes  rabiofos  hxc  comitantur ,  muti  omnino  funt, 
&  veluti  infani,vt  ne  domefticos  quidem  agnofcat, 
cibum  auerfantur,fiti  premuntur,  nec  bibunt ,  anhelant 
vehementer,auribus  demiffis  funt,  faliuam  copiofam  & 
fpumcam  edunt.  Quiverb  ab  iis  morfi  lunt,  curaie  fta- 
tim  oportet  omni  legitima  curationc  ,  etiamfi  vlcus 
fit  perexiguum  ,&  extremitatern  foliim  eccupet.-ne- 


efculenta&  poculenta.  Vtendum  vero  eftmedicamento 
quod  ex  tribus  pipenbus,deinde  eo  quod  ex  calamintha, 
tum  verb  eo  quod  ex  fucco  cyrenaico  &  caftoreo  confi- 
citur. 

De  conuulfionibus,      Cap.  xvl. 

QVum  ftatim  ab  mitio  morbi,aut  non  ita  multo  pbft 
conuulfioncs  qux  orin  incipiunt,diutius  perdurar, 
ex  repletioneoriuntur  :  quum  verb  ex  multisfudoribus, 
a:«  vomicib9,aut  alui  excretionibus,aut  fanguinis  defiu 
uio^aut  vigilns,  aut  fame,  aut  motibus  nimiis,  &  vehe- 
mentibusfequuntur,ex  inanitioneortum  trahut:quum- 
que  aliquis  fanus  derepente  conuellitur,  id  ex  repletione 
fieri  neceffe  eft.  Si  vero  ex  fcbribus  ardentiffimis  totum 
corpus  atque  nerui  exiecefcanc ,  atque  ex  ea  ficcitate  po- 
ftea  fequaturconuulfio,  idfummum  malumeft  ,  &eiu- 
fmodi  vc  fere  nullus  fit  remedio  locus.  Ergoquumpar- 
tes  corporis  ad  anteriora  rrahunrur,ea  conuulfio  tpi~j£9- 
cSowor.quum  vero  ad  pofteriorajO^oSoTji-af^quumdeniqj 
redreinrer vtraque  partem  intenduntur,n'7a»of  nomina- 


que  cicatrixceleriter  inducenda  efl.  Vulnus  autem  ab-  q   tur.Cxtertim  conuulfiones  qux  exrepletione  aut  inflam 


luctur  aquain  qua  chamxmelum  &  agreftis  lapathi  ra 
dix  fit  inco&a.In  potione  vero  fument  lycium,&  filphii 
liquorem,quem  in  vulnus  etiam  imponent:fumencquo- 
queii  potu  chamxdiyn,fcordium,genoanxradice,  po- 
S.'um,fluuiatilium  cancrorum  deco&uirijCui  anethu  mul 
tuni  admifcclmnt.Purgabuntur  verb  medicameto  quod 
ex  colocynthide  conficrtuncuius  quotidie  dabisquantu 
fjbrc  magnitudinc  compleat,fed  non  vt  integn  fiatpur- 
gatio.Humor  verb  quicum  dabitur ,  efto  decoftum  he- 
lelifphaci,autfideritidisheraclex(quam  &  halyffon  vo- 
cant)quia  ipfa  fola  iui;et.Vtiliterqu>)que  dari  porerirme 
dicamentum  exvipens.  Vfus  eriam  eorum  quxvrinam 
nioueiu  eft  accdmodatus.Lmi  &  iccur  canis  oui  momor 
dir,dnndum  eft.Sed  non  vni  loli  reniedio  confidendu:  & 
qoibufeunque  rarionibus  poffis  eft  inueftiganda  atquc 


matione  oriuntur,curabis  fi  copiam  humorum  euacues, 
inflammationcmque  pcculiaribus  remediis  propulfes. 
Conuulfio  aurem  accidere  etiam  foletquum  vomentes 
vehementius  fefe torquent.  His  fuccurnt  aeanchti  radix, 
&  fpinxalbx,&fpinx  ^Egyptix  femen  epotum.Quidam 
etiam  cenrauni  minoris  fuccum  potui  dant,quum  ex  re- 
pletioneexiftitconuulfio:caftoreu  verb  non  modb  bibi- 
rur,fed  etiaextrinfecus  cum  oleo  ficyonio  cuti  illinitur. 
Dc  diftentione  qux  Tivvtoc  dicitur,ex 
Philumeno,     Cap.    x  v  1  1. 

QVibus  ceruix  re&a  intenditur,veficam  oleo  calido 
repletam  admouere  tendinibus  oportet,  vt  qux  le 
niter  calefiunt,  etiam  contraria  qux  diftentio  inuehir, 
ferre  queat.l;i  go  rctum  confilium  eft  eo  dirigcndum  vt 
irrigationibus  &  lotionibus  curationcm  tranfigamus. 


SVNOPSE"S  LIB.  IX. 


liG 


Primurrt  autcm  vtemur  oleo  dulci ,  deinde  vero  ruta-  A  pulfus  non  adfint ,  fpiritus  tenu:s  ac  flatuofi  copiam  m 


ceo  &  ftcyomo  :  fed  magise:iam  laxant  cataplafmata  ex 
fortiograEcOjlini lemine ,  farina  hordei ,  q ux  mel copio- 
fum  acque  oleum  recipiant:ea  autem  comprehehdant  cer 
uicem,  vcranque  maxillam  ,  tocamque  fpinam  vfquead 
luinbos.Adhibenda:  eciam  func  cuvurbicula:  fic  vtcutis 
incidacur:admoueantur  aucem  ceruicibus  fpinz  ab  vtra- 
que  parce,&  pedori  vbi  mufcalofum  eft>&  ltem  praccor- 
dus.tos  vero  in  quibus  morbus  inueierarir,iii  oleumco 
tos  defce.idere  eciam  bis  die  conuenu.Si  vires  fubuertun 
tur,olcum  rucaceum  lenicer  calidum,in  quo  refina  fic  e- 
liquaca,per  fedem  miedum  eos  mirabihcer  iuuac:  prius 
tamen  bibanc  fuccum  cyretiaicum  :  fed  quia  diffolurum 
facic  erodentem  potionem ,  obhnacur  melle  codo  ad  e- 
rui  magnicudwiein.Silphii  quoque  radix  ex  mulfaepoca 
vtiluer  prxbetunfimih  quoque  modo  myrrha  &  hytTo- 
pi  decoclum;ted  caftoreumreliquis  longe  praeftat  omnf» 
bus.v^uocucaduo  cothlearia  figillatim  diftinda  exmul 
fa  daima  iunc. 

Decapicisdoloribus,    Cap.    x  v  i  i  i. 

CApicis  djlores  quosa:ftusaur  calorahquis  excita- 
jic,curancea  qua;  refrigerandi  vim fine  adftridione 
poUidenc.lncer  ea  przftant  caeteris quoru  eft  fubfta:cia  ce- 
nuionquocirca  lti  prmcipio  nihil  eit  rofaceo  oieli9  quod 
abfque  laie  lic  confedu.m  nondebet  autem  vecus  effe. 
Polt  rolaceu.n  Lquitur  Jiamiinehnum  oLum  .  aptum 
iisin  quibus  retngerare  mediocnter  oporteat :  vbivero 
Vehemcncer  refngerare  vehmus  rolaceo  vreiiiur,eidem* 
que  iemperuiui,.iuc  portulaci,auc  laducar.aut  vus  acer- 
bx  fuccum  mifcebinius.  Papauens  vero  &mandragora: 
fuccus,quum  tijii  liue  noxa  refngerer,vicandus  eft:fed  fi  £) 
neceiiuas  quandoque  cogat,eius  paruai  mifcendum  eft. 
Eraliftracus  autcmaucnor  eft,  caiidiores  temperaturas, 
qauui  quis  eas  loli  fic  expohturus  ,  mirum  m  modum 
prsferuan  fpongia  laca  ac  denfaex  aqua  frigida  Val- 
de  expreffa  ,  &  capiti  admota.  Indolorevero  capitis 
qui  ex  frigore  ortum  ducit,rucaceo  oleo  vteris:fi  maiore 
caloreopusfif,parum  euphorbii  oleo  mifce:prscerea  il- 
lineirino  vngu;nto  &  amaracino:iam  &  laurinum  hoc 
tempore  erit  accornmodacuni:atque  his  quidem  &  fron- 
tem,Sc  narium  &  aurium  meacusinungere  oportet :  qux  ] 
in  recentibas  capicis  doloribus  funt  feruada.In  iis  autem 
qui  func  inueterati ,  &  neceffe  eft  capuc  radere,  medica- 
menca  adhibemus  qux  tu.n  emplaftrorum  cuni  ceraco- 
rum  forma  finc  confeda  :  quum  vero  capilli  breuiffitni 
"fint,hquidiora  imponimus:horum  aucem  maceria  aliun 
de  eft  huc  comportanda.Ea  lgicur  qux  refrigerant,ex  iis 
quibus  eryfipelac i  curantunqua:  vero  calefaciunt,ex cale 
fucientibus  componenda  funr,quale  eft  quod  ex  euphor- 
bioconficitur.fatis  eft  emm  vnam  eupnorbii  drachmam 
olei  dulcis  vnoa:  vni,  Sc  cerar  vnciis  tribus  adiicere.  Do- 
lorem  vcrocapitis  qui  vicio  ftomachi  ortus  fit ,  fanabis 
Vacuacione  qux  voimtibus  qu.imcelernme  conficuunfi 
Vero  nihil  eiip>muerint,etiamfi  valae  finr  conari  ,  dabi- 
mus  operam  vt  fuccorum  vitiacam  mahtiam  cibis  boni 
fuCvicorrrgamus.Porro  peffima  affedio  ficquurR  vitto- 
E  hu.nores  m  ventriculi  tunteas  ita  futit  mfardi  ,  vt  elui 
Oon  poffe  videantur  :  quorum  optimutn  rernedium  eft 
picra.Q^vium  vero  calor  dolorem  affer.ns  fuperarUjCura- 
tio  adinDenda  eft  cx  iis  quar  refrjgerandi  vim  habent, 
poftea  micigantia  &  concequentia  medicamenra  repel- 
lentibus  commifcebimus  ,  tu-.n  ve^ro  di^crenna  <k  atte- 
nuantia  adiungemus.  Dolores  ex  f.brium  magnicudine 
oborcos,pcrfufiones  ex  capitibus  papaueris  fananc.  Qui 
vero  ex  vmi  potu  caput  dohntjVacuandi  funt  ,  quicfque 
ac  fomnus  impcratidus ,  balneumque  vefperi  adhiben- 
dum,&  cibis  vtendum  boni  quidem  fucci ,  fed  non  cale- 
facientibus.In  iis  denique  qui  ex  iclu  aut  plaga  doiore  ca 
pttis  Vexantur,quum  iatn  inflammatio  qusdam  confti- 
terit,veni  fe£iione  vti  conuetntrfiquid  prohibeat,clyfte 
r  i  euacuabimus. 

De  cephalia  capitisdolore,       Cap.    X  i  x. 

IN  cephalxa  dolores  aggrauantes,  mulcitudinem  indi- 
cant:erodentes,vaporum  aut  humorum  acrimonitfm: 
putfantes,  inflammatiorrem  :  extendences  ,  figraunas& 


membranis  contentam  teftantur.Ergo  li  multitudo  vapo 
rum  aut  humorum  concineatur ,  vtrum  ld  eueneru  pro- 
pter  particula:  ilhus  imbecilhtatem  ,  an  ptopter  tocius 
corpotis  repletionem  confiderandum  eft,vc  totum  cor- 
pus  euacuaudo,eciaiii  capitis  dolorem  ex  parncula:  imbe 
cillitaCeconcradumlanes.nammacerir.nl  lncotum  cot- 
pus  reuellendc^affeds  particula:  medemur.  . 

De  hemicrania,       Cap.    X  x. 

QVi  curaturus  hemicnniam  eft,  qua  purgatione  aut 
venarfedione  acgrotus  mdigeat,confiderare  deber,- 
atqueiCa  ad  capitu  auxihaprogrediens ,  tum  per  dtgicos 
matius  fua:,uim  pet  hnteolum  dimidijjm  frontis  jiarcein 
atite  tempus  accellionis  confricado  excaliaciat.  Poft  ac- 
ceffionem  vero  medicamentis  qui  hemicrania  medici 
▼oeant  ,  vtendumeft  :  fiquemuhus  calor  in  dolonbus 
fentiatur,iis  in  quibusrefngerans  aliquid  ihfit:fin  fecus, 
iis  qux  abunde  calefaciant :  vtrifque  \  ero  aliquid  ex  lis 
qua;  robur  addunt,  mifceatur,  quod  faculcatem  adftnn- 
getidi  habeat.hiuaC  etiarn  hos  fi  oleum  tepidum  in  aures 
q  inftilletur,modico  euphorbii  ad  olcum  iniedo,\tadli 
bram  vnam  olei,euphorbii  dimidium  vncii  addatur.Ad 
eos  qui  caput  mobile  habenr,ex  Diofcoride  ,  Stichadcra, 
ex  aqua  aut  hydromehte  bibendum  prxbe,  CSc  fanefcent. 
Ad  puerofum  aduftiones,qua:  linafes  dicutuur. 
exeodem,      Cap.  X  x  i. 

Slncipiti  imponenda  funt  heliotropu  foha>cucurbit£ 
ramenta,cucumeris  (quem  pepouem  appellatit)cutisa 
qux  carnt  adiacet,folani  hortenfis  foha  Si  fuccus  cum  n> 
laceo. 

Dealopecia&  ophiafi,    Cap.   X  X  I  i« 

EX  medicamencis  qux  ad  areas  faciunt,  cuphorbiuni 
admodum  calidum  eft:eo  minus  eft  thapfia  ,  deir.de 
finapi,&  nafturcium  &  adarce,tum  ftruch  ;um  ,  &  fpuma1 
nicri,&  fulphur  vernicarium,&  veracrum  vcrunque,&  o- 
leum  laurinum,  &  alcyonia ,  &  arundinis  radix  &  cortex 
combufti,&  pix  hquida^rfi  adeps,Hisvtiror,&  potentio* 
ribus  ceracii ,  imbecilhoribus  oleum  launnu  admifceto* 
Decapillisfluentibus,     cap.    X  x  I  I  I. 

NVllum  pra:ftantius  medicamencum  expertus  fumi 
nullumque  fore  animo  cocipio  capillis  flueubus? 
quam  ouod  ex  ladano  &  oleo  iencifcino  conficicur.Si  ve- 
ro  fluor  fic  copiolus  proprer  magilam  cucis  raricatem,no 
enc  incommodum  pro  lentifcino  myrceum  oleum  lada= 
nomifcere.  Perfpicuum  aucem  eft ,  capuc  prius  fncan- 
dum,&  capillorum  copiam  tollendam  effe :  ris  vero  qui- 
bus  ex  morbo  capilli  defluunr,dia:ta  rcffedrice  opus  eft. 
Lotus  arbor  pilos  fluentes  cohibet ,  vel  abrotoni  cints 
cum  aliquo  ex  ns  oleis,  lanuginem  inducit.  Dcfluuium 
autem  quod  citra  morbum  accidit ,  braffica  anda  ,  trica, 
p  exaquailhcacurac,autlotiradix  eodem modo capillos 
prohibet  cxcidere,quod  etiam  laudauit  Galenusc  Lada- 
num  in  vino  maceratum  latuigabis  ,myrteum  oleum  & 
vinum  viciffim  infpei  gcns.  Satius  vero  eft  adiantum  di~ 
midio  ladani  pondere  admifcere,&  myrceo  oleo  exceptti 
illinere ,  auc  cum  arundine combufta  admifcere.  Vcnu- 
cem  capilli  nafcantur,ficulnis  foliis  contritis  locum  ilii- 
ne.Ad  pilos  autem  palpebrarum  cadences  cediiam  con.- 
bureyfuhgineque  vtitor. 

Qux  pilos  attenuant, 
G  Cap.  XXUII. 

Pllosattenutnt  hordeum,faba:,eruum,  sphroriitrum," 
&  nicrum.Vehemenriora  his  funt  tefta:  fidilium,cli 
banique,pumex  ignem  non  expercus,alcyonia,  ellebori» 
bryoniac  &  dracunculiradix,  anftolochia,  &cachry.  Si 
odoraca  fieri  volueris,cyperum,  mehlotum,  rofas  ficcas^ 
iunci  odorati  florem,  indem,  fpicam,  nardum  Indicum 
&  Celticum,fccniculi  folia,  itd inq*,  amomum  &  coftum 
admifcebis, 

Deporrigine,      Cap.  XXV. 


H  QOrrigo  ex  vitiofis  humoribus  oritur.  Eft  ergo  perfpi 
1  cuum,digerentia  &  abftergentia  medicamenta  adhi 
benda  effe.Fui  furum  fextarium  medium  in  aqux  hemi* 
nis  duabus  macerabis,deinde  confricibis,poftea  excola- 
bis,&cremoremheminx  aceti  femiffe  adied.i,vfque  adf 

FFF.ai, 


uf 


O  JUBASIi 


12» 


D 


vini  fpiffitudinem  coquesjcoque  caput  illinesrpoftea  ve-  A 
rb  caputlauabisaquain  qua  beta  aut  focnumgracum  aut 
lupim  fint  inco&i.  Inun&ionibus  vtitor,vt  inni  vnguen 
ti  faece.hoc  enim  medicamentum  citra  morfum  digerit. 
Adinueteratas  porrigines  valethocquod  habet  atrame- 
ti  futorii ,  fulphuris  ignem  non  experti,  fpuma:  nitri  pa> 
res  portiones,qu£e  vino  aflufo  excipiantur  oleo  lentifci- 
«o,componuntu  rque  ad  ftrigmenti  fpiffitudinem.,&  pi- 
li  fubunguntur. 

Adpediculos,       Cap;  xxvi; 

VVae  taminiae  partes  duae,fandaracha:  &  nitri,vtriuf-  B 
que  pars  vna:ex  aceto  atque  oleo  caput  vngito. 
Ad  vlceracapitis  manantia,quae  acho- 
res  dicuntur,&  ad  f  auos, 
Cap.  xxvii. 

HyEcincapitiscute  tenuibus  foraminibus  erofa,te~ 
nuem  modiceque  vifcofum  humorem  in  fe  haben- 
tta  confiftun t :fauus  autem  maiora  habet  foramina- ergo 
patet,humores  ex  quibus  morbus  origine  ducit,euacua- 
dos  effe.Siqueampliusinfluant,primumipforum  influ- 
xus  prohibendus  eft ,  &  per  capitis  &  per  totius  corporis  ^ 
euacuationem,vtinalopecix  curatione  diximus,conue- 
nientque  medicamenta  incidentia.  Nonnulla  autem  me 
dicamenta,  quum  excrementis  totum  corpus  redundar, 
achores  incipientes  curant,  quxadftringendi  &  repelle- 
di  vim  habent,qualia  funt  myrti  baccae,  pini  cortex,ru- 
bus ,  &  fycaminus :  nonnulia  verb  &  obfiftunt  achorum 
incrementis,&  id  quod  influit  repellunr,  atque  etiam, 
quum  mixtis  viribusfint,id  quodiam  in  parte  affe&a 
continetur,concoquunt,&  digerunt.  taleeft  myrtinum, 
&  rofaceum,lemifcus,cyperus,&  lenticula:nonnulla  ve- 
rb  digerendi  vi  funt  praedita ,  &  abfque  calore  fenfibili 
abftergunt,vt  beta,&  plumbum  vftum  :  nonnulla  deni- 
que  valentiores  vires  habent ,  achorcfque  qui  X  craffis 
glutinofifquehumoribus  fiunt,euacuare  poffunt.  Huiu- 
fmodi  funt  fal,chalcitis,vini  faex  vfta,fandaracha,  &  calx 
extin£ra,fel  calidorum  ficcorumque animalium.acetum 
verb  acerrimum  ad  achoras  omni  tempore  accommoda- 
tum  eft:hoc  autem  diluta  merallica  achoras  curant.Si  ve- 
rb  achor  infhmmationis  fenfum  inuehat,id  in  primis  fa 
cies,vt  inflammationem  humido  medicamento  quod 
•xdpvx  ot  dicitur,fedes.  Ad  idem  valent  ha:c  fimplicia,Pa- 
paueris  agreftis  ,  &  alterci  folia  tere  ex  vino  ,  atque 
jlline,aut  fcoriam  ferri  &  rofaspari  portionetere  ,  & 
ex  vino  illinito :  id  quod  nonnulli  cerato  rofaceo  exci- 
piunr. 

Adcapitis  vlcufcula,      Cap.    x  X  v  i  i  r. 

CApitis  vlcufculis conuenit  hoc quod  habet plumba- 
ginis.papaueris  foliorum  pares  portiones  :  contere 
ha:c  inter  fe,oleoque  myrteo  exceptis,vt  cerati  fiat  craffi- 
tudo,inungens  vtitor. 

Aliud  ad  idem  valens, 
Calaminthx  tenefx  foli.i,  ceruffamque  pari  portione 
tere,decoc~to  capitum  papauerisdiffolue,myrteo  oleo  ex 
cipe,vtftrigmenticraffitudinem  habeat,atque  vtitor. 
Ad  fcedum  capitis  odorem, 
Cap.  xxix, 

GLandis  vnguentaria:  &  nardi  pares  portiones  ex  eo- 
dem  conterito  ad  mellis  fpiffitudinem  rcaput  abra- 
fum  cum  vino  vetereinungito. 

Ad  fotdum  narium  odorem» 
Cap.  xxx. 

MYrrha?,acacia:,amomi,fingulorumdrach.i.contu- 
de  &  cnbra,mellecoc~to  excipe.iube  vt  hocfum- 
mo  narium  intercepto  agglutimt. 

Ad  ecchymomata  inueterata, 
Cap.  xxxi. 

RAdicuIa  illita  ad  ha:c  facit.aufercnda  eftquum  ero- 
fioncm  incipitinducere,aut  radiculae  fuccum  cum 
micispanisillinito. 

Adlabiafiffa,       Cap.    X  X  X  I  I. 

OVinicmbranulam  interiorem  vtfplenium  impone: 
iJcm  faciunt  tela:  nrane.irum  candidx  ,  qua:  in  arcis 
inucniuntur:quae  vcrbaltius  fciffa  funr,  bubuloautcapri 
no  adipc,aut  mcdulla  bubula,&  rcfina  inungito. 


Ad  ephelidem  &  maculas  faciei,cx  Caleno, 
Cap.  xxxiii. 


H 


Vltis  fylueftris  racemi  ephelidas  &  maculas,  &  quae- 
cunquc  gcneris  eiufdem  in  lun  n.a  cute  oriuniur,cu 
rant.Amygdala  amara  ephdida  tolht,itcnique  huiusar- 
boris  radices  coflat :  colius  cx  .iqua  &  n  elle  ad'idcm  va- 
ler.Braffica  ad  ephelidem  &  lenticulas  facit.&  ad  ct  cra 
omnia  ad  quacmediocri  adftrictione  &  abfteifione  cpus 
cft.Sepia:  tcfta  combufta  eadem  praeftar. 

De  varis,ex  Galeno,      Cap.  xxxiut- 

QVivarus  appellatur ,  tumor  quidam  exiguus  atque 
durus  in  faciei  cuticula  eft:ad  quem  exterendum  va 
lent  emollientia  &  digerentia  medicamenta.  Aliud.Mel- 
lis  Attici  cyathus ,  acerrimi  aceti  par  portio  :  diligenter 
mixtaexcipe  terebinthiBa:vbi  emc/llieris  impone. 
Ad  ficofas  menti  eminentias,ex  Galeno, 
Cap.  xxxv. 

SPumae  argenti,mifyos  crudi  parpondus,tere,&  illine. 
Aliud.Thurisdrach.o&o.fpumae  argentidrach.it!  I. 
falis foffilis  drach.octo.tnt?  lllinito. 

Ad  fccdosalarum  odores, 
Cap.    x  x  x  v  1. 

ALuminis  liquidi  partibus  duabus,myrrl.  ae  parte  vna, 
vino  diffolutis  vtitor. 

De  lippitudine,ex  Galeno,    Cap.  xxxvn. 

OPhthalmia  eftinfiammatio  tunicar,os  capitis  &  cal- 
uariam  ambientisud  hanc  medicamenta  funt  adht 
benda  quae  repellanr,nec  exafperenr,hoc  eft  qua:  non  ve- 
hementer  adftringat:vtplurimum  verb albus  oui  liquor 
cum  accommodatis  medicanuntis,  perccllyria  quae  v~ 
niusdieidicuntur,fanare  lippitudinem  potciUpoitndic 
verb  eius  diet  collyrio  quod  nardium  appeliatur ,  ad  in- 
ftaurandum  &  corroborandum  inungetur.In  quibus  au- 
tem  adftringentia  fuperant,plurimum  0U1  candidi ,  pa- 
rumque  collyrii  effe  debet:in  quibus  verbconcoquentia 
excellunt,iispaulo  craffioribus  eft  vtcndum.Fomento eX 
fpongia  v temu r,fi  quidem  mediocris  fit  dolor,femel  aut 
bis  ln  die:fi  vehementior,  &  ter  &quater,  &  faepius  vti 
praeftat.Fomentum  verb  ex  meliloti  &  fcenigrarci  dcco- 
cio  conficiatur. 

De  inflammationibus  oculorum, 
Cap.    x  X  x  v  i  ii. 

SIplenitudofubfit,vena  fecanda  eft,  aut adhibenda 
purgatio,autclyfteriniicedus,  autimperandainedia, 
atque  i  ta  progredi,adhibitis  iis  quae  repellere  fluxionem' 
poflint.Si  plenitudo  non  adfit,  fed  mediocris  affedtio  o- 
culos  obfidensfluxiunculampariat,  inprincipio  vten- 
dum  eftinun&ionc,  vtirritationem  oculis  infeftamle-» 
niamus,&  defluxum fiftamustquale  eft  quod  ad  Nilurr» 
authorem  referrur  ex  rofis,  &  medicum  ,  &  nardinum.Si 
verb  humor  in  capite  tantummodo  obftru&us  redunder, 
cucurbitulas  occipitio affigere  oportet,& cutim  fcarifi- 
care,vel  hirudinem  adhibere,&  fronti  qua  dolet  oculus> 
aflidue  oui  candidum  ,  aut  lac  inftillare,  &  hifce  rcme- 
diis  dolores  lenire.ln  quibus  verb  ardens,  calida ,  &  acri9 
defIuxioeft,autfalfa,hoccataplafmate  vtemunPanis  pu- 
ri  medullam  aqua  macerato,la?uigato,rofacei  modicura 
admifceto,fuperiori  palpebra?  imponito:aut  capitum  pa 
paueris  decodro  polentam  coque,&  modico  rofacei  adie 
Qo  illine.Palpebraeautcm  inungenda:  funt  medicameu- 
toquod  diarhodon  appellatur,  diluto  capitum  papaue- 
ris  deco£to:agglutinantibus  quoque  &  vnguentis  vten- 
dum  eft ,  quum  vafa  qua:  in  fronte  &  temporibus  funt, 
contorta  diftenduntur.  Sed  quum  defluxio  a  vafculis 
quae  altius  inhsrent,  proueniat,  ab  his  abftinendum  cft. 
Si  verb  inflammatio  a  materia  conco&a  excitetur ,  pur- 
gantc  medicamento  confertim  euacuabimus.balneura 
quoque  in  hoc  cafu  erit  accommodatum.Quum  inflam- 
matio  remittitjCataplafmatis  calidis  per  initia  vtendum. 
Si  craffum  fitid  quodinflammationem  facit,primum 
omnium  adhibenda  curatio  eft  alui  folutione  ,  inun- 
Oionibufque  medicamentorum  qua*  neque  lmpleant, 
neque  craffos  humores  reddant  ,  fed  qua:  diffundc- 
re  ,  humedtare  ,  &  excernere  poffint  :  quale  eft  chia- 
cumcollyrium.ad  ha:c  imponenda  funt  catapotia  do- 
lorem  leuantia  ,  odoramentaque  ,  &  caraplafmata  ,  & 


1Z9 


SYNOPSE«S    L  I  B.  VIII, 


130 


medicamenta  qux  inunguntur:celeriufque  balneo  vten-  A 
dum,^  ferum  la&is  propinandum. 

De  doloribus  oculorum,ex  Galeni  ferttentia, 
Cap.  xxxix. 

QVotiesdolores  vehementesoculis  accidunr,perqui 
rendum  eft  qujcnam  affe&io  in  inflammatione  do 
lorctneisafferat:  nam  aut  exvehementi  acrishumoris 
conflueatis  morfujaut  quod  eorum  tunicx  plenitudtne 
diftenduntur,aut  proptcr  cralTorum  humorum ,  aut  f-.ic- 
corum,autfpincus  flatuoli  extenlionem  vehementes  in 
oculisdolores  excitantur.Acmorfus  quidem  purganti- 
bus  medicamentis,  &  ipli  particulx  oui  humore  infufo 
curabis.Vbi  autem  priusconco&a  inflammatio  ipfa  fue- 
rir,corpufque  vacuum,tum  vtique  lauationes  funt  aptifTi 
mi.  Qux  vero  ex  repletione  lnflammationes  proue- 
niuiH,minionefanguinis,alut  deie&ione,  infernanimq; 
parcium  frittione  curare  conueniet.Extenfiones  verb  cu« 
rabimus  toco  corpore  prius  euacuato,atque  ctiam  humo 
rum  momento  deorfum  auerfo,tum  rnedicametis  loca- 
libus  qurdtgeranc  vtendum  erit.  Fouendi  igitur  funt, 
ac  fccnigraeci  decoctum  infundendum.  Inquibus  vero 
fanguims  craffioris  copia  in  venulis  oculorum  contine- 
tur,une  fuccorum  in  toto  corpore  redund  antia,  vini  po- 
tionevccndum  eft,  quippe  quod  calefacere,  cuacuarc,  & 
obftru&iones  aperire  queat. 

Dechemofi,  x  Demofthene, 
Cap.    x  l. 

QVurn  exvehementi  inflammatione  palpebrx  inuet- 
tuntur,vt  vix  contegere  oculos  queant,curare  opor- 
tec  vena»  ieihone,  medicamento  purgante ,  &  collyrio 


De  mydriafi,      Cap.   x  t  1  1 1  r. 


QVum  pupillx  color  nihilimmutatur,fed  multo  qua 
naturahter  efle confueuit,eft  latior,&  interim  lumi 
nepemtus  priuat,interim  vero  qux  videntur,  multo  mi^ 
nora  apparent  omma,mydriafis  malum  vocatur.  Eius  cu 
ratio  fanguinismiflione  ex  cubito  ,  aut  purgationeten- 
tanda  eft:iin  minus, venas in  angulis  oculorum  oportet 
incidere,deinde  cucurbitulam  occipitio  affigere,&  aquai 
marina  faciem  &  oculos  perfundere:fi  ea  non  adilt,mu- 
rn  vel  pofca  vtemuncxterum  medicamcnta  adhibenda 
B  eruntea  qu&'  ad  phly&amas  etiam  faciunt. 

Dephthili  &  atrophia  oculorum, 
Cap.    x  l  v. 

PHthifiseft  quum  pupilb  anguftior,obfcuiior,&  ru- 
gofior  efficicur.res  vero  qux  cernuntnr ,  his  maiores 
apparent.Incerphthifin  &atrophiam  hoc  intereft,  quod 
phchifis  anguftiorem  puptllam  efficic :  acrophia  veto  to 
tum  oculum  &  minorem  &  humiliorem  reddir.  Curati- 
dus  hic  morbus  eft  cxetciratione  partium  fuperiorum,& 
diligcnti  adinodum  c.pitis,  faciei,  &  oculorum  fridrio- 
C  ne,&  acrioremedicamento,qualeeft  quod  fcquitur,rare 
facere  oportet:Ammoniaci  drach.  vna,  crocomagmatis 
drac.quatuor,jei  uginis  drach.  vna:tritis  in  aqua  &  fuba- 
ttis  v  citor. 

Deny&alope,      Cap.'  x  l  v  i. 

NY&alopem  vocanccum  qui  per  diem  videf/oleoc- 
cidence  oblcurius,no£te  vetoomnino  nihil  cernir. 
.  Curari  debet  fanguine  ex  cubico  ,  &  angulis  oculorurrt 
miffo:dcinde  purgacione  aut  euacuafione  ex  clyftcri: 
tum  apophI.gmatifmiimperabuntur,aut  vt  fternutame-' 


diarhodon  cum  la&e,  lut  oui  candido  palpcbras  illinen-  D  ta  excitentur.  Ante  cibum  hyffopurri  potui  dabimus :  fi 


do,;ode.n  quoquc  tempora  &  frontem  illines.  Corpore 
plunmum  euacuaCOjfi  fcrre  queant,  fomentum  cx  fpom 
gia  adhibendum  eft,cataplafmacaque  exfarina  pura  ,  & 
polenca  ex  hydromelite  cocta  imponcnda  ,  eaque  (xpitts 
mucanda  iuuc,ipfique  polenrx  &  feris  &  folanum  admi- 
fceri  debet.ln  principio  fubungendum  no  eft.fatis  enim 
cft  ladis  vti  mfufione  :  fequenci  verodie  adn^ouere  ca 
qux  ad  lnflammarionem  faciunc,&  prxfertim  diarhod5 
collynunv.quu  lnflammatio  remittit,medicameto  pur- 
gante  vcendum,&  acrioribus  inungendum. 

Dephlydbmis,        Cap.   x  l  s. 

PHly£henxcuranda:funtadhuncmodum  :  in  primis 
itibendumeft  vrxgriparum  loquantur,  ftetnuratio- 
nes,  iram,  fpirkus  retentionem  vitent :  potum  &  cibum 
quammaxime  poffumus  contrahere  oportct ,  euaeua- 
fionequevci  exclyft.ribus  nonacribus,  obfcuro  loco  x- 
grum  continere,ligamenta  quoque ,  &  linteorum  appli- 
cationes  vitare  oportet.Cataplafmatis  vtendum  eft  leuio 
nbus,&  fubadftringentibusjcollyrium  vero  Nili  diarho 
don  la&e  dilutum  conuenier. 

Adphlyctxnasoculorum, 
Cap.     x  l  1 1 . 

PHly&xnx  qux  in  oculis  funt ,  medtcnmenta  digeren- 
tia  poftulanc.-qua:  igicur  recetes  func,atquc  adhuc  in- 
flammaca2,medica  nenris  qux  ex  myrrha,&  thure,&  cro 
co  conftat,arcentur:inueteratx  veroalicjuid  eorumqux 
maiorem  digerendi  vim  habenr,requirunt. 

Decarbtinculo,       Cap.  xiin. 

PRimum  clyftcri  vacuare,deinde  lacle  non  co&o  me- 
dioctiter  purgareconuenit:detnde  fpongia  fotum  e- 
rui  farina,vel  triticia,ex  aqua  mulfacocia  illincre:  non- 
nunquam  vero  lridiem  tenuem  illmere,Sc  lafte  oculum 
perluere:fi  vlcera  ferpant,Ienticula  cum  melle  ,  vel  mala 
cydoniacofta  fupcrdanda:fi  lacius  depafcendo  ferpant, 
foliis  oliui  deco£ris,vel  malicorio  in  vino  decodo  lxui 
gatoqueillinico:ficeffentferpcre,cruftaqucmcdicamen- 
to  quodfubiiciam  impofira  exciderit ,  vlceraque  pura 
Un  jluteis  ouorum  toftislxuigatifque  cum  mcflc,«  cro- 
co  conec  adcicatricem  peruenianr,illinentur--medicame 
tu  n  \  erb  eft  huiufmodi:^podii  drach.quatuor,  croci  o- 
boli  tres,vino  aminxo  Ixuigentur  quoufqu;  inaruerint: 
paffumque  crcticum  vetus  mifcetur  :  omniaque  fimul 
lsuigantur,&  liquorpyxide  nftili  excipitur,&  oblini- 
tur. 


morbusita  non  finiatur,  medicamentum  purgans  quodt 
ex  fcamonea  caftoreoquc  conficitur,itcrum  dabimus:o- 
euli  melle  dcfpumato  illinentur claudenturque  humo- 
res  comprimcndo,&  contmendo. Ant  aluminis  vtgyptii? 
combufti  partcs  duas ,  falis  foffilis  partem  Vn.un,  tere  ex 
mclle  &  fublmito. 

De  glaucomafe  &  fuffufior!e3exRufo3 
<  ap.     x  l  v  1  1. 

GLaucoma  &  fuffudonem  vcteres  vnum  eundemque 
morbum  cffe  exiftimarunt :  pofterior.s  vero  glauca* 
matahumoris  glacialis  qui  cxproprio  colorein  glau- 
cum  conucrtat«r&  mutetur  ,  morbum  cffe  putauerunt: 
fuffufionem  vcro  effe  effufionem  humorum  inter  vueajrf 
&  cryftalloidcm  tunicam  concrefcentium:caterum  glail 
comata  omnia  curarionem  non  recipiunt:fuffufiones  ve 
rorecipiunt,  ftdnon  omnes.  Difcuterc igiturfuffufio- 
nem  oportet  fanguinis  excubito  dctraciione  ,  itcmque 
purgationc,&  acrioribus  euacuationibus,  veluti  centau- 
ni  dccofto ,  aut  amari  cucumeris ,  &  alui  folutione  fre- 
F  quentiore :  cucurbitulas  etiam  occipitio  cute  incifaad- 
inouendo.  Aquatoto  curationis  tempore  bibenda  eft, 
cibiquc  affumendi  qui  attcnuent.  Proderit  etiampro= 
greffu  temporis  apophlegmatifmos  per  dies  aliquot  ad- 
hibete.Mcdicamentis  vtendum  eft  primiim  fimplicibus, 
qualia  funt  mel,oleum,fccniculi  fuccus  deindc  compo- 
iitis,quale  eft  hoC  quod  accipit  fagapeni  drachmas  duas^ 
fucci  cyrenaici,  veratrialbi  ,fingulorum  drachmas  fex, 
ruta?  fylueftns  drachmam  vnam ,  fpumx  nitri  drachrnas 
fex,aliii  quinque,  mellis  cochlearia  o£to ,  aut  fucci  cha- 
C  mxdryos,fanguinarix,fingulorum  pares  portiones,  col- 
lyria  conficito. 

Deobfcuritate&  hebetudine, 
Cap.    x  l  v  1 1 1. 

OBfcuritas  eftplerunque  totius  afpecliis  impedimen- 
tum  abfque  manifefta  ocuh  affedione  :  hebetudo 
verb  eft  obfcurior  afpedus  ab  aliqua  ignota  caufa proue- 
niens.Communis  omnium  obfcunracum  curatio  eft  ve- 
nx  feGio  in  cubito,&  in  anguiis  oculorum  -.  dcinde  vero 
humores  euacuationibus  ad  partes  inferiorcs  reuellendi 
H  funr-.pofteacucurbitula  occipitio  affigcnda  ,  hirudinef- 
que  temporibus  admouenda?,&  partes  inferiores  confri- 
candx:aqua  potui  danda,cibis  vtendum  qui  facile  dige- 
rantur ,  temporis  fpatio  fternutamenta  quoque  excitan- 
dct,vomitiis  ante  cibum  cicndus,inuncliones  adhibcdx: 

FFF.iii. 


/ 


a 


O  RIB  A  S  I  I 


152 


B 


acprimum  quidem  ex  paribus  meilis  &  olei  portioni-  A 
bus:deindehoc  compofito  quod  fubiicio  ,  Croci  oboli 
duo,  fellis  hyxnx  drach.  vna ,  piperis  communis  grana 
L  X  x  x  v.  fucci  fceniculi  drach.x  v  i.  guttae  ammonia- 
cidrachma  i.arruginis  tantundem,mellis  cochl.v  i.tritis 
omnibus  foeniculi  fuccum  affunde ,  deinde  laeuigata  ex- 
ficcato,tuncque  mel  admifceto,in  pyxidem  ameam  repo 
nito,&  vtitor.  Antequam  inungas,  oculos fpongia  quae 
marina  calida  imbuta  fit,fouebis. 

Deftrabifmo,      Cap.  xux. 

QViftrabonesoriuntur,curantur  rebus  faciei  adie- 
&is,vtre&e  afpiciant,&  lucernain  confpcftu  ipfo- 
rum  conftituta,ne  oblique  intueantur  :  quumque  ad  na- 
res  oculis  conniuent,ftipulasex  palma  etiam  angulis  o- 
culorum  qui  ad  tempora  funt,agglutinare conuenit,vt  a- 
fpe&u  ad  has  firmiter  dire&o  oculos  emendent. 
Dc  expreflione,      Cap.  l. 

OCuliverb  interdum  exprimunturita  vt  exerti  per- 
maneant:fi  ex  ftrangulatu  fic  compreffi  fint ,  vena 
in  cubitofecanda  eft:fi  alia  caufa  fubfit,purgandum  elle- 
boro  nigro  aut  fcammonea.  Compreffiones  verb  qua:  ex 
doloribus oriuntur, purgationes  quaein puerperiis  eue- 
niunt ,  fa?penumero  foluunt  :  vnde  nos  quoquc  vna  cum 
iis  debemus  opirulari:in  virisautem  poftfanguinis  mif- 
fioneni,fi  morbus  non  remiferit ,  cucurbitula  occipitio 
affigetur:lanamelleimbutaimponetur,aut  ftuppam  ex 
aqua  &  fupra  linteolum  leniter  deligabimus.  Marina 
quoquefrigida  faciei  infperfa  eofdem  iuuat ,  &  fereos  & 
polygoni  fuccus  cum  meconio  illitus,  itemque  alia  qux 
comprimendi  &  contrahendi  vim  habent. 

Deconfufione,      Cap.    l  i. 

COnfufiones  qua:  explaga  confequuntur,  venae  cubi- 
ti  feclione  curamus,ite'mque  totum  oculum  fangui- 
ne  recens  ma&ati  animalis,  praefertim  verb  turturis ,  fin 
minus,columba?,implendo:deindelanam  mollem  ,ouo 
cum  vino  &  rofaceo  contufo  intin&am  ,  &  jmpofitam 
deligando:die  fequenti  idem  faciendum:tertio  verb,fo- 
mento  vtendum  ,  hc  inftillandum  ,  qux  accommodata 
funt,apphcanda:poftremb  fublinendum  iis  medicamen- 
tis  qua:  ad  veteres  affe&iones  valent,quale eft quod Chia 
cum  dicitur. 

Delufciofis,      Cap.  lii. 

LVfciofi  dicuntur  qui  ita  nati  funt  vt  qux  prope  funt 
videant,quas  procul  funt,non  item:qua?  quidem  affe 
£Ho  curationem  nullam  recipit :  fenefcentes  verb  contra 
ac  lufciofi  aff^fri  funt.propinquaenim  non  videntes,re- 
mota  afpiciunt, 

De  oculis  lacrymantibus, 
Cap.  jtni. 


D 


LAcrymantes  otulos  fublinercrrcdicamentis  agglu- 
tinantibusjrefrigcrantibusjoc  adftringeruibus,uem- 
que  pofca  proluere  conuenit. 

De  encanthide,    Cap.  Ltm. 

ENcanthis  eft  incrementum  carnis  quod  in  angulo 
maiore  prouenit  loco  vlcerato:fi  maligna  cncanthis 
non  fit,dolore  vacat,mollis  fublaxaque  elt :  li  maligna, 
eft  durior,iniqualis,  &  pungentes  dolores  affert :  mah- 
gns  dimirtenda;  funt,non  malignas  curare  conuenit :  ac 
paruasquidtm  medicamentts  hccis ,  quale  eftqucdex 
chalcitide,&  cadmia  &  pforico  conficiturmaiores  verb, 
chirurgia. 

De  pediculis  palpebraruro, 
Cap.      l  v. 

PEdiculk  pr»'  eie&is,  palpebras  marina  tepidacollue- 
re  oportet:deinde  cilns  admouere  medicamentum 
hoc  quod  fubiiciam,  Aluminis  icillilis  pattes  dui,  vuat 
taminix  pars  vna,tritis  vtitor. 

De  naribus  obftruc~hs  ex  Archigene, 
Cap.    l  v  i. 

QVum  nares  obftru&a:  funr,  aciifque  nobis  qualitas 
pcrmittit,prius  danda  opera  eft  vt  aluum  cicamus: 
deinde  fupra  nares  hirudinem  applicemus:tertia  die  Iple 
nium  a  media  fronte  ad  narcs  extendamusmafi  verb  par- 
tem  emplaftris  qus  digerere  pollicentur  ,per  dies  quin- 
decim  illinemus  :poftea  confe&ione  amara  cx  aloc  ,  aut 
hiera  ex  colocynthide  ventrem  ducemus :  quibus  pera- 
Ctis,  apophlegmatifmis  vtendum  eft :  deinde  mollicns 
medicamentum  nanbus  &  fronti  fuperdandum  ,  tum. 
prouocanda  fternutamenta  ,  mox  finapifmo  caput  vfque 
ad  frontem  obducendum  ,  caftoreum  denique  aceto  di- 
lutum  odorandum  offeretur.Si  poft  hos  omnes  motus  a- 
liquo  prasterea  auxilio  fitopus ,  vomitus  cx  raphanis  & 
oxymelite  excitetur  :diefequenti  abfinthii  fucci  quan- 
tum  cochlearis  dimidium  compleat ,  autetiam  hyffopi 
aut  tragorigani  bibendum  datur.  Malagmatum  quoqu 
vfus  conuenit ,  qux  lmpones  vfquedum  varos  excitent> 
Harcautem&  bis&  farpius  ad  affe&ionespertinaciores 
admouere  oportet. 

De  fuffocatis,ex  Theophrafto, 
Cap.     l  v  i  i. 

C  Vffocati  reuocantur  aceti  infufione,&  filicis,aut  vrti- 
^ca:  femincin  aceto  acerrimo  trito,&  diluto:difficili- 
ter  autem  quidpiam  fumunt,fed  vi  cogendi  funt.  Diffo^ 
lutisverb  colli  impedimenris  ftatim  refpiciunt,  &  an- 
gontunHS  non  fecus  reuocari  videntur  atque  illi  qui  nau 
fragium  fecerunt,&  ad  fummam,vt  quifuffocatione  fue" 
runt  oppreffijfiquidcm  eorum  calor  ita  recreatur. 


153 


NONI    LIBRI  ARGVMENTVM. 

Nono  traduntur  omnia qua? ad  thoracem,vifcerique,vfque  ad pudenda,pertinent,deque  muliebribtjs 
morbis,&  podagra,atque  articulorum  doloribus  agitur. 

L  I    B  R   !       N   O     N    I      C   A  P  I  T  A. 


J34 


De  fanguinis  reie&atione  ex  deftillatione, 
De  reie&atione  fanguinis, 
De  purulentis,ex  Galeno, 
De  tabe, 
De  afthmate, 

De  cordispalpitationibusjex  Galeno, 
Delateris  dolore, 
De  lateris  dolore  fine  febre, 
De  mammillis  affe&is, 
De  oris  ventriculi  affedionibus, 
De  flatu  ventriculi, 

De  ventris  excretionibus,qui  prxter  naturam  fiunr, 

Cap.xn. 
Tinefmi  curatio, 
Dyfentenascuratio, 
Ad  dyfentericos  &  caliacosj 
De  tenuioris  inteftini  morbo, 
Defedisaffe&ionibus, 
Deha:morrhoidibus, 
De  iecoris  affe&ionibus, 
De  iecoris  imbecillitate, 
Defcirrho  iecoris, 
Demalo  corporis  habitu, 
De  aquaintercutem, 
Delienisaffedtionibus, 
De  renum  &  veficae  affeclibus, 
De  renum  veficsquc  inflammationibus, 


Cap.i. 
Cap.ii. 
Cap.m. 
Cap.mr. 
Cap.v. 
Cap.v  i. 
Cap.vn. 
Cap.vm. 
Cap.ix. 
Cap.x. 
Cap.xi. 


Cap.xm. 
Cap.xnu. 

Cap.xv. 
Cap.x  v  i. 
Cap.x  vii. 
Cap.xvm. 
Cap.xix. 
Cap.xx. 
Capxxu 
Cap.xxn. 
Cap. xxm. 
Cap.xxmi. 
Cap.xx  v. 

 1 —  >u....<.v.u...WUJ,  Cap.xxvi. 

De  ablceflu  renura,&  vefica?,&  meatuum  vrinae  exulcera 
tlonc>  Capxxvir. 
Derenumduritie,  Cap.xxviu. 
De  renura  imbecillitate,  Cap.xxix. 
De  feabiofa  vefica,  Cap.xxx. 
De  veficx  inf!ammatione,ex  Rufo,  Cap.xxxi. 
De  vaferuptoin  vefica,  Cap.xxx». 


De  vefics  tuberculis,  Cap  xxxn  i. 

De  velica:  vlceribus,  Cap-xxxmi. 

De  diabete,ex  Galeno,  Cap.xxxv. 

Diabetae  curatio,ex  Rufo,  Cap.  x  x  x  v  i. 
De  vlceribus  qua:  in  fede  &  pudendis  funt, 

Cap.xxx  vn. 

Ad  telttum  &  pudendi  affe&iones,  Cap.xxx  v  atl 

Degonorrhcca  &  fatyriafi,  Cap.xxxix. 

Depollutionequajinfomnisfit,      .  Cap.XM 

Depriapifmo,  Cap.XLi. 

Dehsmorrhoidibus,  Cap.xnu 

De  vreriaffe&iombus,  Cap-xmi. 

Denimia  purgatione,  Cap.XLim. 

Mulierumnonconcipientiumcuratio,  Cap.XLV. 

Non  fpirantiumcuratio,  Cap-XL  vi. 

De  fuffocatione  ex  vtero,Philumeni,  Cap.xLvu. 

Defluore  muliebri,  Cap.XL\n. 

Simplicia  muliebrem  fluorem  curantfa,  Cjp.xLix. 

De  vteriinflammatione,  Cap.L. 

De  vulua;  abfceffibus,  Cap.  n. 

De  vulua;  vlceribus,  Cap.Lii. 

De  cancro  vulus,  Cap.nu. 

Ad  vulm  nfla,  Cap.Lim. 

Dc  phymo  vteri,  Cap.LV. 

De  vulux  inflatione,  Cap.ivi. 

De  vtero  procidente,  Cap.iviu 
De  articulorum  doloribus.podagricis3  ifchiadiuique  fa- 

nandis,  Cap.Lvni. 
Curatio  icirrhorum  qui  in  morbis  articulorum  funr, 

Cap.L  ix. 

Adfcirrhos.Philagrii,  Cap.L*. 

Qjpmodo  fe  quifpiam  a  podagra  tueafur,  Cap.  lxi. 

Adifchiadicos,  Cap.tXli. 


ORIBASII 


SYNOPSESS  A  D 
thium  filium  liber  nonus. 


E  V  S  T  A- 


DE     SANGVINIS  RElECTATI 

deftillatione,      Caput  f. 


o  n  E    e  x 


VIB  VS  cruentum  fputum  ex  deftil-  A 
latione  oritur,  iisin  ipfo  ftatim  mitio 
fecandavena  eft ,  aut  clyfter  acerinii- 
ciendus:  tum  crura  manufque  calfacien 
ti  medicamento  pltirimum  fricanda,& 
vincienda:  moxcaput  radcndum,  cui 
deinde  medKamentum  quod  ex  ftercore  palumborum 
conftat,  imponetur  •. interpofitifque  tnbushorisin  bal- 
neum  ducentur5acnullo  pingui  caput  coutingedo  laua- 
buntur-.dein  caput  idoneo  pileo  contegentur:&  fola  for- 
bitione  fru&uum  autumnalium  aufterorum  aIentur:dor 
mituris  medicamentum  ex  viperis  nuper  quatuor  ante  B 
menfes  confedrum  dabitur:fecundo  verb  die  rotnm  cor- 
pus  prxter  caput,rite  fricabitur,  &  ipfi  in  quietehabe- 
buntur :  rnrfus  aut,?m  vefperi  medicamentum  ipfum  ex 
viperis  dabitur.-cohibita  obid  deftillatione ,  tertio  die 
mane  mellis  cofti  parum  dato  ,  in  quiete  conferua  ,  to- 
tiimque  corpus  frica:ptifanae  cremorem  cum  cxiguo  pa- 
n  *  pro  cibo  exhibe.Qliarro  porro  die  mane  dato  medica 
menex  viperis,idque  cum  mell;  copiofo^capiti  veibeo- 
d;m  impofito  medicamento  ,  ipfifque  lotis ,  moderatc- 
que  nutritis ,  pulmonem  quinto  die  valentius  expurga- 
b:s,ac  deindc  rurfus  per  interualla  cerato  ex  thapfia  G 
quod 'confuerum  eft,ad  caput  vtere :  totam  denique  cor- 
poris  Curam  ad  reficiendum  dirigito.  Quj  verb  ob  frigi- 


ditatem  membrorum  refpirationis  fanguinem  expuuntv 
iisftatim  venam  incides,  bifqueeodem  diefanguinem 
detrahes:deinde  rurfum  poftridie  bis,  fed  artuu  fri&io- 
ne,&  deligatione  pridie  vfus ,  ad  vefp  ram  medicamen- 
tum  quod  diafpermaton  dicitur  exhibebis :  fecundo  die 
poft  fanguinis  detractione,totipec~toriceratum  quodcx 
thapfia  conficitur,impones:moxvefperi,nc  fupramodS 
calefaciat,auferes:tertio  dierurfusad  tres  horas  imponi= 
to,atque  hominem  lauato,&tribus  deinceps  diebus  for- 
bitionibuj  nutries:tcrtioq;  preter  cremoremptifanx,ali 
quem  etiam  pifcem  qui  facile  concoquatur ,  &  fimplici- 
ter  fit  pra?paratus,adiicito  :  medicamenrum  quoque  dia- 
fpermaton  &  fecundo  &  tertio  die  ad  vefperam  fimiliter 
dabis.nam  &  fomnum  conciliat,  &  dolorem  lenit,&  ex- 
ficcat.Quum  igitUT  particuli  adbonam  temperiemre- 
dac~he  fint,fedataque  fit  inflammatio ,  expurgare  valide 
potensjadhibitofimulvfumedicamenti  quod  exvipc- 
ris  conftat:quo  fumpto,&lacrispotu,&aliis  etiam  cibis 
conuenienter  vteris-  Atquehoc  quidem  modoeosqui 
eode  die  fetibi  committentjCurarepoterisjqui  verb  poft 
duos  aut  tres  dies,non  omnes,fed  aliquibus  eorum  infa- 
nabile  vlcus  eft  factum.vlcera  nanque  qua:  in  pulmone 
funt,difficilius  fanantur,&  ftatim  vena  incubito  interna 
fecanda  eft:bifque,vel  etiamter  detraherelanguinem  o- 
portet,tum  fricare,&  artus  omnes  vinculis  excipere.  His 

K  F.iiii. 


ORIBASII 


conf ecTis,primum  pofca  diluta  tepida  potui  detur,  vt  fi-  a 
quisgrumus  fanguinis  in  vifcere  concreuit ,  diffolutus 
eiiciatur.  id  quod  bis  atque  ter  cfficere  nihil  prohibet. 
Poft  h;ec  verb ,  medicamenta  obftruentia  &  adftrin- 
gentia  primo  diecxpofca  diluta  ,  aut  ex  deco&o  ma- 
iorum,aut  myrtorum,aut  alterius  cuiufpiam  adftringen 
tis  exhibeantur.  Vefperiautem  rurfus  medicamentum 
fimilicer  dare  conueniet :  igcrquc  ab  omni  cibo  erit  ab- 
ftinendus.  Praiftabit  autem  fecundo  itidem  die  parum 
fanguinis  detraherejnutnrequej&medicamenta  fimili- 
ter  ad  quarrum  vfque  diem  adhibere ,  pecTore  in  orbem 
madefado:atque*ftate  quidem  melino&  rofaceo,hye- 
me  vero  nardino  vnguento.  Vtitor  etiam  emplafticis 
medicaruentisperfe,  quale  eft  quod  ex  bitumine  &  ace- 
toconficitur.  Ex  lis  verb  ii  foliinfanabiles  mihi  viden- 
tur  qui  ex  fucci  vitiofi  erofione  fanguinem  reiectant. 
Dc  reie&atione  fanguinis, 
Cap.  n. 

INfanguinisreieftatione  primum  periculum  innimia 
euacuationeeftpofitum:  argrotis  auxiliari  ftatim  his 


ex  butyro,Iaurino  oleo,&  cyprinc\&  iridc  tranfeundum 
eft ,  mox  vtendum  malagmace  eft  :  ac  pnmumcoquod 
diauflaron  dicitur  excera  &  terebinthuia,&  duac  aut  tres 
iridis  particulae  in  mulfa  cum  dulci  radicc  incodta:.  Si 
tuffis  vehcmcnter  molefta  fit,thymum  tritum  &  hyffo- 
pum  mclle  non  co£to  excipe,6cad  Iapilli  magnitudi- 
ncm  fub  lingua  tcnendum  dato.  Mithridatum  quoque 
perinterualladatum  ,  iiemque  medicamcntum  cx  vipe- 
iis  conueniet.Sed lacT is  potio  eft  tabidis  omniutn  vtilif- 
iima. 

1  Deafthmatc,    Cap.  v. 

QVi  fpirare  finefono  &  anhelatione  non  poffunt(qui 
afthmatici  nominanrur)iis  medicamcnca  diflecan- 
tia  ecnon  vehemcnter  calefacicntia  conueniunt:quam- 
obrem  acetum  fcilliticum  eos  optimc  iuuat.  qum  ik  ipfa 
fcilla  &  oxymel  quod  ex  hoc  accto  conficitur,  conuenit . 
Iisvfcro  qui  nonnifi  recTa  ceruice  fpiritum  trahunt  (  qui 
orthopnoici  vocantm)prodeft  pumex  eum  mtro,&  vini 
fx-xcombufta  cum  iunci  roiundi  fiorc  ,  &  auripigmeu- 
tum  eum  alcyonio.  Philippus  autem  lcribit  lenouifle 


quxfubiiciam  potcris.medicorum enim officium  eftto   q  quendam  qui  duaspartes  indis,vnamque  fpumsnitri 


tam  affe&ionem  animo  perpendere.  Portulaca  vero  ad 
hoc  faccre  confueuit:fed  cius  fuccus  potui  datus  eft  effi- 
caciorntcmque  balauftii  rubique  fruttus  &  flos  epotus: 
membranofaquercuspars,&  liber  qui  mtercortice  &  li- 
gnum  intercedit:pra:fertim  verb  truncum  ipfum,  &  item 
fagumincoquentesvtuntur.efficacioreft  althzes  radicis 
decodtum  &  mentaftrum.  Ad  recentes  reie&ationes,Cen 
tauriimaiorisdrach.u.febricitantibusexaqua  ,non  fe- 
bneitantibus  ex  vino  dabis.Rheum,lentifci  folia  &  cor- 


contererct.cribroque  traiecTas  vnguento  alicui  commi' 
fceret,pe£tufque  &  dorfum  doncc  ignita  &  fanguinolen 
ta  fierent,  confricaret :  ex  qua  re  difficultatem  lpirandi, 
tuffim,&purulentam  affeitionem  propulfauit.  Maiora 
autemremcdialunt  frequentior  exvalid>s  medicamen- 
tis  purgatio,vomitus  cx  raphano  excitus,&omma  mala- 
gmata  attrahentia,&  ipfirum  partium  exulceratio.  Ari- 
ltolochia  autem  rotunda  exaqua  pota  afthmacicispro- 
deft:itcmque  centaurii maioris  radix , fpondylii  fruQus 


tex,Samius  after,ad  omnes  reiecTationes  valet ,  eodemq;  j>  &  radix,ealamintha:  fru&us  &  hyffopum,  &  iris,  &  me- 


modo  Lcmniafphragis.  Adfanguinis  vero  grumos  fa- 
citvel  maximeleporis  coaguiumin  potionefumptum: 
eofdem  quoque  grumos  ditfipat  ficulnus  cinisex  aqua 
potus,itcmquethymum,&  fatureia  cum  aceto. 
De  purulentis,ex  Galeno, 
Cap.    i  i ». 

PVrUlentos  vocant  eos  qui  in  thorace  &  pulmone  pus 
coaceruatum  habent.nam  poft  ruptionem  pus  in  me 
dia  thoracis  &pulmonisregionecontinetur :  ac  nifice- 
leriter  excreetur,tabidi  monuntur.Febncitant  fempcr  te 
nuiter  febri  heftica.erupit  vero  pus,pai  tim  fupra,partim 
infra:quodq;  infra  delabitur,tu  in  vetre  &  inteftino  in- 
tercipitur,tum  in  vefica,in  qua per  vafa  quardi  importa- 
tur.Quado  verbfurfum  abfcdTus  erumpet,  pericuioftor 
res  eft.ln  primis  igitur  puris  eft  adiuuanda  conco£tio:id 
fiet  fomentis  perfpongias,&  eataplafmatisex  hoidei  fa- 
rina.additiscariciscoctis ,  modico  refina: ,  fterceris  co- 
lumbini,nitri,&  hibifci.ha?c*enim  attenuant  atque  dige 
runt.  fani  quoque  lateris  incubitus  eruptionem  adiuuat. 


lanthium.  item  afellos  qui  fub  hydriis  morantur ,  potes 
invas  fi£tileconiicere,&  adcarbones  ignitos  torrcface- 
re:quum  inalbuerinr,terito,&  melle  cocto  excipito,&  da 
to  ante  cibum  cochlearia  duo  ad  delingendum.  Aliud, 
Sciilac  crudi  fuccum  erprime,melque  ei  pari  mcfura  ad- 
mifce,&  ad  prunas  coque,eiufquc  ante  &  pc*ft  eibum  co 
chlearia  duo  delingehda  exhibeto. 

De  cordis  palpitatio:wbus,ex  Galeno, 
Cap.  vi. 

NOui  quendam  quotannis  verno  tempore  huiufmo- 
di  palpitationis  cafu  vexatum,qui  quum  pei  trien- 
nium  a  fanguinis  detractione  fe  adiutum  intelligeret, 
anno  quarto,antequam  hoc  malo  corriperetur,fanguine 
mific: i d  qund  deinceps  mukis  anhis  fecit. 

De  lateris  dolore,       Cap.    v  i  r. 

EXquifitus  lateris  dolor  fit  mcmbrana fuccingente co 
ftas  primo  loco  affc£ta:quocirca  a  prxcordns  vfque 
ad  clauiculam  dolor  extenditur.Ergo  li  dolor  ad  iugu- 
lum  vfque  pertinet,vcnae  iedtione  opuscft:fin  ad  pra:cor 


Abforbeantperinteruallamuliam,&ptifanxcremorem   p  dia  deicendat ,  purgacione.  Sidolor  moderarus  ocpun- 


cx  mellenobuftiores  vero  hyflopi  &  thymi  decodtum  bi 
bant.  Opitulatur  etiam  ruptioni  faliamcntorum  eius ,  & 
catapotia  hierx  ex  colocynthidedorn.ituris  data.Qmim 
pus  cxcerni  incipitjhyflopu  in  mulla  &  oleo  co£tu  dan- 
dum  erit.Si  verb  exulcetatio  difficnlter  purgetur ,  mulfa 
Continenter  vtemur,  in  qua  duasaut  tresparticulasiridis 
incoquemus.dulcis  quoque  radicis  fuccus  la:uigatus ,  & 
fifamo  admixtus,prodeft. 

Detabe,       Cap.  uu. 

TAbes  eft  v  lcus  in  pu!mone,quod  in  purulentis  &  iis 
qui  diftillationc  diuturnalaborarunt,onri  confue- 
uit:atqueetiam  ex  fputo  fanguinisconfequitur  ,  quum 
fuppreffoprofluuio  fanguinis  neque  vlcus  agglutinatur, 
nequead  cicatricem  perducitur.  Curare  oportetita  hu- 
mores  qui  ibi  funt  parando  ,  vt  tuffi  educi  facilc  queanty 
&  diligentia  quoque  adhibita  ne  alii  praeterea  colligan- 
tur.  Porrum  crgo  capitatum  in  ptifana  tandiu  co&um 
vt  licjuefcat,conuenict,quodqucaliisquoque  forbitioni 
bus  aut  pultibus  fit  incocCtum,quod  ctiam  bis  perfe  co- 
€tum  dari  poterit.Potus  fit  aqua  pluuia,  qua:  fatis  etiam 
decocTa  fit.Vbi  malum  conquicucrir,  pcr  initia  catapla- 
fmatacxlini  fcmine  &  polline ,  ex  focnigraci  decofto, 
vcl  maIua?,&olei  &  mellis,quibus  althxx  folia  commi- 
xta  fint,adhibcantur.  Tcmporis  vcrb pro^reffu  ad  cerata 


gens  lit,non  magnum  admodum  auxilium  poftulat.  Iis 
ergo  scgrotantibus  medicamenta  quoram  attenuans  fa- 
cultas  fit,dabimus:ac  mediocria  quidem  inflammatione 
corrcptis  2dhibcbimus  :  in  remiflionibus  vcro  mflama- 
tionum,validioribus  vtemur.moderatusautem  eftptif  - 
nx  cremor,&  mulia:validius  vero  vrrica:  femen  ,  &  id  in 
quo  aliqua  ex  acribus  herbis  iniicitur ,  vt  origanum  ,  vt 
hyffopum,vt  calamintha,vt  pulegium,vt  iris. 

De  laterum  dolore  hne  febre, 
G  Cap.  Viii. 

IAterum  dolores  fine  febri  curat  bdellium  ,  coftus, 
braffica:  caulium  combuftarum  cineri  vetus  adeps 
admixtus.  Hoc.nanque  medicamento  ad  latcrum  dolo- 
rcs  vtimur>&  ,tc'm  alus  huicfimilibus.magnam  enim  dt 
gerendi  vim  habct. 

Dc  mammillis  affecTis,      Cap.    i  x. 

MAmmillarum  luflammatione  laborantium  effKaX 
remcdiumeftlutum  impofitum:  qubd  fi  tibi  fic- 
cius  videatur ,  cyprino  aut  rofaceo  emollies.  Valet  autc 
„  ad  rcftinguendum  lac  quod  in  cafeum  coit  in  mammis 
earum  qua:  nupcrpepcrcrunt.?uum  totum  ,  quo  rofaceo 
ndmixto  vtimur  non  folum  ad  mammillarum,fed  ctiam 
ad  aliarumcomplunum  partium  mflammationcs.  Sor- 
des  etiam  cx  palxftra  remedio  funt  mammis  inflamma- 


137 


SYNOPSE^S  LIB.  IX. 


158 


tis;fiquideraigneumidquodinipllseft  extinguunt ,  &  X 
quodinfluit  iiitunc,&  quodibi  coatinetur  digerunr.  Fa 
baceafarinamammarura  &  teftium  cataplafma  ldoneu. 
eft.  namhx  particulx  quum  inflammatione  tentancur, 
jnodice  retrigeran  defiderant:&  prxfertim  quum  lacin 
cafeum  concrefcic.Naxix  verb  cotis  retrimentum  virgi- 
num  &puerommmammasinflari  no  finit:fuum  quoq.- 
teftes  abfcindito,mammafquefanguineinungito,  &  nb 
•ugentur.Mammas  autem  qux  ob  la&is  copiam  mtume 
fcunc&  exte\iutur,leticula  marina  aqua  inco&a  &  impo 
lita  curat:mentaftrura  cum  polenta illitum,cimolia  ex  a-  g 
ceto  inudta,lac  muliebre  cu  cicutx  fucco,cicutx  folia  illi 
ta,  muria  ex  fometo  adhibita.  Valet  etia  ad  idem  fabaru 
farinavelperfevelcumpolenta  illita,itemque  cydonia 
cum  melle.Prxterea  non  linit  lac  in  grumos  tranf- 
irecera  alba  in  pilulas  reda&a,quarum  quotidiedecem 
numero  milii  magnitudine  fumentur. 

De  ons  ventriculi  affe&ionibus, 
Cap.  x. 

QVi  canino  appetitu  correpti  funt,  hoc  eft ,  qui  fame 
continuo  corquentur,  iis  vt  magnum  auxilium,vi-  C 
Duoi  copiofum, 3c  abunde calidum  dandu  eft.cale  auce  vi 
num  &  fuluo  &  rubro  colore  citra  adftri&ionem  eit  .*  & 
appecitus  ex  fame  excitati  ex  ftomachi  frigiditate  exi- 
ftunt:vtnoniinecaufjhuiufmodivinumeo$  fedet.  His 
quu  ad  prandium  accedunr,  primiim  cibi  dandi  funtpin 
gues  &  oieofi,&  alia  omuia  ex  oleo  copioiiore  paraca,& 
in  quibus  nihil  aufterum  Sc  adftringens  inlit  -.  mox  verb 
imperanduiii  eft  vc  vinum  eis,etiamii  non  fitianr,  detur. 
Fames  enim  hac  rationeftatim  lenietur,&ita  longo  tem 
pons  fpatio  peragendofedabirur.Singultientibus  danda  D 
eft  ruta  cum  vino,aut  nicrum  in  mulfa,aut  apium,aut  cu 
minum,aut  acetum  fcilliticum,  aut  calamintha ,  aut  afa- 
rum,  aut na>  dum  Celticum,& fingula  per  fe ,  &  fimul  e- 
tiam.Caftoreum  verb  conuenit  iis  quibus  multitudo  fin 
gulcumexfrigidis&glutinofisfuccis  excitauit.  dadum 
autem  potui  eftcum  pofca.  atque  etiam  cuti  vna  cum  fi- 
cyonio  aut  vetere  oleo  impofitum  prodeft  .Quum  verb 
cx  repletione  humorum  fingulcus  oritur,  (  plerunque  e- 
nim  ex  hac  caufa  ducit  originem  >  violenta  indiget  eua- 
cuatione  ea  quae  fternutamentis  conficitur.  Naufea  verb  ^ 
fit  quum  ventriculus  ad  vomitum  propellitur,quum  fci- 
licet  multitudo  eum  prxgrauet ,  aut  morfu  infeftetur, 
autdenique  vitiofis  fuccis  obfideatur.  nonnulli  autem 
turbantur ,  fed  nihil  euomunr ,  in  quibus  is  qui  infeftat 
fuccus  neque  multus  eft,neque  ventriculi  fpatio,fed  tuni 
cis  lpfis  continetur.-atque  in  aliquibus  ,  vt  aqua  in  fpon- 
gia:aliquibus  veroica  lrapadus  vt  diffolui  xgre  poffit. 
Curatio  tribus  capitibus  eonco&ione  ,  atcenuatione ,  & 
cuacuatione  perficifur.Qui  igirur  magis  pituitofi  &  cru 
di  funt,quiete,  inedia ,  &  fomno  concoquuntur :  ex  aliis  F 
verb  qui  tenuiorcsfunt,&  modiccinfar&i,  vomitus  eii- 
ciuntur:qui  interdum  ex  ptifanx  creraore,aut  raulfa,  in- 
terdum  exaquafolacientur.at  quicunqueglutinofi,craf- 
fique  funt,&itaventriculo  impadi  vtauelli  difficulter 
queant ,  ii  medicamcnta  fuccos  attenuantia  poftulant. 
Qu,um  verb  humiditas  vitiofa  ventriculi  runicas  obfi- 
det,picra  ex  aloc  hanc  ipfam  vtiliter  purgat:adftringen- 
tia  verb  nocent  egrcgie:veluti  etiam  vbi  multa  humidi- 
tas  citra  malitiam  fuccorum  eft.ac  veluti  mador  quidam, 
&quifola  quantitateaffligit,adftringencia  funt  vtiliffi-  G 
ma.medicamentum  verb  exaloe  confe&um,  omnes  qui 
vfi  funt,admarcoremperducit.In  iis  vero  qui  frigidam 
affeftionem  effefenferint,addere  poterimus  calefacien- 
tia  adftringentibus:effe  autem  frigidiorem  affedhonem 
illud  fatis  indicabit,fi  fitis  abfit.  Qmj  enim  eger  non  fi- 
tiat ,  neque  os  Ventriculi  xftuare  feutiat ,  fane  patet  non 
tfle  affe&ionem  calidam.  Inflammationes  autem  oris 
veutriculi  &  iecoris,  adftringentium  adhibitionem  po- 
ftulant.nam  fiquis  relaxantibus  foliim  vtatur ,  vitx  peri- 
cuium  afferet.ergo  fiueoleum,fiue  cataplafmalocis  affe 
ftis  fuperdetur ,  aliquid  cui  facultas  adftringendi  infit, 
admifcere  oportet.vc  abfinthium,aut  nardinum  vnguen 
tum,aut  melinum,  aut  cydonium  incoquendo.  Ceratum 
quo  vtimurcontinenter  ,  Cerx  albx  vnci.  aloeSjiriafti- 


ches,fingulorumdenarius.  Simaiore  adftri&ioneop11* 
fir,quum  tanta  imbecillitas  ventriculi  fit  vt  ne  contine" 
re  quidemcibum  queat,  omphacii  parportio  addatur« 
Atque  in  cerato  primtim  omphacium,  deinde  alia  mifee- 
antur-*&  quemadmodum  omphacium  ,  ita  etiam  abfin- 
thii  fuccum,&  quandoque  etiam  vtrunque  adiungi- 
mus ,  &  tertio  ltidem loco  hypociftidis  ,  &  ccnanches, dc 
rhois  fuccum  :deinde  ceraco  modus  eft  adiungendus3 
quialiorum  medicamentorum  numero  pro  porcionere- 
fpondeat.  Si  inuecerafcit ,  iaraque  indurefcit  inflamma- 
tio,tum  magis  varia  medicamenta  ,  quxque  aromatum , 
itemque  molliencium  &  digerentium  quippiam  ha- 
beanc,applicare  oportet ,  qualeeft  id  quod  ex  melilo- 
to  confki tur.  Viridis  iafpis ftomachi  os  attingens,  fto- 
machum  iuuat-cuius  rei  fatis  magnura  periculum  vifum 
eft.torques  autem  conficiendus  eft  ,  eaque  moderatione 
collo  aptandus  vt  os  vencriculi  contingar.  In  calida  ve- 
rb  ftomachi  intempene,vt  ardeat  cum  diffolutione  ,  vel 
quafi  aniraa  deficiat .  vel  quoddam  cibi  faftidium  vr- 
gear,exquacunque  tandem  occafione  prasterquam  a  fe 
bri,aquam  frigidamcum  omphacii  fucco,  auccydonio- 
rum  deco£tum,aut  clauiculorum  vitis,vel  feminis  cucu- 
mcris ,  aut  ipfa  femina  triradabis.-autraenthx  ramulos 
tritos  potui  dato.foris  autem  veficam  aqua  frigida  ple- 
nam  ftomacho  impone,aut  niuem  adhibe ,  aut  cucurbi- 
tx  ramenta.Catapotium  fitim  fedans  iis  qui  xftuant.  cu- 
cumeris  fatiui  feminis  drach.  octo,  tragacanthx  drach. 
fex.  foluitur  rragacantha  ouorum  crudorum  receptium 
albo:quumq-  fu.rit  diffoluta,ftudiofeque  contrica  ,  ex- 
tensaddatur:  omnibufquecommixcis  catapotia  fingan- 
tur,&  in  vmbra  exficcentur  :  dentur  autem  vt  fub  lingua 
teneantur  :  huraor  vero  quiinde  emanat ,  deglutiatur» 
Hoc  verb  cum  refrigcrat ,  tum  verb  etiam  firmat  fto- 
machum  humefcentem  ,quum  huraida  calidaqueaffe- 
«Stione  tenetur:  Foliorum  rofarum  vindium  drach.  fex; 
dulcis  radicis  drach.  qiutuor,  nardi  Indici  tancundem. 
vino  dulciexcipe  ,  catapotia  confinge.  dato  fub  lingua 
continenda  :  vel  diffolue  ex  aquafrigida  ad  ciccris  ma- 
gnitudinem.  Caereriim  refrigeratis,  &  in  quibus  craffior 
pituita  calefieri  diffecarique  poftulat,  hocquodfequi- 
tur  conuenit.  Marathri  radicis  corticis  vncia  vna ,  acett 
fextarius  vnus ,  aloes  vncia  vna.  radices  aceto  incoquun- 
tur,quiimque  co&x  fuetint,eis  aloe  commifcetur  :  dato 
huius  cochlearia  tria  ex  aqua.  nonnulli  etiam  abfque  a- 
locidconficiunt.  Qnibus  aucem  cibus  acefcit  hoc  eft 
accommodatum.Piperis  drach.  i.Seminis  anethi  drach. 
1.  curaini  drach.quatuor.terito  ,  &  dorraituris  cochlear 
vnum  ex  vino  diluto  dabis.Iis  verb  qui  atram  bilem  gi- 
gnunt ,  &  ftomachus  flacu  infeftatur  ,  fpongias  aceto  a- 
cerrimo  imbutasj&prxfertimin  acceffionibus  applica- 
to:deinde  fi  dolor  remanferit,alumen  liquidum  cum  x« 
re  trito,melleexceptum  imponito.  Eiverocui  ftoma- 
chus  diftentus,ac  flatu  plenus  fit,calaminthes  decocium 
aqua^fub  dio  refrigeratum,modico  mellis  &  piperis  ad- 
iuncto  offeres.Ad  ftomachi  fubuerfiones  facithoc,Ma!i 
granati  acidi  nucleorum  fucci  partes  tres,  menthx  fucci 
pars  vna.coniedias  invas  ficCfile,  continubmouendo  co- 
quito:quiimq-  ln  vnum  coiuerint,  ab  igni  auferto.quum 
vfus  poftulatit  myftrum  vnum  ante cibum  dabis. 
De  flatu  ventriculi, 
Cap.    x  1. 

FLatusinventriculogignuntur  exfuccis  autcibisab 
lrnbecillo  calore  in  vapores  diffolutis.refrigeratio 
enim  ,  qubd  attenuare ,  diffoluereque  fuapte  natura  non 
queat.flarus  nullos  gignic.calor  autem  vehementior  non 
foliim  attenuat  atque  diffoluit,  fed  etiam  digerit :  ideo 
fit  vt  flatus  procreationemimpediat:at  imbecillus  calor 
fundit,&  commutat  ipfequidem  alimentum,fed  minus 
quam  pareft  :  indeflatuum  origines  exiftunt.exquo  fit 
vt  calefacientibus  medicamentis  artenuare  eos  oporteat: 
id  fiet  fi  oleo  cuminum,aut  apii,aut  fpondylii,auc dauct 
femen  incoxerimus.Si  huic  affeftioni  coniun&a  frigidi- 
tas  fit,rutam,baccaslauri,  melanthium,  marathrumque 
o\co  incoquemus,biiume'nque&  oleum  laurinum  admi 
fcebimus.Sed  fi  inflaniinatio  dolores  comitetur  ,  loco 


139 


ORIBASII 


140 


eorum  qu*  calefaciunt,  relaxantibus  vtemur  :  anethum  A  ducit3eam  plerunque  curamus  :  at  fi  ab  atra  bile  oriaiur, 


quum  nihil  a  cancro  exulcerato  diftcrat ,  curan  non  po- 
teft. 

Ad  dyfentericos  cocliacos, 
Cap.    x  v. 

LEmnia  fphragis  etiam  depafcentem  iam  dyfenteiia, 
&epota&intufacurat.l;ri  us  enim  exulceratio  abluc 
daeftmulfa  meraciore  j  deinde  muria,  tum  Lemniaex 
plataginis  fucco  infudcda.Potui  vero  dada  eftpofcadiltt 
ta,&lac  cafeofum,quod  conficitur  lapillls  ignitis  miectis 
£  donec  concoquacur,&  plurima  feri  pars  ablumatur.  euqj 
praftantiflimum  dyfcntericorum  &  ommum  quibus  de- 
fluxiones  acrcs  ventrem  exercent,  remedium  .  Caninuni 
verb  ftercus  tntum  la<£ti  fic  parato  milce,  medicametun» 
fumme  ad  dyfentericos  accomodatum  facies.  Sed  cams 
nihil  prar:terofla  debcc  comedere  :  haenim&  foxioo- 
dore  vacans5&  candidum  ftcrcus  excernet.  Alui  quoque 
defluxiones  cxliccat  ouum  ex  aceto  cocTum,  &  n.aduca- 
tum.Si  verb  mifcere  aliquid  v<.hs  eoru  qux  ,id  dyientert 
cos  &  cochacos  valent,in  lartagine  ex  igni  tumi  experte 
q  affatu  dabis:magnopeie  eniii)  homini  proderis.  Sed  vti- 
liffimum  eft  omphaciu,  thus  rubru,  ciufq,-  iucctis,  cinis 
cochlearum  vniuerfarum  codtarum,  maliccrium,  galla» 
acini,mefpila,  myrta,corna.Cochlearum  vna  cum  tcftis 
combuftarum  cineris  partes  quatuor,  gallarum  partes 
dux,  piperij  pars  vna,  ln  puluerem  redigantur ,  &  obfo- 
niis  infperganrur:vel  ex  aqua  aut  vino  albo  diluto  pctui 
datonuuat  hoc  minficedyfenterias  in  quibus  vlcus  pu- 
tridum  nondum  eft.  Portulacx  fuccus  epotus  dyfenteri- 
cisconuenit,itemqueplantaginis  fuccus,rubiq;  fru&us 
£j  &  folia:  radicisalthxx  decotrum&  ad  dyfenteriam  & 
adfluorem  alui  efficax  eft.  ad  idem  egregiefacit  cauda 
equina  ex  aqua  aut  vmo  pota.-eiufque  fuccus  ad  fluorem 
fimilitcr  eftaceommodatus.  Eundem  fanat  adtanturo, 
paliuri  folia,radix  pini,picex  cortex,lenticula  bis  cocTa, 
&  pi  iore  aqua  abiecTaiacini  cuicunque  aff  ecTioni  ventris 
&  mteftinorum  ex  defluxione  valdc  profunr.Spica  nardi, 
oxy,<canthx  f ru«£t us  manducatus  &  epotus,fpma  alba  ccc 
liacos  &  ftomachicos  iuuat:mori  fr  ucTus  intempeftiuus 
cxiccatus  medicamentum  fatis  adftnngens  efficuur:iu 
vt  valeat  ad  dyfentericos  &  coeliacos,&  ad  cxteras  affe- 


enim  incoquemus,&  galhnaceum  &  anferinum  adi 
pem  admifcebimus.  Ad  eos  porro  qui  flatu  torquenturj 
facit  polii  fafciculus  codTus  ,  &  in  potu  fumptus,  aut  e- 
tiam  calaminthx  decocTum,  nnllis  portitincula  &  pipe- 
ris  drachma  adiecTa.Atque  hxc  quidem  quum  dolor  ve- 
hemeus  vrget ,  applicanda  funt :  quum  verb  moderatus 
dolOr  eft  ,  fatis  erunt  fomenta  ex  milio  aut  pannis  li- 
neis.Prxterea  cucurbita  iuftx  mngnitudinisjqux  vmbi 
licum  ex  omni  parte  comprehendat ,  fxpenumero  labo- 
rantes  morbo  liberat :  caftoreum  qUoque  epotum,atque 
etiam  ex  pofca,&  foris  ex  oleo  ficyonio  impofitu  iuuat, 
etiamfi  flatus  huiufmodi  finr,vt  circa  vmbilicum  intefti 
na  torqucantur.  Suis  etiam  talus  vftus  &  potus,  tormina 
&  flatustolht  :  quod  facit  etiam  rotunda  anftolochia. 
Ad  dolores  autem  flatuofos  ex  ventris  obftrucTione,  aut 
fanguiniscraffitie,  aut  ex  perfricTione  cxcitatos  vinum 
tneraciUs  a  cibo  fumptum  valet,quumquefomnus  accef- 
fent,eofdem  planc*  fedat. 

De  ventris  excretionibus,qux  prxter  na- 
turam  fiunt,      Cap.   x  i  i. 

IN  ventris  excretionibus  quum  vehemens  defidendi  cu 
piditas  eft,excernunturqueprimiim  pinguia  ,  &  mu- 
cola,  deinde  vero  etiam  abrafis  fimilia  ,  tum  parUm  fan- 
guinis  cjui  excretioni  fupernatar,  neque  excremencis 
nnxcus  cft,  in  recTo  inteftino  radices  egiffe  affecTionem 
conftar,eaque  tinefmus  appellatur :  quum  verb  nulla  pin 
guisexcretio  prxcedit ,  in  biliofis  ftatim  rafuris  fimilia 
excernuntur,omnino  quiddr.  cum  morfu,&  quandoque 
etiam  cum  torminibus  ,cruentaque  excrementis  mixta, 
tunc  in  gracilionbus  inteftinis  effe  affecTionem  conie- 
tTamus:fed  fi  pittguia  &  ct uenta  non  fint  comixta  excre- 
inentis,tum  iu  craffis  inteftinis  eilc  morbum  coiicimus, 
&  vtraqueaffecTio  dyfenterianoninatur.Quandoquee- 
tiam  vluuenit  vt  f :  lus  fanguis  copiofe  excernatunquam 
affecTionem  medici  quidam  cmentam  dyfenreriam  vo- 
cant.Eft&alia  quxdam  pr;#er  has  quas  diximus ,  affe- 
dTio,qux  ventris  &  inteftinorum  oblidet  loca,per  quam 
quumprirnum  ingefti  funt  cibi ,  ftatim  nulla  acquifita 
tnUtatione3fed  crudi,incocr  cTi,  in  fucciim  non  conuerfi 
excerriuritunquod  mali  genusymnes  Ixuuaiem  intefti- 

norum  appellarunt:quam  fane  affetTionem  vel  ex  totius    ^  cTiones  omnes  qua:  ex  defluxione  onuntur.contundituc 


inteftini  exulcerarione ,  vel  ex  ventriculi  imbecillitate, 
qui  continerecibos  non  poteft,oriri dicimus.Sape etiam 
propter  iecoris  irnbectllitatem  ,ex  ventre  excernuntur 
quxdam  lotioni  carnium  recensmadatarum  perfimilia. 
Qiiinetiam  alia  eft  peculiaris  excretio  dilutior,  quum 
ventriculus  quidem  exquifitc  concoquit ,  fed  diitrjbutio 
ipfa  non  fit:<Jc  quandoque  etiam  nigrior  fanguis  quam 
effenacuralitcr  dcberet ,  &  fplendefcens  excernitur :  id 
quod  accidit  quum  iecuralimentum  dtftributum  non 
probc  concoquit. 

Tinefmi  curatio,      Cap.  stiii.. 

IN  ipfo  ftatim  initio  irrigare  oportet  imum  ventremj 
inguina,&  perinzUm  oleo  myrtino,  aut  rofaceo  cum 
vincdeinde  caprini  laGis  recens  mulfli  no  minus  quam 
heminam  dare,vertim  non  confertiiijjiedpaititc.Stquen 
ti  velb  du  euaporatum  lac  detui  :  c  >q'uatur  autem  ad  di- 
midias,-iut  nd  duarum  partium  confumpnonem  ,  abla- 
taquecralTiore  fpuma  qua:  fuperftar  ,  exhibearur.  Loca 
autcm  inferiora  irrigentur  oleo  in  quo  cuminum  tritu, 
aut  apium  fit  incocTui;- :in  redrum  autem  inteftinum  pti- 
fanx  cremor  111  quo  rofx  mcodrx  fint,  aut  lac,  autalica, 
aut  lenricula ,  aut  malicorium  iniiciatur.  Sin  violentior 
fit  inflaminatio,oleurn  dulce  lcniter  calidum  infufum, 
&multis  horis  retentum,doloris  Vehementiam  foluit. 
Fomenta  quoquc  adhibendafunt  imo  ventri  exfacculo 
in  quo  frichim  milium  atque  fal  infit:in  fedcm  verb  per 
f  ongiasacaciam  contufam,autmyrti,aut  rubi,autmali- 
corii  dccoclum  infundes. 

Dyfentcrix  euratio,    Cap.  xnir. 
C  I  exulceratio folum  fit,ncque  quicquam  prztereain- 
O  fluar,ex  vna  validi  medicamenti  inieiLtione  omnino 
abfleigetur  atque  curatur:fin  fccus,  altera  adhibita ,  ne- 
quc  terua  opus  cft.Ergo  fi  dyfentcria  i  flaua  bili  origine 


enim,  &  obfoniis  infpergitur,(quemadmod  um  etii  ixia: 
frudus)  velfiquis  velit,exaqua  autvino  bibitur:fed  ma 
gisperfe  valet.Rubi  quoquc  fru«£ius  exiccati  &  repofiti 
conueniunr. 

De  tenuioris  inteftmi  morbo,quem  &h&i 
nominant,      Cap.   x  v  r. 

TEnuioris  inteftini  morbus  cum  difficilis  morbus 
eft,  tum  verb  fiquis  in  eum  incidit ,  rarb  euafit:fe4 
maxime  mortiferum  effefciendum  eft  eum  qui  focti- 
dusnominatur  ,  in  quo  vel  ftcrcus  euomitur ,  vel  focti- 
da  eft  expiratio:quandoque  autem  rucius  huiufmodi  fit, 
quandoque  verb  totiuscorporis  odor  teterrimus  exciu- 
tur.Mirumin  modum  iuuantur  qui  hoc  morbo  tcnctur, 
etiamfi  iam  ftercus  vomant ,  fi  anethum  in  oleo  &  aqua 
decoquanr,&  bibant:deindefrufta  panisexaquaferuen- 
ti  ftatim  dum  incalefcit,comedant.feruabuturenim,  etil 
iam  fuffocentur.  Ad  eos  autem  qui  frequenter  vomunt, 
G  cibiimque  non  continent,rhus  &  cuminum  in  eodem  tri 
tum  in  ienis  oxymelitis  cyathis  bibendum  dato.Aut  vi-* 
tis  foliorumautclauiculorum  fuccum  cum  polenta  po- 
tui  dabis. 

De  fedis  arTeclionibus, 
Cap.  xvii. 

GAllam  flauam  coque ,  eamque  in  puluerem  redigi- 
co,acfedis  inflammationes,anumqueprocidentem 
illine.Si  va-lentioreopus  remedio  fuerit,in  vino:fi  mitio 
rc,  lnaquadecoquito.  Suceus  quoque  echiniad  fedem 
j.j  atque  vterum  procidentcm  facit.  Aliud.  Pini  cortici* 
drach.  ocTo.  cuprt  fii  globulorum  ficcorum  drach.  oCto, 
plumbi  drach.otto.vino  auftero  deterge,  &  tritis  vtitor. 
Ad  ardentes  vcrb  fedis  dolores,oui  affati  vitellum  tritu, 
vino  albo  &  rofaceo  cerato  exceptum  illine ,  catapla- 


I4I 


SYNOP$E"S  lib.  IX. 


142 


fmaque  impone  y  quod  ex  panepuro  contrito  &  aqua  &  A 
rofaceo  excepto,in  quo  viteJlus  oui  alTatus  adiun&us  fit, 
conftet.  Aliud.Rofarura  ficcarum  drach.tres  ,■  ouorum 
affatorura  vitellos  numero.w.ex  vino  albo  lxuigentur,& 
rofaceo  ac  myrteo  cerato  excipiantur,itaque  vtitor.Cera- 
ta  quoque  non  fecus  ad  id  faciunt.  Ad  nmas  verb  qux  in 
fede  &  pudendis  funt,rafuramlinteolorum  concremato, 
eiufque  cinerem  &  amylum  pari  menfura  terito  ,  cum 
fucco  foliorumoliux  fuhigito>&  vtitor. 

De  hxmorrhoidibus,    Cap.  xvm. 

H/Emorrhoidas  nimium  apertas  fiftit  aloe  lllita ,  aut  ^ 
diffolura  &  impofica,&  perfufio  expofca,in  qua  fer 
ri  fquama  plumbumque  vftum  fit.  Aperit  autem  ora  ve- 
narumallium  commanducatum,  amaracinum  vel  irini 
vnguentum  illitum.  Sanguinem  verb  hxmorrhoidum 
confeftim  reprimit  hocquod  fequitur,  Acacix  drach. 
quatuor.tragacanthx  drach.octo,atramenti  futorii  drac. 
o£ro,rubricxdrach.  i.ceruffxdrachma:  cerato  rofaceo 
«xcipianturiSc  acidi  punici  cortex  tritus ,  &  ex  aceto  im- 
pofitus  ad  idem  valet.fique  hatmorrhoides  interius  deli-  _ 
tefcanr,adrformamglandisimponito.  Hoc  etiam  mira- 
biliterfacir,Sandarachx,auripigmenti,aIuminisfciffilis, 
fingulorum  drach.  oc~to,  xgrum  apre  prxparatum  obli- 
ne.hxmorrhoides  enim  arefad  r,&  a  fed.-  fua  demolita*, 
infemihoramorientur  &decident.M?dicainincum  verb 
lixtuio  diluicur :  ceracu  n  verb  in  orbem  applicatur ,  & 
fub  fole  vel  ad ignem  conficitur. 

Deiecoris  affectionibus* 
Cap.  X  I  Xi 

SI  inflammatio  iecur  exerceat ,  tum  dolor  vrget ,  tum  ^ 
verb  dolorem  omnino  febris  cu  n  humoruin  plenitu 
chneConfequirur.Ergo  quum  repletum  corpus  eft ,  fan- 
guis  euacuatur,&  quod  in  fanguine  fuperfluit ,  venx  fe- 
ctione  in  cubito  dextri  brachii  reuellitur:vt  cibus  autem 
ptifana  in  principio  danda  eft :  vt  medicamentum  verb, 
oxymel  dilutius,&  apii  deco&um.  Poft  verb  quam  con- 
co&a  iam  fuerit  inflammatio,afaro  &  n.irdo  Celcico  ,  8c 
petrofclino,&  iuuci  odorati  flore  vti  poteris ,  &  item  iis 
quae  aluum  fubducunt,  vt  vrtica,mercuriali,&  epithy  mo: 
in  declinationibus  verb,etiam  polypodio.Iam  verb  eua- 
cuatio  quoqueclyfteribus  peragendaeftuc  in  tpfo  prin-  E 
cipio,ex  mulfa  cum  fale  atque  nicro.-quum  verb  adeft  de 
clinatio,  hyffopura ,  origanum ,  aut  colocynthida  potes 
adiungere.Ad  hoc  autem  vifcus  quod  facile  indurefcir, 
opuseftabftergentibus.  Qmim  verodolor  abfquefebri 
vrget,fciendumeftabftruchone  vehementia  craffis  glu 
tinofifquefuccisexcitata  vifcusobfiden.  Scirrhum  por- 
ro  incipientem  poffit  quifpiam  longo  temp >ris  fpa- 
tio  fanare,  inueteratum  verb  nullopa&o.  In  aqua  verb 
intercutem  fioboriaturfcirrhus,longiore  fpatio  interi- 
bunt.Qui^verb  curari  poffunt,caiefacientibus  atqueatre  ^ 
nuantibus  medicamentis,quibus  molliencia  mixca  lint, 
curantur.Lnbecillitatis  verb  iecoris  in  caufa  funt  intem- 
peries,qux  quidem  &  difficilhm*  funt,  &  faris  vanas  & 
difficillimas  fyraptomatum  formas  inducunt.-quxque  e- 
iufmodi  funt  vt  non  facilc  tra&ari  ab  artificibus  poffint. 
Viticis  femen,hcpar  fcirrho  laborans  iuuat:obftru&o  Ve 
rb  iecori  profunt  plantaginis  ficcx  radiccs,  fructus  Sc  f o- 
lia,myacantha,&  prxcipue  femen,  Sc  radices,lauri  radicis 
cortex  trium  obolorum  ponderecum  vino  odorato  e- 
potus.Concoquitenim,&  particulx  robtir  adiungitlupi  G 
norum  amarorum  deco£tum,cum  ruta  Sc  pipere  epotum: 
idem  facit  eorum  farina  lllita  ,  &  capmum  poft  hxc  im- 
pofitum:fpica  nardi  pota,&  extrinfecus  i;npofira,iris,pi- 
ftacii  fructus,prafium,amygdala,dracuntii  radix  expur- 
gat  vifcera  omnia :  craffofque&  glurinofos  fuccosatte- 
nuat  agaricum  :  anthemis  aut  chamxmelum  prxcordiis 
propitium  eft.  Omnibus  verbprxitantcichorea  ,  &  feris 
ji)  calida  iecorisintemperie,&  fumme  profunr,&  firmita 
tem  eidem  addunt,  ipfumque  abftergunt.Dabis  igitur  ci 
chorii  aut  feridis  fucci  cyathum  vnum  cum  aqux  cy.i-  H 
this  iribus,mellis  Attici  cum  aqua  cochleari  addito.Ho- 
rum  v  erb  non  folum  fuccus  vtilis  eft  &  1  ecens  &  exicca- 
tus  ,fedetiam  foliaficca  ftudiofe  contufa,  dcindepotio- 
ni  infperfa  :  qux  fiquis  etiam  co&a  b;bat ,  V.ildeprode- 


runt.Quum  verb  intemperiescalida  non  eft,fed  fola  ob- 
ftructio  lecur  obfidet ,  herbx  ex  vino  albo  &  tenui  potx 
magnopere  iuuant.Hepatliipi  diligenter  teritur,  datur- 
que  drachma  ex  cyatho  vini  dulcisnd  quod  magnuni  ex- 
perimentum  dedit :  omnibus  enim  lntempenebus  con- 
uenit,  vt  quod  ex  fubftantix  proprietate  &nonquaIita- 
te  vlla  agat.  Quum  verb  febns  non  obfcura  eft  ,  melius 
ex  aqua  prxbetur :  atque  etiam  longe  melius  fi  Cum  ali- 
quo  ex  fuccis  antedi£tis,vt  ex  feridis  fucco ,  detur.  Phi- 
lonis  quoque  medicamentum  mirifice  facit:ac  quando- 
que  femel  exhibitum  calidam  iecons  intempenem  cura- 
uir.  Compofitum  medicamentum  quod  aperiendi  vim 
haber,Amygdal.uum  amararum  denarii  tres,cumini  de- 
narii  odto,feminisapii  denanus,dato  cochlearium  ex  vi- 
no.  Paftillus,  Anifi,  feminis  apii,afari,amygdalarum  a- 
mararumpurgatarum,  abfinthii,fingulorum  drachmas 
quatuor*aquaexcipe,paftillos  fingito  drachmjf  vniusno 
febricitantibus,cum  vino  diluto,febricitantibus  verb,cx 
hydromelite  dabis« 

De  iecoris  imbeciilitate,      Cap.    X  x. 

INtemperies  funt  imbecillitatis  caufxln  hepate  enim 
diuerlle  affecliones  oriuntunnam  calida:  lntemperies 
fuccos  qui  ln  eo,priu$  funr,affant :  frigidx  verb,  conten- 
tos  in  ipfo  humores  craffos ,  &  ad  fluxum  atque  motum 
cotumaces  reddut:quod  verb  ln  ipfu  fertur  pituitofum, 
crudum  &  femicoctum  efficiunt.Sicca  verb  intempenes» 
licciores  craffiorcifque  fuccosreddit  :humida  verb,  te- 
nuioruni  partium &  dilutiores  efficit.Quum  autem  cali^ 
da  intemperies  eft,colliquationcs  fiunt.ac  primiim  qui^ 
dem  fuccorum,deinde  verb  &  ipfius  iecoris  camis:qux- 
que  per  aluum  excernuntur,foetida  admodum  funt:bilis 
craffa  fuo  colore  imbuta  deiicitur.Qunm  frigida  intem- 
perieseft,nequefrequens,nequecopiofa  deieclio  eft:af- 
feftioque  inueterafcit,&quibufdam  diebus  venter  fluer9 
8c  cumulatius  :  eorumque  qux  excernuntur  fpecies  fan- 
guini  putri  erit  fimilis,veluti  fanguinis  craffi  fxx.  At  in 
ficciore  intempetie  ficciora  excernuntur  ,  &  in  humidaj 
humidiora. 

Defcirrhoiecoris,      Cap.  XJti. 

IEcoris  fcirrhum  incipienrem  fxpe  fanauimus:qui  Verti 
in  multos  dies  effec  prorogatus,neque  uos  curauimus^ 
neque  alium  quenquam  qui  curare  eum  poffer,  vidimus. 
Omnes  enim  quicunque  hoc  tumore  infeftantur,in  aqua 
inter  cutem  cadunt,ac  lougiore  temporis  fpatio  moriun 
turJn  curatione  facultas  mollientium  intendenda  eft  irt 
medicamentis  qux  ad  mf  lammationem  valent :  ea  enim 
quxinflammationiconueniunt,excoma  abfinthii  &  v- 
troquenardoconftant,itc5mqueex  croco,ocnanthe,&  vn 
guento  ex  fpica  nardi  &  maftiche.  His  igitur  ammonia- 
cum,bdellium,medullas,  &  adipemadmifcere  oportet: 
&  incipientem  fcirrhum  adhibita  conuenienti  vidtus  ra- 
tione  curare.In  medicamentis  verb  qux  bibuntur,ebdi- 
rigendum  confilium  eft,  vt  aperiendi  &  abftergendi  vi- 
fceris  vim  habeant :  qux  omnia  lapides  etiam  in  renibus 
confnngunt.  Sed  eis  aliqmd  etiam  quod  ciendx  vrinx 
fir,admifcebimus. 

De  malo  corporis  habitu, 
C.ip.  xxii. 

MAlum  corporis  habirum  principium  hydropica- 
rum  affectionum  vocare  confueuimus  :is  curandus 
eft  venx  le&ion;  partita,ita  vt  ad  tertium  quartumque 
vfque  diem  fanguinem  detrahamus.  Sanguinis  verb  co- 
pia  neque  tres  heminas  excedat ,  neque  duabus  minor  e- 
fto  m  iis  quibus  fuppreffx  hxmorrhoides  affectionem 
pepererunt:qui  verb  ob  aliam  caufam  malum  hunc  habi- 
tum  contraxerunt,iis  vena  fecanda  omnino  eft,quum  vi 
res  primamfectionem  fieridebere  valdeadhortctur.Cx- 
teriim  qui  hoc  morbo  tenentur ,  hiera  ex  colocynthide 
purgandi  funt.Dixta  verb  fit  attenuans  &  exiccans :  &  a- 
quas  fponte  natas  ,  potiufque  aluminofas  &  nitrofas ,  ac 
deinde  fulphureas  oporter  fumere:alia  verbgenera  laua- 
tionum  rarb funtadliibenda.  Eosantem  mirandum  in 
modum  largior  abfinthii  potus,cottabifmique  &  dropa 
ces  iutunt. 


*43 


Deaqua  intercutem,      Cap.  Xxm. 

AQuainter  cutem  fit  vel propter  nimiam  tecorisre- 
tngerationem  ,  vel  ex  frigons  multitudine  quae  111 
toca  mole  corporis  redundec,vel  ex  quibufdam  aliis  par- 
tibus  vehementer  refrigeratis ,  qu:c  iccur  xquc  ac  lpfae 
funt,poffunt  afticere.nam  niii  retngeratum  lecur  fit,effi 
ci  hydrops  non  poteft.  Simul  vetb  lecur  afficiturquutn 
lienis,&  ventriculus,&  inteftina  (ac  prrrfertim  ieiunum) 
itcmque  quum  pulmo  ,  renes,  &  leptum  tranfuerfum  re- 
frtgerata  tuerint.  Oritur  etiam  eximmodetata  haemor- 
rhoidum  euacuatione  ,  &  fiuxu  muliebn  ,  atque  etiam 
menftruis  purgationibus  fuppreffis.  Atque  eiustres  fpe- 
cies  funt,quaruru  vna afcites  nominatur,m  qua  humor  te 
nuis  ea  loca  implet  qua:  mfra  thoracem  funt:altera  tycn- 
paniaseft,qux  eadem  loca  flacu  implet:tertia  dicitur  hy- 
pofarca,in  qua  totum  corpus  intumelcit,&  cadaueri  fere 
limile  rcdditur.Hydropicorum  verb  curatio  non  eft  cui- 
que  factlis,indigctqueartificis  prarlentia:&  tamen  quae- 
dam  ad  curationcm accommodaca  indicabo,qu3e  tu  quo- 
que  poffis  efficere;  Stercus  bouis  gregarii  liccum  dili- 
genter  tere,in  pofca  coque,vt  farinam  hordeaceam,  ful- 
phurisquartampartem  infperge ,  &  fuper  totius  ventris 
capacicatem  impone  :  aut  caprinum  fteicus  in  pueri  vn- 
na,aut  capra;  ad  luti  fptflitudinem  ventri  applicata  fum- 
me  eos  purgat.Dabis  etiam  potui  deco&um  radicis  cala- 
nimtha,',  autapti,aut  corticis  radicisari  ex  yino:  autfi- 
cumagreftem  vino  auftero  triduutn  macerato,&  cya- 
thum  vnum  dato,&  paulo  pbft  vfque  ad  tres  cyathosex- 
hibeto:vel  fquama:  drach.i.  medulla  panis  excipe.  cata- 
p  uia  fac ,  &  da.  Epithema  vehementer  aquam  educens: 
Fccnigrici  vncias  quatuor  ,  farina:  hordeacea:  vnc.  tres, 
ftei  coris  columbini  vnc  qu.ituor,refina;  fn&x  ltb  i  axu- 
gia:  vetens  lib.  duas:qua  liquari  poffunt,  eliquentur,  a- 
ltilqueprius  tritis  in  aceto,atfundan:ur:vtitor. 

De  liems  affe&ionibus, 
Cap.  xxim. 

QVum  lien  inflammatione  laborat,  fcirrhum  ftatim 
contrahir,fanguinequiin  venis  eft,propter  crallitu 
diucm  obftru&o.opus  ergo  eft  medicamencns  attenuan 
tibus,nec  manifefto  calf  .cientibus.itfque  parum  aditrin 
g>ntium  admifcere  oportet,vt  firmata  particula  propria 
aciionem  feruet-.hanc  vero  fuapte  natura  vim  haberevi- 
derurflosfalis,qui  in  vefica  appofitus  Henis  fcirrhos  cu 
rat.poft  huius  vfum  valentioribus  etiam  remediis  vten- 
dum  eft.Compefcit  enim  abfque  moleftialiene.n  eortex 
radicis  capparis  :  fednihilo  minus  induratum  fplenem 
iuuat  extrinfecus  impofitus ,  &  in  potu  fumptus :  fiqui- 
dem  epotus,craffosglutinofofquehumores ,  &  quando- 
que  etiam  cruentos ,  eolque  non  modo  per  vrinam  ,  fed 
per  aluum  etiam  vacuat.  Idem  ficit  minoris  centaurti 
fuccus  foris  adhibitus,&  epotus,&  cychminus  viridis  & 
ficcus  il!itus:violx  alba:  radices  cum  aceto,acorum,  jri^ 
rnoniacum ,  caprinum  ftercustlliturn  ,  &  foris  cum  ncu- 
bus  jpplicitum  :  lupinorum  amarorum  decocTrum  cum 
ruta  &  pipere  potui  datum,eorundem  farina  lil  ;a,aqua 
inquaferrumcandens  frpe  extinttum  fit :  hancfcbrici- 
tantibus  per  fe  dabis,  non  febricirantibus  vern  Tcum  vi- 
no  llline  etiam  cinerem  cochlearum  cum  aceto,aut  cap- 
parim  aceto  maceratam,tritamque,&  cyprino  cerato  ex- 
ceptarn,aut  frcem  ex  acri  nceto  iropone.cataplafma  verb 
adhibeex  fccnigrarci  vnciis  quatuor  ,  farinae  hord^cei- 
vnc.tribiis,cardamomi  vno  i.  ficuum  ptnguium  libra  i. 
verbenacae  vncia.i.ficus  aceto  acerrimo  perfunde,Si  vali- 
de  contundens  in  mortario  crtera  mifce,& ln  vnum  re- 
da&is  vtitor. 

Derenum  &  veficaraffectionibus, 
Cip.  xxv. 

REntbus  natura  comparatum  eft  vf  feroftim  excre- 
merum  tenuiffimo  fanguini  in  venis  commixto  in 
fetrahant.  ergo  vbi  mcatus  per  quos  huiufmodi  excre- 
nimuim  attrahitur,  plus  quam  par  cft  fturint  dil.itati, 
vcrifimile  eft  cum  tenui  fanguine  craffiorcm  qitoque  nia 
tcriam  tranfmirti :  deinde  fi  rcncs  calidtore  acrioreque 
temperarura  fucrint,  neceffe  <_ft  crafliorem  illam  mate- 
riam  excalfa£tam  &  exiccatam,  in  arena:  lapillorumque 


ORIBASII 
A 


»44 


D 


ignitorumformamconcrefcere.  Ergolapidem  frangeti' 
bus  &  incidentibus,citra  perfpictiam  caliditatem  medi- 
camentis  vti  oportet.maior  enim  caliditas  quum  magis 
exiccet ,  cnlculorum  aut  arenaf  concretionem  adiuuat» 
Calculos  frangentia,  huiufmodi  funt,bafilicorum  afpa- 
ragorum  radices,rubique  &  vitrum  combuftum,  grami- 
nis  radix ,  adiantum  ,  bdellium,  lauri  radicis  cortex  ,  al- 
tha:ae  femen,cicer  arietinum,& prifertim  nigrum,cera- 
ll.rhu  arboris,&  pruni  gummi,cyperi  radix,  paliuri  fru- 
£tus,  triboli  fru£rus ,  Iapis  fpongiarum  ,  acerum  fcillite» 
B  malua:  agreftis  radix  ,  rutae  fylueftris  radix.  apii  radicem 
in  vino  coque,  humoremque  exprime ,  eiufque  cyarhos 
binosdato,&  nqui  tantundem.ac  lapides  quidem  qui  in 
renibus  funt ,  in  declinanteaetate  :  qui  verb  in  vefica  gi* 
gnuntur ,  in  puerili  fieri  confueueriint.Medicamentum 
quod  cnlculofis  infpergifur,Bilfami  fru£t;  s,lapidis  fpo-» 
giarum  ,  pulegii  ficci ,  maluae  agreftis  feminis  fic  ci  parej 
portiones  contunde  ,  cribra  ,  datoque  cochlear  vnum  eX 
vini diluti  cyathis  duobus. lapides  enim  confringit. 

De  renum  &  vefica:  inf!ammationibus> 
C  Cap.  Xxvi. 

REnum  veficique  inflammatio  praecipuam  curatio-» 
nem  pottulatmam  quum  ferofum  excrementum  pcr 
eas  partes  purgetur ,  ideo  fit  vt  fi  ld  acre  &  biliofum  im 
toto  corpote  fit ,  nullo  eorum  qus  vrinam  cient  vti  de- 
beamus :  nocebunt  enim ,  vtpote  mordaces-  fuccos  partu 
bus  mfiammatis  inducentes.Si  vcrb  mhil  tale  fubuf, ne- 
quc  mahtia  humorum  in  toto  co  pore  mfit,  mulfa  dilu* 
tiorp  jtui  dabitur  :  ea  emm  inflammattones  foluit  citra 
mordicationem,humorcsimpados  euacuans:nam  &  in- 
cidic,&  actenuat,&  rarefacit.Caeterum  quod  de  mulfae- 
xempligratiadicium  eft,adomnia  qua:  attenuant  &  in- 
ciduuc  citra  mordicationem3tranfferri  poteft.  Et  quem- 
admodum  particulis  omnibus  mflammatis  quies  conue 
nit,ita  has  quoque  quiefcere  eft  melius.  Sed  quum  quie- 
fcere  non  pofftnt,quum  ipfa  vrin *  fiot  inftrumenta,per- 
exiguam  admodum potionem  dare  oporfet  >  VS  q.uo  k»n- 
giore  tempore  fierl  pofftt,conquiefcant.HIud  eft  priter- 
ea  perpendendum  ,  totumne  corpus  acrium  excremen- 
lorum  iitplenum.nain  fiita  fit,quo  plutes  ad  renes  &  ve 
E  ficamhu  .lores  ferantur,  eo  magis  conualefcent  :  potuf- 
quc  copi  juor  eftofferendus,acrimoniaque  minus  obtu- 
denda,&  pra:fernm  nobis  qua:  mordicationes  obiundut, 
comtnilcentibus.In  tempore  vero  inflammationum^:*- 
faplalmaca,&  medicamenta,& irrigationesexole.ySc  cat 
tera  omnia  qua:  infiammationes  foluunf,  adhibere  opor 
tet.  Ad  renii  &  vefica:  affe&ionem  inflammationis  feti 
fum  referetUemjSeminis  lini  drach.i.aroyli  drach  i^iatar 
c  jchlear  ex  aqua  modice  bibendum. 

Dc  abfcellu  renum,&  vefici,&  meatuum  vri- 
noe  exulceratione,    Cap.    x  X  V  l  I. 

DOlores-circa  ilia  ,  per  interualla  horrores  inaequaleij 
febrefque  inordinatx  accidunt  iis  quorum  renes  ab- 
fteffus  infeftat:  pus  autem  conco&um  per  vrinas  excre- 
tum,v!cus  effe  teftatur,quod  eeleri  auxilio  indigetmam 
fi  non  citb  ad  cicacncem  perducatur,diffieilem  curatio- 
nem  reddit.  Vicera  vero  qua:  in  renibus  quarque  in  vefi- 
ca  funt  yex  fitu,  actione,  &  proprietate  eorumfubftantix 
&facuitatis  difcernidebent.  Exfitu  veib  ad  hunc  mo- 
q  dum:Qiium  vefica  patitur  in  pube,imoque  ventre  dolor 
fentitur,at  rentbusaffedis,lumbosdolor  pofterius  exer- 
cet-.ex  adione,  difficiltas  vrina: ,  eiufdemque  fuppreffio 
fit,quum  velica  morbo  caufam  affert:fed  renibus  labora 
tibus,vnna  line  impedimento  redditur:ex  eorporis  pro- 
prietate,cames  fibrola:  ex  renibus  excernuntur ,  fquamx 
verb  n  embranofae  ex  vefica  vlcerata:cx  ipfa  deniquefa- 
cultare,quia  in  exulccrationibus  vefica  vehementi  dolo- 
re  cruciatur,renes  verb  obfcure  d olent,  &  quafi  ponderis 
fenfum  in  lumbis  habet.  In  meatibus  quoque  vrinae  ex- 
ulceratio  quandoque  oritur  ,  piifque  &  fanguis  mingi- 
^  tur-.lunt  enim  hi  inter  renes  &  veficam  collocati.  Si  verb 
exulceratum  pudendum  iit ,  pus  &  fanguis  citra  vrinam 
excei  nitur.  Ad  al)fceffus  qui  renes  &  veficam  obfidenr, 
Seminis  lini,femintscucumeris ,  feminispapauerisalbi, 


i  t 


"4* 


S  Y  N  O  P  S  E 


tragacatuha:,finguldrum  drach.*o£to,amylidrach.qua-  A 
<uor.  paftillos  confice.  Ad  vlcera  vefica:  cum  inflam 
rnatvonc:Nuclei  pinei  numero  viginti,  cucumeris  fatiui 
femiuisgrana  x  L.amyli,nardi ,  lingul.drachma,feminis 
apii  drach.v.Nardum  &  apium  tn  aqua:  fextario  coquan» 
tur:  deinde  ex  decoc"ro  duo  cyathi  prafcriptis  admifcen- 
tur.  Ad  fanguinis  profluuium  ex  vefica.  Aluminis  fcif- 
lilis  drachmam,tragacantha;  dtach.o&o,  gummi  obolos 
quinquecum  paffo  dabis. 

De  renum  duritie  exRufo, 

Cap;    xxviii.  B 

QVa:cunque  duritiesin  renibus  oriuntw  t  dolorem 
nullum  afferunt.-sgris  tamen  ceu  pondus  quoddam 
ab  iliij  \ideturpendere,coxendicesftupenr,crura  imbe- 
cilla  funt:vrina  modica  emittitur:  totus  denique  habitus 
iis  fimillimus  eft  qui  aqua  inter  cutem  laborant.  Hos  er- 
go  mollire  ceratis,maiagtnaris,fricrionibps,&  fomentis 
op jrret:eifque  offecenda funt qua:  vtinam  cienr,  &  iteni 
iubduci  aiuusdebet. 

Dc  renum  imbecillitate, 
Cap.X  X  i  x. 

ESTdUtemhic  etiam  renum  morbus,quo  efficirnr 
vt  contmere  vrinam  non  queanr,fed  latioribus  effe- 
thsaliquid  etiam  fanguints  e  vena  laxari  emittitur,&  a- 
lia  itidem  crailiora  effluunr.His  cibi  adftringenres,&  vi- 
rum  nigrum  conueniunt.ab  vrina  vero  mouennbusab- 
itinendumiexhibenda  inpotu  funtea  qua:  ad  fanguinis 
reieclationem  valent:pra.cipue  vero  fanguinaiia:  fticcus, 
ttagacatha  in  vtno  macerata,  fymphyti  radicis  deco&£S. 
Extrinfecus  autem  imponendafuntqua:  adfluxum  &ad 
f^utum  fanguinisaccommodatafunt.  His  confectis  refi- 
cere  agrum  oportet  afinino  ladle,  fitanio  pane,&  carni-  D 
Lus.Sl  verofanguispercircuitum  quendam  excernatur, 
•priufqu^m  fanguis  ipfe  vacuetur ,  grauitas  in  lumbis  & 
iumerislVntitur.fanguine  euacuato,leuitas  fequitur.Er- 
govenain  cubito  paulo  ante  circuitum  fecanda  eft,  vi- 
clufque  ratioinftituenda,qu«  humorumredundantiarai 
non  gignat. 

De  fcabiofa  vefica,    Cap.  xxx. 

QVum  vna  cum  vrina  furfuracea  fubfidentia  excer-  £ 
nuntur,tum  venas  aut  veficam  fcabie  tetari  fignum 
cft.idvero  &tenuitate  &  craflitudine  vrinaru  inrerno- 
fcetur.  nam  vrina:  tenues,venas:non  tenties,veficam  affe- 
«Stam  effe  oftendent. 

De  vefica:  inflammatione, 
Cap.  xxxi. 

VEfica:  inflammatio  cum  difficillime curatur ,turn 
vero  maxime  mortifera  affecho  eft  .nam  &  febrim 
acutam  agroti  habent,&  vigiliis  torquentur,&  delir.uu, 
&biliofapiuaeuomunr,&excernerevrinamno  poffunt.  ^ 
Inhis,ftnihilprohibet,venafine  mora  fecandaeft  :per-  - 
tufionibufque  continenter  calefacere  eos  oportet .  porro 
jn  oleo coquatur  ruta,anethum  &  althix  radix.aluus  mol 
li  clyfterc  abluatur.Praftabit  etiam  oleopapauerindere 
&  anferis  adipem  eliquare,  aurgallina:  adipem  infunde- 
re.  Atqtie  ego  quidem  femiobolum  fucci  papaueris  cura 
myrrha:&  croci  portiuncula  diflbluensin  oleum  quan- 
doqueconieci.peflufque  confeci,vt  multeribus  adhibe- 
ri  folenr,&  ftatimdolorfedatuseft,&fomnus  hommiir- 
r  epfit.Fomenris  etiam  vti  prodeft:&  in  aqua  calida  infi  -  q 
dere:efto  autem  ea  aqua  feminis  lini,&  fcenigraei  deco- 
ctum.Cerata  quoque  exhyffopo  &  caftoreo  cofe&a,funE 
imponenda, 

De  vafe  rupto  in  vefica, 
Cap.  xxx  it. 
~\  J  As  in  veCca  rupium,acutum  morbum  parit:  fanguis 
*  partim  foras  emittitur  ,partim  intus  condenfatur. 
acad  fanguinisquidem  fluuium  talia  adhibebis  qualia 
catcris  quoque  fanguints  defluxionibusconueniunt :  id 
quod  &potuidando,&  forisimponendo  medicamenta 
jdonea,perficies.  Sed  quum  fanguis  in  vefica  concretus 
eft/iii  primis danda  nobisoperaeft  vt  eum  roedicamen- 
tis  diffoluanius.  Artemifi  1  igitur  in  potu  prarbenda  eft, 
&  hclichryfum ,  &  CyreniacusIiquor,&  filphiu,&  cony- 
z     abfiuthii  &  radicula;  femcn  vino  foluturu.  Poft  ha.c 


n  S    L  I  B.  I  X.  itf 

ver6,nifigrumi  diffoluantur,  fpatium  quod  Inter  anum 
&  pudendura  interiacet,qliod  perinauin  dicitur,  lVcare 
oportebir,quemadmodum  in  vefica  calculo  fieri  cofue- 
uir,uque  ita  grumos  ediicere.ln  cateris  rcbus  non  kcus 
quam  in  fangtiinis  defluuio,  progrediendum  eft 
De  vdicx  tuberculis,    Cap  x  x  x  t  i  i. 

QVum  in  vefica  tubercula  oriuntur,  opjimum  eft  cu- 
rare  vt  maturefcant,vt  quuprimum  incipiur,dilloI- 
uahtur,ne  in  fuppurationem  conuertatuur.Si  vero  m.uu- 
rnri  non  queant.iis  medicamentis  quae  ad  renes  confcri- 
pfimus,addendum  erit  nafturfium,erui  farina  cu  melle, 
ftercore  columbino,&  cancis,&fomentis  vtemur> 
De  vefica  vlcenbus,    Cap.  xxxitli. 

VLcerum  vefica  curatio  non  differt  ab  ea  qnam  ad  re- 
num  vlcera  defcripfimus :  nam  &  hic  quoque  copio- 
fuslactis  potusconuenit .  reliqua  verodiata  frugi  &  bo- 
naeffe  debet. Leniens  itidem  medicametuum  luperne 
quod  pedlinem  comprehendp.t,adhibcbitur:iteoique  ce- 
ratum  quod  ex  <rfypo,loto,butyro,  ftyrace,&  anfetinoa- 
dipe  conficiatur.  ln  meatum  vero  vrina:  infundemusa- 
quam  &lac,&  rofaceum  calidum:in  inteftina  vero  ptiffa 
na:cremorem,butyrum,cucumeris  fcmen  cum  lafte  rri- 
tum,fingulis  roiaceoperfufis,iniiciemus.  Quum  iniicere 
clyftere  velis,in  genua  pronus  homo  reclinetunita  enim 
veficx  fecedunt,&  inteftinum laxant,vt infufum  com- 
mode  recipiat.frequenteretiamin  aqua  calida  sgerde- 
fideat,ca:teraque  faciat  qua  de  renum  vlcetibus  prafcri- 
pta  funt  nobis. 

De  diabete  ex  Galeno,    Cap.x  x  x  v. 

Mlhi  quidem  ad  renes  etiam  pertinere  videtur  mor- 
bus  quemnonnulli  hydropem  matella:,  nonnulli 
proflunium  vrina.nonnulii  diabetem  ,  nonnulli  veroab 
tmmenfa  fici  dipfacon  nominant:qui  rariflime  contin- 
git  .Qui  hoc  motbotenenrur,fiti  enecantur  ,&idcirco 
largebibunt:idque  quod  biberunt,  tale  reddunt  quale 
fuitab  iis  epotum.Huiusmorbi  caufamrenum  imbecil^ 
litatiquifpiam  poffet  attribuere. 

Diabetar.  curatio  ex  Rufo, 
Cap.    xxx  vi. 

SVmmum  remedium  huic  morbo  eft ,  vomitutn  fla- 
tim  prouocare,potum  vcro  frigidiorem  exhibere:& 
reliqua  dia:ta  vti  frigidiorc,  ita  vtcoclis  oleribus  vefca^ 
tur,potione  ex  melle  &  vlno  mixtam  bibat,ptiliana;que 
cremorc  forbeat.vrini  prouocantia  adhibenda  non  funr. 
Praterea  per  fudores  reuellere  oportex:  optime  quoquc 
facier,fi  in  dolio  ita  fut  euaporatio  ad  extidandum,vt  ca- 
put  foras  excedat,reliquum  vero  corpus  totum  calefiar,& 
aerem  ipfe  frigidum  trahat.in  cactcris,velut  febris  ai  des, 
curandus  morbus  eft.ergo  farina:  florem  aceto&  rofa- 
ceofubaiium  cataplafmatis  mpdo  pracordiis  impone; 
vitisetiamfolia  tenera  contrita,&  vmbilici  Veneris ,  & 
parieraria:,&portulaci,&  aliarum  omnium  confimiliu: 
herba  vero  fanguinalis  fuccutn  &  helenium  aflidue  pra> 
bibedum  in  vino  nigro  d.ibis:&palmularum  cremorem, 
&  item  baccarum  myrti,  &  pyrdrum  .  In  principiis  vero 
venam  etiam  in  cubico  fecamus,&  quandoque  medic*» 
mentis  torporem  inducentibus  vtimur. 

De  vlceribus  qua:  in  fede  &  pudendis  funtj 
Cap.  xxxvn. 

PVdendorum  aoique  vlcera  qua:  abfque  intlamma- 
tioneoriuntur,valde  exiccantia  medicamenta  poftu 
lant-.quale  eft  id  quod  ex  charta  combufta  conficituna- 
nethum  aridum,&  cucurbita  crcmata.Siccis  vero  recen- 
tibufque  vlceribus  etiam  aloe  arida  in  puluerem  redacta 
&  applicata  prodeft.Sed  omnium  maxime  dolorem  Ic- 
wit,  &  nihilo  tamen  minuj  efficaxeft,pompho!yx.Si  hu- 
mida  fint  vlcera,  pini  cortexperfe,  &  lapis  hamatitei 
conueniet.fi  vero  etiam  alte  defcendant ,  prxdiclis  man- 
namifcebitur  .  Cauerum  vteri  vefica:que  exulceratio-* 
nes  iildem  remediis  curantur :  indigent  autem  inftru- 
mentis  per  qoa:  intromittantur  :  quocirca  exmedica- 
mentis  qux  infpcrfilia  nominantur,  aptiora  funt  ea 
qux  ficciorafunt,  vtcrocus,  &  pomphoiyx,  &  a'oe  ro- 
faceomixta,  tum  piatitaginis  autnlio-etiam  fin.ili  fucco 
excepts. 


i47 

rAd  tcftium  &  pudendi  rffcttiones, 
Cap.  xxxviii. 

AD  fcroti  pudcndi  dolores,Buiyii,refinar,paribuspor 
rionibus  vtitor:vel  lini  fcmen  cum  aqua  decoquito, 
additaque  inyi  iha:  &  refinu:  dccima  parte,ilIinito .  Ad 
pudendum  vero inti:mefcensfacit  hoc,Viiis folia  xxx. 
thuris  denariusceruflk  denarii  quinque,tere  &  illine.V- 
tere  etiam  m.rina:  frigida*  pcvfiifione3  &quiete ,  &  colis 
deligntionetfi  vcro  a  (udonbus  \  lcera  in  fcroto  gignan- 
tur.gnllam  trirm  autalumen  infperge  •  Ad  excrefcentia 
vero  qux  ihymia  dicurur,daterium  infunde:  pyri  femen 
contritum  impone,aut  ma.nularum  quinque&  viginti  ca 
pitacontcre  &  ilhne.& hircinum  fel  oblinito.  lam  ad  ri- 
mas  quoque  pudedotum  valct  rcfina  fn£ta  cum  rofaceo 
tvita  donec  ad  ftrigmenti  craflitudincm  ,  mixto  etia  oui 
affati  vitello,redigatur.Hedera:  quoque  foliorum  ficco- 
rum  cobuftorum  cinis  cum  rofaceo  in  pila  plurobea  tri- 
tus  imponitur.Ad  inflamationes  vero  pudendoru  vuam 
p;;ffam  excc"tis  acinis,&  cuminu,trita  iroponito.r.ut  hor- 
dei  farinam  aqua  mulfa  incoquito  :  aut  vitis  folia  tenera 
trita  cum  polenta  imponito:.~ut  ciimirmm  tritu  cum  bu- 
tyri  &  refina:  pari  portione  eliquata  adhibeto»  Tefticulos 
verovlcere  aphthis  fimili  correptos  terr.Cimolia  ex  aqua 
oblinitOjfinitoque  ficcefcere;&  aqua  calida  abluito,myr- 
to  arido  trita,&  modico  fmyrnio  trito  confpergito.Car- 
nemvero  in  teftibus  increfcentem  cinis  favmetorum  cii 
nitro  &  aqua  fuba&us  atque  illitus  curat. 

Degononhoea  &  fatyrirfi,    Cap.  xxxix. 

GOnoi  rhcca  eft  feminis  excret'*o  rouita,qua:  continuo 
fit  citra  colis  exrer.fionem  :  in  fatyriafi  vero  pudcn- 
dum  palpitat ,  quemadmodum  etkm  alia  corporis  pars 
palpitatione  cori  ipitur,  ac  mfi  pudendi  palpitatio  fede- 
tur,vafa  feminis  in  refolutioncm  ,  vel  conuulfionem  ca- 
dunt.  Pudendum  vero  in  faiyriafi  femper  arreclum  eft, 
moriunturque  celerrimc  qui  fic  affe&i  funt:quumque  vi 
tam  finiunt,aluus  inflatur,  &  frigidi  fudcres  erumpunr, 
qunles  cccupare  eriam  alios  folent  quibus  conuulfiones 
vitam  anfeuint  .Hic  moibus  raro  mulieribus  nccidit.Er- 
go  vbi  pudendum  palpitar,  vena  fecanda  eft,  &  vi&us  ra- 
tio  attenuans  inftituenda  eft,vinuroque  citcuncidedum: 
cibum  afiumere  quotidie  quidem  ,  valenter  nunquarrj, 
fed  paulatim  conuenit .  Optima  autem  funt  beta  &  mal- 
ua,&  mcdicum  mercurialis  eis  admixta:,&  ius  cochlea- 
tum  efculentum.  non  peffime  feceris,fi  clyfterem  quo- 
que  fimplicem  iniecens.  qua  vrmam  mouent ,  cauenda 
funt.Lunbis  vero  refrigerantia,vr  folani  fuccus,  aut  por 
tulr.car,aut  a!terci,autcicuta:jadhibeantur.  Eft  etiamne- 
celTe  colem  &  pubem  aliquo  refrigerate  quod  dolorem 
leniar,inugere,vt  argenti  fpum  a,  Cimolia,&  ceruffa,qua: 
aceto  aut  aqua  aut  vino  dulci,aut  fapa  diluartur.  Supinu 
vero  requiefcere  noxium  cft.Conuenit  etiam  bibere  me- 
dicamcntum  ex  rymphaa:  radice  atque  lride  c5fec"tum. 
Ruta:  vero  fuccus  &  ei  qui  profluuio  feminis  vexetur ,  & 
ei  cuius  penis  nrrectus  fit,proderit. 

De  pollutione  qua?  in  fomnis  fit, 
Cap.    x  l. 

POlIutiones  qua  in  fomnis  c5tingunt  cobibere  opor- 
tct  viftus  diminutione  &  qui  minus  calefaciat&  laf- 
fitudinibus cauendis.adiuuat  etiam  cubile  frigidius,& 
corporis  in  dextram  vel  finiftram  partem  redinatio,& 


O  R  I  B  A  S  1 1  148 

A  viticisfeme  &  ruta  viridisobfoniis  mifcenda:fed  hac  ia 
principio  danda  non  efl(abundc  enim  calefacit.)  fed  poft 
aliorum  extenuantium  vfum  adhiberi  debet  Qui  euacn 
atione  vti  velit,id  vomitibus  facier.qua:  eniro  per  inferio 
rcs  partes  euacuationes  fiunt ,  farpenumero  vicinas  partes 
fluxione  tenrant. 

De  hamorrhcidibus,  Cap-xLn. 

QVibus  venar  qna:  in  ano  funt,nimio  plus  fanguinem 
profuderut,iis  habitu  in  aqua  inter  cutc  trafire  cotin 
gn.nabitufque  fieri  deteriores,&  eiufmodi  vt  non  nutria 
B  tur.Quienim  irafuntaffe&i,curaridifficulrerpoffunt.pe- 
riculu  enim  eft  ne  cohibito  quadoq;  fanguine,quu  largu 
eius  profluuium  fit,propter  defe&ionem  &  imbecillitate 
aliquid  patiantur.  quocirca  quum  multa:  hxmorthoides 
lintjvna  relinqueda  eft  per  quam  fiat  expurgatio  Sed  no- 
nulla:  funt  interius  qua;  non apparent,eique  difficilius  ( u 
rantur:nonnullx  vero  carca:,  qua:  crueti  quidem  nihil  ex- 
cernunt,fedtamenplus  doloris  quam  illa;  afferunt.har» 
vero  oracyclamini  fuccus  illitus  aperit. 

De  vtcri  affe&ionibus,  Cap.xLm. 
C  QVffocationibus  qua:  ex  vtero  fiunt3conucnit  agariri 
Odrachmaex  vinc:plantaginis*  fru&us  &fuccuscum  vi 
no:vngula,qualis  coihlea:  eft,epota:acetumfquillite  ab- 
forptum.OlfaOa  vero  fuffocatas  excitat,bitumc,caftore- 
um,galbanum,pixliquidajcedria,accenfum  &  extincrum 
ex  lucernalinamentum  naribusadmotum,capilli  combu 
fti,tuta,filphium,capx.Suffitus  prxterea  fiunt,ex  gagate 
lapide,vngue  purpurarum,bitumine,caftoreo,  galbano, 
filphiojcornu  ceruino:ano  vero  ruta  cum  roelle  lana  exce 
pta  imponitur. 
D  Denimia  purgatione,  Cap.XLiin. 

IN  primis  extrema:  partes  vincicnda:  funt :  pofca  potui 
danda.&  ex  pofca  perfufiones  fiant .  mica?  panis  in  po- 
fca  fumantur,aut  alica  lota,aut oiyza,iiut  ouum  tenetum 
frigidum.loco  aaHem  impcnendum  eftmedicamentum 
adfanguinis  profluuium  accommodatum  .  Potni  veio 
dandum  balauftitim  cum  pofca  ,  aut  hypocifthidos  aut 
acacia;  fuccus,autrerra:  Samia:  after.  cmnibus  prafiat  fe 
f-muminpofca  madefaduro  donectenetum  reddatur, 
deinde  edatur.rheum  quoquecum  pofca  ad  id  valet.Sed 
j,  &perfinum  muliebrem  inditum  fanguinis  fluxionem 
compefcit.quodfacitetiam  hypocifthidis,itemque  aca- 
cia:  fuccus  cum  aceto  &  manna  contritus  .  Mirificc  quo- 
que  auxiliptur  fpongia  noua  in  liquida  pice  intind>a,  de- 
indecombuftajtum  trita  &  admota.Suberquoque  vetu- 
fliffimofi&ili  comburitur,doneccandefcat:  deinde  teri- 
tur,&  tum  locoinfpergitur  ,  tum  verbinpeffo  iniici- 
tur.Vtilia  quoque  funt  ad  fanguinem  cohibendum  ea 
qu«e  extrinfecus  admouentur,  ac  prafertim  quod  ex  tau- 
rocolla  conficituntaurocolla  enim  pulchra  &dilucida  io 
j.  pofca  madefcit  quoad  diffoluatur  :  deindc  in  linteolum 
validum  illinitur,tum  pubi  lumbifque  agglutinatur.Em 
plaftra  qnoque  agglutinantia  ad  hoc  valent. 

Mulierum  non  concipientium  curatio, 
Cap.  xlv. 

MVulieribus  non  concipientibus  inflituenda  vi£rua 
ratio  eft  vt  neque  otiofe  neque  Iaboriofe  vitam  d« 
gant.Iauacra  adhibedafunt  neque  affidua,neque  copio- 
fa.cibi  potufque  fufficient  qui  facilius  concoquatur.Hoc 
vetoquod  prajcipuu  eft,minimc  defpici  debet,vt  neque 


medicametaomnia  frigida  lumbis  fubftrata,  qualia  funt  G  viri,neque  fcemina:  corpus  obefum  reddatur .  Vir  enim 


corianum  ,  #apium,cicuta,cerufla,  &  portulaca:eaque  o- 
mnia  ex  aceto. 

Depriapifmo,  Cap.xLi. 

Priapifmus  efl  auiftio  pudendi  ft abilis  in  longitudinem 
&orbe  tumefadijfine  venerearureru  appetitu.eft  au- 
tcm  flatus  ventofus  qui  membrum  tumefacir,exhumo- 
ribus  glutinofis  &  craffis  a  magna  caliditate  generatis. 
Pcrfpicuum  autem  eftnon  oportere  membra  calefacere, 
fed  lenirer  refrigerare  cerato  rofaceo  cum  aqua  conquaf- 
fr.to,&ex  chamarmelino,  pudendo  &  lumbis  impcfito. 
Viclus  medicamentaque  adhibenda  funt  qua:attenuan 
di  vi  cirra  manifcftam  calef.-  Qionem  fint  pradita.Vten- 
dum  etiam  eft  iisqux  fuapte  natura  efficacia  fnnt,  &  per 
cxperientiam  inucnta  :  nyropha  aquc  in  potu  danda  ,  & 


H 


pinguis  ad  liberoru  procreationem  aptus  no  eft,quia  pu- 
dendum  pudendo  aptc  coferri  non  poteft:& pingues pa- 
ru  feminis  emittut.Sed  neq,-  admodu  attenuandx  funr» 
quas  cocipcre  velimus:eft  cnim  perfpicuu  fir.qua  auta- 
lmd  quippia  excernatur,eas  n5  cfle hberis  creandis  ido- 
neas. Aqua:  vitada  funt  qua:  per  aquaeduclus  importatur, 
&  cxterx  qua:  dura-jfalla:  &  nitrcfa:  funt,qua:q,  alufi  fub- 
ducuntmam  qua:  plus  fubducunt,propter  imbecillitatem 
conceptioneimpediut.Porrocalefrcietia  omnia  iuuat, 
quarq;  Ieniter  flatus  pariunt  ergo  vini  potum  aquspotui 
pra  poninms.Ex  oIenbus,orminum,  eryfimum,  erucam, 
&  fiquid  aliud  eiulmodicft,mifceriadhortamur:ruta  ve- 
ro  &  mentha  maxiroc  omnium  vitanda  funt.Quu  autem 
plirgatio  piopir,qua  cfl,  ci  quaj  vfa  fit  cibis  fanguinem 


149  S  Y  N  O  P  S  1 

gignentibtis  ,  &  vberius  fit  edticata,  alimentum  fub-  A 
trahendum  erir,&aliquidaddendum"  quod  minus  fan- 
guinis  creet.&  item  quippiam  fumendum  quodpurga- 
tionem  irritet  :  qualta  funt  odorata  acriaque  olera:hiC 
enim  vuluamexcitant,prxfertim  verofcadix,crerhmon, 
f<xiiiailum,,ipium,fmyrniumque.Si  verb  propter  fucco- 
rum  malitiammulter  non  conciptat,  ea  ertt  euacuanda 
aut  bona  vi&us  ratione  corrigeuda.Sin  ob  vteri  frigidi- 
tatem  conceptus  non  fiat,  laboribus  omntbufque  fo- 
inentts  adhibitis  c.ilorerit  reuocandus :  nec  ab  re  file-  B 
rit  caftoreum  potui  dare,  itemque  femina  odorara  offer- 
re,  vtcuminum^anifum.pulegii  coma,iuniperi  frudlum, 
yipere  finguli* adieclo  Sed  prxftabit  hoc  vti  medicame- 
to.  Epithymu,  euphorbium,piper,dauci  femen,petrofe- 
lini  femen,  contere  ad  drachmas  o£to  .potui  hoc  dato. 
Ventrem  probe  fubducir,vtenimque  calefacit  ita  vt  mul 
tis  iatn  menftrux  purgationes  fluxerint,  qux  antenon 
purgabantur.Si  non  fatisfitper  inferiora  purgatio,vo- 
rnitus  ciendus  erit:id  enim  quod  pituitam  qux  tnferio- 
res  partes  obfidet ,  euacuat,omnino  prodeft.  id  faciunt  q 
vten  fomenta:  hxc  vaporibusperficiutur.vapores  aurem 
ex  aqua  c.ilida  adhibentur.  Ergo  mulier  in  fella  collocata 
vapores  reQe  affumet.abluenda  autem  aquaeft  ,inqua 
eleltfphacus,  artemifia,  ruta,  cyperus ,  pulegtum,&  aco- 
rum.feminaque  odorarafintinco&a-Hxc  etiam  fingu- 
latim  pubt  applicantur.PoIyarchi  quoque  epithema  pro- 
fkir.quin  &  fncliones  pubis  &  lumborum  nihilo  minus 
conducunr.  vulux  quoque  apponenda funt  caleftcien- 
tja.Sunto  autem  qux  apponenda  funt,  ex  myrrha,ru- 
ta,galbano  ,  &  caftoreo  confe&a :  vulua  tamen  prius  q 
/6qua  mulfa  aut  marina  fouenda  eft .  quadoque  etiam  ex 
aceto  diluto  medicametaimponeda  funttenui  aute  lin- 
teo  aut  mollt  lana  funt  illineda,vt  ne  adhtbita  corpus  e- 
rodantautexulcerent.Argutt  autem  frigidiorem  vulua 
menfium  fuppreffio,vi£tus  non  probe  inftitutus,  &  craf- 
fifucci,&  ftuporin  pube,  lumbis  &  cruribus.qux  verb 
penitus  refrigeratx  funt ,  ex  ne  venerem  quidem  cupiut. 
ergo  in  frigidis  fic  progredi  oportet .  Calidiores  verb 
vuluas  cognofces  tum  ex  toto  reliquo  corporecalidiore, 
tum  vero  ex  menftruis  purgationibus  perexiguis&  U-  ^ 
boriofis,&pudenda  muliebria  exulceratibus.&  ex  multa 
ciliditate  ficcitasconfequitur.ergo  humidiora  alimcnta 
jis  adhibenda  funt.-atque  ex  oleribus  maxime  conue- 
niuntlac~ruca,malu.i,blitum,autcucutbita,  cucumis,  pe- 
pon,atriplex,portulaca,&omnia  ea  qux  frigidiora  funt. 
Veficx  vero  &  lumbis  &  pubi  refrigerantia  imponenda 
funt.&fucgi  ethmfunt  illinendi.  Quum  verbmenftruas 
purgationes  refre  procedere  appareat,  tunc  definente 
purgatione  opportunumcorporis  commifcendi  tempus 
eft.  Quum  vero  fucci  humidiores  conceptum  impe- 
diunt,  viclus  ficciorconuenit ,  labores  partium  fuperio-  f 
rum  augere,  frictionefque  adhibere,  &  vomitus  copio- 
fiu?  ciere  exiccareque  altmenti  medtocritate  oporter, 
&  viftus  omnisficciorinftiruSdus  eft.Sed  proderit  etiam 
vuluam  medicamentis  adftringentibus  confirmare:qua- 
lia  funt  lenrifci,myrri,rofarum ,  rhu,  &  Punici ,  rubique 
florum  tenerorum  ,  &  gillarum  decocti .  Si  verb  &  craf- 
fioribus  fuccis  concipereprohibeantur,  humor  erit  con- 
fiderandus.Si  erodens  fit,mulieres  purgare  medicamen- 
to  cuique  humori  accornmodato  oportebit :  deinde  fe- 
ro  laiftisaluuducere.tum  viciu  meliore  inftituere:  pitui-  q 
tofos  aute  aquofofq;  humores,laboribus,fudoribus,&  vo 
mitionibus  abfumere.Suff.ciet  aute  caftoreu  bibere,&fo 
mentis  foueri.Quotiia  verb  flatusquoq;  ne  mulier  conci- 
piar  impedimeco  funt,primum  cibi  pircitas  imperanda 
eft*.deindecuminu  & anifum,& apii femen,rutxq,,&  ane 
thum,&  permultaaromataoff-reda  funt,qux  tum  potui 
danda,  tum  verb  prxparanda  &  imponenda  .Qux  vcrb 
propter  vteri  os  claufum  no  cocipiunt,earta vterus  odora- 
rorum  ablutionibus.fometis,  &applicitis  medicamentis 
nperiendus  eft:priustamen  mollioresablutiones  adhibc- 
dx  funt,in  quibus  malua,  &  lini  feme,&  fceniimgrxcum  1 
flt  inco<~tu,&  oleum  probii  fic  infufum.  quandoq;  ethm 
mel  iniicitur.Poft  mollioravero,ad  validiora  progredie- 
<lum  eft,vt  adartemiCa^addonyzajad  calamimha,adpu. 


i  n  S    L  I  B.  IX.  kfo 

legiu.&adanthemida.Applicabuturverb  refina.terbin- 
thina,nitru,ficus  pingues,cafia,&  feru  picis.Quibus  verb 
vteri  osnimiu  fatifcn,  vidusficcior ,  fomenta  medica- 
mentaq;  fi"ccioracoueniunt,vthorum  ope  vten  oscontr 
ueat:taltafunt  capitula  Punici  mali,letifcus,rubi  rauix.Sc 
royrtus.Poftremoaute  vteri  auerfiones  fomentis  dirige- 
mus:id  enim  fomenta  prxcipue  poifunt.quod  fietetiam, 
iis  qux  molliuntjinditis.Cxterum  prxpoftcra  venus  ma 
xime  facere  ad  conceptionem  videtur. 

Nonfpirantium  curatio,    Cap.  xlvj. 

QVxcunque  propter  repletione  &  luppretTtonem  fan 
^uinis  fpiritu  prtuatirur ,  eis  venam  ft.uim  iucidere 
coucnit,fiquidem  ita celeriter  refpirant:funtque  pat ctore 
vi£tu  alendx.Si  verbin  hoc  maium  propter  perfn.bone 
&  imbecillitate  caloris  qui  in  corde eft,cadat,euacuaao- 
nes  vitare  oportet  ne  euacua  io  magts  etta  perfi  igcren- 
tur.Prxftat  igitur,quacuque  fieri  rattone  poffir ,  calorem 
deinceps  excitare.vt  ipf.e  ref  igern  cupidu.ue  excernum 
aerem  rrahant:ad  quodquum  perttenennt,  curatx  funt, 
neque  vlla  prarterea  curacione  indigent. 

De  fuffocattone  ex  vcero,ex Phdu rneno,   Cap. x  l  v  ii. 

If?  prima  acceffione,velfi  iamvterifuffocatione  corre- 
pta  mulier  fit,fumma  deligare,&  poft  vincula  fricare 
valcter  poplue.'.,furas,curaq;  omnia  couenits  quxque  fo: 
dioris  odoris  funt,nat ib9admouere:&cucurbttulas  ingui- 
ntbus&  imo  ventri  agglutinare,clyfteremque  iniicere.Ia 
logisvero  acceiltonibus  etia  qux  flatus  educunt.in  anuSfi 
finum  muliebre  indenda  funt,quale  eft  hoc  quod  conftat 
ex  ruta  trita  cum  melle,addito  modico  cumint  &  nitrtj 
quo  partesvtrobiq;  copiofe  inungutur.Cxtertitn  vngue- 
ta  odorata  in  vuluam  indita,ipfam  ad  fe  trahere  confue- 
uerunt:ad  hxc  vero  quifpfatn  voce  afpetiufcula  eafdern 
inclamet,deinde  admoueat  c|uas  ftrenutamentum  exci- 
tant.Quum  mulicrab  acceffione  euaferit,  ei  yena  fecan- 
daeft.fi  nihil  vetett&melius  eftvtapoplite  fanguisde- 
trahatur.Interpofito  verb  feptem  dierum  fpatio,hiera  ex 
colocynthide dabitur,mox  caftorei  potione  vr emur:hoc 
enim  fxpe  mulierem  xgram  morbo liberauit:dilucdum 
autc  eftmulfa  &  artemifix  decodo  Peffuli  quoque  mol- 
lientes.&infeffus  eidem  affedioni  apte  adhtbebuntur. 
Defluore  mutiebri.    Cap.  XLvttt. 

FLuorqui  muliebris  dicitur,eft  quu  totum  corpus  per 
vterti  expurgatur  &  euacuatur,citra  vulux  ipfius  affe 
clu.Id  verbquod  euacuatur,  eiufmodi  eft  cuiufmodi  cft 
id  quod  fuperat  in  corporemam  quod  rubrum  eft,  fanies 
fanguinis  eft,quodque  albi  eft,a  pituita  prouenit:paIlidtI 
verb  a  bili  proficifciturtquandoque  vero  aqux  fpecie  prx 
feferr.Si  ver6  fanguis  piirus  fluat(vtin  venx  fe£lione  fic) 
diligenter  animaduertendum  eft  nequaerofio  in  vului 
fic  fada.Ergo  quum  affedus  fit  humidus,  oportet  auxilia 
ficcantiacitra  manifcftum  calorern  adhibere:fricl;ioni- 
bustotius  corporis,&  vnclione  ex  melle  abunde  codo 
vti:dareque  medicamcnta  qux  vrinam  moucant,  qualis 
eft  aqua  in  qua  afarum  &  apium  fint  incocta  .  Prxterea 
totum  corpus  per  ventrem  euacuare  expedit. 

Simplicia  mulicbrem  fluorem 
curantia,  Cap.xLtx. 

POrtulaca  in  paftu,  &  eius  fuccus  i»  potu  accepru? :  ba- 
lauftii,rubique  fru£tus,  &  flos:roboris  pars  qux  fub 
corttcehabetur  trunci  membranofa  pars:quod  glandis 
putamini  fubeft:cauda equina  maxime  rubrqm  fluorem 
ex  vino  aut  aquapotacurat.Itemque  hypocifthis,lentifci 
fru(ftus  friclus&exvinoepotus.rubrum  quoque  fiuore 
Samius  after,&  Lemnia  fphragis  compefcir. 

De  vteri  inflammatione,   Cap.  £. 

IN  primis  irrigatione  ex  vino  &  rofaceo,deinde  ex  oleo. 
puro  vtendum  eft.Hapfus  verb  lanx  fuccidx,  pubi  & 
lumbis  abfque  deligarione  adhibeatur:poft triduum  ve- 
na  fecanda  eft,fanguifque  a  cubito  detrahi  debet .  Cibus 
erir alica  ex mulfa,& panis lotus,aut oua  forbtha. Facla  in- 
cIinatione,cataplafmatisvtcndum  eft .  componetur  au- 
1  tem  cataplafmadolorem  leniens  &fomnum  concilians,, 
fiquis  capita  papauerum  in  mulfa  coquat,  eaquecapita 
abiiciit,&  oleum  immifceat,  &  qux  ad  citaplafma  adhi- 
beda  funt,adiiciat-Si  vero  inflamatio  c.ilidis  irritabitur, 

CC.ii. 


ici  ORIBA 

qtmm  affe&um  eryfipelatisnaturam  referentem  habeat,  A 
ab  iis  cataplafmatis  abftmere  conuenit:  Vti  autc  eoquod 
ex  ouorum  luteis  vna  contritis,&  addito  rofaceo  aut  me- 
linoconftat .  Quum  verb  declinatio  appareat,  refrige- 
rantia  cataplafmata  omittenda  funt,&  ad  cerata  tranfeun- 
dum .  Dentque  per  totum  curationis  tempus  infeffibus 
vti  expedit. 

De  vulua  abfceflibus,    Cap.  tr. 

QVum  inflammatio  in  fuppurationem  conuerfa  eft, 
fuppuratio  cataplafmate  ex  fcenograco,&  lini femi- 
ne,&  pnecipuc  etiam  ex  hordeacea  farina,  cui  ficus  ad-  B 
iiciatur,adiuuanda  eft:interdum  veioftercusquoque  co- 
lumbinum  adhibetur.Infeffus  frequentiores  vtiles  funt. 
PeiTuli  imponantur  in quibus  calefaciendi  &  irritandi 
visinfit.Sciendum  vero  eft,abfceffum  rumpi  quandoque 
per  vulua  ipftus  os,quadoque  per  veficamac  fa*pe  etiam 
in  rectum  inteftinum  rumpitur. 

De  vteri  vlceribus,  Cap.Lii. 
A  Pte  quis  curabit  vulua  vlcera  ,  tu  infeffibus,turrl  ir- 
rigationibus,tum  veroetiam  cataplafmatis.Sed ac- 
commodatius  hocmedicamentum  eft:  Crocus  optimus 
cum  muliebri  lacl:e  lauigatur.deinde  ceraTyrrhenicafo- 
Iuta  cum  rofaceo,&  adtpe  anferino  excipitur,  tum  linteo- 
lo  inungitur.Sed  quod  fequitur,&  mehus  eft  &  ad  dolo- 
rem  fedandum  multb  aptius .  Capita  papaueris  in  paffo 
diluto  biduum  auttriduum  madefcunt,deindecoquun- 
turdonecabundemolIefcant:mox  capere  oportet  florfi 
roftrum,aut  foliorumcontuforum  &  cribratorum  dra- 
chmas  quinque,&  croci  drach.tres ,  &  fimul  omnia  con- 
terere,tum  decoclum  papaueru  his  admifcere,cera:Tyr- 
rhenica:  drach.  o£fo  eliquatas,  rofaceique  parem  por- 
tionem  affundere  iis  qux  in  pila  fuerint,ac  llmul  mol- 
lire  :  poftremb  verb  medicamentum  in  vafe  ftan  - 
neo  feruare  , &  in  ipfo  vfu  rofaceo  deliquare  , &in  peflb 
iinponere. 

Decancro  vulua\  Cap.  liii. 

HIc  morbus  curationem  noa  recipit :  lenire  tamen  & 
dolores  temperare  couenit  infeflibus  exfocnigraci 
maluaque  decodlo.  Egregic  autc  leniunt ,  in  ipfis  accef- 
ftonibusadhibita  malux  aut  alrhax  foliain  mulfa  co- 
tla.donec  flaccefcat,paucifque  micis,&  rofaceo  &  caricis 
melilotoque  &  ruta  adie£tis:ha:c  enim  quandoque  indu 
rata  diffoluunt .  His  perattis,  cerata  lenientia  applicanda 
funr.Lac  verb  muliebre  emulfum  leuat ,  fucciifque  plan- 
taginis  calidus  itemque  peffi  ex  croco,*hyffopo,&  bde 
muliebri  confecTi  igrotas  etiam  leuant. 

Ad  vulua fiffa,     Cap.  liiii. 

AD  vulua  fiffa  iridem  cum  melle,  &  terebinthinam 
fimul  emollias,&  imponas.Infeffus  quoque  ex  ptiffa 
naincraffum  fuccum  diffoluta  ,autex  ficuum  deco&o 
conueniut:callisenim  fublatis,id  quodccadmia  confi- 
citur  rofaceo  deliquatum  conueniet. 

Dephymo  vteri,    Cap.  Lv. 

ORiturphymus  m  ore  vulua:  velpropter  exulceratio- 
nem  pra*cedentem  ,  vel  propter  inflammationem 
qux  fcirrhum  contraxit.Curandus  verb  eft  infeffibuse- 
mollientibus  ex  hydrelaeo  &  focnigraci  deco&o,&  cata- 
plafmatum&  peffuum  emollientium  impofitione.Si  in- 
ueterarit.vtendum  erit  vaporibus  &  fuffitibus  ex  aroma- 
tibus.Phymum  denique  foluit  peffus  ex#hyffopo,  refina 
&terebinthina  confeclus. 

De  vulua*  inflatione,    Cap.  LVr. 

INflatur  vulua  tum  fpiritu  in  concauo  eius  fpatio  con- 
cepto,quo  cafu  pubes  etiam  intumefcit,tum  verb  etia 
quum  totus  imus  venter  no  minor  eft  quam  in  hydrope 
tympanite  cofpicitur.Statim  aute  affet}a*  mulieriin  ini- 
tio  auxiliari  oportetmam  li  inueterarit,curari  nullo  pafto 
potett.  Ergo  in  principiojfi  nihil  impediat,  vena*  feclio 
faciendaeft,aut  tentandaper  hiera  cx  colocynthide  pur- 
gatio.mox  cataplafmata  ex  caricis ,  hyiTopo,nitro,rnta, 
adhibenda:tum  cucurbitula*cum  fcarificatione  nffigen- 
da-,&  malagma  Polyarchi  imponendum,&vtendum  in- 
feflibus  t-x  rutie,pulegii,-irtemiiia-,c.ifia:,&  caricarum  de- 
coclo.Peffusquoque  ex  terebinthina  ,.gilbano,myrrha, 
iride,&  hyffopo  confe&i  conuenicnt» 


5  1 1 

De  vtcro  procidenre.  Cap.Lvn. 

VTerum  procidentem  continere  fuo  loco  oportet, 
prius  iniefto  clyftere  ad  faces  deiiciendas.  Eodem- 
que  modojli  invefica  excrepienta  fint,  percathctercm 
fiftulam  erunt  educenda:  deinde  sgra  ui  fella  fupina  col- 
locanda  eft,coxis  accliuibus,  poplitibufque  refkxis,  & 
cruribus  diunricatis.deinde  hapfus  lana  mollis  capiendus 
eft,  quifigura&craffitudine  finui  muliebri  proportione 
refpondeat  tenuique  linteolo  circundadus  eft,&  in  fut  cu. 
hypocifthidos,  aut  acacia*  vino  dilutz  immergendus,& 
vulua*  imponendus,&  citra  labore  idtotum  quodpro- 
cidit,furfum  agendum  ,  quoad  totus  tumorin  finu  fa- 
clus  fubfederit.Pubes  verb  fpongia  ex  pofca  cxpreffa  ex- 
trifecus  opericda  eft.Porro  mulier  ita  iaccbit,vtcru*ibus 
extenfis  fit,alterumque  alteri  incumbat.His  confeclis,cu 
curbitulas  com  flamma  copiofiore  fupra  advmbihcum 

6  vtraque  ilia  affigere  oportet.  Tertio  die  lana  finui  in- 
ie&a  infideat  mulier  in  vino  nigro  auftero  modice  tepi- 
do:aut  in  rubi,  aut  myrti,aut  malicorii  decocto  .  Quum. 
ha*cperat"tafuerint,lana  iniccta  tollitur,  alteraq,  eodcm 
medicamento  imbuta  imponitur.Cataplafmata  vero  fo- 
ris  imponuntur  fuper  imum  ventrem  ,  qua*  ex  palmulis, 
&  po!enta,vel  lenticula  ,  vel  malicorio  conficiuntur :  tri- 
bus  deinde  diebus  interpofitis  eadem  fiant ,  donec  ex  co 
qubd  particulx  conftrictac  manent,  fiimum  arguinctum 
vitii  fubl.ui  capiamus. 

De  articulorum  doloribus,podagricis,  ifchiadi- 
cifquefanandis,  Cap.LviiL, 

HOrumcurandorumintentio  communis  eftcumea 
quje  inflammatisparticulis  adhibetundifcuticdum 
enim  eftid  quod  inloca  conf  luxit.  Quod  fi  tenuefit,bre 
uiore  temporis  fpatio  fiet:fin  craffum  &  tenax,  longiores 
&multbetiam  longiorefi  glutinofus  craffufque  fanguis 
lit.&  licet  longius  proferatur,tamen  quadragefimu  diem 
non  excedet  inflammationis  curatio ,  fi  medicus  omnia 
redte  faciat,&a*ger  difto  audiens  fit.Qtiandoque  autem 
humor  qui  irruit,fanguineuseft,quem  plerunque  indo- 
Ioribus  articulorum  effe  dixeris,  eftque  hic  craffus  ad  fi- 
militudinem  quodnmmodo  craflltudinis  vitri  fufi :  vbi 
j:  verb  in  ipfls  articulis  diutius  immoratusfit ,  non  foliint 
craffior  fed  glutinofior  etia  reddirur :  atque  ex  iis  tophi 
oriuntur:&  poftquam  effedt i  fuerint,articulum  ad  prifti- 
num  ftatum  redire  plane  pofle  ne  fperaueris.Principium 
verb  curationis  fumendum  eft  a  vacuatione  humoris  af- 
fligentis.Si  corpus  humoribus  ex  aquo  redundarit,f.ida 
primum  omnium  venx  feftione,  purgatio  deinde  adhi- 
be.uur,  cui  fuccedat  vfus  medicamemorum  localium 
loco  &  tempore  adhibcndorum,  ita  vt  manibus  &  pedi- 
bus  ea  imponantur  quarepellere  defluxuro  poflint  .In 
p  coxendicum  verb  morbis  hxc  vitemus:quum  enim  ea  in 
profundo  fita  fit,fanguis  a  vicinis  vafculis  &  mufculis  ad 
ipfam  atrrahiturrergo  in  coxendicum  dolore  mitiganti- 
busmedicamentis  in  principio  opus  eft.qua*  ncque  mul- 
tum  refrigerentneque  valentercalefaciant ,  qualia  poft- 
ea  adhiberi  oportet .  Caterum  eos  qui  abdomini  infer- 
uiunt,quique  mala  viftus  ratione  vtuntur ,  ne  curandos 
quidemfufciperedebemus.Quivero  nobis  curantibus 
parent,maximopere  iuuabis  li  incunte  vere  primumc- 
uacuabis,deinde  ad  exercitationes  ,&  falubrem  dixram 
q  perduccs.Quum  aurem  coxendicu  dolor  a  fingumis  mul 
titudinenon  rarb  fiat,  eum  ccierrimc  curabimus  venis 
poplitis  aut  roalleolorum  incifis.  Siquis  verb  anterotius 
corporis  vacuationem  acria  medicamenta  ftiper  particu- 
las  afTeclas  imponat  ,  is  affeclr.m  ita  reddit ,  vt  finari 
nullo  paclo  poffir  ,copia  nimirum  ibidem  condenfata 
atque  impacla  .  Iam  verb  vomitus  quoquecoxendicum 
doloribus  magis  quam  inferna  euacuationes  auxilian- 
(Ur.  In  quibus  veib  humornm  denfatio  vehemens,  & 
qua  dillolui  argrc  poflit ,  ab  acribus  medicamentis  fncla 
fit ,  iis  affixa  cucuibita  fummum  adfert  auxilium:  item- 
j|  queclyfter  expurgantibus  confeftus,  qualis  eft  is  quiex 
colocynthideparatur.  Ad  articulos  podagra  laboran- 
tes,&  affecliones  ex  defluxionibus  obortas,&  item  fcir- 
rhos,  ariftolochia  cx  aqua  epota iuuat. Farina  fabarum 
cocla  filillo  adipe  adieclo  ad  hacValde  facit:  vt  verb 


ly,  SYNOPS 

Ada  mantious  cenfuit,  brafiicarum  ficcarnm  radicum  & 
caulium  combuftorum  cims  cum  fuillo  adipe  optimcfa 
cit:fi  dolor.idiir,nouo  &  infuIfo:fi  digercndum  fir,  vetu- 
fto  &  falfo.  Vulpes  torx  incodtx  in  oleo,  articuloru  mor- 
bos  fatunt:has  nonnulh  viuasin  magnum  vas,noanulIi 
vero  mortUas  coniiciunr.  Simili  quoque  modo  hyamas 
ccquunt,&  oleum  digerens  conficiunt:deindepeluimeo 
iniplent,  cktotos  in  eo  arthriticos  immerfos  voluerunt, 
atqtie  vt  lbidem  diutius  immorarentur,  imperauerunt: 
exhoc  enim  effectum  eftvt  nonfoliim  rumores  qui  in 
articulis  effcnt,  fed  vttotum  etiam  corpuseuacuaretur. 
Cxterum  de  tophis  licet  feptimolibro  dictu  fit  ,tamen 
tionnulla  etiam  dicentur. 

Curatio  tophorum  qui  in  morboarticu- 
lorum  funt,    Cap.  lix. 

ALbarum  violarum  radices  cum  aceto,  fcirrhofas  in- 
flammationes  in  articulis  curant.Cafeo  quoque  acer- 
rimo  in  tophis  articulorum  vfus  fum:  eft  autem  diffolue- 
duscarnis  fuilla:  fale  conditx  decofto  ,  &  diligenter  in 
mortario  terendus,atque  ita  tophisimpofitusmagnope- 
re  prodeftmam  quum  fponte  fua  cutis  rumparur,quocidie 
&  feclionc  ipfam&  tophos  abfque  moleftia  humorequi 
excernitur,  replet.  Plarani  fo^Ta  viridia  trita  lnflamma- 
tiones  qua-  in  genibus  funt,iuuanr.  Pra;terea  genu  quod 
ex  frigoredolorem  contraxit,euphorbium  tritum  oleo 
eliquato  mixrum,&  cera  adiefta  fiepe  adhibui :  id  quod 
etiamin  aliisparticulis  feci,&  ftatim  dolorem  fedaui. 
Ad  fdrrhos  PHilagrii  medicamentum 
in  quinto  podagricorura> 
Cap.  ix. 

PEucedani  radicis,  afii  lapidis  floris,  (fi  huius  copia  no 
fit,  falis  ammoniacOpropolidis  pinguis,finguIorum 
vnc.duas,ammoniaci  thymiamatis  vnc.vna,lanx  {\icci" 
dxcombuftx  vncvnam,anftolochia:  rotundx,pumicis 
canini  ftercoris,a:ruginis  rafa.,fquama:a:ris,mifyos)fin-, 
gulorum  denar.xv  1 1  r,caftorei  fcrup.  duodecim,  myrrhx 
vnc.  tres  ,  vifci  quercini  vnc.  tres ,  cera:  vnc.  vndecim 
&  femifi'em,pityna:  vnc.duodecim  &  femiffem  ,picis 
E^utia:  vp.c.xvu i.fcrup.duodecim,oIei  veteris&  aceci  a- 
cetrimi,vrriufque  quantum  faris  fit. 

Quomo4o  fe  quifpiam  a  podagra  fuea- 
tur,    Cap.  Lxr. 

SAl  cum  oleo  tritus  in  fri&ione  adhibttirs,  omnes  qui 
fe  a  podagra  vindicarc  voluerunt,nifi  admodum  ficca 
inremperie  prxditi  eflent,mirUm  inmodum  inuit.  Hoc 
antem  remedio  per  totum  vita:  fpatium  manc  Sc  vefperi, 
&  vbi  inflammationes  declinauerint.vtendu  eft.  Aliud 


E^S  LIB.IX. 


m 


A  ad  podagricos.  Qox  tertio  libro  cap,  l.  deicr-ipra  fonr, 
Cape,oleo  verufriflimo  coquead  emplaftri  crailitiidine, 
&  nitrum  tritiflimum  infperge,  tum  excipe,  &  Iintcum 
illinendo  vtere. 

Ad  ifthiadicos,    Cap.  Lxu. 

FAriuamlupinorum  amaroium  cum  aceto  ,  autoxy- 
melite,autpofca,ifchiadicis  applicant:  autcalamin- 
tham  coquunt,&  cataplafma  conficiunt,  ifchiadicifque 
■q  vtefficaxremediumadmouent.  Capparis  radicis  cortcx 
coxendicum  dolores  tum  epotus  tum  extrinfecus  cata- 
plafmatis  accommodatis  mixtus,  iuuat.  Cofto  prxterea 
&  oleo  refolutos  &ifchiadicos  vtiliter  peifricamusgatu 
&muria  ex  pifcibus  fale  conditis  ifchiadicis  infunditur. 
eofdem  etiam  thlafpis  femen  fanguineum  humorem  va- 
cuans  per  anum  impofitum  iuuat.cum  centaurei  vero 
minoris  decodto  nonnulli  infundunr,  aC  biliofum  hu- 
morem  vacuat:fed  fi  fanguineu  educar,  magis  proficier. 
Sunt  etiam  quxdam  in  potione  experta,  vtomnino  i 
C  morboliberare  exiftimentur.  Sed  fimpliciffimum  eftid 
quod  diateffaronnominatur .  Clviruxdryos  hb.i.gentia- 
naj  vnc.ix.  ariftolochix  rotundx  vnc.  ix.j  feminis  rtitx 
ficci  fextarius.contudenda  funt,  &  per  cri  brum  traiicien- 
da,dandumquc  ex  eis  quotidiecochlear.vnum  magnum 
ieiunis,&  pera&aconco&ione  ex  aqux  frigid  x  cyathis 
duobus  per  annuum  tempus.  Quod  vero  ex  fcptem  re- 
busconficiturj  efthuiufmodi:  Hyperici  vnc.i.centaurei 
vnc.tres,chamxpityos  vnc.tres,  gentiana:  vnc.  quinquc,, 
ariftolochix  rotundx  vnci.  agarici  vnC.tres,  petrofelini 
vnc.vnam,mellis  Attici  hb.  quinque.  Datur  autem  dra- 
D  chma  exaqux  cyathis  tribusratque  ita  deinceps  eo  eft 
vtendum. 

NONIET    VLTIMI     £  I- 
B  R  I       F  I  N  l  J. 

Interim  dum  editionem  On  *fr  Ulrcrnm  qui  ex  epitcme  coUe- 
(lorum  ad  lultanum  ftiperfum-  pramus,  hoc  opufculum  in  luccm 
protultmus.quanuts  enim  uideremu*  multa  mendafubcffe,qux  ne- 
que  auxtlto  eorttm  codtcum  quos  habuimus,  nequeGaleno  quem  O- 
£  ribafius  autorem  habet,  neque  Vaulo  cy  ketto  qui /fudiofe  Oribit- 
fium  fUnt  fcquuti,adiuuanttbus  reflitut  potuerunt,  tamen  maluimtu 
hoc,  qunlecunque  efl,in  manus  hominum  peruenire,  ut  fruclum  quem 
pcterunt,ex  eo  ferant,  qukm  utretandiu  defiderata  obhanc  caufxni 
dtutnti  priuarenturMos  uero,fi  meltor  unquam  codexin  m.inits  no- 
flras  incidetjcurabimus  dtltgenter  ut  quod  nobts  conceffum  nunc  no* 
fu'it,tunc  pUne  conficUmut.  Hkc  te  fcire  imerpres  uolebat. 


ORIBASIVS    DE  LAQJEIS 
ex  Heraclc, 

VIDO    VIDIO    FLORENTINO  INTERPRETE. 


vidivs     LECTORt.  F 

LAudatur  Uber  de  laqueis  d  Gal.in  hbro  T>efafciis:qudnuisalili 
quoque  mentioncm  facit  laqucerum  qui  hoc  opere  conttnentur: 
iefertur  tamen  htc  liber  m  Grtco  exemplo  adOnbafium  autorem. 
Qncquidc/f,opus  uttlifstmum  efi,fine  quo  multa  funt  qut  tnine- 
dicina'i  aree  nec  comprehendi  nec  pmflaripoffunt.Vertinem  enim  la~ 
quct  nonmodo  ad  fifctandum  ,  fed  etiam  extendcudum  offa  fracld, 
uel  [uo  lacoinotdjeu  aqualiter  feu  inxqualuer  adhibere  utm  oporteat, 
tumadcurdnda  atque  alligandd  mcmbra  dum  manus  adhibetur. 

Qua:  ratiofitlaquei  attollentis.  ^ 

D  attollentem  habenaadhibeturdupli- 
cata,cuius  vtrunque  capttt  finiftra  m<mu 
continetur.  finus  verb  dextra  prchendi- 
^/^^\%f\  tur,&capitibus  fuperiniicitur,fic  vt  ca- 
^W^F^VVP.  picafitafintin  mediofinu:  quo  fit  vt  ex 
vnaparte  ,■  laquei  nexus  feratur,  capita 
cx  altera.  Habet  autem  hic  laqueus  facultatem  exten- 
dendi  squaliter,pertin(^tque  nonmodo  ad  extenden1- 


dum  membra  ,  fed  etiam  ad  continendurn ,  quum  tri 
fuam  fedem  compclluntur,  &  ad  figurandum  corpora, 
vbi  quid  manu  fieri  oportet.  Refte  quidem  eas  partes 
intendit,qux  binis  offibus  continentur .  Quandocun- 
cjue  enim  aherum  vitiofum  fit ,  finus  fuper  ipfum,capita 


("tiperLntegrum  imponuntur.Narh  finus  corpori  mhx 
rentes  affeaam  partem  vehementer^diftendunr.at  capit?. 

tCCG.iii. 


i 


ORIB  ASII 

A 


quum  recedanta  corpore,  eam  pattemqux  bene  valet, 
vel  nihil  omnino  intendunt,  vclcerte  quamminimum. 
Menibris  quoqut*jquum  reponuntur,aptiiTimus  eft;ficuti 
cubito,quum  in  aliqiiam  trium  partium  excidit.  in  quas 
vbi  prolapfus  cft,  brachium  cuiuum  eft,  ncque  extendi- 
tur,  id  eft  in  pofteriorem,inreriotem,  atque  exteriorem: 
jnquocafu  ljqueus  oiTibus  brachiiiuxta  primapalmx 
partem  iniicitut,capiraquc  cius  fublimiora  feruntur,& 
vt  rctinrcula  finr,ad  aliquid  immobile  deligantur.  Ad  fi- 
guranda  mftiper  corpora,v  bi  manu  medemur,adhibetur 
commodiilimc  :  in  iis  enim  qux  iuxta  anum  vitia  infe- 
ftat,  vbi  rrncTatur5brachia  poplittbtis  fubiiciutur,  &  hu- 
iufmodi  habena:  attollentes  ad  brachia  darur  in  vicinia 
manus,  eoi  umquecapita  adceruices  hominis  adducTa, 
inter  fe  vinciuntur:quoniam  attollenslaqueusnon folum 
iniicitur  implicitus.fed  fupermembrum  quoquecircum- 
ponitur.Sufpenfa  enim  fafcia  finus  membro  fubiicitur, 
cnpitaque  cius  pcr  medium  finum  traiiciuntur,eaque  ra- 
tione  ciicumpofirus  coiifkitur. 

Quomodo  laqueus  nauticusde- 
bcat  adh'beri,    Cap.  i  i. 

EX  medio  finu  duplicatx  habenx  duos  item  finus  fa- 
cere  oportet,eofque  int-er  fe  permutatos  ita  colloca* 
re  vt  interior  extrinfecus,exterior  ab  interiori  partefitas 
fit:  hac  cnim  via  nexus  laquei  ab  vna  parte  ,  ab  altera  ca- 
l>ita  proccdunt  .  Eftautem  idoneusiis  qux  extendi  ina 


aqualiter  debent:va!et  item  tum  ad  contincndas  ferulas 
qux  fracTurisaccommodantur.  IuncTura  nanque  adhibi- 
tavnumhabenx  caput  fintftramanu  teneatur:  alterum 
vero  per  affecTam  partem  voIuatur,fic  vt  vnus  &  alter  fi- 
nusfiat,perquosreliqtrum  habenx  caput  traiiciatur ,  vt 
ab  ea  parte  qux  in  noj  fpecTatjVetfus  contrariam  porre- 
cTum  iiniftra  rurfus  contineatur.quo  inieGo,  ferulx  infi- 
nus  demifix  ad  vitiofum  membrum  dentur ,  capitaque 
attrahantur,&  inter  fealligcntur  vt  ferulas  teneant.  Va- 
let  item  ad  cubitum  fuftinendum,non  fecus  atque  ad  in- 
tentionem,  aut  ad  ferulas  continendas:  imponitur  enim 
implicaturqtie  ad  cubitum  fufpendendum  ,  vbi  lata  fa- 
fcia  non  eft.In  quo  cafu  finus  ita  inter  fe  diducendi  funt 
Vt  alter  prope  cubitum  fit,iuxta  manum  alter  ,  capita  ve- 
ro  ad  ceruicem  adducendafunr,  ibique  nodo  inter  fe  de- 
Jiganda. 

Laqueus  yixdc  quomodo  impli- 
cetur,     Cap.  m. 

AD^c.rirhabena  duplicanda  eft,  cuius  vtrunque  ca- 
put  finiftra  manu  conrinendum:  finus  vero,dextra 
prehcnfus  conuertendus  cft;fic  vt  capita  ad  fimilitudine 
JiterxX  aduerfa  inter  fe  fint :  inde  enim  nomen  habuit 


„6 

dium  finum  attrahendum  •  'Eoquc  fit  vt  mediuslaquei 
nexus  appareaira  lateubus  vetohincfinus  vi:us,inde  duo 
capita  fc  ofttndant.Valet  autem,vbioportet  inaqualitcr 
diftendere. 

Paftoralislaqueusqui  fandalius  dicitur,quo- 
modo  iniiciatur,    Cap.  l  1 1 1. 

PAftoraIis,dicTusa  quibufdam  fandrlius  ,cum  eoim- 
plicatur  quem  ^a^Vnominauimus:  hic  fiquidem  pr» 
mo  eft  adhibendus  vt  fandnlius  fiat.quo  inucTo  fit.use- 
iusdependens  attrahi  debctab  inferiori  partc  futfun  ,per 
B  rnedium  eius  finusqui  contra  capita  fifusefl:flcenim  ab 
vna parte  laquei  nexus,ab  altera  capita  collocantur :  in 
nexu  vero  terni  finus,  duo  fcilicet  a  lateribus ,  tertius  in 
medio  confpiciuntur.Adhibetur  autem  commodifiirn  t 


D  ad  talum  prolapfum  ,  vbi  reponitur.  Vnus  enim finus  a 
pofteriori  parte  tali  fuper  latum  neruum  daturd  priori 
alter  ad  partem  pedisfuperioremtmedius, hoc  eft  tertius, 
plantx  fubiicitur.Quo  fadto.capita  ad  id  vinciuntur,  quo 
cxtendendi  caufa  vtimur:  neque  talo  duntaxat  conuenir, 
fedmaxillx  qux  excidit,  vbi  in  fuam  fedem  compelli- 
tur-Vnus  enim  finus  ad  frontem  hominis,  alter  ad  occi- 
pitium  datur,  mediusperosproccdit  vtrinque  fub  ma- 
lis:capita  vero  pertempora  ad  xgri  caput  fcruntur,  ac  fi- 
ue,vt  retinacula  funt,fiue,  vt  a  fuperiori  parte  extcudant, 
E  ibiinterfevinciuntur. 

Draco  Jaqueus  qua  via  inii- 
ciatur,    Cap.  v. 

AD  laqueum  draconem  mediahabena  a  pofteriori 
partetali  incipiatiuxta  Iatum  neruum:capita  vcr6 
verfus  priorem  ferantur  ad  fuperiorcm  partem  pedis,vbi 
X  literxfimilitudine  accepta,ad  plantam  porrigantur, 
&  rurfus  inter  fe  aduerfa  ean- 
dem  literam  rcprxfcntent  ? 
poft  hxc  circa  talum,  vel  ab 
F  inferiori  parte  furfum  ,  vel  a 
fuperiori  deorfum  circunden- 
tur,  tum  deligentur  ad  idcu- 
iusopera  ad  extendendum  v- 
timur.Facit  autem  hic  laqueus 
ad  talum  fuo  loco  rnotum,  vbi 
reconditur. 


Quararioneis  laqueus  adhibearur  quem  fimpli*. 
cemnodumdixerunt,    Cap.  vi. 


LAqueus  cui  nomen  eft 
f 


f  <f.y)\  Qiio  facTofinus  cnpitibns  Xlitcram  rcfercntibus 
ujieriinicicndus,qii6dqiic  e.\  his  lubieclum  cft,per  ine- 


yfimplex  nodus,  aqui- 
bufdam  perineosappella- 
tur.Qnomodocunque  au- 
tem  vocetur,eiusratioeft: 
Habena  fimplicem  nodu 
accipiat,  eiufdcmq;  finus 
attrahatxapita  vero  dcpen 
deant:deinde  membrum 
quodrcponereopuseft.in 
tcr  fuperiorcs  finus  collo- 
candum:tum  alter  finus 
in  alterum  infitus,ad  capita  ducendus.communique  no- 


157'  DE  LAQ_VEIS 

do;Ciim  cnpitibusadid  vinciendus,  quod  intendendum  A 
adhibemus.  H  >bec  aucem  inxqualem  excendcndi  facul- 
tacem. 

Lupus  laqueus  quomodo  ne- 
dtacur,  Cap.vu. 

DV  /E  habens  iufto:  longitudinis  duplicentur  fic 
vc  capita  ab  eadem  parte  collocentur,  finus  inter 
fe  aduerfi  fint,tum  capira  qux  ab  inferiori  parte,  furfum: 
■qua:  a  fuperiori,deorfurh  vellantur,  ficvt  medius  laquei 
nexus.vtrinque  verb  bina  capita  fe  oftendanr.Habet  aure 
yim  exreJendi  squaliter,  percinetque  non  modoad  of-  B 


liber;  j 

enim  laquei  nexus  mediusapparerjab  vnolaterefinus  v- 
nus,ab  altero  duo  capita. 

Duplex  carchefiusquomodoim- 
plicetur,  Cap.:. 

DVplex  carchefius  ajqualitVr  diftendir,  acfimplici 
iongeeft  etTicacior .  Eius  autem  ratio  eft  :  Habenam 
prehendimusduplicatam,capitaqueleua  continentts,  fi- 
numpatimurdependere.-tumex  capitibus  qua:  contra 
finumfuntjalterumduphcamusjfic  vtparuus  finus  fiat 


fium  quEreftituuntur,intentionem,fed  inherniz  curati- 
one  ad  membranamabdominis  adftnngendam.item  ad 
vincienda  venarum  capitafanguinem  fundentia.Nos  au 
tem  in  finus  coniicerelina  fimplicia  confueuimus,  qua; 
communi  medicorum  vocabulo(quod  relaxent)  <^a.<nnf.ien 
dicuntut  :nequeha:c  ipfa  teroere  adiiciuntur,  fed  vt,vbi 
qu  e  arttata  func,  remiccere  volumus,  per  lina  id  praefte- 
mus  &  non  per  capita. 

NodiHerculei  ratio,    Cap.  v  i  1 1. 

ADnodum  Herculeum,habenam  adhibere  oportet 
qux  duos  nodos  accipiat  inter  fe  diftanres,  qub  fit  vr 
Herculeus  nodus  vcrinque  fe  oftendat.hinc  aucem  finus, 
inde  verb  fi.itcapita  duo.  Valec  vbi  arqualicer  jncendere 
confihum  eft.  Quod  fi  finus,qui  contra  capica  cft  medi9 
inciJacur,  a  Iupo  laqueo  non  differec. 


quem  in  finiftra  manu  ponimus;alterum  per  finum  traii 
cimus.deinde  nexum  per  finus  conuertimus  &  in  fini- 
ftra  coIlocamus.Qjo  fafto,  ex  capice  quod  contra  finum 
eft.rurfus  alteril  iimi  cfficimus  quenexui  adiungimus; 
D  poftremb  pendentem  finum  per  medium  nexum  rra- 
himus,ab  inferiori  parte  furfum:qu6  fit  vrab  vno  lacere 
fincduo  capitaab  altero  vnus  finus,quibus  iaquei  nexus 
medius  inteuiciatur. 

Duplex  ca:  r'  :fius  quomodo  ex 
fi.nplici  .'C.  tap.xi. 

QVumdupIex  carciif  "is  varie  confiieueririmplica- 
n(l]quidem  perfeinrerdum,incerduii)  fic  exfimpli 
E  ci.nonunquam  eonficicur  circumponendo)fupra demon 
ftrarum  eft  quomodo  per  fe  iniiciacur.nunc  qua  rarione 
ex  fimplici  fiat  exponemus.  Adhibere  igitur  primb  fim- 
plicem  carchefiumoporcecjfinufquealcerum  ab  altero 


Sirnplex  earchefius  quavia 
implicetur,    Cap.  ix. 

ADfimplicem  carchefiu  ,qu\ 
vim  h.ibec  excendendi  arquali 
ter,duplicari  hnbena  debet.capita 
que  eius  finiftra  roanu  contineri: 
finusvero  dextra  furfum  conuer- 
fus  fuperimponi  capiribus,qua:  me 
dia  opus  eft  aduerfa  interfe  collo- 
care  in  fpeciem  Xlitera:.  Eofadlo 
finus  capitibus  iniedrus,a  fuperiori 
parte  deorfum  atfahntur,  per  me- 
dium  eius  partis  quaX,litera:  fuic  accepta  fimilicudo;  fic 


diducere:deinde  eum  qui  fubie&us  eft,in  fuperiorem  co~ 
iicere,&  fimiliter  vcrunque  diducere,ac  perfpaciu  quod 
ipfis  medium  interiicitur,finum  qui  contra  capita  eft,ab 
inferiori  parte  furfum  arcrahere:ficenim  rurfuslaquei  ne 
xus medium fefe  oftendir,hinc  vnus  finus,  inde  bina ca- 
pita  confpiciuntur. 

Duplex  carchefius  quomodoimplice- 
tut  circuraponendo, 
Cap.  x  l  i. 

QVoniam  vehementi  validorum  corporum  inten- 
tione.Iaquei  capita  ex  vna  parte  fxpius  rumpuntur, 
ante  perfedfcam  intenciouem  ,necogamur  intendenus 

CGCiiii. 


«9 

adhuc  laquei  cipita  relaxare.cafchefium  circuponimus. 
Tenenres  igitur  finiftia  manii  caput'»circa  membrum  re 
ftiruendum  tres  finus  crFicimus  inter  fe  diftates,ita  vt  ex 


iis  quod  fatiseft  dependcnte,poftha:c  primumfinum  ia 
poflremum  demittimu*  ,$c  femel  aut  iterum  eos  conuer 
timus.perquosmedium  finum  rurfus  attrahimus.  Qub 
fit  vt  circ.i  mcbrii  laquei  nexus.ab  vno  latere  vnusfiuus, 
ab  altero  duo  capitafe  oftendanr. 

Plinthii.quod  alioquin  quadruplex  circulus 
dicitur,qux  ratio  fir,  Cap.xm. 

ADlinthium  laqueii  adhibetur  habenacirculumre- 
pra:fcntans,id  eft  fine  Capitibus.hxc  abinteriori  par 
te  manus.pollicibus  minimifque  digitis  circundatur,nec 
non  vtrifjue  indici,vt  finus  in  vtraque  manu  terni  fint.v- 
nus  circa  minimum  digitum.circa  indice  alter,terrius  fii 
perpollicem.Poftha:cfinusin  quos  infiti  pollices  funt, 
ad  proximos  minimjs  tranfferuntur:  tum  ad  indices  qm 
niinimi*  inietti  fuerut.deinde  finus  in  quos  indices  de- 
miffi  poftremo  eranr,  medii  a  pollice  a  fuperiori  parte 
deorfum  velluntur^icque  ab  vno  latere  duo  finus,  toti- 


ORTBASII  if5o 

A  trinfecus  vltra  primam  palma;  partem  adducimus:  indc 
per  palmam  ipfam  datam  inter  pollicem  &  indicem  vtri 
ufque  manus  attrahimus.poft  hic  inter  minimum  &pro 
ximum  digitum  demirtimus.to  fa&o  habena:  caputde- 
xtra  manu  furfum  vellimus,extterr>amquc  partem  ioter 
niinimum  ac  proximum  digitum  tencmus.  qubfitvt 
duofinus  efficiantur.-inter  quosattraQus  nodus  apparet. 
Facit  autem  ad  corpora  figuranda,vbi  manu  curatio  ad- 
hibetur.  Interfinus  enim  vtraquemanu  hominis  con- 
J3  ie&a reliquis  habena:  partibus  totum  corpus firnaiter  coa 
tinetur. 

Ratio  eius  laquei  quem  auriculas 
nuncupanr,  Cap.  x  v. 
f  A  Dauriculas,epangylotus  primo  iniiciendus :  danda 
jf\  aurem  opera  eft  vt  alter  finus  amplior  fit.quem  im- 
plicare  oportet  ad  modum  laquei  chidfti,fic  vt  duo  finus 
oculisexponantur,interquos,quod  ex  habma  dependct, 
duplicatum  fe  oftendat.Re&e  auten)  adhibetur  vbi  prola 


pfa  max.lla  tcponitur,tum  ad  proceffus  capitis  recondert 
dos  .Sinus  enim  dantur  ad  tempora  agiountis.quodquc 
inter  eos  duplicatum  confpicitur,ad  frontemrdcindevin 
culum  illadiriiicitur  quod  leporem  aurirnm  appellant.- 
poftremoauricula:,  velvt  contineant  velua  foperiori 
pnrtc  extendant,fuper  caput  offenfi  porr  iguntur. 
Laqueusduos  hi  bens  finus(quem  nonnulli  minus  pro- 
prie  ftrangulantera  d'Xerunt)quo  modo 
iniitiatur,  Cap. 


xvi. 


LAqueus  quem  duos  finus  habentem  appellanr,  cx  bi- 
nis  conftat  chiaftis.quorum  alter  ab  altero  diducitur. 
Eftautem  aptifiimus  ad  corpora  figuranda, vbi  vitia  iu- 
xtaanumcufdntunfiquide  brachia  fubitGa  poplitibus, 
ciufmodi  la^ueis  adftringunturtat  pars,qua;  media  inter 


dem  ab  altero,medium  inter  hos  lafifUei  nexusad  rhom- 
bifimilitudinem  confpeftui  fubiiciuntur.  Habetautcm 
a  qualem  intendendi  facu!tatem,&  non  folumad  inten- 
tionem.fed  videtur  ad  mentiquoquefradri  compofitio-  j 
nem  pertinere.Nam  mehtum  ipfumfub  fra&tfra  afrquan 
do  peruerfum,inIaqueic6mp!exumrhombum  referen- 
tem  inferitur  ab  exteriof?  parte  finus  vero  per  malas,par- 
refquefuperiores.adfummu.mcaput  feruntur,  atqueibi 
interfe  deligantur. 

JLaqueus  epangylotus  (ita  r'm"fn  a'ppc11atur,quoniam: 
finus  fuperfinum  iniicittlfjqua  ^isin- 
feri  poffit,    Cap  x  1 1 1  i. 

AD  epangylotu  m,vnum  habena-  caput  inter  finiftra; 
nianus  pollicem  &  indicem  collocam  us ,  eamq;  ex-  q 


finiis  duplicata  dependet.ad  ceruiccm  hominis  fertur.at 
cjuehacvia  corpus  figuratur. 

Ratio  laquei  quem  ftrangulantem  proprifc 
nuncupant,  Cap.xvii. 

IAqueus quiproprie ftrangulans  nuncupatur, ex fimpl{- 
-<ci  fit  c.irchdio:  hiccnimprimo  iniiciturfic,  vtaltet 
finus  ab  alr-.-ro  diftet.Confert  autcm  ad  quos  proximc  cx- 
f  ofitus:  brachia  uaque  rurfus  coiecla  in  finu*  coai&antBT 


DE    LAQ^VEIS  LIBER. 


1S1 

&eaparshabena:  quxduplicara  eft,  media  fimilitercol  A 
locaturin  eanique  ceruicesinferuntur. 


161 


B 


«.Quomodo adhibeatur  laqueus \s$$ecn>(:i&  enim 
nomentraxir  exeoquod  fupra 
feratur,  Cap.xvm. 


HYperbatus  fit  ex  laqueo  nautico,  fiquidem  in  hunc 
primbimplicitum  brachia  inferi  debenr,  fintifque 
lnter  fe  diduci,&  capira  ad  ceruiccs  deligari.  Laquei  i-^ 
gmir  quorum  expeditiffima  comprehenfio  eft,  huiuf- 
modi  funt. 


ORIBASIVS    EX  HELIODORO 
De  machinamentis, 
VIDO    VIDIO   FLORENTINO  INTERPRETE; 


VIDIVS  LICTORI. 

Mkchinamcntk  non  folum  utuniur  archttefli}fed  medici etlam, 
quum  his  robufliora  membra  utihter^  quantum  fieripotejf, 
fine  dolore  extendant  jubi  luxatif  uel  fraclis  medentur.  Hetc  ab  Ori- 
bafio  coUecia  funt  ex  Wippocrate.,Galeno,ataue  aliis  autonbus  ut  pa 
tet  ubi  ftnguloru  ufui  /Iruflura  exponitur.  fed  prteter  ttttlttatcm, 
quam  in  curatione  exhibtnt3multos  aperiunt  in  medtcina  locos,  qui 
fme  hts  omnino  funt  incomprchenftbiles.Quanquam  in  hoc  libro  ma- 
ehinamenta  altqua  defunt  qu&  auter  interinitta  eommemorautt,ubi 
ttntuerfxm  machinamentorum  rationem  recenfet.fed optime  nobifcum 
*gitur,<juando  non  omnia  tnterierunt. 

Quibus  modisluxatareftituantur,  Cap.r. 
i&=gZ3\r>~r  VX  AT  A  infuamfedemtribusgencra- 
^^p?*te)iibus  modis  collocantur,quibus  alii  fere 
^WJ^^womnes  cOntinentur.  Vnus  vocatur  pala:- 
^^^kkftricus,  ad  quem  fere  folasmanus  admo- 
^^^^!uemus,atquehic,vtpote  imbecillis,  apta- 
*&vj^.^s^m  tur  ad  mollia  corpora,  muliebria  nimiru 
^  puerilia:  tum  ad  mafcula  qua:  illis  robuftiora  funr,mo- 
do  recens  vitium  fuerit.  alter  methodicus  dicitur ,  ad 
ejuem  inftrumetaadhibemus,  quorum  vfusin  communi 
vita  eft:  hic  omnibusidoneus,eft,pueris,fotminis,mafcu- 
lis  iam  robuftioribus,&  corpori  iuuenili,atque  iis  luxatis 
qua:  iam  vetufta  funt  .Tertius  reponendi  modus  qui  pcr 
organa  eft,maius  momentum  habet.yalet  enim  ad  prola 
pfa,  vbi  malum  diutius  trahitunvalet  ad  corpora  athleta- 
rumcprsterca  quxcunque  prolapfa  curationem  recipiunt 
&  fub  methodico  modo  curari  nequeunt,orrtnia  organo 
rum  opera  reponunrur. 

Deorganorum  differentiis,    Cap.  it. 

ORganorum  medicinalium  differentia;  in  vniucrfum 
&  quafigenera!es,fummiim,vtalii  fentiunt.ternxha 
benturalia  enim  tra&oria  funt,  alia  machinamenta,  alia 
iquareredacollocantur.nobisaiitemplacet  nonnulla  at- 
tra&oria  eire,nonnulla  machinamenra,nonnulIa  qua>  ere 
&a,nonnulla  quz  planacollocarur.  Tradoria  funt,  qux 
«juum  parua  breuique  fint  ftru&ura,  extendendi  duntaxat 
f acultatem  habent.Hxc  vt  fuo  munere  fungantur,aduen 
titia  qua:dam  poftulant ,  vt  fcamnum ,  Ie&um  ,  fcalam, 
co  quod  per  fe  vfui  effe  minime  polTint :  quo  circa  & 
alligata,&  in  plano  fita  nuncupantur.Nam  vbi  in  agro,aut 


C  ftruauram  habent,&  non  foliim  ad  exrendedum  vateri^ 
fedetiaadimpelledum.  Porroaute  plana  organa  funr, 
quorum  humilis  ftrudhira  eft.Exiis  conftant,qua:  &  extc 
dendi  &  impellendi  vim  habent.ita  vt  homine  illis  infi- 
dcnte,recondi  quod  elapfum  eft,poflit.Reperiuntur  ctu 
in  his  qusdam  propria  ftrudtura;  difcrimina* 
Ex  qua  matcria  ftruantur  organa, 
<,  nr. 

BAfi$,crura,Iatera,tra  l,  >r  iia,cubiti,teftudines^  ad- 
iunfta  crura,harc  omnia    •?  in  organis  ampliora  ex 
pediuntur,ex  robuftiori  mat  ^riaconficiendaf  unt,  vtpu 
D  ta  ilignea,velfraxinea,qua:fecundasobtinet.  Oportetau 
tem  ea  de  caufa  validiiTimam  efle  organorum  materiam 
ytvimqueantincondendisarticulis  fuftinere,  quod  in 
iispotiflimiimorganis  requiritur  qua:  ere&a  collocan- 
tur.  Vertebra:,radices,claui,vrici,catenula;,veaes,  Omnia 
qua:cunqueexiguafunt,qua:queplus  efficiunt,  arrea  vel 
ferreacomparenrur,vtquodftru<aUra:  exiguitas  detra- 
hir,materix  firmitas  reftituat.AIiquando  autem  quarfita 
eft.ferreanean  ameafumi  debeant.  Inquiunt  quiferro 
a:spraferunt,hocIcuius  effe& facilius rraclari,minufque 
£  rubiginem  traherequam  ferrum:contraquia:ri  ferrum 
anteponunt,validioremhuius  materiam  laudant.  arre  c- 
nim  efficacius  robuftiiifque  ferrum  eft.  Atqui  de  ferro  c3 
uenit,firmiuseffe:fedfuperuacuu  eft  eximiu  robur,  vbi 
eius  nullus  eft  vfus,quu  liceat  ha:c  ex  sre  fabricare  quod 
mollius  eft,&  fatis  roboris  habet:  licet  tame  &  ex  ferro^ 
quod  fi  exa:re  filt.fumarurid  quod  ducitur:na  quod  co- 
flatur,  facilius  rupitur  cominuiturq;:ifa  vt  prarftet  ex  fer 
ro  ha,c  parare,quam  ex  fufo  xre.Sed  quonia  ferrum  citd 
rubigineobducitur,  idcirco  aliquot  inrerpofitis  diebus 
fubinde  pingui  aliquo  inungedum.ac  ne  rubiginem  fen- 
tiar,manu  perfricandum.  At  dicet  quis,fi  ferrum  negle- 
£rumrubiginecorrumpatur,idculpa  domini  ipfius  or- 
ganifieri. 

Exquibus  partibusorgana  conftent,&  quis 
fitearumvfus,    Cap.  iiii. 

COntinetur  omne  organum  non  omntbus  fed  quibuf 
dam  ex  iis  qua:  numerabo,nempe  bafi,cruribus,traf- 
uerfariis,  cubitis,  axibus, regulis.reftudinibus, cochleis, 
tympanis.clauis,  manubriolisduftariis,ve(aibus,  baculis 


fohtudine  quapiarrt,qua;  fuo  loco  mota  funt  reponimus,  G  vcrfanribus,obicibus,cunei"s:item  lunatis  lignis,  orbicu 


acnequefcamni,nequeledti,nequefeala:  copia  eft,  ali 
quid  in  folum  defigimus,ad  quod  tradtorium  organum 
alligem9.  Machinameta  funt  orgaaa  tra&oriis  ampliora 
minora  tamen  aliis,qua:  non  modb  intentionem,fed  irh 
pulfum  quoque  pollicentur,acpra:cipuequorunda  mem 
brorum  gratia  comparantur.  Ere&a  organa  fublimiore 


lis,trochIeis,foiTis,operculis,vertebris,  fibulis,  radicibus^ 
vncis,carenis,forficibus,fedilibus,priapifcis ,  ad  hxcco- 
chlea  focmina,qua;Gra:cc  -sfetto^Aiocappellatur.cuneolis 
chinifcis,coIumbariiS,ergata.Ha:c  fere  funr  quibus  orga- 
nacoponutur,  quoru  vfus figillarim  iam  nunc  expone- 
dusnobis  eft.  Bafisadidpotiffimuftruitur.vtfupcr  e* 


<rt$3 


erecta  organaftatuatur.Crura  in  «rganis  &  latera  dicutur,  j 
iniis  qoa  eVecra  collocarur,  propric  crura.minus  propri£ 
latera:  fcd  in  tratloriis  pioprit  l.itera  dicutUr,minus  pro- 
prie  crura.  Hac  fere  in  organis  ftatuutur,vt  ipforii  machi 
n.itiones  cotineat^propi  ie  aute  in  organis  eredtis  crura  re 
ctc  comodeq;  dimefa,  ad  illam  pertinet  c5dedi  rationc 
qua:  excitado  praftatur.  Trafuerfaria  qua  Slg.W) /uam  di- 
ciitur(vt  Gracu  nomen  indicat)  ad  crurum  lateiumque 
compaginem  fiunt,ad  quem  vfum  primo  pracipueque 
deftinantunhuc  accedit,q'uodmachinationes  quoque  fu- 
ftinentjVt  puta  trochleas,cubitos,atque  alia  qgadam.  Cu 
bui  ad  eum  vfum  in  organis  tomparantur  vt  per  ipfos, 
qua:  fuo  Jcco  mora  funt,a  fupenori  parte  extenta  repona 
tunquemadmodum  videre  licet  in  organis  Fabri  atque 
Andrea,in  qtiibus  cubiti  per  fuperius  tranfueriarium  de 
miffi  in  teftudinem  figurantur,vt  hac  elata,  qua  prolapfa 
funta  fuperiori  parte  intenta  recondantur.Lata  cubitorii 
fummitates,alx  ab  architettis  dicuntur:ima:  vero  partes 
tjuadrata,calces.Hi  ergo  propric  cubiti  nominantur,  fed 
quidam  vocabulo  abutuntur.  Spathae  impellendo  funti- 
donea:ea  autem  fpatha  qua  in  Fabri  atque  Andrea  ma- 
chinamento  eft,vtimur,\bi  extrahendo  lmpellimus,  ad 
femur  in  pofteriorem  partem  erumpens.  Sunt  &alia 
fpatha  in  quibufdnm  organis,ad  alios  impelledi  modos 
fabricata.Radices &  fibula  complures  vfus  in  organis 
praftant.Primo  enith  radix  &  fibula  in  organo  Fabrt  fpa 
tham/diftinent  ad  teftudinem.  Eft  quidem  in  teftudine 
radix:fpatha  vero  qua  parte  quadrata  eft,  medium  habet 
cauum.in  quo  radix  eadem  inditur:  deinde  fibula  conti- 
nendi  caufa,in  fpatha  atque  radicem  pertufam  inferitur. 
•proprie  radices  ad  id  fiunt  vt  recipere  vncos  poflint,&  a- 
lios  effedrus  praftarerfed  fibtila  item  gratia  eft  qubd  ma 
chinationesimmobilesferuat,vtputaaxes  .  Catena  eo 
pertinent  vt  fibula  ex  ipfis  fufpendantur,  qub  feruentur 
in  organis,neque  decidant.V  ci  adiiciuntur,ne  mobiles 
machination#smoueant-  r,  ve;uti  axes,quoue  in  radices 
«onietit  quidam  orgat:    urri  machihamenh  fiftant.Per 
vertebras(quas  Graci  sf>c±e'/bia7&  dicunt)ferc  id  efficimus 
vtqusdam  organa  imhiobilia  moueantur,  ficuti  crura 
organi  Andrea.  Crura  enim  in  organo  tranfuerfa  fecra, 
vertebris  fibulifque  contiT)entur,vt  organo  modo  erecto 
modo  per  vertebras  in'clihato,circumducendo  impella- 
mus.Ad  exemplum  huiusftructura  Organi  Andreaplin- 
thn  cmra  propebafim  fecta  funt;  rurfufq;  Vertebriscoti- 
netur,vt  organu  modo  etigatur,modo  per  vertebras  mo 
tu  adiucris  crunbus  innitntur,  vfiimque  illius  organi  prai 
ftet  quod  planu  colIocatur.Hi  funt  effedrus  vertebraru  irl 
organis.Axesad  corporumductionem,hoc  eft  intentio- 
nemfpedtant,  quorum  quidam  ab  vnapartead  alterard 
penetranr,ac  per  fe  mouentunquidam  latent,  &  per  alias 
machinationes  conuertuntur.  Penetrat  axis in plinthid 
Nilei,& fcamnoHippocratis:  latetin  Apellidis  organo, 
cjuod  quia  pertresfuhescircumuoluitur,  trifpaftum  ap- 
pellatur:&  in  Nymphodori  glolTocoroo.Penetrantes  igi- 
tur  igitur  per  fe  manibus  cohuertuntur:  latentes  autc  per 
alias  quafdam  machinationes.exepli  caufa-.Nymphodori 
gloflocomo  per  tympanuhi  &  cochlea  ad  lentis  imagi- 
nem  fabricata,in  trifpafto  per  funes  alligatos,  ad  clauos 
cjui  in  axibus  infiguntur,funes  alligatitur,  velhabena  at- 
«juehuiufmodi  alia  ad  extendendum  pertinentia-  Ma- 
nubriola  duct.iria,bacula  verfantia  &  vectes,omnes  ha: 
machinationesad  axium  cochleariimq;  verfationes  fta- 
tuuntur.  primas  obtinct  manubriola  ductaria,  feciindas 
vecres,quibus  mihusefficacia  funt  bacula  verfantia.ple- 
raq;  enim  ex  ipfis  exigua  quu  fmt,vna  manu  conuertu- 
tur.Chinifci(cuiufmodifuntin  lyra)excogitati  ftmt  ad  a- 
xes  cotincdos.vbi  enim  fibula:  no  fint,quid  potetit  aliud 
vtilius  inuenirijQuodenim  advim  pertinet.vfum  habet 
fibularC:decoris  aute  caufa,infculpta  habet  anferina  capi 
ta  lignea.  StatuGtur  in  organis  phlia:,vtab  vnolateread 


ORIBASII  i£4 

vbi  femuf  excidit  accomodetur.Troihlea:  in  orgnnisco^ 


locantur,vt  funes  hbere  duci  poffint,  vcluti  in  organo  Fa 
bri  quod  duplicem  trochlea,qua  tcftudo  mouetur,in  fu- 
periori  tranfuerfario continet.  Innoftro  quoqiie  orgar.o 
rurfus  trochlea:  fuht  qux  per  inditos  funes,  axes  attollut. 
Verum  trochlea:  fere  ad  id  fiunt,vt  axes  &habena:  celeri 
ter  ducantur.fimulque  vt  ad  intentionem,  qua:  alio  inter 
cedentemotu  fit  acccmmodentur.Orbiculi  ftruuntur  ad 
trothlearum  motionem  qux  per  fe  fumimmobiles:  col- 
locantur  autem  in  medio  carum,quemadmodum  in  Dc. 
B  mofthenisot5)cl«'/5»),&  ad  funescontincndos,vtin  trifpafio 
Apellidis.Cuneus  pra:fertim  paratur  ad  humeri  capur  in 
alam  prolapfum:ac deinceps  ad  alios  quoque  vfus.  Atlu 
natum  lignum  prodeft,vbi  hurrteri  caput  m  priorem  aut 
pofteriorem  partem  excidit.Eft  autem  polus  lignumn  fi 
xum  (uperioribus  crurum  extremitatibus,in  organo  Phi 
liftionis.Luxato  enim  humeri  capite  brachium  extendi- 
iur,poliifque  obiicitur  ad  hominis  ceruices.lpipoma  vc- 
roquod  Si  epipegma  dicitur,  eft  *■  figura  in  ligno  infctil 
pta  in  quam  coniicitur^  inuerfurrijqualii  confpicitur  in 
C  eoorganoquod  hennesdicitur.Fit  autem  hoc  neab  her 
mis  vultli  corpora  tcrantui  ,vt  in  organi  compadtione  o- 
fiedemus.  oxctt  ajitv  verb  &  ^V^icr  cemmtmiter  parata 
funt,  Vtepipegma  ferant.  ift  quidem  omSaMev  lignutn 
fex  digitorum  in  medio  hebes:  exphel^i  vero  lignum 
fex  digitorum  rotundum,  quod  anguftiori  bafi  nititur>ck 
quafiHo  fimile  eft.Sunt  &.  in  organis  qua:dam  columba- 
ria  infculpta  ad  fimilitudinem  columbatum,  ^ua:  &  or- 
nandi  caufa  facta  funt,  atque  ad  id  etiam  vt  aliud  ferant 
epipegma.  Tympanishxcgratiaeft  quod  qiiad?m  orga 
j)  noru  machinationes  qua  maximu  vfurn  praftat,  peri- 
pfa  paulatim  mouctur,vt  axes  &  cochlea:.  eft  aute  tympa 
nii  rotuda  machinatio  dentata.At  delphines  dentibus  iri 
ciufi  machinatloncs  motn  prohibent;  quodvnci  quoque 
efficiunt .  Teftudines  in  organis  ad  id  collocata  funt  vt 
corpora  qua:  reftituuturjpaulatim  &  minime  cocuffa  ex- 
tcdantur.Quemadmodu  enim  teftudines  animalialentd 
gradu  procedunt,ita  machiKationes,  quibus  flla  referuri 
tur.Porro  aute  ex  teftudinib9  nonulla  trafuerfaiiis  fimi 
£  les  funt,alia  obloga:,alia  cufei  fpecie  repra:fet  at.Trifuer 
fariis  fimilcs  funt  in  organo  Andrea,  Fabrrue:  oblongx 
inquadratacolumnaqua:  appellatur  hermes.  Cubum  re- 
ferunt  in  rotunda  columffa  Heraclida:  Ephefii.  Praterea 
teftudinum  alia  cubitos&fpatham  attollunt,aliac  cunea 
ta  &  lunatam  appendice.-quasda  nihil  attollfit,fed  foluni 
funtad  extendendum  inucnta.  Cubitos  attollit  teftudo 
cjua:  furfum  fcrturin  organo  Andrea: :  cubitos  &  fpatha 
teftudo  qua  eft  in  organo  Fabri.Cuneata  &  lunata  appc- 
dix  ea  teftudineexcitaturqua  in  herrneeft.  Nihilattol^ 
^  lit,fed  folummodo  extendendo  eft  ea  teftudo  qua:  in  ro- 
tunda  columna  Heraclida  Ephefii  collocatur  fimiliter& 
qu*  deorfum  fertur  in  organo  Andrea  .  Alix  aute  &  dra- 
cones  fibulaq;  infixa,clauoru  vfum  praftat  proprie  aute 
dracones,quod  ad  materiam  pertinet,in  vice  manubrioU 
ductarii  fabricantur.Quoniam  vero  teftudines  plerunque 
a  cochleis  mouentur,proximum  eft  vr  cochlearum  ftru- 
cruram  atquevfum  exponam.Comparatur  ergo  cochlea: 
in  organis  ad  alias machinationes impellendas,puta  tym 
pana  &  teftudines,qua  paulatim  &  nulla  ratione  concu- 
tiendo  extendant.  Cochlearum  quadam  quadratg  funt, 
quadam  ad  imaginem  lentis  qua  figui  x  nomen  inue-' 
nerunt  relata  ad  capreolos,  at  non  ad  ftru&Uram  fcapi : 
cjuarlibet  enim  cochlea  rothnda  ,  eft  ad  tornum  rotunda- 
ta-Differunt  cochlea  a  caprcolisjquod  aliaquadrarar,  a- 
lia:adlentis  imaginem  dicuntur.  Quadrata  cochlea  efr 
qua  capreolos  habet  qtiadratos ,  atque  ex  iis  nonfolum 
quod  prominet.fed  etiam  quOd  cauum  cft:cuiufmodi  co- 
chleas  videmus  in  organo  Andrea.qua:  in  lehtis  fpeciem 
funt,idcapreoliquod  cauum  eft  alte  angufliim  habent: 
latum  verum  in  fummo,Contra  quod  prominet  a  bafi  la 


altcru  penetratesaxescontineat;cuiufmodi  funtin  fcano  jj  tum  vertice  ipfo  tenuatUr.Similis  autem  eft  huiufmodt 
Hippocratis,&  in  noftro.Eft  &  alia  media  phl  ia  in  orga-  capreolus  lenticula  dimidiata,a  qua  figura  cochlca  hac 
no  Hippocratis  ad  fimilitudine  litera  f  ,eo  nomine  fabri  ad  imagincm  lentis  dicla  eft.Cochlea  igitur  tam  quadra 
«ata,vtadeam  impcllendi  rationcm  qua:  extrahendo  fit,      tse  quarn  ad  imaginc  lentis,  ad  motiorict»  diuerfayu  ma-' 


DE    MA  C  HIN  AM  ENTIS  LIBER, 


ehtnationum  ftatuuntur.Quadratx  enim  teftudines  com  A 
pellunt,  qux  funt  ad  imagine  lentis,primo  quidem  tym- 
pana,interdum  etiam  teftudines  in  iis  qux  pericochlia 
nuncupantur. 

Qua  ratione  quadrata  cochlea  teftudinem 
moueat,     Cap.  v. 

DEmus  teftudines  ita  effe  fabricatasquemadmodum 
in  organo  Andrex,quarum  fingulx  pertufs  fint  at- 
que  in  id  cauum  cochlex  demiffx:ab interiori  autem  par  jj 
tc  caui  ferrea  ,  vel  xnea  lamina  teftudini  infixafit,  qux 
quidem  laminadcns  nuncupatur.Hic  igiturdensteftudi 
nis  in  cochlex  capreolo  includitunquo  fit  vtin  quadam 
cochlex  conuerfione5lamina  qux  dcns  nuncupatur,teftu 
tiini  infixa,atqueincauo  capreoli  contenta,  teftudinem 
moueat.Prxterea  ex  iis  ipfiscochleis  quadratis,  aliafim- 
plex  eft,alia  duplex.Siroplex  cochlea  eft,qux  vno  dunta- 
Xat  capreolo  cxcauata,vnamque  teftudinem  impellit:  in 
duplici,bini  fedri  funtcapreoli ,  hxc&binas  teftudines 
mcuet,  qualiscochlea  reperiturin  magno  Andrex  orga- 
no  quod  plinthium  nuncupatur.  Excauatum  enim  ligna  ^ 
eft  a  medio  ad  tranfuerfaria  capreolis  inter  fe  aduerfis.ita 
vtquadam  cochlex  conuerfione  orfx  teftudines,  vela 
medio  Verfustranfuerfaria,vel  a  tranfuerfariis  verfus  me 
«Jium  impellantur.Eft&alia  cochlea  duplex  ineo  quod. 
jwpuwor  appellatur.excauata  a  fummo  principio  vfque  ad 
cxtremumaduerfiscapreolis,qux  rurfusduns  teftudines 
mouet,quemadmodum  inipfa  organi  ftru&uravidemus. 
At  cochleaad  imaginem  lenris  tympanum  mouet:fiqui- 
dcm  capreoli  cochlex,tympani  detibus  infiti.machinatt 
onem  conuertunt,quemadmodum  cochlea,qux  baculo 
verfante  vel  manubriolo  du&ario  conuertetur,  in  tympa 
Sii  dentesconueniens  machinntiones  mouet.  Mouetin- 
terdum  eadem  cochlea  teftudinem,  fed  non  amplius  per 
dentem,quemadmodum  quadrata,  veriim  in  fcemina  co 
chlea  contenta  quxin  ipfa^teftudineftruitur :  quoniam 
teftudinis  cauum  ,in  quod  cochlea  demittitur,  excifos 
habet  capreolos  aduerfos  iis  qui  funt  incochlea  lentis 
formam  referente.ficvtidquodprominet  ex  capreolis 
cochlex  lentem  referentis,in  cauo  capreoli  fccminx  co-  E 
chlex  recipiatur,quodque  cauu  eft  ln  capreoliscochlex, 
id  quod  extat  ex  capreolo,cochlcx  fccminx  capreolis  ad 
jnittat.  Accidit  autem  in  cochlex  couerfione.vt  teftudo 
mod6furfum  moueatur,mod6deorfum,quum  cochlea 
5n  ipfiuscapreolisvoluatur.  Huiufmodi  ftrudturx  pluri- 
mx  adhibentur  a  d  organa  qux  plana  collocantur  :  ad  id 
«nim  fabncantur  vt  homines  quibus  luxata  reftituuntur, 
inclinatis  organis  infidant:  organa  enim  qux  plana  collo 
cantur, ita  parata  funtvt  argris  fuperipfavel  fedentibus 
velcubantibusjuxata  reponantur.  Priapifcus,qui  &ftili-  F 
fcus  &  fcalmus  nuncupatur,in  quolibet  organo  quod  pla- 
num  collocetur,  ftatuitur.Fit  nutem  ea  de  caufa  vt  ei  par 
ti  qux  inter  anum  &  naturale  eft,obex  fit,vbi  qux  prola- 
pfafunt,reftituutur.Eftigitur  pnapifcus  lignum  oftodi^ 
gitorum,magnaex  parte  rotundum,ab  eo  quodfupereft 
quairatum,fic  vtquadrata  ipfius  pars  coniiciatur  in  ca- 
uum,  adliterx  vt  fimilitudinem  quadratum,in  organo 
quod>  planum  col!ocatur:reliqua  vero  pars  qux  extat  in- 
ter  anum  &  naturale,obiiciatur.Configitur  autem  in  traf 
uerfarium  wferreumjvt  firmiter  priapifcum  contineat.  G 
Sed  in  noftro  organo  videre  licet  magnum  ti  ferreum  ad 
alium  vfum  comparatum.nempe  ad  gibba  fpinam  per 
preffum  impellendam.  Opercula  inorganisparantur,  vt 
machinationes  fub  ipfis  occultentur,  ne  fi  abfque  opercti 
lofuerint,idiotis  pateant.  Annuli  adhibentur  ad  organa 
tra£torin,vt  alligari  poffint:  ad  alia  vero,  vt  machinatio- 
nes  contineant,quemadmodum  in  Menecriti  bucranio, 
vbi  axis  cotirtetur:atq;  eade  de  caufa  in  aliis  organis.Forfi 
ces  in  organisarfte  trafuerfaria  Cu  cruribus  iugut:ad  hiic 
cnim  vfum  infixas  forfices  xneas  inuenimus.  Aditi&a  H 
cruraid  efficiutvtorgana  qux  ere&a  collocatur,illis  inni 
xa,inclinataqu  j,eundem  vfum  prxftent  ac  fi  plana  ftatu- 
crentur.  Prxfatus  ex  quibus  omnia  organa  parentur,& 
quorfum  fingulx  ipforum  roachinationesfpe&ent,decla 


raboin  fequentibusquxnam  ex  orgauis  immotafuo  mu 
ncre  fungantur,&  qux  mota:tum  ex  lis  qux  inouenturj 
quxnafuoloco  maneat,qi>.xlocu  mutet  du  mouecur;n  r 
fus  ex  iisqux  immobilia funt,qux  perpetuo  &  vbique  im 
mobilia  maneat,qux  eximi  pollint,nd  ahos  quoq;  vfus  i- 
donea-Hxcitnq;  immobilia  funt  in  organis:  bafis,crura, 
latera,trafuerfaria,cuneata  &  lunata  appedix,  fedi!e,pria- 
pifci,  atq;  alia  coplurn.  Vfuifuntquu  mouetur,vertebrx, 
vnci,axes,tympana,cubiti,cochlexiteftudines,  atqj  huius 
generis  plurima.  Mouentur  in  eode loco  manentia,ver- 
tebrx,  vnci,  tympana,cochlex,plerique  axes.Locum  mu 
tant  teftudineSjCubiti.Eorum  quxin  organis  immobilia 
funt,quxdam  femper  &  vbique  immobilia  funt,quxdam 
&  eximi  &  inferi  poffunt.  Semper  quidcm  immobilia 
manent,bafis,crura,latera,  trnnfuerfarin,  radices ,  fedilia* 
lunata  appendix:  cxtrahi  poffunt  in  quibufdam  organis* 
quanuis  immobilin  fint,  tum  cunei,tum  priapifci,qui  ad 
alios  quoque  vfus  fa&i  extrahuntur  &  immittuntur. 
Ex  Galeno  de  machinamentis,    Cap.    v  i. 

ARticulis  reponendis  Hippocratis  fcamnum  perfea- 
bunde  eft.  Siquis  autem  velit  aliis  quoque  vti,eft  po 
lyfpafton(ita appellatum,quoniam  multis  orbiculorum 
circuitionibus  facilitatem  prxftet)  quod  iter  facientibus 
m  axime  idoneum  eft.refertur  autem  ad  Archim^dem  au 
torem.Ia  vrbibus  vero  non  alienum  eft  Fabri  vel  Andrex 
organon.quum  erecto  opus  eft:vbi  plano,  fcamnum  Hi  p 
pocratis  prxcipue  aptatur. 

De  gloffocomo  machinamenfoj 
Cap.  vii. 

NON  ab  rc  quidem  mihi  gloflbcomum  videturaiu 
nioribus  medicisinuentum,  quod feu  femur,  feu 
crus  cominutum  fir,  vbi  callus  circundatur,  commodif- 
fime  admouetur.  Habet  ?utem  aprima  parte  axem,  ad 
quem  extremi  laqueiin  d«uerfa  extendentes  deligantur, 
Iniiciantur  laquei  extre pnrtibus  offis  quod  curatur, 
fiantquc  ex  duabus hab.Miis,  f  vt  quatuor  vterque cnpi" 
tahabeat.binaa  dextra;totide  nafiniftra.  Exiis  capiti- 
bus  qux  inferioris  laquei  funt,per  foramina  fada  in  infe 
rioriparte  gloffocomi,  adaxem  duci  debent :  qux  fupe- 
rioris,primoprccedere  ad  fuperiora,  deinCepsipfa  quo-> 
que  per  latera  gloflocomi  perforata  traiici,  quibus  fora- 
minibustrochlexincIudantur.Vtrinque  ergo  ab  exrerio 
ri  parte  gloffocomi,fuperioris  laquei  c.ipita  ferenda  funt 
adaxem:his  enimita  conftitutis,vnaaxis  conuerfio  pari 
teramboslaqueos  extenditdeorfum  verfus,illum  qui  ad 
inferiora  frafti  offis alligatur  furfum,alterum  fic  vt  com- 
pofita  fra&ura,in  pofterum  liceat  quotidie  hanc  laqueoin 


O 

2 


v  C 
C    o  * 


W 


< 

> 
< 

U 


^2  fc 


"5  5 


S  3 


<  hi  <-i  5 

.<  B  U  ft 


\(>1 


ORIBASII 


168 


in  dsuci fas  partes  intentionern  corrigcre  valentius  vel  A  antem  foraminum  eundem  effe  vfum  qui  in  organo  He- 


leUius  exrendendo  .  L.iqueum  igitur  qui  in  infcriori 
parce  c{t,directa  ductione  axis  extcndit:eum  qui  in  fupe- 
riori  p.iire,intercedei)te  alio  motu^Cra^ci^jt^iicjLu^t/ic^i 
xic  '&o\u(  dicunt. 

Nilei  plinthium,     Cap.v  1 t  r. 

FA&um  eftplinthium  Nilei  ad  eorum  organorum  e- 
xemp!um,qux  vocaturtra&oria  quadrata  oblonga. 
Duo  enim  habet  lateralonga  palmos  qu.-tuor  digiti  craf 


rodoti.nimirum  vt  habenx  quibus  corpora  cxtenduntur, 
adclauum  re£ix  perca  foramina  porrigatitur.  Kctulit 
infupcr  Paficrates.axem  inclufa  habuiffe  in  vicinia  lare- 
rum  tympana  qUatuor  ex  xre  dcntata,  duo  ab  mtcriori 
parte,totidem  ab  exteriori.-atque  item  inlateribus  fora- 
mina  fuifle  dentium  ordini  rcfpondentia,  vtpoftquam 
abunde  extenta  corpora  fuiflent ,  fibulaeinrer  dcntejcd 
demiffa?,  vbi  in  luxatisrcftitucndisopus  effet,axem  fifte- 


fitudine,  quiextremispartibustranfuerfariisinterfeco-  jj  rent.Sed  recctiores,tympanis  omiflis,priori  parte  latcra 


pacta  funr.Eftautera  tranfuerfariorum  craflitudo&latitu 
do  quanta  laterum,fed  Iongitudo  palmum  implet.Meri- 
t6  igiturquum  tahs  compatHo  Ct,vt  latera  quatuor  pal- 
mos  longa  fint,tranfuetfaria  vnum,totius  organiquadra- 
ti  ftruclura  oblonga  confe&a  eft  Licebit  autem  fiquis  vo- 
luerir,latera  breuiora  quam  difium  eft,  efficere:quando- 
quidem  organum  perVnicum  axem  effe&um  prxftat. 
Media  itaque  latera  pertufa  funt  rotundis  ac  petuiis  fora- 
minibus  per  qux  axis  traiicitur,  qui  media  parte  clauum 
infixum  habct:  capitibus  verbquibus  latera  excedit,  ve- 
ftesxneos  vel  fcneos  deccm  digitorum  magnitudine. 
Stiiu  ite  in  organo  quaruorannuli  lateribus  affixi,bini  ab 
inferiori  parte,  totide  a  fuperiori.  Antiqua  huius  organi 
ftru^rura  autore  Nileo  talis  cft.Herodotus  quidam  archi- 
tecftus  rranfuerfariorum  priores  partcs  medias  excaua- 
uit  ad  figuram  Iitera;  a>,  ne  habcnx  qux  a  corporibus  qui- 
bus  vis  adhibetur  ad  axis  clauu  feruntur,extatibus  angu 
lis  atterantur,fed  reifri  procedant.Ha&enus  Herodotus. 

Nos  vero  quam  accipimus  hiftoriam,  i cferemus.  Fe- 
nint  Paficratem  archit.-Gum  Sidone  organum  hoc  vidif-  D 
fe  qtiod  a  ftatua  continebatur ,  aliter  tamen  fabricatum. 
Nam  quum  cadem  compa&io  effet ,  confpiciebantur 
ineoorgano  ab  extantibus  axis  capitibus  sneorum  dra- 

Nilei  plintb.  rtsjgies. 

A     Tiuolarera.         B   T  infucrfaritu  C  s\otunJa9 

ac  teruia  for.xmintt.  T>         P.xiirfui  medta  parte  clauuni 

mfixumhabcr.         T.  \c£les  snei.     F  hnnuh.         G  Tranf- 
uerfitrii  priores partes  cxcauatx .  d  figura  literx  u.         H     AE-  £ 
ncorum  draconum  coplexns.    l    Toramina  rotunda.      K  "tym- 
paaa xnca  dentara.     L  libulatndita.   M  \ncui. 


pertuderunt:  pertuderunt  item  in  otbem  aliquo  inier- 
miffofpatio,&  ipfa  axium  capita,  quo  advfum  diclum 
fibulxinditx  axem  mobilem  tucrentur.  Ego  autcm  quu 
fibulx  dccidant,ad  eum  qucm  dixi  vfum  vncos  lateri- 
bus  infixi:axis  vero  capita  foraui  fic  Vt  huius  foramina  il 
lis  conucnirent  ,qux  cranr  in  orbem  in  lateribus  aliquo 
fpatio  interie£co,qu6  vbi  velle  in  luxatis  condcndis  axc 
immobilem  reddere,  vncum  includcrem  in  foramen, 
^uod  effetaccommodatum. 

Communisplinthii  traftorii  fabricatio  huiofmo- 
di  cft  .  Verum  ego  aliter  plinthiurn  ftruxi:  falua  enira. 
eadem  latcrum  menfura,  infcrius  tranfuerfarium  furr 
fum  tranftuli ,  quatuor  digitis  infra  tranfuerfarium  ex- 
trema  crura  rclinquens:  axem  vetb  collocaui  inme- 
dio  tranfuerfarioruna  >  cuiparti  Grxcc*  tfutt  nomen  cft» 

Plinthii  alterius,fcamnum  referentis3  icon- 


Scamnum  cjudlc  in  ludo  uidtmus  > 

Caua  quadrata. 

Ttbula. 


conum  complexus  ,quomm  capitac  regioncad  caudas 
ipcGabant.Sed  quo  pcrtinebat  hi  d*-acones?non  alio  nifi 
vt  inuicear  vedtium  axes  conucr  ent:  tum  m  organo, 
quod  Sidone  erat,media  tranfuerfariapcrtufa  crant  ro- 
tuadis  foraminibus,qua;  clauo  axis  tefpondcrcnt.Conft.ic 


kimnum  quoddam,quale in  ludo  viJemus.ab  vna  exfre 
tnitate  excidi  cauis  quadratis  atque  oblongis,vt  propofL* 
torum  crurum  extrcma  in  ciufmodi  caua  conuenircnt  i- 
pfa  item  larera  extremis  parribtls  tranfuerfa  pertudi ,  fo- 
raminibus  ab  vno  lateread  aliud  penetrantibus.vt  fibula 
inforamina  conie&a  plinthium  continerer.  Ha:cde  or- 
gani  ftru£hira:nunc  ipfius  motionem  aggrediar. 

De  motuorgani  tractrorii,  Cap.  ix. 

QVoniamtrailoria  organa  imperfefta  funr,  necpr-c- 
ftare  quicquam  per  fe  poffunt ,  fed  alterius  operam 
requirtsnt,puta  fcalXjle-Ttijfcamnijqux  vbi  non  funt ,  eo- 
rumvicem  exhibet  pauimentum  terraquead  prolapft 
reftituenda,  mihi  operxprctium  videtur,quafi  doceam 
in  ludo  gratia  corum  qux  nunc  traftamur ,  fttpcr  fcalam 
prxparatam  organi  motum  enarrare. 

Scala  prxparata  ad  humerum  reftituendum 
in  alam  ptolapfum,       Cap.  x. 

PAraturfcala  vna  ex  iis  qux  in  communi  vfu  funt,no 
lata,qux  oblique  collocatos  gradus  habeat :  iiquidem 
talis  luxatis  reponendis  eft  aliena,  fed  xquccraffa  fit,qua 
dratifque  gradibus  confter,  leuatis  angulis  ne  corpora 
conterant,atqueinrotundam  figuram  redacfris.huiufmo- 
di  fcalx  vbi  copianon  fit  qub  mollius  corpora  infidant, 
gradus  lana  inuoluantur.  Ordiaraurem  ab  humeri  capite 
in  alam  excidente.Oportet igittfr  vbi  id  reftituitur,cu- 
neum  funibus  fufpenfum  collocare  fuper  gradum  ido- 
neum  cui  brachium(vt  cftendi)fuperimponatur,& per  fu 
nes  ad  eum  alligare.Eft  aurem  ille  gradus  reponendo  ido 
neus,quem  retuli.BrachiofuperinicQoinrentionccjuead 
hibita,fufpendendus  homo  eft  fic  vt  duos  palmos  a  paui 
menro  reccdat,&  cuneus  ad  gradum  firmiter  alligandus, 
non  temcrc, fed  eo  obferuato,vt  ex  partibus  qux  cu  cauo 
qdodam  Capitnlata  cft,ad  humerum  detur,qux  gibba  iu 
xracft,adlatus.  A  cuneo  vero  tkorium  veifus  alterius 

fiue 


tfy  D  E     MACHINAMENTIS  LIB. 


ftue  tertii  gr.idus  interuallo,  orgnnum  ad  fcalam  vin- 
ciendum  eft  per  eos  quos  habet  annulos  Si  funes  aut  ha- 
benas,;iut  alia  quxpiam  traie&a .  Ipfa  item  fcala  in  paui- 
nientum  fortiter  adigenda  eft,ne  in  extendendo  mouea- 
tur,fed  ftibiiis  mane.iMcfine  vlla  inclinatione  .Quatuor 
pvxrerea  troihlea:,  fiue  folida:,  fiue  ex  duobus  lignis  cu- 
riofius  fa£raral!igentur,quarum  duxa  fummo  gr.-.du  fuf- 
penfit:  deorfum  fpeiftent;dux  ab  imo  furfum.Qua  fabri-. 
catione  parata,cuneus  ad  id  quod  prolapfum  eft  repone- 
dum,admoueatur,tenui  lana  mollique  obuolutus,tum  vt 
lignum  quod  durum  eft.circundata  lana  minus  taftu  la:- 
dar,tum  vt  fudor,qui  propric  oriri  folet  ala  plurimumca 
lefadta,magifqueu.grotantismetuaclabore,  lana  cuneo 
impofita  combibatur.  Hxcautem  fcala  vel  contineatur 
ftabiliter  ab  alfiftentibus,  vel  extremis  partibus  in  paui- 
mentum  defigatur,  cuneifque  (vtpropofitum  eft;  confir 
metur.lllud  autem  in  aperto  eft.fcalam  betie  longam  eile 
debere,vrpoftquam  demiflain  terram  fuerir,  quod  extat 
vbitjue  pro  magnitudine  eius  qui  curatur ,  abunde  lon- 
gum  fit-Scala  confirmata  fubfelliu,m  iuxtacollocetur. 

Scalce,ad  humeri  in  alam  prolapfi,re- 
ftitiitionem,expreilio. 


b  n  a  > 


h  h  O 


A  abundc-  didu£tis,debet  quireponit  aififtens  h.iberii'  ca~ 
pira  prehendere.cubitumque  adfcalam  repellens,hume- 
ricaputper  habenam  extrahere:  qtio  fa£ro,remittenda 
intentio  eft.ck  ipfe  articulus  furfuni  copellendus jVt  in  re- 
gionem  priftinam  reuertatur .  Ratio  aireclic  duftionis 
ita  habet.Sed  vt  tuto  reponamus,  oprimum  fuenr  priuf- 
quim  nerui  extendantur,h abenis  &  crur.i  hominis  mter 
fe,&  integraim  brachium  ad  latus  deuincire,  ne  ob  tor- 
mentum  quod  in  condendo  articulo  fentiet  ,vel  fuper 
fcalam  afcendat,vel  manu  laquei  capita  continear.  Lice» 

jj  bitetiamnum  alio  intercedente  inotu,  ab  infvrJori  parte 
extendere:id  qua  rationefi.it,fubiiciam.]iidem  omnibus 
fa&isqua:  prarcepimus,  quum  ab  inferjori  patte  cxten- 
dentes  direcla  du£tione  vteb.imur,Iaquet  c  ipita  per  mfe- 
riores  trochleas  traiiciuntur  ab  infenori  parteexcra,  at- 
que  ad  axis  clauum  rehgantur,vel  duCta  ab  exterion  par- 
te  verfus  inreriorem  ad  axis  vc£tes  vinciuirtur,  vtaxe  ver 
f.!to,alio  intercedente  motu  ab  inferjori  parte  extenda- 
mus.  Nihilitem  proh&etquo  minuseadem  fabncatio- 
ne  parata,duplici  motu  contrario  Jntercedenteab  ijife- 

q  rioriparte  adducamusrquod  ad  quem  modum  fiat,indi- 
cabirous .  Laquei  capita  ad  infenores  trocbleas  ducta 
lbiquetraie&a,  ad  fuperiores  referuntur,  tum  deorfum 
attrafta ,  ad  axis  vedtes  alhgantur  j  vt  eius  conuerfio  du- 
plici  motu  contrariointercederae  abinferiori  parte  ex- 
fiendat .  Poftquam  abundc  extenderimus,p.oximum  eft 
vt  impellamus  eo  quo  oftendimus  modo,  vbi  de  diredta 
du£tioneloqueremur.Iifuntmodi  quibusab  inferiori 
parte int^ndimus.Poftquam  reconditus  articulus  fueritj 
lubfellium  ad  ftalam  referendum  cft,vta:gerfuperid  fta- 

}  tuatur,tam  a  fcala  quam  a  cuneo  remotus,  collocaco  hu- 
jnero,vr anre  dixi. Verum  quum  maiores  noftri  idem  Or- 
ganum  idoneum  a  fuperiori  parte  attrahando  rradide» 
runtjfequiturvtnosquoc/,..-!  iuperiori  parte  extendet*» 
di  rationem  vobis  aperiam  Ij  •  vrgo  (ficut  dixi)placuit 
maioribusluxari  reftjtuendi  moaum,  &  afuperiori  par« 
te  adducendo ,  &  indiuerfa  trahendo,explicare  .  Po- 
tiflimiim  autem  a  fuperiorj  patteintenderunt,  vbi  hu- 
merus  non  folum  elapfus  e^et ,  fed  etiam  perfra&us. 
Specleraus  igiturquibus  modisvoluerint  luxata  reftitue» 

E  re  ,afuperiori  parte  intendentes.  Scala  igitur  incate- 
ris  eodem  modo  prsparata ,  cuneum  non  ampliusex  fu 

Scate  adhumeri  capkis  in  alam  prolapfi 
relhtutionem  expreilio. 


De  humeri  capite  in  alam  prolapfo,   Cap.i  r. 

SVper  fubfellium  homoafcendens,brachium  fupergra 
dum  traiiciat,ita  vt  cuneus  aptein  alam  demittatur; 
pofthic  duplicata  habena  media  intercuneum  &hu- 
merum  detur,capitaque  eiusextrinfecuspendeant:dein- 
de  carchcfius  laqueus.vel  alius  a:qualiter  extendens  hu- 
mero  iniiciatur,  non  cirea  medium,  ne  lacertum  vrgeat* 
fed  citra  tunorem  vel  vltra:  fic  enim  cubiti  inxqualitas  O 
laqueumdeorfumlabi  nonpatictur,  praterquam  quod 
hoc  modo  vtilius  imponetur.Sequunturenim  facilius  ea 
corpora  qux-  ampliori  interiefto  fpatio  adducunturrqux 
exiguOjdifTtcilius.Circudato  laqueo,capita  eius  re£ti  de- 
orfumdu£ta  adclauum  axis  religentur  ,& axis vel  per 
ve£tes  vel  folis  manibus  couertatur, vt  eius  conuerfio  di- 
re£ta  dedu£tione  ab  inferiori  parte  intendat-  Eodem  au- 
tem  tempore,quum  auCta  iam  intentio  eft,fubfelliu  fub- 
trahatur,vt  homo  a  fcala  pendeat,atque  ita  excitando re-  j| 
poniluxatum  poflit.Sufpenfo  homine  minifter  afliftens 
a  pofteriori  parte  vtranque  manum  fimul  iunclam  ad 
ceruicem  eius  ,idducat,collumquein  eontrariam  partera 
eogatjidque  fiatquotempore  intendirous  atqueexcita- 
mus,quum  laquei  #groinie&i  poftealaxentur  .Neruis 


nibus  fufpenfum  ad  gradu  alligant,  fed  folum  fupeflfhpo 
iuint:funium  vero  capita  admodum  longa  perfupei iores 

HHH.i. 


^  O  R  I  B  A  S  I  I 

iacemem>dtim  rettituitur,fcamni  munwspraftabh  .Or-  A 
gannm  vero  adfcalam  alligmdum  ab  infctiori  ciurum 
exnemitate,  uirfufque  trcchlea(  quemaHmodum  diclu 
eft)bma;  a  fuperiori  fcnla  parte,totide  ab  inftrioit  vin- 
ciendar.Satius  autem  eftndluxata  refiituenda ,  pro  fcala 
adhtbcre  fcamnum  cjuod  ab  altero  extremo  quadratis 
futiis  excaoatum  fst,vbi  organum  firmiter  infiftat.  Qua: 
praparatio  efle  debeat.di&um  eft:  modos  aurcm  quibus 
humeri  caput  reftituitur,exequemur.Piolapfo  igiturhu- 
meri  opite,collocare  hominem  couenit,  fic  vt  taceat  fu- 
p-r  fcalam.organoad  pedes  conftiruto,fupinusvbi  in  a- 
lam  vel  priorem  partem  e.\cidir:in  ventrem,vbi  in  pofte 
riorem  .  Igitur  vbi  in  alam  conuertitur,  funis  capita  fu- 
per  caput  a  priori  vel  pofteriori  partc  adducenda  ,  me- 
d  timque  habera:  duplieata;  dandum  eft  ad  humerum, 
fic  vt  ituer  ipfum  &  cuneum  demittatur  ,  capiraquc-  eius 
ab  exteriori  parte  ferantur,atque  ita  pendeant :  poft  hac 
laqueus  carchefins.vel  aliusex  iis  qui  a:qualirer  cxtendur, 
humero(vt  fupra  oftenfum  eft)  iniiciendus,  cuius  capita 
deorfum  ad  01  gaoum  adducenda  Quum  opsta  ergo  ad 
pedes  ferantur.agemus  vel  continentes  &  ab  inferiori 
parteextendentes,\elindiuerfa  trahentes,  fiue  diredtis 
duclrionibus  vtatv,ur,fiue  alius  motus  intercedat ,  vt  an- 
tea  indicauimus.Qiujm  fatis  extendcrimus,condere  hu- 
merum  debemus.idoneam  impcllendt  raticncm  adhi- 
bentes.Prscipue  autem  duplex  lmpcllendi  ratto  idonea 
eft,& qua: articulum  exttah.it  , &qua-  furfum  ccmpellit. 
Mmetue  intentione,duplicata:  habena:  capita  tenentes, 
vt  humeri  caput  extrahimus,  eodemque  mometo  cubi- 
turn  in  interiorem  partem  ad  latus  repellimus  :  eo  enim 
fit  vt  humeri  caput  facile  prompteque  in  exteriorem  par- 
tem  ducr.tur,moueaturquc.Quo  facto  remiiTa  intentione 
protinus  furfum  compelltmi^  :.,  ft  rut:c  humerum  pre- 
hendctes  attolltmus.v  t  ir..  iuum  U  cum  collocemus.  Harc 
^  tnt  qux  fieri  oportet,\bi  humeri  caputin  alam  excidit. 

Scalarfequentis  pcrliteras  defcriptio. 

A     Cuncus  alligatus  ad  funet^cuius  capita  dantur  ad  gradum 

fup-acapur. 
B     Qrgsnum  adfalam  alligatum. 

C     TrochUe  d  fummo  gradu  Jufpenfe  deorfum  fpcflantes. 
r     Trochiea.  ab  imo gradu. 

i     Habena  mtdia  dcmiffa  inter  cuneum     humerum,  cuius  capi- 

ta  frcli  nt  in  ptrtcm  ex/crierem. 
I     Carcbcfiw  ad  humerum  datus. 

Scala:plan£,quaiaccus  hominis  humerus 
in  alam  prclapfus  rcftkuitur,expreJ]io. 


<7<S 


Dc  humeri  capitein  prioremvelpcfte- 
riorem  partem  excidente, 
Cap.  xvi. 

ST  D  fi  humeri  caput  in  priorcm  vcl  pcfteriorcm  par- 
tcm  conuertatur,homine(vt  di£h.m  cfl)figurato,  ne- 
pefupino,fi  in  priorem  partcm  venit:in  ventrem  ,fi  in 
poflenorcm,funisaut  habena:  mcdium  lana  fiue  linteo 
cbuolutum  alas  fHbiicitur,capiraque  fuper  caput  feiun- 
tur,non quidem  e  regione  vitiati  humeri,fcd  obliqua 
vcrfuspnrtem  contrariam,ad  rem  aliquam  in  mobileni 
B  vinciuntur,qua  retineantur.  Ambigitur  verb  quamobie 
capita  non  rectc  ferantur,  fed  verfus  contrarir.m  partcm 
obliqua.Pr.ficrates  quidem  atque  alii  nonnulli  hoc  ea  dc 
caufa  fieti  aiunt,ne  a  medio  funis  humeri  capitc  futfum 
attradto  prohibeamur  quominus  a b  inferiori  parte  exte- 
dnmus.Sed  decipiuntur  fimilitudine  femoris.qutm  res 
aliter  habeat:  fiquidem  femuradrliterarfimilitudinem 
declinat;at  humeri  caput  dimidiu  orbiculatum  eft,ncque 
potcftfcmoris  modoa  medio  funefurfum  adduci  Quor 
q  fum  igitur  id  fitme  fub  medio  fune  qua:  fub  ala  funt  co- 
prefla.ala:  regioncm  compleant:  completo  enim  receflu, 
humeri  caputlocum  non  habebit  inquem  recondatur. 
Nos  etism  non  fccus  arque  ii  qui  no  multo  ante  vixerut, 
cb  propofitam  caufamjhvbenam  &  funem  Cmiliter  col- 
locamus.Confueuimus interdum  &aliter  cotinere:duos 
cnim  laqueos  ex  iis  qui  inaqualiter  extendunt,implicari 
tes  thoraci  dorfoque  fub  aliscircumponimus ,  eorumque 
captta  coiuincndi  caufa  ad  gradum  qui  contra  fitus  cft, 
alligammtqua  continendi  ratione  adhibita  laqi.eumas- 
qualiter  extcdentem  humero  circumpcnimus,quemad- 
n.ocum  tradidimus,qua  dc  hunnri  captte  in  alam  pro- 
lapfo  cuius  dcit.de  lsquei  capita  ab  infetiori  partead  or- 
ganum  den.itrm  us;& ad  axcm  cieuincimus ,  vt  eocon- 
ueifo  cot',tineamus,&  abinfcriori  parrepariter  extcnda- 
mus:M,qiiantiim  res  cxigit.adhibita  vt  articulum  rcfii- 
tuan" w>  yt  en  ei  do  impell-.mus.  Prominentiori  enim  v- 
ntm  manus  palma  vi  humeri  caput  comprimimus:  altaa 
veio  cubitum  huc  atque  illuc  agitamus.  Indicium  autcm 
repofiti  ofiis  in  luperiovibus  explananimus.Fitetiam  in- 
E  ttvdum  vtad  humeri  caput luxatum,medii  quoque  hn- 
meri  fraftura  accedat,cogaturque  medicus  eodem  tcm- 
pore  vtrique  vitto  lubuenire.Docendi  autcm  gratiafer- 
ir.om  ir.fiftam.qui  eum  cafum  explicet,vbi  &caputhw- 
meri  in  alam  excidit,&  medius  humcrus  comminuitur. 

De  humero  fimul  frado  &  prolapfo, 
Cap.  xvii. 

QVsfitum  eft  a  maioribus  noftrisqua  via  hac  refli- 
tuantur.Paficrates  quidem  os  fuo  loco  motum  pri- 
p  mb  reftituit,  quod  maiorem  vim  in  reftituendc  poftulet 
quam  fraclura.  Atfiquis  fub  fra&ura  laqueum  iniiciens 
eodem  mometo velit tam  quod  frnOum  eft,quam  qucd 
excidit,reftiruere,dum  visadluxatum  quantum  poftu- 
lat,adhibetur,fra£tura  plus  iufto  incenta,  partes  fraftura: 
fuperie&aE  vlrra  debitum  extenta;  lxdentur,  refoluentur 
nerui  autabrumpentur;&  fortaffe  corpora  tota  priufqua 
articulus  laxetunatque  h~c  de  caufa  cenfuit  ipfe  laqueum 
fuper  fra&uramimponenduim&antequod  Iuxatum,dc- 
indequod  fradlum  eft.reftiruendum.Voluit  Ariftioco- 
dcm  tempore  &  luxatum  &  fractum  humerum  rcftitue- 
re,ne  fi  luxatum  prius  reponatur ,  dum  fraitura  compo  - 
nitur.pra:  vi  pofitum  humeri  caput  erumpat.Qua?  dicun- 
tur  in  vtroque  cafu  fequi  detrin  er,ta,veic  fic  habcnt:qua 
pt opter  nobis  placet  ante  articulum  reponi,  proximcque 
fractuiam  curari,ea  cautione,ne dum  quod  fradlumift 
ab  infetioti  parte  extenditu>-,rrticu!us  el.ibatur.Adluxc- 
tum  igitur reftituendnm  cuneusa  funibus dcpendensin 
alam  coniicitur,rutfufque  crptta  funis  futfum  adducur.- 
tur  fupcr  caput:  humero  fupcr  firdturam  carchcfius  la- 
qucus  imponitur,  vel  alius  qui  acualiter  extendat ,  eiiif- 
^  que  capita  dcotfum  dcmiffa  ,  vt  retineantur  ad  aliquam 
movam  vinciuntur,atqueafuperiori  parte  attraI.edo,ar- 
tit  ulus  rcponitur:quo  t\:cJo,cur.eus  inala  rclinquitur ,  vt 
lu  meri  articulus  mancat:l.-quei  vcio  capita  infcriori  pnr 
te  jeloluumui;&  fuper  caput  addudta  tanqui  rctinacula 


DE     MACHINAMENTIS  LIB. 

M 


i77 

vinciuntur  vt  vtriufque  prafidio,cunei  fcilicer  &  laquei,  A 
arnculus  fuo  loco  feruetur .  Poit  hac  carchefius  laqueus, 
vel  alius  aqualiter  extendens  humero  iniicitur ,  cuius 
capita  deorium  demiffa  ad  axem  vtab  inferiori  partein 
tendant,religantur:qu6fitvt  fra&ura  ab  inferiori  parte 
jntentacomponatur ,  fuperiori  articulo  non  excidente. 
Ha&enus  de  humeri  capite,nunc  de  cubito. 

Decubitoluxato,  Cap.  xvui. 

CVbito  in  illas  tres  pai  tes  conuerfo,in  quas  vbi  proci- 
di  .brachium  curuum  eft  neque  exteditur,homo  re- 
fupinanduseftfuper  aflerem  fcalu:  infidentem .- alligatis 
trochleis  organoque  ab  inferiori  parre,laqueus  inaqua- 
litcr  extendens  brachio  prope  manum  iniiciendus,  cuius 
capitafuper  caputaddudla  adoppofitam  moram  slligen 
turuumduplicatx  habenx  medium  iuxta  cubirum  dan- 
dum,capitaque  eius  deorfum  adducenda  .Dantes  igirur 
capita  ,  laquei  quidc  humero  itriecti,fupra  capur,duplica 
tx  vero  habena,deorfum,continebimusfimul,  &  abin- 
feriori  parte  extendemus,  vt  oftenfum  fuit  in  iuperiori- 
busmeruisabunde  inrentis,eo  modo  impellemus  quem 
paulo  fupra  diximus,  quu  de  erecra  fcala  pertractauimus. 
Atfim  priorem  partem  elabatur.tn  quo  cafu  brachium 
cxtenditur.refupinato  itidem  homine,laqueusa:qualirer 
extedes  humero  iniiciatur,  capitique  ei'  ftiper  hominis 
caput  attrahantur:  tum  a  lter  laqueus  aequalitcr  extend  ens 
adextremum  brachium  alligetur ,  eiiifque  capira  deor- 
fum  ducantur.  intentionem  vero  a  pedibus  adhibendam 
efle  antea  expofui  Eodem  autem  modo  vbi  amculum  re 
jftituimus,impellere  oporter.premedo fcilicet  & circum- 
ducendo,eademque  rationequar  inopere  de  luxatisdi- 
&.i  eft.  Vertim  fi  alterum  os  prater  naturam  habear,  fiue 
cubttus  excidat.fiue  radius  diducatur ,  laqueo  rurfus  a:- 
quahter  extendenteadhumerum  dato ,  capitibufque  e- 
iusfurfum  fuper  caput  adduttis  vt  retinacula  finr,bra- 
chio  laqueus  iniicitur  qui  inzquahter  extendat  (quem- 
admodum  explicauimus)capitaque  eius  deorfum  ad  or- 
ganum  adducuntur,&  iidem  impellendi  modi  accom- 
moditur.Abfoluimusiam  fermonem  vniuerfum  decu- 
bitoatquehumeri  capite,  reftat  vt  ad  manum  acceda- 

mus. 

Demanu,  Cap.  xiJf. 

Scala?,qua  manus  fecundum  motum 
vitiata  reftituitur,  exprelfio. 

A  Organuta  adfcalamaliigatum.  B  Trocblex.  C  Ter- 
ramentum  datum  ad  finus  mar,m.  D  Sinus  layuei  dati  adfer- 
ramenti  extremitatcm.  £  Layue us  aqualiter  extendens  hra- 
thio  tmtclui  in  uicinia  manm. 


11 


Anus  in  quatuor  partes  mouetur,in  interiorem,ev- 
tenorem,priorem  &  pofteriorem  .  Refiirui  aurem 
debet  vel  fuper  fcamnun  ,vel  fuper  ftalam  qax  plana  col 
locetur.Homine  itaque  iuxta  fcalam  \  e!  fcamnum  fede- 
te,figureturmanus  lupina,fi  m  inteiioreni  paitem  ertipits 
pronn,fi  in  reliquas  tres.Deinceps  circa  finum  manusyfet 
ymentum  quo  adurimus,tranfu.rrfum  vcl  tranfuerijs  a- 
xi-.  detur.atque  ad  ipftm  palmam  vinciatur:  tu  exn  emi- 
tatups  propofiti  vettis  feu  ferramenti  finus  laquei  ina:- 
qualtVr  intendentis  vel  media:  h.ibena:  iniiciaturjcapi- 
B  raqueajriori  partead  organum  fer  .nrur.Brnchio autem 
in  vicini^rnanus  circumligerurlaqueus  aqualirer  pxre- 
dens,cuiuscapita  ferantur  a  pofteriori  parre,rurfu{<jue  m 
tentio  adhibeatur  qua.-  paulo  ante  expofita,eft,v<  1  conti- 
nldo  &feuabinferiorifeu  fuperiori  pirre  extededo,  vel 
in  diuervj  adducendo:poftquam  abunde  inrcriderirrjus, 
impellerelebemuS)quemadmodum  tn  libnde  luxatis 
expofuimus^re^fjo^vbi  in  interiorc  vel  txteriore  paf 
te  venit:  vbi  iri^rtorem  &  pofteriorem,adducendo.Seci 
venio  ad  fpinam. 

C  ^   r  . 

Deipina,  Cap.  XX. 

SPina  gibba  recenti  i£hi  teflituitur.  Oportet  in  reflitue 
do  hominem  pronum  co'J0care,  vel  fuper  fcahm  cu- 
iusgradibus  afler  inie&us  fit,v*l  fuperfcamnii,  trochkaf 
que(vtdi&ueft)adhibere:poflbi-Cad  firinadare  biuos 
laqueos  a:qualiter  extedctes,vnum  i  fupeiiori  p.irte  gib- 
bi,alterum  ab  inferiorirvel  quaternos  ex  lis  qui  inaqua- 
liter  extendunt,inter  feoppofitos,binos  a  fuperioii  par- 
te,totide.m  ab  inferiori;  &  fuperiorum  quide  capita  iur- 
D  fum,inferiorum  vero  deorfum  adducere,fiue  vt  retinacu 
la  finr,&vel  ab  inferiori  vel  a  fuperiori  parte  intedat ,  fi- 
ue  vtin  diuerfa  diducant.  verum  vbi  in  diuerfn  tiiJuci- 
tnus, trochltis  vtimur  vlio  inrercedente  motu  agenies. 
Poftquam abundt  inre  c  ;  nus,eo  modo  impellimus 
quem  in  libro  de  art;r'  lis  enarrauimus.  Seqiritur  autem 
vt  de  modis  reponendi  ferriori»  rertrademus. 

Defemore,       Cap.  xxt. 


FEmur  in  quatuorpartesyrorumpit,interiorem,exte- 
riorem,priorcm  &  pofteriorem:atque  \  bi  in  nes  par 
tes  conuertitur,crus  extentum  eft,&  Curuari  minime  po- 
teft:qubdfi  in  pofteriorem  partem  prolabatur,curuatur, 
fed  nonextenditur.Igiturfiinillas  tres  partes  venit,  vbi 
exteru  crusminimc  implicatur,refupinadus  homo  eft  fu- 
perfcalam  vel  fcamnum,&  duplicats  habenx  vel  funis 
rnedium  lana  feu  linteo  circundatum  inter  anum  &  natu 
raleiniiciendum,capitaque  eius  fuper  caput  adducenda. 
$i  in  exteriorem  quidem  &  priorem  parterri  femur  eru- 
perit,media  habena  varie  quacuq;  parte  inrer  anu  &  iiz- 
p  turaledaii  poteft.-fedfiin  ititeriorem  partem  exciderir, 
ioter  femurintegrum  adhibenda  eft-&  art<culum  qui  re 
flitui  debet,ne  fi  femoris  capiti  fubiecla  fuerir,membru 
ab  inferiori  parteartrahi  non  finat.Quo  fadlo,c.irchefius 
laqueus  velalius.squaliter  extedens,femori  extremo  cir- 
cumponendus  eft,capitaque  deorfum  adorganum  fere- 
da,&  ad  axis  clauum  alligada.vt  adhibitis  retinnculis  co- 
uerfo  axecontineamus,&  ab  inferiori  parte  extedamus. 
Nihil  item  prohibet  quo  minus  a  fuperiori  intendamus, 
«juemadmodum  didum  eftqua  de  humeri  capite.  Ner- 
C  uis  quantum  fitis  eft  diduftis,  iifdem  vtendum  eft  im- 
pellendi  modis  quos  in  opere  de  articiriis  indicauimus. 
At  fi  Fcmurin  pofteriorem  partem  prolabatur,  vbi  com- 
plicari  crus  diximus,fed  nullo  modo  cxrendi,  organo  ab 
inferiori  partealligato  a?ger  fcdeat,  mngis  tamen  in  fupi- 
num  habitum  conuerfus ,  in  alteram  coxam  inclinetnr: 
poft  hac  contineatur  ficut  in  opere  dc  articulis  oftendi- 
mus.tunc  carchefius  laqueus  vel  alius  xqualrter  exten- 
desfemori  circudetur.eiufque  capita  deoifum  demifla, 
vt  ab  inferiori  parte  extendant,ad  axe  rehgentur.  Neruis 
jj  quantum  res  poftulat  intentis,oportet  eadem  rationein 
reftituendo  impellere  qua  inopere  de  articulis  expofira 
eft,fpatha  premendo  idonea  ext<ahere,&  femoris  captic 
in  exteriore  parrc  ndurgere,fuque  crure  deorfum  extero 
atquehormnerefupinato,articulusr.ponitur  Crusautem 

HHH.rii. 


O  RIB  A  UI 


reftitutum  '.rcrtatufeius  ftexus  -nfquepom?aio:in  quan- 
cunque  enii.vphrf'emVenerrr,vbi  reftitiitumieft,  libetam 
eins  aclibnWfpeftafrius  ,  flexum  feilieet  &  porre- 
aioncm/    '    *****  ■'>■       -  " 

•    fcegenu,    Cnp.xxil.  . 

Gfinti  lh'  tres  partesrenimpit ,  interiorem,  exterior?, 
&'pdft"ciiorem:  ibique  nutem  cnis  exreutum  eft  .S-i 
iri  iritci  ibrem  "&  'exteriorem  partem  veniat ,  homin-tti 
rcfupinarc  conucriitrfi  in  poftetiorem,pronum  eolloafe» 
tuncque  laqueos  a;qualiter  extendentes  membris  tiiice- 
re',vrium  quidcm  femori  ptopegenu,alterum  cr«"  fuper 
eam  regionem  qua:  camofa  apofteriori  parte  vrominet, 
ruifufqiie  organo  ad  infei  iora  deligato,  eafdem  adhibe- 
reintendendi  rationes  qua:  in  aliis  luxacis  funt  oftenfar, 
impulfumquc  in  opere  de  articulis  dcdaratum. 

Dc  talo,  Cap.xxni. 

TAlus  modo  in  interiorem,  modo  exterio^O1  pattem 
prolabifur,notiBunquam  etiam  in  poft-ri°rernR;ur- 
fus  itaque  oportet  hominena  federe,ext")I:^que  crur' »" 
queum  imponere,qui  a:qualiter  exter-^  >  eiufque  capita 
adpofteriorem  parrem  porrigere.  ad  talum  verofanda- 
litim  Vetdraconcm  laqueum  dar-.capitaque  a  pnore  par 
teadaxe  adducere,continedr'que  ab  inferiori  parteex- 
tenderc&iifdcm  vtimodi-impelle^i,  quosin  opere 
de  luxatisexplicauimus.tfeftituendirationerii  prxteri- 
mus,qUOnfatri  de  hac  pr^cipue  agimus,  vbi  organorum 
qua,-  plana  col!ocaiTtur,^a:fexumque  noftn  machinamc- 
tf,motum  dednramus. 

Scalx  fcqucntis  per  litcras  defcriptio.  D 

'   A  '  Ynqueus  inicclus  cruri  &qu<iliter  exttndeni. 

B    San<i^ius  Uqueiis  ad  ulumdattts. 

 lyix  <  vOiurv»  ,  iJtt  JlihnV.o '  Sbirl  '  .  "         »  t 

'  Scak,quatalusc1'  :ofuo  notusre: 
ftituitur,cxpreiTic. 


,..|  M,.,.  .   l80 

A  vero  cVtrafuetfartornm esdem  eft  magnitudojftjntenim 
longa  htique  duos  palmos,cr;fTa  digitos  totidcm.qua- 
re  quum  aiqualis  fit  eorum  modus,iure  gloflocomurn  ex 
fcdrum  numero  eft  qua>  proprie  quadrata  appellajatur. 
jMedia  igiturlatera  cxculpta  cauataque  funt ,  cuijsnon 
nimis  altc  penetrantibus :  quibus  includitur  axis  habcns 
in  medio  tympanum,  cuiab  vtraque  patte  fertei  vnci 
funt.diio  in  vniuerfiim,Vel  foi amina,in  qua:  polfint  Con- 
iiciftines,  quorumhaic  ratio  eft.  Funcs  duo  vncisme- 
g  dii  circuftiligaritur ,  &abvtrnque  parte  prope  forajjni- 
na  nodum  accipiunr,  qitorum  capita  quum  quatuor  finr, 
duo  traiichmtur  per  tranfuerfarium  prius,ab  interiori 
parte  extfa,reliqua  duo  pcr  id  quod  pofterius  eft-  Secuo- 
dum  tympanum  cochlea  fpecicm  lentis  refctens.  re£ra 
Collocatur:ha.c  compofito  vocabulo  GrsccJu^A/ai^j- jdi 
citnrreius  extrcmitas  demittitUr  in  Cauum  non  penctraas 
prioris  tranfuerfariirpars  Vet6  cjuas  cochlea:  modo  ftrkta 
eftjiuxta  tympanum  collocatur:quod  fupereft  ex  eiuslcV- 
gitudineperforameutrailfir,eXtT^maqueparte  baculutji 
q  verfans  habet  quo  tOrquetuir  ,'Vt  cochle»  per  id  vetfa^a 
tympanum  moueat.conuerfo  hoc  axis  ve»fetur,qnomjB- 
to  funium  capita,qux  extra  ptocedunt,  ad  intendcndum 
ducuntur.Sunt  item  ih  gloffocomo  opercula ,  vtquatin 
eo  funt  machinationes-occultentur.tumquatuor  annuli 
adlatera  fixi,bini  ab  inferiori  parte,totidem  a.  faperiow, 
ea  de  Caufa  vtalligari  organum  poffif.Huius  fabricati4- 
nisautor  eft  Ariftion  filius  Paficratis:  fiquidem  aliter 
ftruGumfuita  Kymphodofo.  ln  vetufta  enim fituclo- 
ra  extat  cochka  non  per  tranfueffarium,fed  qua  opercu- 
la  fita  funt,  traicdb  :  duas  enim  forfices  ferreas  adlatejia 
affixahabet  ad  mediupertufas.quai  u  \na  axi  fubiicitur, 
altera  fuperponkurjVtvilque  a  latere  tympani  collocatur: 
ihferior  anguftlus  foramen  habet ,  fupetior  latius.  Co- 
chleaigitur  ab  eaparte  qua  opercula  fira  funt3traicc1in, 
atqne  a  forf.cibtts  contenta,aIterum  operculum  fine  im- 
pedimeto  clauditur  l  alteriim  claudi  non  patitur  parscp» 
chlex,qoam  penetrare  diximns,  cuique  baculum  vetfans 
affigitur.  Hoc  itaque  operculum  medium  rranfuerfuim, 
induas  partes  fecatur,quarum  altera  manet  immabihs, 
altera  clauditui  ,  afque  hajcmediain  longitudinem  lu- 
nata  figura  exciditur,vt  quum  operculum  clauditur ,  lu- 
natum  etuscauumprop^fn-.m  cothlca;.partem  excipiat. 
HancNymphodori  ftrucliirano  accepit  Ariftion^ed  ad- 
lecitorgano  axcm  habentem  rympana  forammaque,\t 
axisqui  m  mediocftmotns,  \  bi,vr-lis  confifiat,  &  vi  riu 
nime  voluntururanftulit  item  anLulos  iuxta  ptitis  rranf- 
uerfarium,ne  organum  a  pnrtc  cpercu!i,feda  pafte  prio- 
ris  trafuerfarii  allig<irur.tr.?ai-cit  prxterea  fuihum  cnpita 
per  opercul3,ha:c  quidcii.  afuperiori  parte  ,il}a  vcr6  ab 
inferiori.Quod  qmdem  pertinet  nd  annulorum  fitum,v- 
na  nobifcum fentic:ft*d  a^.em  queni  adiunxit, tanquam 
fuperuacaneotn  reiicimus.  fiqnidem  vnus  axis  ex  robu- 
fta  materiapr2paratus,qnod  opus  eft  tbdue  efficit.  Serl 
quum  gloffocomi  fabricationem  abfoluerimus,  fequitur 
vtad  eiusmotum  veniaqnis. 

GlpiToco- 


'■  Cloflbcomum  Nymphodori, 

'  '  ' r  •'-''  '  -Clip.^xxi  11  r. 

GLofTocOmtlmWrrijshiodori  tmcloriiim  organum  c.1. 
qu.ldfnfbrVi  ?h.^bcf  nutcm  duo  latera  qua?  extiemis  v 
partibus  IU-f  duo  tmrifilet  faria  iiiter  fe  iunguntur:lntei  um  H 


•  su.  i  yjM*lii..b>ir,-<nr^,ni:1 


jg!  DE    MA  CH-INAM  ENTIS  LIBER 

'  GlofTocomi  Nym'phddofi,  claufi  &aperti> 
pcr  literas  declaratio. 


A     tdterd>         B    Tranfuerfdrium  prtut.         C  "Vranf~ 
merfarium  poftcriw.         D    '  Cduumnon  pcnetrdiK. 
I     Axu  habent  tympanufh  in  medio.        f  Y-ordminajtn 
f»net  conitctpofftnt.         G  funcsduo. 

Nymphodori  gloilbcomum  claufum. 


Capitd  funium  traietld  perprius  trdnfuerfanum. 
Capttdfuntum  per  poftertus  trdnfuerfdrtum  tratecld. 
Cochlcafpcdcml^refercns.     L  Uanuhrtolum. 
Quttuor  dnnul,  tn  tranfucrfartts.       N    Verredforfc*.  _ 

,  1.1,,         p     P/iri  opfrcuii  i» 

VdrsopLrcuh^qudmanetim-nobths.        i  r 

h*urfig»rd„*Mz  O^  AxiM«W/**- 

NymphodoriglojTocomum  apertum. 


H 

I 

K 

M 

O 


Demotti  organi,  Cap.xxv. 

VB  Ihumeri  caput  fuo  loco  mouetur,  pra:cipue'que  fi 
in  alam  veniar,ad  fcalam  eodemmodo  paratam  quo 
in  Nilei  pli  nthio  explicauimus,nunc  pro  plinthio  gtof- 
focomum  alligetur,  non  ab  operculis,  (  ne  fub  cochlea 
habena:  abrumpantur)fed  a  priori  tranfuetfario ,  annulis 
prope  ipfum  affixis.  Aperianturitemopercula,capiraque 
funium  ad  axem  alligata  excipiantur :  hxc  quidem  a  fu- 


A  periori  parte,  iHa  veroab  inferioii:  ac  deinceps ,  vbi  re~ 
ftituere  volumus,fubfeliium  prope  fcalam  ponaturfuper 
jjuodhomo  afcendens  brachium  ficttaiiciat  vt  indatur 
cuneus  in  akm.  Circumligeturinfuperhumerocarche- 
fius.  laqueus  vel  alius  squalirer  extendens,  eiufquecapi- 
ta  ducanturad  fuperiora  funium  capita,  vt  machinatic» 
num  motu,aut  dire&is  du&ionib9  ab  inferiori  parte  in- 
tendaraus,autalio  intercedente  motu,  autper  duos  con- 
trarios  motusinteriefios,  hoc  modo:  Laquei  capitaper 
infenorestrochleastraiictantur,  &cum  funium  capki- 
g  buscolligentur.quorurfus  fit  vt  machinationes  mota:  a- 
lio  intercedente  motu,ab  inferiori  parte  extendant :  ve- 
rumfi  per  fuperiores  laquei  capitatraiiciantur,deinceps 
per  inferiores  demifla  ad  funium  capira  vinciantur,  rur- 
fus  machinationum  motus  per  duos  cotrarios  motus  i  n- 
terie£ros,ab  inferion  parre  extendit.Impulfus  vero,quos 
deinderespoftulat,fiunt  «juernadmodum  di&um  eft  v- 
bi  humerus  in  alam  prolabitur,  &  per  duplicem  habeni 
cxtrahendo  ,  tk  intenrione  remifla  per  manus  furfum 
compellendo.Retulerunt  alii  organum  hoc  vbi  a  fuperio 
C  ri  parce  extendere  volumus  idoneum  efie :  tranfferunt  e» 
,  nim  ipfum  ad  fuperiorem  partem  fup^a  caput ,  cuneiim- 
<jue  ad  gradum  adhajrentem  .folurum  tamen  inalam  con 
iiciunndeinde  capitafunium cunei,  ad  inferiora  opita 
funium  organi  rel-gmt,  &  carchefium  laqueum  humero 
iniiciunr,cums  capvtadeorfum  adduc"ra ,  ad  lmum  fcahe 
gradum  immobile  n  deuinciunr,  vtper  haec  retihaculis 
adhibitis  ,dire£Hs  duclionibuj  a  fuprriori  parteinrealri 
Licet  etfam  orgmo  ab  inferiori  psrte  alligato,a.  fuperiori 
extendere  alio  intercedente  moru  :  alligatis  enim  laquei 
jj  capitibus,vt(quemadmodum  di&um  elf)retinacula  fint, 
cunei  funium  capita  per  trochleas  tr  ie&a  cum  fupe- 
rionbus  capitibus  funium  organi  vinciunt,  vt  ma- 
chinationibus  motis,  *ip  inte  -cdente  motu  a  fape- 
riori  parte  extendant,  mtlaquei  vapitibus non  amplius 
retinaculi  vicem  exhi!  entibus,  fe  I  ad  funium  organi 
capita  alhgatis,  vel  ad  fuperiora  rMre&is  du&ionibusi 
Vel  alio  intercedente  r.  oruad  inferioraidem  pra?ftent: 
quumque  abunde  extendunt,  tofdem  adhibent  im- 
g  pulfus  quos  paulo  ante  propofuimus.  Qua:  relata  funt 
adfcripfimus.-probamus  autem  5cin  hoc  quod  de  Nilei 
plinthio  diximus,  vbi  fcala  eredia  collocetur,  inientione 
ab  inferiori  parte  adhiberi,cuneo  ad  fcalam  alligato  :  ea 
verb  qua:  vel  a  fuperiori  parte  trahit,  vel  in  diuerfa  didu- 
cit,tx  toto  prxtermitti:  eiufmodi  fiqmdem  imbecilles 
funt.  qubd  fi  homo  iaceat  fic  inrerdurn  cenfui  luxatum 
reponi.Contentus  fum  propofitis  reponen^i  rationibusj 
exempli  caufa  propteror^ani  motum  huc  allatis.  Omnia 
enim  Iuxata  per  hoc  quo.que  inftrumenrum  reponi  pof- 
F  funt,  non  fecus  ac  per  Nslei  plinthium.Vtriufque  r.iachi 
nationes  funr  duiciJ.e/cd  reponendi  rationes  ea.dem,fic 
vt  Iiceatex  fupcrioribus  vniuerfum  huius  organi  motii 
intelligere. 

Trifpaflum  Apellidis  feu  Archimedis, 
Cap.  xxvi. 

ILlud  in  primis  ftire  c6uenir,quod  neque  Apellides  he- 
que  Archimedes  medici  fuerunt ,  fed  afchitedli ,  qui 
machinamentum  hoc  excogir  iru  ,(quemadmodum  nos 
accepimus  de  hiftorin)  ad  nnues  dcducendas  funibus  no 
C  per  manus,fed  per  ergatam  attrad>is  .•  ilhus  autem  feculi 
medici  eius  ftru&uri  modum  minuentes,  trifpaftum 
organum  medicinale  ad  luxata  fradaque  reftituenda  fa 
bricarunt  in  hunc  modum.Totum  organum  ex  eorum 
genere  eft  quar  ohlottga  quadrata  nuncupanturreft  autem 
hoc  modo  compaCtum.  Duolatera  jonga  palmas  qua- 
tuor.digiti  crafiTitudine.inter  fecoagmentantur  per  tranf 
uerfaria  loga  palmos  duos,crafla  digitum.  Latitudo  potif 
fimum  poftrrioris  ti  afuerfarii, frx  digitos  a.qurtt:prioris, 
propter  opercu!a,palmos  duos.Vt  rerulit  aute  Paficrates: 
media  latera  cxcauata  furit cauis  non  nimis  alte  penetrati 
H  tibus,qtnbus  duo  ax.-s  ibcludutur,  rotas  habetes  in  vici- 
nia  Iaterum  .  Vtriufque  axis  rota:  perforatai  funr,  peruiis 
foraminious,qua:  non  alii  <ic  caufa  jfadla (unt  nifivtin 
eafune<.  immittanfur,quorum  ratiohaceft:  Funesduo 
cxtrcriia  parte  nodmn  accipientes,  coniecti  in  prioris 

HHH.iiii. 


lt7 


Fabnorganum. 


De  motu  organi,  Cap.  x  x  v  1 1 1. 
V  VM  ere&a  organa  comp.nentur  ad  reponendu 
CJhumeri  caput  excit^w>,ut&f  Uis  quoquemodisi- 
d™eafint,dehumericapite  re.  .  mdo  traclare  conftt- 
tuhordiarautemab  eocafufub  cuo  in  ala  prolabitur.  Ve 
rumvtorgaiiimotumperfeaum  habeamus,  quaternx 
ttochlex  organo  adiicientur,binx  ab  infenori  parte  qua 

Organum  quo  hur  ieri  caput  cubitus  luxatus, 
6cc,rcftitnitur,expreiTum, 


D 


bafis  furfum  fpe£ht:totiderrJ  a  fuperiori  ad  fumma  cru-  ^ 
rd.Vbi  crgoluxarum  reftituere  volumus.cuneata  pars  a- 
xis  primum  lana  vellinteo  circundetur  ,  fubfelliumque 
itlxtaorgnnum  ponatur,fuper  quod  homo  afccndat:dein 
ccps  vmchntur  cruraquidem  habena  inter  fe,  fed  inte- 
grum  brachium  cxtentum,adlatus :  in  foramina  autem 
alnrSm  indantur fibuhc,  vraxis  fcruetur  immobilisvf- 


ORIBASII  188 

A  qucdura  Co  moto  opuserit.His  ttaconftituti  brachium 
fuper  axem  imponatunatquc  vbi  cuneata  pars  axis  iu  all 
cbniecfca  lit.laqueus  carchefius,velalius  xqualiter  cxtcn- 
detis  hurnero  iniiciatur ,  etufque  capita  deorfum  addu- 
£ta,  ad  clauum  eiusaxis  qui  in  cruribus  anneGitur,allige 
rur,fune  non  amphus  indito,quemadmodum  111  orgaut 
fabncitione  retulimus,axis  conuerfio  dire&a  ducnone 
ab  inferiori  parte  extendet  id  quod  etiam,  alio  intercc- 
dente  motu,ad  hunc  modum  fit  .  Laquei  capita  ptimd 
B  perinferiores  trochleas  traducuntur,  inde  hirfnm  data 
ad  clauos  axis  alligatur,  vt  hic  verfatus  propufiram  inteti 
tionem  mohatur.Idem  quoque  cfFicitur  duphci  contra- 
rio  motu  inrerie£ro.Iaquei  enim  capita  per  n.feriores  tro 
chleas  traiecta  ad  fuperiorcs  feruntur-.inde  ad  axis  tlauos 
vinciuntur  vt  duplici  contrario  motu  interie&o  r.b  iiife- 
rioriparteextendanc  Tales  funt  modi  quibusab  infe- 
riori  parte  intendimus.  Siquis  autem  a  ftiperiori  inten- 
dere  voluerit,fune  in  teftudinem  coniecto,  veluti  in  or- 
gani  ftructura  pofuimus,laquei  capita  deorfum  adducat, 
6V  tanquamretinacula  ad  aliquid  immobile  dcuinciat: 
poft  hcec  axem  conuertatiquo  conuerfo  teftudo  alio  mo- 
tu  int*;rcedente,per  funem  elata  afuperiori  patte  inten- 
der.  Ex  his  quoque  ille  modus  comprehenditur  qui  in 
diuerfi  extendit,  hic  non  amplius  requirit  vt  capita  re- 
tinacula  fint,fed  ab  interioti  parte  ad  axis  cl.suos  vincian- 
tur,vel  perfe  velalio  motu  intetcedente,  vt  per  vnunt 
machinationis  motum,propofitus  extedcndi  modus  ad- 
hibeatur.Serueturautem  in  intcndendoaxis  immobilis, 
quemadmodum  declarauimus.  Poftquam  abunde  mtc- 
derimus  fibula:,qua:  moueri  illum  non  patiebantur,rcci- 
piendx  funt,atque  ipfe  per  vectes  vel  manubriola  du&a- 
ria  conuertendus.vtcuneo  aliqu  i  ex  parte  indinato,ex- 
trahendo  impellamus,ficut  in  aliis  organis  oftendimus: 
pofthaec  dum  rcftituimushumero  deorfum  intcto,  mini 
fter  a  pofteriori  parte  afliftens,manus  det  ad  ceruices  ho- 
minis,vt  corpus  verfuspedum  regionem  cogat  in  contra 
riam  partem.Verum  vbi  rertituiniUS,miniftro  id  praftan 
te  quod  oftendimus,fubfellium  pedibus  hominis  fubie- 
clum  fubtrahatur,  vtipfe  fufpendatur  ab  organo,tum(vc 
alibididtum  eft)eodem  momento,  quoab  inferiori  par- 
te  extendimus  atque  excitamus,per  cuneum  extrahendo 
impellemus:deinde  intentione  remifla  furfum,cogemus 
vtraque  manumembro  comprehenfc,  cv,v  t  in  fuum  lo- 
cu  recondarur,eIato.  Hac  igitur  ratione  humeri  caputin 
alam  prolapfum  reftituitur* 

Verumfiinpriorem parrem  autpofteriore  veniat,ver- 
tere  fic  axem  oportet,vt  quod  ex  eo  cuneatum  eft,  deot- 
fum  fpec"tet,  furfum  quod  aquum  eft.hoc  fiquidem  nunc 
aptatur  adreponendum  humeri  capur;quod  iu  propofi- 
tas  partes  eruperit  Eo  fac"to  homo  fuper  fubfelhum  quod 
iuxtafitafcendens  brachium  fuperponat  fic  vt  axi  infi- 
dat  :ea:demque  intendendt  rationes  adhibeanrnr  qux 
traditat  funt  vbiinalam  excidit.  Neruis  abunde  didu&is 
impulfus  conuenit  quem  in  aliorum  organorum  motio- 
ne  monftrauimus. 

Sed  fi  neque  cubiti  finf,neque  axis  in  alas  coie£ttis,hu- 
meri  caputinalam  prolapfumita  reftituitur.  Agitatur  fpa 
tha  fic  vt  capitulum  eius,perinde  atque  cuneata  pars  axis 
fuperius  tranfueifariu  excedat.  tum  duplex  hr.bename- 
j  dia  interfpatham  &  tranfuerfaritim  datur,cuiuscnpita  ab 
exteriori  parre  pendenr.  In  reftituendo  autem,  sgerad 
orgnnum  alfiftcns,  brachium  fuper  tranfuerfarium  impo 
nit  fic  vt  Ipathain  alam  indatur :  pofth*c  carchefiusla- 
queus,vel  alius  xqualiter  extendens  humero  iniicitur,cu 
ius  capita  deorfum  demifla  ad  tranftierfarium  vt  retina- 
cula  deligantur.  fune  ad  teftudinem  daro,axis  conuevfus 
teftudinem,cumque  en  fpatham  attollensa  fupetiori  par- 
te  extendit .  Aptatur  item  ille  extendendi  modus  qui  in 
diUcrfa  ducit:  laquei  cnpita  mutata  ad  axera  alliganturr 
tunc  fiquidcm  conucrfus  axis  in  diuerfa  diducer.Poftqui 
fatis  cxtenderimus,  duplicis  habena:  cnpita  cotinendn' 
funt,&  perhancipfn  fpatha,vt  pcr  fpatham  extrahciido 
impellamus.  Quo  fa&o  intentio  remittenda  eft,merri« 
briimque  furfum  adducendum,  vr  quamcclerrimc  in 
fuum  locum  articulus  colIocctur.A:  fi  orgamim  fpatham 


D  E    MACHINAME  NT IS  LIBER. 


190 


r.6habear,no  cubitos,nonaxemilliscontenium,humeri  A 
caput  in  ^lam  veniens  per  cunetim  Cc  reponi  debet.  Cu- 
neus  in  quem  funes  come&i  fint,  fuperiori  tranfuerfario 
infidat,& perfuties  ad  ipfum  viciatur-.deinceps  arger  bra 
chium  fi!periinponar,cuneufque  in  alam  coniiciatur:quo 
coniedo,laqueus  carchefius  humero  circumligetur,  eiuf 
que  capita  deorfum  demiifa  denrur  ad  axem  qui  cruri- 
bus  continerur,vtaxis  vetfatio  ab  inferiori  parte  exren- 
dat. At  vbi  fatis  intenderit,impellere  oportet,velut  in  a- 
liis  organis  demonftrauimus,  aut  extrahendo,autfurfum 
compellendo:qui  modi,quum  ab  inferiori  parte  exten-  B 
dimu5,pot'ff;mum  ad  rem  pertinenr.  Placuit  aliisper  te 
ftudinem  ita  reponere.Funem  prirro  refoluunt ,  ipfum- 
que  duplicant,  cuius  dupltcati  capita  per  c^uo  teftudinis 
foramina  traiiciunt,  a  fuperiori  parte  deorfum,&  ad  infe 
riorisaxis  clauos  alligant.  attollunt  iuque  teftudinem 
prope  fupetius  tranfuerfarium ,  tiincque  reftituendum 
brachium  fuperiniiciunt,cuneumque  in  alam  demittut. 
poft  ha-c  brachium  per  palmam  iu£turam  ad  teftudinem 
vinci  unt  His  ita  confiitutis,inferior  axis  conuertitur,  te- 
ftudoque  a  fubie&o  fune  deorfum  verfus  attra£ta  ab  in-  C 
feriori  parte  ducit.quo  pa&o  intentio  quidem  ab  inferio 
ri  parte  adhibetur,  fed  humero  ad  teftudinem  alligato 
prohibetur  conueniens  impulfus. 

Cubito  in  ilbs  tres  partes  elapfo.vbi  brachium  curua- 
tur,interiorem  inquamjexreriorem,  &pofteriorem,  iu- 
xta  organum  ab  omni  parte  prseparatum  ftare  arger  fuper 
fubfellium  debet,atque  axis  conuerti  fic  vt  pars  eius  quas 
enneata  eft,  deorfum  fpe<fxet,furfum,qu£e  aequa  ,  dehinc 
brachium  dare  fuper  axem.Quo  facto.humerus  ad  axem 
per  palmam  iuncluram  deligandus  eft:brachio  verb  in  vi  D 
cinia  manus  iniiciendus  eft  laqueus  inarqualiterexten- 
dens.eiufque  capita  furfum  adducenda,  &  ad  alam  vel  ad 
extans  caputaxis  e  regione  alliganda.-brachio  fic  ad  reclu 
angulum  figurato,  habenxvel  htx  fafciz  mediumad 
eam  regionem  detur  qu«e  proxime  fub  cubito  eft,  cuius 
capita  deotfiim  ad  axem  porrigantur.Quod  ad  extenden 
dum  pertinet,iidem  modi  conueniunt  quos  vbi  humeri 
caput  teftituitur,oftendimus:nuncfiquidem  licebif,vel 
continendo  &a  fuperiori  parte  extendendo,vel  in  diuer  E 
fa  ducendo  vim  adhibere  :qua  abunde  adhibira,  eadem 
imp.  llendi  ratio  accommodatur  quar  traditaeft  vbi  de 
aliorum  organorum  motu  pertractau/mus.  Atfi  cubitus 
in  priorem  partem  moueatur.in  quo  cafu  brachium  ex- 
tenditur,membro  fuperimpofito,humerus ad  axem  deli- 
getur  tunc  carchefius  laqueus  vel  alius  aequaliter  exten- 
dens  brachio  iniiciatur,eiufque  capita  deorfum  ferantur, 
eadem  intendendi  ratio  adhibeatur.pbftidem  impellen 
di  modus  expeditiflimus  ,  quem  in  tra&andis  organis 
demonftrauimus.  Proprie  autem  fpatha  plurimum  vide 
tur  ad  cubitum  reftituendum  pertinere.Videamus  autem 
quomodo,  vbi  neque  cubiti  in  organafint  neque  axis  in 
alis  contineatut ,opus  hoc  efficiendum  fit.Funis  igiturre 
foluirur  duplicaturque,  &  eius  capitaperduo  foramina 
teftudinis  afuperiori  parte  deorfum  traiecta,ad  axiscla- 
uos  alligantur.Teftudo  autem  cum  fpatha  prope  fuperius 
f ranfuerfarium,  attollitur:  dein  fpatha  torquetur  &  bra- 
chiu  fuper  tranfuerfariu  cui  lana  circudata  fit,imponitor 
humerufque  ad  tranfuerfariu  per  palma  iundrura  alliga- 
lurj  brachiu  verb  ad  fpatha  toto  membro  curuato.  Con-  q 
uertitur  igif  ur  axis  cruribus  contentus,teftudoque  deor- 
fum  verfus  a  fune  coacta  fpatham  fimiliter  deorfum  ad- 
ducir,  ficque  ab  inferiori  parte  intendimus.  Atvbifatis 
extendenmus  aptatur  impulfus,  quem  paulo  fupra  pofui 
mm,  fi  i  n  exteriorem  vel  interiorem  partem  cubitus  ela- 
batur,  adducendo:  fi  in  pofteriorem,  extrahendo.  Porro 
abinferiori  parte  extendere  poffumus :  impulfu  autem, 
eo  quod  bnchium  deuinclum  fit,ad  fpatham  extrinfecus 
prohibemur,  nifi  quum  radix  euelli  ex  foramine  poffir, 
exrrahendo impellamus .  Magis  autem  accommodatur 
fpatha,vbi  cubitus  in  priorem  erupit ,  quem  fi  reftituere  H 
velimuSjfunem  demirtere  fin  iliter  oportet,finereque  vt 
fpatha  dependeat:deinde  membro  fuperiniedto,  hume- 


rum  ad  rranfuerfarium  deuincire,brachium  verbad  fpa 
tham.  poft  harcab  inferioriparre  exteudere,vi,  quan- 
tum  res  poftular.adhibita  impellere,anrc  quidem  preme- 
do  ttim  circumducendo,fpatha  cum  brachio  torta  curua 
taque  prcmendi  caufa.Haclenus  de  cubito  luxato. 
Ex  RufTo  fcamnum  Hippocratis, 
Cap.  xxix. 

Hlppocrates  maxime  admiratione  dignus  multis  in  lo 
cisfuum  organum  £t/>.oi>appellauir,in  quibufdam  e- 
tiam  etf.-recentioresid  SctSf  OY,  id  eft  fcamnum,  dixe- 
runt.eoqueaffixis  cruribus,  &  pro  organo  &pro  fcamno 
vfi  funr.ftruitur  aute  fic.  Paratur  lignufex  cubitos  longus 
larum  duos,  nouem  digitorum  craffitudine,reiupinarur- 
que,&  quatuor  alia  ligna  pedem  Ionga  extremis  partibus 
rorunda,duo  fcilicet  &  duo,cinus  eius  extremis  iungun- 
tur  huiufmodi  ligna,  qua:  c>ia*  ab  Hippocrate  vocantur,' 
in  latitudine  peruiis  foraminibus  pertunduntur,  quibus 
continentur  pencrrantcs  axes  in  medio  clauos  habentes, 
&  in  extantibus  capitibus  manubriola  ductaria  adcon- 
uertendum.Totum  lignum  in  medio  vfque  ad  alteram 
partem  quatuor  digitorum  fpatio  inietto,  caua  haber,' 
quorum  altitudo  pariter  &Iatitudo  tres  digitos  arquet: 
caua  hxc  Hippocrates  Ksf-vinit.  nuncupauit.Medium  pra- 
terea  lignum  altc  in  quadraram  figuram  excauatur,  quo 
fcalmus  demittitur  qui  priapifcus  vocatur.  Aliasirem 
p>  jac  in  medio  ad  fimilitudinem  litera:  IT,  non  inutiliter 

Scamnum  Hippocratis. 

A    Lignum  quadrangulnmfexcubttorHm>  h.titudine  bicu- 

btralt,cra/fttudtne  dodrantdli. 
B      Voftes  breues  axes  habemes. 
C  Vojfulx. 

D     "Ltgnumteres    ■      .'/k-n  *o  infixitM. 
I     Po/ies  fedale.  .      m  tranfucrfum  tanqttam  fcaUgr** 
dum  continent. 


adie£hs.Stru£hira  igiturPaficrateautore  huiufmodi  eir; 
cui  deinceps  fubdam  qua  ratione  moueatur  fcamnum 
Hippocracis,quod  vbi  vetuftam  ftruclaram  habeat,homl 
ne  iacete,ad  luxata  omnia  reftitueda  idoneum  eft,vt  du 
fingula  exequar.declarabo. 

De  maxilla  reftituenda,    Cap.  xxv. 

MAxill.i  excidente  fiue  abalterapaite  fiueabvtra- 
que,homorefupinaturfic  vtcaputiuxta  axem  qul 
ab  eiusparteeft,collocetur,brachiis  ad  peQus  arqueab- 
domenalligatis,cruribufq;  inter  fe,&  omnibus  ad  fcanS 
organum  deuinais.Tum  capiti  ea  iundtura  imponitur 
quslepus  auritus  dicitur,  eiufquefinus  adealigna  qua; 

proximumaxemfuftinent,vtretinactilafinr,deligantur: 
media  habe  na  in  os  inditur,  quantum  poteft  intima  iu- 
xtaea  regionem,  quamaxilla  cum  malis  Committitur,' 
inter  dentes  maxillares,eiufque  capita  deorfum  demiffl 
ad  axem  qui  a  pedibus  eft,alligantur,  aliaque  habena  me 
dia  menru  comple£titur,&  in  vtranque  partem  vltra  ca- 
put  addufta  ad  axem  qui  fuper  ipfurn  eftididucendi  cau- 
fa  deuincitur.His  ita  conftitutis,  inferior  axis  torquetur, 
vt  conrinendo,&  ab  inferiori  parte  extendendo  vis  adhi 
beatur.Poftquam  intenderis,  quantiim  res  ipfa  poftular, 
ad  eosimpellendi  modos  veniesquosin  operedearticui 
lis  expofuimus.Si  maxilla  quidemab  vna  parte  exciderir, 
triaefficies,adduces,  premes  &furfum  compelles:  fin  ab' 
vrraqueextrema  motafuerinr,  premere  conuenier,&  fur 
fum  compellere.Hac  de  maxilla,nunc  venio  ad  humeri 
caput. 


A 

s 
c 

D 
E 
I 


O  R  I  B  A 

lun&urA  Uptts  Mritus.  A 
S/»»i  /fpor«  dthgati  ad  ta  ligna  qu<t  fuftinent  axcm 
proximumjit  retinacula  fmt. 
Wabcna  qu<e  media  in  os  ioditur. 
Capita  habent,  alitgata  ad  axem  <jui  d  pedibus  cfl. 
ALa  habena  ciug,  media  mcntum  complcclttur . 
ilabcnx  alterius  capita  diducendt  caufa  ad  axeih 
deuinday 


S  1 1  i9t 

fe  autcm  cft.vel  continere,&  feu  ab  inferiori,  fen  a  fupc" 


rion  partc  extendere,  vcl  per  organi  axcs  in  diuerfa  con- 
tendere.  Abunde  vi  adhibita,pnmum  conuenit  impclle- 
re,  per  duplicem  habenam  extraheudo:&  eodem  quo  ex 
trahimus  momcnto  cub  itum  altcra  manuab  cxteriori 
partein  interiorem  agere,intentionc  adhuc  mancntc:  tii 
nac  remiffa  laxataque,manibus  furfum  compc-llcre.  At  il 
caput  humeri  in  pnorem  partem  moueatur  ,  homincm 
fupinum  collocamosipronum,  fi  in  pofteuorem,  cuneo- 
g  que  omiffo,medium  duphcata:  habenx  lnna  inuolutum. 
fub  alam  demittimus,capita.queeius  fupra  caput  dduci- 
mus,non  e  regione  humcri  vmari,  fcd  verfus  corrauam 
partem.homine  refupinato,fi  in  priorem  partcm  articir- 
lusexcidcrit-Quafit,!  autem  caufa  eftquamobrcm  lrt  fiat. 
Pafic  rates  quidc  id  propterea  fieri  dixit  nehumerusde- 
tineatur,habena  cregione  furfum  vcrfus  attrafta :  recen- 
tiores  non  ea  de  caufa,  capita  obliquc  duccnda  eiTe  dixe- 
runt.fed  ne  corpora  quibus  ala  continetur,compulij  lati 
fcapularum  ofsisfinum  impLantmobis  verbcum  omni- 
busconuenit,capita  obhquc  danda  efle  ad  contrarix  par- 
^  tis  ligna  fjuibus  axis  contmetur  .  Rurfus  autcm  humcro 
carchefius  laqueus  iniiciatur,  velalius  qui  aqualiterex- 
tendat,  eiufquc  capita  deorfum  ad  axetuqui  a  pedibus 
eft,demirtantur  ,  vt  velretin^culis  ndhibitisab  inferio- 
ri  partem  intendamus,ve!(fi  placeat)in  diuerfa  corehda- 
mus.  Conuenit  autem  impulfus  (  quemadmodum  fupra 
declarauimus^manibus  prxcipue  adducenda,c6priroen- 
dcjque.Similitcr  autem  vbi  humeri  caput  ia  poiteriorem 
partem  moueatur,hcmine  prono  eadem  nioliri  conue- 
0  nitjqua- ,vbiinpriorem  venitjtradjtafunt.  Atvbi  fatis 
exteoderimus,manibus  premerc  &  adducete  ,  &  furiura 
compellere  neccffarium  eft. 


De  humeri  capite  in  alam  prolapfo, 
Cap.  xxxi. 

VBicunque  humcri  caput  reftituimus,fi  in  alam  vel  in  e 
priorem  partem  vencrir,  tefupinare  homincm  de 
bemus.fi  in  pofteriorem,pronum  collocare.  Vbicrgo  in 
alam  prolaplum  reftituimus,cuneus  eb  immittendus  eft, 
fic  vt  qua  capitulum  affurgit  rotundum  ac  leniter  cauum, 
in  priorem  partem  fpeftet ,  qua  aquus  eft,  in  pofterioi  e: 
expeditautem  cuneum,vt  mollioriit,linteo  vel  lana  in- 
uolucre.Omne  enim  lignum  (autore  Hippocratc)  durum 
ett,&rae"tula:dit,atque  hacdecaufa  potiilimum  lanacir- 
cund.itur.  Adde  quod  hac  fudoreari  abforbet qui  in  a- 
la  oritur,&  ob  curationis  metum,&  ob  calorem  eius  par-  _ 
tis  naturalem  qui  ad  diducendum  confert:&  quod  cuncii 
labi  non  patitur  .  deindc  funiumcapita  hacquidema 
priori  parte,illa  veio  a  poftcriori  fuper  caput  ad  axem  ad- 
ducenda.Media  item  habena  fubalainter  cuneum&  hu- 
merumdanda  eft,vel  (vt  aliis  placuit)inter  cuncum  &la- 
tera,eiufqtie  capita  ab  extcriori  parte  attrahenda .  Ipfi  au- 
tem  humero  carchefius  laqueus,  v eJ  alius aqualiter  exte- 
densjiniiciendus  no  qua  laceratus  eft,  ne  quum  neruefus 
fit,fi  adftringatur,doleat  :fed  fupra  vel  infra .  Plerique  fu- 
periorem  rcgionem  anteponunt  tancjuam  magisido- 
neam,  quod  proxime  ad  articulum  accedat,fed  locus  hic  ^ 
ad  curationem  miniis  accommodatur:  prohibct  enim 
reclum  impuUum.Sub  mufculo  igitur  deligandum  cen- 
femus,&  ob  hanccaufam,& propterea  qubd  locns  qui  iu 
xra  adftringitur,agre  lnxatur  qua  verb  mediocri  interie 
<Oo fpatio attrahuntur,  facilc  fcquuntur.  Expedit autem, 
vt  I  aqueus  mollius  tntidat,  humerum  lana  obuoluere, 
deindelaqueum  iniicere:tubercula  enim  cubitofubie«[la 
prohibcnt  quo  minuslaqueus  fub  extendentium  vi  dcor 
fum  labatur.His  ita conftitutis,laquei capira  deorfum  de 
miiia,c  rcgionc  ad  axis  clauum  a!ligand\a  funt,  vcl  circa 
ip/um  obubluta,vcl  nodo  interfe  dcum£ta:magis  aucetxi 
adrcm  pcr  titicnt ,  vbi  inter  fe  alligato  clauo  circumpo- 
nuntur,tunc  iiquidem  opusfuumfirmius  pta-ftafujnccef- 


A 
B 
C 
D 
£ 


Cuneus. 

Tunium  capta  ai  axem  fupra  caputaddndd. 
Habena  media  inter  cuneum  t*jhumcrum  data . 
Carrhefus  laqueut  humero  inietlut. 
ItaqHctcafita  adaxem  qut  d pcdtbus  e/l}atligata. 


Dehumero  luxato  comminutoque 
Cap.  xxxii. 

H  "rOnnunquam  accidit,  vt  prolapfohumero  fra£rura 
X%(  quoqueadiiciatur  n;cbro  medio  cominuto,in  quo 
cafu  recondcrearticulu  oportet,  &fraclur.im  coponere. 

quod 


t 


DE    MACHINAMENTIS  LIB. 


m 


Quodad  reponendtim  pcrtinet,  retinaculo  vti  expedit, 
&a  fuperiori  paiteextendere.-quod  ad  fra£ruram,limili- 
ter  vti  retinaCtiIo,&  ab  inferiori  parte  attrahere:  fed  ante 
rcftituerequod  ptolapfum  eftoportet ,  deinde  quod  fra- 
ftum  •  Evgo  vbi  volumus  quod  prolapfum  eftcondere, 
cuneum  in  nlam  indimus,capitaque  funium  fupercaput 
attrahin>us,ac  mediamhabenam  intercuneum  &hume 
ru  demittimus.cuiuscaputab  exterion  parte  procedat. 
Tum  infracuneum  ac  fuper  fracluram  carchefium  la- 
queum  iniicimus,eiufque  capita  deorfum  ad  ligna  qua: 
axemfu3inenr,adrecinendum  alligamus:  fed  fuuium  ca 
pita  ad  axem  qui  fuper  caput  eft,vincimus,vteo  conuer- 
fo  &  contineamus  &  a.  fuperiori  parte  extendamus.Ner- 
uis  abunde  intentis  per  conuenientem  impulfum  articu 
lum  reftituimus:quo  faclo,laquei  capitafuper  caput  data 
retinacula  fiunt,&  alterlaqueus  a:qualiterextendens,cu- 
iufmodt  carchefius  eft,  humero  iniicitur  ,  cuius  capita 
demifla  ad  axem  qui  a  pedibus  eft,viuciuntur,vt  &  reti- 
rendo  ,  &  a  fuperiori  parte  extendeado  vis  adhibeatur. 
Neque  nunc  eft  quod  timeamus  ne  fradlura  ab  inferiori 
parte,attrac~ta  repofirusarticulus  excidat:  fiquide,quum 
a  fuperiori  parte  tam  a  cuneo  quam  a  fuperiori  laqueo 
sectneatur  ,vi  faris  adhibita.fra&uram  manibus  compo 
nimus,quemadmodum  fxpius  indicauimus.  Quod  fi  hu 
meri  caputin  pnorem  vel  pofteriorem  partcm  veneric , 
vbi  reftituitur.eafdem  animaduerfionesdefiderat.Ha&e 
nusde  humeri  capite. 

Decubito,  Cap.  xxxni. 

CVbito  in  illas  tres  partes  elapfo.in  quas  vbi  venit  bra 
chium  curuumeft,  ueque  extenditur  in  interiorem, 
exteriorem,&  pofterioremjhoroo  fuper  organum  refupi- 
netur,quo  commode  figuraro,  carchefius  laqueus,  vel  a- 
liusa:qualiter  intendens  humerocircundetur,  cuius  ca- 
pita  vt  retinacula  fmt,  furfum  fuper  caput  vinciantunbra 
chio  autem  in  vicinia  manus laqueus  iniiciatur,qui  inae- 
qualirerextendat,  puta  attollens,  chiaftus,  aut  nauticus, 
cuius  capita  furfum  addu£ta  ad  ligna  quibus  axis  contine 
tur,  religentur:  vtrunque  fc'licetad  id  ad  quod  fpeftat  e 
regioncfic  vt  cubitus  curr  humero  ad  rettijro  angulum 
figurecur.  Tum  duplicata;habena;,feulata:  fafciit  mediu 
ad  brachium  dentur  iuxta  cubiti  iun&uram ,  cuius  capi- 
taad  axem  qui  a  pedibus  eft.vinciantur.Datis  igifurea- 
pitibuslaquei,ad  fuperiora  duplicata:  habena: ,  ad  infe- 
riora,b  inifque axibus  vno  fuper  caput,altero  iuxta  pedes 
collocato,  vim  adhibebimus,vel  conrinendo  &  a  fupe- 
riori  vel  mferiori  parte  attrahendo,vel  in  diuerfa  ducen 
do:  eaque  ratione  impellemus  qua:  reponendo  articulo 
idonea  fir.  Vbi  in  ioteriore  vel  exteriorem  partem  con- 
uertatur,  adducemus  :  vbiin  pofteriorem,extrahemus. 
Qnod  fi  in  priorem  partem  articulus  elabatur,in  quo  ca 
fu  curuari  excentum  brachium  nequit,homo  fupitmsia- 
ceatin  vitiatam  partem  inclinatus,  brachio  fuper  fca- 
mnumextento,  carchefius  laqueus  humero  iniiciaturji 
cuius  capita  fuper  caput  procedat :  extremo  icc  brachio, 
in  vicinia  manus,alius  detur  laqueus  qui  xqualiter  exten 
dat,cuius  capita  deorfum  attrahantur.item  eadevis  ad- 
hibearurmempe  retinaculis,&  intentione  a  parte  inferio 
ri.  Equidem  fatius  duco  In  diuetfa  contendere:  nam  hoc 
adarticulum  reponendum  efficacius  eft  quamfiabin- 
feriori  patte  folummodo  extendamus .  Oportet  autem 
quu  abunde  extenderimus,ad  commode  impellersdum 
tranfire,premendo  nimirum  &circunducendo.  preme- 
do  quidem,inrcntione adhuc manente:circunducendo, 
poftquam  remiffa  fuerit.  Condito arriculo,vteius  reftitu 
ti  certa  indicia  habeantur,experiri  oportet  naturales  bra- 
chii  a&iones,  flexum  inquam  &  porre£tionem,pra:terea 
fitum  in  proniim  habitum  ac  fupinum,quonia  vbi  huiuf 
modi  attiones  libera;  fint,perfe&e  reftituti  articuli  fidem 
faciunf.  pofiumus&  conferentes  cum  altero  tubito,num 
ex  toto  luxatu  reftituei  imus,colligere.Quo  perfedf e  refti 
tutOjbrathium  commode  ad  rectum  angulum  curuetur, 
contineaturqueinfequentemcurationem.  Duo  igitur 
brachii  oiT.i,vbi  fuoloco  mota  funt,  his  modis  reucrtun- 
tur:  fed  poreft  feorfum  vtrunque  etiam  offedi,quum  cu- 
bitus  erumpat,radiusdiducaturjquod  nunc  quoqne  cx- 


A  plicabo.Lccditurperfecubitus  radio  inutolarordehifcic 
feorfum  radius.cubito  in  fua  fed*-'  niaoente.  Vtrumhbec 
horum  ofsium  la;datur,vbi  per  hoc  organum  reftituitur 
humerus,in*t£to  laqueo  ad  ligna  qiixaxem  fupercdpue 
continent,  alligatur,  exrremoque  brachio  rurfus  laqueus 
circund.atur,qui  inxqualiter  exrendatficur  actoliens,  aut 
nauticus.  cuius  capita  deorfum  demifla  mtendendi  cau- 
fa  ad  axisclauos  vinciunrur.In  circundando laqueo  qui 
inxqualiterextendit,id  obfeumur  vtfinusfuperca  pjr- 
tem  qus  reponitur,capita  fuper  contrafiam  collocencurs 

B  fiquide  laquei  inxqualiter  extendentes  proprie  lllas  par- 
tes  magis  cogunt,quibus  eortim  capita  inflderit,  miaus 
vero  contrarias.  Ergo  quu  brachium  duobus  oflibus  c6 
tineatur.vbi  alterum  fuo  loco  motum  reponitur ,  cogere 
id  potiflimum  expedit,  &  alrerum(fi  fieri  pnteft)non  vr- 
gere.  Intenfione  abunde  aahibita,iUi  conueniunt  impel 
lendi  modiquos  luxatigenuspoftuIat.fi  quidem  cubirus 
in  interiorem  partem  venerit,  vtriufqu  man'  digiti  ..!= 
ter  fe  iun£ti  ab  exteriori  parte  radii  eminenria  cubiri  ca- 
ple<9:untiir,prominentiorefque  palmarum  partes  alatere 

C  dantur,vt  his  impelle!itibus,quaii  adaiicendo,  os  n»  fui 
fedem  collocetur.  at  ficubitus  ad  pofteriora  radii  pro  ru 
perit  ;brachio  ahquantifper  curuato  eodem  momento 
quo  ab  inferiori  parte  exrendimus,prominentiori  palma: 
partepremeredebemus,vtos  infuam  fede.n  reponntur: 
haicenim  premendi  ratio  ad  reftituendum  ptoprie  apta 
tur.At  vbi  raditis  ln  priorem  parce  recedat,  extento  bra- 
chio  petinde  agerp  rouenrt  quafi  vtrunque  in  eadem  par 
tem  exceflent:adhibc:)da  it?que  vi$  eft ,  &  continendo, 
&  ab  inferiori  parte  extencLnxfo  :  quo  abunde  faclo,du= 

D  plex  impulfus accommodatur,&qui  premit,&  qui  circua 
ducit.qui  premitintentione  rcariente,  hacremifla:  qui 
circunducit,vtoftenfum  iam  eft.Communeeftvtriufque 
vbi  reftituta  fuerint,fp  'i  brachium  ftio  munere  fi 

nef  impedimento  fu  igai  r,  cura<.tur  nimiruro  &  exten- 
datur,&  fupinum  pronumque  figuretur:  qua:  a&iones  Q. 
liberxfint,ex  toto  reftitutum  effe  teftantut .  Quo  fa&oj 
brachium  infequenterrj  curatjonem  ad  re£tum  angu-» 
lum  collocetur. 

E  A     C<trchc/it4sUquruffjttmerciniecliu,  euiitscaptta  fur= 

\um  ut  retinacnlx  fmt^adduca  tnur. 

B  Kttollcns  laqueut  in  uiciqia  manus>  cuius  capita  ad  //• 
gna  quibus  contmctur  axis,reltganttir. 

C     Mcdtum  dupltcatie  b  tbcnx  ad  brxchium  ixt£. 

D  Capitx  iuplicxta,  habena.  religxu  ad  *xem,qui  J  pei 
dibus  eft. 


K 


O  RIBASII 


19$ 


Demanu,  Cap.xxxmi. 


h 


MAmis  in  quatuor  partes  prolabitur ,  in  interiore,ex- 
reriorem,prioiero,&pofterioreni.Oportet,fiin  in- 
tetiorem  paircm  veniat,fupinam  collocare  fuper  fcamnu. 
hominefiniiliter  refupinato :  pronam,  fi  in  reliquas  tres 
partc  elabatur  :  deindc  carchefium  laqueum  ,  velalium 
aequahter  extendentem  brachio  iniicere,  &  fuper  finum 
jnanus  darevefom  tracfuerfum:  vel  ferramentum  quo 
adurimus,ad  palmam  ipfam  deligare eo  vinculo  quod(ad 
extremas  partes )  infcribitur  :  tum  ve&u  vel  ferramentt 
extt  tmitatibus  iniicere  vel  medias  habenas  duplicatas, 
vel  laqueortim  inxqualiter  extendentiu  finus,  deorfum- 
que  dcmirtcre,arque  alterum  laqueum  xqualiter  exten- 
dentem  brachio  circu:r.ponere,  eiiifque  cap'ta  fuper  ca- 
put  addticta,vt  retm.icula  fint,deuincire  :  qtia:  vero  deor 
fum  ferebantur  c..pir.i,extendendi  caufa  ad  axem.qui a  pe 
dibus  eft  religare,vt  eius  conuerfione  &  cotitineamus,  & 
abinferioji  parte  extend.iinus.Quim  rem  vbi  fatis  pras- 
ftitimus,conuenienter  impellimus.Nunc  autem  maxime  ( 
ad  manum  reftituendam  pertinet,  adhibito  retinaculo, 
ab  inferioriparte  extendere:  licebit  prauerea  &  furfum 
adducere,&  in  diuerfacontendere.Neruis  abundc  didu- 
c"hs,impulfus  neceffarii  funt  qui  ea  compellcre  in  fuum 
locum  pcfiint.Qund  fi  in  anteriorem  vel  exteriorem  par 
tem  exciderit,  prominentiore  parte  palmx.aut  etiam  cal 
ce  fuperdato  prefla  ofla  coguntur  ,  deinceps  manus  iuxta 
digitos  huc  atque  illuc  agitur:  fin  io  priorem  vel  poftetio 
rem  parten»  eruperit,vtilner  adducendo  impellimus. 

Defpinaluxata,    Cap.  xxxv. 

HTppocratisorganum1'!'  ~nibusreftituen<li$ac- 
commodatur,fcd  j.  -^.  -ipuc  ipinx,qui  vbigibbafa 
(H  eft,tunc  maxime  curari  pofle  tefetut ,  cum  recens  ex 
iftu  vitium  eft.Coliocaturigitur  homo  pronus  fuper  fca- 
mnum,vtlaqueicapira  eregione  ad  axemfeiantur  ,cn> 
cundaritur  fpinxlaq  "i  duo  arqualiter  extendentes.vnus 
fupra  gibbum  locuni,alter  infri  ,autquaterni  exiis  qut 
inaqualiter  extendunt,bini  a  fuperiori  parte,totidem  ab 
inferiori  inter  feaduerfi  iniiciuntur,vt  m  opere  deluxatis 
explicauimus  •  Vis  neruis  arihibetur  potifTlmum  indi- 
uerfa  deducendojinterdum  tamcn  continendo,&velab 
ir.fei iori,vel  a  fuperiori  parte  extendendo.  Inteutione  a- 
bunde  adhibit.i,  ille  impulfus  quo  premimus,2cccmmo 
ditur.Hippocrates  varios  tradiditimpeller.di  modos  ,  & 
per  pvominentiorem  palmspartem  ,  &  per  fpatham  pre- 
mendo  idoneam.Impulfus  per  hu'ufmodi  fpitham  illis 
reftituendi  modis  annumerrtur  qui  facile  comparantur. 
extremiras  enim  fpatha:  infoflam  iliqua  dcmtttitur,vel 
in  lignum  excatiatum.Nos>vt  fpruhx  obex  opponeretur, 
Hippocratis  fcaninoll  ferreum  adiecimus ,  quod  &  ex- 
trahi  &  mfigi  po{Tet,&  fpatha:  refpondercr,  pertufumque 
pluribusforaminibuseffer,  &  in  foramina  outuorgani 
demitreretur,  vtlTpro  gibbi  magnitudine  accomoda- 
retur,  fpathaquc  extrema  in  II  conicfta  ,  eius  partem 
premendo  accommodatam  luper  gibbum  dantespreme 
do  lmpulimus.  Alii  duplicatx  habena:  meditim  organo 
fnbiicienres  eandem  fpatharo  ,  fuper  locum  inieftam 
premunt.Premendimodumin  opere  de  articulis  exqui-  G 
fitius  indicauimus. 

A    Laqnetu  cequaUttr  ext<.  nden;  fu pra  gihbum,  cuinsca~ 

pita  rtcla  ad  axem  feruntur. 
B    l-aquew  aqualiter  extendensinfra gihhum^cuiHS  capi- 

ttt  recla  ad axem  feruntur. 
C  Spatha, 
D  Ylfareum. 


De  femore    Cap.  x  x  x  v  i. 

FEmurinquatuorpartes  promouetur:  ininteriorc,  ex- 
teriorem,  priorem  ,  &  pofteriorem  .  fi  in  tres  partes 
prolapfum  eft,iiiteriorem,  exteriorem  ,  &  priorem  ,  cius 
t  extenfum  eft,  implicaiicjue  non  poteft  :  fi  in  pofterio- 
rcm  ,  curuum  eft,  neque  extenditur.  Ergofiinillas  tres 
partes  erumpat,  in  quas  vbi  venit ,  crus  extenfura  eft ,  re- 
lupinato  homine  medium  duplicatx  hibeoa:  1.  na  in- 
uolutum  inter  auuni  &  naturale  dimittenduns  efl,c  pita- 
queeius  fuper  caput  adduceda:  \  bi  in  alias  pr.rtes  venerit, 
nullointerpofitodifcrimine  imeranum  &  naturale  d.:ri 
habenadebet:  fed  ea  animaduerfione,fi  in  interiorem 
paitem  exciderit ,  vt  ad  integrum  femur  magis  fpeftet, 
nefemoriscaput,qu£i  extenditur.habena  meciia  detinea 
tur,cuiuscapita  vel  adligna  quibus  axisqui  a  capite  elr, 
continetur.vbi  &  retinen  Ui,  c*  ab  ir.feriori  parte  extcn- 
dimus  .  Extremo  anrem  femori  prope  genu  carchrfius 
laqueusiniiciatur,eiufquecapitadeorfum  demifla  ad  a- 
xis  clauum  vinciantur,vt  eo  conuerfo,&  conrineanuis,& 
ab  inferiori  parte  adducamus .  Neruis,quantuni  rcs  cxt- 
p  git,intentis,veniendum  eft  ad  in.pulliim. 

De  femore  in  interiorem  partem  prolapfo. 
Cap.   x  x  x  v  ii. 

PRoprieautem  adfcmurin  interjorem  partem  prola- 
pfuro  excogitata  funt  ligna  ad  fimilitudinem  n  i  \(- 
gnis  quibus  axis  continetur,  non  abhorrentia  .  Vbi  crgo 
femur  in  lnreriorem  partem  erumpens  reftituitur  ,  a  get 
in  integrum  latus  vcfus  iaceat  ,  euulfoque  priapifco  111- 
tegrum  crus  propofito  ligno  fubiicintur,  alhgeturque 
ad  fcamnum  ita  vrinimobilc  perftuerct,eadeniquc  ratio 
ne  &  brachia,&  reliqtunn  corj.us.Crus  ai;re  vitiarum  de- 
tur  fupertranfueifai  u  m  licnorum  quc-  n  literam  i  epra; 
fentant,ita  vt  tranfueifanu  inter  anum  &narurah-  ccllo- 
cetur:fed  extremo  fcmori  iuxta  genu  miiciatur  laqucus, 
velcarchefiusjvel  abus  qui  xqualiter extendat  , eiiifquc; 
capita  ad  inferiorem  axcm  denittaiutir.Si  p'-!  ipfum  \  c- 
roligniin  litera  rtpraftntan<,fi  b  c  ure  c  uod  rcf.ituitur 
detur  fpatha  quarpremccTo  aptatur,  vellignu  habens  in 
fummo  capitulu  rotundu  jclenitcr  cauu,,ib  intenon  par 
^  te a  fumo  ciure  ad  im  u  pertmts.Quo  i.ic>o  vbi  1  tftuuerc 


i97  DEMACHINA 

volumut  ,  .ixis  conuertitur ,  cuius  conuerfio  ab  inferiori  A 
p.ure  euendit.  poftquam  nerui  abunde  extenti  fnerint 
fpacha  vel  eo  ligno  quod  infummocapitulum  habet,fu- 
per  ld  llgnum  quod.T.  bteram  ref?rt,cum  crure  magna 
vi  deorfum  addudo,itrpulfus  extrahedo  adhibetur, poft 
cjuem  alius  idoncuseft  qui  furfum  verfus  compellit,quc- 
admodum  diximusde  humeto  jn  alam  ptolapfo. 

A  Vo/tei.-x.lireram  rcprttfentantes. 

B  Tranfutrfarium.  g 

C  Carchefius  U<jueu>> 

T>  I  ignwn  dfuperiori  parte  cruris  ai  imum  pertinens. 


M  E  N  T  I  S    L  I  B- 

Degenu,  xxxix. 


i?8 


GEnu  in  tres  partes  prol.bitur,inreriorem,eXreriore, 
&pofteriorem.in  omnibus his  cafibus.crus extentu 
eft,&  minime  complicntur.Oportet,fi  in  exteriorem  par 
tem  prociderit.hominem  extent»  crurefuperfcarrnum 
collocare:  tum  duos  laqueos  squaliter  exrendentes,cruri 
iniicere:  alterum  afuperiori  partefupet  femur  ,  alrerum 
infra  genui  dein  capita  fuperiorisfuper  oput  adducere, 
inferioris,ad  axem  neruofque  intendere  quemadmodu 
in  r  Jiquis  articulis  di£tum  eft,fiue  retinaculls  vfi  ?b  in- 
feriori  vel  fuperiori  parte  incendamus.fiue  in  diueria  di- 
ducamus.  Neruisabunde  didu&is ,  fi  in  latus  ab  interio- 
ri  vel  exteriori  parte  motum  fuerir,  ille  injpellendi  mo- 
dus  conuenitqui  adducit  fi  in  pofieriorem  ,  &  ille  qui 
premit,  &  ille  qui  circumducit  .  Qui  lmpellendi  modi 
quumfimiles  ilhs  fini  qui  ad  cubitum  traduntur,commo 
dc  in  hunc  locum  transferuntur. 

De  talo.   x  l. 

TAlus  modo  in  interiorem  partem  prccidit ,  intercu 
in  pofteriorem  quoque  conuertifur ;  in  quas  partcs 
vbi  vencrir,  arque  refupinare  honnnem  conuenit  crure 
extento,  accruri  carchefium  laqueum  xqualiter  exren- 
dentem  circumponcre, eiufquccapira  a  pofteriori  parte 
ad  axem,qui  fupracaput  eft,adducerc:  talo  nutem  dr.ico- 
nem  vcl  fandalium  laqueum  iniicerc ,  eiu<que  capita  ad, 
inferiorem  axem  alligare,  tiincque  membrum  vel  in 
1  diucfa  diducerejvelcontinete  ,&  abmferiori  parteex- 
tendere.  neruis,quantum  res  poftulat  diduftis,conuenic 
ter  impellere:  vbiiniriteHorem  vel  exrenorem  parrem 
cruperit,retro  cogendc  i  pofteriorem.extrahendo: 
nunc  fiquidem  eb  rjtn  habit  :i  lmpulfus  cxtrahendo 
aptatur.  Demodisautem  impellendi  diligentius  tra&a- 
bimusin  opercde  luxatis. 


A 

B 


Carchefm»  Uqueut. 
Sanialtus  laqneut. 


De  femore  in  pofteriorem  partem  prolapfo. 
Cap.     xxx  viii. 

VErum  fi  femur  in  pofteriorem  partem  clabatur ,  ne- 
que  pronum,rxquefupinum  hominemcollocamus 
fed  fedentem,  magis  autem  in  integram  coxam  irclina- 
tum  .  Homine  ita  figurato,  duas  prehendere  habenas  o-  f 
portet.earumque  vnam  fimpltcern  extendere,atque  altc- 
ram  duplicem  demittere  in  mediam  fimplicem,&  fim* 
plici  quidem  hominem  cingere,duplice  a  fupetiori  par- 
te  deorfum  demittere  ab  ea  regione  qua;  vmbihcopio- 
xime  fubiicitur ,  ad  eam  qua;  inter  anum  &  naturale  eft, 
per  anum  furfum  adduccre ,  vt  quatuor  habemt  capita  i 
pofteriore  parte  ad  retinendum  vinciantur.  Rerinaculis 
daris  latapars  fpithc,qua:  premendo  accommodatur, 
coxx  fupponatur  imoque  femori  iuxta  genu  laqueus  in- 
iiciatur  qui  arquahter  extendit.cuius  capita  ad  inferiorc  C 
axem  demirbutur  vt  eo  conuerfo,  &  contineamus,&  ab 
inferiori  partc  inrendamus  Intentione  fatis  adhibita, 
dum  adhuc  intcndimus,  caputfemoris  per  fpatham  iri 
exteriora  propell.;tur,apertaque  manu  xger  refupinetur. 
perhancenim  vim  femurinfuum  Iocum  compelletur. 
Repofin  autem  indicium erir.coparatio cum  altero  cru- 
rc,&  libera:  ipfius  a&iones.Nam  fi  cirra  impedimentum 
complicari  &  extcndi  poreft,ex  totointus  effeconiicien 
4um  eft. 


III  .ii, 


I 


9 


T  O  M  V  S  II 

ORIBASII  S ARDIANI  COL- 

le£ta>rum,acl  imp.Iulian.Caef  Aug. 
xi^fos  comple&ens  XVII 

Qin  ex  magno  feptuaginta  librorum  volumine  ad  no- 
ftram  artatem  foli  peruenerunt. 

Joanne  Baptijta  Ra/ario3medico  Nouarienfi  interprete. 


,1 


IOANNES  BAPTISTA  RASARIVS, 

Nouarienfis^medicus. 

NICOLAO     SAMMICHELIO  MEDICO, 

Nouocomenii,    s.  r.  d. 

a  n  t  a  eft  vimis  tuaNicoIaeomatiflime,  vtomnium  animos  tum  rerucogni- 
rione  atque  vfu,  tum  morum  fuaukate  &  \  nx  integntate  tibi  deuincias :  tanta  vero 
eftrui  m  me  officii  magnitudo,vt  quumtu  &rconfilio  &  re  iuuare  me  nunquam 
deftiterisA'  teftimonio  tuo  fingulari  me  perpetuo  ornaueris,  nifi  ego  te  vehementer 
diligam  8c fummopere obferuem,  meumque  tibi  aliqua ex parte gratum  animum 
oftendam,inhumanus  uidicari  merito  polTim .  Quanquarri  enim  fcio  te  elle  ammo  ram  excclfo 
ma$rnoque,vt  nihil  vnquam  in  me  ofHcii  ccntuleris  vt  gratiam  tibi  a.  me  referri  aut  expe£ta£es> 
aut  velles:tamen  ficut  tu  bcncuolentiamtuam  iri  irie  extare  voluifti,  ita  mihi  dandnm  effe  oper.t 
exiftimovt  aliquo  faltem  vigiliarum  mearum  munufculo  teaniciam .  id  quod  erit  eiufmodi  vt 
non  a  me proficifcens  ad  te  Veniat ,  fed  vt  abs  te prius  pfofectum  mihique  donatum  nunc ad  ie 
reuerri  valde  cupiat .  Itaque  quum  tu  prerer  cetera  tua  in  me  merita,  vnum  &:  triginta  libros  O- 
nbafn  mififfes,quorumnouemad  Euftathium  filium  miffi,Latini  ame  facti  anno  fuperiore 
prodieruntin  lucem  :  feptendecim  Vero  luperfunt  exmagno  illo  feptuagintalibrorum  volu- 
mme,quodtoraminfearris  materiam  complecfebarur,  quodad  Iulianum  CaTarem  feriptum 
fuerat:  quatuor denique  adEunapium:  rogafti,ac  prcpemodumefrlagitafti  a  me,  ne  libros  a 
ftudiofis  omnibus  maximopere  expedatos  paterer  latere  diutius,  tantique  vtilitate  genus  hu- 
manum  pnuarem  .  Ego  vero,quanquam  id  ipfum  vehementer  cupieb:>rr.  vrhoca?salienum 
diifoluerem,  ramen  vi.x  audebam  aggredi  eam  prouinciam ,  adquam  ;jciendam  ma- 

ioreotio  atque  copia  librorum  manu  lcriptorum  opus  eflet :  quutfi  prcfertim  egoinpublico 
munerequotidie  verler,&  duotanrum  exempla  librorumOnbafiimihifupperant,  quorumal- 
terum  mihi  tu  dedifti,  alterum  vero  eft  apud  virum  clanftimum  &  fenatorem  graUifTimu,  Mat- 
tba?um  Dandulum:aquo  aeteraomnia(vtego  quidem  puto  )ranquam  a  fonte  manarunt.Et 
quanuis  codexille  fitomnium  quoscgo  inhac  mixima  vrbe  viderim,vetuftilTimus,tamerj  tute 
lcisquotineo  quoquelocafintin  quibus  interpretandis  vcl  diuinandum,  vel(quod  maxime  pe- 
riculofum  eft)  eonieftura  vtendum  fit, veruntarrien  tumeita  horratus  es  vt  omnem  meam 
operam,  omne  ftudium  ,  omnemque  diligcntiam  mihi  elTe  adhibendam  cenfuerim,  vt  li- 
brcsalioqui  ftudiofis  vtililTimos,  in  linguam  Latinam  eonuertercm  .  his  enim  eacognitio  con- 
tinetur,  vt  omne  hominum  genus  dele&are  luuareque  poffe  videatur.  nam  fiquis  medica- 
menrafcireaucar,  eaquc fiue  fimplicia  fiue  compofitafmr,  totam  eorum  fyluamlonge  latc 
que  difTufam  inhifce  libris  comperiet :  fi  ea  quibus  vcfcimur ,  herbas,  plantas ,  fructus,  lemma, 
radices,  fuccos,  hquorcs,  lapides,  metalla,  &  cartera  qua:  cx  rerra  prodeunt,  hinc  eidem  fuppe- 
tentomnia.  fi  vero  qux' fit  aquarum  dulcium  vis  &  natura,  quarque  earum  in  quibus  aliqua 
medicamenri  qualiras  ineft,  &:qua;lauacraarteconficiqueant,  vtadomnia  generamorborum 
fint  accommodara,  velit  cognofcere,  idcumulatiusfuppedirabunrhi  libri ,  quam  vtlonge  ab- 
eamus.  Siquidemquardehisrebusnonmodo  Hippoerates  3c  Galenus  quorum  ad  nos  fcripra 
peruenerunt,  fed  etiam  Diocles  Caryftius,  Archigenes,Agarhinnus,  Menemachus,  Dieuches, 
Philorimus ,  Anthyllus ,  Philagrius ,  Ctefius,  Pliftcnicus,  Athena'us,PofTidonius,  Herodotus, 
Xenocrares,  Zopyrus,  Rutus,  &  carteri  veteres  medici  prxibntiilimi,  quorum  Iibros  iniuri^ 
terripons  nobis  ademitjconfcripferunt,  in  vnumhocvolumcn  Onbafius  redigit .  tum  vero  ex 
eorundem  fententia  dc  mari  &  lacubus,  defluminibus  Sraquis  pluuiis ,  &  de  iis  omnibus  qua: 
in  mari  degunt  atque  nafcuntur,  abunde  diiTeruit.  Idcm  quoque  carlum  carlique  regiones  &: 
orbis  terra:  partes  falubres  5:  peftilentes ,  &  habitationes  vrbelque  adbonam  valetudinem  tu- 
endam  &;  morbos  profiigandos  accommodatas  dcfiniuir :  deque  aeriis  &:  volatilitus  cgir:  rum 
fiderumortus&occafus,  &:vim  ventorum,  &rquxin  fuperna  carli  regione  fiant,  eft  cumulare 
perfequutus  .Iam  quid  de  humani  ccrporis  fabricatione  dicam  ;  Qiii  mufculus,  qui  ncruus, 
quar  vena,qux  arceria,qux:  denique  ofta  funr,qux  in  his  libris  non  defcripta  fed  fere  depicta  non 
videanturcomittamhocloco  tot  ramque  varia  genera  exercitaticnum,  quibus  vetcres  vtcban- 
tur :  nihil  etiam  commcmorabo  quot  mcnda  ex  Galeni  libns  tum  in  medicamcntis  expenden- 
dis,  tum  in  hominis  rabricationeexp!icanda,(ubIara  fuerint :  nihil  dcnique  afteram,  quanra  fit 
interhuius  &r  Diofcoridis  defcriptiones  herbarum  differenria.quippe  quum  &:  tuomnia  dili- 
gcntcrinfpexcris,  &.'ca?teriiudicarefaalius  qtieant.  Quum  igitur  hanc  tantam  tamqucvariam 

HLiii. 


3 


vtilitatcm  his  libris  contincri  pcrfpiccrcs,  tantum  abcft  vt  quorundam  morcm  tibi  fcruandum 
efTccxiftimarcs,  qui  thefauros  huiufmodi  reconditos  pcrirc  malunt  quam  cgentibus  impcrti- 
ri,  vtnon  pnus  conquicucns  quam  impetrarisa  mc  vt  hos  fcptcndccim  libros,c]uo  pcruc- 
nirc  ad  omncs  poifcnt ,  interprctarer .  quod  quum  fccifTcm ,  non  dcbcrc  cos  in  alio  nominc  ap- 
parcrc  quam  in  tuo,planc  mtelligebam :  fiquidcm  iurc  quodam  domum  tuam  rcpcterc  vide- 
bantur ,  &  quod  tu  corum  confc&ionis  autor fuiffcs,&  quod  Oribafium  honorificc  icmpcr  tra- 
ciauiires,tum  infimphcium  medicamentorum  &  diilcdhonis  humani  corporis  cognitione,  in 
quaYummopcrcexcellis :  tum  in  facicnda  medicina,  in  qua  fic  vcrfaris  vt  innumcros  non  fa-# 
naucrismodo,fcdamorte  penc  ad  vitam  rcuocaucris,  idquc  quotidie  facias .  prartcrea  vero 
fcicbateius  nomcn  atefuille  cclcbratum,  quum  tu  fummacum  laudcin  fiorcntiilima  acadc- 
mia  Patauina  reconditam  fcientiam  tuam,&  fingularcm  mcdicinx  cognitioncm  qux  in  tc  clu- 
cct>cundtis  patcfaccres  atque  apcrires  arcana  fcnisnoftri,omnismcdicinx  parentis,  itaadho- 
minum  ftudia  falutemque  accommodatc  rcfcrarcs,  vt  quite  audircnt,fummum  fru- 
clum  fcrrent,  tuvcrolaudcmimmortalcm,  &  gloriam  tibi  pararcs  fcm- 
pitcrnam.Mitto  igitur  ad  tc  Oribafium,qui licct alia  hngua loquatur, 
cfttamenidemquitcaimmultosannos  vixit:  atquc  lta  mit- 
to,  vt  fiquid  meo  ftudio  &  diligcntia  fucrit  ornamen- 
..  ticonfequutus,totumid  ca:tcri  tibi  acccptum 
referanufin  quid  ojfFcndat,id  mihi  &  li- 
bri  mendis  adfcriptum  velint:lau- 
dent  tamen  induftnam,qui 
quantum  poflum, 
quantum- 
que 

....  ■>  ttumadillorumftudialibaitcraccommodo.  Vale. 


I 


20f 


ORiBASII  MEDICINALIV 

collcftorum3adimpcratorcmIulianum  Csf.  Aug. 
LIBER  PRIMVS, 

Ioanne  Baptifta  Rafario  medico,Nouaricnil,interprete. 


zc 


M 


^J^T^l      TOM  A  Squas  tu  olim  Dine  Iuliane  A  fitum  eft  apparer,aliquidque  denfitatisacponderis,qua 
^fefiTC*  Ca:far ,  mihi  conficiendas  mandaueras,       tum  hordeo  licet,habet.Pra:rerea,  quoi  totu  plenum  e 


j^^L^,  lampnde  quutn  m  Gallia  citenore  efle 
mus,ad  finem,quemadmodum  tu  volui- 
<|fti,perduximus :  quas  quidem  ex  iisfolis 


confeceram,qu.e  Galenus  confcripfiflet^quumque  tu  eas 
1  mdauifles ,  alterum  mihi  laborem  adiunxifti  ,vtper- 
quifitis  omnibus  qux  medici  prarftatifsimi  maxime  op- 
portuna  dixiffent,&  qua:cunque  ad  medicini  fine  perti- 


*■* 

quoJ  totu  plenum  eft 
&  externa  circumfcriptionem  tenfam  habet,ei  quod  gra 
cile  rugofumque  fit ,  pra:ftat.  Sed  non  folum  hordeum, 
verumetiam  quarcunque  femina  plena  funt  &  externam 
circumfcriptionem  tenfamjhabent ,  optima  funt  omnia: 
nifi  forte  multo  maiorem  quam  eorum  natura  ferat, 
molem  habeant,fintque  &molIiora  &  laxior  a.nam  qux 
ita  funt,ea  fcito  cum  excrementitiam  humiditatem  ha- 
bere,  tum  vero  etiam  effe  pra^di&is  deteriora.quamob- 


nerent ,  vnum  in  volumen  redigerem:idquodegopro 

virih  parteme  prompto  animo  faclurum  decreui,quum  B  rem  quum  ea  collegeris,vti  eifdem  non  debes'":  fed  lo 
exiftimem  hxc  colledh,fore  vtilta  iis  in  quorum  manus      cis  ficcis  repofita  diutius  permitte:vt  interim  pars  fuper 


incident,vt  ftatim,quid  femptr  iis qui  auxilio  indigeant 
vtile  fit ,  c5periant.  Nunc  vero  quum  fuperuacaneum  & 
omnino  ineptum  putem  eadem  fa=pius  adfcribere,  & 
qua:  ab  optimis  medicis,&  qux  ab  iis  qui  nonita  dilige 
terres  tra&auerunt,  fcripta  fuerint ,  ea  folum  colligam 
«jua:  nobis  reliquerunt  ii  qui  carteris  praftiterunt.fed  ni- 
hilomittam  eorum  quxGalenus  dixerit :  fiquidem  ex 
iis  qui  eafdem  res  pertr.<&arunt,ipfe  &  via  ac  ratione,  & 


uacatiei  humoris  exhalet,pars  vero  etiam  concoquatur: 
\fquedumficcata  mediocriter  contrahantur .  qua:  nan- 
que  diutifsime  repofira  fuennt,facultatibus  deterioi ibus 
fiunt.Huius  autem  rei  terminus  efto  quum  iis  diuifis  ta- 
quam  tenuis  puluis  quidam  excidit.  Iam  vero  in  tritico 
fajpenumero  frequens  lolium  inuenitur  :inhordeo  pa- 
rum  quidem  loln,fed  frequens  xgilops.In  l&ntibus  quo- 
que  ex  ipfarum  mutatione  araci  &  pelecini  femina  duras 


diftinftione  cxteris  omnibus  antecellit ,  ac  principia  &  q  &rotunda  quaeque  efculenta  non  funt ,  ficut  aparine& 


fententias  Hippocratis imitatur.Hoc  vero  ordine,hoclo 
co  vtar.  In  primis  colliga  ea  qux  de  parte  materia:  funt: 
deinde  de  natura  atque  fabrica  hominis :  tum  detuen- 
da  fanitate,&  reficiendis  corporibus  agetur  :quibus  con- 
fe&isaddam  qux  ad  dignotione  &  pratnotionem  per- 
tinent:adha:c,  qua:  demorbis  dequefymptomatisfunt, 
accedent :  &  denique  ea  qua:  valent  ad  corrigendum  ea 
qux  pra:ter  naturam  funt,  adhibebuntur  .a  facultatibus 
autem  alimentorum  initium  dicendi  fumam. 

Ex  Gal.de  virtute  &  vitio  Cerealium  feminum, 
Cap.  I. 

NON  folum  quum  in  alienam  regione  profe&usin- 
fueti  quippiam  comedere  debeas ,  fedetiam  apud 
nos  ipfos  cuiufque  rei  naturam  tentare  prius,tum  in  aqua 
fola  citra  deco&ionem  macerando.tum  etiam  adhibita 
codtione  &  arTatione,poteris .  Semina  enim  qua:  in  tu- 
moremelata  ,  ftatim  priftinam  duritiem  &  lentorem 
obiiciunt  &  molliora  reddtintur,  meliora  funt  omnia:at 
•qua:  priftinum  tumorem  vna  cum  duritie  conferuant,ea 


eruangina  in  eruo  comperiuntur.valde  enim  ha:c  perni 
ciofa  funtfemina  .  Quod  veromelampyron  appellatur, 
ex  tritici  quoque  itiu.i  i.         tur,fed  prauitate  per- 
multumalolio  fuperatur.  Inueniu.nuretiam  alix  non- 
nulla:  huiufmodi  in  feminibus  mutationes«quocirca  no 
pareftnos  negligentes  effe  inomnibus  fethinibus  pur- 
gandis  qux  ad  vefcendum  comparantur,quum  fciamus 
etiam  fi  noxam  quae  quotidie  fit,  ob  exiguitatem  non 
fentiamusjtamen  quod  longiore  temporis  fpatio  ab  ipfa 
D  coaceruatur,effe  quadoque  erupturum.    Fruftus  autem. 
ad  reponendum  ldoneos  fcito  effe  eos  qui  antequam 
putrefcantjexiccantur.  Acprobabiliter  quidem  tipham 
paruum  triticum  quifpiam  appellauerit:vtpote  qua:  &co 
lore,&  denfitate&caliditate  fimilera  tntico  facultatem 
habere  videarur.  Sunt  autem  &  alia  permulta  femina 
prsdidtis  fimilia,  qua:  tamen  non  exqiiifite  eandem  ha- 
bent  fpeciermatqoe  ea  quidem  partim  inter  hordeum& 
tipham,partim  inter  triticum  &  tipham  media  funt :  & 
partim  ad  olira?,  partim  ad  hordei;  vel  tipha:  vel  triticij 


funt  deteriora.nam&difTicuker  concoquuntur,  &  terreai  E  quemadmodtun  alia  partim  ad  pan  ici  ,  partim  ad  milii 


fubftantia:funt,vt  vix  in  fanguinem  conuertantur.  Hoc 
pafto  &  amygdalas,&  nuces  magnas  &  paruas  &  caftane- 
as  probabis-At  de  ptiffana  quorfum  attinetdicerefnam 
id  vel  pueri  fciunt,eam  qux  ftatim  intumefcit.effe  opti- 
tharn:  qui  vero  longo  tempore  exiguum  tumore  acqui- 
rit,peffimam.Sed  ex  feminibus  Cerealibus  nonnulla  funt 
<jua-  ne  cotta  quidem  in  tumorem  apta  funt  efferri:qux 
veteres  Grxci  quidam  indomita  vocauerunt  •  qua»  verd 
exiguamole  plurimnm  habent  fubftantia: ,  eaque  craffa 
eft  &  gIutinofa,omnia  optimi  fucci  funt,&  alimenti  plu- 
rimuin  prarbent:  fed  tamen  non  facile  fecedunt.  Contra 
vero,  quxcunque  laxam  mollemque  fubftatiam  habent, 
eorumquc  partes  admodum  furfuracex  funt,ea  melius 
quidem  deiiciuntur,fed  minus  nutriunt  :  ex  quibus  fane 
«juxgraueolentia  funt.&iniucunditatem  guftui  afferunt, 
perfpicnurh  eft  ea  effe  omnino  mali  fucci ,  &  difficulter 
concoqui.  In  exigua  autem  mole  plurimum  fubftantia: 
ineffe  ,  pondus  ipforum  lance  libratum,&  farina:  copia 
figno  tibi  ernnt.nam  ex  mole exiguafeminum,  qua:  co 


naturam  propius accedunt :  habentque  nomina  alia fini 
plicia,vt  in  Italia  fitanium  :  alia  verocompofita  ,  vt  in 
Cappadociagymnocrithon,idefthordeum  nudum.&in 
Bithynia,qu6d  ex  zea  &  tritico  fit,zeopyron  nucupatur, 
De  tritico  exAthenxi  commentariis,ex  libro 
primo,    Cap.  u. 

EX  cibis  valentifsimum  ad  nutriedum  eft  triticum: 
cuius  magna  differentia  vt  magis  miniisque  calefa- 
ciat  &  humed>et,  a  genere ,  a  locis  in  quibus  nafcitut ,  a 
temporum  conftitutione,ab  aere,&  atemporibus  duci  - 
tur.  Acgeneris  quidem  ratione  differttriticu;  quiaalte 
ru  fitaniu  &farinaceii,!alteru  veroflmilaceu  eft.-fitaniu 
veroleueJeft&laxu  confiftentiaatque  albu.hoc  .enim  eft 
eIaboratu,terrea  fubftantia  multum  in  eo  affufa,&  a  pro 
pria  conco£tionediffoluta:quocirca&  promptG&quod 
bene  concoquatur,&,nd  fummum,qiiod  facile  immute- 
tur,alimentum  prabet:quinetiam,quod  facile  perfpire- 
tur  &  conficiatur :  minus  tamen  fit,  neque  par  ei  quod 
fimilaceum  afferat:  &  qiiod  magis  ad  bonam  valetudi- 


paclam  habeant  fubftantiam,multum  farina:  efficietur.  G  nem  quam  ad  roburaccomodatum  fit.Simila 


Frgo  tritica  qur  totam  ipforum  fubftantiam  denfam, 
&  compaclam  habenr,vt  vix  dentibusfrangantur,  color 
veroeorum  eft  fiauus,ea  exigua  mole  plurimum  alime- 
ti  corpoi  ibus  pra:benr:  quxcunque  vero  iis  funtcontra- 
ria,vt  facilea  dentibus  conftringantur,  &  confrafla  rara 
&  laxa  appareant:ea  m.igna  mole  dant  exiguum  alimen- 
tum.  Hordeum  optimum^eft  quod  candidum  vbi  pin- 


ceum  ve- 


ro  eft  grauius,ek  denfum,&flauum,&pellucidum.eftque 
difficile  ad  concoqnendum.diftributionem  tamen  co- 
piofam  &  qua-  non  facii^  pe:fpiretur,habet.  &  omnino 
potius  ad  robur  quum  ad  fanitatem  eft  acc6modatum. 
Ex  locis  autei?!  differt  triticum,quod  in  fircis  &  no  pin 
guibus  regionibus  natum  fit,ab  eo  quod  in  fertilibus  & 
pinguibus  oriatur.Illud  enim  guum.exminore  materia 
  IH.iiii, 


211 


ORIBASII  »u 

De  fabis,       Cap.x  v  1 1  i,                    A  milis  niC  quod  duriores  fum,&  minus  facile  elwantur.ex 

PVL  S  fabarum  &  per  fe  &  cum  ptifana  paratur:hxc  au  quo  fequitur  vtaraci  ^uoq;diff>tilius  quam  cicerculx, 

tem  cor-pons  habiium  came  non  couftn-h  illa  quidc  concoquantur.Apud  nos  \cro  ngrtfte  quoddam,nc  durii 

(ut  fuii!.if.icit)fcdquodammodo  multo  Inxiorc  implet.  &  rotundum  fcmen,eruolongius,in  ccrcahbusfru.tibus 

hoc  edulium  quomodoi  unque  flt  pnratum,tfatus  gignit.  lnuentum.qnod  arachum  per  ch  nominant,  feligunt,  S< 

Subft.uitia  veionon  denfn,&  grauis.fed  ljxa  &  leuis  fabis  non  fccus  quam  pelecinum,abiiciunt. 

ineft:  h.ibenttamen  vim  abfteigendi  non  fecusquam.  De dolichis,hoc  eft  phafiolit. 

pttfana. Quum  verb  fabarutn  puls  flatus  gignat,  multo  e-  Cap.  xx  v  i. 

riam  maiorflntus  excitabitur  C  quis  ipfis  fibts  integris  T  TOS  aliqui  filiquts,ahqui  phafiolos  appellant :  faei- 

coftis  vcfcatur.at  frixo:  flatum  qutdem  deponuntfed  dif-  g  Jllius  autem  denciuntur  qi.am  pifa,tainufqu;  inflant 

ficiliusconcoquuntur,  &  tardius  ventrem  permeant,  &  atque  etiam  r.lunt. 

craffi  fucci  alimetitum  corpori  prabent.Qunm  verb  vi-  Deeruo,      Cap.  xxvii. 

ndes,antequam  matura:  &  exiccatx  fuerint.fumuntur.ha  ■»   ■  Agna  quandoque  fnmecompulfl  homines  hccvc» 

bent  id  quod  ornnium  frudtuum  quos  ante  petfe-tionc  J.V1  fcuntur:minus  vero  medicamentdfum  tft  album 

cdimus,cft  commune  vt  humidius  alimentum  corpofi  quam  quod  ad  fiauum  pallidumve  colorem  abfccdir. 

prxbcant.  Q|Jum  ver_co_tum  bis  fuerir,  &  in  aqua  perfiepe  dulce 

Depifis,    Cap.  xix.  redditum,»nfuauitati  m  quidem  dcponit:  lcd  cum  ea  fi- 

QV  V  Mpifn  totiusfubftantia:  ratione,quadam  cu  fa  cultatem  quoque  abftcrj.,endi  &  incidendi  amittit,\t  fo- 

bis  habeant  Cmilitudinem,  lifdemq;  roodisquibus  la  fubftintia  terreflris  ei  remanenr  qu:.  facitvt  eduhum 
taba',comedantur,in  duobusabillis  diffcruntjtum  quia  q  citrainflgnem  amatitiem  cxiccans  ftat. 

non  ita  funt  tiatulenta  flcutfabjc:  tumquia  abftergendi  n  ffm   ,      r  _. 

e     ,                          _          j          >_  c  u      _„,i  De lciamo  &  erylimo,  Cnp.xxviti. 

I.icuitatecarent:ex  quoatvttardius,quamtabs  peral-  '  r 

r     .            ^                     *               *  lilnrniecft  ,'eiann  femen,  ideo  celerrime  fct  oleofum: 

uum  fecedant.  r           i                   c      c  i  i 

...  JL  quam<  brem  eos  qui  ip!o  vtlcunrur,  celeriter  implct, 

,  ,.       "cl  erl  us'           r  /    o     i  ftomachumque  fubuertir,&  tardt  cotocuitur  &  toipori 

Clcer  edumim  eftnon  minusquam  faba,  flatulentum:  '           _  7      ..  -  * 

»  ^  ,,     AJ  alimentum  pincuc  attert:  quoniam \eio  crali' lucci  eft, 

nuttit  vetononminus.quaro  illa.  Ad  venerem  inci-  .,  .           1   . *>.     c     "*  ■  . 

0  -     ,            f         7     .    .                  n    La  idcircr,  non  ctlcrireriiceoit.AtcrYflmum  corporis  qui- 

t,u,&  flmulquoqucfemen  eigmt:  in  eo  maiorcit  ablter-  ,      (  ,  a          n       ,  ,  ■  '    ..  e  e    »  r  ,  / 

'           ~     1      ,  .    ft  &    c           -    ...  dem  lubftanti.T  tft  quodnmmodo  limile  fefamo,lcd  m  ci 

gendi  vis  quam  in  rabis.ex  quont,  vt  nonulli  cicerum  t     a  -  c          s  i  o/i-.:j 

°  r  ,    ■  ,        ■  ■         i                  j          -r  bo  eft  inlunuius  &  corpus  niinus  aht,  &  tft  omnino  dctr 

vfulapides  qui  in  rcmbus eflent.euidenter  cofregermt.  ,        .  (      ' . ..  _ 

v                   „            .     •  -                   rj  nus:  ambo  vero  lunt  ciltdo  teniperamento,  « ob  eara 
meraautem  funtea,&  parua  ,  ck  arietma  vocantur:  led  n 

ft_    .  ^  r    _  »-  ri       i  > i     •L'  quoque  rcm  lirim  ntrerutir. 

pr_  ftat  ipforum  m  aquacoaorum  fuccum  lolum  bibe-  11                    .  ( 

r        .  ,r        ,        .     •    ,i                               .:  Depnpauerisiemine,    Cap.  xxiif. 

re.Vindtave .6  •  que,  acre'.     a  omnia,  excrementitia  r  u  j- 

f                                                  j  „  j  Atiuipapauerislemenpambus,  ceu  condimentum, 

funttqucadmodticti-      rixarLtum  quideni  deponunt,  V         f  r(  ,r 

^             ,                           2.   '             ™;  vJvtihtcrinlpergitur.ac  lemeii  quidem,  quod  candidius 

carterumdifTuiliusconcoquiintur.ventremquemagisii-  -     -           •  £  , .,  L 

/%       n                      i-  cft,pr?-ftat  ei  quod  mtnusflt.  Vim  retritjciandi  haber, 

lxutit,&  corpori  minus  alimentiancrunr.  r   ,        /  i-     ?      ,L     i-  I 

r    _^  ,    .  .       ^  ciuamobrem  iomnum  quoque  contiliat.  Iique  hberalius 

Delupinis,     Cap.  XX  i.  *!u            £  r  >         B  ' 

L,r  .  .  .            n.  -c     r  \Jn.         a.               ...  fumptum  tuenr,  grauem  etmm  loporem  inducet,  &  a> 

Vpinidur.rcrreflrifquefubftantiaeft:quocircacVvt  lul"r  r  . 

.  V    .                  ~    -     f              /i        •  $»rcconcoquctur.Pr_;terea  vero  qua,  cx  thorace,  ac  pul- 

difficulterconcoquatur,&  vt  fuccum  craflum  gignat,  »,vv      J?  .               _  •  ■  - 

n  5_C     ■                        L         c  n.    c  mone  tufli  ei'Ciutitur,cthibei:iuu.'tcos  quos  teiiuisa  ca 

neccfle  cft,  ex  quo  in  vcnis  non  probe  conftdto  iuccus  ...„„•                   i  ^  Ll  , 

. v                  .,              r          .     „   j    j„  pitc  diftillatio  exercet.  alimeiuum  non  notabile  daj 

propne  crudus  appellatus  aceruatur .  Ca-terum  cdendo  r  * 

qt!nlit,nis,qu.r  fenfudeptchendatur,experseft.  Par  ergb  corpori.  _ 

~ -  .  {■                ii        j-        jL            j      j-  Delini  lemine,       Cap.  xxx. 

eft.ipfum  neque  ad  alunm  deiiciend:m,tieque  ad  eandc  ,         '  r  . 

.'.j^^r                j.„  A   lientim  ltom.cho  clt  &  concoctu  diffitile  hni  fe- 

cohibendam  cfle  accommodntum.  A  ,. 

r                    j  o  L                j'  •  _f\  men  &  exiguum  alimentum  corpori  prabet :  nul  a 

Defanosrxcoquod  &bouiscornu  dicitur,  ,  ,   .                      .   .     ,       KL  , 

D        '  _  vero  habet  alui  dencienda  t.  cultarem:habttquidcm  e- 

_ /•                 .               r       i    „  c.uj,.,:,.  xieuam  vim  vtina:  cienda-jncpra-cipueirixum. 

xO  C  femcn  cum  garo  pra?m.inium,nluum  lubducit-  °  *  » 

_  jcftur  quoque  ex  aceto  &garo &  ex  vino  &  garofic  Deormino,    Cap.  xxxt. 

oleo.aliqui  cum  pane  idem  fumunt,nec  capitis  dolorem  tjOC  frixo  Vtuniur,  ipfumque  lajuignnt,  &  mel  adii 

affert,  veluti  cum  garo.Efturqtioque  fnrnumgrajcum  cx  A    ciunr :  parum  vcro  in  eo  meft  alimenti. 

aceto  &  garo  anrequam  eius  planta  fruclum  ferat^aliqui  De  cannabis  fcmine,    Cap.  xxxit, 
vero  oleum  affundentcs,cu  pane  vefcuntur.fed  ita  caput  F    ^>  Annabis  femen  a.grc-  concoquitur,  ftomacho  alienu 

ferir.  Succus  aute  decocii  fanigvici  cu  melle  fumptus,  V_/eft,caput  fetit,mali  eftfuccij&  egregie  calefacu. 

ad  omnes  viti.itos  humores  qul  in  inteftinis  fbnt,fubdu  .  e 

i       i    o      •    r  (i        j  c     i  .J:h„.fl;  Devittctslemine,    Cap.  xxxnt. 

ceudos  valet.&quiaabftergendi  facultateprzditus  elt,i-  r 

,          n        ^  a         ■  y^iRedunt  hoc  lemeti  venereas  appetuiones  cohibere. 

deointeftinum  ad  excretionem  irritnt.  5     -              >             i         •    •  r 

i/f  «...  :t:       r  -  \,  Corpofi  vero  parum  alimenti,eii  Jque  ItccnDtis.ac  re 

Di  phafelis  &  eruilia,    C.:p.  xxiti*  >^      r.    a      '         .,    ,  .        t  .' 

TTK  qvoque  femma  perinde  ac  fanumgrxCum  f"gcrant.s  affett.  fla.us  vnlde  d.lcutitrquibus  oninibus  ra 

H'"ortalesaquapr_,macerar.tesdonecradicemprodu  nombus,  i.s  qu.  fe  a  rebus  venere.spurosferuare  ftudct, 

xerint,ante  alios  cibosgaro  intingentes  alui fubducen-  conuenu 

,         •           j      r              «                 n.  o,j;r  De  aphace  &  vicia,  Cap.xxxnn. 

dx  eratia  comedunt: fuccum  vero,  cum  coneocta &dil-  _    _       e  r         -        A_ir<-    .,  , 

,&      r     ■          ■  r    ■    i              v    r-.,,,,-.™^,  T  "tOrumleminum  h>'ttraefttrbisflmilis.quum  fames 

tr.buta  fuerinr,  copioftoris  alimenti  quam  iornumgrje-  c    l—J   &      -  "... 

ii       ii  j:        j     _.-J«r., 1  left.ns  etiam  viridibnsjflcut.  cicenbi)s&f_bis,mor 

Cttm.ha  bcnr.  Hacporro  mediaquodammodo  luntmter  ,    .  /          t>       c    ■  r  r 

,./••/          <       _                  i;ir.-„li.-r  tales  veicuntur « pr*lerrim  vcre.Sunr  autem  nonfo 

ca  qua:  boni  fuccifunt,  quarque  tacilc  &  qua:  oiniculter  .    t  ,    .  r 

"               0           V  .           i   •        _r.^..«,  lum  infuaui^jfed  etiam  concouu  difticiha  &  n  uum  fl- 

concoquuntur:&qu_;  tardc,&  qua;  celeriter  tranleunt:&  A          ,_'     •  >  ,    ;    -  " 

a1  ,i    t   .     '       n        -      •            j^;.,,.  ftunt,malumque  luccum,atque  ctia  melachobcu  Pienut. 

qua:  flntulcta  funt,quxquc  fl.itusno  excitat:qux  denique  i                 ^  s& 

cxiguum,&  quar  nuiltum  dnnt  alimenti.neque  enim  vl-  Decucurbita,       Cap.  xxxv. 

lam  qualitatem  efficacem  habent.  Vcurbita  probc  cocla  nullam  euidcntem  f  poris  qua 

Decicercula,       Cap.  xxim.  v^litatem  habet-.quocirca  meruo  multis  moHis  rpp.ira 

HA  C  vcfcunrur  homines,vt  phacoptiflana.Habct  ve  tur  vt  potequa-  in  medio  excefluum  omnium  flt  confti 

rb  fuccum  fa.  ultate  quidem  phafelis,&eruiliisquo  ruta.ntque  ipfa  quidem  quantum  in  fe  eft,  humidum  fri 

dammodo  fimilem,  fed  confiftentia  craffiorem.ex  qtio  gidumque,&  proprcren  ctum  cxiguum  corpori  dar  ali- 

fu,vt  cicerculx  magis  fercquani  illi  nutriant.  mentum:  facilt-  atitem  fu bfidct  f tia:  fubftnnti.x-  lubricita 
Denratis,    Cap.  xxv.                       jj  te.concoquitur  veio  non  male,  fi  non  prius  furrit  corru- 

TjOCfemen  eft  ciccrcula:  femini  pe  rfimilc:  ntque  e-  pra.Aifara  nutem,aut  ift  fartagine  frixa,  plunmum  quidc 

tiam  vfusomnis,  iteniqueeorum  visciCerculiscftfl-  humiditatis  propria.  dcponit,  fed  quod  rcliquum  tfl 


H 


MEDICIN.    COLLECT.      LIB.  I. 


nullara  iofignem  facultatem  obtinet,  veluti  nec  quum  A 
fimphciiurefueritparata.  Meritbautem  propter  aquea 
qvialitatemorigauo  gaudet .  Nonnulli  eius  femen  abii- 
ciunt  &  partem  qus  eft  velut  caro  exiccant,  &  in  hyeme 
reponunt. Illis  autem  ita  repofitis  omnino  aliter  vefcun- 
tur  quam  vt  cucurbitis-.fiquidem &  fucco  vacantes,& fic 
cx  perinde  vt  coria  r.*ddunrur. 

Depeponibus,    Cap.  xxxvr. 

TOta  peponum  uatura  frigidioreft  cum  humiditate 
copiofa  coniun£fa:habentautem  quandam  abfterge  g 
di  vim,&  idcirco  vrinam  mouent:&  mehusquam  cucur 
hritx,&  melopepones,fubducuntur:eorum  femen  poten- 
tius  quaraipforum  veluti  caro  deterget.  Succum  in  cor- 
pore  vitiofum  facit,&  potiflimum  quum  non  probe  fue 
vit  conco£tum:quo  quidem  cafu cholericos  efficere  con- 
fueuit.QuinetiamprJufquamcorrumpatur,  ad  ciendum 
Tomitum  valet:fique  largius  eo  quifpiam  vefcatur,  ne- 
que  quicquam  eorum  qux  boni  fucci  funt,  fuper  madat, 
omnino  vomitum  excitabit. 

De  melopeponibus,    Cap.  xxxvtr. 

MElopeponesminus  quam  pepones,humidi  funt,mi 
niifque  mali  fucci,&  minus  vrinam  cient,  &  minus 
infra  fubducunturmeque  parem  vim  cum  peponibus  ad 
vomitum  excitartdum  habent.  A  frudribus  autumnali- 
bus  ftomacho  idoneis  multiim  abfunt:  &  tamen  non  ita 
vt  pepones,  ftomacho  funt  noxii. 

Decucumeribus,    Cap.  xx^xvnr. 

HI S  quoque  ciendi  vrina:  vis,vt  peponibus,  fed  mi* 
nor  ineft:  qui  verb  eos  probe  cocoquunt  ,quum  iis 
affatim  feexplcuerint,  longo  temporis  fpatio  accidit  vt  jj) 
fuccum  craffum  immoderate aceruent,  qui  in  ea  conco- 
c"rione,qux  in  venis  fit,non  faciletin  probum  fanguinem 
commutetur. 

Deficubus,    Cap.  xxxix, 

QVodeft  omnium  fru&uum  non  modo  autumna- 
lium  fed  etiam  horxorum  commune  ,  idquoque  fi- 
cushabent,quum  fucci  prauitatem  effugere  non  potuc- 
rint:minus  tamen  quam  reliqui  omnes  horxi  fru<£his,e- 
ius  participes  funt.  In  eis  hxc  infuint  bona,vt  ventre  per- 
tranfeant,& per  totum  corpus  facilefecedant  .•  habente-  £ 
tiam  vim  abftergendi  notabilcm.  quum  verb  autumna- 
lesfru&usomnesparumalimenti  corpori  pra:beant,  id 
minimeomnium  in  ficuscadit  rcarnem  neque  compa- 
dram,neque  firmam,fed  fublaxam,  vt  faba*,  faciunt:  fed 
&  ipfx  flatu  ventrem  implent:  verum  quia  celeritcr  de- 
fcendunr.ideo  breuem  fhtum  cient.  Qux  vero  exqnifite 
matura  ficuseft,prope  eft  vt  nihilomnino  lxdat,fici>t  e- 
tiam  caricx.quibus  mnlta  quidem  Infunt  commoda,  fed 
noxam  tamen  quandam  iis  qui  liberalius  eis  vefcuntur, 
afferunt:  fiquidem  non  admodum  probum  fanguinem  p 
faciunt .-  exquo  fit  vtex  eorum  vfu  pedicnlorum  copia 
exoriatur.  Habet  autem  attenuandi  incidendique  facul- 
tatem:  qua  &  ventrem  ad  excretionem  impellunr,  &  re- 
res  expurgat.  lecori  ,lieni,inflamatis  noxix  funt:  no  pro 
priafacultate  quada  excelleti,fed  comuniomniu  dnlciil 
eduliorum  ratione:  obftruclis  vcrb  &  fcirrho  obfeflisi- 
pfa?  per  fe  neque  profunt,neque  obfunr.-at  ca?teris  medica 
meuris  abftergentibus  &  incidentibus  adie£ra:non  pa- 
ru  vtilitatis  afferunr.  Qmcunque  autem  caricas,  ficiifque 
cum  aliquo  crafli  fucci  cibo  mandunt,  iinonparutn 
lxduntur. 

Ex  Rufo  de  ficubus,     Cap.  xL. 

FIcus  funt  cxteris  autumnalibus  meliores,&  tamen  no 
xam  quandam  afferunt.  Caticxfatis  alere  corpus 
queunt:quamobrem  veteres  permirtebant  vt  athletx  ca- 
ricis  vefcerentur.  Gorasprimus  Eurameni  Samiocarne 
afferens  hunc  vfum  antiquauit,atque  ita  illa  viuendi  con 
fuetudo  eftfublata. 

De  vuis  ex  Galeno,      Cap.  x  l  i. 

FIcus&  vuxinterautumn^Ies  frudfus  primas  ferunt: 
nam  &  magis  quam  reliqui  omnes  fru£tus  horxi,  nu  H 
triuntminimumquepraui  fucci  habet,&  prxfertimquu 
exquifire  miturx  fuerint:  caro  tamen  qux  ab  eis  effici- 
tunneque  firmaneque  denfa  eft,  fedlaxa  atque  fluid.i: 
quamobrern  celeritcr  contrahitur,  Vuxautem  minus 


21 

quarn  ficus,nutriunt:maximum  verb  hoc  e'ts  bonum  in- 
eft.quod  citb  fubfident:quocirca  fi  quando  cocineantur, 
egregie  nocenr,quum  hoc  Yitii  ricubus  non  irifitinam  li 
non,vt  confentaneum  eft,deiiciantur,trinoxium  alimen- 
tumcorpori  pra?bent.At  vux  neurrum  horum  hibenr:  na 
retentx  neque  probeconcoquuntur,&  dum  in  iecur  ve- 
nafque  diftribuuntur,fuccum  crudum  faciunt,qui  in  f.in 
guinemnon  facilecomrautatur.  Potiusenim  per  venti  e 
tranfeunt,figranafineacinis  deglutiantur :  adftringunc 
nanqueacini,quum  neque  concoquantur,neque  muren- 
tur.Inter  easqux  reponuntur,qux  in  vinaceis  afferuaturi 
ventriculum  roborat,ac  cibum  faftidientibus  appetenti* 
excitat.mon  tamen  peraluum  fubfidet:  fique  Isrgius  ea 
quifpiam  vefcatur,caputferiet:  qus  verbin  muftocondi 
tur,magis  etiam  caput  tentat.  At  penfilis  neque  caput  lx- 
dit  neque  aluum  fiftir,nequeproritat:eftautem  omnium 
compofitarum  vuarum  concodru  facillima.  Cxterura  v- 
u a?  dulces  calidiorem  fuccum  habenr ,  &  propterea  fitim 
afferunt:auftera»  vero  &  acidx,frigidiorem:vinofa;  deni- 
que  inter  calidum  &  frigidum  funt  medix.  Dulces  alufi 
fubducunt,prxfertirn  vero  vbi  humida:  fuerint:acida:  ve 
rb  &  aufterx  non  modo  huicrei,  fed  etiam  coclioni  qua:- 
in  ventriculo  fit,funtincommoda'.  Omnium  verb  vfu$ 
eft  tutiffimusquum  vuxfuapte  natura  fint  carnofx,  & 
eifdem  oprime  maturis  quifpiam  moderate  vefcatuind- 
que  fiue  in  vite  fummam  maturitatem  fint  confequutx, 
fiue  quod  deerat,  ex  fufpcufione  fint  adeptx.Secundo  ve 
rb  loco  cenfentur  humidx,acida  aut  auftera  qualitate  va- 
cantes:qnas  aluideiiciendx  gratia  copiofe  poffumus  inge 
rere.Nonnulli  quoquc  muftum,  idque  dulce,eiufdem  rei 
caufa  bibunt.-id  enim  maxime  fuboucit:quod  verb  ex  v- 
uisaufteris,autacidisey ;  J  ?i.<'-,id  omnia  peflimu  eft. 
lam  vero  dilutum  vuarum ad  c  .>^vv.  vrinam  valet. 
Devtlispaffis,    Cap.  xi.ii. 

QVemadmodum  vux  paffxdulcescalidiores  funt,  t* 
ta  quoque  aufterx  remperatura  funt  frigldiore,  fto- 
machuraque  roborant,&  ventrem  coftringunt.  Scd  per- 
fpicuum  eft,acerbas  ld  etiam  magis  quam  aufteras  effice 
re:dulces  verbmedium  quodammodofiatutn  inducfir, 
Vtpote  qux  neque  ftbmachiim  aperte  diffoluant,  ne- 
que  ventrem  fubducant.  EttamenvJs  quxdam  cotem 
perandi,  ficut  etiam  facultas  modicc  abftergendi  fem- 
perlneftdulcibns.  vt  vtriufqae  facultatis  ratione  exiguos 
oris  ventricuh  morfus  obtuudar.t.fiquidem  planum  eft, 
maiores  moifus  valentiora  remedia poftulare.  Inrerv- 
uas  paflas,  c*teris  prxftant  pinguiores,  qrxque  velutl 
corticem  habent  tenuem.  Nonnulli  autetn,  &  recte  qui 
dem  ,  e  dulcibus  magmfque  ,  cuiufmodi  funt  Scybeli- 
tica: ,  priufquam  vefcantur,  femina  eximunt:  atque  ea: 
quoque  inueteratx  duram  craflan.que  cutim  hibent, 
eafque  in  aqua  prius  oporret  macerare  :  ita  enim  femen 
faciliuseximitur.  Ahx  quxdam  funt  his  contrarix.au- 
ftcrx  &paiux.  qua:  nulium  omnino  femen  h  bent. 
Quod  autem  ex  paffis  alimentum  corpori  affertur,  tale 
qualirate  eft,quales  paflx  fuerint  :quantit,ite  yerb,copii  h 
fiusexpinguibus&dulcibus:parcius  ex  aufteris,  &  ma- 
cris:cxterumagisquim  caricx ,  ftomacho  funt  idonex., 
De  fycaoiinis,qux  &  mora  nominanturj 
Cap.  xliii. 

SYcamina  fi  in  ventriculum  purnm  inciderinr,  primo 
que  loco fumpta  fint,celerrime  pertranfeunt  &  aliis  ci 
bisprxeunt:fumpta  verbpoftalios  cibos,aurli  malu  fuc~ 
cum  inuenerint,  in  ventriculocelerrime  corrumpuntur 
abfurda  quadam  corruptela,  qux  explicari  verbis  non  po 
teft, vt  in  cucurbitis  vfu  venit.  Quum  autem  minus  noxia 
fint  horxis  cibis  fi  non  celeriter  fubfederint,  noxiani 
habentcorruptelam  peponum  corruprelx  confimilem; 
quanquam  pepones fi celeriter  fubducantur ,  nullam  ma- 
gnam  noxam  inuehunt.  Tempus  autem  quo  fycami- 
nis,eftidquoetiampepontbus,vtamur,  quum  fqualidil 
xftuquepreffum  eft  ventriculi  corpus :  tunc  enim  t.ile 
quodamodo  iecuritide  effeneceffe  eft  .  Habent  fycami- 
navimquandam  aftringendi,omnmo  vero  humeftanf, 
nontamen  omnino  re/ngerant ,  nififrigida  fumanrur: 
alimetii  minimw  dant  corpori,  vtetiam  pepones  f.iciyr<. 


O  R  I  B  A  S  1 1 

A 


2t< 


•lar- 


De rubi  £ruttu,       Cap.  XLintf 

RVbi  frucfus  n^agis  quam  mora  adftringut. 
gius  quifpiam  eis  vefcatur,  capite  dolcbn.  Alufio- 
niacho  cti.im  anguntur :  ergo  diligentcr  abluendus  f  u- 
c~rus  eil  pmisqiumeum  comedere  aggrediamur:  quod 
nonminusin  fycaminis  eft  faciendum.  ventrem  tamen 
non fubducit  hic fruc'tus,fed potius cohtbet. 

De  canini  rubi  trudtu,    Cap.  xlv. 

CAnini  rubi  fructus  paulo  maiorem  adftriogedi  vim 
quim  rubi  fruifus  h.ibet.-qumiobrem  aluum  quoque 
niagis  eohibet:corpori  verd  exiguum  alimentu  prarbet. 
Dl-  fruchbtis iuniperi,    Cap.  xlyi. 

IVnipeii  frti&tis  cxiguam  dulcedinem  minorcmque 
adft:ic"honem  h..bec.prxterea  aromatici  quippiam  eis 
inelt,&  eoscalefacere  propter  acrimoniam  perfpicuum 
cft:corpus  parum  alunc.Stque  liberaiius  eisqutfpiam  ve- 
fcarur,ftomachiim  mordent.caputque  calefaciunt,&  do- 
lore  veiaut.Vrinas  verb  mediocriter  cient. 

DePerficis,    Cap.  xlvii. 

HOruni  quoque  fuccus  &qux  veluti  caro  eft,facilc 
corrumpitur,prauaque  eft  omnino.quocirca  non  de 
bent,vr  a  quibufdam  fieri  confueuit,poft  alios  cibos  fu- 
niirnarh  fuperfluitantia  corrumpuntur,  &  cxtera  quoque 
fimul  vitianr. 

De  Armeniacis  &  prxcocibus, 
Cap.  xlviii. 

Hlf.  CquoquePerfitorum  genere  continentur.illis  ta 
men  bonitatc  nonnihtl  prxftant,neque  enim  xque 
arqueillain  ventriculo  corrumpuntur  neque  acefcunt. 
Vulgoautem  iucundiora  apparent ,  &  proptereaftoma- 
cho  magis  idonea  •.  porrohis  fruchbus  exiguam  alendi 
vim  ineffe,  ptius  dic~tu  ?>  <  ft -r ->  <-erum  prxcocia  funtAr- 
jneniacis  prxftantK  a. 

Demalis,    Cap.  xlix. 

MALAqux  adftringunt,  fuccum  frigidum  acter- 
reum  h?bent:qux  acida  videntur,  fuccum  quidem 
fi  igidum  hiab ••nt.fcd  qui^fit  tenutum  paitiunnmedix  ve 
rb  temperatur*  runt  dulcia,  qux  ad  calidius  vergunt:  vt 
qux  planc  qualit; *is  funr  expertia,& veluti  aquea,ad  frigi 
dius  inclin.inriEti  autenj  "v\ipicuum  mala  adftringetttia  E 
alui  deiccliones  c"ohibcrc :  acida  verb  craflum  fuccum 
qtiem  in  ventriculo  inuenerunt,  incidunt ,  acdeorfum 
'fubducunr,  &  propterea  deie&iones  htimecranc :  quum 
verb  purum  ventrem  inueniunt.c-um  roagis  fiftunt.Dul- 
cia  potius  diftnbuuturiqux  verb  qualitntis  funtexpertia, 
quum  neque  iucunda  fint,neque  venti  iculum  roborent, 
neque  ipfum  fiftant,meritb  defpiciuntur  &  fuibus  proii- 
ciuntunqux  verb  probc  in  plantis  maturuerunt  ac  repo- 
nuntur,  inmotbis  fxpenumero  funt  vtilifiima,  fiue  ad 
modtim  cataplafmatis  cum  farina  adhibira,  fiueincali-  p 
do  cinere  medtccriter  affata.fiue  in  vapore  bullieatis  a- 
qux  probc  coc~t.t:ftatim  autem  a  cibo  danda  funt:  quan- 
doque  verbcum  pane  ventriculi  &  ftomachi  roborandi 
graria  iis  quibus  proftratus  nppetitus,qulque  tarde  couco 
quunr,&  vomitu,fluore  alui,ac  torminibus  vexantur:  ad 
cjuem  vfum  acerba  funt  atcbmodata.  Apparata  item  vt 
ntiper  dicebani,mediociem  adftrictionem  habent.-quum 
eaqua:  mediocrirer  auftera  funt,  omnem  in  ea  pra-para- 
tione  atiftricrionem  depofuiiTenr,&  ob  eam  caufam  fimi 
lja  iisqux  ab  ioitio  aquea  ftint,eunfiiTenr. 

De  cydoniis  &  ftruthiomclis, 
C.ip.  L. 

EXimium  quid  ineft  his,  quod  alia  mala  non  habent: 
cum  cnim  adftricTionem  maiorem  habent,  tum 
verb  eorum  fuccus  pcrdurat  fiquis  cocTum  ex  mellcve- 
lit  adferuare.  Aliorum  autem  malorum  fuccus  repofi- 
tus,quum  copiofum  frigidum  hmnorcm  habeat,acefcit: 
ftmthiorum  Vcibnialorum  fuccus  diutiusdurat,atque  a- 
deo  in  multos  tnnos  mancbir,  quum  os  vafculi  denfam 
cruftam  h  ibuertr,qux  in  mcllearque  aliis  quibufdam  fa: 
pcnumero  c6crcfcit:hancque  adiaietcm  fcruare  oportcr, 
quum  diuciffi  mccicra  mutationem  fcruare  medicamcn- 
llim  velis.  Cydoniorunj  veibfuccus  minus  fuauis  eft,  & 
magis  adftnr.git :  idcirco  ad  roborandum  vcntriculum 
diffolutum  hoc  etiam  quandoquc  vtcmur. 


De  piris  &  Ptinids,    Cap.  l  i. 


SI  ea  qux  de  mahs  diximus,ad  pira  &  Punica  trafferas 
omnia,nihil  critquod  nos  noui  quicqui  dc  eiide  at- 
fci  amus.Punica  verb  omnino  pcrexiguiur,  aiimcntum 
corpori  dant:acpira,&prxfcrtira  magna,qux  menatx  i 
noitratibus  dicuntur,aliquantuluni  nutriunt. 
De  mefpilisckfoibis,    Cap.  lu. 

HJf.  C  adftringunt  ambo:  fed  nicfpila  multo  magis 
qudm  forba.-quocirca  vtihflimus  eft  ventn  fluenti  ci 
busforba  tanien  funtin  cibo  fuauiora.  Conftatautcm 
omnibus  huiufmodi  parcc,non  autcm  large.vt  vuis  &  fi- 
cubus,eii'e  vefcendum. 

De  fruclupalrnx,    Cap.  liii, 

EX  palmis  quxdam  funt  ficcx  &  adft  i  mgctes,  vt  ^Egy 
ptia:  quxdam  moIles,humidx,ck  iulces,  vtqua  ca- 
riorx  appellantur,  qux  prxftantiiiimx  in  Paixftina  Syrla 
in  Hiericute  nafcucur.Cxtera'  verdalixpalmx  oiiincsin 
ter  hoc  genus  vtrunqu?  medium  locum  tenent,  vt  ahx 
magis,alix  minus  fint  humidx,ficc:  dulces  &  adftringc 
tes.Vcrum  extremis  conftitutis,iam  quodcunque  in  me 
'  dio  eft,facillimc  deprch>nditur  .  Oftendjmus  entm  dul- 
cem  fuccam  al  ndo  cilc  :  aufterum  vero  ftomacho  ido- 
neum,&  venircm  fiftcre.  Palmx  auteni  on.nes  difficul- 
ter  concoquuntur,&  copioiius  fumptx,  capitis  doloiem 
excitant:quxdam  vcrb  morftis  ctiam  cuiufdam  ienfutn 
ori  vcntriculi  afferunt.  fuccus  porro  qui  ab  ipfis  in  cor- 
pus  diftribuitur  craiius  eft  omnfno,  habetquc  lenrorts  a- 
liquid,  quu  pinguis  palmula  eu  .quumquehuic  fucco  a- 
liqu  d  dulcediuis  miftuni  fuerit,  lecur  abeo  celetrimc 
D  obftruirur:afque  ab  earum  efu  maxime  ladnur  mlm- 
matiirque,  6c  fcirrho  cbfideLur.  Poft  iecur  verb,  licn 
quoque  obftruitur,&lu.ditur. 

Dc  oliuis,    Cap.  liiii. 

Ipfxquoque  exiguum  alimentum  dant  corpori,&potif 
fimum  caducar  .  Et  quemadmodum  caduca:,  fuccum 
piuguem  habent,itaqux  halmades  &  colymbade;  appel 
lantur,  adftringentem  qtiocirca  ftomachum  roboratir,ap 
petitumque  excitant.  Adhocveio  aptilfimx  fur.t,  qux 
cum  aceto  componuntur. 

Denucibus,    Cap.  lv. 

NV  C  E  S  magnx  &  auellanx  corpusiion  mjiltum  a- 
lunt,  auellana  tamen  magis.vtraque  autem  medio- 
critei  adftringenris  quahtatis  eft  particeps,  qux  progief- 
fu  temporis  in  oleofum  conimutatur.  Viridis  autem  niix 
ncque  qualitatis  perfpicuc  adflringentis  eft  particeps  ne- 
que  oleofa:fed  eftexpers  quodammodo  qualttatis,  &  a- 
quea.Nux  verb  melius  quim  auellana  concoquirur:  eftq; 
ftomachomagis  idonea,  &  mulro  magis  fi  cum  caricis 
edatur.Eft  prxterea  manifcftum  humidam  nucem  adde 
:  ieftionem  aptiorem  eire.ficcam  verb  minus,fed  bac  quO 
que  aqua  macerara,& abieito  putamine,  fimilem  vuidi 
facultatem  habet. 

De  aniygdalis,    Cap.  lvi. 

IN  his  attenuandi  &  abftergendi  facultas  excellir.  Nc>- 
uullis  verb  tanta  vis  ineft  ciaftos  giutinofofque  fuccos 
i  ncidendi,vt  prx  amaritie  mandi  non  poffint:  oleofx  ta- 
men  &  pinguisqur.Iitatis,vt  etiam  nuces,funt  participes: 
exiguurn  verb  alimentum  dantcorpori. 

Dcpiftaciis,    Cap.  l  v  i  r. 
\A  Iniroum  quidem  alimenrum  prabent,fed  ad  iecur 
1V1  firmandum  funt  vttlia:habentquefubamaru&fub- 
adftringentem  qualitatem. 

Deprunis,    Cap.  lviu» 

PRunaminimum  alimcnturo  corpori  prxbcnt,  vtilia 
tamcn  fuutiisquibus  hume&are&  refrigerare  medi 
ocriter  vcntrem  cft  propofitum.Hxc  verb  etiam  cxicca- 
ta  poflunt  vfui  elfe.-qux  verb  Damafci  nafcuntur,  cateris 
prxftantomnibtis. 

De  fericis,    Cap.  Lix. 

ES  T  hoc  mulierum  &  puerornm  effrxnatorum  edu- 
liun-:parum  nutiiunt,diiFicuIter  concoquutitur.  non 
funtftomacho  idonea,minimu  alimcnti  corpori  prxbcr. 
H  Defilicjuis,    C^p.  lx. 

MA  L I  fucci  funtjck  lignofx  &  difficulter  concoquu 
ttir,&  non  cdtntcr  dcncuintyr. 

De  cappare, 


MEDICIN.    COLLECT.     L  I  B.  II. 


uj 

Decappare,        Cap.  l  x  i.  A 

CAppari  facultas  ineft  tenuium  partium :  exquo  fit 
vt  corpori  minimu  alimeti  diftribuat.Sale  vero  co- 
dita,&  abluta,  vfqued.im  facultatem  quam  exfale  con^- 
traxit,  d.pofu;rit,pam  quide  alit,fed  tamen  pituitam  ex 
vetriculo  abfterget :  &  ex  aceto  mulfo,  aut  aceto  &  o!eo 
prx  cxteris  cibis  fumpta,vifcera  liberat  obftruftione. 

Defycomoris     Cap.     L  x  i  i. 
t  f     C  planta  nafcitur  Alexandria:  fruftum  ficui  fimi 
Jti  Iem  fert:  nullam  acrimoniam  habet,exigua:dulcc- 
dinis  particeps  eft :  humidx  quodammodo  &  fiigidio-  q 
riseftfacultatis. 

Deperfio,       Cap.  lxiii. 

HyE  C  itidem  plnnta  Alexandria:  eft  :  huius  fruehim 
apud  Perfas  ira  effe  noxium  commemorant,  vt  eo 
vcfcentjs  interimat:  in  AEgyptum  verb  tranfl.itum,fieri 
efculentum,&  xquemandi  ac  pira  atque  poma. 


tiS 

^ecitrio,      Cap.    l  x'ii  t  i. 

TRes  fur.r  huius  fru&us  partes,acida  qux  in  ipfo  me' 
dio  eft:  ea  quxeft  vcluti  caro ,  qux  medium  ipfutn 
ambit:&  tertia  qux  eft  tegumentum  extrinfecus  circun 
darum.Eft  autem  hocodoratum  &  aromaticu,  f.d  dif- 
ficulterconcoquitur:  Conco&ionem  autem  adiuuat  fi- 
quis  eodeir.  vt  medicamento  vtatui  :parcc  verb  fumptu. 
ftomacho  robur  adiungit.Parte  autem  acida,  &  qus  no 
eftur,ita  vtuntur  vt  iri  acetum  coniiciant,  vt  acidiorern. 
reddat:  quxverb  mterduasalias  media  eft,quiqueco 
pus  etiam  nutrir,difftculrer  concoquitur. 

De  fru&ibusplantarum  agreftium, 
Cap.     L  x  v. 
TTIfruftus  prxterquam  quod  exiguum  alimentum 
A  1  prxbcnt,malum  etiam  fuccum  omnes  faciut:  acn3 
nulli  noxii  ftomacho  funt ,  prxter  fpinofos  qui  in  terr» 
optima  exoriuntur. 


ORIBASII 


MEDICINALIVM 
liber  lecundus. 


CO  LLECTOR VM 


De  lactuca,        Cap.  I. 

V  V  M  olera  omnia  pauciffimum  maliqj 
fucci  fanguinem  gignartt,  lacluca  non 
multum  iila  qtiidem  fanguinis,  fed  qui  C 
"nonfitpraui  fucci.necramen  omninopro 
bi,gignit.  Succum  autem  humidu  ac  fri- 
:  gidum  habet ,  fed  qui  mali  fucci  non  fir, 
vti  diximus. 

Deintybo,  Cap.  n- 

INtyba  fimilem  laclucis  facultatem  habent  :  a  Iacluca 
tamen  &fuauitate,&  aliis  qux  fupra  de  lactuca  dixi- 
mus,fuperantur. 

DemaUia,  Cap.  IIT. 

MAlualenrorisquippiam  habet  quod  la<ftiic:E  non  D 
ineft.perfpicue  verb  a  refrigerando  abeft.  Hoc  olus 
facile  fubducitur,  acprxfertim  fiquis  ex  oleo  &  garo 
copiofc  ipfum  fumat:nutrit  autem  mediocriter. 
De  beta,        Cap.    1 1  i  i. 

BEtarum  fuccum  abftergentem  effe  planum  eft  :  qui 
quidem  ventrem  quoque  ad  excernendum  irritat, 
ac  ftomachum  interdum  mordicat:idcii  co  copiofi9  fum 
pta  ftomachum  Ixdit.Alimentum  verb  exiguum,  vtca;- 
rera  olera.corporibus  afferr.accommodata  eft  ad  iecoris 
obftni(ftiones:  acprscipue  qufi  exfinapi  autaceto  eftur, 
quomodo  lienofis  quoque  fit  vtilis. 

De  braffica,       Cap.  v. 

BRaffica:  fuccusvim  quandam  purgandi  habet:at  cor- 
pus  ipfum  communi  exiccantium  ratione  magis  co- 
hibet  quam  ad  excretione  impellar.Exiccat  ergo  braffi- 
Ca  xque  ac  lens:quamobrem  afpedum  hebetat,  nifi  totus 
oculusprster  naturam  fit  humidior :  &  tame  no  ita  boni 
fucci  edulium  eft,ficut  ladtuca,fed  prauum  &  graueolen- 
tem  fuccum  habet. 

Deblito&atriplice,        Cap.   vi.'  p 

H/Ec  funt  caeteris  oleribus  magis  aquea,&  (vt  diceret 
quifpia  )  omnino  qualitatis  expertia.  Cxterum  di- 
Gumeft,hic  olera  ad  facilem  deie&ionem  propenfa 
effe ,  ac  tu  vel  maxime  quu  vna  cum  humiditate  Iubricu. 
quid  habeant.  Sed  quia  nulla  acris  acnitrofa  qualitas 
eis  ineft ,  ideo  fit  vt  non  vehementem  habeant  ad  infer- 
na  propenfionem:  cfftqueplane  perfpicuum  ,  parumad- 
modum  corpus  ab  his  nutriri. 

Deportulaca,        Cap.  vit. 

Hy£c,vt  cibus,exiguum  alimetum,  idquehumidu  &  G 
frigidu  &  glutinofum  prxbet :  vt  medicamentum 
verojdentium  ftupore  fuo  lentore  morfus  experte,curat. 
De oxylapatho,        Cap.  viii. 

IApatho  crudo  nemo  vefcitur,  quemadmodum  nec 
_jbctz  :  ac  ruftici  oxylapathum  crudum  edut:  id  verb 
non  nutrit ,  atque  etiam  multo  minus  quim  l.ipathum. 
Delapitho,        Cap.  ix- 

LApathumnon  folumguftu.fed  etiam  facultateeft 
betxhortenfi  adfimile:verum  quiabeta  eftfuauior, 
ideireo  omnes  homines  eadem  potius  vefeuntur. 


De  folano.        Cap.  x. 

INter  olera  quibus  vefcimur,  nullum  noui  quod  tan- 
tam  quatitam  folanum  adftriclionem  habeat.  Iure  i- 
gitur  vt  alimento,perrarb,  vt  medicameto  frpe  vtimur. 
eftenim  efficaxin  ea  in  quibus  adftringentis  refrigera- 
tionis  eft  vfus. 

De  plantis  fpinofis,        Cap.  xt. 

PLerique  ruftici  huiufmodi  platis  e  terra  nuperexo- 
rientibus  vefcunf ur:  aledi  vis  minima  eis  vt  cateris 
oleribus,  ineft,eaque  tum  aquea,tum  vero  etiam  tenuis. 
Ac  fpinofi  quidem  medi  ornachum  iuuant.In- 

ter  hafceplantas  eftcarduus,ntraclyii:,fpina  alba,dipfa- 
cus,cnicus,  tragacantha,  atra&is,  &  quam  magis  quam 
pareft,a:ftimant,cinara:efteni'r;  praui  fucci  edulium,& 
prarfertim  quum  iam  lit  fafta  durior.  Nam  &tiliofum. 
fuccum  in  fe  copiofum  hnber ,  &  tctam  fubftJtiam  qua: 
ad  ligni  naturam  magis  tendit,  vt  ex  ea  melancholicus 
fuccus:ex  fucco  vero  ipllus,tenuis,&  adi^odum  biliofus 
gignatur:ergo  fatius  eft  eanden  elixatan»  comedere. 
Dehippofelino,fio,fmyrnio,&  apTo,    Cap.  xn. 

HJEcvrina  cientomnia : apium  vero  interea  eft  vfi- 
tatiffimu,fuauius,&  ftomacho  magis  aptu.  Smyr- 
nium  veioacrius ,  calidiufqueeft  multo  quam  apium, 
&  hippofelinum,  &  fium.  Cxtera  cruda  etiam  comedu- 
tur :  hippofelinum  verb  &  fium  elixata  :  fiquidem  ho- 
rum  vtrunquecrudum  infuaue  apparet.Quidam  verba- 
pium  &  fmyrniuni  Ia&ucx  foliis  admifcentes  offerunt: 
nam  cum  laiftuca  fit  olus  infipidu  ,  habeatque  frigidum 
fuccum,  &  fuauior  &  vtilior  efficitur,  fi  acrium  olerum 
quoddam  affumfperit. 

Deeruca,        Cap.  xiii, 

HOc  olus  manifefte  calfacit,quocirca  ipfum  folum, 
nifi  laftucx  foliis  mifcer.tur,non  facile  manditur. 
Creditur  quoque  femen  gignere ,  &  rerum  venerearurn 
cupiditatem  excitare.  Capiti  etiam  dolorem  affert,  ac 
prxfertim  fiqniseo  folo  vefcatur. 

De  vrtica  quam  miJLw  etiam  vocant, 
Cap.   xi  m. 

T  flm  habet  tenuium  partium,  &  meritb  ea  vt  alimen 
V  to  nemo  vtitur:vt  obfonium  verb,ac  medicamen- 
tum,vfui  eft  ad  aluum  deiiciendam. 

Degingidio,&  fcandice,       Cap.  xv. 

Glngidium  eft  fcandici  perfimile ,  ftomacho  vaUe 
idoneu,fiue  crudo  fiue  co&o  vefcaris.  Diuturnio^ 
rem  co&ionem  non  fert:  adftridionis  verb  &  amaroris 
nonmcdiocris  eft  particeps. 

De  ocymo,       Cap.  xvi. 

HOc  peffimi  fucci  eft :  idcirco  nonnulli  de  eo  falfcj 
prodiderunt,fi  tritum  in  ollam  noua  coniiceretur, 
celerrime  paucis  diebus  fcorpiones  generare.  eft  autem 
etiam  ftomacho  noxium. 

Deafparagis,       Cap.  xvn. 

ASparagus  braffica:  minus  quam  ipfa  braffica  exic- 
cat-.alioru  oleru  caulismagis  exiccar  quam  foliav 

KKK.j. 


i 


u9  ORIBASII  220 

Aliudautemafparagoru  eftgcnus,  quodinplantis  fru-  A  pi0fiu$  quifpiam  ei$  vtatur,  malifucci.  Atquehi  quide 

ticofis  nafcitur,oxymyrfine,chamxdaphne,&oxyacan-  cxteroru  omnium  funt  minimc  noxii.  Secudar  tribuun- 

tha-  Alii  quoque  ab  hisdiuerfi  funt,vt  regiu$,&  quipa-  tur  amanitis:caeteros  verb  tutius  cft  ne  omnino  quidcm 

luftris  nominatuncuiufmodi  alius  quoque  eft  bryoniac  attin_ere:plcrique  cnim  excorum  vfu  p.-ricrunt. 

afparagu;.Omnesveroftomachoidonei  funt:vrinam-  Deradicula,        Cap.  xxvi. 

que  prouccant,&  parum  nutriunt.  ,m  habet  attenuantem  _  ac  pcrfpicuc'calcf.icit,  in 

Derapi$,qux-/J*M*«ftcquoquenomi-  y  e_quequalitasacrisexcellit. 


nantur,      Cap.  xvm. 

I  rapx  minus  quam  vlla  alia  planta  quae  fit  eiufdem  De  «pi$,porri$,alln$,ck  ampcloprafi$, 

:  fuccum  in  corpus   _  ^-aP*  xxvu. 


A 


diftribuur  moderato  craffiorem:  ita  fit  vt  qui  liberalius   13  TJ  ^c  facilltatem  »n»gniter  acrem  habent,&  pro  ciu$ 

cifdem  vefcatur,fuccucrudufitaceruaturu$:bi$verbco-  iTratione  corpora  calefaciunt ,  craffbfque  humores 

Ga  laudatiffimi  redditur.  Si  vctb  crudior  fumatur,  dif-  q"'b"s  obfidentur  attenuat, &  glutinofo$  incidunt.  Bi$ 

ficulterc5coquitur,flatu$excitat,&malifuccieft:non-  tamenterve  elixata.acnmoniam  quidemdeponunt,  fed 

nunquam  verbmorfu$  ventriculum  vexat.  attennat  adhuc,&  pauc.ffimu  alimentu  przbent,  quum 

Dearo,        Cap.  xix.  priufquam  elixarentur  nullum  darent.  Ampeloprafa 

Riquoqneradixeodemmodo  quo  rapx  maditur:  yerbramiim  a  porri$  differunt  quantu  in  cxteri$  omni- 

_  in  quibufdam  verb  loci$  acrior  proucnit,ita  vt  pro-  bu$  qui  funt  genem  cu.fdem,  fatiua  ab  agreftibu$  diffe 

pc  ad  dracontii  radicem  accedar,eimque  bi$  cofci  man  nmt.Cacrerum  a  continuo  acnum  ommum  efu  abftine- 

dereoporter.Cyrenxverominime  eft  medicamenrofa,  r  aum  eft>a "  pr*cipue iquum  i< ;  qui  vefcitur,fit  natura  bi- 

&acris,vtrapisetiamfitvtilior.  Conftat  emmhanc  ad  hofior.-  hzcenim  edulia  11$  folum  qui  fuccum  aceruant 

alendum  effe  potiorem:ad  educendum  verb  ex  thorace  pituitofum,  aut  crudum,  aut  craffum,  autglutinofum, 

&  pulmone  acrior  pra:ftat.  Eftur  quoque  elixa  cum  fi-  conueniunt. 

tiapi  vel  aceto,ex  oleo  &  garo:eft  nanque  perfpicuum,a-  De  alimento  quod  ab  animalibu$  fumitur, 

limetum  quod  ex  ipfa  in  corpus  diftribuitur,  non  fecus  Cap.  xxvm. 

quam  ex  rapis,effe  quodammodo  craffiu$.  Mne$  animaliu  partes  non  eandem  facultatem  ha- 

De  dracontio,        Cap.  xx.  v_y  bent:fcd  carnes  quum  probe  fuerint  concod>a:,fan- 

HViusitidem  radicem  bis  te'rve  elixatam  ,  vt  quod  guinem  optimum  gignunt,  ac  prxcipue  fi  animalium 

medicametofum  in  ea  eft  deponat,  mandenda  da-  boni  fucci  fiierint,  quale  eft  fuillu  genus :  parte$  autem 

mus  quum  vehenentiore  facultate  opus  eft  ad  humores  neruear ,  pituitofiores  funr.  Omniu  ergo  edulioru  fuilla 

ex  thorace  &  pulmoneeitciendos.  caro  valentiflime  nutrit:bubula  verb  prxbet  ipfa  quoqj 

Deafphodelo;       Cap.  xxi.  alimentu  non  mediocre,nec quod facilcper  halitu  dige 

ASphodeli  radi:     1  fi  vi  lupini,  amaroris  plurimu  ratur,fmguine  tamen  craffiore  quam  par  fit,  efficit.  Ac 

deponit.Fame  autem  vagante  hanccomplurimis  e-  fiquis  fuaptenatura  fit  reperatura  magi$  melancholjca9 

lixationibus,  &  aquar  dulcis  macerationibus  vix  fa&am  fi  bubula  vefcaturlargius,  aliquo  melancholico  affe&u 

effe  efculentam  vidi:  eius  facultas  eft,  vt  quemadmodu  corripietur.  quantum  enim  totius  fuar  fubftantix  craffi- 

dracontii^a  'ix,  ?periat  acincidat.  tiebubulx  carnes  fuillasfuperant ,  tanto  fuillx  bubuli$ 

Debulbis,        Cap.  xxn.  lentore  praeftant:  &  tamen  fuillx  funt  ad  concoquedum 

HOrum  qucque  radices  comeduntur  :  inrerdu  vcrb  multo  priftantiores.  Vituli  melius  quam  perfe&i  bo- 

&  eorumafparagi  verno  tempore.  Amaram,aufte-  uesconcoquuntur ,  vtetiam  hocdi  melius  quam  caprx. 

Tamquefjcultatemhabet:vndeetiamftomachumexo-  •  Capra  vero  minus  ficco  eft  temperamento  quam  bo$, 

lutum  adappetendum  excitant:  non  aduerfantur  autem  atfui  comparata,muItum  fuperar.Porcelli  verbalimen- 

iis  qui  ex  thorace  &  pulmone  expuere  aliquid  volunr,  'tum  nobi$  dant  eo  magis  excrementi$  redundans ,  quo 

licet  fubftantia  corporis  craffiore&  glutinofiore  fint:  ipfifunt  magnis  humidiore$ :  ac  merirb  etia  minu$  nu- 

fed  amaritudo  qux  funpte  natura  glutinofa  craffaque  triunt.  agnorum  quoque  caro  humidiffima  pituitofa- 

incidit,  craffitiei  obfiftit.Prxftabit  vcrb  tunc  eo$  condi  que  eft.Sed  &  pecudum  caro  plurahabet  excrementa,ac 

to$  ex  aceto.oleo  &  garo  comedere:quo  etiam  modo  mi  peioris  fucci  eft:  capraru  verb  caro  habet  pnterea  acri- 

nus  flatus  cient ,  plus  r.lunt ,  &  facilius  concoquuntur.  monii.  Hircina  aute  &  ad  concoqueduro,  &  ad  fuccum 

Nonnulli  verb  ex  ipforum  efu  liberaliore,  &  femen  fibi  bonum  faciendum  eft  peffima :  hanc  fequitur  arietina: 

inaudK ,  &  ad  re$  venereas  promptiore$  redditos  aper-  tum  verb  taurina.In  hi$  aute  omnibu$  caftratoru  carnes 

tc  fenferunr.  prarftantiores  funt.  Annofa?  verb  ad  conco&ionem  ,  ad 

Depaftinaca,dauco,&caro,    Cap.  xxni.  fucci  bonitatem,&  ad  alimentum  funt  deterrimx:  quo- 

RAdicibu$quoquehorum  mortales  vefcuntur, mi-  circa  fuesquoqueipfiquanuishumidxteperaturx  finr 

nufquequam  rapar,  &  arumcyrenaicum  nutriunr,  fi  cofenuerint,carnem  fibrofam^ficcamque.  &  propter- 

manifeftecalfaciut,&  aromaticum  quiddam  prsfefe-  eaconcodu  difficilem  habent.  Leporisautem  caro  li- 

runt.  Sunt  tamcn,vt  alix  quoque  radices,conco£tu  dif-  cet  craffiorem  fanguinem  faciat ,  tamen  melioris  fuccl 

ficile$,vrinamcienr,fiqueliberaliu$qiiifpiam  iis  vefca-  eft  quam  caro  boum  &  pecudum.  Nihilominus  his 

tur,modice  peioris  fucci  erunt:melioris  tamen  fucci  eft  rnali  fucci  eft  ceruinacaro  ,  eftque  dura  ,  &  difficilis  ad 

cirus  quam  paftinaca.  Qujdam  verb  agreftem  paftina-  concoquedum.Huicpropinquifuntafini  agreftesbene 

cam  daiicum  nominat,qui  vrinam  magis  ciet,  medica-  habiti ,  ac  iuuenes :  atqui  nonnulli  quoque  afinoru  do- 

mentofibrque  eft,  ac  fiqui$  comedere  ipfum  velit,  per-  mefticorum  fenio  cofeftorum  carnes,qus  peffimi  fuccl 

multum  erit  elixandus.  funt,difficulter  cocoquuntur,  alienx  funt  ftomacho,at« 

Detuberibus,        Cap.  xxnit.  queetia  infuaues,comedunt:quemadmoduTn  equorum, 

TVberibus  multa  perfpicua  qualitas  ineft:ipfi$  tarr c  &  cameloru  carnibus  vefcuntur ,  quum  ipfi  &  animo  dc 

adcondimentaexcipienda  vtuntur ,  ficuti  carteris  corpore  fintafinini.  Quinetia  funt  quivrforum  carnes 

qux  ad  guftum  qualitatis  expertia&aqueanominant:  &hi$peiore$,  leonum  acpardorum,  edant.  Decanibus 

quorum  omnium  commune  eft,vt  alimemm  quod  ab  verbquid  iam  attinet  dicere,quos  itideiuuenesacpin- 

eis  corpori  diftribuitur,non  calfaciat ,  fed  fubfrigidum  gues,  ac  prarfertim  quum  caftrati  fuerint.apud  nonnul- 

quide  fit,  craffitie  verb  tale  quale  id  eft  quod  fumptum  las  gentes  comedant,quum  pantheris  quoque  Vefcaturi 
fuerit ,  qubdque  ex  tuberibus  craffius  eft:  quod  verb  ex  H  Vulpiu  verbcarnes  venatores  apud  nos  autumno  com- 

alii$,adhorum  proportionem  humidiusatquetenuius.  edunt.  Hoc  verbeftfcicndum,  animalia  quatherb 


Defungis,       Cap.  xxv. 


*■ —  ...»  ...  ...».MH.»  ,  «iiuianii  quzneroam 

altiorem  debent  pafcere ,  ea  hyeme  &  primo  vere  gra- 
cilia  ac  praui  fucci  fieri:  veluti  boues,  qui  proeretTu 


EXfungisboletiaquariteelixatijpropeadqualitttis      cilia  ac  praui  fucci  fieri:  veluti  boues,  qui  progreffu, 
expertiumeduliorum  naturaaccedunt:  alimentum      temporis  melioris  fucci , &  craffiores  manifeftb  appa- 
quod  prxbent,  pituitofum  frigidumqueeft,  fique  co-      rent  quum  herbx  crefcunt,  acdenfxfiunt,&  ad  femcr\ 


211 


MEDICIN.    COLLECT.     LIB.  II. 


Fcrcducn  properat:qux  verb  huinili  herba  nutriri  que-  A  decepti,  ipfum  offerunt ,  quum  prxter  Cirera  naufram 
ant,ea  pnmo  ac  medio  vere  prxftatiora  funt,veluti  pe- 
cudes:  xftate  autem  prima  cx  mcdia,  caprx:quum  fru- 
tictim  germina  quibus  vefci  caprxconlueuerunt}  funt 
frcquentillima. 

Decochleisj  Cap.  xxix. 

COchlearum  dura  eft  caro,  ob  ldque  difficulter  con- 
coquitur  :  qux  li  concocia  fuent,  valentiffime  nu- 
tnt.Succus  eis,vt  ctiam  teftaceis,  ineft  qui  vetrem  fub- 
ducit :  quamobrem  quidam  oleo,  garo  &  vino  eas  con 


quuque  excitet:  quumque  cralii  lucci  lit,  &  excremenri- 
tium  ,  melius  redditur  cum  incidentibus  &  calefacjen- 
tibus  paratum  :  li  vcid  bene  coquatur  ,  alimentum  cor- 
pori  notabile  prxftabit. 

De  offum  medulla,        Cap.  xxxvi. 

MEdulla  quae  in  offibus  inuemtur ,  eft  cerebro  dul- 
cior, fuauior,ac  pinguior ,  lta  vt  iiquis  fa£ta  com- 
paracione  gufter  i  cerebrum  aliquid  etiam  aufteri  habe- 
re  videatur;  prxterea  medulla  largius  fumpta  perinde  ac 


diuntj  aciure  quod  conficitur  ad  aluum  deiiciendam,  g  cerebrum,  naufeam  ciet:  qux  quidem  ii  belle  cocoqua- 
vtuntur.Sinautem  huius  inimalis  carne,vt  folo  cibo  e-       tur,ipfa  itidein  nutrit 


fculeuto  vti  vehs,  quum  prius  in  aqua  elixaris,  in  aliam 
aquam  traiifferes,m  qua  kerum  coques ,  &ita  condies 
donec  caro  dihgenter  flaccida  reddatur :  ua  enim  prx- 
parata,  aluum  quidem  fiftet :  cxcerum  corpori  alimen- 
tum  egregium  dabit. 

De  animalium  pedeftrium  p.irtibus  extre- 
mis,         Cap.    x  x  x. 

I>Orcellorum  pcdes  ptifanx  incocii  aptiffimi  funt. 
Excremx  vero  corporis  partes  omnes ,vt  nimiu  pin- 
guedinis  ,  ita  quoque  naturx  carnofx  nimium  habcnt. 
neruea  enim  cutaccaque  natura  ineis  excellit  .-cuiuf- 
modietiamcutis&nerui  funtin  toto  corpore,fed  in 
cxtremis  magis  exercentur,&  idcirco  magis  lenti  funt. 
Etenim  neruus  atque  cutis  omnis  dum  elixantur,  ad  ta- 
lem  naturam  perueniunt.  ergo  iure  fit  vt  corpus  minus 
alant,fedproptcrlentoremtacihuspei-  aluum  deiician- 
tur.  Pedes  autem  porcellorum  funt  grunno  prxftanrio- 
res,ficut  etiam  grunnus  auribus  prxftat.fiquidem  ex  fo- 


De  fpinali  medulla,      Cap.  xxxvii. 

Plnguedmis  minimum  habet ,  ldcirco  naufeam  nori 
prouocat:fi  vero  probc  conccquatur,  nonmediocre 
alimentum  dat  corpori. 

Depinguedine&adipe,    Cap.  xxxvm. 

ET  pinguedo  &  adeps  exigui  alimenti  funt,  &  potius 
carnium  quibus  ahmur,funtcondimenta. 
De  terreftrium  animalium  vifceribus, 
Cap.  xxxix. 

IEcur  omnium  animalium  craffi  fucci  eft,difficulte'r- 
que  cocoquitur,ac  tardepertranfit:  eft  verb  omnium 
pr^ftantiffimum  non  modo  ad  voluptntem  ,  fed  etiam 
ad  alia  omnia  ,  quod  -mwni  appellatur ,  quod  quidem 
inde  nomen  inuenit  quia  roacHdi  animalis  iecur,mul- 
taruni  ficcarum  ficuum  cfu  lic  prxparent :  quam  rem  in 
fuibus  maxime  faciunt,  proprerea  quod  iuilla  vifcera 
funt  aliorum  vifceribus  multo  fuauiora.  Ex  reliquis  au- 
temvilceribus  lienis  non  eftguftui  fuauis.  perfpicuae- 


la  cartilagine  &  cute  conftant .  Ac  cartilago  quidem  D  nim  acerbitas  quxdain  eo  lneit,  ac  meritb  quoquepra- 


ln  adultis  animalibus  omnino  concoqui  non  potefbin 
iis  verb  qux  adhuc  augefcunt,  ii  in  ore  probe  leuigata, 
Si  m  ventriculo  conco&a  fuent ,  exiguum  alimentum 
dabit.Quod  verb  nunc  diximus,in  aliis  animalibus  ad 
proportionem  eftintelligendum  :  quantum  enim  ipfo- 
rum  carnes  alimenti  bonitate  fuillis  cedunt ,  tanto  etia 
illorum  partes  extremx  partib9  fuillis  extremis  deterio- 
res  funt. 

De  terreftrium  animaliUm  lingua^ 

Cap.  xxxi.  E 

INhac  parte  fubftantiae  proprietas  quxdam  ineft,vt 
carnemlaxiorem,acmagis  fanguineam  habeat.  mu- 
fculi  enim  ,  &  potiffimam  ipforum  partes  medix,  furit 
carnes  exquifitx. 

Deglandulis,  Cap.  xxxil. 

OVantum  lingua  acarnisfubftantia,  tantum  glan- 
dulx  a  lingux  fubftantia  diftin&x  funti  ergo  gli- 
dularumomnmcomune  eft  vtincibo  fuauesac  fria- 
biles  appareanf.qua:  verbmimillaru  funt,  quulac  ha- 
bentjipiius  qucque  dulcedinem  prx  fe  ferunt.quapro- 
pter  quum  lade  fint  plenx  ,magnopere  a  gulofis  expe- 
tuntur.Alimentum  autem  quod  exiis  probe  conco&is 
prxbetur,  prope  ad  carnis  alimetu  accedit:fi  verb  min' 
quam  par  eft  coficiatur,  crudu  ac  pituitofum  fuccu  fa- 
ciunt.Quum  verb  teftcs  tx  glandularu  fint  generemon 
tame  ta  boni  fucci  funt  vt  glandulx  marnillaru:  fed  ha 
bet  virofum  quippia,feminis  quod  gignurmatura  r;fe 
retes,  vt  etiarenes.vrins.Quinetia  animaliti  terreftriu. 
teftes  multodifficiliuscocoquutuimamgallorugalli- 
naceoru  altiliumcum  fuaues  funr,  tum  verb  etiam  o-  G 
ptimum  alimentum  corpori  prxbent. 

Dereriibus,         Cap.  xxxiir. 

REnes  praui  admodumfucci  funt,  ac  difficulter 
concoquuntur. 

Deteftibus,      Cap.  xxxiiii. 

OMnium  quadrupedum  animalium  teftes  funf  con- 
co&u  difficiles  ac  prauifucci :  probe  verb  conco- 
€t\  nutriunt.Soliautem  gallorum  gallinaceoru,acprx- 
fertim  altilium  funt  omnium  prxftantiffimi. 

Decerebro,        Cap.  xxxv. 

CErebrum  omne  cibuspituitofiorprauiquefucci  eft, 
ac  tarde  permeat,&  difficulter  concoquitur,  &  non 
minimum  ftomacho  nocet  .  Quidam  eius  mollitre 


uieffe  fucci  creditur,  quippequi  melancholicum  fan- 
guinem  gignat.  At  puhr  o  ,  i  -.  anor  vtroque,fic  etii 
eft  ad  concoquendiifacilior :  quatumveio  ad  alimentu 
pertinet,  eft  lecore  multo  inferior,  &  quod  alimentum 
corpori  prxber,eft  etia  multo  pituitofius.  Cor,iubftan- 
tia  quidem  caro  eft  fibrofa,atquedura,ide  >que  difficul- 
ter  cocoquitur,  &  tardepermeat,  fed  tamen  fl  probc  co- 
ficiatur,ahmentum  corpori  non  paucu,  neque  mah  fuc- 
ci  prxbet. 

De  quadrupedum  <.ruma!ium  ventriculo, 
vtero,&  mteftinis,  Cap.  xl. 

HvEpartes  carnibus  durioresfunt :  quocirca  etiamfi 
probe  concoquantur,fuccum  tamcii  rion  exquifitc 
fanguineu,  fed  frigidiorem  ac  crudiorem  faciunr,mul- 
toque  temporeindigent  vt  conficiatur,ac  in  fanguinem 
probum  commutentur. 

De  agreftium  &  domefticorum  animalium 
differentia,       Cap.  xli. 

DOmefticorum  animalium  temperatura  eftagreftiu 
humidior:  agreftium  veio  eft  durior,  pinguedinif- 
que  aut  nihil  omnino ,  aut  cerre  pauciffimum  habet: 
quamobrem  corii  caro  pluribus  quoque  diebus  quam 
domefticorum  &  in  ocio  educatorum  ,  imputris  ferua- 
tur:  cftque  perfpicuum,  alimentum  quod  inde  prouenit 
multo  minus  excrementi  habere :  quod  vero  a  domefti- 
cis  atque  ociofis  fumitur,effe  excfementitium. 
De  alimento  quod  k  volucribus  animalibus 
fumitur,       Cap.  xtM. 

AVium  omnium  volucriii  genus,greffilium  generi, 
ac  pra:fertim  fuillx  carni  comparatum  ,  minus  ah- 
mentiprxbet:  volucrium  tamen  caro  eftad  cocoquen- 
dum  facilior,  prxcipue  perdicis,  attagcnis,  columbx, 
gallinx,  &ga"lli  gallinacei:  turdorum  v^ro&  merularii 
&  paruorum  pafferum,  inter  quos  funt  etiam  qui  turri- 
colx  riominantur,  caro  eftprxdiftorum carnc  durior, 
atqtre  horum  quoquemulto  magis  caro  turturis,pa- 
lumbi,atque  anatis.Phafianorum,  quod  ad  concoctio- 
nem  &  alimentum  attinet,gallinarum  carni  eftfimilis, 
voluptate  tameninedendoexcellit:hisdurior,  cocodlu 
H  difficilior,  ac  fibrofior  eft  pauonfi  caro.  In  omnib9aute 
volucrib9  animalibus  perindeacin  quadrupedibus  ge- 
neratim  fciendum  eft  ,  carnem  augcfcentium  multo  effe 
carne  declinantium  meliorem  :  prauam  verbadmodum 
nouelloru,  fed  lbge  alia  ratione  quim  fenio  cbfeftora; 

KKK.ii. 


«3 


ORIBASII 


224 


fiquidem  fenum  caro  dura  &  neruea  eft,  & idcirco  pra-  A 
ua  ad  concoquendum,  &  alimenti  exigui  eft:  at  corpo- 
ra  animalium  qux  nupemme  in  lucem  edita  funt ,  mu- 
cofa,  humidaque  funt ,  &ideo  excrementorum  plena. 
omnino  verb  per  aluum  fecedunt. 

De  anferibus  &  ftruthiocamclis, 
Cap.  xliii. 

HOrum  caro  excremctitia  eft,multoque  ad  conco- 
qucdum  difficilior  quam  prxdi&orum  animaliu 
caro,ac  potiffimum  qux  paruafunt,  &  carne  durafunt 
prxdita.  Alarum  natura  fibrofa  eft  acdura:quorundam  g 
verb  caro  tora  eft  huiufmodi ,  quales  funt  grues  ,  quas 
comedunt  quum  prius  multos  dies  mortuas  tenuerint. 
Intcr  grues  aucem  &  anferes  caro  tardarum ,  qux «Vcftj 
aptlla;itur,eft  quodammodomedia. 

De  volucrium  animalium  vifceribus, 
Cap.  XLiiii. 

HOtum  ventriculi  efculenti  funt,  ac  nutriunt:  quida 
vero  funt  etiam  periucundi ,  ceu  anferum  ,  deinde 
gillorum  gallinaceorum  altilium.  £t  quemadmodum 
iecurin  fmbus  adhuc  viuentibus  efu  caricarii  iucundu  q 
prxparant,ita  in  anferibus  alimenta  fero  ladtis  imbuun 
tur,vt  iecur  non  modb  fuauiffimu  fit,fed  vtetii  valen- 
tiffiine  nutriatjoprimi  fucci  fit,  &  non  difficulter  deii- 
ciatur,3c  pariter  ,  vt  in  ventriculo  probe  concoquatur. 
Al.cquoqae  anferum  ad  concoquendum  &  alendum 
funr  idonex,&  his  magis  gallinarum:  peffimx  funt  an- 
noforum,  optimx  verb  iunioru,  ac  probc  nutritorum. 
Galloru  aute  gallinaceoril  teftes  funt  optimi,prxcipue 
aurealtiliu  ,ac  multo  magis  ficibuseorum  ferola&is 
fueritimbutus.  nam  &  boni  fuccrfunt,  &  nutriunt,  &  D 
facillime  concoquuntur.Nonnullt  aute  ftruthiocameli 
ventriculum  tanqir  '  "entu  coco&ionem  adiu- 

uausjfalfo  laud-tif.  alii  verb  magts  mergi  ventriculum 
commendant:  verum  hxc  neque  facile  concoquuntur, 
neque  medicamenta  funt  alios  ctbos  concoquentia. 

G i  Deouis,  Cap.  xiv. 
Allinamm  ac  phafianorum  oua  cxteris  prxftant: 
anferuiiPrerb  ac  ftruthiocamelorum  funtdeterio- 
ra:recetia  quo  ue  veteribus,  quique  minus  co&afunt 
iis  qux  plus ,  prxitantiora  funt.  Tremula  autem  ad  cor-  E 
pus  alendumfuntomnium  pra:ftantiffima:forbiIia  ve- 
rbminusnutriuntilla  quidem,  fed  facilius  fubducun- 
tur:elixa  verb  &  affa  difficulter  cbcoquutur,tarde  tran- 
feunt,corpufque  alimento  craffo  nutriunt :  quin  multo 
etiam  tardius  tranfeunt,craffiiifque  alimentu  prxbent, 
qux  in  calido  cinere  affantur.  Qux  vcrb  in  fartagine 
infpiffatafunt,  &  '^.yluiira.  propterea  dicuntur,  alimen- 
ti  funt  ad  omnia  peffimi.  Qux  verb  fuffocata  appellan- 
tur,  elixis  &  aflfis  meliora  funt.  ea  fic  parant,  Oleo 
garo,ac  mod:co  vini  infpergunt,vas  quo  continentur,  F 
caccabo  inquo  aqua  calida  infit,  imponunt,  ipfum 
operculo  totumobftruunt,  ignem  fubftruunt,  quoad 
oua  mediocrem  confiftentiam  fint  confequuta  :  nam 
qujefupramodum  craffa  funt.elixis  &  affis  fimilia  red 
duntur.  Eidem  etia  mediocritati  confiftentix  intentoj 
effe  nos  oportet  in  ouis  qux  fuperne  caldariis  infun- 
duntur,  vt  ne  ipfa  omnino  incraffari  permittamus :  fed 
quum  adhuc  fuccum  habeant,vas  ab  igni  auferamus. 
Demugile,       Cap.  xivi. 

CAro  mugilum  qui  in  aqua  paluftri  fordidaque  vi- 
uunt,  excrementitia  eft,  atque  admodum  mucofa: 
optimaverb  efteorum  qui  in  puro  mari  degunt.  Sed 
mugiles  quoque  praui  funt  qui  in  ftagnis  vitam  duciit: 
ac  prxfertim  qui  in  paruis  verfantur  ,  &magis  etiam 
quum  aqua  non  effluit,fed  ftabilis  eft.  Inter  fluuiatiles 
autem  prxftantiores  funt  qui  oriunfur  in  fluminibus 
quorum  aqua  rapidc  fertur,  ac  copiofa  eft  :  qui  verb  in 
ftagnantibus ,  ii  non  bonifunt.  Iam  verb  guftus  tibi 
mandenti  prxftantiorem  mugilemindicabit :  acrior  e- 
nim,iucundiorque,&  pinguedinis  experseius  eftcaro.  H 
Atpingues,  &  guftui  exoluti ,  cumad  vefcendum  de- 
teriores  funt ,  tum  pciusconcoquuntur ,  &  a  ftomacho 
funt  alieni,prauumque  fuccum  faciuntrquamobrem  ex 
origano  eosparant. 


Delabrace,        Cap.  xivil. 

Hlcpifcis  pclagius  eft:  alimetum  verb  quod  exhoe 
cxterifque  pifcibus  habetur,  fanguinc  facit  tenuio 
ris  cofiftentix  quam  id  quodanimalia  terreftria  fuppe- 
ditant,vtcopiofc  non  nutriat,&  citius  difcutiatur. 
Demullo,       Cap.  XXVIII. 

INter  pelagios  hic  quoque  numeratur,  omniu  ferme 
aliorum  carnem  habet  duriffimam,&  friabilem.Nu- 
tnt,  quum  probe  conco&us  fuerit,valentius  quam  cx- 
teri  pifces.  hi  verb  tum  propter  purum  mare,  tum  pro- 
prercibum,vtetiaaln  pifces  omnes,optimi  fiunt.Ergo 
qui  cancellos  comedunt,&  grauiter  olenr,  &  infuaues 
funt,&  difficulter  cocoquuntur,&  praui  funt  fucci.Hos 
dignofces  fi  prius  quam  vefcare,vetrem  referaris :  inter 
vefcendu  veib  primus  ftatim  odoratus  atqueguftatus 
tibi  eofdeni  indicabir. 

De  pifcibus  faxatilibus,      Cap.  xlix. 

HIs  omnibus  fcarus  excellere  fuauitate  creditur ,  fe- 
cundoloco  cenfentur  merulx  ac  turdi,tertio  iu« 
lix,  fucx,acpercx.  Alimentum  vero  quod  fuppeditar, 
non  modo  eftcoco&u  facile,  fed  hominum  etiam  cor- 
poribus,vt  quod  fanguinem  medix  cofiftentix  gignat, 
eft  falubirrimum. 

Degobio,       Cap.  l. 

GObius  littoralis  eft  pifcis,  ex  eoru  numero  qui  par- 
ui  femper  manent.  Prxftanriffimus  autem  ad  fua- 
uiiatem,conco£rionero,diftributionem,  &fucci  boni- 
tatemeftis  qui  in  arenofis  littoribus  ,  aut  faxofis  pro- 
montoriis  degit :  at  qui  in  oftiis  fluminum  aut  ftagnis 
maritimis  viuit,neque  ad  cbcoquendum  facilis  eft,  ne- 
que  boni  fucci.Si  verb  limofa  quoq;  fueritaqua,autflu 
uius  vrbe  expurget,gobius  ibi  genit9  erit  peffimus,qua 
lcs  funt  cxreri  pifces  omnes  qui  in  eiufmodi  aquis  vita 
exigunt.  Porro  gobioru  caro,  vr  eft  faxatilibus  durior, 
ita  eft  mullorum  carne  certe  mollior:  ergo  vefcentium 
corpora  pro  portione  nutrit. 

De  pifcibus  molli  carnc  prxdiris,&  albi  iuris 
conficiendiratione,      Cap.  ti. 

ASelli  fi  probo  alimeto  vtantur,&  in  mari  puro  de- 
ganr,carnis  bonitate  cum  faxatilibus  cbtendenfat 
qui alimeto  prauo  vtutur ,  &  in  aquis  rr.ixtis  verfantur, 
mollitiem  quidem  carnis  non  amittunt,  fed  tamen  pin 
guedinem  acquirunt ,  propter  quam  non  zque  vrprius 
fuaues  manenr,  atque  alimentum  excrementorum  ple- 
numcorpori  pratbent .  Csterum  in  omnibus  pifcibus 
hoc  eft  communiter  (vt  diximus)memoria  tenendum, 
peffimosgigniin  oftiis  fiuuiorum  qui  latrinas,aut  bal 
neas,autculina$,autveftium  aclinteorum  fordes  cx- 
purgant.  Iamcaro  etiam  muracnar  quae  in  huiufmodi 
aqua  verfatur,peffima  inuenitur.Bugloffus  vcrb  &  mol 
lior ,  &  fuauior  ,  &  omnino  melior  eft  paffere.  Lacerti 
verb  medium  quodammodo  inter  pifces  quorum  mol- 
lis  caro  eft,  &  quorum  eft  dura  ,  locum  tenent :  horum 
autem  pifcium  apparatus  ad  coco&ionem  optimuseft 
is  qui  exalbo  iureconficitur,  quod  quidem  parant  hoc 
modo:  In  aqua  copiofam  olei  quod  fatis  fit  effundito, 
pariimque  anethi  &  porri  addito:quum  pifces  femico- 
&i  fuerint,tantum  falis  adhibeto  vt  totum ius nondum 
falfum  videatunhic  apparatus  vel  ipfis  aegrotis  cft  acco- 
modatus.  Omnium  autem  prafdiGoru  pifcium  alimen- 
tum  hominibus  qui  non  exercentur ,  ociofis,  imbccilli- 
bus,&  atgrotantibus  aptum  eft :  qui  verb  exercentur,  ci- 
bos  valentioris  materia:  poftulant.Sxpe  autem  diximus 
molle  friabildquealimentum^velexeo  quod  optimi 
fucci  eft,  ad  bonam  valetudinem  effe  accommodatiffi- 
mum.nihil  enim  eft  quod  magis  quam  fucci  bonitas  ad 
tuendam  fanitatem  pertineat. 

Depifcibus  quorum  dura  curo  eft,    Cap.  siff. 

DRacones  accuculi  omnibus  iis  quieos  comede- 
runt,dura_habere  carnc  perfpicub  videnrur :  galeo- 
nymi  verb  dura  ipfi  quoque  carnem  habent,prxter  eum 
qui  apud  Romanos  in  fummo  pretio  eft,que  galaxiam 
vocant,  qui  mollis  eft  carnis:  eft  verb  hic  etiam  ex  gene- 
remuftelorS.Iam  fcorpii,trachuri,orphi,&muIIi  durx 
carnis  pifcibus  adnumerantur .  Eft  verb  perfpicuum, 


M  E  D  I  C  1  N.    COLLECT.     L  I  B.  1 1. 


n6 


pilccsuura,  cainis  di  fficilius  quam  eosqtiimolli  carne  A 
prxditi  (unt>confici :  fiquidcm  &  concodtio  qux  in  ve- 
Griculo,&  qua:  in  iecore,&  venisfanguinis  01  igo,&  qux 
i:i  firigiilis  corporis  partibus  r.Iendis  affimilatio  fit ,  in 
molliorib7  facilius ,  in  dtiiioubus  xgrius  efficitunprx- 
terea  ex  durioribus  pifcibus  craffus  iuccus,  ex  molliori- 
bus  verb  tenuior  gignitur. 

De  animnlibus  reftaceis,  Cap.  liii. 

j  -\  Vccinx,  purpuri,  oftrea,  hiatula:,  cxteraque  his  fi- 
X)  milia,  quum  inregumentuai  quo  extriniecus  ambi- 
untiir  refti  lir^erfimile  ,  teftacea  nominatnur .  Eft  au- 
rem  horum  omnium  commune  vt  fuccii  falium  in  car- 
ne  contineant,ahio  fubducendx  idoneum,  qui  in  vno- 
quoque  magis  mintilque  ad  hanc  rem  pro  qualitatisac 
q  iiantitatis  1  arione  lit  proprius .  Siquidem  oftrea  carne 
aliorum  omnium  teftaceorum  molliilimam  habent:at 
paVux  hiattilx ,  &  purpttrx ,  &  buccinx,  &  quxcunque 
htiirifmodi  funr,  duram  :  ergo  iure  fit  vt  oftrea  potius 
aluum  fubducanr,minufquecorpusalant:  duriora  verb 
difficilius  concoquantur  &  magis  nutriar.Quemadmo- 
du  cnim  ex  animalibus  reftaceis,  qux  dur*  carnis  funt, 
camem  ad  concoquendum  ,ita  etiam  ad  corrtlpendum 
difficilem  habenttquamobrem  eafxpe  iisdamus  quib9 
cibus  vitiatur  in  ventriculo  ob  prnuos  fuccos  qui  vel  ex 
iecore  in  ipfum  confluanr,  vel  in  fuifmettunicis  conti- 
neantur.nam  ex  eis  plurimus  fuccus  crudus,  quem  vo- 
cant:ex  iis  qui  mollioris  carnis  funr,  pituita  gignitur. 
Vt  igitur,quum  fuccum  falfum  abiecerint,  eorum  caro 
difficulter  corrumpitur,aluumque  fiftir:  ita  fiquis  con- 
fettum  ex  ipfis  ius  biberit,aluus  quidem  ei  abunde  de- 
iicietur,id  tamen  corpori  nihil  alimenti  offeret.  ^ 
Dc  molli  tefta  intedtis,        Cnp.     L  I.I  f  I. 

AStaci,  paguri,cancri,  locuftx,  carides,  &  alia  confi- 
miliatenui  tefta,duritie  quide  fimili  teftaceis,  fed 
qui  minor  fit,  conteguntur :  habent  tameu  falfum  fuc- 
c>im,eumque  non  exiguum  .  Dura  carne  in  tottim  con- 
ftat:  &  idcirco  difficulter  cacoquuntur,&firmirer  aliir, 
qtiiim  fcilicet  in  aqua  potabili  prxco&a  fuerint.Horum 
etiam  caro,vt  oftreorum,  quum  ex  aqua  (vt  dichim  eft  ) 
prxco&a ,  fuccum  falfum  depofuerit,  aluum  cohibet: 
hxcque  aegrenon  fecus  quam  teftacea  durx  carnis  cor- 
rumpuntur. 

Demollibtis,  Cap.  iv. 

MOllia  vocantur  qux  neque  fquam»s,neque  afpera, 
neque  t  ftaceam  cutim  ,  fed  mollem  qualis  hu- 
mana  eft  habent.  Huius  generis  funt  polypus,  fepix,  & 
cxtera  his  fimilia  :hxc  nanque  tangentibus  mollia  vi- 
denturtdurx  tamen  carnisfunt,difficulter  concoquun- 
tur,&  exiguum  falfum  fuccum  in  fe  continent.  Si  tamc 
concoquantur  ,  corpus  non  parum  nutriunt :  citc  riim 
hxc  quoque  plurimum  fucci  crudi  generant.  f 
De  cartilagineis,  Cap.  ivi. 

ASpera  no&uciue  fplendens  eft  horum  aniroalitim 
cutis:  idcirco  nonnulli  d-m  m  <Ahax  tyuv ,  (hoceft 
qui.t  fplendorem  habeant^ez  oihcL^a.  nominara  fuiffe  dixertlt. 
Inter  ipfa  autem  torpedo  &  pnftinaca  carnem  habent 
mollem  arque  fuauem,  qna:que  mediocriter  per  ven- 
trem  tranfear,  &  non  difficulter  concoquatur  :  nutri- 
unt  etiam  mediocriter,  vt  alia  quoque  omnia  qux  mol- 
li  reftafunt  intecla.  Eftverbomnibus  commune  vtpar* 
tes  quxad  caudam  funt,  mediis  partibusfint  carnofio-  ^ 
res:id  quod  prxcipue  ineft  torpcdinibus.nam  partes  ho 
rum  animalium  medix  videntur  habere  in  fe  tabidam 
cartilagine  quanda  Batinutc,liobati,  &  rhinx,  omnia- 
que  huiufmodi,duriora  funt,&  ad  concoquedu  diffici- 
liora:&  valctius  quam  pnftinaca  &  torpedo  corpus  alut. 
De  cetaceis  animalibus,     Cap.  lvii 

PHocx,balenx,delphines,libellx,grandiores  thynni, 
itemquecancsjcxteraquecetacea  hisfimilia,duram, 
tnali  fucci,  ac  plena  m  excrementorum  carnem  habent: 
quaproprer  fale  pri  us  condienfes  ad  vfum  ipfa  redigiit.  H 
Ex  Xenocrate  dealimento  quod  exaquatili- 
busexiftit,         Cap.  jlviii. 

NAtantium  natura  cibus  extitit,  qui  in  conuiuiis 
fplendidisindeliciisefthabitusjac  magnu  qtioque 


ad  filubrem  vitvhis  rationem  vfum  prxftitir.  Diff.runf 
verb  pifces  ex  ipfa  compage :  fiquidem  alii  durx, alii 
mollis  carnis  funt.  Ac  durx  quideai  funt  carnis  p':agri, 
fynodontes,  buglofli,  &  lati,quahs  funt  phefr,  &  rho- 
binnollem  verb  carnem  habenr  turdi,  nurulx,  fucx,  & 
eiufmodi  qui  ftcile  digerunrur.  Inter  ht>s  medii  funt 
aielli,bacchi,vn)bellx.  Prxterea  quidam  faxatiles,  qui- 
da  pelagii  funt :  ac  magis  alunt  qui  prope  littor.:  qtidm. 
qui  aquxdu&uum  meatibus  mali  iucci  &oriingrati 
feruntur.  Iam  maria  quoqueinhac  re  differunt :  funt 
nanque  mediocres  pifces  qui  in  Adriano:fedqui  in  Tyr 
rheno  degunt,  fu-uiflimi :  quiiietiam  verno  rempore 
quamplurimi,  quod  oua  pariant,  funt  prxftantiores,vc 
mull::  xfta  te  Verb  phagri  &  fynodontes:  autumno  verb 
heparus,qui  quum  annum  excedit.mali  fucci  cft.mugi- 
les  &  Iupi  delicatioresfunt.  Ex  xtate  veroparui  &  noui 
facilc  corrumpuntur :  cetacei  verb  difficulter  in  fuccum 
commutantui,  duri  funt,  ac  ftomacho  noxii  rquiverb 
medium  locum  tenent ,  ii  medio  quoque  modo  nd  di- 
ftributioncm  funtaffefti.In  partibus  quoque  differunt. 
nam  in  pai  tibusqux  ad  caudam  funt,  quum  motu  exer- 
ceantur,bonum  alimentum  affei  unt,ac  delicati  funt:  in 
iis  verb  qux  ad  ventrem  pcrtinenr,  quum  pingues  fue- 
rint ,  tum  fluitant,tum  vcrb  ad  excretiones  rite  funt  af- 
fedi:in  dorfo  verb  dura  caro  eft.at  capita  omnino  pro- 
prerfalfumhumorem  &  pinguedinem  non  nutriunt,& 
difficulrerdiftnbuunrur.Atfacileadmodum  cxcerntin 
turmarnugix&  paguri,fed  maximeomnium  mtilli.  Ex 
apparatu,affi  magis  nutriunt  ,fid  difficilius  rranfeunt: 
elixi  verb  ,  parum  nutriunt ,  fed  facillimc  deiiciuntur: 
itcmquemai  iniorifunues,aptiftomacho,  facillimi  ad 
riiitribuendtim.flaccidas  ac  molJes  carnes  faciunt:  nam 
&  coloraros  faciunt ,  c\  v<  ^  'mem  cr  eanr,  nluutrque 
fubducunr.  A  t  fluuiatiles,o:  qui  iu  Aagnis  degunt;  fto- 
macho  noxii  funr,craffam  materiam  faciunt,difficulter 
excernuntur,  &  ncnnulli  nonfunt  marinac  materix  ex- 
pertcs,vrcoracinusqui  in  Nilo  nafcitur  ^  p  rcn  in  Rhe 
no,&  in  Tyberi  lupus,qui  eft  fubfi^naMfeiritcmque  Au- 
nicnis,p.ilufque  in  Phalernis ,  eiufd«b !n  .-.rurx  pifces 
gignunt.  nam  pabulum  quod  illic  eis/uppctit  &  bont 
fucci  eft,&valde  aecommodatum.  Ex  omnibus  vcrb 
pifcibus  antepon^di  funt  ii  qUi  virus  nou  hah?t,&  prx- 
pingues  funt,  ac  bonifucci  &  moderati.  Cxteriim  ex 
pifcibus  alii  natantes  ,  alii  cartilaginei ,  alii  molfes ,  a- 
Iii  tefta  pperti  ,  quortim  exponendx  funt  qualitates. 
Apun  minimus  eft,  gregarim, &  in  olla  paratur.  A lope- 
ces,Lippuri,  Thriffx,  Le-  ufqueex  mariinflumen  con- 
fngientia  difficulter in  fuccuro  mut5tur,ftomacho  non 
conueniunr,  difficiliterconcoqu  vntur,  &  exi^unm  ali- 
mentum  prxbent.  Acharnes  verb  d  urx  eft  naturx,  xgrc 
corrumpitur  ,  nec  eft  ftomacho  accommodatus ,  nec 
probum  fuccu  gignit.  Velonx  ,  qux  roftri  cornei  funr, 
ineptx  ftom2cho,maIique  fucei  funt,non  nutriunt-  Fa- 
cilc  corrumpuntur  rhocx,  lulides ,  Trachuri  'qui  Snuri 
abaliquibus  nominantur)&  Canni ,  &  cxteri  omnes 
qui  farragini  conueniunr ,  ori  quidem  comedendo  apti 
funt,fed  tamen  ftomacho  non  iunt  idonei,&  facile  cor- 
rumpuntur,  fluitant ,  ventrem  non'aIunt.  Erythrinus 
origratus  aluum  fiftit:durxcompagiseft,adnutrien- 
dum  valet:  &  ad  res  venereas  excitandas,  fiquis  eum  vi- 
no  fuffocntum  bibat,aptus  eft.  Thranis,  aut  xiphias 
cetaceus  eft  pifcis,&  in  frufta  fecatur:ori  autem  ingratus 
eft,fcaber,difficilis  ad  conficiendum,valenternutriens, 
graueolens  :  quamobrem  &  cum  finapi  comeditur, 
&  in  olla  paraturreiufqueprjcftantior  pars  eft  imus  ven- 
ter.Thynnus,&  thynnis,colins,orcyinus,pelamis,fcona> 
briifquenon  anti  ftomacho  funt :  mali  fucci  funt,  fla- 
tum  gignunt,  fcabri,  difficiles  ad  excernendu,nntriuQt: 
quorum  valentiffime  nutritpelamis  :colias  verb&  ori 
ingratus  eft,  &  nullius  fucci :  at  thynnis  ei  fubiicitur: 
thynnus  verb  difficulter  concoquitur.  Siones  ,  bra- 
chicephali ,  peftines  ,  chelidones,  vranofcopi ,  galei, 
canes,&qui  funt  generis eiufdem  ,mali  fucci ,  &  gra- 
uis  odoris  funt ,  fegnem  materiam  ttahonr  ,  &  gi- 
gnunt.  Apti  autem  menfxfunt  fargi,  rne'?nuri,cathari, 

KKK.iii. 


227 


fu  ntque  ftornacho  idonei ,  boni  fucci ,  ac  facilt  diftri- 
buuntur:  prxterea verb  alunt,  &  aptiad  excernendum. 
Salpx  autem  pelagix  acris  funt  faporis,ori  gratx ,  diffi- 
culter  corrumpuntur,  difftctilter  feparatur,  alunt,facile 
excernutunat  q'ix  in  littonbus  capiutur,durx  iunt  car- 
ms,&  mah  fucci,&  ori  infuaues.  Buglofli  vero  &  pafle- 
vesduram  carnem  habent,ac  difficilitercorrumpuntur: 
boni  tamen  fucci  funt ,  &  facile  excernuntur :  glaucus, 
cum  lupo  (eft  enim  in  omnibus  ei  fimilis)  minus.  Prx- 
ftat  autem  fparo,ellops,ftomach6queeft  idoneus,fuccix 
dulce  gignit,  alit,  facileque  cxcernitur,hepatus:  hema- 
xias  mediocriter  alit,delicatus,  folutus,  ori  gratus,  dif- 
uculter  verb  cocoquitur,&  alir,&  facilis  excretionis  eft. 
mugil  vei6pelagiusoptimus,origratus,acer,  Uipo  non 
cedens.  Prxrerea  hic  quoque  prxterquam  qu6d  tener 
cft,  facile  fubducitunin  limpidis  autem  ac  puris  flumi- 
ntbus  natans  marinam  duritiam  dulcis  tempcriei  bene- 
ficio  remittir :  qui  verb  in  turbidis  &  ftagnis  in  quibus 
aqu  1  ftar,grauioris  odoris  eft,difficillimc  diftribuitur, 
quumqueex  fimo  pinguisftf  redditus,admodum  iner- 
tem  carnem  habetiqtuim  verb  ia  magnitudinem  excre-  * 
uitjindurefcir.nonnulli  vero  mugilem,plotem  vocant. 
Cyrharus&  rhombus  lati  ftinr:rhombufque  folidus  eft, 
difficiliter  corrupitur,  qui  quidem  fi  magnus  fit ,  quo- 
niam  difficiliterconfkitur,&fatisalit,pervnum  diem 
adferuatus  coqui  debet:ac  citharus  mali  fucci  eft,&  fto- 
macho  non  idoneus:xgrecorrumpitur,facile  excerni- 
tur.  CicIx,cottyphi,phxcides  tenerx  funt  carnts,boni 
fticcijfacile  digeruntur,  non  nurriunt,  ad alui  deie&io- 
nem  accommodati.    Coraxus  durx  carnis  eft:&quuru 
maioreft  atqueau&ior,  grauisodoris,  dtfficilis  diftn-  ■ 
butionis ,  ori  aptus :  alienus  tamen  a  malx  materici  fo' 
bole:eftquecxterisf:m:i:i  9    auior.  Lupus  vero  varia- 
tunnam  quanto  maiof  eft,tanto  durior  efficitur:bime- 
ftris  eft  optimusjftomacho  idoneus,  boni  fucci ,  tener. 
Vrfa  dulcerniuccum  facit,nutrit,facilediftribuitur,  & 
facile  excertlitur.  Atqueita  quidem  de  pelagia  cenfen- 
dum  eft  :  at  cjux  in  pifcinis  degit ,  omnia  habct  contra- 
ria,  quemadmodum  in  aliis  qttoquc pifcibus  vfu  venir. 
Ori  nanqueinfuaues  funt  ii  qui  conclufi  viuunt:  qux 
vero  in  fluminibusdegit.  eo  quodexmarifrigidam  a-  1 
quam  fubit,  ori  grata,  teneraque  eft:  qux  vero  in  portus 
tranfit,limofa,&coanguftata,&  ptaguis  reddita,ori  in- 
grata  eft.  A fellus  non  acris  faporis  eft ,  boni  fucci,  dif- 
ficilis  diftributionis,  facile  fubducitur,  alit.  Scorpe- 
nx  durx  carnis  proptcr  fuccos  funt ,  &  ob  eam  caufam 
apparatu  indigent:&  quum  ad  excretiones  aptx  fint,ori 
quoque  funt  gratx.  Vmbellx  ori  fuaues,boni  fucci,  fa- 
ctlis  diftributionis,non  admodum  nutriunt ,  facile  ex- 
cernuntur.Scams  ori  gratus,dtfficulterdigeritur,facile 
corrumpitur,&  deiicitur:  qui  vero  nupcr  captus  eft,ne- 
queviuariisfuitinclufus,multahabetinteriora,&ori 
grntus  eft,&  fluitans,  facile  corrupitur-    Synodus  ha- 
bet  ille  quidem  carnem  duram  ,  fed  tamen  non  eft  ali- 
menti  exp?rs:  boni  vcro  eft  fucci,  ac  facile  diftribuitur, 
&  mediocriter  nutrit ,  &  facile  excernitur.  Mullus 
obfontnrum  prxftmtiffimus  eft',  &  ftomacho  ido- 
neus,&  boni  fucci,&  ori  gratus,caro  plana,difftcilis  ad 
corrumpendum  ,  Sc  nediocris  ad  excernendum.  Dif- 
fcrt  autem  pelagius  a  faxatili ,  quod  rufus  fit ,  cinna- 
bariqueatque  auro  fimilem  afpe&um  habeat,  itc'mque 
barbam  fert:  his  autem  inferiores  funt  ii  qui  in  littori- 
bus  vtuunt.  Phagriisdurxcarniseft,difficultcrcorrum 
pitur,nonfacile  fccernitur.  Auratacandidxcarniseft, 
folida,c6dcfa,boni  fucci,facilis  diftributionis,  alitque, 
&  non  difficulter  excernitur.  Con^rus  nec  ori  gratus, 
nec  mali  fucci  eft,  modice  aptus  ad  concoquendum ,  & 
alendum,&  ad  excemendum  vitio  vacans. 

De  vrtica. 

Vrticx  qux  etiam  acaliphx  dicuntiir,gratx  ori ,  & 
ftomacho  non  mcdiocriter  ineptx:fed  affatx  funt  dixis 
accommodatiores,aluttm  cient,vrinimque  magis  mo- 
uet.qux  poft  purgationem  exortx  iuxta  calculos,  lotx, 
&  perextguo  fali  mixtx,  atqueita  parum  afperfxfunt, 
vt  mediocriter  mandi  poffint,&  affatione  concretx  aut 


ORIBASII  228 

A  verubus  autfurculis  fuper  carbonibus  malux  autfar- 


mentorum,  vt valenter  folumt.  Cum  paffo  atitem  aut 
vino  mulfo  guftum  cxcitantes,facilcconcoquuntur,fa- 
cileque  excernuntur:  qux  vero  ex  paffo  &  oleo  elixan- 
tur  cum  alio  etiam  condimento ,  id  quidem  feruant  vt 
lubricx  fint,atque  attrahant:fed  &  explent ,  &  difftcul- 
tcr  concoquuntur,&  altium  magis  relaxant. 

De  fefta  opertis. 
Glandes  optimx  funt  qux  xftatecapiutur,  aptx  vt 
cis  vefcamur :  qux  quidcm  exoriuntur  vbi  aqua  dulcis 
B  mari  admifcetur.  na  &  alunt,  &  dulces  funt:  plerunque 
autemin  petris  educantur.  Suauiffimx  enim  funt  qux 
alunr,friabilefquefunr,multumque  fucci  faciunt,&  ad 
aluum  molliedam  acco:rimodatx,&  ftoraacho  idonex, 
ori  gratx,tenerx,&vrinamciint.Succusearum  fimplex 
confici  nonpoteft  :  aut  ius  deco&arum  ad  excretionem 
valet.  Qux  vero  in  petris  vitam  non  degunt,acrcs  funt, 
&  mcdicamenti  facultatem  prx  fe  ferunt ,  &  plus  ven- 
trem  citant  quam  vrinas  moueat.    Glycymeridcs  prx- 
ftantioresfunt  trachibus,inferiores  autem  peloridibus. 
"   hxnanqtie  ftomachum  difgrcgant.  earum  caro  dura 
eft  illa  quidem,fednonexpers  alimenti,&  vrinam  ma- 
gis  quam  pelorides  cient :  affatx  autem  (mea  quidem 
fententia)  indurefcunt:  elixatx  vero  &  conditx  ori  funt 
gratx.  Exgenere  peloridum  funt  hiatulx.  diuerfx  au- 
tem  funt,  atque  varix,  &  longx ,  vt  Dicxarchix  in  Lu- 
crino  lacu,&  Alexandrix  in  portu:(funt  enim  dulces,& 
boni  fucct )  qux  vero  fub  Pharo,&  Diolco,  &  Ponte,& 
infula  oblongxfunt  &  afperx,  glandibus  querctnis  fi- 
miles,&  xqueacphagi  echinum  producentes:  albx  au- 
D  tem  funt,durx,atque  acres.Pe&ines  optimi  fnnt  qui  ad 
iuftam  magnitudinem  peruenerut,  caui,  colore  nigrio- 
re:prxftnntautem  vere  atquxxftate:  fiquidem  eo  tem- 
pore  ad  Lunx  incremcntum  maxime  augentur.  Omni- 
bus  nutem  antecellunt  Mitylenxi  magnitudine,  natura, 
httmoris  bonitate.  His  fimiles  lonium  mare  iuxta  Illy- 
rida,Hetruriam,Salonas,  &  Latium  productt.  Iam  vero 
&  Chtos,&  vicinxinfulx ,  itemque  Alexandria  huiuf- 
modi  pifces  ferunt.Pontus  vero  multos  fert,  fedminu- 
tos,&  qui  xgre  augeatur:  dulces  funt ,  ac  facilius  quaoj 
5   oftrea  concoquuntur.  Exaceto  fumpti  ad  excretionem 
accommodantur :  &  quum  cx  pofca  coquuntur,  dulci- 
tudinis  parricipes  f;nt,quam  affando  deponunt.  Pari 
quoque  modo  conn  iti  aluum  foluunt,  Idque  fiuerecea 
te»,fiue  vetufti  fuerint:  parum  autemvrinam  cient.Qui 
buxei  coloris  funt ,  ficut  oftrea,  non  facile  corrumpun- 
tur.  Elixi  funt  affatts  ad  aluum  fubducendam  aptiores, 
quiqtie  magis  affati  funt, minus  fucci  habent,&  diffici- 
liter  excernuntur.  Exiftimandum  quoque  eft,eos  qui 
in  fuis  teftis  affantur,  minus  huiufce  incommodi  habe- 
r    re,&  facilius  alere,  &  minus  eos  perturbare:  valentiores 
autemaffati  funt:  quiqueexpurgati  plane  purdquefue- 
rintjii  grati  ori  funt ,  &  facile  concoquuntur :  &  tefta- 
ceis  anteferendi  funt  illi  qui  fale  coditi  funt,nec  admo- 
dum  perturbant.  natiuam  autem  dulcedinem  in  muria 
conferuant,&  vrinam  mouent:accandidi  quidem  &  la- 
ti  funt  dulciores.  Atque  albi  funt  duri ,  rufi  verbfune 
virofi,& vrtnam  cient:varii  autemmedii  funt,&eorum 
aliqui  fucis  funt  fimiles,qui  per  fe  dati.difficulter  con- 
coquuntur ,  &  ramen  vrinam  mouent.  Affumpti  verb 
G   peftines  remedio  funt  iis  quorum  vefica  vlceribns  for- 
didis,  &  cruftam  habentibus  vexatur  ,  fiquidem  ea  ex- 
purgant.  Buccinx  funt  duriores purpura,&  magnitudi- 
ne  ac  loco  differunt.-triplice^fque  vires  habent  teftx,col- 
li,  &  excrementi  in  tefta  contenti.  Nam  fcabra  fubftan- 
tia  pifcis  aluum  fiftit,  ac  prxcipue  fi  affetur:contra  rua- 
gisfacit  elixa.Collum  earum  aluum  foluit,difficultcr- 
que  concoquitur,idcirco  ex  finapi,vel  aceto,aut  liquo- 
re,aut  pipere  corrigere  ipfum  debet  qui  eodem  vefcun- 
tur.  Aqua  denique  quxexeis  emanat ,  calefatta  ven- 
ti  em  fubducit:  cum  eo  verb  cxcrcmento  quod  tefta  con 
tinetur  ,  cotfb  ,  magis  gilua  fit ,  &  pifcis  qualiratem 
prxfert:  fi  vero  totx  decoquantur,  maiorem  fiftendi 
vimhabebunt ,  &  fitim  afferent :  quidam  veroeaseli- 
xanteslxuigant ,  &  xquc  ac  vrtfcas condiunt,  fiuntque 


H 


u9              MEDICIN,     COLLECt    LIB.    II.  u6 

ori:gratx .  Luna  exorienre  plenx  &  xftategraciles :  pur-  A  nentes,pinnxconfulunt,atque  auxiliarmmacpotius  in  !a- 

purx'ni3iores  duriores  funt:&earum  coria  xnediocri-  pidofis & pinnis  affuetis  locis  morantur.  maguitudinis 

ter  corrumpuntuncolla  dilficulter  conficiuntur,  xgrefe-  autem  caufa  pinnx  minores  funt  magis  tenerx  quarti  m» 

cedunr  >  xgreque  corrumpuntur :  aptxftomncho ,  pauci  iores.  Verno  autem  repore  atque  aftiuo.captx  longe  ex- 

humoris  fuin  ,  vix  mandendo  diffolutx  :  fundum  ve-  cellunt  iis  qux  alio  tempore  capiuntur.nam  prxtcrquara 

rb  aut  earum  excrementum  facile  conficitur,  facile  fece-  qubd  bonam  alimoniam  dant,  dultesetiam  iunt,  quurn 

dit,maiorem  pifcis  facultattm  affert,vrinam  cier,fudore  tunc  oriantur:&  magnitudinis  ratione  qux  nonmagnx 

mouet,fputum  creat.Siquts  eo  largius  vefcatur,bile  nau-  funt,aliis  prxftant:medix  carnem  habentmollem  ,  albij 

feamquefacir,&  atri  humoriscopiam  gignit  .partes  aute  dulcem.Earum  durafunt  colla,concocTuqtie  difficilia  ,  & 

«d  caudam  pertinentes,  aut  extremitates  eatum  qux  e-  qux  xgrc  diuiduntur,&  xgre  corrumpuntur :  fed  earum 

iufdem  funtgeneris,qux  turbinatx  funr,omuium  (unt  a-  B  corpus  facilius  quam  collum  corrumpitur.  Elixitur  oleo 

ptiiTimx,  earumque  \  ius  elixando  &  affando  humorem  dulci,melle,fimiliter&  vino:qux  verbex  aqua  elixantur, 

ex  fe  emittit  on  gratum,ventriculo  idoneum,a!uum  fub-  iis  practer  naturam  conchularum,ex  finapi  vefcimur.affx 

ducentem,  dulcium  vrinatum  motorem  ,  parum  tamen  duriores  funt  elixis,&  prxfei  tim  qux  vino  parantur:pra*~ 

carnis  facit,ad  cochlearum  proportionem:  fed  &  orifua-  ftat  enim  eas  ex  liquore,aceto,&  finapi  parare  .  At  eaium 

uem  odorem  conciliat  Ad  vini  potumincommodx,eli-  quxin  vino&aceto  maduerunt  ,magis  tenera  eftcaro, 

xatx  nutriunr,affatx  verb  durx  funr,  earum  excrementu  fed  flatum  ciet.Strombi  verb  duri  funt ,  xgre  conficiun- 

quod  refta  continetur,filtir  more  buccinarum  .  Cochlex  tur,acmagis  eriam  ii  qui  auriculis  maiores  funt :  cum  fi- 

durxftintjdifTicultercoficiuntur:  h.irum  fpecies  funr  hx,  napi  verb&  liquore  in  aceto  lxuigati  accomodati  funt. 

teres,qtix  tubx  modo  fiifflat:rotunda,  quxoleum  effun-  Solenes,  aut  auli  ,aut  donaces ,  mares  ac  fceminx  funt, 

dinhamm  qux  nirnis  magnx  funt ,  ineptx  ad  comeden-  C  qux  vngues  nominantur.   Differunt  autem  :  namfce- 

dum  cenfeutur,quia  virofx  funt,  durxq;,ac  bihm  creat,  minx  mundx  funt,&  vrinam  cient,humecTant.  parantur 

&  multa  eis  caro  ineft,ceMcexquc  funt.Bi  euium  vfus  no  veib  apertx,i  ecentes  verb  ac  magni,  quique  nigris  quafi 

millis  placet  cum  aceto  mulfo  ,  aur  cum  foliis  viridibus  virgis  diftin&i  verficolores funt,mares funt ,  vrinamque 

rutx,  cu  oxypipere:qux  verb  quinque  digitorum  funr,  &  tui bannfed  omni  moltftia  vacantes  reddunrur  fde  &  ace 

jmam  partem  acutam  habent,quxque  helices,  aut  aftmo  to  parati  At  vitiofi,&  excrementorum  p!eni,?x  oleo  &  fa 

phori  noininantur ,  minus  quidem  carnis  quamcxterx  le  fumpti,xqiie  ac  loligines  ad  potum  parantur .  Optimi 

cochlex  habenr.fed  tamcn  explent,&  fuperfluunt:at  prx-  funt  maiores  &  cr.iffiores  affati ,  miniroi  dulces  funt :  ac 

madefacTx,&  affatx,atque  ex  aceto  fumptx,accommoda  dulciores quoque  fccminx  vnius  coloris.Vere  autem  vi- 

tiores  funt.Ac  cochlex  omnes  incocTx  ventrem  pertur-  gent  &  florenr,faIe  conditi  infuaues  funt.Tethea  in  limo 

bant.-marinx  verb  vertices  habent  dulctores:  funtque  tc-  D  nafcuntur  &  littoribus  algx  feracibus :  iniieniunrtirque 

rei  Xjboni  fucci,difficulter  corrumpuntur,  leues  compa-  in  mufco,alga,&  fuco.fir%'''  ?.puc  funr  fungo  plantx  ma- 

ratione  terreftrium.valentiores  enim  &  molliores  ad  ex-  rinx:prxterea  verb  quahutem  rranui  indunt  qux  diffi- 

cretionem  cenfentur,uiauionfque  odoris ,  &  ima  eorum  culter  abftergeatur:m;xime  verb  eorum  coria  non  confi 

pars  Romacho  idonea.Cochlex  porro  xgre  concoquun-  ciuntur.  Auxiliantur  autem  renibus ,  aut  quibus  vitiatus 

tur:cum  aceto  v  erb  &  fucco  aperlunt,vt  qui  eis  vefcuntur  cft  ftomachus,&  quos  tinefmus  exercet,&  coxedicis  mor 

pingufcfcant:  ac  cum  eruca  etiam  comeduntur .  Lopades  bis  laboratib9,&ventri  fuperiori  vna  cum  ruca.  Secanttir 

minutx  funt.in  quibufdam  verb  locisfuntmagnx ,  vt  ab  ctiam  &  lauavnur,ac  liquore  cyrenaico,  &  ruta,  muria,  & 

oftrcis non  abfiiniles  videantur :  maximx  in  India  ,  ficut  aceto,vel  ex  aceto  condiuntur ,  cftque  operxpretium  ea 

cxtera  omnia,nnfcutur:cxterum  durx,&  paucifucci.dif-  cum  vriridi  metha  conficere:prxftariffimavetb  in  Smyr 
ficulterque  conficiuntur ,  &  excernuntur  :co&x  autem  E  nainftila  Afix  nafcuntur  ./Egyptus  vero  hxc  non  fert  o- 

&  conditx  funtgrarx  ori.Muricesfalfi,virofi:eisfuccurri  mnino.Telinx.fiuc  xiphydria  aluum  fubducunt  :locis  a- 

tur  liquore  cyrenaico,ruta,&  aceto: ventrem  turbanr,vri  renofis  proueniunt,&  portubus  vndis  agitatis:  fluuiatiles 

nam  cient,ori  nongrati,  concodtu  difficiles ,  obflruunt  telinx  maiores  funt,&  plus  fucci  habent,  quales  ./Egyptix 

craffofanguine,pituitam  gignunt  ,&  magis  adeo  reccn-  funt  EIixatxfuntdulces,earumque  ius  aluum  foluitxlati- 

tes.-idcirco  parandi  funt  cum  acribus,  \  t  finapi,erucaque:  fx  vcrb  fale  fparguntur,&  per  teftashumorem  trahuntffri 

affi difficulter  fecedunt.magnam  fitim  inuehunt,grauats  gida  leuantur  aqua,&  ex  oleo  &  aceto,vel  mentha.vel  ru 

€lixati,contriti,&  conditi  minus  virofi  funt :  fed  eadem  ta  comcdunrur.Qui  aluum  foluere  voluerint,eas  folubili 

<]ifx  turbinati  faciur.  Mures  rotundiores  quide  funt  mu-  apparatu  cum  oleribus  condient-.qux  florem  xtatis  agiit, 

ricibus.fed  minoVcs  &  hirfuti ,  teftamque  tenuem  ferut,  fi  comedantur,verc  funt  optimx.Ex  chemis  afpcras  non- 

caro  magis  tenera  eft  ac  dulcior  fucci  magis  varii,minus  p  nulli  glycymaridas  appellant:alii  conchas  vocant.qux  15- 

ctiatn  nutriunt,  os  mordicant ,  faucium  deglutitionem  giufculx  funt,fed  minores  quamquaein  ^Egypto  vifun^ 

conuellunt,vocemcondenfant,aut  abfcindunt  :quilarge  tur,qux  in  fe&ioneafperirates  habent  glandium  querci- 

eis  vefcuntur,  tuffes ficcas,&  raucitates  eis  excitantureno  narum  afperitatibus  non  diflimiles :  in  longitudine  vero 

£  verb  boni  nonfunt-vel  qui  in  ficTilibus  figulorum,vel  virgatxfunr,  &eruptiones  a  cxteris  differentes  habent: 

in  petris ,  vel  in  alga  nafcuntur:  funt  enim  acres  .Oftrea  qux  vero  guftatui  maris  odore  reprxfentat,durioris  funt 

verb  pelagiarara&inutiliafunt,  quia  ea  fol  nonafpicit,  carnis,daturquc  imbecillis  Aqua  ab  eis  manas  ftomacho 

&  exigure  magnitudinis  fiunt,amaraque  funt,necefcule  cft  idonea,&  vetri  in  trafitu:  exdc  fale  coditx  trahere  vri 

ra,quia  ventrem  mordicat:gaudent  dulci  temperamcnto  naspoffunt.os  itidem  iuuant  comedendo ,  &  prxfertim 

immixta,quod  carnes  dulces  augct:  idcirco  ad  Nili  oftia  cxfinapi,aut  aceto,&tuta.  Leues  autem  chemx  maxime 

prxcipuein  ^Egypto,&inEphefoad  Caiftri  ingreffum  differunt ab  afpcris.habent  enim latam teftam & pelluci- 
inclufa,vt  femina  ponunt,&  ita  crefcunt.Vereigiturcraf  "  dam,ac  facile  concoquuntur,boni  alimenti.boniquefuc- 

fefcunt  expleta  albo  humore  &  latteo.-prxterea  Briidufii,  ci,ac  dulces  funt,&  non  iniucundx  ftomacho.Ex  liquore 

Tarracone,Narbonx,Diexarchix,in  Lucrino  lacu,Cheli-  cyrenaico  &  finapi  eis  elixis  &  affis  vefcimur :  cocTarum 

donia,Leucade,AcTio,&  Lybico  finu  idem  fit .  Pelorides  iufculum  foluit  ventrem  .  At  glycymarides  iucundiores 

verb,aut  melxnides  optimx  funt,quxfimiles  fut  oftreis  funt  conchis,qux  leui  teftafunt  :fed  minus  quam  pelori- 

in  ftagnis,&limofis  paludibus,vbi  ,iqua  dulcis  immifce  des.Differunt  autem  ex  locorum  fitu.vt  pelorides  varieta 

tur.  qux  verb  in  fundo  degunt ,  cum  rarx  funt,tu  verb  e-  te  ac  figura.natn  qux  in  portu  Alexandrix  inueniuntur, 

tiam  infuauiores.Hisaccommodate  vtere  exiure  condi-  optimx  funt:qux  verb  prope  Dioclum  &  Pharum  &  P6- 

tisad  alui  fubductionem  :  adiuuantconcodTionem  ,  me-  tem  teretesfunt  arque  afperx:qux  veib  auricnlx  nomina 
diocriter  fecedunt.Pinnx  locorum  caufa  aptx  funt,tene-  ^  tur,prope  petras  nafciintur,durxque  funt,difficulter  con- 

rxque  bene  alunt:exlutulentis  locis  captx,&  in  quibus  a-  coquuntur,ori  infuaues,&  alienx  ftomacho,&  peraluum 

qua  dulcis  &  tranquilla  mifcetur,quia  ab  vndis  no  offen-  fccedentcs,cum  ruta  exhibentur,quum  non  alia  ratione 

duntur,  tenerx  permanent.  Pinophylaces  verbquifunt  gratx  fiant :  magnx  in  lllyria  nafcuntur  in  Ionio  finu3 

eiufdcmalimcntiparticipesjtitillantes  ac  pinnas  admo-  atque  excyrenaico  liquore,  aceto,&ruta  comeduntur. 

K.KK.iiii. 


ORIBASll 


De  pifcibus  cetaceis  fale  conditis. 


23^ 

A  ro&cafeolacconftat:prxterea  verbh.ibet  tettio  loco,vt 
pingius  fucci  particeps  fit,cuitis  plurinnim  habet(vt  dixi- 
mus)Uc  bubu!um:ideoque  butyrnm,quod  vocant,  ex  eo 
conticirunouilliim  verb  accapiillum  lac  habct  quidem 
aliquid  pinguedinis,fed  minus  quam  bubulu:  quamob- 
rem  efftcicur  vt  quandoque  in  venn  iculo  alicuius  ftt  coa 
guljtum,fi  ftatim  vt  cmuncTum  eft,caltdum  fuciitepotu: 
li  verb  fal  aut  mel  addatur,  ncque  concrefcere  neque  coa 
gulari  invet  ictilo poterit.Ad  laclis  verb  bonitatemagno 
peie  facitpaltio  beftiarum  •  Perfpicue  autem  vrdemus 
laceartim  qux  fcammoniam  aut  rithymalum  depaftx 
corrumpuntur.Colii  funrori  grati,aluum  mouent,  iberi-   g  funr,purgadi  vim  habere:ex  quo  planu  eft,bceiTe  acre  & 

acidum  &  auftcrum,vbi  vitiarx  paftionesfunt,  qtiu  fem- 
per  herbarum  narurx  aflimiletur.  Nonergo  opus  eft  pa- 
ftus  bc-ftiarttm  neque  acres,neque  acidos,neqtic  aufteros 
nimium  efle,vt  lac  aiTerant ,  quo  tanqtiam  optimi  fucci 
vfuri  fimus.I.im  vero  debcre  efle  animal  florentis  xtatis, 
&  prxdirum  corporis  habitu  qui  vitio  carear.clarum  vti- 
que  eft,&  nihileft  cur  ego  id  pluribus  explicem,  fedmi- 
rum  in  modum  vfus  eius  fiequcns.dentes  &  gingiuas  lr- 
dir.nam  gingiuas  flaccidasdenres  putrefacTioni  &  evo- 
C  fioni  obnoxios  facit:  ergo  fumptolacte  os  vino  diluto 
colluendum  eft:eriretiam  accommodatius  fi  meleidem 
adiicias.Dignofcitur  autem  lac  quum  vel  calefit,vtl  coa- 
gulo  cogitur,at  alio  quotiis  modo.nam  &  fcifllo  quam  ap 
peWantjVel  citra  coagtilum,idem  efficit,  quft  lacTe  abun- 
de  cxcalfacTo  oxymel  fi  igidum  infttll.imus :  quod  idetli 
vinomulfo  efftcimus,acqtnndoque  nihil  ei  inftillantes, 
vafe  aqux  fi  igidilTimx  pleno  in  lac  demiffo  ipfiim  fcin  - 
dimus.  Prxtereaid  hc  quod  poft  partum  ernunchim  eft, 
abfque  coagulo  prorinus  coagulatur ,  fi  parumper  fuper 
Thynni  verb  veter  qiium  r  :,  cft,aptuseftad  comede-  ^  calidtim  cineiem  calefiat :  appellatur  autem  id  quodita 
dutmfed  veruftitem  :         *  M>*    :  eftquc  ftomacho  ido-       confecTum  fuerit,pyi  i.iftes  &  pyviephthus.Ex  cafeis  mol 

lior  eft  duriore  prxftantionrariorque  ac  laxus  denfiove  & 


Sale  coiuiiti  pifces  communiter  qtiidem  funtori 
gratTfed  mali  fiicci,&  ftomacho  alicnidcniuiitque  ac  tur 
h.mt  aluum.Ex  fale  vero  conditis  alii  dtirx  carnis  funt,  a- 
lii  ftiapre  natura"humidx  compagisfunt:  aiti  teneri ,  a!ii 
medii  inrer  hos.alii  carnofi.alu  ex  pingueJine  conftant: 
alii  vetufti,alii  medii,altireccntes:  ex  quibtis  pelagii  ex- 
tenfi  ftint,riuper  capri  cedentes:medii  verb  diuturni,me- 
dioc:  es.-atque  ahiquidem  valde  pitigues  iunt,&  excreme 
torum  pleni.minus  il!i  ntirt;iunr:de  cxteris  qui  durx  funt 
carnis.ii  ditTiculrer  vitiantui  :qui  magts  teneri  funt,facile 


ci  cxteris  prxftant  omnibus.  Pelamis  exigtia  nafcitur  in 
Maioti&eyori  grata,facilc  corrumpitur,  facileq;  excerni- 
tur.C  )  buim,hoc  cft  concifa  ,  pelamis  ,  qux  poft  quadra- 
grnta  dies  .i  Ponto  in  M  eotim  reuertitur,ori  grata,  &  bo 
ni  alimentirquod  vero  Leorxum  appellatur,fuauc  eft.bo- 
nt  a!imenti,fitirn  non  inuehtr.Triton  fecTum  cybium  x- 
grc  vifiaturuolidius  eftcybio.in  cxtevis  par.  Oiycaluseft 
ptl  tmis  magna  qux  in  paludem  non  redit,  tritoni  fimi- 
lis:fed  quia  difficilius  vitiatur,ideo  infignem  vetuftueni 
fert  tritOne  friabilior,fed  01  is  iuauitatc  1II1  ccdens :  faci- 
le  vcrb  diftiibuitur,acqHe  concoquitur.Sarda(ita  vocacur 
pelamis  loga  exOccano  veniens)ori  grata  eft ,  acrimonia 
cybio  pi  xftans.appetitum  excitans,facilcad  excretiones 
lubi  icans.Scomber  ori  grattis,dift"iciliscorriipru,fitim  af 
ferensJaudatiflTmtr,  eft  Parius.  Salfamenta  verbquxex 
thynhis fiut,  magnam  inter  fe  differenrum  oftendunt.a- 
Iia  enim  eoTum  facile  diftribuuntur,alia  difficulter.  eoril 
ceruix  fit  falfamentum  quod  ori  gratum  eft,&  xgre  vitia- 
tur , quia  eft  pingucdine  vacans ,  laudatillimum  Cutnis. 


neue,vt  in  genere  f.de  con  m  :  boni  eft  fucci,factle 
que  conumpirur,led  propter  pingu^dinem  excrementil 
parir.Cxtel^  partes  meland' y.c  dicuntur  propter  fimili- 
tudinem  cpiai  1  cum  nigricatuibtis  quercus  radicibus  ha- 
bei -rrippetttum  excitant  finapi  aditindto.-&  qtiia  pingue- 
dmisfnnt  cxpertcs ,  ideo  fu  vt  difTicilius  qu.im  imus 
ventcr  con  umpanttir .  Aip  hx  quidem  partes  proprie 
&  vlitato  vocabylo  me';v*,  t.  W  c(i  falfxmcnr* )  nominan- 
tur.mulli  enim  &pfiagi  1  ex  India  d'.iri  exiftimirur:  func- 
que  cetacei.nec  mter  puriorcs  marinos  annumerati. 
De  falfamentis  fltiuiarilium  &  paluftrium. 
Ex ftuitiatiltbus  ac  paluftribus  Nilus  mures  &  pha- 
gros  producit ,  qui  quoniam  pinguiffimi  funt,ideo  elixi 
ex  finapi  comeduntur :  fi  maior  eorum  copia  afTumatur, 
fupernatant.De  media  materia  ex  mugilibus  in  falfamen 
ta  condiunturii  qui  ad  fpinam  difTecti  funt ,  &  mendefii 
vocantur:eugies  vCrb  marini  funt,  hique  in  ficTilibiis  fale 
conditi  cibo  apti  funt,qui  etiam  crudi  detracfta  pelle  & 
cuulfa  comedurur.Exmugilibtisquoq;  quiacropafti  vo 
c"itiir,fuaiiesfinit,c>:  aiTi  comedutur,no  iecusquam  mari- 
ni  ckmendefii.Ex  coracinisqui  fale  conditi  funt,hemine 
ri  dicuntiir:  ipfique  afTi  atfumpti  vicem  gerunt  alicuius 
aurumnalis  frucTus-.hiquenon  omni  tempore,fed  hyeme 
nafcuntur-.fiunt  quoque  alia  minima  falfamenta ,  quibus 
crudisvefcimur.  Aurisproba  quide  eft,fed  aruinam  pe- 
culiarem  quandam  inducit,&  idcirco  cum  acribus  oleri- 
bus  ea  vefcutur,quorum( vt*fit  hxc  perfecTa  tracTatio  co- 
mcmoratio  facienda  eft  nobis.  Vocantur  ergo  alia  eot  ii 


compacfto  :quum  eriam  viriofifint  &qui  valdeglutino- 
fus,&  qui  ad  afpcritatem  vfque  eft  friabilis.Quod  autem 
pertiner  ad  eam  cognitionem  qu;e  ex  guftatu  exiftit ,  o- 
mnium  optimus  cenfendus  eft  is  qui  nullam  vehemente 
qualitate  habet ,  feddulcitudo  pai  um  c xteras  qualirates 
excedit:eftetiam  praftantior  ac  fuauior  qui  mediocrem 
falem  qium  qtii  permtiltu,aut  prorfusnihil  habet .  Poft- 
quam  vei  b  cafeum  ilc  examinatum  fumpferis.tibi  licebit 
ex  ructu  qualifnam  optimus  fir ,  cognofcere .  cuius  enirrt 
qtialitas  paulatim  aboletur.praftantior  eft :  cui9  verb  per- 
durat,is  non  bonus  eft:nam  planum  eft  huiufmodi  cafetl 
xgrc  mutari ,  &  difTiculteralterari. 

De  acido  IadTe,       Cap.    l  x. 

ACidumlaceoslxditquifrigidafunt  dentiuro  tem- 
pcratura,  vtpote  qttibus  dentium  ftuporem  inducat. 
eft  etiam  perfpicuum,la:di  venrriculum*qui  fit  frigidior, 
nec  commodc  acidum  ab  eo  lac  confici  .qui  nanque  mo 
derata?  temperatura?  eft,vix  ipfum  concoquit,non  tamen 
penitus  immuratum  continet.  Vertim  fi  ventriculus  fue- 
rit  quam  par  eft  calidior.tantum  abeft  vt  lxdatur,vt  etia 
aliquocommodo  perfruarur.ex  quo  patet,acidum  lac  fri 
gidx  temperiei  efle,c<  crafliim  fuccum  efficere. 

Ex  Rufo  de  potu  lactis:hoc  autem  in  me- 
dio  quinti  hbri  continetur,quum 
de  lacTe  loquitur,  Cap.    l  x  i. 

QV I  lac  potare  tn  animo  habet,  ab  aliis  abftinere  ci- 
bis  &  potionibus  deber,  donec  ipfum  fuerit  conco- 


coracidia,aliaboridia,aliacollia,alia  typhlinidia,aliaab-  ^  cTum,&ad  infernas  partes  defcenderit.  Nam  fi  parum 

quidpia  cuiufuis  rei  lacTi  mifceatur ,  necefTe  eft  &  ipfum 
lac,&  id  quoque  quod  afTumptum  fueritcorrumpi .  Pra- 
ftat  igitur  mane  bibere  lac  recens  mulctum  ,  &pbft  nihil 
fumere:eoque  tempore  nimios  labores  vitare:(necefle  e- 
nim  eft  vtin  iis  acefcatqui  tum  felabori  dedtmt)fed  me 
lius  eft  quiete  inambulare  ,  &  interim  vigiles  quiefcere: 
nam  hoc  pacTolac  quamprimum  per  aluum  defcendit. 
Vbi  hoc  deiedTum  fuerir,aliud  bibendum  eft:  qtuimque 


ramidia:qux  omnia  ftomacho  alienafunt,difficulterque 
corrumpuntur,&  aliium  fubducunt. 

Galeni  delaCte  &  cafeo,         Cap.  itx. 

BVbulum  lac  craffiflimum  eft  ac  pinguiflimum:came 
linum  verb  liqu»diflimum,&  minimc  pingue : dein- 
de  verb  equinum,tum  afininum:  at  caprillum  moderatx 
confiftentix  eft,quo  cratTius  eft  ouillum.  Habira  verb  an 
nitemporis  rarionelacpoftpartum  eft  liquidiflimum:& 


tcmporis  progreffu  femper  ac  magis  magifque  incrafle-  ^  hoc  defccnderit,aliud  deinde  bibcdtim.  Atquein  initio 

fcit:mediaautem  xftate  ipfum  quoque  in  medio  naturx  quidem  vtiliter  ex  alia  corporis  mole  non  admodtl  mnl- 

ftiT  confiftit:poft  verb  hoc  rempus ,  paulatim  iam  crafle-  tum  purgir,fed  ea  qux  in  ventriculo  funt,&qux  cum  illa 

fcit,donec  prorfus  deficiat.Vere  vt  liquidilTimum  eft,  ita  fecclTerinr.ex  propinquis  partibus  eb  dilabunrur .  qua  re 

maxima  eius  eft  copia.Porro  ex  contrariis  fubftantiis  fc-  confecTa  venas  ingreditur,&  oprime  nutrit,  &  no  ampli9 


i 


i35  MEDICIN.  COLLE 

fecedit.fed  ventrem  fiftit.Ergoei  qui  alui  fubducenda:  A 
caufj  lac  bibit,maior  cius  copia  non  erit  incommoda:  at 
qui  aledi  gratia,  eius  adhuc  cupidus  ab  eodem  abftineJt: 
qut i  multa  confiderare  opus  cft:nam  &  corpus  inane  cru- 
da  recipit.&inani  facillimum  cft  impleri  .Ob  eam  cau- 
fam  in euacuationibus  fcruare  modum  conuenit.-nec de- 
bet  quiuis  bibendi  ladtis  caufa  ad  aliam  victus  rationem 
mutari.  pra:fertim  vero  in  morbis  thoracis  diuturnis  ,& 
quos  tuffis  afTert.  Si  vcro  fputum  decidat  ac  defluat,  lon- 
gior  lactis  oblatio  coferet:  fed  aliquid  temporis  eft  inter- 
mittcndutn,deinde  iterum  dandum.Ad  erodeteshumo-  g 
rcs  &  ecchymomata  potui  dadum  melle  admiftum  :  ita 
etiim  &  prarftatius  eft,&  aluu  magis  deiicif  fapa  qtioque 
&  vinutn  dulcc  ci  admifcetur-Sed  aluum  quoque  deiicit 
fi  fal  adiiciatur,verum  fit  infuauius,  In  torminibus  &  bi- 
liofis  fluxiomb'\  &  omnino  in  iis  quos  ieiunum  intefti- 
mim  vcxat,&  quum  ad  ventriculum  colliquationes  con- 
fluuncdecocTum lac dari  conucnit.  Ac  primiim  quidcm 
lente  &  paulatim  coquetur ,  vt  pars  defcendat ,  pars  vero 
ablumatur:  deinde  magis  magifque coquetur,adhibita 
diltgentia  ne  aduratur,  neve  cafeus  aut  ferum  ex  eo  fiat. 
Curabitur  hoc  diligetifiime,fi  lcnitcr  coqms,&  agitado, 
idex  omni  parte  detrahas  quod  fccefferir.  Fcula  autem 
leni  &  tenui  agitandum  eft:ac  fiquid  labris  olla:  infede- 
vit,id  fpongia  abftergedum:  fiepe  enim  fit  vt  inde  totum 
fueritdeprauatum.  Lac  igitur  vfquedum  craffum  xqua- 
biliter,&  crudo  dulcius  euaferir,coquarur. 

Galenideoptimo  melle,    Cap.  ixtt, 

MElpra:ftai;tiffimum  eftquod  dulcilTimum  eft  atq; 
acerrimum.colore  verb  pallidum  ,  confiftentia  tie- 
que  craflum,neque  concrctum.nequc  valde  dilutum:  fed  q 
vnitum  inomniparte,  &tenax  ita  vtfi  cius  particulam 
digitofuftuleris,&  defluere  permifcris,fibitpfi  continuu 
extendatur,&  perinde  ac  vtfcum  non  abfciflum  ,  non  ln 
particulus  diffecTum  defcedat.  Talc  autem  eft  Hymettiu, 
Thafium  ,  &  vno  verbo,  Atticum  :  quod  confequtrurid 
qur  d  ex  i nfulis  Cycladibus  aduehitur.  Fit  quoquc  mel  o- 
ptimu  inter  Pcrgamu  &Ela:am  vrbc.  Ad  mellisaute  bo- 
nirattm  autmalitiam  videtur  aliquid  accedere  cxplan- 
tis.in  quarum  foliis  mel  colligitur:&  ob  eam  caulam  lau- 
datiilimum  conficitur  meliniis  locis  in  quibus  thymi  j. 
&  aliaru  quarunda  herbarii  &  fruticum  calidi  &  ficci  ta- 
perametiplurima  copia  eftmonulliid  viriat  thymoimpo 
lito,quod  vitiatum  effe  ita  cognofces:  Nam  mel  optimu 
thymi  quidem  acrimoniam  pra:  fc  fert ,  fed  tamen  odore 
eius  non  reddir.vt  ctiam  nec  ita  eft  guflui  vchemcns.  Si- 
quis  mcldelingat,minusnutrietur,fed  aluum  magisfub- 
ducet.fiquis  id  largius  fumat,  vomirum  excitare  confue- 
uir .  Elixum  fine  aqua,  neque  pari  modo  vomitum  cier, 
neque  aluum  ita  fubducit,fed  diftnbuitur&  nutrit.Atque 
id  vrinas  minus  quam  id  quod  cum  aqua  coftum  eft  mo  p 
uef.verumquum  nutrir ,  non  multum  alimenti  corpori 
iffcrt.ex  quo  fit  vt  fenibus  &  cxteris  quorum  frigida  eft 
tcmperatura,mel  conueniat:  atflorenris  xtatishorainib' 
&  calidis,m  bilem  conuertatur.Przterea  cxiguum  nobis 
alimentumindeaccedit.finonprinsin  bilem  mutetur: 
i:i  quo  fciendum  eft,fiid  ei  contingat,  ipfum  co  tempo- 
rc  mhil  prorfus  nutrirc  poffe. 

Ex  Rufodeoptimo  melle:habeturhocinfe- 
cundo  dc  ratione  vi£his,hoc  eft  de 
potionibus,ad  finem,  v 
Cap.   l  x  i  1 1. 

ATticum  mel  commendatur,eftque  celeberrimum,ac 
cxtera  omnia  ad  huius  comparationcm  nihileffe  cc 
fentur:  at  ego  neque  etiam  omne  id  quod  ibi  conficitur, 
laudo,cxiftimoquealibi  etiam  inueniri  quod  bonitate 
ck  virrutibus  prxftct :  &  in  primisquod  in  Marathone 
fit,  peflimum  eft ,  non  quidcm  Hymettio  compara- 
tum:(fiquidem  Hymettium  eft  pra:ftantifllmum  )  fed 
etiam  vt  alio  fit  infenus .  cft  ctiam  malu  Milefium,&  id 
cjuod  ex  A  phidna,  quodque  ex  Siciha  comportatur  .Sed  ^ 
pra:ter  Atticum  bonumcft  mel  Chium,Syrium  ,&  Scy- 
thicum,&  Siphnium,&  quod  aliunde  aduehi  ur  ex  mul- 
tls  Cycladibus  infulis:&  Siculum  hybl«um,&  Creticum, 
&  Bccoticum  quod  CEchali*  gignitur. 


:  CT.   LIB.    II.  254 

Demcdiis  eduliis  ,Galenii 
Cap.  ixiiti. 

IN  fingulis difTerentiis quas  inelTe  ali mentis  diximus, 
media  quxdi  iiiteriecTafunt:etenim  inter  ea  qut  mol 
lifuntcarne  &qua: dura medium  quid  inuenies  quod 
nec  dura:nec  tcner.e  carnis  fir.pnri  quoque  ratione  mtcr 
attenuantia&  incraflantia,vel  calfacientia  &  refrigeran- 
tia,vei  exiccantia &  humec>antia:ac  animatibtts  quidem 
naturalem  temperaturam  vitio  carenre  feruantibus  ci- 
bi  fuis  naturis  fimiles  conueniunt :  at  quibus  praua  tem- 
peries  aut  innara  eft,aut  pbft  acquifita,n6  fimilia  fua:  na- 
tura:  (untidonea:fedcontrariorum  vfus,  vitiatam  tcmpe 
raturam  ad  propriam  naturam  atque  fuam  adducit. 
De  iis  quotum  liquida  &  dura  confiftentia 
cft,      Cap.    l  x  v. 

QVcrum  liquidior  fubftantia  cft,exiguum  alimenti 
corpori  dant  omnia,atque  eiufmodi  vtcito  in  vapo 
res  abeat  &digeratur,\  talterius  nonitamulto  poftindi- 
geat  Quac  vero  dura  funt  ac  terrea,  multu  &  firmu,quod- 
que  difliculter  digeratur,alimentum  prxbennquod  fi  glu 
tinoli  particepslit,multomagishj:c  omnia  valetcr  pra:- 
ftabit.  Eft  etiam  pcrfpicuum  ,  hxc  nonfacile  concoqui, 
nec  infanguinem  abirc.ncque  aflimtlari  lolidisanimalis 
pirticulis:qtiod  fi  ita  fit,ne  celeriterquidem  nutrient:fed 
v  bi  fueritir  fuperaca  &  elaborata  atque  confecTa,  tum  ccrr 
poii  multum  alimentum  fuppcditabunt. 

Qua  ratione  fiat  vt  pomorum  adftnngen- 
tium,aut  pirorum  efus  venrrem  de- 
iiciat,    Cap.    l  x  v  i. 

QVibufdam  contingit  vt  poma  adftringenria  come- 
dcndoaluusdeiecerit  ~uum  prius  fccnumgrxcum, 
&  radicula,&  maluas  ex  ^  ■'-•■o ,  &  on  nino  ea  qua: 

fubducerealuum  confi  .  en  jihpilffentj'&  poftea  au- 
fterapira.aut  poma;aur  iH.  .  t:nica  comcdiflent  Veter 
entm  tum  maximc  i vnollitur  quum  imbecillus  eft  ,  &  ab 
adftringentibus  roboratur,& ad  cxcrctioncm  impcllitur: 
fiquid  cotta  feceris,&  prius  fumas  auftera.deinde  ea  quac 
moIliunt,contra  quoque  comprimetur .  Quocirca  fiquis 
alius  fuccus  ventrem  fubuer*ar,id  quod  folet  palltda  bilis 
in  qutbufdam  efTicere,in  q  9  maior  cius  copia  fir  coa- 
ceruata ,  qui  ita  afTeclus  eft,  fiqu  d  adftringentiu  gufta- 
rit,is  ftatim  fuccum  vexantem  deorfum  excernet.  CHium 
igitur  olim  iuuenis  quidam  fcammoniam  purgandi  cor- 
poris  gratia  fumpfiflet.iamque  horis  quinque  lapfis  nul- 
lafubfequutafuifletexcretio,quereretur  autem  ftoma- 
chumfibi  prcmi,&  ventriculum  intumefcerc,  atquegra- 
uari,&  idcirco  pallefcere,&  animi  pendere.iuffi  vtexi- 
guum  quid  mali  adfti  ingentis  aut  Punici,aut  pit  i  come- 
deret:qui  fimulatque  comediffet,  a  perturbationibus  illis 
fuerir  liberatus.facTa  copiofilTima  confertaque  vetris  ex- 
cretionc.  Ha:c  fatisfint  ?d  oftendendum  iisqui  imbecil 
loventriculofunt.aluum  fubduci  quum  poft  alios  cibos 
aliquid  adftringentium  aflumpferint. 

Ex  Mnefithei  Athenxi  defacultatibus  alimc- 
torum,      Cap.    L  x  v  i  i. 

OMnibus  feminibus  communis  quardam  ineft  afFe- 
cTio,dequa  neccflario  dicendum  cft.-quumenim 
fuperiorisanni  funr,aptiora  redduntur  ad  bonam  conco- 
tTionem:atqux  vetuftiora  funt  leuia  funtilla  quidem, 
fed  minusnutriunf.quarveroiuniora  funtfemeftribus,a- 
limctu  graue,ft:bile,&  quod  atgre  coficiatur  cxhibct.At- 
que  ha:c  quidem  proprietas  qux  exoriutur,ferme  omnia 
(vtitadicam)confcquitur:  quorum  enim  radicesmaxi- 
roe  comeduntur,eorum  femine  minime  vefcimur :  con- 
traetiamqua:cunquefeminanobis  alimentum  fuis  fru- 
ftibuspra:bent,eorum  radicesfuntad  vefcendu  inutilesv 
De  iis  qua:  folidis  vngulis  funt, 
Cap.       l  x  v  iii- 

SOlidarum  vngularum  animantium  efus  admodum  vi 
hs  eft.Omnibus  tamcn  prarftant , Ieuifllmsque  funt 
carnes  afinorum(quem»dmodum  aiunt  ii  qui  Afiam  per- 
agrant)fylucftrium:qucmadmodum  vero  nos  ibidcm  vi- 
dimus,eorum  qm  dihgentiflime  fuerint  educati.  '«ecun- 
do  loco  cenfenturcquorum,peflima:  funt  muli.equorum 
vero  fylueftrium  funtpcffim*  omnium:fed  ex  iis  vbiqufl 


*3f 


O  R  I  B  A  S  1 1 


la&entium  futit  optimx ,  fecundas  ferunt  recentiffimo-  A  QOrbitio  omnis,non  magnx  admodum  confecrionis 
rii .  Q^i.e  autem  binda:  funt,  corporis  habitum  qui  im- 
becillu-.  fir,alere  pra:cipue  poffunt:poft  pifces  veio,  hce  Jo 
rum  &  agnorum  lactentium  :  nam  &facilc  cocoquuntur, 
&  alendo  lunr,&  aluum  humcc~rant:atque  in  his  etia  qux- 
rcndafuntea  animalia  quae ab  ortu  lacreipfo  fuerint  a- 
bunde  nutrita,&  non  multas  herbas  in  pafcuis  fint  depa- 
fta.nam  eorum  omnium  &  tenera:  funt  carncs  propter 
a-tatcm  ,  &propter  alimentum  quod  eis  lac  affert,facilc 
concoquutnur.  Vitulorum  vero  &  porcellorum  laften 


<-/qux  in  ventriculo  iiat  inJiget :  nam  &  humoribus  eft 
mixta,&  liquata  eft,&  calfacla,&  computruit,  & multam 
propiia:  molis  alterationem  eft  forrita.  A  ceris  diluta  fuc- 
cum  acerbum,  quique  torinina  &  flatus  vthemeiiterex- 
citat,corpori  Jiftribuunt:fiquiJem  in  ore  facultatem  ha- 
bere  acerbam  often  Junt,&  pra-Jictas  moleftias,  fimulat- 
que  furrtpta  funt,ex  eis  oriri  coiifpicimus.Carnesconue- 
nienrer  animalium  natiua:  meliores  cenfentur,  vtnoucl- 
Iz  fint  prxftannores  veruftioribus,&quibus  maior  copia 


tium  caro& odoiis  fuauitate  ,  &  iucunditate,ac  deliciis  B  carnis  ineft,gracilioribus:qu*  pabulis  concoclu  facilibus 


iiulliuscarne  eft  inferior:  fed  acgrotis,  aut  iis  qui  fe  refi- 
ciunt,  non  eft  eius  vfus  accommodatus .  nam  vitelli  gra- 
uiores  funt,  &  porcelli  nimis  humidi,&  ventrem  pertur- 
bant-At  viclimi-  quxnon  ampliuslacfugunt,  nec  tamen 
adhuc  vencrcm  funr  expertx,  przitantiores  funt  porcis, 
q  mm  ad  eam  xtatcm  peruenerunt :  fiquidem  humetHs 
vis  qur  ex  lacle  pro  Jit.in  eis  non  ineft:  ac  pinguedo  na- 
turalis,*.:  tenera  zt\s  temperatum  ex  vtrifqueefum  facit. 
Cxter.i  porrogenera  vi&imarumquumad  eumgradum 
peruencrunr,  dui  iores  quam  la&entes  funt ,  &  ditficilius 
concoquunrur:  &  fi  conncianrur,durius  alimentum  cor- 
pori  prxbenr.  Qjx  vero  deinceps  hxc  confequuntur  ,& 
rebus  venereis  iam  vtu:itur,qua:que  ex  eis  maxime  flore- 
re  videntur,vti!iafunt  illaquiJem  iis  qui  ea  poffunt  con- 
coquere,C2terti  n  moleftia  afficere  confucuerunr.Iis  pra: 
terea  quiroburex  vfu  carnium  quxrunt,neceffe  eftdete- 
riores  effe  vcrnftis ,  quia  artas  femper  in  deterius  vergit: 
quocirca  non  funt  fponte  affumenda::fi  vero  quandoque 
neceffitas  cogat,  magisco&is  vefcemur.  Canina:  carnes 
aluum  fubducunt:non  femyertamen  afferunt  eam  leui- 
tatem  qunn  ex  multis  a) ":  .-"•nfequtmur :  nam  &  muco- 
fiefunt&  gtetinofas  ,&tamcn  .etierrimorum  catulorum 
caro  pr  .ftiiiritlima  redJicur.  Vulpina  &  vrfinacaro  mu- 
cofa  eit,&qu3  Jam  autumni  tempore  fit  craffior,  &  inter 
eas  pr  eftaiitiilima  eft  fvrarum  qua?  carne.n  vorant,vt  lu- 
pinorum,fltleonum, Sc  omnesqui  eiufmodi  ferarum  car- 
nes  comederunt,eas  argrecocoqui  aiunt ,  grauefqtie  effe, 
&  mreftma  dolore  vexare.  Mures  qui  in  arboribus  vitam 
agiinr,.iluiim<Ieiicere,fed  nihil  nutrirc  comperiuntur:  at 
qiu  mures  J  iniefticos  ":  mont.ttias  teftuJines,  &lacer- 
tosag'eiTL's,&p3luftres ,  &  eiufmodi  belluas  comedunt, 
eos  animo  valde  placatos  effe  quifpiam  Jixerit. 

Ex  Philotino  de  facultatibus  alimento- 
rum,    Cap.  lxix. 


D 


vruntur,iis  qua:  non  huiufmoJi:&pinguiores  macriori- 
bus,&  mter  has,carnea:  partcs  c.vteris  pra:ftent:  itemque 
exefta  auimalia  no  diffeiftis:&  fceminar  maribus,  quibus 
pares  vires  hibeatit .  Ex  partibus  vero  animalitim,  po- 
fteriores  excellunt,ac  dextenfiniftris  anteponuntur.  De 
pedibus  vero  partes  inferiores ,  &  interna:  crurum  ex- 
ternis,&  tergoris  partes  partibus  ad  ventrem  &  pedlus  fi- 
tis  duriores  fuut,&  difficilius  conficiuntur .  Simili  quo- 
que  modo  affeila  effe  vidcturea  qna:intra  fpinam  funf, 
&  larera  nd  ea  qux  extra  funt  fita  Porra  elixa  a:gre  confi- 
ciunrur.flcxibilia  enim  in  modum  lorifiunr,&  ab  ore  dif 
ficultcr  Ixuigantur  otterum  vero  alimentum  nulla  noxa 
aff/ciunt:  ex  quo  fequitur  vt  nuilam  eius  cruditatem  vi- 
deamus.Cruda  facilius  concoquuntur,quia  magis  tenera 
furtt,  &  ab  ore  coficiuntur.Cucurbita  ex  iure  carnis  cocta 
celerrime  &maximeConcoquitui:atque  minutatim  dif- 
fec~ra,at  qux  ita  fimul  cocta  eft ,  quemadmodu  quamplu- 
rimi  coquere  confueuerunt,difficilius  quam  illa  confici- 
tur.Exohuis  nigra:  funt  omnium  pinguiffima:,difficilli- 
mr  ad  conficien  Jum, &  choleram  maxime  omnium  ef- 
ficiunt.&  Jiuturnas  naufeas  excitant,&  feceffiones  per  al 
uum  paularim,&  plures  mouent:  qua:  vero  pyrallides  no- 
minanturjfaciuntillz  quidem  cadem  qux  nigrx ,  czte- 
rum  quia  minus  pingues  funt,  minus  ctiam  ea  quam  ni- 
grx  faciunt:  vtrxque  tamcnfuccum  pinguem  glutino- 
fumqtie3& in  quo  acerbitas  quxdam  infit,gignutin  cor- 
pore :  quamobrem  fit  vt  fuccus  vitellinus  ex  ea  oriatur. 
Oiiux  autem  qua:  in  aceto  compofitae  funt3  fatilc  quidc 
confici  poffunr,fed  acidum  fuccum  in  corpus  diftribuur. 
Albx  vcro  ex  muria  paratas  minus  difficulter  quam  pra:- 
dicla:  conficiuntunveriim  falfas  afferunt  facultates,  ama- 
rafque  &  acerbas,ex  quibus  fucci  vitellis  oui  fimiles  creS 
tur.Confracta:  denique  oliua:  facilius  quidem  quamal- 
ba:  conficiunrur,veruntamen  falfus  exeisfuccus  in  cor- 
pore  generatur. 


ORIBASII    MEDICIN  ALI  VM  ,  COLLE  CTORVM, 

Ub.  III. 


De  attenuante  &  incraffante  viftus  ratione, 
exGaleno,  Cap.  u 
Ttenuans  dizta  trafitus  anguftos  aperit, 
&  adhxrefcentem  humorum  tenacita- 
temextrudit,  inciditque  craffos  humo- 
tes,arque  attenuar.  Sedfiquisin  ca  diu- 
tiu sj .nmoretur, fanguis ferofus ,  aut  bi- 
Vv  fus,aut  melancholicusprogreffu  tem- 
poris  fiet:fiquidc  huiufmodi  omnia  calcfacere  veheme- 
ter,&  exiccare  apta  funt:  quamobrem  calculi  tophacei  in 
renibus  gignuntur.  Ergo  cauendus  eft  omniumacrium 
vfus  continuus,acpra:fertiin  quum  is  quiillis  vtitur.fit 
naturabiliofior:quandoquidem  hxc  cjulia  folis  iisqui 
pituitofum,  autcrudum  ,  aut  craffum  &  glutinofum  hu- 
moremcongregauerunt.idonca  funt.  Ac  plcrique  etiam 
diuturni  morbi  folo  vfu  distx  attenuantis  pleruque  fub- 
}ati  fuerut  .Et  multo  melius  eft  vtiniis  in  quibusfola  vi 
ctus  ratione  finem  optatum  confequimur,a  medicamen- 
tis  abftincamus :  quemadmodil  cgo  multas  ncphriridas, 
&  arthritidas  nonpauc*s,quz  etiam  cum  tophis  articu- 


losnudauerant,a!ias  quidem  hac  vidus  ratione  omnino 
perfanatas.alias  vero  mitiores  redditas  fuiffe  confpexi. 
Noui  etiam  qui  difficultate  fpirandi  laborarent,non  pau 
cos  adeo  adiutos,vt  vel  prorfusconualefcerent,aut  longo 
temporis  interuallo  parum  affligerentur.  Hxc  eadem  at- 
tenuas  vift us  ratio  lienes  magnos ,  &  iecur  induratum  e- 
liquat,&  morbos  comitiales  adhucparuos  &  incipientes 
curar.at  diuturnos  &  inueteratos  non  mediocrirer  iuuat. 
Omniaigiturqux  irrirant  ac  mordent  olfa&um  &gu- 
ftum,ea  acria  funt  &  attenuant.Iam  vero  quacunque  ni- 
trofa  &  quzcunque  amara  funt,qiiandam  incidendi  vim 
habent.Sed  non  exigua  differentia  erit,fiquid  horum  cu 
oxymelle.aut  aceto,aut  fale,aut  olcopropines  :  nam  ace- 
tum&oxymeleorum  vires  intendit ,  oleum  vero  dimi- 
nuit.Ergo  exeduliis  attenuantibusplurima  quifpiam  me 
dicamenta  quam  alimenta  nominarit :  qua:  vero  craffos 
glutinofofque  humores  gignunt, valentiffimi  funt  alime- 
ti:fiqueprobc&in  ventriculo  &  in  lecoreconcoquantur, 
bonuni  efficere  fanguinem  confueuerunr,&  tamen  liene 
&  iecur  obftruunt.Sique  in  vifceribus  paruum  quoddam 


*57 


M  E  D  I  C  I  N.     C  O  L  L  E  C  T.    L  I B.  III. 


inflammationis  initium  fuerit,  ea  valde  augcnt,non  fec9 
quam  inflationes  &  fcirrhoias  affecTiones  exacuut,&  ab 
fceliusetiam  gignut.Sed  quxdam  iunt  qua:  tatummodo 
cralTum  fuccu  faciunt,ficut  lensrquxdam  gIutinofum,vt 
malua:qua:dam  vtrunque.vt  animalia  tefta  operta,&  qua: 
mollia  nominantur.  Ac  ad  tuendam  quidem  valetudinc, 
planum  eft  accommodatiorem  elTe  attenuantem  quam 
incraffante  vidTus  ratione:firma  tamen  corporis  affeftio 
ne,&roburprxftarecorpori  propreralimenti  exiguiute 
non  poteft:idcirco  necefleeftquandoqueedulia  attinge- 


2  58 


A  caro  afellorum,  verum  minus  friabilis  quam  pifcium  fa- 
xatiliumrat  mullorum  friabiliseft  illa  quide, fed  nomol 
lis.Friabilitas  igitur  &  mollities  dux  norx  fint  vtcuiuf- 
que  animalis  camem  cognofcas:quibus  attcntus,eam  car 
nem  cui  ineiTe  vtranque  confpicias ,  ad  fatietatem  vfque 
poteris  comedere:cui  neutram,eius  vfus  omnino  circun- 
cidendusxui  alterutra  tantum,ea  quum  alia:  tibi  non  fup 
petant,aliquando  vefci,non  tamen  ad  faturitatem  vfque: 
quamobrem  afellos,mullos,ali6fquepelagios  pifcesma- 
dere  licetquum  faxatiles  defunt,&  prifertim  qux  exfina 


rc qux  valde numunt,quxquecraffos  fuccos  faciunt. id  B  pi  comeduntur.quemadmodum  fcoipius . Suntvero alia 

quxdnm  genera  animalium  in  quibus  altera  ex  iis  notis 
quasdixi ,  ineft,fed  proter  alterius  notx  exuperantiam, 
ab  eorum  vfuabftinendum  eft  nam  anguil!x,&  plerique 
cartilaginei  pifce5,mollem  quidem  habent  carnem  ,  fed 
quoniam  glutinofi  &  pituitoli  funt,faris  noxx  aflerunr  iis 
quibusvidu  attenuanre  opus  eft  .  Ex  carnlagineis  vcrb 
torpedo  &  turtur  loliim  accommodati  funt,  potefque  eis 
nonnunquam  vti  quum  faxatiles  non  fuppeditantur:  funt 
quoque  eiufdem  facultatis  buglofli  &  pafleres  .Gallinis 
vefci  nonveto  eos  qui  exercentur  ,  itemque  columbis 
&  turturibus,  &  prxfertim  qui  in  montibus  degant  :  o- 
portet  autem  eos  no  recens,fcd  pridie  ad  minus  eflc  ma- 
dTatos:quod  etiam  in  cxteris  omnibus  quarcarnem  mo- 
diceduram  habent,obferuandum  eft.  Pifces  autemfalitt 
exquifitiffime  attenuant  &  incidunt:ex  his  eligendi  funt 
qui  fuapte  natura  tenera  funt  carne  :  cetaceum  genus  eft 
cauedu.Ia  vetb  fuillas  carnes  fale  coditas  guftare  quifpia 
tutbpoterit.  ExfrucTibus  autumnslibus  ii  qui  vcntrem 
molliut  minime  nocebut:  molliores  igitur  potiiss  quam 


tamcn  modeiatefaciendum  eft,  atque  illis  prxfcrtim  te 
poribus  in  quibus  pcrfpicue  fentiuntfe  alimeti  indige- 
rc.  Porro  iis  hominib9  qui  multis  fe  credere  exercitatio 
nibus  poffunt,&  dormire  donec  velint,quique  viram  ele 
gerunt  areipublicx  ncgotiis  liberam,iis  vfu  venit  vt  edu 
liaglutinofa  &crafl"ifucci  poffint  comedere  , ac  pr.rci- 
pue  fi  quum  fe  illis  expleuerint ,  nullum  vnquam  fenfum 
aut  grauitatis  auttenfionis  in  hypochondrio  habeant. 
Quicunque  verb  aut  xtate  aut  imbecillitate  lmpediii  fe- 
feantc  cibos  cxercerc  no  poflunt,ii  penit9  ab  huiufmodi  C 
eduliis  abftinedi  funt:  qui  vero  omninoin  ocio  vita  de- 
gfit,ne  ii  quoque  talibus  cibis  vefcatur.  Etenim  ad  bonx 
valetudinis  tutela  cum  maximnm  malum  eftquiescor- 
porisjtum  verb  fummum  bonum  cefeturmoderatus  mo- 
tus.quibus  quidem  fit  rebus  vt  tutius  fit  abftincrc  a  cibis 
craflis&  glutinofiseos  qui  foliimbonx  valetudinis  ha- 
bentrationem,&  non  firmx  conftitutionis  corporis ,  cu- 
ius  ftudio  athletx  tenentur.Minime  ergo  reprehcndenda 
inter  edulia  funt  ea  qux  media  tnteriecTa  funt  inter  atte- 


nuantia&  incraffantia ,  vtpote  qux  in  moderatione  &  D  duros,&  quam  eos  qui  tarclL  t;  imeut,comedere  Iicet;n5 


medio  exceffuum  fint  conftituta,&  fanguinem  confiften 
tia  moderatum  faciant.Hoc  iguur  alimentum  eft  corpo- 
ribusnoftris  optimum:quod  verb  craffos  fuccos  gignit, 
deterrimum,quodeft  perpetubfugiendum .  &  edulioru 
varietas,&  prxfertim  quum  ex  contrat  iis  vinbus  coftat, 
maxime noxia  cft  cenfenda.quippe  qux  res  affumptas  110 
probe  concoqui  permirrat .  ac  vires  quidem  ufiuerfales 
tales  quxdam  funt  eorum  verb  matcrias  deinceps  adlcri- 
bemus. 

Quxnam  alimenta  attenuant,    Cap.    1  t. 

ALlia,cxpa,nafturtium,porra,finapi,piper,fmyrnium, 
pyrethrum,origanum,nepeta,menth'a,hyffopum,fi- 
fymbrium,pulegium,faturcia,viridiaadhibita.nam  cxic- 
Cata  iam  medicamenta  funt,non  alimeta.  Omnino  enim 
quicquid  ficcum  eft,viridi  valentius  cft:  &  qux  itl  mon  - 
tibus  aut  Iocis ficcis  crefcunt,  iis  qux  in  planis,aut  hortis, 
aut  paludibus  funt  fortiora.qux  fane  de  omnibus  comu- 
niter  funt  intelligenda.PrxdicTas  verb  ordine  confequu- 
tur  eruca,fium,apium,  petrofelinu,ocyma,radiculx,braf- 
fica,beta,carduus,cryngium,vrtica,  forniculum,  corian-  F 
drum,ruta,anethum,Iibyfticum,cuminum,capparis,tere- 
binthi  frucTus:ttemque  femen  cari,anifi,finonis,  ameos, 
dauci,fefelcos,tordili:  ac  denique  omnium  odoratorum 
&  acrium,&  perfpi  cue  calidorum-  Vehemeter  autem  at- 
tenuat  rutx  femen  &  cannabis ,  vt  medicameti  fimilitu- 
dincm  habeat.Ex  reliquo  cerealium  feminum  genere  ad 
vicTus  rationem  attenuantem ,  folum  hordeum  moleftia 
vacat :  fecundum  locum  tenent  triticei  pancs  in  clibano 
cocTi.a  cxteris  abftinere  homo  debet.Maxima  quoque,fi 
volueris.copia  tibi  ciborum  ad  rationem  vicTus  attenua- 
tem  accommodata  fuppetetapifcibus  faxatilibus,  &  ab 
auiculis  montanis.nam  qux  in  montibus  degunt  anima- 
tes,naturx  ficcioris  ac  calidioris  funt,earumque  caro  mi- 
nimc  pituitofa  glutinofaq;  eft.fturnos  igitur,turdos,mc- 
rulos  &  perdices  poteris  comedere.-itemque  pafferes  tur- 
ricoIas,&  quxcunque  in  vineis  vitam  agunt.Ex  columbis 
verb,qua:  turres  inhabitant,domefticis  pra?ftant:&  omni- 
no  qua:  cxercentur,otiofis :  &  qua: ficcioribus  pabulis,iis 
qua:  humidioribus  vtuntur :  quxque  purum  &  tenuem 
acrem  infpirant,  iis  qua:  contrarium,anteponeda  funt.Ex  H 
pifcibus  faxatilibus  vefci  poteris  iulide,fuca,merula,tur- 
do,fcaro,&  ad  fummam  quicunque  mollem  fimul  ac  fri- 
abilcm  carnem  habent :  ab  iis  vcrb  quorum  dura  gluti- 
nofaque  caro  eft,omnino  abftinebis :  ac  mollis  quidc  eft 


tameex  vllogenereadfa  le  a  -'m;  qui  autem  v  ehemen- 
ter  aufteric^acerbi  funt,huic  rationl  vicTus  funt  contra- 
rii.Omnibus  veib  aliis  accommod.uiores  lunt  carica:,nu 
ces,  piftacia ,  &  amygdala:  fubamarx •  Oliuar  eiufmodi 
funt  vt  eas  nequelaudem  neque  vituperem  .  Ex  dulcibus 
autem  non  modb  efculentis,fed  eriam  poculentis,  folum 
mel(vtita  dicam)fuccum  tenuem  exquifite  gignit.  Vina 
alba &  tenuia  craffos  humores  incidunt,&pcr  vrinas  ex- 
purgant.Iam  verbferum  lacTi:  inter  ea.nuir.ernrur  qi;x 
*  attenuandi  vi  funt  prxdita:fed  oxymel  ad  vicTus  rationc 
attcnuantcm  multo  eft  accommodatius. 

Quxrescraffosfuccosfaciunt,    Cap.    1  i  r. 

CRaffosfuccosfaciuntpanesquifub  cinere  coquun- 
tur,quique  rite  non  conficiuntur,&  qui  tragus  appel- 
latur,&placenta:exmufto  &  fimila.  &  hgana,  &  placen- 
tar  qua:  itria  nominantur:  &  quodcunque  ex  triticea  fari- 
na  fine  fermento  conficitur :  &  placenra:  qux  ex  eadem 
materia  elaborantur.prxrerea  fimila  &  alica  abunde  craf 
fi  funt  fucci,  amylum  verb  mediocriter:  lobi  quoq,  craflt 
fucci  funt,&  lupini,&  mterna  parslentis:  fabi  fricTa,fefa 
mi  femen,erifimi  femen,pifces  qui  molles  appellitur,  lo- 
ligines,fcpix,po!ipodes,&  cetaceum  genus.  Valde  autem 
craffi  fucci  funtoftrea^buccinx.purpurajjchemxjpatellx, 
pecTines,pinna:,&(vno  vcrbo)omnia  quav  tefta  contegun 
turTtemque  angui!la:,cochIea:,  carnesceruina:,  capnna:, 
bubuls^porcinx.leporinxjiecurjrenes.teftes ,  cerebi  um, 
fpinalismedulla,mamma:,lingua,  glandulx  mediocriter: 
lacnimiscocTum,cafei  omnes:recentes  verb  &  qui  exa- 
G  cido  laaeconftant,minus:lacacidum  igni  decocTum:ex 
ouis,qux  ad  pet  fecTam  concretionem  funt  cocTa,&  affata 
etiam  magis.  &  Ionge  maxime  qua:  in  fartagine  fricTa 
funt:palmula:,caftanea:,glandes,bulbi,r3pa,fungi ,  ari  ra- 
dix,tubera,nuces  pinex,ficus  non  probc  maturx.citrii  c» 
ro,cucumeres  vberius  fumpri,poma  nondum  matura.In- 
tcr  vina  qua:  dulcia  funt  ea  craffum  fanguinem  gignunr, 
&  magis  etiam  id  quod  defrutum  nominatur ,  &  muftu 
eodem  modo.itemque  craffa  &  nigra  vina. 

Media  attenuantium  &  craffos  fuccos  fa- 
cienrium,    Cap.   1  1  ir. 

PAnes  optimeconfecTi,funteiufmodi,&  carnes  galli- 
narum  ,  gallornm  gallinaceorum,phafianorum,  per- 
dic  um,columbarum,  artagenum  ,  turturum  ,  turdorum, 
merularum,&paruarum  auicularum  omnium  :  itemque 


*45 


ORIBASII 


M4 


quitur,&  fuu  atinis  c5fecioru.Vetricul9  aegre  c5ficitdr,i-  A 
temq;  inteftina,vter9,  cor,  Stadultoru  ttftes:  faguis  onis, 
anfe,es,prxteralas.PaIuboiu  verb,fturnoru,meruloru,ac 
paruarii  auiii  caro  eft  durionac  mngis  ctia  turturis  atque 
anatis:&  his  magisc^ro  pauonu  otiuum q;.Vctres  omnes 
volucru  xgre  cocoquiitur ■  quaobre  quida  iiruthiocame 
li  &  mergi  vetre  falfo  comedut,vt  rnedicametu  ad  coco- 
qucdii  vales,quu  neq;  ipfe  facilc  cocoquatur,neq;  alioru 
ciboru  cocoqucs  fit  medicaaietu.Cochlear  difficulter  co 
coquutur,atq;  etia  lac  acidii,&  prxfertim  in  lis  quorum 
frigidus  vcrriculus  eft.Cafe9  itide  vetus  eft  huiufmodi:at  B 
reces,&  prasfertim  ex  acido  lafte  cofectus,  prxftatior  ha- 
betur.Purpuraru  aute  caro  &  buccinar£i,&  alioru  tefta  111 
tec~torii,quoru  dura  caro  eft,difficulter  cocoquitur.Aftj 
ci  quoq;,paguri,cancri,  locuftx,  fquillar,  &  cxrcri  huius 
generis,polypodes,fepix,loligenes  ,  &omnes  quimollt 
cuteprxditi  nominatur,bati,liobati,rhinx,draconeS}CU- 
culi,galeonyrni,fcorpii,trachuri,mulli,orphi,glauci,7.y- 
zxnx,falpx,congri,phagri,amix,aquila:,  oua  tofta,clixa, 
fric"ta,triticu  elixu,tiag9,farina  craffiufcula,  qux  diffici- 
h'c6coquitur  quam  poleta,tipha,auena,panes  ex  eisco-  q 
feclh,fabx,ochri,dolichi,phafeli,cicercula,araci,cicer,o- 
ryza,lupini,panic£i,miliu,&  his  c5fimilia,lcs,  tuffilago, 
fefamii,eryfimu,caftanex,glades,poma,pira,fic9,&  forba 
anrequa  maturuerint.  Vux  acidx  &  aufterx  ,  palmulx  o- 
mnes,filiqux,citriu,cuiusparte  exteriore  fiquis  pro  me- 
dicameto  vtatur,&  ad  cococtionefacier,  qucadmodu  a- 
lia  pleraq;  acria  c5fueuerunt.Ocymu,rapa  crudior,bulbi 
crudiores,paftinaca,daucus,carus,  &  omnes  olerum  radi 
ces,&  ipfaitidemolera  omnia,prxterla&ucam&inrybu, 
funt  eiufmodi.  Vinumquoque  craflum  &  nouum  ,  tale 
eft,atque  etiam  aqua  a-l~.20c.ii?;  difficulter  concoquitur. 
Qua:  res ftomatho  idonex  fint,ipfumque  roborent, ' 
Cap.       x,  t  x. 

STomachc  autem  aptx  funt  palmuls  aufterx,mala cy- 
donia,oliuz  fale  c5ditx:prxftatiores  autem  funtqux 
ex  aceto  funtparatx: vux  pafiae  aufterx,vua  in  vinaceis  re 
pcff  ta,nux  regia ,  &  magis  qua  auellana,&  multo  magis 
U  ul  caricis  comedatur.Spinofa  5niaftomacho  apta  funt 
mediocnrer:hui9generis  'unt  cardu',atractylis,leucaca- 
tha,labru  Veneris,cyix,  ragacatha,atrace,cui  maior  qua  E 
pareft,honor  efthabn9,cinara,fiferis  radix  elixa,gigidiu 
arque  ac  fandix,quodquide&  crudu  &  co&uaffumptum 
ftomacho  miru  in  modu  idoneu  eft,15gioremq;  codtio- 
neno  fert.Siiiapi,raphanus,rapa,nafturtium,pyrethrii,re 
gius  afparagus,paluftris,oxymyrtinus,chamxdaphnes,o- 
xyacathx  &  bryonia:.Bulbiappetitu  excitat,  itc  nq;  cap- 
parisfalec5dita.extima  citrii  parsftomachii  roborat  in 
medicamenti  vicem  fumpta.  Vinu  aufteru,ventriculum, 
&  prxfertin»  calida  inteperie  affe&um  iuuat.  Inrer  medi- 
camenta  vero  abfinthium  &  aloe  eundem  corroborant.  p 
Qux  res  alienx  ftomacho  fint, 
Cap.    x  x. 

L/Idutftomachi  baccx  iuniperi  ,magis  vero  cedrix, 
fruci'  arbuti,amarath9,viticisfeme:beta  vero  ita  fto 
machoalienaeft,vtfiefturlargi',morfum  etia  inducat. 
itcmq;  lapatiu.ocymii,  rapa  crudior,  blitii,atriplcx ,  nifi 
exaceto,oIeo,&  garocomedatur:focn£igrxc£i  ftomachu 
fubuertit,&  eode  etia modo  fefamu.Lac  in  iis  qui  Ingido 
vetriculo  funt,acefcit:in  iis  vero  qui  calido  funr,in  nido 
re  trafifex  quo  fit  vt  febricitatib9  iurc  noceat.  Siquis  vc-  G 
rolac  cii  melle propinet,vomitii excitabit.  Pepo  n5  pro- 
be  cocod*}9  cholericos  inducere  morbos  cofueuit.etenim 
priufqua  corriipatur,  ad  vomitu  prouocadii  eft  idone9, 
fq;  copiofi9  eo  quifpia  vefcatur,nec  quicqui  quod  boni 
fucci  fit  pbft  comedat,  omnino  vomitii  ciebit.  idc  facic 
melopt  po.Ia  vero  cerebrii  omne  ftomachoalieniieft,  & 
naufea  ciet,vt  facit  etia  offiu  medulla.  Vinu  nigrii  &  au- 
ft -"fcim  facilt  acefcit,  &  ad  vomitum  impellit : craffum 
quoque&  nouum.Inter  medicamenta  abrotonum,  feri- 
phum,&  fpuma  nitri,ftomacho  non  conueniunt. 
Qmx  rescaputlxdant,    Cap.  xxi. 

CAputlxdut  mora,fru£rusrubi,&  arbuti,iuniperi  bac 
tx,cedrix,feme  canal<is,radix  mei,palmulx  omnts, 
«rucajfanugraccujViticij  femc, Vinu  fuluii  &  aufteru  ca- 


putl*dit,&  mentemtentat  magis  quam  nigrum&au- 
fterumiodoratum  quoq;  caputpttit.  At  vinum  aquofum 
neq,  capiris  dolorc  cxcitar,'ieq;  neruos  pertingit:at  quod 
o\iyopopov  dicitur, fed.it  etiam  capitis  dolores ,  quos  futci 
ventriculo  contenti  »xcitarurn.Lac  non  eft  aptum  capiti, 
nifi  quis  caput  admodum  validum  habeat.  Aqua  in  qua 
vux  maduerint,qux  fxx  quoque  nominatur,capiti  dolo- 
rem  inferf.itcmque  vua  qua:  fucrit  in  vinaceis  repofita^ 
Qjje  rts  non  mflenr, 
Cap.  xxiu 

Plfa,phafeoli,cuminu,Iibyfticiradix  &  feme,viticis  fe 
mc,cannabis  fru<S9,fabx  fricrx,buibi  multu  aut  bis 
co&i,&  cx  oleo,  jaro,&  aceto  fumpti,mel  defpumatii,  o- 
xymelflatus  difcutir. Pancs  hordeacci  quomodocunque 
c6ficiatur,flat9  funt  cxpertes-Inter  ea  qux  inflant  &  non 
inflant  medii  funt  phaidi,ochri,cicerculx,atque  araci. 
Qmx  res  inflent,      Cap.  xxiu. 

CIcer,lupini,phafeolijOchri,parricii,miliu,&  fimilia, 
inflatiitemq,  faba  frefa  magis  inflatquiiper  fe  qua 
quu aliter codia  eftur.Maza ex  poleta  flatii  gignit:fuba- 
€tt  vero  diuq,  c5tufa,magis  per  aluil  ducir,  prxcipue  ve- 
ro  fi  mellis  portio  ei  fueric  addita.Zythus,  &  liquores  o- 
*mnes  inflat:prx  cxteris  vero  cyrenaicus,fatyriu,filphii  li 
quor  &radix.Ex  ficub" brcuis  flatus  excitatur,quia  facilc 
deiiciutur:qux  vcro  cxquifitc  maturx  funt ,  parum  abeft 
qui  nihil  penit9  noceat,veluti  caricx.Palmulx  virides  ita 
flatu  excitat  vt  fic9,rapa  crudior:lac  in  ventriculo  facile* 
cict  flatii,bulbi  crudiores,mel  no  plane  codu.Vina  dul- 
cia  flatus  diuturniores  cict:  dulcia  vcro  fimul  &  auftera, 
qux  neqj  diftribuutur  rieq;  digeriitur,fed  in  vetre  fupe- 
rioremanet  diutius,flatus  inducunt.-muftu  quoq;  inflat. 

Qua:  res  abftergeant,incidant,aperiantque, 
Cap.  xxmi, 

PTifana  abfterget,ite'mq;  fcenugrxcu,  melopepo  >  pe- 
po,vux  paffx  dulces,  fabac,  cicer,  ac  magis  nigrum, 
quod  lapidesetiain  renib9  cgregie  frangit.Cappans  fatis 
tcnuiii  partiu.  cft:qux  vero  fale  codita  eft,abfterget,&  pi- 
tuita  qux  in  veiriculo  cft,deducit,&  licnis  &  iecoris  ob- 
ftru£hones  expurgat:ad  que  vfum  adhibeda  eft cu  oxyme 
lite,aut  aceto,&  oleo  ante  alios  cibos  omnes.Betarii  luc- 
c9abftergedivimhabet,eafq;obftrucJ;iones  quib9  iecur 
infeftatur,diffoluir,ac  prxfcrtim  quu  cx  aceto  &  finapi  e- 
ftur:lapatia  quoq;  &  vrtica.  Ari  vero  &  afphodeli  radix  tc 
naiii  partiueft.Bulbi  vim  habet  extergcdi,attenuadi,  & 
apericdi,quocirca  &  afparagii  afphodtlii&ericis,vt  fum 
mti  remediii,prxber.Cxpx,aIlia,porra,  ampeloprafa  at- 
tenuat,fecantq;craffos  &  glutinolos  humores,qui  redu- 
dat  I  corpore:  atqui  bis  aut  ter  codta  acrimonia  deponut, 
&  tamc  ctia  attenuat.Scru  laftis  humoru  craffitudine  at 
t£nuat,ficusabftcrget:  quiobrc  multx  arenulx  ex  ficu» 
vfu  in  nephriticis  exccrnutur.caricx  extenuat,  &  incidiit: 
ex  quo  renes  expurgit.Baccie  iuniperi  ea  qux  in  iecore  & 
renibus  funt,purgat,  craflofque  ac  tenaces  humorcs  atte- 
nuit.  Amygdalx  exterget  &  attenuat,vifceraq;  expurgat, 
&  humorii  reieftioncs,  qux  per  fputum  ex  peftor&  pul- 
monefiunt,expeditiores  reddut.Piftacia  adiecoris  firmi 
tatc  vtilia  funt,&  ad  purgados  humores  qui  in  ei9  meati 
b9  infarcti  funr,valet.  radicula  attenuadi  vim  habet.  mel 
habet  maiorc  attenuadi  vim,quod  cx  calidis  &  ficcis  pla 
tis  faclu  eft:quocirca  etia  aqua  mulfa  ad  fputvi  educedu 
eft  accomodata.Oxymel  ea  facile  dcducit  qux  neq;  tena- 
cia  ,  ncque  craffa  omnino  funt :  vifceraque  fine  moleftia 
expurgaf.morbilque  thoracis&  pulmonis  mirifice  con- 
ducit.Iis  qui  fuccum  craflum  aceruant ,  vina  tenuia  con- 
ueniunt:quod  fi  frigidi  quoque  humores  illi  fuerint,  te- 
nuia,&antiqua,&  cura acrimonia conferent.Vinum  ve- 
ro  aquofum  ad  humorum  ex  pulmone  eductionem  aptu 
cft.roborat  enim,&  fuccos  humedat ,  &  fecat  mediocri- 
ter.Vinurn  dulce  in  morbis  acutis,veluti  in  peripneumo 
nia,&  pleuritide,quum  iam  fit  facta  concociio,  ad  fputa 
elicienda  eft  accommodatum. 

Qux  rcsobftruant,       Cap.  xxv. 

LAcinquo  plurimumferi  fit,minime  pcriculofum 
eft,etiamfifcmpcreo  vefcare:quod  verofcri  parum. 


MEDICIN.    COLLECT.  L  I  B.  III. 


.246 


cafetqu.*  multurn  habet,uou  tutum  eft  ei  qui  in  eius  vfu  ^  fimiliter  etii  eorii  extremitates,peraluu  facilius  triltut. 


loigo  re.npore  perrnatieat:reiies  enim  caiculo  obnoxios 
lxdu  ,  &  lecoris  obitructiones  facicin  ns  qut  inhofce 
morbos  facile  pjuintincidere.  Paimuix  .unt  leon  & 
fpleni  tnfta.umatis  noxix,veluti  etum  ncus,  nonaliqua 
propria  &  prxcipua  earum  facultate,le4  conuni  omuiti 
dulciu  ratione:ouia  enim  duicia  iienc  cx  lecur  obftru&a, 
&farrho  laboratia,lxdiit:iplx  vero  lu.ipte  naturaneq;  ob 
iut,ti.-q;  prolunt  vehemecenaddltx  veroiis  medicamctis 
!  qutb^abdergedi  &  mcidcdi  vis  eft,nb  mediocre  vtilicate 


E  c  pilcibuscartiiagineis  torpedo  &  turdus  mediocrker 
trafeiit:beta,&  lapatiu,vrtica,cafeus  reces  cti  melle,  atri- 
plexjblitii^cucurbita^peponesjmelopepones^fic^caricx, 
vux  dulces,  Sc  prxfercmi  quu  humidx  fuerinr.Mora  in  pu 
rii  vetriculuincidetia,&  prx  cxteris  cibis  fupta  ,  celerri- 
mc  fubducutur,Sc  cxteris  quoq;  cibis  vii  parit:at  poft  a- 
lioscibos  accepta,etiifi  vittofum  fuccu  in  vecriculo  ca- 
periit,ume  xque  ac  cucurbita,celertime  corriipu  ur.Nu 
ces  recetes  ad  alui  excietionc  f  aciiir:fed  &  ficca:  ii  pri9  m 


aUeriit.Aqua  mulia  lncuiiiodaclt  ns  quorii  vilcera  ln  tu-  B  aqua  permaduerin',?que  ac  virides  ad  aluii  fubducedam 


more  elaca  aucKirrno,auc  ccdeuiace,aut  lnflimatione  la 
borat:.]uadoqaidc  rael  lu.tpte  natura  i  biliolii  fuccii  cele 
ncer  rautatur.Papaueris  lemen  ea  retinet  qux  ex  thorace 
prodeuc:palmula;pijues  &  dulces  obftruut,id  quod  viri 
des  m  »gis  facmnt .  tJixcere.i  omnia  liborum  genera  ,  <5c 
quje  ex  unulaconb.ciuntur,obturanr,&  lienem  augenr,3c 
iapide  ln  renibus  faciiitndc  efficit  tnticea  farina  ex  iacte. 
abca  etiam  mcommoda  eftiis  quoru  n  lecurobitructu 
ett,&  qmbus  renes  lunt  lapidi  giguundo  ldonei.  Vinum 


valet.Pruna  humida  fubduc£it:ficca  verbin  aqua  mulfa 
in  qua  multii  mellislit,inful"a  ,  etiifi  quis  ea  lola  come- 
datjlatisabudc  vetre  leniut :  fed  multo  magis  fi  mulfam 
etiiebibat.Eftenimclariifaceread  vetris  fubductione, 
vtpoftqui  ea  fumpferis,aliquo  pbft  tepore  vinu  dulce  bi 
bas,neq;  ftatim  pradeas.Mora,cer.ifia,prxcocia,perfica,Sc 
omnia  humida;&  aquea,&  omnino  qux  nulli  lnfignem 
habere  qualitace  ea  guftitibus  &  odoranbus  videncur,fi 
re&eaite&usfit  veterad  inferni  deie&ione,  factlcdcii- 


dulce  obturat,&  vilcerura  tumoribus  mcremecu  addir.  C  ciutur:li  veibno,3c  ipfafupra  cxtera  manet,&  nihil  ven- 


Qux  carde  cratifeanc,  Cap.  xxvi. 
*~Y~*  Arde  crafeuc  omuia  qux  ex  itriis  &ftmila  coficiiitur, 
X  fabx  fncix,panes  puri,les  detra£to  cot  tice,cerebru, 
fpinalis  medulla,iecur,cor,triticu  elixu,ou.tellxa,  &  ma- 
gis  ad"ata,&  multo  m.igis  fri&a,lupini,piiafeli,pifa,  f.ia- 
inum,eryumum,glades,mala,pira  non  matura,  liliqux, 
vniiim  dulce,&  magis  quod  aufterum  eft,x  nigrum  dul 
cedine  vacans,  itemque  cratlum,  &nouumomne.  Aqaa 
valde  tardi  tranlitus  eit. 

Q^ef.tcilecorrumpantur,      Cap.  xxvji. 

PErUca,  ar.neniaca,  prxcocia,  facile  corrumpunrur.  o- 
mnes  itide.n  fru&us  horxi ,  quorum  natura  humida 
elt,in  vetitre  facile  vitiantur,  nifi  prius  citb  deiiciantur: 
idcirco  hs  ante  cxtera  omnta  vefci  oportetuta  enim  cele- 
riterfecedunr,&  aliaquoque  deducunt.Si  verb  poftahas 
dapes  comedantur,e.is  etiam  limul  corrumpunt. 
QUatdifficultercorrumpantur,   Cap.  xxvm. 

CHamulx  parux,purpurx,buccina,x  cxtera  omnia  te- 
fta  intecta:qux  dura  caruc  habet,iis  qui  propter  hu- 
morum  malitiam  cibos  corrumpunt,dare  confueuimus: 
eaque  bis  &  ter  in  optima  aqua  incoquimus ,  &  in  aliam 
puratranfferimus,quuprima  iafalfatafta  elle  videatur. 
Eiufmodi  quoq;  funtaitaci,paguri,cacri,locuftx,fquil- 
lx,&  quxcunque  carnem  habent  quxdttficulter  vitietur, 
non  iecus  quam  tefta  conte£tj,quorum  caro  eft  dura. 
Qox  lesaluu.u  lubducant,    Cap.  xxix. 

ALuu  luDUuciit  les,braftica.   Ex  marinis  verb  fere  o- 
mnta  quxteftacea  nominatur  ,copoiita excotritiis 
quaiitatib9  habet  natura.ipfum  eni  lolidu  cuiuiq,-  Corpus 


tre  ad  expellcdu  iuuat,quia  nulla  in  eis  acrimonia  aut  ni- 
trofa  q.ialitas  eft.Hxcq;  eduliorii  materia  eft  quodamo- 
do  media  mterea  qtix  aluu  fubducur,&  ea  qux  liftut:pa- 
rutnper  ad  alteram  partem  vergens,quurn  neque  ventre 
admodum  languidum  adexcretionc,neque  validu  n  ad 
diftnbutioiie  a  forti.uur.  quandoque  enim  fiftit  aluu: 
ex  quo  tit  vt  aqua  mtnfa,in  quibus  celeriter  diftribuitur, 
in  ns  no  folum  aluu  ad  excernedu  excitet,fed  cxtetos etia 
cibos  comiftos  deJucat:(i  verb  no  properet  diftribui,fta 
D  tim  irritet  ad  excretione,quia -h^.h-.c  aliquid  aciimonix. 
Quin  ipfum  quoq;  mel  folii  liquis  no  co&u  lainbat ,  ai- 
uum  recte  fubducit.Aqua  autem  mulfa  pavumper  vel  ni- 
hil  cofta,antequam  diitributio  fiat,  fubducetur :  oxymel 
imbecillius  inteftinUm  radit.Vinum  dulce  nunnihii  ad- 
iuuat  ventris  excretiotiemtpafium  aluum  fubducit. 
Qnx  rcs  aluum  fupprimant,    Cap.  xxx- 

PAlmulx  auftet  x,vux  paflx  aufterx,mora,rubi  frucl:9 
aluti  fupprimiit:magis  etia  fiftit  rubi  cantni  fruclus, 
myrta  fylueftria,agreftiapt  una,r:^r;  etia.  pruna  dicuntur. 
E  Malaadftringcciavetrcdetinct:acuia  vero  quu  in  vetricu 
lo  fuccu  craflum  inueniiit,eudc  incidcdo,aluu  lubducut, 
&  ob  eacaufam  fxces  liqu.faciut:at  fi  puru  vctticulu  in- 
ueniant ,  eum  magis  cohibenc  Qujz  dulcem  fuccum  ha- 
bentfineacrimonia,ea  facilius  diftribuuntur:cum  acri- 
monia  verb  admdt:,  lecedut:aquea,verb  &  qualiratis  cx- 
pertia,tmucunda  funt,&  nihilcomod  habetin  fe.Quod 
de  malisdidu  eft,ide  quoq;  demalis  Punicis ,  d Jq;  piris 
didliiefto.Siquis  lac  excoquat,feriimq;  cbfumatur,  ..luu. 
110  ciebtf.ni  lilapid.s  l^nitos  toties  in  lac  immittas  vtfe 


tardepermeat,&aluucohibet:humorveroadexcernedu   F  riicofumptu  lit,lac lta  paratu  adftringetudq;  iis  quotu 


proritat.Siquis  igitur  aut  lete.aut  braflica,aut  aliud  quip 
pia  ex  marims  atumalibv(vt  dixi)coquat,deindv  ei9  deco 
ciu  oleo,garo,&  pipere  codiat,tu  potui  det  cui  velit,  ve- 
trc  eo  potufubduci  cbfpiciet.  Quinetii  marinoru  enna- 
ceoru,&c6chularii  omniu,&  veterugallorii  ittfculaciet 
aluu.Braflicijfi  velis  aluu  fubducere,cacabo  vna  cii  aqua 
inqua  fuent  co£ta,propecollocata  extrahim9 ,  &ftati  111 
oleii  &  garu  iniicimus.ea  enim  no  eft  admodii  coqueda. 
Panes  f urfuracei  aluu  mouct,&  quia  in  vetre  multu  ex 


acria  excremcta  vetrc  morfu  infeftat,dare  c6fueuimv.Sed 
no  tninus  etia  qui  ex  lapilhs  ignitis,  imo  verbmigis  <de 
facies  ferreis  orbiculis  lgne  cadetibus-.  verfi  lac  quod  iti 
cofeceris,in  cafeii  facile  coit  in  vetre,idcitco  ei  mel  &  fa- 
le  admifcemus-.fed  tutius  eftaquici  affundere.Neti;  mi- 
ru  vid>.ri  debet  fi  cofumpto  fei  o  laftis  aqua  adhuc  mfun 
dimus:quia  no  feri  humiditate,fed  acrimonii  qua  verre 
fubducit,fugere  volumus.  Aft»ci,cancri,pagun,locuftx, 
fquillx,&  cxtera  omnia  qux  molli  tefta  mtetta  lunf,aluu 


cremetifaciiit,&  quia  furfurextergcdi  vim  habet.focni-  G  fUpprimiit,fed  minus  quamea  qujedura  teftafunt  opet 


grxci  fucc^  cii  melle  cocty,&  fumptus,ad  omnes  vitiatos 
humores  qui  in  inteftinis  fuut,fubducedos  eft  idone9:ea 
quoq;  abftergedi  vi  qux  in  eo  eft,inteftinii  ad  excretione 
impellit:mel  verb  quod  ei  mifcetur,par£i  efle  oportet,  ne 
morfum  excitet.  Oliuxfalitx  liante  alios  cibos  exgaro 
comeditur,aluu  moucr.Queadmodu  tefta  hitedis,  ita  e- 
tii  cochulis  fuccus  ineft  vetri  fubducedo  idoneus:&  pro 
pterea  nonulli  easexoleo,vino,garoq;  p.irit,&  iure  quod 
inde  fit,ad  ciedi  aluu.  vtutur.Lac  quod  liquidius  ett  ma- 
gis  fubducit:quod  craffius  eft,minus.Serii  lactis  valde  al- 
uii  mollif,eiq;  titii  optimi  mellis  adiiciedu  eft  quatii  fa- 
tis  litad  codiedii  citra  ftomachi  fubuerfione:eodcmque 
modo  tatu.  falis  lmponcdii  quitufufficiat}ne  guftus  offe- 
daturtqubd  fivelismagis  fubducere,plurimii  falisindi- 
to.Carnes  anitnahu  quib9  paru  admodu  attatis  acceflit,ac 


ta:habe'nrq;  hscf.ilfum  in  fe  httmorem  ,quem  fi  in  aqua 
depofuerint,n6  minusquam  oftreoiu  5c  aliorii  duratefta 
Conteclorum  carnes,ventrem  compriment.Leticula  quo- 
que  &  braflica  bis  coCtx  ,  &  quum  fuccum  depoluerunr, 
vetre  liftut.quumq;  humidu  vetre  exiccare  in  animo  ha- 
bem^^brafficimediocnter  coiti  primaaqua  abieda,fta- 
tim  in  aliicalidi  c6iicimus,atq;  ln  llla  iteru  ei  coquim9 
donec  flaccefcattidq;  quod  bis  coquedu  eft,neq;  aere,ne- 
q;  aqui  fngidi  debetc6tingere:fiquidc  no  poterit  exqut 
^  fite  flaccidu  reddi,etiifi  plurimu  decoquas.  Sicorticca 
leticula  auferas,vehemete  adftringedi  vim  amittet,  neq; 
ita  fluxionesquxin  ventriculo  fuerint,exiccabit:fi  vetb 
ei cotundas,bifque  excoquas,prioremque aqui  abiicias, 
deinde  modicii  falis  aut  gari  permifeeas ,  &  aliquid  eortt 
quibus  alu'  coftringitur,  addas,  ita  vt  guftus  116  Ixdatur, 

LLL.ii. 


/ 


Hf 


ORIBASII 


248 


iucundiffimu  accomodatiflimiimque  mcdicamentu  &  A 
edulium  parabjs-PoIcta  ex  vino  auftcro  epota,exiccat:o- 
ryza  cohibet  aluum,itcmque  panicum,milium,fricl:a,le- 
porisc.iro,vinumaufterum  &  fuluum  atque  aufterum. 
Qux  res  calefaciar,aciefq;  &calidx  lint,  Cap.  xxxi. 

CAlefaciunt  atite  hxc,triticu  coclu,panes  exeo  cofe- 
£ti,tipha,auena,fanugrxcu,iuniperi  baccx,  palmu- 
lx  dukes,poma  dulcia,fefamii,erylimu,&  ob  id  fitim  in- 
ducunt:cinabis feme,vux  dulces,  &  ideo  fitim  afferunt: 
vux  paflx  dulces,malua  mediocritcr,apiu>fmyrniu,eru- 
ca,raphan9,rapa,radicula,finapi,cardamu  &  pyrethrum.  B 
Acria  verb  &  calida  funt  hxc,  paftinaca,  dauctis,&  carus 
manifeftb  calefacies:alliu,cxpa,ponu,ampeloprafum  fa 
tisacria  funt,fed  tame  bis  tcrvecoda  deponunt  acrimo- 
nia.Cafeus  vetus  calidus  eft,&  idcii  co  fitim  affcrt.  Vinu 
dulcemediocritercalidu  eft,&  id.o  fitim  inducit:fuluil 
cft  nigi  o  calidius :  fLtu u  verb  eft  extreme  calidiffimum, 
deinde  fuluum,tum  rubrum,poftea  dulce  ,  poftremb  al- 
bum  minus  quam  cxtera  omnia  calefacit :  at  vetuftilii- 
mum  vinum  abundc  calefacit. 

Qux  refrigerant,      Cap.    x  x  x  1  r.  q 

REfrigerat  hordeu,quibufciiq;  modis  c5ficiatur,mi- 
liii,panicu,tubera,cucurbita  elixa,meloptpones,cu 
cumeres,pruna,aufterx  &  acidx  vux,&  paffx  aufterx.Ma 
la  adftngetia  frigidi  &  terreftns  fucci  funt,  acida  verb  fri 
gidti  &  tenuiu  partiu  fuccu  habet:atq;  ea  etia  qux  plane 
qualitatu  funt  expertia,&  veluti  aquea.Ide  de  piris  &  ma 
lis  Punicis  iudicato.Non  pauci  quoq;  funt  aliarti  arboru 
fru£rus,qui  refrigeret,&prxfertim  ii  qui  reponi&  affer- 
uari  no  poffunt:itemq;  palmulx  adftringetes  fi  igidi  fuc- 
cifunt,laftuca,intubus.frd  moderatius:portuIaca,papa-  ® 
uerisfetnc,cuius  fi  j.  -  uti;atur,foporiferu  fiet,  &  nimia 
propenfioncinfomnu  afferetseos  verb  quibustenuis  de- 
ftillatio  fluit  acapite,iuuat:in  qua  re  prxftat  id  quod  Ca- 
didius  eft.myrtarefrigerat,fedn6  cfi  adftri&ione,quado 
qnideaCrimoniaquadahabet.folanum  efficaxeft  inre- 
frigerado  &  adftringedo.  Aqua,vinu  aquofum  no  aperte 


ORIBASII 


calefacit:quaobrc  cu  minore  p£i  iculo  fcbricitatibus  da- 
tur.  Vinu  .ilbu,&auftciu,& craflum,&  nouum  inamfefto 
r^frigerat,&  acctum:cltq;  tetiuiumpatiiu,&idcirco  quu 
intimas  partcsmagis  qiu  11  ali.i  refrigeratia  pcnctrct,ncr 
uoslxdit.  Media  vcro  quodammodo  lntcr  calefacicntia 
&  rcfrigerantu  iunt,panes  loti,arnylum,&  vux  vinofx. 
Qtix  res  exiccent,       Cap.  xxxui. 

LEns  &  braflica  pariter  ficcat,&  ob  ea  caufam  afpeclu 
obtundut,nili  iortccotingat  vt  totus  ocul9  fit  humi 
dior.eius  verbafparagus  min' quain  braflica  ficcat.Alio 
rii  verb  oleru  caulis  elt  ficcior:cotra  verb  eft  iadicula,ta-' 
px,finapis,naitui  t;iq,  ac  pyrethri,  &  cxteroru  omnium 
quoru  acre  efleafpara&u  cotingit.polcta  iiccatjviticis  fe 
mc,cruu  bis  cod"tti,&  Ixpe  in  aqua  dulce  rcdditu,  edulni 
exicc.is  fit.-prxftitius  aute  eft  albu.Qiixcuqueautc  affata 
aut  fri&acomcdiitur,  ficcius  alimetu  prxbet:at  quxcuq; 
in  aqua  prius  clixatur,humidi9:quxcuque  verb  111  farta- 
ginec6diutur,mediii  inter  hxc  locu  tcnec.quodtuque  au 
te  plus  vini  &  gari  habet,ficcius  eft  qnamid  quod  116  ha 
betiqua:  verb  minus  horu,aut  dcfruti  plus  liabent,  aut  111 
fimplici&  puro  albo  iurecoquutuvviulto  lunt  prxdi£tis 
humidiora:qux  vero  ex  aqua  fola  coquuntui,funt  ctiam 
his  humidiora.magna  enim  diffcrcntia  ex  conditura  ac- 
cedit  feminibus  ,  oleribus  &  plantis ,  omnibus  quidem 
exiccantibus,  fed  aliis  magis  ,  alns  minus  ,  pro  facultate 
earum  rerum  quxeis  adiiciuntur. 

Qnx  rcs  humedlant,         Cap.  xxxim. 

PTifana,  cucurbita  elixa,pepones,melopcpones,  cucu 
meresjtiux  viridis,pruna,Iycomora,moia  116  corru- 
pta,omnino  humedaf.no  refrigerat  autc  omnino  nili  fri 
gida  lumatur.Humectat  «jtioque  lat"tuca,iiitubufque,Ied 
min9:porrulaca,acmalua,  &  blitu,atqj  atriplex  maxime 
omniu  oleru  aquea  funttquinetia  alii  plerique  frudt9  alia 
ru  arboru  humidi  funt,ac  prxferti  ii  qui  vt  fcructur,repo 
ni  non  poffunt.Ia  vero  ladtucx  &  papaueris  femc  hume- 
ftatjitcmquefabx  virides,ciccrq;  viride.  Aqua  porro  hu 
me&at&refrigerat.-calfa&avcrb  humedat  &  calefacit. 


MEDICIN  A  L  I  V  M 
libcr  cjuartus. 

ExGalenOjdeapparatualimentorum,    Cap.  1. 
gy^"^  r^-~\\   ^  nobiliffima  olyra,  derra&o  (vtparefl) 


CO  LLECTOR VM 


cortice,  tragu  que  nominat ,  coficiut  :ni 
l^sJA0-  &  ex  hac  ipfa  atque  ex  typha,  no  fec'  qua 
ex  h°r^e0>  ^11"  detradus  cortex  eft,  fiqui 
^^]^|de  extrinfecus  cortice  habet ,  panis  cofi- 
L-Xj^  "*^*citur.Tr  itico  verbmolito  fiquis  tenuiffi 
mi farina excufferit,cx  reliqua  panes  qui  furf uracei  dicii 
tur,efficiet:filigine9  verb  &  fimilace9  panis  ex  puriffimo 
fit. Ac  puri  quidc  panes  copiofiore  fermetoidiget,&  fub 
igcdi  quoq;  diuti9  funt,nec  ftatipoft  fermeru  &  fubaftio 
neaffadi.  furfuraceis  fatis  eftpaucu  fermeru,  Ieuis  fuba  p 
ftio,&  tepus  exiguu.  Pari  quoq;  modo  puri  affatione  diu 
turniore,furfuracei  verb  breuiore  cxigunt.Inter  purifli- 
mos  verb  &  fordidiffimo$,no  parua  maioris  minonfq;  ra 
tione  latitndointercedit.eftauteinter  hosexquifite  me- 
dia  fpecies  panu  qui  av-nyivpoi$Lavynout^ii  appellatur,qui 
cx  fanna  indiftinfta,&  furfure  ac  farina  n5  feiunctis  fiut. 
Depolenta. 

Ex  nouo  hordeo  mediocrifer  frifto  prxftatiffima  pole 
ta  fit:fi  hocdefit,pleruq;  ex  alio  ea  coricim9.  Quumque 
polera  omnis  qux  rite  fac"tafit,boni  odoris  fit,tu  verb  o-  G 
ptimi  odoriserit  ea  quxex  optimoatquenouo  hordeo, 
quodqiie  .nifta  noadmodu  ficca  habeat,  confecia  fit.Eft 
hoc  in  more  pofitu  multoru  qui  fani  funt,  vt  poleta.  fapa 
aut  vino  dulci.aut  mulfo,&  quadoq;  fola  aqua  cblper^ar, 
&  xftiuo  tepore  duab9  tribiifveante  balneu  horis  ea  bi- 
bat:anintq;  fentircfehui9potione  liti  liberari.Ia  vero  ex 
poletisaqua  teperatis  mazx  quoq;  coficiutur.  Dealica. 

A  lica  ex  genere  tritici  eft:adhiberc  vei  b  diligeter  mete 
debem9  lis  forbitionib9  qux  ex  ipfamct  alica  paratur.Eft 
eni  hic  eius fucc9aqua  c5mixt9,plurimamq;  codiione  ex-  u 
poftulat:  ]  velutifatis  cocl9,decipit  eos  q  ipfum  parat,& 
no  mediocritcr  xgrotos  lxdit.-na  citb  concrefcit  &  defa- 
tur,quia!etusadmoduglutiniseft.  Ergo  permultaaqiu 


admixt9,fuper  carbones  plurimu  coquedus  cft5atq,mouc 
dus  anerho  doneccodt9  fuerit:acq;  eo  tcpore  fal  quoque 
adncicd9  eft:olcu  verb,etiafi  1  initioindas  nihil  incomo 
di  erir.Sanis  vero  quum  mterdum  propter  vehementem 
vctnculi  morfum,aut  biliofi  humons  trafitu  f jrbitionis 
indigent,alica  plurimti  codti  vfquedum  extabucrit,tum 
percolata,  vt  ptifanx  fucco  percolato  fimiiis  fit,  tucfor- 
bendam  damus.eadc  quoque  eft  ahcx  lotx  paradx  ratio. 
Deptilana. 

Parabitur  aute  ptifana  iicut  decet,  quii  coquedo  in  tu- 
more  plurimu  elata  fuerit:iti ie  lcto  igni  longo  teporis 
fpatio  m  fuccii  abcat:quo  quide  tcpoi  e  quu  plane  nuu- 
mucrit,..cetu  ci  inditur:quumqueprobe  fucrit  cocla,pau 
lo  ante  qua  edatur,fal  tenuis  iniiciedus  eft.Si  verb  oleu  ab 
initioimpofueris,cocttoni  nihil  incommodaueris.-ahud 
verb  nihil  admilccdu  eft,nifi  porri  modicu  cx  anethi,id- 
que  111  ipfo  ftatim  pnncipio.  Oportet  autc  cruda  ptifana 
in  aqtia  aliquadiu  prxmacerat.i,deinde  in  mortarni  coie 
CXa  c5fricare  manib9,afpera  quapia  rc  in  fe  habetib9,cu- 
iufmodi  eftfpart9ex  quo  iumetisfoleas  neclut.Vique  eo 
vetbcofricadadii  prxpofit''cortex  abitdi:9  fit:fi\ero  totu 
ac9nodeciderir,ptiiana  elixa  magis  ablterget,3cnulla  prx 
terea  noxam  cotrahct.  Peffima  verb  ptiianx  cofedtio  eft 
quii  coqui  cruda  ln  morfano  ex  aqua  cotulam  parumper 
coxerint,  &defrnrum  ac  fapam  iniiciunt.nonnulli  verb 
mel  &  cuminii  cti  nsetiam  imponuiii,vt  cinnum  potms 
qua  ptiffana  parare  vidcantur.         De  phacoptilana. 

£x  letibus  &  ptifana  prxftatiffimu  eduliu  fit,cui  pha- 
coptifanx  eft  nomctno  tamc  pari  menfura  lctes  &  ptifa- 
na  cbmifcetur,fed  ptifanx  min9iniicitur,  quippe  qux  in 
fuccii  vertatur,&  in  maiore  molc  extollatui  :l£tes  vcrb  co 
ctx  perexiguti  tumore  nicifcatur:&  tame  hui9  quoque  e- 
dulii  cofectio  eade  eftqux  ptifanx,  prxterquara  qubdfa 
tureiaautpulegio  indito  fuatiius  iimul,&  adconcoquc- 
dum  accomodati9  redditur,quum  ptifana  anetho  &  folo 


24? 


MEDICIN.    COLLECT.  LIB.  II II. 


porro  conteiiK,  ill»  minime  exigat.  Pefiimc  autem  a  co-  & 
quislensexfapadtuuibus  apparacur.Si  verbfuillam  iuco 
qtiere  fimul  Vclis  ptiftnx  recentem,  acprxferrim  pedes, 
lcntibus  verb  fale  undiii  conditam,couemre  compeues, 
q  jcmadmodum  ca  qua:  inter  has  media  eft ,  qux  nuper 
iale  condit*  fit,phaco  ptifanx  conuenit. 

De  teut  lophaca. 
Prx.tans  edtilium  eft  quodcx  beta  &lentibus  con- 
fei"tuin,teuclophace  nominatur.multx  autem  betae  lmpo 
nenda:  iunr,Sc  paulo  plus  falis  ac  gari  dulcJs:liquidem  lta 
faciliusfubducetur.  , 
Decucurbita. 
Gucurbita  verbpropter  aqueam  qualitatem  fibiin- 
nata.n  otigano  merito  gaudet :  omnia  enim  qux  eiuf- 
niodi  funt,  acnbus,aut  acidis ,  aut  aufteris,  aut  faifis 
fuccis  admifcenda  funt,  fi  neque  iniuauia  iunt  f  utura,ne- 
que  iis  qui  ea  fumpierinr ,  nauleam  allatura.  tx  cucurbi- 
ta  quoque  iucundiflimu  eduliii  fit  fi ea cum  aliquo  falfa- 
mcto  ex  P6ticis,qttx  myila  dicutur,tn  fartagineparetur, 
Dc  rapis. 


Quomodo  ius  album  conficiatnr. 
Album  iusatque  fimplex,exfola  aqua,&  oleo  ,pauco 
anethi  &porn,ot  iaiemodico  miecto  pott  idoneaua  eo- 
ctione.ii,conficitur.  De  decoUionibus. 

DecoCtumplurimorum,autetiamomnium,quato  diti 
tius  coquas,  eo  magis  falfum  rit ,  poftea  verb  etiam  ama- 
rum.Corpus  vero  loiidum  quod  in  aqua  elixatur,  ]tialita 
tesqux  eidem  primtim  inerant,in  ea  deponit,vt  tandem 
qualicatis  expers&  aquofum  reddatur,nec  qmcquam  iai- 
icdinis,autamarons,aucaditri&ionishabe«c.  Atque  a- 
B  mara  quidem  fi  bis  aut  ter  elixare  volueris,ea  amarorem 
in  aqua  plane  deponent ,  eruntque  fimiha  »s  qux  expet- 
tia  qualica:um  dicuntur :  eodemque  modo  acru  elixata 
depoiiunc  acrimoniam:eadem  quoque  aditringentium 
ettratio.lam  veroaqua  per  ie  ipla  cocta  diuaus ,  magis 
feipfa  falfa  redditur. 

Ex  flufo  de  paraudis  eduliis.Eft  autem  hoc  caput  in  pri» 
milibriextremo,de  vicius  ratione,    Cap.   1 1. 


QVx  afla  prxbemiis,ea  vim  habenc  exiccanunqux  Ve 
rb  ehxa  funt,ea  humeUanr,licec  fuapte  riatura  diutr 


Rapx  quas  fruaiJke  etia  vocanr,diuturniore  coaione  C  fai»  vim  naberent:eftque  inter  hxc  differentia  ex  condi 


poftulat.luntqi  laudatiflimx  qux  bis  aut  tercoUx  fuerit 
Deradiceari. 
Ari  autem  radix  acqucac  rapx  eftur.-ea  in  quibufdam 
regionibus  acrior  naicitur.  Ad  Cyrenem  harc  plania  on- 
tura  noftrate  diuerfa:fiquidem  m  lliis  locis  arum  mini- 
inemedicamctofum  acieqj  eft,vt  rapis  quoq;  iit  vtilius: 
fed  &  dracontii  radicc  bis  tcrve  coda,inadenda  damus. 
Deafphodeliradice. 
Afphodeli  radix  vt  lupini  apparatur:  nam  quum  e- 
iufmodi  bis  elixaucrimus,quummcdiocnter  eoUa  vi- 
deantur,aqua  piion  abkUa  ftatim  in  aliam  calidam  con- 
iicimus,  ocdeindein  caiterum  coquimus  donec  colli- 
quentur.In  quoillud  eftcauendum  ue  quodbis  coquen- 
dum  eft,aut  aerem  aut  aquam  frigidam  attingat:quia  li- 
cet  plunmtim  coquei  es,nunqui  tame  tenerii  redderetur. 
De  cochiearum  coUione. 
Cochleasfecundo  k  co  elixare  oportet:deindeparatas 
tertib  elixare,ionec intabeicant : lta  enim alent.  Vertim 
ad  aluum  deiiciendi  in  ipib  ftatim  inicio  paradx  funt  ex 
oleo,garo,&  pauco  vino;&  mfculo  quod  mde  ht  vtedti. 
Qux  corpora  animalium,&  quorum  apta  funt 
Vt  falc  condiaiicur. 
Corporaad  faliendum  aptafuntqux&durafunt,  & 
carnes  cxcremcntis  affluentes  habennqux  verb  aut  val- 
de  mollem,aut  valde  ficcum ,  &  excrementis  vacantem 
corporis  habitum  naUafunt,non  funt  adfaliendum  ac- 
commodata:etenim  ficca  corpora  faie  confpetfa  exare- 
fcunt,&  ineptacibo  rcdduntur,vt  in  lepore  confpicitur. 
Suurn  vero  xtate  florentium  &  pinguium  carnes  aptx  ad 
faliendum  lunr,quum  vtriufque  incommodi ,  &  ficcita- 
tis  annoforum,  &  immoderatx  nouellorurn  porcelloru 
humiditatis  fint  expertes. Vt  enim  corpora  iicca  fale  con 
dita  corisfimiliaredduntur,ficcontrafitin  iis  qux  hu- 
morenimiodiffluuntjVtfalis  commercio  colliquentur: 
quamobrem  nec  pifces  mollis  carnis& excrementorum 
expcrtes,quales  funt  qui  laxatiles  appellantur,  necafelli, 
<jui  ex  puro  mari  capiuntur,falicndo  funt.  Graculi  vero, 
&  mulli,&  pelamides;&  fardx,&  fa; denx  ,  &  qua:  faxa* 
tina  dicuntur,lunt  ad  faliendum  idonca.Cetacea  quoque 
marinalaie  condita  ,  quoniam  ipfa  quoquecarnem  ex- 
crementis  redundatitem  habent,prxftantiora  fiunt.mul 
li  vero  qubd  eorum  ficca  &  vacans  excrementis  caro  eft, 
incommoda  funt  vt  faliantur.   Ex  his  autem  perfpi- 
cuum  eft  i  quxcunque  fale  condlta ,  dura  ,  neruea ,  &  fe- 
recoria  redduntur,effeconco£tudifficillima :  quxcon- 
tra  affetta  iunt ,  &  ipfa  tenuium  fieri  partium,  &  craffos 
ac  glutinofos  humores  attenuare.  Laudatiffima  vero  o- 
mnium  qux  mihi  vfu  cognofcere  licuerit ,  funt  Gadita- 
na  falfamenta  ,  qua:  nunc  Sardx  appellantur  ,  deinde 
mulli  qui  ex  Ponto  aduehuntur ,  poft  hos  fecundum  lo- 
cu  tenent  graculi,pelamides,  &  qux  faxatina  nominatur< 
D  *  cerebro  coquendo. 
Cerebrum  omnecum  incidentibus  &  calefacientibus 
apparatum,fit  ex  omni  parte  prxftantius. 


mentis  qux  admifcentur,vt  ex  conandro  ,  &  anetho  ,  & 
cumino,^  porns,  &  cxtens  qux  vt  condimenta  cami- 
bus  imponuntur.  Minime  autem  adnciendx  funtnotx 
condimenusmam  qux  ita  funt  parata,ctiamfi  Vcncri  non 
funt  nota,tamen  fi  in  principio  mdancur,  prxftantiliima 
funt:p.>itea  vero  admixta,fiunt  deteriora ,  quum  non  lic 
xquaiis  ehxatio.  Atqueeo  quidem  tempore  valentiori- 
bus  conueniunt.  Ac  ial  copiofus  ad  pmguedinis  colli- 
quationem  accommodatus  cit :  &  quod  pingueeft,fa- 
jj  lemrecipit,&plurimoignir    t  .  dum :  at  gracilia  & 
fanguine  vacantia,fi  afiare  voIueri»,magis  lento  igni  ad- 
mouebis.  Ex  carmbus  autem  caprarum  aut  pecudum, 
quas  fub  xftiuo  folftitio  elixabis ,  (  Uqnidem  eo  tempo- 
re  grauions  odons  funt)itemque  arietis,&  magis  e- 
tiam  hirci ,  ( aiiata  enimgrauius  olent )  in  elixando  o- 
perculum  auierendum  eit,&  explunma  aqua  elixare,  & 
cortdimentis  alterare  oporter.  Offa  quoquc  carnium 
niali  odoris  pia:c»dcnda  ,  &  c-.nf>  ingenda  funt  omnia. 
medulli  enun  in  primis  putrelcunt :  qux  quum  putres 
non  funt ,  &  pinguiuimx  lunt  c<  fuauiffiuix.  Cogno- 
^  icere  veio  debemus  qux  ftatim  &  qux  poft  ehxanda 
linr.    Carnes  eigo  omnium  agreftium  po.t  :  cicurum 
vero,  fuis ,  ouis  ,  oc  caprx  ,  ftatim  coquendx  :  bubulx 
autem  interiecto fpatio :  auesquoque  magnx,  &  palu- 
ftrcs,itc;iiquegaiiina?,palumbi,perdices,  pauones  atque 
attagenes:f:dturtur,  columba,  turdufqueltatim.  Piices 
vero  omnes  quampnmiim  etiam  feilin  mdo  coquere  de 
bemus,quia  non  commodc  adfeiuari  repouiquepoflunts 
quxautem  adferuanda  funt ,  fedelixanda ,  ea  fragiliora 
P  rtunt  aeeto.Gallinas  vero  affertiare  pollumus  infuio  ace- 
Co,quandoquidem  ita  perdurant.Si  veib  ngreftes,  quum 
pnmtim  eas  venatus  f ueris ,  elixes ,  non  ens  magnopere 
reprehendendus.Calazas  qux  in  carnibusfierifolent  ma- 
ximCjtie  laudauis :  qux  verb  fuibus  obueniunt ,  cxiguas 
carnem  facere  iuauiorem  exiftimato,maiores  verb  humi 
diorem  atque  iniucundiorem:dandaque  opera  eft  vt  ho- 
rum  vlus  cn  cuncidatur :  fi  verb  oporteat ,  parum  cerx  a- 
diicito  , &aflando  veru  cera  inungito.Ac  viuis  quidem 
adhuc  ammahbus,  vtrum  calazas  habeant  cognofces 
q  ex  lingua,  qux  tibi  figna  dabit  ,  ite.nqne  ex  pedibus 
pofterionbus,  fiquidem  confiftcre  nonpoffunt.Iam  ve- 
roqui  ceierius  ehxare  aliquid  volunt,ahi  nitrum  ,  alii 
filphh  iuccum  ,-alii  ceram  ,  alii  ramum  ficulnum  ,  & 
magis  etiam  caprificum  indunt ,  quum  capiiricus  etiam 
rebus  aliaudis  acceleret  affationem.Intrita  verb,vtmyt- 
totum,  (quod  ex  allio&  aliis  quibufdam  rebusfit  )  & 
mentha,  &  apium  ,  itdmque  omnia  qux  excaleo  &  ace- 
to  parantur,omnia  ad  codtionem  maxime  faciunt :  myt- 
totum  veibaliis  fecedit.  Senibus  appofitae  funt  carnes 
qux  ante  co£tionem  extracix  fuerint ,  &  parumper  in  a- 
qua  falem,thymum,aut  tragoriginii  habente  maduerint. 
Pifces  nonfinedifuntinueteraiceie,nifinimis  duri  fintj 
neq;  quatiedi  nifi  molles:fed  omnes  xque  ac  carncs  pix 
madeicere  in  aqua  falc  &  thymu  habete  debet.  Atque  ita 

LLL.fii. 


H 


ORIBASII 


251 


quidemcarnesquatlrupedumriteelixata$coqua$,  vtce-  ^  ditsfedat  prxtcrc»  caligines  oculorum  ,  ircmquefulfoca-> 


lerrimc  conficiantur  :  cxterx  verb  neque  prius  elixandx 
funt,nequx  aflandx,  fedfoliigni  admouendx  .itaenun 
rnaxime  pifces  raonuntur,quodqueglutinofum  eft  exu- 
gitur.quos  verb  affare  non  poflumus,hos  tenuiflimc  eh- 
xareccuuenit.Idemde  aliibus  &  carnibusjquum  quifpia 
elixis  delectatur,eft  faciendum.  Siquisoitrca  linatprius 
feruere,  deindeaffet ,  exiguum  finapi  ac  piper  addciido 
fumat.Acnuncnonopusefteaminuere,  aut  teftesgallo- 
rum  gallinaceorum  vefcos  etiam  xgrotanribus  commen 


tiones,  liquideciim  mcommodi  vcl  circa  lcptum  tranl- 
uerlum,  vcl  hypochondna  acciditjlubucnit,emendatqj 
ea  qux  lieni  oi>lunt:lique  lien  permagnus  lit,eundem  cx- 
tenuat.  ad  rnelanchohcos  vtro  mirc  tacit  cruda  lumpta, 
iiqtudc  vcnascxpurgat.  Ad  morbos  vero  .irticulorum  ni 
hii  xque  efficax  eft  ac  braffica  ita  copoiita,&  leiuno  &  ma 
ne  data.  Ad  tormina  nitcitniorum  na  paranda  eft,vt  braf 
licaui  diligcuter  plurnna  aqua  inaccrcmus,dciiide  in  ca- 
hd  imaquam  conicCram  elixcmus  doncc  imabuerir(tum 


dare.Cydonia  mala  non  admoduu)  cui  1  uinpuntui  ,eaque  B  a^ua  tota  abiecta  oietim  indere,poftea  iinemus  vtlimul 


ex  melle  fumenda  funt :  eadem  tx  vino  quoque  dctracto 
cortice  coquuntur ,  aut  abiefto  ie.i.inc  mcl  mditur  :  toti 
deniquecydonio  crufta  exfannaaqua  lubacla  circumli- 
nitur,&mel  imponitur,  &  coquitur  viquedtl  crufta  ad- 
ufta  iit  :  quo  fane  temporc  &  totum  <.  ydonium  cft  co- 
crum,&  mel  totum  eft  exhatiflum. 

Ex  Diocle,dc  alimentorum  prxparatione, 
Cap.    1  1  1. 

QVonwm  pleraque  edulia  alicuius  apparatus  indi- 
gent,huntquemeliora,vt  alia  eis  quidpiam  addcn- 
do ,  aha  ab  eifdem  auferendo ,  alia  omnino  aliter  dilpo- 
nendo  ,  fortaffe  non  erit  incommodum  hac  de  rc  pauca 
dicere.Etenim  eorum  purgario,quum  adhuc  cruda  iunt, 
non  mediocre  ad  bonam  valetudJnem  &  ad  iucundita- 
tem  momentum  affertmec  vlla  in  parte  huic  reiminore 
ftudioincumbendum  eft,  vtqux  inutiliafunt,  abiician- 
tur,quxfordaatque  incommodafunt,perpurgentur.Pur 
gantur  aute  ononia  vel  elixando,vel  macerando,vcl  per- 
ixpe  lauando.  Elixanda  Dorro  in  aqua  funt  ea  in  quibus 


ierueanutum  m  vasconictvta  interemus ,  &cumaliquo 
cibo,aut  folam  L:  aluta-.ii.eamque  fngidair,inadcnclam 
dabimus,idquc  non  ferncl,fed  linguhs  diebus  manelon 
go  dicrum  Ipacio  facicndum  eihled  non  multum  eius 
propiuandum,iie  obliftat. 

kx  Dicuche  de  conficiendis  panibus, 
Cap.  v. 

PAnem  conficere  oportet  ex  farina  tritici  maxime  in- 
conglutinati,&  leuiter  fcrmentati  dulci  fermento,vt 
ex  mafla  hrmiflima  :  e\tque  multo  tcmpore  fubigendus* 
Prxrcrea  verb  aflatio  111  furno  mihi  totior  quam  qux  in 
clibano  hr,appaict:&multo  etiam  tutior  ea  qux  btcru- 
ftis  circundanribus:iiquidem  moliis,&  longiorc  tempo 
re  fit  aflatu  .  adha*c  quoque  ignisnon  facile adurit  reni 
qux  aflarur,quia  cxuftio  externas  partes  Cungraflatur.At 
panis  qui  m  chbano  coquitur,fitcior  eft  llle  quidem  ,  & 
ori  lucundior  quam  is  qui  in  furno  conficitunfed  tame 
aflatio  non  eft  cutainam  cxteriora  ftatim  exuruntur  ,  in- 
ternaparscruda  remanet.Subcineritius  verb  eft  orunium 


amanties  vel  adftri'lio  iYheft  quxdam  :  qux  mordent,  ^  ficciflimus,atque  etiam  difficilior  eft  eius  affatio  quam 


quxque  acrimoniam  habent,aceto  temperandannacera- 
da  verb  funr  ea  qux  falfa  funt:lauanda  denique  ea  in  qui- 
busahquas  immunditiasconfpicimus.Iiielixis  atque  af- 
fisignis  ipfe  &  condimenta,  ad  fcedum  odorem,ad  infi- 
piduatcm,ji  ad  fuccimalitiam  auferendam  maxime  co- 
ueniunt:ad  hxc  verb  omnibusinfpargenda  eft  ruta ,  cu- 
rmtmm  ,  coriandrum  ,  &cxrera  viridia  condimcnta-  ac 
nullum  quidem  contritum  ,  fed  cui  conueniat  ,  eorum 
contuforum  liiccusimponctur:itcmqiie  cr>ginum,  faru 
retam,thymum,fale..i,  acetum,&  clettm,in  quibus  om-  E 
nibus  fux  vii  ttitesinfunt,adiiciemus.  Cafeus  eft  prxdi- 
dtis  detenor:  minime  verb  infenfus  caprin*  cx  coagulo 
cocretus,n6  vecuftus,odoratus,exiguus,  &  potius  toftus. 
Silphium  verb,  iicubi  eo  opus  fuerir,  candidiffimum  o- 
doratifiimum,&minimucapietur:odcribusenim  ccndi 
n-.entort;m  fuauitatesatque  virtures  continenttr.Q^ix  ve 
rb  crafia  funt,&  excopiofiore  cafeo,  felamo  , filphio  ,  & 
copia  contritorum  fiunt, nihdo  maiorem  voluptat^m  af 
ferunt,fed  fxpenumero  moleltia  conficiunt  :atobfonia 
qux  txigua  aut  nulla  corredtione  indigenr,  ea  (vt  vno  F 
verbo  dicam)  aqua  funt  clixanda:qux  verb  virofa,&  hu- 
mida,  &  innpida  funt,  cum  aceto  .  atque  ea  quidem  qax 
hum/da,  quo;quef  :tua  funt ,  accto  :  qux  deterioris  fucci 
funrjiv.a^ifcjue  aultera,aceto  dulci.Maximi  autem  refcrt 
vt  res  omnes  conuenienter  &  fuccis  &  odoribus  citra  con 
tritionem  componamus&  tetnperemus :  quod  prxcipuc 
confcquetur  is  qni  diligcntcr  animadiiertat  vt  neque  o- 
dore  neque  fucco  aliquo  res  commixta  fatietur,fed  vnus 
omnium  odor,vnufque  fuccusappareat,  qui  iingulis  rc- 
bus  confectis  conucniat.Super  carbonibusxqualiter  co-  G 
t  uuntur  omnia.  Q^um  elixa  cduha  funt,e  vaiis  extrahi 
d  b.  t  reruetibus  adhuc  hu.nonbus,  irc  lunt  in  fri ^ida- 
tibus  immittenda.  Qux  cum  humoribus  non  comcdun- 
tor,  a  lcnto  &  xquabili  igni  affanda  fnh!  omnia  :  &  qux 
vitiofos  fticcos  habcni,magis  iiccanda:qux  bonos,  futci 
reddcnda  pleniora. 

Ex  Mnefitheo  Cyricino  dc  braffica, 
Cap.     1  1  1  1. 

BRaffca  quamncutiflimo  fcrro  concidcnda  cft,dcin- 
dc  abluecida,&  aqua  abiicienda  ,  &  coriandri  atque  H 
rutr  quantum  latis  fi£,vnd  contundcndiim:tum  oxymc- 
lititotum  afpcrgcndum,&  perexigua  filphii  portiuncu- 
la  fnpi  rabradenda.  Huius  fi  lanfum  quantum  acrtabuli 
mcnfura  continct,  fumcrc  vcl  s,  nihil  tibi  vitiofi  iu  cor- 
pore  coHcrcictt;imb  vcro  iiquid  pi  ius  inhxfcrat ,  cxrru- 


quxin  clibanu  coficttur.  Prunas  et.I multas cfle  oportery 
&  ad  hxc  cinerem  copiofum  adeffc.  maffa  verbex  farina 
triticea,non  ex  fimila,&  abunde  fubac!ia,eft  prxftantior, 
debctque  maiorem  habere  mollitiem  quam  panis  m  cli 
bano  confedus:dcinde  incinerem  imponi  quijgniin- 
cumbat:tum  deiuper  aliocineremaffam  eontegere,&  fu- 
per  eo  cmere  prunas  quamplurimas  coniicerey&  maxime 
iupernam  partem  incendere,  quo  loco  aflatur.  hic  panis 
omnium  eft  ficciflinuis ,  erirque  ad  ventres  humidos ,  & 
non  concoqucntcs ,  quibufque  pituitx  copia  redundat, 
accommodatiflimus. 

Ex  Dieuchejde  polenta, 
Cap.    v  1. 

POlenta  vti  quifpiam  poteft,&  potione,&  pulre  qux  in 
aqua  coquitur,confe<fia:vel  fi  fartnam  in  gallinx  ius 
conicftam  fei  ucfaciat,vt  maximc  aflata  poleuta  euadat^ 
quum  eam  non  agiiet,  fcd  finat  coire,fenfim  calefacicns 
igni  vel  aquacalida,ita  vt  bis  coquatuuln  agninum  quo- 
que  &  in  hctdinum  non  omnino  pinguedifiis  expers,  at- 
qtiein  fuillx  carnisiusconiedtay&  firnul  coda,dyfenteri 
cis  facit.Satis  autem  eft  in  quartupla  parte  chox  polen- 
tx  optimx  &  ponderofiffimx  cyathos  duo$  lact:i$,&aquaf 
tertiam  partem  indere,&  quum  ab  igni  abftuleris,  papa- 
ueris,aut  eiuscapitum,vel  dum  adhuc  ad  igncm  eft  ,cu- 
cumens  lxuigati  quatum  holcx  triobolus  contineat,ad- 
mifcere,&  fimul  mcoquere,  &  ad  forbitionis  craffitudi- 
nem  redigere,acpropinare.Hxc  itacofeda,  ceffationena 
quandam  refurgendi ,  &  fomnum  affertmec  debec  quif- 
quam  hac  vti  lxpius,fed  terautquater^cprxcipue  ln  rc> 
buftis  corponbus,qura  imbecillitatem  quadam  inducitr 
&  iis  qui  eadem  vtuntur  iiberalius ,  vrina  rarb  proeedit. 
Ex  auena  quoque  polenta  confieituntota  enim  cum  ace- 
re  frigitur,rcpurgaturquc  ac  fubigitur,  &  quemadmodu, 
hordeacea,polentatrahitur:  fed  tamenhxcprxftantior 
eft,&  minus  quam  hordeacea  flatusciet. 

Ex  Dieuchiscommentariis,deparandis 
alimentis,       Cap.     v  1  !• 

OVi  irr.becilli  admodum  funt,& craffius  alimentum 
quam  aqua  iit,  fumere  amplius  non  qucunt ,  opti- 
mum  eft  vteis  alirnenrum  in  potione  data  maceretur,co- 
quatur  &  teratui .ita emm  fit  vt  totius  alimenti  diflnbu- 
tio  renuis,&  in  vaporem  diffoluta  difti  ibuatur,  &  excre- 
menta  in  ventrenon  reman'eant,&  toto  die  &  alimentU 
&  potio  diiti  lbuatur.Hxcquepropinatio  prxcipuc  vtilis 
ciitiis  quorum  ventres ccuififtunt,&  nonturbantur,  uv- 


MEDICIN.    GOLLEGT.  L  I  B.  illt 


digeatque  renui,&  quodpondus  habeat  alimento:ma-  ^ 
cerabit  ergo  quifpiain  polentam  calidam,&  qux  ericides 
dicuntur.magnam  vero  facultatem  panes  quamcalidifii- 
rni  amitcunt  quum  franguntur  &  macerantur.  Simili 
quoque  modo  cricicum  tottum  &  confradtum  macerabi 
tuneorum  enira  qux  mngis  etiamcoquuntur,melior  eft 
pocus,&  magis  etiam  alic.  Febricitancibus  ergo  ,  &  qui- 
bus  ci  iles  non  facile  fiui)t,hordeum  confringendum  non 
eft,fed  lorum  in  aqua  elixandum:pri6rq?  atjua  quum  in- 
tepuerir,ibiicieda>tum  alia  impoiica  coquendum*  Ac  re- 
Ctc  quUem  coquetur  fi  dcce.n  aqux  heminas  m  vnam  g 
hordei  heminam  coniicias :  coquicur  aucem  vfqucdum 
hordeum  erepet ,  deindeaqua  cenuidima  excolauda  eft, 
&  mclle  admixco,vel  per  fe  fola  danda  :  hxc  emm  quu.n 
aluum  probe  ioluic,ctccque  vrmam,tum  vero  etiam  abtl 
de  nucric.Dacur  eciam  hordeum  in  poleca  friCf  um,quod 
toftum  hordeum  nominanc :  priuiquam  vero  hordcutn 
tundacur,abftergendum  leuuer  eft  acus  lllud  a(iuimm,& 
vbi  maceratum  fuent,coquendum  sfed  ventrem  magis 
quam  fuprruis,>.ohibec:eit  verb  in  aqua  coquendunv.Oii 
lecus  quam  crudum.Encidas  quoque  111  aqua  ab  agitatio  C 
neabttinendo  quifpiam  decoquet,vt  quamcenuifiioium 
iit  decodturmdecoquec  etiam  ^uiipiam  paues  &  fermen- 
tum,liccumque  ac  recens  tncicum  crudum  ,  &fn£tum, 
&  milium,&  omne  fetmc  ali.nencum  quod  argroranci 
accommodatum  effe  exutimauerit  s  iique  &  111  potione 
data,  &  in  iuregallinx ,  &  in  alns  pleriique  humorib  ..s. 
Qux  vero  fuotnca  funt,ea  maceratis  &  cochs  etfe  cralfio 
ra&  validiora  videntur.  Acomnequidem  memoratitm 
alimencutn,in  potionibus  qu*  dantur,ferme  fubteri  pof- 
fef.itc.nque  u.ultis  arborum  fruCtibus  &  le^uminibus,  jr) 
alendi ,  <3c  vires  quibuidam  igrotancibus  addendi  caufa 
vcicur  aliquis  eademincidendo,contundende,?c  fuccum 
exprimendo,  vtpotui  dato  indat.  iam  vero  panes  &  fic- 
cos  &  recentes ,  &  placentulas  macerare  aqua  lmmerfas, 
&  ex  linteolo  percolare  expedit:ad  candorem  vero,ne  co 
lor  ex  pane  appareat,  cucumeris  femen  toftum ,  itcmque 
amygdalas,&  nuces  pineas,&  forba  admifceto,&  co  vno 
quoq,  hoiu, X  cu  aliquibusjVel  etiam  hisomnibus,antfi 
aut  focniculi  femen  aa,iungtto,idque  fcbncitantibus,  ex 
aqua  mulla,  non  fcbricitatibus  vero,ex  vino  propinato.  E 
Mtlium  vero  &  panicu  contula  detra&o  cortice  conue- 
niunt  iis  quibus  venter  biliofa  affeCtione  premtrur  ,  & 
quibus  tenues,eique  multx,excreciones  per  aluum  fiiit: 
hxx  autem  contei  endo,aqua  diluenda  funt ,  non  minus 
(quain  q  tod  acctabulum  contineat :  fi  viro  des ,  excol.ito 
ex  denlo  linteo,&  inaqux  herainam  vini  auttenmodt- 
cum  adhibe,&  ieiuno  da. Accommodacum  quoque  fue- 
rit  vnicum  milio  nuces  Euboicascuminrcrnismembra 
nis  non  multas  contundere.  nam  in  fuccura  reda&x  vna 
cum  milio-jforbitioneui  tebricitancibus  idoneam  faciut.  p 
Sedomnium  infirmiffima  forbitio  eft  quam  w^Sa, 
id  eft,ex  hordeo  tofto  confe£tam,vocant.Hxc  vero  ua  fit, 
vt  in  femichucnice  heminx  fex  aqux  lniint :  li  bis  coqua- 
tur>vt  crepet,erit  prxftantior.Iam  exptifana  quoque  luc- 
cu  exprimimus,&  vetre  mmus  quam  pcilana  deitcit,fuc 
cufq,- fit  tenuior.  Auenaaute  maxime  omniii  leguminii 
eft  ad  cocoquedum  accomodata,&  eius  eft  prxrtaciffima 
forbitio,vaietiorq,  quam  qux  ^^Vdicitur,  fed  ptifana 
imbecillior&  fuauior.Coquirur  eodem  modo  qttopti- 
fana,vt  hemina  tn  decem  aqux  heminisincoquatur.  Sor-  q 
bitio  vero  qux  exlentibus  fit,facienda  eft  vc  non  torrea- 
tur,tenuiffimo  cinerecircumpofico:qux  vero  atype  du- 
pla  quam  lens  fic,efi"icitur,leuiter  concutienda  tft,donec 
quicquid  eft  aceris diligencer  excidat :  tum  cribro  tenui 
agitandarcinis vero  infra  erit  Lentem  vero  fxpelotam,& 
anethi  aut  pulegii  porcionem  abique  olco  indens,falem- 
que  modicum  addens,  elixabis,Sc  aceti  partmi  aftWdcs 
ijuum  iam  eric  dilcocla  :  non  fcbricicantibus ,  8c  quibus 
aluus  profluic ,  vini  odoratidtmi  cyuthum  pro  aceto  in- 
fundes.Sed  &  ventri  profunt  pira,ci  mala  cydonia  diffe- 
&a  in  partes ,  &  in  lentibus  abfque  vino  &  aceto  incu&.v. 
atque  heraina  quidern  lentiumm  Cptem  aquxheminis 
coquecur.In  iis  [jrxicrca  quorum  aluum  humedare  opor 
teatjVti  poteric  q.uiipiam  nouellarum  bstarum  foliispu- 


2  H 


ris,firnul  coquendo  aut  maluam,nut  cucumerem,aut  cu- 
curbitam  111  minucas  ckdc&am  parces.  Amylinx  vero  for 
bitionis  vius  fcbnm  habentibus  aptus  erit  ns  quorum  in 
febribus  aluusprofiuic>&  alui  caula  lentes  admiit».ri  po 
terutx.Sed  &  in  iacte  quoque  vti  ea  licebit ,  &  aqua  itide 
adraixtz,x  ipla  etiaperfe  daca:acmagis  quoque  dyien- 
tericis,<y  rluxionibus  qux  cudi  excitantur,conueniet:ita 
vero  c^ques  vt  decem  eius  dtachrax in  quatuor  hcminis 
aqua; c^quantur.at roilium  non  conueniectebricitantt- 
bus:veruutan>cn  ns  quos  turbata  aluus  exeicet,  ett maxi- 
me  accomniodatum:ciuique  acetabuium  ln  decem  aqt.a: 
acetabuiis  bts  coqties ,  atque  etiam  ld  ipfum  in  morcano 
cotuundes,cxpra.dn:i:ani  aquxmeluramintundes,  hqua- 
biique,ac  percolabis, X  ln  llla  ipfa  aqua  lta  coques ,  c*  a* 
necni  ialilque  parur»  miicies.Prxcerea  vero  quud  ex  mi- 
lio  percuiacum  eft,&  letibus  &  ptifanx  admilcebtcur.  Ac 
in  omni  forbicioni,pra:cer  cam  qux  ex  lentious  Confici- 
tur,pro  olco  crtidum  cucumeris  leme  milccbis:quod  vbi 
tliquauer^s^&ptifana-jX  cxteris  deco&ionibus  indes:vei 
pmcam  iUicem,aut  ponticas,aut  thafias  nuces,ac  prxier- 
tim  iniis  quibus  admifcere  ahquid  lactis  loco  volucns: 
vt  in  iis  quos  tudis  vexatjmaximecouenietjfiamygdalas 
fubtritas  lorbutonibus  imponas :  atiis  quos  percutbats 
aluus  lnfeftatjpro  oleo  lubteres  papauer albura  leuicer  to 
ftum  cum  vtriculo  fuo,atque  exeo  luccumin  decotiione 
expnmes,td  quod  etia  ad  lomnuia  conciiianaum  facit. 
lam  adaluum  quoqueEuboica:nuccs,quasSardianas  Vo 
cantjcu  nicernis  mcbranis  quu:  cum  nuctbtis  ipns  iunts 
tetes,&  aqua  pjpaueris  exprimcs.  Similam  vero  coques, 
vtquartupla  cius  portio  in  '  •  •  *i^>  nqux  heminis  lmpona 
tui  ,paru  mq;  oiei  &  anerhi  aduatur:prius  veto  lauada  fi- 
miia  eft;alK<e  quoq},fi  faccre  lorbitione  ex  ca  velis,eadc 
eft  habenda  i  arto.Coqucs  etialac  addendo,vt  quu  la  co- 
ctx  decoctiones  fuennt,  calidu  lac  indas  ,  aec  dxu umui 
coquere  permittas-  Ahca  vero  debet  aqua  r  rius  maceraris 
tum  quai ta pars chccnicis  capi,vt feptciu  heminu  aqu^, 
dux  demmx  l.idisaccedit.  Coquenda  ftiper  carb onibus 
leuiter,&  agicanda,&  vasir.anu  cenendujUeaduratur.ieii 
lac  omni  forbitioni  potens  ad  .  .mde  modu  adiungcre. 
Placentula  vero(qua  itriu  qmdam  nominant)rninus  rao- 
leftix  afterct  fi  Cuiifnngas,  concudas,tenuemquefacias, 
&  cuamy^dahsvelcucumerisfemme  coquastfiu  fecus,' 
(vt mos  eit)ex  oleo  &  aBecho.Vtetur  hac  r^  quifpiam  ad 
aluu,vel  fola,vcl  lentibus  admixtatat  febricitatibus  uu'- 
lumaiimetu  dan  poflet  mutilius-Coquutid  nteiili  quo 
que  qut  in  g.uiinaceoiureaut  agnino  coquut.-quadoqui- 
de  td  faciunt  in  iurecopioiiore,atque in  ollis ,  nec  quic- 
qua.  cai.igur,neq,  comouc'c,vt  velhac  ratione  maximein-" 
tabeicat,ic  percoquantur.Panis  aridus  leuiffirail  decodrtl 
facic:ac  febncuantibus  quidc  eft  adigne  tepidus  redde- 
dus,&  v  bi  niaceratus  fuent ,  in  Ixuore  terendo  redigen- 
dus, &  eius  d;cem  drachmx  in  duabus  aqux  heminis  co- 
quendx.donec  ad  forbitionis  craffitudmem  perueniancj 
ied  cum  hoc  fubceredx  quoque  func  aut  amygdalx ,  aue 
cucumeris  feme.atqueiis  quifebrenon  habent,confnn- 
ges  ad  fimilx  aut  alicx  magnuudinem,&  breui  tempore 
macerabts  ,  ac  decem  etus  drachmis  tres  aqux  iemi- 
heminas  affundes  ,  &  aliquid  eorum  qua;  di&a  funt 
contundes,&  ad  fpiffitudinem  alicx  rediges,&  ex  melle,! 
velvt  xgrotanti  placebit  propinabis.  Valebit  Ctiam  ad 
ventriculos  qui  non  concoquunt,quiq,  flatibus  torque- 
rur,&  qui  nimium  hume£h  funt,idque  vel  per  fe  vel  cum 
lentibtrs:prxcerea  ad  aluum  confiftenrem,in  maiore  gaU' 
linacei  iuris  porrione  macerabis,aut  d  coques. 
Quomodo  ex  amylo  &  reliquisfubfidentiafiantj 
Cap.    v  ni. 

EX  omnibtis  leguminibus^queadmodu  cxamylo,fub- 
iidencia  coficiutur.fiunt  autem  hoc  modo,Similaru 
qua.rpurgattliima  capimus,leuiter  maceratam  lauamus,' 
linteo  ex  copiofiffima  aqua  percolamus,  colla,  vt  maxi- 
me  fieri  poteft,auferimus,in  vafefic~tili  fubfiderepermit 
timus,aquam  deinde  pcrcolamus,aIiamqueeodem mo- 
do  afrunditnus :  tum  lta  faciendo  vfque  eo  permuramus 
dum  ld  quod  cxcolatur,purum  fit:poftremo  vero  fubfi- 
dv^nria  extrahimus ,  atque in  vafe  ficlili  ad  folem ,  donec 

XLL.iiiis 


perfe&c  ficca  fint,exiccamus. 

De  iis  qtix  ex  eruo  fiunt. 
Eodemque  modo  in  eruo  faciendu  efhprxcipue  autt 
albu  frefum,&  quu  ferucdo  acus  abiecit,madefaciedum 
eft,&  contercndu,vt  lxuu  reddatunquod  quu  copiofiore 
aqua  eliquatu  fuerit,abiicienda  p^r  dic  aqua  eft  perfxpe, 
donec  ea  qux  effunditur  pura  fitratque  ita  ficcabis,&  rc- 
pones.Hoc  vterisad  fuppuratosjitemq;  ad  mulieru  pur- 
gationem,carne  augendam,&  bonum  colorc  comparan- 
dum:idq,-  exvino  mulfo  vel  polenta  propinabis:  ex  quo 
fatiseritacetabulum  &  viro&  foeminx  berie  valentibus. 
De  iis  qux  fiunt  ex  lentibus. 
Fiunt  etiam  ex  l.ntibusfubfidentia,  quum  feruendd 
acus  abiecerilt,madueruntq;,ac  cotufx.vt  de  eruo  dicru 
cft)fuerunt:&  aqua  vfq;  abie&a  dum  ea  qux  exit,pura  fit. 
Hxc  fubfidentia  ficcata  mifcebis  dcco&ionibus  in  iis 
quos  turbata  aluus  vexat,&  prxfcrtim  poft  milium,  poft 
panem  ficcum,poft  ptifanam,&  poft  alias  complures  for- 
bitiones  quibus  aliquis  vfus  cffet.  Iam  deco&iones  quas 
cx  leguminibus  fiunt ,  incommodiores  febricitantibus 
funt  quam  prxdicrx,quippe  qux  &  minus  alant,&  flatus 
magiscieant.Vtereturetiani  quifpiam  eifdem  ex  crudis 
leguminibus  lomenta  conficiens. 

De  Iomento  fabarum. 
Lomentu  fabarumfiflatus  expers  conficere  volueris, 
multaaquam  affundesatq;elixabis:quumq;  perfrixu  & 
deco£tu  fuerit,totu  effundes,&  calidam  aqua  lterum  in- 
des:fatisautem  erit  fi  quartupla:  chocnicis  pomoni  lo- 
fnenti  quod  iam  effuderis  &  confeceiisjduis  heminas  a- 
qux  &  oleiadmifceas.eiusvfuseffepoteft  in  grauedini- 
bus&  deftillationibus,  u  ,  fauiportiuncula.eo  quoq; 
vteturquis  addyfenterias&  ti:iefmos,fi  pinguiusreddat, 
nec  prius  cxcoquat,necaquam  abiiciat:adque  vfum  mc- 
dullaquoquc  ei  addetur,itc'mque cera  &  caf.us,&  prxci- 
puc  frixus  :  &  oleum  copiofius  in  iis  quos  eiicere  ftercus 
volumus.Cum  ptifana  quoque&lecibus  lomentu  copo- 
netut  ad  dyfenterias  &  tinefmos.Ia  vero  lomentu  no  ex- 
cocru  elixabitur ,  vt  in  quat tupla  choenicis  portione  fex 
hemmx  aqu*imponatur.Piforu  verolomentum  minus 
flatum  ciet  quarn  fabarurn  ,  &  facilius  conficitur,  atque 
ideo  imbecillis  erit  accomodatius.  Idque  dari  poteft  iis 
quidefluxionibus&  tufli  vexantur.Huius  quoque  quar- 
tuplapars  chornicis  in  fenis  .iqux  heminis  incoquetur. 
At  lometu  quod  ex  phafelis  fit,  omnibus  dulcedine  prx- 
ftat:fed& difficultercoquitur,&  cxtera  habet  prxdi&is 
fimilia:atque  id  quoqre  in  pari  humore  elixatur.  quod 
denique  ex  dolichis  &  aracis  fit.omniu  peffimu  eft,&  ad 
nullam  rem  xgrotantibus  vtilis  eorum  eft  deco&io. 
Decocrionibus,      Cap.   1  X. 

LEgumina  omnia,hordeu,&  triticum  coquenda  funt 
ofculo  ollx  crufta  obturato:diutiffime  aute  coquen- 
da  funt,&  lgni  quo  magis  Ieto  fieri  poteft:tunc  enim  li- 
cct  quantutnuis  coquatur,nunqua  comburuntur.  Debe- 
mus  ergo  leguminibus  la  valde  decodris  ita  vas  manu  co 
tinere  vt  agitando  non  coburantut :&  ad  decoftiones ,  & 
ad  obfonia  oleo  quod  minime  odore  habeat,  &  nulla  o- 
mntno  facultatc  ori  prx  fe  fcrat,vti :  huiufmodi  eft  om- 
phacinum.Pifces  vero  qui  flatum  excitant,in  patinis  eli- 
xandi  &  affandi  funt:fi  vero  elixes,diftribuenda  conditu 
ra  efts&  fatts  olei  indendum,&  prius  muria  elixanda,  de- 
inde  in  eam  feruentem  pifcis  coniiciendus.  fi  fic  con- 
dias,pifcis  fucci  plenior  fiet,&proprium  fuccum  in  feco 
tinebit.Idem  quoqueinpatinis  affatus,&  melior,  &  ma- 
xime  tener,&  plurimi  alimcnti  reddetur :  fed  conditura 
cumoleo  diftribuenda  eft,  &fal  abunde  infpargendus, 
ite^mque  tenuis  farinx  quod  fatis  fit. 

ExPhilotimodemilio  condiendo,    Cap.  x. 

Mlliucrudu  trittim,&  lxuigatum,  &  affufa  aqua  ire- 
rum  cotritum,&  percolatum,&  codtum,& molito 
fimile  fadru,in  collx  modu  redditur,habetq;  adftri&io- 
nc,&  ventre  fiftit,&  difficulter  in  vetriculo  coficitur:fed 
fi  totu  coquatur(vt  faciut)  eft  multo  ad  coficiendu  diffiei 


ORIBASII  itf 

A  lius:&  quadoque  aluum  molliorc  facit,  &  no  admodum 
inexcremcntisalteiatur,&glutiiiolumeft  :  fuccum  vcra 
qui  dulcem  adftndtioncm  habet,corpon  dtftnbuit. 
Ex  Antyllo  dealimentis  qux  tontitienter  aegrotari- 
tibus  dantur ,  deque  rationc  eorum  apparanaorum: 
funtq;  hxcin  tertio  de  auxilnslibro ,  dc  iis  quxm 
cibis  adhibentur,capite  fecundo,      Cap.    x  I. 


1N  morbis  cotinuis  cligendu  alimentu  eft  quod  facilli- 
mcc5coquatur,celeiTiiv,cdiltnbuatur,  &  no  admodii 
nurriar,&  facilep.rfpiretur.nam  qua:  coiuineiur  in  cor- 
B  pore,fcbres  pariuf.atq;  has  quide  VI.  tutcs  panis  aqua  lo- 
tus  m  fe  omues  cotinet.  Sed  efto  panis  ipie  cx  tritico xri- 
meftri,&  noadmodu  puro,uquiae  valdc  purG,valde  etia 
nutrit:cotcratur  vero  dili^eiuer  atq;  aliaur.E\  Jimila  ve 
ro  cofeclus,nequc  ex  huiufmodi  tritico,ncq;  exaluspro 
pterfui  vehemeiiua  capiatur :  fttque  potuis  heftemus,  & 
cum  fermctoiifq;  calida  aqua  maccrcttir,aha  atq;  alia  co 
tincnter  cffufa-.nec  totuspanis,fed  pars  nucriorma  cxtc- 
rior  eius  pars  qux  cutis  vicem  gerit,ad  dittributionem  & 
ad  concrionem  inepta  eft-maccrandi  vei  6  terminus  fit,vt 
C  non  foliim  panis  m  tumorem  cftcratur,fcd  vt  fermentum 
euanefcat,&  illius  odorcm  non  refcrat.Alica  quoquc  lo- 
taeftgenens  eiufdem  ,  quum  fuccus  expreflus,  &  iplafa- 
tis  lota  fitj&  elixa  deturcxaqua  velmulfa.  Similisquo- 
que  gencnseftptiflarixfuccusitaCoclusjVtinvna  eius 
parte  quindecim  aquxpartcs  indaiuur.quum  enim  co- 
quendo  quinta  pars  remaneatJ&  pcrcoletur ,  fuccus  mo- 
dica  mullaaddita  poiui  datur.Iplam  quoque  mulfam  in 
horum  alimetorum  gciure  poflet  quilpiam  conftnuerc.  ^ 
Coquitur  vt  pnfaiii  coqui  diximus,quum  mel  in  multas 
D  aqux  pai  tes  coniicitur ,  &  In  qdintam  partcm  coquendo 
redigitur.Ex  alica  etiam  forbitio  colicitur  adhunc  mo- 
dum:Alicalota,&aqua  fxpeabieda,iterumaquapurav- 
nius  horae  fpatio  maceratur:dcinde  manibus  in  aqua  con 
fricatur,donec  aqua  colorem  &  fpiffttudinc  ladtis  acqui- 
rat:deinde  alica  lta  percolata.ipfa  quidem  extra  remanet, 
quod  vero  ladeti  ab  ipfa  eft  eflectu,parum  falis  capit:&m 
iisquorumftomachus  &inreftina  movfu  infeftatur,paid 
anethi  adiungitur.In  ns  vero  quibus  ftomachus  perucrti 
tur ,  &  naufea  vexatur ,  pulegii  &  thymi:in  iis  qut  flatus 
E  pkni  funtjCumini.Coquitur  ad  conliftctiam,c«.datur  an- 
tequam  refrigerata  fit.Hocalimenci  genus  fi  ritecoficia- 
tur,&  dandi  promptitudine,&  concoctionis  facilitate,6t 
celentate  reficiendi,quum  alicam  &  panem  prxfenmus, 
Atque  alimenta  quide  qux  in  morbis  acutis  coueniunt, 
hxc  funt  qux  expofuimus.Sed  perfxpe  ordo  variatur,vel 
quia  hxc  non  fuppe(ant,vel  quia  116  rite  affecri  ad  ea  fint 
xgrotantes,alns  alimetis  vti  neceffitas  nos  cogit:in  quo-» 
rum  numero  funt  itna,olern,&  polenta,&  oua.lttiumi- 
gitur  eft  ex  tritico,quum  fit  ipfum  quoque  panis  reGeaf 
F  fatus.Debetautem  tenue  effem.  gnopere,  fiquidem  craf- 
fum  inxqualiter  allatur:dcbctque  prxcipuc  quamtenuif- 
fime  conteri,vt  fit  polentx  perfimile :  atqtie  ln  aqua  eli- 
xari,  &ptxfertim  pluuia:fi  ea  nonfuppetet  ,  aliapuriffi- 
ma  :  idque  plurimum  vt  coquendo  111  vnum  conducat»r. 
Modicum  quoque  falis  infit,oUique  fit  ezpers,vel  parum 
omnino  olei  imponatur:&  priufquam  itrium  eoperfper- 
gatur.oleum  cum  aqua  fit  inco£tum:alica  vero  cum  iifdc 
condimentis  coquitut .Omnium  vero  olerum  acccmoda 
tiffima  malua  eft,qu2  exgaro  &  oleo  codta  comeditur, 
G  vel  forbitio  qus  ex  ea  fit  hoc  modo:Folia  malux  nouella 
abfque  fibris  etixantur ,  deinde  inmortario  contundun- 
tur,&  iterum  ex  aqua,fale,&  oleo  elixantur.  Sccundum 
locum  tenct  cucurbita.Sed  admodum  nouellas  cucurbi- 
tas  debemus  eligere,atque  totas  non  abrafas  coquere,  ne 
elixatsaqua  impleatur:vbi  vero  elixatx  ftierinr,  tum  ab- 
radantur,denturque  prxcipueinaqua&  muria:(nam  hoc 
padto  orinonerunt  ingratx)finfecus,  exgaro  dentur  & 
oleo.Oua  in  aqua  funt  coquenda,atque  continub  agitan- 
da:fiquidem  ita  commota,neque  fimul  cohxrent,neque 
H  denfantur-.fed  prxftat  etiam  ea  in  pofca  coquere,  quonii 
magisetiam  liquidapermanent. 


M7  *S§ 
ORIBASII  MEDICINALIVM  COLLECTORVM 

Jibcrqumtus. 

EX     GALENI     LIBRIS  DB    Aq.Vl  J,      C  A  P.  1« 

Qna  optima  omnis  qualitatis  non  mo-  A  totam  aquam  qux  elixatur  fundens  j  aptam  ad  fecrefio- 

do  guftatui ,  fed  etiam  olfacfui  expers  ef  ne  facit:dum  aqua  refrigeratur,partes  terrex  innata  gra- 

fe  debet:atque  eiufmodi  quidem  erit  bi-  -  uitnte  defcendentes,in  ftindo  vafis  refidebunt:aqua  verb 

benti  iucundiffima,&  plane  pura.Si  verb  fuper  eis  fluitabit,quafenfim  in  aliud  vas  tianffuia,  citra 

etiam  hypochondria  celeriter  permeef,  noxam  vti  poterimus.Poft  decoc~tionem  verb  quum  fri- 

nulla  elt  quxrenda  prxftantior.  atqux  gidiffimam  reddereaquam  voluerimus,fi  nix  nobisfup- 

purx,limpida:,potiiiq;  non  lnfuaues  funt,  fed  tamen  diu-  petat,aquam  pnus  calefacimus ,  deinde  niuem  extrinfe- 

tius  in  pixcordnsmorantur,  exque  aut  ventrera  feriunt,  cus  ei  c»rcunfundimus:fi  nixnon  adfit,eputeis  vel  aqux- 

aut  flatuimplenr,autptxgrauant,femipraux  funt  exifti-  dudtibusrefrigerationem  ei  comparamus :  eam  itidem 

mandx  :  cuius  fanegeneris  multx  funt ,  de  quibus  mihi  prius  calefacientes ,  vtfacilius  alteretur  •  nam  quicquid 

prxcipuc  videtur  Hippocrates,vt  easab  optimis  aquis  dif  ^  prius  excalefa&um  eft,  id  citius  in  fe  totum  alteratio- 

cerneremus,fcripfiffe,quum  air,Aqua  qux  cito  caiefit,&  nem  a  rebus  vicinisproficifcente  capit.Quu  autemvas  m 

cito  frigefit,leuiifima  eit:etenim  neque  in  cccnofis,neque  puteum  demittimus,aut  aquxdu&ibus  lubiicimus,  tutn 

in  graueolentibusjtieque  in  iis  qux  guftatui  medicamen  vafculum  operculoclaudimus  neceffarib  ,  &  ipfum  ex 

tifacultatem  aliquam  afferunt ,  vtiliseft  huiufmodi  di-  omni  parte  diligenter  obturamus,  nec  vafculum  lmple- 

gnotio,quum  ex  vel  omnibus  perfpicue  fintnotx;fed  ln  mus,fed  aliqua  ex  parte  vacuutn  permittimus,vt  acr  qui 

quibus  uihil  quidem  tale  eft ,  veriim  alia  quxdam  pra-  inter  opcrculum  &  aquam  intei iacet  prius  refrigeratus, 

uitas  ob  corrupti  aeris  admiftionem.aur  aliud  quoddam  co  atta&u  vicinam  aquam  refrigeret.  Vbi  verbnihil  ho- 

vitium  ipfi  aqux  innatum  ,  ab  ignota  caufa  proueniens,  rum  nobis  fuppeditatur  (  vtin  jtgypto  vfu  venit)  lbi  va- 

aquisineft.Siquideminefufmodi  prxdic~ta  dignotioo-  fculum  fufpendimus,&  qub  aerem  lufciptat,fine  opercu- 

ptimumiudicandi  inftrumcntum  eft:nam  qux  tales  funt,  lo  finimus  Quoniam  verb  aqua  neque  mcidendi,  neque 

neque  cito  fi igefiunr,neque  citb  calefiunt.Alia  quoqne  calfaciendi  vim  habet ,  ideo  lure  fit  vt  aqua  ornnis  tardi 

huic  fimilisdignotio  exol.ribus,  aurlegumimbus  ,  aut  tranfitus  fit,xgre  concoquatur,cV  xgrefubducatur ,  licec 

carnibus,  uit  fru£ribus,aut  denique  radicibus  qux  aquis  alioqui  fit  opnma :  nam  &  multum  temporis  manet  in 

incoquuntur,  fumi  poteft:celerrime  nanque  inoptimis,  ventriculo ,  &  flu&uation      '  >unque  parit:fique  bilio- 

tarditiime  verb  in  prauis  res  elixantur.  Ac  nonnuili  ex  fus  vcntriculus  fit  ,  ipfa  quoque  fimul  corrumpitur» 

veteribus  aquas  ita  prauas ,  indomitas  ,  &  crudas ,  xque  quumque  a  ventriculo  ad  ieiunum  inteftinum  xgre  per- 

ac  leguminaquxdifficultereliifantur,  appellauerunt:er-  uemat,  non  facile  diftribuitur  :  quamobrem  neque  ad 

go  tutiffimum  fuerit  vt  experientia  dehuiufmodi  aqua  ciendam  vrinam  ,  nequeadfputum  educendum  apta  eft: 

iudicium  fiat.Acfiquis  eft  quiexnotis  potius  vim  eius  quin  ne fitim  quidem  fedat,etiamfi  in  ventricuio  diu- 

pramoffe  aiieat,  is  fciat,  quarum  fontes  e  petra  fcaturien-  tiffime  morettir,  quum  nec  in  totum  fe  profundum  im- 

tes  ad  Septentrionem  f luunt,folemque  auerfum  habent,  mergat ,  nec  quod  fqualidum  eft  ,  irrorct.  Porro  aquam 

eas  omnes  difficulter  coqui  poffe,  tardique  tranfitus  cffe  non  alere ,  fed  vehiculum  tantummodo  alimenti  elfe,  & 

iudicandum  eft:idqueeis  ftatim  iiu-lf  vttarde  calefiant  Hippocrates ,  &  cxteri  prxftantiffimi  medici  dixerunr, 

acfrigefiant :  quarnm  verb  fontesad  Orientem  folem  e-  ob  eamquecaufam  non  poteft  vualcm  facultatem  robo.- 

rumpunt,&  per  meatum  aliquem,aut  terram  puramco-  rare  :  &  hoc  fuit  in  caufa  vt  Hippocrates  ab  aquxvfu  in 

lantur,  accelerrimecalefiunt&  frigefiunt,  easeffeopti-  xgrotantibus  abftinens ,  ad  muliam  >  oxymel,&  vinum 

jnas  fperandum  eft.  Pluuiales  verb  ex  Hippocratis  fen-  fe  contulerit.   Atquehis  quidem  ratiombus  nemo  vn- 

tentia  leuiffimx  funt.fol  enim  quod  leuifiimum  inaqua  quam  aqua  vteretur:  plenque  tamen  in  aliisdecepti  ad 

tenuiffimumque  eft,attolIit& iurfumrapitnd  quod  non  aquam  confugiunt ,  in  qua  niliil  eft  quod  magnupere 

exaliis  aquisfolum  ,  fed  etiam  ex  man  ,  &  ipfis  ltidem   E  contra  animi  lententiam  iuccedat ,  quum  ipfa  quoque 

httmanis  corporibus  facit:  idcirco  fit  vt  celerrimc  om-  nonmagnavifitprxdita  :  at  oxymelitis,  vini ,  &  mulfx 

nium  computrefcant.  Maxime  enim  corpora  qux  vni-  vfus  eft  vitiofus  propter  repentinas  mutationes  ,  &  pro- 

caminfe  qualitatem  habent ,  quumnulla  aliundecaufa  pterfinceram  permixtionem  qux  a  medicis  plerunque 

fubfit  qu.imobrem  difficulter  aut  facile  putrefcanr ,  ea  fieri  lolet.  Vinum  enim  quod  tanquam  manus  qua?dam 

difficilius  quam  qux  multas  qualuates  habent  compu-  ad  diftnbutionem  aquara  trahat ,  eft  omnino  paucifli- 

trefcunr.Sedanimaduertendum  eft  nequispuretaquam  mum  aqui  mifcendum ,  vt  aqux  finceritatcm  toilamus: 

qua:  celemme  putrefcit  effe  peffimam  :poteftenim  ea-  eadd.nque  rationeoxymel  aquofum  laudo.  Cum  mino- 

demeffepnftantiffima,quum  alis  omnes  optimarum  requoque  periculo  aquolamulfa  quis vti potent.  na:n 

aquarumnotx  quas  ante  diximus,ei  adfint.nam  facihtas  impermixta  ,  nifi  fubducere  aluum  properet  ,  maximd 

immutationis  in  qualitate,  potius  bonitati  aqua?  quam  ^  noxia  eft  :  &  prjtfertim  in  amaro:  bilishominibus,  qui- 

vitio  attnbuenda  eft.  Aquam  verb  pluuiam  bomrate  que  magna  habent  vifcera,quibus  ipfa  quoque  aqua  eft 

praeftare ,  argumento  eft ,  qubd  etiama  folis  calore  co-  noxia  ,  quum  in  bilem  conuerfa,in  hypochondriis  diu- 

quiturmam  &  cxtera  qua:  elixantur,duIciorafeipiis  fiunt  tius  man:  t.Ad  hxccnimomnia  malaqua:  inea  funt,hoc 

omnia,quumq;  coepitputrefccre,omnino  eft  inepta  po-  accedit  etiam,qubd  quum  ftercorisfit  expers,aluum  non 

tui.-fiquidem  qui aquam  adhucputrcfcentem  bibunr,hos  fubducit :  aquam  verb  in  principiis  acceffionum  potam 

raucitates,tuffes  ac  vocisgrauitates  corripiunt.Expluuiis  lidere  ,perfpicuum  omnibus  eft.   Ecquando  igitur  a- 

autemaquisa:ftiua,  (quamhorxam  Hippocrares  vocat)  qaapotui  vtiliterdatur  enimirum  quum  xgrotus  ex  fo- 

quxque ex  tonitruo  fit ,  prseftantioreft  quim  qui  nim-  la  potione  viuit,nec  adhuc  ptifanx  cremorem  fumit. 

bis  eft  demiffa :  quae  verb  ex  glacie  &  niuefoluta  fiunt,  q  tuncenim  in  medio  aliarumpotionum  aquam  in  tempo 

peffimxfunt :  in  lis  enim  quxex  frigoreconcrefctinr,te-  requifpiam  dederir,&  praecipue  quum  xgrotus  fitiene- 

nuiffimaparsoroniscxcernitur.  Porro  paluftres  &  fa-  c^usfit,quandoquidemeo  temporeinundationemquan- 

tidx,&in  quibus  abfurda:  qualitates  infunt , co&ione  dam,hoc  eft,  humiditatis  copiamabea  induci ,  fcri- 

alterata:  offerantur.  Qinnetiam  in  alium  vfum  aquam  ptum  reliquit  Hippocrates .  quocirca  inter  mulfam  & 

prius  calefacimus ,  &  poftea  refrigei  amus ,  tametfi  ne-  oxymcl ,  parum  aqux  adhumedanda  ea  quxexpuenda 

queguftatui,nequeodoratuivllum  vitium  afferat,acpla  funt,accommodatum  prxbet.  Qjn,netiam  vbi  vinum  ma 

nepurafit,  quum  eam  in  ventriculo  morari  diutius ,  &  gnopere  noxium  fit  ,  tum  etiam  aquam  exhibet.  No- 

hoxam  aliquam  inferre  experti  fuerimusmam  caliditas  cet  enim  vinum  quum  xgrotans  vel  dehrat,  velcapite 


2$? 

venememer  dolet.  Hanc  autem  propriatn  naturam  hu 
midam  &  frigidam  haber  aqua :  aduentitia  vero  calidi 
tateacquifitacaiefacit  &  hu.iiect.it  ipfa  qutdemea  qui- 
bus  admouetur,fcd  tamen  vt  vtrunque  xqui:  taciat ,  non 
eft  ei  natura  cumparatum:verum  humedt.it  quidem  fum- 
mcjliue  temperatajiiue  tepida,  iiueetiam  cuhdior  fit:ca 
lcfacitvetb  non  fumme,niii  qux extreme  terueat.Quod 
dicimuSjin  temperata  natura  prius  exploremus.  fcrgo  ii 
huicnaturx  aquam  cempcrate  calidam  offer.is  ,  iiue  la- 
uans  j  liuepcriundens  partcin  aliquam ,  profecto  tplam 
parcem  humidiorem ,  cccalidtorem  111  lplo  perfullonis 
tempore  fatt.im  vidcbis:ii  poitea  quitfca$,nec  curpus  fri 
gida  contrahas  &  conftipes,paulo  polt  eadem  panem  fe- 
ipfa  facajam  fngidiorem  comperies  ,  quod  calor  lnnatus 
immoder.itius  pcripiraucritmon  tameu  qucmadmodum 
frigidiuspoitea,aqua:cahdx  vfus,ttacuam  liccius  cor- 
pusdeftuuit :  &  tamen  hoc  quoque  dcber iicri  vid-tur, 
cum  ob  meatuum  raritatem  &  corporis  moliicudinem, 
tum  verb  ob  fubltancix  fufionem.phts  enim  in  huiutmo 
di  affedtionibus  euaporetur  ncceffe  eft :  vapor  autem  eft 
humor  attenuatus.Veruntamen  non  lta  lcres  habet:  hu- 
moresenim  quiin  vaiisaliifque  vacuis  ipacns  contincn- 
tur,omnes  exhauriuntur.-corpora  verb  vaforum  ,  &vni- 
uerfum  carnofutn  genusjhumidius  feiplo  redditur:atque 
hanc  folam  facultatem  (  vt  videtui  )  aqua  nunquam  de- 
ponit.Neque  enim  quum  feruens  comburit  corpora,  fa- 
cit  vt  qux  ambufta lunt,iicca  fint,vt  qux  lgnt  affata  fue- 
runt :  fimili  quoque  modo  quumfumme  fngida  fadia 
cft,totbque  die  aut  etiam  longiore  temporcluperahqua 
partem  perfunditur,eam  non  efficit  ficciorem,  quamuis 
rugofa,&  admodum  ex  s  v.- deatunveriim  hxc  ldeo  eue 
niunt  quod  qui  in  valis,ahifcjue  fpatiis  eft  humor  ,  cua- 
cuatus  eft:parces  verb  genuin*  atque  fohdx,  mhil  leipfis 
licciores  redduntur. 

De  aqua  fngtda,&  oxymelitc  xgrotantibus 
potuidando,    Cap.     i  i. 

QVoniamoftendiniusomiieaj  corporis  aff-c"tionetn 
qux  praetti  naturam  eft,i  lui  contrariis  curari ,  pla- 
nu.n  eft  fcbrim  quoque  a  £  igida  extinitum  iri  oniiiuo, 
quum  ipfa  loiafuent  fii":  vna  aftettionj  quxafrigida 
l.ed.itur.  nam  ii  febri  aduiiutj  ut  alia  alfedtio  qua.n  fri- 
gtda  Ixdat ,  hcet  ea  f  cbris  qux  ex  ipfa  arf.ccl.one  orta eft, 
confeftim  afrigida  fu  refttndta,  alura  tamen  deinde  fe- 
brisgrauior  accendetur  audta  affedtionc  quam  potio  fri 
gidx  oblxferat.  Lxduntur  autem  a  fngida  atiectiones 
parrium  qua;  inflammatione  oblidentur,  ^  m  qutbusin- 
codti  hu.-iores  funt,quorum  indicium  eit  vrmarum  in- 
codtio  ;  fi  igitur  concodtx  vrinx  fint ,  nullaquc  princeps 
pars  mflammatione  vexetur  ,  fatis  erunt  vt  ad  frigidam 
potui  dandam  impellamur.  Siverbxftiuo  tempore  ve- 
hementiafcbris quandoque  v.geat,labor_infque  iuu. nis 
fit,&  frigtdx  potioni  affuetus,li  cum  alp^dtu  &  conliften 
tia  vritiaiumlaudabile  fubhmamentum  videas,  tum,  e- 
tiamfi  pars  aliqua  inflammationem  pattatur ,  frigidam 
dando  nonerrabis  :fiquidem  debes  anteponere ,  vt  fe- 
bris  vehementiam  eo  tempore  fedes ,  plurtbus  diebus 
quibus  ad  reliqutas  inflammationis  tollendas  opus  fit: 
quasquidem  &  magis  fcirrhofas  ,  &  folutu  difficiho- 
res  euadere  neceffe  eft.  Si  verb  non  admodum  aduren- 
tes  febres  fint,  &  fngtdam  dederis  particuhs  n.flamma- 
tione  laborantibus,magnopere  tua  te  fallet opinio. fe- 
bres  enim  qux  vehementer  flammex  funt,  inflammatio- 
nem  eryfipelatis  fpeciem  referentem  quodammodo  fub- 
effe  nobis  oftendunt  ,  &  ldeo  frigtda  quoque  eandem 
iuuat,vt  in  exterioribus  etiam  parribus  peifpicitur  :  ergo 
in  iis  in  quibus  inciptunt  in  iecore ,  ventriculo  ,  &  aliis 
huiufmodi  particulisinflammationes,diligentius  confi 
derandum  eft.nam  ii  omnes  magnopere  lxdurur  etiam- 
fi  in  tempore  fumpferint,fi  potio  fuerit  paulo  largior.Et- 
cnim  quum  principia  mflammationum  i;ui  fineictu  & 
vuh.erc  fiunt,vel  ex  particularum  imbecillitate,vel  ex  i- 
gnea  eahditate  quadam  oriantur.eas  quaru  origo  eft  im- 
becillitas,  frigida  femperlxdet  :quxveiocx  ignea  qua- 
dam  caliditare  exiftunt,moderata  frigidx  potio  muabit. 
pcriculum  cnim  eftne  inlargiorepotionepropinanda, 


ORIBASII 

A 


l6o 


D 


pars  ad  contrarium  exceffum  traducatur.   Prxtcrea  ve- 
rb  huiufmodi  potio  talcs  affedtiones  magts  iuuabit,fi 
dum  bene  valereflt  ea  vtebantur.Ergo  vehemences  mor- 
bi  qui  in  ventriculo  ,  in  iecore  ,  in  collo  &  toto  capite 
funt ,  prius  confidefari  debent :  a;  tus  enim  fortaile  non 
magnopere  lxdentur ,  &  tamen  ipfi  quoque  oflcndentur 
in  qutbufdam  affedtionibus  ,  quas  deinceps  expona.n. 
Sed  horum  fore  tantam  noxam  quantam  partes  vche- 
menteraffedtaecontrahent,  ne  ignurus  quidem  affirma- 
ret.Si  igttur  affeclio  erytipel.itis  aut  herpctis  lpecicm  re- 
3  fercns  in  hypochondno  ht ,  aut  inflammatio  eryup.la- 
tis  naturam  rcf  .rens,aut  ahqua  alia  alleCtio  fitmme  cah- 
da  ex  lntemperie  tinefuccts  exorta,  trigida:  p^tio  lu- 
uabit:  ficut  eadcm  mirutn  ln  modum  la:dit,  quum  ab- 
fceffus,  ccdema,  fcirrhus ,  vlcus ,  &  frigtda:  atieC-tiones 
parccs  obledennt.    Ac  quoniam  de  artubus  me  dictu- 
rum  promifi  ,  illud  lciendum  eft ,  inflainmatioiies  ner- 
u  jfarum  parrium  qua:  111  els  funt ,  a  quibus  alioqui  peti- 
culum  conuuliionis  imminet ,  frigtdar  potione  la-'di  vcl 
maxime :  fi  vero  111  catnofis  artuun»  pai  tibus  inf laroma- 
q  tio  gignatur,&  bibcre  fngidam  homo  poterit ,  &  fi 
parti  uifiammata:  fons  admoueat ,  noxam  quidem  »n- 
uehet ,  ied  neque  notabilem  n.quc  manifefta  m  :  acprx- 
cipue  iifrigida:  potioni  fuerit  aUuetus.  Ergo  quum  fe- 
bris  fit ,  non  adiundi .1  vlla  aha  aff.Ctione  quam  frigida 
pofftt  lxdere  ,  tantum  frigida:  dandum  eltquantumv» 
no  hauftu  argrotus  puflit  haunre.    Oxymel  vcl  sftiuo 
ternpore  frigidum  datur,  ne  laborantis  fitim  exacuat: 
quamobrem  s.tate  frigidum  oxymel  dare  audemuse- 
tiam  antemorbt  concoctionem  ,  quum  aquam  fngidara 
in  eiuimodi  affcdtione  ad  fatietatem  daturi  non  efle- 
mus .  Tunc  enim  lnflammationem  detifaret ,  fifebris  cx 
inflammatione  orta  effet :  acfuccos  incoctos  fcruartt ,  fi 
ilh  morbi  caufam  attulifletit.  Sed  tuncparum  oxymclhs» 
damus,  vt  quod  in  ventnculo  eft,pri'  mtepefcat  tjuam  ad 
coftam  vlque  frigiditas  eius  diitnbuatur.  qubd  hquid 
exiguum  fuerit  etiam  diftributum,id  ab  ipio  oxymclita 
in  quo  vis  mcidendi  ineft,corrigetur. 

Ex  Kuh  commentarns,de  aquis.Eft  in  fecun- 
do  hbro  de  dixca,vel  de  potionibus, 
Cap.    1  t  1. 

E  T3  Efides  aqua:  ( ita  enim  aquas  puteorum  Voco  )quia 
JL Vnon  fatigantur,tdeo  non  admodum  funt  tenu.s  :  & 
quum  intrb  lngreflx  fuerint,mtnus  madefaciem  cibos 
atquedtfloiuent ,  minufque  concoquent ,  &  prae  craffi- 
tudinc,&  quia  fi  igtdx  lunt ,  non  bene  per  vrinam  excer- 
ncntur. Aptiores  autem  potui  redduntur  crebrb  haunen- 
do  ac  fi  etfluerenr,  &  puceorum  expurgatione :  tjua:  verd 
fluunt,multotenuioresfunt,  &  prxftantiores  admade- 
faciendum  &  concoqucndum  ,  &  ad  vrinam  redden- 
dam.Qua:  e  ftaguis  funt ,  peliima:  funt  omnes  :  nam  &  o- 
dorem  ubfurdum  vcluti  putrefcentes  habent  ,&  atftate 
cahdx,atque  hyeme  fngida:  funt :  quod  ego  vitii  aqua- 
rum  maxiinum  effe  fignum  ftatuo.  ldeo  fit  vt  xftate  ven- 
tres  perturbent,&  tarde  in  veficam  tranfeant :  acfxpe 
etiam  tormina  &  lxuitates  inteftinorum  hominibus  pa- 
nunt,ex  quibus  in  aquam  inter  cutem  cadunt:hyeme  ve- 
rb  qux  fi  lgidx  lunt, ventres  non  admodum  petturbant 
illx  quidem,  fed  tamen  &  ruptiones,&  lateris  dolo- 
res  j  &  tuffesafferunt,&adhenemetiam  repunr,  &  po- 

q  ftremb  in  aquam  inter  cutem  deiinunt.  Ex  hene  autem, 
etiam  pedes  vlcerantur  ,  eique  vlcera  nonceleriter  cu- 
rantur.  Solxpaludcsvigyptix  inter  omnes  quas  quidem; 
ego  nouerim ,  falubres  iunt ,  quia  hyeme  aqua  non  pu-i 
trcfcitjfiquidem  non  fupcrcalfit:autumno  verb  Niluspa- 
ludes  explens ,  veterem  aquam  proiicit ,  &  aliam  nouara 
inuehtt.  De  aquis  pluuns  ita  ftatuo  ,  Aqux  pluuix  leues 
funtjteniu  s,  purx,&  guftanci  dulccs  :  hquein  eis  ahquid 
elixes,  celerrimc  chxabitui.-fiquecas  calfacias,  celerrime 
calefient ,  &  vino  perexiguo  temperantur  :  quocirca  bo- 
nxfunt,&  ad  concoctionem  ,&  ad  vnnarum  excretio- 
nem,  itcmque  accommodatx  iecori,  lieni,  renibus,  pul- 
monijtieruilque.quum  enim  vis  nonadmodum  refnge- 
rans  in  e>s  ht ,  idcnco  benigniores  hifce  partibus  fiunt, 
Vernx  igitur  atquc  hybernx  maximc  opportuns  funt 


i6i  MEDICIN.  COLL 

atq;  optimx,quas  cgo  latldo  vel  maximc:  lUtumnales  ve- 
ro  atque  xitiux  ftferint  quidcm  alns  meiiores ,  fed  non 
omncs  omiubus.  nam  vinbus  qutdem  antecellunc  eas 
qux  lunt  m  ccrra:  verum  quatii  iuperencur  a  vernis  acque 
hyutr.ns  ne  dici  quideai  poceit.    Nam  xftace  acque 
aucumno  cerra  hcciores  vapores  edic,  aerque  mulcas 
tcrrx  fordes  habet ,  qux  pluuia  expurganrur.  Idcirco  nt 
vc  cales  aqux  licciores  Oi  mcroiiores  iiuc ,  &  ad  ablter- 
gendum  ,  ac  per  inceitma  defcendendum  accommoda- 
ixded  neque  renibus ,  neque  puhnoni ,  neque  arcerix  1- 
donex.Quineciam  pius  viui  has  feire  necelle  eft ,  vtni-  B 
trofa  facutcas  viucacur.  Iamverb  aqux  non  paruadiiie- 
renria  ex  ventis  aqutlonaitbus  &  auttritiis  accedir.  nam 
fiancibus  aqutlonaltbus ,  duicior  pluic  qiudem ,  fed  frt- 
gidionauctrims  vero  ipiranubus,  mtnus  dulcis ,  ied  calt- 
aior-  Adfummam  veib,  cempora  pluuia,dulciores:non 
nunboia  &  iqualtda ,  magts  mtrolaiii  aquam  efftciunt. 
Q^ecunqueautem  ex  niue  fluunc  &  glacie,  durx  omnes 
func ,  &  Ingiditate  excellunt,ied  guitanci  dulces:at  aqua 
dura  6c  frigida  ,  neque  ad  concoquendum ,  neque  ad 
meiendum  accomaiodaca  eft  :  iccaique  n  oxia  eft  iieruis,  ^ 
peciort ,  &  coitis .  nam  &  conuulilones  &tetatios  tndu 
cit ,  &  i  upciones  facic  in  peilore  ,  vr  nonnulli  fubcruen- 
ta  cxpuanc  &  luppurencur.  foncatix  aqux  ad  ortencem 
vergetues  cxceus  prxftanc  humidicace ,  tenuuace  ,  ocio- 
ns  luauitate ,  6c  modcrace  refrigerando  ,  mod.ratequs 
Calfaciendo  :  qux  ad  iepcencriuiiem  ,  dulces  iunt  uix 
qaije.n,  La  i.nmodera.e  refrigerant  ?qux  adOcciden- 
tem ,  vioiencx  iu.it  <Si  retrigeracijne  Sc  duricte:  quam- 
obrein  raucttaces ,  larcrum  dolores ,  &  conuuliiones  pa- 
riutu.qux  ad  uiendicm  fpediaut,m.igis  falfx  iunr,5c  cali- 
diores ,  &  ad  meiendum  non  idones  ,  frd  ad  dcfcenden- 
dum  per  inteftina  prxftantiores.  Qjjnquam  autema- 
quasquxad Meridtem  fluuntnon  lauao  ,  Nilum  tamen 
ica  co*nmendo,vt  aqux  bothcace  paucis  fluaunibus  com 
parart  potie  videatur:  nam  &  aluum  fubducit ,  &  pur- 
gattones  muiieribus  ciec,fiin  puerperio  bibatur.  Sed 
pier^que  ex  aqu-s  ad  meridiem  relides  funt ,  quibus  du- 
plex  e.t  noxa  comuncta  :  altera  c  regtone  concra£ta,alce- 
raquodnon  effluant.  Pro  terrx  autem  natura  fic  de  a- 
quts  decernendum  eft  : terra  enim  aluplana  e.ft,  alia  col-  E 
libus ,  aua  moiuibus  continetur.  Plana  eft  ad  aquarum 
eff.uxioues  decenor ,  mulcique  in  eapurei  foililes  &  re- 
lldes  fonces :  colles  vero  6c  monces  potiores  funt.n mi  & 
purior^s ,  &  tenuiorcs ,  Sc  odoraciorcs,  8c  dulcedme  fua- 
t.ioi\ s  aquas  e.nittunt.    C  cccrum  ex  planis  alia  falfugi- 
nem  oc  ni.ruua  x.cace  &  autumno  producit,alia  niluhied 
cam  terraui  duicem  vocant.lnhacigitur  prxftantior,  & 
pocui  aptioniu  «iia  verp  falfa  oc  nirroia  aqua  eft.Ex  mon- 
nbus  ^rxterea  a.u  cerrci,ain  pectuii  func  :  cerrei  aquas  fe 
runt  prxftant  >res  &  mollicie ,  6c  quod  minus  fngidx  * 
lint :  iaxei  aquas  habenc  cleceriore*  cum  dumie  cum  fri- 
gorc  :  puriorcs  ca.neti  qtum  ali.t  iunc ,  mithmeque  ha- 
be.u  luoudencia.  Maxima  auceai  n.aximeque  nocabilis 
difterentia aquis  ineft  exmetallis,cV  cx  hcrbis eis  innatis: 
ac  metalla  quidcm  cum  ad  aliam  babitationcm,tum  ve- 
rbad  aquaru  n  potum  funt  noxia.  Herbx  vero  quando- 
quciiiirum  ln  modum  lxduut ,  quandoque  etiam  valde 
aquam  corriguntualeauce  n  eit  lium ,  nepeta ,  8c  adian- 
tuin.etenim  hx  pl^nirx  nuis  innafcunrur,qux  quidem 
bonamaquam  vitianr,malam  vero  alioqui  muanc  quum  q 
ab eis  quodda  quali  medica.nencum  aqux  imperciatur: 
iuntque  huiuiaiodi  aqux  ad  meiendum  potiores.  Ergo 
diligenter  etiam  atque  etiam  cooiiderandum  eftne  vl- 
lum  vuium  aut  a  terta  aut  aliunde  aquis  accedat,  quum 
non  iacis  htefoiuibus  hic  qutdem  prxftantiorem po- 
tuiqu.  apciorem,iiLc  vero  failam  &  nicrofam  aquam  fca 
turtie,niu  etiam  qux  per  riuos  deriuantur ,  iint  eiufdem 
geiuns.Hacienus  qux  maximi  momenti  funt,  oratione 
complexi  fumus:  liunc  alia  quoque  aquarum  bonitatis 
ligna  rcenfeancur. Aqux  omncs  qux  hyeme  calidx,xfta  H 
tef.igidx  lunt,  jpcimx  ctTe  quodammodo  videtur:qux 
vero  fngiditatcm  cVcaliditatem  habcnr  anni  tcmporibus 
parcm,pelfiniX.  -  ftate  tnim  calor  extim.;m  terrx  partem 
cccupatjhyeme  verb  mergitur  ln  profundum.  Atq>  ldeo 
arnhi  vidc  tur  fontes  qui  a  profundnlimis  partib9  fluunt, 


ECt    L  I  B.  V.  ife 

dtfpeluncascauas  omneshybernc  tethpore  calidiffimas 
aquas  cotinere,xftate  frigidiliimasridcirco  aqux  omnes 
qux  in  cerrx  func  excremicace,ad  cemporum  varicCacem, 
quoquo  modo  cempora  frigida  fiunc  aut  calida  ,commu 
tancur. 

De  fonce  qui  in  Lycia  ad  Chimxram  mon- 
tem  elt,qucm  a  Pcgafo  fuiffe  aper- 
tum  fcrunc. 

Mlrabile  eft,aquam  hyerrie  cuanefcere,  xftatc  au- 
tem  apparere:  oc  camen  conrra  deberec  concingere.  Sed 
huiui  ecia.ii  rei  caufa  calor  eft  qui  profundas  aquas 
lecum  vehic :  liquidem  hx  quoque  calorem  fentiunc.  O- 
mnes  enim  protuados  fontcs,quique  parura  adinodum 
ab  cxcernisimbribus  fufcipiuuc,  hye«iie  &  per  vehemcn- 
tiiii aia  frigora  miaiuios,  x.tace  maximos  comperies :  vt 
ftagnum  uiaeai  qtiod  m  Delo  eft,id  ipfum  propter  ean- 
dem  caula  n  patiatur,  atque  etiam  putei  qui  Pythopoli 
vilutuur.Ett  aucem  vna  hxc  bonaru  prauarumque  aqua 
rumd  gaocio,iihyemecalidx  litu,rrtace  verb  frigidx; 
alcera  vecb  eft,li  nihil  origuftancis  notabile  afferant ,  Sc 
na  non  multo  vmo  ad  eas  temperandas  opus  erit ,  atque 
oiuni  vino  conuenient.  Eft  verb  eciam  pura  ea  qux  prx- 
ftancior  cftyieque  ahoqui  colore  infefto  ,  nec  faecem  ha- 
beac,  nec  luondentia.  aam  &  qux  pura  eft ,  eadem  etiam 
pondere  eit  leuis.  nam  qux  pondere lcuis  eft,  femper  ter- 
rx  iaipermixca  cit:q.tx  verbgrauiSjCerrx  racione  plus  gra 
uac.Sed  6c  hxc  non  minus  coniideranda  funr,vt  li  citb  ca 
lefiat  acrcf  igc-retur,quoniamhxc  cxteris  pixltat:5cquo 
modo  ad  codtiones,quomodo  ad  feceffionem  affecta  iit. 
nam  qux  cuius  coquuntur,prxftanriores  funt:quxque  fe- 
ce.lunt,mehores  hper  v.iica. '»  ^dant.  acaqux  perin- 
teftma  feceffio,deterior  eft.quarum  vero  noftrx  artis  non 
efteffeaaperdifcere,  ea  debemus  ab  lncohsperquirere: 
nullo  aute.n  p..fto  facilc  eft  ea  qux  prxter  rationem  fiut, 
intelhgere. 

Hiftorixrerum  admirabilium  qux  in 
aquiscontingunt. 
Ac  nelonge  abeam,aqua  in  Leonciths  eft,ex  qua  il- 
quis  bibar,  moritur  :  alia  cbsm  Phxneo  Arcadix  eft, 
quamaquam  Styjas  vocan : :  ,  quoque  tahs  ln  Thra- 
cia  viiitur,itcaique  ftagnum  apud  Sauromatas ,  quod  ne 
aues  quidem  tranfuoiare  queunr,  aliudque  apud  Medos, 
inquo  nigrum  ichorem  dicunc fupernatare  :  quo  vbi  v- 
fus  lit  qutfpiam ,  ii  igni  fe  admoueat ,  accenditur.eo  fne- 
dicamento  Creontis  filiaai  a  Medea  fuiiTe  perditam  fe- 
runr.  Eftetiam  Sufis  aqua  ,  qux  epota  dentes  excutit.Sy- 
baris  fluuius  homines  facit  infcccundos.  Aqua  verb  qux 
apud  /Ethiopes  eft  ,  quam  rubram  nominant,  furorem 
inducit;at  qux  in  ^Egypto  eft,capita  bibentium  pilis  nu- 
dat.  Harum  rerum  nihil  fciri  fane  poteft  ,quamobrem 
plerique  quiillis  nulla  confideratione  adaibita  vfi  fuc- 
runt,  mortUi  fint,  ahi  verb  aliquod  aliud  mcommodum 
fintperpeffi. 

Hxc  verba  ex  traiftatione  dc  aqua defcripta 
adtun&a  iunt,qux  eiufdem  Rufi  funt. 

Suntetiam  alix  quamplures  aquarum  faculcates ,  qus 
noncommuni  nacura  affeftx  funt.namqu.ein  Lyceftij 
eft ,  bibences  ebrios  facir.  In  aqua  vero  qux  in  Clitorio 
Arcadiie  eft,  fiquis  fe  lauerit ,  vini  odorem  ferre  amphus 
non  poteft. Aqua  Arethufx  in  Chalcide  mulieribus  prc- 
deft:alix  verb  animantes  ex  eius  potu  dolores  pedu  con- 
ti  ahunt-Cydnus  dolores  pedum  fedare  creditur,quamuis 
f rigiditate  excellat.  Qu_i  habitat  vbi  praua  aqua  eft,  dare 
operam  debet  vteam  potui  magisidoneam  reddat :  erit 
crgo  optimum  vc  in  vafis  fidilibus  clixecur,  tk  vbi  node 
rcfrigcata  fuerit,atque  iterum  Calfada,  potui  decur.  In 
exercitu  verb  fi  ex  praua  aqua  reddere  bonam  opus  fit,fo 
ueas  ex  ordine  ex  locis  altiffimis  ad  decliues  fodere,  per- 
que eas  aquam  ducei e oporcet,terra dulci  ac  pingui,  qux 
faciendis  fiftilibus  idonea  fic,in  foueas  conieda  :  fiqui- 
demica  femperaquxprauicasin  foueis  remancbit. 
Diochs,de  aquacorrigenda, 
Cap.    i  i  i  i. 

A  Quam  maxime  imbecillam  facies  fi  tertiam  partem 
A  decoquas,&  alba  ouorum  fimiliterincoquas.in  hxc 
ipfa  iniicienda  eft  argillx  ficcx  gleba,dviicc  maceretur. 


i6i 


ORIBASII 


264 


menfura  verb  eft,vt  femifextarius  amphorx  indatur:  ^  culcates,quns  epotum  oftendit,cx  hifce  duabus  quahtati 


vbi  decoxeris,  bibatur.  Odorem  etiam  ab  aqua  remouc- 
bis  ii  calractam  manu  ad  vcntum  ferias ,  &  fub  dio  in 
vafe  immenfo  cencas ,  &  in  multa  vafa  paulatim  dif- 
fundas. 

Athenx»,3qux  purgatio, 
Cap.  v 

AQua  def  jecatur  parrim  ftillicidiis  qux  fta&a  dicun- 
iur,vtnc  Alexandria:parcim  colis5iifque  mtcrdum 
timplicibusjinterdum  vero  duplicibus ,  vel  triplicibus, 
Vt  aqua.puritfimapereadera  excipiactir.Fiunt  eciam  iu- 
xtamare&  iuxta  itagna  fouex,iIlic  qtuim  aqua  potabi- 
lem  a  man  fecernere  volumus:hic  Vero,vt  q  atim  ftagnum 
fueric  turoatum,hirudineique  auc  aliaquxdam  vitia  co- 
tineat,  aqua  punllima  6i  maxime  innoxia  pcr  terram 
tranfiliens,in  toflis  colligatur.Vbi  vero  mulra  aqux  co- 
pia  lit  haunend(i,vt  in  exercitu  fien  folet,latera  fouex  la 
pidibuslignifqae  ambiunt,&  quum  pauimentum  fimili 
anodo  lniirauenncpuras  feruare  aquas  nittintur.Aqux  aii 
tem  qux  pur^antur,leuiores  ac  puriores  riunr,&  ob  eam 
ipfam  cauiam  etiam  frigidiores.multx  vero  licet  fuerint 
percolatx,tame  faculcates.ifordidis  corporibus  contra- 
clasadhucferuant. 

De  vino,  Galeni, 
Cap.   v  1. 


bus  conlcquuntur.Color  enim  fui  ratione  ,  adiuuandum 
aut  lxdcndum  nullam  vim  habet.Quanro  igitur  tale  vi- 
num  confiftentia  craflius  fuerit,tanto  ctiam  tardius  traf 
ibit,  vt  non  foliim  ap.rcurum  non  fit  partcs  aliquas  ob- 
ftru&as ,  fed  etiam  eafdem  obftrufturum.  Quamobrem 
iccori  malc  affefto  vinum  huiufmodi  maximc  nocec :  ac 
prxfertim  vbiinflammatione  aut  fcirrho  obfideatunmi- 
nus  vero  nocet  fi  vifcus  a  craflis  humoribus  fit  obftru- 
t"tum,aut  fiquid  propter  imbecillitatem  patiatur,quem- 
B  admodiim  in  affe&ionibus  qux  propriehepaticx  nomi- 
nantur,vfu  vcnit.Poft  iccoris  noxam,lienem  vina  dulcia 
lxdunc :  ac  pulmonem  non  item,  qflum  in  cius  alis  craf- 
fus  humor  fic  lmpa&us.  Prxtcrea  vero  dulcevinumin 
morbisacuris ,  vbi  fa&a  conco£tio  fit  ,  ad  fputum  eli- 
ciendum  ,  vt  in  pcripn  jumonia  &  plcuritide  ,  valct,  vbi 
particulx  non  amplms  inflammationc  vexantur :  quan- 
tum  autem  dulcia  abfunt  a  vehementi  caliditate,  eo  mi- 
nus  etiam  caput  grauant  &mentem  lxdunr.Melius  vero 
per  aluum  fecedum,&vifcerum  tumoies  augentmec  funt 


C  accommodata  ns  qui  amaram  bilem  aceruant,  quoniam 
omnes  fucci  dulces,  materix  funt  flaux  bili  gignundx. 
haxqtie  vina  non  folum  quiamultus  Calor  huiufmodi 
fuccos  amaros  facit,non  funt  febricitantibus  idonea,fed 
etiam  quia  crafla  lunt,  ncquepervrinasciro  excernutur, 
neque  lecum  cxtera  deducunt ,  nequc  biliofos  humores 
fimul  euacuant : idque  vnum  in  fe  bonum  continenr, 
qubd  aluum  emolliunt.  Quocit  ca  ea  prx  reliquis  bibutir, 
quo  bono  li  fruftrcntur,omnino  lxdunt.  nara  ad  cxtera 
mala  hocaccedit  etiarn  vt  fitim  inducant :  qua  re  often- 


V 


Inum  aquofum  homincs  vocant  quod  colore  & 

confiftentia  aqu-        '  eftmam  &  pellucidum,&  j)  dunt  fe  facilcin  bilem  couerti:  fcd  flatusetiam  gignunr, 

veriim  infenori  inteftino  non  funt  noxia,quanuis  f larus 
qui  ab  eis  excitatur  tardi  fit  tranfitus,&  in  hypochodriis 
morctur,donec  plene  concoquantur,&  perfe&e  atrenuen 
tur:fi  vero  femel  concoquantur ,  naturam  habebunt  qua 
celenus  commeabunr,&  partium  tenuiorum  fiant.  Dul- 
ce  autem  fimul  &  aufterum  vinum  ,  quale  eft  in  Cilicia 
Abates ,  atqueex  contrariis  qualitaribus  conftans,  pra- 
uum  eft,qutrm  neque  diftribiucur  t  ueqne  deorfum  fece- 
dat,fed  diutius  in  ventre  fuperiore  maneat,  ipfumqne  fla- 
tu  lmplcac, :  ac  quod  fine dulcedine nigrum  eft,acque 


fplendens,&  purum  eft ,  &  confiftentia  tenue  videtur ,  & 
guftantinullamaffertqualitatem  infignem:fique  ipfum 
aquadiluas,non  multum  aquxferet:quamobrem  pauci- 
ferum  veMres  appellauerunt.  huiufmodi  autem  vinum 
non  planeadftndiionis  experseft,fed  languidam  omni- 
110  adftritCtionem  habet,quoniam  fi  ipfum  aqux  compa- 
ravis,ex  ipfaaqux  compar  uione  exiguam  adftri&ionem 
quandam  faftam  fuifle  fenri?s:ac  facultate  quoque  eft  a- 
qua:  p;rlimlle.N,tlmn>;q'.,,*  imbecillum  caputtentat,  ne- 
que  neruosdebilitat ,  quum  neperfpicue  quidem  calefa- 


ciat :  quinetiam  nullam  aliam  qualicacem  mfignem  ,  vt    E  perfpicue  acerbum  aut  aufterum  ,  id  fatiat ,  &  tarde  per 


neque  auftentatem,  neque  acerbitatem  ,  neqtte  dulcedi- 
nern  ,  n.que  acrimoniam  guftui  affcrar.  Accommoda- 
tum  hoc  vinum  eftad  cducendum  epulmone,  quum  vi- 
res  roborct,fuccofque  humedtet,  &  mediocriter  mcidar. 
hoc  quoque  cum  minore  periculo  quara  cxteravinao- 
mnia,febricitantibus  datur,  quod  vt  aqux  &  vini  prauita 
tes  etfugiat,ei  foliinterreliquaconrin^at.Iam  vero  prx- 
terquam  quodcaput  non  lxdit  ,  etiamfxpeprodeftfc 
dando  paruos  dolores,quos  humorcs  ventre  cotentipro- 
crearunt.Inuenies  etiam  nonnullos  quibus  ex  aqux  potu 
dolor  capitis  oriatur ,  quum  prxfertim  aqua  vitiofa  f ue- 
ric,vtipfa  corrupra  natiuum  ventriculi  robur  exoluat: 
quoimbecillo  ichores  biliofi  ex  corporein  ipfiuscaua 
fotentconfluere-.quemadmodum  etiam  ieiunantibus  v- 
fu  venic,a  quorum  vitiis  &  noxis  prxdicTrum  vinum  ho- 
minem  liberat:ac  ftatim  quidem  ratione  contemperatio- 
nis,paulo  p6ft  vero  robur  ventriculo  addens,qui  res  no- 
xiasifedeorfum  propellit.  Homini  vero  temperarurx 


meat,&  vtranque  excretionem  ,  tam  eam  qux  per  aluurn, 
quam  eam  qux  per  veficam  fic  ,  cohibet,&  in  hypo- 
chondriis  diurifiimc  commoraturifacilequoque  acefcir, 
&  ad  vomitum  impellit,ac  folum  ventris  defluxionibus 
cftaccommodatum:fedita  affeftisnon  eft  bibendum  ad 
fatietatem.  Aufterum  vero  vna  &  alburo  non  eft  ipfum 
quoque  ciendx  vrinx  aptum,venim  fi  craffum  fir,in  hy- 
pochondriis  moram  rrahic:fi  craffum  non  fit,ncque  tan* 
diu  permanetin  ventre  quandiu  nigrum  ,  neque  iraper 
vrinam  expellicur,ficur  vina  qux  nlba  funt  &  mediocri- 
terauftera.  Fulutim  vero  aufterum conuenitipfum  quo- 
que  ventris  defluxionibus:eftque  duplex  fuluum,ficut  e- 
tiam  nigruro,alterum  dulcc ,  aufterum  alterum:  fed  ful- 
uum  capur  &  mentem  magis  tentat  quam  nigrum,  quo- 
niam  eft  etia*ro  eo  calidius:at  flauum  lummccalidum  eft, 
ficut  poft  lpfum  tale  eft  fuluumrpoft  hxc  rubrum ,  tum 
dulce:album  vero  min'  quam  alia  omuia  cah facit.Nul- 
lum  aurem  album  vinum  dulce  eft ,  fed  quxdam  auftera 


valdecalidx,  vtilior  eft  aqux  porusquam  vini :  fi  vero   q  funt  &  crafla,quxda  aquofa  &  tenuia.Ex  flauis  autem  & 


quandoque  vinum  dare  oporteat,dandum  quod  tenue  fit 
&  mediocrircr  aufterum.  Mouent  etiam  vrinam  vina  a- 
quofa&  tenuia  ,  &  minimum  alimenti  corporibus  prx- 
bent ,  eique  fola  bono  effe  poflunt  fi  nouella  bibantur, 
quale  cft  id  quod  Gaurianum  vocanr,&  quxdam  eorum 
qux  in  Sabinis  nafcuntur:&  vbiquefcre  gentium  facile 
eft  huinfmodi  vma  reperire .  Quaprimum  verb  apud  nos 
ad  bibeduin  apta  funt  Tibcnum  &  Arfynium,&  poft  hxc 
Ticacazenum.  Dulce  vinum  exquifite  renue  &  fplendi- 
dum  nunquam  repenes,fed  magis  &  minus  nb  his  remo- 
ta,&  eorum  ncutrum  habeptia.  Vintim  omnedu1ce& 
craflum  confiftentix  ratione  calefacit:ciufquc  fingulx  fa 


fuluis,  alia  dulcia  mediocriter  funt ,  vc  Hippodamanti- 
num&  Fauftianum  :  alia  neutiquam  dulcia  func  Rubra 
funthis  craffiora  qux  colore  proxime  accedunt  ad  nigra: 
qux  omnia  ad  proporrionem  craffirudinis  nutrit.u  qua- 
obrc  iis  quibus  recreatione  opus  eft,  dulcia  vina  funt  c5- 
cedenda,ac  prxfertim  fi  nihil  eis  virii  fuerit  in  iccore,lie 
ne,ac  renibus.Qujbus  vero  craffus  huraor  in  venis  colli- 
gitur,vinum  tenuisconfiftentix  ex  vfu  eft :  verum  fifri- 
gidi  humores  in  venis  colle&i  fuerint ,  acria  &  antiqua 
conucniunt:fi  frigidi  non  finr,ea  apta  erunt  quibus  neu- 
^  trum  horuminfit.ad  fucci  vero  bonitatem  prxftarius  eft 
odoratum,  cxtcrum  caput  ferit.Vinis  auftcris  vtimur  VC 


2^ 


M  E  D  I  C  I  N.    COLLECT.     L  I  B.  V. 


166 


atatam  aluiim  fiftamus,  alioqui  non  vfuri,  quod  neque  A 
deducendoalimento,nequefanguini  gignundo,  ne^ue 
fucci  bonitati,neque  ciundis  vnnis,  neque  fudoribus  e- 
Jiciendis,neque  vetb  fubducendx  aluo  conferant.  Etgo 
corporibus  qux  bilioliora  lunt,  nec  Falernum  nec  Tmo 
lite  fuluum  &  dulce,  neque  Aruifitim,  neque  Lefbiu  o- 
dorum  &  fuluum,  aptedi&is  fimile,  accomodatum  eft, 
fiquidem  hxc  calidiora  funt  omnia:  qulque  huiiifmodi 
bibent,facilecaputdolebir,&  in  febrim  incidet,&  ner- 
ui  quoque  patientur.  Tale  igitur  vinunec  biliofis  natu- 
ns,ncc  peruftis,neque  in  xftu  miilto,aut  inedia,aut  mce-  B 
rore,aut  anni  tempore,aut  regione  ,  &  calida  coftitutio- 
neconcedendum  eft.Idem  verbe  diuerfo  probatur  m  iis 
quibus  excalfaclione  opus  eft  ,  pituitofis  ac  frigidis 
temperaturis,  crudiorumque  humorum  copiam  colli- 
gentibus,vitam  in  ocio  ducentibus,regione  frigida  atqj 
hyeme,  &  cxli  ftatu  frigtdo  atque  humido.  Vinisau- 
tem  omnibus,  qux  quidem  nec  crafla  valde  nec  dulcia 
nimium  funt,quale  eft  Therxurn  &  Scybelice,commu- 
neeftvt  temporis  progrefTu  flauum  colorem  acquirar, 
&  aliquid  fpledefcentis  inftar  ignis  habeant:  nam  nigra 
quoque,  cuiufmodi  eft  apud  nos  Perperiniu,fi  inuctera- 
rinr,in  rubram  aut  fuluam  pnus  qualitatem,  deinde  ve- 
rb  in  flauam  abeunt-ita  etiam  all>um,qualeeft  Bithynfi 
Aminxum:  hocque  ita  iriuetentu.  Romani  Cxcubu  vo- 
canr.  Iamque  huiufmodi  vinum  amarum  eft,  &  ob  am 
caufam  minime  potui  accotnodatum :  ergo  lta  vetufto- 
rum  potus  fugiendus  ,  ficut  etiam  nimis  nouellorum. 
Acmaxime  quidem  d  vinis  fuapte  natura  craflis,  quura 
nouellafint,abftincndum  eft:fiquidem  tantum  abeft  vt 
quicquam  adciborumconco&ionem  coducanr,  vt  ipfa  D 
etiavixcocoquatur.  Prxterea  verb  nec  aluum  fubeunr, 
ncc  facilediftribuunrur,nec  vnnam  cient,nec  gignedo 
fanguini,nec  nutricationi  coferut:  manet  verb  diuti9  in 
ventre  fufpenfa  ficut  aqua:  fique  paululum  quid  eorum 
quifpia  bibat ,  facile  acefcit.  Porro  vetuftiflima  vina  ta 
tum  ab  albo  vna&  auftero,  &  nouo  &craffo  differunt, 
vt  illa  vehementiffime  calefaciant,hxc  verb  fic  refi  ige- 
rent  vt  fenfus  ipfe  percipiat.  Quemadmodum  verb  rou- 
ftum  flatus  plenum,  &  conco&u  difficile,&  crafli  fucci 
fit,  omnes  norunt:  quod  etiam  id  folum  boni  habet  vt  E 
aluum  fubducat:  qi.bd  fi  quandoque  non  faciat ,  pcrni- 
ciofiffimum  eft.  Cxtertim.  celerrime  omntum  alba  &  a- 
quofainueterafcur,hoc  tftjcel  . riter  in  vetuftoruqualita 
tem  commutantur.Eft  autem  ea  qualitas,  acrimonia  pri 
miim  qua  planc  calefaciunr,  poft  a  verb  amaritudo  :  ad 
quam  aquofa  vina  nouennio  ,  aur  quandoque  decennio 
perueniffe  vidimus,nifi  primis  tribus  aut  quaf uor  annis 
acefcere  properauerinr:at  potentibus  &  aufteris,&  albis, 
fed  craffis  quandoque  contigit  vt  etiam  poft  decenniu, 
quum  rite  non  afferuarcntur,acefcerent.Sed  cotingit  e-  F 
tiam  vt  plurimo  tempore  inueterafcant:  talia  funt  in  I- 
talia  Tiburtinum,  Signinum,  Marfum&  Surrentinum, 
quod  ferme  ante  vicefimum  annum  fa£tum,potui  aptit 
diu  perdurat,nec  facile  amarefcir,  &  cum  Falerno  prx- 
ftantia  virtut^quecontendit.  His  contrarias  affediiones 
patiuntur  vina aquofa,  quale  eft ,  Sabinum,Gaurianum, 
Arfynium,Titacazenum,Tibenum,&  canera  generis  e- 
sufdem,  q  ux  omnia  con travias  qualitates,  acidam  inqua, 
&  fi  pcrdurarint ,  amaram  facile  fufcipiunt .  Locus  ta- 
jncinquoreponuntur.,  vt  ad  alterutram  mutenturqua  G 
ltratem,multu  facit .  Optimusigitur  in  principiolocus 
frigidus  eft,poftcalidus,quoniam  tepidus  acida  vina  fa 
cile  reddit.quanquam  vina  qux  duobus  aut  tribus  annis 
frigido  loco  repofita  bona  maferunt,  in  cellam  catidam 
fatis  poftea  tranfferenda  funt,nee  vnquam  tepida  &  tem 
perata  indigenr.quxdam  tamen  vfqueadeb debilia &  a- 
quofa  reperiuntur,vt  frigus  ne  i  principio  quidem  fe- 
rant.Vafa  aurem  vinaria  qux  reclufa  finis,  in  caufa  funt 
vt  vinum  facile  acefcatrveluti  contra  quum  operculum 
liabct,claufaquefunt,idminus  eiscontingit:&  multo  e- 
tiam  minus  id  vafa  plena  patiuntur.  Nam  qus  aliquan- 
tulum  vacua  funt,quoniam  aerem  inclufum  habent, 
per  lilum  intcrmedium  celerius  ab  cxtrinfecus  ambi- 


ente  lmmutantur:  plena  verb ,  ita  vt  operculum  vi» 
num  attingat,  per  ilhid  quidem  nnbecilliter  admodum 
&  obfcure  eoufque  vitiantur  qiioulque  tegumenti  den- 
fitas  pcruenir.  cx  quo  fir  vt  picata  &  gypfata  dolia  dm- 
tius  vina  fincera  conferuare  comperias:fedqux  fulo  co- 
rio,ficut  ea  etiam  qux  cuneis  obttruuntur,minus  durac. 
Cxterum  in  Afia  apud  nos  tria  vina  fulua  func  prxftan- 
tirXima,Trnolite,Lefbium,&  a  veteribus  laudatiffimum 
Aruifium,quod m  Chio  tofiotunquod  omnesadopti- 
ma  medicamenta, &prxfertim  ad  antidota  conficienda 
adhibuerunt. 

Rufijde  vino:  eftlibro  x  1  i.  de dixta,vel 
potionibus,        Cap.  vi.l. 

Vlnum  ficad  fanitatem,vt  rem  vllam  aliam  comen- 
do:fed  oportet  bibentdn  fcientia  prxditum  cffe,  fi 
velit  nou  grauiflimaspanas  dare.Etenim  vinum  poteft 
calorem  accendere,corpus  viribus  im  plere ,  alimentum 
omnino  concoquere  :  neque  vllum  vmum  tam  prauum 
eft  quod  hxc  non  faciat:fed  hic  quoque  vt  in  cxteris,  & 
dercrius  &  melius  comperies.  quinetiam  vinum  pote- 
ritanimum  quodamodoafficere,quippe  quum  vinum 
fit  mctrons  medicamentum.  atque  Helena  quidem  mi- 
hi  videtur  hoccrateri  infudiffe,vt  mcerorem  fedaret.Ei 
ergo  qui  moderate  bibir,  &  voluptatc ,  &  humanitatem 
&  bonam  valetudinem  affert :  is  verb  q..i  immoderate 
potat,  aliquid  quidem  incunditatis  in  nimio  potu  ,  fed 
incommodi  quoque  aliquid  capit.  Nam  qui  fieri  po- 
teft  qum  incommodo  afficiatur  is  qui  nimium  bibit, 
quu  n  animus  in  tanto  vino  immerfus  fit,vt  eo  cali- 
diffimo  frigefiat»  Sunt  autem  tibi  hxc  argumenta:  nam 
ebrii  corpus  impotens  pi  Vi  t ,  tum  fomno  graua- 
tur,&cilore  quoque  aiinjentum  concoquitur  :  atque 
hxc  quidem  ebrii  patiuntur,vt  ftatim  frigefcant.-poftea 
verb  ne  ego  qui dem  explicai  e  queam  quot  malis circun 
uemantur  :  nam  &  verifimileeft  eosattonitos  reddi ,  & 
articulos  vitiari,&  partem  aliquam  debilitari  corporis, 
&  iecori ,  fpleni ,  capitique  proprios  cuiufque  motbos 
afferri.  Ac  mihi  quidem  talia  cogitanti  videri  folet  ad- 
mirabile  qui  fiat  vt  quum in  vino  tot  bona  totqut  mala 
planc  appareant,liceatqueex  ,  mo  opttma  quxquefu- 
mere,homines  tamen  peffima  potiuseligant. 

Galeni,dc  fapa,  Cap.  viii. 
C  Apa  ex  mufto  fiat:  id  autem  non  ex  aufteris  vuis ,  fed 
^quamdulciffimisparetuf:  nequeexprimo  fluete,fed 
P°ftremo.  Tale  muftum  fi  fuerir,vfque  eo  coquendum 
^  dum  addimidium  eius  quod  initio  iniedtii  fuit  re- 
Q,gatur:fin  minus  rale  fuerit,  ad  terrias  erit coquedum. 
Rufi,de  fapa.  fumptum  ex  fecundo  libro  de 
vi&us  ratione,       Cap.  ix. 

SApa  vim  habetipfa  quidem  calfaciendi ,  ftd  non  ta- 
menxqueac  vinum  :  qua  dere  quidaetiam  eam  fri- 
gefacere  putauerunt.  mihi  verb  non  probatur,  dulce  ita 
refngerare,vr  exiftimant:  quonia  neceffe  eft,dulce  fua- 
ue  effe:  quod  ve?b  fuaue  eft,effufione  aut  diflolutionem 
facit  :ha:c  verbcalor  efficit.  Verum  neque  pervrinam 
expellirur,neque  ad  diftributionem  facile  mouetur,fed 
in  ventre  moram  trahit,tumque  propter  craffittem  im- 
plet,  &  fua  craffitudinefan^uine  quoque  craffum  facit: 
prxtereacraffum  iecur,craffumque  lienem  efficit. 
Galeni,de«ceto,       Cap.  x. 

ACetum  exmixta  fubftantia,frigida,&calida,quara 
vtraque  tenuium  partium  eft,  conftat:  veruntamen 
frigida  facultas  qux  tenuium  eft  partiiim  in  eo  excellit: 
quocirca  vim  habet  repellendi. 

Rufi,de  aceto,ex  fecundo  Iibro  de  dixta, 
Cap.  xi. 

ACeti  vfusinrationeviifiuseftplurimus :  nam  exeo 
priftaritiffimu  condimentu  obfoniisaccedit,mul- 
taque  fine  aceto  vefca  non  funt ,  fique  aliquis  eo  non  V- 
tatur,maximelxdetur,no  fec ;s  quam  fietia  finefaleci- 
bis  vefceretur  is  cui  fal  conueniret.  Eft  aute  cordi  acco- 
modatiffimum,&  cibo  aptiffimu,&  concoGiones  adiu 
uat ,  &  pituitx  inimicum.  Laudatiffimum  verb  acetum 
cx  poteritiffimis  vinis  fit:talia  funt  qux  acerbiora  funt. 

MMM,i. 


z67 


O  R  I  B  A 

A 


S  II 


i6% 


Rufi,de  potione  quadain  quac  cxvhuce isfit, 
ex  eodem  hbro,        Cap.  xii. 

EX  vinaceis  huiufmodi  poiio  conficitur.  expreffo  cx 
vuis  vjno5aquun  vinaceis  imnnfcent,  cafque  calcat, 
dcinde  cxprimut,  tuncque  decoquunt  doncc  tertia  toti9 
pars  reftct.  Fit  potus  dulcis  quidem  vt  fapa,  ftdneque 
crafius  neque  pcuens.Siquealiquis  diligenter  dccoquat, 
c>-  fuauis,  Zi  ad  yrinauiaptus ,  &  flatus  expers  reddetur, 
vt  etiam  argrorati  confidenter  dare  queas,  fiquado  opus 
lif.li  non  decoquas,  acetum  indeprauu  fiet.Diofcorides 
verb  finguhs  euis  vjni  deco&i  cogiis  fextarios  duos  falis 
mifcet,  &  pofthye.:  c  in  dolia  condi  iubet,  fuadetque  vt 
poft  annum  eo  homines  vtantur,  quonil  c itb  txolefcit- 
Ex  Diofccride,dc  vino  impotenti, 
Cap.  xm. 

ES  T  etiam  aliud  quod  dSlwctjua  vocant.  par  aUtem 
mufti  &  aqua:  uunfura  mifcenda  eft,tum  lento  i^ni 
leniter  decoquenda  dontc  aqua  tota  cofutnatur:  quum- 
que  lefrixerit,id  in  picatum  dolium  fundemus. 
Caleni,de  melicrato,       Cap.    x  1 i 1  i. 

MElicratum non  admodumvtileeftiis  qui  amaram 
biLm  coaceruat,  quomam  in  eis  in  bilem  vertitur 
nili  pnus  vel  inteftina  vel  vcficam  pertranfeat :  quod  fi 
faciat,  no  niodo  non  la:dit,  verumetiam  maxime  iuuat: 
nam  fecum  biliofa  cxcremcfa  deducit.  Ergo  huiufmodi 
n.jtun  s  dilutius  mchcratum  dare  conuemt,'.  t  nec  fitim 
an\.rat,nec  bilcm  gtgnat.Vt  aute  iis.in  quibus  amara  bi- 
lis  redundat,ita  iis  quibr.s  in  tumore  elata  funt  vifcera  fi 
ue  ex  fcirrho,  fiue  infiamacione,fiue  ccdematc,eft  inco- 
rnodum:  nam  ineisprauum  fit,  quia  citb  pertranfire 
vjfcera  ijjfa  nonpefiir.  t*  facilc  in  bilem  conuertatur, 
pr.rfertimque  in  inflammationibus  propter  dloris  ma- 
gnitudinem.  Mel  igitur  quoniam  rerum  omniumeft 
dulciliimum,  quumin  calid.un  corporis  tcmperaturam 
inciditjftajHm  mutatur,&  in  biliofum  humorem  in  ven 
tre  cito  cdnuertiturjpriufquam  in  venas  diftribuatur:fi 
verb  abfqj  huiufmodi  mutatione  diftribui  properet,  o- 
mmnoin  venis  comrtatur .  Cauera  verb  ad  proportio- 
nem  dulcirudinis,  fufcipiunt  eaderq  ratione citius  aut 
fenus  mutatioftem,  vt  i".  calidiore  natura  citius,in  fri- 
gidiore  tardius  fthuuucn  air.Quum  igiturmel  in  acutis 
morbis  inbilem  conuertatur,  &  ob  eam  caufam  eisfit 
noxium,  aquaautemtardepenetret,&  iu  hypochodriis 
duitius  moretur,  fitque  idcirco  fugienda:id  quodex  v- 
trifque  miftum  efhidoiicum  redditur,  quum  ea  tempe- 
ratura  conftat,vt  aqua:  plurima:  tmtum  mellis  mifcea- 
tur,vt  viam  aqux  par.t,&  ea  ad  diftributionc  ducar.His 
enim  ita  reinperatis  vrinx  facilius  tranfibunr,&  fputum 
ocyus  educetunfi  verb  multu  mellis  imponas,  firim  fa- 
cit,&fputum  vifcofum  reddit.  Adhxc  igitur  melicra- 
tum  d-.lutuiseft  magis  accomodatum,meracius  vero 
alui  d^ie&ione:  ac  melicratum  quidcm  crudum  magis 
aluum  fubducit<probe  auiem  coftum  valentius  alet.Fit 
auremadhunc  modum,  primum  multum  aquar  melli 
jndtmus:d_inde  fantifpcr  coquimus  quoad  fpumarede 
finarrfpuma  aute  quu  primiim  emergat,tollcre  ab  eo  o- 
portet:atque  ita  quidem  pnratum  acrimonia  deponer. 
Deapomelite, Galeni,      Cap.  xv. 

APorr  el  aquac  ftigidx  mixtu  vt  refrigeret ,  ac  fitim 
cxtin<ruat,xftiuo  tempore  bibunt  .-eftquc  vtile  iis 
qut  crudos  humores  coaceruant,  ac  pracfertim  vbi  coa- 
cuit:id  quod  ei  firpe  cotingit,  alias  magis,  alias  minus: 
vrpote  quodex  rqua  non  pluuia,ficut  hydromalum,fed 
qualibetconfeftum  fit.Ad  hunc  verb  modii  conficitur, 
e  fauh  non  vitiofis  expreffum  mel  in  lebetem  in  quo  fit 
aqua  fontana  qua:  pura  &  fuauis  fit,coniicimus:  deinde 
coqnendum  donecfaui  omnem  eorum  humorem  de- 
pofuiffc  plane  videantuntum  reponimus  atqueafferua- 
mus,e6que  in  potu  vtimur,  que  vetcres  ityytoiw,  hoc  cfl 
acidum  duUe ,nominauerunt. 

De  hydromelo,quo  veteres  vtebantur, 
Galeni,    Cap.    x  v  i. 

QVum  aqua  pluuia  ceffat  putrefcere  ,  tum  dulcedi- 
ncm  acquirit.hac  mel  prius  decoctum,&  a  quo  fpu 


ir  a  fit  abiecla,  pernufcemus,e6que  vtimur:  bi-cquepo- 
tio  conlueto  nomine  hydromalum  nominatur.Diofco- 
ndes  verb  id  hydromeli  vocar:ai;que  cofici,vr  vni  mel- 
lispartidua:  partcs  aqux  pluuix  veteris  mifteantur,  & 
ad  folem  teneantur  :  traditqueiionnullos  aquam  fonta- 
nam  admifcere,cx'  ad  tertias  decoquere,&  reponci  e. 

Philagrii,dc  apomelitc,ex  libro  de  potioni- 
busfaauibus,  Cap.  xvn. 

TEmpus  apomelitis  potioni  accommodatum  eft, 
quum  fignii  coctionisapparet :  ac  in  fvbribus  qui- 
di.m  cx  vrinis:  m  pulmone verb,fi  quippia.  lit  quod  hac 
potione  indigeat,  qubd  ea  qux  expuiitur  nobis  indicer. 
non  importune  quoquc  ante  codionem  dabitur:  fiqui- 
dem  vim  quandam  habet  incidendi  &  abftergendi,pc- 
teftque  ipfum  concoquere  :  fed  mehus  etiam  concoquit 
q;  am  mclicratum.Pra:ftantius ergo  tempus  apomclitis 
tft  poftcrnis ,  vtpote  quod  vinofi  quidpia  acquifiuerit. 
etienit  cnim  vt  febres  magis  accedatur  ex  vini  potione, 
nifi  iam  morbus  dccl:nat,quo  fanc  tempore  caufa:  exre- 
,   nuata:  funt,&  meatus  aperti  fuerunt:  ac  tum  quidem  vi- 
'    num  potui  datum  pcrmeat,nec  fcbrcs  auget,&ad  ctifim 
calorem  trahit,&  humores  temperans  ftatim  acrimonia 
extrahit:pau!6  pbft  verbfudores  quofdam  &  vrinas  coni 
mcuet.exquo  ritvttepus  dechnationis  fit  vini  &alio- 
•rum  potuum  vinoforum  potioni  accommodatum.  Sed 
quoniam  apomilieft  vino  itidem  in  calore  debilius, 
habctque  vim  incidendi  &  abftergendi ,  idque  vim  ba- 
bet  praparandi  folutionem  febrium  qua:  ex  putrefcen- 
tibus  humonbus  accenduntur  ,  idcirco  nt  vt  eriam 
tj  antedeclinationem  apofneli  potui  detur.  At  melicra- 
tum  cotrpbfitum  ftatim  prabetur:  oxymeli  vetb  dari 
poterit  ftatim  confiftum  :  frd  fi  melius  fit ,  diutinum 
il!ud  dato:  tunc  ttiim  facultates  inter  fe  diligenter  funt 
diftin&ae.  Rhodomelt  verb  &  omphacomel»  &  diaco- 
dyon  inueterafcere  valdcpoftulant.pars  enim  in  eis  craf 
fa  &  farculenra  eft,pars  vLrb  comtra  v  tilis  &  potabilis:  8c 
tempore  opus  eft  vt  fecermtur,idque  pra?fertim  in  apo- 
melite ,  quod  pviufquam  vinofi  quidpiam  quod  tradtt 
temporis  acquifiuerir,&  guftanti  &  odoranti  afferat,ni- 
E  hil  a  melitrato  differre  videtur.coclu  enim,&  fexmen- 
fium  fpatio  afferuatum  ,  non  folum  ca  qua;  dtxi  praftat, 
fed  vim  etiam  roborandhmore  vinijdemonftrat,nccca- 
put  tentat.ergo  diu  ante  fad>um  apomeli  bibendum  eft. 
Hxc  verb  eft  eius  cofetCtio,  Fauos  mellis  plenos}albi  co- 
loris ,  pellucidumque  rr  el  continentes  capimus ,  mani- 
btifque  humorem  exprimimus:,iquam  f  >ntanam  opti- 
imrrj  indimus.  fi  mel  craffius  fit,vni  mellis  parti  qua- 
tuor  aqua:  partes  iniictmus:fi  mediocre,  tres  &  dimidifi 
alterius:fi  tenuius  fit&  liquidius,  tres.  Parte  verb  terrea 
^  faui ,  reliquias  inquam  ex  quibus  melexpreffum  fuit, 
manibus  mulrum  confringimus,&  in  tenues  partes  dif- 
fi&as  in  aqua  exprimimus :  deinde  humorem  in  vnum 
adduftum,&  totum  mel  diffolutii  in  ollam  nouam  ,  in 
qua  prius  ad  terreum  odorem  tollendum  aqua  pedeten- 
tim  ferbuerir,coniicimus,  &  igni  ex  carbonibus,  aut  te* 
nuiore  flamma  ex  lignis  fumum  non  reddentibus  de- 
coquimus,ablata  iugiter  fpuma,  &  quicquid  veluti  fxx 
feruendoreiicitur.  Poft  primam  verb  cociioncm  aufe- 
q  rimus  quicquid  terreum  eft ,  ac  nimirum  etia  fpumam, 
olla  ab  igni  tollimus:deinde  plane  frigere  finiirus.  Vbi 
iam  frigida  fit,quod  fupra  fluitat  abiicimus:totum  po- 
ftea  ficfrigefadum  igni  excalfacimus  ,  &  vbi  ferbueric 
tollimus,&  vbi  frigefcar,iterum  quodcunque  fuperflui- 
tat  excipimus:vbi  verb  tertib  ferbuerit,frigefrdtum  fir, 
&  excrementum  abiettum  ,apomeli  confeftum  in  va$ 
fi&ile  coticimus.Sunt  autem  ad  hoc  accommodata  quae 
Philadelphina&  Carytna&  Omphacera  nominantur: 
idreponimusin  cella  vinaria,  vbi  vinum  reconditum 
moueri  non  folet-  Eft  verb  perfpicuum  hoc  effe  diutius 
^  decoquedummam  fi  ollam  auferas,  vbi  feruereincepir, 
aut  parum  ferbuerit,  impcrfedtam  coftioriem  facies,& 
excrementum  terreum  in  ea  rehnquetur ,  quod  efficere 
poterit  vt  potus  putrcfcat  &  corrumpatur.  Eft  autem 


M  E  D  I  C  I  N.     C  O  L  L  E  C  T.     L I  B.  V. 


ty  s 


&  corrump.itur.  Eft  autem  duplex  apomelitis  compofi- 
tioralterum  fit,quum  foli  faui  pofteaqua  mel  expreffum 
fuerit,in  aqua  decoquuntur ;  quod  ruftici  plerunque  fa- 
ciunt,quod&vinofum&craffum  &  nigrius  eft:alterum 
vero  quale  ego  dcfcripfi,in  quo  mellis  potivquam  fauo- 
rum  vfos  cernitur,  quandoquidem  fauiin  aqua  tum  la- 
uantur,non  coquuntunquum  tamen  mel  cotum  cum  a- 
qun  decoquatur.  Hacquc  compolitione  nos  femper  vti- 
mur,  aqua;  folius  potione  vrplurimum  deuitata  :  fiqui- 
dem  ea  xgrotis  febricitantibus  neque  pauca  neque  exi- 
gua  mal.i  folet  inuehere. 

De  confe&ione  qux      KwJiiav  dicitur, 
Galeni,        Cap.  xvnt. 

VNi  aqux  fextario  cnpita  papaueris  dece  iniiciuntur: 
prxmac.r.intur  vnum  diem  &  no&em,  fi  humidio- 
ra  &molIiora  fuerint:  fi  veioduriora  &  ficciora  finr, 
ctiam  diutius  quam  vnum  diem.melius  veio  eft  nodum 
indunra  accipere:eftqueperfpicuum,valde  mollia  abii- 
cienda  effe.  Nara  ficciora  exiguum  fuccum  habent,  hu- 
midiora  veromultum  quidem  ,  fed  inco&uin  adhuc&  q 
aquofum,&  debilcm  :  quamobrem  exhumidis  &  palu- 
ftribus  locis  accepta,fugienda  funt.Numerum  vero  quc 
dixi  mdi  oportereiuxta  aquarproportionem,deiis  quo- 
rum  eft  mediocris  magnitudo  mtelligere  oportet.Qua:- 
dam  nanque  funt  moderatismaiora  ,  quardam  minora, 
quxdam  vero  roedia,vr  plerunque  effe  folet.-ex  hispra:- 
di&um  numerum  ad  fextarium  coniice.  Coquendi  ter- 
minus  efto,non  vt  tertia,autquarta,  aut  aliqua  alia  talis 
pars  nqusreftet,  vertim  quunspriipum  tota  flaccida  fa- 
&a  fuerinr,quippe  quum  eorum  fuccum  velimus  expri-  jj 
ftiere:  id  quod  iatis  vfu  veniet,eis  flaccidis  effe&is.Huic 
fucco  mellis  dimidiam  menfuram  adiiciendam  cenfeo, 
&  igni  fumi  expene  coquendum  fimul  ad  Atrici  mellis 
confiftentiam.coquenda  prarterea  funr  inaquapluuia 
aut  fontana.  Vfus  eius  eft  in  iis  quibus  fomno  opus  eft, 
quibus  etia  frpe  medicamcnta  ex  opio  confedb  damus, 
quibus  tenuisdefluxioacapite  ad  afpeni  arteria  deftil- 
lat,qua:  propter  tuffesinfequetes  dormire  116  finir.In  hif 
ce  confueui  etia  medicamenti  confeftione  ex  fapa  para- 
re :  fatis  autem  ad  eiufmodi  coquitur ,  quum  capita  pa-  £ 
paueris  ad  aqux  medierate  fuerint  decofta.  quinetia  ex 
paffo&  fapaCretica  melius  quam  ex  melle  coquitur,vbi 
fluxus  valdc  tenuis  fit-mel  enim  attenuandi  vim  habet, 
&  tunc  fugiendum  eft,quoniam  tenucs  dcfluxus  auget. 
Huic  ctiam  medicamcnto  dum  coquitur,  radix  glycyr- 
rhizx  addendaeftquofimulcoquatunvbiharcnon  fup- 
petat,  fuccus  imponcdus  qui  ex  Creta  aduehitur.Si  vero 
copiadefluxusicapitedelati  in  pulmone  cofiftat,  con- 
fe&io  ex  melle  eft  accommodatior.  ergo  ad  id  quod  vr- 
get  animum  aduertes,vbi  in  fomnum  vertitur  xger,aut  p 
quod  ex  melleconftat,  aut  quod  fine  melle  apparatum 
cft,  medicamentu  dabis.  Aliquado  etiam  vtrunque  per- 
mifcebis  ad  id  quod  vrget,  in  mifcedo  intentus,vt  fcias 
cuiufnam  maior  imponenda  fitcopia.Datur  vero  com- 
moderata  menfura,duorum  fatis  magnoru  cochlearium 
jnagnitudo:hanc  menfuram  augebis  aut  minues,habita 
ratione  m  agnitudinis  corporis  cui  das,  itcmquc  xtatis, 
anniquetemporis&  regionis.Inhis  enim  omnibus,fri- 
gidioribus  tninimum  dabis,  calidioribus  amplius.  Ha- 
bira  veroetiam  ratione  quantitatis  &  qualitatis  ipfius 
defluxionis,  tc  plus  minufque  daturum  plane  patet :  fi-  C 
quidem  hoc  in  omnibus  auxiliis  eft  comaiune. 

Dc  eadem  confedtione  ex  capitibus  papaue- 
rum,Philagrii  ex  libro  de  potionibus 
fuauibus,        Cap.  xix. 

EGo  non  folum  iis  qui  fe  quieti  tradidiffent,  fomno- 
que  indigerent,  confefttonem  ex  capitibus  papaue- 
ris  exhibui,aut  ad  tuffes  arcedas  dedi,in  quibus  &  dan- 
di  tempus  &  menfuram  riteGalenus  definiuit:fed  etiam 


A  fed&bis&ter,  idque  fxpius  in  dit:  nec  folum  in  ftatU 
n.orborum  quos  febris  atferr,fed  etiam  antt  ftatum  ,  & 
verb  etiam  ante  concoclionern  euidentcm  in  quibus  vi- 
giliacalorqueacer,autmagnusquidam  hominem  op- 
pugnabat.  Idcirco  ledte  faceremihi  vjdentur  qui  antc 
itatum  morborti  qui  ex  febre  exiftunt,bibtre  hanc  con- 
ftcTtionem  volunt,vt  oxymel  admifceant:  quandoquidc 
oxymel  eius  materix  craffitudinem  attenuat ,  ieruatque 
cofc&io  fuam  vam  rcfrigeradi,  &  celeritati  cococtionis 
nullum  affert  incommodum.  Nec  foltim  veroin  febri- 
B  busexhumorum  crafforum  corruptela  acccnfis  oxymel 
admifcere,&  prarfertim  quum  antc  ftatum  damus,fed  e* 
tiam  in  vifceribus  obftru£tis,vt  iecore,pulmone,liene, 
&  ciufmodi  febnbus  adurentibus  opoi  tct :  tunc  autem 
quinque  aut  fex  perfe&a  cochlearia  damus,nec  frigidi- 
tatem  nimiam  ,  quemadmodu  in  iisquos  tuffis  abfque 
febre  vexat,  pertimefcimus.  Calorem  enim  qui  prxter 
naturl  eft  corrigimus,cui  etiam  conuenit  quantitas  me- 
dicamenti,  vt  ad  naturalem  calorc  redigatur,quum  mi- 
cime  videlicet  \  ehemecibus  potionibus  accenditur.Sed 
non folum  febris,  verumetiam  acceffio  debent  conue- 
nire,vt  vterque  vigor,&  priuatx  acceffionis  &  morbi  i- 
pfius  in  vnti  incidat.  Vehemetes  aute  potiones  voco  cas 
qux  magnopcre  augentur,quum  morbum  crifi  diffolu- 
tum  iri  fperamus:nam  ante  morbi  vigorem  ,  quum  no- 
bis  pcrfuadem  us  crifim  nihil  mouere  poffe  ,  nos  refri- 
gerationis  caufa  potione  vtimur , eiufquc moderatam 
menfuram  damus:  ledeandem  etiam  darepoterit  quif- 
piam  in  ftatu  vel  folam  vel  a:m  oxymdite  &  cum  om- 
phacomehte, modicum  tamen  admifcens  :&  alioqui  e- 
tiam  cum  rhodoroelle ,  &  vino  aliquo  eorum  qux  per- 
meant:  ac  praferrim  fi  conftGi  0  ex  aqua  fadla  fit,quum 
aqua  fuapte  natura  tardi  fit  tranfttus.  Eft  autem  paulo 
melius  adcapita  papauerum  decoquenda  ,\inumquod 
roagis  tenue  ac  pellucidum  fit  quamaquam  affumere: 
ita  enim  melius  penetrar,  &  roborandi  quoque  vim  ha- 
bet.  Quinetiamincute  denfiorehoc  vinumaidmixtum 
melius  adiuuat :  quemadmodum  ttiam  omphacomtli 
aptiuseft  in  corporibus  rarioribus ,  aut  ore  ventriculi 
imbecilliore,& magis etiam  fi  cibi  faftidiotetuatur.Iis 
prarterea  qui  dulcia bibunr.aut  aliquem in  ventre  habet 
rnedicamentofum  humoreiii  fluentem  aut  biliofum, 
iisquiita  affedtifint,rhodomeli  admifcebis.Acque  harc 
quidem  in  febribus  fatis  diftincla  fint  nobis:caterarum 
vero  affeftionuro  deinccps  eft  facieda  commemoratio. 
Hicigitur  potusnon  foliimpulmoni  fnppurato  &  de- 
fluxione  opprcffo  &  tuffienti  vcilis  eft,  fed  carteris  itidc 
vifceribus  :  quamobrem  damusnonroodo  hepaticis& 
fplenericisjfed  etia  quibus  renes&  vefica  vitium  cotra- 
xcrunt,fi  modo  calida  fit  affe&io.  Ergo  vrina:  ftillicidia 
quac  ex  lotii  acrimonia  finr  exorta,pra:cipiie  vero  in  bal- 
neo,aut  ante  balneum,copiofe  datus  effjcaciffime  com- 
primit: inftitucndaque  eft  viclus ratio craffior ,  &fuc- 
ci  roclions.  Ad  renum  autem  vitia ,  &  quum  ilia  atquc 
lubi  calidiores  funt, hic potus  valde  facit :  iterr queac- 
commodatus  eft  iis  quibus  diabefe  &  cholerica:  affe- 
dtionespericulum  minanrur:in  quibus  vtrifque  fi  mhii 
vetet,frigida  temperatus,fxpeeft  vtiliffimus.Etenim  ex- 
trcmum  choKricorum  affcduum  rcmedium  fngidus 
potus  eft:  fed  totus  venter  prius  roborari  debet  melino 
&  maftichino,&  vux  accrba:  fucco,  &  aliqua  portiunca 
la  aluminisfciffilis ,  &  cacteris  generis  eiufdem  :  tota- 
que  xgroti  cutis  diutius  confricanda  eft  roanibus  inun- 
Qis,aut  etiam  linteis  mollibus:  tum  cucurbitula:  dorfo, 
fcapulis,&  thoraci  affigendat.Poftremo  hunc  potum  ca- 
lido  omphacomelitetemperatum  dabimus.  Si  vero  his 
perattis  inanitio  valde  perduret ,  fitque  aliqua  fyncopes 
&  couulfionis  fufpicio  atque  timor,  ad  frigidar  potione 
ncceffe  eftconfugcre.  Thoracem  veroeuacuabis,fi  hoc 
quoqueopus  effe  proptcr  vigilias  aut  calorc  immode- 


iis  qui  vehemenri  febri  iaftaretur ,  quique  calore  quem  H  ratum  videbis:fi  ver6  concoquendus  roorbus  fit,butyro, 

fcrre  non  poffent  affligerentur  ,  &  os  ventriculi  ardore  &  terebinthina,  &  iride,  vna  cum  eis  vti  poteris.  Si  in- 

opprimeretur:iremque  in  eryfipelate  &  alio  calido  quo-  ueterarit,  mel  quoque  &  fimilia  danda  erunt  '.  &  quum 

uis  affeftu :  in  quibus  etiam  valde  quatiratetn  auximus,  fomno  fe  traderit,potum  ipfum  dabis :  fi  verbhumorcs 

vt  quinque  &  fex cochlearia  daremus:  idque  non femel,  c5tentos  fecare  &  abftergerc oporteat3tu  ba-c  ipfa ,  tuat 
*     ^  MM.ii. 


271 


ORIB  ASII 


27* 


verb  etiam  pulegii  comam ,  inimque  hyffopi  &  adianti  A 
&  pan-tcis  ex  aquadecoqucsutqueetiam  oxymel  folum, 
vel  cum  herbarum  decoctione  propinabis :  ld  quod  fa- 
cies  eo  tempore  quod  ante  dixi,  vna  cum  medicamento 
quod  ex  papauerum  capitibus  conficitur:&  fi  opus  fue- 
nr,  euam  dc  die,  aut  alio  quoque  aliquo  nodlurno  tem- 
pore,quum  febnsardensaliquaaut  vigilix  vrgeant, 
Philagrii  de  cofe&ione  ex  malis  cydoniis,& 
qu x  ex  corms  &  aqiu  fit,ex  eodem  libro 
excepta,        Cap.  xx. 

COnfe&io  ex  malis  cydoniis  ad  hunc  modu  paratur.  1 
aufercur  cortex  &  medulla,&  coquuntur  ex  optima 
aqua  fontana,  donec  tertia  pars  aqux  confumatur :  reli- 
qux  vero  dux  partes  vafis  fi&ilibus  re&e  infunduntur, 
&  prxdi&is  locis  accommodatis  rcponutur.  Fit  hoc  vi- 
nofum  &  aufterum,&  potum  caliacis  prodeft,&  os  ven 
triculi  imbecillu  atque  hepar  corroborat,  quum  feipfis 
humidiora  quandoquc  funt  fa&a.  Quandoque  autem 
optimum  meladmixtu.  perfe&a  iam  coftione  inditur, 
idquc  non  fi>ltim  voluptatis  caufj,  fed  etiam  vc  compo- 
licio  coferuetur.humor  enim,fi  th  eo  mel  fit,non  facile  ^ 
putrefcit.  Eft  ergo  perfpicuum  id  conuenire  iis  morbis 
in  quibus  abftergendum  vna  &  adftringendum  fit,qua- 
lesiunt  partium  mrernarum  vlcerataru  ,  vt  oris  ventri- 
cuh  atque  ftomachi.Huic  fimilis  quidam  potus  ex  aliis 
quibufdam  fit,  &  prxfertimex  iis  qux  coma  dicuntur, 
qui  &eodem  modo  conficitur,  &parem  ei  quiex  cy- 
doniis  fir,vfum  habet. 

De  omphacomelite,Philagrii,ex  eodem 
libro,        Cap.  xxi. 

ACrcftx  racemos  prope  initium  maturationis  cape-  1 
re  oportet  qtium  acidam  quahtatem  cofiftentem 
adnuc  feruant,neque  adftri&ionis  funt  expertes:  deinde 
loco  tempcrato  reponere  tribus  aut  quatuor  diebus  ,  ac 
prxcipuefi  acr  ambiensfit  humidior.  Poftquamverb 
repofiti  fuerint  ,  exprimendi  funt,  fucciifque  in  vi- 
treum  vas  excipiendus  ,  tribufque  fucci  partibus  vna 
meliisoptimi  defpu.-nati  adiicienda.  Multis  verb  die- 
b  is  ldinfolabis  vfquedum  acreftx  humor  feruefadtus 
eoniiftat :  id  quod  longo  r  -mpore  fieri  folet :  deinde  in 
fubhmiore  parte  donv,;-        Tto  ,  ne  putrefcat.  ira  ego  1 
medicamentum  hocfacc  .  ,  &  ad  prxdi&as  affe&iones 
vtt  confueuf.iternque  in  iis  quoru  l.nteftina  diuturnis  & 
tenuibus  deflu&ionibus  infeftantur,fic  vt  continux  ex- 
cretiones  exquadam  intemperiecalida  fiant.  Id  etiam 
dare  foleo  iisquibus  os  vetriculi  propter  c  lidam  fimul 
atquehumidam  affe&ione  non  appetit,  quum  priusper 
alia  quxda  abftcrfero  ea  qux  ad  ipfum  ventriculi  os  hu- 
mores  quofdam  vitiofos  mittut,  &  neappetitus  excite- 
tur ,  prohibent.  Do  etiara  non  prxmiffa  abfterfione  iis 
quibus  fuccus  non  fuit  epotus:  probe  enim  inappetetias 
omphacomelipotu  fedat,acpra:cipuc  fimeracius  potui 
detUr.Confert  etiam  iis  qui  propter  corporis  raritate  ex 
tenuitate  humorum  fluetiu.n  animo  linquiitur,  &  prx- 
fertim  m  febribus:quorum  rep.ntina  purgatio  fine  per- 
fpicua  excretione  fac~ta,morbi  natura  valdeproducit.In 
quogenere  affeclionis  tota  curationis  vis  in  vino  quod 
permeet,&  alicuius  adftri&ionis  particeps  fit,  collocata 
eft :  fi  ralenon  adfit,  poterimus  vino  tenuisfubftatix& 
flauicoloris  hunc  potum  mifcere,  &  itaexpane  propi- 
nare:  acque  xftate  quidem  aqua  frigida  temperatum  ,  fi  ' 
nulla  in  parcibus  principem  locum  renentibus  inflam- 
matio  fit:hyeme  verb,  calida  neceffarib.  Qiiumque  hxc 
fyncope  vehemens  accidit ,  femper  calida  temperare  o- 
porret.Eft  etiam  quum  acutiffima  diftributione  in  acu- 
tiffi'!i.sfyncopisindigemus:atque  iisquide  qui  ita  exo- 
luuntur ,  accommodatum  eft  quod&  cito  diftiibuitur, 
&  quod  ad  cotinendum  valet:talc'que  erit  merito  qtiod 
cal:dam  &  adftringentem  in  fe  vimhabeatmam  vi  calo- 
ris  penetrat ,  adftncrionis  autem  vi  permanet.  His  ergo 


fuluum  &  fubdulce,&  non  admodu  tenue,eft  ad  mifcen 
dum  accomodatius.Ergo  ad  calidas  intemperies  &  mor- 
bos  vtilem  coperies  vtrunque  potu  ,  &  qui  cx  capitibus 
papaueris ,  &  qui  ex  acrefta  &  melle  fit:  &  poft  hos  eum 
qui  ex  rofis  &  mclle  conficitur,quod  etia  omphacomeli 
iuperat:  &  ob  eam  ipfam  caufam  iis  qui  propter  niorda- 
ccs  &  calidos  humores  ,  atquc  etia  fcbri  acutifiima  exu- 
runcur,vtiliffimum  eft,in  quibus  vidclicet  nb  eit  mole- 
fta  ventns  folutio.nam  in  eiufmodi  illud  eft  prxftarius- 
febrium  enim  affe£tioncm  fimulconcoqui  par  cft,vt  ita 
vtrunque  eorum  poftea  detur. 

Dc  rhodomelue,Philagrii,ex  eodem 
libro,  Cap.  xxu. 

MEl  rofaccum,tres  fuccirofarum  excolati  partes,v- 
namque  mellis  capit.  coquitur  ad  folem  eodem 
modo  quo  omphacomeli.  leuiter  autc  adftrin^it  &  re- 
frigerat,&  nonnihil  ctiam  abfterget,  &  nefcio  quid  a- 
cnmonix  nancifcicur:  idebque  ori  confcrt  quod  calida 
inflammatione ,  &  quod  ob  talis  fluxionis  defluxu  la- 
borer:  leuiter  enim  id  qtiod  delabitur  coprimit,&  quod 
feruet,moderate  rcfrigerat:  potcftque  acrimonia  retun- 
dere  non  fecus  quam  potus  ex  capitibus  papaueris  facit» 
Ita  etiam  facit  in  humoribus  qui  in  profundo  fint  fiti. 
Nam  vi  abftergendi  eluit  mordaces  humores,&rcftige- 
rium  affert  iis  qui  calore  &  morfu  vexatur,&  adftri£rio- 
ne  naturales  facultates  corroborat.  Prxrerea  verb  aqua 
mixtum  cum  aliis,  tum  verb  etiam  febricitantibus  da- 
mus,quum  vigor  acceffionis  &  morbi  ipfius  iam  confti 
terit.  Iis  quoque  in  quibus  non  eft  humorum  rcdundan» 
tia  dari  poteft  abfque  omnimoda  euacuatione,  itemque 
*  iis  in  quibus  accefi  funthumores,autnoxia  euomuemr, 
aut  excrementa  infefta  per  inferiora  expulfa  funt.Sed  in 
iis  qui  exurunuir,  eius  potio  cbtinua  erit,vt  aliquis  me- 
dicamentofus  htimor  ad  os  ventriculi  ex  partibus  adia- 
centibus  intercidat.  Ac  fxpenumero  etiain  febribus  vna, 
tantum  potio  copiofor  in  tempore  cbgruo  data  integra 
morbifolutioncm  potuit  afferreprouocato  fudore,  aut 
citata  aluo,aut  vomitu  moto,  qux  ex  cxterisquoquepo 
tionibus  in  vigore  datis  confequi  confueuerunt. 

Dc  felinato,Philagrii,ex  eodem,     Cap.  xxnil.' 

APii  deco£tum,&  flatum  incocium  &  crudum  facir» 
&  copiam  humoru  per  vrinas  ducit:idque  dari  con 
nenit  iis  qui  febri  iadantur ,  &  prxfertim  fi  acuta  febris 
fit ,  quum  non  confertis  crifibus  earum  folutioperfici- 
tur,  fcd  cbco&ione  ea  qux  adiuuas  nominatur.  led  pra?- 
ftar  radices  modice  decoquere,neita  vehemes  fit:&  an- 
tequam  humores  febrim  accendentes  difcernantur,non 
erit  potui  dandum. 

Deoxymelite,GaIeni,      Cap.  xxim. 

QVii  melicrati  facultas  cxteraomniahabeatquxadl 
acutos  morbos  opus  funt,in vno  tame  duntaxat  eis 
eft  concraria,  qubd  fupercalfafta  in  bilem  conuerta- 
tur:hanceius  mutationem  aceti  permixrio  cohibens, 
prxftatiffimum  medicametum  efricit:  tantumqueaceti 
melicrato  addendum  eft  quantum  fatis  fitvt  faculfasin. 
bilem  cbuertendi  corrigatur.  id  enim  fitim  non  afferet, 
fputaque  non  omnino  craffa  &  glutinofa  facilc  educet. 
Has  vero  ambas  eius  aftiones  fequitur  etiam  oris  &  fau- 
cium  humectatio:  &  qua  ratione  hxc  efficit,  eadem 
quoque  iecori  &  lieni  fummc  eft  accbmodatum  ,  quum 
1  vifcera  abfque  moleftia  expurget.  In  pulmonis  verb> 
thoracifque  affeftionibus  eius  vfus  eft  plurimus ,  maxi- 
mimque  affert  vtilitate  propter  cbmoderata  aqux-acctj 
ac  mellis  miftione  tale  enim  oxymeli  fpiritfi  craffum  & 
flatuofum  in  hypochbdrio  fecar:&  flatus  riipens,  viafqj 
omncs  expurgas ,  ad  vrinas  fcrofa  &  biliofa  excrementa 
dedut it.  Oxymeli  igitur  mediocriterteperatu,  noxas  o- 
mnes  qux  ex  melicrato,vino  &  aqua  oriuntur,effugies, 
folum  nocet  interdil ,  qubd  inteftinu  radit:  idque  facit 
iig  qui  inteftinu  imbecillius  habet  natura,&  quod  ad  pt 


rationibusomphacomelieftaccommodatummim  mel  ^  riendum  fit  idoneum.  Qiuim  igitur  mel  f  'culratecali 

in  fe  nabet  vt  penetrct,  ite^mq;  acrisqualiras.  Adftrid>io  dtim  fit ,  &  in  bilem  citb  incalidis  corporibus  vertatur, 

vero  qux  fuapte  natura  tardc  permeat,eft  permancs:  fed  idcirco  eduliu  eft  pituitofioribus  naturis  &  fcnioribus, 

eritprxftantiusfivinuaffumpferit,vtncidain  eo  facul-  ac  morbis  frigidis  accommodatum :  at  oxymeli  omni 

tatemquafucciattcnuantur,obtundamus:idebque  vinfi  jctati  &  naturs  adtucndam  valctudinem  vtiliffimum 


ifl 


*7i 


MEDICIN.  COLLECT. 

A 


LIB.  V. 


eft  qutl  ornnes  anguftos  meatus  aperiat,  fic  vt  craffus  aut 
glutinofus  humor  nufquam  contineatur.  Quam  etia  ob 
rem  medicamenta  qux  cueri  valetudinem  amediasdi- 
cuncur,attenuatefacultatefunt  pradita.  Ac  tibi  quoquc 
&.  ratione  &  experientia  perpendenti  ea  qux  ad  vi&um 
attenuantem  faciunt,  oxymeli  accomodatiffimum  vide- 
bitur;  nam  neque  mali  fucci  cft,  neque  ftomacho  infen- 
fum,neque  vllam.aliam  abfurdam  lacultatem  hab.t.  Si 
vero  fcillmcum  acetum  fuerit,ira  non  modo  eorum  qux 
ad  vi&us  rationem, fed  omnium  medicanientorum  acco 
modatiffimum  ad  mcidendum  eft,conuenicque  hoc  vti, 
itemque  vino  &  aceto  ,  eos  qui  fumme  incidere&  att.- 
nuare  morbum  qui  in  corpore  fit,  quod  craffum,glucino 
fum,&  pituitofum  excremetum  contineat. Atque  ihfirji- 
tosprope  vidiquiex  aceti  fcillitici  atque  etiavinivfu, 
ad  vitx  ftnem  vfquefani  vixerunt.Oxymeli  vero  hoc  mo 
do  conficiendum  eft.Melli  optimo  fuper  carbonibus  fpu 
mam  aufer,in  ipfumque  tantum  aceticoni^ce  quantum 
guftanti  nec  acidum  nimis  nec  dulce  videatur,  ac  denuo 
fuper  carbones  coq ue  quoad  plane  in  vnum  coierint  am 
borum  faculcatcs,  nec  appareat  guftanti  acetum  adhuc 
crudum:hinc  ab  igtyi  aufcres,quumque  vti  voles,aquam 
mifcebisjita  temperas  vt  vinum.  Ergo  melius  erit  ex  fu- 
mentis  guftu  qnam  noftro,iudicium  de  modo  facere,  id 
cffe  fumentis  naturx  aptiffimum  oxymeli  exiftimantes, 
quod  vtique  eft  iucundirTircum  ,  proindeque  vnle :  ad- 
uerfiffimumque  effe  quod  eft  iniucundiffimii.Eius  tame 
primammiftionem  vt  quamplurimis  conueniat,  talem 
effe  oportet  :Vni  aceti  parti,  mellis  a  quo  abie&a  fpuma 
fit,duplum  mifcendum  eft.  Cum  aqua  vero  Ihtim  ita  in 
initio  facies :  Melli  quadruplum  opcimx  aqua:  admifce- 
bis,deindecoques  mediocritcr quoad  fpumare  definat. 
Acmalum  quide  mel  multum  fpumx  egerit:  quamobre 
eft  etiam  coquendum  diutius:optimum  vero  vt  breuifii- 
mo  tepore  coquitur ,  ficminimum  fpun  x  emittir,vnde 
nec  p.:ri  ei  cofliohe  opus  eft.Plurima  igitur  cotCtio  quar 
ta  pnrte  eius  quod  initio  indirum  eft,amittit.Conficitur 
ecia  .1  oxymelt  ,tribus  ftatim  abinitio  mixtis,vt  lit  aceti 
pars  vna,mellis  dux,  &  aqux  quatuor:  hxcq:  ad  tertiam 
aut  quartam  partem  coquuntur,fpuma  interim  detrafta: 
fique  valentiusfacerevolueris,  tantundem  accti&mel- 
lisiniicies. 

Aceti  fcillitici,&  vinorum  confe£Ho,ex 
Diofcoridc,        Cap.  xxv. 

ACetum  fcillinumfithoc  modo,  Srillx  purgatx  & 
candidx  minam  concidimus ,  &  in  boni  aceti  fexta- 
rios  fex  coniicimus ,  &  vafe  diligenter  operto  fex  mefes 
ita  finimus,  tum  excepram  fcillam  exprimimus  atque 
abiicimus:  defxcatum  verb  aceturo  in  vafe  funditurac 
reponitur.  Datur  quotidie  ieiunis  fovtendum,inrer  ini- 
tiamodicum,  paulatim  adaugendo  vfquead  cyathum: 
nonnulli  tamen  ^uos  cyathos  aut  rlures  etiam  dederunt. 
Scilliten  autem  vinum  fic  facies,Scill£  purgatx  &  diffe- 
€tx  minas  tres  in  mufti  borii  raetreram  ItaUcam  demit- 
tito,operculo  obducito,  ac  femeftri  fpativ  fic  dimittito: 
poft  id  tempus  excolatum  vinum  r.condito:  veruftate  fit 
pr  eftantius:  eius  tame  vfus  in  febribus,  &  quum  internx 
partes  vlceratx  Aint,fugienduseft.Quodver6roelite  ap- 
pellant,daturin  longisfebribus:  nam  &  aluum  mollit, 
&  vrinas  cit:prodeft  articulorurn  doloribus  &  iis  qui  in- 
firmo  capite  funt .  Ita  vero  condies  vt  ad  quinque  aufte- 
ri  mufti  cogios  ,meUiscongiun  &  falis  cyathuv  addas: 
in  amplo  vafjconficiendum  eft,quo  magis  ad  efferuefcc 
dum  locus  detur,  falque  prxdiftus  paulirim  infperg  n- 
dus  donec  fcrueat:quumque  feruere  ceffauerit,  in  aliud 
dolium  diffundetur. 

Mulfi  confe&io. 
Mulfum  prxftat  id  quod  ex  vetcre  aufteroque  vino  & 
melle  probato  conficitur :  minus  enim  inflar .  mulfum 
vero  plerunque  fit,vt  duab'  vini  metretis  vna  mellis  ad- 
iiciatur.  Qmdamvero,  vt  celerius  prxberi  poffit,mel 
cum  vino  decoquunt,  ficque  in  vafa  diffundunt :  alii,  v- 
tilitatis  gratia,mufti  fextariis  fex  vnum  mellis  addunt,& 
vbi  dcferbu«t,mdoliadiffundunt;dulce  autepcrmanet. 


D 


Vini  ex  cotoneis  malis  confeitiol 
Cydoniten  vinum  (quod  meliten  ahqui  vocanr)ita 
condies,  Mala  feminibus  purgato  ,  &  raporum  modo 
cocidito  :  tum  inmufti  mecrecam  malorum  minas  xi  i. 
demiffas  triginta  diebus  finito,vtnu  poftea  defrcacum 
rccondito.  Quinetiam  malomel  quod  cydonoroel  iti- 
dem  nominant,  hoc  modo  fit,  Mala  icminibus  purgata 
in  cam  copiam  mellis  coiiciuntur  vc  eo  demerfa  obrua- 
tur:  miteicit  hoc  poft  annum  mulfo  fimile.  Vtrunque 
veto  adftringendi  vim  habet,ftomacho  prodeft,  dyfen- 
B  tericis,  hepacicis,  renum  vitiis,  &  vrinx  difficultaci  ac- 
commodatum. 

Hydromali  confcdio. 
Fit  hydromalum  ,  vt  malorum  cotoneorum  fuccS 
fextarns  quatuor  ,  mellis  o£to  &  aqux  duodecim  fexta- 
rii  mifceatur:  fub  canicula  infolato.eandem  quam  prx- 
dicta  vim  habet. 

Alia  eiufdem  confe&io. 
Mala  cydonia  optima  xxxi  i.  feminibuspurgata3 
calamo  in  tenuespartes  difftcato,  eaque  in  mellis  prx- 
'   ftantiffimi  fextariosoGoconiicito.  poft  eCto  menfesa' 
quspluuix  veteris  fextariosduodecim  addito,  &  in  x- 
itu  caniculx  infolato:  a  pluu ia  &  rore  cuftodito. 
Vinum  ex  Punicis  confefturr. 
Ex  punicis  conficies  hoc  modo:Sumito  matura  pti 
nica  fine  nucleis,ab  acinis  eorum  fuccum  exprimito,  & 
ad  ternas  decottum  reponito.  hoc  contra  internas  flu- 
xiones  &  fluidas  fcbresefficax  eft.  ftomacho  prodeft., 
atque  aluum  adftringit. 

De  rofaceo  vino. 
Rhoditen  hocmodo  condies:  Rofarum  ficcarum 
&  tufarum  minam  linteo  deligutam  in  fextarios  octo 
muftidemergito,&  operculum  obducito:  poft  tres  mcn 
fes  dcfacatum  ln  vas  tianffundito,acreponito.Vtileeft 
iis  qui  febrem  non  habet,&  ad  humidas  aluos,  &  ad  Coi 
mina  inteftinorum  facir. 

Rofacei  confedlio. 
Conficiturpixterea  ex  vofarii  fucco  &  melie  com- 
rnixtis,qu  jd  rhodomel  vocarur. 

Devino  ex  vrtibaccis. 
Vinum  myrtiten  fic  facitoj  Myrtiqjuammaruriffi- 
mas  baccasnigras  fumito,&  m  foleficcatas  tundiro:ea- 
riimque  cufarum  modio  tres  aqux  heminas ,  &  vini  au- 
fteri  cancunde  mif.ebis:  ficque  exprimes  &  repones:hcc 
vehemencer  adftnngic,&  ftomacho  acommodatum  eft: 
fluftionibus  ventris  &  ftomachi  prodeft:  &  ad  inter- 
nas  vlcerationes,  &  ad  fluxummuliebrem  valet,&  capil 
los  etiam  denigrat. 

Omphacitx  confe&io. 
Omphaciten  fic  faciunt,  Vua  nondum  penitus  ma- 
tura,fed  adhuc  acerba  incraribus  difpofita,  arefcat  ad  fo 
lem  diebus  tribus  aut  quatuor ,  donecracemi  rugas  con 
trahant :  tum  vinu  expreffum  cadis  infolatur:  i  Jque  ad- 
ftringendi  vim  habet,&  ftomacho  idoneum  eft.  Credi- 
tur  quoque  in  peftiletibus  cofticutionibus  vtilicer  bibi: 
fed  huiufmodi  vinum  nonnifi  poftmultos  annosbibi 
poteft. 

Picatum  vinumqomodo  fiat.  . 
Vinum  picarum  ex  liquida  pice  &  mufto  confict- 
tur.  Pix  vero  prius  lauanda  eft  marina  aut  muria  vfquc- 
du  exalbelcat,  &  marina  aqua  pura  defluat:  poftea  vero 
laUanda  iterum  eft  aqua  dulci:&  oCto  mufti  congiis  vna 
picis  vncia  adiicitur,&  ita  permittitur.vbi  deferbuerint 
&  conftiterint,in  vafa  diffunduntur.  Calefacir  picatum 
vinum,conco£tiones adiuuat,  abftergir,repurgat,vtild- 
que  eft  pec>oris,  ventris,  iecoris,  lienis ,  &  muliebrium 
locorum  doloribus:  itemque  diutinis  defluxionibus  8c 
exulcerationibus  qux  in  profundo  fint,  fifebrisabfit. 
lam  vero  ad  tuffes,  tardas  concoftiones ,  inflationes  & 
fufpiria  facit. 

Deabfinthite  vino. 
Vinum  abfinthiten  ficcondire  oportet,  Pontici 
abfinthii  pondo  libra.  cum  mufti  quadraginta  o€to  Ita- 
licarum  amphorarti  fexcariis  decoquevfque  ad  tertias» 

MMM.iij. 


E 


H 


*7S 


turn  fuperinfunde  mufti  fxtarios  fex,abfiinhiique  pon-  A 
da  leaiiffem:omniaqiiediligentermixta  in  vafadiffun- 
de  &  repone.  Eft  aut^m  ftomacho  idoneum,vrinas  ciet, 
hep  iticis,regio  morbo,&  rcnum  vitiisauxiliatur.  tarde 
concoquentibus  vtileeft,  itcmquecibum  aucrfantibus, 
&  lis  qutbus  iam  longo  tempore  prxcordia  tenduntur: 
efficax  ctiam  eft  conti  a  inflationes,  rotundos  alui  lum- 
bricos,&  menftruas  purgationes  fupprefias. 

Elleboriren  quomodo  facias. 
F.icies  autem  elleburiten  hoc  modo,  Elleborini- 
gri  vncias  duodecim,  apbronitri  vncias  quatuor,  mufti  ^ 
heminas  duodecim  diebus  quitidecim  macerato,&  per- 
c  )!a:u  poft  fcx  rnetifes  vtitor:  id  etiam  partum  enecat. 
d.;tur  cyathus. 

E  fcammonea  vt  fiat. 
Scammoniten  facies  fic ,  Scammonex  radicis  per 
meffem  effoffx  vncias  quindecim  in  linteolo  ligatas  in 
mufti  congium  vnutn  coniice,&  diebus  triginta  finito. 
aluum  purgatjbilem  ac  pituitam  trahit. 

Ex  thymo  quomodo  condiatur. 
Thymi  cotufi  &  cribrati  triobolos  centum  linteo 
colligatos  in  mufti  amphoram  demittito.  facit  hoc  ad 
xgras  conco&iones,  cibifac~tidia,ru£rus  difficultatem, 
neruorum  &  hypochondriorum  dolores,hybernos  hor 
rores ,  &  denique  ad  venenaxa  atiimalia  quorum  i£tum 
frigusinfequitur,  &  locus  computrefcit. 

Dioclis  vinum  fanitarem  conferuatis,    Cap.  xxvr. 

QVum  in  dolia  conie&um  muftuni  fuet it,in  roetre- 
tas  decem  prafii  minam  indito. 
Hcrodoti,  de  vino  propinando,    Cap.  xxvn. 
I»  W  cttfite  p!uri>n.i  effc  menda  confpiriuntur. 

QVum  dandi  vini  dupi     fit  ratio  ,  vfufque  poftulet 
vt  vinu  dcmus,  vel  vt  febrim  folu.unus  ,  vel  vt  c5- 
credonem  fiuente.n  fiftamus,  ideo  in  iis  vini  exhibi- 
tiono  omnino  vtendum  eiteo  vt  vires  confirmemus.  at 
quibus  vt  febris  inSrmetur ,  vinum  damus ,  fit  vt  aliis 
dandum  ,  aliis  non  dandum  effe  iudicemus :  fiquidetn 
non  vna  eft  indicatio.  atque  xtas  quidc  eft  ad  hoc  ido- 
nea  ca  qusfloret ,  vel  qux  non  multum  abfit.  Prxter- 
ea  viri  autiores  adhoc  funt  quam  foeminx  ,  tempus 
vern  m  &  xftiuum ,  n.   ;  rx  ycrhumidx  :  itemqtie  non  £ 
mulrx  calidx  febres ,  breues ,  &  qus  fine  fymptoma- 
tibus  accedunt:&  qux  iu  firmadeclinatione  funt  potius 
quam  qux  declinare  incipiunt.  Omnino  aurem  ad  hoc 
inepti  funt  qui  cum  duritie  aut  inflammatione  partium 
xgrotant,  ficciquefunt,&  difficulter  perfpiranrur,  qui- 
que  febres  continuas  habent,&  quibus  neruofa  pars  no- 
xam  contraxit :  vinum  autem  ieiunis  dandum  eft,  indi- 
ta  quinta  aqux  calidiffimsc  parte :  fique  admodum  po- 
tes  fit,quarta.  Sed  fi  defxcabitur,ma.;is  etia  eirs  visin- 
fringetur ,  fiquidem  multum  eius perfpirarur.  Primam  F 
vero  eius  exhibitionem  remiffameffe  oportet ,  habita 
interim  ratione  confuetudinis :  fique  facilc  ferat,  etiam 
fecundo  loco,dandum  erit:fique  promptus  capiat.et  iam 
tertio.  Ii  verb  qui  prxbibere  confueuerunt,  bibacefque 
alioaui  funt,  horrandi  funtvt  ad  fex  vfque  heminas  bi- 
bant.quiverb  athletarum  vitam  degunt,quiquecofueti 
funt  ad  ludos  quosapocottabifmos  vocant,quum  vide- 
licet  poculis  plenisalteralteri  propinat ,  duplum  fi  ve- 
lint  prxbibant  &  euomant :  tunc enim  ex  confuetudine 
datus  eishumor  acer& pituitofusexcernetur.  Adhor-  ^ 
tandi  quoque  funt  vt  qui  velint  in  medio  cibo  bibat,& 
etiam  poft  ftimptu  cibum  definitam  menfura  affumar. 
Sed  potus  omnib9  ne  ferius  duarfi  horaru  fpacio  a  cibo 
fumpto  detur:  fi  poftea  fiti  vrgebuntur  ,  aquam  bibant. 
Qui  vero  frigidu  aliquid  fumpferunt,  iis  in  medio  cibo 
autpoftcibu  potus  exhibeatur.  Qui  verb  ieiuni  bibere 
non  confueuemt,necpoffunt  abfquecibo  potu  fumere, 
C  voluerimus  nudacorpora  a  vino  cotingi ,  frtiftula  pa- 
nis  in  vinum  temperatum  calidum  cofiaGa  iniiciemus, 
forbendumdabimus  ,atquevt  ita  tcmpentum  fumant  H 
iubebimus.ita  enim  proportione  refpondebit  potationt 
qux  ieiuno  ftomacho  fit.Eadem  quoque&  in  fenibus& 
in  pueris  &  in  plerifquernulierib'  faciedafunr,itemque 
in  iis  qui  paru  bibunt ,  vcl  qui  fuapte  natura  lxduntur: 


ORIBASII  276 

qui  vero  apauco  initium  l"umunt,&  in  medio  cibo  vmi 
indigent,iis  ante  &  poftctiam  confuetam  aquam  dabi- 
nuis.  Omnes  vero  quibus  febris  infirmandx  caufa  vinu 
damus ,  fi  res  ex  fcntentia  fuccedunt ,  cogere  oportet  vt 
dilutius  quam  eis  conueni.it  ebibant.  menfuram  vcrbin 
omnibus  communem  dcfinire  ,  quum  magna  &  prope 
inrinita  fit  in  iis  qui  furopturi  funt  differetia ,  no  poffu- 
rous:&  tamcn  danda  operaeft  vtmcdium  terminum 
inter  plurimum  &  minimum  detcnninemus.Nc  p!us  i- 
gitur  quam  tres  heminas,nec  minus  quam  vnam  bibat. 
^  I;s  vero  qui  ieiuni  bibunr,  duni  apocottabifmuro  exer- 
cenr,tcrtia  prirerea  epoti  pars  adumgatur:qi:i  vero  poft 
longum  tempus  loti  funt,portio  cofueta  dari  cu  debet: 
ite  nque  iis  quibus  a  balneo  vinum  damus.  Omnibus  e- 
nim  qui  datum  vinum  biberint,  fequenti  die  fi  bibant, 
aqux  potionem  commendamus:quam  nifi  eis  perfuafe- 
rimus,adtnonendi  erunt  vr  pauco  vino  vtantur ,  &  co- 
pia  etiam  alimenti  minuenda  erit.  Qui  vero  febris  in- 
firroandx  caufa  fecundum  balneum  ingrediutur,  in  eif- 
dem  vinis  perfeuerare  oportet :  qui  vero  caufa  refe&io- 
nis,  hi  debentadrobufttora  tranfire:  fed  riafitus  nefiat 
confertim  &  repentc,fed  pedetentim.  Nuncvero  figna 
qux  fequi  eos  debent  quibus  rede  vinurn  fit  datum,  ex- 
poncnda  funt  nobis :  nam  his  cognitis  mala  quoque  fi- 
mul  intelligentur.  Ergo  faciei  rubor  cum  naturali  colo- 
ris  elegantia  coniundlus,comoda  fpitatio,fudores  cali- 
di  pcrtotum  corpus  ,capitis  leuitas ,  partium  corporis 
agilitas,  animi  hilaritas,oculus  huniidus,  confequeturt 
tum  vero  fentiet  fe  refte  lotura  ,  &  ad  vinu  reftc  erit  af- 
feftus ,  &  poftquam  biberit,  cibos  magnopere  appetet, 
j-j  &eorumvfum  commcdc  feret ,  itemque  ru&usaqui- 
bus  leuabirur  excitabuntur  ,  &  a  cibo  potum  quxret, 
modcrati  fudorcs  prodibut,qui  paulo  poft  ceffabunt:\- 
rina  excernctur,  corpus  denique  reddetur  molle  &  pro- 
be  colorajum.  Qui  vero  incommodc  vinum  fumpfe- 
rint,eos  fequetur  faciei  palIor,&  ficcitas  per  omn>a,  vel 
certe  plurima  corporis  n  embra,ac,ficubi  fignificat,fu- 
dor  frigidus  apparebit  vna  cu  capitis  grauitate  ,  in  quo 
xger  omnium  artuum  motus  confpicietur  :  itcmquea- 
nimi  demiffio,  &  ftomachus  ad  cibum  fupinus,  &  fitis 
E  qu^  fedari  potando  non  poterit ,  &  xftus  in  hypochon- 
drio,&  voluntas  erudandi ,  nec  vlli  rudlus  fient :  fique 
fiant,nihil  leuabunt.  vefica  fxpe  vrinam  rerincns,  atque 
etiam  paulatim  eam  reddens:eorum  quoque  pulfus  dett 
fus  erit  neceffario.  Quum  hxc  tum  omnia  tum  plurinu 
appareant,  fi  nr.ufea  eos  tentabit,vomitus  ftatim  impe- 
rabitur.  Si  naufea  non  adfir,ipfi  taroe  alioqui  facilc  vo- 
mant ,  tunc  etiam  vt  vomant  iniungemus:  fi  difficulter 
vomant,aquam  calidam  potui  dantes laborem  fedabi- 
mustqui  vero  febrim  habenr,fi  euomat,  &  longa  fuerit 
F  acceffio,  poft  vomitum  exiguo  cibo  funt  alendi:  fi  bre- 
uis  ,poft  fequentis  diei  fomnum.  Si  non  euomuerint,  in 
iiscauereoportet  diatriton  ,  &  mediis  diebus  afliduuS 
porus  reporibus  a  nobis  definitis  dandus  crit.  noxium 
enim  eft  quum  febres  poft  vini  potionem  accidunt,fic- 
citate  in  xgro  regendo  vti:quamobrem  par  eft  vt  conti- 
nuispotionibushumecHtes  particulas  corporis  cxicca- 
tas,vini  potione  expediamus  &  libereraus. 

Antylli  de  coIlutione,ex  tertio  de  auxiliis  qur 
^  extrinfecusadhibentur,     Cap.  xxvnr. 


COllutio  fitim  lenit,  oris  ficciratem  humeQat ,  lir- 
gux  afperitatem  leuigat,diffoIutionero  mitigat,  ac 
quod  in  dentibus  vifcidum  eft,  expurgat.  Ac  collutio 
quidem  non  folum  in  remiffione  danda  eft ,  fed  etiam 
moderafe  in  omni  tempore,  prxterquam  in  principio, 
eavri  poffumus.  Gargarizatio  vero  iuuat  ipfa  quidem 
parum,extremas  ftomachi  partes  huroed>ans,fed  tamen 
magis  etiam  lxdit,  quum  materiam  furfum  petetcm  ef- 
ficiens,caput  obftruat. 

Depotu,exlibroeodcm  Antylli,    Cap.  xxrx*. 

AQu«  calida  quoquo  modo  omnibus  xgrotantibus" 
in  temporibus  opporrunis  danda  eft:frigida  vcro, 
prxcipue  vt  calorem  qui  non  ex  alia  affe&ione ,  puta  ab 
inflammatione,fit  exortus,f  d  ipfe  per  fe  vexet,vt  in  ar- 
dentibus  fcbribus  flamrncis,exhibctur.  Per  obfiftetiam 


277 


M  E  D  I  C  I  N.     C  O  L  L  E  C  T.    L I  B.  V. 


278 


B 


verbfrigidam  damus  iis  qui  frigida:  potioni  funt  affuc- 
ts,&  qtit  alieni  fuiu  ab  vfu  caltda: ,  aut  quibus  ftomachus 
ln  di >rbo proptercalida:  potionem  fubuertitur.Si  verb 
ob  febns  sftum  frigidam  qttis  bibat,  is  voraciter  &  lar- 
gius  bibat:li  ob  aliam  quampum  caufam,parum  &  qua- 
ii  forbear.Cauendum  autem  cft  ne  ftatim  a  cibo  bibatur 
nifi  vinum&frigid«:atetum  nanque  perfenon  damus, 
ficut  ne  vinum  quidem.nifi  quandoque  paululum,&  me- 
dicamenti  vice.Pofca  verb  datur  iis  qui  languinem  reie- 
chnr,pra:fcrtim  verb  iia  ftomacho  autverre  riat  reiefta- 
tio:  atqueetiam  iis  quos  naufea  vehementer  exercet  ,& 
qui  in  nauigntiotnbus  nimium  expurgantur.  Quandoque 
etiam  pituitofis  pofcam  damus  vt  pituitam  euomant :  & 
oxymeli  fumimus,vt  affecrionibus  thoracem  infeftanti- 
bus  fuccurramus,&  quum  quifpiam  fungos  comcdit,  at- 
que  etta  vbi  quisgypfum  potaait,&  magis  quoq;  vbi  tau- 
rinum  fanguinem  bibit.Mulfum  verb  vinum  vtrum  ali- 
cui  xgrotanti  accommodatum  fit,ego  certe  non  noui:at 
melicratum  &  iis  prodeft  qui  febrem  habent ,  &  iis  qui 
fine  febre  ncruorum  affec"tionibus  correpti  funt.Hydro- 
meli  vero&apomelij&melimalu,ipfaperfe  no  funtido 
nei  potus,quandoquidem  facile  corrumputur  &  acefcur. 
Ori  verb  fatis  accommodata  funt  iis  qui  non  appetunt  in 
febnbus no  prauis,&  morbis  qui  iainueterarint,&  a  qui- 
bus  febris  abfitrli  minus  apte  datum  alimentum  eft,  no- 
bifque  placet  ftatim  a  cibo  &  frigidam  &  vinum  dare.ho 
rum  aliquid  fumemus:tum  enim  corpus  &  prafferrim  ve- 
triculus  &  ftomachus  iam  expleta,  nihil  mali  neq;  a  mor 
fiifrigida-,neque  a  vini  facultare,  atque  vinopatientur. 
ex  quo  fit  vt  neque  ieiunis ,  neque  multo  poft  cibum  de- 
mus:qiium  fimile  fit  fi  longo  poft  ci  bum  aiTumptum  tem 
pore.ac  fiieiunispropinemus.Poft  potionem  verb  cibos 
ftatimofferre,  ne  accommodatum  quidem  eftiis  qui  ie- 
inni  prxbibunr.  vinum  enim  &  frigida  prius  corpus  lar- 
duntqudmcibi  mgrediantur.  Sed  neque  conuenit  dare 
iisqui  multo  ante  comederunt,&  poftea  fuperbibunt:  na 
quomodo  hxc  frigida:  morfum  poffint  retundere,aut  vi 
ni  potentiam  hebetare,quum  iam  cofe&a  fint ,  nihil  eft 
quod  afferri  pofle  videatur . 

Herodoti  de  potu,&  quonam  acceflionis 
tempore  potu  fit  vtendum, 
Cap.  xxx. 

QVum  totaannotatiointegrafe&ione  in  principiu, 
ftatum  &  declinationem  diuidatur,  omnem  partem 
ad  potum  prarbendum  neceffariam  inueniemus.Qui  igi- 
tur  fumpto  cibo  febricitarint,  aut  fa&a  conueienti  cibo- 
rum  corruptione,fi  in  principiis  quoque  annotationum 
nutriti  fuerinr,vel  fufpicio  eft  nequid  vitiofi  alimcti  fum 
pferint.fi  eis  vomendum  effe  iudicauerimus,  his  vomitu 
poft  aflumptum  potum  imperabimus.quibus  quidem  vt  p 
reliquiz  diligenrer  expurgentur,ctiam  fecundo  loco  da- 
bimus:&  fxpe  etii  vt  res  fubiefta:  temperentur,  &  per  in- 
feriora  fccedant.Sed  alia:  quoque  circunftantia;  inueniri 
poffunt,  qua:  potum  in  principio  annotationum  poftu- 
lent,qualis  eft  infantium  artas:fcd  id  demum  tempus  op 
portunum  exiftimamus  quum  nec  ferius  neccitiusda- 
tur.Quivero  potu  auerfantur,& obea  caufamin  periculo 
vcrfantur,  id  quod  in  difficilibus  tnftanti  is  fieri  folet ,  fi 
in  principio  acceflionis  potum  expetant,non  erit  eis  ne- 
gandus:in  temporibus  vero  incrementi  plures  caufa;  da- 
di  potus  funt.Ergo  fi  vchemes  fitis  in  arceffionibus  quof- 
dam  inuadat,ferrique  ea  xgrc  poffir.no  ex  malitia  &  in- 
cremento  morboru.fed  ex  quada  propria  mali  qualitate, 
omnino  neceffe  eft  fymptoma  mitigare  :  quod  nifi  fiat, 
febris  magnitudinem  multo  magis  fitis  augebit.Qtia  in 
re  fpeftanda  eft  etiam  xgrotantis  narara:  nam  fi  in  carte- 
ristoleranspatienfquefit,  &fitim  non  ferat,  profecto  a- 
ptus  erit  vt  in  acceffionis  incremento  bibat :  &  item  qui 
multumbiliofi  humorisin  ftomacho  aceruat,&  magno 
cum  labore  id  reiiciunt,&  quodammodoleuantunfed  ex 
trema  frigent  pallidique  ipfi  funt,&  prope  deficiunt,neq; 
decubitum  ferunt,exufti  atque  enedi  fiti,  quanuis  ab  ex- 
cretioneleuari  debuiffenr,quum  exquibufdam  numeris 
conftitutis  haec  viciffitudine  quadam  patiantur  ,  neque 
cjuiefcunt,neque  ad  extremas  vfque  partes  febrisperue- 


A  nit,fi  multum  humoriseis  przbuerimus,eos  quodam~ 
modo  abluemus.Iisquum  euomuerint,accidit  vt  ftatim 
poft  affumpttonem  &  vomitum,calorcorifertim  percor 
pus  euehatur,&  ad  ftatus  proprietates  proximc  accedat. 
Sique  partttio  annotationis  in  imparia  dtftribuatur ,  vt 
matorpars incrementi,minor vero  ftatusfit  ,tempuspo- 
tionis  dada:  erit  in  accretione:fiquidem  illud  proportio- 
ne  refpondet  tempori  ftatus,quoniam  in  iis  temporib  us 
caufa  dominatur,&  homo  ipfe  vexatur.Citi9  quoq;  aledi 
funt  qui  facultares  habent  qua:facile  opprimuntur ,  quos- 
multo  ante  non  folum  potu  dando  communire  oportet, 
fed  cibts  etiam  prsbendis.Cu^i  verb  in  febribus  difficul- 
ter  bibant,quia  ftomachus  ex  peculiari  calore  exaruerir, 
fi  magnitudo  febris  fit,hi  nifi  conttnenter  bibendo  hu- 
me&entui  ,cum  magno  fuo  damno  in  tempore  alimentt 
reparantur.Nonnulli  funt  qui  ex  fuffocatione  talia  patiu- 
tur  a  quibus  periculum  fuffocationis  immincns  auerten- 
tes.ante  ftatum  potionem  dabimus.In  iis  autem  qui  fua- 
pte  natura  non  appetunt,&  cum  labore  fumunt  ea  qua:  of 
,  feruntur,&prxcipue  fi  ficcitas  osoccupet ,  continuo  po- 
'  tu  vtendum  eft,quum  maioriudc  propter  res  futuras  eua 
fura  fit \tilitas .  Citiusquoque  potttm  damusiis  quibus 
attractionesingentis  famis  accidunt,vt  fymptoma  miti- 
gemus.  Atque  calidi  quidem  potus  dandi  tempus  expo- 
fuimus:fiquid  omiffum  a  nobis  fir,  facile  eiit  exiisqua; 
diCt*  funt  inuenire.Frigidi  verb  potus,  quum  incipitan- 
notatio,vfus  eft  in  iis  qui  fanguinem  fundut:in  accretio- 
tione  verb  dandus  eftiisqui  propter  aliquem  cafum  fu- 
merecalidu  non  poffunt.  Frigidaverbpotio  quiarder.- 
p  tibus  infirmandi  caufa  datur ,  ante  remiffionem  in  ipfius 
ftatustempore  pra:betur.ear'      cxhibendi  tempora  funt 
tepida:,la£rex  &  gelida:  potionis-  Calida:  autem  exhibi- 
tionis  diuerfa  funt  temporn.nam  fi  detur  in  principio  an- 
notationts  vt  vomitus  cieatur,  &  copiofa  &  tepida  detui: 
fimili  quoque  modo  fipropinetur  vt  vehementem  &  ar- 
dente  fitim  extinguere  velimus,fiq;  vna  cu  defluxionib9 
niulti  acres  biliofique  humorcs  in  ftomachu  conflu  inr, 
fi  quidem  eotemporequod  fumptum  eft,nonfuperatur, 
fed  excernitur  .  In  frigida  verb  potione  ad  fitim  tollen- 
.   dam,facere  debemus  vt  paulnrim  eam  fumant ,  &  parcc 
btbendo  diurius  in  potione  irniv  rentur:  at  qimm  mouc 
di  vomitus  caufa  bibitur ,  vt  confertim  ac  quantum  vno 
hauftu  poffint,ea  vtatur.  Si  verb  propter  annotationislb 
gitudinem,  aut  virium  vexationcm.autproptenam  me- 
moratas  circunftantias  demus ,  quum  in  accretione  aut 
ftatu  fint  conftituti,moderara  potio  danda  erit,  vt  neque 
folum  gtiftent,neque  etiam  fe  expleat:  commodum  nan- 
quein  febribus  eft.ventrem  vacuum  &  non  renfum  fer- 
uare.Qui  verb  propter  ficcitatem  &  pvopter  fuffocatione 
ex  ipfaortam  ficcitate  potum  fumunt,in  quibus  etiam  fer 
uari  volumtisqua:  ad  porionem  pertinent ,  eis  paulatim 
&  continenteroffercmus.Si  verb  etiam  febrtcitantes  aut 
ftomachi  aut  alui  fluoribus  vexentur,tunc  etiam  catien- 
dum  eft  ne  potio  confertim  fumatur,quandoquide  fym- 
ptomata  excitatatque  irritat:optimumque  eft  vt  ex  vafcu 
lis  quorum  pcrangufta  fint  ora,paulatim  bibat:qubd  fi  in 
remiffiontbus  potum  pra:beamus  iisqut  defluxionibus 
tenenrur,nunquam  nec  multum  nec  affatim  &  cofertim, 
dabimus,  fed  eo  modo  que  diximus.  csteri  ad  e.vpletio- 
n  nem  vfque  bibat.  Siccis  verb  &  quorum  caro  occlufa  eft, 
J  &  ex  omni  parte  conftri&a  ,  plus  dandum  eft  qua  m  vt  fi- 
tis  poftuiet  ratio:fique  op9fit,iteru  dadu:  eade  enim  &  v- 
nius  &  plurium  potionum  eft  occafio  .  Faciehda  ramen 
conieftura  eft  an  primus  humor  concodus  fit:&  corportl 
natura  eftindaganda,non  autem  defiderii  a-grotantis  ha- 
benda  ratio.nam  fi  fudores  qui  poft  daram  potionem  ap- 
paret  vtiles  fint  ac  bene  cedant,  perfeuerandum  eft  in  fe- 
cundapotionepropinanda;fi verbcopiofis  largtoribufq; 
fudoribus opus  fit,ipfi  verb  ceffent,  excitandi  erttnr.  Quu 
y  verbfingultus  infeftet.aut  ficca  tuffis  intendarur ,  pauca 
calida  abforbenda  eft:  gelida  verb  aut  frigida  fi  pro  cali- 
da  detur,iifdem  modis  iifdemque  remponbus  danda  eft: 
fi  verb  vtfudores  aut  alia  fymptomata  cohibeanturquai 
fupvanumerauimus,paulatim  &  exmaioribusinteriiallis 
txhibenda:itemquefrigidaqua:acibodatur ,  pauca  efto 

MiMMiiii. 


yT9 


O  R  I  B  A  S  1 1 


280 


frigida  verb  qux  in  febribus  ardeiuibus  cerratim  datuf,  A  mentumque  quod  in  venis  eft,&  os,&  vultum,&  ftoma 


L» 


aur.la£tea,aut  gelida.quomodo  danda  fit,in  libris  ad  cu 
rationem  pei  rtnetibus  exphcabimus.  Aqua  verd  qux  po- 
tatur.fit  optima,&  decofta  ad  carbones  in  vafe  fidtili:fed 
nos  aquamin  virream  phialam  immittimus,&  in  aquam 
feruentem  indimus:  quxlic  parara,omni  reprehenllone 
Caret.Si  praua  lit  aqua,vbi  decodla  fuerit ,  fub  dio  tenea- 
tunfrigida  verb,pura  efto  frigida  &  mollis.  Si  verb  accb- 
modate  atque  apte  tepefiat,lacreaquc  aut  egelida  redda- 
tui-,diiierfis  rationibus  ea  erit  vtedum.facta  comparatio 
ne  cum  catida.Cxteium  tepida  ita  temperctur.  Calidx  a- 
cjux  potui  accommodatx  cyathis  quinque  vnus  frigidx 
addatur.-egelida  verb  fic  muterur,  vt  calidx  cyathum  v- 
nu  &  frigidx  quinque  habeaflaftea  verb  ex  pari  vtriuf- 
que  menfuratemperntur.fit  autem  intenta  qux  frigida 
eft.  fi  verb  remiffa  fit,plusfrigidx  erit  adiungendum. 
De  potiombus  qux  xgrotis  conueniunt, 
Cap.  xxxi. 

FEbricitantibus  optima  potio  eft  melicratum  aut  oxy- 
meli,quorum  cordi  eft  accommodatu.Aqua  vcrb  in 
febricitante  omni  morfu  vacat,excretiones  verb  non  ad- 
modum  facir.Aqux  verb  in  quibus  aliquid  maduerit ,  in 
quibus  vis  adftiingendi  ineft,non  funt  incommodx  ve- 
tris  perrurbatioiiibus,& valent  etiam  ad  vomitus  cohi- 
bedos,quibus  mellis  &  oxymelitis  potio  eft  aduerfa.Ma- 
la  verb  dulcia  ,  xftiuo  tempore  in  tenues  partes  difledta, 
in  aqua  macerenrur  vfquedum  aqua  colorem  inde  con- 
trahat:vel  Cydoniamala  matura  fecantur  inpartes,&  fi- 
militer  maceranrur.quod  verbex  malis  fit,  dandum  prx- 
cipuc  tft  lis  qui  bilem  vomunt,&quibusfiuit  aluus;  fed 
ne  mala  acidiratcm  vllam  habeant,diligenter  confidera- 
dumeft.Simili  quoque  modopira  funt  maceranda  qux 
acerba  dulciaque  funr.Omne  autem  dilurum  quod  ex  pi 
ris  conficitur,maiorem  vini  facultatem  refert.  Secundas 
in  hic  refert  id  quod  ex  m.  lis  fit  cydoneis:  minime  verb 
quod  ex  crudis  palmulis  paratuneftqueprxftau9  id  quod 
ex  femimatitris  coficitur.  Myrta  verb  tenera  macerata  paf 
fo  vinofamquidem  pdtionem,  fed  tamen  morfus  exper- 
teni  &  lenem  faciunr.SuYcus  verb  qui  ex  Punicis  exrat, 
non  minus  quam  qux  d ifla  funt  vinbfiflimus  eft  :  eftque 
hic  quoque  fuccuslenis&nihilhabetcaloris.Atquehifce  ^ 
dilutis  qux  acerba  funt  .  ti  poterit  quifpiam  in  iis  febri- 
busqux&  turbationisexpertes&tutx  funt,&omnino 
111  iis  quos  citata  aluus  exercer.Diluta  veib  qux  a  forbis 
piiifqueficcis&myrtis,iremque  palmulisfiunt,minus  ftri 
gmentimodo  craua  funt.  vti  his  poterimus  in  iisqui- 
bus  vinum  non  eftdandum.Acini  quoque  vuarumcon- 
fcifli  macerantur,fed  eorum  deco&um  eft  vtiliusyquod 
adftringendo  eftefficaciflimummec  vllamaliam  acrimo 
niam  neque  aciditatem  habet>Vina  verb  qux  ex  myrtis, 
fauis,tritico,& hordeo  fiunt,nihilo  imbecilliora  funt  j. 
quam  qux  ex  vua  conficiuntur,fed  multo  tardiora  peio- 
raque  funf.at  qux  ex  palmulis  &  ficubus  fiunt ,  quum  in 
principio  bibuntur,fimilia  dulci  vino  guftantibus  viden 
tur,at  faculrate  multo  deteriora  &grauiora ,  &  ad  confi- 
ciendum  difficiliora:  quum  verb  inueterafcunt,fimilia 
vino  auftero  &  calore  &  facultate  redduntur. 

Philotimi  de  potione  qux  ante  &  poft  cibtl 
datur,    Cap.    x  x  X  1 1. 

QVum  poftcibumpotusconfertimfumitur ,  vfu  ve- 
nitvtftomachus,  &prxfertim  fuperior ,  fiatlatior, 
venrer  extendatur,cibj  madefcant,&  parentur  Vt  diffun-  ^ 
di  queant:os,partes  capitis.guttur  &  ventriculus  calefiat. 
Qui  verb  nocie  frigidam  bibunt,iis  omnia  prxdi&a  lo- 
carefrigeraqtur,  &alimentum  quod  non  longe  aberat 
vt  calcfieret,perfrigerar,&  cocKonem  impedifalimetum 
queferuens,&  bullas  in  eoiam  excitatas  deprimitatque 
deponit ,  facitque  vtquiefcat,parremque  alimenti  iam 
diflolutam  &  eliquatam  reddit  craffiorem  .  Siquisverb 
frigidam  ieiunus  bibat.in  eoquoque  eadem  loca  perfri- 
gerari,&  citb,&  pluiimum  humorem  &  calefactum  mi- 
nus  ex  venrre  in  corpus  diftribui,&  pituita  qux  in  vetti- 
culo  conrinetur,fieri  craffiorem  contingit.  lis  verb  qui 
ex  laboribus,balneis  &  febribus  bibunt,cum  diflributio 
humoris  celerrimc  fit,tum  miftionem.rniiiiis  fuftinet.ali 


chum,&  ventrem  maxime  perfrigerat ,  &  fuccos  qui  ve- 
nis  cbtinetur,paruo  tepore  refi  igerar,ac  crafliores  facit. 
Rofacei  confccHo,    Cap.    x  x  x  1  1 1. 

ROfas  purgatis  fordibus&  txeclis  vnguibus,  in  pcr» 
uetuftum  vinumquot  velis  coniice ,  non  tamen  a- 
ceruatim,fed  paulatim.fingulifque  diebuscalamo  qui  ad 
fundum  vafis  pertineat  commoueto ,  ita  tamen  vt  ipfum 
diligeter  obtures,ne  fiat  perfpiratio,  &  fmito  trigita  dies: 
quibuslapfis  vinum  defxcabis,&  in  quinque  eius  fexra- 
rios  vnum  melhs  fextarium  coniiciesiitemque  operculo 
g  probe  concludes,  &  quum  triginta  dies  fic  permiferisvt 
confiftat,vtitor. 

Eiufdem  alia  compofita  confedtio. 
Rofis,  exedtis  vnguibus,iniice  mellis  fextarios  fe- 
uos,&  per  annum  ira  fmito:tum  huius  compofiti  cape  ii- 
bram  vnam,mellis  puri  hbras  quinque :  eifque  omnibus 
lxuigatis  vini  optimi  fextariosdecem  affunde. 
Hydrorofatum. 
Mellisoptimi  libras  xxx.  foliorum  rofarnm  libras 
x.aqux  fontanxlibras  Lx.coqueaquam  donec  feruear, 
C  &  ablato  ab  igni  vafe,rofas  iniice:tum  vas  obturabis  do- 
nec  perfe&a  fit  faftaconco&io.vbi  coxeris,  mel  fepara- 
tim  coquendo  fpuma  expurgabis,&  defxcatis  rofis,  mel 
decofto  rofarum  infunde. 

Aliud  rofaceum. 
Vini  quod  primiim  exprimitur,  pondo  xxi  .mellis  pa 
d>  v  1 1  i.foliorum  rofarum  pondo  i  n.rofx  vinoimma 
defcant  dies  quindecirrijtum  e  vino  per  colum  traiicies, 
medque  excoques,  &  fpuma  abiicies,  &  vino  in  quo  ro- 
fx  maduerint  addes,&  probe  obturata  fic  permittes. 
Aliud  rofaceum  recens. 
Mellis  pondo  v  1 1. vini pondo xxi.  foliorum  rofarit 
pohdo  1 1  .tritas  vt  par  eft  rofas  vino  bidunm  admifceto, 
tum  rofis  excolatis  &  melle  co&o,  vtrumque  cbmifce- 
bisi  &  probc  obturata  dimittes. 

Violaceum- 

Mellispondo  v  1  i.vini  pondo  xx  i.violarum  manipu 
li  cc  x  L.has  in  folia  reda£tas  in  vino  triginta  dies  mace 
rabis,tum  violiscolo  traieftis,  melcoques  ,tum  vtrum- 
que  in  vnum  compones,&  obturata  ita  fines. 

Chamxmelatum. 
Vini  afcalonitx  pondo  x  x  i.  mellis  pondo  vu,  gra- 
norum  chamxmeli  vnc.  v  1.  granavino  diebus  quinis 
macerato,  iifque  excolatis,  mel  coquito ,  &  abieda  fpu- 
nia  in  vnum  omnia  rediges,&  obturata  permittes. 
Conditum  ad  lapidem  in  vefica  frangendum. 
Mellis  fextarius,  vini  fextarii  quinque,  piperis  vncia^ 
faxifragi  drach.  quatuor,  fpicx  nardi  tantundem,  carpe- 
iii,zinziberis,mei,affari,ca]Tia:,  finonis,  petrofelini,  aco- 
ri,getianx,daucifingul.  drach.mi.ficcamelledefpuma 
to,&  vtno  componantur,  &vasin  quo  pofita  fuerint* 
dies  ec  x.  ita  finito  vt  fiat  concoftio. 

Conditum. 

Mellislibrasx.vinipriorislibras  xxx.  pfperisvh- 
ciam  vnam,piper  contundendum  eft,  vinoque  admifcc- 
du,tu  mel  defpumatu  cu  vino  cbpones,&  obturata  fines. 
Anifatum. 

Mellislib.  x.vini  priorisalbilib.  xxx.anifi  vnc.v. 

Exiunco  odorato. 
Ad  drachmas  xvi.iunci  odorati  addecroci  pbdera 
xn.maftichesdrachmasxvi.hxc  omnia  contrita  vino 
compones,melque  defpumabis,&  omnia  fimul  mifcebis 
obtiirabifque,&  ita  permittes. 

Styracatum. 

Mellislibras  xxx.ftyracislibram  vnam,vini  libras- 
fex,meldefpumato,ftyracem  terito,commifceto,  &  cum 
melledefpumato.vinumin  mortario  mifeeto ,  &  manu 
tua  excipicns  vtitor. 

Abfinthite. 

Ad  vini  fextarios  quinquaginta  iniice ,  cofti ,  folii, 
amomi,cafix,fingulorum  femiflem  ,mellis  fextarios  x% 
&  abfinthiiim  herbam  pauco  vino  mac«rabis,  &  prxdi- 
aisrebustatumeiusdilutiaffundequantum  tibi  gofta, 
ti  ritc  confedum  efle  videatur. 


H 


2&'« 


ORIBASII 


MEDICIN  ALI  VM 

Liber  fextus. 


COLLECTORVH 


Dedecubitu,  exAntylliquarto  libro,deau-  A 
xiliisquarfiunr.  Cap.  i. 
Ecuinbereautem  confert  iis  qui acuto 
morbo  detinentur ,  quoniam  qui  ita  la- 
boranr,la(fari  non  debent:qui  vero  diu- 
turnis  morbis  funt  correpti,  folum  con- 
fert  decumbere  quum  vrget  acceifio.  at 
in  interuallis  etiam  moueri  nihil  prohi 
bet,quum  motione&  variisquoque  excitationibus  indi- 
geant.Figura  aurem  decubitus  eorum  quibus  caput  labo 
rat,in  fublime vergat.prxterquam  in phreneticis,quonia  B 
in  eis  humilem  atque  inclinatum  decubitum  volumus: 
quiadecubitus  in  fublime  elatus  quodammodo  eos  per- 
turbat.Prxterea  iis  qux  in  thorace  accidunt.fublimis  de- 
cubituseft  accomodatus .  In  dyfentericis  vero&ccelia- 
cis  decubitus  conuenit  ad  ilia  indinatior.  In  gonorrhcea, 
fatyi  iafi,&  rcnum  dolore  ,in  vtrunuis  latus  decumbere 
poteftmam  gonorrhcea  &  fatyriafis  exacui  exacerbarique 
folent  locis  excalefac"ris,quum  in  rcclinato  decubitu  ma- 
nent.renum  dolortum  cxacerbaturquum  lumbuseafi- 
gura  comprimitur.iis  autem  qui  non  nutriuntur ,  quique  q 
tarde  concoquunt,in  finiftrum  latus  vtile  eft  decum  bere, 
vt  iecur  ventriculo  circunfufum  ,  eundem  calefaciat .  In 
fcirrhofis  vero  iecoris  affe&ionibus,&  tumotibus,&in- 
flammationibus  contumacibus,  in  dextrum  latus  de- 
cumbere  eft  melius:quemadmodum  fi  lien  cifdem  malis 
correptus^it,in  eum  dccumbere  fatius  eft.fed  in  tormini- 
bus  inteftinorum,&  in  ilei  atque  coli  affe&ionibus,  me- 
dius  inrer  fupinum  &  finiftrum conuenit .  Cauednm  au- 
tem  eftmcolicisneillorum  dolorem  mirigemus,  a  pe- 
dibusdecubitumaltioremfacientes,quum  hicdecubi-  D 
tus  &  caput  &  iuftrumenta  fenfuu  rcpleat .  Przterea  quos 
ventris  dolor  aut  eiufdem  frigus Vexat.eis  quoquo  talis  fi 
guradecumbendi  non  eft  accommodata. 

De  quiete,  ex  eodem  libto,    Cap.   1 1. 

OVibus  decubitus  iis  etiam  quies  &  tranquillitas  con- 
uenit.ac pracipue  quidem  in  principiis  acceffionu, 
iremqueincremenris,&poftcibum  nuper  fumptum,& 
quum  quis  dormire  cogitat,apta  eft  quies  atque  tranquil 

liws.  ■ 

De  xgroto  abftinendo,ex  codern  ubro,  & 
Cap.    i  i  i. 

ABftinendus  ager  eft  quum  carnis  &  fanguinis  copia 
cotrahcre  volumus.ttemq;  cibos  incococlos  coque- 
re,plenitudine  euaCuare,defluxiones  fiecare ,  eafq;  \>xx- 
cipue  quje  ex  plenitudine  oriuntur:  quac  res  madores  quo 
que  mitigat:fed  &  doloresipfoslenitquos  acrimoniaex 
citauit:quiverb  ex  plenitudineoriuntur,eos  irritat. 
De  fomno  &  vigilia,Galeni, 
Cap.   i  i  i  i. 

SOmnus  femper  hume&at.no  fecus  quam  vigilia:  fem-  F 
pcr  exiccantmon  tamen  aptus  vt  calefaciat  femper  aut 
refrigeret,  veriimquum  iniisqui  febrem  non  habent, 
pituitofos  aut  crudos,aur  quou's  modo  frigidosfuccos  in 
corpore  inuentos  c6r"ecerir,atque  incoxerir.ex  eifque  pro 
bum  fanguinem  procrcarir,tunc  hominem  infiti  caloris 
jncrementocalcfaciat.atquum  ex  huiufmodi  humorum 
putredine  iam  febricitantes  occuparit,tum  febris  calore 
extinguens,proprium  verb  augens,eos  refrigerat .  Quum 
igitur  fomnus  proprium  calorem  augeat&  roboret,eum 
veroquiprater  naturaeftc6minuar&extinguat,meri-  G 
tb  etiam  quis  vno  &  eodem  tempore  corpus  frigidius  fi- 
mul  &  calidius  feipfo  a  fomno  reddi  cenfebit.Quum  ve- 
rc  duplex kefioexiftatex  fomno.altera  communis,quan- 
doxgroti  rn  principiis  aceeflionum  dormierint :  alrera 
propria  in  quibufdam  morbis,quando  in  aliquo  alio  tera 
porcdormierint,hac  periculofam  effe  exiftimare  dcbe- 
muv.illa  cnim  ncque  mortem,  neque  aliquod  aliud  gra- 
uefigmficat,quumnaturatemporisconfequatur.In  prin- 
cipiis  enim  acceffionum,calor  &  humores  in  prof undura 
corporisvergunt,acfi«jua  inflammatioin  vifceribus  fir, 


meritbaugetur :  fique  humores  aliqui  ad  ventrem  con" 
fluanr,nonconcoquunturilliquidcm  vt  inaliis  fomnis, 
fed  multo  plures  nunt.quamobrcm  eo  tempore  vigilias 
agrotis  imperamus,fpit  itus,fanguinis  &  caloris  qui  in  eis 
eft  lationem  ad  exteriora,qu2  a  vigiliisfit,  opponentes, 
tanquam  maximum  auxilium  lationi  eorundem  ad  inte- 
riora,qua;  in  principiis  acceflionum  efficirur .  Ex  fomnis 
vero  qui  ahis  temporibus  capiuntur,maxima  cx  parte  v- 
tilitas  manifefta  cofequitur  ,  prxfertim  verb  vbi  morbo 
declinante  adhibeantunnam  &in  ftatu  etiam  aliquando 
manifeftam  vtilitatem  fomnus  affert :  quandoque  etiam 
in  extremis  incremeti  partibus  qua:  ftatum  contingunt: 
euidcntiflima  tamen  omnium  vtilitas  eft  ea  qu&  affertur 
indeclinationibus .  Veruntamen  quurn  fomni  nocent, 
minus  cxitiales  funt  iam  confiftente  atque  increfcete  ac- 
ceffione.prxcipuc  autera  perniciofi  funr  in  dechnationi" 
bus.quoenim  tcmporealiquid  eft  vtiliffimum,fi  prater- 
quam  qubd  nihil  prodeft  ,  etiam  nocet ,  mortem  iure  fi- 
gnificat.Iam  exfomno  lafiones  funt  qua  fiint  vtilitatib9 
contrarisjtum  qubd  febres  ab  eo  non  djffoluantur  vele- 
tiam  augeantur,tum  qubd  dolores  intendantur,&  fluxio- 
nes  multiplicentur,&  inflammationes  crefcant.Ex  fuccis 
vero  quibuscocodiioncopus  eft,eis  fomnus  prodefbqui- 
bus  verb  digeftione  per  halitu  ,  vigilia  :  praterea  fuccos 
qui  in  ventriculum,inteftina,&  iecur  vergur ,  fomnus  in- 
tendit,vigilia:  reuellunt:itemque  in  humoribus  quorum 
craffitudinem  aut  lentorem  attenuare  oportet,vigiIia  vti 
lis  eft.fed  non  immarderata.funt  enim  etiana  in  parte  co- 
coqocndi.id  quod  fommisefficit.Maxima  verb  larfio  fri 
gidis  humoribus  accedit  quum  quifpiam  permittit  vr 
quantum  illi  poftulent  dormiatuneo  enim  propter  frigi- 
diratem inclinant.veruntamen  eis  nonprodeft,fed  tan- 
tum  in  huiufmodi  humoribus  dormiendum  eft,  quantu 
faris  fit  ad  viresqua:  in  vigilia  lajj^rarunt  reficiendas ,  & 
ad  quandam  conco&ionem  obeundam.  Sornnus  nanque 
fit  vel  quum  naturalis  calor  propter  aliq^em  laborem  aut 
nimiamficcitatem  adahmentum  contiertitur ,  vel  pro- 
pter  nimiam  humiditatem  qua  forasexrendinonpoffit: 
ac  prior  quidem  &  falubris  &  naturalis  eft  :  alter  verb  cft 
qualis  in  comate  &  lethargis  euenire  confueuit. 
Antylli.de  vtilitate  quam  fomnus  affert, 
ex  quarto  libro  auxiliorum  qua: 
fiunr,    Cap.  v. 

SOmnus  remittir  qua:  tenfa  funr,emol!it  indurara,fun- 
dit  cohasrentia ,  mxqualia  ad  aqualitatem  perducits 
itemquc  quaflationes  &  animi  turbationes  fedat ,  fpiritu 
lenit,defluxioncs  fiftit,humores  qui  funt  in  corpore  craf- 
fos  faciens.Somni  verb  tempus  in  morbis  intermittenti- 
buseft  quumfit  remiffio:quod  fi  Iongiot  fit  acceflio,tuc 
&  ftatus  &  declinationis  tempus  accommodatum  eft .  at 
tempusprincipii  eft  inutilius:atque  etiam  minime  aptu 
eft  id  quod  accefliones  antecedit .  In  incremento  verb  fi 
breuc  fit.non  eft  in  eo  refngiendus  fomnus.  atfilon- 
gius  atque  poft  medium  diei  fiat ,  tunc  eft  prohibendusa 
fuapte  enim  natura  omnis  vefpertinus  fomnus  eft  malus. 
Veriim  fi  poft  mediam  nociem,&pr«fertim  circa  dilucu 
lum,medium  quodammodo  incrementi  comingat,per- 
mittendum  eft  vt  cbtinub  dormiatur  .  Nox  autem  eft  die 
aptior,in  ipftquenocre  accommodatiora  funt  ea  qua: 
pofthorarertiam  funt,  &  prxfertim  vltima:  indievero, 
diluculucn  &  pars  vfquead  meridiem  ca:terispra:ftanr> 
£iufdcm,&  ex  eodem  libro.de  vigilia, 
Cap.    v  r. 

Vlgilia  plenitudincm  pcrhalitu  digetir,qua:in  vetre 
funt  minuit,&  vt  per  partes  infernas  exeant  pra-pa- 
rat:languorem  diffoluit ,  grauitatem  difpenfat ,  refoluta 
corrigir,&  robur  natura:  atque  animo  adiungit,  fudores 
cohibet.Iis  vero  qui  ex  medicamento  purgitur  vr  vfque 
ad  perfe&am  purgationero  vigilent ,  iroperandum  efi\ 
poft  etiam  furoptum  tunc  cibum  &  potum  ,  itcmquc 
in  acceffione  &  ante  acceffionero  ,  vt  quum  de  forono> 


1*5 


ORIBASII 


loqueremur  memorauimus,  vtgilare  homitfes  debent.  A  quam  legere  .Inprimis  autem  vociferandum  eft.voccm 


Vigtlias  inducunt  fri&iones  dui  iores  line  pinguedine,& 
magis  etiam  fi  ex  lineis  panis  crudis  obeantur : prxcipuc 
autem  crura  fricentur:vnguinaque  coueniunt  qux  acrio 
ra  funt,qux  nitrum.aut  cuphorbium,  aut  limnelten  ,  aut 
cachry,aut  cardamomum,aut  pyrethrum  ,  aut  vuam  Ta- 
miniam,autgranum  Cnidium,aut  finapi  capiunt.  Cata- 
plafmata  quoque  crunbus  ex  finapi  fuperdentur.Vigilias 
etiamfaciunthxc,pruritus  violentus,pilorum  euuHio,  di 
gitorum  tractio  ,  ftotnachi  vellicatio  digitis  iniectis  fa- 
<£ta,quxauo  admouentur  atque  induntur  ,  quorum  eft  B 
iam  defcripta  matcria  :  ex  iis  qux  odorari  folemus ,  qux 
fcedifuntodoris,quxfternutamenta  cient:acria  medica- 
menta  oculis  admota,aut  oleum  ipfum  infufum:cucurbi- 
tula:  inguinibus  affixar,  clamores  cotinui,  nucii  tut  bule- 
ti>fermones  qtii  affligunt  &  cruciant.Spedacula  verb  no 
foltim  vigtliarum  funt  efficientia  ,  fed  etiam  propenfio- 
nem  in  fomnum  nimiam  difloluunt:  ergo  quid  fiet  in- 
commodi  fi  adhibeantur. 

Eiufdem  dc  fermone.ex  eodem  libro, 

Cap.   vii.  C 

SErmo  vimquandamhabet  vtcaput  impleat,&  graui- 
tatem  afferattquinetiam  vires  difl^Iuit,  idque  prxci  - 
pue  in  febrib9,&magisquoq;  in  acceffionibus.Sitim  e- 
tiam  inducitaclinguam  ficcat.eft  itidem  lippientibus  & 
quibus  fanguisc  nanbus  funditur,&  maxime  iis  qui  fan- 
gninem  reieclant ,  incommodus:  eft  autem  aptus  iis  qui 
prxter  modum  ad  fomnum  funt  propcnfi. 

Eiufdem  de  vociferatione,ex  codem  Iibro> 
Cap.  viii. 


quamgrauiflimis  fieri  fonis  poteft  producendo ,  tum  ad 
acutiflunos  eatideni  redigendo:deinde  quum  nonmul- 
tum  in  acuto  fono  permafum  ftr,retro  viciflitn  paulatim 
refk£rerjdum,vocem  diminuedo  ,  donecad  grauiflima 
aquaducTum  initium  eft,miertatur>  Modus  vcio  j  viri- 
bus,animi  alacritatc  &  confuetudilie  fumcndus  eft. 
Antylli  de  falubri  vociferarione, 
Cap.  x. 

QVum  vocis  cxercitationem  ritcinitam  omniG  prx- 
ceptorum  ad  fanitatis  tutclam  &  conferuationem 
efticacitlimatn  efie  vfu  atque  expet  ientia  didicerim,  de- 
di  operam  vt  &  auxilii  naruram,&  qua  via  &  catione  ad- 
hibeatur,quoad  e»us  fieri  a  me  poteft,defcribcrem.Nunc 
igitur  quifnam  modus  vera;  cxercitationis  vocis ,  ad  fir- 
matn  &  diuturnam  corporis  valetudinem  fit.dicendum 
eft  nobis.  Vox  omnis  fit  a  fpintu  per  refpirationem  atque 
infpirationem  deprompto,  &  formato  ab  iis  inftrumen- 
tis  qux  natura  ad  hunc  vfum  eft  fabricara:  vt  eius  mate- 
ria  fit  refpiratus  acr,ars  vero(fi  ita  dicedum  eftjpartes  cor 
poris  qua:  acretn  extcndunt  atque  dilatant .  Ergo  necefle 
efteius  pr^ftantiam  &  vitium,aut  in  fpintu  aut  in  fpiri- 
tum  formantibus  inftrumcntis  vcrfari.  Inftrumenta  aute 
funt,extten.ou:m  afperx  arteii^.  locorum  ,eiusqticc  epi- 
glottis  dicitur,oris  partium,lingua:>palati,dentiiim,&  la- 
broru  harmonia  commoderara  ,  atqucad  actiutiem  rite 
difpofita.Confiderandum  igitur  eft  quaiis  aer,&  quomo 
do  difpefarusjoprimam  vocem  efficiat:ac  in  acuttffimis 


quidem  fonis  vfu  venit  vt  comprimatur&  anguftetur  col 
lum,&mcntum  compreflum  vehementer  tupraa  locij 
Ociferatio  eft  thoracis  &  vocalium  inftrumentoru:  E)  ejux  adgurgulionem  iunt.ad  cxtremas  linguxparrescd- 
&  prius  etiam  quam  horum,naturalts  caloris  exerci      primatur  &  anguftetur ,  *tquc  etiam  vt  ad  prxdiclarum 


V 

citatio.Caloretn  nanque  auget,purgat,fitmat  &  atrenuat: 
folidts  verb  corporis  part,es^obuftas,puras,&  offcnfx  mi 
nime  obnoxias  reddit.V  iferatione  autem  vtimur  qua 
doqueadmoibi  medclam,  vel  vocis  defeflx^vel  rotius 
etiam  corporis:quandoque  verb  vt  vocem  vel  ex  morbo, 
vel  fuaptenarura  maleaffectam  emendcmus .  Conuenit 
autem  hxc,ftomachicis,vomcn:ibus>aCidum  ructatibus, 
acgre  concoquentibus :  atque  etiam  aCcommodaeft  iis 
quibus  piruira  rcdundac  ;,i  corpore  >  &  mulieribus  prx- 
gnantibiis,fnft*dio(cuipicu.-  nemereft  obfeflis .  Capitis 
vetb  affeclionibus  non  eft  idonea,quum  nefcio  quid  fa- 
culratis  ad  replendumcaput  &  infttumcnra  fenfuum  ca- 
piteconrentorum  habe.it  lamverbiisqui  cibi  faffidio  ce 
nentur,quique  non  aluntur  conuenit:  prxcipue  vcrb  lan- 
guidis,hydropicis,&  afthmaricis,itemq,  refectionib9  ex 
morbo  accommodatifltmaeft.Nunc  verb  quoniam  vox 
laborar,partim  propser  longam  &  nimiam  loquelam.par 
rimpropterclamoris  raagnitudineni,partim  propter  acu 


partium  proportionem  torum  corpus  fimul  attenuetur,& 
aer  ad  menfuram  diftantia,-  locoruinpertrafeat :  &in  pro- 
nunciationibus  &  melodiis  qux  ex  lpfis  fiunr,  &  collum, 
quanimaximc  fieri  poreft ,  dilatetur  atque  amplificetur, 
&  os  ad  extremas  linyix  radicesa  locisqux  adgurgulio- 
nem  funt  maximopere  abicedat  &  diducatur:&  in  pronu 
ciando  multus  fpiritus  exfuffletur>totumque  reliquu  cor- 
p-us  remittatnr,  &propter  i  aritatem  telaxetur .  Ergo  acu- 
E  tiorum  fonoiuniexercitationem  inntilemque  intentionc 
quam  hypate  paulatim  efficit>aut  artificiofam  accrefcedi 
induftnam,vt  nn;ltum  valear,fir.ere  dcberet.  Qubd  fi  ad 
corporis  tutelam  fuauitas  cantus,&  vocis  prarftanria  con- 
ducar,grauiorum  fonorum  vocem  exerceamus  :etenim 
acr  quamplurirrusrefpirationein  corpusper  arteriam  & 
per  cxreros  apertos  cutis  meatus  occultos  attraclus^maxi- 
mum  momentum  afferre,  &  prxcipua  prxftmnx  vocis 
efle  viderur  portio.Id  veio  fit  vel  m«xime  a  multa  vafo- 
rum  aerem  attrahentium  latitudinc.Latitudo  vero  a  con 


men  &  contentionem,partim  verb  propterfiletium,qua-  F   cinna  exercitationeconficuur,quum  nosmeatus  accom- 


fi fuarum  adlionum  oblira,  ideo  fir  vt  inhifce  omnibus 
qua:  dicia  funt.vociferationis  vfus  fit  vfrilis,  quum  longa 
loquelam  diflbluat,&noxa:  quacexclamorismagnitudi- 
ne  conrratta  eft,  ptacida&quieta  imminutione  medea- 
tur:  acumimverboccurrat.grauiorcs  fonos  infpergen- 
do.Qti^i  verb  ex  filentio  oritur,quanuis  non  proprie  vocis 
fitlabor,tamen  cum  vocislabore  proportionem  quanda 
habct:  quocirca  ad  eQ  quoque  vociferatio  eft  vtilis  qua: 
vocem  exerccat.Si  denique  vocalia  inftrumenta  defeffa 
finr,totumque  corpus  fuum  tcnorcm  non  feruet.autlaffi- 
tudine  obfideatur,tunc  ad  eorum  rcftitutionem  &  cura- 
tionem  vtilis  eft  vociferatio. 

Qgis  fit  vociferationis  modus,eiufdem  & 
exeodem  libro,     Cap.   i  x. 

QVi  vociferaturus  eft,debet  quum  aluus  deiecit ,  fri- 
cari  leniter,ac  prxcipue  partes  inferiores ,  fa- 
Ciemque  fpongia  madefacere  aut  abluere:  &  prius  fenfim 
loqui,ac  per  interualla  medtocria.  fcd  melius  eft  vt  pnus 
deambulat  it,poft  veib  ad  vociferatione  accedat .  Is  verb 


modate  diducimus,&  dilatamus,&  paulatim  quamplu- 
nmu  excipere  aercm,&  rurfus  eude  cxfufflareconamur. 
Parum  enim  deeft  quin  omnes  virtutes  quas  pronuncia- 
tioaffert,a  fpiritusmultitudine& copiaprxftari  compe- 
riamus  .  Nam  nequcquifpianavehementemfonum  vn» 
quam  edcret,  nifi  vchementi  propter  copiam  fpiriru  vte 
retur:nequemagnum  quippiam.nifi  eimagn?  fpiritus  co 
pia  abundarct.Sed  nec  etiam  longum  rempus  duraret  >  G. 
£  no  vocis  produdhoni  fpiritus  multitudo  fuppeditaretur: 
licur ctiam  ricc  denfum,aiu  clarum,aut plenu  quid  emit- 
teret,aut  propter  paruitatem,&  imbecillitatcro  lnfpiratio 
nis  inancm,raucum,folutumque  fonum  ederet ,  quu  per- 
fpeftasperfpicuafque  dicliones  rcddat ,  aut  qru  propter 
fpiritus  exilitatem,quafi  celet  qua:  dicuntur  atquc  impe- 
diat,ncc  ad  f.roniinciandum  fit  fatis :  quo  tempore  nulla 
re  alia  vocem  corriget,nifi  multo  fpnitu  vtatur.Quum  i- 
gitur  copia  acris  per  fpirationem  attracli  maximum  pon 
dus  affcri e  ad  vocis  prxftantiam  videatur,in  prim  is  cius 
habenda  eftratio  ei  qui  voccm  cxerceat.  quis autem  fit 


qui  doftrtnx  expers  eft.vociferando  dicat  quorum  me-  H  modushuiuscurx  &  diligcntix  exponendum  cft.  Ergo 

minerir,qitxque  clara,&  multas  habere  lenitatis  &  afpc-  quum  fpiritus  in  nos  attradio  fiat ,  diducUo  pulmone  ,  & 

ritatismutationes  videantur.Sin  autem  verfus  fciar,iam-  vcntre,&  meatibusqui  in  tota  funt  carnc(aer  enim  intro 

bicos  dicat,&  tertius  locus  elegix  detqrt,  quart'  moduUs  vi  pellitur  ad  eam  capacitarem  a  diduftione  fadram ,  na- 

numcrifquc .  qua  in  re  prxftat  etiam  memoria  rccitarc  turali  quadam  ncceffitate,vt  quod  vacuu  cft  impleatur) 


z8c                 MEDICIN.    COLLECT.     LIB.   VI.  ^ 

noseumper  narcs  atqueos  ingredientem  videmus,ac  A  omnis  aqua,duritiem  3  ficcitate  indufta  emoiiiet.  Pon  3 

multo  etia  eius  pertoti9  cutis  meat9ingreditur.  Eopius  autem  calorem  qui  in  corporibuspra»ter  modufit,quid 

autem  externi  aeris  intra  nos  recipiemus ,  quo  maiorem  attinft  dicere,quu  a  nullo  alio  magisqium  ab  aereconti 

fecerimus  capacitatem  eorum  locorum  qua:  funt  eundc  nenter  pcr  refpiratidnem  attrafto  refrigerctur  atque  ex- 

attraQura.  Quamobrem  quorum  denfa  cutiseft,&  mea-  tinguatur.Oportet  ergo  fitpe  legere,corpufque  totum  L> 

tus  anguftos  habent,exigua:  yocis  futit,&  ad  fonos  eden-  xare  &remittere,carne'mque  raritateperfundere  ,  arteria 

dosimbecillirravi  vero,& quibus  vafa aperta  funt,  vehe-  ca:ter6fquetranfitus fpiritusftudiofe diducere,&  pergra- 

mentem  vocem  edunt.  Ac pueri  quidem, & mulieres,  &  uiilimas  vocisterminationes  modulari .  Vt  autem  pro- 

eunuchijvocem  irobeciliius  quam  viri  emittuntnd  quod  cul  a  nobis  valeat  foniqui  ex  additione  ad  notas  ftndio- 

eis  propter  meatuum  anguftiam  contingit :  atque  etiam  fe  confcendunt,faciendum  eft.  icimus  enim  &  viribus  & 

a:grotantes,ob  eandem  caufam  minorem  vocem  quam  B  intentioni  meatuum ,  alieniffimum  effe  vocis acumens 

bene  valentes  habent.Quii  ergo  oftederimus  caufam  vo-  Sonorum  vero  concinnirates&  varietates,  mutationibu. 

cis  corrigenda:  effe  acrem  fpirando  attractum ,  acrifque  cantus  temperatis  conueniunt,fed  nihil  eft  quodadfalu- 

caufam  efie  meatuum  dilatationem  &  diductionem,  co-  brcm  corporis  tutelam  conducant.Vociferationibus  ve- 

fequens  eftvtquomodo  ha:cipfa  fist,  confiderandum  ro  qua  perhypmsfiunt,quammaximefieri  poteft,  fonil 

efie  videatur.  Quoniam  igituromnis  corporis  capacitas  dilatare  coguntunatin  iis  qui  legunt  ita  vt  audtantur,aut 

&  cauitas  duobus  modis  augetur,& paulatim  diducitur,  differunr,internam  humiditatem  euidentifiime  confu- 

vel  quum  tuniciqua;  cauitates  amplecrunttir ,  ex omni  rm  declaratdefusvaporexorelegetifi  prodies,  &  fuper- 

parte in  orbem  concluduntur,velquum  corpors  ad ld  ac  fluirates  vctuftiorii  humoru  qui  vnicuiq;  meatui  adhatre- 

commodata  ex  addirione  augentur  ,vtriufque  ra.iono-  bam,qua?  excernuntur  non  folum  inpra:diclis  expiratio- 

bis habenda eft,&  meatus  dii  >tandi:in  qua  re  deniatimie  C  nibus,  fed  per  alias  qua:  extemplo  apparcant ,  vt  per  fpu- 

oninetri,&  eam  quoque  inducentes  caufss  fugere  debe-  ta  ,  mucos  ,  pituitam  ,  qua:  expelluntur  :  quihus  omni  - 

nius:vtmaximeremittatur,quodnontenfum  eft,inlongi  buscorpus  ipfum  caufas  morborum  effeftrices  extrudit 

tudinetruquod  verdfufum  eft,  in  latitudmem  ,  &  moles  &  reiicit.Pra:dic>is  autem  vocis  aftionib9  neque  temere 

corporisconferuetur  .Pra:terea  vero  aerem  augere  opor-  neque  inconfulto  vrendum  eft,ac  prxfertim  iis  qui  httic 

tetjtumperinfpirationespaulatim  adduclura  rcfpitado,  exercitationi  non  afftieti  incipiunr.neque  eriam  quu  pr2- 

&  amplius  vafa  ad  ipfum  excipiendum  accommodata  di  uorum  corruptorumque  humorum  adiit  copia.  Quinena 

ducendo,  tum  etiam  conando  ex  additione  quamplurt-  voxnon  eft  exercenda  tum  quum  magnis  &  euidentibus 

mum  forasexcernere,&fpiritumprius  ingreffum  expri-  cruditatibus  ftomachus  obfidetur,neex  aclione  infpira- 

mere,&  vacuare  violetius-  Nam&carnis  remiffio  atque  tionis  &  expirationis  qux  firmior  &  citarior  f  ac>a  fir,  du. 

fufio  latitudinem  meatibus  prarftabit  ,quum  copiofioris  D  vox  lnmagnitudinem  &  mti^tudinem  accrcuit,  vapo- 

aeris  per  refpirationem  addu&io  eos  ad  maiorem  fem-  rescorrupti  largiuspercorpus  diftribuantur. 

perlatitudine  diducat:&  expirationisaffiduitas,qu6  p!u-  Galenide  exercitationibus, 

rimusfpiritusreddatur,magnoperemeatusdiducit.Quo  Cap. 

enim  quifpiam  maiorcm  diligentiam  adbibuerit  vt  tho  "^T  C>n  omnismotus  exercft   ioeft,  fed  folum  Veheme 

rarem  fnirirn  ner  exoirarionem  vacuet,eo  comofiore  ae-  N  tior.  Ouoniam  autem  id  auod  vehemenrins  eft  .  m 


racemfpirhu  per  expirationem  vacuet,eo  copiofiore  ae-  -1  ^i  tior.  Qiioniam  autem  id  quod  vehementips  eft,  in 

re,vt  in  illius  cofumpti  locum  fufficiat.indigebit.Ex  quo  iis  eft  qua;  cum  aliquo  cofet  untur.fit  vt  idetn  motus  alte- 

conficitur  vt  vocis  exercitatio  corpus  meatuu  didu&io-  ri  fit  exercitntio,alteri  nonfit.Terminus  autem  Vehemeii 

nerarefaciat:canera:  veroexercitationes  omnescarne  fti  t\x  eft  anhelitus  alteratio ,  vt  mbtus  qui  anhelttitm  non 

pant,denfant,&  conftringunt:illa  vero  lcuem  molem  cor  mutant,  nondum  exercitationes  vocemus.  Qttum  igi- 

poris  meatus  dilatando :  cstera:  veio  folidam  ,  duram  &  E  tur  vehemens  motus  exercir  :i  u  fit ,  neceffe  quidem  eft 

grauem  efficiunt. Atque  exipfa  vocis  exercitatione &ra-  hxctria  ab  ea  perfici  in  corpore  quod  exerceatur  ,duri- 

rirate  quam  ipfa  inducit  ,  videreeftcarnem  obfequen-  tiem  membrorum  ex  mutuo  attriru,innati  caloris  incre- 

tem,&adomnemaclionem  maxime  tractabilem  reddi:  mentum,&fpiritus  citatiorem  motum-.fequi  verohxc  re 

exaliis  vero  exercitationibus,  refiftentem  ,  duram  ,a:gre  liqua  omnia  priuatim  comoda  quxcorpus  ab  exercita- 

fentientem.Ideo  fit  vt  idiot  e  &  plerique  athlcta:  ingenio  tione  confequitunvt  ex  membrorum  duritia,tum  vt  mi- 

fintftupido  tardoqj.Ergo  vocis  exercitatio  eftcxteris  an  nus  exlabore  patiantur,tum  ad  aftiones  rcbur:  ex  calore 

teponeda  In  primisenim  in  ipfis  leftionibusaccommo-  tum  deducedorum  m  corpus  validioremattraclum  ,  tum 

datisperfpicuashumorumredundantium  excretiones  fa  alterationem  magisexpeditam,tum  nutritionem  prafta 

cit-.qui  vero maiore  vi  legunt.maiores , atque  adeo  etiam  tiorem,tum  fingubrum  corporis  partium  fufionem:cui* 

per  fudores:qui  veio  lenius  legunt,  per  occulram  exhala-  p  fufionis  benefioo,&  folida  fiet  i  molliora  ,  &  humida  te- 

tionem  qua;  in  tota  mole  corporis  efficitut :  atque  in  o-  nuari,  & meatus  dilatari  contingitrex  vehementiore  ve- 

xnnibusfimih  modo  per  effluxione,quu  expirandomul-  r6fptritusimpetu,&  meatus  purgari ,  &  excrementa  ex- 

ti humores extra  efferuntur,&  ex  irritatione  fac"raa  vo-  pelli  neceffe  eft.Calefaciuntigiturac  refrigerant exerci- 

ciferatione  &  attenuatione,  vt  multa  excrementa,&  fputa  tationes,fuperuacaneas  humiditates  per  halitum  digere- 

&  muci,&  pituitaj  proruentes  excreentur.  Fam  vero  ex  ro  do.ac  morbos  eriam  frigidos  &  humidos  ex  accideri  fa- 

bufta  refpiratione  quam  vociferatio  praeparauit ,  pra^ter-  ciunt.Ergo  in  iis  qui  pituitam  aceruant,humorem  con- 

quamquod  vafa  abftergunrur,  multietiam  humores  co-  tinuo  diffundit,&  ad  aliquem  principem  partem  fluere 

fumuntur,qui  &clam  per  corporis  exrremi'atem  ,&  per  cogit,atque  ita  principe  partehumeclataautrefrigerata, 

nares  &  pcr  os  efflantur.  Iis  vero  qui  recalefaciedi  ex  fri-  totum  corpus  frigida  aut  humida  affetftione  corripitur. 

giditatefunt,ecquodmaiusauxilium  affert  i  poteftquam  Ocia  vero  vtplurimum  frigidi  humoris  copiam  congre 

aftiorefpirationis  exercitata:;  Spiritus  enim  calorem  no-  ^  gant,&rar6etiamcalefaciunt,quumfcilicet  natura  cor- 

ftrum  affiduo  motu  ex  collifione  attriruque  excitat  &fuf  poris  intemperata  fit,vt  acres  defluxus  habeat,  qui  in 

citat,talemque  reddit  per  inceffantem  adrionis  in  corpo  omnimodo  ocio  cohibiti,  febris  calorem  afferunt.  Sed 

re  noftro  feruorem.  Quocirca  fi  no  fingulas  ln  nobis  par  exiccat  quoq;  ociu  ex  accidenti,quu  vires  imbecillas  fa- 

tes  refpirationisrefrigerationerefrigeramus,lateat  nos  cit,perquas  alimenti  diftributio  folidas  partes  ficcat. 

fimilia  pati  qualia  patiuntur  ii  qui  in  maiorem  humidi-  -   Corporis  autem  exercitationes  non  funt  cont -nmenda-, 

tatem  cadunt  quamfitin  nobis,atque  etiam  vehemen-  quemadmodu  contemnereeasfoleiu ii qui in difciplinis 

tiffimx  refrigerationis  correclionem  eosredre  confequi  ftudiofe  verfanturfed  &totu  ipfum  cotpus,quoad  cius  fie 

qui  rite  vociferatione  vfifuerint,di£tumeft  .Quinetiam  ri  poteft,mouendum ,  &particula:  motibus  qui  viribus 

fiin  noftris  corporibusficcitas&  calorprattermodum  re  jj  a:quales  fint  tra£lada:,&  dimoueda:  ih  omni  genere  exer 

dundare  videantur,multus  aer  per  meatuum  latitudine  citationum,  in  quibus  fingula;  fuo  hiunere  fungantur. 

refpirandoingrediens,quxexiccatafunt,maximehume-  Motus  autem  vtiliores  funtqui  e  nobis  eduntur,  quum 

ftabit:&  quum  fit  tenuiorum  partium,&  liquidior  quam  ab  interioribus  partibus  feruntur,&  noftraj  acliones  funt . 


*«7 


ORIBASII 


i88 


Quodnam  tempus  exercitationum  effc 
debeat,     Cap.        x  i  i, 

Slcrgo  exercitatio  hxcefficit.no  difficile  erit  tempus 
cius  vais  ftatuere.nam  quoniam  digeftionem  in  cor- 
pus  adiuuar,non  debet  quum  adminiftratur  crudi  inco- 
dtique  cibi  aut  fucci  multitudo ,  aut  vcntriculo  aut  vafis 
contineti;vnde  periculumfit  ne  priufquam  permaturam 
concodionem  vtilis  fiat,  in  omnes  animantis  partes  ra- 
piatur:&  quoniam  mearus  expurgat  ,&  excrementa  expc-1 
lit,pra?ftateam  ante  cibos  adhiberi,  quandoquidem  lm-  £ 
pura  corpora  quo  magis  nutries,eo  magis  la:dcs.Exquib9 
perfpicuum  eftrempusadexercitationem  commodiffi- 
mum  cffcquum  hefternuscibusduplici  cono  dtione  & 
ea  qui  in  ventriculo,&  ea  qux  in  vafis  fir,prorfus  fit  con- 
fedlusatque  conco£tus,&alteriuscibi  fumendi  tempus 
iam  inftet.  Quod  fi  aut  prius  aut  pofteri9  exercnationc  v- 
teris,autcrudis  humoribus  hominem  implebis,aut  pal- 
hdx  bilis  prouentum  augebis.  Huiufcc  auttm  temporis 
nota  eft vrina:  color  •-  qua:  cnim  aqux  fpeciem  pra:fert, 
crudum  adhuc  efle  in  venis  indicat  cum  fuccum  qui  a  vc 
triculo  fiibmittitunqui  verb  rufa  biliofaque  eft ,  iamdu- 
duhuiufmodi  fuccucocodtu  effe:qua:  modice  pallet,per 
afras  modo  fecundx  concodtionis  eftfignum  .  Eo  igitur 
tempote  adeunda  exercitario  eft,fed  expuliis  pnus  excre 
mentis  qux  vel  in  vefica,vel  inferioribus  inteftinis  conti 
ncntur .  Periculum  enim  eft  nequid  cxhis  in  habitum 
corporisrapiatur,  correptum  videhcct  vi  caloris  que  ae- 
cenditexercitatio. 

Dc  friftionc  prajparante",- 
Cap.    x  i  1 1. 

ERgo  fiquispofita  lam  vefttf  proiinus ad  valentiores 
motus  prius  accedat  tocum  corpus  mollia- 

tur,&  excrcmenra  extenuemur,&  meatus  laxentur,  peri- 
culum  eft  nc  aliqua  folidarum  partium  rumpaturaur  co- 
ucllatur:  pcriculum  prxt.  ea  eft  neexcrcmenta  impctu 
fpimus  impulfa ,  meatus  obfttuant.Vtigiturh.ic  non 
fiantjOportctlinteo  corpus  mediocrirer  tricando  prius 
calefacere>moxoleo  fricare.neque  enim  protinus  acce- 
dcndum  adpingue  cenfro,  antequam  cutis  incaluerit,& 
meatus  laxentur,  &  (vt  •  erbo  dicam  )  quam  pra:pa- 
ratum  corpusfit  ad  oleum  fufcipiendum .  Huic  reiiatis 
omnino  funtpauci  manuum  circuma£rus,qui  nullo  com 
preffufintgraues&  modice  celeres,vt  corpus  cnra  com- 
preflum  calefaciant:  fiquidem  his  peradis  cernere  lice- 
bit  floridirm  ruborem  per  totam  cutim  diffundi :  ac  tum 
quidem  pingue  inducendum,&  nudum  manibus  frican 
dum,qua;  mcdium  inrer  mollc  durumque  modum  fer- 
uent,necorpus  ccadtu  conftri£tumque,heqUe  vltraquam 
pareft,laxum  refoluttimque  reddatur ,  fedinfua  natura 

1        r  -w-   •  1   x        •   n  ....  Ll  l!9 


A  quam  probe  roollefcat,neque  ruborcm  floridumoften- 
dat.neque  in  tumorem  extollatur.harc  enim  funt  in  aeris 
temperic,&  ftatu  corporis  tcmpcrato,  moderata:  fridtio- 
riisfigna. 

Dcgeneribus  exercitationiim,deque  carum 
facultate,     Cap.    k  i  l  il. 

COmmuneomniumexercirationum  illudeft  vtani- 
manti  caloris  incrementum  ex  ipfis  exciretur.  Singu 
larum  verb  exercitationiim  hxc  funtpropna,Valens,hoc 
eft  qua:  violenter  fine  vclocitate  cxercetur,  mufculis& 
neruis  robuf  parat:cuiufmodi  funt,fodere,  &  quatuor  fi- 
mul  eqUos  habenis  coercere,  aut  onere  maximo  fublato, 
aut  nunere  eodem  in  loco,autpaululum  procedere.  Ac- 
cliues  quoque  inambulationes  huitts  generis  funt ,  &  fi- 
quisper  funem  manibus  apprehenfum  fcandar,  atquee- 
tiam  fiquis  comprimat  digitos  pugnumque  faciat,  aut  di 
ducit,  &  malift  dilatct,  vel  in  fublime  attollat ,  &  ita  diu- 
tius  permaneat,  &  adhibitum  quempiam  deduccrc  fibi 
manus  lubeat.nec  tamcn  ipferemittat:  id  quoque  magis 
fiet  fiquis  fummis  manibus  apprchenfo  podere(cuiufmo- 
di  funt  qui  in  pala:ftra  halrercs  nominatur)  manus  porri- 
gat,autin  fublime  erigat .  Scdin  pala-ftra  fexcentae  aliai 
funt  huius  gcncris  valentes  exerci  tatfones,quaru  omniu 
peritiam  fimul  arque  vlum  exercitor  callet,qui  fic  eft  di- 
uerfus  a  gymnafte,ficilt  a  medico  coquus.Qux  ergo  vale 
tes  exercitationes  fint,  iam  didtum  eft:  nu.ic  veroad  eas 
pcruenieudum  eft  qua:  celeritate  cirra  robur  aut  violen- 
tiam  pcraguntur.eiufmodi  iunr,curfus ,  &  vmbratilis  ar- 
morinn  excrcitatib,&  quum  duo  fummis  manibus  inter 
j-j  fe  concertat.  Atque  etiam  qua:  pcr  follem  &  paruam  pilS 
fit  exercitatio.eft  talts:  eius  quoquc  generis  cft  quod  ok- 
57*t  t/^v  &  ^TOA/^i-dicur .  eft  aurem  lti7if,tl-pi^eiv  quum 
in  plcthro  (.  hoc  tfi  frxuparte  ftaiu )  quis  prorfum  retror- 
fuinque  viciffim,idque  fa:pe  in  vtranquc  partem  fine  flu 
xu  curfitans,vnoquoque  curfubreuequiddam  de  fpatio 
demit,quoad  dcniquein  vnicogreffu  confiftat. mm?j£ei9 
verb  fiquis  fummis  pedibus  ingredicns,  tefas  in  fublime 
mantis,hanc  antrorfum  ,  illam  retrorfum  celerrime  mo- 
ueat.Cclcres  motus,fcdnon  \iolenti  funtqui  inpala:ftra 
,  edutur,nobis  vel  folis  vcl  cum  aliis  humi  celeritercircu- 
uolutis.Licct  sutcm  &  ereftis^tum  circumaftis  ac  veloci- 
ter  prope  adftantem  mutantibus  celercm  peragere  excr- 
citationem:  fWpe  etiam  cruribus  retro  tantum  refiliedo, 
interim  vero  in  anreriora  vtrunquc  crus  fingillatim  refc- 
rcndo.  Quin  &permanuscxerciratione  celeri  tantunde 
valete  vti  quifpiam  etia  citra  halteres  porcft.fi  vtiquefre- 
quetia:  celeritatique  motus  earum  impcnfe  incumbat,fi- 
ue  has  in  pugnu  duftas,fiue  eXplicatas  m»uis.ac  eiufmo- 
di  qu  dem  celerisexercitatio  cft,  in  quib9  dixi  fpeciebus 


conferuetttr.  Fricandum  veroprimo  Cotredatu  blandi9,  p   comprehenfa.  Ad  vehementcm  autem  vcniendum  eft: 


indefenfimaugendum,eatenus  auctaferoper  ad  valetius 
friftione  quoad  iam  carnem  manifeftc  premat,  ne  tame 
contundatur.Nontamcn  tam  valida  fridione  diu  vtcn- 
dum  eft,fed  fcmel  aut  bis  in  quaque  partc :  quandoquidc 
non  eo  fricatur  ad  huc  modum  pueri  corpus  vt  duretur, 
quum  id  ia  ad laborcs  producimus ,  fed  qub  ad  aftiones 
excitetur,&  roburcolligatur,&raritas  qua:  mollcmfri- 
ftionem  confequuta  eft  conftringatur :  fiquidem  in  me- 
dio  tcmperamentoferuarihuiuscorpusoportet  ,nec  vf- 


ea  enim  ex  valenti  &celeri  compofita  eft,quando  quas 
valentes  diximus,iis  omnibus  "t  ehcmentibus  vti  pof- 
fumus,motus  celcritate  adiedla.No  in  poftremis  aurcm 
veheme'nreshxfuntfodere,difcii  mittcre,  faltare,  idque 
continuato  opere  finc  intermiffione :  fimiliter  quoque 
gr iue  ahquod  telum  iacnlari,i£tus  maxime  continuado: 
aut  gratiiarmaturate&um,celeriter  agitare.  Hic  igituc 
omnia  exercitationum  funt  genera :  &  pra:terea  ex  eis  a- 
\\x  magis  lumbosquam  brachia  &  crura  exercent : alia:' 


quam  durum  ficcumque  rcddi,nc  aliqua  rarione  natara*  q  fpinam  aut  thoracem  folum  aut  pulmonem  .  quippe  in- 


Ic  eius  incrcmentum  inhibeatur:  &  progreffu  temporis 
quando  iam  nobis  fit  fa&us  adolefcens ,  tune  &  duriore 
friciione  vtcmur,&  pra:terea  frigida  poft  exercitationes 
lauatione.Varis  autem  exmanuum  inicdtucircumaQii- 
qne  friftiones  effedebebut,necfupernemodb  deorfum 
aut  infernc  furfum  adhibita^fed  etiam  tum  in  fubrettum 
tum  in  obliquum,tum  in  tranfuerfum  ,  tum  in  fubtranf- 
ucrfum,quo  vniuerfc(quoad  fieri  poteft)  mufculorum  fi- 
brx  ex  omni  parte  fricentur.Domus  autem  in  qua  obeu 


cefltis  curfufqucpropria:  crurum  exercirationes  funtrcx- 
trcmaru  manuo  cc  ncertatio  ,  &  vmbratilis  armorum  pu 
gna,brachiorum:lumborum  vcro  affiduc  fc  inclinare,  ac 
rurfus  rcuocare:  thoracis  verb  &  pulmonis  ,  maximatre- 
fpirationes  propria:  exercitationes  funt :  quemadmodum 
prater  lam  difta,maxima  vox,  omnium  vocis  inftrume- 
torum.Ex  motibus  igitur  alii  ammanribus  ex  feipfis  in- 
funt,de  quibus  ante  diximus:alii  extnnfecus  aducniunt, 
qui  nauigando ,  cquitandoaut  geftando  ,fiue  vehiculo 


da  cxcrcitatio  cft,nec  calidior  nec  frigidior  effedebct,  H  fiueledtulopcndenre,  fiuccunisagitatisprsftantur,  fiutf 

vtcorpus  abfoluta  temperietcmporefri&ionis  perfrua-  per  vlnas nutricum  in  infantibus.  Extrinfecus  eriam  ad- 

tur.Nam  ficalidior  aut  frigidior  fitquam  oporteat ,  fiet  uenientium  friftiofit.Nonnulli  t-itrcn  motus  plane  mi- 

vt  in  calidiorc  copusfudet  priufquamfaris  fuerit  emolli-  xti  funr.qualiseft  equitatiomon  enim  Vt  in  vehiculis,  ita 

tum:in  frigidiore  vcrb,neque  prorfus  calefiat ,  nequc  vn-  etiam  quum  cquo  infideas  accidir,  vt  a  geftamc  tanturr* 


MEDICIN.    COLLECT.     L  I  B.  VI. 


A  eadem  medioiris  eft.  Perficieturautem  Fricanflj  Irarii- 
bus  valenterinie&is,  ita  vt  earum  compreffio  proxime 
adduram  fri&ionem  accedat:  cxteriim  pinguedirits  co- 
pia  &  velocitate  mouendi  eatenusremllis  vt  plareme- 
diocriseuadat.Porro  tendendas  du  fricanturpartes  cen 
fenius,vtquicquid  intercutem  &  iiibie&am  carnemex- 
crementorum  refidet,id  per  cutim  expellaturEc  ob  hac 
etia  taufam  non  exigua  portio  spotherapix  eft,  fpiritus 
detentio  &  cohibitic  :qux  quideni  efficiturtefis  omni- 
busthoracis  mufculis ,  iis  verb  qui  fub  feptb&  abdo- 
"  mine funrjremiflis:qua fane rationc excremeta deorfura 
ferentur  .  Secundo  autem  loco  cenfenda  eft  ea  qu*e  me- 
diocriter  eos  mufculos  qui  in  abdomine  funt,  tendir, 
quo  videlicet  ea  qux  fub  fepto  funt  vifcera  apotherapi» 
fruftum  fentiant»  His  ipiis  de  caufis  etiam  fafciaru  cir- 
cuma£tus  fianr,tendete  fe  ad  fingulas  eo  qui  fricatur,no 
tamen  cum  omnibus  pariter  fe verrente,quu  neque  con- 
tiniiosmotus  nec  vehemctes  ei  contingereexapotheis;. 
pia  conueniaf,fed  certe  aliquor,  &  quibus  per  interual- 
la  fri&iones  fint  imerpofirx.  Itaque  tum  farpe  reuolua- 
^  tur,  tum  fxpe  hoc  ipfo  tempore  progyronaftem  muter; 
fxpeipfe  a  tergo  gy^nafta;  incumbens,  atque  vtrunque 
crus  per  vices  ei  circuple£tens,idque  cum  tcfione  aliqua 
non  vrgentc,ab  aliis  qui  commode  c6trec~tent,fricetur. 
hacenim  velprxcipue  ratione&  calorem  qui  exercen- 
do  adau&us  eft  ferUauerit,&  excrementa  propriis  lpfius 
tum  tenfionibus  tum  motibus  eieeerit.  ad  quam  rem 
conficiendam  fpiritus  quoquec\  hibitio  non  parum  vi- 
detur  conducere.  Quinetiam  lnter  ipfas  exercirationes, 
fpiritus  cohibitionem  inte rponunt  optuv  i  gymnaftx» 


agiteris,ipfenihil  Facias.  fed&  fpinam  cre  diam  fuftine- 
re,  &  vtnfque  feminibus  equicoftis  firmiter  inharere, 
&  cruraextendere,&  etiam  ante  prolpicere  oportet  quo 
in  gcnere  &  alpe&us  cxercetur,  &  collum  laborat,&  vi- 
fcera  agitantur.  S.-d  xque  etiam  dimouentur  vifceraiis 
quifaliunt:verum  iisqui  vehiculo  geftaturnon  xquc. 
Quarefiquis  vifcera  qux  fub  fepto  tranfuerfo  (unt,nio- 
uere  violentius  velit,&  prajdictos  laboresadcat,cx  prx- 
tereaad  fn&ionem  qux  per  circumiedtam  fafciam  ad- 
miniftratur,accedat.Sane  concutiunt  etum  nonihil  vi- 
fcera  qux  fub  fepto  funt,  maxime  refpiratioms  oc  vpces, 
ficut  etiam  efflatus.Iam  verb  ipfa  fpiritusreterttio  exer- 
citatio  quxdam  mufculorum  eft,non  minus  eorum  qui 
in  abdomine  quam  eorum  qui  in  ihorace  mfunt:  atque 
hi  quidem  funt  motus  qui  nobiscxtrinfecusadueniunr, 
Qupmodo  adeunda  fit  exercitatio, 
Cap.  xv. 

EXuatfe  adolefcens  vbiin  iotio  (  vti  diximus)  per- 
fe&a  conco&io  videatur:mox  fncetur  mediocriter. 
doccbit  id  color  floridus  in  fumma  cuterefidens,  &  ar- 
tuum  flexibilitas,atque  ad  omnem  motu  habilitas.poft 
ea  verb  exerceatur,dum  &  corp9  intumefcit,  &  colorilli 
floridus  apparet,  &  motus  alaci  iter,x.quabiliter,&  con- 
cinne  edit .  Inter  hxc  verb  fudorem  cum  calido  vapore 
commiftum  cernes.  Inhibenda  verb  tum  primum  exer- 
ciratio  eft  quum  ahquod  horum  fu.ritimmutatu:quip 
pe  fi  paulo  contraflior  corporis  moles  videbitur,  illico 
defiftendum  eft:  nam  fi  vltraqiiid  progrediatur,etiam 
boni  quippiam  educetur,  arqueita  tum  gracilius  corpus 
fiet  tum  aridius,atquead  incrementum  minus  habile.Si 

mili  quoque  modo  fi  coloris  gratia  euanefcat,  ceffandu  ^  ficut  etiam  quam  fupra  diximus  apotherapix  debitam 


eft:quoniam  fi  adhuc  exerceas,frigidum  corpus  efficies, 
&  nimirum  exhauries.Iam  verb  fi  motuum  alacritas,*- 
quabilitas,vel  concinnitasremitti  quippiam  collabique 
cernitur,  vtique  ftatim  definere  oportet.Itidem  fi  in  fu- 
doreaccidat  vlla  qualitatis  eius  quantitatifve  mutatio: 
quippe  quem  &  magis  copiofum  femper&  magis  inca- 
lente  edi  pareft,proutmotus  vehementiores  fiant.Qnu 
igitur  is  aut  minor  aut  frigidior  redditur,tum  fcito  cor- 
pus  exhauriri  refrigeraiique,  &  ficcari  plus  iufto:  quam 
obrem  animum  diligenter  attendere  exercitando  corpo 
ri  dcbcmus,  vt  quum  diftaru  ii  notarum  quslibetappa 
rear,protinusceffct.Nectamenprotinus  mirtendum  ift 
ad  Iauandum,fed  fummam  intentionem  excercitationis 
remittcre  fiftereque  iubebitur,fique  velit  fpirituscohi- 
bitioneimplereilia,  perfundi  oleo  ,  atque  apotherapia 
deinceps  vti  debebit,  qux  genere  duplexeft,  alteraceu 
pars  exercitationis,alteraeius  ceu  fpecies:ac  de eaquide 
qux  fpecies  eft,poftea  dicemus. 

Deapotherapiafri&ione,      Cap.  xvi. 

NVncautem  deeaquxvt  pars  exercitationis  habe- 
tur,dicendu  eft.  Omnis  excercitationis  probc  pera 
ftx  poftrema  pars  r.potherapia  dicitur  .  Duplex  eius  eft 
fcopus,  vt  excrementa  purgct,&  corpus  a  laffitudine  tu- 
tum  conferuettprior  verb  eft  etiam  toti  excercitationi 
eommunis,quando  ei  quoque  duo  omnino  effe  propo- 
fita  diximus,  vt  folidas  animalis  partes  firmet,&  excre- 
menta  expurget.  Proprius  autem  apotherapix  fcopus 
eft  vrlaffitudinemquajfucccdere  immodicx  exercita- 
tionifolet,  fubmoueat  atque  prohibeat:qualisautead- 
hibendafit,  ipfa  finiumad  quostendimus  natura  de- 
monftrabit.Nam  quoniam  propofitum  eftvt  folidaru 
animalispartium  excrementa,quxcunque  excalfa&a  at- 
tcnuatique  pcr  exercitationem  in  corpore  adhucma- 
nent,prorfus  eiiciantur,  &  fri&iones  qux  per  alios  cum 
celeritatc  adminiftrantur,  adhiberi  oportebit ,  &  plu- 
rium  manibus  fricandum,  quo  nulla  corporis  pars  nu- 
da  relinquatur,  &  cumhisvna  tum  ipfarum  qux  fri- 
cantur  partium  tenfionem ,  tum  etiam  fpiritus  cohibi- 
tionem.  Oleum  quoque  fricando  corpori  largiter  erit 


friftione:fimul  etia  ceffandc  ,  quum  homo  laffan  inci- 
pit,fimul  cutis  meatus  paulatim  expurgido,quo  fciliceC 
perfpirabile  purumque  corpus  ad  fubfequentes  labores 
lit :  quum  alioqui  verendum  Jt  ne  fiquid  tale  gymnafta 
prouidei  it,obftruat  potius  meatus  quam  expurget:nam 
vehementiores  matericrum  motus  diuerfis  tempori- 
bus  &  rationibus  contrari?s  e^ere  aQiones  poffunt. 
obftriiereautem  quum  craffur;  fimul  ac  mulrum  fuei  it 
quodconfertim  acprxccpsa?-  3; -.purgare  verb  ,  quum 
exiguum  tenueque  eft,  nec  prxpropere  nec  vJ0lcte'  co- 
giturfimulomneexpelli.  Ob  has  rgitur  caufas,  qui  etiz 
in  n  cdiis  laboribus  apctherapia  vtuntur,  potiffimiim- 
que  in  iis  qui  grauia  qux  vocant  certamiria  exercenr, 
laudo  atque  commendo. 

Depropria  fridTione,       Cap.  xvir. 

FRittio  quandoqueper  feipfa  commodum  aliquod 
corporibus  noftris  affert ,  quandoque  verb  iis  qi.'*' 
commodum  affcrut  miniftrare  poteft:  miniftrat  autem 
in  exercitationibus,prxparas  ad  eas  copora:&  itl  quum 
poft  eas  adhibetur.  Ac  pi  ior  quidem  fri&io  pixparans, 
pofteriorverb  apotherapeutica  nominatur,  dequibus 
fupra  verba  fecimus.  Qux  verb  per  fe  ipfa  boni  tjuid  fa- 
cit,  ea  foluendi,  ligandi  ,  carnem  augendi  &  minuendi 
vim  habet,vt  dura  corpus  ligetur,molli  fuluatur,  mul- 
ta  extenuetur,  mediocri  denique  craffefcar.  Q^atuor  e- 
nimhxgenere  differentix  in  quadruplici  friftionum 
omniu  facultate  atque  vfu  infiint :  fique  medias  haruin 
qux  vna  cum  his  intelligantur  annumeres,fex  differen* 
tix  omnes  fient.  Nam  fi  dura  ligadi,moIlis  foluedi  vini 
habet,corpora  qux  fupra  modum  foluta  funt,ea  dunter 
fricareoportet:qux  coftri&a  funt,mollirer.fi  modice  lc 
habeant,ea  necmolliter,  nec  duriter,  fed  quatenus  fieri 
poteft  vtroque  extremo  declinato,  frfcanda  effe  perfpi- 
cuum  eft.  Qtiemadmodum  verbin  iis  diffe^retiis  qusin 
qualitate funt,non  foliim  dura molhfque confiftunt,fed 
etiam  media:ita  in  iisqux  in  quantitate  verfantur,  non 
folummulta&pauca,fedetiamediaeft.  Quum  igitur 
duxreslinttoto  genere  difiiic>x,fi  modbid  quodfacii 
circumfundedum:  (id  enim  ad  velocitatem  fimul  &mol  H  ab  eo  quod  fit,genere  difti'nguitur,frid>iones  ex  eorum 
litiem  cum  fticiione  conducits  &alioqui  aliud  non  me  numero  funt  qux  faciunt:affec>us  Verb  qui  abeis  incor 
dioce  commodum  fecum  affert:  quando&  qux  renfa  porerelinquuntur ,  ex  iis  qux  fiunt.  quarc  cotrarietates 
funtremitnr,&qux  cx  vehementiore  dlione  fatigata  quoquealias  in  genere  friftionutn  ,  vt  tum  mollem  Sc 
funt  emoilit. Media  igitur  efto  mollis  duraque  ,  <j,u*      duram,tummulta  & paucamsaliasin  affe<Sibus,vttu.m 

NNN.i. 


ORIB  A  SII 


colligationem  &  folutionem  corporum,tum  gracilita- 
tem  &  craffitudincm,neceffe  eft  conftituamus.  Ac  prior 
quidem  affectuu  contrarietas  expriore  fn&ionum  con 
trarietate  nafcitur,fecundanon  item.euenit  entm  in  hac 
Vt  gracilitas  proueniat  ex  multa  fri&ione,  carnis  incre- 
mentS  ex  mediocri:quippe  quum  pauca  augendae  carni 
non  furficiat,propterea  quod  id  quod  carnis  mcremetu 
accepturum  eft,  &  fanguinis  moderato  acceffu  &  valida 
virtute  indigeat:  qucrum  vtrunque  mediocns commo- 
de  prarftat  frittio:  pauca  neutrum,nec  abundc,nec  fatis. 
Hippocrates  igitur  reda&is  vt  luti  in  elementa  fimplici- 
bus  differentii$,vniuerfam  frictionum  rationem  abfol- 
uit:  quemadmodum  carnem  fatisadiicias,quemadmo- 
dum  detrahaj,quemadmodu  corpus  mollias,&  quead- 
modum  conftringaj.Cuna  his  vna  protinus  fe  promunt 

Dura, 


Mollis, 


Mediocris. 

De matutinafrictione.       Cap.  Xvitt. 

DE  matutina  frictione  in  corpore  temperato  ad  hunc 
modum  differendum  eft.Si  nihil  iit  de  quo  quera- 
tur,certc  fuperuacaneum  eriteum  fricare:  nifi  fiquando 
ingenti  fngori  occurrendum  vidctur.  tum  nanque  ve- 
luti  qui  frigida  funt  vfuri,(ic  friftione  quoque  hoc  prx 
parabimus.Si  vero  laffitudinis  fenfus  vllus  appareat,tum 
vngcndus  homo  eft  &  molliter  fricadus.  Simili  quoque 
modo,fificcior  iufto  (Koleo  dulci  vnged'  eft(idenim 
ficcacorpora  humeCtat/  icandiifquevt  omnino  par- 
ciffime,ita  nec  dunter,  nec  molliter:  quippe  quum  fuc- 
currere  digeftioni  in  corpus,non  cutis  carnifque  habi- 
tum  mutare,  nequeemm  quodin  his  continetur  quic- 
quam  per  halitu  digererc  oporteat.  Qnorum  mollis  v- 
trunqucjdura  alterum  fjcitriiquidem  haec  catim  denfat 
duratquc:  mollts  verb  per  halitum  digerit,ac  corpus  la- 
xum  mollcque  facit.  Verum  ficutis  denfitatem  corri- 
gere  velis,ei  qua:  ex  duris  tum  frictionibus  tum  pertra- 
&ionibus,  atqueex  vehementi  exercitatione  &  multo 
puluere  orta  eft ,  mollis  fridrio  cum  copiofo  &  dulci  o- 
lec  medetunquat  vero  exfrigorecontracta  eft,eam  pri- 
mumfrictionc  ficca&celeri,  deinde  cum  oleo  adhi- 
bito  calfacientes,  ad  naturam  fuam  redigemus.  Laxita- 
tem  vero  qua:  frequens  balneum  ,mollemquefrictione 
&  veneris  vfum  cofecuta  eft,paucula  fridtione,  primum 
qusdem  ficca  ,deindecum  oleo  aliquo  eorum  qus  ad- 
ftringunt,fanaueris.  Humiditatem  veroquaenimix  po- 
tioni  fucceffit,  ficca  fridrio,  &  cum  linteoadminiftrata, 
&cum  manica  ,interdumetiam  folis  manibus  ,  idque 
velcitravllum  pingue,  vclcum  eo  plane  exiguo,corri- 
git.  Efto  autem  oleum  hoc  quod  per  halitum  euocet,& 
omni  facultateadftringente  vacans. 

De  vefpertinafrictione.      Cap.  xix. 

ATque  ita  quidc  de  matutina  frictione.  Vefpertina 
veroiis  vtilis  eftquosvel  valida  laffitudo  premit, 
vel  immodica  ficcitas  male  habet ,  vel  quorum  corpus 
ex  alimento  non  nutritur .  Verum  fymptoma  quum 
corpus  non  nutritur,  nunc  feponatur  vni  cum  aliis 
omnibus  fyroptomatis  quac  poft  tractabuntur.  In  tem- 
perata  vero  natura,quum  aut  calida  laffitudo  aut  irr,  mo 
dica  ficcitas  corpus  afficit ,  prandium  minus  efto :  tum 
ab  eo  adccenam  longius  tcpus  interponatur.  plurimum 
quiefcatiexiguum  tamen  quippiam  inambulet,  vtcibus 
redto  motu  concuffus  fubfidat.  mdius  etiam  fit  fi  exo- 
nerare  aluum  poffit.  His  omnibus  rite  peractis,  fecurus 
oleodulci  fricabis.  non  multum  tamen  ventrem  con- 
tinges:  fi  fecus  ficias ,  periculum  eft  ne  &  cibu  dererius 


29l 


tum  media  earumopera ,  tum  qua?  per  coniugationem 
faciunt.media,quum  neque  ligare  corpus,neque  folue- 
rc,nequccarnem  augere,neque  minuere  ftudemus :  per 
coniugationem  vero  fiunr,vt  quum  verbi  gratia,pariter 
colligare  &  carnem  dura  adiicere  volumus,  frictionem 
duram  vna  cum  mediocri  quatitate  adhibeamus:quum 
Ver6mollem,frictionem  quoquemollem  &  quatitate 
mediocrem  adminiftremus  :&  in  aliis  etiam  coniuga- 
tionibus  ad  proportionem.  Etenim  tres differentiae  fri- 
ftionum  i  qualitate  fumptx  ,  tribus  quar  fumuntur  i 
quantitate  comunfta;,  nouem  coniugationes  efficiunt. 
eas  nos  formula  quadam  defcribemus ,  in  qua  duorum 
verfuum  qui  fuperne  pinguntur,  priorem ,  qualitatum: 
fecundum,effe  quantitatum  volo. 

-Pauca» 
>Multa, 
'Mediocris. 
■Pauca, 
>Multa> 
*Mediocris» 
"Pauca, 
[Multa, 
.Mediocris. 

,  verb  in  mufculis  ei  vJcinis  vel  fenfus  aliquis  laffitudi- 
'  nis  vel  ficcitas  maior  appareat ,  blandc  &  mediocriter 
vngi  debebunt. 

De  frictione  quar  ad  ftbrim  follendam  adhi- 
bctur,Exlibro  Herodoti  deauxiliis 
quz  fiunt,      Cap.  x  x. 

FRidtiones  quaecauf'  folu  ndae  febris  adhibentur, 
hifceremporibusfunt  adminiftvidx.conueniunte- 
^  nim  circa  morbi  ftatum,non  omni  quidem  in  parte,  fed 
extrema,vt  non  longci  declinatione  abfit.  In  tempori- 
bus  vero  acceffionum,primum  in  dedinatione  fieri  de- 
bent.Obfei  uandi  tamen  funr  qui  partes  aliquas  inflam*- 
marionibns  obfeffas  habent:  nam  fi  ea;  fint ,  diffolui  fe- 
bris  nullo  pa&o  poterit.  Quin  obferuare  etiam  oportet 
fpirandi  difficultates,  it^mque  fudores  quifineordine 
in  toto  corpore  aut  vultu  &  collofefeoftendunt.  Ergo 
quibusfadracrifis  eft  in  principio  declinationis,  arftate 
atque  autumno  accdmodate in  loco  temperato  reclina- 
i  bis,atque  inibi  paratu  hydrelaru  calidu,in  quo  aphroni- 
trumtoftum  iniedrum  fit,habebi5.Fncrio  autem  in  iu- 
nioribus  &  minoribus,a  quatuor  fiat :  in  iis  vero  quoru 
actas  fioret,  quiquemaiores  funr,  a  fex  adminiftretur: vt 
aliibrachia  ad  n  anus  digiros  vfquefricent ,  alii  thora- 
ce  vfquead  inguina  ,  alii  denique  crura  vfque  ad  pedes. 
Effufo  vero  pingui  aliquo,  marus  fuperne  deorfum  de- 
ducant,itavtpars  omnis  infricetur  :  deinde  hominem 
pronum  ftatuant ,  ipfumque  ad  eandem  proportionem 
fricent.acprincipio  quide,Ieui  manuum  iniedrionelen- 
tique  vtantur:deinde  vero,  celeri  &  com  primente :  po- 
^  ftremo  veroremiffa,  &  quxin  omnibusprims  fit  par 
atquefimilis.  Iamveroetiam  partes  capitis  &  ceruix 
adiunfto  pingui  cotreclentur.  Partes  aurem  Hngularin 
iunioribus  centies,in  florenti  astate  ducenties  fricentur: 
in  iis  qui  athletarum  more  vitam  degunt ,  duplicandus 
eft  numerus.       Interim  vero  dum  friftio  adminiftra- 
tur,fi  multa  hilaritas  adfit,fimulque  febris  fedetur,  fa- 
cilifque  refpiratio  &  bonus  color  appareat,&  pulfus  ma 
gnitudo  no  itamultu  fitimminuta ,  nequedefus  pulfus 
q  fit,&  caro  in  tumorc  adiunfto  rubore  fit  elata,tum  nu* 
mero  friftionu  aliquid  debet  accedererat  fi  iis  qui  frica- 
tur  fudor  prodeat  qui  prtusno  apparebat,tum  fcirecon 
uenit  teCte  progreffam  effe  fric>ionem ,  &  inde  vtilita- 
tcm  argrotanti  fuiffe  allatam,&  tamen  eum  fecunda 
quoqueexperientia  indigere.  nequeetiam  quum  pares 
acceffiones  fiunr,nihi!que  occurrit  quod  fenfus  iudicio 
vrile  aut  noxium  fit ,  fcd  per  fe  ipfx  impulfus  capiunt. 
expeftada  crifis  eft.  nam  ex  feciida  adminiftratione  per- 
Concoquat,&  fuccusaliquisexeofemicrudusincorpus  H  fpicuavtilitasapparebit.Omnibusporro  poft  fricrionc, 
digeratur,  caputque  turbetur,  &  ftoroach*  fubucrtatur.       aquzcalidx  quod.faris  fit  dadum  eft.  fique  tempora  re- 
Optirnum ergo  fuerit  omnino  ventrem  ncn  attmgcrc:fi      miffionis  adfint,  poft  turbationem  quam  auxilium  hoc 


*55 


M  E  D  I  C  I  R    C  O  L  L  E "C  T.     L  I  fi.  V  L 


B 


hocattulit,&pdft  fedationcmconcuffionisalendusx- 
ger  eft.  Ac  in  quibus  nihil  quicqua  remittitur,  eos  per- 
fettas  remiflionesexpe&ando  nutrimusjin  mediis  ten- 
poribus  largum  potum  dantes)&  prarfertnn  iis  quos  fic- 
citas  male  habet-  alimcnta  vcrb  liquida  &  calida  danda 
funt.Si  hyems  fit,  ea  qux  ad  curationem  pcrtinent.in  lo 
cocalidiorefiat,  oleoque  aphronici  um  mifi.eatur,&  vi- 
ni  decirna  pars  indatur.In  fecundis  vero  fri&ionibus,  ii 
non  laxentur,vir!fque  corporis  validx  fint , &  pulfus  in 
propria  magnitudine  permaneant,  nec  vlla  turbatx  ref- 
pirationis  nota  videatur,a  fridhone  rcfe<3os  mfidere  o- 
portet,atque  perfundi,  vc  mde  laxadis  corporib^fimile 
quippia  ns  qu*  per  fudores  hunt.poft  crifin  perficiatur, 
atque  vtilitaces  magis  varix  excec:  na  vel  manet  in  eode 
ftatu(vt  ante  dixi)adiuti  ad  morbu  difcuciendu,vel  rypi 
inaltenusgenens  fonnas  tranfeut,  vel  inrermifliones 
capiunr,  vel  fiunt  vehemetiores^  &  eode  die  ceflanr.Sx- 
pe  etiam  tutas  peifi.  ucritias  inferunt,poft  quas  laborio- 
fus  fridtionum  modus  caucndus  eft  :  fedin  primisfri- 
dhonibus  manendum,quum  non  procul  finis  confpicia 
tur.Siverb  intendas  manuum  imettioliem ,  neque  fe-  C 
rant,  vlcerifque  ferifum  ta&us  inuehat,  a  fridtione  defi- 
ftendum:  fi  verb  fticando  mulrum  circa  fe  calorem  fen- 
tiant,idque  femper,&  maiore  itidem  malo  afficiantur, 
adfit  veroetiam  ahquod  fymptoma  implacidum  ,tunc 
a  tali  quoque  auxilio  abftinendum  eft,  quum  ets  immc-> 
fum  calorem  afferamus,  &  vtcatera  adhiberi  queanr, 
tempora  remiffionis  expe&abimus.  Si  verb  adhibita  fri 
clionc  in  diuturnis  &  intermittentibus  febnbus  accidat 
vtcontinua&  vehemensfebris  fubfequatur,  moueri& 
turbari  non  debemus  quafi  res  male  cedat,  quandoqui- 
dem  indc  ftatim  xger  recreabitur.  Iam  verq  fri&ionem 
quoque  tollendx  febris  caufa  adhibere  debemus  iniis 
qui  febresmolles  &  tepidashabent ,  quxvel  ab  initio 
tales  in  eadem  forma  petftiterunt,  vel  cx  vehemeritibus 
&  difficilibus  febribus,declinantes,ad  hafce  maghitudi 
nes  peruenerunt.  Qnjbus  verb  frictiones  adhibedx  non 
funt,difcerni  debenc  cx  temporibus  morbi ,  nealiquid 
incommodi  palam  afferamus :  q'  inetiam  fa£taxgrr>- 
tantis  fecum  comparatione,  id  difcernetur.  Quamobre 
noxxquxinuehuntur,  fpe&andxfunt.  nam  quum  fe-  £ 
brcsquxafri&ionibus  excitantur  vehcmentes  finr,nec 
declinent,fciendum  efthocauxilium  non  proficereifi- 
jnili  quoquemodo,fi  fegnes&  fomnolentx  per  torum 
caloris  tcmpusfintjlaxumque  corpus,  refpirationem 
denfiorem,  &  pulfus  exiguos  &  obfcuros.atque  ctiara 
frequentesreddanr,  tum  fndiionem  male  cedere  iudica 
mus-.fed  &  tremor  &  conuulfio  cx  fri&ione  intempefti- 
ua  &  multa  fiet:paritcr  etiam  ex  dolore  inflammario  e- 
xorietur,  carne  in  tota corporis  mole  intumefcente.  His 
fymptomatis  animum  diligenter  attendere ,  &  copiaui  F 
remcdiorum  paratam  habere  oportet. 

De  inatTibulatione,exxxx.libro  Antylli,de 
auxiliisqux  fiunt,        Cap.  xxi. 

DEalnbulationis  duo  ftatuenda  funt  genera,  quorum 
alterum  vt  auxilium,alterum  ad  corporis  rccuratio 
nem  adhibetur.  Deambulare  igitur  auxilii  gratia  cenfe- 
mus  in  affedtionibus  qua:  capiti,itcmque  oculis,gurgu- 
lioni ,  &  thoraci,  prxterquam  in  fputo  fanguinis,  con- 
tingunt.Eft  vero  etiam  maximc  vtilis  deambulatio  fto-  _ 
macho  humefcenti,dolenti,&  in  quo  alimenta  coace- 
fcunt  &  corrumputunefficax  eft  etiam  ad  mulicrcs  qui- 
Dusfuppreffxfuntpurgationes:  &  quum  aluus  fiftitur, 
&  cibi  fupernatant,&  vrina  retinetur.  Non  mediocriter 
quoque  coxendicis  morbis  prodeft :  &  ad  fummam,  o- 
mnibusiis  in  quib9  neceffeeftaut  a  fuperioribus  parti- 
bus  ad  inferiores  aliquid  defluere,aut  qux  ad  inferiores 
partes  propefa  ferutur,excerneda  funt.De  ambulatione 
vefbapothefapcutica  vtemur  cofe&isgrauioribus  exer 
citationibus,&  poft  purgationesquasmedicamerafece- 
fint,&  poft  fublitionc  oculoru,&  poftcopiofum  vomi-  H 
tu:&  abfolutc  atq;  vno  verbo,  deabulatio  apotherapeu- 
ticaporeftanimu  femhrere,  fpiritii  comutare,  &  tnor- 
dinc  adducere,  &  qux  diftcta  funt  foluereyir^mqithora 
cc  purgare,  &  vt  facilc  refpirationc  edat  eflkere,inftru- 


metaque  ferifus  roborare,  &  ventriculii  firniare,&,quod 
maximi  rcferr,omne  affecrione  qux  latfitudinisfenfum 
affert  i  quieque  perturbat  ,  explicare  atque  dilToluere. 
Ac  deambnlario  quidequa:  auxilii  caufa  fufci^itur ,  & 
multa  &  cotentaefle  debet:tii  crura  impariter  moueda, 
calcibufcjue  incededum,  tu  peftoribus  pedu  cum  popli 
tu  cotentione  ambulandu:  ac  initio  quide  quiere,dein- 
ccps  vero  vchemenrius,  &  rurfus  viciffim  remiftcdum: 
quantitaj  autem  ex  viribusiudicetur.Verum  qua:  recii- 
radi  caufa  initur,  pauca  &  placide  adminiftrata,  &  quie 
ta,aninii  corponfcjue  effufione  coiundla  effe  debet.  Ex 
quo  fit  vt  quietx  deambulatiohes  imbecillioribus  ac- 
commodata:  fint.  Eardem  quoqUe  conueniunt  iisquii 
cibo  deambulationibus  vtuntur,  ite!mque  lis  qui  nuper 
c  fomno  funt  experredi ,  &  qui  ante  niaiores  exercita- 
tiones,ad  eas  ineundas  fe  deambulado  pra:paranr,&  qui 
partequauis  dolent.  Robufta:  vero  deabulationcs  con=> 
ueniunt  valentioribus  perfrigeratis,quiqile  fpintam  s- 
gre  trahunt  ,  languidiimque  vnl  etiam  cum  viribus 
habent,qu'iquc  fegniorefunt  mole  corporis,  &  qui  car- 
nem  reficiunt,&  coualefcentibus-  Qua:  verocum  inten- 
tione  crurum  aut  calcibus  incumbedo  fiunt,capiti  male 
affefto  funtaccommodatifftma:,  itemque  thoraci  hu- 
midiori,&  vtero  conuulfo,&  purgationi  fuppreffa:  & 
quum  partes  infei  nxexalimento  fruftum  non  capiunt: 
&  omnino  quibus  materia  furfum  repit  &  fertur.  Non 
inteta:  vero  deambulationesplacidis  fimiles  funt,atque. 
ad  eadem  valent:quxverbextremis  di^iris  cbeutur,eas 
obferuatum  eft  proprie  lippientibus  &  aluo  fuppreffx 
vrileseffe:  accliues  autem  thoraci  q';i  fpiritu  exiguum 
jj  ducat,idqueantecibu,&  quum  loco  alii  uaru  maiorum 
exercitationUm  iniungitur  deambulatio.  Decliues  vero 
cruribus  lab'>rem  affernnt  il!x  quidem,fed  tame  magis 
quam  alix  mareriam  infra  trab^nt,  quum  eima  capite 
ad  infcriores  partes  deducat.  .narquales  vero  vtiles  func 
iis  qui  citb  deambulado  fatigatur.Qu^s  in  campo  fiunr, 
magis  laboriofa:  quam  ha:  funf ,&  magis  efia  fiint  acco~ 
inodata:  ad  fpiritu  &  a'3  corpus^^nftituendu  s  qux  loco 
afpero  fiunt.caput  replet  qux  n  arena,&  prxfertim  pro- 
funda,  (eft  enim  hoc  vpu  ger  us  exercitationis  veheme- 
E  tiffimx)efficac'ffimx  funt  ad  omncs  partes  corpoiis  fir- 
madas,&  poretiffime  ad  materia  e.fupernis  ad  infernas 
parrcs  deducenda:qux  vetb  in  terra  molli  fiut,  proxime 
arcedtlr  ad  eas  quar  in  arena  fiut:  qux  in  pratis  exercetur 
blandiflima:  funt,  nihil  omninofenfus  tentat,  nihil  co- 
mouent,  fcd  tamen  caput  implent ,  cum  propter  odoris 
fuauitarem,  tum  propterhumidifatem  qua:  in  eis  ineft", 
quar  verb  in  viis  fiunt,  minore  cum  labore  fiiit  quam  ex 
quasin  Iocis  dea'mbulatIonibus  dicatis  obimus^qUa: Ve- 
rb  habent  inuolutiones,funr  capiti  noxix  Qblonga:  ve-= 
F  rofimilesfuntiisqux  in  viis  fiunt:qux  verb  in  locisfu- 
perioribus  domus  fiunt ,  cxteris  omn^bus  funt  antepo- 
nendxr  nam  &  vapomm  qui  e  terra  efferunrur  funt  ex- 
pertes,&  aerem  habentpuriorem- Atque  ex  eis  acromo- 
datiores  etiam  funr  qtix  fiunt  in  locis  qux  tabulis  fint 
ftrafa:  fiquidem  obf  cundar,&  caputlxuant,&  matcria 
deorfum  trahunr.Exigua  deabulario  prodeft  iisuui  fa- 
tigati  funt,quique  poft  exercitationes  Ioti  no  funt3&  iis 
quibus  a  cibo  deambulationibus  opus  cft ,  quibus  gra- 
q  uitas  cft  in  corpore.  Multa  vero  d^ambulatio  iuuat  eos 
qui  caput  aut  thoracem  male  affedum  habent,&quibu$ 
infernx  corporis  partes  non  nutriuntur ,  &  qui  in  exer- 
citationibus  vehementiore  motu  egent.  Iamverbqua: 
prope  mare  fiunt ,  ficr andi  &  rr ateriam  attenuandi  vim 
habent:ar  qux  circu  flumina  &  ftagna  fiunt,humedladi 
vim  habet:ver.  ntamequxprope  ftagna  fiur,  detcriores 
cefentunqux verb  in  mediterrancis  fiut  partib',  ex  funt 
iliis  qux  did*rx  funt  prxftantiores,verum  fuperantuv  ab 


iis  quxpropemare  obeuntur.  Qux  in  rore  fiunt,fimtles 
funt  iis  qux  ad  ftagna  fitit:  qux  in  1  r>cis  auiu  volatu  fre- 
quetatis  fiunr,efficaciffimx  funt  ad  euocandu  per  fiali- 
tu,&  ad leuatidu: fimili  quoque modo ex  qux  in fubli» 
mib' fiutlocis.At  qua:  caiiis  I^cis  &  fpeluncis(aer  eninl 
ibi  inteperat9&  vitiofusineft;ite'mqj  qux  fub  re&o  fluti 

NNN.ii, 


/ 


B 


O  R  I  B 

deteriores  funt  iis  qux  fub  dio.valent  enim  ad  replendu  A 
vel  maxime  ,  fi  humili  tefto  cala  £it  niumta.  Qua-  loco 
venttis  non  perflato  fiunt  valcnt  ad  euocandum  per  ha- 
litum,&  ad  excremcta  difpergenda,iremque  remhtunt, 
non  leriunt:  at  exiis  qua:  vento  perflante  fiunt,quae  fub 
Borea,tufles  excitat,thoracem  lxdunt,  ftomachum  dif- 
folutum  roborant,  vires  collabentes  firmat,  &  fenfuum 
integritatem  aftcrunt:  qua  fub  Auftro,caput  replct,fen- 
fuum  uiftrumenta  hebetant,  aluum  molliunt,  atquc  ad 
difloluendum  valcnt :  at  quae  Zcphyris  fpiratibus  fiunr, 
ea:  prxftat  cxteris  omnibus  qux  in  vento  fiunt.  non  ha- 
bent  enim  Borcx  infu.mitates,quum  eis  manfuetudo  fi- 
mul  atque  mcunditas  fit  coniuncta.  qux  in  Apeliote 
fiunr,mala-  funt,&  feriunt:qux  in  Sole,effundunt,&  ca- 
put  iroplet,&  inxqualitates  gignut.  Q^x  fub  arboribus 
nunf,meliores  funt  lis  qua  fub  te£to  .  aer  enim  ventila- 
tur,&  redditur  lalubrior :  exque  conuenienter  arborum 
qualitatibus  aut  nocet  corporibus,aut  profunt.Qua:  vc- 
ro  ca-lo  fereno,  leuant,per  halitum  euocant ,  attenuant, 
bonain  refpirationem  &  mouendi  facilitatcm  parant: 
qua:nubilo,caput  implent,grauitate  important,  minuf 
que  per  halitum  euocant-ac  matutinac  aluum  molliunt, 
&  iegnitiem  e  fomno  cotra&am  diffoluunt,fpiritufque 
attenuant:  vefpcrtinx  verb  ad  fomnum  hominem  pra:- 
parant,&  inflationcs  difpergunt. 

Decurfu,exeodem  Antylli  libro,    Cap.  xxn. 

QVoniam  curfus  eftdeambulatio  vehemens  &  con- 
citata,  ideo  intcr  vehemetes  exercitationes  nume- 
ratur:eft  vero  accomodatus  hyberno  tempcre,item  que 
xftate  media.  Valct  autem  ad  corpora  calfacienda,appe 
titum  reuocandum,&  ad  naturales  adtiones  corroboran 
das,&  ftomachum  tirmandum,  &  defluxioncs  tuocan- 
das.  Ecfi  enim  primiim  deflu&iones  vidctur  excita- 
re,  cas  tame  poftca  cohibet&comprimit:verum  caput 
implet.  Ihrenum  autem  m  orbis ,  &  feminis  profluuio, 
vtafleruatu  quoddam  auxilium  ,noscurfum  adhibui- 
mus.Prodeftifchiadicis ,  in  quibus  in  curfus  initio  vix 
moucri  poffunt  :  fed  vbi  in  curfu  funt ,  ita  properant  vt 
morbi  propemodu  obliti  videantur.  In  iis  verb  quoru 
vifce  a  torquenrur,&  qui  fingos  efitarunt,&  quiafcor 
piombus  lfti  funt,nos  cuifum  profuiffe  obferuauimus. 
Ergo  diffcretias  quae  ex  qualitate  &  quatitate  fumCtur, 
&  cxterasetia  gencris  eiulde,  ex  iis  intelligemus  qui  fu 
pra  deipfis  deabulationibus  difta  funt  nobis:  at  qua:  no 
dixerim9,qua:quide  funtperpauca,ea  nuc  perfequemur. 
Eft  ergo  curlus  quida  qui  reCtz  ad  anteriora  fit,  qui  inde 
etia  nomen  duxit:  alius  in  pofteriora,quc  recurfum  vo- 
cat:alius  in  orbem,  que  circuncurfum  nominant.ex  qui 
bus  is  qui  ad  antcriora  fit,eaprxftatqua:iamdiximus:at 
recurfus  in  pofteriora,is  non  celeriter  initus,&  capiti,& 
oculis,&  tendinibus,&  ftomacho,&  lumbis  accommo- 
datuseftatque  vtilis:idcirco  no  replctcaput.  Porroin- 
ceffus  qui  pedibus  in  altum  fublatis  fit,  qui  cogit  vt  fir- 
miusfummis  pedibus  incubendo  homines  vadat,ne  co- 
cidatn,materia  infra  trahit.  Curfus  verb  in  orbem,tho- 
raci  &  cruribus  accommodatus  eft,  at  capiti  eft  alienus. 
Ergo  curfus  qui  tedxo  corpore  ineuntur,ii  carnem  calfa- 
ciunt,&  fudores  mouet:  qui  non  tefto  corpore,non  ma- 
gnam  illi  quidem  fudoru  copiam  eliciunt,veruntamen 
clam  vchementerper  halitum  euocant,atque  etiam  cor 
pora  durant  &  exiccant. 

Degeftationc,Eiufdem,exeodem  libro, 
Cap.  xxut. 

ALis  cxcrcitationes  in  motu  corporis  confiftunt: 
geftatio  verb  media  eft  inrer  motum  &  fitum  par- 
tium  corporis  quicfcentium  :  quumque  totum  corpus 
fercndo  moucatur ,  inde  exiftit  vtiliffima  &  placidiffi- 
ma  exercitatio,  quz  ipfas  itidem  partes  no  minus  quam 
rnagnx  excrcitationcs,  moueat.  Omnis  autemgeftatio 
poteft  naturalcm  calorem  augere ,  &  matcrix  multitu- 
dinem  difcuterc,&  habitu  corporis  firmarc,  &  aftiones 
ftupidas  excitare,&  fegnitiem  prxterca  diffo!uere,&  cor 
poristurbatione  fcdare,  &  iis  quos  vigilix  exercent,  fo- 
rnnum  conciIiare,&  cotra  etiam  veternofis  &  diffolutis 
teditum  ad  fe,  &vigiliasparare.  Acfomnum  quidcm 


A  S I I  296 

conciliar,excremcta  qux  a  cspite  &  ftomacho  delabun- 
tur,per  halitu  digerendo,quum  ha  partcs  fint  vigiliaru 
caufs  prxcipuaeiat  vigilias  poftca  inducit ,  corpons  te- 
norcm  ad  fe  rcuocando&  corroborando.  Gcftationis  au 
tcm  diffcrentias  comunes  in  orationc  quae  dc  ambula- 
tiomb9  habita  cft  expoiuim9.propria:  verbfunt  hx.  Vna 
in  lectica  fit  qua  fulcra  habeat  lineis  ab  angulo  ad  an- 
gulu  per  pedcs  diftincra:  vel  fit  ln  felia:hxcque  duplex 
eft,vel  fedentibus  lis  qui  geftantur  vcl  1accntibus,vcl  in 
vehiculo,vel  in  naui:  ac  in  naui  quidem  quai:  aut  ventis 
aut  remigibus  impellatur.  G.ftationi  quoque  fubiicia- 
tur  equitatio,quanuis  nonnulli  de  ea  priuatim  loquan- 
tur-  Ergo  geftatione  quae  in  ledxica  fit ,  vtimtr  in  febri- 
citatitibus,aut  qui  diuturna  imbecillitate  laborat,  qui- 
quc  clleborum  lumpf.runt:atque  etiam  dum  vires  refi- 
ciuntur,quum  imbecilli  adhuc  homines  lunt ,  prodeft: 
itcmque  vigilantibus,quique  fegnitie  &  pigritia  quadi 
funt  oppreffi ,  &  iis  quibus  caninum  in  modum  appeti- 
tus  eft  intentus,c]uippe  qua:  intentionc  illam  fedct:&  ii$ 
qui  tarde  ahmentu  connciunt,&  iis  qui  alias  obirc  exer 
"  citationes  non  poffunt:  eadem  quocjuc  proportione,  iis 
qui  diuturno  morbo  impliciti  funt  vtiliseft.  Sed  aliud 
genus  quod  le&ulo  pcnfili  fit,&  antc  &  poft  cibum  pro 
deft:  alterum  verb ,  poft  cibum  eft  inutile.  Qiipmodo 
autcm  vti  hac geftatione debcamus ,  explicatura  nobis 
vbi  de  elleboro  propinado  loquimur.  In  fclla  aute  ftra- 
tosgeftamus  eos  qui  febrim  habenr,atque  exiis  lethar- 
gicos  poti9,&quos  cataphora  vrget.  Qui  verb  fimplici, 
&  permancti,&  diuturna  febri  ia£tantur,fi  vires  feranr, 
debentgeftari  quamplurimum ,  quandoquidem  gefia- 
^  tio  minus  mouens  corpora,quandoque  febrim  cxcitat. 
Ergoin  febricitatibusqui  ad  integritatem  pciueniunr, 
vel  quorum  longa  admodum  remifllo  cft  ,  vel  qui  fe- 
bribus  teneturlongis,etiamfi  non  magna  interualla  ha- 
beant,  conuenit  ha:c  geftatio.  Qui  febrim  non  habent, 
incathedra  non  te&a  potius  quam  teftageftandi  funt. 
Ten  pora  aute  &  loca  in  quibus  geftatione  vtendii  fit, 
&  quibus  modis  fieri  d^beat,  deambulationis  tra&atio 
nobis  expofuit.  Qiix  autem  in  vehiculo  fit,  habet  vim 
quandam  amoliendi  commouendique  morbosftabiles 
E  &  permanentes:  qua:  verb  in  nauibus  fit,parum  plerun- 
que  diftiguitur  ab  ea  quae  in  rerra  admimftratur:  ac  qua: 
traquillo  mari  obitur,  non  admodum  magna  turbatio- 
nem  neque  concuffione  affert.Ex  quo  fit  vt  ferme  acco- 
modata  fit  iis  quibus  etiageftatiopercurrum  couenir: 
nifi  qubd  hoc  magis  habet,  qubd  in  purgato  aere ,  &  in 
quo  non  humidi  vapores,fed  ficci&  acres  fint,efficitur, 
&  ob  ea  ipfam  caufa  eft  praftatior.  Qux  verb  per  pontu 
fit,vetis  nauim  feretibus,ea  maximc  varia  cft,&  ex  maxi 
mc  cotrariiscoftat.Habct  enim  motu  acutiffimu,  vche- 
F  mentiffimu,&  neutiqua  ceffante  dum  nauis  a  ventoim- 
pellitur:cftquemixtus  exfecuritate&timore,habc'tque 
facillimas  &celerrimas  mutationes  :  ac  talesquidem 
mutationes  omnem  diuturnam  morboru  affcdionem 
remouct.Commotio  denique  qua:  in  nauigatione  exci- 
tatur,vim  habet  elleboro  leui  &  albo  perfimilcm. 
Deequitatione,exeodem,      Cap.  xxim. 

EQ£itationis  exiguus  in  agrotantibus  eft  vfusmam  fi 
placide  equus  gradiatur,  nihil  magis  quam  laflitu- 
dine,&  prxfcrtim  inguinibus,affcret:  fi  vehemeterim- 
J  pellatur,quanuis  totum  corpus  laboriofe  concutiat,  ta- 
men  aliquid  vtilitatis  affert :  fiquidem  magis  quam  o- 
mnes  alia: exercitationes,corpus,&  prafertim  ftomachu 
firmat,&  fenfuum  inftrumenra  purgat,eaque  reddit  acu 
tiora:  fed  thoraci  exercitatio  hxceft  infenfiffima. 
Dc  geftationc  quae  in  febribus  conuenir,cx 
Herodoti  libro  de  auxiliis  qux  fiunt, 
t  Cap.  xxv. 

GEftationis  qua:  in  fella  aut  cathedra  fir,primus  mo- 
dus  eft  vt  neque  minus  quinque  ftadiis,ncque  plus 
^  quam  huius  duplu  producatur  :qui  modus  fcqucti  etia 
die erir  obfcruadus.  A  tcrtio  verb  die  quinque  ftadia  fin 
gulis  diebus  accedat  vfque  ad  triginta  ftadin.  qui  verb 
longiorc  gcftationc indigct,ii  curru  qui  manu  ducarur 
vtutur,quospcr  trigintaftadiamouere  incipim',deinde 


*5>7 


M  E  D  I  C  I  N. 


ea  conduplicamus.  Qui  m  febribus  vigilia  prcmuntur, 
cosvfquedum  fomnum  capiant  geftare  oportet :  quos 
vero  dolor  vexat ,  aut  aliud  tale  fymptoma  exercet,  ge- 
ftandifunt  donec  id  quod  eos  inteftat  moueatur.  Cie- 
ftatio  vero  qui  ledto  penfili  fit,numero  quidem  non  fa- 
cile  definih  poteft  quanta  efTe  debeat :  verum  confequi 
ratione  debemus  tanto  rempore  vtendum  ea  elle  quan- 
to  quifpiam  in  fella  perlatus  quadraginta  ftadiorum  i- 
terconficeret.  Qin  vero  ln  bigisgeftantur,  aftadiistri- 
ginta  aut  quadraginta  ducentes  niitium ,  vfque  ad  fpa- 
tium  altero  tanto  maius  progredi  debet.  Quibus  maio- 
re  menfura  opus  eft,  funt  qui  equitare  confueuerunt :  in 
quibus  equitatio  quoque  anteponenda  eft,  vtpote  eorfi 
naturx  accommodatior,  &  habita  etiam  confuetudinis 
ratione.  Qui  denique  nauibus  geftantur,  a  fcxaginta  fta 
diis  incipiant,8cinduplum  horum  definant. 

De  cricilafia,ex  quarto  libro  Antylli.de  auxi- 
liisquxfiunt,        Cap  xxvi. 

HJE  C  exercitatio  intenta  corpora  mdlire  poteft,  & 
qux  loco  ftabtliri  non  poffunt,  tu  reuolutionibus, 
tum  veroetiam  figurarum  corporis  varietate  fic  parare 
vt  facile fle&antur  &  ftabiliantunneruofque  imbecillos 
firmare  &  laxai  e,&  calorem  excitare,  &  inrelligentiam 
qua:  deflexit  de  via  &  atra  bili  agitatur,  ad  ftatum  fuum 
reuocare.  Sitautem  crici  diameter  minor  quam  fitho- 
minis  longitudo,vt  eius  altitudo  ad  mammas  vfque  per 
ueniat :  neque  impellatur  per  longitudinem,  fed  etiam 
errando.  Efto  autem  ferreus  auriga,  qui  anfam  ligneam 
habeat.Nonulli  tamc  tenues  cricos  rotx  adiectos  fuper- 
uacaneos  effe  putauerfir.veruntame  no  ita  fe  res  haber, 
fed  ftridorexeis  ovtus  hilaritate  &  voluptate  animx  pa 
rit.In  initio  autc  re&os  impellerecricos  oportef:vbi  au- 
tem  corpus  incalueritatque  inane  fitfac~tu.m,tum  exili- 
endum  &  difcurrendum:  fub  fine  verc,  iterum  re&i  im- 
pellendi  funt,vt  ftatum  quem  exercitatio  parauit ,  tuea- 
mur.Tcpus  autem  accomodatii  eft  ante  tibu  aurbalnefi, 
vt  etiam  in  aliis  magnis  excercitationibus  nbferuatur* 
De  natatione,Eiufdem,ex  eodem  libroj 
Cap.  xxvn. 

PAuci  diuturni  morbi  funt  in  quib9  apta  fit  natatio, 
ckperraro  etiam  adhibetur  :  acxftate  folumeavti- 
mur,potc'ftquegracilem  reddere,  perhaliturh  euocare, 
firmare,calefacere,  attenuare,hominem  iniurix  minus 
obnoxium  facere.  Qux  ergo  in  man  fit,ea  hydropibus, 
fcabiofis,&  quos  exanthemata infeftoi habent,itc'mque 
elephantiafin  patientibus ,  &  quorum  crura  auraliqux 
alix  corporis  partes  defluxione  tentantur.accommoda- 
ta  eft.Facit  quoque  ad  eos  qui  ex  alimento  fruttum  no 
fentiunr,  iifquequiin  morbo  exagitantur.  Capiti  vero 
nocet  non  folum  quae  in  mari,  fed  etiam  quac  vbique  fit: 
quse  vero  in  dulcibus  aquis,  xgre  &  imbecilliter  prxdi- 
Ctis  res  poteft.Quamobre  vitanda  plerunque  eft:  nam  fi 
quis  in  ea  diuti'  immoretur,  ei  nerui  cfi  propter  frigus, 
tfi  propter  humiditate  lxdetur:at  qux  fit  in  calidis  fpote 
nafcetib9,inc6moda  eft,quippe  quae  impleat.'Sed  multo 
magis  fugiedanatatioeftquxexcalefa&aaqua  coftef. 
Quinctiam  fiue  inmarina  fiuein  alia  aqua  natnte  quis 
voluerit,  debebit  is  prius  moderate  vnxiffe ,  &  fridtio- 
ne  prscalfeciffe  corp9,  &  eueftigio  in  aqua  fe  ptoiicere. 
Depalxftra,      Cap.  xxvm. 

PAlxftra  vehemens  firmum  &  validum  fpiritum  effi- 
cit,  itemque  corpus  folidum  &  mufculofum.neruos 
etiam  confirmat,  &  fenfus  exacuit,  &  naturales  a&iones 
corroborat.  Carnem  defam  illam  quidem  &  excitatam, 
fed  tamenexomni  partepaucam  adiicit.Pinguedinem, 
omniaoedemata,tumores,  aquam  intercutem  diffoluit: 
thoraci  aliena  eft.  At  placida  palxftra  vice  verfa  carnem 
multam  coparat:ex  quo  fit  vt  iis  qui  reficere  fe  incipiunt 
fitfuperiore  aecomodatior.Prxtereaere&a  palxftra  ca- 
piti  prodeft  &  thoraci,  &  neruos  corroborat:  qux  vero 
fuper  pauimento  fit,lumbos,genua,prxcordia,&  intefti 
na  vitiata  adiuuat-.fed  capiti  eft  ineptior. 

De  vmbratili  certamine,ex  endem  libro 
eiufdem,       Cap.  xxix. 

VMbratilis  pugna  Valetad  fedandam  affec"Honem 
laffnjudinis  fenfum  referentem,  &  ad  humeros  fiV 


COLLECT. 

A 


LIB.  VI. 


zy% 


mandos,  8c  ad  neruorum  imbecillitate  8c  ad  tremorem 
corrigendum.quinetia  materiam  infra  deducit,  ck  prx- 
lertim  in  iis  qui  fummis  pedibus  pugiles  iuutantur.  Eft 
etiam  vtilis  renibus,coIo  inteftino,atque  vitiis  qux  tho 
racifulentaccidere.Oponetautem  nonfoliim  irunibus 
cum  Vmbra  depugnare,fed  etiacruribus:  ac  intcrufi  tan 
qua  f.ilientes,inrerdum  vero  tanqua  calcibus  cxuentcs. 
De  gefticulatione,ex  eudem  libro,     Cap.  xxx. 

INterchoreani  &  vmbratilem  pugnam  media  lntcrie- 
dta  eft  gefticulatio  ,  fed  ad  vmbratilem  pugnam  pro- 
B  P'us  accedit :  cftque  ad  eadem  vtilis  ad  quje  pugna  vm- 
brarilis  eft.fcd  hxc  pueris,mulieribus,ftnibus,^  quoru 
corpus  niiru  in  modu  gracileatCjj  imbecillu  eii  ,  n.agis 
couenit :  fiquide  vtilis  8c  accomodata  eis  eft exercitauo. 
Deexiliendo  &  faltando,exeodem 
libro,         Cap.  xxxi. 

Dlffcrt  exilire  a  faltadomam  exilire  eft  curfui  fimile» 
quum  eodein  ioco  corpus  manet .  poplites  infle- 
ttendo  &  circuuiuehendo :  faltus  vero  eft  ferme  crurum 
continuus.  His  iimilis  eftfaltus  quo  Laca?nx  mulieres 
-  ad  nates  faltando  prifcis  temporibus  vtebantur.faltabat 
enim  circunflexis  cruribus,ita  vt  calcibus  nates  attinge- 
rent  '•  quandoque  ci  ui  ibus  alternatim  inf lexis,  vt  calci- 
bus  nates  pcterent:  quandoque  vero  vtrifque  vno  8c  eo- 
dem  tempore.  Exilire  vero  accommodatum  eft  diutur- 
nis  morbis  capitis,thoraci,materix  qux  ad  partcs  fupe- 
riores  pi opefa  fei  tur,cruribus  imbecillis,  fefe  non  alen- 
tibus ,  excarnibus,ftupidis,  8c  tremulis.  SJtiis  vero  ma- 
gis  quam  fiquis  exiliat ,  materiam  infra  ducit:fid  qui» 
thoracem  cocutit ,  ideo  eius  affectionibusnon  couenir, 
D  verutamen  8c  ad  motum  &  ad  a&iones  promptum  cor- 
pus  valde  reddit.  Saltatio  vero  ad  nates  caput  purgat  8c 
ficcat:euocat  etiam  menfti  uas  mulieru  purgationcs ,  8c 
fcctusnimiu  jdha*rentes  exp  Uit,quemadmodum  Hip- 
pocrates  in  libro  denaturapueruli  fcnptum  reliqi:it.  le- 
cundas  quoque  retentas  deiicit,  &vterum  quiUipiafe 
contraxit,  mfuumlocum  trahit ,  8c  harmorrhoidas  iti-> 
dem  prouocat. 

De  pila,ex  eodem  libro,       Cap. "  XX  X  1 1° 

EXercitatio  qu^ex  pila  exiftit,  promptiorcs  admotu. 
reddit  eos  qui  in  ea  fe  exercent ,  8c  vitales  aOiones 
roborat.  Eft  autem  in  ea<iifferentia  qux  ex  pilx  differen 
tia  oritur.ni  alia  parua  eft,magna  alia,6k  media  alia:  at- 
que  alia  iuftx  magnitudinis,alia  deniq;  inanis  8c vacua- 
Parua:  pilse  magnitudinis  fut  tria  geneta,&  ex  vnoquo- 
que  eenere  vna  extat  exercitatio.quida  enim  valde  par- 
ua  eft:qui  in  ea  exercetur,corpore  maxime  elato  ludunt, 
&  colludetes  manus  manibus  proximt  admouent:  hxc- 
que  exercitatio  cruribus  aptiffima  eft  :  fiquide  vna  curn 
intentionecrurum  adminiftratur.  Vtilis  eft  etiam  dor- 
^  fo  &  coftis  pullulatibusjitemque  brachiis:carnem  quo- 
que  folidam  reddit. Alia  pila  eft  paulo  maior,qua  et iam 
homines  vtuntur,&  cubitos  cubitis  ludendo  immifcers 
nec  corporibus  mutuo  hxret,nec  annuut,fed  vaiiis  mo- 
dis  mouentur,  &  propter  varios  pilx  iftus  atque  motus, 
huc  atque  illuc  digrediuntur.atque  ha?c  pilxexercitatJO 
prxftantiffima  eft ,  &  quod  corpus  fanum  &  promptum 
ad  motus  cum  robore  coniunfto  prxftat,  &  quod  afpe- 
dtum  firmat,  neccaput  replet.  Tertia  vevo  pila  qui  his 
maioreft,  diftantesinterfehominesludunt:  fedinea, 
G  ftataria  pars  eft  &  motoria.Qui  manent,pilam  emittunt 
cfi  vehemetia  &  cotinuitate,  brachiaque  &  oculi  iuuan- 
tur :  in  motoria  vero  &  brachia  &  oculi  pariter  iuuatur: 
fed  cturibus  etia  propter  curfum,&  fpinx  propter  infle- 
xiones  quac  currendo  fiunt,commodum  accedit.  Atque 
hxc  quidem  de  parua  pila  fufficiant.  Exercitatio  autem 
qux  i  magna  pila  oritur,  non  modo  a  fuperioribus  dif- 
fertex  pilx  magnitudine  ,  fed  etiam  ex  manuumfigu- 
ra.nam  in  fuperioribus  omnibus  fummxinanus  ferrper 
humiliores  humeris  tenetur:in  hac  vero,capite  altiore<« 
&  idcirco  illequoqueexcitaturin  hac  exercitatione,  at- 
quedifcutitur.quandoque  etia  fummis  pedibus  vadunt, 
vt  mariusaltius  extollantrquandoqueetia  faltant,quum 
pila  fupra  eos  fcrtur.  ita  firmat  totu  corpus  huiufmodi 
exercitatio,&capiti  prodeft  materia  infra  deduces.Qua; 

NNN.iii. 


H 


*99 


ORlB  A  SIl 


ver6plusiuftomagnapilaeft,brachiaquideineapro-  A   aliam  fpirittus  expulfionem  ferrepoffint. 


iicienda  firmat,&  vtraque  etiammanu  propter  magni- 
tudinememittitur,  fed  plagas  duras  affert :  eique  noh 
modo  xgrotis  aut  conualefcentibus  inutilis  eft,  fcd  ctia 
bene  valentibus.Inanis  vero  pila,cui  etiim  folhculo  no 
men  eft,xque  exercet  ac  motoria in  qua  curritur.fed  ta- 
men  non  admodum  faciliseft  nequeapta,  atquc  ideo 
omittendaeft. 

De  pugillatorio  folle,ex  eodem  libro, 
Cap.  xxxiii. 


De  rebusvenereis,Caleni,     Cap.  xxxvn. 

RErumvenerearum  ex  Epicuri  fententia  nullus  cft 
vfusfalubris.re  veraautcm  falubris  cft  vfus  fi  r»n- 
tum  interualli  interponatur  vt  neque  rcfolutio  vlla  fen- 
tiatur,&  ipfe  homo  feipfo  leuior  fadtu«,&  melius  etiam 
fpirare  videatur.  Tempus  autem  ad  vtcndum  opportu^ 
num  eft  quum  corpus  in  exquifita  omnium  externarura 
circunftamiarum  mediocntate  fitconftitutum, vtne- 
que  nimis  plenum  fit,neque  vacuum  ,  neque  nimis  per- 


 4  —  T)       '  *  *  '  *  ■   •*  1  

TpOllis  pugillatorius  in  corponbus  imbecillioribus  a  frigeratum  ,  nequefuperealefattum  ,  neque  exiccatum, 


JT  grano  ficulno  aut  farina,in  robuftioribus  arena  im 
pletur:eius  vero  magnitudo  ad  vires  corporis,&  ad  xta- 
tem  accommodetur.  Sufpenditur  autem  in  gymnafiis  fu 
perne  e  culmine,tantumquea  terradiftat  vt  fundum  ad 
eius  qui  exercetur  vmbilicum  pertineat.  Hunc  vtrifque 
manibus  tenentes  qui  exercentur,primiim  quidem  quie- 
te,  pofteaverd  vehementiusgeftant,  itavtipfum  rece- 
dentem  confequantur  ,  &  iterum  redeunti  cedant  vio- 
lentia  compulfi  :  poftremo  verb  eum  e  manibus  reii- 
tientcs  emittunt,  vt  quum  reuertitur,vehementius  cor- 
pori  aduentu  fuo  occurrat«Ad  extremdm  verb  in  fedem 
fuam  fxpiffimereftituendo  demittunt,  vt  excongreffu 
fi  nonvaldeaduertantretrocedat.ExqUo  fit  vtquando- 
que  manibus  occurrant  dum  propinquat ,  quandoque 
ver6  pectore,manibus  paffis,qui>doque  verb  iis  ad  terga 
reuolutis.Poteft  igitur  hoc  exercitationis  genus  mufcu- 
lofumcorpusreddere,&robur  afferre,eftquehumeris  & 
toti  corpori  aptu ,  &  propter  plagas  quas  infligit  omni- 
bus  vifceribus  idoneum. 

De  exercitatione,qux  halteribus  contorquendis 
fir,exeodem,      Cap.  xxxntu  ^ 

HAlterum  iaculatio ,  dura  exercitatio  cft:  ftomacho 
autem  quem  defluxio  infeftat ,  quique  iinbccillus 
eft,&  in  quo  cibus  arcfcit,^-:  qui  cum  labore  concoquit, 
eft  accomodata  ,  &  probc  etia  humeros  exei  cet:  carnem 
creat,fed  ilec  capiti  nec  thoraci  conuenit.  Differunt  au- 
tem  haltetes  interfe:  na  n.vel  feparatim  mittuntur  ma' 
inibus  extenfis&circuma^o,velteneturfolumin  pro- 
tenfione  manuum  plerun.,  ' .  -;uiefcetium,&  breui  mo- 
tuagitatarum:&iisip£is  ;.<.exercentur  introeuntibus,  £ 
&  xqucac  pugiles  cocutientibus :  vel  quum  ii  qui  exer- 
cetur,  manus  adfpinam  iaculando  infle&unt.  Primum 
genus  ea  prxftat  qux  diximus:  fecundum  ver6 ,  crura 
neruofque  confirmat,&materiam  deducit:tertium  verb 
fpinam  iliaque  iuuat  &  mollit,fed  caput  peffimc  afficit. 
De  ingreffu  per  loca  fima,ex  eodem  libro, 
Cap.  xxxv. 

HOc  exercitationis  genus  fpiritum  roborat,  &  cor- 
pori  facilcs  flexiones  parat,  ac  prxfertim  eam  vim 
cruribus  indit,  acfimul  etiam  robur  iis  partibus  qux  F 
mouentur,coparar:  longum  verb  tenorem  prxparat,ner 
uos  conferuat,materiamdeducit,&  fuperiora  excremen 
ta  ad  fuos  meatus  pellit.  Si  verb  etiam  cum  arteriarum 
firmitateadhibeatur,fiet  vna  e  validifftmis  exercitatio- 
nibus,qux  inferiores  &  fuperiores  partes  corporis  xque 
fatigabit. 

De  armorum  pugna,ex  eodem  libro, 
Cap.  xxxvl. 

HA-cexercitatioapudveteresnonerat:  nonerat,in-  ^ 
quam,tnter  eas  qux  aegrotantibus  profunt ,  q  uum 
aliter  fe  in  armis  veteres  exercerent.  Romani  verb  hanc 
poftea  exercitationem  inuenerut ,  qux  primum  quidem 
conducebat,  vt  adbellum  paratiores  effent:  fedquam 
nunc  inftituimus ,  ad  corpora  fariganda  pertinet.  Ergo 
mili  tes  (haec  enim  ad  fingulare  certamen  pertinet)  armis 
indutis,  vel  contra  aduerfarios,  vel  contra  columnam 
tanquam  cotra  aduerfarium  pugnant.  Harc  autem  exer- 
citatio  poteft  corpus  aptius  ad  motum  &  ad  carnem  fuf 
cipiedam  reddere:  veruntamen  carnem  mollem  laxam- 
que  facit,eftque  capiti  noxia ,  tum  quia  mirum  in  mo-  H 
dum  a  pileo  contegatur  &  galea,tum  quia  pondere  pref- 
fum  laboret.  Maxima  autem  huius  exercitationis  profef 
fio  eft  &  pollicitatio,vt  longam  refpirationem  &  corpo- 
ris  firmitatl  gignat,quum  ii  qui  huic  fe  dedunt,omnem 


neq,  humediatu.  Si  verb  crrare c5tingat,paruus fit  error. 
fed  meliuseft  vtpotiuscalefadu  quam  perfrigeratum, 
&  plenum  quam  vacuum,&  hume&atum  quam  exicca- 
tum  vcnereis  rebus  vtatur.Qm  ergo  imbecillas  vires  ha- 
bent ,  ii  a  veneris  vfu  ad  fummam  infirmitatem  deue- 
niunt:qui  vero  robuftas,  fed  propter  magna  pituitx  co- 
piam  morbb  detinentur,ideo  patiuntur  quod  humores 
plus  iufto  per  halitum  digerantur.  Innoxia  enim  venus 
iiseft  quicalidi  humidiquefunt,quiquefeminenatura- 
-   liter  abundant.Quinetia.  corpus  eorum  qui  firmas  vires 
habent  venus  calefacit :  at  eorum  quibus  exdem  imbc- 
cillx  funt,  protinus  quide  calefacit,fed  poftca  vehemc- 
terrefrigerat.  Nonnulli  enim  funt  quos  protinus  a  iu- 
uenture  concubitus  imbecilliorcs  cfficit :  nonnulli  vero 
nifi  coeant  affidue ,  capitis  grauitate  infeftantur  ,  cibos 
faftidiunt,  ac  febribus  obnoxii  fiunt :  atque  vt  deterius 
appetunt ,  ita  etiam  minus  concoquunt.  Quofdam  noui 
quiquum  huiufmodi  natura  effent  vtacoitu  abftine- 
rent,torpidi  pigrique  ac  fegnes  fa&i  fint:  quofdam  vero 
P  qui  melancholicorum  more  prxter  modum  mafti  ac 
fpei  expertes  euaferint:  hicq;  omnia  ftatim  veneris  vfu 
vfu  fedata  fuiffe.  Hxc  igiturconfideranti  mihi,feminis 
retentio  lxderemagnopere  videtur,  &prxfertim  in  iis 
in  quibus  femen  fuapte  natura  deterioris  fucci  eft  &  co- 
piofius,  &  ipfi  otiofam  vitam  degunt,  quiqueantea  re- 
bus  venereis  frequentiffime  vtebantur ,  poftea  verb  af- 
fatim  abftinuerunr.  Qui  vero  firmiores  &  iuuenes  funt, 
horum  habitus  corporisinraritatem  potius  quam  vires 
in  imbecillitate  mutatur:itaque  corriguntur  per  ea  quae 
E  cogunt  &  contrahunt ,  qualis  eft  praeparans  exercitatio. 
fi  veroetiam  aliqua  refrigeratio  poft  venerem  corpo- 
ribusadueniat,eritetiam  exercitatione  pra:parante ob 
eam  caufam  vtendum:  quandoquidem  ea  calorem  exci- 
tat.fi  veibanni  tempus  non  diffuadeat,  nec  afrigido 
balneo  abftinendum  erit.  Cabicopia  quidem  fintmi- 
nores,qualitate  vero  humidiores ,  tum  vt  probe  conco- 
quantur,tum  Vero  etiam  vt  ficcitas  qua?  ex  vencre  con- 
tra&a  eft,  corrigatur.  Debet  verb  nec  frigidiore  tepera- 
tura  effe,  fed  vel  media,  vel  calidiore.  na  quoniam  cor« 
F  pus  a  venere  &  laxius  &  frigidius ,  &  imbecillius-&  fic- 
cius  eft  effe&um,debent  plane  qua;  denfent  &  calfaciar, 
&  vires  reparent,adhiberi,  atque  ad  hxc  ftudium  omnc 
impendi. 

De  rebus  venereis  ex  Rufo:in  quo  eft  etiam 
viftus  ratio,Cap.  xxxvm- 

OMnino  autem  concubitus  frigidius  corpus  effici-»' 
unt:  attamen  minus  laboris  amuliere  impenditur 
quam  a  viro,  atque  ita  etiam  minus  moleftia:  mulieri 
q  accedit.  nam  vehementes  funt  virorum  concubitus,  & 
ideomaioritidemlabor  inconcumbendoabets  adhi- 
betur.Qui  etiam  ere&is  hominibus  fiunr,maiorem  lafil 
tudinem  afferunt:  atqueillietiamfunthuiufmodi  qui 
poft  fatietatem  ineuntur,ite'mque  poft  ebrietatem.  Quj^ 
ante  cibum  fiunt ,  faciles  quidem  ac  celerrimi  funt,  fed 
nefcio  quid  imbecillitatis  inuehunt.feminis  verb  inter- 
ceptiones  qu*  in  medio  concubitu  fiunt,  renibus  &  ve« 
llcae  funt  pcffima?.  Verum  non  omnino  peffimae  funt  r  es 
venerex.fi  &  tempus  opportunum  ,  &  modum  velis  a- 
nimaduertere.  Ex  eis  ergo  hxc  extant  commoda ,  ple- 
nitudinem  euacuant ,  corpus  agile  reddunr, ad  incre- 
mentum  promouent ,  &  magis  virile  efficiunt.  Ani- 
mo  verb  id  prxftant,vt  impeditam  vim  rationis  ex- 
plicent,  iramque  nimiam  cohibeanr.  Ideo  fit  vr  melanv 
cholicis ,  fiquid  aliud ,  accommodatiffimo  fintreme- 


pi                MEDICIN.     COLLECT.    LIB.    VI.  So* 

dio,quictinqueetiam  alio  infanix  generclaborat,  &  no  A  tione  defiderari  poffc  videatur . Ergo  tempora  in  omni- 

nullos  etia  comitiales  fanauerut ,  fad~ta  in  pubertatis  tc-  bus  multa  funt,prour  quifque  eft  paratus :  fed  fumma  eft 

poremutationcutemquenonnullosqui  capitis  grauita  vt  recentes  fatietates&  ebrietates  vitenrur.cjuia  pofthas 

tem  autdolorem  patiebantur,fanitati  reftituerunt .  Hip-  nullusalius  conuenit  labor.fames  quoque  cauenda  eft:ve 

pocrates  autem  vno  verbo  res  venereas  morbis  quos  pi-  runtamen  magis  falutariter  eotempore  cocubitur  quani 

tuita  gignir,accommodatiflimas  efle  pronunciauit:mul-  quum  quis  fc  expleuerit:fed  imbecillius  corpus  redditur. 

ti  enim  qui  ex  morbo  non  alebantur,ad  cibum  facile  fu-  Fugiendu:  quoque  cruditates  funt:  idcirco  cocubitus  qui 

mendum  redierunt:alii  quum  prius  xgrefpiritum  duce-  media  no€te  fiunt,periculofi  funt,  fi  cibo  nondum  con- 

1  ent,facile  fpirantes  cuaferunt:  quidam  quum  cibos  fafti  fedto  exerceantur.  eiufmodi  funt  ii  qui  fub  aurora  fiunti 

dirent,ad  eos  capiendos  promptiores  funt  fadti,  alii  a  co  quum  fortaffe  cruda  adhuc  fint  ea  qux  ventriculo  conti- 

tinuis  pollutioriibus  qus  in  fomnisfiebant,funt  liberati.  nentur:&  quia  neque  excrementa  neque  vrinas  homines 
qua:  res  minus  afferre  noxa:  exiftimatur ,  fed  mihi  quidg   g  emifcrint,neque  aluus  detecerit,ac  concumbere  cum  ex- 

no  vidctur,quippe  qax  diflolutum  corpusinfomnis,  ad-  crementis  eftmalum.Anre  vero  exercitationes  &  balnea, 

huc  magis  diffoluunt.Atque  harc  quidem  funt  pnma:  hu-  minus  periculofum  eft.  Ei  vero  qui  confueta  munia  obi- 

iufceorationispartes  a  nobis  expofita:.Natura:  autem  ve  turus  fit,imbecilIitatemparit.Optime  ergo  concumber  a 

neri  idonear  funtcalida:  atque  humida:,  victus  vco  ratio  ciboqui  adfatietatem  non  fitingeftus.nam  hoc&  ad  vi- 

calidior  &  humidior:ac  tale  etiam  anni  tempus  atque  x-  res  confert,&  ita  refrigerationes  qua;  fubfequi  folent,mi- 

tas;ac  tempus  quidem  jVerxtas  vero,iuuentus.  Vi&us  ve-  nus  contingunt.  Inde  vero  ficui  poft  pradium  rernm  ve- 

ro  multo  quam  alii  ad  res  venereas  accommodatior  eft,  nerearum  pruritus  exciretur,ccfiandum  eft  donec  alime 

qui  fitcalidioratquehumidior.Minimeautcm  ad  eas  fa-  tum  ex  multo  fomno  conftiterir.-fi poft  cccnam,antedor 

cit  vi&usficcans&  refrigerans  ,  atque  xtas  fenilis&  au-  mire  oportet,fiquidem  ha:c  maxima  ceflatio  eft.Ac  natu 
tumnusj&natura  quxfitmaximefimilisiatque  ita  oratio   C  raquoq;  vidtturrationequadam  id  efficere  vtprimum 

meafinemeumeft  confequuta  quem  initio  propofuera.  eo  tempore  maxime  ad  vencrem  impellat,poftea  vero  id 

Nunc  veio  rationes  vi&us  ad  concubitum  accommoda-  quod  fuperfluir,quam  quod  ei  aptum  &  u:quale  eft.acco- 

ta;,&curationesadhibenda;iisqui  vtirebus  venereis  no  modatius  excemat.  Quod  quu  medicianimaduerterinr, 

poffunt,fefe  offerunt.Diaftaefgo  calida  &  humida  infti-  ir,  filiorum  procreatione  admonent  virum  qui  comede 

tuenda  eft.laboresquoque  modcrati  efle  debent ,  &  cibi  rit,&  epulis  &  couiuio  exceptus  fuerinmuliere  vero  qua: 

fscile  diduci.quodeft  totiusdia-tx  caput .  Singuli  autem  parciusfit  educata,deberecommifceri:caufa  eft,quoniarri 

labores  fint  contenta:  deambulationes ,  curfus  tardi  &  \  ir  dare,accipere  ver6  mulier  debet.Sed  ad  hac  qua:  di- 

quieti,  equitationes  neque  admodum  concitata: ,  neque  ximus,alia:  quoque  affecliores  corporis  funt  examinan- 

admodum  multxmam  in  eis&lumbos  &  teftes  fatig^ri  da:.  Etenim  poft  labores  prauii  eft  concumbere:&  r?me 

vehemetiusneceffc  eft.Eivcroqui  fit  frigidior,  itemque  txiftimant  nonnulli  folui  concubitu  laboies:fednon  re- 

eiqui  humidior.hxc  &  magis  &  acrius  facienda  funt  o-  fti:  fentiunt ,  quum  imbecillitas  non  fit  Iaborum  renu-- 

mnia:eum  veroquificcior  fit  in  quietecontiuens,in  fta-  dium:&tamen  calore  neruo>"  m  qui  in  lumbisfunt,'.  itn 

tu  opportuno  conftitues.Quemadmodum  autem  prardi-  quardam  afierunt.Ergo  vitanda:  lunt  laffitudines,  item- 

ftilabores  moderati  iuuant,ita  ctiam  moderati  concubi  que  vomirus  qui  paulopoft  fint  eruptui i ,  qulque  pnulo 

tus  conueniunt.nam  &  ad  rem  ipfa  incitant,&  confuetu-  ante  y*r.»vcuei  ir.t.itemque  pureifiones  &  *lui  Sv\w~  rece 

dinefacilitatem  afferunt:vt  multi  qui  omiffa  confuetudi  tes:nam  inueteratos  quandoq-ie  venus  exiccat.  Hahenda 

rie  concumbendi,  non  potuerint  concumbere,  ali»  vero  quoque  ratio  eft  omnium  rro-'>oium  thoraCCm  obfiden 

agre  &  magnolabore  poftea  conctibuerint:adeb  non  fo-  num,aut  cuos  obfeffuros  ehc  u?  .  icamur:&vitioru  qui- 

lum  oportet  confequcnti  inftitutione  corpus  in  lutim  fta-  bus  nerui  affliguntur.  quamobrem  vehemetes  rupidita- 

tum  redigere.Labores  autem  his  mifius  conueniunt:  at  tes  cgo  neutiquam  laudo:fed  cenfeotnnc  ma^neilcaco 

paUeftrx  &  mults  fri£tiones,& gefticulationes ,  &  mifll-  cubitu  abftinendum/idque  tum  in  aliis.tum  vel  maxjme 

fium  ia&us,valent  quidem  ad  robur  comparandum  ,  fed  in  iis  quorum  vefica  &  renes  aliquo  morbo  vexantur ,  & 

in  alias  parres  potius  alimetum  perducunt.  Venus.fiquid  quos  morbus  comitialis  aut  infania  infeftos  habet:  nam 

aliud,alimenti  exuberantiam  exigit.ergo  miferia  &  ab-  vbi  morbi  acceffuri  funr,tum  vehementes  impetus  exci- 

ftinentianemo  conucnienter  vtetur ,  atpotu  atquepaftu  tantur  .Optimum  autem  eft  vttum  quifque  rebus  vene- 

vtetur.Potui  autem  conueniunt  vina  fulua  ,  quippe  quae  reis  vtatur,  vtquu  prompto  animoatque  expedito  con- 

omnium  funt  moderatiffima,neque  per  vcfica  adco  per-  cubitum  expetat,tuc  etiam  corpus  eo  feratur.decer  enim 

meant ficut  alba.-neque  ficca  &  crafla  funt.veluti  nigra.  ea  animum  dominai  i.corpus  vero  obedire.Non  funt  ha?  o- 
dem  funtcapitimaximeidonca,  &  facillime  concoquun  j.  piniones,fed  prouidentia;  naturx  qux  euacuationis  indi 

tunquibus  omnibus  eft  opus.Panes  apti  funt,puri,  furno  get.vt  etiam  czteras  animantes  facere  decet.  Dia:ta:  igi- 

decoiii:fiquidem  humidiorcs  funt  caneris,  obfonia  fun-  tur  quibus  affuefcere  debemus ,  funt  huiufmodi.  quibus 

tocarneshcedorum,agnorum,fuum,gallinarum,galloru  cognitis  poterit  quifpiam  remedia  facile  inuenirequa: 

galiinaceorum,attagenum,perdicum,anferum,  anamm-  iis  qui  concumbere  non  poffunr,adhibeantur.  Nam  Co- 

ique:naha;omnesaluritmaxime.  Expifcibusidoneifunt  rinthi9qui  ad  nos  venit,fequidem  magnacorporis  com- 

polypodes«excitare enim  venerem  hi  mirum  inmodum  mifcendi  libidineteneri  dixir/ed  in  cocubitu  feme  no  e- 

cxiftimantur.quicunqtic  etiam  mollem  carnemhabenr,  mittere,flatum  veromultumefflare.lnhocconieclura  co 

funt  accommodati.  Interolcra,orminum,eryfimum,eru-  fequutus  fum,cxficcitate  malum  exiftere:id  quod  indi- 

ca,&rapaad  hocfaciunt.quatetiam  medicamenti  vice  cauitcuratio.nam  quumprimum  vi&u  humido  ali  ccc- 

gerunt.Eleguminibus,faba^:icer,eruilia,phafeli,&pifi,  pit,ftatim  femen  emifit .  Iuuenisvero  Milefius,  qui  an- 
quod  flatu  corpusimpleanf,& quod  copiofealant,con-  G  num  forte  natus  erat  fecundum  &  vicefimum  ,  aiebat  fc 

ueniunt:veluti  ruta,quia  flatus  difcutit  ac  propellit,ita  co  in  concubitu  emittere  genituram  non  poffe,at  in  fomno 

mifcendi  corporis  libidinemobtundit  ac  difcutit .  Vuas  jnagnam  eius  copiam  excerni.Is  mihi  vifus  eft  ob  multa 

Cgo  in  hac  dia:ta magnopere  commendo  :nam  &  humi-  humidam  perfrictionem  non  poffe  concumbendo  foue 

ditate  pra:ftant,& breui  temporeprobe  fubducuntur ,  &  ri&calefieri:infomnoveronimium  calefieri ,  quatenus 

probe  etiam  nutriunt,  &  humanum  fanguinem  replent  fomni  id  przftant  vtinteriora  calefiant,&  exteriora  per- 

flatu  qui  maximo  impetu  ad  venerem  impellir .lam  vero  frigerentur:  ideo  labores  ei  fatis  fuerunt  ad  curationem , 

accommodatum  etiam  huiclocoeft,  vt  quxtepora fint  equiratio fcilicet.-medicamentum  verorefticuluscaftoris 

rebus  vcnereis  idonea  perfcrutemur.nequid  in  hac  trafta  epotus:reliqua  denique  viQus  ratio  omnis  ficca  &  calida. 

NNN.iiii. 


3°  5 


304 


ORLBASII    MEDICINALIVM  COLLECTORVM 

Libcr  fcptimus. 


Qiis  corporum  affe&iones  euacuationis  indi- 
geant,exGaleno>  Cap.  i. 
'  ,  V  V  M  plenitudo  duobusmodis  fiat  at- 
que  dicatur,vno  quiiad  vires ,  altero  quu 
adcapacitatem  vaforumhumores  conti- 
netltium  refertur  ,  vtrique  opus  eft  eua- 
cuatione,fiueinxgrotante  homine  fiuc 
^lanofiat.Quemadmodum  enim  qtu  onus 
geftat,non  protinus  fimulatque  grauatur  &  fatigatur,  ia. 
cecidit,&  ab  eo  eft  viftusata  etiam  vbi  vires  a  plenitudi- 
ne grauantur,fieri  poteft vt homo  nondum  xgrotet.fiqui  B 
demnonnulli  quiconfuetaadhuc  muneraobeunt,fenti- 
re  fe  aiunt  graues ,  pigros ,  fegnes.atque  ita  vt  xgrc  mo- 
ueantur.-eaque  plenitudo  eft  qux  ad  vires  pertinet.  veluti 
quii  poft  exercicationestendi  videntur,  non  parua  no- 
taeftalterius  plenitudinis  quam  nonnulli>wiTO7i>  iyyufAct. 
vocanr,  quia  in  humoribus  per  vafa  infufis  confiftit  at- 
queintelligitur.SenfusautemvIceris  fpeciemreferens,in 
toto  corpore  proueniens,ac  prxcipue  in  motionibus,ma 
li  fucci  eft  foboles  atq;  progenies.qui  quide  plerifque  co- 
fuetas  etiamnum  a&iones  obeuntibus  aduenire  confpi-  q 
citur.Quandoqueautem  inquibufdam  corporis  partib9, 
non  in  tota  mole,apparent  indicia  affe&ionum  qux  in  il 
lis  partibus  funr,fimilium  iis  quas  in  toto  corpore  confi- 
ftere  dic~tusn  fir.ac  quandoque  folum  caput  grauari  fen- 
tiunt,aut quendam  vlceris  fenfum  habcre,aut  mufcu- 
los  temporum  intendi,idque  aut  fii.:pliciter,aut  cum  ma 
iore  calore  cbiuticlo. Sic  quoque  in  iecore,liene,  ventre, 
coftis  &feptotranfuerfo  grauitatem  frpe  fentimus.  Simi 
li  qtioquemodo  in  ore  vct?:ticuli  autgrauitatem  aut  ab- 
furdumaliquem  fenfum  percipimus.  Ad  hxc ,  dolores  in  p 
parte  quadam  infixi  vel  ob  hiiiii^ruffi  copiam  qux  con- 
fercim  ingruit,vel  ob  fpiritum  flatuofum,  eUactfationemt 
indicantrquemadmodum  etiarn  faciuntquiab  acrihu- 
more  partem  exedente  atque  ei odente  excitantur .  Sunt 
etiamqui  abintemperie  icantur:&ex  iisquidamab  ea 
fola  citra  humores,alii  vetb  cum  humoribus.Ergo  inhis 
omnibus  qux  dtc"ta,infeu\intium  humorum  aut  vaporu. 
euacuationes  ab  his  affe&ionibus  hominem  liberant.no 
prorfus  tamen  venam  fecare  opus  eft,fed  fatis  eft  tu  pur- 
gare,tum  fricare,tumlauare  ,tumaliquo  medicamento  E 
vti  quod  per  halitum  euocet.Deinceps  igitur  quxnam  af 
fedtiones  venx  fec"tione  iuuentur  exponamus. 

Qux  affe&iones  vens  fe&ione  indigeant, 
Cap.    i  u 

QV I  confueta  munia  adhuc  obeunt ,  fed  princeps  ali- 
qua  pars,aut  totum  corpus  in  eis  grauatur  aut  tendi- 
ditur.iis  neceflariaefteuacuatio.Siverbper  xtate  neque 
pueri  adhuc  fint,nec  iam  fenes.confilium  de  fecanda  ve- 
na  inibis:habita  tamen  prxcipue  ratione  primarum  inte 
tionum,hoceftquantuatisqualitatifque  plenitudinis,&  p 
roboris  aut  imbecillitatis  virium  :  deinceps  vero  natu- 
ralis  totius  corporis  habitus,  itemque  anni  temporis ,  re- 
gionis,&  vitx  anteadtx-.tum  vtrum  copia  efculentorum 
p>oculentorumque,&  prxfertim  valentis  materii,  quiita 
affedus  eft,fe  expleuerit:&  quibus  motibus  vel  confuetis 
vel  no  cofuetisfe  mouerit,  quafque  excretiones  habuerit 
autprxterconfuetudinemcompefcuerit:  ad  hxc  autem 
omnia,num  gracilior  autcrafliorfiteffedus.Sane  vtriuf- 
que  plenitudinis  qu^titas  ex  propriorum  fignorum  ma- 
gnitudinc  dignofcetur.  quanto  enim  grauiorfibi  homo  q 
videtur,perfpicuum  eft  plenitudinem  quo  ad  vires  tantu. 
auftam  effe:eodemque  modo,quantum  tenfionis  fenfus 
auc"tusfuerit,tantum  quoque  auftam  effe  alteram  plenitu 
dinem,quam  i  quibufdam  ks^ n'i'y ^>^ia  vocari  dixim9, 
Vtriufqueverbplenitudinis  qualitatem  partim  ex  colo- 
re  cognofces,memor  colorcm  humorum  effe,  fi  quidem 
modicc  totum  corpus  acalore  frigoreque  extemoaffe- 
Ctum  fuerif.partim  vcrb  cxiisqux  naturx  humorufunt 
coniucta.  Frigidiores  enim  frigidior  totius  corporis  fcn 
fiu  fequitur:caIidiorcs,calidior.humores  verb  cjui  in  ve- 


nisaceruantur,tumor&  vaforum  diftentio:eos  qtii  in  car 
ne,fcnfus  in  ea  aut  grauitatis  aut  tcnlionis,ficut  etiam  ca 
liditatis  aut  frigiditatis  confequitur  .  Porro  facultatum 
nos  difpenfantium  infirmitates  ac  robur  propriis  adtio- 
nibus  ludicantur.ac  voluntariae  quidem ,  in  neruis  &  ho- 
ru  pnncipio  cerebro:pulfantes  verb,  in  arteriis  &  corde. 
Exfacultate  verb  qua  bona  nutritio  fit,  aut  color  bonus 
aut  mnlus.tertia  facultas  qux  nutrix  eft,  qua  a  ieeore  pro- 
ficifci  oftcdimusjCognitione  fortitur.Vbi  ergo  adfucrint 
plenitudinis  figna,  &  facultates  valentes  fuerint,  tum  fi 
videlicet  affe&io  tcfionis  fenfum  referar ,  nihil  prxterea 
attcdens,vena  incides:ac  multo  etia  magis  fi  fenfum  re- 
ferat  inflammationis.  Si  verb  infefta  plenitudo  grauans 
fit,no  femper  eft  fanguinisfacieda  detrattio.  cotingit  e^ 
nim  vt  crudus  humor  in  corpore  fit  collectus.  In  quo  dili 
genter  eft  aduertendum  quantum  vires  robuftx  fint,  & 
quantum  humor  ipfe  fit  refrigeratus.Etenim  exoiutx  ab 
huiufmodi  affe&ionib9  vires,adhibita fanguinis  miffio- 
ne  in  extremum  recidere  malum  folent,vt  reftitui  poftea 
nullo  modo  poflint:quod  vbi  fa&um  eft,  perieulum  non 
mediocre  confequitur,ac  pra»fertim  fi  febris  accedat  fta- 
tu  xftiuo,  ftomacho  male  affedo ,  &  toto  corpore  molli 
fuapte  natura,&  temperie  humido.  huiufmodi  enim  ho- 
mines  per  halitum  digeruntur,&  celernme  animolin- 
quuntur,  ctiamfi  non  magna  febrisinuadat.Si  verb  nihil 
horum  fit,cxterum  hyems  fit,regione  natura  frigida,  ar- 
que  hominis  natura  frigidior,iis  &totum  corpusven* 
fe&ione  graiuter  refrigeratur,&  nonnulla  etiam  fympto- 
mata  accidunt,qux  ex  graui  refrigeratione  cofequuntur. 
Quamobrc  qui  ita  affc&i  funt.hos  venxfe&ione  vacua 
re  non  conuenit,fed  fri&ionibus  &  vnctionibus  medio- 
criter  calfacientibus,&  potionibus  humorum  craffitudi- 
nemincideritibus  ,&modicc  calfacientibus.  nam  qua; 
vehementer  calfaciunt,ea  tum  viresdifl'oluunt,tum  etia 
febres  adaugent.  Qmcunque  autem  fanguine  per  fputum 
reic&o  nunc  quidem  curati  funt ,  fed  eam  habenr  ftru- 
fturam  in  partibus  thoracis  atque  pulmonis,vt  fi  vel  pau 
lo  plufculum  fanguinis  colligatur  ,  protinus  aut  vafis  ali- 
cuius  ofculum  referetur,aut  vas  ipfum  rumpatur,  iis  etia- 
fi  nondum  vllum  in  corpore  fymptoma  extet,  tamen  in- 
eunte  vere  fanguis  mittendus  eft:fimili  quoque  modo  iis 
qui  facile  in  comttialem  morbumvel  apoplexiam  ca- 
dunt.Eodemquemodofi  alicuialii  morbo  obnoxium 
hominem  cognouerimus,vt  peripneumonix,pleuritidi- 
ve,autanginx,melius  eftprius  venamfecare  quam  expe- 
ftarevt  aliquod  euidens  fymptoma  plenitudinis  appa- 
reat.Ad  eude  modu,fi  haemorrhoides  retetxfint,&  prx- 
fertimilli  magismelancholtcividcantur.  Omnibusetia 
quosfingulis  annismorbi  qui  ex  plenitudinc  oriuntur, 
in  xftate  folet  exercere,  ineunte  vere  mittendus  fanguis 
eft:idquod  etiam  faciendumeftiniisquiciufmodimoc 
bis  verno  tempore  corripiiitur.  Homines  enim  experie- 
tia  edocti  funt  no  a  feipfis  folum,fed  a  iumentis,vtile  ef- 
fe  vt  prinfquam  xftas  incipiar,  fub  finem  veris  fanguinc 
mittant:memoresaquibus  morbis  capi  foleant,quum 
repetecalidaxftas  adueniat.eacnim  &  fanguinem  plus 
protendit,&  fundit,&  tanquam  ebullitionem  quandam. 
eius  parar,ita  vt  tunc  non  amplitis  in  venis  canquam  mo- 
deratus  contineatur,fed  vel  easrumpat,velerodat:  fique 
immoderatiorinpartem  quampiam  irrumpat,  aut  infla- 
mationem  ,auteryfipelas,auttalemquempiammorbum 
gignat.Etenim  eum  multo  plures,  tum  verb  etiam  maio 
res quam  fint  morbi  plethorici,ex  humorum  fufione  pro 
gignuntur.Quidam  autem  funtoculis  imbecillioribus» 
qui  affeftionibusqua?  fcotomaticx  nominantur  ,  facile 
corripiuntur.quosetiam  initio  veris  euacuare  oporrer* 
Prius  tamen  confiderandum  eft  nobis  quid  in  eis  acerue 
tur.fiquidem  nonnulliamari  bilisfuccu  copiofius  quam 
reliquos  colliguntmonnulli  melancholicum,aut  pituito- 
fum-.nonuulli  verb  ex  xquoomnes  coaceruanr,in  qttib* 
abiidare  fanguis  dicitur.  Hos  ergo  omnes  vacuabis,ficut 


5°f 


MEDICIN.     COLLECT.    LIB.  VII. 


eciam  podagricos&archiicicosinicio  veris:idq;  aut  me- 
dtcamenro  purgante,auc  venx  fecTione  .  Porro  vena:  fe- 
clio  non  foliim  ciuum  plenicudo  eft,eaque  fiue  ad  vires.fi 
ue  ad  vaforum  quibus  fucci  concinentur  amplitudinem 
pertineat,  fed  eciafi  plenitudo  nulla  fit,  magnopere  pro- 
deft  initio  lnflammationis.qua;  vel  explaga,  vel  ex  dolo 
re,\  el  cx  partium  intirmitate  oriatur  .  Si  quoque  magnus 
nioibusexpe&etur.fanguisomoinomitcendus  eft,etiam 
fi  plenitudinis  ligna  nulla  adfint:habita  tamen  rationex 
ritis,ani-i,temporis,&  virium.  Itaquetria  funt  quzagni- 


A  candidiores  funt,tenuiorem  aceruarefanguinem  confue 
ueruut,idcirco  a  malleolorum  fcarificationibus  maxime 
iuuantur.Nigriores  vero  venam  fecando  curato,  fiquide 
ea:  craffiorem  ac  magis  melancholicum  fanguinem  coa- 
ceruanc.CHiod  magis  ctiam  facies  fi  magnas  habereve- 
r|as  videantur,id  quod  gracilioribus  ac  nigrioribus  fo- 
lec  plerunque  concingere,ve!uci  carnofis  &  candidis  ve- 
nxinfunc  exigu<e,in  quibus  prarftat  malleolos  fcarificare 
quam  venam  incidere,quippe  quum  ha:  paruas  inci  uri- 
bus  venas  habeant.vt  licec  eciam  1  ice  fecentur ,  quod  iu- 


, .    lem  concinenc,morbi  magnicudo  auc  pra:fens  auc  im  B   ftum  camen  fic  non  fluat .  Mulcae  veio  fanguinis  copiam 


minens.robur  \  irium,xtas  omnis  pra:terpuerilem  atque 
fenile.<w:quifcopi  fatis  funt  ad  venx  fecTionem  indica- 
dam.Neque  enim  vbi  tanca  crudorum  humorum  copia 
accumulaca  eft  vc  fecandam  venam  prohibcac,ratio  repre 
henditur,quia  iis  virium  robur  non  adeft ,  hocque  indi- 
cio  eftnon  poffe  eos  fanguinis  ferre  remiiTionem,quum 
vna  cum  totius  corporis  cclore,  qui  lta  fit  redacTus  vr  no 
indicet  abundare  fanguiue,  pulfus  quoque  in  vehemen- 


non  paruam  habent,fed  extreme  funt  cenues:  aliac  contra 
ciaflijfed  parum  habent  fanguinis .  Ac  mulierem  quide 
tenuiflimam,  cui  iam  ocTo  menfibus  fupprefla  menftrua 
purgacio  fuerac,no  modicofanguine  decracTo  adpnftinu. 
ftacum  brc.nflimo  rempore  pcrduxi.Primo  enim  die  fef- 
quilibram,fecundo  libram,  tertio  non  multo  plus  quam 
fehbram  detraxi.In  hanc  verb  fententiam  adducTus  fum, 
quum  eius  venas  eminentes  confpicerem,qux  fanguinis 


tia  &  magniiudinc  inxqualis  eft ,  imbecillibus  &  paruis  q  liuidi  plenx  videbatur.  Caterum  non  contemnenda  eft 


in  ipfa  inarqu.ilitateexuperantibus.  Nunc  verb  de  vtriuf- 
que  plenitudinis  notis  confideremus,an  vbi  ex  in  homi 
nefohta  munia  obeuntc  apparueiint,mirtedusilli  omni- 
no  lit  fanguis:an  id  neceflarium  non  fit,\  bi  nulla  magni 
morbi  fuerir  expecTatio.Quid  verb  ego  in  hac  re  fentij, 
noftis  quum  fxpe  adfueritis  quum  fanguinis  miflionem 
fuaderem  vel  podagricis,  vel  articulorum  doloielaboran 
tibus,vel  morbo  comitiali  vexatis,vel  melancholicis,  vel 
iis qui  fanguinem  priusexpuilient ,  autthoracis  ftrucTu- 
ram  fortm  elTent  ad  aliquod  tale  malum  contrahendum 
idoneanraut  fcoromaticis,aut  qui  angina  continuo  cor-  D 
riperencur,auc  pulmonis  &  iecoris  vitiis  effenc  obnoxii, 
aut  vehementes  lippitudines  pacerencur,auc  (vt  vno  ver- 
bo  dicim)aliquo  magno  morbo  premererur :  nam  in  his 
ommbus  cenleo  miflionem  fanguinis  neceffarium  efle 
remedium,quxftarim  poft  virium  atque  atatis  habitam 
racionem  adhibearur :  quxfiquando  non  memorcntur, 
fubaudiendx  tamen  func .  Ac  qui  nihil  huiufmodi  ante 
funt  pafli,omniumque  corporis  partium  incnlpatam  ftru 
cTuram  nacTi  funt,in  eis  duplicem  me  vacu.uionis  ratio- 
nem  fubiecifte  cognouiftis:vena:  quidem  fecTione,fiin  E 
vicTu  finc  intemperantes-.fine  venx  fecTione  aufem,  fi  re- 
perateviuat.  Nam&  multa  fricTione,6  balnei*  &  deam- 
bulationibus  atque  aliis  motionibus  &  icem  vnctionib9 
iiiquibus  digerendi  vis  ineft.ftatim  exhaurire  pleni- 
tudinem  licer,nifi  forte  crafli  fanguinis  redundantia  ti- 
bi  adeffe  videatur.talis  enim  maximc  eft  melanchohcus 
plerunque,  rarb  vero  crudorum  quos  vocant  humorum. 
Canerum  in  redundantia  melancholici  humoiis,  prxftat 
venam  incidere,iurcerte  vti  medicamentoatram  bilem 
expurgante:at vbi  crudi  fucci  exuperar,3ntequam  morb9  j. 
incipiat,ciute  euacuabis:  vbi  verb  febris  iam  accedit,(vt 
ante  dixi)nequaquam  Erit  vero  indicio  color  eorum  plu 
beus,autex  pallido  albus,omniaq;  potiusquam  ruber,  i- 
tcmquepulfuum  inaqualitas.  Si  verb  etiam  talis  plenitu- 
do  n.uhum  excreuerit,  tum  &  corporis  quoque  gr?uitas 
adeft,&  pigritia  ad  motus,&  mentis  tarditas,  &  fenfus  he 
betudo.  Contra  verbqutbuscumulatusin  corpore  fan- 
guis  ex  compreffis  hxmorihoidibusfit,iis  venam  auda- 
cler  incides,eriamfi  grauem  anrea  morbum  experti  non 
fuerint.Fieri  enim  poteft  vt  apri  quide  ad  aliquem  huiuf 
modimorbu  fuerint,  verum  ob  hxmorrhoidurn  inani-  ^ 
tionem  nondum  pafii.Si  verb  etiam  ahqux  in  eis  particu 
Ixvitipfam  h.ibere  conftrucTionem,  &  prxfertim  in  tho 
race  videantur,eis  omnino  vcnam  celerrime  fecabis.  Ide 
me  fencire  de  mulieribusquibus  menftrua  purgatio  fup- 
preffa  eft  intellexiftis:enimuero  in  eis  nb  prorogada  eua 
cuario:veruntamcn  venam  fcindere  non  eft  neceffe,quu 
malleoloru  fcarificationes  ei  quod  fuperuacaneii  eft  eua- 
cuando/atiseffepoffmt,  quum  alioqui  vim  etiam  quan- 
dam  hnbeant  menfium  ciendorum  ,  non  fecus  quam  ve- 
na:  in  malleolis  ac  talis  incifar.Plenitudines  enim  qua:  ex 
menfium  rerentione  funt  orta:,per  crura  vacuabis,fiue  fe 
care  venam,fiue  fcarificare  oporreat.  Reucllere  aure  mu- 
lierum  purg^ciones  (eOcn  in  cnbito  vena  folet :  nam  qua: 


vena:  fe£lio,tanquam  auxilium  reuellens  non  fit,quu  me 
pcrfa:pe  videritis  in  fanguinis  e  naribus  eruptione,quum 
ea  vehemens  fit,  ea  vfum,  protinus  effluxione  fedauiffe. 
Conuenic  autem  no  vfque  eo  fanguinem  feducere,vt  ad 
excremum  cafum  virium  perueniacur ,  fed  quoad  iufta 
menfura  videatur  educla,&  prorumpencis  fanguinisim- 
pecus  validus  perfeuerer:  vena  in  cubico  fecanda  eft. 
De  parcica  fanguinis  miflione, 
Cap.    11  1. 

QVibus  mulca  euacuacione  oput  eft,  vires  autem  in- 
firmx  funr,  in  iis  parciri  euacuacionem  praftar,vt 
quum  parum  fanguinis decraxerimus,iterum,ac,fi  lubet, 
tertio  eundcm  mirtamus:  quemadmodum  mequoque  fe 
ciflein  iis  in  quibus  crudioru  humoruin  ineratcopu,co 
fpexiftis.Nam  \  bi  parum  fanguinis  detraxi,prorinus  me- 
licratum  exhibeoprobe  codTum  cum  aliquo  attenu.inti 
medicamenio,\  t  puca  hyffcpo  aur  origano  ,&  ificerdum 
eciam  nepeca  auc  pulegio  rauc  cercc  cum  melicraco,  oxy- 
meli,auc  oxygly(  y:  arque  ira  fjnguinem  iterum  minuo, 
quandoque  autc  eodem  die,  qu.mdoque  verb  poftero:  in 
qno  rurius  dato  aliquo  ex  prxdittis  medicamctis ,  iteiu 
aliquid  fanguinis  derraho.-  ac  tertio  die  qur  que  idcm  fa- 
cio,vbi  ahquidfimilirer  dedero.  Verum  vbi  feruefcencis 
fjnguinis  copia  redundac,acuciflimam  febnm  accedens, 
cuacuario  conferrim  facienda  eft,conandumque  eft  ina- 
nire  vfque  ad  animi  defecTionem,virium  robore  dilige- 
ter  infpec"to,  quemadmodu  fcio  quibufdam  fex  fubiude 
heminas,aur  poftero  aurtertioautquarto  diefuiffe  detra 
cTas.CUiandoque  etiam  primo  die,quum  febris  in  princi- 
pio  nocTisaut  medio  incepiffct,  probe  autem  concocta 
fuiffei  c  qua:  pridie  comeoiflenrmonullis  veto  pridte  m- 
aquahracem  ,aut  grauicarem  ,  auc  capitis,aut  alccrius  cu- 
iufdam  partis  dolorem  fenrire  fe querencibus,  aeproinde 
parcecomedenC)bus,\  bi  febris  prarcedente  riocle  inuafif 
fet,memmi  me  primo  etia  die  fanguinc  detiaxifleina  in 
quibuscopia  feruentis  languinis  apparet , dato  operam 
vt  eum  quamcclerrime  v?cucs,  priufquam  in  ptincipem 
aliquam  parrem  irruat .  Qunmobie  etiam  dc  node  venl 
inciderenc  verearis:  nam  ita  affecTis  a:grotis  expedit  vf- 
que  ad  animi  defecTionem  vtdiximus,  fanguinem  mit- 
ti.  Nouienimex  eis  quofdamex  animi  defecTione  ne- 
ceffarib  refrigeratos,&  madoribustoto  corporeaffluen- 
tibus,&  aluo  citata,ctleiiter  morbo  hberatos.  Pra:terea 
in  maximis  inflammationibns  &  vehementiffimis  dolo- 
ribus  nullum  maius  remedium  noui  quam  vfque  ad  ani- 
mi  defecTionem  euacuare,adhibita  diftincTione ,  an  fan- 
guinem  mirterc,an  purgare  oporteat.  Euacuandum  aute 
eft  vfque  ad  animi  defecTionem,fed  n5  omnem  :  neque 
enim  intelligendum  eft  de  ea  qua:  a:grotis  ex  timore  co- 
tingit:neque  de  ea  qua:  ex  mordacibus  fuccis  os  ventricu 
li  obfidennbus  oritur  ,  quum  tunc  quoque  animi  defe- 
cTionem  a:groti  pati  foleant»Verum  talis  animi  defecTio 
non  eftfufficiens  menfura  euacuationis ,  qua:  contingit 
quandoq  .eantequam  conueniat:quemadmodum  febri- 
cit2ntibusquoque  fa:pe  vfu  venit,  vt  interfurgedum  vcl 


P7 


f)  R I  B  S  1 1 


30? 


refidedurii,animoiinquatur.  Animi  igituf  dcfe&ioqux  A  &  ambientis  tempciies  qualis  futura  fit  miffo  fanguine 


ratione  euacuationis  fit,iit  mcnfura  euacuationis,in  affe 
£tionibusantedi£tis.  Mentcm  verb  adhi  bere  oportetv- 
trum  purgationem  ferant.pulfus  eoriim  contingcndo  du 
fanguisadhuc  fluit,ficut  in  aliis  omnibus  quibus  fanguis 
mitritur  facercconfueui,neforte  ignarus  prbanimide- 
fs&ione  mortem  afferas. 

t)e  menfura  euacuationis  fanguinis* 
Cap.    1 1 1  t. 


nam  quum  is  calor  quem  febns  affcrt,  multum  fan^uinis 
digent,&  xgrotus  abitinens  viuit,alimcntum  ex  fangui- 
neeum  breui  tepore  neceffarib  deitituit,atque  interird 
vi:  es  exoluuntur.  Cofumitur  enim  ob  temperiem  xgro- 
tantis,fi  humida  &  calida  fit,qualis  eft  pucrorum:  ob  ac- 
rem  verb  ambientcm  fi  regio  calida  fit,&  aftiuum  tem- 
r  us.Proindeminusdetrahimus  quam  affedtio  commo- 
net,habita  astatis  rarione  m  pueris:habitus  corporis  in  ca 
didis,&  quibus  tencra  caro  eft:  temporis  verb,  fub  Cane. 
'Ciendumeftjdum  propofiti  fcopi  huius  prsfidii  aug5  B  eadcm  quoque  regionum  &  conftitutionum  eft  ratio 


vJtur3maiorem  euacuationem  indicari :  dum  vcro  non 
augentur,  tantum  detrahendum  de  fanguinis  miffionc 
quantum  iili  fucrint  imminuti.  Morbi  autem  magnitu- 
do  &  robur  virium,primi  fcopi  erunt  fanguinis  detrahe- 
di:quibus  vtrifquefcopis  pracfentibus  perfpicuum  cft  (vt 
antc  diximus)  nullam  effecrudorum  humorum  tantam 
talemquc  plcnitudinem  qus  inhibere  hoc  auxiliu  queat. 
Deinde  vero  fpe£tandum  eft  quar  fit  naturalis  hominis 
teriiperatura.nam  quibus  ampLe  vena:  funt,quique  modi 


Alio  verb  modo(vt  etiam  ante  di\imus)in  cotrafiis,  hoc 
eft,fngidis  temporibus,&  regionibus.largam  euacuatio- 
nem  v  itamus ,  propter  refrigcrarionem  confcquentem: 
quapropter  vnum  in  hisfinguliseuacuationis  modu  fcri- 
pto  definire  non  poffumus .  Noui  enim  quibus  fex  Iibrx 
fanguinisfuerintdetra£t.e,  &febrim  protinus  fuiffeex- 
tindlam,ncc  vllum  vmum  detrimcntum  cffe  confequu- 
tum:nonnullis  vero  fclquilibra  non  fine  leui  quadam  vi- 
num  noxa  derrahi  potuu:  quibus  fi  duas  libi  as  quis  cua- 


ce  gracilcs  funt  nec  albi,  neq;  tenera  carne  copicfiUs  eua-  C  cuaffet,extremc  lafiffet.Quaobrem  fciome  quadoque  v- 


cuabis :  contrarios  verbparcius:quippe  qui  cxiguum  ha 
beant  fanguine  ,  &  eoru  caro  f  acil£  per  halicu  digerattzr. 
quaetiam  ratione  pueris  non  eft  fecandavena  vlqii5ad 
quartumdecimum  &tatisannum:poft  quem  fi  magna  co 
pia  fanguinis  congefta  effe  videatur,tempufque  anm  ver- 
num  fit,regioque  natura  temperata,  &  puer  fit  natura  be- 
nefanguinea,fanguinem  minues:  idquod  multo  etiam 
magisfaciesfiperipneumonia:,autangina:,  aur  pleuriti- 
dis,aut  omnino  alterius  cuiufdani  acuti  &  vehementis 
morbi  periculum  immineat.Primum  autem  detrahcs  vf  D 
«jue  ad  hemiuam  ad  fummum:  fi  verb  tibi  incipienti  vi- 
resfirmaepcrmanere  videbuntur,dimidium  heminar  ad 
iicies.iterata  miffione.nofti  cnim  vehementi  pulfni  cum 
a:qualitate,tanquam  mmime  fallaci  virium  robuftarum 
fignojfemperadhibendan  fidtm,ex  abundanti  autem  & 
rnagno.Itaque  &  feptuage; .  -i-iis  fi  didti  pulfus  adfint  ,& 
affedho  iubear,vcnam  fecabis.quidam  cnim  cius  aetatis 
multum  fanguinis  hab<*nt,&  vircs itidem  robuftas : ficut 
alii  ficci  funt,&  pauci  fangu£nis,&  facile  nigrefcetes  qua- 
«isparte  percuffa.Itaque  non  folum  numero  annorum  a-  1 
nimum  adhibebis,fed  etiam  habitni  corporis.  nam  funt 
cjui  fexaginta  annos  folum  nati ,  fanguinis  miffionem 
non  feranf.vcruntamen  minus  his.vtique  detrahes,quan 
uis  eandem  habere  affedtit nem  quam  floreris  corpus,  vi- 
deatur.Sed  optimum  fuerit  antequam  vena  fecetUr ,  haec 
Omnia  cofideraffe,&  prxfertim  quum  fuppreflk  haemor- 
rhoidesfint^&mulierisfetenta  purgatip.Etenim  vbi  inci 
fa  vena  fanguis  fluir,tu  eius  mutationi ,  &  prasfertim  quu 
ii  adeft  inflamatio,  &  tenori  fluxionis  no  labafceti,  potif 
fimum  autempulfuummutationijt»nquamindicio  non  F 
mendaci.animum  diligcnter  attcndas  oportet :  &  conti- 
nub  ceffandum  eft  quu  pulfusimmutatur,aut  in  magni- 
tudinc,autquauis  inzqualitatemam  dc  mutationc  in  rm 
bccillitate  quid  attinct  dicere?Scis  enim  in  hac  qualitate 
certufieri  iudiciu  firmaru  &infirmaru  viriu.  Inquibus 
3U'tcm  pfopefedtam  vcnam  magna  aliqua  lnflammatio- 
eft,in  iisfanguinis  &in  colorc&in  confiftetia  mutatio- 
nem  expediare  eft  optimum .  Diuerfus  enim  eft  fanguis 
qui  ineft  inflamationi,a  naturali ,  quia  nimis  cxcalfadtus 
cft.nam  fi  crudior  erat  prius,modb  rubrior  &  flauior  ef- 
ficitur :  fin  eiufmodi  prius  fuerat,ad  nigrum  aduftione 
conucrtitur.Namfanguinis  mutatio,figno  eft  aliqaid  ex 
inflamifiatione  iri  venam  fedtam  tranffumpturh  fuiffe: 
non  tamen  oroni  ex  parte  expc&arida  eft  rriutaftio,fed  cft 
quadoquc  vt  antcqua  mutatio  appareat  ceffandu  fit,  idq; 
vel  propter  viriuimbeciltitate,velpropter  malignitatc 
inflamationis.interdii  enim  nihil  ab  ea  emittitur,  fed  in- 
ibi  vehcmetcr  eftconftriftus.Si  tamen  vircsnondu  exol 
ui  euacuatione  vidcatur,id  quod  fcies  pulfus  tangendo& 
11  is  cui  fanguis  mittitur,a:tatc  florctifit,  expeftada  mu  H 
eatioeft.potiffimum  vcrb  fi  acr  ambiens  fit  temperatus. 
Duoenimha:c  funtquibus  pra;cipue  dignofcitur  quan- 
tum  hoc  pratfidio  fit  euacuadum,a:grotantis,inquam,na- 
tura  quali»  fit,quatn  «xquifitc  cognofcere  no  poffuiriBi: 


nam  quoque  llbram  &  quandoque  etiamminus  \  tilitcr 
detraxifle. 

Qua?  venafecanda  fitj  Cap.v. 

Slvehamcaufareuulfionisfecese  diredto  partium  ad 
.juns  languis  fluit,perfpicuam  inde  vtilitatcm  celeri- 
ter  videbis:  at  fi  contra  feces,  nihil  proderit.  Ita  affe£to 
licne  vcna  quaceft  propc  annularem  finiftri  manus  digi 
tum  incifa  luuit.Nonulli  vtrbeam  Venam  incidunt  quaf 
intermedium&  annularem  interiacet,&  fanguinem  flu 
ere finunt  donec  ipfe  per  fc  fiftatur,lieneirique  iuuari  a- 
iunt  atque  fi  venaminternam  cubiti  fecueris .  fanguis 
enim  efinifira  manu  detra&us  lienem  male  iffefium 
mirum  in  modurii  iuuat.Prarftat  autcm  116  ftmel  extra- 
here  quantum  conueniat,  fed  induosdies  eftfacienda 
partitio.  Quinetiam  plcuriticis  fangiiinis  miffio  e  dire- 
Cto  laborantis  lateris  adhibita  euidentifiimam  fitpe  v- 
tilitate  attulit:qua:  vero  ex  brachio  oppofito,  aut  omni- 
no  obfcuram,  autcerte  poft  temporis  fpatium.  Acfsc- 
pc  etiam  oculorum  dolores  grauiffimos  vena:  feQ:io 
e  dirc&o  fada,intra  hora:  fpatiumfedauit.Ergo  in  ccu- 
lis  laborantibui  vcna  quat  humeralis  vocatur,  qusque 
ex  ea  deriuara  eft,in  cubito  incifie,perfpicuam  vtilitatc 
celeriter  afferunt.at  dolente  latere,aut  pulmone,aut  fe- 
pto  trafuerfo,aut  liene,autsecore5aut  ventriculo5ea  quat 
per  alas  in  cubiti  iun£turam  pertinet:maxin  e  aute  hatc 
ipfa  interior  ficanda  cft.fin  fecus,ea  quatab  ipfadidufta 
in  flexu  iunftura:  apparer,quam  iandiu  noftis  ab  humc- 
rah  vena  diductam  effe,ipfamquecontingere.  Sut  enim 
hi  tres  n-odi  fanguinis  in  cubito  mittendi,interior,  ex- 
terior,  &  medius  lntericr  vtilis  eftiis  quibus  inferiores 
cc  llo  partes  patiutursexterior  iis  quib9  affecla:  quz  funt 
illis  fut  fupei  iores,vr  facies  &  caput  medfverb  loc^intcr 
du  vtrafq;venasdiduc!tashabetin  vlteriores  partes  bra- 
chii  pertinetes:  interdu  vero  celeriter  in  vnu  inrer  fe  coc 
utcs  in  flexu  iiidtura:ac  noniiqua.  earu  altcra  obfcura,c!a 
ramalteram.Vbi  ergo  vena  quarparti  affeclas  propria  eft, 
obfcurior  fuerir,&  ad  aliquam  ex  raediis  accedas ,  da  o- 
peram  vt  el  potius  incidasqus  a  propria  diducitur:qua 
G  doque  etiam  vfu  venit  vtquar  inferiorcs  funt  cubiri  iun- 
dtura,qua?  in  vlnafunt,  eas  nihil  prohibeat  incidercvbi 
quac  in  cubito  funt,  non  vtique  apparcant :  &  ex  iis  ipfis 
incidendi  funt  qua:edireclo  partium  affecCtarum  fira: 
fint.Sanguinis  ergo  miffio  qux  in  brachio  fit,refte  quide 
adniniftrata  ni  hil  magni  habet  in  fe:at  fi  in  ea  peccatura 
fit,triplexerror  confequitur.vt  in  media  neruus  exiguus, 
in  humerali  nerueus  capitis  mufculus :  in  interiore  verci 
arterias  vena  fubiedta  fimul  etiam  incidatur. 

Cauendum  effc  ne  axillarerh  venam  incida- 
mus  fi  neceffitas  non  vrgeat,idque 
propter  arteriam  eifubie&a, 
Cap.    v  1. 


Slquis  autem  ahbi  vnquam  invena  fccanda  arteriam 
quoque  fccuit;hoc  loco  id  contigit  s  crgo  niaximc  ca- 


MEDICIN.  COL 


510 


uendumeftneeaincidamus.fi  verb  neceffitas  id cogat  A  data.ficutetismfiarthriricusfitqui  omnibus  articulis  Ia 


efficere.duohatcconfideranda  erut,  vteam  ligemusqua 
maxime  parte  pulfus  arteriae  nobis  indicat.  quod  vbi  fe- 
cerimus.videamus  an  locus  vlla  ex  parte  inflerunfiq;  in- 
fletur,vinculum  ftatim  foluendum,&quod  inflatum  eft, 
ad  xqualitatem  redigendum,  &  iterum  ligandum  initio 
deligationis  in  primo  loco ,  vbi  arteria  fub  interius  bra- 
chii  caput  eft  fita.conadumque  eft  vt  venam  inferius  in- 
cidamus,quia  eoinlocodifiun&a  abartetia  eft  per  ve- 


boret.  Quibusverb  pars  aliqua  pr^cipuc  inteftetur ,  vbi 
prius  euacuati  no  fuerint.tio  eft  ex  quauis  partemolienda 
vacuatio.fed  ficut  in  iis  qui  pati  la  mcipiut.  quaobre  po- 
dagricos  ex  cubito  vacuabisrquos  ver6  comitialis  morb9 
aut  vertigo  afflictat,  potius  ex  crurib9.Si  verb  ad  vena?  fe» 
ftiones  propter  fuppreffas  hsmorrhoides  peruenias,fi  co 
hibere  eas  velis,qux  in  brachio  funtrfi  prouocare,  qui  in 
cruribus  funt  venas  fecare  opoitet .  At  in  quibus  mefes  rc 


nam  mediam,cui  nullum  vas  fubiicitur.Sed  neruus  eft(vt  £  tinetur,femper  in  cruribus,  fi  quidem  ciere  eos  oporteat. 


antcdixi)notabilis  inmedio  flexu:quem  ne  tangamus, 
diligentet  eftanimaduertendum. 

Situm  &  fe&ionem  humeralis  veni  0- 
mni  ratione  vacare  periculo. 

Venam  autem  humeralem  fecare  omnibus  modis 
fine  periculo  licet:  &  tame  quibufdam  etiam  ex  huius  fe- 
dhone  mufculus  fub  radio  conftitutus  indoluit:  alios  in- 
flammatio  fubfequuta  vexauit,  &  dolor  diu  perdurauit. 
Verutame  iis  quific  affe&i  fuerint,vena  no  vno  i&u  fuit  ^ 
diuifa.fed  quu  primiim  fuiffet  aberratum,fecundb  &  ter- 
tio,&  quadoque  etiam  quartb  fuitpercuila.  quamobrem 
quum  mufculicaputfarpepunttum  fuiffet.eiufmodi  affe 
cliones  excitata:  funt.  At  vnico  iftu  magna  fa&a  diuifio- 
ne,  nec  quifquii  inflam  atione  corrept9eft,nec  dolore  co 
traxit.quocirca  hxc  eft  intrepide  fecada,fed  interior.cau- 
te  admodum  &  confiderate.Conadum  autem  eft  in  me- 
dia  incidenda,ne  vbi  neruus  eft  fitus,fiat  feclio.Nuc  ve- 
rb,quemadmodumpra:dicT:a:  omnes  partes  fedta  cubiti 


Accidit  tamcn  aliquando  vt  ex  vtero  per  erofionem  fan 
guis  erumpat.in  quo  non  eft  idem  curationis  confilium. 
fiquidem  non  effluere  fanguinem  volumus ,  vt  in  men- 
ftrua  purgatione,fed  plane  fiftere  confilium  eft .  Ego  ve- 
roquandoque  in  aliqua  fimia  diffecanda ,  neruum  vena: 
medix-  in  cubito  fubiec"rum,&  rurfus  in  alia  eundem  pro 
pc  venani  ei  parem  fimiliter  confpcxi.  Quorum  c6fpe&9 
vt  rarus  eft,ita  vtilis  fuitad  tollendam  calumniam  medi- 
corum,vtpote  neruum  incidentium  :  quadoquidem  poft 
fedrione  ftatim  illi  quibus  effet  adhibita  fe£Ho  ,  affeGio- 
nem  ftupidam  in  brachii  longitudine  fentirer,  qua:  poft- 
ea  toto  vitx  tempore  eos  occuparet.Ego  vcrb  iis  qui  me- 
dicis  id  vitio  vcrterent,  indicaui  propriam  corporis  fa- 
bncationem  ira  quandoque  fieri:&  hac  ratione  medi- 
cos  dedecore  liberaui. 

Quod  tempus  fit  vena  fecanda:,&  iteranda? 
euacuationis. 
Quibus  euacuationeopus  eft,  in  iis  eft  maturanda 
cuacuatio:  nifi  quxdam  corrupr  ; ''ibi  in  ventre  con- 


vena(vt  did"tum  eft)iuuantur:ita  etiaqua:  inferiorcs  funt,  D  coquendi  fa&a fit ,  >rt  tarda  conco&io ,  aut  etiam  cibi 


iuuantur  incifis  iis  qua:  in  malleolis  &  poplitibus  infunt. 
Prxdittis  autem  inferiores  funr  coxendix,  vefica  ,  atque 
vterus.renes  ad  vtranque  partem  pertinet.fiquidem  infe- 
riores  funt  iis  quas  rrius  diximus ,  fuperiores  verb  qua 


am 


ea? quas  fecundo loco  recenfuimus.ltaquc  miffus  ex  cu  bi 
tofanguis  interdum  eis  prodeft,v  bi  recens  inflammatio 
fir,&  fanguis  redundet:  quibus  verb  affectio  ineft  quam 
propriencphritin  vocant,  venas  poplitis  autcertemal- 
leolorum  fecare  conucnit.  Vteri  vero  inflammarionibus 
magis  etiam  quam  renum,  venis  in  crure  fcc"Hs  fuccujri-  £ 
tur.nam  cuacuationes  qux  ex  cubito  fiunt.aliud  etia  ma- 
lum  habent  adiunc"rum,vtmeftruas  purgationes,fangui- 
nem  ad  partes  fuperiores  corporis  retrahendo ,  compri- 
manr.at  iis  quxin  cruribus fiunt,hoc  etiam ineft  vt  me- 
fescieant.Meminiveromeifchiadas  qux  nonexfrigo- 
rc,fedimpletisfanguine  qux  in  coxa  funt  venis  exorta: 
effent,vno  die,fac"ta  ex  cruribus  euacuatione  ,  curauiffc. 
idcirco  vena  poplitis  vtiliusna  affe&is  quam  malleolotu 
fecatunat  fcarificatio  nihil eis  perfpicub  prodeft.  Vt  aute 
fummatim  dicam.incipientes  inflammationes  reuellen-  p 
do  euacuanda:  funt:  inueterara:  ex  iis,  fi  fieri  poteft,affe- 
&ispartibus:fi  non  queat,ex  vicinis.In  iis  qux  incipiunt 
auertendum  eft  quod  influirin  inueteratis.id  tantu  quod 
affe&a;  parti  infixum  cft  euacuandum.Id  autem  optimc 
euacuabitur  per  vcnas  cum  iis  coniunctas  qua:  funt  in  i- 
pfis  partib9.Cui  rationi  fubfcribit  etiam  experientia.quo- 
ciica  qux  ingutturc  &  arteria  graui  inflammatione  affli 
guntur,in  princir>io  vena  fe&a  in  cubito,poft  ipfum  verb 
in  Iingua, egregie prodeft,incifis  videlicet  ambabus  ve- 


in  eo  contineantur.  Verum  quoniam  ficpe  quintus  aut 
fextus  eft  ab  initio  dies  antequam  nos  ad  curandum 
accerfant ,  expediet  tunc  quoque  fanguinem  mittere, 
etiamfi pnmum  huius  auxilii  tempus fit  omiffum. Quo- 
cunqueetnm  dte  mittendi  fangunisfcoposinargrotan- 
tecompcreris,  in  eo  hoc  ruxilrj  adhibeto,  etiamfi  vicc- 
fimus  a  principio  diesapa*u.  .At  quinam  fcopi  erat?  mor 
bus  magnus,&  v  irium  rc  bur,puei  ili  xtate  excepta,  &  ae- 
re  nos  ambiente  valde  calido  QMoniam  verb  progi  effu 
tempotis  virtus  in  plerifque  morbis  exoluitur,  ideo  mit- 
tendi  fanguinis  occafio  multitudinc  dierum  aufertur:no 
qub  primario  dies  hoc  efficianr,  fed  pcr  mcdium  virium 
diffolutionis.Itaquefiquando  velfcciidoa  principiodic 
vircs  exolui  videantur,a  venafecanda  vtique  abftinebi- 
mus.In  quacuqueaute  diei  nodtifque  hora  fanguine  mit 
tes,fi  in  febncitanribusjfcopum  habeas  declin^tionem 
fingularum  accefllonum.quibus  aurem  aur  propter  lippi- 
tudine  aut  aliudtalequippia  citra  febrim  hocauxilio  eft 
opus,in  iis  magnitudinem  doloris,  aut  inflammationis, 
aut  totius  affeftionis  cui  fecla  vena  opus  cft,  refpicias. 
Qiiumque  nihil  tale  aut  vrgear,aut  prohibeat.praftat  ma 
ne  v  enam  inctdere,non  ftatim  c  fomno  experrectis,  fcd 
circiter  horx  fpanu  ante  vigilantib9.QupfdaIauareprius 
eft  meli9,  quofda  etiapriusdeabulare.Caterum  in  quib9 
verc  incute  vena  incidere  aggredimur.aut  propter  metu 
febris  aut  alterius  cuiufpiam  affedionis,  fcio  me  fangui- 
nem  etiam  quibufdam  detraxiffe,pofteaquam  rerum  con 
fuerarum  aliquid  confeciffent.Iterata:  autem  detradio- 
nis  tempus,in  quibusfimplicitereuacuarenobis  propofi- 


nis  qua:  in  ea  funt.Sic  quoque  induratas  inflammationu  q  tum  eft,eodem  die  efto:in  quibus  aute  reuellerc ,  fi  duo 


inoculisreliquiasiuuatincifa  venaquzad  magnum  o 
culi  angulum  decurrit.  vt  etiam  capitis  grauitates  &  inue 
teratoseius  explenitudine  doloresleuare  manifefte  fo- 
let  in  fronte  fe&a  vcna.  A  t  incipientes  aut  vigenrcs  iuuat 
pcr  cucurbitulam  in  ccruice  facia  reuulfio,eaque  interdu" 
perfe,interdumcu  fcarificatione  adhibita.Cxterum  pri9 
euacuare  totum  corpus  oportet.  Eadem  quoquc  ratione 
incipientesinoccipitio  dolores  atque  vigentes  venafro 
tis  incifa  iuuat.In  quibus  vcrb  corporib9nulla  adhuc  par- 


bus  deinceps  diebus  fiat  reuulfio.melms fucceder. 

ExAntylli  fecundo  librodepra:fidio  eua- 
cuante,quxnam  vafa  in  corporis  par- 
tibusfintfecanda,    Cap.  vir. 

SI  afrontefanguis  aufercndus  fit,rec>am  in  fronte  ve- 
nam  fecamus.inplurimis  verb.infuperioribus  frontis 
partibus&caluaria  ,  vbivena  ad  Y  lirera;  fimilitudinem 
fcinditur.Sectio  autem  in  parte  infericre  ad  ipf-m  vera; 


ticula  affecla  eft,  fed  ineunte  vere  vacuationem  anricipa  H  fciffionem  eft  facieda.Qua:  verb  in  angulis  cculoru  funt 

:iuo      propefuperciIia,multo  fupraangulos  incidimus.Poft  au 


mus,in  iis,fi  quidem  talisfithomo  qui  quotannis  iftii 
tempore  morbis  febrilibus  obnoxius  effefohtus  fit  ,& 
euacuare  ftudeamus  id  quod  mareriam  morbis  fuppedi- 
tatjOmnis pars  eft  ad  derrahedum  fanguinem  accommb 


rem  vcrb  fecanda  eft  ea  qus  duru;  parti  auris  eft  oppofi- 
ta  .  Qua:  fub  lingua  funtjfi  no  vtranque,at  certe  eim  qua: 
magnitudinc  excedit,dextram  vtiqj  fecamus.Iu  brachib 


1C 


3ii 


ORIB  ASII 


3« 


vero  eam  quarexhumerodefcendit:in  manu,  eam  qua:  A  uendum  eft,&  pra:fertim  hoc  pra»fidio.  Atquorum  con- 


inrer  medium  &  annulare  interiacet:inpophtequa:  ma 
Ximc  media  eft  in  malleoIis,intcriore :  fique  ante  &  poft 
mallcolosfint,eas  qua:ante,fedpropter  vaforum  exigui- 
tatem  non  eft  fa:pe  in  noftra  poteftatc  ,  vt  quod  vehmiis 
incidamus.Porro  in  fecandis  cubiti  venis,&  qux  circa  cu 
bitum  funt,varia  animaduerfione  eft  opus :  hic  etiam  fi 
minusinnobis  fit  vtehgamusquamvelimus.aut  vna  fo- 
lum  apparear.vel  etiam  fi  alis  appareanr,  fed  accoromo- 
datius  ex  vna  fiat  euacuatio,dare  operam  debemus  vt  ex 
ea  fanguinem  detrahamus:fi  verb.vt  natura  fcrt,  &  in  plc 
rifque  accommodatx  funttres,cxque  funt  perfpicua:,  ea 
nimirum  qua:  fupraeft  ad  mufculum,&  media,&  qua:  ad 
brachii  cxortUm  eft,  cui  etiam  fubftrata  eft  arteria  ,  tunc 
quxnarh  in  ahquibus  fecanda  fir.difcernendum  erit.  Na 
iniisqui  animo  linquuntur  ,autftomachus  aliquovitio 
affe&us  eft,autvirium  robur  fufpe&um  eft.vena  fuperior 
incidenda  efl.quibus  confertim  fa&a  detrac~Hone,&  co- 
cirata  euacuatione eft  opus,mcdia  :  atquibus  mutatione 
in  melius  &  diuerfitate.inferior.  Ac  fuperior  quidem  ca- 
uenda  eft  m  iis  qui  mufculos  conuerfos  &  circumfcriptos 
habet,&  in  quibus  mufculorum  curuitas  vafis  incumbitj 
paulo  fupra  flexum  vena  eft  incideda.  In  gracilibus  vita- 
daeftinferiorisincifio:&in  quibus  vena  ipfa  firma  & 
valde  magna  eft.met9  cnim  eft  ne  vires  exoluatur,magna 
fe&ione  adhibita.Si  verb  hoc  fugientesexigua  fe&ione 
fecenm9,fanguis  in  grumos  cocrefcet,  &  fiet  aneuryfma- 
ta  qua:  fatis  longo  tempore  perdurant ,  fed  poftea  fedan- 
tur.In  valdepinguibus,fi  venrer  aliquis  fe&ione  venx  di 
uidatur,vena  fupen  *  incidenda  eft:nam  &  mufcU- 
lus  htmieOus  qui  fupra  eft  plunmum  2  vafe  abdu  - 
c~rus  eft,&nerui  plurimum  ab  hacparte  funt  difiuntti: 
quamobrem  erismfi  quifpiam  profundiffimam  fecrio- 
ne  t>  fecerit  deinduftria,ad  cos  non  fit  peruenturus.Vena 
verb  in  omnibus  lemel  abfolute  pir  ^uedinis  eft  expers, 
&  detec~ta,&  facile  fcinu'tti?,&  f?cile  floit.  Iam  vcrb  mc- 
dia  quoquemultum  abeftant  zi;  qui  fub  ea  funtfitifed 
ca  in  plerifgue  antequam  ad  f  le.um  perueniat  «  in  multas 
partes,autfaltem  in  duasfcinditurF,quarum  altera  fupra, 
alrera  verb  infra  vergit.Qoocirca  in  venzfectionib^qua: 
ta£rufieri  dicuntur,fed  conie&ura  fiunt ,  quibus  vena:  ^ 
inciduntur,ii  pati  foIent.Quoniam  enim  in  venarum  fcifc 
fionc  venxipue  fciffztenuiffima:  funt,  &  non  apparent, 
ideoerrorescommittuntur.ergoha;c  venanon  tunden- 
daeft.Quinetiamaliusquidam  error  in  deligando  bra- 
chio  advena  fecanda  comittitur.vtcutis  vehemeter  tc- 
fa  in  medio  flexu,quia  ad  brachii  mufculum  extenditur, 
opinionem  fspevafis  facir :  quare  hoc  cauedu  nobis  eft. 
Quod  tempus  opporf unum  Gt  vena:  fecanda: 
in  fingulis  temporibus.ex  Herodoti  li- 

brodepraefidiiseuacuantibus,  j 
Cap.    v  i  1  1. 

IN  fingulis  temporibus  morborum,  in  principiis  accef- 
fionum  incommoda  eft  vens  fe&io,  nifi  magnum  ali- 
quod  malum  febricitantes  inuadat,vtfuffocatio,aut  con- 
uuIfio,aut  excrucians  dolor :  fi  verb  nihil  extrinfecus  vr- 
gear.remiffionis  tempora  funt  expe&anda-.fique  longa  in 
terualla  fint.in  perfe<aaremiffione  venam  fecare  conue- 
nier.Viresenimrobuftajfaciliuseuacuaritia  prxfidia  fe- 
runt,&  conftant  pro  earum  robore  ,  &  tantum  non  auxi- 
liis  manuspra:benr,qua:omniain  longa  mutatione  fiur. 
Atquum  in  acceffionibus  conciderint.auxiliis  tattim  in- 
digent  quibus  recreenturrfi  veTO  breue  fit  remiffionis  te- 
pus,pracueniendum  erit  vtne  eam  perfe&a.  expeftemus, 
fed  quum  incipitreraifliofecanda,  vena  eft.Licebitenim 
nobis  paulo  interiec-to  tempore  poft  detrac~tionem,in  re 
miffione  alere :  &  in  febnbusquidoque  auferentiareme 
di»  adhibemus,addentia  verb  non  item,  fed  abfordum 
eft  vt  alendi  tempus  in  venx  fecanda:  tempore  confumt 
mus  quumque  inuafionis  tempora  elapfa  ftatu  faciant,i- 


tinuus  morbus  eft,ncc  difcerni  tempora  pofTunt ,  ide  cft 
vena:  fecanda:,^  cibi  dandi  teropus,vt  paulo  ante  corpo- 
ris  recurationem  fanguis  detrahatur:fi  vcrb  continentcs 
febres  fint,&  aliquam  acceffionem  perfpicuam  afferantj 
in  qua  accedentes  in  eadem  magnirudine  maneant,&  or- 
dinatas  aut  inordinatas  muafiones  faciant,diligentiffime 
animaduertendum  erit  nc  increfcentibus  inuafionibus 
detra&iones  moliamur,  fed  m  temporibus  inasqualibus, 
quod  etiam  tempus  ad  cibum  dandum  erit  accommo- 
datum. 

g  Antylli  quid  antc  vena:  fediionem  facien 

dum  ,ex  fecundo  de  vacuantibus 
pra:fidiis  libro,    Cap.  1  x. 

ANre  vena:  fcdiionem  Iigandum  eft  brachium  robu- 
fto  vinculo,quod  habeat  duorum  digitorum  latitu- 
dine,aut  paulo  plus  eo.In  iis  vcrb  qui  mufculos  brachio- 
rum  elatos  &  circufcriptos  habcnr, vinculum  eft  inferius 
iniiciendum,ac  prarfertim  fiquibus  vcna:  fe&io  adhibe- 
tur,fint  oblongi  i  fiquidcm  in  eis  interuallu  Iongitudinis 
a  mufculo  ad  cubiri  flexum  fatis  magnum  interccdit :  in 
C  paruisaiitem  non  multum  Simili  quoque  modo  iisqui 
mufculos  contortos  habent,fuperior  coftri&io  eft  inuti- 
lis.Eft  enim  paulo  inferiusmcdietate  mufculifacienda  li 
gatio,ad  finem  mufculi  vinculo  conftituto.atin  mulieri- 
bus,&  qui  mufculos  flaccidos  haber,nihil  prohibct  me- 
dio  mufculo  vinculum  adhiberc.Sed  fi  inferius  quam  to- 
tus  mufculus  fit.aut  fi  in  infericrib9  cius  partib9  deligaue 
rirous,  licebit  nobis vahda  admodum  conftridione  vti: 
quod  tamen  partibus  quxconftringuntur,  non  eft  vtile, 
quandoquidem  in  conftriftione  &  vafa  occultiora  fiunt, 
&  obftupefcit  man9  ,ac  dolore  coficitur.Vcrum  fi  in  mu- 
fculi  medietate  fiat  conftriftio,  neutiquam  premendum 
eft,ac  prafcrtim  in  mulieribus  &  delicatis .  compreffo  e- 
nim  mufculi  ventre  ,  perftrpe  in  brachio  hypoiphagma 
oritur:nonnullis  verb&eryfipelas& abfceffus  confequu 
tur.In  quo  ctia  videndu  eft  ne  vincnlu  cutim  inuertat  cu 
biti,  fed  naturalem  eiusfitum  coferuet,vtquum  ablatum 
fuciit,cutis  in  pvoprium  locum  fccedens  in  caufafitne 
fanguis  effluatjquum  diffetta  cutis  in  locum  vena:  fedio 
nis  abeat,atque  ita  cam  claudat.  Qui  verb  in  vaforum  no 
apparentium  fcdione  infra  cubitum  conftringunt,non 
reCtb  faciunt.nunquam  enim  in  vllo  mcmbro  vafa  eleua 
ta  funt  ab  inferiore  coftriclione.  quin  ne  illi  quidem  qui 
prius  fpongiis  vafa  quxin  cubiro  funt,fouent,quicquam 
profunt,quia  noneleuarentur  nifi  adhibita  conftriclio- 
ne.vbi  verbfitfa&a  deligatio,  manus  inter  fefricandaj 
funt,&  aliquid  manu  tenendum  .Quibus  verbin  fronte 
aut  anguhs  oculorum,aut  fub  lingua,  aut  fecudum  aures 
vena:  fecantur.vinculum  eft  collo  iniiciendum,  &  a:gro- 
tanti  imperandum  vt  dextram  aut  finiftram  manum  fub 
menroteneat,autfolum  pollice  totum,atque  ita  Iaqueus 
digitis  alligandus  &  adftringendus:  ita  enim  guttur  non 
deficiet,&  vtriufque  partis  vafa  ad  caputtefa  eo  compref- 
fu  in  fuperioribuspartibus  intumefcent.  In  abfurdis  vcrb 
aut languidis  hominibus,minifter  adftans  manum  meto 
fubiiciet.Si  a  manu  detrahcre  fanguincm  velis,prius  per- 
fundenda  eft  aqua  calida,atquc  ita  cum  conftri&ione  re- 
laxanda:in  malleolis  verb,  conftriciio  fupra  genu  in  fe- 
more  fiat'fanguifque,fifieri  poteft,  in  balneo  detrahatur, 
velante  fomenta  adhibeantur.-quumque  fuerit  admota 
conftriftiojlaboransinambulet.quumquefif  faciendafe-| 
ftio,redus  fuper  vnico  crure  confiftat.  Idem  fiat  in  vena- 
rum  poplitis  fcftione,&  conftridlio  paulo  fupra  poplitera 
adhibeatur. 

Quomodo  vena  fecanda  fit,ex  eodem, 
Cap.  x. 

"\7"Enas  incidimus  quandoque  pun&im  ,  quandoque 
»   ca:fim:ac  pundtim  quidem  cas  qua:  non  apparenr, 
carfim  vcrb  eas  quat  valde  in  fuperficie  cutis  funtfita:. 


gnota  verb  fint  tcmpora  ftatum  fufcipicntia,  propter  in-  H  Non  totum  autcm  vas  fccandum  eft.nam  auerfis  eius  la- 

uafionem  eo  tempore  eft  facienda  feQio:  nam  quod  reli-  bijs  fluxio  non  fit  cum  eiaculationc :  fed  neque  etia  infe- 

«uum  cft  fedabitur.Qilum  verb  adrcmiffionem  currit  riorvafis  parsfccid»  eft,vertim  fuperior  .  Dico  aure  infe 

inuafiojtunc  infpicicdu  eft :  quum  vtxb  c6perucnir,mo-  riore,  qua  ad  brachii  exortu  infra  vcrgit:  fupcriorc  vcrb 


MEDICIN.    COLLECT.    1 1 13.  VII. 


W 

qus  ad  radium.  Nam  fuperiove  parte  incifa,  decentior  fit  A 
fanguinis  iaculatio:atpartibus  inferioribus  incilis  nihil 
iatulabitur. 

Quando,  qUa  ma£nitudine,quaque  forma 
fecanda  vena  fir,ex  eodem  Iibro, 
Cap.    X  i. 

IN  tisqut  euacuationeconfertim  fa&a  indigent,am- 
pla  incifiofacienda  cft:  atvbi  fanguinis  lattonem  re- 
ueilereatque  auertereoporteat  (quemadmodum  vfu  vc- 
nitiniis  qui  fanguinem  reie&ant, aut ora  venaruma-  £ 
perta  funt,aut  fanguis  e  nartbus  aut  alia  parte  quadam 
fluit)  perexiguaeftfacieda.Eiufmodi  emm  quum  ab  ipfa 
affectione  vacuanrurmon  iam  euacuatione;fed  rerra&id- 
ne  atque  auerfione  indigent :  ex  quo  fit  vt  fanguis  multo 
tempore  fluere  ex  vena  debear.Prsterea  angufta  feflio  in 
parnis  vafis  eft  itidem  facienda.ampla  in  magnis .  Nam 
fiquisin  magno  vafe fectioncm  paruam  faciat ,  fanguis 
neceffaiiocolle&usconcrefcer.Suntautem  tres  tnciden- 
darum  vcnarum  figur;e,rranfuerfa,redta,qua:  non  pungit 
venam,fed  fcindit:&  harum  media  obliqtia.Ac  tranfuer- 
fa  quidem  vtcndum  eft  vbi  iterationem  nullo  modo  fa- 
ciendam  effe  exiftimamus :  curuatoenim  cubito  ftatim 
conglutinatur:obliqua  iteranda:  fanguinis  miffioni  npta 
eft.quoniamin  flexu  cubiti  non  ha  exquifite  labia  fedio^ 
nis  componuntur.forma  verooblonga  conuenit  iis  in 
quibusnonfolum  eodem  die  iteranda  eft  fanguinisde- 
tra&io ,  fed  tertioetiam  die  &  quarto:  fiquidem  cubito 
curuato  labia  feitionis  a  fefeplurimum  diducuntur. 

Qjjd  faciendum  fit  vt  fanguis  facile  fluar, 

ex  eodem  ltbro,    Cap.    xil.  D 

Slfluxio  fanguinisnon  proccdat  quod  violentiorfit 
adhibita  conftri&io,remitrenda  ea  cft:fi  vero  cute  re- 
currente,  vafis  incifio  fit  abfcondita  ex  cocra&ti  cutis  fu- 
pergrefla; ,  cubitus  in  omnes  figuraserit  conftituendus 
acvoluendus,vt  fupinus,vt  ftiblimis,vtextenfus,vt  dcni- 
quecontra&usreneatur,donecinea  tandem  figuracon- 
fiftat,vt  vafis  fe&ione  contra  cutis  diuifionem  re&e  con- 
ftituta,fanguis  facile  fluat:fique  parua  fit  fa&a  diuifio,  itff 
rumerit  dtuidenda.C^uum  vero  pra:  timore  fanguis  non 
fluit,accommodatiuseritvt  fine  ftrepitu  effiu.it.ea  enim  ^ 
turbatio  fedatur,  fi  non  exiftimenr  vlcera  pafcentia  non 
efle  confequurura-Si  animi  dcfe&io  perturbet ,  ftratis& 
reclmatisfanguis  mittetur,&  ftomachus  turn  vomitibus 
&  diguorum  in  os  immillionibus  vellicandus,  tum  odo- 
ramentisrecreandus.-fed&partesextremas  vinciendae  e- 
rutfic,vt  magna  moleftia  afficiatur.  Si  vcrb  cocretio  fan- 
gutnis  in  grumos  interturbet  impediatqtte  effluxionemj 
concretionem  difloluere  ambobus  vtriufque  manus  in- 
dicibusdigitisoportebit, &  comprimendo  eHdere,at- 
que  exprimere:oleumque  erit  infundendurh,&  muito  e- 
tiam  magis  acetum,  quod  fane  habet  grumos  diffoluen- 
dt  poteftatem.Si  perfri&io  vetet  ne  fanguis  exear,  eaque 
fit  vel  proptcr  aerem  frigidum  ,  vel  quia  morbus  frigi- 
dus fit,vt  cft  comitiilis  atque  attonitus,  &  qur (unr  gene- 
ris  eiufdem,rouendus  erit  locus  perfundendo,frrcando, 
vngendo,&  omntno  ad  contrarium  ftatum  erit  redigen- 
dus.Iam  veropinguedo  &caro  in  pinguibus&  carnofis 
profilit  dum  fanguis  aufertur,eumque  cohibet-.in  qutbus 
hxc  vnica  eft  ratiomam  vel  auferrc  eum  qui  rccurrit ,  vel 
retinere  oportet. 

De  arteriarum  fe&ione,Galeni, 
Cap.  xiii. 

'  A  Rteviasquoque  fecavemedici  confueuerunt:  alias 
-tJLquidem  intemporibus  ob  humorcs  cahdos&fla^ 
tuofos  ad  oculos  cOnflucntes:  alias  vero  fecundum au> 
res,ae  pnfertim  in  vertiginofis,&  «uicenque  diuturnis 
capitis  doloribus  caltdts  &  flaruofis  afficiuntur.ram  vero 
&  ob  alias  quafdam  capitis  affe&iones  diururnars,artcria- 
rumquxpoftauresfuiu  feQione  vtuntur,  non  ramen  eas 
fecant  quum  vlla  aha  pars  affe&a  eft,quum  tamen  mults 
fintqus  hocauxilio  pottus  quam  veni  fe&ione  indr- 
gearrr.Vbi  enim  calidus  flatuofufqire  fanguis  in  arteriis 
eolle&us  infeftar,il!iccommunibus  affea*  partisfe&is 


3*4 

arteriis  eft  opus  i  veriirn  quia  fimguinis  fluxus  difficultef 
comprimi:ur,arrcriasfecare  medict  non  audent.-atque  e- 
tiam  quum  vulnus  ad  cicatricem  perducttur ,  aneurifma 
efftcitur.ldctrcomaiufculas  arterias  medici  ob  hanccauf 
fam  refug!unt:paruas  autem  ranquam  non  ita  mtfltutn 
profururas  non  incidunrtquanquam  &  ipfit  quoque  non~ 
nunquam  non  rhediocre  commodum  attuliffe  vtfa:  funr, 
&cicatrix  ettaeis  abfq,  aneurifmatefuitobduc~ta  .  Quin 
ettamfi  maiorarteriafit,  cicatrix  ci  induciturfinc  aneu- 
rtfmatc.tota  vriqucfecra:qus  res  faspe  imminens  expro- 
fluuio  fanguinis  periculum  fuftulit.  apparet  enim  perfpi- 
cue  quum  tranfuerfa  fedlionc  tota  per  fc  totam  difcindi- 
tur,reutilfis  vtrinque  ambabusparttbus;vnam  furfum,  al- 
teram  deorfum  concedere.Equidem  admonitus  quibuf- 
dam  infomniis  mihi  perfpicuis,arteriam  fecui  qui  inter 
pollicem  atque  indicem  dextras  manus  fita  eft  ,  fangui- 
nemque  effiuerepermifi  donec  ipfe  perfe  ceffaret,quum 
ita  fomnium  mandauifletieffluxic  autem  non  tota  libra. 
Atque  ita  fubitb  diuturnus  dolor,in  ea  prxcipue  parte  in-' 
fixus  qua  iecur  fepto  tranfuerfo  committttur,  fedatus  eft, 
Alrert  vcrocui  cx  vulnerein  malleolis  accepto  feftafue- 
rat  arteria,fanguints  curfusnon  ceffauit  donecego  voca-' 
tus  totam  arteriam  fecui:deinde  medicamento  ex  aloe> 
thure,&  albis  ouorum,  pilis  lepovum  molliufcults  exce- 
pto  vfus  fum,&  vulnus  citra  aneurifma  curuatum  eft,  car-' 
ne  videlicet  ofculo  arteris  obdudta  :  homo  vero  ille  qua» 
driennio  pcr  exigua  temporum  interualla  cox^  dolorct 
fenticns,exinde  perfefte  conualuir.  Uxc  iraque  mihi  fx- 
penumero  perfuafcrunt,vt  in  fummis  artubus ,  imo  vero 
&  incapite,arterias  fecarem  in  on  ^jbusdoloribus  qui  a 
caiida  flatuolaque  fubitantia  nafci  viderentur,  ac  prxfer- 
tim  in  membranisquarum  dolor  puiigentis  fpeciem  re- 
fcrt,&  fcnfim  expadttur  :pungente  quideni  in  vna  parte 
fenfu,ranquam  in  affecli  loci  centro  tnfixo  :  tenfionis  ve- 
rofcnfura  pcrcipienteomniparticufaquscirca  centrurrg 
fitconftituta. 

De  artefiarum  f-^icnccx  Antyllo^ 
Cap.    x  i  i  1 1. 

ARteriamfecamuSjfifieri  pofiit,qu3e  fuoVerticead 
occipur  &  mediaintertedires:fi:)  fecus,eam  qui  fe- 
cundum  aureseft,ve!  easqux  in  vtroque  verticis  laterc 
ad  fir.ciput  funr.  pei  tmenc  enim  adcoronalem  &  media 
futuram .  Qux  vero  a  temporibus  ad  frontem  perttnenr, 
ideo  non  fecamur  quia  fita:  contra  mufculum  funr:  eas  e- 
nimfacilefinepericuloincidemys,fi  iuflfetimusei  cui  ar- 
terix  fecantur.vt  genas  mouear,inhaereatque ,  ac  innita- 
tur.Ita  enim  mufculi  omnes  temporum  totiper  fetotos 
perfpicuemouentur.  Poterimus  ergo  omiffa  parte  qas 
mouetur,in  ea  parte  quac  in  fronte  quiefcit  facere  feftio- 
nem:vcruntamen  neque  multum ,  nequc  confertim  fan- 
guis  ex  arteriis  propter  earum  exiguitatem  fluit:  fed  nec 
ettam  cum  multo  fpiritu  exit.venofse  enim  funt.Non  igi- 
turmtilrafeftiofacienda  cft.  hincmagis  vartafit  dctra- 
dtio.Qua;  vcroante  aurcsfunt  qua  mufcuri  martdibula- 
rum  exurgunt,  firms  admodum  furltacrobufta;,fedra- 
xb  citra  periculum  fecantur,propter  mufculorum  propin- 
quitatem,&  propter  implicationem  eiusloci  mcmbrana 
rum.In  fecandts  vero  arteriis  occipitis,vfque  ad  os  fecan- 
da  arteria  cft  ofqueipfum  abradendum  ,  vrcaro  exipfo 
offefappullulec&pereiusmedinm  ofcola  afteria  exc?-» 
piantur.&  prarcidatur.melius  enrrrt  eft  vt  ipfam  tanquam 
varicem  cxcipiamus,&  fubiec^a-'VolfceIla,aot  aHoquoda 
inftrumento  fimtli,incidam6s  non  moltu  ,  fed  pamcula- 
tim.Vbi  fatisfanguinis  efflux^erit/uppofira  volfccila  va» 
extrahendam  eft,&medium  pra:cidendum:ita  enimne- 
que  Committetur,neque  ex  fluxu  fanguinis  periculum  vf 
lum  confequctur,  quum  ofcula  arteris  in  carnem  recur- 
rant. 

De  Cucurbifula,ex  Galeno, 
Cap.    x  v. 

CVcurbitul*  Corporibus  prius  euacuarfs  vtUes  funt/ 
quufh  enim  plethorica  funt  corpora ,  cucurbitulas 
non  adhibemus.  Eadem  quoque  rarione  in  cerebri  mern 
branarumque  inflammationibus  non  vcimur  cucurbi- 

OQO.L 


M 

eulis  in  prlncipio  affectionum ,  quemadmodum  nc  in 
vlla  q  uidem  alia  parcc  quam  obfideat  inflnmmatio :  fed 
tumquum  nihil  prxterca  influat,  totumque  corpusantc 
fit  euacuatum,  arquevfus  poflulet  vt  aliquid  eorum  qux 
in  parceinflammata  funt,  moucamus  &  amoliamur,  vel 
ad  exteriora  attrahamus.  Qtium  verbaffecliones  adhuc 
fiunt,rum  non  iis  membris  qua:  laborare  incipiunt  ,  fcd 
eis qux  lns  continuata  funt,reuellendi  caufa  cucurbitula 
admouetur.in  principio  verb  vtendum  eft  repellentibus. 

Antylli,  de  cucurbitula,ex  fecundo  Hbro 
de  pra:fidiis  cuacuantibus, 
Cap.  xvi. 

IH  mediocri  dolore  &  fimilibus,leuibus  ciicurbitulis 
qua;  fine  fcarificatione  amouentur,vtimiir  :  vbi  aurem 
volumus  roborare,vchementibus:in  oppletis  verbparti- 
Culis,vtiniisquxa  corrupta  materia  vexantur,  prxcifa 
fcure  affiguntur.Antequam  vero  applicentur ,  ventrem  ia 
embllirumefle  oportet,aut  omnino  nullam  infeftatium 
excrementorum  fufpicionem  fubeffe,  &  prius  omnino 
comediffe,aut  poft  leuem  cibum  ,  eiimque  iam  fubdu- 
£him,aquam  prxbibifle.  Maximc  autcm  fi  fanguinem  de 
tracluri  fimus.primtim  locus  eft  parumpcr  illincndus:  fi- 
quc  poftea  fatis  ruber  &  tumidus  a  cucui  bitula  llt  factus, 
fcarificandus  erit:fi non,tertio  loco  crit  admouenda,  do- 
necpars  intumorem  extollatur  atque  rubefcat .  Siverb 
nec  tumor  nec  rubor  excitetur,  partes  vfquedum  puni- 
cex  fiant,fpongiis  fouendz  fu*nt,& ita  poftea  fcarifican- 
dar:at  fi  norit  quifpiam  corpora  nofi  rubefactum  iri(velu 
ti  tn  iis  quorum  pinguc  abdomen  eft,aut  in  refrigeratis, 
&  mulieribus  qtia:  p-rcrerunt  vf-  venit  )rum  antequam 
Cucurbitulaaffigatur,caMp!afma  pirtibus  fuperdabirur. 
$ed  fic  inref.iumvt  aleuibuscucurbituhstumorvahdus, 
colore  liuidiore  excitetur  :  vbi  verb  fianficatio  fit  facta, 
aut  purum  quidpiam  ,  aur  certc  nihil  fanguinis  effluat, 
quum  &  cnfliusfit  quod  ante  ftit  arquc  carnofius.in  ciuf 
modi  ergo,fpongiis  m^viruc  f  >uere  locum  ,  tenuemque 
&  tacile  fluentem  reddere  fanguinem  conuenit .  Ne  vero 
prcpe  mammas  cucurbitulas  a ffigantur  cauendum  eft:  il- 
lapfa:  cnim  cuvurbitulis  nonnunquam  mamma:  &  intur- 
gcfcentes,magn^  admod  difftculrate  auelluntur :  vbi 
autcm  eas  auulfcris,oleuin  l,  itperfundendum.  Applican 
da:  aurem  cncurbitulj:  funt  ex  modico  lgni :  nam  fi  vehe- 
mentes  adhibeantur ,  vapore  inflammatires  cont  enden- 
tefque  corpora,  nihil  notabile  attrahunt:  eo  verb  fitu  col 
locandas  efie  partcs  vt  ne  fanguis  in  eis  contineatur,craf- 
fefcenfquc  excretioni  impedimento  fit,fed  vt  pronus  ad 
inferiora  effluat,inter  omnes  conftar. Ablatis  cucurbitu- 
lisjfiquod  eductum  eft  fatis  fit.partes  curabimus:fin  fec', 
iterum  eas  affigcmus.In  capite  verd  non  cum  multo  igni 
affigenda:  funt,  Cquidem  vehemcnter  artrahent,&  euelli 
difficulter  poterunt:qux  ex  modico  igne  admouentur,id 
quodopus  eft  facient.  Quum  vero  adauellendum  diffici 
les  funt,fpongiiscalida  &frigida  aqua  imbutis  circun- 
dare  easoportet.fiquidemita  remittentur;  fin  minus,eas 
perforarc  confilium  eft. 

De  cueurbirularum  differentia  exmate- 
ria  &  figuf  i  fumpta. 
Diffeientix  cucurbitularum  qua:  fumuntur  a  mate- 
ria,tresfunt,vitrea;,  comex,xnea;.Argenteas  quia  vehe- 
menter  igr  iunfur,reiicimus  .-xnesrum  eft  vfus  frequen- 
tior.-vitreis  quoqUe  vtipoffemus  in  quibus  fanguinis  eft 
Confideranda  euacuatio:&  corneis  item  in  capite  ,  vbi  a:- 
reas  auulfu  difficiles fore  cognofceremus:ite'mque  in  ti- 
jnidis.qui  a  flamma  diterrentur.In  figuraautem  prxci- 
pucdifferunrxnea*:altioresenim  magis  quam  humilio- 
tes trahun  :qua:que humiliores funt,quia non  vehemen- 
ter  attrahunt,capiti  funt  acc5modatiores  .Qux  habet  pla 
na  labia»corporibus  latis:quarum  labra  refima  funt ,  cur- 
uis&  gracilibus  aptius  admouentur :  qur  acutum  osha- 
bent,iisconueniuntin  quibus  non  fcarificamus  ,fed  ve- 
hementi  impofitione  cucurbitularum  quas  leifcs  affigi- 
mus,attrahere  volumus,quum  acumen  labrorum  ad  vio- 
letu  a?trattum  faciat.  Qua:  labra  habenr  obtufa  ,  cum  in 


A  alis,tum  velmaxitne  in  capite  vtimur.Attractio  vetb  a;- 
nearum  itemque  vitrearum  cucurbitularum  txigncfiti 
Cornearum  citra  ignem:fiquidem  in  txtremo  perforara: 
funr,quumque  adhibentur,abfterfa:  vchcmeter  pei  fora- 
mentrahunt.ftatim  verb  forafnen  digito  aut cera  clau- 
ditUr. 

Herodoti  de  cucurbirulis.ex  hbris  de 
prxfidiis  euacuantibus, 
Cap.  xvii. 

CVcurbitula  materiam  qux  in  capire  eft ,  cuacuare  pc* 
teft.itemque  dolorem  foluerc,  inflammatiuncm  mi- 
B  nuere,inflationes  difcutere,appetitum  reuocare,  imb.-cil 
lum  cxoluttimquc  ftomachum  roborare,animi  defeclio- 
nes  a  mouercqua:  in  profundo  funr,ad  fuperficiem  tradu 
cere,fluxiones  ficcare,fanguinis  eruptiones  cohibcre,mc- 
ftruas  purganones  prouocare,facultates  corruptionis  ef- 
feclrices  attrahei  e,rigores  fedare,circuitus  folutre,i  pro- 
penfionein  fomnum  excitare,fomnum  conciliarc,graui- 
tates  leuare.  arque  ha»c  quidem,  qua?que  his  fimilia  funt, 
pra:ftare  cucurbitularum  vfuspoteft. 

Dc  fcarirjcatione,ex  Iibris  Antylli  de  pra:fi- 
C  diis  vacuantibus,     Cap.   X  v  i  i  i. 

SCarificamuspartescorporisqua:  aut  inflammatione 
aut  duro  tumore  laborant,  eaquc  fiue  diftenta:  fint  ac 
dolorc  vexentur,fiuc  fluxionibus  infcftentur,quum  fcili- 
cetad  ftatum  venitfluxio,autiam  eundefn  fit  confcquu- 
ta,aut  acris  adlit  matcria.Pars  autem  qus  fcarificada  eft, 
prius  fi  fieri  poteft,  lauari  debet :  fin  minus ,  aqua  tepida 
perfundi,vfquedum  robefiat:aut  fpongiis  foueri,  aut  foli 
ignive  exponi,&  poftea  fcarificari. Adhibcda:  autem  func 
incifiones  cruribus  &abdomini  per  rcctitudinem; eo- 
demque  modo  in  thorace,dorfo,  &  ceruice :  at  ln  capite, 
pro  fitu  capillorum:in  fronte.obliqua:  .Porro  incifiones 
fint  a:quali  inter  fe  magnitudine,fintque  xquslia  qua:  in- 
ter  eas  funt  interualla,initiumque  fcarificacionis  ab  infe- 
rioribus  parribus  fumatur:  ita  enim  fanguis  ad  extimas 
partesinfluens  ,non  obfcurabit  eas  qujedeinceps  fcarifi- 
canda:  erunt.Situs  verb  fcarificationum  per  xquales  in- 
ter  fe  ordines  fiat:non  fiat  autemfcarificatioplagam  infli- 
gendo,fed  per  traclum.hoc  enim  pafto  dolore  vacabit. 
g  Apollonii  de  fcarificatione, 

Cap.    x  i  x. 

OVum  ad  corroborationem  &quamlibet  corpofis 
tutelam,fanguinem  Conferreplurimtfm  didicerim, 
qui  quidem  plerunque  redundat,&  interdum  qualitatc 
in  peius  vcrtitur,exiftimaui  vbi  redundat,imminutionc: 
vbi  corrcptus  eft,immutationem  conuenirc .  Venas  igi- 
tur  eodem  anno  fa:pe incidere  non  effe  accommodatum 
ccnfui,quoniam  vna  cum  multo  fanguine  fpiritum  qtto- 
que  vitale  effundi  intel!igeba:quo  crebri9  exhaufto,  tota 
p  corporis  copages  refrigeratur,&  omnes  naturales  aclio- 
nes  pei^obeutur.Qupcirca  iudicaui  a  particulis  ignobilif 
fimis,vtpote  i  cruribus/anguinis  detraclionem  fcarifici- 
dofieri  debcrc,quantitatem  metiendoex  hominishabi- 
tU  atque  vfu  qui  expoftulet .  Prarftantiffimum  autem  hoc 
auxilium  eft,tum  ad  tuendam  fanitarem,tum  ad  recupe- 
randam,quum  auerfa  fuerit,vel  ab  aliquibus  huiufmodi 
caufis.Sed  nemo  tamen  putetme  vena:  feclionem  reiice- 
re.ea  enim  ego  in  maximispericulofiflimifq,-  affeQioni- 
bus  non  omirro  :rn  quibus  abunde  affatimque  fanguinc 
^  effundere  oportet.nam  in  vehemcntibus  affe&ionibus 
euacuationesaffatim  facienda;  funt.Plethoram  vero  me- 
diocrem,qua:  aliquid  mali  fic  fadhira,  &  iam  conuerfionc 
inmorbofum  ftatum atcingat,tibia  fcarificationibus  ve- 
xata,qua:quefine  moleftia,  &  quantam  voluerimus  fan» 
guinis cxtrufionem  reddiderit,cirra  validam  totius cor- 
porea:  moliscommotionem  foluit.Sspe  aute  plus  quarr» 
fatis  fit  congregarunquare  non  eft  cundtadum,quin  quo- 
tiesfignaplcnitudinisinciderint.eam  tollamus  eo  mo- 
do  quem  nunc  pracfcripfi.Pra:ftar  autem  vifcera,qua:que 
H  in  toto  corporeinfunt  vafa,no  repleri  immodcrate  ,  nc- 
quc  diftendi ,  fed  potius  in  quadam  relaxatione  tcrmi- 
nata  contineri,vt  expeditc  pcrmeare  fpiritus  naturalis 
queat*' 


517  MEDICIN.  COLL 

Scarificationem  miilienbus  qnx  non  pro-  A 
bepurgantur,itemque  aliis  p!e- 
rifque  affecTionibus  prodef- 
fe,     Cap.    x  x. 

MVlieribusquibus  nonprofpere  fuccedit  ptirgatioj 
fcarificatio  mirabiliter  auxiliatur:  nam  quodillic 
minus  cft  facTum,hac  ratione  euacuatur.  Scatutum  autem 
purgationis  tempus  expedundum  eft,  nincq; fhnhil  aut 
parum  fpontc  fua  effluxerir,hoc  auxilio  tantum  dctrahe- 
mus  quantumvfus  poftulai  u .  Quineciam  hoc  auxilium 
qutbufdam  mu!ieribus  maxime  profuit.vt  menftrux  B 
purgationcs  de  more  iterum  redirent:  contiiiua  enim  ad 
partes  infenores  fanguinis  dedu.Tio  ,  ei  quoque  viam  ae 
propenfionem  parat.Equidem  mulieres  qua?  nuiltum  x- 
tate  procctferunr,quibus  iampridem  menftrur  pui g.itio- 
nis  nihil  apparuerar,  vbi  aliqua  moleftia  coiporea  vexa- 
rentur,  hac  curatione  fublcuare  confueui.  eftemmhxe 
mulierum  propria.multiimque  efftcax  eft,quippequxna 
turalis  excretionis  modum  lmitetur.Euacuare  aurem  in- 
terdum  fcalpello  foIeo,inrcrdum  hirudines  admouendo. 
Iam  veroquumoculos quidam  exlongo  tempoie  abin-  C 
cetTabth  rluxione  infe&os  haberet.hoc  prxfidio  fanatus 
eft,  quumnosaliis  quoque  localibus  auxiliisad  oculos 
vteremur,&  totius  corporis  curam  gelTitTemis .  Senex  e- 
tiam  quidam  ,quum  prius  per  longa  interualla  ,deinde 
breuia,ftrangulantecirca  pulmonem  anguftia  Vexaretur, 
fimili  modo  eft  curatus .  Vacuandum  autem  tantum  eft 
quantum  conuenire  videatur :  eftque  cauenda  refngera- 
tio:alimencumque  moderatum  tribus  aut  qintuordie- 
bus  dandum.Qjiimque  peftilentta  vehemens  per  Afiam 
vagaretur,multique  ob  eam  caufam  obirent,  egoque  in  D 
morbum  itidem  incidiffem,fecudo  die  quum  remiffio 
neret,crusfcarificaui,&ad  duaslibras  fanguinis  derraxi, 
atque  hacratione  vitaui  periculum.quo  fane  aucilio  quii 
multi  quoque  vfi  effent,funt  feruati:  erant  enim  figna  ple 
nitudmis .  atque  illi  prxcipue  euaferunt  quifanguinem 
copiofe  euacuauiffenc  Qiunetia  capitis  dolores  modera- 
tos  ,tonfillarum  inflam  .nationes,  ac  dolores  laterum  re- 
centes  tollit :  nam  diutumiora  huiufmodi  fymptomata 
localibusfcarificationibus  dilioluimus :  eos  denique  qui 
vires  reficiunt,&  ad  ft.num  naturalem  difTicuiter  redeur,  E 
nihilfaneeft  quod  aeque  adeis  accommodatam  &ido- 
neam  bonamque  nutritionem  ducat  ae  fanguinis  per  fca 
rificationem  euacuatio. 

Anrylli  de  hirudinibus,ex  hbris  de  prx- 
fidiis  euacuantibus,    Cap.    x  x  r. 

NOnnulli  captas  htrudines  includunt,eifque  ad  mu\j 
tavtuntur.  Vbienim  mirefcunt,earni  facileadmo- 
uentur,  quum  alix  quandoque  peregrine  fe  gerant :  eas 
vero  experientia  docii  protinus  admouemus .  qux  vero  F 
nuperfuntcaptx.vnum  diem  feruare,&  parum  fanguinis 
alendi  gratia  iniicere  conuenitiita  enim  virus  earum  ex- 
primetur.Vbi  vti  volumus.locus  cui  applicandx  hirudi- 
nes  funt,nicro  prius  fricandus  eft,acfanguine  alicuius  a- 
nimalis,aut  argilla  liquida  illinendus ,  aut  fouendus,  aut 
vnguibus  fcalpendusfiquidem  ita  promptius  carnem  ap 
prehendent :  hirudinefque  in  aqUam  puramck  tepidam 
in  vafe  lato  atque  magno  iniiciendx  filnt,  vt  com  motx 
virusabiiciant-.deindefpongtafunt  excipiendx ,  &  ftri-  q 
gmentis  purgandx,ac  denique  manibus  admouendx. 
Vbiomnes  inhrferint,  oleum  tepidum  particulx  ne  re- 
frigeretur  infundemus.  Si  verb  rftanibus  autpedibusaf- 
figenda:  fint,partem  in  aquam  in  qua  hirudines  funt  in- 
iiciemus .  Si  vero  quum  cruore  plenx  finr ,  vti  etiam  eis 
oporteat,  velquia  paucx  nobis  hirudinesfuppetant,vel 
quia  pauccc  carni  inhxfcrint,  ear Ct  caudas  vbi  expletxfan 
enine  fuerint,forcipe  excidemus.na  fanguine  fluente  nu 
quam  trahere  ceffant,donec  nos  fale,aut  nitro,aut  cinere, 
e  11  um  ora  perfpergamus  .Quum  exciderint,fi  locus  eft  H 
cucubitulx  capax ,  eius  applicatione  virus  extrahendum 
eft.eaque  erit  valide  agglutinanda,  celeritdrque  auellen- 
da:fi  vero  capere  cucurbitulam  non  queat,  fpongiis  fo 
uendus  cft  i  fi  vero  ex  corporibus  aut  ofculis  cruentx  la- 


ECT.    L I  B.   VII.  3i$ 

crymx  adliuceffluxerint,mannam,vel  cuminurft,  vel  f.v 
rinam  infperges ,  deinde  lana  pauco  oleo  madente  con- 
uolues.Si  fanguisetiam  erumpat.linteolaveltelasaranea- 
rum  ex  aceto  iniicies,vel  gallam  ,  vel  fpongiam  nouarn 
piceliquida  illitam&  combuftam:deinde  ehartulam  ace 
to  madefaftam  applicabis  atquealligabis.Ha,'ein  mediis 
eorporis  partibus  agenda  funt  :nam  in  artubus  (hoc  eft, 
brachiis  &  ciuribus)fola  deligatio  ad  cohibendum  fan- 
guinem  eftfaris.quxpofterodie  foltienda  eft ,  fique  fan- 
guis  conftitcrir,abiicienda:fi  non,iifdem  vtendum.Scire 
autem  conuenitjiirudines  nonex  intimis  partibus  fan- 
guinem  attrahere,led  eum  qui  carni  adiacet  exugere.Por 
ro  vtimur  hirudinibusin  iis  qui  incifiones  pertimefcunr, 
vel  in  iis  particulis  quibus  propter  exiguitarem,  autgib- 
bofitatem,  aut  inxqualitatem  affigere  cucuibiculas  non 
poffurhus.  Hirudmes  aurem  auellimus  quando  eius  fan- 
guinis  quem  detrahi  oportcre  exiftimamus ,  dimidium 
extractum  fuiffe  coniicimus:  deinde  tandiu  finimus  ef- 
fluere,  qumdiu  ftierit  excretusis  qut  fatis  fit.  Quumque 
pai  ticula  ru-n  ab  hirudinibus  qux  fuapte  natura  funt  fri- 
gidr,tum  ab  aere  ambiente  reftigeretur ,  ideo  fouenda 
eit  ac  recalfacienda:fanguinifque  effluxio  non  refrigera- 
tibus,fed  adftringentibus3ck  emplafticis  (vt  diximus)  ca-» 
hibenda  eft. 

Menemachi  de  hirudinibusj 
Cap.    x  x  r. 

Hfrudineslocis  affeftis,aut  iisqux.no  pinguibus  prc? 
ximafuntapplicantur.namoleum  earum  appeterr-* 
tiam  fubuertit.Iu  anguftiam  ver  "  :cti  calami,  ab  vtra- 
que  parte  non  perforatt,auc  in  operculum  pafua:  arundi- 
nis,aut  quippiam  finule  demitti  debent  quum  admoue- 
daclunt.Earum  numerusex  duabus  magnitudinibus,loci 
videhcec&  affc-ctionis,eft  fumendus.  Auferantur  autem 
oleo  calido  earum  labiis  infufo.  Mordacitas  veroaliaril 
in  parttbus  vlceracist-oriuen:  r.q.tod  vero  poftauulfas  hi 
rudines  effluit,dtgitus  impofitus  cohib?r.  Quatitas  attte 
excretionis  ex  htrudinum  :rectione  appareufed  euiden- 
tius  quoque  cernirur,  fiin  vnum  condudta-fuertt ,  vbi  hi 
rudinesa  corporibus  diuulf;*"  fanguinem  euomuerint  '* 
Hirudinib4  vero  adhirefcenn^is ,  laca  quib9  affigenda: 
funr, fupeificic tenus  fcarificandx  fum.nam  vbi fangui- 
nemguftauerint,eundem  magis  expetunt. 

Gjleni.quos  purgare  conueniat,quibus 
purgationibus,&  quo  tempore» 
Cap.  xxii. 

SAna  corpora  difficulter  purgantur  .-nam  &  vertigind 
vexantur,&  torquentur,&  fit  molefta  purgario,&  ceie- 
rius  prxterea  exoluuntur.Hxc  autem  omnia  fiunr,  quod 
purgans  medtcamentum  proprium  educere  humorem 
cupiens,ipfumque  n5  coperies, fanguinem  &cames  col- 
liquar,  vc  ex  eis  quod  fuum  eft,  eliciat.  At  qui  fani  adhue 
funt,ilii  quidem,fed  tamen  nifi  euacuentur.in  morbos  ca 
furi  funt*prxueniendi  funt,&ineunte  vere  vaeuandi ,  vel 
miffo  fanguine,fi  ex  multitudine:vel  purgatione,fi  ex  hu 
morum  corruptela  capi  morbis  foleant.  Acnos  quidem 
&podagram  &articulorum  dolores  in  principio,quum 
nondum  circum  articulos  tophum  excitafTent/huiufmo- 
di  euacuationc  coplures  annos  inhibuimus  :eode'mque 
modoplerofque  attonitos,comitiales,melancholicos  ,& 
aliis  eiufmodi  diuturnis  affedTionibus  vexatos ,  prxdicTa 
euacuatione  fanauimus.Aliis  itaque  pituitam  ,  aliis  ama- 
ram  bilim,aliis  atram,  aliis  ferofa  excremenra ,  ad  effen- 
tiam  eorum  morborum  quibus  capi  confueuerunt,  eua- 
euari  conducit.Ac  protinusmelacholia  quifpiam  nifi  pur- 
gatus  fuerit  fingulis  annis  capietur .  Hunc  ergo  no  foltim 
vere,fed  autumno  etiam  purgo:  itemquc  fceminam  quas 
inmamma  cancrum  habuit,  quotannisineunte  verefi- 
miltter  purgadam  curo:  quam  quidem  ad  fanitatem  per- 
duxi  vehementer  euacuando,  vfus  medicamento  ni- 
gram  biltm  expurgante:fique  affumpta  purgatio  non  fue 
rit.fentit  mammam  altius  dolore  vexari.Quinetiam  inci 
piete  elephatiafin  miflb  primiim  fanguine,&  purgatione 

OOO.ii, 


3i9  ;     ORlSASIi  j26 

datasinaliocurauirdeindeei  quoque  Vnica  fingulis  ail-  A   dicamentum  quo  nlgra  bllis  educatur,  exhibcmus :  nam 


nis  purgatio  fufficit  :eaq;  intermifla.morbum  ftatim  re- 
uocat.  Atque  hx  quidem  xgfitudines  nigros  humoreS 
purgari  poftulant:comitiales  autem  attoniti,&  afthmati- 
ci,pituitofos:velut  dolores  articulorum,li  cum  multo  ca- 
lore  infeftent,amaram  bilem:  fi  cum  tumotibus  frigidis^ 
pituitam  euacuari  poflulant.Alius  quidam  a:ftiuo  tempo 
re  tertiana  fempercornpicbatur,qui  multos  abhincan- 
nosinfebrem  non  incidit,  fub  finem  veris  palhdam  bile 
noftroconfilio  ante  purgando  .Hoc  enim  tempore  eiuf- 
xnodi  homines  euacuaretft  melius.quemadmodum  co- 
rnitiales,arthrittcos,&  melancholicos,&  quiciique  ex  hu 
morum  cralTitie  in  morbo  cadunt.ineunte  vereprxftat  e- 
uacuare.Antequam  autem  medicamcntum  pmgansexhi 
••  beamus,craflbs  humores  attenuare,tenacefque  diilecare, 
ac  meatus  per  quos  traduci  trahique  debent,aperire  opor 
tet,fi  purgatio  fit  optime  fucceflura^idque  cum  111  reliquis 
omnibus,tum  velmaximeiniisqui  elleborum  fumunr: 
nam  medicamenti  vis  qux  diuellit,quum  excutic  humo- 
res  qui  altius  affecTis  partibus  inhxret,&  ob  eam  caufam 


in  comitialibus  vtinuirmedicamentis  pituitam  extrahc 
tibus.Ex  quibus  eft  j  erfpicuum  ,a  morbi  conduione  no- 
bis  oftendi  &  humorcm  eiucuandum  ,  &  locum  per  quc 
eundem  c-ducci  e  debeamus .  Iis  enim  quoi  um  iccur  in- 
flammarione  vexaiur,  fimul  jtquc  concocTa  inflammatio 
fit ,  purgationem  adhibcmus :  ac  per  infeiiora  quidcm 
quum  ea  in  fimis  iecoris  pariibus  fit:  per  vrinas  vcro ,quit 
ingibbis.  Itaquoque  in  rcliquis  fpecTabimus  &  humo- 
rem  cxuberantem,  &  affectum  locum  ,  ex  quo  tanquam 
»  caufa  quadam  morbus  confurgit.  Hxc  enim  ,  &quis  hu- 
mor  euacuandusfic,&  quomodo,&  qua  partcfit  educcn- 
dus,indicabunt,& ad  hxcomnia  tempus  ctiam  accom- 
modatum  commonftrabunt.Nam  inter  iuitia  ,  remret  & 
fcrofos  humorcs  vaiUabis:concodTionem  vcro  expecTa- 
bis,  vbi  crafli  &  glntinofi  fuerinr,  qualesfuapte  natura 
funt  pituita  atque  atra  bilis.Accefliones  quoquctibi  eu* 
cuationis  modum  indicabut,  vt  dum  vrget  acceflio,a  fu- 
periorib9educas:vbi  ceflfer,qux  remiffio  dicirur,ab  inferi 
orib9:na  fic  etiaiuuat  qux  per  fe  in  morbis  eueniut ,  quu 


diuturnis  morbis  prodeft ,  facilius  id  facit  .humofibus  C  in  acceffionib9  vomitus  plefifq;  excitetur,&  fanguis  e  na- 


priusattenuatis.Qui  hocnegligunt.iis  moleftx  purgatio- 
nes  fuccedunt,&  cum  torminibus,&  interdurn  cum  verti 
ginequadam,multaque  naufea,malopulfu,exolutionc  ac 
difficultate.  Eius  autem  qui  elleboru  fumpturus  cft,prius 
expcriri  naturam  debemus  quomodo  ea  ad  fupernas  pur 
gationes,hoc  eft,qux  vomitibus  fiunt,affecTa  fit.Experie- 
niur  autem  dandis  iis  qux  vomitum  mediocrircr  prouo- 
cantmam  fi  ita  non  facile  purgetur,noneiitad  elieboru 
agendus,fi  non  antc  <■  i  rr  ardar.Prxp.iratur  autem  vomi 


ribus  crupac:  in  remiflionib9  verb  lotiu  &  aluus  fluat.Te- 
pora  autem  accetfionum  &  criticorum  dierum  maximd 
obfci  uanda  funt ,  fiquando  purgationem  pcr  inferiora 
moliaris:nam  fi  humoresad  fuperiora  propenfi  ferantur, 
vis  medicamenti  perinferiora  purgantis  impeditur.  In 
iis  autem  qui  iam  xgrotant,ft  morbus  diuturnus  futurus 
eft,expecTanda  femper  eritconcocTio.inacuris  verb  mor 
bis,quum  turgeat  mareria,inter  initiamedicamenco  pur 
gate  vti  hcet;  atque  id  ipfum  cum  magna  animaduerfio- 


tu  ipfo  fepius  excito.  Quum  ergo  is  qui  fumpturus  ellcbo  D  ne  diligentique  confideratione  faciendum  eft:  nam  in  a- 


rum  fir,ptomptius  vomere  affueuerit,meliusetiam  fictfi 
ante  corpus  hume£tabimu$.  Humidum  verb  fitcorpus, 
tum  multo  cibo,cum  c]uiet<%Ac  quietem  quidem  id  face- 
re  rerfpicuum  eft:  qjando,vt  exeiciuitio  membra  exicca 
te  poteft,itaquies,quum  vacacio  quxda&  exercitationis 
vacuitasfitjhumidnates  confe^uet.  \t  abus  copiofior  no 
abfolurc-  humecTare  aptus  eft,  fcd  isdeniquequi  veheme 
tis  qaalitatis  expers  fit,hoc  eft,  qui  neque  acerbus ,  neque 
acer,neque  falfus,neq;  am-rusfit-  Nos  verb  oxymcli  qua~ 
doque  potui  dedimus ,  in  qno  cllebori  albi  ramufculos 
per  diem  ac  nocTcm  rat      »is  infixos  demiferamus-.eflec 
que  hxc  ellebori  imbecilla  purgitio.Caeterum  qui  angu- 
ftum  thoracem,  &  idcirco  pulmonem  cbprefftim  habet, 
funt  ad  vomendum  ineptiffimi,cum  aliis  qux  vomirum 
cient,tum  prxcipue  elleboro  albo.-vafculu  enim  aliquod 
ex  iis  qux  in  inftrumentis  refpirationis  funt,difrumpent. 
Prstereaamarambilem  per  fuperiora  ,pituitam  potius 
per  inferiora  purgare  conuenit.quanquam  interdum  co- 
traeftfaciedu,fi  pituita  in  ventriculo,amara  verb  bilis  in 
Jnteftinis  aceruata  fuerit.at  melanchohcu  fuccum  per  in- 
fcriora  fempcr  educimus.  Ac  de  anni  quidem  temporib'' 
fcriptum  in  aphorifmisreliquit  Hippocrates>xftatefupe- 
riores,hyeme  inferiores  partes  medicamentopurgandas 
effe.  Atque  ad  temporum  anni  proportionem,regionum 
habenda  eft  ratio,vt  calore^frigoreque  diftinguantur:  i- 
demque  de  astatibus  cft  fentiendum  .  lam  verb  confuetu- 
doquoquenonparum  facit  ad  indicandum  euacuatio- 
nem.nam  qui  vomerefuntaffueti,purgationemper  fupe 
riora  minus  molefte  ferunt:qui  affueti  non  funt,non  fine 


cutis  pericalum  non  mediocre  cft  nc  purgatio  male  fuc- 
cedat,eo  qubd  omnia  medjcamenta  purgantia  cahdae 
fint  facultatis:5c  febris  in  eo  qubd  febris  eft,6c  fui  ratione 
non  ficca,nec  cahda,  fed  his  maxime  contraria,humida 
frigidaque  expoftulet.Non  ergo  febnlis  caloris  caufa  pur 
gans  medicamentu  propinamus ,  quod  nos  quoque  qua- 
tum  in  ipfo  eft,nocere  fcimus: veriim  vt  humores  febrim 
concitantes  educamus.Debet  igitur  maior  vtilitas  proue 
nireinfeftis  humoribus  detradTis,  quam  fitnoxa  qua:a 
^  medicamento  expurgante  corpori  infligitur  ,  neceffario. 
Prouenitautem  vtilitas,fi &  fine  moleftia,&  omnis  infe- 
ftus  humor  euacuetur.Quod  vt  fiat,confiderandum  prius 
eft  vtrum  is  qui  morbo  laborat,  ad  cam  purgationem  fit 
idoneus .  Etenim  qtti  plerifque  cruditatibus  laborarinr> 
craffifque  ac  tenacibus  eduliis  vefci  confueuerint ,  item- 
quequibustenfa  hypochondria  inflataque  fint,aut  fatis 
fuperque  calida  atquc  feruentia  ,  aut  in  eifdem  locis  in- 
flamatio  qua;dl  fit,ii  omnes  ad  purgationes  funt  inepti: 
quamobrem  dimittendi  funt,&  xgrotatis  humores,quo« 
p  ad  eius  fieri  maxime  poteft,  ad  fluendum  paratos  effe  o- 
portet,hoc  eft,tenues,&  minime  tena  citatis  vllius  parti» 
cipes,&meatusperquoseft  tranfitura  purgatio,apertos 
efle.Hxc  enim  nos  ante  paramus ,  quum  aliquem  fumus 
purgaturi:at  in  acutis  morbis,fi  ftatim  inter initia,vel  pri- 
mo  dic,vel  non  vlterius  fecundo,purgatione  vfuri  fimus, 
turgente  materia,nihil  huic  prxparationi  relinquitur  lo- 
ci:nifi  quis  forte occafionem  nacTus  fit  mulfaro  potui  da- 
di,in  qua  parum  hyffopi,aut  origani,aut  trogorigani,aut 
thymi,autpulegii,  aut  aliquid  eiufmodi  attenuansfit 


periculo,&  prarfertim  elleboro  purgantur.  Sed  par  eft  etia  G  incodTum.  Qnpcirca  confentancum  eft  vt  in  acutis  mor- 
vtgenus  morbi  coftderetur:  nam  quum  corpus  albidum 
8t  pituitofum  totumapparct(quam  hydropem  leucophle- 
gmatiam  vocant)opus  cftmedicamento  quod  pituitaui 
educat.ac  primum  quideoa  pcr  inferiora ,  poftea  per  vo- 
tnit',poftremb  per  ea  qua:  per  nares  &  palatum  pituitam 
trahunt .  Quum  enim  redundans  humor  in  toto  corpore 
fit  diffufus ,  omnes  euacuationes  admouebimus :  fi  verb 
afcites  fithydrops,  medicamcntum  quod  aqux  educen- 
dx  fit,dabimus:quemadmodura  in  arquatis  aliquid  dan- 


bis  rarb  purgante  medicamento  vtamur,qubdin  princi- 
pio  non  fxpeturgcant  huraores  affligentes,  nequefi  tur- 
geant,a;grot9fit  ad  purgationcmaptus:  nequeetiam  no- 
bistempus  fui  parandi  accommodatum  pratftet .  Turge- 
re  autem  dicuntur  humores  quum  motu  vehememio- 
re  agitantur,&  ab  vno  loco  in  alium  confluentes,  in  prin 
cipio  morbi  vexathominem^doloreTque  ac  titillationcs 
afferendo,e£i  quiefcere  nb  finut.Hos  ergo  humores  cua- 
cuare  cbuenit,eos  dicoqui  in  motu,latione  &flexufunK 


dum  eft  quod  per  bilem  educatrnam  &  his  bilem  multis  j|  qui  verb  in  al  iqua  parte  corporis  ia  cbfedcrtlt ,  neq;  vllo 

modis  euocare  oportet,furfum,  deorfum,  per  vrinas,  per  alio  auxilio,ncque  mcdicameto  purgante  mouendt  funt, 

palatum,per nares.  Ita,etiamfi  melancholieus  fuccusrc-  priufquam  cOncocTi  fuerint.tuncenim  naruram  etian» 

dundaritjVt  in  mclancholu,cancro  ,&  elephangiafi,  me-  cuacuatioui  habebinaiu  adiutricera.hxc  cmm  firauUtq* 


3« 


M  E  D I  C  I  N.    COLLEC  T.  L  1  B.  VII. 


3** 


humores  conco&i  funr,eofdem  dimouere 
pcruacaneum  eft  expellere  confpicitur.quo 
crifes  etiam  fiunt.Verum  quum  natura  perf 
Jiullo  prxterea  medicamento  opus  cftrquu  vero  ipfa  me- 
diocriter  atque  imbecilh9  facit,quod  deeft  fupplereme- 
dici  debent.Illud  autem  fciendum  eft,raro  euenire  yt  hu 
moresabvno  membroad  aliud  confluanr, ac  fxpiusin 
vno  aliquo  membro  quiefcere,ibique  manere  donec  co- 
coquantur,toro  morbi  tempore  vfque  ad  morbi  foliltio- 
nem.Quum  igitur  no  foliim  morbus  acutus  fuerit,  fed  e- 
tiam  cum  vehemenriflima  febri  coniunflus ,  cauendum 
ett  ne  purgationem  offeramus,pra:cipue  quum  xgrotan- 
tisnaturanobisfitignota.  Nonnulli  enim  fuapte  natura 
difficUlter  purgantur:n6nulli  verb  modica  po(ione  me- 
dicamenti  epota  copiofepurgantur.  Quum  igitur  febris 
non  fit  vehemetis.tuque  xgroti  naturam  nofcas,medica- 
rnentumdabis:quam  adrem  vtitor  elleboro  nigro ,  aut 
alioquopiam  fimili,e  quorum  numero  etiam  eft  quod 
excolocynthideconficitur,quod  vfitato  nomine  hierS 
vocant.Harc  autem  quum  varie  conficiatur,ea  qux  ellebo 
rum  afliimpfit.nec  fcammoneamhabet,  prxftatiflimum 
medicamentum  eft  iniisqui  medicamentum  fubducSs 
fumere  omnino  poflunt.  Poft  aflumptam  vero  pui  gatio- 
nem,vtile  eft  ptifanam  forbere,  quemadmodum  ait  Hip- 
pocrates:ipfum  enim  rurgas  medicametu,vt  exiguu  fue- 
rir,in  fundum  ventriculi  defcedit:in  defccnfu  vero  cum- 
gula,tum  parsomnisfublimisventriculi  non  foltim  me- 
dicamentipurgantis  qualirate,fed  fubftantia  quoquein 
defcenfu  apfulfa  inficitur,&  magnopere  lxditur  .  cx  quo 
fit  vt  ptifana:  fuccus  vtiliter  abforbeatur ,  quippe  qui  ab- 
fiergere,&  inferiu»  trahere  poflitid  quod  tranfeundo 
meatibusfe  implicuir.&temperareatque  immutare  me- 
dicamenti  qualitatcm  qua:  membris  infedit.  quas  ob  res 
iubetHippocratesvtpoftpurgationis  potionem  xgroti 
ptifanam  abforbeantrquum  vero  purgatio  incipit  proce- 
dere,ptifanam  dari  vetat,vcritusnepurgantismedicame 
tiactio  diffoluarur. 

Quor  modis  aluus  no«  excernat,quum  datum 
purgansmedicamentum  fueritj 
Cap.  xxiui. 

NO  N  excernit  autem  quandoque  aluus  medicamen 
to  purgante  exhibito,vel  ob  xgrotatis  hominis  na 
tura:  proprietatem,velob  medicamenti  dati  exiguitate. 
Quandoqueetiamftercusdenfatum.atquein  aliquo  inte 
ftino  exiccatum,quum  clyfteri  educendum  effet,antequa 
medicamentum  daretur,euacuationem  impedit  •  Poteft 
quoque  natura  ad  vrinam  vcrgente,  purgans  medicame- 
tum  nihilfacere:  interdum  etiam  quum  euacuatio  fru- 
ftratur,prxterquam  qubd  corpori  nihil  noxx  afferr.in  ali 
mentumetiam  tranfitunterdum  verbin  perniciem  mu- 
tatur  atque  venenum. 

Qux  medicamentis  purgantibus  indan- 
tur,    Cap.  xxv. 

QVVMomnia  purgantia  medicamenta  vetriculum 
Ia:dant,&  eius  os  prxcipue quod  ex neruis  quamplu 
rittiisconftar,&  acerrimum  fenfum  habet ,  excogitatum 
eft  vtmedicamentisbeneolentiamifceantur  ,ne  fola& 
fincera  ipforum  vis  rentriculi  os  artingat .  Talia  autem 
effedebent  feminaquxinduntur,  qux  &  medicamenti 
malitiam  retundant,&  eius  aftionem  impedire  non  pof- 
fint:quique  attenuandi  & incidendi  vim  habeant ,  vt  & 
craflbs  humores  fecare,&  vias  per  quas  educendi  funt,  a- 
perireacpatefacere  queanr.  Oportet  etiam  vt  commifta 
medicamcnta  fibi  inuicem  confentiant,  &  in  nullaparte 
difcrepcntrdiffentiunt  autem  non  quum  hoc  bilem,illud 
pituitam  forte  euacuet:  (vtraque  enim  pari  modo  euacua 
ri  poffunt)fed  quum  hoc  celeriter,illud  tardius  ab  affum- 
ptione  purgationem  mouet.ita  enim  euacuatio  inarqua- 
lirerfit,quanuisfimulfuerintaccepta.Dico  autem  ina> 
qualiterfieri  purgationem.vtquum  ipfa  definere  videa- 
tur,alterius  euacuationis  initium  exoritur. 

Rufi,de  purgantibus  medicamentis, 

NCap.  xxvi. 
Eque  omnes  qui  quoquo  modo  affedi  fint,nec  qua 


— 


?,idquequodfu  A  cunque  temporc ,  nec  ftatim  vbi  contigerit,  purgandi      .  , 
o  fane  tempore       funt.Sanos  vero,&  in  quibus  excremcntum  nullum  rc-**H^£jV'  ' 
rfecle  excernir,       dundar.purgare  non  conuenit.nam  qua:  tandem  afferrM,^^  , 
vtilitas  poteft ,  fiidquod  accomodatumnaturxcitde-y,^»,,»^-»'  J 
trahas,atque  etiam  116  fine  moleftia  ld  faciasi  Omne  e- 
nim  quod  medicamento  educitur  neceflario ,  bonum 
eft  :  &  ideo  ex  paruis  excretionibus  animi  defe&iones, 
exolutiones,atque  alias  difficultatcs,&  afferes  atque  m- 
uehes.nam  vtut  vacuaris,bonum  vnque  educes.  Verum 
fi  homo  pituita:  portione,aut  bilis,aut  alterius  cuiufpia 
B  humorisredutidantia  grauerur ,  tum  eft  accommodata 
purgatio-Vtnfque  enim  auxiliantibus ,  &  natura  &  me- 
dicnmento,fucceditpurgatio:eaque facilius  peragitur, 
&  melior  eft,quum  moleftiishumorfubducnur.Obk-i-'P  ^ 
uare  autem  cos  oportet  qui  pingues  funt,&  quorum  ha  %l%i<^L\:y  v* 
bitus  tabiduseftjfiquidem  lu  colliquantur:pingues  ve- 1,    .  A»*/!»** 
ro  ab  attenuatione  &  quauis  euacuatione  lxdulKur.Te-^»la*-r*^vJ/,1 
porum  quoque  repentinasmutationes,&  aftrorum  or- 
tus  aut  occafus,tempora  valde  immutantes ,  Ar&urum 
dico,  Pleiadas,  folftitia  ,  xquinoclia,Canemque  obfer- 
C  uare  oportet .  priufquam  enim  probe  conftiterint,mo- 
uere  nihil  couenit.Prxterea  in  purgationib9  quarper  in- 
feriora  fiunt ,  obferuanda:  funt  hxmorrhoides,  &  flu- 
xus  muliebns  fangttinolentus :  itemquc  omnes  qui  te- 
nefmo,quique  alui  fluore  tentantur,&  quorum  intefti- 
num  vlceratur ,  &  quorum  admodum  ficca  eft  aluus: 
hos  fiqua  necelfiras purgandi  vrgeat,clyfteri  prius eua- 
tos  purgato.  Atque  ha:c  quidem  in  purgattonibus  in- 
fernis  vitada  funtrin  fuperioribiu  :ir    partibus  huiu- 
fmodi  morbijtuffes,  afthmat<;  intetiora  vlcera,vrpul- 
D  monis,tabes,iecoriscolliquatio,&  quum  quifpiamlan- 
guinem  exfpuit,  fed  nunc  benc  Valere  videatur:pericu- 
lum  vero  eft  ne  vena  rumpatur,  &  fiquem  111  gurgulic- 
ne,aut  faucibus,aut  ceruice  morbus  exercere  c6fueuirs 
huiufmodi,inquam,omnes  morbjprohibent  ne  per  fu- 
periora  purgemus,ac  pnfertim  elleboro.  Hucacccdut 
oris  ftomachi  dolores,  &  quum  cibus  non  continetur, 
nec  tarnen  vomitu  reiicitur.Forma  quoque  corporis  at 
tri  ta,&  obloga  ceruice,fed  tergo  breui  &  exigno,&  ca- 
uo,noneft  euacuanda  per  fupcrioics  partes  :fiquidem 
eiufmodi  natura:  plerunque  tubercula  habet  in  rhora- 
ce,&difficulter  fpirant ,  &  tufle  vexantur ,  vt  in  validis 
vomitibus  &  fuffocationes  &  fputa  fanguinis  exciten- 
tur .  Qmrietiam  ne  pinguiores  quidem  fupernas  purga- 
tiones  facilc  ferunt ,  neque  ctiam  qtii  facile  exoluutur, 
neque  iiqui  omni  exparrefunt  expleti ,  neque  timidi, 
neque  illi  qui  pufillo  funtanimomam  ii  in  vlla  realia, 
tum  vel  maximc  in  hac  forti  animo  eft  opus :  quamob 
rem  neque  mulieres ,  neque  pueri,  neque  fenes  apti  ad- 
modumfunt  vtfupcriora  purgentur,  quippe  quum  hi 
j:  timidi  funt  omnes .  Sed  mulieri  quoque  periculum  in- 
eft  ne  vterus  c6uellatur,atque  ita  vocis&fenfus  expers 
fiat.  Purgandiautempituitofiper  fupernas,biliofi  per 
infernas  partes  funt:  ac  prxfertim  qmbus  nigra  euacu- 
anda  bilis  eft,&  autumno,  &  vere,per  quam  partem  vi- 
deatur,educere  conUeniet.  At  hyeme  &  jeftate  fi  inanire 
cogans,  hyeme  per  inferiora  ,  xftate  per  fuperiora,  & 
contra  etiam  quam  materia  vergat  id  faciesmam  reuel- 
lere  in  quibufdam  eftmelius- alios  veioqua  materia 
vergit  euacuabis  pra:cipue:quum  fecedit,neque  \  tiliter 
G  neque  moderate  vergit,in  ca:teris  contra  erit  faciendu. 
Ex  anni  temporibus  Ver  eft  ad  purgationes  accommo- 
datiffimum:  fecundas  tenet  Autumnus:fipenumero  e- 
nim  fub  Pleiadibus  conftitutionem  Veri  parem  forti- 
tur,vtneque  difficulternonnulli purgentur,&  xftatis 
fuperfluitates  opportune  eiiciant,priufquam  hyems  ad- 
ueniens  eascondenfet,&  corporibusinfigat.  AcVerc 
quidempurgationes  funt  prxftantiffima: ,  quod  excre- 
menta  quae  hyeme  colleda  f  uerint,  educunt  priufquam 
calorea  contingens,moueatatque  perturbet.Signa  au- 
U  teex  quibuspurgatione  opus  eflecognofcas,erunt  ver- 
tigines ,  capitis  grauitates,  &  dolores  repetitini,auriura 
continentes  foni,  afpe&us  difficultates,obtufus  audi- 
tus,tardus  fenfus,fopor,  nulla  cibi  fumptio,  fique  vi- 
tmta  bonum  quis  bibat ,  ei  amaruru  ,  aut  alio  quouis 

OOO.iii. 


5M 


O  R I B  A  S  1 1 


3*4 


modo  infuaue  videatunmetwis  alienationes,&  quorum  A 
quis  ante  meminerar,obliuifci:palpitationes  varns  mo- 


D 


dis  per  corpus  exiIientes,infomnia  cotinua,&formido- 
lofa,&  perturbantia,&  nelcto  quis  horror  fub  cute,lum 
borum  grauitas,ventris  diftortiones ,  quu.nque  nec  ci- 
bus  expetitur,nec  vbi  expetitus  fit,concoquicur :  nec  fi 
coquatur,eo  homo  dele&etuniccmque  quum  aluus  pro 
alimenti  proportione  non  deiicit,vnruque  exigua  ex- 
cernitur:naufex,oris  humiditares,&  color  in  hoc  bilio 
fus,in  illopituitofus,inalio  fubniger,prxter  ftacum  na 
turalem  eius  hominis  in  quo  inert:tce\nque  crahi,  xgrc 
fpirare,non  facile  moueri,&  tamen  corpore  bene  vale- 
re  fibi  videri:quxque  in  cute  pullulant ,  auc  expituito- 
4is  vlceribus,a  tc  us  qux  per  fe  eru  npunc,  auc  ab  afperi- 
^tacibus  oriuncur,auc  etiam  epheli.ies.Hxc  omnia  qus- 
>cunque  inuentre  alius  poceit,  q.ue  nobis  argumeto  funt 
humoru.n  repletione.n  maliuamque  fubeLie,  a  J  purga 
tionesobeundas  nos  h  orutur.St  vero  humor  quifpiam 
fic  redundet  m  corpore  vt  non  modo  futurus  lic  mor- 
bus,fed  iam  adlit,eu.icua:idus  eft.  Sed  mulc  j  melius  eft 
vtnoxios  humores  ex  omni  parce  prxucniendo  aufe- 
ras,{i  modopoilis.  Qaavero  medicamenta  vnicuique 
morbo  conueniantjd  .inceps  dice.nus.  Vidhis  vero  ratio 
eiusqui  per  infernas  partespurgadus  eft,minor  eife  de* 
bet,fed  no  multoryeru.  vfqueadco  vt  cibus  qut  dat9  fue 
rit,cito  concoquatur,nec  multuin  fLrcoris  in  inceftino 
conticiatur:iiquidem  hac  dolore  conficic  ventrem  ,  & 
vomitum  ciet,quummedicarnentu.n  ad  fe  trahens  fub- 
duci  non  poteft.  Qu_jcirca  non  eftalienum  vt  priuf- 
quammedicanuL'  ,npu  gansdetur,aluus  molliatur, 
&  nialua,&  bera ,\  lapatho  ,  &  iure  conchularum  ,  aut 
aliisre1>US,quales  alti  aliis  conuenientes  atque  ldoneas 
inuenefunf.linlecusjclyfteriidem  fiecmoiitofe.  Non- 
saulli»ver6,vt  picuitouYctbum  pridie  non  dediffe  con- 
uenit  ,  quibus  etiam  non  pefliuium  eft  ante  purgatio- 
uem  eliomere.  nam  fi^uid  aliud  aluo  impedimento  eft 
ne  facile  fubducatur,tum  vel  maxinie  eft  pituita  copio 
fior.exquo  fit  vt  in  quibus  pituita  redundar,  eos  per  in- 
feriora  purgari  non  valde  probem.Sed  quand uque  mor 
bo  non  ltaconuenit.nam  &  capitisgiauitatem,  &ocu- 
lorumdolorem,&  al      >s  comitiales  auc  vertigine  la- 
bovantes,& plerofqu.  hydropas,  &arciculorumdolore 
vexacos,&  alios  prxrerea  morbos  per  inferiora  purgare 
oportet.  qui  etiam  per  fuperiorapurgandus  eft ,  veruui 
qux  difra  funt  lmpediunt ,  idque  licet  ille  pituita  fit  re- 
fertus,  eiqueneceffariaeftinferiia  purgatio  ,folumvi- 
£tus  ratione  evit  rette  inftruendus.  Qinneriam  medica- 
menta  ego  defcribam  quibus  pituita  refertus  homo  per 
inferiora,fiopus  fit,vciliterpurgabitur:&  quoniam  pro 
natura  inteftini  alns  facile,aliis  difficulter  aluus  fubdu-  p 
citur  ,  confentaneum  efteum  quirite  per  fuperiora  & 
per  tnferiorapurgaturuseft  huius  rei  non  efle  tgnarum 
oportere.  Venterenimin  homine  fuapte  natura  ofcu- 
lum  habet  aduerfum,&  in  dextra  parte  ad  fpinamdatius 
quam  in  cxteris  aniinantibus  ;  inde  vero  fit  anguftius, 
deinde  mefarxum  fubit,atque  ita  deinceps  vfque  ad  co- 
li  principiu.n.huiufmodi  ergocibis  facile  euacuantur. 
At  quibus  ofculu  fuperius  fpe&at,  vel  eft  anguftius  qua 
parfit,vel  quod  ita  ab  ortu  faclum  fuerit ,  vel  quodali- 
qua  inflammatio  obiideat,aut  durus  tumor  poftea  ena- 
tuscomprimat,  aut  alix  quxdam  obftruftiones  impe-  G 
diant,  iis  cibi  difficulter  defcendunt,  fed  facilc  fubdu- 
cuncur.Signa  funt  hxc.qui  ab  ortu  tales  funt,hi  ad  qua- 
cunque  ratione  vomendum  funtparati,fed  eisdifficul- 
ter  aluus  fubducitur  ,  plurimufcjue  fenius  ineisexcita- 
tur,quum  cibus  in  ventriculo  moratur :  fuperiores  par- 
tes  flatu  agitatas  magis  habent,&  partes  qux  fupra  vm- 
bilicum  funt ,  magis  tumcntes :  quos  quidem  omnes  ne 
perinferiorapurgemusjCauendum  eft.At  quibus  ventri 
culi  os  propter  raorbos  anguftu  n  eft  redditum,  fimilia 


modofuntaffeCti.  Qualia  nanquedc  fuperiore  ventrc 
di£h  funt  nobis,talia  uidem  de  inferiore  iunt  cenfcnda: 
etenim  venter  inferior,  in  principio  fecundum  natura 
latuseft,ad  finem  vero  fit  anguftior,  ac  prxfertim  infi- 
niftra  parte  qua  lien  occupacunde  enimipfe  incipit.ei- 
queinteftinumquodcicumnominanr,adnafcitur<Por- 

ro  in  ilibus  ad  dextram  partem,  vnde  intefttnum  initiii 
ducic,melius  inuenies:  fed  femper  magifquead  extre- 
mumanguftatur.Quod  fi  hocetum  inteftinum,tumna 
tura,tum  mot  bo  aliquonon  tantum  quantum  opus  eft 
diducatuv,tum  magua  neceffitas  quxdam  cogit  vtcibi 
defuper  celerius  delab mtunquos  ipfum  retinens ,  &  in- 
teftma  torqucc,& flacus,&tumultus,&grauitates  aflerr, 

donec  paulatim  in  colum  inteftinum  incidant ,  ex  quo 
iam  ad  fubdu&ionem  funt  paratiores.Ergo  qux  natura 
facic,eodem  modo  femper  fiunt:qux  vcro  a  quibufdam 
atgritudinibus  adminiftrantur  ,  quatenus  xgntudines 
intcnduntur&  foIuuntur,ita  etiam  ipfa  faciunt:  &  qux 
natura  fiunt,obferuanda  femperfunt:qux  vero  vimof- 
borum  ,  quatenus  morbi  vetant.  C^terum  in  eiufmodi 
purgationibus  maius  periculum  impendet  iis  quorum 
os  ventriculi  non  probc  trafraittit  excre  nentum ,  quod 
&a  liene  &  a  cxteris  locis  ad  infuetum  vomitum  lmpel 
litunquod  quidem  retro  cedens  labores  pari t.  Qui  ve- 
roob  coli  inteftiniprincipium  ad  dextrum  ile  cibos  no 
traiiciunt  atque  diducunt,ti  vehementius  conflicfan- 
tur  .  quum  enim  colum  inde  exoricns  ad  finiftram  par- 
tem  fupra  vmbilicum  pvocedat,&  in  finiftra  reflexumj 
tenuia  inteftina  fubeat,  merito  fit  vt  laboref  co  in  loco 
vehemcnriores  excitentur.  De  purgationibus  vero  quae 
per  fuperiores  partes  fiunt,&  prxfertim  de  ea  quae  ex  el- 
leboro  conficitur  ,  fingillatim  poftea  loquemur,&  vi- 
dtusetiam  rationem  ,  &  cxtcra  omnia  explicabimus.- 
Medico  enim  nihilo  minus  quim  res  aliae  ,  hxc  quoque 
nota  effe  debct ,  vt  vbinam  laudatiffima  medicamenta 
habeantur ,  planc  fciat.neque  enim  omnia  vbique  pvx- 
ftantiffima  nafcuntur  ,fed  fcamraonea  Col  ">phone  ,  in 
Ionia,&fub  Myfio  Olympotthapfia  ln  Sicilia  &  Libya: 
clatcnum,quod  eftcucuraeris  agreftis  liquor ,  Cyvenis: 
epithymum,Athenis,&adIfthraum:granumGnidiurri, 
in  Caria,vnde  nomenetiam  traxerunt  Afclepiadse  Gni- 
dii,quod  hocgranc  plurimtim  vtcrentur  :at  elleborus 
in  CEra  monte,&  Anticyris:ex  quo  niger  non  cftetiam 
prauusis  qui  Lyceftide,quiquefupra  Afcaniampaludem 
&  in  Pavmffo,quique  in  yEtolia  nafcitur  :  quemadmo- 
dum  albus,vbicunque  alibi  nafcatur,eft  pcflimus.is  au- 
tem  apud  Armenos  nafcitur,&  trans  flumen  Sagarium, 
qua  nunc  Galatx  coluntom  lia.  Quibus  quidem  fit  rc- 
bus  vt  vbi  probatiflima  medicamenta  nafcantur,& 
qua:idoincidatur,iit  confiderandumnnagni  enim  etia 
refert  vt  in  tcpore  incidatur,^  parctur,  vt  quii  de  eis  ver 
ba  fient  exponetur.  Haec  autem  fatis  fintad  medicum 
cohortandum  ,  ne  vllainrequa?  ad  medicinam  perti- 
tineat,f  >covs  fit.Menfura  veio  purgantium  medicamen 
torum  qux  mihi  &  ribi  &  lllifit  accommodata,  detini- 
ri  a  me  non  poteft,quia  non  eadem  eft  omnibus  homi- 
nibus  offercnda  :  fedd.bes  tueam  menfuram  quxcui- 
que  conueniat,  cognofcei  e .  hxc  enim  cmnia  ,  corpus, 
dixta,tempus  anni,ventris  natura,vis  medicatnentt.iuc 
covum  facultates,maximc  faciunt  vc  quis  facile  &  diffi 
cnlterpurgetur,&  vtnemagis  a  maiore  copia  medica- 
menti  quam  ab  xquali  euacuetur  ■•  imo  vero  alicui  mt- 
nor  copia  ad  purgationem  fufficir.  Igitur (vt ita  dicam) 
menfura  multis  apta  exponetur ,  quatenus  exiftirriaro 
nec  minoreui  effe  quamfatis  fit,nec  maiorem  quam  o- 
porceat:  veriim  fi  magna  qucdoque  diffcrentia  muenie- 
tur,non  iam  mihi,fed  naturx  qux  nicdicamento  obuia 
nen  proceffit,vitio  vertendum  eft.  Qux  lgitur  prxfari 
oportere  cenfuimus  ad  omnem  purgantium  medica- 
mentorum  arrem  ,  &  rationem  percinentia  ,  hxc  funt 


quidera  eueniunt:veruntjraen  progrcffu  temporis  mor  H  qua:  diximus:qua  veroex  parte,  Sc  qnxnam  fincquxpur 

bisfolucisjfymptomata  quoquefoluiitur.  Quamobrem  gent,demceps  exponam.  Q^ia  in  re  l.iris  fore  arbitrorfi 

non  femper  ita  affe&i  funt  tum  ad  conco&ionem  ob-  quod  in  omtnbusplerunque  iit  propofuero.In  eiufmo- 

eundam,tumadrucl:us,rumadalui  deiedtionem  :  ergo  di  enim  nihil  eft  vel  minimum  ficut  elleborus  ,quem 

ne  ita  quoque  ad  inferna j  purgationes  femper  eodem  perfpicuc  credunt  &  per  fupenores  purgare,&  per  mfe- 


I 


32S 


M  E  D I  C  I  N.    X  O  L  L  E  C  T.  L  I  B.  VI  I. 


rioia  euacuare.na.n  que  aluum  cient,multis  admodum  A 
vomitus  moucnt,  &  pvxfertim  quibus  ianitor  ventris 
non  faciie  fluens  eft.  Ac  copiofum  quoque  &  exiguum 
medicamentum  ad  vomitum  impeliit.  nam  illud  mul- 
ta,eaqueconfcrtim  ad  pavtem  trahit  qux  fupri  effluut: 
hoc  vero,  quia  prx  exiguitate  propellcre  nifri  non  po- 
teft,ftomachi  quoque  i.iibecilutas,&  confuetudo  euo- 
niendi,&  magnapuuitofifucci  copia,  qui  etiam  a  bile 
fecrerus  ad  vencriculum  peruenit ,  hxc,inquam,omnia 
in  purgationibus  vomitus  raouenuidcirco  fatis  elt  dc 
eis  dicere,quod  in  plerilquefolet  contingere.  Ergo  ni-  " 
ger  clleborus  per  uifernas  partespurgat,  itemqueeius 
radices&  femenrpurgat  quoqae  granum  Gtiidtum,  pi- 
tyufa,!ambucus,mercurialis,polypodiu:n,iris,colocyn- 
tnis,  phicotdeS}(qiiod  alii  empetron  vocatn)  pepliuin, 
(quod  etiam  porcul.-.cam  notninai)  &  peplos(quem  ahi 
ncum,alii  papauerlpumeum  appellant)&aloe,&  hippo 
phae'S}Ck  hippophxftum,  &  clematis,  pycndeomum,  & 
vitis  agreftis,  &  vitis  chironia  ,  quametiam  biyoniam 
vocatit:itemque  thymum,epithymum,amaracus,origa- 
num,ebnile,papaner  littorale,quod  cornutum  eft,  &  pa  C 
pauerquod  rhceas  dicittir,&  cucumeris  fylueftris  radix, 
&  fcorpiurum  ,  &  fifamoides  album,  &  tithymalus  he- 
liofcopius,&  tithymalus  cypariffias ,  &  tithymalus  foe- 
mina  ,  qux  tithymali  quoque  marhu  tiomen  habet :  & 
cham:lxa.&  braflica  marina,&  larhyris,&  agaricum,  & 
euphorbiurr,Sc  lychnis,  agreftis,& cnicus,&  fcamonea, 
&  prxter  hxc  eria.n,  fquama  xris,&  flos  xris.  Per  fupe- 
riores  verb  partcs  purgat  elleborus  albus  ,  fefamoi- 
c;s  magnum ,  quod etiam  Anticyrxi  veratrum  Anti- 
cyrxum  nominan:,proximcautemad  fenecionis herbx  j) 
formam  accedit.  I.im  per  fuperiora  quoquc  purgat  vua 
taminia,&  narciffus,&  fpartus,&  bulbus,&  iiiybum,  & 
cucumcris  fatiui  radix  ac  femen,&  caules  agreftis.Sc  ra- 
diculxfemeti,  &  lauri  folia,&  prxter  hxc  xrugo  ,  atra- 
nientum  futorium  .  qux  ambigua  funt  ,  daphnoides, 
(quod  eupetalon  quida  vocant)  thapfia;elaterium,rici- 
num(quod  aliqui  Cyprium  fefeli,/£gyptii  vero  Cici  vo 
cant)tithymali  maiores.Ex  iis  funt  etiam  qui  characix 
dicuntur,qui  in  herbis  mares  dicuntur,&  alii  funt  myr- 
finitx  qux  fctmina:  vocitur.  Ferunt  verb  fructum  nuci  ^ 
maxime  fimilem,eftque  alius  qui  l.tta  habet  foliaatque 
hi  tithymali,&  per  fupernas,&  per  infernas  partespur- 
gant:  itcmque  apios  ,cuiusforma  t.ilis  eftqualis  hclio- 
fcopiustithymalus  eft,  nifi  quod  partes  radicis  fru&ui 
piri  iuntfimiles.De  his  verb  omnibus  nunc  dicemus,vt 
quid  fingu!aeduca  it,&  quibus  morbis  conueniant  ,  & 
quam  menfuram  quifpiamfatis  effe  coniiciat ,  intelli- 
gatur. 

Caput  Xxvil. 

ELleboms  niger  bilem  &  pituitam  per  aluum  purgat:  F 
datur  hemicramco  dolore  capitis  laborantibus ,  & 
furentibus.Mclampusquoq,-  A  mithaonis  rilius  furetes 
Prcetihlias  hoc  puvgauiffe  fertur,ex  quo  elleborus  Me- 
lampodii  cognomen  inuenit.  Hippocrates  vero  pleuri- 
ticos,quum  infcrnas  partes  dolor  infeftat,elleboro  pur 
gat ,  ac  quandoque  elleborum  per  fe ,  quandoque  vero 
peplio  admifturn  prxbens :  eumque  magnopere  lauda- 
uit.Licctetiam  hquore  fcammonex  eadem  admifcere, 
&egregiepurg.ibit.  Qoum  verb  mitiuspurgarevelis, 
folum  elleborum  dabis  .  non  enim  tantam  vimhabet  ^ 
quatam  eius  nomen  indicat.  Satis  ergo  erit,radices  eius 
ficcas  incidere,  vinoq;  dulci  &  oxymelite  ad  drachmas 
binas  perfpergere,&  m  leubus,aut  ptiffana,aut  iure  gal 
linaceo  decocfas  forbere.fcamonex  vcrb  obolitresvni 
drachmx  ellebori  mifcebutur.Eius  aute  femen  eft  cnico 
fimile,quod  etiam fefamoides  nominatur :  educitea- 
dem  qux  radix,fed  vehementius.eiusfeminisnon  pau- 
16  minus  quam  drachmx  dux  in  melicrato  dandx  funt. 
Prxftat  autem  iucunditatis  gratia3tam  femini  quam  ra- 
dicibus,anifum,  &  petrofelinum ,  &  daucum,&  aliquid 
huius  gerteris  admifcere. 

Granum  Gnidiurri  pituitam  ,  bilem,&  aquoft  multa 
expurgat.eft  enim  feruens  &  acernmum  adpurgandum 
fi  tngintagrana  dcderisifin  ageremitius  velis,  viginti 


dabis.Cortcxauferendus  eft,internaquepars  cutu  melle 
&pj4enta  trita  prxbetur,  aut  in  melicrato  potui  da- 
tur,  fed  cum  vino  nielius  bibitur.a  potu  vero  parum  o- 
lei  abforbendum ,  ne  gutttir  exurat.  Sumitur  etiam  ex 
mellecodlo  ,  graiia  contrira  mellc  illincndo.  Vide- 
tur  autem  magis  conferre  foeminis  quam  vins:ali- 
cui  enim  abique  vlla  alia  purgationead  vterum  pur- 
gationes  adduxit:&  alioqui  etiam  naturx  conuenir: 
quamobrem  non  incornmode  datur  hydropibus  .  & 
quorum  venter  eft  fi  lgidior.itemque  comitialibus ,  at- 
tonim,avticulorum  doloribus  vexatis:&  denique  capi- 
tis  defluxioncs  exiccat.Eft  autem  femen  Cneori:(  quem 
ftuticetn  Cncftrum,&  linuro,&  thymelxam  vocaiit)fed 
&  foliis  eadem  facultas  ineft,verum  imbecillior:ea  lic- 
cata  danda  iunt  cum  melle  adacetabuli  pondus  >&  a- 
quofiora  educit.  Aliud  vero  Cneoron,  quo  Athenienfes 
quoque  inmyfteriis  vtuntur,nihil  huic  habet  fimile,ac 
ne  fru£tum  quidem:poteft  tamen  paululum  mollire. 

Pityufx  verb  femen,pituitam  &  bilem  purgar,&  qua 
doqueetiam  aquearconfertiifdem  quibusgranum  Gni- 
dium,atque  etiamfi  plenitudinem  per  inferna  euacua- 
realiter  volueris.  Succus  verb  eius  vehemenrioreft  :fe- 
cundxfemini ,  tertix  verb  danturradicibus.  fucci  vero 
fatis  erunt  tres  oboli  melicrato  diffoluti,  potui  dati.fe- 
minis  drachma,radicis  duplum quam  fcminis  datur. 

A&a  duplex  eft,altera  arborea,  quam  fambucum  vo- 
cant :  altera  humilis,  quam  ebulumuominanr.  vtraque 
puuitofos  humoreS}&  hydropicos  per  inferiores  partes 
expurgat.eavum  f.icuitates  c  an  icj-^calidxj  qualcsplc- 
nfquc  alus  purgantibus  infunt,led  eriamfrigidioies. 
Radixaucemin  vinocoquendacft  ,  &  hydropicis  i=.pc 
dandi,  lquii^m  ea  ad  ventrc  ^i  dcducitrcaulctn  dtu^ue 
tenevuu),  liquis  olerum  more  elixatu.n  ■•naudat,|^edio- 
criter  pargabuur**  omuino  verb  non  fa:pius  quam  bis 
comedendus  eft.  ' 

M.  rcuriaus  &  mafcula  &  focmina  xque  ac  fambucus, 
fed  ma^is  bihofa  expurgat.Ergo  fitcnera  folu  decoQa 
coinederis ,  ltcrcus  aounde  expellcnt ,  &  parum  euam  i 
propinquis  pattibus  trahent:li  verodeco&um  vino  ad- 
mixtum  bibas,valcrtitius  aluu :  'eiicietXonuenit  autem 
ei  qui  quotidte  cuacuari  d^bet  :  nemque  fcbiicitanti, 
cui  aiuus  non  deiiciat,&  feni,*  pucro,&  fceminxtac  fce 
minx  quidem  magismam  vaietadaluum  fubducedam. 

Poiypudium  pituitam,bilern,&  aquofa  educit.tius 
radicis  dantur  dtachmx  dux  derafx  in  melicrato  aut  a- 
qua.  non  peffime  quoque  fuper  falfamento  deraditur, 
&ante  prandium  comeciitur.  Radix  etiam  in  ptifana 
aut  g^llinaceo iure  incodta  citramoleftiam  purgat.  erit 
aatem  fatis  hacpurgatio  pro  anni  tcmporibus,& praci 
pue adolefcentibu^.nam in morbis nihtlita  magnope- 
re  purgandum  eft. 

Iris  educitpituitof.i,fubmucofa,  &  biliofa:fi  plus  iu- 
fto  dederis,etiam  languinea  &nigraeuacuabtt.Ergo  vt 
moderate  purges ,  cyathus  fufficit.iift  ftomacho  aamo- 
dum  aliena:  vadicis  danturex  melicrato  dvachmx  tres 
fplcncticts,quotidia|[am  quartanamque  febrem  haben 
tibusjfpiritus  anguftia  laborantibus,&  quos  tuffes  &  co 
licusdolovinfeftat. 

Colocytithis  pituitam  &  bilem  purameducit .  datur 
medtillx  lriterioris  drachnia  vna  ex  melicrato.-fi  niitior 
purgatio  qux<  atuv,colocy:ithidos  fenien  ciicito,  in  cor 
ticetn  vinumdulce  fundito,fubmollicinere  coquito 
vfquedum  pvobc  ccncaluevitudque  pocandmn  datoiis 
quibusnon  vchementipurgatione  cpuseft,&  qu:btis  li 
uidaexanchemata  percucemeffiorcfi.unt.Totuni  autem. 
colocynthidis  corpus  conuenit  afthmatic;s,laterum  do 
loribus,diucurnis  doloribus  capitis,vertigiiiibus,  vifus 
hebecudini:eftque  ea  acnariffnna,  Veriim  homines  ad  ci 
bos  proptiorcsparat. 

Phacoirtes  educit  quidem  aquea,pitiiitofa,&  biltofa, 
fcd  drachmaruai  duarum  pondus  melicrato  adcmxta- 
rum  fatis  eftquod  potecur. 

Peplos  &peplium  eandem  in  purgando  vim  habent; 
feminis  verbpondus  acetabuli  pituitofa  &  biliofa  cum 
flatibus  per  infernas  partes  expurgat.  folia  quoque  fic- 

OOO.iiii, 


?r7                                        ORIBASII  3^ 

cata  letiiterpurgant.  Aloe  non  eft  acris  in  pur-  A  dederis,probcpurgabit:idcm  facient  folia  ad  medii  acc 

gando.ftomacho  placidiffima  eft  ,  non  fecus  quam  ab-  tabuli  pondus  melicrato  valde  perfperfa.  Lharna:- 

finthium.  fatisentliduasdrachmas  ex  mehcrato  potui  leapituitam  bilemque  purgat.folia  capienda  funt,con- 

dederis.  pituitam  autem  &  bilem  euacuat.Sumi  etiam  terendaque,&  melle  cocto  inuoluta  exhibenda:  erodit 

quotidie  poteft  a  cotna  :  fubducitur  enim  ,  &  ciborum  enim  hoc  vehemcter.  Ahquiabfinthio addito  catapotia 

vim  non  hebetat.-prxterea  fitim  non  inducit ,  &  homi-  conhciunt.fatis  eft  drachmas  binas  dare.  Uraili- 

nem  ad cibos  fumendos  facit  promptiorem.  Tntam  a-  ca  marina  datur  co&a,&(  vt  aliud  quidpiam  olus)  appa- 

locn  fucco  brafftcx  excipe,&  catapotia  ad  ciceris  aut  fa-  rata:cftque  ftomacho  peffiH)a,&  ftatim  perturbat. 

bx  maghitudiriem  confice:ex  iis  duo  aut  tria  fumito,vt  Lathyridos  fatis  elt  grana  dcce  comcdere:  eruntque 

euticuandi  neceffitas  poftulabit.Potes  etiam  cum  refina  guftanti  dukia  :  biliofaque  &  aquufa  copiole  educent. 

catapotia  conficere,  itemque  cum  melle  cofto,  &  prx-  B  autficict  quoque  eius  herbas  liquorem  mulfa  reiolucuni 

fertim  m  iis  qui  amaritiem  difficulter  feruntuecie  quo-  ad  obolos  tres  dare:folia  etiam  cum  gallinaceo  lure  in- 

que  fcammonex  ,  &  alii  cuipiam  admifcebitur  eorum  coqucinur.-eadcm  nanque  ab  efs,fed  tninus  a  tolns,;iia- 

qux  triftitiam  afferre  folent.Morbis  autem  confert,  fe-  cuabuntur.          Agaricum  pituitam  &  bilem  pur^ar, 

bribusquotidianis,morboregio,iecorisdolori,  &  quu  fed  non  ac«te.  eft  autem  accom.nodatiffimum  tecon, 

quifpiamcibumrefpuit,&cruditatibus:nec  minusfce-  lieni ,  pulmoni,  iis  cjui  xgrc  fpirant ,  quos  acidt  ru&us 

mims  qulm  viris,fique  amaritudo  nimia  non  euet,pue-  exercent,&  articulorum  dolorcs  vexant ,  quique  capuis 

ris  quoque  effet  accommodatiffima:fed  rem  adeo  ama  grauitate  tentantur,ac  verriginibus  morbifque  comitia 

ramguftarepuernon  vult.          Hippophaes  aute  n  &  libus  conipiuntur.mulienbus  eciam  hyftencis  prodeft. 

hippophxftum  pituitam,bilem,&  aquam  educinatque  Quum  igitur  fic  his  omnibus  vtiliffimuna,  dsturexmc- 

hippophxftum  in  aqueis  educendis  eft  cfficacius:conue  C  licrato  aut  oxymelite  draxhma:  dux.  Euphor- 

nit  ln  morbo  cornitiali,morbo  attonito,manuum  cru-  bium  aquofa  &  biliof.icopiofeeducit,eftq;  eorum  qus 

rumque  refolutione:  prodeftobliuiofis,  xgrcfpirimm  norim,  acutiffimum  atq;  ardentiffimum  :  quamobrem 

ducentibus,reclMcerUice  fpirantibus,&  omnibus  palpi-  hydropicis  coliciujue,  &  iis  qui  ventres  frigidiores  ha- 

tationibus,  quae  alioqut  continentes  fiunt  in  corpore.  li  bent,conuenit:cxceros  vero  vehcmentcr  perturbat ,  fi- 

purgationem  augere  velis,fuccumdato:fi  perfe,obolos  timqueaffert.Ei  vero  mifcedum  eft  petroleiini,  aut  dau 

tres:fin  cum  eruo  conficias,drachmam  vnam  ex  melicra  ci femen,aut  anifi,iut  apu,ant  tordilnfiquideni  hic  m- 

to  afferes.  Coma  ,  &  radix  ficca,&  contufa  minus  pur-  fuauitatem  euphorbii  quafi  condiunt,  6c  parteui  quan- 

gantsfed  euacuant  hx  quoque  ad  pondus  drachmarum  dam  m.igui  iliius  impetus  cohibent,&  ad  veficam  dedu 

duarum  exmelicri..o  datx.  Prxftat  tamen  in  omnibus  cunt.  Iis  pra>rerea  qui  recla  ceruice  fpirant ,  &  qui  xgrc 
peragendis  hippophxftum ,  &  ideo  minus  ex  eo  dan-  D  fpiritum  trahunt,fru£tum  etiam  ex  euphorbri.  potione 

dumeft.          Clematis  pituitam  &  bilem  vacu  t;eius  feret.eft  autem  bibendum  ad  trium  obolprum  pondus, 

fru&us  ad  drachmx  pondus  ex  melicrato  exhibetur.  indito  pari  pondere  alicuius  euru  femtnii  qux  diximus. 

Pycnocomum  biliofa  exinanit.  dato  radtcem  come-  Lychms  fylueftns  bile  &  pituicam  purgat.  feminis 

dendam ,  fiquidem  e?  fola  purgat :  eftque  rotunda  exi-  dantur  drachmx  dux:aln  fuccum  foliorum  in  meiicra- 

guo poraomaxime fimilis.              Vitesperinfernas  toprxbent.            Cnicus  pituitam  &  bilem,fed non 

partes  biliofa  &  aquofa  purgant :  dux  autem  drachmx  vehementer ,  euacuat:ex  trito  femine  fuccus  exprimen- 

fatis  funt.  Optime  autem  vteris  fi  Chironiam  comitia-  dus  eft,&  lure  gallinaceo  admifto  forbendus.  Quidam 

libus  &  infani«ntibus  ,  agreftem  vero  hydropibus  ad-  anifo,me-lli,amygdahfque  commifcent,  &  catapotia  ad 

hibeas.            Thymurn,epithymum,amaracum,ori-  arquatosconficnint.huiusdrachmxquatuorfurficiunr. 

ganuro  ,  &conilem  ad  ;  igros  &  pituitofos  humores  E  Vidi  etiam  in  Caria  medicos  quiex  Cnico  &  fero  la- 

purgandos  adhibebis  :  fed  epithymum  in  rebus  om-  c~tispurgationesconficerent:fedquxadlacpertinent,o- 

nibus  prxftat  aliis .  Dato  eius  triti  &  cribrati  fenas  innia  nobis  feparatim  exponentur.  Scammonea 

drachmascum  vinodulci,aut  pluseo.potes  ldemacoe-  nulla  partefuperatur  ab  iis  qus  agitant  &  commouent, 

na  commode  dare.fi  velis<  nihil  cnimprohibet  quin  neque  in  acrimonia,  neque  in  viribus  ftomacni  dolo- 

moderateeuacuet.tn  matutinis  veiopurgationibuscum  rem  affert,  graueolens,  infuauis,  &  valde  fiticulofa  eft: 

oxymelite,cxteris  etiam  admixtis,vtitor.confertepithy  ex  quofit  vtaliqui  non  mcommodc  aloen  ei  mifceanr, 

ynum  flatuofis  hypochondriacifque  afteciionibus  ,  &  &  lta  prxbeant :  alii  vcrb  addatit  thymi  comam  &  fa- 

cruditatibus,&  quibus  iecur grauatur ,  quique  difficili-  lem:alii  femina  odorata:crgo  nec  ei  qui  vencrem  arden- 

ter  fpirant.           Thymus  vero  educit  quidem  nigra,  tem  habeat,nec  ci  qui  ftoraacho  imbecillo  fit,&  cui  pe- 

fedpituitofacopiofius.Eius  coma:  datur  acetabulum  ex  F  riculum  immineat  ne  habicus  corporis  coiliquetur, 

xnelleafthmaticisjtuffidiutinavexatisj&quibuscrafii-  nec  etiam  hydropt  ( fiquidem  ei  ld  efttanquam  colh- 

tiesin  ventre  ineft.           Amaracus  ficcus  oxymelite  quatio)  janda  eft,  fcd  potius  ei  qui  arquato  morbo  ,  ca- 

infperfus  datur  ad  drachmas  quatuor  cum  aliis-.&  fimi-  pitis  dolore,lethargo,febre  quartana  &  quotidiana  te- 

libusprodeft.         Origanum  quoqueficcum  ad  aceta  neatur,&  quibus  fub  cute  efflorefcacfurunculi  incofti, 

buli  pondus  ex melicrato  propinabis.           Papauera  quiquc  dolohbus  oculorum,&  Iateruoa  diuturnis labo- 

leuiter  fubducunt:eorum  femini«acetabulum  ex  meli-  ribus  conflidanrur.Pituitam  autem  &  bileni  lmpermi- 

crato  fatis  eft.          Cucumerisfylueftris  radix  in  potu  xtam  vehementer  euacuat  drachma  eius  ad  fummum:fi 

fumpta  conuenit  hydropibus :  purgat  verb  pituitam  &  mitius  vacuandum  fit,quo  mtnus  purgare  velis,eo  mi- 

bilem:fedfucci  radicisfatis  eft  tres  obolosdare  :  caulis  nus  dandum  eiuserit  :led  radicis  plus  dabis ,  fiquidem 

vero  etiam  triplura.elaterii  vero,quantum  paulo  poft  di  G  ea  multum  a  liquore fuperatur.-quocirca  dari  cius drath. 

cetur.           Scorpiurum  pituitam  educit&  bilem.Sa-  dua:  potfunt.        Squama  a?ris  educitaquofa,videtur- 

tis  eftdrachmam  aqua  moderateincodtam,&  vino  mi-  que  hydropibus  conuenire.fatis  eft  drach.duas  ex  cocto 

xtam  bibere.             Sefamoidesalbumpurgatipfum  mcllein  catapotia  rcdadasfumere,autexaquamulfa  bi 

quoquepituitam  &  bilem»  menfura  eius  feminis  eft  vt      bere.  Flos  xris  craffa  &  pituitofa  educit.huius  o* 

dimidiumacetabuli  detur.  Tithymalus  helio-  boli  tres  ex  melicrato  fufficiutu.  Ea  igitur  quxpcr  in- 
fcopiuseftomnium  aliorurn  tithymalorum  infirmiffi-      fernas  partespurgant ,  qux  quidem  ego  nouctim ,  hxc 

rous:fed&ipfeinfrabiliofapituitofaque  deducit,fiue  funt,nec  tamen  alia  quamplura  effe defpero.  Qu« 

liquorem  cius  & femen,  fiue  etiam  fulia  dederis:  fed  ad  igitur  didta  funt,plcrifque  tum  morbis,tum  naturis  coa 

omnialiquor  eftefficaclor.  fecundas  fibi  vendicat  fe-  ueniunt, prout  cuiquefuppetant,  &  in fcmpore  vigent. 

men ,  tertias  folium.  Liquoris  ergo  fatis  eft  drachmam  H  &  quanquam  eorum  vires  augentur,  fiquis  commifcere 

dare  cxterorum  vero,pro  ratione  virium.  Cypariffias  eadem  velit ,  tamen  nonfempercommodcid  fiet.  uam 

quoque  fimilia,fed  valentius  expurgat:idcirco  fufficier,  qux  acutiffima  ardentiffimaque  funt,multo  magis  talia 

etiamfi  minus  dederis.  At  tithymalis  laudatiffima  inter  euadent  fi  commifccantur  :  quemadmodum  fi  granum 

tithymaloj  eft:quocirca  fi  inftillatum  caricis  liquorem  ,  Cnidium,tithymalosjcolocynthida,&  euphorbiumad: 


MEDldlR     COLLECT.    LIB.    V IL 


milceas ,  eorum  vis  augebitur.  Ergo  riemo  eft  qu?  hxc  A 
inter  fe  mixta,  aut  alia  eiufdem  generis  redte  adhibear, 
qui  no  fadturusficpurgationes  infuauiores:&vomitus," 
dolorem  vetriculi,  fitim  qui  fcdari  non  pofl*it;&  colli- 
quationes  excitaturus ,  &  denique  toti  corport  noxam 
allaturus.In  quibus  vero  augenda  vis  eft,benc  habet  vt 
tnifceas:  at  qui  infirmiflima  mifcet  infirmiffimis ,  ec- 
quamis  vtihtatem  fcrettquxnam  vis  ex  altero  accedit 
alteri ,  quum  vtrunque  fit  infirmiflimum?  ergo  ns  hxc 
quidem  permixtio  probatur.  Verum  ne  ea  quidem  qua 
mifcentur,eaqux  perfuperiora  purgant,  iis  qui  per  in-  ^ 
feriorespartes  euacuant,nifi  quifpiam  ambigua  medi- 
camenta  velit  componere:  neque  etiam  redtc  mifcentur 
qui  ori  ftomachi  tnftitia  afferunt,  vt  fcamonea,a£ta,& 
manna  btaflica,  quoniam  ad  eas  aliis  condimetis  opoi 
eft.Qupniam  vero  exmedicamentis  aliadecodta  camus 
comedenda,  alia  ficca  in  puluerem  redadta  aut  contufa, 
aliorura  vero  liquores ,  aliofu  denique  radicesexhibe- 
mus ,  nonfuntcodta  crudis  commifcenda  ,  nec  radices 
fucco  admodum  temperandi.  Ac  quifpiS  melius  mor- 
bisaccommodatamedtcamSta  diftribuir,fiqualis  quif-  C 
quemorbusfitintelligat,ifquefolida  ab  iis  quialterms 
generis  fint,  diftinguet :  quod  qui  nouerit,  is  etiam  cui 
tnorbo  vnumquodquemedicamentu  conueniar,  fimul 
nouerit :  nam  qua;  maxime  contrariis  morbisconue- 
niant,  fimul  mifcenda  non  funt.  Reftat  igitur  vt  ferui- 
da  refrigerantibusjfortia  debilioribus  temperantcs  of- 
feramus:  ttemque  infuauia  iucundis ,  vt  pulegiicoma, 
nepiti,  thymi,  petrofelini  femine,dauc'que,  &  amfi,& 
citeris,atqueetian  pipcre,&  fiqud  aliud  apru  eftcon- 
diendo.  Exiis  alia  purgationem  adiuuanr,  quale  eft  pi-  j> 
per,&  fales :  alia  prohibent  nequid  pli  faium  opus  eft 
euacuetur,vt  facitint  prididh  fe  nina;alia  mcdicsmeri 
tura  perducunt  ad  eas  partes  qui  purgationis  indigen t: 
exemplicauia,fiin  regto  morbo  ea  qui  vrinxciendx 
fintaddat,icmagis  eciam  nepitam,aut  nbfinthium,  ie- 
curpromptius  expurgabitur.  ita  quoquefiei  cui  dolet 
caput,aut  afpedtu  habet  hebetem,fagapenu  dut  pariacis 
liquore  purgationi  indideris,  id  quoque  medicamen- 
tum  ita  confectum  expeditiusa  capite  deducet :  quan- 
quam  hrc  valde  molefta  funt :  &  tamen  fine  his  non  E 
poflumus  a  fupernis  partibus  comode  purgare.  Iam  qui 
caftorium fcammonea  miftumlethargicis  dat,  id  quod 
opus  eft  euacuant,  &  medicamenti  morbo  alioqui  ac- 
commodatiflimi  compofitionem  inuenerunt.  Ita  quo- 
que  muliebribus  in  fuppreffa  menftrua  purgattone  da- 
tur  exdecodtoartemifix,  autelelifphaci,aut  cuiufpiam 
eorum  qui  menfes  cient :  nam  priterqua  qiiod  in  mul 
tis  per  ventrem  purgare  confpicitur ,  etiam  per  vterum 
educere  plane  apparet.  Eadem  eft  in  pleuriticis  habeda 
ratio  ,  itdmque  pulmonis  affedionibus ,  quibus  fi  pur-  ^ 
gatione  opuseft,  idem  fieri  conuenit.  multo  enim  me- 
liuscolocynthis,  &  fcammonea,&  elleborus  cum  agari 
co  educunt  ex  thorace,  quam  fi  illorii  vnum  folum  de- 
dens:  fed  deducet  etiam  cum  ammoniaco,  fiquide  hoc 
quoque  eftpediori  &  pulmoni  amiciffimum,  &  aptiffi- 
mum.Ad  lumbricos  vero,fi  lati  fint,pulegin,aut  minus 
heliotropium,  aur  hyffopu, aut  origanum,  aut  bitume 
redte  purgatimediearneto  inditur.nam  hic  breuiffirao 
tempore lumbricos  interimSt,quos  poft.a  medicamen 
tnm  educit.  fi  vero  rotudi  fint,  decodtum  ononidis,  aut 
abfinthium,  aut  vrticx  fem e,aut  cuminii  Athiopicum, 
aut  braflici  radix,aut  eiufdem  caules  induntur:  hxc  e- 
nim  lumbricos  occidunr,&  eofdc  educit  purgatio.  At- 
queitaquidem  in  medicamentorum  mixtione  verfari 
medicus  debet,qni  ad  artem  qui  commouetit,quique 
perturbat,velit  redigere.  Q_auis  enim  mulra  experien- 
do  atque  audiedo  didiceric,  hxc  tamen  qux  nunc  didta 
funt,ni(l  confideret,atque  animo  diligenter  perpendar, 
s<  ptofe&o  eiufmodicft  vt  mihi  nihil  ab  ignaro  homi- 
n  in  cognnf.  edisturbatibus&  valde  agitacibus  differ  H 
re  videatur.Sciat  quoque  harc,nonnul!os  fumpfiffe  me- 
d'c-mentum  vtpurr^arentur,  aliofque  nihil  quicquam 
fu:flepurgr<tot,alios  vero  plufquam  par  effet,  &  no  fine 
magna  moleftia:ad  qus  auxilio  aliquo  eft  opus.Vittus 


ratio  qua;  ante  medicatr  entum  purgans  f«.ruanda  cfts 
expofita  eft  a  nobisrquique  eam  ita  dra  tenuerunt,nul'a 
repr.xterea  lndiguerunt.Vbi  vero  epotum  medicamen- 
tum  fit ,  fi  vomitus  excitentur,  vt  pletifquecontingit, 
Vel  propter  infuauitate,  vel  propter  metuni  &fufpicio- 
riem  de  medicamento  conc^ptam ,  vel  propternouita- 
tem,vel  propter  ftornachi  moIlitiem:huicapium  aceto 
intin£tum,ilii  oliuam  albam  fale  condita,maodendaia 
dabisrali i  \  ero  falisgriimu  ori  impones ,  &  ita  maxime 
medicamentum  confirmabitur ,  fiquidem  hic  vomi- 
tum  prohiberit.  Quamad  rem  valetetiam  coriandruir» 
odoratum,&  pulegium  ,  &  nepita  :  fed  prarftatinlecro 
paululum  quiefcere,ventre  &pedes  calfaciendo,quem- 
admodum  qui  ftatim  deambulauiflent ,  copiofi  vomi- 
tus,ftomachi  erofiones,&  vertigines  funt  excitatar. Qw, 
vero  ad  priftinum  ftatum  redierint ,  tum  deambulatio 
imperada  eft,vt  fubinde  fenfim  fe  fubrnoueAt,  id  quod 
etiam  magis  qu atn  celer  greffus  irritat .  nam  prarter- 
quam  quod  laffitudinem  attulit,farpe  etiam  multacc- 
lerifque  deambulatio ,  ne  perfcdta  fieret  purgatio  pro- 
hibuit.  Purg-tione procedente  vtiliuserit  in  \e€to  re- 
cuinbere,^  lta  vigiles  quiefcere:(magis  enim  confluet) 
tunc  vero  erit  interim  abforbeda  paulatun  aqua  caiida. 
nam  &  m  irfus  fedat,&  excretiones  proritat.Qujbus puf 
gatio  rion  ir,  aquam  mulfam  forbeant,  aur  nitrum  aqua 
liqucfa&um.-fcd  melius  etiara  erit  glandem  confeciam 
ex  fale  aut  nitro  aut  alumine  magnefio ,  aut  cyclamine» 
autgrano  Gnidio,autfelIe  bubu!o,aur  radice  bryoniar» 
(quam  alii  pfilothrum  vocant )  .rno  indere.  hic  glans 
pituitofioribus  magis  apta  eft,  abiinthium  vero  bilio- 
fioribus.  Si  veroflatusniultifubortificdiftendant  in- 
teftinum  vt  nihil  extra  emittatur,  ruta  melli  cofto, 
itemque  Cumsnum,  &  mentha ,  &  refina  admifceanturs 
vbi  flatus  eruperint ,  ftarim  alia  purgatio  confequitur. 
Quicunqueautemconantur  clyfteribus  irritarepurga- 
tionci,'ad  fuff  icationes  quide'  qui  exelleboro  exiftut,' 
fedlcvfum  clyfteris  inuenerunt:fed  ad  purgationes  quas 
per  infernas  partes  agere  debent,&  non  procedunt, 
tantum  abeft  vt  clyfter  magnopere  iuuet,  vt  etiam  no*- 
Ceat :  periculum  enim  eft  quum  inteftinum  plenum 
fit,  clyfter  infufus  fupra  redundet,  &  dolores  inu€- 
hat,  quemadmodum  vfu  vemt  vt  quum  quis  clyfterem, 
iniecit,ifque  no  fubducatur,protinus  alterum  imponit. 
Atquein  acutis  quidem  medicamentis  n.axime  cauen» 
di  retentiones,&  cohibitiones  funt:  niim  fi non  fubdu^ 
cantur,ftatim  hydropas  homiries  rcddunt,&  fortaffe  e- 
tiam  alias  noxas  ftomacho,ventri,  iecori ,  &  Jieni  affe- 
runr.  ac  nonnullis  tota  corporis  moles  decoloratior  eft 
fad>a.  Atmedicamenta  moIliora,etiamfi nonpurgenr» 
nullum  tamen  ex  eis  periculum  imminet:  &magis  etia 
qui  decodra  damu>, ,  qualis  eft  mercurialis  ,  adri  folia: 
nec  aloe  quicquam  grauius  facit,fi  non  purget:  neque 
etiam  epithymum,nequeagaricum,nequeetiam  furcu- 
y  bryonii.Atquehi  quidem,quiano  valdealuum  deii- 
ciunt,periculo  vacatat  radix  vim  habetmaxima.Ergo 
quum  purgansmedicamentum  des,adcitera  omnia  anl 
maduerte,  vtrum  mali  aliquid  fuccedat,  vt  re  atque vfu 
dodtus  confidas  in  fingulis ,  &  ti  -  eas.  In  quo  fpedtan- 
dum  etia  eft  vtrum  alia  excretio  purgatione  impediar3 
vt  plerique fijjdoribus,  &  vrina  excretis ,  aut  vomitibus 
citatis  nihil  infra  deiecerunt:quibus  minus  noxi  affer- 
tur  quam  qui  alio  modo  fuerint  purgati.  Videndutn  eft 
qualia  quantaque  fintea  qui  purj.>antur,  fedmagis  etia 
qualia:hoc  enim  magispropriu  eft  quim  maiore  rren- 
furi  fpedtare-multi  nanque  quu  fatis  vacuati  viderctur, 
facilc  ferebat.ex  quo  fit  vt melius  fit  ftatuere  fignu  etus 
pur^ationis  quifatis  fit,  quu  quifpia  facile  ferat.  Qutl 
vero  homines  exolufitur,&  decolores  fiunt,  &  extrema 
refrigerantur&conuelluntur,conrinenda  eftpurgatio: 
fique  medicamentum  infeftet,aqua  calida  bibenda  erif, 
&  vomendum:  fiaquam  nonbibat,euomattamen,  nifi 
ei  alioqui  fuerit  gratamam  multis  potu<  affatim  &  con 
fertimfumptus,fatis  fuit  ad  cohibenda  alui  fubdudtio- 
riem:  fedfi  paulatim  fumatur,  magis  excretiones  exci- 
tat.Quin  melius  quoque  eft  manus  &  pedes  oleo  calido 


3ji  ORIB 

inungercsfiverbvehementiuj  inaniantur,  tumcxtrc- 
ma  hganda  erunt  ,  &  omnia  deinceps  facienda  quar  in 
cholen»  facere  confueuimus:  nam  &  eo  cafu  pericu- 
lun»  eft  ne  effcctus  quifptam(quen)admodum  ettam  fie- 
ri  poteft  is  quipurgatur )  ex  nimia  euacuatione  euadar, 
f  d nihilo  etiam  minus fiftit  lofnnus  &balncum  cali- 
dius.  Ac  multis  quidem  poft  purgationes  balnea  contu- 
leruntrei  verb  qui  non  fatis  fuerit  purgatus ,  non  lauan 
mag:s  profuit.Noctuautem  abfterguntur,&  tamen  vi- 
€tas  iariodcmccpsparciorefledeber,vta  cibis  &  acon- 
dimentis  ahquid  detrahamus,  &  vinii  acerbius  demus, 
&poftea  ptifana?  cremorem,aut  aha quainpiam  forbi- 
tionem  c  cereahbus  offeramus :  fed  ei  qui  bene  alarur, 
oua,  alicam,  forbitionem,&  dulc  vinum  dabimus,  vt 
inteftinum  purgatione  derafum  mitigetur.  Conueniet 
ctiam  poftridie  lac  cu  mellc  aut  paffo  bibere  :  ita  enim 
confluentes  colliquationes  abluens,purgationem  per- 
feceris:  deinde  vireserunt  reficiendx,acctffione  paula- 
latim  crefcente,  deambulationibus ,  fri&ionibus ,  bal- 
neis  ,cibis,  &  cxterisrebus  qua?  ad  vi£tus  ratione  perti- 
nent,donecadpriftinum  ftatum  corpus  rcdigaturrid 
quod  eft  fano  &  bene  valenti  maximepropriu.  Hafle- 
nus  igitur  deiis  quxper  infernaspartes  purgant.Sed 
quumprima  orationequs  de  purgationibus  inftituta 
eft,  deiis  quoque  qua:  per  fuperiora  euacuant,mentio 
£itfac~ra,  confequenseft  vtnunc  etiam  de  eisquxde- 
cent,quiequeoportet,afferamus.Ergo  ellcborus  albus 
eft  omnium  vahdiffimus,fecunda:  fefamoidi,tertiae  v- 
ua?,quarts  flori  &  fru&ui  fparti  tribuuntur:ca:tera  mi- 
nusfaciunt.  Incidet  ta"nen  «mquis  in  medicamentum 
quodnoita  v?lidum  effe  videbitur,  quod  tame  immo- 
dicc  purgabit,  vbi  &  cibus,  &  potus ,  &  auditus ,  aut  a- 
liud  quipptam  vomitum  &  fubdu&ione  commouerit. 
Sed  hoc  in  purgationibus  quac  per  fuperiora  obeuntur, 
in  alnsquoq;  qux  dixim9,vfu  potcft  cotingere.  Ellebo 
rus  vcrbgrauilhmus  videtureffe  ad  bibendumiquocir- 
ca  pleriqqe  medici  &  xgrotantes  hoc  medicamentum 
ref  ugmnt:  verum  fiquis  totam  artem  atque  apparatum 
eius  tognofcens  det,is  neque  quicquam  facilius  efle  cl- 
lebor'>,ei  ipfum  perfpicue  euacuatione  moliri,6k  nihil 
penitus  mahcommittere  planeintclliget .  Couenitau- 
tem  hifcemorbis,infanix,  mclancholiar ,  pedum  &  in- 
uetei  atis  coxendicum  doloribus^irdmque  doloribusar 
ticulorum,comitialimorbo  ,  &  attonito,  vertiginibus 
fanaticis  ,diutino  capitis  dolori ,  mcntis  fegnitiei ,  & 
veterno,vitiligini,&  leprar,  &  fiquidaliud  in  cutcexci- 
tetur.Facit  etiam  ad  pilorum  barbx  &  capitis  denuda- 
tionem  :  confert  itidem  iis  qui  nocle  ab  ephialte  fuffo- 
cantur ,  &  aquam  reformidantibus,  vbi  iam  pertimue- 
rint:&  interim  dum  bibunt,ne  ampluis  metuat,efficit. 
Id  autem  olim  agricols  quoque  cognouerunt ,  qui  vbi 
canesmorbocapcrentur,elleboro  purgabant:ac  medi- 
ci  multo  poft  tempore  homini  qui  fimili  morbo  labo- 
rabat ,  clleborum  darein  animum  induxerunt .  Atque 
Hippocrates  quidem,qui  artem  nobis  inftituit  &  tradi- 
dit,iis  quibus  magnus  articuluscu  vulncre  hixatuseft, 
&  quibus  offa  rupta  eminet,iubet  eodem  dieaut  pofte- 
ro  elleborum  dare :  qui  licet  in  citeris  rebus  fint  male 
affcfti,  fortafle  tamen  hocmedicamcntum  prohibituru 
£t  ne  gangrxnis  &  conuuliionibus  corripiantur  :  quib9 
verbis  non  facile  eft  fidem  non  adhiberetius  vcrb  dif- 
ficilis  vfuseft,quum  videatur  defe&us  prarpradio,  quo 
tcmporemoleftia  affert.  Ac  fiquis  putat  nigrum  ellc- 
borum  intr Uigi  hoc  loco,in  primis  htiic  quoque  n&io 
nisdifficultas  ineftad  excernendum ,  etiamfi  quid  o- 
perofum  poft  medicamentum  fumatur:  deinde  vcrb 
adopera  confiricnda  ,  quibus  opus  eft,  ei  par  vis  &  fa- 
cultas  non  ineft:  fiquidc  multo  imbecillius  hic  traftu- 
rus  eft  .  Ergo  proprer  hanc  ambiguitatcm  prxftabit 
fortaffeho»-iinibus  ita  aff  clis  elleborum  non  dare:  ac 
febricitantium  nemini  cllcborus  conuenit :  quartanis 
V«»rb  quandoque  conducit.  Eft  quoque  accommodatus 
iis  qui  rcnes  habentlapillo  vcxatos,itc  iique  diutumis 
crudiratibtis  :  valet  etiaad  albam  pituitam,ad  licnem, 
ckadvlcera  carcinode  occulta :  quanuis  minimccoue- 


A  S  1 1 


A  nire  vlceribus  videtiir.Veruiitamenegomulicre.;  qul- 
dam  vidi  ab  eiufmodi  vlccre  liberatan?,cjuum  medicus 
quidam  in  Co  infula  hoc  ei  remediu  adhibuifler,quura 
tamcn  alioqui  non  effet  ctarus  &  proliatus ,  ied  m  tlle- 
bori  potione  diligeter  cflet  exertitatus.  Hi  niorbi  funt 
quibus  tlleborus  cunuemr.Verum  non  fatis  eft  vtmor- 
bus  n  edicamcntum  admittat ,  nifi  al  ia  quoque  oppor- 
tune  deinceps  adfint.  fupra  cnim  diximus  quibuspur- 
gaticncs  per  fuperiores  partesconucniant ,  &  quoanni 
tempore  medicamentum  purgans  dandum  fif.nunc  ve* 
B  rbtempora  morbi  explicabuntur.  Ea  autcm  duofunt: 
alterum  ad  totum  morbum  ,  alteru  ad  accefliones  &  in- 
termiffiones  pertinct.  De  eo  quod  ad  totum  morbum 
refertur,fic  ftatuendum  eft:  fi  morbus  quifpiam  iit  qui 
fuapte  natura  diuturnus  effe  fuleat ,  multo  melins  eft  vt 
in  principio  mcdicamcntum  purgans  detur,quum  pra- 
fcrtim  maximam  vtilitatem  ci  qui  morbo  detmeatur, 
fit  allaturum.Ergo  infanicnti,arthritico  fcabiolo,&  cui 
nerui  ftupore  laborent,ftatim  medieamcntum  dandum 
priufcjuam  morbus  maiores  vires  acquiiat  quam  hoc 
C  medicamentum  habcat,qucmadmodu  plcraque  fimi- 
les  affe&iones  confuetudme  &  tempore  inuicJa:  atque 
infuperabiles  cuaferunt :  qux  tamen  admodum  facile 
fublatx  funt,fi  argrorantes  in  officio  pcrmaneant,  & 
medicus  excellcns  &  peritus  Ct.  Si  vcrb  morbus  de  nu- 
mero  eorum  fit  qui  incerti  funt,  qui  &  citb  &  ieiius  iu- 
dicantur,  ei  qui  ftatim,  non  dandu  medicamentum  eft; 
illi  verb  qui  ferius,  exhibendum.atque  ita  de  toto  mor- 
bo  cenfendum  eft.  In  acceffionibus  vero  morbi  qui 
magnas  &  ordinatas  intermiffiones  habc  at  &multas, 

D  antcmedicari  oportet:  quum  verb  paruas  &  inordina- 
tas , purgatio  adhibenda  eft  q>iumprimum  acceffio  cef- 
fat ,  &  prxcipue  in  morbo  comitiali :  verendum  enim 
eft  nemorbus  vocis  &  fenfus  expertem  hommem  red- 
dens ,  &  omnium  immcderatifhma  occupet ,  &  graue 
ac  terribilc  aliquid  faciar.  In  cotinuis  verb  morbis  ra- 
tio  temporis  tum  ab  hora  fumitur,tum  quum  xgrotans 
promptus  eft,&  mente  conftat,&  robur  corporis  adeft, 
&  cauera  quae  pertinet  ad  apparatum ,  fuppetunt.  De  iis 
autem  qua:  pui  gationem  antecf  dunr,  Cc  ftatuedum  eft: 

E  Quum  tibi  veratrum  dandum  effe  videarur,vidrusratio 
eft  inftituenda  :  ca  vcrb  eft  ,  vt  qui  difficultcr  vomunt, 
ad  vcmitum  affuefiant:  tum  fpectandum  efttotiusha- 
hitus  robur:  quia  fiqua  re  alia,robore  prarfertim  ad  hoc 
mcdicamentii  optis  eft:  at  vomere  &  a  ccena,&  ieiuni,& 
ex  origano,&  ex  hyffopo,&  ex  raphano,  &  ex  eruca,po- 
terunt:  ncc  debcbut  diutius  vomitib9  extenuari.Satis  e- 
nim  erit  vt  qui  faciliusvomit,ter  euomat,primum  acce 
na,pbft  ieiunus,poftremii  ex  raphano ,  aut  aliquo  exiis 
qux  nunc  memorauimus:ac  mngis  etia  pituitofo  quam 

F  biliofo  vomitus  a  cocna  conuenit :  tum  biduum  aut 
triduu  d  vomitu  intermittere.A t  qui  difficulter  vomit, 
longiore  temporis  fpatio,&  pluribus  dicbus  affuefacien 
dus  eft.  Quum  verb  proxime  ad  fumedum  medicamen- 
tum  acccfferitjfrequenrius vomere  debebitrpoft  vlrimil 
vomitum,vnum  diem  intermittere  antequnm  veratrum 
fumat.  quo  die  clyftcri  vacuetur,tum  lauetur ,  tum  exi- 
guo  cibo  nutriatur  :  fequenti  die  veratrum  dandum 
vbi  placida  friQione  ex  oleo  vfifuerimus.  Ahiltisau- 
tem  modisconficitur ,  vtdari  queat  •  alii  enim  diem  & 

q  no&em  in  aqua  macerant,tum  ei  diluto  origanum,  aut 
abfinthium,3ut  nitrum  indentes,pra:bent:  alii  dilutum 
cum  melledecotjuunt.Porromaceraturtum  inaqua,ttl 
in  vino,tum  in  paffo:at veratrum  cum  vinovidcturni- 
gros  humores  magis educere:  alii  thapfiam  addunt,alii 
fefamoides ,  alii  taminiamvuam  ,vtpore  quarvomitus 
magis  cieatdiceatque  hisqtiielleborum  d.mt,rec>epur- 
gare-Cui  aiitcm  ocium  eft,  atque  in  eo  ftudio  tempus- 
ponit,mulra  dc  apparado  veratro  comperiet.  nam  pra:- 
tcrquam  qubd  omnibus  modis  mifceri  &  temperari 

^  quear,  veteres  etiam  ipfius  admotu  atquc  odoratu  pur- 
gare  fttnr  conati:  c  quorii  numero  eft  Pliftonicus.hic  e- 
nim  glandcsalitcr  atque  aliter  ex  elleboro  conficiens, 
ano  appofuir,  &  vomittis  exciuit.  Ca?rerumelleboruni 
paffo  componens,&  dilues  vna  cum  felle  bubulo,odo- 


M  E  D  I  C  I  N. 


gg  • 

collect;  lib.  Vii, 


m 


randi  iis  dedit  quibus  neque  mucus  e  nafo,neque  fputu  A  ciet.  Vfus  aUtem  validiffimus  &  ostimus  eft,vt  ellebo 


poffet  procedere,ratus  id  quod  erat,fore  vt  vomitus  fa 
cihus  prouocarentur ,  ac  magis  etiam  llquis  eo  diutius 
Vteretur.  Diocles  verb  etiam  vtero  glandem  ex  ellebo- 
ro  impofuir,&  vomitus  prouocauit.Dieuches  verb  anu 
quoq;  elleboro  inftaremplaftri  circudedit.  Ac  nQcetil 
pedes  irrigar  co&o  in  aqua  mariria  elleboro,oleoque  cy 
prio  &  nitro  infufis :  ex  qua  perfufione  pituitofi  vomi- 
tusconfequuntur,  qui  pedum  articuloriimque  dolori- 
busprodeffe  videancur.  Atqueita  quidem  ellebori  in 
plerifque  vfus  eftplurimus,quum  etiam  Philotimum 


rum  a:quc  ac  polentam  contufam  incidas:nec  differt 
fiue  cum  medulla  feces,  an  fecus,quum  ea  neque  iuuer, 
neque  quicquam  noceati  tantum  xque  fecare  conuenit. 
Si  purgare  mitius  velis,paulo  maiores  parricula:  facien- 
dae:fi  vehementius,tenuiores ,  fed  non  multo.&  melius 
etiam  eft  fi  ab  vna  radice  fumas  quantu  oporteat,  fique 
eaxqualis  fit,  vt  qtii  incidis  fint  aequalia  inter  fe  :fin 
minus,curabis  vtqusr  craffiora  funt,aequalis  craffirudi- 
nis  cum  tenuioribus  efficiantur.C*ui  verb  hirum  rerum 
nullam  habendam  effe  rationeffl  Cefjfet ,  multa  is  igno« 


meminerim,  vbi  mitiore  purgatione  opuseffet,poft  g  rat.  Si  verbparticula:  incifa:,admodum  exigua:  fuerint, 
canam  non  dare,fed  elleborum  raphanis  impingere  fo-      periculum  eft  ne  longa  alioqui,&  fuffocationes  affcrcs^, 
litum,&fequentidie  raphanos  prafbuiffe.Ita  enimcon-      purgatio confequatur. 
cicatiffimchomo  vomet,id  quod  minus  ex  elleboro  fa- 


ORIBASII    MEDICIN  ALI  VM  COLLECTORVM 

Liber  o&auus. 


Archigenis,quomodo  prsparandus  fit  is  qui 
clleborum  fumpturus  eft,  ex  primo  de 
ratione  morbos  diuturnos 
curandi,  Cap. 


t. 


V I  fumpturi  clleborum  funr,pf  aepara- 
ri  dcbcnt  vt  corpore  robufto,&  animo 
conftanti  fint,vteorum  humores  ad 
fluendum,tpfique  ad  vomendum  faci- 
Ics  reddantur.Ne  igitur  fuperiora  loca 
vitientur,venter  eft  prius  inaniedus,  vt 
iam  docui:  poft  verb  quatuor  aut  quinque  dierum  refe- 
Ctionc,  vomitus  a  cana  Luna  definente cieatur,  &  traf- 
attis quinque  diebus,alius  vomi tus citetut  :5i  ln  m  :nfis 
incremento  corpusiterum  erit  reficiendum  :  tum  aluo 
emollita ,  fadraque  excretione ,  duo  aut  trcs  vomitus  i 
cccna  ita  prouocentur,vt  tertio  quoque  die  finguli  mo- 
neantunatque  id  fub  Lunam  definentem.Vbi  autem  ea 
anclinauerit,raphanis  vomit9  prouocabitur,  vt  poft  vi- 
cefimumprimum  diem  elleborus  desur.  Qui  verb  me- 
diocriter  fit  affeftus,  ita  eft  regendus,  vt  accommo- 
datusfiat,vtad  vomitum  procliuisreddatUr,vt  humo- 
res  eius  no  craffi  ex  cbcretione  fint,vt  ipfe  bono  animo 
fit ,  vt  elata  roente  vomituiicccna  fufficiat,  commoto 
paululum  ventre,&  poft  triduum  aut  quatridimm  ex 
raphanis  vomttum  cieat:vno  verb  autduobus  diebus 
pbft,  elleborus  detur.Neque  maxime  cotraria  cenfenda 
erunt,vt  multi  vomitus  a  cana  prouocentur,multique 
attra&iones  ad  infernas  partes  fiant,multique  ex  rapha 
nis  vomitus  concitentur,ac  deinde  elleborus  detur. 

Quae  danda  funt  perpetub  vomituris. 

Dicendumigitureft  quxnam  ccena:  per  vomitum 
fint  reiiciendae,  &  quomodo  a  raphanis  eruatur.  Feftos 
ergo  dies  nonnulli  effe  exiftimant  eas  canas  in  quibiis 
rnulta  opipare,varicque  apparata,  ad  ebrietatem  &  cra- 
pulam  ingurgitarttunqua:  quidem  in  ca;teris  rebus  rron 
prohibentur,fi  modb  quid  tale  fit  neeeffarium:  at  quos 
elleboro  fumedo  parare  velis,  iipaulo  plura  quam  con- 
fueuerint,fumere  debebunt ,  vt  grauia  &  aliena  effe  vi- 
deantur.  at  ftomachu  fupra  quam  par  eft  extedere  alie- 
rium  eft:  quoniam  quanuis  protinus  fit  leuiidus  ,  reddi- 
tur  tamen  imbecillior.  Nam  quid  opus  eft  eum  morbo 
vacantem  ad  medicationem  adigeref  Eademratio  eft 
eorum  qua:  fumuntur.  danda  funt  cnim  qua:  infra  dila- 
bi  ftatim  queant ,  adhibita  diligetia  ne  flatu  impleant, 


C  ne  venterinferiorflucrepoffir,oc  mihimenutriaturs& 
fuperior  venter  eafluitantia  &  non  co^fedc  aftatim  reiu 
ciat :  quod  a  f latibus  fieri  confueuit .  Quocircaj  ca  qus 
prius  dantur,acria  effe  non  debent,  nec  cotri'  dulcia  auC 
pinguia,  fed  huiufmodi  ad  finem  feruanda  Ajrit.  Ojiae 
Verb  friabiliora  funt,pri;na  ingereda:  vt  pahis,puls,ar- 
borum  baccse  foiidae:tum  carncs  fumedx  funt  tfon  qus 
grauis  fint  materia?,fed  pinguioris,  exqueexaHquofa- 
pore  offerendaf.  Ex  leguminibus  ea  quxcioum  fimul 

^  rapiant  :in  quibusfitaliquid  acrius,  vtcxpa,  radicula» 
aut  porrum:tum  paucaex  adftringctibusdanda.  Adha:c 
accedet  aliquid  nidorofum,&  placcnta  mellita  ,  &  bel* 
laria,fic.)s,vi:a  paffa,nux,  &  punicum  quoque  ad  vomi- 
tum  valet.Iilterim  vero  lene  aliquod  fuaue^que  virrum. 
frequcntius  iriterbiberidum  eft,  quidoque  etii  p»ffum3 
&  quandoque  vinum  mulfum  copiofius  capiatur  :  haJC 
nanque  inflationes  pariurit,  eo  quod  omnia  in  fublime 
tollant.Oliuaautem,&  praefertim  falecondita,vifanda 
eft.  Lentes  verb,fiquiseas  ppfteafumat,  accfcunt,&  vo- 

E  mitus  infuauiores  faciunt.Vua  paffa  eft  iucundionficus 
fecundo  loco  cefetur.  habetenim  detergedi  vim  maio- 
rem.Siverbquifpiam  poffit,  ptifanavind.dulci  &  mel- 
le  remperatam  in  medio  capiar,  At  iis  qui  valde  cibum 
cohibent  &  continent,  dandum  eft  fefamum  ,  itcfm- 
que  bulbi  narciffi,  qui  quum  alioqui  dari  queant,tum 
etiam  ptifanx  de  qua  nunc  diximus,  imponantur.  nau- 
feas  enim  pariunt.Salfametum  quoque  aliquod  pingue 
ex  iis  quae  fine  aceto  fumutur,in  primis  exaceto  &  plu- 
rimo  oleo  fumptum,vtcibus  in  fublimeferatur  efficit. 

F  adduntureria  aliqua  ohra  elixa,  vt  blitum,  vtatriplex, 
&  ex  crudis,vt  portutaca,&  radicula  media.  Vbi  cofer- 
tim  fumpta  fuerit  potio,  poft  inleruallu,nequelongius 
duabus  horis,neque  breuius  vna,  poftremum  frumeta- 
ceum  ingerendum  erit:deinde  terb  ab  inferiore  ventre 
attrahitur  quicquidcibi  infra  fit  delapfum  ,  qui  valde 
admodu  apprehenfus  fuerat:  &  deabulatio  in  loco  apri 
co  ineunda:quumqueru£rus  qni  fenfu  percipiatur,afcc 
dar,vt  res  ad  aQione  deducatur,digitus  imponedus  eft> 
aut  penna ,  vt  res  celerius  conficiatur ,  epiglottide  pin- 
gui  oleo  quodam  inunfto  :  tum  contentum  premcdur» 

^  &  vrgendum  eft  vt  deglutiatur.ac  ftatim.opus  aggredi, 
immiffo  poftea  digito  ,  aut  alio  corpore ,  conuenit.  Eo 
nanquetempore  ftomachi  osaperitur,&  faucesfaciunt 
vtattrefteturatque  tangarur.  quain  re  perfeuerandum 
eft  donec  cibus  confertuseducatur:  fed  non  confer- 
tim  aitrahendi  funt  digi  ti  ad  primam  fpiritus  attraitio: 


ORlB  Asii 


nem:fxpeautemexindeventercompretfusfatisfuitad  A  efltfihuiufmodi  nofuppetat,- Siculo. Arquehicquide 


maiorem  partem,fi  non  omnem.expellendam. Debet 
autem  is  qui  vomit,inclinatus  &  pronus  rem  adiuuare, 
quum  ftratis  fegniores  vomitus  excitentur :  qui  crgo 
denfum  fl.uum  lpirat,inclinetur.Quum  vero  flatusin- 
tusuullusadeft,in  ventrem  procumbendum  eft:fiverd 
pars  eorum  aliqua  ad  membra  refpirationis  excutiatur, 
cunc  cibusqui  infedit,  cum  multa  pituita  coniuntius 
<onfequitur:qui  vero  rite  euomuerunt,in  iis  ctiam  bi- 
liofi  quippiam  fequitur ,  quod  non  ita  confpiciatur,vt 


virgashabet  extentas&rigidiffimas,&  ligni  fpcciem 
referentes :  craffitudine  vero  tenuiores,minufque  rara$ 
cxteris.  Qui  vero  in  Galacia  nafcitur ,  is  crafGor  eft ,  & 
quodammodo  rugofus,leuiter  laxus,cadidior,apparcc- 
que  ferulaceus.  Cctcus  vero  minus  candidus  eft  quam 
Galaticus  ,  &  ad  nigriore  colorem  magis  vergit  quam 
vt  terrx  colorem  referat,  id  quod  Siculo  vfu  venit :  qui 
etiam  minus  rcC~tis  eft  ramis,minufquerigentibus,qm- 
que  cralfior  euadit :  fed  is  minimc  cligendus  eft  .magis 


guftui  fitperfpicuum  .  Nonnulliquuro  vomendi  ratio-  B  autem  quam  p»r  fit,rugofus  eft,quum  non  fatis  magna 


nem  edo&i  non  cffent,in  elleboro  fumendo  pne  impe 
ntia  in  periculum  addu&ifunt,  quu  ea  resauxilio  qua- 
doqiie  indigcat:quocirca  diligenter  eft  a  nobis  comun- 
ftrandum  quibus  accommodatum  tempus  euomendi 
fit,&  quomodo  attredadx  fint  partes,  &  quomodo  ab- 
domine  infra  dedu&o  intenfiones  fianr.fed  nonexlo- 
cis  qux  circa  collum  funt:  nam  violentia  mde  emanans 
potius  cohiberet .  Talis  igitur  eft  vomitus  qui  a  eccna 
fit  ciendus. 

De  vomitu  cx  raphanis  cxcitato.  ^ 
Qulex  raphanis  excituseft  vomit*,vfitatior  eft,&de 
elleboro  pnus  quid faciendum  fit  edocet:  nam  &  mor- 
fus  excitat,&  quandoque facit  fuperfluitationes  qux  a- 
nimi  defe&iones  inuehanti  qii»ndoque  etiamguttiiris 
anguftiasparit.Debetautem  pondus  ciusquodfumitur 
nsaius  efle  libra,  non  maius  tamen  quam  tres  felibrs. 
Acres  autem  raphanos  &  teneros  effe  oportet:fique  dul- 
ciores  fintjCaulecapereopor/ebit,  &  cum  eoetiam  pars 
f  .liorum  qux  tencrrima  f  nt  &  rrafuerfa.Sumitur  poft 
furoptumexiguumcibum,&  aqua:  potum  ,aliis  longo  D 
tempore,omnibus  Veropridic  aluo  cmollita,vcl  per  fe, 
vel fi  fponte  fua  non  deieciflet ,  clyfteri  admoto  nos  ea 
exciuimus :  quumque  multa  deambulatio  prxcefliflet, 
in  loco  aprico ,  &  fub  d  o  ,  aut  qui  probe  perfletur  ad 
meridiem:mdqueaffumatur,vt  laltem  prima  qux  inge- 
rantur  condiantuntum  albus  fal  &  purus  capiatur,  tum 
in  oxymelite  inuoluatur,atque  ipfum  oxymeii  interim 
abforbeatur,  non  celeriter ,  fed  parce,  vfque  ad  heminx 
dimidmm.Sitautem  fcilliticum  acetum,fifieri  poteft, 
melque  ex  apibus  thymo  paftis .  Studiofus  etia  ac  dili-  E 
gens ad  rem  intendendam  atque  amplificandam,origa- 
num  exfalenon  calculofo  leuigatum  affumerct:&  fale 
ipfum  per  fe,  &,vt  conftater  negotium  perficiat,  parum 
oxymclitis  ei  forbendum  erit,  quantum  fatis  fit,vt  qua- 
litates  quxrelittx  fuerint  eluantur:tum  paululum  de- 
cumbendum,&  pedes  contrc&artdi.Hisconfcdtisexur- 
gendum,&  fefe circumuertendo, modicum  inambu- 
landum:&quum  fedem  repererit,  conabitar  eru£hre, 
&rem  adhoram  vfqueproducere,  quum  paulo  maius 
temporis  fpatium  intercefferit.  Excitata  autcm  naufea 
tibi  fit  indicio:tum  ftomachum  proritare  &  laceffere  o- 
pus  eft ,  vt  fiat  perfe&a  purgatio  .Occurrit  etiam  fatis 
magna  tenuis  humoris  copia  ,  plurimaque  pituitofi:ac 
poftremo  nonnullis  amarefcens  humor  excernitur,qua- 
les  quodammodo  raphanos  fenferant ,  nifi  fegnior  fit 
faC-ta  attra&io.  Poft  hunc  vomitum  oris  collutionefta- 
tim  opus  eft,ttem  gargarifmate  exhydromelite,tum  ex 
aqua :  &  item  exiguo  decubitu  ,  &  fatis  copiofa  pedum 
contrectatione:  fique  parumper  dormiatur,tentandum  q 
eft  vt  aluus  eiiciat  flatus:inde  deambulandum,fu  in  ca- 
lidum  balneum  ingrediendum ,  tum  cibus  offerendus 
quiincipiatabaliquareacri  ,  auta  falfamcnto  gracili, 
&  ori  grato,quod  caroauis  autalteriusfimilisexcipiat. 
Atvomitumqui  acoenafit,balneum  prxcedat,  quum 
quis  difficulter  vomat,  ita  prxparatus,vt  poft  fecudum 
vomitum  araphanisexcitum,quiefcat&  ceffet.exurges 
potiusquam  alimentis  pcr  dics  corpus  reficiens :  atque 
aca  denique  ad  elleboru  dequo  dicetur,erit  adigcdus. 

Eiufdem  declleboro  cligendo  &  datido,  jj 
Cap.  i  i. 

-  Ntequadeellcboro  prXparado  loquar,  dicaquod 
j^nafit  anteferedura.  Primum  igitur  eo  qui  in  CE- 
ta  monte,  deindc  vcro  qui  in  GaUtia  nafcitur,  vtendum 


alimenti  ei  fuppetii  copia.  Is  prxterea  fra£tus,valde  al- 
bus  inrus  eft:  guftanti  \e ro  linguam  quadantenus  mor- 
det,&  fenfim  intenditurj&  fahuam  ciet,  &  in  hifce  fa- 
cultatibus  diutiuspcrd'irat.  ellebornsomnisdulcefciti 
fed  hic  magis  quam  aiii.  At  Galaticus  irruit  cclcriter> 
fuo  rnorfu  linguam  ftatim  exurens,&  immoderatius  fa- 
liuam  educens-.fed  protinus  extinguitur.Siculi  deniquc 
hume&ati  maior  eft  mordicatio  :  eft  tamen  inferior  ea 
quam  Galaticus  inuehit ,  permanctque  talis  qualisin- 
cepit ,  diutius  quam  Galatici :  faliuam  vero  non  admo- 
dum  cxcitat ,  &  obtundendo  interimit.  Siccum  prxftat 
accipere:ita  nanque  c5frac"tus,  puluere  qucndam  afper- 
ginem  non  redolentem  efflat.  Qui  vero  in  CEta  proue- 
nit,licct  aridus  fit,  ta"men  confratins  habet  mtdullam 
interiorem  adhxrentem  &  prope  conflatam  :  verumfi 
prius  huroeftctur,  eandem  habebit  circum  folutam,  & 
qux  auclli  facile  queat.  ea  quoque  ad  intenfam  purga- 
tionem  opus  eft.  Nonnulli  eius partem  qux  fuffocat  a- 
demerunt ,  &  tanquam  caftratum  medicamctum  vexa- 
tionis  cuiufdam  ad  nullam  rem  efficacis  prxbuerunt. 
Cxterum  elleboriis  non  efto  liuidus ,  nec  alia  in  co  ma- 
cula  confpicitor,  fed  extrinfecus  purus  fit&  fraftus,in- 
trinfecus  mirum  in  modum  candidus :  qui  talis  fiteli- 
gendus  eft.  Prxtcrca  potius  mcidendus  eft  quam  in  ra- 
menta  adigendus,fiquidem  ira  difficile  eft  xqualitatem 
conie&ai  i :  atque  ctiam  dum  in  ramenta redigitiir,  pul*- 
uis  qui  in  vibrationibus  efficitut ,  ibidem  infidet ,  qui 
etiam  inxqualem  &  fuffocatem  purgatione  facit.  Craf- 
fa  autem  virga  fecetur,  &  per  reftu,idque  femel  aut  bisf 
pro  craffitudinis  ratione:  tum  ad  latera  fpecKdum  erit, 
vtpartesxqualesfint,  earumque  tanta  fit  magnitudo 
quanta  eft  pultis  non  parua::fed  huic  maiorem,illi  mi- 
norem  portionem  dare  coueniet.qui  incifus  in  rcnuio- 
res  partcs  fit,intetius  mouet:fi  vero  tenues  virgx  fuerlr, 
perlongitudines  diuidiitur,vr  virgxexplanentur.Men- 
fura  eft ,  vt  quum  copiofiffime  detur ,  di  at  drachmae 
fint :  quum  parciffime,oboli  o£to:  quum  mediocrirer, 
decem  oboli.  Ac  mirtor  quidem  copia  maiorem  turba- 
tionem  ciet:  maior  vero  copiofiorem  inanitionem  ,  & 
minorem  turbam  inducit.-media  vero  moderatc  agit. 
Hocctiam  in  mcmoria  habendum  eft,vtquum  eliebo- 
rum  elegerimus,  eundem  refrigeremus:  fed  non  ftatim 
poft  compofitionem  fe&um  demus ,  fiquide  ita  maio- 
rem  fuffocandi  vim  habet.Quem  fanc  Agathinus  in  re- 
bus  omrtibus  diligentiffimus ,  cani  dcdit ,  quum  non 
adhiberet  eledtioni  fidem  :  fed  experientia,  vt  tuto  res 
tranfigatur  ,  opus  effe  perfpiceret, vt  quonam  pa£to 
canis  euomeret ,  eodcm  etiam  homo  qui  euhdem  fum- 
pfiffet,purgaretur:quamobrem  experietiam  effe  tutatn 
ftatuit.  Porro  cum  aliis  paUm  datur ,  quandoqutdem 
nihil  patiuntuntu  vero  infanietes  ab  co  auertit  dcliriu, 
partim  quod  didto  audietes  no  fint,pnrtim  qubd  ita  fpi- 
ritu  ducunt ,  vt  hoceisauxiliu  non  riteafferri  poffc  vi* 
dcatur.  Ad  hoc  accedit  etiam  vt  quida  medicamcta  rc- 
formident,  atque  ita  delirent.  Ergo  his  curadis  infidix 
ftruendx  funt,  &  alia  domusparatacffedebct  in  quam 
eos  dcducamus  vtelleborum  fumant:inqua  domo  etia 
geftationis  alicuius  infit  occafio ,  &  cxteri  quoque  ap- 
paratus,  ad  ea  qux  in  purgationibus  occurrunt  accorn- 
dati.Atque  ita  cu  ipfis  verfantes ,  tanqul  ad  cibu  fumc- 
du  adducemus:&,vt  nobis  in  tcpore  obedut,affuefiant 
multo  ante  tcporc  aut  pulti,  auc  alicx  lotx,  aut  mellitx 
alicui  placentx.  In  primis  ergo  afferendum  eft  idrjiiod 
iam  confuetum  cft  s  tum  infufo  medicamento  globuli 


357 


M  E  D  I  C  I  M.    GOLUCt.    LI  B.   V  1 1 1. 


3# 


conforimndi funt,ac  poft  pultcm  &  placentas  quasel^ 
Xas  fecimus,  dandi  vt  deglutiantur .  Ergo  cx  quorun- 
dam  opttmorum  hominum  contentione,&  xmulationd 
eorundem,antequam  quicquam  prajuideanr,eos  in  infi- 
dias.quum  vfus  poftulabit,adduces.Commifceatur  igitur 
elleboruspulti:triticea:  nanque  ptifatix  no  admodum  af 
fundendum  efKnam  in  pulte  &  pbcenns  larer)&  fi  de- 
prehendnur,  negligentiam  potius  quam  inlidias  noftras 
fubeffe  indicat.fn  multis  enim  fruftulis  eadem  menfura 
debet  occulcari.vc  fi  parum  ex  aliqtid  guftarint,ab  alio  fii 
mantquod  fatis  fit:qua  inre  conieclura  opuseft,vrex 
multis  fruftulis  fumpta  porcto  iuftam  mefuram  copleat. 
NectamenpericulumYllum  imminec,  etiamfi  fccundd 
loco  fumatur ,  vtplerique  metuunc,  fcd  eos  fatis  quoque 
purgatos  vidimus:&  lubricus  lapfus  proritac,&  per  vacuU 
fit.Stque  futura  effec  ftragulatio,ei  remedium  afferrertex- 
qu  jfitvtquum  prster  modum  capiatur ,  non  omnino 
visauxiliiditfoluatur,vthomines  arbitranrUr,fed  facili* 
adminiftretur .  Et  ad  id  potius  vergedum  eft:tiam  priter 
cstera  qux  huic  medicamento  infunt  boua,  hoc  accedit 
etiam  vt  quoquo  modo  primum  educar,non  grauis  fit  ni 
mia:  purgationis  timor:facile  enim  eft  &  abftergere  fto- 
machii  &  adftrinaere.ergo  qui  traaabiles  funt,  ica  erunc 
pertradandi.Sedquidam  ita  demences  func  vc  aflutiort- 
bus  infidiis  fitopus,de  quibus  nunc  itidem  dicemus .  Er« 
go  fi  neque  in  placentis  teneih  occultare  elleborum  pote 
rimus,nequc  antedidris  ptifanis  riidere  ,bulbo  vrcmur: 
ita  quoquc  pulti  inuolutus  celabitur.  Ctfmericur  enim  & 
in  forbirione,&  pulre,&  lente,&in  ommbiis  iis  qua:  de- 
glutiri  poffunt.non  duartim  drachmarum  pond?re,fed 
duatuor  etiam  datur.lmbecillius  enim  fuas  vires  eliibo- 
rus  purgando  exercet.veruntamen  &  multum,&  tenuius, 
atque  adeo  atra  bilem  vfquedum  veliseductt  fi  ita  non 
pofl*is,eo  in  eclegmate  vtitor:  hocq;  modo  paratur,  Elle- 
borilibra  capienda  eft,qua:  in  ramenra  redigeuda  eft,  & 
aqua:  fextariis  fenis  triduo  maceranda.cum  coquenda  vf- 
quedum  fextarii  tres  relinquanrur:poftea  dihgerer  eXpref 
fas  virgulas  abiicere  oportet.-tres  deinde  libra:  mellis  reli- 
qux  addendar,&  coquedu  donec  ad  eclegmaris  confifte- 
tiam  redigarumum  tn  vafe  vitreo  aut  argented  reponen- 
dum  atque  afferuandum,adhibira  cura  neperfpiretut.Da 
bis  aurem  homini  pra:paraco  quantum  myftri  moderati 
magnitudinem  impleat,&  vehementer  purgabit ,  nequC 
homineattonitureddet.Sedad  boc  quoque  ficiendum 
infidia:  adhibenda:  funt.ergo  modicd  mellis  &  aqua:  ad- 
dito  diffolue,ac  potui  da.Si  hac  non  fueceilerir,  fuper  ca^ 
lido  cinere  id  ipfum  coagmentato ,  ac  catapotia  eonfici- 
to  vt  deglutiatur.Si  vCrb  tuflis  molefta  fit,tempus  accom 
modatum  erit,vt  catapotia  canquam  fedand-e  cuflisgra- 
tia  argrocus  deglutiat:  quo  cjfu  in  frufta  moderara  virgU- 
las  fecabimus,&  melle  coft  o  muolutas  dabimus.  Quofda 
etiam  vipurgauimus.vbiinfidiisnon  fuiffer!ocus:idque 
clyfteri  in  quo  duplex  eclegmatis  menfur?  ineffec,&  mo- 
dicaaquainfufa:tum  virgultorum  particuLe  pCifanicre- 
more  temperatx  &  affufar.quum  infaoiunt. 

Ctete ra  *4  finem cafitis ufqne  non  extdnii 

Ue  elleboropropinando,    Cap.  \\u 

Ex  Herodoti  libro  de  prxfidhs  eua- 
cuantibus* 

Ellebortfs  decodcus  dari  apud  rros  minimo  perictflo  fo 
lct.eiusapparandi  hzc  eft  ratio:  Ellebori  libram  fe- 
nis  aqua:  hermnis  triduo  maceraram,lenco  igni  decoqui- 
mus'  vfquedum  tertia  pars  aquae  confumpta  fit:  deinde  el 
leborum  exprimimositum  mellis  heminas  dnas  decodro 
addimus.itemque  decoquimus  donec  non  inqtifnec :  ex 
hoc  damus  iis  qui  non  admodurn  purgandi  funr,cochlea 
ria  duorrobuftis  verd  myftri  magnftudine.Purgario  quaj 
per  huiufmodi  fiat,  neque  ftrangulationrs ,  neque  vllum 
aliutn  metum,  quem  ntmia  purgatio  folcr  inentere ,  vn- 
quam  nobis  attulit :  fed  enim  &  violenta:  &  vehementis 
aftionis,&  fine  his  &  per  ha:c(vt  par  eft  )  minns  prodeff , 
Datur  autem  in  morbis  reQe  conftitutis,vbi  opus  eft  br# 


A  ili  &  expedita  curatiohe:  &  qui  rite  conftitui  a  citetis  1  c^ 
mediis,nifi  lpngiore  temporis  fpatio  non  pof.unt  .id  e- 
Siim  ex  elleboro  iuci  lfacimus.vt  ftatim  pei  ficiat  ld  quodi 
ars  ipfa  polliceatur.Iis  veib  qui  inlaniunt,neque  vllo  pa- 
ftoettm  fumpturi  funt,propterea  qubd  omne  alimentuirs 
fufpecl:Um  habe.int,ita  paratum  optime  dabimus.Nam  li 
cet  perfecfe  mOrbUm  non  expellat,  minuit  tamenadeb 
vt  fiepe  etiam  ipfis  volentibus  iterum  propincmus .  Ofi\> 
ratur  autem  hydidmehte  diiTdlutus,vel  ex  pdte  alicac  po 
teft  etiamnitm  ex  lentibUs  aut  libis  exhiberi :  fed  melius 
B  etiam  fincerus  dattir,fiqUidem  ita  corpora  magts  contin 
git.Quinetiam  in  afteftionibu,  iis  qux  difficulter  curan- 
tur,elleborUm  dariius.  N6  omnibus  tamc  elleborus  acc5 
riiodate  pribetur ,  vr  a:tati  ambigua: ,  vt  ei  cui  adiundii 
fit  naturalis  imbecillitas  corporis,vt  timids  na turx:  nairt 
in  eiufmodi  qtium  bis  t^rve  dattis  eis  fuilTet  elleborus, 
maximl  mofbi  funtexorti.Jrtquo  verb  medicsmentum 
experti  finepei iculo  fiiimus,eumque  timorem  qui  circii 
ftarefole:.3bieciiTius,ei  nosflricerUm  purumque  ellcbbj 
£  rum  dedjmus. 

Herodoti,ex  eodem  iibro,  qualis  fit  cl*' 
leborus  prxftantiflimus< 
Cap;     1  i  iti 

"TC  Lleborus  pra?ftantifl1mus  eft  is  quinafcitur  Antirp 
'ra::reliqiius  aure  quum  citb  cxctetiones  proriter,  in-« 
tra  tresquatubrve  horasd  purgaaone  ceflat  .  Casterurn 
elleborus  Anticy.  inus  in  ptimis  eft  I.ctior  ea:tcrts,deinde 
fungofus,&  quodammodo  mulrum  inahis ,  colore  vero 
Othra:  refotut^:  fimilis  pra:fta:-tiflimus  tameri  in  h  >c  ge-. 
nere  eftredtus,&  rugofus,&  ctt?  plurima  pars  acqujli  craf 
fitudine  conftat.fub  finem  verb  ,  in  muris  <;;udamdefi° 
nit,nihtIotamcnminus  fitl*rus&  <  cgetus,  atqucinhoc 
Confiftat.Nam  qui  plurima  eius  parte  in  tenuss  peftintS. 
modo  hneaseft  refolutus,  fi  nor  natura  eft  lxtus,is norj 
fuit  feiftus  m  tempore  opporruno.  Deber  aurem  quum 
frangitur,  mtusalbus  videri ,  i«:  cenucm  habcre  medul- 
lam:tdemque  naribus  admorus,  non  multo  pbft  fternu- 
tationesciere,  &  commanfus  feruido  guftu  os  implerea 
atqueetiam  dulcefcere,ac  magnam  faliuarcOpiam  attra- 
^  here.CHium  verb  confrattus  puluerutenrum  quid  ex  f« 
mittit,  tum  non  eft  bonitatis  indicium,  fcd  aridumeflig 
elleborum  oftcndit:  qui  quidem  aridus  etiameffede>» 
bet:fi  frurex  fit.capienda  ea  pars  eftqua?  la.fa  fit,&  pr$ei* 
pue  vt  inde  quartrum  oporteat,  fumas:  fi  inde  fumcre  to« 
tum  non  queas,  datooperam  vtab  alioquifit  eiufderrj 
generis,&in  omnibus  fimilis,quod  deeft  capiasjneptw4 
gatio  temporibus  ina:qualibus  fuccedat. 

Antylli  de  elleboro,ex  libro  defemediis 
F  euacuantibus,     Cap.  v. 

HO  C  in  primisfcire  conuenit,  elleborum  iri  ramet}3 
caderafum  celeriterpurgarionem  ordiri.acplerun- 
que  duas  horas  non  excedere:  bilemque  ac  piruitam  fincj 
multa  turbationeeducere,  ipfumque  vomim  fimulrcie- 
£Vatum,intra  quatuor  aut  quinque  hpras  tcrminari  pur- 
gationem.  qut  verbparti  farinac  craffidris  eft  fimilis,<S 
multo  magis  etiam  qui  in  puluerem  redaiftus  eftytardiffi» 
itic  agur,vt  fope poft cuatuor  aut  quinque  horas incipiati 
Cicerumomne&  bilis&  picuicxgenws  fducunt,  idque 
q  nonfineconuulfionis&  nimia:  prirgarronis  penculo,  ob 
nimiam  purgandi  prolixirarem :  multiplicem  tamen  vti- 
litacem  afferunr.AqOa  verbihqua  verarrum  maduerir.d» 
tur  fenibus,pueris,iis  qui  faxiorem  habitu  babenr,quibus 
mens  exoluta  eft,  quiquefacile  ftrangulahcur,  ^Uc  eorum 
morboshabenr,autvcprius  periculum  faciamus  vcrum 
ellcborus  poftea  dandus  fic.  Oporcet  autem  drachmas 
quinque  ramencorum,in  aqtta:  pluuia:  heminz  Accica:  fe 
miffe  cridub  madefcere,  Cum  colo  traiici ,  atque  in  Vafe 
duplici  calefieri,atque  ita  decoiftum  pfopiriarL 

Quomodo  occurrendum  fit  fymptomatis 
ex  clleboro  confequentibus, 
Cap..    v  1. 


ORIB  ASii 


?4o 


I  facile purgetur  ii  qui  elleborum  biberuttt , ha:c  poft-  A  ufrfumsqui  non  a  duobus  aut  tribus'cx his  remediis  leu< 


Oeafaciemus,vbi  medicamentum  biberint,aquamfri 
gidamori  colluendo  dabimus,tum  aliquod  odoramcn- 
tum  porrigemus.-fiqUe  viresconftent,eis  perfuadebimus 
vc  fedeant:fi  mfirmx  fint.Vt  in  ftrato  aliquo  humi  depref 
fo  vfque  ad  duas  auttres  horas  decumbant.&  odoramen- 
taquoqueper  interualla  offeremus,&  aquam  frigidam 
ad  os  colluendum  exhibebimus,mentemquc  aliqua  lepi- 
da  fabclla  abducemus:extremas  parrcs  confricabimus,  & 
vinciemus.Harc  omnia  ideo  facieda  funt  ne  citius  quam 
par  eft  medicametum  cuomatur.  Poftea  vero  xgrotos  in 
le&ulopenfihaut  aliquo  alio  fublimi  loco  collocatos  vo- 
merepermittemus.Primum  naque  calor  ftomachum  & 
gulam  inuaderdeinde  faiiua  &  humor  ln  os  confluet:qui 
bus  fputo  ieieclis>irerum  piruitam  obuolutam  reiiciunr, 
tumintericcto  fpatio,parte  cibi  &  medicamcnti  cum  pi 
tuita  euomunt.idemque  intcrie&o  fpatio  facium.Quum 
que  medicamentiim  atque  cibum  euomuerunt,pituitam 
cum  exiguia  bilis  portione  reiec~tant:tum  cum  multa  bi- 
li  pituicam,&  denique  bilem  puram  vomut.  Leniter  etia 
in  tempore  intermedio  fingultiunt:  &  habent  alioqui  fa- 


tur:fi  vero  Contrii  proptcr  robur  ftomachi,aut  fliquam  a- 
liam  caufam  non  debito  tempore  purgari  incipiam,in  fu 
blimi  lc&ulo  qui  dcorfum  vergat,collocabuntur,&  vt  di- 
gitosinOs  coniiciant  iniungemus,  &  vt  gurgulionera 
&  tonfillas  vnguium  latitudine  contingant  .  ita  enim 
potiflimum  vomitus  irritabitur  .  Prxterea  lubebimus  vt 
tibias&poplitcsquamplurimu  poffint  extendant, &  fle- 
ftantjitemque  fpinam:&  vt  vtriufquc  mar.us  pugnosin 
ventrcm  impingant.aut  nos  impingemus,fi  ipli  pcr  fe  no 
poterunt.  Si  vero  ne  ita  quidem  euacuabuntur.eos  in  le- 
g  ctulo  collocabimus  cuius  ftrara  angularia  fint  ,&  ipfe  fit 
penfihs:eofque  agitabimus  &  concutiemus,ibide  eos  ad- 
hortantes  &iubentesvt  vomcre  contcndant ,  &  in  eani 
rem  incumbant:eorumque  digitos  irino  aut  cyprino  inu 
gemus.Noui  etiam  qui  lcammonii  liquore  digitos  vnge- 
rent,&  ita  purgationem  concitarent.Sed  fi  ita  non  fequa- 
tur  purgatio,  pennas  anferinas  ex  cauda  o&o  aut  decera* 
cyprino  aut  irino  intin&asindcmus,  aut  etiam  digitalia. 
Cofuuntur  enim  digitalia  ex  cotio  Carthaginienfi,  aut 
alio  quouis  molliffimo  ad  longitudinem  digitorum  dc- 


ciem  ferme  face  fuccenfam,&  rubentem:tum  vena:  attol  C  cem  aut  duodecim,inftar  digiti.  Exhisfpatiu  fenum  di 


a  D 


gitorum  lana  impletur:  reliquum  vero  quod  quatemum 
digitorum  eft,inane  relinquitur,vt  digitis  aptetur.Hajc  i- 
gitur  antedi&is  vnguetis  intin&a.in  ftomachum  immit- 
temus.Eft  autem  annotandum  in  iisqui  in  ledto  penfili 
ftatuuntur,motum  verfus  pedcs  aur  caput  cieri:in  lis  ve- 
ro  qui  vomcre  non  poffunt.in  latcra.in  quo  cafu  penfilis 
quoque  inarqualis  effcdebet,  vt  mot'nauigationi  fimili$ 
efficiatur.Pra;terea  melicratum  in  quo  hyffopum  aut  o- " 
nganum  aut  thymum  lncoquatur,  forbendum  dabi- 


mus. 


lentur,pulfiifque  rariffimus  fiet.Vbi  verd  purgatio  procef 
ferir,probum  colorcm  vult9  acquiret ,  pulfus  denfus  ma- 
iorque  reddetur,ac  fingultus  ceffabit ,  &  logiore  fpatio 
interiedto,&  paulatim  voment.  His  autem  in  media  pur- 
gatione  quum  fingultu  vexantur,melicratum  in  quo  rut» 
fit  inco£ta,forbendum  damus:ad  finem  vero  tepidam  a- 
quam  dantes  paululum  intermittimus ,  tum  vt  aquam  i- 
pfam,&  fiquid  eidem  adiaceat ,  euomant  imperabimus. 
totum  vero  corpus  aliquo  pingui  valde  vngemus ,  &  in- 
terie&o  duarum  horarum  interuallo  lauabimus ,  &  cibu 
ftomacfeo  idoneum  offeremus.Si  vero  inordinatior  &ir 
ritatiot  fuccedat  p  jrgatio,  aut  alioqui  incomodior,  ha:c 
incommoda  expeftabimus,vt  fimulatque  fumptum  me* 
dicanventum  fuerit,ftatti  euomant,nullamque  vtilicate 
tards  purgationis  capianmjua  in  re  &  ftrangulationis  & 
fingultus,&  contraftionis,  &  delirii,&  atiimi  defe&ionis, 
&  nimix  purgationis,&  cafus  virium  ,  &  immoderatorfi 
fudorum,  &  exolutionis  periculum  imminet.Quumque 
mininimc- planum  fit  quodnam  horum  malorumfitfu- 
turum,ad  omnia  prarparatos  effe  oportet:  qu«  vero  pa- 
randa  funt,nunc  perfequar. 

Quaeprxparanda  fint  iis  qui  elleboro 
purgandi  funt. 
Ffsparare debemus  le&ulum  uiblimem,iternque a- 
lium  qui  ftrata  habeacceu  lineas,  ab  angulo  ad  angulum 
perduc~ta,&tertium  quoquepenfilcm  :  fp5gias  quoque  & 
pofea. & melicratu  diuerfismodis  confecta, quoru  vnum 
hyflopum  inco&um  habeat,aliud  origanum  ,  aliud  ruta, 
aliud  denique  thymum:olcum  cyprinum.melinum  ,  iri- 
num,rofaceumque:emplaftra,ellebori  dilutum,cucurbi- 
tulas,cuneolos,pennam,  digitalia,clyfteres,fomcnta,  ab- 
linthium,vinum,cibos,  glandulam  .  Si  igitur  antequam 
tempus  opportunum  fit.vomitus  irritari  veht,  raetufque 
fic  ne  medicamentum  reiiciant  priufquam  vllum  abeo 
fru&um  ferant,vt  ipfum  contineant  hxc  facicmus. 

Qux  facienda  fint,vc  qui  medicamen- 
tum  fumpferunt,vomitum 

cohibeant.  ' 
Aquam  frigidam  dabimus  ad  os  perpetuo  colluen- 
dum  :  fi  non  fedctur  rurbatio,  pofcam:  &  extrema  valde 
conftringemus,&  fricabimus,&  muriam,quantum  parui 
myftri  magnitudinem  c5pleat,per  interualla  in  os  mde- 
mus:aur  vt  capparim  ex  muria  in  ore  contineant,  fileant 
que,null6que  motu  cieantur,vel  vt  fedentes  valde  furfutn 
verfi  collocentur,imperabimus .  Si  ne  ita  quidem  leuen- 
tur,cucurbitulas  ex  multo  igni  dorfo  &  ori  vcntriculi  ap- 

»licabimus,&parumaquxferUentis  per  interualla  forbe-  H  cxtendant ,  tum  in  eo  reclinabimus  hominem  qui  clle- 
dum  offcremusffiquc  vehemcntef  ftimulentur.paru  fuc-  borum  fumpfit ,  ac  quandoque  in  fublimc  tollemus,eo- 
ciabfinthii,auteiusdecoc"ti  addcmus.Nemo  enim  ita  dem  etiam  vcftimentum  circumuertemus  ,  qtiando- 
procliuisadvomitumcft,nequcftoraachumitahabcta-      quc  vero  in  latus  vtrunque  deuolucmus ,  aliis  idlatm 


Qujd  facicndum  fit  quum  ftrangnlatio  occu- 
pat  eosqui  elleborum  fum 
pfcrunt. 

Quoniam  nonulli  difficulter  vomunt,&  idco  fuffo- 
cantur,&  faspc  etiam  voce  priuantur ,  idcuco  ftrangula- 
tionem  fedabimusContinuamtlicrati  forbitione,in  quo 
ruta  prxcipue  fit  inco£ta:fin  minus ,  aliquid  aliud  eorura 
qux  praedicla  funt,idquepaulatim  &cotinenter  propina- 
bimus:itemque  ftomachum  proritabimus,in  ledlulo  petj 
nam  vehementius  immittendo:  fi  vero  valde  admodura 
perturbentur.diluti  ellcbori  cyathos  tres,aut  quatuor  of* 
feremus:qux  vero  ad  vomitum  prouocandti  adhiberi  fo 
lent,rcprobamusveIob  hanc  caufam  quod  ellebori  dilti 
tum  eiufde  qualitatis  cii  elleboro  eft,&  purgationem  ad- 
iuuat.at  qux  vomitum  prouocantia  dicuntur,quum  di- 
uerfa:  qualitatis  fint,ftomachum  folum  irritant,  ellebora 
vero  non  commOuent.Si  pericwlum  quod  Cx  fuffocatio- 
ne  imminet,nullo  ex  his  remediis  fubleuetur ,  acerrimo 
clyfteri  rem  tranfigemus.  intermiffionem  enim  pciicult 
prxbet,&  tempus  nobis  fuppeditat ,  vt  altis  vti  remediis 
poffimus.dabimus  quoquegalbani  tres  obolos  quosdc- 
deglutiant.Sed  fi  ne  ita  quidera  fequatur  leuatio,  vt  duos 
vetuftiflima;  vrina:  cyathos  forbeat,cogemus :  haic  enirn 
ambo  vomicum  non  cienr,&  fuffocationem  fubleuant.  , 
Quid  agendum  quum  in  his  &  vox  & 
fenfus  amittitur. 

Si  vocis  ac  fcnfus  expertes  fianr,cunco!is  eorum  de- 
tcs  diducemusin  vtt  aque  partem,&  penas  immittcmus, 
aut  digitaliaindemus,&  quod  fternutationcm  excitet  af 
feremus,ac  prxfertim  elleboro  ipfo  ad  id  vtemur:  fin  fe- 
cus,euphorbiOjaut  aliquo  alio  confimili.quadoque  enim 
fternutantes,vorticcm  quendam  pituitofum  fimul  eicce- 
runt,qui  quum  ftomacho  ineffct,&  fuffocationis  &  amif- 
(x  vocis  caufa  afferebat.Si  vero  &  vocis  &fenfus  priuatio 
itaperfeueretjveftimentum  aliquod  admodum  firmum, 
&  robuftum  extendemus,  &  cx  duabus  partibus  tenendii 
iuuenibus  robuftis,  &  aliis  qui  contra  fefe  fint  conftituti, 
ac  iubebimus  vt  ipfum  veftimentum  fublime  a  terra 


34i 


MEDICIR    COLLECT.  Rib;   V  1 1 1. 


quod  prope  eosfir,actollentibus ,  aliis  vero  deprimenti- 
bus.ac  tuncquidemfcire  conuenit,nifi  homo  his  quaifa- 
tionibus  &  commotionibus  a  fenfus  priuatione  non  fub- 
leuetur,eum  non  eiTc  pra:terea  fenfum  recuperaturum. 
Quibus  remediis  vtendum  ad  horum  fin 
gultus  &  conuulfiones. 
Qupniam  plerofque  ac  ferme  omnes  eos  quibus  el 
lcborus  datus  fir,fingultus  corripit ,  non  omnibus  tamen 
perlculuminuehit:ideofit  vt  quileniter&  maiorefpatio 
interpofito  intercurrit,eum  ita  finamus:  quandoquidem 
non  fit  futurus  inutilis,quum  ftomachum  proritet,&  qua 
firecordationem  excretioniseifuggcrat.Si  verb  fuerit 
contentus,&  vehemens,&  multis  os  vibret  &  quatiat ,  & 
conuulfionesinducat,in  primismelicratudabirnus.quod 
in  fingulis  ictibus  calidius  abforbeatur:  parum  autem  ru- 
tsfimul  decoquatur.autper  fefuccus  exprimatur,  &  fin- 

tularim.aut  cx  melicrato,aut  calida  aqua  forbendum  ex- 
ibebimus:fi  non  fubleuetur,remedio  vtemur  quod  fter 
nutamentum  cieat :  fi  verb  ita  quoque  moleftia  perfeue- 
ret,per  totam  fpina:  longitudinem  cucurbitulas  applica- 
bimas:fi  verb  admodum  offea  fpina  fuerit,  dorfo  prius 
perun&OjVnamcucurbiculamfubmagna  colli  verrebra 
affigemus,eamque  deducere  fenfim,&  deorfumin  fpina 
trahere  conabimur  t  quumque  adeum  locum  perdu&a 
fueiit  vbi  vencriculus  adiun&us  eft,aliam  quoque  admo- 
uebimus  prope  vertebram,  &  ita  cam  etiam  deducemus: 
atqueita  primam  ablatam  keru  fuperius  applicabimus. 
nam  fepenumero  cucurbitulx'  admotx  ftomachum  a  fin 
gulcucontractum,&veluci  contortum  dirigunt,&adfuu 
ftatum  redigunt.Pratterea  Yerbpartes  excremas  vinculis 
excipiemus,  eafquecalfaciemustum  fomentis,tumin  a- 
quamcalidam  infundendo.Adhxc  etiam  pauores  quof- 
dammachinamur,&c5tumeliis  eos  inceffimus,&  vtma- 
gnas  infpirationes  edant  edicimus :  atque  ctiam  vt  longo 
tepore fpiritum  intro  trahat,&  vtlongo  tra<2u  rcfpiret. 
Quid  fa&o  opus  fit  in  contra&ionibus 
qux  confequuntur. 
Quemadmodumfingultus  omnesinuadere,iraco- 
tra&ionesquoque  confueuerunt :  quarum  vehementes, 
qujc  pra;fertim  mufculis  accidunt  qui  in  cruris  fura  funt, 
itemque  infemoribus,&  brachiis,&  mufculis  mafticato- 
ribus,&  in  extremis  pedib«s,&  potius  etiam  in  manibus, 
quarum,inquam,vehementesfedabimus,copiofe  vngen- 
tes,comprimentcs,calfacientes,fouentefque;  quin  huuif- 
modi  contentiones  comprefiio  mufculorum  manibus 
facta  fummopere  adiuuat.nam  quiineorum  ventribus 
coilectus  eft  fpiritus,qui  cotractionis  eft  author ,  manuu 
compreffueliditur.Iam  verb  oleum  Sicyonium,&  vetus, 
&  exacopis  qua:  calfaciust  &  molliunt,  &  caftoreum  per 
fufum,&  epotum,&  per  fe &  cum  melicrato ,  &  melicra- 
tumcopiofum  cum  ruta  abforptum,  obtundere  &  leuare 
contracHonesfolent:fedmaximc  omnium  contra&os  iu 
uat  balneum.Quapropter  fi  purgatio  abunde  fucceffit,  vt 
inplerifque  eorum  qui  vehementer  contrahuntur  con- 
tingit.eoslauabimus  &  iterum  &  tertio.  Ac  quedam  etia 
vno  dicoftieslotum  vidimUs,non  eodiequidem  quo 
elleborum  fumpferatjfed  confequente:  nam  fecundo  die 
vehementi  contra&ione  correptus.balnei  auxilio  fuit  le- 
uatus. 

Quid  facicndum  in  nimia  purgatione, 
vt  vomitus  comprimatur. 

Nimiaspurgationesfiftemus  calidiffimum  potum 
propinando,  &extrema  ligando  ,  &  vehementi  fri&io- 
ne,&  validis  cucurbitulis  tum  hypochondrio  ,  tum  verb 
dorfo  admotis,&  vi  etiam  auulfis.Sunime  etiam  vomirus 
cohibet  abfinthiipotio:fedfivomitus  pcrfeuerarint,  etia 
foporiferis  dolorem  mitigatibus  vtemur.  hxc  enim  qui 
fuapte  natura  vim  exiccadi  habeant,&  quia  fomnum  in- 
ducuntjideo  excretiones  fiftunt :  fiquide  fomnus  quoque 
vim  excretionis  fiftenda:  habet. 

Quid  agendum  quum  fudores  confcquutur. 

Sudores  immoderatosfiftemus  ventulum  commo- 
uendo,corpufque  fpongiisaquafrigida  aut  pofcaimbu- 
tis,&  expreffis,abftergendo:vremurque  linimentis  &  fti- 
pantibus&emplafticis  :cafum  autem  virium  alimentis 


A  &  vino  recupcrabimus .  Qui  verb  teporem  aut  anxietatc 
fentiunt,  ii  mihi  videntur  nefeire  anxietatem  i  cafuvi- 
rium  diftinguere. 

Ex  Herodoto,de  ii  s  quibus  fuffccationis  pe- 
riculum  imminecex  libro  de  reme- 
diis  euacuantibus, 
Cap.  vii. 

QVI  periclitanturncftiffocentur,iiinprincipio  pur 
gationis  modicum  faliua;  expuunt:  quum  autem  vc 
B  hemens  vomendi  appetitus  excitatur  ,  nihil  excemunt, 
facies  intumefcir.oculi  exeruntur,  colliganrur  &  coilfti-i 
pantur  partes  ad  refpirationem  pertinentes ,  cum  fpiran- 
di  difficultate  coniuncf  a.nonnulli verblinguam  exerut, 
&copiofofudoremadefcunt:aliidentes  concutiunt,  eif- 
que  mens  tentatur -Quiim  igitur  imminens  periculum 
cognofcamus,nulla  incerpofitamora  quamprimum  fuc- 
curreredebemus.vnguenta  enim  pennis  obuoluta  inde- 
mus,&  dabimus  operam  vt  pituitam  qua:  locis  deglutio- 
nis  infideat  atque  inhxreat  euellamus.  Atq;  ego  quidem 
ln  quodam  qui  fuffocatione  correptus  inibi  erat  vt  mo- 
reretur,(nam  dctibus  contradf  is  ira  conciderar,  vt  faciuc 
iugulata;  hoftix)  orecuneolis  aperto ,  &  dentibus obfir- 
matis,nc  eos  clauderet,manum  inieci,  &  contra&is  in  or 
bem  neruis  qui  ad  deglutionem  funt,  mnnui  adhire- 
fcentem  pituitam  extraxi,quar  etiam  abfteifa  indiuiduai 
permanfit. 

Ctefii,de  elleboro,   Cap.    v  i  1 1. 

PAtris  auique  mei  temporibus  nullus  medicus  elleboi 
rum  dedit:nam  nequeeius  temperiem,  nequemodui 
j)  nequc  pondus  quod  dandum  effet  illi  cognouerant.Si  ve 
ro  quifpiam  elleborumpotu»  daret,  in  primishominem 
admonebatjfore  vtin  magnum  periculum  cafurus  eflet. 
cauerum  exiisqui  fumpferunr,multi  fuffocatifunt>pauci 
feruati:at  nunc  tutb  dari  videtun 

MneGrhei,deelleboro,    Cap.  ix. 

ELleboripotionimagnum  periculum  coniunftu  eR- 
nam  velftatim  valentem  homine  reddidit,vel  mul- 
tam  longamque  molcftiam  in  morbo  concitauit.  D.mda 
verb  huiufmodi  remedia  funt  iis  quife  cuta  fcuiationa 
g  pnterea  curatum  iri  non  putant. 

Exfecundo  libroAntytfi  de  remediis  eua- 
cuantibus.de  apophlegmatifmo, 
Cap.  x. 

APophlegmatifmis  vtendum  eft  vbi  cxtera  remedia 
fuerint  adhibita  qux  deducere  queant  materiem  fta 
bilem  quaj  iamfadtafit,&  localibus  remediis  potiusin- 
digeat.Etenim  apophlegmatifmus  poteft  fimul  caleface- 
re,&  materias  infeftas  abducere,  corporaque  corrigere,& 
emendarcdiftributis  fuper  eis  medicamentis  iis qua:  pi- 
p  tuitam  auocant,  adlinapifmi  proportionem.  His  autem 
vtendum  eft quum  aluus  pridie  deiecit  aut  clyfteri,aut  a- 
liquo  alio  leuiter  &  pure  fubducere  irritata:poft  apophle-' 
gmatifmum,melicrati  ocalido  colluemus.Si  verb  vehe-« 
mensmorfus  remaneat,  lacte  aut  rofaceo  id  ipfum  erit 
faciendum. 

Galenideiis  quxcaputeuacuanr,    Cap.    x  r* 

SVccos  qui  in  capi te  funt,fputis  euacuamus :  quod  fi  le- 
uiterfacerc  voluerimus,  piper  &maftichen  admifce- 
bimus:li  vberius  euacuare  propofitum  fit ,  vt  pyrethrum 
q  &vuam  taminiam  mandant  itaperabimus .  Anemons 
quoque  vtriufque  radix  commania  pituitam  prouocat,  i- 
temquc  capparis  radicis  cortex :  ferofum  excrementum, 
haic  remedia  vaCuant.Craffam  verb  lentamquepituitam 
finapi  cum  oxymelite,aut  fapa  in  qua  origanum  aut  hyf- 
fopum  incoxeris.Ego  verb(vt  tu  nofti)eam  finapi  cum  o 
xymelite  admifceo.  Si  verbcerebrum  muco  purgandum 
fir,acnbus  eu  remediis.quorunonullafternutameta  itid» 
cient,euocabimus  Itaquc  anemonx  omnis,  itemquecy- 
clamini&  betajfuccuspernarcs  purgat.  Sternuramenta 
verb  mouet  raniicuii  radix  arque  ac  alia  omnia  qua  vehc- 
menter  ficcant,&  fternutamenta  prouocant,itemque  flo- 
res  &  ftruthii  radix.  Porro  fternutamenta  iri  fuccis  crudis 
quithorace,pulmone,  &capite  continentur ,  non  con- 
ueniunt .  partes  enim  illas  vehementer  quatiunt  &  per- 
turbant  ,qu.e  moderate  calefieri  &  quiefcere  ,vt  crudi 

PPP.ii. 


I  i*. 

j/tf  ORlBASlt  344 

fucci  concoquantur  defiderant:  quibus  agitatis  contra-  A  fuccus,alliorum  Capita  admota,  myrriia  trita  ex  vino ,  a- 
rium  euenit,fiquidem  ita  m>gis  implentur,  &  fuccos  in      momum,&  denique  leporiscoagulum. 


eis  contentos  non  concoquunt.Contra  verb  vbi  iam  c6 
cocti  fuennt,ad  excrementa  euacuanda  fternutamenta 
conducunt.Videmus  enim  in  grauedinibus  deftillatio 
nibufque,in  initio  eas  a  ftemutamentis  acui,atque  exa- 
cerban  morbos,in  declinatiombus  verb  diflolui. 
Antylli,de  fuffumigatione  ex  f.cundo  de 
remediis  euacuantibus, 
Cap.    x  i  i. 


Dc  iis  quaefudorem  prouocant,ex  eodem 
libro,    Cap.    x  v  i  I. 

SVdorem  mouetibus  vtirour  vel  vt  ficcitatem  minua- 
musquxin  fummacurea  febribus  &  pracipue  tabi- 
dis  indu&a  fuerif.vcl  vt  pruritus&  commorfionesvehe- 
menter  vexantes  amoueamus,vel  in  reficiendo  poft  lon- 
gum  morbum  corpore ,  vbi  fumma  cutis  exaruit.  Vti- 
mur  pari  modo  eifdem  vbi  corpus  ex  alimento  frudTum 


C  Vffumigatio  no  multis  quidem,fed  iis  quibus  tho-  B  nullum  fert,&  in  corporis  extenuationey&  in  cruditate,& 

 i  lhj..  i_..--a.  i_   j          _.•  ......   '  •__....  o.  __.  _.•_.....   .- 


O  rax  morbo  obfideturjaccommodata  eft :  atque  ne  iis 
quidemomnibusmeque  enim  fanguinem  fpuetibus  ad 
hibenda,nequeetiam  arido  morbo  Iaborantibus,fed  lis 
foliim  conuenit  qui  afthmatici  funt ,  &  nonifi  refta  eer 
uieefpirant,quatenusa  multitudine  pituitce  quac  diffi- 
culter  educi  queat,vexantur.  Suffumigationibus  autem 
vtendum  eft  quum  cxteris  quoque  localibus  remediis 
vtimur,prius  tamen  aluo  emollitarhoino  verb  veftibus 
totus  tecTus  in  fede  locandus  eft  ita  vt  diuaricatis  cruri- 
bus  prona  facie  ad  vtrunque  genu  decumbat,  &  os  fati-  q 
fcat.in  fpatio  verb  intermedio ,  olla  aut  lebes  ignitos 
carbones  habens  ftatuatur:  tum  in  ignem  fpargenda  eft 
ariftolochia,ac  pra.fertim  qua:  clematitis  dicitur:  fin  mi 
nusjqua:  da&ylitis  nominatur:vel  fulfur  ignem  non  ex- 
pertum,aut  ladanum,aut  ta.dam,aut  ligna  perficx  ar- 
boris,aut  funicula  derafum  impones,in  quo  genere  me- 
lior  eft  nauticus.qui  mari  fuerit  madefacTus.homini  poft 
ca  imperandum  eft  vt  ore  patulo  fumum  prompte  attra- 
hat:multi  enim  hoc  confecTopitui.am  excreuerunt. 
Dc  iis  q-x  per  nares  caput  purgant,ex  eodcm 
libro  Antyili,   Cap.   x  1 1  t. 

Ils  quje  per  nares  caput  euacuant ,  vtimur  ad  hunc  mo- 
dum:caiamus  t.nuis  pcr  re&um  pcrforatus  qui  in  na- 
res  indipouTt,quiquc  fit  fex  digitorum  longitudinis ,  in 
nares  imponitur  :  tum  cap  -as  tota  medicamento  im- 
pletur.efto  autemcalamusau.  natu.alis,-.uta:ncus.Eoigi 
tur  naribus  admoto,  ex  altera  extremitate  infu  fflado  me- 
dicamentum  in  nares  propellimus.  qua.  imponiitur  funt 
hxc  ,  apcelium,fuccus  cyclamini,aut  betx,  aut  elateri  r>m 
tritum,cedra.ay&  quxcunque  huiufmodi  funt  materia:. 
Ex  eodem,dciisqua:per  lacrymaspur- 
gant,    Cap.    X  i  i  i  i. 

EOr_m  qua:  lacrymas  cient  exiguus  eft  vfus:ad  oculos 
enim  diuturno  morbo  exiccatos  duntaxnt ,  itemque 
palpebrasfcabie  opprelTas,  &  quum  oculi  no  nutriuntur, 
vtimur,vtoculoshumore  perfundamus ,  aut  materiam 
ad  eos  adducamus,qua  probe  alantur.Lacrymas  aute  pro- 
Uocant  collyriaquxacriafunf.qua;  verb  odoratu  laciy- 
masproritant,funtveluti,fmapi,cepx,&  filphii  liquor.Fu 


hydrope  qui  cLm  aapJist  nominatur,&  in  quibus  eruptio 
aliqua  in  fumma  cute  excitatur,quum  aut  corruptio  pra:- 
cefiiflet,autcibi  acrimonia  .  Sudorem  autem  prouocant 
hxc.chamxmelum  ficcum  tritum  oleo  infperfum,&  fum 
ma:  cuti  valide  confricatum,  fcfeli  Mafiilicfe ,  pyrethrii, 
cachry,  anifum  fimihter  olco  infperfum  :  nitrum  toftum 
non  nimis  tenue,fed  craffiufculum  cum  oleo:  falis  flos  o- 
leo  temperatus,liquor  cyrenaic*  aqua  dilutus,corpori  in- 
fricatus,&  ad  ciceris  magnitudinem  epotus. 
De  deriuatione.Galeni, 
Cap.   x  vi  1 1, 

DEriuatio  eiufdem  generis  eft  cum  euacuatione  qux 
fit  per  eam  partem  qu  a_  fluxionem  fufcipit :  ea  fit  per 
aliquam  vicinam  partem,  vtquum  pergurgulionem  aut 
palatum  fit  fluxio.ipfius  deriuatio  accommodate  per  na- 
res  fiet,nobisirritantibus,autperacria  medicamenta  pro- 
uocantibus.Quum  autem  ad  oculos  aut  aurcs  fticci  ver- 
gunt,tum  eos  non  in  nares  tantum,fed  in  os  etiam  deri- 
uare  debemus,medicamentoquod  exorigano&  fapa,& 
£)  quodexfinapiconftat.  datoad  os  colluendum  &  garga- 
rizandum.Id  etiam  nobis  eft  pcrfpicuum,vtiam  taminia 
commafam,pyrethrumque,&  cxtera  hui'  generis  acria, 
fuccorum  copiam  qux  in  oculos  aut  aures  excapitefer- 
tur,adostraducere.Fitetiamderiuatio,fi  idquodper  a- 
fperam  arteriam  ln  pulmonem  defluit,ad  ftomachum  di- 
uertamus:fiquidem  hoc  eft  potius  eligendum. Atquc  ctia 
in  mulietefiper  venasfedis  fanguis  erumpat,  eiimque 
ad  vteri  venas  traducamus,fiet  deriuatio:  ex  quo  fit  vt  ri- 
uare  fit  pcr  riuos  ducerc,deriuare yero  cft  e  riuis  ad  latc- 
E   ra  diuertere. 

Dercuulfione,eiufdem,   Cap.    x  i  x. 

VEhernentiffimos  influxus  fuccorum  auxihis  rcuellc" 
tibus  confeitim  ingruere  prohibcmus .  Suntautcm 
reucllentia  auxilia,vincula  artuum,vbi  fucci  in  thoraccm 
&  ventrem  vehementcr  inclinanf.vomitus ver6,vbi  par- 
tes  infernaspecut.quemadmodum  etiam  acres  clyfteres, 
vbi  ad  vomitum  vergunt.Has  ambas  fuccorum  inclina- 
tiones,ea,inquam,qua:  per  fuperiore  &  per  inferiorc  vc- 
trem  fit.ad  vrinas  &  fudores  rcuelles«Vrinas  quoque  tum 


mus  verb.quippe  qui  magis  lxdat  qnam  iuuet ,  euitadus  F  ad  fudores.tum  ad  alui  deiecTiones  trahes .  reuellens  eti* 

p.a>fidium  eft  cueurbitulaprope  mamas  affixa.Quaive 
rb  hypochondriis  adhibentur,fa:pcnnmero  fanguinis  adl 
naresimpetum  valde  reufllfiffe  confpexiftis,quemadmo- 
dum  etiam  immodicas  per  vterum  eruptiones.acria  quo- 
quemedicamentaattubusimpofita,fuccosad  caput  vi- 
fceraqu.  vergcntes reuellunt.Omnino autem  reuulfio  fa- 
cienda  eft  deorfum,vbi  fucci  furfum  vergunt:  furfum  vc- 
rb,vbi  ad  inferiora  feruntur:&  vbi  introrfum,ad  extcrio- 
ra:vbi  extrorfum,ad  interiora:frque  dextrorfurh  inclinlrv 
in  finiftram:fifiniftrorfum  ,  ad  dextra  facienda  rcuulfio 
eft.eodemq;  modo  ftuxiones  qua:  retro inclinat,antrorfu: 
qua:  verb  in  anteriora,retrorfum  reuelleda?  funt .  Timo- 
crates  igitur  Heracleotes,qnu  iuuenisquidam  ex  agrono 
mediocre  pondus  in  vrbe  dextra  manu  tuliflcf,ob  eamqj 
caufam  impleta  manus  fuiffet,iuffit  vt  pari  pondere  fini- 
ftrat  impofito  tantimdem  itine/is  conficeret.ita  enim  fo- 
re  vt  manus  tumor  euanefceret.qua  re  confe6ta,ftatim  tu 
morceffauit.Acmequidemnon  folum  in  manibus,fed 
cruribus  etiam  tale  aliquid  facere  confpicitis  :  cruri  nan- 
que  in  quod  humor  confluit ,  aliquod  repellens  medica-* 
mentum  adhibeo,idquc  apte  ligo:eaq;  deligatio  ab  infe- 
rioribus  partibus  incipit:  eaque  femper  vicinas  partes 
continenter  excipiens  &  denfans ,  vfque  ad  inguina  pro- 
grcditunalteri  verbcruri  aliquod  medicametu  calfaciej 


Ex  eodem,deiisqua:per  vnnam  inaniunt, 
Cap.    x  v. 

VRinam  mouenttum  vfus caucndus  eft  in  tabefcentt- 
bus,antroacie  confeftis,  quandoquidem  eosvalde 
perturbat.exiis verb qux vrina ciet.alia fumutur ore  po- 
tui  data.aliaglandi  colisimponuntur.hisverb  potiflimu 
vtimur  quum  vefica  expleta  eft,&  idcirco  contrahi,&  va 
cuare  vrinam  non  poteft.in  glandem  verb  priapi  nitrum  G 
aquarefolutum,itemque  muriam.falis  florem,fel,cyda- 
minum,&  corem  animal  indimus. 

De  iis  qux-  fanguinem  educunt,ex  eodem 
libro,    Cap.    X  v  i. 

VTimnriisqiia?fanguincm  educunt,in  mulierfbus 
quibus  meftrux  pufgationes  fuppreff^:  funt-  fangui- 
nem verb  educunt  eaquas  vrinam  prouocant  omma,& 
quxcunque  non  cum  ficcitate,fed  cum  acrimonia  calfa- 
ciunt.Intcr  hxc  numeratur  braflica:  radix  deco.ta,  cuins 
decocTu  potui  detur,&pt icipue  agreftis  braffica:,  &  ma- 
gis  eius  qua:  marina  vocatunperfea:  radix,  itemq;  falura, 
ruta,amaranthus,chryfanthcmon,  dicTamnum,  crucasfe- 
men.Prouocant  etiam  qux  adhibcntur  exti  infccus  ,  quil 
ori  vuluxadmouentur,  vt  ruta  trita  per  fe,velcum  file, 
vsl  eum  melle,  velcinisradicis  anethi.cum  melle,  porri 


Hc  MEDICIN.    COLLECT.    | 1 B.   VIII.  54^ 

impono,atque  ita  fluxionem  commutoj&ad  alteru  crus  A  bulbum  aqna  decoquunt,eaque  vinum  temperant .  ciee 


D 


reuello, 

ExGaleno,de  vomitu,   Cap.   x  x. 

QV  I  vomere  confueuerunt,iis  quandoque  confuetu- 
dinem  feruare ,  quandoque  verb  intermittere 
conducit.Si  ergo  in  ventrem  flaua  bilis  confluat,  homo- 
que  fir  ea  natura  vt  amara  bilis  ih  eo  redunder,regionem 
que  calidam  habitet,&  vit»m  Iaboriofam  atque  auumno 
fam  degat,is  afluefaciedus  eft  vt  bilim  pi  i'  vomat  qudm 
cibum  capiat.Si  verb  malum  indc  originem  ducat  quod 
multum  vini  a  balneo  ante  cibum  veht  bibere.tum  &  vo 
mendi  confuerudo  eft  omittenda  ,  &  fimul  etiam  potus 
atque  paftus  multitudo  auferenda  .  Ventriculus  enim  ab 
hisfaclus  imbecillus,totius  corporis  redundantiam  qua: 
in  eumconfluitfufcipereaffuelcif.Quibufdam  tamen  te- 
poribus  prodeft  euomere,vt  fuccum  glutinofum,  &  plu-. 
rimum  a  ventre  abftergamus :  quoquidem  temporera- 
diculas  ex  oxymelle,&qua:cunque  funt  huius  generisof 
feremus:fique  talem  fuccum  in  vcntriculoquis  continub 
aceruarit,is  corttinuo  quoqiie  ad  vomitum  lmpellendus 
erit:  contrd  vcrb,  fi  venrnculus  imbecillus  ira  fit  vtqua: 
fumpta  fuerint  ferre  non  quear,vomitum  prohibebimus: 
pauculofque  cibos,&  eos  quidem  ftomacho  idoneos,da- 
bimus,&  medicamentis  qux  foris  fuperdantur ,  eum  ro- 
borabimus .  Cui  autem  a  coena  vomirum  fine  moleftia 
cieri  volumus.narcilci  bulbos  vna  cu  aliquo  eorum  qui- 
busilie  vefcatur  propinantes, eum  ita  afficiemus  vt  faci- 
le  vomat. Narcifci  enim  bulbusquem  caput  vocant,me- 
dicamentum  eft  ad  vomitum  efticax.Valet  etiam  ad  vo 
mirum  prouocandumfemen  anagyri,  &  glandis  vnguen 
tarix  carnis  drachma  ex  melicrato  epota :  hic  itidem 
perinfernamaluum  copiofc  fubducir .  Itaque  quum  hoc 
medicamento  vtimur  ad  alicui9  vifcerispurgationem,& 
praffertim  iecoris  &lienis,ex  oxycratodare  ipfum  con- 
fueuimus. 

Qupmodo  facile  quis  vomat,ex  iis  quz  ad 
Potamonianum  de  vomitibus  fcri- 
pta  funt,   Cap.    x  x  i. 

QVoniam  iis qui  violenter  &  difficulter  vomunt ,  no 
mediocre  periculum  imminet  &  venam  aliquam 
rumpendi,&afpettumla:dendi,&  fauces,&  columcllam 
&  gulam  dolore  conficiendi,&  aliquod  aliud  incommo 
dum  patiendi,  idcirco  medici  rationes  inuenerunt  qui- 
busfacilequifpiam  vomat,neca:teriscommodisqua:  ex 
vomitu  confequuntur,ob  eamcaufam  priuentur.  Vomi- 
tus  enimpituitam  euacuat,caput  leuat,  &  totum  reliquu 
hibitum  corporis  agiliorem  reddit:  &  quandoque  eum 
qui  cibum  auidius  ingeffit ,  cruditatibus  vexari ,  &  cum 
qui  nimto  vino  fe  ingurgitarir.lxdi  non  finit.Summa  cr- 
go  &totius  reicaput  eft  facilitas  in  mediocri  repletione  F 
vomendi.quienim  fenimis  expleuerunt,  ita  ventrem 
quoque  impleuerunt  vt  eum  contrahere  nullo  modo  pof 
fint.  Adhibenda  quoque  diligentia  eftne  qux  dentur,a- 
cerba  aridaquefint ,  fedpartim  dulciora  &  humidiora, 
partim  verb  acriora  fint.Inter  ha:c  probatur  radicula,eru 
ca,vetusfa!famentum,origanum  ,  &  parum  cepz  atque 
porri.Valent  ad  hoc  ctiam  ptifana:  ex  leguminibus  melle 
adie£to:itemque  lometafabarum,&  pingues  carnes .  nec 
tamen  horum  fucci  tantum  fumendi  funt ,  fcd  tota  etiam 
moles  deglutienda:  fi  quidem  ita  accommodatius  euo- 
mentur-  Nam  qua:  facile  in  fuccum  vertuntur,ca  &  fua  te- 
nuitate,&  quod  parum  abeft  qui n  conco£ti  fint ,  facilius 
diftribuuntur.Ergo  qui  vomiturusfit,non  debet  in  man 
dendo  morari  diuti usffint  autem  omnia  coqucdo  emol- 
lita.Inter  vina,dulciora  anteferenda  funt.  hsec  enim  ma- 
gisfluitant,&multo  etiam  magis  fimaiore  aqua;  Copia 
quam  c5fueuerint  diluantur.Debet  aute  is  qui  vult  euo- 
mere,&  tepidiore  &  largiorem  potutn  fumere ,  amygda- 
lafque  melle  intinctas  edere,&  eodem  tempore  placen- 


non  fecus  vomitum  irinum  vngueutum ,  fiquis  illitis  eo 
digitrs  irriter.Adfummam,nonniuIrum  fpatii  debet  in- 
tercedere  mter  ccenam  &  vomitum,fed  dum  cibi  adhuc 
fublimesfunt,vomitus  incipiedus:  fi  vero  teimpediat  re- 
pletio  vtcogaris  intermittere,tu  primum  fomntim  dor- 
mies:ita  enim  &  venter  aperitur,&  cibi  f jcile  furfum  re- 
deunr.  Qui  verb  in  fomnis  vomunt ,  confert  aquam  fre- 
quentius  abforbere,&  vomitus  neque  acore  neque  mor- 
lum  habentesfoluet.Valet  etia  ad  vomitum,nec  ceffare, 
B  nec  quicquam  intermittereffed  vbi  primum  vomitus  ap- 
parebit,etiamfi  perexiguus  fit,  lrritandus  erit,necab  irri 
tatione  ceflandurmintcricn  verb  tepidioremaquam  bibe 
re,quandoquidem  hoc  pacto  quifpiam  abfque  vlla  mole 
ftia  pulcherrime  vomet.  Poft  vomitusautem  oscolluen- 
dum  eft,&  facics  pofca  aut  aqua  abftcrgenda .  hoc  enim 
&  dentibus  prodeft,&  caput  alleuat.Sinciput  verb  prxftac 
o!eorofaceo,aut  crudo,  quod  omotribes  vocant,vngere: 
quiimque  eft  quiefcendum.iubere  alicui  debemus  vt  pe- 
desplaride fncet,quum  hoc  ctiam caput  leuet. 

Ex  Diocle,de  iis  qua:  ad  vomitum  valent, 
Cap.  xxii. 

EX  iisqua:  vomitum  prouocant,  quar  medicamenti 
vim  habet,qua:que  efficacia  funt,no  debet  adhiberi: 
vtendum  verb  eft  familiaribus,&  prxfertim  qua?confue 
tx  vidus  rationisfunt.Huiufmodi  erit  dilutum  cucumc- 
rum  tenerorum,&  in  frufta  feclorum,  &  aqua  macerato- 
rum:qua  deinde  temperemus  potum  quem  a  coena  tepi- 
dum  fumamus.itemque  aqua  decofti  fphami  eodem  mp- 
do  pota,aut  pura  polenta  non  adrr  >dum  coda,cum  mel- 
lein  forbitione  fumpta  &ante  &  poft  ccenam:aut  allia 
tofta  ex  melle  fumpra,aut  fifama  fri&a  tritaque,&  tribus 
melicrati  femiheminis  perfufa.  Hxc  omnia  &  reptda  ,  & 
acei  uarim  fumenda  funr:  ac  facilius  quoque  fedes  quam 
ftansquifpiam  euomet.non  d^betautem  ad  vomitum  in 
citatus  cogi,vt  cmnia  exqui1.'  'i  euomat.  fed  vbi  fjtis  fue 
rit  euacuatus.tum ceffandum.^cc  interim  quicquam  vel 
cxiguum  bibendum.Qui  veioaridum  vomir,  is  debet  a- 
quam  repidam  fuperbibere:quumque  tantum  vomuerit 
p  quantum  effe  confentaneum  videatur,tum  vehtrem  tan- 
quam  vas  quoddam  lauetpotu  melicrati,  aut  aqux  per- 
multa:,&  iterum  vomat:finon  faciemaqua  perfpergat, 
&os  vinomero&tepidocolluat,  &  tribus  cyathis  eiuf- 
dem  paulatim  gargarizet. 

Archigenis  de  vomitibus  a  cibo  excitatis, 
Cap.    x  x  1  1  1. 
I»  quo  interpretandofuit  propemodum  diuindndum. 

T  7"Omitus  a  cibo  non  confuetudine,fed  neceffitate  co- 
*  mouetur.Mirabilis autem  vtilitas  inde  confequetur 
fi  bis  terve  in  menfecieatur.nam  &  ex  eo  quod  neceffita- 
te,ac  propemodum  vi  prouocatur,facilitas  quxdam  con 
fequitur,a  qua  nonnulli  iam  eam  confuetudinem  fibi  ac- 
quifiuerunt,vt  onus  ciborum  continuum  alii  exquifite, 
alii  verb  plane  depofuerint.funtque  admodum  negligen 
tesii  qui  non  dantoperam  vt  qua:  vehementer  eis  mo- 
lefta  funt,&  praffertim  qua:  a  colo  procedunr,extinguanr, 
&  ad  nihilum  redigant.Ego  tame  ne  in  his  quide  perfpi- 
cuis  prxmiis  qua:  propofita  funt,vllum  tale  medicamen- 
tumhominipuro,&quitemperantiamferuari  poffe  pu- 
tetjfuaderem.effet  enim  commutatio,vtalteri  morbolo 
cusdaretur:&  alicuiquidem  deteftandus,alicuiot''7f  c^w, 
quum  exalimenronullum  fruftum  corpus  fert :  alii  de- 
formitasaut  grauis  imbecillitas,amarx  bilis  vitia,item- 
que  atra:  bilis.difficultas  refpirationis.vitiofa  nutritio,de 
feiftio  voluptatis,redundantia  cupiditatis.Ac  nonnulli  i- 
ta  ftomachi  affueti  funt.vt  ftatim  id  quod  ingeftum  fit  re 
iiciant,priufquam  ex  eo  vtilitatem  vllam  percipiant :  vel 
propter  malu  quodda  quod  explicari  no  poffir,ipfum  vo- 
mat:idqueno  digitoru  prouocatione,  fcdrudiculis  qui- 


tasguftare.peponflqueaccucumeris  femen  maceratum  H  bufdain  ipfumferme  ventriculu  inie£tis:idquequodre- 
&  lajuigatum  cum  melle  offerre.ita  enim  vomitum  mirii  li&u  eft,a:que  ac  totu  grauat,&  facilc  &  abfurde  corrupi- 
in  modum  citat.  Idem  facit  etiam  cucumeris  radix  trita  tur,neq;  vnqua  cocoquitur.Prarterea  alui  feceffiones  im- 
ex  melle.  Qui  volunt  vehementius  euomerc ,  ii  narciffi      moderate  mehercule  perturbat,dolorcfq;  duri  paru  hinc 

PPP.iii. 


347 


ORIB  ASII 


partimaliunde  exothintur,corpusoccupantes,quum  prx 
ftofit  &  paratumcorpus,vtiniuria  a  quactinque  caufa  af- 
ficiatur  :&  morbi  etsam  in  quibufdam  latitant  acceflio- 
nibus  a  ventre  intercifis:contra  veio  fefe  offerunt ,  quum 
angufta  eft  via  perquamauxiliumafferatur,  quum  quif- 
piam  ita  animum  inducit  vt  relifta&pro  nihilo  ducta 
temperantia  in  huiufmodi  cumulum  malorum  cadat. 
Rufi,declyfteribus,    Cap.   x  x  i  1  i  i. 

EX  clyfterib''quiiniiciucur,alii  molles,alii  acres  funr. 
Molles  coftat  ex  aqua  calida  &  aqua  &  oleo  comixtis, 
ex  ladte.ex  focnigrarci,  ahcx,tragi,lini  feminis ,  &  malux 
deco<fro,ex  cremore  ptifana?,aut  tritici,ex  portulaca,  pla 
ragine,beta,pane,vino  &  oleo  mixtis,  eruo  decoclo  len- 
tium,&rofis,&  rofaceo.-nonnullis  vero  adhiberur adeps 
aifferinus,fuillus,captinus,hircinus,&gallinace'',  butyru, 
refina  terebinthina,ruta,cuminum,lauri  baccx,  anethii, 
&  bitumen.  Acres  autc  funt,muria,aqua  marina,garum, 
filuri,decoc~him  iridts,thymi,fatureix,ariftolochix  rotu- 
dx,cucumeris  fylueftris,  abfinthii  ,melicratum  cumfale 
&  nitrojcolocynthidos  decoifhim.centaurii  fuccus,  cnici 
decoifhim.itemque  ellebori  nigri,mercurialis,polipodii- 
que:acetum  cum  nitro,rhus  quo  vtuntur  coriarii.  Molles 
ergo  clyfteves  conueniunt  iis  in  quibus  ftercusdurii  infi- 
der,&  in  quib9  mai9  aliquod  remediu  adhibere  volum9, 
vr  cucuvbitulas,dvopacem,venx*  fectionem :  aut  abvadere 
aliquid  inftituimus,aut  chirurgia  exercere,in  geftatione, 
balneo,aut  vomitu,&  prxfcrtim  purgante.  Iam  vero  mol 
lem  clyfterem  indimus  etiam  iisquos  medicamento  ali- 
quo  per  infernaspartes  purgante  fumus  purgaturi,  vtid 
fjcilms  fuccedat,&minirneconfentaneumfit  vt  nudum 
medicamentum  corpcra  cctingat.  Eodcquoque  vtimur 
qnafi  curationis  cmfa  poft  acrem  dyfterem  inieclum,  vt 
abftergamus  fiquid  infedit,ne  acres  resqui:  inhxfcnnt, 
nimis mordeat-  Vrtmiir  quoque  molli  dyftere  in  iis  qui 
ftnguinem  fpuunt ,  ne  vafa  nimia  cupiditate&  volutate 
exortaii  vehementia  difrumpatur.Et  inquibus  partes  ad- 
iacentes  acres  funt,  vt  in  exulceratione  inteftinorum  qux 
defluxionesafferat,&  in  iis  quoru  inteftina  a  medicame- 
tis  erofa  fueninr,&  in  torminibus  &  flatibus,&  quum  fto- 
machus  morfibus  vexatur,&  in  continuis  nimiifque  defi- 
dendi  cttpiditatibus,&  in  quibusgrauitas  re&um  intefti- 
num  vrget,quam  perfrictiones  quidam  excitarint :  &  in 
vrinx  difficulratibus,&  in  fuffocationibus  qux  ex  vtero 
fiunt,&  quum  inteftinainflammatione  tentantur, &  quu 
chirurgiainfcroto  adminiftratur.&  omnino  in  capitis 
dolore  in  initio  ante  alia  remedia,  vt  materiam  alio  rra- 
ducamus.  Xon  tamen  eadem  iniecta  profunt  omnibus, 
fed  aqua  per  fe  infufa  facit  vt  ftercus  excernatur  in  febri- 
bus  continuis&maltgnis,&  in  xtatibus&  naturis  corpo- 
risdeIicatioribus,&in  quibus  non  longo  tempore  fter- 
cus  contentum  exaruit,  &  in  iis  qui  ex  loga  imbecillitate 
corpusreficiunt,in  quibus  excrementa  difficulter  reddu- 
tur,&  in  chirurgiis  prope  anum  adminiftratis .  Cxterum 
in  iis  in  quibus  flatuum  inuolutiones  fiunt,  aqua  vtemur 
calidiore.quippequum  tepida  flatum  gignat,&  vnica  ir- 
ieclione  clyfteris  lnfundemus-.nam  quodinterie&o  fpa- 
tio  inditur,procreare  flatus  folet  .  Fccnigrxci  dco£rum 
mulieribus  potius  conuenit,iremque  mollioribus  &  deli 
catioribus,quoru  ftercus  fit  afperi9 .  Eodem  quoque  mo 
domalux  decotfio  vtemur,&  prxcipuc-  in  quibuslocoru 
mitigare  ficcitatem  oporteat.Lini  feminis  autem,in  qui- 
bus  morfus  funt,partibus  mediis  inflimatione  obfeffis, 
fi  tamen  acutx  febres  fuerint,caputque  patiatur,  hac  in- 
iectio  quia  caput  replet.fugienda  eft .  Erit  autem  accom- 
modata  locis  muliebvibus,veficx,  renibus ,  &  inteftinis 
inflammatione  vexatis.Furfurum  cremor,tragi,panis,  & 
alica?,vim  etiam  quandam  alcndi  habent ,  &  fxpe  etiam 
vbi  deiecra  fuerint  excrementa ,  vfus  poftulat  vt  aliquid 
quod  alatiniiciamus:vtin  attonitis,&  quibufdam  cardia 
cis,qui  quum  fumere  aliquid  volunt,non  poffunt ,  neque 
etiam  tranfmittiit,  quii  ftercore  fint  repleti.Prxterea  ha- 
bent  etiam  vim  difloluedi,prxfertim  fi  triticei  fint:  quin 
hxc  etiam  iniedrio  inteftinorum  vlcerationibus  quxin 
fumma  cute  funt,prodeft,quibus  itidem  ptifana  c5uenir. 
magis  enimabftcrgitj&ftatimftercus  diffoluit:fi'que  fuil 


A  lumadipem  adiuncrum  habeat,morfibus  medebitur,  ef 
ficacior  eft  hircin9.  Betx fuccus  & decocrum,intcftinorii 
vertigines  &  palpitationes  diffoluunt,  &  ftet  cus  molliur, 
&  morfionibus  occurrunt.Portulacx  fuccus  vtilis  eft  fer- 
uoribus  cum  alioqui  cxortis ,  tum  verb  ob  lacfionem  ali- 
quam  confequentibus,&  iis  in  qtiibus  ob  duri  ftercoris 
excretionem,  qux  paulatim  per  ablationem  fa<fta  ftterit, 
male  affectus  conftricror,&  redruni  inteftinum  affeciio- 
nem  eryfipelatis  naturam  teferentem  contraxit.in  quo 
cafu  eidem  ouum  &  oleum  admiicetur,in  omni  vero  in- 

B  flammatione  per  fc  inieclus  couenit.Aptus  eft  iisquori 
loca  imbecilliafunt,&  in  quibus  tormina  fiunttat  vutx 
decocrum  magis  valet  ad  flarus  difcutiendos ,  aut  etiam 
cymini,aut  anethi,aut  lauri  baccarum.  quandoquc  etiara 
htiiufmodi  dccocrum  febt  lcitantibus  ob  pcrfriclionem 
prodeft.Lac  clyfteri  iniicitttr,vbi  mteftina,renes,vefica,& 
vterus  vlceratione  &  inflammatione  obfid.entur  .  Acres 
vero  adhibentur,vt  prur.itus,extuberationes,&  cutis  vlcc 
rationes  excitentur.quibus  roboriscaufa  (  nifi  a  ncmafit 

q  origo)mel,aut  adeps  anfevinus  aut  fuillus  accedit.Refina 
terebinthinam  antedictis  adiungimus-.hydrelxo  vero  in 
morbis  in  quib9  ftercus  retinetur,&  prxfertim  quos  per- 
fri£tioinucxit:itemque  bitume.  butyrumverb  indimus 
quum  propter  inteftini  recti  inflammationem  ftcrcora 
continentur,&  concreta  excerniituv:quumque  vlcera  for- 
dida  inteftinum  obfideant,idcm  clyfter  conueniet.  Mal- 
ux  deco&um  &  fuccus  in  longis  torminibus,  &  qux  ctia 
diutius  extendantur ,  atque  etiam  in  inflammationibus 
inteftinorum,quum  fedes  quoque  fimul  affedht  eft,&  mu 
liebres  lafiones  adfunt,vtiliter  admodum  iniicitur.  Meli 
D  cratum  verb  inditur  quum  nullo  modo  partes  funtaffe- 
c~tx,fed  ftercus  contentum  mo!liridifficulterpoteft:&  in 
quibus  notabili  quada  chirurgica  adminiftratione  vten 
dum  fit.Vino  autem,oleo,&  cremoreptifanx  aut  malux 
colluemus  eos  qui  papaueris  liquorem  furopferint :  fique 
aluus  fubducatur,frigidis  clyfteribiis:  fi  non,  calidis  vte- 
mur.qua  in  re  occafio  eft  vt  feftinemus  .  Lac  bubulu,  aut 
caprillum,aut  ius  gallinarum  infundemus  iis  qui  altercu 
fumpfcrunt.Vinum  cum  rofaceo,vitcllo  oiiorum.aut  dnl 
ci  rofacco  inco£him,iis  aptum  eft  quos  crebra  defidendi 

E  cupiditasf quam  Tcma/uxJfa  vocat)  exerceat:idque  in  prin 
cipio.Hydromeli  verbaur  decotftum  lenticularum  cum 
melle,aut  erui  deco&um  eodem  modo,  aut  ptifanx  cre- 
morem  cum  rofaceo  iniicimus,  quii  aliquid  eorum  qux 
ora  obturant,in  colo  inteftino  fradrum  fit.Ficuum  deco- 
ftum  accommodatum  eft  iis  qui  bupreftim  biberunt. 
Menfura  eorum  qux  iniicienda  funt,  habita  naturx  ra- 
tione  in  viris  minor,in  foeminis  maior  fit:ita  tame  vt  ma 
ximafittriu  heminaru,minor  vero  vnius.  Habedaquo- 
que  eft  xtatis  &  vitx  ftudiorum,&  magnitudinis  ventris, 

j.  &morborum,&fymptomatum  ratio.Sxpe  enim&  bis  St 
ter  iniicimus,&  prxfertim  in  quibus  vlceratio  &  inflam- 
matioinrecto  inteftino ftercus  quodinibi  eft,continer, 
vinculiinftar,idquc  qtiod  inieitum  eft  fuperiores  partes- 
petere  no  poteft:  &  ita  furfum  excernitur,vt  tantummo- 
do  ad  perfundendum  &  madefaciendti  valuerit .  Atque 
ha?c  quidem  de  clyfteribus ,  dcque  inieifrionib9 mollibus 
commemorata  funt  nobis.  Acres  autem  clyfteres  in  late» 
rum  doloribus  conueniunr :  itemqae  gingiuarum  deflu^ 
xionibus,capitis  doloribus,febribus  inordinatis  qux  no 
vehementes  inuafiones  habent,  fedremiffas&  inxqua- 
les:grauitafque  in  inteftinis  fit,& veter  humidus,&  mol- 
le  hypochodri u .  Valet  etiam  in  quotidiana  febre  quum 
&  fuffocationcs  funt ,  &  propenfio  in  fomnum  nimia ,  & 
etia  in  magna  difficultate  refpirandi,  morbo  pulmonis, 
angina,tetano  ,  morbo  comitiaIi,infania,  coxendicis  do- 
loribus,vertiginibus,nonnifi  re&a  ceruice  fpirantibusdip 
pitudinelaborantibusjlumbricis  teretib9  &  latis  ,quiin- 
tus  contineatur,iis  qui  lethale  aliquid  fumpferint  aut me 
dicamentu:vlceribus,aut  ebullitionibus  &  eruptionibus 
quxincapite  fiunt,  callis&  extnberationibus  in  fumma 
cute  nafcentibus,fcabic,lepra,re(fti  inteftini  vfque  ad  con 
ftridlionem  refolutione,lethargicis  &  qnipituitam  in  vc 
triculo  adhxrefcentcm  habent,&  ob  eacaufam  non  con 
coquuntjiiccfruclum  exalimento  fentiunt,  &  dccolores 


H9 


M  E  D  I  C  I  N.  COLLECT. 


VIII. 


3fo 


funt:in  fltiore  alui,  cceliacis ,  hebetudine  oculorum  ,  &  A 
vlceratis  inteftinis.  In  hoc  genere  non  idem  omnibus 
conuenit:  nam  acres  clyfteres  in  acutis  &  vehementibus 
febnbus,  &  in  quibus  ttomachus,  sut  tnteftina,  aut  alia 
imbecilla  iint ,  vitareconi  enit:quorum  etiam  vfus  fu- 
giendus  eft  ttl  lis  quorum  vefica  ,  atit  renes  ,  aut  vterus 
malcaifecti  funt,  &  quibus  alaus  per  fe  humectatur. 
Itcmque  hyeme,aut  xftate  ardeti,  &  in  corporibus  im- 
becillis,  qux  vel  ob  morbum  ita  fint  affedla  ,  aut  quod 
itndelicata fint  nata  :  atqueerinm  in  pueris,  &  mulieri- 
bus,&  eunucliis,  &  popubs  qui  ad  Septentrionem  funt  B 
fiti,&  regionem  frigidi  incolunr,  vt  Galli,  VtThracesj 
vtltali-.fiquidem  hiclyfteres  acresferre  non  poffunt:& 
item  in  iis  in  quibtis  ob  quamcunque  iniec~tionem  aut 
caufam  inteftina  vlcerantur,  &  in  vulneribus  notabili- 
bus,!&  qux  neruis  infiitta  finti  Audetius  autem  huiuf- 
modi  ablutionibus  vtemtir  m  viris  iuuenibus,quorum 
firma  fitcorporisconftitutio,&  ath!etica:in  locis  verb, 
vt  in /Egypto,  vbi  huic  remedio  affueti  funthomines, 
ircmque  in  aliis  temperatis-  Iam  vetb  valdeacribus,  in 
iis  quoru  firmn  eft  corporis  affe&io  ,  ipfique  fortiffimi  C 
funt,  &  eis  affueti ,  quum  neque  febres  neque  morbi 
diururni  adfint,craflitudo  autem  humorum  fubfit,  aut 
torpor &  fegnitiescorporis  confequatur ,  vti  confueui- 
mus.Incoxedicis  autem  doloribus,&  ea  fpirationequs 
recla  ceruice  dutaxat  St  quum  fpiritus  a  ftomacho  non 
ehditur  ,clyfteresii  hmt  accommod.tti  qui  fanguinem 
educunnvt  garum,  filuri,  mu;ia,aqua  tnaris:  at  in  qui- 
bus  ipfa  tantummodo  affectioeft,  &partcsadiacentes 
integrx  funt,cxteri  clyfterescoueniunt,&  magis  quum 
adhibeantur ,  vt  corpus  ad  alia  auxilia  prxparetur.  Pa-  D 
rantur  autem  hoc  modo:  Mellis  heminx  dimidium,  a- 
qux  marinx  heminx  dux,  falis  holcx  tres ,  olei  quarta 
heminx  pars:quida  verb  duo  oua  adiungut.  Alius  cly 
fter:    Salis  eadem  mefura,nitri  ratundem,cremor  pti- 
fanx  ndiungitur.    Alius.  Decoclu  colocynthidis:  eius 
enim  tomenrum  per  fe  decoquendum  eft  ,  eique  fal  aut 
nitrum  anonnullis  quandoque  admifcetur.  Simplices 
fiunt  ex  decotto  iridis,thymi,fatureix,  abfinthii,  cucu 
meris  agrcftis ,  quibus  fal  additur.  In  quibus  vero  funt 
calli,atit  tubercula  in  fumma  cute  eriipunt,  aut  fcabies,  E 
aut  lepra,  qux  grauitatem  aut  cruditatem  efficiant,  ali- 
quis  clyfter  coueniet  ex  iis  de  quibus  diximus:fed  prx- 
cipue  is  qui  ex  rotudx  ariftolochix  decocto  cum  melle 
aut  fale  iniicitur.  Qui  verb  lateris  dolore  vexatur,  vbi 
derractus  fan^uis  fuerit,  aliquo  ex  his  clyfteribus  vti 
debent:fimili  quoqtie  modo  iis  quibus  defluxio  gingi- 
uas  male  habet.  Capttis  verb dolor  &  morbus  comitia- 
lis  magnopere  iuuantur  fi  initium  auxiliorum  a  clyfte- 
ribus  ducant:  quibus  conueniet  quoque  veratri  nigri 
decoc~tum,mercuriali adied~ta:& poftea vel  rotundx  ari-  F 
ftolochix,vel  cetaurii  fuccus,vel  polypodii  decodtum, 
quibus  non  fecus  mel  accedat.Si verb  propt  r lentorum 
humorum  copiam  hebetes  oculi  fint  facti,  aliquo  appa 
rato  clyfteri  vtemur.In  pleuriticis  quoque  &  peripneu- 
monicis  &  vertiginofis,&  tetano,&  angina,  &  lippitu- 
dine  Iaborantibus,poft  venx  feftionem ,  fi  capaces  ho- 
mines  fint,eundem  clyfterem  iniicimus.  Qui  verb  tau- 
rinum  fanguinem  potauerunt ,  iis  clyfteres  rreraorati 
conueniunt:fed  propric  aceturn  cum  nitro  infufum,  & 
brafficx  fuccus,aut  femen  cum  aceto-Iis  qui  mortiferos  q 
fungos  comederiir,nitrum,abfinthium,&  raphani  fuc- 
cus ,  &  rutx  deco&um  iniicitur :  iis  vefb  qui  Ia:  bibe- 
runt,acetum  ex  nitro,aut  lac  afininum  cum  multo  fale. 
In  redti  inteftini  refolutione  clyfter  ex  muria  impone- 
dus  eft.  Qui  verb  afcaridas  lumbricos  gignunt,  iis  mu- 
riam  aut  centaurii  decoctum,  aut  etiam  abfinthii ,  aut 
lupinorum,  autalocn,autcedriam  cum  aliquo  ex  prx- 
didTtisdecoftisiniicimus.  Qujbus  aluus  diuturna  flu- 
xione  vexatur,prodeft  muria  &  abfinthii  decodtutmex- 
terit  cauitates,&  renouat  quod  deeft.  Q^ios  helminthx  ^ 
lumbrici  infeftat,  iis  decodtum  lupinorum,  aut  eorum 
dilurum,  autrhun  coriarioru,  aut  decodtum  abrotoni, 
vel  abfinthii,aut  oleum  cicinum,aut  muriam  imponi- 
mus.  Lethargicis  verb  poft  ea  remedia  qux  eis  in  prirt- 


cipio  cdueniunt,  iniicimus  melicfatum,  quod  nitrum, 
fale'mque,&  abfinthii  fucci  portiunculam  acceperit.  Iis 
quos  lxuitas  inteftinorum  exercet,  qui  ob  inteftini  im- 
becillitatem  ,  id  quod  ingeftum  eft  reddunt ,  abfinthii 
decodtum  damus.  Cupiditatibus  nimiis  dtfidedi,  quas 
tinefmus  excitat,  parum  murix  adhibtndum  quum  vi- 
res  non  laborat,necaffed3rio  alteintracorpus  delitefcat. 
mel  vero  non  admifcemus,  quia  permanentius  hume- 
dtat,  &  madoris  efficiens  eft.  Si  verb  fanguis  purus ,  ob 
inteftini  exulcerationem  fluat,  heibx  fanguinalis ,  aut 
platitaginis,  aut  myrri  baccarum  nigrarumvino  de- 
codtarum  fuccum  dabimus  :  quibuspoftea  admifcebi- 
mus  thus,aut  acaciam,aut  hypociftida,  aut  balauftium, 
aut  malicorium,  aut  rhois  fuccum ,  aut  lanx,  aut  fepix 
cinerem,vel  lintei  multiplicis  vna  cum  alumine  fciffili 
combufti ,  aut  fpongix  fanguine  taurino  &  pice  imbu- 
tx  ,  aut  fimi  afinini  per  fe  ,  &  prxfertim  fi  ab  vlceribns 
depafcentibus  morbus  oriatur :  aut  iniicienda  funt  fri- 
gidn,  vt  ne  idtu  fuo  pungant.  Vlceribus  autem  inteftini 
non  fluentibus  lac  caprillum  indimus,aut  etiam  bubn- 
lum,  aut  lycii  drachmasduas,terrxSamix  drachmas 
duas,aut  amyli  titunde,aut  triticex  ptifanxcum  bulbo 
combufto ,  aut  abfinthio.  Fluentibus  etiam  aut  perhu- 
midis  vlceribus  chartx  combuftx ,  aut  lentifci  cinerem 
iniicimus,  aut  medicamentum  ex  charta  conftans  cum 
aqua  aut  decocto  alicuius  adftringctium.  In  vfu  clyfte- 
rum  qui  efficaciores  funt,  prius  clyfter  mollis  iniicien- 
dus  eft,vt  ftercus  infidens  cxcernatur,  &  ne  tam  acer  cly 
fter  corpora  cofertim  attingat.  Sed  in  febribus,moi  bus 
tempus  non  conceditvt  fxpeclyftcres  impodamus :  in 
iis  verb  qui  febris  funt  expertes,  nobis  permiffum  eft  vc 
in  tepore  opportuno  clyfteres  adhibere  pofftmus.  De- 
bet  aute  pnmus  clyfter  effecopiofior:  fecunduvetb  mi 
norem,&  largiorem  quoqueiniis  in  quibus  capids,aut 
eius  partium  caufa  mdimus :  minus  largum  verbquum 
earum  partium  caufa  qux  in  pro.nptu  funt  &  paratx,vt 
ab  eis  id  quod  voIumus,fubdt :  :,itrus.  In  quibus  tareen 
diuturna  ftercoris  retentto  fuit,  non  debemus  proti- 
nus  (efficacem  enim  purgationem  refpuit  a|Fectio)  a- 
crem  iniicere  clyfterem ,  fed  pv  rfxpe&  fecundum  & 
tertium  clyfterem  mollem  ,  qui  accipiat  aut  refinam 
terebinthinam  aut  butyi  um,imponimus:fad*ta  verb  ex- 
cretione,tu  vtimur  iis  qui  acres  &  efrtcaces  funt.  Tem- 
pus  verb  acrium  clyfterum  in  ftatu  febre  vacante  eft,vt 
in  acutis,in  principiis,  &  in  ftatibus  morbi  adhibeatur: 
quinetiam  in  remiffioneaccefftonu  eos  iniicere  opor- 
tet.  In  diuturnis  verb  &  declinantibus,omne  tempus  eft 
accommodatum:quumque  in  febribus  fiatintentio  at- 
que  remiffio  ,  initiu  remiffionis  magis  probatur.  Sxpe 
etiam  in  quibufdam  febribus  in  principio  vtile  eft  acri 
clyfteri  vti,qui  vicem  fe&icnis  vena:  ferat:idque  in  na- 
turis  temperatis  &  calidioribus, vt  in  quibufdam  quorii 
firmaeftcorporiscoftitutio,  &plenitudo  incarneeft. 
Vbi  verb  humores  dominantur  &  fuperant ,  ibi  vtilius 
eftmateriam  purgationeminuere:&prxfertimin  athle 
tis  propter  vfum  quem  in  clyfteribus  habent,  quum  pi- 
tuitofa  aluus  eorum  fit,  &  magna  coaceruatio  per  infer 
nas  partes  confequatur,  quum  vna  etiam  alia  fyndrome 
adfit.Quibus  enim  in  ventre  pituita  eft,iis  clyfter  coue- 
nit,idquod  nobisperfpicuuexeo  fitqubdalimeta  non 
concoquantur,  &  continui  ruclus  &  acidi  fiant ,  &  cibi 
euomantur ,  &  non  opportune  fudor  in  balneis  cieatur, 
venterfolitos  clyfteresautpurgationes  deferat,imbecil 
lis  reddatur  gracilifque,fique  in  febrim  homo  incidat, 
difficili  rigorecapiatur,totum  corpus  non  xqualiter 
calefiat,  maximeverb  partescirca  ventrem  exurantur, 
appetitus  verb  abfurdarum  &  acriumrerum  excitetur, 
appetitafque  adcibos  fumendos  deiiciatur,  facies  de- 
color  &  plumbea  euadat,ptilfus  lentusfit,xgrc  mouea- 
tur,&percuffiones  quafdam  raras  habeaf,his  ftatibus  o- 
mnibus  acres  clyfteres  conueniunt.  Cxtemm  fiftulx 
partim  per  reftu  funt  perforatx,  partim  non  item,  qui- 
busvtimur  in  dyfentericis,  &in  quibus  partes  corporis 
facile  afficiuntur,ne  ftimulus  fiat,  &  in  quibus  euacua- 
tione  facerepromptius  volumus.  qux  verb  per  reclum 

PPP.iiii. 


ORIB  ASII 


funt  perforatx,adhibentur  iis  in  quibus  volumus  clyfte  A  fi  humida  fucrint,conuenient:  fin  vero  arida,  in  aliqua 

re  decoquentur ,  qux  lllorum  corrumpere  facultateih 
non  queat:  funtque  eiufmodi  quamplurima.  Si  verb  vl- 
cera  lint  lnflammationis  expertia ,  idem  genus  ablu- 
tionum  erit  accomodatum  :  czeterum  vis  adftringendi 
erit  parum  intendenda,non  tamc  multo  maior  efle  de- 
bet ,  quandoquidem  in  his  quotjue  adftri&io  modum 
excedens,&  mordicationem  affert,&  vlcera  proruat,  & 
eo  adigit  vt  vel  inflammentur  vel  humettentunex  quo 
fit  vt  huiufmodi  ablutiones  hifce  dyfenteriis  conue- 
niant.  Eft  porro  aiia  dyfenterix  difterentia,  vt  \lce- 
ra  quandoque  in  ipfis  inteftinis  computrcfcant,partim 
magis,partim  minus.  Putrefcentium  figna  funt  hatcj  o- 
dor  eorum  qux  cxeunt,teter:color  ad  liuidum  &  nigrfi 
vergit.  ergo  in  hoc  genere  facultas  adftringcns  augenda 
eft.  Fiat  igitur  clyfter  ex  vino  quodcunque  maxime  ad- 
ftringens  videatur.in  eo  rhus  coi  iariorum  decoquatur, 
itcmque  rubi  ramufculi,aut  myrti,aut  gallx,  aut  puni- 
cx  cortex,  vel  ipfe  rhois  fuccus  tatus  vino  dilutus  quan 
t9fatis  fit  vt  ablutio  in  inteftinu  per  cornu  importetur: 
fuccus  etiam  lenticularum  fatis  erit  ad  hunc  vlum  prz- 
ftandum,vtiis  qux  di&afunr  commifceatur.Galla;  ve- 
ro  aut  cortices  punicx,fiquis  eas  ficcauerit  &  contude- 
rit ,  ita  vt  in  tenuiffimu  pollinem  redigantur,  &  cnbro 
traiiciar,&  fucco  lentis  admifceat,apte  per  clyftere  inii- 
cientur.  Hxc  igiturconueniuntiis  qux  modice  putrc- 
fcunt:vbi  vero  malum  procedir,maiorque  putredo  effi 
citur,  atque  adeo  augeiur  vt  fibrx  quxda  aut  etiam  tu 
nicx  inteftinorum  abfcedant,  tunc  non  iam  folum  ad- 
ftringentibus  opus  eft,  fed  medicamentis  quoque  cru- 


remplura  expelkre.ft  a  fuperionbus  locis  deducere,  & 
quibus  crafiiora  funt  qux  per  clyfterem  iniicimusquo- 
circaerit  huicrei  accommodatum,  vtlocaaffcQa  fin- 
gillatimindicemus,vt  quantum  differant  intciligatur: 
exquoetiam  planum  het  ad  quxnam  fiftulisper  reclu 
pertoratis  vti  debeamus. 

Signa  quibus  cognofcamus  quorum  loco- 
rum  affe£houe  ftercusjretinearur. 
Si  igitur  itercuspropter  affedUonem  qux  in  fuperio- 
ribus  utparcibus  contineatur,  ftomachi  diftentio  ap-  B 
parebit,  dolores  dorfi ,  &  ipintus  anguftix  confequen 
tur.fi  vero  a  ieiuno  inteftino  cohibeatur,&  gracilibus 
inteftinis,nau(ex,laliux  copia,&  frequetes  in  vmbilico 
xftus  erunt.  colo  vero  intettino  male  affe&o  ,  flatus  ac- 
cidunt,  retecioncfque,&  circa  vmbilicum  inteftina  vio 
lentc  torquebuntur.Lumbispatietibusgrauitasfentitur 
qux  laflicudinis  fenfum  inuehit:  quxque  cxcemutur,x- 
que  ac  in  defluxionibus,infra£ta  &  fanie  imbuta  funt.Si 
veter  laboret,fterc9  fubalbicas,aut  modica  flaua  bili  co- 
loratu  &  laxum  defcendet:  ii  leiunum  inteftinum,  con-  C 
cretum  ftrigmentofu  mque  bumorem,  ac  nigricantem, 
in  quo  fanguinolentx  interdum  fibrx  confpiciuntur, 
ftercus  habcbit:  interdum  vero  flaua  admodum  copio- 
faque  &exglande  nonitamulta  lubricantur.  A  tenuib9 
vero  inteftinis  excernuntur  qux  porri  colorem  referat, 
variaque  fint,acc6tinuo  pauca,  &  qux  cehres  mutatio- 
nes  fortiantur,acmagna  cum  moleftia&  marcorede- 
fcendant.  At  ab  inteftinis  craffis,furfuracea  colore,mu- 
cum  quendamimitantia  :  accupiditate  ftatim  excitata, 


muitacpnfcrtirn  &  fxpe  fubducuntur.A  re&o  inteftino       ftas  indu&uris.  In  quibus  cauce  admodum  eftprogre 


mucuspurus  qui  craffitudinem  habet,  ac  fanguis  flori 
dus  cum  magna  &  frequenti  cupiditate  delidendi ,  qux 
vixirihibeturjfluic.  Quum  igitur  hxcfigna  fint,  nemi- 
nem  iam  latebit  quibus  vtendum  fiftuh.  in  xgrotanti- 
bus ette  videatur.Ablutione autem  per  iyfterem  auricu 
larem,cum  in  finu  magnu  ,tum  in  ab'  jetfu  in  interco- 
ftali  exorto  &  in  fiftuhs,  v  t  primum  humorem  aqua  ca- 
lida  abluamus,tum  melicrato  repurgemus-.poftrcmo  ve 
ro  medicanientaindamus  quxpus  creent .  In  coli  quo- 
que  vlceribus  infufo  melicrato,furfurum  decodto  & 
ptifanxcremore,medicamentainiicimus.  In  finus  vero 
muliebresinflamroationeoppreffos,  coniicimus  focni- 
grxci  decottum,  maluxquc  &t  ptifanx  cum  feuo  porci- 
no,  anferino,&  galbvnaceo:vbi  vcro  vlcere  tentatur,im- 
ponimusmedicametuquod  nTfctifctp/MtMv  nominatur, 
aut  ceruinam  medullam,  aut  butyrum,&  deinde  peffos 
ad  id  accommodatos.  Purulentos  vero  abluimus  meli- 
crato  alumineexaqua,ftccbes  decofto  cum  vino,aut  ro 
fis,aut  hedera.aut  malicorio,aut  galla,aut  myrto,aut  vi 
no  cummodicoalumine»autparibus  vini  &  vrinx  por- 
tionibus,aut  myrti  decodto  &  vrina.  obftruftos  vero 
propteralicuiusreiadie&ionem,abluimus  aqua ,  nitro 
ex  aqua,n  ,elicrato,cum  multo  impetu  &  ftridore  .  fic  e- 
rtim  expelletur  id  quod  coiuerat.  Prurientibus  vero  be- 
tarumfuccum,  porri,chartam  cum  aceto,  cxpam,amy- 
gdalinum  aut  rofaceum  cum  aceto  iniicimus. 

Ex  Lyci  commentariis,materis  ad  clyfte- 
res  dyfentericorum,  Capxxv. 

DYfenterix(hoceft  tormina  inteftinoru)quxda  funt 
huiufmodi  vt  nullam  inflammationem  adiunctam 
babeant :  quibufdam  vero  etiam  inflammatio  fit  con- 
iun&a:  vtriufque  generis  hxfufit  notx..  Dolor  ergo 
nimius,&  febres  quxdam  antecedentes,inflammationc 
cum  vlceribus  fubeffc  fignificant.  omncs  vero  febres,  8c 
dolor  non  vehemens  abfque  inflammatione,  vlcera  effe 
declarat .  Si  crgo  ad  vlcera  accefferit  inf lammatio,  cly- 
fteres  hi  conuenient:  fuccus  lenciculx,  vel  per  fe,  vel cu 
lenticulislentifciportio  autmyrti  decoquatur,vel  ipfx 
folx  decoquantur.  Facit  ad  idem  cydoniorum  decodta 


diendum.  Plerunque  enim  quum  vna  cum  putredine 
coniunda  fit  inflammatio ,  a  medicamentis  nimium 
vehementibus  magnopere  augcri  confueuit .  Ergo 
non  ita  ftatimadhorum  remediorum  auxilium  con- 
fugiendii  eft ,  fed  tum  denique  qunm  malum  ita  tranf- 
greffum  eftvt  fumma  neceffitas  nos  tahbus  vti  cogat. 
Huiusquoqjgenerisablutionu  numerus  eftmaximus. 
atego  non  omnes adfcribam  ,  fed  cas  tantumquxvfu 
comprobatx(vtfunt  etiam  exde  quibus  ante  dixi)prx- 
ftare  cxteris  exiftimantur.  Vna  igitur  ad  hunc  modum 
ablutio  per  clyfterem  efficitur  :  Aluminis  duri  partes 
dux,mali  pumci  fru£tus ,  aut  corticis  pars  vna  :  cortex 
aridus  efto.His  diligenter  tritis  lenticulx  fuccu  mifce- 
bis,&  ablutionem  admodum  accommodatam  iis  qui- 
bus  iam  vlcera  coputruerunt  iniicies :  eaque  nec  vehe- 
mentiffima  erit,  fed  interadftringentes&  cruftam  in- 
ducentes  quodammodo  media.  Alius  clyfter:  Auri- 
pigmetum  &  alumcn  trita,  alicui  adftringenti  humori 
commixta  infunduntur :  cui  nonnulli  chartz  cinercm 
prxterea  admifcent.  Alius  admodum  validus:Chartx 
cinis,a»iripigmentum,calx  viua  paribus  portionibus"  a- 
licui  ex  prxdidis  humoribus  adftringetibus  admifcen- 
tur.  Alius ,  qui  ipfe  quoque  valde  eft  efficax:  Cortici$ 
punicx  &  gallarum,ariftolochix,panacis,cadmix,alu- 
minis  fciffilis  ,thuris ,  falis  foffilis ,  xruginis,  alu- 
minis  rotundi ,  fingulorum  pares  portiones :  cadmix 
vero  duplum.  hxc  omnia  cotunduntur,&  fimul  omnia 
ex  aceto  lxuigantur,  vt  fiunt  medicamenta  qux  ad  ocu 
los  valent.-tenuiffime  nanquelxuigantur:tum  conie&st 
in  mortarium,in  paftillos  rediguntur,&  quum  vfus  po 
ftulat,  iterum  lxuigantur,&  fucco  lentium  commifcc- 
tur.  maior  autem  minorvecopia  adhibenda  eft  ,  vt  rei 
neceffitas  exigir.  Aliud:  Calcis  viux,auripigmenti, 
fandarachx,chartx  cobuftx,calcitidis  pares  portiones, 
in  polline  redigantur,&  aceto  admixto  paftillos  confi- 
ce:vbi  vfus  poftulat,myrti  decoGo  diffolue:&medica* 
mentum  huiufmodi  eftprxftatius.  Aliudadmodum 
bonum,  &  cui  coniun&a  fecuritas  eft:Florum  rofarum, 
liquoris  papaueris,  acacix,  gummi,  balauftii,  fucci  hy 


decoquuntur  etiam  triticum,oryza,&  alica:cum  quibus  H  pocyftidis,fingulorum  partes  tres,gallarum,plantagi« 

fingulis  decoquimus  aut  mala,  aut  fymphyti  radicem,  nis  feminis,cuiufque  horum  partes  dux,  lycii  Indici:fi 

aut  flores  mali  Punichquorum  florii  non  debet  magna  rofarum  fuccus  in  promptu  no  fit,  tres  foliorum  partes 

portio  fimul  decoqut.efficaciffimahxc  ablutio  adpartc  pro  fucco  fatis erunf.hxcque Ixuigetur  omnia,&  plan- 

firmida  erit.  His  cofe&u,cztera  omnia  quxcoftringiit,  taginis  fucco  cxcepta,in  paftillos  ponderis  drachm» 


MEDICIN.  COLLECf: 


vnius  redigantur.  Inhis  medicamentishocfciendum 
eft,  quxcunque  adurentium ,  cruftas  inducentium  ,  & 
vehementiffimorura  maximam  copiam  habent  admi- 
xtam,  eis  cautius  effe  vtendum  propter  metum  eis  ad- 
iunftum ,  ne  error  committatur  :  quxcunque  vero  ma- 
iorem  partem  habent  adfttingentium ,  eis  audacius& 
confidentius  vtendum,quia  fiquid  prxter  fententiam 
accidat,  noxa  grauis  non  lequitur.  Hoc  etiam  in  dyfert- 
teriis  vifum  fuit ,  vt  quum  vlcus  aliquod  vafculum  eo- 
rumqux  intra  inteftinum  funt,  contingeret,  &,  magis 
oppreffo  inteftino,  incaufa  effet  vtfanguis  ipfe  excer- 
neretur,  &  quandoque  fanguis  concretus  exiuit,  quan- 
doqueveronon  compac~tus  huic  conftitutioni  conue- 
niunt  clyfteres  qui  adftringunt.  £ft  etiam  alia  quxdam 
in  dyfenteriis  differentia ,  vt  qux  vehementer  defcen- 
dunt,in  qmbufda  acria  excernedo  fint:  horum  fignum 
eft  ipfius  xgrotantis  anticipatio:  nam  morfiones  mole- 
fliCimx  funt,  &  vlcera  quoque  ab  acrimonia  dtfluxio- 
nis excitatur.  Clyfteres  igitur  tum conueniunt  qui  acri- 
moniam  obtundant,quales  funt  qui  ex  tritico  parantur, 
cum  quibus  decoquatur  pinguedo  caprx :  fed  fatis  erit  1 
fuis  &  bouis:fed  caprilla  magis  apta  effe  exiftimatur.tri 
ticum  deco&um  fuccum  cralfum  ex  fe  mittit,  qui  vna 
cum  pinguedine  commixtus ,  clyfterem  facit  ad  ea  qux 
nunc  di&a  funt  accommodatum.  Alii  clyfteres.Oryza 
decoquitur,  aut  alica  eodem  modo ,  aut  lcnticula  cum 
capnllapinguedine,autpalmulx  pingues,&  ex eis  cly- 
fter  efficitur.  Alii.  Gummi,aut  tragacatha  fimul  cum 
aliquo  ex  antedi&is  coquitur :  fi  vero  papauer  etiarri  fi- 
mui  incoquatur,clyfter  is  dolore  valde  leuabit.  Alius, 
qui  paratur  hocmodo.  Lini  femencum  papaueris  va- 
gina,&ipfo  etiamnum  femine,&  fuccus  quiindeema- 
nat,  mordicationibusaptus  clyfter  efficitur.  Alius  qui 
ad  eadem  valet.  Ex  prxdi&is  fuccis  quemuis  cape,  & 
papaueris  liquorem  clyfteri  iniice:  prxftatiffimus  enim 
omnium  adhas  effe&iones  eft.  Sed  cautioneopus  eft: 
nam  fi  fupra  vires  xgrotantis  indatur,  periculum  affert. 
Ergo  quum  imbecillum  corpus  eft,hoc  remedio  non  eft 
vtendum:  vel  fi  vtamur,perexiguu  imponemus,  habita 
Virium  eius  cui  datur  ratione.  Si  etiam  gracilis  xgrotus 
fit,netuncquidem  huncliquorem  infundemus,niu  ad-  « 
modum  paucum.  In  his  eftetiam  hoc  intelligendum, 
quibufdam  dyfentericis  purulenta  excerni,qux  pura  vl- 
cera effe  declarant:in  quibus  vtendum  hifce  clyfteribus 
eft.  Ceratum  ex  myrteo  aut  rofaceo  fit,  &  admodum" 
liquidum  iniicifur,  aut  aliquidadftringentium  qux  an- 
te  mcmorauimus:  fed  adftnngentis  pauca  effe  debet  co- 
pia.  Hos  clyfteres  inrendes  aut  remittes,fi  addas  aut  mi- 
nuas,habita  ratione  affcdionis  qux  propofira  finumili 
quoque  modo  ex  vno  in  alium  traffundes,  quu  ita  poftu 
lare  tempus  videatur.  Menfnra  autem  clyfteru  pauca  e- 
fto,  ne  fua  illuuie  prxgrauet,&  ideo  excernendi  cupidi- 
tatem  exciret:  non  tamen  ita  exigua  fit  vt  obeam  cau- 
fam  in  ipfum  inteftinum  logiffime  perucnire  no  queat. 
nec  etiam  femel  duntaxat ,  fed  fxpe  iniiciendi  clyfteres 
funt:&  hoc  in  omni  alui  feceffione  eff  optimu,  nifi  c!y- 
fter  ex  liquoreinfundatur.  Quinetiam  clyfteres  mecica 
menta  cruftas  inducenfia  continentes  nonfunt  cotinen 
teringerendi,fedmagnisfpntiisinterpofitis.  Iam  vero 
prxftntetiam  id  indicare,clyfterem  non  omnino  calidu 
effedebere,  fedvfqueadeo  vt  nefrigoris  fenfum  inue- 
hat.  Atque  hxc  de  clyfterib9  ad  dyfentericos  accomoda- 
tis,  a  mc  di£ra  fint:nam  de  iis  qui  tinefmo  conueniutir, 
nihil  eft  quod  diuerfum  a  fuperioribus  dicendu  purem: 
verumid  folum  commemoradum,  clyfteresin  tineimo 
maius  emolumentum  afferre  quim  in  dyfenteriis ,  quia 
in  tinefmo  longiore  tcmpore  in  affe&aparte  moran- 
tur. 

Aliud  genus  clyfteris  extremo  intefti- 
nolaboranti  idoneum, 
Cap.  xxv. 

Clrca  inteftina  morbus  quidam  huiufmodi  obori- 
tur:  mucus  permultus  excernirur :  eftque  mucus  res 
quxdam  qualiseft  inteftinorum  abrafio  :  nequeeftfa- 
nies  quxdam,neque  fanguim  fimile  vna  effluit:&  in  ex* 


lib;  viii. 

A  cernendo  quum  hoc  ipfum  exit,nulla  defidendi  cupidi- 
tas  vrgens  excitatur,  nec  vlla  vehemens  neceffitas  vrgcfe 
vt  citius  excernatur:  led  talis  eft  vtgrauitatem  extremo 
inteftino  afferat,qux  neque  eft  prxcipue  vehemens,ne- 
que  quicquam  affcrt  moleftix.  Ciborum  vero  excre- 
meta,fi  nihil  aliud  incidat  quod  ea  pertubet,perfe  ipfa 
procedunt  fams  fimilia ,  neque  quicquam  eft  eis  admi- 
xtum.-totumque  corpus  nihilinligniter  neque  in  colo- 
re,neque  in  carnis  copia,  neque  in  viribus  lxdi  videtUr. 
Veruntame  qui  in  hoc  ftatu  morbi  eft,  non  omnino  ab° 

B  eftacalamirate.Ii  quo  quidem  morbo  male  affe&um 
efle  extremum  mteftinum  videtur,  fed  accidens  vlcus 
non  eft  :  fed  (mea  quidem  fententia  )  quod  cfficitur 
inde  trahere  origmem  videtur  quod  excrementa  fin- 
guhs  corporis  parribus  ingenita  eo  confluant,  qux  nort 
aliunde  fiunt  quam  quum  alimentum  fingulis  partibus 
diftribuitur,  &  partesipfx  ininusrec~tefuntaffe&x.  Er- 
go  quum  hic  morb9  in  extrema  inteftim  parte  infideat^ 
clyfteres  apti  fientex  fiCubus  ficcisaqua  decoc~tis,in  qua 
aqua  myrrha  trita  immcrgatur  :  atque  hoc  medicamen- 

-  tum  erithuicmorboidoneum.  Alius  clyfter  fit  etiam 
hoc  modo:  Aloc  ficuii  decofto  admifcerur.  Hi  clyftere^ 
inteftinum  humefcens  exiccantes ,  expellere  morburri 
poffunt. 

Clyfteres  in  cholera  ficca,' 
Cap.  xxviu 

CHolera  ficca  a  vehementi  quadam  eorum  quibus 
homines  vefcuntur  corruptela  exoritur ,  cum  ea  no 
excernuntur,  fed  in  ventre  atque  inteftinis  continentur» 
replettonefque  &  dolores  vehementes  creant.  Huius 
D  mali  remedium  eft  clyfter  inie&us  qui  euacuandi  vim 
habeat.  Quum  enim  cibi  nuper  corrupti  fuerint ,  atque 
in  eas  inteftini  partes  amandati,  profe&o  clyftereis  ad-  - 
mixtus  poteft  ea  qux  ibidem  cohibentur  educere.  fed 
tamen  omittendi  huiufmodi  clyfteres  funt,vtedumque 
iis  qui  f latus  ati^  nuant,  &  eorum  qux  continentur  con- 
crerionem  diffm  dunt.  funt  2tnem  hi,  Oleum  jpfum  ca«- 
lidum:aut  ei  incoquatur  cuminum,aut  fccniculum  ,auc 
rutx  femen  ,  qux  optima  eritfi  montana  fuerit.  Bonus 
etia  clyfter  cx  ruta  viridi  fit,  fed  multi  comam  oleo  de- 
E  coquuntjveriim  deco&io  rut^  vim  perdit.Ita  igitur  pa~ 
rabitur:  Vbi  oleum  valde  ferbuerit,  abigni  amoueto, 
eique  adhuc  feruenti  rutx  comam  iniicito.  coflaccefcit 
enim  in  oleo ,  &  in  eo  vires  fuas  relinquit:  atque  ita  h\€ 
clyfter  mirum  in  modum  cholerx  ficcx  conducit. 
Adileon(hoceft,tenuius  inteftinum)accommo- 
d:ti  clyftetes,       Cap.  xxv. 

VOluulus  poft  inf  lammationem  aliquam  fit,qux  fuo' 
tumore  tranfitus  &  meatus  occupet:  fique  maior  & 
perfe£tus  tumor  fit,  ne  flatus  quoque  tranfeant  prohi» 
F  bebit,&  ne  cibi  excrementa  defcendanr.fi  minor,tantu- 
modo  difficilem  exitum  facit,fednon  penitus  ftercus 
vetatexcerni.  Cxterum  inflammatio  modo  hanc  mo- 
do  illam  inteftini  partem  obfidet ,  qux  res  facit  vt  tum 
benetummalc  hifce  clyfteribus  vtamur.  Interdum  e- 
nim  fuperiorespartes  prope  vetrem  occupat :  interdum 
vero  &  ianiroris  partem  aliquam  apprehendit :  interdti 
in  gracilibusinteftinis  infidet:interdum  colon  obfidef: 
qux  omnia  ex  his  Cgnis  dignofccnrur :  Si  inflammatio 
fiat  ab  iis  partibus  qua  a  vetriculo  ad  inteftinum  tranf- 
^  itus  patet,ventriculus  ftatim  impleri  mirum  in  modum 
videtur,  etiamfi  perexiguum  quid  biberintaut  come- 
derint:multique  vomitus  exquauis  occafione  contin- 
gnnt,&  totum  etiam  corpus  perturbatione  &  moleftia 
afficiturtfi  verb  aliquod  ex  gracilibus  inteftinis  inflam- 
matio  occuparitjin  eo  quoque  cafu  vomitus  fiut,  fed  no 
tamen  ita  muln.  Vbi  autem  fita  hxc  inteftina  fint,nobis 
pnus  diffed>io  commonftranit,  &  potius  in  his  videtur 
doloreffe:  vertim  neque  in  his ,  neque  in  fuperioribus 
omnino  prohibetur  excretio.  Qtuim  enim  in  fublimi- 
bus  partibus  fit  i nflamma tio,omnia  (vtvt  fors  feret)  in- 
ferius  defcendere  properantia  exitu  non  priuabuntur, 
nifi  aliquod  aliud  impedimetum  (  qualeeft  cui  voluuli 
nomen  eft)  contingat:  &  venter  admodum  fluit ,  quum 
inflamm  atio  fupenpres  parres  exerceat ,  vensque  infra 


H 


ORIB  ASII 


3S6 


locum  affettum  qux  in  mefcnterio  funt,  femper  ad  in-  a 
feriorem  inteftini  partem  aliquid  propellant.  idque  eft 
quod  Hippocrates  ileon  manem  vocauit.Si  vero  mf iam 
matio  in  colo  ut,hxc  confequetur,vomitus  multi  fiunt, 
&.  perturbatio  eo  tempore  modum  excedir4  &  dolore 
conficit  eam  partem  vbi  diffe&io  colum  effe  docuit:  & 
trafitusciborum&flatuum  nunc  penitusmipediutitur, 
vei  parum  admodum  dehifcunt,quatenus  diminuta  in- 
flammatio  fuo  tumore  intemam  coli partem  occupans, 
rehnquit  tranfeundilocum.Suntiguur  hx  notx..  At  qui 
hocmorbo  detinentur,noneis  omnibus  iniiciendi  cly-  jj 
fteres  funtj  fed  iis  cjuibus  circa  colon  inteftinum  inflam 
matio  eft.Erunt  autem  vtiles  ad  hoc  morbo  laborantes, 
clyfteres  omnes  quicunquead  fedandas  inflammatio- 
nes  valent,  qui  funt  huiufmodi :  oleum  cahdum  per  fe, 
velcuimelicratumfitinco£tum,  Eft&aliushuic  ido- 
neus,qui  ad  hunc  modum  componitur:  Cum  oleo  buty- 
rum  eliquatur,  &  ita  moderate  calidum  iniicitur:  inter- 
dum  etiam  oleo&  butyro  lini  feminis  fuccus  commi- 
fcetur.  Aliushuiufmodi:  Hyffopumcum  oleo  colli- 
quamusjcx  parum  refinx  terebinthinx  admifcemus.  C 
Alius.  Cum  oleo  caput  papaueris  decoquitur,  caput  po 
fteapapaueris  abiicitur,tum  oleo  butyrummifcetur:fed 
hunc  clyftcrem  non  effe  copiofum  oportet,  quoniam 
impleta  m  inflammationibus  inteftina  contunduntur 
atque  affliguntur. 

Adcolicos,    Cap.  xxix. 

COlon  a  dextro  ili  mcipies  vfque  ad  eum  locum  per- 
iingit  inquo  iecureft  :inde  demiffum,& dextrum 
hypochondriumprxterueclum,  adfiniftrum  venit  eo- 
deiri.-vbiproxime  adlplenem  acceffit,ad  finiftrum  ile  vi  D 
ciffimpergit:  cxtertirr.  prope  fpinaminfra  defcendit. 
Ineaijgiturpartein  qua  locatumeffe  colon  nouimus, 
dolorfcsquidam  &  inflationes  oboriuntur.hominibus 
ita  affe&is  conueniunt  clyfteres  talcs  quales  in  choleta 
ficcadiximus 

Adrenumvit  ,  Cap.xxx. 

REnes  &  colon  mutuo  afficiuntur:  &  quemadmodu 
mutuis  morbis  corripiuntur  ,  ita  etiam  remediis 
eiidem  fubleuantur.ex  quo  fit  vt  nephritici  plerique  iis 
clyfteribus  vti  debeantquos  colicis  idoneos  effe docui  £ 
mus:qui  quidem  funt  ii  qui  adcholeramficcamvalerea 
nobis  funt  di&i. 

Ad  vten  affe&iones,      Cap.  xxxii. 

COmmune  quippiam  habent,&  confenfum  morbo- 
rum  inter  ie  colon  &  vterus ,  ita  vt  mflammationi 
vterum  obfidenti ,  merito  conferant  eaquxin  colon 
iniicjutur.  Ergo  infundendum  eftcalidum  oleuir,cui 
accedat  anferina  aut  gallinacea  pinguedo:aut  butyrum 
cum  oleo  mifceatur,  authyffopum,aut  lini  feminis  de- 
co£tiim,aut  aliquid  aliud  eorum  qux  in  ileo  attulimus,  F 
adiungemus. 

Ad  veficarmorbos,      Cap.  xxxii. 

OVoniam  autem  vefica  vicina  eft  inteftino,&  fimul 
etiam  connata  eft,  &  in  morbi  confenfum  cum  eo 
*dducitur,quadoque  etiam  aliquo  ex  iis  clyfteribus  vti 
conuenit-Ergo  vbi  inflammatio  vefica  vexet  vtiles  crCit 
clyfteres  quos  ad  ileum  facere  fupra  memorauirous.  Si 
vlcus  in  ea  fit  ,  eique  adiuncra  fit  inflammatio  ,  i- 
dem  clyfter  erit  idoneus  :  fi  inflammatio  coniun£ta 
nonfit ,  clyfteribus  non  eft  opus.  Veficx  quoquefalis  q 
quidam  morbus  accidit :  vrinx  non  paucx  arenibus  in 
veficam  tranfmittuntur.Qui  fic  afte&i  funt,  atquehac 
calamitatecircumuentijfoias  pellefe  vrinas  prx  inibe- 
cillitate  non  poffunt,  fed  ipfa;  perfumen  loco  accommo 
dato  reperto  excunt.  Ad  hos  faciunt  clyfteres  qui  con- 
ftat  ex  oleo  in  quo  cyminu  fit  decodtum,quod  calidum 
iniiciatur:  in  eodem  incoquit-ur  no  fecus  focniculum  & 
ruta:  ad  quod  malum  cxtera  quoquevrinam  prouo- 
cantia  faciunt.nam  lxuigando  remittuut  veficam,&  le- 
uant,&  promptiorem  ad  excretionem  rcddunt.  Siveio  ^ 
propter  nimtam  vrinx  copiam  fupprimatur  vrina,  cly- 
fter  morfum  aliquem  inuehes,  &expultrice  poretiam 
excitas,veficam  ad excretionem  prxparabit.  Aloe  pura 
hocpoteftcfficcre,itcmquccyclamini  fuccus:  omnino 


vero  id  quod  iniicitur  paucum  effe  debet ,  &  cornu  dy- 
fteris  effe  quambreuiffimuro,ne  vlla  clyfteris  portio  de- 
bitas  partes  tranfgrediatur. 

Ad  lumbricos,qui  helminthx  nominan- 
tur,         Cap.  xxxiii. 

HElminthxqui  fuperioribus  inteftinis  cotinenturj 
accommodatis  potionibus  expellcdi  funt :  eos  ve- 
roquiad  colum  funt ,  per  infernas  partes  educere  pof- 
funt  clyfteres:qualis  eft  qui  oleum  recipit,in  quo  abfin- 
thium,aut  abrotonu,aut  cuminum,autraentha,  aut  lu- 
pini  decoquantur:  atque  vbi  fatis  deco&a  hxc  fuerinr, 
oleum  per  clyfterem  miicitur. 

Ad  afcaridas. 
Ad  extremam  inreftmi  oram  talis  quidam  morbus  o- 
ritur:  animalia  quxdam  pufilla  qux  amateria  creantur, 
afcarides  dicuntur.  eis  remedio  funt  clyfleres,  tum  ex  a- 
cribus  quidam  ,  tum  vnus  etiam  eft  qui  ex  cedrix  inun* 
£tione  perfanat.  Porro  clyfternon  dcbct  eflereCta  per- 
foratus,  fedin  latera,ficvt  multa  exigua  foramina m 
orbem  habeat.  id  etiam  quod  infunditur ,  non  debet 
multum  effe  :  ita  enim  partes  debitas  non  excedet.  Apta 
eft  huic  morbo  aqua  ex  cinere  confe&a  ,  vrpote  qux 
prxfentiffimo  fit  remedio-.eadem  per  clyftere  inncitur. 
Qui  clyfteres  vim  habeant  alendi  eos  qui 
alioqui  non  uutriuntur, 
Cap.  xxxiiii. 

ALia  quoque  calamitas  quandoque  contingit ,  ad 
quam  tollcdam  clyfteribus  eftopus.  nonnulli  taro, 
vehementer  ab  alimentis  abhorrent  vtpericulum  con- 
fcquaturne  ob  alimonix  defe&ionem  pereant :  quibus 
clyfteres  ii  funt  idonei  qui  alere  corpus  poffunr ,  quales 
funt  hi ,  Ptifanx  aut  tritici  cremor ,  aut  farinx  ablutio, 
aut  alicx  cremor,aut  res  qux  funtgeneriseiufde.  Debec 
autem  cornu  clyfteris,fi  vfquam  alibi,tum  hoc  loco  ef- 
fe  quamlongiflimum:&  manibus  compellendus  maxi- 
ma  vi  clyftereft,vtad  remotas  fupernafquepartes.qua 
maxime  confcendat. 

Quibus  clyfteres  iniiciantur  quum  minime' 
opusfit,       Cap.  xxxvi. 

PLerique  funt  qui  nihil  excernunt,  excrementaque 
eorum  in  colon  non  perueniunr,fed  fupra  continen 
tur:  ris  non  iniiciendus  clyfter  eft,quandoquidem  fcire 
debemusjclyfterem  non  longius  quain  ad  colon  afcen- 
dere ,  nequeeducere  quicquam  poffe  eorum  quxfupe- 
rioribus  inteftinis  concinentur .  Ergo  fuperuacaneum 
eft  eo  temporecIyfteribusvti:fedin  primisdandaopera 
eft  vt  excrementa  in  colon  de£cendat:ad  quam  rem  con- 
ficiedam,in  primis  vtrum  tempus  fatis  fit,an  fecus,  fpe- 
ftandum  eft:  &cum  temporeetiam  facilitas  tranfitus, 
aut  difficulras  ciborum  quibus  homines  vefctitur.  nam 
alia  citius  ,  alia  tardius  deorfum  defcendunt:  prxrerea 
habenda  quoque  ratio  eft  naturx  eius  quum  non  xgro- 
taret.  Si  enim  aluus  fuapte  natura  facile  fluebat ,  citius 
excremetafubducctunfi  verodifficulter,tardius.  Quin- 
etiamfimanum  admouerimus ,  eius  repletionem  per- 
fpicuo  inueniemus,fi  modo  infra  peruenerunt  fxces :  fi 
non  infra  pulfx  funt,ea  parte  locus  inanis  apparebit.ad 
hxc  ln  lumbis  quoque  grauitas  eft,fi  extremum  intefti- 
num  fitrepletum:fed  &  flatus  eo  tempore  ftercoris  fcc- 
torem  redolentes,  excrementa  infra  perueniffe  nobis 
declarabunt. 

Qjjibus  clyfteres  non  iniiciuntur,quum  tamen 
opusfit,        Cap.  xxxv  1. 

SEceffum  alui  quendam  <z&tpcuv  (hoc  tft ,  chcunflnxum) 
Hippocrates  nominat.  Fluxus  tenuis  is  eft,  &  fx- 
cibus  non  commixtus ,  &  partiro  per  fe  prodit ,  partim 
cumduris  cibi  excrcmentis  qux  in  egeftionem  delaburi 
tur,  quibus  tamen  admixtus  non  eft.  Si  igitur  qux  a  ci- 
bis  intercidunt,  foras  egerantur,  nihil  opus  eft  clyfteri: 
fi  veroea  non  excernantur  ,  hicque  circumfluxusfolus 
exeat,tunc  medici  quamplures  clyfterem  perhorrefcut: 
verum  qui  prudens  eft  &  fapiens,eo  vtitur:  hic  enim  te« 
nuis  fluxus  autnihil  autccrteparum  ,  non  mediocrem 
moleftiam  afferct.  Signum  autem  humeftatx  alui  hoc 
tenui  fluxu,  vt  ciborum  excrementa  non  fecedant ,  prir 


ffi                  MEDICIN.     COLLECT.    LIB.    VIII.  jeg 

nium  eft,vtquumprius  feceffionon  effet  cohibita,  nijc  A  tus  conuoluit,  qui neexituspateat  impedimento funt. 

nullo  modo  fa:ces  excernantur :  deindeverb  tangenti,  Eft  aurem  hoc  plurimoru  commune  erratum ,  quia  exi- 

colon  impletum  effe  manus  fignificabit;  fiimant  fimulatque  clyfter  iniici  incipiar ,  fi  quampri- 

De  figura  eius  cui  clyfter  iniicitur*  miim  eum  intro  exprefferint ,  fe  hominem  facillime  li- 

Cap.    xxx  v  1 1.  beraturos:fedminime  vertim  hoceftma  ficitbintroeatj 

AEgrotus  refupmatus  efle  debet,tum  contegendus:  cicoque  exeat  clyfter,feceffus  exuftus  no  ftatim  perfper- 

ac  ne  cauitas  appareat,ftragula  admouenda  lunr,vt  gitur  &  hume&acur.  Siquis  enim  mollire  feceflu  velit, 

corpus  contingant:  lintque  aut  veftes  accrira:,autlinteo-  totufque  clyfter  miectus  diutius  contineatur ,  venter  4 

ruua  partes,  aut  talia  quxdam:  calida  etiam  fint ,  nefuo  plenitudine  diftendetur  &dolebit.Qnamobrem  paula- 

frigore  homim  horrorem  incutiant :  tum  crura  contra-  *im  iniici  clyfter  debet :  etenim  fenius  non  ita  moleftia 

hantur.qui  fitus  mihi  videtur  couenire:  namfublimen  ^  afficietur,&  ea  pars  clyfteris  quzprimiim  ingreflafue- 

extra  lumbum  attollere  incomodum  eft-Perinde  enim  rit,paulatim  fjcces  huine&abit;  fi  vero  tot9  ingrediatur, 

eft  acfi  corporiinanimato  clyfterem  indas.Quandoque  non  omne  tempus  a  primo  vfque  ad  extrcmum  dabitur 

etiam  m  latus  sger  vertendus  cft:  nam  fi  vefica  inflam-  infperfioni  eorum  qua:  inruscontinentur.  Ex  quo  fit  vt 

naaca  fic,in  coxendice  fic  fuppuracio,autgibbus  reddi-  ruhil  vccet,  quum  totus  clyfter  fuerit  expreffus ,  quin 

tur :  atque  ita  pondus  aut  tumor  impedit  aut  clyfteris  ftatim  excitationem  ad  fedem  moliatur:  nec  multo  tetn 

ingreflum  aut  exitum  excrementorum  .  Oportet  er-  pore  venterob  clyfteris  copia  ititumefcat,  neque  ad  ex- 

go  facere  vtin  alcerutram  partem  deorfum  tumor  ver-  cretionem  farccs  adhucficcae  excitentur.  Iamveroqui 

gatur ,  fi  ablquc  impedimento  perficere  cun£ta  veli-  clyfterem  imponit,debet  femperinanem  clyfteris  parte 

mus.  Interim  dumclyfter  imponitur,  a:groto  lmpcran-  conuoluere.  eft  enim  hoc  valde  accommodatum,  quia 

dum  eft  vt  neque  clamet ,  neque  refpirationem  contra-  C  farpe  nos  pnterit,clyfterem  ex  ventre  m  ipium  vaj  cly- 

hens,  furfam  imumventrem  retrahat,fed  fimpliciter  ftens recurrere,nifi  continentcr  exprimatur. 

iacentem  conari  vtfimpliciffime  refpiret:  qua  ratione  Ex  Rufo,deglandibus, 

nemo  inie&ioniclyfteris  repugnabit.  Vbiveroceffat  is  Cap.  xxxix. 

quimedicinaadhibuitjpleriqueiubetvrhomofLfehuc  Onfequens  eft  vt  de  glandibus  dicamus :  iis  etiira 

atque  illuc  circumuoluat:ego  verb  id  fieri  prohibeo.  V^,  farpe  vtimur  vt  fxces  excernantur ,  &  prarfertim  iri 

Quot  modis  clyfteres  voto  non  refpondeant,  iis  qui  clyfteres  non  admittut,  itemque  in  pueris  &  mu- 

ex  Mnefichei  commentanis,  lienbus  :  quandoque  etiam  in  is  qui  ftomachu  auerfurrt 

Cap.    xxxv  iii.  habent,  aut  quibus  caput  obftru£him  eft ,  aut  in  quibus 

CLyfterum  fruftrationes  tribus  fieri  modis  confue-  partes  a  clyfteribus  facilc  irritantur,  aut  in  quibus  deti- 

runt,  velquum  quisclyfteiem  non  recipir,  vel  quii  ^  netur  ldquodinie&um  fuerit,vt  memoria  atqueirrita- 

eum  n6n  cotinet,  vel  eum  emittereno  poteft.  Hx  caufa;  tio  excretionis  fuggeratur.Sarpe  etia  purgadi  caufa  gla- 

fiunt  partim  a  corporibus  &  morbis,  partim  quodma-  des  imponuntur,  quandoque  deriuandi  gratia,vtin  fe-= 

leclyfteribus  vtancur.  Quod  crgo  clyfter  nonrecipiatur  bnbusquibufdam  acutis  &  diuturnis,in  angina,&  ca> 

impedietemorbo,cauf<e quardam  huiufmodi:vt  quum  teris fuffocationibus:itc5mq;'e  n  doloribus  capitis.lip- 

inflammatio  partes  ani  internas  exerceat,&  tumor  exci-  pitudinibus ,  vertlginibus        cotinenter  contingunt, 

tatus  lit,  vt  humor  expreffus  logius  progredi  non  queat  &  renebricofis  perturbation.bus,  eis  vtimur :  &  vc  reli-* 

tumore  impediete,  &  concra  agence.itcmque  flacus  eo-  quias  inflationis  &refolutionis  excutiamus  :&  auxilii, 

dem  loco  contentus  id  ipfum  efficiet,quum  fcilicct  ne-  etiam  caufa  adhibentur,  vt  mulieresfaciuntquum  men 

que  fecedit  ipfe,neque  humoribus  ingredicntibus  traf-  ftrua:  pu^ gationes  incipiut  apparere:  &  qu*  iam  trime- 

itum  concedit-Medtcorum  erroresfub  ccmporeconfti-  £  ftres  fatus  in  vtero  gcftant ,  quos  glandibus  mirumin 

tuuntur,vt  quum  in  durum  feceffum  incidunt,no  obfer  modum  mordetibus  corrumpunt.Vtuntur  etiam  ii  qui 

uant  clyfteris  fiftulam  ,  fed  ab  ipfo  feceffu  impediti,vi  valde  mordacem  glandem  prius  indiderunt,  &  quos 

impellunt,  &  fiftulam  in  ftercus  coniiciunt :  ex  quo  fit  crcbra  defidendi  cupiditas  exercet :  quibus  itidem  ha> 

vt  ciusforamen  ab  iis  quarobliftunt  obturatu,non  pof-  morrhoidesprocidunt,  accommodatae  funt,  &  conue- 

fitprorfum  clyfterem  emictere.  Idem  eueniet  fi  non  re-  niunr  doloribus  hypochodriorum  in  febribus  obortis,' 

Ge  fiftulaimpofuerint,  fedin  aliquod  latus  inclinarint:  &quibus  fufpicic  eft  ncin  fomni  propenfionem  cadat. 

liquidecutis  foramc  obftruit.  Huic  fimile  quippia  con-  Cajteriim  glandula?  coficiuntur  ex  fale  tofto  &  melle:  & 

tingit  quu  plenalotii  vefica  eft,&  refupinacis  clyfterem  exmelle  ipfoper  feconcofto  adcofiftentiam,cui  etiam 

indentes,vefica:grauitatem  &  pondus  ad  inreftinum  re-  admixrum  fir  abfinthium.  Huiufmodiautem  comodi 

trahant.  ita  enim  fiftula  occlufa  vim  clyfterisante  pro-  F  ad  ftomachi  fubuerfionem  vtemur  ,  &  ad  helminthas: 

gredi  non  finit.  Exquo  fit  vtargroti  clyftereshis  mo-  quam  ad  rem  hyffopum  quoque  &  tragoriganum,&  Iu- 

dis  non  rccipiant.  Continere  autemeosnon  poffunf,  pinos  melli  cofto  admifcebimus,hxcque  robuftioribui 

caufa  aliquacirca  anum  naturam  irritante:propter  vero  ventriculis  conueniunr.Fiunt  etiamnum  ex  refina  tere- 

medicorum  errores ,  is  eriam  error  qui  tempori  attri-  bir.thina&  nitro,&  qtiandoquc  ex  grano  Cnidio,  cuius 

buitur,contingit,quum  acrem  admodum  clyfterem  fa-  moderata  fit  portio:  fed  quia  morfus  excitantur ,  idcir- 

ciunt.  Ergi  cur  clyfteres  non  contineamur ,  has  caufas  co  partcs  oleo  moderaro  vnguntur:  quandoque  autem 

afferre  quifpiam  porerit.Quamobrem  autem  is  qui  cly-  modicum  pyrethri,aut  piperis,aut  finapis refina: mifce- 

fterem  accepit,emittere  non  poffic ,  caufam  aliquis ,  &  bimus,  eaque  glandula  paralyticis,  &  f latibus  quos  per- 

prscipue  in  affeftionibus  tenuioris  inteftini,in  morbu  friclio  exciuir,coueniet.Ccntaurium  vero  pici  &  cerato 

retulerit,  quum  plerunquein  inreftinis  fit ,  plerunque  additur,& inditum  &  affumptum  ad pudcdi  refolutio- 

vero  in  loco  qui  inter  ventrem  interieftus  eft  &  cutim,  nem  vtilirer  adhibetur.  Infantibus  verb  grumus  falis 

quaetotam  naturam  internorum  articulorum  inorbem  jnditur  per  fe  oleo  perfufus.  menfura  eft ,  v  t  nucleo  fic 

compleCtirur.  Quum  igiturcompreffis  inreftinisab  il-  fimilis.  Et  agetharfum  detradtocortice.  qua:  etiam  teri 

loambitu  orbiculato  fpiritus  fupra  finr.etur  &  incum-  poffunt  &  excipi,  vt  pari  modo  quifpiam  eis  vtatur.  Bi- 

bat,fi  conetur  qLiifpiam  eo  tempore  clyfterem  cb  vi  adi  tumen  verb  &  refina  cum  exiguo  panace&  hyffopo  co- 

t  i.ie,flatus  eum  forasprodire  amplius  non  finit .  com-  pofira,conueniuntiis  qui  craffoshumores  Colligunt,& 

primit  entm  extrinfecus  inteftinum  conftrinj;ens.  Me-  quorum  refrigerari  funt  partcs ,  &  qui  lumbricos  afca-T 

d  ci  vero  vehemeter  errant  qui  res  acres  iniiciunt.  C^u  ridas  gignunt,&  colis  refolutionibus,&  mcnftruis  pur- 

enim  locuscotinensexacerbationc  ,  nullius  cupiditatis  gationibus  fuppreffis,&  ircm  duritia: ,  &  diuturnis  rc- 
defidendi  vim  habeat,continet:  prarterea  fiquis  clyftere  H  frigerariombus.  Ficus  ctiam  cum  nitro  mifcentur,  & 

vi  comprimens,  faciat  vt  fupra  magis  confcendat,  eum  vua  paffa  abie&is  acinis,adicclo  nitro  &  cymino.Ex  his 

ad  fuperiorem  inteftinorum  inuolutioncm  propeller,&  quxdam  nucleo,qusdamcollyt-iisfimiliainfundiinrur^ 

clyfteri  non  parabit  viam ,  vt  retro  poffit  cedere  arque  &  quzdam  per  fe  imponuntur,  quxdam  lana  molli  cx- 

exiremam  morfu  excitato,locus  ftatim  intumefcit,&  fla  cepta  indunturslanapronlinente,vt  facilius  euellanrurv 


M  ORIBASIl 

quodptxcipuein  iis  qux  acria  funt,&  anum  facileco-  A  prxftabunt. 
mordent,obferuatur. 

De  niun&ionibus;  Cap.     X  L,« 

IIs  qux  inunguntur,vtimur  in  corporibus  qua:  nimis 
iditi  iOa  iunt,qua:que  partes  delicatiores&  imbeol- 
ljoreshabent,fedtrahendum  eft  vehementiuSiVfu  verb 
ad  hoc  probata  funt  hxc,cyclamini  fuccus  aqua  aut  hy- 
dromelite  refolutus,ftl  taurinum  ,  elaterium,granum 
gnidium,  vuataminja:  hicqueterenda  &  melle  excipi- 
cndafunt,  itcmquecolocynthidos  decotlu  qus  mcli- 
crato  incoquajur ,  cuique  feltaurinum  accedat.  Cacte- 
rum  in  omnibus  atribus  admcucndis  prius  foucdx  par 
tes  funt,  &  oleo  ptius  inungendx  :  deinde  infidcndum 
in  fosnigrxci  &  malux  deco&o,fcdem  eo  feruore  inte- 
dendo  iimul,&  foras  propcllendo:qux  fi  plus  excedatj 
portulacx  fucco&oui  inun&ione  vtemur, &  melilo- 
tum  melicrato  inco&um  fuperdabimus :  vitellos  quo- 
que  ouorum  elixos  ,  &  cerata  ex  myrto  factaimpone- 
mus  .  Ix  on  nibus  autem  glandulis  ad  morbos  diutur* 
»os  efficacionbus  vtendum  eft  :  &  in  quibufdcm  bonis 
corporis  habitibus,quu  febtibusinordinatis  no  ia£tan- 
tur,idem  obferuandum  :  fimplicioribus  verb  vtendum 
in  d jiicatioribusj&  febribus  acutis, v t  fxces  deiiciatut: 
tempus  vetohorum  adminiftrandorum  idem  eftatqur/ 
id  quodclyttenbus  cft  prxfcriptum  .  Atque  hxc  quidc 
funt  qux  de  clyftetibus  dequeglandulis  tradenda  effc 
exiftimauimus. 

£x  Diocle,qux  ventrem  foluant, 
Cap.     x  1  i< 

MErCUfiahs  &  utis  tum  per  fe,tucum  betis&  braf- 
lica  incoftx,  &  vna  cum  cibis  affumptx ,  aut  cum 
pulte  info.bitione  data-,deie£tione  abunde  cient.  Cni- 
cus  multi;  modis  -~-»'-atus,idem  facit :  nam  vel  fuccus 


3^0 


ex  eoexptimitur^^^i  datur,ifque  ante  cibum  melle 

autvino  dulci  teti-j-.          lluum  fubducere  confueuir< 

fitexeodem  forbitio  ad  idem  r valens:  in  maza 
quoqueconiedtus  idem  priltat.Sed  &  obfonia  in  eo  co 
quutur.Eodem  vti  poterit  nuifpiam  fi  ficcer,&  modico 
eontundat ,  &  cribro  traiiciat :  tum  iterum  tundat  curn 
melle,&  ad  cerx  formam  nb  admodum  duram  redigat, 
&exeaante  cocnam  eapiat  quantum  caricx  mediocris 
magnitudinem  compleat.aurpaalo  maius  aut  minus,vt 
eiquivtitur  conferre  videatur.Fiet  autem  vehcmenti- 
or  fi  cnicus  crudus  frangatur,&  pars  interna  eximatur, 
conteraturque  ,  &  melle  excepta  eodem  modo ,  miniis 
tame  quam  quum  frigitur,fumatur.Nthilo  vero  minus 
abfque  moleftia foluit  aluum  fluorqui  ex  fycaminis 
prodit,exmelicrato  fumptus,itcmque  cibis  infperfus  & 
commixtus.Ex  confuetis  verb  rerebinthina  refina  prx- 
ftatomnibus;eaverbvt  eft  paulo  maioremefura  quam 
fit  faba  7tgyptia,poft  canam  capienda  eft,aut  in  pocu- 
lum  coniicienda,addcndumquemellis  no  minus  quam 
triplum,&  duobus  aqux  ealidx  cyathis  diffundenda,  & 
ita  bibenda. 

Ex Dieuche,  qua:  leuitef  per  infernas  pai  tes 
purgent,  Cap.  xtu. 

MArina  aqua  dcco&a,  &  fub  dio  detenra  potatur? 
in  primis  quidem  cum  pari  aqux  dulcis  portione: 
tum  vbi  fubducit,dux  aqux  dulcis  partes  vni  parti  ma-* 
rinx  adduntur,idque  vfqvtedum  fatis  purgatum  effevi- 
deatur.Hocetiamfacerefolent:brafficam  Ixuigant  ex- 
primuntque,&  cnicum  contufum  infpergunt,&  in  vafe 
fi&ili  ad  folem  ponunt  donec  craffitudinem  nancifca- 
tur,tum  remouent .  Dant  verb  huitfs  drachmas  duas  ie- 
iunis  ex  melicrato,&  leuiter  aluum  fubductt  •  Lenticu- 
larum  quoqu-  decoctum  cum  modico  falis  purgat.Iam 
verb  vux  paffx  fatiux  decoctnm  fub  diuo  deteotu  pur- 
gat,acfimilequippiam  facic  f.fis  acet*bulum  cum  pari 
mellis  portione,&  aceti  heminis  duabusffub  dio  pofi- 
tum  ,  &  poftea  temperatum  aquadatum  :  mai;is  verb 
aluum  foluuntaita  in  tnelicrato  elixa  ,  &  refina  rritro 
excepta,&  ante  cornam  data:&  bctx  &  cxpx  in  melicra- 
to  deco£rx:&  catapotta  ex  nitro,pipere,refini,confe£tn: 
&  braffica  ,  fiquis  ea  deco&a  cum  nitro  vcfcatur,  &  iu- 
fculum  abforbtat:aut  folia  a&cscum  beta  deco&a  ide 


Ex  Lyco,aluum  fubducenti*j 
Cap.  xliii. 

S1"yracis,fcammonia',vtnufque  pares  portiones:con« 
ucitur  ad  buric  modum  ,  Scyrax  valdc  admodum  tn 
mortano  tcritur  v  t  moltri  queat,  eique  ftamonia  adii- 
citurj  &  globuli  ad  fabx  magnitudmem  coformantur. 

Aliud.  Scamonia  cum  fale  candidifftmo  permi  lturn 
Ixuigatur  ,  tum  in  plumbea  pyxide  decoquitur.  Ratio 
Verbdecoquendi  eithuiufmodi,Pyxis  plumbea  duplex 
^  eft:  eius  opcrculum  habere  debet  aut  foramen  aut  nftu- 
lam  :  peream  viam  fcammonea  cum  fale  trita  nidmir, 
idque  vas  in  olla  qux  lomento  fabarum  plena  fit ,  infi- 
dct.  Coquitur  auiem  lomcntum  fabarum  quod  pyxida 
continet,pofca  affula,non  autcm  aqua.  Vbi  lomentum 
co&um  fuerit,etiam  fatis  cofta  et it  fcammonia.  Quum 
hoc  fa£tum  fuerit,medicamentum  ipfum  finendurn  efll 
vtin  pyxidc  rcfrigeretumd  poftca  iterumlxuigabisvel 
perfe,vel  piperis  albi  tantum  addens  quantum  fatis  fit 
ad  medican;entum  ritecondiendum.  atque  ita  parata 
fcammonea  neque  ori  neque ftomacho infuauis  erit,  & 
&  nihilo  fecius  pi.rgabir. 

Caleni  Picra,        Cap.  xtllil. 

ALoiss  draehmxcentum  ,  fpicx  nardi,  xylobalfamij 
maftiches,  afari,  croci,cinnamomi,finguloru  dra- 
chmx  fex.  Ego  verb  aloes  drachmis  x  c .  croci  drachmaj 
quinquc  impono  ,  sitque  ita  vtor.  Prxterea  ad  aluum 
fubducendam,aloen  non  lotam  accommodatiorem  ef» 
fefcire  debemus,  eamque  lotam  magnam  medicame- 
tofx  facultatis  vim  amittere:  quam  etiam  febricitanti- 
^  bus  dare  quifpiam  audeat,fi  noii  vehemcs ,  fed  admodtt 
debihs  febnsfit.  Multi  v  erbetiam  medicamentum  eX 
aloe  non  lota  febncitatibus  dederunt,  ac  deinde  quum 
nihil  manifeftelxfiffentjin  aliis  maximam  noxam  funt 
experti :  infeftiffima  enim  aloe  etiam  lota  eft  iis  qui  ci- 
tra  vitiatos  humores  calida  &  ficca  intemperie  laboratt 
proxime  ad  hos  ..ccedut  qui  ficcam  intemperie,  etiamff 
eum  frigore  coniiicta  fit,cotraxerunt.Ad  fummam,qui 
ex  fola  qualitate  particulam  aliquam  lxfam  habet ,  ab 
aloe  offenduntur.  Intempeties  enim  qux  in  humoribus 
E  funt,medicamentis  eos  euacuantibus  indigent:  qux  ve-« 
rb  abfque  his  confiftunt ,  in  tabem  penitus  ex  vfu  huiuj 
medicamenti  quod  ex  aloe  conftatjdeueniunt.  Vbi  er- 
go  vi tiatus  humor  ventriculi  tunicas  irrigat ,  ita  vt  nau 
fex  fymptomata  magis  aut  minus  confequantur ,  picra 
ex  aloe  vtilis  eft,eum  humorem  euaeuans  .  ineft  enim  a- 
lox  purgandi  vis,fed  non  valida,fed  tatavt  qux in  ven-J 
tre  funt,  qux  etiam  contingit,  purgare  poffit:fi  vero  ali- 
quado  copiofius  exhibeatur,vfque  ad  loca  iecoris  con- 
fcendit.  Non  eft  tamen  medicamentu  quod  totum  cor- 
F  pus  purget :  veriim  biliofarum  ventriculi  affeGtionum 
optimum  medicametum  eft,adeb  vtvnodiefxpe  mul- 
tos  qui  ftomachici  exiftimantur,  perfanet.  In  iis  autem 
qui  tarde  concoquuntur ,  non  omnibus  par  eft  picram 
dare,  fed  iis  foltim  quibus  ida  fuccis  vitiatis  excitatur: 
&  eo  magis  etia  fi  tenues  illi  biliofiquefuerint.  Quan- 
.  dam  etiam  facilitatem  afferetiis  qui  humida  intempe* 
perie  citra  htimores  laborant,  quac  partem  affeQam  ita 
irriget,vt  non  fecus  quam  nerui  colligantes  in  articulis 
relaxatis,  exoluatur  atque  laxetur.  Quibus  verb  bilis  iu 
®  ventriculo ,  &  prxfertim  imiseius  tunicis  contineturj 
accommodatius  inuenire  medicamentum  nullum  po- 
teris.  iis  verbqui  inflammationealiqua  vexantnr, nori 
abfolute  omnibus  rerr  poribus  inflamma*ionij  datur, 
fed  vbi  ea  conco&a  fuerir,&  deelinet:  nam  &  concodia 
medicanda  effe  ,  prxclarc  ccnfuit  Hippocrates.  Re&e 
autemquishoc  medicamentum  tardi  concoquetibus, 
bilimque  vomcntibus,aut  quibus  alia  quadamfluctio- 
neftomachusteneatur,dabit, fiaqux  cyathis  quatuor 
mixtum  dederit,veritusnemcl  ftomachi  fubuerfionera 
H  quae  fieri  confueutt,excitet.Sed  in  declinatione  interna- 
rum  inflammationum  rectecx  hydromelite  propina- 
bitur,  qucmadmodiim  etiam  pra^betur  lis  quibus  cicre 
vrinam ,  aut  purgationes  meftruas  prouocare  oporteat. 
Sxpe  autcm  hoc  medicamentum  dare  confucui  iis  qui 


)6i 


MEDICIN.    COLLECT.    L I B.  VIII. 


fuffuforu  fyttiptomata  ex  ftomachi  affediione  patiutur,  A 
&  iis  qui  aluo  adftricta  laborant ,  &  mulieribus  qux  non 
probc(ficut  dixi)purgantur:in  quibus  maiorem  efficacia 
habet ,  vbi  aloes  drachmx  lxxx,&  croci  fex  fuerint. 
Prarftat  etiam  proafaro  carpefium  coniicere :  quanqui. 
etiam  vtrifque  adhibitis  aliquando  medicamentum  con 
feci.Daturad  fummum  huius  medicamenti  drachma 
vna  cum  aqux  cyathis  tribus. 

Purgans  medicamentum  ex 
cydonio. 

Scalpendum  eftcydonium  circa  femen,  deindee-  B 
uacuatum  fcammonia  implendum  ,  tum  crufta  circum- 
pledHdum  &  affandum  ,  poftremo  dandum  vt  comeda^ 
tur:atque  ita  aluus  fabducitur  ,  &  ftomachus  minime 
fubuertuur. 

Catapotia  ex  aloe. 
Colocynthidos  pars  vna ,  fcammonex  &  aloes.fin- 
gulorum  partes  dux,fucci  abfinthii  pars  vna. 

Philumeni purgans  medicamentum  ad ocu- 
los  diuturna  fluxione  opprefTos. 

Cap.    xiv.  C 

MArrubii,agarici,  chamxdryos,  colocynthidos  me- 
dullx,ftcechadis,  fingulorum  pondo  decem :  opo- 
panacis,fagapeni,petrofeIini,  ariftolochix  rotundx,  pi- 
peris  albi,fingulorum  quinque,cinnamomi,fpicx  nardi, 
myrrhx,polii,croci,fingulorum  quatuor:  ficca  tereda  fi- 
mulfunt  omnia,  &per  cribrum  traiicienda  :  opopanace 
vero  fagapeniimque  &myrrham  confradta  in  pila  ma- 
cerare  in  melle  oportet.his  poftea  lxuigatis  ficca  adden- 
da,&  ita  coterenda ,  &fic  confedta  vitreo  vafe  excipien- 
da:fiquemel  defit,affundendu  erit.  Hoc  medicamentu  D 
rnirabile  eft,  proprie  in  morbis  capitis  diuturnis :  quam- 
obrem  oculomm  quoque  affectionibusaccommodatif- 
fimum  effc  vfu  compcrtum  eft :  vcntrem  enim  medio- 
criter  foluit.  Si  verofub  vtendi  tepus  obolosquatuor  aut 
fex  fcammonex  capiat,efficacius  purgabir-  reuellit  nan- 
que  a  capite  omnia,&  ferme  etia  nimis:&  quod  a  natura- 
li  corporis  habitu  alienu  inuenit,  fecernir,&  foras  pellit, 
vt  recentiora  ab  eo  reddita  corpora,  &  conftitutioncs  & 
a&iones  fuas  non  ita  multo  poft  purgationem  acquirant. 
fumma  eius  potio  drachmas  duas  continet,  cum  meli-  £ 
crati  cyathis  quinquc  preter  fcammoniam,qux  adiungi- 
tur.ac  quibufdam  quidem  medicamentum  ipfum,idque 
vna  eiuspotione,priftinam  partium  valetudinem  potuit 
reftitueremon  tamen  nuda  puraque  purgatione  natura- 
lem  affe&ionem.&hilaritatem  ratione  diftnbutionis 
gignere  atque  reftituere  exiftimetur.  quibufdam  autem 
id  effecit  tum  fecunda,tum  vero  etiam  tertia  potione:in 
aliis  veroitaprxparatcorpora ,  vt  auxilium  a  metafyn- 
criticis  fint  perceptura. 

Archigenis  purgantia  medicamenta  febri-  p 
citantium,       Cap.  xlvi. 

INn  febribus  bonorum  morunvhoc  eft ,  in  quibus  vi- 
res  corporis  fubfunt ,  fed  tcpus  breue  eft,detra£tio  c5- 
fertim  facienda  eft  ,  vtmorbicontinuitas  intercidatur. 
ergo  in  teperatis  vtendu  eft  venx  fedHone,  idque  potius 
in  calidioribus  quam  humidiorib9  eft faciendu.  Si  vero 
humor  fit  abunditior,tuc  materiavtihuspurgatione  di- 
minuitur,fiq;  purges,no  ftatim  fcamoneaaut  aliquo  vio 
lentomedicamento,fed  placidoid  facies.primum  enim 
qux  imponutur,quxqueillinutur,fi  ex  violenta  matena  q 
coftent,quum  per  diftributionem  &  tranfmiffione  agat,  ; 
languida  reddutur.Equidecataplafmatein  dieifpatio  vti 
confueui,  quod  hypochondrio  fuperdarem,  ita  latum  vt 
vfque  ad  vmbilicum  pertineret.  Quadoque  etiam  lolia- 
cex  farinae  partes  tres  vni  parti  cneori  admixtas  melle  de 
coquens,totum  ventre  coprehendo,aut  tithymali  liquo- 
re  oblino,aut  cyclamini  fuccum  pari  pondere ,  dimidio 
elateriimifcensj  &liquido  cyclamini  fucco  refolues  vna 
cum  modico  mellis,ne  nimis  exiccata  reddantur  friabi- 
lia.glandulas  coficio:qui  vbi  cyclamini  fuccum  accepir,  jj 
atque  in  muria  prxmaduerit,  impono,  aut  aliquid  aliud 
generis  eiufdem.Tum  ex  iis  qui  fumu  tur,fatis  fuit  mer- 
curialis  fuccus  trium  heminarum  mefura,  cui  fal  inditus 
fuiffet,aut  ferum  ladtis  eodem  modo.Sine  moleftia  verb 


hoc  omni  xtati  eft  accommodatum :  Polypodii  partes 
du£e,cneori,falis,nitri,finguloru  pars  vna,cnici  pars  vna. 
dantur  lis  quiyiribus  integns  funr,drachmx  tres:  melle 
autem  imbuitur  inftar  placentx,  aut  in  hydromelite  in- 
fpergitur.Ipfequoque  cnicusper  feeodem  pondere ,  aut 
ad  lummum  holcaru  quatuor,datus,fatis  egregie  mouet: 
fiquidem  febnbus  ante  dictis  aceomodatiflimus  is  quo- 
que  eft,  &  placeta  itidem  quam  diximus.  Clyfter  vero  ex 
mercurialis  &  colocynthidis  decodio  eft  vtilis , fi  modo 
non  folas  fxces,  fed  etiam  aliud  quippiam  defuper  edu- 
cere  in  animo  habemus.  Quemadmodum  igiturin  his 
febribus  hxc  dantur  non  tanquam  cibi ,  quum  cibi  per- 
fedtam  purgationem  recipiant:  ita  ego  alimctorum  loco 
pultem  ex  colocynthide  dare  confueui.  xxim.  globulos 
qui  ponticx  nucis  magnitudinem  compleant,  deglutiat 
vna  cum  cibis  iile  qui  curatur.-tii  os  colluat,  &aqux  cali- 
dx  cyathos  ternos  forbeat,&  quieti  fe  tradat,  purgatione 
expecras.Efthxcprxftatiffimapurgatio,febri  quoq;  non 
graui-.educit  aute  biles  aqueas  &craflas.  poftea  vero  mul 
tos  fuiffe  curatos  vidimus,multos  vero  paru  ab  acceffio- 
nibus  vexatos ,  balnei  vfu  fuiffe  integrx  valetudini  refti- 
tutos.  Quibufda  vero  bis  darihocmedicamentu  necefle 
fuit,  quibusglobuli  ex  eodem  temperamento  fuerunt 
dati:&  tempus  fecundx  euacuationis  eft  ftatus  febrium, 
qux  bonorum  morum  dicuntur.-quumque  laflitudines, 
capitis  doloresjgrauitates,  imbecillitatesjferuidx  in  co- 
xendice  affectiones ,  &  labor  vrgent ,  tunc  prxftantifii- 
mum  medicamentum  eft  quod  ad  hunc  paratur  modurr : 
Dux  colocynthides  capiuntur,  excauantur  ,  oleum  eis 
infunditur.per  nodtem  ibi  moratur,  in  oll-rn  noua  reii- 
citur,aqua  pari  portione  additur:  confradhe  colocinthi- 
des  incoquuntur ,  expreffx  abiiciuntur ,  fucc  -s  in  aliam 
ollam  tranffunditur,fuIigoabftergetur,puls  d-*coquitu: : 
vbi  rite  fe  habeat,  nigri  veratri"iua  '  nmoni.eleuis  k- 
miholca  ,  fi  mite  velis  medic  m  :fi  intentum, 

holca  imponitur.  his  omnibt  m  ramenta  didudtis ,  or- 
bes  fiunt. 

Hiera  Rufhqux  ex  colocyn&ide  conficitur.cxli- 

bro,qui  eft  de  morbis  qui  articulis 
contingunt,    Cap.  xlvijSs^ 

HJ£ c  primum  ad  dolorem  lateris  inuenta ,  poftea  a& 
alia  mala  valde  vtilisvifa  eft:laboresenim  non  diu- 
tius  producit ,  neque  nimis  acute  purgat.  datur  ex  meli- 
crato  aut  oxymelite  imponitur  autem  fucco  ptifanx  di- 
luto  &melle  condito.dantur  ad  fummum  drachm^  tres: 
minimum  vero  vna  ,  in  quibuspauca  euacuatione  opus 
effe  videatur.  Facit  etiam  ad  dolores  articulorum,  eam- 
que  dare  fspe  oportet,&in  ea  confidere.quippe  qua:  fe:n 
per  id  quod  decet  efficiat :  purgat  enim  neque  acriter, 
neque  confertim ,  neque  aliund*  magis  quam  a  morbo. 
Menfura  in  his  fatis  eft  drach.  im.  in melicrato  aqua:  fal 
vero  admifcendus ,  quia  faciliusita  pertranfit.  Eius  talis 
eft  confedtio:  Colocynthidis  interioris  drachm*  duar: 
agarici,chama;dryos,fingulorum  drachmx  decem:  opo - 
panacis,fagapeni,fingulorum  drach.octo:petrofelini,ari- 
ftolochia;  rotundat,piperisalbi,fingulorum  drach.v.cin- 
namomi,  fpica?  nardi,  myrrhx,  croci,  polii,  fingulorum 
drachmx quatuor: mellis quod  fatis fit  ad hxc omnia  af- 
ftimenda. 

Purgans  medicamentum.quod  fordes  ventris 
accommodate  deducit,&  fimul  thoracem 
&  caput  fubleuat.  idque  ad  Iuftum 
authorem  refertur* 
Habet  hocmedicametum  interiotis  colocyftthidis 
j^Fgyptia:  denarios  duos  &  triginta ,  marrubii  .chamar- 
dryos,  ftcechados,  fingulorum  denarios  xnii.gentianx, 
agarici,fingulorum  xn.bdellii,fpicx  nardi,croci,cinna- 
momijfingulorum  vm.cafia»,floris,iuci  odorati,  piperis 
albi,longique,  fcillx  toftx,finguIonun  ti.  radicis  cetau- 
rii,  im.  omnia  trita  bdellio  refolutio  ,  panacis  decodio, 
&  mellicodto  commifcentur  5  &  ex  ipfo  medicamemo 
fabx  magnitudo  antecibos  fumitur. 

Aluum  foluentia. 
Liquaminis  zingiberis  denarios  duosrpipens  longi. 
fcammonix,  liquoris  cyrenaici  ,fingulorum  denarium! 


•i< 


ORIBASII 

vnum:  aceti  ,gari,  vtriufque  cyathum :  contere',  in  vnum  A 
redigito,datoque  cum  ladrucis  vnum,  fi  foluere  aluii  viss 
duos,  fi  purgare.    Aliud.  Zingiberis/cammonii.fingu- 
loru  vnc.i.falis  fcrup.im.  aceti.gari,  finguloru  cyathus. 
Granula  falubria,  ftomacho  idonea.ventrem 
fubducentia,&  prsfertim  in  typis. 
Aloes  fcrup.  1 1.  fucci  abfinthii  fcrup.  1 1.  Scillam  fer- 
mento  oblitam  torrebis,  ita  vt  coquatur  :  inde  educi- 
to ,  &  villis  abie&is  ponderaro ,  &  in  mortarium  conie- 
£tam  valentertundito,abfinthii  fuccum  afFundendo,  & 
aloem  tritam  infpergedo :  fimulque  omnia  commifceto  " 
atque  excipito,&  molliedo,in  vnum  corpus  redigito.  fa- 
cto  hocfermento,  extrahe  &  repone ,  fa&is  tamen  prius 
granulis  ad  ciceris  magnitudinem,  dato  iisquiexlongo 
morbo  difficulter  vires  refumunt.fi  per  typos  argrotent, 
grana  vn.aut  xi.aut  x  1 1  i.aut  xv.  deinceps  per  dies  v.  aut 
vn.aut  ix.Si  autem  pituitam  ab  eis  duci  velis,  aut  effica- 
ciorafieri,addetctifermento  euphorbii  denarium  v- 
num. 

Purgans.quod  placentula  dicitur. 
Similx  drach.vnam,coni  drach.  nii.  piperis  drach.  n. 
fcammonea:  drach.  iii.  excipe  melle  Attico.  dantur 
fummura  drach.n.  Vtereetiam  ad  arquatos. 

Paftilluspurgans. 
Scammonea:  drach.uii.euphorbii,piperis,finguIoru, 
tantundetmpholii  drach.i.mellislib.i.vncia  datur. 

Oliua:  purgantes» 
Gummivnc  i.  palmularum  conculcatarum  abiedtis 
offibuslib.i.  mellis  tantundem.piperis  fcrup.  i  1 1 1.  amii 
tantundcm,  cymini  denani  im.  anifi  tantundem  ,  aceti 
fextarium ,  oliuarumvmuria  confedtarum  fine  offibus 
lib.  i .  palmulas  cura  melle  &  gummi  contere  m  pila 
tamaricea  :  gummi  verb  accto  prius  macera:  vbi  pro- 
be  fuit  lxuigatum,cxtera  omnia  contufa  indito,&  fimul 
liuigato,  &  acetc  infufo  m  vnum  omnia  fermeti  inftar 
adigito:tum  maceratas,&  ulcedinem  in  aqua  dulci  na- 
ftas  oliuas  valde  exprimi  &imponito.  dato  liquoris 
cochlearia  quinque,oliuas  tr»s,fi  is  qui  fumit,  bene  con- 
coquat,&pra:cedenti  die  non  multa  fumpferit.  ego  verb 
fcammonex  denarios  quatuor  addo. 

Aluum  fubducens. 
Piperis  vnc.i.cumini  vnc.i.zingiberis  vnci.foliorum 
rutx  fcrup.  1 1 1 1.  epithymi  drach.  1 1  u  polypodii  drach. 
m.cnici  vnc.i.meUis  quod  fatis  eft. 


364 

Ahaplacentula. 
Cnici  albi  frit"H  &  defquamati  libra  vna,  mellis  cyathi 
tres,anifi  drach.  carnis  caricarum  xxx.daturanteccenam. 
fa&is  partibus  ad  regia;  nucis  magnitudinem,danturquc 
duxauttres.  Alia.  Scammonex  vnc.  aloes  drach.  iur. 
euphorbii  tantundem.  aqua  excipiuntur  ,granaque  erui 
inftar  conformantur.Ex  his  vn.aut  ix.aut  xi.aut  xui.  aut 
xv.aut  xvu.aut  xix.aut  xxi.dato. 

Medicamentum  ad  colicos,purgans. 
Euphorbii,aut  indis,petrofelini,cypcri  pares  portiones. 
Symbiotarium. 
Scammonex  vnc.ii.piperis,zingiberis,faiis,petrofeli'» 
ni,fingulorum  vnc.im. 

Purgans  medicamentum  eos  quielephan- 
tiafi  detinentur. 
Colocynthidem  pulchram  bonamquecapiro,  facitd- 
que  vt  diem  &  nodtem  in  oleo  madefcat :  deinde  oleum 
effunde,  &  in  noua  ollula  colocynthida  cum  aqua  deco-» 
que,  vfquedum  flaccefces  reddatur.  tantum  poftea  fimi- 
q  ljeadiice  quantum  excipere  aqua  poffit.  quumquefuc- 
rit  f  jdra  decodtio  ,  adde  cllebori  nigri  drachmam  vnara 
&  mediam,fcammonea:  drachma  vnam,  &furculo  ane- 
thino  agita,&  confice  orbes  inftarlupinorum  autauelU- 
nx,datoque  deglutiendos. 

H  iera  Iufti. 

Colocynthidis  interioris  denarii  xx  1 1  1  i.ftcechados^ 
chamxdryos ,  piperis  albi ,  piperis  nigri ,  agarici ,  Vera- 
tri  nigri.fcammonea:,  fingulorum  denarii  xni.  ammo-' 
P  niaci,thymi,croci,euphorbii  ,fingulorum  denarii  vm. 
myrrha:  denarii  mi.fcillx  tofta:  denarii  xvi.ahqui  addut 
cafia:  denarios  ini.&fpicx  nardi  denarios  vm.  mellis 
quod  fatis  fit. 

Epithema  vomitum  ciens. 
Veratri  albi  denarii  vm.  piperis  denarii  quatuor,feI= 
lis  taurini  quantum  ad  excipiendum  fatis  fit.admoueto. 
Medicamentum  quod  odoratui  admotum 
per  aluum  purgat. 
Fellis  terreftris  echini ,  melanthii,  aut  nitri,  vtriufque 
denarii  ci.fucci  thapfix  denarii  1 1 1 1.  grani  Gnidii  de- 
£  narii  111.  elateni  denarius.  lxuigantur  inftar  cerati,  oleo 
ficyonio  aut  cyprino  admifto,  fiuntque  orbes  vnius de- 
narii.  horum  vnum  odorabitur  is  qui  purgandus  eft  fi 
beneconcoxit.hoc  autem  admodum  debihtabit,fed  ali- 
quovnguento  odorato  vires  poftea  recreabuntur. 


ORIBASII    MEDICINALI  VM    COLLE  CTORVM 

Liber  nonus, 


De  aere,exGaleno,       Cap.  i. 

Ptimus  aer  eft  is  qui  prorfus  fit  purus:  ta- 
lis  eftqui  neque  ftagnorum ,  neque  palu. 
dum  halitufit  perturbatus,neque  ex  pro- 
fundo  aliquo  fpecu  perniciofam  auram  F 
exhalantefit  infedhis,qualis  eft  Sardibus 
&  Hierapoli.Improbatur  etia  qui  ex  cloa- 
camagnam  aliquam  vrbem  aut  numerofum  exercitum 
expurgante  vitium  contraxit .  Malus  etiam  eft  isquiex 
anirnalium  aut  olerum  putredine,&  fimo  coinquinetur: 
quique  ob  ftagnum  vel  flumen  vicinum  nebulofus  eft: 
quemadrnodum  etiam  celfis  vndique  montibus  cauo  lo 
coinclufusperflatum  nullum  recipit.  Suffocans  enim  is 
eft  &putris,fimilis  nimirum  ei  qui  in  domibus  quibufda 
claufus  eft,in  quibus  ob  putredine,&  quia  non  perflatur, 
plurimusfitusaceruatur.  Huiufmodi  aute  aeres,omnibus 
artatibus  funt  noxii ,  velut  qui  prorfus  eftpurus,  omni- 
bus  xtatibus  eft  vtilis.  Differentia  verb  aeris  qua?  ex  ca- 
lore  ,  frigore  ,  ficcitate,atque  humidirate  exiftit,non  eo- 
dem  modo  in  omnibus  hominibus  affefta  eft,  fed  corpo 


ribus  quxoptimo  temperamenrofuntietiam  aeroptimS 
temperatus  eft  faluberrimus.  in  quibus  verb  aliqua  exu- 
perans  qualitas  dominatur  ,  iis  vtiliffimuseft  aer  qui  ei 
qualitati  maxime  contrarius  eft.frigidus  calidx  ,  calidus 
frigidx,humidiori  ficcus:ficciori  verb  quam  par  eft,tan- 
to  humidior  quantoficcitas  modum  excedit. 

Deannitemporibus,        Cap.  ir, 

Hyemcm  humidam  effe  &  frigidam  dicimus,  nort 
qubd  alioru  temporii  humidiffima  frigidiffimaque 
fit,fed  quiaid  ei  aliter  contingir.  quu  enim  ineahumi- 
ditas  ficcitate  fuperet,frigiditafque  caliditate,  ideo  fit  vt 
humida  frigidaque  dicatur:  eodemque  modo  a?ftas,quia 
in  ea  minor  eft  humiditas  quam  ficcitas,  &  minor  frigi- 
ditas  quam  cahditas, idcirco  calida&ficca  effedicitur. 
Enimuero  ajquum  eft  vtfingula  tempora  ex  propria  na- 
tura  atque  fua  examinata,  aut  calida,  aut  frigida,aut  hu- 
G  mida,aut  ficca nominentur.id verbquod  in  exquifitc 
medio  omnium  exceffuum  eft,deprehenditur.nam  que- 
admodum  in  hyeme  frigus  fuperat  calorem,&  in  arftati 
fuperatur:ita  in  cis  quxda  eft  ficcitatis  atq;  humiditatis 


j£j  M  E  D  I  C  I  N.   C  O  L  ] 

xqua  portio  ,  qUX  neque  vt  in  xftate  ficcitas ,  neque  vt  A 
in  hyeme  humiditas  dominetur.  Autumni  eft  eadcm  ra 
tio,nihilque  in  eo  eft  extremum.  Excellit  autem  in  eo 
ficcitas:vtriim  in  caliditatis  &  frigiduatis  differetiami 
xtus  ex  vtriique  eft :  eique  aliud  accedit  malum,tempe- 
raturx inxqualitas,  qux  autumnum  maxime  morbofa 
facit:  nam  meridie  multo  calidius  eft  quam  fit  mane  & 
yefperi.  Quamobrem  qui  quatuor  temperamentorum 
«oniugationes  in  quatuoranni  tempora  diftnbuere  ftu- 
duerunr,  fciant  fe  non  foluni  veri  male  attribuiffe  hu- 
midumcalidumquetemperamentum  ,  fed  eciam  autu-  fj 
mno  fngidum  &  liccu.-ego  vero  tantum  abeft  vc  aut  ver 
Calidum  &  humidum  pronunciem,  aut  fiquid  tempera- 
tum  fic,id  calidum  &  humidum  effe  conctdam  iis  qui 
icaaderanc,vc  quod  plane.  concrarium  eft,td  affirrnem, 
omniumaeris  nos  ambientis  temperamentorum  peflt- 
mum  effe  ld  quodhumidum  &  calidum  eft,  quod  qui- 
dem  in  anni  temporibus  neutiquam  con.perics:  ac  in 
taorbofo &peftilenti  aeris  ftatu  quandoque  incidic,in 
quo  ftatu  omnia  apta  funt  vt  compurrefcanc.Quum  ve- 
ro  cempora  fibuplis  conueniens  temperamencum  fer- 
Uannr,ver  imer  ea  falubcrrimum  enr.Acutiflimos  vero 
morbos,&  ad  aliorum  anni  temporum  comparacionera 
roaximc  mortiferos  autumnus  afferet .  Quumque  ver 
lif  cemperaufiimum  ,  aucumnus  eft  malus:liquide  vno 
•&  eodem  die  modb  frigore,mod6  calore  nos  afficit ;  i- 
pfcque  xftatem  cxcipit,in  quamultis  affati  funt  humo 
res,  quibufdam  etiam  vires  dcbilitatx  fuerunt  .Sed  non 
foliimhocnomine  malus  eftautumnus,fed  quiahumo 
tes  primtim  ad  cutim  mouebatur,aucumno  verdin  pro 
fundumab  aeris  ambientis  frigore  compelluntur :  at-  D 
que  hxc  quidcm  funt  omnium  hominum  comrr.unia. 
Qui  vero  minus  rectam  viftus  rationem  fequuntur,  iis 
id  malum  etiam  accedit,vt  qui  fe  frutftibus  largiter  im- 
pleuerint ,  fuccorum  malitia  impleatur :  ex  quo  confe" 
quitur,vt  morbi  qui  xftati  funt  propru,pencuiu  quod- 
damomnino  moueat,quandoquidem  eo  temporcpro- 
funda  corporis  pars  expurgatur,  &  a  partibus  princi- 
pemlocum  tenentibus  ad  cutim  fucci  vmoli  perueni- 
unc:ergo  leprx,  vinligines,  lichenes,  vlcerationes  qux- 
dam,puftulx mulrx  exoriimtur .  Alio  v\ro  modo  pro-  £ 
funda  corpjrispars  per  phymata  &  dolorts  articulo- 
ru  e»purgatur,qiluni  praui  fucci  in  principes  partes  co- 
migrent.Fiunt  ettam  fanguinisfluxiones  qux  plenitu- 
dinem  &  fuccorum  malitiam  euacuant,&  morbosqui 
abea  gignuntur  reioluunr.Si  verotempus  vernum  cor- 
pus  alicuius  bonis  fuccis  refertum  capiat  ,  idfaluber- 
rimum  conferuat,  nihil  ex  propia  natura  innouas-at  ar- 
ftas  aut  autumnus  aut  hyems  non  item:nam  hxc  fi  puru 
corpus&omni  prorfus  reprehenfione  vacans  accepe- 
rint,  lllapallidam  bile  copiofiorequam  par  fit  gignere  y 
Confueuit:ille  vero  atra:hyems  denique  pituita.  ^Eftate 
igitur  frigidx  atque  humidx  naturx  optime  afficiutur: 
hyeme  vero  calidae  &  ficcx:  queadmodu  Calidx  &  ficcx 
aeftate,humidx  vero  &  frigidx  hyeme  male  afficiuntur. 
Ex  Antyllo,de  aeris  differentia  qux  in  roenfe  eft, 
exprimo  libto  qui  eftdeprxfidiis  extrin- 
fecus  incidenttbus,       Cap.  ni; 

LVna  qux  acquc  ac  fol  zodaicum  perluftrat  orbem, 
differencia  in  aere  crear.  Facit  enim  quatuor  tepora 
menfis,qux  anni  partibus  proportione  refpondenr,  at-  q 
que  hebdomadibus  diftinguuntur.Prima igicur  menfis 
hebdomas  a  tiouilunio  ducit  initium,  &  vfquedu  Luna 
duas  in  partes  xqun'iter  diuifa  apparet,progreditur:cft 
qux  veri  umilis,quii  Luna  humida  calidaqtK-  lit  eo  tc- 
pore ,  &  aer  nosambiens  eo  tempore  humidiffimus  & 
caiidif$imus*.ac  tunc  quidera  humores  pierunque  ruut, 
&  fcecundi  funt ,  non  fecus  quam  vere.  Secunda  antem 
hebdomas  func  incipit  quumLuna  iti  duas  partes  xqua-»' 
liter  fefta  eft,&ad  pleniluniu  vfque  procedit:  eaque  x- 
ftati  fimilis  eft,  ob  hanc  vni  caufam  quod  fru£tus  con-  ^_ 
coquit  vel  maximc.  Hebdotrns  vero  qux  plerfilunium 
fequitur,quumLuna  vfque  minuirur  donec  duas  in  par- 
tes  fit  xqualiter  fr<fta,ficca  eft,atque  autuno  eft  iimilis: 
vltima  verbhyemicomparatur.Quot  igictir  anni  repora 
f«runtur,tot  etiam  raeftrua  effe  tepora  exiftiman Ju  eft- 


:.ect,   lIb.  IX.  iiS 

lllud  quoqueeftanimaduei  tendum,  Solcm  fca  Vi  cot- 
pora  c.ileracere,Lunam  potius  huir.edtare.quod  in  caula 
eft  vt  Luna  humidius  femper  cerebrum  reddat ,  &  cai- 
nes  j  utres  faciar,corporaque  eorum  qilifufa  dio  viuut, 
humidiona&  obtuliora  efticiat:  eadcmque caula  capi- 
tibus  graiiitares,morbofqu?  comitialesgignar. 
£x  eotlem  hbro  Eiuldem,deaeris  diHerentia  qiwe 
in  diei  partibus  eft,  Cap.  im. 

Dlemvnacum  noftc  n-.odo  intelligimus  ,  eumqur 
anno  iimilem  eliepronuciamus.Matutinum  enina. 
teuipus  humicium  calitiumque  eft  ,  ven  fimilc  :  quam- 
obrem  iomni  puri ,  &  corpora  tam  faiioru  quam  a-gro- 
tantium  recreantur.  ex  quo  ht  vc  febricnances  hat  ho- 
ra  piacidiflin.c  deganc ;  nam  exhalationes  marie  dillol- 
uuncur,&  humidx  fluminair,  aurx  re!pirj.r,&  ros  cadit. 
mendies  autem  xflati  comparatur:pats  vero  qux  nd  oc- 
caium  pertinetjautuno  ,  nottis  vero  pars  prima  &  qux 
circa  vefperam  eft,occafui  iiroilis  cft  :eotepore  neque 
fomnum  xgrotis  fuademus,  neque  potu  damus ,  neque 
vllu  aliud.  auxiliu  adhibeir^jinn  quid  ahud  admcneat: 
quud  facimus  veriti  illud  tepus  xque  ac  tepus  occafus. 
medix  nocJis  tcpus  hyemi  coparatum  eft  :  liquide  tum 
Sol  plurimiim  a  nobis  (vc  hybcrnis  diebus)  diftat.  ergo 
dolores  nodturno  tempore  \  ehementiores  funr ,  idqug 
men;b,quum  tiox  fuo  fngore  extrcma  ctitim  denfer,  & 
perlpirationem  qv.x  clam  m  corpcribus  fir,  incercipiats 
U  defluxiones  cum  eorum  quilippicudin^  laborj.t,tum 
eorum  quos  tormina  inteftinorum  txefcet,tum  torum 
qui  ctrhaci  nominantur,tum  coru  quibus  fanguis  fJuir, 
ab  hac  eadem  caufa  promouentui :  quu  ii  qui  defluxio- 
nibus  correpti  fonr,id  totum  quo"d  cl im  ferricdfueuif, 
vnum  m  locum  amadent.  Vlama  noctispars  proptercs 
quodmatutino  tempori  propiiiqua  tiv,eiufdem  curr\ 
eo  ten.ptramenti  eftparcicej.  .. 

Achensi,de  aere,cx  i    ;ctp.      Cap.  v.' 

AERa  Sole  illuftratus  .o  differt  quemSoI  non 
vidit,  &  vmbrofus  eib  iccmque  diurnus  anoclur- 
iiu.  nam  que  Sol  perluftrauir,calidior  eft  &  tenttionvm 
brofus  vero ,  craflior.  Similiquc  mcdo  lucidus  ,  mi- 
nus  frigidus  eft  &  tenuis  :  tenebricofus  \etb  &  obfcu- 
rus ,  frigidior  eft  &  craffior.  Ergo  qui  calidior  tenuior- 
que  eft,corpora  facile  perfpiracia  reddit:cotra  facit  qui 
frigidus craffufque eft :ex  quoficvt  nodiesfint  iisqui 
cx  defluxione  laboranr,&  ns  qui  niflainmatiofte  vex.m 
tur  &  febricitjntibus,  moleltiflimx.  Differt  etiam  aer 
qui  vnius  ciuitatis  lit  ab  aere  regionis.  In  primis  enim 
aereiuitatis  a  domibus  coarctatur:quocirca  non  fe- 
cus  quam  in  cauls  locis  cahdior  eft  &  craflior.Sol  enim 
aerem  qui  non  perfpiratur,ct.nt!iiu6  ca!efacit,&  magis 
accend:t:  ac  motus  vacuitas  craffum  rcddit,  quu  mctus 
xque  acu  quifollibus  perflat,  aerem  attenuet  &  ficcer," 
Cxteriim  aer  qtu  inciuitatc  cot:netur,craffusfit  non  fo- 
liimqui  in  fefc  cogatur,ex  eo  quod  nullo  mottt  cieatur, 
fed  ex  eo  etiam  quod  mulro  tepore  in  vmbra  iit,&  mul 
to  magis  quod  plunmx atque  cir.nis  generis  exhalatio- 
nes  ex  vrbt  m  aerc  iplum  prodeunc  &  tluant:&  id  quo- 
que  mulro  magis  in  iis  vrbibus  qux  perfpirationibus 
omnino  vacatmqui  vero  in  ret;ione  eft  aer,quuni  tenuis 
purufque  fir,facit  vc  cibi  appeccntiorcs  fimus,&  melius 
etiam  concoquamus ,  &  melius  alamur ,  &  meatus  ma- 
gis  fluxiles  Cnt,  &  fenfus  nobis  finf  mtegriores.  Caufa 
eft  quia  aer  ciinratis  quum  vndique  fit  Conclufus,  tum  a 
mulcitudme  domorum,  tum  a  redtis  fuperimpofitis, 
corpora  facit  quibus  fucci  d:ff:cul;er  digeranfur,eaque 
replet.at  qui  in  regioneeft,quu  laie pateat,& fub  dio  ur; 
remiffe  &  diffolutc  id  quod  fupetflmt  excernSs,  &  leue 
&  probc  p  crlpirans,  &  promptti  ad  fumefldos  cibos  cor 
pus  reddit. 

De  regionibus,ex  Galeni  comcntariis,    Cap.  vi. 

REgionibns  quxdam  attriLuta  funt(vc  jta  dican:)jt> 
orbis  terrx  fitu,quxdam  a  proprjetate  fua ,  quxda 
vere  a  fymptomatibus-Ab  orbis  veio  fitu  eisincft  Vt  fri 
gidx  fint  qux  ad  Iftrum&  Mxctida  palucfetn  fint  fi- 
tx,&  (vno  vcrbo )  on.nes  qux  adfeprentrionemfunt: 
cclidx  vcro  qux  in  Athiopia  atqnc  India  habentur  ,  & 


33S 


O  R I  B  A  S  1 1 


368 


(vtfummatimdicam)quxmeridiempertir!et:tempera~  A  aliaru  nationu  menfcs  trafire  poffimus.  na  a?qiiino£tiu 


txverofint  qus  inharum  medio  fint  locata: .  Inhis 
omnibus  fere  orbis  terrae  partibus  propria  quardam  re- 
gionis eft  natura  atque  fua,quatenus aliac  ad  meridiem, 
ahaead  occtdentemaut  orientem  folem  propius  aece- 
dunt.aliae  verb  ad  fcptentrionem  magis  vi  rgunt .  Quae 
veroafymptoroatibus  oriuntur,funt  eaqux  regionibus 
tribuuntlutulenta  fiagna,  &  aqux  palufires^qux  vd  la- 
pides  ln  renibus  g>gnunt,vel  lienern  amplificant:item- 
quc  venti  qui  habitationibus  familiares  lint,qui  vcl  ex 
ftagms,  vel  ex  fluminibus,vel  ex paludibus,vel  ex iinu, 
vel  expelagoexoriantur.  Iam  vero  quaeex  tcrrx  exha- 
lationibus  excitantur,partim  bona,partim  praua  lunt: 
«jualia  fuut  quae  ex  metallis  afferunrur,&  qux  a  fpecu 
quodCharonnimvocant,exhalantur.  Jn  frigidisvero 
quibufdam  regionibus,  vt  in  Thracia  &  Ponto ,  quoni- 
am  loca  mari  adiacentia  humilia  funt,  ob  eam  caufam 
calidiorc  funt  temperaturaun  calidioribus  vero ,  quales 
funt  ^Egyptus  &  Lybia,  quoniam  aeftate  a  ventis  ab  Ar- 
&oflantibusrefrigerantur,idcirco  minus  cahda  funt 


mudana  quxda  res  eft:at  menfes  finguus  gentibus  funt 
proprii.Sexto  Calend.  vero  Loi  menlis  fub  exortu  folis 
Canis  onri  apuci  nos  Pergami  exiftimant :  ego  vero 
quadam  via  &  ratione  poft  deccm  dies  ab  hac  praefcri- 
ptioneeundem  01  iri  compcri. 

Antylli  de  vcntis,ex  primo  libro  de 
auxilns,        Cap.  ix. 

VEntus  eftaeris  morus.Ventorum  duae  funt  difTereft 
ciaetalii  vniuerfiles  lunt,alii  locorum  proprii.Qui 
g  locis  tribuuntur,  fuut  qui  regionibus  conueniunt :  vni- 
uerlales,  qui  vbiquelocorum  eodem  nomine  &  voca- 
bulo  gaudent :  qui  ad  lcca  pertinent,  natura  fequuntur 
locorum  a  quibus  effiantur:  qui  a  falubribus ,  falubres: 
qui  a  morbofjs,morboli  funt.pro  parte  vcro,qui  a  terra 
fpirant,  licciores  :qui  ab  aquis ,  humidores:  qui  a  mari 
prodeunt,  falubres  funt,  maximehyeme  &  vere  :  aeftate 
vero  caljdiores  funt  quam  par  fit.quos  flumina  mittut, 
his  humidiores  funt,hyemedeteriores,a:ftatemeliores: 
qui  c  ftagnis  exhalat,vrrifque  abfurdiores.PelTimi  vcrb 


iis  quae  admediterranea  recefferunt  Zona  veroexquifi-  C  iudicantur  qui  e  paludibus  exeunt,neque  vllo  tempore 


te  temperata,  ac  mediaorbisterrarum  ,eft  quacad  Cni- 
dum  eft  &  Co :  &  quxcunque  Joca  non  multum  ab  his 
vel  ad  Aquilonem  vel  ad  A  uftrum  recefferunt. 
De  ventis,  Cap.    v  1  1. 

EVrusab  ortu  folis  ,Notusameridie,  Zephyrus  ab 
occidente,Boreasab  Vrfa  fpirat.Haec  quatuor  loca 
contrario  inter  fe  nomine  opponuntur,  fingulaque  ma 
gnam  latitudinem  habent.  Accedunt  etiam  aliae  vcto- 
ru  o€to  differetix.Quu  enim  orbis  finies,cui  hoc  nome 
impofitun?  fuit  qma  mundi  partem  qux  fub  afpc&um  D 
cadit  ,  ab  »  qux  non  videtur  diftinguit,afpec>umque 
noftrum  di.finir,in  fex  partes  diuidatur  ,  proximead 
has  fe&ioncs  latitudo  folis  ort9  &  occaf9  accedn.  Duar 
poftea& vi&inti  funt  al'  rum  duarum  partium  fepten- 
trionis&  meridiei,qux  >  "  ias  partes  diuiduntur:qua- 
rum  vtraque  exvndecim  conftat:  vt  t  lam  totus  orbis 
a  latitudine  meridiei  in  fex  diftribuit  r.  Not9  igitur  ab 
hurr.ili  polo  fpirat .  mter  hunc  &  ortum  folis  hybernu, 
eft  is  qui  Euronotus  appellatur-.vt  inter  hunc  &  polum, 
&  hybernum  occafum,  eft  Ltbonotus.hique  omnes  hu  jr 
roidi  calidiquefunt,atque  itaob  eamcaufam  capurag- 
grauant .  Notus  tamen  non  fcmper  humidus  eft.vide- 
turemm  quandoqueficcus  effe,eumque  vulgus  Cauru 
vocat.atque  is  Notus  fubinde  vehemens  eft:  femper 
ergo  motum  perfpicuum  habet:lenis  vero  alius  eft  No 
tus ,  vt  eius  motum  in  aere&  nubibusnon  fentias,  eft- 
queisfemper  calidus:at  Caurus  quandoque  perfpicue 
frigidus  apparet. 

De  ortu  &  occafu  fydcrum,        Cap.  viil. 

1N  ea  regione  in  qua  medicaturi  fumus ,  fingulorum  f 
fyderum  ortum  &  occafum  noffedebemus,quoniam 
ex  iis  anni  tempora  veteres  definiunt.In  Hetlefponti  au 
tem  parallelo  veris  principium  eft  xquino&ium,  quod 
eo  tempore  contingit:  finis  veto ,  ortus  vergiliarum. 
idem  finis  eft  xftatis  principium  ,vt  etiam  finisaeftatis 
&  principium  autumni.eft  Ar&uri  cxortus,qui  xquino 
£tiuau:umnalediebusfereduodecim  anticipat&  prx- 
currit,atque  etiam  ver^iliarum  occafus  hyemis  initiil 
adducit,  &  autumnofinem  affert .  Qui  vero  annum  in 


fimt  boni:  qui  a  campis  &  terra  perfpirata,nieliores.Ad 
fuma  igitur,qui  locorum  funt,  magis  morbofi  quam  V- 
niuerfales  cenfentur.caeterum  boreales  falubtrrimi.Ze- 
phyri  ab  occidcnte  flantes  humidi  funt  &  lcnes  :  minus 
tamen  quam  boreas,falubres:  corpon  aute  magis  quam 
alii  funt  apti  atque  accomodati.  praui  autem  &  aduevfl 
valetudini  funt  Euri,qui  ab  ortu  folis  fpirant. 

De  fitu  ciuitatum,cx  Galeno,      Cap.  X. 

VRbiumfitus  in  quam  orbis  terrae  partem  vergant 
fpe&adum  eft:  id  quod  vfu  venit  in  iis  quae  al tis  in 
locis  funt  coditx.-nam  planae  &aequales  ad  nullam  orbis 
parte  effe  verfae  vtique  diceretur:  attame  domos  qux  in 
eis  funt  ad  alique  ex  quatuor  mundi  partibus  verfas  effc 
neceffe  eft:  queadmodu  domos  balneoru  in  quibus  la- 
uamur,ad  cftauahora  verfascoftruunt  architefti  ii  qui 
optimii  coieftare  fitii  videtur.  Huius  rei  iudiciu  ex  illo 
dieiteporefitinquofol  feneftras  totas  dom9  llluftrat, 
nec  ad  vllum  alium  murum  defle&it. 

Antylli  de  locis,ex  primo  libro  de  auxiliis, 
Cap.  xi. 

LOca  fublimiafaluberrimafunt,  quum  aer  in  eisnofl 
fit  permanens  ,  fed  perfundatur,  &  a  ventis  conti- 
ncnrer  exagitetur:  quiimque  rcdre  perfpirenrur ,  omni- 
bus  thoracis  affe&ionibus  erunt  accommodata.  renuia 
vcro  &  capiti  laborati,&  omnibus  fcnfunm  inftrumen- 
tis  couenient.At  loca  humiha  antcdidis  non  funt  ido- 
nea:iis  verb  qui  perhalitum  digerutur,  quiin  fyncopas 
cadunr,&fenibus  apta  funt:loca  vcro  maritimahydro- 
picis,&  quibusquaeuis  dcfluxio  moleftaeft,acconnmo- 
data  furu:  itcmque  vbi  detergedum,aut  calfaciendum» 
auraperiendu  eftconueniunt:  fedprofunt  etiam  omni- 
bus  iis  qui  neruorum  &  arriculoru  doloribus  torquen- 
rur.  Iam  deprauatis  quoque  appetitibus  profunt.IMedi- 
terranea  vero  funt  maritis  frigidiora:  caeterum  ad  mor- 
bos  acutos,fi  neque  vitibus  confita,  neque  caua  fuerint, 
funt  maritimis  accommodatiora  ,fed  ad  morbos  diu- 
turnos  ineptiora  ftagnantia  ,  cum  femper  funt  in  vitio, 
tum  veroetiam  aeftate  funtpeftiletia.Prarterea  quae  me- 
tallispropinqua  funt,mala  itidem  exiftimantur ,  fiqui- 


feptem  diftribuunt  tempeftates,  aeftate  vfque  ad  Canis  q  dem  ficca  funt  &  fuffocantia.  Qua*  vero  fub  terra  funt, 


exortum  producunf.inde  vfquead  Arfturi  ortum  ,  au- 
tumnum:  iidem  hyeir  em  in  tres  partes  diuidunt,  cuius 
mediu  id  tepus  quod  fub  folftitium  eft,conrtituunt: 
extrema  vero  ,primumfementem,  poftremu  inferendi 
tempus  vocant.Hxcque  anni  temporum  diuifio,ex  fpa- 
tio  temporisquod  in  eis  eft  efficitur  .  nam  quod  inter 
vcrgilias  &  arcfurum  intercedit  tempus ,  quatuor  eft 
menfium:pluriu  autcm  quam  quaruor,quod  inter  Ver- 

giliarum  occafum  &  aequinoftium  vernum  intereft.  Ve 

•       .-  -  j..   :J  :  r.  ~a. —:r..-.. 


fi  boni  fucci  fuerint,ficcioribus  affeftionibus  apta  cen- 
fentur.  Argilofa  vero  robur  diffoluar,quum  exhalatio- 
nem  habeant  inqua  exoluendi  vis  ineft.  rufa  maiore 
exiccandi  vi  quam  quae  nunc  diximus,funr  praeditami- 
gra  verb  omnibus  bonitate  longe  praeftant. 

Ex  Athenari  libro  primo  de  loco,     Cap.  xn, 

SVblimia  loca  frigidiora  funt ,  &  facilioris  perfpira- 
tionis:frigidiora  vero  idco  quod  a  planiriei  exigui- 
rate  paucas  radiorum  folis  reflexiones  habeat:  facilius 


risaure  tepus  ne  duorum  quidem  integrom  eft  mefiu:  h  autem  perfpirantur,quia  vndiquefunt  aperta,  necquic- 

exquofit  vt  meritonon  diuidatur.  Hinc  etia  autumni  quam  fit  quod  ventos  repellat.  ex  quo  fit  vt  qui  ineis 

tcp9maius  cft  quim  vens:  in  duos  cnim  mefes  extedi-  degunr,plerunque  fani  viuat:  hyeme  tamen  in  morbos* 

tur.hoc  tame  ab  aeftiuo  hybernoque  tepore  loge  fupe-  quos  frigus  excitat,  masjis  incidunt.  Loca  vero  fmroi- 

ratur.Hxc  igitur  in  mernoria  habeatur,quo  facilius  ad  lia  non  ita  falubt  ia  funt.  in  caufa  eft  calor ,  &  prxfertiin 


MEDICIN.     COLLECT.    LIB.  IX 


17° 


B 


xftiuo  tepore:atque  etiam  quia  minus  perflantur,quum  A 
humilior  fit  regio.  quod  fi  alcis  quoque  montibus  fint 
inclufajeorum  aer  multo  magis  feruidus  ab  aduretium 
temporum  reflexionibus  reddetur.Prarrerea  regio  plan 
tis  confita,  minus  perflaf  ur,minfifque  a  Sole  luftratur, 
quam  nuda:  quocirca  per  hyemen  vmbrofa  eft  ac  frigi- 
da:  per  xftatem  vero  difficulter  a  vetis  perflatur,  fuffo- 
canfque  eft,  &  ob  eam  ipfam  caufam  refpirationem  ha- 
bitantibus  deteriorem  parat.Quafcunque  autem  regio- 
nes  &  ciuitatcs  flumina  habent  quar  extrinfecus  perdu- 
cuntur,quu  ipfa  moderata  fint,  &  prxfertim  fi  loca  fic- 
ciflimi  effe  cotingat,fiunt  ternperatifrimx:fi  vero  exce- 
dant,non  parua  fit  ad  morbos  gignedos  acceffio,quan- 
doquidem  &  aer  hume&atur,  &  refpirido  atque  infpi- 
rando,corpora  fimul  humectamum  etiam  matutinas  ac 
vefpertinas  aquarum  def luxiones  frigidiores  excipies,' 
corporaperfrigerat,&in  xftate  conftitutionem  affert 
autumni.  Stagnantiaverolocainquibus  paludesfunr, 
tnultis  de  caufis  funt  morbofa  :  nam  a  ftagnis  tota  adia- 
censregio  madefa&a  fupra  modum  humect  itur. Atque 
in  primis  quiin  eafruc"hisproueniunt,morbofi  funt  o-  C 
ttines,  quum  prx  humiditate  fua  temperiem  no  fint  for 
titi,nec  aj  idoneam  maturitate  peruenerint:  aer  ver6  in 
bifce locis  humid'  craffufque eft.  Qju  mque  ftagna  cor 
ruptelarum  orane  genus  fufcipiant,exhaIatio  qux  ab  eis 
inanat,aerem  non  folum  eraffum,fedetia  prauum  rrd- 
dif.  Ad  hoc  accedic  etiam  vt  perhumidx  regiones  ple- 
runque  arboribusfint  refertx:quxque  defis  arbori  obfi 
dentur,  difficulter perflantur.  Pra?terea  regiones  qux 
falfx  funt,ac  fuapte  natura  perhumidx  &  caux.morbo- 
fx  funt ,  id  quod  eis  ineft  non  folum  p-opter  a  quas  &  D 
aerem  :  ( quanquam  plerique  hxc  in  caufa  potius  effe 
Volunt)  fed  etiam  propter  alimenta  humidiora  frigi- 
dioraque,dequibusnemoverbUm  vllum  fecif.  Verun- 
tamen  quoniamcau.iloca  eiufmodi  funt  fvre,no  modo 
non  pcrflantur ,  verum  &  craffa  funt  propter  humilita- 
tem,&  arftate  xftuofa:etenirtt  idem  aer  permnnens  a  Io- 
cis  adiacecibus  folis  reflexione  nimis  calcfit ,  ac  prxfer- 
tim  fi  fublimia  fint  loca,aerem  plus  xquo  arftuofu  red- 
dunt.Iam  verb  morbofiora  loca  effecenfemus  ftagna-1 
tia  atque  paluftria,&  prxcipue  per  a?ftjtem,ob  aeris  in-  E 
jequaliratem.  mafutinx  enim  aurx  a  ftagnis  mananteS 
refrigerat  ecs  qui  inhabitant:meridianx  verocalefaci- 
unt,  vefperrinxperfrigerant,&  propter  caloris  frigorif 
que  inxqualitatem,autUmnus  morbofus  eft.Regiones 
porro  aquis  vncates  &  ficca:,  habitus  fimul  exciccant,& 
melius  fpirantes  ac  puriores  faciunt .  atque  aer  quide  rt 
ficcus  nori  modo  ficciores  habitus  facit,fed  etiamfi  ali- 
menta  calidiora  ficcioraqu?fuerint,facile  conficicntur, 
facile*que  diftribuenrur  ,  &  naturns  calidiores  purioref- 
que  conftituent.  Loca  etiam  mediferranea  amaritimis 
differunt,  quonia  maritima  oronia  humiliora  calidio- 
raque  meditemrieis  ftint:  idcirco  pleraque  ex  m.iriti-  - 
mis  falubriora  funr,  ficciorcfque  habent  regiones  poti"* 
quam  hu-nidas,&  imbrib9  irriguas  Quj  res  facit  vt  in- 
fulxfaluberrimxfint,  &  excellentioresfrti£tus  ferat.Irt 
locis  quoque  magna  differetia  ex  qualitate  re^ionis  ver 
fatur  :  nam  montana  falubriora  funt ,  &  iriter  infignia, 
qux  ficciora  funt.  etenim  exhalationes  ab  humo  elatar, 
tenues  ficcxque  funt.  Quare  aerqui  ab  eis  excitatur,ta-  q 
tum  abeft  vt  aliquid  addat  corporibus,vt  contra  etia  a- 
liqtndab  eis  euocet,&  propter  ficcitate  eUacuct.  Aqux, 
fi  riullo  alio  vitio  terra  fit  imbuta,tenues  qutim  fint,pu 
rarqucfunt  leuiores.fru&us  ad  bonam  valetudinem  ac- 
comodafiores,multo  puriorem  tenuioremque  materiS 
gignunt,cV  rfte  ftint  concodti. 

Antylli,ex  primo  libro  de  auxiliis,de  domo, 
Cap.  Yiii. 

DOmusqux  ad  ferram  furir,  ctfm  febricifantibus, 
tum  vel  roaxime  iis  qui  ardenti  febri  iacKtur,qui- 
quein  fyncnpen  cadum,  accommoda^a?  funf :  quando-  H 
quidemfuntaptefrigidiores  q  iam  fublimin  tabulata, 
&  vires  a?grorantium  fuftinent  &contin  jnt.  Conue- 
niunt  eacdem  iis  qui  fm^uine m  reiiciunt,  &  qui  capiris 
dolore  vexantur ;  tabulata  vero  fuperiora  apta  funt  irs 


qui  pituitam  in  thorace  colIegerunt.Ad  fummam,cor- 
poii quod  mulea:  materix fit , magnar  domus  funt  ido- 
nex:valeni  enim  ad  difcutiendam  materiam,&  integra 
vim  ,  probamque  facultatem  ,  quam  corpora  quodam- 
modo  rapiunr,  propter  aeris  copiain  pertiuntur.  parua: 
domus  horum  contraria  cfficiunt.  fublimes  veto  refpi- 
rationis  facilitatem  gignunf,caput  leuat,  ac  prxfertinv 
quod  ex  febri  vitium  contraxerit.humilesomnino  itn 
probantur.Quajad  meridiem  fita:  funt,a'domnem  affe- 
ctionem  funt  accommodata?,pra:terquam  ad  eas  quibus 
refrigeratione  opus  eft,  ad  quas  apriores  funt  aquilona- 
res.  fecundo  loco  Cenfentur  qux  ad  orientem  fole  fpe- 
ctantrpcffimx  quai  ad  occidentem,&  prxfertim  xftate. 
habent  enim  lucem  matutini  tcmporis.in  quo  maxime: 
a?grorates  funt  meliufculi,  triftem  &  inamcenam:  &  ve- 
fpertinashoras  atque  noclurrtascii  moleftia  traducunt. 
Qux  calcc  oblita?  funr,  fpledorecalcis  fenfum  tentant» 
iniucundique  funt ;  fed  funt  ctiam  iniucufidiores  quas 
fine  lapidibus  funt  coagmenfarx.  Carterum  qux  ex  la- 
pidib9coftrucla:funf ,  immitiores&  frigidiores  quam» 
qua:  ex  lateribus,cenfefitur.  qux  funtpiituris  diftinGa: 
atqueornatar,  febricitantibui  &  irifanientibus  omnino 
improbatur,quippe  qua:  abfurda  vifa  cxctten L  quarum» 
parietes  tenues  funt  atque  exiles ,  praux  funt :  quando- 
quidem  aer  qui  in  eis  eft,facile  ab  extemo  aere  commu 
tatusjfaciles  mutationes  capit. 

Deftrato,        Cap.  ximi 

DEcubims  qui  in  leciica  fiunr,pra:ftat  iis  qui  in  pa-' 
lcis,fo!iis,&  gramine.-qua:  inpaleis,  foliis,  &  gra- 
mine,iis  qui  in  terra.  fed  harc  duo  genei  a  frnt  iniucun-' 
diora  quim  in  le&ica  recubare.  Ipfe  vevo  detubitus  in 
terra  praiterquam  qu6d  iniuciidu<:  eft,vpp0re  etiam  qui 
inferneafcendit,  implet  corpus.  Pranerea  lefticajqua; 
pedeshumileshabent,corpus  'f  knt,quum  exhalatio- 
nem  qux  ex  tcr:a  manat,pi  ..quam  habeat:qua*ver6> 
fublimibus  pedir»us  nitUn  . .  tmoris  vchementis  func 
plenx,&  fpeci  crr  faciunt  qt-afi  penfiles  fint.  Saot  crgo 
Jaudabiliores  quxmediocre  habentaltitudinefn:  quita 
parux  quoqueledicxdamnantur:  (moleftia  enim  affe- 
tunt)  ite"mque  ntmis  magnx,quia  no  eodem  in  ftatu  x- 
grotantes  quicfcunt,  fed  errado,&  locum  ex  Inco  com- 
murando  laffitudine  capiutur.  Qux  vero  quatiutur,  auC 
quoquomodo  mouentur  ,  funr  firmis  deteriores : ob 
eanddmque  rationem  funes  contenti  finf,neque  qnic-' 
quam  fcremittant:  fmtqueftrata  nec  pauca  ,  nec  dura> 
quia  laffant  &  conciitiunt  corpus.atque  co fringunt:  ne 
fintctiam  profundioraquam  vt  qux  opus  funt,captanu 
quibus  hoc  acccdir  incomodi  vt  nequisfe  vergere  faci- 
le  qucat.  Q^x  vero  furfum  repunt  ac  vergut,  vehemen- 
femlaffitudinemgignut:ftmiliaque  funt  figurx  cathe- 
drx  cuiufda.  At  iis  qux  ad  capiit  pertinet,minime  fitus 
ille  incommodus  eft:qui  vero  fitusdeorfum  rcpunt, 
mtrtiebribus  defluxibus  conueniunt.  Qux  ftrata  fplen- 
didi  coloi  is  funt,tmplent,3t  fenfus  feriunt.  Idem  faciuC 
qux  accvratc  funt  tinfta.  quoe  varia  funr ,  &  animaliurr» 
figuris  diftinda,  in  morbis  acutts  in  caufa  funf  vt  mens 
vacillet  acperturbetur:quxfordida  funt,quum  primuS 
decubitus  in  eisfit  frigidus,&  fiquis  in  eis  diutiusmo- 
retur,calidiora  quam  par  fit  euadant,ideo  minime  cor/- 
ueniunt. 

Ex  Sabino.de  temperieregionum,    Cap.  xv. 

QVx  regionibus  adiacet,alia  deorfum  vergunt,  ali» 
furfum.Quje  deorfum  verput,omnia  admeri- 
diem  fita  faciunt  regionis  ftatum  cnIidiorem:ac  maiora 
quide  magis,minora  vero  minus :quxque ma?is  xqua- 
lia  tenuiaque funt ,  id  magis  efficiuot.  qux  furfum  ver- 
gunt,aere  fttu  fuo  frigidiore  reddunt.  Qux  vero  magis 
ad  feptentrionc  vergut,  fubIimioraquefunt,caIefaciut: 
fupiuavero  conftitutione  refrigerat.  Q£x  ad  orienten» 
&  occidentem  folem  funt  pofira,fiue  fupina.fiue  fubli- 
mia  llnt,minus  calfaciunt &  frigefaciunf  quam  quxad 
feptentrionem  &  meridfem.Omnia  porro  &  calfacien- 
fia  &  refrigcrantia  regionibus  partim  filubriter  partim 
fecus  adiacet.  mm  iis  qux  in  calidiore  fitx  funr  clima- 
tc,  qux  refri^euntjfalubria  funt:  qux  vero  cilfacitirit, 

C^QJii. 


r7i 


OttlB  ASIl 


372 


non  funt  falubria.  iis  verb  qui  in  frigidiorc  furir,calfa-  A  diutiusmafcrint  incorrupra,u*gno  crit  falubrc  ercgionc 


cientiafalubria:refrigerantia,nonfalubria.dicetur  aute 
qux  ealidiores  quarve  frigidiores  fint  regiones.  Terrx 
pars  qux  ad  meridiem  eft  propinqua  ei  qux  non  habi- 
tabilis  eft,calidiffimaeft&  ficciffima  earum  quxhabi- 
tantur:  ea  ./Ethiopes  inhabitat.pars  terrx  qux  ad  Vrfam 
eft,frigidiffima  humidiflimaqj  eft:hac  Scythx  incolut, 
hx  noftrum  habitabilem  orbem  terminant.  qux  inter 
ScythasatquevEthiopes  intcriacet,  eius  partis  rcgiones 
meridiei  attributx,tcperamento  veris  funt  fimiles:funt 
tamen  ficciores:quxad  feptentrionc  pertinet,autumni 
temperaturx  comparatur:funt  tamen  humidiora.  Qux 
igiturex  habitu  eorum  qu*  dcorfum  vergetia  funt  re- 
gionibus  adiunc~ta,eueniunt,  hxc  funt.  Eft  autem  aliud 
quippiam  additum,quodnon  ex  habitu  exiftit,  fcd  pcr 
fc  vnicuique  eorum  qux  adiacent,  attributum  eft.  ergo 
quodex  mari ,  campeftribus  locis  aqua  vacantibus ,  & 
montibus,  it&nque  tumulis  &  collibus  accedit  &  affer- 
tur,id  ficciorem  conftitutionem  reddiuquod  verb  e  flu 
minibus ,  &  omnibus  aquis  potui  aptis  emanat ,  humi- 
diorem  ftatum  facittat  quod  ex  ftagnis  &  paludibus  af- 
fertur,  aerem  facit  crafliorem.  Ex  his  qux  adiedta  funt 
regionibus  qux  in  ficciore  climate  funt  conftitutx,fuis 
defluctionibus  humectare  poffunt ,  atque  ira  ftatum 
eum  falubriorem  reddunt:(quodNilus./Egyptotribuit) 
at  humidioribuSjftatum  magis  morbofum  comparant. 
Qux  ficcu  efficere  aerem  poffunt ,  fi  humidioribus  ad- 
iungantur3pr0deruf.fi  ficcioribus,nocebunt.  Cxteriim 
qujenamregiones  humidiores  >  quxque  ficciores  fint, 
prius  expofuimus. 

De  plantis  faluonbus  &  non  falubribus, 
Cap.  xvi. 

EOrum  qux  ex  terra  nafcuntur,alia  falubres,alia  no 
falubres  defluxus  habent.  Qux  fru&um  ferunt  qui 
ed.-niilo  eft,falubria  (unrite^mque  odorata,  vt  laurus,  & 
cupreffus,&  flores  omnt  \  11  fuauem  c.dorem  ex  fe  mit 
tunr:&qux  ita  ctiam  od>  a  nafcutur,  in  quorum  nu- 
merumanethum,  apiu,thymum,&  omnia  qux  tenuio- 
rem  redderc  aerem  queunt,  regionibus  qux  habitantur 
adiacentia,referuntur.At  quxcunque  exorta  neque  fru- 


vapore  emitti.Sed  &  fomnos  luauiores  inucnies,&  ani- 
ir.umat  vifis  in  fomnis  nequaquam  pertubari  cofpicies. 
Cognitiopraux  &  vitiofx exhalationis, 
Cap.  xvlii. 

COniectura  affcquens  vitiofam  effe  regionis  exhala- 
lationc,  fi  lenxgleba.  capias  ,  &  aqua  madcfacias. 
odor  enim  indc  eir.anabit  perinde  ac  c  carbonib'  reftin 
£tis.  Prxterea  quum  in  regionibus  omniacontra  quam. 
fupra  dixerim,con  pcria5,iam  cognofces  praua  eius  effe 
exhalatione.  Si  verb  neceffitas  aliqua  te  in  e.i  regione  a» 
liquod  teporis  fpaciu  morari  cogar,fi  in  tabulatis,fubli 
miorib5'  habitationibus  mora  traxeris,minimc  lxderis. 
omnia  enim  qux  ex  terra,  aut  humoribus  exhalatur,  ih 
fublime  elata,cr«fiiorem  eorum  parte  in  aeris  parte  craf 
fiore  relinquentia,concoquuntur  atque  purgantur. 
Regiones  quatenus  ad  folem  pertinent,falubres 
aut  non  falubres  effe,        Cap.  xix. 

ERegionibus  qux  admeridiem  funr,in  omnibiifque 
anni  diebus ,  ac  per  totos  ferme  dies  folem  habenr, 
lunt  maxime  falubrcs :  qux  decliuet  ad  feptentrionera 
funt,vtpote  qux  non  omnibus  anni  diebus  folis  fpledo- 
rem  recipiant,  perexigua  diei  parte  illuftrantur,&  quan 
doque  lux  maxime  inclinata  ,  atque  im  becillior  cis  in- 
cidit,  ideoq;  minin.e  funt  falubres:  id  quod  eft  fane  per- 
fpicuum.Nam  fiomnis  qux  ad  meridiem  eft  fita  rcgio, 
odoratior  eftquam  qux  ad  feptentrione  eftpofita,  ma> 
gis  etiam  cococta  eft  &  matura.Quin  omnium  quoque 
arborum  fructus  quimaiorem  folis  partem  nafti  funt, 
prxftant  iis  qui  minoris  participes  fuerunt:  funt  prxte- 
^  rea  maiores  odoratiorefque,&  celerius  maturefcunt,3c 
gratioris funt guftus. Cuiufque etiam arboris  pars quae 
ad  meridiem  vergit,humidior,rarior,magis  rencra,fle- 
xibilior,leuior,efficacior,&  fabro  accommodatior  eft* 
&  in  latitudinem  plus  augetor.  Qua:  verb  verfa  ad  fept2 
trionem  eft,iiccior,denfior,grauior,difficihor  ad  fle- 
c~tendum,&  fabris  incommodior,  minus  in  ambitu  au- 
getur.  Quibus  quidem  fit  vt  non  foltim  planfi  fit,  qus 
ad  meridiem  funt  verfx  decliues  regiones.caufa  eius  re- 
laxationis  quam  habet  ad  folem,  effe  iis  qux  ad  feptcn- 


ctu.n  quo  vefci  poflimus, afferunt,  neque  odorata  funt,    ^  trionem  vergunt  falubriores:fed  hoc  etiam,eas  qux  de 


neque  attenuandi  vim  habenr,  ea  falubvia  non  funt  ha 
benda:  quinetiam  nonulla  mortiferam  euaporationem 
obtinent,vt  taxus.homines  enim  qui  prope  hanc  arbo- 
remdormiunr,moriutur:qui  procul  diftanr,  non  item: 
quandoquidem  halitus  procul  delatus ,  plerifque  de- 
fluxibusaliorum commixtus,eam  vim  amittit. 

Cognitio  falubris  exhalationis  regionum, 
Cap.  xvii. 

PRimum  falubris  exhalationis  regionis fi^num  ex 
terra  ipfa  fumitur.  ea  enim  humore  perfufa  non  fo- 
liim  terrenum  quid  redolet ,  fed  fuauem  etiam  odorem 
fpirat,  qualem  /Egyptus  f :cit:  dcinde  vero  mane  qiium  . 
domus  nondum  fumo  &  nidore  eft  imbuta  ,  odorqut 
eorum  qux  in  ciuitatem  comporrantur,vna  cum  regio- 
nis  cxhalatione  temperatur:ex  quo  fit  vt  vaporcm  que- 
dam  gratum(quod  in  ^Egypto  vfu  venit)e  tCrra  elarum 
fjntiamus :  fique  in  terra  quifpiam  recubat,ibique  mo- 
retur,videre  videatur  fcleuiorem,&  ad  motus  aptiorem 
atque  agiliorem  effe  fa£tum,cibumque  appetere .  Erit 
etiam  tibi  ar^umento  ,  fi  qux  ex  terri  oriuntur ,  be^ne 
tincta,&  probc  colorata,&  odorariora  fint.ac  fiquis  vi- 
rentes  herbas  intueatur,  nolit  afpe£tum  alio  citb  tradu- 
cere:  fique  arbores  magis  lignex  humi  incumbentes  o- 
ptabiliores  fint  quam  fublimiores:fique  omnia  habue- 
rint  probe  colorata  &  folia  rite  nutrita:fique  frudiis 
ftatim  mataros  &  odoratiorcs  fcrant.  Iam  verb  poteris 
facereconie£turam  vtru  regionis  iucundior  exhalatio 
falubris  fit  ex  iis  arilrflailib*  qux  iri  ea  tegione  riafcutur. 
Pueri  enim  omnes  floridi,&  fucci  pleni,&  coloratiores 
funt:itemquccatuii  &  cxtcroru  animintiu  filioli  nnper  H 
in  lucem  editi,  mellorespr2ftatioidfquefunt,i6fquc  fa 
lubriores  quam  in  aliis  regionibus  cofpicies.  Quinetia 
fi  qux  homines  reponunt,vt  ti  iticu,hordeu,  cxrerique 
fruc>us,&  caricx,  &palmulx,  &  cxtera  generis  eiufde, 


cliues  ad  orientem  aut  occidentem  folem  verfx  funfi 
minus  falubres  effe  iis  qux  decliues  meridiem  fpe£tant: 
effcque  falubriores  quam  qux  feptentrionem  vergunts 
caufa  eftquoniam  magis  participes  folis  funt  quam  hxj 
fed  minus  quam  fupcriores,qux  meridiem  fpe&ant» 
Quxnam  vix  ciuitatis  ftatum  falubrem  aut 
non  falubrem  facianr,      Cap.  XX. 

QVuin  ciuitate  vixdiftet  xquointerfe  intcruallo, 
femper  mutua  longitudine  mutuique  latitudine 
r  protenduntur:  &  qux  funt  eiufdem  ordini s,ad  orietera 
&  oCcidcntem  reftiftatuuntur:alix  vero  ad  feptentrio- 
nem  &  meridiem. quibus omnibus ciuitas  di uiditur,vt 
alix  pertotam  longitudinem,  alix  per  latitudine  vfqud 
ad  fines  progrediantur ,  nec  vllum  xdificium  inter  eas 
fingulas  in  fubui biis  fit  conftrudtum,fed  puras  diredtb 
vias  per  fe  fingillatim  habeant :  ha:  nanque  vrbem  aeri 
bene  comparantj&ftatum  bene  a  fole  illuftratu  puriim- 
que,&  qui  bene a  ventis  perfletur,efficiunt:quonia  Bo- 
reas  &  Notus,Eunifque  &  Zephyrus ,  qui  maxime  funt 
ventorfi  corypha:i,ordinatiffimi  per  vias  defluunt  qux 
diredo  ad  eos  funt  fitx:fique  nihil  habeat  quod  eorun» 
defluxu  retineat,  per  vrbe  perflati  &  perfpirantes,  nihil 
violenti  f.iciunt.  namventi  quum  nihil  cos  impediat, 
nos  in  trafitu  latenr,  nec  lenti  ciuitate  prxtcruehuntur, 
atque  ita  conftitutionem  purgant,quu  fumos,puluere, 
&  omnes  exhalationes  a  ciuitafe  repellant :  ex  quo  fit VC 
vix  qux  fic  conftitutx  funt,vrbem  foli  redlre  exponanf, 
quia  fol  cxot  iens  &  occidens  in  eas  ingreditur,&  orienj 
rccla  eas  luce  Complet.  Quum  verb  mcdium  cxlum  con 
fccdit,in  omneseas  qux  ad  feptentrione  &meridie  ver- 
gunt,  fefe  pandit,  ita  vt  totum  diem  vix  ciuitatis  radiis 
lolis  perfundantur.  Si  verb  nonomncs  vix  pariinter- 
uallo  intcr  fc  diftributas  fint,neq;  reclx,  fed  flexus  quof 
dam  habeant  qui  percurri  nonpoffint  ,&obliquiad 


37> 


MEDICIN.  COLLE 


I B.    1  fc. 


374 


venros  finr,  multam  aeris  turbatione  excitari  cotingi  t. 
quum  enim  vnus  ventusfpirat,multos  fieri  accidit,eof- 
que  pugnare  inter  fe:nam  ventus  per  reftum  fluir :at  via: 
non  funt  refta».  Ergo  incidens  in  eas  qua:  exitus  non  ha- 
benr,ventus  non  ingreditur  ,  quia  ei  nulla  ibidem  patet 
via.acrem  vero  qui  in  ea  via  eft,  collidit ,  &  vndabundus 
per  flcxus,eafque  vias  qiue  exitus  habent  iaefatur ,  quan- 
doqutdc  aliter  ab  aliis  arq;  aliis  inflettatur  &  refringa- 
tur.  A  quibus  aute  vibratus  circumfluit,  &  farpc  viciffim 
fertur,in  eis  ad  eadem  loca  debilis  f luit ,  &  vndofus  fefe 
iaclat.A  quibus  verd  in  alios  conftitutos  mittuntur,con- 
trarias  fpirationes  faciunt,vt  Iumen  luminis  reflexum:ad 
paresenim  angulos  femperreflectirur.  Illivero  perinde 
arq;  aqua  faciunt,vt  quum  inter  fe  in  via  inciderint,pra:- 
terfluat,  quum  recla  tranfire  nonpoffint.  Accidit  autem 
quandoque  vt  ventus  qui  ar&e"  incidit,  in  vtrunque  latus 
diuidatur,quum  vtrinque  fint  acceflu',:  arque  euudc  rur- 
fus  aliam  fluxionem  pati,fiquid  tale  ei  occurran&ex  vno 
multi  fiant,&  in  fefe  incidere  modo  e  latei  ibus,modo  ex 
contrariis  partibus  delatos,  &  in  fingulis  viarum  inclina- 
tionibusrepercufibsfua  offenfione  vehementer  cali  fta- 
tum  commouere.Aliis enim  vcnti  molliter  cedunt,alia 
Verb repercutiunt.Ex quo  fit  vt  ftatus  ciuitatis  nullo  more 
a  contrariis  perflatus,perturbetur  .  Quum  igitur  vnus  Gt 
venrus,confundeturae'r&  turbabitur,  non  fecus  quam 
fplriti"  hommi  innatus,qui  quum  ita  fir,concoc"fiones  & 
diftribntionesimpediet.Eflet  autem  huiufmodi  falubris; 
fed  lux  folis  qua:  femper  direftb  ab  eo  fertur ,  finuofa  in 
vias,non  autem  aqualis  incidit,fed  fparfe  &  vagc  eos  at- 
tingir;arque  ita  ciuitas  minime  a  fole  perluftratur ,  mini- 
mequea  fole  difloluitur  Cxhalatio:  quocirca  ftatus  ille  D 
craliv  eft  maxime,&  perfpii  atu  difficilisrquique  talis  eft, 
is  non  eftfalubris:quodfolet  vfu  venire  quum  in  plana 
regione  vrbes  funt  fitar.Si  verb  inarqualitates  fintqua: 
vias  habeantajque  diftantes,  aeris  difficilis  redduntur, 
quum  contra  quara  fita:  funt  altiffimaf,  viarum  partes,  ve- 
tus  fpiret :  qua:  verbfinuofas  vias  habent,  praftantiores 
funt:fiquidem  fit  vt  vrbispartes  in  fublimioribus  regio- 
nis  partibus  ftatutx  melius  perflentUr,&  aeYe  perfrua*tur. 
Caleni,de  fomenrationibus.cataplafmatis, 

&  cucurbitulis,    Cap.    x  x  i.  E 

FOmentacutim  adtranfpirationesraram  facere,fan- 
'UiinJmquequi  ineft  inflammationibus,artenuare  & 
digerce  confueuerunt:qua:  fi  facfa  fuerint,  non  foliim  a- 
liquid  ftnguinis  euacuabitur,  fed  etia  affc&a:  partes  qua: 
mmusdiften  mntur,mitius  dolore  prementur  .  At  quum 
fanguis  in  inflammatione  non  minuitur  vel  etiam  fpiri- 
tus  vaporofjs  ex  calore  gignitur,  augeri  dolorem  contin- 
git.Porro  fanguis  non  minuitur  propter  fuccorum  redti- 
dantiam  qua:  in  rotocorpore  ineft:namad  partem  qua; 
calefit,plusattrahiturquam  abea  cuaporetur:  quum  hoc  ^ 
fit  calefacientibus  natura  comparatum  vtdigerant  id 
quod  partibus quibus  admouentur,  continetur,  quod- 
que  redundat  expropinquis,trahant.  Humida  igiturfo- 
menta,  inflammationibus  lis  qua:  a  futcis  biliofioribus 
oriuntur,  coueniunt:  ficca  verb  iis  quas  fanguis  tenuis  & 
aquofus  excitauit.Semper  enim  in  memoria  habendum 
eft,contraria  elfecontrariorum  remedia.  Hoc  igitur  pro- 
pofito,fomenta  morfu  vacantia  ad  mordenresfuccos fa 
ciunt.-mordentia  verb,  quod  tenuent ,  ad  craffos  &  rena- 
ces.  Ca:temm  calefacere  prxcordia  cataplafmatis  ant  per  q 
fufiombus,non  eftperpetu6rutum,fed  in  iistatum  xgris 
in  quibus  nihil  fuperuacaneum  eft  in  toto  corpore.cite- 
tis  omnibus  extrema  pernicies  eft.  Eorum  igitur  qua:  in 
medio  funtcorpore(vt  quidam  vocant)nrouidentia  ,vbi 
detra£fus  fanguisnon  eft,  maximum  eft  plane  malum: 
vbi  detracfus  eft,  non  maximum  .  quanquam  fic  quo 
que  noxia  effein  fynochis  febribus  poteft :  fiquidem 
deufta  immodico  calori  vifcera,  etiam  amplius  deurun- 
tur  &  torre  itur.Ergo  huiufmodi  prouidentiam  illi  dun- 
taxat  requirent  quibus  in  vna  particula  conflitir  putredo, 
fi  tamen  iis  quoque  fanguis  fuerit  mifliis .  Prouidebitur 
autem  his  nonftarim  inter  initia  relaxando,fed  in  pluri- 
fnisprorfus  contni  faciendo.Quum  enim  adhuc  ad  affe- 


A  'ftumlocum  fluxio  ferrur,  rcprimere  remitrereque  hanC 
expedit,non  ad  iplum  attrahere  .  Si  verb  tum  fluxio  hu» 
morum  per  ea  remedid  cohibetur ,  tum  denfiras  qu^eex 
adftnclione  in  affe&a  particula  eft  relicta,  cralliora  deri- 
net,iamtempeftiuareIaxatioeft,vtea  qua:  retenta  funr5 
Vacuenrur.Prarcipue  autem  adftringentibus  eft  vtenduua 
vbi  in  :ecui  aut  ventriculum  fupertiacanea  profhiunr, 
quando  &  e  primonbus  admodum  hx  partes  funr,&  mu 
nus  ltitim  obeant  vel  in  ipfis  morbis,eft  neceffarium.  No 
eft  autem  exiguum  eorum  munus.quamobre  impenfius 
B  quam  cxtera  membra,ventriculus  &  lecur  adftringen- 
tia  defideranr  E'go  quum  ea  qux  iam  infixa  funt,euocan 
di  rempus  eft,  ttim  quoque  modice  adftringi  poftulanr. 
Idcirco  fi  vel  minima  fufpicio  fitiecur  aut  ventriculurrj 
laborare,abfinthitim  ponticum  oleo  protinus  incoque- 
mus,&  eas  particulas  perfundemus.Vbi  abfinrhium  non 
fuppetit,inter  initia  velmelinum,  vel  maftichinum,  vel 
Ientifcinum  frtiffecit  fi  cxigua  febris  fir,  etiam  vnguen- 
tum  quod  ex  nardo  conficitur,atque  etiam  aliorum  medi 
~  camentorum  in  quibus  mifta  cum  amaritudine  adftrin- 
gendi  vis  eft,aliquidir?  oleum  coniicere  ,  &  ad  eunderr» 
modum  vti  licet  .  Simili  quoquemodo&  caraplafmara 
compofitam  vimhabeant,ex  ea  qua:  tenuium  partium  efi 
ac  relaxet,tum  vero  examara  &  adftringente:  fuperet  au- 
tem  in  iis,vbi  fcilicet  reprimere&  robur  addere  ftude- 
mus,quod  adftringat :  vbi  incidere  ac  derergere,  amaru: 
vbi  euocare,qua;  inter  relaxantia  tenuiura  partium  finc 
vel  maxime:fiquidem  qua:  craffx  fubftantia:  funt ,  ea  pus 
mouentibus  conuenire  docuimus.  Vnde  neccolo  labor» 
tes,nec  quouis  reliquoru  intcftinorum  ,  neeittflfculis  qn i 
funr  in  hypochondriis,aur  ipfo  p*ri:ona:o,mifcend3  func 
vllo  pafto  adftringentia.fictit  nec  qutim  vefica  aut  vt ■:vnr, 
ma'e  lube;  t,q  ium(vt  diifum  eltj.iihil  prartereafad  k  c& 
fluat,  nec  pleruudo  ,nec  multa  excrementain  &tofinc 
Corpore.Renes  &  thcrax  iu  media  prxdi&ornm  funt  co- 
ditione,quant  lm  fcilicet.:   ;nt'  iculi  iecorifquefoltcitu- 
dine  abfuiit,tantum  reliq     umiuperant.De  Ii«ieproniI 
tiare  abfolute  non  Iicer,nec  nifi  prius  definita  ttim  corpo 
ris  totius  natura.tum  vero  affeciione  qux  curationis  tem- 
poreoccupiuir.  Nam  fi  vel  xgrotus  ex  iisfir  qtii  itrx  bi- 
i  lis  excrementum  natnraliter  congerant,ve!  etiam  eo  terrj 
pore  fuccus  in  eo abundet  ,neceffeeft  ln  liene  curando 
adftringentia  reliquis  admifceas,  quo  vifceris  robur  cu- 
ftodias:ira  enim  &  excrementa  ad  fe  traher,&  qunm  cor- 
pus  expurgarit,  ipfe  rurfusper  ventriculum  excernet.  $i 
niillum  omnino  fitatra:  bilis  excrementum,aut  omnind 
adftringendum  non  eft,aut  quamparciffime.Non  folum 
auretn  in  liene,verumetiam  in  omnibus  partibtis  in  qui- 
bushumor  putrefcit,  obferuandum  eft  diligenter  quod 
fymptomafitvehementiflimum,quod  fecundoloco  auc 
tertio.quo  ex  ipfis  inuenta  plane  affedtion  e  ,  idonea  cidc 
cura:ioadhibeatur.Etenim  in  mcbroaffeclo  tum  calorfuj 
pcrat,tum  verb  tumor,qui  vel  propter  abundantia  humo 
ris,vel  propter  craflitudinem  fit  durus  .Si  igittir  calor  fu- 
peret,danda  opera  eft  vt  fenfim  per  ea  qux  tepente  calo- 
rem  obtinent,digeratur:cuius  generis  eft  tum  lini  femen,' 
tum  chamxmelum:quibus  adiici  vel  hordei  vel  fabarum 
farina  debet,quippe  quorum  neutrum  excalfacit-Sxpe  au 
:em(vti  nofti)quod  medici  artomeli  vocant,p7o  catapla- 
fmate  huiufmodi  inflammationis  pra:parantes,  aliquid 
j  aqu^mifcemusfadlienem  verbetiam  aliquid  aceti  quan^ 
doque.  Sivero  inflammata:  partis  calor  non  mulrum  3 
natura  exceflerit,fed  magnitudo  eius  notabilis  fucrit,  di- 
gererehaudtimide  fine  aqua  debebis ,  etiam  fcenignci 
aliquid  fupradiftis  immifces.Si  vero  veluti  fcirrhofa  in- 
flammatiofitpropter  humorum  quos  continet  velcraffl 
tudirem,vel  lentorem,tum  aceti  aliquid,  tum  attenuan- 
tia  medicamenta  fimul  immifcebis  ,  &  prxfertim  inlie- 
ne:hoc  enim  vifcuspropterea  qubd  a.  iecore  craffum  fuc- 
cum  trahit,eiufmodi  humoris  occafione  plerunque  labo 
H  rat:quo  magis  cataplafmata  qua:  ex  abfinthio,oxyme!ite, 
&  cappari  fiunt,  illi  funtidonea  .  ParciusVeroad  peclus 
eft  sdftringenribusvrendum,qtioniam  taliahumores  qu» 
inflammationem  excitanr,in  pulmonem  &  cornomin.- 

QO^iii. 


^  1  ORIBA5I1 

quam  reprimunf.ac  cibis  potius  horum  firmitudini  con  A 
fulcdum  eft.Sed  multo  etiam  magis  in  pulmonis  irifla  n*. 
matione  abftinendum  ab  adftringentibus  eft,quando  iri 
eo  ipfis  quoque  relaxantibus  admifcendum  aliquid  acrhl 
&  euidenter  calfacientium  efhquippe  foras  trahere  poti^ 
quam  reprimere  in  eo  debemus.Itaque  etiam  cucurbitu- 
la  vtiliter  iis  qui  lic  laborant,fi  pt ius  fuerint  vacuati ,  ap- 
plicabitunfi  yerb  abundantia  fuccorum  fit ,  cucurbitulis 
in  principio  no  vtemur-.ficut  neq,  etia  vlla  alia  re  calfacie 
te:fed  quum  nihil  prauerea  influat,  &  totum  corpus  eua- 
cuauerimus,vfufquepoftulet  vt  rem  inflammanrem  mo- 
ucamus,aut  amoliamur,aut  foras  abftrahamus.Vbi  \  erb 
morbi  exoriuntur,non  ipfis  membris  laborare  mcipien- 
tibus,fed  iis  qua*  illis  continua  funt ,  cucurbitulae  admo- 
uends  erunt  reuulfionis  caufa.Inter  initia  verb  qua:  repri 
mendi  vim habent  funt  adhibenda.  Sed  quum  in  offibus 
cranii  medium  occupantibus  in  altum  dcfcendere  repri- 
mentium  vimcupimus,  eorum  qua:  pra:ire  &  deducere 
ea  poffunt  aliquid  reprimentibus  admifcemus:  eiufmodi 
funt  qux  extenui  fubftantia  coftant.Atque  acetum  quide 
non  modb  tenuium  eft  partium,  fed  etiam  non  medio- 
crem  reprimendi  vim  obtinet,vndemeritb  in  principiis 
affe&ionum  eo  cum  rofaceo  vtuntUr:progreffu  vero  tem 
poris  etiam  fpondylii  &  ferpylli,quibus  iam  non  modo 
partiumtenuitas.fed  caliditas  etiam  incft,aliquid  admi- 
fcent:quo  fcilicet  tempore  tranfire  ad  ea  quz  concoquat 
&digerant  par  eft:atque  hxc  vtraque  valentiora  quam 
poftulet  ipfa  pars  inflammationc  affe&a,deligere:ceu  vi  - 
ribus  eorum  per  ea  offa  quz  interfunt,  remittendis.  Sane 
ad  eum  modum  &caftoreo  vtimur,  quum  tamen  eo  in 


aliis  inflammationibusmjnime  vtamur,etiamfiin  fum- 
ma  declinationc  fint:efc^him  calidius  id  quam  vt  m  in- 
fiammationibus  fit  idoneum.  huic  quoquemedicamen- 
to  partium  tenuitab  meft. 

Ex  Antyllo,demad<  '  ^  ionibus,ex  primO 
de  pra:fidiislibn.:     Cap.   x  X  1 1. 

MAdefa&io  minorem  i...  habet  quam  cataplafma. 
iis  Vtimur,  cataplafmata  vel  propter  tepus  eis  mini 
me  aptum^aut  propter  loci:m,aut  propter  corum  vim,de 
uitatcs.  Acremporis  quidem  rationeinprincipio  made- 
fadiones  adhibentur,quum  eo  tempore  cataplafmatum 
intempeftiuusfit  vfus:  propterlocum  verb,  incapite  ma- 
defaciionibus  vtimur  ih  iis  qui  non  re£te  admodu  ad  ca 
taplafmata funt  affeclhpropter  vim  denique  in  gracilib9, 
quum  vires  imbecillie  cataplafmatum  poodus  ferre  non 
queant.  Accommodatiffimum  autem  eft  chamxmeiinil 
oleum,&  prsfertim  in  iis  in  quibus  oleu  capiti  admotu 
euaporationi  finem  imponit,  eamque  qua:  in  capite  eft, 
digerit,aliamque  no  attralnt,  quod  nulli  pra:terea  medi- 
camento  contigit.lllud  fane  fcire  conuenit,roadefaC~tio- 


hypochondria  oleo  calidoperfundunrur.  Simili  quoquc 
modo  cofta',  fpina,vefica,  olco  calido  afpcrguntunitem- 
que  tetanici,&  ifchiadici  deniquc.at  crura  eorum  qui  fe- 
bribus  diutumis&ficcis  detinentur,fi  planc  conftiterint, 
aut  poft  fudores  exiccata  fint,hydreIa:o  perfperguntur:& 
alib  traducendi  caufa  crura  multa  aqua  aut  hydrelxo  ir- 
rigamus:quod  facimus  vt  errantem  materiam  inparti» 
bus  ignobilioribuscondneamus,quo  tempore  calidiore 
vtimurad  morfum  vfque:&  finem  irrigationis  ruborera 
&  tumorem  conftituimus.Iam  verbirrigamus  vbi  inflam 
B  mationes  rcfoluere  in  animo  habem9,aut  vbi  abfceffus  ci 
tius  ad  pus  perducere  cor.filium  eft.Afperfione  vero  vti- 
mur  ad  faciem,atque  in  febvibusardentibus  arftiuo  tem- 
poreaqua  lactea:hyberno  verb,calidiore,pra:fertiroflca- 
put  nullo  malo  vrgeatur.Cauenda  tamen  in  diuturnis  af- 
fe£tionibusafperfio  eft.ftupefadtionisenim  &  frigidita- 
tis  periculofif  initium  faceret.  Debet  autcm  is  cui  adhi 
betur  afperfio,ore  contraflare,ne  a  perfufione  impleatur, 
fed  illi  occurrere  fpiritum  obiiciendo  .  fpongia  quoque 
ficca  meto  adhibeda  eft,ne  aqua  ex  perfulione  in  pe&us 
C  confluat  Quadoque  verb  etiam  pofcaafpergimus,&  prae 
fertim  in  febribus  fimplicioribus ,  &  quxnihil  maligni 
habent.  Adoculosverb  deftillantes  decodto  nucum  pi- 
nearum  confra&arum  vtimur .  hyberno  tempore  ad  ve-» 
hementes  chemofes,  focnigraci  albi  deco&um  adhibe- 
mus,in  quo  bis  terve  deco&um  effe  fcenumgrxcum  de- 
bet,ita  vtprima  decodtio  abiiciatur,&  vltima  nobis  vfui 
fitvtperfundamus.  Spongia  autem  applicatur  quae  eadc 
materiafitimbuta,ex  qua  conftat  etiam  afperfio:fiquidc 
fimile  quoq,  vim  habet.  fed  abluedi  &  abftergedi  caufa, 
D  fpogw  ex  aqua  cahda  fatis  eft.quadoq;  etia  medicameti 
quoddam  quod  abftergendi  vim  habeat,aut  aqua  refolu- 
tum,aut  antequam  fpongia  admoueatur,inun&um,vtni 
trum,autaphronitrum,autaliquodhis  firmle  eonuenit. 
In  febricitantibus  in  quibus  fpongia  vtendum  eft ,  cx  a- 
qua  frigida  id  facimus:  in  incremento  taroe  id  vitamus: 
atin  ftatu  vel  declinationibus  audaderhoc  remediura 
adhibemus.Mufculi  itidem  qui  ad  aures  funt,oleo  illine- 
di  funtrin  meatus  verb  auditus  &  nares  oleum  indendu 
eft  ne  rcfrigerentur.  Archigenis  autem  fententia  eft,irt  ar- 
^  dentis  fcbnsexceffu.fpongianon  faciemtantum,fedpe- 
«ftusetiam  in  vigorefouedum  effe:at  in  intempeftiuisin 
fomnum  propcnfionibus  faciem,  nitro  in  aqna  cliquato 
perfpergendam.totum  verbcorpusin  Valdeficcis  Sc  ar- 
dsnttbus  febribusex  hydrela:o,expe&antcsaccelfionumi 
conftitutionem.fpongia  perfundimris. 

De  cataplafmatis  ex  eodem  libro, 
Cap.   x  x  i  1 1  i. 
T  Nflamationibus  qux  neque  madefaftiones  neque 
£  emplaftra  recipere  aptc  queunt,quum  delicatiores  finc 


nes  in  phreneticis  firicipiti  &  tempOTibus  adhibendas  ef  p  quam  vt  horu  applicationes  fcrant ,  potiffimum  catapla 


fe,adhibita  d.iligentia  ne  verticem  &  partem  pofteriore 
attingamus:fiquidem  ha;  particularperfridHones  non  fe- 
runt,quum  fintorigines  neruorum.quin  calidas  quoque 
perfufiones  eislarge  admouere  conuenit .  Noffe  autem 
debemus  aquam  frigidam  aut  pofcam  nouis  fpogiis  effe 
cxcipiendam-.vinum  verb  cum  oleo  lanis  fordidis,ite'm- 
que  hydrelxum:linamera  verb  ex  linteis  puris  ad  omnes 
madefaftiones  funt  accommodata. 

De  irrigationibus,  fpongix  applicatione, 
afperfioineque,ex  eodem  hbro, 
Cap.  xxiii. 

IRrigatione  vtimur  vt  corpora  perfpergamus(hoc  eft, 
balneorum  vfum  imitantes)  quum  alia  circunftantia 
impediti,ba!neo  vti  non  poffumus.Quiim  aotem  hume- 
t"tare  corpora  velimus,id  madefaclione  faccre  non  vale- 
mus,quum  canon  altcadmodum  defcendat  .fpongiam 
VerbadmouemiiS)  vtfordern  adhxrentem  abftergamus, 
fiue  fanics  fit,fiue  fanguis,fiue  ftrigmentum,  fiue  pus  co- 
cretum  fit,fiuc ipla  medicamenta,  fiue  quae  inuncta  fue- 
rint,aut  vt  morfum  &  prurirum  corpus  vcxatcs  fedemus. 
In  facieverbquum  recreare  &  robur  indere  volumus,e- 
iufdcm  reicaufa  afperfione  vtimur.  Afpergendum  verb 
ciput  cft  in  vigiliis  &  dcliriis.ftomachus  autem  atquc 


fmata  conueniunt  Ex  cataplafmajis  autem  alia  calfaciut 
&  digerut,alia  refrigerant,adfttingunt,&reprimunt:alia» 
que  fine  aqua ,  alia  fine  decoc"tione,&  alia  cofta  paratur. 
Quxautem  non  decoquuntur,pinfa  nominatunquorura 
apparatusterminus  eft.vt  valde  Ixuigata  &in  vnumcon- 
ducla  fint,&  non  inquinet,  &  non  defluant.  Coctis  verb 
noneft  ftatutus  terminus  vt  non  inquinent ,  idquode- 
tiam  fieri  pofftt  ob  copiam  rerum  ficcarum  qux  huraidis 
imponuntur ,  qua:  mifcendo  &  vniendo  vires  fuas  in  ea 
G  fundunt.  Prsterea  variis  cataplafmatis  vtimur  tum  pro- 
pter  locorum  varietatem  ea  poftulantem,tum  propter  af- 
fecliones  qux  neque  omnes,  ncqueomni  teporeeadem 
cataplafmata  1  equirunt-Ergo  decocf  is  vtimur  ad  commu 
nes  hypochodriorum  inflammationes.Ex  decoclis  maxi- 
me  in  promptu  eft  commune,quod  luteum  appellamus. 
In  aquamhni  femen  &poIlinem  infpergimus,&  poft  de- 
coclione  oleum  lnfundimus:  fique  hume&are  hypochon 
dria  qui  ficca  fint,veIimus,pollinem  adhibemus :  fi  mol- 
lire,pt  o  polline  panem  lini  femini  commifcebimus:fi  ca- 
H  lefacere  vehemetius  velimus,  hordeaceum  panem  femi- 
ni  liniaddemus  fi  calefacerc  &ficcare,  fcenumgrxcum: 
fi  calefaccre  &  cuocare,furfures:fi  verb  flatus  hypochon- 
dria  infeftcnr,lini  femen  cum  cymino  eodcm  modo  dc- 


377 


M  E  D  I  CI  N.  COILBCT. 


LIB. 


cofto  fuperdamus.fi  diffolutusftomachusfit,emp!aftrurn  A  &  iisqui  corinenrer  exudat,inflammatioiiibufque  vrgen 
polcta  capiat:  fi  non  appetat,&  imbecillus  fit,ablinthii  co 
ma  priusdecoquatur,  tum  ei  deco&opolenta  commi  fce 
tur  in  iis  qui  funt  muum  in  modum  dclicati:  eam  tamen 
non  ficcam,vt  lini  femen,  aut  pollinc,  aut  fccnf:grxcum, 
indimus ,  fed  eam  pingui  melicrato  decoquimus,  deco- 
ftum  colo  traiicimus ,  idque  quod  traiedtum  fir,ihfundi- 
mus,  tum  coquimus  vfquedum  cofiftat.  Si  vero  febris  ad- 
iundtafit,  pollinem  in  oxymelite  cocrum  eodem  modo 
imponimus:fi  laxum  oedema  fit ,  farina;  fabarum  cumi- 


tuftitemque  vtilia  funt  mqui  pondus  fuftinere  non  pof- 
funr :  atque  etiam  in  iis  qui  fic  pei frigerantur  vt  caltfieri 
non  qujanr. 

ExLyco,decataplafmatc  ex  fermenro, 
Cap.  xxv. 

HOc  cataplafma  addirTundendu  liquandumque  com 
pacta  valentilTimum  eft:nam  &dothienasiuuat ,  & 
fuppurationes  qua;  tardius  ad  commutationem  progre- 
diuntur,promouet,&furculos  educit,&  duritias  maturar, 


num  vtthiopicu  mifcemus:  fifcirrhofum  iir,idquod  ex  B   &  plantarum  pedum  contufiones  fanat.Vatiisautem  mo 


ficubus  conftat  imponimus ,  quodita  conficitur:  Ficus 
abfque  feminibus  contunduntur,&  ita  1-tuigata  vino  dul 
ci  incoquuntur:  quibusparum  nitri  in  laruorem  redafti 
additur.fi  lien  valde  obduruit,  fic9  oxymelite  decoquun- 
tur.Iecori  inflammato  fcenumgrrcum  meiicrato  deco- 
ftura,  &panis  cum  lini  femine  prodeft.prxftantius  quo- 
que  eft  fi  eryngii  fcme  accedar.  Ad  inteftinorum  inflam- 
mationes  facit  quod  exlinifemine&  polline  conftat:  ad 
eorundem  verb  deflu&iones,  id  quod  ex  milio  coficirur: 
adveficam  verolini  femen  cum  rofmarino.  Pudendis 
incommoda  funt  pinguia,  profunt  autem  adftringentia: 
quale  cft  quod  ex  malicorio  paratur.malicorium  vero  a- 
ridum  tufum  vino  infpergi  debet,  eique  admifceri  galla 
contrita.valet  ad  idem  quod  ex  lentibusfit,  itavtlentes 
prius  aquadecoquatur,deinde  la:uigerur,tum  mel  eis  ad- 
datur.Pudedis  quoq;  coueniet  id  quod  polentam  recipit, 
falifque  cxpers  eft,&  vino  incodtu.  Ad  tumores  verb  b- 
xos  aqux  inter  cutem  facit  vua  paffa  cum  acinis  trita,vna 
cum  ficubuspinguibus  inmelicratodecocra:huicautem 


dis  conficitur.nam  vel  fermentum  oico  mollitur:  itaque 
facit  ad  dothienas ,  ad  artuum  alienationes:  aut,fi  effica-» 
cius  facere  vel  s,nitrum  tritum  comroifcetur,  quoad 
fcirrhos  admodum  vtiles  vtimur.  Eft  quandoque  quum, 
fermentum  diffundimus  ,  &  rurfus  ipfum  decoquen-> 
do  componimus,  eique  aut  olei  parum,  aut  irinum  vn- 
guentum  addimus  quin  aliter  etiam  pnratunFermentum 
aceto  fubigitur ,  vt  ad  fucci  craffitudinem  redigatur:(id 
quod  fcirrhis  qui  in  iecore  &  liene  funt ,  aptum  eft)aut  ei 
coma  abfinthh,aut  iris,aut  abiotonum,  aut  thymum,  auc 
pulegium  admifcentur:  fiquidem  hxc  omnia  fermento 
adiuncta  fcirrhis  lecoris &  lienis  conueniunt. 

De  cataplafmate  quod  ex  pane  conficitur, 
Cap.  xxvi. 

CAtaplafma  quod  ex  pane  fit,ad  omnia  fere  valet.nam 
omnibus  propemodum  inflammatiouibus  conue- 
nit.multis  id  quoque  modisconficitur.in  aquafiigidiiTr 
ma  panis  inin)erguur,&  cum  rofaceo  fubigitur,  atque  lta 
imponitur.   Conuenit  autcm  fic concoclum  cataplafma. 


ftercus  caprinum  ad  exiccandum  additur,&magisiuuat.  D   inflammationibus  iisqua:  eryfi  tlatis  naturam  refei  unc.: 


Obferuatum  quoque  eft,  gypfum  vetuftum,  &  prademm 
quod  longo  tempore  in  cataplafmate  tritum  inueterarir, 
cum  ficubus  &  nitro  rubro  in  vino  mulfo  decodtum  face 
re.  Si  coxendix  &  teftes  inflammatione  tententur,fi  ea  ex 
chirurgica  aliqua  adminiftratione ,  aut  manifefta caufa 
exorta  fuerit,communia  cataplafmata  imponentunquum 
vero  per  fe  natafuerit,cedemataque  adiunfta  habear,fa- 
rinafabarum  cum  vua  paffa  pingui  in  melicrato  decocta 
proderit:quandoque  etiam  lomenta  fabarum  decoquen 
tes,  poftea  lamigamus ,  &  cum  melle  &  cumino  catapla-  E 
fmatis  inftar  obducimus.Inflammationes  verb  quaj  in  par 
tibusfunt,  pane  melicrato  incofto  mitigamus.fed  fi  fe- 
brim  inuehant.deco&a  refrigeratia  ei  pani  admifcemus, 
Vt  decodrumplanraginis,  herba:  fanguinalis..Si  deflu&io 
accedat,  adftringentia  addimus,vt  decodtum  fhoisjfubi, 
lentifci,malicorii,galla:.In  iis  verb  inflamatiombus  qua: 
refiftunt  jdurxquefunr,  panem  in  decoctummalua?,  aut 
fcenigrxci,  aut  lini  feminis  iniicimus. 

Decataplafmate  quod  citra  aquam  conficitur- 
Cataplafmata  qtix  fine  aqua  parantur  ,exmelle  &  I 
refina  tercbinthina ,  aut  ex  vtnfque  componuntur.  Mel 
autem  atquerefina  prius  coquendafunt ,  quibus  ficca  in- 
fperguntur,vtinhumidis  cataplafmatis  fit.  in  humidis  e- 
nim  relaxantunat  in  iis  qua:  aqua:  funt  expertia  ,  nequic- 
quam  ta&u  faciliora,&  molliora  decoquendo  fiunt.  Hoc 
quoque  fcitu  dignum  eft ,  inhumidis  opuselfe  conco- 
ftione,poftquam  ficca  fuerint  iniech:in  his  verb  vbi  mel 
&refinafatis  cocta  fuerint ,  ficca  imponi  ,  necprsrerea 
coquenda  .  fiquidem  vis  ficcorum  in  melle  frigeretur,  &  q 
euauefceret.  Lini  femen  imponatur  hifce  cataptafmatis, 
quum  ab  ignifuerintamota.  Conueniunt  autem  harc  ca- 
taplafmata  iis  quos  refrigerari  veremur,aut  in  quibus  ca 
uemus  nequid  humefiat,  &  iis  quos  diutius  calefacere  & 
exiccare,& defluctione  cohibere  volumus.Pratcipue  igi 
tur  hifce  continenter  ad  hypochodria  fiue  cum  febri  fiue 
etiamfine  febri  vtimur.nam  liquida  cataplafmata  funt 
his  qua:  arida  aut  aqua:  expertia  nominatur,exiguo  tepo 
pcrisfpatio  valetiora-.  humor  enim  qui  eis  ineft,  tenuior 


aur  pro  aqua,ad  eiuscofeftionem  pofca  vtimurjMenim 
accommodatius  eft  inflammntionibus  eryfipelaSnatu- 
ram  imitanribus.aut  etiam  a^ua  calida  maceratuy, &fi- 
mul  cum  oleo  emollitur ,  .  panis  calidus  admouetur; 
conuenitque co modo  dui  ",iSus& feruentibusinflam- 
mationibus:veI  loco  olei  butyrum  indes,  &  ad  eafdem  a£ 
fectiones  accommodatius  conficies.  Fit  etiam  ad  hunc 
moutinr.  Panis  aqua  diffbluitur ,  vt  cremoris  cor.iiften- 
tiam  acquirat,  eique  oleum  aut  butyrum  admifcetur, 
deinde  coquitur  donecconfiftat.  Hoc  eorum  omnium 
qua:  quidem  ego  nouerim  ,  eft  maxime  ad  vulnerum  iti- 
flammationes  accommodatum,  &  ad  fuppurationem  ce- 
lerrime  excitandam,vbi  ea  opus  eft.quumque  neruus,auc 
nerueaparsaliqua  cotufa  fuerit,  tum  ego  parum  liquida; 
picis  admifcens,  cataplafmaperutile  confeciffeme  noui, 
quod  eftetiam  inflammationibus  idoneum  qua:  expo- 
dagra  excitantur.  Alia  quoque  conficiendi  ratio  eft.  He- 
ftemi  panis  medulla  manibus  coterere  oportet :  vbi  verb 
ad  farina:fimilitudinem  fit  redadta,  ei  farina:mel  admi- 
fcendum  eft,& coquedum  donec  mediocrem  confiften- 
tiam  nancifcatui  :vbi  fatis  effe  coftum  videatur,  oleo  affu 
fomifcendum.  Prodefthoc  hypochondriorum  inflam- 
mationib9:  fed  pra:ftantius  eft  fi  melli  parum  aqtKv  fueric 
adieftum  :  farina  cnim  coquendo  magis  diffunditur. 
Iam  vero  quod  ex  tritico  &  triticea  farina  conftat,  ea- 
dem  fcrme  poteft  efficere,&totidem  quoque  modis  cort 
ficitur. 

Dc  cataplafmate  ex  furfure, 
Cap.    x  x  v  i  i. 

FVrfuresita  parantur,vt  fa:pe  ftringantur  &  premarH 
tur,donec  in  tenuiflimas  partes  abeant:aut  in  morta- 
rio  teruntur,&  cribo  traitciunrur.  Vtimur  autem  ad  fcir- 
rhos  qui  in  quauiscorporis  parte  conftiterint ,  prarcipuc 
verbin  lecoreatque  liene.  Paratur  autem  cataplafmaex 
oxymelire :  aut  etiam  ammoniacum  admifcemus,  &  cali- 
dum  admouemus :  fcd  melius  erit  fiquis  alterum  alteri 
addat ,  vt  nunquam  refrigefcat.fi  verb  teftes  inflamma- 
tione  tentabuntur,hoc  cataplafma  erit  vtiliffimum.quod 


ft,&  diffbluit,atqueita  facile  deducit  vim  fuam  in  cor-  H  fineacetoerit  conficiedum.  Facit  etiam  ad  dothienem  & 


pora.Acnemoeftquifatis  fanus  fit  qui  cataplafmata  co- 
tineter  mutari  deleftetur.modus  autem  eft,  vt  temperara 
imponantur.  Vtendum  ergo  eft  hifce  qua:  expertia  funt 
aqua: ,  quum  volumus(vti  diximus)totum  diem  totam- 
que  node  cataplafma  loco  adharrere:  &  in  hypochodriis, 


ca:teros  furunculos.Mirifice  verb  profunt  furfurescontra 
animalia  venenum  iaculantia ,  fi  aceto  madefacla  &  im-» 
buta  inuicem  imponautur. 

De  cataplafmate  quod  ex  farina  hordeacea  fit, 
Cap.    x  x  v  m. 


>79 


ORIB  Asii 


c 


Araplafma  quod  exhordei  farina  conficitur ,  valec  A  quidaaffumat,  ifchiadicisvtilereddetur.Aqiia  verb.ace 


1  contra  duras  mufculorum  inflammationes ,  quas  vel 
diffoluit.vel  facile  ad  pus  perducit.hoc  ita  fits  Favina  de- 
bet  pollen  effe,&  in  melicrato  coqui:mel  autem  plus  efto, 
aqua  vero  parcior,  adeb  vt  ipfa  foia  farinam  ipfam  mdo- 
mitam  coquendo  diffundat:  fiquidem  hxc  non  perinde 
vt  tviticea,facile  diflohu  poteft. 

Altera  confe&io,&ad  cadem  faciens. 
Maluaeradix  autipfa  herba  ,  pofteaquam  decocta 


tove ,  aut  pofca  exceptum,  cotra  morfus  fcolopendrx  ef- 
ficax  effe  obfevuatum  eft. 

De  c  .taplafmateex  ficubus,    Cap.  xxxiin. 

MVltiplex  omnino  eft  huius  cataplafraatis  confc- 
&io:&  ad  multa  itidem  valet.Ficus  ergo  ipfa,&  fe- 
men,quoad  eius  fieri  poteft,  teruntur:  quum  hoc  feceris, 
parum  irini  vnguenti  manfuetudinis  caufa  adiungitur. 
Facit  hoc  ad  duritias  nerUorum  ,  ad  articutos  contra&os, 


■fuevit ,  vna  cum  melle  terenda  eft:  quumque  fuerit  diflo-  B  aut  plus  iufto  velaxatos:&ad  fcirrho$,pra?fertiniquelienis,- 


luta,  cum  farina  coquitur.hiccque  confe£ho  maximefa- 
cit  ad  vtrumque,&  ad  mollieda  ea  qua;  ha&enus  dura  fue 
runt,&  ad  pus  perducendum.  Vbi  verb  fatis  coftum  fue- 
rit,etiam  pannis  exceptam,tunc  oleum  affundendum  eft: 
ita  enim  gratioris  coloris  erit,&  dum  auferetur ,  i  pannis 
cuti  affixum  non  relinquetur.Ca:terum  &  ad  cbuulfiones 
&  ad  tetanoshoc  ita  paratum  faciet:fcd  in  aqua  in  qua  fa 
rinacoquendacft,  priusvuta:autcucumevis  agreftisra- 
dix,autlauvi  baccx,aut  fampfuchum,aut  ivis  decoquenda 


&  ad  eos  quoquequi  in  iecore  funt,valet.  Si  verb  nitri  pa- 
rum  addas,finus  rumpet,acule6fque  extrahet.  Si  deniquc 
ficubus  ita  pavatismifcuevispulegii,  aut  origani ,  autthy- 
mi.aut  abfinthii  comam  mtniitiffime  tritam,hydvopicis 
conuemet ,  evitque  totis  hypochondviis ,  lumbis ,  &  toti 
dovfo  fupevdandum. 

Alia  confe&io. 
Ficuscoquuntuv  vfquedum  facile  diffolui  poffint* 
deinde  la:uigantur,&  in  eadem  nqua  deccfquuntuv in qua 


funt.  Fritetiam  accommodatum  fi  poft  co&ionem  ca-  c  decoc~fa?prfus  fuerant,  tum  hordeacea  rriticeave  farina* 


ftoreumcataplafmatiaddatur:  &  totum  pannam  illinere, 
&  ita  toti  fpina:  fuperdare,  ac  melius  erit  etiam  fi  catapla- 
fma  caput  comprehendat.In  pleuriticis  verbautperipneu 
monicis,abrotonum  aut  lauri  bacca:  prius  m  hydvomeli- 
te  incoquuntur,tum  farina  additur:  fi  verb  fcivrhus  vifce- 
ra  oblideat,ammoniacum,aut  terebinthina &  nttrum  ad- 
dituv:&  quandoque  acetum,  quum  inteftina  funt  inflam- 
mata,admifcetur.Vbi  verb  vefica.tum  acetum,tum  verb 
etiam  ruta  addi  folet. 

DecMaplafmace  exlini  femine,   Cap.  xxix. 

CAtaplafma  ex  lini  fejjjine  confc£tum,omnes  inflam- 
mationesqu;°  in  quUiis  corporis  parte  obovta:fue- 
rintjiipat;  acprafertimficum  eis  doloresquoquevehe- 
mentipres  fint  coniuncli,  %  i  cjuum  tangas  doloraugea- 
tur.  Hypochondria  verc  i.  inmatione  obfeiTa  fiquis 
hoc  cataplafm  ate  velit  c!:  :rc,  ita  conficiet,vt  poftea- 
quam  mel  ferbuevir,feme;. .enuiflimam  farinam  reda 
ctum  eimifceat. 

De  eo  quod  ex  polcnta  conficitur, 
Cap.  xxx. 

POllen  expolenta  fit,  fubigiturque  fucco  claaicularum 
vitis ,  aut  polygoni ,  aut  pomorum.fanat  hoc  naufcas 
&  exxftuationes.  Si  verb  polenta  in  melle  coquatur,  fal- 
queaurnitrumadiiciatur,  hydropicis  erit  accommoda- 
tum.Idem  ad  teftium  inflammationes ,  fine  fale  tamen  & 
nitro,faciet. 

De  cataplafmate  ex  fcenogrxco, 
Cap.  xxxi. 

FArina  ex  fcenogreco  confefta ,  non  cft  ad  multa  vti- 
lis:nam  inflammationibus  non  conucnitutfcirvhofis  F 
affeclionibus,filinifemen  affumpfevit ,  idonea  evit.  Sed 
foenumgrascum  alio  modo  apparatum,  erit  ad  multas  res 
vtile.  Aqua  igitur  decoquitur  longo  tempore,donec  fatis 
cocrum  fit.tum  aqua  effunciiturTfoenumgra'Cum  verb  itc- 
rum  la:uigatur,&  mellis  quod  fatis  eft,ei  mifcetur,quum- 
quereclecum  mellefuerit  fubactam  ,  lamigatum  vfque 
decoquitur  dum  fiit  tam  craffam  qudm  epithema.  Hoc 
ita  confeftum  vtile  eftad  multaperindeacplurima  epi- 
themata  , &ferme  ad  omnes  tnflammationes  facit  qua: 
extrinfecus  oriuntur.  G 
Ad  hypochondria,inteftina,atque  vterum. 
Ad  hypochondria  verb,inteftina,  vteriimque  probc 
facir.quum  nutem  decoc~him,&  in  U-uorem  reda£tum  (vt 
diximus)loco  mcllisiterum  in  aqua  decoquitur,oculis  & 
fcdi  inflammatis  conuenit:atque  etiam  efficacius  fi  fertu 
lam  campanani  capiat. 

De  cataplafmateex  alic.i,        Cap.    X  X  X  1 1. 

AVrium  nafiqtic  contufiones ,  alica  vtiliter  obduci- 
mus-Eftautem  decoqueda  &la:uiganda.eaquepra> 
ftantior  fiet  fi  gummi  &  thuris  paru  ei  mifceatur. Eft  non  H 
fecus  efficax  alicn  ad  dothienas.ad  lichenas,&  ad  fcabie. 
De  cataplafmate  cx  millio,    Cap.    x  x  x  i  i  i. 

COnficitur  hoc  cataplafma  eo  modoquo  etiam  exlini 
femine  parari  docuimns.  Valcthoc  fi  ventris  deflu- 
xusdolorcm  affevat,  &  cedcma  fubfit.  Si  verb  picem  li- 


aut  panis,  eifdem  admifcctur ,  &  diligentiflime  fubigun- 
tur,&iterum  ad  cataplafmatis  confiftentiam  decoquun- 
tuv.Facithoc  adtubercula  quz  nortfacilcmaturefcunt,& 
adparotidas  quasdeducere  ad  fuppurattonem  oportet* 
&  ad  dothienas,fi  quum  quis  vti  velit.butyru  addat.Si  ve- 
rb  ruta:  folia  trita  mifceantur,dolores  inteftinorum  a  fla- 
tu  excitatos  iuuabit.  Oleu  porro  aut  pinguedo  admifcea- 
tur,quum  ruta  autcuminum  incoquitUr. 

De  cataplafmatc  ex  lomento  fabarum^ 
^  Cap.  xxxv. 

COquiturlomentumfabarumad  confiftentiam ,  tnrfli 
cyminum  non  admodum  tritum  additur,  frtquc  ca- 
taplnfma  quodtefticulis  inflamatis  aptiffimum  eft.ldem 
faciet  finarciffi  fru&us  intenuiffimas  partes  rcdac~H  pa- 
rum  indideris.Csteriim  ad  Yetuftiores  tcfticuloru  infl*- 
mationes  ammoniaci  pbrtiunculam  admifcere coucnict* 
De  cataplafmate  exlupinis,    Cap.   x  x  X  v  r. 

TEnuiffimalupinorum  farina  cum  melle  ,  autperfe 
linifcmine  decoquitur,  eique  oleum  non  multum 
E  adiugitunfitque  cataplafma  ad  helminthas  lumbricos  ae 
coramodatum< 

Alia  eiufdem  cataplafmatis  confeftio. 
Lupini  ex  aqua  decoquutur,vt  facile  lxuigari  queatj 
eifque  fcl  taurinum  adhibetur  ,  &  abrotoni  coma  tcnuif- 
fime  tnta  ndditur:  valetquead  idem,  eftque  aduerfus  hel- 
minthas  efficax  medicamentum.Qui,m  decoftilupini 
f  uerint ,  melanthium  lxuigatum,  &  mel admifcentur,  ac 
fimul  omnia  la:uigantur,&  iterum  decoquumur. 
De  cataplafmate  exlentibus,    Cap.   x  x  X  V  r  I. 


LEns  coquitur,aqua  cffunditur,  multum  ljcuigatur,rc> 
faceum  affumit.epitheroa  prarftantiffjmum  pudcn- 
dorum  inflammatorum  effichur.  Cum  rubia  verb&pa-; 
ne  addito  egregie  facit. 

Alia  conficiendi  ratio. 
Punics  inancs  partescum  lentibus  iocoquuntur ,  & 
vtrunque  fimul  valde  cum  rofaceo  la;uigatur.  Si  panis  eis 
accedat,mitius  cataplafma  fiet.  Hoc  conuenietvbi  crufta; 
ex  igni  excitata?  fuerint,&vbi  vkera  depafcantur,ac  prar- 
fertim  in  pudendis.  Sed  fcirepar  eft,  quum  inflammatio 
domiiiatur,maiorem  panis  copiamindcdam  effe  :quum 
verb  vlcusdepafcens  maius  pcriculum  minatur ,  mino- 
rem  panis  portionem  adhibcndam. 

Alia  confecfio. 
Tenuifilmam  lentis  farinam,&  punics  corticem  tc- 
nuiffimum  oxymelite  mediocrirerdecoquimus,&appo- 
nimus.  Acerum  non  ita  multum  cffe  debet:  ita  enim  epi- 
thcm  a  fit  quod  non  facile  difcinditunfacitque  ad  noma$ 
&  defludiones* 

Alius  apparatus. 
Lenticula  incodacum  beta  vna  liuigatur.ValethoC 
ad  vlceraqua:  circa  caputfunt:  itemqueadferpentiavl- 
cera,fi  cum  defluxu  inflammata  f uerint. 

De  cataplnfmate  ex  eruo,    Cap.  Xxxviir. 

ERni  fanna  ex  melle  decofta  ,  ad  carbones,  nd  crufta» 
ex  igni  excitatas  facit,  &  vlcera  qua:  depafcuntut 


3»i 


MEDICIN.     COLLECT.    LIB.  IX. 


rcpurgat.Eruum  quoque  per  fe,&  tritum  pari  modo  quo  A  ciet.Ipfum  quoqjpapauer  ficcum  parum  viucum  femine 


deco£tu,vt  tenerum  fiat,in  mortario  tunditur,  vtin  cara- 
plafmatisformam  feinduat.humor  verb  coquendus'eft, 
fiue  aqua,fiue  oleum  fit.Facit  ad  eadem  fiue  folu  papauer 
fupei  detur,fiue alicui prxdiclorum  commiftum.  Humor 
quoque  in  quo  papauer  deco&um  fuerit,alicui  eorii  qu£ 
diximus  miftum,eadem  pr^ftat.  Caput  vero  ficcum  vna 
cum  femine  contufum  &  concufliim,fi  alicui  eorum  qua: 
fuprafuntallata,commifcearur  ,  ad  eadem  valcbirfique 
adiungatur  iis  qux  fluentem  aluum  cohibet,  medicamen 
fa  reddet  efficaciora.Fiunt  non  fecus  quam  ex  foliis  cata» 
Rurs  viridisfolia  lsuigantur  valde  admodum  ,  deinde  g  plafmata  quoqueexfloribuspapaueris,qua:  adeadem  fa* 
fubiguntur,tum  melle  decoquuntur.Iis  deco&is  cicerum  ciunt. 


letes.mitius  cataplafma  conficit:fi  vero  maceretur  &  tene 
ru  fiat  vtl2uigetur,facilius  cataplafma  copones.Pranerea 
mitius  quoque  cataplafma  ex  eo  ita  parato  conficietur, 
quod  fit  ad  cruftas  abolendas,  aut  carbones,  &  depafcen- 
tia  vlcera  purganda  accommodatius :  quod  idem  ad  eo- 
rum  inflammationes  non  erit  inutile. 

De  cataplafmate  quod  ex  ciceribus  fit, 
Cap.    x  x  x  i  x. 
Vod  fit  ex  ciceribus,id  hydropibus  quos  tympanias 
vocant,idoneum  eft.  Hzc  autem  eius  eft  confe&io: 


De  cataplafmate  ex  bulbis, 
Cap.    x  l  i  i  i  i. 

BVlbi  affati  atque  impofiti,cruftas  qus  ex  adurentibus 
ortac  funt,facile  amoliuntur.lidem  ad  carbones  fimi 
li  quoque  modo  faciunt.  Superdatur  etiam  bulbi  vtiliter 
maculis,lentiginibus,ephelidibus,&  cxteris  qux  in  facie 
nafcuntur:  ferenda  tamen  moleftia  eft ,  quam  affert  cata- 
plafma.  etenim  colorem  rubrum  reddit ,  &  extimam  cu- 
tumcontunduntur  &  lajuigantur.  Addirur  poftea  pollen  C  tim  excornt:fed  non  multo  poft  cutis  renafcitur ,  necvl 


farinaadiicitur. 

De  eo  quod  ex  palmulis  conftat, 
Cap.    x  L. 

PAlmulx  coculcata:  modico  vino  perfpcrguntur,eifque 
pollen  poleta:  commifcetur.-ftomacho  autem  faftidio 
oppreflb  hoc  imponitur.  Si  verb  huiufmodi  palmuke  ti- 
bi  non  fuppetant,  aliae  pinguiores  confricenrur ,  vino- 
que  macerentur  adeo",  donec  humore  vini  perfruantur 


polentas,itaque  conficitur,atque  ad  eadem  valet.  Quine- 
tiamfiinflammatioquardam  fimul  hypochondria  obfi- 
deat,hoccataplafmaadeam  multum  facit.  Parum  nan- 
que  melliscum  palmulis  coquitur,ac  deniquelinifemen 
in  liuorem  reda&um  ei  adiicitur. 

Aliud. 

Palmula;  vino  admifcetur,&  cum  eis  myrti  folia  te- 
nuiffime  trita  fubigu  tur:idque  vlceribus  iis  qua:  per  fe  in 
cute  erumpunt,accommodatum  eft. 

Aliud.  - 

Ex  papaueris  foliis  tenerrimis  fuccus  exprimiturun  eo 
palmula  conculcata  diffunditur  ••  fitquecataplafmaocu- 
lis  dolcntibus  aptum. 

Aliud. 

Palmula;  in  aquadiluuntur,&  cum  exiguo  melle  co- 
quuntur,  &  rhus  coriariorum  aridum  tenuiffime  tritum 
infpergitur,itemque  lini  femen  liuigarum.  Valet  hoc  ad 
tormina  inteftinorum,  &  vehementesfanguiniseruptio- 
nes  poteft  fiftere. 

De  cataplafmate  ex  acerdis, 
Cap.   x  l  i. 

OEdemata  laxa  in articulis  tu  alibi,tum  vel  maxime  in 
genibus  nafcutur,eaque  non  admodum  facile  fedan- 
tur.  Fotis  ergo  priuslocis  muria  aut  marina,  cataplafma 
imponitur  quod  exagreftib9  acerdis  fir,fru£tu  eorum  fi- 
jnul  contufo.eft  enim  hoc  cataplafma  friabile,  ideo  pan- 
nis  valde  affigendum  eft,vt  permaneat. 

De  cataplafmate  ex  lolio, 

Cap.   XLir.  p 

LOlii  farina  ita  parata  vt  in  casteris  fupra  diximus,  fa- 
tisfecit  hydropibus,  calce  tamen  infperfa:  fiquidem 
hxc  euocat  ac  digerit,  &  fcirrhum  minuir,fiue  is  lienem, 
fiuc  etiam  iecur  occupet.  Si  verb  quis  continuo  vtatur,  is 
etiam  diururna  oedemata  articuloru  &  genuum  curabit. 
Cxterum  lolii  farina  fulfuri  admixta,tumoribus  aurium 
laxis  conuenit. 

De  cataplafmate  quod  expapauere  fit, 
Cap.  xlui. 

PApaueris  tenera  folia  Ia:uigantur,fitq;  cataplafma  ocu 
lis  inflammatis  doletibufque  accommodatum:  idque 
fedi  &  capitis  doloribus  prodeft  ,  &  podagricos  dolentes 
iuuat.  Vitellus  itidem  oui  co&us  fimul  lxuigatur ,  &  ad 
eadem  efficax  redditur.  Lini  femini  molito,aut  pani,aut 
pfyllio  commifta  &fubac~ta ,  faciunt  cataplafma  ad  eiyfi- 
pelas  praeftatiffimum.  Siquis  eorum  fuccum  vitellis  ouo- 
rum  admifcere  velit,  aut  pani,autlini  femini,  autpfyllio, 
is  optimum  medicamentum  ad  eadem  parabit.  Id  etiam 
ita  apparatum,fomnum  cociliar,fi  capiti  admoueatur.  Si 
verb  papaueris  caput  quod  liquidum  fit  &pi  obc  coctum,  H 
riis  a:que  ac  folia  admifceatur  ,  fiet  cataplafma  ad  eadem 
valens :  vt  etiamfi  ex  ipfis  capitibus  fuccus  exprimi  poffit, 
jfquc  perinde  vt  fuccus  foliorum  indatur,ad  eademfa- 


cus  vllum  fir,  & macula  enanefcir.  Facillime  quifpiam id 
fuftinebir,ii  poftquam  bulbos  admouerir,  facie  pane  ob- 
ducat.Carteriim  panis  rofaceo  illinenduseft. 

De  cataplafmate  ex  porris, 
Cap.    x  l  v. 

VBi  ex  iisqua»  adurunt ,  crufta:  concirata:  funt,ibi  fo« 
lia  porri  fuperdatafacillimc  ci  uftasauferunt :  vehe- 
menter  enim  contunduntur ,  &  f.-.lis  non  multum  eis  ad- 
mifcetur.atque  hoc  cataplafma  e^emedium  adcarbun- 
culos  efficaciflimum. 

De  cataplafmatequod  ex  ""^hica  conficitur, 
Caf.  f:v.. 
Vum  ex  calore  caput  c1 , """.^ucx  folia  cotundun- 
tur,  &fronti  admota  i44'  ^uuant.Sit  autenrad  hoc 


faciendum  ladruca  eius  generis  qua;  liquorem  candidum 
denfumque  emitiat.atque  hoc  cataplafma  fomnum  quo- 
que  inducit.  Si  verb  interim  du  contiiditur  aceto  refper 
gatur,etiam  eryfipelati  quod  vlceris  expers fitconueniet. 
De  cataplafmate  ex  hyffopo  & pulegio, 
Cap.    x  L  v  1 1. 

HYflbpi  herba ficca  contunditur &  quatitur  vt fenuif- 
fima  reddatur.coquinirque  cum  feminis  lini  farina, 
&cataplafma  pedori  accomodatum  conficitur:  valetque 
ad  eos  qui  propter  lentorem  fputa  non  facile  educunt  8c 
excreant.  Vtile  quoque  eft  ad  fcirrhum  iecoris.  Ex  pule- 
gio  verb  non  fecus  fiet  cataplafma  ,  &  ad  eadem  valebit. 
Sed  eo  quod  ex  hyffopo  conftat,hoc  erit  vtilius. 
De  caraplafmate  ex  ocymo, 
Cap.    x  l  v  u  i. 

CAtaplafma  quod  exocymofit,  aduerfus  i&um  fcor- 
pionis  valet.Ipfum  enim  ocymum  contunditur,  nec 
aliud  quicquam  ei  adiungitur,  nifi  quifpiam  parumaceti 
velit  eidem  affundere. 

Dc  cataplafmatcexmentha, 
Cap.    x  l  ix. 

MEntha  ficca  cotundenda  eft  donec  tenuiffima  fiar; 
mifcetiirqueautlini  femini,  aut  hordei  farina:,  aut 
pani  alicui  generis  eiufdem  ,  eiqueparum  mellisaccedit 
vt  harc  cohareant,  fitque  medicamentum  aduetfushel- 
minrhas  moleftiam  afferentes.  Idem  quoque  coueniet  tuf 
fibus  in  quibus  propter  lentore  difficulter  humores  cdu- 
cantur. 

De  cataplafmatequod  ex  ficu  fylueftri  fit, 
Cap.  l. 

FIcus  agreftis  (qua?&trifolium&afphaltiumdicitur) 
fuperdata  iis  quos  fcorpio  vulnerauir,mirabiliter  pro- 
deflnd  quod  ego  quoque  fum  expertus.Ea  contundenda 
eft,atque  imponenda. 

De  cataplafmate  ex  braffica, 
Cap.    l  i. 

BRafficacontufapoIlini  triticeoadditur.  Sivcroquis 
non  ipfam  brafficam,  fed  fticcum  pollini  admifcear. 


ORIB  ASII 


is  cataplafma  conficiet  quod  eryGpelati  &  ftrumis  re~  A 
centibus  conHeniet :  eas  enim  graciles  reddit  atque  extc- 
nuat.  Mammisquoque  expartu  fucci  plenis,&  dolenti- 
bus ,  &  timorem  eruptionis  incutientibus ,  vtihter  ad- 
roouetur. 

De  cataplafmatc  ex  malua, 
Cap.   l  1 1. 

MAlua  decocta  fiue  cruda  ,  pani  aut  pollini  farina: 
mifcetur,fitque  cataplafma  moleftis  inflammatio- 
Mibusaptum,  eafquc  interdumad  fuppurationem  per- 
duxit.  B 
De  cataplafmate  ex  beta, 
Cap.  liil. 

BEta  &  cofta  &  cruda,ad  ichores,  &  herpctcs,&  liche- 
nas,&  porrigincs,  fi  caput  arefaciant ,  fuperdata  rai- 
rurn  jn  modum  accommodata  eft. 

Dc  cataplafmate  ex  radicula, 


M 


Cap.  i  i  i  i  r. 

RAdicula:  cx  modico  falc  contufie,&  idmotas,  ad  ec- 
chymomata ,  hoc  eft ,  quum  fanguis  in  loco  contufo 
collc&us  eft.faciunt.Si  ergo  ex realiqua  extrinfecusinci- 
dete  id  eueniat,fiue  ex  fena&ute  in  tibiis  &  furis  oriatur, 
radiculas  ad  priftinum  ftatum  colorem  redigentes  ,  me- 
dentur.  Siquis  vero  fuccum  radicularum  pani  &  modico 
falisadmifceat,  is  etiamad  ccchymomata  medicamen- 
tum  vtileparabit. 

De  cataplafmate  ex  pfyllio, 
Cap.    l  v. 

PSyllii  fcmen  neque  mola  frangerc,  ncque  contunderc 
poffumus,fed  aqua  ei  affundenda  eft,  &  manibus  agi- 
tandum:fiquide  ita  &  glutinofum,&  cmplaftri  inftar  effi 
cietur.Facit  hoc  ad  eryCpelata:  eftque  fiepius  commutan- 
dum.Prodeft  idem  ad  ftrumarum  inflammationej :  nam 
vel  ftatim  cas  fedat,aut  quammaximc  leuat. 


ORIBASII  MEDICINALIVM  COLLECTORVM 

libcr  dccimus. 


Ex  Caleni  comm  i^  riis.de  facuhate atque  vhl 
dujmf  balncorum 

.fti,  .  f. 

erc  C 
Alneo?'  I      2C  exaqui-dulcibuscalfa 
clis  funt ,  ta-Lt  tas  eft,fi  tt  peratas  fint,hu- 
mida  &  calida.  fi  tepidiores,  humida  & 
.frigida:  fi  iufto  calidiores  fiant,  calida 
quidem  ,  fednon  pcrinde  humida :  fi- 
quidem ,  horrere  corpora  contrahiquc 
eorummeatuscogut,itavtnec  externohumore  perfrui, 
nec  excrementi  quod  intus  later,  emittere  quicquam  pof 
finr.Enimuero  quz  temperatx  funt,  per  fe  femper  calefa- 
ciunt&hume&ant.  Euenittamen  exaccidenti  aliquo.vt  D 
aut  per  alitu  humiditates  digerat,vel  corporis  particulas 
f  luxione  fuperuacanca  repleat,aut  molliat,aut  cocoquat, 
aut  vires  firmet,autinfirmct:ad  qua:  non  parum  quatitas 
aqua:  conferr.Totum  autem  balneum  expartibus  intcrfe 
facultate  differentibus  conftat:fiquidem  ingredientes  in 
aere  calido  verfantur,pofteain  aqua  calidamdefcedunt: 
mox  ex  hac  egreffi,in  frigidanv.poftremofudorem  deter 
gent.Poteftauteprima  eiuspars  totucorpus  xquecalfa- 
cerc,materias  fundere  ,  inxqualitates  asquare,  cutim  rare 
facere,&multa  quasfub  hac  ante  detinebatur,  euacuare.  E 
Secunda  vero  parsvbi  quifpiam  inficca  affeftione  cor- 
porisea  vtitur  ,  poteft  madorem  vtilem  folidis  partibus 
indcre.  Tertia  verb  balneorum  pars,  &  totum  corpus  re- 
frigerare,&  cutem  denfare,  &  vires  firmare  poteft,quarta 
vero  corpus  per  fudores  citra  noxam  refrigerationis  eua- 
cuare.Qu.um  hasc  igitur  in  homine  facere  poffit  dulcium 
aquarum  temperatum  balneum  ,  &  prster  hxc  etiam,  fi- 
quisintempeftiuelauetur,horrores&  cutis  denfitarem, 
dandanobisoperaeft  vtomnia  deinceps  diftinguamus. 
multos  enim  eorumqui  cruditate laborant ,  plures  vero  F 
eorum  in  quibus  mordentium  excrcmentorum  ineft  co  - 
pia,omnes  prasterea  qui  vel  in  febris  fignificatione  ,  vel 
in  accenfu.vcl  in  ftatu  funt.praster  admodum  paucos,fiuc 
hi  fint  in  balneum  ingrefft,  fiue  in  calido  fole  fint  mora- 
ti.fiuc  cxercitationes,  friLtiones,  geftationefque  tentauc- 
rint,merito  contigithon  efcere:  ha:c  cnim  fingulacon- 
fertim  &  impetu  agi  excrementum  cogit.  Qiium  igitur 
eorum  qui  lauantur,dcnfa  adhuc  cutis  fit,  ha:c  excreme- 
ta  detentaatqueaceruaumordere  neceffavio  coguntur:  ^ 


quivero  opportune  in  balncum  fuerintingreffi,  eojo- 
mnia prius  memorata  confequi  necerfe  eft.  Ac  vacuatio 
quidem  excrementorum  omni  febri  eft  vtilifliraa,  item- 
que  rarefa&io  &  relaxatio:fufio  tamen  &  calor  non  item, 
fed  calor  eft  omni  febn  inimicus.  atfundi  asqualiter  fo- 
lidisquidem  animahs  partibus  non  eftalienum.  Succis 
ccrte  non  eft  vtile  perpetuo :  fed  quoties  in  animante  vel 
inflammatio  quaspiam  autaffectio  inflammationi  fimi- 
lis  conftitit,aut  plehitudo  eft,tunc  inimiciffimum  eft.  in- 
flammationes  enim  quum  calefalh  &  liquati  fucci  ad  i- 
pfas  confluunt,augentur.  Tunica:  verovaforum  multitu- 
dinem  qua:  ex  fufione  fpiritu  eft  impleta  ,  non  continen- 
tes,diftenduntur,ac  vires  hoc  ipfo  male  afficiuntur.  Ergo 
calidis  his  ficcifque  affe&ionibus  effundi  mordacia  eft  v- 
tile:fufio  enim  eorum  citra  periculum  eft.Atque  hxc  qui- 
dem  ex  prima  balnei  parte  iis  qui  ita  laborant,prouenire> 
modotempeftiue  balnco  vtantur, memoria  tenendunr 
eft.Ad  fecundam  ciuspartemmodo  tranfeundum  :  erat 
cnim  id  quod  maxime  proprie  lauacrum  nominat:  ergo 
in  hacficutex  humeclatione  iuuantur,  fic  excalorenihil 
eiscomodi  accedit.  Ergo  ad  tertiamaccedamus,  in  qua 
&refrigerantur  finemoleftia  quasfuerantexcalfacta,& 
vires  roborantur ,  &  quar  rarefadta,&  plus  iufto  funt  laxa- 
ta,ea  ad  naturalem  mediocritate  redeunt.  Id  quod  etian» 
quarra  balnei parsindicanquippe  quibus  omnia  rite  funt 
perafta,  ii  poft  frigtdx  vfum  adhuc  fudant,&  omnia  ipfis 
excremcnta  vacuantur.  Nullus  a;ger  quum  lauatur.deter- 
gendus  eft,  nifi  fordidus  fit,  &  pruriru  vexetur :  nam  qui 
lauantur,citra  omnem  laborem  lasfionemque  perfundi  a 
qua  debent.Deterfio  vero  fit  iis  qua:  abftergendi  purgatl 
dique  vim  habent,  qus  &  mordacia  &  exiccantia  funt  o- 
mnia  :  ex  quo  fit  vt  ea  tum  viribus  tum  vfui  balneorum 
fit  contrariavelmaxime.  Verutamenfilaborans  ad  for- 
des  &  ad  pruritum  deterfione  indigeat ,  detergentis  me- 
dicamenti  vim  largiore  aqua  admixta  ,  &  modico  etiam 
oleo  affufo,debem9  exoluere,  &  ftatim  copiofam  aquam 
calidam  puramque  affundere.  ^€ger  vero  prorfuscitra 
laffitudinem  feruandus  eft,ob  eamque  caufam  labrum  fa 
cilem  ingreflum  &  egreflum  habeat :  quod  fane  fiet  fi  pa- 
ries  qui  aquam  continet,neque  altus,neqticanguftusfue* 
rit.  >tger  vero  quietc  lauctur.  facit  cnim  quies  asgrotan- 
tis  vt  corpus  tum  laxius  ttim  mollius  in  balneo  fiat.Dtirti 
enim  corpus  moitetur,mufcuIi  tenduntur:  tcnfi  vero  mi- 


M  E  D  I  C  I  N.  COLLEC 


T.  *  i 


nus  molfiuntur  arque  laxantur.  Deber.  autem  ea  aqua  A 
parata  effe  qua:  fuper  eum  qui  lauatur  fundenda  eft,poft- 
quam  eo  lauacro  quod  in  labro  eft  vfus  fueritrquod  nunc 
<juoque  omncs  mcdici  facere  folent,quum  infirmum  la- 
uanr.ncqueenim  eum  infrigidum  folium  ingredi  finut, 
fed  aqua  tepida  pcrfundunr.  alii  tota  labra  huiufmodi  a- 
qua  implent :  etenim  ficutrelaxatum  rarefadtumque  eft 
corpus  in  calido  lauacro ,  fic  contra  ipfum  cogcre.fenfim 
ac  ftringere  volunt.-hoc  cnim  rum  ad  virium  firmitatcm 
contertjtum  vero  facit  vt  homo  non  facilc  Udatur.fi  fu- 
bita  in  acre  ad  frigidum  fieret  commuratio.quamobrcm  I 
qui  fani  funt,in  frigidam  aquam  fe  poft  calidum  lauacru 
coniiciunt :  at  infirmi ,  frigida?  contadtum  citra  noxam 
non  ferunt,ideoque  frigiditatem  calida  admifta  frangi- 
mus.  miftionispoxro  quantitasinuenirur ,  primum  qui- 
dem  corporis  affedtione  a  nobis  infpedta ,  deinde  vcrb 
propria  natura  laborantis,itemque  confuetudine,  xtatc, 
tempore,regione,&  csli  conftitutionerdenique  fane  me- 
li  us  agunt  ii  qui  poft  lauacrum  cali*dum  no  minus  quam 
tres  aquas  tepidas  inter  fc  diffcrentcs  paranr.vt  prima  te- 

pida  abundefit,fecuda  minustepida  quam  prima,tertia  C  dtioniscaufa,  quumalimentum  non  facilc  diftribuitur 


?.dhibetur,quum  etiam  ad  expurgationem  fputorurh  qua? 
pleuriricoru  &  peripneumonicorum  thorace  &  pulmone 
c6tinetar,maxime  coferat.Iniisergoquific  affectifunr, 
quu  indicacioitide  qua;  a  cofuetudine  fumitur,acceffcrif, 
balneum  icerarc  nihil  prohibuerir.  Omnino  verb  fcirc 
oportct ,  nifi  prius  vacuato  corpori  balneum  adhibeatiir> 
partes  affeccas  fiuxlone  tcntafi :  vacuato  verofi  offeratur, 
adiuuari  concodtioncm. 

Exlibris  Antylli,de  balneis  induftria  paratis, 
exprimolibrodercmediis,     Cap.  n. 

LAuacra  partim  ex  aquis  dulcibus ,  &  qiialitatis  exper* 
tibus  coftant,  partim  verb  ex  iis  qua:&  qualitate  func 
pra.dita:,&  vim  habent  vchcmentem  arqueconfpicuam; 
eaque  tn  quibus  incftqualiras ,  partim  induftria  parati 
funt,  partim  per  fe  ita  nafcutur.  Porro  eoru  quse  ex  indu- 
ftria  fiunt,aha  calfaciendi,alia  digerendi.alia  humedtan- 
di,  alia  refrigerandi,  alia  adftringendi  caufa  parahtuf:  ac 
calidisquidem  vtimur  quum  aut  refrigeratos  calfacere, 
aut  laffitudinem  foluere,aut  couulfioncs,aut  dolores  riii- 
tigare  nobis  propofifum  eft.  Sane  his  etiam  vtimur  refe* 


magis  adhucad  frigidum  vergat:quod  facittf  vt  acalido 
ad  ff igidum  paulatim  acceda tur,quando  fubiram  in  con 
trarium  mutarionem  ferrelaborans  non  poreft.Quidam 
etiam  mcdici  poftlauacrum  laborantesinuoluunt,  alii 
lintcis, '1  ii  veftimentis,&  prafertim  non  puris,eofque  ex 
omni  parte  conftipant,  qUo  plurimum  fudent.  Et  tamen 
nonfemper  opus  eft  laborantem  poft  balneum  fudare 
plurimum.  fxpe  enim  non  cuacuandi  corporis  caufa  ad 
balneum  accedimus,fcd  contra  prorfus  vt  humedtemus, 


Calidas  autem  aquas  reddimus  quum  pulegium,aut  orJ- 
ganum,aut  hyffopum,autthymum,autfatureiam,auf  lau 
ri  folia,  &  chama:pityos  ramulos  &  panacis  ac  pyretbri  ra 
diccs,  &  cachry , &  alia  generis  eiufdem  incoquimus»  o- 
leum  quoquein  aquam  coniicimus.  Lauacra  autem  di- 
gcrentia  faciemus  quum  totum  corpus  quod  prxpingue 
fit ,  volumus  extcnuare,  aut  tumefadtum  tottfm  corphsi 
vel  mcmbrum  aliquod  contfahere ,  idque  fiue  proptef 
inflammationem,fiueob  alian  affedHoncm  fluxiOne  la« 


idque  omnino  irrigemus  quod  immoderatius  erar  exic-  jy  boret.  Fiunt  autem  digeretia  ouum  vel  falem  iniicimus. 


eatum.In  hifce  igitur  non  admodum  multos  fudores  in 
tusinbalneo  expedtare  debemus,fed  ftatiminaquam 
qu-c  in  labro  eft  coniiciendi  funt  s  mox a.  balneo  egrcffi, 
abftergcndi,  nec  valdeficcu  corpus  vngendum.  Neceffe 
autem  efteofideremus  vtrum  poftquam  fudauerit  isqui 
lauatur,  oleum  ei  perfundendum  fit ,  an  antequamfuda- 
ucrir,  fedquumprimum  fe  cxucrit,anver6  ncutrum  ho- 
fum  ,  fed  quum  madefcere  inceperit.  Arquc  is  qui  iii 
memoria  habeatea  qux  deolci  facultate  diximus,  nouit 
optimum  ad  olei  vfum  in  iisquilauantur  effe  id  quod 
tertium  ftatuimus.  Illud  etiam  didicit,  oleum  ante  calfa- 
£tum  corpori  eius  qui  lauatur  adhibedum  effe:  fiquidem 
tale  molllt  corpus  &  rarefacit ,  quum  frigidum  fuo  con- 
tadtu  no  modo  horum  neutrum  facere  queat ,  fed  criant 
eisquilauanrur,horrorem  incutiar.  Poftquam  autem  ci- 
burapotumquefurofperintjlauadi  ftatim  non  funt:  nam 
eorum  qui  biberunt,caput  repleruT :  eorum  verb  qui  co- 
snederunt.non  folum  caput.frd  corpus  etiam  vniuerfum: 
auippequbd  cibum  ad  fe,"priufquam  fitcocodtus,  attra- 
nat.Prxfhr  ergo  poft  balneu.fedata  ea  turbatione  quam 
balneum  artuiit,effe  Sc  bibcre ,  quem  admod  um  fit  etiam 
in  exercirarionibus  ,  vt  turbattone  fedata  corpus  ala- 
mus:  nam  fi  poft  exerchattonem  potum  pafttimque  pro- 
tinus  offeras ,  cum  implebitur  caput ,  tum  verb  td  quod 
deglutitumfuerir.interdum  fupcrnatabit  C^teriim  fcire 
conuenir,quibus  plura  pcr  aluum  fcccdunt,balncum  fi- 
ftere,  cadem  in  corpus  vniuerfum  reuetlendo ,  arque  ea 
ratione  nocere.  Qui  vero  nihil  prorfus  deiecerunt,  iis  fa- 
tius  effeftercus  antiquum  vacuaffe ,  neminem  prxterit, 
ficuretiam  eosquorum  vires  refoluta;  funt,i  balneoma- 
gisrefolut.Ianecfaftidiofos,  necvomirui  obnoxios  par 
eftlauareinam  ne  hfi  quoque  repctc  refoluatur  eff  metus, 
jra  Vtfyncopa  qurftomachica  dicitur,confequatur.Pro- 
xime  ad  hos  aecediit  qut  os  vetriculi  bili  affedtu  habenr, 
quosex  erudrationebiliofacognofcimus.fimili  quoque 
modo Iauafe  non  conuenir  eos  quibus  fanguis  e  nari bus 
abunde  prorupit:  fanguis  cnim  immoderatiffime  erum- 
pct.Confentaneum  igirur  eft,fi  fanguis  minus  quampar 
fit  erumpat,vt  Iaiietur.  Hi  etiam  tunt  qui  &  largo  Iauacro 


velipfa  marina  aquavtimur,  aut  nitru  admifcemu^Iarrl 
mel  quoque  admixtum  digerenui  vim  aqua;  indit,ttcm» 
que  vua  taminia  incodta, &  cinis  iw:mcn:orum  ,  & fulfur 
ignem  non  expertum,aut  bacc  ,tt}> ;  .iiperi,aut  mercu- 
rialis  decodtum.  Molliendi  \  *.xi  S^.a  balneis  vtimur  ini 
corporibus'qu*  vel  inflamu»  ik»  <v  iaboranr,velinduia- 
ta  funt,  Atque  ad  inflammai.  j.i:.  btanda  cffe  debent  &5 
mollia:at  in  iis qus  obduruerunt ,  fi  inflammationis  fihc 
expertia ,  potentia  &  cfficacia.C^uocifcain  iis qui  Jnflarfi 
g  marione  laborant,  malux,  &  itni  feminis ,  &  fccnigra:ci 
decodtum  mifcemus.-in  fluXione  vexatis  inflammafioi 
nibus ,  plantaginem  ,  aut  herbam  fanguifYalem,aut  mali- 
corium,  aut rofas,aut  rubi cimas  ihcoquimUs.  In  iis  vero 
qua:  conuulfionem  minantur ,  iifdcm  vtimur  qua:  adhi- 
bemus  etiam  iis  qux  funt  fluxionis  Cxpertes.Prarrer  cste- 
ra  verb  hydrelxum  in  quo  malua  aut  fccnumgricum  in- 
codtum  fir,  iuuar.  In  duritia  aUtcm  citra  iriftammationet 
balneiseiufdem  qualitatis  vtcdum  eft,  quibus  ad  eosquf 
digcftionis  indigebant  vtebamur.  Carterum  refrigeranf 
p  &adftringunt  balneaqUxfimili  modo  parata  funt  quo 
adftf ingentcs  ref rigcrantefque  raadcfadtioncs ,  quarum 
fylua  potcft  in  hunC  tranfferri  locum. 

Dc  balneisfponte  nafcenribus,ex  eodem 
libro,      Cap.  \ir. 

BAlneorum  fpontenafcentium  multo  fhaior  &  cffica* 
ciof  vis  eft  quam  corum  quaj affc  paratur.multx  aU- 
ter»  corum  differentia:  funr  propter  terrai  per  quam  fe-* 
runtur,qualitatem:alia  enim  nifn,alia  falisr,alia:  altiminis,' 
alia  fulphurrs,-alia  bituminis,alia'  a:ris,aiia  ferri  vim  obtf 
G  nent,  alia  compofita  funt  ex  multis  harum  qualitatum  fi^ 
mul  conitldtarum.  Visautem  omnium  aqaafum  fponfe; 
nafcenrium  cft  exiccam  &  calfacics  pforfus,  quum  valds 
intenfaifint:  quocirca  acutis  morbif  minime  cSucnitfnr, 
fed  poti9  diuturnis,&  pra:cipuehumidis&ffigidis.Quai 
aute  nitri  aut  falis  facuhare  prardirai  funt,  accommodatat 
funt  capiti,&  thoraci  fluxione  male  habito,&  ventriculcl 
perhumido,&  iis  qni  aqua  inter  cUtc  laboritt,& ctdtfma- 
tisqux  cx  morbisvel  cx  pitulta:  concretione  orhintur.' 
Qua:  alumcri  referunt,  ad  fluxum  fanguinis  ,  ad  vomitus 


&  motu  vehementiore  propter  fanguinem  qui  in  capite  jj  procliuitatcm  ,  ad  immodcratas  hxmorrhoidum  per» 
eftirTdigent.-fimili  q uoque  modo  lauamus  ,-fiiis  quibus  turbationes ,  ad  inordinatas  mulierum  purgationes ,  ^r" 
/airguiniseruptioncopuseftjfanguisnonerumpar.  Con-  eonrinuos  abortus  adhibentur.  In  quibus  vero  vis  meft 
jfoGisautemiamaffedtibnibusjbalneumcitrapericulum      fulphuris ,  neruos  raolliunt ,  ^oncretioncs  calfaciuntj 

RRR..1» 


t 


587  M        ORIBASII  388 

dolores  Ienrunt,ftomachum  imbeciilum  redduntatque  A  ftnbuscV  aftucfis oriatur,&propreiea mobdrfa»  fmr.eis 


fubuertunt.  Qux  bitumen  fapiuntxaput  replent.ac  fen- 
fuum  inftrumenta  vitiant,&  enixe  calefaciuntj&tempo- 
ris  progreffu  molliunt:  quod  faccrc  prifertim  in  \'ulua, 
vefica,&  colo  inteftino  confueuerunt.  Qua:  ->ero  xris  na 
turam  referunt,ori,tonfilIis,vux  &  oculis  mitum  in  mo- 
dum  aptae  funt.In  quibus  ferriqualitas  repei  itur,  ftoma- 
cho  &  lieni  male  affe&is  poffunt  fubuenire:qux  verb  ex 
mixtis  qualitatibus  conftant,ex  faciunt  pro  ratione  eius 
qualitatis  qux  in  eis  excellit.  His  autem  aquis  fponte  na- 
fcentibus  vti  debemus  fivmis  &  quietis:  vapor  enim  ab 
ipfis  commons  emergensjquum  grauis  fit  &  feriens,ca- 
piti  moleftus  eft:  quamobrem  in  aquam  ingrediendum 
eft  fenlim  ,  vt  vis  corpon  laxato  accedens  imprimatur. 
eorum  verb  qui  cum  tumultu  &  impetu  fefe  in  aquas  in- 
iiciunt,corpus  denfatum  qualitatem  aqux  nonrecipit, 
ita  fit  vtin  huiufmodi,nequenarare,neque  immergi  cb- 
modumftt.Vti  autem  duchbus  aquarumfponre  fcaturi- 
entium  eos  folos  oportet  quibusqualitatesillarum  ca- 


opporrune  vteril  vere  &  nutuno,quntenus  hyeme  adurut: 
acq;  illud  quide  tepus  nquaru  vires  firmat.Si  verb  in  falu- 
taribus  lccis  fmt,  erunt  etia  xftate  affumendx  fi  frigidx 
fuerint.Quonia  atire  nonulli  ignari  putant  calidasaquas 
coducere  ad  inenda  fjnitnte,&  ob  camcaufam  eis  impru- 
denter,  &  nulla  habita  ratione  coftitutionis  tcporis  vtun- 
tur ,  idque  cum  damno,(vt  eft  etiam  verifimile)  xquum 
effet  eos  ex  hac  falfa  opinione  decedere.  his  autem  aquis 
fi  adeffent,vterentur  etia  communium  balneorum  loco» 
Ex  G.ileno,de  frigidi  lauacri  vfu, 
Cap.  vt. 

QVemadmodum  quilpia  frigida  lauariprimum  in- 
cipiat,  nec  vlla  ex  repentina  mutatione  noxam  fen- 
tiat,id  vtique  ad  omnia  fciendum  eft.multi  enim  quum 
malc  incepiffent,adeb  in  frigidam  huationem  male  fue- 
runt  affccti, vt  nec  lis  qui  tuto  eam  adminiftrarent,fe  vrt- 
quam  permitterent.  Efto  igicur  anni  tempus  xftatis  ini- 
tium,vt  ante  hyemen  in  fpatio  interpofito  cofuetudo  no- 


piti  funt  congrux:fiquidem  qui  fe  exhibent  aquis  qnx  a  q  tabilis  pariatur.  efto  pvxtcrea  dies  in  quo  aufpicabimur 

quammaxime  tranquillus,&  quod  id  tempus  feret ,  cali- 
diflimus:  eiquc  diei  pars  calidiffima,  &  gymnafterium 
temperntum.  hxcque  eft  externa  praparatio.  Corpus  ve- 
rb  eius  qui  frigida  lauandus  eft,ficparabitur.a>tas  illi  cfto 
quarti  maximefcptcnarii  medium,  nulla  nec  eo  die,  nee 
prxcedenti  nocte.noua  rc  alrerato.  efto  autem  iuucnis 
qui  frigida  vtetur,animo  prxfehti  &  plane  hilari;  ac  pri- 
mum  linreis  vberius  fricetur  quam  prius.  Sunto  autem 
frictiones  eo  tempore  vehementiores  quam  antc,  atque 
£>  etiam  linteis  durioribus  adminiftratx:  dehinc  oleovt 
affueuit  fricetur:inde  exerceatur,exercitationibus  multU 
tudine  quidem  paribus ,  fed  citarioribus  quam  prius.  ab 
his  in  frigidam  defcendar,non  tamen  cundHter,  fed  ce- 
leriter,vel  etiam  femel  totus  infiliat:  nam  filenfim  aquaj 
accedat,  horror  concitabitur.  Efto  verb  &  aqua  ipfa,  nee 
tepida  nec  plane  cruda  &glacialis.alrera  nanquenoagir, 
repercuffu  ca!oris:altera  verb  feririnfuetos,atquerefrige 
rat:fiquide  progreffu  temporis  tali  quoque  aqua  iuuenis 
aliquado  vtetur. Vbi  ex  aqua  egreffus  fir,fricari  oleo,id- 
que  a  pluriribus  expedit,quoad  cucis  incalefcat.  poft  hxc 


dudtibusbituminofis  &  fulfureisfluunt,  quamfacillime 
lajduntur. 

Herodoti  de  Iauacro,ex  libro  de  prxfidiis  extrinfe- 
cus  occurrentibus,     Cap.    1 1 1 1. 

SI  calidiore  interno  aere  indigemus,ad  hoc  auxilii  ge- 
nusaccedendum  eft.Vrna  aqux  frigida:  inflillanda  i- 
gnitx  materix  eft:calor  enim  qui  inde  emanat,non  mul 
to  tempore  perdurat,  fed  citb  reftinguitur :  quocirca  id 
paulo  ante  introitum  aggrediendum  eft. 

Herodoti,de  aquis  fponre  nafcentibus,ex  eodem» 
hbro,     Cap.  v. 

FAcultas  fingularum  aquarum  fponte  nafcentitl  qux 
magnam  habent  \iiffeventiam,  afftimenda  eftexiis 
quasexperienru  comprobanturexquifitam  enim  omni- 
iim  fingillatim  notitia  tvadere  non  poffumus,  rum  quia 
nos  omnibus  vfi  non  furr  nstum  verb  quia  ne  in  omni- 
b  js  quidcm  eit  cog.TKio,  x  facultatibus  medicamen- 
tortl  propornone  veipo:iuear:na  frigidx  aqux  qux  fpb- 
tc  nafcuntuv,accommodatx  funt  om:  ibus  fluxionibus, 
veflcaraffedionibus,  cnpitis  doloribus,&  vlceribus  ma- 


lignis.Deiis  verb  qvx  potantur,fiue  calidx,  fiue  frigidx  E   cibum  vberiorem  quam  cofueuir,  potione  infra  cbfuettl 


fint,quum  vriiuerfalem  quandam  conftitutionem  non 
recipiant ,  in  particularibus  dicetur .  In  omnibus  autem 
fit  quxdam  temporis  apra  menfura:namfi  vfurus  fit  quif 
piam  his  aquis  per  tres  hebdomadas,  ita  exordietur ,  vc 
incipiara  dimidia  hora,deindepp.ulatim  progrediatur, 
vt  per  he.bdomadam  fpatium  duarum  horarum  perfici- 
atur,hoc.interualloadfecundam  vfque  hehdomadam 
perfeuer.indo:ab  eatanrundem  auferendum,&  in  prima 


dmc  capiat:  qux  ipfemet  vel  iniuffus  faciet,modb  omnia 
rite  fintperaclra.  na  i frigidalauatione  &plus  appetut,3c 
melius  cocoquilt,  ac  minus  ficiunt:  veniuntque  poftridie 
ad  exercitationes  habitu  corporis  plane  meliore,moIe 
quide  pnri  ei  quaj  ante  erat,caterum  compada,&  mufcu- 
lofiore,  &  vegetiore.  In  hoc  igitur  omnia  ad  eunde  mo- 
dum  fecundo  die  facieda  funr,  itemque  tertio  &quarto: 
.poftea  verb  procedente  tempore  fimili  modo  frigidam 


menfura  definendum  ,&  ita  viciffim  fubtrahendum.In  p  irerum  ingredi  mandabimus.  Veriim  tertio  camingredi 
aquis  enim  ftatim  a  principio  diu  immorari  non  eft  vti-      qubd  quidam  iutTerunr,non  laudo.-nam  &  iterum  id  fe- 


lemeque  etiam  eft  frugiferum,  ad  finem  vfque  permane 
re  eodem  temporis  fpatio,propterea  qubd  confert  &  in- 
cipere&  definere  ab  hoc  pra-lidio  couenienter  rationi: 
quo  eria  modo  exercitationibus  vtimur&  abftinemus. 
fi  verb  menfura  quam  prius  fueramus  cohie£tati  vcilita- 
tem  non  afferat,aquis  per  interualla  erit  vtendum.  \n  e- 
xacerbationibus  autem  accurate  omnis  hatcfacienda  eft 
pra:paratio  :  nam  quiplurimas  partes  dolent;hi  acceden 
tes  toti  introeant-  fi  verb  aliquas  laborances  habeant,ma 
defiant.  Labore  fedato  eos  deducemus:deinde  quu  rur- 
fusacceffio  redierir,vt  in  aqua  defcendatimperabimus, 
aquis  vtentes  non  fecus  quam  fomentis  &  cataplafmatis 
extrinfecus  adhibitis.  Quocirca  qnantum  hisaquis  vti 
debcamus,ipfa  neceffitas  commonebit.  Noui  ego  quof- 
dam  ,quum  per  totum  diem  hocgenerecurationis  vte- 
rentur,mirum  in  modum  ndiutos  fuiflei  nam  exacerba- 
tio  qua:  priuslonga,&ad  foluedum  difficilis  eratfadia, 
ceffatiit:qua  exre  affcftioni  quoque  commodum  accef- 
fit.Si  vcrb  affectx partespoflint  cxteris  tectismadefieri, 
non  critincommodum  diutius  &fcpeperdiem  aquis 
vti:qucid  tamen  antc  cibum  faciendum  eft-  inutilc  enim 
eft  materia  noua  plenos,  aquas  eciam  fumcre  quar  ranto- 
perc  comouere  quear.fi  vires  eos  deficianc,  paru  cibieis 
oftetatur.Quum  verbplurima:  ex  iis  aquis  in  locispalu- 


crlle,mihi  facis  effe  videtur,qutl  prxfertim  iuberc  pofll- 
mus  vthomotandiu  in  ea  immoretur  quandiu  nobislu- 
beat.Scopus  aute  teporis  quo  fic  immorandu,a  quotidia- 
na  ipfius  experientia  pcrcipitnr.  Nam  fi  egreflus  frigida, 
colorat9ex  friLtionib9citb  reddttur.moderate  immoratu 
jndicat:fin  &a:grius  incalefcat,&  decolor  diurius  perma-' 
neat,immoderatius  in  frigida  moratum  docet.Ex  his  fi- 
gnis  cognofces  vtrum  fatis  moratus  fit ,  an  potius  ad  mi. 
nus  aut  maius  aliquidfitimmutandum. 

Ex  Agachino,de  calida  &  frigida  lauatione* 
C  Cap.  vti. 

QVam  naturam  habeat  tum  calida  tum  frigida  laua- 
tio,confideradurti  eft  nobis.  optimum  aittem  mihi 
videtur,lauacra  calida  non  effc  prorfus  reiicienda,  rarius 
tamen  adhibenda.  Iis  igitur  tanquam  opportunum  quid 
habentibus,vtendum  quandoque  eft:nam  &laffitudines 
fedant,& focordiam  quam  croditates  afferunt,ipfa  exi- 
munt,ac  pra:fercim  fiquisin  balneo  aquam  calidam  po- 
tauerit,  iuccbfqtie  ex  alimento  corrupto  aceruatos  euo- 
^  muerit.  Calidum  quoque  lauacrum  mollit  corpus ,  quod 
prxterrationemquandoquecolligatum  conftticliimque 
fic.Conuenit  etiam  iis  qui  non  ita  prxfenti  anima  ad  fri- 
gidam  lauationem  funt  affecT:i,&  ad  viittionem  prompti 
nonfitnt.Modus3potherapia;eft  alimentum&  balneum: 


5S9 


MEDICIN.  COLLECT. 


IB.  X. 


quod  incommodum  eft,  fi  affidue:  non  incommodum  A 
vero,  fi  tempeftiue  adminiftretur.  Quiautem  huncbre- 
uem  yita?  curfum  fani  cupiunt  traniigere,  frigida  lauari 
fxpe  debent:  vixenim  vcrbis  exequi  poffum  quanrum 
Vtilitatis  exfrigidalauatione  percipiatur.  quod  in  caufa 
cftvt  quifrigida  lauantur ,  etiamfi  fenio  propcmodum 
confecti  fint.corpore  tamen  conftanti  &  compa£to,&  co 
lorefloridocomperias:  &omnino,qui  multum  virilita- 
tis  &  tenoris  pra;  fe  fcrant .  Quinctiam  qua:  ad  appctitio- 
nes  cocottionefque  pertinct,firma,  fenfufque  plerunque  g 
integros & exquifitos ,  &  ( vno  verbo) naturales  aftiones 
rite  conftitutas  habent.  Qui  vero  calida  lauantur,  carnes 
flaccidas  rluidafque  folent  habere,&  colorem  auerfum,  & 
tcnore  videntur  eneruati  efle,  malleque  cibum  apperere, 
atque  omnia  habere  cxteris  deteriora.quid  enim  re  vera 
tnediocrefaciattam  aliiduainaere  feruenti&  perhumi- 
do  elixatio  t  Equidem  in  more  poficum  barbarorum  au- 
diui  vt  infantes  in  frigidam  aflidwe  dimittant :  nos  vero 
calidis  lauationibns  cotinuis  elixamus,  a  nutricibus  per- 
fuafi, qux  tum  demum  gaudet  quum  poft  laborem  in  bal 
neo  perceptum,infantibus  fopor  irrepit :  qua?  quidem  fa-  C 
tis ipfis  effe  exiftimantfi  infantesnon  magnopere noftu 
vexentur :  aidntque  eos  fomno  vix  capi  qui  non  fuerint 
fermeacopialaiiationiscalidx  foporati.  quamobre  ego 
filiolu  meum,  &  plerofque  cxteroru,  vncnonibus  foltim 
perfundo  :refque  mihi  fucceflir  ex  fententia.  At  pueruli 
ab  ahtseducaci,qui  aflidue  lauanrur.plun.numquc  elixa 
tur,nonmirum  eftfi  epilepticis  conuulfionibus  capian- 
tur,&  ab  co  morbo  difficulter  liberentur  .  Nulli  igitur 
puerulo  qui  infantum  a:tatem  exceflerit,  fngidam  laua- 
tionem  effe  incongrua  cenfco,modo  ne  propria  qua:da 
natura  huic&  aliis  vtilibus  rebus  obfhtat:muIta  enim 
huiufmodi  funtmemoria;  prodita.Frigidsautem  laua- 
tionis  initium  in  iisqui  ei  affuetinon  funt,multi  fumen- 
dum  effe  exiftimant,quum  xftas  in  fummo  ftatu  eft:ego 
tamen  quamplurimos  vidi  quiquocunque  annitempo- 
re  eara  aufpicati,  innoxie  id  f  ecerunr.  ex  quo  fit  vt  omni 
temporecitra  noxam  poffitprincipium  frigidxlauatio- 
nis  fumi.  fed  fiqua  ineffc  varictas  debet,  ego  vernii  tem- 
puscaneris  anteponerem.  Cxterumquum  ad  frigidam 
lauationem  accedimus ,  cum  femper  alias ,  tUm  vel  ma- 
jcime  quum  incipimus ,  optime  diftributum  id  quod  in 
nobis  eft  effe  debet,  &  nos  leues  effe  atque  expeditos  par 
cft.  Scmpcraute  nofmetipfos  exercitationibus  coufque 
dimouere  prius  debemus  donec  propefione&  alaerira- 
te  in  frigidam  ingredicndi  capiamur:  etenim  vehemen- 
tia,&  multitudine  motionum  prius  corpufculum  defati- 
gire ,  &  ad  laffitudinem  vfque  perducere,  quum  alioqut 
abfurdum  fit:(nihil  enim,  in  quo  fupra  modum  ftudiurr! 
noftrum  ponamus.falutare  eft)  tum  veio  ad  frigidam  la- 
uationem  eft  ineptiffimum-.fiquidem  &  ipfa  corpora  cot 
ligat,&  vehemetiores  laffitudines  affert.fcd  prarftat  (opi- 
nor)  vtendi  rationem,  fu.npto  altius  initio,  totam  expo- 
nere.Poftqua  igitur  negociis  ftmiliaribus ,  aut  ambula- 
tionibus ,  auc  gcftationibuscorpus  fuerit  ancea  concita- 
tum,  tunc  ad  fngida:  lauationis  vfum  debebit  accederc: 
nec  prius  qudm  fit  hora  prandii  confueta  ,  ncc  fane" 
jnulto  tardius:  vtrunque  enim  hoc  tempus  eftreiieien- 
dum.  Nudandus  autem,fi  tempus  permiferit,  in  fole  eft, 
loco  a  ventis  non  perflato.  Sa:pe  etiam  fi  dum  exuuntur 
rigor  eos  infeftos  haberet,  corpus  iterum  veftimentis 
te&ura  intentiore  ambulatione  ,  poplitibus  vehemen- 
tius  tenfis,  vel  etiam  curfu  poftea  dimouendum  eft.  ad 
ha:c  autemlinteis  afperis  valide  ad  multam  vfque  con- 
trectationem  tum  per  fe  ,  tum  peralios  rubefieri  debet. 
Optimum  quoque  fuerit  fi  miniftri  ad  hoc  manicas  ex 
linteis  confutas  habuerint:  altoqui  autc  insquali  fridtio- 
ne  adhibita.complicatis  nimiruin  Iinteis ,  cutis  excoria- 
tiones  quandoque  confequuntur.  poftea  vero  manibus 
tum  ab  aliis ,  tum  ipfe  pcr  fe  ficce  fricandus  eft  :  qui  res 
prxterquam  quod  fouet ,  tenorem  etiam  admirabilem 
corpori  indit.Nulla  igituralia  retentati,poteft,quatenuS 
alacritas  fert,poft  hancficcam  fri&ionem  frigida  lauari. 
Vngi  ergo  oleo  moderatc  debet.&fricari  multu:ac  pra^ 


H 


ctpueafe.tum  etiam  ab  aliis:  nihilenim  eftquod  ramlaf 
fitlidine  doloreque  vacet,atque  efficax  fit ,  quam  frictio 
quam  ouis  fibi  ipfe  adminiftrat.Siquis  igitur  ea  prompti 
t.idine  ad  frigida  lauatione  contentusfit,  donecfpiritu- 
lus  creber  fiat,aliis  exercitationibus  non  erit  opus:fed  ta- 
men  id  diff iculrer  omnes  cofequimur,  quum  quid  fatie- 
tatis  res  adiunclu.  habeat.  Ergo  aliis  vnicuique  confuetis 
exercitationibus  vtendum  eft,intra  tamen  laffitudinem 
(vt  dixi)  laborando ,  nec  omnino  expcftandu  quoufque 
in  molem  extollatur,(quod  plurimis  mos  eft)  fed  donec 
corpnfculu  fuerit  calefa&um,&  ad  frigidam  lauationem 
abunde  pra:paratum.Exercitationibus  autem  finitis,tunc 
fe  ipfos  omnino,nifieciam  prius.fricare  debenr,fpiriturrt 
continendo.  aliquando  etiam  corpore  puluere  prius  c5- 
fpeifo  ,  fi  madore  humefcat ,  atque  ira  fine  vlla  mora  & 
fubito  in  frigidam  defcedere:vel  fubito  aqua  circunfun-' 
datur.  Aquaautem,fi  nobis  optio  detur,necglatialis,nec 
remiffa  omnino  frigiditate  eligenda  eft :  fiquidem  hxc 
magis  nocet  qtiam  qua:  in  altera  parte  excedit.  Aquaru 
autem  ad  frigidam  lauationem,pra:lerrimque  qUum  pri-' 
miim  quis  incipir,pra:ftantiffima  eftmarina.quippequas 
frigoris  fatis  habeat,&  morfus  qui  ex  falfedine  proueniti 
corpusfacile  percalefacit.  Qualis  autem  cunqueeafue- 
rit,pura  efto  &  perlucida,necpa!uftris,neccccnofa,ntfc  a- 
lioqni  refes.Ca;cerum  anteponendu  eft  filicear,in  aquam 
defcedere,quam  circiifundi:  fed  primo  quoquc  ingreffut 
parum  frtcadum  corpus  eft,poftea  ingredieudum:ac  fefe 
violenrer  fricare  dcbecturfufque  defcedendum:  ac  tunc 
perfeuerare  narando,aut  alio  quouis  modo,vt  diutius  ibf 
commoretur,  ira  tamcn  vt  rurfus  &  ad  oleura  ,  &  ad  fri- 
£Honem  pra:fto  fit.  Deinde  quum  tertib  defcendcrinr,  &; 
non  diutius  fint  immorati,  debct  oaput  cCqux  adftoma- 
chum  attinct,aqu.L'du£tibus  fubiicere-.finminus.pliirlbus 
hydriis  perfundi,  &ita  moderate  fricandi.  quo  tempore 
non  diffoluimus  oleo  eam  firmitaterh  quxcorpOriprius 
aduenit.  Poft  hxc  verb  ftrig*,i-bus  non  amodum  ODtufis 
diutius  corpufculum  deterger  "as,  &  ad  ruborem  perdu- 
cimus:  nam  &  roboratur,  &fuperficiesa:qualisreaditUr<. 
Si  verb  etiam  in  eos  qui  cibu  fumfperunt  incidamus,nori 
omnino a  frigida  lauationeabftinebinius, quonia  vehe- 
menref  appetimus,  &quia  motidnes  quasdam  ad  id  nos 
impellant,vel  quiaa?ftus  ipfe  quodamodofimul  clixaue- 
rit:  nefcio  enim  an  quicqua  hoc  pra:ftantiusfaciat  is  qui 
exuritur,  &  corinencer  fndoribus  perfundirur.  Equidem 
fajpenumero  a  coena,quu  argre  in  fomnu  propterxftum 
delabor,  in  frigidam  dcfcenderc  c6fucui:&  mirabile  eft 
quam  iucundam  noclem  tranfigam.  Irt  \fu  tamen  frigi- 
da:,habeda  ratio  eft  auriii.ne  frigida  in  eas  clam  influat. 
quum  enim  frigtda  liuatio  ad  omnia  flt  multo  quam  ca?- 
tera:  dixtx  vtilior,qtiomodo  meatus  auditui  deferuietes 
tantum  cum  noxa  contingat,certe  nefcio. 

De  ficcatione  per  arenam,Herodoti  exlibro 
dc  remediis  extrinfecus  occurrcn- 
tibus,       Cap.  vitr. 

FOmcntum  quod  ex  arena  adhibetur ,  accomodaturrj 
eft  aftmaticis,  iis  quorum  pectus  defluxione laborat, 
coe!iacis,podagricis,iis  qui  per  extentionem  refoluuntur, 
iis  qui  malo  funt  corporis  habitu,hydropicis,&  deftique 
omnibus  quos  diururnus  morbus  vexat.Omnefque  prx~ 
ter  infances ,  ad  huiufce  fomenti  vfumferme  aptifunt!; 
tempus  ad  ho/:  idoneum  eft  a;ftas  ,  in  qua  etiam  dies  ar- 
dentiffimi  funt  eligendi.In  ortu  autemfolis,in  littore3iri 
arena  profundadux  foueai  auttresrparis  magnitudinis 
ei  qui  vfuras  fit,  parandx  funt ,  vt  a  fole  calefiant.  a»gro- 
tus  vero  cibos  optime  confecerit,priufque  inambulet,& 
geftetUr:  quumquc  aerfit  fadtuscahdior,  arenaquc  fatis 
feruens  fuerit  reddita ,  in  fouea  recumbens,in  arena  quas 
circum  fic  manear,  vt  ratio  poftulat,  conuolutns,  vfquc- 
dum  facile  ferat.  caputvcro  debetcontegerc,  &  folis  ra-' 
diosdecIinarc,femperque  anteoculosoperimentumali- 
quod  habere.  figura  vero  in  qua  exardefcat,  efto  irj 
primis  diei  partibus  eiufmodi,vt  meridiem,  in  me- 
diis ,  vt  boream  fpeftet.  fpongia  quoque  aqua  frigida 
imbuta  faciei  applicccur.iis  vcro  qui  nimium  patiunnjrj, 

KfiLKdi» 


ORI 


collutio itidem  offeitur.fivertjnecdum  calfadiam  aut 
refrigeratam  carnem  propter  vim  fudoris  erurnpentis 
fcnferint,  id  figniiicare  debebunt:iique  qui  adftant,are- 
nam  propellent,eofque  educent ,  &  in  alia  fouea  propin- 
quacollocabunt,inqua  vtdictumeft,  occultabuntur.id 
tertio  quoque  loco  erit  faciendum, fi  opus  elfe  videatur. 
Qua  in  re  fpectadus  morbus  eft.itemque  vires  xgrotatis: 
teporisvero  additioexiispendetqux  futu  dictaprius. 
Iam  veio  recubeotes  occultabimus,  ac  ccnegemus  afth- 
maticos,&  quorum  peftus  &  coftas  defluxio  vexat,  item- 
queftomachicos&quimalohabitu  corporisfunt,&  qui 
aquaintercutcm  laborantfcdentesvero  eos  hydropicos 
quos  afcitas  nominamus,  fique  opus  fit,etia  tympanitas. 
Ex  aliis  ve,r6  morbis  colicos  quoque  &  hepaticos  &  fple- 
neticos,&ifchiadicos,&podagricos,  &quorum  refoluti 
funt  pedes  aut  crura:  adfinem  vero  hi  omnes  funt  toti 
contegendi,quippe  quum  relaxatio  rite  toti  corpori  ad- 
hibetur,&vtilitaspartesctiam  morbo  vacantes  debet 
pemadere,&  prxfertim  fi  frigida  lauatione  fint  vfuri. 
circa  foueas  paratx  fintfcenae  ex  perlucidis  cornibus  con 
fectx.itemquc  vrnx  aqux  dulcis,  &  folia  aqux  maris ,  in 
qux  fedatis  fudoribus  ingrediendu.  eft,tii  exeutes  perfun 
dedi,  &  oleo  cofricandi.Si  vero  dies  traquill9,  corporaq; 
robufta  fuerint,natatione  etia  vtanrur,  a  quibus  abducti, 
abunde  quiefcant.Sed  hydropici  quinque  aut  fex  aqux  ca 
lidx  cyathos  prius  epotos,effundere  cogendi  funtxxteris 
mos  fuus  eftferuidus.  alediautefunt  ii,vt  propter  mala 
quxinfolefuntpaffi,potus  augeatur.Numerusdierum  in 
morbis  interroittctib9no  fit  minor  quam  quatuordecim, 
nec  vnug^  vicefimu  die  excedat.  At  in  hydropicis  num e 
rus  dierueftad  rationc  inanitionis  ipforu  molis  refere- 
dus ,  Sefiibduce-idus  :  quumque  vtilitas  poft  vicefimum 
primum  diem  ftatum  nancifcatur ,  biduum  aut  triduum 
intertiiittere conuenit ,  tum  redire  ad  vfum.  Si  vero hy- 
bernotempore  hydropem  -ures,  cxtcrique  medicina: 
prxficliifion  iuueiiVxge^  e  expe&aretempus  opportu 
num  no  qaeat,refque  vrfa     vt  arena  adminiftretur,  ne- 
que  vtea  Vtilitas  quam  t<Lipus  accommodatum  afferr, 
expe£tafcliceat,  tum  in  mciritimo  loco  inftituenda  are- 
na  eft,&  quum  a:ger  in  fomnis  horret,ea  totus  obducedus 
eft  vt  diximus,  &  cxtera  qux  admonuimus,facieda,pro- 
fperumque  fucceffum  qm  inde  futurus  eft ,  diuturnum 
fore  fperandum  eft. 

De  infolatione.exeodem  libro,     Cap.  ix. 

INfolationes  maxime  neceffarix  funt  iis  qui  refectio- 
nis  &  carnis  acceffionis  egent  :fol  tamen  nubiluseft 
vitandus,ifque qui  fxpe  in  tranquillis  regionibus  obfcu- 
ratur.  Studedum  ergo  eft  vt  hyeme,vere,  &  autumno.in- 
tempeftiuam  infolationem  vitemus.  xftate  autem  pro- 
pter  nimium  calorem  debilibus  caueda  eft.foli  vero  at- 
que  igni  practer  cxtera  dorfum  admouere  couenit:  nerui 
enim  qui  voluntatis  funt,in  eo  potifiimum  funt  fiti:  qui- 
t>us  calefcentibus  totum  corpus  valentius  redditur.caput 
vero  aliquo  operimento  conregatur. 

De  vtilitate  qux  ex  igni  &  carbonibus  affertur, 
ex  eodem  libro,       Cap.  x. 

FOmentum  quodfit  cxcarbonibus,  adhibendum  eft 
inbalneiloco  qui  vngendis hominibus  fitdicatus, 
iis  qui  diuturnis  doloribus  teneantur.  partcs  autem  cor- 
poris  torreatur,donec  difficulter  ferte  queant.Carbones 
funto  ex  bahieis  fumpti ,  aut  prius  madefcant.  Cxteriim 
torreri  ad  muros  ignitos  ,eandem  affert  vtilitatem:  fique 
placide  fint  calidi ,  eis  particulx  dolentes  admoueantur: 
fi  nimis  calidi  fint,affe£tx  partes  crudislincis  pannis  fe- 
pientur,  atque  ita  parietibus  adhxrebunr. 

Deaduftione,cxeodem,       Cap.  xi. 

ADuftionibus  vtimur  tum  per  cauteria,tum  per  radi- 
ces,  tum  per  medieamenta-  prxftitiffimx  funt  qux 
cauteriis  adminiftrantur ,  fiqui  fintqui  chirurgiam  re- 
formident:  fecundum  locum  tenent  quas  mcdicamenta 
excitant:quae  vcroper  multos  dies  adurunt ,  iis  cicatrix 
nonobducitur. 

Ex  AntyIlo,dc  dropace,  ex  primo  libro  qui 
eft  de  remediis  extrinfecus  occur- 
tnntibus,       Cap.  xti. 


BASlI  l$i 

A  "T\R.opaxvtmalagma  paratur ,  vfumque  cataplafmatis 
/ pribet.Conuenit  is  morbisdiuturnis,quibus  eti-m 
finapifmus  eft  idoneus:  &  quum  quis  finapilmo  vti  velit, 
pnus  dropacem  adhibet,vt  corpusad  finapi  pnparet  :& 
poft  finapifmum  quoque  adhibetur ,  vt  rtliquix  morbi 
euellantur.  Cxteriim  dropax,  fi  calfacere  prxter  modum 
oporteat,accipere  debet  pyrethrum,  cnchry,  &  bitumen: 
fi  opus  ficcatione  fit,fulphur  ignem  no  exptrtum,  falem, 
cinere  farmentof  um:  fi  icarificare,  limnefium  &  euphor- 
bium.  Vngere  vero  locum  oportet  dfopaee  pnus  cal- 
B  fafto,eaque  cr.iffitudineld  efficere  quamvires  argrotan- 
tis  ferre  queant:  arque  in  iis  qui  funt  imbecilllores.partes 
pilofx  prius  abradendx  funr,in  rubuftiot  ibns  vero  &  ef- 
ficaciore  dropace  indigentibus,non  abradcndx,nifi  fot- 
te  capiti,aut  mento,aiit  pubi  applicrfndus  effet. 

Antylli,de  finapifmo,ex  eodemlibro, 
Cap.  xin. 

CAtaplafma  quod  ex  finapi  conficitur,  efficaciuseft, 
quodinacutis  morbis  non  admodum  probatur:in 
fegnioribus  nanque  naturis  foliim  ftupidifque,  in  acutis 
C  morbis,finapi  vtimur.  Ad  diuturnas  vero  ajgritudines 
ferme  omnes.vbi  aliorum  remediorum  vim  nnbecillio- 
rem  &  minorem  morbo  cognouerimus ,  efficacifllmuS 
finapifmus  eft,  fed  tamen  intabidis  &  colliquatione  la- 
borantibusex  flcere  quod  iecur  obfideat ,  finapifmurn 
non  admittimus,  neque  etia  in  vlla  alia  vlcerarione  qua: 
intimas  partes  vexet,fiquidem  exacuuntur,&  effera:  a  fi- 
napis  acrimonia  redduntur.  quinetiam  in  cartilagineis 
partibus  cauendus  eius  eft  vfus,  vt  in  auribus ,  &fummis 
naribus,quippe  qui  exurantur,&  quandocrne  etiam  quas 
D  carnis  expertia  funt  &  cartilaginea,  nigrefcanr.  cxtera: 
vero  omnes  corporis  partes ,  &  morbi  diuturni  hoc  re- 
medio  pcrfruuntur.Penis  aute  &  vefica:  refolutiones  hoc 
auxilio  gaudent:itemque  partes  omnes  refolutar.  in  re&fi 
quoque  inteftinum  refolutum  glans  inditur.  In  iis  verc» 
quidifficulteraudiunt,  collyrium  linimento  impaftum 
auribusimponitur,tum  vbi  fenfum  collyrii  pars  quo- 
dammodo  perceperit,  collyrio  perlinamenrum  exacto, 
pars  mclicrato  abluitur.  Sinapifmus  autem  fegnioribus 
partibus,iifque  qua:  carnofx  funt,  &  vi  adhibita  difficul- 
E   ter  fentiunt.Terminus  autcm  aclionis  medicaroenti  efto 
vt  xgrotus  vehemcter  doleat,  caroque  nigrior  reddatur» 
&  fiat  altior  quam  qua:  adiaeet :  &  poftqua  ablotii  fuerit, 
puftulx  leniter  erumpant-ad  morbosautem  &  partes  fa- 
cile  fentientes,  mitius  vtendum  finapi  eft  ,  vt  eo  vtamnr 
donec  caro  fiatpaulorubicundior.  Ne  tamen  mitis  illc 
vfus  vanus  fit,alio  die,  aut  duobus  fa?pe  erit  finapifmo  v- 
tendum,vt  continuus  vfus  vniusrobufti  finapifmi  vim 
prsbeat:cuius  fanc  continui  vfus  mcnfara  eft,quum  par- 
tes finapifmo  obduftx  atque  illitx  nullu  doloris  ft nfum 
habeant.  In  acutisverd  morbis  raro  adhibemus  hocre- 
medii  genus,eoque  foliim  in  lethargicis,&  carteris  nimiis 
in  foronum  propenfionibus,  quar  in  febribus  cotingunt, 
&  catocha  &  perfricttone,quae  argrc  calefiat.eorum  tamc 
qui  in  fomnumfunt  nimium  propenfi,  crura  finapiftno 
obducimus :  inperfrigentibus  vero,  &  crura,  &  cubitos. 
carterum  itnapi  tenue  cxteris  omnibus  linteo  exceptis 
infpergatur. 

Sinapifmi  confeftio. 
Sinapifmi  conficiendi  modus  eft  huiufmodi:  Cari- 
cas  in  aqua  tepida  pridie  macerare  oportet:poftridie  ve- 
ro  eius  diei  vehemenrer  expreffas  valdc  contundere, 
deinde  acre  finapi ,  quale  eft  Syriacum  &  j€gyptiacum,: 
capere,  ac  per  fe  conterere.aquam  in  qua  carica:  madue- 
rint,  paulatim  affundend<^  (nam  humore  perfufum  me- 
lius  lxuigatur)tum  in  maffas  leucs  redigito,altera  ex  ca- 
ricis, ex finapi  alteiam.Fietautem finapifmus  vehemens 
fi  duas  partes  finapi  vni  caricarum  parti  addemus ,  me- 
diocris  vero,ex  paribus  vtriufque  porrionibus  conftabit: 
fin  mitior  exigatur,  tertiam  partem  finapi,  duas  can- 
carum  commifcebimus.  Linteo  vero  aut  panno  illm'S 
adhibetur ,  locus  vcrocui  admouendus  finapifmuseft, 
prius  nitroillinatur,&  omnino  inund>us  efto  ,  eiqtie  ita 
cataplafma  adhibeatur,&  fupra  ligetur.  Vtendun?ve- 
rb  finapifmo  m  fole ,  aut  aprica  domo ,  &  potius  aace 


395 


MEDICIN.    COLLECl'    _  I  B.  X. 


balneum:  certum  tamen  temporis  fpatium  quo  teneatur,  * 
definiri  non  poteft,  propterea  qubd  alii  citius ,  alii  lerius 
eius  fenfum  pcrcipiant.  Ergo  fxpe  intueri  locum  oportet, 
vtrumfatis  roboris  contraxerit.  Siverolongo  fpatio  ad- 
xnotum  finapi  non  agatjfpongiis  aqua  calida  imbutis,  & 
panno  in  quo  cataplafma  eft ,  appoiitis,  fouendus  eft. po- 
fteiquamverb  finapifmo  vfi  abunde  fuerimus ,  afger  in 
balneu  ducetur,  &  vt  modicelaxetur,  totusperfundedus 
eft,  ac  potius  etiam  partes  quibus finapifmus  fuerit  ad- 
motus:  exquenon  vngitur.  fiqueferre  poflcsger  \idea- 


Depcccendis  capillis,  Cap.  xvr. 
jjT  N  mulieribus  qux  ornatum  capillctum  fanitati  ante- 
J.  poniint ,  pro  locali  remediopecrere  coma  vicem  gerit 
fric*ton;:efficaciufqueprodeftquum  caro  ad  cuiufque 
capilii  e\6rtum  trahatur.  fique  deutes  pectinum  dcnfio- 
res  fuerinc,maiore  etiam  vi  capillos  attrahent. 

Ex  Herodoto,de  pectenda  coma,ex  libro  de  rcme- 
diis  extrinfecUs  occurrentibus,     Cap.  xvu. 

NE  caput  peclaturprimisquidem  diebus,caucnduni 
eft  (neque  enim  neceffarium  eft.neq;  vtile)  poft  vri 


tur 


,fuftinere  debet,&  tterum  balneum  ingredi,&  perfun  B  crionem  verb  qux  ante  cibum  adhibetur,  &  poft  clyfte- 


di,ac  ne  tum  quidcm  vngi.  nonnullos  etiam  vfque  in  fe- 
quentem  diem  non  vnctos  feruantes  lauamus.  Poft  bal- 
neum  verb  vltimum  partes  rofacco  illinimus  :fi  vehemes 
fit  dolor,  &puftulx  eruperint  ,partes  erunt  lana  aqiia& 
rofaceo  intin&ac  obducedx  ,  aut  etiam  amygdalino  cum 
aqua  melius  autem  eft  vt  aqua  fit  malua:  fuccus.In  iis  ve- 
rb  quos  vehemens  dolor  vexat,locus  malua  probe  deco- 
£tn  velperfc  vel  cum  pane  oblinedus:vbi  dolor  ceflarit, 
cerato  rofaceo  cum  ceruffa  vtcmur.  Lethargici  verb ,  & 
quiacutis  morbis  detinctur,  lauandi  funt.Cxtertimqui- 
bus  fynapifmus  adhibetur,oleo  perfundimus:  &  idem  fa- 
cimus  in  iis  qui  carnibus  funt  mirum  in  modum  delica- 
ticribus  •  tn  quibus  v^rb  finapifmo  vtimur  non  propter 
partcsquxaltius  refident,fed  propter  eas  qux  prope  cu- 
tim  funt,  panis  Ixuigarus  procaricis  finapi  admifcetur. 
Hoc  etiam  fciendum  eft.fi  in  aceto  finapi  maceretur,  ca- 
taplafma  obtufius :  fiinaqua,  minus  mordax  fieri.  Qui 
aures  finapifmo  oblinunt,  panno  debct  contrectare ,  aut 


ris  v  fum,fi  ita  confueuerint ,  pccrendum  erir  donec  par- 
tes  capitis  nulla  moleftiaafficiantur.  Si  verb  aliquod  fym 
ptoma  extrinfecus  appareat ,  vr  dolor  capitis,vt  detluxio 
qux  nuper  co  ftirerir,aut  exanthemata,aut  fanguis  ftillas, 
aut  alia  quardam  mala  fufpicio  ftibfi:,omittendum  eft. 
Hcrodoti,de  perftrictione  &  intetceptionc, 
Cap.  xvin. 

IN  quacunque  morbi  partc.pc  ftrictio  interceptioque, 
&  ante  acceffionem ,  &  in  eius  initio  ,  adhib^nda  eft. 
Colligareergo  &  intercipere  parres  vna  aut  duabus  antc 
horis  eft  accommodatum  :  ii  vei  o  tempora  fufpectai- 
gnoretur,acceffionefqueinuaferint,non  iam  magnopere 
haru  rerum  auxilio  indigebimus,veruntame  eis  vtendu 
eft,  atque  affechonib9qux  cum  rigore  inuadut,itemque 
doloribus,conutilfionibus,defluxionibus,fanguinis  eru- 
ptionibus,  palpitationibus,  fingultibus,  inflationibils,& 
vigiliis ,  perftricho  conuenit.  Interceptio  verb  omnibus 
qui  vel  ex  morbo  ,  vel  ex  fympromnte  refrigerantur ,  ad> 
duplicatislinteisexcipcre:  malleolos  verb  oleopriusvn-  jj  hibetur.  Perftiicliones  autem  v.ifis  latioribus,in  quibus 


gere,  tum  duplicatishnteis  excipere. 

Defcilia. 

Scillain  mortario  contufaparem  finapi  vim  habet, 
fi  illinatur.-fed  breui  temporc  teneatunnam  fi  tardarit,vl- 
cus  excitabit .  eapriuatim  in  pecrore  vtemur  ad  eos  qui 
nonnifi  recta  ceruice  fpirant :  &  ad  rcfolutionem  ,  quum 
non  folum  motus ,  fed  fenfus  quoque  eft  lxfus.  fed  &  ni- 
trum,&  balneutn,  &  remedium  ,  vt  in  finapifmo  ,  admi- 
niftrare  conuenit.olei  vero  perf ufio  morfioues  quas  fcil- 
U  excitat,proprie  mitigat. 

De  fimo  caprillo. 
Caprarum  fimus  viribus  finapifmo  non  cedir ,  prar- 
fertim  globuli  acetolxuigati.  proprie  verb  conuenirei- 
fchiadidis  hoc  cataplafma,quippe  quod  finapifmo  fit  effi 
tacius,  nos  ipfi  experientia  atque  vfu  didicimus. 
Ex  Menemachojde  pfilothro, 
Cap.  xni. 

•jrvSilothrumexarte  qua*  cultui  &  odoratui  eft  dicata, 
X  fumptu  m  eft.carnem  in  fuperficie  vellicar:id  quod  ex 
rubore  quc  affert,  &  materia  qux  adurens  eft,planc  pater. 
Si  tardarit ,  cutim  vlcerat,  puftulalque  excitat.  eius  actio 
rninor  eft  quam  dropacis:  fiquidem  hoc  carnem  delicati 
relinquittdropax  verb habinore  &  mufculofiorem.huius 
porro  moleftus  eft  vfus.  Cxrerum  oleofa  pars  a  corpore 
abftergenda  eft.propterea  qubd  non  adhxrefceret,  &  in 
eius  vfumulto  tempore  morandu  effet.quocirca  pedum 
lotiones,  ad  quas  pfilothrum  adhibetur ,  modicc  vnctas 
effe  oportet.ne  vis  planediffoluatur. 

Detonfura&derafione,        Cap.  xv. 

TOndendoruabradendorumque  piiorum  vfum  mc- 
dtcina  accepit  euacuadi  caufa :  eftque  is  ad  diutinas 
affecriones  accommodatus.  In  capite  autem  capilh  erunt 
fo>-fice  prxcidedi,tum  radendi,  &  abrafione  etiam  vten- 
dum.  Der?fio  verbpartium  in  quibus  capilli  nonfunt, 
purior  eft  &  manfuetior  quam  fir  cutis  tonfura :  verum 
propter  irrigationem  &  fnctionc  moleftior  eft ,  &  magis 
etiam  in  profunda  coma:toniura  verb  qu e  xque  ac  dera- 
i  v  capillis  capur  nudar,habet  nefcio  quid  fenfum  tentas. 
q.iocirca  in  iis  qui  facile  mutatur,tactu  leni  Si  manfueto 
vtendum  eft.  fed  quum  opus  eft  cucurbitulas  etiamad- 
mouere,locusabradedus  eft.vt  ipfx  poffint  excidere:quo 
fano  tempore  irrigatione  &  frictione  nihil  prxterea  fue- 
tit  opus  Cxtcrum  mitis  tonfura  &  derafio  perfpiratum 
parat,  partefque  ad  alia  efficacia  remcdia  paratas  &  ido- 
neas  reddit. 


multum  fanguinis&  fpiritus  eft,  admouenntur.Ergo  ad 
perftriclionem  apta:  funt  partes  brachiorum  quarad  alas 
&  ad  carpum  pertinent :  cruru  vei b  partes  qux  adlngui- 
na,poplites&  malleolos  funt.  hoc  enim  padto  attiractio 
materioc  morbum  gignentis  retrahitur  &  auertitor.  In- 
terceptio  vcro  ad  pophtes  a/lMbit^prodeft^quippequs 
materiam  contineat.natura!  ...xjue  calorem  feruet;idque 
pncipuc  facit  fi  cum  vnguine  admoueatur.  Hxcautem 
auxilia  conueninnt  iis  qui  ftatis  temporibus  ntruorum 
dolorcsfenriunt,  cuiufmodi  podagrici  &  arrhritici  ftint: 
;  incommoda  vetb  cenfentur  iis  quibus  anteacceffionem 
fudores  prorumpunt,  &  quos  acceffiones  cum  fudore  co- 
iuncta:  obfident:nam  fi  vinculis  excipererur,eorum  fym- 
ptomata  fierent  diuturniora.Interceptionis  ratiofit,vtIa 
ni  molles  in  latosorbes  redigantur,  hifque  ab  extremis 
manus  digitis  ad  alas  vfque  brachium  intercipiamus:eo- 
demque  modo  ab  inguinibusad  digitos  vfque  pedum 
progrediemur.ac  partes  quidem  pedis  qux  incurux  funt, 
itemquegenua pluribus  lanis  excipiemus,  quoniam  ea; 
P  partestum  extendendo,tum  flectendo  facile  denuden- 
tur,  quum  alioqui  carnis  copia  iit  in  eis  perexigua,  atque 
ita  immoderatius  refrigerentuncompreffiones  verb  pto 
viribusfiant.Inrercipiemus  etia  particulashocmododa- 
narum  carpra  extremiratibus  fuperdamus,  &  vinculis  la- 
xis  fuperexcipimus,  &  pro  viribus  irerum  premimus: vbi 
omnes  partes  fuerint  interceprx,  pulfus  eft  per  interual- 
Ia  contingcndus,ne  vitiare  vires  nos  Iareat :  quo  in  cafu 
debcmus  etiam  exreriora  contemplari,vt  coforem,vt  re- 
fpirationem  ,  excretione,atque  decubitum.  Sudoresve- 
ro  qui  erumpent,fi  ex  mora  fiant  interceptionis,in  eaque 
perfeuerent,ac  vires  nihil  minuantur,  boni  funt  iudica- 
G  di.  In  acceffionibus  verb  ceffandum,&  interceptiones 
folucndx:in  iis  verb  qux  calorem  extremorum  inuadeni 
do  augent,rftate  citius  expedienda?  interceptiones  funt: 
hyeme  vcrb  diutins  immorenrur.  Qux  autem  intercepta 
funt,  non  funt  diredto  exoluenda:  fed  partes  brachiorum 
teneris  manibus  contrectantes ,  &  eaqux  circumiecla 
funtauferentes,  xftatc  contegerc  togisoportet,hyemc 
verb  manibus.nam  aeri  conferrim  expofitx  refrigeran- 
tur:  cxteras  quoquc  partes  exoluimus.quiete  eifdem  im- 
perata.-fique  fieri  poffit,vt  vnico  decubitu  vtantur. 
De  deligatione. 
Deligationes  fiantad  hunc  modum  :Lata  vinculs 
ex  lana  contorta,aut  conftricta &coacta  ,  autveftcsat- 
tritas  capimus  a  extremitatibufque  circumponimus  ,& 

RRR.iii. 


H 


39?  ^     *      OtUB  ASIl  s96 

adhibitacuranc  carnes  contundantur,  conipvimendurr-  6  cafiam,coftum,iridisfo'iia,vnguentaodorifev3,quxetia 

obfequenter  eft,vt  rirmiter  liges.quod  rite  proccdcrfi  ad  animi  defectione  &  naufcam  faciunr:&  multo  etiam 

yincuLa  &  lata  &  lcnia  fuerinr.kd  magis  etiam  conftri  h-  magis  vinum  cum  aliquo  eoru  miftum,  aut  aceru  in  quo 

guntur  poft  fecundam  comprehcnfionem:  neque  enim  thymum ,  pulegium,  fatureia  ,  origanum,  apiumque  im- 

caro  offendetur,fed  comprimetur .  Optima        deliga-  maduetint.  foliaquoque  vitis  &  rofartim  conueniunt. 

tionisqua:  fatisfit,menfura  eft ,  vt  tota  caroqua:  circum  Ad  diflolucionem  autem  virium  qua?  cx  defeclioneori- 

partes  deligatas  eft,cum  rubore  infurgat,  nofque  vaforu  tur,  hxc  clfactoria  funt  apta.panisvftus,polenta  vinoma 

cxcitationem  obferuando,iterum  vehementius  compri-  defcens,  pomum,pirum,melopepo:  at  qui  ex  capitis  do- 

mamus,cauendo  heparticulxin  ftupore cadanr ,  nofque  lore  in  animi  defeclionem  cadut,peucedanum,  polium, 

doloris  caufam  afferamus.Optimui  ailtem  huiufce  rei  ter  g  baccas  lauri ,  cuprefli  globulos,  ferpyllum ,  melanthium 

minus  eft,  depulfiorigoris,&  extremorum  calor,quum  quodaduritur,odoraiidebebunt. 
fcilicet  inuafio  fe  remittit:in  carteris  vero,quum  fympto-  Dc  abftergentibus  m  .dicamentis,qux  fmc- 

mata  remirtuntur.  gmata  dicuntur,ex  codem  libvoj 

Anrylli  de  fuffitionibus,exprimolibroqui  eft  Cap.  xxi. 

deiisqux  extrinfecusoccurrunt,  £  Megmara  folenc  adhiberi  vr  cucisfupcrficiesabfterga- 

Cap.    xix.  ijtur:  alia  vr  fcarificerur  aperiarurque  corpus ,  alia  ad 

SVffiunt  mcdici  mulieres  qux  ex  vtero  fuffocatur,  fiue  porvigine.aut  fcabiem,autmorbu  pedicularem  exteren- 

vter9  procidat.fiue  refvigeratus,  fiue  ficcacus,  fiue  mul  dum,  aut  ad  lendium  moleftias  tollcndas  valent.  Abfter- 

to  humore  perfufus  fit.  Vtimur  quoque  fuffitu  in  morbis  geut  autem,nicrum,aphronitrum,fal,mel,falis  flos,  cimo 

comitialibus ,  heterocrania ,  capitisdolore  ,  in  recta  cer  lia.lometum  fabarum,ferm_tum  hordeacexfarinx,fur- 

uice  fpiratibus,  in  afthmaticis,  in  lisqui  defluctione  ve-  c  fur,ciniscommunis,pumexomnis,arena:attenuItautem, 

xatur  &  in  iis  qui  canina  couulfione  capiutur.In  vteri  ve  verarrum  album  tritum,alcyonium,fulfur,herba  pedicu- 

rofuffocationibu  s,&  cafu  atq,  auerfione  mulieresfufftac  laris,napy,  cachry,  pyrethrum,piper,  limneftis,  granum 

fe  myrrha,autthure,aut  bdelliorfi  verb  fedevemulierpof  Gnidiu,euphorbium.  Ad  porrigines  vero&  fcabiem  ,& 

Ct,in  fella  qua  parturientes  vtuntur  collocabimus,&  to-  morbum  pericularcm  fmegmata  faciunt  qux  conftat  ex 

tam  pannis  diligentcr  circumuallabimus ,  vt  nulla  pars  betx  fucco,ptifanx  cremore,fulphure  ignem  non  exper- 

nuda  prxrer  facie  fit .  Si  vero  federe  aut  propter  fuffoca  to,veratro,herba  pediculari,tefta  fepii  combufta.omnia 

tionem,aut  propter  imbecillitatem  non  poflit,  fuffienda  autem  fmegmata  corpori  admouenda  funtfine  vnguine 

erir  igni  fub  veftibus  conte&o.Vbi  vulua  procidir,tetris  i:i  linreo  ficco,quum  ficcatum  prius  fuerit  corpus,  priiif- 

odonbus  fuffienda, vt  hirudinum  nidore,pennis  aut  ca-  que  fudauerit. 

pillis,autlanis,aut  fpongiis  combuftis;vel  itafufficum  pa  ^  ..      .  r       .       rn  «_.  „ 

i  •        -•  n.  ■     II  •     l     •  r  9  D       De  us  quiianguinem  fiftunt,ex  eode,   Cap.  xxir. 

_abimusCoieGoinolIamnouamvino,hxcinfpergenr,  __,     M    •■  &,  ,  '  '      /.         .  - 

:_  r  cc-.      c     r\  i       c:„         /i  T1  -Jrum  quibus  ianguis cohibetur , a ua  retngerando, 

atque -taiuftitus  fiet.  Quum  vulua  refrigerata  eft,mvr-        ln  ,.  ,  &  ,.        ,    .      ,      ,.  p  , 

t/3  .- „  jlslP.  J_^aliaadttringendo,aliaagglutinando,altaficcando. 

rham  tntam,  amo^  u,canaroqueadhibemus:  quum  ex-        ^     i    -i   r       ■  ■         ■        r      ,    -  r- 

r  n  r      r  l      c-  -  alia  adurcdo  ianeuims  erupriones  iupprimur.Ergo  aqua 

ficcata  eft,fampfuchum,fD'!am,  crocumque.quu  ninno  r  .  .  ,     f  ,,..,s       .     ¥  r  .  ,.   I  \    ,    ,  5  .  V 

r.i„  c  c  '      i~:-::j     l      '  tri2ida,piylui  iuccus,cicutx,iendis,&  herbx-  faneuinalis 

efthumore  perfula^aceni"''  ■iueetu,inda ,  thymumque.  rrP    /  3       ,  ,  r  ° 

n  >  r      •  ip  ni    -  ~,  ••  •  ,  •   1  iilticretrigerando:acetiunvcro,oxYcraton,fuccusportu- 

Poculum  vero  lipneuu.  .r     a  conncimus,quod  m  me-  .        .    &  .  .    ,   .  r   .    .,'    J      ,     ,  ,    X-.  » 

j    /--._.   r  i-  i  c    i  l  •    ii        i  9  'ac^plantaginiSjrhoisiYriacijhYPOciftidos.balauftn.ad- 

diofitperforatum:uocu!aii->uelabrisolIa:ag2lutinam9,  r,  .  r    ,  5.  ,  '         /.       '  3V     n    r  u« 

i      c    i  n.  ■   r  ■     i  itrm?endo:itemque  Palla,acacia,acrelta,fquama,a:rueo, 

autlutofieulorum,autpafta:inforanien  verocalamum  /        ,    .  ^    8-  ,.  ,  _  '  .'    ~p  » 

o.'      f  •  ii  r  gYPlum,  cadmia,  cerulla  diphrvges  vltum,  Samuis  after. 

rettaperforatumponimus,atqueitaaptamusvtnullafit  _     .     ,  „  ,  V    J6"  ""'"j"""»5"""! 

r-     ■     u   •  ,    >     i  •      c/i  i        i  terra  Samia,electrum,rubnca  Lemnta,«  aranearum  tela, 

per(piratio,alteriverocaIamiextremitatihftulam  plum-  0     -     ,  '.      ,..'        *.-,„/■  . 

t  •    i    v .-  ,  i  r        •  ?•  E  C<manathuris,cohibeta2glutinado:&(poneianoua  acc 

beamaptamus,cuiusleneiir  labrum:  mulierem  lpfam  in  ,         .  .  ,  s&    .        ,     "  ,  .  . 

i- ii     ,  j    j  j  rr  n.  to  lmbuta,  vmi  tasx&  aceti  exiccando.  at  milv  &  chalci- 

fellaadpartum  edendumaccommodata,cuius  effradtum        .   „  ,  «"■uju.ui.iu 

j-      /:  _  ii  _  :         i         r  ii    /■  l-  tis,«  atramentum  iutorium,& cautenum,  adurendo,  & 

medium  Iit,collocamus:tumignem  lenicerfella;  fubnci-  ,     .  .  "    '  «uu,t"uuJ  -* 

o  •    r  ii         i  •          n  i  corpon  congreeando .  Inirium  vero  a  rerriserantibus 

cimus,&in  fellam  calamum  lmponimus.  eftoverocala-  .   r,„.      &  ,      ,        ,        n  „    .  '«■1,1&cl'*I,""u» 

_  i  „~ »  j     _  i     u    ca  i      l     ^       ,  ri  « adttrineennbus  ducendumeft,  &adextremum  adhi- 

mi  canta  longitudo  vc  plumbea  nftula  calamo  aptaca  fel-  t     i  r  b   ,        ■  „,   ,  ,.  .  ,. 

1  j      r  /i  i      i  -i      j__       a  •  i  benda  iunc  adurencia.lllud  porro  lcire  conuenicaliarum 

lamexcedac.  Fiftulam  h^nc  ori  vuluxadmoueri  lube-  ,       /K       n  ,       .    _  lJa"*,u"» 

1 1   r  Lj-  •       j  parcium  erupriones  ianeuinis,  poftulare  iHurima  reme» 

mus,acqueicaienemollxfubdimus:quo  incendente,va-  \.  r       .r,      .&.       r,  «  • 

•  •         •     H  r       i_s.ii  /-  ula  laneuinem  iupprimetia:eas  vero  qua;  ab  vcero  fluat. 

porexns  qua:  in  ollaiunc  elacus  &percalamum  crinfi-  &.        r  f        •.  M   „  r  *»-"*i» 

r  ^        j  '        .       ,     ,  quxque  ln  prorundis  parcibus  manenc  &  funt ,  omnino 

cns,  m  vcerumpevueniec.  Circundarur  aucem  plumbum       •,. .  •  •  r  ■         .,  ' 

r      j-  •       c  i        i  ii      n  n.  alicer  curan :  nam  minus  parenc  retneerancibus ,  qutppc 

manfuetudiniscaufa,vcne  calamuslocum  vellicec.Poft-  JfL  .       r.,  &  s  j  «iu.p^_ 

c  •  c         •  jl-1  i         jl        i  c  quum  vcerus  adltnneencibus  pra.cipue  delectecur  auas 

quamfacisiomenci  adhibuens,calamo  adhuc  vuluxin-  F  ^  r  °    ■        v  ,    ■        *• -^<--<-ui  «_u_c 

?j         iil--c  i        ru  per  os  erumpunr,  liccanria  non  admucuncnecqux  mo- 

lldente,olla  ab  iem  aufevatur:nam  li  calamus  fubduca-  r.>       .       V,?,  ,    .  nikwvju.mu 

_  r     j       jl     f_  r  l  •  do  diximus,led  ns  qux  elutinanc  curanturucdne  iis  qui 

tur,quumvaporafcendensadhuctcvuet,finus  muhebns       .  .,  ?    -&  „  _">«iu* 

•      T  ■  ,  i         .  r  demomnibusjVerum  lmponi  poflunt  &  qux  oenculo 

exuntur-In  comicialibusvero,vccoenofcamusvcvumeo  -        ,  r   „  f.  ,  "  ^-n_u»_' 

l  •  .        _  .  .  ,    ■  j  /•  rr-     /-    ,r  vacanc.namceruua,gyplum,&diphrYSes,&cadmiave- 

inorbieenereceneantur,exeaeacelapideiutritusfiet.Vt  .   .    ,  ,.       °'v .  ,      .    i    ;&    j>^  >-*""""■» vt 

•        -_  r-,.  n.  neni  vim  habet :  quxquidem  m  faneumiseruptionibus 

autemqui  comateoppnmuntur,expereifcatur,excafto-  .  "    "  s  ««uuuumuuj 

:its        l  a-  r  lr       l        c  •  partium  externarum  conucnienteradhibcncur. 

riOjCapillis  combuitisfulfuve,  ebons  rafura,cornu  cerui-  r  lul 

no,&equina  vngula:in  iis  quibus  alcera  capicis  parsdo-  De  colIyriis,ex  eodem,        Cap.  xxnr. 

ler,qui  hecerocranici  vocanruv,icemque  in  fcocomaticis,       ^->.  Vx  collyria  proprie  dicuntur,ea  oculisadhibentur: 

&  qui  canina  conuulfione  corripiutur,ex  ferpYllo,hede-       V^)  lxuigaca  vero  qux  communicer  incegra  nominan- 

rx  foliis,midragora,&fceniculo:inafthmacicis&reaa  G  cur ,  aha  apponuncur,  alia  imponuncur:apponuntUr:au- 

ceruicefpirancibus5exfulfure,abrocono,hyflbpo,&  me-      tem  vcero:  imponuncur  vero  fiftulis  &  fmibus :  quxquc 

tha.Quibusfuffitusadhibencur,  federe  debenc,panifque       vcero  adhibencur  ,  purgaciones  prouocanc  ,  &  fcecura 

circutegi,&  igne  in  mediis  crurib9  habere,&  inclinatos       cducunt:  ea  auccm  ex  colophonia,myrrha,&  braflicx ra- 

hianci  ore  fpiricuactvahere.Vbi  fuffitus  adhibitus  fuerit,       dice  ,  diftamno,  &eIaterioconfici'uncuv.  Debcnc  autcm 

cxreri  colluendi  funt  meiicvato:qui  vero  thoracem  male       collyria  longitudinis  quatuor  digitorum  effe,  coriimquc 

affe_tum  habet,la_te.  figura  candx  muris  efle  fimilis.funt  eciam  linamecis  aut 

Deolfa_toriis,exeodemlibro,    Cap.   x  x.  filo  oblongo  appendeda ,  vc  quum  cepons  quod  facis  fit 

Ils  qux  olfa-tufcnfum  cxcicanc,vtimur  in  vceri  ftran-  permanferiiir,auelIifornsqueanc.Collyriuquoquecypri 
gulacionibus ,  vc  caftoi  io  aceco  diluco.capillis  combu-  H  no  vngendurmfed  animaduertendii  eft  nc  vtero  inflam- 
ftis,Ianis  cocrematis ,  fpongia  itide,  &  ellychnio  Iuccrnx  mato  aut  dolenti  collyriu  admoueatur.Qux  vero  fiftulis 
nuperreftin_to,fulfu;  eignem  no  experto,  qua:  omnia  cx  &finibus  indutur.ea  vtagglutineturimponi  folent.hxc 
fgne  fuffiuntur :  itcmque  hirundinibus  fumum  cru_tan-  aute  ex mclle  coclo  fiut,aut  ex  taurino  glutine,aut  ex  i- 
tibus,  Vbi  vero  vterus  procidit ,  odorari  debent  fpicam,       rugine,aut  ajre  cobufto  qux  fiftulis  indutur,ea  ad  calloj 


397 


M  E  D  I  C  I  N.     C  O  L  L  E  C  T.    L I  B. 


&8 


exterendos imponimus,fiuntque  ex  melle,mify,atramen  A 
to  futorio,  chalcitide,fquama  nigra,radice  marrubii,ce- 
dria,&  feride.Hxc  vero,&  qux  in  liniis  induntur,efto  16- 
gitudinis  paris  fiftulis  &  finibus:craffitudinis  vero  mino- 
ris,  necuneiinftar  imponantur.  Spongia  quoque  &pa- 
pyrus  exiccata  ex  lino  inditur,&  in  fiftulas  &  in  finus  exic 
cadi  caufa,fi  exiccldifit  ncceffitas:tr.ihunt  enim  hx  ad  fe 
humorem ,  &  vt  dilatemus  aperiamufcjue  ora  fiftularum, 
&  locum  vt  collyriaingredi  poiTint ,  prxbeamus.  Cxte- 
riim  collyriorum  qux  ad  oculos  pertinent  fyluam  &  ma- 
tenam  exponimus,  vbi  de  madefa&ionibus,  &  catapla-  I 
fmatis,&  empafmatis  verba  facimus.Vere  parare  collyria 
debemusmam  xftate  eorum  vis  euanefcir,&  prxcipuc  a- 
romatum  aridorum  contuforum:  at  hyeme  etiamfi  anda 
contundantur,nihil  tamen  lxdetur.Cum  humore  autem 
contritx  inhorrefcunt,  neque  vires  remittunt,  neque  in- 
terfepermifcentur.  Quandoque  etiam(quemadmodum 
in  regionibus  qux  hyberna  fxuitia  rigenOmedicnmenta 
in  humore  tmafuas  vireshyemeamitcunt:fiquidem  co- 
gelantur.  Sed  nec  etiam  valdeficca  medicamenta  conte- 

renda  funt :  nam  puluerulenta  corum  pars  qux  puriflima  C  more  furfuris,  aut  lentium  deco£to  iniiciendi  funt.  Ad- 


ferOahdum  eft,idque  in  puro  aere,auftrino,fud  dio:nam 
fpimnte  Noto,  &  cxlo  nubilo.authumido,  aut  frigido& 
condenfatOjinutiliter  admouenrur.Idem  vfu  venir  in  cx 
tens  coiiyriis  qux  ad  acumen  vifuspertinent.-itemque  irt 
aliis  cmnibus  qux  ad  lippitudinem  faciunt ,  eadem  acris 
obferuatio  feruada  eft,  nifi  forraffequifpiamficvrgeatui 
Vt  eis  vtatur:quo  cafu  &  raro  &  paucis  vti  debebit. 
De  paftillis.ex  eodem  libro, 
Cap.    x  x  i 1 1  t. 

PAftillorum  funt  tria  genera:  quorum  vnum  potui  da- 
tur,alterum  in  aluum  coniicitur,tcrtium  illinitur.De 
paftillis  vero  qui  potui  dantur,  tum  dicemus  quum  de  iis 
qui  xgrotis  ofFerutitur,  verbaanobis  fient:  de  cxteris 
nuc  inftituta  eft  oratio.Eorum  ergo  qui  indunrur  alii  ob- 
tudunr,alii  adftringunt ,  alii  adurut.Iis qui  obtudunt  vti- 
mur  in  iis  quibus  per  infernas  partes  acria  excernunrur, 
&  qux  inteftinum  omnino  mordeant.Eoru  materix  funt 
amyIum,Samius  after,pompholyx,  gummi,  tragacantha, 
dulcis  radicis  fuccus,opium,manna,  bdellium.  Hi  paftilli 
triticum  cremoreptifanx,aut  etiamcum  polline,aut  cre 


facultate  eft,euaporat,&  in  nihilum  abit.Sicca  autem  per 
fe  terenda  funt,vt  per  tenuiffimum  cribrum  fine  vi  traii- 
ci  cum  humore  queant:non  ramen  humor  confertim  af- 
f undendus  eft,  fed  paulatim,  vt  femperftrigmentofum  & 
vifcofum  medicamentum  teratur.Ex  quo  confequetur,vt 
qux  inie£rafuerint,inrerfe  cohxreant:fi  ver6totushu- 
mor  affundatur,metallica  refidebunt,aromatica  vero  in- 
natabunt,neque  interfe  vniri  cogentur,  neque  fub  piftil- 
lum  cadent,quippc  qux  prxcurrant,&  cum  humore  con- 


ftringentibus  vero  vtimur  in  quibus  fluxum  immodera- 
tum  fiftere  ftudemus,  &  in  quibus  roborare  inteftinum 
Volumus.  Horum  matei  ia  eft  alumen ,  acacia,  hypociftis, 
rfaus  Syriacus ,  balauftium  ,  ccnanthe,  galla,  malicorium, 
myrtus.  Indtintur  hi  cum  fucco  rofarum,aut  leticularum, 
aut  plantaginis. Adurentium  vfuseltin  depafcentibus  vl 
cenbus .  Fiunt  llii  ex  fandaracha,calcc  viua,fquama  xris> 
charta  combufti,&  c.cteris huius  ^eneris-  Suntautemim 
ponendi  paftilh  huiufmodi ,  poftquam  xgroti  comede- 


fugiant.  Aquaautemeftopluuia.  ea  nanque tenuis eft,  &  D  rint  &  bibennt,  ne  ftomachus  ab  exhalationeferiatur. 


Omnia  permeat:fin  fecus ,  collyrium  vino  excipiendum 
erit.  Qux  autem  ex  metallicis  parantur ,  multo  tempore 
lxuigantur:  qux  ex  fuccis,  exigui  temporis  contritione 
indigent.  Vbi  vero  fatis  fuerint  lxuigata,  gummi  colly- 
tiis  additur  vtcomponltur:  &  quia  poftquam  ficcata  fint, 
facit  vt  collyrianon  franganrur.-nullam  tamen  propriam 
facultatem  oculisgummi  prxbet.  Vbi  verocofecta  fue- 
rint,inxneo  vafereponentur  :  namquxadoculosperti- 
nent,raelioraab  xrefiunt.  At  qux  ex  fuccis  conftant,  iis 
vtendum  ftatim  eft:  qux  vero  ex  metallicis  eonficiuntur, 
inueterata  meliora  redduntur. 

Vfus  collyriorum  &  modus. 
Lippitudini  autem  incipienti  conueniunt ea qux ex 
glaucio,croco,&farcocol!a  confieiuntur,idque  prxfertim 
xftate.  Defluxioni  vero,qux  ex  rofis ,  qux  ex  offibus  pal- 
mularum  combuftis,  qux  ex  fummis  olex  coliculis  con- 
ftant:vehemetibus  doloribus,qux  ex  aftere,qux  cx  amy- 
lo,  quxque  Babylonia  vocantur.  A  d  chemofes  vero  facit 
collyriu  expompholyge,  exceruffa,ex  nardo.  Advlcera 
qux  ex  thure  fiunt,ad  afFecliones  qux  inueterarint,  valet 
acria  collyria :  eadem  ad  hebetes  oculos  accommoda- 
tafunt-  Collyriorumautem  matcrix  apud  omnes  funt: 
cxterum  in  chemofi,&  vehemetibus  inflamrnationibus 
infunderecollyriaconuenit,nefpecillu  contingens  mor- 
bum  irritet  In  cxteris  cafibusfublinendafunt.Verum  o- 
culus  non  cft  acie  fpecilli  tangendus ,  fed  palpebra  infe- 
rioreillita  medicamentum  apponendum.lllitiones  vero 
quxper  fubie&ionem  &  qux  per  euerfionem  adhiben- 
tur.nefcio  quid  decori  continere  videntur,  cxtertim  non 


Prxterea  anrequam  in-iantur,  clyfttr  ex  muriaimponcn 
dus  eft,vt  vlcenbus  prius  abfterfis  paf  illi  indantur,  quip- 
pe  qui  eo  modo  efficaciores  fint  futun.Cxtenim  qaos  in 
iecturifumus  ,  mvafculum  ■  jnie&os  plurimiimagitare 
oporret,  &  ua  indere  ,  nem  r„  «.nturn  m  fundovafis 
fubfidat.  Vbi  autem  canalic  •'  m  ano  impofueriit£is,ex- 
primere  debemus,&  verrere  eodem  in  loco,ne  fifortc  vl 
cere  obfideatur  eapars,medicamentum  concidat.Paftilli 
veroqui  illinutur,pare  vim  habet  cum  iisquiinfundun- 
j.  tur:  nam  alii  adftringunt,  vt  is  qui  ad  A  ndronem  autho- 
re  referturitemque  is  qui  a  Polyida  eft  confedtus,& cro- 
ceus,&  fulu9,qui  ex  lanis  fordidis  fiunt.  Tales  etiam  funt 
qui  ex  halicacabo  conftant:  valentque  ad  exanthemataj 
herpetas.ignem  facrum,intertrigines,fanguinis  eruptio- 
nes,&  vlcerafluentia.Alii  hebetant,&'ad  epinyc^idas,car 
bunculos,&  vlcera  maligna  faciunt. 

De  peflis,ex  eodem  libro, 
Cap.  xxv. 

PEffi  vtero  foli  admoucntur.  Eorum  tresfunt  differen 
tia,:alii  nanque  mol!iunt,adftringunt  alii,alii  denique 
aperiunt.Mollientibus  ad  vten  inflammationes ,  exulce- 
rationes,  perfricriones,  ftrangulatus,  auerfiones,  &  infla- 
tiones  vtimur.Fiunt  aurem  ex cera  Tyrrhenica  ,  cyprino, 
fufino,pinguedine  anferis  aut  galInix,butyro  infulfo,refi 
na  deufta,medullaceruina,fccnogrxco,  &fimiIib9.Ape- 
rientes  vtiles  fuiit  quum  purgationcm  fuppreffam  prouo- 
care  volumus ,  aut  conniuentem  compreffamve  vuluam 
emendare:  hiqueex  melle,artemifia,dicT:amno,braffica, 
dulcis  radicis  lucco,ruta,&fcammonea.  Adftringentium 


fananf.namqux  ex  fubieclionc  fiunt,oculos  foluunt,fpe-   C  vfus  contrarius  eft  aperienribus.-namfluorem  mulicbreni 


cillo  obfiftente  fricado.Qua:  vero  per  euerfionem  admo- 
uentur,palpebris  callos  obducunr:qux  liquidx  vocantur, 
Vtilesfunt  ad  hebetudines&  incipietes  fuffufiones,fiunt- 
quecx  Atticomelle,  opobalfamo,  felle ,  &  prxfertim 
hyxnx:fi  id  no  fit,viperx,aut  aquilx,aut  vlturis,  aut  per- 
dicis ,  aut  gallorum  alborum  ,  aut  coracinoriam  pifcium. 
quandoque  fccniculi  fuccum  capiunt,aut  oleum  quod  ob 
vetuftatem  fit  pertenue  &  folutum:  aut  liquorem  cyrenai 
cum,ant  cinnamomum,aut  femen  eius  quod  befafa  dici- 
tur,quod  nos  agreftem  effe  rutam  exiftimamus.Humidx  jj 
porro  attenuare,calfacere,  &  purgarc  poffunt.  Omnia  au- 
tem  medicamenta  oculorum  ,&  prxcipue  liquida,  fiac- 
commodate  admoueri  debeant,  non  pleno  capite,&  mol 
lita  aluo  adhibenda  funt.Quod  prxfertim  in  liquidis  ob- 


cohibent,&  vrerum  fufpcnfum  contrahunt,&  prolapfum 
reprimunt.  Cxtertim  mateviam  adftringentium  fup«£ 
comprehendimus  quum  de  collyriis  &  paftillis  loquere- 
mur.Peffi  craflitudoinftarftrigmenti,&pau!6fpiflior  fa 
cienda  eft:  deindelanatortililinamentofimilis  duplica- 
ta  medicamento  tinfta  in  os  vulux  indenda  eft  ,  fic  vt 
ftuppam  oblongam  alligatam habeat  ,  quo  facilcpeffus 
extrahatur. 

Demedicamentis  quxinfunduntur; 
Cap.  xxvi. 

VTimur  iis  qux  infunduntur.proprie  in  vtero  per  fpe 
cillum  ,  quod  infundendo  in  ipfumliquori  accom- 
modatum  eft,quod fxnvf tyyyiUa vocant:in  finu  vero  qui 
ante  vtcrum  eft  ,  per  follem.  Id  veroquod  infunditur  & 

RRR.iiii, 


&9 


ORIE  ASIl 


400 


tnfinum&invterum,efteiufdemgeneris>  Potcftaure"  l 
infufio  mollire,adftringere,calfacerc,  inflattones  dirc  ; 
re,dolores  mitigare :  qua:  omnia  pro  materia  ex  aua  con- 
ftat,folet  cfficere.Debet  autcm  liquida  effe ,au'  oko  pau- 
16  craffior. 

De  vnguinibus,ex  eodem  librc, 
Cap.       xxv  11. 

VNguinibus  vtimurin  iis  partibuscorporis  in  quibus 
neque  madcfa&ioni  neque  cataplafmatis  eft  locus, 
vt  in  palpebris,auribus,  fummo  nafo  ,&  totafacie  :  fiqui-  J 
dem  a  cataplafmatis  grauatur,  &  i  madefaftionibus  de- 
fiuentibus  lxditur.  Eadem  quoque  admouemus  iis  parti- 
bus  qus  multum  mouentur  ,  quum  in  eis  cataplafmata 
confiftere  non  queanr,&  mrdefaclionibus  vti  non  poffi- 
jnus.Prxrerea  inungimusferuidas  inflamationes,  &  qua; 
natuvam  eryfipelatis  referunt,  quxq,  &  a  cataplafmatis  & 
amadefaftionibus  irritatur-  Exulcerationes  quoque  qux 
in  fuma  cute  funt,&  defquamatas  inungim9:  quippe  qua: 
acataplafmatis  &  madtfa&ionibusaggrauetur  Mtemque 
fuggilata,  &  laxos  tumores,  &  alia  permulta  inungimus. 
Matet  ia;  vnguinum  ad  frontem  &  oculos  fluen  - 
tes  accommodatorum. 
Exleuibus  vnguinib9  eft  album  oui  velperfc,vel  cum 
rofacco,vel  cum  vino  adftringeti ,  vel  cum  fitania  farina. 
Valentiusfit  ex  ouo  cum  manna,autcum  gumi.Magise- 
tiam  colla  aqua  feruenti  refoluta,  &  cochlea;  alba;  cum  te 
ftis  contritar,  exque  vel  per  fe  vel  cum  ouo.  Crocus  quo- 
quecum  vinoillmis  mitigat,  &magis  etiam  glaucium 
cxvino,  Pratftantiffimurr,  eftquod  exLemnio  figillo,& 
aceto,aut fucco  hcrb-t  perdicii  conficirur.  Acacia  itidem 
fuluacom  vino  fimihter  iuuat.  Exhisquidam  tenfam 
f rontif  &  temporuni  cutim  faciunt,  &  idcirco  vafa  com- 
primant ,  &  ad  fau^uinis  defluxionem  amoliendam  va« 
lentralia  vero  vn  protenfionc,fua  adftn&ione  vafa 
adftriogunr. 

^ft  ru' .r.1  "vciei. 
Exanthemata  qux  mt  -cie  nafcuntur  ,  ouo  cum  cc- 
ruffa,autIycio  cum  amurca  fuperficie  tenus  deco&o  llli- 
nutur.Facit  hoc  etia  ad  fifla  labia.  fuffufiones  vero  fucco 
thapfia:  iflinendjefunt ,  aut  hyffopo  viridi.  Faciem  vero 
maculatam  prius  touere  debemus  thymo  ,  autfatureia, 
aut  origano  ,  in  linteum  rarum  conie<Ltis ,  &  aqua  calida 
deco£tis,&  floribus  lmpofitis  ita  illinere. 

Vnguen  aurium  qu.e  inflammationc 
obfideantur. 

Aures  inflammata:,  ac  pracipuc  ex  plaga,  colla  cum 
aqua,  aut  myrrha  cum  vino,  aut  mana  cum  vino  illinun- 
tur.  Exanthemata  verb  capitis ,  poftquam  derafum  caput 
fuerit,  cimolii  cum  aceto,aut  beta;  fucco  oblinimus:qua: 
humidiora  funr,  cedria:  qua:  glutmofas  fanies  excernunt, 
amygdalino  vngimus  :  qua:  nalum  &  nares  obfidenr, 
vnguinequodexaluminc,  myrrha  &  aioeconftat,  cu- 
rantur.  Eryfipelati  vero  glaucium.vel  fuccum  plantagi- 
nis ,  vel  herbx  fanguinalis  aitt  lentifci ,  aur  cicuta:,  aut  a- 
cacia: ,  authypociftidosadhibemus:  fed  fuillum  fel  ad  e- 
ryfipelata  eft  omnium  accommodatiffimum.  Humida 
vero  pinguib9,vt  feuo,butyro,ceraTyrvhenica  cum  rofa- 
ceo.oblinimus  j  pudenda  verovalde  adftringentibus  & 
attenuantibus ,  vt  mella  cum  fquama  avis ,  aut  aloecum 
vino  mulfo:  fed  melius  eft  brathy  aloc  infpergerc ,  arquc 
ilhnere  :  intumefcentes  vero  partes  in  hydropicis ,  aut  a- 
liis  generibus  morborunveimolia  cum  acero,aut  cum  fe 
cae  vini  liquida,aut  ipfa  fa:ce  vngimus.Corpora  vero  pra; 
pinguia/unttota  melle  cui  fal  admixrus  fit,illinenda:fed 
meliuseftin  eiufmodi  coporibus  vt  calami  rore  vtamtir. 
Myrmeciavero  heliotropii,  aut  chelidonii,aut  batrachti 
fucco  tnungUDtur.  Epiny&idas  vero  liquore  cyrenaico, 
aut  parthico  cum  viuo  duki,aut  calce  viua  cum  oleo,aut 
coriandri  fucco  illinimus.  Vermes  concretos  coagulura 
leporis,aut  altcrius  Cuiufuis  animalis  illitii  educit:ad  fca- 
bie  obfeffas  partcscardamomum  accro  lilinimus.Ad  am- 
bufta  vero,nc  puftula:  excitentur.myi  rha  ex  vino  Iscmga- 
ta  valct:adijcm  ficit  alumen  fcillile  ex  aceto  &  lixiuio,& 
calx  viua  cx  iqiu.Vnguiu  qtioq,  veduuias  alumen  hquidu 
illitu  nurc  iuuat.Pernioncs  nafci  non  finit  thus,&  alums, 


1.  &  feuum  fuillum  illitum.  Ad  fcabiei  moleftias  &  pruritus 
facit  herba  pedicularis  cum  viuo  fulfure  &  aceto.  Ad  tu- 
midas  eminetias  alterci  fuccus  valct:  ad  emincntias  vero 
qua:  in  ano  &  pudcndis  funr.alumen  fciflile  cum  myrrha 
ftacle&attamentofutorio  facir. 

De  malagmatis,ex  eodcm  libro. 
Malagmatu  tres  funt  maxime  diff?rentix:alia  enim  et 
quibufdaficcis,radicibus,itiqua,herbis  &  feminibus  fiut: 
alia  exmetallicis.aut  iis  qua:  mctallicis  proportione  refpo 

3  dennalia  ex  fuccis,feuo,lacrymis ,  &  qua:  coniunftc  mol- 
liuntur-  Qua:  autem  ex  ficcis  conficiuntur,co£Hone  nun- 
qua  egenr,fed  folu  liquefactione.In  hocgenereficcafunc 
liquabibbus  affundeda,quoniam  radices  &  herba:  deco- 
quendo  frigerentur.  Si  vero  cxigua  portio  aridorum  im- 
ponatur,ca;tera  erunt  prius  decoquenda,&  quum  a  fatii 
cocta  fucrint,ab  igni  detrahentur,&  ficca  adiicietunquae 
vero  ex  merallicis  &  liquabilibus  fiunr,quomodo  paran- 
da  fint ,  tum  expofuimus  quum  dc  emplaftris  Ioquere- 
mur.  Carterum  quxexficcisconftant,  hypochondriis,& 

Z  omnibus  mediispartibusc6muniter,i&  pra»cipue  ftoma 
cho  imbecillo,nut  non  appenti,aut  non  concoquenti,aut 
flatus  pleno  conucniunt,  vr qua;  ex  feminibus,  qua:  ex  fet 
tulacampana,  quzqueex  fampfucho  conftant.  Deflu- 
xione  vero  laboranti,  aut  arftuanti,  qua;  ex  ocnanthe, 
qua;cx  aluminc,  quiquc  ex  omphaciofiunr.  JLienive- 
10  &  iecori  conueniunt  ea  qua:  ex  myrobalano  ,  ex  am- 
moniaco  ,  ex  vifco  ,  ex  aceto ,  cx  calce  ,  ex  cardamomo» 
ex  nitro,ex  radicibus  capparis  coficiuutur.Peflori  &  fan- 
guinis  reiedationibus  adftringentia  funt  idonea ,  vt  qua: 

^  exalumine,ex  cenanthe,ex  falicibus,  ex  bitumine  paran- 
tur. Ad  tabc  facit  quod  ex  baccis  lauri,quod  ex  marrubio, 
quod  ex  cardamomo ,  quodque  ex  lixiuia  fit,  quar  etiam 
ifchiadicis  c5ueniut:atcapiti,quod  exbaccis  lauri,quod- 
que  cxcachryeconftat.  Ha;c  autem  exempli  caufa  diStt 
fint,quoniam  ahbi  qua:  facultates fint malagmatum  ad 
fingulas  res  accomodatorum,  explicatum  eft.  Qua:  ex  a- 
dipe  &  cera  fiunt ,  prxcipUe  in  neruis  &  articulis  obdura- 
tis  vtimur,&  horum  defcriptiones  apud  omnes  funt  vul- 
gatar.  Iis  denique  qua:  ex  materia  metallica  parantur,  ar* 

E  tubus  obduratis,&  digeftione  per  halitum  indigentibuij 
adhibentur. 

De  acopis,ex  eodem  libro, 
Cap.  xxix. 

ACoporum  commodus  cft  vfus  vel  in  iis  qui  perma- 
nente  &  affidente  impinguationeindigent ,  quurrl 
madefadtiones  propter  eavum  defluxum  nihil  magnope- 
rc  poffint:vcl  in  iis  quibus  pvopterea  quod  morbi  inuete- 
terarint,madefa{riones  minimc  funt  ldonea;.  In  quoge- 
nere  fic  poft  madefaftiones  acopa  2dhibetur;ficut  etiant 
f  malagmata  poftcerata.  Acoporum  funt tres differentizs 
calefaciunt,molhunt,cutim  fcarificant:  calfacientibus  iri 
acutis  morbis  vtimur  ,  vbi  neruos  befum  iri  fufpicio  efb 
vel  quum  extrema  refrigerata  finr,  ita  vt  dificulter  calfie- 
ri  queant.vel  quum  fudores  cum  perfriftionc  ajgrum  ve- 
xant-.mollientibus  vero,in  morbis  diutinis.  Scarificatium 
vfus  ett  in  diuturnis  morbis  qui  difficulter  amouentunfe 
gnioresfunt,  in  quibus  ctiam  finapifmum  commenda- 
mus.  Materiam  vero  fcarificantem& calfacientem  tunt 
fumus  perfequuti  quum  de  madcfadionib9  &  emplaftris 
^  diffcruimus. 

De  iis  qua;  fterrtumenta  excitant, 
Cap.  xxx. 

STernutamcta  excitatibus  vtimur.vel  Vteosqui  ntmi» 
propenfionc  in  fomnum  derinentur ,  excitare  feftine- 
mus ,  vel  vt  mcntem  dcfipicntem  ad  ftatum  redigamus, 
vel  vt  fcetum  aut  fecundas  expellamus,  vel  vt  aculcos  qui 
in  pedore  latent,in  afpeGum  adducamus,  vel  vt vertigi- 
nc  fedemus,vel  vt  ahquid  expellamus  quod  tn  aures  con- 
ciderir,vcl  vt  diuturna  affeflione  qua:  in  capire  refideat, 
amo!iamur&  difcutiamusjVel  vtfpiritu  prolapfu  fiuein 
parte.fiue  in  toto  corpore.erigamus &roboremus,vr  in  re 
folutione,in  morbo  attonito.&morbo  comitiali.  Excitat 
autem  fternutamcta  caftoreu  Ia:uigarum.  penna  madefa- 
cienda  eft,  &  ea  caftoreum  excipiendum  ,  ac  in  nares  in- 
dendum:&  poftquam  pennam  in  naribus  verfaris ,  narc* 


4oi 


M  E  D  I  C  I  N.     C  O  L  LECT.    L  I B.  % 


40: 


comprimenda:  func.Si  maiorc  vti  velimus,caftoreo  piper  A 
addcmus:(ietiam  vehementiore,ftruchium  pyrethro,  aut 
vuam  tamitiiam  piperi  admifcebimus :  in  quo  cafu  piper 
albumadbibendum  cft.Sinapiveronon  eftaccommoda- 
tum.quoniam  caputrepiet.  Prxterca  iis  qui  di&oaudie- 
tesefle  poflunt,  imperandum  eft  vtfpiritum  introattra- 
hant,&  manfuetum  lumen,  aut  ignem,  aut  folem  aduer- 
fum  intueantur.Melius  eft  ctiam  vt  xgrotis  fupinis  &  fur 
fumverfus  recubencibus  quam  fedetibus,  fternucamen- 
tum  excitans  medicamentum  imponamus-quumque  fum 
pferint ,  deambulent ,  fi  modo  pollint ,  furfumque  refpi-  B 
ciant:quique  lauari  pofl'unc,lauetur,ica  vt  caput  large  per- 
fundatur.In  caro  &  cataphora  &fingulcu  tempusaccom- 
modatumeft  vt  feftinemus:  idem  eft  quum  fecundas  aut 
infantcm  mortuum  cxpellere  oportcat.Ne  fit  autem  fter- 
nutamcntum  inefficax.fed  &  vbi  exciderint  iam  medica- 
mecaqux  abigcndo  fcetui  prius  fumpta  fucrint,  vclctia 
infeflus  ,  ita  ftemutamencum  cicnsmedicamentum  ad- 
moueatur.  Idem  quoquc  temptis  inaliis  obferuandum 
eft,&iteminiisqux  in  aures  exciderunt:  atinfebribus 
tempus  eft  commodum  quum  febris  fe  remitit  :  in  c 
morbis  diuturnis,  in  diebus  intermittentibus.Ii  vero  qui 
prxfidiorum  materiam  perfequuntur ,  vt  venx  fecrionis, 
purgationis,clyfteris,  vomitus,  &  localium,  &  maiorum, 
vtcucurbitulx,  arteriarum  fecrionis,  hirudinum.finjpi- 
fmique ,  ea  qux fternutamenta  cient ,  adhiberc  poftremo 
locodebent. 

De  medicamentis  qux  infperguntur,qux  em- 
pafmata  vocantur,ex  eodem  libro, 

Cap.   x  x  x  t.  p 

EMpafmata,caraplafmata  ,  &  diapafmata  difFerur.em- 
pafrnata  enim  fiit  qux,  vt  immcderati  fudores  avc  a- 
lia  per  halitum  digeftio  cohibeatur.aut  vt  cutis  extremi- 
tas  fcanficecur,  auc  pruritu  tentetur,  adhibentur:  catapla- 
fmata  autem  dicuntur  qux  vlceribus  fuperdantur:  diapa- 
fmataverd  qux  ad  fuauem  odorem  cuti  conciliandum, 
aut  toti  corpori  rribuendum,aut  partibus,  vt  alis&  femi- 
nibus,accommodata  funt.  Ergo  quum  fudores  aut  dige- 
ftioperhalitum  infeftant,  vtendum  eft  certrfla  trita,aut 
gypfo,aut  argenti  fpuma,  myrtoficcalxuigata  ,'  malico-  p 
rio.rhoe  fyriaco,forbis  ficcis  tritis,polentis,amylo,poIli- 
ne.galla  accrba,acacia.  Vt  autem  pruritus  &  fcarificatio- 
nem  excitemus,  eos  quibus  empafmata  fuerint  admoue- 
da,infoleficcaffi£Hone  confricamus,  &prius  laxamus 
fenfim  exercetes,  tum  cmpafmata  adhibemus:atque  hy- 
dropicosquidem  arena,fxce  vini  vfta,cimolia,gypfo,ni- 
tro,faleque :  ifchiadicos ,  rcfta  folufm  ceruice  fpirantes,& 
diuturniscapitis  morbis  oppreflos,fulfure,finapi,naftur- 
tio,cachiye,pyrethro,pipere,&  nitro  oblinimus. 

De  cataplafmatis  ex  eodem  libro,  F 
Cap.  xxxii. 

EX  cacaplafmatis  alia  fordidis  vlceribus  conueniunr, 
&  ad  ea  purganda  funt  accommodata,  vt  xs  combu 
ftum,eruum  Leuigatu,ariftolochialonga,panax,cadmia, 
&  diphryges.alia  comprimunt  carnes  excrefcentes.  Com 
primit  aute  placide  xrugo,  fquama:  magis  verb  calx.fxx: 
vehementer  vero  mify,chalcitis,  atramentum  futorium, 
elaterium.Conchulx  vero  combuftx  adhibentur  vt  mor- 
fusab  vlceribus  excitatos  mitigent.  pinus  verb  &  fpina  q 
&  gyptia  &  cinis  femoribus  infperguntur. 

De  diapafmatis,ex  eodem  libro, 
Cap.  xxxiii. 

Dlapafmata  funt,  cerufla,  iris ,  rerra  felinufu ,  myrtus 
ficca  Ixuigata,  lauri  baccx  aridx,  manna ,  fpica,  fo- 
lium,amomum,iunci  odorati  flos  aridus. 

De  perundrionibus  ex  eodem  libro, 
Cap.    x  x  x  1  1  1  1. 

PEruncVionibus  vtimur  in  iis  meatibus  qui  fenfu  per- 
cipiuntur:  inquos  medicamenta  ad  ftrigmenti  craf-  H 
fitudinem  indimus,vt  in  os,  in  nares,in  aures,  in  fedem, 
in  meatum  vrinx.Horum  vis  eft  aut  exiccans,arit  rrume- 
crans,aut  adftringens,aut  incidens,  aut  foluens,  aut  den- 
fans,aut  lxuigas,aut  fiftens,aut  molliens,aut  dolorem  le- 
niens.  Acficcantibus  quidem  vtimur  in  aphthis  oris  & 


citftis  humidis  vlceribus.eodemque  modofi  in  naribuS 
auf  alliis  meacibus  humida  vlcera  &faniem  emirtentia 
finrthmus  generis  funt  iris  trita  cum  melle  illita ,  linteun?. 
nouum  combuftum  ,  paftillus  ex  hirudinibus  concrema- 
tls,  amurca  olei ,  fxx  vini  combufta,  &  vino  aur  aqua  re- 
foluta.  Hurmdx  vero  peruntriones  ficcis  &  carbonum 
natufam  imitaribus  vlceribus  conueniunt,  qualia  prxci- 
pueinauribus  &  naribus  oriuntur.  Humedtantur  autem 
peruncriones  quum  tx  fuccis  hiiniectantibus  parantur: 
quorumfyluam  quum  de  madefacrionibus  loqueremurj 
demonftrauimus  .  Sed  virandum  eft  ne  fuccos  huiufmo- 
di  capiamus.in  quibus  aliqua  vis  corrumpendi  infit :  fi- 
quidem  talcs  adhibiti  non  folumori ,  fedcxteris  etiam 
meatibus  fenfilibus  noccnt.  Qiix  adftringunt,  vlceribuj 
oris  dcpafcetibus,&  gingiuarum  madoribus,&  aflecrie- 
nibus  herpetis  naturam  referennbus,itemque  tonfillis,  & 
vux  laxationibus,&  arteria?  defluxionibus  accommoda- 
tur.  Adftringenrium  ver6materia,tumfimplicium  tum 
compofitorum,eft  omnibus  perfpicua.  In  his  eft  id  quod 
ex  moris  conficitur  ,  quodquc  ex  capitulis  Punici  mali 
conftar,&  anthera.aut  cofecrio  quz  ex  rofis  paratur.  Lx- 
uigantium  vfus  eft  in  arteria  exiccata,aut  qux  afperitatem 
c6traxerit,in  voce  rauca,in  gurgulione,  in  tonfillis  occlu 
fis.Exeo  genere  eft  tragacantha,  gummi,  nux  pinea,  vua 
pafla  du!cis,mel  crudum,  faba  freia  cum  melle,dulcis  ra~ 
dicis  fuccus,  confectio  ex  papaueris  capitibus  qux  ex  vi- 
no  fcybelite  fit  fa&a.Incidenti  bus  &  fecantibus  vtimur  in 
angirns,quum  ea  qux  nos  vexant  &  qux  inflant ,  qux  ad 
guttur&os  pertinent,  attenuare  ftudemus.Hoc  vero  ge- 
nere  continettir  nitrum  cum  mellcfinapis  infuccum  rc- 
dada,fuccus  brafficx,  femen  rutx  fylueftris ,  pyrethrum^ 
cardamomum  cummelle.  lis  veroqua:  denfare  pofltinr^ 
vtimur  ad  ea  adqux  ficcantia  diximus  accommodari 
huiufmodi  autem  funt  qux  refrigerznt.  Qux  vefomol- 
lire  pollicentur,  eifdem  quiLis  etiam  hume&antfes,  con- 
utniunt.  r>  | 

De  medicamentii  nd  aures  accom«r 
modatis,ex  eodem  Ubro, 
Cap.  xxxv. 

MEdieamcntorumqux  auribusconuehiunt,  aiia  sd 
doloresfedandos,alia  ad  vlcera,alia  ad  aurespuru- 
lencas,aliaad  fonicus  accommodaca  funt.  Opium  papauc 
rislafteauc  aqua  refolucum  doloribus  prodeft:  adidem 
facic  madragora:  &  cucurbirx  fuccus,&  olefi  in  quo  blac* 
ta  animal fit  incottum ,  aut  afelli  quifub  hydriis  nafcun- 
tur,aut  tcrrx  vermes :  itemque  pinguedo  phocx  delphi- 
nique,&  biityrum,&  animalium  medulla:,fandaracha  ex 
melle,amygdalinumque  &  rofaceum,&  irinum,&  garus: 
alume  quoque  cum  melle  &cedria,&paftillusqui  Hera: 
dicitur.  A  co  ribus  vero  purulentis  vtile  eft  lentifcinum, 
terebinthina  ,  tetrapharmacum  refolutum,  confeftio  ex 
adipibus,& qux  ex  cadmia  conftat,  fi  refoluatur.Ad  vlce- 
ra  vero  qux  in  auribus  funt ,  adhibeatur  etiam  oleum  in 
quo  fenc&a  ferpentis  fit  incofta,  aut  cuminum  iEthio- 
picum:myrrha  vero  aut  thus ,  aut  veratrum  nigrum,  aut 
caftoreum  cum  paflb  lzuigata  &  inftillata,  fonitus  per» 
fanant. 

De  iisqux  dentibus  conueniunt,ex  eodem  Iibro,: 
Cap.    xxxv  r. 

QVz  dentibus  adhibentur,  partim  coneuflis,  partirri 
erofis,partim  dolentibus,  partim  denigratisconue- 
niunt.  Stomatica  igitur  &  perunftiones,  vt  confeQio  ex 
moris,  aut  qux  ex  rofisfir.autanthera ,  concuflos  dentes 
fiftut.idemque  faciut  diphryges,xs,fquama  cum  mellc^J 
dentes  eis  confricentur.  galla  quoque  nigra  aceto  inco- 
&a,itavtquartapars  relinquatur,  prodeft  vteo  deco&Q 
denteslaborantcs  colluantur.liquidum  etiam  alumeni- 
dem  prxftat.Jam  &  piper  in  loco  inani  dcntis  doletis  im- 
pofitum,  dolorem  mitigat.eundem  lenitgalbanum  illi- 
tum,&  cera  cti  mafculo  thure,&  acetu,fi  os  eo  colluatura 
&  caricx  pingues,&  allium,  &  myrrha  incofta.  Ne  verb 
nigri  fiant  aut  corrodatur,ea  fmegmata  qux  ad  dentes  ac 
commodata  dicuntur,faciunt :  ex  quo  genere  eft  fal  cum 
pulegio,aut  cornu  ceruino,aut  fepix  tefta.aut  ouorum  Ise 
uigata  putamina, 


( 


4o5                                 ORIBASII  404 

Deingreffuinoleuro,  exHerodotilibro  de  rc-        A  P  1  debtlesfint  qui  in  hydretxum  fe  demittunf,  endro- 

mediis  extrinfecus  occurrentibus,  O  mide  amifti  ingrediantur:  fi  robufti,  ctiam  fine  vefte 

Cap.     xxxvii.  idfachnr.  Olcum  autcm  cum  aqua  diligenter  mifcetr-' 

DEfcenfusinfolium  ex  oleo  conueniunt  iisqui  diurur  dum  cft.nec  minus  quim  fexta  pars  effe  debet  S  qui  vcro 

nis  febribuscum  peifiidtioneconfliclantur:  iifque  laflitudinis  aut  diuturni  laboris  caufa  in  hydrelxum  de^ 

qui  laflitudine  fuerut  opprcffi,&  iis  quibus  dum  febri  la-  fcendunr,  in  fecunda  balnei  domo  multum  temporis  in- 

iranrur,  dolentneruiquioffibusfuntadmoti.  Tempus  fidere  in  folio  debent. 

omne  accommodatum  eft ,  omnifque  xras,fed  magis  fe-  De  marinis.ex  eodem  libro, 

nilis.  Atquein  fymptomatis  cum  fcbrt  coniunctis  apti  Cap.    x  x  x  1  x. 

funt  huiulmodi  ingreflusin  declinatione  :  in  quartanis  T~\Einceps  fequiturvtde  marinis  dicendum  effe  vi-" 

verb  febribus,  ctiam  jnftatu.  particularia  verbtempora  .Lxdeatur  :  hx  nanque  medicamentofa  qualitate  func 

funt,vt  in  remiffionibusin  omnibus  conueniant :  in  con-  g  prxdita?,&ad  multas  affe&iones  valcnr.mordent  hx  car- 

uulfis  verb&  dolentibus,&  vrinx  fuppreffione,vr  fcftinc-  nem  ,&  cxtremitatem  cutis  vellicant,  fuaqutf  denfationc 

mus.  Cxtenim  quinta  olei  pars  calfacienda  eft,reliquu  in  ac  ficcirate  humorem  qui  nimius  redundat  in  corporcbi 

balnei  foliis  fit:nam  quod  in  balneis  eft ,  neque  fatis  cali-  bunt  atque  conftimunrquamobre  vtiles  ftinf  iis  qut  arti- 

dum  redditur,neque  totum  rite  ad  ignem  calefiererfiqui  culi  defludtionelaborat.Suntoautem  hx'tepid<rad  fitm- 

dem  ad  fecundum  vfum  inutilc  redderetur ,  quandoqui-  mum,vt  in  cis  immorari  xgroti  diutius  poffint.nam  m a- 

dem  nidorofum  fierct.Solium  verb  in  quooleum  fit ,  ad  ior  caliditas  citiusquim  par  eft  vires  foluit :  nationes  ve- 

proportione  xgrotantis  magnueffe  debebit.  Locetur  au-  rb  in  iifdem  fiant,vt  prxdi&x  vtilitates  capiahruhQuurn 

tc  in  tentorio,aut  domo  exomniparteinclufus.efto  aute  verb  fintvtiles  iis  quorum  artus  defluxione  tetitanttir,&: 

infellatfuperquaendromis  ponarur  ,perforata  per  intcr-  quorum  male  affe&i  funt  nerui,ea>dem  futit  ineommodn; 

ualla  quaternum  digitoru,cuius  initiaconfuta  fintlignis  C  morbis  vcficx,  aut  vlceribus  ,&  item  exantheraatisqtiai 

quadratisoblbgis.idquod  facimusquia  argroti  qui  carnis  per  fuperficiem  erumpunt.  Optimum  eft  vt  poft  earum  v- 

mole  funt  onufti,  non  facile  a  folio  auferantur:  dilabun-  fum  balneo  vtantur :  fin  minus ,  aqua  dulei  omnino  per- 

tur  enim  geftantium  manus.Quod  fi  cauednm  fit  ne  ftat,  fpergantun  nam  marinx  humor  in  corpore  reli&tis  craf- 

manib' tenaciterapprehedenda  funr  eorpora,quxres  car  fefcit,  &cum  fumma  moleftiaaeris  attradlionibusquae 

nes  tenues  &  imbecillas  contundit.  Prxterea  decubitus  in  fiunt,aiiidet.Nationibus  verb  in  mari  Vtantur  ii  qui  frigi 

nudo  folio  difficilem  atrionem  tum  fua  duritia  tum  verb  da,quique  calida  lauantur.poft  quos,omnes  li  qui  oleo  fe 

feruore  effick:  acs  enim  vehementius  incalefcit.  quam  e-  vnxerinr,  vt  totam  eam  humiditatem  qua:  corpori  adhx- 

tiam  ob  rem  iubemus  vt  fpongias  fubfternant,vt  ad  mol  fit  abluant  &  abfterganr,cradantur.Quoniam  vcrb  fxpe- 

lia  corporaargroti  adnitantur.  Foraminaverb  adhiben-  numero  affcdtiones  exigunt  multarum  aquarum  expe* 

tur,vt  poftquam  fuerint  aeportati  ,oleum  defluat.  Ergo  D  rientiam  ,  optimum  fueritfi  vtendum  fitcalidis&  frigi* 

coftitutusxgerin  fella,caibque  reddita  arqualis  permol  •  dis,vt  ab  aquis  thermarum,  qux  marinas  etiarn  prxce- 

lem  &nioderatam  frictionem  fuerit.Reuolutis  autem  li-  dant,irjitium  ducamus. 
gnis,inoleum  rite  imponatur:  reuoluantur  verb  in  cbtra- 

rium  ligna,vfquedu  x%r  i-'    fubie&isfpongiisftatuantf  De  fudorem  euocatibus,ex  eodem  libro» 

parfque  ad  caput  fpe&ans  efto  fublimior.Pnma  autem  o-  Cap.    x  l. 

lei  oblatio  mitis  efto :  vbi  paululum  immorati  homines  Vae  fudorem  euocant,non  foltim  iis  vaporibus  quosj 

in  humore  quieto  fuerint.oleum  per  fe  agitet.quique  ad-  ex  fe  calidos  ficcbfque  mittunt,  vtilitatem  afferunt: 

ftantjconuenienter  rarioni  eofdem  perfundant,  Sed  notl  (huius  enim  eaufaidem  faciunt,  quar  ad  lllorum  imita- 

eft  ignorandum ,  &  multum,  &  prxter  animi  fententiam  tionem  excogitantur  )  fed  quadam  etiam  pfopria  eorurr* 

ex  eo  rootu  calorem  excirari.Si  verb  feruidiore  tempcrie  b   facultatc.  Etenim  tenues  euaporantefque  exhalationes  irt 

indigeantjCalidiusoleum  erit  affundendumnnfufio  verb  puro  &  vndique  apertoaere  perlarx,  morborufobolen* 

ad  pedes  &  ad  folium  fieri  debet.  prxterea  qui  caput  per-  in  coi  poribus  cliquant ,  &  reliquum  carnis  codenfanr,  & 

fpergit,  immergcnduj  eft,fed  fpongia  molhs  antc  oculos  totam  corporis  molcm  calefaciunr.  eadem  res  fpiritunt 

admoueatur.  Temporismenfuradefinienda  eft  iniisqui  firmat,fique  aliquid  in  eo  craffum  &perhumidum  fuerit» 

folutionis  caufa  defcendtint  in  oleutn,  vt  vel  rigorem,vel  excernit ,  fimulque  humorem  qui  in  capite  infedit ,  con- 

febrim,velinflationes  foluant.-&in  iisqui  alimentu  male  fumit.  Vrplurimum  verb  contrariam  vim  aquis  fpontS 

diftribuunt.in  principio  enim,  vtcorporis  raritate  tn  fa-  nafcentibus  idhabet.  Eftautem  iis  accommodatum  qul 

cie  madidum  vaporem  capianr.  poftca  verb,  vtlongiore  caput  dolent ,  quique  fcotomatici  funt,  &  qui  difficulter 

tcmpore  immorentur.  Prxterea  fciendum  eft,  ex  hoc  in-  audiunr,&  quos  aurium  fonitus  vrgent :  iremque  oculis 

greffu  in  folium  multos  fudores,atque  adeb  plures  quam  fuffufis  &  ftomachi  madoribus,&  defluxionibus,&  exan- 

in  balneis,  excirari.  Quocirca  vires  omnium  nobis  fcopi  thematis  in  cute  cfflorefcentibus:malo  etiam  corporis  hs 

erunt  propofitircum  quibus  fudorum  etiam  qui  exccrne-  bitni ,  &  rcgio  morbo  inuetcrato  :  iis itidem  qui  &  mul- 

di  erunt,habenda  eft  ratio.Si  verb  doloris,aut  conuulfio-  tam  &  fegnem  carne  aceruarunr.Morbos  quoque  incura- 

nis.autvrtnx  fuppreffionis  caufa  in  foliu  exoleo  dcfcen-  btlcs  fanar.nam  hydrope  qucm  catafarcavoeatnullo  alio 

dant,nonmodo  vires,  fed  etiam  eorum  qux  infeftant  prxfidio  vtentem  ,  emendat  &  corrigir.idem  iuuat  eosJ 

clationem  aut  diminutionem,  confiderareconuenit.  V-  quos  afcitasnomirtamus.  Qui  permanentibus  diuturnif- 

bi  autem  e  folio  decreuerimus  hominem  ediicere ,  ligna  que  morbis  tenentur ,  poft  acceffiones  vti  fudorem  euo- 

deuoluimus , &  eum  auferimus :  quiimqne  in  fella  fuerit  cantibus  debenr.qui  verb  prxdi&orurtt  morborum  cau-' 

locatus,fpogiis  calidis  compreffis,tum  linteisobduclum  fa  cxpcriuntur.ftatim  nulla  mora  interpofita  vtanfur.Nc- 

efferimus  :  faciem  verb  aqua  la£teo  tcpore  perfundi-  "  quecnim  in  partibus  malc  affedris  licct  fluxum  intueri, 

mus:fique  ob  exolutioncm  fiat ,  criam  frigida.his  confe-  quum  inanitiones  ex  toto  corpore  xqualiter  fianr :  fiqui- 

ftiseumin  tentorium  deferre  celeriter  oportet ,  autin  demhumoresex  omnibuspartibusexpelfuntur,carbque 

eundem  locum  rraduccre  in  quo  fuerat  prius:  etenim  in  humiditates  emittensrcum  quadem  denfa  comprefsione! 

puro  tempcratbque  aere  quamprimum  eum  ftatuere  ne-  ficcatur,  vt  ne  id  quidem  quod  fibi  infundi  poffit ,  exci« 

ceffe  eft,eandemque  diligentiam  &  curam  quam  iis  de-  piat.Poft  exudationes  alii  in  balneas  &  marinas  natatio-1 

beri  diximus  quos  animi  dcfe&io  premir,  adhibere.  Eos  nes  fe  demittant:  alii  folis  natat iontbus  contenti  fint:  zlii 

autem  qui  morbis  per  circuitus  redeuntibus  tenentur,al-  calida  aut  frigida  aqua  perfundantur.Ordo  autem  qui  irl 

tcrnisdicbus :  quiverb  ob  aliquod  fymptoma  vrgcns  iis  vtendisferuandus  eft ,  fimilisfit  ei  quem  in  aquis  per- 

hocprxfidiovtuntur,fingulis  dicbusinfolium  demit-  H  fcripfimus.  Qux vcrb ad  imitationcm eorum  qux fuaptet 

temus.  natura  fudorem  cuocant,  excogitantur  fomentatiunculxj 

Deinfeffuinfolio.exhydrclxo,  exeodemlibro,  quxmulto  minorem  vtilitatem  quam  pollicentur  afffr» 

Cap.   xxxviii.  rant,quum  cafus  vrget,adhibeant»r. 


4°f 


M  E  D  I  C  I N. 


Caleni,de  vemediis  merafyncriticis, 
.  Cap.    x  l  t. 

IN  omnibus  diutiflime  inueteratis  morbis,  quum  cav- 
tera  auxilia  nihil  profecerint,  omnes  fere  ea  remedia 

JIU2  methodici  metafyncritica  nominanr,adhibere  con- 
ueuerut.  Ego  verb,  vbi  intemperies  quxdam  humida  & 
frigida,aut  per  fe  ipfain  parttbus  affe£tis  ineft,autpropter 
huiufmodi  humorum  frigiditatem  fuerit  exoita,  medi 
camenta  ex  finape  ,  &thapfia  ,  atque  ex  fimilibus  adhi- 
beo:  adficcas  verb  &calidas  non  vtor.  Carterum  quidi- 
gnofcere  affectiones  non  poffunt.ad  eiufmodi  medica-  B 
menta,velut  ad  facram(vt  aiunt)anchoram  confugiunt,& 
farpe  id  quod  opus  eft  efficunt ,  quod  plerofcjue  homines 
riufmodi  affe&ioncs  ob  malam  &  vitiatam  vi&us  ratio- 


406 


COLLECt.    L  i  B4  XI 

A  ncm  infeftent. 

Qux  ruborem  inducanf, 
Cap.  xtii. 

NAfturtii  femen  coxendicu  eapitifque  doIores,&  ca; 
fera  omnia  quibus  rubore  opus  eft,  excalfacit  a;que 
ac  finapis.eodemq;  modo  helenii  radix:  eaque  continuis 
articuloru  lapfibus,qui  ex  humorc  procedunr,opitulatur. 
Fimo  autem  colubarum  fylueftrium  frequentiffime  vtor: 
eo  etia  cum  fcmine  finapis  contufo  &  cnbrato  pro  finapi 
vtor  in  ifchiade,hemicrania,tenebricofis  &terrificis  ima 
ginationibas,cephala;a,laterum,fcapularu,tendinu,Ium> 
borumque  doloribus  diuturnis.Iam  verofacitetia  ad  re° 
num  vitia,&  ad  colicas  affec~tiones,&  ad  pedum  articulo» 
rtimque  dolores,quum  nondum  callum  obduxerint. 


ORIBASII  MEDICINALIVM    COLLECTOR  V  M 

libervndccimus. 


ExDiofcoride,defimpIicium  medicamecorurri 
f  acultate,  per  ordinem  literarum  ab 
A  vfque  M«& eorundera 
apparatus. 


Brotofium  quod  fcemina  dicitur,arbo- 
ris  fpecie  frutex  cft,  fubcandidus ,  foliij 
circum  ramulos  minutim  incifisadfe- 
riphi  modum,florum  plenus,  corymbis 
in  fummo  auri  fulgore  comatibus.quod 
'  arftate  natum  eft,  id  guftui  am  aru  eft:  ta- 
jcautemSiculum  videtureffe.  Alterum  verb  mas  voca-  D 
tur,eftquefarmecofum:folia  habettenuia,vtabfinthium. 
plurimum  in  Cappadocia,Galatia,&  Hierapoli  Syria:  na- 
fcitur. 

Agallochumlignum  eft  quodexlndia  atque  Arabia 
aduehitur,thyia?  ligno  fimile.-eftque  odoratum,cum  ama- 
ritudine  quadam  guftum  adftringens.cortex  corii  fimili- 
tudinem  habet,eftque  verficolor. 

Agaricum  fertur  radixlaferpitiofimilis,non  denfa  fu- 
perficie,fictirlaferpitium  ,  fed  totarara.eius  alterum  mas, 
alterum  fcemina.  Prxftat  aUtem  fcemina,rec"tas  intus  ha-  E 
bens  diuifionesimafculum  vero  rotundum  eft,&  vndique 
concretum.vtrique  guftus  in  initio  dulcefcens ,  mox  vbi 
diffunditur,amarus.  Nafcitur  etiam  in  Galatia  Afia:,&  iil 
Cilicia  in  arboribus:fed  friabile  &  infirmum. 

Ageracum  frutex  eft  furculofus,  duorum  palmoru  lon- 
girudine,humilis,firnplex,origano,Yaldefimilis,  vmbel- 
lam  habens,  in  qtla  maxime  bulla;  aurea:  funt:  elichryfo 
minor. 

Anchufa  (quam  alii  calyca,  a(ii  onocleam  vocant)fo- 
liahabetladtuca:,  cuius  acutafintfolia  ,fimilia,  hirfuta,  F 
afpera.magna.multa,  vndique  ab  radice  per  terram  fpar- 
fa,fpino(aqueradix:  eft  digiti  craflitudine.fanguinei  cor. 
Ioris  xftate  prouenit,manufque.inficit.nafcitut  autem  la;- 
to  folo. 

Eft&aliaquim  Alcibiadium  atit  Onocholes  vocaue- 
runt.  Differt  hrc  a  fuperiore,  qubd  minora  folia  habeat. 
a:que  autem  cft  afpera  ,  ramulofque  habet  cxiles ,  in  qui- 
bus  flos  eft.purpureus  aut  puniceusrradices  rubj-as  oblon- 
gis,&per  meffem  fanguineo  quodam  fucco  fluentes.na-  ^ 
fciturautem  foloarenofo. 

Quinetiam  alia  anchufa  cft  qua:lycopfis  nominatur, 
huic  adfimilis:  habet  autem  fruclum  puniceum  ,  quem 
fiquis  commanducatum  in  osferpentis  infpuerit,  cum 
cnecabir. 


Lycopfisvero  quxa  quibufdam  anchufavocatur,  toii.i 
habet  laftucx  folns  fimi!ia,fed  longiora  &  crafliora,&  a= 
fpera,ad  caput  radicis  decidua.Caulis  exit  16gus,aiper,rc- 
«ftus,  adnatis  multis cubitalibus  sfpcris,  in quibusflores; 
parui  purpurci  funt.radixrubra  &  adftringens.nafofcir  iri 
campeflnbus. 

Adiar.tuCquod  alii  poIytriL.ion  vocat)folia  habetexi- 
gua  ,  coriandro  fimilia,  &  «'-  -xreaio  incifuris diaifa. 
Cauliculi  exquibus  exoriuntur ,  nigri ,  extrema:gfacili- 
tatis.dodrantales:  nec  florcm,  ncc  fructum  feru  rajtlix  eft: 
inutilis. 

Adiantu  aliud  eft(quod  trichomanes  aliqui  appellant) 
filici  fimile,paruum,lxue;fohis  tenuibus  in  ordinc  vtrin- 
que  digeftis,lenti  fimiltbus,  contrariis  lnter  fe,  tn  ramuli| 
paruis,tenuibu?,acerbis,fubnigris. 

>Egilops  herbula  eft,fo!ia  habens  tritico  fimilia.mol- 
lioraramen.In  fummo  autem  capite  duo  aut  tria  fernina 
fubra  fert,inter  qua:  arifta:  veluti  capilli  prodeunr. 

AizoonO J  cftyjemferuiuum)  magnum  (alii  buphthalmo^ 
idc[i,htihulum  ocnlum  ,  alii  ftergethron  ,  hoc  eft,amoremconci~ 
lidns,  vocarunt)caules  cubitales  emittit ,  &etiam  maiores 
pollicis  craflitudine,  pingues,egregie  virentes ,  incifuras 
habentes  vt  vallaris  tirhymalus.Folia  habet  pinguia,pol- 
ltcis magnitudine,  in  acumine  lingua:  fimilia.qua;que  in 
feriora  fiinr,in  terram  conuexa  funt:  qua:  verb  in  capite, 
concreta  inrerfe,  circulum  oculi  inftar  circunfcribunt. 
Nafcitu*  in  locis  montanis,&  fupra  domicilta  in  vafis  fi- 
clilibus  quidam  ipfum  cOnferunt. 

Aizoon  minus  in  parietibus  &  vmbrofis  fepnlchris  & 
petris,&  murnrum  coronis  nafcitur.cauliculi  multi  ab  v- 
na radice  prodeunt,repleti  foIiolispinguibus,paruis,&  irt 
fummo  acuminatis.Exit  etiam  e  medio  caulis,dodranrali 
fere  magnitudine  ,  vmbellam  habens  ,  florefque  tenues 
virides,  multos.folia  vero  eandem  quam  fupcriusvim 
habent. 

Aizoi  tertium  genus  videtur  effc  quod  afii  portu  = 
lacam  agreftcm  aut  telephion  vocanr.  Folia  habetlatio- 
fa  ad  portulacxfimilitudinem,  ite'mque  hirfuta.  nafcitur 
in  petris. 

^thiopisfoliahabentverbafcofimilia,  valde  hirfuta., 
&  denfa,in  orbcm  circa  imam  radicem  redadra.  Caule«n» 
quadrangulum  ,  afperum  ,  apiaftro  aut  ardio  fimilcm, 
multis  alis  concauum.femen  erui  magnitudine  infingu- 
Iis  vafculis  geminum:  radices  ab  eodem  fundo  numero- 
fas  , Iongas,craflas ,  fapore  glutinofo.  Siccata:  verb  nigra:, 
durae,&cornibus  fimiles  redduntur.plurima  aafciturin 
Meffenia  &  Ida  montc. 

Acacalis  f rtiflus  cft  fruticis  in  ./Igypto  nafcentis ,  qui 


4U 


OlilB  ASll 

A 


4n 


plenx  :  nigro  foris  cortice,intus  aibo. 

Argemone  eft  tota  agrefti  papaueri  fimilis.foliaha- 
bet  anemones  diuifa,  caulem  puniceo  flori  fimiicm.  ca- 
put  rhocadis  papaueris.fed  oblongius,&  latius  in  parte  fu- 
periore.radixeft  rotunda,  liquorem  emittu  crocei  fapo- 
ris,acremque. 

Arifarum  perexigua  herba  eft,radice  ad  oiiuxmagni- 
tudinem^ftque  aro  acrior. 

Ariftolochia  rotunda  folia  habet  hederx  figura.  odo- 
rata  cum  acrimonia,fubrotunda,tenera,  multis  gef  mini 
busab  vnaradice  prodeuntibus.farmenta  oblonga  funt, 
albi  flores,pileolis  fimiles:  quodin  eis  ineft,rubrum  eft, 
&  male  olet.Longa  verd  ariftolochia  folia  habet  oblon- 
giora  quamrotunda,  &  ramulosexiles,  longitudine  do- 
drantis,florem  fert  purpureum,male  olentem,qui  quum 
cnepit  efflorefcere,  piro  fit  fimilis.  rotundx  autem  radix 
orbiculata  eft  ad  modum  rapi:  longr  verc  radix  eft  craf- 
fitudinis  digiti  dodrantahfque.aut  maior.  vtrique  folia 
funt  intusbuxea,amara,&  virofa.Eft  etia  quxdam  longa 
qux  clematitis  vocatur,  quxramulos  exiles  habet,  folia 
fubrotunda,  femperuiui  minoris  fimilia,floribus  referta 
quifimiles  rutxfint.  radices  eius  funtlongiffimx  ac  te- 
nues,qux  corricem  craffum  &  avomaticum  odorem  re- 
ferentem  habent,qui  proprie  coi.ficiendis  vnguentis  eft 
idoneus. 

Arcion(funt  qui  profopida  vocent)  foliahabet  cucur- 
bitx  fimilia,maiora  tamen  &  duriora,&  nigriora,  &hir- 
futa.caule  vacans  herba  eft,radix  magna&alba. 

Arction(aliiar£turum  vocat)  foliis  eft  verbafco  fimi 
libusjhirfutioribus  tamen,  rotundioribuKiue,  radice  te- 
nera,alba,dulci,caulelongo,molli ;  fructu  denique  cymi 
no  paruofimili. 

Arnogloffum,  hoc  efl phntago,{^\\iam  alii  heptaneuron, 
alii  polyneuron  vocanO  duplex  eft,maior  &minor.nam 
minajrpfcntago  folia  hahet  longiora  &  anguftiora,  ac  lx 
uiora,caVlem  angui/Spi.in  terram  indinatum,  flores 
pallidosJ|men  in  fummo  c?'.ile  :  maior  verbeft  viren- 
tior,lattofc  folio,oleiis  figura.caulis  etiam  huius  angu- 
lofus  eft,fub;uber,cubiti  altitudine,  a  medio  vfque  ad 
verticem  tenui  femine  circundatus.radicibus  nitituf  te- 
neris,multis,hirfuus,a!bis,digiri  craffitiidine. 

Arum  (quodlupha  a  Syrts  vocatrft  )'folia  emittitdra- 
«ontii  foliis  fimilia,Tninora  tamen,  &  maculis  minus  di 
ftincla.caulem  dodfantalem  fert,fubfuluum,piftilli  fpe- 
efe,inquo  croci  fapore  frudrus  eft.radix  alba,ad  dracun- 
culi  radicem  accedens,  qux  quoniam  minus  acris  eft,  i- 
deoelixi  effur.faie  condiuntur  rolia,&  vefca  fiunt  :per  fe 
etiam  ficcafa,elixa  comedunrur. 

Artemefia  pleriinque  in  maruiinislacis  nafcitur.  her- 
baeft  fruticofa^abfinthiofimilis,  fed  maiora  pinguiora- 
queet  funt  folia:  eftqtre  eius  altera  virens,foliis  latiori- 
busjitemque  ramttlis :  alteratenuior,  exiguo  flore,albo, 
grauiodore.xftate  autern  floret.Nonnulli  veroinmedi- 
terraneislocis  nafcentem  herbulam  ramis  tenuioribus, 
fingulari  caule,  admodum  exigmm,  flore  refertam  te- 
nui,cuius  colof  cerxfimilis  eft,artemrfia'm  appellant:  eft 
cnim  hxc  odoratior  quam  fuperior. 

Afarum  folia  habet  hederx  fimilia,  fedmulto  minora 
&rotundiora.  flores  interfoliaad  radicem  pufpureum 
alrerco  autcytino  fimilem,in  quibus  femen  eft  acinofi- 
mile.radicibus  innititur  multis,geniculatis,tenuibus,la- 
fisjgfamini  fimilibus,fed  multo  graciiioribus,  &  odora- 
t'is,  &  calfacientibus,  &linguam  mordentibus.  nafcitur 
itiontibus  vmbriferis :  plurimum  verb  in  Ponto,  &in 
Phrygia,&Illyride,&  [uftfnis  Italix  montibus. 

Afclepias  ramulos  longos  emittit,in  quibus  folia  funt 
nederx  fimilia :  radices  habet  multas,  tenues,  odoratas : 
flores  grauis  odofis :  femen.quale  eft  pelecini.in  monti- 
bus  nafcitur.- 

Afcyron  (qliod  androfxmon  quidam  vocant)  hyperi 
ci  eft  fpecies,magnitudine  diffevens,ramulis  maioribus, 
fruticofius,& puniccum.  flores  luteos  profert,  fruclum 
hyperico  fimilem,odore refinx,  cuius attritu  digiti  fcre 
cruentantur,  vt  vel  ob  hanc  caufam  aer/f oVajwor  fit VO- 
«atum. 


D 


Afphalathusprobaturquigrauiscft,quiq;  detractocor 
tice  rubefcit  aut  purpurafcit,denfufque  eft,odoratus,  gu- 
ftu  amarefccns.  Eft  &  aliud  eiusgenus  album  ,  lign  fum, 
inodorum,quod  etiam  dcterius  cenfetur. 

Afplenum;  funtqui  fcolopendi  ium,qui  hemionium," 
funt  etiam  qui  pteryga  vocant )  habet  autem  folia  fcolo- 
pedrx  animah  fimilia,ea^ue  plura,&  ab  vna  radice  pro- 
deuntia  .  in  petris  &parictibus  iiliceis  ,&  opacis,  caule, 
floribus.frudtu  vacantia  nafcuntur .  incifuris  vero  vtpo- 
lypodium  diftin&a  funt ,  fubflaua  infcrius  &  hirfuta.at 
fuperius  viridia. 

Aftragalus  frutex  in  terra  eft.foliis  &  ramulis  ciceri  fi- 
mihbusjfloribus  purpureis  paruifque .  radix  ci  fubeft  ro- 
tunda,grandis  raphani  modo,adnatas  appendices  firmas 
habet  ,  itemquc  nigras  ,  duriffimas  ,  vt  cornua  inter 
fe  implicitas  ,  guftuque  adftringentes  .  nafcitur  locis 
ventoperflatis  niualibufque.  copiofe  in  Phxneo  Arca- 
dixprouenit. 

After  Atticus,aut  bubonium,  ramulus  eft  lignofus ,  in 
quo  fummoflos  eftluteus,  qualis  cftanthemidis.  capitU- 
lum  vndique  diuifum  rfoliola  quoque  habet  ftellx  fimi- 
lia  .  folia  verb  qux  circa  caulem  funt,oblonga  funtat- 
que  hirfuta. 

Afphalfusjfcocc/?  praeftat  citeris  Iudaicum.pro- 

batum  autem  eft  quod  purpuri  modo  fplc'det,odore  in- 
tento,&  grauc  :  nigrum  vero  &  fordidum,prauum  eft :  a- 
dulteratur  pice admixta .  Nafcitur  in  Phcenice  &Sidone, 
&  B  ibylonia,  &  Zacyntho.  Vocatur  etiam  quoddam  bi- 
tumen  nepta  aut  aphtha,eftqueidquod  cxbitumine  Ba 
bylonio  excolatum  eft,  colore  candido :  quin  nigrum  e- 
tiam  inuenitur,quod  Vim  ignium  rapacem  haber ,  ita  vt 
per  interualla  lpfos  arripiat.  Valet  hoc  ad  fuffufiones  & 
albugines  oculorum. 

Atradtylis ,  aut  cnfcus  agreftis,  fpina  eft  cnico  fimilis, 
mulro  autem  minor.  folia  in  fummoramulo  habet;  ma- 
gna  ex  parte  nuda  eft:ea  fceminx  pro  fufis  vtuntur  .  ha- 
bet  ctiam  comam  in  fummo  aculcatam.  flospaihdus  eft* 
radixque  tenuis. 

B 

Balauftium  eft  agreftis  punici  flos:  cius  multa  funt  ge- 
.  nera.-fiquidem  &  album,  &  purpureu  ,  &  rofei  coloris  in- 
uenitur.eft  autem  cytino  punici  fimile.  exprimitur  ex  co 
fuccus.vthypociftis  &  cytinus. 

Bacchans  herba  eft  odorata-,  qux  coronamentis  indi- 
tur.cuius  afpera  funt  folia,caulis  arrgulofus ,  dodrantis  al- 
titudine,fubafper,adnata  etiam  habens . flos  ei  eft  purpu- 
reus,albicans,radices  nigro  cinnamomo  fimiles.amatau 
tem  afpera  &  fquaiida  loea. 

Balanos,^f/?g/j».(,vnguentaria,fructus  eftarborisqux 
myricx  cft  fimilis,  qui  frudlus  auellan.».-  nuci  quam  pon 
ticam  vocant,  eft  xqualis :  cuius  in'eriof  pars  expreffa; 
1  humorem  ,  vt  amara  amygdala,ex  fe  mittit,  quo  ad  pre- 
ciofa  vnguenta  vtuntur  pro  oleo.  nafcitur  in  y£thiopia,& 
A gypto,&  Arabia,&  ad  Petram  Iudxa:  oppidum.excel- 
lit  bonitate  qux  recens  eft,  plena,  aiba,  cui  facile  cortex 
detrahituf. 

Ballote(ab  aliis  nigrum  marrubfum  vocatur)caules 
quadratos  ex  fe  mittit  nigros.fubhirfutos,  ab  vna  radicc 
permultos.-folia  habetmarrubii.fed  maiora,&  rotundio 
fa,nigra,&  hifpida,ex  interuallisin  caule  difpofita ,  apia- 
.  ftro  fimilia,fadi  odoris .  quamobrem  hanc  nonnullia- 
piaftrum  appellauerunt.  flores  quocjuc  in  rotx  fpeciem 
caules  circumplectuntur. 

Batos  Ida?a,/</f/?'rB4w,hoc  nomen  inuenit,quia  piuri- 
ma  eius  copia  in  Ida  nafcitur,  eftque  hic  rubus  multo  te- 
nerior  quam  caninus,  fpinafque  paruas  habet,atque  fpi- 
nis  vacans  inuenitur. 

Bat\  Ac\\\or\,idef}  rxnunculumyav)ye\\ant  quidam  agrefte 
apium.huius  geivera  funt  piura:vnum  cnim  coriandri 
habet  foIta,latiora  tamen,&  fubalba,  &  pinguia  :  florem 
luteum,quandoque  purpureum:  caulem  non  craflum.ad 
cubiti  altitudinem  ,  cui  radix  alba  &  longa  adiunfta  eft, 
quxeilebori  modo  appendices  habet.nafcitur  fecudum 
aqtiarum  decurfus. 

Secundum  genus  eftgenicu!ofius,&  longiorem  habct 


11 


<H5 


MEDICIN.    COLLECT.HIB.  XI. 


4'4 


caulem  &  pluribus  foliorum  fectionibus ,  atque  acerri-  A  cedrinus,viridis,montanus.  fecundo  Ioco  cefifetur  is  qui 

«■xalbacolligitur  populo.  ex  quo  etiam  probatur  is  qui 
odoratus  albufque  eft:  nigricans  verb  eft  deterior. 

Bryon  marinu  nafcitur  in  lapidibus  ,  &  pifcium  teftis 
prope  mare3capillaceum  ,  gracile,  caulis  expers3  egregia 
adftringendi  vi  prxditum. 

Bryopterisnafcitur  in  mufcofis  vetuftarum  quercuum 
partibusjfilici  fimilis,fed  multo  miooribus  foliorum  in- 
cifuris.radiceshabet  implicitasjhirfutasjfaporecumdul 
ci,acerbo. 


xnum.  „.  , 

Tertium  verb  eft  admodum  exiguum.molefti  odons, 
aurei  floris:cui  accedit  etiam  quartum  eidem  fimile/ed 

la&eo  flore.  ...  i 

Bdellium  eft  arboris  Arabicx  lacrym* .  probatum 
«utem  eft  quod  guftu  amarum  eft,tranflucidum,ad  gluti- 
nis  taurim  modum,intcrius  pingue,facile  mollefcens,li- 
gnorum  &fordium  expers.in  fuffitu  odoratum,vngui  fi- 
nnle  Eft  autem  quoddam  fordidum  &  nigrum ,  in  offas 
couolutum,afpalathi  odore,quod ex India  aduehitur.  ex 
Pctrxa  quoque  Arabia  refinofum  &liuefcens  affertur, 
bonitatc  mferius.  Adulteratur  giimi  admixtione :  quod- 
que  tale  eft,non  ita  amarefcit  in  guftu,  ncc  ita  odoratum 
infuffitueft. 

Betonica  herba  eft  cuius  caulis  eft  quadratus ,  tenuis, 
altitudinecubiti&  aliquanto  maiorffolulonga,  mollia, 
quercui  fimilia,quorum  ambitus  incifuris  diuifus  eft,o- 
d.y.  ara :  quique  ad  radtcem  fita  funt,maiora.  in  fummo 
ar.tcmcaulefemeneft  fatureixmodo  fpitatum.  Huius 


Gallium(funtqui gallarium vocent,eo  quodytMt,id 
tfl  kr,inftar  coaguli  cogat)  ramulum  &  foliu  aparina  fi- 
millimu  habet.fed  re&um:&  in  eo  fummo  flosluteus,te- 
nuis,denfus,  multi  odoris  infidet:  nafcitur  in  paluftiibus 
locis. 

Galiopfis,  aut  galeobdulon,  totus frutex  cum caule  & 
foliis,vrticaE  eft  fimilis,fedla:uiora  funtfolia:&inattritu 
valde  grauis  odoris.  flores  tenues  &  purpurei.  nafcitur 


folialegendafunt,  &  ficcanda ,  quoruna  etiam  frequen-  C  circafepes,a:difiria,&femitas  vbiquc 


tior  eft  vfus.  radicibus  tenuibus,vt  veratrum,ianititur. 

B--etMiicT(autVettonica)herbaeftqua:fyUieft.is  la- 
paJii  habetfolia,  fed  nigriora&  hifpidiora,  guftum  ad- 
ftringentia.  caulem  non  magnum  producir.radicem  ve- 
rb  exilem  &  breuem.  fuccus  ex  foliis  cxprimitur,  qui  ad 
folem&adignemcogitur. 

Bechion(/w  e(f,tutfdago)(o\ia.  habet  hcdera:,ied  maio- 
ra ,  fex  aut  feptem  a  radice  prodeuntia,  inferius  alba,  fu- 
pcrius  viretia,  in  angulos  multos  abeuntia.  caulis  eft  do- 


Gentiana:  folia  qua:  ad  radicem  fuut  ,-iuglandi  nuci 
autplantaginifuntfiraiIia,colore  fubrubra  :qus  verbiri 
medio  caule,&  pracfertim  iuxta  cacumen,  paululum  dif- 
feda.  Cauliseft  vacuus ,  cauus,  digiticraffitudine,  altitu- 
dine  binum  cubitorum,geniculis  interfeptus,ex  maiori- 
bus  interuallisfoliis  circundatus.Semen  habet  in  folicu- 
lis  latum,laue,glumofum,quod ad fpondyhifeminisfi- 
militudinem  accedit:  radicem  verb  logam  ariftolochia; 
fimile,craffam,amaramque.nafcitur  in  celfiffimis  mon- 


drantis  altitudinejflos  palhdus,verno  tepore:  fed  quam-  d  tjum  verticibus,  itemque  vmbrofis  locis  &  aqnofis.Suc-' 
primum  &  flores  & caulem  amittit ,  radix  tenuis  eft.  na-      cus  autem  ex radice  ad  hunc  raodutn  expriraitur. contu-' 


fciturpropeaquarum  fcaturigines  &  rigualeca 

Bulbus,qui  ad  ciendum  vomitura  accommodatus  di- 
citur,folia  habct cori  igix  modo  lentiora  ,  &  multo  lon- 
giora  quim  is  qui  edendo  eft  :  radicem  vcrb  illi  fimi- 
lem ,  circa  quam  niger  eft  cortex.  barc  per  fe  in  cibo 
fumpta,&item  eius  decoctum  potui  datura ,  vomitus 

mouet.  ~  ,  , 

Botrystota  eftlutei  coloris  herba  ,&  inmultas  alas 
fparfa,femen  totis  ramulis  adnafcitur,  folia  habet  cicho- 
rio  arqualia.tota  fuaucm  odorem  fpirat,  &  ideo  veftibus 
immifcetur.  nafcitur  prxcipue  circa  profluentes  aquas  & 

torrentes.  .  . 

Bugloffum  cft  verbafco  fimile.  fohum  humi  fparlum, 
afperius,nigrius,&  minus.bouis  lingua:  fimile. 

Bunion,  funt  qui  aC~tion  vocent.  Napus  caulem  qua- 
dratum,oblongum,craffitudine  digiti  emittit,  folia  fert 
apii  fimilia,fedmulto  tenuiora,coriandris  proxima.  flos 
vt  anethinus:  femen  odoratum  eft.alterco  minus. 

Buryrum  probatum  ex  pinguiffimo  lafte,quale  eft  lac 
pecudum,  conficirur.  cx  caprino  quoque  fit  in  vafis  agi- 
tato ,  quo  motu  quod  pingue  eft,a  reliquo  lafte  fecernt- 
tur.Fuligo  etiam  ex  butyro  colligicur,hoc  modo:butyru 
inlucernam  nouam  infunde,  accende,  vas  obtura  fi&ili 
angufto,quod  fuperne  fiftulx  formam,  inferne  verb  fo- 
rame  habeat  vt  clybani:idquefinito  ardere.vbi  primum 
butyrum  abfumptum  fuerit,  aliud  affunde,  idque  facito 
vfquedum  tantum  fuliginis  quantum  volueris  effeclum 
fit:penna  poftea  deradito,atque  vtitor. 

Buphthalmo  caules  profert  teneros,folia  foeniculo  fi- 
ttiilia,flores  lureos,anthemide  maiores,oculi  fimilitudi- 
ne,vndeetiam  nomen  inuenit.nafciturciicavrbes. 

Brabe  herba  eft  cubiti  altitudine ,  tenues  ramos  mul- 
tofque  fpargens:&  ex  vtroque  latere  folia,ceu  lepidii  ,fcd 
molliora  &candidiora.in  fummo  vmbellam  gerit  fam- 
buci  figura,inqua  candidiflores  infunt. 

Brathy ,  fcoc  f/? ,  herkt  Sabina,  duorum  generUm  eft: 
aherum  foliis cupreffi  fimile,fpinofius  taruen,  grauioris 
o3oris,&acre,feruidxque  naturx.curta  eft  hxc  arbor,& 
in  latitudinem  magis  effunditur ,  eiiifque  foliis  ad  fuffi- 
tus  nonnulli  vtuntur.alterum  verb  genus  cft  myrics  fo- 
liisfimile. 

Bryon,  vel fplanchnon  ,idefi  tmufctit,  in  arboribus  ce- 
•dro,  populo  alba,  &  quercuinuenitur.  cxteris  prasftat 


fa  radix  quinque  diebusin  aqua  maceratur:tum  cx  aqua 
dccoquitur  donec  radices  fuperftent.  vbi  aqu  <  refrixit, 
linteo  excolatur ,  &  coquitur  don  c  ad  mellis  cofiftentia 
redigatur,&  in  teftaceo  vafe  repqni^ur. 

Geraniu  foliadiffedaane  u  .  .  ->i.fimiliahaL|t,verum 
longiora  radix  ei  rotunda  eft,&  qiium  eftur,d  jlcis. 

Glauciumfuccus  eftherbxad  Hierapolin  Syrixvrbc 
cnafcentis.  habet  folia  cornuti  papaueris  fpiiis  fimilia, 
g  fed  pinguiora,  &  humidepreffa,  grauis  odoris  ,  guftanti 
amara  .  Succo  abundat  qui  crocei  coloris  eft.  Eiusfoli» 
incolx  in  ollam  coniedla  in  furnis  femicalidis  calfa-] 
ciunt  vfquedum  flaccefcant ,  tum  contundunt ,  fuccum- 
que  expnmunt,qui  quoniam  rcfrigcrandi  yim  habet,  ad 
oculorum  mcdicinasinprincipio  adhibctur. 

Glauxcytifo  autlenticulx  folia  habetfimilia ,  quorS 
infema  parscandidior,  viridisfuperna.ramuli  quini  aut 
feni  prodeunte  terra,tcnues ,  ab  radice  dodrantem  alti, 
florespurpurci,vt  alba;  viokejfed  minores.  nafciturpro- 
F  pe  mare. 

Gleucinum ,  hoc  e(l  ww/F^WjVnguentum  fimplex  cofi- 
citur  ex  omphacino  oleOjiunco,calamo  ,  nardo  celrico, 
fpatha,afpalatho,fertula  campana,tofto,&  mufto,circun- 
d«to  vinaceis  vafe  quod  aromata  ,  vinum  &  bleam  con- 
tineat.triginta  diebus  bis  in  die  mouetur,tum  expreffura 
oleum  reponitur. 

Glycyrrhiza ,  hoc  cfi ,  dulcis  radtx ,  nafcitur  plurima  in 
Cappadocia  &  Ponto.  breuis  frutex  eft,ramulofq;  duumi 
habet  cubitorum,in  quibus  folia  denfa  funt ,  lentifco  fi- 
^  milia,pinguia ,  &  tangenti  glutinofa.  flos  ei  fimilis  hya- 
cintho  eft,fru£tus  pilularum  platani  magnitudine  ,fed  a- 
fperior,qui  filiquas  habet,vt  leticula,  rufas  &  longas.  ra- 
dicibus  innititur  longis  ,  buxei  coloris  ,  vt  gentiana, 
fubacerbis ,  dulcibus:  c  quibus,  vt  ex  lycio,  fuccus  expri- 
mittur. 

Glycyfis ,  id  eftptonia,  caule  nafcitur  fere  duorum  do- 
drantum  altitudine,multa  habcsadnata.Huiusduo  funt 
genera:  mas,  foliaregia:  nucis  fimilia  fert:foerfiinas  diui- 
fa  funt  folia,vt  fmyrnio.  fummo  caule  filiquas  emittit 
H  amygdalis  fimiles  in  quibus  apertis  rubentia  grana  exi- 
gua,mulra  acinis  punicorum  fimilia ,  &  in  medio  nigra,' 
quinque  aut  fex  purpurea  inueniuntur.  Radix  maris 
tenuis  eft ,  digiti  craffitudine  ,  dodrantis  verb  Iongi- 
tudine,  guftu  adftringens,  alba.  Famins  verb  radicibus 


4i<  ORIBASII  4ig 

appendicuiar,ceu  glandes ,  feptcm  aut  0G0  inhserent.vt  A  florem,neque  fru&u  ferr.facitad  omnia  ad  quafatiuum 


Jn  afphodelocernitur. 

Glechori,  ideftf>ulegiu,hcr\>»  eft  nota  omnibus.attenuat, 
Calfacit,Concoquit.potui  data  menfes/ecundas,  &  foetus 
extrahic .  Pulegium  autem  cum  melle  &  aloe  potum  ex 
pulmoneeducit,conuulfisauxiliatur,  naufeas  &  ftoma- 
chi  morfus  ex  pofca  permulcet,nigram  bilem  per  aluum 
euacuat,ex  vino  epotum  venenatorum  idribus  fubuenit: 
naribuscumaceto  admotum  eos  quos  defecit  animus, 
reuocat.ficcatum,tritum,combuftumque,  gingiuas  con- 
fumat.Inflammationes  omncs  cum  poleta  emplaftri  mo 
do  fuperdata  lenit.  podagris  fubuenit  per  fe  impofitum, 
vfquedum  rubefcat  locus  ,  cum  cerato  varos  extinguit. 
fpleniticis  quoque  cum  fale  illitum  prodeft.Pruritus  eius 
deco&o  Luando  fcdtntur  .  in  infetfionibus  denique  ad 
inflationcs,duritias&  conuerfiones  vulux  eft  accommo 
datum. 

Gnaphalium:huius  foliis  qua:  alba  &  mollia  funt,quida 
pro  tomento  vtuntur:  qua:  quidem  folia  ex  vino  auftero 
pota  ad  dyfenteriam  funt  efficacia. 

GongyIe,«i  eft  rdp««,huius  radix  deco&a  alit,inflat,flac 
Cidas  carnes  creat,  venerem  ftimulat ,  eiufdem  afparagi 
decodi  in  cibo  fumpti  vrinam  cient.  femen  antidotis  & 
theriacis  qua:  lauando  dolori  funt,  inditur .  fed  fylueftre 
rapum  in  agris  nafcirur,  frutexque  eft  cubiti  altitudine, 
ramis  refertus:in  fummo  heui$,&  folia  item  la:uia,digiti 
craflitudine,aut  maiora:femc  in  calyculatis  filiquis  fert, 
ciimque  ea  inuolucra  aperifitur:  alia  intus  filiqua  vifitur 
*d  capitis  figuram  accedens,quo  femina  parua  nigra  co- 
Hinentunquse  quum  fvanguntur.alba  intusfunt. 


Daucus  creticusjfceniculo  fimiIiahabetfolia,fed  mi- 
nora  tenuiorique,colun  dodrantis,vmbella  coriandrofi 
mile,flores  albos.in  ouib,;,acer  ineft  fruc^us.albufq;  &  hir 

fut9,fuauis  odoris  in,£:  o»  radixd  giti  craffitudine 

&  dodfatis  logitudine  eft.  nafcitiir  faxof  s  &  apricis  locis. 
Altcr  etia  eft  agrefti  apio  fimilis,arom,  t  ic9acer,odoratuf 
que,&  guftui  f  erucsfed  Cretic9eft  pracftarior.Tertiu  por 
ro  genus  eftfolio  coriandri ,  alboflbre ,  capite  &  fru&tt 
tnethi  fimihbusihabetquc  erratica:  paftinacas  vmbcllam 
oblongi  feminis,vt  cumini,acrifque  plenam. 

Daphne(«/fy? )qua:dam  tenui  folio,quzdam  la- 
tioreconftat.  vtraquc  calfaciendi  &  molliendi  vim  ha- 
bet.quocirca  deco&um  earum  infidendo  vulua:  &  vefi- 
cx  affettionibus  conucnir.folia  virentia  leuiteradftrin- 
gunt:trita  atqueillita  vefparUm  atque  apum  i&ibusme~ 
dentur-  eadem  quoque  Cum  pane  aut  polenta  fuperdata» 
inflammationes  cundas  leniunt :  pota  vcrb  ftoraachum 
fubuertunt,&  vomitus  cient. 

Daphne,boc  efl  &»r*tf,Alexandrina,folia  rufco  fimilia, 


B 


pulcgium,fed  efficacius.  Quod  veiofalfum  di&amnum 
vocant,  plerifque locis  nafcitur  antedidto  fimile,  fed mi- 
nus  acre  eft,  &  non  «que  efficax.  Affcrtur  etiam  ex  Creta, 
aliud  di&amni  genus,  foliisfifymbrii,  ramis  maioribus, 
in  quibus  flos  infidet  origano  fylueftri  fimilis ,  niger ,  & 
mollis:odor  foliorum  mediusinter  fifymbrium  &fal- 
uiam  eft  iucundiffimus. 

Dipfacon,/</  e/I,tabrum  Venerh,  inter  aeuleatas  referunt: 
caule  habet  excelfum  aculeatumque,  folia  caulem  com- 
ple&entia.la&uca:  fimilia,in  fingulis  geniculis  bina,  ob- 
longa  ,  ceu  bullas  quafdam  intus  &  extra  in  medio  dorfo 
aculeatas  habentia,  concauo,  qua  fe  iil  geniculis  coniun- 
gunt,finu,  quo  rores  &  pluuias  contincntur :  vnde  ctiam 
Si-^UM ,ide(l ,fmentis  nomeinuenit  in  cacumine  caulisfin- 
gula  capitula  furculis  infunt,  oblonga/pinofa,  echino  fi- 
milia,  qua:  quum  aruerunt ,  candida  videntur.  habent& 
capitula  illa  diuifa  vermiculos  in  media  medulla. 

DorycniumCrateuas  halicacabum  aut  calcam  vocat." 
frurexcft  oles  nuperprodeuntifimilis.-ramulos  habec 
cubito  breuiores :  nafcituv  in  petris  nonprocula  mari, 
^  foliis  olea:  fimihbus  colore,minoribus  tamen.firmiori- 
bus,  &  valde  fcabris:flore  candido,  in  cacumine  filiquis, 
vt  ciceris,defis,  in  quibus  exigua  femina  quinqUe  aut  fex 
infunt,  rotunda,  exigui  erui  magnitudine ,  laruia,  firma, 
varia.  radix  ad  digiti  craflitudinem,&  cubiti  longitudi- 
nem  accedit. 

Dracunculum  magnum  aliqui  aron,  (aliqui  ifaron  ap- 
pellant)  nafcitur  is  vmbrofis  locis  circa  fepcs-caulem  ha- 
betTxuem,  re&um,fere  duorurri  cubitorum  ,  ad  bacult 
craffitudinem,pro  tempore  verficolorem,vt  angui  fimi- 

D  lis  videatur:  vincunttamcnineopurpurea:  macuix. fo- 
liainftar  lapathi,  interfefc  implicita.  fru&uro  in  fum- 
mo  caule  racemofum  fert  >  cinereo  primiim  colore> 
mox  vbi  maturuit ,  croceo  puniceoque .  Radixque  ei 
fatis  magna  eft,  rotunda,alba,qux  tenui  corticeveftitur. 
M«nor  ver6  dracunculushaber,hedera:folia,magnajCan- 
didismaculis  infignia:  caulem  reftum  ,  duum  cubitom, 
Varium,draconis  formam  pra»  fe  ferentem,purpurcis  va- 
riegatum  notis,baculi  Craffitudine:frudurh  in  cacuminc 
racemofurri,colore  primunii  felleo,quu  niaturuit,croceo, 
guftum  erodentem.  radicem  quodammodo  rotundam, 

^  bulbi  forma,aro  fimilem,qua;  tenui  corticc  circundatur* 
In  iepibus  feptifque  vmbrofis  nafcitur. 


Ebenus  probatiffima  eft  itthiopica,  higra,  peftinu 
expersjheuorefuocornulaborato  fimilis:quum  frangi- 
tur,  denfa.mordens  in  guftn,&  fubadftringes ,  prunifque 
inie£ta  ,  fuaiiem  odorem,&  fine  fumo  euaporans.  recens 
ob  pinguedinem  igniadmota  accenditur,  trita  autera 


fedmaiora,&molliora,&candidiorahabet.  frudium  in  E  in  core  fubfulua  rcdditur»  Eftetiam  alia  Indica,  qua: 


mediis  fert  rubrum,  ciceris  magnitudine.ramulos  humi 
fpargit  dodrantales,aur  etiam  maiores.  radix  ei  rufco  fi- 
milis  eft,fed  maior,  odorataque  &  mollior.nafcitur  mo- 
tanis  locis. 

Daphnoides  frutex  exiguus  eft.cubitalis ,  ramos  ha- 
bet  multos  a  medio  in  fuperiorem  partem  corrigix  mo- 
do  ftexiles,in  quibus  infunt  folia.corum  ramulorum  cor 
tex  eft  egregic  glutinofus.folia  lauri,molliora  ,  gracilio- 
raque,&  fraft u  facilia,  quorum  guftatu  os  &  fauces  mor 


internatas  habet  lineas  cldidas  &  fuluas,&  maculas  eodc 
mododenfas,  &tamen  prior  eft  prxftantior.  Vendunt 
nonnulli  fefamina,  aut  fpinca  ligna  pro  ebeno,  quod vel 
cx  eo  dignofcitur  quod  ea  inania  funt ,  &in  exigua  fra- 
gmenta  purpurei  coloris  confcinduntur,  ncc  in  guftn 
quicquam  mordent,  nec  in  fuffitu  fuauem  cx  fe  odorera 
mittunt. 

Elaphobofcum,(quod  elaphicon,  autophigenion  vo- 
Cant)caulis  eft  rori  marino  aut  fccniculo  fimilis,&  geni- 


denturatqucincenduntur.florescandidi,baccanigra,v-  G  culatus.  folia  habet  duorum  digitorum  Iatitudine ,  ad- 


bi  marura  eft:radixinutilis:nafciturlocis  montanis. 
Delphinium(funt  qui  diacrifin,qui  hyacinthum  vocat) 
ramos  ab  vna  radice  duorum  dodrantumlongitudine  & 
aliquado  maiores  emittit.irt  quib9  foliola  diuifa  tenuia, 
oblonga  vifuntur,dclphini  formam  rcferentia,  vnde  ei 
nomc  eft  datum.flos  fimilis  albaj  viola:  eft,  purpurcoque 
colore:femen in filiquis milio  fimile  continetur .  Alteru 
quoquedelphinium  eftquod  fuperiori  eftfimi^e,  fedra- 
mosfoliique  habet multoquam fupevius  graciliora. 

Didamnum(funt  qui  agrefte  pulegium  vocent)Cre- 
tefls  herba  eft,acris4a:uis,pulegio  fimilis,fed  foliis  maio- 
j»kis>qua:  t©mcto  &  lanofapube  funt  obdu&a:  ea  neque 


moduro  longa ,  vt  terebinthus,  circumfradta ,  quodam- 
modoafpera:  quinetiam  multas  appendices  caulis  ha- 
bet,  qua:  vmbellas  ancthofimilesferunt,  flores  ei  funt 
fublutei ,  femen  anetho  fimile  ,  radix  ad  trium  digito- 
rum  longitudinem  ,  &  vnius  craflitudincm  accedit, 
eaque  alba  eft,dulcis,&  vefca:caulis  tener  pvo  olere  man- 
dirur< 

Elatina  folia  habet  hclxina:  fimilia ,  fed  Iongiora ,  ro? 
tundiora,hirfuta,  ramos  tenues  dodrantales,quinque  aut 
fex  ab  radicc  prodeuntcs ,  plena  eft  f oliis  guftui  accrbiss 
nafcitur  in  fegetibus  &  cultis  locis. 

ZXtnoi  (  funt  qui  fyrophytum  nominentjfoliahabfr; 


417 


MEDICIN.  COLLECT. 


%  XI. 


418 


vcrbafci  anguftifolii  ,fed  afperiora  &  oblbnga.  Caulem  A 
aliqtiibus  in  locis  non  profert:radiccm  vero  fubalbidam, 
fubfuluam,odoratam,magnajfubamaram,ex  qua  ad  con 
fniones  germina  liliorum  &ari  modo  capiuntur.  nafci- 
tur  m6tanis,vrhbrofis,&fqualidislocis.Radixautem  x- 
ftate  foditur,  &  in  frufta  diffe&a  ficcatur. 

Elelifphacus,  hx  e/ljMia,  frutex  eft  obIongus,multos 
habens  ramos  virgafque  quadratas  &  albicantes ,  folia 
mali  cotonei  efrigie.fed  longiora.afpei  iora.craflioraqucj 
&  qux  fenfim  attrita:  veftis  modo  fcabra  funt,  fubalba, 
vehementerodorata,  virofa  :  fructum  in  fummis  cau-  » 
libus,vt  agrefte  orminum,  cominct.  locisafpenspro- 
uenit. 

Ew^vnr,  (quod  chryfanthemon  aut  amaranthum  vo- 
cant)  virgulaeft  alba  virens,  retta,  folida  ,  foliis  anguftis 
per  int<rualla,ad  arbrotoni  foliorum  fimilitudinE.coma 
ei  eftin  orbem  a&a,aureum  colorem  oftcdens.  vmbelli 
geritorbiculatam.veluti  corymbos  aretcentes.  radicem 
habet  tenuem  .locisafperis  &aquofis  conuallibus  pro- 
ucnit.  q 

Elleborus  albusfoliaplantaginisaut  beta:  fylueftiis  fi- 
milia.fed  breuiora.nigriora,  &  rubri  coloris  fert.  caulem 
habet  palmi  altitudine  ,  cauum,  &  quum  ccepit  arefcere, 
cortice  circumuoluto.  Radices  ei  fubfunt  multx,  tenues, 
ab  exiguocapitulo  &  oblongo,  velut  a  carpis  prodeiites: 
nafcitur  in  montibus  &  afperis  locis.  radices  per  meffem 
colhgutur.Pra:ftat  in  hoc  genere  is  qui  modice  extctus  & 
albus  eft,&friabilis,&carnofus,nonacuminattim  tamen 
&  iunccum,puluerem  emittens  dum  frangitur:quique  eft 
medulla  tenui,guftu  neque  admodum,neque  confertim  j) 
fcruens.ncque  faliuam  proritans :  nam  huiufmodi  ftran- 
gulat.  Porroprincipem  locum  tenet  Cyrenaicus :  fiqui- 
dem  qui  apud  Galatas  &  Cappadocas  nafcitur ,  cad  idior, 
puiucrulentufquc  eft  ,  maioremque  ftrangulandi  vim 
habet. 

Ellcborus  verb  niger/quem  mclanapodium ,  aut  po- 
lyrrhizon  vocant)folia  habet  virentia  ,  platani  fimilia, 
fedmiriora,adfpondyliifimilttudtnem,pluribus  diuihi- 
rh  incifa,nigriora  ,  &  fubafperarcaulis  afper,  flores  albi, 
purpurafceees,figura  racemofi,  femen  cnico  fimile.quod 
Antyciris  Sefamoides  vocant,  ipfoque  ad  purgationes  v-  E 
tuntur:  radicibus  nititur  tenuibus ,  nigris ,  veluti  ab  vno 
cxpx  capitulodependeiuibus,quarum  etiam  vfus  eft. 
nafciturlocisafperis,coIlibus,&ficcisIocis. 

Ea|A«,  (quam  aliifideritim  ,  vel  heracliam,  vel  elitin 
yocant)nafcitur  in  fepibus,fepris.,vinetis,&  fegetibus.fo- 
liahabct  mcrcuriali  fimilia,hirfuta.  circa  caules  funt  ve- 
luti  femina  exigua,veftibus  adhjcrentia. 

ILKv/tMe,  ide/i,panicum,  (m\iv'uu,  aliqui  dicunt,inter  fru- 
mentacea  numeratur,eftque  milio  fimilis ,  &  part  modo  p 
ad  panem  conficiendum*  &  ad  res  eafdem  accomodatur. 
minus  tamen  nutrit  quim  milium,&  minus  adftringit. 

Epithymum  eft  flos  thyrpi  durioris,&  fatureia:  fimilis. 
habet  autem  capitula  tenuia ,  inania,  caudas  ad  formanf 
eapillorum  habentia. 

Epimedium,(quod  •arthvppfyv ,  ideft,ma,\ttrumrndicumy 
herbam  aliqui  appellant)  cauliseft  non  magnus ,  cuius 
folia  funt  hedera:  fohis  fimilia ,  eaque  funt  x.  fere ,  aut 
Xli.riec  fcmen  nec  florem  fert.  radiceseifunttenues, 
riigrx ,  graueolcntcs ,  faporc  tnfipida:.  aquofis  nafcitur 
locis. 

Epipa&is  ( feu  eUeborine)  paruulus  frutex  eft ,  foliola  G 
habetminima,quxcontra  venena  &  iecorisvitia  pota 
facit. 

Erice  frtuicofa  arboreft,  myricai  fimilis,  fed  multo 
riiirior.  eitis  florem  fumentes  in  cibo  apes  mel  non  pro- 
bum  faciunt3&  tamencomiflorefque  ferpentum  i&ibtrs 
iredentur. 

Erinum,(funtquiocymoides  nominent)nafcitur  pro- 
pe  flumina  &  fonres.folia  ocymi,  fed  minora  habet,  &  c 
partibus  fuperioribus  incifuris  djftindfa.  ramulos  quin-  •; 
quc  aut  fex  dodrantalesprofert.flores  candidi  funt,femc 
fertnigrum,paruum,acerbo  fapore.porrb  caulis  &folia 
liquore  abundanr.  ... 

tynvme,  id  eji  ferpyllum ,  duplex  eft ,  hortenfe ,  quoj 


ampfuchi  odotem  rcfert  ,  &  coronisadditur,  a  ferpcdo 
nomen  ttahit ,  &  quod  quarcunque  eius  pars  terram  con- 
tigeticjfacile  radices  agitrfolia  ramulofque  origano  fim- 
les,vemm  Oididiores  profert.Quod  vero  fylueftfe  eft.zyi 
gifquevo  atur.per  terram  non  lerpit.fed  rc&um  ramulc~ 
crigit  furculofos,foliisrefertos  rtita;  fimilibus ,  anguftic- 
ribus  vero  oblongioribufque  ac  durioribus.  flores  habec 
guftanti  acres,  odoranti  funues,  radicemque  inutilem.  in 
petrisnafcens  efficacius  eft,&maiore  calefackndi  vi 
quarn  hortenfe  pra:ditum. 

Eryfimum  aliqui  cham^plion  nominanr.  nafcituriu- 
xta  vrbes,  domicilia  atque  hortos.  foliahabet  agrefti  e- 
ruc^  fimilia,cauliculos  corrigix  mbdo,folia  lutea. in  ca- 
cumine  filiquas  cornu  form.i  grr.ciles ,  vt  foenugrscum, 
habet,in  quibus  exigua  femina  funt  nafturtio  fimilia,  fcr 
uida  guftantibus. 

Ei  ythrodanon,  iie/l,  rubU,  radix  rubra  eft ,  ad  tingen^ 
dumaccommodata:  alteraque  fylueftris  eft,  fatiua  altera, 
qualis  in  Thebana  Galilea:,&  R  auennx  iu  Italia  nafcitur. 
InCaria  verb  inter  oleas,vt  m  aruis,ferirur.vtiliterauten» 
feritur ,  quia  magnus  ex  ea  prouentus  capitur.  eius  caules 
quadrati  funt,longi,afperi,aparina: caulibus  fimiles,fecl 
maiores,ac  robuftiores  omnino,in  quibusfolia  funtpet 
interualla  in  fingulis  geniculis,  ftellaru  modo  in  01  bem 
radiata.frucium  fertrotiidum.in  primis  viridem,poftea 
quum  maturuit ,  nigrum  :  radix  tenuis,  longa ,  rubraque 
fubeft. 

Eryngium  in  genere  aculeatarum  plantarueft,  cuiua 
folia  in  principio  inter  cibos  fale  condita  capjimtnr.  ea, 
aurem  lata  funt,per  ambitum  afpera,  &guftu  aromaticao 
vbi  augentur ,  fpinis  implenttir  per  multas  caulium  emt- 
nentiasjin  quibus capitula  qtixi'  m  globofa  funt.fpinis 
acutiffimis  in  orbem  vt  ftellx,&  dtiris  circudata,  quarum 
color  modb  viridis,modb  albus^moHb  cairuleus  inucni-! 
nitur.Radix  obI<->nga,lata,nigra  foris,intus  candida,pol- 
ltcismagnittidii  ?,qus  efteti  >  .  «iisodoris,&aroma- 
tica.nafcitur  aut  rm  campeftribi-vias:as  &  afperis. 

Eupatorium(tiiqiuepatorium,aiiquihepatitirh  vocat) 
fruticofi  herba  etv:virgam  vnicarn  proferr,tenuem,ligno> 
fam,reclam,nigram',pil6fam,cub!talem,&  etiam  maiorc. 
folia  habet  per  interualla  pa  tibus  diftincla  qtiinqtie  fere» 
aliquando  pluribus ,  quinqUefotii  autcannabis  foliisfi- 
milia  :  eadem  fubnigra  funt ,  in  extremitatibus  ad  mo- 
dum  fcrrx  incifa.  femen  in  medio  caule  adnafcitur,  fub- 
hirfutum  ,  infra.  annuens ,  quod  ficcatum  veftibus  in- 
hsret. 

Euphorbfum  LibyCa  arbpr  eft,  feruls  fpeci^m  geresa' 
qua:  in  Atlante  mote  iuxta  Mauritaniam  acerrimo  fucco 
plena  inuenitur.  eius  nimium  feruorem  timetes  incolz, 
ouillos  ventres  lotos  arbori  circumligant,&  eminus  cau- 
lem  haftilibus  prxcidunt,ftatimque  velut  eii  vafe  quoda, 
Copiofus  fuccus  in  ventriculos  effluit,  exquo  etiam  vu-1- 
nerc  liquor  in  terram  proiicirur.  Huius  fucci  duo  func 
genera:  alterum  orobi  magnitudine,  pellucidum.vt  far- 
cpcolla  eft,  alterum  in  ventriculis  vitreum  &  concretum 
eft.  Adulteratur  euphorbium  farcocolla  &  glutine  admi- 
xtis:  eligitoquod  pelluciduacrequefit.  nam  guftu  haud 
facile  probatur,propterea  qu6d  lingux  femel  admotum, 
lingam  itaincedit,vt  quum  eius  feruorfatis  loftgo  rem- 
pore  perduret, quodcunque  lingua:  obiicias,  euphor- 
bium  effc  videatur.  Inuentum  autem  hoceft  inLibya, 
regnante  Iuba. 

Echion  (aliqui  3ridam,aliquialcibiadion  appeilant) 
foiia habet  praEloga,afpera,fubalbida,  anchufx  proxima: 

minoratame,fubrubra,&pinguiora.Spirias  renueshabee 
adiacentes,quibus  etiam  folia  fiunt  horridula:  cauliculos 
cxiles,mtiltos,foliolaque ab  vtroque  latere  tenuia^ad  mo 
dum  penna:,  nigra,  habet,  qux  ad  fummumcauliscacu- 
men  accedendo,minora  pro  fua  proportione  decrefcen- 
dofiunt.  f  lores  fert  iuxta  folia  purpurafcentCs.iri  quibus 
feminacapiti  viperarumfimiliafunt:  radixcft  digito  te- 
nuior,&  nigricans. 

Z 

Zea  duplcx  eft :  altera  fimplex ,  vniufqiie  grani :  alre- 

SSS.ii  i, 


V9 


OR*H  ASII 


ragrani  duplicis^quarbinisvtrfculisConiun&umYemen  A  8c  qua:dam  etiam  rubra:  inueniuntur. 


420 


continet.-nutrit  magis  quam  hordeum,on  ftiauis,&in  pa 
nes  rcda&a  minus  alit  quam  triticum. 

Zingiber  fui  generis  planta  eft,in  Trogloaytica  Ara- 
bia  plurimum  nafcens,cuius  frode  ad  rnulta  lili,  perindc 
ac  nos  ruta,vtuntur  ,  acprimispotionibus pulmentifque 
immifcent.radices  habet  cyperi  modo  paruas ,  albican- 
tes.ptper  fapore  imitantes ,  odoratafque.  eligtto  qux  ti- 
neas  non  fcnferunt:&  quoniam  facilc  computrefcunt,ab 
altquibus  faJe  codiuntur ,  &  vafculis  impofit.e  in  Italiam  3 
comportatur,&ita  ad  vefcendum  vtiles  cum  falfaraetis 
fumuntur. 

H 

HedyofmosCquam  minthamalii  ,calamintham  alii 
vocantjcognita  omnibus  herbaeft:calefaciedi  autc  ad- 
ftringendique  acficcandi  vim  habet.  Eft  eriam  agreftis 
mentha,  qua  mentaftrum  appellant,  hirfutiore  folio,  & 
vndecunque  maiore  quam  fifymbrium,& odore  magis 
virofo  nafcens,  &  idcirco  minus  ad  vfum  fanitatis  ac- 
commodatur.  C 

Hedyfarum(vngucntarii  pelecinum  vocat)frurex  eft, 
foliola  cicerifimtlia  ferens,  filiquas  corniculorum  mo- 
do  mflexas,  quibus  rufum  femen  continetur,fecuri  anci 
pitt  fimile:qua?reseinomenimpofuit.  eftque  id  amaru 
guftantibus. 

n  Heliotropium  maius(alii  fcorpiuton,  boc  e/i  caudam  fcor 
pWi/,appellant)  quod  ea  fit  floris  ipfius  effigies :  helio- 
"'^cropion  ver6,  quodadfolis  motum  circumagatur .  O- 
cymofimilia  habet  folia,fed  hirfutiora,  nigriora,  maio- 
taque,ramulos  ab  radtce  tres  fere  aut  quatuor,  aut  quin- 
que  profert :  ab  his  alas  permultas .  in  cacumine  flos  can 
diduftfobfiiluus,inflexus  inftar  cauda:  fcorpionis.  radix 
tenuis  cft,&  ad  ni''*  mrem  vtilis.  afperis  vero  locis  na- 
fcitur. 

Heliotropium  mi'"  ib  "-d  &  aliqui  fcorpiuru  vocat) 
iuxtitltcuspaluftribi1'  f  orouenit.  folia  habet  prxdi- 
tto  ilmilia,rotundiora  umen.femen  rotundum  verruca- 
rum  inftar  pendens  fert. 

Hemerocallis^or  efl  lu..  mfylucftrc,  folia  &  caulem  ha- 
bet  Iilio  firnilia,  viridia  vero  vtporrum.  flores  in  caule 
per  fingulos  exortus  terni  aut  quatemi  exoriuntur,  lilio 
diuifura  fimiles  vbidehifcereinceperint,colore  admo- 
dumpallido:  radici  innititur  permagno  bulbo  confi- 
tnili. 

Hemionitis(aquibufdamfplcnio  dicitur)  folium  dra 
cunculo  fimile  profert,lunatu.radices  ei  multa:  tenuefq; 
fubfunt :  neccaulem,necfru^tum,necflorem  fert.nafci- 
turfaxofislocis.adftringentiguftu  eftpr.edita. 

Hpiy'pa>Y,  h»4  e(l  /f»fao(quam  erechrhitem  aliqui  vo- 
cant)eft  cauliculus  cubitalis,fubruber,foliis  continuis.in 
fummitatibus  eruce  modo  diuifis,fed  multo  minonb9: 
luteis  floribus,qui  celeriter  dehifcunt,&  in  pappos  eua- 
nefcunt .  atque  ex  eo  nomen  traxit  quod  flores  vere  mo 
re  capillorum  canefcanr.radix  eius  inutilis  nafcitur  prar- 
cipue  in  aggeribus  muromra,&  cii  ca  oppida. 

0 


D 


ThalicTrum  eoriandro  fimilia  habet  folia  ,  pinguiora 
tamen :  cauliculum  ruta:  craftitudine,  iu  quo  ftint  folia, 

qui  concifa  &  fuperdata  diuttirna  vlcera  ad  cicatricem  q  res  &  molIes,candidi,  ex  parte  rubefcctes.  radix  craffa  & 


Thymelxa  qua:  a  quibufdam  chamadara  dicitur,eft  ex 
qua  Cnidium  granum  colligitur,virgas  autem  ex  fepul- 
chras  multafque  emittit,fere  bicubiti  longitudine.  folia 
habet  chamelsea:  fimilia,  nifi  quod  anguftiora  pinguio- 
rauue  hac  ftint,  vifcofa,  glutinofaque  mandendo.  florcs 
fert  candidos  ,  m  quibus  fruclus  eft  exiguus  ,  rotun- 
dufque,  myrto  fimilis ,  in  initio  viridis,  moxque  ru- 
bens,  operimentum  durum  &  nigrum  :  interna  vero 
pars  candida. 

Thymbra ,  bac  efl,farureia,  nota  omnibus  herba  eft,  te- 
nui  &  afpero  folo  nafcens ,  thymo  fimilis ,  veruntameti 
minor ,  &  magis  tenera  ,  fpicam  flore  plenam  ,  &  viridi 
colorefer..  cadem  poteft  quxthymum  eodem  fumpta 
modo.  «prus  eius  ad  fanitatem  vfus.  Eft  etiam  quajdam 
fatiua ,  fylu  ftri  omnino  minor.  fed  quia  tantamacri- 
moniam  non  habet,  ideo  eft  ad  vefccndum  acommo- 
datior. 

Thymum  quidam  cephaloton  ,  quidam  epithymum 
vocant.  Frtitex  omnibus  notus,exiguus,furculofus,folio- 
lis  multis ,  &  anguftis  tnterfeptus ,  in  cacumine  capitula 
floris  purpurafcentis  habens.  gracili  folo  &  petrofo  na* 
fcitur. 


Ibcrisfolia  habetnaffurtio  fimilia  ,  vere  magis  flo- 
rentta.  longitudo  eius  eft  cubiti  ,  aur  minor.  in  cultis  Io- 
cis  nafcitur.  la&eum  florem  xftate  profert,atque  eo  tem- 
porc  eft  efficacior :  binas  prsterea  radices  nafturtio  fimi^ 
leshaber. 

idxa radix folia  habct  rufeo  fimilia:  his  adharrent  ve- 
lut  exigui  pampinijin  quibus  flos  eft. 

ligytiuov  7»  juiyx,,mai\i$  hieracium,  hoc  efi,erratica  laclnca, 
afpero,  rubente,  fpinofo ,  &  concauo  caule  eft :  foliis  ex 
interuallc  rariufcule  diuifis ,  fimilibus  foncho  per  ambi- 
rum.  in  oblongis  eius  capitulis  flosluteus  contmetur.Mi- 
nus  vero  hieracium(quod  fonchitem  aliqui  vocant)folia 
habet  per  interualla  diuifa  in  ambitu:  cauliculos  teneros 
viretefque  emittit,in  quib9  flores  lutei  circulu  defcribut. 

iT^aa^fyJOf^qiiod  alii  fjuto^fova^iov,idefl,agreftefce^ 
»<r«/«»»,vocant)magnum  eft:femenfert  cachry  fimile.ra- 
dix  odorata  eft. 

iTimit Mvov,yerb,  hoc  e,t,olus  atrum,  hortenfi  apio  maius 
eft.&cadiduis.  caulem  habet  cauum,excelfum,tenerum, 
&  quafi  lineis  interfe&urmfolia  latiora,inpuniceum  ver 
gcntia,  libanotidiscomam,floris  plenam  corymborum 
modo,ant  equam  floreat  eoncretam.  eius  femen  nigrum, 
longum,  folidum,acrejaromatum  odorem  referes:  radix 
odorata,  alba,  ori  grata,  non  crafla.  nafcitur  in  vmbrofis 
&  paluftribus. 

l7f7ny*uT<n>v,exig\ms  frutexcft,foliis  fylueftri  tenuique 
myrto  fimilibusxoma  aculeata,  &  in  fummo  velutilin- 
gulis  fecus  folia  exeuntibus.  • 

lT7TBipa£  f  (quod  hyppophyes  i\\qui,ide/},Lppaginem,vo- 
cant)  qua  fullones  veftes  poliunt,  in  arenofis  maritimif- 
quenafciturlocis.  furculofus  frutex  eft,  denfus,frodofus, 
foliis  longioribus,vtoliua,anguftioribus  tamen  &  te- 
nuioribus,interqua;albicatesfpina:ficca!,angulofx,  in- 
teruallo  quoda  didufta:  emicat.  flores  hedera;  corymbis 
fimiles,  ce u  racemi  inter  fc  adiacent :  funt  tamerr  mino- 


pcrducunt.nafcitur  potiffimum  in  campeftribus 

Thlafpi  (  furtt  qui  thlafpidion  vocent)  exigua  herba 
eft,inguflisfoliis,digiti longitudine,in  terram verfis,in 
fiimmodiuifis,fubpinguibiis,  caulerenui,  duorum  do- 
drantum  altitudine.in  quo  pauci  exortus  funt.circa  cau- 
le  fruftus  eftin  fummo  modicc!atus,in quo femen  eft  fi- 
mile  nafturtio,ad  Hifci  formam  veluti  infraftutn,exquo 
ei  nomen  eft  dtiftum.flos albus eft,femen  acre ,  nafcirur 
infemitis,fepibus,&feptis. 

Thclipteris.a  qtiibufdim  nymphxa  pteris  dicitur.  ea  ^ 
habL-tfolia  filici  fimilia,  non  fingulari  vt  illa  pediculo 
fuln,fed  mul  is.hifque  altioribus  agnationibus.  radices 
fubfuntlongar,lata.\plnres,&in  nigro  colore  fubflaux, 


mollis,fucci  plena,guftati  amara:ex  qua  non  fecus  quara 
ex  thapfia  fuccuscxprimitur,  qui  cum  erui  farina  fub- 
aclrus  ficcatur,atque  reponitur- 

iTtm^^vSnnt  qui  hoc  quoque  hyppophaes  effe  velint: 
nafcitur  iifde  quibus  hippophaes  locis,  eftque  fullonum 
fpinargenus.ferpit  autem  humi,  foliolaque  tattim  par*a, 
&  capirula  inania  habet.  ha:c  caulis  &  floris  cxpers  eft.  ra- 
dix  eis  fubeft  craffa  mollifquc. 

lirmv eif, id  c(?,cauda  ^«/JM.nafcitur  aquofis  locis,&  fof- 
fis :  catiliculos  inanes  habet,  fubafperos,  folidos,  geni- 
culis  interfeptos,  in  vicem  infertos,  circa  quos  folia  furic 
iuncorum  figura,dcnfa  ,graciliaquc.  infublime  autem 
tollitur,vicinos  arborum  caudices  afcendens,  pendetque 


V 


4" 


M  E  D  I  C  I N.     CGLLECT.     L 1  B.    X  I. 


422 


cxeis  circumamplexamultis  nigrifque  corois,ceucauda  A  tunda,  cotonei  rnali  foliisfimilia,frut3:um  oliux  figura 


equina.  radixei  lignofa  duraqueeft.  Eft&  aliudequife 
tum,  comas  ex  interuallo habens  breuiores,  candidiorcs 
&  molliores. 

Ixos ,  id  efl  uifcum,  optimum  eft  recens,quod  intus  por- 
ri  colorem  habet,  foris  verb  flauefcit ,  in  quo  nihil  afpe- 
rum  aut  furfuraceum  fit.fit  acinis  in  qiiercu  nafcentibus, 
foliis  buxo  fimilibus:tunditur  frucTus,  tum  Iauatur,dein- 
dein  aqua  decoquitur.  quidam  etiam  commanducando 
vifcum  conficiunt.Gignitur  quoque  i.n  pomo  ,piro,&  aliis 


oui  dehifcensflorem  cadidum  promit,quo  cadente  quid- 
dam  velut  cblonga  glans  inuenitur,  quod  apertum  grana 
acinis  pumcorum  fimilia  ,  exigua  rubentiaque  oftendit: 
radiceslignofa'-.  magrafq;  &nt!merofashabet--nafcirur  vt 
plurimum  afperislocts,&  tcnuifolo,&  in  infulisiuxta  do 
micilia.  caulis  &  frucTus  ad  cibum  fale  condiuntur. 

Cardamomum  probatiflimum  eft  quod  ex  Comage- 
ne,  Armenia ,  &  Bofphoro  aduehitur :  prouenit  etiam  iil 
India,&  Arabia.Eligito  quod  difriculter  frangitur ,  quocl 


plerifquearboribus.atque  etiam  in  quorundam  fruticum  B   plenum  pra  clufumquefit(nam  quod  huiufmodi  non  eft, 


intapeftiuumeft)  qubdqueodorefenfum  ferir.r,guftuque 
acre  fit  ac  fubamarum. 

Cafix  complura  funt  genera,  quaj  in  Arabia  odorifera» 
nafcuntur.  Haber  cafia  virgam  craliicorticis,  piperis  fo- 
Jium.eligenda  eft  fuluefcens*,  pulchricoloris,  coralliifi- 
milis,  perquamangufta,  longajcralfa,  fiftularum  plena3 
guftum  mordens ,  adftringens  cum  multo  feruore  con- 
iuncTo  ,  aromatica ,  odorcmque  vini  referens ,  qualis  eft 
qux  ab  incolis  achy ,  ab  Alexandrinis  vcrc  mercatoribus 
curuos  variofque:fiquidem  candidi,vel  pallentes,velni-  c  daphnitisappellatur.  Hacautem  antecellit  nigra,quique 

purpurafcir,&  crafla  eft  (Zigir  nominata)rofarum  odore, 
cuiusvfusin  medicina  eft  prxcipuus.  Secundum  locum 
tenetinredicla  :  rerria  eft  qux  mofyleticus  blaftus  nomi- 
naturrreliqux  vilesfunt* 

Caucalis(sb  aliquibus  myritis,  a  Democrito  bryo  quafi 
tnufcus  dicirur)  dodrantalis  eft  cauliculus,  auretiamma- 
ior  ,  Ienitevquehifpidus  ,foliis  apio  fimilibus,&  ad  fcc- 
niculi  fimilitudinem per extrema  multifidis ,.&  hirfutis. 
candida  verb  vmbellain  cacumine  eftodorefuaui. 

Cedrus  arbor  eft  giandis.ex  qua  cedvia  colligitur,  iuni 
peri  modobaccasfert  rotudas,id  myrteae  baccaemagni- 
tudinem.  Cxteriim  prxftantiflima  -dvia  eft,  qoajcrafla 
perlucidaqueeftj&grauiodovejquxque  dum  effonditur, 
guttis  fefe  continet,nec  difi  '  ',- 

Centarium  maius  eft  &  hi»,fl's:ac  maius  quidein  folia 
habet  iugIandisjoblonga,colore  virenti,vt  braflica,ferra~ 
ta  in  ambitu:catilem,ceu  lap.-.thum,duovum  triiimve  cu- 
bitorum:multa  ab  radice  adn«a :  in  quibuscapita  pnpa- 
uerisfimilia,teretia.  Florem  cxruleum  poferr ,  frucTum 


radicibus  inuenitur. 

Iof,  hocefl,  uiola  purpurea,  foliis  eft  minoribus  tenuiori- 
biifque  quam  hedera,  nigrioribus  item,  &  non  diiiimili- 
bus.Caulis  raedius  inter  folia  ab  radice  prodit  in  eo  eft 
flofculus  fuaueolenSjpurpureus.Vmbrofis  hxc  &  afperis 
locis  enafcitur. 

Iris  (abaliquibuslllyrica,abaliis  vranianominatur) 
foliahabet  gladiola:  herbxfimilia,  fed  maiora,  latiora, 
pinguioraque  :  floresin  fummis  caulibus  alterno  fitu  in- 


gri,vel  purpurei,vel  cxrulei  confpiciuntur:ob  quam  colo 
rum  varietatem  ad  cxleftis  irtdis  imaginem  nomen  hoc 
inuenit.  radicibus  nititur  geniculatis  ,  folidis,  odoraris, 
qux  in  partes  diflecTx.&in  vmbraficcarx,  tum  funiculo 
traiecTx,recbduntur.  Probatiflimairis  eft  Illyrica,&  Ma- 
cedonica:inter  has  prxftantior  eft  qux  quafi  decurtata  ac 
denfaro  habet  radicem,frangenti  contumax,colorefub- 
fuluo,valde  odorata,  guftui  feruida,  finceroodore,nullu 
fitum  redolente,  qux  quum  tunditur,fternutameta  cieat. 
Secundoloco  cenfetur  Lybica  ,  colore  candida,guftu  a-  D 
mara:cxteriim  omnes  quum  inueterarinr,a  tineis  tentan- 
tur,fed  tum  odoratiores  fiunt. 

Ifatis  fatiuaherba  eft  qua  tingendislanis  infecTores  v- 
tuntur:folia  plantaginis  habet,pinguiora  tamen  &  nigrio 
ra:caulis  cubitum  excedit.  Sylueftris  verb  lfatis  eft  fatiux 
fimilis,foliatantumhabetmaiora  ,  adlacTucx  foliorum 
fimilitudinem:  itemque  caules  tenuiores,  multis  diuifio- 
nibus  refertos  ,  rubefcentes ,  inquorum  cacumine  ve- 
luti  folliculi  inftar  linguarum  multi  penduliquehaben- 


turjquibusfemencontinetut.Luteumtenuemqueflorem  E  cnicofimilem  ,  floribus  velutifloccisquibufdam  laneis 


profert. 

Ifopyromfunt  qui  phafiolon  nominet,  quia  in  fummo 
cacumine  folium  eius  more  phafioloru  in  clauiculas  tor- 
queatur.  Capitula  in  fummo  funt  tenuia  ,  plenafeminis 
exigui,quod  melanthii  guftum  prx  fe  fert. 


K 


Calamintha,  id  eff,nef>iu,  quxdam  montana  eft.habet- 


inuolutum.radix  eius  craiTa,folida,grau'ifque  eft ,  &  binos 
cubitos  excedicfucci  plena  eft,faporeacri,cum  adftridlio 
ne&  dulcedine  quadam ,  rubefcens.  folum  verb  pingue 
&  apricum.  fyluafque  ac  Colles  diligit.  abundat  in  Lycia, 
PeloponnefojHelide,Arcadia,Meflene,  ac  pluribus  circa 
PholoetijLyciam  ac  Smyrnam  locis. 

Centaurium  verb  minus,  herba  eft  hyperico  aut  origa 
no  fimihs:caulem  habet  palmo  altiorem,anguIofumjflo- 
res  in  puniceo  Lychnidis  colore  purpurafcentestfolia  par 


queocymi  folia  ,  fubalbida,  ramulos&  furculos  angulo-  F  da,prxlonga,vt  ruta,frucTu  triticofimilem,radicem  exi 
fos ,  &  purpureum  florem:  quxdarri  verb  eft  fimilis  pule-      guam,nulliufque  vfus 


gio,maior  tamen ;  quare  nonnulli  eam  agrefte  pulegium 
Vocarunt,quia  odore  proxime  ad  ipfum  accedit  Tertium 
denique  genus  methae  fylueftri  eft fimile,foliis  longiori- 
bus ,  caule  &  ramis  maioribus  quam  fupra  dicTx,  fed  mi- 
nus  efficacibus.Omnium  folia  guftu  valde  feruentia  &  a- 
cria:radix  inutilis:campcftribus,afperisj&humentibus  lo 
sci  enafcitur. 


Cepxa  herba  portulaca:  fimilis  eftjnigriora  tamen  ha 
bet  folia.radix  ei  tenuis  fubeft. 

Cinnamomi  genera  fut  mulra,qua;  a  patria  in  qua  oriu 
tur,nominantur:omnibus  verb  prxftat  quod  mofylicurrt 
dicunt,quod  cafix-  qux  mofyletica  appellatur,aliquam  fi- 
mihtudinemgerat:&  in  hocipfogenere,  recens ,  colove 
nigro,ex  vinofo  in  cinereum  vergens,tenuibus  virgulis9 


Calamusaromaticus  in  India  prouenit :  probatifllmus  q   ljeue,frequentibus  nodiscincTum,  odoratifiimum.ac  fe- 


eft  fuluus,crebris  geniculis  refertus ,  qui in  aflulas  multas 
frangitur,fiftulis  aranearum  plenis,  fubcandidus ,  &  inter 
commanducandumglutinofus ,  adftringens  ,fubacer,  a- 
marus. 

Cannabis(ab  aliquibus  hydraftina  vocatur)virgulas  al- 
thixfimiles  proferr.minores  tamen,  nigriores,  afperio- 
res,  cubitialtitudine.folia  habet  fatiua:  fimilia,verum  af- 
periora  &  nigriora:flores  ei  funt  rubefcetes,  Lychnidi  fi- 
miles,femen  verb&radices  althxse. 

Capnos,  tdcft  fumaria,  herbula  eft  fruricofa,  coriandro  H 
fimilis,valde  tenera,foliiscadidionbus,vndique  numero 
fisjcinericei  coloris,flore  pnrpureo. 

Capparis  (funt  qui  cynofbaton,  hoc  e/l,fcntemc<tnis,(iltit 
qui  capriam  vocent)aculeatus  frutex  eft,qui  perterram  iu 
gyrum  fternituv.  Hamatas  fpinas  vt  rubus  habet,folia  ro- 


re  optimi  temperatura  exfuauis  odoris  proprietate  con- 
ftat:fiquidem  in  optimo  quoque ,  &quod  verum  pro- 
priiimque  fir,  odor  ruta:  ,  cardamombve  fimilis  lnue- 
nitur. 

Circxa(quam  &  dircxam  aliqui  vocat)folia  habethot* 
tenfis  folani,multa  adnata,  flores  paruos,  nigros,  multos, 
frudtumitiquibufdam  veluri  corniculis  milio  fimilem: 
radices palmi  longitudine,ternas  aut  quaternas,  cadidas, 
odore  prxftnntes. 

Ciftus  frutexeft  faxofis  locis  exoriens,  ramofus.folio- 
fus,non  procerus,foliisrotudis,acerbis,hirfutis:flore  pu" 
nicx  figura :fed  1  n  focmina,calore  candido. 

Ciffus,boeeft>hederd,miihas  haber  differcntins  fpeciei  ra- 
tione,fed  prxcipuas  ratiim  tres,quarum  vna  dicitur  alba, 
altera  nigra,tertia  helix.candidafru&umcandidumferr, 


4*3 


ORIF  Sli 


4H 


n*gra  nigrum ,  autcroci  xmulum  ,  quam  etiaffl  vulguc  a  ta.Qux  verofimiliseft  gummi,magna,  &  lxuls,nbn  ero 
dionyfiam  vocat.helix  fruftum  non  edit,  fed  tcnti<-  ha- 
betpfllmites,foliaqueparua,angu"iofa,&  ru 

Cleroatisla-to  folo  prouenit ,  viticutas  exigus  s  xpargit, 
iunci  craflitudine,folio  breui,  lauro  fimiic  colore  figura- 
quc,fed  multo  minore.  Altefa  vero  eiematisviticula  e- 
niittitrubentem.lentam,  folium  guftariti  accerrimum  & 
exulcerans.circumuoluitur  arboribus  vt  fmilax. 

Clinopodium  frutex  furculofus  eft  duorum  palmo- 
rum,  in  petris  nafcens ,  foliis  ferpyllo  fimihbus,  floribus 
ad  pedum  lefti  fimilitudinem,&  pcr  interualla  marrubii 
modo  difpofitis. 

Clymenon  caulemquadratum  fert,fabaceo  cauliiimi- 
leirefolia  habet  plataginis,folliculos  in  caule  inter  fe  an- 
nuentes ,  iridi ,  aut  polyporum  cirris  fimiles.montanum 
autemeftprxftantiflinjum. 

Cnicus  obloga  folia,diuifa,afpera,referta  ipinis  habet, 
catikfquc  dodrantales ,  capitulo  magnitudine  grandis o- 
liux,flore  croco  perfimili,feminecandido&rufo,longo, 

angulofo.  4       .  _ 

Colchicum(quod  ephemetum  aliqui  nominat)florem 
jlbicantem  crocinofimilem  fub  finem  autumni  profert: 
poftea  vtro  folia  producit  bulbo  fimilia  ,  fed  pinguiora: 
caulcm  dodrantalem,  fuluum  fruttum  continentem.  ra- 
dix  eius  corticem  habet  in  nigro  fulucfcentcm,ea  nudata 
cortiee,  alba ,  tencra ,  fuccique  plcna  &  dulcis  inuenitur. 
Habet  bulbus  in  medio  fiffuram,ex  c/ua  flos  prodit.nafci- 
turplurimumin  Meflenia  &  Colchis. 

Colocynthis  viticulasfoliaquediuifafatiuo  cucumeri 
fimiliaper  terram  fpargit,fruc"tumfertrotundum,globo 
mediocri  fimflem,amariffimu,qui  colligcndus  eft  quum 
vergefead  pallorem  incipit. 

Comarus ,  ide/i,  arlutus ,  cotonex  malo  eft  fimilis-.folia 
tcnuia>fruc"t.um  prunorum  magnitudinc  fine  nucleis  ha- 
bet.quem  mxmecyl.;.  vocant  ,fubfuk  •  autrubentein 
maturitate  colore.  isquurr  roanditur,veluti acus palea- 
rum  lingux&  dcntibus  affcrt.cftque alienum  ftomacho, 
&capitisdolor«m  gignit. 

Chondrilla  (quam  alii  ferin  vocat)caulcm,flores,&  fo- 
liahabet  cichorio  fimtlia  :  ideoque  agrcftis  intybifpe- 
ciem  aliqui  eam  effe  dixerunt:  fed  eft  tota  tenuior.in  hu- 
ius  ramulis  gummi  fimile  maftiches,  fabx  magnitudinc 
inuenitur.  • 

Conyza  (qux  &  ifchys,&  danais  a  quibufdam  dicnur) 
altera  eft  qux  parua  dicitur,eftque  odoratiorultera  maior 
frutice,  foliifque  latioribus ,  &  graui  odore  minorem  fu- 
perans.  vtriufque  folia  oliux  fimilia  funt  ,hirfuta,  pin- 
altitudo  caulis  in  maiore  eft  dutim  cubitorum:  in 


D 


guia : 

minore,pedis:flos  fqualidus,luteus,  fubamarus,qui  ln  pap 
pos  euanefcit,radix  ad  nullum  vfum  accommodara. 

Eft  &  tcrtium  conyzx  genus.cuius  caulis  crailior  mol- 
liorque  cft,foltis  tamen  rnaioribus  quam  gracilis  ,&mi- 
noribus  quam  maior.  Hxc  autem  pinguis  non  eft,  multo 
tamen  grauiore  odore,iniucundiorque,&  minus  effica>.: 
caquehumentibusprouenit  locis. 

Coriandrum(quod  etiam  hypericon  vocant)  folia  ha- 
bet  erices  foliis  fimilia  ,  fed  minora,  pinguiora,  &  rubra. 
frutex  eft  palmi  »ltituditie,on  gratus,acer,odoratus. 

Cotinos.fcoc  ry?  o/r<»y?rr,(alii  oliuam  fylueftrem  ,  alii  JE- 
thiopicam  oleam  nominant)  folia  habet  adftringentia. 
tundunturautemeiusfolia,tum  aqua  autvino  effufo  ex- 
prinauntur ,  ficcatufque  in  fole  fuccus  m  paftillos  redigi- 
tur;quique  ex  vino.validior  eft,  &  ad  recodendum  acco- 
mod«ior,quamquiex  aqua  fuerit  cxpreffus.  Vruntur 
cum  floribus  folia ,  vt  cinisfpodii  vicem  gerat ,  in  cruda 
ollaoblito  oreluto  vfquedum  fi&ile percoquatur, rum 
viiioreftinguntur,&fubac~b  rurfus  eodemmodo  crema- 
tur,poftrcmo  elota  vt  ceruffa ,  in  paftillos  coguntur.  Hic 
aittem  cinis  inmedicamentis  oculorum  fpodio  cedere 
non  videtur.  Idem  poffunt  fatiux  olex  folia,fed  minore 


dit.-at  qux  nigricat,erodenseft,  atque  inutilis.  Talem  ve- 
rb  apud  nos  oleaftri  ferunt. 

Coronopus  oblonga  herba  cft,  qua:  per  terram  fteniN 
tur,foliis  filTis,coquitur  inter  olera. 

Coftus  laudatiflimus  omnium  eft  Arabicus ,  Candidus 
&  lacuisjplurimo  &  iucundo  odore  fecundas  fcrt  Indicus, 
fpeciofus,niger,&  velut  ferula  lxuis:tettix  tribuuntur  Sy- 
riaco.qui  grauis,buxeoque  colore  eft,&  odorcfenfum  fe- 
rit.  Prjtftantiffimus  autem  eft  recens,albus,plenus  vndi- 
que,denfus,ficcus,4  teredinibus  inta£tus,non  virofus.fer- 
g  uido  &  erodentcguftu.  Quidam  \  er6  vt  eum  adulteri- 
nu  faciant,  folidiffimas  Comagini  hclenii  radicescom- 
mifccnt:  fed  eft  facilis  dignotio  :  fiquidem  helenium  ne- 
que  guftu  feruet ,  nec  odoris  fuauitatem  adeo  eximiam, 
nec  fenfum  ferientem  affert. 

CotyIedon(aliquibus  fcytalion  eft,&  vmbilicus  Vene- 
risdicitut)  folium  habet  ad  acetabuli  vafis  formam  in  or 
bem  circumacfum,  leni  in  concauitatem  defccnfti.vt  fen 
fum  fallat.  Cauliculum  breuem  habet,in  quofcmc  eft:  & 
radicem  oliux  modorotundam. 
C  Eft  alia  cotyledonis  fpecies,  cuius  latiora  &  pinguiora 
funt  folia,lingularum  modo  circa  radice  denfa,tanquam 
oculum  in  medio  defcribentia,  vt  in  maiore  fempcraiuo 
cernitur.adftringentis  porro  guftus  eft.Caulem  vero  gra« 
cilem  profert ,  in  quo  flores  &  exigua  femina  hyperico  fi 
miliainfunt,  fedmaiorc  radice.  facitad  eaderoadqux 
fcmperuiuum. 

Crambe  agria,  id  efl,  hajjica  agreflit ,  nafcitur  plerunque 
maritimis  &  prxruptis  locis/atiux  fimilis,  fed  candidror 
hirfutiorque,&  amara. 

Crithmon(quod  crithamon vocant  ahi)fruticofalier- 
bulaeft,  vtrinquc  foliata,ctibiti  altitudine,  eaquefaxofis 
&  maritimis  locis  exotitur ,  foliis  vndiquc  plena,pingui- 
bus  &  albefcentibus ,  portulacx  foUorum  figura ,  fcd  ta- 
meri  Iatioribus,&  prxlongioribus,  &  rn  guftu  falfis.flores 
fert  luteos,albos.fraclum  rori  marJnofimilem,  mollem, 
odoratum,rotundum,  qui  ficcatns  rupitur,&  intus  femen 
quafi  rufum  habet.radices  fut  digiti  craffinrdine  tres  aut 
quatuor,odoratx  &  fuaues. 

Krjrv  7d  twjoeid e/lylilitflos,  (quem  aliqui  lirium  vocant) 
eft  ex  quo  vnguentum  conficiunt  quod  lirinum  alir,fufi- 
num  alii  nominanr. 

Crocodilium,nigro  chamxleoni  fimile  eftmafcitur  ir» 
fyluofis  locis,radicem  habet  longam  ,  fubcraffam  ,  atquc 
acremjodordmque  nafturtio  fimilem. 

Crommyon,i</  eft>c*pa,  longa  eft  acrior  quam  rotunday 
&flaua  magisquam  alba  ,  &  ficca  magis  quam  viridiSj 
&qux  cruda  eft  magisquam  co«Sa,aUt  fale  condita. 

Crocus  optimus  eft  Cotycius-,  recens,  borir  coloris,  pa« 
rum  candidi  habens  in  caprcolo^  oblongus ,  intcger,non 
fragilis,non  mancus,plenus,  facile  manus  madcfaclas  m- 
ficjens,qui  cariemnon  fcnferit,vel  humefcat :  odore  aute 
iucundo,  &  acer  fit.nam  qui  talis  non  eft ,  i$  aut  vetus  eft, 
autTiumore  perfufus.  adulteratur  admixto  crocomagma- 
te  cotufo,aut  fpuma  argeti,aut  plibaginc  propter  cius  po 
dus,autdefruti  afperfione  :  vertim  infidens  puluis&de- 
fruti  odor  fraudem  indicat.Vt  autem  facileteratur  ,  no» 
uo  fiftili  calido  in  fole  ficcandus  cft,  &  celcriter  conuol^ 
uendus.  • 

Crocomagma  veri  fit  expreffls  crocini  vnguenti  aro^ 
matibus,&  inpaftillosrcdaciis.Prxftatin  co  gcnereodo 
ratum  ,myrrham  modice  olens,graue,  nigrum,ligni  ex- 
pers.quod  quum  fubigitur ,  colorcm  valde  croceum  red- 
ditJxue,fiibamarum,dcntes  &Iinguam  vchementerinfi 
cicn s .&  quod  aliquot  horas  continuas  perdurat.  Tale  aU* 
tem  eft  quod  ex  Syria  aduehitur. 

Cyminum  agreftc  plurimu  efficaciufqueCarthagint 
Hifpanixnafcitur.Caulem  habet  dodrantalem  tenuem- 
que:  foliola  quatuorautquinque  exilia ,  gingidii  modo 


cfficaciafunt&ideoquoniam  mitiorcfacultatefunt.ocu  H  ferrata:habe'tquc  in  fummo  capitulaquinque  autfcxro- 

lorum  medicinx  magis  conueniunt.  Lacryma  veroquje  tunda  molliique,  in  quibus  fruQus  ciceris  plenus  eft, 

abolea /Ethiopica  diftillar,  fcammoncx  ferc  fimilis  eft,  qtti  guftanti  acrior  eft  quam  fatiui  frutlus.  nafcituriri 

fuluefcit  cxiguis c  guttis  concrcta,  &  erodcndi  vi  prxdi-  collibus. 


MEDICIN.     COLLECtT    LIB.  XI. 

Altcrum  quoquc  agreftc  cuminum  cft  *  fatiuofimilc,  A  branis  cerebri  fluunt,  cohibendi,  fcdis  ad  rtliquaru  cor- 
quod  efingulisfloribus  filiquas  fublimcs  cmittit,quibus      poris  partium  maligna  vlcera  lcniendh 


femenmelanthio  fimilc  continetur. 

Cyclaminusfoliahabet  hederac,  varia,  fupra  infraque 
maculis  albicantibus.  Caulem  quatuor  digitorum  longi- 
tudine  profert,nudum,  in  quo  flores  rofarum  figura  iunt 
purpurafccntcs.Radixnigracft.rapofimilis,  modicelata. 
radixfe&a  rcponitur,vtfcilla:nafciturYmbrofis,&prxci- 
puefub  arboribus. 

Eftetiam  altera  cyclaminus  quam  eiffanthemon  yo 


Cremamrthus  in  puro  fic~tili  impofitum  ,  fuccehfumv 
grumo  i  lucerna  accenfo ,  doncc  exuratur;  poftquam  ve- 
rb  totum  incenfum  fucrit ,  operiendum  ficiiJi  eft  vfque- 
dum  cxtincrum  fit.fic  enim  in  cinercs  non  redigitur.Tot 
retur  etiam  in  fidlili  nouo  ad  carbones  ignitos,donee nul 
Ix  bullx excitentur,necpinguedo,nec  vapor ex  eo  rcmic 
tatur.facile  enim  comminuitur  quod  eft  cremarum.  Cor- 
tex  verb  thuris  omnibus  prxftat  is  quipinguis,  odora- 


cat.folu  habct  hederx  fimilia,fed  minora,caulefque  craf  B  tus,receris,lxuis,non  fcaber,  &  mernbranis  eft  vacans.  A- 

dulteraturadmixto  pini  autnucis  eiuscortice.  huiusrci 
indexignis  eft.cxteri  enim  cortices  in  fufFitu  non  accen- 
duntur,fed  fumoedito  abfque  vila  odoris  fuauitate  eua- 
nefcunt  :  at  thuris  cortex  accenditur ,  &  cum  odoris  fra- 
gratitia  vaporem  exfe  mittit:hic  etiam  coderri  modd  quo 
thus  vritur.  Mannaverbthurisprobaturea  quxalbaeft, 
pura,  grumofa:  vim  eandem  habet  qtura  thus,fcd  multo 
inualidiorem.Quidam  cam  adulrerat  mixta  refina  pinea„ 
autpclline  ,  auttufo  thuriscortice  :  fed  ignis  dolnm  ar» 


fos,geniculatos,&  capreolorum  modo  vicinis  arboribus 
(e  implicantes :  flores  albos,odoratos,  fru&um  acini  vux 
figura,hederx  fimilem,mollcm,guftanti  lenitcr  acrem  & 
glutinofu.Radix  eft  inutilis:afperis  locis  prouenit. 

Cyperuspriftantiffima  eft,  grauiffima,denfa,  plena, 
non  fragilis,afpera,odorata  cum  acrimonia  qtiadam.  Ta 
lis  autem  eft  quam  Cilicia  &Syria  mirtit,  &  a  Cycladibus 
infulis  afFcrtur. 

Cyprus  arbor  eft'foliiscircum  virgasolexfimilibus, 
(edlatioribus& viridioribus:  fIoreshabctcandidos,racc  C  guit.  neque  enim  aque &pari  motu  adulterata  vaporem. 


rnofos,odoratos,femenque  nigrum  fambuco  fimile. 
Conion  ,«'rff^ac»frf,interlethalia  numeratur,  refrige- 

rando  enccans.  Ei  rcraedio  eft  meri  potio:  fuccus  autem 

fitefumma  coma,anteqiipm  femen  ficccfcat.cotunditur- 
.que  atquc  exprimitur,& in  fole  fubigitur:  eiiifque  in  me- 
'dicina  vfuseft  piurimus.  eft  vcio1  efficaciffimus  Creti- 

cus >  Mcgaricus, &  Atticus,  &isdenique  qui  in  Cicilia 

conficitur. 

A  .... 

Aa^k  SaAaAac  ,  idefl  lepm  mxrinttt ,  paf ux  loligini  fi- 
milis  eft.  ifque  tritus  &pcrfe  &cum  roarinavrtica  llli- 
tus,pilos  eucllit. 

Lathyris,totusfrutcx  eft  fucci  plcnus,  quemadmoduni 
tithymalus.  . 

Lapathum,aliud  oxylapathum  vocanf.quod  in  paludi- 
busnafcitur,  durum  in  cacumine  &  acutum  :  aliud  fati- 
uum  eft,non  omnino  fimilepriori.-tcrtium  eftagreftcpar 
uum.quodcft  plantaginifimile,molle,humile.  Eft  etiam 
quartum  genusquod  alii  oxalida,aut  anaxyrida,aut  lapa- 
thum  agrcfte  vocant,  habetquc  folia  fylueftn  &  paruo  la-  g 
pathofimilia.  Caulis  non  magnus  cft,  fruflus  fubacutus, 
rubens,acer,in  caule  &adnatisappcdieibus  nafcens.Hip- 
polapathum  vcro  lapathum  grande  eft,in  paludibus  exo- 
iiens.&  eafdem  quas  fupra  di&a,vires  habet. 

lcontopetalon  (funtqui  leontopodion,qui  pardalium,' 
qui  thoiybethrum  vocant )  caulem  vniVs  palmi  emittir, 
qui  alas  multas  habec ,  in  quibus  funimis  filiqux  funt  fi- 
miles  ciceri:in  iis  duo  aut  tria  femina  exigua-.folia  braffi- 
cxfimilia:radix  nigra,vt  rapi,  qux  tubercula  quaedam  pu 
gniinftarhabet.Nafciturinaruis,&interfegetes.  F 

Lepidium  hetbula  nota  omnibus  eft.  Muria  cum  lacte 
adferuatur. 

Leucoion ,  id  tfl ,  uioU ,  differt  in  floribus:  nam  vel  lu- 
teo,vel  candido,vel  purpurco  f lore  inuenitur.  Luteus  ve- 
rdadmedicinx  vftim  valde  eftaccommodatus. 

Libanos,««i<^,  thut ,  nafcitur  in  Arabia,qux  thurifera 
nominatur. primas  fert  quod  mafculum  dicitur ,  indiui- 
duum  ,  album,quumfrangiturpingue,  in  fuffitu  ftatim 
ardens.Indicum  verb  fubfuluo  &  liuido  colore  eft,fitque 
rotundum  induftria.ipfum  enim  in  quadratas  figurasdi-  q 
uidentes,  &  in  fictilia  coniicientes,  in gyrum  verfant,  vf- 
quedum  in  rotudam  formam  fe  induat.fed  quod  tale  eft, 
progreflutemporisflauefcit.idque  fyagrum  appeltant.fe- 
cundum  autem  locum  tenct  orobium  ,  quod  minimum 
eft,&  maximc  fuiuum. 

Eft  etiam  aliud  quod  amomitc  dicitur ,  cadidum  qui- 
dem,fedquum  molitur  ,Ientefcit  vt  maftiche.  Adultera- 
tur  thus  omne  pinea,  refina  &  gummi,  quod  dignofci  fa- 
cile  poteft:iiam  gummifuffitum  nohemittit  flammam, 
&  refina  in  fumum  abit :  at  thus  ardet ,  fed  dolum  quo- 
que  odor  indicat.  Ei  vis  ineff  adftringendi ,  calfaciendi, 
caliginem  oculorum  difcutiendi ,  caua  vlcera  implcndi, 
adcicatriccm  perducendi ,  cruehta  vumera  glutinandi, 
6mnes  fanguinis  eruDtiones.atquef  adeo  eas  quas  ex  mera' 


aerium  emittet,fed  fuliginofum  &  impurum:priEterea  o- 
dorisfuauitas  alieno  halitu  permifta  fentietur.Thuiis  ve- 
rb  fulginem  fic  facito,Singulos  thuris  grumos  forcipicu» 
la  excepjtos  lucernis  accendito  ,  in  nouam  fictilem  ollam 
concauam  coniicito  :  tum  a:reo  vafe  in  medio  perforato, 
&  diligenter  deterfo,  obtegito:  ex  altcra  eius  parte,aut  v- 
trobiquelapillosaltitudinc  quatei  num  digitorum  fubii- 
cito,quofaciliusqueas  perfpicere  vtriimgrumi  exuran- 
tur:  &vtlocus  fit  quo  fubiicere  alios  grumos  intcgros 
D  femper  poffis,& antequa  ptimus  grumus  penitus  reftin- 
guatur,a!ium  adiicito,  donec  fuliginis  quod  fatisfit,coU 
ledrum  fuiffe  videatuf.Continub  tame:!  externas  serei  va» 
fis  partes  fpongia  ex  frigida  aqua  abP.ergito:fic  enim  ahc 
no  nonmagnop^re  calente  fuiigo  o,mnisadh2rcbit,qux: 
altoqui  perlsuitatcm  cadcn.  rijcineri  comroifcetur. 
Derafa  itaque  prima  fuliginc  cremati  thuris  cinere^m  pec 
fe  excipito,&ideuivfquedum  voiueris,facito:  eoderrique 
modo  cxmyrrha  &ftyracc  fuliginem  conficiesivalet  fu- 
ligo  ad  eadem.prxterea  vcro  ex  aliis  lacrymis  fuligi- 
E   nem  fimiliterexcipito.  . 

Libanotisjfrudtumfertaitera  qui  cachry  dicitur,fo!ia- 
que  foctiiculo  habetfimilia  ,  fed  craffiora,  &  inrotx  fpe- 
ciem  humi  fparfa ,  odorata  :  caulem  cubiti  altitudine,  auc 
roaiorem,cui  multx  infunt  alx,&in  cacunnine  vmbellx, 
in  quibusfru(fruscopiofus  eft,  albus,  fpondylio  fimilisj 
circinatus,angulos  habens,acer,refinx  fapore,&  qui  man 
fus  guftum  iricendit.  radix  prxgrandis,  qux thus  redolet. 
Altera  vcrb.libanotis  eftfuperiori  in  omnibusfimilis:  fe-» 
mcn  fertlatum,  nigrum,  vt  fpondylium,odoratura,non 
F  feruidumjtadix  foris  nigra,  fracla  ver6,alba  cernitur.Al- 
tera  verb  qux  fruftum  non  fert.eft  in  rebus  omnibus  fimi 
lis  fuperioribus,eaquc  nec  caulem,nec  florcm,nec  femen 
gignit.Nafcitur  afpcris & faxofis  locis.  In  potionibus  ve- 
ro  vtedum  eft  femine  cius  libanctidis  qux  cachrynnon 
fert.fiquidem  illud  acre  cft,&  arteriam  exafperat. 

Libanotis  verb  quam  rofmarinu  Romani  vocant ,  qua 
vtuntur  ii  qui  coronas  ne&unt ,  tenues  virgx  funr,in  qui- 
bus  prxlonga  infunt  folia,gracilia,intusalba,foris  viren- 
tia,graui  odore. 

Ligufticum  plurimum  nafcitur  apud  Ligures.panaces. 
incolx  non  immerito  vocant :  nam  &  radix  heracleotico 
panaci  fimiliseft, &  ipfum  viribus  eifdem  eftprxditum. 
Semen  nigrum,durum,  oblongum.ad  foeniculi  fimilitu- 
dinem,guftanti  acre:radix  catidida,odorata.Mifcetur  au- 
tem  vtiliteroxypbris(W  efl ,  cno  tmnfeuntibws  )  medica- 
mentis,&  iisqux  concoftionem  adiuuant.ori  vafdegra- 
tum  eft  :  quocirca  pro  pipere  eo  vtuntur  incofxadobfo- 
nia  conficienda.adulterarur  fcmine  quodam  confimili, 
fed  guftu  difcernitur .  amariflimum  enira  cft.  Nonnulli 
H  vcrb  fccniculi  aut  fefeleos  femen  addentes,  adulterinum: 
faciunr. 

Lithofpermon(quod  xgonichon,aut  xctonychon,  auc 
diofpyron  ,  autheracleam  ob  feminis  duritiam  vocant) 
foliahabetoliuxfimilia,  lo.ngiora  tamen ,  &iniinoper 


i 


4*7 


ORIB  ASII 


420 


terramftrata:  ramulos  remies ,  reftos ,  craffitudineacu-  \  radices  prxgrandesbinx- autterm  mter  fcconuolufa.ui 


ti  iunci,  firmos,fucci  plenos,in  quibus  fummis  bifidi  ex- 
orruscaulicorum  fpcciem  prxbent,  fohis  exigws ,  inrer 
quxfemenrotundum,lapideum,album,  paruo  eruofimi 
le.  afpevis  &  excelfis  locis  nafcitur. 

Limoniu(quod  neiuodesalii  vocant)  foliiseft  beta 
fimilibus,  fedtenuioribus,&logionbus,ac  numerofiori- 
bus:cauletenut,re&o,vtlilium,rubrofeminereferto,gu- 
ftumqueadfttingentc.  nafciturin  pratis  &paluftibus  lo- 
cis 


gra  fuperficie,intus  alba:,craffo  corrice  :caulem  non  ha-. 
ber.masverb  foliahabct  alba,lata,  admodum  magna,  vt 
beti.poma  duplo  maiorajCrocci  coloris,odorata  cu  gra- 
uitate  quadam,quibus  etiam  paftores  vefctintur,  &  fopo- 
re quodammodo corripiuncur.  radix eft  alterius  radicj fi- 
milis,  fed  maioi  &  candidior.  Efthicquoque  caulisex- 
pers:  fuccus  colligitur  excortice  radicis  viridi  contufo- 
que,&  prselo  fubie&o,  qui  in  fole  verfatus  denfatur,  &  in 
fiftili  reponirur :  fuccus  quoque  e  pomis  fimiliter  expri- 


Linozoftis,('</f/?OTWKnW;/,herba,quxfamina  eft.fru  B  mitur:fcd  jgnauuseftisqui  e  pomis  colledus  fuerit  Cor 


ttu  fert  racemofum,  &  multum :  mafcula  verb  mxta  fulia 
exiguum,rotundum,  ceu  binos  tefticulos  vna  cohxren- 
tes.rotus  frutex  exiguus  dodrantalis  eft,&  maior. 

Licheninpetris  nafcens  eft  mufcus  pctris  rorecon- 
fperfis  adhacrens. 

Lonchitis  folia  habet  porri  Iatioris,fed  latiora,fubru 
bra,plurima,ad  radiccm  circunfracta  ,  vtadterram  pro- 
cumbenria:pauca  etiam  habet  in  caule ,  in  quo  flores  funt 
pileolis  fimiles,morc  comicarum  perfonarum  hiantes,ni 
gri,candidumtamenquiddam  hiatu  oris  \  eluti  lingula  C 
ad labrum inferius  exeientes.femen  cft  lanccx  fimile,  tri 
quetrum,in  inuolucro  claufum.radixdauco  fimilis.  afpe- 
ris,fqualidifquelocis  exorirur. 

Lonchitis  verbaltera  afpera  folia  profert  fcolopen- 
dra:  fimilia,  afperjora  tamen  maioraque,&  magis  diuifa. 

Lycium  arboreftfpinofa,  virgas  trium  cubitorum, 
&  maiores  profercns.in  quibus  folia  infunt  denfa ,  buxo 
firmlia.  fru&umfertpiperis,nigrum,  amarum,  la?uem. 
cottexci  eftpallidus,  diluto  lyciofimilis :  radices  larx 


tex  itidem  a  radice  dctra&us  ligno  traiicitgr,&  fufpenfus 
adferuatur.  Nonnulli  radices  ex  vino  adtcttias  deco- 
quunt ,  &  defrcatura  feruant:  &  cyathi  vnius  menfura  ad 
magnos  dolores,  vigilias,&  vbifine  fenfu  doloris  fecarc 
aut  vrere  velint,vtuntur.Iamliquor  cxradicc  profuudiuc 
excauata,in  orbcm  puncris  aperta,  emanat ,  defluente  in 
eam  cauitatem  liquorc,atque  ibidem  collecto :  fuccus  \e- 
ro  eft  liquore  efficacionfcd  radices  non  vbiqueliquorern 
ferunr. 

Marathron,  hoc  *(}  ,faenkulum,  agrefte,  magrium,  quod 
hippomarathrum  vocant,  femen  cacht  y  (imile  fert,radix 
ei  fubeft  odorata.Quinetiam  aliud  hippomarathrura  vo- 
catur  quod  folia  habet  exigua,angufta,oblDnga:fru£rura 
rotundum  ad  coriadri  fimilirudinem,acreni,  odoratum, 
&  calfacicndi  vi  prxditum.  Viribus  autem  pta;didro  rc- 
fponder,fed  tamen  agit  imbecillius. 

Marum  herba  eft  furculofa  ,  origani  flori  fimilis :  eius 
tamen  foliamulto  candidiora  funt,& flos  odoratus,plu- 
rimum  vero  ad  Magnefiam  &  Trallesnafcitur. 


lignoiic.plurimum  in  Cappadocia  &  Lycia  nafcitur,item  D  Mancoron  genus  quoddam  mellis  eft  cocrcti,  quod 
qjemilHspleri!c|uelocis.nfperumamatfolum.fuccusex       in  India  &Arabia  felici  in  harundinibus  iiujenitur,  fa- 


eo  exptimitur  tulls  vna  cum  frutice  radicibus,&poftqtia. 
aliqujxdies  in  a q n s  m:iduerint3decoc~tis:tum  cxempto  li 
giii>,iterum  co  qui  fupcreftliquoreadmellis  confiftentia 
aecofto.adultenpjAinii!-'--  nrer  coquendum  admifta, 
autabfinthii  fucco,nut  fell  .mbulo.Spuma  aute  coquen- 
do  innatans  aufertur,  &  ad  medicamenta  oculorum  ad- 
fi-ruarunreliquo  ad alia  vtitor .  Succus quoque  ex  femine 
•expre/o&infole  ficcato  cc  ificirur.  lycium  optimum 
eft  quod  igniaccenditur,&  teftin&um  fpumam  rubentc 
habet,fonsnigrum:quum  fragitur,fuluum',no  virofum, 
adftringens  cum  amarore,colore  croceo:quale  eft  Indicu 
quod  pnftat  cxteris,&  eft  efficacius. 

Lyfimachia  caules  cubita!es,&maiores  renuefque, 
fruticofofquefert  inquorumgeniculis  folia  falicifinn- 
lia  exoriuntur,quac  guftuadftringentcfunt.  flos  rufuseft, 
aut  aureus.nafcitur  paluftribus  &  aquofis  Iocis. 

Lychnis  coronaria  floseft,alba:  violxfimilis.purpu 
rafcensq13'  a<^  coronamcnta  adhibetur. 


S  E 


lis  confiftentia5&  quod  dentibus  fubiec"tum  ita  vt  fal  con- 
fringitur. 

Mehlotos  pra:ftantifRmus  eft  Atticus,quique  in  Cy- 
zico  nafcitur,  &  Carthagine,  croci  colore,&  odoratus.O- 
ritur  etiam  in  Campania  prope  Nolam  colore  luteo,odo 
re  infirmo. 

Meliffophyllon  herba  eft  qua  apes  deleftantur.eius 
folia  cedri  odorem  exhalant. 

Mefpilum  arbor  fpinofaeft,  fru&um  exiguum,po- 
mo  fimilem,iucundum  ferens,habetque  tria  officula:ad- 
ftiingic,&  in  cibofumptus  ldoaeus  ftomacho  eft.fed a- 
luum  fupprimit. 

Medion  herba  nafcitur vmbrofisfaxofifque  Iocis,fo* 
liis  fendi  fimilibus,caule  trium  cubitorum,  floribus  pur- 
pureis,magnis,orbiculatis:frucl:u  paruo,cnico fimili:radi 
ce  dodrantali,qu£  baculi  craffitudinetnhabet,acerbique 
faporis  eft. 


Mecon  rhoeas ,  idc$ ,  pKpauer  erratieum  ,  ita  nomina- 
Lychnis  agreftis  in  omnibus  eft  fatiua:  fimilis .  eius  F  tum  eft  quia  eius  flos  celerirer  decidat.  nafcitur  in  aruis 

verno  tempore,quo  ctiam  colligitunfolia  habet  origano. 
fimilia,aut  cichorio,aur  thymo,  diuifa,  longiora".caulero 
iunci  figura,  rettum,  craffum,  ad  cubiti  altitudinem:flo- 
rem  puniceum,quandoque  candidum,anemona;  flori  fi- 
milem:frucltum  rufum.-radiccm  oblongara,fubalbam,& 
parui  digiti  craffitudinem  habentem.Papauer  autem  par 
uumalterum  fatiuum  eft  &  hortenfe,  cuiusfemen  pani 
inditur  ad  tuenda;  valetudinis  vfum,&  cum  melle  pro  fe-. 
famo  eodem  vtuntur-.  thylacitem  vocant ,  oblogum  ha- 
benscapitulum,  femen  album.  Alcerum  verbagrefte  eft, 
capite  demiffb,nigro  femine,  quod  ctiam  pithite  nomi- 
natur:  idque  ab  aliquib*  rhaas  papauer  vocatur,  propter- 
ea  qubd  ex  eo  liquor  defluar.  Eft  tertium  genus  his  agre- 


feminis  bina:  drachmi  potui  data;  bilem  per  aluura  cdu 
cunt. 

Lotus  agreftis  in  Libya  nafcitur  caule  duorum  cubi- 
torum,atq ue  etiam  maiore,  qui  alas  multas  habeat :  folia 
verb  trifolio  in  pratis  nafcenti  fimilia:  femen  focnogra;- 
cofimile,fednaultoniir.usfert:guftuque  medicato. 


M 


Macer  cortex  eft  fubflauus,  craffus ,  guftu  valde  ad- 
fti  ingens.qui  ex  Barbaria  aduehitur. 

Mabbathri  folium  laudatur  quod  recens  eft  ,  &  cu 
ni  'rorequodamcandicat,nonfragile,integrum ,  odore 
cipur  feriens,&  odoris  bonitatc  diutius  permanens,  nar- 
du  n  fapore  imirans,guftu  non  falfo :  quod  vero  infirmu, 
ininutim  contufum,&cariofumhalitum  affert,  vitiofum 
eft.eadem  vim  habet  qinm  nardum:  fcd  illud  ad  omnia 
eft  efficacius.malabatlui  r.imcn  vis  ad  vrinam  ciendam 
cft  maior,&ftomacho  magis congruit. 

Mandragora,alcer  mas,alter  foemina:ac  fcemina  qui 
dem mandragora  niger  eft,qui  rridacias  dicitur , foliis 
an<Tuftionbus  ac  minoribus  quam  lactucx,virofis,graueo 
lentibus.in  terram  fparfis:intcr  qua:  poma  funr  forbis  auc 
aclrradibusfimilia,odorat;:inquibusfruaus  eft,v;  pyri. 


ftius.&  magis medicatun»,&  longitis,ob!ogo capite: pro- 
batiffimus  autem  liquor  eft  denfus,ponderofus,odore  fc- 
poriferus,guftuamarus,qui  facile  aquadiluitur,Ia?uis,  al- 
bus.non  afper,  neque  grumofus ,  quique  inter  colandum 
non  coeat  veluti  cera,  &  in  fole  diffunditur ,  &  ad  lucer- 
H  nam  non  atra  flamma  ardet.-quiquc  vbi  reftindus  fit,odo 
ris  vim  confcruar.  Hunc  adulrerant  mifcendo  glaucium, 
ant  gummi,aut  agreftislaclucxfuccum  :  quiqueglaucio 
mdito  adulteratur,in  dilutione  croci  colorem  reddit:  qui 
ex  lactuca:  agreftis  fucco  ,  infirmo  odorc  eft,  &  afperior: 
quiexgummi,  ignauus&  pellucidus.  Quidain.  vero  ita 


42? 


M  E  D  I  C  I N.     COLLE  CT.    L  l  B.  XI. 


4y- 


funt  abfurdi.vt  terraetiam  eiindant-  torretur  ad  oculo-  A  prietatenoxiasoriimtur.Continentquitalesfunr,concre 


lorum  medicmas,in  fi&ili  nouo,donec  mollis  &  fuluus  vi 
deatur.non  erit  fortaffe  alienum  defcribere  quonam  pa-  ' 
Cto  liquorcolligatur.Aliquiigitur  capita  &folia  contun- 
dunt,ac  prado  exprimunf.tum  in  mortario  terunt,&  in  pa 
ftillos  redigunt :  idque  meconium  nominatur ,  poteftate 
multoignauiusquam  ltquorfit.  Inliquorc  autem  colli- 
gendo  oportetquum  ros  exaruerit  cultello  aftctifco  cir- 
cundante,  nc  ad  interiora  defcedat,ex  obliquo  in  redtum 
fummam  capitum  fuperficicm  incidcre  ,  &  lacrymam 
exeuntem  in  cochulam  digito  detergere,  &  non  ita  mul-  B 
to  pbft  redire,liquidcm  concreta  inuenietur:atque  etiam 
fequenti  die  iimili  modocomperietur.qua:  in  pilateri  de 
bet,&  in  paftillos  conformari,ac  reponi:quum  ramen  in- 
ciditur,  rettocedendum  eft,  neliquot  a  veftibus  dete-  i 
ratur. 

Mecon  cexat\t\s,ideft  cornutum  pap.iuer  ,(quod  aliqui 
paralium,aliqui  agrefte  vocant)  folia  habet  candida,hir- 
fura,verbafco  fimilia,in  ambitu  ferrata,vt  papaueris  agre- 
ftis  folia  ,  caulemque  fimilem,  florem  palidum  :  fru- 
{kum  paruum,  inflexum,  fcenigrxci  corniculis fimi- 
lem  :  femen  exiguum ,  papaueris  femini  confimile  :  ra-  C 
dicem,cuius  extrcmapars  nigra  craflaque.  nafciturma- 
ritimis&  afpcrislocis.  Quidam  crrore  dufti  glaucium 
ex  hoc  papauere  proptet  foliorum  fimilitudinem  fieri 
putauerunt. 

Mecon  aphrodes,i<t eft,  fpumeumpa.piucr,(x  nonnullis 
heraclea  nominatur)  caule  dodratalem  habet,foliumque 
admodum  paruum,ftruthio  fimile.fn  eo  fruftum  fert  al- 
bum.totaque  herba  ipfa  alba  eft  &  fpumea:radice  nititur 
plerunquetenui:  huiusfruftus  colligitur  arftare,  quum 
perfefte  ado!euit,&  ficcatum  reponitur. 

Meum  Athamanticum  nafcitur  plurimum  in  Ma- 
cedonia,eaule  &  foliis  anethofimilib9,bicubiti  plerunq/ 
altitudine,  radicibusin  paites  diftraftis,  tenuibus,obli- 
quts,&  reftis,  longis ,  odoratis ,  linguam  calfacientibus. 
Medullarum  pra:ftantiffima  eft  ceruina ,  deinde  vitulina, 
tum  taurina,pofteacaprilla,deniqueouilla.  cocrefcitme- 
dullafub  finem  xftatis  autumno  apprOpinquante:reliquis 
vero  temporibus  concrementum  fanguinis,&  veluti  caro 
friabilis  in  offibus  inuenitur.nec  cognofci  facile  poreft, 


tum  fupra  fe  lentorem  quendam  ,  &  e  terra  eruti }  fi  ita  fi- 
nantut,ceierrime  putres  redditi  corrupuntur.  at  qui  efcu" 
leti  func,iufculum  faciunt:fed  ipfi  quoque  liberalius  fum- 
pti  nocent,quum  difficulter  in  ftomacho  coquantur  ,  aut 
ftranguient,autcholeram  afFerant.  Omnibus fuccurritur 
potione  olei  aut  nitri,aut  lixiuii  cum  afiida  muria,aut  de- 
cofto  fatureia:,  aut  origani,autftercore  gallinaceo  cum 
aceto  epoto,aut  cum  melle  copiofo  delinfto. 

Myos  ota  ,  id  ej},  auricuU  muris ,  multos  ab  vna  radi- 
ce  caules  mirtit ,  fubrubros ,  a  b  imo  concauos :  folia  an- 
gufta  ,  oblonga,  dorfu  clato  ,  nigricantia :  per  interualla 
deinceps  gemin.ita  ,&in  acutius  definentia.  Exoriuntur 
etiam  exalistenues  cauliculi ,  in  quibus  flofeuli  carrulei, 
vtanagallidis  funt,radices  craffitudinis  digirorum,mul- 
tas  habent  progerminationes.ad  fummam,eft  herba  ha:c 
fcolopendra:fimilis ,  renuiortamen  &  minor.  Huius  ra- 
dix  illira  aa^ilopas  fanat.funt  etiam  qui  helxinem  auricu- 
lam  muris  appellent. 

Myrica  arbor  eft  quai  prope  paludes  &ftagna  nafci= 
tur,fruftum  veluti  florem  ferens,cOnfiftentia  mufcofum. 
C  Satiua  autem  in  .-Fgypto  &  Syria  prouentt,  fed  in  citeris 
cftagrefti  fimilis.fvuftum  vero  edit  gallarfimilem,  inx-- 
qualem,gtiftum  adftringentem,  qui  vice  galls  oris  medi- 
camentis  adhibetur- 

Myriophyllon,  hoc  eft;  millcfolium ,  caulis  eft  tener,  v- 
niufque  radicis ,  Circa  quam  multa  folia  laruia,  fceniculo 
fimilia,vnde  nomen  traxit,confpiciuntur.  Caulis  ipfe  eft 
fuluefcens,prxdenfus,ac  veluti  deinduftria  expolifus.  na- 
fcitur  vero  paluftribus  locis. 

Myrtus  fatiua  medicinx  aCCommodatior  eft  nigra 
D  quamcandida,  &  in  hoc  genere,  potiusmonrarfa,  &  ta~ 
mcn  fruftum  imbecilliorem  fert. 

Myrtidanum  vero  quod  vocant ,  iniqualis  exorrus 
eft,tumenfque,&  myrto  concolor.^ucum  eius  quafi  ma- 
nu  compleften<:fed  maior  1  co  quam  in  myrto*dftrin 
gendi  vis  ineft..Tufus  addito  vino  auftero  reponitur,&  in 
paftillosredaftus,  invmbra  ficcatur :  eftque  &cortice& 
fruftu  efficacior.' 

Myrtus  agreffisyaut  oxy mytfine,cuius  afparagus  nu? 
per  in  lucem  editus  eftur,vrinamque  ciet:frufturrforbicij 


nifiquis  eam  exofiibus  extrahat  atque  reeondat.  Curatur  E  Iatum,rubrum  dum  maturefcit,  &interiorem  partem  of- 
medulla  recens  aqua:  afperfione  mollita  ex  feleftis  offi-       fcam  habentem  profcrt. 


bus,&  per  linteum  excolata,  &  fimiliter  elota  doncc  p  ira 
aquadefluat,  tum  in  duplici  vafe  liquata,  fordibus  fuper- 
natatibus  penna  exceptis,  &  in  pilam  percolata:  vbi  com- 
pafta  fuerit,in  nouo  fiftilivafe  reponitur,omni  ixce  qua: 
fubfidit  diligenter  derafa.  Si  vero  libet  non  curatam  re- 
ponere,  facito  omnia  q.ua:  in  anferum  &  gallinarum  adi- 
pefiunt. 

Mycetr,  hocefl,  fungi ,  qui  peruiciofi  funt.multis  de 
caufis  fiunt:  nam  vel  apud  clauos  rubigine  obfitos,aut  ve  F 
ftes  putres,  aut  ferpentum  latibula  ,aut  arbores  fua  pra- 


Myrrhis  (  quam  myrrham  aliqui  vocant)&  caule  & 
foliiscicuta:  fimilis  eft.radice  niritur  tencra,  oblonga,or- 
biculata,odorata,ad  mandendum  fuaui. 

Moly  folia  gramini  fimiIia,tatiora  tamen.humiquc 
fparfa  habet ,  fiorem  alba:  viola:  fimilem  ,  lad>eo  coIofes> 
minorem  ramen,&ad  viola:fimilitudinem  accedentem. 
caulem  ferr  tenuem,quatuor  cubitorum,in  cu- 
ius  fummo  quidam  allio  fimile  eft.ra. 
dix  eiparua  bullofaque 
fubeft. 


4;i 


ORIBASII  MEDICINALIVM 

hber  duodecimus. 


GOLLECTOR  V  M 


ExDiofcoride,defimpliciu  medicamen- 
torum  facultate  atque  apparatu, 
abN  literavfque  ada. 


N 


Ardi  funt  duo  genera:  alterum  Indi- 
cum,Syriacum  alterii  nominatur ,  non 
quod  inSyria  nafcatur,fed  quod  mon- 
tis  in  quo  oritur,vna  pars  ad  Syrios ,  al- 
tera  ad  Indos  vergit.  Cxterum  in  Syria- 
ci  genere  prxftantius  eftrecens,  lxue, 
multam  comam  habens,  flauo  colore,  admodum  odora- 
tum,cyperum  odore  referens,breui  fpica,  guftu  amaro,& 
linguam  exiccante  ,  &  multo  tcmpore  in  odons  iucundi- 
tatc  perdurante.Indicum  vero  alterum  Gangitin  voCanr, 
a  flumine  quodam  Gange  quod  prxterfluit  deduttono- 
inine,  iuxta  quodnardum  exoritur.  Eius  autem  vis  eft 
propter  aquofos  tra&us  imbecillior.ipfumque  eft  oblon- 
gius:  &ab  vnica  eius  radice  numerofx  fpicx,exque  ad-  i 
modum  crinitx ,  &  implicitx ,  ac  virofi  odoris  exoriun- 
tur.  Quod  vero  altius  in  monte  nafcitur,odoratius,curta 
fpica,cyperum  fuauitate  redolcns,  aliaque  habens  omnia 
quxSyriaco  ineffedidta  funt.Vocatur  etiam  aliudquod- 
dam  famphariticum  aregione  in  quanafcitur,cftque  ma- 
gna  fpica,cadidiore  caule,quem  medium  exfeinterdum 
mittit.hircorum  odorem  vehementer  exhalantemrquod 
genuseftreiiciendum.Vendirur  etiam  nardum  madefa- 
clu,quod  ex  eo  cognofciturquod  alba,fqualida,&fine  fua 
ianugioe fpica  fit.  Adulterarur ^tibio cu  aqua,  aut  palmeo 
vino,vtdefetur,&poderofior  fiat,infpirato.Vbi  vti  veli- 
mus ,  auferendum  eft  ab  radicibus  lutur.i,  fi  fir,  &  cribro 
excutiendus  eft  puluis,qui  ad  manus  eli.;ndasaccommo 
datus  eft.  Reconditur  autem  ad  oculorum  medicina» 
in  fiftilinouo  nonpicato  trirum, &ex  vino  inpaftillos 
reda&um." 

Nardum  veroCelticum  in  alpibus  apudLigares  na- 
fcitur,idqtie  ab  incoiis  Gallicum  nominatur.  Nafcitur  e- 
tiam  in  Iftria.eftque  exiguus  frutex  breuifque.qui  cum  ra 
dice  vellitur,&  in  fafciculos  manipulofque  ligatur,&  co- 
ponifur :  folia  habet  oblonga  ,  fubflaua:  florem  luteum. 
Caulibus  tantiim  radicibufque  vtimur,  hique  foli  odoris 
bonirate  funt  prxditi.  quamobrem  fafciculi  pridie  aqua 
fpargendi  funt,  &  fiquid  terreni  inha?ferit,abiiciendum: 
humido  pauimento  fubie&a  prius  charta  fternendi  funr, 
fequenti  die  purgandi.fiquidem  quod  vtile  eft,ab  acerofo 
&  alieno  propter  vim  humoris  non  excutietur.  Adultera- 
tur  impofita  eidemherba  perfimiH,  quam  ob  virofum 
odorem,hircum  vocant:fed  facile  dignofcitur,  quoniam 
ea  herba  caulis  expers  eft ,  atque  candrdior,  &  minus  ob- 
longa  habet  folia:quin  ne  radicem  quidem  amaram  &  a- 
romaticam  habet,vt  nardi  radix  eft.Itaq;  cauliculos  &  ra- 
dices,abiec~tisfoIiis,advfum  reponito,  fique  feruare  vo- 
lueris,trita  vino  excipito,  in  paftillos  conformaro,  fiQili 
nouodiligenteropertorecondito.  LaudatifTimum  vero 
Celticum  nardum  eft,  quod  recens  eftodoratumque ,  ac 
multisradicibuspra?ditum,nonfragilc,plenum. 

Nardum  montanum  in  Cilicia  nafcitur.  eius  caules 
&  folia  eryngiofimilia  funr,  minora  tamen,  &nonafpe- 
ra  ,  &  aculeata.radices  ilh  funt  nigrx  ,  odoratx,  binx, 
aut  etiam  plures,vr  afphodeli:  fed  multograciliores,can- 
didiorirs,  &  minores.  nec  caulem,  nec  fructum  ,  necflo- 
rem  proferr.radix  ad  eadem  ad  qux  Celticum  nardum 
facit. 

Narciffus  habet  folia  porro  fimilia, fed  fenuia,&  mul 
toJminora:cau1iculnm  paruum,  inanem,  foliis  vacantem, 
dodrante  maibrcm,in  quo  flosalbus  eft,interius  croceus, 
&  iu  quibufdam  purpureus.  Radix  ei  efta!ba,rotunda,ad 
hulbi  formarmfrutt  us  veluti  in  membrana  niger,  prxlo- 
£us.  Nafcitur  prxftantiffimus  m  montanis  locis,odora- 


A  tufque.atqui  inpratis  &  arenofis  oritur,  porrum  fapit^ 
&  herbaceum  halitum  ex  fe  mittir. 

Nafcaphthon(quod  narcaphthon  aliqui  vocant)  et 
India  affertur.corticis  formam  gerir,  libro  fycamini  fimi 
lem.Adfuffitusadhibeturpropter  fuauemodorem  quem 
ex  fe  mitit. 

Nymphxa  in  paludibus  &  ftagnis  nafciturrfolia  ha- 
bet  ciborio  ftmilia  ,  minora  ramen  ,  &  oblongiora  quo- 
dammodo.aquam  excedentia  :  aliqua  ctiam  in  aqua  dc- 
B  mcrfa,multaque  exvna  radice  prodeuntia.  flos  albus  cfl.li 
ho  fimilis,eius  media  pars  crocca  eft.quu  defloruit,in  ro-' 
tnndam  formam  redigitur,ad  pomi  aut  capitis  papaueris 
fimilitudinem.  Colore  nigro  fit,in  quo  fruclus  latus,  &£+ 
fus,guftanti  glutinofus  includ*itur:  caulrs  non  lxuis,craf- 
fus,niger,ciborii  cauli  fimiH$:radix  nigra,craffa,clauie  fi- 
milis,qua:  autuno  prxciditur.  Plurima  in  Cilrcia  in  Ani-' 
gro  flumine,&  in  Haliarto  Bccotix.Nafcitur  &  alia  nym- 
phxa  antedi&x  fimilibus  foliis,attamen  alba  radice  &  a- 
fpera,flore  luteo,&  modo  rofx  fplendente.  Oritur  hxc  iri 
C  Theffalia  ad  flumen  Pcneum , 


Xanthium  ( quod  phafganon  aliqui  vocant)in  pin- 
guibuslocis&  paludibusnafcitur.  caulem  pinguem  ha- 
bet  angulofumque :  in  eoque  alarum  caua  permulta  funt. 
arriplicifimilia  funt  folia,  tectiones  habentia,  odorC  na- 
fturtii:fru£f um  rotudum  ferr,vt  oliua  magna:  aculeatum, 
vt  platani  pilulx,&  veftibus  contactu  inhxrentem. 

D  Xyris(quam  aliqui  agrefte  iridem  appellat,Romani 
gladiolu  vo"cant)folium  gerit  iridi  fimih ,  fed  latius,&  in 
fummo  aciitum.e  mediisfoliis  caulisprodit  cubiralis,val 
de  craffus.in  quo  filiqux  funt  triquetrx,  &  in  eis  flos  pur- 
pureifSjidque  quodin  medio  eft,puniceum.fructus  infol 
liculis  eruo  fimilis,rotudus,magnus,  acer:  radixque  geni- 
culofa,longa,rufa. 

Xyphion(quod  phafganon.ai  e(l  enf-m,  proprer  figu- 
ram  foliorum  nominant  )  iridt  fimile  eft,  fed  breuius,at* 
qucanguftiusj&cultelli  modoin  mucronem  definens,fi- 

E  brofum.caulem  emittit  cubitalem,  fucci  plennm ,  in  quo 
purpurei  flores  in  ordine  digefti,inter  fc  diftant.  frucium 
edit  rotundum.  radices  duas  profert,  alteram  fubalte- 
raconfidentem,  exiguorum  bulborum  figura  ,  quarum 
inferioreft  gracilis,  fuperna  vberior.potiflimura  verom 
aruisnafcitur. 


CEnanthe  folia  habet  paftinacx,f1orem  candidum, 
r   caulem  craflum,dodrantaIem,fru£fumarripIicis,radicem 
magnam,  multis  rotundis  capitibus  abundantem.nafci- 
turin  petris. 

CEnanthe  etiam  agreftis  vux  frudrus  nominatur. 
quum  floret,recondi  debet  ficiili  non  picato:colIectaquc 
fubftrato  linteo  in  vmbraficcanda. 

Omphacium  eft  acerbx  vux  (  vt  Thafix  ,  aut  Ami- 
nxx)nondum  maturefcentisfuccus.qui  ante  Canis  exor- 
tum  exprimcndus  eft :  expreflufque  in  xreo  rutilo  vafe 
linteo  operto  vfquedum  cogatur  infolandus.  Oportet  au- 
G  tem  femper  quicqnid  concretum  fit,  liquido  permifcere, 
&cauere  neper  nofte  fub  dio  maneat.-fiquidem  roscon- 
cretionem  impediet.  Eligito  flauum  omphacium,fnabi- 
le,perquam  adftringens  mordenfque  linguam.  quidam 
etiam  coquendo  fuccum  condenfant. 

Orfagra  frutex  eft  arboris  inftar  ,  prxgrandis ,  amy- 
gdalino  folio.fed  lariore,liIio  non  diffimilirflore  rofaceo 
magno,  radice  candida  ,longa,quxficcata  vini  odore:u 
refert.montanislocisnafcitur. 

Onobrychis  folia  habet  lenti  fimilia ,  paulo  tanicu 
Iongtora,caulcm  dodrantalem ,  florem  puniceum ,  radr- 


4Jj                 MEDICIN.     COLLBCTA    "  B.    X II.  4$ 

cemparuamlnafciturhumidis&  incultisloci*.             A  P 

Onix,  hoc  efi  ungtts,  conchylii  tegumcntum  eft,  ei  fi-  Panaces  (  quidam  herculeum  vocant )  ex  hoc  opopa* 

milequotcgiturpurpura:  quod  in  India  in  lacubus  nar-  naxcoI!igitur,plurimumque  in  Eoeotia  &Phocide  Arc* 

dum  ferentibus  inuenitur.  quodideo  fuauem  odorem  dia:  nafcitur,&  inibi  ob  quxftum  quem  ex  liquore  fa» 

fpirat  qubd  conchylia  inibi  nardo  vefcantur.  Pra»ftantif-  ciut,ftudiofecoiirur.foIiis  eft  afperis,in  terra  iacenribus, 

fimus  onyxeftqui  erubro  mari  affertur ,  albicans,  pin-  viridibus,  ad  ficulna  multum  accedentibus ,  Jn  ambitu 

guifque :  nam  qui  Babylone  aduehitur ,  niger  eft  &  mi-  quinqueparrita  diuifione  partitis.caulem,vt  ferulam,fer£ 

nor.vterqueinfuffituodoratus,  fed  caftoreum  quodam-  altiffimum,albalanugtne  pra:ditum,foIia  circa  ipfummi 

modo  oler.  nora,vmbellamque  in  fummo,  vt  anethum ,  habentem, 

Oxyacantha,fcof  f/?  <icut*  fpin*,  arbor  cft  pyraftris  fimi-  flarem  verb  luteum,femen  odoratum  &  feruidum  :radi- 

lis,fed  minor,&valdefpinofa.fruclum  fert  myrti  baccis  B  ces  multas,ab  vno  principio  exorienres,albas,graui  odo 

fimilem,plenum,rubrum,  fragilcm,&  intcr  nucleum  :  ra  re,craffo  cortice,fubamaro  guftu.  Nafcitur  idem  in  Cy- 

dicem  habetmultifidam,alte  defcendenrem.  rene  Libyx  &  Macedonia.  Colligiturliquor  fe&a  radicc- 

Oreofelinum,/</  eflnpmm  montanum,  caulis  dodrantalis  caulicuhs  nuper  pullulanribus.album  autem  liquorem  ex 

eft,extenui  radiceprodicns.circa  quem  ramuli  &  capitu-  fe  mitticqui  ficcatus  crocei  coloris  habet  extremitatem. 

lafunt  cicutxfimi.lia,multo  tamen  tenuiora  :  jn  quibus  Excipiunt  etiam  liquore  effluentem  foliis  excauatofolo 

fru&uscftpra:longus,acer,odoratus,cuminofimilis.mon  fubftratis,eaque  liccata  tolluntur.  Ex  caule  quoque  per 

tanis  vero  locis  prouenit.  melfem  fe£to,Iiquorem  eodem  modo  excipiunt.Ex  radi*- 

Oreftia  herba  eft  parua,tribus  autquatuor  digitister-  cibus  ve.o  pra;  .  intioresfuntalba?,diftenta:,  qua:  cariem 

ramexcedens,  foltis&  viticuliscoronopidi  aut  gramini  non  fenferint,  guftu  ferui.ia?,&  aromatica:.  Fruttus  ex 

fimilibus,  adftringentibus.  radice  prxtenui,vt  capillus  c  media  ferula  prodiens  cibo  idoneuseft:  quivero  ex  a- 

eft,alba,vinofa,quatuor  digitorum  longitudine.  nafcitur  gnatis  oritur,minus  nutrir.Liquor  verb  laudatiffimus  eft 

in  collibus.  *]u'  amariffimus  eft.intus  albus,  foris  croceus,la:uis,  pin- 

Origanum  Heracleoticum(  quod  Conilam  vocant)  guis.fiiabilis.ciro  !iquefcens,grauis  odoris.nam  niger  & 

folium  hyffopihaber.vmbellam  vero  non  in  rorz  fpecie,  molhs,vitiofus  eft.AduIteratur  ammoniaco  &cera.Pro- 

fed  veluti  raultifidam  :  femenque  in  fummis  virgis  non  batur  digitis  in  aqm  confricatus .  qui  enim  vitio  careo 

dcnfum.                                       •  refoluitur,&  laftei  fit  coloris. 

Quod  verb  onitin  appellant,folia  habet  candidiora,  Panaces  Afclepium  &  Chironium  caulem  tenuem  h 

&  hyflopomagisfimi!ia:femenque  fert  veluti  coniun-  terta  emittir,geniculis  interfeptum,cubitalem,  circa  qu2 

tloscorymbos.vim  Heracleoticihabct,fed  non  ita  effi-  folia  famculo  fimilia  fundur.tur :  funt  tamen  maiora,hi- 

caxeft.                                                               D  fpidioraq'.ie,& graueolentia.Supra  verb  vmbella  eft,  in 

Sylueftre  autem  origanum  ( .quod  alii  panaces  Hera-  qua  flores  aurei  cdloris  funt,acres,  odorati:  radix  exigua 

cleum,  alii  conilam  nominant )  folia  origani ,  virgulta  tenuifque.  Sunt  etiam  qui  fylueftre  origanum  panaces  vo 

dodrantalia,tenuia,in  quibus  vmbella:  funt  anetho  fimi-  cent,alii  verb  conilam.de  quibus  quum  dc  origano  agc 

les.radix  exiliseft  atque  inutilis.  retur  diftum  eft. 

Orminum  herba  eftfoliis  marrubio  fimilibus,  caule  Panaces  verb  Chironiurr»  pra:c,ipue  nafcitur  in  mon- 

femicubitali,quadrato,circa  quem  emincntia:  filiquis  fi-  tePelio,  foliis  amaraco  fimilibus,  flore  aureo,  radicete-» 

milesprodeunr,  qux  ad  radicem  fpeftant,  in  quibus  di-  nui,non  profuq  la.herba  ipfa  guftu  acri  eft» 

uerfum  ineft  femen :  nam  in  fylueftri  rotundum  &  fu-  Pancration  (^uod  aliqui  etiam  fcillam  vocant)  raditf 

fcuminuenitur:  in  alio  verboblongum  nigrumque,  quo  eft  magno  bulbofimilis,fubrufa  ,  amara,feruida  ad  gu- 

Vtimur.                                                                  ^  ftum:  folia  lilii  habet,fed  longiora. 

OpoCnw  a.>Avptv(tdeH  erui i /a>i  V(*»»)fic  coficito:  Vberiora  Parthenium(quod  aliqui  amaracum,  aliqui  leucan- 

candidaquegranadeligito,permifcendoque  aqua  perfper  themon  appellant )  folia  coriandri  habet.flores  perambi* 

gito,donec  quod  fatis  fit  combibant,  deinde  torreto  vf-  tum  albos.in  medio  luteos,odore  fubuirofo,  &  fapore  a- 

quedumcortexrumpatut.-tum  mola  trita  cnbro  tenui  marefrente. 

traie&a  farina  reponatur.  Paronychia  exiguus  f rtitex  eft,  nafciturque  in  petrfs  1 

Op%tc,  idefl  tefiiculus  (  quem  cynoforchin,W  efl  teflictt  peplo  fimilis,longitudine  minor,foliis  maior. 

/«wcj»tf,vocant) foliahabet  circa  caulem  &  imam  eius  Piperfruitumfertin  principio  praslongtim,  veluti 

partemhumiftrata,olesmollifimiIia,anguftiora  ramen  filiquas,quod  longum  piper  eft  ,  haberque  intus  aliquid 

&  longiora  :  cauliculis  longitudine  dodrantis,  in  quibus  tenui  milio  fimile :  quod  abfolutum,  piper  euadir.  id  au- 

purpurei  funt  flores:radiccm  bulbofam,  oblongam,  du-  F  tem  fuis  temporibus  dehifcens,racemos  ex  femirtit,gra- 

plicem,anguftam,  vt  oliua:,  fupenus  alteram,  &  alteram  na  qux  videmus  ferenres :  &  alia  acerba  qua:  albi  pipe- 

inferius.  alteramque  plenam  ,  alteram  mollem  ,  ac  ru-  risnomen  habent,  quod  oculorum  medicinis,  antido- 

gofam.  tifque  accommodatiffimum  eft.  Nigrii  verb  eftfuauius 

Alius  tefticulus  eft  quem  ferapiadem  aliqui  vocant.  is  &  acrius  albo.atque  album  quidem  qubd  acerbum  fit,ca: 

folia  habet  porri,oblonga,  fedlatiora  ,  &  craffa  •.  cauleirt  teris  imbecilhus  eft.EIigito  piper  quod  ponderofius  fir, 

dodrantalem,  floresfubrufos  purpureofque:radix  tefticu-  plenum,nigrum,non  valde  rugofum,recens,non  furfura- 

lisfirailis  fubeft.  ceum.Innigri  vero  genereinuenitur  etiam  quod  defe- 

Orchis,ideflte/}icu!uica/loris.E\ig\to(emper  huius  ani-  £rum,inane,leue'que  iit,quod  brafma  (qutft  abonus)  voca 

malis  tcfticulos  qni  ex  vno  principio  connexi  funt,(  non  q  tur.In  fichh  r.ouo  ad  carbones  torretur  continue  mouen- 

poffunrenim  duofolliculi  in  vna  membrana  coniuncti  do.Eiusradix  non  eftzingiber,vtquidamfuntrati.  cofto 

reperiri )  &  qui  liquorem  intus  cerofum  habent,  odore  autem  eft  fimilis,& guftum  excalfacit. 

graui  &  virofo,guftu  acri,mordente  ac  friabili :  &  qui  na  Peplus  (  funt  qui  fycen,  qui  fpumeum  papauer  nomi- 

turalibus  membranis  vndique  interfepti  funt.  Adulte-  nent )  frurex  eft  exiguus,albi  liquoris  plenus,folio  paruo 

rantcaftoreum  nonnulli,ammoniacum  aut  gummicum  ruta:  fimili,fed  Iatiore  tota  verb  coma  fere  dodrantalis 

eiufdem  animalis  fanguine,  aut  caftoreo  ipfo  fubadtum  cft,in  orbem  circuma£ta,in  terra  iacens.fub  foliis  minu» 

in  folliculos  inftillantes,&  exiccantes.F.ilfb  aiunt  hocani  tus  fruc*tus  rotundufque  eft.radix  vnica,  inutilis.  in  hor- 

mal,quum avenatoribus  vrgetur, auellere  fibi  teftes,  at-  tisnafcitur  &  vinetis.colligitur  par  naeffem.  in  vmbra 

queabiicere,quum  ne  eostangere  quidem  poffit:funt  e-  ficcatur,&  continub  verfatur.fru&ustufus  &  feruefaftus 

nim  parum  exerti.vt  in  fue-  Oportet  autem  diuifa  pelle,  H  reconditur. 

mellcumliquorem  cum  ambiente  membrana  affumere,  Peplis  verb(  quam  fylueftrem  portulacam  vocant,Hip 

&  ita  ficcatum  reponere.  pocratefque  ipfe  peplion  nominat)in  maririrois  maxim^ 

Ofyrisexiguusfrutexeft,niger,tenuis,virgulam  fra-  nafcitur  locis.frutex  frodofus,  liquoris  cadidipIenus,fo 

ftu  difficilem  habens,&  in  ea  foliola,vt  lini,in  initio  ni-  lio  fariua;  portulacae,  fed  in  orbe  aclo,  &in  parte  inferio 

gra.qua;  deinde  mutato  colorerubefcentia  fiunt.  re  rubefcetc.Fruft9  rotiidus  foliis  fubeft.vt  in  peplorfer* 

TTT.i, 


43S 


#<      O  R 1 15  A  S  Ii 


43^ 


uidoguftu.radixtenuis.lnutilis.  cotligittfr,  reponitur,  &  A  ndixei  cuoitaliselt/ubcandidajftruthiofimilis.monta- 


fale  conditur,&  datur  vt  peplus,eadem  vi  prardita 

Periclymenon  (quodaliifplenion,  alii  etiam  clymC- 
fion  ipfum  vocant )  frutex  paruus  eft,fimplex,  caule  qua- 
dradratoj&perinterualla  foliolis  circundato  albicanti- 
bus,hederx  figura.inter  folia  furculi  exeut,  in  quibus  fru 
Ctas  eft  hederar  fimilis,qui  quafi  in  folium  procumbit.du 
rus.qui  difficulter  auellitur;  radixlonga.  Oritur  inaruis 
&  fepibus,fefe  fruticibus  adflantibus  inuolens. 

Periftercon,aquofislocis  nafcitur.  videtur  autem  in- 
de  nomen  traxiffe  qubd  <sfeir?pa/,  td  '/i  col»mhx,in  eo  liben 
ter  verfcntur.herba  eft  dodrantis  habens  altitudinem.aut 
etiammaiorem.  folia  ex  caule  pvodeunt  incifa  &ftibal- 
bida :  eaque  plerunqueex  vnico  ramo,  vnicaquc  radicc 
«onftare  compericur. 

Perfea  arbor  eft  in  ^rgypto  proueniens. 
Petafifis,pediculus  eft  cubito  maior,  pollicis  craffitu- 
<Jine:inquop£tafifigurafoliumeft,gvande,ad  fungi  fi- 
militudincm  impofitum. 

Peucedanum.caulem  gracilem  emittit,  foeniculo  fi- 
milemrcomamhabet  copiofam,  &  denfam,  florem  lu- 
tcum,nigram  radicem,  graueolentem,  vbercm  ,  liquoris 
plenam.  in  montibus  vmbrofis  nafcitur.  Ljquor  excipi- 
tur  e  radice  tenera  cultello  concifa  1  &  quod  dcfluit,  fta- 
tim  in  vmbra  reponitur.gignit  verb,dum  colligitur ,  ca- 
pitis  dolorem,&  vertiginem  :  nifi  quis  nares  rofaceo  in- 
ungat,&  caput  perfundat.Vbi  detradtus  liquor  eft,  radix 
2dnullam  rem  eft  vtilis.fed  ex  caulibus  quoqueliquor 
fuccufque  colligitur,vt  ex  mandragora, fuccufque  minus 
efficax  cft  quam  liquor,&  citius  euanefcir.Quandoque  au 
temconcreta  hcryna  inuenitur  thuri  fimilis  cauhbus, 


nis  &  afpcris  nafcitur  locis. 

Polium  alrerum  montanu  tft.cui  nomen  eft  teuthrio, 
&  cuius  eft  vfus .  exiguns  frutex  eft,albus,tenui  folio,do- 
drantalis,fru£tu  refertus,capitulum  jn  fuinmo  habcns  co 
rymbi  forma,  paruum  ,  cano  capillo  fimilcgraui  odore, 
cum  quadam  odoris  fuauitate.  alterum  fru  icofius  cft,no 
vfqueadeo  odore  valido,atque  etiam  inefficacius 

Polygalon(quidam  ofirm  vocant)  caulemdodrantalc 
habet,folia  lenticula;,guftum  fubacerbum. 

Polygonon  ,  ideft  herht  fnnguinilu  .mas ,  ab  aliis  Carci- 
nethron,ab  alns  teuthrobanon,ab  aliis  clema  dicitur,het 
ba  cli  quae  ramos  tenues,  teneros,multofque  haber.acge- 
niculis  interfeptos,qui  per  terram  ferpuntvtgramen:fo- 
lia  rutar  fimilia  ,  longiora  tamen  &  molliora  .  fru&um  in 
fingulis  foliis  fert,quamobrcm  mafcula  riominatur .  flos 
albus  eft  aut  puniccus. 

Polygonon  foemina  paruus  frutex  cft,  multosramoi 
ferensrcuius  caulis  eft  tener,harundini  fimilis,  denfis  g<- 
niculis,&  inter  fe  tubarum  modo  infiris.geniculos  cin- 
gunt  in  orbem  apices  foliolis  pini fimiles.  radixeftinuti 
hs.  nafciturin  rigui>  locis. 

Polygonatum  nafcitur  in  montibus .  frutcx  eft  cubito 
maior.folia  habet  lauri,fed  latiora  &  leuiora:faporem  cy 
donii,  autpunici  mali ,  cum  adftrictione.in  vnoquoque 
exortu foliorum  flores  albi  prodeunt  plures,&  numero 
maiores  quam  fblia,co?pta  a  radice  fupputatione  .  radice 
fert  albam,longam,mollem,geniculis  plenam,  hirfutam, 
graueolentem,craffitudine  digiti. 

PoIycnem6,paruus  frutex  eft,fureulofus,foliis  ongani, 
caule  vtpulegii,geniculis  multis  interfepto:vmbellam  ta 


radiciquepcucedani  inhxrcns.Liquorlaudatilltmus  eft  is  D  men  non  habet,fed  in  lummo  paruos  corymbos,  acrcs  fi 
qui  inSardinia  &  Samothracia  conficicur,  odore  graui,       mul,&fuauitatem  etiam  odoris  fpirantes. 


fulucfcct»tc,&guftu  feruido. 

Peganon,(i  c^ri-.?, acrior  eftmontana  quam  fatiua,  & 
ineptior.ex  hortenli  verb  ruta  ea  qux  prope  hcus  nafci- 
tur,cft  ad  vefcendum  accommodatior. 

Peganon  verb  agrefte  (quod  moly  quidam  vocant)  in 
Cappadocia  &Galatia  Afii  natum,  frutex  eft,plures  ab 
vnaradicc  virgas  profercns ,  foliaque  multo  longiora 
quam  alia  ruta,itemque  magis  tcncra,&  graui  odore:  flo- 
rcm  album.in  cacumine  capitula  habet  paulo  maiora 
quamrutafatiua,  qux  maxime  ex  tribus  partibus  con- 
ftant.in  iis  femen  eftfubfuluum,triqueErum,valde  ama- 
rum  guftantibus,cuius  eft  vfus.  Autumno  maturefcit  fe- 
IHen,  quod  nonnulli  harmala  vocanr,  Syri  verb  befafa, 
Cappadoces  moly,quoniam  cum  moly  fimilitudinem 
qnandamhabet:radicenigra,flore  albo.nafcitur  in  colli- 
bus  &  fxcundis-locis. 

Pixliquida  expinguiffimis  picex&  pini  Iignis  colligi 
tur.  probatur  fplendcns,la:uis,pura.  Fir  quoque  piffelxon 
ex  pice,feparato  eo  quod  aquofum  in  ca  ineft,quod  vt  fe 


Polypodium  nafcitur  in  perris  mufccfis,&  anrris ,  aut 
arborum.ac  prxferum  quercuum  caudicibus,palmi  alti- 
tudine,filici  fimile ,  fubhifpidumj  incifuris  diuifum  ,  fed 
non  adcb  minutis .  radix  fubeft  hirfuta,  in  qua  cirri,  ceu 
polyporum.contincntur  crafsitudine  parui  digiti.  abrafa 
vero  internapars  viridis,guftuacerbo,&  fubdulci. 

Poterium(funt  qui  phrynion,  Iones  neurada,  qni  aci- 
dot®nappellent)grandis  frutcx  cft.ramis  mollibus  ,lon- 
gis,  lentis,  tenuibufque ,  ac  tragacanthx  fimilibus,  foliis 
paruis,orbiculatis:totus  denique  frutex  eft  lanofa  circun 
datuslanuginceftqueaculeatus,  floribus  exiguis,  vindi- 
bus.fru&um  fert  guftanti  odoratum  ,  &  acrcm  ,  fed  nul- 
lius  vfus.nafcitur  arenofis  locis,&in  collibus.radices  fub- 
funt  duum  cubitorum  aut  trium,  firmx ,  neruex,qux  ad 
rerram  refeiffx  lacrymam  gummi  fimilcm  ex  fe  mit- 
tunr. 

Potamogeton  folium  betx  habet,hirfutum,  paululum, 
extra  aquam  eminens. 

Propolis  eligenda  cft  qux  flaua  eft  odorataque,  &  fty- 


rum  in  la&e,fic  in  pice  fupernatat  :  excipiturque  in  pice  E  racem  redolet,&  qux  in  fubarido  mollis  fit,  ac  maftichc* 
coquenda  puris  fupra  eam  lanis  expanfis,qux  vbi  euapo-       inftar  fit  ductilis. 


rato  hahtu  madefcunt,in  vas  exprimuntur:id  quod  vfqtre 
faciendum  eft  dum  pix  coquitur.Fuligo  verb  ex  liquida 
pice  colligitur  ad  hunc  modum:Inlucemam  nouam  qux 
ellychnium  habeat,aliquidpicis  inde,atque  accende,ob- 
turaque  fiftili  vafe  quod  clibani  formam  habcat.fuperne 
quidemfornicato&  angufto,  inferne  verb  foramen  ha- 
bente,vtclibani  habent,  atque  inibi  fine  vt  ardeat.  vbi 
verb  prior  humor  confumptus  fuerit,nouum  infundito, 


Ptarraica  exiguus  frutex  eft,mulris  ramis,  renuibus,  or 
biculatis,abrotono  fimilib9  refcrtus.circa  quos  folia  func 
oblonga.oleisfimilia.in  fummo  capirulum  ,  vt  in  anthe- 
mide  eft,paruum,orbiculatum,acre,&ft.oodoratu  fter- 
nutationes  excitans. 

Pteris,/'</e/?/i/;x(funtqui  bIachnon,qurpolyrrhizon  vo 
cent)  folia  habet  caulis,  fruftus,  &  floris  expertia,  ex  vno 
pediculo  prodeuntia,ad  cubiti magnitudinem,  multifi- 


donec  tantu  fuliginis  quantu  fatis  fit  feccris:tu  ea  vtitor.  G   da  ,  &  alarum  auium  modo  pcnnata  ,  fub  graui  odorc* 


Pix  verb  ficca  ex  liquida  decodta  fk.exea  qua:dam  eft 
vifcofa,quajdam  ficca.probatur  autem  qua;  pinguis  eft, 
pura,vifcofa,fubfulua,&  refinola:talis  porrb  eft  Lycia,  & 
Brutia,coiun£ta  fimul  picis  refinzquc  natura.Vocatur  e- 
tiam  quasdam  piffafphaltus,eaque  in  Appollonia  ad  Epi- 
daurum  fit.qux  exCerauniis  montibus impetu  fluminis 
rapitur.xftuque  in  littus  eructatur,coadta  in  glebas,mix- 
tam  bitumini  picem  redolens 


radicem  habetnigrx  extremitatis ,  prarlongam  ,  exqua 
plures  alixvcluti  adnatx  exoriuntur :  guftufubadftrin- 
genti  .  nafcitur  monranis  &  faxofis  locis  .  Pycnoco: 
mon  crucx  fimilia  habet  folia,fed  afpera,  acria  ,  &  craf- 
fiora  :  caulem  quadratum ,  florem  ocymo  fimilem  ,  fru- 
«ftum  vtporrum,radicemnigram,  rotundam,  pallidam, 
vt  paruum  pomum,terrcftre  quid  redolentem .  oritur  lo- 
cisfaxofis. 


Polcmonium,(alii  philererium  vocant)ramos  tenues  ^     Pyrethrum  herba  cft,cauIem,fo!iaque  cmitrir.vtdau 


fiabet,vtrinque  pinnatos :  folia  paulo  maiora  quam  ruta, 
fed  longiora,ad  poly^oni  aut  nepita:  fimilitudinem.  In 
«isfummis  veluti  corymbi  fum,in  qtubus  femen  nigru« 


cum  fylueftreautfaniculum  :vmbellam  inftar  rorx,  \  t 
anerhum.radix  eft  pollicis  craffirudine,longa,  guftui  fer 
iiidiliima,&€adempituitam  click. 


jjf 


437 


MEDICIN.  COLLECT. 


A  &is,vtlycium,ad  confiftentiam  vfque,ad  eaderri 
lyciutri  valens.' 

2 


Rhaaucrheuni  probatiffimum  eft  quod  teredinem 
rio  fenfit,quod  in  giiftu  glutinofum  cum  leni  adftriftio- 
nelentefcitjcommanducatumque  pallefcit,& croci  colo 

rem  aliquemrefert. 

Rhamnusfrutexeftinfepibus  nafcens,  ramos  re&os 
fercns,  vt  oxyacantha,foUaoblonga,fubpinguia,mollia. 
Eft&alterarhamnuscandidior :  atque  etiam  tertia  ni- 
grior,quxfoliahabetlatiora,&  etiam  lenirer  rubefcen- 
tia,cuius  rami  quinum  cubitorum  longitudinerh  im- 

plentftnagis  fpinofi  illi  quidem,fed  fptnisinfirmioribus,  B  cerantem,&  calfacientem.mifcetur  cxedentibus,&  vke- 


5agapenum,Hquor  eft  herbx  ferulaceae  in  M?dia  h?A 
fcentis.  prxftantiits  eft  id  quod  pellucidum  eft,  extra  ftd» 
uum,intuscandidum,olensaliquid  mediu  inter  filphii 
liquorem  &  galbani,&  quod  guftu  acrifit. 

Salamandrajfpecies  lacertx  eft.iners,  varia,  qux  falfo 
credicaeftigrii  noncremari.  vim  habet  erodehtem , 'ft* 


&  minus  rigentibus.  fru&us  latus  tenuifque  folliculi  figu 
ra.&  fpondylio  fimilis. 

Refina  exlentifco  fit,qux  lentifcina  nominatur,  &  ab 
aliquibus  maftiche .  ea  plurima  prxftantiffimaque  in 
Chio  infula  conficitur.  Cxteris  prxferturin  eo  genere 
qux  pellucet,&  fuo  candore  cerae  Tyrrhemcx  fimilis  eft, 
adulta,retorrida,  friabilis,  odorata  .  viridis  minus  pro- 
batur.  adulteratur  hic  admifto  thurc ,  pineacque  nucis 
refina. 

Refina  terebinthina  citeris  excellit  qux  dilucidior 
eft,alba,vitreicoloris,odorata,terebii)chum  olens.  acte- 
rebinthina  quidem  cxteras  omnes  antecedit.  proxima 
huiclenfifcina.deinde  pinea,  &  abiegna  ,  poftea  verd  ex 
pcea  &pineis  nuabus  confe&a  numeratur. 

Refina  liquida  expimi&  picea,ex  Gallia  &  Hemiria 
aduehitur,  &  olim  etiam  ex  vrbe  Colophone  aftereba- 
tur :  ex  qua  etiam  nomen  traxit,vt  Colophonia  refina  di- 
ceretur.A  Gallia  quoquefubalpina  venic  (  quam  incolx 

laricem  vocant )  tjffX  egregie  facit  ad  tufles  iifucteratas.  _>  tus  vero  albam,vt  ouum  :  gufto  dulci  &  ori  grato 


santibus  facultatibus,&leprasabolentibus,ve!uti  cantha 
ris :  &  fimili  rriodo  adferuauir.  liquefa&a  etiam  irt  oleo 
ilos  euellit. 

Sai-ripfdchunalaudatifiimum  eft  Cyzicenum  &  Cy- 
pritim:  fecundo  Ioco  cenfetur  ^tgyptium.vocatur  auteni 
a  Cyzicenis  &  Sicu!is,amaracus.  herba  autefn  eft  multi« 
ramis  prxdira,per  tcrfam  ferpens,fohis  hirfutis,  &  orbl* 
culatis,atque  eius  calaminthx  quxtenui  conftatfolio,fi-* 
milibus.odoratiffima  herba  eft,  ac  calfacieris,  &  COrOnis 
infevitur. 

SarCocolla  lacryma  eft  arboris  in  Perfide  nafcentti, 
pollini  thuris  fisnilis,fubfulua,  guftu  amaro,  adaltefatuc 
gummi  admixto. 

Sntyrion  (  aliqui  trifoliiim  vocant)  quoniam  triafo- 
lia  plerunqucferr,vr  ad  terram  frafta,lapath'o  aiit  lilio  fl- 
rnilia  :  minora  tamen  ac  rubefcentia  caulem  longum  nu- 
diimque  cubiti  altitudine,floremlilii  forma  carididum, 
radicem  bulbofarrtpomimagnitudine  proferr  rufarri,in> 


Coloreaucem  dirFerunt  inter  fe  :  alia  enim  candida  eft, 
alia  olei  colorc,  alia  melli  fimilis,vt  larinx  eft  .  Cupreflus 
quoque  liqutdam  refina'm  fundit.Qux  verb  ficca  cft,  alia 
eftexpineisnucibus,  alia  ex  picea  ,  alia  pinea,  alia  abie- 
gna.Inter  omnes  elige  odoratiffimam,  pellucidam,  nori 
torridam,neque  dilutam,friabilem,aC  cerx  fimilem.  In- 
ter  easprxftatcrteris  pinea  &  abiegna  :  funt  enim  odo- 
rata:,  &thus  olent.  Ex  PityufaHifpanixinfula  multx  re- 
finxcomportantur  ;qux  verb  expicea  &  nucleis  pineis 
fitjitemqueexcupreffbjinferioresfunt^nec  pares  aliis  vi- 
res  habent,&tamen  ad  eadem  ad  quxalis,  itidem  adhi-  E 
bentur.Lentifcina  vero  proportione  refponder  terebin- 
thina:.  Vritur  liquida  refma  omnis  iri  vafe,quod  quadru- 
plicapaxfiteiushumorisqui  infunditur.  Refinx  aurem 
congiusin  duobus  aquxpluuix  congiis  in  vafe  a?neoco- 
quitur  leniter  ad  carbones,continue  agitando,  donec  o- 
dorem  omnem  amiferir,friabilifque&t'orrida  efficiatur, 
«c  digitis  cedat  :tum  refrigerata  in  vafe  fi  jtili  non  pica- 
toreponendaeft.Eximiiautemcandoris  fiet  fi  fefinao- 
mnis  eliquata  percoletur,&  fordes  ab  ea  excernantur.Cre 
jnantureti  nn  refinx  fineaqua  ad  carbores  leuiter  pri- 
miim:  &  vbi  coire  coeperirft,maior  carbonum  copia  fub- 
iicienda  eft,&tres  dies  ac  no&es  abfq;  vHo  interuallo  dif- 
coquendae,  vfquedum  antedidtas  fuas  proprietates  ami- 
ferint,ae  poftea  (vt  diftum  eft)  reponenda:.  Aridas  vero 
vnius  dieifpatio  fatis  erit  decoxifle,  arquC  ita  rCponere. 
Ex  refina  quoque  non  fecus  quam  ex  thure  fuligo  colligi- 
tur,fi  vas  aliquod  cauum  fupcrponatur. 

Rofa  refrigerat :  qua:  ficca  eft,magis  adftringit.  fuccus 
ex  teneris  exprimitur  vnguibus  exeftis :  reliquum  in  pi- 
la  conteri  ac  premi  debet  in  vmbra,donec  cogatur,atque 
ita  reponendum,ad  oculos  circumlinendos  accommoda 
tum.folia  in  vmbraficcantur  continuo  verfata  ,  ne  fitum 
contrahant. 

Rhodiaradixin  Maceionia  nafcitur.cofto  fimilis,fed 
lxuior,  &.  inxquahs:  eaqQe  contVita  rofariim  odorem 
prxfert. 

Rhus obfoniorum,fruttus  eft  rhots, qtta coriorum  irr- 
feftorcs  vtuntur. 

Rhous  verb  arbufcula  eftin  petris  nafccns  duum  fere 
eubitorum  altitudine,in  qua  foliaoblortga,  fubrubentia, 
in  ambitu  ad  ferrx  modum  diuifa  frudus  tlli  racemulh 
fimilis,denfus,terebinthr magnitudine,quadantenus  la- 
tus.cuius  id  quod  vice  corticis  eum  conciner,  perquam 
Vtileeft.Liquamentumverbexfoliisaridisfit  aqua  inco 


Eftetiam  alterum  fatyrton.quod  crythrofcunb,  hac  sjl 
rf<&fm,dicitur,  femini  lini  fimile.  f  c1  maius ,  &  fplende- 
fcens,  &  liue,  &  xque  firmum.Eius  vero  radici9  Cof- 
tex  tenuis  eft  &  rufus:  interior  verb  pars  alba,  eftqtiB 
guftanti  ori  grata  &  dulcis.  Nafcitur  in  apricis  Sitnan^ 
Canis  locis. 

Sanfoniium  abfinthio  fimile  eft,non  tamen  Ita  fenu 
herefertum:itemquefubamarum,  &ad  eadem  ad  qux 
feriphum  efficax. 

Elco(elinon,id effdpiiimpAlu/lrejn&CcUur  aquofis  loCtsi 
fatiuo  altquanto  maius. 

Seris  agreftis  eft&  fatiua  :  agreftis  picris  aut  cicho» 
rium  vocatur,  cuius  &  latiora,  &  ori  iucundiora  quam 
hortenfisfuntfolia.Hortenfis  vera  duplex  eft  genus  :  al- 
t era  cnim  magis  ad  laftucx  fimilitudinem  accedtt,&  la- 
tis  foliis  eft,&  amarefcens :  altera  folra  habet  ariguftrora^ 
&  fubamara  eft.  _ 

Seriphinm,  hoc  efl  marinum  ahflnthium,  in  monce  Taa- 
ro  copiofiffimum  prouenir.  herba  cft  tenuis,  «ibrotonJ 
j:  parui  fimilitudine,referta  minutis  feminibus,  fubamarai 
ftomacho  aliena,  graueolens,  &  cum  quadam  caliditate 
adftringens. 

Sefeli  Maffilienfe,folia  habet  fofniculo'fimilia,craffio> 
ra  ramen,&  caulem  vcgetiorem  :  vmbellam  profert  ane= 
tho fimilem,in  qua  fruftus  oblongus,  angulofOs,  accr  irl 
cibo  ftatim.radixlonga,odorata. 

Sefeli  verb  /Ethiopicum  hederifolfa  habe"t,fed  mi:* 
nora,&  oblonga,ad  periclymeni  fimtlitudinem  accederl' 
ti.i.frutexeftgrandis.viticulas  fere  duorum  cubitorurrt 
hibet,in  quibus  ramuli  dodrantales  funt :  capita  vt  ane- 
fhi :  femen  nigrum,  denfum,  vt  triticum  :  &  acrius,  &  o- 
G  doratiusMaffilienfi,  &  valde  fuaue.eftque  adsademcf* 
ficax. 

Sefeli  Pcloponnefiacurrt  fotia  habet  cictfrx,  craffio^ 
ra  tamen,caule'mqueMaffilienfi  maiorem,ferulnceum,iri 
quo  futnrao  vmbella  eftamp!a:in  Ca  fruftus  latior,& 
camofior,&  odoratus  continetur:  cafdemque  vires  ha- 
bet.Nifcitur  in  afperis  hurhidtfque  tocis  &  eollibus.  lf\ 
Ida  quoqne  exorituf. 

Sefamoidesmaiusfquod  Anticyraicum  verafrnm  vo 
carit,  quoniamalbo  veratro  in  purgationibus  mifcetur) 
folia  habet  mta:  fimilia,  longa,florem  album  ,  radicerri 
gracilem^ignauam/emenfefamofimile,  guftu  amarurn'. 

Sefamoides  minns  cauliculos  dodrantales  habet  foi. 
liis  eoronopi,hifpidioribus  tamen  &  minoribus.in  flttJV* 

TTT  ii, 


11 


ORIB  ASlt 


440 


iniscaulicuiis  cajiitula  funt  florumpenc  purpureoruro,  A  lum,oleat:at  Medicus& SyriacusimbecHHoresfunt,fed 


quorum  medium  albicat,  femen  fefamofimi!e,amarum» 
fuluum.radixtenuis.nafciturin  afperislocts; 

Sideritin(aliqUiheracleam  vocant)folia  habet  mar- 
rubii,fedlongiora,adfa!uia:  au?  ejuercus  formam  aCce- 
dentia,minora  tamen,&  afpera.  quadratos  caules  ac  do- 
drantales,vel  etiam  maioresproducit,  noningrato  gu- 
ftu,&  qui  quodammodo  adftringant :  in  quibus  per  in- 
teruaUa  orbiculata:  vertebra:,vt  in  marrubio,  furit,  atque 
in  eis  femen  nigrum.nafcitur locis  lapidofis. 


magis  virqfum  odore  reddunt.liquor  omnis,  priufquam 
ficcatusfuerit,adulteraturindito  fagapenp  aut  lomento 
fabarum  .'  quod  guftu,ddore,afpeclu,  &  diluendo  depre- 
henditur.Quidam  etiam  ipfum  filphii  nominc  appella- 
uerunt,radicem  veio  magudarin,folia  verb  mafpetaEf- 
ficaciffimus  autem  eft  liquor.deinde  foIia,tum  caulis.fl* 
tusgtgnit,acerquceft.Ad  potiones  rcfoluitur  amygdalis 
amaris,aut  ruta,aut  calido  pa*nc,aut  melle,aut  aqua.  Fo- 
liorum  verb  liquor  eadem  prxftar,fed  efficacia  multo  mi 


Sideritis  altera  eft  ramulis  duorum  cubitorum,  exili-  B   nore.eftur  autem  eX  aceto  mulfo,  ad  arteria:  afpcra:  vitia 


bus.foliahabctlongispediculis  inhairentia,  foliis  filicis 
fimiIia,numerofa,vtrinque  perorasdtuifa.habet  etiam  i 
fuperioribus  alarum  cauis  alios  ramulos  prodeuntes,  te- 
liues,  longos :  in  quorum  cacumine  orbiculata  capirnla 
Sc  afpera  funt,quibus  fcmen  betx  fimile,fed  rotundius  ac 
durius  continetur. 

Sideritistertiaeft(quam  heracleam  quoque  Cratc- 
uas  nominat)qua:  in  parietibus  vinetifque  nafcitur,foliis 
paruis,numerofis,ab  Vna  radice  exorienttbus,  coriandro 


accommodatum.vefcuntur  etiam  cum  la£tucis,filphium 
pro  eruca  adhibentes. 

Altera  quoque  magudaris  in  Libya  effe  perhibe- 
tur,cutus  radix  filphio  eft  fimilis,minus  tamen  acris&la- 
xa,&qua:liquorcm  nullum  habet :  qux  eadem  qua:  fil- 
phium  pracftar. 

Sinapi  eligi  debet  non  magriopere  ficcum,  &  retor- 
ridum,fed  quod  fradrum  intus  virefcat ,  &  veluti  quen- 
dam  fuccufn  habeat :  fiquidem  quod  tale  fit,  id  &recens 


fimilibus.circacauliculosdodrantaIes,teneros,fubcandi-  c  &  vigenseft.Exprimitur  ex  viridis  fuccus,& ficcatur  in 
dos,&  fubrubicundos,florespuniceos,paruos,guftanti  a-  fole 


maros  acglutinofoshabet 

Sideritin  quoque  nonriulli  achilleam  vocant:  harc 
ramulos  dodrantales  autmaiores  profert,  fuforum  for- 
fna.circaeosfoliolaparua,tenuia,exobltquo  multas  den- 
fifque  diuifiones  habentia,  ad  coriandri  fimiUtudinem, 
fubrufa,multum  olentia,glutinofa,multi  odoris,  non  in- 
iucundi,fcdmedicati.  vmbellain  eis  fummis  orbiculata 
infidet-flores  candidi  funt,  &  deinde  aurei.  nafcitur  pin- 
gui  folo. 

lJ«v$fayi>it{,ideftitgreflis  cucumis,ef&  ex  quo  id  quod  e- 
laterium  vocant,  ad  hunc  modum  conficitur.-Decerpito 
huiufmodi  cucumeres  qui  ta&i  protinus  cxiliunt,*&diem 
vnumferuato  rpoftridte  verd.cribruro  non  adeb  dcnfum 
Crs-terrfiiperponito,  &  cultro  fupino  ,cuius  acies  furfum 
vergatjVtrif^ue  manibus  cucumeres fingulos  apprehen- 
dito,ac  find&o :  humoremquein  fubactum  crarera  per 
cribrumexprimitOjfimulquecarnofum  quod  cribro  iri- 
hxferit  exprimito :  quod  ita  ex  cucumenbus  exprefferis, 
in  peluimparatamdemittito.  Coaceruata  autem  incri-  ^ 
bro  omnia  qux  incifa  fireririt,  aqua  dulci  perfundantur, 
&  vbi  exprefferis,abiiciatur.humor  vero  qui  in  pelui  eft, 
agitandus  &  fubigendus  eft,ac  linteo  contettus  in  fole  fta 
tuendus:  vbi  conftiterit,tota  aqua  fupernarans,  &  quod 
in  fummoconcreurtrCfTundatur.  quod  identidem  facics 
vfquedum  aqua  fupernatabit.quam  quum  diligentcr  ex- 
terferis,tumfubfidcntia  in  mortarium  coniecta  conrere, 
&inpaftilIosredige.Videturautem  priftanriffimum  e- 
laterium  eflequodcum  candore  leuiter  hume&um  eft, 


Sinon  femen  paruum  eft  in  Syria  nafcens,  apio  fimi- 
le,oblongum,nigrum,feruens. 

Sium  frutex  cft  re£tus,pinguis,foliis  oIufatri,minori- 
bustamen,&aromaticis.De  hoc  Crateuas  ita  memoriz 
prodidit,vtefle  herbam  fruticis  fpecie,  pauca  fercntcm 
folia,rotunda,maiora  quam  menthar,  nigra,  pinguia,  ad 
erucam  accedentia,fcriptum  reliquerit. 

Sifymbrium  (  quodalii  Cardaminem.aiii  fium  vcC 
D  cant )  aquatilis  herba  eft,in  eifdem  locis  in  quibus  fium 
proueniens:  hanc  cardaminam  aliqui  nominant,  quo- 
niam  Cardamo,i(/f/?  nx/?urtio,fu  guftu  fimilis.  folium  ha- 
bct  in  principio  orbiculatum ;  vbi  adoleuir,eruca:  modb 
rhTum. 

Sifymbrium(funtqurferpyllummaioremnomiriSt) 
nafciturincultislocismentha:  fatiux  fimfle,  latiore  ta- 
men  folio,&  odorato.coronis  inferitur. 

Scammonea  mulros  ab  vnaradice  raraos  ternos  aut 
qUaternosmittitjtrium  autquaruor  cubitorum  longitu- 
dine,pingues,aliquid  craffirudinis  prae  fe  ferentes :  folia 
htrfuta.helxina:  aut  hedera»  fimilia  ,  molliora  tamen,& 
triangula  :  flores  albos,orbiculatos,&in  calathi  modum 
cauos,&  graueolentes :  radicem  oblongam,  craflam,  vt 
brachium,albam,graueolentem,liquoris  plenam.  Colli- 
gitur  autem  Iiquor  capite  ab  radice  diffecTo,&  in  teftudi 
nis  formam  excauata  cultro  radice :  ita  enim  in  cauum  12 
quor  defluit,  qui  poftca  conchulis  excipitur,  Alii  fcrobcs 
in  terra  mortarii  inftar  efFodiunt,  in  quos  fubftratis  nu- 
cum  foliis  radices  abradentes,liquorem  erTundunr,atqtf<: 


aclzuorem&leuitatem  habet,  guftuque  amanffimumi  F  ita  ficcatum  extrahunr.Probatur  qui  pellucidus  eft,la:uisV 


&lucernzadmotum,facile  accenditur.conrra  verd  quod 
porricolorcm  habet,  afpcriimque  eft,  &  afpettu  turbi- 
dum,fordiurHque  ac  cineris  plenum,id  &  graue  eft  &  vi- 
tiofum.Nonnulli  etiam  funt  qui  cucumens  fuccum  mi- 
fceant*nonnulliamylum,  vt  &  cnndorem  &leutratem 
imitentur.Duorum  autem  annorum  vfque  ad  decem  an- 
nospurgationibusaccommodatum  elatertum  eft:perfc- 
€t*  menfuraeftobolus,minimafemiobolus:  pueris  srei 
duo-  copiofius  datum,periculum  aflFcrt.  q. 

Silybum  fpina  eft  cuius  latiora  funt  folia,chama: 
Jeoni  albo  fimilia  :qua;  reccns,decoiia  ex  olto  &  fale  co- 
meditur. 

SUphium,/<f  e/! laferpitium,  radix  nafcfturin  Syria.Ar- 
menia,&  Libya.eius  caulcm  maftieron  vocant ,  ferulx 
fimilem,foliisapiofimiIibus,fcmine  laro,quod  maguda 
rin  appellant.radix  autem  excalfacit,fljtus  gignit,  ructus 
excitat,exiccat,a:gre cocoquitur,  &  veficx  nocet.  colligi- 
tur  c  radiccfcarificara,&  item  caule,ex  filphio  liquor :  in 


rarus.taurina:  collar  colore,teuuibus  fiftulis,fpongiofus,' 
qualiseftisqui  in  Myfia  Afia:  conficitur.  Necfoliimau- 
tem  ariimum  attendere  oporter,vtrum  linguam  tangen* 
do  exalbefcat,fiquidem  hoc  etiamfiet  permixto  eidem 
rithymaliliquore.-fcdpotius  adhibere  mentem  antedi- 
clis  conuenit,&  irem  fi  non  vehemcnter  linguam  cxurat, 
quod  tirhymalo  ei  admixto  folct  contingere. 

Scinchus  alius  yEgyptiuseft.alius  Indicus,  atque  alius 
etia  in  Rubro  nafcitur  mari,  alius  denique  Apollonix  irt 
Mauritania  reperitur.Eft  aute  terreftris  crocodilus,fuurtf 
proprium  genus  habens,&  cum  nafturtio  fale  conditur. 

Scilla  acrem  feruidamque  vim  habet.  aflfata  admultas 
resvtilis  efftcitur.Cruftaautem  expollinc,autluto  inuo- 
luta  in  furnum  aut  fornacem  iniicitur,aut  carbonibus 
obruitur,donec  lutum  aut  crufta  obducla  fit  abunde  to- 
fta.ea  ablata,  fi  fcilla  nondum  emollefcat,  cam  iterum 
oblincmus,atqueidem  faciemus:fi  verb  ne  tum  quidem 
aflataerir,rmximenoxiaeft,vtper  interna  detur.  Affatur 


quogenereprarftatisquirubefcit,  ac  pcllucidus  eft,  qui-  H  eadem  in  olla  quzlutoclaufa  in  furnum  demirtitur.  ex 

quc  myrrham  olet.&  odore  valer.guftuque  fuaui.non  por  ea  fumiturquod  maximc  intimum  eft,  &  exteriora  abii- 

raceus,neque  cuius  immitis  guftus  eft,&  qui  quum  dilui-  ciuntur:  &  diffecla  in  partes  fcilla  coquitur,efTufa  priore 

tur.facile  exalbefcit.  Cyrenaicus  veib,  fiquis  modicum  aqua,&  alia  impofita,doncc  nec  amara,nec  acris  aquafir. 

eius  guftarit,humorem  in  toto  corpore  ciebit :  blandif-  atque  ita  fe&a  invmbraficcatur^inotraieclaita  vtfrufta 

^fno  autem  odore  eft,vt  guftanth  os  ipfum  ^nifi  paolu-  fefenoncontingant. 


44'- 


MEDICIN.  COLLECTi- 


X  ii 


44i 


Scolymus,^*  eftcarduus,  foliahabet  media  inter  cha-  A 
maeleonem  &fpinam  albam,fednigriora&craffiora.cau 
lem  longum  foliorum  plenum  proferr.in  quo  eft  aculea- 
tum  caput.radixnigra  eft  craflaque,in  qua  vis  &  facul- 
tasineft. 

Scordiuminmontanis&  paluftribus  nafcitur,foliis 
chamidryos,fed  maioribus,nec  fic  in  ambitu  diuifis,  o- 
dore  aliquamum  allium  olentibus,  guftu  amaris&  ad- 
ftringentibus :  caulibus  quadrans,  in  quibus  flos  fube- 
fcens  infidet.  B 

Scordon,fcoc  f/?ai//«w,quoddam  fatiuum  eft,  quod  hor 
tenfe  eft,&  in  JE gypto  nafcitur  vno  capite,albu  :  vocant- 
que  eius  diuifiones,fpicas :  quoddam  verb  agrefte,  quod 
ophiofcorodon,<j u*ft  angumum  fitfi«7),nominant. 

Scordoprafum  verb  porri  magnitudinc  exaequat,  eft- 
queporri  &alii  qualitatis  particeps. 
.  Smilax  hortenfis,cuius  fru&us  ab  aliquibus  lobia,/</ e(l 
fxru^  fihquz.ab  aliquibus  afparagus  vocatur:  folia  habet 
hederaj,molliora'tamen:  caules  tenues,  &  capreolos  qui 
viciriis  fruticibus  fefe  inuoluant.qui  vfqueadeo  crefcunt, 
vtfcenas  etiam  repra:fenrenr.frudium  fert  fce:iogra:co  fi-  <2 
milem,  fedlongiorem,  &magis  torofum.in  eo  femifia 
funtrenibusfimilia,fed  nonxquali  colore,fed  in  parte 
fubpurpureo. 

Smyrna,fcoc  efl  myrrhx,  lacryma  eft  arboris  in  Arabia 
nafcentis ,  eftquefpina:  i€gyptix  fimilis,  e  qua  vulnera- 
tadefluit  Iacryma  in  tegetes  fubftratas  i  alia  verb  circa 
arborismincumconcrefcir.Vocaturexhis  vna  pediafi- 
mospingi)is,quaexpreffaftadleemittitur:aIia  vero  ga- 
birapinguiffima,  qua:la:to  &pingui  folo  nafcitur,  qux 
roultum  ftaftesexfemittit.Principem  verb  locum  tenet 
qua;  Troglodytlca  nominatur,a  regione  qua:  eandem  pa 
ritrfubuiridisharceft  tranflucidaque.Qinnetiam  legitur 
tenuisquxdam,qii2  poft  Troglodyticam  in  myrrha:  cen 
fu  reponitur,bdellii  inftarlentefcens,odore  fubuirofo,& 
apricislocis  proueniens.  Alia  quzdam  caucalis  dicitur, 
admodum  exoleta,nigra  &  torrida.Omnium  peffima  eft 
ea  qua:  ergafima  nominatur,fqualida,&  pinguedine  va- 
cans,acris,  gummi  odorc  &  viribus  proxima.  Qua;  iti- 
dem  minea  vocatur,reprobanda  eft.Ex  omnibus  expref- 
fiones  fiunt:  fed  a  pinguibus  odorata:  &  pingues  :  a  fic-  _ 
cismonpingues  nec  odoratx.minus  verbodorata  eftex-  £ 
preffa  myrrha,qux  quum  exprimeretur,&  ih  paftillos  re- 
digeretur,  oleum  non  aflumpfir.  Adulteratur  macerato 
gummi  in  aqua,in  qua  myrrha  maduerit,  &  myrrhi  ad- 
mixto.Eligendaeftrecens,fragilis,lxuis, concc  lor  ex  o- 
mniparte,  &  quxquum  frangitur,  diuifiones  vnguiufri 
modola;uescandidafqueoftendat,minutis  glebis,  ama- 
ra,odorara,acris,calfaciens.grauis  verb  &  qua:  piceo  co- 
lore  eft  inutilis  eft.Fuligo  etiam  ex  ea  fit,  vt  ex  thure  fie- 
ri  oftendimus,quaj  ad  eadem  eft  ?ccommodata. 

Smyrna  \erb,boc  efl  myrrha,Bczotica  incila,radix  eftar-  F 
borisin  Bceotia  nafcentis.  eligito  eam  qua:  myrrhafua- 
uitate  odoris  referr. 

Sonchi  funt  duo  genera:  alterum  agreftius  eft,& 
fpinofius.alterum  tenerius  &vefcum  :  caulis  angutofus, 
fubrubefcens,inanis,folia  in  ambitum  ex  interuallis  dif- 
fecta. 

Sparganium  folia  habet  gladiolf,  anguftiora  tamerr: 
in  fummo  caule  veluti  pilulas.in  quibus  frudtus  eft. 
Spartus  frutexcft  virgas  longas.foliorum  expertes,fir 
as,non  fragi!esferens,idemfiliquas,vt  phafeoli,  produ 


mas, 


cit,in  quibus  femina  exilia,vtlenticulx,continentur.  flos 
luteus,  n  talba:  viola:. 

Spondylium  folia  plar^no  quodammoda  fimilia  ha- 
bet,ad  panacis  accedentia  fimilitudinem  :  caules  cubita- 
les.aut  maiores,fcenicuIo  fimiles.in  cacumine  temen  le- 
feli  fimile,duplex,craffhis  tamen  &  cindidins:&  plus  aCe 
rishabens,graueolens.flores  albi  lunr.radix  alba,raphano 
fimilis:paluftribiis&aquofis  innafcitur  lccis. 

Sradte  nominatur  pinguedo  recentis  myrrhx  tufc, 
cum  exigua  aqua,&  pra.lo  expreffa.  eft  aurem  odoratiffi- 
ma  preciofaque,quum  per  fe  eriam  vngijentfi  faciar.  cui 
fta&enomeneft.  Probatur  ea  cui  oleii  adroixtu  nbfit,& 
quajinexigua  ponione  maxima  vim  habeat  calfaciendi, 


! 


qua?  proportione  myrrha:  &ca:teris  calfacientibus  yiu 
guentis  refpondeat. 

Staphis  agria  ,  id e(i  herha pedicuixris,aut  uua  tamini*  ,£olia 
habet  labrilfcx,diuifa,coIicu!os  redtos,nigros,flofem  ifa- 
ti  fimilem:hucfum  in  folliculis  viridibus,vt  cicer,tfiah- 
gulum,fcabrtim,in  nigro  fubfuluu .  interhapars  alba  eft, 
guftu  acris. 

Staphylinus.Jw  ef}  pafHnacafylue/lris  (a  nonnullis  ceras, 
hoc  eflcomu  ,  dicitur )  habet  gingidii  folia  ,  fed  Iatiora,  Sc 
fubamara.redtu  fert  caulem,afperu,in  quo  vmbella  eft  a- 
nethofimilisjin  qua  flores  albi,&  in  mediopaululu  quid! 
purpurafcens,quafi  croceum  .  radix  ad  digiti  crafsitudi- 
nem,palmique  longitudinem  accedit .  odbrata  eft  &cc> 
fta  eftur. 

Srear ,  hocefldieps,  vuluaj  conuenit  recens  anfennus» 
aut  galli  naceus,&  fine  fale  coditus:  nam  qui  falem  aflum 
pfit,vtero  infenfus  eft :  &  item  is  qtii  progfeffu  temporis 
acrimoniam  Contraxit  .Ex  iis  recentem  aliquem  capitOi 
&  membranuhs  exemptis  in  nouam  fidilem  oHam,  quai 
alrero  tanto  capacior  fit  qtiim  adipis  modus  qdcm  £ufa« 
re  veIis,coniicito ,  &  vas  diligenter  Opeftum  ardentifsi- 
rno  foli  exponito.liquatum  fubinde  adipem  in  aliifd  pi- 
catUm  vas,vfquedum  totum  fluxerit,  excolato :  tum  lOcc» 
gelido  reponiro,atque  vtitor.Quidam  pro  fole  in  ferueri 
ti  aqua  aut  tenui  &  molli  pruna  fidlile  conftiruunt.Eft  e- 
tiam  alia  cUrandi  adipis  ratio  huiufmodi :  Vbi  membra- 
nas  exemeris,reritnf,  &infi£file  conieftum  exiguo  tri- 
roque  fale  confperfum  eliquatur.tum  linteo  panno  defa:- 
catus  reponuur,&  acopis  vtiliter  additur  .Stiillus  verb  & 
agninus  adeps  hoc  modo  curantur.fXecens,  prapingQis, 
qualis  a  renibus  detrahitur,  adipem  in  copiofam  aquani 
pluuiam,  &  quamfrigidifsimam  coniicito,  membram- 
las  adimito,manibus  diligenter  fubigito ,  ac  confricato, 
quafi  diftringas:tum  alia  aqua  fepe  ablutum  in  ollam  fi- 
€t ilem  dupli  capacem  imponito:aquam  affundito,  vt  adi 
pem  fupererlenibus  prunis  admoueto,  ac  rudiCuli  agita 
to.vbi  ehquatus  fit,co!o  in  aquam  tr5ffundirn,acrefiige 
t ari  finito.*&  rurfus  excolata  diligenter  aqua  m  aliafn  ol- 
lam  prius  lota  Coniicito,&  aqua  affufa,perfnittit6  vtfeft- 
fim  liquefiat.amotum  deinde  ab  igni ,  &  breui  fpatio  fic 
dimifium  vt  farx  fLibfidat,in  morrarium  fpongia  ex  aqu^ 
prius  m  adefaftum  veffato:vbi  coire  ccepit.refidens  ?n  i- 
h\o  fordes  eximitur ,  &  tertib  fine  aqua  liquatuf :  liqca- 
tuinque  in  morrarium  iterum  cffufum,purgatum  in  tidH 
le  coniicito,&  operculo  impofito,  perqnam  frigido  loCo 
reponito. 

Hircinus  verb&  ouillus,ftc'mqueceruinus  ita  cufan- 
tur:Capituf  (  vt  diximus)  alicuius  horum  adeps,lauatur* 
que.ac  membranulis  purgatur.vt  infuillooftendimus.ift 
pilam  coniicitur,acmanibus  fricatur,  aquam  paulatirn! 
affundeudo,donec  nullum  fanguinis  veftigium  excerna- 
tur,nec  vlla  pinguedo  fupernatet.fed  aqua  limpida  redda 
tur.deinde  in  ollam  fidtilem  coniice,&  affufa  aqua  vt  fu- 
peremineat,lenibusprunis  admoueto,  &  agitato:Quurh 
totus  fuerit  Hquatus ,  in  aquam  verfaro ,  &  rcfrigeraturii 
ac  Iotum  in  fiit ilem  iterum  indito ,  &  eliquato .  &  iderft 
f acito  quod  in  cxteris:  tertio  verb  loco  cirra  aqua  liqua-- 
to,&  in  pilam  humore  perfufam  excolato,&  vbi  refrixtf- 
fir,reponito,vt  de  fuillo  admonuimus. 

Bubuiusquoque  adepsa  renibus  detraifrus  membra- 
nulis  purgandus  eft  ,  &  marina  ex  alto  petita  abluendus,j 
&  in  pila  contundendus  diligenter ,  afperfa  maris  aqua. 
Vbi  totus  fuerit  difiolutns ,  in  fidtilem  ollam  coniiciefi- 
dus,5c  marinxaqua:  tantum  indendum  quantnm  fuper- 
natet,non  miaus  quam  palmi  altitudofit :  tum  coquen- 
dusadeps  \  fquedum  proprium  odorem  abiecerit,  addi- 
tisad  fingubsadipis  Atticas  minas  quaternis  cerxTyr- 
Thenic.r  drachmis.Colandus  verb  eft,  &  abiedfisqua:  ir» 
imo  refiJebant  fordibus ,  in  nouum  fidtile  reponendus; 
operrufque  inrerdiu  in  fole  tenendus,vt  exalbefcat,  &  vi- 
rus  odoris  aboleatur. 

Taurinus  verb  ita  parandus  eft.  tauri  adipcrn  receute, 
&  ex  renibus  capito  ,  in  amne  fluente  abluito,  mem- 
brmis  exemptis  in  ollam  fidtilem  coniicito ,  falis  parurrj 
infpergitcliquefacito,  tum  in  aquam  pellucidam  per  c>5 

TTT.iii. 


44*  '  *  %  ORlB  ASll 

lum  traiicito,vt)i  ccrpit  concjefc«*e,rnanibus  vchemen-  A 
ter  confricando  iterum  lauato,aqua  fiepius  infufa  atque 
effufa,donecoptimeelotusvfdeatur :  acdeintegro  inol- 
lam  conie&um  coquito  cum  pari  vini  odorati  portione. 
vbi  autcm  bis  effcrbuerit,amoue  ab  igni  ollam,  finito  a- 
dipem  ita  per  no&em  effe.fequenii  die  fiquid  fcedi  ad- 
hucodorisrelittumfit.eundem  adipe  in  aliam  nouam 
fiftilem  ollam  coniicito,ac  vinum  odoratum  affundito, 
&eadem  qux  prius  facito,doncc  omne  odoris  virus  ami 
ferit.  Liquatur  idem  fine  fale  ad  quafdam  affecliones 
quibus  fal  aduerfatur:  veruntamen  qui  fic  paratur,  non 
admodum  candidus  redditur.  Siquis  vero  anfennum, 
aut  gallinaceum,aut  vitulinum  adipem  non  curatu  ferua 
te  imputrem  velir,fic  faciar:  Capiat  reccntem  cuius  velit 
adipem,eumque  diligcnter  lauet,tum  in  vmbra  ftiper  cri 
broficcet :  vbi  ficcatus  fueritjlinteo  inuoluat,  &  mani- 
bus  vehementer  exprimat:  moxlino  traie&um  vmbro- 
foinlocofufpendat,&poft  multos  dies  nouacharta  in- 
uolutum  frigidiffimo  lpco  reponat.permanent  etiam  in- 
corrupti  adipes,qui  in  melle  reponuntur. 

Stachys  frucex  eft  marrubio  fimilis,  qui  longiora  plu- 
raquefoliahabet,fubhifpida,dura,odorata,  alba  :  virgu-  ^ 
lasitem  pluresab  vnaradice  prodeuntes,  eafque  marru- 
bii  virgis  candidiores.oritur  in  moranis  afperifque  locis. 

Stccchas  in  infulis  luxta  Galliam,cdtra  Maffiliam,  qux 
Stcechades  appellantur,prouenit,atqueinde  etiam  ei  no 
men  eft  du&um.herba  tenuibus  furculis  eft,  coma  thy- 
mi,fedfoliolongiore,eaque  aliquantulum  acri  guftu,  & 
fubamara  eft. 

Stratiotes,  qui  in  aquis  nafcitur,  hoc  nomen  inuenit 
quia  fine  radice  in  aqua  fupernatar.  folium  habet  ferrt- 
peruiuo  fimile,fed  tamen  maius.  D 

Scratiotes  vero  millefolium,paruusfrutex  eft,  pufillus, 
dodrantalis,&  eriam  maior.habet  folia  auicularum  pen- 
nisfia»ilia,breui  admodum  ac  diffefto  foliorum  exor- 
tu.folia  agrefti  cya.ino  maxime  funt  fua  breuitate  fimi- 
lia/edfuntctiam  breuiora.vmbella  hirfuta  eft,  fed  den- 
fior,  &  -adultior  in  cacumiwe:  furculos  exiguos  gerit,  in 
quibusinfident  vmbellir  anethi  inftar.flores  albi  parui- 
que.nafciturprarcipue  locis  fubafperis>&  potiffimum  cir 
ca  femita&j; 

Strychnon,fcof  e(} f:lannm,quoihorten(e  eft,frutexpar 
uus  eft,cibis  aptus,multis  concauus  alis,foliis  nigris  ocy-  E 
mi,&  maioribus,&larioribus.  frudfus  rorundus,  viridis: 
vbi  maturuit  ,  niger,  aut  fuluus.innoxii  guftus  herba 
cft. 

Eftetiam  aliud  folani  genu»  quod  halicacabum  vo- 
cant  ,foliis  antedi&o  fimilibus,  latioribus  tamen  ,  cuius 
caules  quum  adoleuerunt,humi  fternuntur.  frudum  fert 
in  folliculis  rotundis  veficarum  inftar,rufum,Iaruem,  aci 
norum  vux  forma  :  quo  vtuntur  etiam  ad  componenda 
ferta  ii qui  coronamenta  conficiunt. 

Strychnon  verb,fcoc  c// /o/<*n«»j(qiiod  foporiferum  vo  -  I 
catur,  ab  aliis  halicacabi,ab  aliis  callix  nomine  appella- 
tur)eft  frurex  multis,  denfis ,  caudicofis ,  &  xgre  fra- 
gilibus  C3ulibus,foliorum  pinguium  plenis,  malo  cydo- 
nio'fimilibus :  flore  rubro,iuftxmagnitudinis.in  faxofis 
nafcitur. 

Strychnon  verb ^cui)U)V,id  e/l  fiiri^fu/n{  quod  alii  per- 
fion,alii  pentodryon  vocant)  folia  habet  eruca:, fed  ma- 
iora,adacanthi  quem  pardarota  nominant,foIium  acce 
dentia.caules  ab  radice  proceros  emntit  denos  aut  duo- 
denos,vlna:altitudine,in  quibus  oliuarum  figura  fuper-  C 
pofita  funt  capitula,fed  hirfutiora,  vt  platani  pilulx,  ma- 
iora  tamen  &craffiora.Hos  illi  niger.poft  Sorem,fert  ftu 
£him  racemi  forma,  rotundum,  nigrum  ,  ex  denis  aut 
duodenis  acinis  conftantem, hedera:  corymbis  fimili- 
bus,  &  ficut  vua  mollibus.  radix  alba  eft.craffa,caua,  cu- 
bitalis:montanis,ventoperflatis,&  platanis  confitis  locis 
nafcitur 

Styrax  arboris  coroneo  malofimilis  lacryma  eft. 
excellit  ca,'teris  flauus,  pinguis ,  refinofus  grumos  ha- 
bens  albicantes,quamplurimum  in  odoris  bonitate  per- 
manens,&  dum  cmollitur  mellefi  quenda  humore  emit 
tcns.talisGabalucs  eft,Pifidiacufque,& Lycius.at  niger, 


444 

friabiIis,&furfuraceus,deterior  eft.Reperitur  quoqucla- 
cryma  gummi  fimilis ,  pcllucida,  myrrham  olens;  fed  ea 
perexigua  eft .  Adulteratur  fux  arboris  fcobcquam  ver- 
mes  eroferunt ,  admixtis  melle  atque  iridis  fedimento, 
&  aliis  rebus  quibufdam  .  Alii  ceram  aut  adipem  odori- 
busimbutum  ad  folem  ardcntifsimum  cum  ftyracefubi 
gunt,&  per  laxa  cribri  foramina  in  aquam  frigidam 
tanquam  vermiculos  exprimunt  venduntque :  huncque 
fcolociten  ,a  vermium  figura  nominant .  atque  imperiti 
hunc  vtminime  adultcratum,  caueris  anteponunt ,  ad 
intcntam  odoris  fragrantiam  nihil  animum  aducrren- 
tes:nam  qui  fraudis  expers  eft,is  eft  admodum  acer.  Ca-- 
terum  non  fecus  quam  thus,torretur,  affaturque,  &  ex  eo 
fuligo  colligitur. 

Sycomorum(aliqui  etiam  fycaminum  vocant ,  cuius 
fru£tus  etiam  fycomorum  propter  imbecillem  &  igna- 
uum  guftum  nominatur  )  Grandis  arbor  eft ,  fico  fimilis, 
multi  admodum  liquoris  ,  foliis  mori.  fru&um  teraut 
quater  anno  fcrt ,  non  ex  ramis  vt  ficus ,  fed  ab  ipfo  cau- 
dice,  caprifico  fimilem  ,fed  groffis  dulciorem  ,  acfinc 
granis  interioribus,  quiq;  nifi  vngue  aut  ferro  fcalpatur, 
non  maturefcit .  Copiofc  nafcitur  in  Caria,&  Rhodo.ac 
locis  tritici  no  feracibus.in  caritate  autem  annonx,pro- 
pterfruitum  quem  continuumfcrr,auxilio  cft.frudusal 
uo  vtilis  eft,fed  exiguum  alimentum  prxbet :  eftque  fto- 
macho  a!ien9.Liquor  ex  arbore  colligitur  vere  pviufquam 
fructum  ferat,lapidis  iftu  fummo  cortice  contufo :  nam 
fialcius  vulneretur  ,  nihil  emittet.  Lacryma  colHgitur 
fpongia  aut  lana:ac  ficcata,&  in  paftillos  reda&a.fictili  va 
feadleruatur .  Gignitur  etiam  in  Cypro  arbor  genereab 
hac  differens ,  fiquidem  foha  non  fycamini ,  fed  platani 
gerir.  frucf  um  vero  fert  pruni  magnitudine ,  fed  dulcio- 
rem.in  cxteris  omnibus  fimiliseft  iis  de  quibusmodo 
dixtmus. 

Symphytum  petrxum  in  petris  nafcitur ,  ramulis  ori- 
gani,tenuibus,  capitulis  thymi.  totum  vero  eft  lignofum 
atque  odoratum,  guftu  dulcius ,  &  adftringens .  radicem 
habet  longam,fubrufam,digiti  craffitudine. 

Symphytum(quod  alii  pe&on  vocant)cau!em  bicubi- 
talem  emittit,aut  maiorem,angulofum  ,  inanem ,  vt  ion- 
chi  caulis  eft.circa  quem  non  cx  magnis  interuallis  folia 
funt  hirfuta,angufta,pru.longa,ad  buglofli  formam,&  fe- 
cundumeos  angulos,caulis  ftriclus  eft,foliisa  fingulis  ala 
rum  cauis  prodeuntibus.flores  fert  luteos,& frudum  in 
caule,  vt  verbafcum:  actotus  deniquecaulis  atque  folia 
fubafpera  lanugine  quada  horrent ,  ac  tangenti  pruritum 
excitant.radixfubeft,cuius  excremitas  nigra  eft,  interior 
vero  pars  alba  &  glutinofa. 

Schinos,/jor  e/i  lcntifiiu ,  nota  arbor  eft,cui  toti  vi$ 
adftringendi  ineft :  nam  &  frucfus,  &  folia  ,&  cortex 
ramorum  &radicis  parcmvim  habcnt.  Exprimitur  e» 
tiam  fuccus  ex  cortice  radicis,  foliifque  in  aqua  vfque- 
adeo  deco&is  vtfatis  fit :  vbi  vero  refrigerata  funt,fo- 
liis  abie£tis,aqua  iterum  coquitur ,  donec  fiat  tam  fpiffa 
quam  mel. 

Schcenus,rW<y?  iunc w.vocatur  alter  lxuis ,  altef  ver6  a- 
cutus,qui  in  mucronem  definit.  cuius  etiam  duo  funt  ge 
nera:  nam  alterfteriliseft,  alter  vero  fruc~tum  edit  nigrii, 
orbiculatum ,  cuius  craffiores  &  carnofiores  funt  calami. 
Eftetiam  tertius  iuncus  anredicliscarnofior,  quem  holo 
fchcenon  vocant:ipfeque  fi  udum  in  cacumine  fupradi» 
ftofimilemparit. 


Teucris  herba  eft  virgata,chamaedtyi  fimilis,  foUis  te- 
nuibus,ciceris  figura.  plurima  verb  nafcitur  in  Cilicia.io 
ea  parte quam  Ciffadem  Gentiademque  nominant. 

TeIephium(quod  alii  agrefte  femperuiuum,alii  agre- 
ftem  portulacam  ,alii  mufcum  vocant)fo!ia  &  caulem  ha 
betportulaci.binas  alas  habet,  qux  in  fingulis  foliorum 
geniculis  exoriuntur.  rtmuli  a  radice  fexaut  feptem  exe- 
untjfoliis  rcferti  crafsis,camofis,&  glutinofis.fiores  albi 
^  funr.nafcitur  vcre,in  vinetis  &  cultis  Iocis. 

Tithymali  gcnerafuntfepremrquorum  mafculus  chv 
racias  (quafi  u.xlltr,,)  dicitur:(  ab  aliquibus  propter  co- 
mam,cometes:ab  aliqmbus  vcro  amygda!oides,&  ab 


44* 


M  E  D  I  C  I N. 


aliquibus  gobius)  Fcemina  ver6  myrtites  vocatur ,  quem 
quidam  a  nucibus  caryite  vocant.alius  eft  paralius,  quem 
quidam  tithymalida  nominauerut.-alius  eft  heliofcopius, 
alius  cyparifltas,alius  dendrodes,alius  platyphyllos  appel- 


COLLE 

A 


"1B.   x  i  i. 


'*4 


latur. 


Tithymaliqui  characias  dicitur,caules  cubitum  ex- 
cedunt,rubri,  liquoris  albi  &  acris  pleni.foha  in  virgis  o- 
liux  fimilia.fed  minora  &  anguftiora,crafla ,  lignofaque: 
inquorum  fummocomaeft,  qualis  iniuncorum  virgis. 
fub  ipfis  vero  caua  peluibus  fimilia,  in  quibus  fru&us  in- 
eft.Oritur  hic  in  afperis  &  montanis  locis. 

Liquor  ex  omni  tithymalo  permeffem  colligitur.ramu 
lis  congeftis,tum  diffe&is,&  vafe  conclufis.quida.  crui  fa- 
rijiamadiiciunt,&  in  paftillos  digerunt,  qui  erui  magni- 
tudinem  impleantralii  ficcatis  ficubus  tres  quatuorve  gut 
tas  inftillant,  &  quum  inaruerint ,  reponunt.  per  fe  etiam 
tufus  in  pila,&  in  paftillos  reda&us  reponitur.  Dum  veio 
liquor  excipitur,  neque  vento  expofitum  eflehominem 
oportet,  neque  manu  oculis  admouere:  fed  antequam  od 
excipiendum  liquorem  accedat,corpus,ac  prajfertim  fa- 
ciem  &  fcrotum,adipe  aut  oleo  cum  vino  pcrungere.Fau- 
Cesetiam  exafperat. 

Foemina  verb(quam  myvtitem  aiiqui  vocant,  &ca- 
ryite  nominaueriit)fimilis  daphnoidi  eft,fuapteque  natu- 
ra  alba  eft  ,&  folia  habet  myrti.fed  maiora,&  firma,  &  in 
fummo  acuta  aculeatique.viticulas  ab  radice  mittitdo- 
drantales :  fruttnm  alternis  annis  nuci  fimilem  fert ,  qni 
leniter  linguam  mordet.  Harc  quoque  afperisproucnit 
locis.eius  liquor,eiufque  folia  &  fru&us  eandem  vim  ha- 
bent  quam  fuperior,&  eodem  modo  reponuntur.  Supe- 
rior  tamen  eft  efficacior. 

Tithymalus  vero  qui  paralius  dicitur(  quem  trthymal- 
lidem  aut  meconem  appellauerunr  )  maritimis  locis  na- 
fcitur.ramos habet  dodrantales ,  rc&os ,  quinos,  fenofve, 
fubrubentes,  a  radice  prodeuntes :  m  quibus  folia  funt 
deinceps  digefta,parua,fubangufta,oblonga,lino  fimilia. 
Caput  in  cacumine  denfum,orbiculatum  ,  in  quo  fruftus 
inftar  erui,varius.  Flores  albi:totus  denique  frutex radix- 
que  copiofo  liquore  albo  abundant.  hic  ctiam  ad  eofdem 
vfus,eodemque  modo  quo  fuperiores  afferuatur. 

Qui  verb  heliofcopius ,  quaftfolis  ajfecla ,  nomina-  £ 
tur ,  portulaca:  habet  folia  ,  tenuiora  tamen,  rotundiora- 
que.  ramos  quatuor  autquinque  ab  radice  dodrantales 
mittit,  tenues,  rubros,  liquoris  albi  copiofi  plenos.  caput 
anethi  forma:fruchis  ceu  in  foliis  includitur.Circumagi 
turhuiuscomaadcurfum  folis,  vnde  einornen  eft  du- 
ftum.  nafcitur  potiffimum  in  ruderibus,  &  circa  oppida. 
Hquorfru&ufque  exhocvtab  aliis,colliguntur,qui  ean- 
dem  vim,fed  non  ita  efficacem  habent. 

Cyparifliascaulem  profert  dodrantalem  ,  &  maio- 
rem,fubrubefcentem:  ex  quo  folia  pino  fimilia  exoriun-  F 
tur,  teneriora  tamen  tenuioraque.  omnino  autem  pino 
nuper  nafceti  fimilis  eft,  ex  quo  etiam  nomen  inuenit.Eft 
hicquoqueliquoris  albiplenus,&  candem  quamfuperio 
res  vim  habet. 

Dedrodes  vcr6  ,  hoc  efl  arborefcem,  in  petris  nafcitur, 
frondofus  ex  omni  parte,&  multa  coma  refertus.liquoris 
plenus ,  ramis  fubrubentibus  ,  foliis  myrti  tenuis,fruftu 
characiarfimili.  Hicad  eandem  efficax,  &  eodem  modo 
quofupra  dic"h,reconditur. 

Platyphyllos,  hoc  efi,  Utafoltat /:M&fw,tithymalus,vcr-  q 
bafco  fimiliseft:  cuius  liquor,radix  &  folia  per  aluum 
aquofa  trahunt.pifces  itidem  eriecat  tufus,&  aqux  infper- 
fus.id  quod  etiam  ri  de  quibus  fupra  diximus  efficiunt. 

Pithyufa(quam  antiqui  farmentu,vel  crambio,vel  pa- 
ralion,vel  canopicon  vocant^fpecie  a  cypariffia  tithyma- 
lo  differre  exiftimatur:  vnde  inter  tithymalos  liarc  etiam 
numeratur.caule  affurgit  cubito  maiore  ,  gcniculato,  fo- 
liolis  acutis  tenuibufque  veftito  ,  pini  fimilibus.  flores 
habet  exiguos  veluti  purpureos  fruftum  Iatumlenticula: 
inftar:  radicem  candidam,  craffam.liquoris  plenam.qui- 
bufdam  aurem  in  locisvaldegrandisinuenitur. 

Tordylon  (quod  afiqui  fefeli  Creticum  vocanr)  na- 
fciturin  Amano  Cilicia:  monte.exigua  herba  eft  ,furcu> 
lofa,  femine  rotundo, duplici, clypeolis fimili,fnbacri3a- 


romatico. 

Tragdriganum  parilusfrutex  eft  agrefti  ferpyllofi- 
milis  folio  &ramulis.pro  locisautem  in  quibus  oriturja: 
tior,&  latioribus  foliis  inuenitur,glutinofufque  valde  eft. 
Alterum  tragoriganum  eft  tenuioribus  furculis ,  &fo- 
liis,quod  marrubium  quidam  vocauerunt.Optimum  ve- 
roeft  Cilicium,Smyrna:um,&  Creticum. 

Tragacantha  radixlata  ligncfaque  eft.fupra  terrae- 
mergens,ex  qua  rami  humiles,  denfi,  firmi,&  late  fe  pan- 
dentesprodeunt:  in  eis  foliola  tenuia;  numcrofa  funt,  in 
B  quibus  mediis  aculei  fe  proferunt  foliis  operti,cadidi,re- 
dti  ,  fit  mi.  Eftetiamnum  tragacantha  lacryma  ,  qua;  ex 
vulnerata  radice  manansconcreuit:  in  quaprasftat  ea  qua» 
pellucida,la;uis,  gracilis,pura  &  fubdulcis  eft. 

Tragus  formam  habet  nhcx  fimilem.multo  minus 
quam  zea  nntrir ,  quia  multum  aceris  habet,  quocirca  s- 
grius  conficttur,&  aluum  emollit. 

Tragium  in  Cretafolum  nafcitur.foIia,virgas  &fru 
Qum  lenttfci  ferr,omnia  tamen  minora.Liquorcm  etiarri 
gummi  fimilem  profert. 
C         Tragium  alterum  eft  quod  folia  fcolopendroe  ha- 
bet,radicem  albam,tenuem,fylueftri  raphano  fimilem. 

Tragium  (  quod  fcorpium  ,  aut  tragoriganum  Vo* 
cant )  prope  mare  nafcitur.paruus  frurex  eft ,  non  admo- 
dum  fupra  terram  graudis ,  magnitudine  dodrantis ,  auc 
maiore:foliis  vacat:  pufillos  tame  circa  ramos  ceu  acinos 
habet,rufos ,  trtttci  magnitudine,  acuminato cacumine, 
muItos,guftanti  adftringentes. 

Tragopogos,  td efis barbx  hira  (ab  aliis  coma  dicitur) 
breui  caule  eft,ft)liiscroci,radicelonga,dulci,magnofu- 
D  .pra  caulem  calyce.in  fummo  nigrum  femen,  vnde  ei  no- 
men  eftinditum.herba  efuiapta  eft. 

Tribulus  terreftris  folia  habet  portulaea»  j  tenuiorai 
tamen.viticulas  habetlongas,  per  itrram  ftratas:fpinas  iri 
foliis  dur3s.nafciturfecusflumina,&  in  areisdomorum. 
eft  alius  aquatilis,qili  in  fluminibus  nafcitur.comam  exe- 
rens.fpinamrecondens.habctisfolialata,  longum  pedi- 
culum,cauleminfummocraffiore  quam  inimo:adfunt 
ei  &  capillamenta  qusedam  fpica:  forma.fruchis  vt  alteri, 
durussnam  vterque  adftringit,refrigerat. 

Thraces  vero  Strymonis  fluminis  accola:  viridi  her. 
ba  tribulorum  equos  fagiriant ,  &  femen  eorum  dulce,  & 
ad  nutriendum  aptum  pinfunt,ac  pro  pane  vtuntur. 

Tripolium  nafcirur  locis  maritimis ,  adqua;  vnda 
maris  peruenit,&  recedttfed  neque  in  mari,  neque  in  fic- 
co.folia  ifatidis  habet ,  craffiora  tamen:  cauletn  dodran- 
talem  fuperne  diuifum.Huius  flos  ter  in  die  colorem  mu- 
tare  perhibetur ,  mane  candidus,meridie  purpureus,vef- 
peri  puniceus.radix  ei  a!ba,odorata  &  guftu  calfaciens. 

Trifolium,(alii  mcnyanthes,alii  afphaltion,aIii  cni 
con  ,  alii  oxyphyllon  vocanr)  frutex  eftcubiti  altitudine, 
aut  etiam  maiore:  virgis  tenuibus,  nigris,  tunceis,appen- 
diculas  habentibus,  in  quibus  folia  loti  arboris  terna  in 
fingulis  germinationibus  prodeunt.his  recens  natis  ruts 
odor  eft:adultis,bitumir,is:florememittit  purpureum:fe- 
men  hirfutum  ,  quodammodo  latum ,  in  altcra  extremi- 
tate  veluti  apicem  habens:radix  tenuis,longa,firma. 

Tyros  hippiaca,cafeus  equinus  eft.virus  redolens.ac 
magnopere  alens  ad  bubuli  proportionem.NonnuIli  ve- 
16'  htppacem,equinum  coagulum  vocariint. 

Typha  profert  folium  cyperidifimile,caulem!a:- 
uem,  a:quabtlem ,  florem  in  cacumine  ambientem,deri- 
fum  ,  qui  in  pappos  refoluitur  ,  quam  paniculam  ali- 
qui  nominant. 


"TaL\uv%c,hoc  efiy  hyaciwhus  ,  folia  habet  bulbi,caulem 
dodrantalcm,la:Uem,paruo  digito  tenuiorem,  virentcm, 
comam  procumbentem  ,  incuruam,  florem  purpureum, 
\\  plenum:& radicem  itembulbi. 

Yfy>07i%m&t,hoc  efi,hydrof>ipper,maximc  iuxta  ftagnantes 
aquas,aut  lenirerfluetes  nafcitur.caulem  geniculatu  fert, 
in  quoala:,&  folia  mentha:,  maiora  &candidiora,&  rc- 
riuiora :  guftus  acris,  vt  piper,  non  tamen  aromata  redo^ 

TTT.iiii, 


44?  "  ORIB 

letrfruaumacrcminramulisfertpropefolianafcentem,  A 
Continuum,&acinorum  figura.  ,. 

to«*J«A(Sf,  hoc  eff  ahercum,((unt  qui  adamata  vocet)fru- 
tex  eftqui  caules  craffos,latafolia,oblonga,diuifa,nigra, 
hirfuta  profert.Per  caulem  verb  deinceps  flores  tanquam 
cytini  punicorum  clypeolis  fepti ,  acfeminis  vtpapaue- 
ris  pleni  prodeur.  Alterci  autem  eft  triplex  differentia:v- 
num  enim  flores  fubpurpureos  ferr,folia  fmilacis,femen 
nigm,&  cytinos  duros,aC  fpinofos.alterius  f  lores  lutei,fo- 
lia  ac  filiqux  teneriores,  femcn  fubflauum,  vt  eryfimumf 
vtrunque  autem  infaniam  &foporem  inducit,&idcirco  B 
inutile  vtad  curationem  adhibeatur.mitiflimum  eft  ter- 
tium ,  quod  pingue ,  tenerum,  lanuginofumque  eft,  flori- 
bus  albis,&  albo  itidem  femine.oritur  id  in  maritimis  at- 
que  ruderibus.  Albo  igitur  Ytendum  efbfi  hoc  non  fup- 
petat,flauo:nigrum,vtdeterrimum,  reiiciendum  cenfeo. 
£x  frudm  tenero,foliis,caulibufque  contufis,fuccus  colh- 
gttur,&  humor  in  fole  ficcatur.  Vfus  ad  annum  pertinet, 
fiquidem  facile  putrefcit.Colitgitur  etiam  fuccus  ex  ficco 
femine,quum  per  fe  teritur  aqua  calida  aficufa,&  exprimi- 
tur.atque  hic  quide  fuccus  eft  antedi&o  melior,  &  ad  do-  C 
lores  leniendos  magis  valet.ipfa  etiam  herba  recens  tu- 
fa,&  farina  trimeftris  tritici  admixta  in  paftillos  confor- 
niaturj&reponitur. 

tm^KBr  (funt  qui  androfiemon,qui  corion,qui  cha- 
matpityn  appellent,  quoniam  femen  odore  pineam  refi- 
nam  imitatur)foIia  rutx  habet:  fruticem  furculofum,  do- 
drantalem,fubrubrum:  viobe  albze  florem  :  filiquam  fub- 
hirfutam ,  teretem ,  hordei  magnitudine:  in  quo  femen 
nigrum  refinam olens  continetur.inloew  cultis  atque  af- 
peris  gignitur.  D 

TotwsJc  ad  cifti  radices  nafcitur,  qux  hypociftis  no-  ' 
rninatur(quamaliqui  orobethron,a!iqui  cytinum  vocat) 
cftque  punicorum  cytinisquodammodo  fimilis.quxdam 
autem  fulua  eft.quiedim  alba,ex  qua  fuccus,  vt  ab  acacia, 
coliigitur.  quidam  tanlen  eam  ficcatam  tufamque  mace- 
rant  &  coquunt,&  castera  faciunt  omnia  ficut  in  Lycio. 

IfOTMCMV  in  fegetibus  arujfque  nafcitur.  fohum  rutx, 
ramofqueparuos  habet.  vft^fiiuspapaueris  fucco  propor- 
tione  refponder. 

Yoo«T»»f,hyffopus,  herba  eft  nemini  incognita.duplex  j, 
hxc  eftsmontana  &  hortenfis.omnium  verb  laudatiffima 
gua:  in  Cilicia  nafcitur. 

Qotnic,  ii  eft  lenticula,qux  paluftris  nominatur,  in  a- 
quis  ftagantibus  reperitur.foliaque  habet  lenti  fimilia. 

Phalangium(funtqui  phalangiten,funt  quileucan- 
tham  vocant)ramos  habet  binos  aut  ternos,aut  etiam  plu 
resinterfe  diffidentes,flores  albo  liliofimiles,  multas  in- 
cifuras  habentes:femencraffum  ,  nigrum,ad  dimidiatx  F 
Ientis  figuram,fed  multotenuius  :radiculam  tenuem,vi- 
ridem,dum  e  terra  eruitur.-nam  poftea  contrahitur.  in  tu» 
mulis  gignitnr. 

phalaris  caliculos  emittit  e  radicibus  tenuibus  &  inu 
tilibus  geniculatos,acculmis  zea:  fimiles,fedgraciliores, 
&  guftu  dulci.foliis  itidem  eft  zea:  fimilibus.  femen  can- 
didum,  oblongum,milii  magnirudme. 

Philyris  arbor  eft  magnitudine  cyprofimilis.  folia 
fert  olius,  fed  latiora ,  &  nigriora  :  frudtum  echino  fimi- 
lem,nigrum,modice  dulcem,  quafi  in  racemis  iacentem.  G 
nafcitur  locis  afperis. 

^Ao.uof,  boc  cfl  uerbdfcum,  duas  fummas  habet  difTerc- 
tias :  alterum  enim  album  eft,nigrum  alterum.album  ve- 
rb  alterum  mafculum ,  alterum  faemina.  ac  fasmina»  qni- 
dem  folia  braffics  funt,fed  hirfutiora,  candidioraque: 
caulis  CHbitalis,&  maior,albus,modice  hirfutus,flores  ca- 
didi,  fubuirides,  femen  nigrum  :  radix  longa ,  aceibi  gu- 
ftus,craflitudinisdigiti.  nafciturin  campeftribus.  Alte- 
rum  mafculum  dicirur  A<iGw'(pi;AA«F,&or  efr,albis  folui,  oblo- 
gum,fed  foiiis  anguftionbus,  &  caule  tenuiore.  Nigrtim  jj 
quoque  eft  albo  in  rebus  omnibus  fimile,veruntamen  la- 
tiora  nigrioraque habet  folia.  Quod  vcro  fylueftre nomi- 
natur.excelfas  virgas.nrbcrefcenrefque ,  ac  folia  faluix  fi- 
milia  fert,&ramosinvirgishabet,vtmarrubium  :fib- 


AS  11 


44S 


rem  luteum  auri  fulgorc.Sunt  etiam  verbafcula  duo  hir- 
futa,terra;  inha:rentia,foliis  rotundis.  Eft&tertium  ver- 
bafcum,(quodlichnitin,quidam  verb  thryallida  vocant) 
id  tria,aut  quatuor,  aut  ctiafn  plura  fert  folia  ,  crafia,pin- 
guia,hirfuta,ad  funiculos  lucernarum  accommodata. 

tyaln^tdeftpdma,  ( quam  aliqui  elaten ,  aut  fpatham 
vocant)frut"tus  palmarum  adhuc  florentium  inuolucrum 
eft.  eo  vtuntur  vnguentarii  in  vnguentis  confpiffandis. 
prxftantiffimum  eft  quod  odoratum  eft,adftringens,  gra 
ue,pra;clufum,intus  pingue. 

Phocnixab  aliquibus  rhus,ab  aliquibus  anchynopes 
vocatur.folia  habet  hordei,fed  breuiora&  anguftiora.fpi 
cam  lolio  fimilem,ramos  radici  inuolutos,fenum  digito- 
rumifpicas  vcrb  feptenas  aut  ottonas.oritur  in  aruis  &  te« 
clisrecens  illitis. 

Phu(cjUod  aliqui  fylueftre  nardum  vocant)  nafcitur 
in  Ponto  foliis  elaphobofci,aut  olufatri.caulem  habet  cu- 
bitalem  ,  aut  maicrem  ,  Ixuem,  tenerum,purpureum,  in 
medio  cauum,  geniculis  diftintlum  :  flores  narciffo  pro- 
ximos ,  maiores  tamen  ,  &  in  fubalbo  colore  purpureos. 
Radix  verb  fuperius  ad  digiti  minoris  craffitudinem  ac- 
cedit,  habetque  adnafcentes  exobliquoradicesexiguas, 
vt  iuncus  odoratus ,  aut  veratrum  nigrum,  inter  fe  com- 
plicatas,  fubflauas,  odoratas ,  nardum  odore  referentes, 
cum  quadam  virofa  grauitate  coniun&a» 

®C*0C  %Lh>  clositr,  idefl,  algnmaris,  uelfucus  marinns^ 
partim  latus  eft,partim  oblongus  &  puniceus,partim  can 
didus ,  qui  in  Ci  eta  ad  terram  nafcitur,  valde  floridus,  & 
non  putrefcens ,  omnes  verb  habent  adftringendi  pote- 
ftatem.  Nicander autem  author eft,puniceum  vencnatis 
prodefle.-quem  exiftimaueruntquidam  effefucumquo 
mulieres  vtuntur,  quum  tamcn  fitradicula  eiufdemno- 
minis,quamad  eam  rem  mulieres  adhibent. 

Phyllitis  foliaemittit  lapatho  fimilia ,  oblongtora 
vernantioraque,fena  autfeptena,recia,  interiore  fui  parte 
lxuia ,  a  tergo  autem  penfiles  quafi  vermiculos  quofdam 
tenueshabentia.nafcitur  in  vmbrofis  locis,  &  hortis,  gu- 
ftu  acevbo :  eaque  nec  cauiem ,  nec  frudum ,  nec  florem 
profert. 

X 

Xa^oLv»,hoc  efl  Gtlbanum,  liquor  eft  feruli  inSyria 
nafcentis,  quod  nonnulli  metopium  vocant.  Probatifii-] 
mum  galbanum  eft  quod  thuris  fpeciem  gerit ,  gtumo- 
fum,purum,ligni  expers,feminisac  ferulx  aliquid  admix 
tum  habens,odore  graui,neque  valde  humidum  ,  neque 
adeo  aridum.  Adulteratur  admixra  refina  &  lomento  fa- 
barum  &  ammoniaco.  Si  tamen  purgare  ipfum  velis,in 
feruentem  aquam  demittito.  quum  enim  fuerit  liquefa-» 
ftum,eius  fordes  fluitabunt  quibus  feparatis,  mundo  lin-1 
teo  raroquealligatumin  ficvtili  picato  aut  sreapyxideita 
pendeatvt  imumvafisne  contingat ,  &  obturato  vafe  in 
aquam  feruidam  demittito.fic  enim  quod  vtile  in  eoeft, 
in  vas  quafi  per  colum  eliquefcet :  quod  verb  lignofuxa 
fuerit,in  linteo  remancbit. 

Chamsdaphnelquam  aliqUi  laurum  Alexandrinam 
vocant)virgis  affurgit  cubitalibus,fingulari  conftantibus 
ramo,tenuibus,redtis,laiuibus,  foliislauri ,  multo  tamen 
Iaruioribus  &  viridioribus.  fruttum  rubrum  fert,foliis 
adnatum. 

Chelidonium  matus  (quodaliqui  othonion  vocat) 
caulem  habet  cubitalem  ,  &  maiorem,  tenuem ,  qui  mul- 
tas  habet  appendices  foliis  pienas:  folia  ranunculi,tenui- 
ora  tamen,  &  colore  modice  ca:fio.  In  fingulis  foliis 
flos  eft.vt  albx  viola;.  Succus  croceus  ei  ineft ,  acer,  mor- 
dens,&aliquantulum  fubamarus,graueolens,  radixinfu- 
periore  parte  vna,ininferiore  multae.  Fruclus  eftqualis 
papaueris  cornigeri ,  tenuis  longiifque  ,  in  quo  femina 
funt,papauerisfemine  maiora.Huiusfuccusin  vafezneo 
cum  melle  eoftus  ad  carbones  igniros,  ad  oculorum  cla- 
ritatem  facit.Exprimiturautem  fuccusexfoIiis,radice,& 
frudlu,ineuntexftate:in  vmbraficcatur^npaftillosredi- 
gitUr,reponitur. 

Chdidonium  minus  (  quod  agreftc  triticum  qui- 
dam  vocauerunt)parua  herba.ex  pediculis  pendens,cau- 
le  vacans:foliis  heder:e,rotundioribus  tamen/ubpinguu 


i 


\ 


44? 


M  E  O I  C  I  N.    C  O  L  L  E  C  T.  *t  I  B. 


X  II. 


bufqueveftita.radiceshabetexeodem  calloprodeuntesi  A  in  terram  deiectos,  teretes,  liquorisplenos  emirtiti  foli* 


tres 


puullas,complures,tritici  modo  coaceruatas:  quarum 
autquatuor  in lohgitudtnem  abeunt.iuxta  aquas  &lacUs 
exorirur. 

Chamarciffus  folia  habet  hedera:  flmilia  ,  lorigtbra 
tamen  renuioraque,&  multatramulos  dodrantales,folio- 
rum  admodumplcnos,quinque  aut  fexi  terra  prodeun- 
tes  flores  alba:  vtolas ,  fed  minores,&  guftu  valde  amaro: 
radicem  albam,inutilem.nafcitur  cultislocis. 

Chamelfa  ramos  dodrantales  profert.frutex  ipfe  fur 
culofus  eft  foliisoliuar,fed  tenuioribus,&  denfis,guftum 
rifordentibus,&  arteriam  deradctibus. 

Chamardrops  (  qua:  aliis  chamacdris,  aliis  teucrium 
eft)afperis  faxofifque  locis  prouenit-frutex  dodrantalis,fo 
Uis  ratnutisjfigura  &  diuifura  quercus ,  amafis,  flore  fub- 
fuluo,paruo.carpenda  eft  femine  pracgnans. 

Chamarpitys(quam  in  Ponto  holopyron,  in  Eubata 
fideritin,Athcnis  vetbloniam  vocant>herba  cft  pcrter- 
raro  ferpcs,fubcurua:folia  habet  mmoris  femperuiui,  fed 
paulo  tenuiora,hirfuta,frequetia,  pinguiora  ctrea  ramos, 
piniodore.floreshabet  tcnues,luteos,aut  albos:radicem, 
vtcichorium.  Eft &alerachama:pirysiamiscub;tal.bus  C 
in  anchora*  fpeciem  curuatis.tenui  cortice,  coma  fupradi 
c>2,florecandido,fcmincnigro,quxpinu:Ti  itidem  redo 
ler.  Tertia  eftquai,mafcula  dicitur.  herbulaaurem  eft  fo- 
liola  h«bens  candida,  renuta  htrfuta,  caulemque  album, 
hirfu:um,&  flofculosluteos,  exigua  dentque  femina  ctr- 
cum  alas,quar  non  fecus  pineum  odorem  exhahnr. 

Chamaeleo  albus  (quod  ixiam,tra£fo  a  vifco  nomi- 
ne  vocantaliqui ,  propterea  quoi  alicubi  vifcumadeius 
radices  inueniatur ,  &quoloco  maftiches  mulieres  v- 
funtur)folia  habct  ftlybo  carduove  fimilta,  nigvi  ra-  p 
meri  chamarleonis  foliis  afperiora  acutioraque  :  cau- 
lem  non  promit,  fed  ex  mediofpinam  echino  marino' 
aut  cinara:  fimilem  crigit.flores  haber  purpurafcentes, 
Capillorum  figura,qui  in  pappos  euancfcunt:  fru&um  crii 
co  fimilc:radicem  latto  folo  craflam,  montanis  vero  gra- 
Ciliorem  ,candidamque  intus,  aromaticam  quodammo 
do,grauis  odoris,&  dulcerri. 

Chamx'eo  verb  niger(  quam  aliqur  vlophonon ,  a- 
liqui  ixiam.aliqui  cynomachon  ,  aliqui  ocimoidem  vo- 
cauerunt)  habet  ipfe  quoquc  folia  carduo  fimilia,mtnora  g 
tamen,&  tenuiora.&rubra  dtftin&a.  Caulem  promitdi- 
giti  craflitudinc,dodranralem,rubentem,inqu'o  vmbet- 
Ia,&  aculeati  flores,tenues,hyacinthi  figura,&  verficolo- 
rcs  infident.radix  fubeftcrafla  ,  nigra  ,  denfa  interdum, 
exefa,qur  difle&a  flauefcit ,  &commanducata  mordet, 
Oritttr  antcm  campeftribus  *ficcis,cliuofis,  &  maritimis 
tra&ibus.Chamarleovero  nominatur  quod  foltorum  co- 
lorem  muret:  coloreenim  cum  terra  inquaherba  nafci- 
tur,mutant,vt  hic  admodum  viridia,illicrufa,alibi  fub- 
candida,  alicubi  cxrulea ,  &  nonnullibi  rubraproloco-  p 
fumdifferenria  comperiantur. 

Chamxfyce.aut  Syce,ramosquaternumdigitorum, 


Ieuticula;,figura  peplo  firhilta,  parua,tenuia,humi  ftrata* 
fub  foliis  fru&us  eft  rotundus.vt  in  peplo.narc  neque  flo* 
res  nequecaulem  profert.radix  ei  eft  tenuis,  adnullarri 
rem  vrilis.nafcitur  faxofis  fqualidifque  Iocis. 

Xoah',  def}  felydus  omnis fetuandi  hic  eft  ratio:Fcl 
recens  capito,ofcu'lum  lirio  obltgato,  tandiu  in  feruenti 
aquateneto  quandiu  fpatium  trium  ftadiorum  qutscur» 
rendo  conficeret:  mox  eximito,  vmbrofo  &  humoris  ex- 
pefte  loco  ficcato.  Qfuod  verb  oculorum  medicinae  fcri 
uandum  eft ,  ligatum  lirio  in  vitreum  vas,  quod  mel  ha- 
beat,immittito,Iini  principio  ad  os  vafis  circumuoluto,' 
&operto  vafe  recondito. 

Xcvfyoc,  hoc  efi  alica  ,  fit  ex  zea  quar  bina  graria  gerie» 
quam  Jiwitxir  vocanr .  Magis  nutrit  altca  quim  oryza,  a^ 
luiimque  cohibet,&  ftomacho  cft  vtiliof. 

Chondrilla  foliis,  caule  ,  flortbufque  eft  cieho- 
rio  fimilibus:  quamobrem  nonnulli  hanc  intybi  agreftis 
fpeciem  efle  dixerunt,  fed  efttota  tenuior.in  cuius  ra- 
mufculo gummi  fimilemafticharjfabajmagnitudincin- 
uenitur. 

Eftetiam  aliud  chondrillzgenus,  folium  feren$cir° 
cumrofum,oblogum,humi  fparfum,caulem  hquoris  ple- 
num,radicem  tenuem:in  cuius  furnmo  vertex  eft  rotun= 
dus,fubflaiius,liqiiore  refcrrus. 

Chryfocome(  quam  chrifitin  vocanOvifgula  ed 
dodranralis  ,  quse  comam  cofymborum  figura  hyflb- 
pohiber  fimileoirradtcem  valde  pilofam ,  tcnuem  ,  vg 
nigri  veratri ,  guftu  non  infnaui ,  qut  vtin  cypreflb  fif< 
in  dulci  lenitcr  auftertis  fcntttur.in  opacis1  faxofifquena^ 
fcituf. 

VStofr  (PfyUium  aliqui  cynocephaiori ,  aliqui  Cry- 
ftallion  ,  aliqut  cynomyiam  vocant  i  folia  habet  coro- 
nopi,  hirfcira  ,  ramos  dodrantales ,  fotaque  herbula  fof-' 
ni  inftar  farmentofa  eft.  eius  coma  a  mcdio  caule  iri^ 
cipitduobus  tribufque  conuolutis  in  cacumine  capitf- 
bus:in  quibusfemen  eftpuli.  bus  fimile,nigfum.in  aruis 
gignitur. 

"ftuSsCwer  frutcx  eft  palmi  altitudine  ,  m  Creta  fl*-' 
fcens,habetque  folia  bunio  fimilia. 


a 


flwHjr.  Notumomnifeus  ocfmurrt  eft.HoC',fi  laf^ 
giiis'  eo  quis  vefcatur,  oculorum  aciem  hebetat:  aluum  e» 
tiam  motlitjfnflationes  facit.  vrinam  ciet ,  laC  pro&ocafj, 
argrc  mutatur  iri  ftomacho.  Afriaddunr,  fia  fcorpione 
vulncretur  qui  ocimum  comedcrunt,  e6s  nullo  dolore 
conflifrari. 

Cl\uutH&e, hoc  efi ocimaflrum  ,foIia  habet  OcfmJ:  faJ 
mulos  dodranrales,  eofdemque  hirfutos:  filfquas  hyo. 
fcyamo  fimiles,nigri  feminis  plenas,ad  melanthii  fimiiU 
tudinem. 


'4tt 


ORIfc  ASII 


4^6 


odorem  reddit:adha:c  ramofum,cinnam6mi  modo,for 
ma  fruticis.quod  verblapidofum  eft,concretione  fcabrii, 
fiftulofum,&  inane  eft ,  vitiofum  effe  cenfendum  eft.  ad- 
ftringendi  verb,&  leniter  ref  rigerandi  vim  habet. 

Cxruleus  in  xrariis  fodinis  in  Cypro  nafcitur:copio 
fior  verb  ex  arena  littorali,&  in  quibufda  fubcauatis  ma- 
ris  fpecubusinuenitur.qui  eft  etiam  prarftantior.  Eligen- 
dus  eft  is  qui  valde  fatur  fit. Vritur  vt  chalcitis,  lauatur  vc 
cadmia:vim habet  reprimendi,modice  adftringendi ,  & 
cruftasinducendi. 

A 

Lythargyros,  hoc  efltrgemi  fpnma  ,  quardam  ex  arena 
fit,qua?  molybditis  nominatur,  infornace  vfquedum  to- 
ta  in  ignem  penitus  tranfiet it,  exco&a  :  quxdam  vetb  ex 
argento,quxdamexplumbo.Cxterispra:ftat  Attica  fecun 
do  loco  cenfctur Hifpana,quas  fequitur  ea  qux  in  Dicxar- 
chia  &  Sicilia  eft.  appellatur  vero  qux  flauo  colore  eft  & 
'  fplendet,chryfitis,qux  eft  etiam  potior:liuida  vero,  argy- 
ritis:qu£  ex  argento  fit,calauritis>Vim  habet  adftringen- 
di,  refrigerandi ,  occludendi ,  molliendi,  caua  explendi, 
carncs  cxcrefccntes  reprimendi,cicatrices  inducendi.  V- 
ritur  confractis  partibus  ad  iuglandium  magnitudinem 
prunx  fuperpofitis,&  follibus  ita  perflatur  vt  igni  caude- 
fcat.fordes  inhircntes  abfterguntur,&  ipfa  purgata  repo- 
nitur.  Quida  aceto  aut  vino  eam  extinguentes  ter  vrunt: 
hacque  re  confecta ,  eam  reponunt.  Lauatur  vt  cadmia. 
Candore  autem  perfunditur  hoc  modo  :  Sumitur  argyri- 
tis,aut  fihic  dcfit,alta  :  eam  in  partcsfabarum  magnitu- 
dine  confra&am  modii  Attici  menfura.in  ficrile  nouum 
coniicito ,  aquam  afFundito  ,  candidi  tritici  par  pondus 
addito  ,  priuatimque  pugillum  hordei  linteo  puro  colli- 
gato  ,  &  e  fifhlis  aure  fufpendito,  &  donec  hordeum  dif- 
rumpatur,toquito :  deinde  omnia  in  craterem  ampli  oris 
tranffunduntur,triticum  abiicitur,  fpuma  -trgenti  mani- 
bus  adhibita  vi  confricz:ur,&  aqua  affufa  1  garur.-tum  ex- 
ccpta &ficcata,in  Thebaico  mortario  tei  rur,  aqua  fer- 
uente  affula,  !onec  diffoluta  fuerit.  Aqua  e-:colata  itcrum 
tota  die  teritur,&  vefperi  calida  aquainfu  i  finitur.  Mane 
c  ilo  traiecta,alia  infunditur,&  fic  permit.itur,  &  excola- 
tur:  hocque  ter  in  die  fit  per  dies  fenos:poftea  verb  ad  lln- 
gulas  fpumae  argenti  minas  additis  quinque  falis  foffilis 
drachmis,affulaque  aqua  calida,  ter  die  teritur ,  &  addita 
aqua  excolatur.  Quum  inalbuerit,calidam  aquam  infun- 
densidemfacito,  donec  falfuginem  prorfas  depofuerit: 
demum  ardentiffimo  fole  ficcata  ,  humore  prius  abiec~rb 
reponitur-Quida  falis  pondo/pumse  argenti  tantundem 
jn  fole  ex  aqua  terunt.continenter  mutantes,dum  candor 
eiaccedat.  Lota  videtur  oculorum  medicinis  conueni- 
re ,  ad  focdas  cicatrices ,  &  facies  rugis  &  maculis  plenas 
facere. 

LapisPhrygius,  quo  infe£tores  in  Phrygia  vtuntur, 
pixftantiffimus  eftpallidus,  modice  grauis ,  &  inxquali 
concretione  coloris:  candidas  fiquidem  cadmix  modo 
venas  habet.  Vritur  autem  hocmodo.Vino  optimo  per- 
fufus,viuifque  carbonibus  obrutus  follibus  affidue  perfla- 
tur,donecmurato  cq/ore  fuluefcat :  rurfus  extra&us  eo- 
dem  vinoreftinguitur:  iterumquead  carbones  admoue- 
to,atque  idem  facito,  eumque  tertib  vriro.  fed  animum 
attendito  nc  frietur,&in  fuliginem  euanefcat 


Pyrites  fpecies  eft  hpidis  a  quo  xs  conflatur. 


D 


Lapis 
eligi  debet 


qui  xri  fitfimiiis ,  &  facile  fcintillas  emittat.  Sic  vrendus 
eft:Mclle  irrigatur.mollibus  carbonibus  imponitur,folli- 
bus  continub  peiflatur ,  donec  fuluum  colorem  acquirat. 
Alii  in.multos  carbones  igni  candentes  lapidem  copiofo 
melle  perfufum  deiiciunt,  &  vbi  ad  ftiluum  vergere  colo 
tcm  cceperit ,  extrahunt ,  flatuque  cinerem  difiiciunt,  & 
rurfus  non  perfufum  vrunt ,  donec  totus  aequaliter  fragi- 
lior  fiit.  fxpe  enim  fola  tantummodo  fuperficies  vritur.i- 
ta  autcm  crematus  ficcatiifque  recbditur.  Si  loto  opus  fif, 
vt  cadmialauandus.quidam  verb  huncita  crematum,di 
phryges  vocant.  Lipis  Afius  probatur  qtii  pumicis  co- 
lore,fungofus,leuis,&  fiabilis  fir,  venafque  in  profundo 
luteas  habeat.eius  flos  eftfalfugo  fummo  lapidc  infidens, 
tcnui  compage,coloic  cum  albo ,  tum  pumici  fimili ,  ad 
luccum  vergcntc.  Lingux-  autcm  adaiotus  eam  lcniter 


H 


mordet.  Fiunt  ex  hoclapidc  folia  in  qux  podagrici  pcdes 
mittentes  iuuantur.fiunt  ctiam  pulueres  carnem  exeden- 
tcsxorporaquecarnc  onufta  craflaquc  exrenuant  in  bal- 
neo  pro  nitro  illiti.  fi  lauare  hos  quifpiam  velit ,  Cadmix 
modo  lauabit.    Lapis  Hxmatites  oprimus  eft ,  friabilis, 
in  feipfo  durus,faturatus,xqualis,nullius  fordis  particeps, 
nullifque  lineis  variatus  vim  haber  adftritigendi,aliquan 
tulumcalfaciendi,attenuandique.Vrirur  pcrindeaclapis 
Phrygius,fed  nullo  vino  peifunduur.  modusvftionis  eft 
vt  modice  leuisfiar,&  bulhs  intumefcat.Sunt  qui  cum  fic 
adulterinum  faciant :  Denfam  rotundamque  Schifti  lapi- 
disglebam  ( quales  funt  qui  radices  eius  appeltantur)  in 
fi£tilem  vrccii  qui  cinerem  feruentem  contincat.obruut: 
vbi  paululum  dimiferitir,eximut,attrituquc  in  cotc  pro- 
bant,fi  hxmatitx  colorem  duxit :  fi  ita  fit ,  reponunt :  fin 
niinus,iterum  in  cinere  condunt,&  fubindeconfpiciunt, 
&  periculum  faciunt.nam  fi  diutius  in  co  clncre  relinqua- 
tur,colorem  mutat,mbxque  diffunditur.  Vitiatus  depre- 
henditur,primtim  lineis  quas  pecf  inum  modo  per  longi-* 
tudinem  diuifas  habet:  hxmatites verb  eashabct  vtfors 
rulit :  tum  colorc  quem  hic  floridu  reddir,ha;matites  ve- 
rb  profundiorem,&  cuinabari  fimilem.  Inueniturctiam 
in  Sinopica  rubrica  :  itemque  in  magnete  lapide  permul- 
tum  combufto  hxmmtes  fit.  qui  vetb  per  fe  nafcitur,  in 
itgypto  mter  metalla  prouenit.    Lapis  Schiftos,fcocr/2 
fajfths^n  Iberia  Hifpanix  gignitur.  Laudatiffimuseftqut 
croci  colorem  xmulatur,tftquefiiabilis,  &fuaptc natura 
bene  fcifiilis.concretione  verb  ,&  mutuo  linearum  quas 
pectinum  modo  habet  difcurfu  ,  ammoniaco  fali  fimilis 
videtur.     Gagates  probatur  qui  «eleritcr  accenditur ,  & 
odorem  bituminis  reddit.niger  plerunque  eft,  fqualidus, 
cruftofus,&  valde  leuis.  Nafcitur  tn  Lycia ,  inueniturque 
propc  oftia  fluminis  in  mare  exeunris.flumen  autem  Ga- 
gas  nominatur.    Thraciusin  Scychia  nafcitur,  in  fluuio 
qui  Pontus  \  ocatur .  eadem  ei  vis  qu  j*  Gagatx.  Traditur 
aqua  accendi,oleo  reftingui  quod  etiam  in  bitumine  ac- 
cidit.     Magnes  optimus  eft  qtu  ret  rum  facilc  trahir,  co- 
lore  ad  catruleum  vergcnte,  denfus,&  non  admodum  gra 
uis.vim  habetcraffos  humores  educedi,  fi  cum  aqua  mul 
fa  ponderc  trium  obolorum  derur.  qindam  hunc  vretes, 
pio  ha?matite  vendunt.    Arabicus  lapis  maculofo  ebori 
fimiliseft.    CHji  verb  Gah."tites  dicitur ,  hoc  vocabulo 
gaudet  qubd  ladteum  fuccum  ex  fe  mittat :  cinerei  tamert 
coloris  eft,acguftu  dulcis.ad  oculoi  um  fluxiones  &  vlce 
ra  vtiliter  illinitur.is  in  aqua  ti  ltus  pyxide  plumbea  reco- 
ditur,ob  vim  glutinofam  qua*in  eo  ineft.    Melitites  eft 
in  omnibus  galaclitae  fimilis:  hoc  tanttim  differtqubd 
dulciffimum  fuccum  emittic.  facit  ad  eadem  ad  qux  Ga- 
ladtites.     Morochthus(quem  aliqui  galaxiam  autleuco- 
graphida  vocat )  in  ^gypto  nafcitur.  Hoc  lapide  quonia 
mollis  eft;&  facile  diluitur,  hnteorum  artifices  ad  cando- 
rem  lintcis  indendum  vtuntur.    Lapis  alabaftrites  (qui 
onyx  vocatur)crematus,refina  aut  pice  affumpta  duritias 
difcutit,ftoma'chi  dolorcs  cum  cerato  mitigar,  gingiuaf- 
que  comprimit.Lapis  verbqui  Vettenusin  Athiopia  na- 
fcitur,eftfubuiridi  colore,Iafpidem  imitans  tquum  vcrb 
diluitur.ladeus  videtur.vehementerautem  is  mordet. 

Iudaicus  in  Iudxa  exoritur,  glandis  effigie ,  candidus, 
forma  quamelegantiffima,lineis  inter  fe  xqualibus  velu- 
tirorno  factis  diftinguitur.  is  folutus  nullam  qualitatem 
guftuaffert.  Amiantus  in  Cypro  nafcitur,  aluminifcif- 
iili  xqualis,ex  quo(vtpote  flexili)  telas  faciunt.  Coiudf  us 
autem  inignem  ardet ,  fed  rmnime  crematus  exit  fplen- 
didior.  Sapphirus  lapis  potui  datus  ad  idtus  fcorpio- 
num  facere  exiftimatur  :  contra  intemas  quoque  vlcera- 
tiones  bibitur,omniaque  in  oculis  cxcrefcentia,  itemque 
vuas  &  puftulas  i eprimit,&  ruptas  eorum  membranas  ag- 
glutinat.  LapisMemphites  ad  vrbem  Memphin  tnue- 
nitur,calculorum  magnitudine  ,  pinguis,  verficolbrque. 
Aiunt  hunc  tritum  &  lllitum  locis  qux  vrenda  aut  fecan- 
da  funt ,  fine  periculo  fenfum  eis  adimere.  Selenitcs  la- 
pis(quem  aphrofelenen,  hu  tft\.un*  fpum.im ,  aliqui  nomi- 
nantquianoclu  in  Lunx  incrcmento  reperitur)in  Arabia 
nafcitur.candidus ,  pellucidus,  leuis.  Iafpis  lapis.ilius 
finaragli  colorem  imitatur,alius  cryftalli,pituit*  fimilis,, 


4*7 


M  E  D  I  C  I  N.    C  O  L  L  E  C  T.    L  I  B.  XIII. 


alius  acrius ,'  fumofus  alius ,  Veluti  fumo  denigratus ,  a-  A 
liuslineis  albis  refplendentibus  prxcingitur ,  alius  tere- 
binthinx  fimihs  dicitur ,  alius  calaino  gemmx  calo»-e  fi- 
milis.  Omnes  amuleta  efle  creduntur,  qux  alligentur, 
quxque  femoribus  appenfa  partum  accelerent.  Ophi 
tes  lapis,a!ius  eft  grauis  &  nigenalius  cinerei  coloris,alius 
puncTis  variatus,alius lineas  candidas  habet.  Omnes alli- 
gati  contra  ferpentum  morfus ,  &  capitis  dolores  profant. 
qui  verb  candidas  habet  lineas,priuat»m  lethargo  &  capi- 
tisdoloribusauxiliari  perhibetur.  Lapides  qui  in  fpon 
giiscomperiuntur ,  cum  vtno  poti ,  lapides  qui  in  vciica 
funt,confringunt.  Oftracites  lapis teftx  fimilitudinem 
gerit,eftque  cruftofus.hoc  eft  ad  pilos  euellendos  pro  pu- 
mice  muheres  vcunrun  Smyris  lapis  eft  quo  gemmas 
annularii  extergunt.Is  in  Samia  terra  muenitur.  Lapts 
quo  aurum  flantes  ad  lxuigandum,&  fplendorem  indu- 
cendum  vtuntur,probatur  qui  candidus  grauilque  eft, 
M 

Melan,£>ec  tfi atretmentum  quo  fcnbtmw^ex  tedarum  col- 
lccTa  fuligine  conficitur.-  finguiis  libris  gummi  ternz  fu- 
liginis  vncix  mifcentur.Fu  etiam  ex  fuligine  refinx &  fu 
liginepicTorum.  Suroitur  autem  fuliginis  picTorum  mi-  *~ 
na,gummi  fefquilibra  ,  glutinis  taurini  vncia  vna  ,  oboli 
duodecim  ,  atramenti  futorii  denarius  &  oboli  tres. 

Melanteria  prxftatcxteris  qux  fulfui  is  colore  eft, 
lxuis,xqualis,pura,&  qux  cbtactu  aqux  ftatim  mgrefcit. 
vim  habet  adurendi,licut  etiam  mily. 

Miltos,'«c  efi  rubricafinopicit ,  prxftantiffim»  eft  den- 
fa,grauis,iecoris  forma.calculorum  expers,concolor,val- 
de  fufilis  quum  diluitur-In  Cappadocia  colligitur.  Fertur 
inSinopem  vrbem  ,  in  eaque  venit ,  vnde  etiam  cogno- 
menaccepit.  D 

Qux  verb  fabrilis  dicitur.eft  in  rebus  omnibus  Sino 
picainferior.  Optima  eft  /£gyptia,&  Carthaginienfisda- 
pidiimque  expers  &  friabilis :  gigniturenam  inlberia 
qux  ad  occidetem  fpeCTat.ochra  crcmata,  &  in  rubt  icam 
degenerante. 

Mify  anteponendum  eft  Cyprium  ,  auri  fimile  ,  du- 
rum,quod  friando  auri  colorem  xmulatur ,  &  ftellx  mo- 
do  fplcdet.Vim  &  vftione  cum  chalcitide  eadem  habet, 
nifi  qubd  pforicum  ex  eo  non  fit,excefluq;  ac  defecTione 
differens.  j£gyptiu  verb  efficacia  prxftat  cxteris ,  fed  ad 
medicamenta  oculorum  eft  fupradicfo  multo  mferius.  E 

Mo\ybdos,hoc  efi  f>litml)um,ic3  lauatur:  Aqua  inplum- 
beummortarium  coniicito,  &  plumbeo  piftillo  tandiu 
terito  donec  aqua  nigra  &  fxculenta  reddatur.per  linteil 
eam  tr*iicito,aquam  fupeifundens,vt  quoddetritum  eft 
totum  tranffundatur.Tdqueiterum  facito  donecfatis  ti- 
bi  elTe  videatur-Sinito  vt  quod  lotum  iit  confidar:aquam 
efrVade  ,  ahi  adiice,laua  vt  cadmiam.quoiifque  nihil  ni 
gri  fuperfic,&  in  paftillos  redaCTum  repone.  Quidam  pu- 
rum  plumbum  lima  deteretes  in  lapideo  mortario  piftil- 
lo  lapideo  terunt ,  autmanibus  cum  aqua  adiecTa  fricar,  F 
donec  nigrefcat.mox  vbi  confederit,effufi  aqua,in  paftil 
los  cOgunc.  quod  enim  diutius  confricatur,ceruffx  iimi- 
lefit.  Aliifcobi  ltma  detritxparum  plumbaginisad- 
dunt.-aiuntque  plumbum  ita  lotura  efle  prxftantius.  Cre- 
matur  verb  ad  hunc  modu:Plumbi  laminas  quamtenuif- 
fimas  in  nouum  fictile  componito,infperfbque  fulfure,a- 
lias  plumbi  laminas  fuperponito,uirfufque  fulfur  infper- 
gito:idque  identidc  faciro  donec  ficrile  lmpleueris :  tum 
fuccendito.  Accenlo  autem  plumbo,  ferrea  rude  verfaro, 
donec  in  cinercm  perfecTc  rcdigatur,  nihilque  pium-  G 
beum  appareat.auferto  deinde  nanbus  occlufismoxius  e- 
nim  efthalirus.Lauandum  id  eft  vt  cadmia ,  &  reponen- 
dum.vim  eloti  plumbi  habet,ied  efficaciorem. 

Molybdxna,/jor  t(i p/«wi>rfgo,probatur  argenrex  fpu- 
mx  xmula,  flaua,  modicc  fplendens,  fulua  qmim  teritur. 
cocTacum  oleo  iecoris  colore  trahic:vitiofa  eft  qiiaf  acre 
aur  plumbi  colorempr.efert.  ex  auro  &  argenft)  coficitur. 
Eft  ctiam  quxdam  foffilis ,  ad  Sehaftam  &  Coryctam  in- 
uenta:in  quo  genere  prxftat  ea  qu.e  non  habet  recremen-  ^ 
ti  fpeciem  ,  nec  lapidofa  eft  ••  ffauaveroeft  &  fplendens; 
vim  haber  fpumx  argenti,&  recremcro  plumbi  iimilem, 
eodcmqae  mo-io  lauatur  &  vrirur.  Aptior  hxc  emplaftri* 


qu.r  liparx  dicuntur,&  iu  qux  non  mordent ,  vtilius  mi~ 
lceiur.carnem  creat,vlcera  ad  cicatricem  perducit:abfter- 
geiuibus  tamen  medicame:uis  non  conucnit. 

N 

Nitrum  prxferendum  eft  qtiod  Ieue,  rofeocolorc 
nut  candido  eft,perforarum  ipogix  modo-  Eft  autem  hu- 
iulmodi  id  quod  ex  inlulis  affertur.  Nitri  fpuma  opti- 
nia  elie  viderur qux  Uuilfima  eft,cruftaiq,  haber,acfria- 
bilis  eft  ,  &  fubpui  pureo  colore,  tk  fpumofa,  &  mordens, 
qualis  ex  Philadelphia  Lydix  .Tffertur.yJgyprix  fecunduf 
locus  datur.Quin  &  Magnefix  Carix  gignitur.  Vires  &  v- 
ftionem  &  hxc&  nitrum  fali  pares  habent.  Quidam  hxc 
carbonibus  igni  candentibus  vrunt,  fubieclaprius  tefta 
noua  donec  incandelcant. 

V 

Pompholyx  fpecie  diffcrt  a  fpodio,genere  verb  nori 
item  :  fiquidem  fpodium  nigricat,  &  eft  plerunque  pon- 
derofius,ac  feftucis,  pilis,  6i  rerra  plenum,ex  xrariis  offi- 
cinis  foi  nacibufqoe  \  eluti  derafum,  &  earum  patiimenti 
purgatio.PomphoIyxrerb  pinguis  eft,&candida,&  item 
leuiflima,vt  ctiam  per  ae:e  vclirare  poflit.optima  haben- 
da  eft  Cypria,qux  aceto  macerata,xris  haiitum  ex  fe  mit 
rit  coloi  e  xrUginis  a!iqu5riilum,cocni  fapore.  Sique  frau- 
dis  expers  flagrantibus  cjibonibus  efferuefcat,  aerium 
coloi  emcontrahet-his  autem  notis  cft  diligcnter  atten- 
dendum  :  nam  dquibufdam  adulteratur  glutine  taurino 
admixto.agninis  pulmonibus,aut  marinis  cobuftis  grof- 
fis,& quibufdam  ahisconiimilibus  :  fed  facilc dignofci- 
rur,iiquideminhis  probadis  nihil  eorum  qua;  diclafunt, 
inuenietur. 

Lauanda  communiret  pompholyx  Hoc  modoeft; 
Puro  linteo  mediociis  rai uatis  pompholyga  auraridam, 
aut  aqua  maceratam  colhg.ito.in  peluim  aqua  pluuia  ple- 
nam  coniicito,&aqua  idcntideni  proluito,  hucatque  il- 
luc  linteolum  'Higatum  agens.fic  enim  quod  in  ea  limo- 
fum  vtileque  i  it,ef;iuet,torum  yerb  fedimertum  in  lin- 
tco  remanebif.Sinito  poftea  !efidcre,&aqup  ucum  cine 
re  colis  traiicit->,&  nouiaqua  infufa  agitato. &effnndito.' 
totiefque  id  faiito  pcr  colum  traiiciens  &effundeDs,  do- 
nCc  nihil  arenofum  fubfid»c.poftremb  vero  aquam  cxpri 
mito,&  ficcatum  cinerem  rgponito.  fi  yerb  cfncrcm  cre- 
mare  oporteat,eam  diligenter  tritam  aqua  confperges,  & 
in  paftilios  redafram  in  fidiile  nouu  indiro  ,  fubiectifque 
leuibus  carbonibus  orbiculos  continub  verfabts ,  donec 
llcci  &  igniti  reddantu-'.  Sciendum  quoque  eff,ex  auro^ 
jrgerto,plumbbque  fieri  fpodium  :  &  poft  Cyprium.ma- 
xinic  commcndari  plumbeum .  Quoniam  vcrb  fxpc 
deeft  fpodium.antifpodiaqtix  parcm  vim  habcnr,&  non 
mediocri  vfui  funt,neceflarib  &  quxnam  fint  &quo'mo- 
do  fumi  debeant,oftendemus.  Folia  itaque  myrti  cuns 
floribus  &  baccis  immaturis  in  ollam  nouam  cbiecla,in- 
dito  operculo  quod  continua  foramina  habeat,  in  forna- 
cem  figulorum  demittito:  quum  ficTile  cocTum  fucrit,  in 
CTudum  aftcrum  fidTiletranlferro,&  iterum  afl"ato:vbi  Ve- 
ro  hoc  quoque  ficTile  fuerft  afl*atum,  extrahe,  laua,  vtere. 
Simili  quoque  modo  fumito  colioflos  agreftis  oliux .  fin 
fecus,fatiux  cum  fuis  fforibus,aut  mala  cydonia  diffecTa* 
&a  quibus  ctTa  fuerint  detracTa,aurgallas,  autfmmatura 
mora  in  fole  priusficcata,aut  letifcum.autterebinthum, 
aut  crnathen,auc  rubi  tenera  foua,vt  buxi  coma,aut  eam 
qux  pfeudocyperus  dicitur ,  cum  flore:aIii  ficulnas  fron- 
desin  fole  priusficcatas  codem  modo  parant :  aliigluten 
taunnum,alii  fuccidam  afperamque  lanam  picc-Iiquid*, 
aut  melle  irrigatam,pari  modo  cremanr. 

I 

Sandaracha  cligenda  cft  fanrrata  &  rufa,  floridaquc 
&  pura  ,&  qux  colore  cinnabaris  prx  fe  ferat.quxque  ful- 
furis  halitum  redoleat. 

Scoria,  boc  ey?  rtcrtmcc:im,  argenti  (quod  etiam  helcy« 
fma  vocant;habc:  eandem  vim  quam  plumbi  recremcn- 
tum  pofiidet. 

Spongias  aliqui  mares  nppellauerunttenuibus  fora- 
minibus  denlafque.duriores  aute,  tragos  nominauerunt: 
fcrminas  vcrbeas  qux  contra  eflenraffecTx.cremanrai-vr 
alcyoniu.Cadidx  verb  fiunt  ex  qux  molhflimx  funt,per 

YVV.v  ' 


^ORIB  A  SII 


AS9 

seftus  falis  fpuma  in  pctris  hxrente  cofpcrfx,&  in  fole  de- 
tentx.Qnbdque  in  eis  cauum  eft.furfum  fpe<2cr,deorfum 
veroqiu  fueruntabfciffx.  Siverb  cxlum  ferenum  fuerit, 
&  falis  fpuma  aut  marina  afperfx  ad  luna  teneantur,  fiunt 
candidufimx. 

Stibium  prxftantiffimu  eft  quod  fplendet,&  fulget, 
&  quum  frangitur ,  cruftofum  videtur,nihilque  terrei  aut 
fordiu.n  habet,&  facilc  frangitur.  Hocalii  platyophtha- 
mon,alii  labrofon  vocauerunt. 

Crematur  Stibium  crufta  ex  farina  circumlitum  ,  & 
carbonibus  obrutum,donec  crufta  in  carbones  abeat.  r\b 
igni  emotum  la<2e  mulieris  qui  marem  peperit.aut  vete 
re  vinoreftinguitur.  Vritur  eriam  fucceniis  carbonibus 
perflatum,donec  igni  deflagret:fi  enim  plufculum  vratur, 
in  plumbum  tranfit.Lauatur  vt  cadmia  atque  xs.Sunt  qui 
Vt  plumbi  recrementum  lauenr. 

Stypterix,fcor  f/?<*/»w7fu,funtpluragenera:ad  medi- 
cinam  verb  adhibentur  harc,  fciffile,  rotundum,  &  liqui- 
duro:  inter  qux  fciffile  prxftantiflimum  eft,  &  in  hoc  ge- 
nere  quod  recens,cadidi!fimum,radicum  expers,mirum 
in  modum  adftringens ,  lapide  vacans ,  nec  modo  glebx 


4S* 


A  cum  pari  falis  portione  ,  alternifque  his  infperfu  fifiili  o- 
perculum  adhibetur,  &  luto  figuloru  oblinirur,  &  in  for- 
nacem  demittitur,vfqucdum  plane  affetur.Hoc  cum  hy- 
dromelite  potum,  autcum  melle  delin&um  ,  aur  itliturri, 
vomitus  ciecLauatur  porro  vt  cadmia,quatcr  in  dic  aqua 
commutata,doncc  nihil  lplendoris  ci  fuperfir.  Euisvcro 
recrementu  eodem modolauatur,habetque  eadem  vim, 
fed  tamen  imbecilliorem. 

XcthxM  <t*%s,  hoc  ifl  fkt  &ris  ( quem  aliqr.i  vctercs  pfe- 
gma,  hoc  efi  refegmen,  vocauerunt)  optimus  cftfriabilis,  in 
g  attritu  rufus,milii  forma,grauis,modice  fplendens,  deli- 
matx  xrisfcobis  expers,qua  fitadulterinus :  quod  depre- 
henditur  quum  dentium  attritu  ramenra  dilatantur. 

Xa.^K£v  Xi7nc,hoc  efl  fauamn  <eris,  laudatiffima  eft  qux  ex 
Cypriis  officinat  u  clauis  excufla ,  craffaque  eft,  &  helitis, 
a  clauis  dufto  nomine,appellatur .  Improbaturveroqusc 
ex  albo  xre  confecta,  lenuis  eft  atque  imbecilla.quam  vt 
pote  tcnuem  &inualidam  reiicimus,  eamque probamus 
qux  crafla  fuluaque  eft,  &  qux  aceto  infperfa  xruginem 
contrahit .  Lauatur  autem  ad  hunc  modum  :  Purxxris 
fquamxficcs  felibram  in  pilam  cum  limpida  aqua  con- 


auraffulxcompa£tum,fed  lingillatim  quafiin  capillame-  C  iicito  ,  manu  diligenter  mifceto  donecfquama  fubfidar, 
ta  quxdam  canefccntia  dehifcens.  Lapis  quoque  huic  a-       aufei  to  deinde  qux  fubfederunr.effufaquc  priore  aqua,a- 


tquxd 

lumini  fimilis  inuenitur,qui  quoniam  non  adftringit.gu 
ftu  difcernitur.  In  rotundo  alumine.quod  ita  manu  eft 
factum,improbatur:idqueex  formacognofcitur.  Sume- 
dum  autem  eft  id  quod  fuapte  natura  rotundii  eft,eftque 
bullarum  inftar  fubcandidu,&  valide  adftringens,  quod- 
que  nonnihil  palloris  cum  quadam  pinguedine  habeat: 
prxterea  verocalculorum  expers  &friabile:quod  deni- 
quc  ^Egyptium  fit  genere,aut  in  Melo  infula  natu.  In 


qux  cxleftis  cyathum  fuperinfundito:  didueta manu  ve- 
hementer  iquamam  cum  pila  confricato ,  quafi  eam  per- 
polias,quumque  lentorem  quendam  cceperit  emittere,a- 
qua  fenfim  vfque  ad  fex  hcminas  affunditur  valide  confri 
cando,&  fquamam  per  pilx  latera  conuertendo,valide  co 
fricabis:tum  omnibus  colo  traie£ris,quod  defluxit,  in  py 
xidem  rubrixrisferuato.eftautem  id  veluti  fquaroxflos, 
vinbufque  erficax,&  ad  oculoru  medicinam  accommo- 
liquido  vcrbprxftat  id  quod  eft  maxime  pellucidum,la-  ^  datum  reliqua  pars  imbecilla  eft.quod  fupereft  pari  modo 

.  r       i    o.   :  ._/!  -L_l  '  J  i  ...     j  II  I  f  •_     •     _/y     ...  » 


&euroque,&  £equale,&  ex  omni  parte  fijccu  habeat,quod 
quc  tapidofum  non  lit,&  cafeum  redoleat.ld  verb  cft  cen 
fendum,fciffile  effe  rotundo  efficacius.  Crematur  autem 
&affantur  vtcalcitis. 

Sory  nselanteriam  effe  quidam  falfo  putauerunt :  eft 
cnim  fory  fut  generis,magifque  virofum,&  naufeam  cict. 
y£gyr>tium  cxteris  excellit.quodque  quum frangitur,ni- 
grius  apparct,&  in  nvil^a  foramina  dehifcit,  fubpingueq; 
«ft,&  prxterea  adftringens ,  &  in  deglutiendo  atque  olfa- 
Cta  virus  olet,ftomachumque  fubuertit.  Cxterum  ln  his 
fere  omnibus,&  item  in  ahis  qua:  vftionem  non  funr  cx- 
perta,crematis  potentiora  funt  exiftimada,  pra:ter  falem, 
fxcem,  nitrum,  calcem,  aliaque  confimilia,qua;  cruda.vi 
remiffiorc  funt  praedita :  qux  cremata ,  efncaciora  &  per- 
feuerantiora  redduntur. 

T 

t^,hoc  eflftex,  maxime  cx  vino  vetere  Italico:fin  mi- 
nus  ab  alio  confimili  eligcnda  eft :  fxx  enim  aceti ,  eft  a 


lauarur,donec  nullum  lentorem  ex  fe  mittat.pcftea  vero 
linteulo  optrrum  biduo  quiefcere  finitur ,  tum  effufa  ex- 
tante  aqua  ficcacur,&  m  pyxidc  reconditur.  Quidam  xris 
fquamam  vrcadmiam  lauanr,atquereponunt. 

Squama  verb quam  ftomoma  vocant,  habet  eandera 
vim  quam  xris  fquama ,  eodemque  modo  lauatur,  &re- 
ponitur :  in  aluo  tamen  purganda ,  eft  quam  fquama  atris 
inferior. 

Chalcanthum,/w  tft  atrdmentum  futorium,genere  vnu 
idemque  eft :  humor  enim  concrctus  eft.  fpecie  vero  tres 
habet  differentias.  Vnum  humoribus  in  cuniculos  quof- 
dam  ftillando  colatis  concrefcit:quamobrc  ab  iis  qui  Cy« 
pria  metalla  tradtant,ftillatitium  vocatur.  alterum  copio- 
fe  cxerciratum  infpeluncisinuenitur,poftca  in  foffastraf 
fufum  concrefcir,  quod  concrefcens  proprie  nominatur. 
tertium  vcro  decodtum  appcllatur,fitque  in  Hifpania :fed 
inutile  &  viribus  infirmis.hoc  autem  modo  parant:  Id  a- 
qua  diluentes  coquunt,tum  in  cifternas  tranffundunt,  ac 


criorc  vi  prxdita.Crematurvt  alcyonium,ante  diligenter  refidere  finunt.  hoc  certis  diebus  concrefcit  in  multas  di- 
ficcata.  Sunt  qui  noua  tefta  igni  largo  crement,  donec  al- 
tius  tota  incendatur.  alii  farcis  glebam  ignitis  carboni- 
bus  obruentes  idem  faciunt.legitimac  vftionis  figno  erit 
albus  autaerius  corporis  ipfius  color,&  quum  hngux  ad- 
mota,earn  quafi  vrit .  Aceti  fasx  eodem  modo  crematur. 
vim  adurendi  adftrigendique  habet .  recenti  fxce  vten- 
dura  cft,  fiquidem  cito  viseius  efflatunquocirca  opercu 
lo  occluderida  eft,  &  nqnnifi.  in  vafculo  adfcruanda .  La- 
uatur  pompholygis  modo. ; 

Y 

x</y>^>w poc,koc efl ctrgentum »iuwm,fit  cx  minio,quod  fal 
fb  cinnabaris  dicitur  ,.in  fidile  patinam  f errea  concham 
habenrem  cinnabarin  coniiciut,calice  concham  tegunt, 
argillaque  illinunt,&  carbonibus  fuccendunt.nam  fuligo 
qux  calyci  inhxfit,derafa  argetum  viuum  eft.quinetiam 
inuenitur  ,in  argentifodinarum  tedis  in  guttas  concre- 
tum.Seruaturin  vitreis,aut  plumbeis,aut  ftaneis  vafculis: 
alum  runquc  materiam  exeft. 

X 


uifum  formulas  teffcrarum  inftar,vux  modo  inter  fe  co- 
hxrentcs.Prxftantiffimum  cenfendum  eftCxruleum,gra- 
ue,defum,purum  &pellucidum,quale  eftftillatitiei,quodl 
ab  aliis  lonchoton  appellatur.Sccundas  fcrr  id  quod  con- 
crcfcens  vocant.codtu  verbtingendo  &  denigrando  effc 
aptiuscxteris  vidctunad  vfum  verb  medicinx  ihfirmius 
effe  reliquis ,  experientia  nos  docuic.  Crematurautem,vc 
mox  de  chalcitide  dicemus. 

Chalcitis  antefertur  aliis  qua;  srts  fpeciem  prx  fe  fert, 
friabilis,  calculorum  expers,  &  non  vetus ,  quxque  fibras 
oblongas  fulgentefque  habet.ex  ea  fit  quod  pforicum  vo- 
cant,duabus  eius  partibus  vni  parti  cadmix  additis,&  ex 
aceto  tritis.Hxcq;  omnia  in  fiftilc  coniedta,&  fimo  obru- 
ta,per  caniculx  ardores  xL.diebus  dimittuntur.-fiquidem 
ita  maiorem  acrimonia  acquiret,  cademque  poteft  qux 
chalcitis.Quidam  pares  vtriufque  portiones  miftas  ex  vi- 
no  terunt,&  eadem  faciunt. 

Crematur  fifTtili  nouo  chalcitis  viuis  carbonibus  fu* 
perpofito.Modus  vftionis  in  humidioribus  cft,  du  bullas 


XftMtflf  uKetv/uSfJoc,hoc  e(l  *s coml>uftum,r>robatur  rubrum,  H  excitare  defierit,&  perfedc  inaruerit:  in  cxteris  verb,  du 

&  quod  in  attritu  cinnabaris  colore  eftmigrum  verb  ma-  mutata  in  magis  floridum  colorem  fuerit.quum  enim  ru 

gisquam  par  cft  crcmatum  fuit.  Fit  autcm  ex  clauis  na-  bricx  colorem  in  profundo  contraxerit,  aufcrendaab  i- 

uiiun  folutarum  fi_tili  crudo  compofitis ,  afperfo  fulfurc  gni  eft,mfidente'fq;  fordes  flatu funt  pelledx,&  ipfa  rcpo- 


4£f  MEDIC  IN.  COL 

neda.Torretur  etiamnuperflatiscarbonibus  donecmo-  A 
dice  pallcfcat.aut  fittili  prunis  candentibus  fubie£tis,fub- 
indeverfata  donec  igni  conrhgret,&  colorcm  mutet. 

Chyfocolla  laudatiflima  eftArmeniaea,porri  colorem 
vfque  ad  fatietate  reddensrfeciido  loco  cenfetur  Macedo- 
nica:hanc  fequitur  Cypria:  quo  in  genere  prxfertur  pura: 
danarur  verb  quas  terra:  ealculorumq;  plena  eft  .  Lauatur 
antedida  ad  hunc  modii:  Tufam  in  pila  coniice,&  affufa 
aqua  manu didu&a  ad  pilam  valide  fricato,mox  vbi  con- 
federit,percolaro,&aliquaaquaaffufa,iterum  fricato.id- 
que  identide  facito  donec  pura  finceraque  reddatur:  tum 
in  fole  ficcatam  reponito,atque  vtitor.fi  cremareeam  ve- 
lis,fic  facito.Tere  ex  ea  quod  fatis  fit^patinis  imponc,car- 
bonibus  admoueto,&  alia  facito  qua;  fupra  diximus. 

PfimmythionjWe^rfM/Tjjfu  hoc  modo:In  doliumla- 
ti  oris  aut  fictilc  labcllum  accrrimum  acetum  infundito, 
fubie&aquearundinea  tegete  on  fiftilis,  plumbea  lami- 
nam  fuperimponito,  &  velamina  adiicito,  ne  acetum 
pcr  halitum  expiret.Vbi  refoluta  fuenr,defluenfque  deci- 
derit,humorem  purum,  &  in  fummo  fluitante  percolum 
traiicito.Quod  verolimqfu  fubfederit,in  almd  vas  tranf-  q 
ferendum,&  in  fole  ficcandu,&  mola  trufatili  rerendum, 
aut  probe  laeuigandum  cribrandumque:poftea  quod  duri 
fupereft,in  tenues  partes  rcdigendu  &  cribrandum:ha:c- 
que  viciflim  tertio  &  quartb  facienda.Pr  rftantius  autem 
cft  id  quod  prius  fucrit  cribrarum,id  quod  etiam  ad  ocu- 


L  E  C  t||  L  I  B.     XIII  t  .46* 

lorum  medicinam  adhibetur:  fecundum  locum  tenetfe- 
queus,  &ca:rera  deinceps .  Quidam  in  medio  vafe  ligna 
fufpendunt,&fordederafa  impofita,  ne  acetu  contingat, 
ori  operculum  indentesdimirtunt.  Poft  aliquot  dics  o- 
perculo  ablato  intuentur.vbi  refoluta  materiesfuetit,  re- 
liqua  omnia  vt  dicM  eft  fiunt.  Siquis  in  paftillos  velitre 
digere,  aceto  acri  fubiger,  &  ita  in  paftillos  digeftam  iri 
fole  ficcabit.Hxc  nmen  xftiuo  tempore  peragenda  funh 
ita  enim  &  candida  &  efficax  redditur.fit  etia  hyeme,vr- 
ceis  fupra  balneas  impofitis :  nam  calor  afcendens ,  idem 
quod  fol  prxftat.Laudatiffima  fieri  putant  Rhodi,aut  Co 
rinthi ,  aut  Laceda;mone:  fecundo  loco  cenfetur  qux  ex 
Dicsearchia  affertur.Torreda  verb eftad hunc  modii.Tri- 
tam  ceruffam  ignitiscarbonib9  fitHli  nouo,  ac  praefertirri 
Attico5imponito,&  aflidue  verfato,  quumque  cineris  co- 
lorem  conrraxerit,auferto,ref»igerato,  vtitor.  Si  cremare 
eam  velis,  in  nouam  patinamcauam  coniicito  ceruflarrt 
tritam,carbonibiifque  fuperpofitam  rudicula  mifceto,do- 
nec  colorem  fandaracha:  fimilem  duxerit:tum  auferto,& 
vtitor.qua;  ita  confe&a  eft,ab  aliquibus  fandix  nomina- 
tur.Ceruffa  lauaturvtcadmia. 

a 

Ochra  eligenda  quslaruiffima  eft,  &  exomni  patelu- 
rea  ad  fatictatem  vfque  ,  calculoriimque  expers ,  &  iterri 
friabilis,&  genere  Attica.eft  autem  &  Cremanda  &  lauaii 
da  non  fecusquam  cadmia- 


ORIBASII    MEDICINALIVM  COLLECTORVM 

libcr  decimusquartus. 

HoC  nobisloconon  eftpropofitum  formas  fimplicium  medicamentoru  confcribere,  quum  eas  accuratebiofcori- 
ies  nos  docueritmeque  etiam  fingulas  cuiufque  acliones  recenfere,fiquidem  de  eis  copiofius  agetur  quum  de  compo- 
ncndis  medicamentis ,  deque  morbis  curandis  loquemur ,  vbi  vfuspoftularit :  nuncvero  omnium  fimpliciu  medi- 
camentorum  facultates  vniuerfales  duntaxat  memorabo. 


Ex  Galenojdenominum  diftinQionc, 
Cap.  i. 

-^^^S^^r?  Niimquodq,  corpusaut  calidu  aut  frigi- 
€^%S^C3/^  dum,aut  ficcuaut  humidu  quandoque 
T^Ys^ff/?^  fuapte  natura  &  dicitur  &  apparet.quan- 
T2*^\  doque  verb,  quiaaduentitia  qualitatem  ^ 

wf^^yfejT»  acquifiuit.  Nos  autem  dicere  confueui- 
*3<^<tf5*p*ser§  m^id  quod  fuapte  natura  tale  eft,  primb 
&  per  fcy&  ex  fe,&  poteftate  tale  efle  atq;  apparere:  quod 
verb  aduentitiam  qualitatem  contraxit,id  ex  aliquo  acci- 
denti  effe  tale  atq;  apparere.Quae  verb  propria  natura  aut 
ealida  autfrigida,autficca  aut  humidaeffe  dicimus,  alia 
talia  effe  a&ione  ,  alia  poteftate  pronunciamus  in  quo  id 
quod  potcftate  nuncdicimus,  differt  a  fuperiore:  nam  ea 
poteftas  accidenti  opponebatur,  ha:c  vero  adioni.  Ca:te-  £ 
rum  ex  iis  qua:  a&ione  dicutur,aliud  abfolute  calidu  fri- 
gidumve.aut  humidum  aut  ficcum  dicirur,vt  elementa: 
aliud  pro  fuperate  facultate.vt  homo  &  equus,&omnino 
ca:tera  animantia  aliud  collatum  cum  co  quod  in  eodem 
genere ,  eademque  fpecie  eft  temperatum,  qualis  eft  Ieo 
homini  coparatus,  homoque  florentis  xtatis  cumpuero: 
aliud  cum  quocunque  forsferat,  vt  Dion  cum  Theone. 
Qujnetia  quajcunq;  poteftate  talia  auttalia  effe  dicuntur, 
neccffe  eft  vt  fingula  ita  nominetur,  tanquam  ad  id  quod 
aftione  dicitur,referantur:vr,quod  facile  accenditur,  ad  p 
id  quod  a&ione  abfolute  c.ilidum  eft:animalia  verb  calfa 
cere,ad  id  quod  excedit  &  fuperar,referendo.  feademque 
ratione  id  quod  hominem  calefncit  j  tanquamhomo  fit 
poteftarecalidus  quod  bouera  autequum,  tanquambos 
aut  equus  talespoteftate  fint.  itemq,-  hoc  illi  homini.illud 
verb  illi  calidum  aut  frigidum,aut  humidum  aut  ficcum 
«ffe,id  cft  illius  vnius  natura;compararum. 

De  differentia  medicamentorum, 
Cap.    i  u 


VAria  eft  medicamentorumnatura  :  nam  velquatia 
fumpta  funt,talia  quoque  permanent  &  vincunr,cot 
piifque  mutant  eo  modo  quo  id  cibos:  hicque  quum  vn£ 
uerfa:  fubftantia;  fint  contraria,  prorfus  venena  funt,  &  a- 
nimanris  naturam  corrumpunt:  aut  mutationis  initiunri 
ab  animalis  corpore  fumetia,inde putrefcunt  &  corrum- 
puntur.deinde  corpus  vna  putrefaciunt.vnaque  corrum- 
punt,  qux  venena  quoque  funt.  Eft  etiam  tertia  medica- 
mentorum  fpecies  qua»  corpus  calefaciunt ,  veruntamert 
nihilmali  afferunt:  eft  &quarra  eorum  quar  &agunt  ali^ 
quid  &  patiutur,  fed  tande  vincuntur,plane'qj  affimilan^ 
tur.-quibus  accidit  vt  &  medicamenta  &  alimenta  fint; 
Devfu  medicamentorum, 
Cap.  nr. 

VTuntur  plerunque  medicamentis  homines  ob  id  fo 
liim  vt  vel  refrigerent  vel  calfaciant,  vcl  ficcent  vel 
humeaent,velhorumaliquid  coniun£tcfaciant :  quari» 
doque  verb  vt  quod  fupra  modum  laxatu  eft.contendant 
&  contrahanr,  vel  quod  intenfum  eftlaxenr,  vel  quod  elt 
condenfarum,rarum  faciant.vel  rarum  codenfent.vel  du- 
rum  emolliant,  vel  immodicam  mollitiem  ad  duritiam 
reuocent,vcl  plenum  inaniant,vel  inancimpleaut,vel  de 
nique  vt  aliquid  huius  generis  agant. 

Ad  temperatiflimam  naturamomnia 
effe  dirigenda, 
Cap.  nii. 

MEdicamenta  qua:  media:  naturs  funt,qua:que  in  v- 
tranque  parte  parum  vergut,interim  calfacere,rur- 
fiifque  refrigerarevidebutuninterim  verb  neccalefacere 
ncc  refrigerare,fed  corpora  ficut  acceperiit.ira  etia  cofer 
uare.Quu  enim  affefta  corpora  variis  modis  difponatur, 
id  quoque  quod  afficit.non  eodem  agere  modo  videtur: 
cx  quo  planum  eft,neque  oleum,neque  rofaceum ,  neque 
chamaemelum,  nequelini  femen,  nequeanethum,nequc 

VVV.ii, 


4^ 


O  R  I  B  A  S  1 1 


4^4 


fcenigrarci  tarinam,ncque  triticeam ,  neque  alia  fexcenta 
qua;  partim  exquifite  mediam  temperiem  fortinntur,par 
tim  ab  ea  parumper  recedtint,  eandem  perpetub  a&io- 
nemeffe  editura.  Iam  rofaceum  exuftosfui  caloris  te- 
porerefrigerat:algentes  verbmodicurn  etiam  calfacit.id 
quod  eft  tcpidi  caloris  munus:  qucmadmodum  balnex 
quoque  calfaciunt  rigentes  &  seftuantes  refrigeraut.Etgo 
ad  temperatiiriniam  uaturam  animum  aduertere,ade- 
imque  omuia  dirigere  oportet.  Efto  ergo  corpus  tempe- 
ratiflimum,regu!a  faailtitis  medicametitorum.qubdque 
fimilcillius  temperiei  caliditatem  accendit,temperatum 
nominetur,eciamfi  fenem  refrige.ratum  maxime  excalfa 
cere  videatunqnod  verb  calfacit  aut  refrigerat  huiufmo- 
di  corpus,illtid  quidem  quod  calfacit,  calidum:  quod  re- 
frigerat,frigidtim  appellctur. 
Dedifferentia&facultattquxin  fucciseft,    Cap.  v. 

SVcci  qui  tum  in  fingulis  plantis  &  animahbus,  tum  in 
terra  comperiuntur ,  cum  plurimi  funt  tum  vcrb  fpe- 
cicbus  facile  comprehendi  non  poffunt.  Guftus  vetb  eo- 
rum  diuerfos  Plato  effc  oito  numero  ccfuit,nominatque 
tum  a«fterum,(quem  nos  adftnngentcm  vocamus)tum  a- 
cerbum,tum  verb  nitrofum  , tum  amarum,tum  falfum, 
tum  acrem,deinde  acidum,poftremb  dulcem«Theophra- 
ftus  verb  pinguem  eifdem  adiunxit.  Ergo  quod  adftrm- 
gens  acerbumque  eft,  terreftre,  frigidum  effe,  fuit  often- 
fum:acidum  verb.tenuium  partium  eile  &  frigidu.Quod 
verb  abfque  aliqua  infigni  qualitate  frigidu  eft  ,  aqueum 
id  frigidumque  effe:  amarum  terreftre,tenuium  partium: 
ita  etiam  quod  nitrofum  eft.Acre  vero  effeferuidu  :  fal- 
fum  verb  terreftre &calidum,fed  nondum  feruidum.Eo- 
demque  modo  dulce,calidum  quidem,fed  non  adurens: 
qux  oleofafunt.aquea&aeria  funt  omnia.  Actiones  quo- 
que  ex  eojrum  temperie  confequuntur  :  nam  adftringens 
acerbtimque  cogit,ftipat,denfat,repellit  &  incraffat:  &  an 
te  hxc  omnia,refrigerare  &  ficcare  aptum  cft:&  quando- 
que  etiam  ftuporem  dentium,quem  vocant,inducere.  A- 
cidum  verb  fecat,  diuidit,attenuat,  obftru&ionem  expe- 
dic&abfque  calore  expurgat:acre  verbparquidcm  acido 
eft  in  attenuando  &  expurgando,  fed  tamen  ab  eo  differt, 
qubd  acidum'refrigerat,acre  calfacitritemque  illud  repel 
lit,  hoc  attrahit  &  euocat.  todemque  modo  amarum  & 
nitrofum  meatus  expurgant,abftergent,attenuant,fecant- 
quehumorum  craffitudinem,  nec  euidentercalefaciunt: 
quod  vcib  aqueumfrigidumque  eft,  fpiffat,fiftit,contra- 
nit,condenfat,fttiporemque  &  mortem  parti  mducit.acre 
autem  attenuat,expurgat,euocat,  rumpit,  attrahit,&  cru- 
ftas  inducit:falfum  vero  cogit,ftringit,fale  condit,&  citra 
infignem  calore  aut  frigus  ficcat.Dulce  laxar.concoquit, 
moliit,rarefacit.oleofum  denique  humec"tat,mollit  atque 
relaxat. 

De  Vaporibus,  Cap.    V  I. 

QV  A  odorara  funtj  ea  omnino  funt  calida,odorum 
naque  copia  a  calore  prouenit:at  non  protinus  quic- 
quia  odoraru  eft,id  fuaue  eft,  propterea  qubd  nonomne 
eft  accommodatum  fpiritui,qui  cerebri  ventriculis  con- 
tinetur :  quemadmodum  cnim  faporem  qui  fub  linguam 
cadunt ,  aptiffimi  funt  dulces  :  qui  non  apti  funt,  multas 
funt  nafti  differentias:ita  vapores  qui  fpiritui  cerebri  funt 
familiares,iidem  &grati  &  fuauesfunt  :qui  verb  non  fa- 
miliares,non  paucis  inter  fe  differentiis  diffident.Npn  o- 
mnibustamen,perinde  ac  faporibus,impofita  funtnomi 
na.Dicimus  enim  aliquidacidum  acremque  odorem  ha- 
bere:at  aufterum  ,  aut  acerbum  ,  aut  fdfum,  aut  amarum, 
non  iremfcd  hisduabusappellationibus  pleraque  eorum 
qux  fub  odoratum  cadunt,  comprehendimus,  vt  beneo- 
lentia,&  graueolentia  nominemus:ac  beneolentia  ad  pro 
portionem  eorum  qux  lingua:  funt  dulcia  :  graueolentia 
verb  ad  corum  qux  duicia  non  funt.totum  enim  hocge- 
nus  ln  faporibus  vno  appellari  nomine  non  poteft.  A  cor- 
poribusautem  non  odoratis,aut  omnino  parum  defluere 
videtur,  autquod  mcfura?  eorum  molis  nou  refpondear: 
qucadmodum  in  iis  quac  exquifire  falfa  &  acerba  funtrex- 
quifite  veroquum  tale  nur  tale  quidpiam  dico,  fincerum, 
&,quoad  cius  fieri  poteft,a!rerius  qualitaris  expers  mtelli- 
go.crafla  nanquc  vrrifque  eftfubftantia:&  pranerea  acer- 


I) 


borum  eft  frigida,ex  quo  vcriffiinile  eft,  quod  ab  his  de- 
fluu,paucum  efle  &  ctaflum,&  molc  fua  terrenii,&  picin" 
dc  perinfpirationem  in  cerebrum  non  incidcre:  quam- 
obrem  de  fenfibilium  teperie  non  ita  tutb  ex  odorefic- 
ut  ex  guftu  iudicamus :  nam  qua;  vacant  odore,ciafla;  ef- 
fenti.c  funt :  qux  verb  in eis lit  vis  frigoris  & caloris,  non 
conftat :  quxautem  odoratafunt,  tenuiuiw  illa  quidcm 
funt  partium,&  calida:  at  quantu  tenuitatis  calorifque  ha- 
beant,non  iam  difcernitur.Prajcipua  autem  caufa  quanv* 
obrem  in  odoratis  nihil  euidens  de  eoruni  temperie  iu- 
dtcetur,eft  inxqualitas  natunc,  de  qua  fepenumcro  dixi- 
mus,vbi  corpora  ex  diifimilibus  mtct  fe  particulis  con- 
ftare  demonflrabamus. 

Excoloribusquoqtiefaciendam  effe  coniecluram  de 
fimplicium  medicamentorum  tcmperie, 
Cap.     v  i  i. 

EX  coloribus  qtioque  aliquam  facere  conie£turam  de 
medicametis  fimplicibus  licet.  in  vnoquoque  enim 
genere  aut  feminis,autradicis,aut  fucci  ex  colore  indica- 
tionem  quadarn  fumere  poflumus:vtin  cxpa,fcilla  &Vi- 
no,quX'  quanto  albidiora  fuerint,  tanto  minus  erunt  ca- 
Iida:quc  vero  fubflaiia  &  fulua,,calidiora.idem  111  rrinco, 
miliOjOchris,  fafelis,  cicere,iridis  radice  afphodclique,& 
aliis  complunb9  vfu  vcnir.in  quoquecnim  genere  pteruti 
que  fit  vtqux  fiilna,&flaua,&  rubra  funt,  albis  finrcali- 
diora.  Itaque  fi  hinc  quoque  de  medicamentorum  facbl- 
tate  coniefttira  fieri  poteft  ,  hoc  ctiam  fermoni  addatur: 
prxftabit  tamc(vt  fxpe  dtximus)  diftin&a  experienria  vi 
res  eorum  inuenirc.in  hac  enim  non  decipieris.  Qiiaqux 
antequam  vires  eorum  dignofcas ,  guftus  pleraque  indi- 
cat,paululum  etiam  (  vc  diciumeft)odore  approbante. 
Quomodo  &  qua  expenentia  facultatcs  inuenien-. 
da:  fint,  Cap.    v  i  i  i. 

FAcultates  funt  vfu  inueniendx  ad  hunc  modu:QiJum 
primum  corpori  hoc  veliilud  mcdicamentum  cibiif- 
ve  admouetur,  expers  efto  omnis  vehementis  caloris  aut 
frigoris,quod  acquiri  poflit :  nam  quum  hoc  corpori  ap- 
plicas,corp9  primo  occurfu  qualitatis  acquifitz,  non  eius 
temperiei  qua;  eft  rei  admota:  propria,fenfu  afficietur.  Vt 
igitur  admota;  rei  vera  finceraque  natura  exploretur,  tepi 
dum.quoadfieri  maxime  poteft,efto,nec  vllam  extrinfe- 
cus  notabilem  alterationem  valentis  caloris  autfrigoris 
contraxerir.  Adhibeatur  porrb,  quum  eius  natura  explo- 
ras,non  cuilibct  corporis  affeclioni,fed  fimpliciflima:,  & 
(vt  maxime  fieri  poteft)fummar.  Siauteaffedlioni  fumml 
caloris  admotum.frigoris fenfum  excitet,id  profeftb  eric 
frigidurmfimili  quoque  modo  fi  frigida;  affe&ioni  adhi- 
bitum,ftatim  calidum  appareat,id  etiam  eritcalidum.-fin 
velcalidx  affeclioni  calidum,  vel  frigida;  frigidumfcn- 
tiatur,non  eftquodhoccalidum,frigidum  illud  omnino 
pronuncies.Eft  interdum  fummi  caloris  affeilio,qua  me 
dicamentum  modice  ftigidum  non  alterat,vt  refrigeran 
do  denfandoque  totam  externa  fuperficiem  ,calorc  intus 
concltidat,ipfumq,  difflari  prohibeat,atqueita  magis  ac* 
cedataffeclione.Ita  verb&fiquid  frigidx  affeftioni  ad- 
mouetur,nullu  calorc  affcrat.videndii  eft  num  id,quu  ali 
quid  fit  mediocritercalidu,  nihil  in  affe&ione  agar,qua? 
fummi  caloris  indiguit.Ergo  non  eft  ita  visexplorada  me 
dicamenti.necfiexaccidenti  aliquid  efficiat,  non  perfe. 
ld  verb  quod  ex  accidenti  aliquid  facit,  tum  ex  affectio- 
ne,tum  extepore  iudicabis.exaffeftione  aut,fi  ea  fimplcx 
vnaqueeft:a  temporeverb  iudicium  ad  huncmodu  orie 
tunQuod  fimulatque  admotu  eft,rcfrigerare  aut  calfacew 
re  manifefte  videtur.id  vtiq;  per  fe  &  vi  fua  tale  eft.quod 
tepore  id  facit,fortaffe  ex  aliquoaccidenti  huc  adaftum 
fuit:  vt,  iuueni  quadrati  corporis  tetano  aftate  media  1«- 
borati.fi  igida  hberalitcrefftifa  calorisrepercuffum  facir. 
Cxterum  non  calfacere  per  fe  aquam  frigidam,  eft  ex  pri 
mo  eius  occurfu  perfpictium  :  nam  fenfum  inuehitfrigo* 
ris,&cutim  quoad  ei  affunditur ,  fiigefacii:  tum  calorem 
non  in  omnibus  corporibus,nec  dum  affunditur,  afferr, 
fedfolum  in  iuuenib'quadrati  corporis,a;ftate  media,& 
vbi  ceflarit  affufio.-nam  ftipata.claufaque  corporis  fupcrri 
cieextima,  repercuffus  fit  eius  caloris  quia  profundo  a- 
fcendit.Eft  quandoq;  quii  calot  ex  accidetirefrigerat,ia; 


H 


MEDICIN.     COLLECT.    ItB.    X 1 1 II. 

tercederire  ftimiruta  cuacuatione ,  vt  cataplafma  infiam-  A  habetrtiam  adftri£tionis  quippiam  ex  tcrrena  fubftantia 

mationem  -.quurn  enim  inflammatio  excalida  fluxione  frigida.       Capnos,«e//*w«/ ,  aceramarufquc  eft,  &  ad- 

confiftat,propria  eius  curatio  in  fuperuacanei  euacuatio-  ftrmgit.    Capparis  radicis  cortex  exterget ,  incidit  ,,ex- 

ne  eft  pofita.Euacuationi  autem  particula:  quam.exealfe-  purgar.digcritjCorrahitjfpiflatjftririgit.Fruftus  verb  eiuf- 

cit  inflammatiojomnino  fuccedit  refrigeratio.  Cumigi-  dem,  foliaque  &  caulis  eandem  vim ,  imbecilliOrem  ta- 

tur  ha:c  difcernenda  funt ,  turn  verb  id  agendum  vtpro  men,  poffident.    Hedera  habet  aliquid  adftringentis  a- 

jnodo  fimplicis  affe&ionis ,  etiam  virium  mcdicarrtenti  crifque  ,  &  aduea:  ac  tepida:  fubftanrix.    Cbtyledon  ve~ 

jnodusinueniatur:vtficalida  in  fummofit  affe£r.io,frigi-  rb  refrigerat,reperctitit,abftergit&  difciitit.  Lycium(fi- 

dum  quoq,  in  fummo  mcdicametu  paretunfin  a  fummO  ue  pyxacanthon)exquoLycium  conficitur ,  tenuium  par- 

paululu  recedat  affe&io ,  medicamcntu  quoq;  paululum  tium,digereritis  &  calida:  facultatis  eftpafticeps,ite'mque 

a  fummo  declinet:fin  magis  a  fumo  calore  abfit  affe&io,  B  adftringentis,&  terreftris  ac  frigida;.    Mandragora  refri 

medicamentum  proportione  a.  fummofrigoreabfit.  gerat,fed  calorisetiam  Cuiufdam  eft  particeps  ,&  iri  po- 

Simplicia  medicamenta  fermc  omnia  ex  diffimili-  mis  humiditatis,  proinde  foporem  inducit :  radicis  vero 

busintcrfeparticulisconftare,  Correx,qui  eft  valentior,  non  folum  refrigerat ,  fed  etiam 

Cap.    ix.  exiccat.at  reliquum  quod  eftintus,imbecilltfm  eft.  Me- 

Slmpiicia  mcdicamenta  qUamuis  fenfu  fimplicia  videa  lilotum  ajdftringir,difcutit  &cbcoquit:  maior  enim  in  eo 

tur,natura  tamc  ftint  compofita  ,  &  ex  diffimilibus  in-  eft  calida  quam  frigida  fubftantia;   Myrtus  ex  cbntrariis 

terfeparticulisconftantj&fubinde  quoque  diuerfiffimas  fubftantiis  coriftat ,  tefrcna  tamen  frigidain  ea  excellir. 

in fe contincnt  facultates,vt  excernendi  &  fiftendi,  & cx  Habet  etia aliquid  tenuium  partiu  calidum,quamobremi 

teras omnes  repugnantias.  Ac  ne  illud  quidem  mirum  vi-  vehementer  ficcat.folia  vero &  germina,&  fru&us, &  fuc 

deri  debet  in  huiufmodi  fjculratibus,quum  vni  &  eidem  C  cus  in  adftri&ione  non  magnopere  diffefunt.Pbrfo quod 

inedicamento  vim  calfaciendi  &  refrigerandi  ineffe  ap-  ramis&  trunco  adnafcitur  tuberis  inftar,  (quam  mynada 

pareat,  aut  exiccandi,  aut  hume£tandi ,  aut  tenuium  par-  quidam  vocant)quo  praedidis  eft  ficcius ,  eo  etiam  rriagis 

tium  autcraffarumfiquidem  nifi  primie  hoc  mddo  cotn  deficcar&adftringit.Quidam  id  tundentesreporiuht,pb- 

plicarentur,ea;qua:ex  illis  fequutur,neutiquam  effent  fi-  ftea  vino  excipientes,in  paftillosredigunt.CitefQmfblia 

militer  complicata:.  Ergo  in  corporib''  qua:  ex  fimilibus  ficca  magis  quam  viridia  exiccant:  fuccus  Cxprimfrurno 

inter  fe  particulisconftant,caliditas,frigiditas,&humidi-  ex  vitidibus  folum  foliis,  fed  etiam  exfrut~tu  :  nxcque  O- 

tas,fingularu  rerum  differentias  efficiunt.in  lis  verb  qua:  mriia  reftringendi  vi  funt  pra-dita  corporiadhibita.  Mcl 

«x  diilimilibus  funt  fac*a,acrimoniae,aciditates ,  aufteri-  amarum  mixta:  facultatis  eft,ac  fiquis  noftrfi  ei  abfinthiu. 

tates,acerbitates,amarores,dulcedines,falfedines,  &  pin-  mifcuiffet.    Mori  partes  omnes  purgantem&  reftiingen 

guedines,  ita  vt  vnaqua:quefimiliu  iriterfe  particularum  D  tem  facultatem  habcnr.In  cortice  tameri  radicispurgans 

non  multas,fed  vnam  in fe  qualitate  obtineat.quod  verb  vis  cxuperathnmons  verb  immaturisreftringSSMn  foliit 

fotum  ex  diffimilibus  conftat,  permultas.Na  fi  mille(vef-  verb  &  germinibus  media  quodamrrtodo  vtrifqu*  tCmpe 

bigratia)hoccyatho  huiusfucci  corpora  contineantur.,  rieseft.    Myice,/?er  r/?  r*w4uxyincidentisa^ftergerifque 

qux  cx  fimilibus  inter  fe  particulis  conftent ,  fieri  poteft  cft  facultatis„Sc  tenuium  partium  citra  perfpicuam  exicfa 

vtcentum  adftringant,fexagintamordicent,  fexcetafint  tionCm:fru£tus  verbafquccortcxnon  mediocrerh  adftri 

dulcia.ducenta  amara,quadraginta  falfa:ficque  mutuafint  dtionem  funt  fortiti,  vtad  gallam  omphacitidaprope  ac- 

jniftione  femperata ,  vtnullam  fenfibilem  partem  quan-  cedant,  poffentque  ad  eofdem  vfus  ad  qUos  galla adhibe- 

tumuis  exiguam  poffis  accipere  qus  non  fitOmnium  ri.Porrb myricaecombuftxcinis  dcficcatis facultatis  eft, 

parnceps :  vt  in  lingua; contaft u  omnesagant.in  diuerfa  ineftque  ei  plurima incidendi  abftergqndique  vis.exigua 

tamen  eiusparte,cuifcilicet  appelkre  ipfam  contigerit:  £   verb  adftringendi.  Acetum  mifta:  eftfubftantia:,frigid'a: 

lpfaque  affedio  ex  eo  quod  primo  affedum  eft,  in  eam  &  calidx,  &  vtriufque  tenuium  partium:iri  eo  tamen  fic- 

totam  diffundatur.  ca  facultasqua:  tenuium  eftpartium,  vincit.  exquo  fit  vt 

Quajexdiffimilibusinterfeparticulisfacultates  con  repercutientemattenuantemque&difcuticnte  fimulvim 


flatas  habeant,     Cap.  x 
Raminis  »adix  habet  aliquid  acrimonia: ,  &  adftri- 


habeat.  Oxylapathum  difcutiensquidpiam  &  repellens 
haber:at femen perfpicue  adftringit.Hippolapathum  vc- 


GK.aminls  Mdix  naDet  anquio  acrimonia: ,  ot  aanri-  naoer:ac  lemen  pcnpicue  aanringir.  nippolapachum  ve 

Ctionis.    Aloe  amara  eft,cum  adftriclione  coni  un-  rb  eiufdem  faculratis  eft,imbecillior  tamcn.  Orchios,  hc 

£ta  :itcmque  radix  anchufa:  qua:  onodea  dicitur:  &  item  eft  te/liculi,radici  bulbofa:&duplici  vis  ineft  humida  &  cai 

bryonia:  rum  albx  tum  nigra:auftera  funfgermina.  hda.  Casrerum  maior  radix  multum  habere  excrementi- 

Buboniurn  digerit  &  repellir.vua,  culta  quidem  adftrin-  r ix  flatiifquc  plena:  humtditatis  videtur:at  minor  contra, 

git, &leniterdigerit.    Afphalti  partcsquxdam  adftrin  F  valde  inquam  elaborata,vt  eius  teperies ad calidius  &fic- 

gunt,quibusrefrigerat:  partes  quxdam  funt  acres,quibus  dus  vergat.hiradices  toftar  modo  bulborum  eduntur. 
calfacit.    Glandis  vnguentaria:  reliquir  vndecxpreffus  Pityides&  adftringunt.&acrimoniam  quandam  currt 

eft  fuccus,  abftergent,incidunt,  contt ahunt  &  ftipant.  amaritie  habent.   Polygonatum  adftri&ionis ,  acrimo- 

Dsphnesradicis  cortex  abftergit  adftringitque.  Oleum  nia:,amaroris  quidpia,&  infuauitatcm  qua:  eXplicari  Vef 

letifcinum,terebinthinu,maftichinum,mollit  &  adftrin-  bis  non  poteft,in  fe  habet.   Rheum  habet  quiddam  tcr- 

git.quod  verb  ex  agrefti  olea  fit ,  abftergit  atque  adftrin-  reftre,frigidum,quemadmodudeclaratadftridio:  ei  quo 

git.   Ephemerum  fiue  iris  agreftis,repeilit,digerit.  Zy-  que  calorquidam  ineftrquinCtiam  aeVearcuiufda  fubftan- 

thus  partim  acer  eft  &  calidus ,  parte  verb  plurima  fri-  tia:  fubtilis  eft  particeps.  Qoj  vcrb  aiunt  rhefl  effe  centau- 

gidus ,  aqueus,  acidus.     Fermentum  particeps  eft  aco-  riu  maius,ii  meliusfentire  mihi  videntur.  Rofarumvis 

riscuiufdam  frigidi,  &  caliditatis  exputrcdineexorta:,  q  exaquea fubftantia calida  & adftringente,&  amafa  eft.flos 

&  pra:terea  eius  qur  ex  falis  &  farina;  natura  exiftir.  earum  magis  etiam  quam  rofe.abfterget.&eundem  exic 

Hedyfari  aut  pelecini  femen  am  aruni  fubadftringcnf-  care  planc  patet.    Scordium  amariquid  habet,acerb'iquC 

queeft.     Hemerocalles  radixdigerit &repellir.     He-  &  acris.   Symphyriim  vtrumqueincidit,digerir, conrra- 

mionuisadftringir,cum  amafitie  coniunfta.     Senecio  hit,ftringit,& modice  calefacit.   Oxyfchceni,  hoceflacuti 

refrigera'.  &  digerit.    lfopyron  ,  aut  phafiolum  exter-  tunci :,  &  holofcbceni  frudus  copofifuseft  ex  terreftri  fub- 

g^r,incidit,contrahit  &  conftringit.     Centaurii  maioris  ftantia  leniter  frigida,&  aquea  leniter  Calida,  vt  ihferio- 

radix  acris  cft  &  aftringens,  vtcaliditatis  &craffi  fri-  res  partesficcare  queat,  at  capiti  leniterfrigidos  vapores 

giditatis  fit  particeps  :  fuccus  idem  facit ,  quidam  pro  fubmitteie.  quocirca  fomniculofosfacireosqui  eo  vtun- 

Lycio  vtantur.    Coriandrum  plurimum  h.ibet  amara:  tur.  Diphryges  quidpiam  habef  adftringens  acreque. 
fubftatix  qua:tenuiiimeftpartium  &  terrena  :  necparum  \\       Phrygius  lapis  repercutit&  digerir.    Ageratus  quo- 

aqncae  humiditatis  obtinet  qua:  tepentis  eft  faculfafis.  que lapisidemfacif , qtio  vtunturcerdones:  nam repellit 

hisaccedit  paru  adftriftionis:in  eotame  calida  ficcaque  ipfe  quoque  &difcutit.     Atramentum  futorium  cgre- 

facultasexcellit.    Cypri  folia  fummaq;  germina  habent  gie  adRringit , &non  ignauiter  calfacit.   Cafeus  recen«' 

quidpia  digxres.cumaqueafubftantiamoderatc  calida:  glutinat,difcutit&  adftnngit. 

VVV.iii. 


4^7 


O  R I  B  A  S  II 


De  or<!inc  facuttatis  fimplicium  mcdiea- 
mentorum,       Cap.    X I. 

ATquehxCquidcm  itadi&a  funt  nobis  :tempusau- 
temeft  vt  adfingula  progrediamur.  optimusenim 
rocdicus  non  tantiim  hoc  aut  illud  mcdicamentu  effe  ca- 
lidum,fedquantus  ctiam  ineofit  calor,fcire  debet.Atfa- 
tis  quidem  erit  in  vnaquaque  exupcratia  quatuor  ordi  ncs 
ftatuere.quatenus  ad  vfum  pertinent.vtcalidu  primi  or- 
dinisdicamus  id  quod  nos  calfaciat,non  tamen  euiden- 
ter:  eadcmq;  fucci.humidique  &  frigidi  cft  ratio.Atquu: 
ia  perfpicu6calfaciur>aut  refrigerat,aut  ficcat,aut  hume- 
ftant,fecundi  effe  ordinis  dicentunqua:  verb  vehemcter, 
non  tamen  ad  fummu,tertti:qux  denique  ita  poffunt  cal 
facere  vt  cruftas  inducant  &  vrant,quarti  ordinis:  ua  e- 
tiamquai  fic  refrigerant  vtftupidum  locum  reddant, 
quarci  ea  quoque  ordinis  cenfcantur.  quod  ficoet  verb  in 
quarto  ordine,nihil  eft,fi  non  etiam  vrat:  nam  fiquid  ex- 
treme  ficcat,id  etiam  adurit. 

De  calidi  frigidiquc  a&ionibus, 
Cap.     x  1  1. 

ERgo  quz  tcperata  funt,  grata  funt  atque  amica.quod 
enimin  corporibus  noftris  conftiterat,  concretiim- 
que  fuerat,id  funditur :  cx  qua  potifftmum  affe&ione  iir 
cunditas  animantibuscxiftit.  Si  vero  diutius  immorctur, 
jpfa  quoquc  moleftia  redduntur  ••  ad  tantam  enim  fufio- 
nis  iinmoderantiam  fic  recidunt  vt  fubftantiam  no- 
ftram.digcrant ,  diffoluant,atque  difpergant.  Verunta- 
rncn  "ne  fic  quidem  mordicatione  infeftar,  fed  animi  de- 
fc&ionem  inuchunt,  virefque  deiiciunt ,  vt  etiam  mors 
confequatur,quac  verb  adhuc  magis  funt  calida,ea  fecant, 
diuidunt.diftrahiintque  fubftantiam  ,  vt  ncceffarib  mor- 
dacia  effd  videantur,qualis  eft  aqua  feruens  &  ignis.  eade 
eft  ratio  frigidorum  :  quae  nanque  contatti  corporis  con- 
tinuitatemnondumdiuelluntjfrigidafolum  funt,nonta- 
men  ctiam  mordacia :  atquaj  prarterquam  qubd  contra- 
hunt  etiam  conuellunt,ea  violente  mordacia  apparcnt. 
Subiedam  igitur  materiam  cotrahere  &  ccndenfarc,  fri- 
gjdi  fempereft  proprium:diffundere  ven  &liquare,cali- 
di:  vtrifque  commune  vt  aucta  immoderat<us,mordeat. 
Quocirca  plerunque  difficile  eft  difcexnere  vtrumquis 
perfrigeratus  fit ,  an  ab  humorum  acrimonia  mordeatur.  ^ 
fed  enim  inrefrigerantibus  ftatim  contrahi  &  conftrin- 
gi  fubftantiam  fentimus:in  calidis ,  diffolui  arquc  fundi. 
vtriufque  tamen  affectionis  celcritas  non  eft  par  arque  x- 
quffis:fed  iri  frigidisferius,in  calidis  celerrime  morfus  fe 
titur.  Ad  huiufmodi  autem  affe&ioncs  effentia:  medica.- 
menrorii  vel  tenuitas  vel  craffitudo  piurimu  facit:fiqui- 
dem  frigida  qiiie  tenuium  funtpartium,  quum  magis  iu 
profundutranfeant,mordctvehemctius:calida  vero,qua: 
ex  craifis  partibus  conftant,magis  vlcerar,  &  proinde  vio 
lentius  a.ffligunt.fed  magis  etia  mordec  qua:&tenuium  j 
funt  paftium,&inxquali  temperie  conftanr.ina-qualia  au 
t$Hi  funt  propemodum  omnta.quippe  quurn  aut  non  pof 
fic,auc  fanc  diff'cilhrnc  ,  inuenirt  fubftantia  vila  qua?  ex- 
quifite  ex  partibus  inter  fe  iimiltbus  conftet. 
Qux  fint  mcdia  inter  fc  calfacientia  &  refrigerantia, 
Cap.  xiU. 

ADiantu,afparagus  myacanthinus,afplenum,mufcus, 
(quem  etiamfplachnon  vocat)dulcis  radictsfuccus, 
drac6riiradix,oleum  dulciffimum,quodprxcipue  cxo- 
liuis  drupisefficitur,cera,faba,vefcapinearumparsaqua 
macerata,  lycium,  lotusfiuc  trifoliu,  macer,citrii  cortcx, 
fiiicis  radix,itemquc  thelypteris,  lentifcus,  hyacinthi  fru 
&us,lens,terra  Selinufia,Chia,  Samiaque,  cadmia,  fpuma 
argenri,lapis  galactites. 
Qua:  rescalfaciar  fine  ordinis  adieclione,  Cap.  xnu. 

V^lricis  folia&femen  moderate  calfaciunt.-vrtica:  fe- 
men  &  folia,  acanthii  radix&  folia,  halimum  cum 
li.imidirate.quic  non  conficitur,fiatumq;  excitat,conhm 
ch:amyf>dalx  dulccs',  vtraq;  anagallis,atrac~tylis,aut  cni- 


A  lum,rcfinxomnes,  picei  magisquamterebinthina,qtia 
etii  magis  ftrobilina.media*  intcr  has  funtpinea  &  abic 
gna.intcr  liquidas  refinas  magts  ealfacit  ea  qua  capnclaro 
vocantmam  cypariffina  acrcm  facultatem  habet.Sefamu. 
modiccjitemque  oleu  quod  ex  co  conficitur,&herb'a:  dc- 
co£tti.Sonchus  ficcatus,ifici  odorati  flos,phaleris,palmu 
Le,&  magis  etiam  dulccs  :  lapis  melitites,  molaris,forde$, 
cochlearum  combuftarum  cinis.Braffica  canina  valde  ca- 
lefac'it,ranunculi  radix,totaque  herba:pulegium,lauri  fo- 
lia,&  magis  baccac,cortex  vero  min'quam  radix,daphnc 
g  herba ,  dtft amnum  xque  ac  pulegiu, falfu  diftamnu  ve- 
ro  mtnus:faluia,eryfimu,lanaf  cobuftx,zingiber,thapfia, 
cardamomu,liquor,&maxime  omniu  cyrcnaicus.pana- 
cis  hcraclei  radtcis  cortex  &  fruclus,  fed  minus  quam  li- 
quor.panaccsafclepiu  ,&  panaces  chironiu  minus  quam 
heracleu.Silphii  liquor  &  folia,&  fruil:us,&  radix,&  cau- 
lis.capilli  vfti.  Calefacit  etia  alba:  vitis  &  bryonia:  radix: 
alteriusverbqux  nigra  eft,  imbecillius.  anagyri  folia,  & 
magis  etia  arida,ariftolochia,  afphodcli  radix3ciufquc  co 
bufta?  ciiiis,gladts  vnguetarix  fuccus,buniu,bugloffum, 
(quod  &  arcii6)pfeudobuniu,glauxhcrba,daucus(qui  c- 
^  tta  ftaphylinus  nuncupatur)&  magis  etia  agreftisreiifque 
herba  foris  admora,&  migis  quoq;  feme  chamardaphne, 
daphnoides ,  dracuncult  radix  calidtor  quam  ari  l-adijf, 
ideoque  acrior  &  magis  amara.Extinguut  verd oleii  dut- 
cc  &  verus,magifque  raphaninu ,  &  his  magis  fefaminu, 
&  melarhinu,&  laurinii,&cedrinu,&  quod  eliquida  pice 
conficitur,&  tedinu.  helenii  radix,cicer,  fcrpyllu,  vifcfi, 
caucalis  arqiie  ac  daucus,libyftici  radix  &  femen  ,  fmylax 
afpera  &  lxuis,feiulx  femen.pcplii  femen,fagapenui  faty- 
riu,apiu,&magis  etiafemc,hippofclinu,apiu  montanfi, 
fefeli ,  fefamoidis  albi  femen,fiu,finon,myrrha  Boiotica, 
ftyrax,ficus  arbor,hydropiper  minus  quam  piper,  hyperi- 
con.Sallaxior  eft  calidiorca:teris:fulfur,fanguis,fcl,&  fla 
uum  magisquam  pallidu:  &taurinu  magisquam  boum 
exeftoru.imbecillius  cftporcoru,  praiterquam  agreftiu. 
Ouillu  eft  paulo  acrius  fuillo:hoc  magis  etia  caprinu.fimi 
le  verb  qqodammodo  eft  vrfinu  &  bubulu;  at  taurihu  eft 
vehemctius.hyxnx  verb  eft  debilius,fed  hoc  magis  quam 
callionymi,&fcorpii  marini,&teftudinis  marinar.omniit 
£   vero  penigeroru  animaliu  fel  acrius  ficciufque  eft  quam 
quadrupedu.inter  pennigera  ,  gallinaru,&  perdicu  fel  eft 
melius.milui  vcro  &  aquila;  acre  eftgrauitcr,&  erodit.  V» 
rina  omniu  animantiu  calida  eft,  magis  vero  vel  minus, 
pro  cuiufque  temperie-.na  calidioia,vrina  calidiore  emic 
tunt.hominu  verb  vrina,&fuu  caftratoru*,  eftomniu  de- 
biliffima.Saluia  imbectlla  eftin  iisqui  biberunt  &  come"- 
dcrunt:vehcmens  verb  &  acerrima  in  iisqui  fiti  fameque 
laborat.Carnes  viperani,adeps  anferinuscalidior  eft  adi» 
pe  gallinaceoru,&  gallinaru,  &  fuillo:  taurinusverb  mul- 
j  tbcalidiorficciorque  quam  futllus.  Virulinus  inferior  eft 
taurino.vt  hccdinus  caprtllo,&  caprillus  hircino,&tauri-* 
nus  leonino.  Omnis  pinguedints  vis  eft  calfactens  &  hi»» 
meftans-.muria  denique  pilciu  fale  conditorum  calefacit. 
Qua:  primi  ordinisfintcalfacientiu,    Cap.  xv. 

ALoc  primi  ordinis  intcnfi  calfacientiu  eft.-anthcmi $, 
autchamxmelu^arii,  abfinthiu:  calidioreft  fuccus. 
ladanu  primi  ordiniscompleti.leucacantha:radix,&fru- 
ftus,  linifemen,malabathri  folium,fpica  nardi.hacimbe 
cillius  calfacit  Celticum  nardum ,  &  minus  ctiam  monta- 
num.  muftum,  fcrum ,  cafeus  exti infecus  impofitus,  ficus 
Hccx  primo  ordinecomplero  excalfaciunt. 

Quxfecundograducalfaciant,        Cap.  XVI. 

AMurca  &  anethfi  fccundi  ordinis  intcfi  funt.anerhu 
viride  minus  cft  calidum.artemifia:  vtrxque,  balfa- 


mu,elaphobofcus,calamus  aromaticus,  crocus,  thus,  ly- 
chnis  coronaria  c5pleti  eft  fecudi  ordinis^loti  agreftis  fe- 
men,chia  maftiche,mel,myrrhis  fqua  aliqui  myrrha  vo- 
cant)vinu,pcucedani  radix,liquor  verb  magis.pix,  poliu. 
minuscbpleti  cftordinis:polycnemon  ,  meliffophyllon, 


cusagreftts,  aph3C£,rubi  fruftus  maturus,  radix  pxonia:,  H  marrubiii,propolis,copIeti.ptarmiccsfrutcxadhucvires. 

ole  c  b  <ccx  maturx,fermenrum,eryngtum,cifthus  autci-  Rhodia  radixcompleti  fecundi:  fcriphu  tn  fccundo  ordi 

tharus ,  ciftus  ant  ladmu.  Quod  enim  apud  nos  eft  refri-  ne  intenfo,cucumeris  agreftis  fuccus,cui  elaterio  nomen 

gerat,quod  locis  calidis  prouenit,c.iIefacit.B,-.ifir'ict  ^gre-  cft-  Sifari  radix,fcandix,  fccundi  eft  intenfi  :  fcilla,cardui 

ftis  vchemctius quam  fitiu3:pei iclymeiu  frti  flus, polyga  radix.compleri  fecundi  eftrfmyrna,  terebinthi cortex, fo- 


¥9 


MEDICIN.  COLLECT.   IMB.    XII  II. 


47Q 


lia  &  frudus,"  teucrium,  fcenumgra-cum  ,vtriufque  cha- 
mxleontis  radixcompleti:chama:pitys)ocimutn. 
Quz  res  tertio  ordine  calfaciaBt, 
Cap.  3tvii. 

ABrotonum,&  magis  vftum  :  lolium  incipientis  tertii 
eftzgyri  flores;&  refina,folia  verb  imbecilliora  funt: 
acorum,amomum,amaracus,ammium,anethum  vftum, 
anififemen,iuniperus,&eiusfru<aus,afari  radix.herba  Sa- 
bina,veratrum  vtrunque,epithymum,mentha,nepita,thy 
mum,arundinis  vallaris  cortex  vftus,c?.ron,  cafia  ,  cedrus 
vtraque,cinnamomum,clinopodium,cnici  femen,  cony 
zamaiori&minor.  nam  graueolentior  humidionbuslo 
cis  exorta  imbecillior  eft  s  cuminum,leontopetali  radix, 
leucas,thurtsfuligo,foeniculum,melanthium,  mei  radi- 
ces,moly,aut  ruta  agreftis,aut  harmala,  aut  befafa,  aut  o- 
rium:  rhododaphne  eft  tertii  incipientis:  vinum  fatis 
antiquum,ononidiscortex,origanum  omne,  opopanax, 
paronychia,petrofelinum,ruta  fatiua,  ptarmices  frutex  a- 
ridus,radicula  agreftis  eftefficacior,&  femen  etiam  effi- 
caciuseft:  fampfuchus,  fefamoides  maius  ,fifymbrium, 
fcorpioMdes,fmyrnium,ftachysfrurex  marrubiofimilis : 
polii  radix,trifolium(quod  afphalthion  nuncupant)hyi- 
fopum,galbanuincipietis  eft  tertii:  chama:drys,  chama: 
leuce,cheltdonium  maius  tertii  eft  completi. 

Quasresquartoordine  calfaciant, 
Cap.  xvm. 

ADarce,  ampcloprafum,  euphorbium,  oleum  redri- 
num,foliaclematidos,incipientis:  coftus,ca:pa,  le- 
pidium,finapi,rutaagreftis,allium,&  magis  etiam  quod 
agrefteeft,ophiofcorodon,ftruthii  radix,  tithymalorum 


A  C  Emperuiuum  vtrunque,portulaCa  etufque  fuccus,mah 
^dragora,citrii  pars  acida  qua:  circa  femen  eft,herba 
fanguimlis  tertii  eft  incipientis :  potamogiton  eodem 
modo,fohni  fruticofa  pars,foporiferi  folani  radicis  cor- 
tex,altercum,quod  &  flores  &  fcmen  album  h  abet,  hypc 
coon.quarto  verb  ordine  refrigerat  papaueris  liquor. 
Qux  res  ficcent,  nec  ordo  gradus  adiungitur, 
Cap.  xxiii. 

T^Iticis  folia  &femen,ruta:  minus-gramints  radtx  mo 
'  dice,femen  eius  graminisquod  in  Parnafo,  adiantt» 
B  vtrunque,femperuiuum  modtce  :a:gyriflores,  acrefina 
modice,carera:  eius  partcs  debilius:acanthi,  fiue  melam 
phylli,fiue  p_edarotis  radix,fpina:  zlbx  radix,fpina  -£gy- 
ptia,a&e  &  arborea  ,  &  qux  humi  fita  eft ,  vel  herbaceas 
alyflbn,amarantus,  qua:  fluxiones  pota  deficcat,  alba:  vi- 
tis  quxbryonia  dicitur  radix,(nam  nigra:  bryonia:  eftim 
becillior)  anagyri  folia  arida  vehementer  ,  androfa^mij, 
(quod  afcyron  etiam  dicitur)  eftque  hyperici  fpecies ,  & 
dionyfiadosfolia,androfaces,antnytlis  vtraque  modera- 
te.aparine  modetate  ,  pira  illita  ,  rhine  moderate ,  magis 
C  verofumma  eius  pars.  ariftolochia  valde,magis  verb  ro- 
tunda,ar£tium  vtrunque,  afparagus  myacanthinus,  afpa- 
lathus,aftragali  fa dix,  afphodeli  radix ,  &  eius  cxufti  ci- 
nis  etiam  magis ,  atra£rylis  aut  cniCus  agreftismediocri- 
ter,aphace  magis  qudm  lens:balauftium  valde:uborum 
fruftus  immatums,ficcatus  vero  magis ;  itemque  flos:ra- 
nunculi  radix,totaqueherba  vehementer.  bulbus  iiiitus, 
gallium,glycyfid'x  aut  pentorobi,  autpa-onixraaix,lauri 
folia  vehementer,  &  bacca.  magis,  minus  verb  crrtex 
radicis. quercus  partesomnes,  magisverbfagus  &tlex. 


liquor,  eorum  vero  fruftus  &  folia,minus :  chelidonium  d  qtiinetiam  harum  plantarum  tenera  fblia  illita  non  me- 

•     ■  _>_   ■  •      •  *  a  ___  ■_________._>_.  j  A ■  -  .   4  ,  1  i—  r-  V  *  _  *   TZ  jfi   -  _  I  __  "_.____.  .  *  ' 


minus,quarti  eft  incipientis ,  &  quxcunque  cauftica  funt 
Qax  refrigerent  abfolutc  abfque  ordinis  adie- 
ftione,      Cap.  xix. 

GRaminisradixmediocriter,herbaquoqueillitame- 
diocriter,auricula  muris  citra  adftri&ionem-pira  il- 
lita  modice,fed  qux  auftera  funt :  bubonium  fine  adftri- 
&ione,  balauftium,rubi  folia,  gcrmina,&  frudus  irnma- 
turus,&flos:auena  modice,  mufcus  marinus,  glaucium 
modice,dulcisradicis  fuccus,dorycnium  valde^,  quippe 
excellitfrigiditateaqueaefficaci.oles  rami,  &  tmmatu- 
rus  fru&usjolenm  omotribes.oleum  myrtite.fefaminum, 
balaninum,hyofcyaminum,elatinemodice,helxtne(qu-e 
&perdicium)modice,panicum  velmeline,fi  illinatur,e- 
pimediummodicc,violxfoliamodice,  arundinis  valla- 
risfolia  modice,cicuta  in  fummo:lichen  in  petris  na- 
fcens,papauera  omnia,eorumque  liquor,  mali  fru&us  & 
folia,&fucci,&cortex,  prxterquam  dulcium  :  fiquidem 
in eis aqueum  temperatum  exuperat:  perfica:  fru&us,ci- 
tri  caro,fungi  valde,acrefta:  fuccus  valde,  amylum  cx  ti i- 
tico  mediocriter,oleum  rofaceum  mediocriter,  fordes 
expaLcftra,fideritis  vtraquc,  fonchus  nondum  ficcatus, 
ftratiotes,tribuli  vtrique,fed  alter  humidam  habet  frigi 
ditatem,terreftris  verb  terream,palmae  ramorum  cortex, 
&  cerebrum,&  id  quod  elaten  vocant:terra  Samia  modi- 
ce:rerra  Cimolia.lapis  hxmatitcs ,  fciffilis  verb  minus. 
Naxis  cotis  'retrimentum,plumbago  modice:plumbum 
non  vftum  &  vftum,ceruua,fandyx  modice:  cafeus  mol- 
lis  &recens,modice. 

Qux  res  primo  gradu  refrigerent, 
Cap.  xx. 

ACacia  non  lota,  atriplex  citra  adftricrionem,  acini 
vux',militim,hordcum,orobanche,  plaranus,  rham- 
nus  completi  primi  eft.feris(quam  picrida  quidam  &  ci- 
chorium  vocant)&  chondrile.qua:  feridis  eft  fpecies. 
Qus res  refrigerent  fecundo  ordine, 
Cap.  xxi. 

ACacia  lota,planrago,eiufquefru£tus,blitu,  galla  im- 
matura,cucurbtta,mali  armeniacx  fru&us,rhus,cn- 
cumis,pepo,folanum  hortenfe,cui  fimilia  funt  folani  hali 
cacabi  folia:  hyacinthi  radix  eompleti  fecundi  ordinis 
eft:lenticula paluftrts,alga  virens,quxque  adhuc  humi- 
daex  mari  fit  euulfa,pfylliifemen. 

Qut  resrcrtioordinerefrigerent, 
Cap.  xxiiv 


diocriter  ficcare  poffunt  .  alterius  quercus  paftes  mi- 
nus  ficcant.Okum  laurinum,&magis  tedinum,panicum 
illitum ,  echini  herbx  fruftus ,  eryngium  multtim,ifati$ 
agreftismagis  quam  fatiua.corticis falicis  cinisveheme 
teijCannahis  fru£tus,nafturtium,caucalis  vtdauclts,'cera- 
tonia  vt  eius  itidem  fru&us,filiqux,gummi.Lixtuiu  ma- 
xime  omniunr.  iiccat  &  abfterget  quod  ex  ficulpo  fa£tum 
eft  cinere,&  tithymalorum,  &  ferme  adurentis  facultatis 
eft.corni  ai boris  fruftus,&folia,&  germina  valde,brafli- 
^  ca  in  cibo  fumpta,  &  foris  admota.caules  eius  combufti 
valde  exiccantem  cinerem  reddunt,  vt  fere  adurentem 
iamvimtandem  acquifiuerinr :  brafsica  agreftis  vehe- 
mentius  quam  fatiua:crethmon,lihi  folia,  &  keuigata  ra- 
dix,crocodilii  femen  &radix:canina  braflica,lagopus,lt 
chen  in  petris  nafcens,lepidium  minus,  fuligo  omnis.lo- 
tus.aut  trifolium  moderate.lorus  arbor,fo_niculi  agreftis» 
&radix  magis  quam  fatiui:(v*ocatur  hoc  propter  magni- 
tudinem  hippomarathrurr,)huius  ergo  non  foliim  radixj 
fed  multo  etiam  magisfcmen  eft  cachryifimile.Alterum 
p  vero  hippomarathrum  ,cuius  femen  rotundum  acreque 
eft,  &  coriandrofimile  .  eft  fimile  illud  quidem  viribus 
hippomaiathri ,  fed  eft  imbecillius:myriophyIlon,  nar- 
cifli  radix,  neura:,  nymphxx  radix,  qux  albam  radicem 
habet,ea  vehementius  dcficcat.  xereos  aut  xeridis  radix, 
&  multo  magis  fruftus,xiphii  radix,  &  prsecipuepars  fu- 
perior,acrefta,orchis(quem  etiam  ferapiada  vocant)ma- 
gis  quam  alius  orchis,  quem  canis  tefticulum  nominant. 
Siccata  harc  herba  magisficcat:papyruscombufta,fed  mi 
nus  quam  cints  chartx :  panacis  heraclii  radicis  cortex, 
G  fcdminusquam  liquor:periftereon,platani  cortex&  glo 
buli  mediocrirer.atcortex  vftus  magis:herba  fanguina- 
lis,polemonium  (quod  alii  philseterium  vocant)poIypo- 
dium  .Jilicis  radix,  &  thalypteris  :  amylum  ex  frumentb 
confeclum  modice,  refinte  omnes  ,  fparganium,  hyperi- 
con,phalangitis,verbafci  folia,fal,aphronitrum,gypfum, 
idque  magis  vftum:cadmia:  omnes,  omniaque  metallica 
&lapidofa,&  terrea,&  fquama:  omnes,& fquama  a:ris  ma 
gis:argeti  fpuma  modice^lapis  Phrygius  ,  lapis  Arabicus, 
&oftracites  multum,  nitrum  ,  atramentum  fcriptorium, 
H  tefta,&magisclibanorum.Omnerecrementum,ferri  ve 
rb  recrementum  maxime  :ftibium,  chryfocolla,coagulu 
omne,ftercus  omne: anferinum  inutile  eftpropter mul- 
tam  acrimoniam  quarin  eo  ineft.itemque  ftercus  miluo 
rum&  aquilarum.fordcs  mediocriter,carnes  viperarum» 

VVV.iiii. 


4?1        ~                            ORIBASIl  '47f 

carO  cochtearum  in  mortario  vatde  contula,  &  itl  laruo-  A  A  Brototium,  &  magis  vrtum,  acacia-  acorus,  alde,a- 

tem  poftea  reda£h,vehementcr :  quam  ad  rem  cochlea:  mium.anethum  vftum,  anifi  fcmen,  iuniperus,  afa- 

recenceseffedebenr.cinisquoquc  carum  fatis  cremata-  riradix,abfinthium,  herba  Sabina,  vcratrum  vtrunquei 

rum.adcps  taurinus  magis  quam  alii :  caput  mat nularum  epithymum,thymum,nepiea,arundinis  vallaris  cortex  v- 

fale  conditarum  crematum,cornu  ceruinum  &  caprillum  ftus,caron,cafia,  cadri  vtrxque,  cinnamomum,  clinopd- 

£ombuftum,valde.corium  vetus  ex  calceamento  com-  dium,conyza  maiot  &  minOr  :nam  qux  graurus  olet  ,& 

buftum :  purpurarum  oftreariimque  tefta  combufta,mul-  humidis  locis  prouenir.imbecillior  eft .  leontopetali  ra- 

tum  :debentauteminpulueremredigi.fepix  refta,  lana:  dix,fpinae  albx  radix,thuris  fuligo,  macer,  melanthium, 

combuftx,pili  combufti,valde  :ouorum  vitellus  affatus,     i  citrii  pars  qua;  fub  fcmine  eft,vinum  fatis  vctus,acetunn 

ciriis  cancrorum.garum  multum,muria  ptfcium  fale  con  compIcti,quum  vchcmens  fit :  origanum  omne.parony- 

ditorum.  chia,quinqnefolii  radix,petafites,pctrofelinum/myrniu, 

Quae  res  fine  morfu  ficcent,  fed  minus ;  peucedani  radix,liquor  magis :  ruta  fatiua,po 

Cap.   x  x  1 1 1 1.  hum  minus,meliffophyllum,marrubium,  ptarmicz  fru- 

*\  T  Rti  cx  femen  &  folia,aloe,amurca,  &  magis  etiam  tex  aiidus,rhus,fampfuch9,feriphum,  fefamo«des  maius , 

V  ficcat  co&a:  anagallis  vtraque,pIantago,auena,  quat  fifymbrium,ftoebes  foIia,frud>ufquc,incipientis.teucnu  j 

illita  per  halitum  digerir.oleum  dulce,infulfum,  locum,  trifolium(quod  aliqui  afphaltion  vocant)  hyacinthi  fru 

iriaxime  omnium  erica,qua:  itidem  digerit.  fermentum  t"his,hyffopum,  chamxdrys,  chamxleontis  vtriufque  ra- 

fine  morfu  attrahic  ea  qua:  in  imo  funt  corpore,  atque  di-  dix,chamaepicys,&  maius  cheljdonium. 

geric :  thalictrumJupinus  amatus,eiufque  fariria,  quae  e-  Qua:  res  ficcent  quarto  ordine, 

tiamdigerit,  quod  magis  eciam  agreftis  facic :  hippuris  q  Cap.  xxvrn. 

vehementer,ifatis  vehementer,falicis  folia  &  flos  cum  A  Mpeloprafum,oleum  cedrinum,finapi,ruta  agrefttjj 

adftri&ione  quadam.nonnulli  verb  ex  eisfuccumexprl-  -/l-allium,&  magisagrefte,quod  ophiofcorodonnomi 

muntquimorfus  experseft,&  ficcans  mcdicamentum  nant. 

ad  multas  res  vtile.  Nihil  enim  multo  v.tilius  eft  medica-  Qua:  res  hume£tent,ordinis  verb  gradus  non 

mentonon  mordente,  ficcante,  &leniter  adftringente.  adiungitur,     Cap.  xxix. 

cancani  radix  modice,  iuglandis  putamen  aridum  vftu*  A  Lfine,bugloffum,glauxherba,dulcis  radicis  fuccus^ 

quodeftetiamtenuiumpartium:ponticx  riuces  xqueac  -i*.laduca  modice,violx  folia  modice.mali  perficxfru 

magnx.  Sunt  enim  terrcat  frigidsq;  effentiatparticipes:  ttusrfungi,polygalum,rofaceum  magisquam  oleura,  fa- 

milium,  mirius  centaurium  valde,  itemque  fuccus  eius.  tyrium,-ftratiotcs< 

gummi  cerafiarboris,  granum  quod  ad  tingendumva-  D  Qux  tes  hume&ent  fecundo  ordine,- 

let,oleumliliaceum,foliaque&  radiccs  lilii  :  faba  foris  Cap.  xxx. 

impofita,cuprefli  folia,germina,  globuli  noui  &  tcneri,  T)Ortulaca  &  ipfa,&  eius  fuccus,atriplex,blitum,cucur- 

cyperi  radix,quatfimul  qUoque  calfacit.  cyperi  folia  &  X  bita,maliarmeniacxfm&us,cucumis,pepo,feht!cU- 

germina4&  globuli  noui  mollefque,pinearum  vefeapars  la  paluftris. 

in  aquamacerata,neuras,  nymphxa:  radix,  fireon,  mul-  Qua:  resaquofam  frigiditatem  habeant, 

tum  :  pardnychia,pentaphylli  radix,&  thelvptereos,  myr  Cap.    x  x  x  1. 

rha,farcocolla,fto:besfruaus&folia,calxl^ta,tragacan-  A  Cacia,aIfinc,portulaca}pIantago,atriplex, rubi  folia^ 

tha,palmxradix &fruftiis,ocimoidisfernen,quod  phile  -Tx  tuffilago  herba  quum  humida  eft:  nam  ficcata  noa 

tierion  etiatri  vocanc :  *  terra  omnis,adquod  facitctiam  xque  efthuiufmodi :  blitum,mufcus  marinus,glaucium, 

quies.  Lemnia  eft  efficacior.cadmia:  lxuigatx  ex  fomaei  dorycnium.epimedium  raodice.Ladtuca,  vifciim,  violae 
buslotx,lapisquemleucographtda  voCant.  Afix  petrx  E  folia,  cucorbita,  vmbilicus  Veneris,  cicuta,  leuce  arbor, 

ftos  carnes  marcefcentes  eliquat.pecra  verb  mintis:  pom-  malua  faciua,papauera,mala  pra:cocia,fungi,platanus,hcr 

pholyx  continenter  lota,  calx  extinfta  &  lota  generofe,  ba  fanguinalis,potamogiton,fideritis,cucumis  qui  eden 

pforicum  magisquim  chilcicis.  ouicandidum  &  tenue  doeft,fonchus,ftratiotes  aquatilis,holofchcenus,nux  pi- 

morfu  omnino  carcc :  eiufdem  quoque  naturx  vitellus  nea,  hypecoon,  lenticula  paluftris,  pfyllii  femen,  plum- 

«ft:fedaffatusminusmitigat.  bum. 

Quxres  ficcentprimoordine1,     t  ■  Quxresmediaifintinterficcantia&humediantia» 

Cap.    xxv.                    •  Cap.  xxxm. 

ANrhemis,vet  cliama;melum,baccx  iuniperi,  arum,  /*~>Raminisradix  illita,oleum  dulciffimum,ex  oliua  ma 

vtraqueartemifia,intenfi.hordeummagisquamfa-  p  VJximc  drupa. 

rina  fabarum  abiefto  pUtamine  :  polenta  vero  hordeacea  De  iis  qua:  tenuium  craffarumque  funt  partium, 

magis,crocus,thus,fcEniculumineriu,aut  rhododaphne,  Cap.  xxxm. 

muftum,orobanche,feridisomnesfpecies,cucumenspe-  Voniam  tenuium  effe  partium  dicuntur  ea  qua?  in 

ponifque  femen  & radix  ficcata,  foenumgrxcum,  hyacin-  tenues partes facile  comminuuntur:  folidarum  vero 

thiradix,chama;leuce.  craffarumquepartium  qus  contra:  vifcofa  vero  atque 

Qua:  res  fecundo  ordine  ficcent,  dura  a:gre  aut  difficulter,aut  omnino  in  tenues  commi- 

Cap"!  x  x  v  t.  nui  partes  non  poffunt :  fragilia  vero,&  qua:  fine  vifcofi- 

LOlium  fecundi  eft  ordinis completi,  amaracus,  bitu-  tate  mollia  funt.in  tenues  partes  facile  foluuntur ,  perfpi- 

men,amurcaintenfi,anethum,plantago,eiufque  fru-  cuum  effe  hincarbitror,multa  effe  faeultate  calida,&  fa- 

ftus,  opobalfamum,  acini,  gingidium,  dipfaci  fpina;  ra-  cile  accendi : nos  tamen  ab  eis  non  facile  excalfieri  Nam 

dix,elaphobofcus,  calamus  aromaticus,  milium  inrenfl,  ignis qui  eft oninium  tenuiffimus,fimulque calidiffimus, 

cifthUs  vel  cifttharus,thuris  cortex  intefi,lycium,  lychnis  G  in  profundum  facile  penetrat,&  comminuit,&  extenuat, 

quxad  coronamenta  adhibetur,  compleci  :  malabathri  &mutat,&in  fuam  denique  naturam  conuertit,  fimile 

foliacompleti,foenicu1um,chiamaftiche,&magis  y£gy  reddens  ex  omni  parte,&  fuperansid  quod  concingit.at 

ptia  :  cirrii  cortex  &  femen,&  arboris  folia,  mei  radices,  nofter  calor  prarterquam  qubd  craffarUm  eft  partium,  & 

auricula  muris,fpica  nardi,completi :  nardum  Celticum  vaporofus,cft  etiam  debilis.vtquod  contingit,non  facilc 

eft  imbecilltus,quo  infirmius  quoque  eft  montanum  :vi-  commutet.Oftenfum  enim  eft,nihil  eorura  qua:  nos  cal- 

niim.eruum  inrenfi :  opopanax,pix,polycnemon,prarmi-  facere  apparenr,3:queacignem  poffe calfacere,fed  veluti 

ces  frucex  adhuc  virens,rhamnus,radicula,agreftis  eciam  maceriam  qux  facileaccendatur .  fiquidem  initium  mu- 

magis,fcandyx  intcnfi  :  cardut  radix,  fcorpiotides,  myr-  tationisanoftro  calore  accipientia,  vt  aridx  arundines 

rha'lencifcus,ccrebinthi  cortex  foliique  &  fruftus ,  hxc-  h  ab  igni,nos  contra  calfaciunt,&  vt  tllx  ignis  partes  fiut, 

ita  hxc  natiui  caloris  noftri  parces  reddantur.  quinetiam 
admodum  exile  corpus  facile  ab  eo  cui  admotura  eft,al- 

«ruca.gilbanum  mcipientis  fecundi  ordinis  cenfetur.  terari.maius  verbtraftu  temporis,&ita  vt  eius  alteratio 


qne  prxcipuc  ficcata  :  folani  furiofi  radicis  cortex,  com- 
pleti:Ientes,alga  etiamnum  virefcens ,  &  humida  c  mari 
eruca.gdbanum  incipientis  fecundi  ordinis  cenfetur. 

Q^xresficcent  tertio  ordine,    Cap.   Xxvtl.  vixfenfupercipiatur,eft  fanc  fatis  comprobatum:  quo- 


MEDICIR    COLLECT.    LIB.  XIIIL 


47  3 


474 


circamirandumnon  eft.fi  nosceleriusab  eo  quod  in  mi  A  fquama;  magis:  chryfocolla  magis  facit  ea  qua;  in  pila 


nimaspartesaccuratius  comminutum  faerit,  immutari 
fentiamus.Euidenterautemapparet,  nullum  ex  iis  qux 
excraffispartibusconftanr,priufquam  ad  vnguem  com- 
minuatur,nequeipfumacorpore  noftro  quicquam  pati, 
nequerurfusin  nos  poffe  agere.neque  enim  foliim  in  pi- 
pere,finape,&ca:terisomnibus  nos  calefacientibus,  fed 
eriam  in  iis  quorum  frigida  vis  eft ,  eodem  modo  fe  res 
habct.Namfiquisradicismandragora;  corticem  in  ma- 
gnas  confraftum  partes  cuti  imponat,aut  illinat,  plane  ni 
hil  officiet :  at  isintenuespartes  comminutus,  refrigcra- 
re  poteft.fic  etiam  papaueris  femen,&  cicutx,  quod  quan 
quam  eft  omnium  refrigerantium  Yalentiffimum,tamen 
antequam  exquifitc  comminutum  fuerit,noftra:  cuti  ad- 
motum,eft  plane  imbecillumNe  igitur  mireris  fi  arida: 
arundinespilique,etiamfifacileaccendantur,non  tamen 
nos  conta&u  excalfaciant,quippe  qui  a  noftro  calore  non 
immutentur,  vt  nos  contra  calefaciant,  quod  fcilicetin 
pollinem  redigi  non  queant :  quandoquidem  &  calamus 
Indicus,eo  quod  tundi,&  pollinis  modo  per  cribrum  tra- 
iici  poteft,niagis  quani  is  qui  apud  nos  nafcitur,  euiden- 
ter  nos  calefacere  confpiciuir.Non  eft  igitur  cenfendum 
(qtiemadmodum  nonnulli  putant)  ignem  omnem  te- 
nuium  effe  partium,necomnia  qua?tenuium  parriufunt, 
ignem  effe .  nam  carbo  ignis  eft  llle  quidem,  non  tamen 
tenuium  partium  :  aerquoque  tenuium  partium  eft,  non 
tamen  eft  ignis.eft  etiam  aliquid  frigidum  exquifite  te- 
nuiumpartium,&aliquid  calidum  quod  ex  craffis  par- 
tibusconftat. 

Qua;  tenuium  partium  fint. 
Abrotonum  vftum,viticis  femen  &  folia,fcandyx,  fc- 


ca:fruc"tus  &  folia ,  acanthi,  fiue  melamphylli,.iut  pa.de 
rotis  radix,acanthii  radix  &  folia,fpina:  alba;  femen,aco- 
tus,amomum,afariradix,vitisagreftis  alba;  radix,  radi- 
cisanagyri  cortex,&  magis  eo  femen,  anthyllis  vtraque* 
magifque  ea  qua;  eft  chama.-p"ityi  fimilis.  anthemis  vel 
chama;melum,aparine,ariftolochia;radix,&  magis  etia 
rotunda,ar£tion quod  eft  fimile  verbafco,plantaginis  f  ru 
£tus,  &  folia  ficcata,  artemifix  amba:,  afplenu,afphodcli 
radix,&  magis  ciufdem  vfta:  cinis,balfamum,&  planta:  li 
quor  magis,fru£tusverb  minus  tradix  rubi,Sabina  mul- 
tum,  glycyfida:,  vel  pentoroba:,  vel  paronix  radix,  di&a- 
mnum,dracontii  radix  magis  quam  radix  ari,ebenus,o- 
leum  vetus,oIeum  ricininum,oIeum  quod  c  #  fqualidis 
oliuis  fit,Sabinum,  elaphobofcus,  eupatorium  herba,  eu- 
phorbium,fermentum,eryngium,  falicis  liquor,  nepita, 
calamus  aromaticus,arundinis'vallaris  cortex  vftus  :cafia 
egregie,ex  nucibus  vefca  pars,  nucis  putamen  aridum  & 
combuftum  egregie,carpefium,milium,  cedrinum  oleu, 
cinnamomumin  fummo,cinnamomis  qua:  pfeudocin- 
namomum  dicitur,pfeudodic"tamnum  minus,  ladanum 


fuerit  confe&a  quamqua;  in  fodinisinuenitur:eamquo- 
que  crcmando  tenuiorum  partifim  reddes.fandyxqui  ex 
cerulTa  cremata  fit,  alga,  adeps^eonisjpardijhyamarque 
multum  .•  taurinus  verb  mihus,caftoreum,fepia;  tefta  >  la- 
ni  combufta> 

Qux  res  fint  craffarum  partium, 
Cap.    xx x  1  i  ii. 

PLantaginis  radix,  balauftium,  acinus ,  oleum  balani- 
num,  zingiberis  radix,cancani  radix,carpa,cncumisj 
fquama:  omnes ,  minus  verb  a:ris  :  fory,  alumen  egregiej 
tum  Iiquidum  tum  cruftofum,tum  plinthite.  tenuiorum 
verb  partium  q*uam  ha;c,eft  quod  fciffile  dicitur,  &  pofi> 
ea  rotundum. 

Quaecorroborcnt,    Cap.  xxxv. 

CAfia,galla  immatura  ,ftcechas  ,corroboratvifcera  o- 
mnia  ,  &  totum  quoqueanimantis  habitum .  palma; 
frudus.tum  foris  impofitus,tum  intro  affumptus,  abfin- 
thium. 

Qux  res  concoquant,   Cap.    x  x  x  v  i. 

AMomum  magis  quam  acorus,& radix  afari ,  vua  cul- 
ta,cera,  ladanum,  colla  cx  qua  libri  conglutinantur,' 
crocus,thus,pix,maftiche  ./£gyptia,rofaceum  oleu,myr- 
rha,ftyrax ,  galbanum,alica,ocimum  illitum,butyrum,cc! 
fipus ,  adeps  fuillus  magis  quam  oleum. 

De  metKcamentis  pus  mouentibus» 
Cap.    x  x  x  v  1 1. 

QV  J£  pus  mouentquumfimilem  ttmperaturam  ha* 
beant  iis  temperaturis  qua:  naturale1:  iunt,earum  fub 
ftantia  tueri  potius  quam  immutare  poi lu  «t.  Ergo  in  fup- 
men  graminis  in  Parnaffo  nafcentis,  xgyii  flores,vrti-  D  purationibus  humiditasalteratur  illa  quide  vieemquefi- 

qua  caro  cotufa  eft:fedalia  omnia  qua:  fecuiidunaturam 
funt,fubftantiamfuamconferuant.  Tale  igiturcfle  detet 
medicamentu  quod  ad  pus  mouedum  adhibetur,qualis 
eft  in  naturis  temperatis  natiuus  calor.quemadmodum  e- 
nim  alterationes  qusc  fecundum  naturam  ab  innato  calo 
re  fiunt,afimili  calore  externo  iuuantur,ita  etiam  in  fup 
purationibus  vfu  vcnit.  Nouimus  autem  nihil  xque  adiu 
uare  concodlionem  quam  ventriculus  obit.ac  corpus  hu- 
manum  ipfum  contingens.quamobrem  nonnulli  puellos 
nodu  in  finu  tenent,  &  fummum  inde  commodum  fen- 
titint.propius  cnim  ad  naturalem  calorem  accedit,eftque? 
magis  proprius  &  cognatus  hicquamqui  fomentis  adhi- 
betur.Quidam  verb catulos  paruos  huius  rei  caufa  aluntj 
qui  dum  quiefcunt,eofdem  ventriculo  admotos  tenent; 
qui  quidem  calorcm  cibos  concoquentem ,  non  itc  qua- 
litatem  adaugent .  H:ccautem  medicamenta  humida& 
calidadicimus,no  quod  humidioracalidioraquenoftra 
fubftantiafint,  fedquiaeorum  temperies  fimilis  fitno- 
bis  qui  calida  humidaque  tcmpcric  fumus ,  vt  fermo  ve- 
tus  prodidit.Quinetiam  emplafticu  effc  debere  hoc  me- 
modice,clinopodium,pruni  gummi,fuligo  omrais,  lotus  F  dicamentum,vt  ad  fummum  pus  moueat,pIanum  iam  ef 


arbor,maftiche,mclanthium,  medii  femen,myrrhis(ab 
aliquibus  myrrha  dicitur)moly  (quod  rutam  agreftem 
quidam  nominant)xyreosautxyridosradix,&  magis  fru 
dus,oxyacantha;frucius,opobalfamum,  liquor  Cyrenai-  . 
cusmagis  quam  alius  omnis,  paronychia,  peucedani  li- 
quor,ruta,pix,pifTela:on  verb  magis.piftacii  fruGus,  po- 
lemonium(quod  aliqui  phileta:rium  vocant)propolis,re- 
fina  terebinthina  magis  cxterfs  refinis,larinx  quoque  ma 
gis.Inter  liquidasrefinas,qua;  capnclxos  dicitur,rofaceu 
oleum,rofa,fagapenum,fampfuchus,fefeli,  cucumeris  fe-  G 
men,fifymbrium,eiufquefemen,ficusficca:modice,ficus 
arbor,iunci  odorati  ftos  modice,  teucrium,  cinis,  eoquc 
magis calx :  tnbuli  terreftris fruftus,  tubera  modicc,  hy- 
pericon,hyflopum,  phaleris,  phalangitis ,  phorbion,  oci- 
moideos  femen,fallaxum,pra:terea  in  falis  genere  magis 
f  jcit  fal  combuflus  :fed  flos  falis  magis  etiam  facit.  Spu- 
ma  falis  multum,nirrum,magis  vero  eiulde  fpuma.  inter 
alcyonu  ,  tertiu,multu  :minus  quam  hoc,quartu.  arfeni- 
cum  vftum,gypfum  combuftum,fulfur,cadmia  qur  bo- 
tryitis  dicirm  j.nagis.pumex  crematus,  lixituum,  fquama 
a;rispra:  ca:teris.  Afii  lapidis  flos,  lapis  verb  ipfe  minus, 
melanteria,mify,flos  xris,&  aeris  ignem  experti ,  eiufquc 


fe  mihi  videtunnam  fi  natiui  caloris  fubftantiam  augere 
&  non  intenderequalitate  coueniat.corporis  meatus  ob- 
ftruftoseffenecefle  eft,vttranfpirationeshalituofasintus 
includant:quadoquidem  ea  cataplafmata  qusaut  deter- 
gunt,aut  vehementiuscalefaciunt,&  halitus  difflari  fi- 
nunt,ficcant  quide,fed  tamen  pus  no  vtique  mouct.Por* 
ro  ad  pus  gignendum  aptiffima  erit  ex  omnibus  qu<e  per 
funduntur,  aqua  temperata ^aut  hydrela:um:ex  iis  qua:  irri 
gantur,oleum  temperatum:  ex  iis  qua;  illinuntur,  farina 
triticea  ex  hydrcla;o,ipfcque  panis.Is  verb  modice  coQus 
effe  debet.nam  qui  plurimum  coftus  eft ,  is  eft  quodam- 
modoficcior, &ad  inflammationes  qua;  zgrius  conco- 
quutur,eft  accomodatus:c>ui  verb  min',  iis  qua;  admodu 
calidx  funt  atque  feruent  cui  plus  additum  olei  fucrit.iis 
conuenit  quz  difficilius  c6co«9:ionem  admittunt.cui  ve- 
rb  minus.iis  qiix  feruenr.  Quod  verb  ex  pane  cataplafma 
conficitur ,  inflammationibus  qua;  a*gre  concoquuntur, 
aptum  efl:(iquidem  &fal&  fermentrfrn  admiftu  habet, 
quod  vero  ex  triticea  farina  fit ,  calidioribus .  Alica  verb 
magis  ficcat  quam  farina  triticea.  quamobrem  in  mode- 
ratis  inflamationibus  puri  mouendo  eft  ineptionin  hu- 
midioribus  vcrb.quam  farina  tritici  prxftantior .  ex  ipfa 


47S 


ORIB  AS  n 


pr£Ctcrea  tritici  farina  arque  pane  qui  purus  eft ,  ad  pus  A  uis,&prxfertim  drupis  fit:.irque  ctiam  anthemi';,  quim 
mouedu  eft  accommodatior,quippe  quum  furfur  minus 
fit  calidum  magifquc  ficcum.Farina  autem  pura ,  &  qux 
alendo  eft.humida  eft  &calida,qualia  fanc  ad  pus  gigne- 
dum  apta  efie  docuimus.lgitur  mendicamenta  qux  vlce- 
ribus  inflammatis  imponuntur  ,ficalida&  humida  fint, 
ea  ad  pus  mouendum  conducent,vt  aieps  fuillus  &  vitu- 
linus,butyrum  &  thus:  quinetiam  ad  pus  perducit  pix& 
refina.ex  aliquo  vidclicet  oleo  fubacTxud  fertientes  vcro 
inflammationes.comburcndx  funt,&  ex  rofaceo  l.quan- 
da::ad  aliasverb,ex  aliquo  calefacientium.vt  ciciflu,vt  ra 
phanino,vt  vetere.vt  Sicyonio*  Si  verbfol.i  cera  mterdti 


vtaris  ad  pus  tnouendtim  , Tpfim  quoquf  in  aliquooleo 
calfacicte  eliquabis:quippe  quum  ipfa  per  fe  ininus  flc  ca- 
lida  quim  vt  mouere  pusqueat.empl.iftici.  enim  vimha 
bet.Solisitaque  feructibus  inflammanonibus  apta  eftex 
aliquoexcalidionbus  oleis eliqiMtJ.veium  vchxccbmo 
deratione  inferior  eft.vt  ad  inflammationes  teperieme- 
dias,hominumqueacpartium  nituras.ira  paululu.n  quid 
excedunt  refina  atque  pix.Ex  quo  fir  vt  hxc  omnia  fimul 
mifta  commoderate  pus  gignant.Neqtiis  verb  negligen- 
terintelligat,exiftimetque  me  dicere,omnia  qux  difficul 
ter  concoquuntur,&  ad  pus  nullo  modo  perueniunr,  hoc 
pacTo  curari  oportere  :  fiquidem  nonnulla  huiulmodi  ab 
emplafticis  medicamentispurrefiunt,  vel  propter  lucco- 
rum  eagencrantium  malitiam,vel  propter  xgrotatis  im 
becillitatcm:cuius  virestum  exigui,tum  tnfirme  adfuc 
corum  inlocum  irrumpentium  concocTionem  nullum 
afferre  adiumctum  poffunt:  quo  cafu  profundis  fcariftca 
tionibus  cutim  apcrimus  inmultis  affecTi  loci  partibus, 


chamxmelum  vocant,&  altharx  radix,&  cucumens  agrc 
ftisradix,exoleovelex  aqui  decocTx  :  &  folia  quoque 
malux  agreftis.taque  &  cruda  &  cocTa:nam  hortenfis  fo- 
lia imbecilliora  funt.&  althxaquc  anadcndromalache 
dicitur,  validior  cft,enrumq;  vaiidioreft  frudTy.I  ibanori 
des  ctiam  tres,chia  maftiche ,  terebinthina  magis  q  irrt 
lentilcina,colophonia,qux  chix  maftichx  eftfimihs,  &- 
quc  acipfa  nviftiche: /Egyptu  m.iftiche,o»popanax,fordes 
eftiruis,  lurum  ex  palxftra  ,  ftrigmencorum  balneorum, 
C  butyrum,myrrha  Bceotica,  hippog!ouTradix&  fuccus. 
De  indurantibus  &  laxantibus, 
Cap.  xxxix. 

EMoilienrium  quidem  f.icultas  abundc  iam.cxpoiua 
eft  nobis:de  induruntibus  deinceps  loquemur.ha:c  i- 
gitur  fngida  arque  humida  eiTeoportet ,  velut  femperui- 
uiim,ponuhca,&  pfylhum,  lc'cicu!a  paIuftris,folanum:aut 
hoc  fane  non  elt  humida  temperie,fcd  medium  abfolute 
humecTantis  &  ficcanm.Siqutd  veio  fimul  refrigeret  & 
ficcer,id  etiam  omnino  indurar ,  no  eft  tamen  exiisqux 
C  propric  indurant:liquidein  congelatione  potius  quim  c- 
uactutionedurum  corpus  effcirur.at  fiquid  ideo  mdura- 
tum  fitquod  uatiuum  humorcm  non  reirnet ,  ficcum  ld 
pocius  qujm  durum  appellamus :  eiufque  fanatio  eft  irri- 
gitio  &  humectatio,non  einollirio-.vt  tenfio  curaturlax» 
tione,&  la^atio  tenftone.  Atque  hcc  qtndem  liquidotu 
in  cute,tum  fxpe  e:iam  in  arriculis  confpiciuntur.na/n  la 
xatio  prouemtimmodicehume&nisquxcirca  eos  func 
ligamenris&tendinibus:teiifi  >  verb  noneriam  fimphci 
terjed  plufculum  exiccatis,aut  refrigeratis,aut  inflamma 


medicamentifquevtimurqtixmaiore  deficcandi  vi  fint  d  tis,aut  fchirro  affectis.  Atque  ita  quide  tn  articulis:m  cu 


prxdita.imminet  enitn  huiuhnodi  inflammationibus ea 
qua;gangrxnavocatur,calore  natiuoab  ipfa  propemo- 
dym  viftoj&  eo  ferme  redadio  vt  plane  reftinguatur. 
Demollientibus,    Cap.  xxxvtn. 

MEdicamenta  fcirrhos  ernollier* ,  mtdto  caliodiora 
efledebentquam  teperata  naruraiit,non  tamenti 
vehementer  calida  :  nam  qux  a  lento  cniToque  humore 
congelato  ind.uruerunt,calefacienria  fictantiaque  medi- 
camenta  pofcunt,non  tamen  qux  valida  violetaque  fint: 
fed  fatis  eft  interim  vt  fecundi  aut  tertii  fint  ordinis  cal- 
facientium,primi  exiccatium.facultasquoque  emplafti- 
ca  in  eis  ineffc  debet ,  quemadmodum  m  lis  qux  ad  pus 
mouendum  adhibentur  .  fed  quo  magis  ad  euacuandum 
pertinere  debenr,eo  etiam  minus  meatus  illitu  obftruere. 
Cxterum  quum  in  corporibus  fic  induratis  non  parua  fit 
maioris  minorifqueduritix  latitudo,  neccffe itidem  eft 
medicamentorum  eacurantium  non  paruam  effe  latitu- 
dincm:vt,nelongc  abcamus ,  caprillus  &  gallinaceus  a- 
deps  huiufmodi  etiam  indurata  curauit  :fed  imbecillio- 
res  hifunt,&  moderatas  duritias  molliunt.  Adipe  verb 
gallinarumvalentioreftanferinus,caprillo  verb  hircinus. 
"Validus  quoque  taurinus  eft ,  fed  minus  quam  hircinus: 
magis  quam  hi  digerit,&  non  magis  emollit,lconis,par- 
di,hyinx  atqtie  anferis.Quinetiam  medulia  ceruinafatis 
emollir,&  pofteam  vitulina:in  quo  genere  ,qux  exoiTi- 
bus  quam  qua?  ex  fpina  fumitur,quam  fpinalem  medulla 
vocant.eft  prxftantior.Eodem  exgenere,  quanquam  va- 
lidiora,funtammoniacum  thymiama,  magifque  tale  eft 
quod  pingue  eft  &  recens,&  ftyrax,&  galbanum,&  bdel- 
lium  Scythicum.quod  &  magis  arrum  eft  ,  &  magis  refi- 
nofum:  alterum,  quod  Arabicu  eft,quo  eft  dilucidius,eo 
etiam  magisficcat  quam  emollienti  i.  quod  igitur  reccs 
&  humidum  eft,&  contufum  facile  mollefcir,ad  eade  ad 
quar  Scythicum  cft  idoneum.  quod  verq  eft  vetuftius ,  & 
guftu  admodum  amarum,acre  &  ficcum,  ab  eorum  qux 
indurata  emolliut.mediocnrate  excidit.prxftatiora  verb 
quam  reliqua  omnin.ad  emolliendum  futit  recentia  ,fi- 
quidem  inueterata  plus  quam  par  eft  exiccant:id  quod  e- 
tia  in  medtilla  &  adipe  vfti  venir.quippe  qnx  feipfis  fiant 


te  verb  non  ita  folum,  fcd  mufculis  quoque  qui  ei  fubie- 
dti  funt,quoquo  modo  in  tumorem  elatis ,  vt  etiam  prx 
carnis  copia  quibufdam  tenditur:id  ipfiimque  in  inflam- 
mationibus  illi  accidit.Quocirca  non  vna  fimpliciter  la- 
xantiumeft  fpecies,fed  alia  humecTando  laxant,  aha  cal- 
faciendo,alia  molliendo.alia  vacuado,  alia  tumores  prx- 
rernaturam  purgando  ,  alia  quiddam  horum  faciendo. 
Quoniam  igitur  multis  modis  vnaquxqueres  duriorfir, 
aut  ficcata,aut  denfata,aut  quia  nimiu  expleta  fir,  &  ideo 
vehementer  tendatur, aut aliqua  coniugatione  hxc pati- 
tur:fingulis  quoque  propria  eft  emolliendi  ratio .  quam- 
obrem  de  fingulis  deinceps  diiTeramus.  Ergo  quod  afic- 
citate  induratum  eft,htimecTari  poftulat:quod  a  congela 
tione,excaIfieri:quod  a  repletione,inaniri:quod  aficcita- 
te  iimul  &  c6gelarione,humecTari  atque  excalfieri :  quorj 
a  goncretione  fimul  &  repletione.calfieri  &  euacuari.Sic- 
cantur  iraque  corpora  citra  concretionem.tum  in  validis 
exercitationibus,tum  in  fole  vchementi ,  tnm  inedia  in- 
genti.tum  febre  ardenti.tum  medicamentis  quibufdam 
que  non  refrigerando  ficcant.Congelantur  a  vehementi 
folum  frigore,ficut  etiam  implentur  a  largi  humoiisaf- 
fluxu.Siccatur  verb  fimul  &  congelatur  ,  coeuntibus  qua? 
fimulconuenire  pofTuntcatifis:  vt  fiquis  fupramodum  la 
borat  in  frigore.aut  famcm  patiatur.  Sic  quoque  replen- 
tur  fimul  &  congelanturab  influxu  frigido,autpartisaIi- 
cuius  perfricTione.ac  tot  quidem  modis  dura  fiunt  cor- 
pora.At  medicamentum  emolliens  non  dc  omnibus  his 
modis  efferre  videntur,  fed  peculiariter  de  iis  qux  ob  co 
gelationem  induruerunt :  magifque  etiam  fi  in  cis  conte 
tus  fit  humorprxter  naturam,vt  infcirrho  affe&is  vfu 
venit. 

Deemplafticis,      Cap.  xl> 

SI qualem  tibi  fenfum  prae bet  aqua  omnis  plane  quali- 
tatis  expers,talem  in  re  ficca  inuenias,  ea  profccTb  ex- 
tra  omnem  infignem  eft  caliditatem  &  frigiditatem,me 
diam,quoad  maxime  fieri  poteft,cbftiturionem  obtincs, 
aut  certepauload  frigidius  dechnans.Atfi  ita  quum  fit, 
confiftentiam  ficca  habcat,tcrrefti  is  fit,  ac  citra  morfum 
deficcct,eft  necciTe,&  corporis  mcatib9  illini.fic  vr  diffi- 


&  acriora  &  ficciora  vctuftate.non  fecus  quam  adcps fuil-  H  culter  eluantur  .Huius  gcneris  medicamcta  funt plurima 

lus.Ca:terumncquehxc,nequealiaqux  molliunt,  habc-  qux  exquifite  funtlota,vt  amylum  ,  pompholyx,ceruiTa, 

rc  falem  debent ,  quandoquidem  fal  veheinenter  ficcat.  calx,cadmia,rerra  Crctefis  &  Cimolia,alica,Samius  after, 

Qu,in  &oleum  Sicyonium  ex  hoc  eftgenere,  itcmqucli-  terra  fullonum,gypfum,lupinus  iam  commanfus,  canca- 

liaceum,  &  hyofcyaminum  ,  &  dulcifiimum  quod  ex  oji-  ni  radix,pincarum  vefca  pars  aqua  macerata.  Porro  qux 


477  MEDICIN.  COLL 

dam  eorum  no  folum  terrea  funtjfed  natura  etiam  aquea:  A 
qua-dam  etiam  aeris  non  parum  habent  :  tenacia  tamen 
funt  omnia,&  idcirco  emplaftict.  Duplex  enim  eft  medi 
camentdrum  emplafticorurn  natura:altera,enimeft  exqui 
fite  terrea  &  ficcaultera  verb  tenax  eft  omnino:  mifta  ve- 
rb  ex aqua  atque  tcrra,&  pleruque  etiam  aere,vt  oleii  duU 
ce  fine  fale  pararum.oui  quoque  album  ex  cifdem  quoda 
modo  eft  miftum.magis  tamen  terreum  eft  quam  oleum : 
quin  &  cafeofa  la*£tis  pars  emplaftica  eft,  tenerque  acre- 
cens  compa£his  cafeus,&  fuilla  pinguedo,.'&  ca?rerar  quo- 
quepinguedines.quae  nullam  adhuc  acrimoniam  contra-  B 
xerunr,emplafticam  meatuum  facultatem  obtinent:& 
magis  etiam,quoficciores  ac  magis  terrea:  fuerinr.hu- 
iufmodi  etiam  eft  elota  ccra  dulcis :  eftque  ad  id  accom- 
modata  qua:  ex  magis  aqueo  melle,&  minime  acri  fit  fa 
£ta :  nam  amara  ab  cmplafticis  clare  fecluditur.Gluten  li- 
bris  agglutinandis  idoneum,  emplafticum  eft:  gummi, 
myagrtfemen.defrutum  valde  :rriticum,fefamum,&  fe- 
faminum  oleum,&  eiufdem  herbae  deco&um,  fordes  ex 
palaeftra,farcocolb,rragacantha.  Atque  emplaftica  qui- 
dem  medicamenta  huiufmodi  inter  repcllentia  &  ab-  q 
ftergentiamcdium  locum  tenent. 

De  medicamentis  purgantibus, 
Cap.  xli. 

QVemadmoduminfaponbus  diximus,  nullum  pro- 
pc  eorum  aliena:  qualitatis  expertem  elfcira  in  me- 
dicamentis  exiftimandum  eft,multas  diuerfi  gencris  fub- 
ftatias  effe  miftas.oftenfum  quoq  je  eft,  attra&iones  pro- 
prietatibus  qualitatum  quu:  in  fu„ftantiisfuiit,pcrfici:  id 
circo  purgantia  medicamenta  fuccisqui  attrahuntur,  fa- 
jniliaria  &  propria  fint  oporret,iicuti  magnes  ferro,  quip  D 
pe  qui  ad  ferri  naturam  accedar,eiquc  magnopere  fpecie 
perfimilis  fit :  verum  eft  quodammodo  forttor,  vr  attra- 
hatpotiusquam  attrahatur.  Quinne  cnicum  quidem  a 
pituita:  natura  alienum  efle  diffidendum  eft.vt  eius  quo- 
quecolorindicatjfedtamencalorecft  pitutta  valentior, 
vttrahat  potius  quamtr^hatur  eodemque  modo  granum 
Cnidium,fiquandoacorporenoftrovincatur  (id  quod 
affiduccnicoeuenit,rarius  auiem  grano  Cnidio,propter 
eius  robur  atque  vim  )  pro  purg>tione  fir  alimentum,  ve- 
lutelleborusfemper  coturuicibus.  Idcirco  purgantium  E 
medicamenrorum,vbi  fo^r  pu;  gattone  fruftrarur.qux- 
dam  prxterquam  quodnuilam  corpori  noxam  afferunr, 
etiam  animanti  alimentun.  pr  -bent :  alia  verb  in  corru- 
ptelam  &  tanquam  venenum  conuertuntur. 

De  nimia  purgattone. 
Cap.  xlii. 

Nlmix  purgationeseuenire  folentquu  purgansme- 
dicamentum  tantas  vires  furopf1t,vt  in  vaforum  ad 
ventrem  pertinentium  ofculis  morfum  fimul  apertio- 
liemque  multam  efficiat,continenterque  irritans,&  con-  r 
uellens  corpora,vaforum  vim  diflbluat.Qiium  autem  in 
initio  modica  adhuc  fit  apertio  &  tmbectlliras,tum  quod 
tenuiffimum  eft,minimeque  naturx  familiare,  excerni- 
tur.Sed  quum  vtraque  aucta  eft,iam  tunc  familiariffima 
euacuantur :  quamobrem  flaua  bilis  primb ,  pituitafecun 
do  loco,tertio  loco  atra  bilis,poft  hxc  poftremus  omniu 
in  nimiis  purgationibus  fanguis  effunditur  :  eft  enim  hic 
fuccus  naturx  quamfamiliartffimus.ante  hunc  verb  pri- 
musquidem  qui  tentiiiTimus,poftrem9  qui  craftiffimus.  q 
Si  igitur  medicamentum  quod  pituitam  educat  dederis, 
prima  in  nimia purgatione  flaua  b ilis,mox  atra.vltimo  lo 
co  fanguis  eiicitur.Si  verbquod  flauam  bilem  ducat  ex- 
hibeas,pituita  confequetur,  tertia  atra,  quartus  demum 
fanguis.quin  &fi  atram  bilem  purgans  medicamentum 
fit,eam  quidem  primum  euacuabir,  deinde  flauam,  tum 
pituitam,&  poftrembomnium  Cinguinem,  tanquam  ex 
inanimis  iam  vafculis  effluat.  Quu  enim  vafcula  non  am 
plius  in  fe  continere  alios  fuccos  prx  imbecillirare  pof- 
funt,eorum  verb  ora  reclufa  fuerint,nec  irritare  medica-  H 
mentum  definat,necfamiliarem  pnterea  fuccum  poffit 
attrahere,  neceffe  eftreliquos  eo  ordine  quem  diximus 
excerni. 

De  facultate  purgantc, 
Cap.  xlui. 


ECT.   m±-.    X  I  1 1 1.  478 

PVrgans  faculcas  duo  fignificat.vnum  commune  om- 
nium,qux  quouismodo  animalis  excrementa  expur 
ganr :  aircrum  quodpcr  excellentiam  de  iisdicitur  qux 
autper  Vomitum  aut  per  ventris  deic&ionem  purgant. 
Eft  autem  eiufdem  generis  cum  his  purgattonibus  tum 
ea  qua:  per  nares,tum  ta  qua:  per  os  fitjinfufij  videlicet  in 
nares  medicmentis,  aut  os  colluendo,  aut  mandendo, 
quaromnia  vntco  nomir.e  comprehendentes,>5T8ipxjy^a. 
77^ov7a,  koc  e/i  pnuitam  euccantia  ,  &  eorum  facultates  a- 
pophlegmaricas  nominant  .  Eiufdem  cum  iifdem  funt 
generisqux  vulux  admota  expurgant:  nam  quicunque 
dixi,ea  attrahendi  vim  habent  omnia:  alia  vnum  quem- 
piamfuccum,  alia  duos,  aut  etiam  plures:idque  eft  illis 
commune.veluti  qux  crafios  lentbfque  humores  exte- 
miarc,vrinam  cicre  poflunr,autexcreationibus  expe&o- 
re  pulmoneque  ciiciendis  auxiliari  ;  &  quodammodo 
purgantilla  qtudem,  fed  tamen  noti  vt  prxdifta  nomi-. 
nantur,verum  pjrtim  vretica.partim  menfes  prouocan- 
tia,hoc  i  fuperioribus  differentia  qtibd  non  xque  vt  illa 
vim  ad  familiares  fuccos  attrahendos  habent.  ex  quo  fit 
vt  in  his  quoque  fermo  nofter  alterius  diftinctionis  indi- 
geat :  eaque  erit  huiufmodi  qux  in  peffis,  aut  fomentis, 
aut  quouis  fimili  modo  vtero  admouentuf,  ea  duplici  ra- 
tione  agunt :  alia  nanque  folum  calfaciendo  prouocant, 
alia  facultatibus,  quas  attra&rices  &  purgattices  nomi- 
nant,quas  trahf ndorum  familiaritate  peragere  attractio 
nes  dcmonftrauimus.Qux  bibuntur  vt  fanguluetn  atte- 
nuent,&meatus  obftruftionehberent  atque  apertant,  ea 
facultatc  attiaclrice  vacuationem  non  obeunt:  ac  priora 
quidem  eiufdem  generisfunt  cum  purgantibus :  ftcun- 
da  verb  cum hi s  quae lac  &  fenvn  gignunt,de quibus pau 
lbpoftverba  faciemus. 

De  medicamentis  ;.d  tuffim  pertinentibus, 
Cap.  xliiii. 

BEchica  mt  bcanienta  di1plic'tet  funt  nominata  \  par- 
tim  quia  tuffim  prouoren-  p-»rtim  quia  fedent.maxi- 
me  verb  contnriae  funr  eoum  facultates :  aliorum  enim 
natura  attenuauseft,aliorum  incratTans.  attenuandi  au- 
tem  visin  calidis&  tenuium  partium  fubftantiiseftfira: 
incratTandt  verb  in  frigidis,&  cjuarum  cralfsfuncptucl* 
harum  verb  materiam  fupra memorauimus. 

Ex  Zopyro,de  medicamentis  qua:  humores  ex 
ore,naribus,&  oculis  trahunt, 
Cap.  xlv. 

HVmorem  ex  ore  trahunt  tum  commanfai,tum  liqtu- 
ta,pyrethrum,pontica  radixjtemque  polii,  lapathi, 
cappareos,haIicacabi,  chama;leontis,  ficuum  pinguium, 
deco£rum,teda,mel,paiTum,papauer,abfinthium,  origa- 
num,radicula,vua  palTa  fine  acinis,  aut  alia  codem  mo- 
do,cachry,napi,elleborus  albus, claterium,  thymum,  fal, 
omphacium,anifum.piper,mify,u.s  vftum,  granum  Cni- 
dium,atramentum  futorium,chamela:a,lauri  bacca:,  ce- 
dria,fulfur,clelifphacus,  cinnamomum,  acanthi  frudhts, 
balfamum,anemone,  panaces,  naftui  tium,  ammoniacu, 
fandaracha,fa:x  arida  combufta.E  naribus  educunt  hscs 
elaterium,piper,berxfuccus,&  corticis  radicis  cyclami- 
ni,melpaiTum,thlafpi,granu  Cnidium,anagal!is,  irinum 
vnguentum,anemona-ranunculus,cedria ,  expreffio  nui 
cum  amararum,  veratru  album,  ftruthium,  omphacium, 
marrubium,hedera:  tenera  folia.  quardam  verb  horum 
fternutamentum  quoque  excitare  confueuerunt.Ab  ocu- 
lis  verbtrahunthumores^meThyfTopu,  oleum  vetuftumi 
anagallis,id  quod  falis  pinguedinem  vocant(quam  aliqut 
falis  fpumam  nuncupant)  laurinum  vnguen,  nardum,  ca- 
fia,  cinnamomum,  coftus,  liquor  papaueris,  &  fagapeni, 
folii  fuccus  ,itemque  dauci,  apii,  punicorum,  amygdala- 
rum,marrubii,ellebori  albi,  pontica:  radicis,  anemones, 
rura:,& magis  etiam  agreftis :  caftoreum,  lapis  ha:mati- 
tes,atramentum  futorium,  flosxris ,  adeps  anferinus,  x$ 
cbbuftum,  fel.myrrha,  chalcitis  yEgyptia,fulphur  ignem 
non  expertum,alumen  fcifiile,fa:pia:  teftacremata,myfij 
vrina,  thuris  cortex,  fcilla:  pars  qua:  tomentum  appel- 
latur,deco&a,ammoniacum,nyc~Hcoracis  cerebrum,  fa- 
nies  htrcini  iecoris,falicis  lacryrna,omphacium,  fqua  m^ 
ftomomatis.Per  aures  euocare  videntur,mel,piper,#  m« 


479 


ftum ,  libanotis  fruftifera ,  meropium  ,  oleum  ex  nuci-  A 
bus,vrina  bubula,fel  raurinum,mercuriaiis,berx  fuccus, 
&  radicura  capparis,&  agreftis  rurz,&  cnidii  grani:capri- 
fici  liquor,bdellium,cafia,  galbanum,  veratrum  album, 
ferpyllum,atquc  omphacium. 

Galeni,dc  medicamentis  obftruGione  libe- 
rantibus,abftergentibus,&  attenuan- 
tibus,    Cap.  xivi. 

QVod  emplafticocontrarium  eft,id  meatus  repurgas 
aut  obftru&ione  liberans  appelletur:  quemadmodu 
ipfum  emplafticum  non  foliim  ita  vocarur,fed  obftruens  a 
quoque  dicitur.Fuerit  autem  id,  ficut  actione  contrariii , 
ita&corporis  natura,neq;  vifcofu,neq;  morfus  expers, 
fed  &  nitrofum,&  tenuium  partium.ratione  enim  maio- 
ris  minorifque  differunt  inter  fe ,  genere  fubftantix  non 
diuerfa,tumemplaftica  ab  iisquxfordcm  nutriunt,  tum 
meatus  expurgantia  ab  abftergcntibus.nam  qux  in  fuper 
ficic  fordem  auferir,fiue  in  cute,fiue  m  vlcenbus.ea  abf- 
tergenria.nominantur :  quxvero  meatus  etiam  expur- 
gant,ea  tenuiorum  funtquam  hxcpartium ,  &  emplafti-  q 
cis  contraria,&  idcirco  obftru&ione  hberatia  ,  &  meatuii 
expurgantia  -vocantunfuntque  hx c  nirrofa  &  amara  Qux 
verd  cuti  ext.imz  imponuntur,ea  folam  nitrofam  quali- 
tatem  exquifiram  poffidere  debent  ad  ea  qua:  di&a  funt 
peragenda:qux  verb  intrb  in  corpus  afTumuntur,ea  qua- 
uis  aliqutd  adftri&ionis  adiun&um  habeant ,  poflunt  ta- 
menfic  quoque  magnos  meatus,cuiufmodi  funt  in  vifce 
ribus.purgare  atque  abftergere.foris  enimmeafuum  par- 
uitaspnus  ab  adftri&ione  occlufa  quam  expurgari  probc 
queat,nonttiaminde  inaltum  abftergentem  fubftantia  D 
recipir,neqtfe  expurgatur .  at  vifcera  qux  maximos  in  fe 
meatushabent,maiuscommodum  ex  vaforum  corrobo 
ratione  capiunt  quam  ex  ofculorum  exiguitate  damnum 
f eranr.jproinde  abfinrhium  intus  repurgare  poteft ,  foris 
non  item,quippe  quod  ex  amara  acerbaque  facultate  eft 
compofitum  .Quzcunijje  ergo  nirrofa  &  amara  compe- 
riunrur.ea  mearusomnes  poffe  expurgare  cognofciro.  at 
fordes  vlcerum,aut  etiam  cutis,no  hxc  foltim,  fed  &  qux 
minoribusviribus  funr,auferre  poffunt.-qualia  funtdul- 
cia.quzrenuiumfunr  partium,vt  puramel.Quxcunque 
entm  obftru&ionem  tollunt,  eadem  quoque  abftergent:  E 
at  quxcunque  abftergent,  ea  non  omnino  ob&ru&ione 
liberanr.eadem  vero  &  obftru&ionc  liberant,  &  fordes 
repurgant. 

Quce  obftru&ione  liberenr,&  cxpurgent, 
Cap.    x  l  v  i  i. 

ANagyri  ficca  foba,ciiifque  radicis  cortex,  agaricum, 
vrticx  femen,amarantum,amygdala  amara,  ipfaque 
arbor,ampeloprafum,adiantu,radix  ari,acanthi  vel  mela 
phyllijvel  pedxiotis  radix,pu!egiu,draeuculus,dauc9  qui  p 
paftinaca  dicitur ,  &  poti9  agreftis,getianx  radix  mulru: 
helenii  radix,ery<Tmi  feme,cicer,agrefte  cicer,eupatoriu 
hei  ba  citra  infigr.e  calore.thymu.caricE  pingues.fopyro, 
nepita,  nafturtii  feme  &  folia  valide.cafia,  prunoru  gum 
mi,betonica,crocodilii  radix ,  cyclaminum  ,  fpinx albx 
radix.libanotidcs  tres,rrielanrhium,medii  femen  ,  papa- 
uer  comigerum,myi  idis  radix,  ononidis correx,oxyaca- 
thifru£rus,periclymeni  fru&us  &  folia,ruta,peucedanili 
quor  &  radix,filicis  radix',&  thelyptereos,cucumis,  pepo, 
fphondyhi  fru&us  radixque.cyperi  folia  ,  &  fumma  ger- 
mina,ftoTchas,teucrium,chamzdrys,chamxpirys,chamx 
Ciffi  flos,crteraquc  omnia  in  quibus  amaram  qualitatem  G 
excellere  diciu  effna  &  nitru  ipfum,  &  aphronitru  quod 
nitri  eft  fpuma,&  falis  fpuma,&  fal.&lapis  thiopicus,& 
&riphu&  abrotonu,&reliqua hui9generiscii  cibo  potiiq; 
affumpta  eandera  vim  obtinentrprotinus  enim  his  ineft, 
vtcraffoslentofque  humores  extenuandi  vi  prxdira  finr, 
ficur  emplafticis  omnibus  craffos  lcntofque  corporis fuc- 
cosreddendi:quamobrem  lentisac  pituitofis  thoracis, 
pulmonifque lentac  pituirx.aurpuri  incidendis  &atre- 
tiuandis,&educendis,aptiorainuenire  aliaante  kcmc  h 
dicamcnta  non  queas:iifdem  quoque  iecoris  obff  ru&io- 
nesexpurgabis,&  vero  eti  a  Iietiis,qux  modicx  fuerint- 
namqux  maiores  funt.ex  vehementiora  medicamenta 
defiderant,vtcappariscorriccm,radices  tamaricis,fcolo- 


ORIBASII  480 

pendrii  radices ,  &  item  herbx  quam  afplcnum  nomi- 


nant. 


Qux abftergant,        Cap.   x  lviii. 

ABftergentautem  omniaqux  meatuum  obftruciio- 
nes  expediunt,craffofque  humores  incidunt,  &  qux 
nunc  dicentur, vt  ftercus  caprillum  vftum,  &  ignem  nou 
expertum,tefta  omnium  dura  tefta  intectorum,  fepix  te- 
fta,echini  vtriufque  combufti  cinis,ferum  IacTis,mel,de- 
coftum  vero  mel  minus:alyffum,vitis  agreftisracemixul 
tx  vero  minus:albx  vitis  qux  &  bryonia  dicitur,radix,ni 
grx  vero  eft  imbecillior .  amygdalx  veroquibus  vefci- 
mur,&ipfa  arbor ,  vtraque  anagallis  valdc:  androfxmi, 
quod  byperici  fpecies  eft ,  &  quod  dionyfudcm  vocant, 
folia,anemonx,anthyllides  ambx,aparme,argemona,  a- 
riftolochia  longa,ardtium  verbafco  fimile.plantaginis  fo 
lia,&  magisficca,arum,corruda  ,  vua  agreftis.afphcdeli 
radix,atriplicis  fruci us,abfinthn  fuccus.bulbus  illitus,  da 
mafonium,dipfaci  fpinx  radix.ebenus ,  veratrum  vtrun- 
que,helxine  (qux  etiam  perdiciu  vocatur  )  falicis  liquor, 
arundinis  vallaris  radix  cum  fohis  abunde  ,  &  citra  acri- 
moniam:eiufque  folia  modice,  &  cius  cortex  combuftus 
modice.centaurium  minus,eiufque  fuccus,ricini  frudius, 
minus  vero  folia:braflica  agreftis  magis  quam  fatiua,cre- 
thmon,hordeum  modice:lilii  folia ,  &  radix  trita  modi- 
ce:fabz  caro  modice,lapfana  illita  modice  ,  lichen  in  pe- 
tris  liafcens.violx  albx  totus  fi  utex,&  radix ,  &  magis  e- 
tiam  flores,&  inter  hosaridiores :  leuce  arbor  ,  lotus  fiue 
trifolium,  lotusagreftis  ,  meum,narciffi  radix  modice, 
nymphix  vtriufqueradix.panacis  herculei  cortex  radi- 
cis  modice.pix  ,  platani  cortex  vftus,meliffophyllu,mar- 
rubium  illttum,propolis  modice,vlmi  folia ,  cortex  vero 
atque  radices  magis,ptiffana,  eamque  crudam  lxuigant, 
&  mancipiorum  faciem  illinunt  ii  qui  feruos  diuendunr, 
vr  pallorem  qui  in  eorum  cute  eft ,  abftcrgeant .  terebin- 
thinavero  magis  quam  maftiche,fagapenum  modice,fc 
famoides  maius,fefamoides  albi  femen,  fideritis  vtraque 
modice.cucumis,pepo,magis  yero  quam  caro ,  femen  & 
radix  arida,cucumerisagreftis  radix,myrrha  ,ftruthii  ra- 
dix,bera,tithymali,&  eorum  liquor  magis,tragii  Creten- 
fis  folia,&fruc~his,&lacryma,hyacinthi  frudus,  verbafci 
foliamodice,&  prxfertim  cuius  flores  aureo  colore  ruti- 
lanr,phu,chamxpirys,chamxfyce,cheIidonium  valde:x- 
rugo,cum  mulro  vcro  ceraro  citra  mordicationc  abftcr- 
get.alcyonia  omnia.armeniacum,  terra  Selinufia,  Chia, 
Samiaq;,modice,iteraque  Cretica,  cadmia  ,  pumex  ignc 
non  expertus,&  vftus.fpuma  argeti  modice,lapis  itthio- 
picus,lapis  Arabicus,Smiris  abunde .  tcfta  figulorum  ,  & 
magis  clibanorum.cornu  ceruinum  &  caprillum  vftum.  ' 
De  iis  qux  vrinam  cienr, 
Cap.    x  l  lx. 

QV  V  M plurimam  ciere  vrinam  velimus,medicam&- 
risant.ediiftis  nonadmodum  vtendum  eft,fedqux 
acriora  funt,magifque  calfaciunt.huiufmodifunt  apii,pe 
trofelini,foeniculi,dauci,fmymii,anifique  femc  ,ammiu, 
afarum,acorus,ampeloprafum,vitisalbx  prima  germina, 
androfaces,tum  ipfum,rum  eius  fruiSus  epotus,radix  afa- 
ri,afparagusregius,paluftris,  oxymyrfinus,  &  oxycanthi- 
nus,bdelliu  Arabicu,bunion,pfeudobunium,bryonia,da 
phne  herba,chamxdaphne,&  quod daphnoides  vocatur, 
cicer,&  prxcipue  arietinu,ferpyllum,  thymum ,  calamus 
aromaticus,carus,eitifque  femen,carpefium,  caucalis,  co* 
ftus,vmbilici  veneris  iolia  cum  radice  in  cibo  affumpta, 
crocodiln  fcmen,  cyminum,  cyperi  radix,  Iibyftici  radi- 
ces&femen,meiradices,moIy,fpica  nardi,celticum  nar- 
dum,xyreos  fru£rus,radicis  ononidos  cortex,ruta,poliu, 
fefeleos  radix&  fru£tus,cucumis  qui  edendo  eft  ,  &  ma- 
gis  qui  iam  pepo  eft,&  melopepo,  finon ,  fium  ,  fcandyx, 
fcordium,paftinaca,eiiifque  femen  prxcipue ,  iunci  odo- 
rati  flos,tercbinthi  fruc"tus,trifoIium,quod  etiam  afphal- 
tium  nominatur,folani,halicacabi  fru&us,  hyperici  tot* 
fru£tus,phu  radix,chamsdrys,chamxpitys,  abfinthium, 
&  maxime  id  quod  in  venis  biliofum  eft,expurgat.herba 
Sabina  fanguinc  per vrinas  cier,rubix  radix,craffas  mul- 
rafque,&  quandoque  fanguinolenras  vrinas  mouer:ca- 
pnium  biliofas  &  multas  prouocar.eruum  largiusfuna- 


4& 


MEDICIN.    COLLECT.    L I B.  XIIII. 


48* 


ptum,fanguinem  per  vrinam  educir.periclymem  folia  &  A 
fru&us  potus  in  principio  vrinam  quidem  folum  mouer, 
&longo  progreffu  vrinam  cruentam  reddunt.moderara 
potio  drachma.Cardui  radix  copiam  vrinx  graueolentis 
educit,  fiquis  cx  vino  elixatam  bibat: quamobrem  fccdii 
alarum.totiiifque  corporis  odorem  huiufmodi  fuccil  pur 
gadocurar.  Onobrychidisfoliaficcaexvinopota  eos  cu 
rantquibuslotiu  xgreir.  Graminis  in  Parnaffo  nafcetis 
emen  vrinam  mouet,  melicratum,  oxymeli,vinu  tenue 
&  aqueum,dilutum  vinaceorum  quod  fxcem  vocant.  Ab 
his  autcmmedicamentisfanguisnon  folum  attenuatur,  B 
fedfundituretiam  ,atque  fecemitur  non  fecusquam  lac- 
horumque  neurrum  abfque  valido  calore  fieri  poteft. 
Ex  Zopyro,qua:  per  vrinas  proprieaiiene, 
iecore,&  renibus  ducant, 
Cap.  L. 

PEriclymenon}tithymali  vallaris  femen,  melanthium, 
cyminum,thymu,alba:  vitis  agreftis  radix,  clymenu, 
Capparisradix,fplenium.panacis  femen,allium  ,lerpyllu, 
cytifus,alumen  ,/£gyptium,malus,dracontiu,  fquamafer- 
ri.heliotropium  ,fi(ymbrium  ,ariftolochia:  radix,origa-  q 
rium,polium,colocynthisagreftis  .bryonia,  cychminus, 
arisramentavino  diluta,afplenum,portulaca,diIutum  vi 
ni ,  in  quomarinus  fcorpius  fuerit  fuffocatus.  Ex  itcore 
vero  per  vrinas  ducunt  hxc ,  viticis  femen,dauci  folia,  & 
fceniculi,itemque  balfaroi.cenraut  ii,&  capni ,  &  pa:oniae 
nigerfru£tus,anifumtoftii,palmula;offa,lauii  folia,fym- 
phytum,hypericon,hypnicon,abfimhium,bunium,pfeu 
dobunium,fmyrniuro(quod  alii  hippofelinu  vocant)peu 
cedanum,anagallis,mentha ,  cenanthe,potica  radix.thus, 
liquorfilphii,eryngium,heracleoticum,nux,hordei  dilu-  D 
tum.  A  renibus  vero  per  vrinl  trahit  helenii  femen,  &  a- 
pii,ptper,papauer,paftinaca,marrubium,cnicus,libanoti 
dos  femen  ,  &  gladioli  qui  in  tritico  nafcitur,  radicum 
bryonixcortex,gramen  ,  defrutum,oua  ,  fepix,fulfur,al- 
bum  ciccr. 

Ex  Galeno,de  iis  qux  pe&us  atque  pulmo- 
nem  repurganr,    Cap.  li. 

QVoniam  vero  hxc  calida  funr,ideo  puris  ex  thoraCe 
excretioni  ea  omniafunt  aduerfa.  quod  enim  fero- 
fum  eft,id  ad  fe  traherc  renes  anticipant:  quod  verb  coa-  E 
&um  eft  atque  exiccatum,  non  ita  facile  expuitur.  quam- 
obrem  eiufmodi  medicametum  incidendi  viprarditum 
cffe  oportet:fed  non  tamen  infigniter  calidum ,  ne  vehe- 
menter  exiccet:atque  eiufdem  vtilitatis  caufa  cum  forbi- 
tionibus  &  potionibus  hume<2antibus  dari  poftulat.  hu- 
ius  generis  funt  ea  omnia  qua:  obftruclione  liberare  ante 
defcripfimus.&  prxtcrea,tota  nux  pinea  vitidis.nuces  pi- 
ce»,  butyrum ,  chryfocomes  radix  ex  melicrato,  caftoriu 
fupercarbonibusfuffuraigatum,&per  infpirationem  at- 
tra&um.id  enim  affe&iones  frigidas  &  humidas,  quibus 
pulmo  &  cerebrum  obfidentur,  iuuat  vel  maxime:  fpica 
nardifluxionescapitis  &  thoracis  exiccat. 

Ex  Zopyro,qux  ex  pulmone  educanr, 
Cap.  Lii. 

EDucunt  etiam  e  pulmoneeclegmata  qua:dari  folenr, 
&  catapotia,&  femen  vrticar,lini,  dauci,  papaiieris  ni- 
gi i,thymi,hederae  alba:,fuccus  raphani,finapis,anifi,fefa- 
mi,nafturtii,eryfimi,fcilla:,erui,cucumeris,melanthii,  pi 
peris,ruta:,polii,cinnamomum,arum,  dracotium,coftus,  q 
nardum,fulfur,myrrha,lauri  baccarum  pars  inrerna  ,  cor- 
tex  radicis  capparis,  amygdakeamara: ,  pxonia,  caftoriu, 
abrotonum,  hQvcx  liquor,thapfia,  ftyrax,  bdellium,  fil- 
phium, vua  fine  acinis,pinea:  nuces  parua:,  orophacium, 
ariftolochia,galbanum,marrubium,eryngiiradix,centau 
rium.  eiufdem  vfus  caufa  bitumenin  fnffitu  adhibetur, 
fandaracha,hordeacea  farina,refina,fcilla  arida,eryfimu, 
oleum  cedrinum,elaterium,  cucumeris,  centaurii  &  foe- 
niculi  femen:faciuntque  accommodata  rarione  fomenta 
leporis  pili,myrrha,cucumeris  fuccus ,  ferum  la&is  capra:  H 
pecudifque  in  teftis  igni  candentibus. 

Ex  Galcno,de  iis  qua:  renes  expurgant, 
Cap.  lih. 

Q Vacrenes  expurganr,ipfaquoqueincidentia  funr,ve 
rum  larga  humiditate  non  indigenr.  apta  vero  ad  id 


funt  tum  incidentia  omnia  qua?  pra:diximus,tiim  vero  el 
tiam  ficca:plaotaginis  radices  &  folia,&  magis  etiam  fm 
&us:afparagusmyacathinus,&  maximeradices.&femen., 
glycyfidcs  radix,cicer,&  amydgdalar. 

De  rarefacientibus,aperientibus,condeh- 
fantibus,  &  ftipanribus, 
Cap.  liiii. 

RArefacientia  atque  aperientia  videntur  illa  quideni 
vicina  effe  pnedic~tis,qua:  extergere,incidere,obftru 
ftiones  tollere,  &  diuidere  diximus  ,  fed  tamen  non  func 
omnino  fimilia  :horum  igitur  ante  omnia  diftinguenda 
notio  eft,tum  corum  fic  inquirenda  fubftantia.  Qux  cu- 
tis  mearus  referant,rarefacienria  vocant.-qua:  vaforu  ofcii 
la,aperientia.  quin  &  ex  iis  qua:  illis  funt  contraria ,  qua; 
meatus  contrahunt ,  condenfantia  nbminant.  quod  verd" 
ofcula  occludir,id  non  ia  proprio  vllo  nomine  appellant, 
fed  magis  generalibus  vt  contrahens,claudens,ftringens, 
&  obftruens.Porro  talis  eft  vtriufque  natura  :  rarefacien- 
tium  quidem  modicc  calida,&  minime  deficcans,&  craf 
farum  partium.aperientium  verd,craffarum  partium  &  a- 
cris:his  autem  contrariorum,condenfantium  quidem  fri 
gida,atnon  terrena,necaerea,fed  potius  aqueaieorum  ve 
ro  qua:  ofculorum  apertiones  occludunt ,  craflarum  par- 
tium  &  frigida.Exempla  horuro  funr,  rarefacientis  quidc 
natura:  chamaimehim,&  althara;&  oleum,quod  ex  iis  pa- 
1  atur :  nec  minus  quod  ex  agreftibus  cucumeribus  confi- 
citur,  atque  ctiam  vetus.  eiufdem  etiam  nota:  eft  abroto-- 
num  vftum,&  Onobrychis.Aperientis  facultatis  funt  quaj 
acria  &  terrea  funt  omnia ,  vt  cyclaminus  ,  anemona:  o- 
rones,fefamoides  albi  femen,  allium,  cxpa,feltaurinum, 
vnguentorum  omnium  craffarum  partiuro  &calidorum 
fubfidentia,qualeeft  irinum  &  f.maraeinumjqttxvtique1 
obca:catas  harmorrhoidas  aperiunr.  Porro  quae  vteri  0$ 
ab  inflammatione,autfcirrho,aut  ariditate  occlufum  ape 
rire  dicuntur,ex  accidenti,non  autem  primo&perfehac 
habere  viro  cenfentur.eorum  vc  o  qua»  iis  funt  cdntraria,' 
condenfantia  quidem  conftant  ex  aqua  frigida,fefnper- 
uiuo,portulaca,tribulo  viridi,pfyllio,  herba  quam  rouris 
auriculam  vocant,lenticula  paluftri,&  vno  verbo,qua:cu- 
que  refrigeranr.nec  exiccant.Proindv'  &  mandragora  ,  Si 
cicuta,&  altercum,  &  papauer  ( ipfas  nunc  herbas  dico  )  fi 
quis  modice  eis  vtatur,condenfandi  vim  habent:  fin  libe 
ralius,nonmodo  condenfandi,fed  &obftupefaciendi :  fi 
vero  etiam  plurimum,nonfolum  obftupefaciendi,fed  c- 
tiam  necadi.at  eorum  qua*aperientibusaduerfantur,fub- 
ftantia,quum  craffai  tim  fit  parrium,  &  frigida.eft  omniu 
adftringentium,quibus  non  fit  acrimonia  coniun£ra.  ho 
rum  materia:  qua:  terrena  frigidaque  eft,  exempla  prius" 
did~ta  funt  nobis.Qu,a:  vcro  medicameta  frigida  funr,  aut 
arqueaut  amplius,fed  fubftantiam  aqueam  fortitafunt,ea 
debiliter  &  contrahunt  &  conftringunt,id  quod  eis  pro- 
pter  mollitiem  vfu  venit:quocirca  tenues  meatus  in  vno- 
quoque  corpore  contrahunt  &  Condenfant:ca:terum  totu 
inftrumentum  vndequaque  conftringere  non  poffunt? 
quamobrem  talia  roerito  fuut  condenfantia,ftipantia  ta- 
mennonfunt.  Intellige  autem  me  nuncftipantia  dicere 
qux  fenfibilcs  excretiones  cohibent.  atqueharcquidem 
huiufcefunt  temperatura?  &  facultatis:at  rarefacientia,& 
roodice  &  citra  molcftiam  calefaciunt. 

Qua:  fudorem  moucant, 
Cap.  lv. 

NEpita  per  fe  arida  fumpta ,  &  ex  melicrato ,  fudores 
ciet,tottimque  corpus  ficcat:  onobrychifque  cum  o- 
leo  iun&a. 

Ex  Zopyro,de  eifdem, 
Cap.  lvi. 

MEdicamenta  fudorem  mouendivimab  acribus  a- 
romatibus  nancifcutur :  huiufmodi  quoque  eft  pi- 
per,nitrum,vnguentum  irinu,bubulus  adeps.vnguenlau 
rinu  cyprinumque,fal,fampfuchinu,muftu,  vua  agreftiss 
cuminum,anifum,ferpyllu,polium,granum  Cnidium, fi- 
fymbrium,chama;leo,conyza,daucifemen,amrooniacu, 
marrubium,cafia,galbanum  ,  fulfur  ignem  non  expertu, 
atramctum  furorium,alcyoniu,bdellium,  ftruthiu,pyre- 

X  XX.  i. 


4*5 


ORIB  ASII 


484 


D 


thrum.ariftolochia  tenera,  lupinus ,  balfamu  ,  &  fquama  A 
aris. 

ExGaleno.de  vrentibus,putrefacientibus,de- 
trahentibus,&  cicatriccs  inducentibus  mc 
dicamentis,    Cap.     I VII. 

SI  non foliim cakfaciant  m edicamenta,fed  etia m  con- 
fiftentiacraffa  fuerint,  fiquidem  vchementia  fint  & 
Vrentia,coi  pus  inftar  lgnis  colliquant ,  &  cruftas  frpenu- 
merofimilesiisqua:  a  cauteriisfiunt,excitant:cuiufmodi 
faciuntfinapi  &  nafturtii  fcmcn,&  arefa&a  herba,  granu  B 
Cnidiuro,pyrethri  radix,quintum  alcyonii  genus.auripi- 
gmetu  vftu,&  ignem  no  expertu,Iixiuiu,mify,forijChalci 
tis,fandaracha,calx  viua,vehemeter:extin£ra  vero  cruftas 
inducir,  nifi  inuererarit:na  fi  inucterarit,id  110  facit  calfa 
cittame  &  colliquatetia  cames.  hederslacryma  obfcu- 
re  adurit.Qua:  verb  minus  calida  funt  quam  vt  vrant ,  ea 
funt  aperientisfacultatis :  vt  apenetis  medicameti  fubfta 
tia  terrena  fit,&  ignea  vfqueadeo  calida  vt  nondu  adurat. 
Si  vero  vehemcntcr  fit  calidum,&  pra:terea  tenuium  par 
tium,id  plane  ab  omni  mordacitate  aberit,  aut  cum  exi- 
guo  dolore  carnofas  partes  eliquabit.nam  quod  non  con  C 
fertim  alterat, vt  faciunt  vehcmentia,quodque  non  argrc 
penecrar,vtqua:  craffarumfunt  partium.ea  latetem  aftio- 
nem  obtinent.-fiquidem  alterationcs  fubitaj  maxime  feu- 
fibiles  funt,itemque  penetrationes  qua:  vi  fiunt.Na  quod 
craffa  effcntiaeft&vrens,idcuicunque  parti  inhsferit, 
furculirituinfixum  excruciat .  verum  illud  cruftas  indu- 
citperiiideaccauteria.  Atdequibus  nunc  inftitutaora- 
tio  eft,ea  cruftas  nonfaciunt,&  putrefacientia  nomi- 
nantur,  appellatione  minus  propria:nam  qux  vcre  putre 
faciunt ,  limul  hume&ant&  calfaciunt :  fed  ob  fympto 
matis  finulitudinem  hoc  eis  tributum  eft  nomen,  quip- 
pe  quumab  vtrifque  citra  dolorem  fiatcorruptela.Cstc- 
rum  pucrefacienna  medicamentafunt,  auripigmentum, 
fandaracha,chryfocolla,diyopteris,pityocampe,aconitu. 
Cedrea  verb  teneras  carnes  &celeriter  &  fine  dolorepu- 
trefacitrduras  vero  longiore  temporis  fpatio-Sed  funt  in- 
ter  ea  quxdam  qua:  proprie  detrahetia  nominant,  eifque 
vtuntur  adinduceiidam  vlceribus  excrefcentibuscicatri 
cem.Sunt  tamen  &'pfa  eiufdcm  genere  facultatiscum 
iisqua:putrefacientia  nuncupanturrverum  vfque  imbe- 
cilliora  funt  vt  extimam  tantummodo  fuperficiem  quam 
attigerint  detrahant, non  tamen  intimas  fubirepartes 
queant:veluti  Afia:  petra:  flos,  &  teftacca  omnia  combu- 
fta,modice  detrahunt  &  reprimunt,qua:  excrefcunt.  Eiuf 
modi  quoque  funt  echini  vtriquc  cum  toto  corpore  com 
bufti,&lapis  ha?matites  aridus  keuigatus,&in  pollinem 
reda&us,  itemque  cerugo  ,  &  cxruleum,  &  fquama  xris, 
&  chryfocolia,quanquam  nec  taliafunt  ipfius  facultatis 
re  vera  cicairicem  inducentis:  fiquidem  qua:  funthuius 
facultatis,neque  detrahunt  carnem.neque  eliquant ,  fed 
indurare  &  ficcare  funt  apta,  vt  alumen,  vt  galla  immatu- 
ra,vt  xs  combuftum,&  ma/ime  lotummam  quodlotum 
non  eft.qutdpiam  detrahens  obtinet,  quemadmodum  e- 
tiam  fquama  a:ris:quod  autem  lotum  eft.omnibus  medi- 
camentis  cicatricem  inducentibus  longe  prxftat-  Debet 
cnim  id  quod  probc  cicatriccm  indu&urum  fit,  modice 
adftringere  atque  ficcare.Quamobrem  fpina?  JEgyptix 
fru£his,&  mah  granati  putamina  ficca,  &ca:tera  omnia 
qua:funtg;eneris  eiufdem,medicamentafunt  ad  cicatri- 
cem  inducendam  accommodata. 

Zopyri  de  eifdem,    Cap.    1  v  1  1 1. 

'Lcus  in  fumma  cute  inducunt  rubi  canini  folia,be- 
treque,&  ranuculi,allium,pulegium,hyffopum,  ori- 
ganum,fepia:teft3,3fphodeli  radices,&  capparis,&  vene- 
ris  vmbilici,itemque  hippocampus  vftus,  apii  femen,ca: 
teraque  falfa,acria,&  amara.quascunquepoffunt ,  vbi  ad- 
mota  aut  ilhta  fuerint ,  fimilia  permanere  diutius .  Intcr 
adurcntia  vero  numerari  videtur  cantharis,  pityocampe, 
buprcftris,  calx  viua,diphryges,fxx  cobufta,acetum,ane 
nemone,  qui  punicco  flore  elt,a!lium,ranunculus ,  cinis, 
&  magis  ficulnus,nitrum  toftum,a:s  vftum,aUimcn,  com 
bufta  buccinarum  tefta ,  mxnularum  caput ,  ch.imarleon 
animal,auripigmetum,  cachry,  vua  agreftis,  fcfamoides. 


v: 


H 


Putrefacientibusadnurneranturquasdam  horum,&  prac- 
terea  veratrum  nigrum,  elatcrium ,  cticumerum  agreftiu 
radix,vua,liquor,fquama  a:ris,ochra>  portulaca ,  papauc- 
ris  liquor ,  mandragora.  eadem  quoque  nomas  in  vlceri- 
bus  &  cruftas  quas  vocant,fiftunt. 

Galeni  de  attrahentibus  &  repercutien- 
tibus,         Cap.  lix. 

ATtrahentes  facultates  funt  qua:  ex  alto  vehementius 
extrahunt:repercutientcs  vcro  qua:  in  altum  vicinos 
eifdem  fuccos  repellunt.effentia  illis  calida  tenuiumque 
partium  eft:hiscontra,  frigida,  &  partium  craffarum  :fi- 
quidero  calor  perpctuo  attrahit,  frigus  vero  repellit.  Ve- 
rum  quod  partium  tenuitatem  habet  cum  calore  coniun- 
c~ra,trahit  vchementius :  quod  vero  cum  frigore  craffas  ha 
bet  partes,cuiufmodi  cft  adftringes,id  violentiuspropel- 
ht  :quamobrem  ex  vehementia  a&ionis  vtrifque  cft  im- 
pofitum  nomen.ac  materia  quidem  adftringentiii  eft  pla 
ne  perfpicua:sttrahcntium  verb  efthuiufmodi:anemonat 
omnes,vtraqueanagallis  ,  diftamnum  ,  cicer,  agrefteci- 
cer,  thapfia  violente,cyclaminus ,  narciffi  radix ,  xyreos, 
aut  xyridis  radix,&  magis  fru£tus,gladioli  radix,  &  pra> 
fertim  fuperior,propolis  validc,pycnocomi  radix,  &  fru- 
&us,&folia,fermentum.Srercus  omne  attrahetis  quidem 
eft  facultatis,fed  non  exigua  ineft  differetia:  nam  colum- 
binum  abunde  trahit,ex  xquo  autem  vtrinque  ab  hoc  re- 
cefferunt,ad  cahdius  quidem  anferinum,ad  frigidius  ve 
ro  gallinaceum:ab  hoc  ctiam  magis  fupcrantur  humanu 
&fuillum.Caninum  verofiroile  eft  medicamentis  exter- 
genribus ,  &  pra:cipue  fi  offibus  vefcantur.Crocodilorum 
quoque  terreftrium  ftercus  id  etiamexquifitiusfacit.Iam 
&  fagapenu  attrahendi  vim  habet.Cyrenaicufque  ac  Me- 
dicus  liquor,&  fiquis  alius  eft  qui  fit  his  fimilis:filphii  itc 
liquor  &  radix,fpartum  quo  vites  ligant,  eiufque  fru&us, 
&  virgarum  fuccus  cgrcgietrahir:terebinthina  pra:  ca:te- 
risrefinis,tragii  Cretefis  folia,frudl:u>,&lacryma,cuphor 
bium,fulfur,ftercusboum ,  &pra:fertim  eorumqui  cruS 
comederunt.Qusdam  autem  qualiratisproprietateattra- 
hunt,  hoc eft,totius  effentia:  fimilitHdine,  hrcque  calida 
effe  omnia  neceffe  eft :  nam  inter  ea  qua:  fimilis  effentiar 
funt,quod  calidiuseft,id  trahit  potcntius,vrpote  quodfi- 
militudini  calorem  auxiliarium  affumpfit.nepita  quoque 
attrahit  illita,&  coftus  cu  co  confricatus.humores  cx  imis 
partibus  trahit.vifcum  valide  trahit,nec  tcnues  foliim  hu- 
miditates,fcd  etiam  craffiorcs,eafqucdiffundit,&  perha 
litum  digerit. 

De  iis  qua:  per  halitum  digerunt, 
Cap.  IX. 

~\J~]c'\nx  inter  fe  funt  facultatcs  qua?  ea  qua:  in  alto 
*  funt  attrahunt,&  quae  attradra  difcutiunt.  Qjac  nan- 
que  trahunt,ea:  etiam  omnino  difcutiunt:quxque  difcu- 
tiunt,ea:dem  etia  trahunt:fed  in  medicamcntis  attrahen- 
tibus.vis  attrahens  excellit,in  difcutientibus  vero  difcu- 
tiens.Ca:tcrum  materia  difcutientium  eft  ha:c,abrotonu, 
agaricum,ageratum,adiantum,a:gilops,  vrtica:  femen  & 
folia  abunde,acanthi  folia,  fambucus  &  ebulus,alyffum, 
ammium,anagyri  folia,  &  magis  ficca ,  &  radicis  cortex, 
androfaccs,anthemis,vel  chama;melu,anifi  femen,  cani- 
na  braffica  illita  valide,  argemone,  ariftolochiae  radix  ,  & 
magis  rotunda: ,  haftula:  regia:  radix ,  &  magis  eius  vftas 
cinis,atriplex  leniter,  bulbus ,  buphrhalmu  potius  quam 
chama:melum,herba  Sabina,qua  pro  cinnamomo  quida 
duplicem  imponunt:mufcus(cui  fplanchno  etiam  eft  no- 
men)daucus  herba  foris  impofira ,  eiufque  femen  magis: 
hibifcus,vel  altha:a(eft  autem  agrcftis  malua)eius  etia  ra- 
dix  &  femen  eodem  modo  faciunt :  oleu  dulce  peruetus, 
oleu  ex  Iychno,cicinum,Sabinum,raphaninu,&  quod  ex 
liquida  piceconficirunhis  omnibus  cedrinu  prarftar,hel- 
xine,thapfia,canna:va!lariscortex  vftus  abude:cafia,rici- 
ni  fru&us,folia,radixIa:uigara)&  oleu  quod  exeo  fit,cro- 
codilii  femen  &  radix,cyclaminus,cytifi  folia,Iadanum, 
lampfana  lllita  ,  lipathium  modice  ,  leontopetali  radix, 
leuces  frudus ,  libanotides  trcs,  mercurialis  ,  malua  a- 
greftis:hortenfis  vero  eft  imbecillior,earumque  validius 
eftfcmen.eftetia  validiorqua:anadendromalache  voca- 
tur,maftiche  Chia,magis  veroyf  gyptia,tnel,perlica: ger- 


4$? 


mina 


MEDICIN.  COLLECT. 


XIIII. 


486 


&  folia,citrii  femen  &  folia ,  nereum  ,  aut  rododa-  A  cochlea  cum  tefta  Ia:uigata,abrotonum,  cancrorum  inte 


phne  fuperdata.xathii  aut  phafgani  frua9,xyreos,aut  xy- 
ridis  radix,&  magis  eriam  fru<3us,gladioli  radix,&  fupe- 
riormaxime.prima;  ficus,onobrychis,  opobalfamum  ci- 
tra  infignem  caliditatem.liquor  Cyrenaicus  vehementif- 
fime,paliurifolia&radix,opopanax,  paronychia  abun- 
de,peucedaniliquor,ruta,pix,meliflbphyllon,marrubiu, 
illita:ptarmica:  frutex,pycnocomi  radix,  frudus  &  folia, 
cataplafmaexpane  magis quam quod  ex  tritico  fit,  fer- 
mentu,radicula,eiufque  femen.agreftis  radicula,  terebin 


gumentum,nrifarum,lupini  pollen,gluten  taurinum,ver- 
bafcum,fefamum,melanthium,meliloti  femen,  ca:pa,po- 
lium,eryfimum,  bulbus ,  &magis  etiam  m  aquaelixarus, 
nafturtium,  oleae  ./Ethiopicclacryma,  chryfocolla,vera- 
trum  album  &  nigrum,fefarooides,  marrubium,  thymuj 
abfinthium,rtibus  caninus,afphodelus,hypericon,refina, 
lichen  in  petris  nafcens,piper,fabaGra:ca  ,  fcenumgrscu, 
atriplex,  albs  violx  folin ,  onganum,heranthemon ,  falis 
fpuma  ,  fal ,  myrrha  ,  terra  halmyi  itis  &  ampelitis ,  cedri 


thina  magis quam  maftiche :  &  magis  quam  ha;c ,  larinx:  B  bacC2,nnces,beta  alba,  excrementitia  pars  filphii ,  balfa 


maftiche  y£gyptia,oIeum  rofaceum,  rhodia  radix,  fordes 
e  ftatuis.fordes exgymnafio,fampfuchus,  cucumerisagre 
ftisradix,&  elaterium,fium,fifymbriu,  myrrha,ex  caricis 
acriores,ficuscaprificoru,fici  domeftica:,prima  ficus,be- 
ta  fine  caliditate:alba  autem  eft  validior :  Cretenfis  tragii 
folia,  fru£tus,lacryma,  galbanum,ocimu  fuperdatum,fal 
vftus  magis  quam  non  \  ftus,&  magis  etiam  falis  flos,falis 
fpuma,nitrum,nitri  fpuma,omnia  alcyonia,  terra  Samia, 
faba  modice,altercum,cinnabaris,  chryfocolla,  cafeus  ex  c 
acido  la£re  modice,  butyrum  modice,coagulum,  ftercus 
omne,multum,cefypus  modice,  carnes  viperarum  valide. 
quoniam  vcrb  ad  cutim  excrementa  exigunr,  efficitur  vt 
in  quibus  mali  fucci  redundant  in  corpore,  iiigens  vis  pe 
diculoru  exoriatur.  adeps  leoninus  magis  digerit  quam 
alu  quiin  quadrupedibus  infunt:  taurinus  verominu  : 
fuillusadeps  citra  morfum  :  vitulinus  verb  minusrhoc 
quoque  magis  bubulus. Adeps  porro  qui  inueterarit,  ma- 
gisquam  ipfemet  recens.-olTa  combufta  abunde,laiu:  cre 
rnata:,echini  vtriufque  cinis. 

Zopyri,qua»  adftringunt, 
Cap.  lxi. 

ADftringunt  verb  myrti  folia,  itemque  oxymyrfines, 
malus,  rubus,oleafter,  oliuaicultxrami,  rofx,vitis, 
lcntifcus,verbafcurri,cupreilus,femperuiuu,papauer,fem- 
permanens,Punicorum  florcs,balauftium,aloe,Cyprium 
fpodium,  vrtica,  hypociftis  agreftis,  achrades,acini,pira, 
malajcrocus.althsa,  aftragali  radix,  &  verbafci ,  clauiculi 
vitis,myrtibaccx,mefpila,terebinthifru£tus,dryopteris, 
corna,ephemerum,  glatts  quercina,  agreftis  lapathii  fru- 
ftus ,  altercum ,  &  pa:onia:  rufa  grana ,  caftanea? ,  hedera, 
nymphaca,  palmula:  crudx  mehus ,  earumqiie  flos  &  cau- 
lis,papaueris  radix,oui  vitellus  aflus,acacia:  expreffio ,  fa- 
ba  v£gyptia,paftinaca,ferula;  polIen,paliurus,cauda;  equi 
nx  radix,  Lyfimachia  herbn,  alumen,  fanguis  concretus, 
cyperis,oetianthe,braffica  percoc~ta,leporis  coagulu,fpon- 
gia  combufta,ononis,fuber,rhamnus,picex  cortex.pini- 
que  &  fruc"rus,myrica,  rhus  quo  vefcimur  ,  vinum  aufte- 
rum,mari  non  miftum,vinacea.Adftringut  quoque  non- 
nullaeorum  qua:cruftasinducunt,  vt  diphryges,  chalci- 
tis,mify,cadmia,vftum  a:s,a  quibus  defluxio  omnis,pra:- 
ter  vrinxdefluxum.cohibetur  &  comprimitur. 
Qua  res  per  halitum  digerunr, 
Cap.  lxii. 

AD  digerendum  verb  illita  aut  pcrfufa  valent ,  afpho- 
deli  radices,  &  vitis  Chironia:  nigra: ,  &  archezoftts, 
quam  ampelin  quidam ,  alii  madonium  vifcum  vocant, 
&  viticis,&  cucumeris,  &  magis  etiam  agreftis,  &  cappa- 
ris,  &  anemones  puniceum  florem  habentis ,  &  chama:- 
leontis,&  fceniculi :  itemque  thapfia,  anthericum,cype- 
rus,apium,hedera  alba,lapathium'  agrefte,altercum,afpa 


mi,fagapeni,&panacis,piffela:um ,  eboris derafio,item- 
que  argenti,auri,  xrh,  aluminis  Agyptii,  Pontica  radixj 
pinguium  ficuum  decoclum  &dilutum,fel  bubulum,de- 
frutum,lycium,malus,porrum,anthemon,gypfum,fauri- 
dionCquam  cardamida  vocant)lingua  canis,lierbaquam. 
plantaginem  appellant,caro  bubula  caprillaque :  hordeuj 
&  olyra  combufta,alga,oleum,lana,pinarium  vftum,acc- 
tum,tedinum,ladanum,orminum,  anthile ,  cortex  faba:, 
plumbago,  granum  Cnidium,h^leniu,artemifia,  narcif- 
fus,adiantum,fquamafeni,cyclaminus,bubulusfanguis, 
&fuillus  eodem  modo:rubricafinopica,  fandaracha  nori 
la:uigata,ochra,fa:xaceti  &  vini  combufta,furfuris  deco 
c~tum  &  dilutum,&  ipfum  quoque  furfur,  calx ,  atramen- 
tem  futorium,fmyrnium,fory.fimuscolumbarum,  hiruti 
dinis,gnIIorum,murium,  lapis  pyrites , combufta  vngula 
equi,bouis,jifelli:libanotis  qua;fruftumnon  fert,vmbili- 
cus  veneris,chamafyce,mica;  quibus  veftes  tinguntur,o- 
robanche,coracini  marinicaro,&filuri  quoquefale  con- 
jj  diti,colocynthis  agreftis,parthenium  vel  perdicium.  At- 
que  hrcquidem  omnia  quo  ordine  defcriptafunt,  ad  di- 
fcuiiendum  valent  :fed  fimuletiam  concoquunt  aliquid, 
quod  alio  in  locqfit,&qua:  inlocis  ipfis  habaj(itur,acco- 
modate  pertradant:quamobrem  &  concoquunt,&  dilcu- 
tiunt,&  eorum  nonnulla  attrahunt)&  fudores  mouenr,  & 
aperiunt:  quocirca  diuidere  etiam  poflunt.  fquamas  verc*!' 
maxime  educuntariftolochi,i,atramentum  futorium , fii- 
phium,filuri  ca-o,&  leporis  coagulum; 


Galeni  de  facultatibuslacgignentibusj&tnen- 
£  ftruas  purgationes  prouocantibus, 

Cap.  Lxui. 

FAcultatesqux  Iac  efficiunt,  partfm  in  mcdicamentig 
tantum.partim  etiam  in  alimetis  funr.  In  medicamerf 
tis,vbi  fuccos  pituirofos  calfacientes  in  fanguinem  com- 
mutamustin  alimentis  autem.ex  totiusfubftantixfimili- 
tudine,quum  videlicet  boni  funt  fucci,  &  modice  humi- 
da  &  tepida  caliditate,quali  eft  etia  lac,  fiquideiri  fanguis 
particeps  eft  caloris,qui  animali  comodcratus:  magis  ve- 
f  rb  quam  moderati,flaua  bilis.vt  frigoris  particeps  eftpi- 
tuita:in  medio  verb  pituita?  ac fanguinis  eft  lac,quantum 
adcalorem  attinet-.non  tamen  pari  interuallo  ab  vtroque 
recedit,fed  longius  abeft  a  pituita  ,  propius  accedit  ad  faii 
guinerri.  Quum  ergo  minus  quam  cxpedit.lac  ad  vbera 
peruenit.velis  autem  copiofiorem  venire,tum  fanguinem 
contemplatonaut  enim  minor  eft  quam  par  fit ,  aut  certe 
peior.Itaque  is  qui  parcior  fit,vniuerfam  viclus  rarionern 
humeftantem  calfacientemque  expofcir  :qui  verb  eftpe- 
ior,fi  biliofus  fuerit,in  primis  purgationem ,  mox  eu  vi- 
Cta  quem  modo  diximus:fin  pituitofus,  medicameta  exi 
git  excalfacieu3,aut  primo  aut  fecudo  ordine,  non  tame 


ragus,braffica:  &  folia  & femen,paftinaca,  trichomenes,  G  exiccatia:fed  potiora funt  ea  qux  non  tantiim  funt  medi 


amomum,  nafturrium  ,  iuncus  odoratus,gladiolus,  nar 
dus,ocimoides,echion,ammoniacum,coftus,piper,pule- 
gium,arum  ,farinatriticea,hordeacea  loliaceaque,  ful- 
phur  quoque,nitrum,  eruum,  pxderos ,  tefticulus  herba, 
omphacium,omnis  cinis,recrementum,balfamum,lepus 
marinusdapisAfius^helichryfum.abfinthium  I.tuiigatum, 
fcrpyllum,finapi ,  fifymbrium  aquatile,  mentha,  conyza, 
nepita,glans  vnguentaria  ,  vua  taminia ,  pumex,  fquama 


camenta,fed  &  alimenta,vt  eruca.vt  fceniculu,vt  anethu, 
ipfas  inquam  herbas  adhuc  virenres  &  humidas:nam  fic- 
cx  magisquam  oportet  excalfaciunr  &  exiccant.  Huius 
quoque  gencris  eft  fmyrnium,apiu,&fium,herbx  etiam- 
num  virentes:quippe  quu  exicCantia  omnia  fanguinis  hts 
miditatem  dcpafcentia,  ipfum  &craffiore  &pauciorem£ 
reddunt:fiquecalidafint  natura,  iufto  calidiorem.fi  frigi 
da,frigidiorem.Debet  enim  fanguis  modice  calidus  eflc3 


xris,ftyrax,cucumis  agreftis,  ranunculus ,  rhina:  marina:  pj  &non  craffus,vt  ex  eolac  gignatur.Quocirca  qua>  funt  e- 
combuftum  corium,  ftruthium.balfatmim,  la£tuca  agre-  iufmodi,extinguunt  potitis  lac  quam  procreent.quz  ve- 
ftis,propohs ,  alcyonium,  marina  aqua,  thuriscortex,ra-  rb  ita  vt  dictum  eft  calfaciunt,  neque  vllam  infigncni 
phanus,mel  paffum  ,panaces,  heraclium  ,  ftrigmentum,  ficcitatem  adiunftam  habenr,  meritb  vim  procreandi  la- 
fordesexpalxftra,  ariftolochia,  fimusmuris,  cuminum,      dtis  habere  di&a  funt :  verum  harc  funtperpauca.  Nequc 

XXX.  u 


4*7  O  R  I  B 

enimfacilecomperias  qux  pra-di&am  tcmperiei  medio-  / 
critatcm  fintfortita:cxterum  infinita  propemodum  funt 
qux  lac  Ixdunt .  nam  &  qux  plus  quam  expediat  calfa- 
ciunt,  quxqueficcant  aut  refrigeranr,  partim  fanguinis 
qualitatcm  \itiantia,  partim  eius  fubftanciam  minorem 
reddentia,ne  lac  gignatur  impediunt.  limilem  porro  his 
qux  difta  funt  vun  obtincnt,  quxcunque  prouocare  aut 
fiftere  menftruas  purgationes  poifunt:  vtrorunque  enim 
communis  eft  macena.fanguis  qui  venis  continetur.ls  cr 
go  vbi  fluxilis  fuerit,&  xqualitare  contemperattts,abun- 
dantem  vcrique  copiam  fuppeditat.quinetiam  venas  non 
exiguas  mammis  &  vcero  communes  effe  ,  alibi  diftum 
eft  Ergo  quum  ad  alcerutram  partem  fanguis  fertur,alte- 
ra  ficcefcit:icaque  haud  mirabile  eit  fi  &  vi<Ltus  &  medi- 
camenca  fimilia  fint,nimirum  quxgenerant ,  fcdantfin- 
gulorum  menfium  ex  vtero  purgationem  , &  quxlacin 
vb^nbus  gignunt.quanquam  hadtenus differunt  quod  & 
calidioribus  &  magis  incidentibus  purgacio  menftrua 
nonnunquam  indigeat,quippe  quum  venx  in  ea  partc  fi 
tx.migis  debeant  aperiri  quam  qux  in  mammaspcrti- 
nent,&  fanguinem  magis  fluxilem  requirant,quum  nimi 
rum  vterus  ad  eius  lationem  nihil  conferat:  nam  menfes 
in  venas  qux  llhc  funt  mittuntur.non  autem  attrahuntur: 
at  in  vbera  fanguis  non  mittitur  modo  ,  fed  'etiam  crahi- 
tur:ac  proindeleuiore  medicamentorum  auxihoeidem 
cft  opus,quum  non  quod  fatis  eft  in  mammas  confluir.Et 
medicinx  qux  faciunt  vt  fanguis  mamillas  ingredia- 
tur,imperfettas  quoque  purgationcs  adiuuanr:  fin  autem 
multum  oblacfaefiut ,  aut  planeretct.r,nihilhuiufmodi  fa 
nare  eas  poteftded  Sabina,&  mcum,&  iris,&  nepita,&  pu 
legium,&  di&amnum,  &  coftus,&  cafia,  &  cinnamomu, 
&  ariftoloihia,&  bunium,& caetera huius  generis abfolu- 
tas  vteri  j/fcrgationum  retenr ioncs  fanant. 

2}opyri,de  eifdem,   Cap.  lxiiu. 

LA  C  prouocarc  confucuit  fefamum  potui  datum,  cucu 
merisfcmen,tert  ac  lumbrici,cachry,myrrha,  polypo- 
dium,eryngiu,circxx  fructus  &  folia  ,  noctux  cerebt  u, 
ipiaque  no&ua  eh'xa,&glaux  het  ba,trimeftre  triticu.hor 
deum,fceniculiim  virens,eiufquc  radix  &  fru£tus,  libano 
tides,anifum,hippamarathrum,linifru^tus,cuminum,e- 
ruum,polygonum,humor  vero  vnicuique  facultati  acco 
modatus  mifcendus  eit,vt  tritici  deco£tum,fceniculi  eh- 
Xati  aqua,ptifatiascremor,&  triticea:  ptifana?  eodem  mo- 
do.  Ilhnitur  vero  fotniculum  ,  melanthium,myrrh^,ex- 
preffio  ex  hordeo  maceraro,murisfimus  porrulaca,adeps 
anferinus,vlmi  foha,cera,fulfur,recrementum ,  fel  tauri- 
num. 

Quxres  menftruas  purgationes  ducant, 
exeodem,    Cap.  txv. 

DVcuntautemmenftruas  purgationes  admotahxc: 
adeps  ceruinusrecens,  itemque  afinin9  &anferinus, 
fxx  arida  combufta,fel  taurinum,  chondryla  ,  maftiche, 
fal,oleum,vngue  narciffi,cyperus,fpuma  nitri,tefta  Atti- 
Ca,muritim  fimus,lanugo  ex  pomis  cydoniis,  irinum  vn- 
guentum,madragora:  liquor,ftyrax,abfinthium,filphii  fe 
men,arremifia,famp(uchus,  tenellx  radices  anchufx  ,& 
pentaphylli,.&  cyclamini,  &  circxx,  centaurium  ,  fifym- 
brium,iunxus  odoratus,calamus,helenium,  heliotropiu, 
veratrum  nigrum,granum  Cnidium,  mercurialis,  cumi* 
num,  capparis  femc,fcenumgrxcum,vua  abseclis  acinis, 
moly.cedri  frudtus ,  amygdala ,  fefamum  lotum ,  extima 
baccarumlaurimaturarumpars.lt)  potu  fumpta  menfcs 
ducunt,ruta  agreftis  &  fatiu,i,&  vtriufque  femen.iremque 
feme-i  actes.medii.famiculi,  bryonia:,  crethmi,  cymini, 
piperis  vfti,finapi,ari,porri,tragii  ,  frxnigrxci,  cachryos, 
apii  montaniifmyrnii,  dauci,  thlafpeos,  mclanchn  ,  albx 


ASII  488 

viola^ricini,daphnx,fefclcos,balfami,pxonix,  vrticx  ra 
dix  ,  brafficx  agrcftis  femen  :  fimilique  modo  lapathii, 
menthx  filphii,&  fcfeh,flos  anemones,abrotonum,  hip- 
pomarathrum,eryfimum,  falfodi<ftamnum,helicliryfum, 
artemifia,\  itex,coftus,trifohum,cardamomum,tragacan 
tha,centaunum,hbanotis,  ammoniacum,  braffitx  deco- 
£tum,&  fuccus,marrubium,lac  bubulum  ,  trifolii  expref- 
fio,&  tithymah  qut  cypariffias  nominatur.  Communiter 
vero  tum  pota  tum  admota  purgationem  mcnftruam 
cient  hxc.myrrha,nafturtium,cyclaminus,cinnamomu, 
B  nardus,origanum,mercuriaIis,  pulegium,  nigella,fcmen 
apii,vrticxque:pipcr  longum  fimihr.  r,&  item  reliquuni, 
anifum.  Album  vero  fluorem  muliebrem  educut  eodem 
modo,ei  yfimi  femen,hederx  frudtus,acte  het  ba,porrum 
elixum,cumini  folia,  faluia  alba,  abfinthium  ,hypericu, 
allium  ,  cancri  fluuiatilcs,  pulmo  marinus,  leporis  coagu- 
lum,porculaca,cneoron,cornu  ceruinum,  nigella.anagal- 
lis,liquor,pix,adcpsanfens,taurinum  fel,  veratrum  albu, 
elafe^ium,nitrum,  fanuir.gro.cum,piper,nafturtium,re- 
fina,myrrha,chus,  mify,  galbanum,  ftx,  pulegium,atra- 
C  mentum  futorium,aqua  aromatum.  Bibitur  autemad  hu 
iufmodi  purgationem  ciendam  oleum,lini  folia,lapathi 
femen  faluix^ue ,  porruiaca,  adiantum,  hypociftis,cype- 
rus,pulmo  marinus  andus,rutx  radix ,  cncorum  ,  liquor, 
hippophaees,deco£tumfluuiatilium  cancrorum  ,qui  vi- 
no  fuerint  lutfocati :  nigra  pxontx  grana  ,  atque  abfin- 
thium.  Communiter  vero  tum  pota  tum  impofita  edu- 
cunt,lini  fructus,  granum  Cnidium,  ocimi  femen.cumi- 
num  /Ethiopicum,faluia,fefamum  crudum,&  anifum. 
Galeni.qux  femen  gignant  &  cxringuanr, 
D  Cap.  lxvi. 

QVemadmodum  in  ladte ,  ita  ethm  in  femine  dicere 
confueuerunt ,  quxdam  femen  generare ,  &  qux  his 
func  contraria  reftinguere:qua:dam  prouocarc,  &  eifdem 
contraria  fupprimere:acgenerare  quidem  volunt  ea  qux; 
procteant  quodante  non  erat:exingucre  vero,  qnx  cor- 
rumpunt.-prouocare  autem,qux  in  apertum  proferunt  ii 
quod  in  alco  oehtcfcebat.&his  contraria,quxfupprimut. 
Semen er^o  gignunt  cibi  qui  probe  nutriunt ,  &  flatuofi 
funt,&  toris  lubftantiis  hjnt  fan  iliares:medicamenta  ve- 
rojflatuof.  &  calida.  Extinguuntautem  ficcantia  omnia, 
refrigerantiaque,  &quxtotisfunt  contraria  fubftantiis. 
Potro  prouocantquxcunque  calida  funt ,  &flatuofa  citra 
deficcationem:fupprimunt  verocontrana.Etenim  quum 
femen  ex  vtili  excremeto  gignatur,  fitque  id-fiatuofum, 
quxcunque  femen  procreare,  prouocareve  poflunt,  bene 
nutriant,  flacuofaque  fint  neceffc  eft:itaque  bulbi ,  cicer, 
fabx,polypodcs,coni,edulia  mulci  feminis&dicuntur& 
funt:fcincus  vero  &fatyrion  ftint  medicamcnta:cibi  vero 
&  medicamenta  fimul ,  viticis  femen  &  cruca.  Cxterum 
p  quxedulia  medicamentaque  refngerare  poffunt,  incraf- 
fantia,&  cogentia,&  ftabile  femen  reddentia,eius  fuppri- 
mendi,non  autem  corrumpendi  vim  obtinent  :yt  ladtu- 
ca,blitum,atnplex,cucurbita,  mora,  melopepones,  cucu- 
mercs  feu  maruri  ,feu  non  ma,uri  fuerint.  Qux  vcrofic- 
cant,ea  provfus  ne  effe  quidem  femen  permittut,  etiam- 
fi  calida  fint  fuapte  natura,vt  ruta:fi  autem  non  calfaciar, 
mulco  minus,vt  nymphxa.atque  hanc  fane  cofentancum 
eft.fubftintix  proprietate  effe  eiufmodi,  vt  contra  quam 
femen  affedtafit.  Eandem  porrorum  efculentorum  tum 
G  medicamentorum  proportionem  in  la£te  &  menftruis 
purgationibus  licct  inuenire.  Cxterumalia  rationefub 
idem  genus  cadunt,  qux  reiiciendis  refpirantium  inftru- 
mentorum  excrcationibus  auxiliantur,quxque  cierc  vri- 
nam  pofftTnt :  ha?c  enim  omnia  attenuandi,  ficut  contra- 
ria  incraUandi>vi  funt  prxdita. 


49° 

ORIBASII    MEDICINALIVM    COLLE  CTORVM 

Libcr  decimusquintus. 


Ex  Galeno,vniuerfe  cuiufque  medicamenti  A 
facultates,  Cap.  i. 
Implicium  medicamentorum  &  facul- 
tatii  qua:  in  eis  infunt ,  cognitio  ita  ne- 
ceffaria  eft  vt  fine  ea  nemo  rite  medica 
ri  queat:ita  enim  magna  nobis  fuppetit 
copia,&  nos  in  quacunque  tempons  op 
portunitate  medicamenta  facile compe 
rimus.Valet  etiam  eaderh  notitia  ad  compofita  remedia 
conficienda:pra:tereaver6adeoru  vires  vniuerfalesinue 
niend?s  pcrtinet,&  quod  artis  eft,  apud  omnes  patefacic 
quamobrem  dabo  operam  vt  rem  a  capite  arceffam  ,& 
dufto  ab  elementis  initio  fic  progrediar  vt  fimplicium 
medicamentorum  facultates  percurram  :  ita  enim  fiet  vt 
qui  eas  norint,  ad  memoriam  reuocent:qui  vero  eas  igno 
rant,nunc  perdifcant.  Et  vero  vniuerfalis  de  his  fermo  to 
tusiamfinem  videtur  confequutus,tempufcjue  eft  vtad 
res  fingulas  noftra  fe  couertat  oratio,  qux  quidem  priua- 
tim  in  vnoquoque  medicamento  perficietu  r.  Nunc  vero 
ad  particulares  adiones  no  fcriba,fed  hocperfequar  quu  q 
de  curandi  ratione  dtfferam,quu  vfus  expofcet :  hoc  vero 
loco  vniuerftles  iimplicium  medicamentorum  faculta- 
tes  tantum  recenfebo. 

A 

Abrotonum  calidu  eft&ficcum  facultate  ,  in  tertio 
ordineconftitutu:quumqueamarumfit,viquadamdige- 
rendiatque  incidendieft  pr.<:ditum:&quoniam  pauca: 
acerbitatis  eftparticeps,idcirco  ftomachoitiimicum  eft. 
Odenfum  enim  eft,  amarum  per  fe  omnino  ftomacho  a- 
lienum  effeaufterum  vevo,3Ut  acerbum,aut  ad  fummurn  D 
adftringens,effe ftomacho  idoneum:miftis  pon o inter  fe 
qualitatibus,  pra:ftare  vehementiorem.  Idem  quoquea- 
brotonum  vftum,  calidum  ficctimque  eft:valetque  ad  ra- 
refaciendum,&  tenuium  eftpartium,&  mordax. 

Agni,/w  tH  «/K£-/j,folia  &  fru&us ,  &  flos ,  calidar  fic- 
Cique  facultatis  in  tertio  ordine  in  receffu  funt.  verum 
multum.  tenuium  partium  eft  eorum  fubftantia,&  nefcio 
quid  exigux  adftri&ionis  ex  eis  percipitur. 

Agrofteos ,  hoc  efl gramims,  radix  ficca  &  f  rigida  eft: 
ipfa  vero  herba  refrigerat ,  fed  non  valide ,  eftque  io  me-  E 
dio  humiditatis  &  ficcitatis  conftituta.at  radix  mordaci- 
tatem,&  partium  tenuitatem  exiguam  obtinet.interdum 
tamen  lapides  frangere  confueuir.Semen  autem  alterius 
imbecilluro  eft.eius  vero  quod  in  Parnafo  nafcituv  vis  eft 
exicCans,tenuiumquepartium,&lubacerba. 

Anchufs  quatuor  funt.non  omnium  tamen  eadem 
facultas  eft.  qux  nanque  onoclea  dicitur ,  adftringentem 
&fubamaram  radicemhabet:qus  etia  condenfandis  cor 
poribus,&  modice  attenuandis,&  abftergendis,&  abluen 
dis  biliofis  falfifque  fuccis,non  pot3  folum  ,  fed  etiam  fo-  F 
ris  admota  fufficiat,qua:que  ex  polenta  illita  poffit  refri- 
gerare:herba:  aurem  foliafunt  radiceimbecilliora:  abeis 
tamen  ficcandi  &  adftringendi  vis  non  abeft.  Qua:  vero 
Lycopfis  nominatur,  radke  habetmagisquam  fuperior 
adftringentem.  eius  autem  qua  onochilon  &  alcibiadion 
vocantjfacultas  eft  magis  medicata  ,  &  acris ,  vt  eos  qui  a 
viperis  movfi  funr,tum  illita,tum  fufpenfa,  tum  efa  valde 
iuuet.  quarta  denique  qua:  veftat,  parua  eft ,  &  alcibiadio 
perfimilis:fed  &  magis  amara,&  magis  medicata. 

Agarici  radix  primo  quidem  guftu  dulcis  quodam-  G 
mo(io,ied  paulo  pbft  apparet amara:&  quandam  acrimo- 
nizleuifque  adftric"tionis  fpeciem  fpatio  temporisindu- 
cit.quamobrem  perfpicuum  eft,hoc  mcdicamentum  effe 
compofitum  ex  aeria  &  terrea  fubftantia,qur  a  calore  ex- 
tenuata  eft:aquea:  vero  effentia:  minime  eft  particeps: 
h.icratione  vim  habet  digerendi ,  &  craffitudinem  inci- 
dendi,&  vifcernm  obftruftiones  expurgandi. 

Ageratum  facultatis  eft  digereutis,  &  leniter  quo- 
dammodo  inflammatione  liberandi. 

Adiantu  exiccat^exteniiatjdigevitjnullu  tamen  per- 
fpicuum  calorem  aut  frigus  inducit :  fed  pvopter  oppofi- 


tionem  quam  in  his  facultatibus  habet,rite  in  mcdio  co- 
ftituecur. 

Aizoon  ,  hoc  efl  fempcruiuum ,  vtrunque  ficcat  leniter3 
mediocriter  adftringit ,  omnis  alterius  valida:  qualitatis 
expevs,vt  aquea  effcntia  tn  co  ca?tevisanteccllat.  nonmo- 
dice  autem,fed  in  tertio  ovdine  vefvigcrat. 

./Egilops  lenitcr  acris  eft,ideoque  vim  habet  per  ha- 
litum  digerendi. 

j£ra,  hocefl  lolium ,  deficcat  &  calfacit  efficaciter ,  vt 
proximead  acria  accedat :  quocirca  ponet  hoc  quifpiarh 
intertio  ordine  calfacientium  ,  &  in  fecundo  extremo 
ficcantium. 

ytgyri  flores  calidi  funt,in  tertio  receffp.in  differen- 
tia  vero  qua:  in  ficcando  atque  huroe&ado  eft,paululum 
a  temperato  ad  ficcius  deflexerunt ,  &  fubtiliorum  potius 
quim  craffioru  funt  partium.Ipfius  quoquc  folia  funt  flo- 
ribus  quodammodo  fimilia,  nifi  quod  ad  omnia  imbecii 
liora,minufque  efficacia  funt.  quinetiam  refina  fimilem 
floribus  facultatcm  haberatque  etia  calidiorem  .  Seroeri 
vero  fubcihorum  eftpartium,  magifquc  exiccat  quimre- 
fina  &  flores.non  tamen  eft  admodum  efficax. 

Acacia:  &  planta  acerba  eft,& fru£tus,&  fuccus  :qu4 
lotus  imbccillior  &  minus  mordax  redditur ,  vtpotequi 
acrimoniamlauando  deponat.Ex  quoplanum  eft,mcdi- 
camcnrum  hoc  frigidum  effe  atque  tcrreum,  quadam  e- 
tiam  aquea  etfentia  imfnifta.Coniectura  quoquc  eft,  non 
ex  fimilibus  inter  fe  particulis  conftare ,  fed  quafdam  irt 
fe  difperfas  tenuescalidafquehabere  partes ,  qu«e  ablueri» 
dofegregantur.loceturque  hoc  in  te  tioficcanaum  ordi- 
ne,&  fecundo  refrigerantium,  vbi  fuerit  clotiim.-iion  lo- 
tum  vero,in  primo. 

Acalephes,  hoc  e(l  «rf/M,fructus  &  folia ,  valde  dige- 
rentis  funtfaculratis,  fed&quiddam  flatuofum  habent. 
teropenes  eius  efttenuium  partium  &  ficca,  non  tamen 
vfqueadeo  cahda  vt  iam  mordeat.  Porro  flatus,c«ius  efft 
participem  eam  diximus,nafcitur  duro  concoquitur.  Al- 
uum  autem  magnopere  fubducit  ipfa  duntaxat  abfterfio- 
ne  &  vcluti  titillatione. 

Acanthus  folia  habet  facultatis  modice  digerentts: 
radicem  vei  o  ficcantem,  leuiter  incidentem  ,&  tenuium 
partium. 

Acanthi  radix  &  folia  tenuium  partium  ,&caltdaj 
funt  facultatis. 

Acanthx  leuca»,  W  eftfpinx  <xl\>&  ,radix  ficcat ,  &mo- 
dice  adftringit ,  femcn  vero  tenuium  partium  eft ,  &  ca- 
lidum. 

Acantha  VEgyptia  magis  adftMngeatemficcantem- 
quefacultatem  habet  quam  fpina  alba. 

Acori  radix  acris,&  modice  guftu  fubamara  eft,ita- 
que  calidx  eft  facultatis,  &  tenuis  confiftentia:.  Deterget 
ergo  &  extenuat  ceratoidis  craffitiem,ad  quod  etiam  eius 
fuccus  eft  accommodatior.  eftoautem  tertii  ordinis&in 
calfaciendo  &  in  ficcando. 

Aconitum,fiue  pardalianches,  putrefaeientis  vene- 
nofxque  facultatis  eft.  ad  putrefaciendu  tamen  qu^dam, 
extra  corpus  herbr  radix  eft  vtilis. 

Aconitum,feu  lycoc~tonum  ,  fimilis  fuperiori  fa- 
cultatis  eft ,  fed  peculiariter  lupos  interficit,  ficut  illud 
pardos. 

AOce  tum  arborea.fum  chamxade ,  hoc  eft  ebulus  & 
fambucus ,  vtraque  potentiam  habet  ficcandi ,  congluti- 
nandi,&  modice  digerendi. 

Allium  quum  ex  diffimilibus  inter  fe  particulis 
conftet,  falfum  quidpiam  &  fubadftvingens  guftu  habet, 
maior  autem  eius  fubftatia:  pars  eft  moderatecalidacum 
humiditate  qua:  non  conficitur,  &  leniter  flarum  excitar. 

Aloc  adftringit  quidem  modice ,  fcd  egregie  amara 
eft,  fubducitque  aluum  ,  ficcatque  citra  mordicationc  in 
tertio  gradu,&  calfacit  in  primo  intenfo ,  potcft  etiam  fi- 
mul  repellere,&  digerere,&  paulum  etiam  extergere. 

Alyffum  foliim  datum  fapenumero  a  cane  rabiofo 

XXX.iii, 


4?' 


ORIB  A  SII 


45>' 


morfosfanauitsidquodex  totius  fubftantix  fimilitudi- 
tie  poteft  efficere.  Facultatem  habet  modice  ficcantcm, 
&  digerentem,&  uonnihil  etiam  abftergentem. 

Alfine(  velauricula  muris)  effentix  eftaquex&  frigi- 
di:quarecitra  adftn&ionem  refrigerat. 

Amaracus  in  calore  tertii  eft  otdiuis  :in  ficcitate  verb 
fecundi. 

Ambrofia  illita  vim  habet  adftringendi  &  repellendi. 

Ammifemenvimhabetcxiccandi  &  calfaciendi  in 
tertio  ordine  intenfo.  eft  etiam  tenuium  partuim  ,  &  di- 
gerens,  guftantique  acre  &  fubamarum,  ideo^ue  vri- 
nam  mouet. 

Amaranthum  attenuantis  eft  facultatis ,  ftomachoque 
infeftum  eft. 

Amurcaterreftriseftfubftantix,calidr,  non  tamen  vt 
perfpicuc  mordeat.  Si  coquatur  ,  multo  crafliorum  par- 
tium  redditur,  &  ficca:fueruque  ex  fecundo  ordine  calfa 
cientium,  &  ficcantium  intenfo.  Ampeloprafum  calidu 
ficeft  vtillitumexulceret.  eft  enimacrius  &  ficcius  por- 
ro,craflofque  ac  lentos  humores  magis  incidit,  &  obftru- 
ttainftrumentaliberarobrtruchone. 

Ampelowj  boceft  uttii  agreftu,  racemi  abftergendi  vim 
habent:ipfaque  &  extrema  germina  adftri&ionem  quan- 
dam  obtinent.Vitis  verb  cultx  fimilis  eft  facultas.fed  im- 
becillior. 

Albxautemvitisprimagerminafubamaram  &  mo- 
dice  acrem  adftri&ionem  obtincnt-.radix  verb  abftergcn 
tem  &  fioeantem,&  tenuium  partium,  &  modice  calida. 

Ampclosvero  jut\cc)Vct,bx ejl  mtnnigrtt,  inomnibus 
eft  fupradi&x  fimilis,fed  imbecillior. 

Amygdalaamara  attenuantis,abftergentis,&  obftru- 
ftione  libfcrantis  cft  facultatis :  porrb  &  ipfa  arbor  fimi- 
lcm  vim  m  fortita.qux  vero  dulces  funt,  leuiculam  ipfx 
quoque  «narinem  pof(ident:fedquum  dulccdo  fupcret, 
occultatUr.cft  enim  oftenfum,  qualitatem  moderate  dul- 
cem,cffe  moderate  calidam. 

Ammoniacum  emolliendi  vim  intenfam  haber. 
Amomum  acoro  fimilem  facultatem  obtinet :  nifi 
quod  acorum  eft  liccius,amomum  verb  maiorc quodam- 
modo  viconcoquendi  eft  prxditum. 

Anagallis  vtraque  admodum  extergentis  facultatis 
eft,habetq'ienonnihil  etiamcaloris ,  &  attrahendi  vim 
quandam.ad  fummam  autem,  ficcandi  vim  citra  mordi- 
cationem  obtinct. 

A  nagyris  graueolens  eft,&  acer,digerentifque  &  cal 
facientis  facultatis.  eius  folia  ficca  vehementcr  incidunt 
&  ficcant  non  fecus  quim  radicis  cortex.femen  eftpartiu 
magis  fubtilium,&  vomitum  prouocat. 

Androfxmon,alrenim  afcyron  vocatur,  eftquehy- 
perici  fpecies :  alterum  dionyfias.  femen  eorum  vim  pur- 
gandi  haket :  foliorum  vero  ficcans  &  extergens  modice 
facultas  eft. 

Androfaces  amara  &  acris  heiba  eft,  digeritque& 
ficcat. 

Andrachne,W  efl  porrulacd,  refrigerat  in  tertio  exccf- 
fu  ,  hume&at  in  fecundo.  eft  etiam  cuiufdam  aufteritatis 
pamceps,itemque  eius  fuccus:itaquc  non  foris  modbim 
pofirusjfei  epotus  etiam  refi  igerat:  prxterea  dentium  ftu 
porem  herba  fanat ,  quippe  qux  prxdita  vifcofa  humidi- 
tare  leniat ,  implearque  ea  qux  ab  acidorum  contaftu  a- 
fpere  fuerant  exiccata. 

Anemonx  omnes  acris,abftergentis ,  attrahentis , & 
oravaforum  aperienris  funt  facultatis. 

Anethum  ita  calefacit  vt  in  fecundo  ordine  intenfo, 
aut  in  tertio  remiifo  ftatuendum  effe  videatur.  exiccan- 
tium  verb  fecundi  ordinis  eft.Itaquc  mei itb  in  oleo  deco 
&um  digerir,dolorem  fedat ,  fomnum  conciliat ,  crudos 
&inco£ros  tumores  cocoquit.  Fit  ex  co  o!cum,cuius  tem 
peries  propinqua  eft  pus  monenribus  &  concoquentibus 
appellatismedicametis :  nifi  qubd  paulo  illis  eftcalidius, 
fubtilius>&  digerens.vftu  verbfitterrii  ordiniscalfacien- 
tiii  &  fiecantium-Cxterum  virideadhuc  &fucci  plenum, 
humidius  eft,&  minus  calidii,itaquc  magis  concoquir,& 
fomnii  magis  quamficcum  conciliat,  fed  minus  digerif. 

Anthyllis  vtraquc  mediocriter  ficcat .  Alrera  verb 


D 


H 


quxchamxpityi  eftfimi!is,cftfubtiliorum  partiu  quam 
alrera,&  magis  abfterget. 

Anifi  fcmen  acre  eft  &  fubamarum,  vt  propead  vren- 
tium  facultatem  acccdat .  eft  tertii  ordinis  cxiccantium, 
vt  etiam  calfacientium,atque  ctiam  digerit. 

Aparinemodicc  extcrget& ficcat:  habet  etiam  quan- 
dam  partium  tcnuitatem. 

Apii,tac  efl piri, folia  &  fumma  germina  ,  auftera  funt: 
fruftus  verb.aliquid  etiam  aquex  dulcedinis  habet.  pro- 
inde  pirum  fi  edatur  ftomacho  conueiut.fitimquc  prohi- 
bet:fi  illinatur,exiccat,modic^quc  refrigerat. 

Achrades  magis  quam  aliapira&  aditringunt&  ex- 
iccant. 

Apocynum.aut  braffica  canina,eft  venenum  .  mirum 
in  modum  grauiter  olensherba  tft,  proinde  omninono 
ignauirer  calida  eftmon  tamcn  proportione  deficcat:qui 
obrem  illita  digerentis  eftfacultatis. 

Argemona  abftergens  digerenfque  eft. 

Arifarum  acrius  multo  eft  quam  arum. 

Ariftolochix  radixamara  &  fubacns  eft .  tenuiorum 
partium  cft  rotunda,  &  ad  omnia  efficacior  quamdux 
reliqux:qux  clematitis  dicitur,odoratior  eft  :  itaque  vn- 
guentarii  ea  ad  vnguenta  vtuntur:fed  ad  mcdicinascft 
imbecillior.  Atlonga  minus  cft  tenuium  partium  quam 
rotunda,veruntamen  non  eft  inefficax,  fcd  &  abftcrgen- 
di  &  calfaciendi  vi  prxdita  eft:  minus  quidem  quara  ro- 
tunda  abftergensacdigerens,fednon  minus  calfaciens, 
imb  verb  xque,aut  fortaffe  magis. 

Arccuthus,fcoc<y?  iunipertu,ca\ida  &  ficca  vtrinque  ter- 
tii  ordinis.cius  fru&us  fimiliter  quidc  calidus  eft,fed  no 
fimiliter  ficcus,verum  primi  inficcando  ordinis. 

Ar£hon,quod  eft  vcrbafcofimilc,  facultatis  eft  parttu 
valde  tenuium  ,&  ficcantis.modice  tamcn  abftcrgitJVlte 
rum  verb  quod  profopitida  vocant,  digerit  ipfum  quoq; 
&  ficcat,fed  modicc  itidem  adftringit. 

Arnogloffum,/joc  e/1 planrago,miiix  temperaturx  cft:hi 
bet  enim  quidpiam  aqueum  frigidum:habet  verb  &  au- 
fterum  quiddam,quod  eft  terrenum  frigidum ,  quocirca 
rcfrigerat&ficcat  in  fecundo  ordine  .Siccitatem  autem 
obtinet  morfus  expertem.frigiditatem  verb  qux  nondtt 
ftupefaciat:cius  quoque  fru&us  &  radix  parem  vim  ha- 
bct,prxterqua  qubd  ficciores  &  minus  frigidx  funt.  ate- 
nim  fruftus  eft  tenuioru  partium,radices  vero  craflioru. 
quinetiam  herbx  ipfius  foliaficcata ,  tenuioris  fubftan- 
tix,&minus  frigida:  facultatis  rcdduntur  ,quumaqueu 
eorum  excrementum  per  halitum  fit  digeftum. 

Aron  terrena  &  ipfum  effentia  c5ftar,&  calida ,  ttaque 
extergentis  facultatis  eft,non  tamen  valide  vt  dracontiu. 
cft  igitur  in  exiccando  &  calfaciendo  primi  ordinis.radi 
ces  eius  vtiles  funt  vel  maxime. 

Artemifia  vtraque  in  calfaciendo  fecundi  cft  ordinis, 
;  in  ficcando  primi  intenfi.eft  etiam  modice  tenuium  pac 
tium. 

Afari  radicesvim  habent  acori  radicibus  fimilem,ma- 
gis  tamen  intcnfx  fuut. 

Afpalathus  guftu  acer  eft  &  adftringens.ex  facultatibus 
vcrbqux  exdiffimilibusinterfe  partieulis  conftant.eft 
conflatusjvt  fui  partibus  acribuscalefaciat,aufteris  rcfri- 
gcret:vtrarunque  autem  tatione  dcficcet. 

Afparagus  myacanthinus  abftcrgcntis  facultatis  eft, 
non  tamen  perfpicue  calfacit,nec  refrigeraf. 

Afplenumtenuiumpartiumeft,non  tamen  eftcalida 
facultate  prxditum. 

A  ftragalus  radices  habct  adftringentes,quocirca  ex  nu 
mtro  non  debiliter  exiccantium  eft. 

After  Atticus(alii  bubonion  rocant)habet  quiddam 
digercns.  habctverb  nonminime&  refrigerans  quip- 
piam  &  repellensjVt  miftx  fit  potentix,vt  ctiam  rofa:ve- 
riim  id  nonadftringir. 

Aftaphis,  hoc  efl  uux  ,  culta  quidem  concoquJendi ,  ad- 
ftringendi,&  leniter  digerendi  vim  habet :  at  agreftis  a- 
crcm  vchementer.-exquofit  vt  valenter  abftergeat,& 
quadam  ctiam  vrendi  facultatefit  prxdita. 

Afphodeli  radix  digerentis  abftergentifque  facul- 
tatis  eft:eius  rftx  cinis acrior  ficciorque  efficitur. 


4?* 


MEDICIN.  COLLECT.    lTb.  XV. 


494 


Atra&ylisficcantis  &modica:  calidxfacultatis  cft.  A 

Atriplex  humida  &  frigida  temperie  eft,  atque  hu- 
mida  quidem  in  fecundo  ordine,  frigida  verb  in  primo. 
adftri&ionis  verb  noneft  particeps,fed  aquea  eft,&  mini 
mc  terrena,non  fecus  quam  malua.quin  &  ventrem  celeri 
ter  permear,vt  i!la,ob  lubricitatemrparum  prxterea  in  ea 
eftquoddigerat.  hortenfes  autem  humidiores  multo  & 
frigidioresagreftibus  funt.Fru&us  verbatriplicis  abfter- 
gendi  vim  habet. 

Aphace  vim  habetadftringenre.ficut  lenticula.Hxc 
tamen  xgrius  concoquitur ,  &  validusficcat:  particeps  B 
vcro  eft  moderati  caloris. 

Abfinthium  adftringentem,amaram,acremque  ha 
bet  qualitate.-calefacirque  &  abftergit  &  roborat  &  ficcar. 
At  fioporteatgeneratim  comprehenfam  eius  temperiem 
conuenienter  primis  facultatibus  determinare,etfi  coftat 
ex  partibus  inter  fe  diffimilibus ,  tamen  calidu  primi  ex- 
ceffus,ficcumque  tertii  dixerim.  Succus  verb  eius  multo 
eftquam  herba  calidior. 

B 

Balani,fcof  efrglandis,  qua:  vnguentaria  dicitur,reli-  C 
quia:  vnde  expreffus  fuccus  eft,  qualitatem  amaram  in  eis 
carteris  prieftantem  habet:  fed  &  qua:dam  admifta  eft  ad- 
ftricrio,quocirca  extergentem  fimul &incidentem,  con- 
trahetemque.&ftipante  vimhabent.Cortex  vero  admo- 
dum  adftringens  eft. 

Balfamum  fecutidi  ordinis  eft  exiccantium  &  calfa 
cientium.eftquefubtilioris  facultaris.non  tamen  tanta  in 
eo  caliditas  meft  quantam  nonnulli  arbitrantur,  partium 
teriuitatedecepti.Eiusfru£tus  perfimilis  facultatis  eft,cas 
terum  multo  in  fubtilitate  partium  mferior.  D 

Balauftium  valide  guftum  adftringit  aliarum  ve- 
rb  qualitatum  nullius  indicium  prae  fe  ferr.  Qamob- 
remftatuat  quifpiam,  ficcareipfum,  &noninftrenue  re- 
frigerare. 

Bati,feoro?rȣ/,folia,&  germina,&  flos,&  fru&us,&  ra 
dix,nonob<cur2adftringenrisqualitatis  funt  participes: 
fedinterfedifterur,qubd  folia,&  pra:fertim,mollia,&  re- 
cens  nata,plurimum  in  fe  habeanr  aquear  fubftantia: ,  pa- 
rum  verb  adftri&ionis:  eadem  de  germinibus  habenda 
ratio  eft.Fru&us  verb  fi  maturus  fit,non  parum  habet  fuc-  £ 
ci  calidi  temperati,  qui  dulcis  eft ,  cum  moderata  adftri- 
dtioneconiun&us.at  immaturus  a  frigida  fubftantia  ter- 
rea  vincitur,&  proinde  acerbus  eft,&  valde  exciccat:&  fa- 
ne  vterque  exiccatusmagis  exccicatquam  recens.Flos  ve 
rb  eiufdem  eft  facultatis ,  cuius  eft  immmaturus  frudtus: 
at  radix  praeterquam  quod  adftringir,non  mediocris  fub- 
ftantix  qua:  tenuium  partium  fir,particeps  eft. 

Batrachia  quatuor  omnia  vehementeracris  faculta 
tis  (unt,&  cum  dolore  exulcerant.  Calida  igttur  ficcaque 
eft  vehementerradix,&toraherba.  F 

Bdellium  quod  Scythicum  nominant,  emollicntis 
admodum  &  effkacis  virtutiseft  at  ArabiCum  magisde- 
ficcatquam  emollientia.  Qupd  autem  recens  humidum- 
que  eft&contufum,facilemollefcir,ad  omnia  adquxScy 
thicum  eft  accommodatum.  quod  vetuftius  eft ,  &  guftu 
perquam  amarum,&  acre,&  ficcum,id  excidit  ab  eorum 
mediocritate  qua:  indurata  molliunt. 

Bechii.fcec  e $ tuffiUagims, herbae  vis  eftmodiceacris. 
Blitu  humidu  frigidumque  fecudo  ordine  cenfetur. 

Bulbusillitusjquiaamaroris&adftridlionis  eftpar-  q 
ticeps,ideo  abfterget,glutinat,&  ficcat. 

Bulbus  vomirum  proritans  multo  eftcalidioristem 
peratura:  quam  fuperior. 

Bugloffum  humida:  calidarque  temperiei  eft. 

Buphthalmus  acrior  eftquam  anthemis,idcirco  ma 
gis  etiam  digerit. 

Brathy,Kx-  efthcrhx  5<t&;»j,particeps  eft  acrimonia:,a- 
maritiei,&adftric"tionis.ldque  medicamentum  in  tertio 
exceffu  ftuuatur  excalfacientium  &  exciccantium  ,  &  in 
eorum  numero  quar  vel  maxime  tenuium  partiumfunt. 
Quidam  pro  cinnamomo  duplum  eius  fubiiciuht.  atte- 
nuantisenirn  dtgerentifque  facultatis  eft. 

Bretanicar  folia  adftringentia  funt,  eiufque  fucCUS 


pariteradftringit:iraque  co&umnonnulli  reponut,  vtin- 
tcrftomarica  medicamenta  efficaciffimum  ,  &  quod  adl 
putrefacientia  faciar. 

Bromus  illitus  exiccar,modiceque  digcrit ,  &  citra 
mordicationem.Eft  eriam  leniter  frigidiore  temperie,  & 
nonihil  habet  adftrictionis. 

Bryon  thalaffion,krf/f  alg<,  compofitum  eft  ex  ter- 
reftri  &  aquea  fubftantia,quarum  vtraque  eft  frigida-.nam 
&  guftum  adflringit,&  illitum  refrigerat. 

Bryon(quidam  fplanchnon ,  hoc  eft  mufcus )  vim  ad- 
ftringentem  non  validam  habet .  neque  enim  eft  admo- 
dum  frigidum,fedfermemediisproximum,quum  &di- 
gerendi  &  molliendi  facultatisiitparriceps,pra:fertimve 
ro  quod  m  cedrinis  lignis  reperitur. 

r 

Gallium  vim  habet  exiccantem  &  fubacrem. 

Gentianx  radix  multum  eft  efficax  quum  attenua- 
tione,pm  gatione,abfterfione,&  obftrudionis  liberatio- 
re  opus  eft.amara  enim  eft  vehementcr. 

Gigarta  ,  hocefl  acinorum  uu&  nuclei ,  ficci  in  fecundo 
ordine  funr,frigidi  verb  in  primo.  Eorum  effentia  craffit 
rum  eft  parrium,&  terreftris  fiquidem  acerbi  funr. 

Gingidium  amaritiei  adftri&ionifqtie  particeps  eftj 
ex  vtraqueautem  qualitate  deficcat,  &tameneft  aptum 
ftomacho.  Calorem  verb  non  admodum  perfpicuum  eft 
naclum  ,  casterum  fecundo  oidini  dcficcantium  adfcrr- 
bitur. 

Glauciun»  adftringit  &  refrigerat  euidenter:eiufque 
compofita  eft  temperiesexaquea  terrcnaque  fubftantias 
vtraque  fane  frigida/ed  non  fummc,  verum  Vt  aqua  fon- 
tana. 

Glaux  hei  ba  calid x  humidarque  temperataira:  eft. 

Glechon  ,  koce/tpulcgium ,  herba  eft  acris  fabamara- 
que,calcfaciens,vehemcntcrque  extenuans.  ^ 

Glceos,/)or  eft firigmcntum  b<tlnecrum,modice  ethollif, 

GlycynhizT  fuccus  eft  maximc vtilis ,  arqueaceius 
radices.dulciscumleui  adftridtione  quada:quocirca  fue- 
ritfaneeius  natura  noftra:  familiafis.tale  enim  effe  dul- 
ceoftenfum  eft.  &quoniam  temperie  humida  eft,  iure 
etiam  fitim  arcet,nimirum  modice  humidum ,  &  homi- 
nis  temperatura  frigidius. 

Glycyfides,fcoc  e(ip&on'u  r<<rf/'x,leniter  cum  dulcedine 
quadam  &  fubamara  acrimonia  adftringit:  eius  vero  tera 
periem  tenuium  effe  partium  &  exiccantem  cenfenduta 
eft,non  tamen  infigniter  calidam. 

Gnaphalium  modice  adftringir. 

Gongylidosjfcoc  efl rapifemen,  &  radix  fpiritum  flatus 
plenum  gignit. 

Damafonium  abftergendi  vi  pra;ditum  eft. 

Daucus  (qui  paftinaca  eriam  nominatur)agreftis  ell 
fatiuo  in  omnibus  vehementior.  Acrem  verb,calfacicn- 
temque  &  attenuantem  vim  habet. 

Dauci  herbs  femen  validam  calefaciendi  vim  ha- 
bet,  &  in  iis  qux  pra:cipua  funt  numeratur:&  foris  admo- 
tum  validc  digerit.Eius  herba  eiufdem  facultatis  eft,fe<f 
humiditas  admifta  imbccilliare  eam  facit.efttamen  ipfa 
quoque  calida:  temperiei. 

Daphnae,  hac  efl  lauri,  arboris  folia  &  bacca»  ficcant, 
&  calfaciunt  vehemeter,  &  bacca:  magis  etiam  quam  fo- 
lia.Cortex  verb  radicis  minus  eft  acer  &  caJidus:fed  ama- 
rus  magis,&  quidpiam  adftridiionishabet. 

Daphnes  herba:  tempcrics  eft  euidcnter  calida,  acrif 
que  ac  fubamara.  Similem  quoque  vim  habet  chamsda- 
phne,ficut  etiam  daphnoides. 

Diftamnumfubtilioris  effentiaseftquam  pulegium, 
inczteris  rebus  eifimilis.  Quodvcrb  falfodiftamnum 
vocant,ad  omnia  eft  didamno  imbecillius. 

Dipfaci  radixfecundiordinisficcantium  eft,abfter- 
fionifque  cuiufdam  cft  particeps. 

Dorycnium  temperie  eft  fimili  papaueri  &  mandra" 
gorx,&  quaicunque  talem  habent  refrigerandi  vim.  Ex- 
cellit  in  eo  frigiditas  aquea  valde  efficax.  fi  parum  furaa» 
tur,foporemihducit:fi  largius,interimir. 

XXX.ijii, 


45>S 

Dracontiumhabetaliquid  aro  perfimile:  eft  tamen  A 
eo  acrius&amarius,idebquemagiscalfacit,&tenuiorum 
eft  partium.  Habet  ctiam  leuiculam  adftrittionem ,  qux 
cum  duabus  prxdictis  qualitatibus amara &  acri  coiufta, 
Hiedicamentum  efficax  eft  effeftum  Fruftus  verb  non  fo 
lum  fol  iis,fed  &  radice  eft  valentior. 

Dryopteris,«</  <•/?  /j7/c-«/<*,qualiratis  dulcis  eft,acris,fub- 
amaraj:inradice  verb,etiam  acerbx.ei  vero  putrefacicdi 
facultas  ineft. 

£ 


ORIBASII  496 

Elleborus  vterqueabftergentis.calidxquefacultatis 
eft.eftoautem  tcrtii  ordinis  caltacientium  &ficcantium. 
Cxterum  nigcr  eft  guftanti  calidior,  albus  verb  fuba« 
marus. 

Elxine(aui  perdicium  nominant)  facultarcm  habet 
extergentem,&leniteradrtringentem,  cum  modiccfrigi 
da  humiditatc. 

Elymos.aut  meline,*Vf/?p<«wV<*»»,emplaftri  modo  im 
pofitum  ficcat  atque  refrigerat. 

Epithymum  habet  thyrwi  facultatem,  ad  omnia  ef- 


Elxx,W  t(i o/*«<e,rami  quantum  adftriftionis,  tatum  g  ficacius:tertio  gradu  exiccat  &  calefacit 


etiam  refrigerationis  obtinent.  Fru&us  verb,  fi  quidem 
exquifire  maturus fit.modcrate  calidus  eft :  at  immaturus 
magis  adftringit,magifque  refrigerat. 

Elxon,fcoce/?o/c«OT,quod  ex  oliuisconficitur,  hurhe- 
&andi&  moderate  calfaciendi  vim  habet.Eiufmpdi  cft 
quod  dulciffimu  eft,&  ex  oliuis  maxime  drupis:  quod  vc- 
rb  omotribes  &  omphacinum  vocatur.quantx  adftriftio 
nisjtantx  quoquc  frigefa&ionis  eftparticeps.  Vetus  au  - 
tem  oleum,quod  ex  dulci  inueteratoconficitur,calidius 
<*ft,&  magisdigerit  :quodex  crudo ,  id  vfquedum  quip- 
piam  adftri&ionis  feruarit ,  miftx  facultatis  eft  :  vbi  eam 
plane  abiecerit,rcliquofimile  redditur.  Dulceverofi  te- 
nuiumpartiumappareat(talcautem  eftquod  purum,pel- 
lucidum  eft)ac  modicum  eius  inu&um ,  latiffimeque  per 
corpus  «xtenfum,  fibiipfum  continuum  manet,  &  acute 
combibatur,hoc  pro  optimo  habendum  eft,&  olei  virtu- 
te  prxftare  vcl  maxime,  quale  eft  Sabinum.  Oleum  por- 
rb  lotum  minimc  omnium  mordaxeft.  Cxteraolei  ge- 
nera  iis  differentiis  varia  inter  fefunt,  quxin  fru&ibus 
exquibus  oleum  exprimitur,comperiuntur.  Cicinum  e- 
nim  tenuifes  eft,  &  ad  difcutiendum  valentius,  vetufto  o- 
leo  ex  olina  confe&o  maxime  fimile.  Raphaninu  in  ce- 
terishui/fimilcfedcalidius:  hoc  etiam  calidius  eftfina- 
pinum:cui  fimile  ertquod  ex  melathio  fit.Contraria  funt 
his,myrtinum,fefaminu,&  balaninum,  tumquod  ea  ad- 
ftringunt,  tum  quod  craffas  partes  habenr.  Miftje  faculra- 
tis  funt  lentifcinum  ,*?c  terebinthinum,  &  maftichinum: 
non  enim  emolliunt  modo,fed  etiam  adftt  ingunr.  Amy 


Epimedium  vim  habet  modice  refrigerantem  cum 
aquea  humidirate.quare  nulla  ei  qualitas  infignis  ineft. 

Epimelium  pianta  acerba  eft,  vtque  dixeritquif- 
piam,malus  agreftis.Fru&us  eius  acerbus  eft,&  ftomacho 
mfenfus. 

Erebinthus ,  hoe  efl  ae  fr,vi  attrahendi,digerendi,in- 
cidc-lique  pollet. Calidum  enim  &modice  humidumeft, 
&amantieieft  particeps. 

Erebinthus  verb  agreftis ,  ad  omnia  valcntior  cft 
fatiuo :  hoc  eft  calidior  &  ficcior ,  quanto  &  acrior  eft  & 
amarior. 

Erice  facultatis  eft  digerentiscitra  morfum.flore  e- 
ius  potiffimum  ac  foliis  vtendum. 

Erpyllum,/por  eft  ferpyllum,  calfacietis  facultatis  cft,& 
guftu  multum  acre. 

Eryfimifemcn  ficut  guftu  nafturtio  fimile  apparer, 
ita  facultate  igneum  eft&calfaciens. 

Erytrodanum  ,  koc  efi  rubia,  radice  acerba  amaraque 
eft.  itaque  quxcunque  agere  di&a  funt,  vbi  eiufmodi 
qualitates  coiuerint,  eaomnia  inhacradice  euidenter 
confpicies. 

Eupatorium  herba  eft  fubtili ,  incidente  &  abfter- 
gente  qualitate  citra  infignem  calorem  prxdua.  modicx 
quoque  adftri&ionis  eft  patticeps. 

Euphorbium  vrentis  &  tenuium  partium  eft  fa» 
cultatis. 


Ephcmerum  non  lethale.quodColchicum  vocat:fe<J 
alterum  quod  irim  agrefte  nominant,  radicem  habctad- 
gdalinum  vero  amaritiem  habet  exuperatem,  eftque  ad-  ftringentc  odoratamque.ex  quo  planum  eft,  tcmperatu- 
ftric~Honis  cuiufdamparticeps.nontamen  caryinum,  fcd  p  rxmiftx  effe,repellentis  &  digerentis. 
hoc  maximefimplicis  digerendi  facultatis  eft.  Calidius 
eo  cft  laurinum ,  &  ad  digerendum  potentius.  hoc  etiam 
magis  cedrinum.proximum  eieftquod  cx  liquida  pice 
fit.  Tedinumeftminuscalidumlaurinojfedmagis  exic- 
cat.  Hyofcyaminum  vcrb  miftje  poteftatis  eft,  emollictis 
&  refrigerantis.Quod  ex  cnico  fit,ventrem  fubducireo- 
quemagis  quod  ex  grano  Cnidio  conficitur.  Iamquod 
ex  agrefti  oliuaexprimitur ,  non  fimplicis  temperaturx 
eft,fed  abftergetis,vnaque  adftringentis.Squalidiffimum 
eft  id  inter  omnia  oleigenera  :  poft  hoc  Iftricum,  dein- 
ceps  Hifpanum.Pinguiffimum  eftLibycum  &  Cilicium. 
Simulvcrbpingue&tenue  eftSabinu  :in  mediohorum 
omnium  cft  quod  in  Cycladibus  infulis  nafcitur  ,  quod- 
quc  in  Grxcia  atque  Afia  conficitur.  Ceterum  pingue  o> 
leum  lentorexfttmatur  rtenue,  fi  pellucidum  purumque 
fit ,  fique  minimi  eius  porrione  corpus  plurimum  vnga- 
tur,fi  denique a  cute facile  ebibatur.Ex  his  qur  dida  fut, 
licebittibidealiisoleis  iudicare  qux  eode  quo vnguen- 
ta  nomine  appellantur :  quale  eft  rofaceum ,  liliaceum,  & 
qiiECurique  funt  huius  generis,qux  ex  frudibus,  germi- 
nibus,foliis,floribufque  oleo  maceratisfiunt.oleum  enim 
procuiufq;  inieftairei  natura  variabitur.  Exiisergoqgx 
toto  hoc  opere  de  quacunquc  rc  iniicienda  perdifcis,fin 
gillatim  quoque  cofe&um  ex  eadcm  re  oleum  ,  qualc  fit, 
poteriscognolcere. 

Elatinc  moderatc  refrigerat  &  adftringit. 
Elaphobofcus  calidx  fubtilifque  facultatis  eft,  i- 
taque  etiam  extccat  ,  fecundo  maximc  ordiue  excef- 
fuum. 

Elenium  ,  huiusherbx  radix  non  primb  ftatim  ap- 
pulfu  calefacit,quamobrem  non  eft  dicenda  calida  &  fic- 
caexquifitc,vtpiper,fcd  cum  cxcrementitio  humore. 

Elelifphacus,  <</ftf /4/«;«,euidenter  excalfacit>&  leni- 
*rfubadftringit. 


Echini  herbx  fru&us  acerbus  eft,  acproinde  repel- 
lit  &  exiccat. 

Z 

Zingiberis  radix  validc  excalfacit,fed  non  primo  oc- 
curfu,vt  piper.qtiamobrem  minus  tenuium  partiu  quam 
piper,eam  cffe  cenfendum  eft.  Viderur  autem  illaborata 
quidam  &  craffior  fubftantia  ei  incffe,eaquehumida  po 
tius  &  aquea,quocirca  facileperforatur,quum  fcilicet  ex- 
crcmentitiahumiditasinfit.nequequicquara  eorumquas 

p  aut  exquifite  ficca  funt  aut  humida  ,  fed  qux  elaboratam 
humiditatcm  continent.hoc  patiuntur.  Idemverbpipe- 
ri  longo  conringit.Inde  fit  vt  calor  qui  a  zingibere  &  pi-' 
perelongomanat,  diutius  quam  qui  ab  albo  autnigro, 
perfeueret-.hincque  eft  vt  vtriufque  medicamenti  vfus  fit 
diuerfus.  Nam  quu  totum  corpus  excalfacere  celerirer,vo 
lumus.ea  tum  funt  orferedaqux  celerrime  a caloris  noftri 
contaftu  incalefcant,  &in  omnespartes  citb  ferantur. 
quum  vcrb  particulam  aliquam  refrigeratam  calfacere  oJ 
porteat,  contri  eft  agendum  ,  vrquxtarde  calfacienti* 

^  plurimum  temporis  perdurant  adhibeamus. 

Zy  thus  acrior  eft  non  parum  quam  hordeum,&  pra 
ui  fucci,vtpote  qui  ex  corruptela  proueniens,  flatus  quo- 
q;  excitatriiftqucpartim  acer&  calidus,  parte  verbpluri- 
ma  frigidus,aqueus  &  acidus. 

Zyme,  hoc c/t fermentum,  tenuium  eftpartium,  &  me- 
diocritercalidum  :  ob  eam  caufam  &  fine  morfuquxin 
profundo  funt  extrahit  &  digerit.  Ex  contrariis  autem  fa- 
cultatibus  eft  tcmperatum.nam  &  aciditatis  eft  particeps, 
&  caliditatisex  putredinc  contraftx:  cuiaccedit  eaqux 

H  exfalisfarinxquenaturaexiftit. 

H 

Hedyofmon  (mentham  odoratam  quidam  vocant) 
eft  enim  alia  quxdam  non  odorata  ,  quam  calamintham 
appellant :  vtraque  guftu  acri ,  &  facultate  calida  ex  certio 


497 


M  E  D  I  C  I  N.     COL  LOCT,    L I  B.  XV. 


ordine:fed  quz  odorata  eft,imbecillior  eft  quam  calamin  A  no  habet  amaritudinis.attenuat,incidir,&  diicutit; 


tha.vt  autem  vno  verbo  comple&ar ,  ha>c  ceu  fylueftris 
quzdam  eft.illa  fatiua.cxtcrum  mentha  quid  habet  ama- 
rum&  accrbum. 

Hedyfarum,  autpelecinus ,  femen  habet quod  ama- 
rum,fubadftringe'nfque  videtur.-quamobrem  epotum3eft 
ftomachoidoneum.Vifcerum  obftructiones  expurgat:id 
quod  ctiam  fruricis  virgulta  prxftanr. 

Hemerocalles  radicem  habet  lilii  radici  fimilem,& 
figura  &viribus :  leniter  atitem  digerentem  facultatem 
habet,&  nonnihil  etiam  repellentem. 

Hemionitis  adftri&ionis  amarorifq,-  eft  particeps. 

Herygeronvimhabet  refrigerandi ,  &  modice  di- 
gerendi. 

Heryngium  calore  ,  aut  nihil,aut  certe  parum  fupc- 
rat  eaquxtempcrarafunt.-ficcitatem  tamen  &partium 
tenuitatcm  non  paruam  habet. 

0 

Thalietri  facultas  eft  exiccans fine  mordicatione. 
Thapfia  acris  eft ,  &  valide  ficcatis  cum  humiditate 


Calamus  aromaticus  tum  adftridtionis  kuis,  tum 
minima*  acrimonia:  eft  particeps.  plurima  ei9  pars  ex  ter 
rena  fubftantia  atque  aeria  conftat  3  in  caliditatis  frigidi* 
tatifque  coniugatione  temperata.  Statuatur  ergo  fecundi 
ordinis calfacientiu  & exiccatium,qua:  tamen  vehemen- 
tius  deficcant  quam  calfaciunt.Habet  quinetia  tenuium 
partium  aliquid,vt  alia  aromata  omnia:fed  illorum  com- 
pluribus  tenuitatis  partium  plurimum,  calamo  verb  non 
multum  ineft. 

Calami  vallaris  radix  non  mediocris  abftergentis 
facultatis ,  minime  verb  acris  eft  particeps.virentia  vero 
folia  modicc  refrigerantrin  quibus  etiam  vis  abftergens 
jneft.Eius  cortex  vftus  valdetenuis  digerentifque  faculta. 
tisredditur:  qui  etiam  aliquid  h.ibet  abftcrgens,vt  calfa- 
ciat  atque  exiccet  in  terrio  fere  ordine  :  magifque  ficcet 
quam  calfaciat.  Vitandus  eius  flos  eft  :  nam  fi  in  aures 
incidat,  ita  tenaciter  adhxrer  vt  auelli  non  poffit ,  & 
audnum  vitiet  .-quamobrem  fxpenumerofurdoshomi- 
nes  facit. 

Cancaniradix  facultatem  non  mordentem  habetj 


facultatiseft.  trahitproindeexaltoviolente.idquequod  C  &modice  ficcantem.effentia  verb  craffarum  partium  ei 
traxit  digerit.-longiore  autem  tepore  id  facit,  vtpote  qua:       ineftjatQue  emplaftica. 


larga  humiditate  excrementitia  fit  explcta. 

Thermus,  boce(lluptntn,qui  eftur,medicametum  eft 
ex  genere  emplafticorum  :  qui  verb  innatam  adhuc  ama- 
ritiem  habet,abfterget,&  digerit,&  citra  morfum  ficcar. 

Lupinus  verb  agreftis,&magis  amarus,&  ad  omnia 
valentior  quam  domefticus ,  eiufdemque  eft  genere  cuni 
ipfo  facultatis. 

Thlafpifemen  acrem  facultatem  obtinet. 

Ttidax,id  efi  Ucluca,humidum  frigidumque  oluseft,  jj 
non  tamen  ad  fummum,fed  maxime  ad  aqux?  fontans(vt 
ita  dicam)frigiditatem. 

Thymum  euidenter  incidit,calfacitque  &  ficcat  ter 
tio  ordine. 


Idxa  radix  guftanti  vehemeter  acerbaeft,  &  re  ipfa 
experto  idem  pra:  fe  fert. 

Ixos  ,  hocefl  uifcum ,  ex  multa  aerea  &  aquea  fubftan- 
tia  calida ,  pauciffimaque  terrena  conftat ,  acrimomaque 
in  eo  amaritiei  excellit ,  itaque  vehementer  humorcs  cx  £ 
alto  attrahit,ebfque  non  tenues  tantiim  ,  fed  &  craffiores, 
cofque  diffundit  ac  digerit. 

los,hoc  eft  uiola,i blia  habet  quorum  fubftantia  aquea 
eft,&  fubfrigida  exuperans. 

Hippuris.fcoc  efl  caudt  equinay  qualitatem  adftringcn- 
tem  habet  cum  amaritie,proinde  valenter  fimul  ac  citra 
morfum  exiccantem. 

Ifatis  fatiua  facultatis  eft  qua:  valenter  ficcat,&  neu- 
tiquam  mordet:  eftenim  fimul  amara  atque  adftrih- 
gens.  agreftis  verb  manifefte"  iam  acre  quippiam  tum 
guftu,  tum  a&ione  pra:fert :  quocirca  magis  quam  fati- 
ua  ficcat. 

Ifopyron  ,  aut  phafiolum,  femen  habet  amarum  & 
fubadftringesrextergit  itaque,&  craffos  humores  incidit, 
corporaque  contrahit  &  conftringit. 

Uex,hoc  eft  falicis,fo\iorum  vis  eft  citra  morfum  exic 
cas.  habet  etiam  aliquid  adftri&ionis.Sunt  etiam  qui  fuc 
cum  ex  eis  exprimant ,  medicamentumque  mordacitate 
vacans,&  exiccans,ad  multas  res  vtile  feruent.nihil  enim 
eftad  pluresresvtilius  quam  medicamentum  citramor- 
dacitatem  exiccans ,  quod  parum  etiam  adftt  ingat.  Iam 
verbcortex  quoque  arbonsfimilem  foliis  &  floribus  fa- 
cultatem  obtinet,nifi  quod  ficcioris  temperarurx  eft,ve- 
lutomnesnimirum  funtcortices:  fed  eum  qnidam  com- 
burunt:cinereque  vtuntur  ad  ea  omnia  qu.e  iiccare  valen 
ter  oporteat.  Quidam  etiam  dum  falix  !loret,corticem  e- 
ius  incidunt ,  liquoremque  colligunt  excergentem&  te- 
nuiumpartium. 

K 

Calamintha,  hoc elinepita,  fubftatiam  habettenuium 
partium,&  calidam.ficcamque  temperiem  ex  tertio  quo- 
dammodo  ordiueracris  enim  eft  guftu  ,  &  paululu  omni- 


Cannabis  femen  flatu  vacar,&  exiccans  eft. 
Capnios,  hoc  efl  fumttf,3Cris  fimul  &  amarae  qualitatis 
eft  particeps,necomnino  eft  ab  acerbitatealienus. 

Capparis  radicis  cortex  vincentem  habet  amararn 
qualitatem,proximam  acrem,deindeacerbam:exquoli- 
quet,  eum  ex  diuerfis  pugnantibufque  nonnihil  qualita- 
tibusconftare.poteftenim  extergere ,  purgare,  incidercj, 
&  digerere  fua  amaririe:calfacere  verb,inciderc  &digere 
re  acrimonia:contrahcre,  denfarcconftringerkacerbira- 
te.fimilem  cortici  radicis  vimfru&us  haber.uifiquod  eft 
ad  omnia  imbecillior.quinetiam  folia ,  eoru-mque  caules 
fimilis  funt  facultatis.Capparis  verb  qua?  in  admodum  cs 
lidis  rcgionibus  prouenit, vt  iu  Arabia,  multb  eft  noftra- 
teacrior,  adebvt  plurimum  etiam  adurentis  facultatis 
habeat. 

Cardami ,  hoc  efl  na/!urtii,femen  adurcntis  facultatis 
cftparticeps  ,  velutnapy.herba  quoqueficcata  yim  ean- 
dem  quamfemen  obtinet.  at  humida  adhuc&  virens, 
propteraquex  humiditatis  miftionemeft  feminemulto 
inferior,vt  cum  pane  ea  tanquam  obfonio  vti  liceat. 

Cardamomum  &ipfum  fane  faCultatis  eft  valdeca- 
Iida?,non  tamen  ita  validx  vt  nafturtium.poteft  tamen  & 
ipfum  exulcerare;  habet  quiddam  etiam  amaritudinis 
adiun&um. 

Caron  calefacit  &  ficcat  tertio  ferme  ordine,  habee 
que  modice  acrem  qualitatem. 

Cafia  tertii  ordinis  eft  calfacientiu  &  exiccantium: 
eftque  valde  tcnuium  partium  ,  guftu  verb  multum  acri- 
monix  prxfert,  &  parum  quid  adftri&ionis ,  ac  proindc 
f  incidit,digerit,  &  robur  inftrumentis  indit. 

Coriaarbor,Wf/?»«x,habet  in  foliis&  germinibus 
adftridionem  quanda,  cajterum  euidentem,  multamque 
in  nucis  putamine  recenti  &ficco.  In  nuceprxterea  idl 
quodedendo  eft.oleofum  eft,&  renuium  partium:  &quo 
diutius  reconditum  fuerit,eo  maiorem  vim  habet ,  tiim- 
que  per  halitum  valde  digerit.quum  verb  recens  eft,  qua- 
litatem  quandam  adftringente  habet.CHiod  verb  imper- 
feclum  eft,  &  nondum  ficcum  ,  fimile  eftcxterisfruili- 
bus,qui  quum  virides  funr,pleni  funt  femicoclx  humidi 
G  tatis.at  eius  putamenficcum  vftum,  tenuium  partium, 
ficcanfque,&morfusexpers  medicamentum  efficitur.at 
leptocaryon,quxpontica  nux  nominatur,  plus  terreftns 
elfentix  frigidx  habet,idebque  guftanti  magis  auftera  & 
planta  &  frudus  &  cortex  apparet ,  cauera  nuci  qux  regia 
diciturfunr  fimilia. 

Carpefiu  fimile  eftei  quod  phu  vocatur,&  guftu  & 
facultate:fed  plus  tenuitatis  habet,non  tame  ita  cft  tenue 
vt  pro  cinnamomo  vti  eo  poffimus,  vt  QUjintus  faciebaf. 
w  Prxftantius  autem  eft  Ponticum  Carpefium  quam  LaeV- 
tium.eorum  magnacopia  inSyria  tibi  fupputet. 
Caucalis  calfacit  &exiccat. 

Cenchros, hoccfl  milium,  primo  ordine  refrigerat 


49? 


O  R  1  B  A  S 1 1 


exiccat  autem  in  tcrtio  exoluto:  habet  etiam  paululum  te  A 
nuitatis. 

Cedrus  vtraque  temper?.ura  cft  calida  &ficca  exter 
tio  ordinc.  Cedrea  vcro  quarcum  etiam  ordinem  videtur 
attingere.eaque  &  egregte  calida  eft,&  fimul  tcnuiCi  par- 
tium.Cxteriim  quod  eius  eft  pinguiflimum,&plane  oleo 
Jum,tenuiorum  eft  quam  totacedria  partium,  minus  ta- 
menacre,arnonminuscalfacics.porro  cedrt  fru&us  mo 
derattore  vifuncprxditi ,  vfqueadco  vccomedi  quoque 
poffint. 

Centauriimaiorisradix,  acrisfimul  &adftringens  fj 
cHimleuiculadulcedine  guftui  apparer.  Calfacu  igirur, 
craffx&terrex  frigiduatis  parriceps:digcurque,&  robur 
parciculis  indit.eadem  facic  fuccus  qux  radix.  Ac  quidam 
funcquihoc  medicamenco  pro  lycto  vcuntur:  qui  verb 
aiuturheum  efl'e  rungnii  ceutaurium,  ii  mtht  fentire  me- 
lius  videntur. 

Ceritaurii  minoris  virgulca,  ac  magis  etiam  folia  & 
florcs,maximo  vfui  fut.fuperat  reliquas  in  eis  amara  qui- 
liras:eaqueeft  etiam  adftrictionis  cuiufdam  particcps,ac 
proinde  medicamencum  egregie  citra  morfum  cxtccat.  C 
eius  quoque  fuccus  fimiletn  habet  liccatidi  &  abftergen- 
di  faculcacem. 

Cerafi  arboris  fru&us,  dulcis  potius  per  inceftinum 
fecedit,fed  ftomacho  minus  accommodatus  eft.aufterus 
«otra,acidus  verb  picuicofis  ftomachis,  &  in  quibus  cxcrc 
meca  redundac,conuenit:raagis  eni.n  quam  aufterus  de- 
ficcar,&  nonnihtleciam  incidit. 

Ceratonia  exiccantis&  adftringentis  faculcatis  eft, 
ficut  ceracia  quoque  eius  fru&us,  qui  dulcedinis  cuiuf- 
dam  eft  etiam  particeps.  D 

Ceftrum;aut  pfychrotrophon  (  Romani  verb  beto- 
nicam  vocant)vim  h-tbet  mcidendi :  amara  enim  eft,& 
fubacrisi 

Cecis,  ideftg  tlU  ,  qux  omphacitis  dicitur,  medica- 
mentum  eft  admodum  acerbum,plurima  fui  parte  terre- 
nx  frigidx fubftantix  particeps.-cuius  beneficto  ficcar,re- 
percutit,concrahir,coftringir,&  particulas  infirmas  robo" 
rat.  Stacuatur  Iijcc  in  tertio  ficclttum,in  fecundo  verb  re- 
frigeranciumordinc.  Altera  autemgalla  flaua,  laxa,  ma- 
gnaque,ficcat  ipfa  quoque.fed  tanco  minus  quaco  minus  E 
acerbx  qualiratis  cft  pardceps.  Gtllx  autem  corobuftx 
vim  fupprimendi  fanguinis  acquirimt ,  &  calorem  etiam 
acque  acrtmoniam  vrendo  concrahunt,  &  maiore  ficcan- 
di  vi  redduntur. 

Cera  medium  quodammodo  incer  vcranque  con- 
iugationelocum  tenec:  habetquiddam  etiam  craffarum 
parcium  &  emplafticum  :  quamobrem  aliorum  medica- 
mencorum  excalfacienrium  &  refrigerantium  materia 
eft.  Acipfaper  fe  ex  genere  vtique  fit  debilicer  conco- 
qtiencium  ,  qtt.e  foris  imponuntur.  Haber  eciam  paulum  F 
quiddigereutiscalidxquepocenctx,quxin  melle  inerat 
plurima. 

Ciceos,/joc  f/?Wc/»i,fru&us  vimhabec  excergendi,& 
per  halicum  euaporandi :  ira  quoque  eius  folium,  fed  im- 
becillius. 

Cinnamomum  ftimme  cenuium  parrium  eft.non  ca- 
men  furrrme  calidum  ,  fed  ex  cercio  quodammodo  ordi- 
nc.nam  propcer  effencix-cenuitacem  nihil  eft  eorurh  qux 
xque  calefacitint,quod  ita  vc  cinnamomum  exiccec. 

Cinnamomis  vcrb  eft  velut  cinnamomum'  im-  q 
becillummonnulli  verb  pfeudocinnamomum  ipfam  no- 
minanr. 

Circexradixodorara  eft  &excalfacit. 

Cifthus,auc  eitharus.frutex  eft  adftringens,folia  ve- 
xo  &  parua  germina  crita  adeb  deficcant  atqtie  adftringuc 
Vt  vlcera  glutineiic»  flores  efficacioves  funr,  deficcant  fe~ 
rcin  fecundo  cxcetTu  abf  >ltuo  .  frutex  verbipfe  adebeft 
fripidus  vc  repidi  caloris  fitparticeps .  Cxrerum  hypoci- 
fthts, aut  hypochifthis magis a^ftringit  quam  foli.i. 

Cifth  ts,  atir  tadanum,  in  calidisfegiohihus  hicci-  ^ 
fthusproueniens,in  vrroquei  noflratedilFerr,  cum  quod 
adfliclionem  depoiuit,  tum  quod  c:!iditate  acquifiuit. 
quod  vcro  ladmum  vocaur,  ex  eodem  prouenit,medica- 
mcntum  calidum  primo  exceffu  jam -complcto ,  habens 


etiam  parum  adftri&ionis.eft  ettam  tenuium  partium  cf- 
fentix.quibus  quidem  fit  rebus  vc  modice  molliac  &  du 
gerac.ac  nimirum  eciam  concoquac. 

Ciffos ,  hoc  eft  hcdera.  ,  ex  concrariis  facultatibus  corv 
ftat.habec  enim  qutppiam fubftantix  adftriugcntis,quam 
effe  tcrrenam  frigidamque  oftcdimus-Habet  ctiam  non- 
nihil  acris.quam  calidam  elle  Vcl  guftus  ipfe  comprobat. 
tertia  quoque  ei  viretui  ineft  aquea  fubftantia  tcpida 
quxdam. 

Clinopodium  tertti  cft  ordinis  calfacicntium  & 
exiccantium. 

Comarus,/;oc<v?<trk;<r/*f,arboracerbaeft  vna  cumfru 
£tu,quem  memecylum  vocanr. 

Commi,  hoc  eftgtmm, ficcante  emplafticamque  vim 
habec,quxque  afpcncatibus  medcacur. 

Conia,/jcc  cji  iutuium:  omnium  maxime  abfterget  & 
exiccatidlixiuium  quodcxcinere  ficulno  &tithymalo- 
rum  confi.itur,fervque  putrefacientis  cft  facultatis. 

Conyza  &  maiur  &  minor  quum  acns  amarxque  fit 
rempcraturx,in  calfaciendo&  ficcando  tertix  temperiei 
cenleatur.Eft  eciam  cerctum  conyzx  genus  in  locis  humi- 
dionbus  proueniens,  vtnfque  fuperioribus  graueolen- 
tius  &  imbecillius. 

Coriaudrum,auc  corion.fcoc  cfl  corundrum,ex  contra- 
riis  conftac  faculcatibus ,  habetque  multum  amarx  fub- 
ftancix,quam  tenuium  p  irtium,&  terrenam  cahdameffe 
oftendimusmec  pai  um  etiam  aquex  humiditatis,qux  te- 
pencis  faculcatis  eft.Habcc  etiam  parum  adftricvcionis. 

Coftus  leuiculam  plane  amaram,  plurimam  autem 
acrem  &  cahdam  in  fe  qualirate  habet ,  adeb  vt  etiam  vl- 
cus  excitet.ei  quoque  flatuofa  humiditas  ineft. 

Cotyledon, hoc  e/l  umbilicus  Vcncris ,  facultatis  eft  hu- 
midx  fubfrigidx,&  cuiufdam  obfcurx  adftringentis ,  & 
cum  ea  leuiter  amarx:vndc  rcfiigetat,  repcrcutit,abfter- 
get  ac  digerit. 

Crania,hoce/l  comui,3xbor  fru&um  fert  egregie  acer 
bumffoha  quoque  &  germina  eiufdcm  acerba  funr,& mi 
rum  in  modum  exiccanc. 

Crambe,W  efthratfica,  exiccantis  faculracis  eft,  non 
tamen  etiam  euidenccr  acris.  Caulesbrafficx  combuftl 
cinerem  faciunt  valde  exiccantem.vt  iam  adurentis  quo- 
quc  facultaris  fir  particeps.  Crambe  verb  agreftis  fic- 
cior  calidibrque  eft  quam  fatiua:proinde  intra  corpus  ci- 
tra  noxam  non  affumitui  .Eadem  vehemcntius  quam  fa- 
tiua  cxterger  ac  digerir. 

Crambe  marina  prxterquam  qubd  aluum  lcnit ,  eft 
etiam  fubfalfa  &  fubamara. 

Cratxogoni  hei  bx  fru&us  acer  cft  & vehemens. 

Crethmon  falfum  quodammodo  eft  cum  leui  ama- 
r itie  coniuniftum  :  quamobrem  ius  cft  eius  abftergens  & 
iiccans. 

Crithe,W  efl hordeum,  primi  eft  ordinis  in  exiccado 
&  ref  igcrandojhabetque  pauxillum  abftcrfionis.polen- 
ta  verb  multo  magis  quam  hordeum  deficcar. 

Crini^ecf/?  /////,  flos  ex  mifta  tcmpericconftat,  qux; 
partim  ex  tenui  quadi  tcrrena  efientia  ccnflata  eft.ex  qua 
gtiftui  amaritiem  prxfert:  partim  cxaquea  tempcrata, 
ex  qua  oleum  quod  ex  eo conficicur,icemque  vnguencum 
faculcacis  rcdditur  morfus  expercis,digerencis,&  mollicn 
tis:  radices  autem  &  folia  pcr  fe  lxuigata ,  ficcant,  abfter- 
genr,digeruntque  modice. 

Crocodiliifemen  acre  eft,  calidxque  &digerentis 
ac  ficcantis  facultatis  eft.  Succus  caulis  & feminis eadem 
vi  eft  prxditus. 

Crocus  parum  etiam  quid  adftringens  habet,  quod 
terrenum  frigidum  efle  docuimus.fed  fuperat  in  eo  calfa 
ciens  qualitas.ex  quo  fit  vr  toca  eius  fubftancia  fecundifit 
ordinis  calfaciencium.primi  verb  exiccantium,  quamob 
remhabct  ctiam  vimquandam  concoquendi. 

Crommyon,  hoeefl aepa,  cft  exquarto  calfacientium 
ordine,effeiuia  verbeius  craffarum  eftpartium. 

Cyamos,^jr  cfl  f*y* ,  medix  eft  temperaturx,proxi- 
mc  ad  vcranque  parre  accedens  in  exciccando  &  rcfrige- 
rando.  Caro  eius  patilum  quoq;  abftergentis  facultatis  eft 
particeps,ficur  putameu  nonnihil  adftringentij. 


M  E  D  I  C  I  N.  COLLECT.    LIB.  XV. 


yQ!  M  C  1>  1  Vj  1  n.     v>  w  xj  >->  x  .      x-,  *  ^ v     r  . 

Cyclaminusvarias  habetvires:  nam  &abfterget,  &  A  cultatis :  habet  etiam  aliquid  abftcrgenris  atque  inci 
incidit,&  aperit,&  attrahir,&  digerit.  radix  eft  fucCo  im- 


dentis. 

Lignys,  hoc  cftfubgo,  omnisexiccans  eft,ideoque  ter- 
reftris  eft  effentia:,  habensquafdam  etiam  ignisqui  ma- 
teriam  com  buffit,reliquias,eafqiie  pufillas.Tota  autem  e- 
ius  natura  terrena  eft,  tenuium  partium.fpeciales  veroin 
eadifferentia:  funt,  qua:  exmatcria  combufta  eueniunt, 
quum  ex  acriore  &  calidiore  talis  etiamfuligo  proue- 
niat:ex  acriore  vero  &  non  mordente  fimilis  quoque  fu- 
ligo  conficiatur. 
g  Libyftici  radix&  femen  ex  genere  calfacientiu.  funt8 
&  flatus  difcutientium. 

Linifemen  calidum  cft  in  primoordincquodam' 
modo,eftq;  in  medio  ferme  humiditatis  &  ficcitaus  con- 
ftitutum. 

Lycium  egregic  difcutit,  ficcat  ver6  in  fecundo  ex~ 
ceffu,in  calore  vero  mediis  quodamodo  eftproximum? 
habet  etiam  quidpiamadftringentis,  quocirca  abftergit 
&  conrrahit- 

Lyiimachios  adftringentem  qualitatcm  fuperantem 
habet.Herba  hanc  Lyfimachus  rcx  ad  fanguinis  eruptio- 
ncs  cohibcndas  facere  cafu  quodam  coperit.Quum  enira 
equus  eius  vulnus  accepiffet,fanguifque  erumperet,  hanc 
herbam  quz  eratad  manus,quamque  rex  ignorabat,vul- 
neri  admouit :  ea  eruptione  fedata  ,  omnespofteaad  fan- 
guinis  eruptiones  ea  vfi  funt,&  ab  inuentore  Lyfimachia 
herbam  appellauerunt. 

Lychnidis  quae  ad  coronamenra  adhibetur ,  femen 
calidum  eft  in  fecundo  ordine,aut  iam  etiam  in  tcrtio:& 
eodcm  quoque  modo  ficcum. 

Lotos  domeftica  (  quam  trifolium  quidam  vocant) 
abftergentis  modice  qualitatis  eft  particeps ,  itejnque  fic- 
cantis.In  calidi  frigidique  coniugatione  media  quodam 
modo  eft.  Lotus  autem  agreftis  plurimum  in  Libya  pro- 
ucnit.Eius  femen  fccundo  ordini  calfacientium  adfci  ibi- 
bitur:abftergetetiam  nonihil.ex  ./tgyptix  verblotifemi 
nc  panes  etiam  conficiuntur. 

Lotus  verb  arbor  adftringentis  paucula:  qualitatis 
eft  particeps:eft  ctiam  partium  tenuium  &  exiccans. 

M_ 

Macer  cortex  eft  multum  acerbus  cum  leui  quadam 
acrimonia.  Videtur  itaque  ex  mifta  effentia  conftare,plu 
rima  terrena  frigida  ,  paucula  verb  calida  &'tenuium 
partium  5  quamobrcm  in  tertio  ordine  ficcantium  eft, 
in  caloris  frigonfquc  differentia  neutrum  infigniter  ef- 
ficiens. 

Malabathri  folium  fimilem  habet  vim  fpica:  nardi. 
Malua,agreftis  quidem  parum  digerentis  qualitatis 
eft,&  leniter  mollientis:  hortefis  vero  imbecillior  eft.  ea- 
rum  fru&us  eo  eft  valentior  quo  etiam  ficcior.Anadcdro 
malache  vero  (  qux  ctiam  althsea  dicitur)  magis  digerit 
quam  fuperiorcs. 

Mandragora  ex  tertio  ordine  rcfrigerantium  eft,  & 
tamen  cuiufdam  caloriseft  particeps,  &in  pomisineft 
quidpiam  humiditatisrproindegrauem  foporem  indu- 
cunt.  radicis  verb  cortex  qui  eft  valentior ,  non  refrige- 
ratmodo,  fedetiamficcat.  Reliqua  internapars  imbe- 
cilla  eft. 

Marathron,W  eft  facn'tculHm,ca\f acit  in  tertio  ,  ficcat 
'  in  primo.  Agreftis  verb ,  quod  hippomarathrum  vo- 
cant,radix  &  femen  ficcioris  eft  facultatis  quam  fatiui. Al 
terum  hippomarathrum  eft,  cuiusfemen  rotundum  eft 
&  acre,cuius  f  acultas  cft  hippomarathro  fimihs,  fed  im- 
becillior. 

Maftiche  alba  &  Chia  adftringir.mollitfecundo  or- 
dine,calfacicns  &  exciccans.  Nigra  verb  &>£gyptiama- 
gis  quam  fuperiorficcat.fed  minus  adftringit. 

Melathium  calfacit  &  ficat  in  tertio.  Vidctur  ctiam 
nimequeacrimonia:  particeps.ramus  eius  tum  ficcioris  H  tenuium  effe  partium,inciditque  &abftcrger,quum  ama- 
tum  calidioris  eft  facultatis  quam  thus,vt  ad  tertium  vf-       ritiem  conrineat- 

que  exceffum  perueniat.  habet  ctiam  quidpiam  abftcr-  Mehlotum  habetpartem  adftringentem  ,  fed  &  di- 

gentis.  gcr'c  &concoquit.Copiofior  enim  in  coeftfubftantiac» 

Libanotides  trcs  mollientis  funt  digerentifque  fa-       Uda  quam  frigida. 


becillior,eft  tamcn  vehementior.AItera  verb  cydaminus 
(quam  ctiam  ciffanthemon  vocant,quique  radicem  ha- 
betinutilem)frucrum  habet  egregie  efficacem  ,  eiufque 
amaritics  acriseft,&modice  lenta. 

Cymini  femen  tertii  eft  ordinis  calfacientium,  fla- 
tiimque  extinguit. 

Cynofbatos,  hoc  c(l  ruhus  caninus .  huiusfru&usnon  i- 
gnauiter  adftringit,  folia  vero  modcrare.  Cauendii  ab  eo 
quod  in  eius  fru&u  lana:  fpcciem  gerit,  quippe  quod 
arteriam  vitiet. 

Cypariffi  folia,  germina,  &  piluls  recentes  ac  mol- 
les ficcandi  vim  habent,  abfque  infigni  acrimonia  &  ca- 
lore,  ficut  etiam  guftus  oftendit :  apparet  enim  tn  ea  leuis 
quidem  acrimonia ,  fed  amarities  plurima  ,  multoque  e- 
tiam  maior  in  tota  planta  acerbitas.Tanta  autem  ei  ineft 
acrimonia,tantiifquecalor,quanta  fatisfit  ad  acerbitatem 
tnaltum  dcducendam:nullumtamencalorem  &  morfum 
excitet. 

Cyperi  radicesabfque  morfu  calfaciunt&exiccant: 
ineftque  eis  adftringcndi  &  incidendi  vis  quxdam. 

Cyperi  folia  &  fumma  germina,  miftx  facultatis 
funt.habent  enim  quiddam  digerens  ex  aquea  fubftantia 
modice  calida.  Habet  etiam  aliquid  adftri&ionis  ex  fn- 
gida  terreftri.quamobre  citra  moleftiam  &  morfum  fic- 
cat,&  incidit. 

Cytifi  folia  digcrunt,  vimque  miftam  &aqucam 
poflident. 

Conion.fcocf^  cicutam,  extrema:  refrigerantis  faculta 
tis  effe  norunt  omnes.  , 

Coni  fru&us  totusviridis  habetcum  humiditate  a- 
maritudinem  quampiam,&  acrimoniam.efculentusverb 
maceratus  minime  mordax,&  maxime  emplafticus  red- 
ditur:&  in  medio  calida:  &  frigida:  qualitatis  confiftens, 
ex  aquea  &  terrea  fubftantia  temperatus,aeria:  minimum 
cft  particeps. 

A 

Lagopusficcantis  facultatis  eft. 
Lampfanaillitaquandam  abftergcndi  &  digerendi  ^ 
vim  habet. 

Lapathium  modice  digerentem  habet  vim.  Oxyla- 
pathum  vero  pra-terqua  quod  digerit  ,habct  etiam  quid 
repercutientis.  eorum  femcn  eft  cuidentcr  adftringens. 
Porro  hippolapathum  cum  eo  quod  digerit ,  ipfum  quo- 
que  etiam  repercutit,fed  imbecillius. 

Limonii  fru&us  auftcrus  eft. 

Lichen in  petns nafcens  abftergenris  &  modice  re- 
frigerantis  facultatis  eft,&  vtriufque  exiccantis. 

Leontopetah  radix  digerit,  ficcat  calfacitque  tertio  , 
ordine. 

Lcpidium  ex  quarro  calfacientium  eft  ordine. 
Leucas  acris  qualitatis  eft:calfacit  autem  &  ficcat  ter 
tio  ordine. 

Leucacanthi  radix  ama/a  eft ,  ideoque  incidit  &  fic- 
cat  tertio  ordine:at  in  calfaciendo  primi  eft  ordinis. 

Leucoii  frutex  vniuerfus  abftergentis  &  tenuium 
partium  cft  facultatis,magis  tamen  flores:&  inter  eos  qui 
licciores  funt  magis  quam  virentes.  eft  hoc,fiquid  ahud, 
amarum.  fru&us  quoque  eiufdem  facultatis  eft  ,itemque 
radices,nifiquod  crafliorum  funt  partiir,&  magis  terrea?. 

Leuce  arbor ,hoc  eft populuf  alha,m\xV£  quodammodo 
temperaturx  eft  ex  aquca  tepida,  &  terrena  extenuata 
effentia:quamobrem  abftergetis  facultatis  eftparticeps. 

Libanotus ,  hoc  eftthu*,  calfacit  fecundo  ordine,ficcat 
verb  in  primo:habet  quoque  paru  adftriciionis.eius  cor- 
texvim  habeteuidenteradftringentem,  ac  proindcquo- 
que  exiccat,adeb  vt  in  fecundo  ordine  complero  colloce- 
tur.Conftatetiam  cxcraffioribus  quam  thus  partibus,mi- 


S°5 


ORlB  ASIl 

A 


504 


Mel  calfacit  &  ficcatin  fecundo  ordine.  Eftautcm 
fimplicis,  quoad  maximc  ficri  potcft  ,  facultatis  extcr- 
gentis.coaum  minus  acre  &  abftergens  icddimr.  Cx- 
teriim  fiquod  mel  amarum  eft,  clarum  eftid  effe  mifla: 
facultatis,  tanquamfi  noftrum  quifpiam  ei  abfinthium 
rnifcuiflet.  Sed  &  facchar.quod  vocanr,melIis  eft  fpecies, 
fedmimis  eft  dukequam  noftratc:  in  cxteris  ei  fimile. 
quatenus  verb  non  ett  infenfum.nec  fitim  affcrt,  eatenus 
ab  codiffert. 

Meliffophyllu  vim  habet  marrubio  fimilero,fed  eft 
illo  multo  inferuis:  exquofit  vt  quum  magna  ybique 
marrubii  fuppetat  copia,melifl'ophyllo  vti  fit  plane  fuper- 
oacaneum. 

Mefpili  arborisfru&us  multum  accrbus  eft.In  ger- 
minibus  quoque  eiufdem  &  foliis  acerba  quahtas  meft 
ftonexigua. 

Mediiradixauftera  eft,&  fluxiones  cohibet.  femen 
tenuium  partium,incidentifque  eft  facultatis. 

Meconis.Wetf/^patffw.omnis  eft  vis  refrigerans.fati 
ui  femcn  mediocriter  fomnum  conciliat ,  afpectucan- 
didum.  Eius  cuius  flos  celerirer  derluit  femcn  valen- 
tius  rcfrigerat  ,  quocirca  co  folo  nemo  innoxie  vte- 
tur.  Ex  agveftibus  verb  quod  velut  fedens  caput  ha- 
b.et ,  id.  medicamentum  iam  femen  habet,  Yalde  frigi- 
dum  &  nigruno.  Alterum  quod  oblongius  caput  ge- 
rit,  maxime  omnium  cft  mcdicatum  ,  tum  in  femi- 
ne,  tum  in  capitibus ,  tutn  in  foliis,  tum  in  liquore. 
valentcr  emm  refrigerat,  &vfque  ad  ftuporem&  mor- 
tem  perducit.  Cornutum  verb  papauer  abftergentcm 
&  incidentem  vim  habet. 

Malus  non  omnis  eft  vna  natura  ,  veluti  nec  etiam 
frucrus.-duatdam  enim  mala  dulcia  funt,quxdam  auftera,  D  pneterquam  ad  vrinam  prouocandam.calidior  enim  ca: 
quo:daiffacerba,  qurd.;i..i  acida,qua:dam  plene  exoluta,       tens  eft,fed  minusadftringit, 


MyricC  incidcntis  eft  abflCrgetifque  facultatis,abf- 
qucinfigni  ficcitate.Habct  veroetiam  quid  adftri&ionis 
atfru£tus&  cortex  non  paucam  adftriciionem  obtinct» 
cum  partium  tenuitate  &vi  abftergendi.  Porrb  n.yri» 
ca:  corabultxcinis  ficultatis  egregie  exiccantis  fit,  habet 
que  plurimam  mcidendi  &  abftergendi  vim,  ac  adftrin- 
gendi  perexignam. 

Myriophyllon  exiccantis  eft  facultatis. 
Myrrhis  dulcem  radicem  habet,  qua;  exfecundo 
calfacientium  eftordine,  adiunfta  quadam  partium  tc- 
nuitate. 

Myrrine,W  eft  myrtw  ,  ex  contrariis  fubftantiis  con- 
ftat,in  ea  tamen  terrcftre  frigidum  exuperat.  Habetquo- 
quealiquid  tenuium  partium  calidum  ,  ex  quo  valenter 
exiccat.Iam  verb  &  folia  &  fru&us,&  gcrmina  &  fuccus, 
non  admodum  intcr  fe  differunt.Cauerum  quod  ramis  & 
trunco  adnafcitur  tuberofum  (quod  myrtada  nominant) 
quo  ficcius  eft  prxdiciis,  eo  etiam  adftringit  &  ficcat  ve- 
hementius.  pracdi&a  verbfoha  ficca  maiorem  exiccandi 
vim  habent  quam  viridia. 

Moly,  huius  radix  tenuium  partium  eft,  &  in  tertio 
exceffu  calidarquamobrem  &  incidit  &  digerit. 


N 


Nardi  fpica  calfacit  exceffu  primo,  ficcat  verb  fe- 
cundo  completo.  Conftat  autcm  ex  adftringente  fatis 
lbbftantia,  &acri  calida  non  multa,  &  quadam  leniter 
amara. 

Nardus  Celtica  fimilis  cft  quodamodo  in  genere  fa- 
cultatis  ei  quat  pra:dic~ta  eft:fed  eft  ad  omnia  imbecillior» 


&aqueji:&  fane  in  eisaqueum  exuperat,  vteorummagis 
aquea  njagilque  f ngida  fi;  temperatura:  in  acerbis  autem 
terrenum  frigidu,in  aufteris  verb  tum  hoc  tumaqucum 
dulce:in  acidis  aqueum frigidum,vt  in  dulcibus  aqueum 
temperatum.Eadem  ratio  eft  foliorum;fucci,corticis  ar- 
borum,qux  omnia  inter  fe  differunr. 

Malus  Pcrfica  m  fructu,  foliis ,  &  germinibus  fu- 
perantem  habet  amaritiem.  Eft  ctiaro  medicamentum 
digerens.eius  fruttus  frigidiore  humidiorcque  tempera- 
tura  eft.  E 

Malus  Armeniaca  frudum  fertfecundi  ordinishu- 
midorum  &  frigidorum. 

Malus  Medica  eft  cuius  fructu  citrium  voeant,quod 
in  femine  exuperantem  habet  qualitatem  acidam&fic- 
cam,vt  tertii  fit  ordinis  ficcantium  &  refrigcrantium.  In 
cortice  verb  itidem  exiccantem  temperaturam  habuit, 
non  parum  tamen  acrimonia:  habetem.idcirco  in  fecun- 
do  ordine  exiccat,non  tamen  refrigerat.fed  vel  tempera- 
tus  eft.vel  paulo  inferior.  Eius  caro  craffi  eft  fucci ,  pitui-  ) 
tofa,&  frigida,nucleus  verb  qui  re  vera  eft  femen.amarus  F 
eft,ideoque  digerit  ficcatque  in  fecundo.  folia  quoque  fa 
cultatisfuntdigerentis  &  exiccantis. 

Mei  radices  calid*  m  tertio  exceffu  funt ,  ficcx  verb 
jn  fecundo. 

Milacisafpera;  folia  acris  quidpiam  obtincnt,  &  cal 
faciunt. 

Milax  verb  lxuis  fimilem  vim  fuperiori  poffidet. 

Mori  fructus  cuiufdam  adftri&ionis  eft  particeps:  at 
immaturus,  pra:rer  acerbitatem  cft  etiam  aciditatis  parti- 
ceps.totaarborin  omnibus  eius  partibus  miftam  habere  Q 
facultatem  videtur,ex  cohibente  &  repurgante  compofi 
tam.Inradiciscorticc  cxupcratpurgans  cu  amaritiequa- 
dam:in  moris  vero  immaturis,cohibens:  in  foliis  &  ger- 
minibus,media  quodammodo  temperarura  eft. 

Myagri  femen  oleum  effundit  quod  emplafticae  fa- 
cultatiseft. 

Mycetes,/>or  e/ifungi tfr\gi<}a  humidaque  admodum 
tcmperatura  funt ,  &  proximc  ad  veneni  naturam  acce- 
dunt. 

Myles  radix  conrr.ihcniis  eft  facultatis. 
Myosota,W  t'fta»tuuU  m«n/,ficcat  in  fecudo,calo- 
rem  vcrb  nullum  infignem  poflidet. 


Nardus  montana  eft  iuperioribus  infirmior. 
Narthex,«if/?/<rr«.'<(,eius  feme  excalfacit  &  attenuat. 
Quod  intus  eft.mcdullamque  vocant,  quum  adhuc  virens 
eft,adftringentisqualitatis  cft  particeps. 
Napy  calfacit  &  ficcat  quarto  ordine. 
Narciffi  radix  ficcante  facultatc  pr^dita  eft.habet  e- 
tiam  quidabftergentis  atque  attrahentis. 

Neuras  ficcantis  abfque  morfu  facultatis  eft. 
N  erium  foris  illitu  digercndi  vtm  habet:intra  cor- 
pus  affumptum,pcrniciofum  eft. 

Nymphxa;  radix  &feme  \imhabetficcanteabfque 
raotfu.Qua:  verb  candida  radice  habet,vehementiore  vi 
prxdita  eft,eaque  nonnihil  etiam  extcrget. 


Xanthii  fru&us  digcrendi  vim  obtinet. 

Xyris  tenuium  cft  partium,  attrahcntis,  digerentijj 
ficcantifque  facultatis ,  cum  radix,  tum  multo  etiam  ma- 
gis  fruftus. 

Xiphii,feor  ?/?|;Wio/,3radix,&maximealreraqu2fupe 
rior  eft,attrahendi,digerendi,&  ficcandi  vim  haber. 


O'c,hoe  efl  /oria»»,arbor  adftringctis  qualitatis  eft  par- 
ticeps. 

Oenos,  hoce(i  aimm,  in  fecundo  calfacientium  eft 
ordine.quod  valde  vetus  eft,in  tertio,vtmuftum  cx  pri- 
mo.Siccitas  vero  cahditati eiusproportione refponder. 
Oloftium  dcficcandi  vim  habet. 
Olynthi.fcor  efl  groffi,icttm.  digercntemque  cum  ad- 
ftriftione  vim  habent. 

Onagrum,aut  onothera.aut  onothuris,facuItatis  vi- 

ni  eft  maxime. 

Onoma  ,  aut  Sinonis,  exacri&  amara  fubftanti* 

conftat. 

Onobrychis  rarefacicntis  digcretifque  facultatis  cft. 
Ononis.radicem  habet  quodammodo  terrio  ordine 
calfacientem.  Eius  cortici  nefcio  quid  etiam  abftergcn- 
11  tis  ineft. 

Oxos,id  eft  acetum ,  cx  mifta  fubftantia  frigida  &  ca- 
lida,&  vtraque  tenuiumpartiumconftat:fedcalid*prx- 


'MEDICIN.     C  O  L  L  E  C  P.:    L I B.    X  V. 


ftacfrigida.  Siccatin  tcrtio  completo,quum  vtique  vali-  A  vero  contnijCalcfacere  magis  qudm  ficcare.  habet  etiam 
dum  fuerit. 

Oxyacanthi  fru&us  acerbuseft,habecque  partium 
tenuitatem,  &  parum  etiam  incidit. 

Opos,  td  efl  hquar  ,  Cyrenaicus  eft  omnium  calidifli- 
rnus,&  tenuiflimarum  partium  eft  ,  maximeque  digerit: 
quanquam  &  alii  quoque  abunde  calidi  funt  &  fpirituofi. 

Origani  genus  omne  incidentis,  attenuantis,  exic- 
cantis,&calfacientis  eftfacultatis  in  tertio ,  tragorigano 
verb  quippiam  etiam  adftriftionis  ineft. 

Orobus,  hoc  eft  eruum ,  in  fecundo  exceflu  intenfo  de- 
ficcat.calfacit  in  primo,incidir,&  abfterger,&  obftru&io 
ne  liberat. 

Orobancheficciefrigidique  facultatis  eftprimo  or- 
dine. 

Orchis,aut  Cynoforchis./joc  efl  tefttculuscaiw,  huius  ra- 
dix  calida,  humida,  dulcifque  eft.  maior  verb  radix  mul- 
tam  habere  humiditatem  excrementitiam  &  flatuofam 
videtunqua;  minor  eft,contra,valde  elaboratam. 

Orchis(quem  eriam  ferapiada  vocant)ficcioris  eft  fa- 


parrium  tenuitatem  quandam.  Sed  &  abftergendi \im 
quandam,&concoquendi,&  digerendi ,  veluti  etiam  le- 
uem  amaritiem  &aciimoniam  obtinet. 

Pillelsum  generequidem  eftpici  fimile,  fedexfub- 
tilioribuspartibus  conftat. 

Piftacii  fiuGus  tenuium  eftpartium,fubamarus,aro- 
maticus:ex  quo  obftruclione  liberat,&  expurgat. 

Pityides,  hoc  tfl  fruclus  pini,  mifta'  funtfacultatis,  vt 
adftringant;&acrimoniam  quandam  cum  amaritie  con- 
iunCtam  habeanr. 

Pini  cortex  exuperantem  habet  facultatem  adftrirt- 
gentem.picea;  verb  cortex  eft  huic  fimilis,fed  moderatio- 
re  vi  pra-ditus  eft :  in  cono  vero  maior  vis  eft,  &  in  coiti- 
ce,  &in  foliis. 

Platanus  humidioris  frigidiovifque  eflentix  eft  no 
ita  niiiltoquam  moderata.eius  cortex  &  piluhr  magis  ex- 
ficcant.funt  qui  combufto  cortice  medicamentum  confi 
ciant.Cauenda  eft  lanugo  foliis  arboris  infides,  fiquidem 
fpiiitu  atrrac"ta*,  lsdit  arteriam  &  vocem :  afpediumque 


cultatis  quam  primi  ordinis  cenfeatur .  Siccatus  ismulto  C  &  auditum  vitiat,fi  in  oculos  aut  aures  incidat 


magis  exiccat.habetquealiquid  adftringenris. 

Ofiridisherba;  amara  qualitas  eft,&  obftrudtione  Ii 
berandi  facultas. 

F 

Pancratiiradix guftum  &  vim  habetfcillajperfimi-. 
lem.fed  eft  mulco  inferior. 

Paliuri  radix  &  folia  non  obfcuram  adftringedi  fa- 
cultatem  obtinentmounihil  etiam  digerunt.-fru&usverb 
incidentis  facultatis  particeps  cft. 


Polygonon  ,hocefl  herha  fnngumalts ,  adftridHonem 
quandam  habet.vincitquein  eo  aqueum  frigidum,vt  ad 
feaindum  gradum  completum  perueniat :  quumque  re- 
frigerer  ac  repercutiat,videtur  etiam  exiccare .  mas  verb 
eft  ad  omnia  eflficactor  quam  focmina. 

Polygalum  folia  habet  modice  nuftera.fuperare  au~ 
tem  io  eocalidum  &humidum  videntur.  ' 

Po'ygonntum  nnftx  facultatis  eft.habet  emm  quid 
etinm  adftiicticnis,acrimonia:,  amaroris,  cVinluauit,i:is 


Papyrus  combufta  medicamentum  ficcas  efficitur,  D  cuiuldam,qu2  explicari  fatis  vei  bis  non  poteft:  icaque  v- 


Vtcharta  combufta:fed  papyricinis  eft  imbecillior 

Panacesheracleum.ex  hocfitopopanax,que  vocant, 
qui  excaIfacit,emolIit,ac  digerit .  in  calfaciendo  verb  ex 
tertio  ordine  eft:in  ficcando,ex  fecundo.  Corcex  verb  ra- 
dicis  deficcansfimul  &  calfacies  medicamentum  eft,  fed 
minus  quam  liquor.  quinetiam  abftergentis  quid  habet. 
eius  etiam  fru&us  calidus  eft. 

Panaces  ^fclcpium  minus  eftcalidum  fuperiore. 

Panaces  Chironium  &  ipfum  fimilem  habet  prxdi- 
Cto  facultatem. 

Paronychia  tenuium  partium  eft,  &  ficcantis  abfque 
inorfu  facultatis  in  tertio  ordine,  iremque  calfacientis. 

Pentaphylli  radix  deficcatin  rertio,perfpicua?  rameri 
caliditatts  non  eft  particeps.  citerum  cenuium  partiu  eft, 
&  morfu  vacar. 

Piperis  radix  vires  habet  cofto  maxime  fimiles.fru- 
£rus  nuper  eius  germinantis  Iogum  piper  eft ,  ideo  fit  vt 
maturo  fic  humidius,  quare  facile  perforatur.  froctus  qui 
velut  omphaxeft,album  eft  piper,idque  eft  acrius  nigro: 
nam  illud  eft  quafifuperaflarum  iam,&  fuperficcatum.v- 
trunqueaute  exficcat,calfacitque  valeter.  Cxterumfilon 
gu  vitiatufuerit,deprehedes  aqua  macerasma  in  quo  vi- 
tium  eftfoluitunno  foluirur  aute  id  quod  naturam  habet 
fuam.id  verbquo  piper  adulteratur,  herba  qua-dam  flaua 
eft,ab  externisadue&aregionibus.qua;  piperi  longo  afpe 
Ctu  quidem  eftfimilis,  fedguftu  difcrepat ,  quo  etiam  ab 
eo  facillime  difcernitur. 

Perfea:  folia  adftringentem  vim  fortita  funt. 


fui  admodum  non  eft. 

Pole.nonium  (quidam  philetjeriu  vocantjteauium 
partiuin,&  ficcantisfacultatis  eft. 

Polium  guftantibusamatum  cft,&  modiceacre.ob- 
ftrucrionesitaque  adimit.  Polium  verbquo  inaiitidotis 
vtimur,  magis  amarum  eft,  magifqueacre  qu&jjlinaius, 
vt  ex  tertiofitordinc  exiccantium:  exfecundoverb,  eb- 
que  completo,calfacientium. 

Polycnemon  calfacit  &ficcat  fecundo  ordine. 
Potamogiton  adftringir  &  refrigerat  asqueacpo- 
lygonurmhoc tamen  crafliorum  eftpartium. 

Polypodium  dulcem  ,fimulqueauftera  qualitatem 
exnperantem  haber.adeb  vc  facultace  fit  valccer  exficcan 
te,&morfu  '  acante. 

Prafium,  hcc  eft  marruhtumyamzxum  eft,  idcirco  tol- 
lit,  obftrucliones  abfterget,  digeritque .  hoc  ftatui  poteft 
in  calfaciendo  in  fecundofere  oxdineiam  coropleto :  in 
ficando  V*rb,in  rertio. 

Propolis  facultatis  eft  non  valeter  abftergentis,fatis 
tamcn  valideattrahentis :  eiusnanque  efientia  tenuium 
eftpartium. calfacit  autem  fecundo  exceflii  iam  com- 
pleto. 

Ptarmices  flores  vim  fternutamenti  ciendi  habenr: 
totus  verb  frutex  digerit:eiufque  calida  &  ficca  tempera- 
tura  eft-.quum  virefcit, fecundi  fere  ordinis :  quum  arue- 
rit.tertii. 

Ptelea: ,/><><■  <v?«/-»,folia  adftringentem  &abftergen* 
tem  habere  facultatem  prsfe  ferunt.Cortex  verb  eftroa- 


Periclymeni  frudus  &  folia  incidunt  &  calfaciunt.  q   gis  amarus  &  adftringcns.  radices  quoque  eiufdem  funC 


Periftereon  vim  habet  exiccandi 
Petafites  ex  tertio  ordine  exiccantium  eft. 
Petrofelini  fenien  quemadmodum  guftu  acre  eft 
adiunfta  amantie,ita  &  aftione  flatus  extinguit.tertio  or 
dine  calfacientium  &ficcantium  continetur. 

Peucedaniradix&  liquor  &  fuccus  eiufdem  fpecie 
facultatisfunt.Valentiortamen  eftliquor,  egregie  calfa- 
ciens,digerens,artenuans,&  incidens. 

Peganum,/iif/?  rura  fylue/lris,  exquarto  iam  ordine 


facultatis. 

Pteris,fcor  eft  ^//x.amara  eft,  pariimque  habet  adftri- 
£tionis,ac  proinde  facultatis  eft  valenter  exficcantis,  noti 
tamen  mordacis.  thelypteris  vcrb  ei  fimilem  vim  habet. 

Pycnocomi&radix,  &fru&us,&  folia  qua  acria 
funr,digerendi  atque  attrahendi  vimhabent. 
Pyrethri  radix  adurentis  eft  facultatis. 
Pyros,  hoc  efttriticum,  inprimo  calfacientium  ordi- 
necenfeturmontamen  ficcare  authumeclare  infignirer 


eft  excalfacientium  &  ficcantium,fatiua  extertio,  eftque  H  poteft.habet  verb  etiam  quidpiam  lentoris  obftruentif- 


non  foliim  acris  guftui,fed  etiam  amara  .- ex  quo  inci- 
dit,  digerit,  tenuiiimque  eft  partium,  &  flatus  reftin- 
guit. 

Pixficca  quidem  ficcat  calfacitque  feciido  exceffu: 
cxteriim  ficcarepoteft  magis  quam  calefacere.  Liquida 


que  naturac.Quod  verb  ex  eo  conficitur  amylum ,  tritico 
frigidius  &  ficci9  redditur,qubdq;  ex  pane  cataplafma  fir, 
maiore  habet  vim  digerendi  quam  quod  ex  tritico  con- 
ftat,quum  panis  &falem  &  fermentum  adiunclu  habeat: 
fiquidem  fcrmcrato  vis  ineft  attrahendi  euocandique 

YYY.i, 


\ 


ORIB  A5I1 


ea  qui  in  imis  corporis  partibus  dclitefcunt. 

P 

Rhamnus  dcficcat  fecundo  exceffu ,  refrigeratjverb 
in  primo  completo. 

Raphanis,fc</c  e(lT<tdkuU,\n  primo  exceffu  calfacir,in 
fecundo  ficcat.  Agreftis  eft  efficacior  in  vtraque  faculta- 
te.iam  &  femen  efficacius  eft  quam  planta.facultas  porrd 
digerendi  in  eis  ineft. 

Rheum  mifta:  facultatis  eft .  habet  enim  quid  ter- 
renum  frigidum  ,  vt  eius  declarat  adftri&io.ei  quoque  a- 
crimonia  quaedam  ineft:fique  plufculum  madatur.leniter 
calidaconfpicitur.  Eftetiam  fubftantia;  cuiufdam  acria:, 
tenuiumque  partium  particeps. 

Refinxomncsficcant  &calfaciunr.interfeverbdif 
crepant,quodplusminufve  inguftu  acrimonia:,  in  fa- 
cultate  caloris  fint  na&a: :  quodque  aliae  plus,  altx  mi- 
nus  tenuium  fint  partium:  qubd  denique  alix  adftn&io- 
nesfortita:  fint,  alis  non  item.  Iure  autem  in  omni- 
bus  fibi  primas  vendicauit  lentifcina  :  (  quam  mafti- 
chen  vocant )  nam  prsterquaoa  qubd  pauca  ei  ineft  ad- 
ftri&io,  hoc  etiam  accedit  vtfine  moleftia  ficcet,  ni- 
mium  verb  acris  eft ,  &  maxime  tenuium  partium:  inter 
alias  primas  tenet  terebinthina,  non  tamen  arque  per- 
fpicuam  vt  maftiche  ,  adftri&ionem  obtinet:  quum  ve- 
roamaritiemquandam  habeat,magis  quam  maftiche  di- 
gerit :  ob  quam  etiam  qualitatera  vis  abftergendi  eidem 
ineft.prsterea verb  ex  alto  magis quam  alia:  rcfina:  trahit, 
quippe  quum  c  partib9  etiam  tenuioribus  conftet.  Peuci- 
ria  vero,  &  magis  etiam  ftrobilina ,  funt  pra:dic~tis  acrio- 
res:non  tamen  magis  digerunt,  nec  magis  attrahunt.  Me- 
dia: inter  eas  funt  pinea  &  abiegna,qua:  funt  terebinthina 
quidem  jcriores,minus  tame  acrcs  quam  peucina  &  ftro 
bilma.  terebmthina  verb  tabet  etiam  mollientem  vim. 
fecundoloco  in  molliendolentifcinacenfetur.ficut  &cy 
pariffina  in  acrimonia. 

Rofarum  vis  ex  aquea  fubftantia  calida  ,  duabus  a- 
liis  qualitatibus  aditringenti  &  amara  commiftis  eft  com 
poiita.flps  earum  magis  qudm  rofa;  abfterger,  &proin- 
de  ficcat. 

Rhodia  radix  tenuiu  partium,  digerentifque  facul- 
tatis  eft,&  inprincipio  tertii  exceffus  calfacit. 

Rhododaphne.tota  eiusfubftantia  perniciofa  eft.tem 
peratura  verbtertiiordinisincipientis  calfacictium  c  : 
primi  verb  ficcantium. 

Rhasa,  hoc  efl  mcttum  granatum,  omnis  adftringentem 
qualitatem  habet ,  non  tamen  in  omnibus  ea  exuperat: 
qusdam  enim  granata  acida  funt,quxdam  dulcia  magis 
quam  auftera:&  fane  qux  ex  vnoquoque  vtilitas  fertur.ea 
ex  vincentequalitate  proueniat  neceffeeft.  Porrbacini 
magis  quam  fuccus  adftringuut: magis  verb  quam  hi  ad- 
ftringutetiamputamina,qua:malicoriavocat.punicive- 
rb  flores  illis  adfimilem  vim  habent. 

Rhus  adftringit  ficcatque:  eiusverb  frudtus  maxi- 
me  &  fuccus  ad  vfum  adhibentur  jin  quibus  validaau- 
ftera  qualitas  ineft.ficcat  igitur  in  tertio ,  refrigerat  in  fe- 
cundo. 

RhypoSjfox-f/^/Wf^eaqua:  ex  ftatuis  eft,digerit,mol 
lit,habetque  aliquid  acrimonia?,propter  xruginem  quam 
fumpfitaftatua.Sordem  verb  ex  pala:ftra,-TO7zii'  nominat: 
coftat  ha:cex  rebus  differentibus ,  ex  puluere  inquam,o- 
leo,humanaforde,&fudore.ergopuluisemplafticam  vim 
&  refrigerantem  &  repercutietem  habet,oleum,mollie- 
tem.fudor  &  fordes  digereutem. 


Sagapenum  liquor  eft  calidus,  tenuium  partiu,non 
fecusquam  aliiliquores:  fed  &  abftergendi  vim  quan- 
dam  habet. 

Sampfuchus  facultatis  eft  tenuium  partium,&  dige- 
rentis,ficcatque  &  excalfacit  tertio  ordine. 


A  flatuofaque  humiditasineft.eadem  quoque  facerc  poteft 
herbae  ipfius  radix. 

Selinon,fcoc  efl  ^/'«w,calidum  eft,&  flatus  difcutit,  & 
femcn  magis  quam  herba.  Similis  facultas  eft  in  oreofe- 
lino.  Hippofclinon  verb  imbecillius  cft  ,  vt  oreofelinon 
valentius. 

Seris  fubamara  eft,idque  magis  agreftis,quam  picri 
da  vocant.ahqui  verb  etiam  cichorium,eftque  frigida:  & 
ficca:  temperatura:  in  primo  exceffu.  Satiua  autem  magij 
quam  agreftis  rcfi  lgerat ,  fed  humidifatis  cxtemx  multa 
rj  copia  adrnifta  ficcitatem  reftinguit.vtraque  adftringen- 
tis  facultatis  eft  particeps,velutchondrila. 

Seriphum  fimileeft  abfinthio:ab  eotamcn  diuer- 
fum  eftqubd  non  a?que  vt  illud  adftringit,  magifquecal 
facit,  &  amarore  quendam  cum  falfcdinerefipit ,  &fto- 
machoeft  infenfum.  Quin  calfacit  ctiam  in  fecundo  or- 
dine  intenfo,in  tcrtio  verb  cxiccat. 

Sefeleos  &  radix  &  multo  magis  fru£tus,de  numero 
calfacientium  eft,&  renuium  itidem  eftpartium. 

Scfamum  emplafticum  eft  &  molIiens,&  modice  ca 
lidum.eiufdem  quoque  facultatis  eft  oleum  quod  ex  ipfo 
^  conficitur. 

Sefamoidcsmagnum  (quod  etiam  Anticyricum  vc- 
ratrum  appellatur ,  propterea  qubd  eius  fcmen  perinde  vt 
veratrum  purget )  cum  in  aliis  facultatibus  eft  veratro  fi- 
mile,tum  veroin  abftergendo,  calfaciendo  ,& ficcandoj 
fimiles  illi  vires  habet. 

Scfamoideos  albi  femen  quandam  etiam  qualita- 
tcm  acrem  haber:multum  nanque  amarum  eft.calfaciti- 
gitur,cxtergit,&  rumpir. 

Sideritis  habet  etiara  quiddam  abftergentisffed  plu- 
rima  eius  pars  eft  humida  &  frigida  modice.Pauca»  quo- 
que  adftridtionis  eftparticeps.  quida  hanc  vocant  Achil- 
hon  fideritim:in  hacquemaior  adftringendi  vis  quam  in 
fuperiore  ineft. 

Sicyos,fcor  e^odc^w/Vjefculentus,  qui  iam  eft  maturus.te 
nuiorum  partiu  fubftatia:  eft:qui  verb  non  efteiufmodi, 
craffiorum.-non  eft  tamen  abftergentis  &  incidenris  facul 
tatis  particeps.in  eis  verb  fuperat  humida  frigidaque  tem, 
peratura.vt  in  fecundo  ordinecolIocentur.Attamefiquis 
femcn  aut  radicem  arefaciar,  iam  primi  ordinis  comple- 
ri  ficcanrium  reddentur.in  his  quoque  maior  abftergen- 
di  vis  quam  in  carnc  frudtus  ineft. 

Sicy»  verb,hoc  efl  cucumeru  agreflis,  fuccus  qui  cx  fru- 
dru  exprimitur(quem  elarerium  vocant)cxtreme  eftama- 
rus  &  tenuium  partium,  &  leuiter  calidus ,  vt  ex  fccnndo 
ordine  cenfcatur:  eft  etiam  digcrens-radicis  verb  fuccus, 
atque  isqui  exfoliis  colligitur,licet  fimilera  elaterio  vim 
habeat,imbccillior  tamen  eft.Radix  quoque  fimile  facul 
tatem  poffidet,fiquidem  extergir,digerirjeraollit.  cortci 
:  tamen  magis  cxiccat. 

Silphii  liqtiorcalidiffimuseft.quinctiam  folia,fru- 
dtus.caulis  &  radix  egregie  calfaciunt:fed  omnia  funt  ma 
gis  flatuofa:  fubftantia?,  &  foris  impofita  funt  efficaciora, 
&pra:cipueliquor  in  quo  valde  trahcrvdi  facultas  incft. 
attamen  & excrefccntia  amoliendi &liquandi  vimquan 
dam  haber. 

Sino  calidus  cft  fubamarufq;,  &obftrudtiones  difiicit. 
Sion  calfacit  &  digerit. 

Sifari  radix  calfacit  fccundo  ordinc,  habetque  ama- 
£  roris&adftridtionis  quidpiam. 

Sifymbrium  tenuium  partiumjdigeretis,calfacien- 
tis ,  &ficcantisin  tertio  ordine  facultatis  eft.eiusfemen 
eftpartium  tenuium,&  calida?  faculratis. 

Sifymbrium(quod  cardamine  etiam  vocant)  quum 
aridum  eft,tcrtii  ordinis  eft  calfacientium  &  ficcantium: 
quum  viridc,fecundi. 

Scandix  fubacre  &  fubamarum  eft,&  fecundi  ordi- 
nis  intenfi  eft  calfacientium  &ficcantium. 

Scilla  valdc  incidentis  eft  facultatis,  &  fecundo  or- 


Sarcocolla  lacryma  eft  qux  miftam  facultatem  ha-  H  dine  calfacit. 
bet  cxemplaftica  fubftantia  quadam  &  paucula  amara:  Scolymi,  hoc  eftcardui ,  radix  calida  eft  in  fecun- 

quamobrem  fine  morfu  exiccat.  do  ordine  iamcompleto,  autinitio  tertii  ,ficca  verb  in 

Satyrium  humidum  eft& calidum  fua  temperie,id-      fecundo.  v 
ebque  guftatibus  dulce  videtur:  ei  tamen  excrementitia,         Scordiura  habct  quid  amaroris,acerbitatifque  &  acr»- 


S°9 


M  E  D  I  C  I  N. 


inonia:,ide6quevifcera  expurgat&  excalfaciti 

Scordion,/>oc  e(i  alltum,  calefacir  &  exiccat  in  quarto 
exceffu.Quod  vero  ophiofcorodo  dicitur,  agrefte  allium 
eft.ac  domeftico  valentius. 

Scordoprafum  vero  ficutguftu&  odoremiftam  ex 
fcorodo  &  prafo ,  hcc  e(i  ex  aUio  /wroqualitatem  obtinet 
ita  etiam  viribus. 

Scorpiowdescalfacit  in  tertio  ordine,ficcat  in  fecudo. 
Smilax  perniciofa-  faculracis  eft  planta. 
Smyrna ,  hocefl  myrrha ,  fecundi  gradus  eft  calfacien- 
tium&ficcantium.  Eftetiam  non  exigua:  amaritiei  parti 
ceps,eique  abftergendi  vis  ineft. 

Myrrha  vero  Bceotica  vim  habet  calfaciendi ,  mol- 
liendi&  diffundendi. 

Smyrnium  calidum  ficctimque  eft  in  tertio  ordine. 

Sonchus  ex  aquea  &  terreftri  effentia,  vtraque  leni- 
ter  frigida  coftat:  eft  etiam  cuiufdam  particepsadftrictio 
nis,&euidenterrefrigerar.Quum  verdplanc  exarueiit,e- 
ius  temperatura  terreftris  redditur  cum  mediocn  calore 
coniunfto. 

Sparganium  exiccantis  facultatis  eft. 
Sparti,feoc  eH  gemfl<t,quo  etia  vitesalligar ,  tum  fru&us, 
-tum  virgaru  fuccus,non  inftrenue  attrahetis  facultatis  eft. 

Stachysfrutexmarrubiofimilis,  acereft&  amarus, 
tertioque  ordini  calfacientium  atrribuitur. 

StcebesfruGus  &  folia  adftringentefine  morfu  vim 
habent:in  ficcando  vero  tcrtii  quod-tmodo  ordinisprin- 
cipium  attingit. 

Stoechadis  amaraqualitas  eft,&  modice  fubadftrin- 
gens.  Temperatura  veto  compofica  cx  frigida  terrena  ef- 
fentia  exigua,  vndc  adftringit  &  extenuat :  altera  terrena 


n 

COLLECl 

A 


LIB.  XV. 


Schcenosleia  ,  idtfliukcusUuis,  huius  qusdam  oxyl 
fchcrnos  ,qua:da  holofchocnos.  fruftusaUtcm  holofchcc- 
ni  fomnum  inducit :  oxyfchccni  vero  frudtum  fercnris 
fomnum  ipfe  quoque,fed  minus  affert.  coftant  autem  ex 
terrena  fubftantia  leniter  f rigida,  &  aquea  leniter  calida. 
T 

Terebinthini  correx,  folia,  &  fru&us,quiddam  ha- 
bentadftringentis:  fcd  &  fecundo  ordine  calfaciunt,  ex 
quo  iam  planum  eft,  ea  ficcarc:  recentia  vero  ha:c,humi- 
daque  adhuc  modice :  ficcata  vero,  fecundo  ordine.  fru- 
ftus  vero  ficcus  eft ,  vtprope  ad  tertium  ordinemficCari- 
tium  accedar. 

Tcutlon,  hoctlliexA,  nitrofxcniufdamfacultatiseft 
particeps,qua  abfterget  &  digcrit .  adhxc  tamen  valetior 
cftbetaalba:nam  nigra:  adftriclionis  quippiam  accedir, 
idque  potius  in  radice  eft. 

Teucrium  inctdendi,  tenuitimque  partium  facul- 
tatis  eft,ponatque  iplum  quifpiam  in  fecundo  ordine  cali 
facientium,&  tertio  exiccantium.  Tephra,cinis  hs- 
bet  in  fe  partim  terrenum  partim  velut  fuliginofum.  har- 
que  partes  tenucs  funt,  &  maceratis  aqua  cinct  ibus  &  cd- 
lo  traieclis  fimul  abeut.quod  vero  reftar,tcrrenum  &  in- 
firmum,&  morfu  vacansefficitur,  calida  vi  in  lixiuio  de- 
pofita.Non  omnis  tamen  cinis  eiufdem  exquifite  tempe- 
raturx  cenfetur,  fed  pro  marerixcobufts  diffetcntia  va- 
riatur.  Ergo  cx  lignis  acerbis  cinis  non  parum  contrahit 
aditriclionis:ex  iis  vero  qui  talia  non  funt ,  vt  ex  ficulnis", 
cinis  abftergentisfacultatisefficitur. 

Titanos,/;or  c/?rWx,eftetiam  cineris  fpccies  quxda,qul 
tenuiorum  partium  cft  quam  qui  cx  lignis  conficitur.calx 
lota  medicamcntu  ficcas  finc  morfu ,  facit:raagifq,-  fi  bii 


copiofiorc,exqua  amara  eft.  Ex  vtriufque  congreflu  tol-  D  rerve  huetur.fic  autera  valde  digercns,fi  marina  abiuatur. 

Telephium  abftergentis  cft  facultatis,  calidarque  iri 
primo  ordincjficcae  vero  in  fecundo  intenfo. 

Telis,/joc  tfl  ffxnumgrxcum,  calfacit  fecando  ordine,& 
primo  exiccar. 

Tithymali  omnes  acrem  qualiratem  vincentem  ha- 
bentjfuntquc  ex  quarto  calfacientiu  ordine.  Ineft  eifdem 
amarities.eorum  vero  hquor  eft  validiflimus:  deinde  fru 
ctus&folia.fed&radix  earundem  facultarum  cft  parti- 
ceps,non  tamcn  ajque.Qutimque  fcptemnnmcro  fint,va- 
lidiflimus  omnium  eftquicaraciasdicitur,  &quimyrfi- 
nites,&  qui  in  petris  arboris  inftar  nafcitur: deinde  is  qul 
verbafco  cft  fimilis,  &  cypariflias ,  tum  qui  paralios:  poft 
cosqui  heliofcopius  nominatur.  pra?dic~ra*  vcro  horii  fa- 
cultatis  proporrioni  cinerisac  lixiuiiabeis  confe&i  fa- 
cultasrefpondebit. 

Tragacafltha  fimilem  gummi  vim  habet  ensplafti- 
cam  quandam,&qua;  acrimoniam  obtandit,atque  etiarri 
ajque  ac  illud  exiccat. 

Tragii  folia,fruc~tus  &  lacryma  trahentis  digercntif- 
quefacultatis  funf.ac  tenuium  partium  &  calidumtra- 
giumeftin  tertio  quodammodo  ordine:  alterum  vero 
quod  eft  m  i  nus  non  paru  habet  facultatis  adftringentis. 

Tt  ibulus  ex  fubftatia  huraida  modice,eaque  frigida 
conftat.in  terreftri  yero  excellit  terreftre  frigidum,  quod 
adftringens  efle  coprobauimus.in  aquatili  vero.aqueum: 
cajtertim  terreftris  fructus  renuium  eft  partium. 
Tripolii  radix  acris.calidaque  in  tertio  exceflu  eft. 
Trifolinm  aut  afphaltion  ia  calfaciendo  &  exiccandd 
tertii  eft  ordinis. 

Trichomanes  eadem  potcft  omnia  qua:  adianturo. 
Trychnon,  fcoc  f/?M*»«"»,efculentu  adftringitacrefri- 
gerat  in  fecundo  exccflu.  Ex  carteris  qux  vefca  nonfunt, 
vnu  halicacabu  nominatur,quod  rufum  habet  fru£iu,a- 
cinovuastu  figura  tii  magnitudinefimile:idqucin  facu! 
rate  foliorfi  eft  horrenfi  perfimilc,  fruftum  ferensquiad 
ciendam  vrinam  valer.  Alteru  vero:fruticofum  &  fopori- 
feru,fimile  eft  papauerisliquori,fcd  imbeciilius.Terriuih 
pra:rerea  cft  furiofu  ,  quod  ad  medicinas  qua:  intra  corp'' 
fumuntUT  eft  inutile :  nam  fiquis  drachmas  eius  quatuor 
fumat,mortem  afferent:fi  pauciores,furorcm.  Vna  certe 


lit  obftrudionem,attenuat,extcrget,&  roborat. 

Stratiotcs  aquatilis  humidus&  frigiduseft  :terre- 
ftris  vcro  nonnihil  adftriftionis  habet. 

Struthii  radix  acns  guftu  eft,ex  quarto  quodammb 
do  ordine,atqueetiam  abfterger. 

Styrax  calfacit,ficcat,mollit,concoquit.fuligo  cius 
combufti  eft  thurisfuligini  quodammo  fimilis. 

Syca  ,idtfl  ficus  and*,  vim  habent  excalfaciendi  in 
(ccundo  fere  ordine  iam  completo:habent  etia  quid  par- 
tium  tenuitatis.  Ex  caricis  qua:  pinguioresfunt  magis 
concoquere  poflunt.qua;  acriores,magis  abftergere  &  di-  E 
gcrere.quod  verb  exiisplurimu  in  aqua  coftis  conficitur, 
fimile  eft  melli  non  foltim  con(iftenria,fed  enam  faculta- 
te.Caprifici  autem  ficus  acris  &  digcrentis funt  facultatis: 
fic  quoqucdomefticarum  planrarum  primx  ficus. 

Syce,'w  tff  fi  (#,arbor,teperatur.e  eft  calida;,  &  tenuiu 
partiti.vt  &  eius  liquor,  &  fucc'  qui  ex  foliis  exprimitur, 
atreftanrur.  Agreftis  yero  fici  liquor  &  fuccus,  valentior 
eft.Coliculi  vero  eius  adeo  funt  calidi  acrenuiti  partium, 
Vt  carnibus  bubulis  duris  adiefti  teneras  cas  faciant. 

Symphytum  petrsum  habet  fecandi  Yim  quam-  F 
pia,habetquectiam  quapiam  contrahendi:&  tertiopri- 
terealocohumiditatcquadam  nonimmodice  calidam, 
ex  qua  dulce  videtur,  &  odoraru  iucundum.  Comman- 
fum  verb  fitim  extinguit.Poteft  ergo  digerere  &  cotrahe 
re  &  coftringere.Symphytum  vero  alterum  magnu fimi- 
lem  pra:di&6  vim  habet:guftatibus  tamcn  non  dulce  eft 
nec  odorarii-Qiiarenus  vero  lentum  eft,&pruritu  excicat, 
fcillareftfimile.vtuntureo  ad  omniaad  qua;  fuperiore. 

Sphondylii  fructus  &  radix ,  acris  incidentifque  fa- 
cultatis  eft.  G 

Schinos,/<i  tfl  ientifi  us,  ex  aquea  fubftatia  leniter  cali- 
da,&  terrena  frigida  non  mulra  compofitus  eft,ob  quam 
etiam  modice  adftringit.  Siccat  igitur  in  tertio  ordine 
iam  completo.  in  differentia  vero  caloris  &frigoriseft 
quodammodo  medius.  Similem  porro  habet  adftriclio- 
nc  in omnibus  eius  partibus,in  radicibus,in  ramis,in  ex- 
tremis  turionibus,  in  germinibus,  in  foliis ,  in  fruc~tu,& 
corticc  denique.  fuccus  vero  qui  ex  foliis  exprimitur,fi- 
milisquodamodo  teperatura:  eft,vt  modice  adftringat 


Schin»  anthos  cilfacit  moderate ,  &  adftringit  mo-  H  innoxic  firmitur,&  ramen  ncc  ipfa  vtilitati'  quidpiam  ob 
dcratius,necplane  a  tenuitatis  abeftnatura.Eo  magis  ad-  tinet.radicis  cortexforis  admotus  ficcat  fcciido  ordirie 
ftringit  radix.Quem  vero  florcm  voeant,ealidior  eft.  completo,&  inc  ipiente  fecundo  refrigcrat. 

yyy.ii, 


l 


OPvIB  ASII 


Hyacinthi  radix  in  primd  ficcantium  ,  in  feeundo 
iamcompleto  refiigeranriuni  ordine  conftituctur.Fru- 
ttus  leniter  extergit  &  adfti  ingir,tertio  ordme  deficcans, 
&  in  medio  caloris  &  frigorts  pofitus. 

Hydnajfcocf^rKfc^^.vincentcm  habent  terrena  eflen- 
tiam,exigua  quada  tenuium  partium  adiuncla  portione. 

Hydropiper  calidum  eft  illudquide  ,  fed  uon  xque 
vt  pipenitemque  digerit. 

Hyofcyamus,/jocf/?«/ffrr*wj,qni  nigrum  femen  fert, 


A  eft,ficca  vero  inprimo. 


Chamxleontis  radix,  liigri  quidem  lethalequid- 
dam  poflidct,quamobrem  ea  foris  vtimur.  eft  cnim  flcca 
in  teitio  iam  graduferme,  calfacitveroin  fecundocom- 
pleto.  Albi  vero  radix  valet  etiam  ad  partes  internas,  ean 
demque  teinperaturam  quam  niger  habet,nifi  quod  hic 
eft  magis  amara  quam  illa  lit. 

Chamxmeluro  partium  tentiitatceftrofx  fimile,ca 
lore  vero  ad  olei  vires  animanti  fanuliares  &  temperatas 
magis acceditiproindc lafiitudini ,  fiquidaliud,  in  pri- 


infaniam  foporemque  afferr.  Proximam  ei  facultatetem  B   rrns  confcrt ,  dolorefque  mitigar,  &  tenfa  remittit ,  &  la- 


D 


obtinet  is  qui  femc  modice  fiauum  gerit.vterqne  autem 
vitaudus  eft,vt  inutilis  &  perniciofus.Cxterum  cuius  fe- 
rnen  &  flos  candidus  eft.qui  ex  tei  tio  eft  ordioe  refi  ige- 
rantium,admedicin.im  eft  maximeaccommodatus. 

Hypericon  calfacit&  ficcat,eftque  eiientix  tenuium 
partium. 

Hipecoon  ex  tertio  eft  refrigerantiu  oriine.vt  &  pa- 
pauere  parum  a  bfit. 

Hippogloflum  &  radicem  &  fuccum  mollientis  fa- 
cultatishabet. 

Hylfopum  calfacit,  ficcitque  in  tertio  erdine:  eft  i- 
tem  tenuium  partium. 

O 

Phacijfcor  eftlentcs,non  valcteradftringunt,  medium 
verbcaliditatis&frigiditaristenent,  atque  etiam  in  fe- 
cundo  ordine  ficcant. 

Lens  verb  paluftris  humidx  frigidxque  temperatu- 
rx  ex  fecundo  gradu  eft. 

Phalaridis  fuccus  &  femen  &  folia,aliquid  tenuium 
partium  &  calidi  poffidenr. 

Phalangitcs  facultatem  habet  tenuium  pai  tium,  & 
ficcantem 

Phlomtj/jor  eft  ucrhnfci,  cuius  alba,&  cuius  nigra  funt 
folia,  radix  acerbaeft,folia  vcro  digerunt.  Sic&  aliorum 
foha  ficcandi  &  modicc  cxtergendi  vim  habent. 

Vh.cenix,hoc eft  pttlwat  ai  borin  omnibus  eius  partibus 
adftringentis  facultatis  eft  particeps.  Ac  ramorum  qui- 
dero  fuccus  auftems  eft,ex  aquea  eflentia  tepida,&  terre- 
ftri  f i  igida  compofitus.  Similis  quoque  naturx  eft  mcdul 
la3qUamcerebrinomineappellant.  eiusfrutius  acprxci-  E 
pue  dulcis,non  exigua;  caliditatis  particeps  eft,ifque  foris 
admotus  roborat,  ficcat,  contrahit,flipat  &  denfat.Qupd 
veio  eUten  vocat,hoc  eit  teneru  palmx  germen,eandcm 
vim  habet  quam  cerebru.quod  deniquc  velut  proprium 
eius  eft  tegmen.aditringentcmipfumquoque  facultatem 
obtineticiterum  magis  quam  omnia  antedicla  exiccat. 
Eftetiamnum  planrx  radix  ficcanris  finemorfu  faculta- 
«s,eique  aliquid  adflricHonis  ineft. 

Phorbium  vim  habet  tenuium  partium,trahentem 
atqueextergentem.  f 

Phu  radix  yireshabet  nardofiroiles,fedin  plerif- 
que  inferior  eft.  Vrinas  autem  ciet  magis  quam  Indica 
aut  Syriaca  nardus,xquc  verb  ac  Gallica. 

Phycos,  idcft  dg* ,  humens  adhuc  alga  &  viridis,in 
fecundo  ordine  ficcat  &  refrigerataliquid  eriam  modice 
adfttingenris  obtinet. 

Phyllitis  acerbx  qualitatis  eft. 
Phyllon,Wf/?/b//«^,mal  ibathri  iuie  prxtermifit.ait 
enim  ipfum  vim  nardo  fimilem  dbtinere  ,  qua  de  iam  q 
prius  eft  didtum. 

X 

C.halbane,»'J  </7g<</i><<»«»-',mollientis  digerentifque  fa- 
cultatis  eft.  In  calfaciendo  fuerit  fans  ex  tertio  ordi- 
ne  incipiente :  iu  ficcaiido  verb  in  principio  fecundi  fta- 
tuatur. 

Chamxdrys  amararo  qualitatem  cxteras  fuperan- 
tem  habet.  Eft  &  quodammodo  acris,  inciditque,&  ob- 
ftructiones  pellir.  ponat  eara  quis  in  tercio  ficcantium 
&  cafacictium  ordinermagis  tamen  calfacir  quam  ficeat. 
ChamxciiTi  flos  quum  valdc  amarusfit ,  obftrudtione  ic- 
curliberat. 

Chamxlea  amaram  qualitatem  citeris  excellen- 
tem  habct. 

Chamxleuces  calida  facnltas  in  tertio  ferme  ordine 


xat,modicc  dura  emollit  ,conftipata  rarefacit ,  &  fcbres 
qux  citra  vifceris  ahcuius  inflammationem  mortales  ve 
xant ,  difcutit,  ac  prxfcrtim  qux ex  humoribus biliofis, 
aut  cutis denfitate  exoriuntur.  Has  ergo  febres  lanare  cha 
marmelum  poteft.ealque  quum  lam  concoclx  fueriut.  Et 
tamen  cxteris  omnibus  egregie  prodeft  qux  mclancho- 
licx  funt,aut  pituitofx,&ex  lnflamatione  vifcerisexortx: 
nam  &harum  remedium  prxftantiflimum  eft,quum  iam 
concoftis  adhibetur:ideo  fit  vt  hypochondriis,  fiquid  a- 
liud,  pergratum  fit.  S.*d  &  lini  femen  vifceribus  qux  in 
hypochondriisfunt,gratu  eft,fed  tamen  minujquam  cha 
mxmelum  :  fiquidem  &  minus  eft  calidum,  &  eftetiam 
pat  tiura  craflarum.attamen  in  afcenfu  atque  incrementis 
inflammationis,&  prxfertim  earum  quxin  externis  funt 
partibus,rofaceum  thamemelo  prxftat,quippe  quum  te- 
pida  caliditate  &  leui  adftriftione  eiufmodi  indigeanr. 

Chamxpirys  amaru  faporem  habetacri  validiorc: 
quamobrem  expurgat,  abftergetque  vifcera  magis  quam 
calfaciat.Prxterea  ficcat  in  tertio,calfacit  in  fecundo. 

Chamxfyce  abftergentem  acrdmque  vim  poflidet. 
Chelidonium  valideabftergentis  &  calidx  faculta 
tis  eft  ordine  tertio,fimiliterque  ficcantis.Minus  vero  che 
lidoniumquum  acrius  maiore  fit,  cutim  ftatim  exulce- 
ratritaque  quarto iam  ordini  incipienti  calfacientium  af- 
fignabitur. 

Chondrila,hanc  etiam  ferin  quidam  nominant .  eft 
enim  eiufdem  fet e cum  illa facultatis ,  nifi  quod guftu  a- 
mat  iufcula  eft,quam  etiam  ob  rem  magisficcat. 

Chodrus,/</f//  alica,  emplafticx,  concoqucrifquenatu- 
rx  eftjxqncactriticum.eftque  ceumateria  quxda  adve- 
hementiora  medicamenta  excipienda  accommodata. 

Chryfocomes  aut  chryfiridis  radix  acrem  fimulat- 
queadftringentem  qualirates  vincenteshabet }  quamob- 
rem  non  eft  ad  multas  res  vtilis. 

Pfylhi  femen  fecundi  ordinis  eft  refrigerantium.in- 
terficcantia  &  humeftantia  medium  tenet  locum. 

Pfeudodidtamnum  iure  pertranfiuit ,  quoniam  di- 
Gamni  vim  obtinet,de  quo  iam  difluerimus. 

n  .  , 

Ocimum  exfecundo  ordine  calfacientiu  eft.ei  quo- 
que  excrementia  humiditas  ineft,quocirca  nec  etiam  co- 
modum  eft,vtintra  corpus  aflumatur.  extrinfecus  veroil- 
liium,ad  digerendum&concoquendum  valet. 

Ocimoides.  huius  femen  tenuium  partiu,&ficcan- 
tem  fine  morfu  facultatem  habet. 

De  terrx  differentiis5&facultatibus. 

TErra  omnis  ficcandi  vim  habet:quumque  nulla  pe- 
nitus  ignea  fubftatia  eidem  fit  admifta,tum  citra  vl. 
lum  omnino  morfum  ficcat,  ad  quam  etiam  rem  ei  adiu- 
mento  eft  lotio. 

Samia  refrigerandi  modice  vim  habet.-abftergendi 
verb  valde  moderate,Sclinufia,&  Chia,  itemque  fine  cal- 
faftione  &  refrigcratione  infigni. 

Cimolia  quum  miftx  facultatis  fit,&  refrigerans  ha 
betquippia,&  nonnihil  etiam  digeres,quocirca  lota  hoc 
abiicit:non  lota  vero  vtrifque his  facultaribus  agit.  Vtran 
H  que  vero  facultarem  facilc  indicat,quum  illi  humores  na 
turx  contrarix  mifcentur:  nam  repercutientibus  ac  refri- 
gerantibus  mifta,lutum  quod  ex  ea  atque  illis  fit,repercu- 
tit  ac  refrigerat:  fi  digerentibus  mifccatur,digerit. 

Ampelitis  terra  magis  medicata  eft,ficcatque,&  di 
gei  it.Non  eft  autem  ita  morfus  expers}nec  ita  mitigandi 


M  E  D  I  C  I  N. 


vim  habet ,  vt  Simia,Chiaj  &  Selinufia.  At  Cimolia,qua: 
hi$  eftpaulo  valentior,eft  etiarn  morfus  cxpers,ac  prxfer- 
tim  elota. 

Gretica  veio  eft  his  quodammbdo  fimilis,  verum  fa 
tis  imbecilla,  mulrumque  habet  aeria:  fubftantix.  abfter- 
genditameneivisineft. 

Lemnia  valenniTimas  harutn  omnium  vitcs  habet, 
eftque  adftri&ionis  particeps. 

Eretrienfis  hac  eciam  valentiof  eft;  noh  tamen  vf- 
queadeo  vt  mordeat»Si  laucrur,  valde  modcrata  efticitur, 
non  fecusquam  fupradi&at.  Sunt  qui  eam  comburunr,& 
tenuiorum  partium  faciunt,vt&  ad  vim  digerendi  tranf 
eat.  fi  vfta  lauetur,acrimoniam  in  aqua  deponet.  lubnll- 
tarem  Yerb  quamex  vftioneacquifiuit,  retiner,roagifque 
deficcat. 

Eft  alia  quoque  terra  qux  pnigitis  vocatur,  tota 
quidem  facukate  Cimolixfimilisjfed  colore  nigra.qua- 
lis  eftampelitis. 

Alia  quoque  terra  ex  Armenia,  qux  Cnppadocix  fi- 
nitima  eft,affertur,maxime  ficcas,  colore  paliido,faulli- 
nuquein  la:uorem  foIuicur,vt  calx.  Vocatur  aute  eoriim 
lingua,Zarina.in  Syria  verb  Zarnacha  nominatur.  Mons 
in  quo  prouenit,eft  ciuitatis  qua:  B  gauona  appellatur:  a- 
ger  verb  in  quo  eft  mons,  Agarra  dicitur.  Cxteriim  ter- 
ram  ipfainexpertem  miftionu  fubftautia:  qtia:  fit  alrerius 
gencris,v.im  habere  citra  morfum  exiccandi  cenfcndum 
eft.  Sed  quum  nuiium  corpus  miftioriis  exqLiifite  expers 
reperire  non  q<ieas,infpicieda  comnuftio  eft  eoium  qux 
illi  accidunt,  i  .que  &  in  leuitatis  &  irt  grauitatis  differen 
tiis,&  iis  quisguftus  atferonam  fiqua  adftn&io  appareat, 
tantum  atfumpfit  frigiditatis  quacum  h  ibet  aftn&ionis: 
fin  etiam  actimonia  quardam  apparear^antum  confequi- 
turcalorisquantum  ei  ineft  acrimoniar.In  leuirate  &  gra- 
uitate  idemconfiderandumeft.quum  Ieuttas  indeoria- 
tur  ,  qubdin  tota  eius  temperatura  copiofa  fit  aeria  (ub- 
ftantia:grauitas  vero  quo  maior  ftt,  eo  etiam  magis  fince 
ra  terf*  habeatur.terra:  autem  proprium  eft,vt  igni  admo 
ta  non  fundatur,&  vt  aqua  irngata  in  lutu  facile  foluatur. 
Delapidibus. 
Lapis  hxmatttes  tantum  ftigiditatis  quantum  e- 
iam  adftVidionis  poflidet. 

Melitites  veibcalorem  temperatum  habet ,  propter 
dulcedinem  temperatam. 

Galattites  mediam  inter  hos  vttofque  temperiem 
obtiner» 

Sehiftos  verbhxmatiti  perfimilem  vim  habet, fed 
imbecilborcm.  Porrb  quum  lapidibusomnibus  commu- 
ne  fit  vt  exicccr,  quotquor  ex  eis  in  luccum  foluti  nullam 
euidentem  qualicatem  guftui  afferur  r,hos  effe  infirmifft- 
mos,&  minime  mordacesputandum  eft  at  qui  perfpicua 
guftui  qualitatem  offerunt, hos  pro  quahtatis  proportio- 
ne  vim  habere:vc  fi  adftringanr,ad  comprimendum,con 
ftringendu,condcnfandum;&contrahendu:fimordeanr, 
ad  calraciendum,  ad  digerendum,  &  ad  liquandum  va- 
leant:  medii  verb  fint  qui  citri  morfum  &  adftriclionem 
foltim  abftergeant.Ergoha:matites,fchiftos,  galactites,  & 
mehtites.tn  fuccum  foluutur,  ad  morcarium  aut,cotem  at 
trithquum  fint  etiam  alii  lapides  qui  infuccum  foluan- 
tur,vtqui  iniEgyptonafcitur ,  quovtuntur  ad  fplendo- 
rem  linreis  indendum.  Eft  autem  minime  omnium  pra> 
ditiorum  qualitatis  parrieeps ,  neque  adftri&ionem,  ne- 
quemor(um,nequeabfterfionem  vllam  oftendit:idcirco 
id  folum  huic  lapidi  ineft  vt  exiccer. 

-Omnium  autem  prxdi£torum  lapidum  valentiffi- 
mam  vim  habetqui  exAthiopia  affertur,quodammodo 
fubuiiidis  iafpis.Soluitur  hic  lapis  in  fuccu  la&ei  coloris, 
mordaci  tamen  guftu  eft. 

Eft  &ahuslapis,cuius  valentes  vires  funt.quiin  Pa- 
liftina  Syris  nsfcitur j&  Iudaicus  appellatur. 

Pyrires  quoque  ex  iis  eft  qui  valentem  vim  habent. 
ad fummim  v  erb  acres  accommodati  funt  ad  abftergen- 
dum,detergendum  ,  detrahendum,  exrenuandum,  dige- 
rendum,vei.en.cnrer  ficcandum,&  colliquandum. 

Hutus  facultans  habetur  etia  Phrygius:  nam  valcter 
ficcat^habetque  nonnihil  adfttidionis  &  mordicationij* 


CO  LLECT; 

A 


z 


B.    X  V. 


ff4 


D 


Ageratus  quoqne  lapis  exmifta  facultate  abftergeti- 
te  &  digerente  conftat. 

Afia;  petra;  flos  renuiurn  eft  partmm  ,  vtfluidas  car- 
nes  fine  motfu  eliquer.petra  verb  in  qua  nafcirur ,  quan- 
uis  llli  fimilem  vim  habeat ,  aclionis  tamen  vehementia 
illi  cedit.  flos  enim  eft  petra  nuilto  potior,  non  foliitn 
qubd  magis  colliquet  &  digerat,&  velut  fale  condiat,  fed 
etiam  qubd  h;ec.abfque  vehcmeti  morfu  faciat.  Prarterea 
hic  Afiaj  petr^  flos  nefcio  quid  falfi  hsbctin  guftmvt  pof- 
fim9  facere  coiedf  ura,ipfum  nalci  ex  rore  quoda  ex  mari 
g  inpetra  r<fidenti,qui  pi  ftea  folis  radiis  ta£his  inarcfcat. 

In  Upidibus  continetur  etiam  Magnes,  quem  hcrcn 
■  leum  voeant,habfcrque  vim  hacmatita:  fimilcm..  j 

At  Ar;  biusquem  vocant,  elephanti  fimilis,  ficcan- 
di  &  abftergendi  vi  prjeditus  eft. 

Itrmque  is  qui  Alabaftrites  appellatiir,vftQs  in  medi 
cin.t:  vfum  venir. 

Smirisquoqtie  valenter  abftergendi  vim  habet. 
Pumex  etiam  inter  lapides  mimeratiir,  cftque  eiuf- 
dem  facult3cis.quarenusadabftergedum  pertinecquem- 
admodum  etiam  tefta  figulina  ,  &  mulro  magisclibana- 
^  rum.  Sed  fmiris  habecetiam  aliquid  r.ci  imonia; ,  ideo 
fit  vtnonnulli  etnidem  medtcamentis  addant  qua;  adu- 
rendi  &cxicandi  vi  prj;ftanN  Sed  fi  pumcx  comburatur» 
hulla  re  ent  ad  eofdem  vfusfmiri  inferior. 

Lapides  quoqtie  in  fpongiis  reperti  frangendi  vim 
obtinentynon  tamen  ita  validam  vtnqui  ex  Cappadocia 
conuehuntur,  quosin  Argaro  nafci  perhibent.  Soluuntur 
hi  in  lutcjim  ladrei  cbloiisvex  quo  perfpicuum  eft,eos  ex- 
ttnuandtvim  habere,nec  infigniter  calefacere. 

Ottracirem  verb  lapidem  laudari  aquibofdam  au- 
dio,  quafi  deficcandi  valsnter  facultatem  habeat  ,  exad- 
ftn^tione  &  acnmonia  ilmperata:vt  ctiam  <. t  mjqui  Geo 
des  vocatur,abftergere. 

Nixia:  vtro  cous  ramentum ,  refrigerantw  eft  fa- 
cultaris. 

Ophites  lapis  abftergendi  &  frangendi  vimhabef, 
ceu  etiam  vitrum.ipfum  enim  ex  vino  albo  &tcnui  epo 
tum,lapide5  qui  in  veficafunt  valenter coi.ftringir. 

Proprietatem  verb  quibufdam  lapidibus  nonnulli 
g  ineffe  atteftartur.-qtiilemreuera  viridis iafpis hsber,qui 
ftomachuni  &  os  ventriculi  fuo  adhsfu  iuuat.  Huius  e- 
tiam  lapidis  ego  qtioqae  periculum  abundefeci.torquem 
enim  ex  huiuimodi  lapillis  confeci,&  collo  fufpendi,  lta 
vtlapides  ventriculi  os  attingeret.perfpicue  nanquepro- 
deffe  videbanttir. 

Ophitem  verb  lapidem  vir  quidam.cui  adhiberi  fi- 
des  poteft,reuera  affeuerauit ,  appofitum  iuuare  cosquia 
fcrpentibus  \0A  fuiffenr. 

De  metallicis. 

F  A 

A !es,fales  fiue  foffiles  fint ,  fiue  ex  mari  oriantur, fi- 

milemfacultatem  obtinent:eaque  ex  duabusquahtatibus 
abftergente  &  adftringente  miftu  eft.  Vtrunque  verb  fic 
carc,  fupra  fuit  perfpicue  declaraturo.  Differunt  autem, 
qubd  fales  qui  ex  tcrra  fodiuntur.funt  dcnfioris  effentix: 
ex  quo  fit  vtcraffiorum  fintpartium,magifque  adftrin- 
gant.Sales  verb  vfti  magis  digerunt  quam  ignem  non  ex- 
ti  ,quatenus  eorum  corpus  tenuiorum  parrium  eft  reddi- 
tummon  tamen  reque  ac  non  vfti.contrahere  denfareqoe 
£  etiamfirmam  ftibftantiam  poffunt. 

ArmeniaCu  vim  habet  abftergentem^adiundaleui 
acrimonia,&adftri(£tioneleuiffima. 

Arfenieum  tam  combuftum  quam  non  cobuftum, 
adurenris  facultaris  efl.  Id  verb  vftione  reddi  tenuiorum 
partium  plane  conftar. 

Aphronitrum  afpuma  nitri  differt:  nitri  enim  fpu- 
ma  exiccans  medicamentum  eft,  afpeclu  triticei  farin^ 
fimilis:aphronitrii  verb  farinzfpeciem  non  habet,nequc 
folutumcft,  fed  cft  concretum  &coa&um,  quoomries 
H  qui  in  balneis  fordes  detergur,vtutur;habetqueabftergcn 
di  ac  digerendi  factiltatem.  At  fpuma  ritri  eiufdem  qui- 
dcm  eft  natuiie,fed  tamen  effentia;  tenuioriseft:  nitrum 
vero  media  habet  vim  inter  aphronitru  &  fale.  aphroni- 
tro  enim  fola  abftcrgedi  vis  ineflffali  verb  eria  adftringe- 

YYY.  ii. 


di.Nitroinfunt  vtraeque.fedminima  adftringens,multo  A 
verb  maior  abftergens. 

r 

Gypfum,pra:ter  communem  omnium  terrenorum 
lapidoforiimque  corporum  fnculratem,  pcr  quamficcare 
di&a  funt.hoc  etiam  eft  cbfequutum  vtiit  emplafticx  fa- 
cultatis.Atcombuftutnnon  .equceft  emplafticum:  cate- 
rum  tenuiorum  partium,&  mngis  liccansreddttur.  quin- 
ctiam  repcrauiendi  vim  habet,  &praefertim  oxycrato 
maceratura. 

.uVyiv»;  •  >     tT*h*,r  •  ■  ipn 

Diphryges  cx  mifta  qualitate  &  facultate  conftat.ha 
betenim  in  ie  quiddam  adfti  iugens,&  acrc  mcdiocriter. 

0 

Theion,  iJ  f/f/M/^.f,omnetrahcndi  vim  habet.Tem- 
peratura  calidum,edemix  verb  tenuis  cft. 

I 

losjdcfl  «r«^0,guftantibus  acre  qualitatcm  offcrt.Di- 
gcrcns  verb  &  detrahtns  eft,&ltquans  nontencrammo- 
46,fed  duram  ctiam  carnem. 

K 

Cadmia  ficcatis&  leuiter  abftergcntis  facultatis  eft. 
in caliditatis  autem &  f  rigidiiatis  differcntia  eft  quodi- 
modo  temperata.  Tenuiorautem  eft  quae  botryitis,craf- 
fior  verb  qux  Placitis  appellatur. 

Cinnabaris  actismodice  facultatis  eft.  habet  verb 
ctiamquidpiam  adftri&ionis. 

CifTeris  pumexquid  habet  abftergcs.fi  comburatur, 


o  m  b  a  sn  \4 

cruftasinducunr.&quanquam  vrunt,tamc  etiam  adftrim 
gunt.  Casterum  mify  nudis  corpoiibus  admotum  mi- 
nus  quam  chalcitis  mordct ,  quanuis  non  fit  chalcui* 
dc  minus  calidum.  Sed  hocex  tenuitate  fux  fubftantiu; 
cidem  ineft. 

Molybdajna  vjm  habct  lithargyro  perfimilc,  a  me- 
dia  ramen  tempcratura  paulum  quid  ad  f>  igidius  vcrges. 
fed  nec  abftergcntisfacultatis  elt. 

Molybdos,  id e/l  plnmbu, vim habct  adftringenrem  & 
refrigeranrem.eiqueincft  nonfoliim  humidacffcntiaco 
B  piofa  a  fr»gorcconcrcta,fed  a£ria  quoque,&pauca  terrea. 
humidac  igitur  cflentia:  plurimum  in  eo  ellc,id  figno  eft. 
Plumbum  autcm  folum  omniumeorumquaenouimusi, 
tum  mole.tum  pondcrc  augctur,fi  in  xdibus  fubterraneis 
condatur  quae  acrem  rurbidum  habeant ,  vt  quaecuuque 
illic  potiatur,fitu  celeriter  impleantur.Vftum  verb  plum- 
bum  vbilocu  fuerit,facultatis  refrigerantis  eft:antequattt 
verb  abluatur,miftun»  vim  habet. 

O 

^  Oftracon,«</  e/f  tefld,\im  abftergcntem  &  exiccantem 
obtinet,prscipuc  vci 6  quae  caminorum  cft >  eb  qubd  to- 
fta  fuerit. 

II 

PompholyXjfi  elota  fuerir,medicamentum  eft  pro- 
pe  omnium  qux  cttra  mofum  ficcant ,  primum:  vbi  ve- 
rb  harc  fuppetat ,  ncmoeftqui  fpodio  vti  vclit ,  ncdnm 
antifpodio. 

2 

Sandaracha  facultatis  adurentis  cft,  quamobrem  di 


nuiorum  fit  partium:fed  vrendo  parum  acrimonia:  con      gerentibus  &  abftergentibus  cam  meritb  indunt 


«ahif,eamque  lauando  deponit, 

Caruleus  acris  eft  faculcatis,detraheufque,ac  dige- 
rentis  potioris  quam  cinnabaris.eft  etiam  adftri&ionis 
particeps. 

Lepis,  idefi /<f  ««««<«,  quardam  ferri  cft,  quaeda  aeris,  &  fto 
momatis:  qutdam  etiam  helittmfquam«m  nommant.O- 
mnes  autc  valentcr  ficcant:fed  differunt  int  er  fe ,  &  quod 
magis  miniisve  ficcent ,  &  qubd  tenuioris  aut  aaflioris 
fint  effentia;,&  denique  qubd  maiorts  minorisvcadftri- 
clionis  fint  participes.itris  ergo fquama  in  ficcando  pri- 
mas  tcnet.conftat  enim  ex  partibus  fubtilioribus ,  vrpote 
quxnonnihtl  a;ruginis  aflumpfit.  Maiorem  verbadftri- 
ftionemfquamaferriobtinet:  maiore'mqucquim  haec, 
fquama  ftomomatis.  Dctrahit  autem  &  Hquatcarnem 
tnagis  quam  fquama  aeris  :  &  hac  etiam  valentius  helitis. 
Omnes  autem  fquamae  non  inftrenuc  funt  mordaccsreft- 
queperfpicuum,  ipfarum  confiftentiae  fubftantiam  non 
tenuium  ,  fed  craflarum  potius  effe  partium.nam  intcr  ea 
qua:  eandem  vim  habct,id  quod  partium  tenuiorura  eft, 
minuseftmordax. 

Litnargyrus  deficcar,vtcxtera  metallicaornnia:fcd 
hoc  efficit  moderatiflime-In  caeteris  vcrb  qualitatibus  ac 
faculcatibusquodammodo  ir»  medio  eft,ncquc  manife- 
ftb  calfaciens.neque  refrigerans.  Modicxquoqucabfter- 
fionis&  adftrictonis  eft  particeps ,  quamobrem  medii 
ordinis  in  metallicis  iure  nominatur.  Proindevfus  eius 
eft  frequens  ceumat£riae,vt  mifceamus  iis  quae  valentem 
vim  aut  mordcntc.aut adftiingentem,aut talequippiam 
facientem  habenr. 

Litru,id  eft  nitrurn,  ficcat  &  digerit.  fique  intra  corpus 


Scoria  omnis  medicamentum  eft  valenrer  ficcans, 
prae  caeteris  verb  ferri.  Argenti  vcrb  recrementum  pro- 
priehelcyfma  vocant,  ficcantemque  facultatem  habet. 
Stimmi  ad  communem  exiccandi  facultate  habet  etiam 
adftriclioneai. 

Stypteria,i(f*y?ii/(,»»f,vehementiflimam  adftriclionem 
habec:  quumque  craflarum  fit  partium  ,  tenutorum  par- 
tium  quam  alta  entid  quod  fciffile  vocant,deinde  rotu- 
dum  &  aftragalote .  Liquidum  verb  eft  abundecraffa- 
rumpartium.itemque  quodj>laciten,  &quodplinthitcn 
nominant. 

T 

Titanos,calx  viuaadeb  vehementer  vrit  vt  cruftam 
excket  :extinfta  verb  nou  protinus  ipfa  quoque  cruftam 
inducir,fcdpoft  vnum  aut  duos  dies:  minus  quoque  vrit, 
&  minus  cruftas  cxcitar.  At  verb  teporis  progreflu  ne  cru 
ftam  quidem  molitur  omnino:calfacittamen  eliquatque 
carnes.Si  lauetur,  morfum  in  aqua  deponit ,  efftcitque  ldi 
quod  lixiuium  vocat.Caeterum  ipfa  fine  rnorfu  exiccat.fi 
etiam  bis  terve  &  faspius  elota  fuerit,morfusficplaneex- 
pers,&  egregie  citra  morfum  exiccac 
X 

Chalcathosjid  eft  atramentu  futorium.Mirabile  eftin 
hocmedicamento  ,  quomodovalentiffimaeadftriftioni 
non  ignauacaliditasiit  admifta.Pianum  ergo  eft,hocma 
xime  omnium  condire,feruarequecarnes  humidas  poflc: 
fiquidem  qualitate  humiditatem  abfumit,  adftridione 
verbfubftantiam  contrahit  atque  conftipat. 

Chalcitis  miftamhabetadftringentem  acr^mque 
facultatem :  fupcrat  verb  acris.vt  qux  adeb  vehemens  eft 
vt  carnem  exurat,&cruftamgignat.  Hocmedicamen- 


affumatur ,  craflbs  humores  magis  quam  aphronitrum  G  tum  vftum  minus  quidem  mordet/ed  non  minus  ramen 


incldit  atque  attcnuat. Aphronitrum  vetb,  nifi  magna  vr- 
geat  neceffita5,degluticdum  non  eft,  nimirum  ftomacho 
infenfum:fiquidem  plus  eti.im  qua;n  nitrum  incidit. 
M 

Melanteriaeft  dcnumcro  mcdicamentorum  valde 
adftringentium  ,  vtetiam  omniapropemodum  adftrin- 
gcntia  tetuiitate  partium  exupcrer. 

Melan,  id  eft  atramentum  fcriptoriu,  deficcat  ipfum 
quoque  mirum  in  modum. 

Mify,fory,&  calcitisfuntfacultatis  eitifdcm  gerievis, 
diffc-runtqtie  partium  tetuiitatc  &  cralfirudinc.  Omnium 
eorum  crafliflimum  eft  fot  y,  reiuiifflmum  mify.-mediam 
inter  ea  vim  chalcitis  tener.  Adutunt  ha»c  tria  omuia ,  & 


H 


cxiccat:fed&  adftriftionisnon  parum  amittit.  Proinde 
fit  vt  chalcitis  vfta  potior  omnino  fit  quatn  igne  non  ex- 
perta:eft  enim  tuncpattiumtenuiorum  facta,necaflum- 
pfit  acrimoniam,vt  alia  permulta  faciunt.  Noftiprxter- 
ca,omnia  vfta  ,  vbi  lota  fuerinr,  moderatiora,  minufque 
mordacia  rcddi. 

ChaIcos,.aes  combuftum,habet  quidpiam  acrimo- 
nia?,&  adflridionis  eft  particeps. 

Chalcw  anthos,»'</<r/r  /?o/,ew,tenuioris  facultatis  cft 
quam  vftum  xs  &  fquama. 

Chryfocolla  ,  &  hoc  medicamentum  ex  iis  eftquz 
carnem  liquanr,non  tamen  valenter  mordet.  cft  autcm  ar 
bunde  digerens  &  exiccans. 


Si7  M  E  D  1  C  I  N.  C 

Pfitnmythium/i  eftctru/Jfa  emplafticum  refrigeranfque 
mcdicaraentum  eft.hxcadufta  in  Sandyca,  quemvocar, 
tranfit,medicamentumfetenuius,  nondum  tamen  calfa- 
ciens.  Phycosautem  feruata  ceruffa:  friglditatepartium 
tenuitatem  affumpfit ,  vt  eius  ope  in  altas  partcs  corporu 
quibus  admouctur,eius  penetrarc  vis  quear. 

Pforicii  magis  ficcat,mintifque  mordet  quim  chal- 
citis,&  nimirum  ctiam  ex  partibus  renuioribus  conftat. 

ExGaleno.dc  vtilitate  qua:fumitur  exani- 
malibus,        Cap.  iu 

LAcfaluberrimumeftquod  nequeamarum  eft,neque 
acidum nequc  falfum  ,  neque  acre ,  neque  forridum: 
fcd  quodfuaue  cft  ,  &  parum  habet  dulcedinis.  tale  vcrb 
ad  acres  &  mordaccs  fluxiones  cft  accommodatiftimum, 
eas non  foliim  abluens,  fed  corpora  etiam  illinens ,  ne  in 
ea  nuda  cadat  quod  defluir.  prxterea  lac  omtie  ex  tnbus 
fubftantiis  eft  compofitum,cafei,feri,&  pinguedinis. 

Serum  extcrgendi  vim  habet.  extergct  enim  atque 
abluitcirratnorfum  acrimonias.pars  verocafeofa  &craf- 
faquar  inlade  eft.emplaftri  modoabhxret,&  eo  nomine 
acrimonias  retundit.Totum  veio  lac  (vt  vno  verbo  com- 
ple&ar)raedicamentu  eftleniens.cuiustota  quidem  fub- 
ftanria  morfuvacat,  fed  multoetiam  magis  vbi  mode- 
rat»  co&ione  maior  humiditatis  fcrofa:  parsfuerit  con- 
fumpra. 

Lacristra&ationi  cafeus  anne&endus  eft.quoniam 
lac  concretum  eft:non  tamen  tota  la&is  fubftantia,  in  ca- 
ieum  concreuir,fed  craffa  tantum,  tenui  &  fcrofa  excreta 
&  fetuncla-mollis  autem  &recens cafeus  vim  habet  reper 
cutiendi,&  leniter  refrigcrar:qui  vero  ex  acido  lade  con 
ficitur ,  pneter  nunc  allatam  facultatem,leuem  eriam  di- 
gerendi  vimobtinet. 

Butyrum  fit  cx  eo  quod  in  lade  pinguilfimum  eft, 
«juemadmodum  lcriptum  rcliquit  Diofcorides ,  ex  ouil- 
lo  atqueetiara  caprillo  lade.  concoquentis  facultatis  eft, 
habetqueleuemdigerendi  vim  in  iiscorporibus  qux  in 
tcr  duritiem  &  mollitiem  funt  media. 

Coagulum  omne  acris,attenuantis,  digerentifque  fa- 
cultatis  eft,&  nimirum  etiam  cxiccantis.  hoc  cnim  ex  fu- 
perioribus  confequitur  neceffario. 

Fel,aut  bilis,hunc  fuccum  omniumfuccoru  qui  funt 
in  corpore,calidiffimum  effeoftenfum  eft:  itaque  in  cali- 
diffimis, neccflecftfelcaiterorum  animaiium  fellianre- 
cellerc:in  iis  vero  qua:  uon  ita  funt  calida,hunc  etiam  fuc 
Cum  in  illis  calidum  effe  pi  oportione,  vt  quatenus  in  ca> 
teris  inferiora  funt,catenusin  hoc  itidcm  fucco  fint  infe- 
riora.  Quinetiamin  animalibus  qua:  magis  funtcalida, 
flaua  bilis  apparet :  qua:  vero  minus,  pallida.  fcrofa  cnim 
humiditateflauxbiliadmifta,  pallidafit.  vbi  autem  cali- 
da  animalia,aut  fame,  aut  fiti  vcxantur ,  ad  colorem  atru 
vergit,interima:ruginofocolore,interim  catruleo ,  intc- 
rim  ifatidis,qui  magis  fufcus  cft  quam  braflica:  color.igi- 
tur  &  tu  fcllis  colori  diligenter  animum  attendito,quum 
medicamentumquodfel  accipiatconficies.Scito  ergo.fi 
praeparando  medicamento  fel  impenfeflauum  iniicias, 
te  lllud  calidiuseffefa&urum:fipallidum,mediocriterca 
lidum.Qj-tprundamautem  raurorum  fel  ipfe  confpexi  ca: 
ruleum ,  flauo  nimirum  fuperaffato  ,  quod  in  id  mcdica- 
mentum  quodparabatur ,  iniici  prohibui ,  fed  eiusloco 
alterum  mediocrirer  flauum  accepi:  ille  enim  taurus  vin- 
culis  vi  tractus  fupra  modum  fuerat  defatigatus ,  &  cali- 
diorem  tempcraturam  acquifiuit.  Volatilium  vero  ani- 
malium  biles  omnes  acriores  &  ficciores  funt  quam  qua- 
drupedum  :  &  inter  ipfas  quoque  volucres  gallinarum  & 
perdicum  biles  funt  vfui  medicina;  accommodatiores: 
miluorum  vero&aquilarum  impendio  funt  acres,  atque 
etiam  erodunt :  ideoque  acruginis  colorem  imitantur ,  ac 
nonnunquam  atra:funt.His  igiturearum  differentiis  per- 
fpe£tis,ite'mqueaffe£tionibiis  qua:  magis,qua:que  minus 
exiccatione  indigent,  cognitis,  fi  vnam  modo  quam  vo- 
lueris  re  experrus  fueris,inde  ad  alias  via  &  ratione  tranf- 
ire  poteris  ,  vt  femper  eam  quc  affedioni  conueniat 
acciptas. 


O  Li[  E  C  T.    LIB.    XV.  fi§ 

A  Sudor  eius  qualitatis  eft  particeps  qux  falfa:&  falfu- 

ginofa  nominatur:&  fope  etiamin  eo  apparet  amarities. 

Vrina  omnium  animaliimi  calida  eft,  minus  vero  fri- 
gidiorum.Vi  ina  hominisomnium  prope  aliarum  eft  ini 
becillima,exceptis  porcis  domefticis  quibus  exedli  funt 
reltes.illorum  enim  totiliscorporis  tempcratura  cft  ho- 
minis  tempcratura:  perfimilis,&  arque  debilis  vrina.Cx- 
tertim  vrina  hominum,  vt  fiquid  aliud ,  extergcndi  vim 
habct:quodfullones  pivrcipue  Jndicantqui  fordes  veftiu 
ea  expurgant  atqueextergunt. 
B  Saliua  imbecillior  efteoi  um  qui  comcderuntatque  bi 
ber:mt:valida  &acris  eorum  qui  lngenti  fame  premun- 
tur,autfiti  enedti  funt.  Saliua  autem  tota  fui  fubftatia  ad- 
uerfiffima  eft  beftiis  hominem  interficientibus.Vidi  ego 
fcorpionemin  quem  faliuam  folamhomo  Confpuiffet, 
occifum  fuiffe;  idque  piotinus  a  faliua  efurientium  &  fi  - 
tientium.tardc  autem  a  faliua  corum  qui  poru  paftiique  fc 
expleuerant. 

Stercus  omnc maxime  digerentem  habet \ im. quod- 
dam  autem  afliduo  in  vfu  habetur,  quoddam  verb  rario- 
C  re.Frequentiffime  vero  caprillo  vttmur.-eTn/g^rproprifc 
nominant.Digerentis  atque  acris  facultads  clt,vfqueadeo 
vt  indtiratis  tumoribus  conueniat.Hoc  autero  combuftu 
tenuiorum  quidem  partium,fed  non  tamen  acriusperfpi 
cue  apparet.Eiufdem  autem  tumcombuftt  tum  non  co- 
bufti,yis  eft  abftergens,digercns:  ac  digcrens  quidem  no 
cxigua.Ceneralis  autem  &communisfacultas  eadem  o- 
mnibus  inefhvenim  pro  animalium  naturis  variarur.quo 
rumenimeft  temperatura ficcior ,  eorum  ficcius  ftercus 
cft,quemadmodum  calidiorum  calidius  .Sed  nullum  eft 
D  quod  refrigeret,ficut  nullum  etia  humedat :  quin  pro  na 
tura  quoque  corum  qut|fos  animatcs  vefcuntur,multa  in 
erit  differentia:proinde  in  hominibtis  potius ouam  ca:te- 
ris  animantibus,cft  etiam  maionquandoquiwem" ii  diuer 
fiffimis  alimcntts  vtuntur.Quid  en  im  fimile  habeant  qui 
allium  cxpafque  comedunt,&  qui  cucurbiram,  fiita  fors 
f erat  ?  Stei  cus  vero  bubulum  vnd  cum  exiccantc,trahente 
quoque  facultatcm  obtinet .  Crocodilorum  vero  &  ftur- 
norum  qui  folam  oryzam  comederint,abftergentem  ex- 
iccantemquc  vim  habcnt  vtranque  moderatam:  3c  multo 
^  modcratiorem  &  hebetiorcm  ftcrcusftui  lorum. 

Sordes  hominum  ficcantisfacultatis  cft,habetque  Ca* 
liditatis  aliquid:fordcs  vcro  qua;  lanis  ouium  inh2ret,ex 
qua  cr.fypum,vt  vocant,conficiunt,vim  habet  concoque- 
di  butyro  fimi!em:habet  vcro  etia.m  parum  facuhatis  di- 
gcrentts. 

Carnesvjperatum  digcrentem  &  ficcantem  valenter 
vim  habent.fimtilque  moderate  calfaciSt:properat  cnitn 
earu  vis,vt  videtur,ad  cutim,pcream  videliccteuacuans 
excrementa  qua:  funt  in  corporc.Quibus  crgo  mali  fucct 

p  copiofe  in  corpore  redundant,magnus  pediculotum  nu- 
merus  exoritur,&  a  cute  fquama  abfcedit,acdecidit  extt- 
ma  cuticula,  ad  qua  retinctnr  craffi  terreiqj  humores,  qur 
ad  cutem  protruduntur,a  quibus  fcabies,  lepra: ,  atque  e- 
lephantiafesexoriuntur. 

Cochlearum  caro  contufa  prius  in  mortario ,  deindc 
lxuigata.maxime  exiccans  fit  omnium  partium  quzhu- 
miditatem  excremcntitiam  habentjatque  adeo  vt  hydro 
pibus  etiam  conucniat. 
Adeps  a pingucdine differt  quod fit  craffior.  Quamob- 

G  rcm  animamib9quorumtota  natura  magis  terreftris  cft, 
adcps  prouenit:  quemadmodum  iisquorumeft  humi- 
dior,pinguedo.Proindepinguedo  igni  admota  celcritcr 
liquelcit:eliquata  verb  no  factle  cocrefcit:  adeps  no  facil? 
liqucfcit,&  fufus  celerrimcCoit,miiltoquepinguedinedtt 
rior  videtur.Sus  ergo  bcnc  habitus  multam  habet  pingue 
dincpropternaturalem  teperaturx  humiditate.Boues  au 
tem  & capra:,&  cattera  huius generis  comigera,plurimu 
adipcm  ob  ficcitatcm  gignunt.Tu  verdfi  vis,  oleofam  & 
pihgucm  in  animalibusfiibftantiam  omnCm  adipem  ap 

H  pellato.vtplci  iquemedici  folet.Simili  quoquc  modopin 
guedinem  nominare  tibi  licebit .  Csterum  adeps  fuillus 
eft  omnium  fermc  aliorum  humidifftmus,ac  proinde  vi- 
cini.  oleo  vim  adtone  fua  poffidet.fed  oleo  magis  emol- 
ltt  &  concoquit,ob  eamquecaufam  CJtaplafrnatis  qur 

yyy.iUL 


.19  ORIBASll 

adinfl«mmationesvalent,commifcetur.quivero  mordi  a  iccandi  obtinet. 
cationes  fentiunt  aut  in  reclo  inteftmo,aut  in  colo,iis  po 
tiuscaprinum  adipem  qodm  fuillum  iniicimus,  noquod 
act  lraonias  magis  obtundat ,  fcd  quodcaprillus  ob  cral- 
iitiem  cclei  [ius  concrefc.u.  Porro  ob  eflentix  tenuitarcm 
nonnulla  acrimomas  magis  obtundunt,  vbi  m  alco  mor- 
dicatorum  corporum  molcflia  inhxferit.  Qupd  enira  ten 
uium  partium  cft  ,  tota  corpora  penetrat ,  &  omni  lainet 
ipium  mordicanti  permifcecur.hacque  ratione  adeps  an- 
fei  lnus qux in lnus  corporum  partibus  moi dicant.magis 
obcundn:cfl  ecia  fuillo  calidior.  Inter  hos  mcdius  eft  gal- 
linacebrum,&g  llma.umadeps:ac  calidior fempet fic- 
ciorque  eft  mafculorum  animaliu  :  &  exhis  ipfis,«^o- 
rum  minus  calldus  efi  &  ficcus.  mas  enim  eaftratus  ciuf- 
d 


^11 


E 


e  aeneris  jfoemin»  femper  cfl  fimilis.  Omnis  igitur  pin- 
uedinisfacultas  elt.vt  humana  corpora  hu  i.tsttet  &cal 
faciat.fingularu.n  autem  pinguedinu  difieientix  cx  ma- 
iore&  mmore  fumuntur:  fuis  enim  pinguedo ,  vc  ad  nos 
referatur,humeCtare  largius  pocelt,  fed  non  a:que  excalfa 
cere:fed  talis  eft  calor  pingucdmis  fuis  quahs  ipedatur  in 
nobis  Taurinusade|s.eft  nullo  multo  cahdior  c<  ficcior. 
Vitulinus  &calore  &  ficcicate  eft  taurino  infcrior,  &  hoc- 
dinus  caprillo  :  fed  '&  caprinus  hircino ,  &  taurinus  leoni- 
no:is  emm  adeps  omnium  prope  quadrupedu  adipe  ma- 
xime  dt7erit.nam&calidifumus,c<parcium  tenuifficna- 
rum  eftornnis  verb  adeps  vbi  mueterant ,  feipfu  fit  cali- 
dior :,  &  tenuiorum  paruum  ,  atque  ita  ad  euocandum  & 
digerendum  eft  ponor. 

Medullx  racultaseft,vt  indurata  &fcirrhofa  corpo- 
ra  emolliat,fidemufculis,fiueligamentis,fiue vifceribus 
id  cueniat.  optima  vero  fempei  e  .pertus  lum  ceruinam,  D 
de  nde  vitulmam.  taurina  \  erb&  huctna  acrior ,  Uccior- 
que  eft  texquo  fic  vrduritias  lcirrhofas  dilfoluere  non 
queat.Nonmodoautcm  meduUa  exoffibus  furuitur,quae 
teuera  meduUa  eft  fcd  etiam  ex  fpina^quamfpinalem  me 
dullam'vocant,qux  &  ficcior  &  fqualidiot  eft  quamreli- 
qua  :  eft  enim  illa  mollior  &  pinguior  .  quamobrem  cgo 
fpinalem  feorfum  per  fe  abfque  illa  recondo. 

Capitum  mxnularumvftorum  vis  effe  videturde- 
ficcans,  &  non  admodum  acris :  hoc  enim  alicui  ex  com- 
buftis  conuenit ,  quemadmodum  omnibus  communis  £ 
eft  exiccatio. 

Cornu  ceruinum  &  caprinum  vftum  &  elotura  fic- 
Cantis  faculcatis  eft. 

Caftorium  exiccat5calfacir,&digerit  -.idque  ei  eiim 
multisaliis  medicamentis  eft  commune.  quoniamvero 
eft  abunde  tenuium  partium  ,  idcirco  eius  vis  maior  eft 
quam  cxterorum  qux  a?que  calfaciunt  &  exiccant.  nam 
qua:  tenuium  parciu  funt  medicamenta ,  efficaciora  funt 
quamqua:luntciaiTarum,etiamfi  paremvim  fintforti- 
ta ,  propterea  quod  ingrcdiantur ,  &  in  imas  admotorum  p 
corporum  partes  penecrent,ac  potiflimum  vbi  dcnfx  illx 
fuerint,  v  fj.u  netuex .  eft  igitur  pe;  fpicuum  eas  i  cafto- 
tio  vcl  ob  hanc  caufam  magnopere  iuuari. 

Renes  fcincorum  bibunrquidam,vt  qui  penem  in- 
tendant.cuius  rei  concrarium  etficere  videtur  laftucx  fe- 
menexaquapotum. 

Capvinxvngulzcinisattenuandi  vtm  habettaiini- 
nx  vcro,ftrumas  d.gerendi,fi  oleo  fubigantur:fi  verofic- 
fueritinfperfusjfanare  perniones  poteft. 


cus : 


Oftreorum  tefta  combufta  fimilis  facultaris  eft  teftx 
buccinarum:fed  qux  fit  tenuiorum  eciam  partium,vel(vt 
dicam  verius)minuscraflarum.habet  etiam  contrahendi 
vimquandam. 

Sepix  cefta  abfterget  &ficcat  non  fecus  quam  alise 
teftx  eorum  quae  tefta  conteguntur.Cxtenim  in  ea  eft  tc- 
nuitas  partium  prx  czteris  eximia. 

Lanaecobuftx  vim  acrem  caltdamque  habent,par- 
tium  tenuitate  adiunfra. 
B         Pili  vfti  arque  ac  lanz  combuftar,calfadtndi  &  exic 
candi  vim  habent  egregiam. 

Ouoru.n  album  &  tenue,eft  omni  morfu  vacas,  n«- 
que  vnquam  nos  fruftratur  :  vc  lac  in  animahbus  crudita- 
tem  perpctientibus,aut  fame  fitique  encclis,«iut  quaeci- 
b.s  paftafunt  prauis.  Ouisautem  vnicum  ineft  malum, 
quodcisvetultasaffert :  quod  facillimc  quis  vitabitfire- 
cctibus  vcatur.  Vfitatiffimum  vero  eft,ac  factlUmc  nobis 
fuppetit  ouum  galhnarum:idcirco  nihil  aliorum  ouii  in* 
digentes.eo  vtimur :  quanu.is  eandcm  cum  iilo  naturam 
C  habeant.  tcmperatura  verb  cius  eft  paulo  frigidior  quam 
comoderata.  Ipfeitidem  vitellusfimilis  naturae  eft:qua- 
obrem  ouis  elixis  aut  affis  morfus  expertibus  ceratis  mi- 
fcccur.Eft  camen  perfpicuurn  leuem  mde  differenciam  o- 
uisaccedere  ,  vt  paulo  magis  exiccent  affa  quam  elixa: 
&  quancum  huius  faculcatis  nacifcuntur,tantum  etiam  e- 
ius  amittunt,qux  ad  mitigandum  valet .  refrigerat  enim 
modice  ouum,&  citra  morfum  exiccat. 

Erinacei  vtriufque  tam  marini  quam  terreni  corpus 
totum  combuftum  cinerem  efficit ,  cuius  f  acultas  abfter- 
D  gat,euocec,ac  detrahat. 

Cochlearum  combuftarum  cinis  egregie  ficcantis 
facultatis  eft,  quae  etiam  ex  combuftione  olons  quid- 
piam  acquifiuit.  Caeteriim  hx  non  combuftx  ficcant  e- 
tiam  egregie. 

Cancrorum  fluuiatilium  combuftorum  cinis  xque 
ac  pra:didius  exiccac 

Callinarum  fimplex  ius  retinendi  vim  habet,vt  ve- 
terum  gallorum  aluum  fubducedi.  coquendi  autem  func 
cum  fale  diutiffime. 

Adarcion  acerrimum  calidiffimumquecft,proinde 
ipfum  per  fe  inutile  eft.  Commifcetur  autem  iis  qux  virn 
eius  retundunt,atque  ita  magni  vfus  redditurad  easaffe- 
cliones  quibus  excalfaclione  opuseft.foris  admotum:na 
intra  corpus  ob  nimiarum  vinum  vehementiam  fumi 
nullo  modo  poteft. 

Alcyonia  extergunt  omnia,atque  digerunt,habent> 
queacrem  qualitatem,&  calidam  facultatero:fed  non  pau 
lo  maiorem  vel  minorem,&  in  his  ipfis  qus  diximus,pro 
totius  effentix  tenuitate. 

Ex  Xenocrare,qua:  buccinx  &  purpurae 
emplaftri  modo  iuuent, 
Cap.  iii. 

Huiuf  capituprincipium  defideratarjme- 
iium  imperfeclum  e/l^finis 
non  exrat.  , 
*    *  * 

illitx  verd  maculasqux  mulierum  ora  deturpant ,  detra- 


Offacombuft.i  valde  digerentem  atque  exiccantem  q   hunt& deterguntv  malagmatis  verbmodo  impofitae ,  ad 


vimobtinent. 

SenccTam  ferpentis,  fi  aceto  ferbuerit ,  dentium  cu- 
rare  dolorcm  quidam  memoria:  prodiderunt. 

Ouilla  pellis  recens  detraaa,&  iu  qui  quoquo  mo- 
do  fuerint  flagris  cxfi  inieaa,maxime  omniumadiuuat, 
adeo  vt  vna  die  &  nocte  eofdem  curet. 

Equorum  lichenas  ex  acero  lxuigatas ,  ad  comitia- 
les  &  ferarum  morfus  efficaces  effe  nonhulli  literarum 
monimentis  confignarunt. 

Telam  aranearu  vlcera  fummxciuis  abinflamma-  H 
tionetueri,futitqui  fcribanr. 

Veterum  coriorum  cinis,vlcera  ambufta,&  qux  vo 
cantur  inter:rigines,curat. 

Buccinarum  &purpnrarum  tefta  combufta  vim  ex- 


teftium  tumores  tollendos,&  tophos  minuendos  funt  ac- 
cbmodatiffimz :  itemque  ad  eos  in  quibus  iam  humores 
funt ,  aut  futuri  funt,  ■*  &  ad  omne  abfceffns  &  tuberculi 
genus.  Ergofiinungantur,fcrotum  contrahut,abfcefluf- 
que  ad  diuifionem  apti,abfque  euidenti  fenfu  digerutur. 
Sed  efficacius  eft  id  quod  habet  hoc  modo:  Argenti  fpu- 
mx  drach.cvi.cineris  buccinarum  drachxvji.  olei  vete- 
ris  cyath.  xxx.  ceruflx  drachmx  xx.  refinx  terebinthins 
drach.xm.thuris  drach.  vn  i.aquxcyath.ini. Argetifpu- 
mam,ceruflam,buccinas,  &  thus ,  fingillatim  Ixuigato  in 
morrario.tum  aqua  &  oleo  affufis  dihgentcr  omnia  com 
mifceto'&  confricato  ,  &  in  olla  noua  decoquito  ,conti- 
nenter  rudicula  commifcens,ne  aduratur :  vbi  fcmicocla 
hxcvidebis,rcfinam,deinde  thusadiicito,&  ad  probam 


£1  MEDICIN.  COLL 

confiftentiam,non  tamen  admultam  duritiem  coques. 
poftremoloco  cinerem  iniicies:vbi  paululum  ferbucrit, 
ollamabigni  auferes  ,&  medicamentum  exceptumad 
vfus  feruato &recondito.Hocpra:ter  omnium  opinione 
facit  tum  ad  fupradiGa,tum  v  el  maxime  ad  maligna  vl- 
cera,& depafcetia,& qua:  xgre fanefcut. Exdem  buccina: 
cx  mellc  ad  parotidas  faciunt.qua;  etiam  mammas  obfi  - 
deant,idemquepra;ftant  ex  aqua  illi r^e .  valent  ctiam  ad 
capitis  vlcufcula  defa,rubra,paruis  mammisfimilia  ,  quae 
faui  nominantur.magna:  quoque  &  durx  purpura;  idem 
quod  buccinx  prxftant. 

*  *  * 

Si  enim  folo  auxilio  fimplicium  medicamentorum 
omnes  affe&iones,  qua:  prarter  naturam  nobis  accidunr, 
curare  poffemus,  profe&o  compofitismedicinis  nunqua 
indiguiffemusmuncveronoita  reseft,  fed  fxpenumcro 

Caterdp, 


C  T.    L  I  B.   XXIIII.  Szz 

fimplex  medicamentum  ad  nullam  rem  eft  vtile:/ique  ex. 
calfar cre  corpus  velimus,nullu  tale  nobis  fimplcx  frppc- 
tet.Eftautem  vnus  compofitorum  medicamcntorum  v- 
fus,quum  ex  Jis  qua-  funt  eiufdc  generis  vehemens  mol- 
li  c6mifcemus,v  bi  nobis  medium  defir  .alius  eft  ex  mi- 
flione  eorum  qua:  funt  gencris  dnierfi,qux  apta  ratione 
conficitur.  Raro  enim  2ffec~Honem  inuenias  quxveldi- 
gerentia  &  repellentia  folum  poftuIet:idcirCo  fit  vt  favpe- 
numero ,  idque  ftatim  inter iniiia  ,  omnino  vero  paulo 
poft  aliquid  digerenscommifcne  cogamur .  fi  vcrb  etia 
vehemens  dolor  adfit,mitigantia  indcmus .  Ac  medica- 
meta  quidem  qux  ad  vfus  quamplurimos\alent,funtque 
pra;ftantiiiima,contrariasfacultates  in  fccontincnt:atn5 
nulla  ex  fimplicibus.ne  ad  vfum  quidem  perduci  fineal- 
rerius  cuiufpiam  admiftione  poffunt :  veluti  quum  me- 
dicametum  parandum  eftquod  agglutinandi  vim  ha- 
beat. 


ORIBASII    MEDICINALIVM    COLLE  C  T  O  R  V  M 
Tiber  vicefimusquartus:in  quohabeturtotiushumanicorporis  dilTcdtio. 

lohanne Bdptifla  Rdftrio Nouarienfi  Medico wnrprete. 


Ex  Calcni  commentariis,de  cerebro,  A 
atque  eius  membranis, 
Cap.  i. 

>Erebrum  diligenrer  commodeque  nuda- 
duminprimiseft.-quod  vbi  fcceris,mem 
branam  duram  iuxta  mediam  ipfius  lon- 
,;itudinem  multo  craffiorem  videbis,at- 
,pjeitaad  alique  locu  vfq;defccndente, 
quapotifliroum  parte  media  caluarix  fu 
turarum  habeturreodemque  modofub  futura  labdoide  B 
craffam  membranam  dupltci  plexu  firmatam  fimul  &  ce 
rebrum  aliqmtenusingredientem  cofpicies.  Vena:  qno- 
«jue  per  ipfam  vtnnque  finguke  iuxta  furura:  labdoidis  la 
tera  excui  rut.Vbi  verb  hxin  idem  inter  fe  c6uenerint,is 
locuseftfere  altiffimus  eorum  qui  in  orbem circumia- 
tent.neceaam  rqiulis  ab  eo  tu«n  anterior  tum  pofterior 
cerebri  pars  exiftit,fed  antenor  eft  multo  maior*  Ver um 
ad  id  quod  habetur  elatiffimum  ,  accedit  etia  altera  craf- 
{x.  membrana:  coduplicatio,  vt  aliartim  partium  omniu  q 
tjuaecerebrumin  orbem  comprehendunt ,  craffitie  qua- 
tlrupla  effe  videatur  :quinetiatertiaalia  vena  pra?terduas 
antedi£bs,perlongitudine  porrigitur,in  anteriora  excur 
rens.  Qutd  enim  aliud  quam  venam  appellabis  eiufmodi 
vas  quofanguinem  contineri  appareat  ?  Videbisautem 
ipfas  cauitates  non  habere  venar  tunicam  qua:  fimul  per 
offa  capitis  afcendat :  fed  quumprimum  vena:  caluariam 
attingunt,craffam  membranam  ibidem  duplicari,  inter- 
namque  regionem  inftar  fiftula:finuata  in  vafis  fotmam,  D 
fanguinem  recipere,&  qualem  acceperit  conferuare.  Vbi 
vero  dua:  venar  inuicem  congrediuntur ,  eam  regionem 
Herophilus  xWoi-jhoc  eft  torcular,  nominauit.  ea  porro 
quam  ipfeficvocar^nagis  profunda :  alrera  verb  venaru 
exiguarum  torculari  incumbcntium  congrefiio  in  fupcr- 
ficic  eft  fita :  quz  propecraffam  membranam  non  fecus 
eft  fadta.  Carterurq  hic  proceffus  in  ea  parte  oritur  vbi  fu 
tura  labdoid)»s  fquamatisoflibus  connecfitur.  At  renuis 
membrana  ftabilit  fimul  ac  tegu  cerebrum  ,  &  priterca  £ 
vaf.i  qu-e  in  ipfo  funt,ligatomnia.Eft  aurem  fimilis  fecu- 
dis  foetuum,  &  animahs  mefaraw:  fiquidem  vtrunque 
horum  ex  roultis  arteriis  atque  venis  fibiipfis  propin- 
quis,  &  membranatcnui  intermedia  fpatia  contexente 
faclumcft,  ad  eundemque  modum  membrana  omnes 
cerebriarteri?';  &  venas  conneclit :  eaquenon  modo  ce- 
rebrum  complectitur,  verumetiam  m  profundum  eius 


fefe  infinuat ,  ac  in  crcnes  partes  peruadk  ,  totumqu£ 
} >ei  texir ,  ac  quoquouerftJpe ad  internam  vlqueventri- 
culorum  cap.^cuatem  extendit.  Eft  etiam  cerebri  tegti» 
mentum  craila  membrana :  aut  potius  non  fimpliciter 
tegumentum  nominari  debet,fed  quoddam  velutjpropu 
gnaculum  propulfandis  caluaria:  cffenfionibusobiectu. 
at  tenuis  membrana  innatum  eius  operimcr.tumeft.craf- 
fa  enim  ab  eo  feiun&a  eft,tantii  varculis  cxcidentibus  co- 
hares.Itaque  tenuis  mebrana  prius,deinde  ver6dura,fuie 
locara,qua:  quanto  cffe  eft  mollior,  raio  eft  tenui  durior: 
quanto  vero  renuis  eft  hac  mollior,tanto  cerebrum  eft  te- 
nuimollius.Quibus  quidem  fit  rcbus  vt  choroidxs  mem- 
brana  innatum  cercbri  operimentum  fir,vt  in  animali  co 
rium.  Huiusprancreacraffa  non  cft  llla  quidem  innatum 
operimentum  ,  fed  multis  tamenlocis  adha;refcit.  Ipfius 
rurfuscraflatintegumentum  eft  os  extrinfecus  ciicunda- 
tum,quod  Kf  xtioi  appellantjqubd  quafi  xgqt'vo(,hoc  efl galta 
quidam  fuperiaceat :  fed  quum  natura  connatam  cra- 
nio  membranam  facere  non  poffet,multa  vincula  ad  cius 
fecuritatem  eft  machinata.Quajnam  inqua  hic  funt  vin- 
cula?  ab  ipfa  mcbrana  exoriiitur  tenues  merobranae  qua:- 
dam.  via:  autem,  vt  foras  eruropant ,  futura:  capitis  funt. 
Ha»c  enimvincula  extenduntur ,  fingula  verfum  cranii 
partem  fibi  dire£tam,vnde  originem  traxerunt,atquein- 
de  progreffa,fibi  mutuo  concurrut,&  decuffantur,&  coa- 
lefcunt,  &  plane  in  vnum  conducuntur ,  communemque 
ex  feipfis  omnibus  membrana  procreant ,  quafsfetKfanej 
nominatur :  hxcqueipfa  craffa  membrana  craniumfuc- 
cingit,accerebi  um  dilatandotum  accedit  ,tum  recedit, 
inmedia  regione  quarinanis  eft.  Ipfum  \eio  cerebrum 
fubftantia  eft  nemis  fimillimum,  quo.  um  erat  futurum 
principium,jpifi  qubd  illis  eft  mollius:ac  roollius  quidem 
anterius,duri9  verb  pofteri^quodejxgjtV/oi  j&j  ■pfUftyKiipa. 
A/Jketiam  anatomici  nuncupat:qux  durameuibrana  du- 
plicata  diriraunrnr,  &  per  folum  mearnm,  qyi  fub  capitis 
vertice  eft.acper  corpora  meatum  ipfum  ambientia  con 
iunguntur.Ventriculiautem  cerebri  duo  funt  anteriores, 
infpirationem  expirationemque  &  efflaticnem  ex  ccre- 
bro  facienres,quod  alibi  demoftrauimus :  vbi  eriam  pro- 
batum  a  nobis  eft,eofdem  prius  conficere ,  ac  praparare 
fpiritum  animalem  cerebro  ,  &  etiam  mfernis  cius  parti- 
bus  qua;  ad  nares  fpeclant ,  olfaciendi  inflrumctjrum  ef- 
fe,&  fimul  veluti  ducrus  &  canalis  ad  excrementorum  ef- 
fluxionem  accommodati  vicem  praiftare.  Vnus  autem 


ORIB  A  SII 


veturicukls  iti  cerebello  tft,qui  fpiritum  animalem  in  an-  A 
terioribusvenrriculiscontecrum  traffumit:quamobrem 
vnummeatum  ab  iis  ventriculis  in  hunc  percinere  fuit 
necefle.Quocircameatus  quiab  anterionbus  ventriculis 
in  ipfum  prorumpir,  maximus  confpicitur ,  per  quem  fo- 
lum  parencephalis  eft  cum  cerebro  connexa.  Sic  enim  v- 
tranque  partem  appellare  Herophilus  confueuir,  &  pofte- 
riorem  parte TruptyH. mxMJu  vocat.Quum  igitur  cerebru, 
(vt  ante  diximus)i  parencephalidc  craiix  membranx  du 
plicationeftt  diremptum  ,  lpfumque  oporteat  aliquaex  3 
parte  illi  coniungi,vt  ante  dittum  meatum  generarcr,  in 
vnum  prius  locum  vtrofquc  vetriculos  terminauit:quem 
«tiam  quai  tum  totius  cei  ebri  ventriculum  aliqui  anato- 
mici  vocant :  ex  hac  nanque  cauitate  profcCtus  meatus, 
fpiritiimque  ea  contentum  excipiens,parencephnlidi  traf 
mittit.Pars  autem  cerebri  qux  fupra  cauitatem  eft,  veluti 
domus  tedum  quoddam  in  caux  fphxrx  fuperficiem 
circuroacla,  non  immerito  videtur  appellata  KstfAaeAtv 
*Su)4aMi</Wic ,  quod  huius  generis' xdificia  architeai 
XSifAapK       4*M/Jaf ,  hoc  eft  tefttUmes  (j  forntccs  ,  folent 


rum  excretioni  meatus  adhibuit ,  ntque  eos  quidem  qui 
leuia  excrementa  erant  vacuaturi,  in  .lltum  adduxit :  qui 
vero  grauia  &  deorfum  repentia,dcchues  effrcit.Capute- 
nim  omnibus  corporis  partibus  veluti  tedtum  quoddam 
calidx  domui  eft  fuperpofitum.  idcirco  fit  vt  quu  omnia 
qur  a  partibus  fubiec"tis  furfum  efferuntur,  fuliginofa ac 
vaporofa  excrementa  caput  excipiat,  ei  multas  tranfpira- 
tiones  natura  machinata  iit,fimu!  quidem  os  capitis  effi- 
ciens  fiftulofum,  fimul  etiam  futuris ,  quas  vocant ,  vane" 
coarticulatum,  perquas  vaporoforum  &  fumoforum  ex- 
cretiones  fieret,  qux  nec  femper  perfpicuc  cerni  poffunr, 
nec  quum  intotocorpore,nec  quum  in  capite  fiunt.vtpo 
te  qux  prx  tenuitate  intcrdum  nos  lateant.  Cxterum  de- 
cliues  cerebri  meatus  tum  per  palatum  in  os,  tum  per  na- 
res,confpicuis  magmfque  orificiis,  fenfui  manifefta  craf- 
faque  excrementa  erudtant.  Ac  duorum  quidem  meatuu, 
qui  in  nares  pertinenr ,  fabrica  eft  huiufmodi :  Ipfa  dura 
membrana  qux  cerebrum  contegit ,  inftar  cribri  eft  per- 
forata  :  atque  etiam  magis  varie  perforata  funtoffa  qux 
funt  ei  prxpofira,  &  quemadmodum  fpongix  ,  neque  re- 


nominare.  Corpus  vero  hoc  quod  ad  principium  mea-  q  6ta  fibiipfi  meatus  refpondent ,  neque  re£ti  planefunt  o- 


tus  eftlitum  ,  qui  ventriculum  medium  cum  pofteriore 
cerebro  coniungit ,  quod  ab  anatomicis  «W^or  appella 
tur,fubftantiaquidem  eftglandula.figura  autcm  eftcono 
perfimile,vnde  ei  nomen  eft  ductum,  hancque  glandula 
cono  fimilem,magux  venx  diuifionem  oppIetem,a  qua 
omnesfere  qui  in  anterioribus  ventriculis  funt ,  plexus 
«horoides  conflantur,  in  eundem  vfum  in  quem  reliqux 
glandulx  venarum  diuifionem  firmantes ,  fadtam  fuilTe 
arbitror.Epiphyfis  vero qux  per  totum meatum  extendi- 
tur  vermifimilis,fpiritustraijfitui  prxeftac  dominarun 
cuius  fajne  «:  ofitio  &  natura  &*6munio  cum  vicinis  par- 
tibus,fic  habet:Ex  vtraque  meatus parte  tcnues  ac  prxlon 
gx  fuftt.cerebri  eminenrix,qux  yxma^hoc  eftpAru*  n&tes 
appellaotur:  quarum  cnocurfum  ,  hominumfemoribus 
1  nter  fe  coniunftis  prxcipuc  comparares.  funt  etiam  qui 
fiMtJWS  ideflte(ticulis,ezs  affimilent,  &  didymianomi- 
cent.Nonnulli  vero  corpora  conario  vicna  vocmt  didy 
mia:quxvei6deincepsfequuntur,  glutia.  finiftrx  igitur 
dextrxque  mcatus  partes ,  horum  ipforum  funt  corpora: 
fuperiores  vero  a  tenui  quadam  raembrana ,  non  tamen 
imbecilla,  opcriuntur,  qux  vtrinque  glutiis  coniungitur. 
quxquidem  membranaad  pofteriorem  vfque  ventricu- 
lum  expotteLta,finisinferior  eft  epiphyfeos  vermi  fimi- 
lis,qux  nihil  habet  didymis  &  glutiis  fimile :  etenim  ipfa 
varie  articulata  eft.hxc  aurcm  vbique  funrfi.nilia,fed  110 
vbique  compofita-nam  prxterquam  quodvanearticula- 
ta  hxc  epiphyfis  eft,viderurque  cx  quamplurimis  particu 
lis  per  tenues  mcmbranas  conexis  compofita,  id  quoque 
habet  prxcipuum  vt  connexa  eius  ac  tenuis  fit  ad  ventri- 
culum  pofteriorem  extremitas  ,quo  loco  in  fuperiacen- 
tem  membranam  definere  eam  diximus.Inde  autem  au- 
ctapaulatim  atque  amphficata,  dorfum  habetglutiorum 
diftantix  propemodum  xquale:quamobrem  longafecu- 
dum  meatum  expori  etia,ipfum  totum  pcrfecie  obftruit: 
retro  autem  in  orbem  reflexn,membranam  fuis  conuexis 
partibus  connatam  fimul  ita  abftrahit ,  totumque  meatti 
tantum  aperit  quatum  ipfa  retro  cefferit.  Quum  enim  re- 
flectendo  in  fphxrx  modum  fint  rotunda,&  in  feipfa  c5- 
fideat,quatum  minuiturlongitudo,  tantum  latitudoad- 
augetur:  quocirca  confentaneum  eftvt  ea  paululum  re- 
flexa,&ideo  paulo  magis  amplificata,fines  eius  inferiores 
infolasmeatus'partes,quxad  bafim  funr ,  quxangnftifii- 
mx  funt.ingredi  nequaquam  poflint:at  fi  fiat  maior  refra 
£tio,&  ob  id  latitudo  augeatur,  maior  etiam  meatus  por- 
tio  aperiatur:  quoninm  fcmper tantum  aperitur  quantum 
conuexitas  in  ipfuni  ingreflura  cotinuo  minuitur.  Natu- 
ra  autemeam  dorfisglutiorum  ligamentis  adnexuit,qux 
diffectionurn  periti  vocant  tendones ,  a  qtiibus  vtrinquc 
conftricta  &  cocrcita  fic  conrinetur  vt  errnre  non  poffit. 


D 


mnes,fed  plerique  funt  tortuofi ,  atque  anfractibus  pleni, 
vt  alia  quxdam  lopga  circuitio  longufque  error  prius  c5- 
ficiendus  fit  ei,quod  per  eosad  cerebrum  fit  peruenturu. 
Quamobrem  fit  vt  neque  aliud  quidpiam  durum  corpus 
extrinfecus  cerebro  incidat,  neque  aer  frigidus  nobis  in- 
fpirantibus  recti  in  cerebri  vcntriculos  fefe  fincerus  in- 
finuet.  Poftquam  aiite  femel  hxc  propugnacula  fp5giis  fi- 
milia  ,  qux  ab  anatomicis  a  cribri  fimilitudinej/^/w^ft^Tyi 
vocantur.tutelx  ipfius  cerebri  caufa  extitcrunt,etiam  traf 
pirationemper  ipfaperfici  neceffe  fuit .  nam  per  infpi- 
pirationem  odorum  fit  dignotio:per  expirationem  vero 
excrementorum  expulfio  ,  in  huiufmodi  a£tionibusim- 
petus  motionis  ipfius  fpiritus,  multa  eorum  qux  pertran- 
fire  per  fe  non  poffunt,  vna  fecum  attrahit.  Ex  aliis  vero 
duobus  meatibus  qui  ad  palatum  perueniunt,alter  ex  pro 
fundo  medii  ccrebri  ventriculi  profeftus ,  fertur  deor- 
fum:alter  vero  emergit  quidem  a  mcatu  qui  cerebrum  pa 
rencephalidi  conne&it ,  fed  ad  cerebrum  deorfum  obli- 
quus  ferrur-  Quuprimum  vero  in  idem  inter  fe  conuene- 
rint ,  Iocus  quidam  communis  vtrofque  excipit  cauus  ac 
decliuis,cuius  labrum  fupernu  eft  circulus  abfolutus :  in- 
de  aurem  femper  magis  ac  magis  ardtatus,  defcendensin 
fubiectum  adenem  inferitur  amplx  fphxrx  fimilem,  qui 
manifeftam  ipfe  quoque  cauitatem  habet.  Huncauten» 
excipit  os  cribro  cuidam  fimile,per  quod  via  crafliorum 
incrementorum  in  palatum  eftfacla.Vtilitas  verofingu- 
lorum  inftt  umentorum  qux  vix  ipfi  infunt ,  eft  cauitas 
quxmeatusexcipit  ,quam  nonnulli  ifigura  -zs-VtAcK,  hoc 
eftpelnim:  nonnulli  vero  ab  vfu,^*otV^y3fcore/?  infundibulum, 
nominant :  qux,  fupernis  quidem  partibus  quafi  cifternas 
cuiufdam  vfum  prxbet,  infernis  autem,vt  etiam  no- 
men  ipfum indicat,infundibulum  irritatur:parteautem 
decliui  meatumhabet  fenfibilem  vfque  ad  ventriculum 
adenis  .Quoniam  autem  hoccerebro  fuperne  coniungi 
oportebat,  inferne  autem  in  adenem  inferi ,  iure  fadtum 
eft  vtmembranofum  extiterit.  Ergo  portio  membrana: 
tenuis  protenfa  hoc  corpus  peluis  conftituit.  Quemvero 
plexum  retiformem  vocant,maxime  omnium  qux  illic 
funt,admirabilem,  ibi  eft  conftitutus,complectens  in  or- 
be  adenem  ipfum,  &  retro  longiffime  pertingens  .  toti  e- 
nim  propemodum  cerebri  bafi  hic  plexus  fubiicitur :  eft- 
que  non  fimplcx  rete,  fed  eiufmodi  vt  fi  vulgaria  pifcaro 
rii  retia  plura  alia  aliis  accumulata  fuperiniicias.  Naturali 
autem  huic  reti  hoc  ipfum  incft  vt  alterius  replicationes 
alterius  replicationibus  fint  connexa:,  neque  ex  eis  feiun- 
ctum  vllum  capere  queas.  Quum  enim  omnia  continua 
fei  ie  connexa  inter  fe  finr,efficitur  vt  id  vnum  quod  ce- 
peris,alia  confequatur.  Non  eft  autem  ex  quauis  materia 
confe£tum,fed  maximam  portionem  earum  arteriarum 


Porro  narura  magnam  Curam  adhibuit  vt  excrementa  ce  H  qUx  a  corde  furfum  ad  caput  feruntur,  natura  materiam 

rebri  excernatur.  quum  enim  eorum  fit  duplex  genus,vt  huic  admirabili  plexui  fubiccit:  nam  exigux  propagines 

aliafinttanquam  vaporofa  &  fumofa  ,  qnx  fuapte  natura  quasdam  ab  ipfis  in  collum  acfaciem,partefque  externas 

in  fublime  feruntur,  alia  vero  tanquam  aquofa  &  limofa,  capitis  abierunt :  reliquum  autem  omne ,  vt  a  principio 

qua:  fuo  impetudeorfum  ferutur.  duplices  quoque  ipfo-  fuit,  recldper  thoracem  &  collumfublimeadcaputfer- 


MEDICIN.  COLLECT.    L  I  B.    XXI III. 


pertinentium  hibent  infra  fpinalis  medullx  lecliorie.Id- 
circofit  vr  exneruorum  dilieclione  facillimc  pofiisdi- 
gnofcere  quxnam  affecliones  ex  cuiulque  p.ii  tis  medni- 
lz  fpinalis fectione  confequantur.Nunc  verb  tantumrho- 
do  addam  ,  fi  feclio  in  ea  parte  fiat  qiiae  eft  inter  c^put  Sc 
primnm  fpinalis  mcdulla:  vevtebratn  media,quamerrsbra 
na  finem  pofterioris  cerebri  ventriculi  contegens  j jicicii- 
tur,animal  ftatim  totius  corporis  vires  &fenfum  amitte- 
re.  quam  etiam  partem  in  tauvis  ,  ab  iis  qui  bouesimmc- 
lant,videmus  prxcidi.  Atfe&ioqurpoft  primam  verte- 
B  bram  fit.eadem  inducit  fymptomata,  nonquia  foliim  eii 
ventriculum  contingat ,  led  etiara  quia  &  artus  cmties  a- 
nimantis  difloluit,&  omncm  prxrerea  refpirationem  adi 
mit. Idem  quoque  euenierli  eam  qu.e  eft  poft  fecundam  j 
tertiamque  &  quartam  vertebram  fecueris:  fi  mcdo  eam 
ita  diligenter  prscidas  vtneruumqui  ineius  compage 
eft,  &au  quinram  vfcjiie  vertebram  propagatur,  incidas: 
fed  colli  initium  animalibusita  difTecTtis  rriouetur.At  fe- 
dhoiie  qux  m  fpina  poft  quintam  vertcbram  fir,  cum  ca>- 
terre  peftoris  partes  dilfoluuntur,  tum  verb  feptum  tran!- 
C  uerfum  fermeinnocuum  feruatur,&  excelli  muiculi  paru 
quippiam  ofTenduntur.  At  qux  poft  fextam  fir,  luperiores 
quidem  pectoris  mufculos  pari  modo  lxdir,feptum  verb 
tranfuerium  minus  qucimea  quam  modo  diximus:  qua: 
deinde  poft  feptimam,atque  etiam  magis  qua?  poft  ocia- 
uam,nullam  omnino  fert  motiom  fepri  tranfuerfi  noxa, 
&fub!imium  mufculorum  ,  &  colli  eciam  totius  motui 
nihil  ferc  nocer :  at  mufculorura  intercoftalium  aufertur 
motus  omnis ,  f\.cla  m  omnibus  colli  vertebris  f?ct> 
Et  quemadmodum  facta  fpinalis  medulla:  fecHope  poit 


tur ,  excipitque  amice  ,  qua:  ea  parte  eft,  cranii  portio,  &  A 
apertoinfeforamineincracaputfine  moleftia  deducit. 
excepilTet  aurem  &  crafla  raembrana,  eratquc  iam  perfo 
rata  redta  ad  illarum  impetum:&  opinan  ex  iis  omnibus 
quifpiam  potuifTet,ipfas  ad  cerebrum  properare,fed  non 
ita  erat:nam  cranium  prxtergreflx  medio  inter  hoc& 
craflam  membranam  loco,primiim  quidem  in  longas  ad 
modiimque  extles  arterias  diuiduntur:  deinde  verb  pars 
earum  in  capitis  anteriora  ,alix  in  pofteriora,  alix  ad \x- 
uam,  alia:  ad  dexterara  inter  fe  mutub  complexx  ferun- 
tur,vtaliam  de  fe  opinionem  fac-iant,quafi  itineris  ad  ce 
rebrum  oblitx  yideatur.  Veruramen  non  na  fe  res  habet: 
natn  rurfus  ex  multis  illis  arteriis,velut  radicibus  in  trun- 
cum  coalefcentibus,alia  coniugatio  arteriarum  nafcitur, 
ei  qux  initioa  corde  fuifum  ferebatur  xqualis:atque  eo 
modo  per  craffx  membranx  foramina  ad  cerebrum  fub- 
it.Cxtcrtim  quodnam  tandem  hoc  miraculum  fit,di&u 
eft  ante quamfxpiflime.Vbi  enim  uatura  diligenter  ma- 
teriam  conficere  vult,diu:umam  ei  moram  in  coc~Honis 
tnftrumentisparat.Quocircaquum  fpintus  animalisqui 
incerebro  eft,magis  exquifitai.ndigeretconfec~tione,ple 
xum  retiformen  natura  flexuofiorem  effecit .  Totii  enim 
cerebrumiisarteriis  multifariam  diuifiseft  pertextum: 
&  multxipfarum  diuiflones  in  eius  ventriculos  defimit, 
Vtetiam  venarum  ex  vertice  ipfius  defcendentium:ex  op 
pofitis  enimlocis  arteriis  occurrutu  ,  &  inomnes  eodem 
modocerebri  partes,atque  adeo  in  venrviculos  dift  ibuu 
tur.Hacfuperuacanea  quidemexcernut,fa»guinem  verb 
continent.quemadmodum  arcerix  fpiritum  maxime  o- 
mnium  refpirant,qui  longo  rempore  in  eis  coretus  ac  c5 

fec~his,in  cerebri  ventriculos  incidit.  Atque  a  corde  fur-  J)  primam  colii\ ei  reSram.rotiiis  thoracis  motusamittitui , 


fum  per  thoracem  ac  rotum  collum,venas  &  arterias  vf- 
que  ad  caput  natura  perciuxir,inde  arrerias  ad  retiformen 
plexum  vt  diximus:  venasaute  ad  fummum  capitis  ver 
ticem  incta  cranium  perduxit,  vbi  crafla  membrana  du- 
plicata  intra  feipfam  mediam  venas  recipir. 

Decerebri  dimi  nutione,    Cap.     i  t. 

CErebri  imminutiofquemadmodum  Hippocrates  au 
thor  eft)in  caluefcetibus  efficitur,vt  ofla  fincipitis  fi- 
itulofioia  tenuioriq;  cxteris,&  fuperadi?,centia,ob  cerc- 
bridefectionem  cxarefcant,quum  adea  vfque  cerebrum 
non  pertincat,neque  ea  poiTitattingereifubfidet  enim,& 
depreffum  in  fuam  bafin  concidic.  His  autem  oliibus  re- 
ficcatis  confequitur  vtipfaquoque  pr.ctenta  cu:is  inare- 
fcacqux  quidem  in  caluis  vel  ipfi  fenfui  mirum  in  mo- 
dum  ficca  apparet.  Quum  igitur  cerebrum  valde  ficcum 
fattum  eft(vt  quibuidam  in  exrrema  fenechite  co.  rigit) 
tunc  etiam  neruorum  exortus  inarefcere  eft  necefle.qui 
obrem  ncque  perinde  vident  ac  prius.neque  audiunt,ne- 
que  aliud  quicquam  aur  fe:  fibus  aut  motibus  qui  avolu 
tatc  proficifcuntur,valenter  perficiunt :  fed  omnia  earum 
adtionuminftrumenp  per  qux  priusfiebant,exoluta,in- 
firma,debiliaque  tedduntur. 

De  fpinali  medulla,   Cap.  1 1  i. 

SPinalis  medulla  duas  mcmbranas  haber  craffam  &  te- 
nuem.a  membranis  cerebmm  contegentibus  exortas, 
quibus  eft  etiamconiuncta:fed  histertiumcorpus  extrin 
fecus  eft  obdufrum,veluti  operimetum  quoddam,  &pro 
pu'>naculum  medullx  ipfius,quod  initium  exortusaca- 
pitis  coronis  ducit.Eius  natura  eadem  eftcum  naturali- 
gamcncorii  ,^fquatenus  ex  ofle  perinde  ac  ligamentum 
eft  confedumiquanquam  hoc  colligat  quodammodo  to- 
tam  f.iciem  in  corpus  pertitiens  duplicarum  intermediis 
earum  regionibus.Simile  porro  eft  rum  cra{fitudine,tum 
colore,tum  duritia,craflac  membrana: .  Secium  verohoc 
Iigamentum,fiueperlogitudinem,  fiueper  latitudinem, 
Cuc  vtroque  modo,nihil  noxx  animati  affert :  quemad- 
modum  etiam  fi  dura  membrana  fecetur ,  nullum  detri- 
mentum  animal  fentiet :  quinetiam  fi  medullam  ipfam 
fpinalem  per  longitudine  fecueris ,  nihil  damni  inuehis. 
vterque  eniin  neruus  qui  exconiugationeontur  ex  fpina 
li  medulla,obIiquus  per  vertebraru  copages  exoritur,  vt 
dexter  in  dectram,  finifter  in  finiltra  parte  vergat.Sin  au- 
tem  fe&io  oblique  adhibeatur,tum  animalis  partes  mo- 
tu  priuantur,  quxcunque  principium  neruorum  in  eas 


ita  cfi;.m  ornis  inreicc>ftalrnm  mufculorii  acliodeper- 

dirur.omnino  vei  o  paul.ilum  eius  feruarur^fachi  in  fecuu 
do  intcrcoftali  feclione.  atque  ita  proportione  deinceps 
fempci  fit  vt  intercoftales  itiiifculi  qui  fupra  fecJidne.n 
funt,attionem  fuam  cbeanr,  inferiores  vero  rcfoluantm . 
Dcoviilis,  Cap.     n  ii. 

IN  vtrunque  ocnlu  productione'  a  cerebro  imrftithm- 
tur:qui  dum  pcr  ofla  rranfeunr,copacrxquidem  fuur, 
qub  ab  iniuriis  fint  tutiores :  fed  quumpi  imurn  ad  oculos 
g  ipfos  peruenennt,  folutx  iterum  atque  amplificarx ,  &  in 
orbem.inftar  runica:,humorem  vitreu  complexa:.  in  cry- 
ftallinum  humorem  inferuntur ,  qui  quidem  cryft.-llinus 
humor  eft  primum  videndi  inftrumentum  :  ifque  albus, 
fplendens,clarus,  &  purus  eft  faftus:  fiquidem  hac  folum 
ratione  futurum  erat  vta  colonbus  immutaretur  :  at  nu- 
tiiri.ib  ipfofanguine  planc  non  licebat,  vt  qui  mulrum 
ab  eo  qualitatibus  differret:fed  ahmentum  quoddim  fa- 
niiliarius  poftulabat  id  quod  ei  nimirum  contigit  :com- 
paratiimque  ei  a  natura  fmt  alin^etum  accommodatum, 
p  humor  vitreus,  qui  quanto  ciaflior  eft  fanguine  &  magis 
albus,tanto  ipfe  a  cryixailino  tum  craffitic  tum  perfpicui- 
tate  fuperatur.  Neuti  i  autem  horum  humorum  vena  eftr 
ex  quo  perfpicuum  eft,vtrunque  per  traflumptionem  nu- 
triri ,  ci-yftallinum  a  vitreo ,  &  vitreum  a  co^pore  ipfum 
ambiente,  quod  ex  cerebri  portionc  fuperne  defcenden- 
tc  confluum  eft:  idque  nonn  jlli  tunicam  reriformem  vo 
cant.qubd  figura  fit  reti  fimilis.  Cxteriim  tunica  non  eft 
neccolore  ncc  fubftantia  :fed  fi  exemptum  ipfum  fepo- 
fueris,&in  vnum  aceruuru  conieceris,  tibi  phneeerebri 
G  portionem  quandam  exemptam  videbens  intueri.Eftau 
tem  eius  vtilitas  prima  quidem  ac  maxima  ,  propter  qua 
fuperne  fuic  demifla  ,  vt  cryftallini  humoris  ^lrerationes 
fentiatrprxterea  verb  vt  humori  vitreo  alimentum  adue- 
hat  &  afferat ,  quippe  qux  arteriis  acver.is  multo  pluri- 
bus,&quam  fuas  rnoii  conueniat,maionbus,plena  confpi 
citur.Quineriam  ex  ipfa  choroide  tunica,qua:  corpus  hoc 
retiforme  conrinet,tenues  quxdam  produciiones,&ara- 
neis  fimiles,ad  ipfum  exrenfa:,  ligamenra  illi  fimnl  fiunt, 
fimulque  alimentum  afferunr.nam  &  ha.c  ipfa  choroides 
H  tunica  plurima  vafa  habere  in  fe  tota  confpicitur.Hanc  i- 
gitur  ipfam  vtilitatem  hcec  runica  prxber :  eirque  rtinica 
reuera,&  corporibus  fubieclis  operimentum  atque  ami- 
culum  ,&  huic  etiam  tunicxprincipium  cft  membrana 
tenuis  qux  cerebrum  ambtt.Quumqueinfertio  przdicla 


ORIBASII 


"7 

in  mediumlmmorem  cryftallinui»,  quirotundus  eft.ex  A 
omiu  pa>  te  fit  ficl:a,abfolutus  circulus  tieceffario  eft  con- 
fccius,quicertemaximusin  cryftallino  eft ,  &  ipfumin 
duodiff  ibuit.ad  eundem  hunc  circulum  confentaneum 
erathumorem  vureumotu  vlteriore  ir.hibera  :  quocirca 
meuius  vehitur  in  ipfo  cryftaliinus,  tanquam  firmife&a 
qua;dam  fphxra  in  aqua.  Atque  ettam  parte  alia  interna, 
qus  eft  yelutipfius  cryftallini  henaifphxrion  ,  fecuritaris 
gratia  e.i  co.iiu.ixit  vnus  circulus  quemantcdiximui  ma 
ximum  effe  eorum  qui  in  cryftallino  infunt:  eftque  rermi 
nus  vnifque  communis,ligamentumque  his  lplls,  &  pri-  b 
tereaco  poriretiformi,  &  quirto  choroidi  runicxeiBci- 
tur.Hxc  enim  tunicainter  ea  eft  robuftiffima,&  qux-  ipfa 
ftjbiliremaxiuicqueat  &  cegererffcd  qucinadmodum  ad 
illatuendafatis  firma  crar,ita  ad  feipfim  tuendain  hon  e- 
ratfatis,  &  circnuaiacenciumofiium  duritiam  rerrecitra 
noxam  non  poterar.Vt  igitur  in  cerebro,ita  hicquoquea 
crafla  membrana  circumuehitur,diftatque  faue  hxc  tuni 
caab  ea  ln  omnibus  partibus  ,foHfqu<  vaforu  produftio- 
riibusipfi  connexa  :in  eo  tamen  circulo  prxdicto  qui  in 
cryftalhno  ineft,coniungitur:&quinta  pra:ter  quatuor  an  C 
tedi£tas,in  vno  hoc  loco  harc  eft  coniunctic ,  qux  fubie- 
clis  omnibus  comoditatem  non  mediocrem  alfert.  Du- 
raigitur  membrana  toti  choroidi  eft  applicara ,  hxcque 
rurfus  retiformi  &  cryftallino :  illi  quidem  per  ipfum  to- 
tum,huic  autem  per  folam  iridem.ltaque  per  corpora  me 
dia  humor  vitreus  tunicx  omnium  exrimx  coniunftus 
eft,molliffimx  duriffimus.  Huic  ei  Je  circulo  fexta  qux- 
dam  tunica  cxtrinfecus  propc  accedit  in  duram  tunicam 
inferta, in  qua  mufculorum  oculos  mouenrium  apone-  D 
urofcJfunt.Septima  autempriter  has  alia  eft  perioftii  in- 
fertioiqua?  fimultotum  oculumctxn  oliibus  colligat,  fi- 
mul  au  em  mouentes  ipfum  mufculos  regir  Q^nn  tibi 
metnbranam  hanc  e:iam  ante  diffectionem  licec  intue- 
n,albam  fane,prout  etiam  cernitur  :delinentem  veroin 
circulo,v  bi  &  alia:  omnes  fubie&s  funt,&  vbi  album  ni- 
grocbniungitur ,  quifane  locus  irisnommarur ,  eamque 
julli  coronam  vocant.Si  h  cc  probc  diuiferis,&  nihil 
confundens  c6ftderaris,circulos  feptem  videbis  fibiipfis 
deincepsinfidentesjcraffitie  tamcn  cobreque  difcrepan-  ^ 
tes,vt  ne,fi  velisquidem ,  hunc  locum  aliter  quam  irim, 
queasappellare.  Ad  fnediam  igittir  vfque  humoris  cry 
flallini  rcgionem  feptem  circulos  fibiipfis  illic  incuben- 
tes  ne  coh  erentes,oratione  iam  perduximus:quod  autem 
id  fequitur,mr.xime  --dmiraberis.Vt  en«m  cryftillinus  hu 
morpropria  fenilbilia  inquifire  fentiret ,  fimulque  tuto 
conferuaretur,corneam  tunicam  valde  craffam,  &  minus 
denfam  quam  vfus  poftutabar.denfioremfimul  ac  tenuio 
rem  natura  ccepit  producere  :  tum  paulatim  promouensj 
partem  eius  maximc  mediam  longc  renuiflimam  ac  den- 
fiffimam  effccitrac  tibi  quidem  cornibus  in  tenues partes 
difle£tis,  fimilis  aptc  videbitur :  vnde  ethm  ei  nomen  a 
cornu  fimilitudineconuenire  exiftimantes,  corneam  tu- 
nicarn  appcllauerut.  Hxc  igiturcornea  tunica,tenuis,du 
ra,&  valdedenfa  facta,protinus  vtique  fplendida  erat  fu- 
tura:cuiufmodi  ad  fplendorem  tranfmittendum  effe  pof- 
fet  oppoitunifl"ima,i.5  fecus  quam  comua  accurate  dera- 
faatque  extenuata.  Choroidem  verorunicam,  quxate- 
hui  membraria  proJuc:tur,natura  mulcis  partibus  nigra, 
multis  fufcam,multifque  cxruleam  effecit,  eamque  ab  i-  G 
ride  vni  cum  cornea  promouk  ,  cum  vt  comeam  fua  vi- 
cinitate  aleret,tum  vt  prohiberet  ne  cornea  qux  dura  eft, 
humori  cry  ^allmo  inciderer,ac  denique  fpe&aculum  fo 
ret,quod  afpe&ui  laborami  remcdio  eiTet:quodin  caufa 
cft(vt  ego  quidem  puto)  vtomnesquum  lucis  fpleiidore 
offendimur ,  natura  ducti  palpebras  repentc  chudamus, 
nd  innatum  nobis  remedium  properates.  Atque  ego  qui- 
dem  nonpoflum  non  vehemenrer  admirari  hunc  cxru- 
leum  colorem  quo  hrc  tunica  tincf  a  eftmecminus  eo  ad 
imror  afperitatcm  quje  mtus  atunica  humorem  vitreum  ^ 
contetura  nurrirur.  Qu.u  enim  h:ec  lmmida  ac  mollis  in- 
ftar  fpongiaffit,  humorem  cryftallinum  contingens ,  to- 
tius  tunicx  vicinitatem  ipfi  innoxiam  pr.eftat.quo  adhuc 
multo  magis  cxternam  eius  denfiratem  demiror,qua  du- 
ram  tunicaui  corneam  contingit ,  ne  ipfa  a  cornea  quic- 


quam  lajderetur.Sed  pr-eterea  magis  admirabile  eft  tuni- 
ca;  huius  foramen  ad  pupillam.  ibi  enim  tunicam  ca:ru- 
leam  vueam,quam  itaappellant,opinor,  atino  vua:!a.ui- 
tatemeius  extema  &afperitatem  internam  coparantes, 
pertudit:&  qua  diitaxat  hoc  foramen  eft.nulla  tunica  alia 
eft  inter  corneam  &  cryftallina  media,fed  veluti  per  Cor- 
nu  tenue  admodum  atquealbum,  fplendor  internuscurn 
extern  j  communicat  &  commifcctur.Et  ne  per  hoc  fora- 
men  cornea  tunica  aliquando  cryfiallinum  humorem  co 
tingeret,opifex  nofter  prouidit,fimul  portionc  hanc  cor^ 
nea:  foras  longius  abduccs,fimul  autem  humorem  quen- 
dam  tenuem  &  fincerum,  qualis  in  ouis  cernitur,  cryftal- 
lino  circ(tiifundens,ac  tertio  prxrcr  hac,  fpiritu  xtnerio 
ac  fplendido  omnem  pupillae  implens  regionem  :  de  quo 
quidem  fpiricu  iu  commetariisdeafpcctu  fatis  diximus, 
&  quam  lucidus  fir ,  &  quam  maximu  prxcipuumquc  ad 
oculorum  achonem  momentu  afferar,  demonftrauimus. 
De  humore  vero  ex  his  poreris  intelligcre,  eum  non  mo- 
doad  implendum  inane  fpatium,verumetiam  nehumor 
cryftallinu^,ac  porrio  vuea?  interna  exiccetur.maximcne- 
cellanu  eiTe.fi  tamen  prius  percipias, in  compu&ionibus 
ex  copiofiore  eius  euacuationc,  oculos  la:di  :&  affeftio- 
nem  qua:  glaucedo  a  medicis  nominatur,effeficcitatem, 
ac  nimiam  humoris  cryftalli.ii  concretionem ,  &  carcita- 
tem  rhaxime ,  pra:  omnibus  morbis  qui  ocuhs  accidunt, 
inferre.Arque  h.ec  quidem  omnia  admirabilem  quanda 
prouidentiam  arguunt  ,&  eorum  maximc  innarum  cry- 
ftalhni  humorts  amiculum  nam  ea  tunica  eft  tenuibusa- 
raneis  tenuior  atque  candidior:&  quod  etia  maius  eft,no 
eft  toci  humori  cryftallino  pr«etenfa,fed  qua;  eius  pars  vi- 
treo  humori  coniungitur,prorfus  fine  munimento  eft,  ac 
tunicx  expcrs.ea  enim  parte  humores  coiugi  inter  fe  erat 
melius.qua:  vero  eius  pars  omnis  extra  prominct,  tagirq; 
vueam,tcnuem  hanc  lucidamque  tunicam  eft  induta:at- 
que etiam  ipfius  pupilla;  inaagoin  ea,veluti  in  fpcculo 
quodam,confiftit:fiquidem  tunica  hrc  leuis  cft,  &fupra, 
omniatpeculafulgens.  atque  ita  videndi  inftrumentum 
cx  omnipartea  naturafuit  exornatum  . Neruos  autem 
fenfificos  a  cerebro  ad  oculos  defccdentes  natura  prius  in 
tra  cranium  coniungcns  acreflecfens ,  ipforumque  mea- 
rus  exiguos  vniens ,  &  figuram  X  literar  fimilem  faciens, 
poftea  vtruque  rurfus  ad  fupernse  reditudinis  produdio 
nem  ad  oculum  produxit,vt  fpiritus  qui  a  cerebro  ad  v- 
trunque  oculum  proficifcitur,fiquando  eorum  alter  clau 
fus  fuerir,automnino  mutilus,in  alterum  plane  commea 
rct-  videndi  enim  facultate  eo  modo  duplicata,  acrius  e- 
rat  vifurus. 

Denafo,  Cap.  v. 

QVum  nafus  in  medio  feptum,  duoque  foraminafa- 
tis  confpicua  habeat,qur  cernuntut  &  in  fingulis  na 
ribus  fingula.fcire  conuenit ,  eorum  vtrunque  fupra  me- 
dia  nafi  loca  in  duas  partes  cffe  diuiftim  :  quarum  altera 
pars  intima  oris  excipit,a!teri  re£ta,vt  a  principio  fereba 
tur,ad  ccrebru  confcendit.vbi  funt  exortus  anterioru  ce- 
rebri  ventriculorum  :  qua  ctiam  parte  offium  colli  fimi- 
lium  eft  fitus.membrana  autem  craffa,  qui  offibus  hifce 
fubfternitur,minutis  eft  foraminibus  traiecf a  ,  per  quam 
primamcerebri  excrementa  craffiora  tranfmittuntur,  vt 
mucus  &  deftillatio  primiim  per  craffam  membranam 
egreffk,poftca  veroperoffacoli  fimilia  traiec"ru:,denique 
in  ipfas  nares  incidunt.Sed  dum  ha;c  ita  defluut,  pars  eo- 
rum  in  os  per  ea  foramina  qua;  anaribusin  ipfumdixi- 
mus  pertranfire,quandoque  delabunturmafi  autem  fora- 
minibus  qua:  &re£fa  funt,  &  ad  offa  colo  fimilia  afccn- 
dunt.itemque  iis  qux  obliqua  funt,&  in  ipfum  os  define- 
re  diximus ,  tunica  exaguis  craffiorquim  mebrana  fub- 
fternitunqux  ei  tunica:  continua  eft  qua:  totam  oriscir- 
cunferentiam  internam,linguamque,&  fauces ,  &  laryn- 
ga,&  afperam  arteriam,&  gulam  complecf  itur.Fadfa  aute 
in  ore  perforatio  in  palato  eft,  ne  principium  infpiratio- 
nis  recfa  adafperam  artcriam  fieret:  fed  deftuxio  quarda 
effet,ac  veluti  ambagespriufquam  fpiritus  ad  arreriaper- 
uenirer,ne  quum  ambiens  nosaer  nimis  fir  fngidus.pul- 
mo  aliquo  tempore  rcfngeraretur,&  ne;  dmixtx  moles 
puluetis  aut  cineris,aut  altenus eiufmodi  ad  arteriam  vf- 


V9 


MEDICIN.     COLLE.CT.    LIB.    XXIIII.  j3d 

A  foluta  ad  palaru  &  omnes  obliquas  oris  partes  extrudatur' 


que  peruenirent,fed  in  illis  flcxibus  ccirporibus  humidis 
&mollibus  prius  incidcrent. 

Deodoratusinftrumento,      Cap.    v  i. 

ODoratus  autem  inftrumentum  quo  res  qux  fub  odo 
ratum  Cadunt  diiudicamus,  primo  quoque  intui- 
tu  nafus  efle  videbitur .  ac  quum  ore  quidem  inlpira 
mus,  nafumque  obturamus ,  nullum  odorem  fentimus: 
quumprimum  verb  naribus  apertis  fpiritu  trahimus,fen- 
timus.Nulla  verofieri  videtur  odorum  dignotio fine in- 
fpiratione,  etiamfiquandoque  nates  vapore  qui  veheme 
tiffimam  vim  habeat,expleantur.ex  quo  fit  vt  iiquisin  par 
ua  domo  fuffitum  exbituminc  autcalia  faciat,  eamque 
vehementiflimoodorcrepleat,  deinde  ingrediens  eude 
naribusexcipiat,&attrahere  per  longum  temporis  fpa- 
tiumconeturjhuiufce  rei  veritatem  intelligat  :fiquidem 
eo  tantiim  tempore  odorem  percipiet  quo  fpiritum  attra 
hct:rcliquo  vero  nullum  fentiet,  quanquam  naresvapore 
funt  repleta:.  quamobrem  alia  corporis  pars  efle  videtur 
qux  odores  dignofcit.eaque  interius  in  corpore  conftitu 
ta:&confentaneumeft  odorum  fenfum  in  anterioribus 
cerebri  fieri  ventriculjs,  quum  tota  refpiratio  a  cerebro 
fiat,vt  modus  caloris  qui  in  corpore  eft,conferuetur:con- 
fentaneum  eft  ipfum  priufquam  hoc  ei  a  cerebrotribua- 
tur  ftatim  lxdi,  quum  immodei  atius  fit  redditum  ,  aut  a 
calfacientibus,auta  refrigerainibus.Quomodo  igiturna 
tura  ad  hxc  motum  aliqucm  non  dedit  qui  ei  eflet  inge 
nitus,quiin  in/pirationibus  ventillaret  &  ccnfti  ingeret, 
in  cxpirationibus  vcro  effunderet  quandoque  fpiritum 
flammeum,mucumque  &  pituitam  ?  ac  talis  perfpicue  vi 
detur  efle  motus  qui  in  cercbro  coficitur:quem  fane  mo- 
tum  ininfantibus  &  iisqui  educantur  perfentilcimus, 
qui  quidemmotusei  &  natura  &fempcrineft.Sedalter 
quoque  accedit,  qui  euidcnter  in  omnibus  auimantibus 
confpicitur.  nam  incifis  capitis  oflibus  videmus  motum 
cdi,dum  filetur ,  pulfantem  eodem  rhythmo  quo  &  arte- 
rix  &  cor  pulfant:dum  clamatur  vero  exeri  &  exufflari  to 
tumcerebrum.idquodmihi  videtur  contingere  propter 
nimium  calorem  vocis  elatione  accenfum,&  propter  ma 
teriasadfuperna  dctrufas.  Ergo  cerebrum  cordis  curam 
gerit,fed  pri9  fibi  ipfum  prouider,  quum  pulmone  caufk 
cordisdeducat,&fuos  vetriculos  caufa  fuiipfius  aperiar: 
quibus  fane  vctriculis  aere  ex  narib'trahit:  cx  thoracc  ve 
ro,ex  artcria  afpera,  &  faucibus,  que  etiam  aer  extrinfec9 
neccflario  confequitunquibus  quidem  fit  rebus  vtano- 
bis  inuentum  fir,&  refpirationem  cercbri,&  odarum  in- 
llrumentum  effe  ccrebri  ventriculos,&pra:fertim  eorum 
fines  inferiorcs,qui  vicini  funt  iis  oflibus  qu«  colo  fimi- 
lia  nominantur. 

Deauribus,       Cap.    v  i  t. 

INftrumcntumfenfus  auditus  eft  eiufmodi  vtinipfo 
primum  mearus  qui  eft  in  ofle  lapidofo ,  muolucrum 
habeat,nequid  eoru  quaj  extrinfecus  incidunt,  ei  nocear. 
pofteaverb  quemadmodum  fuperciliorum  pilos  fupra 
oculos  natura  conftituit,qui  prius  fiquid  a  capite  in  ipfos 
defiucrct,exciperent,  eodcm  modo  voluit  aures  auditui 
prjeponercquat  non  folum  prohibcret,  fed  aliquid  etiam 
affcrrefimul  poffent. 

De  lingua,dequc  iis  qux  ei  funt  adnata, 
Cap.  viii. 
Hoc  edput  fortaffe  fumptum  eflex  hbro  <juem  de  uoce 
Gdlenuf  confcrtpfitrfui  mnc  defideratur-.ejl^Ht 
id  tot  mendis  refertum  ut  elici  uetus 
feitfut  non  <\uedt. 

Llngua:  continua  funt  ea  qux  tota  oris  amplitudine 
ad  fauces  vfquc  continentur:  ifque  proceflus  &gula 
&afperam  arteriam  permeat ,  eftque  continuus  cum  iis 
omnibus  qux  diximusj&communis  Iingux,  oris  totius, 
epiglottidis,pharyngis,gula»jVentriculi ,  laryngis,  atque 
arteria:.  Cxterum  ea  lingux  parsqux  in  ore  eft,  fuperne 
quidem  tota  videtur:at  inferne,non  tota,fed  id  foliim  ex 
ea  cernitur  quod  eft  extra  vinculum  quod  ex  ttinica  eius 
cxteriore  cum  gena  efficitur.  quod  fane  vinculum  fxpe- 
numero plufquam  pareftextenfum,linguam  multiplici 
motucierinonfinit:quocircaneceffeeftvt  vinculum  i- 
pfum  fccemusj&linguamdeligationeabfoluamusjYt  dif 


Ad  hoc  autem  vinculum  vtrinqueex  obliquis  partibus 
ora  vaforum  quxfaliuam  excipientia  dicuntur,inuenies, 
in  qua:  defcendere ftylus  poflet.lnitium  ducunt  ha:c  vafa 
ab  radice  lingua:,\  bi  eiufdem  quoque  glandula:  funr.ex- 
oriuntur  enim  ex  eis  forma  ai  teriis  perfimili,  perqua:  hu 
inor  pituitofus  comportatus  &  ltngunm  ipfam ,  &  partes 
inferiores,&  item  obliquas ,  &  denique  omnes  oris  par- 
tes  in  orbem  humectacmam  fuperiores  parreshabet  mea- 
tusqui  acerebrodefccndunt,  de  quibus  dicerur.  Radix 
g  porroomnibus  fcrme  vicinis  corporibus  coniungirur: 
arque  etiam  id  fit  per  tunicam  qua:  ei  eft  cum  toto  ore  co 
munis,cuius  beneficiocxterisomnibusquibus  adnara  eft 
vnitur.Nunc  vero  linguam  &  ad  diflerendum,  &  ad  di- 
gnotionem  faporum  effe  accommodatam  ,  inter  omnes 
conftat:eadem  quoque  admadedu  facere  videru r,quu 
cibos  quo  quifpiam  voluerit  conuoluat  atque  comuter. 
Delarynge  &  epiglottide,    Cap.     i  x. 

COrpus  quod  lub  gena  inferiore  in  media  prifnarutn 
colli  partium  regione  conftitutum  eft,  &  propenfum 
in  facicm  videtur,  cum  omnes  norunt,tum  vero  etiam 
^  larynga  nominant :  idquefrangere  pancratiaftx  conan- 
tur,iiquidem  animalia  eo  fraclo,quamprimumfuffo- 
canrur ,  quum  ob  eam  caufam  anguftiflimus  tranfitusrc 
fpirandoaeriefficiatur.  Larynxautem  ex  tribus  magnis 
cartilaginibus  conftat,quarum  maxima  eftanterior,  qua 
etiam  contingimus,  extrinfecus  quidem  connexa  ,  intus 
vero  caua,fcuto  maximc  fimilis  quod  prslogius  fit,quod 
Svpth  vocant:vnde  huic  cartilagini,ab  huius  fcuti  fimili- 
tudinenomcn  eft  impofitum  ,vt  rhyreoides  appelletur. 
^  Secunda  vero  cartilago  quanto  minor  eft  hac,  tanto  eft 
maior  quim  rertia,in  partibus  quidem  inrernis,qua  fto- 
machus  eft  collocata:&  quatmim  magna  deficit  vt  in  cir- 
culum  perfedc  feratur,ha:c  adiicit.  Latera  enim  thyreoi- 
deos,  qua:parres  obliquas  determinant,fempei  lateribus 
fecundx  cartilaginis  propinqua  confpicies,  &  cotam  par- 
tem  infernam  infernarper  mufculos  coniun&am ;  Supe- 
rior  vero  vti iufq;  cartilaginis  pars  ita  ex  aduerfo  coftituta 
cftjvt  fi duo  fcuta  fefe  lateribusita  contingentia  animo 
coniicias,vt  media  qu^dam  regio  relinqoatur .  Quum 
g    vero  quatuorfint  thyreoidcos  anguli,  ex  cohnexu  qua- 
tuot  lincarum  ipfum  definientium,  duo  inferioresfinib9 
infenonbus  humihum  laterum  labdoidis  per  vinculurn 
ncrueum  &  cartilagineum  connecluturrid  vero  fini  fupt 
riori  prima:  cartilaginis  fupcriacet,  recTram  &  mediam  i- 
pfiuslineam  per  fpinae  redtitudincm  habens,tum  thy- 
reoideos,tu  lincas  qua:  in  lingus  partib9  infernis  eft:  duo 
verb  latera  humilia  ad  fuperiores  primx  cartilaginis  an- 
gulos  extendens:quam  cartilaginem  fiue  thyreoidem,fi- 
ue  primam  appelles,nihil  intereft.Articulantur  autem  in- 
p   tcrfeprimascartilaginesparnbus  obliquis  :atquc  Ctiam 
ligamcnta  qua:d  am  membranofa  &  neruea  a  prima  ad  fe 
cundam  perueniunt.  vbi  vero  minor.qu*  intus  eft,ccffar, 
duarlonga:  couexitates  fuperiacent.  inde  autem  incipit 
tertia  cartilago,  conucnicntes  exquifite  illius  eminentiis 
cauitatcs  habens ,  adeo  vt  harum  duarum  cartilaginum 
coniundioduplicem  articulationem  faciat.Secunda  au- 
tem  cartilago  anguftioreftquam  bafisinferionex  quofit 
vtora  totius  laryngis  inferior,  qua:  arteriam  afperam  at- 
tingit,amplior  fit  orificio fupcriore.quod  in  pharynge  de 
g  finir.etcnim  &  tertia  cartilago  in  valde  anguftu  ipfa  quo- 
que  definitxuius  oram  fuperiorearyta:noidem  plerique 
anatomici  nominanr,  quia  ha:c  pars  figuram  gutturnio- 
nis  afferat,quem  aliqui  dpvTwlvat  etiam  appcllant.  huius 
quoque  cartilaginis  cauitas  ad  meatum  fpiritus  conuerfa 
eft,vt  veluti  fiftula  quardam  fiatidquod  ex  iis  tribuseft 
conflarum,atquehancquidem  habet  fabricam  propria 
laryngis  fubftantia.Tunica  ver6,qux  ipfi  intus  fubfterni- 
tur,eftcommunis&arrerix&gula:.  Porro  eius  motu  cx 
animalis  voluntate  pendere  neceffe  fuir,  fiquidem  futu- 
H  ruseratadrefpirationes,  expirationes  ,totius  rcfpiratio- 
niscohibitiones ,  affedriones ,  &  voces  accommodatus, 
quxomnia  fatius  erata  noftra  volutatcproficifci .  Carti- 
lagines  verb  duplices  habent  articulariones  &  motus: 
alios  ,qui  eas  dilatat  &  comprimant  :aIios,  qut  cafdcm 

ZZZ.i. 


S31 


oRiBAsn: 


claudantatque  aperianr.atquead  priovum  motuum  con  A 
ftitutionem  primx  ad  fccundam  facla  eft  articulatio :  ad 
fecundorurn  vero,fecundx  ad  tertiam  .  ac  de  cartilagini- 
bushxcdictafintnobis.Infpatioautem  laryngis  inter- 
no,per  quod  fpiritus  foras  &  intus  fertur,  corpus  quodda 
eftpolitum  quodneque  fubftjntia  neque  figura  cuiqua. 
eorum  quxin  toto  antmalt  funr,Gmile  eft,fedlingu  c  ali- 
cuius  fiftulx  eft  fimile,fi  fupernam  inferramque  eius  par^ 
tcm  intuearis  i  infcrna  dico,vbi  arreria  &  larynxinter  fe 
conne&unturtfiipernam  vero,ad  onficium ,  quoda  fini- 
bus  aiyrxnoideos  cartilaginis  &  tbyreoideos,  qui  ibi  J 
funt,efncitur,id  quod  adipata:  &  membranofx  fubftan- 
tixeft.  Cxceriim  princeps  &  maxime  prxcipuum  vocis 
inftrumcntum  cftmam  vt  vocemedatanim.il,  indiget 
omnino  ea  fpiritus  motionequr  ab  infernis  partibus  rc- 
pente  iimul  etumpat:  indigetquenihiluininushac,ctiam 
anguftioretranfitu  qui  in  laryngeeft:  non  tamen  fimpli- 
citer  anguftiorc,  fed  qui  paulatim  e:<  amplo  ad  anguftius 
tendit,paulatimque  ex  angufto  amplificatur\  vtin  hbris 
de  vocc  fuit  oftenfum:id  quod  planc  facic  corpus  id  quo 
de  agitur,qu6d  modo  lingulam,&  laryngis  linguam  vo  •  l 
co.Cxcerum  hoc  corpus  lingulx  no  modolai  yngi  ad  vo- 
cem  neceffarium  eft,fed  etiam  ad  fpiritus  cohibitionem, 
quam  vocant.Ita  autem  nominant  non  folum  quum  non 
refpiramus,fedquum  prxterquam  quod  thoracem  cxo- 
mni  parrc  contrahimus,mufculos  eciam  omnes  qui  ad  hy 
pochondria  &  coftas  funt,vehemencer  mcendimus:  vio- 
lentifiiina  enim  tunc  exacho  tum  thoracis  cotius.cu  clau 
dentium  larynga  mufculorum:  hi  nanque  magna  vi  pul- 
fofpiiiciii  obfiftunt,3ryt£eneoidem  cartilaginem  claude- 
tes.ad  quam  a&ionem  non  pmim  etiam  prxdi&x  lin- 
gulx  nacura  conducir:  namipfius  parciculx  tum  dextrx 
tum  finiftrx  in  idcm  coeunt  ideovt  fibtipfe  exquiiite  in- 
cidanr>&  meatum  occludant  .Qupdfi  parum  qutdpiam 
aperttfm  reliiiqiiatur,neidqiiidemimptouidum  maner, 
quum  natuva  foramen  in  vtraque  lingulx  parrc  vnum  fe 
cerir,&  foramini  ipfi  parteinterna  vcntriculum  non  par. 
uum  appofuerit.quumque  acr  vias  amplas  na&us  in  ani- 
mal  ingreditur,rurfufque  exit,nihil  in  ventrem  propelli- 
tur.  Obftructoautemtranfitu,  ibiaer  obftructus  violen- 
terpellicurinobliquum.ac  foraminis  lingulx  orificium 
aperic3quod  labiis  admotis  claudebatur :  impletis  autem 
fpiritu  ventriculis  qui  in  lingualatyngis  funt,  molem  in 
fpiritus  meatumdiffundineceffe  eft,&  exquifite ipfum 
anguftari,etiamfi  parum  antea  aperrum  crat.Larynge  ve- 
rb  ica  diligenter  occlufo  vt  ne  fpirirus  quide  qui  a  thora- 
ce  vi  exprimittur,eum  recludat,non  eft  alia  caufj  indaga- 
da  cur  potus  in  pulmonem  non  feratur:natura  enim  pro- 
uide  laryngis orificio  epiglotrida  veluti  operculuquod 
damadmouit,  qux  quidem  omnialio  tempore  quo  re- 
fpirant  animantes,recta  eft :  quum  vero  aliquid  deglutit, 
ipfa  laryngi  accumbit .  id  enim  quod  tranfglutitur  i  ceu 
ptimum  eius  radici  incidens,poftea  vero  dorfo  inucftu, 
inclinare  ipfam  cogir,&  collabi.hincqueproductionem 
naturaeft£ibricata,non  quonihil  prorfus inciderer ,  fed 
nemultum.Tcve  affatimmam  modicum  potionis  in  alpe 
ram  arreri.im  importatur  in  orbem  circum  eius  tunicas 
exprelium,:ion  per  mediam  capacirarem  iter  faciens :  ta- 
taque  huius  humoris  eft  copia  vt  repente  ad  pulmonem 
madefaciendum  arripiatur.  Sed  quum  larynx  cartilagi- 
ncus  rotundtifque  ex  omni  parte  fit,  angultari  ftomachii 
ip  trafitu  ciborum  neccffe  eft.Qai  fit  igltur  vt  ftomachus 
non  arcletur  nobis  tranfglucientibus?  an  ahter  quam  vt 
cibus  deorfum  trahatur,  larynx  vero  furfum  recurrat  ■  fi- 
quidem  ita  corum  pofitio  commutatur,vt  ftomachi  ini- 
tium  ad  afperam  artcriam  fi:,larynx  vero  furfum  ad  fau- 
ces  recurrat .  Scire  aurem  conuenic  quomodo  epiglottis 
in  laryngis  meuum  a  cibis  compellitur,  ita  ab  iisqux  e- 
uomtltur,  cartilaginem  aryxnoidem:vergit  enim  &illa 
inlaryngiscapacitatem.vt  lmpetu  eorum  qux  furfum  fc- 
runcur  cftomacho,dorfo  ipfius  incidens,tocamcartilagi- 
nem  in  cedentem  locum  ficitc  conuertjt. 
Degurgulione,  Cap.  x. 

GVrgulio  ad  vocis  magnitudinem  atque  eleganciam 
facit:  acr  enim  ingrediens  ab  ipfo  pritts  ineidicur  & 


impecus  infius  vehemencta  frangitur ,  &  ob  id  etiam  vi$ 
frigot  is  retunditur.proinde  nonnulli  quibus  ad  bafin  vf- 
que  fueratampucacus,  non  modo  noxam  in  voceperfpi- 
cue  fenferunc,  verumetiam  frigidiorem  infpirationcm, 
ex  quibus  pleriq;pulmone  aut  thorace  refiigeratoperie- 
runt.Quocirca  non  cft  temere,neque  vc  fors,ferac  praicidc 
dus,fed  pars  quxdam  bafis  relinqucnda  eft.cxrerum  gur 
gulio  non  mcdiocricer  conferc,ne  puluis,  auc  alia  quiipia, 
natura  gencns eiufdem  in  laryngem  cadat. 
De  afpera  arreria,      Cap.     x  i. 
B   O  Arcicnla  quxdi  fimplexin  corpore  animaliseft, qux 
1  aliarum  omnitim  cft  duriflima  quidem,fed  folo  ofle 
eft  mollior,quam  omnes  propemodum  medici  cartilagi 
nem  vocauerunt:qua  quidem  cartilagine  plurima,natura 
vfa  ad  afperam  arteriam  conftruendam,rotam  in  exquifi 
tum  circuli  ambitumcontorfit,vteius  pars  conuexa,  qua 
ctiam  tangimus,extra  promincar,intus  vef  6  caua  fit,  poft 
autem  in  longitudine  colli  fit  cootinuata  ferie  conftitu- 
ta,&cotoeo  (patioquod  inter  laryngem  &  pulmonem 
interiacet,interimreferto,  vahdis  hgamentis  membra- 
C  nofis  cos  conncxuit.qux  oftracis  fcarabeorum  funt  fimil 
lima.qux  vero  corum  pars  eratfubiettum  ftomachu  con 
taciura,eam  non  ltem  cartilaginem  fecit .  fedhac  parte 
deeft  quidpiam  ad  circulum  efTiciendum,  &  vnaquacque 
cartilago  figuram  litterx  figma  C  refert.Communiter  au 
tem  his  hgamentis  &  aliis  orbicubtis,  &  ipfis  prxterea 
cartilaginibus  alia  quxdam  tunica  intrinfecusobtefa  eft, 
qux  planerotunda  eft,&  omnibusfubftrata,  defa  illa  qui 
dem  &  conftri£fa,fed  fibras  in  Iongicudine  reftas  habes, 
quam  fcio  me  ante  commemorafle,c5tinuam  effe  ei  qua: 
D  totiori  &ftomacho,actoti  ventriculointrinfecus  fubfter 
nitur.Atque  etiam  hxc  omnia  extrinfecus  coroplectitur 
membrana  quxdam  velut  indumentum  quoddam,&  ar- 
terix  totius  aniicuIum.Hxcigitur  natura  cft  eius  arteris 
quxin  collo  ineft,per  quam  infpirant,&  item  expiranc 
animalia,voce'mque  edut  atque  efflat.Vbi  veto  primtim 
clauesprxtergrefla  in  thoracis  amplitudinem  peruenit, 
ibi  diuiditur,&  in  omnem  pulmonis  partem  fertur  cura 
vafculis  qux  acordcoriuntur,in  omneseius  lobos  diftri- 
Buta.  Ettamen  non  difccdit  a  natura,quam  parte  fuper- 
na  obtinecmeque  omnes  eius  foboles  vlla  in  re  diffident, 
fed  fimilicer  omnes  cartilagines  mulcx  figma  formam  re 
ferenccs.membranofis  ligamencis  concencx  vfque  ad ex 
tremos  vifceris  lobos  coferuantur.  Hoc  folum  vas  in  pul- 
mone  eft  exacre  vacans  fanguine,quum  animal  fecundu 
naturam  fit  affedhim.at  fi  ruptio  aliqua ,  aut  oris  apertio, 
aucvafis  erofio  in  pulmoneconcingac  ,  cunc  aliquidfan- 
guinis  in  hanc  etiam  arteriam  effunditur,qui  fpirirui  mo 
leftus  eft,eius  vias  occupas:eodemque  modo  tuffis  habet 
iam  animal  infeftu,&  fanguisfurfum  per  pharynga  ad  os 
p  fercur.  Atquehanc  quidem  tunicam  in  tranfglutiendo 
maximeopitulari  ftomacho  oftendimus  :in  afpera  veri 
arteria  etiam  cartilaginibus  parreintema  fubftcrni,ipfaf 
que  furfum,dum  animal  cranfglutit,cumlaryngead  pha- 
ryngatraheremodofimillimo  quo  inftrumenta  quxci- 
conix  dicuntur.talis  quidem  pulmonis  arterix  eftnatu- 
raquxexbronchiis  conftat:fic enim  appellareeius  carti- 
lagines  medici  confueuetunt,  quemadmodum  &  ipfam 
rocam,bronchon:&capuc,fummam  eiusparcemqux  etil 
larynx  nominatur. 
G  De  fuccingente,&thoracem  interfepienti- 

bus  membranis,    Cap.    x  i  t. 

MEmbranafuccingens  eandem  habet  cum  perito- 
nxo  fubftanciam,  &  eundem  vfum  omnibusfpiri- 
tus  inftrumentis,non  fecus  quam  illud  cibi,prxftat.  fuc- 
cingcns  vero  membrana  vocatur,  quia  coftas  tocas  incrin 
fecus  fuccingic,e'ftquc  aranex  modo  prxtenuis,  &  ex  to- 
to  fibi  fimiles  coftas  fuccingit:eft  etiam  indumentum,ve 
luti  quidam  tunica,omnium  fpiritus  inftrumentorum,  & 
omnibus  intra  thorace  partibus  obducitur, quemadmo- 
p[  dum  pcritonxum  hisquxinfrafeptum  habcncur,obcen- 
dicur.Acque  etia  ab  ipfa  nafcunturmembrana?  qux  tho- 
racem  inrercipiut,qtix  per  eiuslogitudine  fupernc  deor- 
fu  ferutur.tuto  aurc  infigutur,parte  quide  pofteriore  fpi- 
nar  vertcbris.anteriore  vero ,  medio  offi  peftoris :  cuius 


MEDICIN.  COLLECT.   LIB.  XXIIII: 


extrema  ora  inferna  eft  carriIago,qua:  ab  enfis  fimilitudi  A  non  inter  onines,fa!rem  inter  eosqui  diligenrius  confe- 


ne  xiphoides  nominatur,qua:  ad  os  ventricuh  eft:fuperna 
vero,  clauiuro  compago.  Membranarum  veroprima& 
«laxima  vtiluas  eft,  vt  duos  ventres  thoracis  efficiant,  vt 
fi  f  orte  magno  vulnere  ih  alterutra  eius  partcm  accepto, 
refpirationis  munus  eius  partis  penerir,alter  venter  inco- 
lumis  dimidium  aclionis  conferuet.  Quamobrem  a  ma- 
gnis  vulneribus  intro  in  alterutram  pulr.ionis  partem  pe- 
netratibus,  animal  a  dimidia  parte  vocis  &  relpirationis 
repente  priuatur:voce  autem  ac  refpiratione  omnino  de 


ftiones  adminiftranr  3in  dextra  rhoracis  pji  te  quintum. 
quendamlobum  exiguum,veluti  alterutriusfobolem  exi 
ftere,quem  fane  facillimc  cornpeiies  ad  venam  c.iuam  a- 
nimum  aduertens:fiquidem  ilh  fubiacet ,  qua  priinum  in 
thoracem  relido  fepto  incidit.nonnunquam  eriam  caui- 
tatem  quandam  in  eius  fuperficie  clareconfpiciirjus :  cui 
vena,dum  viuit  adhuc  animal,3tTirmatur:  naro  poft  obi- 
tum  ,  pulmo  fempet  collapfus  &  paiuus  apparet,non  exi- 
gua  ipfius  &thoracis  facla  interc3pedine,contra  quam  vi 


ftituit  ur,  fi  vrerque  venter  fuerit  confoffus.  Quum  igitur  B  uo  animali  haberer.  Hunc  vero  lobum  natura  non  vt  re- 


D 


hancadeo  magnam  vtilituem  intercipientes  thoracem 
roembrana?  mortalibus  afferant,  eiufque  potiffimum  rei 
caufa  extiterint ,  natura  etiam  abufa  eft  ad  vtilitatem  ex 
ipfis  tanquam  operimentis  ac  ligamentis ,  omnibus  qu£ 
thorace continentur  inftrumentis  tribuendam : nam  &  ar 
terias  qua:  in  eo  funt,&  vcnas,  &  nerucs,  &  ocfophagum, 
&  denique  totu  ipfum  pulmonem  toti  thoraci  colligant, 
Sc  vndique  obdudts  contegunt. 

Depulmone,  Cap.  xni. 

THoracis  capacitatcm  impleuit  pulmo  vocis  ac  refpi- 
rationis  infttumentum,cuius  motus  initium  a  thora 
ce  exiftit.vfus  vero  refpirationis  in  animatibns  caufa  cor- 
dis  ineft  ,tum  quodipfum  aensfubltantiaii.digeat,  tum 
quoi  fermdo  oiore  effe;  uefcens,refrigcrium  expctat.ip- 
fum  autem  refrige^atuifpiratio  ,  fiigidain  ei  qjalitatem 
affiindens:expiraiio  vcv6,quod  in  ipfo  feruet  &quafi  c5- 
buftnm  ac  fuliginofum  eft,  ex  ipfo  profundens.  ex  quo 
fit  yt  duplicem  habeat  motum,ex  contvariis  partibus  co- 
flatum :  actrnhit  enim  dun;  dilatatur ,  inanitur  vero  dum 
contrahitur.quo  loco  mihi  iubit  natura:  prouidenria  ad- 
mirari:qiuim  cnim  vocem  in  nobis  effe  fatius  effet ,  fieri 
vero  ipfaiin.e  aere  nullo  modo  poiTet ,  quicquid  otiofum 
«lioqui  uque  inutile  erat  expirandu,  id  in  mateiiam  vo- 
cis  conuercit:&  cor  non  protinus  per  fauces  externum  ae- 
rem  tnhere  voluit,fed  vtnufque  mcdium  pulmonem, 
quafi  fpintus  promptuarium  quoddam  locauit,qui  amba* 
bus fimul  ac~tionibus  feruire  poffet.  Eius  porro  talis  eft c5 
ftitutio.Venx  totius  cotporis  ex  vna  peculiari  tunica  con 
ftant:nam  cxteriormembrana  ipfis  nonnunqua  adhsre- 
fcens,vbi  colligari  quibufda,aut  firmari,aut  tegi  dcbent,  £ 
illuc  folum  accedit.  arrerix  vero  bina:  peculiaresfunttu- 
nicae :  exterior  qualis  vena?  eft,  interior  vero  huius  craffi- 
tie  fere  quintupla.quin  &  durior  quoque,&  in  tranfuerfas 
fibras  diffoluta.  Exterior  autem,qua:  venis  etia  ineft ,  tc- 
€tis  fibris,&  quibufdam  mediocriter  obliquis,  nulhfque 
tranfuerfis  eft  contexta.Inte>  ior  v  cro  arteria:  tunica  craf- 
fa,dura.]iie,  ccu  cutem  qumdam  inrerna  fuperficie  conti- 
net,relx  srinearu  manifefto  perilmilem.in  magnis  qui- 
dem  artenis  perfpicuam,quam  noniiulli  tertix  arteria:  tu 
mcam  ftatuut.quarta  ver5  alia  peculiaris  ei  nulla  eft,  fed  ^ 
veluti  quibmdam  venis,  ita  etiam  artenis  alicubi  ad- 
hxrefcir,&  circuntenditur  membrana  tenuis,  q-ia:  eas  te- 
git,ftabilit , & propinquis  partibus  conneitit.Quales igi- 
tur  toto  corpore funt  arteria:,tale  vas  ex  dextro  cordis  fi- 
nu  progrediens,in  cotum  pulmonem  diffunditur :  quales 
autem  venx ,  tale  ex  fi  iift.ro  procedit :  vt  ex  tribus  vafis 
pulm  onem  intertexent  ibus,quod  a  fintftro  cordis  ventri- 
culo  oritur,artena  venofa  nominetur:  quod  vero  exdex- 
tro,vena  arteriofa  dicatur:  tercium  quod  a  pharynge  pro- 
ficifcitur,  afpera  arteria,  ex  cartilaginibus  C  literam  refe 


fpirandi  infti  iimentum,fed  vt  vena:  caua;  molle  ahquod 
ftratum  pararet,a  feptotranfuerfo  vfque  ad  cordis  auricu- 
lam  cxrendir.  Iam  vero  pulmonis  caro  aeria ,  fpiritufquc 
plena  confpicirur,p!ane  indicans  fead  aeris,vtiecoris  ca- 
ro  ad  cibi  concoclionem,cffe  comparatam.Etenim  con- 
fentaneum  eft,non  confevtum  ,  necrepenteaerem  exter- 
num  fpirirus  qui  animali  meft.fieri  alimcntum,  fed  pau- 
latim  immutatum,quemadmodum  etiam  cibi,  familia- 
remque  innato  fpiritui  qualitatem  diuturniore  tempore 
recipere :  huiufque  immutationis  carnem  pulmonis  pri- 
mum  efie  inftrumentum  ,  quemadmodu  iecoris  carnem 
Cibiin  fanguinem  mutationis  caufsm  cffe  oftendimus. 
Caitcriim  fpiruus  qui  ab  afperis  artet  iis  extrinfecus  intrb 
trahirur,in  pulmoniscarne  primiim  conficitur,deinde  iti 
corde  atque  arteriis;&  iis  pnfertim  qux  plexu  retiformi 
conrinenrurrpcftremo  vei  oac  perfe&iflime  in  cerebri 
ventriculis.vbi  vtique  animalis  exade  efficitur. 

DeThymo,  Cap.  xmi. 

ADenem  maximum  &  rnolliffimum,  quem  thymum 
vocanr,natura  p^rtibusfuperioribus  medii  pecloris 
offis,  quod  sif»ov  vocatnr,  iubiecir,  cum  vt  ne  vcnam  ca- 
uam  attingcret,  tutnetiam  vt  omniacius  gcrrfiina  qua: 
hoc  ipfo  in  locofunr  quamplurima  ,qua  pnmum  emer- 
gunr,fulta  ftab:hrcntur.  Vbicunque  enim  natura  Vas  fu- 
blime  diuidit,ibi  fcmper  roediam  glandulam  quas  diui-» 
fionem  oppleat,interponit. 

DeCorde,  Cap.    xv.  , 

COrcaro  eftdura,  qusa;grepatitur,exfibris  multiplt- 
cibus  conflataripfumque  in  medio  rhoracisc?pacifa- 
te  collocatum  pulmones  ambiunt,idque  fuis  lcbis  ceu  di 
gitis  quibufdam  in  orbem  amplectuntur.  Motus  sutena 
eius  indicat ,  quafi  in  partefiniftra  potiusfit  collocatum, 
duplici  caufa.primum,  quia  in  ca  animalis  parte  ventricii 
lus  quo  fpiritus  continetur,  eftfitus  :  deinde  ,  quia  totum 
•d  eam  parrem  magis  inclinat  non  cnim  vt  bafisipfius 
media  cxquifite  eft  iajus  dextrxque  thoracis  partis.ita  e» 
tiam  vcrtex  ,  quoniam  ncque  decliuis  omnino  a  propria 
bafi  ad  finem  inferiorem  cxporrectum  eft,  fed  ad  finiftra 
rcgioncm  (vtdiximus)  defledrit.  Cordisaurem  aures  adl 
quadam  aurium  proprie  nominataru  fimilitudinem  ma- 
iores  noftri  vocauerunt.duo  autcm  aurificia  funt  in  vtro- 
que  vaforum  materiam  inuchentium  :  in  dextra  quidem 
parte,qua  vena  in  cordis  finum  inibi  inferitur :  in  finiftra 
vero.qua  venofa  arteria:  quumque  has  aures  aperueris,tu7 
ipfum  cordis  corpus apparebir,tum  vtrunque  ex  dictis  ori 
ficiis:deinde  mcmbrana:  infertioni  ipforum  incumben- 
tes,tres  in  finu  dextro,  duac  in  finiftro  :  quartim  ftrucrura: 
figura  fimilis  eft  teloru  cufpidi,ide6que  rrifulcas  nonnul- 
li  anatomici  eas  vocauerunt.  duo  alia  funtorificia  vaforit 


rentibus  conflata,nucupetur.  Quod  vero  orbiculatum  eft  c  materias  cducentiu  ex  dextro  quidem  venrriculo  in  pul 


in  cartilagine  magna?  arterii  ,  quae  fn  collo  cft ,  quxque 
caudicis  rationem  obtinet  ad  pulmonis  arterias  compa- 
rata,&  inillisipfis  tanquam  ramos  quoflam  ex  femittit, 
in  priore  parte  eft  collocatum.vbi  vero  cartilago  deeft  ad 
circulum-pevficiendum  ,in  pofterioribus  partibus  fitum 
eft:in  collo  quidem  gula:  continuum,in  pulmone  vero  ei 
vena:  quam  paulo  ante  arteriofam  appellauimus.  Vaforu 
autem  intercapedinesa  propria  fubftantia  pulmonis  im- 
plentur ,  quam  Erafiftr  irus  parenchyma  nominar.  Porro 
lobos  pulmonis  nonimpares  numero  effe,vt  iecoris  funr, 
fed in  omntbus  animantibus,  de quibus loquimur,  duos 
indextraeius  parte  haberi ,  duofque  in  finiftris,  conftat 
incer  omnes.nec  ininus  etiam  intcr  orniies  conucnit,ac  U 


H 


monc,vens  arteriofx:ex  finiftro  yero  in  rotum  animatis 
corpus,gradis  arteria:.  in  quibus  iterum  tres  membranas 
vtrinque  ad  literx  C  fimilitudinem  fadias  confpicies,  ex- 
tracor  rendentes,  veluti  trifulcas  intro.  Comunis  autcm 
omnium  ipfarum  eft  vfus,vt  materias  retrocedere  prohi- 
beant.  In  pulmone  autem  natura  tunicas  vaforum  c5mu. 
tauit,nec  fruftra  venam  artcriofam,  &  arteriam  venofam, 
eft  fabricata  vnumquodque  enim  alimeto  fibi  fimili  nu- 
tritur.pulmonis  autem  corpus  leue  eft,ac  rarum,&  velut  c 
fpuma  quadam  fanguinea  c5creta  conflatum:ob  eamque 
caufam  puro  fanguine,  vaporofo  ,&tenuiindiguit,  non 
autem  ,  quomodo  iecur,limofo  atque  craffo.  Quocir- 
cavafahabet  contraria ,  maxime  quidem  iisqui  luntin 

ZZZ.ii, 


w 


O  R  1  B  A  S  II 


perpetub,fed  vt  fors  tulerir.  Cxterum  plerunque  ab  aliis  A  fed  totum  rotundum,&minus  re&u:in  quibufdam  cv.zs, 

in  aliis  plures ,  in  multis  vero  etiam  quatuor.  atquc  ha;« 
quidem  Herophilus  redtt:  pnterea  iecur  finiftram  occu- 
pare  partem  in  paucis  hominibus,non  autem  in  paucisa- 
liis  animalibus,idem  verc  confcripfit.  Hocautem  vifcus 
venas  a  mefenterio  ad  concauam  ipfius  partem  pertinen 
tes  excipit:huncque  locum  in  quem  vena?  omnes  colligu 
tur,portas  iecoris  vocant :  vbi  etiam  inucnies  maximum 
xtnx  os.  A  portis  verb  in  fingulas  fibras ,  quotquot  fue. 
rint,venam  vnam  magnam  porrigi  coperies,  qua  in  mul- 
tas  exiles  diffufa,quantum  vafa  interiacent,  totum  eft  car 
ne  vifceris  repletum-Eam  Erafiftratus  parenchyma  nomi 


omnibus  liberatur  atque  feiungitur ,  pra;tci quam  ab  his 
tribus.vcntriculojienej&colojquibus  eft  perpctub  con- 
nexum. 

De  mefenterio,        Cap.   x  x  i  t. 

MEfenterium  quoquc  a  peritonaro  ortum  habet:id  e- 
tiam  meferaron  appellant,  vtroque  nomine  ab  ac 
cidentibus  eidem  impofiro:  vt  menfcmerium  a  fitu,  me- 
feraron  verba  peculiari  fubftantia  nominetur.  medium 
enim  inter  inteftina  fitum  eft,&  omnes  \enas  e  iecoi  e  in  B 
ipfum  defcedetes  vnacu  vicinis  arteriis  &  neruis  inor- 
bem  compleditur,quemadmodum  fingula  inteftina.Er- 
go  vbi  vafis  &  inteftinis  obtenditur,fimplex  eft:vbi  vero 
ipfismedium  interiacet,non  amplius  indumeti,fed  liga- 
menti  vfum  pra:bet:eft  enim  duplex. 

Pancreas,    Cap.    x  x  i  i  i. 

VEna  a  iecore  defcendens,  mediaque  inter  ventricu- 
lum  &inteftina  addudta,  fubie&is  vertebris  iuper- 
greditur,atque  in  eundem  locum  vaditea  quaecumipfa 
in  ramos,  in  totum  meferzon  fpargeda  eft:  itemque  arte-  t 
ria&neruus  qui  cum  artcria  atque  vena  fefe  pertotum 
mefenterium  diffundit,in  hunc  locum  eft  perductus.que 
admodum  meatus  excrementum  biliofumexea  vefica 
quac  hepati  inhasret  vacuaturus.Quu  igitur  oporteret  ve- 
nam,arteriam,neruum,&  quartum  cum  eis  vas  bilem  co 
tinens  in  hunclocum  a  natura  perduci,  earum  quoque  di 
uifionis  principium  ibidem  confiftereneceffe  erat.Hic  i- 
giturlocusmagno  prafidio  indigebat ,  qub  vafa  in  ipfo 
diftribuenda  ac  difcindenda  munirentur :  quamobrem 


nat.  Ca-remm  vniufcuiufque  iecoris  vena»  tunica  admo- 
dum  tenuis  eft ,  qualis  rtulla  alia  in  toto  animanri.  ftatim 
vero,fiaccurarc  locum  ad  portas  fitum  intuebere,  mentii 
exvefica  fel  excipienti  confpiciesad  inteftinorum  pro- 
dudHonis  initium  peruenienrem  non  multo  infeAiK 
quam  pylor*  habetur,  vt  bilis  feparetur.  Pra.terea  exiguu 
quandoque  defe  ramum  fupra  pylorum  emirtir :  quinetia 
neruum  admodum  paruum  vna  cum  vena  ad  viicus  ferri 
confpicies  in  membranam  extrinfecus  ambientem  dela- 
tum  ,  pra.terquam  quod  profundius  cumea  ditfinditur, 
ne  vifcusomnino  fenfus  expers  eflet.  Caro  autemieco- 
ris,  quae  eft  primum  ipfius  corpus ,  primum  fanguinis  gi- 
gnendi  inftrumentum  eft:quapropter  &  venis  quae  ad  ve- 
triculum  &  vniuerfa  inteftina  perueniur,  facultas  efficien 
di  fanguinis  ineft,  quafuccum  qui  ex  cibis  diftribuitur, 
priufquam  is  ad  iecur  perueniat,  in  fanguinem  permuta- 
re  aptai  funt.  Coniundf um  eft  iecur  venrriculo  inteftinif- 


que  omnibus  per  venas,&  colligatera  ipfas  tunicam-.aliis 

natura  glandulofum  quoddam  corpus  fabrkata  ,  quod  n  ver°  Proxim«  forporibus  per  tunicam  ea  contegentem, 

u  qux  onginem  a  pentona:o  ducit,vt  ita  omnibusinternis 
coniungeretur:fiquidem  omnia  tunica  hac  obuoluuntur: 


7m,yxpta<  appellamus,fubftrauit,  ac  in  orbe  omnibus  cir- 
cundeditjdiuifionefque  repleuit ,  vt  nihil  ipforum  facile 
findatur,autfine  munitione  fit:fedquum  inmolli,&me- 
diocrite'  cedente  corpore  conquiefcar,  fi  motu  cieantur, 
paulovehementiora,illa:fa,  inconcuffa, infradtaqueper- 
petub  coferuentur.  Quinetiam  robuftas  mcmbranas  tum 
priuatim  lingulis  vafis ,  tura  communiter  ipfis  omnibus 
circumpoluir,ea  veftientes  ac  iungentes  non  modo  cum 
glandula ,  fed  pra:ter  cam ,  in  primis  ac  maximc  fubieftis 
corporibus  qus  ad  fpinam  funtpofita:poftilla  autem,  cu  ^ 
aliis  etiam  omnibus  inftrumentis  circunfufis. 

Defepto  tranfuerfo,  Cap.  xxmr. 

VNus  eft  thoracisroufculusno  viliffimus,quem  phre- 
nas,aut  diaphragma,  id  eft  feptum  tranfucrfum,  nomi- 
nant.  medium  veroin  phrenibus  eft  mufculus,qui  inten 
dinem  latum  ex  omni  partea  carnofis  comprehenfum 
definit.ex  vtraque enim  parte  inferiore&  fuperiorete- 
nuis  membrana  obha;refcit,  &  a  membranis  hifce  thorax 
intercipitur.Duo  autem  funt  fepti  tranfuerfi  foramina,al- 
terum  qua  vertebris  via  exhibetur ,  ftomacho  &  magnas  F 
arteriz  pra;paratum:  alterum  verb  minus ,  cauam  venam 
fupernis  animalis  partibus  fanguinem  deriuantem  exci- 
pit,&  magna  cum  fecurirate  tranfmittit:ei  enim  nexu  fe- 
re  indiffolubili  coha;ret,&  membrana  fimul  quar  in  dex- 
tra  thoracis  habetur,  emittit.  porrb  ventriculiorificium 
propterfeptum  tranfuerfum  eftpofitummon  tamen  vali- 
de  connexu,veluti  vena  caua  fpe&atur,fed  eft  Iaxis  mem- 
branis  interceptum. 

Deiecore,  Cap/    xxv.  n 

IEcur  in  ciiftis  hominibus  nec  magnitudine.nec  fibra- 
rum  numero  fimile  fpedatundeque  eo  diligentiffime 
fcribens  Herophilus.hajc  memoria:  commendauit,Iecur 
humanum  perquam  magnum  eft,  &maius  quam  fitie- 
cur  quorundam  aliorum  animalium  ,  quaj  ciufdem  cum 
homine  magnitudinis  funt :  &  qua  feptum  tranfuerfum 
attingit.gibbum  eft  atque  la:ue:qua  verb  ventriculum,fi- 
mum  eft  &  inarquale.Affimilatur  autemcuidam  rupium 
interuallo,qua  etiam  fcctibus  cxvmbilico  vena  in  ipfam 

innafcitunnontamen  in  omnibus  eftfimile,fed  &latudi  ™  &  arteria ,  inferuntur  in  renes  non  exigua;  magnitudi- 
ne,&  longitudine,&  craffitudine,&  altitudine,&  fibraru  "is  vafa  :  infuper  verb  concaua  in  fefe  conuerfa  habent, 
numero ,  &  inxqualitate  ex  parre  anteriore,  qua  craffiffi-  gibba  verb  ad  animantis  latera  aduerfa.  finum  tamen  re- 
mum  eft,&  fummitate  orbiculata  :  quaextenuatur,  inui-  nisperfpicue  cernes  corpore  quodam  membranofo  cir- 
cem  diucrfumeft.  Etenim  in  quibufdam  fibrasnohabet,      circundatu.quiin  aliqua  ipfiusparte  non  procul  a  vaforu 


magno  praeterea  vinculo  cum  fepto  tranfuerfo ,  aliifque 
membranofis  &  paruis  quibufdam  connexum  fpunis  co- 
ftis  fecit.  Veriim  id  vinculum  quo  fepro  tranfuerfo  con- 
iungi  didtum  eft,ipfum  quoque  eft  corporis  fubftatia  pe- 
rirona:ofimiIe,quippequodortu  habeatex  tunicaipfura 
iecur  ambiente,&  eaquxfeptum  trafuerfum  infernefuc- 
cingit.Copulatur  enim  iecur  non  foliim  fepto  tranfuerfo 
ibi ,  fed  etiam  cordi  pcr  feptum  tranfuerfum  :  nam  vena; 
caua:  ad  cor  afcendenris  per  feptum  tranfuerfum,vt  quod 
in  medio  vtriufque  vifceris  eft  ,  vinculum  vnum  durum 
&  craffum  natura  pra;parauit,quod  &  vena?  indumetum, 
&  communeligamentum  ad  feptum  tranfuerfum  tum  ve 
nztum  toti  vifcen effet. 

DeLiene,  Cap.  xxvi. 

Llen  inftrumentum  eft  qnod  purgat  limofos  &  melan 
cholicos  fuccos  qui  in  iecoregignuntur:  hos  enim 
attrahitpervas  venofum  tanquam  per  gulam  quandam: 
attradtos  autem  non  protinus  in  ventnculuro  excernir, 
fed  ipfe  prius  per  multum  otium  eofdem  conficit  atque 
commutat.  Quicquid  igitureorum  in  fuccum  huic  vifce 
rimaximc  accommodatum  fuerit  tranflatum  ,  id  fpleni 
fitalimentum:quod  autemab  ea  confe&ione  quar  in  lie- 
ne  fit  exciderir, neque  in  fanguinis  tenuis  atque  vtilis  fpe 
ciem  tranfmutari  potuerit,omninoque  fuerit  ad  nutrien- 
dum  inutile,hoc  ad  ventriculum  per  aliamquandam  ve- 
nofam  gulam  lien  erudtat,vrilitatem  ipfum  quoquc  non 
mediocrem  pra:ftans.Propriu  autem  lienis  corpus,  quod 
parenchyma  a  quibufdam  dicitur,rarum  admodum  &la- 
xum  eft,inftarfpongiaicuiufdam,  vt  fuccos  craffos  facile 
trahat  &  excipiat.  Lien  in  finiftris  eft  fitus.-femperque  con 
uerfa  funt  eius  fima  ad  dexteram  ad  iecur  &  vctriculum: 
gibba  videlicet  fimis  opponuntur. 

Derenibus,  Cap.  xxvn. 

DExterren  in  omnibus  animalibus  eminct  elatior.  is 
nonnunquam  magnam  iecoris  fibram  cotingit:  fini- 
fter  autem  eft  inferior.  a  fpinx  autem  vafis,vena  inquarn 


S4* 


MEDICIN.  COLLECT.   LIB.    XXI III. 


infertione  aliud  quoddam  corpus  habeat  concauum  & 
oblongum.  Nominatur  autem  meatus  vrinarius,qui  re- 
nem  veficx  committit :  huiiifque  meatus  os  fenfui  patet, 
licet  non  adeb  grande  animal  fuerir.Porro  hic  meatus  V- 
nica  peculiari  tunica  obduftus  eft ,  licut  alia  omniaquz- 
cunque  peritonxo  fufpenfa  funt.  Ca*reriimvrina:afan- 
guine  feparantur,renibus  vrinam  attrahentibus,  indeque 
ad  veficam  per  vreteres  tranfmittentibus :  qux  poflea  in- 
de  excernuntur  eo  teropore  quo  analogifmus  iubet.Iam 
verb  neruum  habenr  renes,quantum  lien  ,  iecur  &  vefica 
quxfellis  capax  nominatur :  hxc  enim  omnia  neruos  o- 
mnino  exiles  recipiunt,  in  fuis  ipforum  tunicis  extrinfe- 
cus  confpicuos:  naturaque  fenfus  cuique  tantum  elargi- 
ta  eftquantum  par  erat,vt  a  plantis  feiungerentur,&  par- 
ticulx  animahs  eflent. 

De  Veficis,  Cap.  xxxvnt. 

VE&cx  qux  vrinam  excipit,neruosa  fpinali  medulla, 
qua  parte  os  quod  latum  fiue  facrum  vocant ,  fi- 
tum  eft,  natura  infixir.proxime  nanque  ipfam  ea  medul- 
la  fuit  collocata:  venas  autem  &arterias,a  popinquis  ipfi 
vafis,quafcilicet  primiim  arterix  &  venx  a  roagnis  fpina: 
incubentibus  crura  fubeunr.Alteri  verb  velica:  quaj  ad  ie 
curfita  cft ,  arteria&  neruum  ab  iis  qua:iii  vifcus  ipfum 
inferuntur,deduces,paruum  vtrunque  admodum,  ac  vix 
confpicuum  ,  atfenfibilem  &  perfpicuam  venam  ab  iis 
quxfuntad  portasproducens,tria  hac  omniacorpori  va 
fica;  vno  in  loco ,  ad  id  quod  collum  vocant,  infixit.pari 
quoque  modo  in  veficam  aliam  maiorem  ad  ipfum  col- 
lum  vafa  fexinfixit,vtrinque  videlicettria.Czteriim  mo- 
dus  quo  vreteres  quidem  in  veficam ,  in  inteftinum  verb 
meatus  qui  bilem  continet,  infigitur ,  admirationem  o- 
mnem  excedit:  nam  oblique  in  ipfa  inditi,  &  intio  vfque 
amplirudinem  obliqui  ac  pradongi  pertinentes ,  velut 
membranam  quandam  eorum  qua;intusfunt,fuccidunr, 
qua:ab  excrementorum  intro  irrumpentium  impetu  e- 
uertitur  atque  aperitur,  reliquo  verb  omni  tempore  con- 
cidit&  contrahitur,aqueita  firmum  operculum  meatui 
efficitur,vt  non  foliim  humoribus ,  fed  etiam  fiatibus  re- 
ditus  fit  omnis  interclufus. 

DeVulua,  Cap.  xxix. 

VVlua  intra  peritona?um  fita  eft ,  inter  vcficam  &  re- 
ftum  inteftinum,vt  refto  inteftino  toti  fere  incum- 
bar:ad  vmbelicum  verb,  quaparte  fundum  eiuseft,  ma- 
iore  ex  parte  veficam  excedit:  ad  cunnum  vefica:  col- 
lo  fuperatur.  Fceminarnm  vefica  ad  pubem  colloca- 
taeft,  brcuiore'mque  virili  ceiuicem  &  Iatiorem  ha- 
bet,  quje  inter  offa  qux  pubis  vocantur,in  cunnum  iux- 
taexreriorem  fuperioremque  eius  finem  pcrtingit,  re- 
ftum  vero  inteftinum  offi  quod  facrum  appellatur,  & 
quibr.fdam  vertebris  lumborum  infidet  :  finuatur  c- 
nim  hac  in  parte  intrinfecus  fpinadorfi,  quocirca  ex- 
trinfecus  gibba  videtur.  Vulux  magnitudo  in  omni- 
busasquahsnon  eft  :  multb  enim  minor  enixa:  eft,maior 
verb  praegnantis.Eius  verb  quaj  nunquam  concepit,eft  e- 
tiam  multo  minor :  quod  in  xtatibus  etiam  iis  qua*  non- 
dum  venereorum  annosattigerunt ,  vfu  venirnam  alio- 
qui  iis  qux  rebus  veneris  non  vtuntur,  minor  femper  ef- 
fe  confueuir.  atque  eius  quidem  moderatam  magnitudi- 
nemdcfcribereconabimur.  Superiorem  eiuspartem  vte 
rus,hoc  eft  fundum,iuxta  vmbilicu  ,  inferiorem  ad  cun- 
num  protendit.  A  loco  autem  vnde  incipit  ad  cunni  ter- 
minum  exteriorem  ,  nonaqualein  omnibus  eft:plerun- 
que  tamen  fpatium  moderatum  cft  nouem  aut  decem  di 
gitorum.  In  latitudinem  verb  ad  vtraque  ilia  fuis  corni- 
bus  exporrigirur.De  finibus  eius,quatum  ad  profundum 
pertinet ,  iam  diclum  eft  ,  veficam  &  refhim  inteftinum 
vuluam  terminare,illa  fupra,hoc  infia.Cunnus  verb  ea  i- 
nanitas  eft,qua:  intra  offa  pubispenetrat,  extrinfecus  pel- 
liculam  quandjm  innatam  habens,  qua:  virorum  prxpu- 
putio  proporrione  refpondet.  Vulux  figura  cum  in  reli- 
quo  corpoi  e.rum  pra-cipuein  eins  fundo,vefica*  eftfimi- 
lis:nam  quuenus  a  lateribus  proceffus  quofdam  mamillis 
fimiles  ad  vrraque  ilia  emittir,in  eo  a  vefica  differr.quo- 
rum  figuram  Herophilus  dimidiati  globi  reuolutioni  af- 
fimilat.Diodes  verbcornibus  exorientibus.vnde  Kifufietc 


A  hcc  corrtna}nomine       $  yS^lhc^U  efl  a  cormt,  deducto  ap"" 
pellauit. 

Depxidendis,  Cap.  xxx. 

COrpus  neruofum  ex  offibus  qux  pubis  dicuntur,exo- 
riens,cauum  fimul,&ab  omnihumore  vacuum  ge- 
nus  pudetidorum  cfficit.  Quum  verb  hic  neruuscauus 
fpiritu  implctur,  tum  euenit  vt  in  coitu  membrumin- 
tendatur.  Idque  non  folius  coitus  caufa(  quod  forte  quif- 
piam  exiftimarit)tenditur,fed  qub  mearu  didu£to&  di- 
reclo  femen  quamlongiffime  eiaculetur.  Quamobrem 
B  in  vtraque  parte  huius  caui  net  ui  natuia  duos  mufculos 
collocauir;qub  meatus,  ceu  a  manibus  quibufdam  in  v- 
tranque  partem  diftraclus  diIataretur,toto  pudedo  ftabili 
permanente.Futurum  fanc  erat  vt  meatns  latitudo  huiuf- 
modi  conftructione  ccnferuaretur.  Vtile  autem  cft,dum 
femen  excernirur,  meatum  &latiffimum  &  rectiffimum 
exquifitc  teneri,quo  femen  totum  fibiipfi  continuum 
confcrrim  quacelcrrimc  ad  vulua*  finus  peruetiiat.quiim 
que  vefica  prope  eflet  conftituta ,  non  erat  melius  ad  ex- 
^  cernedum  lotium,  alium  meatum  efficere  quam  eo  quo 
feme  importaretur,  fimul  vti.Iure  igitur&  ipfius  collum 
totum  perinarum  occupauit,vt  quod  furfum  ab  ano ,  cui 
primo  incubabat,vfque  adpudendi  exortum  feratur.  In 
mulier  bus  verb  quibus pudendu  non  eftpralongu.cer- 
uixvefica:  huiufmodi  exortum  non  habet,fed  pudedum 
ipfum  muliebreano  imminerin  finem  verb  eius  fuperio 
rem  collu  vefieae  definit,vnde  lotium  profunditur-quod, 
non  magnopere  inflexum  efle  oportuit  vt  in  viris ,  nequc 
adeb  longum.  Cateriim  vtpharyngi  gurgulio  propugna- 
jj  culum  eft,ita  vteris,quam  nympham  vocanr,qux  tcgit  fi- 
mul,&prohibet  ne  ceruicis  orificium,quod  admnhcbi  e 
pudendum  pertingit,refrigeretur. 

Ex  Sorano,de  vulua  &  pudendo  muliel 
Cap.  xxxi. 

VVluadicitur/U«Vfa&  vci&ctk  A^tpic'.  ac  (A«"ftcL  qui- 
de  ,  hocefl  matrix,  quia  mater  eft  fcctuil  qui  ex  ipfa 
eduntur:  vel  quia  easqua;  vuluam  habct,  matres  efficiat: 
vel.exquorunda  fententia,  quia  coftirutum^definituoi 
tempusad  purgatioues&partushabeat.t/sVgjt  verbnomi- 
natur ,  qubd  omnium  vifcerum  fit  extrema :  idque  cutn 
E  exquifite  ,  tum  verb  laritudine .  JihQii  porrb  nuncupa- 
tur,  qmza.Sl\tpoic,hoc  ef?  fratret ,  gignat.  Sita  eft  vulua  in 
coxendicum  amplitudine  intra  veficam  &  redhim  in- 
teftinum.huicautem  fuprapofita  ,  vefica;  verbfubieda, 
quandoque  tota,  quandoque  eiuspars,quandoque  pro  e- 
iusmagnitudinccommutatur.Namininfantibus  minor 
eft  quam  vefica:  quocirca  tota  eft  veficx  fuppofita.In  vir 
ginibus  vero  qua-  a:tatem  floretem  agunt,vefica;  eft  arqua 
lis  in  iis  partibus  qua?  fupra  funt  fitai.qua:  verb  atatepro- 
p  greffa:,  &  vencrem  expcrta:  funrac  multo  magis  qua  iam 
pcrpererur,in  iis  eft  maior  ,vt  plerifque  ad  finem  coli  in- 
teftini  coquiefcat.  #Sed  dum  vterus  geftatur,videre  licet 
peritona:um  in  magnam  molem  elatum  ,  itemque  abdo- 
men.CUiod  ctiam  exeo  fit  quia  tantus  eftfoetus  vnacum 
fuis  tunicis,atque  humoribus.  Poftquam  verb  fcetus  cft  in 
lucem  editus,contrahitur  quidem  vulua,  fed  ita  vt  fit  ma 
ior quam  ante  partu.  Tunc  igitur  eft maior  quam  vefica, 
fcd  non  tanto  quantum  fub  eam  graditur:  nam  in  parti- 
bus  anteriorib9  ceruix  vefica:  eft  palmo  maior,  findmquc 
habet  vrinaculum  ,  &  tota  in  muliebrem  finum  porrigi- 
tur:  ab  hyftera  vero  ante  feccflit.  In  pofteriore  verb  par- 
G  tcfupra  vefica;  fundu,vulus  fundum  eft,vmbilico  fubie 
£tum:exquo  fit  vt  veficae  amplitudo  collo  matricis  adhx 
rcat,fundu  verb  vefica-.  Caneriim  vulua  cbnexa  eft  tenui- 
busmembranispartib9quibusfubiecla  eft,vefica::iis  verd 
qua:  ei  fubiiciuntur,redto  inteftino:  a lateribus  verb  cone 
xa  eft  iis  quasa  coxendicibus&  offefacro  exoriutur.Qui- 
bus  fane  partibus  fimul  vlceratis  inflammarionc  quadam 
retrahitur  &  retro  cedit.iis  verb  refolutis  &  laxatis.conci- 
dit-Non  eft  autem(vt  quidam  putauerunt)animal:  loci  ta 
^  men  fenfum  a:que  ac  alia  eft  confequuta  :  quamobrc  a  re- 
f rigerantibus  cotrahitur.a  rarefacientibus  verb  relaxatur. 
Vulua:  figura  in  mulieribus  non  eft  circumuoluta  ,  vt  in 
animalib9  qua:  funt  rationisexpertia :  fed  eftcucurbirula? 
quamedici  vtuntur,adfiniilis:rotundo  enim  &latofine, 

ZZZ.  iiii. 


$o7 


ORIB  ASII 


Jc8 


D 


qui  ad  funduro  eft,  incipiens.ad  proportionem  in  angu- 
itum  ofcillum  redigitur.ofcillum  nanqtie  appellant  pri- 
mam  &prominentcm  eius  partem:qucd  fequitur,collum 
dicitunquod  rcmanet,ceruix:horum  cocurfus,  coIes:qux 
vttinquepoftcolli  anguftiam  dilatatx  prima.Jpartes,hii- 
meri  hyfterx.-qux  poft  hxc  fica  funt,latcra:quodi  fubiedtu 
eft,bafis.tota  regio,c6ceptaculum,&  venter,&  finus.ofcil 
lu  vero  in  medio  cuno  cft.collu  eni  a  labris  genitalis  mu- 
liebris  coftrjngitur.ab  iis  vero  feiiicl u  cft  os.in  quibufda 
magis,in  quibufdi  roinun,proxtatis  rationc.pleruque  ve 
r6inadultis,quinqueautfexdigitis.magis  autc  depromi- 
'  tur  fub  paricndi  tempus,  quu  collum  protenditur.  Eft  ve- 
roeius etS3t»  diuerfamagnuudo  .quanquam  in  plurimis 
feCundum  naturam  tantum  eft,  qiiamum  extema  ora  am 
plitudinis  audiendi  fenfus  patet.Dehifcit  etiamquibuf- 
dam  temporibus,vt  quu  corporis  commifcendi  libidine 
ducitur,Ytfemen  excipiat:&  in  purgationibus,  vt  fangui 
nem  excernat:itemque  in  conceptionibus,pro  ratione  fce 
tus  incrementi.in  partu  autem  plurimum  dilatatur,ita  vt 
manum  ctiam  totam  intra  fe  recipiat:fuapte  tamen  natu- 
radelicatum&carnofumeft.Sediniis  qux  vcncrcis  rc- 
bus  ad  fatietatem  vtuntur,inanitati  pulmonis,autlingux 
mollitiei  fimile  redditunin  iisvero  qua; fxpe concepe- 
runt,callofius  efficitur,  capiti  polypi,aut  fummxgutturis 
parti,vt  Hcrophilusfcribit,perfimilccallum  enimcotra- 
hit  tum  eorum  qux  excernutur,tum  fcetuum  cxeuntium 
attritu.Vulua  cxmaiorc  eius  facultate  neruofa  eft:compo 
nitur  enim  non  folum  ex  neruis,fed  etiam  ex  venis.carfie 
Sc  arteriis:exquibus,neruos  afpinali  mebranaadfpinam 
accipit :  vcna:  autem  &  artcrixa  vena  cauafpinx  adhse- 
rente,itcmqueacrafla  arteria  in  cam  deferuntur.nam  a 
vena  caua  dua:  venx  diuaricantur :  ab  arceria  vcro  cratTa, 
dux  arterixxx  quibus  vna  vena  vnaque  artcria,  ad  vtrun 
que  renem  ferutnr.deindepriufquarn  renibus  comraitta- 
tur,in  duos  ramos  defciflx ,  duobus  quidcm  proceflibus 
in  vtrunque  renem  inferuntur,duobus  autem  vuluam  cir 
cumple&untunita  fit  vt  quatuor  fint  vaforum  in  eam  in- 
fertiones»duo  arteriarum,  duoque  venaru.  Ex  his ipfis in 
vtrunque  tefticulum  vna  vena  vnaqucarteriafimul  im- 
plantatur:adnatienimextrinfecus  funtteftcs  propecer- 
uicemin  vtroquelaterefinguli.  Coftit  himolli  carne,& 
glandofa,&  propria  membrana  conrcguntur.figura  vt  in 
viris,fed  oblongi  funt,modice  fimi,  &  rotundi,  &  ad  ba- 
fim  paululum  dilatantur.  Meatus  vero  fcminis  a  vulua  in 
vtrunqueteftem  procedit:t.&-)f  apparatibus  adiun&usvf- 
que  ad  veficam,  ]eius  collo  committitur.hine  videtur  fcc 
minarum  femen  ad  gigncndum  non  recipi,quia  foras  cf 
fundatur:  qua  de  re  di&Um  a  nobis  eft  in  libro  de  femi- 
nc.Nonnulli  vero,  inter  quos  etiam  eft  Chius,voluntx- 
quales  teftium  appendices ,  quicremaftercs  dicuntur,eis 
committi,id  quod  nos  propnis  oculis  intuiti  in  muliere, 
cui  inteftina  in  fcrotum  defcenderanr,hiftoria:  mandaui- 
mus,in  qua  quu  chirurgiam  exerceremus,  tcfticulus  antc 
cecidit.laxatis  vidclicet  vafis  ipfum  continentibus  &  cir- 
cundantibus,&  cum  eo  cremafter  concidit.  Totaautem 
valua  ex  duabus  conftat  tunicis  inter  fe  itaformafis  vt 
chartarum  villis  fiin  perfirailes:qiurum  exterior,  neruo- 
fior,perfec"tior,durior,  leuior,cadidiarque  eft:inte'rior  ve 
rb  carnofior,hirfutior,mollior,&  rubicundior.-  per  totum 
vafis  intertexta,fcd  pluribus  &  notabilibus  in  fundo.quu 
ibifemen  agglutinetur  ,  &inde  purgatio  progrediatur. 
Duat  autem  hx  tunicx  fibi  mutuo  adluerenr,  membranis 
gracilibus&neruis  coiunclx.ita  vt  fa-penumero  his  pro- 
tenfis  vterus  concidat,  quu  fcilicet  neruofa  tunica  fuolo- 
co  manear,  intcrna  verb  inuerfa  procidat.  Eftetiamhoc 
commune,  vt  in  fterilibus  vterus  in  fundo  duo  habeat  a- 
micula,  vtplurimiim  variis  modis  conduplicara:in  iis  ve 
ro  qux  pepererunt,tota  extcnditur,&rotunda  efficitur.Ia 
vcroDiodes  vultin  vteri  amplitudine  &acetabnla,  vel 
cirros,  &  cornua  elTe :  qui  proceiTus  quidam  mamillares 

funt,lati  quidemad  bafim,in  fummo  vero  miuoribuster  H  femur  definunr,veluti  inter  "fe  abfcilTa:adfuperiores  vero 
minis  definiti-.vtrique  lateri  a  natura  magna  prouidentia  partes  in  eam  qtia:  nympha  vocatur.pertinent,  qua;  eft ho 
adiun£ti,vt  fcetus  ante  alTuefcat  papillas  mammarum  exu  rum  duorum  labrorum  initium.fuapte  vero  natura  eftc» 
gere.Sed  qui  ita  fentiunt.in  difleclionibus  filfi  funt :  ne-  runcula,veluti  fcctus.Nympha  autem  appellatur.quia  col 
que  enim  acetabula  comperiuntur,&  omnino  fuperuaca -      lo  veficac  fubfultet.  Vrinaculum  verb  nominatur  quod 


A  nea  eft  deeisinftituta  oratio,vtin  commentariisMeegni 
turaanimalium  eft  dcmonftratum.  Nunc  vero  minimc 
exiftimandum  eft,vterum  principatum  ad  vitam  obtine- 
re:quia  is  non  folum  procidit ,  fcd  in  quibufdam  etiam 
prjtciditur,nec  tamen  mortem  affcrt.vtThemifo  litera- 
rum  monimentis  commendauit.  Prxterca  in  Calliafues 
habitiores,  &  valentioris  alimcntifieri  aiunt.poftquirn 
vterus  abfciflus  fucrit.Quu  tamcn  vulua  patitur  ,  ftoma- 
chum  &membranasper  confenfum  pati  cowftat.Eadcm 
habet  cum  mammis  naturalem  confenfum  quendam :  ex 

3  quo  fit  vt  quu  florcnti  attate  vulua  magna  efficitur,mam 
mx  quoque  vno  &  codem  tcpore  intumcfcant:  ipfa  quo 
que  femen  perficit:mammx  veroad  fcetumalendumlac 
paratir:  mcnfibusporroprocurrentibus  lac  euanefcit.vbi 
vcro  lac  in  mamis  eft,mcnftrux  purgationes  nullx  appa- 
rent:  qucmadmodum  etiam  in  iis  qux  anus  iam  fuur,con 
traifta  vulua mammx  itidem  quodammodo arefiunt.fii- 
tem  fcetuspatiaturjvbera  quoque  anguftatur.Exquo  con- 
ficirur,vt  quu in  prxgnantibus  mammas  diuulfas  &  con- 
tradtas  videamus ,  futurum  abortum  pratdicamus.atque 
hiunfmodi  quidem  eft  vuluxnatura. 

De  pudendo  mulicbri, 
Cap.    xxx  u. 

MVIiebrepudendum,finus  eria  nominatur.mem- 
brana  eft  neruofa,&  modice  rotunda,inftar  intcfti- 
ni:  amplius  tamen  intus  cft,&  foris  anguftius.in  quo  coi- 
tus  fieri  confueuerunt.  eius  porro  intcrior  pars  collo  ma- 
tricis ,  quemadmodum  etiam  in  viris ,  externa  cunni  la. 
bris,inferior  ano,  eius  latera  carnofis  coxendicum  parti- 
bus,fuperior  denique veficx  collo  adnafcirur : hoc  enirn 
(vt  ante  dixi)incides  fub  ore  vulux,&  fuperne  cunno  ad- 
iun£lum,in  fummo  in  vrinariu  meatu  infcritur .  apparet 
ergo  finum  muliebrem  colo  veficx  fubiedum  eflc :  ano 
vcro,&  conftri6tiori,&  fummx  parti  redi  inteftini  fuper- 
ftare.  eius  longitudo fvt  fupra  demonftrauimus)  cft inx- 
qualis  :idquenonfoltim  habita  rationesetatum  autcon- 
cubitus,  in  quibus  extenfum  vteri  collurn ,  vt  eft  etia  vi- 
rilis  coles,  partem  quandam  finus  occupat ,  fed  etiam  na- 
turx  ipfius.  quippe  quunonnulla?  collum  habcanrpro-* 
penfius,  nonnullx  vero  admodum  curtum  aut  mutilum: 
plurimisveroearumquas  ad  peffedam  xtatem  perue- 
nerUnt.fex  digitorum  eft;  concidit  tamen ,  anguftiufque 
eftin  virginibus.aroiculisoccultatum  coniundis  interfe 
per  vafa,qua:  produdiones  a  vulua  capiunt : qux  quidera 
concubitu  dolorem  aflerunt  apertis  ipfis  amiculis.  rum- 
puturenim  &fanguiseoimportatus  de  more  cxcernitur. 
Putareautem  tenuem  membranam  quanda  exortam  cf- 
fe  qua:  finum  intercipiat,eamque  in  excretionibus  rum- 
pi,&  dolorem  afferre.aut  citius  purgationes  *commoue- 
re,quumquein  corpus  euaferit,  eum  morbu  gignereque 
aifvity,  hoceftquum  genitalia  cocreta  funt,rrec  foramc 
vllum  habent,falfum  eft.  primiim  enim  ex  diffeQione  ni 
hil  tale  inuenitur:  prxterea  in  virginibus  deberct  ha:c 
membranaaliquantulum  fpecillo refiftere,fed  fpecillum 
in  profundum  vfque  ingreditur:tertiofi  quu  vitiantur, 
hxc  membrana  rupta  doloris  eft  caufa ,  necefle  profc&6 
crat  vt  in  virginibus  antequam'  vitiarentur,  quu  purga- 
tiones  apparerent,dolor  quoque  fequerctur ,  in  ipfa  verb 
excrctione  non  item.  Iam  verofi  mcbrana  corporea  red-' 
dita  morbum  creat,  quogenitalia  coalcfcunt,  opus  efTet 
vt  id  perpetuo  codcm  modo  inueniretur,quo  cxteras  par 
tes  fuo  quafque  certo  &  definito  loco  fitas  intuemur.  at  in 
non  pcrforatis  mulieribus  raembranahxc  interfcpiens 
quandoque  in  partibus  labrorum  quxin  promptufunt, 
inuenitur,  quadoque  vero  in  medio  cunno  quadoquc  in 
medio  ore  vulux.  Eiufmodi  ergo  cunnus  eft.  Qux  verb 
extrinfecusvidenturTiJf^^WTBjhoc  cft,  ambitusgcni- 
talis  muliebris,tanquam  labra  finusadftant:hxcque  labra 
craffa  f jnt,carnofaque,&  ad  partes  inferiores  in  vtrunque 


S°9 


M  E  D  I  C  I  N. 


COLLEC  T.    L  I  B.  XXV. 


cio 


intus  rugofum,afperum,cauumqueeft.  Porro  vefica  viro  A 
rum  diuerfa  eft  afceminarum  velica,  fiquidem  illa  maior 
eft,&  collum  habettfexuofum  :  hxc  vero  cum  minor  eft, 
tum  ver6  etiam  re<£tum  eius  eft  collum. 
,    Lyci.moderatum  viri  pudendura  ad  os vulus  non 
peruenire, 


Cap.  xxxii  ii 

ANtevulua;ataplitudinem ,  eiuscollum  &oseft  fi- 
tum.eius  ori  cunnusadiacet,cuius  tanta  magnitudo 
eft  vt  magnitudo  priapi,qui  maximus  non  fit ,  ad  femen 
in  os  vuluie  eiaculandum  non  fufficiar,fed  quadam  etiatn 
agglutinatione  opus  eflevideatur. 


ORIBASII    MEDICINALIVM    COLLE  CTORVM 

Libcr  viccfimusquintus. 


Ex  Rufi  comrocnuriis,de  nominibus  partium  hu- 
mani  corporis,  Cap.  i. 

Vemadmodum  fingulx  corporis  buma 
ni  particulx  nominentur  perdlfcere,  ma 
xime  eft  ad  medicinalem  artem  necefla- 
/£  rium:  maxirna:  atitem  corporis  partes  B 
funt,capnt,  ceruix,  thorax,manus,crura- 
que:thoracem  veronon  folum  eam  par- 
tem  qux  aclauiculisadhypoch5dria  pertiner.led  etiam 
id  totum  quod  a  clauiculis  ad  pudenda  pertingir,appella- 
mus.  Caput  vero  dicimus  quod  capillis  tegitur,  &  limul 
etiam  cum  facie.  Capillos  habent  pars  anterior  ,  finci- 
put,qua  coronalis  futurafita  eft,  vbi  coronx  capiti  impo- 
nunrunpoftei  ior  pars  occipiu  nominatur.  Latera  fincipi- 
tis.tempora  appellantunquod  in  mediocapite  eft,vbi  ca- 
pilli  maximeinuoluuntur,  verticis  vocabulo  gaudet:fub  G 
fincipite  frons  eft:iuxta  tempora  pillorum  exortus,lanu- 
gorcrines  vcrb,ii  qui  retro  ad  occiput  funt,  niicuparur.vl- 
tiroa  verb  frontis  ruga ,  epifcenium :  hirfuta:  frontis  par- 
tes,fupercilia:eorum  interuallum,mefophryon:poftea  na- 
fus  collocatus  eft  ,  cuiusextremaparsglobulus,  fubietta 
verb  feptum  nominatur.a  globulo  carnofum  illud  quod 
in  labia  defcedit,columna.cauitates  vero,myxoteres ,  hoc 
efi  per  quoi  mitcut  excemitur .  in  vtraque  nafi  parte ,  vnde  O' 
doratus  efficitur,pinna:.fpina  vero.qux  has  cauirates  con 
tinet.cauitasfubcolumna  fupra  labrum,philrrum,  quafia- 
tnatorium  ,  dicitur  .  toturn  id  quod  poft  nafum  labri  fu- 
perioris  eft.hyporinon,  hoc  eflfuh  nafo,  vocatur.  duo  dein- 
de  funt  labia  ,  quorum  extrema  prolabia  dicuntur;  vbi 
committuntur ,  poftomion.  fub  fuperciliis  oculi  pofiti 
funt.qus  oculos  tegunt.palpebra:  ,  vna  fuperior ,  inferior 
altera.nexus  veroqui  claudendo  fiunt ,  tarfi:  e  palpebris 
exorti  pili,cilia:  tarfbrum  fines.anguli :  quorum  alterqui 
ad  nafum  eft  fitus,magnus:alter  qui  tempori  adiacet,mi- 
nor  vocatar.pupilla,afpe<3us  ,& glenadiciturid  quod  in 
mediooculo  eft,perquodafpicir.ius:alii  vero  afpettum 
dicunt,quo  cermmus.pupillam  vero  &  glena ,  imaginem 
in  afpeftu  efTevolunt.quasdeincepsfequuntur,nigra,cx- 
fia,autflaua,acalore  nomentrahunt.circulus  album  con- 
tingens,iris  dicitunfub  oculis  exorientia,hypopia:quibus 
fubiacent  eminentia:  qusdam  quar  mala:  dicuntur ,qui- 
bus  erubefcimus.poftmaJas,maxillx  funt :  quarum  gen<e 
definuntin  acuta  maxilhe  inferioris  parte:inde  vfque  ad 
labium  inferius ,  quod  rotundum  eminenfque  eft,barba: 
hypion  quod  fub  barba  eft.  carnofam  partc  mentu  voco,  F 
aliileucaniam:quidam  hoe  mentum,leucaniam  verbca- 
uum  iugulo  proximum  voeant.Aures  vocantur  eminen- 
tia:  qua;  invtraque  temporum  partead  foramina  funt 
exortae.earum  foramina  meatus  audiendi,  quibus  audi- 
mus:pendula:  partes  &  carnofa: ,  fibrx:  cartilagi  nea:  &  fu- 
prema:,pinna::helices,qua:  inde  ambitum  attingfjt:a»the 
lices,qua:  poft  helicem  cauitatem  in  medio  extolluntxa- 
uum  poft  anthclicem,concha.eminentiam  oppofiticon- 
cha:iuxta  fines  temporis ,  hircum  vocant :  quodcontra 
hunc  eft,  craiTtis  anthehcis  finis  antitragus  ytd  e(l  contr*  hir  G 
r«w,dicitur .  Os  vocatur  prima  labiorirm  fectio,&am- 
plitudo  qux  vfque  ad  fauces  pertinet .  in  ore  cnm  alia 
quajdam  funr,tum  prxcipue  dentes :  quorum  anteriores 
quia  fecanf,7t^v/icoi  nominantur,funtque  o&o  numero.hi 
deinde  quatuor  caninis  dentibus  cingtmtur:  vltra  quos 


reliquiomnes  viginti  maxillares  funt.horum  intimi  at- 
que  vltimi  fophronifteres,»*/  eft  modcratores,qi>aterm  voca- 
tur,quod  eo  tepore  quomoderati  efleincipimus,cxorian 
tur.caruncuU-  dentes  continentes,  gingiua:-maxillarum 
colligatio,habena:menfa;,lata;molariu  fumroitates.mor- 
tariola  &  prarfepia ,  cauitates  maxillaruta,in  quibus  deri- 
tes  funt  infixi.  vnde  lingua  exoritur,  radjx  appellatar.ccr- 
uix ,  id  quod  fequitur.prelingUa  ,  pars  anrerior:  parafyra, 
qua:  ab  vtroquelingua;  funtlatere.hypogloflisparsinfe- 
rior,epigloflis  vero  inriroum  guttaris  operculum  ad  afpe 
ram  arteriam,nedeglutiendoquidpiamin  pulmonesde- 
labatur.Qiuim  fpiritum  ducimus,  fublimis  epigloffis  at- 
tollitur,ne  aeris  tranfitus  impcdiatur.  quod  orbiculatum 
in  partc  qua;  fupralinguam  eft ,  cntlum  &palatum  dici- 
tur.inde  ad  parres  internas  pendens  caruncula,columella 
nominatur:  hanc  alii  gurgulionem  ,  alii  vuam  vocant.ei 
ftibieOum  efi  bronchi  caput ,  tum  collum.eiuspars  ante- 
rior  bronchus  &afperaarteiia:eminentia  quajinmedio 
eft,larynx:pofterior,ceruix  ,  &  occipur:  clautculisproxi- 
mum  cauum,  iugulum,&anticardion,  quafi  cardioppo- 
fitum  vocant:hoc  tendines  exipiunt,qux  in  hum^ros  per 
tinent,epomidas,humeros  vcro  brachii  capyt.ScapuIa:  v« 
ro  lara  ofla  funt  dorfo  incumbentia,eorum  intermcdia  e- 
minctia,fpina.acromiu  vero clauicularum &ftapularum 
eftcopula.  deincepscataclides  fequutur.  alavei  oeftcaui- 
tas  fub  humero,  in  qua  farpehumerus  laxatus  cScidit.  bra 
chium  cofequitur :  angulus  articult ,  cui  reclinati  incum- 
bimus.ancon  aut  olccranon:deinde  cubitus  fequitur.*is  in 
carpum  definit.poftquemetacarpiueft.tum  vlnamanus: 
hypothenar  vero,  quod  fub  police  eft.quod  excipit  vola, 
manus.Ex  digitis  vnus pollex dicitur/eiundrufqjeft  a ca;- 
teris:alterqui  primus  aliorum  quatuor  eft,index.-  tertius 
medius,quartus  annulaiis ,  quintus  paruus  appellator.ho- 
rum  vero  ofla  fcuticula;  aut  phalanges  vocantur.  eorum 
inflexus  condyli  dicuntunquorum  primiprocondyli-.qui 
confequuntur,meracondyli  nucupantur.  vnguium  initia 
radicesvnguium  vocant:fincs  digitorum,acinos  aut  ver- 
ticcs.thenar,  fpacium  quod  inter indicem  pollicemque 
eft.totum  enim  hunc  locum  Kippocrates  nominafle  the- 
nar,  hocefl  uolam,  videtur.  &  clauiculis  quod  anteeft,  pe- 
£tus,&  os  pe&oris.rerro  vcro  dorfum.  a  ceruice,  qua  me- 
taphrenum  eft  ,  lumbiexrrema  fpina;  ora.cainofieinpe- 
dore  eminentia",mamma::  earum  extremajpapillar.latus 
id  totu  quodfub  ala  cft,  ofla  cofta;  &  fpathx.caru  primse 
femutuocotinguntjinoflls  pe£toris  extremo,vbi  cor  eft: 
tumfeptum  tranfuerfum,alii  pra;cordium,alii  corvocar. 
ex  quo  eft  os  ventrieuli.  fpatia  inter  coftas ,  intercoftalia' 
vocantur.fpuria;  cofta;,quar  fefe  nontangunr.earum  extre 
mitates,carraligines.mufculofa:partes  fub  cartilaginibus 
fita:,  hypochondria.tum  aluus  cjua:  venter  dicitur.quod 
in  medio  eft.epigaftrium.cutis  ventri  impofita  eft.media 
eius  cauiras.vmbilicus.cutis  vmbilico circundatajVetuIa,- 
qua:  inde  nomen  inuenit  quod  corrugara  fenedutemfi- 
gnificet.  fub  vmbilico abdomen  eft ,  &  aqualiculus.  huic 
continua  pars  ad  pudendum  vfque,pedten,  aut  pubes  no- 
minatur.Exgenitalibus  merobris  virilibus  propendcns 
pars,colis,&  ftema:qua:  non  pcnder,hypoftcroa,  autperi- 
njcum.colis  extremitas  eft  pra:putium .  ferotum  ,  in  quo 
tefticuli  funt.pars  fuperior3capur:  inferior,funcium  voca- 
tur.pars  fcrori  laxior,  laccopcdon  eft.  In  mulieribus  qwod 
fupra  eft,pe£lcn:prima  fe<^io  dicitur  fciffura:mufculofa'  m- 


.-  ■■ 


SII 

rnedio  caruncula,myrton,aut  nympha :  myrtochib  vero,  A 
labia  vtrinque  con  iticuta.  Offa  dorfi  vertebrx  funt .  tota 
vertebraruin  COmpago,fpina.cuiu$inferiorpar$lumbu$. 
fpinxterminus,o$  facrum,qnod  alii  hypofpondylum  vo 
cant .  huius  vltimum  os,  coccyx,/</ cftcuculus,  nominatur. 
Partcs  vtrinque  lumbis  adieclx  nares  dicuntur:  clunes  vc 
rd,carnof.E  partes  fub  lumbi$  funt,qux  fedilia  quoque  no 
minantur.iniria  femorum.inguina:  inrernx  partes,femi- 
na  vocantur.qux  intermediafunt  ad  perinxum  vfque.in- 
terfcminia.mufculigenibusinhxrentes,epigunides:offa  B 
YtT6,patelb,Hippoc'rates  mylen  vocat.genu  articulus  eft 
quo  femur  cruri  commitiitur.inf1exio,pople$  dicitur.ma 
gnus  mufculus  anterior  cruris,fura :  vivie  latu$  neruus  ex- 
orien$  ad  calcem  proteuditur .  offium  cruris  quod  pofte- 
riuseft,tibia:quodanterius,anticnemium.extremapedu, 
inalleoli.tali  veto  non  rite  vocantur.-funt  illi  quidem,  fei 
tamen  non  apparent .  par$  poftrema  pedi$  ,rorundaque, 
calx.qtirdeindefequitur,cauum  i  confeques  vcio  pedioti 
Vocatur.cuius  fuperior  pars  tarfus.  planta  denique.totius 
pedis  pofuura.digiti  vero  eifdem  nominibus  quibus  di- 
gitimanu$,nuncupatur.  C 
ExGalenihbrodeoffibus,        Cap.  II; 

TOta  omnium  corporis  humani  offium  inter  fe  con- 
iun&orum  compage$  fceletos  nominatur. eorum 
coniunocndorum  duplex  eft  ratio  ,  altera  per  arriculum, 
altera  per  (ymphyfin.ac  pcr  articulum  quidem  offium  co- 
padio  naturah$eft:  fymphyfis  veroeft  oflium  vniona- 
turalis.  Vtrique  autem  definitioni  additum  eft  verbum 
naruralis ,  quoniam  qux  de  articulo  deciderunt ,  quxquc 
articuhim  funt  prxtcrue&a.cohxrent  quidem  inter  fe,fed 
non  narura.in  quo  genere  funt  ea  quoque  qui  fracta  cal- 
lum  obduxerunr  fiquidem  vniuntur,  fed  nontamen  na-  D 
tura.Cxtenim  ceruices  funt  teuues  oflium  proceffus,&  in 
crafliimjrotundiimquen  "em  t*rminatur,idque  capur  ap 
peluur«atquumproceffusinacutumfinem  definit,  non 
iam  arapliusceruix,fcd  corone  velcoronon  nuncupatur. 
Ex  cauitatibus  qua;  caput  excipiunr,qu.e  altiu$  defcendir, 
cotyla:  qusin  fuperficie  eft,glenaabaliquibusv0catur. 
Offa  autem  tanquam  fundamenta  quardam  ad  vniuer- 
fam  corporisfuftariam  fubftinedara  fubiiciuntur,&  quafi 
fubft^nunturjfiquidem  in  ei$  omnia  adnafcuntur,&  fta- 
biliuntur.ex  lisqux  grandia  funt ,  maximafque  cauitates  ^ 
habent,medul!x  funt  plena :  parua  autem,  plenaque  tota 
funt alia,  cauitate  nullam  habent  qux  fenfu  dignofcatur. 
Grandibu$  magna  ex  partfi  in  extremo  aliorum  offium  ap 
pendice$aduafcuntur:  vt  brachio  fuperiu$ ,  cubito  infe- 
rius:radio  verb  ac  femori,&  cruri,ac  furx  ab  vtraque  par- 
te.maxillx  vero  inferiori  raedulla  ineft,  fed  appedix  non 
adn»fcitur.  vertim  eiu$  finium  alter  qui  inferior  eft,per 
fymphyfin,  boc  f/?rorf('»«»»,vnitur:fuperior  in  duo$  procef- 
fu$,  in  coronem  ac  ceruicem  tanttim  definit.Differt  autc 
Xmtpvaic,  hoc  ifl  proceffut,  imipCnoc,  id  cft  a\>  arf  <W(rr,quia  F 
eptphyfi$  eft  vniooffiscumalio.apophyfisvero  eftto- 
tius  offis  pars. 

Deoffibuscapitis,  Cap.  In. 

j-y.  Scapitis  caliuna  nominatur.  naturalis  verofigura 
capitis,eft  oblongx  fphxrx  potiffimii  fimili$:alia  a- 
eum  i  n  Jt i  eit: narurale  aute  caput  anteriorem  ac  pofterio- 
rempartem  prominentiore  habet:  trefque  habetfuturas 
in  fe,duas  tranfuerfas,quarum  altera  in  occipite  eft ,  alte- 
ra  in  fincipite,tercia  porro  a  medio  pofterioris  per  capitis 
longitudinem  vfque  ad  mediam  antenorem  extenditur.  G 
anterioi  em  verb  coronalem  nominant,  qubd  coronas  in 
ea  prxcipue  capitis  parte  collocentur.  pofteriorem  labdoi 
dcm-propterfimihtudinemquam  habet  ad  A  litera,vo- 
Ciuerunt.harum  trium  futurarum  figura  literx  H  eft  ma- 
xime  fimilis.  Caluarix  igitur  qux  figuram  naturalem  ha- 
bent,  futurxfunt  huiufmodi.At  acuminatxfic  coftitutx 
funt.vbi  pofterior  eminentia  perit ,  ibi  etiam  futura  lab- 
doides  ab  iletur.vbi  non  eft  anterior,  tum  ne  coronalis 
qtndem:  fuque  vtraque  remanentium  futurarum  figura  H 
Tliterxfimilis.  harumautem  eminentia  qux  vtrinque 
«ft,deperdita,dux  futurx  qux  feruantur,ad  redtos  angu- 
losdecuffanturad  Xliterx  figuram  :altera  nanquetranf- 
aerfa  per  mcdium  caput  potiffimum  extenditur,  altera 


ORIBASII  ria 

veroi  parte  pofteriore  per  lotigitudinem  in  antv-riorem 


fcrtur,quemadmodum  in  altis  omnibus  caluariis  confpi- 
c'lrur:fiquidem  ea  femper  confcruatunat  rehqut  cum  ro- 
tius  capititis  figura  variante$  intercidunt.  Dua:  prxterea 
ab  hac  pari  iiiieruallo diftantes  \inex,  percapitis  longi- 
tudinem  a  pofteriorein  anteriorc  partcm  tenduht  .fiunc 
hx  duobu$  offibus  inter  fe  cohirccibus,non  pcr  futuram, 
(ficut  qux  antc  dixirous)ied  quum  os  fiucipitis  paulatirn 
attenuatum  in  lquimam  dcfcende$ ,  inidos  quodinfra 
ab  auribus  afcendit ,  fubintrat.  quaobrcm  quida  non  ab- 
folute  futuras  has,fed  futuras  lepidoetdes  a  fquama:  fimili 
tudine,aut  agglutinationes  fquamis  fimiles  vocauei  ut.  i 
nobis  vero  clarioris  doctrinx  caufa  futurx  fquami$  fimi- 
les  ad  aUre$  nominctur,v  t  qninq,  fint  proprix  capitisfutu 
r^,  labdoides,coronahs,qtix  i  ec>a  pet  logitudine  fertur, 
dux  xque  diftares,qur  iri  offibus  fquamx  fimihbus  funt. 
Dusequoque  alix  crimunej  funt  fuperiori  maxillx,&  ofli 
quod  amb arum  medium  eft.  quod  os  aliqnis  inter  olla  ca 
pitis  numeranualii  ^ero  fuperiori  maxillx  attnbuunt:ft- 
tum  enim  eft  medium  inter  c?put  &  maxillam  fuperio- 
rem  tanquam  cuneus  quidam.  Huiusigitur  futurx  quic- 
quid  furfum  ad  coronalis  finem  fertur ,  id  cft  commune 
cum  capite:  quicquid  vero  ex  vtroque  Iatere  ad  palatum, 
defcedir,id  fuperiore  maxillam  diftermin.it  ab  offe,quod 
a  ctineifimilitudine,qui  o-^^dicitur/phenoides  appel- 
latunatque  ita  i  nobis,vt  clarior  doitrina  fit,nominetur. 
Id  o$  proceflu$  quofdam  habet,qui  ab  alarum  iimilitudi- 
ne  pterigodes  vocantur,vna  cum  ii$  cauitatibus  qux  eis 
ab  vtroqtie  latere  adiacent. Alia  autem  futura  capitis,qux 
ipfum  a  fuperiore  maxilla  difcernit ,  excauis  teroporurr» 
initiuducit,  atque  inde  ad  oculorum  fede$  progreditur, 
&  per  ipfo$medio$  tenden$,iuxta  medium  fuperciliorum 
fibiipfi  coniungitur.  Qux  quum  ita  habeant,  totius  capi- 
ti$  offa,  fphcnoide  excepto ,  fex  funt:  duofincipiti$,  qui- 
bu$  communisefteafuturaqua:  redtaperlongitudinem 
porrigitur:duo  infra  ad  vtraque  aurem:  quintii  poft  hxc 
os  occipitis:fexrum  frontis  eft.Porro  fincipitis  ofla  qua- 
tuor  habet  latera:qux  ad  vtraque  aurem,  tria  latera:quin- 
tum  os  capiti$,quod  occiput  eft,maximum  omnium  qux 
funt  in  capite ,  foramen  iuxta  primam  vertebram  habet. 
Cxrertim  exhi$fex  qux  commemorauimu$,offafincipi- 
tis  funt  rariiHma:dcfifiimum  verofirmiflimtimque  occi- 
put.inter  hxc mediu  locum  tenet  o$  fronti$.  duo  reliqua 
inferiora  funt  varia.eorum  enim  par$  quxdam  lapidofa, 
vt  etiam  reuera  eft,nominatur,idque  protenfislabdoidos 
futurx  finibus  terminatur.in  hoc  eft  proccfliis  fiyloides  a 
columna?  fimilitudine  appellatus,que  nos  ab  acus  aut  fty 
li  fcriptorii  forma  belenoide  aut  graphoidem  vocamus: 
&  in  eodem  meatus  auditu$  continetur .  altera  deinceps 
eius  pars  iuxta  eo$  exortu$  eft,  quoium  alter  maxillaris 
vocatur,  alter  offis  iuga!is  eft.tertia  prxrereapars  eftqu* 
a  temporibus  occupatur. 

Deoffeiugali,        Cap.  iiii. 

MVfculo  temporis  prxpofitum  eft  os  quod  obliqua 
futuram  habet  in  medio,ita  vt  omni$  eiu$par$po- 
fterior  cum  offe  capitis  quod  ad  aurem  eft,  anterior  cum 
exrrema  fupercilii  partead  paruum  oculi  angulum  conti 
nuetur.id  vero  os  totum  iugale  nuncupatur. 

De  offibus  maxillx  fupcrioris, 
Cap.  v. 

MAxillx  fuperioris  in  vtraque  parte  &  dextra  &  fini« 
ftra,tria  funt  offa,  quibus  capiti  adiungitur .  eorura 
maximum  eft  quod  ad  iugale  eft  fitum.-nam  &  aliquid  te 
poris,&fupercilii,&fedi$  ocuIorum,&totumparuum  an 
gulum  in  fe  comple&itur,&  ad  eam  vfque  partem  cui  ma 
lo  nomen  eft,procedit.  deincep$fitu  ac  magnitudine  o« 
in  ipfo  oculo  habetur,  quo  nerui  ad  fuperiorem  maxilla 
tendentes  continentur.omnium  minimum  ad  magnum 
angulum  oculi  eft  locatum.  His  omnibus  tribus  in  vtra- 
queparteos  notabilis  magnitudinisfubiacet .  ha-cenini 
pars  maltim  dicitur,  &  dentium  ,  prxterquam  inciden- 
tium,alueoli.Hi$  item  offibus  qux  maxima  funt,  vt  dixi- 
mus  ,duo  alia  parua  adiacent,  qua  narium  foraminaadl 
palatum  tcdunt.quinetiam  nafi  offa  duo  funt:  horum  ora 
inferior  exortum  habet  corporum  cartilagineoru  atquc 


lij  MEDICIN.    C.OLLECT.    L  I  B.  XXV.  fl4 

tcnuium,  qux- alx  vocaritur.vnumosreftat  in  fine  maxil-  A  fecundx  verrebrxproceffus  qui  pyrcnoidcs  ,idefi turhr.a 


Ix.in  quo  radices  dentium  incidentium,&  alueoli  conti- 
nentur  id  quod  plerunquefimplex  videtur,quod  offa,ex 
quibus  conftat,exquiiiriffime  committantunquandoquc 
tamen  in  fceletis  mirum  in  modum  extccatis  iutura  ma- 
nifefto  confpicitur,  qux  illi  direita  eft,qux  per  tdtum  pa 
latumfertur. 

Dederitibus,  Cap.    v  i. 

DEntes  fcdecim  vtraque  maxilla  continet.  ex  his  qua- 
ternt  primi,qui  vnica  radicem  habenr,incifores  no- 
minantur:  hi  deinde  caninis  dentibusex  vtraqueparte 
cinguntur.quorum  vnica  ctiam  cft  radix.vltra  quos  vtrin 
que  maxillares  qumi  funr,qui  in  fuperiore  maxtllatemis, 
in  inferiore  binis  radicibus  niruntur.  pru:rer  cos  qui  in  fu 
periore  quaternis  radicib9fulti  funt,&  in  inferiore  tribus 
harctiac  praferim  duo  omnium  primi  interiores,  tcrtius 
autem  pcrraro  ita  inuenitur.  quibufdam  verononquini 
maxillaresjfed  quaterni  aut  feqi  oriutur.hos  vero  non  fo- 
ltim  maxillares,  fed  etiam  molares  vocant.omnes  autem 
in  fuorum  oflium  cauis  infiguntur :  nam  offa  eos  conti- 
nentia,  phatnia  dicuntur :  caiia  autem  qux  fubeunt,  bo 


tus,  dicitur,  potiffimum  efficit:  alterum  vero  primx  ver- 
tebra:  ad  capitis  coronen  articulatib,  obliqux  fcilicet  par 
tes  &  ipfius  primx  vcrtebrar,  &  item  capitis.  Proceffus  au- 
tem  pyrenoides  accliuiscft,  &  ab  anterioribus  fecundx 
vertebrxpartibus  initium  ducens.validoq.iodam  rotun- 
doque  Iigamento  capiti  alligatuneique prima  vertebra  lo 
cum  in  quo apte & tutoinniratur,prxber.&  cx eadem  pri 
ma  vertebra  tranfuerfum  quoddam  ligamentum  ontur, 
quod  ei  intusobducitur.  hanc  nonnulli  a  dentis  limiliru- 
dine  odontoidem  proceffum  vocant :  Hippocrates  vet6 
totam  vcrtcbram  aliquando  detem  nominar.  Suntetiam 
in  parte  primx  vertebrx  inferiore  dux  cauitatcs,quas  ab 
oculi  finusfimilitudineglenoidas  vocant,fimiles  fuperio 
ribus:funtque  non  ab  re  maiorcs  fupefnc,vr  capiti  articu- 
latx.-inferne  autem  minores:  quibusfecuda  vertebra  ob- 
dudta  eft.prima  vertebra  eftlatiffima  :fecunda  an^guftior 
validiorque  eft,  atqueita  deinceps  cxterx  omnes.quanto 
cnim  fpinalis  medulla  dum  in  neruis  gignendis  confumi 
tur.fit  tenuior,  tanto  vertebrarum  inferiorum  foramina 
minuutur:quorum  fingula  medullx  quam  abiunt,  craffi- 


thry 


a  nominanrur. 


 1  _  1  _       o    —    l  *  —  

Exoffibus  oorro  denres  rltummodo  *~  tudini  refpondent,id  quod  in  omnibus  vertebris  eft  com 


mo.lium  cerebri  neruorum  funt  participes,  quamohrem 
ipfi  foli  perfpicue  fentiunt. 

Demaxillxinferiorisofnbtis,        Cap.  vit. 

NEque  etiam  inferioris  maxillxosfimplex  cft,vt  ali 
cui  fortaffe  videbitur:fiquide  etiam  co&um  diffol- 
uiturin  fumma  menti  cxrremitate,vtipfum'coaluiffe  pla 
ne  appareat.eius  pars  qtix  quafi  ad  caput  protenditur ,  in 
duo  extrcma  definit:quorum  altero.qtiod  acutum  eft,ten 
dinem  ex  mufculo  temporis  defccndentem  recipit :  alte- 


mune: quemadmodfi  rrafuerforum  quoque proceffaum, 
eoriimquequi  deorfum  furfumque  verfum  fpe&ant,  qui- 
bus  iritcrfe  articulatur,communis  eftratio. 

Deoffeacro,  Cap.  x. 

HOc  etiam  es  qua  cum  vertebra  qux  fupra  eft  pofitaj 
articulatur,  vcrtebris  proportioncrefpondet:  nam 
decliucs  eius  vertebrx  proceffusab  offe  facro  excipiun- 
tur,ficutipfa  recipit  eoj  qui  fupra  fe funtfiti.-quincriam 
eius  fpina  eft  fimilts  ei,quam  reliqux  itidcm  veftebrx  ha 


ro  vero  articulatur  capitis  ofli  fub  eo  exortu  qriem  ma-  D  bent.ipfius  autem  proceilus^qui  ad  Intcra  pertinentjg.  an  . 
millarem  vocant,  atque  ibi  in  paruulum  finum  rotundo  dcslatiq,  lunc :  quibus  in  parre  exteriorefinus  eirejuuhm 
quafi  tubcrculo  fefe  inferit.  glenoides,  ineumque  offa  ilium  ingrediuntur.idos  e:: 


Dcoffclabdoide,  Cap.  vm. 

OS  labdoides  hac  forma  cft  prxditum  ,  vt  media  eius 
pars,qux  ad  occiput  eft,  collum  &  totum  corpus  in 
duas  partes  fecet.  ipfura  vero  os  breui  longitudine  vide- 
bis:latitudinem  vero  altitudinemque  ita  habet  exiguam, 
vta  partibus  finis  inferioris  duo  latera  ad  fublimes  an- 
gulos  cartilaginis ,  qux  fcuti  formam  praHferr,  obltqua  vt 
nupcr  dicebam,  procedant.fuperior  vero  labdoidtsofiis 
terminusduoaliahabetlatera  proceffus  mutuos  facien- 
tia.infernispartibus  tenuia,angufta,oibiculat.i,craffa  in- 
ftaracus,aut  ftyli  fcriptorii  extremitatis.  fubftantia  vero 
horum  laterum  obliquoru,qux  ipfa  quoque  leuiter  deor- 
fum  vergunt ,  eft  exquifita  membrana,&  quoddam  teres, 
vt  nerui  funt ,  ligamenrum ,  quod  ab  extrcmo  vtriufque 
cxoritur,finifque  ad  proceffus  capitis  ftyli  fcriptorii  fimi- 
]cs,qui  fimillimi  funt  fublimib9  labdoideos  lareribus,  cx- 
tenditur:  fiquidem  corum  fubftanria  ex  cartilagtnibus 
conftat:eademque  figura  in  omnibus  excernitur.  Sed  cx 


cx  tribtis  parricuhs,tanquam  ex  propriis  quibufdam  ver- 
tebris  conftat:  quibus  in  exrremis  accedit  quartumaluid 
os ,  quod  coccyx  dicituv.  Hxc  fi  coquendo  dtffoluanrur, 
corum  compages  vertebrarum  conftru&ioni  limilis  vi= 
debitur. 

Decoccyge.id  eft  cuculo  offc, 
Cap.  xi. 

AD  imum  facri  offis  altcru  os  eft  quod  coccyx  nomi-' 
natur,  quod  cx  tribus  propriis  particulis  eit  confla- 
tum.Iunt  ram  cn  magis  cartiIaginofa-,ac  prxfertim  in  ex- 
trcmo,quam  os  facrum  fir. 

Dc  offibus  thoracis, 
Cap.    x  t  f. 

OS  peftoris,  cofta?,  &  vertebra:  fpinz  dorfi.offa  thora^ 
cis  funt.coftx  ab  vtroque  Iatere  duodecim  funt,ficut 
etiam  vertebra: :  fingulx  cnim  fingulis  articulantur.offa 
vcropectorisperfynarthrofin  intcrfe  copulantur:  eaque 
feptcm  funt  numero,  qtiot  ctia  coftx,qux  cum  eo  articu- 


prtusftyli  fcriptorii  limilisminor  cft,  quam  laterum  lab-  F  latur.imo  peftoris  offi  triagula  cartilago  adnafcitur.  tota 


doidis  offis  longitudo. 

Defpina,  Cap.  ix. 

TOtius  fpina;  vertebra:  funt  quatuor  &  viginti.  fi  vero 
plures  aut  pauciores  fuerinr ,  id  prxter  naturam  erit, 
vt  etiam  funt  aeuminata  capita.  eorum  compagoomnis 
in  collum,  dorfum  ,lumbos,  &  os  facru  diuiditur.collum 
capiti  anneCtirur,collo  deinceps  dorfum,  quod  tanta  lon- 
gitudine  eft  quata  eft  etiam  thorax.  quod  reliquum  fub- 
eft  ,  lumborum  nomine  continetur:  quorum  pars  vkima 


vero  offis  pedoris  figura  cnfi  cft  fimilis:  quamobrem  xi- 
phoidesanonulhs  appellatur.quidam  vero  non  totum, 
fed  eam  tantcim  cartilaginem  qux  m  imo  eius  eft,  ita  no- 
minant.coftarum  non  vna  fimplexque  figura  eftaiam  vbi 
vcrtebris  articulatx  funt,  in  antcriora  &  inferiora  pariter 
feruntur,  atque  ita  mulrum  progreffai,ad  os  pe&oris  pro- 
tinus  verfx  recurrunt :  quamobrem  quicquid  cum  pe&o- 
ris  o'Je  committitur,non  os  eft.fed  cartilago.quinque  au- 
tem  reliqux  cofta:  nothx  appellantur:  ex  cum  fepto  tranf 


facro,aut(vt  quibufdam  placet)lato  offe  finitur.  Veftebrx  G   uerfo  atque  inrer  fc  connatx,in  exquifitam  cartilaginem 


aut  ad  collum ,  aut  ceruicem  ( tta  enim  etiam  appellatur) 
feptemfuntnumero:  ad  dorfum  duodecim,  ad  lumbos 
quinque.  Ex colli  vertebris  primxdua:  inter fe  vndique 
articulantur:  reliquarum  vero  quinque  pars  anterior  vin- 
culoconftri&a  firmo  coalefcitmeque  enim(vt  quidam  ar 
bitrantur)per  carcilaginemcoalefcunr,  fed  ea  tunica  qux 
geminas  fpinalis  medullx  mcmbranas  extrinfecus  com- 
pleclitur,fefc  in  mediam  ipfarum  fedem  mfinuans,  com- 
mune  vtrifque  vinculum  efficitur.  eodemque  modover- 
tebrx  omnes  fehabent ,  pra:terduasprimas ,  vt  dtximus. 
Qutimque  capitis  duplex  fit  motus,alterqui  annucdo  ab- 
nuendoque  fit,alter  quo  in  latera  caput  mouetur,pnmum 


definunt:poftrf ma  ab  aliis  rantiim  in  imo  diftinguitur,& 
reuera  eft  fpuria.longitudo  vero  neque  his.neque  aliis  co 
ftiseft  eadem,fed  fuperna:  atque  infernx  breuiofes  funt; 
medix  longiores. 

Dc  offibusfcapularums 
Cap.  xin. 

SCapulac  poft  thoracem  funt  firx.ex  cum  offe  occipitis, 
&  fpinac  apice ,  &  thoracis  coftis ,  &  eo  offe  quod  ante 
laryngem  eft,per  mufculos  copulantur.  os  vero  fcapulx  i 
H  fpina  initium  ducens,  humile  eft ,  paulatimquc  augefcit, 
donec  ad  acromii  locum  pcruenerit ,  ibique  cum  iugulo 
conne&itur.hanc  compagem  nonnulli  anatomici  acro- 


bRIBASII  i\6 

alii  prxterhxc  amboquxconiunguntur,  A  tearticuletur.  quodprimisdigitorum  o,rfibiuaccidit,of- 
rtiurri  os  effe,  quod  in  hominibus  tatiim  in       fibus  vero  metacarpii  non  item.  Quinque  autem  digito- 

rum  offa  funt  quindecim.atqui  tertium  pollicis  os  meta- 


mion  vocant 

aiunt  aliud  tertium  os  etle,  q 

uematur ,  quod  catacli  Ja  &  acromion  appellann  ea  vero 
parte  fcapubrum  offi  proccffus  quidam  fubeft,  quem  fca- 
pulx  ceruicem  vocat,ifque  in  cxtremo  in  acetabulu  defi- 
nes,  cum  humeri  capirc  articuIatur.Eft  etii  huic  offi  alrer 
exiguusacutiifquein  parteinteriore  proceflus,  quiquo- 
niam  anchorx  limilitudinem  refert,ideo  a  nonnullis  an- 
cyroides  nuncupatunab  aliis  verb  coracoides,quia  extre- 
maeius  pars.vt  corniculx  roftrum.exterius  vergit. 
Deiugnlis,  Cap.  XHU. 

Vgula  ab  vtraque  partefuperne  peftoralis  offis  extre- 
mrati  articulantur.eaque  fiftulofa  funt,&  figuta  crafli- 


I 


mitati 
tudine  inxquali. 

Deroanu&brachio, 
Cap.  xv. 

MAnusin  tres  maximas  partes  diuiditur,in  brachiu, 
cubitum,&eam  qux  extrema  manus  appellatur. 
ergo  brachii  os,  excepto  femore,  eft  omniu  maxi  m ,  eft 


carpio  adfcribunt,digitorum  ofla  quatuordecim  effe  vo* 
lunr,metacarpium  vero  ex  quinque  conftare. 

De  offibus  nomine  vacantibus, 
Cap.  xix. 

RE&is  ab  vtroque  latere  magnifque  lati  offisproceffi- 
bus  duo  quxdam  offa  adiacent ,  quibus  integris  nul- 
lum  eft  nomen  impofitum.  fuperiores  eorum  amplarpar- 
B  tcs,ilium  ofla:exterioresveropoftfemorisingrcflum,in- 
feriorefque  ,  coxendicum:  qua*  inde  in  anteriora  protcn- 
duntur ,  tenuefque  funt  ac  perforatx  ,  quxque  inter  fe  m 
extrcmo  coalefcunr,offa  pubis  nuncupantur.Vtrique  au- 
tcm  coxendici  prxgrande  acetabulum  ineft,  quod  cum 
femoris  capite  nexu  validiffimo  coalefcit. 

Defemore,  Cap.  x  x. 

FEmoris  os  maximum  eft  eorum  omnium  qux  in  ani 
mante  funt :  id  vcro  fupra  coxendici,infra  tibix  arti- 
culatur.  Totius  autem  femoris  forma  in  parte  anteriore 


que  vtrinquefuprainfraquearticulatum.nam  adhume-   c  exterioreque  gibba,  pofteriore  vero  ckinteriorefima  eft. 


rum  habet  caput  gradiufculu  parux  ceruici  adnatu.In  eo 
iuxta  partcm  anteriorem  finusquidam  eft,  cuidamquafi 
latx  fciffurx  fimilis,  qui  totum  caput  in  duo  quafi  tuber- 
cula  bipartito  diuidit.  pars  inferior  in  tubercula  inxqua- 
lia  definit  ,  quorum  ci  quod  extrinfecus  eft,radii  capitu- 
lumarticulatuncumeo  veroquod  interna  in  parte  eft.nul 
lum  os  penitus  committitur.  Rotudum  autem  brachium 
eft,  non  rc£him  tamen,&  vndique  fimile,  fed  in  anterio- 
re  exteriorequepartegibbum,  poftenore  vero  &  inter- 
na,fimum. 

IDecubito,  Cap.  xvi. 

DfBtum  quod  interbrachium  &  carpufitumeft,cu- 
iufqueetiam  partis  osmaius,  cubitusappellaturtifque 
alrerriubeft  offi  quod  radium  nominanr.huius  autem  ex- 
tremsj  pars  fuperior  leniter  caua  exterius  brachii  tubercu- 
lum  comple&itur.huius  autcm  articularionis  id  munus 
eft  vt  totam  manum  modo  in  pronu  ,  modo  in  fupinum 
adducar.Cubitus  duarum  coronaru  proceffus  haber,quo- 
rum  antet  icr  eft  minor  ,  alter  maior:&  ab  lis  cubiti  finus  ] 
fiotna  literx  fimilis  circudatur.in  hunc  finum  orbita  bra- 
chii,quxtrochlex  fimilis  inter  eius  tuberculaeft  pofita, 
inferitur.  huius  articulationisofficium  eft  vttotam  ma- 
num  cxtcndat  &  incuruet.Cubitus  vero  infra  fupraque va 
lidis  copulis  radio  alligatur-.media  inter  fe  omnino  de- 
hifcunt.  vterque  ipforum  habet  appendiccm  iuxtabra- 
chialispartes,inpartc  exteriore  gibbam ,  interiore  vero 
cauam.cubitusminimo  digito.radius  pollici  rcfpondet; 
brachiale  nanque  in  eiufmodifinum  fefcinfinuat  &  arti 
culatur.Ineft  etiam  cubito  ex  abundantia  quadam  procef  F 
fusiqui  a  cotumnx  fimilitudine  ftyloides  nominatur,qui 
brachiali  ittde  articulatur.  huius  munus  eft ,  brachiale  in 
latera  perducere.alterius  iti  redutmcuiusopera  fummam 
manum  extendimus  atqueinfle&imus. 

Debrachiali,       Cap.    X  v  1 1. 
■QRachiale  ex  o&o  offibus  duplici  ordinc  diftinttis 
Ijconftat.  ea  vero  dura  paruaque  funt ,  nec  medullofa 
nuiltipiicifque  fignrx.pars  brachialis fuperior  ex  tribus 
offibus  eft  coftruda:  qux  in  rotundam  quafi  formam  re- 
dada,cumcubito  radioque  articulatur :  pars  veroinfe- 
rior  quatuor  fuis  offibus  metacarpio  articulatur.  quin- 
tum  denique  iis  brachialiis  partibus  infidet  qux  ad  pro- 
ceffum  ftyloidem  cubiti  potiffimum  funt  fitx. 
Dc  metacarpio  &  digitis, 
Cap.  x  v  1 1  i. 

INter  digitos  &  brachiale  offa  interiefta  metacarpii  vo 
cabulo  gaudent :  met^orpion  verb  prima:  digitorum 
phalangi  (  fic  enim  offa  digitorum  nominantur  ,  ahique 
fcuticulas  vocant )  adnedhtur ,  &  coalefcir.pollicis  folum 
priniuminternodiiialareribusbrachialieftarticulatum: 
quarefmgulidigiti  ex  tribus offibus  funt  conflati.priore 
femper  internodio  »n  finum  fubfequetis  fubeuntc.eftque 
eonfentaneum  vt  pollicem  quoque  ex  tribus  conftriftum 
effe  offib9  afferamus:primiimque  eius  internodium  cum 
metacarpio  non  effe  numerandum,  quum  ab  vtraquc  par 


Duos  proceffus  habet,quos  trochateras  voeant.minorem, 
fub  ceruice,multo  maioi  e  vcro  exteriorem,quem  jw-riv 
boc  efi  »affw,appellant. 

Detibia,  Cap.  xxi. 

Tlbia  vocatur  tota  pars  criiris  qux  mter  genu  &ta- 
lum  intercedit:eode'mque  nomine  os  grandius  eiuf- 
dcm  appellatur.tibia  autem  exteriore  in  parte  fita  eft,  ei- 
que  tantummodo  femur  articulatur.Os  quod  cxtrinfecus 
D  eft,fura  nominatunqux  craffitudihetibix  mirum  in  mo- 
dum  cedit.nec  ita  protenditur  vtgenu  attingat,fed  infra 
fupraque  tibix  per  fynarihrofin  anne&itur  :  media  vero 
inter  le  penitus  dehilcut.  Quicquid  autem  tibix  in  parte 
antcriore  tenue  &  carnis  eft  expers,  ocrea  dicitur.Imas  ab 
vtraque  partetibix&  furx  partes  maleolli  dicuntur.qui 
gibbi  rurfus,&  omnino  carnis  expcrtes,extra  alia  promi- 
nent .  hos  plerique  talos  vocant :  fed  errant  Vehcmenter: 
namtalus  fub  his  vmnque  continetur ,  &vndequaque 
contcgitur,vt  ne  eum  tangere  quidem  poffis.  Porro  mal- 
^  leoh  funt  cxtremx  partes  tibix  furxque  proceffuum, 
gibbx  quidem  in  parte  extenore, vt  etiam  patet,interio- 
re  caux. 

Depatella,  Cap.  xxii. 

ADtibiajfemorifque  articulationem  os  cartilagino- 
fum  rotundumque  extrinfecus  eft,quod  gibba  &  ve 
lutituberculafubie&orum  offium  accommodatisfinibus 
comprehciaditipaulumque  intumefcens  eam  amplitudi- 
nem  qua;  inter  femur  tibiamque  eft  compledlitur.hoc  os 
a  nonnullis  patella,a  nonullis  Yero  mola  nominatmv 
Deoffibuspedis,  Cap.    X  x  i  i  i. 

ABiis  proceffibus  de  quibus  nuper  dixi,  qui  inima 
tibia  furaquefunt,  talus  comprchenditur.  eiuspars, 
quam  7nfuyoy ,  hoc  efl  qudtrionem,  vocant ,  furfum  vergit. 
V.uic  fubeft  os  pedis  maximum  ,  quod  calcem  vocant; 
idque  &  rotudas  partes  a  talo  recipit,&  geminas  eminen- 
tias.quas  habet,in  finum  cius  comodeinferit.Ex  partibus 
eius  anterioribus ,  qux  e  regione  magni  digiti  fita  cft,  i- 
pfius  tali  capiti  fubiacet,nec  cum  altero  offe  copulatune- 
ius  vero  extremitas,quxminimo  digito  refponder,  cura 
eo  offe  quod  atefferx  fimilitudme  cyboides  vocatur, 
per  fynarthrofin  conedtitur.hoc  autem  pofitum  eft  a  par- 
te  exteriore  iuxta  fcaphoides .  fed  hoc  qua  cum  talo  arti- 
culatur,cauum  eft,  cyboides  verogibbum.  Deinceps  fe- 
quuntur  tria  offa  parua,qux  inferiori  fcaphoidis  parti  per 
fynarthrofin  lunguntur  :  cum  quibus  etiam  exterioreex 
parte  cyboides  pariter  exporrigitur.  poft  autem  hxc  qua- 
tuor  offa,tarfus  pedis finitur.atque  inde  incipit  plata,qux 
ex  quinis  offibus  conftruitur :  qux  deinceps  digiti  pcdis 
excipiunt*  quifinguli  ex  tribus  internodiis,  nonfecus 
quam  digiti  manus,conftanr.polIicetamen  excepto,qui 
folus  inter  eosex  duobus  oflibus  eft  conflatus. Atquehxc 
quidem  fatis  effe  puto  qu.-e  de  oflibus  fciantur:namfi- 
quod  officulum  alibi  comperiatur,(vt  in  corde,  aut  aliud 
huius  generis)minimc  neceffe  eft  vt  hoc  Ioco  a  nobis  cx- 
ponatur. 


H 


M  E  D  I  C  I  N.    C  O  L  L  E.d  %:    1  I  B.  XXV. 


tt4 

Demufculislabioram,     Cap.  xxiin. 

MVfculi  labrorum  qui  ipfi  etiam  cuti  exquifite  per- 
mifcetur,quatuor  numero  funt.  fupernequidem  v- 
trinque  a  malis  obliqui  duo  deferuntur:  mfeme  autem  a 
fumrna  maxilla,qua  eftidquod  mentum  vocat,  totidem 
funt,ibique  in  vtraque  parte  finguli  collocati,  alter  a  de- 
xtris,a finiftris  alter.fi  enim  ambo  fuperiores  tendantur, 
labrum  fuperius  furfum  trahitunfi  alter  duntaxar,\erfum 
illuttl  attrahitur.eademinferiorum  eftratio.nam  fiam- 
bo  tendatur,labrum  interius  infra  trahitur:fi  alter  tatum, 
ad  illum  attrahitur.Ia  vero  fi  villi  exteriores  extendatur, 
fit  vt  labra  inuertantur ,  ab  intertori  bus  vero  conuertan- 
tur,&  inrugam  contrahantur.  exquocoficitur  vt  ab  his 
cjuatuor  mufculis  oCto  motus ,  quatuor  obliqui ,  &  recti 
tocidem  edantur. 

De  mufculis  fub  colli  cute  latentibus 
ac  buccas  mouentibus, 
Cap.  xxv. 

VTautemnon  folum  labia  plurimum  diducerentur, 
fed  etiam  motus  buccarum  perficerentur ,  latum  te- 
nuetnquemufculum  natura  foris  produxit ,  &  vnum  in 
vtraque  parte  collocau  ir:qui  quu  in  buccas  labraque  de- 
finat,  ab  omnibus  anatomica:  difciplinx  peritis  funt  i- 
gnorati.initium  enim  fumunt  a  fpina  qux  ad  collum  eft 
fita.totiqUe  cuti  qux  circa  collum  eft,in  orbem  fubtendil 
tur.ii  mufculi  vna  cum  labris  quiefcente  maxilla  inferio- 
re  buccas  mouent.Licet  etiam  ei  qui  velit,  dentes  inter  fe 
committendo  ambas  buccas  in  contrarias  partes.ad  late- 
ra  colli  diftorquere:in  quo  eueniet  vt  ipfa  etia  cutis  teda 
tur,&potiffimum  adhumeri  caput,&  extremum  inibi 
clauiculx,denique  ad  omnia  colli  latera.Priterea  qui  co- 
ueilendi  funt.in  eis  hi  mufculi  primi  omnium  intendun- 
tur,&  conuulfiones  qua:  caninx  dicuntur,funt  horu  prx- 
cipue  mufculorum  affeftiones.hxc  aurem  pars,  clarioris 
do&rina?  caufa.mufculofa  dilatatio  a  nobis  appelletur. 
De  nafimufculis,   Cap.    x  x  v  i. 

MVfculos  qui  narium  pinnas  mouenr.tales  nntura  cf- 
fe,pronunciare  pei  fpicue  oportet,  qualis  eft  &  latus 
mufculus  quem  nos  inuenimus .  na  &  huic  villi  fubter  cu 
tem  coha:refcunt,a  quibus  mouetur.funt  aucem  admodu 
perexigui,&  a  malis  ipfi  quoque  fumunt  initium,  &  vnus 
vtrinque  in  fuam  quifque  nafi  pinnam  inferitur ,  ipfamq; 
aperit.ac  nafus  quidem  a  nullo  m  ufculo  contrahitur :  ve- 
runtamen  quum  prxdicli  mufculi  ceffantab  ac~tione,tuc 
mediumftatum  nafus  acquirir.  extrapracdiftaveroaper- 
tione  a  nullo  mufculo  nafus  adducitur,  fed  in  vehemen- 
tiortbus  infpirationibus  pinna;  fpiritus  impetum  fequu- 
tur.  citeruro  nafus  deorfum  trahiturdabra  ex  appenfione 
confequens. 

De  mufculofa  frotis  natura  qua;  fub  cute 
eft,    Cap.   x  x  v  i  r. 

QVinetiam  frontiscuti  mufculofa  qujedam  natura 
tenuifque  fubtenditur.qu.r  cum  ea  coalefcit:  quocir- 
ca  totafrontis  cutis,maxilla  etiam  quiefcente.mouetur. 
Demufculisoculorum,    Cap.  xxvm. 

MVfculus  qui  ad  bafim  eft,fiue  quis  vnum,fiue  dupli- 
cem,fiue  etiam  duos  aut  tres  qui  coalefcanr,  effe  di- 
cnr.ad  finmndum  oculum  valet,vbi  prajfertim  exiguum 
aliquod  corpus  dire&ocernerediligenteroporteat.  Pra;- 
terea  yero  conftringit ,  munitque  nerui  mollis  immif- 
fionem.  Quftd  fi  vnquam  alicuius  octilum  prominentio 


D 


A  CVB  cute  palpebras  contegente  membrana;  tenues 
<-s  funr  qui  rnufculos  etiam  paipebram  mouentes,qui 
parui  planef.  nt.tegunt.Extcnduntur  a  :tem  ipiae  ab  apo- 
neuroilbus  qusin  tarfum  inferuiitur.porro  alter  mufcii. 
lorum  in  maiore  a;:gulo  ocu!i,apud  nafum  ad  lateia  con 
ftitutus,ad  tarfi  partem  dirnidiam  qua:  illic  eft,peruenit: 
alter  veio,  obliquus  &  ipfe,fed  ad  minorc  angnlum  extc- 
fus,ad  reliquamtarfi  partem  dimidiam  i;bi  piopinquani 
prorumpit .  Quum  igitur  mufculus  quipriuseft  di£fus> 
agit  pai  tem  palpebra:  fibi  continuam  qua;  eft  nd  nafum, 
B  deorfum  trahtrrqiiu  vero  alter,  reliquam  furfum  trahit.fi 
vero ambo  vno tempore iuxta  palpebram  tendant,fur- 
fumquidem  eaipfiuspars  qua:  ad  minorem  anguiu  eft, 
trahetunqux  verdad  minorem,deorfum.adc6  vt  oculus 
non  magis  claufus  fit  quam  apertus:  eaque  paipebra  eft 
quamicgca^AcK,/>orf/?}r/7oc.t»j,Hippocrates  appellauit.-qua 
in  morbis  magni  mali  fignum  ftatuit.  Quinetiam  hanc 
palpebrx  euerfionem  alibi  Im&jjjv  vocnt:  iirque  huiufmo 
di  affe&io  quum  vterque mufculus  conuellirur,  &iibi  co 
tinuam  tarfi  parte  ad  fe  trahir.fi  vero  alrer  mulculus  agat, 
&  ad  fe  palpebram  trahat,alter  veio  prorfus  quiefcat,ape- 
riri  tunc  &  claudi  totam  pnlpebram  contir.gi;.femper  e- 
nim  pars  altera  rarfi  qua:  mbuetur,  trahitfecu  &  reliqua. 
ita  ergo  in  fuperiore  palpebra  res  habrt .  infeiior  autem 
non  eftmotusparticepsjfed  eftoculo  femper  adftricta  ac 
que  appreffa ,  &  ad  vnguem  circumplec~fens,&  excreme  • 
ta  omnia  faciie  poreft  exprimere.  Prxftanciiiimi  aute  ana 
tomicorum  natura;  arrificium  in  palpcbris  inuertiffe  & 
redle  expofuiffe  mihi  videntur.vt  nunc  diximus:  quibus 
egoomnino  aflentirei ,  fi  mihi  perfu.iderc  poffem ,  mc 
perfpicue  eum  mufculum  qt:i  eftad  maiorem  anguium, 
confpexiffetnunc  autem  nequeillum  aperte  vnqua  \  idi, 
&  id  a:gilopu  chirurgica  C|irntione  non  modo  plcrunqj 
abfcinditur,fed  totus  etiam  ille  Iocus  fic  aduritur  vtfqua 
ma;  afubieclisoliibusabfcedant,quum  inrerim  taotni 
palpebva:  nulium  impedimentum  nfferatur .  ex  quo  fit  vc 
animaduerfione  indigei  e  mihi  videatur. 

Demufculis  tnaxillam  infericrem  mouen- 
tibn  ,    Cap.  xxx. 

QVatuor  coiugationes  mufculorum  infcriorem  ma- 
xillam  mouent.quifurfum  eam  tendunt.temporales 
vocantur,&  qui  intra  os  fi:i  funt:qui  vero  ad  latera  addu 
cunr,in  buccis  funr,quos  maflicatores  vocant.nomine  eis 
ab  vfu  quem  pra:ftant,impofito.  reliqui  duo  deorfum  tra 
hunt.fed  hicum  angufti  funtjtum  etiam  oblongi:&  poft 
infraque  aures  incipiunr,&  per  collum  prorfum  tendunt. 
deinde  in  idem  mutu6,qua  maxilla:  inferuiur,  cocuntes, 
ipfam  aperiunt  quum  tenduntur.hi  foli  inter  omnes  mu- 
fculos  carnofas  habent  ambas  partes  extremas :  mediam 
ver6,tedinera  exquifitum.  Ex  tnbus  reliquis  coniugatio 
nib9  qua;  &  valida;  &  magna  funt.temporales  finguli  in 
extremas  maxilla:  cornices,&  in  ipfi  maxilla  pertingur. 
ad  cornicis  vero  exortum  validis  aponeurofibus,quibus 
ctim  furfum  maxillim  trahunr,tum  os  ipfumciaudunt,ir» 
leruntur.quocirca  hos  mufculos  qnidam  maflereres  vo- 
canr.Maxiroc  autem  hi  mufculi  qui  oculorum  fiint ,  vbi 
patiuntur,&  conuulfiones,&  febres,&  caros,&  deliria  in- 
uehere  confueuerunr,propterea  quod  prcxime  principio 
neruorum  oriuntur.Mufculi  vero  qui  ore  continenrur,la- 
tis  concauifque  maxil  a:  infericris  partibus  incumbunf, 
ad  palatum  vero  afcendunt  inferti  cauis  offibus  quar  int 


rem  vidifti ,  fi  quidem  cernit  adhtic ,  &  affeftus  ipfe  abf  q  bi  funt,  quae  ab  exortibus  qui  ab  alarum  fimilitudine  pte 


que  plaga  accidit,fcito  hunc  mollem  neruu  propter  mu- 
fculi  refolutionem  extenfura  cffe-.fin  vero  amptius  non  vi 
det,iam  ipfeitidem  neruus  affeftus  eft.fi  vero  propter  ve 
hementem  percuffionem  prominere  oculurn  contigerit, 
fiquidem  adhucafpicit,mufculus  ipfe  folus:fi  non.neru* 
quoqueeftruptus.  Citeri  omnes  qtii  oculum  mouent> 
fex  numero  funt:  quorum  quatuor,  reclis  motibus  pra:- 
funt  ,duo  reliqui  totum  orbem  circumuertunt .  fed  hi  a 
maioris  anguli  partibus  prodeuntes,  ad  minorem  perue 
niunt.ex  caeterts  quatuor  vuus  furfum  attollit,  alter  deor- 
fum  trahir.rertius  nafo  admouet,  qunrtus  foras  verfus  o- 
culum  extrahit. 

Ds  mufcuiispalpebras  mouenribus,    Cip.    xx  i  x. 


H 


rygo«des  vocatur,ambiuntur.  ibidem  etiam  validus  cui 
dam  tendo  eftfitus.Tota  porrohorum  mufculorum  pars 
qu*  vergir  ad  latera,  cum  temporalibus  coalefcit  &  eadc 
quailli,aclione  obeunt,  inferiore  fcilicet  maxillam  in 
parte  interiore  furfum  trahentes.  reliqui  duo  mufculi  ex« 
trinfecus  logirudini  maxills  infcrioris  ir,fidet:pra:terue- 
€ti  aute  atq;  inferti,id  madibula;  in  mafticationib9  circu 
acfione  a  narura  c6parati,carnofam  quoq;  buccaru  parte 
conftituunr.Couenienter  igitur  hos  mufculos  mafticato- 
res  nominat.tamerfi  ha:cetia  mufculis  teporalib9  n5  mt- 
nus  conueniat  appellatio:illi  enim  eam  Ynam  adtionem 
in  maftiC3tionibus  tantum  obeunt,vt  detes  inrer  fe  vehe 
mentercommittanr.ex  quo  confequitur  vt  fiquid  imet 

A  A  Aa.i. 


i 


ORIBASII 


eosfuerit,id  commiiuiarur.  cibum  prxterea  liuigari  ac  A 
conteri  a  molaiibus^qu.ifi  molis,eft  mafticatoru  mufculo 
rum  aftiorhi  enim  ipfi  &  cibosmutanr,&  qui  a  dentibus 
exciderunr,riirfiis  eiuie  cbmiflis  adducut  denfi  ac  contra 
&i,  quum  interim  temporales  mufculi  nihil  ad  maftica- 
tionem  conferunr.  lingua  verb  non  medioctiter  ad  hanc 
a£tionem  cofert,vtqux  inftarmanus  cuiufdam  cibosin 
ore  femper  tranffert  ac  voluit,quo  pars  omiiis  tpforum 
xque  conteratur.Extrinfecus  vei  b  vnus  vtrinque  maftica 
tor  hic  mufculus,vt  alia  quxdam  manus ,  lingux  adiutor 
eftcomparatus.maximoautem  ad  eam  rem  ei  adiumen-  B 
to  funt  fines  buccarum  inferiores  qui  cutacei  funt ,  &  ad 
labia  fpectant,ad  quos  tenues  ac  lati  mufculi  perueniunt. 
Demufculisquia  capite  in  fcapulas  infe- 
runtur,    Cap.   x  x  x  i. 

ABlata  prima  omnium  mufculofa  latitudine,  duo  mu 
fculi  ex  offe  capitis  quod  in  occipite  eft,vtrinque  v- 
nus,a  dextris  alter,alter  a  finiftris  animalis  parribus,  fefe 
contingentcs.oriri  confpiciuntur.  gracilis  autem  eorum 
exortus  eft  latufque,per  lineam  tranfuerfam  ad  aures  pro 
cedens,ad  vtranque  tamen  non  peruenit,&eft  mulrb  bre- 
uior.hinc  prorumpentes  duo  mufculi,femper  magis  am- 
plificanrur,&tandemfpinisfcapularum  vfque  ad  vtrun- 
quehumericaputinferuntur,&aliquid  etiam  clauicula- 
rum  comprehcdunt.Hos  autem  mufculos  ante  d»ffec~tio- 
nem  in  gymnafticis  euidenter  cernere  poflumus.  fiunt  e- 
nim  pleniffimi,&totam  ceruicem  comprehendunt.Eoru 
inunus  eft,vt  fcapulas  ad  caput  trahant.Poft  dtffedtum  ho 
rum  mufculorum  exortum,  altera  quxdam  mufculorum 
exilium&longorum  fubiacet  coniugario,qux  tenuisqui 
dem &latair)  exortum  eft,fed  tamendum  progreditur,  D 
femper  magis  fit  teres.longitudo  eftprxdidtts  xqualts.Hi 
nanque  exloco  occipitis  oiTis  capitis  incipieres,  in  angu- 
lum  ^nferiorem  bafis  qux  adfcapulas  eft,  tnferuntur.eo- 
rum  non  eft  xqualis  latitudo ,  fed  in  ahquo  multum  mi- 
nuitur.Porro  mufctilus  vterque  ad  finem  tenuem  tendi- 
nemproducitad  pnncipium  bafisfcapularum  ,  exquifite 
tereteminftarnerui:quitendoab  interioribus  partibus 
prope  bafim  proue&us,  &  vfque  adeius  dimidium  pro- 
greffus,ita  demum  in  ipfius  bafis  os  inferitur.Huius  vtili- 
tas  eftjbafim  fcapularil  e  dire&o  capitis  extollere.at  prio-  E 
res  mufculi  non  folum  bafim,fed  totas  etiam fcapulasfur 
fumtollunt. 

De  mufculis  fcapulas  mouenttbus, 
Cap.    x  xxii. 

MVfculi  vrranquefcapulam  mouentes  feptemnume 
ro  funtrduo  ab  occtpite  deorfum  feriirur,  de  quib9 
fupraeft  di£tum:  rertius  ex  obliqua  eminetia  primx  ver- 
tebrx  exorirunquartus  ab  offe  laryngem  continente:  duo 
alitexortum  habent  a  fpina  dorfi:  feptimus  alumboin 
articulationem  inferiorem  afcendit  maximus  mufculus, 
cuius  omnem  naturam  in  ea  libri  parte  exponam,  in  qua 
de  mufculis  articulum  humeri  mouentibus  agetur.  exori 
tur  entm  a  prima  vertebra,&  in  extremitatem  fpinsfca- 
pularum.qua  elatior  eft,apud  humeri  caput  in  tertiam  fe 
re  ipfius  vniuerfx  partem  inferitur.Hic  mufculus  carno- 
fus  eft,minimeque  latus1&  fcapulam  in  latera  ad  partes 
colli  adducit.qui  verb  ex  ofle  laryngem  continente  exor- 
tum  haber.is  in  eam  prascipue  altioriscoftx  fcapularum 
partem  infetitur,vbi  eft  proceflus  illius  initium  qui  ab 
anchorxfimilitudineancyroades  nominatur.  anguftus  G 
longiifque  hic  mufculus  eft  ,  &  fcapulam  ad  anteriorem 
colli  partem  verfusproprium  principium  abducit,quod 
eft  commune  mufculorum  omnium.  qui  verb  a  coftis  & 
a  lumbo  in  humeri  articulattonem  afcendit ,  ac  toti  bafi 
fimifque  fcapula?  partibus  ad  humiliorem  coftam  adhx- 
ret.ex  inferiore  atqtie  anteriore  parte  totam  fcapulam  hts 
apprehenfionibus  deorfiim  atque  antrorfum  in  feipfum 
trahit.Ex  reliquis  vero  duobus  mufculis ,  alrer  in  fuperfi- 
cie  exomnibus  thoracis  vertebi  is  exoriens,  in  partem  i- 


deorfum  :  fecundus  veluti  ad  ceruicem  furfum  trahit .  fi 
ambo  fimul  tendantur,retro  verfus  fpinam  totam  fcapu- 
lamadfeptem  priores  thoracis  vertebras ,  quibus  etiam 
ipfi  funt  exporreOi,abducunt. 

De  mufculiscaput  mouentibus,   Cap.  xxxm. 

CApiti  proprii  motus, citra  collimotum  jbreuilfimi 
duplicefque  infunt:quemadmodum  duphces  quoque 
articulationes  habet:  alteram  qua  ad  latera  circumuerti- 
tur:alteram  qua  in  anteriora  annuir,in  pofteriora  renuit. 
Capitis  verb  motus  qui  vna  cum  ceruice  eduntur,mult6 
plures  funt  de  quibus  paulo  pbft  agetur  copiofius:  tn  pras- 
fentia  verb  de  pr»opriis  eius  mufculis  loquar.Pradidx  igi 
tur  coniugationi  gracilium  mufculorum,  quos  ex  occi- 
pitisofleexorienteslcapulam  diximus  furfum  attollere, 
fuccedit  altera  quas  tranfuerfum  carnofumque  &  latum 
exortum  habet  vfque  in  aures  pertinentem:  cui  etiam  al- 
tera  coalefcir,  qux  principium  a  parte  qux  fub  aurtbus 
eft,ducit.hxpertotumcollum  ad  anteriorem  partem  o- 
bliqueferuntunatqueinprimo  quidem  exortu  medio- 
critercoalefcunt.atinloco  deinceps  fubfequenti  magis 
dehifcunt:quamobrem  nonullis  fortafleduo  mufculiira 
vtroque  ceruicis  latere,non  vnus  effe  videbuntur.ambo- 
rum  verb  &vfus&  motus&  villorum  pofitura  eft  fimi- 
lismam  &  eorum  obliquus  eft  motus  &  vfus,  vt  animalis 
caput  antrorfum  circumagant.  huius  igitur  coniugatio- 
nis  mufculi  admodum  magni  funt,adeb  vt  etia  ante  dif- 
fedionem  in  hominibus,ac  prxfertim  in  gymnafticis,per 
fpicue  internofcatur.  Qui  verb  retro  ex  occipite  exoriun- 
tur,funt  his  multb  minores,&  numero  quamplures.ac  di- 
cet  quifpiam  eorum  effe  genera  duo,  quorii  alterum  col- 
lo  &capiticommune  fit.alterum  verb  totius  capitispro- 
prium.Quod  verb  collicapitifquecommuneeft,in  odo 
mufculos  diuiditur:in  vtroque  fpinx  latere  quatuor.-quo- 
rum  prima  coniugatio  latos  in  occipitc  exortus  habens 
defcededo  anguftatur,vtfiat  vtriufq,- mufcult  figura  tria 
gulo,cuiusredi  fint  anguli  fimilis.Ht  fane  mufculi  exv- 
traque  partevnustanquam  plicx  quxdam  aliis  fuperia- 
cent,quibusfublatis,tres  aliquando  mufculorum  coniu- 
gationes  euidcnter  apparent,plerunque  verb  dux,  quam 
alterafecundum  fpinam  extenfa  mufculos  leniter  latos 
habet,qui  obliqui  ab  offe  occipitis  ad  fpinx  btera  ferun 
tunaltera  teretes,quum  illi  mufculi  villos  &  partibus  capi 
tis  qux  ad  latera  funt,vnde  etiam  exoriunrur,  e  conrrari6 
habeant  in  fpinx  apicem  tendentes.quos  vbi  fubftuleris 
fub  afpe&um  perfpicue  cadet  li  qui  ex  capitis  articulatio 
ne  nafcuntur,qui  ex  communi  principio  ad  occipitis  fi- 
nem  articulattonem  contingunt :  quorum  qui  robuftior 
eft,in  pofteiiorem  proceffum  fecundx  vertebrx,  alter  o- 
bliquus  in  latera  primx  porrigitur.  tertius  verb  mufculus 
hos  ambos  coniungit,a  latere  proceffus  primx  vertebra; 
in  pofteriorem  fecundx  pertingens .  Inferirur  autem  hic 
mufcul9  in  ipfius  exortus  latera.alius  qui  prius  eft  didus, 
in  ipfum  procefftis  apicein,quam  acantham  vocant.Huic 
alius  mufculus  paruus  fubiacet  qui  ex  occipite  prodiens 
in  primam  vertebram  pertinet .  Horum  odio  mufculora 
exiguorum  quos  poftremoloco  memorauimus,acl:io  efl 
vt  folum  capitis  articulum :  eorum  verb  qui  his  incum- 
bunt,totum  collum  vna  cum  capite  moueat.Caput  igitur 
abnuendo  re£ta  folum  mufculi  mouent ,  qui  in  primam 
ac  fecundam  vertebram  recti  procedunt :  cum  parua  au- 
tem  in  latera  inclinatione  cxteri  quatuor:quorumduo 
acaptteexorti  leniterque  obliqui  inlatera  abducunt.  cx- 
teri  duo  huic  etiam  motui  adiumento  funt-  &  ea  obliqua 
extefione  qux  ex  mufculoru  fibi  oppofitoru,quos  modo 
diximus,motu  fa&a  fuerat  in  caput  cu  partibus  cotinuis 
primx  \ertebrx  ad  naturale  fitu  reducunt.Eft  aute  perfpi 
cuii,ex  vno  tatum  mufculo  agetemotionesobliquaseffi 
ci:fi  vero  vterque  vni9  coiugationis  mufculus  agat,vnum 
re£ium  motum  reddi .  fimtli  quoque  modo  in  mufculis 
qut  his  incumbunt,totum  collum  occupantibus ,  obliqui 


pfius  fpinx  infeviorem  inferitur.alter  qtii  Iuiic  fubiacer,  H  obliquum  abnuendo  mouet,  reCti  verb  reifium  facitint. 

tum  ex  feptem  vertebris  thoracis,tum  verb  etia  ex  quin-  Duo  prxterea  ex  prioribus  partibus  mufculi  funt ,  capuc 

ouc  ceruicisexorirur:infcritur  verb  in  totam  cartilagino  vna  cum  ceruice  mouentes,robufti  &logi:hique  adquin 

f-,m  bafispartem:  vtcrqueautcm  ipforum  in  fcapulam  re-  ta  vfque  thoracis  vertebram  progrediuntur,omnibus  cer 

tro  abducit:fedis,  de  quoprimo  locodixi,  trahitetiam  utcis  vertebris  parte  anteriore  incubentes,  &ftomacho 


MEDICIN.     COLLECT.    LlB.  XXV. 


ftSI 


fubie&i.horum  cxortusab  inferioribus  capitis  partibus 
exiftit:ifque  carnofus  eft.eamque  occupat  regionem  quar 
capitis  amculatione  &  inferiore  labdo«dis  futurx  fine 
continetur.Quum  toti  agunt  hi  mufculi,caput  cum  cerui 
cefle&unt.quum  verofuperiortantum  eorum  pars,qua; 
a  capite  in  primam  &  fecundam  vertcbram  inferitur ,  i- 
pfum  folum  caputannuendo  roouet.hicque  pars  quan- 
doque  propriam  &  perfpicuam  defcriptione  habet  qua: 
poftcrioribusparuis  mufculisproportione  refpodet.Sunt 
etiam  adlatera  circa  articulum  capitis  alix  dux  paruoru 
mufculorum  conhlgationes,quarum  alteraprimam  ver- 
tebram  capiti  adnectit,altera  fecundam  prima?  coiungit: 
eaquenonfempereftperfpieua.horum  adiio  eft  vt  ipfas 
fohs  primx  vertebi  a:  articulationes  ad  latera  annuendo 
moueant.Horum  omnium  paruorum  mufculorum  ,  qui 
articulationem  capiris,canquam  chorus,ambientes  corO- 
natit,alius  aliam  effe  attionem  ignorauit. 

De  mufculis  afpera:  arterix, 
Cap.    x  x  x  i  i  i  i. 

ASpera:  arteria;  prcprii  mufculi  funt  quatuor ,  a  qui- 
bus  ar&atur  &  comprimitur,quum  hi  fuerint  exten 
ti:&os  hyo«dcsj&larynxreuellitur.quorum  maioresini 
tium  fumiit  ab  inferiorc  re£ta:  linea:  offis  hyoadis  termi- 
no:tum  in  totam  arteria:  longitudinem  porriguntur  ,  & 
in  os  peftorale  interius  inferuntur.  Quandoque  etiam  hi 
duo  mufculi  tibi  effe  bifidi  videbuntur .  alii  vero  duo  ex 
parribus,qua:ad  laterafunt  fcutifurmis  cartilaginis,  &  ex 
parcibus  eius  inferioribus  exorti,ad  ospe&orale  termina 
tur,&  arteriam  a  lateribus  comprehendunt. 

De  propriis  laryngis  mufculis, 
Cap.  xxxv. 

IN  antcrioribus  partibus  eius  cartilaginis  qnaj  fcuti 
formam  prxfert,duo  mufculi  funt ,  altcr  ad  dextram, 
alter  ad  finiftram  conftitutus.  hi  re&i  ad  eius  longitudi- 
nem  incuTibunt,atque  ex  humilioribusoflis  labdo«deos 
lateribus  exoriuntur:hi  furfum  prorfumque  cartilaginem 
trahunt.  Duo  autem  alii  mufculi  a finibus  pofterioribus 
cartilaginis  fcuti  formam  referentis  finguli  vtnnque  exo 
rientes  gula:  inferuntur,ipfamque  perindc  vt  conftri&io- 
resjcomprehendunt:  hi  cartilagincm  cogunt  &  contra- 
hunc.Alii  duo  bifidi  prima:  &  fecundx  cartilaginis  fines 
coniungunt&cogunt.  poft  quos  aliiquatuor  ex  fecunda 
cartilagine  in  tertiam  fe  lnfinuant ,  qui  partim  retrorfum 
partim  in  latera  articulationem  contrahunt ,  fuperiorem 
laryngis  extremitatem  aperientes.hos  fequuntur  alii  duo 
qui  priufquam  larynx  apertus  fit,non  apparent.hi  cartila- 
gir.e  o  fcuti  forma  referentem  aryta:no«di  pcrpetuo  co- 
iu  igtinr.-ei  vero  quz  vacat  nomine,non  perpetu6  .  habet 
autem  hi  mufculi  actionem  prsdi&orum  qtiatuor  aftio- 
nicontrariam:  diligenter  enim  ftringunt  vna  cum  duo- 
bus  btfidis  inferiorem  laryngis  cxtremitatem  .Iam  vero 
ad  bafim  tertix  cartilaginis  mufculus  eft  bifidus ,  aut  duo 
coalefcentes,qui  cartilaginem  cogunt,&laryngis  partem 
eisproximam  claudunr. 

De  propriis  mufculis  oflis  labdo«deos,quod 
eciam  hyo«des  nominatur. 
Cap.  xxxvi. 
I  Vo  lati  mufculi  os  hyowdes  inferiori  maxilla:  coniu 
gunt,  ex  partibus  qua:  funt  ad  latera  re&a;  linea:  i- 
pfius  hyo«deos  enati:  atqueinpartes  qua;  ad  laterafunt 
inferiorismaxillx,poft  exortum  mufculorum.qui  maxil- 
lae  funt  proprii  inferuntur.Alii  duo  mufculi  in  extrcmam 
maxillaro  mutubconiunfti  feinfinuant.horom  principiu 
eft  fuperior  extremitas  oflis  labdo«deos:  alii  vero  duoa 
radice  offisquod  a  ftyli  fcriptorii  fimilitudine  graphoe/- 
dcs  dicitur,incipiunr,ctque  in  re&as  labdo«deos  oflis  li- 
neasinferna:  excremitati,  vtrinque  vnus  inferuntur.  Ha: 
fola:  tres  coniugationes  funt  folius  labdof/deos  propria.', 
eique  breues  quofdam  motus  imp>::tiutic.arque  vna  qui- 
dem  a  bali  bdono«deos  procefliis  incipies,m  pofteriore 
regronem  ipf  m  abducinalia:  ad  lacera  maxillasafcendut 
atque  id  ad  maxillam  furfum  trahunt.  Cxteri  mufculi  ex 
olfehyowde  orientes,aliarum  particularum  caufa  potius 
funt  fafti  hi  quidem  in  fcapulas,vc  eas  mouerent,  vt  ante 
docuimus:hi  verb  in  lingua,vt  dc  ea  dtcetur :  &  reliquus 


d; 


A  deinde  poft  hos  ad  fauces  extrinfeeus  adie£his:fiuequis 
vnum  bifidum,fiue  duos  coakfcentes,  quod  mihi  qu'de" 
potius  probatur,malit  dicere  :hi  nanque  afperam  arteria 
contrahunt,&  os  labdoades  inft  a  retrahunr. 

De  mufculis  mouentibus  linguam, 
Cap.  xxxvii. 

EX  mufculis  qui  hnguam  mouent,duo  a  bafibus  pro- 
cefluii,qui  belono«des  ab  acus  fimilitudine  appella- 
tur,initium  ducentes,angufti  &  longi  progrediunrur ,  & 
in  partes  quu;  funt  ad  lateralingua:  vtrinque  finguliinfc- 
g  riitur,  ac  motibus  obliquis  pra:funt.ca;teri  omnes  ex  oife 
caput  laryngis  ambiente,  quod  hyoodes  appellatur,  exo- 
riuntur:tum  in  linguam  per  duas  coniugationes  fefe  qua- 
tuor  inferunt,eamque  euidentermouenr.quintusqui  bi- 
fiduseft,  quique  ;ifuperiore  finerecca:  hyoadeos  lines 
principium  fumit,fub  linguam  inferitur  fecundum  eius 
longitudinem  ad  extremum  vfquc  maxillx  inferioris,in 
id  quodmencumvocanr,qua  maxilla:  ofla  coalefcut,per- 
tingens  hic  mufculus  furfumad  maxillam  os  hyo«desne- 
trahit,  ilhfque  oppofitus  eft  qui  os  ipfifm  ad  pectorale  os 
deorfum  trahunt:nullum  tame  in  lingUaperfpicuum  mo 
^  tum  facit.Alii  veto  quibus  euideriti  mocu  cietur,quacuor 
funr:quorum  duo  e fintbus fuperioribushyoffdeos  exoriit 
tur,vnde  etiam  mufculus  ille  bifidus,de  quo  diximus,ve- 
rum  ad  eius  latera  poti9  fere.cateri  duo  deinceps  ex  obli- 
quis  refti  linea;  &  humilibuseiufdem  offis  laceribuse- 
nafcunrunquorum  maioresin  mediamlingua;  regionem 
fefe  perpetuo  contingentes  inferuntur,  &ad  cum  anterio- 
rem  lingua:  locum  perueniuntjquem^tA/uw^/jocfy?/^- 
r«w,vocant.minores  vcro  in  latera  inter  hos  &  eos  qni  ab 
vcraque  bafi  proccffus  be!ono«deos  procedut.  Caetertim 
horum  mufculorum  motus politurx pro portione refpon 
dent,vt  obliquorum  obliq\ii,rc£torumque  rcifti  fint  roo 
tus,qucmadmodum  corum  de  quibus  prius  diximus ,  ad 
Jatcra.Pra;di£ris  autem  omnibus  mufculis  fubiiciuntur 
ab  imispartibus  ii  qui  tranftierfos  villos  habent,a  tota 
lingua  exerti,&  in  totum  fere  maxilla:  os,pra:terquam  ift 
mentum  infcrti,  hi  mufculi  extcnti ,  cxtollere  &  curuare 
linguam  poflunt. 

De  mufculis  faucium, 
g  Cap.  xxxvnii. 

LOcus  quidam  gula:  &jaryngi  communis  eft  antepoit- 
tus,inquem  vrriufque  os  afccndit.eumlocum  ifthmii 
quia  anguftus  oblongtifquc  eft,vocant .  corpus  eum  am= 
biens  fauccs  nominant,ad  cuius  vtraque  partem  mufcu- 
lus  eft,qui  in  edenda  voce  &  in  deglutiendo,munere  fun 
gitur  fuo. 

De  mufculis  collum  mouentibuss 
Cap.  xxxix. 

HO  C  loco  de  propriis  colli  mufculisagemus.Duo  ab 
vtraque  eius  parte  mufculi  funt,quorum  alter  pofte- 
rior  potius,anterior  alter  cefetur-ac  pofterior  quidem,ex 
eminentia.qua;  ad  latera  eft  prima;  vertebra: ,  exoritur  ea 
parte  pra;cipue  qua  ipfa  conuexa  cft  vel  maxime:  nam  cx 
anteriore  eminentia  potius  mufculus  de  quo  fupra  verba 
funt  fada,exortum  ducit,qui  adfcapula:  principium  afcS 
dit.hic  vero  pofterior  colli  mufcnlus,de  quo  inftiruta  ora 
tioeft,adfcapulasvfqueperuenit  ,cxomnibus  vertebris 
per  ligamcnta  valida  exortus,vt  multi  efTe  mufculi  videit 
tuninferiorque  ipfius  ora  thoracismufculo  in  fcapula;fi- 
q  mis  pofito  eft  exquifite  continuus.alter  ver6  collimufcu 
lus  anterior  initium  ducit  a  pcrforato  fecunda;  vertebra; 
proccflu,&  fimul  cum  aliis  mufculis  ccruicis  exoritur.  il- 
Iinc  autcm  per  axillas  ad  quintam  vfque  thoracis  coftarn 
peruenitjfexta  etia  nonnunquam  attingens.eius  etia  pof 
tio  qua;da  in  prima  clauicula:  cofta,qua;  deinceps  fucce- 
ditjinferitur.rotundus  autem  eft  potius  hic  mufculus  „  & 
longus.eius  vero  a£tio,in  eo  quod  ceruici  admotus  eft,eo 
pertinet  vt  ipfam  ad  anteriora  obliquam  fle£rat:in  eo  ve- 
ro  quod  ad  Yertebras  thoracis  pcruenit ,  vt  ^0^3^^ diia- 
H  tet.Quocirca  pra;ftabit,vt  vel  duos  mufculos  interfevni 
tos  eo  modo  quo  pra:di£tos,exiftimemus:veI  fi  vnus  ceri 
fenduscft,vtin  numeru  mufculoru  thoracis  referatunc- 
uidenter  enim  thorace  dilatarc  pcrfpicitur:  collu  vero  an 
nucdo  n5  ita  euideter  monere.oppofita  vero  et  motionS 

A  A  Aa,iiv 


tfo  ORIBASII 

habetprxdiftusmiifci_us,qui&ipfeinlatera&ad  pofte  A 
riora  magis  totum  collum  fiectit.  Si  vero  ambo  vn_  tun- 
dantur.mediacolli  totiusinflexio  in  latera  efficitur.Si  ve 
rt>  antcrioresduntaxatquiad  vtrunquelatusfunc,  nimi- 
rum  dexter  &  finifter  tcdantur,totum  collum  antrorfum 
annuere:fipofteriores,rotum  retrorfum  renucre  cogunt. 
Si  verdomnes  quatuorfimul  tendanturjcollum  in  nulla 
partcm  vergenstum  cuadit,  quemadmodum  itidemin 
ea  affe-tionecontingitqua:  tctanus  nominatur. 

De  mufculis  in  fimis  fcapulai  um  thoracem 
dilatantibus,     Cap.    X  L. 

MVfculumquimagna  dilatatione  thorace  diducit, 
in  vtraqueparte  vnum,fiue  fcapula:&  thoraciscd- 
munem  appcllare  ipfum  quis  vclit,fiue  thoracis  folius.ex 
iis  qui  ad  fcapulam  funt,nuilum  ent  difcnmen.  Exoritur 
hic  c  bafi  fcapuhctoti  fima:parti  extefus:fiquidem  hax 
ipfius  pars  delitefcit.quod  vero  deinceps  feqmtur,  totum 
patet,quod  quidem  thoraci  ad  eum  mufculum  qui  a  cer 


Cap.    x  L  1 1  i. 


ARticulatio  quaringibbo  cubitieft,a  quatuormufcu 
lis  totum  brachii  os  in  orbcm  comple_tentibus  mo- 
uetur.duo  priores  articulum  non  rcCto  exquifite  flexu  v- 
trique,fed  altcr  extrorfum,alter  introrfum  inclinando,flc 
ftunt.fi  vtrique  tendantur,mcdius  flexus  fit ,  qui  carpum 
ad  humeri  caput  adducit.qui  vero  introrfus  magis  fleftit 
maior  mufculus,euidenter  etiam  antc  difiec"tionem,tora 
anteriorem  brachiipartem  comple&ens  confpicitur.  in- 
cipit  autem  a  fublimiore  ceiuicis  fcapulxfupercilio,  in- 
B  de  per  anteriores  brachn  partes  defcendens.ipfum  vfque 
ad  mcdium  tangit.hinc  fublimis  altcri  mufculorum ,  qui 
inibi  funt,incumbens,in  gibbi  cubiti  articulationem  fe 
infinuat-.alter  vero  cx  brachio  folo  exoritur,&  initium  a 
poftenoribuspartibus  habctprope  brachii  caput,&il- 
linc  per  exrernas  partes  obliquus  ad  anteriores  partcs  vfqj 
ad  gibbi  cubiti  articulationem  progredicns,  in  os  cubiti 
infcriturjquemadmodum  pr_di£tus  llle  maior  inosra- 
dii.Porro  mufculorum  qui  articulationem  in  gibbocu- 
biti  extendunt,alterum  pi  incipium  ab  hunvlis  cofta:  fca 

Decartilaeinofosproceflus  confcendit.non  eft  autem  co-  C  pularum  dimidio,quod  vcrfus  humeru  afccnditjincipit: 

.  °.  ,    ■ rr  i .  :  rjx  ,  AiC^.ff,        _v.„  ai  _::  ..  n.— :„_:!  :  

tinua  i 


uicein  fextam  coftam  defcendit,inferitur.Quinetiarohic 
mufculus  duas  coftas  cx  iis  qua:  notha:  dicuntur  iam  pro 


eiusinfertio,fed  tanquam  inquofda  paruos  difcifla 
mufculos,quifingillatim  fingulis  mufculis  coftisattri- 
buuntur.dcinceps  vcro  poft  omnes  huiufce  mufculi  ante- 
rioresextremitatespvincipium  exortus  fumit  maximus 
abdominis  mufculorum,qui  difciflis  ipfe  quoque  fimili 
modo  exortibus  appenditur. 

De  mufculis  humeri  articulum  mouentibus, 
Cap.    x  l  i. 

VB  I  mufculos  fcapulam  mouentes  abftuleris,  tum  e_ 
qui  in  fimis  fcapulr  ^artibus  eft,de  quo  nuper  diftu 
eft,facillime  numerum  omnium  brachium  mouentium 
mufculorurn  confequ.re .  Quum  cnim  omnes  vndecim 
fintjtres  apeftore  in  brachium  afcendentes,  duos  exiliii 
fedibus,quinque  ex  ipfa  fcapula  prodeutes ,  &  vndecimu 
poftea  prster  hos  omnes,qui  epomida  occupat,intuebe- 
ris.  paruum  vero  mufculum  qui  adarticulationem  eft ,  ab 
hoc  omni  fermone  rciicio.Horum  motus  funt  hi:mufcu- 
lusepomidaoccupans,brachiumfurfum  potiffimum  ad 
re-tam  lineam  attollit.ex  iis  qui  ad  vtraque  huius  partem 
funt.abipfacxortifcapula.isquiprope  altiorem  coftam 
eft,attollitquidem,fedinclinatadanteriora:ex  iisautem 
qui  prope  humiliorem  coftam  fiti  funt ,  maior  fupra  ipfe 
quoque  tollit.fed  ad  exteriora  vergit.qui  vero  eft  canqua 
eius  pars.oblique  ad  exteriora  brachiu  abducir.  hos  mo- 
tusexcipiuntintrinfecusquidem  mufculia  peftore  afcc 
dentes:hique  fiue  tres,Cue  quaruor  effe  dicunrur:extrinfe- 
cus  vero  is  qui  ab  inferiorc  humilioris  cofta:  termino 
furfum  fertur.ergo  ex  omnibusmufculis  quia  pe&ore  na 
fcenttsad  interiora brachium  abducunt,  qui  altiffimus 


alterum  vero  poft  brachii  caput  ex  pofterioribus  eius  par 
tibus  exoritur.  ambo  autem  hi  mufculi  articulationem 
qua:  in  gibbo  cubiti  eftjextcndunt.fcdprimus  vnaetiam 
exttorfum  inclinat,fecundus  vcro  introrfum  Scipfe  indi 
nationcm  facit.mufculi  autem  ,  qucm  fecundo  loco  no- 
minauimus,pars(cftenim  vt  bifidus  quidam)carnofa  to- 
ta  permanens  in  pofteriorem  gibbi  cubiti  partem  infe- 
ritur,&  re£tam  quodammodo  magis  extenfionem  ados 
cubiti  introrfumleniter  vergentem  efficit. 
D  De  cubiti  mufculis, 

Cap.  xliiii. 

IN  cubiti  partibusinternisfeptem  mufculi  funtconfti- 
tuti:  in  cxteriore  autem  parte  minimus  numerus  ad  o- 
€to  peruenit.Si  vero  connati  mufculi  diftinguantur ,  ma- 
ximus  numcrus  erit  denariusjtnedius nonarius .  quatuor 
igiturdigitos(exceptopollice)vnus  mufculus  magnus  ex 
tendit  in  media  prscipue  totius  brachii  regione  confti- 
tutus,&  quatuor  tendines  in  vnunquenque  digitum  fin- 
gulos  producens.duo  autem  mufculi  ab  vtraque  huiufce 
_,  mufculi  partecollocati  funt,quorum  alter  paruum  digi- 
tu  obliqu.  ab  aliis  abducit,alter  huicadducitreliquos.  fi 
exquifiteloqui  velis,duos  mufculos  cffe hos  dices  fibi  mu 
tuo  connatos.  Alii  prxterea  ab  vtraque  horum  parte  mu- 
fculifunt,  quoriialtercubito  extrinfccus  exporre&us  in 
metacarpium,quod  antc  paruudigitum  eft,per  vnum  te- 
dinem  inferitunaltcr  in  eam  metacarpii  partem,qua:  an- 
teindicem  &medium  digitum  eft.pcr  duostcdines:ter-| 
tius  denique  per  vnum  tendinem  in  primum  os  carpi  a- 
pud  magnum  digitum.Ac  corpus  quidcm  ab  his  tribus 


eft,caput  brachii  magis  attrahit:qui  vero  maximus  eft,&   p  magnis  mufculis  extenditur ,  ad  paruum  quidem  digitu 


bifidus,rotum  artu  pcdori  abducit .  Si  ergo  vtcrque  eius 
mufculus  xque  tendatur,mntus  arqualis  cfficietur:  fi  alter 
tantum  agat ,  altior  aluorem  ,  humiliorque  humiliorem 
adduaionemmolietur.Mufculusveroquifecundumma 
mam  cft.quum  brachiu  ad  pcdus  adducit ,  tum  deorfum 
detrahir.Pofthosvero  quiin  fuperficie  eft  tenuiffimus 
mufcul9verfus  ilia  leniter  ad  latera  trahit:qui  poft  huc  eft 
maximusjbrachium  refti  ad  coftas  extedit.Rcliqui  poft- 
ea  duo  mufculi  ab  ipfa  fcapula  excepti ,  brachium  ad  ex- 
teriorapofterioraquecircumagunt:alterqui  _  fimisena- 
fcitur,eius  caput  retrorfum  circumucrtit.alter  ab  inferio 
re  humilis  cofta:  extrcmitate.eam  potiffimum  partem  in 
«juam  inferitur,extrorfum  abducit.  Si  vterq;  munere  fuo 
fimul  fungatur,brachii  circunduftionem  quaefitindu- 
plicationcquam  vocant,efficiunt. 

Dc  paruo  mufculo  qui  in  articulione  hu- 
merieft,    Gap.   x  l  1 1. 

HVncmufculum  aliquis  partem  magni  illiusquiin 
brachio  eft,&  etiam  ipfum  perfe  mufculum  effefta- 
tuet-.poteftenimobliqux  extenfioni  aliquantulum  con- 
ducerc. 

De  rnufculis  _rticulationcm,qua:  in  gibbo 
cubiti  eft  mouentibus, 


vbiextrema  manus,'velutiinpronam  figura  inclinatur. 
ad  pollicem  vero.vbi  infupinam.qui  autem  interhos  eft 
medius  interieftus  mufculus,  is  carpi  extenfionem  inter 
vtrunque  mediam  facit:vt  etia  media  conftitutionc  fum 
ma  manusacquiritjfireliqui  duo  mufculi  fimul  a&ione 
obcant.ca-tcriim  ei  mufculo  qui  carpum  ad  polliccm ,  vt 
diftum  eft  nobis,mouet3alter  cft  adnatusita  vt  ambos  v- 
num  effe  plancappareat,quiin  primum  os  pollicis  per-- 
uenit,  ipfumquein  alteram  partem  ea  motione  mouet, 
G  qua;  obliqua» qninqucdigitorum motioni,quam  i  tribus 
m u fculi s  ficri  diximus,  proportionc  refpondet .  R eftanc 
adhuc  ex  cubiti  mufculis  exterioribus,&  is  qui  fuperiorf 
bus  radii  partibus  obliquus  inferitur,totus  carnofus,&  is 
qui  fuperius  ei  prolix9  incumbit,qui  nec  ipfc  in  cxquifi- 
tum  tendinem  definif.eamqueaftioncm  pleruque  obir, 
vt  fupinam  manum  reddar.  reliquus  vero  mufculus  qui 
ante  hunceft  di&us,inf_periores  radii  partes,non  vris 
qui  poftremcVfuit  memoratus,in  inferiores  inferitunqua 
obrcm  vterque  eorum  illam  radii  partem  mouer,  in  qua 
H  infinuatur.fi  ambo  fimul  agat,toti'  manus  conftitutionc 
fupinareddet:poft  primuaute  exortu  confcendcns  hic 
mufculus  toti  cubito  adnafcirur.ciufmodi  igitur  eft  exte 
rioru  mufculoru  pofitus  atque  motus.Quu  autem  interni 


5& 


MEDICIN.     COLLECT.    LIB.  XXV. 

A  queii  qui  cofljs  vltimas  deorfum  trahunt.  quiri  thoracis" 
etiamconcra&ioni  nonnunquam  mufculi  abdominisali 
quantulum  conducunc. 

De  mufculis  fpinx,    Cap.  xlviii. 


mufculifeptem  numerofint,  duo  carpum  flettunr ,  duo 
«iigiros,alii  duo  radiumpronum  circumagant :  reliquus 
vero  qui  eft  omnium  gracitlimus  fub  cute  fumma  porri- 
gitur,permcdium  prxcipue  artum  fuperne  deorfum  ren 
dens,nec  vllum  articulum  mouens. 

De  mufculis  qui  in  fumma  funt  manu, 
Cap.  xiv. 

MVfculorum  qui  in  mternis  fummi  manus partibus 
func,duplexeftgenus.  paruiquidem  necelfarioo- 
mnes  funt,attamen  inter  fe  non  parum  ciiin  aliis,tum 
vero  in  magnitudine  differunr.  Quinque  igitur  funt  qui 
obliqueincrorfum  furfumque  digitos  mouet,fingulifin- 
gulis  diftribuci.fexcus  pollicem,  qui  magnus  vocatur,  ad 
indicem  adducit:feptimus  paruum  digitum  ab  aliis  lon- 
giflime  abducit.  Alii  aute  mufculi  in  metacarpio  fiti  funt, 
qui  omnibus  diffettionis  peritis  mihique  etiam  diu  fue~ 
runt  ignoti,quicum  quada  in  latus  inchnatione  primu 
cuiufque  digiti  articulum  flec~tunt:binique  funt  in  fingu 
lis  digitis.In  magno  vero  digito  noneft  xqualis  nume- 
rus:eft  enim  vnus  minor,digitoque  prope  fecundam  ar- 
ticulationeminferitur,eam  non  admodum  peifpicue,fed 
magisprimammouens.  Reliqui  deinceps  duo  fecundam 
articuiationem  fle&unt ,  alter  quidem  ipfum  maiorem 
qui  prardi&useft,tages,&furfum\xrftisflexione  facies: 
alter  poft  hunc,  in  latus  leniter  inclinans.  Horum  autem 
omnium  vndecim  mufculorum  commune  eft  munus,vc 
coarticulationem  quae  ab  vnoquoqueoffe  metacarpii  ca 
carpo  eft,eoufquefleftat  quoufquc  vnaquxque  fle&i  (ua- 
pte  natura  queat:id  quod  eft  fane  breuiffi  mum:qux  enim 
ibi  funt  offa,intcr  fe  coarticulata  funt.  nec  quemadmodu 
offa  digitorum,funt  dearticulata.Quocirca  prima  pollicis 
dearticulatio  euidentem  habet  mocum:  qua:  vero  eft  me- 
tacatpii  cum  carpo,latentem  penitus  atquc  obfcurum.in 
magno  nanque  digito  nonnunquam  duo  foli  mufculi  ap 
parenc.qui  affe&ifuntxque  ac  mufculi  aliorum  digiro- 
rum:iidemque  iu  fipe  coalefcunt  vt  in  vnoquoque  digi- 
to  vnuseffe  videatur. 

De  mufculis  quifub  clauiculis  funt, 
Cap.  xivi. 

SV  B  vnaquaque  clauicula  mufculus  fubiacct,qui  per- 
fpicue  videri,antcquamauferatur  clauicula,  non  po- 
tcft.habeteandcm  a&ionem  hi  quam  intercoftales  ha- 
bent.Quemadmodum  enim  quilibet  eorum  futs  villis  ex 
tenoribus  humiliorcm  coftam  ad  fuperiorem  atcrahit,ita 
hi  primam  coftam  ad  clauiculam  attrahunr. 

De  mufculisthoracis,    Cap.  xlvii 

EX  mufculis  thoracis  ii  qui  in  locis  qua:  intcrcoftalia 
dicuntunpofiti  funtjduo^  &  viginti  funt ,  quom  villi 
funt  Iongitudine  contrarii.nequeetlim  vt  mufculia  fpi- 
na  in  os  pectoris  definunt,  ita  etiam  eorum  villieo 
pcrtinent,fed  ex  cofta  in  cofta  oblique  contraria  intcr  fe 
pofitione  exteriorcs  &  intcriores  ad  X  literx  fimilitudi- 
ncm  inferuntur.Atque  cxteriores  quidem  villi  d  fuperio- 
ribus  in  inferiorescoftarum  partes  procedenres  thoracc 
dilatant:qui  vero  in  profundo  funt,ipfum  contrahiit.  His 
contrarii  funt  quiadcartilagineascoftarumpartes,quae 
ados  pecroralefunt,vergimt:nam  qui  in  fuperficie  funt 
pofiti,dilatant:qui  in  imo  funr,conftringunr.  Ac  in  mufcu 
lis  coftarum  notharum  ad  extremum  vfque  eadcm  eft 
Yillorumnatura.-fiquidero  inflexionem  nullam  habent. 
Altera  porro  extguorum  mufculorum  coniugatro  primas 
cofbs  furfum  trahit,vt  etiam  alia:  d"x  decimam&  vnde 
cimam  trahunt  deorfummam  duodecima  cofta  extra  fe- 
ptum  tranfuerfum  obliquo  abdominis  mufculo  rrrinori 
connaraeft:quandoque  tamen  circunfcriptionem  proprii" 
mufculi,aquo  deorfum  crahirur,  habere  cofpicirur.Alix 
vero  tres  mufculorum  coniugationes  a  collo  defcenden- 
tes,thoracem  dilatant :  maxima  qua?  in  finus  fcapuhrurrr 
eft:minor  qua:  ante  ipfam  coniugationem  eft  fita:  mini- 
ma  qux  pofterius  eft  pofitautque  hi  mufculi  omnes  tho- 
racem  dilacanc,&  prxter  mufculos,etiam  phrenes.Interco 
ftales  vero  dimidiis  ipforum  villis  contrahunt ,  itemque 
iiquifpinalibus  ad  radices  coftarum  funt  exporredti  :& 
fuperior  re&orum  mnfculorum  abdominis  pars,  &  deni- 


MVfcuIi  fpinalcs  a  fecunda  vertebra  ceruicis  incipiuc 
illi  quidem,fcd  vel  tot  (unr  quot  &  ipfx  verrebrx,i 
fccundainicium  ducendo.fibi  inuicem  connathaut  vnus 
maxim9  cft  ab  vtraquefpin.cparteexmultis  mufculisco 
pofitus.omnium  autem  vilh  funt  leuiter  obliqui,fique  pa 
B  rum  tendatur,fingulas  vertcbras  fibi  c5tinuasad  feipfos 
inclinant:fi  verb  ambo  tum  qtii  a  dextris ,  tum  qui  a  fiui- 
ftris  cuiufque  vertcbra:  funt,tendantur,tuncrec"taperma- 
nens,&in  nullam  partem  vei  gens  fpinaad  pofteriora  re- 
curuatunfiquc  pcr  totam  fpinam  ita  fiat ,  cum  moderata 
tenfionctota  extenditur.violentiusautem  tenfis  retror- 
fum  recuruatur,&ftatum  gibbofitati  contrarium  acqui- 
rit.Atin  tota  partefuperioread  quartam  vfque  &  quado 
que  eriamquinram  choracts  verccbram,duo  mufculi  func 
qui  ftomacho  fubicfti  fpinam  fledlunt.  partibns  vero  in- 
ferioribusquxad  lumbos  funt ,  tota  interior  lumborunt 
regio  binos  maximos  mufculos  habet,quos  omnes  ana- 
tomici  •iuae  vocant.hifupra  feptum  tranfuerfumaddeci- 
mam,aliquando  ad  vndecimam  thoracis  vertebram  in- 
feruntur,eam  fpinx  partem  qux  ad  eos  eft,  fledtentes .  I<§ 
vcroquod  interhos&  autediftos  interiacet ,  quod  me- 
dium  thoracis  eft,nullum  proprium  mufculum  eft  na&u! 
fed  fimulcum  partibus  qux  vtnnquefunt,mouetur= 

De  miifculis  abdominis, 
D  Cap.    x  l  i  x- 

IN  abdomine  octo  funt  mufr  xIi,quatuor  vtrinquc.  o- 
mnium  exteriores  ac  priminint  qui  a  thorace  obliqu* 
dcfcendunt  vfque  od  offarpubis ,  maximi  mufculorum, 
qui  ibi  funt.omnium.fccundi  fub  his,  qui  ab  lhbus  afc?- 
dunt.tertii,qui  hos  contingunt,re£ti  funr:quarti,quipcri- 
tona:oconnati,taai)fuerfum fitum  habent.Idque  Cffrpus 
quodexhis  &  pevitona:o  conflatum  eft,multosnaedicos 
latuit,  qui  peritonium  effe  exiftimabant.  quinetiam 
in  ventris  futuris,quas  j*s>>og5t(pia«  vocant,tanquam  me- 
g  branam  ipfum  corpus  confuunt.  fedin  partibusinferio-* 
ribus  peritona:um  ha;c  aponeurofis  relinquit ,  ipfiimque 
folum  nudum  ibidem  apparet.Vtiles  hi  mufculi  funt  ad 
cxufflationes,&:  ad  fpiritus  cohibitioncs,quas  vocant:ma 
gnasitem  voces  &  acutas ,  vomitiifque  &  ventrisdeie- 
ftioncs.eorum  prxterea  pars  inferior,  ac  pra;cipue  illoru 
qui  vefica:incumbunr,  hypogaftrium  introrfum  contra- 
hendo  mingendiadionem  adiuuat. 

De  mulcuhs  in  teftes  defccndentibus, 
Cap.  t. 

r  VOgracilesmufculi  in  vtrunquc  tefticuhim  perue- 
niunt.Exoriunrur  autem,altera  pubis,alter  ab  ilium 
offc  per  tenue  Iigametum  mebranofum . deorfum  autem' 
illic  feruntur  permeatum  qui  ad  teftem  deuenit:tum  di- 
latati  erythroidemmembranam  comple&untur  .ipforie 
munuseft,teftem  furfum  attol!ere,vnde  nonnulli  crema- 
Rcnsypoc  e/1  fuff>t»fores>  eos  nominant. 

De  mufculo  qui  in  collo  vefica:  eft, 
Cap.    l  i. 

MVfcul  uscarnofus  collo  vefica:  circumieftiis  efhma 
ior  ipfius  pars  inferiusfubicdia  eft.hic  mufculus  ve- 
^  ficxosclaudit,  nequidcdtravolutate  effluat:  Sc  vrinara 
qux  per  ipfum  fertur,fimulpropellit. 

De  mufculis  pudendi, 
Cap.    l  i  r. 

PVdendumduos  mufculos  obliquos  admodumpar^ 
uoshabet,quiin  eiuscxortum  inferuntur :  duositem 
alios  connatos,aut  vnum  bifidum  carnofum,  inferne  qui 
dem  ipfi  magis  fubie&os ,  nihilo  tamen  fecius  ipfum  in 
orbem  comple&enres.canerum  horum  capita  in  nullunr 
os  manifeftc  perueniunt:aliorum  vero  duoru,in  offa  quar 
pubis  nominantur.Omnes  hi  mufculi  tum  rigidum  face- 
re  pudendum,quuoi  inrenditur.tum  motiones ,  quum  in' 
«ltera  tk  ad  fuperiora  mouetur,ruppeditare  poffum, 

AA  Az,iiu 


O  R  1  B  A  S  I J 


Demufculis  fedis,    Cap.  LiiV 


VNuseft  mufculus  quiparem  non  habet,  rotundus, 
tranfuerfus,fedi  circumiec~tus:qui  fi  tendatur.dilige- 
ter  &  valide  rechim  inteftinum  claudit ,  &  in  medio  fui 
ipfius  os  coccyga  tangit:ex  omni  verd  parte  in  pudendi 
exortum  terminatur.Huic  ipfi  ad  vltimam  oram  incum- 
bit  mufculus  cutaceus,cuiufmodi  eft  labiorum  pars  vlti- 
ma.quem  vel  cutaceum  mufculum,  vel  mufculofam  cu- 
tim  licet  appellare.  huius  quoque  vfus  idem  fercacmu- 
fculi  eft,pra»terquam  quod  vinbus  &  robore  a&ionis  a 
mufculofuperatur  Poirocarteriduo  mufculi  quimem- 
branofi  funt,fupra  rotundum  mufcuh  funt  locati.exoriu- 
tur  hi  ex  internis  partibus  offispubis,&  oflisquod  latum 
aut  facrum  appellatunfurfumque  fedem  retrahunt.quum 
in  magnis  contentionibus  fedem  euerti  cotigerit.  quum 
enim  a  mufculis  hypogaftrii  vna  cum  phrenibus  intefti- 
na  comprimuntur,  &  illorum  opera  quicquid  etiam  in 
eis  conrinetur,euenit  vtfedes.quoque  foras  propellatur, 
&  (xpe  adeb  etiertatur,vt  a  prsdidis  duobus  mufculis  fur 
fum  retrahi  ftatim  non  queat.-quiimque  huiufmodi  mu 


A  moxquum  demufculis  genu  articulationem  mouenti- 
bus  loquar,quum  is  in  corum  fit  numero  conftitutus  ,ex- 
ponam. 

De  mufculis  genu  articulationem  mouen- 
tibus,       Cap.  lv. 

MVfculi  qui  tibia:  inferioris  articulationem  mouent 
nouem  funt  primus,qui  anguftiflimus  longiflimuf 
que  eft,exmedia  re&aque  offis  ilium  fpina  exortumha- 
betj&perinternafemorisad  genu  dilatus,  illicinocrea 
non  multo  poft  articulationem  inferitur.hic  mufculus  ad 
B  interiora  tibiam  fle&it,  &  furfum  altam  quodammodo 
attollit,atque  ad  eam  figuram  totum  crus  agit,in  qua  pr« 
cipueftatuitur,quum  nos  *  euertcntes  ipfum  attollimus 
fuper  femur  alterius:qui  huic  proximus  eft.ab  offibus  pu 
bis  incipit,&  in  ipfam  ocream  potiffimum  inferitur :  in- 
trorfumque  tibiam  hic  quoque  inuertit,&  eandem  in  re- 
dtum  atrollit.qui  verb  plerunque  ab  internis  partibus  ,& 
quandoque  pauloinfra  mufculum  pra»dic"ium  illi  con- 
tinuus  eft,&  per  tendinem  in  ocream  pariter  inferitur,  is 
&  fleclit  tibiam,&  extrorfum  eam  inuertit  oblique ,  vt  e- 


fculi  refoluti  aut  alioqui  lmbecilli  fint  redditi ,  xgre  &  C  tiam  eius  obliquus  eftfitus.Huic  autem  mufculo  conti 


vix  fedem  furfum  retrahi  contingit ,  quinetiam  omnino 
euerfa  maneat.vt  etiam  fubfidio  manuum  fit  opus .  Iam 
verb  propter  communicationem  antedidtam  hi  mufculi 
pudendi  exortum  fimulfurfum  attrahunt. 

De  mufculis  coxendicis  articulationem 
mouentibus,    Cap.  liiii. 

MVfculi  qui  coxendicis  articulationem  mouent,  de- 
cem  funt.pfoa  enim.qua:  no  paru9  eft  mufculus,in- 
cipitq;  a  decima  thoraciscofta,fle£titfimul  &#extror- 


nentem  habent  exortum  ahi  tres  mufculi :  alius  ab  exte- 
rioribus  partibus  cruris  admodum  validus  extrorfum 
tibiam  euertit.-reliquiduo  fuperiorem  originem  exinter 
nispartibus  duorum  qui  nuncdidi  funt,habentdefcen- 
dunt  vcrb,alterdeincepspoft  duosante  di&os  in  inter- 
nam  tibia:  regioncm  non  multb  poft  articulationem,fle- 
ctes  fimul,&  ad  exteriora  ipfam  per  tendinem  leniter  ro 
tundum  euerrens:alter  vero  poft  hunc  deinceps  internis 
femoris  partibus  primisad  genu  articulationem  inferi- 


fum  roagts  totum  femur  inuertit.  alius  quoque  exiguus  D  tur,femurqueintrorfum,&parum  etiam  retrorfum  abdu 


mufculus  inferitur  ab  off  scoxcndicis  bali,  incipienspro 
peeapipartemnatiumj  qui  nuda,carnifque  experseft. 
hic  mufculus  addudionis  eftauthor.  Maximus  aute  mu- 
fc  ilusqui  ad  femur  eft,qui  omnes  eos  qui  funt  in  corpore 
magnitudine  fuperat,toti  offi  pubis  incumbit,  &  partem 
etiarn  quandam  coxendicis  ex  lateribus,&  inferne  ad  nu 
dam  vfque&  carnis  expertc  regioncm  comprehendit,& 
intotumfemurinorbemoarnofisanfis  ipfum  comple- 
ftens  inferitunarque  iis  fibris  qua:  ex  imis  partibus  apud 
nudam  &  carnts  cxpertem  regionem  nafcuntur,  &  proxi  E 
me  ad  genu  articulationem  perueniunt,retrorfum  magis 
femur  abducit ,  ad  alrerum  fimul  fcmur  leniter  addu- 
cens.iis  autem  qua:  altioresfunr,  adducit  folum  :iis  vero 
qux  altiffima:  funt,&  fuperne  incipiunt ,  atque  in  primas 
f emoris  partes  inferuntur,&  adducit ,  &  furfum  etiam  i- 
pfumattollit.Hocmufculo  interfe&o,  is  quiante  didus 
eft,euidenter  fub  afpedum  cadit:  &  alia;  quardam  mufcu- 
lorum  defcriptiones  qui  non  euidentes  funt,apparent,a- 
liquando  duorum,aliquando  verb  trium :  quosfiquis  in- 
rer  mufculos  numerarir ,  is  plures  quam  decem  effe  mu-  ^ 
fculos  coxendicis  articulationem  mouentes  dixerit.Ex 
pofterioribus  vero  natium  partibus  primus  eft,qui  extre- 
maincutecolldcatus  eft  mufculus,quifemur  exquifite 
extendit,&  retrorfum  trahit.  poft  mufculum  quem  in  ex- 
trema  fitum  effe  cute  diximus,  fecundus  cft  alius  mufcu- 
lus  admodum  craffus  &  carnofus ,  qui  totii  ipfum  femur 
fimul  extendit,&introrfum  eius  caput  trahit.  Huic  mu- 
fculusalius  fubnafcitur,  qui  extenditfimul  &extrorfum 
caput  trahit  femoris.alius  przterea  mufculus  exiguus, 


ducit.hunc  ego  decimum  fupra  nominaui  eorum  qui  co 
xendicis  articulationem  mouent.  eius  ego  tra&ationem 
in  hunc  locum  reieceram,vt  quoniam  in  mufculis  collo- 
catur  qui  genu  articulationem  mouent,  de  eo  vna  cu  his 
ipfis  differerem.Reliqui  autem  trcs  mufculi  femorisan- 
teriores.articulationem  genu  extendunt  :qui  vero  infu- 
perficie  funt  duo  robufti,  in  robuftum  latiimque  tendine* 
definunt.qui  Yerbfubhisdelitefcit, is  &  in  principium 
inferitur  patella;,&  ligamentis  qus  ad  articulatione  funt, 
inhsrefcit.  omnes  hi  mufculi  fuperne  deorfum  lati  per  fe 
mur  articulationem  genu  mouent,  &,vt  mea  fert  opinio, 
melius  nouem  dicerenrunfed  nc  in  minimis  rebus  ab  ati 
tiquioribus  diffentire  videamur,  o&o  .  alius  verb  qui- 
dam  exiguus  fub  articulatione  latet,in  ipfo  poplite  liga- 
mentum  habens.capitevalido  ac  rotundo,  quod  prope 
externumfemoristuberculum  exoritur.  hicinribijeos 
feinfinuatjobliquusmagisquodammodo  pcr  partespo-' 
fteriores  articulationifuperue£tus,  &adipfamfleiacdaEtt 
natus. 

De  mufculis  qui  in  ribia  infunt,a  quibus 
totus  pcs  &  digiti  mouentur, 
Cap.   l  v  i. 

Tlbix  circumiedifuntinorbem  mufculi  quatuorde- 
cim,feptem  ex  pofterioribus  partibus ,  totidemque 
ex  anterioribus.ex  iis  qui  pofiti  in  pofteriore  parte  funt, 
tresincalcisosfiniunt,tresalii  totiuspedis  digitosfle- 
c>unt:feptimusintendinem  dcfinens  fubnuda  &carnis 
expertetotapedis  parte  in  laritudinem  expanfus  nafci- 
tur:&  ofli  calcis  infcrne  dilatatus,dcinde,vt  dixi,  toti  pe- 


craflufque,ab  exterioribus  &  imis  ilium  coxendicis  offis  G   <Ji  fubfternitur.Huius  vtilitas  eft,vt  folidum  ac  tenfum,& 


partibus  exoriens,praedi(2:o  magno  mufculo  fubnafcitur, 
quiipfequoqueattollit,  &  caput  femoris  euertit  extror- 
fum.Reliqui  funt  duo  mufculi  femur  mouentes,quiex 
totis  pubis  offibusexoriuntur,alterintrinfecus  ,extrinfe- 
cus  alter.hi  mufculi  naturale  etiam  offispubis  foramen 
occupant,quorum  media  pars  membranofum  ligamen- 
tum  eft.parte  Yerb  pofteriore  in  idem  inter  fe  coeunt,co- 
xendicis  offi  carnofis  anfis  adnah .  horum  mufculorum 
munus  eft,vt  caput  femoris  circumagant,introrfum  qui- 
dem  &antrorfum  vnoeodemque  tempore  primtis,ex-  H 
trorfum  verb  &  retrorfum  alter.Decimus,prxter  eos  qui 
comemorati  funr,  mufculus  ab  internis  femoris  partibus 
locatus  eft,qui  fortaffe  etiam  tibiam  nonnihilmouct:is 
totum  fcmurintrorfumadducit:fed  qualis  quatufquefit, 


durum,&  pilis  nudum,&  facile  fentiens  pedis  veftigium 
efficiat.eorumverbquiincalcem  fe  infinuant,vfus  eft,vc 
fimul  cum  calce  totum  pedem  retrorfum  abducat .-  atque 
ita  quidempofteriorestibizmufculi funt  locati  Exante- 
rioribus  verb  qui  totum  pedem  furfum  tedit  &  in  terfum 
inferirur,omnium  anteriorum  mufculorum  eft  maxim9: 
qui  verb  ei  adiacet,eiufque  pars  cffe  cxiftimatur  ,  in  pri- 
mum  magni  digiti  osinferitur,ipfumqiieleniterfurfum 
rrahitoblique.pofthosfcquitur  aponeurofis,  qux  in  to- 
tum  magnum  digitum  a  qua  extenditur,perlongitudine 
inferta  eft.huius  autem  aponeurofeos  cxortum  mufculus 
admodum  gracilis  cx  mcdia  inter  fibulam  tibiam  fede 
molitur,ambo  hxc  offa  comprehendes:  quumqueprope 
magnum  digitum  fuerit,  ligamentum  quoddam  pra;ter- 


S66 


MEDICIN.  COLLECT.    LIB.  XXV. 


567 


gveditur,quod  eundeWfum  pra:ftat,quod  in  curribus  cir-  A  tibique  intuenti  veluti  radices  qusdam  oculorumhu 


culi.perquos  habenas  aurigi  traiiciut.poffetquehos  tres 
jmifculos  quifpiam  vnum  cenfere.qui  poft  hunc  eft,a  quo 
digiti  extendutur,  medius  inter  omnes  anteriores  mufcu 
los  eft  fitus.  Poft  hos  alii  tres  mufculi  funt,  qui  ab  offe  fi- 
bular  exoriuntur.vnus  magnum  pedis  digirum  flediit,al- 
ter  gracilis  paruum  extrorfum  abducir,tertius  denique  to 
tum  pedem  furfum  tendit.poft  hunc  vero,fere  proximum 
iam  eftfibula:mediu,vndetertius  mufculus  exoritur,qui 
pedemfimum  reddit:isque  bifidus  inexortu  fit,ina*qua  • 
libus  fere  partibus:  eiimque  mediu  tranfit  is  qui  paruum 
digitumextrorfum  abducit.hi  tres  mufculi  propter  exor- 
tus  communionem  tres  fuerunt  a  quibufdam  exiftimati. 
Eft  etiam  in  poplite  mufculus  breui  quidem  longitudi- 
ne,non  tamenimbecilluseft,&leniter  quodamodo  obli 
quus,&  tibiarflexionem  non  plane  re&am,fed  Ieniter  ex- 
trorfum  inclinantefacit.  hic  autem  quintufdecimus  mu- 
fculus  numeratur  eorum  qui  tn  tibiafunt,  quivltimo 
loco  fuit  memoratus  inter  eos  quiarticulationem  genu 
mouent. 

De  mufculis  qui  funt  in  pede, 
Cap.  lVm. 

IN  pede  quatuorfuntgenera  mufculorum,non  duo, 
queadmodu  in  manu.tria  in  partibus  pedis  inferiori- 
bus:vnum  in  fuperioribus,quod  tarfo  exporrigitur.Ex  iis 
mufculis  quinque  funt  qui  obliquis  digitoru  pedis  mo- 
tibus  pra:funt ,  &  proportione  reipondent  iis  qui  in  exte- 
riore  manus  regione  funt  locathfeptem  vero  qui  in  parte 
infcriorepcdisfunt, &cumfeptenis  quiinmanu  vifun- 
tur,conueniunr,  motusfingulorum  digitorum  obliquos 
gignunt.quorumduo ,  vtinmanna  primiscarpi  olfibus 
exoriebatur,itahi  in  pede  a  primis  tarfi  offibus  enati,  ex- 
teriores  digitos  plurimum  ab  ahisabducunt.reliqui  aute 
quinq;  paulo  p6ft  explicabutur.Alii  vero  mufculi  in  parti 
bus  inferiorib'exigui  funt,qui  ex  tendinibus  digitos  fle- 
clentibusprius,  quam  tedinesfigillatim  difcindatur,pro 
ceduftt.eorum  mufculorum  munus  eft,  vt  medium  articu 
lum  cuiufque  digiti  fle&ant:  nam  fcifiis  iam  tendinibus 
alii  mufculi  adhxrefcunt  iis ,  quiintusin  manumotum 
obliquum  fingulis  digitis  fuppeditant,  proportione  con- 
fimiles.hi  non  fecus  quam  illi,funt  numero  quatuonduo 


iufmodi  nerui  effevidebuntunnontamenin  multosvil- 
los  diffoluunturjicut  alii  nerui  omnes,  qui  inftrumentis 
eos  fufcipientibus  diftribuuntur,  fed  alio  quodam  modo 
admirabili ,  quem  nec  oratione  facile  eft  exponere ,  nec 
qui  audierir,fort.-ifle  creder,  nifi  prius  fuis  ipiemet  oculis 
hoc  m  irificu  fpe&acnluperluftrarit.  Dum  enim  vtcrque 
intra  oculum,qiu  diredio  ad  eum  eft  fitus.immergitur,  in 
latuudinem  extenditur,&  humorem  qui  vitreus  appella- 
g  tur,in  orbeminftarglobiciicuit,nihilquicquamdcere- 
bri  natura  ibidem  diuerfus,fed  folis  his  neruis,antequam 
in  oculos  infei  amur,meatus  quidam  fenfibilis  intus  aper- 
te  eft:quamobrem  nonulli  difledtionum  profeflbres  hos 
ipfos  meatus,  non  neruos, appellauerunt :  nonnulli  vcro 
neruos  opticos,ab  adlione  nomen  eis  imponentes,nomi- 
nant:  hancque  primam  coniugationem  neruorum  a  cere 
bro  originem  trahentium  numerant,  qus  ca:terorum  o- 
mnium  eft  moIlifiima.Altera  coniugatio  eft,  qua:  mufcu- 
lis  oculos  mouentibus  eft  diftributa  ,  qua:que  &  durior  & 
longior  multo  eft.quam  prxdidta:  &  ex  caluaria  prope  il- 
q  lam,offe  tenuiffimo  ab  illa  diftincla,emergit.huic  non  in 
primo  quidem  eius  exortu,fed  dum  per  caluariam  fer- 
tur,tcrtia  neruorum  adiacet  coniugatio,  qua:  initium  du- 
cit  qua  anterior  cerebri  pars  cum  pofteriore  coniungitur: 
hos  neruos  molles  vocant,qui  ad  primam  radicem  quam 
plures  efle  videntur.&  quemadmodum  ex  multis  primis 
radicibus  videtur  conftare  hxc  coniugatio ,  itaquoquc 
multifariam  difcinditur.  Prima  igitur  ipforum  particula 
fecedit,in  partem  capitis  inferiorem  tendens:  qua:  qui- 
dem  anatomicos  latuit.Commune  autem  eft  caluaria;  fo 
ramen,per  quod  ea  pars deo. ,'um  fertur ,  &  ipfius caroti- 
disarteria:  reliquiaiad  cere orum  confcendunr ,  vua  fanc 
ab  Ytroque  latcre-  Quomodo  igitur  hi  nerui  percollum 
&  thoracem  in  partes.qua:  infra  feptum  tranfuerfum  func 
fetantur,&  quxnam  fit  eorum  diftributio.progredies  de- 
clarabit  oratiomunc  ad  reliquas  tertix  coniugationis  par 
tes  reuertamur.eius  nanque  pars  etiam  apud  maxilla;  arti 
culationeinanteriorem  parteaurium  emergit:  qua?  quo 
modo  neruis  aquinta  coniugatione  orietibus  mifceatur, 
paulo  poft  intelliges.  Cxteriim  harc  eft  exigua  eius  parti- 
culaquardam:  at  qui  veluti  truncus  eft  omniumpartium 


D 


bus  autem  accedentibus.qui  digitos  extremos  ab  aliis  plu  E  ab  ipfa  nafcentium,qux  ckramorum  &  virgultorum  ratio 


rimiimabducunt,de  quibusdiximus,vnoquequi  magntl 
digitum  ad  fecundum  ,  qui  fereindexeft,abducit ,  to- 
tus  numerus feptenarius  efficitur.  Eft  aliud  tertium  genus 
mufculorum,qui  fubrer  pedcm  ipfis  offibus  inhatrefcunt, 
&  mufculistn  manu  planc  incognitis  proportione  ref- 
pondent.  eos  confpicies,  fiomnes  tendines,  quemad- 
modum  etiam  in  manu ,  excindas.  Eorum  verb  pofitura 
omnis,figuraque  &  vtilitas  eadem  eft ,  qua:  prxdittorum 
inmanibus.  duoenim  cuiufque  digiti  articulo  prapofiti, 


nem  obtinent,in  duas  partes  primtim  fcinditur :  quarutu 
fingula:  rurfus  in  multas  particulas  diducuntur:  alteraque 
in  mufculos  qui  temporales,  quique  mafticatores  nomi- 
nantur,&  in  eos  qui  a  maxilla  exoriutur,diftribuitur:gin- 
giuis  pra?terea,dentibus,palpebris,fuperciliis,toti  cuti,  fa 
ciei.&nafitunica:  interiori,  quseifubftrata  eft,  hi  nerui 
fenfum  fuppeditanr.  altera  vero  pars  ad  radices  dcntium, 
qui  inferiori  maxilla:  infunt,fcinditur,  cadem  propemo- 
dum  ratione,qua  pars  altera  in  fupcrioris  maxilla;  mufcu 


leniter  ipfos  fledunt:  fique  fimulagant,  in  nullum  latus  p  losfcindebatur.  &ingingiuas,  &labrainferioraperinde 

atqueilludin  fuperiora  propagatur.  plurima  tamen  eius 
pars  in  lingua:  tunicam  difpergitur.  hocque  par  neruoru 
aliquiguftatoriosappellant.quia  per  eos  guftandi  fenfus 
efficitur.Nerui  autem  qui  maxilla:  inferiori  &lingua:  in- 
figuntur,viis  decIiuibusmeiitofuntvfi,proptcrpartium 
eos  cxcipientium  pofitioncm .  qui  verb  in  maxillam  fu- 
periorem  ferebantur.  iis  natura  viam  aliam  conueniea, 
tem  fecuit:  ac  primurn  quidem  prorfum  etiam  eos  tradu- 
xitacpropter  oculorum  regiones  deduxit,tum  autetr» 
illic 'foramine  fimul  eftvfa,  pcr  quod  ncrui  oculorum 
mufculus  infigebantur ,  vt  duo  nerui  per  vnum  foramen 
ferrentur,quorum  alterin  mufculos  diuiditur  oculorum, 
alterad  fuperiorem  maxillam  peruenit,  quifimul  excidit 
cum  altero  ,  qutimque  ad  oculorum  cauiratem  peruene- 
rit,  refta  ad  appellatum  malum  fertur ,  perforatis  illic  of- 
fibus,qua:fub  oculisfunt,  ac  tranfitum  eiprxbentibus. 
atque  ha?c  quidem  eft  tertia:  coniugationis  diftributio. 
Quarta  vero  neruorum  coniugatio  paulo  pofterius  eft  lo- 


inclinando  mouent,'fi  priuatim  alteruter  inlatusfenfim 
dechnat.quandoque  verb  ita  continui  inter  fe  coperiun- 
tur,vt  vnum  in  fingulis  digitis  effe  plane  putcs. 

Deneruorum  diftributionc, 
Cap.  iviii. 

NVlla  eft  animantium  particula.qux  aut  motu,  quem 
voluntarium  vocant,aut  fenfumhabere,  fine  neruis 
queat.fique  neruus  pra:cidatur ,  particula  &  motu  &  fenfu 
ftatim  priuatur.cerebrum  vero  eft  ncruorum,quemadmo 
dum  ctiam  fpinalis  mcdulla:,  principium.alii  porro  ace- 
rebro,  alii  a  fpinali  medulla  oriuntur.na  anteriores  vetri- 
culi  cerebri  ad  partes  anteriores  delati',  paulatim  coni  in- 
ftar  anguftantur,quoufque  ad  nafiprincipium  perueniat: 
quiquidem  interfe  ita  coniundi  funt,&perpetuofe  con 
tingut.vt  nihilinter  eos  medium  nifi  membrana  tenuis 
intercedat.Hanc  ipfam  membranam  inter  proceffus  non 
ftaruunt,quia  neque  nerui  ex  ipfa  exoriuntur,  vt  ab  aliis, 
neque  extra  offa  excidit.ab  vtraque  autem  horum  vcntri- 


culorumparte  &dextra&finiftra,neruuseftcraffitudine  H  cata,atquein  totam  palatitunicam  inferitur.nerui  autem 
notabiliexipfocerebro  exoriens,in  oculosextra  caluaria  hifuntadmodum  exigui,  acneruis  tertia:  coniugationis 
per  forxmen  quodda,cuius  tata  exquifite  latitudo  eft,qua  paulo  duriores.  Alia  deinceps  coniugatio  neruorum  fc- 
ta  cft  neruicraffitudo  ,  progreditur.  hocautem  foramen  quitur,qua:proceffus  ex  partibus  qua:  adlaterafunt,habee 
eftfitum,  qua  priraum  oculorum  fedes  incipit  oriri,      quam Marinus quintam Yocat :  &tamennon  cxvnaex- 

AAAa.iiii. 


ORIBASII 


quifite  radicc  expulhi!at,fed  Gbi  inuiccm  funt  vicinx ,  a  A 
liufqueneruusexoritur  exaltero.&in  partc  magisante- 
riorequi  vocaturauditorius ,  vnacumduracerebrime- 
branafimulexoiientc,  inforamen  auditus  excidit,  cum 
qua  dilatatusillinitmeatum.ex  poftcnore  veio  parteal- 
ter  in  aliud  quoddam  lapidofi  oiiis  forame  incidic,  quod 
cicu  nominacur.  veteres  enim  anatomici  foranKhocita 
nuncupauevuc,quum  perfe&eperforare  anfractum  illum 
non  poflct,  perque  neruus  poftaures  foras  excidu.atque 
hic  nei  uus  ftatim  llh  neruo  tertia:  c6iugacionis,qui  foras 
cxcidcre  ad  maxillx  articulationc  dictus  eft,c6miicetur, 
«on  quod  illc  ad  huc  perueniat,  fed  quod  hunc  ipfu  ex- 
pe&et  du  ad  fe  aducnit.  Ex  \  trifque  autc  mixcis  maxima 
pars,\  el(vc  mehus  dicam  )omnis  fcinditur  in  lauim  mu- 
fculum^qui  fub  cutc  nafcicur,  &  buccam  fine  maxilla  mo- 
uer,qui  a  nobis  quoquc  vnus  vtrinque  inuentus  cft.  hic  i- 
gicur  neruus  maxima  fui  parte  latum  buccaru  mulculum 
apcrit.exiguum  autcm  eius  quippiam  neruis  auxiliatur, 
quiaterria  coniugationc  ad  mulculos  teporalis  progrc- 
diuntunquantu  enim  ilhs ,  vcpoce  minus  duris  quam  par 
erat,  ad  robur  motionis  dcerat,tacum  eis  a  feipfo  adiun- 
git.  Ferutur  autem  quxdam  eius  propagines  ad  gladulas,  c 
ck  alias  partes qua:  circa  aurcs  funt,  & ad parres  buccarum 
tcnuesnpfa  veropilofa  cutis  fenfus  gratia  dutaxat,  veluti 
rehqua  qux  in  toto  animali  eft.propagines  paucas,tenues, 
raras,inftar  filoru  aranex  cuiufdam,cx  omnibus  fubiectis 
partibus  rccipir.Qupniam  vero  tunicam  qua:  nares  intus 
fublinit,dicebamus  eius  neruorum  portionis,qua:  ad  ocu 
lorum  cauitatem  fcrtur,cffeparticipcm,viam  tamcn  ipfo 
rumnonindicauimus,  confcntaneum  fuerit  eam  etum 
adiicere.  In  maioribus  igitur  vtriufque  otulianguhs  vi~ 
dere  eftos  in  narium  capacitatis  pcrtufum,quod  &  nari-  d 
bus&pcuhs  eft  commune.ferrique  pcr  vtruique fora- 
ine;i  neruum  non  exiguu  ab  oculorum  cauitate  fciflum, 
quupriinum.  nerui  tcrcia:  comugationis  in  eam  peruene- 
linc.Porrdneruus  is  cerniturnon  foliim  in  mcbrana  qux 
nanbus  ineft  ,  difpergi ,  fcd  cciam  ad  palacum  vfque  pro- 
gredi;hxc  enim  vnajunica  coromunis  eft  nanbus  &  ori, 
ob  camcommunionem  &continuitatem  quamhabetex 
foranunibus  in  idem  dcfinentibus.per  qua:  etiam  fpintu 
ducimus.  Sedlicet  haxconiugatioeuidenter  duplex  fit, 
vnatamen  effe  in  Marini  gratiam  ftatuatur.  Sextavero 
neruorum  a  cerebro  oricntium  coiugatio  vno  foramine  E 
vtitur,  quod  prope  infernam  cxtremiratem  futurx  quaj 
labdoidesappellatur,cftfituin.ftatim  vero  exbaficerebri 
oricns  habec  trium  neruorura  principia,  qui  quu  extra  cal 
uariam  emergunt,  mulcifariam  incer  fe ,  &  cum  vicinis 
(de  quibus  paulo  poft  dicam)c5mifcentur.  Defcendit  au- 
rem  vna  pars  horum  ncruoru  vfquead  oslatum  in  omnia 
fere  inteftina  &  vifcera  diftributorum-maxima  vero  fui 
partc  in  vencriculum  atque  eius  os  prorumpere  apparent: 
quam  ob  caufam  hxc  pars  acutifTimo  fenfu  eft  prxdita, 
naturaque  neruisfeptimxconiugacioniseos  aggregauit,  F 
&  fimulatque  a  capitis  offe  excefl'erint,membranis  forti- 
bus  circundedic,&  ex  omi  parte  ad  vnguc  muniuit.  Iarn 
verb  quoniam  hos  neruos  ad  ftomachu  accedentes ,  vbi 
paululum  progrefli  eflent.ad  hnguam  delatos,a  feptima: 
coiugacionis neruis  feiungere  neceffe erar,rurfus  cum  ar- 
teriis  carotidibus  qua:  prope  eranr,eos  coniunxit,  &  cum 
illis  per  eollum  perduxit',  communibus  membranis 
cum  illis  colligans :  in  thorace  vero  quum  arteria:  ad  fini 
ftrum  cordis  ventriculum  cfTent  locata: ,  rurfus  eos  di- 
uifit  ,  vbidenuo  vtrinque  connexuit.ck  quum  ipfos  pri  G 
miim  ftomacho  ventriculum  diuifura  elfec  nacura ,  qui 
dextra  m  parcc  erac  ad  Ixuam:  qui  vero  in  finiftra  crat,ad 
dextram  obliquos.vttutiores  efient ,  circumegic  Ab  his 
igitur  neruis  etiam  mufculi  laryngis  propagines fufci- 
piunt.  rehquorum  vero  duorum  altcr  tum  in  mufculos 
faucium,tum  in  lingux  radicem  peruenir,  alter  in  latum 
fcapulaj  mufculum,&  nonnullos  alios  qui  mibi  funt.  La- 
ryngis  vero  mufculi,qui  cumahis  partibus  funtcommu- 
nes.non  fcmper  a  fexta  coniugatione  ncvuos  capiunr:que 
admodii  necqui  oslabdoidesck  hyoidcs.quod  appcllant, 
o(Ti  pettorali  conne&umQuanquam  neruoium  carotidi 
bus  arteriis  adharrefcentium  non  pauca?  propagines  mul- 


toslatucrunt,quos  quidem  folosfextam  elTeconiugatio- 
nem  funtrati:quas  fanepropaginesilh  dum  per  collum8c 
thoracem  feruntur,faciunt,antequam  in  os  ventriculi  in- 
cidant.ac  nc  id  etiam  fciurit ,  viciffim  ex  medio  thorace 
nonnullas  horum  ncruorum  paniculas  ad  quofdam  laryn 
gis  mufcuios  v  eniremcc  etiam  quam  vim  habeant.-qUan- 
quam  fi  hedantur,in  caufa  funt  vt  animal  voce  deftitua- 
tur.Varia  quoque  cft  horum  ncruorum  infra  fcptutranl- 
uerlum  diftnbutio:nam  ckquafda  particulas  a  fpinali  mc- 
dulla  qux  in  ea partc  eft,fufcipit,&  in  vifcera  qux  ibi  fut, 
difleminatur,ck iisquos  a  tertia  coniugatione  per  coHuna 
ac  thoraccm  dcfern  fupra  diximus,  admifcctur:&  tamen 
hi  lpli  nerui  qui  ad  coftarum  radiccs  proccdiit.fcxtar  con- 
iugationi,  propagines  omnibus  cfTe  videntur.  Varia  quo- 
qucefthorum  ncruorum  permixcio  cum  neruis  interco- 
ftaluim  ckcumnsfereomnibus  quiad  intcfttna  omnia, 
lumbofquc  paruifcruntur,  &cum  reliquis  neruoru  qui 
ad  os  ventricuh  perueniunt.  Varia  denique  eft  ea  quoquc 
diftnbucio  qux  mtra  peritona:um  cotinetur,  quam  nunc 
cxquilitc  tractare  non  cft  propofitum.  Satis  autcm  erit  id 
folum  fcire,ad  iecur,ad  lienc.ad  renes,  ircmque  ante  harc, 
ad  totum  vctrcm,&  ad  omnia  mteftina  neruos  a  cerebro 
partim  a  tertia  coniugatione(  vt  diximus)  partim  i  fexta 
prouenientes  confpici.pulmonemver66c  cor  afexta  quo 
que  coniugatione  quandam  neruorum  portionem  fufci- 
pere.omnes  fane  rcdc  dixerunt.  Vtrum  vero  ftomachus 
01  artena,&  vena:  maxim  x  earum  qua:  in  collo  funt  fufci- 
piant.omnes  norunt.  Rcliqua  eft  feptima  neruoru  ace- 
rebro  exorientium  coniugatio ,  qus  diftnbutionem  ha- 
bet  vbi  cerebrum  dc£init,&  medullafpinahsincipit.pro- 
grediences  enim  nerui  quadanrenus  vna  curo  lis  qui  fex- 
ta;coniugationisfunt,tuniafeipfis  feiunfti ,  maximafui 
parte  m  lingux  mufculos  diftnbuiitur.  nam  quxda  parua 
ipforum  particula  in  eos  femper  venit  mufculos  qui  car- 
tilagini  laryngis.qua:  fcuti  fpeciem  prxfert,  &  humilibus 
ofiis  labdoideos  lateribus  funt  communes:in  alios  autem 
quofdam  non  femper.Inter  fe  autem(vti  diximus)commi 
fcentur  uerui  mfra  caput  tendentes,tum  qui  a  tertia  con- 
iugatione,tum  etia  qui  a  duabus  nunc  dicStis  proueniunt. 
Prxrerea  ve  o  prima  &  fecunda  neruori  a  fpinali  medul- 
la  orientiumconiugatio3magnoperecumhifceipfis  ner- 
uiscommifcentur.  Neruiaurem  feptims  coniugationis 
primi  inter  neruos  exquifice  funt  iam  duri.  nam  prardifto 
rum  omniumalii  minus,a!ii  magis  funr  mollesmullusta 
men  a:que  ac  hi,durus  eft.quin  &  illorum  quoqtie  nei  uo- 
rum  qui  mufcuhs  inferUntur,manifeft6ujntalii^  i  . 
res.Senlirici  autem  nerui  fimulatque  in  luiginm  infc 
tur.dilarati.exteriorem  eius  tunicam  ptrtexuc:mu:culof- 
que  fubiecios  mtnime  contingunt:ibi  cnim  nerui  moco- 
rii  feptimx  coihugacionis  111  mulcas  nbrasfoluci,  ouanc*i 
ling.ua:  mulculos  pcrcexunr. 

De  neruis  a  fpinali  medulla  nafcentibus,- 
Cap.  lix. 

PRima  horum  neruorum  coniugatio  nafcitur  pcrfora^ 
ta  prima  verrebra ,  qux  vnam  radicc  apud  medullar» 
habet:  mox  in  duas  partes  fcinditur,alteraque  eius  parti- 
cula  retro,altera  ad  latus  procedit.  prima  aut  coniugatio- 
ln  eos  fohim  mufculos.qui  ad  capitis  articulationem  funt, 
diftribuicur.Secunda  vero  a  fpinali  medulla  nafcentiura 
neruorum  coniugatio,a  pofterioribus  ipfa  quoque  parti- 
bus  emergir.non  tamen  per  vlla  foramina ,  veluti  prima: 
in  vrraqueenim  fpinxparte  locusquidam  eft  inmedio 
pnmi:  &  fecunda:  verrebra:  nudatis  offibus  vertebrarum, 
in  quo  nerui  exonuntur,qui  &  ipfi  quada  fui  parte  ad  an- 
teriora  per  latera  feruntur ,  neruis  prima:  &tertia:  coniu- 
gationisacerebro  nafcetibus.vt  etiam  tertia  coniugatio, 
coplicati.maxima  vero  portione  in  pofteriores  collimu- 
fculos  diftribuutur,  a  quibus  primarum  vertebraru  inter 
fc  ,  &  cum  capite  motiones  fiunt.  iidem  fimul  quidpiam 
latis  mufculis  buccas  monentibus  impertiunt.  Quicquid 
vero  ex  eis  fupereft,ad  caput  afccndit ,  totam  eius partem 
pofteriorem  pcrtexcs:  itemq;  partes  qua:  circa  aures  funt, 
quxque  vfque  ad  verticem  &  fincipitis  offis  initium  pcr- 
tiuent.Tcrtia  neruorum  coniugatio a  fpitiali medulla na- 
fcentium,ex  partibus  qux  ad  latera  funr,oritur:vbifecua- 


57° 


MEDICIN.    COLLECT.    L I E.  XXV. 


f7« 


di  &  rertia  vertebra  inter  fe  congredientes ,  comune  ro-  A 
tundumque  foramen  efificiunt,  cuius  latitudo  nerui  craf- 
fitudini  xqualis  eft.  ea  ftatim  fcifla  ,  altera  parte  retror- 
fum  fcrtur,  diftributiones  quafdem  imis  partibusmu- 
fculorum  q  i  ibi  funt ,  impertiens :  deinde  ad  fpina:  api- 
ccm  exurgir,  atquc  illinc  iterum  hic  neruus  obliquus  an- 
trorfum  fertur,  in  mufculos  qui  fecundum  aures  funt,dif- 
feminatos,mufculifque  buccas  mouentibus,  &  iis  qui  col 
lum  totum  cumcapiteretroerigunt,diftribuitur.pars  ve- 
rb  qux  prorfum  fertur,vtrique  coniugarioni,fecundx  fci 
licet(cuius  iam  meminimus)&quarta:(de  qua  mox  loque  B 
rnur)  permifcetur.Porro  exquifita  diftributionem  quam 
in  antcrioribus  colii  partibus  habet  earum  coniunctio.a- 
libi  explicabimus .-  nunc  vero  id  modo  intellexiffe  faris 
critjtertiaquartamque  coniugarionem  neruos  comuni- 
bus  colli  capitisque  mufculis  ,  ac  pranerea  mufculis  buc- 
casmouentibus ,  quemadmodum  certe  &  parnbus  qua: 
funt  poft  aureSjfuppeditare.Coniugationes  vero  qua:  fub- 
fequutur,  id  commune  omnes  habent  foramen  per  qucd 
nerui  emergut.  commune  etiam  eis,fcor  <■/?  ut flatim  in  exor 
tu  fandamur.Sc  vt  altera  parte  qux  minor  eft,  antrorfum,al  C 
tera  qua:  maior  eft,per  fundum  ferantur.ac  primtim  qui- 
dem  ad  fpinxapicem.inde  verb  rurfus  ad  inreriora  ferun 
turperlarum  mufculu,qui  buccas  vna  cum  ldbiis,maxil- 
\x  inferioris  os  non  mouedo,ad  latera  abducir.  Prxterea 
hocetiam  commune  eft  omnibus  coniugationibus  qua: 
deinceps  confequuntur,  vtftatim  poftprimum  exortum, 
quandam  breuem  neruorum  diftributionem  inmufcu- 
los  fpinales  prxbeat.arque  etiam  commune  omnibus  his 
neruis  eft.vt  ad  fpinam  rctrorfum  ferantur,  ac  nonnullos  D 
proceffus  communibus  colli  capitifquc  mufculis  imper- 
tiat;omncs  enim  tum  qui  in  partibus  colli  anterionbu*, 
tum  qui  ad  eiufde  latera  funt  mufculi,neruos  ab  his  con- 
iugationibuscapiunt,pra:ter  eos  mufculos  in  quosacere- 
bri  coiugationibus  diftribui  neruos  diximus.  Hsc  igitur 
omniu  neruorum  qui  in  collo  habentur,  comunia  funt, 
quod  fane  collu  ex  fepte  vertebris  conftat.  Qux  quu  ante 
cognouerimus,iam  perfpicuum  erir  quicquid  in  fingulis 
deinccpscoiugationibus  fitproprium:  euinuncanimum 
adhibeto.  A  quarta  coiugarione,qua:  inter  tettia  &  quar- 
tam  vertebram  nafcitur,breuis  admodti  neruulus  ad  con 
fequentem  coniugationem  peruenit,  illi,qua  primum  e- 
mergir,permixtus.quintx  verb'  coniugationis  poft  quar- 
tam  vertebram  exortx  portio  quida  exigua  decliuisfer- 
tur,qua:  fi  paruas  quafdam  a  fuccederibus  coniugationi- 
bus  poruunculasaflTumpferir,  infcpti  tranfuerfi neruum 
euader.  exquarta  veto  coniugatione  portionem  quidam 
tela:  aranearum  fimilera  ad  feprum  tranfuerfum  natura 
trafmifit:ex  quinta  vero  notabile  :  deinde  aliam  ex  fexta-'  p 
fedhuius  minorem  ,  prioris  verb  maiorem  :  alrera  vero 
hacmaiorparticula  ad  fummum  fcapulx  afcedit.reliqua 
vero  omnia,quum  comraunis  fcilTionis  fcrmo  haberetur, 
expofita  funt.  Csterum  ex  coiugationibus  qux  deinceps 
confequuntur,fexca  poft  quintam  vertebram,  o&aua  poft 
feptimam  ,  excommunibus ,  vt  di&um  eft,foraminibus 
emergentesjfibi  ipfx  permiftx  adfima  fcapularum,&ad 
brachium  per  alam  tendunt.alia»  verb  coniugationes  iis 
qux  ex  thoracisiam  vertebris  inter  primam &  fecundam 


exoriuntur,p1urimnm  fui  panem  permifcenr.  hecparua 
fane  porrio  ipfius  coniugationis  tum  in  primum  inrerco- 
ftale,rum  in  mufculos  teniporales  poftenores  peruenit:  at 
tera  vei  o  fupra  primam  coft.im  extenfa  neruo ,  quipoft 
feprimam  colli  vertebrnm  eft  ,  conneftitur.tum  hoc  mo- 
doanlbx  ha,&ca;reix  pattes  anrediclx  per  alam  in  fima 
fcoprularum,&br.-chium  feruntur,inter  fequodammo- 
do  mixrx  &  coroplicnrxrac  magna  eorum  pars  in  brnchii 
&  cubiti  mufculos  difttibuitur.  quod  veroadhuc  eftre- 
liquum,in  fummam  manum  difleminarur ,  c  diveclo  au- 
tem  maxime  fut  extremi  exortus  ex  iis  qui  pradi£ri  funr, 
ii  nerui  qui  ad  fummam  manum  pertingunt.ei  vero  qui 
fupra  hunc  nd  cubitum  eft ,  netui  qui  funt  in  br?chio ,  & 
qui  adhuc  fublimiores  funr,  ad  fcapulafque  pei  ueninnr,c 
direfto  fuperioruni  conuigationum  funt  locati.  Eodem- 
que  modo  ex  omnibus  thoracis  vertebns  nerui  exoriun- 
tur,qui  fimilem  diftnbutionem  fortiti/funr  onines,eoeX 
cepto  qui  ad  fecundu  intercoftaleprogrcditui:inde  enim 
perfpicuo  neruus  excidir,ad  brachii  cutim  tedens.  Care- 
rx  vero  omnes  coiugariones  firr  ulatque  cxorrx  funr  por- 
tionem  quandam  fpinahbus  nuifculis  tribuunt :  itemque 
aliis,qui  funt  in  dorfo:  velut  iis  quoque  a  quibus  fcapul* 
monentur.&iisqui  ad  humeri  articulationcm  afcedunt; 
ad  fummam  vero  reliqua  &  maxima  fui  parteperinteico 
ftalia  ad  os  pe&oris  vfque  progrcdientes,tum  eos  mufcu- 
los  qui  funt  in  lntercoftnlib^tum  eos  qui  extrinfecus  tho 
raci  funr  obdud"ri,fuas  ipfarum  paiticulas  per  medium  eo 
rum  emittentes,  pertexunt.  Qiix  portoa  fpinali  medulla 
ad  fpurias  coftas  pertingunt  neruoru  coniugationes,pro- 
prerea  qubd  ccfta:nothx  ad  ospeftoris  non  excurrunr, 
parum  quidpiam  intercoft^H,  qucd  prope  eas  fingulas 
eft,  diftnbuunt.  reliqua  vcrc  tota  fui  pai  te  ad  hypqchon- 
drium  excidunt,tum  in  eds  mufculos  qui  primiexrrir.fe- 
cus  adhxrefcunr  obliqui,  fupeme  ex  thorjce  deorftiir  la- 
ti,diftributx,tum  in  eosqui  decliuesdefcedunr.cafhofiq; 
funt.Pofthas  coiugationes  funt  ii  neruoium  exortus.qui 
ex  lumbis  progt ediiintur ,  qui  non  ex  communi  forami- 
ncquemadmodum  quiin  collo  lunr,prodeunt:hic  enim 
fuperior  tantum  vertebra  perforata  commodum  exitum 
neruofuppedirat.Eft  autem  his  ncruis  omnibus  commu- 
nevt&m  fpinales  mufculos ,  &  in  eosqui  in  abdomine 
funt,&  ad  carnes  lumborum,  qux  i[o'<w  dicuntur  ,progre- 
diantur.a  coniugationibus  vero  qux  ex  primis  poft  fe- 
ptum  tranfuerfum  vertcbris  exonuntur,&  neruisquii 
cerebro  fupeme  deorftim  feruntur,  complicantur ,  ner- 
uus  paruulos  in  vnaquaque  diflribuirur.  Invltimis  au-r 
tem  lumborum  vertebrisduo  maximi  neruorum  procef- 
fus  nafcuntur,qui  ad  crura  pertment,quibus  alii  parui  ex- 
ortus  commifcentur:quorum  vnus  fuperpcfitus  cft,  alrer 
vero  inferior  priore,exforaminequod  in  olTe(quod  latu 
vocatur)eft ,  exoritur :  hjque  ftatim  fecedenres  in  primoS 
mufculoscoxendicisarticulatione  mouentes  inferuntur. 
reliqua  pars  omnis  ad  crura  defcedir,difcifla  ad  finem  vf- 
que  ipforum  in  fingulos  mufculos  eade  proportione,  qua 
in  manuum  mufculis  vfu  venit,  fimili  quoque  modo, 
quicunque  nerui  per  lati  ofTisforamina  exoriiitur,in  mo- 
fculos  qui  inibi  funr.difleminantur. 


57*  *7> 
ORIBASII    SARDl  A'NI    MEDICIN  ALIV  M 

collectorum  tomus  tcrtius,continens  euporifta,facultates 
iimplicum,morborum  &locorum  affe- 
clorum  curationes, 

loanne  Bapijla  Rajario  medico  Nouarienfiinterprete» 


M.    ANTONIO    AMVLIO,    VIRO  CLARISSIMO, 

ac  fenatori  prudentifsimojoanncs  Baptifta  Ralarius  mcdicus 
Nouarienfis,      S.   P.  D. 

V  M  multafunt,  Amuli  clariffime  ,  qux  homines  a libris  Gricis  Latine  reddendis  deterrerede- 
bent  hoc  tempore  ,  tum  illud  velmaxime  qu6d  veterum  monimenta  tam  dcprauata ,  tamque  mu- 
Jtila,  ac  quafidecurtataadnos  peruenerunt,  vtmultain  eis  comperias  ex  quibusnullus  elicifenfus 
'  polTe  videatur.  Et  tamen  in  hac  fumma  difficultate  ,  qui  hdcfibi  affumant ,  totamque  xmem  in  hoc 
Cftudio  ponant,  tam  multi  funt  vt  non  modo  doc~h  homines ,  &  m  difciplinis  diu  multtimque  verfati, 
^quibus  totum  hoc  negotiura  effet  tranfmittendii,id  aggi  ediantunfcd  plerique  ctiam  qui  neque  2  Gra:- 
cis literis,neque  a  bonarum  artium  cognitionc  fatis  inftru£h funt,  id,  quafi  rerum  omnium  lit  longc  facillimum,fufci- 
pere  non  vereantur.Ex  qua  quidem  re  iam  effe  fa&um  videtur  vt  quod  ego  multis  de  caufis  difficile  atque  arduu  fem- 
per  exiftimaui,multi  perficiundi  fpe  du£H,nullo  labore  fe  confequi  poffe  confidant.  Videmus  tamen  quam  pauci  fue- 
rint  ?dhuc  roerito  laudati:&  quim  multi  vitare  non  potuerint  reprehenfioncs  do&orum  hominum  atque  prudentium» 
Namquum  neceffe  fit  eum,qui  vcht  in  hac  recum  laude  verfari,  non  efle  tin&um  liceris,fcd  &  fenfaeius  quem  expri- 
mit,proprieornatequeexponere,&  multarum  rerum  efle  valde  peritum  :  noftitamen,Amuli  clariffime,  quam  multi 
&  in  Italia  &  apud  exteras  nationcs(quum  Iegatus  multas  orbis  rerrse  partes  peragraris)inueniantur,qui  multa  de  Gra- 
cis  Latina  facerer,qua:  vel  ad  dicendi  facultate,vel  ad  naturx  confemplationem  ,  vel  ad  artem  pneficWn  falucts  huma- 
nx  pertinerent.a  quibus  ipfi  nudi  omnino  effent  atque  imparati.Quorum  ego  flupidiratem  quum  mecum  admirarer, 
fciremque  mihi  olim  excidiffe  e  manibus  interpretationes  quafdam,qua:  decimumquintum  ab  hinc  annum  in  homi- 
nummanus  peruenerunt,&item  proximis  fupetioribusannis  emiffos  xx  v  1.  Oribafii  hbros.quorum  igniculum  defi- 
derii  vix  medici  ferre  poffe  videbanrunvideremque  in  eis  &  propter  meda  hbrorum  ,  quorum  mihi  eo  tcmpore  copia 
fuppetebat,5cquod  ego  ad  eum  fapientia:  gradum  fateor  me  non  perueniffc  vt  non  poflim  errare,labi,ac  decipi,  mul- 
ta  ineffe  qua:  cgo  in  alio  reprehederem,  fic  mecum  ipfe  ftatueram,  non  effe  mihi  pofthac  quicqua  c  Grxco  in  Latinum 
fermonem  conuertendumffcd  tantilm  mihi  dandam  effeoperam  ,  quxiam  in  apertumfuiffent  prolata,  ea  vt  emcnda- 
rem  atque  corrigcremme  fortaffe  quifpiam  ,cuimeushic  minusgratus  fuiffetlabor,  fibi  inmeinuehendifacultatent 
fuiffe  datam  ai  bitraretur.tamen  quum  ii,qui  me  ad  alios  Oribafii  libros  edendos  hortati  erant ,  identidem  a  me  effla- 
gitarcnt.ne  quatuorlibros,qui  reftabant,deftitutos  relinquerem,fed  codem  veftitu  orationis  ornarem,vtcorum  noftri 
medici  pai  ticipes  fierent,coacl:u.»  fum  mutare  fententiam:ita  tamen,vt  ne  hic  meus  labor,fuperion  quem  effe  mihi  fu- 
fcipiendum  putaui,obliuionem  vllam  afferat.quem  polliceor  me  effe  tum  fubituium,quum  primiim  mihi  ab  hoc  meo 
negotio,in  quo  tuo  etiam  maximo  beneficio  verfor,  vacare  parumper  licebit.intrrim  vero  idconceffi amicis meis, vc 
de  fufcepto  propofitoque  confilio  decederem,quo  Oribafii libriquaruor  ad  Eunapium,quibus  om;iia  remedia  omnia- 
que  medicamenta  qus  facile  comparantur ,  eft  perfequutus  ,ab  eodem  Latinitate  donati  prodirent  in  lucemiatque  e« 
tiam(quod  maximerem  continebat)  vt  tibi  hoc  libello  nonnullam  mexerga  tefumma:  obferuantia:  fignificationem 
darem.Exiftimabam  er.im  ita  mihi  oblatam  occafionem,qua  teftari  poffem  tuorum  in  me  meritoru  magnitudinem; 
&  de  tua  eximia  fingularique  virtute,  deque  tuis  rebus  fumma  cum  laude,&  totius  Reipublicx  dignitate,atquegloria, 
cefiis  loqui:&  commemorare  quot  legationesapud  Caffarem  &  reges  maximos  cum  incredibili  omnium  admiratio- 
ne  obieris,  &  quam  multas  bonas  gratias  cum  optima  exiftimatione  attulms&  de  honoribus&  pntftatiflimis  iudiciis 
Senatus  de  te,o<  maximis  magiftratibus,quibus  domi  fummo  c6filio,fumma  grauitate,  fummaque  integritate  fun&us 
es  multa  diceret&oftendere  quanta  in  te  fitcognitioGracx  Latinarque  lingsj.e,quanta  notitia  vetuftatis,quantaperitia 
rerum  omnium,quam  o.rnata  direndi  &  polita  fcribendi  copia  ,  quam  deniquein  omni  virtutecxcellas:fed  ftatim  a- 
nimaduerti  neque  teid  velle,neque  etiam  id  effe  expeftandum  a  me  ,  quihxc  nequepro  dignitate,  neque  vlla  expartc 
poffem  pneftare:qu'iquevideam  epiftolam,3nn6  librum,effe  ad  te  vna  cum  Onbafio  petferendam.Quibus  quidem  fa- 
ctum  eft  rebus  vt  frerus  humitate  tua  fingulari  ,  Oribaiium  folum  ad  te  mittam,  vt  qiundiu  manebit  ipfe  Iiber,randiti 
cum  eo  maneat  hoc  qualecunque  incredibilis  mex  erga  te  obferuantix  monumcntum.  Vale.  Venetiis,Idib.Ianuar. 

M.      D.      LVI  !. 


ORIBASII    EVPORISTnN  LIB. 


574 

ORIBASII    EVPORISTnN    LIBER  PRIMVS 

P  R  OE  M  I  V  M. 


m 

AD  EVNAPIVM. 


X  eo  fermone  quem  mecum  habuifti,  A  rum  virorum:ex  quibusdeliga,qua?  adhoc  ihftitutum  ac 


optime  atque  ornatiflime  Eunapi ,  co- 
gnoui  te  ardere  ftudio  difcendi,  &  fim- 
j^^^f  plices  (quoad  eius  ficri  poflit)&  qua:  fa- 
(S^M?  cileparatur  morborum  curationes.-qui- 
bus  tu  quum  peregrinaris  &rufticaris, 


commodata  erunt,&  quorum  ego  periculu  fecerim.Iam 
verb  ha:c  medicamentorum  qua:  facile  parantur ,  tra&a- 
tio  trib9  cofici  modis  poteft:primb  enim  explicari  queut 
vniuerfr,  & fingulx  cuiufque  fimplicis  medicamenti  fa- 
cultates.-fecundo  deligi  medicamina,qua:  ad  quanque  af- 
feftionem  valeant.-tertib,  vna  cum  particulamorbi  quo- 
que  habenda  ratio  eft,atque  eius  exponenda  curatio.Hac 
ego  triplicem  rationem  fequar ,  vt  tu  maiorem  copia  eo- 


quiimque  ibi  es  vbi  medicus  nullus  adeft,  prompte  &  ac 
commodate  fine  vilo  inftrumento  vafculoque  mcdicina- 
li  (cuiuscopia  tibi  nonfacile  fuppetat )  ad  ea  vtaris  qus 

fubitb  incidunt,  prafertim  vero  qua?  valde  acuta  funt,  g  rum  qua'facienda  in  fingulis  rebus  finr,tibi  paresnn  eam 
&curarifinemora,poftulant.Acmihiquidemintempo-  que  veni  fententiam ,  vt  quoniam  iuffu  tuo  harc  infti- 
re  videris  hoc  defiderare.-  quum  plane  intelligas  pauciffi-  tui  confcribere,eius  etiam  partis  medicina:  qua:  de  tuen- 
mos  effequi  verimedici  dicendi  funt ,  contra  verb  ma-  da  fanitate  eft,  mihi  facicnda  fitmentio.itaque  mitium 
ximam  effe  turbam  eorum  qui  artem  fibi  adfcifcanr,  fumam. 


&  nomen  folum  mcdici  obtineant  :  qui  fane  fimiles 
funt  rcmigibus  qui  nihil  fciant  illi  quidem,fed  tamen  gu 
bernare  nauim  concntur :  vt  cnim  quibufdam  ex  iis  nau- 
tis,  nonfolum  remosimpellere  quum  idimperatguber- 
nator,fatis  eft,fed  iidem  gubernare  nauim  audent,  &  fa> 
penumeroerrorescommittunt,itaetiam  faciunt  quive 


Depueruli  educatione,        Cap.  i. 

PVerulo  nuper  in  lucem  edito  nutrix  eligatur,cuius  vi 
tx  ratio  fic  inftituta  fit  vt  laboribus,  cibifque  accom- 
modatis  vtatur,vt  optimi  ladtis  copiam  paret.labores  au- 
tem  huiufmodifint,  vtper  loca  qua:  antorfum  vergunr, 
gradiatur,vt  texat,  vt  pinfat,aquam  vrna  hauriat.Vefcatur 


na  incidere,cucurbitulas  admoucrejfcarificare,  &  ca:tera  q  autem  cremore  ptifana-,  &,  lomento  piforum,&  dolicho- 


D 


feruilia  minifteria  qua:  vfu  conrincntur,obire  foliim  di 
dicerunt,atque  omnem  fibi  medicina:  cognitionem  ven 
dicant,&tamen  iineque  remediorum  qualitatem,  neque 
quantitatem  norunt ,  nequc  fciunt  quo  tempore  quoque 
ordine  adhibeda  finr.quod  eft  veri  medici  proprium  vel 
maxime.Cxterum  eos  qui  morbis  tenentur,quorum  vel 
nulla  vel  certe  difficilis  eft  curatio  ,  fic  traftando  produ- 
cunt,&  verb  etiam  a:grotos  quandoquc  interficiunt.  qui- 
busqmdem  fitrebus  vt  inftitutum  hoc  tuum,Eunapi,ve- 
hementerlaudem.adhocaccedit,qu6d  rem  expetis  qua 
poffisconficere,&  qua:  fit  itidcm  neceffaria,&  digna  ftu- 
dio  tuoatquc  eruditionemam  quajcunquein  medicina: 
tra&atione  magna:  alicuius  contemplationis  indigent,& 
ad qux obeunda  exercitatione  opus  eft,ea  funt  folius  arti 
ficispropria:  qua- vero  in  promptu  funt  &trac~tari  facile 
queunt,ea  funt  a  medicina:  ftudiofis  expetenda.  at  tu  ma- 
iores  fane  quam  par  fit,eos  qui  res  medicas  amat,in  huius 
artis  cognitione  progreflus  fecifti:  atque  adeb  excellis  vt 
non  folum  &  tibi  &  caueris  adiumento  effe  in  quibufda 
jnorbis,  fedetiam  in  rebus  maioris  ponderis  medicoru 
difcrepantiam  difcernere,&  quid  melius^quidque  vtilius  E 
fit,eligere  queas.Itaque  fi  qua-  Galenus ,  vir  admiratione 
dignus,  de  medicamentis  facile  parabilibus  confcripfit, 
exrarent,inde  tibi,quod  qua-ris,  abunde  fuppeteret .  fed 
quum  ea  ad  nos  non  peruenerint,  &  qua  Diofcoridesat- 
que^Apollonius,  itemq,  cateri  omnes  in  hoc  genere  fcri- 
ptis  mandaueruntjfunt  ex  omni  parte  diftin&a ,  mihique 
nec  tutb  adhiberi  poffe,  nec  quatenus  fatis  fit,tractata  vi- 
dentur:ebfit  vt  ftatim  tux  paruerim  voluntati.  AcRufus 
quidem,vir  maximus ,  quendam  librum  ad  priuatos  ho- 
mincs  fcripfit:  veruntamen  hic  liber  nonomnia,  verum  F 
ea  tantum  qua  facere  priuati  poffunt ,  complec"titur«  ego 
autem  oratione  fufa  larius,qua;que  adplura  pertineat ,  vti 
decreui.qua  in  re  habendam  effe  rationem  duxi  peritiae 
tU2,& ca-terorum  tui  fimilium ,  a quibus  amari  medici- 
nam  intelligebam:  eft  enim  perfpicuum  temulto  melius 
pofle  perfpicere  qua:  fint ,  &  efficere qui  oporteat,  quam 
faciat  medici  qui  prorfus  funtinexercitati.  Perrarbaute 
venxfecandae  mentionem  facia,&  irem  leuiorumpurga- 
tionum,aliorumque  euacuantium  auxiliorum,&  medica 
mentorum  quorundam  compofitorum  ,  prxfertim  verb  ^ 
eorum  quajprobatafunt:  quum  fciam  vos  poffeeorum 
artificibus  imperare  vt  ca  conficiat.vobifq;  parent,  quum 
maxima  eorum  copia  vbique  comperiatttr.  nequc  enim 
folum  vrbes,  fed  omnes  etiam  agri  funt  eorum  pleni.  Da- 
bo  igitur  operam  pro\irili  facultate,  vr,quemadmodum 
tu  voluifti,fcopos  curationum,omnefque  mcdicinas  qua: 
facile  fuppeditantur,  tibi exponam.qua:  fane  excerpam 
tum  ex  iis  qua:  Galenusfcripra  reliquit:fiquidem  in  eius 
libris  habetur  etiam  cognitio  rcmedioru,qur  facile  com  H 
paritur:  tum  verb  ex  fcriptis  Rufi  Ephefii  &  alioiu  claro- 


rum,pifcibufque  iis  qui  cetacei  non  fint,  nec  duras  carnes 
habeat.neque  in  paludibus  fint  enutriti.edat  quoque  gal- 
linas,teneras  carnes,  &  vinum  dulce  atque  odoratum  bi- 
bat.  Abftineatverb  a  cafeo ,  bellariis,  &  oleribus.  folas  ~, 
ladtucas  fumat.-quandoquide  ea:  bonu  fuccu ,  &fomnum'**£,, 
puero  cociliat.poterir  etiam  rite  vti  palmulis:  quia  quumf,v.lX  r«» 
ad  ciendam  vnnam  valeant,  fanguinem  purgant,&  pro^r*»"-*1*** 
bum  lac  parant-peffima  verb  eft  menta ,  itemqueocimu, 
quippe  qua:lac  vitient.Csteriim  res  venereasomnino  vi 
tet:naha:lacmaximeomnium  corrupunt.  AAnwgnam 
aHf«B4a4y*-ee]Tia»coi»parandam  primas  tenet-cytiftKj 
qui  &  crudus  &  coftus  ex  ptifana  eftur,atque is pra'ter  la- 
Ctis-copiam  quam-affe«-,idem  etiam  iucundtn»*ffic«^d 
hoc  valct  etiam  ar^thl  coma  viridis,fimiriquemodo  foe 
niculi  radices&  ercca,ite'mqueapium,&fmyrnium,&ci- 
cer.  vberratem  quoquela&is  faciuntanemona:  admotati 
Atqueoptimum  laca  vitiatofic  mternofces.  Optimum 
odore,&guftulene&  iucundum  crit^albumque  &  confi- 
ftentia  aquale  apparebit ,  denique  inter  craffitiem  &  hu- 
miditatem  medium  obtinebit-vitiatum  habebit  horum 
contraria  omnia.Et  de  nutrice,fatis.Quum  aute  puero  alia 
afferri  alimcnta  poflint,  nullum  impedimentum  eius  cu- 
piditatibus  interponi  debet.-quum  fuapte  natura  ad  exer- 
citationes,&  ad  alimenta  feratur.-neque  enim  fatietate  af 
ficiatur,quu  maximafanguinis  copia  in  incrcmento  con- 
fumatur.Habenda  tamen  eft  nutriendi  ratio,  vttepus  di- 
ligenterferuetur,&  danda  opera  neante  fridiones&  bal 
nca  cibus  offeratur. 

De  ratione  viclus  eorum  quiinter  pueros  &  fenes 
intericdi  funt,  Cap.  u. 

QVumcorpusfatismagnum  incrementum  fumpfe- 
rUjiion  mediocnter  timendu  eft  ne  squalis  omniu 
humorum  abundantia  redundetin  corpore,&  morbi  qui 
ex  plenitudine  effici  confueuerunt ,  oriantunquum  pra> 
fertim  totum  alimentum  non  confumatur,qubd  corporis 
iam  ceffauit  incrementu.  Oportet  crgo  parcius  alere  cor- 
pus  quod  in  hac  atate  conftitutum  i1t,&  omnes  vias  cua- 
cuandi  fuperuacanea  inuenire:ergo  ante  cibos  exercca- 
tur  operibus  fibi  confuetis.hoc  enim  erit  ci  vtilius,&  ne- 
ceffariu  eftproprias  a&iones  non  omitterc.cdatquifque 
qua:  confueuerit,&quorii  ei  fuppetatcopia,ab  eo  tantum 
abftinens  quod  noceat.atque  id  quidem  quale  fit,nihil  eff 
qubda  mcdico  perdifcas.quu  vfus  ipfe  fatis  doceat.  Cate 
rum  quidfacilc,quid  a:grecocoquatur,quidva!eataddeii 
ciendam  aluu,  &  contra,  quid  eandc  cohibeat,  ac  cattera 
qua:  funt  generis  eiufdem,itemque  quantu  fit  fumedum, 
tu  modupoteris  ftatuere  ex  alacritate  &  ventris  tumore, 
vt  quantu  fatis fit  plane  videas.qua  ad  rem  faciet  etia  con 
fuetudo,&  habenda  erit  ratio  eorum  qu.r  tum  per  aluum 
tum  per  fudores  excernutur.  Non  eft  aute  affuefaciendus 
homo  vt  vno  tantu  dixtx  geqere  vtatur.  na  fi  quadoque 


ORIB  A  SII 


S77 


vrgeatneceffitas  viuendi  rationem  e6mmare,magna  fe  A  quibufda  etia  fatis  fuit  ptifanar  cremor  valde  fefriger*- 
queturex  eius  rei  nouirate  turbarib;£tgo  praftar  ira  feco-  tus.in  potu  fumptus.  Arque  ita  quidecuraripoilunt  i'i  qui 
parare  vt  facile  ad  aliud  genus  quis  tranfcat,  &  modo  hac 
modoilla  viuendi  rationc  vtatur ,  quarri  vt  vno  feniper 
modo  vitam  degat.  Si  verb  quifpia  immodcrarius  cibos 
appetat,aut  alioqui  nimis  repleatur,is,antequam  cibi  cor- 
rupti  fue»inr,euoniat:&  fcqueti  die  tenuiore  viclus  ratio- 
ne  vt2tur,&paulatim  ad  roorem  fuum  redeat.fi  enim  ali- 
menta  priuscorrupta  fuerint,  magna  moleftia  confeque- 


B 


tur.veriimfiquid  vomere  prohibenr,  vtfi  pe<fhis,autcer- 
uix,aut  fauces  morbo  laborenc,fi  aluus  fluat ,  res  profpere 
fuccedit:fin  fecus,multum  dormire  coferct  huc  facit  con 
tinuus  aqua:  calida:  potus:quippe  qui  &  morfus  obtundit 
&  abluit  etiam  inteftinum.  Vbi  aucem  fit  cibi  facta  coco- 
ciiOjprafertim  quum  venterdeiecerit,  lauacro  vtendum 
erit,&  paulb  pbft  potus  dilutior  fumendus-Si  verb  alimen 
tum  re&e  concoquatur,aluus  autem  non  excei  nat.corpus 
vcrb  grauetur,  &  a:gre  moueatur,  adfir  prxterea  torpor 
quidam  mentis  qua;  etiam  fomniculofa  videatur,  fcire 
«onuenit  expletas  venas  eflc.qux-  plena:  itiflaiicur,rendun 
tur,obrurancur,&  quandoque  tupuntuncateraquemaxi- 
ma&  plurirnagcnera  morboru  quos  pleuitudo  creat,effi 
ciucur.quocirca  vbi  ex  repletione  fenfus  oritur  qui  lafiitu 
dinis  fpeciem  refert,tum  quieliendu  eft ,  vfque  dum  cibi 
qui  in  ventre  funt  conco&i  fuerint:fa£Uc6co&ione,qua: 
plenitudo  fubfit  erit  exercirationibus  confumenda.  id  e- 
nim  valet  quod  eft  a  vecenbus  di&um,lafficudinem  lalii- 
tudine  folui. 

Deiisquiciboscorrumpunt,       Cap.  iit. 

QVum  ventcr  cibos  corrupit,  fi  ftatim  fecedant  quaj 
corrupta  fuerinr,niinl  fequitur  incommodi:  finon 
permeent,  mitioiilus  erit  feceffusirritandus,  qualeeft 
medicamentum  q .  od  diofpoliricon  vocant,  in  quo  tan- 
tum  fit  nitri  quantum  reliquoru  :&  quod  ex  caricis  con- 
ftar.-itemque  quod  excnico  fit  &carteris  eiufdemgene- 
ns.lis  autem  qui  continenter  alij&nta  corrumpunt,vtile 
eft  antecibum  cierc  vomirum  vini  dulcis  potu:ac  vitarc 
nidorofa  virofaque,&  reliqua  omnia  quas  facile  vitutur: 
contra  verb  eligere  qua:  boni  fucci  funt,&  aluum  quando 
que  fubducere  iis  rebus  q^a;  modice  vacuant :  interqux 
medicamcntum  id  numeratur  cui  picrx  eft  nomen.At  fi 
quis  prauos  fuccos  coaceruari  finar,is  profe&b  morbis  vel 
difficibbus  curatu ,  vel  certe  ctiam  qui  curari  non  pote- 
runt,corripietur.huiufmodi  funt  pedum  articulorumque 
dolores,&  renum  vitia :  acfxpe  etiam  morbi  acuti  folent 
comitari. 

De  laffitudine  qua?  ex  nimio  labore  oritur, 
Op.     ii  ii. 

SI  Iabor  immoderatns,  infolitus,  &  citatus  laffitudi- 
neni  creauir,quies  imperanda  eft,corpufque  molliter 
confricadum  exoleo  copiofo,  dulcique.initio  autem  fta  p  tur,morborum  caufarprohibendaefunt .  huiufmodi 
tim  poft  laborem  calidiorelauacro  vtendum:&  vic~rus  ra 
tio  tcnuior  inftituenda  eftrnam  alimenri  parcitas,  fi  quid 
aliud,laffitudinem  foluit.adhibere  ramen  animum  debe- 
mus  ne  quismotus  periodicus  fiatineo  quemlaffitudo 
male habet:quia  fi negligatur,  excitare plerunquefebrim 
folet:runc  enim  leuanda  eft  vi£tu  tenuiore ,  quique  facile 
concoquatur  &probos  fuccosgignat ,  cum  placidaqua- 
dam  requieteconiuncla. 

De  acftu  &  labore  immoderato,       Cap.  v. 

SI  quis  a:ftu  feruoreque  a;ftiuo  tcmpore  ex  nimio  labo 
re  correprusfuerit,  iravttotum  eius  eorpus  calidifii- 
mum  ficciffimumque  fir,  is  pomis,cerafiis,  prunis,  perfi- 
cis,cucumeribu  ,au  peponibus,  cucurbita,  ficubus  frigi- 
dis  &  refrigeratis  etiam,  vefcatur.  &  quanquam  harcmali 
fiicci  fint  omnia,tamen  pofliint  jftum  refrigerare,  atque 
hume&are.  A  balneo  aqua  primum  potui  derur,deinde 
vinu  modicc  dilutuuum  vomitus  cieattir*pbft  vetola&u 
ca  offerenda,  deinde  pedes  fuilli  probc  cofti ,  ex  acero  & 
garo.tum  gallorum  aut  anferis  ventres.arque  aloe',aurpi- 


qill 

m  negotuslunroccupati.qui  veroviram  cx  fuoinftituto 
degunt.fi  non  fe  exercear,rarb  refrigerationisindigebur. 
Si  verb  cxercitatiomb'  vtari  r,&in  mediaarftate  exxftuct", 
aqua  fontana  frigida  potet:nix enim,  quanuis  eo  tfpore 
iuuenes  non  la;dere  videatur,tamen  noxa  fenfim  progre- 
ditur,&  paulatim  augetnr:&  vbi  arrate  procefl"erint,&  de- 
clinareincipiant,morbis  difficihbus  & qui curari non 
poflint,articuhs,neruis,&  vifccribus  afficicntur. 
Dc  iis  quibus  curis  denfatur,         Cap.    v  r. 

COrpus  cuius  cutis  denfata  fit  ex  frigore.vel  exbalneo 
aluminofo,cognofces  cx  colore  albo,&curis  dutitie, 
&  eo  qubd  sgre  incalefcar ,  &  quod  foliti  fudores  non  «- 
rumpant.Curabis  autem  calefaciendo  tum  exercitationi 
bus,tum  lauacris,fique  impetaris  vt  circa  lapidem  quera 
piam  in  balneo  fe  conuoluat,&  oleo  relaxante  perfunda* 
tur.Cxterum  aqua  qua:  in  foliofir,non  admodum  frigi- 
da  effe  debet,neque  zgrotus  in  ea  morari  diutius.  Vbi  fe 
lauerit.oleo  dulcitenuium  partium&  vetere  vngatur. 
:  Praiftantiflimum  vero  eft  anethinum.pra:fertim  quod  ex 
anetho  vindi  fit  confe<3um,pra'terea  vero  ad  cutis  denfi- 
tatem.ficut  etiam  ad  vehementes  laffitudines,accommo- 
datiflimum  eftacopon  quod  ex  populonigra  coficitur. 
De  iis  quos  exercitatio  &  balnea  a  cibo 
admota  lardunr,    Cap.    v  1 1. 

PLerifque  autem  qui  cibo  expleti  fe  excrcuerunt,  non 
mediocresnoxa:acciderunt,  quum&caput  rcplctu 
&  iecur  obftridum  efier.trgo  ftatim  adhibenda  curatio 
eft.ac  capiti  quidem  deambulationibus,  iifquea  cibo  tar 
3  diflimis.ante  cibum  verb lenibus  quidem,fed  contentio 
ribus.lecur  verb  curandum  eft  iis  qua:  aperiur.quo  in  ge- 
neremaximeprajftatoxymel,  &  medicamentum  ex  tri- 
bus  piperis  generibus,  quod  fimpliciusfit.  prsterea  vero 
dilutnm,in  quo  abfinthii  coma  maduerir.potui  datu  pro 
deft:&  item  anethi,&  amygdalarum  amararum  cum  oxy 
mclite.Atqueanrebalneum,quum  eaqua;  ventre  conri- 
nentur,  confec"ra  fint,  medicamentum  ex  calamintha 
pari  modocumoxymelitefumendu  erit.acuiusfreque- 
ti  vfu  cauere  debent  qui  amara:  bilis  funt .  Vitanda  quo- 
queeruntomniaeduliaqua:craffum  glutinofumque  fuc 
cumfaciunt,vfquedum  ceflaritaffe&io:  vtendum  vero 
etit  attcnuantibus. 

De  iis  qui  non  exercentur,fed  folum  epulis 
Yacant,     Cap.     Vi  1 1. 

Vldemus  pletofque  qui  corpus  no  exercent,  fcd  folum 
cpulis  vacant,quorum  nonnulli  non  fiepe  in  morbos 
incidunt:quum  rarofint  ccrporequodque  facilc  perfpi- 
retur.arquehos  quidem ad aliud  vita:  genus  traducere 
non  conuenit.At  in  iis  qui  continenter morbis  corripiS- 


aute 


excorporeexiftunr,  vt  plenitudo  &humorum  malitia. 
ergo  i  n  quibus  plenitudo  celeriter  congregatur ,  quanti- 
tasimminuendaeft  alimentorum  .-  in  quo  illud  quoque 
ftruandumeft,vtprocibis  valentis  materia:,offeranrur 
qui  imbecilla:  materia:  fint  •  Qui  verb  malitiam  humorit 
coaceruant,quorum  alii  pituitam ,  alii  flauam  bilim ,  alii 
atram  condenfant,debent  abftineri  ab  iis  alimentis  qua: 
incrementumhumori  confueto  afferanr.  horum  autem 
omnium  ita  aluus  comparanda  eft  vt  facile  deiiciat. 
De  euacuationibus  qua:  fanis  conueniunt, 
Cap.    i  x. 

"T^Eteresnonnulli  exiftimarunt  fatis  effe  adbonara  va 
'  letudinemtuendam,fiquctidiealuusinanireturj  v- 
rinaquefinevitioprocederet.atque  eius  tantum  qnanta 
effet  efculcntorum  poculentorumque  copia .  ha;c  fi  non 
fiant.fuccurrendu  eft.atque  vrina:quiclem  ciend;e  eftfan 
dix,apium,fnrniculum,c\'afparagus:aluum  porro  fubdu- 
cit  terebinthina  ad  oliua:  magnitudinem  dormirum  eu- 
tibus  in  carapotio  data.Siquis  fubducere  magis  velit,pa- 
ixis  aliquis  tcncra:  camis  in  fartagine  cocttis.  O^iiinctiam  rum  nirri  adiungat.hm  verb  ad  aluum  leniendam  faciut 
g«lter(fi  ve!it)olera  qua:  non  mali  fucci  funr,  &  ite  cucur-  etiam  olera  qusdam,vt  beta,  &  malua, &  braflica,  &m- 
bitam.his  tranfa6>isvinu  nqua  valde  frigida  diluru  bibat.  fculum  conchularum.  ac  fortaffe  ha:c  fatis  funr,finihil 
poieft  quoque  alica  ex  vinomulfo,  aut  vinu  frigidu  enm  quod  magni  faciedum  fit  prohibeat.Suntetiamqnibus 
xflu  qui  non  habeat  humorii  adiun&a  malitiam,  curare.      vehementioribus  fit  opus .  fcd  &prxrcr  ea  qua;  mod© 


E  V  P  O  R  I  S  T  n  N    L  I  fe.  I. 


S79 


<liximus,ctent  vrinam,petrofelinum,  daucus,anifum,ca-  A  nisradicemficcam&tritamexmelle.  namhzc  facileni 
lamintha,  origanum,  abfinthium,  gramen,  cardui  1 adix, 
cytifus,  acqueadiantum.  fingula  aucem  exaqiia  elixan- 
tur,atquc  ex  vino  potui  dantur.fanguinem  enim  per  vri- 
nas  purgat.nec  minori  funt  adiun-.eto  quam  quis  cogita- 
tione  coplecf  atur.  Mouet  aute  aluum  mercurialis,in  aqua 
&  fale  elixa,&  in  cibo  fumpra,  itemque  eius  decodtu  po- 
tui  datum.fimili  quoque  modo  &&x  folia,&  polypodn  ra 
dicisdrachmx  dua?,qua:falfaroento  infperfa:,&iii  ptifana 
abforbeantur.  Sunt  qui  aloes  poft  ccenam  fumunt  quan- 
tu  tria  ciccris  grana,  &  quotidie  eis  venter  redl  c  fecedit*. 
quemadmodum  faciunt  qui  cnicum  obfoniis  indunt.ho 
rum  omnium  optimum  epithymum  eft  in  vinopotum. 
Csterum  quivulr  hoc  bibere,ccrnarequidem  debet  vt 
folitus  eft,  fed  tamen  parcius  &  ita  quicfcere.fiquidem  le 
nitereuacuar.  qui  verb  vehemcntius  erit  cuacuandus,  is 
matutinus  bibat  epithymi  drachmas  binas  in  oxymehre. 
idvero  fiat  verno  tempore,  fub  initiu,priufqua  fucci  re- 
dundantes,perhyemem  collecli.qui  hactenus  conftite- 
runc,efferuefcanc  effundanciirque,&  ad  particulam  aliqul 
jis  fuicipiendis  expolita  cofluanc:  aur  affcciionem  quan- 
damimmedicabilemaut  periculofam  afferanr .  Expedit 
etiamverno  cepore  fanguinem  n.iftere  iis,in  quibus  eius 
redundatcopia.fedhocnegoriu  co.nittendum  efthomi 
nibusqui  fein  venafecanda  exercuerincquoru  funt  vbi- 
que  quamplurimi.quocirca  tibi  abunde  f.ippetent.  Si  ta- 
les  non  adfint,cibias  tibi  fcarificato,vt  Apollonius  Perga 
menus  cenfet,atque  ita  quod  opus  eft  conficies.  nam  hoc 
&  tocum  corpus leuius  reddit,&  capici  prodeft  vcl  maxi- 
me.vieque  roagnam  requirit  diligenttam.  &  menftruas 


vomirum  parant.ac  vacuationes  quidem  ex  medicorum 
fencentia  ita  fieri  plertinque  poiTunr; 

De  vidhis  ratione  tjna:  fingulis  tempori- 
bus  conueniat,   Cap.  x. 

REcTcaurem  fiet  fidixtafic  inftituatur  vtanni  tem- 
porum  habeatur  ratio.Hyeme  igitur  multi  labores 
fub.  nndi,&maiore  cibi  copia  vtendtimrprxfertim  verb 
fi  borealis  Conftitutio  fir:  ft  vei  6  atiftrina,pares  eiTe  labo- 
resdebent,at  cibi  porufque  pnuciot  es.ac  tocum  eria  cor- 
B  pus  ficcandum,quum  humida  tempeftasfit:veluti  quum 
frigida  eft,calidiufque  eftreddendum  labore,  vfu  carniu 
calidarum  quibtrs  vefcamur,&olerum  acriorum,  &  lar- 
giore  vini  potu  lneunte  vcfealius  vomitibus,  alius  per 
vetrem  euacuetur,alius  venxfeciione  fanguinem  dctra» 
hat.qux  remedia  fumat  quifque  pro  confuetudine,  &  vc 
ei  propenfus  eft  animus.videmus  enim  plerofqucprude- 
tes  efie  ac  fcircquid  eis  quandoque  conducat,atque  etii 
medicos  admonere  vt  venam  fecent,aut  quid  aliud  vtile 
efficiant.  Itaefthbminum  natura  comparacum,  vtrecTo 
C  quodam  motii  ad  hxc  obeuda  fcracur  &  ducatur.VicTus 
autem  ratio  verno  ccitipore  commutetur,&  labores  mi- 
nuantur,&  a  cibis  detrahacunpotus  yerb,quia  cempus  ca- 
lidius  eft,augeanrur.i€ftate  autem  quies  confert,  itemq; 
laborum  atque  alimentorum  diminutio.  Porrb  alimen- 
ta  frigidioris  marerice  finr,&  potus  fic  liberalior:  cmnia- 
que  fiant  qua:  ad  refrigerandum  &  humecrandum  perti- 
nent.Autumno  autem,quum  isfitomnino  ina?qualis  at- 
que  inordinatus,&  morbos  omnis  generis  afferar.magna 
diligenria  adhibcnda  in  ratione  vicfus  eft,nequid  erro- 


mulierum  purgationes  fuppreffas  irritat.Iam  verb  iis  in  D  risin  concoilionibus.torebus  venerds,  in  frigtdo  porit 


quibus  malnia  humorum  ineT,&  quibus  propter  fuper- 
fluorum  acrimoniam  exathematain  curc  oriuncur,quiq; 
morfum  in  lotio  ftercoreque  eiiciendo  fentiunt,confert 
lacmeiliadmiftum  biberentemqueferumla&is.quod  elt 
xando  icafeo  diftingucs,fi  poftquam  efferbuerit,vinum 
aut  mulfam  infpergas,&  colo  naiicias.qua  fanefarione  ca 
feus  feparabitur.fed  primiim  potui  dandum  eft  faleinie- 
&o.facic  enim  falvt feru  partes  corporis  celeritis permeet. 
Vbi  primiim  fecefTerit.fecundo  loco  biberc  iam  fine  fale 
poteris.idque  per  exigua  interualla,  donec  fatis  fuerit  fa- 
tTa  purgatio.  fufficient  autem  ad  bibendum  modcratc, 
ferihemina:  quinque.Prxterea  ficaffecTosiuuat  veterum 
gallorumiuspotum.-plerifque  auxiliantur  eria  vomirus, 
quibuspiruiraabunde  vacuatur.Sed  tamen  huiusrei  non 
eft  ordo  ftatuendus.neque  perpetub  vrendu  euacuatione 
eft,ne,fiqua  neceffnas  cogat  hoc  omittere ,  aliqua  noxa 
fubfequatur.Eft  ergo  necetlarium,  fi  nimio  vino  fe  ingur 
gitauerint,euomat,aut  fi  nimium  fe  cibo  expleuerint,aut 
deniquefi  aliarcqualis  omniu  humorum  redundatia  to- 
tum  corpusoccuparit,vc  vomanr.Huiusaure  parisomniu 
humorum  abundantia:  figna  funt  hxc,grauitas  cum  pon- 
dere  ac  mole cbiun£b,faftidium, pigritia, fomnusfolitb 
maior,r>alpitationes  corporis,  venarum  &  inteftinorum 
horroresinordinaticalori  comifti.ha:  enim  pracipua:  no 
ta:  funt  plenitudinis  qua  totum  corpus  occupetur.Adhxc 
li  vomere  quifpiam  velir.paranda  pituira  eft  vttenuis  fit, 
Scfacile  fltiac:quod  fiec  fi  radiculas  in  ccena  fumac,aut  por 
rum,aut  cepas,aut  falfamcntu, aut  parum  origani,  aut  re- 
trimentum  thymi.&finapi.  Sorbitio quoque  pareturex 
ptifana  eiufquelomentorcarnibus  vefcatur  hcedinis,  aut 
agninis,aut  ftiilhs.  mel  etiam&  placentas  guftet.  vinum 
autemdulcenon  purum  bibat.tumid  fparii  poft  ccenam 
interponat  quo  cibus  in  ftomacho  confiftat,  nec  dum  in- 
cipiat  concodlio :  poftea  aqua  tepida  affatim  prius'pota 
vomat:  acfi  opusfit  prxrerea  tali  remedio,  idem  faciar, 
Vbi  probc  fatifque  euomuerit  .pofca  facics  toriimque 
corpus  abluatur  ,  id  quod  ocnlis  &  dentrbus  mirum  in 
niodum  prodeft .  putrefcunt  enim  vomentibus  dcnres, 
nifi  id  facianr.aqua  deinde  calidiore  bibant,  &  quiefcat: 
interim  vero pedes ab  aliquo placidc fricecur.Si  verb  ma 
gnacum  ditTiculcatequis  vomat,  meliuseritvt  ne  eivo- 
mituscieatur.Sei  fi  necclTitas  vrgeat,tum  denique  vo- 
mendum  erit:&  pra?cer  ea  qux  fupra  memoraui,comedat 
etuta  peponis  aut  cucumeris  femen  ex  melle :  autpepo- 


committatur.Sed  rempcrantes  in  his  omnibus  mortales 
fint  :declinent  enim  aeris internpei iem  ,  qui  mane  fri- 
gidus  eft,atque  ardensmeridie.nec  fruclibus  autumnali- 
bus  fe  cxpleant.quippeoui  nonlolum  copia,fed  etia  ma- 
litia  humorum  &  flatu  quem  gignunr,otficient:  quurrt 
prarfertim  qui  hifce  frucTibus  maxime  pfxftant,  ficus  & 
vux,flatum  creenr,  (nifi  «nte  alios  cibos  fjmantur)  ,-tque 
etiam  aliaalimenca  viticnt.  atpra:fumpix>  neque  flatus 
cient.neque  alios  cibos  Vna  fecum  corrumpunt.  Vbi  aer 
£  fic  faftus  frigidior,rum  corpus  proporcione  calefacit ,  & 
omniaica  facit  vtquum  hyemsproxima  eft.Poft  ajquino 
cTium  verb  prodet  it  aliqua  ex  prsdicTis  euacuationibus 
vci,vt  nihil  fuperuacaneum  hyeme  retentum  moleftiam 
afferat .  Atque  ita  quidem  habita  temporii  anni  rationei 
vitam  potent  quifpiam  riteinftituere. 

De  fenum  vicTus  ratione,    Cap.   x  i. 

SEnes,quia  frigids  ficcique  temperaruri  funt,calefie- 
ri  &  humedtari  poftulant:  &  a  fomno  fricencur  ex  o- 
lec:ha:c  enim  vitale  robur  excitant:  deinde  verb  vtantuf 
p  deambulationibus  qux  laffitudinem  non  afferant, &  ge- 
ftationibus  qua:  eorum  viribus  conueniant:atque  imbe- 
ciliiores  quidem  foliim  geftentunrobuftiores  verb.vtrun 
quefaciant.  ergo  quicirius  imbecilliorfiar,ha:cmunera 
obear.  In  quo  illud  etiam  eft  tercio  loco  obferuandum  vt 
fenes  paularim  comedanr,vt,inquam,tertia  hora panem 
fumanrcumoptimomclle.autalicam  exaqua  codram, 
melleadmixto:feptima  vcrb  lauentur,tum  prandeant,at- 
que  in  primisfumant  qua:  aluum  Icniunt :  dcinceps  ea 
qux  probi  funt  fucci:  tertio  loco  poft  prandium  pane  vi- 
C  no  remperato  madidum,atit  aliquid  aliud  quodoptimi 
fucci  fit,&  diff.cultercorrumpatur,adiiciant.  Iam  verb 
fenibusneque  vina,  neque  edulia  crafii  fucci  off erenda 
funt:quoniam  frequens  ipforumvfus  vel  aquam  inrercU 
tem,vellapidem  in  fenibusgignit,qmim  &  iecur  &  lien 
vel  etiam  renes  obftruantur.  Si  verb  porione  qua:  ex  vi- 
no  melleque  conficicur  vci  velinr,  vrantur.prarfertim  fi  1« 
pidc renu,aut podagra,aut  articuloru  doloribus infefte- 
tur.atquc  in  dolori  bus  quide  articulorii  fatis  eric  ei  vino 
mulfo  petrofelinu  admifcere :  in  calctilofis  verb  beftone 
herbam,qua:  etiam  faXifragum  dicitur.  quam  ad  rem  va 
lebit  etia  pota  ipfa  fimplex  cx  vino  melleque  confecla,  fi 
paru  piperisrutxq;  recipiacquocirca  vitare  feper  debenc 
fenes.vt  antedixi,qux  obftruut.  qua:  fiquis  neceffitare  co 
pulfus  capiatjftatim  poft  ea  furoat  medicamentii  quode» 

BBBbJ. 


ORIBASM 


calamintha,vel  ex  tribus  piperis generibus  cotiftat:  fi  ho- 
rum  neutrum  ei  fuppetar,  piper  album  in  poliinem  rcda- 
ctum  obfoniis  infpergat  &  potionibus  indat  .quo  etiam 
^empore  vtile  erit  cepam  alluimque  guftare. Aluo  autem 
mota,quandoque  theriaca  fumenda  eft;&quoniam  fenex 
propter  naturx  imbecillitatem  pituitofa  excremeta  per- 
petuocoaceruat,opus  ei  eft  incidentibus,  &  \  lftus  ratio- 
ne  attenuante.fed  non  eft  in  iis  moridum  diutius:veriim 
ftatim  cft  potius  declinandum  ad  humeftautia.Quod  ve 
roadfru&us^attinet,  fub  ai»t  umno  carteris  omnibusan- 
teponatficus  maturas, hyeme  vcro,  caricas.Lic  eriam,fi 
ipfum  cocoquere  rite  queat ,  neq;  vlla  iecoris  fit  affectio, 
dari  no  veto.nunc  verb  quonii.  fi  in  fenili  corpore  ferofa 
pituitofaque  excremeta  gignuntur,  apio,  melle,  vinoque 
albo  quotidie  vri na cieatur.Sicui  aluus  adftri&a  fit.fubdu 
catur.idfietfi  ante  cibos  oleum  abforbendum  dederis,& 
quandoque  etia  fi  per  infernas  partes  indiderij.  iu&  ex- 
cremeta  mollit  &  lubrica  reddit.in  quo  genere  acres  cly- 
fteres  vitandi  funt:quippe  qui  inteftinum  exiccenr.quin- 
etiam  olera  prx  cstens  cibis  fumpta  ex  olco  &  garo  ,  & 
ficus,&  pruna,  &  reliquageneris  eiufdem  aluumfubdu- 
cunt.quod  faciunthycme  cariea:  &oliua:  fale  codita: :  & 
damafcena  ficca,  qua:  vel  co&a  fint,  vel  certe  maduerinc 
in  aqua  mulfa  in  qua  mel  liberalius  fit.  Atque  ego  quide 
non  hoc  confilii  dederim  quod  quidam  faciunt,vt  aloen 
autpicram  fenes  capiant,  nifimagna  qua*dam  neceffitas 
vrgeat.quanuis  enim  vno  die  aluus  confiftat,nihil  tamen 
medicamentofum  exhibendum  eft .  Si  vero  magis  aluus 
cohibeacur,tertio  die  dabitur  mercurialis,  &  cnicus  cum 
ptifana  ,  &  terebinthina  ad  vnius  Pontica:  nucis  ac  fiepe 
ctiam  ad  duarum  &  trium  magnitudinem.  nam  prxter- 
quam  qubd  aluum  probe  ciet,pulmonem  etiam,  renes  & 
alia  vifcera  expurgat.Optimiim  etiam  eft  quod  ex  caricis 
pinguibus&cnico  medicamentumfit.fedab  vtrifque  au 
feraniur  qua:  funt  excrinfecus  circuniec~ta,  fimulque  run- 
dancur.caricariim  aurem  multo  maius  efto pondus  quam 
cnici.  detur  hoc  ad  duarum  aut  trium  caricarum  magni- 
t  udinem.Sed  viciffitudine  quadam  horum  cft  vfus  com- 
mutadus.natura  cnim  ld  vnum  cui  affueta  eft  folet  cotc- 
nere.Porro  fenes  diutius  quam  iuuenes  in  lefto  morecur, 
vt  excrementa  ipforum  eo  fotu  recle  concoquantur. 
Devinifacultate,    Cap.   x  1 1. 

QVi  bonx  valecudinis  euram  gerit,vini  rerumque  ve 
ncrearumvimfaculcatemque  noffedebet.Vinu  igi 
tur  recreat  ac  fufcitat  calorem  noftru,arquc  ideo  cococtio 
nes  meliores  fiunt,&  fanguis  probus  gignirur,alimentum 
quoque  in  omnem  corporis  partem  a  vino,quia  vim  ha- 
bet  permeadi,diducitur.Quocirca  eos  qui  tenues  ex  mor 
bis  funt,habitiores  reddit,&  fimul  etia.  appetitum  alime- 
torum  adfert:&pituitam  attenuat.bilem  vrinisexpurgat, 
iuciiditateque  &  alacritate  perfundit  animum,  &  robur 
addit.Vinum  ergo  modcratcpotum  eft  horum  bonorum 
caufa:  immodice  verb,contrariotum.Itaque  ebrii  laguidi 
fiunr,delirant,e6fque  ardus  &  profundus  fomnus  cople- 
ftitur.qiiaobremtam  immoderatus  vinipotus  vitandus 
eftjon?"/?  autem  tempore  leniter  bibere  conuenit.nam  & 
copiofam  vrinarum  purgationc  &  fudot  es  elicit.Sed  his 
pera&is  prxfhbit  vomere  mulfa  affumpta,ita  vt  minimu 
quidem  noxx  inde  cotrahatur.Si  verb  quis  hberalius  po- 
ter,nefealiis  ahmentis  nimium  impleat ;  atque  inter  bi- 
bendii  cofta  braffica  vefcatur,bellariaque  ac  potius  amy 
gdalas  guftet:his  enim  &  ebrietas  leuatur,  &  vomentibus 
nihil  adfertur  incomodi.Pra:ftantiffimum  autem  eft  ab- 
finthii  dilutum,antequam  potemus,fumere:id  enimcra- 
pulx  obfiftit  maxime-Si  verb  morftis  in  aliquo  vinu  exci 
tet.aqua  frigida  forbeatur,&  poftero  die  abfinthiu  iteru 
bibatur,corpiifque  deambulationibus,fric~honibus,  bal- 
neo  &  pauciore  alimento  reficiatur. 

De  rebus  venereis,     Cap.    x  i  i  i. 

VSusrcrum  venerearum  pe&ori,  pulmoni,  capiti,  & 
neruis  cft  noxius,mente  vero  ad  manfuetudine  tra- 
ducii  ita  vt  melacholia  &  infania  fcdetur,  &  amantiu  ni 
mia  cupiditas  minuatur,  vt  ctia  amicas  odio  profequan- 
tur.Nunc  vero  qui  corpus  commifcer.plenitudines  vitare 
dcbenr,  pra?fertim  vini ,  &  inanitionem  qux  ex  vomitu 


A  &puigationibusperinferiorespartesfactis:  &ficuifua 
fponte  aluus  fluar.  Crudit ates  qucque  cauenda;  funt,&ite 
laffitudines  ,&  fiquid  aliud  fufpe&um  fit  nemorbu  iu- 
uehat.  Minime  autem  vtendum  tft  rebus  venereis  autfi- 
no.nequeetiam  aliotempore  i  i  quo  vulgaris  vllusmor- 
bus  vcrfctur.Tempus  vero  quo  vencri  dcs  opcram,  acco- 
modatumeft  poft  fumprum  cibum,antcquam  dormias: 
quandoquidem  fomnus  fubfequens  laffitudinefedat.hoc 
etiam  tempus  idoneum  eft  filiis  procreadis,cum  ob  alia, 
tum  v  el  maximc  quod  muher  in  fomnum  cadens  magis 

g  feme  continet .  Sed  quoniamvenus  reddit  corpusrarius, 
frigidius,ficcius,atque  imbecil!ius,ideo  fit  vc  qua:  ipfum 
denfare,calefacere,humetbr  -  &  corroborare  valeat,  ad- 
mouere  debeamus.Sunt  qui  femen  valde  cahdu  coacer- 
uant,quod  in  venere  exercenda  excernunt ,  corporeque 
imbecillo  funt  &  ftomacho  exoluto,  ipfique  extenuatur, 
humec~tantur,ficcantur,&  cauisoculis  fiunt:  deinde  verb 
obhasresa  venereis  abftinent, idcoque  caput  grauatur, 
&  ex  repletione  cibum  faftidiunt:  tum  eis  in  fomno  res 
venerea:  obiiciuntur,vt  cu  aliqua  corpus  mifcere  videan 
tur,atqueitaeadem  patiutur.  talibus  nihildandu  eft  eo- 
rumqua;  feminis  copiam  gignunt:fed  ea  porius  alimen- 
ta  &  medicamentaqua:  femen  difpergant-  Vngedi  quo- 
que  a  balnco  funt  lumbi  oleo  rofaceo  aut  mclino  aut  om 
phacino.veriim  quia  pra:ftat  id  fpiffius  effe,  ne  inunc~him 
effluat,addenda  erit  cera,&  fuccus  aliquisin  quo  refrige- 
randi  vis  infit.atque  medicamentu  ex  cera  &  oIeo,quod 
cereheon  vocant.conficietur,  fi  in  pila  ceram  oleiimque 
valde  mollieris,refrigerantem  fuccum  affundedo  ,  &  in 
vnum  omnia  diligenter  conducedo,  &diutiffime  fubi- 

P  gedo.fuccus  verb  refrigeras  eft,qui  ex  femperuiuo,exfo- 
lano,ex  Veneris  vmbihco,  ex  pfyllioque  exprimitur:qui 
quidem  a:ftate  conuenient:at  ahis  temporibus,alii  plerL 
qucqualis  eft  lac"tucx,&linifeminis  in  aquaco<fti,item_ 
que  plubi  lamina  lumbis  impofita  a  venereis  infomniis 
liberat.Idem  faciunt  herba?  refrigerantcs  cum  ruta  &  vt- 
ticis  cimis  teneris  fubftrara?.  quin  ipfius  etiam  viticis  ru- 
tarque  femina  commanfa  &  deuorata  idem  prxftanr.  Sed 
cauendum  eft  ne  lumbos  valde  refrigeremus  ,nequid  no 
xs  renibus  afferatur. 

E  De  aqua,    Cap.    x  1 1  i  i. 

QV  A  bona  qusque  mala  in  aqua  fint,  vfu  compertu 
habere  debemus.  fiquidem  aquis  ad  plura  ferme  v- 
timur  quam  aliis  omnibus,ad  omnem  viclus  ratione  in- 
ftituendam.Scire  igiturconuenit  eam  optiroam  aquaef 
fe  qua:  guftando  olfaciendoque  oronis  fit  expers  qualita- 
tis.eamque  fore  bibenribus  iucundiffimam,afpecl:iiique 
puram.Siverb  etia  pra:cordia  citb  permeet,nihil  eft quod 
pra:ftantiorem  quxras.-nam  quxin  pra:cordiis  refidet.Ye 
p  trem  ferit,inflat  &  grauat.etfi  pra:dic~tis  bonis  przdita  eft 
tamc  mala  cenfenda  eft.  eacjue  neque  calefit,neque  frige- 
fit  celeriter.  imbverbqua:in  ea  coquuntur  tardiffime 
peiiifqu  ecoquuntur.Ergo  pra;ftat  aquas  qua:  huiufmodi 
funt,vfu  difcernere.  Qui  autem  voluerit  etiam  ex  notis 
quibufdam  ipfas  cognofcere,id  ex  iis  qua:  dicnrn  confe- 
quetur.Qua:  igitur  ad  feptentrionem  vergnnt,quibiifquc 
fol  eft  auerfus,ea:  tardi  funt  tranfitus  &  indomita:,  tarde- 
quecalefiunt  &frigefiunt:  qux  verbfolis  ortum  fpectar, 
&  per  meatum  quempiam,aut  terram  colantur,ic  celer- 
rime  calidac  frigida:que  redduntur,eas  fpes  eft  efle  przft» 
tiffimas.Sed  bona:  etiam  cenfentur  qua:  a:ftate  frigidio- 
res,hyemc'que  calidiores  funt.  Non  defuntqui  aquaspon 
dere  a:ftiment,acleuiorespra:ftareca:teris  putent.quodfi 
aquis  prxter  ea  qua?  dixim9,infit,Iaudabile  erit  illud  qui- 
dem,fed  tamen  folum  non  fatis  firmo  argumento  eft  eas 
bonas  effe.Ac  pluuias  quidem  effe  leuiffimas.dulciffimaf 
que  &  tenuiffimas ,  &  fplendidiffimas,  fcriptum  reliquic 
Hippocrates.caufa  eft  quia  quod  tenuiffimu  leuiffimiim- 
que  eft,folattrahir-.quod  non  modb  cx  aliis  aquis  facit, 
H  fed  id  adeb  ex  ipfo  mari  ca:terifq;  corporibus:quamobrc 
facilius  quam  reliqua:  omnes  computrefcunt :  quippe 
quar  ex  differentibus  multifque  qualitatibus  coftent.  Sed 
ncmo  putet  aqua  qua;  facile  putrefcit ,  effe  deterrimaro. 
qubd  enim  facile  immutetur ,  eo  potius  bona  quara 

ro.^ls 


j8z 


EVPORISTp-N    LIB.  I. 


ftiala  itidicanda  eft.quum  ergo  alia:  optimarum  aquarum 
notx  adfint.licet  ea  vim  habeat  vt  facile  putrcfcat,  tame 
cft  prxftantiffima  exiftimanda.at  quum  mutari  incipir, 
incaufaeft  vt  bibentes  raucitatibus,tufli,  &  vocisgraui- 
tate  afficiantur.  Inter  pluuiales  verb  aquas,  zftiua  qux  cu 
nimbo,qua:que  cum  tonitru  pluit.aliis  praftar.  qua:  vero 
exglacie  niueque  exiftit.peffima.namin  aqua:  concrerio 
ne,quod  tenuiorum  partium  eft,exprimitur:palufires  ve- 
rb,fcetida:que,&  in  quibus  abftirda:  qualitares  infunt,eli- 
xando  melioresfiunt.Itaque  vino  temperata:  bibuntur, 
atque  acerba;  quidem  dulciore,alix  vero  acerbiore.  quaf 
dam  ctiam  colare  expcdir,vt  limofas,vr  falfas,vt  bitumi- 
nofas.Qua:  valdefrigida:  funt,acibo  bibcda:  funt  :fed  ne 
que  confertim.neque  affarim,nequefine  vino.Nonnulli 
potus  cibofque  aduerfus  aqua:  vitia  inuenerunnalii  enim 
cicerum  deco&umprarbibunt^ipfifque  eiceribus  vefcu- 
tur.alii  caucalidasex  aliquo  pifce  co&as  eode  modoco- 
medunr,&  fceniculumralii  denique  betas  cucurbitafque 
ex  muria  &  vino  diluto  prxmandunr. 

Deaere,    Cap.  xv. 

AE  R  quoque  faluberrim'  oprimufquc  eft  is  qui  purif 
fimus  eft:morbofus  verb  &perniciofus,qui  a  paludu 
ftagnoriimque  halitu,  auta  profundo  fpecu  perniciofam 
auram  exhalante  fit  infe&us.quin  ille  etiam  eft  pernicio- 
fus,qui  ex  quibufdam  cloacis  eiuirares  expurgantibusfit 
turbatus:fimili  quoque  modois  qui  exolenbus,  aut  ani- 
malibus,autftercoribus  putrefcentibus  vitietur:  vtnon 
bonus  etiam  eft,qui  e  ftagni  fluminifque  alicuius  propin- 
quitate  ncbulofus  cfficiatur.  Iam  qui  cauo  in  loco  monri- 
bus  vndiq;  cin&o  inclufus  eft.quia  perflatum  nullum  ha- 
betjVitiatur.Qui  ergo  aeres  ita  funt  vitiati.omnibus  a:ta- 
tibus  pariter  nocent,quemadmodum  optimi  cun&is  pro 
funt.  Cxterumaerisdifferentia  qua:ex  qualitatibus  exi- 
ftit,vt  ex  caUditate,frigiditate,ficcitate,  atque  humidita- 
te,non  eodem  modo  in  omnibus  affe£ra  eft:  fed  corpori 
quod  optimo  temperamento  fit,  optimc  temperatus  aer 
faluberrimus  cft:ei  verb  quod  non  fit  temperatum,is  aer 
conueniet  cuiusfittemperarura  contraria. 

De  lotionibus,  Cap.  x  v  i. 

LAuarifrigida  commendoquidem,  fed  non  tamen 
vt  putem  conferre  iis  qui  vt  fors  fert  vitam  degunt, 
verum  iis  tantum  qui  diligentiam  in  vicTus  ratione  ad- 
hibent,laboribufque  &  cibis  vtpar  eft  vtuntur.plerifque 
autem,qui  maioris  quandoque  refrigerationis  indigent, 
fatis  eft  in  frigida  natare.idque  aftiuo  temporc,quum  iu 
uenes  funt,&  carne  bene  muniti,  &  f  ri&ionibus  prxcale- 
facTi.Sintautem  nequc  rebus  venereis,neque  vlla  alia  laf 
fitudine  defatigati,  neque  inconco&ione  affecti,  neque 
vomitus,neque  alui  euacuatio  pra*cefferit:neque  ipfi  fint 
vigiliis  vexati.nam  fi  aliterfiat,periculofum  erit.  Calida 
autem  lauacrum  optimum  tntiffimumque  eft:  nam  laffi- 
tudines  foluit,a:qualem  omniuin  humorum  exuberantia 
digerit,calefacit,mitigat,emolIit,  flatus,  vbicunque  con- 
ftiterinr,  difcutit,  fomnum  conciliat,  &  carne  corpus  rite 
conueftit.Prauerea  vero  facile  omnibus  &  viris ,  &  mu- 
lieribus,&  pueris,&  fenibus,&  priuatis  poteft  adhiberi. 
Dealimentorum  facultatibus, 
Cap.  xvii. 

QVi  tuendx  valetudinis  curam  gerit,  debet  alimen- 
torum  facultates,  vt  fiquid  aliud,cognofcere.  Ergo 
qusvim  habent  attenuantem,tranfitus  anguftos  aperiur, 
&  glutinofa  qua:  corporibus  adhsrefcunr,  extrudunt,craf 
faque  incidunt  atque  attenuant.  Verum  fiquis  ineorum 
vfudiu  multumquemoretur,ferofa  biliofaque  excreroe» 
tagignentur:fiveroetiam  diutius  eis  vtetur,  melancho- 
licus  fanguis  fiet.quocirca  ab  eorum  vfu  continuo,  prarci 
pue  autem  iis  qui  biliofa  natura  funr,  abftinedum  eft.  Iis 
enim  folis  ha:c  conueniunt  qui  pituitam,  crudumque  & 
tenacem  &  craflum  fuccii  coaceruarunt.  Qiyc  autc  incraf 
fantis  facultatis  funt,valenter  nutriunr,fique  in  vetriculo 
&  iecinore  probe  cocotta  fuerint,boni  fucci  fanguioe  fa 
ciunr.&tamelienem  iecurque  obftruunt.Interhxc  quar- 
dam  craflbs  tantum  fuccos  gignunt.vtlentes:  quxda  glu 
tinofum.vt  malua:  quidam  vtruque  praftat,  vr  animalia 
qusteftafontoperta.  atquead  valetudine  quide  confer- 


A  uandam  tutior eft  attenuans  qiiam  incraffansvicTus  ratio. 
at  quia  parum  nutrit,ideo  neq;  tenorem  neque  robur  af 
fert  corpori-idcirco  oportet  quandoque  ea  ctia  alimejita 
offerre  qua:  craffi  fucci  fint,fed  moderate:ac  tum  prafer- 
tim  quu  fe  aliroeti  indigetes  efle  mortales  fentiunt.  qua: 
faneab  iiscitra  pericuium  fumentur  qui  fefe  exercenr, 
quiquefomnoindulgere  pro  soluntate  fuapoffunt.  Sed 
quicunqueante  cibos  exercitationes  obire  nequeunt,  ii 
omnes  alimenta  craffifucci  vitent.  veriim  ne  otiofi  qui- 
dem  hxc  attingant.  nam  ad  bonatti  valetudine  tuendam 
B  maximum  malum  eftotium.non  fecusquam  moderatus 
motus  maximum  bonu  eft.  Edulia  verb  qua:  mediarma- 
teria:  funt  mter  attenuantia  &  incrafl'antia,funt  omnium 
prxftantiffima.quippe  quxlanguinem  confiftentia  mo- 
deratum  faciunt.ita  fit  vt  hoc  alimentum  fitnoftris  cor- 
poribus  accomodatunvquod  verb  malos  fuccos  gignir, 
noxium.id  quod  eft  perpetub  fugiendum.Praftabitquo 
que  alimentorum  fugere  varietatcm,  idque  potius  fi  ex 
contraritsfint  coflata  fjcultatibus.  nequeenim  qua:fum- 
pferis,probe  concoquenrur; 
C         De ahmentis attenuantibus,    Cap.  xvitl. 

ATtenuanr  autem  hxc,allia,cepa,porrum,finapis,pi- 
per,fmyrnium,pyrethrum,  origani]m,nepeta,hyflb 
pum,filymbrium,pulegium,thyma,  fatureia,  viridia  ad- 
mora:at  ficcata,iam  medicamcta  funt.Prxdi&a  vero,or- 
dine  confequuntnr  hic,eruca,apium,perrofelinum,  oci- 
mum,radicula,brafsica,beta,fceniculum,coriandrum,m 
ta,anethum,libyfticum,cuminum,capparis,&  terebinthi 
fruc"tus>femen  cari,ar.ifi,dauci,  omniiimque  odoratoru, 
D  acriumque,& perfpicue  calidorum.  veheroenter  aute  at- 
tenuantfemina  rutx  &canabis,  vfqueadeo  vtmedicaros 
tofa  fint. Ex  cerealibas  vetb  feminibus  sd  dixtaattenua- 
tem  folum  hordeum  moleftia  vacat.fecundolococefen- 
tur  pancs  triticei  in  clibano  co&i.  a  cztcris  danda  opera 
eft  vt  abftineamus:nifiquis  velir  per  longa  interualla  pi- 
fa  lentefque  guftare.  Maxima  autem  copia  alimentorum 
ad  diatam  attenuantem  nobis  fuppeduatur  ex  pifcibus 
faxatilibus,auiculifque  montanis.&  omninoqtix  exerce 
>  tur,ociofis,&qua:ficcioribuspabuIis,iisquxhumidiori- 
^  bus  vtuntur,&  qua:  purum  tenuemque  aerem  infpiranr, 
iis  qua: contrarium,prafcrenda funt.Pifcibus  vti potcris 
iis  qui  mollem  firoul  &  friabilem  carnem  habenr:  ab  iis 
verb  quoru  dura  glutinolaque  caro  eft,omnino  abftincn 
dum.atque  hac  quide  duo  figna,  friabilitas  &  mollities, 
funt,  quibus  omnem  animantis  carnem  cognofcas.  cui 
vtrunque  infir,eius  carne  ad  fatietatem  poteris  vefci:  cui 
neufrDm,id  penitus  vita:cui  alterurr5,vefcere  aliquando, 
non  tamen  vfque  ad  fatietatem.Gallinis  vefci  non prohi- 
beo  eosqui  feexercent,ite'mquccolumbis,&  turturibus, 
F  &  praecipue  monticolis.his  tamen  no  rccentibus.fed  pri- 
die  ad  minus  maftatisvefcedum  eft.nccfolum  turturcm 
cocedo,verumeriam  pcrdicem,&  catcra  quorum  modi- 
ce  dura  eft  caro.Faciut  ad  hac  vitac  ratione  pifces  fale  co- 
diti:fuccosjenimcraflbs  &  glutinofos  maxime  attenuar. 
cx  iis  eligedi  funt  qui  tenera  funt  carncxetaceu  genusvi- 
tadu.potiusverbexacctoatque  oxymelle  parata  quam- 
plurima  alimenta  offcrri  conuenit.-itemque  falienda  ante 
funt  quarcunque  poffint.Iam  vero  fuillas  cames  fale  con- 
dtras  guftareqnifpiam  poterit.Nequea  frucTibus  autum- 
G  nahbus,iis  qui  ventrem  molliunr,la;derur.deteriores  fur:t 
qui  tarde  trafeunr,magifque  fi  duri  fuerint-  fed  huiufroo 
di  ne  guftandi  quidem  funt,nifi  qui  reponi  atque  afferua 
ri  qucanr.quo  in  numcro  pira  pomaque,&  nori  pauca  v- 
uarum  funt  gencra  .at  molliores  potius  licet  comedere: 
quiautem  vehementer  aufteri  acerbiquefunr,  incommo 
di  ad  hanc  diartam  iudicantur  .  omnium  aptiflima:  funt 
caricx,nuces,piftacia3&  amygdala:  fubamara:.oliuas  ne- 
quelaudo  neque  vitupero.  Ex  dulcibus  &  potibus  &  pa- 
ftibusfolumfere  mel  exquifite  tenuemfuccum  gignit. 
H  atque  inter  vina,qua»  tenuia  albaquefunt ,  craflbs  fuccos 
incidunr,&per  vrinascxpurgant.  denique  ad  viflusra- 
tionem  attenuantem  oxymel  eft  accommodatifltmumj 
Dealimentiscraflifucci,    Cap.    x  i  x. 

CRafli  fucci  funt  panes  qui  fub  cinerc  coquuntur, 
quique  non  rite  funt  fadi:&placenta:  ex  mufto  fimi 

BBBb.ii, 


Oil  IBASIJ 


laque  confe&x,  &  lagana  ,  &  placentx  qux  itria  nomi-  A  Tj  Vbulx  caprinxque  carnes.magifque  taurinx  &  hirci. 
nantur.&quicquidextntico  fine  feririento  rit.item  pla-       13 n 


;  quicqi 

centx  qux  exeadem  materia  parantur.  Simila  autem  & 
alica  abundccraffifuntfucci:amylum  mediocriter.atlo 
bi  ckfucci  craffifunt&  calidi:itemque  lentis  pars  qux  eft 
veluti  car>.fabx  fric~tx,&  pifces  qui  molles  appellantur, 
loligiues,fepix,polypodes,cetaceique,in  quorum  nume- 
ro  funt  thynni.moderatius  vero  quam  hi,  pelamides.Sa- 
tis  vero  crafii  fucci  funt  oftrea,buccinx,purpurx,chemx, 
patellx,pectines,pinnx,  &  quxcunque tefta  cotegimtur. 
atqueetia  anguillx,cochlex:carnes  ceruinx,C3prinx,bu- 
bulx,leporinx,fuillx;tecur,renes,teiles,cerebrum,  fpina- 
lismedulla,mammx,lingua,&  glandulx  moderatc  .lac 
nimis  elixatum.cafei  omne  genus:at  recentes  &  ex acido 
la&e  c6fec~ti,minus  lac  acidum  igni  cocium,  oua  qux  ad 
perfedtam  concretionem  codta  fuerint ,  ac  magis  etiam 
affata,& longe  maxim  e  qux  in  fartagine  fri&a funt.  pal- 
mulx,caftancx,bulbi,rapa,pruiia,fungi,tubera,nucespi- 
nex,ticus  no  probe  matuvx.  Intcr  vina  autem,qux  dulcia 
funt,  craffum  fanguinem  faciunt:  acmagisid  quodde- 
frutum  vocatur:&  cadem  etiam  ratione  muftum,  itemq, 
vina  craffa  nigt  aque. 

De  iis  quxinter  attenuantia  &  craffos  fuccos 
facientia,media  funt, 
Cap.  x  x. 

MEdiuminterattenuantia  &  incraffantia  locum  te- 
nentpanesoptimeconfecli,  carnefque  gallinaru, 
phafianorum,perdicum,columborum,attagenum,turtu- 
rum,&omnium  paruarumauium:itemque  pifcium  faxa- 
tilium,litoralium  ac  pelagiorum,  gobiorum,murxnaru, 
buglofforum,&  vno  verbo.omnium  litoralium  pelagio- 
mmquepifcium,qui  neque  lentorem,ncque  foctorem  e- 
dendoafferant.&  ricus  matute,&  feris  cx  agrcftibus  ole- 
ribu*.eft  enim  hoc  comune  genus  multoru.  at  vnaquxq; 
fpeciesproprium  habet  apud  Atticos  nomen,  vt  laftuca, 
vt  chondnla,vt  gingidia,&aliaplura.huiufce  generis  fut 
paluftris,myacanthinus,chamxdaphne,&  bryonia,  afpa- 
ragus,\  iruim  flauum  fimul&  dulce,ac  perlucidum:quale 
&  Aruifium,Lefbiura,Falernutn,&  Tmolite.hxc  enim  & 
bon£i& moderate  craffum  fanguinem  gignunt  omnia. 
De  iis  qux  fuccum  glutinofum  faciunt, 
Cap.  xxi« 

1N  tritici  genere.quod  graue,denfum,  &  interius  flaue- 
fcens  eft,glutinofum  fuccum facit:  quod  vero  leue ,  ra- 
rumque,& lntus  album,minus  glutinofum  fuccu.  gignit. 
Simila  quoque  &  alica  abunde  glutinofx  funt;ite'mq;  ten 
dines,&  neruex  mufculorum  extremitates,  &  particulx 
quxad  labra  funt,lingua,fuillum  pancreas,agnina  caro, 
fefami  femen,bulbi,palmulx  pingues. 

De  iis  qux  crudos  fuccos  pariunt, 
Cap.  xxii. 

Vlrides  palmulx  c.rudis  explent  humoribus  eosqui 
eis  vefcuntur,radixrapi,caroteftacontec~toru,quo- 
rum  dura  caro  eft,qux  falfum  humorem  ex  nimia  codtio 
ne  abiecerit:qux  item  mollia  nominantur,polypodes,fe- 
pix,&qux  funt  generis  eiufdem.  omniaetiam  animalia 
cetaceain  mari  degcntia  :  ex  quo  fitvt  falecodita  fintad 
vfum  traducla.vterus,inteftina,vulua  quadrupedum,du- 
rioresglandulx  incoclx,  acidum  lac ,  pancs  in  fartaginc 
cocti,lupini,vua  in  ventriculo  contenta  qux  corrupta  no 
fuerit. 

De  iis  qux  frigidum  fuccum  creant, 
Cap.  xxm. 

QV I  cucumcribus  fe  explent,  iis  vt  crudum  fuccum 
coaceruent  vfuvenit.  idquod  iis  etiam  contingit 
qui  inteftina.vterum  quadrupedum,  lacque  acidum,  bo- 
letos.poma  immatura,&  bulbos  denique  comedunt. 
De  iisquxpituitam  faciunt,   Cap.  xxiiii. 

Pltuitofum  abfolutc  fuccum  faciunt  partes  animalium 
neruex,ccrcbrum,pulmones,fpinalis  medulla,  glan- 
dulx  non  concoctx,  agninacaro,  &  eorum  quibus  tefta 
adiuncta  eft.mollifque  carnis  funr.&pomanon  matuia. 

De  iisqur  fuccum  melancholicum  pariunr, 
Cap.  xxv. 


x  mtlancholicum  fuccum  gignunt:  ac  multo  etiatn 
magis  carnes  pecudum,leporum,fuum  agreftium.carnef. 
que  terreftrium  animalium  falirx:itc'mque lienesanimi» 
tium.Ex  marinis  verb  thynni,  &  balxnx,  &  cetaceum  o- 
mne  genus:brallicx,&  arborum  germina  qux  muria  vel 
acida  muria  fint  condita,  qualia  funt  lentifci  &  terebin- 
thi:&  cinarx  caro  &  lenticula  melancholicum  edulium 
eft.  Poft  hxc  locandi  funt  panes  furfuracei,  quiquccx  ty- 
pha  & aliis  malis  feminibus conficiuntur,triticum tcne- 
B  rum,aphace,vicia,&  Yina  craffa  atque  nigra. 

De  iis  qux  biliofum  fuccum  gignunt, 
Cap.    xx  v  i. 

Slliqux  cinarx  fuccus  amartis  eft,  &  fimul  etiam  tcnuc 
bihm  facit.  ergo  meli9  eft  vt  ea  elixata  vcfcamur.  Mel 
facile  in  bilim  in  calidis  corporib9  verrirur.  omnes  enim 
dulces  fucci  &  item  vina  dulcia  materiam  flaux  bili  fup- 
pedicant. 

De  iis  qux  gignunt  excrementa, 
Cap.  x  x  v  i  i. 
C  Xcrementagignuntpalumbi,anfcres,prxteralas  o- 
±_j  mnia  vifcera,  (pinalis  medulla,  cerebrum,  aues  qux 
In  paludibus,ftagnis,pratifque  degut.cicer,faba?  virides» 
faba  /tgyptia,porcelli  nuper  nati,ouium  caro,  &  item 
eorumomnium  animantium  qux  ignauam  vitam  du- 
Cunt:&  pifces  fluuiatiles,paluftres,atque  in  hmo  viuetes, 
&  omne  genus  cetaceum  in  mari  viuens. 

Deiisqux  vacant  excrementis, 
Cap.    xx  v  i  i  i. 

EXpertia  funt  cxcrementorum  colla,caudx  alxquea- 
nimalium,&agreftiumcaro,  &eorumqux  in  ficcis 
locis  vitam  tranfigunt. 

Deiisqux  valdenutriunt, 
Cap.  xxix. 

CArofuumdomefticorum  valentiffimum  omnium 
alimentum  prxbet,bubulum  cerebrum,tefticuli,cor, 
fpinalisaltaque  medulla.alxanferum.&magis  etiamgal- 
linarum  omnitimquepennigerorum  ventres.cochlex,ac 
magis  ter  codtx,ex  iis  qux  tefta  operta  funt.  huius  gene- 
ris  cenfentur,quorum  dura  caro  eft.  cuiufmodi  funt  pur- 
^  purx,buccinx,&fimilia,  aftaci,paguri ,  cancri ,  locuftx, 
fquillx,&  cxtera  confimilia.itemqueeaqux  mollia  vo- 
cantur,vt  polypodes,fepix,  &  qux  talia  funt.ex  cartilagi- 
neis  vero  torpedo,turtur  modice.bati  vero  &  liobati ,  Sc 
rhinx,magisnutriut:attriglx  gobiiqueminus  lac  quod! 
craffiusfit.quod  vero  liquidius  eft,minus.  Inter  panes  m* 
ximc  nutritfiligincus,deindc  fimilaceus,  tum  ii  in  qui- 
bus  etiam  furfur  eft.triticum  elixum,  fimila,  alica ,  fabx 
carnem  gignunt,non  tamen  firmam  denfamquefed  po- 
tius  laxiorem.Cicer  magis  nutrit:  phafeli,  och;  i^uc  ma- 
p  gis  quam  frcnumgrxcum.dohchi  verb,quoslobos&  pha 
fiolos  vocant,non  minus  qunm  pifa  nutriunt.Iupini  quo- 
que  vim  habentalendi,  caftanex, palmulx  dulces,  vux 
dulces  pinguefque,rapa:bulbi  maxime  nutriunr,nc  magis 
biscofti.mel  defpumatum  &  ad  diftributionem  alimen- 
torum  &ad  nutriendumaptumredditur.  vinum  omne 
ad  craffitiei  proportionem  nutrit.  ergo  rubrum  craffum- 
que  maxime  omnium  ad  fanguinem  gignendum  aptum 
eft.deinde  vero  nigrum  fimul,&  dulce,&  craffum,rum  ru 
brum,craffum  &  adftringens.  his  minus nutrit  album  fi- 
G  mul  &  craffum,&aufterum:  omnium  vero  miniir.e,al- 
bum  &  tenue.Iam  vero  omnia  qux  craffi fucci  funt,fi  rite 
concoquantur&infanguinemconuertantur,  valde  nu- 
trient. 

De  rcbus  parum  nutrientibus, 
Cap.  xxx. 

PArum  nutriunt  extremx  partes  animaliu,vtcrus,ven^ 
triculus,intcftina,caudx, auriculx,  pinguedo,  adeps. 
omne  auium  genus  parii  nutrit,fi  generi  terreftriii  c5pa- 
retur.caro  etiam  eorum  qux  funtconfefta  fenio,  minus 
jj  alitquam  eorum  qux  adhuc  augefcunt.alimentum  quod 
cx  pifcibus  fumitur.fanguinc  tenuiorem  facit:ex  iis  vero 
qux  tcfta  intefta  fnnt,&  quxmolli  funtcarne,vt  oftrea,pa 
rii  nutriut.Panes  hordeacei,polentaex  hordeoconfecla, 
panes  furfuracei.omnefqj  fordidi,&loti,aroylum,  maza 

expo- 


c86 


EVPORISTON.    LIB.  £ 


$7 


ex  polenta,hordetim,  auena,  milium,  &  magis  panicum  , 
oryza,faba  viridis,femen  papaueris,fycamina,  amygda- 
la,piftacia,  pruna  perfica,  armeniaca,  prurcocia ,  ohux  ac 
prxcipue  maturx;nuces  auellanx  ac  potius  regix,  nuces, 
ferica,corna,pruna  fylueftria,  rubi  fructus,  capparisprx- 
fertim  fale  condita,tcrebinthi  pars  omnis,bralsica,  beta, 
raphanus,napi,afparagi  omnes,  paftinaca,  daucus,caius, 
cepa  &alhum.Porra  vero  cruda  nihil  penitus  nutriunt,at 
bis  cerue  co£ta,  parumper.  mala  punica  parum  nutriunr, 
itemque  pira,cucurbica,vux  denique  pafix  &  aufterx,& 
nonpingues. 

De  rebus  mediis  inter  ea  qux  mulcum  &  qux 
parum  nutriunt.  Cap.  xxxi. 

INter  ea  qux  multiim  &  ea  qux  parum  alunc,  incerie&i 
funt  medii  phafeli,ochri,&  cicerculx.  Ficus  vero  non 
xque  ac  cxceri  autumnales  frudrus  nutriunt,  &  laxam 
carnem  gignunt.  Simili  quoque  modo  vux,  fcd  minus 
quam  ficus  nutriunt ,  laxamque  &  flaccidam  carnem 
gignunt. 

De  rebusboni  fucci.  Cap.  xxxn. 

OPrimum  lac,eft  omnium  fere  quibus  vefcimur,opti- 
mi  fucci-  eftqueoptimum  eorum  animantium  qux 
integra  valetudine  fruuntur,  quum  nuper  emulchimpo- 
tatur.Oua  tremula  forbiliaque  gallinarum  &  phafianom. 
auesautem  pifcefque  omnes  parum  abeft  qum  boni  fuc- 
cifinf-prxter  eos  qui  in  paludib  us,ftagnis,limofifque  & 
turbidis  fluminibus  viuunt.Odoratu  vero  guftatuque  dif 
cernere  pifces  oportet.  nam  qui  in  aquis  vitiatis  degunt, 
fcctidi,infuaues,mucofique  funt.  Iam  verocarnes  anima 
lium,fi  probe  fuerint  conco£tx,optimum  fanguinem  fa- 
ciunt:  quod  prxftant  maxime  carnes  eorum  qui  boni  fuc 
ci  funt.quale  eftfuillum  genus.  Mamma  boni  fucci  eft,  i- 
temque  lecur,  partes  etiam  qux  circa  labra  funt ,  &  alx, 
&  cxterx  extremx  particulx.  at  vulua ,  &  inceftina,  & 
cauda,minus  quam  carnes  probi  funt  fucci.  Glandulx 
probeco&x  xque  ac  carnes  probi  fucci  funt.  cor  non 
eft  mali  fucci.  pedes  porcini  prxftanc  grunno  &  auri- 
cuhs.  Agreftium  beftiarum  cames  melioris  fucci  func 
quamcicurum.Panispurus,rire  confec~tus,boni  fucci  eft. 
alica,pcifanare&ecodta,fab;t,  caftanex  non  mali  fiicci 
funr.ficus  macurx,  vua  matura  penfilis  vacat  reprehenfio- 
ne.Caricx  ftatim  diftriburx  boni  fucci  funt :  at  fi  diu  in 
ventriculo  maneanr,mah,&pediculos  prxcerea  gignunt: 
fi  cum  nucibus  eas  fumas,  prxftantiflimum  edulium  fa- 
cies.arquicunqueficus  caricafque  cum  aliquibus  ahis  e- 
duliis  non  comedunt,ii  non  parum  lxduncur.Laclucn  in 
olerumgenere,f3nguinemgignit,poft  eamintyba.Vina 
odorata  boni  fucci  funt:  atque  optimi  quide  fucci  eftFa- 
lernum,&Tmolite  dulce,&  Aruifium. 

De  rebus  mali  fucci.  Cap.  xxxm. 

AB  omnibus  mah  fucci  eduliis,  etiam  fi  facile  conco 
quantur,abftinendum  cenfeo-.fuccusenim  malus  ex 
cis  collectus  longo  tempore  latetin  venis,  qui  quum  pa- 
rum  occafionis  ad  putrefcendum  naftus  fit,  febres  mali- 
gnas  inuehit.Cxteriim  mali  fucci  funt  hxc.ouilla  caro,a- 
gnina.hircina  verb  peflima  eft,deinde  arietina,  tum  tau- 
rina:interhas  omnescaro  caftratorum  melior  eft.fenio- 
rum  carnes  funt  deterrimx.  Caro  leporina  eft  illa  quide 
fanguiniscrafsioris  effectrix,  cxrertim  melioris  adfucci 
bonitatem  quam  bubula  ouillaque.-  ceruina  vero  non  mi 
nus  atque  illx,mali  fucci  eft.Renes  mali  fucci  funt,tefticu 
lique,  prxrerquam  gallorum  gallinaceorum.  cerebrum, 
fpinalismedulla,lingua,lien,oua  in  fartagine  fridta,  cafei 
veteres,boleci,amanicx,  fcenumgrxcum,lens,  auena,  ci- 
cer,non  boni  fucci.  olyra  vero  tanto  cft  tritico  deterior 
quanto  eft  quam  typha  &  auena  prxftantior.panicum,mi 
lium,&  cxterafimiliaboni  fucci  non  cenfentur.Iam  dra- 
cones,galeonymi,fcoipii,trachuri,  rrig!x,orphi  ,'glauci, 
zygxnx,gongri,phagii,&  aha  cetacei  generis  qux  in  ma 
ri  viuunt,mali  fucci  funt  omnia. Poma  immatura,pira  an 
tequam  cococia  fint,perfica,mala  punica,  mefpila,corna, 
pruna,fihqux,terebinthi  fruit*,  cinara,  (&  prxcipue  quii 
iamobduruetu)cucumeres,pepones,melopepones,fei  hi 
ininus:cucurbita  eft  his  melior,fed  ipfa  quoque  in  ftoma 
cho  corrupta  fit  abude  mali  fucci.  Ficus  minus  mali  fuc- 


A  ci  funt  quam  cxteri  xftiui  fru£rus,  qui  horxi  dicuntur: 
iremque  caricxled  fi  quis  eis  diutius  vt;itur,no  admodu. 
bonum  fanguine  gigncnt,&  inde  magna  quoqtie  pedicu 
loru  copia  colequetur.  tx  oleribus  nullum  boni  fucci  eft: 
in  medio  tamen  eovum  qux  bonum  quxque  malum  fuc« 
cum  faciunt,cft  Iacluca  &  intybus:  pbft  veio,  malua,bli- 
tum,atiiplex.Radiccs  tum  oleriim,tum  verb  etiam  plan- 
tarum  mali  lucci  lunr,  quxctinqueacres  lunt,qualis  eft  ce 
parum,porrorum,  alhoiu  radicularumque,  &daucorum: 
medix  ftint  radices  raporum  &  ari.ocimum  fucci  peflimi 

p  eft.rapum  crudius,bralncn,bulbi  non  probe  clixati,cepaj 
allium,  pom:m,fi  bis  cocla  fucrinr,fucci  prauirate  depo- 
nunt:omnino  vcrb  peffimi  fucci  funtolcra  qux  fyhiefiria 
nominatur:\  ina  quoque  craffa  vnaq;  fcerida,&  qux  iniua 
uia  aufteraq;  funr,mali  fucci  iudicatur.Tale  eft  vile  bithy 
nu  quod  in  magnis  dolns  importatur :  narr.  quod  in  par- 
uis  conuehitur,neque  boni,neque  mali  iucci  tft* 
De  rebus  qux  bene  concoquuntur, 
Cap.  xxxnn. 

PRobe  concoquunturpanes  rire  confedi.omnes  faxa- 
tiles  pifces,gobius,torpedo,turtur.Omne  genus  vola- 
L  tih  um,generi  terreftrium  comparatum,mehusconcoqui 
tur,pra:fertim  caroperdicis,  attagenis,  columborum.gal- 
linarum,phafianoru,&alx  anfcrinx:  &  his  magisalx  gal 
linarum:&  ad  fummii,al.i  bene  hnbitorum  &  luniorum 
optime concoquuntur:  pefiimx  verb  graciliu  & feniorn. 
Qux  vero  fero  laclis  educata  funt,&  iecur  anferu,&  cxte- 
rorum  qux  ita  nutrita  fint,  teftelque  pulloru  gallinaceo- 
rum  facillimc  concoquunruri.Eiufmodi  quoque  funt  car 
nes  porcoi  u.xtati  vei  b  florenti  quxfe  exercear,  accbmo 
datior  eft  porcoru  quorii  xtas  florear,caro:aIiisverb..por 
corum  adhuc  crefceatium.  Vitnli  melius  concoquuntur 
quam  peifefti  boucs,  &  hcedi  facilius  quam  caprx.  caro 
deniqueadhuc  crefcentiu  facilius  quam  116  crefeeBtium 
conccquitur:nux  etiaregia  facilius  quam  auellana^bulbi 
facilius  concoquunturqui  bis  codti  fuerint:  oua  tremula 
&  forbiliajaclucx^intyba.maluaicucuibira  coda,quu  no 
\irietur:vina  dulcia  melius  quam  auftera  concoquuntur. 
Cxterum  ex  iis  qux  xque  falubria  funr,id  melius conco- 
qui  fciendum  eft  quod  iucundius  fir. 
£  De  rebus  qux  difficulrer  concoquuntur. 

Cap.  xxxv. 

AE  gre  concoquitur  capraru,boum,  ceruortimq;  carc: 
h  ircina  veib  cft  ad  concoquendum  peiiima-deinde 
ai  ierin  a,rum  taurina.&  annoforu  animaliu  caropefsime 
conco  quitur,  &  fues  fenio  confeQi  fibrofam  ficcamque 
&  ideo  concodhi  difficilem  carne  habent.Vetriculus  dif- 
ficulter  concoquitur,  atque  etia  inteftina,  vterus,  lingua, 
cor,iecur,aure<  jcaudx,renes,cerebrum,medulla  lpinalis, 
&  perfeft oru  animaliu  teftes.anferes  prxter  alas.  palum- 
t  borum,fturnoru,merularum,  &  paruarum  auiu  caro  du- 
rior  eft:  &  magis  etia  turturis  arque  anatis.  difficilius  ve- 
rb  quam  hx  concoquitur,  fibrofaque  eft  caro  pauonfi  & 
otidum:aeriorum  animaliu  venn  lculi  omnes  xgrecoco- 
quuntur.Quo  in  genere  falfb  a  quibufdam  laudatur  ftru- 
thocameli  veter,&  mergi:vix  etia  concoquutur  cochlex, 
lac  acidum,cafeus  vetus:at  nouus,  ac  prxfcrtim  qui  ex  la- 
£te  acido  confedxus  eft,melius  concoquitunpurpurarum, 
buccinaru,&  alioru  tefta  inteftoru  caro,quia  durior  eft, 
ideo  xgrius  concoquitunitemque  aftaci,paguri,cacri,lo- 
^  cuftx,fquillx,&  cxtera  his  fimiliarpolypodes  quoque,  fe- 
pix,lohgines,&  alia  qux  mollicuteprxdita  vocantur,  ba 
ti,liobati,rhinx,dracones,cuculi,galeonymi,fcorpii,tra- 
churi,triglx,orphi,glauci,zygxnx,g6gri  ouain  fartagine 
cocra,triticum  eIixu,polenta,typha,auena,fabx,dolichi, 
f  hafioli,cicercula,cicer,oryza,lupini,  panicum,milium, 
&  his  confimiha.!ens,fefamum,caftanex,mala,pira,ante- 
quam  matura  fint:ficus  nondu  maturx,  vuxacidx&au- 
fterx,omnes  palmuu,filiquxj  ocimum,  rapum  crudius, 
bulbi  crudiores,paftinaca,daucus,carus:&omnes  olerum 
H  radices,  &  ipfa  etiamnum  olera,prxter  ladiucas,  intyba- 
que.vina  crafla  &  noua  xgre  concoquuntur,  &  item  aqua 
omnis. 

De  rebus  ftomacho  idoneis,ipfumque 
roborantibus. 

BBBbaiL 


O  R  1  B  A  S  I J 


Op.  xxxvi. 

PAImulxaaiP.erx ,  poma  cydonia,  oliux  falecondita» 
ad hoc  valent.prarftantiores  aurem  funt  qua:  ex  acero 
parantur.vux paffx  aufterx,  vua  in  vinaceis  repofita,  nux 
regia  magisqudm  aucllana,  ac  multoetia  magiscumca- 
ticis:cynara  .  Gingidiu  eftlcandici  fimile,  quod  crudum 
co&umque  ftimptum  ftomacho  valde  conuenit.Longio- 
r«m  coCtiotiem  non  ferrfinapis ,  raphanus  ,  rapum,na- 
fturtium,pyrethrum,regius  alparagus  &  paluftris,&  oxy- 
myrtinus  ,&  chamxdaphne.&oxyacathe,  &  bryonia. 
Bulbi  appetitum  excitant ,  &  capparis  fale  codita-.citri  ex- 
tima  pars  ftomachuin  vice  medicnmenti  corroborat.  Vi- 
num  aufterum  osftomachi  roborar,ac  prxfenim  vbi  ven 
triculus  calida  temperie  laborat. 

De  rebus  quxftomacho  incommodx  funr, 
Cap.    x  x  x  v  i  i. 

BEta  fic  aliena  ftomacho  eft  vt.fi  edatur  largius,  mor- 
fum  etiam  inducat.ocimum  quoque  ftomachum  lae- 
dit,&  rapum  crudius,blitumque  &  atriplex,nifi  ex  aceto, 
oleo&garo  fumatur.-foenumgrarcum  &  fefamum  fubuer- 
tuntftomachum.Lac  in  frigido  ventriculo  atquein  febri 
citantibusacefcit :  fi  veroquis  melli  admixtum  lac  copio 
liuspropinet,ad  vomitu  impelletur.Pepo  non  probe  con 
cod>us,cholericos  inferre  morbos  cofueuit,  fimiliquc  mo 
do  melopepo.Cerebrum  omne  alienum  ftomacho  eft,& 
fpinahs  arquc  ac  medulla  cxteroru  offium :  viuu  nigrum 
&  aufterum  facilc  acefcit ,  &  ad  vomitum  impeilit:idem 
facit  craffum  &  nouum. 

Derebusqux  noninflant, 
Op.    xxxvii  i. 

NOn  cientflarumhxc,pifa,phafeli,cuminum,libyfti 
cum,viticis  feme\canabis  fruc"rus,faba  fricta,  bulbi 
plurimum,aut  certe  bis  clixati,tu  ex  oleo  acctoque  fum- 
pti,  mel  quodcoquendo  fpumamvniuerfam  depofuerit. 
oxymel  flatus  difcutit.panes  hordeacei.Inter  ea  vero  qux 
inflant,  quarquenon,  medii  funt  phafeli,  ochn&ci- 
ccrculx. 

De  rebus  qux  flatum  cient, 
Cap.  xxxix. 

INflant  autem  hxc ,  cicer,  lupinus ,  panicum,  milium 
&  quar  funt  generis  eiufde,  faba»que  lobi  minus  quam 
faba:,maza  ex  polentadiquores  omnes,fed  magis  cyrenai 
cus,filphii  liquor  &  radix.Ex  ficubus  flatus  breuis  excita- 
tur  ,  quiafacilcdeiiciuntur:qu£ver6  exquifitematurx 
funt.parum  abfunt  ab  eovt  nihil  noceantiicut  caricx  pal 
mulx  virides  flatum  gignunt,&  rapum  crudiusdac  facilc 
in  ventriculo  ciet  flatum,  atque  etiam  bulbi  crudiores, 
tnel  ircm  non  perfedre  coc~tuni:vina  dulcia  flatus  diutur- 
nospariunt,fcd  &d.  lcia  fimul  &  auftera,&  muftum  flatus 
inducunr. 

De  rebus  abftergentibus,incidentibus,&  ape- 
rientibus.  Cap.    x  t« 

ABftcrgit  ptifana,fcc nugracum,  melopcpo,  vux  paf- 
fx  dulces,faba:,cicer  &  magisquod  nigrum  eft:cap- 
pai  is  eft  fatis  renuium  partium,&  detergir,aperitque,prx 
fertim  vero  cum  oxymelle.autoleo  &  aceto  ante  cxteros 
omnes  cibos  fumpra :  betae  fuccusabftergit,  acmagisfi 
cum  finapi  aut  aceto  vratur:  bulbi  vim  habent  attenuan- 
di  arque  aperiendi ,  cepx,  allia,  porrique  attenuanr,  inci- 
duntque  craffos  &  glutinofos  humores:ferum  quoque  la- 
ftis  humores  craifos  attenuaf.ficus  abftergent,  ideo  fit  vt 
multa  arenofa  ex  eorum  vfus  a  renibus  exccrnaturxaricx 
attenuant  renefque  expurgant  :amygdalx  abftergent  at- 
tenuantque,&  vjfcera  purgant,  faciuntquc  vt  humorcs  cx 
thorace  &  pulmone  eiiciantur :  piftecia  valent  ad  iccoris 
firmitatem,  &  ad  purgandos  eos  humoresqui  m  eis  mea- 
tibusimpadli  funt:  mel  quod  ex  calidis  ficcifque  plantis 
fadrum  eft,maiorem  atenuadi  vim  habet:quocirca  etiam 
aquamulfa  eft  ad  fputum  educedum  accommodata:oxy- 
meLqux  non  penitns  glutinofa  craflaque  funr,facile  edu- 
cit,&vifcera  finemoleftia  expurgar.ac  ihoracis  &  pulmo 
nis  affedtionibusmivifice  prodeft.Iis  qui  fuccos  craffos  a- 
ceriuntjvinatenuiacontieniunt:  fiqucfigidi  humores 
fucrint,apta  erutqux  tenuia  vererique  funtctl  acrimonia 
coniundta:vinum  vero  aquofum  ad  humorcs  c  pulmone 


A  educendosfacit.roborat  enirn,humedlatque,&ficcatme 
diocriter.Vinum  autem  dulce  in  morbis  acutis,\bi  fit  fa- 
6ta  concodtio.vt  in  peripneumonia  &  pleuritidc,ad  edu- 
cendumaccommodatum  eft. 

Derebus  obftruentibus, 
Cap.  xli. 

LAc  quod  feri  parum  cafeiquc  multum  habct,  non  tu- 
tum  eft  ei  qui  in  illius  vfu  logo  tempore  moretur.nam 
&  renes  calculo  obnoxios  lxdit ,  &  iecoris  obftrudtiones 
gignitin  lis  qui  prxftofunt  vthifcc  morbiscapiatur.  Ca 
B  r'ca:  funt  iecori  &heni  inflammatis  noxi;e,vt  etiam  ficus: 
omniaquc  dtilcia  liencm  iectirquelardut.  Aqua  mulfa  in 
commoda  cft  iis  quibus  elata  in  tumorc  vifcera  aut  fcir- 
rho,aut  ocdemate,aut  inflammarione  laborant :  palmula: 
pingues  obftruunt.  Omniaautem  generaliboru.quacque 
ex  fimila  conficiuntur.obturanr,  lienc  augent,&lapidcm 
in  renibus  gignunt:  idemfacit  triticea  farina  cum  ladte: 
alica  etiam  non  eft  idoneaiis  quorum  obftruftum  iecur 
eft,&  quoru  rencs  propenfi  funt  ad  lapidcm  gignendum; 
vinum  dulce  obftiuit,&  vifcera  augcr. 
V  Derebustardctranfcuntibus, 
Cap.  xlii. 

TArdi  tranfitus  funt  omnia  qux  ex  itriis  &  fimila 
conficiunrur.fabx  fridfx,panes  puri,les  fine  corticc, 
cerebrum,medullafpinalis,iccur,cor,  triticu  elixum,oua 
affa,elixa,in  farragine  frida,lupini,  phafioli,  pifa,fcfamu, 
poma.pira  non  dum  matura,filiqua::vinu  dulce,ac  magis 
aufterum,  &  nigrumfine  dulcedine,  itcmque  craffum, & 
nouum  omne.aquaomnis  tarde  tranfit. 
D  Derebusqux  facilc  corrumpuntur, 

Cap.  xliii. 

FAcilc  autem  corrumputur  perfica,armeniaca,pr3;co« 
cia:&  omnesfrudius  xftiui  quorum  natura  humida 
eft,in  vcntriculo  facile  vitiantur ,  nifi  cito  dciici  prope- 
rent.Omnia  denique  mali  fucci  edulia  quae  humida  lubri 
caquc  funt  &fubduci  facilc  poffunt,antc  alia  fumeda  funt: 
itaenim  ipfa  cito  fubducfci ,  cstcra  fecum  deducunt:  fi 
vero  poftalias  dapes comcdantur.easetiam  fimul  vitia- 
bunt. 

E  De  rebus  qux  difficulter  corrurapuntur, 

Cap.  xliiii. 

AEgre  vitianturchamulx  exigux,purpurca;,buccinar^ 
&  cxtcra  omnia  tefta  inte&a  quorum  dura  caro  eft: 
quxetiam  dare  confueuimusiis  qui  propter  humorii  ma 
liciam  cibos  corrumpunt :  eaque  bis  &  ter  in  optima  aqua 
coquimus,&  in  aliam  pura  tranfferirous,  quu  prima  iam 
falla  fada  effc  videtur.  Similes  funt  aftaci,  paguri,  cancrl, 
locufta»  &  fquilla: ,  &  aha  omnia  qus  carnem  habent,qux 
xgre  vitictur,non  fecus  quam  ea  qux  refta  contefta funt, 
F    quorum  dura  caro  eft. 

De  rebus  aluum  fubducentibus, 
Cap.  xlv. 

Clent  aluu,lens,braffica,atq;  ex  marinis  ferme  omnia 
quibus  refta  pro  operculo  eft,  &  cochlex  mixtam  ex 
contrariis  faculratibus  naturam  habenr fiplum  enim  foli- 
dum  cuiufque  corpuspcrmcat,aluumquc  comprimit:hu- 
mor  vero  ad  excretionem  irritat.  Siquis  igitur  letem,braf 
ficamque,&  alia  quorum  facla  mentio  cft,decoquat,dein 
de  eorum  decoQum  oleo,garo,  &pipcre condiar, tuoi 
G  cui  vclitbibendumdetjvcntrcm  copotu  fubducivide- 
bit;  maiorum  quoqueherinaceoru,&  cochlcaru  omniu, 
&  veterum  gallorum  iufcula  ventremfubducunt.  Braffi- 
cam  fi  velis  fubducere.ollam  cum  aqua  in  qua  coda  fue- 
rir,prope  vas  aliquod  admouemus,&  ita  extrahendo  in  o- 
lcum & garum  fine  mora  coniicimus : ad hunc  vfum  non 
eftadmodum  coqucnda.  Iam  furfuracei  panes  ciental* 
uum  .&  foenugrxci  liquor  ex  mellecoftus  &fumptus  ido 
neus  eft,vt  omnes  humores  > itiatos  qui  intcftinis  conti- 
nctur,fubducar:fed  melquod  ei  admifceatur,  effeexiguu 
H  deber,nemorfum  afferar.Oliux  fale  conditx  antealios  ci 
bosexgarofumptx,aluum  mouent:  lacquod  craffiuseft, 
minus  mouet,liquidus  vero,magis.Serum  laftis  valdce- 
uacuat.,eique  melhstantum  addendum  eftquanrum  fatis 
fit  ad  condiendum,neguftum  lxdat.  Carncs  animalium 
valde  nouellorum  facilius  per  ventreJB  tranfcuut :  fimili 


*9° 


M  E  D  I  C  I  N.    COLLECT.    L  I  B.  I. 


S91 


quoque  modocartilagineorumcaro  &torpcdo  &  turrur  A  tum  rubrum,poft  hoc  dulce:poftremb  album  minuscx 
jnodicc  tranfeunt,maluaque  &  bera  modice:  rcces  cafeus 
exmelle,atriplex,cucurbita,pepoues,melopepones,ncus, 
carica:,vua:  dulces,ac  pra:cipue  qunm  humida:  funr,fyca 
jnina  prius  fumpta,nux  adhuc  humida  ad  fecelTum  eft  ac- 
commodata:arida:quoque  nuces,fi  prius  in  aqua  multii 
maduerint.melque  eis  affundatur ,  vel  fiquis  ipfas  pcr  fe 
fumat,aluum  abunde  molliunt:fed  magis  etiam,fi  poftea 
aquam  mulfam  forbeas.eft  enim  planum  valere  ad  aluum 
fubducendam,fi  poftquam  hxc  qua:  dixi  fumpfet  is,vinu 
dulce  bibas,tum  fpatio  quodam  temporis  inrerpofiro  & 
noftatim  pradeas.cerafia  fola,pra:cocia,perfica,&  omnia 
humida  &  aquea,  &  omnino  qua;  nullam  infignem  affer 
reguftantibusaut  odorantibus  quahtatem  videntur,funt 
mediarquodatnmodo  facultatis,inter  ca  qua:  aluum  fub- 
ducunt,quique  fupprimut.mel  folum  fiquis  non  coflum 
lambat ,  aluum  recle  fubducet:  aqua  etiam  mulfa  parum 
velnihilco&afacile  fubducitur.  vinum  dulcead  ventris 
feceffum  prodeft:muftum  verb  fubducit. 

De  rebus  aluum  fupprimentibus, 
Cap.    x  l  v  i. 

PAlmula:  aufterx,  vua:  paffa;  aufterr ,  fycamina  ,  rubi  ^ 
fru£tus,pruna  agreftia,poma  adftringentia  ,  itemque 
pira&  mala  cydoniaratque  eriam  aftaci,paguri,cancri,lo- 
cuftar &fquilla:,& cxtera  huiufmodi  quorum  mollis  te- 
fta  eft:fed  roinus  quim  ea  qux  dura  tefta  funt  operta.  Ha- 
bentautem  hxc  falfumin  fc  humorem,quem  fi  in  aqua 
depofuerint,non  minus  quam  oftreorum  &  alioru  dura 
tefta  cote&orum  carnes„aluum  fuppriment:lcns  quoque, 
&  braflicxbis  co&a?,&qUum  fuccum  depofuerunt,  aluu 
cohibent.Sique  humedum  vencrem  ficcare  velimus,braf 
ficam  modict*  coclam  priore  aqua  fubiecla.in  aliam  cali-  D 
dam  ftatimconiicimus,in  eaqueiterum  coquimus  vfque 
dum  flaccida  reddatunnam  qua:  biscoquutur,  neque  ac- 
re  neque  aquam  frigidam  debet  attingere.  quippe  quu, 
ilcontingant,nuqua  flaccida  fint  euafura,  ne  fi  diutiflime 
quidem  coxeris.Si  a  lente  corticem  detraxeris,vehemen- 
tem  adftringendi  facultatem  amittet,neque  eodem  mo- 
do  ventris  fluxiones  exiccabit.fi  verb  eam  contundas,  bf 
queexcoquas,&priorem  aquam  abiicias,  deinde  parum 
aceti  aut  gari  admifceas,/*/«  h&et  ortb.  j.  Coll.  jo.  &  ah- 
quid  eorum  quibus  aluus  conftringitur,  adiicias,  ne  gu- 
ftatui  moleftia  afferatur,fuauiflimu  vtiliffimumque  me-  E 
dicamencum  fimul  &  edulium  conficies.Polenta  ex  vino 
aufteropotui  dataexiccat.oryza  cohiber,&irem  panicii, 
milium,fri£ra,leporina:  carnes.vinum  aufterum,&  nigril 
dulcedinis  expers:&quod  album  eft  &  aufterum ,  &  tul- 
uum  atque  aufterum. 

De  rebus  qua:  in  alimentis  calefaciunt, 
Cap.    x  l  v  1 1. 

H/E  res  calefaciunr,triticum  coGum,panesex  eocon 
fe&i,typha,auenj,foenurrigrzcum,palmula:  dulces, 
mala  dulcia,fefamum,vua;  dtilces(ideoque  ficim  afferunt  F 
vua: pafla:  dulces)malua  modice:apium,  fmyrnium, eru- 
ca,raphanus,radicula,rapa,fitiapis,nafturrium,  pyrethru, 
paftinaca,carus,allium,cepa,porrum,cafeus  vetus.Vinum 
vetus  modice  calidum  eft,ideoquefitim  inducit.fuluum 
eft  nigro  cahdius:flauum  eft  calidiflimum,deinde  fuluu, 


teris  calefacit:vetuftiflimum  verb  abundt  cakfacit. 
De  refrigcranribus  rebus, 
Cap.    x  l  v  1 1  1. 

REfrigerant  autem  hic,hoideum  ,  quoqno  modo  eo 
vraris,milium,panicum,tubera,cucurbita  coc~ra,pe- 
pones,melopepones,cucurneres,pruna,fycamina,vua:  au 
ftera:  &  acida:,vux  paffa:  auftera;,mala  adftringenria,  &  a- 
cida  &infipida,pira,mala  cydonia.  Refrigerar  eriam  pal- 
mula:  adftringeies,in  quibus  fngidus  fucc9ineft  &  la&U" 
J  ca  &  intyba  moderari''.  Pot  tulaca,papaueris  femen,aqua, 
vinudilutu  no  perfpicuecalefacicquaobre  minore  cu  pe 
riculofebricitantib9  datur,vinii  albu  &  aufteru  minime 
provini  natura  calefacit:quod  ve:6  album  fimulqueau- 
fterum  eft&crafl'um&  nouum,manifefto  refrigerat.ace- 
tum  quoque  reftigevar,eftqUe  tenuium  parrium:  quocir- 
ca  neruos  magis  quam  alia  refrigcrantia  la:dit:  medmm 
verolocum  inter  refrigerantia  &  calefacicnria  fortiun- 
turpanes  lori,amylum,atque  vua:  vinofa:. 

De  rebus  ficcantibus,    Cap.    x  L  i  x. 

Slccant  autem,lens,braflica,poIeta,viticis  femen  ,  eru u. 
bis  coc~him,&  farpein  aqua  dulce  redditum:  album  ve 
ro  prarftanrins  cft.  Porro  quacunque  affa  fncTtaque  edut 
homines,ea  ficcius  alimentum  ptabent:  eaquoque  qua: 
garum  aut  vinu  liberalius  acceperunt,ficciota  funt  quam 
quibus  hac  non  infint.Ca.tcrum  maxima  differentia  ali- 
mentis  apparandis  affertur  cx  facultate  feminum,oletura 
&  plantarum  qua:  induntur:  quu:  omnia,ficcantia  funt  il- 
h  quidem,fed  alia  magis,alia  minus. 

De  rebus  humedantibus,    Cap.  L. 

HVmerrantptifana,cucurbita  elixa,peponcs,melope- 
pones,cucumeres,nuces  vindes,fufina,pruna,  fyca= 
mina,lacluc3,intubus:rhaluaautem  &  blitum,atque  atri- 
plex  maxime  umnium  olerum  aquea  fiint.  humecianr  e- 
tiam  faba:  virides,cicer,aquarefrigerat&  huraeftat.at  ca 
lefacla  humeclar  &  calefacit. 

Derebuscaput  lasdentibus, 
Cap.    l  i. 

CAput  Isdunt  fycamina,  rnbi  fruclus  dolorem  capitis 
affert.palmulo;  omncs,eruca,  fcenugracum  ,  fuluum 
&  aufterum  vinuro  capitis  dolorem  crear,menttmque  te 
tat  magis  quam  nigrum  &  aufterum-odorara  quoque  ide 
faciunr.At  aquofum  neque  caput  dolorc  vexat,neque  ner 
uos  tentat.quod  verb  pauriferum  vocant ,  capitis  etiam 
doloresfedat ,  quos  fucci  in  ventriculo  contenti  excita- 
runt.vetus  vinum  non  aptum  capiti,nifi  quis  admodum 
robuftum  caput  habear.Aqua  in  qua  vus  maduennr  que 
fvx  nominatur.capitisdolorem  excitat:idem  facitvua 
in  vinaccis  repofita. 

De  rebus  denteslxderttibus, 
Cap.    L  i  1. 

LJ£dh  autem  dentes  lacfiquis  co  aflldue  vtatur:  idem 
quoquc  gingiuis  nocet,eafque  flaccidas  reddit:ac  de- 
tesfacit  corruptelx  obnoxios  ,&  qui  facile  erodantur. 
Ergo  in  alimenro  quod  ex  lafte  fumitur,vino  diluto 
os  colluendum  eft;led  prxftat  etiam  eidem  mel  admi'- 
fcere.  . 

BBBb.iiii. 


ORIBASII 


DE  VIRTVTE    SIMPLICIVM  MEDIC AMENTOR VM 
libcr  fecundus  ad  Eunapium. 
A 


rJ)V  J£  fcirc  qnjeque  facere  deberes,Eunapi 
^r^\\5i  bonx  valetudinistuenda-  gratia.fuperio- 
relibro  expofuimus-.fequitur  autem  vtv- 
niuerfalcs  fimplicium  medican  etorum, 
&  eorum  q11*  fuppeditari  facilc  poflunr, 
^cS^^^facultatesaMcendxeffe  videantur.Qua  in 
re  docebimus,quibus  affeclionibus  fingula  medicameta 
auxilietur:  deinde  vt  in  alimentis  declararidis,  fic  in  me- 
dicamentis  recenfendis  faciemus ,  vt  materias  cuiufque 
facultatis  atque  aftionis  in  vnum  conducamus,  &  defcri-  , 
bamus.  itaenim  magna  curationum  perutUium,  qutbus 
quotidie  mdigemus,  nobis  fuppetet  copia:idque,eleme- 
torum  ordinc  feruato,poterit  fkn  quamcommodiffime. 

De  facultate  fimplicium  medicame  ntorum 
perordinem  elcmcntorum, 
Cap.  I. 

AGnxM  <ft  «i>'f«.folia,flos  &  fruftus  calidx  ficcsque 
tacultatis  vehementer  funt.abundeque  tenuium  par 
tium,acresvenereas  cohibent. quamobrcm  nonmodo 
ad  caftitatem  conferre  putantur,  fiquis  eis  vcfcatur  ,  fed  ( 
etiam  fi  in  lccto  fubfternantur.  Verum  ad  lienem  &ie- 
curindurataarqueobftriicta,viticisquam  rutxfemen  eft 
accommodatius. 

Agrofteus,'w  ejljr«mnis,viaix  modice  fngtda  fic- 
caqueeft>ide6qucvlce~ra  cruenta  agglutinat :  ipfa  verb 
herbaimpofitarefrigcra^fed  non  valenter:eftque  in  me 
dioficcitatts&hu  nidiratisconftituta  .  Mordacitas  aute 
&  partium  tenuitas  qos  in  radiceineft.perexigua  eft  illa 
quidem.fed  tame  decoCta  &  cpota  lapides  fiangere  qua- 
doque  fconfueuic. 

Agaricum  vim  habet  per  halttum  digeredi>&  craf- 
fos  humoresit;idir,vifcerumque  obftrucfiones  expur- 
gat:idcirco  morbum  arquatum,  quum  iecur  obftru&io- 
neobfidetur,iuuat:  medeturetiam  morbo  comttiali  ,& 
rigoribus qui certo  circuitu redeunt.quique ex craflis glu 
tinofifque  humoribus  oriuntur. 

Adiantum  ficcat,tenuat,digerit:  nam  &  caput  gla- 
brum  ex  alopecia.capillis  coueftit,  &  ftrumas  &  abfceffus 
digerit,&  epotum  lapides  frangit,nec  mediocri  adiume 
toeft  vtglutinofa  craffaque  expulmone&  pectore  ex- 
creentur:&  yentris  profluuium  fiftit.in  medio  verb  ordi- 
ne  calidttatis  frigiditatifque  conftituitur. 

yE^ilops  digercndt  vim  habet:quamobrem  indu- 
ratas  inffammationes  &  asgilopas  &  alopecias  fanat. 

Airoo  vtrunque,&  maius  &  minus.ficcat  leniter.in 
eotamen  aquea  effentia  czteris  exceltit ,  &  vehementer 
refrigerat.hinc  ad  eryfipelata  &  herpetas,&  inflammatio 
nes  ex  fluxione  ortas  accommodatum  eft. 

A?^,We/?M/'«»j,calefacit&ficcat  vehementer  & 
efficaciter ,  vt  proxime  ad  acria  accedat:  abunde  autem 

Jtgiri  flores  vehementer  calefaciunr,modice  vero 
ficcant.funt  prsterea  tenuium  parttum:eius  autem  refina 
calidioris  facultatis  eft. 

Acaciaficcat  llla  quidem  vehementerffed  lota.abu- 
derefrigerar,non  lota  veio.modice :  quumque  non  con- 
ftet  cx  particuhsfimilibus  interfe  ,  partes  quafdam  in  fe 
difperfas  habet  &  tenues  &  calidas,qua:  lauando  fegre- 
gantur. 

Acalephes ,  hoc  efl  urtka ,  folia  &  fru&us  facultatis 
funt  abunde  digerentis,tenuiumque  partium,ac  citra  ve- 
hemcntem  calidiratem.phymata  igitur  parotidafque  fa- 
nant.  craffa  quoque  &glutinofa  e  pedore  pulmoneque 
educunt.fed  &  quiddam  habent  flatuofum  ,  quo  etia  ve- 
nerem  ftimulant:prsfertim  vero  fi  femcn  cum  mufto  bi- 
batur. 

Acanthz  leucx,fcor  eft  fpint  A.radix  modice  ficcat 
&  aftringit:quocirca  &  ccetiacos  &  ftomachicos  iuuat,  & 
fanguinisreie£tionescohibct,&illitacontrahit  cedema- 
ta,dentefqucdolentes  iuuatfieius  dccodto  colluantur. 
eius  femen  tenuium  partium  cft  calidxque  facultatis.ita- 


D 


11 


que  potui  datum  conuenit  iis  qui  conuelluntur. 

Acori  radix  calidam  &  ficcam  vehementervim  ha- 
bet,&  confiftentia  eft  tenuium  parriumdotium  ergo  cter, 
&  lienes  induratos  luuat. 

Aloe  vchementer  catefacit,ficcat  vero  aftringkque 
moderate:eftque  medicamentum  ftomacho  idoncum  vt 
fiquid  aliud:&  finus glutinat .  fanat  etiam  vlcera  qu^ad 
cicatricem  difficultcr  perducuntur,  ac  pra:fertim  qux 
in  ano  &  pudcndis  fiunc .  Prodeft  itidem  eorum  inflam- 
mationibus  aqua  fubacla,&  vulnera  eodem  glutinat  mo- 
do:iuuat  etiam,  fi  pari  modo  ea  vtaris ,  infl  unmationes 
quibus  os,nares  &  ocuti  obfideantur  .  iam  vero  rcpellerc 
&  digerere  iimul  poteft  ita  vt  paululum  etia  abftergeat, 
idque  vfquedum  puris  vlceribus  moleftum  non  fir. 

Ha!es,/4i£'/?/j/c/,fi:nile  n  vim  habent  fofliles  &  ma- 
rini,&  ex  duabus  mixti  funt  qualitatibus ,  abftergente  at- 
que  adftringente.vtrunque  autem  genus  ficcare  planum 
eft:quamobrem  omnem  humore.n  in  corpore  depafci- 
tur,&  partes  folidasadftringendo  coienfat.quod  in  cau- 
fa  eft  vt  eas  falecondiant,  falquc  corpora  acorruptela  co- 
feruet.Sal  vftus  maiorem  digerendi  vim  habet:  non  xque 
tamen  contrahit  &  condenfat. 

Halos  anthos,/jx  <■/?/"/« /aWenuiorum  partium  eft 
quatnfal  vftus ,  eftque  acris  qualitatis  &  abundc  dige- 
rentis. 

Amews  femen  calefacit  &  exiccat  vehementer,quu 
tenuium  fit  partium:digerit  etiam,&  vrinam  mouet. 

Amurca  calefacit  illa  quidem,non  tamen  perfpicue 
mordicat:fi  verb  coquatur,  calidje  ficc^que  facultatis  a- 
bunde  fiet. 

Ampelileucxjd  e(?  nitts  a'l>£,  (quam  etiam  bryoniam 
vocet)germina  vrinam  modice  cient:  radix  abftergente, 
ficcantem  &  tenuium  partium  vim  habet,&  moderate  ca 
lidamquarelienes  induratos  tum  pota  tum  foris  tmpo- 
fita  liquatxum  ficubus  vero  fcabiem  &  lcpram  curat.  Ni- 
gra  verd  vitis  eft  ad  omnia  fupradictu:  fimilis,prxterqua 
quod  lmbecillioreft. 

Amygdala:  amarx,funtfacultatis  perfpicue  attenua- 
tis,  vt  ephelin  expurgent,&  excreationibus  glutinoforum 
crafforuiTique  humorum  ex  pecrore  pulmoneque  abun- 
de  conferant.quinetiam  obftru&ione  libcrant,  purgant- 
que  iecur,fplenem,colon  inteftinum,&  rencs.  tota  quoq; 
eius  arbor  fimilis  eft  facultatis.nam  eius  radices  cot\x  at- 
que  lllita:  ephelin  expurgant:  dutces  verb  funt  amaris  im 
beciiliores. 

Ammoniacum  habet  emolliendi  facultatem  inten- 
famadeo  vt  etiam  tophos  articulorum  diffoluat,&lienes 
induratos  fanet,&  ftrumas  digerat. 

Amomum  faculratem  acoro  fimilem  poffidet:fic- 
cius  tamen acorum  eft,amomum  veib maiore quodam- 
modo  vi  concoquendi  eft  praeditum. 

Anagallis  vtraque,&  qua*  cieruleum  &  qux  puni- 
ceum  fert  florem,admodum  extergentisfacultatis  eft,ha 
betque  nonnihil  etiam  caloris&  attrahendi  vim  quanda, 
adeo  vt  furculos  etiam  extrahat.vtriufque  fuccus  ex  nari- 
buspurgat  adfummam  vero,ficcandi  vim  habet  morfu 
vacantcm  ,  atque  ideo  vulnera  glutinat,  &putrida  ad- 
iuuat. 

Andrachnc,fcor  efl portulactt,  vehementer  frigida  eft  & 
abunde  humida,eftque  pauca:  aufteriratis  particeps:  pro- 
indefluxiones  repellir ,  ac  prxfertim  biliofas  &  calidas, 
eas  cum  mutando  ,tum  in  qualitate  alterando  magno- 
percrcfrigeres.Hac  etiamratione  aftuates,fiquid  aliud, 
adiuuat.tum  ori  ventriculi  impofita  ,  rum  vero  etiam  to- 
tis  prxcordiis.  Medicamentu  m  vet  o  eft  quod  ad  fangui- 
ncm  facit:  fimitique  rarione  eius  fuccus,adeo  vt  nonfo- 
lum  foris  admotus,fed  etiam  epotus  refrigeret.quod  etia 
toti  herbx,fi  comedatur,accidit .  quoniam  veio  reftrin- 
git,vtile  dyfentericisedulium  eft,  ltemque  fluon  mulic- 
bri  &  fanguinis  reieftationibus.bed  tame  ad  harc  eft  mul 
to  quam  hei  ba,fuccus  eius  efficacior. 

Anemona:  omnes  acrem ,  extergentem ,  attrahen- 


W4 


DE    VIR.TVTE    SIMPL.       L  I  B.  1 1. 


temque&oravaforumaperientem  facultatem  obtinet: 
quamobrem  radix  commanfa  pituitam  euocat .  fuccus  e 
naribus  purgat,&  oculorum  cicatrices  cxtenuat.Prxterea 
verb  anemona:  vlcera  fordida  expurgant  &  lepras  tollut, 
menftruas  purgationes  prouocanr,  &  lac  denique  rrahur. 

Anethum  abundecalefacit  &ficcat ,  itaque  iure  fir 
vt  in  oleo  deco&um  digerat,dolorem  fedet,fomnum  co- 
cilietjcrudofque  &  incoftos  humores  concoquat :  vftum 
verb  vehemeter  calefacit  &  ficcat,ideoque  vlceribus  ni 
mis  humidis  inlperfu  prodefhprxfertimq;  iis  quje  in  pu- 
dendo  funt.Qua:  verb in  pneputio  inueterarinr,ea  probe 
ad  cicatricem  perducit.Csteriim  viride  humidius  eft  ac 
minuscalidum:itaquemagis  concoquit  quam  aridum, 
fedminusdigerir. 

Anthemis,fiue  chama»melum  modice calefacir  & fic 
cat,eftquetenuium  partium:atque  digerit,rarefacit,ac  la- 
xat.proindelaflitudini,vt  fiquidaliud,in  primis  confert, 
dolores  fedat  &  mitigat.prxterea  tenfa  remiitit  ac  laxar, 
qusque  modice  durafunt  emollit.febres  quoque  eas  qux 
citra  vifceris  alicuius  inflammationem  moleft;efunt,dif- 
foluir.prxfertim  qua:  ex  humoribus  biliofis,aut  cutis  de-  C 
fitate  originem  trahiit.&  hypochondriis,  vt  fiquid  aliud, 
iucundum  eft.  lam  exanthemata  qux  ex  febris  exceffu  or 
ta  funt  in  capite,fanat  chamxmelum,fi  viride  fit.oleo  in- 
co&um:fi  aridum,aceto  prius  confperfum.Eft  eriam  ido- 
neuminiisinquibusmaterianodum  ferri  ceffiuirmam 
eam  qux  in  capite  eft  digerit,&  aliunde  non  trahit.  quod 
nulli  prxter  hoc  medicamento  vfu  venit. 

Anifi  femen  calefacit  exiccitque  vehementer :  pro« 
iude  &  vrinam  ciet,&  digerit,&  flatus  ventris  reprimir. 

Ariftolochialonga,vlceracarnereplet  ,&  vterifo-  D 
mentationibus  eft  accommodata  :  in  quibus  autem  craf- 
fum  humorem  valentius  attenuare  oporreat  rotunda  vte- 
dum  eft:quamobrem  dolores  ab  infar&u  &  craffitie  cru- 
dorum  fpirituum  obortos  rotunda  magis  curat,&  fpicula 
euellir,&  putredincs  &  vlcera  fordida  fanat  &  purgar,den 
tes  denique  gingiuafque  candore  perfundit .  Iam  verb 
afthinatis  quoque  &  fingultientibus  &  comitialibus,acri- 
bus  fuccis,podagricifque  ex  aqua  epora  auxiliatur:  eftque 
medicamentum.vt  fiquid  aliud,ruptis  &  conuulfis  acco- 
modatum.  E 

Arnogloffum,W  efl pUntago,  abunde  refrigerat ,  fic- 
cat,&  ftringit.-proinde  ad  vlcera  maligna,fluxiones  &  pu- 
tredinesconuenit,eandemqueobcaufam  ad  dyfenreria 
valet,&  fanguinis  fiftit  profluuia,&  fiquid  aduratur,  refri- 
gerar.finus  quoque  agglutinat.remedio  etiam  cft  carteris 
recentibus  vetuftifque  vlceribus:nam  citra  mordicatione 
ficcat,eftquefrigiditatis  qux  nondum  obftupefacit  par- 
ticeps.Eiusautemfructus&radix  fimilis  funt  facultatis, 
nifi  quod  earum  vis  ficcior  eft,  minufque  frigida:fed  fru 
Ctm  eft  tenuiorum  fanc  partium,  radices,crafliorum.Iam  F 
ipfiusherbx  folia  arefacra  facultatis  redduntur  qux  te- 
nuiorumpartium  fit.ac  minus  frigida.hac  ratione  &  ra- 
dicibus  vtuntur  ad  dolores  dentium.iis  tum  mandendi  $, 
tum  etiam  collutionibus  incoquentesAd  iecoris  verb  re- 
numqueobftructionestumradicibus,  tum  etiam  foliis, 
ac  multo  magis  feminibus  vti  confueuerunt. 

Arum  abftergentis  eft  facultatis  non  validx ,  ficut 
dracontii  vis.-ficcat  tamen  abunde  &  calefacit.  eius  radi- 
ccs  fi  comedantur ,  non  mediocrirer  humorum  craffi- 
tiem  incidunt,adeo  vtetiam  excreationibus  ex  pc&ore  G 
fintidonex. 

Arfenicuttiju/e/? auripigmentum,Ciuc\^.um,  fiueigne 
non  expertum,aduretis  eft  facultatis.  eo  verb  vtuntur  vt 
adurente,ad  nudandam  pilis  cutim  :  veriim  fi  diutius  in- 
hxreat,ipfam  etiam  cutim  aduret. 

Arremifix  calefaciunt  &ficcant  abude,funrque  mo- 
dicetenuium  partium,vt  etiam  mediocrirer  ad  hpides 
renum  &  vteri  fomentationes  conuenianf. 

Afari  radices  facultates  fimiles  habent  radicibus  a- 
cori,intenfiores  tamen:itaque  ea  qux  de  acori  radicibus  H 
diximus,huc  tranfferenda  funt. 

Afpalathus  facultatis  partiu  diffimihu  inter  fe,&  ad- 
ftringentium,eiufquepartibus  acribus  calefacir,  adftrin- 
gentibus  verb  refrigerat,atque  ita  vtriufque partis  ratio- 


A  neficcat.-quamobremad  putredines  fluxionefque  vtile 
eft. 

Afparagusmyacanthinus  abftergetis  eft  faculratisj 
nec  perfpicue  calcfacit,nec  refrigerar.proinde  renum  ie- 
Corifque  obftructiones  tolIit,prxferrimverb  herbx  radi- 
ces  &femen :  prxter  ea  verbquia  citra  calorem  ficcat,  id 
eo  dolori  dentium  medetur. 

Aftaphis,/w  e/l  Kifi«,culra  quidem  concoquendi  fi- 
miilque  adftringendi  &  mcdice  digerendi  vim  habet: 
agreftis  veib  acrem  valenter:&  ex  capite  purgat  &  abftev 
B  git  vehemeter,idque  adeo  vt  adfcabies  etia  valeat.fed  & 
vrendi  vim  quandam  habet. 

Afphodeli  radix  vtilis  eft.ficut  ari,afari  &  dtacontii:ex 
tergentis  enim  facultatis  eft.eius  verb  vft9  cinis  maiore 
habet  vim  calefnciedi,ficcandi,fubtiliores  partes  facie- 
di,digerendique:hxcque  caufa  eft  vt  alopecias  fanet. 

Atriplexherba  eftabiidc  humida,modiceq;  frigida.no 
particeps  adftriftionis  ,fedperinde  aquea  eft  vt  malua. 
Porrb  atriplex  maluaque  hortenfes.tum  humidiores,tum 
etia  frigidiores  funtmultbquam  agreftes.  Quocirca  in- 
flamatio  nibus  incipientibus  idonex  funr:vigenribus  ait 
te  &  declinatibus  agreftes  funt  accomodatiores.femeab 
ftcrgedi  vim  habet-.itaqueadmorbum  regium  ex  ieco- 
riso bftru&ione  vtiliseft. 

Aphronitrum  vim  habet  abftergentem  adeb  vt  no 
foliim  fordes  extergeat,fed  etiam  pruritusfanet,  faniem 
pruritus  excitantem  digerens. 

Abfinthium,calidum  modice  eft,ficcum  vehemen- 
ter  eius  multo  eft  quam  herba  calidior .  abfterget  autem 
hacde  caufa,atque roborat, &  biliofos ventris  humores 
perinfernam  egeftionera pelht,  acper  vrinaeuacuat  pet 
quas  etiam  id  quod  in  venis  biliofum  eft,expurgat.quam 
obrem  pituitam  ventrtculo  cotentam  nihiladiuuatfum- 
pta.  caufa  eft,quia  adftringens  in  eofacultas  maior  eft 
quam  amara.prxterea  qubd  acrimonis  cuiufdam  fit  par* 
ticeps,ideo  fit  vt  maioreportione  calidum  fit  quam  fri- 


gidum. 

De  rebus  i'B  incipientibus. 
Balfimum  valenter calefaC it  &  ficcatjeft quoque  te 
nuiumpartium.Eiusliquoreftpartium  tenuiorum ,  non 
tamen  vfqueadebcalefacir  vt  quidam  expartium  tenui- 
tate  decepti  putant.  frudlus  eiusperfimilis  eft  facultatis? 
cxterum  mulrb  in  fubtilitate  partium  inferior. 

Balauftium  flos  eft  agreftis  punici,valenter  guftum 
adftringens,facultatis  verb  ficcantis.refrigerantis  &  craf- 
farum  parrium.Si  verb  intertrigines  vlceraque  ipfoilli- 
nasjcelerrimc  ad  cicatricem  pcrduci  videbis :  itaque  ad 
fanguinis  reiectiones  eoomnes  vruntur. 

Bitt,hoce(l  )  «t;,folia,germinaque,fi  roandantur,aph- 
thas  &  alia  oris  vlcera  fanant,  imb  verb  etiam  vulneri 
glutinant.Fi  udus  verbfimarurusfit,moderatam  habe- 
bit  caliditatem  quandam:at  immaturus  a  frigida  vinci- 
turfubftanria,ac  proinde  vehementer  ficcat  :ficcatus  ve* 
rb  reponitur, vt  flos  eius.fac  iuntque  vtrique  ad  tormina 
inteftinorum,  &  ventris  profluuium  arque  imbecillitate 
&fanguinisfputu.Radix  verb  prxterquam  qubd  abftrin* 
git,eft  etiam  tenuium  partium:ob  eamque  caufam  lapi- 
des  in  renibusconfiingit. 

Bdellium  valenter  cmoIlientis&  efTicacis  faculta- 
tis  eft.eo  quidam  vtuntur  ad  brochocelas,  &  hydrocelas, 
faliua  ieiuna  fubigentes  ad  emplaftri  confiftentiam.idem 
crudorum  flatuum  difcurfus,  laterum  dolores,&  rupta 
perfanat. 

Bhtum  olus  efthumidum  frigidiimque  admodum. 

Bulbus flatum  ciet,&,fi edatur , vcnerem  ftimulat: 
jllitus  verb glutinar  &  ficcat. 

Butyrum  f acultatis  coneoquentis  eft ,  eui  nonnihil 
etiam  digerentis  adiundum  eft.quamobrem  parotidas, 
bubones,orjsinflammationes,aliafque  particulas  fxpenu 
mero  ipfum  folum  in  pueriIib9muliebribufquecorpori- 
busfanat.fed  etiam  gingiuis  puerorum  dentes  eminen- 
rium  affidue  ilIitum,nihilo  fecius  quam  mel,  gingnias  at 
tenuat.quinetiam  deuoratum  magno  adiumento  eft  iis 
qux  ex  pulmone  funt  expuenda.&fimul  etiam  c  ocoquit 
inflammationes. 


ORIB  A  SII 


Buphthalmum  acriuseftchamamelo  >ob  eamque  A  eft.nec  modb  in  arteriis.fed  etiam  in  fcabra  vefica.  eft  vc 


taufam  maiorem  vim  habet  digerendi,adeo  vt  etiam  du- 
ritiasfanct  cerato  admixtum. 

Brathy,fcor  e(l  fabina,cx  numero  calefacientium  ficca 
tiumque  valenter  eft.atque  etiam  digerctium:  &  propter 
partium  tenuitatem  menfcs  educit  vt  fiquid  aliud,ae  lan- 
guinem  per  vrinas  mouet:foe;um  vnientem  interhcit ,  & 
mortuum  educit.quidam  etiam  pro  cinnamomo  duplu 
eiusponunt. 

De  rebusa  T  incipientibus. 
Gala,feor  e(llac,quod  optimifucci  eft,accommodatif  B 
fimum  eft  ad  acres  mordentefque  rluxiones.prifertim  ve 
rb  quum  nobis  circunfufus  aer  calidus  fit,multum  huiuf- 
ce  facultatis  amittet,  nifi  protinus  quis  ab  vberibusex- 
preflb&  adhuccalido  vtatur.Qupingenerevtendu  pra: 
cipue  eft  latfe  muheris  bene  habira;,&  qua:  vita:  ratione 
probe  inftirutam  feruer.Si  hoc  non  fuppctat,capiino,aut 
equino,aut  bubulo,  aut  afinino,aut  ouillo  vtemur.  La- 
£tis  vero  ferum  abftergentis  eft  facultatis,  aluumque 
fubducendi  gratia  fumitur,&  clyfteribus  etiam  iniicitur, 
abftergitque  &  abluit  acrimonias  inteftinorum .  prodeft 
etiam  ad  colluenda  vlcera  acria,&  quibus  ineft  fanies :  ad 
dyfenterias  verb  &  omnesacres  ventris  fluxiones,  inlac 
prius  deco&um  ignitos  Iapillos  iniicimus,&Iac  co  vfque 
decoquimus  dum  plurima  ferofi  humorispars  in  eo  con- 
fumpta  fuerit.Si  verb  quis  ferreos  orbiculos  igne  canden 
tesiniiciat,  melioremfane  facultatem  rcddit.  Prauerea 
lac  totum  ad  acres  oculorum  fluxiones  conuenit,&  ad  hy 
pofphagmata  &  fugillata .  quinetiam fimul  cum  rofaceo 


rb  eius  temperatura  tota  tepida:  quiimque  reperie  humi. 
dus  fit,ideo  fiti  eft  iure  accommodatus. 

Glycyfid*,fcoc  eft  pxom* ,  radix  meftruas  purgationes 
cietad  amygdalae  magnitudinem  cx  mulfapotui  data. 
iecur  quoque  obftru&um  &  rcncs  expurgat:fua  autem  ad 
ftricrione  ventris  profluuia  fiftir,fi  in  vino  aliquo  auftero 
decocta  potetur.omnino  vcrb  ficcandi  valenter  facultate 
habet,vt  minime  defperarim  eam  collo  pueris  fufpen- 
fam  comitialem  morbum  meiitbfanare .  Liusautem  vis 
eft  tenuium  partium,  &  exiccans ,  non  tamen  infignitet 
calida. 

Gypfum  facultatis  ficcantis  &emplaftica:.  combu- 
ftum  vero  non  arque  emplafticum  eft:  rit  tamen  partium 
renuiorum,&  maiorem  exiccandivim  acquinr :  valcte- 
tiam  ad  repercutiendu,  prsfertim  vcrb  oxycrato  macc- 
ratum. 

De  rebus  a  A  incipientibus. 
Daucus&ftaphylinus  calefacienris  facultatis  eft,& 
tenuium  partium.Radix  verb  habet  pra;terea  vim  ciendi 
flatus,&  venerem  ftimulandi.Semen  domeftici  habeti- 
pfumquoque  res  venereas  ftimulandi  vim  quandam:  at 
femen  agreftis  cft  penitus  flatus  expers,  ac  proinde  vrina 
ciet,menfefque  prouocat. 

Daphnes,fcocf^/4«n,folia  &  bacca;  ficcant  &  calefa- 
ciunt  vehementer,&  magis  etiam  bacca:  quam  foIia.Cor 
tex  verb  radicis  minus  eft  acer  ille  quidem  ,  fed  amarus 
magis:habetque  nefcio  quid  adftriftionis.proinde  calcu 
Ios  frangit,&  hepaticos  iuuat.bibitur  autcm  ex  vino  odo 


&ouo  palpebrisforisimpofirum,quu  ii  qui  lippitudine      rato  ad  trium  obolorum  pondus 


laborant  dormitum  eunr.inftaminationes  cocoquet.Efto 
autem  hoc  muliebre  lac  reces  ex  mamillis  expreflum.  id 
tjuocjue  infundimus  vteris  vlceratis :  &  vbi  mitigatione 
opuseft,fiue  ob  inflarumationem3fiue  ob  morfum,  fiue 
ob  malignitatem.eo  vtimur  accommodate. 

fiijd  «j?  terri,omm$  ficcadi  vim  habet:quumque  nulla 
penitus  ignea  lubftitia  ei  fit  admixta,tu  citra  vllu.  omni- 
no  morfumficcat:qua  etiam  ad  rem  valet,fi  lauetur.Pra:- 
tcrea  terra  omnis  qua:  colitur,  fi  pinguis  fit,valebit  ad  o- 
mnes  eas  partes  curandas  quajdeficcari  poftulant .  itaque 
ea&  Alexandtiai&  in  vtgypto  vruntur:nam  quofdam 
vidi  qui  quum  aqua  inter  cutem&  lienis  affe£rionibus 
Iaborarent,terra  /Egyptia  vterentur,feque  vngerent.  Eo- 
dem  modo  cius  lutum  &  vetcres  inflammationes  &  Iaxa 
cedemataiuuat:atque  adeb  vt  viderim  ego  nonullosqui 
ex  nimia  euacuatione  ex hsmorrhoidibus  facta  rurgen- 
tcs  redditi,perfpicuum  adiuraentum  fenfcrint.Sed  &  qui 
dam  diutumos,&  parte  aliqua  infixos  dolores  perpeui, 
huius  luti  vfu  plane  finati  fuerunt.Lemniaverb  terra  mo- 
db  vni,modb  altcri  humori  admixta,facitad  vulnera  glu 
tinada,  ad  diutina,vel  qux  difficulter  ad  cicatrice  perdu 
cutur.vel  qur  maligna  funr,perfanada.Samia  terra  ,  &  qui 
potius  after  dicitur,vtilis  eft  ad  fanguinis  fputum  ex  quo- 
uis  loc®,fanguinis  ex  vtero  proffuuia,&  dyfentencas  ex- 
ulcerationes,  antequam  putrefcentes  efficiantur .  Samia 
verb  maxime  mitigat  inflammariones  in  vberibus.tefti- 
culis,&  omnibus  locis  glandularum  .Hanc  antem  ad  la> 
uorem  redigere  ex  aqua  oportet:tum  rofacei  tanrum  mi- 
fcere  quantum  faciat  ne  medicamentum  ficcet .  quod  e  * 
nim  ita  pararis.accommodarum  erit  vbi  mediocriter  re- 
frigerare  cum  mitigatione  voluerimus,vt  appareat  facul 


Dermata,fcor?/?ror/rf,vetera,qu3:  videlicet  ex  vetere 
calceamento  funt  vfta,ad  vlcera  ex  attritione  calceamen- 
torum,fedata  inflammationCjVtiliter  adhibentur.  hic  e- 
nim  cinis  exiccandi  vim  habet:&  ambufta,&  eas  quas  in 
tertrigines  in  feminibusvocant,  meritoperfanat. 

Diphryges  mixta:  eft  quahtatis  &  facultatis,adftrin- 
gentis  & acris:quamobrem  accommodatum  cft  ad  vlcera 
maligna  medicamtntum. 

Di&amnum  tenuioris.effcntias  eft  quam  pulegium, 
in  caneris  illi  fimile  eft.quod  verb  falfum  di&amnum  vo 
E  cant.eft  ad  omnia  di&amno  imbecillius. 

Dracontium  eft  acrius  quam  arum  ,  magifque  ama- 
rum:iraque  medicamentum  fa&um  cft  tam  efficax  quara 
quod  maxime.Eius  radix  expurgat  vifcera ,  omnes  craf- 
fosglutinofbfque  humores extenuans, eftquc  optimutn 
malignorum  vlcerum  medicamentum:expurgat  quoque 
&  abftergit  ftrenue  cum  alia  quibus  abfterfione  opus  eft, 
tum  etiam  vitiliginem,cum  aceto.Folia  autem  vlceribus 
&  vulneribus  recens  illitis  coueniunt .  &  quo  minus  ficca 
fuerint,eo  magisglutinabunt:ficciora  enim  funtaeriora 
quam  vt  vulneribus  conuenianr. 

Dry$,idefl  qucrcus,  partesomnes  funt  qualitatis  ad- 
ftringetis  participes :  fed plus  tamen  eius  habet  membra- 
na  qua:  in  trunci  cortice  fubeft ,  &  qua:  eft  fub  glandis  i- 
pfiuscalculo,  qux,inquam,carnem  ipfius  fruQus  conue- 
ftit,quocircaad  fluorem  mulicbrem ,  ad  fanguinis  fputa, 
ad  tormina  inteftinorum,ad  alui  profiuuia  diuturna  eam 
cffe  accommodatam,crediderunt .  Valentius  autem  ad- 
ftringit  fagus  &ilex:  atquehorum  &  item  quercus  folia 
illita  ficcare  non  inftrcnue  poflunt.ex  quo  fit  vt  illita ,  & 
totam  cicumiacentem  vulncris  partem  eontegentia,vul- 


titem  Samii  effemodice  refrigerantem.Selinufia  verb  &  G  nerisagglutinandi  vim  habeanr. 


Chia  modice  abftergendi  vimhabent:  quamobrem  mu- 
lieres  quxdam  eis  ad  faciem  vtuntur. 

Gigarra  ,hoceft  acinorum  uux  nuclei ,  abunde  ficcant, 
modicequerefrigerat  &adftringunt.  quocirca  omnibus 
ventrisaffeftionibuscum  profluuio  coniun&is  abunde 
profunt. 

Glaucium  adftringit  &  refrigerat  perfpicue.vt  etia 
cryfipelata,fi  valentiora  non  finr,fanet. 

Glechonjfccrf/?  p«Wi«OT,caIcfacit  attcnuatque  vehe- 
menter.itaque  humores  crailbs  ac  glutinofos  ex  pulmo- 
ne&thoraceperfputum  facilc  elicit,&  menftruas  mulie 
rum  purgationes  mouet. 

Glycyrrhiza:  fuccus  ad  lxuigandas  afpcritates  aptus 


De rebus  ab  E  incipientibus. 
Ebifcus,fiue  »\t\\X3,eft  dutem  igrefiu  mtf/«<<,facultatis 
eft  digerentis,laxantis,inflammationes  leuantis,mitigan- 
tis,phymata  coc~tu  difTicilia  concoquentis. Radix  verb  ac 
que  eius  femen  cxten  faciunt  illa  quidem  a?que  ac  folia, 
fedtamentenuiorum  partium  funt,  magifque  quam  fo- 
liaficcant,  &pra;terea  magis  abftcrgcre  demonftranrur, 
atque  adeb  vt  etiam  vitiliginem  detergant ,  &  femen  re- 
num  calculos  frangat.Radicis  verb  decoclum  ad  tormi- 
na  inteftinorum,&  alui  profluuia,  &  fanguinis  reiectione 
Vtile  eft,  vtpotc  quod  adftringcndi  vim  quadam  habcat. 

E\xx,hoceft  oliua,  rami.tantz  frigiditatis  quantzad- 
ftriclionis  funt  participes.Frii&us  verb  cxquifite  maturus 


593 


DE    VIRTVTE  SIMPL 

A 


L  I  B.  II. 


S99 


D 


inoderate  calidus  eft,at  immarurus  magis  &  adftringit  & 
refrigerat. 

ilarum  xcto-hoe  eft  ohum,  quod  exoliuis  conficitur, 
humectandi  &  modcrate  calefaciedi  vim  habet:quale  eft 
dulce  quod  cx  oliuis  drupis  potifiimum  conficitur.qnod 
autem  omotnbes  vocant ,  quantum  habet  adftriiftionis 
in  fe,  tantum  etiam  ei  frigiditatis  ineft .  Vetus  porrb  o<- 
leu  quod  ex  dulci  talc  euafit,calidiuseft,&  maiore  digere 
di  vi  pra:dirum:at  quod  ex  crudo,vbi  adftri&ionem  pror 
fus  abiccerit,alii  fimile  fir.Quod  vero  tenue  cernatur,qua 
le  eftquod  purum  eft,quodque  intuenti  pellucidum  ¥i~ 
derur,ac  modicum  eius  cuti  impofitum  Iatiffime  ferpar, 
fibi  tameipfi  continuu  maneat,atque  a  cuti  combibatur, 
hoc  vtique  cenfendum  eft  optimum  ,  atque  olei  virtute 
prsditum  eflc  vel  maxime. 

Elleborus  vterque  abftergentis  fimul  &  calida?  facul 
tatis  eft:quamobrem  ad  vitiliginem,lichenas,pforas  le- 
prafqueaccommodatus  eft:imo  vero  niger,fi  in  fiftulam 
qux  cx  collo  obduruerit,infundatur,duob9  tribufve  die- 
bus  callum  aufert.Prodeft  etiam  dentibus,  fi  hoc  cum  ace 
to  colluatur.  calefacit  enim  &  ficcat  vehementer. 

E\xinc,ahi  perdicinum  uocnnt,  facultatiseft  abftergen- 
tis&leniter  adftringentis,  cum  humiditate  fubfrigida. 
vndeomnesinflammationesin  principio&  incremento 
vfque  ad  ftatum,  ac  prxcipue  eas  qua:  calidx  funt,  perfa- 
nat.qnineriam  incipientibus  phygethlisimponitur.  eius 
prxtcrea  fuccus  eum  rofaceo  ad  aurium  dolores  inflam- 
mationis  fpeciem  pra:  fe  ferentes  mediocriter  prodeft. 

E!ymus,autmeline, hoc  eft  pan-.cum,  exiccanrem  vim 
habet.fiftit  ergo  venrris  fluxus,ficut  milium:fi  vero  foris 
illinarur,ficc*t  &  refrigerat. 

Erebinthus,/3oc-r/?c;Vfr,la(fti  &  femini  gignedo  aptu 
eft:prouocat  vero  etiam  menfes.Quod  autem  arietinum 
vocatur.vrinam  efficacius  quam  aliud  cier.deco&um  ve- 
ro  eius  calculos  in  renibus  confringit:  ad  quodpotifli- 
mumvaletid  quod  ex  nigrofit  cicere.Reliquum  genus 
quod  orobiamm  nominat,  vim  habetattrahendi,digere 
di,incidendi,abftergendi:eft  enim  calidum  modiceque 
humidum.eft.etiam  amaritiei  parriceps ,  cuius  vi  iecur, 
Iienem,renefque  expurgat,ac  pforaslichenifque  exterget 
ac  parotidas.tefticulofq;  induratos  difcutit,&  vlcera  ma- 
ligna  cum  melle  fanat. 

Erpyllos/w  efl  fcrpyU»m ,  calefacientis  eft  facultatis,  E 
adeo  vr  &  menftruas  purgationes  &  vrinam  cieat. 

Eria,  boc  efl  lanx  fordidx,  <juf  fuccidx  appeV.antur ,  acco- 
modatcadhibenturad  excipiendas  irrigationes  quxcon 
tufis  &percuifis  parnculis  imponuntur:  purs  autemv- 
ftx  vim  acrcm  calidamquehabent  cum  partium  tenui- 
tate:quocircaflaccidasin  vlceribuscarnes  eliquantqua- 
cclerrime.Vtunruraucem,vt  alia  pleraque.vt  ollam  noua 
lanaimpleas,eimque  operculo  multis  foraminibus  per- 
tufo  tegas. 

Eupatorium  herba  renuium  partium  eft,  abftergen  E 
ti«,3dftringentis  incidentifque  facultatis,citra  manifefti 
caliditatem ,  vnde  vifceris  obftruftiones  expurgar:fed 
quia  pauca;  obftructionis  particcps  eft.ideo  vifceri  robur 
addir. 

Euphorbium  ,  adurentis  tenuiiimque  partiiim  fa- 
cultatis  eft. 

Echidnes,/w  e(!  uipere^czmes  quum  ita  vt  anguillx  co 
diiitur,ex  oleo,faIc,anerho,porro,&  aqua,feruato  omnii 
modo,torum  corpus  per  cutim  cxpurganr,ita  vt  elephan- 
tiafilaborantescurent.Sed  quoniam  nonnulli  eortimqui  Q 
has  cames  ederunr,vehemetifllma  funt  cruciati  fiti,idcir- 
co  uitanda:  ftmt  qux  iuxta  mare  degunt,&  in  locis  Yiuut 
falfis:quippe  quxfalfam  carnem  habeanr,quas  fane  dipfa 
das  vocanr  Ergo  caro  viperamm  facultatis  eft  ficcantis, 
valenrerdig?rentis,&  modice  calefacientis:  properat  au- 
tem  eins  \  is>-t  videtur)ad cutim  perquam  excrementa 
copiofa q  ix in  corpore  funt,euacuat  .  &a  cute(ceu fqua- 
ma)abfcedir,deciditque  extima  cuticula,in  qua  &  pfora: 
&leprx  &  e'fphantes  gignuntur. 

Derebus  aZ  incipientibus. 
Zyme,.'^f  f;7/frwr«r«w,renuium  eftpartium,  &  mo- 
dice  cahdum  :  quamobrem  citra  morfum  ac  moleftiam 


qua:  in  imis  partibus  funt  extrahit  &  digerir. 

De  rebus  ab  H  incipientibus. 
HedyofmilS,i»!>  aUis  minthe  fteu  metht  nomiti."tur,e3  eft  fa- 
culratis  veheme nter  caiefacientis,  &  propter  humiditatc 
quxexcoituei  arcidit ,  mediocriter  ettamad  vcnerem 
impellir.habet  eti.im  quadam  amaritiem  qua  lumbricos 
enecar.eft  itidem  acerba,  ac  proinde  recentes  fanguinis 
reieclationcs  cu  oxycrato  pota  fiflit.  fubftantiam  quoqj 
rcnuium  habet  partium,vt  fiquaalia  herba. 

Derebusa  0  incipientibus. 
Thapfia,acris  valenrerque  excalefacientis  facnlta- 
tis  eft  cum  humiditate  coniunc"ra:  quare  ex  alto  violen- 
ter  trahit:&  quod  traxit,digerir.id  quod  Icngiore  tempci 
rc  efficir. 

Thermus,/</  e(!  lupimv,  edi  poteft ,  &  ex  genere  em- 
plafticorum  medicamentorum  eft.cirerum  amarities  ei 
innata  abfterget  digerirque.  Ipfe  etiam  lupinus  illitus,& 
ex  mellelin£tus,vel  cum  oxycrato  epotus,lumbricos  in- 
terficit.quin  eius  eriam  decoGum  lumbricos  cxpellit,  & 
forisperfufum  viriliginem,achoras,pnftulas,pforas,gan- 
gra:nas,vlcera  maligna  iuuat  :ficcateni-i.  citra  morfum. 
Idem  iecur  expurgat  renefque,cum  ruta  &  pipere  fum- 
ptum.elicit  etiam  menfes  &  fcetus  cum  myrrha  &  mellc 
impofitum.  Iam  vero  lupinorum  farina  citra  mordica- 
tionem  digerir,  quum  non  liuida  folum  fed  etiam  ftru- 
mas  &  phymata  dura  fanet:in  quo  cafu  coquenda  exace- 
to  eft,aut  mulfa  aut  pofca.digerir  eriam  qua:  liuida  furit , 
&  qurcunque  modo  diximus  prxftare  decoclum  poflV, 
eadem  omnia  farina  erricir. 

Tb«on,  kx  cftfulfur ,  cmne  trahentis  eft  faculratis, 
eftque  calidum  & renuium  parrium  ,  vt  etiarn  multis  xe- 
nenatorum  animalium  refiftat.quin  &  pforas  &  lichenas 
&  lepras  cum  refina  terebinthinafanat.  omnes  enim  hu- 
iufcegeneris  affecliones  exterget,  nec  inprofundum  rc- 
pellit. 

Thlafpifemen  acriseft  facultctis  ade6  vt  internoi 
abfceffus  epotum  rumpat.menfes  ciet,fatum  eorrumpir, 
&  per  fedem  infufum  fanguinolenta  euacuans  ifchiadici i 
prodeft. 

Thridax,»</fy?  lacluca ,  humidum  frigidumqueolus 
eft,non  tamen  extremc.-proindeadcalidas  inflammatio- 
nes  accomodara  eft,&  ad  parua  leuiaque  eryflpelata.eft  e- 
tiam  edulium  fiti  aduerfum.Semen  vero  potum  genitu- 
rxprofluuium  cohibet:  quamobrem  iis  datur  quiinfo^ 
mniispolluntur. 

Thymum  calefacit  &  ficcat  vehementer,&  incidit 
vehementer:ideo  fit  vtvrinam  moueat,foerus  extrahat,& 
potum  vifcera  exptirger.educedis  vero  ex  thorace  atque 
pulmone  humoribusconfert. 

Dc  rebusab  I  incipientibus. 
lxos,idef}uifcum,exa\to  exirahit  valenter  humores 
non  foliim  tenuesjfed  etiam  crafliores,eofque  diffundit, 
acdigerit.eftetiam  exeorum  medicamenrorum  genere 
qux  non  protinus  admota  calefaciunt,  fed  qua;  tempus, 
velutthapfia,ad  id  poftulanr. 

lx,  id  cft  «;oie,folia  aquea  &  fubfrigida  effentiam  fu- 
perantem  poflidenr.quocirca  &  per  fe  &  cum  polenta  il- 
lita  calidasinflammationes  leniunt. 

los.ide/i  «r«^o,acrem  qualitatem  haber,eftque  dige- 
rens,detrahens,&  detergens,non  teneram  modo  verum- 
etiam  duram  carnem:fique  pauculum  eius  multo  ceraro 
admifceas,idquod  ex  vtroqueconflabirur  ,citra  morfum 
abfterger. 

Hippuris,/;ocfy?ritK</4fi/«fW,quaIitatemhaber  adftrin 
gentem  cum  amaritie .  proinde  valenter  fimulque  fine 
mordicarione  exiccar.  itaque  vulnera  vel  maxima  con- 
glurinar,  eriamfi  perfetti  nerui  finr.Praterea  iuuat  etiam 
ramicem  inteftmoru  .  ad  ha:cfacitad  fanguinis  reiedrio 
nes,  &  ad  fluorem  muliebrem  ,  ac  potiflimum  ad  rubru. 
Ad  dyfenreriasvero  &alios  vetrisfluxus,  generofum  me 
dicamentum  eft  herba  ipfa  ex  aqua  aut  vino  pota.Eius 
porro  fuccus prodeft  prof  luuio  fanguinis  c  naribus,item- 
H  que  venrris  affeclionib9  profluuio  obnoxiis,cum  aliqtio 
aufterovino  potui  datus:aut  etia  cum  aqua,fi  fortciscui 
detur  febrim  habcat. 


ORIBA  SII 


6gi 


ifatis  domefticaqua  tin&ores  vruntur.GcCantis  va  A 
enter  faculratis  eft:non  tamc  adhuc  vt  mordeat.eft  enim 
amara  fimul  arqueadfttingens.  proinde  magna  vulnera 
in  duris  corporibusglutinat,etiamfi  incapitibus  fuerint 
mufculorum.lllinitur  quoque  vtiliter  partibusfluxu  fan- 
guinislaboritibus  nc  tumores  oedematum  fpeciem  pras 
fe  ferentcs  digerit  fimul  &  reprimit :  &  aduerfus  omnia 
ylcera  maligna  egregie  refiftit. 

Itex,W  efl /ifrcu.foliis  vti  quifpiam  poffit  ad  eruen- 
torum  vulnerurnagglutinationc.  eiufdem  quoque  facul  g 
tatis  eft  eius  flosiita  enim  leniter  deficcat  vt  morfu  vacas 
fit:&  item  adftringit.Quidam  ex  eo  fuccum  faciunt,fer- 
uaatquc  vt  medicamentum  morfus  cxpers,exiccans  &  ad 
multas  res  vtile.  Arboiis  etiam  corrcx  fimili  facultate  cft, 
nifi  quod  ficcioreeft  natura.  fed  hunc  quidam  combu- 
runt,eiufque  cinerc  vtunrur  ad  ea  quxcunque  vaienrer  ex 
iccari  poftulatit.ergo  clauos  quos  vocant,&  callos,&  myr 
mecias  aceto  maceratus  tollit. 

Dc  rebus  a  K  incipientibus. 
Calamintha,calida  & ficca  vehemeter  efiSatc  tenuiu 
partium.ipfa  vero  per  fe  pota  ficca  eft:cum  melicrato  au-  C 
tem  perfpicue  calefacit,&  fudores  elicir,  omneqj  corpus 
digerit  &  exiccat.quamobrem  fuerunt  qui  ea  ad  rigores 
circuitu  quodam  rcpctentes  vfi  fint:  ac  foris  quidem  ad- 
hibentes  olco  incoiltam,&  totum  corpus  cum  ftrenui  fri- 
cliotie  inungentcs:intro  verb  fumentes,vt  di&um  eft  no- 
bis.Quinetiam  coxendicibus  quidam  in  morbis  ifchiadi 
cisjVdingulare  remedium,imponunt .  trahit  enimqux 
in  profundo  delitcfcunt,ad  extreraitate  totiimque  adeo 
articulura  excalefacit ,  &  cutim  vehe.-nenter  adurit:& 
roenftruaspurgationespotuidata  admodum  efficaciter 
prouocat.Vtilc  eciam  medicamentum  eft  ad  elephantia-  " 
fin,eoquod  digerat  attenujtq;  valenter,&craflbs  humo- 
res  incidat.Qua  etiam  ratione  cicatrices  atras  reddit  fple 
didas,&fuggillata  digcrit.fed  ad  hxcefficienda  prjeftan- 
tior  eft  ex  vino  coda,vt  poftca  illinatur  .commodiorque 
erit  viridtsquam  ficca.na  ficcatafit  valentior,  &  propti' 
\rit.Eius  autem fuccus  lumbricos  latos  &  rotundos  infu- 
fus&epotusinterficit.  Iamvcroetiam  fufpiriofos  adiu- 
uat,eofque  qui  morbo rcgio  laborant,eo  qu6d  abftergat 
purgetque  tecoris  o  bftru&iones.cxterum  ad  hxc  omnia 
conEcienda  montana  eft  efficacior.  ^ 

Calamus,<J  efl  arundo  uaUaris,eias  radix  facultatis  ab- 
ftergentis  eft  partiCeps  non  mediocris:eiufque  non  acris. 
Folia  autem  viridia  modice  refrigerantjinque  eis  ineft  e- 
tiam  abftergendivis.Eiusverocortex  combuftus,abun- 
de  tenuium  partium  &  digercns  redditur.-habetque  vim 
abftergendijadeo  vtficcctcalefaciitque  vehementer. 

Cannabis  femen  flatus  experseft,  &ficcansvfque 
adeo  vt  fi  largius  quis  eo  vefcatur,  exiccetur. 

Capnios,«/  efl  fumm,  acris  &fimul  amara:  qualitatis 
eft  particeps.-neque  ctiam  omnino  vacat  adfti  i&ione.qua  F 
obrem  vritias  biliofas  copiofe  promouet,  &  iecoris  ob- 
ftru&iones  atque  imbecillitatem  fanat.  idem  ficcus  &  1*- 
uigitus  ex  mulfa  &  illitus  ventrem  laxit  ficcus  quoque 
vino  diluto  perfperfusftomachum  roborat. 

Cappai  is  radicis  cortex  ex  pugnantibus  conftat  fa- 
cultatib9:quippe  qui  abftergere,  purgare,  inciderequea- 
maritie  poteft.excalefacere  vcro  incidercque,acrimonia: 
cotitrahere,dcnfare,&  conftringere.acerbitate.Itaque  lie 
nesinduratos  ,fiquid  aliud.iuuare  h  ic  medicamentum 
potcft,tum  forisadmiftum  remediisqux  illinendo  funt,  " 
tum  intro  in  corpus  aflumpum,  &  in  aceto  aut  oxymeli- 
teco£tum,aut  avidum  contufum.illifque  admiftum.nam 
kntos  craflbfque  humores  ita  fumptum  perfpicue ,  idque 
non  foliim  per  vrinas  fed  etiam  per  feceifum  euacuat :  ac 
fxpe  etiamfanguinoleros  humores  defert.vnde  &lienes 
&  coxarum  dolores  adiuti  funt.fed  &  menftruas  euocat 
purgationes,&  pituitam  ex  capite  purgat.  Porro  vlcerib9 
m  jlignis  cataplafmatis  modo  mipofitus,  bonum  medica 
mentum  eft.  Prxterea  denrium  labores  adiuuar,  interim  «* 
cum  acetoco£tus,interim  cumvino,fxpc  etiam  folus 
dentibus  commanfus.Vitiliginem  quoque  cum  acero  di 
gent,&  item  ftrunns  tumorcfque  duros  idoncis  ad  hxc 
medicamcntis  admixtus  difcutit.Nec  miriun  vidcri  de- 


bet  fi  hui9herbx  fucc9amaritie  fua  vermes  auri u  occidat. 

Cardimiyide/l n<t/iurtti  ,femc  adurentis  eft  f.icultatis 
particeps,vt  finapi.proinde  coxendicis  capitifquedolo- 
ribus.atque  adeb  quicquid  ruborem  poftulat,  eo  excalefa 
ciuntjficutfinapi. 

Cardamomum  calidx  vehemenrer  faeultatiseft* 
adeo  vt  illitum  adurat.adiun&um  quoque  ei  quiddam  a-« 
maritudinis  eftqua  lumbricos  enecat,&  pforascum  ace- 
tovalcntcr  exterget. 

Cafia  calefacit  &  exiccat  vehementer  excrementa 
qux  funt  in  corpore,&  inftrumentis  roburaddir.  Eftye- 
ro  etiam  idonea  menftruis  purgationibus  fuppreflis,  quu 
excrementorum  copia  craflitiefque  vetat  ne  quantum  fa- 
tis  eft  euacuetur. 

Carya  arbor,i'<i  efl  »«x,habet  in  foliis  &  germinibus 
adftri&ionem  quandam;atin  nucis  putamine  &  recentt 
&ficco,euidenrem  plurimamqueitaquc  cxcontufisputa 
minibusexpreffum  fuccum  in  melle,vt  mororum  &  ru« 
boru.n,decoquimus,&  pro  ftomachico  medicamento  v- 
timur.Eius  nucleus  aridus  combuftus  fittenuium  partium 
&  exiccans,&  medicametum  morfus  expers.  Leptocarya 
verb,  fcor  efi  nuccs  Po»r-ir<e,frigidiores  &  magis  aufterxfunt: 
in  cxreris  rebus  funt  magnx  nuci  perfimiles. 

Caftoreum  calefacit,exiccat,tenuiumque  abudc  eft 
partium.tft  etiam  accommodatiflimum  iis  qui  explcni 
tudine  couelluntur  ac  tremunt:iis  vero  qui  exinanitione 
h xc  patiuntur,maximc  contrarium.haecque  facit  tum  e- 
potum.tum  cuti  ex  Sicyonio  aut  vetere  oleo  impofitum, 
Qaibus  vero  maiore  caliditate  opus  eft,fricari  eos  ex  ca- 
ftoreo  conuenit.fed  iuuat  etiam  fiquis  carbonibusipfura 
imponat,eiufquefuffitum  infpiratione  hauriat :  maximi 
vero  fi  humidx  frigidxq;  affediones  in  pulmone  aut  ca 
pite  conftiterint.  Attamelethargicas  cataphoric?fque  af* 
fediones  quibus  adiu£ta  febris  eft,  melius  tft  non  curare 
quidem  altquo  didorum  oleorii  macerandos:fed  potius 
ex  rofaceo  capiti  colloque  imponere. 

Cedrus  calefacit  exiccatque  vehementer.-oleum  aii 
tc  quod  ex  ipfa  fit,vehemetiflimum  eft  &  abudc  tenuiu 
partium.itaque  roolles  carnes  prompte  &  fine  doloi  e  pu- 
trefaeit:duras  verb  &longiorc  tempore,ac  prxcipuecor- 
pora  mortuorum  ficcat,&  a  corruptela  tuetur .  Ncc  mirl 
videri  debet fi  pcdiculos,lendes,& tineas,&  vermiculos 
qui  funt  in  auribus,inrerimar:appofitaque  fcetum  viuen- 
tem  enecet,mortuu  vero  eiiciatrficut  etiam  facir  decoi- 
tus  ipfiusfemine,pudendo  circumlita  .  proinde  medica- 
mentum  eritpartui  aduerfum,fi  fic  vtaris,nulli  fecudum. 
eadem  quoque  dentium  foraminibus  inftillata  ,  dolores 
eorum  lenit,ipfofque  dentes  confi  ingit. 

Centaurii  maioris  radix  acris  eft  &  calida  &  adftriti 
ges  cum  terrea  frigiditate.Ergo  fua  acrimonia  prouocat 
menftruas  purgationes,foctumque  mortuum  extrahit.vi- 
uetemque  corrumpit  &  expellit:  adftri/Hone  verb  vulne» 
ra  agglutinat,&  fpuentes  fanguinem  iuuaf.itemq;  ruptis 
c6uulfis.&  difficultati  refpirationisj&tuffibus  inuetera- 
tis  prodeft. 

Centaurium  minusficcat  valenter  citra  morfum.ex 
quo  fit  vt  magna  vulnera  glutinet.fi  recens  illinatur.prx- 
terea  vetuftis  vlceribus,&  qus  difficulter  ad  cicatricem 
perueniuntjcicatricem  inducit.Decodu  verb  huius  her- 
bx  quidam  ifchiadicis  infundunt,  ceu  biliofa craflaque 
educens.quum  tamcnita  vehementer  egerit  vt  cruenta 
euacuet,tunc  magisetiam proderir.Succus  verb  eius qui 
fimilis  facultatis  cft,cum  ea  qux  prxdicta  funt  efficir,  tu 
etia.  foetu  illitus  euocat,&  mcnftruas  purgatioiies  educit. 

Cecisjfcor efl g<*U4,qux  irftnatura  eft,  medicamenru 
eft  admodu  acerbu,habetque  plurimum  eflentia:  terrcnx 
frigidae:qua  ratione  fluxiones  reficcat,&repercutit:con- 
trahitque  &  conftringit  &  roborat  particulas  imbecillcs, 
omtnbufque  fluxionu  affedibus  ftrenuc  refiftit.itaque  fic 
cat  vehemeter,&  abunde  refrigcrat.  Altera  verbgalla  qux 
flaua  laxaque  eft,ficcat  ipfa  quoque,fed  minus .  Cxteriim 
gallx  combuftx  fanguinisreprimendi  vim  acquirut  car- 
bonibtis  autem  imponendx  funt  vfquedum  igni  cadeat, 
tum  aceto  aut  vino  cxtingucndx. 

Cera  medium  quodammodotcnet  calefacientiu& 


6oi 


DE    VIRTVTE    SIMPL.      L  I B.  II. 


60) 


rc  frigerantiu^humecranriumque  &  ficcantiu.quamobre 
aliorum  medicamentorum  materia  eft:  ipfa  verb  per  fe 
foris  impofita,  ex  genereeft  debiliter  concoquenrium. 

CiGos,tdc(lhcdera,  ex  contrariis  facultaribuscompofi- 
ta  eft:ftringit  enim  &  refrigerat,  eftquc  acris&  calida.  & 
viridis,eft  aquea;  effentia:  tepida:  parriceps.  foliis  verb  e- 
ius  in  vino  decodris  magna  vulnera  glutinantur,  &  roali- 
gna  fanantur:&  vlcerationes  ex  igni  f  aftas  ad  cicatricem 
perducit.Folia  quoque  ex  aceto  deco&a  lienofos  iuuant. 
Eius  flores  funt  ferme  validiores.vt  ambuftis  cum  cerato 
heuigati  conueniant.Succus  denique  medicamentum  eft 
quod  natibus  infufum  purgando  capiti  eft.fanarque  diu- 
turnas  aurium  fluxiones ,  &  vetufta  vlcera  in  aun bus  at- 
que  naribus.fi  verb  acrior  videatur,quum  vtendum  eo  e- 
rit,oleo  rofaceo  mifcebitur.  Lacryma  eiuspediculosin- 
terimit,&  cutim  pilis  nudat. 

Colocyntha,/jac  eflcucurbtra,  humectatacrefrigerat  ad- 
modu  quocirca  fuccus  rametorum  eius  ad  auriu  dolores 
cutn  inflammatione  coiun&oscum  rofaceo  c5uenit.fic 
Cti*m  tota  illita  calidas  inflamationes  refrigerar. 

Cummi,  hcc  eflgummi,  facultatis  eft  ficcantis  &  empla- 
ftica?,&  nimirum  afperitates  fanat. 

Conia,fcoc  efl  ixm/ww.aduretem  habet  caliditatem,  fed 
renuitate  fubftantiz  citra  dolorem  vrit. 

Conyza  maior  &  minor  calefacit  ficcatque  veheme- 
ter.hzin  oleoco3zremedio  funt  iisrigoribus  qui  per 
circuitum  redeunt .  earum  flores  vnacum  foliis  terunt 
quidam,&  exvinopotui  dant  admenftruaspurgationes 
egregie  euacuandas,&  foetus  eiiciehdos. 

Coriannon  fiue  corion, hoc  e(l  cor«*n</r»»»,excontrariis 
facultatibus  cbftat:plurimu  enim  habet  amarz  eflentiar, 
quz  tenuiu  eftpartiu,&terrea.necparuetiaaquex  humi 
ditatisquitepentis  facultatis  eft,obtinet.  habctquoque 
nonnihil  adftri&ionis.ex  quibus  omnibus  agit  varie. 

Copros,  idefl  /?erc««,caprinum,  quodproprie  e-rrv&iJfae 
nominatur.acris  &  digeretis  facultatis  eft,ideoque  indu- 
ratis  tumoribus  couenit,ac  no  folum  in  liene,  fed  in  aiii* 
etiinum  particulis-Equidem  ad  tumorc  in  genu  inuete- 
ratuiufficataplafma  exhordeacea  farina&pofca  &hoc 
ftercore  confici  atque  adhiberi:&  mirabile  eft  quatum  ei 
profuerit.Hzcdenique  parandi  ratio  eft  iucztcris  parti- 
culis  vtiliflima:eft  tamen  vi  acriore  quam  vt  eo  m  mulie 
ribus  vrbanis,aut  pueris.aut  vno  vcrbo  in  corporibus  te- 
nerxcarnis  vtare.Czterumftercus  hoc  vftum  tenuioru 
fit  partium,non  tamen  euidenteracriorum.quamobrem 
ad  alopccias  facit,&ad  ea  omnia  quz  abftergentia  medi- 
camcnta  poftulant:  cuiufmodi  funt  ieprx,  lmpetigines  & 
fcr.bieS.&cxtera  generis  etufdero.Stercusautem  bubula 
ficcandi  vim  habet,  atque  etia  attrahendi:  quod  oftendit 
quvi  apum  vefparuroque  morfus  iuuat.Hoc  etia  ftercore 
quidamaqiia  intercutem  laboratesoblinebat,&  in  fole 
exponebat.Stercoreaurem  columbarum  qux  in  pafcuis 
degunt,vt  calef  acienti  roedicameto  ad  multas  res  aflicke 
vtimur,  adhiberoufque  cii  nafturtii  femine  pro  finapi  ad 
ea  quz  ad  ruborem  perduci  poftulat. At  ftercore  gallina- 
rum  vtuntur  quidam  in  iis  qui  fuffocantur,  qubd  fungos 
comedcrint.  vomunt  aute  qui  hoc  fumunt,  humorem  pi- 
tuitofum  craffiffimu.  qua  re  ftatim  a  periculo  liberantur. 
Porro  ftercus  ipfum  in  tenue  pollinem  redac"tu,ex  tribus 
quatuorve  pofcae  aut  oxymellis  cyathis  perfperfum  effe  o 
portet.eft  aute  hoc  roinuscolumbino  calidum.Cxterurn 
ftercus  crocodiloruterreftriu  abftergendificcandiq;  vim> 
habet:  cuiufmodi  eft  etiaftercus  fturnorum,quum  oryza> 
folam  comederint.  Vt  ergo  crocodilorum  ftercus  ephcli* 
das  deterget.ita  etiam  vitilginc  atque  impetigine  tollit. 

Coftus  exiguam  plane  amaram,  plurimam  verb  acretn 
calidimqucobtinet  qualitatem,  vt  ctiam  exulceret.  quor 
circa  totum  corpus  eorum  quos  per  circuitum  rigores 
inuadunr,illo  cum  olco  ante  acceflionem  extrinfecus  co- 
fricatur.ita  etiam  in  refolutiuis  ifchiadictfque,&  ounnino 
in  quibuspartem  aliquam  calefacere ,  aut  exaltoad  fu- 
perficiem  trahere  fuccum  aliquem  oporteat,  cofto  vti- 
mur. Valet  quoque  ad  vrinam,  menfefque  prouocandos, 
ircmquead  rupta  conuulfaque .  Laterum  quoque  dolo- 
ribus  conuenit ,  lttos  lumbricos  interficn  .ad  ephelida 


k  valetcum  aqua  autmelle.  Eidem  quoque  flamofa  quar 
dam  humiditas  ineft.qua  cu  vino  rr  ulfo  venere  excitat. 

Cotyledonj  id  cflumbtltcus  Vcnerts  mixtx  eft  facultatis, 
humidx,fubfrigidx,&cuiufdam  obfcureadftringentis, 
cuieftctiam  amaii  parum  adiunchim.quarnobrc  rcfri- 
gerat  ac  repercutit,abftergetque  &  difcutit.  &  inflamma 
tiones  eryfipelatis  naturam  imitantes,&  erylipelata  fpe- 
fciem  lnflamraationum  prxfc  ferentiaperfanat:acftoma 
choardore xftuanti  adniodum  vrilirer imponitur. 

Crambeyrf  c/?fcr<t/}ic<*,ficcantis  facultatiseft,non  tame 
B  etiam  acris  euidenter.fed  adeo  vt  vulnera  glutinet,atque 
Vlcera  malignafanet,inflammationibufque  iam  indura- 
tis,&  folutu  difncilibus,&eryfipelatiquod  ctiam  talefit, 
itemque  herpeti  medeatur.  Sed  &  vis  quxdam  abfterges 
ei  incft,qnalepras  curat.eius  femen  epotii  lumbricos  ne- 
cat:ephehdasquoque&lentigines  iuuat.  Caules  verb 
brafsicaccombufti  cinBremfaciuntadmodum  deficcan- 
tem.vtferme  adurcndi  vim  habeat.qua  fane  ratione  eiuf 
mOdicineremadipi  veteri  mifcent,&  addoloreslateris; 
aur  fi  quid  tale  fit.vtuntur.Fit  enim  valenter  digeres  me- 
C  dicamentum. 

Crithe.fcoc  eft  hordeum,€icc3t  refrigeratque  modice,  ha- 
betqueetiam  pauxillum  abfterfionis.  Polcnta  veroplus, 
multoquam  hordeum,exiccat. 

Crini,feoc  e (ililit  ,flos  tenuium  eft  partium.oleum  quod 
ex  eo  fitjdigerentis,  morfu  vacantis&  mollientis  facultaf 
tis  eft,idoneum  vcrb  eft  vrcri  duritiei.  Radix  quoque  e- 
ius  &  foha  per  fe  trita  ficcant.abftergunt  &digerunt  me- 
diocriter.ita  fit  vt  exuftis  conucniant.  ergoradicem  to- 
ftam,tum  ex  rofaceo  contritam  exuftis,  quoad  cicatrix 
D  obducatur,imponunt.  quippe  quum  alioquiadcicatricc 
omnibus  vlcetibus  inducendam  medicamentum  fit  ldo 
neum.quinetiam  vteros  mollit,  menftruafque  purg.uio- 
nes  prouocat .  Folia  quoque  decoquunt,  &  vfquedum  ci- 
catrix  obdu&a  fit  adhibenr.eaque  non  fcliim  exuftis  fed 
etiam  vlceribus.  Porro  fi quis  fuccum  foliorum ex  melle 
&acetodecoxerit3&multomaiorem  fucciquam  mellis 
&  aceti  copiam  pofuerft;  is  probatiflim  u  mcdicametum» 
fibi  pararit  ad  ea  omnia  qus  citra  morfu  deficcare  vehe 
meter  oporteat.qualia  funt  vulnera  magna,pra;fertim  ve 
^  rb  qua;  capitibus  mufculorii  infliguntur:&  vlcera  flacci- 
da  diuturnaque,&  qua:  cicatrice  difficulter  cocluduntur. 

Crocus  abundc  calefacit ,  mbdice  vero  ficcat:  ideoqu» 
concoquendi  vim  quandam  obtinet:  cui  etiam  rei  adia- 
mento  eft  paucula  eiusadftridio. 

Crommyon,i(/<y?ccp<«,vehementifiime  calefacit,  craf- 
fique  effentia;  eft.  quocirca  admota  venarutn  ora  aperic 
exaceto  verbin  fole  inunfta,vitiligines  exterget.  alope- 
ciisverb  attrita  cutim  citi'  quam  alcypniu,pi]is  coueifir. 

CyamusjW  efl  faba,  eft  medii  proxime  temperamenti 
f  inexiccando&refrigerando,&exigua;facultaris  abfter 
gentis  atque  adftringentis  eft  particeps.ea  foris  impofita 
fine  moleftia  fiecat,atque  in  podagra  ex  aqua  deCocla,  & 
ita  adipi  fuillo  admixta.  ad  neruoru  aute  contufiones ,  & 
vlcer»,£abs  farina  cum  oxymelle  imponenda.ad  eos  qui 
ex  iftu  iaca  inflammatione  tentantur  ,  cum  polenta.  Eft 
etia  aptum  teftibus  vberibufque  cataplafma-.quippequtl 
hx  particularinflaramatione  obfeffz  modice  refrigerari 
defiderent.przfertiro  verb  quu  vberaex  ladein  ipfis  co 
cretoinfkmmationecotraxerunt.  imb  verb  &lac  ipfum 
C  abhoccataplafmateextinguitur.ficutpueroru  pubes  fa- 
rina"  fabarum  illita  plurimo  tempore  impubis  permanet. 

Cumini  femen  vehementer  calefaciendi  vi  przditura 
«ft.flatufque  difcutit,&  vrinammouet. 

Cypariffifolia,germinaj&globuIirecetes  acmolles,ma 
gna  vulnera  in  duris  corponb9conglutinat.ex  quo  planc 
patet  ficcadi  vim  in  eis  ineffe,cui  nihil  infigniter  acre  fic 
adiuncTrum.plurimu  auteamari  &  mulro  etiaplus  acerbi 
habent.proinde  humiditates  quz  imis  in  partibusdeli- 
tefcunt,  in  f  laccidis  &  putredini  obnoxiis  affeclionibus 
&  fine  moleftia  &  tutb  depafcuntur,aliafque  trahunt.  fic 
etiam  ramiccra  inteftinorum  iuuant  velex  eoquodfic- 
cant,&  robur  particulis  prx  humiditatelaxis  addant. 

Cyperi  radices  excalefaciunt  &  exiccant  fine  morda- 
citate.  itaque  vlceribus  quz  adcicatricem  zgreperducji 

CCCck 


604 


ORIBASM 


6oc, 


poffunt,  ob  nimiam  humiditarem  mirificc  profunt  :  ha-  A  in  medio  eft,neque  manifeftb  calcfaciens.neque  refrige 


bent  enim  quidpiam  adfti iclionis ,  &  ob  eam  caufam  vl 
ceribus  quibus  os  obfidetur,valde  coueniunr.  quin&  in- 
cidendivim  quandam  eis  ineffeapparet,quum  calculo 
laborantibus  congruant,vrinan,quc  &  menftruas  purga- 
tionesprouocent. 

Cyclaminus  abftergit,incidit,digerit,aperit  ora  vena- 
rumatque  attrahit.eius  autem  luccusharmorrhoidas  refe 
rat,&  floccis  impofi;us  atque  admotus  feceffum  valenter 
prouocatreius  enim  ita  vehemens  vh  eft  vt  abdomine  il- 
lito  ventre  fubducat,&peffo  impofitus  fcctum  interimat. 
Radix  eft  fucco  imbecillior.  fed  ipfa  quoq;  eft  vehemes: 
nam  &purgationes  meftruas  ciet  epota  &admota,  &ar- 
quatum  morbum  iuuat,  non  modo  ipfum  vifcus  expur- 
gans,fed  etiam  bilim  qux'  in  toto  corpore  fit,  perfudores 
cxcernens.datur  aute  potui  pondere  di achmaru  trium  cii 
paffo,aut  melicrato.cutim  etiam  detergit,  &  alopecias  & 
ephelidas  &  omnia  exathemata  curat.  itemq,  lieni  indu- 
rato  emplaftri  modo  illita,tum  recens  tii  anda  prodeft. 

Cytifi  folia  digerentis  facultatis  funt,qux  aquex  &  te- 
pidxmiftaeft. 

Coni  ftu£tus,quem  etiam  cocalum  nominant,viridis, 
totus  habetcum  humiditate  amaritiem&  acrimoniam 
quandam-proinde  purulentis  &  quibufcunque  ea  qux  in 
thorace  &  pulmone  funt,  facile  tuffi  reiicere  &  expuere 
expedic,accommodatus  eft.Fru&usvero  ex  eo  efculentus. 
«fperitatesin  aqua  maceratus  lenit. 

Dc  rebus  a  A  incipientibus. 
Lapathum  digerentis  roodice  facultatis  eft.oxylapa- 
thumverbeftmixtx  faculratis:  nam  cum  digerentis  eft 
tu  etia  cuiufdarepercutientis  particeps.eoru  femen  ma- 
nifeftam  adftticlionem  quandam  obtmet,  vtdyfenterix 
&  diarrhccx  medeatur,ac  prxfertim  oxylapathi. 

Leucoion  &fruftus  Yniuerfus,  abftergetis  ac  tenuium 
partium  facultatis  cft:magis  tame  flores,  &  inter  hos  qui 
ficcior«sfunt:adeb  vt  eorum  deco&um  menftruaspurga- 
tiones  promoueat,&  fecudas,ac  fcetum  mortuum  prouo- 
cet:fiquebibatur,fortum  interimat:  acfiquiseius  virium 
vehementiam  multa  aqua  admixta  mitiget,is  medicame 
tum  ad  inflammationem  aecomodatum  habcbit.Hoc 
Jgitur  modo  eius  deco&um  vteri  inflamationes  perfu-  g 
fumfanat,potiffimum  verocas  qux  iam  obdurucrunt, 
Fru&us  eandem  vim  habet,duarum  drachmarum  mefu- 
rapotuidatus,vel  etiam  impofitus,mcnfeTquc  ciet,acfce 
tum  viuentem  corrumpit,&  mortuum  expellit. 

Libanotus,fcor  f/r  f/;w„abundecalefacit,  &  modice  fic- 
cat,habetque  aliquid  adftringentis,ac  potius  etiam  albu. 
Eius  autem  cortex  euidenter  adftringit  ••  quaobrcm  ftre- 
nue  quoquc  deficcat.eft  etiam  craffarum partium & acri- 
monix  minimc  particeps. 

Libanotides  tres.fimilem  vim  habent  omnesemollie-  p 
tem,digerentem,abftergentem  &incidentem.  Succusra- 
dicum  ipfaru  arque  herbx  melli  admixtus  hebetudines 
oculorum  qux  excraffis  humoribus  oriuntur,  perfanat. 

Lapishxmatites  tantumhabet  frigiditatis  quantum 
adftrictionis.Eo  igitur  folo  vfusfum  ad  fupercilia  exafpe- 
rata.fi  vero  afpeta  fa£ta  fint  cum  inflasnmatione  coniun- 
c"ta,ex  ouo  ipfum  diluoifi  vero  magis,  etiam  ex  fccnigrx 
ci  decoifto:fi  fine  inflammatione,  ex  aqua.  Initium  vero 
ducito  femper  d  modice  humido,  per  fpecillum  nifun- 
des.  Vbi  autem  isqui  curatur,  eius  vires  fert,craffius  fem 
per  idenridem  efficito.ac  poftremo  ita  craffum  facito  vt 
fpecilli  cufpide  inungas  fecundum  fubie&ionero  euer- 
fionis  fupercilii.Idem  lapis  fimili  ratione  in  cote  contri- 
tus.fputo  fanguinis  &  omnibus  vlceribus  conuenit.  Sic- 
cus  vero  lxuigatus,&  in  tcnuiflimum  pollinem  redaclus, 
reprimit  excrefcentia,vlceraque  oculorum  ad  cieatricem 
ipfe  folus  perducir ,  attritus(vt  dicebam)  &  infufus,  aut 
inun&us. 

Lapides  qui  in  fpogiis  reperiuntur,frangendi  vim  ob- 
tinent,non  tamen  ita  validam  vtlapides  in  vefica  con- 
fringant. 

Lithargyrus  ficcat  vt  alia  metaltica  omnia ,  terrenaque 
&lapidca  medicamenta:id  tamen  facit  moderatiffime, 
&incxteris  cjualitatibus&^facultatibus  quodammodo 


rans.eftque  particeps  abftergentis  &  adfti  ingentis  facul- 
tatis  roodice.  quocirca  vtimur  lithaigyro  pio  materia, 
quamiis  qux  valcnrcm  vim  habct.feu  mordendi.feu  ad- 
ftringendi.feu aliquid  aliud  faciendi.mifcemus.Inter  ca- 
hditatem  vero  &  frigidiratem  medium  locum  obtinet. 

Lini  femen  modice  calcfacit ,  eftque  in  medio  ferme 
humiditatis  &  ficcitatis  conftitutum. 

Litron,W  tfl j»/rr«,ficcat  &  digerit.fi  verb  intrb  in  cor- 
pus  fumatur,multo  magis  quam  fal  craffos  tenacefqj  hu- 
g  mores fecat  atque  attcnuat. Aphronitro  vero,nifi  magna 
quxdam  neceflitas  cogat,  dcuorandum  non  eft ,  vtpote 
quod  ftomacho  fit  infefum.  ac  rufticus  ex  fungorum  efu 
pene  fuffocatus  eovfus  eft,eique  probatum  fuit  remediij. 
Cxteriim  nitro  vfto  &  non  vfto  nos  etiam  ad  talia  vti  co 
fueuimus. 

Lichen  in  petris  nafcens  abftergentem  fimul.modice- 
que  refrigerantem  &  adftringente  vim  habet:fed  eft  etia 
deficcans.quocirca  haud  mirum  eftfi  inflammationi  eft 
aduerfum. 

Lotos  domeftica,qnam  ctiam  trifolium  vocant,facuI- 
^  tatis  eft  modice  adftringentis  &  ficcatis:  tftque  m  medio 
in  calefaciendo&  refngerando. 

Lotos  arbor  adftringit  illa  quidem  modicc,fed  tenuiu 
partium  eft  &  ficcans.proinde  lignorum  ipfius  fcobs  co- 
uenit  fluori  rouliebri.dyfentcncis,  &  corliacis.decoqui- 
tur  autem  tum  exaqua,tum  ex  vino,prout  vfus  poftulare 
videatur.neque  foliim  infunditur,fed  etia  bibitur.quin- 
etiam  fluentes  pilos  cohibet. 
Lycium  facultatem  obtinet  exiccantem,  c5ftatque  cx 
^  diuerfigenerisfubftantiis,altera  tenuium  partiumdige- 
rente  &  abunde  calida,altera  terrena  &  frigida  exigua,ex 
qua  obtinet  adftri&ionem.Ex  quo  fit  vt  hoc  medicamea 
toad  diuerfas  affe&ioncs  vtantur  :  atque  vt  abftergentc 
quidem,quando  id  affumunt  tanquam  expurgans  ea  qux 
pupillx  tencbras  offundunt:  vt  contrahente  vero,  quum 
id  cocliacis&dyfentericis  ac  fluori  rouliebri  adhibent. 
eodem  etiam  vtuntur  adhypopia,  &  adfedis  atque  oris 
inflammationes,  vlceraque  &  hcrpetas  ac  putredines,  & 
vlcera  maligna,&  aures  purulenras  &  intertrigines,&  de 
nique  ad  vnguium  reduuias.  Porrb  Indicum  Lycium  cft 
adomnia  valentius. 

De  rebus  a  M  incipientibus. 
Malua,agreftis  quidem,digerentis  mollientifque  leni- 
ter  facultatis  cft  particeps:  hortenfis  vero,eft  imbecilhor. 
earu  fructus  tanto  validior  eft  quanto  eft  ficcior.Qux  ve 
rb  anadedromalache&  althxa  nominatur,  eftgenerise- 
iufdem:  efttamenquam  hxad  digerendum  efficacior. 

Mandragora  rcfrigerat  quidem  vehementer,  fcd  eft 
tamen  etiam  caloris  cuiufdam  particcps.Et  in  pomis  no* 
-  nihil  eft  humiditatis:quamobrem  ea  foporem  afferendi 
vimhabent.  Cortex  autem  radicis  qui  valentiffimus  eft, 
non  refrigerat  folum,fed  etiam  deficcat.quod  vero  intus 
cft,imbecillumeft. 

Marathrum,W  e/?/<r»»f«/«>»,caIefacitquidem  veheme- 
ter,cxterum  modice  ficcat.proinde  lac  procreat ,  idq;  no 
mediocriter.valet  quoque  ad  vrinam  ciendam,&  ad  me- 
fes  educendos. 

Maftiche  compofita  ex  contrariis  facultatibus  eft,  ad* 
ftringente  &  molliente:quocirca  ftomachi,ventris,  inte- 
q  ftinorum,&  iecorisinflammationibus  conucnit,  vtpote 
qux  calefaciat  ficcetque  abundanter. 

Melanthium  calefacit  ficcatque  vehemeter,  quum  te- 
nuium  fit  partium.  quibus  quidem  fit  rebus  vt  calidu  in 
Iinteo  admorum,&affidue olfaclu  catarrhos  fanet.quin- 
etiam epotum flatus  extinguit  vel maxime.  Interimit  e- 
tiam  lumbricosnonfolum  efum,  fedetiam  ventri  foris 
admotum.prxterea  lepras,  clauos  myrmeciasque  eiicit, 
menfefquc  ciet,qui  ob  craffitiem  tenacitatemque  humc*^ 
rum  fuerint  fuppreffi. 
H  Melcalefacit&  deficcatabunde.  eftautem  fimplicis, 
quoad  eiusfieri  poteft,naturalisfacultatis.  co&umverb 
minus  acrc&  abftergens  efficitur.quocirca  ad  finus  glu- 
tinandos  eo  vtuntur. 

Mehlotum  mixtx  facultatis  eftdiabet  enim  quippiam 


DE    VIRTVTE    SIMPL.      L I B.  II. 


60  j 


adftriclionis.fed  &digerit&concoquit:copiofior  enim  A 
in  eo  calida  effentia  ineft  quam  frigida. 

Mcfpilorum  fruftus  admodum  acerbus  eft  &  efculen  - 
tus,&  ventrem  ftrenue  cohibet. 

Mecon./por  e/?p<»f.t»fr,omneeftrcfrigerantis  facultatis. 
Semen  verbfatiui  papaueris  mediocriterfomnum  con- 
ciliat,eftque  album.-quamobrem  pani  ipfum  infpergunt, 
ac  melle  maceratum  edtint. Altenus  vei  6,cuius  fios  deci- 
dit/emen  valentius  refrigerat:  adeo  vr  eovti  innoxie,fic- 
utfatiuo,quifpiam  non  poffk. 

Mali  Perfica:  folia  &  germina  amaram  qualitatem  vin  ] 
centem  habent.exquo  fitvtin  potu  accepta  lumbricos 
interimlt:  id  quod  faciuntetiam  vmbilico  impofita.  o- 
mino  verbdigerens  medicamentum  eft.  Eiusverbfru- 
&us  humidus  eft  ac  frigidus. 

Meum  calefacit  vehementer,  atque  abunde  ficcat:pro- 
inde  vrinasmenftruafque  purgationes  mouet,  dolorem 
verocapitis  creat.ac  flatum  gignit. 

MolibdoSjiJ f^p/«w£«OT,plunmam  habet  humiditatem 
ex  frigore  concretam  .Si  igitur  mortarium  piftilliimque 
plumbeum  confeceris,  in  ipfumque  aut  omphacinum  o-  < 
leum,aut  aquam,aut  rofaceum,aut  alium  quempiam  fuc- 
cum  indideris,ac  teras,  vti  poteris  fuccoita  confcftoad 
inflammationes  in  fede  cum  vlcere,  aut  rugis,eritque  ad 
eas  qua:  in  pudendis  ac  teftibus  atque  vbenbus  funr.opti 
mum  remedium.  valebitque  eodem  modo  adaliasinfla- 
mationes  incipicntes,qua:  inguina,aut  pedes,aut  alios  ar- 
ticulos  obfideant.Couenitnonfecus  vlceribusmalignis: 
fiquead  carcinodw  vlcera  vtaris,  eritfanc  mirabile  medi- 
camentum.Si  verb  celeriter  multum  fucci  plumbei  velis 
colligere.conare  in  fole  terere,  aut  omnino  aere  excalefa 
cto.Porro  vtiliflimu  medicamentu  pararis,fi  quempiam 
fuccumrefrigerantem,  vtfemperuiui,  vt  vmbilici  Vene- 
risjVt  intybi,vt  la£tuca:,vt  pfyllii,  vtomphacii,admifcue 
ris.  Plumbi  verb  bradtea  tenuis  gangho  probe  impofita 
&  alligata,ipfum  plane  diffipar. 

Morifructus,maturus  quidem  ventrem  fubducit,im- 
maturus  verb  vbi  aruerir,medicamentum  admodum  re- 
ftringens  fit,  adeo  vt  dyfentericis  accccliacis  conueniat. 
tunditur  etiam,  &  obfoniis  admifcetur.  Cortex  verbra- 
dicis  arboris  purgantis  facultatis  eft  particeps,  cum  ama- 
ritie  quadam.Itaque  latum  lumbricum  interfictt. 

Myelos,/?or  eftmedv.Un,  vim  habet  molliendi  corpora 
qux  obdurueruntac  fcirrhum  contraxerunt .  Optimam 
verb  expertusfemperfum  ceruinam  :  deinde  iuniorum 
boum.  taurorumverbcV  hirccrum  eft  acrior  &  ficcior. 
quocirca  duritiem  fcirrhi  fpeciem  referentemdiffolyere 
non  poteft. 

Myrtus  ex  contrariis  fubftantiis  conftat:in  ea  tamen 
vincit  terrenum  frigidum.habet  verb  etiam  tenue  quid-  F 
dam  calidu:quocircaadmoduficcat.  Casterum  foIia}fru 
crus,germina,&  fuccus  non  multum  in  adftricrione  diffe 
runt:quod  verb  agnatum  eft  trnnco  atque  ramistubero- 
fum(quam  myrrada  quidam  vocant)  quo  ficcius  eft  ante- 
didis,eo  adftringit  ficcatque  vehementius.  Quidam  id 
tundunt  ac  reponunt,  tum  vino  fubigentes  paftillos  con- 
formant.folia  item  arida  magis  quam  viridia,deficcant. 
De  rebus  a  N  incipientibus. 
Nardi  fpica  modice  calefacit,abudeque  ficcat.  ea  ex 
eflentia  abunde  adflringenti  &  acri.calida  non  multa,  &  G 
quadam  fubamara,conftat.meritb  igiturtum  pota,  tum 
forisadmota  ,iecori&  ftomacho  conuenir ,  vrinafque 
mouet ,  ac  morfus  ftomachi  fanat :  ventrifque  fluxio- 
nes  &  pra:terea  capitis  atque  rhoracis  exciccat .  valentior 
autem  eft  Indica,  qui  nigrior  eft  quam  Syriaca .  Celtica 
'  verb  fimilis  eft  facultatisXed  vrinas  magis  ciet. 

Narciffi  radixficcandi  facultate  habet,adeovtmaxima 
vulnera  conglu:inet,velfi  vfque  ad  tendinesfit  fadta  prje- 
cifio.  habet  etiam  abftergedi  &  attrahendi  vim  quadam. 

Nymphxas  tum  radix  tum  femen  vim  habet  defic-  h 
candi  fine  morfu.itaque  profluuia  ventris  fiftir,  ac  femen 
fiuein  infomniis,fiue  alio  modo  immoderatius  proflues 
cohibet.iuuat  etia  dyietericos.Qua:  vero  candida  radice 
habet,vehemenriore  facultate  prxdira  eft.quocirca  exa- 
qua  macerata  vitiligines,piceverb  hquida,alopecias  fanat. 


De  rebus  ab  O  incipientibus. 
Oxos,id  eft  ace r«,mixta:  fubftatis  eft,calida:  &  frigida:: 
atque  vtriufque  tenuium  partium:  frigida  tame  calidam 
fuperar.  Caterum  vbi  acetum  validum  fit ,  vehementer 
exiccans  eft. 

Oxyacanths  frucrus,non  folum  quum  eftur,fed  etiam 
quum  potui  datur.omnes  affe&iones  qua:  cum  fluxioni- 
bus  coniundra:  funr,retinet. 

Opopanax  mollit  ac  digerit:calefacuque  vehementeo 
&  abundcficcar> 
B  Opos,W  t7?/;^«or,Cyrenaicus  omnium  &  calidiffimus 
eft,&  tenuiffimarum  partium,ac  proinde  maxime  dige- 
rir.quanquamcateriquoque  calidi  &  fpirituofi  abunde 
funt,hoc  eftMedicus  &Syriacus. 

Origani  omnis  vis  eft  incidens,tenuans,calefaciens  & 
ficcans  vehementer.quam  verbtragoriganon  vocant,  ea 
aliquid  adftrictionis  affumpfit. 

Orobusj/jor  eft  fr««m,ficcat  quidem  abunde,fc d  calefa- 
cit  modice,&  incidit  &  abfterget,  &  obftructiones  tollit: 
fi  verb  copiofiusfumarur,fanguinem  per  vrinas  cducir. 
C  Oftrax,/;of  f/^rc^itjbuccinarum  &  purpurarum  vftavim 
habetadmodum  exiccandi.Ofticotiim  quoque  combu- 
fta  fimilis  eftfacultatis.  eavtor  ad  diuturnas  ex  fluxione 
cauitares,&  qux  viximpleri  carne  poffunt,  qua:nimiru 
fiftulofefunt  atque  ptofunda::  eomforisex  adipefuillo 
veteri  imponens.&  in  finum  aliquid  eorum  quae  taliacar 
neimplenr,immitto,quale  eft  vftu  diaphanes,  quodfphe 
clarium  nominanr.Iam  vcrb  horum  omnium  cinis  den- 
res  fplendidiores  reddit  tum  abftergendi  facultate ,  tum 
D  verb  erirm  effentia;  afpcritate,no  fecus  quam  pumex.Ad 
hunc  verb  vfum  no  eft  neceffe  qua?  fic  vfta  funt  admodii 
lauigare.at  fi  vlceribus  malignis  vciis  infpergere,ante  o- 
mnia  in  tenuiffimum  pollinem  redigenda  erunr.  Porrb 
carnem  excrefcentem  exterunr  mediocriter&  compri- 
mur.pratereacum  fale  vfta  hxc  omnia  dentes  efficacius 
abftergent.atque  adeo  vt  non  modb  flaccidas  gingiuas 
exiccent.fed  etiam  putrejcentia  vlcera  adiuuent. 
De  rebus  a  n  incipiennbus. 
Paliurifolia&radix,non  obfcuram  adftringendi  fa- 
^  cultatem  habent,vt  etiam  ventrem  fluentem  cohibeant: 
digerunt  verb  adeo  vt  phymata  quoquc  curent,quas  non 
admodum  inflammata  calidaque  finr.  Cxreriim  fru&us 
tantam  incidendi  vim  habet  vt  &calculosvefics  con- 
fringat,& pecroris pulmonifq;  excreationib9  auxilietur. 

Pentaphylli  radix  ficcat  quidem  abundc,  fed  mininie 
acris  cft.quocirca  ad  multa  vtilis  eft. 

Piper  nuper  germinans  longum  cft,  ideoque  humi- 
dius.fruQus  verbqui  veluromphax  eft,album  eftpiper, 
quod  eft  acrius  nigro  .  illud  enim  eft  afpeftu  tanquam 
fubaflatum  &fubexiccatura.vtrtinquetamenfatisvalen- 
ter  calefacit  &  ficcat. 

Pctrofelini  femen  acie  eft  cum  amaritie  coniundla» 
proinde  menftruzs  purgationcs  mouer,&  vrinas  copiofe 
citat.flatus  quoque  difcutif:  valdeque  calefacit&  ficcat. 

Peganon, />oc  eft  rutir,  quae  agreftis  eft,  vehementiffimc 
ficcat  &calefacit.qua:  verb  domeftica  eft,vehemeter:ea- 
que  eft  non  acris  modb,fed  etiam  amara,arque  humores 
craffos & tenaces incidit  attenuatque,&  per vrinas ducit: 
eft  &  tenuium  partium,&  flatus  excutit:quamobrem  ad 
inflationes  accommodata  eft,&  veneris  ap>petitum  cohi- 
bet.eadem  ftrenue  digerit  atqueficcat. 

Pix  ea  qua;ficca  eft,calefacit  abunde  &ficcat:qua;  ve- 
rb  humida  cft,habet  prarrcrhxcnefcioquidtenuiupar- 
tium,ita  vt  afthmaticos  &  purulentos  iuuet.Cyathus  autc 
ei9  melli  admixtat  adlingedu  darur.habetprartereavtra- 
que  vim  quanda  abftergendi,&  concoquendi,&digcren 
di.qua fane  ratione  leprofos  vngues  eximitcerx  mifta,li- 
chenafque  detergit,ac  tumores  duros  &  incoclos  catapla 
fmatis  indita  cocoquit.liquida  tame  eft  ad  oia  valentior. 

Pini  cortex  vincente  habet  facultate  adftringetem,vt 
impofitus  intertrigenes  pulcherrime  fanet,&  potus  ven- 
trem  cohibeatj&  ambufta  ad  cicatricem  perducar. 

Picex  cortex  fimili  modo  quo  pini  cortex,agit,  mo- 
dcrarius  tamen.In  foliis  tamen  vtriufque  &  pini  &  picea: 
vis  eft  vulnerum  agglutinandoru.  Fuligo  autem  qua;  cx 

CCCc.ii. 


£o8 


O  R  IB  ASII 


c9 


di£tiscolligitur,ad  pilos  fuperciliorum,&  ad  angulos  ocu  A      Satyrium  humidum  calidumque  tcmpetaiura  eft.hu 


loru  lippientes,crofos,&  lacrymantes,acc6modata  eft, 

Platanus  frigidioris  humidiorifque  eflentix  eft.qua- 
obrem  eius  folia  viridia  trira  &  illita  inflammationes  in 
genibus  iuuant.eius  cortex&pilulx  cum  adipe  ad  vlcera 
ambufta  valent. 

Pomphoiyx,  fi  lota  fuerir,  ferme  omnium  prima  eft 
quxcitra  morfum  ficcant: vnde  advlcera  carcinode  ido- 
iiea  eft,&  item  ad  alia  maligna  omnia. 

Prafium,  hoc  eft  mirrubium,  calefacit  &  ficcat  vehemen- 


miditatemque  excrementitiam  &  flatus  participem  pof- 
fidet:quocirca  ad  res  vcnereas  incitat.idem  quoque  eius 
radix  facit. 

Selinon, hoc  e(l «q>/Kw,calidum  adeo  eft  vt  vrinas  &  mc 
ftruas  purgationes  ci  ear.flatus  quoquc  difcutit :  &  magis 
femen  quam  herba. 

Seris  tcmperatura:  eft  frigidarficcxque  modice. 
Sefeleos  fruft9  vfqucadeo  calidus  eft  Ttmouere  vrina 
copiofc  queat.  quinetiam  partium  tenuitate  ad  comitia- 


rer,iecur  &  lienem  obftrudtione  liberar,thoracem  pulmo  B  lem  morbum  &  ad  re&a  ceruice  fpirantes  accommoda- 
nemque  expurgat.menftruas  purgationes  ciet.illitum  ve-       tus  eft 


ro  abftergct  &  digerir,&  per  nares  arquatos  expurgat.de- 
nique  ad  inueteraros  aurium  dolores  facit. 

Propolis  vehementer  calefacit,  acvalenter  abftergct, 
abundcque  trahir.eftque  valenri  acrenui  clTentia. 

Ptelex,/w  efl  «/m/,foliis  recentia  vulnera  glurinatur,  in 
dfqucabftergcndi&  adftringendi  facultas  ineft:&magis 
incortice,adeo  vc  cum  acetolepras  etiam  faner.  Eandem 
vim  radices  habet.-proinde  carum  decocfo  quidam  per- 
fundunt  fradhiras  quibus  inducere  tophos  opi  fit. 

Ptereos,/joc  eftfiltctsy  radixlatos  lumbricos  interficit,  fi 
quatuor  eius  drachmas  in  melicrato  quis  bibat.Porro  foe 
tum  viuum  interficit.mortuum  expcllit.  Similehuic  ob- 
tinet  vim  fcemina  filix. 

Pyrcthri  radix  vrentem  vim  habet,  qua  dentium  re- 
frigcratorii  dolores  fanat.  &  antc  rigores  penodorum  ex 
oleo  confricatur.ftupidos  quoque  &  refolutos  adiuuat. 

Vyros,hocefl  tritkum,foris  impofitum  modice  calfacir, 
non  tamen  ficcare  aut  humedlare  manifefto  aptum  eft. 


Sefamum  emplafticam  vim  &  fimul  molliente  habet, 
&  modicc  calidam.ciufdcm  facultatis  eft  oleum  quodex 
eo  conficitur:&  item  decodfum  herbx  ipfius. 

Sicyos.fcoc  cftcucumts,  qui  maturus  cft,  tenuioris  elTen- 
tix  eft:qui  talis  non  eft,craffioris.  funt  tamen  abftergen- 
tis  &  incidentis  facultatis  participes.quamobrcmvrinam 
cienr,&  corpusfplendidum  reddunt:  atque  etiam  magis 
fi  quis  arefaciat.deinde  contufum  per  cribrum  excutiat, 
C  &  pro  abftergentepuluere  vtatunin  eo  enim  humida  fri 
gidaque  admodum  abundat  natura.quanquam  fi  femen 
&radix  exiccentur,non  eriam  humidx  naturx  funt,  fed 
iam  modice  ficcatis.  Agreftis  vero  cucumeris  fuccus,  que 
etiam  elaterium  nominant,qui  ex  frudtu,itcmque  exra- 
dicib9  &  foliis  exprimitur.eft  ad  curationes  perutihs.Er- 
goelarerium  menfesciet,&  fcetum  interimit  appofitu. 
prodeft  regio  morbo  laborantibus  in  nares  cumladfe  in 
fufum.  quo  etiam  modo  capitis  dolorcs  fanat.  Succus  ve 
ro  radicis  &  foliorum  eft  prxdidfo  imbccillior.Cxterum 


habet  vero  quippiam  lentoris,  &  naturat  obftruentis.  A-  J>  eius  radix  abftergit,digerit,mollitque.  Cortex  vera  ma- 
mylum  vero  quod  ex  eo  conficitur,  frigidius  ficciufquc       iorem  ficcandi  vim  obtinet 


ipfo  redditur.At  cataplafma  ex  pane  cofedtum  maiorem 
digercdi  vim  habet  quam  quod  ex  rritico  fit,quippequu 
panis&  fermentum  &  falem  habeat,  fermentumquc  fa- 
cultatis  fit  atttahentis  digCrcutifque. 

'Pitya,fcoc  fy?fo^«/»w,omne,aci;is,attenuantis,  digeretis 
&ficcantisfaculcatis  eft.nam  lac  in  ventre  coagulatum 
difloluit.Leporis  vero  coagulum  omnium  praeftantiffi- 
mum  eft.  id  fanguinem  in  ventre  concretum  cum  aceto 
epotum  diflbluit:facitque  id  efficacius  quidem  cxteris, 
fed  non  tamen  folum. 

De  rebus  a  P  incipientibus. 
Radicula  vehementer  calefacit,  &  abundeficcat.fc- 
men  cft  efficacius  planta.in  eis  vis  digeredi  eft:itaque  ad 
fuggillata  &alia  liuida  id  genus  vtihter  adhibentur. 

Rheum  mixtx  facultatis  efbhabet  enim  quidpiam  ter 
reftre  quod  frigidu  eft:fed  ei  quoque  ineft  caliditas  qua?- 
dam  cum  partium  renuitate  coniundta.conuulfa  igitur  & 
rupta,&eos  qui  nifi  vedfa  ceruice  fpirant,adiuuat.liuentia 


Silphii  liquor  calidifsimus  eft.&tamc  folia,&frudfus, 
&  caules,&  radix  ftrenue  non  calefaciunr,fed  omnia  funt 
magis  eflentix  flatuofx,  atque  ideo  concodtu  difficilia. 
foris  tamen  impofita  funt  efficaciora :  &  maxime  omnitt 
liquor  in  quo  vis  admodum  trahendi  ineft.  &  cx  memo- 
rata  eius  temperie  facultatcm  quandam  detrahendi  &  li- 
quandi  habet. 

Spongia  vfta, acris& digerentis  facultatis  eft.harc  bitu 
mine  imbuta,&  adhuc  ardens,  vt  ficca  reddatur,  facit  ad 
fanguinis  eruptiones  ex  yulnere.  fi  bitumen  nonfuppc- 
tat,pice  illineda  eft.  Spongia  vero  noua  per  fefe  manife- 
fte  deficcat.id  nofces  fi  ea  iola  vtaris  ad  vulnera  exaqua, 
vel  oxycrato,  vel  vino;  perinde  enim  glutinabit  ac  me- 
dicamenta  qux  fiftendofanguini  aptafunt. 

Spondylii  fvudtus,acris&fecantisfacultatis  eft:quoc!r- 
ca  ad  afthmata  &  ad  morbum  comitulem  eft  medicame 
tumaccomodatum.fcd  &  morbo  regio  affedhs  prodeft. 
ac  radix  quoque,in  qua  fimilisfacultas  eft,  ad  eadem  va- 


itidem  &  lichenas  fanat  cum  accto  i!litum,&  fanguinem   f  ler.eftque  praeterea  vtilisad  callos  qui  ex  fiftulis  oriunrur. 


cxpuentibus  cceliacifque  &  dyfentericis  prodeft. 

Refinx  omncs  calefaciunt.ficcant  digeruntqne,  fed  a- 
lia:  magis,alix  minus  id  faciunt:lentiffima  vero  omnib* 
ttierito  antepofica  eft.cam  maftichen  nominant:na  prx- 
terouam  quod  eft  exigux  particeps  adftridrionis,  adeo  vt 
ftomachi,ventris&  iecoiis  imbecillitatibus  &  inflamma 
tionibus  conueniar,  eietiamineft  vt  fine  mordaciratc 
ficcet,minimc  enim  acris  eft  &  maximc  tenuium  partiu. 
cxtcris  pra:ftat  terebinthina ,  eaque  magis  quam  mafti- 


ea  autem  circumrafa  imponenda  eft. 

Stczv ,hoc eft adeps /«;//;«,eft  fere  omnium  aliorum  humi 
diflimus-quamobrem  in  aciione  proxime  adoleum  ac- 
cedit:maioremtamen  vim  habct  emollicndi  &  conco- 
quendi  quamoleum.idcircoeum  admifcemus  iis  cata-. 
plafmatis  qux  ad  inflammationes  valent.  Qui  vero  mor- 
dicationcs aut  in  recto inteftino  aut in colopatiuntur,iis 
potius  caprinum  quam  fuillum  adipem  iniicimus:  quip- 
pe  qui  proptcr  craflfitiem  facilius  concrcfcar,  fuillus  aute 


che  digerit  &  abfterget,ita  vt  fcabies  fanet:&qux  in  fro   C  inftar  olei  defluat.proindc  co  potius  vtimur  ad  dyfente 


fundo  funt.cxteris  refinis  magisattrahit 

Rofarum  vis  eft  aquea,fubftantia  calida  mifta  duabus 
aliis  qualitatibusadftringenti  &  amari.  earum  flos  etia 
magis  quam  rofx,adftringit:ac  proinde  vim  itidem  ha- 
bet  exiccandi. 

Rhypos,  idefl [orAa  c /Imuis  ,digerit  &  emollit,  &inco- 
claphymata  digcrir.  Sordes  vero  in  palarftris  quam  vrdm 
vocant,optimum  eft  mamillarum  inflammationibus  re- 
medium:nam  &  itfarum  feruorem  igneum  reftinguit,& 
quodinfluit,cohibet:&quod  lbi  continctur.digerit. 
Derebus  a  2  incipientibus. 

Sandaracha  vrentis  facultatis  eft,  ceu  arfeniciim:  crgo 
mcritb  fit  vc  cnm  f jcultatibus  digerentibus  &  extergen- 
tibuscommifccant. 


ricos,&qui  crebra  defidendi  cupiditate  tenentur.  Anfe- 
rinus  vero  adeps,  fanics  qux  in  alto  corpore  mordicant, 
fua  tenuitate  magisobtundit.eftetiamfuillocalidior.ir. 
horum  medio  eft adeps  gallinarum.  Nunc  vero  omnis 
pinguedinisfacultas  eft  humedtans  &  calefacies:fed  fuil- 
la  eft  modice  calida.taurinus  verb  adeps  eft  multo  cali- 
dior  &  ficcior.Yitulinus  vero  minus  quam  taurin',& hcc 
dinus  minus  quam  caprinus  &  hircinus.taurinufque  mi- 
nus  quam  Iconinus:  hic  enim  potenrius  quam  czteroru 
yj  omnium  quadrupedum  adipes,digcrit:  nam  &  calidiffi- 
mus,&  tcnuiffimarum  eft  partium*  Porro  omnis adeps 
quum  inuctcrafcit,  fit  feipfo  calidior,  &  tenuiorum  par- 
tium:atque  ita  maiorcm  digerendi  vim  acquirir. 

Scandix  calcfacit  ficcatque  vehemeter:  itaque  me 

rito 


6ib  DE 

rito  vrinam  ciet,&  vifcera  libcrat  obftructione. 

Scilla  eft  facultatis  admodum  incidentis ,  non  tamen 
admodum  calida:.  melius  autem  eft  ea  affata  aut  elixa  v- 
ti-quo  fane  modo  eius  virium  vehementia  exoluitur. 

Scolymi  radixcalida  ficcaqueadmodum  eft.  copiam 
vrina:  fcctentis  educit,fi  vino  incodabibatur.  hac  ratio- 
ne  fccdos  alarum  &  totius  corporis  fanat. 

Scordion  ex  variis  facultatib9  coftat.habet  enim  quid 
pia  amari  acerbiq;  &  acris.vifcera  igitur  expurgat,fimul- 
qu  e  excalefacit,ac  meftruas  purgationes  &  vrinas  mouet. 
couulfaquoq;&rupta,&laterum  dolores  ex  obftrudio- 
ne  &  frigore  ortos  epotum  fanat :  magnaque  vulnera  & 
ruptaconglutinat.&laterum  dolores  viride  impofitum 
fanat.fordida  vero  purgat,&cicatrice  concludit. 

Scordon,/w  efl  allium,8i  calefacit  &  ficcat  vehementif- 
fime  ,vt  etiam  hirudines  eiiciat,  fic  vtnullaalia  re  fit 
opus. 

Smyrna,fcocey?  myrrka,  de  numero  eorum  cftqux'  abu- 
danter  calefaciunt  &  exiccant:  itaque  illita  vulnenb9  ca- 
pitis  ea  glutinat.tollit  etiam  Iumbricosffoctumquenecat 
&  eiicit.ineft  ei  vis  itidem  abftergcndi. 

Smyrnium,calidum  &ficcum  vehemeter  eft,Vrinam- 
cjue  &  menftruas  purgationes  educit. 

Stcebes  fvuctus  &  foliaadftiingentem  vim  movfufque 
expertemhabentatqueabundeficcat.  quamobrem  eoru 
deco&um  dyfentericisiniicitur,  &auribus  purulentis.  & 
vulnera  magna  coglutinat.cum  vino  autem  auftero  hic 
facit  euidentius:nam  valenter  deficcat  omnes  humidita- 
tes  qux  priternaturam  funt.Folia  verb  viridia  illita  vim 
habent  fanguinem  fluentem  fiftendi:  iuuantque  illita  o- 
culorum  fuffufiones  exidlu  obortas. 

Styrax  calefacit,mollit,concoquit:  quamobrem  tuffi- 
bus,catarrhis,  deftillationib9  raucitatibufqueprodeft,ac 
menftruas  purgationes  feu  potus  feu  admotus  elicit; 

Syca,  hoc  eftftcus  dnt/^modice  calefaciunt :  habentque 
partium  tenuitatem  quandam.his  duabus  qualitatibus  i- 
donex  funtaddurostumoresconcoquendos,  quos  etia 
ftatim  digerunt.  Cseterum  ficus  caprifici  facultatis  fune 
acris  ac  digerentis:  ficetiam  domefticarum  arboru  pri- 
msficns  quas  groffos  nominant. 

Schinosifcor  t (l  Umifcus,ex  aquea  effentia  leuiter  calida, 
&  terrea  frigida  non  multa,  compofitus  eft.  ficcat  igitur 
abunde.in  differentia  verb  caloris  &  frigoris  eft  quoda- 
modo  medius.  fimilem  porrb  habet  in  omnibus  eius  par 
tibusadftriitione.  Si  verb  fuccu  ex  viridibus  eiusfoliis 
exprimasjfimilem  is  quoquetemperaturahabebit.  qua- 
obve  epotus  dyfentericas  coeliacafque  affecliones  fanat: 
&  ad  fputa  fanguinis,  &  fanguinis  fluorcs  ex  vtero,  &  ad 
fedem  vuluamque  procidentem  eft  accommodatus. 

Schinow  anthos,/?or  efl  fchmiflos,moc\\ck  calefacit,&  mo 
deranus  adftringit.  necplane  a  tenuitatis  natura  feiun- 
fhiseft.proinde  lotium  ciet,  menftruafque  purgationes 
educit.quinetiam  inflammationes  eas  iuuat  quibusie- 
cur,venter  &  ftomachus  obfidentur. 

De  rebus  aTincipientibus. 
Terebinthi  corte::  &  folia  &  fructus,adftringen$  quid 
obtinent,  fed &abunde  calefaciunt :  humidi  verb  ad- 
huc,  ficcant  mcdiocriter :  aridi  verb,  abunde ,  &  magis 
etiani  fruc~tus:idebque  vrinam  ciet,&lienibusprodeft. 

Teutlon.W  cf>  fcffrf,nitrofa*  cuiufdam  facultatis  eft  par 
ticeps.proinde  abfterget,digerit,&  per  nares  purgat.  Co- 
claverbmtrofam  vim  deponit,  fitq;  eius  facultatis  qua: 
inflammationibusaduerfatur,leuiterquedioerit:Sed  ad 
detergendum  &  addigerendum  validior  eft  alba:  nam 
nigra  nefcio  quid  adftvi&ionisadiunclum  habet,idquc 
in  radice  magis  quim  in  aliis  partibus. 

Telis,fcoc  eflfanumgrxcum, abunde  calefacit,  &  modice 
ficcat:quamobrem  inflammationes  feruentes  irritat:mi- 
nus  vero  calidas  &  magis  duras  digerit. 

Tithymali  omnes  vincentem  habent  acrem  calidam- 
que  facultatem.ineft  verb  eis  etiam  amarities.liquor  au- 
tem  eft  va!idiffimus,deinde  fvu&us  &folia.  Sed  di&avu 
quoque  facultatum  radix  eft  particeps.non  aeque  tamen. 
Ipfa  autem  aceto  deco&a  deotium  dolores  fanat,  maxi- 
nae  verb  eos  qui  dentibus  etofis  contingunt.  liquor  verb 


VlRTVTE    SIMPL.       L  1  B.  II. 


6ii 


A  inunc~his  pilos  tollii :quia  verb vehemens  eft,ideo  oleo  co 
mifcetunfiqueid  affiduefiat,vadicespilovum  aduftxpe- 
nitus  interibunt,corpufqueipfum  glabru  reddetur.eade 
facultate  verrucas,myrmecia,vnguesoculovu  &  thymos 
auferunt,impetiginefque  &  fcabies  detergunt. 

Titanus,/)or  r/?r<j/x,viua  quidem  vrit  vehemeter,  adeb 
Vt  cruftam  inducat:  extin&a  verb,  ftatim  cruftam  quidc 
&ipfafacit,fedpoft  vnum  autalterum  diem:fi  verbfpa- 
tio  temporis  rcftinc~rafuerit,id  non  omnino  faciet:  cale- 
faciettamen  camemque  eliquabit.fi  lauetur,  morfum  in 
g  aqua  deponit:  &  facit  id  quod  kovicw  ,  koc  e(l  lixtutum,  vo- 
cant.  ficcat  autem  hxc  fine  morfu.  fique  bis  autte",  aut 
fa?piuslota  fuerir,morfus  omnino  expersefficitur3ac  ftre 
nue  citra  morfum  ficcat. 

Tragacanthafimilemgummi  vim  obtinet  emplafti- 
Cam,&  acrimoniam  obtundentem,&  pariter  atqueillud 
deficcat. 

Tribolusin  terreftri  fupcrat,adftringens  &  ficcans:  in 
aquatili  verb,aqueum.ambo  aurem  ortui  inflammatio- 
num,&  omnino  inf  luxibus  omnibus  aduerfantur.Terre- 
ni  verb  fruc"rus  tenuium  partium  eft,  ideoque  epotus  Iapi 
^  des  qui  funt  in  renibus,frangit. 

Trychnon  ,koce(i  folanum,  efculcntum ,  qubdque  iri 
hortis  nafcitur,  omnes  norunt,ebque  omnes  vtuntur  ad 
ca  qui  refrigeranda  funt  atque  adftringentia. 

De  rebus  ab  Y  incipientibus. 
Hydropiper  calefacitquidem,ied  non  xquc  ac  piper.- 
&  tame  herba  adhuc  virefcens  vna  cum  fruftu  illita,fug- 
gdlat&  tumores  induratos  digerit. 

Hyofcyamus,  koc  eftaltercum,  ad  curationes  valet,  cu- 
^  iusfvuclus&floscandiduseft:  vehementer  enim  refri- 
gerat. 

Hyffopum  calefacit&ficcat  vehementer ,  eftque  te- 

ntuum  partium. 

De  rebus  a  $  i  ncipientibus. 
Ph a c i , hoc  e ;?  len t e /, aftriogu n t,  n o n  ta m  e  val enter.  in  ca 
lore&|frigoremediumlocumtenent.  abunde  veto  fic- 
cant,  atque  ipfarum  quidcm  corpusficcat,  cohibetque  al 
uum,  &decodtum  prouocat. 

Phacos,ii/f/?/f»/,qua;  paluftris  dicitur,  humida;  efta- 
g  bunde,frigid£equenatuva:. 

Phcenix,palmavum  fru£tus,pra;ferttrri  dulcis,non  exi- 
gua;  caliditatis  eftparticeps.  catteriim  non  folum  foris 
impofitus  roborat,  ficcat,contrahit,  ftipat&  denfat,  fed 
etiam  vt  cibus  affumptus. 

Phycos,  koc  eft  dlg*,\mmtns  adhuc  &  viridis  ex  mari 
fumpta  abunde  refrigerat,&  modicc  adftringit. 
De  rebus  i  X  incipientibus. 
Chalbane,  kocefigalUnum,  facultatis  eft  emollientis 
& digerentis, abundeque  ficcantis,&  veheraenter  cale- 
p  facientis. 

De  iis  qua:  a  Y  incipiunt. 
Pfimmythium ,  koc  efl  ceruffa,  emplafticam  vim  &rd- 
f rigerantem  habet.Phycos  autem  conferuans  ceruffz  frS 
giditatem,affumpfit  partim  tenuitatem. 

De  iis  qua:  ab  Q.  incipiunt. 
c2on  oui.album  &  tenue,  quo  etiam  ad  oculos  vti- 
mur,eftmedicamentummorfusomnino  expers.Ouis  re 
censnatis  vtendum  eft.ouum  temperatura  eftpaulo  fri- 
gidius  quam  vera  teroperies.itaque  eonon  folum  ad  ocu! 
q  los  vtendu  eft,fed  etiam  ad  alia  omnia  qua:  medicamcta 
poftulant,quae  nihil  penitus  mordcant.qualia  funt  omnia 
ani  &  pudendorum  vlcera  maligna.Porro  vitellus  ouoru 
aut  elixatorum  aut  affatoru  morfu  vacat.Crudoverb  ouo 
toto  vtimur  admifto  rofaceo  ad  palpebrarum,  aurium  & 
mamillaru  inflamationes,quae  vel  exiftu  velexalia  qua- 
uis  caufa  euenerint :  aut  in  neruofis  corponbus  fint,  vt  irt 
cubito,vt  in  tendinibus  digitorum,  vt  in  articulis,  idque5 
in  pedibus  &  manibus.Iam  verb  ad  rupta  ouum  crudum 
protinusimpofitii  vtile  eft.fiue  molli  lanafolum  eiusal-»' 
H  bum  excipias.fiue  etiacum  vitello  comifcens  applicesm* 
&  mediocriterrefrigerat&citramorfum  deficcat. 

• 

De  iis  qua:  naedia  funt  inter  calefacientia  & 
refrigerantia,      Cap.  iu 

GCCc.iiti 


»12 


O  R  1 13  A  S  1 1 


MEJia  nutem  inter  en  qux  calefaciunr,  qnjequerefri  A 
geraut,  funt  hxc:  adiantum,  afparagus ,  myacanti- 
nus,  mufcus,qui  etiam  fplanchnon  dicitur,  glycyrhizx 
fuccus.oleum  dulciffimum,prx(ertim  cx  oliuis  drupis  fa 
ctum:cera,faba,pinei  nuclei  efcuienta  pars,aqtia  macera- 
ta  lycium,lotus  fiue  trifolium,  citri  cortex,  filicis  radix, 
!entifcus,lens,terra  Chia,Cadmia,lithargyrtis. 
De  iis  qux  calefaciunt,    Cap.   it  i. 

CAkfaciunt  autem  hxc. Viticis  foha  &  femen  modi- 
ce  calefaciunt,vrticx  fructus  &  folia,amygdalx  dul- 
ees.anagallis  vtraque,aloe,  anthemis,qux  etiam  chamx-  B 
melumdicirur,aphace,abfinthium  cuiusfuccus  calidior 
eft,rubi  fru&us  maturus,pxonix  radix,  olex  bacca  matu 
ra,fermentu,braffica,olus,Iini  femen.folia  fccniculi.fpi- 
ca  nardi,Celticaqueeftimbecillior,muftum,eruum,tri- 
ticum  foris  admotum.refinxomnes,  picex  arboris  ma- 
gis  quam  teiebinthina,&  hac  magis  etia  ftrobilina.  me- 
dix  tnter  has  funt  pinea  &  abiegna:at  cypariffina  eft  etia 
acris  facultatis.fefamu,fchinu  anthos,palmuIx  fruft  us  & 
magis  etia.  dulcis.vitis  alba:  (qux  bryonia  dicitur)radix. 
fpinx  albx  radix,ariftolochia,afphodeli  radices,  &  earfi  C 
combuftaru  cinis,magis:daucusqui  paftinaci  quoque  no 
mine  gaudet,chamxdaphne,dracbtii  radix  magis  quam 
ari.oleum  dulce  vetus,helenii  hcrbx  radix,cicer,  ferpyl- 
lum,vifcum,lybifticu,ferulx  femen,fagapenum,  fatyiiu, 
apium,finon,ftyrax,carnes  viperaru,adeps,pinguedines, 
faliua.  Abunde  verb  calcfaciunr,pulegium,  laun  foha,& 
potius  etiam  baccx:minus  verb  cortex  radicis.di&anum 
aque  ac  pulegium,elelifphacum,eryfimu,lanx  vftx.zin- 
ziber,cardamomum,liquor,  &  omniu  maxime  Cyrenai-  D 
cus:filphium,pili  cbbufti,  fal  &  qui  laxus  cft  magis  quam 
alius,fanguis,fel,amurca,anethum,  minus  verb  quod  vi- 
ride  eftiartemifia  vtraque,balfamum,elaphobofcum,cro 
cus,  thus,  Chia  maftiche,mel,vinu,  pix,  polium  quod  mi 
nimum  eft,meliflophyllum,marrubium,propolis,  cucu- 
merisagreftisfuccus  quem  elateriu  vocant,  fandix,  fcil- 
la,fcolymi  radix,myrrha,  terebinthi  cortex,folia  &  fru- 
ctus,foenumgrxcum,chamxlcontis  vtriufque  radix,cha- 
mxpirys,  ocimumquod  veheroenter  calefacit,  &  item 
abrotonum,&magisetiam  vftum:loIium,xgyri  flores,&  E 
refina,  acorum,amomum,amaracus,ami,anefhu  vftum, 
anifi  femen,iuniperus,  &  eius fru£tus,afari  radix,  fabina, 
elleborus  vtetque,epithymum,  calamintha,  menta ,  thy- 
mum,cannx  vallaris  cortex  combuftus,caroum,cafia,ce 
drus  vtraque,  cnici  femcn,conyza  maior  &  minor :  nam 
qux  gr2uius  olet,ea  eft  imbecillior.cyminum,  thuris  fu- 
ligo,famiculum,melanthium,meov  radices,  ruta  dome- 
ftica,rhododaphne,vinum  fatis  vetuftum,origani  omne 
genus,  opopanax,  petrofelinum,  radicula,  fampfuchus, 
fmyrnium,trifolium  quod  alii  afphaltion  vocant:hyflb-  F 
pum,galbanum,chamxdrys.  Vehementiflime  autem  ca- 
lefaciunt  hxc:adarce,euphorbium,thapfia ,  cedrix  oleu,- 
coftus,cep3,finapis,ruta  fylueftris,allium  ,ftruthii  radix, 
rithymalorum  Iiquor,fed  minus  calefacit  eorum  frudtus, 
&  item  folia  :  fed  &  quxcunque  adurendi  vim  habet ,  e* 
calefaciunt. 

De  iis  qux  refrigerant,    Cap.   n  i  r. 

MQdicerefrigerant  graminisradices&  herba  ,alfi- 
necitra  adftri£t:ione,pira  cataplafmatis  modc  im- 
pofita,atriplcx,fineadftri£t;ione,acacia  nb  lota.balauftiu,  G 
rubi  folia  &  germina,  &  fru&us  immaturus,&  item  flos, 
auena,mufcusmarinus,acini,glaucium,glycyrhyzxfuc- 
cus,olex  germina  &  baccx  immaturx,&  flos,  oleu  omo 
tribes,helxine  qux  &perdicium  appellarur,  panicum  il- 
li tum,lactuca  ,violx  f olia,&  fucci,&  cortices,dulcibus  ex 
ceptis:eiufmcdi  enim  aquea,fut  intemperata,perficx  fru- 
c~his,platanus,citrii  caro,amylum  qtiod  ex  tritico  fit,  rha 
nus,rofaceu,fordes  cx  palxftra,fcris,tnboli  ambo,palmx 
ramoru  fuccus,cerebru  &  fucc9  qui  ex  eo  fir,rerra  Samia, 
Cimoliadapishrmatitesmaxix  cotis  fcobs,plubago,phl  H 
bum  ignc  no  expertu  &  ite  cbbuftum.cerufla,  fandix,  ca 
feus  tener  &  recens  cbcrettis. Abundc  aure  refrigerat  aca 
cia  lo«,platago  eiufque  frucrus,bliru,galla  immatura,  cu 
curbira,poma,atmeniacx  frucrus.fungijacerbx  vux  fuc- 
cus,rhus,cucumis,pepo,folani!m  hortenfe,lenticula  palu- 


ftris,alga  viridis  qux  humcs  etiamnum  c  marifit  euulfa, 
pfyllii  feme.Vchemcter  autc  refrigei  at  hxc,femperuiufi 
vtrunque,portulaca,&  ipfa  &  eius  fuccus,mandragora,  ci 
trii  pars  acida  qux  femen  conucftir,  altercum  cuius  feme 
&floscandidus  fit.At  vchementiflime  refrigerant  cicu- 
tx,papauera  omnia,&  eorum  liquores. 

De  rebus  cxiccantibus,   Cap.  v. 

MOdice  autem  ficcat,graminis  raciices.adiantu,  fem 
peruiua  ambo,  xgiri  flores  &  refina,fpinx  albx  ra- 
dix,fambucus  &  ebulus,vitisalbx  &  bryonia:  radix,  apa- 
rincpira  cataplafmatis  more  illit2,magis  verb  fylueftria 
qux  achrades  nominanrunanrhemis  qux  etiam  chama;- 
melum  dicitur,arum,arremifia  vtraque.hordeummagis 
quamfarina  fabarum  qux  ex  fabisf.icta  fit,cquibuscor- 
tex  fuerit  detraclmpolenta  verbex  hordeo  magisquim. 
ipfum  hordeum,crocus,thus,fccniculum,  vinu  quod  mu 
ftum  fit,afparagus,myacanthinus,afpalathus,  bulbus  illi- 
tus,panicu  cui  etia  melinx  nomen  eit,  fi  illinatur:  ifatis, 
gummi,bralTica,fi  edaturfiqueforis  imponarur:  lilii  fo- 
lia  &  radix.filix  foemina,amylu  ex  tritico,refinx  omnes, 
hypericondithai  gyrus,tefta,&  magis  tefta  clibanoru:coa 
gulum,fordes,adeps  taurinus  magisquam  cxteroru  ani- 
malium,ouoru  aflatoru  vitelli,feridis  omnia  genera,cu- 
cumeris  maturi  fem  ina  &  radices  ai  efaclx,  fccnumgrs- 
cum. Abunde  verb  ficcant  viticis  folia  &  femen,fanguis, 
amaracus,afpalarhum,amurca,anethum,plantago  eiiifq; 
femen,balfamum,acini,elaphobofcum,milium,ariftolo- 
chia,&  magis  rotunda:  haftulx  regix  radix,&  potius  eius 
cinis.-aphace  magis  quam  lens,rhuris  cortex,Iycium,  fce« 
niculi  foliu,  meoi/  radices,  nardi  fpica,nardus  Gallica,vi- 
num,eruum  ,opopanax,pix,radicula,cardui  radix,  myr- 
rha,lentifcus,terebinthi  cortex,folia  &  frudus,  &prxci- 
puequum  aruerint.alga  viridis  adhuc  &humens  cmari 
defumpta,galbanum.Vehemeter  verb  ficcat,  abrotonti, 
&  magis  etiam  vftum,acacia,acorus,aIoe,  ami ,  anethum 
vftum,anifum,iuniperus,afari  radix,&  magis  etiam  com 
buftxcinis:abfinthium,fabina,balauftium  .  ruboril  fru- 
dtus  immaturus  atque  arefaclusmagis  hocfacit:  fimili 
quoque  modo  eorum  flos,pa.onix  radices,  lauri  folia,  & 
magisbaccx:minus  verb  cortex  radicis .  quercus  partes 
omnes,&  magis  fagi;&  pruni-.elleborus  vterque ,  epithy- 
nium,thymum,faliciscorticiscinis,nepeta,  arudiois  val 
laris  cortex  vftus,carou,cafia,cedrus  vtraque,  conyza  ma 
ior  &  minor.nam  qux  grauiorem  odore  exhalat ,  quiq; 
humidis  in  locis  prouenir,imbecillior  eft.fpina:  albx  ra- 
dix,thurisfuIigo,melanthium,citriipars  acida  qux  fub 
femineeftjvinum  peruetuftum,acetum,quu  acrefit,nym 
phrx  radix.qux  verb  radicem  habet  cadidam  ea  eft  ve- 
hemetior.origani  omnegenus,papyrus  combufta.minus 
tamen  quam  cinis  chartari"i,pentaphylli  radix ,  &  liquor 
etiam  magis.-ruta  domeftica,polium  minus,meliflbphyl- 
lu,marrubiu,rhus,fampfuchus,ftcebes  fru£tus,&folia,tri 
foliumjfiueafphaltib.hyflbpu^chamxdrysjchamarleontis 
vtriufque  radix,chamxpitys,fal,nitrum,gypfum,&  vftum 
magisjomnes  cadmia>,&  omnia  metallica  &Iapidea.  fco 
ria  omnis:qux  verb  ferri  eft,maxime.ftercus  omneranfe- 
rum  verb  &  accipitrum  inutile  eft,propter  acrimoniam, 
&  item  aquilarum.  carncs  viperarum,  caro  cochlearum, 
capita  mxnularii  fale  conditarum  combufta,cornu  cerui- 
num  &  caprillu  cbbuftum,coriu  vetus  veteramentorum 
vftum,  oftreorum  &  purpurarfi  tefta  combufta,  fepix  te- 
fta,lanx  vftx,cinis  cancrorum,garus,falfugo  pifcium  fale 
conditorum.Vehemenriffime  autem  ficcant  hxc.oleum 
cedrinum.lixiuium  verb  omntum  maximc  exiccat  &  ab 
fterget,quod  ex  ficulno  cinere  &  tithymalorum  fit,fcreqj 
adurentis  eftfacultatis.brafllca:  caules  vfti  valenter  fic- 
cant,vt  iam  etiam  adurcntis facultatis fint  participes ,  fl- 
napis,ruta  fylueftris,allium. 

De  iisqux  citra  morfum  ficcant,    Cap.  v  r. 

SIccantautecirramorfumhxc:vrticxfemen  &  folia, 
aloe,amurca,&  magis  ea  qux  decocla  eft.vtraque ana 
galIis,platago,auena,quxetia  illita  digeritroleum  dulce, 
quod  fi  lotu  ad  proportione  fit,minimcomniu  eritmor 
dax:fermcntu,quod  etia  trahit  exalrodigeritque:lupin* 
amarus  eiufq;  farina,in  qua  vis  cft  itide  digcrcdi:  cauda 

equini 


6i4 


DE    VIRTVTE  SIMPL. 


L  I  B.  II. 


equinavalide.ifatis  valide^falicisfolia&flos.cum  adftri-  A 
ttione  quadam.funtqui  ex eisfuccum  exprimanr,  ac  me- 
dicamenttim  morfu  vacans,ad  multa  vtile  conferuet .  nil 
enim  ad  plures  vfus  accommodatius  eft  quam  medica- 
mentummorfus  expers,exiccans  &  adltringens  leuiter. 
nucis  membrana  arida  combufta  habet  etiam  partium 
tenuitatem  :  nuces,  Ponticx.  nuces  fimili  facultate  funt 
prxditx ,  participefque  funt  frigidx  effentix:milium, 
cetttaurium  minus,valde:&  item  eiusfuccus.cerafiarbo- 
ris  gummi,  lilii  folia  &  radix  &  oleum  quod  ex  eo  confi- 
cirur,faba  foris  impofira,cypariffi  folia,germina,  &  glo-  g 
binoui&teneri,cyperi  radices.ftrobili  efculenta  parsa- 
qua  macerata,nymphxx radix,dcfrutum,pentaphylli  ra- 
dix,tragacantha  lota.nam  lotio  ei  ad  hoc  adiumento  eft, 
fiquidem  redditur  efficacior.Lemnia,cadmix  lotx,pom- 
pholyxaffiduelota,calx  extinc"ta& lota  ftrenue:  oui  albii 
&  putamen  omninomorfu  vacat :  fimilem  quoque  vim 
habet  eius  vitellus.fedaffatus  minus  mitigat. 

De  rebushumeclantibus,    Cap.  vir. 

MOdice  hume&at  alfine,bugloffum,  glycyrrhiz;efuc 
cus,lac~tuca,violxfolia,perfica:  arboris  fruc~tus,fun-  C 
gi.rofaceum  vero  magis  quam  ipfum  oleum.  Abunde  ve- 
ro  humectatportuIaca,&ipfa  &  eiusfuccus:itemque  atri- 
plex,blitum,cucurbita,  mali  Armeniacx  frucrus,  cucu- 
mis,pepon,lenticula  paluftris. 

De  rebus  aqucam  humiditatem  habentibus, 
Cap.  vin. 

HAbent  autem  aqueam  humiditatem  ,  acacia,  alfine, 
portulaca,plantago,atriplex,rubi  folia,blitum ,  mu- 
fcus  marinus,glaucium,lac~tuca,  vifcnm  ,  violx  folia,cu- 
curbitajVmbiIicusVeneris,cicuta,Ieuce  arbor,malua  do-  jj 
meftica,  meconium,  mala  prxcocia,fungi,platanus ,  cu- 
cumisefculentus,totuslentifcuSjtribulus,  lenticula  palu- 
ftris,pfyllii  femen,plumbum. 

Qus  fint  media  inter  ficcantia  & hume- 
c~ranria,    Cap.     i  x. 

MEdia  inter  ea  qux  ficcant  atque  humectant.funt  gra 
minisradiccs  illitx,  oleum  dulciffimum ,  &  quod 
potiffimum  ex  oliuis  drupis  fa&um  fuerit. 

De  roborantibus,    Cap.  x. 

COrroborant  autem,cafia ,  galla  immatura ,  flcechas  £ 
qux&  vifcera  omnia  &  vniuerfam  animantis  habitu 
dinem  roboratrpalmularum  frucrus  foris  impofitus,&  m 
troaii'umptus,&  abfinihium. 

De  concoquentibusj    Cap.  xr. 

COncoquunt  hxc,  amomum  magis  quam  aCorum  ,& 
afari  radix ,  vua  paffa  domeftica,cera,ladanu,  gluten 
quo  ad  libros  agglutinados  vtuntur,  crocus,thus,pix,j£- 
gyptia  maftiche,rofaceum  oleum,myrrha,  ftyrax,galba- 
num,alica,  butyrum,  cefypus ,  adeps  fuillus  magis  quam 
oleum.  F 
De  rebus  fuppurantibus,    Cap.    x  1 1 . 

EX  iis  quac  perfunduntur,vtiliffima  eft  ad  pus  gigncn 
dumaqua  teperata,aut  hydrelatum  .Ex  iis  veroqua; 
irrorantur,o!eum  temperatum  :  itemque  qux  illinunturj 
vr  quod  ex  triticea  farina  &  hydrelxo  conftat ,  &  panis: 
hicque  rite  &  moderate  coquenda  funt:nam  quod  pluri 
mum  coclum  fuerit,eis  inflammationibus  conuenit  qua: 
2gre  maturantur:quod  verb  minus,iis  qux  valde  calidx 
fcruentefquefunt.&quodplusolei  acceperit,  iis  conue- 
niet  qui  difficillius  concoquuntunquodvero  minus.aptu  C 
eritferuentibus.Etcataplafma  expane  accommodatum 
eft  inflammationibus  qux  vix  maturanturrin  eo  enim  & 
fal  &  ferme tu  eft.At  panis  ex  triticea  farina  calidioribus 
apt9eft  ex  ipfa  prxtcrea  triticca  farina  ac  pane  erit  aptior 
ad  pusgignendum  qui  purus  fuerit.Prxterea  quxmedi- 
camenta  inflammatis  vlceribus  adhibentur,ea  ad  pus  fa- 
ciendu  valent,  qualia  funt  anferinus  vitulinufque  adeps, 
butyrum,thus,pix,&  refina?  eliquatx,nimirum  cum  oleo 
quodam. Atque  hoc quidem  loco  ad  feruentes  inflamma 
tiones  exrofaceo  funt  cliquadx  .-adaliasvero  exaliquo  £[ 
calefacienti,quale  eft  vetus  &  Sicyonium. 

Derebus  emollientibus,    Cap.    x  i  i  i. 

INter emollientia  medicamenta  funt  adeps  caprillus  & 
gallinaceusjfed  hicimbecillius&  modicas  duntiese- 


mollit.Validior  gallinaceo  eftanferin9,&caprino  hirci- 
nus.fed  &  taurinus  validus  eft,  fed  minus  hircino.  lvlasis 

\    ■!*■*'•    1  •'      i  tm  « 

quam  hi  digent  atq,  emollit  leonis  &pardi  adeps,&  hyx 
nwe.quinetiam  abundc  emollit  ceruina  meduIla,poft  hac 
magis  vitulina.eaque  prxftantior  eft  qux  ex offib9quam 
qua:  ex  fpina  excipitur.Huius  quoque  generis  eft,  fed  va- 
lenrius  emollit  thymiama:ac  magis  quod  pingue  nouum 
que  eft.lremqueftyrax,galbnnum,&bdellium  Scythicu, 
quod  eft  etiam  nigrius  &  magis  refinofum  .  Ex  prxdictis 
anteponenda  funt  ea  qux  recenria  funt:  nam  qux  inuete- 
rai unt,fiunt acriora  ficcioraque.Cxterum  emollietia  de- 
bent  eiie  falis  expertia,quum  fal  vehementer  exiccet.Iam 
&  oleum  Sicyonium  ex  homm  eft  genere ,  &  item  lilia- 
ceum,&quod  eft  exoliuis  dulcilTimum,prxfertim  quod 
fit  ex  baccis  drupis.Ad  hoc  valenr  etiam  hxc,  anthemis  fi 
ue  chamxmelum,althxa,  cucumeris  agreftis  radix  in  o- 
leo  decocra,agreftis  malux  folia  cruda  &  co&a.qux  vero 
anadendromalache  nominatur,  validius,&  earum  feme 
itidem  valentiuslibanotides  tres,Chia  maftiche,rerebin 
thina,&  magis  Colophonia  qux  Chiar  eft  perfimilisjopo 
panax,  fordes  ex  ftatuis,fordes  cx  palxftra ,  ftrigmentuni 
balneorum,&  butyrum. 

De  rebus  aperienhbiis  purgantibufque 
meatus,    Cap.    x  1 1 1 1. 

OEftruGione  liberant  purganrque  meatus  corporic 
hxc:agaricum,acalephes  feme,  amygdalx  amara:,e- 
iufque  aibor,radicesari,  pulegium,  dracunculus ,  daucus 
qui  paftinacx  nomen  habet,gcntianx  radix  valde:  elenii 
radix,ei  yfimi  feme,  cicer,eupatoriumherba  fine  infigni 
caliditate:c.iricx  pingues,thymum,nepcta,prflnorum  gu> 
mi,leucacanthxradix,tres  libanotides  omnes,melarhiup 
oxyacanthx  fuic~tus,ruta,peucedani  liquor  &  radix ,  ftoe- 
chas,chamsdrys,chamxpitys,&  cxtera  omnia  qUz  vin- 
cenrem  in  fe  qualitatem  amaram  habent:nam  &  nitru,& 
aphronitrum,&  falis  fpuma,&  oliux,&  item  alia  quxcuti 
que  cum  efculentis  poculentifque  fumuntur ,  eiufde  fune 
facultatis.ftjtim  enim  viseisindita  cftattenuandi  craf- 
fos  glutinofofque  humoresjadeo  vt  nulla  inuenire  medi» 
camenta  queas,quibus  accoromodatius  pituitofos  vifco- 
fofquehumores,&  pusin  thorace  pulmoneque  incidasac 
que  artenues,&  denique  educas .  iifdem  quoque  vis  inefl: 
iecoris  obftruQiones  &mediocres  lienis  expurgandimS 
validiores  vehementiora  mcdicamenta  poftulant,  qualis 
eft  cortex  radicum  capparis,&  fimilia. 

De  rebus  abftergentibus,  Cap.  x  v. 

Alent  ad  abftergendum  &  ea  qux  meatus  obftriictio 
neimpediuntjcraffofque  humores  incidunt,&  ea 
qux  deincepsnumerabuntur,vt  caprinum  ftercus,vftum 
&  no  vftu,tefta  omnium  eorum  qux  tefta  operta  funt,& 
fcpiarum.erinacei  vtriufque  cinis,ferum  lactismel }  vitis 
agreflis  racemi:domeftic2  vero  minus.vitis  albx(qux  & 
bryonia)radices,amygdalx  efculentx  &  earum  arbor,  v- 
traque  anagallis  abunde:  anemona;  omnes ,  ariftolochia 
longa,plantaginisfoIia,ac  magisarida,arum,  afparagus* 
Corruda.vua paffa fylueftris,  radix haftulx  regix,femen 
atriplicis,abfinthii  fuccus,  bulbus  illitus,  vtrunque  verj- 
trum,helxinc  liu  e  perdicium,falicis  fruft9,arundinis  val- 
laris  radix  &  folia,abude,citra  acrimonia:itcmq;  folia  & 
cortex  combuftus,modice:cetauriumminus,eiufque  fuc= 
cus:hordeum,  modice  :  lilii  folia  &radix  Ixuigata,  me- 
diocriter.fabx  caro,modice:lichen  in  petris  nafcens ,  ly» 
cii  totus  frutex,Ieuce  arborjlotus  feu  trifolium,meumjV- 
triufque  nym phxa:  radix,pix,platani  cortcx  &  radrx,ma- 
gis  ptifana,rerebinthinaplufquam  maftiche,fagapenum 
modice:cucumis  maturus.magis  verb  quam  caro,  fcmen 
&  radix  arefada:cucumeris agreftis  radix,  myrrha ,  ftru- 
thiiradix,beta,tithymali  ,&magiseorum  liquoi  quam 
planta,phu,chamxdrys ,  alcyonia  omnis  generis  ,armc- 
niacum, rerra  Selinufia,  Chia , &  Samia,  mediocriter :  & 
Crerica:a:rugo  cum  multo  cerato  mifta  citra  morfum  ab- 
fterget:Cadmia,pumex,ignem  expertus&  non  expertus, 
lithargyrusmodice:tefta,&magijclibanorum:cornucer- 
uinum  &  caprinum  combuftum. 

CCCciiis, 


v: 


616  ORIBASII 

De  rcbus  vrinam  cientibus, 
Cap.  xvi« 

VRrinam  vcro  moucnt  hxc:apium,petrofelinum,fce- 
mculum,daucus,fmyrnii  &anifi  femen,ami,:ifarum, 
acorus,afparagus  regius,paluftris,oxymyrfinus,  &  oxyaci 
thinus,bdellium  Arabicum,bryonia,chama:daphne ,  ci- 
cer,& magis arietinum,ferpyllum,thymu\carous,  &  eius 
etiam  femc\caucalis3coft9,vnibilici  Veneris  folia,vna  cu 
radice  in  cibo  fumpta,cuminum,cyperi  radix,  nardi  fpi- 
ca,gallica  nardus,polium,ruta,fefeli,cucuniisqui  cfculen 
tus  eft,melopcpo,linon,  fcatidix,fcordium,paltinaca,pra:  B 
fertim  vero  eius  feme.  fchini  rlos,terebintht  f  ructus ,  tri- 
folium  quod  etiam  afphaltion  nominit.hypenci  fru&us 
totus,phu,chainxdrys,chamxpitys ,  abfinchtu,idque  ma 
xime  expurgat  btliofa  qua:  ln  vents  infunt .  Sabina  vero 
fanguincm  per  vrinas  euacuar.erychrodaiii  radix  vrinas 
craffas  copiofafque  &  cruentas  quandoque  cier.Fumus  v- 
rinas  multas  biliofafque  promouet.  Eruum  largius  fum- 
ptum  fanguinem  per  vrinas  ducit .  Cardui  radix  vrinx 
graueolentis  agit  copiam.fiquis  cx  vino  decoctam  bibat; 
ideoque  fccdos  axillarum  &  totius  corporis  odores  e- 
mendar,eiufmodi  fuccum  expurgans.  vinum  tentie&a- 
qucum,&  dilutum  vinaceorum,  quodfecis  nomineap- 
pellanr. 

De  rebus  thoracem  pulmonefque  expurgan- 
tibus,    Cap.  xvn. 

QVarcunque  vim  habent  obftructione  liberandi ,  de 
quibus  ante  diximus,huc  faciunt:  itemque  tota  nux 
pinea  viridis,pitiydes,butyrum ,  caftoreum  ad  carbones 
fuffitum&  pcr  infpirationem  attradum.  maxime  enim 
humidasfrigidafqueaffec~Honesqua:in  pulmone  &ce- 
rebroconfiftunt,iuuat.fpica  vero  nardi  fluxiones  capitis 
atque  thoracis  exiccat. 

De  iis  quar  renes  purganr, 
i. 


017 

A  beralius,  nonfolum  condenfabunt  fed  torporem  etiam 
afferent.at  fi  plurimum  quis  earum  fumat,non  modo  tor 
porem  fed  necem  quoque  inducent. 

De  iis  qua:  attrahentem  vim  habent, 
Cap.  xxti. 

FAcultatis  attrahentis  funtanemona;  omnes,  vtraquc 
anagal!is,dictamnum,cicer,rhapfia  violentc,  cydami 
nus.propolis  valide,  fermentum,ftcrcus  omne.at  colum- 
binum  abundetrahit.fagapenum.hquor  Cyrenaicus& 
Medicus,  filphii  liquor ,  &  radix  fparti  quo  vites  hgant, 
itemque  fru&us  &  fuccus  ramorum  generofe.terebinthi- 
na  magis  quam  aliae  refinx.fulfur  quoque  nepeta  illita  tra 
hit.&itcm  coftusin  liuorem  reda&us  cum  oleo  hiccos 
ex  alto  trahit.  vifcum  valide  attrahit.idque  non  tenues  fo- 
liim  humiditates  fed  etiam  crafliores.eafque  diffundit  ac 
digerit. 

De  iis  qua:  per  halitum  digerunr, 
Cap.  xxiii. 


Cap.    x  v  1 

OMnia  qux  diximu:  valeread  incidendum,funthu- 
iufmodi :  prxterea  vero  etiam  plantaginis  radices 
foliaque,acmagisfemen :  afparagus,  myacanthinus ,  & 
pnecipue  hidices  &  femen,psonix  radix,  cicer ,  &  amy- 
gdahe. 

De  iis  qux  cutem  rarefaciunt, 
Cap.   x  1  x. 

CVtim  ver6  raram  faciunr ,  chamxmeJum,  althaca.o- 
leiimque  quod  ex  caconficitur,  non  minus  hoc  pra;- 
ftar.fedex  erratico  cucumere  oleum  fit  ad  hoc  valens. 
Quinetiam  vetus  oleu  eftgenetiseiufdem.-itemque  abro 
ronum  vftum . 

De  iis  qua:  ora  vaforum  aperiunr, 
Cap.     x  x. 

CYclaminus,anemona:  omnes,aIIium,cepa ,  fel  tauii- 
num,irini  &  amaricini  fubfidetia.qua:  etiam  hxmor 
rhoidas  aperiunt. 

De  iis  qua:  cutim  condenfant. 
Cap.  XXI. 

COndenfant  vero  cutim,aqua  frigida,femperuiu3,por- 
tulaca,tribuli  virides,pfyllium,lericula  paluftris(her- 
bas  enim  hoc  loco  intelligo.)  quibus  fi  modice  quilpiam 
vefcatur,idconfequetur  vtcutim  condcufent :  fi  verdli- 


C   r)I8cr5tautemPcrnalitiin*c>aIJroronum,  agaricurri 
*^.adiatii,vrticsefeme  foliaqj  admodu.fambucusatq'} 
couIu,s ,  ammi,  anthemis  fiue  chamxmelu  ,anifi  fem^ari 
ftolochix  radix,  &  rocudxmagiS:afphodeli  radix,eiufq; 

magiscinis:atriplexleuitcr:bulbus,buphrhalmusmagis 
quim  anthemis,herba  Sabina  cuius  n3nu!li  pro  cinnamo 
modupluadhibet,mufcus  qui  etiafplachno  vocatunibifc* 
velalthxa.Eftetiam  huius  generis  malua  agrcftis ,  eiufqj 
radix  &  femen  eodem  modo  eft  efftcax:oleum  dulce:ve- 
tus  oleu  ex  lichno,helxine,thapfia,arundinis  vallaris  cor 
D  tcxvftus,abunde:cafia,hliifolia&radix  trita ,  &  oleutrt 
quod  ex  eis  conficitur,cytifi  fol.a,  ladanum,  lapfane  illi, 
ta ,  lapathum  modic  e,libanotides  tres ,  mercunalis,Chi» 
maftiche,fed  ^gyptia  magis  mehperfica-arborisgermi- 
na  &  folia,  citrit  femen  &  folia,rhododaphne  illita  ,  pri- 
ma  ficus,opobalfamum,citra  manifeftum  caloi  cm:Iiquor 
Cyrenaicus  vehementiflime:paliuri  folia  &  radix,  opopa 
nax,riita,pix,mcliffophyllon ,  marrubium  cataplafmatis 
modoimpofitu.cataplafmaex  pane  magis  quam  quod 
ex  tritico  confieitur,  fermetum,  radicula  eiufque  femen, 
terebinthtnamagis  quam  qux  maftiche  nominatur:& 
E  hac  etiam  magis  tsdinaroleum  rofaceu,  fordes  e  ftatuis, 
luru  ex  palxftra,fampfuchus,  cucumeris  erratici  radix,& 
elatenum,myrrh3,ex  caricis  qux  pinguiores  funt ,  capri- 
ficorum  ficus,fici  domefticx  prima  ficus,  beta  citra  calo- 
remffed  alba  valentius  ld  facit.galbanum,  ocimum,  quu 
lllinttur.-falcombuftusmagisquamqui  ignem  expertus 
non  eft:&  hoc  etiam  magis  flos  falis  fpumsq;,nitrum,  a- 
phromtrum,alcyonia  omnia:terra  Samia,qua:fiiIIota  fir, 
modicc  difcutit:xrugo,cafeus  ex  acido laae,modice:bu' 
tyrum,modice:omne  coagulum,omnis  fimus,  hyffopu, 
modice:carnes  viperarum  valentcr,  qux  etiam  excreme- 
taad  cutim  euocantes.pediculorum  copiam  gignunt  irt 
iisin  quibus  mali  fucci  redundant  in  corpore  adepsleo- 
nis  magis.quim  aliorum  omnium  quadrupedum:  tauro- 
rum  vero  minus:at  fuillus  citra  morfum,  minus  verb  vi- 
tulinus:inueterarus  vero  magis  quam  prius:  offa  combu - 
fta,abundc:lanx  vftx:&  deniquc  erinaccorum  combufto 
rum  cinis. 


ORIBASII 


D  E   MORB,    CVRAT.    AD  EVNAPIVM, 
liber  tertius. 


6ij 


Actenus  prlmus  noftrre  dodrrinx  cxpo- 
flV  fitus  eft  modusmunc  alterum  aggreffi,fa 
ciles  expeditafque  curationes  earum  af- 
fedtionum  exequemur  quxprster  natu- 
ramfunt,&  item  acutifliroorura  morbo- 
rum,in  quibusnon  tutumeft  medicum 
moran,&  denique  eorum  qui  facile  tradrari,&  corrigi 
fine  artificis  opera  poffe  videantur. 

De  morbispublicis,      Cap.  i. 

PVblicos  communefque  morbos  vocant ,  qui vno & 
eodem  tempore  multis  accidunt :  quorum  vt  origo, 
ficetiam  communiseftcaufa,  vt  aquxvitiat£  potio,ni- 
xnix  xrumn_,confueti  labores  omiffi,inedix ,  expletio- 
ries,quum  fames  vagatur,  aut  quum  fumma  eft  rerum  o- 
mnium  abundantia.  Regionis  quoque  natiira  comrr.u- 
nes  fxpenumero  morbosinuexit  :quippe  quxinterdum 
paluftns  eft;interdum  barathrum  habet  propinquu,qudo 
fxuum  perniciofumq;  halitu  exhalat.  atque  hxc  quidem 
afliduecontingere  confueuerunt.  At  aerqui  nosambit, 
qui  tum  calidior,tum  frigidior.tum  ficcior ,  tum  humi- 
diorquam  eft,efficitur,  naturas  noftras  affidue  commu- 
tat.na  nequein  alias  caufas  omnes  fimulincidimus,neque 
in  eis  totos  dies  verfamur ,  veriim  aer  nos  circunftans  & 
omnibus  eft  foris  circunfufus,&  intro  per  infpirationem 
attrahitur.  Ex  quo  neceffe  eftpro  aeris  natura:  immutatio 
jiibus  animanriu  quoque  corpora  comutari.quod  quico 
gnorir,is  no  modo  qui  morbi  in  quaque  coftirutione  fint 
futuri  prxfagiet,fed  etiam  inftituta  vidtus  ratione  immo 
derati  circunflui  aeris  tempetaturx  contraria,ne  fiat  pro- 
hibebit.Corpora  igitur  qux  iam  morbo  alicui  ex  pro- 
priaintemperiefunt  vicina.eaa  fimili  aeris  temperatura 
deprehenduntur:  qux  vero  temperaturam  aeri  contra- 
riam  habenr,ea  prxrerquam  quod  ab  aere  non  lxduntur, 
fiuntetiam  meliora,  quum  temperiei  immoderationem 
contraria  corrigat  immodcratio.Hoc  qui  norir,is  valetu- 
dinem  tuebitur,contraria  corporibus  inducens ,  partim 
refrigerationibus  vtens,ii ita  fors  ferat,partim  calefadHo 
nibu^vel  aquxperfufionibus  refrigerans,&  ocio ,  &  ali- 
menri  penuria,&  potu  largiore:operimento  autem  cale- 
faciens,&  alimento  liberaliore,&  potu  parciore .  Si  item 
pyram  quis  incendat.is  non  parum  aerem  qui  hadtenus 
humidus  fuerat,ad  calidum  ficciimque  poterit  permuta- 
re,vt  Acronem  Agrigentinum  feciffe  commemorat. 
Defebrium  ephemerarumcuratione,  Cap.     1 1. 

MAior  pars  eorum  qui  febri  corripiuntur ,  prxfenria 
medici  indigent:&tamen  funt  qui  etiam  fine  me- 
dico  falutem  confequi  poffunt .  Qui  igitur  cx  Iaffitudine 
in  feb-em  inciderunt,oleo  copiofo  molliter  perfricandi 
funt  &huandi:qui  veio  ex ficcitate,minus  quidem  frica 
di,fed  huandi  fxpius:qui  ex  curis,mocroribus&  vigiliis, 
rarius  lauandi,fed  liberaliore  oleo  &  tcpido,cui  nulla  in- 
fit  adftridtto.non  diu  fricandi-qui  ex  vftione,ii  ab  initio 
refrigerantibuscurandi  funt,&  pluslauandi,  nontamen 
ex  multo  oieo  neque  diutius  funt  fricandi .  Refrigerans 
autem  efto  roficeum  &  omphacinum  falis  expers:hxc  e- 
nim  pofita  vel  in  aqua  gelida,  vel  niue  circundara,refri- 
geranr.Cxtertim  caput  ea  parte  qna  finciput  eft,  refrige- 
ranribus  perfundendum  eftvvt  oleum  frigidum  exalto 
per  lanam  effundatur .  quum  hxc  ad  declinatione  vfque 
facla  fuerinr.xgrotusad  b.-.lneu  deducetur.Sed  &qui  ex 
perfrtdtiotie  febricitarit,in  dedinationelauabitur:fi  ve- 
ro  defluxio  fubfequatur  ,  refrigerandi  quidem  funt ,fed 
non  tamen  lauandi  priufquam  fiat  concodlio .  At  qui  ex 
vftione  febricitant,etiamfi  defluxio  adfit,lauandi.A  bal- 
neo  ambot  um  capita  iifdem  madefacienda  funt,  atque 
eorum  qii  ex  calore,refrigerantibus:qui  vero  ex  frigOre, 
calefacienci  uts.^unto  autem  moderata  qux  calefaciant, 
qualc  eft  iri:uim&  nardinum  vnguentum.iifque  poft  bal 
neurn  indeclinatione  vtendumerit  .Quibus  ver6  mea- 
tUirmconftipatio  febrim  attulit,  iis  balneum  dulcium  a- 


A  quaru\friQiones,exercitationes  rarefacietes,&  vidhis  ra- 
tio  dulcibus  fuccis  gignendis  idonea,conucniunt.'  contra 
vero  eofde  lxdut  vel  maxime  qux  adftringur,  qux  refri- 
gerant,qux  meat9obturar,qua:  deniq,  cutim  exiccat.Qui 
ob  inedia  febri  iadtantur,eos  vbi  prima  acceflio  declina 
rit,in  balneum  adducito,  oleumque  tepidum  largeper- 
fundito,acmitiflime  confricato :  &  diutiflime  incalida 
folii  aqua  detinebis.vbixger  lotusfuerit.in  quiete  conti- 
nendus.vt  vires  rcficiat,tum  iterum  in  balncum  introdu- 
_  cito:mox  vbi  exierit,&  aqua  biberir,  ptifanx  cremorem 
dato,&quandoque  etiam  ladtucam.pofterius  vero  alique 
pifcem  ex  iis  qui  molli  funt  carne,  ex  albo  iure  paratum 
offerto.  Cxrerum  his  omnibus  febribus  ea  victusratio 
generatim  conuenit  qux  facile  concoquatur ,  nulloque 
padro  meatus  obftruar.  Atque  iis  quidem  qui  ex  vftione 
atquc  ira  febricirant.rcfrigerans  &hiimedtans  dixta  apta 
eftxui  etiam  modica  calcfaciendi  vis  fit  adiundta:iis  ve- 
ro  quibus  moleftix,mo;rores ,  &  vigilix  febrim  excita- 
rint,cum  humedtantibus  adhibebimus  ea  qux  fomnum 
fint  conciliatura.ac  fatigatis  dixta  inftituatur  qux  ma- 
gis  alat:refrigeratis  vero,  quxfitpaucioris  alimenti:  cx- 
teris,  qux  mediocris  fit  .  Vinum'omnibus  antedidtis 
nifi  iis  quibus  caput  dolet,  datur  aquofum  &  tenue, 
Iis  qui  ex  denfata  cute  Iaborant  ,(nifi hic  morbus  vehe- 
mensfit  fineplenitudine)vinumquoque  dabitur:at quo- 
rum  eftmirum  in  modum  dcnfata  curiscum  pler.itudi- 
ne,iis  vinum  mterdicendum  eft.Iratis  ver6,quum  omni- 
nofunt  expertes  fadti  perrurbationis,vinum  dandum^ 
quum  vero  non  plcne  ceflauit  affcdlio  non  tutum  eft  da- 
re.Qui  ex  bubonc  febrim  contraxerint,lauandi  fuht'qui3 
acceflio declinabit , habita  priusvlceris  ratione  exquo 

D  buboeftexortus:vinum  iisdandum  non  eft  priufquam 
buboncsfoluti  fuerint.funt  etiam  vidlu  tenuiore  alendi, 
A  frigido  vero  potu  iuuanturomnes  qui  acres  fumofof- 
que  fuccos  coaceruant:  &  fanefcunt  quum  aliquo  febriii 
ephemerarum  gencre  laboranr,quum  ei  potioni  fint  a{- 
fueti.  at  eo  tempore  huius  potionis  vfum  ordiri  non  eft 
tutum.  Nonullos  etiam  eorum  quificfebricitanr,in  pri- 
ma  acceffione  nutrire  eft  neceffe.nam  in  naturis  amaram 
bilim  generantibus  habitus  biliofi  fiunt .  Horrere  autem 
incipientibus  pancm  exvinodiluto  fi  dederis ,  horrorl 
ftatim  fedabis,&febrim  prohibebis.  vbihorror  ceffarit3 

^  febrifque  aduenct  it,eo  tempore  cibus  non  eft  offercdus. 
Cxteriim  quum  declina:it  acceffio.ftatim  nutrimcntum 
dadii  eft,ncque  cxpedtandum  vtad  integritatem  xgro- 
tus  perueniatmam  infqiulidis  habitibus  non  planc  cef- 
fabitacceffiopriufquam  balneo  &vidru  humedtante  vt^ 
ris.In  tempcratura  enim  amaram  bilim  gignente  febres 
etiam  exincodtione  accenduntur  ,quum  alimcntum  ex 
nidorccorrumpatur.Vb»  crgopartesfuerintcorruptis  e» 
uacuat£,in  fcbris  declinatione  Ianare  atque  alcre  conue- 
niet,habita  prius  ventriculi  ratione.at  fi  nimia  fit  fadta 

F  inanitio,vire'fque  iam  defeflk  fint,non  eft  expedtanda  la 
uatio,fed  cibus  dandus:&  tamen  eo  quoque  tempore  pri5* 
ventriculo  eft  confulcndum  .  Siveronon  ctiam  venttt 
fiuat,  autdolor  aliquisfubfequatur,porpura:  pcniculus  ca- 
lidus  oleo  &  abfinthio  ei  fuccurrcndum  cft,  atfi  morfus 
&  ficcus,  aut  madcns  ex  oieo  &  nardino  vnguento  &  ve- 
hem  cnter  expreflus  imponetur .  Si  vero  os  ventriculi  fit 
imbecillius,  nardino  maftichen  tritam  indemus ,  ita  vt 
fordium  fpiffitudo  fiat :  tum  intindram  ex  eo  purpuram 
admouebimus.  hafccque  calida  imponenda  funt  omniat 

G"  cuippequum  repida  roburexoluere  confuefcanr.Fluente 
nutem  adhuc  aluo  pro  nardino  vtendum  erit  melino  re- 
centi  rfedhoc  etiam  ceratum  crit  idoneum  .  capitenim 
cerx&nardi  pares  portiones,aloes  ac  maftiches  odraua 
partem.Si  vero  calidus  ventriculus  fit ,  tunc  pro  nardino 
vtitor  melino.Suntitem  accommodata  medicamenta 
qua:  ex  rrnanthe,&  ex  hypociftide,&  balauftiis,&  palmu 
larum  carneconficiuntur.Cibusverodanduseft,  fluentc 
quidem  adhuc  ventre,polenta  ex aqua.qus  interdum  v«- 


6io  O  R 

hementercalida  fit,interdum  verc  ex  fucco  maliPunici,  A 
vclpirorum,vel  pomorum.Sin  ventcr  non  amplius  excer 
nat,alica  erit  idonea  qux*  ita  vt  ptifana  parata  fit,acetum- 
que  habeat,&  pifces  faxatiles  ex  albo  iure,  &  aliquis  au  • 
tumnalium  fru&uum  adftringens.vel  folus ,  vel  cum  pa- 
neSed  hosfruclnsmagisetiam  aluo  fluente  dabis.poftea 
verb  prarcordia  omnemque  ventrcm  perfundes.Vbi  ven 
ter  mouen  iucipiat,  eius  adiuuanda  actio  cft  per  ea  qua: 
i  nponuncur, autinfufione  auxiliando,  fuccurrendoque 
morfibus,&  aliis  flatibus, fi  moJb  vlli  xgrotum  exerceat.  g 
Ac  vehemetib9quidcmorfib9medebere,  fi  oleu  mfudas, 
in  quo  aliquid  adipis  ailferini,aur  gallinacei.aur  caprini, 
autfuillific  liquarum  ,  qubdque  cerx  modicum  capiat. 
Flatus  veio difcuties  oleo,inquo  ruca,  &apn  femen,& 
cumini,&  foeniculi  fint  incodta.Euacuata  autem  aluo, 
alendus  eft  confeftim  xgeniis  amocis  qua:  adftringunt. 
De  tertianx  vera:  curatione,    Cap.    t  M< 

NON  deerunttibi  in  febribus  intermittentibus  re* 
media  qnibus  etiam  fine  medico  poflis  ;t- grotanti- 
bus  auxiliari.ac  tertiana  quidem  febris  acutiffima  cftfi- 
mul,&  non  maligna.quasque  intra  duodecim  horas  cef-  q 
fat,exquifita  tertiana:qua:  hoc  tempus  excedic,non  exqui 
lita  nominatur.Exquifirjm  autem  fic  curabis  quia  origi- 
nem  ducit  abili  redundante.&  mota.humedtare  ac  refri- 
gerarexgrotum  conuetiit.euacmndufqueis  eft,bilim  per 
vencrem  &  per  vomicus  irricando.Sed  hoc  ipfumperfe 
in  exquifitis  tertianis  continginat  tu  per  vrinas ,  &  irem 
perfudorem  operam  dabis  vcbiliofa  euacues .  quam  ad 
rem  apii  &  anethi  decoctum  pocui  dabi<.,lauabifque  aqua 
calida  &  dulci:hoc  enim  non  folum  bilim  difcutit,fed 
etiam  fua  qualitace  luuat  vel  m  txnne  :  quippe  quodfua 
facultatc  refrigeret  atque  hume&et.  Lauato  autem  fine  ^ 
nurojoleum  calidum  perfundens,  tum  in  balneum  per- 
duciro,ac  permittito  vt  tandiufe  lauent  quadiucoru  vo 
liitas  fcrat .  Qui  balneis  valde  oble£tatur,fi  bis  lauari  per- 
mictas,  iuuabis  .  vinum  in  pnncipio  nullo  modo  dabis: 
progreffu  vcrb  temporis  album.tenue,  aquofum  &  modi 
cum.vbi  verb  morbi  folucio  proximavideatur,plus  dato. 
Cibiautem  exquifitis  tercianis  conueniuntqui  refrige- 
rentatque  hume&ent.ergo  ex oleribus  apta  funt,blicum, 
atriplex,malua,laftuca,&  cucurbita.Ex  ahisautem  rebus  ^ 
in  principio  quidem  ptifana:  cremor,&  foi  bicio  ex  alica,  »E 
deinde  vero  faxatiles  pifces,  &  cx  volatihbus  qua:  molli 
funt  carne:&  ala:  eorum  qua:  huiufmodi  non  funt:itemq; 
pedes  porcellorum  &  cerebrum.paruorum  verb  porcello 
rum  caro  difco£ra  dari  poteft.Ex  fruftibus  verb  permit- 
terc  poteris  vt  iis  vefcantur  qui  non  difficulter  conco- 
quuntur.Vfus  autem  omnium  calidorum  &  acrium  cir- 
cuncidendus  eft.  ac  plerofquc  ita  nutries.  Quiveronon 
viuunt  in  deliciis ,  eos  fucco  ptifana;  vfque  ad  crifin  ales. 
De  quarcana:  febris  curatione, 

Cap.    I  I  l  l.  F 

QVartanaverb,&longior&minus  periculofa  fuapte 
nacura  eft.qui  ea  laboranr,nondebent  fub  initio  va 
lido  vllomedicamenro  commoucri.neqne  vacuari  vehe 
menter.Vi^tus  ratio  inftituenda  eft  exiis  qua:  expertia 
funt,venterque  eft  moliendusrebus  cofuetis  Ji  carnibus 
fuillis  a:groti  abftineantur,itemque  ab  eduliis  glutinofis 
&  craffos  fuccos  gigretibus,ac  deniq;  ab  omnib9iisqua: 
refrigerant  atque  hume&ant.vtanrur  vino  albo,  tenui,ca 
lefaciente.Ex  volatilibus  vefcantur  iis  qua:  neque  in  fta- 
gnis  neque  inpaludibus  degunt  rpifcibufque  qui  facile  ^ 
concoquuntur,&  nihil  glutinofi  habent:&  falfamento,  & 
fi  iapi .  Atque  etiam  piper  per  fe  iuuabit.  id  verb  in  tenue 
pollinem  redigendum  eft,&  aqua  calida  ad  fordium  fpif 
fitudinem  temperatum  bibendum  eft.  A  friftionibus 
autem  &  ambulationibus  non  funtarcendhabalneovc- 
rb  fi  poffint  omnino  abftinere,eft  melius.atque ita  ab  ini 
tio  trattandi  funt.In  ftatu  verb  tenuiore  victu  aledi  funt: 
aclonga  quics  impcranda:hypochondriaqueperfunden- 
da:iifque  cataplafmata  imponenda  quarlaxenr,  qujcque  H 
molliant:deinde  fic  vti  iis  qux  vrinam  cieanr.Quum  vc- 
rb  declinatio  apparebit,  purgadi  funt  medicamero  quod 
nigram  bilim  educat.ea  enim  redudansin  corporehunc 
morbum  parit:dcinde  theriaca  dada,aut  aliud  ex  iis  qus 


B  A  S 1 1  6a 

funt  experientia  comprobata,  qualc  eft  longc  probatifTi. 
mum,quod  habet  liquoris  Cyrenaici,  piperis,myri  ha;,fo 
lioru  rutc  anadrach  na  vnam.H.-.ccerenda  funcomnia, 
mifcendaque ,  acmelle  Actico,  quod  facis  fit,excipienda. 
denique  ad  duorum  obolorum  m  igiiirudinem  ante  inua 
fionem  danda.  Hoc  medic  tmenrum  fiquis  initio  dede- 
ric,is  farpenumero  ex  fimplici  quarrana  duphcem  aut  Cer 
tc  maiorem,&  difficiliorem,  itemquc  cx  duplici  tripliec 
fecent.Cxterum  curat  omues  rigores  qui  per  circuiturrt 
redeunc,qui  a  craffts  glutinofifque  hunioribus  oriuntur, 
agaricus  &  calamincha  ex  mehcraco  pota,&  oleo  incoc"h, 
quooleo  totum  corpus  ftrcnue  confi  lcetur.Ad  quod  fimi 
h  modo  facic  coftus  &  pyrethrum  :  id  quod  ecia  ftupidos 
&  refolutos  iuuat .  quinctiam  rigorc,  fedat  viticis  femen 
in  oleo  pari  ratione  decochim  ,  &  bacca:  lauri,  graniim- 
que  Cnidium  ex  oleo  &  nitro. 

Dequotidiana;  febris curatione,  Cap.  v. 

QVotidiana  fcbris  &  longillima  eft,&non  vacatpe- 
riculo.ea  fit  a  pituita:  redundantia.  curandi  eft  pri- 
mis  diebus  oxymelite.nfque  quibus  vnna  vbertim  ciea- 
tur,ac  ca:teris  omnibus  qua:  ad  incidendum  valeant.  de- 
inde  aucem  vcntriculi  habenda  eft  ratio-.rum  vomirusex 
radicula  cicandus,&  medicamentis  vtendum  quspitui- 
tam  vacuent.  C.ttera  qua:  ad  vicius  rationem  pertinent, 
perfpicua  funt.fiquidem  calefacere  &  incidere  Opus  eft. 
Q£oniam  verb  mihi  ftatus  &  declinationis  venit  in  men 
tem  ,  fcire  debcs  artificem  oportere  omnia  morborum. 
tempora  cum  ex  vrina,tum  vel  maxime  ex  pulfu  cogno- 
fcere  tibi  vero  facis  effe,fi  in  sgrotantibus  per  circuitum 
ftatum  ex  eo  internofcas  qubd  accefliones  in  cifdem  te- 
poribus  &  fymptomatibus  maneant:declinationes  vero, 
qubdtempusacceffionum  breuius  reddatur,&  magnitu- 
do  multirudbque  fymptomatum  minuatur. 

De  febi  ibus  colliquantibus,    Cap.  vi. 

QV  V  M  humor  fimihs  fLuoe  bili  per  ventrem  excer 
nitur,magis  tamen  rufus  fir,&  fccdioris  odoris ,  ha- 
betque  ftrigmenti  craflitudirem,  atque  oleofum  afpeda 
eft,tum  fcire  couenitcarnem  pinguem  rerenfque  com- 
paftamafebri  ardentiffima  vehementiffimaque  colli- 
quari:fique  malum  inueterarit,  etiam  ahquid  exfolidis 
partibus  liquefcere  qua:  res  facit  vt  eiufmodi  febris  fit  o- 
mnium  difficillima.Ex  quo  liquer,remediis  vtenxiu  effe 
quac  extinguant,  aquamque  valde  frigidam  potui  dan- 
da  effe,&  cataplafmata  item  refrigerantia  imponeda  effe 
& hypochondriis &  thoraci  .Sed  &  epithcmata  effede- 
bent  refrigerantia  ,  &  icem  alimenta  generis  eiufdem. 
De  animi  defe&ionibus,   Cap.    v  1 1. 

IP  S  A  defe&ionisanimi  res  vna  eftquidem,fed  tame 
caufas  plures  hobet,&  fingularum  propria;  funtcura- 
tiones  &  fua::  fed  earenus  hoc  rempore  de  eis  dicemus 
quatenusfatisfit  adhomines  inftituendos,vt  ns  acceffio 
nibusqua:  repente  & improuifo accidunr,remedium  ad 
hibere  perdifcant  lis  igitur  qui  ex  choIcra,ventrifque  flu 
xionibus,&  aliis  immoderatis  inanitionibus,animo  lin- 
quuntur,aqua  afpergenda  eft,narefque  &  os  ventriculi  co 
fricandu  digitifque  m  os  coniedis  aut  pennis  vomitus]ci 
tandus:brachia  &  crura  pluribus  vehementioribufque  li- 
gamentis  vincieda:& fuperiora,in  iis  euacutionibus  qua: 
inferius  fiunt:&  inferiorj,quum  fuperius  repit  inanitio. 
His  ctiam  diffolutionibus  vinum  frigida  temperatum 
auxiliatur.Balneum  veroad  defluxiones  in  ventriculum 
accommodatiffimum  eft  iis  vcrb  qui  ex  fanguinis  fluxti 
aut  fudoribus  animo  linquuntur,inimiciffimum.  tales  e- 
nim  refrigerationem  adftridionemque,non  laxationem 
poftulant-idco  vinum  frigida  dilutum  eft  eis  idoneii.fedi 
nec  vinculis  excipiendi  funcnec  vomitus  eisimperan- 
dus,nec  omnino  vll9  iniungeduseft  morus.refrigeratio- 
ne  enim  denfationeque  opus  cft .  idcirco  flatus  frigidos 
cis  paramus.&domus  aerem  immutamus,  ita  vt  myrti  ra 
mulos  vitifque  palmites  infpergendo,ad  frigidam  atque 
adftringentem  qualitatem  traducamus.atque  hisquidem 
extempore  ita  fuccurritur  .  Ateosqui  ex  plenitudine  a- 
nimo  deficiut, &  fricare plurimum  & calefacere,& ligare 
artusoportet  abftinendique  funt  ab  alimento,vino,  baN 
nebque,fifebrim  habeant:(olumque  melicratum  danduj 


DE    MORB.   CVRAT.     L  I  B.  1 1 J. 


inquo  origanu>el  hyffopum,  vel  pulegium,  aut  thymu  A 
incoxeris.exhiberiquoqueoxymel  poteft.Simili  quoque 
modo  curamus  eas  qua?  ex  vtero  deficiunt,  prauerquam 
qubd  oxymel  non  damus.artustamen  ligandi  funt  &  con 
fricandi,&  adhibenda  fomenra:atque  iis  quidem  quibus 
multa  fit  excretio,mammis:quibus  verbfurfum  vulua  tra 
hitur  &  reucllitur,inguinibus  &  femoribus.Odoramenta 
quoque  admoueda  funt,  fed  naribus,fcetida:  vtero  verb, 
fuauia&calefacientia  &  laxantia.Si  vero  eximbecillita- 
teftomachifiat  animi  defedtio ,  ei  parti  fuperdabimus 


Curatio  eorum  qui  ex  fudoribus  e.xol 
uuntur,    Cap.     v  i  I  I. 


SVdores  qui  hominem  excluunt,cohibet  terra  Saroia, 
lithargyrus,  gypfum,galla,fc:fiile,myrtus,  oleum  cena 
thinum,rofaceum,roelinnm,Ientifcinum:itemque  marra 
&  amylum  ex  oui  candido  illita. 

Ad  cardiacos,     Cap.  ix. 

CArdiacos  iuuanr,fiftomachus  lllinatur,  rubi  folia  cii 
exigua  cerati  aut  panis  portione.  \  el  myrti  folia ,  vel 
clauiculi  vitis.vel  plantago  cum  pane  ,  aut  cerato  modi- 


qux  eidem  indere  robur  queant:qualia  fiunt  ex  palmulis,  B  co.vcl  maU  'donijljVei  palmula:.clyfteri  quo  q,  infundi 
vino,polenta,&  croco,aloe,&  maftiche.  madefaciemus 
sutemabfinthiteoleo&maftichino,&  melino&  nardi- 
no,&  item  vino.Si  verb  calida  affe&io  fit  atque  exuftio, 
antediftis  mifcentur  refrigerantia,vt  cucurbitar,vt  1  aftu- 
ca:fuccus,autfolani,aut  omphacii:fediis  etiam  ftrenue 
prodeft  confri&io  partium  extremaru.Si  meliufculi  poft- 
ea  hi  finr,eos  qui  exufti  fuerint  protinus  ad  balneum  per- 
ducito.Qui  verb  frigoris  alicuiusfenfum  habent.iis  dato 
medicamentum  quod  ex  triplici  pipere  coftat,  vel  ipfum 
piper  per  fe  &  abfinthium  in  potu  propina.Si  vcrb  diftra- 
£tio  ex  vitiatis  mordacibufque  humoribus  fubfequatur, 
aquam  calidam  potui  dato,  aiit  hydrelanim  :&  vomitum 
cieto.Si  verb  difficulter  quis  vomar,ei  calefacito  prius 
partes  qua:  ad  ftomachum  funt,  manufque  &  pedes .  fi  ne 
ita  quidem  euomat,digitos  aut  pennam  in  gulam  conii- 
ciat.  atfi  nec  hoc  etia  modo  vomitus  irritetur,oleum  ca- 
lidum  bibat.-hoc  enim  perfarpe  vomitu  non  excito  ventre 
irritat,eftque  vtiliffimum.quamobrem  fi  id  non  fiat,  nos 
vfu  rerum  qua:  imponunrur ,  adiuuare  negotium  debe- 


turvtiliter  ptifana;  cremor,fi  in  ea  codi  finr  tiuncul  l.fcd 
eorum  quoque  extrema  cerato  liquido,  cum  finapi  \xui- 
gato.vtiliter  inunguntur. 

Defame  ingenti,   Cap.  x. 

INgens  fames  oritur  a  frigiditate ,  aut  indigentia  ,  aut 
vinum  imbecillitate  qua:  ab  externo  frigore  contrahi 
ttir.eius  verb  effentiam  adiuuat  etiam  fames  qax  antece- 
dit:qua?  tamen  non  vfquequaque  perdurat.iis  ergo  qui  in 
itinere,aut  aliasingenti  fame  vexantur,odoramentisau- 
xiliaberis,  prsfertim  carnium  fuillarum  aflatarum  quas 
naribus  admoueamus,autetiam  hoedinarum,aut  aliarurrt 
qua?cunque  nidorofa?funr.cxtremaj quoque  partes  con- 
ftringenda;,  capilli  vellicandi,gena:  comprimenda:.rei:o 
catis  veib  exmalo,panem  ex  vino  temperato,autaliquid 
aliud  ex  iis  qua:  reparare  virescitb  poffuntjofferemus. 

Decholera,       Cap.    x  i. 

CHoleram  prohibere  quifpiampoteft,fiquotiefcuque 
nimis  cxpletus  fit,  antequam  cibos  iterum  ingerat, 


mus.  Vbi  huiufmodi  homines  in  melioremfint  ftatum  D  vomitum cieat.& vomituiamcommoto  choleram  quis 


prohibebit,fi  fumat  melicratum  aut  aquam  tepidam,& 
ita  euomat,tum  ventrcm  oleo  foueat,  lanifque  couoluat, 
longioremquecofuetofomnum  dormiat .  At  quum  iam 
cholera  quempiamoccupauir,faclaquceft  mferne  &  fu- 
pernevalida  euacuatio,non  modb  corruprorum  humo- 
rum,fed  alterius  quoque  materia:  corporis  fimul  exrra- 
dtar,tum  fi  vehementes  morfiones  confequantur,erunrpo 
tu  melicrati  temperanda::fin  leues  fint,obtundenda:  funt 
aqua:&  non  cohibenda  eft  excretio  ,  modo  ne  nimia-fit. 
At  quum  immoderata  vacuatio  fafta  eft ,  periculiimque 
conuulfionisimminet,a:gerque  fine  pulfu  eft,&  extrcma 
frigida,&  fudor  frigidus  erumpir,  tunc  artifice  opus  eft. 
&  vix  etiam  qui  in  hoc  fit  ftatu,poterit  a  medico  prafen 
ti  conferuari.Si  medicus  non  adfit,  facienda  erunt  qua:- 
cunquc  poterunt  omnia,vt  extrema?  partesfafciisautla- 
na  vinciantur,vt  partes  refrigerata?fricentur  mixtis  oleo, 
cera,piperis  modico.&  nitro:aut  irino  vnguento.cui  ho- 
rum  aliquid  acceflerit,aut  ficyonio  cum  caftoreo  :  quan- 
doquidemhrc  in  conuulfionibusiuuant.deinde  verba- 
lendus  a»grotuseft:fivomat,iterum  dandus  cibusvfque- 
duro  contineat:  vel  poft  cibum  dare  aliquem  frudum, 
conuenit  eorum  qui  ftomachum  roborant.vt  pomum,vt 
pirum,autracemum,autaliquid  generis  ciufdem  .  vinu, 
autem  ita  affeclos  iuuat  vel  maxime  :  na  quum  fomnum. 
inducat,fa;pcnumero fpe  falutis affert.Si  verb nimius  ca- 
lorin  peftore  &hypochondriis  fubfit,  refrigeranda  erut 
rofaceo  imburis  pannis.Polenta  quoque  maxime  trita  cx 
rofaceo  &  fapa  erit  infpergenda:atque  etiam  vinum  frigi 
dum  erit  eis  dandum. 

De  dolore,       Cap.    x  i  i. 

QVV  M  parsaliquacorporisdolorevexatur,caufam 
ftudiofc  perquirir,an  ab  aliqua  re  extetna  dolor  fue- 
rit  excitatus:plerique  eoim  in  foronis  la:fi  funt,  nec  memt 
nerunt.non  rarb  etiam  in  repentinis  conuerfionibus ,  & 
quum  aliquod  merobrum  non  rite  collocatum  haberet. 
Pra:terea  membra  refrigerata  diftentionibus  &  conuul- 
fionibus  correpta  vehementiffimis  dolonbus  cruciatur: 
poftremb  verb  in  dolorem  cadut  ex  fluxione  quas  conti- 
nub  ad  ipfa  tepit.  Si  nulla  harum  caufaruro  fubfit  vnde 
to,atque  itareuocaros  ad  vomitum  impelles .  Siexcolica  H  dolor  poflit  oriri.antegreffas  a:grotantis  vi&us  ratio  fpe- 
affcttione,  aeit  alterius  partis  dolore  maximo  exoluerur,  ftanda  eft:fienim  maiore  ocio  quam  confueffet ,  vitam 
tunc  vfufomentorum  &fri£tionum,ad  fuum  ftatthnre-  trafegerir,fiquecibis  fe  expleucrit ,  quum  minimeaflue- 
uocaountur.  tu$eflet,autfi?fus  eftiisin  quibusvalde  nutriedi  vis  in- 


redac"ti,abfinthii  comamin  melicrato  coftam  bibenda 
dabimus.&  partes  omnino  firmabimus  cum  iis  qua:  foris 
fuperdantur  ,  tum  vcrbetiamiis  qux  intrb  affumuntur. 
non  tamen  initid  faciendum  eft,fcd  mox  vbi  vitiati  hu- 
mores  fuerint  euacuati.Si  verb  exolutio  ex  copiofa  frigi- 
daque  pituita  in  ftomacho  colle&a  fiat ,  particulam  oleo 
abfinthite  plurimum  perfundes ,  melicratumquc  in  quo 
hyffopum  aut  tale  aliquid  co&um  fit,aut  oxymel,  aut  pi- 
per  dabis:hoc  enim  cafu  maiorem  vim  incidendi  habere 
debent  auxilia  omnia.Quum  verb  ex  vehementi  perfri-  £ 
£tione  quempiam  anima  deficiet,omnibusmodis  calefa 
ciendo  fuccurres.nam  &  vinum  aqua  calida  tcmperatum 
dabis,&  alimenta  calefacientia:&  ad  ignem  perfricabis. 
Contraria  adminiftrabis in  iis  qui  ex  nimio  calore  defi- 
ciunt,quique  in  aerefuffocanre  verfati  funt,  &in  balneo 
diutiusmorati.quos  quidem  corroborare  quamprimum 
debes,aquam  gelidam  potui  dando,&flatum  ciendo,  at- 
que  eos  perfl ando,&  ftoma  chum  fricando.  quibus  pera- 
£Hs  vinum  &  alimenta  exhibebis.  Si  ob  inflamroationis 
exuPerantiam,aut  ex  febribus  malignis  quifpiam  exolua  F 
tur,quum  incipitfrigus  inuadere,debes  dare  operam  vt 
pedes  calefiant&  fricentur  vehementius  re  calida,extre- 
maque  vinculis  excipiantur:a:gerquea  fomno,cibo  &  po 
tione  omnino  abftinendus.  atque  ita  incolumis  feruabi- 
tur.  Qui  periditantur  neexficcitate  in  animi  defe&io- 
nem  cadant,fruftum  panis  ex  vino  dabis,aut  alica:  modi- 
cum.nam  fi  multum  dederis,difficulter  concoquent,&  i- 
ta  celeriter  exoluentur.Si  verb  propter  obftrudiionem  ali- 
cuius  principis  partisanimi  defedlio  exoriatur,  oxymel, 
aut  mulfam  incodo  pulegio,aut  origano  aut  hyflbpo  ,&  G 
alimenta  quibus  maiorincidendi  vis  ineft,dabis.tum  fri 
cabis,&  artus  vinculis  conftringes ,  vterifque  iis  qua;  ad 
vrinam  ciendam  valent:vbi  meliufculi  fint,  vinum  albu, 
tcnue,non  admodum  vetusbibant.Si  ob  repentinam  co- 
piofamque  euacuationem  exolutio  accidat,  fatis  erit,  vbi 
admotisodoribusviresrecollegerint,  forbitionibus  qua: 
facile  concoquantur  ,eos  alere.Siex  nimiogaudio,  aut 
mcerore,aut  ira,aut  metu,  aut  trepidatione  defeftio  ani- 
mi  confeq  satur,odoramenta  admoueto,nares  contrefta- 


»24 


ORIfe  A  SII  -a 


eft,fiquevl!a  euacuatio  quxprius  folita  effetcorpus  inani 
re,nuc  fupprefl*  fit,fi,inqi!am,h:ec  vel  omnia,vcl  eorum 
a  ii  us n^i.:ec6fpiciatur,caufaaj  dolor-iseffe  multitudi- 
n£m  fufpicandum  eft.Itaque  euacuatione  opus  eft,edque 
eu£  per  venx  ieftionc  obeunda,.u:r  v.irgatione,fi  humo- 
lundans  malitia  fubefie  videatur.  Quum  veroni8- 
hil  wle^ilt  quod  dolorem  creet.deriiutione  vtendum  ,  vt 
gnatetiam  £  icco  quCm  dolor  obiidet,  abducamus :  velut 
fiin  Ci:pit£fit,pernares  aut  palatiim:vel  reuulfione,  vt  in 
cjniraiium  locum  multitudiuem  reuellamus:  quod  fiet 
Gdhibita  fri£tione  exmedicamentisacribus,  &artubus 
deligatis.Si  nulla  indc  vtilitas  fubfequatur,planum  eft  in 
arFe&aparteimpactum  effe  id  quod  moleftia  afficit:quo 
circa  medicamentis  digerendum  eft.  Si  ex  flatibus  dolor 
exifta:,ferendum,  &efculentis  poculentifque  vtedum  eft 
anenuantibus,vt  corpusquod  affedtum  eftjrarcfaciamus, 
id  quodfomentis,irrorationibus  &  cataplafmatis  cOnfe- 
quemuroSi  in  caufa  doloris  fit  tumor  prxter  naturam,  ci 
tumori  adhibendum  eiitremedium  .Si  humormordax 
dolorem  pariat3ei  infrnfiffima  erunt  calefaciCntia,  atque 
artenuantia.-accommodata  vero,fi  curare  velis,qua:  mole 
leftum  humorem  educanr,idquefaciantrebus  citra  mor 
fum  abftergentibus  :  fi  hoc  fieri  non  poterit,  adhibe 
qux  temperare  dolorem  pofljnr:fi  ne  hocquidem  queas 
efTicere>iis  vtere  medicamenris  qux,ftuporem  inducant. 
«tenim  medicamenta  qux  reueradolorcmleuanr,ca  & 
tenuium  partium  &  modice  calefacientia  effe  debent, 
neque  vllam  adftridhonis  partem  habere.quale  eft  oleum 
anethinnm  quod  valet  ad  euacuandum,concoquendum 
&  leniendum  omnem  in  particulis  dolentibus  morbum. 
At  qu«  folu  dolore  fedantianorninatur,totu  corpus  re- 
f rigerant &  fenfus ftupidos  reddunt,ac  propenfionem  in 
fomnum  afferunr:&  xgrotatisparticuls  fimiles  mortuis 
fiutj&caufas  dolorem  facientes  non  fentiunt*&  plerique 
exhorum  vfu  afliduopartesita  refrigerarunt  vtnullum 
poftea  adhibei  e  remedium  potuerint  .  fique  pauloplus 
«orum  medicamentorum  ebibiffent ,  mortem  fibi  apfi 
attuliffent. 

Defimplicibus  vlceribus,      Cap.  xni. 

QV  V  M  fimplex  vlcus  folum  diuifio  fit,  fiquis  partes 
diuifasfafciain  orbem  circundudta  committat  ,di- 
duttxpartes  fine  vlloalio  negotio  invnum  conducen- 
tur.Si  vero  tanquam  exuftum  alterum  vlceris  labium  in 
©bliquum  verfum  fit,inde  incipienda  eft  deligatio,  &  in 
contrariam  partem  adduccndumsquum  in  vtraque  par- 
tem  labia  diducra  funt,principium  deligandi  ab  vtroque 
fumendum  eft,atqueita  labiain  vnum  adducenda  .  nam 
quum  nihil  iiura  oras  inciderit  labiorum,vt  pilus.autare 
na.aut  oleum,aut  fordes  ,aut  aliud  huius  generis ,  vlcus  o- 
mnino  coalefcet. At  fi  vlcus  magnum  fit,ita  vt  partes  di- 
dutta:  in  vnum  peuitus  duci  non  queant,aut  fanies  fit  ibi 
dem  accumulata,aut  dolor  adfit,tale  vlcus  ex  fola  coniu- 
ttione  conglutinari  non  poteft,opufquc  cft  exiccate  me- 
dicamento  quod  faniero  ibi  colledtam  confumat,&  pro 
hibeatnealiaprxrereaconfluat.Exliquidis  igitur  opti- 
mumcft  vinum.fed&  pofca&itcm  mulfa  ad  idem  facit. 
Inter  cxtera  vcrb  vuln9  glutinat  folia  qucrcus  illita,item 
que  falicis,&  braflica;  femen  &  folia,  fuccufque  &  cortex 
aufterioris  atque  acidioris  plantaginis,papyrus  pofca  aut 
vino  imbuta,&  in  orbem  circundata.Recentia  vero  glu- 
tinant  pini  &  picex  foUa ,  Ylmi  f olia ,  &  cortex  recens  ad 
rnodum  ligamenti  obuolutus:  fpongia  noua  ex  aqua  aut 
pofca  aut  vino:cafeus  recens  ante  lxuigatus .  Extnnfecus 
autem  adhibetur  folia  lapathi,aur  vitis,aut  bcta»,aut  Iadtu 
cx.cafeus  vei  o  ex  acido  ladte  cofedms  etiam  maiora  glu- 
tinat  eodem  impofitus  modo.fed  pira  quoque  glutinant. 
&  maiora  vulnera  glutinant  achradcs,&  fluxionem  cohi- 
bent.cauda  equina  vero  ijlita  ncruos  etiam  incifos  iun- 
git:ifatis  fatiuain  duris  corporibus:cochlea»carola:uiga- 
ta  conglutinat  vulnera  qua:  cum  neruis  incifis  &contu- 
fisfint,idqucinduris  corporibusei  tamen  mifcenda  eft 
inpuluerem  redadta aranea  qua;  farinam  excipiatc  mu- 
romola;  vicino.Ad  idem  facit  myrrhaex  aqua  illira,  vel 
thus.terreftreslumbrici  etiampra:cifos  neruos  congluti- 


<»t 


A  nant,penraphylli  foliacum  rnelle,allia  combufta  illira. 
Ad  vlcera  autem  inueterata  facit  anagallis  cu  cerato.hor- 
deum  combuftum,&ceruffa  cum  ceratimyrrei  triplicataj 
portionc.Ad  vlcera  capitis  my rrham  arida.  lnfperge ,  nec 
madefacito:celcriter  cnim  in  vnum  conducit :  vel  aloen 
aridam,  &  ariftolochiam  cxaqua  tritam:  idqueoffa  quo 
quecommittit.autthus.aut  myrrhampari  portione  con 
terc&cum  melle  &  vino  decoque,  donec  mediocrem 
fpiffitudinem  acquirant:  tumlinamenturo  inungensap- 
plicato. 

B  Ad  vulncra  qua*  cum  dolore  &  inrlammatio- 

neaffligunt,    Cap.  xmi. 

ADhuiufmodiautem  vulnera  valermalum  Puoicum 
dulce  vino  incodtum,tritumque  &  illitUm:eftenirn 
hoc  mirabile,&  ad  vfus  plurimosaccomodatum:nim& 
ad  vlcera  capitis  &  pudendorum,&  ad  ea  qua:  in  toto  cor 
pore  dolorCm  pariiint,&  item  ad oculos  inflammatos 
facit. 

De  cauis  vlceribus,       Cap.    x  v. 

C  pAuum  vlcusjhumidumfordidumque  cft.-proindefit 
V-/  yt  medicamenta  velit  modice ficcatia,  atquc  abfter- 
gentia.huiufmodi  autem  funt.thus , &  hordcacca  farina, 
fabaceaque  &  erui;itemque  iris,ariftolochia,cadmia,pa- 
nax,&p6phoiyx.Quum  vero  medicamentum  quodad 
creandamcarnem  adhibitum  eft,nihil  ptoficir,erittranf 
eundum  ad  aliud,hoc  modo.  Si  maior  fu  fordium  copia, 
vlcufque  humidius,  fcireconuenitmedicamcntum  mi- 
nus  ficcaffe.  quaoi  par  erat-  idco  mellc  adiedro  inrcnden- 
dum  effe,fipurumi&finehumorevideatur,plufquam 

O  oportebat  exiccafle:itaque  &  olei  &  cerati  miftione  rc- 
mittenda  vis  erit.  Vfu  ctiam  quadoque  venit,vt  quu  me 
dicametu  vehementius  eft,pars  aliqua  carnis  Uquctur.vl- 
cufque  fordidum  &  humidum  perinde  videatur,ac  fi  me 
dicamentum  minusquam  dcbuerat.exiccarit:  fcdhuiuf- 
modi  vlcus  dum  abfumitur,magis  cauum  redditur.labia 
intumefcunt,rubetque  ipfum,  &  inflammationis  eft  par- 
ticeps :  &  fepe  arger  morderi  fe  perfpicuo  fentit.  id  verd 
quod  min9fuit  a  medicaminc  exiccatu,nihil  talehabet. 
Putredo  igitur  lignoru,  pra:fertim  eoru  qua;  modicead- 
£  ftringcndi&  abftergedi  vi  pra;dita  funt(qualis  cftetianj 
vlmus)vlcera  hscpurgat,  eequevbi  purgarit,carneim- 
plet.Anemona;  quoque  appofita;  ldem  efficiunt ,  &  pinj 
cortex  derafus  contritufque  cum  ccrato,  quo  linamctum 
oblinas,&  caua  vlcera  impleas,  prajfertim  vero  recentia: 
ea  enim  implet.  fed  purgat  eadem  quum  fordida  funt» 
marrubium  cum  mel!e,ariftolochia  cum  melle,olius  fa- 
leconditxillita;. 

De  vlceribus  quibus  cicatrixinducenda 
eft;    Cap.  xvi. 

F 

f~\  V  V  M  carnem  vlcerum  qux  ad  cicatricem  pcrdu^ 
V^cenda  funr,  ita  exiccamus  atqueadftringimus  vt  no 
folum  id  quod  praerer  naturam  fupereft  per  halitam  dige- 
ramus.fed  etiam  id  quod  eft  fccundum  naturam  attinga- 
mus,vlcerisextremitatem  cuti  fimilem  efficiemus,eiqu# 
cicatricem  inducemus.Valent  autemad  hancrem  gall» 
immatura  &  malicoriura  modice  exiccantia.  CHia?  vero 
citra  adftri£tionemmorfumqUeficcant,eaetiam  cicatti- 
cem  inducunt,vt  myrrha,fpuma  argenti,&ofttea  concre 
mata:hxc  nanque  infpetfa  ficcat .  Atque hxc  etiam  ad  ci- 
catricem  fxpenumero  perducunt.pini  cortex  cum  myr- 
G  teo cerato,hedcrx flos  cum  cerato.lilii  radix  cumrofa- 
ceo.Vcrera  autem  cicatrice  includit  vifcum  cum  thure, 
xrugo  &  diphryges  paribus  portionibus  cum  myt teo  cc- 
rato. 

Dc  vleet  ibus  in  quibus  caro  fuperctcfcir, 
Cap.  xvii. 
Aro  qux  vlceribusiupercrefcit,tolIitur  medicamen 
tisiisquxvalentcr  ficcant.cuiufmodieftafii  lapidis 
flos:?c  teftacca  omnia  cobufta  modice  auferilt  cohibent 
^  que  excrefcentem  carnem.Simili  quoque  modo  ennacei 
vtriquecumtotocorporeconcremati,&  diphryges  in- 
fperfum,  itemque  atramentum  futorium  &  fquama  xrw 
infpcrfa. 

Ad  vlcera 


c 


J 


616 


DE    MORB.    CVRAT.     L I B.  III. 


Ad  vlceiaqua:  in  fummacute  funt.adintertriginesi 
ad  abrafa,ad  inueterata  vlcera,ad  teneram 
cutim,    Cap.    x  v  1 1  u 

ARgeti  fpuma:  chryfitidis  drachma:  L.cerae  drachms 
x  x.  refina:  ficcae  ex  picea  drachmae  x  1 1.  olei  hemi- 
na&femis.argentifpumaunoleococTa:  ceram  ckrefina 
addito.  Vbi  ad  emplaftri  craffitudinem  coxeris,  ab  igni 
auferrojin  pilamque  toiicitotmox  quum  emollicris,vti- 
tor.Sed  cutis  abvafa  non  amputanda  eft,fed  in  fuum  locu 
reftitueda,&  foris  etiam  aliquod  medicamentum  acco- 
modatum  imponendii:  ita  enim.Iicet  cutisabrafa  iani- 
grefcatjfrpe  conglutinatur.  At  fi  vlcus  nudum  carne  fit, 
cicatrix  difficulter  inducitur.quum  &  erodatur,  &  fordi- 
dumfit.Cxterum  abrafaab  inrlamatione  tuetur  rhusru- 
brum  tritum,cum  melle  illitum  ,  &  iunci  rotundi  coma 
cremata  &  cum  mellc  fuperdata. 

Ad  intertrigines  quasex  calceis  fiunr, 
Cap.  xix. 

AD  intertrigtnes  vero  quae  ex  calceis  efficiuntur,  va- 
let  pulmo  agninus,&  ftiillus&  caprinusMtemque  co 
rium  vetus  e  foleis  vftum.  fed  hoc  inflammata  no  iuuat: 
fedata  verb  inflimatione,prodeft.  hic  enim  cinis  ficcan- 
di  vim  habet.  cepa  cum  adipe  gallinaceo  terito,  gallam- 
que  adurito,contundito  &  illinito.acaciam  aceto  made- 
facito  atqueinungito. 

Adambufta,    Cap.  xx. 

AMbufta  medicamentis  egent  qua:  citra  euidetem  ca- 
lorem  autfrigiditatem  abftergant.  Ergo  terraChia, 
&  Cimolia,&  terra  omnisleuis  illitaex  aceto  non  valde 
acri,velaqua  admixta,  egregie  facit,  &  puftulas  excitari 
prohibet;  itcmque  ouum  integrum  crudum  ftatim  impo 
fitum,lana  molli  exceptum,ad  idem  valet.-id  enim  &mo 
dice  rcfrigerat,&  fine  mordicatione  ficcat.  vel  atramen- 
tum  fcriptorium  illine,  vel  thus  albu  aqua  diffolue  &in- 
unge:  aut  lenticulam  coftam  triramque  impone.  Quum 
vero  iam  puftulx  excitatas  fuerint,  rhum  cum  poleta  te- 
re,&  cum  aceto  cataplafma  impone.  calcem  viuam  cera- 
to  admifce.illitamque  lintcolo  fuperdato.  partes  aute  vl- 
cerata:  porris  tntisoblinuntur.Columbinum  ftercus  lin- 
teo  inuolutum  combure  donec  in  cinere  redigatur,  eoqj 
ex  oleo  diuoluto  vterc.  Mirabiliter  autem  facit  pini  aut 
piccr  cortex,autadiantum  ficcum  lxuigaturo,  autmyrti 
folia  combuftatriraque:  qua:  fingulaetiam  cum  cerato 
iuncTa  faciunt.  Ad  vftiones  ver6  ex  aqua  calida  priufqua 
puftulx  prodeanr.aqua  oliuarum  fale  coditarum  cotinue 
infperfa  facir,&  ipfas  oliuae  contnfa:  imponuntur:aut  alu- 
men  fciffile  ex  aceto  coteritur  &  illinitur:  aut  gluten  tau- 
rinum  cum  aqua  copiofa  eliquatum  obline. 

De  exanthematibus,    Cap.  xxi. 

EXanthemata  ex  craffis  humoribus  in  cute  infixis,  eo 
magis  quo  fuperior  pellicula  denfior  eft,  exoriuntur. 
hoc  modo  oppreffi  per  cutim  euacuandi  funt:nec  procul 
eft  in  altum  attrahendum,vtper  aluum  aut  vomitusfijt 
euacuatio.Nemo  tamen  cogitet  me  nuncconfulere  hu- 
iufmodi  humores  non  eiTe  per  aluum  educendos:quia  in 
quibus  humoru  plenitudo  fixa  eft,adhiberi  purgatio  de- 
bet.quodfiquisnon  faciat,fed  prius  difcutere  aggredia- 
tur,obftruet  potius  quam  humores  per  cutim  euacuabit, 
Humorii  aute  qui  cuti  funt  impacTi  curatio  adhibenda 
eft  cx  adurentibus  &calefacientibus:pra:fertim  vero  quu 
latafuerint  exanthemata:  fiquidem  ea  humorem  neque 
tenuem  neq^e  Calidum,  fed  abunde  frigidum  cralfumq; 
elTe  indicant.Lauri  igiturtenerorumfolioru,ruizque,& 
manna  thurisparcs  portiones  coterito.atque  oleo  diluta 
illinito.vuam  taminiafrigeac  tere,ttc'mque  thus  cum  o- 
leo  dilue  atque  inunge.betam  teneram  coque,tere  &  fu- 
perda.cera:  drachmas  v  1 1 1.  fulphuris  tantundem.  falis 
drachmas  v  i.arida  conterito,eifdemque  olei  media  he- 
minam  affundito,&omnia  fimul:  &  emplaftio  ex  iis  con 
fecTo  vtitor.fedcocTioni  adhibenda  diligentia  eft,  quip- 
pe  quum  valde  prxfhns  fit  medicamentum. 

Depruritu,   Cap.  xxii. 

EXcitandi  aute  pruritus  funt  quu  ex  alto  euocare  hu- 
mores  oporteat:prohibedi  vero  quum  partes  prurien 
tcs  id  perieulo  futit  ne  aut  feabie,aut  lepra,aut  aliquo  alio 


A  maligno  vlcere  corripiantur.  Prohibentur  autem  medi- 
camentis  repellentibus,  vcl  etiam  pruritum  tolerando» 
neque  contrecTado:fiquidem  ita  quoque  fedari  pruritus. 
confueuir.Pruritus  vero  quosfcabies  excitatit,aqua  mari- 
na  calida  aut  aceto  calido  perloe,  aut  agreftis  cucumeris 
decocTo  fimili  mndo.  vcl  vitis  veteris  Corticem  in  ficTili 
frigito3  cotei  ito,  &  locQ  fcabiofum  butyro  prius  illjtum* 
eo  cortice  pcrfpergito.  deinde  fomnii  imperato .  hocque 
medicamento  vfquedum  homo  fanefcat,vtitor.Iam  vero 
opium  cum  liqindo  cerato  inuncTum  pruritus  &puftu» 

g  las,pfydracia  nomine,mitigan 

Depuftulisqua:  phlydTena:  voeantur, 
Cap.    x  x  ii  i. 

ATphlycTarnas  acntaacu,  qua  humoris  defluxiis  eflj 
perforare  oportet,  deinde  hurnorem  leuiter  expri- 
mere,&  cutim  obducTam  finere.Si  foramine  occlufo  ite- 
rum  puftula  impleatur,ea  erit  eodem  modo  pertundcdai 
&comprimenda  cutis.  atqueita  compreffa  feruanda  eft, 
donec  ld  quod  fub  ea  vlccratum  eft,ad  cicatricem  pcrdit 
catur.Sed  antequam  puftulx  erumpant,  cocTalenticulam 
cum  aqua  laruigato  atque  illinito:autmali  granati  virgul- 
^  ta  cinere  calido  tepcfacTa  ft:perdato,locumque  torrefaci- 
to.Si  rupta:  fuerint,  vlciifque  excitatum  fit,  adeps  fuillus 
liquefadTus cum  argenti  fpuma  laruigata  illinitur,  eique 
imponitur:aut  lilii  tadix  aqua  inco&a  &  contrira  cum  ce 
rato  adhibetur. 

Devlceribusquxiterurumpuntur.    Cap.  xx  i  1 1  r. 

QVxdam  vlcera  funtqui  indudTa  cicatricenon  ita 
multo  poft,  fxpe  iterum  inflammatione  tentantuc 
atque  rupuntur:  nnm  oflealiquo  nfTecTo  quandoque  caro 
^  circundata  ad  cicatricem  facile  perdiicitur,  &fanit^tem 
planc  adepta  videtur:  fed  quu  validus  humoris  defluxus 
paulatim  ex  offe  in  alto  corrupto  delabitur,  tum  inflam- 
matio  &  pus  (uboritur,a  quibus  obducTa  cicatrix  deridt 
tur.Horum  igitur  vlcerum  curatio  m  eo  pofita  eft,vt  tan- 
tum  exiccemus  quantum  valeat  vt  os  affccTii  decidat.  Si- 
nus  aute  ofliu  cauos  facile  replebis,fi  papauerisfylceftris 
&-ficulnea  folia  laeuigata  cum  polenta  &  vino  illeueris,aut 
fi  hyofcyami  fcminis  &  atramenti  futorii  par  pondus  co- 
triueris&impofueris.  Pcucedani  verb  radix  ofliii  fqua» 
g  mascclerirerdifiungir. 

Ad  vlcera  maligna  quibus  a*gre  cicatrix  indd- 
citur,&  inueterata,    Cap.  x  x  v. 

MAlignavlcera,qua:quedifficulter  ad  cicatriceper- 
ducuntur,itemque  inueterata&  putrida,Lemniii  fi- 
gillum  vehemeteradiuuat.eius  vfus  quantitas  exmalitii 
vlceris  a:ftimatur  .  nam  ad  vlcus  quod  foetidu  eft,admo- 
diimq;  flaccidu  &  fordidum,  Lemnia  cx  aceto  acerrimo» 
diluitur  ad  luti  fpiffitudinem.  vtimur  eade  exvinoaut  a- 
qua,aut  oxymelite,aut  pofca,autmulfa,  aut  quoquomodo 
•p  vfus  poftularit.  acc5modatumque  medicamentum  erit^ 
fiquis  eam  in  pila  plumbea  piftillo  pl5beoconfecerit,ro- 
faceum  aut  immaturu  oleum  affundens,  aut  femperuiui 
fuecu,aut  cotyledonisjautlacTucarjaut  pfyllii,aut  ompha- 
cii:vtfit  tanqua  fuccus  quida.habebifqueoptimum  me- 
dicamentum  ad  carcinod»  malignaque  vlcera,  ad  pude- 
dorum,teftium,  &  mammarum  inflammationes:  &item 
ad  fedis  vlcera,  &  rugas  eminentes.  Porro  autem  centau- 
rium  minus  recens  mueterata  vlcera ,  &  qux  difficultei: 
cicatricem  recipiunt,ad  cicatricem  perducit, &malign» 
q  vlcera  fanat.itemque  cupreffi  folia  &  gerroina,& globuli 
noui  &  teneri,qui  etiam  humores  in  flaccidis  &  putridis 
affecTionibus  in  profundo  demerfos  fine  moleftia  &  tuto 
depafcunt.Cyperi  radices  vlcera5quibus  propter  nimium 
humorem  induci  cicatrix  xgre  poteft.mirUm  in  modum 
iuuant.  Cucurbitac  arida:  combuftae  cinis  vlceribushu- 
midis  inflammationis  expertibus  ac  putrefcentibusj 
prxfertim  vero  iis  qux  in  pudendi  prxputio  fune,  conue- 
nit-firoili  quoque  modoprodeft  anethi  radix.  Plantago 
etiam  malignis  vlceribus,defluxionibus,&putredinic6- 
H  uenit.lfatisfatiua  omni  maJigno  vlceriftrenue  refiftit,li- 
cct  putrefcat  &  depafcatur.  St  vero  vchementior  quam 
vt  a*gri  natura  ferrequeat,  eflc  videatur,  eius  foliis  Leui- 
gatis  adde  vel  panem  vel  hordeacea  farinam,  vel  frume- 
taceam,vel  polentam  pro  ra  ttone  affecTionis  qux  in  \iiQn 

PDDd,i 


6zS 


O  R  IB  ASII 


*9 


quoque  exiftat.Iis  verb  qux  proprit  teftacea  dicuntur,v-  A  ris  purgatione  inita  priufquam  !n  affecla  particula  fit  im- 


iimur  ad  cauitates  diuturnas.quxque  xgrccarne  implen- 
tur,qu_e  ex  defluxionibus  fiunt ,  &  fiftulofx  ac  profundx 
lunt.Lanx  autem  combuftx  carnes  flaccidas  vlcerum  ce- 
lerrimc  liquefaciut.Pl.uani  verb  cortex  combuftus  &  in- 
fperfus,vlccra  qux  ob  nimiam  humiditatem  flaccida  for 
didaque  funt,fanat.Peucedani  radix  arida  malignis  vlce- 
ribus  lllita  pra.ftantiflimum  medicamentum  eft:  nam  & 
purgat,&  carne  implet,&cicatriceconc!udit.  Aloe  vlce 


pa&us  Euacuabimusaute  vel  aliquo  fimplici,  vt  epithy- 
mi  drachmis  quatuor  in  fero  laclis  aut  mulfa  datis :  vd 
hiera  qux  nigrum  vcratrum  acceperit.  Loco  autem  affe- 
ctoimpofitti  in  vlceratisfine  moleftia  prodefthocme- 
dicamentum,  Solani  fuccus  molli  linteo  duplici  aut  tri- 
plici  in  eo  intin&o  copiofc  impofitus:  extrinfecus  quo- 
que  lana  molliufcula  eodem  fucco  imbuta  applicatur,ad 
hibita  diligentia  nc  arefcant  ha?c:quod  fietfi  fuccum  af- 


ra  qux  vix  ad  cicatricem  perueniunt ,  caque  potiffimum  g  fidue  affundas.  Valebit  etia  ad  cancru  vlceratu  id  medi 


qux  in  fede  &  pudendis  funt,curat.  Lft  item  ad  earunde 
partium  inflammationes  vtilis  ex  aqua  difloluta.  Vlcera 
vero  antiqua  fanat  cerain  fole  emolhra,qux  multu  fqua- 
mx  aris  aut  chryfocollx  adiunctu  habeat ,  eaque  linteo 
illinenda  adhibendaque  eft,  cuius  fplenium  non  eft  con 
tinenterauferedum.  Ad  Chironia  autem  facithoc  quod 
habet  fquamx  xris  drachmas  x.cerx  tantundem,  alumi- 
nis  drachmas  i  I.  ceram  calefacito  atque  emollito.&  ari- 
dainpollinem  reda&a  excipito,  iifque  linteo  impofitis 
vtitor.Adeffera  autcm  vlcera  valet  malicorium  lxuiga- 
tum  &combu_tum:  aut  alumen  fciffile  vftum  tritiimque 
infpergito:aut  hoc  vtere  medicamento  quod  capit  hyflb 
pi  drachmas  1 1 1  i,yax  paffx  tantundem.  nitri  drachmas 
i  [.  Locus  melle  prius  illinitur,tum  h_ic  applicantur.  Pu- 
trida  verb  vlcera  &depafcentia  valentioribus  medica- 
jnentis  egent,quaha  funt  hxc:  chalcitis,auripigmentum, 
cabc.  hxc  enim  non  fecus  quam  ignis  vrunt.&  quandoq; 
fit  vt  his  a  morbo  fuperatis,  ad  ignem  deuenire  oporreat. 
Marrubium  quoqueex  vino  co&um  illine:aut  eruu  lxui- 
gatum  cum  melle  imponito.Oliua:  tenerx  foliis  in  vino 
co&is  &contritis  vtitor  ad  cundem  modum.perfunden 
da  eft  autem  aqua  marina  calida. 

Ad  vermes  qui  in  vlceribus  comperiuntur, 
Cap.  xxvi. 

VErmes  qui  in  vlceribus  putrefcentibus  funt,calarain 
thx  fuccus  tollit. 

De  carbunculo,    Cap.   x  x  v  1 1. 

CArbones  fiunt  ex  fanguinequiraelancholicus  fer- 
uefcenfque  effe&usfit,&  cutim  comburat:quocirca 
cum  crufta  oriuntur,puftulis  quce  phly&xnx  dicuntur,vl- 
cusprxcedentibus,vt  in  ambuftis  fit:febrimque  acutiffi-  _ 


camentu  quod  ex  pompholyge  conftat.Vifrus  aute  ratio 
xgrotanti  apta  inftituatur  ex  ptifanx  cremore  feroque  la 
ftis.  Vefcatur  item,ex  oleribus,malua,  atriplice,  blito,  & 
cucurbita,pifcibufque  _axatilibus,&  omni  auiumgcncre 
prxterquam  earum  qux  in  paludibus  degunr. 

De  fanguinis  coitu  fubter  cutem,quod  ecchy- 
moma  dicitur,    Cap.  xxix. 

QVVMcaro  abaliquo  pondere  incidente  contufa 
fuerit,venxq,  parux  qux  per  ei  deditx  funtruptx 
tuennt,fanguis  profunditur,quafitranfcolans,  ifque  fub 
cutecolle&us  facitidquod  ecchymoma  vocatur,cutead 
huc  integra.Nobis  ergo  propofitum  eft  concrerum  fan- 
gninem  per  halitum  digerere3idque  celeriter,priufquam 
nigrefcat.fed  fub  initio  adftringentia  digercntibusadmi 
fcenda  funt,quod  tunicx  venarum  contundantur,  ideoq; 
denfationis  indigeant.at  poft  hxc  folis  digerentibusfine 
adftringentibusvtimur:  ac  principio  quidcm  ccchymo-' 
mata  fcarificamus,  tum  reliquam  curatione  adhibemus. 
Cxterum denumero  ecchymomatum  funt  quxfugilla- 
ta  nominantur,&  liuores  ex  plaga  contradi ,  &  inter  vn- 
guesfanguinis  concurfusexi&u.  Pellis  autepecudis  re-j 
cens  detrac.a,eos  qui  flagris  caefi  funt,potius  quam  cxte- 
ra  omnia,  vno  die  vnaque  nofte  perfanat.  Prxterea  hyJ 
dropiper  vna  cum  fuo  femine  lllitu  fugillata,  &  tumores 
qui  obdurueruntjdifcutit. 

Deruptis  &  conuulfis,     Cap.  xxx. 

RVpta  cum  ecchymofi,  hoc  efl  fangutne  quiin  lococontufo 
colledus fit, omnino  fiunt.Curantur  aute  medicamen 
tis  modice  calefacientibustale  eft  acopon  quod  ex  nigra 
populo  c6ficitur,quxque  funt  generis  eiufdem.  In  ruptis 
vero  qux  altius  intra  corpus  delitefcut,  medicamentoru 


_  s   _  -  M  _  A  j        .        ^  ______  _ 

mam  &celere  periculum  afferunt.  Quumpruritus  adeft,  l*1  Yisintendenda  eft,&  acriora  quxquemagisincidunt,ad- 


quandoque  plurespuftulx  erumpunt  parux,  frequentcs, 
continux,milio  fimiles:  quibusruptis  vlcus  cum  crufta 
fit,cuius  cruftx  color  modo  cinereus  eft,modo  niger.re- 
liqua  caro  circundata  redditur  mirum  in  modum  flam- 
mea,  &nigrum  colorem  contrahit,fplendetque  non  fe- 
cus  quam  bitume  atque  pix:  ac  talis  quidera  eft  bilis  ex- 
quifite  atra.  Hanc  affe&ionem  curantes  a  venx  fe&ione 
exordicdum  eft:  per  quam  vfque  ad  animi  defe&ionem 
euacuabimus.  poft  vero  fanguinCm  detra&um  non  erit 
incommodum  fcarificarejdque  altionbus plagis  propter 
fucci  craffitiem.Locoaffedoimponenda  lunt  qux  mo- 
dice  repellunt  ac  digerunt,  quale  eft  cataplafma  quod  ex 
plantagine  & lenticula  co&a  conftat.cui  aiica  panis  in  cli 
bano  co&i  &  non  admodu  puri  fit  adiun&a.  fuper  vlcus 
veroaliquod  vehemens  medicamentum  ponemus.  tale 
eft  quod  ad  Andronem  refertunfapa  irrorantes  ad  fordiu 
fpifiuudinem.Sedata  autem  illa  quafi  flamma,vlceri  per- 
inde  atque  aliis  cicatricem  inducemus.  Vcteres  nuces  o- 
leofx  adcarbones  faciunt,cyparifsique  folia  &germina, 
&  noui  ac  teneri  globuh  cumpolenta:vua  item  pafla,eie- 
£tis  acinis,&  contrita,&  caricx  co&x  in  vino  atquc  con- 
tufx. 

De  cancro,    Cap.  x  x  v  1 1 1. 

CAncri  quoque  ex  atra  bile  feruenti  oriuntur  :  ea  fi  a- 
crior  fit,vlcus  affert.ideo  colore  funt  nigriore  quam 
inflammatio.fed  fine  caliditate.  venx  tame  magis  quiim 
in  inflamationibus  implenrur  ac  diftenduntur,nequeita 
rubrx  funt  ficut  in  inflamationibus:eariimque  color  hu- 
moris  colorem  prx  fe  fert.  propter  cuius  humoris  craffi- 
tiem  cancer  infanabilis  eft:quippcqui  neque  repelli  ne- 
que  digeri  qucat,  neque  etiam  totius  coiporis  purgatio- 
nibus  cedat,mitioraque  medicamenta  negligat,  a  vehe- 
mentioribus  antem  magis  exacerbetur.Poflumus  tamen 
initio  prohibere  ne  cancer  augeatur,melacholici  humo- 


H 


hibcantur.  talibus  aurem  cucurbitulac  vfusprodeft.Sique 
totum  id  quod  fub  cute  coiuitccleriterfit  difcuflum.ru- 
pta  caro  facile  coalefcit:fi  inuererarit,  fordefque  fubnafca 
tur,ruptio  coire  no  poterit:  fed  labia  tantummodo  inter 
fe  prope  admouebuntur,vt  paruo  momento  facile  fepa- 
retur,&  medius  locus  aliquo  humore  impleatur,&  ecchy* 
moma  contincnterquodamodo  exiftat,&primofimile» 
jnifi  qubd  hoc  celerius  quam  illud  digeritur,  conftatque 
ex  tenui  fanie,quum  lllud  effer  e  fanguine.Conuulfa  autc 
fibris  quibufdam  diftraftis  fiur,  folumque  lcniri  poftulac 
quoad  dolor  fit  fublatus:conglutinari  enim  non  poflunt. 
Ariftolochia  autem  rotunda  ruptis  &  conuulfis,vtfi  quid 
aliud,conuenit.itemque  centaurii  maioris  radix  eiiifque 
fuccus,&rheum,&coftus,&bdelliu  in  oxymelite  potu. 
Deluxatis  &  contufis,    Cap.  xxxi. 

LVxatis  vero  &  contufis  prodeft  lana  fuccida ,  fpongia 
quxfitaqua  &oleomixtis  imbuta,&fuperdata:bulbi 
teneri  elixi  cum  mellcautcum  cerato,fal  tritus,farinacu 
melle.  viticis  folia  &  fal,  &  nitrum,  tofta  &  Ixuigata  cum 
cerato.Vrere  etiam  aqux  pcrfufione,  vel  m^rinam  cale- 
facito.Sedata  verb  inflam  matione  atque  dolonbus,  par- 
tesluxatasfricabis. 

De  rebus  fpicula,furculos,fpin_ifque edu- 
centibus,    Cap.  xxxii. 

SPicula,arundines,fpinas,  &  furculoseuelluntanagalli- 
des  vtrxque,ariftolochia  rotunda,ammoniacum  cum 
melle,alterci  femen  Ixuigatum  atque  illitum.Arundinis 
verb  radicescontunde,&melIi  admixtas  in  linteo  large 
illine,imponequc&  alliga:  extemplo  enim  educunt. 
Deaffeclionibus vnguium,  Cap.  xxxin. 

REduuias  exiguas  etiamnum  incipictes  coprimit,gaI- 
la  cu  melle,eamq;  prohibet  confirmari.  Vbi  vero  fa 
&x  «afint,confiliu  iaeft,  carne  qux  prxter  natura  excre- 
ucrir,  medicamc  tis  morlu  vacitibus  abfumere  &  liquare. 


6p 


D  E    MORB.    C  V  R  A  T.     L  I  B.  III. 


D 


Ad  reduuias  autem  valet  aurium  fordes  &  lyciu.Qux  pus 
confecit,acu  perforanda  eft,humorque  exprimendus,  tu 
fpongia  aqua  imbuta  imponi  debet:  aut  lenticula  trita  ex 
aquaYuperdanda  eft,aut  rofx ficcx.aut  virides  tritx, &  a- 
qua perfufx  ilhnendx,  aut  polenta  trita  admouenda.  In- 
terim  vero  caro  eft  ab  omni  parte  vnguis  lmtei  ramentis 
abduc<mda.cxteros  vngues  cotufos  myrti  punicxque  fo- 
his  teneris  trms  illine.  At  vngutbus  fubcruentis  tai  inam 
piceadmixtam  adhibe.Vt  vngues  male  affe<2i  decidant, 
iulfur  tritum  fuillo  adipc  exceptum  applica.Scabn  verb 
vt  abfcedant.vtitor  medicamento  quod  habet  vifci  quer 
cini,fandarachx,foenigrxci  ana  vncias  duas.cantharidu, 
thapfix  fingulorum  vnciam,  aceti  quantum  fatis  eft.  Ad 
idem  facit  fxx  arida  cum  cerato  vngui  adiuncta,  aut  ca- 
ro  ficuum  contufafeminib:isabie£tis.Aut  vnguem  pice 
fubun&um  fulfure  &  fandaracha  tritis  pari  pondere  illi- 
nito.vnguis  aute  diligenter  eft  radendus,ad  xquahtatem 
redigendusacvinciendus,  vtcndumque  iis  qux  ad  vn- 
gues  abfcedentes  faciunt. 

Ad pterygia digitorum,    Cap.  Xxxilti. 

AD  carnisveroincremetumquod  vnguis  partem  o- 
perit(pterygion  vocant);huris  lacryma  trita  impo- 
fita  &  alligata  valet:veleruum  tritum  eodemmodo.  vel 
thuris  infecti  drachmam,  &  fandarachx  duplum  tere,  & 
radicivnguis  appiicato,  diligenterque  infpergito:  fupra 
verb.linamenta  iicca  ponito.hoc  enim  pterygia  celeriter 
exiccat.Eftaliuditidemprsftjnnfsimu  vehementer  fa- 
cicnsadeaquretiam  malignafunt.  habetautem  galla- 
rum,mali  coni  acidi,fquamx  xns  rubri.^c  caricarum  co- 
buftarum  pares  portiones.eas  tere.melli  admifce,  ad  vn- 
guentifpiffitudiuemredige,hnametaintinge,bifquein 
dieimpone,&liga:neque  vngas  nequc  madefacias.Si  ve 
ro  humorfubfit,cum  fpongia  vino  perfufaabftergeas. 
Devlceribusarticulorum,    Cap.  xxxv. 

Qv  v  m  articuli  fint  partibus  carnofis  ficciores,  ideo 
fit  vt  quum  vlcerati  funt,ficcioribus  medicamentis 
indigeant.Ergo  polyide  paftillus  ex  vino  ad  fordium  fpif 
fitudinem  ex  vino  fuba£tus,& cxtera  qux  xquc  deficcar, 
accommodata  funt.marina  quoque  &  muria  fxpe  irriga- 
do,articulos  melius  affici  confpeximns.  Quocirca  in  ar-  1 
ticulis  vtendum  eft  iis  qux  maiore  etiam  exiccandi  vim 
quam  vinum  habeant. 

De  fanguinis  profluuio,    Cap.  xxxvi. 

PRofluuio  fanguinis  remedio  eft  appofitus  fitus  partis 
conuulneratx.talis  eft  qui  furfum  vergit  citra  dolorc: 
nam  qui  deorfum  vergit  doloremque  affert,  is  fanguine 
non  fluentem  ad  profluuium  etiam  ciebit.  Quum  ergo 
vulncrata  pars  eft,ac  fanguis  fluit,ftatim  digitum  ori  va- 
fis  ex  quo  fanguis  effluitjadmoueto.lenire^q;  &  fine  do- 
lore  comprimito:ita  enim  grumus  fiet ,  &  fanguinis  flu-  F 
xus  cohibebitur.fi  itanonfiftatur.vtendum  erit  iis  me- 
dicamentis  qux  fupprimendo  fanguini  funt:inter  qux 
prxftant  qux  obftruunt,  qux  emplaftica  nominantur,  iis 
quxcruftam  mducunt .  interdum  enim  vbi  crufta  exci- 
dit,  ne  iterum  fanguis  effluitpericuhim  eft.  Optimum 
autem  eft  hocquodetiam  ad  fanguinern  e  membranis 
cerebri  fluentem  f acit,  thuris  pars  vna,  aloes  dimidium, 
albo  oui  fubigirur  ad  mellis  confiftentiam,deindelepo- 
ris  molliffimis  pilis  excipitur,tum  vlceri  toti  liberalifli- 
mefuperdatur,  tum  fafcia  alligatur :  cuius  fafcix  primi  G 
quatuor,aut  quinqtie  amplexus  fuper  vas  profluens  inii- 
ciendi  funt,inde  ad  radicem  vafis  ducendi :  tertio  die  e- 
rit  foluendum-Sique  medicamentum  tuto  adhuc  vlceri 
adhxreat,aliud  rurfus  in  orbem  fuperimpones,&  nonfe- 
cus  quam  linametum  quod  ex  pilis  coftat,madefacies,ac 
pari  modo  deligabis  :fin  fua  fpotc  hnamenru  excidat,ra 
dice  vafis  digito  bladc  c5primes,quatenus  nihil  defluar, 
hoc  leniter  auferes,aliudq;  impones,  &  carnequoad  vas 
implebitur ,  ad  hunc  modu  curabis.  Qux  verb  cruftas  gi 
gnut,vbi  crufta  decidit,  magis  nuda  parte  quam  eius  na 
tura  ferat,derelinquur.&  pcrfcpequu  crufta  cxcidit,pro- 
fufio  fanguinis  fubfequuta  eft,  qux  fupprimi  difficulter 
potuit.&  tame  fepenumero  iis  medicamentis,  non  fecus 
quam  ferrametisignicadentibus  vti  cogimur,  vbi  ex  pu 
tredinis  erofione  fanguinis  eft  exortaprofufio.  Cxterum 


i  ifatis  fatiua  partibus  exquibus  fanguis  fluit  fuperdata,e- 
gregic  fiftit,  Idem  faciunt  gallx  combuftx,&,quu  adhuc 
jgnitx  funt,aceto  aut  \ino  extinguntur.gyplum  mifceto 
oui  eandido  tenui,  itemque  farinam  triticeam  pulucru- 
Icntam,qualis  hxret  parietibus.  ita  enim  medicametum 
conficies  quod  ad  finguinis  piofluuia  valebit :  idque  Ie- 
poris  pilis  aut  re  aliqua  parirermolli  excipiendum  erir. 
Ad  fanguinisautem  profufiones  qux  exore,  aut  thymis, 
aut  lentigine,au:  verrucis,aut  hxmorrhoidibus  fiunr,fo- 
liis  porrb  contufis  vtere:  aut  rhun  rubrum,  aut  acinos,aut 
1  capitula  punici mali  contundens  impone,  auripongiam 
nouam  pice  cruda  intincta  adure,&  tufa  vtitor:hoc  enim 
valde  efficax  eft.  Sanguinis  verb  fluxionem  ex  ore  com- 
primit  os  colluendo  tngidum  dccoclu  rofarum  viridiu, 
autliccarum,  autclauiculorum  vitis,autlentifci  folioru, 
aut  myrti,aut  rubi,  aut  malorum  cydoniornm,  aut  punt- 
corum,aut  acinorum,aut  lenticularum.Iis  etiam  vtcndu 
eritin  felfibus  frigidii,  qui  fedi  arque  vrero  conueniunt. 
Cxterum  victus  ratio  iis  quos  fanguinis  fluxus  exercet, 
ex  adftringentibus  atque  incraffantibusinftituatur.hu-» 
iufmodi  autem  funr,alica,farinaquepura  deco£ta,&  item 
cochlex  ,  cafeus  tener,  bulbi  cocti,  pifces  affati,palmulx> 
vinum  nigrum  aufterum,  lenticul.i,  polenra  ,  ouorum 
vitelli,pira,achrades,mala  cydonia,foiba,mefpiIa,&  qu<e 
hisfuntconfimilia.Adfanguinisautem  fluxum  ex  nari- 
bus  faciunr  platani  globuli  exiccati,quos  re  aliqua  ex  fe- 
tis  cofedta  confricabis,femenque  proiicies,  &  lanuginem 
collectam  in  vafe  fidtili  nouo  repones,  &  quum  vfus  po- 
ftjlabir,eam  in  puluerem  redadtam  per  calamum  infpira 
bis.fiorem  aute  &  nafum  gypfo  autluto  figulari  oblines. 
Valet  ad  eandem  rem  porri  luccus  lana  autlinameto  ex- 
ceptus  &  nanbus  mditus:  &  manna  fucco  porri  coafta  & 
impolita.  Extri  ifccus  aurem  nafus  illinendus  eft  oliux  fo 
his  reneris  lxuigaiis:  &  fuffitum  ex  cicura  fupcrmolli  ci- 
nere  naribus  admo iiebis:  &fpongiis  aut. lanis aqua frigi- 
da  imbutis  meatus  vtriufquepinnx  nans  obftrue,  crura- 
que  &  brachiavincies,acfronte&  tempora  oblinesiis 
agglutinatibus  quxadoculoru  defluxiones  faciunr.  Si 
vero  grumi  aliqui  fubfinr,  quu  fanguinis  adhuc  profufio 
eft,eos  parerit  exprimere,&  protinus  iterum  vti  medica- 
mentis  fanguine  c5primentibus ,  &  narium  cartilagine 
fub  ipfo  offe  duobus  digitis,  pollice  atque  indicc,copri- 
mere.In  his  autem  profufionibus,  &iisqux  ex  inteftinis 
fiunt,prodeft  porn  iuccu  pondereduum  cyathum  potui 
dare.aur  Iauri  tenera  folia  corufa  in  oxymelite.  aut  thuris 
&  lauri  pares  portiones  lxuigatas  dabis.aut  farina  pura,& 
thus  &  gumi  panbus  portionibus  cii  aqua  teres  &  dabis* 
Adcicarrices,ftigmata,&  vibices, 
Cap.  xxxvi. 

Clcatrices  nigras  tollit  inunGum  oleum,in  quo  bryo- 
nix  albx  &nigrxradix  incoOalit, donec  fuccum 
reddat.  itemque  nepeta  vino  codta,  lythargyrus  olco  to- 
faceocandido  lota.  Cicatnces  vero  qux  eximpetigine 
fiunt,atque  eria  alias.cocolores  reddit  adeps  afininus  llli- 
tus.erucx  femen  lxuigatum  cu  felle  caprino,aut  bubulo, 
aut  ouillo illicu:quumque inaruerit,auferendu  eft.fuccus 
quoque  erucx  herbx  illitus  cum  hthargyro  vtilis  eft.Ma- 
culasautem  qux  ftigmata  nominatur.exreritranunculus 
illitus,autcapparis  folia,aut  cerulfa  cum  aceto  illita.  fed 
hoc fpatio  temporis  maculas  aufert :  at  vibices  c5colores 
ftatim  facit  oleum  hliaceum  continub  inunclum. 
De  neruis  vulneraris,    Cap.  xxxviii. 

NEruus,propter  fenfus  excelletiam,quum  vulneratur, 
&  dolore  &  inflamationemaiore  quam  alia  corri- 
pitur.quocircacuris  vulneratio  aperta  eft  feruanda,vt  fa- 
nies  per  ipfam  effluat:vulnerique  adhibenda  medicame- 
ta  funtqux  dolore  leniat,&  aditu  effluxui  patefaciat.Er- 
go  calidam  aquam,  qux  cxteris  inflamationibus  idonea 
eft,  his  effe  aduerfiffima  fciendu  eft,  &  acc5modatius  ad 
H  haseffe  vt  oleo  tenuium  partium  &experte  omnisad- 
ftnclionis  irroretur.Ex  medicametis  ante  apta  eft  refina 
aut  terebintbina,eaque  per  fe  ipfain  pueris^in  mulierib9 
&  in  lis  qui  molh  carne  funt:in  cxteris  vero  cum  euphor- 
bio.itemque  propolis  &  per  fe,&cu  euphorbio  emollita; 
fiveroduriorafint  corpora  ,  cum  aliquo  oleo  fubtiliore, 

DDDd.ii, 


ORIBASIJ 


In  ncruis  aute  inflamatis  &  putrcfcentrbus  cataplafmate  A  T  Nitium  inflammationis  eft  quu  pars  impletur  fangui 
\ti  poterit  quifpiam  toquodex  farina  hordei,aut  faba-  X 
rum,aut  erui  in  lixiuio,ftillatitio  aut  oxymelite  coc~ta,co 
feftum  fir.  cerato  vero  vti  poterit  hoc  quod  habet  cerar 
vncias  tres,euphorbii  vnciam,  aut  fimi  columbhu:in  du 
noribus  corporibus,olei  vncias  duas.Conuenit  etia  bafi 
licu  medicamentu,quod  nitru  recipit,aut  calcc  viui.aut 
euphorbiu,  aut  fulfur  viuum,  aiu  ftercus  columba:  fylue- 
ftrisjVtin  tetrapharmaci  libram  horum  alicuius  vncias 
duas  iniicias.hocenim  egregie  ad  neruos  vulneratos,  ac 
prarcipuepunctim,facir.Iam  veroin  agro  vbitibinihil 
fuppent,poteris  reccnrem  pinguemque  propolin  vulneri 
applicare,aurfermentu  propo;i  mixcu,autliquoretithy- 
mali  fermento  additu.Cataplafmatis  autc  ex  lixiuio  fhl- 
ktitio  atque  oxymelue,&  farina  fabaru,aut  erui,aut  cice- 
rum,aut  lupinoru  amarorum,aut  hordei,aut  etia  polen- 
ta,non  foliim  quu  nerui  inflamarione  tentantur,  fed  etii 
ftatim  in  ipfo  initio  vtendum  eft.  At  fi  neruus  non  pun- 
ttus  fit  ille  quidem,  fed  planccxfim  fic  vulneratus  ita  vt 
cutis  quoque  fubiecta  fit  diuifa,Yt  nudus  neruus  &  per  di 
rec"tum  &  non  pertranfuerfum  diuifus  confpiciatur,tum 
nullo  ex  iis  medicamentis  in  quibus  euphorbiu  fit,qui- 
que  no  minusfunt  acria,vti  oportebit:quippequum  ner- 
uus  nudatus  horuvim,qux  vehemens  eft,ferre  no  queat. 
Igitur  xftiuo  tempore  calce  fepe  lori  &  oleo  copiolo  di- 
luri  cape.Qoa  etiam  ad  remfacit  id  quod  expompholy- 
gecc:;ftat,quodquecx  mclle  conficitur,in  rofaceo  libera 
liore  eliquatum.Cauerum  nihil  horum  vulnus  debet  corc 
tingere,  cum  enim  neruusfenfus  vi  prxftat,tu  verdfri- 
gida  temperatura  eft,&  cum  parte  cajteraru  omniii  prin- 
cipe  eft  continuus.Sed  ne  oleo  quidem  huiufmodi  vlcus 
imgareoporrer.  fit  enim  fordidurn.  ergo  fanies  tantum 
abluenda  eft  molli  lana  fpecillo  circumuoluta.  Si  omnia 
ex  fententia  nobis  fuccedant,etiam  vmo  dulci  citra  peri- 
culum  madefacere  poterimus.Vbi  verb  neruus  qui  denu 
datusrotfuerit  conte£tus,linamenta  aliquo  medicame- 
to  quod  anguftis  vulneribus  aptum  lit,intinc~ra(qualc  eft 
quod  ex  euphorbio,aut  fimo  columbino  paratur)extnn- 
fecus  cireumducere  oportet,ita  vt  fanas  etiam  partes  lar- 
gccompleftatut.Quum  verbtranfuerfum  vulnus  eft,ma- 
ius  periculum  conuulfionis  imminet:fed  quatenus  curi- 
dum  eft,eodem  modo  progrediemur.  VicTus  aute  adhi- 
beaturtcnuior,quies  imperetur,lecl:us  mollis  efto.  oleo 
calido  copiofe  vngantur  alr,capur,&  ccruix.Si  vulnus  in 
crurefit,inguina  funrpotiffimum  multo  oleoperfunden 
davfqueadfpinam,caput,&ceruice.Si  neruicontufi  fint, 
quiimqueeiseftcontufacutis,&exulceratio  fubfequitur, 
cataplafma  ex  farina  fabaru  &  oxymelite  conuenitSi  ve- 
rb  contufioni  dolor  accedat,pix  liquida  mifcenda  erit.at 
fi  citra  cutis  contufionem  eueniat.oleo  calente  cui  dige- 
rendifacultasinfit.perfundereaffidueoportet.  Si  totus 
neruus  prscifus  fir,periculum  nullum  imminet,  fed  me- 
brum  mutilum  mancumque  reddetur:  fed  curatio  eads 
qua;  cxteris  quoque  vlceribus,adhibebitur. 

De  liquefacTo  medicamento,quod  neruis- 
puncTts  conuenir*    Cap.  xxxix. 

MEdicamentum  autem  liquefac~tum,quod  ad  neruos 
compunctos  &  a  r.ibiofis  morfos  facit,accipit  acet» 
fcxtarium  vnum,picis  pinguis  libram  vnam,opopanacis 
vncias  trcs.Opopanaeem  verb  aceto  folutum  multum  la? 
uigabis,pice  liquefadtam  mixtamque  incoques.Eft  aute 
hoc  medicamentum  ad  neruos  copuncTos  accdmodatu, 
vtpote  quod  os  compunctionis  conniuere no  finat :  que- 
admodum  etiam  iniisqui  a  beftiis  rabiofis  morfi  funr, 
prohibet  ne  vlcus  cicatrice  eoncludatur.Verum  duris  fo- 
liim  corporibus  c6uenir,nam  fiin  muli&ribus,  pueris,  aut 
iis  qui molli  funt  carne,vri  hoc  velis  quu  pundti  fuerint, 
tmaliquo  digerente(vt  amaricino,airt  opobalfamo,  aut 
eleovetere)  liquefaciendum. 

Ad  articutosrelaxatos,    Cap.  XI. 

SVccurrit  articulis  relaxarts  acaeia:£uccus  aqua  dilutus 
&  fttpcvfufus,aut  rubi.aut  myrti,aut  maticorti,  aur  len 
tifci,aut  vlmi  radicu  corricis  deeocTu  c6gruit:aut  malico 
riuillitum,autmyi-tifoliaaim  myrtcoccrato  rmpofua. 
De  infiammatione,,    Cap.  xu. 


nea  fubftantia;incrementum,quum  id  quod  fiuebat, 
ceffar,quod  vcrb  in  particula  eft,incipit  purrefcere,calo~ 
remque  prxter  naturam  afFerr,fufi6que  c\flatus  gignitur< 
&  particula  magis  quam  prius  intenditur:ftatus  vcro,quii 
pus  iam  confiftit,labores  vei  6  maiores  agrum  vexat:dc- 
clin2tio  denique,quum  id  quod  fluxit  digeftu  eft,&  mo- 
!es  ac  tenfio  eftdiminuta.  In  principioaute  admoucmus 
ea  per  fe  qux  vim  habent  rcpellendi:  in  incrementis  hxc 
minuimus.digerentiaque  addimus:  in  ftatu  repellcntib' 
U  &  digerentibus  pari  portione  vtimur.  fi  vero  dolorfit  ve 
hemens,lenientibus  opus  eft.In  declinatione  foliim  dige 
rentia  adhibemus,  nihilque  adiungimus  quod  vim  ad- 
ftringendi  habeat  Parietaria  igitnr  ad  omnes  inflamma 
tionestum  in  principio,  tum  in  incremento  accommo- 
data  eft:fimili  quoque  modo  glaucium.  Atriplex  verb  & 
maluat  hortenfes  incipientibus,&  augcfcecibus,acveluti 
feruefcentibus  conueniunt:declinantibus  vero ,  &  dura- 
tis,&  refrigeratis,fylucftresmagis  idoneafunt.  Lactuca 
&  cucurbita  cahdis  illita;  profuiu.  Ad  easverb  quarex  de 
fluxione  oriuntur,  femperuiua,  &  vtrique  tribuli  valent: 
C  at  durefcentibus  braffica  conuenit. 

De  affectione  qus  exdefluxionibusgigni- 
tur,    Cap.    x  l  i  i. 

Qvvm  particulam  aliqua  fine  manifefta  caufa  pra> 
cedente  inflarnmatio  repente obfedit,id  quod  affe- 
ctionem  eam  gignit,defluxio:ipfe  vero  morbus  afledio 
ex  defluxione  nominatur.In  principiis  harum  inflamma- 
tionum  curandum  eft  vt  re&e  curatioadhibeatur.  totura 
ergo  corpus  euacuationibus  idoneis  inanicdum  eft:  pars 
verb  inflammata  fuperfundenda  illinendaque  eft  no  ca- 
lefacientibus  humedatibufque  medicamctis,fed  iis  qui- 
bus  defluxus  repellatur,qu6dque  in  affeftam  partem  de- 
cubuir,inaniatur,  vifque  &  roburparticulis  male  affeclis 
afferatur.Superdadum  ergo  eft  cataplafma  quod  ex  fem- 
peruiuo,mali  punici  cortice,in vino  cofto,  &rhoe,& 
polenta  adiun&is  conftat:hocque  &  huic  fimilibus ,  quu 
dolor  vehemens  non  eft.vtendum.Vbi  verb  particula  cu 
defluxione  dolorem  fentit,tum  ne  aqua  quidem  calida, 
autoleum,autcataplafmata  exfarina  funt  adhibeda:ha:c 
g  enim  omnia  defluxionibus  inimica  funt.  Ca*terum  dolo 
ris  vehementia  lcnienda  eft  medicamento,  quod  ex  p»f- 
fo,rofaceo,modica  cera,Ianis  fordidis  qua?ocfypi  multi» 
habeant^conficiatur^quxperarftatemfrigidajper  hyemc 
verbcalida  excipiuntur,atqueadmouetur  ita  vtfuperio- 
res  partibus  afTedis  locos  fpongiavino  auftcro,aut  pofca 
frigida  tmbuta  comprehendant.  Si  exhorum  vfu  imma 
tatio  oriatur,&  pus  non  fubfidat,  emplaftro  quod  ex  chal 
citide  conficitur,aut  alic  fimili  ex  iis  qua;  valent  ad  flu- 
xiones,vtemur.Lanam  vero  puram  vino  auftero  imbuta 
p  fuper  medicamentoforisaccommodabimus.  atquehoc 
quidem  modo  inflammationesorts  ex  defluxionecura 
buntur.Eas  verb  qua;ex  aliqua  occafione  excitantur,fica 
lefaciasarque  humecTes,nihilhedes  :fiquead  puris  eon- 
feftione  eas  velisadducere,Yarina  triticea  hydrelaroin- 
cofta  illines.Sique  vfus  interdum  poftulabit  vt  fcarifices, 
id  etiam  ex  vfu  faeere  poteris.-fed  fi  eas  qua;  ex  defluxio- 
nibus  orrum  ducunt,fcarifices,  praifertim  in  principio, 
caufam  afferes  alicuius  magni  mali. 

De  abfcefiibus  quarapoftemata  dicuntur, 
^  Cap-    x  l  1 1  i. 

IMabfcefsibus  autefipuris  eruptio  impediti  non  pofle 
videatur,pane  in  hydreheo  coftum  illines ,  aut  farinav 
hordeaceam  eodcm  modoparatam  impones:particulam 
veroaqua  in  qua ahhxx radix ineo&a  fityfouebis.Quum 
autem  tumor  difficulterad  fuppuratione  perueniat,diffi 
cultdrque  difcutiatur.Cataplafmate  quod  ex  caricis  fit,  V- 
tendum  erit.oportet  autem  carieas  pingues  dulcefquea- 
qua  incoquere  atque  eliquare,&  aquam  melli  tenui  fim »• 
\c  reddere:quandoque  etia.  farini  hordeaeca  addere,qus 
H  doque  verbpane  ex  tritico  puro:fique  tnmor  difcutiatur 
minus  quam  par  fit,tum  cum  caricis  hyffopu  aut  origanu 
incoquerur.  fi  vim  maiorem  vclis  efficererdeco£to  falem 
adiicito:  fed  diligenter  eft  animaduertendum  nedum 
vehementius  exiccas,parsin  duritiem  caUefcat .  Siquidi 


^54 


D  E    M  O  R  B.    C  V  R  A  T.     L  I  B.  III. 


talefortevideas.cumaquaradicem  agreftis  cucumeris,  A 
autaltfu:a:,aut  bryonix  incoques:  quibus  dracunculi  ra- 
dixvalentior  eft,cs:  ad  digerendum  accommodatior.  er- 
go  eam  quandoque  per  fe  coques,quandoque  caricas  ad- 
des,farinamque  vna  cum  adipe  admifcebis.Digenr  quo- 
que  adiantum,itemque  anethinum  oleum,  quod  etia  cru 
doshumores  inco&ofque  tumores  maturos  reddit.  pix 
duroscrudofq,  tumoresomnes  cataplaimatis  indira,  ma 
oifqueeaquar  Hquida  eft,concoquir.Medicamenru  com- 
pofitum,quod  abfceffis  iam  coftos  fme  labore  expellit,  B 
vtfrpeinfpleniopus  inueniatur qui  verb  cocli  adhuc 
no  funt,perfcaedigeritxapitaute  lapidis  pyritat  drach- 
masx  I  i.ammoniaci  Ltuigati  rancundem,farina.-fabaru 
drachmas  fenas.Excipe  refina  liquida,  pellique  lllitu  im- 
pone.  fplennim  verb  neauferas  priufquam  fpore  fua  de- 
cidat.Sedhoc  medicamentum  non  ita  multo  antc  paran- 
dum  eft,quippequod  aridum  confeftim  reddatur. 
De  ftrumis&phymate,    Cap.  xlihi- 

FArina  lupinorum  amaroru  aceto,  aut  oxymelite,  aut 
pofca  inco£f  a  no  foliim  liuores.fcd  &  ftrumas  &  phy- 
rnata  fanat.Medicus  quifpiam  in  lis  quorum  durum  cor-  q 
pus  erat,bubulo  ftercore  ex  aceto,ad  ft  rumas,&  tumores 
obduros,totosoblinens,vfuseft.Phymata  vero  difcuciut 
trita  ckillita  hsc:  adiantum,atriplex,parietaria,althxa  ra 
dix  vino  incocf  a.ammoniacum  cum  melle  emolhtum  & 
fuperdarum,vifcu  cum  rcfina  &  cerato,  falicis  folia  cum 
cerato.Rumpunt  phymata  lupini  amari,propolis  cum  a- 
cetoillita,cucumeris  fylueftris  radix,terebinthina  exce- 


pta.capparis  radix  eodem  modo  ,  nitrum  cum  fermento 
aut  ficubus.Abfceffusinternosrumpit  marina  cum  mul- 
fa  pota.Strumas  autem  difcutit  calx  viua,melle,aut  fordi- 
bus,aut  olco,aut  adipe  fuillo  excepta.lchi  item  farina  cu 
fimo  columbino,&  lini  femine  vjno  inco£fa.  caprifico- 
rum  grofli  agreftes  aut  domeftici  illiti :  qui  etiam  cocre- 
tionem  omnem  digcrunt.  ► 

Deiiftulis,    Cap.  xiv, 

RAdix  fpondyln  citcumrafa  &  impofita  callos  fiftula- 
rum  adimit-  idemfacit  veratrum  nigrum  biduo  aut 
triduo  impofitum.eliquant  etiam  arruginis  drachma  i  1, 
ammoniaci  tantunde.Collyria  ex  aceto  &  aqua  conficiil- 
tur  ad  fiftulas  accommodati.itemque  amurca  cofta  &  in 
collutione  adhibita.  Sori  crudum  &  combuftum  cum  vi- 
ni  diluti  aut  mellisportiuncula  ad  colluedum  adhibitu. 
omphacium  quoque  colluendo  carnem  procreat. 
Debubonibus,   Cap.  xivi. 

IN  ortu  bubonum  fi  totum  corpus  fuccis  asquabiliter  re 
dundet^ut  malitia  humoru  detineatur.difficilis  cura- 
tio  eft:&  tamen  adhibenda  eft  ea  qux  in  affecfione  qua: 
cx  defluxione  oritur,  expofira  eft  nobis:  fi  corpus  exqu  i- 
fite  fanum  fit,facilis.totum  autem  crus  calefaciendum  & 
hume£fandum  eft,vt  dolore  vacans  efficiatur:ipfique  vl- 
ceri  imponendum  eft  linamentum  lotum  in  rofaceo,  aut 
aliquo  oleo  relaxante.quod  tetrapharmaco  calido  fit  in- 
tincfum.totiifque  artus  carpto  lanar  olco  imbuto  obuol- 
uendus  eft:foris  vero  vlcus  emplaftro  callido  iilincdum, 
autfarina  triticca,authordeacea,autex  vtraque  cum  olei 
portiuncula.  Glaudulam  verb  inrlamatione  tentatam  in 
principio  lana  oleo calido  imbuta  lcnire oportet,no aute 
(vtquidam  faciunt^fale  adiun&o.eo  enimpoftea  vtimur 
quum  artus  a  plaga  vexatus  fuerit  Ienitus,&  quum  dolo- 
rem  vlcus  non  affertrquibusquidem  rebus  glandularum 
pleruque  foluitur  inflammatio.fipe  etiam  augetur,  &  ad 
fuppurationem  ducitur.  Ergo  quum  llle  quafi  fernor  in- 
flammationis  fe  remiferit,lenientia  funt  omitteda,atque 
vtendu  digerentibus:paulatim  a  digerentibus  ad  ea  qua? 
confiftentia  liquida  funt  tranfeundu,qualia  funt  quxce- 
ratifpeciem  referunt,fimilia  iis  quae  linamentis  carpris 
excipiuntur,qux  emmota  vocantur.  Iniisautem  vitare 
oporter  durorum  vfum  emplaftrorum:quippe  qua:  parti- 
culas  diftendat,  &  ad  inflammationem  itcrumvi  adigat. 
Quu  fatispuris  fuerit  particulaque  ad  fuppurationc  per- 
uenerit,nonftatim  diuidemus,vt  quidam  facere  foIet:fed 
dabimus  operam  vr  eam  materia  medicamenris  digera- 
mus.  ac  iutum  quidem  impofirum  tumores  inguinum 
celeriter  digerit.  Csterum  bubones  qui  cx  prolapfu,  & 


D 


H 


«ft 

vlcufculis  &  doloribus  contrarunrur,  periculo  vacare:a- 
lios.prxfertim  verb  eos  qui  febribus  fuperuer.iunt,  ma- 
los  effe  exiftimandum  nobis  eft. 

De  eryf:pelate,hoc  eft  igni  facro,   Cap.  xlvii. 

HVmor  craflus  atque  acer  qui  influir,  eryfipelas  mo- 
do  cum  vlcere,modo  fine  vlcere  conficir.  hoc  cura- 
dum  eft  pnmum  medicamento  purgante  quod  bilim  e- 
ducat:deinde  refrigerantibus  rcpellendum  eft  qucd  in- 
fiuit:atquea  refrigerantibus  ad  digerentia  priufquam  paf 
ttcula  liucfcat  aut  nigrefcar,progrediendum.Poftulat  au- 
tem  eryfipelara,  ea  qtia:  refrigerent  cum  humidtcare,  ncc 
adftringant:huiufmodi  funt  femperuiuu,  portubca,  pfyl- 
lium,leuticula  paluftris,  vmbilicus  Veneris,  folanum,al- 
tercum,lacluca,beta,&  glaucium  Cerata  quoque  ex  aqua 
admodum  frigida,huius  funt  generis.  admifcetur  etiam 
cis  opii  parum,aut  fucci  papauei  is.cicutzbque,  &  mandra 
gor.t:&  compolita  medicamenta  conficiuntur. 

Ceratum  refrigerans,     Cap.  xivni. 

CEra  quar  puriffima  fit,  oleo  eliquatur,  ceratumque  li- 
quidum  fit»  hxc  refrigerata  manibus  in  pila  emolli- 
mus,  aquam  frigidam  affundendo  quantum  eiscapeie 
ceratum  pofiir.melius  autem  eft  oleum  rofaceum  ex  om 
phacino  oleo  fine  fale:  debetque  oleum  aut  triplum  aut 
quadruplum  cen  efle.  Si vero  parum  aceti  tcnuis  &  per- 
lucidi  vehs  addere,medicamentum  liquidius  frigidiuf- 
quepar^bis:  arque  id  non  modo  eryfipelari  conuenier» 
(;d  etiam  hecf  icis  ffbribus,  &  inflammationibus  puden- 
dorum  incipienribus ,  antequam  depafcens  aliqua  affe- 
6fio  partes  oblideat.Herbat  quoque  refrigerantes  cum  te- 
nui  polenta  abiidc  refrigerat.  itemque  palmukt  pingues 
eiedis  earu  membranulis ,  &  renera:  f >i\x  decoquendo, 
deinde  lauigata:  &  lmpofitar.  Si  vcro  ficcioresvideatur, 
cerato  antedidlo  ad  confiftcntiam  vfque  admifcebis.  ^e- 
data  autem  inflan- matione  amequam  particula  liuida 
fiat,cataplafma  exhordei  farina  i;rponendum  eft. Si  \  e- 
roiam  luioroccuparit, incifa  cure  cataplafma  fuper.Han- 
dum.lociifque  perfundedus  aqua  calida  dulci:fed  &  ma- 
tina  aut  muria  interim  proderit.quandoque  etiam  ha'  a- 
qus  cataplafmatis  admifceantur. 

Deherpete,    Cap.  xlix. 

HVmor  quoquequi  herpetem  facit,  acer  efttfique" 
flaaa  bilis  impermixta  influar,  vehementi  acrimo- 
niaherpetem  exedentem  gignir,  qui  conrmuam  cutim 
erodcndo  occupat  :qua  de  re  affectio  ipfa  herpes  nomi- 
natur:fi  vero  cum  pituita  mifceatur,  altenus  herpetis,  qui 
miliaris  dicitur,  quique  eminentias  miliifimiles  incute 
excitat,caufa  eft.Ergoqui  prius  toru  corpus  purgar,  dein- 
de  repellccia  partibus  affedis  applicat,is  herpere  recie  cu 
rat.  at  qui  primoloco  vtitur  iis  quz  cuticuU  cicatricem 
inducunt,  is  cuticula  quidem  fanat ,  carterum  non  vetac 
quin  de  integro  priori  fimilisoriatur  affeftio .  Ergo  cor- 
puseuacuandii  eft,vt  in  eryfipelate  diximus.particulista- 
men  affedfis  n5  eadem  imponenda:  poftulant  quidem  re 
fngeretia  no  fecus  quam  eryfipelata,  fed  humcdantia  no 
f;runt:eifq;  refrigerantia  &  ficcantia  conuemunt.Itaque 
neque  la£f  uca,neque  Ieticula  paluftris  vt  refrigerantes  & 
humeGates  offerenda;:  fed  in  principio  vicis  capreolos, 
&  rubum,&  plancagine  oportet  illinere,  eis  deinde  lenti- 
culamadmifcere:interim  vero  &  mel,&  polenra,  &cata- 
plafma  quod  fupra  ad  inflammariones  ex  defluxione 
(amotofemperuiuo)cofcriptu  fuit.Exulcerata  vero  medi 
camentis  funt  inungcnda  quz  ad  herpete  valenr,vt  paftil 
lis,parTo,aut  vino  tenui  no  vetere,aut  pofca  diluta  refolu- 
tis.  dehisaute  vlceribus  inueteraris  Mufc  &  Andronis 
paftillus  conuenit.  At  herpetem  qui  extima-foliim  cutim 
exulcerat,  nifi  valde  inueteratus  fit,  nullo  horum  vngere 
oportet:na  &  vehemetiora  funt,  &  magis  quam  oportet 
ficcant.Ergo  adhuiufmodi  herpete  facit  glauciu,  huicq,- 
fimilia,pra:fertim  ex  aqua  fubacf a.Si  morbus  nihil  remic 
tat,aceto  diluta  adhibcantur,fiqnc  fucco  plantaginis,  aut 
folani  foluta  imponas,  non  mediocrirerauxiliaberis.  auc 
lini  femen  torridu  in  vino  &  oleo  coquito,&  cotritil  im- 
poniro.autterra  Cimoliam  folani  fucco  fubacf a  inugito; 
aut  Iithargyri  drachmas  quatuor,  porri  fucci  hemini  di- 
midium3fuccifol»nitantundera.lasuigata  i!!:nuntur. 

DDDdaii. 


6tf 


O  R  1  B  A  S  1 1 


«57 


Defcirrho,    Cap.    L.  A 

SCirrhus,ita  vt  os,durus  eft,&  fenfus  vacans,ifqucfana- 
ri  non  poteft.at  qui  obfcurum  fenfum  habet,medica- 
mentis  digerentibus  curatur.  Sed  qux  digerunt,  &  con- 
fcrtim  vacuant,&  non  molliunt,eaprimisquidem  dieb9 
diminuere  tumorem  videntur,fed  tamen  quod  reftatin- 
fanabile  fit:quippe  quum  idomne  quod  tenuiu  erat  par- 
tium,  fit  digeftum,  ex  quo  conficitur  vt  ea  medicamcnta 
aptiorafint  qux  molliant  fimul  &  digcrant.Inter  mollic- 
tia  autem  funt  adcps  &  medulla  ceruina:  itemque  adcps 
taurinus,hircinus,&  vrfinus,&  ammoniacum.bdcllium-  B 
que  &  ftyrax.horum  vfu  dtiritiem  diffoluemus ,  &  digc- 
rcntibus  vtemur,qualia  funt  fcenumgraecum,  fimus  Ca- 
prilluscum  pofca.  Coponitur  etia  medicametum  quod- 
dam  dmcdicis,  quod  ad  vtranquerem  facic,  hoc  cft  ad 
fchirrum  dnToluendum  &  ad  digeredum  cft  accommo- 
datum. 

Dectdemate,    Cap.  L  i. 

Pltuitx  fluxio  ocdema  facit.is  tumorlaxus  eft,  cedes,& 
qui  digitis  imprefsis  cauatur,&fenfus  cft  expcrs.cura- 
tur,fpongiam  pofca  imbuta  cum  ligamento  lenuer  ftrin  C 
genteimponcndo.  Initium  verodeligandi  ab  inferiori» 
bus  partibus  ducitur,&  ad  fuperiores  partes  progrediedo 
definimus.fpongia  vero  nouafit.fi  talisnofic  ad  manus, 
ea  qua  habeas  nitro  exterges,  &  melius  etia  lixiuio  quod 
ftillatitium  vocant.Si  horum  vfu  tumor  non  fubfidat.pau 
Iulum  aluminismifcendum  erit.  Valctad  idem  molliffi- 
mum  ex  lucerna  linamentum  hoc  eodem  humore  imbu 
tum  &  impofitum.glaucium  quoquc  vtile  eft.  Si  vero  in 
ueterarit  cedcma,  particulam  oleo  prius  inungcs,  deinde  D 
Ipongiam  cx  lixiuio  impones.arctiufque  conftringes,at- 
que  itatumori  medeberis.  Ifatis  etiafatiua  tumoreshof- 
cemirabiliter  digerit&comprimit.  Idcmpraeftat  terra 
omnispinguis,&  magis  etiam  jtgyptia. 
Ad  tumore  gutturis  qui  brochocele dicitur,itemq; 
adaquofumramicem  qui  hydrocele,  &adra- 
micem  inteftinorum  qui  enteroce- 
le,  Cap.  iii. 

AD  gutturis  tumorem  &  aquofum  ramicem  quidam 
pociffimum  vtuntur  bdellio,  quod  faliua  hominis  E 
ieiuni  diluuntvfque  adeovt  emplaftn  habeat  confiften- 
tiamCupreffi  aute  folia  &  germina  &  nuces  noua:  tene- 
rique  ramici  inteftinoru  profunt .  nam  &  ficcant,  &  ro- 
bar  humidioribus  laxatifque  corporibus  addunt. 
Ad  dothienas,hoc  eft  furunculos,  Cap.  iiii. 

DOthienes  ex  craffis  fiunt  humoribus.cos  digerit  con 
coquitquc  triticum  cdmanfum  &  fuperdatum.idem 
facit -itgyptiamaftiche.itemque  vuas  paffas  eie&is  gra- 
nis  teritOjfalique  trito  paribus  portionibus  addico,  &  re- 
finae  admifcens  imponito.  * 
Ad  epiny&idas,   Cap.    Ll  1.1 1. 

APium  cum polenta  illine:braffica:  folia trira  impo- 
ne:hyofcyami  folia  trira  ex  mclle  applica:.Ublanurri 
per  fe  &  cum  cicura  viridi  admoue,aut  oliua:  foliis  cum 
aqua  coftis  vtitor.  Vuaspaffas  ademptisacinistundito, 
eafquefplenio  illitas  imponito.  adiantum  ex  melle  tritu 
adhibero.  Carterura  cauere  oportet  acria,acida,falfa ,  fo- 
jnenta,balnea,&  folem. 

De  verrucis,myrmecio,&  fimilibus, 
Cap.    t  v. 

VErrucx  conuellentur  medicamentis  vehemetcr  vi- 
cerantibus:purrefacientibus  verointerimentur.  Er- 
go  corticis  fatis  vfti  cinis  cIauos,callos,myrmecia,  &  ver- 
rucas,itemque  pterygia  &  thymos  aufert.  Stercus  aute  o- 
uillu  acetodilutu  adverrucas,myrmecia,thymos,furucu 
los  duros,&clauos  facit.groffi  cofti  tumores  duros  difcu 
tiunt:crudi  vero,  myrmecia  thymofque  expellut.Plumbi 
autem  lamina  tenuis  recte  impofira  ganglio,ipfum  plane 
aboiet.Codylomata  vcrocomprimuntoliuae  florescum 
aqua  illiti:aloe  cum  paffoinunda,pcntaphylli  radix  illi-  H 
ta:cydonia  eum  pane  coc~ra,aut  cum  polenta:myrti  folia 
combuftacum  ccrato:  propohsantcemollita  &impofi- 
ta.Condylomata  quoque  &  ficos  aufertauripigmentu  il- 
litum,calx  viua,&fxxvifcoexcepta,&  vt  fpleniu  fnpcr- 
data.Maximos  vero  ficos  tollit  aerugo  fciri  cum  vino  dul 


ci  inuncta.feminis  anethi  combufti  cinisialumen  fcifiile 
tritum  cum  aceto:  alumen  liquidum  cum  pane  &  vino 
&apio.  Iam  verocinis  palmitum  exacetoillitus  &ficos 
auferr,&  chymos,&  condylomata  fanat,  & prohibet  ne  i- 
terum  augeantur. 

Ad  perniones,    Cap.  lvi. 

MArinam  tepidam  perfunde  yel  dccocto  bet<e,  vel 
lenticuljf,vel  erui,vel  radicisafphodeli.  Facla  per- 
fufione  leticulam  vino  incocta  tere,atque  illine:aut  ace- 
ti  fxce  obline:  aut  bulbum  recente  vino  mixtu  impone. 
Ad  diguorum  totiufquc  pedis  nmas, 
Cap.     L  v  1 1. 

Rlmas  digitorum  &  totius  pedis  piceliquida  obli- 
ne.cancrum  fluuiatilem  aut  marinum  ad  carbones 
vrito,teftam  abradito,ex  oleo  terito  ad  mellis  fpiffitudi- 
nem,fciffuris  prius  abfterfis  inftillato.  Bene  facit  etia  fcil 
^x.  medulla  ex  oleo  fcruefa&a,  &  cx  terebinthina  lacuiga- 
ta:  &  cornu  cerutnum  crematu  &  feuo  caprino  exceptu. 
Calli  vero  prius  funt  circumpurgandi,deinde  imponeda 
medicamina. 

De  leuce,alphr>,melane,lepra,&fcabie,  Cap.  lviii. 

Vltiligincm  qua:  leuce  nominatur,gignit  fanguispi- 
tuitofus  &glutinofus,qui  longo  fpatio  tcmporisco 
lorem  mutant  in  albidiorem.  Alphoru  fimilis  origoeft: 
non  tamentota  caro  patitur,fed  cxtima  folum  cutis.  Ab 
humoreautem  pituitofo  alphi  albi  fiunt :  mclius  verb  i 
melancholico.  At  humor  qui  lepram  gignir,ad  imas  vf- 
que  partes  penetrat:fcabies  veromagis  fuperficieife  occu- 
pat.  Ergo  fi  calcem  lotam  &  exiccatam  habeas,  tantumq; 
aqux  ei  admifceas  quantti  fatisfit  vt  mediocrisfiatcraf- 
fitudo,&  inungas,certecurabis.  Sedalphi  funt  inungedi 
mcdicamenromagisliquido,craffiore  vero  fcabies,iepra 
deniquecraffiffimo.  Dracuncuh  radixcum  aceto  illita 
alphos  fanat;  vtrunque  veratrum  idem  facit.  lupinorurq 
quoque  amarorum  deco6Iumperfufum,eorumquefari- 
na  ex  aceto  aut  melle  illita:  radicum  capparis  cortex  cu 
aceto.  lilii  radix  cum  melle:cepa  cum  aceto  in  fole  llhta: 
crocodili  terreftris  fimus.  Simili  quoque  modo  fturnorn, 
quum  oryzam  folam  comederint:  fepia:  tefta  concrema- 
ta.Ad  fcabiem  verb  facit  vua  taminia,vterque  elleborus: 
lupini  amari,vtfupra  diftum  eft:  cardamomum  cum  a- 
ceto.lilii  radix  cum  mclle,rcfina  terebinthina  &  fulphur, 
cuius  nosfccimus  periculum:ciccr,ftercus  caprinum.Le- 
pras  veroexpellunt  amboanemonasimpofitar,  vtrunque 
veratrum,&  alba:  vitis  radix. 

Deimpetigine,   Cap.  lix. 

Qvvm  fanies  tenuis  acrifque  humori  craffocommi- 
fcetur,tum  impetigincs  excitatur,quae  facile  infca 
biem  &  lepram  tranfeunt.quaobrem  medicametapoftu. 
lant  qux  valenter  exiccent.crgo  quibus  nihil  affertur  au- 
xilii  ab  iis  medicamcntis  qua:  mcdiocriter  ficcant,  &  ex- 
acerbantur  abitsqux  ficcant  vehemcnter,  easimpetigi- 
nes  0L-yf>!cc(,id eft  fer(U,voc*nt.Vtendum  igitur  in  iiseftme 
dicamentis  qua:  abunde  fint  efficacia,nec  tame  veheme- 
ter  erodant.Ciccr  autem  ad  impetigines  facit ,  &  vtrunq; 
veratrum.Prunorti  gummi  in  pueris  prodeft,  hche  in  pc 
trisnafces,pixcerato  mixta,fulfurcum  refina,quod  pro- 
batum  fuit.Hominis  fafiua  in  pueris  apta  eft:fed  cutis  af- 
fe&a  debet  digito  faliua  intin&o  contincnter  cofricari. 
Valet  quoque  crocodili  terrcftris  fim',itemquefturnor5, 
quu  folum  oryza  pafcuntur.  Ad  impetigine  verb  recente 
qua:  mcntum  aut  aliam  facici  partcm  obfidenr,multa  tri 
ticigranacapiuntur,&incudicuidam  ignita:  imponun- 
turdiumorque  inde  emanans,adhuccalidus  fumitur,atq; 
eo  impetigines  inunguntur:  quofolo  remedio  plerique 
fanati  funt.Aut  malua:  agreftis  fruQu  teneru  colligc,  co- 
tundeque,&fuccum  cxprime&  ferua.  hoc  imperigines 
affiduc  illine.  Ad  inueteratasimpctigines  vtitor  hisqua; 
fubiiciam.-viticis ergo  folia  contunde,parum  aceti  addc, 
atque  illine.aut  capparis  folia  trita  cx  aceto  fuperda. 
Paftillusad  impetigines,    Cap.  ix. 

CApitautem  paftillus  ad  impctigines  accomodarus 
glutinis  figulini  drachmas  quatuor,rhuris  drachmas 
duas,accti  hemina:  dimidiuCi»  quihufdim  uerocodicibm  firt- 
ftHrac/}  fitra  por:ionts)3ceto  foluta  iUinuntur. 


D  E   M  O  R  B. 


L  X  I. 


6$ 

De  inflatione,  Cap 

SPiritusflatuofus  craffiifque&  vaporofus,eft  materies 
inflationum.fedcaufa  ctiam  adiuuans  earum  eftcor- 
poris  denfitas,vt  fpiritus  non  expiretur.  Quocirca  curatio 
nis  confilium  eo  totum  dirigitur  vt  defata  ratefaciamus, 
&  fpiritum  craftum  attenuemus.  id  quod  medicamcntis 
qux  tenuium  partium fint,efficierur.  At  fi  mufculi  ex  co- 
tufioneinflatifint.digerereneceffeeft.  fedquum  eaqus 
digeruntplerunquefintacria.ex  eorumvfu  mufculos  in- 
dignari contingit,eorumque  dolores  intendi.ergo lenie-  _ 
tiafuntdigcrentibus  admifcenda.In  hacautem  mufculo 
rum  affe&ione  lenit  &  deco&um:  &  ipfum  hyffopum  cu 
exiguo  oleo.digerut  veroacetum  &  lixiuiu  ftillatitium. 
Ergo  in  principio  vtendum  eft  decocto  cum  olei  atque 
item  vini  portiuncularquod  calidum  lanis  fuccidis  exci- 
piatunquumque  particula  rcfrigerada  non  fit,  curandum 
eft  vt  calor  perpetuo  confeructur.Vbi  arger  lenitus  fit,ace 
tum,nitnimque,deinde  vero  lixiuium  ftillatitiu  mifcebi 
tur.poftremo  digerentia  medicamentafunt  adhibenda, 
vt  inflatio  fubfida t:quale  eft  hoc  quod  deinceps  defcribi. 
Sordes  egymnafio  feruefacias,  acprimum  percolato  vt 
rnunda:  fiant,&  rurfus  in  lebetem  coiicias,caIcemque  vi-  C 
uam  tritamvtfannaminfpergasjdoneclutifiat  fpiffnu- 
do,atque  vtitor. 

Ad  elephantiafin,    Cap.  ixn. 

Mlrabile  auxilium  affert  iis  qui  elephantiafin  patiu- 
tur  efus  viperaru.quas  qui  edere  velir,ad  hunc  mo- 
dum  parabit.Primum  cnim  caput&  caudamad  quatuor 
vfquedigitosabfcindet,interioraqueomnia  abiiciet,  & 
cutim  auferet.-corpus  vero  aquaperluet,deinde  in  fartagi 
ne  non  fecus  quam  anguillas  ex  albo  iure condier.  Iusal- 
bum  fit  aqua  copiofa  impofita,  exiguoque  oleo  &  porro  d 
&  anetho  addito:planum  enim  eftcarnes  viperarum  eb 
vfque  coquendas  effe  dum  plane  tenerz  reddantur.  Eft  e- 
tiam  accommodatum  id  medicamentum  quod  ex  vipe- 
risconficitur,quodtheriacen  nominant:  id  enimcopio- 
fe  bibcre  a:ger  debet.ac  fi  cui  cordi  fit,cutim  eodem  inS- 
gat.qui  hsc  omnia  faciunt,quandoque  eis  euenit  vt  fqua 
ma  ex  cuti  excidat:  qualem  in  ferpentibus  fene&am  ap- 
pellamus.Adhuncetiammorbum  vtimur  fale  theriaco 
&  nepeta.fed  hocprodeft,  non  folum  quia  tenues  humo- 
res  egregie  digerir.fed  etia  quia  fanieni  attenuat ,  &  craf- 
fos  humorcs  exquibus  elephas  oritur,incidit  &  ficcat.no  E 
tamen  abfolute  in  quibufuis  hominibus  ab  his  remediis 
incipiendum  eft.prius  enim  omnino  purgamus,  &quan- 
doque  etiam  incidenda  vena  eft. 

De  venems  &  de  iis  qu<c  virus  iaculan- 
tur,   Cap.    1  x  1 1  1. 

DE  venenis  neque  tutum  eft  indefinite  fcribere,neque 
meraorire  literarum  commendare  omnes  curariones 
neque  nocumcnta  quar  quifqu  c  ex  eis  nafci  dicit:fiquide 
qui  ha:c  doceat.caufam  fceleftis  pra:bebit  vt  multa  mala 
faciat.At  qua:  communiter  auxiliari  creduntur  iis  qui  me  I 
dicamentum  mortiferum  biberunt,ea  fcriberc  me  ope- 
rxpretium  puto.Itaque  iubendum  eft  iis  qui  medicame- 
tum  fumpferunt,  vt  ftatim  fine  vlla  mora  iniefta  pluri- 
mum  olei  cum  aqua  continenter  bibant.poftea  ciborum 
omne  genus  dandum  vfque  ad  fatietatem,&  vomitus  im 
perandus:ita  cnim  vel  medicamentum  fimul  eiicietur, 
vel  fuperatum  a  reliqua  multitudine  hebetiorem  vim  ha 
bebit.Si  ventcrpoft  vomitumaduratur,  hydrorofaceum 
potuidabis  ,&iterum  vomitum  imperabis.dato  ctiam 
theriacam  ex  vino  qua:  fola  poteft  venenis  refiftere.  Si  ea  q 
tibi  no  fuppetat,  baccas  iuniperi  noue,  ruta;  folia  viginti 
tere,&ad  bibendum  propina.dato  chamaepitynhevbam 
cumvino:ca:teroqui  a  vino  abftinendus  omnino  asger 
eft.exrrema:  partes  interim  contreiftanda:  funt.Si  verb  de- 
fcendiffe  venenum  videatur, qubd  ventrem  inferiorem 
morfuvexetatqueinitet,clyfteribus  acribuserit  vtedu 
in  quibusfitmel  copiofum,&  aphronitrum  ,  aut  aliquid 
aliud  eorum  qua;  aluum  magis  fubducunr. 

Commune  remedium  ad  omnia  lethalia ! 
roedicamenta,  Cap.  lxiiii. 

CApithocremedium  galbani  denarios  quatuor,myr- 
rha:  dcnarium.Tere  &  vino  dulci  dilue  ,  ac  po  tui  da. 


CVRAT. 

A 


LIB.  III. 


6ty 


Aliud.  Rurar  folia  viginti,iuglandes  regiaj  dua:,  falis 
grumus.carica:  dux  comedenda:  offerantur.  quibus  qui 
vefcatur,ei  nullum  lethifetum  medicaroentum  nocebit. 
Huc  facitetiam  origanum  ,quodcum  gallina  decoqua- 
tur,donec  flaccida  fit  rcddita  ,  cuius  iufculo  vtendum 
eft.itemqueopobalfamum  cumlademuhebri  aut  aqua 
datum. 

Ad  eos  qui  a  fungis  ftrangulati  funr> 
Cap.   l  x  v. 

QV I  a  fungis  ftrangulati  funt,  adiuuantur  oxymelite 
cum  nitro  epoto.gallinarum  domefticarum  oua  cii 
oxymelite:eaq$  dantur  trita  ex  aqua  .  radicula;  quampluri 
ma:tofta;  adcomcdendum  exhibentur  .  autvini  fecem 
combure,&  tcre,&exaqua  potui  dato. 

Ad  eos  in  quibus  lac  coagulatum  eft, 
Cap.    l  x  v  1. 

HO  S  curabis  fi  acetum  potui  dabis,aut  paffum.  roul- 
tum  coaguli  cum  aqua  fontana ,  aut  filphium  &  ful- 
fur  panbus  portionibus  tere,&  ex  pofca  bibendum  pra:- 
beto. 

De  hirudinibus,    Cap.  ixvn, 

QVIhirudinesdeuorarint,iis  acetum  quamacerimu 
potandum  dabis,aut  muriam.  fed  iis  etiam  vtedurri 
eft  qua:  aluum  foluunt:fiquidem  hirudines  vna  cum  ex- 
crementis  cxireper  anum  confucueriit.Ad  eas  valet  ana- 
gallidis  fuccus  epotus,&  thymum  tritum  cum  aceto  acri 
in  potu  fumptum.  At  nos  allium  comedendo  hirudi- 
nes  eiicientes,nullius  eorum  qus  modo  difta  funt,  indi- 
gemus. 

Ad  i&us  vefparum  atque  apum, 
Cap.    l  x  y  iii. 

MAlusfolia  tere,&  idisa  vefpis  aut  apibusimpone, 
aut  fefami  folia  aut  ipfum  fefamum  illine. 
Defcolopendra,      Cap.    l  x  1  x. 

MVria  acri  fouenduslocus  eft  qui  a  fcolopehdra  iCtus 
fit.autcinerem  cumaceto  eidem  impones. 
Demurearaneo,    Cap.   l  x  x. 

AD  plagam  verb  quam  rous  araneus  attulit,  allium  cu 
membranulis  fuis  terito,&  cuminum  pari  pondere 
ex  oleo  dilue,&  plagam  obline,&  loca  adiacentia  inun- 
ge.Si  verb  cutis  rupta  fit ,  vlciifque  extet ,  muria  erit  per- 
fundendum:&  hordeum  vftum  vlceri  iroponendum:fedl 
vlcusnon  rumpetur  nifi  mus  araneus  quimorfum  infii- 
xit,pra:gnans  fit. 

De  iis  quos  homo,canis,&  fimia  momor- 
dit,        Cap.    l  x  x  r. 

SPongiam  aceto  imbutam  imponc,  aut  famiculi  radi- 


ccm  contunde,&cummeIle  admoue:autirin  Illyrica 
cum  melle,autficum,  aut  amygdalas  amaras  tere  &  fu- 
perda:autfalem  auththargyrum  laruigabis  &  applicabis. 
Ad  ea  verb  qua?  iam  fuppurata  funt,eruum  Isuigatum 
cum  mellefacit:  ad  fcruida  vero  lithargyrum  tritum  ex 
:  aquainunge. 

Ad  rabiofi  canis  morfum,    Cap.  lxxii. 

CAncros  viuos  in  patella  a:ris  rubri  impofitos  vre  vf- 
quedum  ad  la:uorem  facile  redigantur.  Vrendi  aute 
funtpoft  canis  exortum ,  quuro  folinleonem  tranfiuit, 
lunaque  eft  decima  ocfcaua:&  medicamentum  conficien- 
dum.In  cancrorumaurem  parresdecem,  gentianarquin- 
que,&  thuris  parsvna  coniiciuntur .  datur  hoc  potui  iis 
quos  rabiofus  canis  momordit,viq;  ad  quadraginta  dies, 
quotidie  ad  mefuram  cochlearii  magni  aqua;  infpcrfum. 
2  Si  vcrb  poft  aliquot  dies  curandu  fufceperis  eum  qui  mor 
fus  fuerit,duo  cochlearia  dato.ipfi  autem  vulneri  applica 
medicamentum  quod  capit  picisbrutia:libramvnam,a- 
cetiacerrimi  fextarium  vnum  Italicum,  opopanacis  vn- 
ciastres. his qui vtetur , is  fcroperacane  rabidoroorfos 
feruabit.  Ca:teriim  nepeta  aridaad  morfus  animalium  ve 
nena  iaculantium  valet.quum  facilc  ex  imis  partibuscor- 
poris  omnem  circumiacentem  humiditate  ad  fe  trahat. 
Iam  betonica  vlceribus  illita  cunftis  beftiarum  morfi- 
bus  medetur:  fimili  quoque  modo  fuper  linteo  vlceri  ap- 
H  pofira.In  potu  verbiuuatagreftisruta:  femen,  coagulum 
nouellileporisjbeta:  radicisfuccusiqua;  cumvinofuroe- 
dafunt. 

DDDd.iiii, 


6  4° 


ORIB 

A 


Quomodo  viperx  citra  periculum  capi 
poffinr,    Cap.  lxxiii. 

SI  quis  manus  fuasradicis  dracontii  fucco  inungat,is 
viperas  capiet.nec  moleftiam  vllam  fentiet.Sed  quor- 
fum  hVec  ad  te  fcribimus,qui  &thcriacx  ex  viperis  confc 
cTxpericulu  fecifti,&  nofti  eriam  ab  ea  ftatim  uiuari  eos 
quos  b  ftix  virus  eiaculanres  &venenum  relinquetes  mo 
morderint?  Theriace  tamen  debet  optime  parara  efle, 
fummaque  ddigentia  &  magno  vfu  ,  exquifiraque  expe- 
rientia  confecTa:  eaq;  qux  imponutur,propria  vi  fuaque  g 
virtute  prxdita  elTe,vrneque  propter  xtatem,  nequepro 
pter  fcxu  fint  imbecillia:qiulis  efle  folct  quxda  theriace, 
qux  a  plenfque  per  fola  experietia  conficitur,  &  vendi- 


A  S  1 1  641 

tur,foliimque  aure*  nomen  habet,cxterum  ah  anredifta 
aftione  longc  abeft:quorum  alterum  ex  ignoratione  con 
tingit.alterum  vero  ex  eo  quod  multa  fimplitia  medica- 
menta  qux  magni  xftimamur ,  in  eam  indunrur.  Sed  tu 
non  ignorabis  quinam  fit  oprima  theriaca  ,  nequc  item. 
cxteri  qui  tui  fimiles  medicinx  ftudio  tenenrur  .  femper 
enira  a  nobis&  ab  iis  qui  xque  ac  nos  eam  conficiunt, 
accipietis.qux  res  fecit  vt  cius  confecTione  hoc  loco  non 
effedefcribendam  cenfuerim  .  quum  difTicillimum  effe 
intclligam  optimam  eius  appa  randa»  rationem  cxpone- 
re:  atque  adeo  vt  ne  medici  quidem  ad  hunc  experientix 
gradum  peruenire  poffe  videantur. 


ORIBASII    DELOC.    AFFECT.    CVRAT.    AD  EVNA- 

pium,  libcr  quartus. 


V  V  M  morborum  pertracTatio  finem 
fitcofequuta,tempusiam  eft  Ytlocorum 
.•ffecTorum  curationes  exequamur. itaq; 
a  capitis  affecTionibus  initium  dicendi 
tumemus. 


De  capitis  doloribus  atque  inflammatio- 

ne,      Cap.    1.  C 

CApitis  dolores  qui  ex  xftii  oriuntur,  curatur  fi  totum 
finciputrofaceo  falisexperte  inungas.qua  inre  caue- 
re  debes  nepofteriorem  partem  capuis  qux  ad  occiput 
eft,contingas :  na  quucaputea  parte  non  facile  exuratur, 
quumqueindeortum  ducatfpinalis  medulla,aliqua  noxa 
fit  coniequutura.Si  rofaceum  tibi  non  iit  ad  manus  ,  om- 
phacmo  vti  poteris.In  pueris  autem  mulieribufque  &  lis 
quorum  rnollis  caro  cft,  chamxmelinum  erit  idoneum. 
Vbi  autem  refrigeratione,  non  tamen  vehementi,  opus 
eft,h«ccrefrigerandafunr,rum  adhidcnda.id  quod  facic-  ^ 
mus.fi inaqua gelida vas ftatuamus,aut  in  niue5fi  nixad- 
fit.Sed  fi  hxc  nobis  non  fuppetant,  oleo  rofaceo  addenda 
erit  accti  quarta  pars.Si  caput  vehementi  aftu  conflicTe- 
tur  ,  admilcebis  fuccum  femperuiui,  aut  portulacx ,  aut 
lacTucx,aut  pfyllii.autacrcftam  ex  lmmaturis  vuis  exprcf 
fam-.itcmque  id  quod  ex  cucurbitx  ramcntis  exprefferis. 
Dolores  aurem  quos  frig9  excitauit,curabis,finciput  oleo 
rutaceo  aut  laurino  perfundes.  Si  maiore  calore  opus  fit, 
modicum  euphorbii  oleo  adiicies ,  capurq;  nardino  vn- 
gucnto  ex  amaracino  oblines,  ac  frontem,  nariumque  &  E 
aurium  meatus  aliquocalefaciente  inunges.funtqui  pla- 
tam  quoquepedum  &anum  inungant.  Atvbi  capitisdo- 
lor  ex  calida  fi  igidave  intemperie  inueterarit,caput  rade 
dum  eft.iifquequx  diximus,&item  cmplaftris  &  ceratis 
vtendum.ita  vt  calidas  imemperies  refrigercmus  iis  qux 
aderyfipelatacuranda  valent:frigidas  refrigeremus  cale 
facientibus  meditamentis,quale  eft  fimplex  quod  ex  cu- 
phorbio  conficitur,in  quo  eft  vna  euphorbii  vncia,  ccrx 
vncix  tres,&  olei  libra  vna.Dolore  vero  capitis  ex  acri  hu 
more  in  ore  ftomachi  collecTo ,  &  vapores  ad  caput  mit  E 
tente  cuiabis  euacuatione,qua  vomitibus  faties,vt  roole- 
ftus  humor  educatur.Si  euomerc  xger  no  pofTir,ftatim  a- 
lcdus  eft  alimento  quod  facile  cocoquatur,idoneumque 
ftomacho  fit,&  ad  moderatam  quantitatem.Sequenti  die 
abfinthium  porui  dandum.&  deindcvicTusrationem  ita 
inftituere  vr  diligcnter  obeat  concocTionem  .  tertia  ve- 
ro  quartave  hora  tantum  panis  ofTerendum  eft,  quantum 
fatisfit  vt  vfque  ad  balnei  horam  ferat.Si  vero  quispanc 
per  fc  non  quear  edere  ,  ei  oliuas,  aut  vuas,aut  palmulas, 
aut  aliquidtale  d.ibis:e  quorum  numero  id  eliges  quod  ^ 
melius  effe  experientia  didicei  is.  lMfima  autcm  affecho 
eftquu  vitiofi  humoies  in  ventnculi  tunicis  funtinfar- 
cTi ,quos  picia  c.x  aloe  euacuare  opus  eft.At  ii  calor  vna  cu 


fpiritu  flatuofo  dolorem  capitis  crearit:  in  principiorc- 
pellcmus  folum  vfu  refrigcrantium:deinde  vero  repellcn 
tibus  lenientia  &  concoqucntia  medicamenta  admifce- 
bimus:tum  aliquid  digerens  atque  attenuans  addemus,re 
pellcnttum  vim  paulatim  diminuentes ,  ita  vt  plurimum 
fit  quod  artenuet  digeratque:  paruro  veio  quod  lcniat  & 
concoquat.-pauciffimum  dcniquequod  rcpellat.  fxpenu- 
mero  enimfit  in  mcatibus  conftipatto  fpiritus  ftatuofi, 
vcl  ctiam  crafforum  glutinoforiimque  fuccorum  :  eaque 
tanta  eft  vt  vix  longo  temporis  fpatio  illi  obex  lbi  inrer- 
iecTus  diffoluatur.  Siexfebris  vchementia  caputdolear, 
neque  crifin  oftcdat,ei  medeberis  fi  admoueas  quorurrj 
qualitas  facultafque  refrigerans  eft:quale  eft  oleu,&  oxy- 
rhodinum,&capita  papaueris  oleoincocTa.Qui  ex  nimio 
vini  potu  caput  dolent.refrigerantibus  curandi funr :  va- 
poiescnim  qui  caput  moleftia  afficiunt,funt  calidi  itaq; 
rofaceu  no  admoduro  frigidum  admotum  fatis  eft:fed  & 
quies  &  fomnus  profunt.  Vefperiautem  lauandi  funt  ,8c 
cibis  bonifucci  ac  non  calefacientibus  alendi.huiufmo- 
di  funt  cremor  ptifanx/orbitio  ex  alica,oua  forbiha  fine 
garo,lacTuca  qux  refrigerat  &optimi  fucci  cft.&  braflica: 
fiquidemca  vapores  ficcat.fimili  quoque  modo  lens.  po- 
tus  vcro  efto  aqua  omnino.Si  ftomachus  fubuertatur,ma- 
lum  Punicum  fumatur,itemquc pomum  cocTum,aut  pi- 
rum.  Somnus  poftea  imperandus  eft.  a  fomno  lauandus 
xger  eft,aqua  calida  diu  perfufa.  atque  iterum  dormien- 
dum,aut  quicfcendum  ,  &  fecundolauandum  ,  &  eodem 
modocibus  offerendus.Si  vero  mcliufculus  effe  acgrotus 
incipiat.nequeaqux  potum  ferre  queat ,  iube  vt  vinurr» 
aquofurn  dilutius  bibat.vefcaturque  pifcibus  faxatilibus, 
&  quorum  mollis  caro  eft :  ite^mque  pulhs  columbinis  fi- 
ne  garo  co6Tis:bibat  vero  vinum ,  &  ius  fimplex  exaqua 
foliim,&anetho,&parua  porri  portionc  confecTum  ,cui 
etiam  poft  cocTionem  qux  fatisfif}modicum  f.disfitim- 
pofitum.  Siqux  reliquix  vaporum  aut  humorum  pcrman 
ferint,perfeueretque  confiipatio  &  dolor ,  rofaceum  non 
erit  prxtcrca  dandum.fed  chamxmelino  modice  calido 
vtendum,deinde  veroirino.pofteaverohis  mifcendum 
modo  amaracinum,  modo  vero  nardinum  .  In  iis  autern 
qui  ex  plaga  aut  cafu  dolorc  capitis  vexantur,  fcire  opor- 
tet  nihil  ab  inftammatione  differrc.  Sique  intra  calua- 
riam inflammatio pertingat,is capitisdolor non  vacans 
periculo  iudicabitur.Ergo  curationis  initium  a  venx  fc- 
cTione&  clyftcnbus  fumendum  eft:fotufque  ex  fpongia 
ad hibcndi ,&  carptus  ex  lana  molli qui  oleo  calido imbu 
ti  fint,  imponendi,  &  cxtera  facienda  erunt  omnia  qux- 
cunquc  ad  inflammationes  fiunt.Ad  pucrorum  vero  adu- 
ftionesqux  firiafes  dicuntur,  vtiliter  fincipiti  imponun» 
tur  cucurbitx  ramenta:aut  cucumeris,  qui  pepo  eft ,  cutis 
quxcarni  adiacet:  aut  fuccus  foliorum  folani  hortenfis 
cumrofaceo. 


64z  DE   LOC.    AFFECT.  I 

Decephalaja,         Cap.    1 1.  A 

INueteratum  vero,ac  folutu  difficilem  capitis  dolore 
quiqueparuis  decaufis  exacerbetur,vt  a»gernequefo- 
num,nequc  vocem  altiorem,neque  vehementiorem  fple 
dorem  ferre  queat,cephala:am  nominant.Videndum  au- 
te  eft  vtru  ex  plenitudine,  an  ex  obftru&ioncan  verb  ex 
inflammatione  oriatur:nam  dolores  aggrauantes,  multi- 
tudinem  indicant:erodentes,vaporum  aut  humoruma- 
crimoniam:  pulfantes,inflammationem  corporis  mem- 
branofi:figrauitas  etiam  adlit,multitudinem  intra  mem 
branascontentam.Si  igitur  copia  vaporum  aut  humoru  jj 
in  caufa  fit  doloris,fi  ob  totius  corporis  explerionem  eue 
niat,totum  corpus  cuacuando  cephakeam  curabis:fiex 
imbecillitate,illius  partis  lenienda  pars  eft  ,  &  materia  in 
totum  corpus  reuellenda:iraque  affe&a:  particula:  reme- 
dium  affers.Reuelles autem clyfteribus,deligationibus,& 
inferiorum  partium  frequentibusfnttionibus .  quando- 
que  etiam  fanguinis  detradhone  euacuabis  .  parti  verb  i- 
pfimcdeberis,quum  reuellentibus  vfusfueris,fi  perfufio 
nibusinquibusrepellendi  vis  fir,vtaris:  poftea  veroeua- 
cuantibus,tum  roborantibus.Repellitautem  oleum  om-  C 
phacinum,&  rofaceum,&  oxyrhodinum,&  quod  ex  papa 
ueris  capitibus.quodque  ex  gcrminibus  oleaginis  tene- 
ris,  &  item  quod  ex  hedera:  coryrabis ,  menraque  viridi 
conficitur.Quumque  plenitudo  frigidior  crudiorque  fir, 
harc  tepida  imponenda  funt :  at  quum  illa  fit  calidior  ac 
bihofior,h«ec  frigida  adhibenda .  Vim  autem  digerendi 
habet  olcum  calidum,&  magis  quod  verus  eft,  &item  a- 
nethinum[&ficyonium.Si  multitudo  craffiorfit,fpondy- 
li um ,au t  ferpyllum,aut pulegii  comam,aut  nepetam,  aut 
metham  incoquens  euacuabis:  hacc  enim  praterquam  £) 
quodmultitudinemeuacuanr,roburetiam  patticula:  affe 
runt .  Qiiocirca  eis  ad  perfe&am  vfque  fanationem  vti 
conuenit.fi  vero  etiam  vfuspoftulabit ,  purgatio  quoque 
per  nares&  fternutamenta  obiri  poterir  .atque  etiamin 
oalneis  fricari  caput  linteis  afperis  expediet ,  &  falem  cu 
nitro  acfinapifinc  oleo  fuperafpergere. 
Dehemicrania,      Cap.    i  i  i. 

NOnnulli  funt  quibus  dimidium  capitis  dolet.  idquc 
oritur  vel  ex  vaporum,vel  ex  humorum,vel  ex  vtro 
rumque  influxu.In  primis  ergo  aut  purgadi  funt,aut  mit-  g 
tendusfanguis.tum  remediislocalibus  vtendum.fricare 
quoque  exlinteis  aut  digitis  manus  opus  eftdimidium 
frontis.prafertim  verdqua  mufculus  temporis  eft.idque 
antehoram  aecefiionis.  Poft  acceflionem  vero  medica- 
menta  adhibenda  qua?  hemicranica  nominantur  .  Sique 
in  dolore  caloris  fenfus  appareat,iis  in  quibus  refrigeris 
aliquid  infit:fin  fecus.iis  qua:  abunde  calefaciant.  vtrifq; 
vero  ^liquid  ex  iis  qua:  robur  addu;it,mifceatur,quod  fa 
cultatem  adftringendi  habeat.Optimum  aurem  vnguen 
calefaciens  eft  id  quod  recipit  euphorbii  vnciam  vnam,  F 
cera:  vncias  tres,&  olei  alicuius  tenuium  partium  libram 
vnam.hoc  vnguine  media  pars  frontis  cum  temporis  mu 
fculo  inungenda  eft.hoc  enim  ad  frigidas  affedtiones  eft 
accommodatiffimum,  vtpote  quod  vel  femel  in  balneo 
illitum  dolorem  omnem  fscpenumero  abftulerit .  Iuuat 
ita  affecios  oleum  in  quo  parum  euphorbii  iniedtumfir, 
inaures  inftillatum:fatis  enim  eritfi  in  oleilibram,  eu- 
phorbii  vncia;  dimidium  iniicias. 

Ad  eos  qui  caput  mobile  habent, 

Cap.    i  i  i  i.  G 

QV I  caput  mouent,fi  ftccchadem  ex  aqua ,  aut  ex  hv- 
dromelite  bibant.fanefcent. 

De  alopecia  &  ophiafi,    Cap.  v. 

QV  V  M  alopecia  &  ophiafis  commune  originis  cau 
fam  habeant,communi  quoque  ratione  curantur. 
atque  ophiafis  quidem  nominatur  affe£tio,quia  ferpentis 
quem  c$iv  vocant,fpeciem  figuvamquerepra:fentet:alo- 
pecia  vero  inde  nome  inuenit,quod  vulpes ,  qua:  (lautth^ 
dicitur,hoc  rr.alofxpe  corripiatur.  Oritur  autem  plerun- 
que  ex  vitiofis  humoribus  capite  contentis :  fed  mahtia:  H 
fpeciem  ipfe  capitis  color  indicat:  quippe  albidior  pitui- 
tofum.nigrior  melancholicum  humorem,pnIlidior  flaua 
bilim  arguit.  Ea  ergo  humorum  malitia  inanieda  eft  vel 
catapotiisex  aloe  &colocynthide,  velhiera  cuiusfupra 


:VRAT.     LIB.  II II.  64; 

feci  mentionem.-fimelancholicushumorredunder,  elle- 
borum  nigrum  ei  mifcebis:ll  amara  bilis,  fcammoneam. 
fi  pituita,nihil  admifcebimus,fed  totum  corpus  euacua- 
bimus,tum  caputapophlegmatifmis  inaniemus,  &  auxi- 
Iia  qua:  malitiam  humorum  probe  difcutiant,qua;  fint  e- 
tiam  tenuis  fubftatia:,  imponemus.Si  vero  remedia  cum 
difcutiente  facultate  vim  etiam  habeant  fimguinisextra- 
hendijVt  eft  thapfia,erunr  pralhntiflima  .  evgo  caput  ra- 
dendum  eft,tum  fricandum.  mox  \  bi  fvictione  vfus  fue- 
ris,diligenter  cutim  confidera.  fi  enim  poft  brcuem  fri- 
(ftionem  pars  rubefcar,tum  affeftionem  facile  fan.ibilem 
puta:  fi  vero  poft  adhibitum  medicamentum  hoc  fiat,ca 
ue  ne  cutis  plufquam  eft,ex  vehementia  medicamenti  fit 
excalefacla.idque  nobis  perfpicuum  facitcutis  qua:  ma- 
gisflaua  videatuneft  enim  penculum  nefifa:pi9  eomedi 
csmento  vtamur,  cutis  exuratur.  Ergo  necefle  eft  vel  ad 
aliud  tranfire,velfi  eo  vti  velimus,  eius  immir.utnda  vis 
erit  cerati  aut  adipisadmixtione .  Catertim  haxomnia 
remedia  in  aere  calido,in  fole  ,  quum  venrus  nullus  flar, 
adhibeanturdihyems  fit,in  balneo.  Iam  vero  ominbus  re 
mediis  qua:  ad  has  affeftioiaes  funt  accommodata  ,  cali- 
di9  euphorbium  eft,deinde  thapfia,tum  finapis,&  naftur 
tium.Alio  veromodo  limnitis  eft  nulloinferior  ,deinde 
adarcium.tum  fulfur,vernicarium,&  vtrunque  veratrum, 
&  eruca:  femen,&  oleum  laurinum  ,&  vtraque  alcyonia 
combufta,&  ai  undinis  radix  &  cortex  combufii.pix  quo- 
que  &  cedria,&  flercus  muris,&  adeps  anferinus5&  amy- 
gdala:  amari  tora:  vftx.quum  vfus  vero  poftnlabit,poten- 
tioribus,liquidum  ceratum:imbecillioribus  vcro oleum. 
laurinum  aur  picem  liquidam  admifcebis.  Ex  his  autem 
affe&ionibus  inuereratas &fanatu  difficiles  potentiori- 
bus:incipientes  ver6,&facilemedicabiles,  imbecilliori- 
bus  remediis  curabis. 

Decapillisfluentibus,    Cap.    v  1. 

CApilli  fluunt  vbi  cutis  rarefa&a  eft,&  alimentu  quo 
nurriuntur.ad  eos  non  accedir.  Curationis  ergo  con- 
filium  eo  dirigitur  vt  fanguis  extrahatur,&  cutis  lax'a  pau 
latim  denfetur,&  quibufdam  medicamentis  conftringa- 
tur.  huiufmodifuntladanum  atque  oleum  lentifcinum 
quaeper  fefaciunt:  vtrunqueenim  vim  habet  attrahendi 
&  cogendi,  vt  nullum  prxftantius  ad  fluetes  capillos  me- 
dicamentum  quam  quod  ex  ladano  ,  oleoque  lentifcino 
conftat,excogitari  polfe  videatur  .  Perfpicuum  autem  eft 
abrafis  crinibus  fpiffius  medicamentum  imponendum 
efie,tonfis  vero,liquidius.Si  vero  abundc  crines  decidar, 
maioremque  raritate  fubeffe  exiftimemus ,  vtile  erit  pro 
lerifcino  myrteum  oleum  ladano  admifcere.vtiliter  quo- 
quenardinum  vuguentum  quandoqueaddettir,  vt  in  fri- 
gida  a'tatc  &  hyberno  tempore  .  antequam  verocaput 
medicamento  oblinas,fricandum  eft.  Sapenumero  autc 
capilli  ex  argritudine  defluunt:in  quo  cafu  vi&us  ratio  ad 
hibenda  eft  qua;  vires  reficiat.  qua:  quidem  plerofque  fi- 
ne  vfu  medicamentorum  plane  curauit.  Quandoque  etia 
pili  fine  asgritudine  cadunt.  ad  quorum  curationem  vti- 
mur  iis  qua  prarpofuimusraur  fambucum  combure  cera 
toque  admifce,&  vtitor.id  enim  augebit  denfabitque  co 
mam,  vt  ne  amplius  decidar. Vel  melanthium  combure, 
cum  aqua  tere,&  vbi  volueris  pilos  nafci.ibi  inunge:  ma- 
xime  vero  in  fuperciliis,aut  palpebris.  Si  vero  propter  lo- 
caambufta  piliceciderint,  folia  ficulna  vfta  &  tritaatq; 
illita  erunt  ad  pilorum  ortum  accommodata. 

A  d  ea  qua;  capillos  corrumpunt,e6fque  pul- 
chros  faciunt,    Cap.    v  1  1. 

TRES  funtcorum  qua;  capillos  vitiant,  differentia:: 
qua:  pillos  euellunt  ,qua:  attenuant ,  qua:  denique  o- 
mnino  eos  auferunt.Sed  horum  vfuspericulofus  eft.quia 
fape  non  foliim  inunftaspartes  pilis  nudat:faciuntque  vt 
reliquum  tempus  glabra:  mancat:fed  etiam  in  caufa  funt 
vt  totu  corp9  nudu  pilis  reddatur,itaque  perfeuerer.  Alio 
ru  duorii  vfus  eft  tut*.  Ergo  ex  iis  qua:  pavtes  glabras  tuto 
faciunt,vtile  eftlixiuium  ftillatitiu ,  itemque  arfenicum, 
fandaracha,& calx  viua.aliquid  autem  eorum  quxvehe- 
menter  vlcerant,alicui  imbecilliori  mifcendum  eft.  Qux 
veropilosattenuant,eaabftergentem  vim  habent.  inter 
qua;  mediocria funt,hordeum,fabarum &  erui  farina,  a- 


<>44 


ORIBASII 


6^ 


phronitrum  nitrumque.  Valentia  verb ,  qua:  magnos  A 
durofque  pilos  attenuant,funt,nitrum  combuftu,  tefta  fi- 
Gilium  chbanorumque.pumex  non  vftus  &  ignem  ex 
pertus,tefta  buccinarum,purpurarum,& aliorum  oftreo- 
rum  cocremata,&  fepia;  tcfta  etiam  non  combufta,  alcyo 
nia,veratrum,&  bryonixradix.Siquishax  facere  odora- 
ta  voluerit,cyperuin,&  mehlorum,&  rofasficcas,&  amo- 
muro,&  ianci  odorati  fiores  addat.Vrtica:  agrtftis  femen 
tere,oleo  addito  perfricabis,&  pili  decident.  Melle  c:u- 
do obline qucm  volueris locum  m  modum  dropacis,& 
pih  no  amplius  prcdibut.Pfilothrum  verb  hoc  modo  fit:  B 
Calcis  viua:  lxuigaro  partes  duas ,  auripigmenti  partem 
vnamrhxc  in  pilam  plumbeam  coniicito  ,  &  aquam  aut 
ptifana:  cremorem  afh.ndens  tere.  quu;r;que  nigra  fient, 
calefacito  &  illinito.  Onzam,aut  fibas  expurgatas ,  aut 
ptifanam  aqua  incoquito,hacque  pro  aqua  vtitor.tum  au 
ripigmentum  &  calcem  viuam  admifcetOj&  coquito  pfi 
lotrhum,vt  mos  eft  :  deinde  vero  ei  adde  myrrhx  vncia 
vnam.maftiches  vnciam  vnam,pumicis  crudi  vncia:  di- 
niidium,atque  vticor. 

Vt  cani  non  nafcantur,    Cap.    vii  i.  C 

FAcies  autem  ne  cani  exoriantur,  fi  cucurbitam  agre- 
ftem  capias,eam  pertundas,&  intetna  diligentcr  pur 
gesrturo  oleo  launno  impleas ,  addafque  hyofcyamum 
&  auripigmentum  non  trita,&  vnum  diem  ita  dimittas: 
deniqjfemel  in  annovtihtcrvngasin  pueris,  &  pulchros 
denfofque  capillos  gigncnt.  Nucis  cortex  vftus  tritiifque 
cx  vino  illinitur.  loti  arboris  folia  cum  cameli  ftcrcore 
mifce,&  cum  oleo  obline:flauos  enim  crines  faciet.Iupi- 
norum  corticescum  nitroper  dicsdecem  macerato,tum 
crineseoabftergeto.dcco&umfcobisloti  arborisadide  d 
valet.Nigroscapillos  faciunt  detergendo  hxc  :  dilutum 
gallarum.atramenti  futorii  &mahcorii,ladanumcu  myr 
teo  vnguinc.ferius  id  facit  oleum  ex  oliua  agrefti  quoti  • 
die  iliitum  &  magis  etiam  myrtinum  infufum. Facit  autc 
vt  feriuspili  ln  locis  confuetis  nafcantur,lacryma  vitiscu 
olco  inundia:&hunioremananse  vindi  farmento,  quod 
comburaturritemque  fabaceafanna  lllita. 

Deporrigine,    Cap.  ix. 

POrrigo  ex  vitiatis  oritur  humoribus .  noftrum  ergo 
confilium  efle  debet  vt  abftergetibus  digerentibuf- 
que  medicamencis  eos  abfumamus:corporc  ramen  prius 
expurgato  ,  fi  mah  fucci  fit  plenum  .  Sed  quidam  quum 
caput  roborare  vellent.antedictis  aliquid  corum  qux  ad 
ftiingunt,admifcucrunt. 

Ad  porrigincm,    Cap.  x. 

FVrfurum  fextarium  medium  in  duabus  aqux  hemi- 
nis  maceraro,deinde  cofricabis,  pcr  colum  traiicics, 
fucciimque  coques  cum  aceti  media  hemina  ad  vini  fpif 
fitudineni.eoque  caput  illines.-poftea  caput  aqua  latiabis 
in  qua  bet3,2iit  foenumgra:cum,aut  lupini  codti  finr.  Pro  p 
vnguinc  autem  ,  irini  vnguenti  facibus  v  titor  .Sed  hoc 
vt  accommodatiote  efficacioreque  vtendum  eft  quod 
h  ibet  terra:  Cimohx,fuIfuris  igne n  no  experti  pares  por 
tiones.-qua:  ti  ita  ex  aceto,in  balneo  il'inuntur:tum  aqua 
calida  abluuntur.  Sed  hoc  non  folum  ln  balneo,ve- 
lumetiam  ahbi  vti  poteris,quu  omnes  habeat  vires  qui- 
busad  affe&ionem  depellendam  opus  eft  dithargyri, 
rut.r  ,-  olei ,  aceti  quarram  partem  heraina:  terc  ,  &  caput 
illine.id  cnim  fuit  nobis  experimcnto  faris  comprobatu. 

Depediculis,        Cap.    x  i.  G 

Sjfpenumeropediculorumcopia  in  profunda  capitis 
cute  generatur,quum  fuperuacanei  modiceque  calidi 
humores  fubfiftjiit.ergo  medicamenta  ficcatia,quique 
vacuare  &  trahere  apta  funt.adhibere  oportet.cedria  pc- 
diculos  &  leudes  interimit .  Idem  facit  hedera:  lacryraa, 
&  vuxtamiuixpartes  duar,fandaiacha:  &  nitri  vtriufquc 
pars  vna.cx  accto.atque  oleo  caput  vngito.aut  oxylapathi 
i adices  eodem  modoin  oleo,&  vcratrum  album:  aut  fta- 
phidc  agria  &  nitro  ad  pares  portioncs  in  balneo  vtitor: 
autmarina,autmuriapuracum  acctocaput  perfundito.  H 
Ad  vlcera  capitis  manar.tn,qua:  achores  di- 
cuntur,&  ad  fauos,     Cap.  x  1 1. 

QV I  achor  nominatur,in  cutc  capitis  confiftit,  tenuia 
que  habet  foramina  per  q>.ix  tenuis  modiceque  yi- 


ftofa  fanies  effltiit.Huic  fimilis  affeQiocftea  qua:  fauus 
appcllatur.maiora  tamen  habet  foramina,quibus  humor 
melli  fimihs  continetur.  co  jgitur  dirigeic  confiliumo- 
portet  vt  humorcs  a  quibus  oritur  euacuemus  :  qui- 
quc  adhuc  eb  fluunt,capitis  toiiufque  corporis  euacuatio 
ne  prohibcamus,vt  in  alopecia  dicium  eft  nobis .  Quum 
vero  paiua  affe&io  eft,frpe  remedia  foris  adhibita  fuffi- 
ciunt-huiufmodi  funt  qua:  crafliriem  humoris  fecant  & 
digerunt .  Nonnulla  aute  medicamenta  ,  quum  nullum 
excrementum  in  toto  corpore  eft,achores  incipientes  cu 
rantuaque  adftringendi  &  reptllendi  vim  habet,vt  myr- 
tus  eiufquc  bacca,&  pineus  cortcx:nonnulIa  vero  iis  auxi- 
liantur  qua.  in  fuperftcie  funt  &  mediocres:eaque  digerut 
abftergentque  fine  calore  qui  fenfum  moueat .  necquic- 
quam  habet  quod  irriter.  talis  eft  beta  &  plumbu  \ftum. 
Nonnullavero  ita  vehcmentem  vim  habent  vt  valdc 
craffos  glutinofofqne  humores  (a  quibus  originem  du- 
cunt  achores)  euacuarc,&,quanuis  iam  obdurucrint,  dif- 
fol  uere  poflint.hunis  gcneris  eft  chalcitis  &  vini  fxx ,  & 
calx  yiua.  Acetum  vero  m  omni  remporcad  achoras  vti- 
lc  eft  vel  maxime :  fiquidem  incidit ,  digcrit ,  ac  repel- 
lit.deberautem  lftud  efle  exquifitcacre,neque  \lla  habc 
revini  qualitatem.Huic  adiuugens  aliquid  metallicum, 
achores  curabis.Scd  initium  ab  imbccillioribus  ducere 
conuenit,ac  maximt  quum  dolor  eos  comitatur  Hanc  ad 
rem  vtile  eftCreticum,tcrraSamia,pompholyx,fpodium 
&  lirhargyrus.fi  hxcno  agant,  impone  medicamentum 
ficcum  ex  charta  aceto  dilutum.  S>  id  medicamctu  quod 
ex  charta  conficitur,tibi  non  fuppetat,  chartam  per  fe  co- 
bures ,  aceto  imbues,&  \  teris  in  iis  qui  dura  carne  funt. 
Si  achor  inflammationis  fenfum  inuehat,  aur  ei  dolor  fit 
coniunclus,planum  cft  eum  fcdandum  in  primis  efle.  id- 
que  concoquente,molIientc,&  liquido  &  morfus  cxper- 
te  medicamento:quale  eft  ld  quod  ad  fedis  infiammatio 
nem  doloremquepertinet. 

De  oculorum  turbatione,    Cap.  xiii. 

OCulorum  rurbationes  ex  fumo  aut  arftu  aut  puluere 
exortas,aut  quod  dcfixis  oculis  fplendorem  aduer-* 
fum  quifpiam  lntuitus  fit.facile  fedabis;fi  iubebis vta  ru 
mo  xger  difcedat,captitque  opcriat,ne  a  fole  attingatur, 
atque  in  vmbram  vadat.Cxteriim  ab  oculis  puluerem  ab 
luat piimum  quidem  aquatepida&  dulci,deindc  verb 
ctiam  frigida.a  fplendore  vero  auertat  oculos.tum  oculij 
valdeconniueaf.ita  enim  turba  omnis  fcdabirur!,  nec  re 
vlla  eritprxterea  opus.  fed  cibus  erit  parcior,potus  vero 
proprer  xftu  largior.Si  vero  fomnus  arftior  profundior- 
que  irrepar,lippitudo  qux  fubeffe  videbatur.cocoquetur. 
quaobie  non  erit  a  balneis  abftincndu,fed  diligentior  ui 
O.us  ratio  inftituenda  erit.Si  lippitudo  aliqua  incipiat, 
quies  imperanda  eft,  palpebrique  aliquo  medicamento 
exrofis  autcroco  inungends.pleriquc  enim  no  funtho- 
rum  remediorum  indigentes.lemas  vcro  in  oculis  &  ag- 
glutinationesquarperno&em  fiunt,  purgat  remittitque 
redie  tum  pofca,tum  aqua  frigida  per  fe.  &  aliquid  ficcu, 
quod  exoculisleniterlacrymas  excudat  .fedventrisetia 
fubduitio  eofdcm  iuuat. 

Ad  inflammationem  doloremque  oca- 
lorum,      Cap.  xmt. 

QV  V  M  inrlammatio  &  dolor  oculos  obfident,fi 
medicus  adfit,facito  vt  ipfe  medeatur:  fi  non fit, 
tu  ea  qua:  poflis  facito, vfquedu  medicus  accedat,  nequiJ 
difficilius  contingat.Ergo  acibisargrum  abftinebis ,  ei- 
que  quietem  imperabis:dabifque  operam  vt  lucem  vitet: 
atque  nc  fonis  aut  aliquo  alio  motu  dolorcs  intcndantur. 
tu  pedes  contredabis  ,&  extreroas  partesquadoque  vin 
culis  excipics.hxc  enim  dolorem  Ieniunt.Porro  ad  infla- 
mationes  faciunt  viola:  folia  impofita,&  muliebrc  lac  re^ 
cens  cum  ouo  &  rofaceo  foris  admotum. 

Ad  oculorum  fluxionem,   Cap.    x  v. 

SI  fluxio  oculum  infeftumhabeat  ,mcdicamentum  ag- 
glutinansfronti  fuperdabirur.Ergo  thus  tritum  &  ttU 
ticcam  farinam  oui  candido  cxcipies ,  atquc  adhibcbis. 
Prodeft  autc  caput  tenere  in  fublime  elatum,  &  quiefce- 
rc,&  extrcma  deligare.At  fi  fluxio  falfa  &  aci  is  fit,erir  red 
denda  dulcis  infundedo  lac  &  oui  candidum.lenias  autc 


6+6 


D  E   LOC.    AFfECT.   CVRAT.     L  I  B.  II II. 


^47 


leniter.mollique  fpongia  auferuntur.Si  magnus  defluxio 
nis  impetus  lit  cum  dolore  coniun&us  ,  cataplafma  hoc 
imponito  quodhabet  rofarum  ficcarum  drachmas  qua- 
tuor,croci  drachmam  vnam.  excipiuntur  dulci  meliloti 
deco&o. 

De  fenum  hebetudine,    Cap..  xvi. 

HEbetudines  quibus  fenes  corripi  folent.fricrionibus, 
geftationibusfedabis:itemquemoderata  victus  ra- 
tione,vfuque  acrium,&  caput  pedtendo,&  abfinthii  ante 
cibum,&  thymi,origanique,&aceti  fcillitici  potione,  & 
oculorum  inun&ione  ex  iis  qua:  oculorum  afferre  clarita 
tem  dicuntur.Conueniet  etiam  ftcrnutamenta  quotidie 
ciercguttiirque  inungere,&  pituitam  reiicere. 

De hordeolopalpebrarum,   Cap.  Xvn. 

HOrdeolum  vero  quod  in  palpcbris  nafcitur,fotu  ce- 
ra:  alba:  difcuties  hoc  modo  :  cera  liquata  afferenda 
efti&fpecillo  calidalocoadmouenda  .  fed  idem  difcutit 
g^banum  quod  ex  modico  nitro  imponatur. 
Deny&alope,       Cap.    x  v  1 1  1. 

NY&alopes  curantur,li  iecur  hircinum  affaueris ,  & 
interim  dum  affatur,faniem  quae  liquitur  college- 
ris,eaque  oculos  inunxeris,&  ipfum  iecur  comedendum 
dederis.prasterea  afininumfimum  exprime,eoque  fucco 
oculos  vnge.Dicutur  autem  nyclalopes  qui  per  diem  cla- 
re  videntjfed  noc~re  appropinquante  deteriuscernunt. 
Ad  oculos  ex  plaga  fubcruentos, 
Cap.  xix. 

SI  oculus  ex  i&u  fubcruentus  fit  fa&us,  in  principio", 
quum  adhuc  inflammatio  locum  occupat,fanguis  co- 
lumbx  calidus  aut  turturis  locum  expurgat.&  item  fi  fo- 
ueas  fpongia  qua:  modicum  falis  acceperit.modb  tamen 
ne  tunica  oblafa  fittfi  enim  fit  lxfa,ex  aqua  fola  fouedus 
oculus  eft.bencfaciet  quoque  lana  qux  ouo  &  rofaceo  fit 
imbuta,quam  leuem  oculo  admoueas.ftcebesetiam  folia 
viridia  illita  iuuat,&  braffica:  folia  impofita.Si  malu  in- 
ueterarit,haemalops  dicitur :  ac  tu  quidem  hyffopi  coma 
terenda  eft,&  in  linteopanno  ligara  in  aquam  feruente 
coniicienda,  &  poftea  oculis  admouenda  :  fanguis  enim 
confcquetur,vt  ipfum  ex  linteo  poffis  cxprimerc.Si  verb 
explagaoedemaconftiterit.fouendus  locus  eft  fpongia 
continenter,tum  fpongia  noua  aceto  madens  imponen- 
da.Quum  tumor  inueterarir,  finape  tritam  cum  aqua  ap- 
pones  affidue  &  auferes. 

Ad  pilos  palpebrarum  oculos  irritantes, 
Cap.       x  x. 

QVidam  pilos  palpebrarum  qui  oculum  infeftant,vul 
fella  euellunt,  fedpaulo  pbft  dolore  xgru  excruciat, 
quum  plures  fubnafcantur,&  pungant.ergo  priufquam  e- 
uellantur,pra:ftat  eospilos  naturalibus  pilis  agglutinare 
pice&  gummi.Bene  etiam  crit  habereparatum  medica- 
mentum  quod  habet  maftichen,ceram,thus,&  picem  fic 
cam.hxc  autem  in  vnum  redigenda  funt  mandendo ,  vt 
diligenter  ex  omnibus  vnum  fiat.tum  in  paftillos  confor 
manda  funt  &  reporteda.vbi  vero  vfus  poftulabir,  fpecil 
lo  igni  candente  medicamentum  excipietur,ita  vt  lique- 
fiat:atqueita  pili  agglutinabuntur. 

Adlippitudinesex  niue,   Cap.    x  x  1. 

SPecilli  cufpidem  in  rofas  coniice  vt  coloretur ,  eoque 
oculos  inungito,triticum  fuper  ferro  ignicandente 
affatur,eoque  cum  vino  palpebra:  inunguntur. 

Ad  palpebras  in  quibus  vel  rari  vel  nulli  pili 
funt,    Cap.  xxii. 

MVrisfel,hirciftercus  ad  hanc  rem  faciunt:&de- 
fluuioquoquepalpebraru  profunt.&pilosreducut. 
Ad  vlcera  oculorum,    Cap.   x  X  1  1 1. 

CRocumin  muliebrilafte  macerabis  ac  teres,tantum 
que  gummi  albi  addes  quantum  fatis  fit  ad  croci  con 
fiftentiam.collyriaconfice,  &  vtere  cum  muliebri  Ia&e 
inftillando. 

Ad  albugines,obfcuritatem,fuffufionem,hebe- 
tudinem,caliginem,epicaumata,acutum 
afpe&um,pterygia,&  albugines 
tingedas,  Cap.  XXMii. 

ALbugines  celeriterfanatnitrumcum  oleo  lajuigatu 
diligenter&  jmin&um.-eas  etiara  attenuat  omnis 


A  anemona:  fuccus.Obfcuritatem  verb  omnem  &  fuffufio- 
nem  incipientcm  curant  vuhuris  fellis  partes  dua: ,  fucct 
marrubii,mellis  Attici,fingulorum  pars  vna.aut  fel  vtfi- 
num  cum  duplo  aqua:.Exacuit  autem  afpe&u  capnii  fuc- 
cus:fiquidem  non  paucas  lacrymas  trahit.  Libanotidis 
autem  radicis  &  herba:  fuccus  melli  admixius  omnes  he 
betudines  qux  ex  craffo  humore  fiunr,curar.facit  ad  ide 
marrubii fuccuscum  melle.lacluca:  agreftis  liquor,facie 
ctiam  ad  fordidam  oculorum  exuleerationem  ,  cui  epi- 
^  cauma  nomen  eft,cti  mulieris  laclefubunftus.  Medica- 
mentum  claritatem  vifui  comparas:Mali  granati  grano- 
rum  fuccum  exprime,&  in  vas  Atticu  coniice,  ac  linteo 
circunda.&adfolem  expone  donec  ad  mellis  fpiffitudi- 
nem  redigatur:&  pari  portionemel  adde,  &  extraftum 
in  vas  picatum  repone  &  ferua.  id  enim  inuetcratum  fit 
melius.Vbi  dormitum  iturus  fis,eoleuiter  oculos  inun- 
ge:atq;  hoc  pic~toribus,fculptori  bus,  aurificibus,  feniori- 
bufqueconueniet.  Aliud.  Fel  hyama:  Attico  melli  ad- 
roifce,&  vtere.hoc  hebetudines  cohibet ,  &  incipientes 

q  fuffufiones  diffundit:fed fiinueteratum  fit,erit  melius. 
Pterygium  verbjfi  magnum  fit  acdurum  iameffeftumi 
medicina  ex  manuum  opei a  petenda  erit,&  medicus  ad- 
hibebitunat  fi  molle  &  paruum,  curabis  liquore  argiri  cu 
duplo  mellis  inungens.Sepia:  tefta  combufta  &  fali  foffili 
mixta  pterygium  abfumir.Albugines  verb  tinges,  fi  mali 
granati  dulcis  carnem  reras,paulatim  aqua:modicum  in- 
ftillando,multumque  Ia.uigando,&  poftea  oculos  illine- 
do:velalterci  fucco  dies  quindecim  inuge.hoc  enim  tin- 
git,&  intra  annnm  abolet  omnino. 

D  Ad  pulchras  palpebras  faciendas, 

Cap.  xxv. 

IN  pueris  autem&  iis  qui  mollesfuntcarne  ,facit  hoc 
quod  capit  ftibii  drachmas  xvi.plumbi  drachmas 
vni.croci  drachmam.florum  rofartim  ,  myrrhae,  nardi 
Indici,piperis  albi,thuris  mafculi ,  fingulorum  drachma 
vnam,offa  palmularum  numero  xxx.omniain vasficti- 
lcconiiciuntur,diligenteraffantur ,  deindein  mortario 
teruntur,  tum  opobalfami  cochlearia  duo  induntur,fi« 
mulque  conteruntur.ea  denique  ficcabis,atque  vteris. 
Ad  rupta  in  oculo,  Cap.  xxvi. 
E  T  Apidemha:matitemincotedeteres  cumla&emulie 
-L'  bri.ebque  per  diem  farpeoculum  inunge.  Autviticis 
folia  cum  aqua  &  polenta  tere,atque  impone. 

Ad  palpebras  craffiores,  fubcruentas,&  grano- 
rum  milii  plenas,   Cap.  xxvii. 

PAlpebras  inuertcac  fpecillo  calido  la:uigabis,  aut  fo 
liisficulnis&  melle  fubuge:aut  vinumauftcrum  mel 
li  admixtum  lllinc. 

Ad  fcabiem  oculorum,    Cap.  xxvm. 
F  T)Vnici  dulcis  acidiquc  fuccum  coque  donec  mellis 
X  fpiffitudinem  acquirat.eoque  inunge. 

Adpalpebraslepra  affe&as, 
Cap.  xxix. 

PAlpebras  verb  quaslepra  obfideat,fanabit  ficulnusli- 
quor  illitus:vel  vtitor  falis  fpuma. 

Ad  palpebras  duras,&  qua:  difficulter  mo- 
uentur,    Cap.  xxx. 

MEdulla;  vituhna:  &  cera:  pares  portionescum  rofa- 
ceoliquabis,  atque  vterisraut  terebinthina:  partes 
feptem.lithargyri  partem  vnam  cum  olco  &  cera  eliqua- 
to,&in  pannum  emplaftri  modo  impofita  admoueto. 
G  Ad  ea  qua:  in  oculos  cadunt, 

Cap.  xxxi. 

AQuamaut  Iacinfunde&  colline, vel melle  olebve 
inunge.ita  vtlacryma  excutiatunaut  iube  vt  in  aqua 
afpiciat  aut  in  vinum.Qua:  autem  in  oculo  incident,refi- 
na  recenti  contingens  auferes,idque  capillo  humano  po- 
tiffimum,aut,fihocnon  poffis,fuilla  fcta.Qua:  vero  infi- 
xainha:rent,&  oculumhedunr,  vulfella  auferenda  funt. 
Qua:  denique  fub  palpebra  delitefcunt,  euelluntur  inuer- 
fa  palpebra:tum  laite  locus  colluitur. 

Ad  pediculos  palpebrarum  &  ciliorum, 
Cap.  xxxii. 

PEdiculospalpebrarum  &ciliorumcurant  cum  melle 
aut  vino  fandaracha  &  vua  taminia  inun&ar. 


648 


D 


Adsegilopas&chalazia,    Cap.  XXXin. 

AEgilopes,in  quibus  in  profundo  non  corruptum  eft 
os.curant  chamsmeli  folia  commanducata  &  im- 
pofita,vel  a:gilopis,qui  in  tritico  nafcitur,fuccus  cum  tri 
ticea  farina  illitus,plantaginis  folia  commanfa  &  illita. 
Vbi  vero  ruptus  abfceffus  fuerit,  regiae  nucis  interna  pars 
comanfa  imponitur,  aut  etiam  columba:  fimus  lsuigatus 
&  thuri  admixtus,  vfquedum  ad  cicatrice  perueniat.im- 
ponitur:inlapidem  enimcoit,ac  permanet  ibidem.  Pro- 
polis  vero  &  terebinthina  cum  ahca  teritur ,  &  in  fplenio 
imponitur:  aut  alumen  fciffile,  quod  plurima  terebinthi 
na  exceptum  fit.  Chalazia  vero  digeriit  grofli  codtiilhti, 
itcmque  folia  ficulna. 

De  affe&ionibus  aurium,dc.  difficili  auditu, 
&defurdis,    Cap.   x  x  x  1 1  1 1. 

HVmor  quidam  in  mcatibus  auditus  conftipatus  in 
caufa  eft  vt  difficulter  homines  &  nihil  audiant.  er- 
go  colluere  plurimis  diebus  oportet  paribus  albi  aceti  & 
aqua:  portionibus ,  iifque  cii  nitro  la-uigato  feruefadris: 
deindc  vero  colluere  aqua  calida  fola.tum  infundenda  e- 
runt  ea  qua:  ad  ditficilem  auditum  valer,qualia  funt  ha:c: 
Nigri  elleboriradicemeumacetoacmelletere,tin  aures  C 
inde.ac  medicamentum  ibi  fine  dies  quinque.aut  carda- 
mi  quod  fatis  eft,&  nitri  parunv.caque  camc  ficuum  cie- 
&is  granis  excipe.ac  collyrium  quod  meatui  auditus  co- 
ueniat,facito:idque  triduum  intus  habe .  id  enim  fordes 
educet  abunde:&  ftatim  leuabitur. 

Deaurium  dolore,    Cap.  xxxv. 

AVrium  dolores.fi  a  frigore  oriantur,ealida  ftatim 
curanr.Ergo  cepa  &  alhum  qua:  in  oleo  ferbuerunt, 
infundendafunt.atqueita  dolores  curantur.itemque  pau 
ciffimum  euphorbii  plurimo oleo  mixtum:aut  piper  di-  d 
ligenter  tritum.amaracinum  quoque  iuuat,  &  nardum  o- 
ptimum  eft:aut  rutaceum  ex  oleo  tenuium  partium  &  no 
adftringente  fa&um. 

De  aqua  qua:  auribus  contin  etuf, 
Cap.   xxxv  i. 

SI  aqua  in  meatu  auditus  contineatur,oleum  continen- 
ter  infundere  conuenit:idque  colluendo,&  lana  molli 
abftergendo,&  iterum  infundendo  .  Lenit  autem  mole- 
ftiam  oui  candidum  &  tenue,&lac  muliebre:qu»que  ad- 
hibentur,calida  fint  omnia.ita  affe&os  iuuat  adepsanfe- 


ORIBASII  649 

A  dicamentis  admifcequxad  aurium  affecriones  paratur. 
addes  et iam  vtrunque  veratrum,amygdalas  amaras,  ex  a» 
riftolochiis  eam  qua?  tibi  fit  ad  manus ,  cucumeris  fylue. 
flris  &  bryonia:  radiccs :  ucfmque  afari  &  dracontii :  ca- 
fiamque,&  centaurium  minus.hxc  cnim  &  meatus  expur 
gant,&  qus  intus  compa&a  fnnt  attenuant.Inflaromatio- 
nes  veroquscmites  funt  &  pulfus  expertes,  facilc  curan- 
tur.imponitur  enim  oxyrhodinum  tepidum,  &  glaucia 
cum  aceto.fedglaucium  in  cotc  medicinali  fricandur» 
eft. 

Ad  inflammationes&Iaxostumorcsqut  in  ) 
extremitate  auris  funt,     Cap<    v  f. 

INflammationes  vero  qui  infuperficie  aurium,  itemq; 
laxos  tumorcs  &  rubores  qui  vel  ex  defluxu  vel  ex  iQu 
fa&i  fint,  curantur  lenticula  inaqua  decocta  atque  cum 
mclle  trita,&  impofita.vcl  anfertnus  adeps&  butyrum  & 
myrrha  mifcentur,impcnunturque. 

Ad  aures  vulneratas  &  purulentas, 
Cap.  xxxviii. 

VLceratas  autem  purulentafque  aures  glaucio  cum  <- 
ceto curabis:fi  detfuxio  comitctur,paftillisqualis cft 
isquiad  Audronem  quiquead  Polyidem  authorem  re- 
fertur.Si  vero  etiam  citra  vehementem  dolorem  puspro 
cedat,nihilominus  eifdem  vtitor.Si  hxcremedia  noncf 
ficientquodfatisfit,vehementibus vtemur:  vt  ferri  rc- 
crementum  in  tenuem  pollinem  redigitur,  atque  in  ace- 
to  acerrimodecoquiturad  ftrigmenti  aut  mellis  confi-' 
ftentiam.Ad  aures  autem  ex  plaga  vlceratas  medullamea 
hdi  panis  terimus,&  myrrha:  dimidium  mifcemus,atque 
imponimus.  hscneque  alliganda  funr,nequevbiimpo« 
fueris.aflidue  auferenda. 

Ad  aures  fra&as;&  relaxatas,ad  earum  fluxum  fan- 
guinis.ad  tinnitum  repentinum,&  ad  lapil- 
los,aut  fabas,aut  quid  tale,autparua  ani- 
malia  qua:  in  aures  incidennr, 
Cap.  xxxix. 


AD  aures  fracl:assmyrrham,mannam,thus,ferram  ni- 
gram  aut  Samiam  probein  vnum  compone,&ai 
cerati  craffitudinem  redige,  atque  impone ,  nullo  modc* 
locumirritans.autfulfur  viuum,autthuscum  pice  liqui-' 
da  infplcnium  indita  impone.lnquibusvero  aures  rela-' 
xat;e  funt.cape  tcrram  figuralero,  aurefque  ea  intrinfecus 
rinus.  Siquis  autem  ei  pedi  innixus  qui  eius  partis  fit  E  implcbis,quuminaruent:folano&  ceruffailline  donec 


quxpatitur,faliat,caputq;  quodammodo  decliue  teneat, 
humor  qui  in  aure  eft  facile  excernetur:  ad  fumma  vero, 
&  quis  aurem  affccta  alteri  prsbeat  vt  ore  exugat,|ita  quo 
que  fiigendo  humor  educetur.  At  fiqua  inflammatio  ad- 
fit.nardinum  vnguentum  cum  exigua  tetrapharmaci  por 
tione  infundendum  eft.Si  magnus  fit  dolor,opus  erit  ad- 
hibere  qua:  fenfibus  ftuporem  afferat:mifcebimus  enim 
cum  lacte  muliebri  &oui  candido  papaueris  liquorem: 
fed  &  caftorium  addemus.  atque  ad  vehementiores  qui- 
dem  dolores,par  pondus:ad  leuioresvero,duplum  J>eco-  E 
ftum  autem  eftofapa  liquida-.&quum  vtivolueris.ineo- 
dem  decotfo  leniatur,ac  rcmittatur.Sed  prajftat  hoc  me- 
dicamentum  longo  ante  tempore  confe&um  feruare. 
Cxterum  quum  dolor  vrget,meatusipfeaudiendi  tange 
dus  no  eft.fed  fpecillo  cui  lanx  molliffimse  hapfus  inhx- 
reat,fouendus.atque  eodem  modo  curabis  vt  medicamtt 
t  jm  tepidum  inaurem  effluatrita  vt  ad  auris  foramen  fpe 
cillum  medicamcnto  inti&um  admoueas:&quum  idin- 
trarit,laiiam  mollem  fuperimponas,qua  initium  meatus 
totaqueauriscontegatunfouebifquenardino  quodparu  q 
admodum  tetrapharmachi  acceperit.Si  xftas  fit,aut  ca- 
lor  xgrum  occupet.locus  rofaceo  foueatur.  At  fi  fufpice- 
ris  craffum  aut  glutinofum  humorem,aut  fpiritum  flatuo 
fuminaure  effe.mifcebis  aliquid  eorum  quaeobftructio- 
nem  tollunt.Hanc  verocaufam  fummo  artificio  fubeffe 
cognofccs.fi  qua:  morbum  prjecefferunt,  quxque  eo  tem- 
pore adfinr.animo  diligenter  voluas :  nam  fi  frigus  ante- 
ceffitjfpiritusflatuofusmorbumgignit :  fi  viausratio  ex 
rebus  mali  fucci  inftituta  fuerit,atque  ex  rebus  conftitc- 
rit  qux-  gignere  flatum  folent,  caputque  grauitate  oppri- 
jnatur.ciufa  moi  bt  in  craffos  fuccos  referenda  eft .  Vbi 
caufa  aliqua  tibi  nota  fuerit,nitrum  &  aphionitrum  tae- 


H 


refideat.Si  vero  fanguis  ex  auribus  fluat  ,vt  grumos  non 
faciat,porri  fuccum  &  acetum  miftebis,  atque  infundes. 
aut  mali  granati  aceto  incofti  fuccum  exprime,&  infun- 
de.Sifangutnisfluxusperfeuerer,  rubi  gallariimque  in  a-' 
ceto  decoclarum  fuccum  exprime,ac  fimuLmifce ,  &  in-- 
ftilla. Ad  repentinos  vero  aiirium  fonitus  acetum  cum  ro- 
faceo  infunde.  aut  cuminum  &oIeum  ad  roellis  fpifllrtu- 
dinem  redige.atque  infunde,aut  fuceum  radicis  cucume 
ris  agreftis.St  tinnitus  perfeueret,a:grum  reclinabis,&  ni- 
trum  crudum,tritum  in  aurem  impones ,  &  acetum  acre 
tepidum  infundes.  Ad  fonitus  vero  qui  ex  morboorti 
funt,vbiabfinthii  deco&o  foucris.oxyrhodinum  infun- 
des,autraphanifuccumcumrofaceo,aut  porri  fuccum  c5 
UCte  mulieris,  autcumrofaceo.  autfylueftris  cucumeris 
folia  teres,fuccumque  exprimes,eumque  infundes .  Atfl 
lapillus,aut  faba,aut  aliud  generis  eiufdem  in  aurem  inei 
derir,alligabis  fpecillo  carptum  lana:,ea,mque  terebinthi 
na  intinges,aut  aliqua  re glutinofa,& in  aurem  demittes, 
ac  leuiter  euelles  Si  minus  fequatur ,  naribus  indes  quodl 
fternutamentum  excitat .  fed  os  &  nares  obturabis- :  nant 
tmpetus  ille  qui  fit,efflabit  rem  qua?  inciderit .  id  ver6  e- 
rit  facicndum  affidue.donec  rcsqua:  in  aure  eft,excidat: 
nam  fi  maneat,  &  auris  .inflammatione  tentetur.conuul- 
fiones  confequentur.Si  animal  aliquod  inciderit,fcam- 
moneam  aceto  dilues,aut  fuccum  abfinthii,aut  peuccda- 
num  ,  aut  fulfur  &  nitrum  cum  fucco  raphani,  &inftil- 
labis. 

Advcrmesqui  inauribusfunt,&ca:tera 
omniaqux  in  aures  funt  ingreffa. 
Cap.  xl. 

AD  vermes  autcm  aurium  ,  &  reliqua  omnia  qua?  in 
mearum  audicndi  funt  ingrefla ,  acetuna  oleumque 

mixta 


6^o 


D  E    LOC.  AFFECT.  CVRAT.     L  I  B.  1 1 1 1. 


mixta  inftilla,aiit  capparis  fuccum,aut  nepeta: fuccu,  aut  A  &  omnino  attendatur  jpr^eidendus  vfus  erit.&  quo  teni 

pore  collyvium  no  adhibetur,fuccoexpreilo(vtdiximus) 
vtemur,locumque  ipfum  affeclum,  Scinternam  oris  par- 
tem  quaforamen  in  palato narishabet,autpcnna,  autla- 
na  qux  fpecillo  obuoluta  fit,illinemus.Diphrygesquoque 
longiore  tepore  polypu  cofumit.  Si  cui  aute  propter  mol 
litie  corporis  ha:c  mordacia  videatur,tuc  rofa?tntximpd 
nentur:ipfe  enim  molliahu  midaque  corpora  mirincc  iii 
uant-  Eft  etiam  planu  hxcailidue  admouenda  effeiquan- 
doquidem  ab  humore  coliuuntUr  atque  humeclantur. 
Ad  vlcera  qua:  in  narium  meatibus  infunt, 
Cap.  xiv. 

VLcera  qux  nanum  meatus  obfident,curantur  paftil- 
lis  Andronis  &  Polyidx,  qux  vino  quandoque  dul~ 
ci,quandoque  auftero,&  ixpe  etiam  aceto  diluta  imponu 
tur.  Verum  ii  humor  per  meatusacrior  effluat,vlcera  qui- 
dem  difficilia  curatu  iunt,  cxterum  tetro  odore  vacant* 
At  fi  acrimonia  putredoque  adiundta  fluenti  humori  fit, 
ozxnx  exoriunrur.eascurabisnepetx  fuccum  effunden- 
do;aut  mel  in  nares  coniioendo,  narefque  dilatando,  ac 
fternutamentis  ramenta  vlceris  educendo.  Vel  album  ve 
ratrum  in  puluerem  rcdiges,facie'fque  vtxger  nanbus  ifi 
fpiradoquam  plurimum  eius  poffit  attrahar.  quod  quum 
fecerir,  amurca  cum  melle  locum  conringes,  meatufque 
chalcitide,aut  atrameto  futoriocum  melle .  fi  vetuftavi- 
cera  finr,acre  acetum  ndde. 

De  deftillatione  &  grauedine,  Cap. 


veratrum  album  cum  vino  infunde. 

Ad  auriumfordes,    Cap.  XL.fi 

Nltrum  toftum  in  aurem  immittes,  tum  acetum  in- 
ftillabis,&  lanam  appones,itaque  fines  per  tota  no- 
clem.die  fequenti  aqua&  oleo  calido  collue. 

Adaures  humidas,    Cap.  X  1,1 1.  . 

Mlfycobuftum  in  panno  lxuigatum  infufflabis.  aue 
gallas  eodem  modo  teres,  combures,  atque  vteris. 
aut  alumen  affabis  lacuigab  ifque,&  oleum  infundens  in- 
fufflabis.  ] 
Adcarnem  quxin  auribus  fupercreuir, 
Cap.    x  L  l  1 1. 

CArnem  qux  nimium  in  auribus  creuerit,celeriter  au 
fert  fxx  cum  calce  viua  &  lixiuio  ftillatitio,  ad  ftri- 
gmenti  crafsitudinem  redat~ta,&  ex  lana  &  fpecillo  im- 
pofita. 

De  parotidibus,    Cap.    x  i  i  1 1 !. 

QVemadmodum  in  aliis partibus  inflamatis  vtimur 
repellentibus,n6  ita  in  parotidibus  f acimus,fed  co- 
tra,attrahentibus:quum  demus  operam  vt  humorem  qui 
lxdit,celeriter  ab  imis  partibus  ad  cutim  trahamus,&  na 
turam  adiuuemusquxperabfceffusfebrim  curat.In  quo 
cafu  ii  natura  fatis  idoneo  impetu  feratur,nos  quiefcim', 
totumqueillinegotium  permittimus.  tantummodo  aute 
lenimus  &  concoquimus  humores  ibi  collectos :  qui  vbi 
in pus  verfi  fuerint.in  id  incumbimus  vt  difcutiantur.  Si 
veroduritiesappareat,attrahentibusaddimus  mollietia. 
At  moderatas  parotidasin  quibus  neque  plenitudoeft 
qu*  c5fluat,neque  violentus  dolor,neque  fuppurationis 
fufpicio,facilecurabLmus.idquefaciemusfometis  ex  mu 
ria  &  cataplafmatis,ac  medicamentis  in  quibus  maior  fit 
vis  digerendi:qualia  funt  Mnafxi,&exfuccis  quod  <f?a 
yukZv  vocatur:&iteceratamolliora,&qux  cxbutyroat- 
que  cefypoconficiuntur,buccinique  combuftx,&  purpu 
r~.,&  oftrea  qux  adhibentur  iis  parotidibusqux  iam  du- 
rxfa&x  funt,atqucinueterarunt:ex iis  enim  medicame- 
tum  fit  quod  no  foliim  dolorem  morftimque  nullum  af- 
fert,fiquis  eorumcinerem  mellediluat,fed  etiam  multo 
magis  erit  tale  fi  veterem  fuillum  adipem  falis  expertem 
villiseie&isadmifceat.itaenimcitraomnemdolorem  &  ^ 
moleftiam  omnesinueteratas  inflammationes ,  quxque 
ex  affectione  quam  gignit  defluxio  oriuntur ,  difcutiet. 
Iarh  vero  ad  eas  qux  iam  duras  fa&x  funt,accommodatx 
fiit  caricx  in  marina  aut  muria  coctx.  Simili  quoque  mo 
do  amarorum  lapinoru  farina  cum  melle  co£ra,cui  pari 
Calcis  viux  accefferipquacataplafmatismodo  eftvtedu. 
De  narium  affec~tionibus:de  ozxna  &po- 
lypo,    Cap.    X  l  v. 

COmmunis  ozxnarum  polyporiimque  curatio  eft  vt 
primum  ficcemus,capiitque  roboremus  :eique  impo 
namus  aut  medicamentum  ex  anemona,aut  quod  ex  co- 
chleis  coftat.cuius  hic  eft  apparatus»  capit  enim  myrrhz, 
thuris,fingulorum  vnciamvnam,cochleasintegrasduce- 
tas,alba  ouorum  duo.omnia  inmortario  conterunturac 
mifcentur,tumilhnendafuntlinteofuperimpofito,  acfi- 
nendaperdiesnouem.atqueita  vtitor  remediis  quaefo- 
ris  loco  admouentur.In  polypis  vero  vtimur  eo  medica- 
mento  quod  ex  punicis  c5ftat:eft  enim  valde  efficax.  Ad 
quodconficiendumcapiendafuntmala  punica  auftera, 
acida&dulcia,parinumero&portione:totaque,quuad- 
hucrecentiafunt&  matura,tundenda,  frangendaque,  & 
ex  iis  fuccus  exprimcndu$,& in  vas  ftanneum  coniicien- 
dus.prius  autem  eft  modicum  decoquendus,  fi  liquidior 
quam  par  eft  videatur.  quod  verd  ex  iis  reliclu  eft ,  quod 
firmu  dunimque  eft,diligenter  cStundendum  eft,  atque 
iteriiin  pilalxHigandum.  ex  eoque  collyria  c5ficies  qux 
fimili  rationenaribus  xgrotantis  c5uenient:na  inmeatu 
naris  in  quo  polypus  eft,acc5modantur.hocque  medica- 
mentum,&fine  mordicatione  &fine  vlla  affec~tione,qux 
per  cofenfum  afferatur;idc  quod  medicamenta  acria,ef- 
ficier.aclogioreteporis  fpatio  polypu  abfumet.At  fi  po- 
lypus  hurrudior  flaccidiorq;  tibi  videatur,  maiore  puni- 
coru  aufterorum  copiain  medicameto  pones:fidurior, 
iulciorum.  Sicollyrium  moleftiacruciatiimque  afferar, 


x  l  v  i  r. 

HVmores  ex  capite  defti!lates,fi  negligantiir,  multo- 
rum  effe  malorum  caufa;  folct:nam  vel  gnrgulionc 
inflamant  &  tonfillas.-idque  mcdiocre  cft  malum.aut  gi- 
gnitur  raucitas,  quse  in  gutture  diuturnam  affeGione  pa- 
rit:idque  n5  exiguum  malu  putatiir.Ac  nonnulli  etia  in- 
uenti  funt  qui  ex  deftillatione  fanguinem  pcr  fputum  re- 
iecerunt:pufque  collegerunt,ex  quo  tabidi  euafere,&  vox 
lzfa  fuit.  eigo  deftillatio  omnino  curanda  eft  tu  paucio- 
re  cibo  tum  minore  potu:&irini  farcibusfinciput  llline- 
dum  eft,&  abftergendum  decodlione  ruts.atque  oleo  lau 
rino-.fiquidc  hxc  concoquut,&  craffum  reddunt  id  quod 
deftillat.Prodeft  etiam  capite  obuoluto  effe,  &  nunquarri 
fupinum  dormire:quippe  quu  iniis  qui  ita  dormiunt,  hii 
.  morinarteriamfacile  coportetur.  Oportetautem  afliduc 
gargarizare  ex  adftringentibus,  vel  rofas  aqua  decoquen- 
do,aut  rh^n,aut  Ientifcum,aut  id  facerepofca.Nonpeffi- 
mcautem  feceris  fi  deftillationem  innares  deriuaris:at- 
queodoramentisquidem,vt  melanthio&  anifo  :iisqur 
infundantur,vt  melanthio  trito  cum  aceto,aut  fucco  be- 
ta:  &  anagallidis:humor  enim  illuc  confluens  pulmonern 
periculo  eximit.Atgrauedo,fi  parum  moleftiz  adferar,' 
facile  fiftetur  irini  laurinique  vfu:&  olei  in  quo  Iini  feme 
&  ruta  cocfa  fint,&  capitis  obuolutionc,paucioreque  vi- 
p  £tas  inftituta  ratione. 

Ad  frequentia  fternutamenta  &  graue- 
dinem,    Cap.   x  t  1 1  :. 

MElanthium  aridumin  lintco  ligabis  manibufq;  co- 
fricabis.puluere,qui  in  linteo  remanebir,  plurimi? 
iube  ab  argrotante  per  odoratum  trahi.Vel  rhymum  adi-. 
pe  inuolutum  fub  cinere  tege.vbi  affatum  fenties,tere,ac 
iube  vt  naribus  odor  attrahatur.  aut  myrrham  in  vino  o- 
dorato  diffolues,eaque  craffifsima  nares  illines. 
Ad  fugillata,  Cap.  xlix. 
£  C  Vgillata  fouendafunt  meliloti  fcenigrxcique  deco- 
^  fto.tum  refoluendii  eft  Nili  collyrium  ex  rofis  eodcm 
decoc~t'o,&  illinendum.his  peraftis,  fclius  fcenigrarci  de- 
coclofouendum,&collyrium  quod  exmyrrha  fitinun- 
gendum.Hac  fane  ratiOne  fugillata.nifi  penitusinuetera- 
ta  fint,curabis.ad  ea  enim  vtendumeftiis  qus  ftrenuedi 
gerunt,qux  mox  defcribemus. 

Ad  fugillata  incipientia,    Cap.  t. 

SVgillata  qux  etiamnum  incipiunt ,  fanat  noaeilus  ca- 
feusimpofitusrautfabacea  farina  cii  melle  dilura.  auC 
H  oui  vitelluscum  melle  fimili  modo.Ea  vero  qux  iam  in- 
uererarunt  nig^que  funt  fa£h,curat  raphanus  impofitus2 
qui  tunc  auferendus  eft  quum  morfum  incipit  excitare. 
aut  radixari  imponi  poterit,qua;  etiam  melli  admixtafu 
perdatur .  Sugillata  aute  qux  cu  inflamatione  funt,fouf- 

EEEe  i. 


6v 


O  R  IB  ASII 

A 


H 

alumine  &vinoodorato.  prxterca  cardui  radiccm  dc- 
cocTam  potui  dato. 

Ad  tetrum  oris  odorem,    Cap.    l  v. 

OS  veio  odoratum  reddcs  fi  iridcm  vinoantiquoo- 
doratomacerabis,ecque  vino  os  affiduc  collues  at- 
quein  orepaululum  tenebis.  Fcrdum  vero  oris  odorem 
tollit  vinum  purum  cum  myrrha,quo  os  colluatur:& vi- 
ni  flos  tritus.madunt  nonnulli  irideni,aut  anifum,  aut  fi. 
milequippiam. 

AdlabiafiiTa,   Cap.  tvi. 

GAllam  imroaturam  tere,  atque  excipe  terebinthin?* 
aut  hyffopo,aut  melle,atqueiIline.Si  fiffa  altius  fue- 
rint,feuo  caprino  expurgato,aut  medulla  bubula,  aut  adi 
pc  anferino  fubunge. 

De  affeclionibus  dentium ,  &  ad  dentcs  mo- 
bilcs,   Cap.    l  v  n. 

QV  V  M  dentcs  propter  fenecTutem  mobilcs  laxique 
funt,tum  parum  auxilii  capiunt  ex  rebus  adftringe- 
tibus,&  gingiuas  a  quibus  continentur,conftringentib9. 
Si  ex  aliacaufa  moueantur,conie&andum  eftvtrumpro 
pter  nimiam  humiditatem  is  neruus  qui  in  eorum  radi- 
ces  peruenitjfit  relaxatus.quo  in  cafu  medicamentis  vtc- 
dum  eft  ficcantibus.Ergo  rotundum  alumcn  cum  duplo 
faliseft  dentibus  afpergcndum.Aut  vlmi  corticem  invi 
nodecoque,&iube  vt  morecontineat.Seddentiu  quo- 
que  foramina  ex  deftillatione  acrium  humorum  fiut.  ex 
quo  patet  ad  hxc  etia  opus  effe  malitiam  humoru  exic- 
cantibus.At  fi  humiditasmultafit.capiticofulemus,  vel 
etiam  totius  corporishabebimus  rationem  .-lipaucafit, 
folisauxiliis  contenti  eri  mus  quxforisapplicantur.Atq; 
inprincipioquidem  vtemurrepellentibus,vt  id  quodirt 


bisaquacalida,tum  cataplafma  admouebis  ex  lentibus 
coftis  tririfquc  cum  melle.Si  incifa  cutisfir,  in  ipfam  di- 
uifionem  pones  aliquid  eotum  qua:  ad  ciueta  valent:ex- 
trinfecus  v  ero  pones  ea  qux  faciut  ad  fugillata,in  quibus 
prxcifa  cutis  non  eft. 

Ad  varos,   Cap.    L  r. 

TVmor  durus  exiguufque  eft  qui  varus  nominatur.is 
in  faciei  cute  exoritunpoftulat  aute  auxilia  qua:  mol 
Jiant  quseque  digerant.  Ergo  mellis  Attici  cyathum  ace- 
to  acerrimo  p,mbus  portionibus  admifceto,  ac  diligen- 
ter  varos  inungito,digitisconfdcando.  aut  alumen  acu- 
ratc  lxuigabis,  tcrebinthinaque  excipies,&  vbi  emollie- 
ris  impones.Ad  eos  autem  qui  inueterati  funt  &in  callu 
declinarunt.capefaponis  Gallici  drachmas  quatuor,  am- 
moniaci  drachmam  vnamraqua  diffoluantur,  &  ad  cera- 
ti  crafTitiem  redigantur,tum  illinantur ,  &  vbi  hora»  fpa- 
tium  trafaclu  fuerir,tepidaaquaabluantur.  Aliud.  Ni- 
tti,gummi  albi  par  podus  aceto  diflolue  tcreque  diligen 
ter,&  paftillos  cofice,&  in  vmbra  eos  ficca.quum  vti  vo- 
lueris  eos  aceto  diflblue,&  illine.  vbiinaruerinr,  fapone 
eos  abfterge.Hoc  etiam  medicametum  facit  ad  eas  affc- 
ctiones  in  quibus  tuber  eft:&  item  ad  pruritus  faciei. 
Ad  eos  quibus  in  mento  ficofx  et uptiones 
fiunr,    Cap.    l  i  [• 

LIthargyri,mifyos  par  pondus  tere  &  illine:  aut  gluten 
fabnle  cum  rubrica  illine.  Aliud  valde  ftrenuu:Ela- 
terii,  falis  foffilis,pares  portiones  mifce ,  &  impone  Ii- 
quidum  fpecilli  cufpide,ita  vt medicamentum  ingre- 
diatur.  vbi  idindideris,  vngendus  locus  eftlini  femine 
quod  ex  aquafit  Ixuigatum.  Si  vlcera  pcrhumida  fint 
vt  ex  eisaqua  pura  effluat,  vtendum  erit  Andronis  pa- 

ftillo.  Adexanthemataveroqua:  in  mento  erumpunt,ca-  D  fluit  cohibeamus:quum  farpe  euenerit  vt  exhoru  vfuan 
pe  ferrumigni  candens,fuperque  eo  lignu  paliuri  pone, 
humorem  qui  inde  emanat  excipito  atque  illinito  :aut 
tnyrti  baccas  tritas  ex vino  illine:  aut  atramentum  futo- 
rium  cum  acetolauiigatumimpone. 

Ad  ephelidem,maculas,&  lentigines. 

Vltis  agreftisracemi  curant  ephelidas,&  maculas,& 
qua:cunque  funt  generis  ciufde  qua:  in  cutis  extre- 
mitate  exoriuntur.  Amygdala:  autem  amare  ephelin  au- 
ferunt,itemque  amygdal^  arboris  radices  coQx  atque 
illira:.  coftusquoquecumhydromeliteadephelidas  fa-  E 
cit.  braffica  vei  6,&  ad  ephelida,&  ad  lentigine,  &  ad  cx- 
tera  ad  qua:  mediocri  abfterfioneopus  eft.  iepis  tefta  cr« 
mata  ad  ephelidem  &  lentiginem  valet. 
Qua:  faciem  fplendentem  tenfamque  reddant,quieq; 
bene  colovatnm  prsftent,&  vetentne  afole 
exuratui  :&  qux  exuftionem  fa- 
nent,  Cap.  n  1 1. 

CVcumis  qui  edendo  eft  ac  maturus ,  fplendidum 
corpus  reddit:  prxfertim  verb  fiquis  eius  femen  fic- 
cauerir ,  deinde  contuderit  &  per  cnbrum  rraiecerit,  &  p 
purgamento  vtatur.  Crocodili  quoque  terreftrisfimus 
faciemilluftrat.tenfimquecutimreddit.  eiusfimilis  eft 
fturnorum,quum  folum  oryzamcomederut.ha:cabfter- 
gunt  etiam  ephelin.  Iam  vero  cucumeris  agreftis  radicej 
incidito  ac  torreto,  &  in  aqua  decoquito,  terito  deinde: 
hoc  enim  extentam  &  candidam  faciem  reddet.  Simili 
quoque  modo  bryonia;  radices  oleo  incocTa:  &  illita:  fa- 
ciem  fplendore  perfundunt.itemque  erui  farina  ex  vino 
odoratolxuigata  &impofita.  Velfimila:  fuccum  percola 
bis,humoremque  effundes,&  ei  quod  reliquum  erit,vel-  G 
iiti  fax,oui  candidum  admifce  redigeque  ad  mellis  fpif- 
fitudinem.-hocq;  faciem  inunge,fi  in  fole  fis  moraturus. 
Si  facies  vfta  a  fole  fuerit,multa  aqua  gelida  perlue.  Ter- 
ra  Chia  illita  conciliat  ipla  quoque  faciei  venuftatem  & 
bonitatem  coloris,&  toti  etiam  corpori.Scrobs  etiam  cu 
prefsi  &  ilicis,qux  in  eodem  ramento  ferueat,eaque  to- 
tuni  corpus  illinatur. Vt  autem  ne  a  fole  quifqua  vratur, 
&,fi  vftu'sfit,fanetur,facit  bulbus  albus  cum  melle  ttitus 
atque  illitus.  H 
Ad  focdos  abru  odores  &  hircos,    Cap.    L  I  1 1 1. 

VT  axillarum  tetros  odores  auferas.myrrham  cum  a- 
lumine  inungas,aut  crocomagma,  aut  ramcta  cum 


teinflamationem  a-gerad  bona  valetudine  fit  redadTus. 
Verum  fi  adfit  inflammatio  ,  adhibebimus  ea  qu£  citra 
ttiorfum  calefaciunt  &  euacuant.  Si  dolor  per  hsc  no  fe- 
detur,qua:  vehementercalcfaciunt  admouebimus,qua!e 
eft  piper,&  fa;x  combufta,&  pyrethrum,&  euphorbium: 
ex  quibusaliquid  in  dentis  foramen  eft  coniiciendum. 
Quandoque  etiam  vfuuenit  vt  quum  pri  nimio  dolore 
vigilia:  oriantur,iis  vtendum  fit  qua:  torporem  itiducut. 
Ad  dentes  corrofos,itemque  molares,&  ad  eos 
quiliuidifunr,  acdolent, 
Cap.  l  v  i  li. 

AD  dentes  exefos  cape  gallam  trita  ,lycio  aut  tercbiri 
thina  exceptam,atque  illine.  loco  autem  prius  repur 
gato,piper  aut  cachry  opio  excipe,&in  exefam  parte  im 
pone:  aut  pyrethrumcum  myrrha:  autliquorisCyrenai- 
ci  &  pipens  zqualem  portione  cum  galbano.  Ad  mola- 
rcs  vero  erofos,melanthium  tonefacito  contunditoqutf 
Cum  aceto  acernmo,&  exefam  partem  afperge:&  no  am< 
plius  exedetur.veratrum  nigrum  ad  erui  magnitudinerrt 
cum  melle  codo  impone.Qui  verb  liuidi  fadi  fint,  fi id, 
exdefluxu  humorum  vitiatorum  patiantur,ficcantibus, 
ficut  etiam  erofos.curabis.Si  dentes  citra  gingiuarum  in 
fiamationem  doleant,  quandoque  corpus  ipfum  dolorc 
continet,  quandoque  vero  neruus  qui  corpori  inferitur. 
ex  quofit  vtvehementiora  poftulent  remedia,fiuerepel- 
lere  fiuc  digerere  quifpia  doloris  caufam  velit :  eaq;  fiue 
fuccus,  fiue  fpiritus  flatuofus  effe  videatur:  quamobrem 
quaplurima  ex  iis  remediis ex  aceto  acerrimo  parantur. 
Ad  dolores  dentium  ,  &  de  iis  quos  frigus  obla:fit, 
qutque  mobiles  funt,  Cap.  lix. 

PLantaginis  radices  comanfa:,& decodta:  ad  os  collue- 
dum:  aut  myrti  virgulx  cum  aceto  cocla::  aut  penta- 
phylli  radix  vino  coda:  aut  galla  in  aceto  multtim  codTa: 
aut  veratrum  nigru  cum  aceto  quo  os  colluatur:  aut  cap- 
paris  radicis  cortex.  Ad  dentes  verb  qui  ex  frigore  doler, 
pyrethri  radix  facit,&  vini  fa:x,terebinthina,  hyffopum, 
vua  taminia,pulegium  cum  oxymelite,  alterci  femen  & 
folia  cum  aceto,aut  Iafte  afinino,vt  os  colluatur:quod  e- 
tiamlaxosdentesconfirmat.  Extrinfecus  autem  fouebis 
faccellis,in  quibus  fal,autmilium,autpanicumfit.ipfum 
vero  dentem  fouebis  hoc  modo.origani  cymas  oleofer- 
uenti  intingesj&fuperdolentejndentem  ponex» 


^4 


DE    LOC.AFFECT.  CVRAT.     L  I  B.  1111. 


Apophlcgrmtifmi  pituitam  euocantes  in  den-  A 
tium  doloribus,   Cap.    l  x. 

Pltuitam  e  capiteeducit  vuataminiaper  fe.&cumpu- 
legio commanfa.aut  alhifpicasquinqucmyrti  nigrie 
pauca  folia  cum  aceto  agita  rudicula  ta:dina,&  coque  vf- 
que  ad  mcdietatcm,  idque  dato  ad  os  colluendum  &  in 
orecontinendum:deindcoslateaperiendum  vt  pituita 

poffit  effluere.  • 

Quomodo  dentes  atque  adco  ipfos  molares 
finedolore  eximas,    Cap.  lxi. 

FArinaj  triticea:  denarium  vnum  cape,  &  cum  liquore  B 
tithymali  temperabis,ac  dentes  ca  circundabis:  fupra 
autem  hedera:  folia  impones,&  per  horam  ita  fines,  tum 
auferes.nam  dens  perfeipfe  comminuetur. 
Ad  dctites  imbedllosjaut  molares  &  c6tufos,&ad  eo- 
rumftuporem,   Cap.  lxm. 

MEL& ceram pari pondere aqua caltda  in fole emol 
lies ,  picis  dimidium  admifcebis,  dabifque  ad  ma- 
fticandum.Siaridumhocmedicamentumfit,  paru  olei 
addes.maftichc  ctiam  commanfa  bene  facit.Quibus  au- 
temdentesmutubfefecontundunr,tanquamid  ex  mol-  C 
litiepatiantur,indurandifunt  adftringentibus  medica- 
mentis.Ad  dcntium  vero  ftuporem  facitportulaca,&ite 
eius  fuccusraut  oleum  ore  contentnm. 

Adinfantesdentientes,   Cap.  ixiii. 

QV  VM  infantes  dentesemittut,&  dolore  vexatur, 
eorum  gingiuas  lafte  canino  illineda:  funt,  aut  lepo 
tis  cerebro:  quod  valet  etiam  fi  efui  detur.  Si  xgrh  dcns 
excat,cypero cu butyro,  & oleo  fufino  vbi  exontur  dens 

illines.  .  P 

Medicamentum  quod  z  dolore  dentfis  tUetUr5 
eofque  roborat,facitque  vt  decori  den- 
tcs  fint,   Cap.   x  x  1 1 1 1. 

Tlthymali  radices  in  yino  vfq;  addimidias  coquito, 
&  bis  in  mefe  os  colluito.&  nunquam  dolorem  fen 
tics.  Optima  quoque  ad  tuendos  dentes  a  doloribus,  ad 
eofqucconfirmandos,  &  ad  pulchritudinem  eis  compa- 
randam  ea  qux  fubfcnbam,  quibus  dentes  abftergantur. 
Caput  ergo  leporis  combure,in  puluerem  redige,  eoque  - 
dentesdeterge:itemque  fale  &  mellamiga  vfquedum  ce-  E 
ratifpeciem  acquirat,&  puro  linteo  illigataCobure:tum 
rnodicum  iridisadde,&  detcrge. 

Qux  dentcs  fplendidos  illuftrefque  faciunt, 
Si  flaccidas  gingiuas  ficcanr, 
Cap.    L-x  v. 

DEntes  illuftrat  cinis  no  admodum  Izuigatus  oftreo- 
rum,buccinarum  &  purpurarum:pumcx,  tefta  cliba 
norum  codcm  modo.Sed  fi  cum  fale  comburantur,  den- 
tes  maiore  efficacia  detergent:&gingiuas  humeftas  fUc 
cidafqueficcant-  Sepia:teftanoncombufta,&tritafimili  F 
mododentes  nitoreperfundit:itemqueceruinu  &  capri- 
num  cornu  dentes  nitidos  facit,&  gingiuarum  humidi- 
tatem  exiccat. 
De  gingiuarum  affc£tionibus,dcque  iisqua:  ex  infla- 
matione  dolent,qua:  defluxionc  grauatur,qux- 
que  cxefi  funt ,  & de caruncula  qua:  ex 
gingiuis  intcr  dcntes  exoritur,  qux 
inou*)(  dicitur,  Cap.  lxvi. 

OPtimum  remcdium  eft  ad  gingiuas  inflammaras*& 
dolentesoleumlentifcinum  purum ,  quod  calidum  G 
in  ore  tencatur.efto  autem  oleum  rccens  fa£tu,&  in  du- 
plici  vafe  calefiat:  id  enim  fine  afperitate  reprimit,&  fine 
morfudigerit:quibusrebus  opuseft  ad  inflammationes 
vel  maxime.huc  faciunt  etiam  ea  quae  ad  dentium  dolo- 
res  fupra  fuerunt  a  nobis  defcripta.fed  magis  proprie  va- 
let  ad  hoc  acetum  in  quo  hyofcyami  radix  co&a  fit.  Ad 
gingiuas  vero  qua:  defluxione  infeftantur.exefieque  funt 
cum  tumoreatquedolore.altequc  morbus  eas  depafci- 
tur,valct  haec  fomentatio:  Specillo  lana  alligabis.oleofer 
uenri  intinges,&  gingiuis  admouebis  vfque  du  ada»que-  n 
tur,&  partes  circulo  adiacentes  cadidx  fiat.ita  enim  cohi 
betur  ne  vlterius  ferpat  quod  depafcitur,  &  quod  ex  fana 
carne  exefum  erat,nutritur.poftea  vero  vtcris  detifricio, 
quod  coflat  ex  galla  in  tenuiffimu  polline  reda&a,  quan- 
tu  acetabuli  magtutudo  eft,  cu  myrrha  quantu  faba;  ira- 


plet  magnitudine:his  tritis  ficcifque  vtitot.Ad  Caruncula 
veroegingiuisenafcentem  adhibe  atramenti  futorn  & 
myrrha:  pares  poniones,  quibus  modicum  aluminis  fcif- 
filisadiungatur. 

Adcruentasgingiuas,    Cap.  lxvii. 

SVmmumcruentarum  gingiuarumremediumeft  alu1- 
men  liquidum  cuduplo  aloes  impofitum:aut  alumen 
&myrrham  tenuifltme  conterito,&  ex  melleillinito. 
De  oris  affeftionibus,  deque  inflammatione, 
&aphthis,    Cap.  lxviii. 

QV  V  M  oris  inflammatio  eft,fi  totu  corpusplethori- 
cum  aut  redundans  malis  humoribtis  videdtur,  tum 
vena:  fe&ione  &  purgationibus  vtimur, clyfterefque  & 
cibi  potionifqueabftincntiaimperamus.fi  neutrumho- 
ru  fubfit,  ftatim  ad  ea  remedia  cofugimus  qux  loco  fo- 
ris  admouentur.  Itaque  in  principio  reprimimus  iis  qua: 
adftringunt  &  rcfrigerant:  quale  eft  qtidd  ex  moris  con-> 
ficitur,cui  omphacium  acceflerit.aut  flos  rofaru,aut  ipfar 
rofe  ficcx,balauftiu,ma!icoriu,  galla:  immaturx,  alume, 
rhus.glaucium  ,  &  deCoftum  myrtiatque  aluminisfcif- 
filis.deinde  vcro  fatis  eft  confectio  ex  moris qux  crocii  & 
myrrham  acceperit,vt  inflamatio  coCoquatur.Quiim  ve- 
ro  iam  ipfa  conCo£tafuerit,digerentibus  opus  erit.adde- 
rrus  igitur aphronitrum,  &  nitru,&  fulfur \iuu,id  quod! 
eft  omniu  validiffimum.quandoque  autem  fapam.quan- 
doque  vero  mulfam  ei  admifcebimus,  in  qua  mulfa  inco 
crum  fit  origanum.aut  hyffopnm,aut  pulegium,aut  thy- 
mum,autfatureia,atit  nepeta.Inuenta  enim  medicamen- 
ta,qu$  medix  facultatisfint,e6  fucrut  vt,quu  vfus  poftu- 
laret,ea  mifceremus  qua:  accomodata  effent.  In  ft.itu  au- 
tem  inflamatiohum  rarovtendueft  medicamentis  qua: 
ad  os  pertinet.fed  tamen  os  colluendu  eft  acgargarizar» 
dum  lisqurinflammationis  vehementia  lenijinr:quale 
eftdecoctum  caricarum,&decodumfuifuru,&oleum  lc 
tifcinum.quod  in  duplici  vafc  fit  tepcfadum.  Scd  iplum 
mcdicamcntum,quod,  quia  ad  os  perrinet  ftomaticu  no 
minatur,in  ftatu  potcft  collucndo  ori  adhiberi,  fimodo 
mulfa:  dilutiori  &  defruto  calido  mifceatur  :  fi  vero  hxc 
no  adfint.aquxcalidar.  Quxego  memoraui  omnia,vttu 
cx  ea  materia  qux  tibi  facile  fuppetat,  conficere  medica- 
mcntum  queas.  Ex  vlceribus  aute  qua:  in  ore  funr,  qua> 
cunque  flaccida  funt,poftulant  cgregie  ficcantia  medica 
mentaquale  eftdiphryges,  tum  perfe,tumcu  melle  aut 
vino  mulfo.Prodeft  etiam  Mufa:  paftillus,&  fuccus  rhu,  & 
ophaciii.Verum  vlcera  orisfimpliciora  curari  pofliint  iis 
medicamentis  qua:  ad  oris  aphrhas  infcributur,  vt  quod 
ex  moris  eft  &  rubis,&  ca:tera.Qua:  vcro  oris  vlcera  abu- 
de  humida  funt,&  prope  ad  offa  accedunt,  periculum  eft 
ne  fyderentur.ideo  fit  vt  vchcmentiflima  medicamenta 
exigant.Ergo  aliquemcx  prajdiftis  paftillis  in  puluerem 
redigimus,atque  ita  ficcum  imponimus.nam  exhumore 
&caloreearum  partium  qua:ore  continentur  putredo 
ftatim  fit:  quamobrem  validiffimis  medicamentis  vti  ad 
huiufmodi  vlcera  plerunque  cogimur.validiffima  aurern 
fnnt  qua:  cruftam  excitare  poflunt  a:que  ac  cauteria.  VI- 
cerationes  veto  quarinfuperficie  oris  oriuntur,  aphthas 
nominant.ez plerunque  in  infanribusnafcuntur.  quibus 
reraedium  vtplurimum  adhibetur  iis  qux  modice  ad- 
ftringunt.Quandoque  etiam  tnueterafcunt,  aut  tcmporis 
diuturnitatedifficulter curantur.quum  putredine genue- 
rint  &  affe£Honem  cxcitarint  qua:  a  ferpendo  &  depafcc 
dovouM  vocatur.  Ergoinfantibus  qui  iaciboscomedut, 
lentem  cum  modico  panis,&  medulla  vitulina, aut  cerui- 
na  dare  conuenir,cibifquemifcenda  erit  portiuncula  ma- 
lorum  cydoniorum  ,  &  aliorum  qua:  adftringendi  vim 
habent,vt  piroru/orborum  &mefpilorum.  fique  aphthx 
ignita:  fint,laduca  erit  cibis  addeda .  At  fi  infans  nodum 
poffit comederc,nutrici  hxc  dabis .  fed  contieniet  etiam 
infantes  medicamcntis  illinere  .  Si  aphtha:  fubrubrx 
fint,  in  principio  imponentur  ea  qux  modice  refnge- 
rant&adftringunt:tum  vtendum  eritiis  qua:  citra  mor- 
fum  digcrunt:fi  fubflaua:  fint,iifdcm  qui  dem  opus  eft,fed 
magis  refrigerantibus  :fi  fubalbida:  &  magispituitofa:, 
abftergentibus:fi  nigra:,iis  qui"  ftrcnue  digerunt.  In  adul 
tisautcm,&qiiorum  durafunt  corpora,fatis  eft  mifycum 

EEEe.ii. 


O  R  I  B  A  S  1 1 

A 


<^6 

vino  adftringeti.Si  vlccratio  fubfordida  fir,cii  vino  roul 
fotcrendummifyeft.  Qvx  verb  validiora  poftulantre- 
mcdia  quam  mify  fit ,  cum  vino  &  vino  mulfo  vtilc  eft 
ea  tererc.hxc  autem  efricacia  funt:  at  mcdiocri»,  &  prar- 
cipuc  in  principiis  affettionum  funr,  omphaciii  cii vino 
mulfo,&  rhus  eode  modo.in  puerulis  verb  fufficit  flos  ro 
farum,&  ipfae  itidem  rofc  ficca:. 

Decolumella:affe£tionibus,   Cap.  ixix. 

QV  V  M  inflamata  coluroella  eft,  auxiliisreprimen-- 
tibus  vtl  oportct,  eaque  eflVfacultatis  adftringetis 
opus  efl.  fique  mediocriter  fit  defluxio ,  mcdiocris  ad- 
ftringens  eife  facultas  debet:  fi  Yehementer,acerba.ergo 
collutioneslenes,vtfuntqua:expalmuiis  tum  aqua  fola 
decoctis  fiunt,tum  verb  etiam  melle  adie&o:  itemq;  de- 
co&umrofarum,capreolorumvitis,ruborura,lencifci,& 
terebinthi,&  cypcn,&  hypociftidos.  Sed  his  agit  vehe- 
mentius  decoctum  myrti,&  cydoniorum  acerborum,  & 
cymarum  ilicis,  &  fagi,  balanorum  &  mefpiloru,  &  fru- 
ctuum  cornorum.Maxime  autem  ftrenuc  ha.c:gallaruro, 
rhiijbalauftiorum  &  malicorii  deco£ium.Ha;c  autem  vcl 
figillatim  vel  coniunfte  coquenda  funt,&  ex  aqua  garga- 
rizandum.etfdequoqueficcisin  puluerem  reda&isgur- 
gulioneattingereoportetj&paulatim  attraheretum  fu- 
pia,tumforaslinguam  verfus.  Medicamenta  verb  ficca 
&  in  lxuorem  redacla  cochlcario  infpergantur.his  enim 
remediis  gurgulio  in  fuum  ftatumeft  omni  ratione  ad- 
ducendus,nec  ad  eum  incidcdum  properare  debes.Quu. 
verb  gracilis  cruentufque  fuerit  quandoq;  redditus(qua- 
lis  fieri  folet  longo  temporis  fpatio)  tum  prxcidedus  eft, 
poftquam  fe&us  fuerit,  folo  diphryge  erit  vtcndum  vf- 
quedumricatricevulnusincludatur  ifiquidem  id  cica- 
trice  exquifitc  arctara  ftri&amque  inducir,  &  in  hac  par- 
te,&  itc  in  cxteris  omnibus  qua:  fuerint  vlceratat. 
Dctonfillaruminflammacionibus,    Cap.  ixx. 

TOnfiUarum  inflammationes  durbfque  tumores  quos 
djtit<tjk(  vocant,  exprimere  oportet  aliquo  medica- 
mento  qucd  iuuare  poffit digitos  illinendo.  In  glandulis 
autem  vel  maxime  ha-c  curandi  conuenit  ratiorquum  e- 
nim  ea  loca  laxa  fint  &  fiftulofa,facile  fufcipiunt  humore 
influentem,fiiintqueeminentiora,atqueinflantur.Quum 
verb  tempore  conuenienti  inflamatio  concoCta  iam  fit, 
glandulsque  plena:  fint  alicuius  humoris  glutinofi,  me- 
dicamento  ftomatico  admifcebimus nitru,aut  falem,aut 
aliquid  tale,&  pituitam  vacuabimus.  At  fi  fauces  ipfa:  in 
f  lammata;  fint,neque  hoc  roedicaroento  vtedum  eft,ne- 
cjue  propter  carnis  roollitiem  cxprimendum. 

Deangina,    Cap.  ixxi. 

QV  V  M  ab  angina  quifpiam  fuffocarur,  fcire  conuff- 
n.it  i  n  periculo  rem  effe,maiufque  periculum  immi 
nere  fiinflamatiointus  infixafit  vt  nihil  foris  appareat: 
&multo  etiam  maiusjfiambastonfillas  obfideatinflam 
matio,atque  vnagurguliofitaffectus:  par  enim  efttotii 
corpusquamprimum  fanguinis  mifiione  euaeuare.  Si x- 
ger  non  fit  ad  mittendum  fanguinem  aptus,fcarificandae 
enmt  tibix,&  permittendum  vt  quamplurimu  fanguinis 
fffluat.erkqueacribus  vtendum  clyftcribus,  continen- 
dufque  JEger  in  inedia.tum  collo  fuperdabis  medicamen 
tum  quod  vim  attrahcdi  habeat  :fi  enim  matena  quas  in 
illis  particuhs  eft  fixa  extrahatur,  vt  sumor  foras  fe  pro- 
ruat,oronino  fpes  erit  hominem  feruatum  iri.  Prsterea 
fuccus  ptifancad  gargarizandnra  daridcbet  tenuismel 
liadmtxtus,itemquedecoftumcaricaru>&  quodex  hyf- 
fopo,origano,&marrubio  conficitur:  ita  enim  humores 
illi  glutinofi  &  craffi  qui  in  eis  partibus  impa&i  funt,  di- 
geruntur.  Mirabilrter  autem  adanginam  facit  ftercus  ca- 
ninum  album  ficcatum,&  in  puluercm  redactum  ac  per 
cribrum  traiecTum.deindemellediluturn  atque  illitum. 
idque  efthuiufmodi  vtmillum  inueniri  medicaractum 
prajftantius  autefficaciusadanginasqueat:  fedoportet 
eanes  offa  foliim  comediffe.Prxterea  fi  plura  lina,  pracfer 


Adfpinas,&ofladeuorata,    Cap".  txxn. 

OSfa  aurem  quar  deuorata  fint,itemque  fpinas  quajgu 
lxinhaferint,aufcrtfpongia,  aut  caro  ittcifa  &lino 
appenfa,quamviadac~iadcuoraiecona-bituris  qui  male 
affechis  cft.tum  dercpcnte  extrahcnda  fpongia  eft,auc  cx- 
ro  eo  lino  per  quod  f uit  demiila:  ita  cnim  quod  infixum 
erat  in  gula,fimul  extrahi  cbfticuit.  dandaeftetiampanis 
tencri  medulla  ad  deglutiendum ,  itemque  ficus  ficca; 
commanfx. 

De  medicamemis  ftomaticis,de  tonfillis  Jnflama- 
tis,dcque  vux  auc  altenus  alicuiuspartis 
inflamatione,   Cap.  lxxiii. 

MEdicamentum  fimplex  ex  moris  fit  hoc  modo:Sut 
ci  mororum  hemina?quinque.decoquatur  adftri- 
gmenticralfirudinem.turo  adde  rodlislibram  vnam,& 
iimul  coque  ad  mellis  confiftentiamQuum  vti  voluerij, 
in  principiis  admifce(vt  dictum  eft)repellentia :  in  ftatu* 
concoquentia  &  lenientia:  in  deciinatione ,  digerentia^ 
Eodem  etiaro  modo  ex  fucco  corticu  nucis  roedicamcfl 
tum  ad  os  accomodacurn  conficies:  &  itero  ex  mufto  v- 
uarum  aufterarum  &  ex  fucco  punicorum,& czterortiin 
fruCtuu  aufteroru,ex  quibus  exprimi  fuccus  poteft,Si  fnc 
cus  craffus  vidcatur-me!  apteroifcere  conueniet.-filiqui- 
dior,prius  decoquedus  erit.Cicterum  piroru  pomorum- 
que  fuccus,  &  aliom  eria  quaroplurtmorufrucl:uu  aum- 
nalium  pares  mellis  portiones  capic  ac  eorum  qui  valde 
accrbi  funr,qualis  eft  corni  fru£tu$,interdum  duplu  mel 
lis,interduro  triplum.Iisergoqui  medicamencofasqua^ 
licates  fcrre  non  queunt,  fi  mediocribus  inflamacionib9 
auc  tonfillarum ,aut  vuaj,  aut  alterius  partis  corripiancur, 
fufficiunc  fucci  eorum  fru&uu  quos  modo  memoraui,& 
icem  rhus  obfonioru.  Ad  tnaiores  verb  inflamariones 
pus  eftfucco  punicorum  auftcrorum,aut  malorum  cydo- 
niorum:auc  vtroque  inter  fe,melle(vt  diximus^cdroixto,1 
f  itque  moderatum  roedicametum.  fed  prxftantius  erit  fi 
totapunica  in  fruftafeces,&  inmufto  decoquas.  non  fo- 
l«m  enim  repellendi  fed  digerendi  quoquc  vis  inefleiri 
medicamentodebet,fiquiddurum  appareat.quamobre 
prxdic~tis,quum  ad  mediu  deco£t ioni s  pcrucnerinr , in- 
iicies  pulegium,aut  hyffbpum,aut  origanum,  aut  nepc- 
tam,aut  thymum:deinde  per colum  traiicies  fic enim  i- 
doneummcdicamentum  confeceris. 

Ad putredines qux in ore funr,   Cap.  ixxm  r. 

CHartae  combufta?  partes  tres,  auripigmenti  parsvna: 
his  rritis  vtitor.Supraautero  hnameta  rofaceo  intin^ 
ge,applica  atque  exprime.  Aliud,  quod  ad  magnas  oris 
aiiartimquepartium  putredines  valer.Chalcicidisparsv- 
na,calcis  viux-  tantundem,aurtpigmenti  dimidiuro,  tri- 
ta  mifce,eifqtie  vtere-Si  os  exarefcar,&  degluciri  faliua  no 
poffit,ficusin  vinoauftero  mero  coquito,datoque  deco- 
ciu  calidu  ad  iorbendu-.fi  ncqueaf,  tu  paulatiminfudito. 

De  vlceribus afpera:  arterii,  Cap.  ixxv. 
"t  7"Lceraquibusafperaarteria  obfidetnr,  vt  internai} 
V  pfiustunicaoccupetur  curabis,  fiforis  aliquod  fic-j 
cans  medicamentura  imponas.fed  sger  fupinus  efle  de- 
bet-.tumei  dandumliquidummedicamen  quodad  hu>' 
iufmodi  vlcera valeat,in  ore  continendum,  &  paulatim 
fumendum,vt  in  gulam  influat,  quo  artevia  afpergatur. 
•       Advocemabfciffam,    Cap.  ixxvi. 

BRafsicsfuccnm  mtlli  admixtu,  decoque  «c  hmber£ 
dumpnebe.Aliud,  quod  etia  adtuflesvalet:  Linife- 
minis  combufti  &  cribrotraiecli,  paflularum pinguium 
eieitisaeinis,pineorum  nucleoru  toftorS,  auellanarii  re~. 
purgatarum  pares  portioneslxuigabismellequeexcipiejj 
&  ex  hoc  dato  cochleartu  quodfub  lingua  teneatur,  vbi 
vox  abfctfla  fit.GIycyrrhizaf  denariioc^o.myrrhsdcnaTii 
vigintiquatuor,  terebinthinas  denarii  fcx,  tragacantha; 
denarii  duodequadraginta, quaj ficca fune contunde fin- 
gula  feparatim,  &  per  cribrum  traiice  rrefinam  vero  in 
mortariumimpone,&contunde  ficca  effundcndo,tum, 


rim  verb  qux  ex  purpura  marma  colltguntur,  vipera;  col  H  in  vnu  rcdige,ac  catapotia  confice  ad  faba;  ^gyptia:  ma 

lo  imponasjcamquc  in  linis  fuffoces,  ttim  vnum  ex  illis  gnitudme,&  in  vmbra  ficcato.Quu  vfus  poftulabit,  vni» 

collr»  appendasalicuius,  magnum  adiumcntum  afferet  autduo  fublinguatcneda  dabis:  idq;  quod  liquitur  de- 

tonfillis,  &  reliquis  omnibtts  malisquiemoLeftia  collum  glutiatur-  Hoc  aute  medicamcntii  celerrimc  coficiedum, 

afficiunt,  eftidu  contundkur.-qurppe  ^uod  quiprimum  exiccefcat, 


l{8      :  "~    D  E 

Detufsi&  difficultate  rcfpirationis,&  grauedine,& 
deftiIlatione,&  raucitate,deque  fputis  qua:  ex 
thotace  &  pulmone  reiedanturj 
Cap.    l  xxv  ii. 

TVfsis  caufa,eft  humor  qui  a  capitc  fluit,  vt  in  deftil- 
lationibus  ficri  folet:  vel  is  qui  afpera  arteria  conti- 
netur,vt  in  pleuriticis  &  peripneumonicis  vfu  venit.Fiut 
etiam  faucium  arteriique  afperitates.  atq,  afperitas  qui- 
dcm  arteria:  eftcaufa  tufsis ,  &  itcm  qua:  bibentibus  co- 
medentibiifque  nobis  in  cam  incidunr,&  inteperies  fri- 
gida  inftrumemorum  fpiritus.Sed  qui  ex  intemperie  tuf- 
fiunt  homines,  id  mediocriter  faciunt.nihilque  reiedHr.- 
«tque  ita  fine  vi  vt  non  foliim  continere  fe  pofsint  &  fpi- 
ritumcohibere,fed  fipeetiam  eiaffe&ioni  remedium 
adhibere  fpiritus  contentione,qua  partes  refrigeratas  ca 
lefaciant.Huiufcc  autcm  tufsis  figna  funt,  vt  ad  rcpenti- 
nas  infpirationes  a  rcfrigeratione  qua:  intenditur,  irri- 
tentur.  Quum  igitur  leniter  infpirent,  &  in  calida  ddmo 
inhabitent,tum  vcl  nihil  vel  parum  certe  tufsient.Tuffes 
autem  qus  cum  titillatione  coniun&a:  funt ,  manifefto 
funt  indicio  fluxionem  a  capite  proucnire,atque  in  arte- 
riam  &pulmonemcomportari.Si  nihilexpuatur,fcire  co 
nenit,idquodcffluit  effetenuc:fiquid  reie&etur,  con- 
trarium.Itaque  tufsim  ex  tenui  fluxu  &  ab  afperitate  or- 
tamcurabimus,  fl  incraffabimus  vfu  eiusmedicamenti 
quod  ex  capitibus  papaueris  fit ,  aut  alicuius  eorum  quar 
aleuando  dolore  «VaiJW  vocatur.Eam  verbqua:  excraf 
fitudine  & afperitate,& glutinofo humore infidente  or- 
ta  eft,tollcmus  attenuantibus.Ergo  centaurii  minoris  ra- 
dixdifficultates  refpirationis&  tuffes  inueteratas  fanat. 
melanthium  curat  deftillationes  fi  in  linteo  calidum  de- 
tur  ad  perpctuo  odorandum.Styiax  tuffes,deftillationes, 
grauedines&rauciratesiuuat.Medicamentum  adhngen 
dum  aptumfacieshocmodo:  Nuces  pineas,  quum  ma- 
xime  pingues  funt(hoc  eft ,  quum  circumcirca  multii  ha 
benc  fuierefinxibidemadiacentis)  coque  in  aqua  cum 
marrubio  recenti.  huic  decoifto  adde  mel  ad  moderata 
proportionem,&  iterum  decoque  donec  fiat  tam  fpiffum 
quammel:h6cqueitaconfe&o  vtitor  ad  ea  qua:  extho- 
race  &  pulmone  expuuntur. 

De  fanguinis  reie£fatione,&  quum  fanguis 
in  grumoscoit,  Cap.  lxxviii. 

IN  fanguinis  reiedtatione  primum  periculum  in  nimii 
euacuationeeftpofitum.  ergo  ftatim  fubuenirc  fan- 
guinem  reiedantibus  poteris  iis  qux fubiungam.  tota  e- 
nim  affc&io  roedico  qui  eam  curet,comittenda  eft.Por- 
tulaca  efui  data  iuuat:  efficacior  autem  eft  eius  fuccus  e- 
potus:balauftium,rubi  frudus  &flos.membranbfa  quer- 
cus  pars  qua:  inter  corticem  &  truncum  intercedit.qux- 
que  fub  gladis  putamine  eft:  qua  praecipue  deco&a  vtun- 
tur.Fagi  quoque&  ilicis  eadem  pars  ad  idem  valet.  Eft 
autem  efficacius  radicis  althara:  decoclu.  Mentha  ad  re- 
centes  reie&ationesfacit.  Centaurea:  maiorisdrachma: 
duae  dantur:ac febricitantibus quidem,cum  aqua:  iis  qui 
fcbrim  non  habent,cum  vino.punicorum,lentifci  folio- 
rum  fuccus.  Samius  after  ad  omnes  fimili  modo  valet:i- 
temqueLemniufigtllum.Adfanguinis  verb  grumosfa- 
cit  coagulumpotui datum,&thymum,  ac fatureia cum 
accto. 

Ad  afthmaticos&purulentos,    Cap.  ixxix. 

ARiftolochia  rotunda  cum  aqua  epota,  afthmaticis, 
hoc  cft,  dnhelantbus  cum  ffiritm  rf//"/?r«/f<<ff,auxiliatur. 
centaurii  maioris  radix,  fpondylii  fructus  &  radix,  nepe- 
ta,hyffopum  ,iris,  melanthium.  Afellorum  qiii  fub  hy- 
driis  morantur,  fextariu  in  vas  ficf  ile  coniicito,&  ad  car- 
bones  torreto.vbi  igni  candens  fit  effe&um  ^fcllos  teri- 
to  ac  melle  cotto  excipito.  dato  autem  ante  cibu  rnyftru 
vnum  adlingendum.  Aliud.  Scillx  cruda:  fuccum  ex- 
prime.paremque  eis  mellis  portione  mifce :  ad  carbones 
coque,&  antecibum  da. 

Ad pleuriticos&lateris  dolores,    Cap.    l  xxx. 

IN  pleuriticis  fi  fomentis  dolor  non  foluatur,  toturrt 
corpus  erit  euacuandum,vtendumque  fomentatione 
minime  periculofa,  qux  morfus  expers  &  humida  fir, 
qualis  eft  qua:  ex  aqua  dulci  &  oleo  in  veficis  confkitur. 


LOC.  AFFECT.  CVtlAT.     L  I  B.  1 1 1 1. 


B 


D 


H 


vEgrotisautem  huiufmodi  medicamenta  dabimus  quo- 
tum  vis  modice  attenuas  fit,quum  loca  affecl  a  adhuc  ob- 
fideat  inflammatio.CHia;  vero  magis  attenuent,vel  etiam 
qui  plene  ipfas  concoquanr.in  declinationibus  inflam- 
mationum  offeremus.Mediocria  in  his  funt  pcifana:  fuc- 
cus  &  mulfa:valentius  veib  \  rtica:  femen:&  quum  modU 
cum  mellis  acribus  herbis,vt  origano,hyflopo,&  nepeta: 
&  pulegio,&iridi  mifceatur.  Lateris  verb dolores  fine  fe 
bre,fanat  bdelliu  &  coftus:pra:terea  caules  braffica:  in  c\- 
nere  vrimus,eifque  vctuftum  adipcm  milcemus,&  ad  la- 
terum  dolorem  vtimur  ,  &  aliud  etiam  adhibemus  quod 
fitgeneris  eiufdem,quum  medicamentum  fic  quod  egre 
giedifcutiat  &  digerat. 

Ad  diuturnos  thoracis  dolores, 
Cap.    i  x  x  x  i. 

QV  V  M  diuturnis  dolorib9  thorax  citra  febrim  de 
tinetur,  palmula:  pingues  cu  fcenogrxco  decoque- 
da:  lunt,fucciifquc  exprimendus.  tum  melli  copiofo  ad- 
mifcebimus,  poftrembad  carbones  iterum  coqucndus 
vfquc  ad  craffitudinemmediocrcm,e6quc  multiim  ante 
cibos  vtendum. 

Ad  mammas,& lac  quod  eis  contineturi' 
Cap.   l  x  x  x  i  i. 

LVtUm  efficaci remedio  eft  mammis  inflammatis,il 
eis  imponatur:  fed  fificcius  tibi  videatur,ipfum  Cy- 
prino  aut  rofaceo  dleo'emollies.  Quu  verb  lac,poft  partu 
ditum,  in  mlmis  cbagulatu  fuerir,  perutile  ad  id  extin- 
guSdu  erittotum  ouum  cruduBi,quod  mixto  rofaceoim 
ponatur:idquenonfolum  in  mamisinliammatis,fed  etia 
in  aliis  quaplurimis corporis  particulis  facit.  Sordes  vcrb> 
cx  pakftra,  eft  mam  arum  medicamen.  nam  quod  in  eis 
igneu  cft  reftinguit,&  reprimit  id  quo  influit,&  difcutic 
quod  eiscontinetur.Fabarufarina,cataplafm*eft  ad  ma- 
roas  &  adtefticulos  idoneum:fiquidem  hx  partes  quurri 
inflamatione  tf  fltantur,  modicc  rcfrigerari  defiderant, 
prxfertim  vefb  quu  lac  fucrit  coagulatum.N.axia:  autemj 
cotisfcobsprohibetnemamma:  virginumante  tempus* 
inflentur,&  tefticulos  cmedar.  Mammas  autcm  ob  lacfis 
copiam  intumefcetes,lenticula  in  marina  decott a  atque 
illita,vcl metha  cum  polcnta,  aut  muria in  fotu  adhibita 
curabis.Pofthzcantem  extinguunt  qua;  fubiungam:fa- 
rina  fabacea  tum  per  fc,tum  cum  polenta  illita,  Cimolia 
Cum  acetoaut  aqua  inunfta  ,  lac  mulicbre  cum  fucco  ci- 
cutx:a u t  cicura.'  folia  illita,  muria  in  fomento.eadem  fe- 
dat  mimas  in  quibus  lac  in  grumos  coiuit,  fed  non  in  fo 
meto.Mentha  cum  polenta  impofita,crocus  cum  lacle  in- 
unftus.itemquefarinafabarum  fola  velcum  polentafu- 
perdata:cydonia  co£f  a  cum  melle.non  finit  autem  laC  co- 
agulari  in  iis  qux  enixa:  funt,  fi  grana  cera:  dece  numerb 
admiliimagnitudinem  quotidie  deglutiantur. 
De  oris  ventriculi  affeft lonibiis, 
Cap.  l  xxx  1 1 1. 

QVi  canino  appetitu  tenentur,hoc  eft,quifattie  iugi- 
ter ac  fine  vlla  intermiffione  torquentur, iis  vinun* 
copiofum  de  numero  eoru  quae  abunde  calefaciur,vt  ma 
gnum  remediUm,  dandum  eft.  huiufmodi  aurem  vinun* 
eftfuluum&  rubrum,vacans  adftri£rione.&  hiappetitus» 
cx  fame  cxcitati  a  ftomachi  frigtditate  proueniut,vt  me- 
titb  a  tali  vino  fedetur  .  Iis  qui  ita  affcfti  funt,quu  ad  pra 
dium  accedunt,primum  dandi  funt  cibi  pingues  &  oleo- 
,  fi,  &  item  alia  omnia  ex  oleo  copiofiore  parata,&  inqui- 
'  busnihilaufterii  autacerbu  fit:  mox  verb  imperandu eft 
vt  vinum  eis,etiamfi  non  fitiant,detui  :hac  enim  ratione 
famesftatim  Ienietur,  &traOu  temporis  itavitam  duce- 
do  fedabitur.  Singultietibusdanda  eftruta  cumvinote- 
nui,aut  nirrum  cum  mulfa,aut  apiii,autcyminum,auta- 
cetumfcifliticum,aut  ncpera,aut  afarum,  aut  narduCel- 
ticum,ha:cque  velfingula  per  fe,  vel  mixta.  Caftoreu  ve- 
rb  conuenitiis  quibus  multitudo,  aut  frigidi  glutinofiq; 
humores  fingultum  excitarunr:  dandum  eniro  potui  eft 
cum  pofca.  atque  etia  cuticum  ficyonio  aut  vetcre  oleo 
impofttum  prodeft.Qu_um  verb  ex  repletione  humorum, 
oritur  fingultus(nam  pleruque  ex  hac  caufa  nafcitur)indi 
gct  violenta  euacuatione  ,  qux  fternutamentis  adfertur. 
fiaufca  excitatur  quu  ventricnius  ad  vomitu  propelluur^ 

EEEe.iii. 


66o 


ORIBASIT 


nimirum  vbi  a  multitudine  prxgrauetur,aut  morfu  infe- 
ftetur,autdenique  vitiofis  fuccisobfideatur.Quidam  au- 
tcm  turbantur,  fcd  nihil  Yomunt,  in  qutbus  (uccus  is  qui 
molcftiamaffert,nequemulcuseft,neque  in  fpacio  vccri- 
culijfed  cunicis  continctur:  acque  in  aliquibus,vt  aqua  in 
fpongia.in  aliquibus  vero  ica  eftimpa&us  vr  vix  dillolui 
queacCuratio  tria  potiffimum  poftulat3conco£tioiic,  at- 
tenttationem,&  euacuationcm.ergo  humores  qui  magis 
pituitofi  &  crudi  funt,quiete,incdia,&  fomno  cocoquun 
tur.ex  aliis  qui  tenuiores  funt  &  modice  infardti,  vomi- 
tibus  eiiciuntur,qui  tum  ex  ptifana:  cremorc,  aut  mulfa, 
tum cx aqua  fola  prouocantur. At  qui  glutinofi crafsique 
funt,  &  ita  ventriculo  infixi  vt  auelli  ditficulter  poffint, 
ad  eosopuseft  medicamento  qtiod  humores  attenuct. 
Quum  autem  humiditas  vitiofa  ventriculi  tunicas  occu- 
pat,eampicraexaloevtiliter  purgat:  adftringentia  vero 
egregie  la:dunt:veluti  etiam  vbi  copiofa  humiditas  fine 
malitia  humorufitjacveluti  mador  quidamcxiftat.qui- 
que  fola  quantitatc  affligat,adftringentia  vtiliffiroa  funr. 
medicamentii  vero  exaloeconfedtumomnesqui  eo  vfi 


A  conuenithocquodfequitur:Corticis  radicumfceniculi 
vnciar  fex,aceri  fextarius,aloes  vncia:  tres.radiccs  in  ace- 
to  coquutur,  quumque  ccCtx  fuerint  &  exprefia.  abiiciu 
tur,mel  deindc  affunditur  &  decoquitur,  tum  aloe  corrt- 
mifcetur,  danturque  huius  cochlearia  tria  ex  aqua.idquc 
nonnulli  finealoeconfitiunr.  Quibus  autcm  cibusacef- 
cit.hocaccomodatil  eft-.Piperisdrachma:  quatuor.femi- 
nisancthi  drachma  vna,  cumini  quatuor.  hic  terito,  & 
dormicuris  cochlear  vnum  ex  vino  diluto  dabis.  lis  vero 
qui  atram  bilim  gignunt,&  ftomachus  flatu  laeditur,fpo- 

B  gias  accto  acerrimo  imbutas,  prasfertim  verb  in  acceffio- 
nibus  impones.  Si  dolor  perfeuerarit,  alumen  liquidum 
cum  are  trito,melle  exccptum  fuperdabis.  ei  vero  cuius 
ftomachus  diftentus  ac  f latus  plenus  fit,nepeta?  decoftu, 
rcfngcratum  aqua  fub  dio,addico  modico  mellis  &  pipe 
risdrachma  vna,offeres. 

Adftomachifubucrfionem,    Cap.  ixxxv. 

FAcit  autem  ad  ftomachi  fubuerfionem  hoc  medica- 
mcntum.Mali  granati  acidi  nucleorum  fucci  partes 
tres,merhxfucci  pars  vna.coniedfas  in  vasfidtilefemper 


func  ad  marcorcm  perduxit.  Io  iisautcm  qui  affcdtione  C  mouendo  coque; quumque  in  vnumcoiuerinc,ab  igni 


effe  frigidam  animaduercerint,addenda  erunc  calefacie 
tia  adftringcntibus.Effe  autem  affedtionem  frigidiorem, 
fatis  magno  argumeto  erit  fi  fitim  acger  non  fentiat:  quu 
cnim  arger  non  fitiat ,  neque  os  ventriculi  sftu  torquea- 
tur,planc  patet  non  effe  affedtioneu»  calidam.  lam  vero 
oris  ventriculi  inflammationes  &  itcm  iecons,  adftrin- 
gentia  mifceri  poftulant  a  nam  fi  relaxantibus  folum  vta- 
mur,xgroti  vitam  in  periculo  coftitucmus.Quamobrem 


aufer,&  quum  vti  velis,datomiftum  ante  cibum. 
De  flatu  Yentriculi,    Cap.  ixxxvi. 

Glgnunturauteminventriculoflatus  ex  humoribus^ 
aut  cibis  qui  a  calore  tcpido  in  vaporcs  diffoluutur: 
refrigcratio  enim,quia  attenuare  diffoluereq;  fuapte  na- 
tura  non  poteft,flatus  nullos  excitat.Calor  aute  vehemert 
tior  no  folum  attenuat  atquc  diifoluit,fed  etiam  digerir. 
ergo  flatus  procreationem  impedit.  At  imbecillus  calor 


fiueoleu  fiue  cataplafma  locis  male  affedtis  imponatur,  D  fundit&  commurar  quidem  alimentu.fed  minusqain» 


admifcere  oportebit  aliquid  cui  facultasinfit  adftringen 
di,vt  abfinthium,aut  nardinum  vnguctum,  aut  melinu, 
aut  cydonium,quod  fimul  incoquatur. 

Ccratum quo afsiduc vtimur,  Cap.  ixx  xi  m. 

CApit  ceratum  ad  commemoratas  affectiones  accom 
modatum,cera?  albac  vnciam  vnam ,  nardi  hyberno 
temporedetiarios  odto,a:ftiuoautem  feptem,aloes,  ma-« 
ftiches  vtnufque  denarium.Si  maiore  adftridtione  opus 
fit,vt  pra:  imbecillitate  ventnculus  continere  cibum  no 
pofsit,adde  parem  omphacii  portionem.Er  vt  ompha-  ] 
cium  ita  etiam  abfinthii  fuccum,  &quandoque  vtruque 
admifcemusi&  tertio  itidem  loco  hypociftidos,  ccnathef 
que  &  rhois  fuccum  .  deindecerati  multitudo  augenda 
eft  ita  vt  alioru  quantitati  pro  portione  refpondear.Sivc 
rb  inuererafcic  indurefcitque  inf lammatio ,  magis  varia 
medicamenta,  qisquearomatarecipianr,  &molhentiu 
&digeretium  quippiamhabeant(quale  eft  quod  exme- 
liloto  conficitur)appIicareoportebir.  Viridis  iafpisfto- 
machi  os  artingens;ftomachum  iuuat:  huiufque  rci  ma- 
gnumfanp  experimentum  dedir.conficicndusaure  tor-  * 
queseft,itaquecolioapcandusvc  iafpisos  ftomachi  at- 
tingat.In  calida  aucem  ftomachi  intempcrie,vc  ardear  ctl 
diffolutione,vel  vt  anima  deficiat,vel  quoddam  cibi  fa- 
ftidium  vrgear,exquacunque  occafione  prxrerquam  a 
febri,  aquam  frigidam  cum  omphacii  fucco,  aur  cydo- 
riiorum  decod>um,aut  chuiculorum  vitis.vel  feminis  cu 
cumeris.vtodto  feminatritacum  aqua  dabis:autmetha? 
ramulostritospotui  dato.exrrinfecus  vero  veficamaqua 
frigidaplenam  ftomachoimpone.autniuem  adhibe,aut 
ramentacucurbita-.  Catapotiu  fitim  «eftuatibus  fedans.  G 
Cucumeris  ktiui  feminis  drachma:  odto ,  rragacantha: 
drachma:  fex.foluitur  tragacanrha  albo  ouorum  crudoru 
recentium:quumquefueritdiffo!uta,diligenterquecon- 
trita,  carteris  addatur.  omnibtifque  comraixtis  cataporia 
fiant,&  in  vmbra  ficcentur,  &  rencda  fub  Iingua  dentur: 
humor  verb  qui  ex  eis  fiar,deglutiatur.Hoc  ver6,&  aliud 
quod  deincepsaddam,  cum  refrigerat,  tum  verb  etiam 
firmat  ftomachunihumefccntem,quum  humidacalida- 
queaffedtioneobfiderur.  Aliud.Foliorum  rofaruroviri- 


oportet  .iraque  ex  eo  f latus  gignutur.  Qupcirca  calefacie 
tibus  medicamentis  eos  oportet  attenuare ,  vt  fi  oleo  cu- 
minum,aut  apii,aut  dauci,aut  fpondylii  fcmcn  incoxerit 
mus.Si  cum  affedtionefit  coniunctafrigiditas,ruta,bac- 
cas  lauri,melanthium  fccniculumque  oleo  incoquemus» 
tum  bitumen  &  oleuro  laurinum  adroifcebimus:fed  fi  ia 
flammario  dolores  comirerur.loco  eorii  quar  calefaciur> 
relaxantibusvtemur.anethum  enim  incoquemus,&  an- 
ferinumadipem  &gallinaceum  adderous.  Ad  eosautera 
qui  flatu  torquentur,facit  polii  fafciculus  codJus,&  in  po 
tu  fumptus:  aut  etiaro  nepeta:  deco£tum,mellis  portiun- 
cula,auc  piperis  adicdia.  arque  h;ec  quidem,  quum  dolor 
veheroens  vrget.iroponcdafunt-  Atquum  moderatus  eft 
dolor,fufficiunr  fomenra  exmilio,aur  pannis  lineis.Cu- 
curbirula  quoque  ampla,  qua?  vmbilicum  ex  omni  parre 
comprehendar,fxpenumerolaboranres  morbo  liberat. 
Iam  caftoreum  in  potu  fumptum,vel  ex  pofca,  &  foris  ex 
oleoficyonioimpoficumiuuar,etiam  fiflatus  fint  rale» 
vr  circa  vmbilicum  inreftina  rorquearur.  Roruda  aurem 
ariftolochia  dolores  eos  curar  quos  obftruftio  aut  craffi- 
tudo  fpiritusgignit.  eos  verb  qui  excitantur  a  ventris 
obftrudtioneaut  craffitie.vinum  meracius  acibofumptii 
fanat:fiquefomnus  accefferit,  eos  perfcdtt  fedabit. 

De colicis,    Cap.  ixxxvi  i. 

QVibus  in  colo  atque  inteftinis  mordax  humor  fnfi^ 
det,ii  acalidis  alimentis  medicamentifquelxdunt 
tur:&  a  cibis  abftinentes  exacerbantur.  vfu  autem  tempe- 
ratarum  rerum  in  meliorem  ftatum  rediguntur.  Ergo  ir» 
primis  clyftere  vtendum  eft  ex  mulfa,  aut  fucco  ptifanar, 
cibique  offerendi  boni  fucci,  quique  difficulter  corrum- 
pantur:  fugienda  verb  qua;  attenuant  &  calcfaciunt.  Cz* 
terum  humores  aut  euacuandi  funt  aut  temperandi.  quct 
neutrum  horum  facere  queas,  ad  vfum  eorum  quac  ftupo 
rem  inducunt  confugiendum  eft:in  iisenim  quiin  hap 
affe£fionefuntconftituti,non  folu  dolorleuaturiisqux 
fenfibus  ftuporc  afferunt,fed  etia  iide  magnopere  iuuati 
rur,fi  humorii  renuiras  incraffetur,&  eorunde  caliditas  re 
frigeretur.Quu  aute  humores  ex  quibus  dolor  oritur,craf 


dium  drachmx  fex,dulcis  radicis  drachma-  quatuor,  nar  H  fi  glutinofique  fint.nullo  pafto  offerenda  erunt  qua:  ftu- 


di  Indici  tanrundem.  excipe  omnia  vino  dulci  /catapo- 
tiaque  confmge,&  dato  fub  lingua  continenda.vel  diffol 
ue  ex  squa  frigida>&cataporia  ad  ciceris  roagnitudinem 
confice.lis  autcm  qui  refrigerati  funr;&  in  quibus  pitui- 
laproptet  craffiiudinem  caleficri  diffecatiquepoftulat, 


pefaciunt:videtur  enimreleuari  illiquidc  interim  durn 
obftupefacientia  adhibentur,quum  folus  fenfus  ftupcfiar» 
fed"  ramen  poftea  deterius  afficiunrur,  quii  humores  oia- 
gis  incraffentur,&  difficiles  ad  excernendii  reddatur.Hoj 
ergo  curabimus,non  vfu  quideoa  corii  qua;  vehemcnter 


V 


DE   LOC.    AFFECt.   CVRAt     L  I  B.  1 1 1 T. 


661 

calcfaciunt(fiquidem  ab  iis  dolores  augentur ,  quum  hu-  A 
jnorcs  fundantur  &  flatu  impleantur)  fcd  incidcntibus 
citra  vehementem  calore,&flatus  expertibus .  &  quonia 
allium  eft  maximc  omnium  flatus  expers,fi  febris  non  ad 
fit,id  dabimus,&  theriacam.atque  ita  affccTiones  huiuf- 
modi  egregie  iuuabimus. At  fi  febris  hominem  occupet, 
fomenta  ex  milio  adhibebimus,&  in  oleo  tenuium  par- 
tium  aliquod  fcmen  incoqucmus  eorum  qux  funt  flatus 
expertia,tum  per  colum  traiicientes  &oleo  adiicicntes 
adipem  anferinum  aut  gallinaceum  ad  proportione  cly- 
fteri  iniiciemus.  Si  per  harc  dolor  no  federur,itcrum  im-  g 
ponemus  oleoque  mifcebimus  caftorei  &opii  vtriufque 
non  maiorem  quantitatem  quim  ad  fabx  magnitudine 
cjuam  in  olei  heminam  ponamus.Hoc  autem  medicaroe- 
to  poffit  quis  floccos  lana;  imbuere,  &  quamplurimum 
queat  in  anum  indere.fed  flocci  valde  funt  filo  alligandi» 
vt  quum  oporteat  facile  euellant ur.  Lupinum  fterc us  da- 
tum,pra:cipue  autem  quod  candidum  eft,!ex  aqua  aut  vi-  , 
notcnuisconfiftentia:,colicos  fummopere  iuuat:  idque 
non  foliim  in  acceflionibus,fed  etiam  in  intcruallis.  hoc 
enim  veIperfecl:emorbumfedat,vel  mitiorem  rcddit,  C 
facitque  vt  in  longinsfpatium  teporis  differatur .  melius 
autem  eft  fi  in  terram  ftercus  non  cecidir,fed  in  virgulto 
aliquo.aut  herba  rcfidens  comperiatur.  atque  etiam  offa 
in  coinueniunturqua:ab  animali  non  fuerunr  i6co&a: 
qux  trira  &  po'  ui  dara  lpfa  quoque  colicis  profunr.Qiium 
punus&  .ru'.dumreddiderimus,dandum  cft  mixtofale 
&  pipere.auc  aliqua  rc  fuaui.ac  mirabilc  eft  quam  pevfpi- 
«ue  profir,filumbis  apponatur.  Sedftercusdebet  in  licio 
<juodex  lana  alicuius  animalisa  lupo  morfi  fa&um  fir, 
extenfum  cuti  imponi.Si  lana:  eorum  qua:  a  lupis  dcmor-  d 
fa  funt  tibi  non  fuppetant,poterit  appendix  exloro  cerui- 
110  confici.pranerea  vero  corydis  auisius  fumptum  eof- 
dem  iuuat. 

Ad  dyfentericos&  cccliacos,    Cap.  Lxxxvnr. 

DYfenteriam  ,hoc  e(l  tormtnx  tnteflinorum  ,  etiam  depa- 
(centem,  Lemnium  figillum  &  epotum  &  infufum 
curarrpriusenimabluenda  eft  vlceratio  mulla  meracio- 
re,deinde  muria:tum  Lcmnia  terra  cx  plantaginis  fucco 
infundenda.potui  verb  danda  eft  pofca  diluta  ,  &  lac  ca- 
feofum,quod  conficitur  lapillis  ignitis  coniedtis,  donec  £ 
concoquatur,&  plurima  feri  pars  abfumatur.  eftque  pra> 
ftantiflimum  dyfentericorum,&  omnium  quibusdeflu- 
xiones  acres  aluum  exercent,remedium.Stercus  caninum 
tritumlacri  ficparato  mifcc.facics  enim  medicainentum  ! 
addyfentencos  accomodariffimuro.fed  canis  nihil  pra;- 
teroifa  debetcomedere.-ficenim  fcedum  odorem  non 
exhalat,&candidum  ftercus  eft.Ahii  quoque  defluxiones 
exiccatouum  ex  aceto  codtum,& manducatum.fi  mifcc- 
ri  vclts  aliquid  eorum  qua:  ad  dyfentericos  &  corliacos  va 
lent,  in  fartagine  ad  ignem  fumi  cxperre  affatum  dabis:  F 
magnopere  enim  homini  laboranri  proderis.  Vtiliflimu 
vero  eftomphacium.rhus  rubrum  eiufque  fuccus ,  cinis 
cochlearum,omniumaffatarum,malicorium,galla,acini, 
mefpila3myrta,corna.cochlearum  cum  tefta  combuftaru 
cineris  partes  quatuor,gallaru  partes  dua:,  pipcris  pars  v- 
na.in  puluercm  rcdiganrur&  infpergatur  obfoniis ,  vcl 
exaqua  aut  vinoalbodilutopotui  deutur  iuuat  hoc miri 
fice  dyfenterias  in  quibus  vlcus  putridum  nondum  eft. 
Portulaca:  fuccus  epotus  dyfentericis  couenit:&  item  pla 
tagmis  fuccus^rubique f ruttus  &  folia.Radicis  althrajde  C 
cocmrrr,&ad  dyfenteriam  &  ad  fluorem  alui  efficaxeft. 
Ad  idem  egregic  facit  cauda  equina  ex  aquaaut  vino  e- 
pota:fimili  quoque  modo  eius  fuccus. 

Ad  alui  fluorem,ad  ccrliacos,ftomacliicos 
&  nephriticos,     Cap.  xxxxix. 

DTarrhocam  vero,ic/<y?  alui  fluoremfanzt  adiantum,pali 
uri  folia,  radix  pinus,cortex  picea,lenticula  bis  co-  - 
£ra,&priore  aqiu  abiefta.acini  autenrcuicunque  affectio 
ni  venrris  &  rnteftinorum  ex  defluxione  ortx  valde  pro- 
funt.Spica  nardi,oxyjcanrha:  fruSus  efui  datus,&  epotus:  H 
fpica  alba  cccliacos  &ftoroachicos  iuuat.inori  fi uftus  in- 
tempeftiuus exiccatus  medicamentum  efficitur  quod  a- 
bude  adff  ringir.iraque  vslet  ad  dyfentericos,caliacos,& 
omnesaliasaffeftionesquo.-  exdefluxii  nsfcuntumd  e-> 


m 


nim  contunditur,&  obfoniis  infpergirur,  quemadmodii 
etiam  ixia:  fru&us.aut  etiam  cx  aqua,aur  yino  fiquis  ma- 
lit,potui  dabitur.fed  perfe  magis  idoneuseft.Rubi  quo- 
Cjue  fruclusexiccati  &repofiticonueniunt. 
Ad  lumbiicos,    Cap.    x  c. 

LVmbricos  rotundos  fatis  mtcrimit  abfinthium,  abrd 
tonum,nepeta,cardamomum,br.aTic.r  fcmen,  men- 
tha.lupini  amari,qui  vel  iroponnniur  modo  cataplafma- 
tis,vel  exmelledeligantur,  vel  ex  pofcainpotu  fuman- 
tur.melaiithium  vcro  non  folum  maducarum  fed  etiam, 
foris  aluo  illitum  lumbricos  cnecat .  idem  faciunt  folia 
perfica:  ventri  fupcrpofita.Alcaridas  veio  tollut  ha:c qua: 
intra  corpusinfunduntur,\r  nepeta;  fuccus  &  cedria  .  I  a- 
tos  verb  occidit  mori  radicis  coltex,filicis  radicum  di  a- 
chma:  quaterna:  in  mulfa  excepta;.vel  «.hamaJcontis  albi 
radixad  quantitatem  quarts  parris  hemina:  cum  vino 
auftero.eofdem  quoque  necat  coftus. 

De  morbo  tenuioris  inteftini,  quem  etMor, 
bec  efl  »o/««/«w,nominant, 
Cap.    x  c  1. 

VOluulus  morbus  cum  difficilis  eft  ,  tum  verbfiquii 
in  eumsincidat,raro  euafit.Ac  maxime  mortiferum 
effeeumfcire  conuenitqui  fcctidus  nominatur,  in  quo 
vel  ftercus  euomitur,vel  fcttida  eft  expiratio.quandoque 
autem  huiufmodirudrusfit,quandoque  vero  totius  cor- 
poris  odor  teterrimus  excitatur.Qui  hoc  morbo  tenetur, 
mirifice  iuuantur,quanuis  etiaro  ilercus  iam  vomant ,  fi 
frufta  panis  calida  m  oleocomedant.  feiuabuntur  enim 
etiam  fi  iam  fuffocentur.Ad  eos  autem  qui  frequentcr  vo 
muntjcibumque  non  continent,rhus  &  cuminum  in  eo- 
dem  tiitum  in  fenis  oxymelitis  cyathis  ad  pondus  dena- 
rii  vnius  bibcndum  offeres.  aut  folioiumaut  dauiculo- 
rum  vitis  fuccum  potui  dato. 

Ad  fedis  affeclioncs,inflammationem,& 
quum  piocidit,    Cap.    x  c  1 1. 

GAllam  flauam  decoque,&in  pulueremredtge,  acfe- 
dis  inflimmationes  anumque  procidentem  llline. 
Si  opus  fit  valentiore  remedio,in  vino  :  fi  mittiore ,  in  a- 
quadccoquito.Succusquoquelentifciad  fedem  &adv- 
terum  procidente  valet.  Aliud.  Pini  corticis  drachma; 
oftojcuprefli  globulorum  ficcorum  drachnn  dui,plum 
bi  tantundem,\  ino  auftero  deterge  omnia ,  &  tritis  vti- 
tor. 

Ad  ardentes  fedis  dolores,    Cap.  Xcili. 

ADardentesautemfedisdolores  oui  affati  vitcllum 
tritum  vino  albo  &  rofaceo  cerato  exceptum  illine, 
ck  cataplafma  impone  quod  ex  pane  puro  trito  ( cui  aqua 
&  rofaccum,&oui  vitcllusaffatusadiungatuOfa&um  fit. 

Aliud.  Rofarum  drachma:  tres3ouorum  affatorum  vi- 
tclli  numero  duo  ex  vino  alboIa.uigentur,&ceratorofa- 
ceo  excipiantur.-eoquc  ita  vtitor. 

Adpruritusfedis,    Cap.  xcint. 

SEdis  vcro  pruritus  tollit  cimolia  in  puluercm  redacla, 
ccratoque  myrteo  exccpta,atque  illita.  ad  idem  cdanl 
valet  terra  Cretica. 

Ad  fedis  pudendique  rimas,&  de  hsmor- 
rhoidibus,    Cap.  xcv. 

ADani&pudcndorumfiffa  &  ad  hamorrhoidasra- 
mcnta  cmeris  fordidi  linteorum  combuftorum  ,  & 
amylum  ad pares  portiones  terito,&  fuccum  foliorum 
oliua:  adroifceto^&  illinito.Ha:morrhoides  vero  uimias 
cohibcc  aloe  impofita,aut  fquama  ferri,aut  plumbum  v-> 
ftum  ex  pofca  perfufum:&item  ptrfufiofpiffamentorum 
vnguenti.  Aperit  autem  ha:moiihoides  edulium  ex  allio 
&  aliis  plerifque  confeflum.quod^n-raTOC  vocant,  fiquis 
eo  vefcatur,&  amaracinum  atque  irinum  vnguentum  il- 
litum.cohibet  vero  confcftim  hoc  quod  habct  acacia:  ru 
fa;drachmasquatuor,plumbaginis  tantundem,  tragacatj 
thxtant'undem.combuftahacla:uigato  acmifceto,&a- 
quadilutain  linteumindcatque  impone  .  tollit  autem, 
ha:morrhoidas  mirabiliter  hoc  medicamentu:Cicuta:  a- 
ridx  drachmae  mi.hyofcyami  expreliionis  drachma:nn. 
aluminis  fciflilis  drachma  vna.cerato  rofaceo  excipiun- 
tur.Prsterea  acidi  punici  cortcx  tritus,&  ex  aceto  iro  pQ? 
fitus,ad  idem  valst.Sjvero  ha;morrhoides  interius  deli- 

£EEe.iiii. 


! 


^4 


ORIBASII 


tefcanr,medicarrientum  forma  glandisimpone.  Mirabi- 
le  eft  eriam  hoc  quod  fequitur:Sandarachx,auripigmen- 
ti,aluminis  fciirilis,fingulorum  drachmx  odlo ,  hi->  agru 
apte  pra-paratum  &  locatum  oblinc:ita  enim  hamorrhoi 
desarefactx &de  fede  turbatx,  in  femihora  morientur 
ac  decident.Iniicitur  autem  lixiuium  ftillatitium  ,  &  ce- 
ratum  in  orbem  applicatur  ,  fitque  id  vel  fub  folc  vel  ad 
igncm. 

De  iecorisaffec~riortibu?3     Cap.  xcvf. 

QVVM  inflammatio  iecur  obfidct,tum  dolor  &  fc- 
bris  omnino  comitatur.Ergo  fi  corpus replerum  fit, 
euacuetur:&  quod  in  fanguine  fuperfluit ,  venx  tedhone 
in  cubito  dextri  brachii,reuellatur.Pro  cibo  aute  m  prin- 
cipioptifanadandaeft:  vt  medicamenrum  vero,oxymel 
dilutius  temperatum,&  apii  decoctum.  Vbi  vero  iam  co- 
coctafuerit  iuflammatio.afaro  &  nardo  Galiico,&  petro 
felino,&  iunci  odorati  flore  vti  poteris ,  &  itern  iis  qux 
aluum  fubducunt,vt  vrtica ,  mercuriali ,  &  epirhymo:  in 
declinationibus  vero,etiam  polypodio.  Euacuatio  ctiam 
c!yfteribusperagenda:atque  in  principio,  ex  mulfacum 
fale  &  nitro:quum  adeft  declinatio,hyflopum,origanum 
aut  colocynthida  addere  potes.nam  ad  hoc  vifcus  quod 
facilc  indurefcit,opuseft  abftergentibus.Quum  dolorfi- 
ne  febri  Yrget,fcirc  conuenit  obftruGionem  vehemente 
acraflisglutinofifquehumoribusortam  in  vifcere  fada 
effe.  Scirrhuautemincipientem  poflitquifpiam  fanare: 
inueteratura  vero  nullo  modo-Si  in  aqua  wter  cute  fcir- 
rhusoriarur,longiore  temporeinteribunt.qui  vero  cura- 
ri  poffunt  ii  medicamentis  calefacientibus ,  &  attenuan- 
tibus,quibus  mollientia  mixta  fint,curantur.Iecur  autem 
imbecillum  reddunt  intepencs  qux  &  difficillirox  funr, 
&fatis  vatias  ac  difficiles  fymptomatum  formas  indu- 
cut:  &quxeiufmodifunt  vt  ne  ab  ipfisquidem  medicis 
tractari  facile  queant.Viticis  autem  femen  lecurfcirrho 
affechim  iuuat.  Obftructo  vero  iecori  profunt  plantagi  - 
nisficcxradices,fru£tus,&  folia,myacantha,&  pracipue 
femen  acradices.lauri  radiciscortex  trium  obolorum  po 
dere  cum  vino  odorato  epotus:  eupatorium,quod  etiam 
particulx  roburaddit.-lupinorum  amarorurn  deco&utn 
cum  pipere&  rUta  epotumiidem  facit  eorum  farina  illi- 
ta,&capnium  pofthxc  impofitum.  fpica  nardi  pota,& 
extrinfecus  impofita:iris,piftacii  fru&us.roarrubium ,  a- 
riiygdala.dracontiiradixexpurgat  vifcera  omnia.craf- 
foique  &  glutinofos  humores  attenuat  agaricum .  anthe- 
mis  aut  chamxmelum  eft  prxcordiis  propitium.Sed  prx 
ftant  omnibuscichorea  &feris  in  calidaiecorisintempe 
rie,ac  fummopere  profunt,firmitate'mque  eidem  addunc 
ipfumque  abftergunt.dabisergocichoriiaut  feridos  fuc 
<i  cyathum  vnum  cum  aqux  cyathis  tribus,&  vnum  At- 
tici  meilis  cochlear  addes.Horum  autem  non  foliim  fuc- 
cusvtilis  eft,&recens  &exiccatus,fed  etiam  folia  ficca 
ftudiofe  contufa.tu  potioni  infperfa.qux  fiquis  etiam  co 
&a  bibat,ei  valdc  proderunt.Quu  vero  intemperies  cali 
da  no  eft,fed  iecur  fola  obftruc"tionelaborat,herbx  ex  vi- 
no  albo  &  tenui  potx  mirum  in  modum  iuuant.  lecur  lu 
pinum  diligenter  tcritur,daturq>ie  eius  drachma,vna  ex 
vino  dulci.quod  fui  magnum  admodum  experimentum 
deditconuenit  enim  omni  intemperiei  vt  quod  ex  pro- 
prietate  fubftantta,&  rion  qualicaJe  vlla  agat.Quum  vero 
non  obfcura  febris  eft,melius  eft  id  ex  aqua  dare,  &  mul- 
toetiamroeliuscum  aliquo  exfuccisantedi£tis,vtex  fuc 
co  feridis.Philonis  quoque  medicamentum  mirabilein 
hoc  cafu  eft;  &quandoquefemel  datumcalidam  iecoris 
intemperiem  curauit. 

Compofirum  medicamentum  quodapetien- 
di  vimhabet,    Cap.  xcvn. 

HOC  medicamentum  capit  amygdalarurri  amararu 
denarios  tres,  cumtni ,  feminis  apii ,  fingulorum 
denarium.dato  cochlearium  ex  vino.  Alius  paftillus. 
Anifi  feminis,apii,afari,amygdalarum  amararumptirga- 
tarum,abfinthii,fingulorum  drachmas  quatuor  excipe  a- 
qua-trochifcos  conforma  drachmx  vnius.no  febricitan- 
tibus,cum  vino  diliuo.febricitantibus  vero  ex  hydrome 
lnedabis. 


A  Deaquaintercurem,    Cap.    x  c  v  1 1 1. 

AQua  intercutem  fit  vel  propter  excedentem  iecorij 
irigiditatem,  vel  ex  frigidi  fanguinis  multitudine 
qux  ln  tota  mole  corporis  redundet,vel  ex  quibufdam  a- 
liu  parribus  valde  refrigeratis,qux  iecur  non  fccus  quam 
'pfafunt  afficere  poflunt-nifi enimrefrigerarG  iecurfir, 
hydrops  effici  non  poteft.Simul  aute  iecur  afficitur,  qui 
lien,ventriculus,&  inteftina,prafertim  vero  iciunum,  i. 
temqne  quum  pulmo,rencs  &feptum  tranfuerfum  fue- 
rint  refrigerata.  Fit  eriam  hydrops  ex  immoderata  hx- 
B  morrhoidum  euacuatione,&  fluxu  muliebri,atqueetiam 
exmenftruis  purgationibus  fuppreflis.  eius  autemtres 
fpccies  funr ,  quaru  vna  afcites  nominatur,in  qua  humor 
tcnuis  ea  loca  implet  qua  infra  thoracem  fita  funt:altera, 
tympanias  eft.qui  eadem  loca  flatu  implct:  tcrtia  dicitur 
hypofarca,  in  qua  totum  corpus  intumefcit,&  cadauert 
fere  fimile  reddhur.  Hydropicorum  verb  curatio  non  eft 
omnino&  cuique  facilis,indigetque  artificis  prxfentia. 
cgo  tamen  quxdam  fubiiciam  ad  curationem  accommo 
data,quxtu  quoquepoffis  efficcre.  Stercus  igitur  bouis 
C  gtegani  ficcum  diligenter  tere,  in  pofcacoquemodofa- 
rina  hordeacex,fulfuris  quartam  parte  infperge ,  &  fupec 
totius  ventris  capacitatem  impone.  aut  caprinum  ftercus 
invrinapueri  autcaprarum  adluti  fpiffitudinera  ventri 
apphcatafummeeos  purgat .  Djbis  eua  potui  deco&urr» 
radicis  nepetac,aut  apii,autcoi  ticis  radicis  ari,ex  vmo, 
autcucumcrem  fylueftrem  vino  auftero  tnduii  macera-» 
to,&  cyathum  vnum  dato:&  ita  progrediensadtresvfqi 
cyathos  prarbebis.vel  fquamx  drachmam  vnam  medulla 
pams  excipe,catapotia  confinge  ac  da  .  Vehemcnter  au- 
j)  tem  aquam  educithoc  epithema-.fcenigrarci  vnciae  qua- 
tuorjfarina*  hordeacea»  vncia:  tres,ftercoris  columbi-J 
ni  vncia*  quatuor,refin«e  frida  Ubra ,  axungiae  veteris  liJ 
bra  dua-.qux  liquaripoflunt  liquantur,  aliifque  prius  in 
aceto  tritis  affunduntur.his  vtitor. 

De  morbo  regio,       Cap.  xcix 

quando  per  crifin  arquati  fiunt  ,  facile  faoefcunt  vfu 
baiaeorum  ex  aqua  dulci  fadorum,&  fridionum3ctt 
oleo  aliquo  quod  digeredi  vim  habeat,quale  eft  chama- 

^  melinum,anethinum,liliaceum,&  amaracinum.  Si  verb 
exieeorisobftrucjione  inmorbum  regium  auc  arqua- 
tum  aliqui  cadant.fiquis  prius  obftrudtione  iccur  hbe 
rarit,deinde  medicamento  vtatur  quo  bilis  euacuetur,  is 
facile  &  cito  laborantem  curabir.  Conueniunt  autem  ar- 
quatis  ex  iecorisinflammatione  omnia  quscunque  inl 
flammationesfanant.  cateriim  femen  atriplicis  arquatis 
prodeft:itemquencpeta,&  cyclaminiradix:fiquidem  vli 
fcus  expurgat,&  bilim  quac  in  toto  corpore  eft,  per  fudo-' 
res  exccrnit.id  vero  quod  potui  datur ,  vfq;  ad  drachmas 

p  fenascum  paffoaut  mulfa  efledebet.fudoresquoque  ad- 
iuuandifunr.  Aliud.  Cicerum  fextarius  in  fafciculum) 
adiiti,quantum  manu  caperepoffis,  &afparagorum  pa-j 
luftrium  radicum  manipulum3&aquaheminam,conii^ 
ciatur,decoquatur,&  humor  percoletur .  ac  febricitatib* 
detur  cum  aqua-.non  febricitantibus  vcro,cum  vino .  fcdl 
dato  etiam  potui  lichenes  in  petrisaut  ficlilibus  nafcen«| 
tes,ex  hydromelite  .Marrubiifuccus  per  nares  itterurn. 
expurgat:fimiliquemodo  elateriumin  naribuscumla&e 
infufum.Quum  autem  reliqua*  partes  corporis  in  fuo  ft»-: 

G  tu  fint.ocult  vero  pallidi  maneant,  dato  aceti  acerrimi  coi 
chlearium  quodin  balneo  per  nares  attrahatur :  ita  enim 
magna  visbiliofa  effluet.  Aut  melanthiumin  acetoacri 
macerabis  pridie,ac  fequenti  die  iterum  cum  aceto  Ixui* 
gabis:&pernaresinnafum  infundito,facitoque  vt  xger 
exugat  &  abforbear.quandoque  etiam  in  oleo  vcrere  mc 
lanthium  la-uigabis.  Aliud  experienria  valde  compro- 
batum.  Raphanoruviridiumcumfoliisfuccumcape, 
eitifque  dato  ieiunis  cyathum  vnum  aut  duos  it>  balnco 
caldarium  ingrefluris:  videbis  enim  bilim  effundi.  A- 

H  liud,cuiusmagnam  experientiam  accepimus.  Aphro- 
nitri drachmas  duasin vini Aminxi  cyathis  fex.perto- 
tam  no&em  fub  dio  continc:&  da  potui  triduo  aut  qua- 
triduo. 


DE   LOC    AFFECT.   CVRAT.  LlB.Ilil. 


667 


De  lienis  affe&ionibus,  Cap.    c.  A  fintinftrumenca,perexiguam  admoduroporrionemdare 

QVVM  lien  inflammatione  occupatur.fcirrhum  fta  oportet,vtquolongiore  teroporefieri  polTit  coquiefcat. 
tim  contrahit.fanguine  qui  in  venis  eft  propter  craf      Id  prauerea  videndum  eft,totumne  corpus  acrium  excre 


fitiemimpa&o.Ergo  opus  eft  medicamentis  attenuantt- 
bus  quxnon  manifcftb  calefaciant.quibus  etiamaliquid 
adftringentium  admifcendum  eft  :vt  particula  firmata 
propnam  actioncm  feruet.Hanc  autem  vim  habere  fua- 
ptenatura  videtur  flos  falis,qui  in  vefica  appofituslienis 
fctrrhoscurat :  poft  cuius  vfum  valerioribus  vti  remediis 
oportet.Compefcit  autem  fine  moleftia  lienem  correx  ra- 
dicum  capparecs:fed  nihilominus  induratum  lienem  iu- 
uat  foris  impofitus  quam  in  potu  fumptus  in  aceto  aut  o- 
xymelitc,quum  aridus  in  pulucrem  redigitunita  enim  e- 
potuscraflbs  tenacefque  humores ,  &  quandoque  etiam 
cruentos,atque  eos  non  modo  per  vrinam,  fed  etiam  per 
aluum  euacuat.Idem  facit  minoris  centaurii  fuccus  extrin 
fecuspofitus&  epotus,& cyclaminus  vindis  &  arefcens, 
fi  illinatur .  Viola:  alba:  rndiccs  cu  aceto,  acorum,ammo 
«iacum,caprinum  ftercus  illitum  expofca,cum  farina 
hordeacea:aIba:  vitis  radix  potui  data ,  &  foi  is  cum  ficu- 
bus  applicita.Lupinorum  amarorum  decoc~tum  cum  ru- 
ta  &  pipere  in  potu  acceptum:  eorum  quoque  farina  illi- 
ta.aqua  in  qua  ferru  igni  candens  fiepc  extin&u  fit :  hanc 
f  ebricitantibus  per  fe  dabis.non  febncnantibus,cum  vi- 
no.Cinerem  cochlearum  cum  aceto  iiline,aur  capparim 
aceto  maceratam,tritam,&Cyprino  cerato  exceptam  im- 
pone:aut  fa:cem  ex  acri  aceto  applica  .  Cataplafma  autem 
adhibe  quod  capit  foenigrarci  vnciasquatuor,  farina:  hor 
deacea:  vncias  trcs,feminis  cardamomi  vnciam  vnam,fi 


mentorum  fit  plenum,necne:nam  fi  ita  fir,quo  plures  hu 
mores  ad  rcnes  &  veficam  fcrantur,eo  conualefcenr , po- 
tufque  copiofior  erit  offerendus,acrimoniaque  minus  ob 
tundenda,  prxfertim  nobisqus  mordicationes  obtun- 
dunt  commifcentibus.in  teroporc  verb  inflammationu? 
cataplafmata,&  medicamenta,&  inigationes  ex  oleo ,  & 
g  cxtera  omnia  qua:  inflammationes  foluunt ,  adhibere  o- 
portet.Adrenum  autem  veficique  affectionem  inflam» 
mationis  fenfum  inferentem,vterehocquodhabet  femt 
nislini  drachmasduas,amyli  drachmam  vnam.  dato  cc- 
chlear  moderatum  ex  aqua  bibendum.Dolores  vero  cir- 
ea  ilia ,horrores  iniquales  per  interualla,febrefq;  inordi 
nata:  accidutiis  qui  abfceflum habent  in  renib9.quo ab- 
fcefiu  conco&o,  pus  per  vrinam  excretum  adefle  vlcus 
teftatur  quod  celeriindiget  auxilio.  fi  enim  ad  cicatricc 
non  cito  perducatur,difticilcm  curationem  rcddit.Vlce- 
•  ra  vcrb  qua:  in  renibus,quique  in  vefica  funt ,  ex  fitu ,  a- 
ctione,  proprietate  eorum  fubftantia:&  facultate  difcer- 
nuntur.Exfitu,adhuncmodu:quu  vefica  patitur,in  pubc 
imoque  ventre  dolor  fentitur:  at  renibus  affettis,  lumbi 
pofterius  dolent.Exa£rione,difficultas  vrina:  eiufque  fup 
preflio  fit,quum  vefica  morbo  caufam  affert,fed  rcnibus 
laborantibus  vrinafine  impedimentoit.Excorporis  pro 
prictatccarnes  fibrofae  ex  renibus  excernuntur ,  fquamas 
verbmembranofie  ex  vefica  vlcerata.Ex  ipfadenique  fa- 
cultate,quiain  vlcerationibus  vefica  vehementi  dolore 


cuum  pinguium  libram  vnam  .vcrbenacs  vnciam  Ficus  jj  cruciatur,rencsver6obfcurcdolenr,&quafiponderisfen 
autcm  aceto  acerrimo  petfunde,&  adaclis  viribuscontu-      fum  in  lumbisafferunr.inmeatibusquoque  vrins:  exulce 


de  inmortario,&  castera  mifce:omnibufquein  vnum  re- 
da&is  vtitor. 

De  vefica:  &  renum  affec"tionibus,deque 
lapillo,        Cap.    c  I. 

SErofum  excrementum  tenuiffimo  fanguini  in  venis 
commixtum  renes  fuapte  natura  in  fe  trahunt.Vbi  er- 
go  meatus  per  quos  tale  excrementum  attrahitur ,  magis 
quam  par  cft  fuerint  dilatati,verifimile  eft  cum  renui  fan 
guinecraffiorem  quoquemateriam  in  renes  importari. 
Sique  renes  magisigneam  acremque  tempcraturam  na- 
cli  fint,necefle  eft  craffiorem  illam  materiam  excalefa- 
ftam  &  ficcatam  in  arena:  forma  lapillorumque  tofi  fpe- 
Ciem  rcferentium,concrefcerc.Exquo  5t  vtlapidem  fran 
gentibus&  incidentibus  citra  perfpicuam  caliditatem 
medicamentis  vti  oporteat:  quum  enim  maior  caliditas 
magis  exiccet,calculorum  autarenxconcretionem  adiu 
uabit.  Accomodata  igitur funt ha:c:rcgiorum  afparago- 
rum  radices,rubique,vitru  combuftum,  graminis  radix, 
adiantum,bdellium,lauri  radicum  cortex.althxa:  femen, 
cicer  arietinum,pra:ferfim  verb  nigrum,cerafi  arboris  & 
pruni  gummijcyperi  radix,paliuri  frudtus.tnbuli  frud9, 
lapis  fpongiarum,acetum  fcilliticum  ,  roalua:  agreftisra- 
dix.Apii  autem  radicem  in  vino  coque,humoremque  ex 
prime,atque  eius  cyathosbinos  &  aqua:  tantundem  potui 
dato.Carterum  lapides  qui  in  renibus  funt,  in  declinante 
a:tate:qui  verbin  veficagignuntur,inpueriii  fieri  con- 
fueuerunt.Medicamenrum  verb  quod  calculofisinfpergi 
tur,fithoc  modo:Balfami  frudtus.lapidis  fpOgiarum,pule 
giificci,malu2agreftis  feminispares  portiones  contun- 
dito,Cfibratoque,&  cochlearvnum  exduobus  vinidiluti 

cyathis  dato.Atrenum  &  vefica:  inflammatio  prarcipua  G  matitesconuenier.Si  verb  etiam  altc  defcendant,  pradi 


quoqi 

ratioquandoque  oritur,pufque &fanguis  mingitui :  func 
enim  hi  interrenes  &  veficam  collccati  fi  verbexulcera- 
tumpudendum  fit.pus &fanguiscitra  vrinam  excernun- 
tur.Ad  abfceflus  renum  &  vefica: ,  feminislini  ,ferr»inis 
cucumeris,feminispapauerisalbi,rragacanthar,finguloru 
drachma:  dux,amyh  drachma:  quatuor.paftiilos  confice 
&  da.Ad  vlcera  vcfica:  cum  inflammationc»  nuclei  pinei 
numero  viginri,cucumeris fatiut  feminis gran a  x  L.amy 
li,nardi,fingulorum  drachma,  feminisapii  drachma:  v. 
E  nardum  &  apium  decoque,tum  ex  detoclo  duos  cyathos 
prsicriptisadroifceto.  Antidotus  adeos  in  quibus  pus 
fluit:  Amygdalaf  u  amararum  drachma:  dua:,fcminis  cu- 
cumeris  drachma:  quatuor,papaueris  albi  feroinis  tantu- 
dem,tragacanthae  dt achma:  dus,feminis  roalus  tantun- 
dem,baccarum  myrti  nigrarum  drachma:  dua: ,  amomi 
drachma:quatuor,nucleorum  pineorum  drachma:  qua- 
tuor,ouorum  vitelli  aflati  duo,mellis  fextarius .  datur  ex 
hoc  cochlear  cum  vino  diluto.  Ad  eos  quibusex  vefica 
fanguiseffluitialuminisfciflilisdrachma  vna ,  tragacau- 
tha:  drachma:  dux,gummt  obolus  vnus.daro  ex  pafib. 
Ad  vlcerationes  pudendi,fedis,vteri,& 
veficx,    Cap.    c  i  i. 

PVdendorum  aniquevlceraqua:  fine  inflammationa 
funt,medicamenta  valdc  exiccantia  poftulant:  qualrf 
eft  id  quod  ex  charta  combufta  fit,ancthumq;  vftu,  &  arl 
dacucurbltacremata.humoris  verb  cxpertib9ac  rcceti- 
bus  vlceribus,etiam  aloe  arida  in  puluerem  redafta  &  ap 
plicatabonum  medicamctumeft:fed  omnium  maximd 
dolorem  lenit,&nihilotameminus  efficax  eftpompho- 
lyx.fi  vlcerahumida  fint,  pini  cortexper  fe  &  lapis  ha:- 


curationcm  poftulat:  quum  enim  ferofum  excrcmentum 
pcr  eas  partes  purgetur,  fequitur  vt  fi  id  acre  &  biliofum 
in  toto  fit  corpore.nullo  eorum  qux  vrinam  cient  vti  de 
beamus:nocebuntenim,  vtpote  mordaces  fuccos  parti- 
bus  inducentia.Si  veio  nihil  tale  fubfit,neque  malitia  hu 
morum  in  toto  corpore  fit,mulfa  dilutior  potui  dabitur: 
eaenim  inflammationes foltrir, citra  morfum  humores 
impa&os  euacuansmam  &  incidit,&  attenuat,  &  rarefa- 
cit.Atque  idquidem  quod  demulfa  exempli  gratia  dixi- 
mus,ad  omnia  qua:attenuant&  ifcidut  fine  mordicatio 
rje,tanfferri  poteft.&  quemadmodum  particulis  omnibus 
inflammaris  quies  conuenit,ita  has  quoque  in  quiete  eflc 
melius cft.Sed  quum  quiefcere no  poffint,quia  ipfa  vrina: 


Ctismannamifcebitur.  Vteriautem  vefica»que  exulcera- 
tionesiifdem  remeditscurantur.  fedopus  eftinftrumen 
tis  quibus  intromittantur.Atque  ex  medicamentis  qua; 
infpergunrur,aptiora  funt  ea  qua:  ficciora  funr.vt  crocus, 
&  pompholyx,&  aloe  rofaceo  mixta,tum  plantaginis  auc 
alio  etiam  fimili  fucco  excepta  .  Ad  fcroti  &  pudendi  af- 
feftiones.  ad  dolores  fcroti  pudendique  paribus  butyri 
ac  refinx  porrionibus  vtitor:velliniferoencumaqua  de- 
^  coque,addiraque  myrrhx  &  refina:  decima  parte ,  llline. 
Ad  pudendum  vero  intumefccns  facit  hoc:vitis  folia  tri- 
ginta,thuris  drachma  vna,ceruffx  drachraa:  quinque.  te 
re  omnia  atque  illine.Vtere  etiam  rnarina:  frigida:  perf  i 
fione,&  quiete,&colisdelig3tione.  Si  vlcera  in  fcrotoes 


ORIB  A  SII 


669 


fudoribus  gigiianhmgallam  tritam  aut alumcn infperge.  A  omnia  fimul blbantur,vel  concrcta comedantlir.Lepori 
Ad  excrefcentia  vcrb,qux  thymia  dicuntur,elaterium  in 
funde,piri  fcmen  corritum  impone,  aut  mxnularum  Ca- 
pitacontere,&illine,&hircinofelleobline .  Rimis  verb 
pudcndorumprodeftrefina  fridtacum  rofaceo,in  pila 
plumbeacum  oleo  contufa. 

Ad  inflammationem  teftkulorumj 
Cap.    c  1 1  1. 

SI  teftcs  obfideat  inflammario,vuam  paflam  eiec^is  gra 
nulis,&Cuminum,trita  imponito .  aut  hordei  farinam 
aqua  mulfa  incoquiro.aut  vitis  folia  tenera  trita  cum  po- 
lenta  fuperdato.auc  cuminu  tritu  cum  butyri  &  refinx  pa 
ri  portione  eliquata  adhibeto .  Tefticulos  verb  vlcere 
aphthts  fimilicorrcptos  terra  Cimolia  ex  aqua  obIine,fi- 
neque  ficcefcere  ,  &  aqua  calida  ablue»  tum  myrto  arida 
trita,&  modico  fmyrnio  trito  infpergc .  Carnem  verb  irt 
teftibus  excrcfcentcm  cinisfarmcntorum  cum  nitro& 
aquafubadtusatqueillitus  curat. 

De  priapifmo,    Cap.    c  1 1 1 1. 

PRiapifmuseftaudHopudendi  ftabilis  inlongitudine 
&  in  orbem  tumefadti,finererum  vencrearum  appeci- 
tu.eft  autem  flatus  vcntofus  qiu  membrum  tumefacit,ex 
humoribus  glutinofis  & craffts  a magna  caliditate  geni- 
tus.Planum  verb  eft  nonopus  efle  membra  calefaccre, 
fed  lenitcr  rcfrigerare  cerato  rofaceo  cum  aqua  conquaf- 
fato,&ex  cha.nxmelino  pudendo  &  Inmbts  impofito. 
Vidtus  autem  ratio  medicamentaque  adhtbeda  funt  qux 
vim  attenuandi  citra  manifcftam  caliditace  habeanc.V- 
tedu  etiam  eft  iis  qux  fuapce  natura  ad  hoc  valent,&  cx- 
perientia  nobiscommonftrauir.Icaque  nymphx*  m  potu 
danda  eft,itemque  vicicisfemeiijacruca  viridis  ob  oniis 


tefticulos  in  vino  bdorato  feruefacies,ac  potui  dabis:  it* 
enim  falutem  xgroro  coparabis.  prxterea  nepeta  &  myr- 
rham  in  vino  atite  cibum  bibendum  da.Iliinatur  quoquc 
pudendum  creta  Cimolia cum  pcrdicii  iucco.  atque  ita 
hominem  feruaris. 

Ad  affedtiones  vteri,       Cap.    c  1  x. 

AD  fuffocationes  qux  ex  vtcro  fiunt ,  accommodatfi 
-  eft  agaricum  ad  drachmae  pbdus  cum  vino  datum, 
B  &  plantaginisfrudtus,&fuccusex  vino  :  vnguis  cochlea» 
rum  epotusjacetum  fcilliticumquod  abfcrbearur.Olfa- 
dta  verb  fuffocatas  excitant  hxc:bitumcn,caftoreum,gaI 
banum.pix  liquida,ccdria,accenfum  &  reftindtum  exlu- 
cerna  hflamentuni  naribus  admotum ,  capilli  combufti, 
ruta,filphium,cepa,&  allium.Suffitus  prxterea  fiunt  cxla 
pidc  gagate,vngue  purpurarum,bitumine,caftoreo ,  gaU 
bauo,filphio,cornu  ceruino.ano  autem  rUta  cum  mellc 
lana  excepta  imponitur. 

De  ciendismenftruis  purgationibus, 
Cap.    c  x. 

C  P  I  prouocare  meftruas  purgationes  velis.tridub  autqua« 
^  tridub  ante  tepus  ftatutum  in  quo  moueri  per  fe  de- 
berenr,venam  fecabis  aut  fcarificabis :  &  ita  ab  vno  pede 
parum  fanguinis  detrahes,poftridie  verb  eius  diei  ab  alte 
ro  pede  fanguinem  mittcs  codem  modo :  interim  atte- 
nuante  vidtus  ratione  inftiruta.lnitium  quoque  curatio- 
nis  poreft  ante  quinque  aut  fex  dies fumi.Vbi  verb  i ralo 
euacuaris,dato  caftoreum  cum  pulegio  aUt  nepeta:hoc 
enimfumme  purgationes  ipfas  moucbit .  Scd&pulegi5 
&  nepeta  decodb  in  mulfa,&  item  arida  &  contufa,atque 


mifcenda.fcd  hxc  quta  abude  calefacit,in  principio  da-  D  in  puluerem  redadta  egregie  prouocanr.idem  facit  ncpe 


danoneft,fedpoftaliorutT»extenuantium  vfum  Qu»  eua 
cuatione  vti  vclic.id  vomitibus  facief.euacuationcs  enim 
qui  per  iuferiores  nuiic,fxpc  vicinas  partes  fluxione  ten- 
tant. 

Qax  res  ad  vfum  rerum  venercarum  cxci-' 
tent,&  tenfum  priapum  reddanr, 
Cap.    c  v. 

AD  hoc  facit  femen  vrtnx,bulbus,femen  rapi ,  dauci 
radix  &  eius  femen  modice,mentha.  Coftus  vna  cu 
vino  mulfo  ftimulat,fatyrium,eruca,cicer,  faba ,  polypo- 


ramulfa  perfperfa.huius  autem  potionis  tempus  accom-' 
modatum  cftpoft  balneum,  quura  nondum  quicquant 
comederunt.Sedefficacius  &  valentius  his  eft  didtamnu 
&  herba  Sabina.qux  eodem  mddo  dare  conuenit .  Vcili- 
terquoquedatur  hoc  tempore  picra,  quac  capiat  alocs 
draehmascentum,&aliarum  rerum  fingularu  drachmas 
fex.Ampeloprafa  etiam  mouent,quum  afrigido  Craflbqj 
humore  detinentur,&cicer,&lupinorum  amarorum  de-' 
coctum  cum  myrrha  &  melle  adhibitum  :&  lupinorunt 
farina  caraplafmatismodo  impofita.&  thymum,&  cappa 


des,nuclei  pinei,orminum,femen  anifi,radix  ari  qux  co  E  ris  radicis  cortex,&  cafia.Quum  a  multitudine  craflitieq/ 


tla  efui  datur.partes  renibus  fcincorum  adiectx  potui  da 
tur,vt  qux  ad  intendendum  pudendum  valeant.oua  pcr- 
dicis  ad  rcs  venereas  ftimulantrporri  feme  in  vino  fince- 
ro  potum  ,vulpini  teftes  epotiad  cochlearis  quantita- 
tem,  fine  vlla  noxa  &  non  fallaccm  intentiouem  priapo 
parant. 

Qux  res  vencreas  cohibeant, 
Cap.    c  v  1. 

SVpprimere  coeundi  appctitum  viticis  fcmen  fridrum 
&  non  frictum,&  folia  &  flores  crediderunt:ac  non  fo- 
lum  efui  potuique  data,(ed  etiam  in  ledto  fubftrata.cohi- 
bet  fimili  modoruta.Lenticularumverb  decodhim  fcda- 
reimpetusexiftimatur, & item  portulaca  in  cibofum- 
pta,&  ladtuca?  femen  epotum. 

De  gonorrhcca  &  pollutionc  qux  in  fomnis 
fit,    Cap.    c  v  1 1. 

LAdhicx  femen  epotum  feminis  humani  fluorem,qui 
gonorrhcea  dicitur,cohibet. Quocirca  datur  etiam 
iis  qui  in  fomnis  femen  emittunt.  Ad  idem  valet  canabis 


firaul  excrementorum  purgatio  cohibctur,centaurii  ma- 
ioris  radix.&^minoris  luccus  appofitus,fceniculum,mela-' 
thium  eam  prouocant.Quum  verb  ex  tenacitate  &  crafiiJ 
tie  humorum  fupprefla  eft,  vaiet  perrofelinum,porrum,a-j 
pium,allium,fmyrnium,ftyrax  potui  datus  &appofitus> 
raphanus  in  cibo,adiantum,amomum .  Ad  infeflus  verb 
valent  in  aqua  decodta  ailes  folia,artcmifia,didtamnum> 
daphne,coniza:qua  etia  fecundx  illinuntur,&  menfes  cie 
tur.Artemifia  autem  multa  hypochondriisfupefdata  mi- 
rum  in  modum  purgationes  educit,  atque  adeb  vt  etianx 
foetum  expellat.Irinum  quoque  vnguentum  porri  fucco 
dilutum  ad  idcm  facit,&  cyclamini  fuccus  cum  ciaterio, 
& farina  lolii,&  medulla ceruina-.galbanUmque ,  ammo- 
niactimque  &  oleum  ad  pares  portiones-.hifqUe  opopana-» 
cis  obolum  adde:fac  collyrium  &  fuppone.id  cnim  peri- 
culo  vacat ,  &  vfu  comprobatu  eft,&  trimeftrem  aut  qua 
drimeftrcmfoetum  expellir.Sabina  autcm  &  viuentes  fos 
tus  enecat  &  mortuos  deiicit  .ac  magni  quoque  centau- 
rii  radix  idem  prxftat,  &  nepetx  fuccus  epotus  &  appofi-] 


agrcftisfrudusjfitarge  potetur.  Plumbi lamina lumbis  G  tus.myrrha & cedria  applicita ,  &  fcmen quod  coeundo 


impofita  iuuat  eos  qmbus  dormientibus  pollutiones  co- 
tingunt.Nympharx  radix  &  femen  cohibet  geniruram,& 
pollutiones  fomniorum  emendat:  &  item  in  vino  nigro 
atiftero  potum  corrigir  eos  qui  alioqui  nimio  impetu  ad 
vfum  rerum  vcnerearumtrahuntur.anethiquoqucfemen 
idera  facit. 

Ad  vrinam  noncontinentes,    Cap.  cvin. 

QV  I  contmere  vrinam  non  poffunt,  iis  veficam  Ca- 
prina  aut  ouillam  combuftam  potui  datoex  pofca, 


eiicitur,fi  pudcdu  eo  inungatur:ob  eimque  caufam  me- 
dicamentumeftconceptum  impediens,  fiquis  eo  ficv- 
tatur,nulli  fecundum.  Deiicit  etiarn  fcetum  amarorunx 
lupinorum  decodtum  cum  myrrha,&  mclli  adiudtum,& 
eorundera  farina illita.  deiicit  &  minoris  centaurii  fiic- 
cus  admotus.  Idem  facit  cyclamini  fuccus  quo  venter  t- 
mus  illinatur.is  enim  valdc  corrumpit  in  peflb  cum  mel-J 
lc  appofitus.clareriurn  verb  dormientes  fcetus  perdit ,  fl 
apponatur.Caftoreurnwerbcum  pulcgioaut  nepeta,pro- 


idqiie  vefperi  qiium  firi  vrgcntur,  &  fomnum  imperato.  ^  batum  cft  valere  ad  foetum  cxpcllcndum,fifecundxfem 
Valccad  eandem  rem  aquilx  cerebrum  ad  ciceris  magni  pereo  illinanrur.  idcm  efficit  braflicx  fuccus  cumbhj 
tudinem  cum  pari  anfehni  adipis  &  gumi  portione,qux      farina  impofitus. 


67o  DE   LOC.  AFFECT. 

Defluoremuliebri,  Cap.    c  x  i.  A 

FLuor  qui  muliebris  nominatur,non  eft  propria  vteri 
affe<3.io,fedtotius  corporisper  vterum  fit  euacuatio. 
idque  iniisplerunque  contingit  qui  molli  carne  funt,& 
pituitofiores.album  autem  a  pituira  euacuatur,  pallidum 
verb  quandoqucquumamara  bilisredudar.&  inrerdum 
etiam  aqueum  excernitur.Quamobrem  fzpe  fatis  fuit  ad 
curarionem,fiquishumorem  redundantem  ex  toto  cor- 
pore  vacuauit.Sed  in  tota  curatione,confilium  eb  dirigi- 
tur,  vtficcemus  citra  vehementem  calorem  totum  cor- 
pus&loca  vulusadietta.  quocircaperinterualla  vti  etia  g 
poterimus  adftringentibus.ergo  totum  corpusexpurgan 
dum  cft  &  per  aluum  &  per  vrinas,&  digerendum.vt  per 
cutim  excrementa  educantur,adhibitatotius  extremita- 
tis  fri£tione,&  inunftione  ex  iis  qua:  idonea  iudicemus; 
Adfluoremautemmuliebremfacit  portulaca  efui  data, 
&eiusfuccus  epotus.rubi  fruftus  &  flos,  ea  quercuspars 
qux  fub  corrice  trunci  eft  membranofa,&  qua:  putamini 
glandis  fubeft:iis'enim  deco&is  vtuntur  vel  maxime.fed 
fagi  lhcifqueparseade  efficacior  cft.cauda  equina  ma- 
xitne  rubrum  fluorem  ex  aqua  aut  vino  epotacurat.  len-  C 
tifci  f  i  u&rus  f  i  id9cu  vino  potus.rtubru  quoq;  cohibet  Sa 
mius  after,Lemnium  figillum,letifci  radicis  dccodum, 
ceruinum  comu  combuftum  cum  pofca,  papaueris  nigri 
femencum  \ino,flosrofarumcumpofca,caprinu$  fimus 
cum  thure  admotus.eft  enim  is  lanis  excipiendus  arque 
imponendusdycium  quoque  cum  lafte  adhibitum:inter- 
na  gallarum  pars  cum  thure  &  aqua  eodem  modo.Prxte- 
rea  ad  infeffus  &  ad  epithemata  ventri  inferiora  applU 
candaconueniunt  adftringentia. 

Ad  vulua:  inflammationem,dolores,vlcerationes,  £) 
mordicariones.pruritus  finus  muhebris,ad  ea- 
dem  procidentem,&  item  ad  ea  omnia 
qua:ad  conceptiones  &  foetus 
pertinet,   Cap.  cxn. 

ADvulus  inflammariones&  dolores,valent  ad  infef- 
fus  faciedos  amba:artemifiu:,d3phne,iris,  cafia,ma 
iori$  centaurii  radix,alba:  viohe  flore$ ficci,prsfertim  in 
diuturnis:malua,melilotu,lihorum  flores,ficus  aridjecu 
fccnogrxco,  aut  ptifana,foenumgra:cum, lini  femen.In 
fuffitu  verb  valent  ha:c:viticis  femen,cafia,  bdellium,  la-  E 
danum,myrrha.admota  verb  hsc.-althaex  radix  co£ta  in 
mulfa,mixtafuilloadipi  recenti  acterebinthina:,  fceni- 
grxci  fuccus  mixrus  adipi  fuillo  aut  buryro  recenti ,  lilii 
radix  tofta  cum  rofaceo,&  eius  ctiam  flores  cum  cerato, 
&  medulla,&  adipe,hyffopum  cum  butyro  &  mulfa  .  Ad 
vlcerationesautem  vulus  facitamurca  co&a  illira  cum 
cerato,autlycium  eodem  modo,autfuccusacacia:.  Mor- 
dicationes  vero,&  finuum  pruritus  fedat  porrulaca:  fucc' 
infufusdini  femen  in  pofca  decodum,ite'mque  fctnum- 
gra:cum,tragacantha  cum  aqua.  Vuluam  autem  procide-  F 
tem  comprimit  acacix  expreffio,aut  rubi  fuccu$,aut  len- 
tifci  aut  rhoi$  rubri  fuccus  illitu$,&  vioLe  folia  emplaftri 
modo  impofita-  &  ariftolochia  trita  cum  aliquo  eorum 
qax  adftringunt:&  ipfiu$  deco&um  vtin  eo  infideatur, 
&  ne  fubuaporetur:aut  deco&uin  gallarum ,  aut  malico- 
rii,aut  lentifci.ad  infeffu$  faciendo$ .  Conceptiones  verb 
adiuuat  paftinaca:  femen  epotum,eiufque  radix  efui  data^ 
appofita  verb  iuuant,amylum  cum  medulla,ante  coitum, 
leporis  coagulum  cum  butyro,vuIpinum  ftercus  cum  ro- 
faceo  in  paflo  adhibitum:&  vbi  hoc  illitum  fuerit,mu-  G 
lier  viro  mifceatur.iam  verb  artemifiam  tritam  admoue, 
&  concipiet.perungatur  anferino  adipe  &refina  terebin 
thina  duos  dies:tertio  vero  in  concubitu  fit,  &  marem  c3 
cipiet.  Mercurialisfcmc.autfuccusin  peffo.&mercurialis 
mafculac  femen  poft  conceptionem  ftatim  appofitum,a- 
iunt  efficere  vt  mas  in  lucem  producatur:  fccmina:  verb 
mercurialis  femen  fiadmoueatur ,  foeminam  partu  edi. 
Scribunt  etiam  fetuari  id  quod  conceptum  &  coagulatu 
fit,admoto lapide qui  in  terra Samia inuenitur. idem  fie- 
riaiunta  lapideae'titeappofi(o,&agreftismalua:radice.  H 
fed  fideritisherbafoetum  appofita  feruat. 

Ad  parrum  difficilem,   Cap.  cxin. 

LApis  iafpisfceminibusapplicandus  eft,  aut  cydami- 
ni  radix  arida  eodem  modo .  adiantuni  tritum  cum 


CVRAT.     LIB.  II II.  '67i 

vino,olebque,&aquapotuidata:aut  bulbos  amaros  tere 
ctim  paffo.aut  fuillum  lac  in  pofca  bibat  qua;  xgre  parir; 
pulegiifafciculumihaquammitte,  in  eaque  mulierin- 
fidear. 

Ad  mulieres  ne  concipiahr,    Cap.  cxitih 

VT  ne  mulierconcipiar,facit  filicis  radix.autthelypte 
ris  ex  fapa  potui  data,falicis  flores  &folia,  brafiiafc 
flores  poft  conceptionem.fed  ante  coitum,  ne  conceptuS 
fiat,admoueturmenrhala:iiigata,&  virile  pudendum  e- 
iusfuccoillinitur.braffica:  floscontritus  poft  conceptunl 
in  peffo  lmpofitum  agglutinari  congelarique  geniturani 
nonfinit.pelicini  verb  femeri  anteconcubitum  in  vului 
infundatyr. 

Ad  venrrem  difruptum,&  mammas,&femora, 
&  coxendices,&  vmbilicum  promi 
nentem,   Cap.    c  x  v. 

CO  chlea  marinam  fublongam  cremato,ac  terito,  eiq} 
oui  csndidum  appone,autlac ouillumadmifce  &il- 
line.  Alnid.  Specularem  lapidem  contunde,&  tere  ex 
aceto,quumque  in  balneu  ingreditura:grotus,antequam 
fe  vngat,per  viginti  dies  illinatur,&  confanefcet.Vt  aute 
aluus  rugas  non  contr?har  propter  partus  &  foetus  in  lucc 
editos,Cimolia;  &  manna  pares  partiones  cape,  oui  can- 
dido  excipe,&  cum  cyprino  cerato  illine. 

Ad  coxcndicis  excrefcentia  tumoribusfi- 
milia,    Cap.    c  X  v  i. 

MEdullam  panis&  melanteriam  compone,  &  admo- 
ue:&quod  virii  iuerit  corriget. 

Ad  vmbilicumprominentem , 
Cap.  cxvil. 

GAllam  combure,tere€um  aqua&appone.  Vmbili- 
cum  veromagnum  expartu,pulchru  facies,  fi  mar- 
fupium  mcmbranofum  virelli  ouorum  in  linteo  inuol- 
uas,tum  mannam  oui  candido  excipias,  atque  illinas ,  & 
in  vmbilicum  imponas,&alliges,iraquediuteneatur. 
De  pedum  articulorumquedoloribus, 
Cap.    c  x  v  i  i  i. 

INpodagricisca:terifque  morbi$qui  ex'  defluxione  hu 
morum  fiunr,particula$  imbecillas  defluxionem  reci 
pere  neceffe  eft.fed  fierietiam  poteft  vt  fi  totum  corpus 
excremetis  vacet,particuls  nullo  modo  a  defluxionehe- 
dantur,quum  nihil  omnino  fuperuacaneum  infit  quod 
in  membracomportatum  sgritudines  parereconfueuie. 
fique  nihiltale  defluat,  necetiam  nafci  inde  morbos  eft 
plane  perfpicuum:ergo  defluxio  prohibenda  eft.idquod 
fiet  corpus  ita  parando  vt  excrementis  vacan$  reddatur 
tu  moderatisexercitationibus,tum  concoftionibus  ali- 
mentorum,&  otium  fugiendo  ,&  ne  quis  ad  fatietatera 
comeiTaflionib9fepotionibufque  explearprxfertim  vero 
ante  cibum  .hacenim  neruos  lxduntnon  fecu$  quatn 
re$  venerea:,qua:  etiam  non  mediocri  ad  podagramgi- 
gnendam  funt  adiumento.quocirca  antiqui$temponbus 
pauci  admodum  in  podagram  inciderunt  Curatio  igitur 
eorum  qui  morbo  correpri  funt,  ab  euacuatione  debet  iil 
cipere:tum  repellentia  adhibenda,fimanu$  pedefquede- 
fluxione  tententur.at  fi  coxedici$  articulum  defluxio  ob- 
fidear,a  repellentibus  abftinendum:quura  enim  ipfe  fatis 
profundus  fir,facile  quoque  intrb  noxium  excrementunt 
detruditur.  quo  in cafu  opus eft  rcmediis  ad  ifchiadicos 
accommodatis.Quum  vero  fanguinis  copia  foliim  dolo- 
ris  coxendiciscaufafir,venain  taloaut  malleolis  incifa 
fatis  erit  ad  dolorem  quamprimum  fanandum.-quemad- 
modumfiquis  ante  totiuscorporis  euacjiationem  acrib9 
adcoxendicem  medicamenris  vtatur,  mulritodine  ibi 
conculcataaffcclionem  fanatu  difficillimam  reddetiiri- 
cran*abitque,&  materiam  quodammodo  fuperaffabit.  er- 
go  in  quibus  hic  error  inculcationem  huiufmodi  fecit» 
maxima  cucurbitula  coxedici  admoueda  eft-.purgatioque 
clyfteribusex  colocynthide ,  &citeris  generis  eiufderri 
tentanda  .Ergo  fcire  conuenit  eos  qui  temperatana  viam 
ducunr,quique  diita  vtuntur,neque  in  podagricis  dolo- 
ribus  inueterarunt  poffe  leuari,fi  ineunte  vere  autpcrvc 
na;  feCtionem  aut  purgatione  euacuentur.at  eos  qui  mul- 
to  fe  vino  ingurgitarunt,  quique  comeffationibus  fe  ex- 
pleuerunt,nihil  ab  eiucuationibus  prarfidii  effe  capturo? 


6jl 


OIUB  A  SII 


ruifusenimbrcUitemporisfpatio  intemperanter  viucn-  A  culum  cffe  rencs  obfeffurum  pnrnunciat :  idqiie  potifli- 


tes  crudos  humores  coaceruabunr.In  doloribus  autem  ar 
ticulorum,in  quibus  i.im  toficonftiterint,artus  adprifti- 
numftatum  redire  nullo  modo  pofliint.  Ergo  vulpesvi- 
ua$,alii  mortuasin  oleocoquut,a!ii  hyxnas ,  &difcuties 
oleum  efficiunt.tura  in  peluim  coniiciunt ,  iubentque  in 
id  arthriticos  totum  corpus  conte&os  fe  demittere,&  in 
eo  diu  roanercqua  ex  re  magnu  fruftum  ferut,  quu  ma- 
teiiem  omnem  ex  qua  morbi  origo  eft.euacuent.  fed  vi- 
tiofa  viuendi  ratio  eos  iteium  eadem  explet  materia.Ad 


mtimin  fenibus.fed  fi  id  refcifcat  medicus,  quxdam  irt- 
ueniet  qu.c  fene  illum  ab  hoc  malo  tucbutur:  nam  &  re- 
nes  purgabit  iis  qux  vrina  cicr,&  iubcbir  ne  fefe  extedar, 
nevc  exerceatur:fed  vtatur  tquitatione  gtftationeque.iif- 
que  ncc  multis  necdiu  Qtmmqueahquis  dolorin  aliquo 
articulo,cxempligratia,pedis,  fentiatur  ,neg!igendus  n5 
eft.quauisenimnobisfegniterid  trafeutibus  fedatusfue 
rit,mox  tamen  reuertetur,&  diu  hominem  maiore  malo 
afficiet,&fanari  difficulter  potetit.Prxftat  ergoin  princi 


inflammationes  vero,  bcne  facit  fabarum  farina  ex  aqua   B  pio  dolorem  curare,quum  adhuc  facilis  curatio  eft.Sxpe 


decocla,cui  fuillus  adeps  accedat.albarum  quoque  viola- 
rum  radices  cum  aceto  curant  inflammationes  qux  in  ar 
ticulis  obduruerunt.  Cafeus  aceriimus  &  vetuftiffimus  de 
coclo  carnis  fuillx  diffolutus,&  inpila  probeinvnum 
condu&us,tofos  articulorum  impofitus  diffoluit :  quum 
enim  defluxio  fine  vllafe&ione  rupta  fit,fingulis  diebus 
partes  in  quibus  tofus  eft,fine  moleftia  implet.  Aliud. 
Platani  folia  viridia  lxuigata  &  impofita  eas  inflamma- 
tiones  qux  in  genibus  funt,iuuant. 

Epithema  doloremfedans  podagricis,&arthri- 
ticis,quo  vtanturquum  vrget  acceffio, 
Cap.   c  x  i  x. 

HO  C  epithema  capirliquoris  papaueris,croci  fingu- 
lorum  drachmas  quatuor.tere  cum  lafte  bubulo  aut 
caprino,addeque  panis  medullam  ,  ac  diligenter  iterum 
terejVt  facile  tangi  poffit.&  rofaceo  affufo  emollias,atque 
imponasr&cataplafmata  tuendi  caufa  foliisbetx  aut  la- 
&ucx  foris  teges.  quandoque  etiam  opium  &  crocu  lxui 
gantes  rofaceo  cerato  excipimus,&  in  linteum  conie&a 


etiam  nobis  fufpectx  effe  debent  cruditates,&  alui  fluo- 
res,&  inflationes.medicique  earum  admoneri:nam  tace 
tibus  nobis  fxpenumero  grauia  difficiliaque  cotingunr, 
qualis  ea  affe&io  cft  qux  flatuofa  nominatur ,  quxque  ex 
timore&  nimio  marore  oritur,quam  melancholiam  vo 
cant.Sedplurimafunt,qux  propter  negligentiam  adid 
mali  progreffa  funt  quod  vinci  nullo  modo  poffit.quam 
obrem  nihil,aut  paruum,aut  magnum  quod  prxter  con- 
fuetudinem  accidat,  eft  filentio  prxtereundum.  Verum 
C  quiaconiun&orum  medicamentorumfafta  efta  nobis 
mentio,deinceps  eorum  defcriptiones  coniungentur. 
Qux  cerx  menfura  fit  oleo  adhibenda, 
Cap.    c  x  x. 

SI  vnguina  qux  a  laffitudine  leuanda  nominantur  ame 
dicis  a«TO,velis  conficere,  olcum  cera?  quadruplum 
impones:filiquidum  ceratu,vt  infracturis  fieri  folet,du- 
plum:  fi  medicamentum  eroplaftri  modo,  vtriufque  pat 
modus  effedebet,Gaer  nos  ambiens  fit  moderatus:fin 
autem  cera  vetus  aut  arida,aerque  f  rigidus  fuerit ,  paulo 


iroponimus .  Ad  ifchiadicos  vero  faciunt  cataplafmata  D  pluso!eieritaddendu.*ficutcontra,ficerafuerit  pinguis,' 


aerque calidior,paulo  minus  olei  debet  effe.hxcverd 
paulo  minorportio  eft  duodecima  pars  medii  exceflus, 
qui  inter  vtramque  partem  fit  interie&us :  nam  vndecim. 
&  tredecim  olei  vnciis  cerx  libra  admifceripoteft.^ 
Uttvti^ov  ,  hoc  e(l  Uquidum  medicamentum, 
Cap.    c  x  x  i. 

ADipts  fuilli  recentis,eie£rismembranis,vncia:  qua- 
dragintaqtiatuor,cerx  vncix  vigintiquatuor,lithar-' 
gyri  vncix  fex.ceruflx  tantundem,eliquataaridismifcea 
^  tur.-traftu  enim  confiftent. 

Tetrapharmacum  bafilicum,    Cap.  cxxn. 

CErx  ,  refinx  fri&x ,  picis  ficcx,fxui  taurini,finguIo- 
rum  Iibra  vna.Vtautem  celcrius  concoquat ,  &  car- 
nem  creet7addimus  thui  is  modo  tres  vncias ,  modo  qua-' 
tuor. 

Medicamentum.J^  %>Mv,hoc  eftex  fucch, 
Cap.    c  x  x  1 1 1. 

Llthargyri  pondo  duo,cerx  vncix  o£ro,olei  podo  fex", 
foenigrxci,lini,feminis,ebifci  qux  etia  altharadicuu 
p  (nam  &  agreftis  malua  althxa  nominatur)pfyllii,cucum.e 
ris  agreftis,  omnium  ptifana  deco&oru  fucci  podo  dua 
coque  vfquedum  non  inquinent.poftea  vtiror. 
MalagmaMnafxi,    Cap.  cxxiin. 

Llthargyrilibrx  dux,cerxlibra,axungix  veterislibra 
refinx  fri&x  vncix  fex. 

Emplaftrum  ex  melle,    Cap.  cxxv. 

CErx  libra  vna,adipis  anferini  vncix  fex,olci  vetcris 
libra  vna,lithargyri  tantundem ,  terebinthinx  vncix 
dux,rf//V  hahe»t  «»<t:mellislibra  vna. 
G  Emplaftrum  ex  chalcitide  Galeni,quod  Phce- 

nicinum  dicitur,    Cap.  cxxri. 

SVilli  adipis  yetufti  falis  expertis  pondo  duo.olei  vettl 
ftiffimi  pondo  triadithargyri  tantundem ,  chalcitidis 
vncixtres.  Chalcitidem  contunde,  ac  per  tenuiffimum 
cribrum  traiicies,tum  in  pilam  cum  tribus  olei  libris  po- 
nes,ac  diligenter  teres  vfquedum  optime  Ixuigentur .  ti> 
lithargyrumpertenuiflimum  cribrum  traiectam  ,  &  in 
alia  pila  in  tenuiffimum  pollinem  prius  reda&am  adii- 
cies.pfyllium  vero.roulto  tepore  poft  chalcitida:  prxfer- 


ex  fantwkipinorumamarorum.quam  aceto.aut  oxyme 
Iite  aut  pofca  decoquut.-nonnulli  yerb  nepetam  imponut 
vt  ftrenuum  remedium.Capparis  quoque  radicis  cortex 
coxendicisdoloresiuuatjfi  idoneis  cataplafmatis  mixtus 
foris  apponatur:fique  intus  affumatur.garum  etia  &  nau- 
ria  ex  pifcibus  fale  conditis,  clyfteribus  iniec~ta,  humores 
ifchiadicos  lxdentes  reuellit,&  per  inteftina  euacuat.  V- 
tuntur  autem  eapotiflimum  muria  qux  exfiluris  &  mx- 
nulis  fale  conditis  fit .  Seme  thlafpeos  per  fedem  infufum 
crucnta  euacuatione,quam  molitur,iuuat .  fimili  quoque 
modo  centaurium  tenue.fed  in  his  confulendus  medicus 
eft.Hadenus  ergo  curationem  adhibere  poterit  etiam  is 
quimorbum  ignorarit.fedaliorum  quoque  habendara- 
tioeft,&  qux  contingunt  medico  indicanda  funt  priuf 
quam  magnus  aliquis  &  fanatu  difficilis,  aut  certe  imme 
dicabilis  morbus  fiat.  multa  enim  ante  nobis  indicant 
quid  futurum  fir,vt  foni,vt  ftrepitus,vt  conuulfiones  qua 
rundam  partium,vt  inferioris  labri  tremor,vf  voxinter- 
clufa,vt  oblitiiojVt  grauis  halitus,vtfomni  profundiores 
quam  c5fueuerint,vel  leues,&  vifispleni,&  quu  ab  incu- 
bo  fxpe  fuffocabutur,& ad  res  venereas  immoderata  ft e 
<qucnfquectipiditas,&  quum  non  femel  aut  bis  cadunt, 
quandam  fore  apoplexiamj/w  eftmerbttm  attonitttm,  aut  e- 
tiam  morbum  comitialem:aut  quum  fluxio  in  partem 
aliquam  decumbit(quam  paraplegiam  vocant)autmcli- 
choliam  aut  infaniam  prinunciant,  de  quibus  rebus  o- 
portet  certiorem  facere  medicum,eumque  aduocarequa 
celerrime,vt  medicinam  faciat.  ipfe  enim  vel  fecrione 
venx,vel  medicina  purgantepropinata,veI  vtroque  prx 
£dio  vtens,vel  alia  adhibes  qux  opportuna  iudicabit,ne 
morbus  fiit  impediet.Cxterum  fuffufiones,ocuIorHm  he 
betudo  pra:cedit:&  quxdam  quafi  prxcurrentia  ante  ocu 
los  fefe  oftcndunt,vt  culices.aut  pili,&  alia  quxdam,&ca 
pitis  dolor.qux  funt  etiam  fignificanda  medico :  fiquide 
is  purgationem  adhibebit ,  &  victus  inftituet  rationem 
accommodatam  ,  aliifque  rebus  qux  iuuare  hominem 
poflint,vtetur.laflitudines  etiam  qux  per fe  hominib9  ir 
repunt,&  fomni  profundi,aut  imaginum  pleni,aut  vigi- 
lix,aiirfudores  poftfomnum,&fitis  infolita,  &  ciborum 

auerfio,febrium  indicia  funt  omnia.Qtix  quum  nota  &  jj  tim  vero  in  folec5ficies,vt  oleumhquidum  maneat  :po- 


explorata  habeat  medicus,ea  faciet  qui  conuenient.qux 
itcm  in  thorace  eueniunt,nifi  quisad  medicum  perferat, 
periculmn  erit  neautad  fputum  fanguinis ,  aut  ad  fup- 
purationem  pcrvicniat.Nigraitidcm  vrina  quadoque  cal- 


ftremo  loco  adeps  adiicitur.  quiimque  exquifitc  omnia 
lxuigarisjin  cacabummitte,&coque,fpatha  exramo  pal 
mx  verfans:ex  quo  ramocortex  viridisexreriorauferen- 
duseft,vtfuam  humiditatem  medicamento  poffit  im- 

pertiri 


p 


p 


£74  DE  LOC.  AFFECT.  CV  R.  ±J&.  1 1 1 1. 

pcrtiri.&ad  coctionem  fatis  ent  vnus  palma  ramus,  vt  A  /^Leum  qucquequod  ex  chamamelino  fit,digent 

ex  crafliore  eius  parte  fpatham  faciamus:  alteram  verb  tum  perfe,tum  multo  magis  imefta  cera  &  relina 

qua  continua  erat,cum  ea  ex  qua  fpatha  effedta  eft,po-  ad  eandem  mefuram.fed  digerit  etiam  anerhmum:  id- 

liamus&  purgemus  vt  candida  fiat,quamque  m  frufta  que  vel  per  fe,vel  h"  eo  quifpiam  cum  cera  &  reiina  vta 

difledtam  &  contufam,medicamento  indamus .  atque  tur.dada  quoq;  eft  opera  vt  in  vafe  duphci  ancthinum 

eoquidem  tempore  tenuiafrufta  iriiicietur3quum  me  etiam  lncoquatunvtihufq;  fuerit  fi  anethum  viridefir. 

dicamentum  ad  moderati  cerati  confiftenriam  perue-  Si  praterea  beta  alba  radices  in  oleo  coxens ,  ldque 

nerit.caterum  p.irs  fpatha  aut  rudicula  qua  lam  a  me  quod  diximus  fecens,medicamentum  digercs  tibi  pa- 

dicamentofuert  arefadh,pra;cidenda  &  abiicicda  eft,  raris:quale  etiam  ex  cucumensngreftis  radice,althaa- 

&  rehqua  vtendum,vt  eius  humiditatem  medicamen-  que  acbryonia  conficitur. 

tum  recipiat.idque  bis  &  ter  faciendum  erit,  fi  rudicu-  B                Paftillus  Andronis,     Cap  cxxxiii. 

lam  exiccatam  mtuebens.  Eft  etia  perfpicuum  palma  A  Luminis  fciflihs,myrrha,fingul.  drach  .quatuor, 

ramumdebere  eflerecens  ab  arbcre  cafum,& eodem  .ajLatramenti  futorn  drachma  dua,thuns  drachma 

diequo  medicamctum  cocturus  fis,vt  fit  fucci  plenus:  odto,cypen  drach.decem,ariftolochia  drachm.  duode- 

quumque  t  andiu  ccxens  quandiu  digitos  non  inqui-  cim(aliqui  drach.odtc)gallarum  omphacitidum  drach. 

nct,ab  lgni  nuferes.&  emplaftro  vtens  ad  vulnera  cruc  odto,pafli  quod  fatis  eft. 

ta,&  qua  cicatncem  agrc  ducunt:&  cum  oleo  hquatu  Confedtio  ex  capitibus  papaueris,qua  X9f>- 

ad  omniainflammata  adhibebis.  fed  medicamentum  <Suw  dicitur ,  Caleni,Cap.  cxxxiiii. 

efto  paulo  plus  quam  oleum,dum  ehquatur.  T  N  vnum  aqua  fextanum  capita  papaueris  decem  im 

Ex pompholyge,    Cap.    cxxvi.  mitte.Si  capita  humidiora  fint ,  macerentur  vnum 

Ompholygis,hthargyn,cerufla,lingulorum  vncia  q  dic,  vnamque  nodfem,fi  duriora&  licciora,etiam  diu- 

quatuor,ladani  vncia,acacia  denaru  duo,oIei  myr-  tius  quam  vnum  diem.  ac  mehus  quidem  eft  neque  ia 

tini  vnc.odto,ceraTyrrhenica  qucd  fatis  fit,&  item  o-  indurata  accipere,neque  valde  mollia:  fugiendaq;  funt 

ua  abiedhs  vitellis.  qua  ex  perhumidis  locis  accipiuntur  .  iniice  verb  in  a- 

Exmeliloto.  quam  ea  capita  vt  dixi  qua  fint  magmtudinis  medio- 

NArdi  Calhci  drach  ma  decc,cyperi;cardamcmi,  cris,quu  &  maiora  &  minora  indi  queat::ta  enim  pro- 

indis,myrrha,ammoniaci  thymiamatis ,  iingul.  portioferuabitur.ccquendi  terminus  tibi  erit  quu  to- 

drachma  octo,mehloti  drachma  vigintiquinque,tere-  ta  capita  flaccida  fuennt reddita.  quodvbi  ent,expri- 

binthuia  drachma  quinquaginta ,  cera  ncua  drach.  mctur  capita  atque  abncientur .  aqua  autem  addetur 

cctum,cy  pnni  hemina  dimidmm,aceti  quod  fatis  eft.  melhs  dimidium  mcfura  totius,&  ad  ignem  fumi  ex- 

quidam  gutta  ammoniaci  ponunt  drachmas  cfntum.  ^  pertem  ad  Attici  mellis  coiiftentiam  coquetur.  deco- 

Mufa  paftillus,    Cap.  cxxvii.  dfio  vero  m  aqua  pluuia  aut  fontana  facienda  eft.vfus 

Aftillus  Mufa:  Alumims  fciflihs,aloes,myrrha,atra  eius  ln  nseft  quibus  fomno  eft  opus:quibusetiam  fa- 

menti  futoni,fmgulorum  drachma  dux,thuns  dr.  penumero  confedfionem  ex  opio  dare  cogimur .  hoc 

octo,capitulorum  Punici  mah  drachma  dece,  gallaru  autem  medicamento  potiflimum  indigent  quibus  te- 

immaturarum  drachma  octo,pafli  quantum  fatis  eft.  nuis  defluxio  a  capite  ad  afperam  artena  deftillat,  qua 

Polyidis,    Cap.    cxxvin.  propter  mfequentes  tufles  dormire  non  finit .  In  lufce 

CApitulorum  mali  Punici  drachma  fedecim  ,myr-  autem  medicamentum  eft  exfapa  parandum.-quam  ad 

rha drachma  cdto,aloes  drachma  ccfo,ali!minis  rem fatis  ccquitur  quum  capita  papaueris  fuennt  ad 

fciflidrachma  quinque,t  l.uns  drachma  vna,  atramen-  aqua  medietatem  decodf  a.huic  etiam  dum  coquitur, 

ti  futorii  drachma  tres,fellis  taurini  drachma  fex  :  vi-  E  radix  glycyrrhiza  addenda  eft.Si  verb  copia  defluxus  a 

no  dulci  excipiuntur.  capite  delati  in  pulmone  coniiftat ,  confedfio  ea  melle 

Ex  charta,andus  ad  nomas,  accommodaticr  erit.ergo  ad  ld  quod  vrget ,  animum 

Cap.     cxxix.  adhibens,vbi in  fbmnum  vertiturager,  id  demu quod 

^-^Harra  combufta,ans  vfti,plumbi  vfti  &  loti,  fqua  exmelle  conftnt,aut  quod  iinemelle  cofeclum  eft,  da- 

i^/ma  ftomomatis  vt  omniu  par  modus  lit,  fulphuris  bis:&  aliquando  vtrunquepermifcebis.Datur  hoc  mo- 

ignem  non  experti  dimidiumdauigato.  derata  menfura  ad  duorum  fatis  magnorum  cochlea- 

Rcfacei confedho,    Cap.    cxxx.  num  magnitudinem.Augebis  autem  aut  minues  habi 

ROfaceum  iine  vllo  vafculo  parare  ccnuenit ,  rofis  ta  ratione  corpons  magnitudinis,atatis,anni ,  tempo- 

foliim  in  oleum  omphacinum  &  omotnbes  conie  ns,&  regioms:in  his  enim  omnibus,  irigidionbus  mi- 

dhs.at  fine  faleconficitunquoniam  fal  calfaciens ,  mi-  F   mmum  dabis:calidioribus,pliinmu.  habita  veroetiam 

nus  ldoneum  rofaceum  reddir.  raiione  quatitatis  quahtatifque  difluxionis,  teplusmi 

Acopon  ex  popuh  tlonbus,  Cap.  cxxxi.  nufque  daturum  eft  planc  perfpicuum. 

EX  popuh  floribus  adhuc  conniuentibus  modius  I-  Myftenu  dolorc  fedans,    Cap.  cxxxv. 

talicus  m  qumdecim  aut  viginti  hbras  olei  alicuius  T  Alet  hoc  medicamentum  ad  ecs  quos  tufiis  exer- 

tenuium  partium  &  ncn  adftringentis,immittitur.  ac-  V  cet,ad  tabidos,ad  caliacos,  ad  dyfentencos,  &ad 

commodatiufque  fiet  fi  florem  mcdice  contufumin  aluiflucrem.capitautehac,Crcci,caftorei,  afari,alter- 

oleum  coniicies. f  que  medicamentum  quotidie  dimo  ci  feminum,cpn,ftyracis,fing.  drach-  quatuor :  eafque 

uebis  prafertim  quum  folferueb;t,ac  m  domo  cahda,  melle  excipito,atque  vtitor  .  quidam  verb  habental- 

celenus  &magis  populi  quahtas  atq;  vis  in  oleum  mi-  terci  dimidium. 

grabit.itaque  poft  ducs  trefve  menfes  potes  expreflo  <           Philonis  medicamer.tu,    Cap.  cxxxvr. 

atque  abiedfo  tlore  &  oleo  per  hnteu  percolato,  ipfum  Roci  dr.quinque,pyrethri,euphorbn,  fpica  nardi, 

habere  oleum  quod  citra  mcrfum  per  hahtum  difcu-  fingulorum  drach.vna,pipens  albi,alterci,  lingul. 

tiat.quinetiam  ceram  &  reiinam  licet  inncere.  ergofa-  diachma  viginti,opji  drachma  decem. 

tis  eritceraquartam  partem,reiina  verb  duodecima,  Picra  Caleni,    Cap.  cxxxvii. 

addere.Si  verb  oleum  quod  expreflens  crafinis  videbi-  A  Loes  drach.centum,cinnamomi,fpica  nardi,xylo 

tur,fatis  ent  vel  qumtam  cera  partem,  vel  quandoque  X  \  balfami,maftiches,afari,croci,fing.drach.fex .  Ego 

fexram  adiicere.Praftat  autem  ld  coquere  m  vafe  du-  verb  aloes  dr.  nonaginta:croci  verb  quinque,coniicio, 

plici  aut  certe  lgni  lento,qualis  prunarum  eft.  Medica-  itaquevtor.  datur  drachma  ex  aqua. 

mentum  hocaptiflimum  eftadomnes  laflitudines  feu  H      Catapotia  purgatia  ex  aloe,Gal.  Cap.  cxxx  vi  1 1. 

fponte  ortasjfeu  aha  quoque  ratione  contradt  as:&  fuc-  Olocynthidos  pars  vna,aloes  &  fcammonia  ,  fing. 

cos  quicunque  non  admodum  crafli  nec  lenti  m  cute  v>  partes duaducci  abfinthn  parsvna. 

carneque  refident,euaporant  ac  digerunt.  Hiera,    Cap.  cxxxix. 

De  ahis  oleorum  digerentium  gene  -  T  Ntenons  colocynthidis  dvachma  viginti ,  chama- 

nbus,    Cap.    cxxxn,  1  dryos,agarici,fingulorum  drachnia  decc,  fagapem, 

FFFf.i, 


676 


ORIB.  DE  LOC.  AFFECT.  CVR. 


7 


opopanacis,fingulorum  drachma:  oc~to,petrofelini,ari-  A 
ftolochia:  rotunda:,piperis  albi,iingulorum  drach.  tres, 
fpicx  nardi,cinnamomi,croci,myrrhar,  polii,  lingulo- 
rum  drachma:  quatuor.melle  diluito,datoque  ad  fum- 
mum  drachmas  quatuor. 

Diofpohticum,    Cap.  cxl. 

CVmini,piperis  longi  vel  albi,rutx,nitri ,  omnium 
par  modus.atque  ita  magis  ventrem  foluit :  quum 
verb  pnn  aliorum  ponderi  dimidium  nitn  mifcetur, 
non  lta  fubducit.Maceretur  autem  cuminum  ln  acero 
acernmo,deinde  continub  tundatur:  aut  etiam  pnus  g 
friceturinvafehttih  quodperfedte  co&um  fit.  Sunto 
verb  &ruta"  foha  modicc  liccata.His  quatuor  aliquado 
mel  defpumatum  additur,ahquando  nihiHed  lbla  ari- 
da  reponuntur,ac  ptifana:  cremori  &  aliis  quibus  maxi 
me conuenire  videnturcibis  iniiciuntur.  Sumitur& 
medicamentum  hoc  &  ante  &  poft  cibum:ad  quem  v- 
fum  ld  quod  mel  accepit  eft  etiam  lucundius. 

Simplex  ex  tnbus  pipensgeneribus, 
Cap.     c  x  l  i. 

AD  cuiufque  trium  piperum  drachmas  quinqua  C 
gmta  fans  eft  addere  anifi,  thymi ,  zingibenfque, 
iing.drach.oclo.herbarum  autem  coma  cum  flonbus, 
abieclo  eo  quod  lignofum  iit,imponenda  eft.deinde  o- 
mmbus  iimul  contuns,&  per  renue  cribrum  tranfmif- 
lis,mel  optimum  ac  dihgenter  defpumatum  admifcea 
tur.Hocque  medicamentum  dan  potentfemel  aut  fa> 
pius  quotidie,&  manc,&  ante  &  poft  cibum,  atque  e- 
tinm  dormitum  euntibus.Datur  autem  cochleans  ple 
ni  menfura:ac  paruis  qmdem  corponbus,parui:  maxi- 
mis  verb,maximi  cochleans.  _ 
Medicamentum  cx  calamintha, 
Cap.    c  x  l  i  i. 

ACcipito  calaminthes,pulegn,petrofelini  ,  iefeleos, 
fing.drach.duodecim,feminis  apii,cacuminu  thy- 
mi,\  triufque  drachmas  quatuoi,  hbyftici  drach.fede- 
cim,pipens  drach.duas  de  quinquaginta.atque  herba- 
rum  quidem  quicqmd  lignofum  durumque  eft,  id  ab- 
liciatur.-capiantur  autemextremitates  herbarumcum 
virentiffimis  foliis  &  floribus.hxc  omnia  iimul  tundc- 
daactenuilfimocnbrandafunt  cribro,melque  optimu  E 
&  accurate  defpumatum  admifcendum.Vfus  eius  ent 
poft  matutinam  fn£tionem,ante  exercitationem  &  bal 
neum.  Licet  etiam  iine  melle  admixto  iiccum  medica 
mentum  cbficere,&falis  vice  ad  obfonia  vti.poHumus 
idem  m  ptiiianam  conncere  pro  aceto,vel  ln  eiuim0_ 
dialiquidpropipere.Sedpoteft  etiacum  melle  obf0- 


niis  admifcen.poft  cibum  tamcn  nunquam  ncquehoc 
medicamentum,ncque  aliud  vilum  quodad  validiorc 
diftnbutionem  faciat,erit  allumendum. 

Medicamentum  ex  fucco  malorum, 
Cap.     c  x  l  1 1  i. 

QVod  exfucco  malorum  conficitur  accommodatu 
eft  lis  qui  non  appetunt,quique  non  rectc  conco- 
quuiit. eius  autem  contedrio  eft  ha.c  :  Malorum  cydo- 
niorum  qux  maiora  dulcioraque  iint ,  fucci  fextanos 
duos.his  optimi  melhs  tantundem  miicebis,aceti  fexta 
rium  vnum  ac  dimidium.  Ha.c  vbi  ad  ardentes  carbo- 
nes  modice  coxens,(pumamque  dctraxens,zingibcns 
vncias  tres,piperifque  albi  vncias  duas  immittes:dein- 
de  ad  carbones  lgnitos  lterum  coques  vfquedum  mel- 
lis  fiat  fpiilitudo.Hoc  medicamentum  non  modb  falu- 
tare  eftiisquibusventriculus ,  fed  etiam  quibusiecur 
mualidum  eft.  Conftatetiam  mter  ornnes  Jioc  leiunis 
dandum  eiie  ad  myftri  magnitudinem:  quanquam  ni- 
hil  etiam  larditjli  a  cibo  fumptum  fuerir.commodc  c- 
tiam  dabitur,fiquis  pranfus  lit  prius,&  ante  ctcnamid 
fumpferit.Maxime  aute  tempeftiue  dederis  ii  duabus 
aut  tnbus  ante  cibum  hons  obtulens.At  iicui  venter 
mtemperie  cahda  laborat,  aut  bili  quouis  modo  abun- 
dat,huic  auferri  piper  ac  zingiber  deber,  ac  fuccus  ma- 
lorum  cum  aceto  ac  melle  tantiim  co&us  modo  prx- 
fcnpto  dan. 

De  oxymelitis  apparatu,   Cap.  cxliiii, 

OXymeh  conficies  hoc  modo:Cum  melli  optimo 
ad  carbones  ardentes  fpumam  abftulens,in  ipfum 
lmmittes  aceti  tantum  quantum  fatis  iit,ne  guftati  ni- 
mis  acidum  nec  dulce  videatur:ac  denub  ad  prunas  co 
ques  quoad  amborum  qualitates  m  vnum  redacta:  pla- 
nc  iint,nec  guftati  acetum  adhuc  crudum  appareat:in- 
de  abigm  aureres.quiimque  vti  voles,aquam  ei  mifce- 
bis,iic  temperans  vt  vinum.fed  fatius  ent  de  mcdo  ex 
fumentium  guftu  facere  nidicium  .  Ipfa  tamen  pnma 
eorum  commixtio,quo  plunmis  idonea  iit ,  ita  eft  fa- 
cienda  vt  vni  parn  aceti ,  mellisa  quo  detra&a  fpuma 
iit,dimidium  aduci  oporteat .  Cum  aqua  verb  ftatim 
oxymeliconficies  hoc  modo:Melli  quadruplu  optima; 
aqua:  mifcebis:deinde  modico  igni  coques  vfquedum 
fpumare  deiinat.Conficitur  fane  oxymeh  etiam  tnbus 
ftatim  ab  initio  commixtis  ad  hunc  modum: Aceti  vni 
parti  additur  mellis  dupliz  &  aqua:  quadruplu  :  harcqj 
ad  tertiam  vel  etiam  quartam  partem ,  ipuma  mterim 
ablata,  decoquuntur. 


OB  SER  V  ATIONES  I  O  A  N.  BAPTISTAE 
Rafarii  in  nouem  Ohbafii  libros  ad  Euftathium. 

IOAN.    BAPTISTA    RASARIVS    10.  UVREN- 
tio  Maflauo  medico         $.  p.  d. 

;  V  v  M  dc  ncuemOrilafu  librorim  ad  lujhthitm  edihone  mecum  agres ,  antequam  m  Cyprnm  al  ijkt  mxim 
;  nobipmaque  vnfula  euocatus  projiafcereris.eapotiffimum  rattone  adidmhperftiadendu  uttbarts.-rutordarcm 
.  jhidia  tnultorwm.sed  qtmm  uterque  nojlrwm  m  mgnaffe  effctfire  ut  qnum prmum  mea  mterpretitiomlucem 
■  juiffet prolata,nonnnllifirtaffe  apud  quos  ijdem  Uri  dilignttus  defcripti  dclttefccrem  ,  de  i/s  edcndis  agtsrenti 
ncflram  tamen  adhuc  manemjuiffeconieauramperjfiamus.quamobrem  cum  antea  fwnmo jtudto  huius  epujcult  excmplum 
pcrqturebam  cii  meoacvuratt  cojerrem-tum  uerS  hoc  teporepratfertim  ad deledas  multas  mcuUs.qms  Ortfc fms  librarior* 
oilpafufaperatmn  ejfe caUniwm  diutius  exijhmut  nattus  emm uctujhtm adiam  fwn,cx  quoea fmptafmt 5«* mox fc- 


678  INORIB.  IX.  LIBROS  ADEVSTATH.  67 

quentnr.  doleo ab  eo uolutninc  tertitpm  dleffe  librwm,m  cjuo Jperabdm  memulta effe  emenddturu:  fcis  enitn qu  awi mttlta fntvn 
eo  t\epr<uAb*,ut  vn confiaendts  medicamentis  uel  liqtudt  uelariddfepedefderentur  -Namquod  Vdulw  Ahgnetaita,  fcri- 
pfiffc  Ortbdfimnmfimuldr  ,idegp  libra)  iorwmvncurtdfiSbtm  putv  Verum  quodhdtknui  ufu  non  uemt  firjitendliqHando 
CDnfeiiuemtir  tu  vntsrim  Infce  loas  etnendatisfruere,dtciue  idem  de  librisdd  iulidnum propediem  expeffo.Qurd  ut  ualedS, 
rru,utftas,dma-Venctiis,Calend-  Mdrt.  M-  D.  LVI- 


Cap.  xi,Qutcun<]ue  etiammoltcs  rames  haben(,3ic.\et.hb.npjj  \o~tt  ua^ot^a,id  eft ,  Qincunque  etiam  lpinam 
^SkSs?  non  habent,qui i*a\ayM-  nominantur.  P.uilo  p6ft,Co/re  tnim  cum  excrementts  maUm  eft:  In  vetere  hbro  lic 
legitur,*xa!ioV</t^  "^ri  «afefjJw/wtw^uVj^uSsHjid  eft,Coire  etiam  cum  excrementismalumeft.vthocfitaliud  tempus, 
non  autem  ratio  reddita  eorum  qua:  fupra  funt  dicra.  Etitem  paulo  poft,E/  alui  fluxus  recentts,ftquidem  dtuturnos  quan 
doque  uenus  ficcat.y .\.dc,x^  Jiappotaji  $amtajcu.ty  Ji  tu^ovKtfxiv.Uv  'G&t  <m  ta  acppoJima  £>y>a/i/ft,hoc  eft,Et  alui  fhixus  repc 
tinos:fiquidem  inueteratos  quandoque  venus  exiccat.Et  lta  etiam  apud  Aetium  legitur. 

Cap.  XVi  i,vbi  de  aloe  agitur,h;cc  luntverba,Vertranfit  enim,neque  cibos  corrumptt:pr*tered  neque  fttim,ncque  famem  in- 
</wr/r.Vet.cod.iic,<J^^'/iHy),W^«J7i'ot  ovk  d^ani^ti.^sc  Ji,KsC[iJi^ot'£h  *SH  aerrav^id  eft,Pertranfit  enim,nequecibo- 
rum  vimhebetat.praterea  iitim  non  inducit,&  ad  lumendu  cibu  nos  reddit  promptiores.  Atqueita  etiam  legitur 
apudOnb.  v  i  i.Colleft-cap.x  x  v  1 1.  Eodem  capite,de  fcammonia,P/r«/r<«m  cj  bitem  uehementer  eduetv.datur  eius  pur&  dr. 
una  ad fummum.V .l.fic  habet,  ay{Ji<t*tyua  k)  %cmv  iyvpwc  atcfa-Rt ,'oont  Foa  7»  55*£isw,id  eft,Piruitam  &  bilem  puram  va- 
lenter  educit  vna  eius  dr.ad  lummu.itaque  habet Unb.v  1  i.Collett.x  x  v  1  r.  1  aulo  infra,P«rg<if/o»f ttjjante,uu\m erit 
tn  tedorecubere.V .l.meh9  hoc  modo,uWcrHc  3  7>7c  Ka%Lpofwc,i.  purgatione  procedete,&  no  AMjWaxcvt  antea  legebatur. 

Cap.  x  xi  i,A«r  aneihiradtx  excalcfac~l<t.\ .\.i\c,t\  a#u%v  7r,c  pifyc  >uKavju*vt\f}id  eft,combufta  anethi  radix. 

Cap.  xxi  1  i,Snccui  Qrf»4/r«j,Legendum  eft,Liquor:atque  ita  deincepsquuCyrenaici,autMedici,autpapaue 
ris,aut  panacis  fucci  riet  mcyo:  li  inic Grxce legat  ur,Liquor  femper  ent  dicedu:vt  a  nomine ^)A«,qui expnmitur, 
&  llhnc  manat,diftinguatur. 

Cap.  xxviv/  utro  mtrt  pa,u  addas,tbfceffus  rupet.ln  V .c.]egimr,rzj&oi&a*a)t  Ji  tiTfvs  o\ty>t,<?)\ott*0>-mitc  .i.Sin9  rupir. 

Cap.xxx  1,3/  punuL  crupenntjana  rofaceo  &c.V.c.pro  lana  habet  ofotLv,id  eft,hnteolum. 

Cap.  X  X  X  I  1  1  i,C«terum  qui  affecliones  covnofcere  non  poJJunt,l<tpe  quvdconuenu  peificiunt,SiC.  ita  legitur  apud  Galenu 
1 1  xj*  75'OTt<:fed  Or.habet  ahter.hoc  modo,w>AAajuc  jovx  aivtsarn  Jiotoi /xt\  Jfy.yt 'acncovnc  nxc  SJadio^c,id  eft,  Sa;pe  enim 
quod  par  eft  non  perriciunt  11  qui  aiiecliones  non  cognofcunt. 

Cap.  X  X  X  V,He!cnu  radix  ctque  acftmui  columbarum  lylueHnum,qno  aimodum  frequenter  uttmur.  Vet.  cod.  fic  diftingllit, 
tAtwv  pl<lct  bu$iwc.  Tm  tunrpto  ^toudfut  ifet&pvvjrajv  iM,i^pc  ygv/uuiJtL^id  eft,Helenii  radix  fimih  niodo.Fimo  autem 
columbarumfylueftnum  trequentiilimc  vtimur.  • 

In  librum  fecundum. 

Cap.  i,Pi»m  »«f/t/Vf«f//f/«,&c.V.1.3ddit,$)oo€iAct/7D4/liiJ)£«t'3id  eft  pinei  nuclei  vtfcapars,  lentiicus&c 

Cap.  1  t,t\traciylis,cmcus  agrefiis.ln  V .l.melius  legitur  iic,a7j> ax7t/A/c,«  jiWicorapetoCjid  eft  velcnicusagreftis.  Pau- 
lo  ^b^,%tyrax,hydnon,ptper.V A.cvt^^fo-m^^d  eft,ftyrax,hydropiper.Sed  apud  Aetium  qui  Onbalium  autorem  ha 
bet,vbi  de  eadem  re  agitur,legitur  vt  pnus  traflatum  fuit ,  Ci  tov,  7nmtA,ld  eft,tubera,&  piper.quanuis  quum  de  ca- 
lefacientibus  agatur,ex  omiuum  fententia  videtur  legendum  efie  hydropiper,quumid  a  Diofconde  hb.  u,  Gale- 
novi  1 1  Simpl.&  ltem  casterisinter  calefacietiatuiTror  vero  (hoc  eft  tuber)non  item  adnumeretur. 

Cap.  v,lpithymumymcmha,fatureta.  V.l  habetSt/xa,  ,hoc  eft  thymum,no  3u,t<Ce5t,hoc  eftfitureia.  quod  etiaapud 
Aetium  legirurrquanquam  vtrunque  retinen  poteft.Veldicendum  deefle  verbum  9tyta.Paulop6ft,C<ti'o«CT,V.l.ha 
bet  Jcafd)'<jc«)Ao>.Aetius  tamen  nihil  vanat:ac  Galenus  quoq;  v  1 1  Simpl.caru  habet^cuius  femen  in  tertio  ordine  cale 
faciennum  conftituit.nihil  ergomutadum  hicputo.Sed  pauloinfra  quumlegitur/japo^oc,  V.l.habet  pa<patic,id  eft 
radicula,  magis  accommodate.iiquidem  de  rutadeque  rododaphne  ritmentio,  quasin  teurfo  gradu  calefacien- 
tium  vna  cumr?diculaGal.collocat.Ita  etiam  legendum  infra,cap.x  x  x  1  x. 

Cap.  v  1  i,Contcn  uehementer,Legetidum  eft,Cicuta  extreme.loquitur  enim  Oribafius  de  refrigeranfibus. 

Cap.v  1 1 1,  Ac4c/<»  lota,piantago,  beta.  V .LctKaKiasnWfioit»  ^vofhcnimv&mtAd  eft  bhtum,non  beta,quam  &  Orib. 
&  C3iteri7ii}TAorvocant. 

Cap.  X  1 1, A/f«  pttra  flos  marcefcentes  carnes  drefacit.V W.denac  •nQac  al%c  m;  7t%aJa  e$ic  tmpmc  oht^kh,  id  eft,  Afia:  pe. 
trsflos  flaccidas  carnes  eliquat.  Eodem  cap.  O«or«m  candidum  ry  putamen.V .Luat  te  >  bXut^Ktfj^it  Xvfiov,  ld  eft  ouora 
candidum  &  tenue.pnus  tamen  At5rrf(id  eft  putamen)legebatur. 

Cap.  x  vi,Afjror«w«  (jpracipue  uflu.W.a.Cpz-ntot  <s. (jcat*ot n>  Kav}it ,id  eft  abrotonu,ac  magis  enam  quum  vfttt  eft, 

Cap.  x  x  i,Ctcuta,picea  arbor.V .\.yj>v&ov,  ht\>K* ,id  eft  cicuta,leuce  arbor. 

Cap.  x  x  1  i,0/e*«w  uettts,glycyrrhi\£  radtx.\.Vi>.aiov7iahaioi,y\vKvaJ\icr\pl(la,id  eft,oleum  vetus,  psonix  radix. 
Et  ita  efle  lcgendum  puto-.nam  tenuium  efle  partium  p.Toniam,&  non  gly cy  rrhizam,  Galenus  v  1  Simp .  teftatur. 
fed  propter  nominis  iimilitudinem  facihs  fuit  lapfus:qui  etiam  infra,cap.x  x  x  1  x.cernitur. 

-  Cap.  xxvi  i,rhus,pix  Mgyptia,ma(iiche.ma.\i:  diftincuim  eft.legendum  enim  eft,Thus,pix,if  gyptia  maftichei 
Vtdicatur  maftiche /fgyptia,ad  Chia;  differentiam. 

Cap.  xxvi  i;Fo//4  maluctfyluc(lns,malux  caule.-  ,V.1.7?e  ajetoc  fiax&^c  tn  ffv^a,araJttJyojuaf\ct^  .i.agreftis  llialux 
folia,&  anadendromalache:quam  Galenus  v  1  i.Simpl.  althiarii  quoque  appellari  fcnbir. 

Cap.  xxxv,Ai^r4^/«,ox:v/»>i-/f/»ttOT.Legendum,afparagusoxymyrfinus,  finevlla  di&ione.  vt  ctiamcap.  xi. 
Eodem  capite  legitur,alljum,  paftinaca,legendum  ex  V.l.kordium.vt  etiam  cap.fequenti,&  cap.x  l  V 1 1.  Et.pau 
lo  mf \-i,Orebus  qui  fumpt «j , L egen du m , E  ru u  m  cc piofius  fu mp tum. 

Cap.  xx  x  v  l^Votus  mnian  quo  fcorptusmarinus  fuffocatus //r.V '.  1.  onopmts  SaAaoji»  vvwyirni;  oivop  7s  ~^mipi-)fjt.ct,id  eft  Di 
lutum  fcorpii  marini  in  vino  fuffocnti. 

Cap.  xxxix,  vbi  aftenfcus  eft,C«r<*j>orf4  attrahentia  que.  dantur.Y.l.aKwflct  JlJo^a  Kavfmma,  ld  eft  Catapotia 
^ua;  ad  hngendum  dantur. 

Cap.  x  1 11 1  ijCfi/r/rfjawW^menfHW.V.l.addit^/^ideftmel. 

Cap.  \.,Sambucut,ebulw.V .\.axTix,cu'J\iMC,id  eft,a&ea &chama:melum.   Eodem  cap.li//f«w,<t/f^4,LegendumI- 
bifcus,fiue  althsa.    Eodem  tap.legendum,Ex  cancis  pingues  magis  qua;  ex  capnficu  exiftunt. 

Cap.  L  1  i,profmyrna,legendum  eftmyrrha.  Etitem  cap.fequenti.  Paulo  mfra  Glaux,cerebrum.Diofc.lib. 
1 1 1 1,&  Orib.x  ii  1 1.  Coll.cap.  t  x  1 1 1  i,hei  bam  eiTe  glauca,&  animal  qua;  nociua  dicitur,fcnbit;ac  cerebru  nocJusc 
ad  lac  gignendum  accommodatum  elTe,ex  Zopyri  fententia  commemorat. 

Cap.  t  r  x,Vbi  de  Lemnio  iieillo  fit  mentio,habet ahus  codex  drach.mediam.V J.legit  drachi  od>o. 

fFFf^i. 


68o 


ANNOTATIO  NES 


In  Librum  quartum. 

Cap.  i,T>aitci,f<feleos ,  trochifci  .  V.  1.  <htvuv  ,  oitjixioc ,  ■npJuKwu ,  id  eft,Dauci ,  fefeleos  ,  tordyhi:  quod  torjyhum 
Diofcor;des  Iib.  m,  feieh  Creticum  ab  aliquibus  vocan  fcnbit. 

Cap.  i  j  i,vemqucfaxattlium  ptfcium      pdagtorum ,  Legendum  eft ,  Itemque  faxatiliu  p!fcium,litterabu  acpclag. 

Op.  VyCetaceumgenus  m  mari  d<gentium  d/a;md//«w,Legendum,  Omne  cetaccum  genus,&c. 

Cap.  xii,  Vagurt ,  cancn  ,  locuftx, ,  Legendum  pagun,cancri,loligines.  Et  eodem  cap.H/j  minut  nutrit  aihum  ft- 
mul&  crufj~um,& ad/iringcns^LegenclumjLt  aufteium.  Et  paulo  poft,  Mmus  ueri>  altt  poltnta, Legendum  ,  JLquc  atque 
iijiiutnt  polenta.    Et  item,Coma,pruna  fy  uc//rta,\izjpha:\ J.addit  Rubi  fruOus,arbuti irucius. 

Cnp.  x  1 1  i,Legendum  eft  Eugloflum,pafler,  &  lacertus,  medn  quodammodo  funt  mter  eos  cjui  teneram 
duramque  carntm  habennahmentumque  corum  eftoptimum  ns  qui  fe  non  exerccnt,quiquejmbecilhfunt:  ns 
vero  qui  cpnunlefcunt,friabile&  molle  alimentum  eft  ad  bona  valetudinem  accommodatifltmum.quocirCja  opn- 
mum  ommum  fuccum  cieant  carnes  quadiupedum  animahum,ii  prcbc  t6eoquantur;&t.Ita  enim  etiam  fcnptii 
eft  hb.m,Collect.apud  Orib.cap.  x  v.  Tum  non  lta  multis  veriibus  mteriecris  legendum,  Etpiruitx  plunmum 
faciunt ,  manna  ck  lecurboni  lucci  funt,&c.Et,Meliores  (uv.t  pedes  porcorum,quam  grunnus  &  aures. 

Cap.,  x  n  i  i,Legcndum,Senioiu  vero  carnes  funt  pefhnia.  Etpaulo  poft, Aut  pecudum:non  minus  quo- 
quequdmea-  mah  iucci  cft  cerutna  caro,renes& teftes  nimis  adultorum,  &c.  Paulo  poft,  Quam  alii  horau  iru- 
cius.  Lt  non  lta  multo  p6ft,legendum,Poriori1m,alhurum,daucoii!m,&  radicularum:  &  item,Vina  qua;  craiia 
funt  &  fcetida,&  auftera. 

Cap.  x  v,Legendum,Torpedo,turtur,omnegenus  volucrium.auium  narque  caro  terreftrium  carmcom- 
par.  Et  paulo  poft,Ex  bubuhs  &  c.iprmis  carmbus  mehores  ad  concodhonem  lunt  bobus  vituh ,  atque  hocdi  ca' 
priSjomnes  praterea  cames  e<  rum,&c.    Ad  finem  c.-ip.Vinum  dulce  facjlius  quam  aufterum  concoquitur. 

Cap.  x  v  i,Legendum,Muih,ciphi,deinde  oua  tcfta,eljxa,fricra,tnticum  elixum. 

Cap.  x  v  i  i,Legendum  ,  Ohua  iale  c6dita,piaftantiorcs  autem  iunt.  Et  poft,Huius  genens  funt  carduus, 
attractyhs,&  attra&e  magts  honcrata  quam  conueniat.  Er,  Rcgius  afparagus,paluftns,myrti  iilueftns&c. 

Cap.  xvn  i,Legendum,Vinum  nigrum  &  aufterum,facile  acelii  t,&  ad  vcmitum  impelht :  craijum  quo- 
que&  nouum. 

Cap.  x  x  i,Legendum,Pracipue  vexb  il  mcllis  portio  ei  fuerit  indita.  Zithus  &  fucci  omnes.  Ita  enim  vetus 
liber  habet. 

Cap.  x  x  i  i;I  egendum,  Ad  ciuem  vfi  m  adhibenda  eft  cum  oxymelite,  vel  aceto  &oleo  ante  alios  cibos  o- 
mnes.  Pauloinira,Quocirca&<fparagr.m  afphodeh  ictericis,vt  fummum remedium  pra.bent.  Et  infra,Radi- 
cula  attenuandi  vim.habet. 

Cap.  xxi  n  i,Legendum,Tr  t  cum  elixum,oua  elixa. 

Cap.  x  x  v  1 1,  Legendum,Serum  b&is  v.ildealut.m  mollir,e'ique  tantum  optimi  mellis  addendum,&c.  Et, 
Carnes  ammalium  quibuspatum  admodum  a.tatis  accefltt.  Simihter  etiam  eoru  extremitates  faoliusper  aluum 
tranfeunt.  Et  pcft,Vua-  dulces.prafet nm  qiu.m  l.umtda  fuerint,  morain  purum  ventriculum  lncidentia,  &c. 
Et,Si  recte  affectus  fit  venter  ad  mfernam  deitc>icnem,tacilc  denountunfi  vero  ncn,&  jpfa  fupra  catcra  manent, 
&  nihil,&c  EtjParumadalterampartemvergens,  quum  neque  vctrem  languidum  ad  excretioncm,neque  va- 
lidum  ad:diftnbutionem  fortiatur. 

Cap.  x  x  i  x,Legendum,  Palmula:auftera,vua:  pafla:  auftera:3mora,rubi  fruttus.  Et  qua;  dulci  fucco  pradit» 
funt  iine  acrimonia,tacihus  defccndunt. 

Cap.  x  xx,Lege,Radicula,finapis,nafturtium,pyrethrum. 

Cap>.  xxx  i,Lege,Alltum,cepa,porrum. 

Cap.  xxxi  i,Lege,Cucurbita  ehxa,melopepones,cucumeres,pruna,iycomora,auftera&  acidx  vua:  paflje, 
vua:,mala  adftringentia  fngidi  &  terrcftns  fucci  funt:acida  vero,trjgiaum  actenuium  partium  fuccum  habent: 
quaque  perfecle,&e. 

Cap.  x  x  x  1 1  i,Lege,Contra  fit  m  radicula,rapis,finape,nafturtio,pyrethro ,  atque  cmnibus  quorum  acer 
afparagus  eft.Polenta  ltem  ficcat,viticis  femen,eruum  bis  autfapc  m  aqua  dulce  reddttum,  eduhum  fit  exiccans, 
&c.    Paulo  poft,Siccius  etiam  eft  quam  ld  q  uod  non  habet.qua  vero  minus  hoium,&defruri  plus  habent  ,&c. 

Cap  xxxiii  i,Legendum,Ptiilana,cucurbitula  ehxa,pe'pones.  Et,Humedtat  quoque  lactuca  nuubulque, 
fed  debihus.portulaca  autem,malua,&  blitum,&c. 

Cap.  xxx,v,Hoc  caput  mirum  m  modum  111  omnibus  libris  eft  deprauatum:  nonnulla  tamen  funt  reftitu- 
tatitaque  legcndum  eft,Iis  vero  qui  funt  ad  continendos  cibos  lmbecilhores ,  neque  fumere  craflius  ahmentum 
qiiajffi  aqua  iit,queuor,&c.  Et.Hordeum  vero,quod  febncitantibus  dandum  eft,non  eft  confringendum,fed  la- 
uandum  &  rn  aqua  coquendum:ac  pnma  quidem  aqua  abncienda  eft,tum  aha  adiedta  ccquendum .  rede  autem 
coquetutiii  decempqua:heminas  m  vnam  hordei  heminam  iniicias:coquitur  autem  donec  hordtum  crepet:  de- 
inde  percolatur.teriuinima  aqua,&  melle  admixto,  veletiam  per  fefola  potui  datur:hoc  enim  &  aluum  probc  fol- 
uit,&  vrinam  cit,&  abundt  nutnt.Daturitem  hordeum  in  polenta  fnclumjquodetiam  Kstpg  V^appellant:fedan- 
^equam  tund,atui,leuiter  fricandum  eft,&c.  Et,Poifet  autem  iimih  quoque  modoomne  terc  ahmentum  fubte 
n  in  potionibus.    Et,Addimus  cucumensfemen  toftum,&c.Et,Ha:c  autem  autem  contufa  m  aqua  funtdilueda. 

Cap.  xxx.v  i,Lege,Ptiflarja:  ver6,ac,catens  decodtis  vel  pinea  nux,vel  auellana:,&c.  Et,Pro  oleopapauer 
album  leuiter  fridtum  cum  putamine  videtur.Iam  adfluxum,&c. 

.  Cap.  x  x  x  v  i  i,Lege,Parumque  olei  &anethi  addatur.prius  vero  lauanda  Cmila  eft  .  panis  antiquus  aqua. 
&c.   Et,Vfque  autem  coquitur  dum  quinta  pars  remaneat,eaque  pcrcolatur.itnum  vero,&c. 

Cap.  x  x  xi  XjSiclegendum,  Febncitatibus  optima  potio  eft  mulfa,vcl  oxymcl.aqua  veroin  febricitante,  o- 
fnnimorfu  vacans,diluta  veio  qua  adftringcndi  vim  habenr,in  ventns  turbationibus  non  funt  mcommoda::& 
ad  vomitus  cohibendos  valent,quibus  melhs  aduerfa  exhibitio  eft.  Et,Pira  vero  ln  aqua  infunduntur:qua;  acer- 
ba  &  dulcta  funt.  ,  Et,  Acini  quoquevuatum  confcifli m  aqua  macerantur. 

Cap.vlt.Ex  pluuiis  aquis  aftiua,quaque  ex  tonitruo  fit,praftantior  eft,&  item  qua:  nimbis  eft  dcmifla.  Et, 
Bibcnda:  funt  vino  mixta,vt  acerbis  dulcius  vinum,alns  yero  ld  quod  fltacerbius,  mifceatur.Vtileetiam  eftlimo 
fasjialfas  &bituminofaspercolare,&c.fed  hic  lotus  luit  a  mc  landm  reftitutus  hb.  primo  Onb  .  ad  Eunapium,cap. 
xiii  i.idque  beneficio  vetufti  codicis  qui  m  bibhotheca  D.Marci  eft.cx  quo  ctiam  fumpferam  verbii  <iaxpa>irJiMi 
id  eft  aquas  bituminofas  elTe  percolendas:vt  non  Hc  legendum,<;ui/  d/itpiitic^d  cft  cum  polcnta:quod  erat  iane  me- 
ptum,  &  ab  loco  ahcnum. 

In  librum  fextum. 

Cap.  v  i  i,Legcndum,Magnu  vero  ac notabihj  coco&ionis  indicium  in  primis  vrinis  nunquam,&c. 
'  1  • 


6%z  INORIB.  IX.  LIBROS  AD  EVSTATH.  685 

Cap.  xxii  t  i,Legendum;Fiuntetiam  meliora ,  quum  temperaturx  contraria  immoderatio  immoderatio- 
neiH  corngat.     Et,Labonbus,c]bo  hberaliore,&  potu  parciore. 

In  librum  feptimum. 
Cap.  xi  1  i,Sic  legendum,Sed  color  earum  humons  colori  refpondet. 

Cap.  xvii  i,Sic  legendum,Reduuiasparuas,&mcipientcsgallacum  melle  reprimit,  &'prohibetcofirma- 
ri:vbi  verb  fattx  lam  lint,carnem  qux  prxrer  naturam  excreuent ,  conlilium  eft  medicamentis  morfus  experti- 
bus  abfumere,&c. 

Cap.  x  x,Legendum,Ira  enim  grumo  compaclo  fanguinis  defluuium  llftetur:  eoitanon  fupreflb&c.  Et, 
Tertio  vcro  die  folues:f:que  medicamcntum  tuto  adhuc  vlcen  adhxret,&c.  Et,  Ad  fanguinis  autem  profulio- 
nes  qux  ex  ore,  aut  thymis,  aut  formicis,aUt  verrucis,&c.  Et,  Aut  acmorum  aut  lenticularum  os  colluendo .  lis 
enam  vtendum,&c.  Et,Huiufmodi  funt  ahcafarinaquepura  deco<Sa,cochlea,  cafeus  mollis.  Et,Ouorum  te- 
nerorum  vitelli,pira,achrades,malaCydonia,&c. 

Cap.  x  x  i,  Legendum,Ocatnces  verb  qux  fiunt  eximpetigine,  & aliis  de  cauiis,concolores  reddit  adeps 
aflninus,&c. 

Cap.  x  x  1  i,V.l.fic  habet,Vt  in  tetrnpharmaci  hbram  horum  alicuius  vncias  duas  coniicias .  Et  tamen  apud 
Paiilii  legitur,  Vncia  vna.  Tum  V.c.habet  1ixc,wb/«  y£  :ia.hu( izpocmi  v&jpor&u)7m,fe  txa\i<zfmf  vwyu.ivoif,id  eft,Egre- 
gie  enimad  neruos  vulneratos,prxfertim  verb  pun&os  facit.  Paulo  pbft  legendum  ,  Quies  lmperetur,  lecTus 
niolhs  efto,oleo  calido  hberahore,&c.  Et  pbft,Illinendum  eftcataplafma  quod  ex  (emperuiuo,mah  Punici  corti 
ce,in  vnio  cocro,&  rhoe&  polenta  adiunftis,conficitur.Paulus  tamen  &  duo  Oribafii  codices  pro  nsypoZ  &  rhoe, 
liabent  K.rpoS,\d  eft  cera.    Er  pbft  legendum,Si  ex  horum  vfu  lmmutatio  onatur,&  pus  &c. 

Cap.  xxxiii,  Legendum,Admifcetur  etiam  opii  parum,  aut  fucci  papaueris,cicutxque  &  mandragorx.  & 
compoiita  medicamenta  fiunt.Ceratum  rehigerans:Cera  qux  &c.  Et  pbft,  Itcmquemfiammationibus  puden- 
dorum  mcipientibus  pnufquam  dcpafcens,&c. 

Cap.  l  i,Lcgendum,Non  tamcn  abfolutj  in  iinguhs  hominibus  &c. 

In  librum  octauum. 

Capite  xxvi  i,Legendum  eft,Nonnul'a  autem  medicamenta,quum  excrementis  totum  corpus  vacat ,  a- 
chores  mcipientes  curant. 

In  librum  nonum. 

Capite  x,Legendum,Et  aha  omnia  ex  oleo  copioliore  parata,&  in  quibus  nihil  aufterum  &  acerbum  inlit. 
Et  multo  pbft,Aut  clauiculorum  vitis,vel  feminis  cucumens ,  vt  cQo  tnta  cum  aquafrigida  dabis.  Item,  hoc 
quod  fequitur,coruenit,Focniculi  radicis  corticis  vncix  fex(ita  enim  habet  V.c.  &  Orib.  mi.  ad  Eunapium  capite 
1  xxxu  1  i.)Aceti  iextanus  vnus,aloes  vncix  tres.Er  p.iulo  pbfteadem  varietas  eft:habet  enimV,c.&  lbidem  O- 
nbafius  hocmodo,Qujbus  aute  cibus  acefiit,hoc  eft  accommodatum,Pipens  drach.quatuor,feminis  anethi&c. 

Cap.  x  v,Legendum,Cinis  vniuerfarum  cochlcarum  aflatarum,mahconum  &c 

Cap.  x  v  i,Legendum,Tenuions  mteftini  morbus  cum  difficilis  eft,tum  verb  &c.  Et  fub  finem  capitis,  In 
fenis  oxymehtis  cyathis  pondere  drachmx  vnius  bibendum  dato. 

Cap.  X  vi  i,Legedum,Succus  quoque  lentifci  ad  fedem  &c.  ita  enim  l.v.habet,&  Orib.mi.ad  Eunapiu  xcn. 
Cap.  xvii  i,Lege,Plumbumque  vflum  fit,&  fpiflamenta  vnguentorum  aperit  &c. 

Cap.  x  1  x,V.l.L'c  habet,Ergo  quum  repletum  corpus  eft,f;mul  euacuatur;&  quod  &c.  Et,Cum  vino  odo- 
rato  epotus:&  eupatorium,quod  etiam  particulx  robur  &c. 

Cap.  x  x  1  i,Lege ,  Aqua  inter  cutem  fit  propter  nimiam  iecoris  refrigerationem,  vel  ex  frigidi  fanguinis 
multitudine,&c. 

Cap.  x  x  1 1 1 1,  Legendum, Ammoniacum,caprillum  ftercus  lllitum  ex  pofca  &  fartaia  hordeacea,  albx  vitis 
radix  epota,&  fons  cum  fictibus  applicita. 

Cap.x  x  v,Lcge,Renibus  natura  comparatum  eft  vt  fcrcfum  excrementum  tenuiflimo  finguini  in  venis 
commixtum  m  ie  trahant.  Et.Deinde  ii  renes  magis  ignea  acriorcque  &c .  Et,  Lapillorumque  tofaceorum 
formam  cuncrelcere.  Et,Prxfertim  nigi  um:cerali  arbons  &prunigummi,  cypen  radix,  pahun  fru&us ,  tnbuli 
fru&us&c. 

Cap.  x  x  v  1  i,Lege,Quorum  renes  abiceflus  infcftat,quo  concodlo  pus  per  vrinas  excretum  &c. 
Cap.  x  l  1  x,Lege,Robons  pars  qux  fub  cortice  trunci  membranofa  eft,quod  &c. 

Hxc  fimt,optime  Maflatijqux  vetufti  codicis  ope  adiutus  adnotanda  exiftimaui; 
fique  vnquam  alius  meliorad manus  meas  perueniet,  ldem  me 
facturum  polhceonac  Deus  faxit  vt  quod  cupio, 
prxftare  cumulatc  poflim. 


FFFf.ni. 


684  6^ 

SEXTl  philosophi  platonici 

liber  Dc  medicina  ex  animahbus, 

Cahriele  Humelhermo  Kauenfjiurgrnfi  mtdicomurprete. 

NOBILI  ATQVE  PRAECLARO  VIRO  D.  GEOR- 
gio  Hermanno ,  Ferdinandi  regisa  confilio  ,GabrieI  Humcl- 
bergius,Rauen(purgeniis  medicus,  S.  D. 

V  V  M  femper fwmma  laude  dignos  iudicarvm  eos  aut  luuandi  mcrtales (ludio  mpropaoxndu Liuru>zj  e  unthk 
eruendis  ataue  afitu  wtndicandis uewfhs fcnptvnbus  uerjantur,  uir  ornabJJ,me,hmc  ettam  lauuis  autd  nuinac- 
ajfurwmputaut,ji  idem  ahcjuando  prajhre pojfcm.Cuttts  er$o,awum  nuht Jit  anuauusauwr,  anxbac  (quodjaa) 
rwjijuam  vmprejfu-s,  operazpretttvm  duxi  ewn  m  luam  dare ommwn,  lechom  expontrt:  idaue  etiaeo potijjitmm 
ammo,  ntauew  ammahwm  m  medendodiutim  Lauret  poujhs.Ljiemm  de  antmal  iwt>,  &  eor  undem  partiwtnmembroi  um- 
auc oontra  uaria  morborwmhumam corpons gcnera  mediamsty  cur atiomlus llber  humanajaluti  perauam  utilis,&-  LtEht 
nonmiuamdus,  a  Sextopbilojoihoiylc.tvmnanjcriitus.Cuiu-sfenur.tiai  &  medianaija:piuJcuLe  atam  utn  dochJJimt,&m 
prirtus  Petrus  Hijj>dms,tpt* pojlea  ad  chrijhanai  reipuhlicat  m'jcrrtacula  euettus.ftb  \oanms  XXI  nomtntjwnmum gvjjit pon- 
tificnmmjdyne  mlihelio  aitemTbeJmrwm pauperivmmfcnpjii.^ecillwmJtLetiopraiurtjt  mchirurgiajua,jedfreauentiin  ujh 
nvonio  eius  utitur  clanjjimus  aut  Jwt  chirurgis ,  P  etrus  Largilam,  atiu-s  autvritate  Sextum  vlawmcumf  n pjimus ,ncn  P/.< 
cuum.uti  perperam  exemplar  nojtrmn  habet.is  erum  fevptr  fub  vlatvma nomtneipjiim  atat,ntc maie.Futt  uanqueplatu- 
mchs  phtlofy  h.vsA^Lutarthi  exjerore  nepos,<-jwt  m.Aclrtam  %j  M-  Anwmm  vn,pp-  amporamadit ,  au  chronogr.tphi  &~  hi- 
Jbrici  ujhntur.liamutmCbromasditEufbiui>l'LutnrchusCha;roneus&  Stxtus  jhilofoj  himfgne.  habentM  Adnamprm 
apatuMiic etiam  auJtmt  M-Antvrunu.>,uti  Ittlius  Capitvlims  fcrib;thtiuerhn,Audiuit  &  Sextui,- pbtlojo^hwn,  cbxronijcm, 
1'Lutarchintpoum. E  cjuorwrn progtme  origme  trahzre  lau ii fibi  duat  Apuleiits ille Madaurefis  m  Ajuio aureo,uhi ait,Tahula 
Crajcamcum mapimus  ,lefivr  mtende.Laxabaru  Thejjaliam-K^mo  illtc  oiig.nis  mautnazthcjtrcc  j},ndamenta  d  VLutarcho 
illomcLytv,acmox  Sextv  pbiLoJophotwpox  eim  prodita,gloriam  not  v  faunt  .  Huius  jtatjue  Sexti  de  ammaliwm  mediana 
librwmahmnumerv>iu*bm  fcacehatmcndu,  non jiue  lahorc  repurgttnm ,  adimftts fchoius  noJirvt,cjuo  truots  ad  Je  lec%rcm 
dlliaat,hbi  bonarwm  artuvm  (tudiojo,rktturaLium(jue  r erum  ac mediana:  diiigenl JJimcncmtnalim  deditu,(um  <juo  Jcnuamm 
te  ohferuantiam  ujter,tum  auo  u  patrono  ah  mutdor  uiiuore  tutior m  publicum  p>  odeat  .Nec  duhitv  cjvuntia  ncmtms  aujpiao 
feLiaws  m  homtnum  marvus  exiturws  fit.Qruare  ad  u  uementem  cundidoamnio  C7"  ibenur  fufape  ^accontrauitiLiti^ttires, 
<jU4  mhil licn  cuLwmntariJolent,m  Luam prodeunum  tueare ,ut pou  tibi  dicutum,ian,tjuetuttn,normmn.Heauetimeoric  hivnc, 
quod  perpufillm  fitinole^aj^erna^  fedquamiufcuri^ueeltjumnwpere  tik plaare  Jinai.ut  atu  alias  etia  ubmnatam  huma- 
mtaum  tuamcunffabom  confulere  joLes.wentnale  uir  clariJJ.meac mwgrnme:atipAe  me.tjuodjkas  ,fmariur  atmto-  lfi~ 
ncs  >  V  l  calendas  Aprilif.    Anrio  jaltu  tvru  nojtn  lefu  chr.Jh,   M-  D-  X  X  X  v  1 1 1 1. 


SEXTI  PHILOSOPHI  PLATONICI 
hbcr  De  medicina  ex  animalibus, 

Cahriele  Humelberqio,K4uenfpurQ-nft  medico,  vnurprete. 


DE     CERVO.      Cap.  I. 

Ad  omncs  humores. 
Eruinum  cornu  habet  vim  omncs  humo 
rjr^iT/  ves  ficcandi:&  ldeo  ex  eo  ln  collynis  ocu- 
^Pjjlanbus  vtuntur. 

Addentes  mobiles. 
Cornu  cerui  combuftum  dentesqui 
'  mouentur  confirmat ,  ii  eo  pro  dentiin- 

cioquis  vtatur. 

Adcapitisdolorem. 
Cornu  cerui  in  cmerem  redaftumrexinde  drachmam 
vnam  cum  yini  cyatho  vno  &  aqua:  cyathis  duobus  da: 
bibat. 

Ad  morbum  regium. 
Eodem  modo  vt  fupra  potui  dabis:miraberis  bomim 
effe&um. 

Ad  ventris  folutiouem  8c  dolorem. 
Eodem  modo  vt  fupra,fluxum  omnem  cohibet  &  do 
lorem  fedat. 

Ad  profluuium  mulieris. 
Cornu  ceruinum  combuftum&  molhlfimc  contri- 
tum  cum  vino  bibat:fanabitur. 

Ad  lumbricos  necandos. 
Ccruinum  cornu  combuftum  datum  in  vino  vel  a- 


A  <jua  calida:lumbricos  necat  Stciicit. 

Ad  ferpentes  effugandos. 
Cornuceruinumcomburevbi  iuerint  ferpentes,  & 
fugabuntur. 

Adfuffocationem  mulieris, 
Mulierii fuffocatur a  vulua  (quod  ncqmjjimum  uittum 
Cr<ece  vTi&itYiTn^diatuT  )  puluercm  ex  ceruino  cornu 
per  triduii  cum  vino  bibat :  ii  iebncitat,  in  acjua  cahda. 
mirabens  effedtum. 

Ad  iplenis  dolorem. 
3      Cornu  ceruinum  combuftum  ex  oxymelle  detur  po 
tui,&  fplenem  iiccat,&  dolorem  tollir. 

Adimpetigines  fanandas. 
Cornu  ceruinum  combuftum  cum  aceto  tritum,  mi 
rificc  fanat. 

Ad  lentigines  de  fncie  tollendas. 
Cornu  ceruino  combufto  m  fole  tacicm  line:  &  deter 
fa  fubmde,renoua,&  hocin  ortu  fohs  facies:mirc  fanat. 
Adintertriginum  dolores. 
Comu  ceruinum  combuftum  addiachmas  tres ,  ad- 
iefta  ipuma  argeti  duarum  drachmarum,  &  ceroto  ma- 
C  cerato  mixtum,intcrtngines  dolentes  mirc  Gnat. 

Adinguina  qua;  exurgunt. 
Patcllam  ceruinam,hoceftgenuiiHiin,ii  teciihabcas, 


t 


686                    DEMEDIC.  EX  A  N  I  M  A  L  687 

non  furgunt  inguinn,&  qua:  ante  furrexerunr,  eadem  A  ne  dnto  miri.  fanant. 

tacta  redeunt.  Ad  araneorum  morfus. 

Adferpentium  morfus.  Renes  leporis&fulica:  eius  beftix,qm  abarancisla- 

Natura:  cerui  iiccatx-  &  corrafa:  fi  draclimam  vnam  borat,ii  crudos  deglutiat,fanabitur:  morlis  etiam  cotti 

in  forbitione  oui  potnuens,omnis  morfus  ferpentis  a-  dentur. 

pud  te  mnocuus  fiet,&  ldcm  potus  viperarum  moifus  Ad  capillos  defluentes. 

efficaciilime  curat.  Leporis  ventriculum  coclum  in  fartagine  admixto 

Ad  aborfum.  oleo  myrtino  nnpone  capiti:capillos  fluentes  continet 

F.x  pilis  cerumis  fufTumigabis,&  mulier  fanabitur.  &  cogit  crefcere. 

Ad  ldem.  Vt  mwlier  mafculum  concipiat 

Lapis  qui rn  vulua  aut  ventnculo  cerui  inuenitur,  73  &pariat. 

phylactenum  eft  pragnnnti,&  perfkit  vt  partum  perte-  Leporis  vuluam  liccam  derafam  in  potione  vinibi- 

rat,ecque  ratio  colligit  velociihmum  eile  iliud  animal,  bantvtnque  &  muher&  mafculus.  na  fi  mulierfola  bi- 

nec  ramen  aborfum  facere.Simili  rationeoificula  inu  e-  bent,androgyne  nafcitur,hoc  eft  nec  mafculus  necfoc- 

niunturm  cordeeerui  autinvulua  eius,qua-  idem  pra.-  mina.Item  leporis  tefticulum  poft  purgationem  luam 

ftant.  muher  ii  cum  vino  contntum  accipiat ,  mafculum  pa* 

Vt  mulier  non  concipint.      "  ner.Leporis  coagulum  ad  drachmas  quntuor  m  potio- 

EademofTain  brachio  fufpenfa  einciunt  ne  mulier  ne  datum  vini,fcemina:  de fccmineo,& mafculo de ma- 

concipiat.  fculino:&  mox  faciant  coitum,&  poft  abftineant  fe.-fta 

Ad  inteftinorum  dolcrcm,&  li  tim  concipit.Etiam  pro  cibo  omnibus  vtatur,&  balneo 

tormina  fuerint.                           q  vnclionibufque  vtatur.mirc  concipit. 

Medulla  ceruinam  aqua  cahda  potui  data,mirc  fana-t.  Vt  muherconcipiatfocminam. 

Ad  ierpentes  higandos.  Lepus  incidatur&  de  fanguine  qui  a  vulua  fluxerit, 

Medullam  ceruinam  mcenfam  tecum  habens  cum  lllmiat  libi  naturam,&  de  coagulo  eius. 

eadem  fuffumign  locum  ln  quo  es,&  effugat  ferpentes.  Adaunum  dolorem. 

.  Ad  perniones.  Leporis  coagulum  auncula:  infunditur. 

Sepum  ceYuinum  combuftum  iimul cum  cftrea  te-  Adfcorpionum& ferpentium 

fta  minuta  commixta,&  fa&um  quali  malagma,:mpo-  morius. 

nermire  fanat.  Lepons  coagulum  cum  vino  potui  datum ,  aduerfus 

Ad concubitum  excitandum.  venena  reliftit  &difcutit. 

Ceruini  tefticuh  iicci  ahquam  partem  potato  :  con-  ^  Ad  infantium  ventrisfluxum. 

cubitum  excitat,vtlit  cum  voluptate  venens.  I  eporis  coagulum  llhnitum  in  fumine  muheris:  fed 

Vt  ferpens  non  accedat  ad  hominem.  &  puero  dabitur  bibere,li  fine  febricula  fuent  cum  vi- 

In  ceruina  pelle  ii  iacueris,nullus  ad  hominem  ferpcs  norlebricitanti  vero,cum  aqua  calida.Idem  facit  &  ma- 

accedit.  icnbus  cum  puluere  galls:. 

de  lepore.    Cap.    II.  Ad  ventns  dolorem. 

Ad  tremores  membrorum.  Talum  leporis  tolle,&  hgato  ad  ventrem.mire  fanat. 

LEporis  cerebrum  ex  vino  potui  detunfanat.  Ad  cccliacos. 

Vt  infantibus  dentes  fine  dolore  Iecur  lepohs  codum  manducet:fanabitur.item  fi  au 

crefcant.  ftero  vino  intingat,idem  facit. 

Ex  cerebro  leporis  cofto  fi  gingiuas  mfanti  bus  defri  E  Ad  calculos  expellendos. 

ces,fanabuntur.  Lepons  fanguinem&  pellem  totam  in  olla  cruda 

Ad  oculorum  dolores.  combures,vt  in  cinerem  conuertatur:  &  in  aqua  cahda 

Pulmoleporisfuperpoiitus&alligatUSjdolores  ocu-  potui  dabis cochlearium  vnum  ieiuno,mox  delique- 

loium  minricc  fanat.  *cet  lapis,&  encietur  foras .  hoc  expenmentum  noiipli 

Ad  perniones&  pedes  lafosa  cal-  fecimus.ne  dubites.Hoc  facies  expenmenrum  :  Mittes 

ciamentis.  in  aquam  cochlearium  puluens ,  illuc  pones  lapidem 

Idem  leporispulmocontritus&ilhnitus,velfuperpe  qualem  voluens.  ftatim  dehquefcet,  vt  mirens  virtu- 

des  poiitus,mirc  lanat.  tem, 

Ad  qunrtnnas.  Ad  lentiginem  in  facie. 

Leporis  iuueniscor  fublatum  &  quartanariis  collo  F  Leporis  fanguis  lentigines  de  facie  purgat  perun- 

velbrachio  fufpenfum,  hberat ,  ii  fub  accefiione  eius  &us. 

pendeat.  de  vvlpe.    Cap.  III. 

Ad  caducos.  Muh  enbus  qua:  a  locis  fuffocatio- 

Leporis  cor  iiccum  derafum  cum  parte  tertia  thuns  nem  patiuntur. 

manna:  trita  ex  vino  albo,da  bibere  per  dies  (eptem  .  h-  A  Rticuli  membri  vulpis  in  oleo  Veteri  vna  cum  bi- 

berat.Iis  vero  quifapiuscadunt,  dabis  diebus  tnginta.  S\  tumine  cocli  &  pro  peffofuppofiti,fanant. 

Ad  profluuium  muherum,&  qua:  fan-  Ad  alopecias. 

guinem  renciunt,&  eas  qua  poft  Simili  modo  vt  fupra  llhnito  capiti.fanat. 

partu  locis  laborat.  Ad  aunum  dolorem. 

Leporis  cor  ficcum  rafum  ex  aqua  calida,  potui  dato  C  Vt  fiapra  inftillato  in  aures.  dolorem  tollit  mirifice, 

ieiunis  cum  Samia  terra  mulienbus  profluuio  laboran-  Ad  fplenis  dolorem. 

tibus.fanabuntur.Remedium  efteisetiam  qua:  fangui  Pulmo  vulpis  in  cinere  affatus  &  tritus  in  potionc 

nem  excreant,&locis  laborant.  datus ,  fplenem  fanat.Item  &  iecur  vt  fupra  ,  fplenem 

Ad  caliginem  oculorum.  tollit. 

Leporisfel  cum  melle  mixtum  &  lnunftum ,  oculos  Adfufpirium. 

clanficat.  Pulmo  vulpis  ex  vino  nigro  vt  fupra  potui  datusj 

Ad  eos  quivertiginem  patiuntur.  mire  fanat. 

Fellepons fimul& iecinora  muftela:  commixta  ad  Adcaducos. 

drachmas  tres,caftorei  drachmam  vnam,  myrrha:  dra-  Cerebrum  vulpisinfantibusfepe  datum,facit  vt  nu- 

chmas  quatuor  ex  aceto:drachmam  vnam  ex  melle  aut  H  quam  fint  caduci. 

paffo  bibant:fanabuntur.  Ad  parotidas. 

Ad  calculofos.  Tefticulo  v  ulpis  fa:pius  parotidas  confricato,  diffol- 

Lepons  renes  ficcosin  fole  co&os  derafos  in  potio-  tiiteas. 

FFFf.iiu. 


£88                           S  E  X  T.  P  H  I  L  P  L  A  T.  669 

Ad  inguinumdolorem.                         A  Ad  tmnitum  &  fonum  auricularuni. 

Tefticulo  vulpisli  fxpius  inguinaconfricaueriSjCitb  Fel  caprex  cum  rofaceoaut  fuccopom  tere3  &  tepe- 

fanat.  fadtum  aunbus(inftillato:fanat. 

Adfaucium  tumorem.  Ad  dentium  dolorem. 

Rene  vulpis  in  melle  fxpius  fauces  tumentescon-  Fel  caprex  cum  rofaceo  vt  fupra,dentiu  dolorc  fanat. 

frica.  Ad  ventrem  foluendum. 

Adcapitis  dolorem.  Fel  caprex  fuppofitum  ano  cum  fucco  cyclaminis 

Natura  vulpis  circumdat»  capiti ,  dolorem  ftatim  herbx,&  alumine  ahquantulum  aut  anetho  combuftu 

tollit.  induito:caue  ne  hxmorrhoidas  habeat. 

Ad  irritamentum  concubitus.  Ad  veretn  exulcerationem. 
Vulpis  caudam  fummam  ad  brachium  fufpenfam,  B      Fel  caprex  mixtum  cum  melle  aut  fucco  rubi  appo- 

irntamentum  effe  ad  concubitum  dicimus.  fitum,mirc  finat. 

Admorbum  articulorum.  Ad  maculas  defacie  tollcndas. 

Vulpisviuain  amplo  vafe  deco&a  donec  offa  reh  n-  Caprexfel  drachma  vna,farmx  lupini  &  mellis  dra- 

quat,mirc  fanat,fi  fxpiusin  aquamin  vafe  quis  dcfcen-  chmas  quatuor  commifcebis  m  vnum,  &exinde  facic 

dent.  Idem  prxftat  oleu  vbi  deco&a  fuent:  ii  quis  hoc  linies hmpidam  faciem  efficiet. 

autillomodo  vult,vtatur.  Ne  mfans  phantafma  incurrat  aut 

Ad  aunum  dolorem.  caducus  fiat. 

Fel  vulpis  fiin  aurem  cum  oleo  ftillarur,finat.  Caprex  cerebrum  per  annulum  aureum  traieQum 

Ad  caliginem  oculorum.  fi  dcdens  infantiad  glutiendum  anrequam  lac  fugat, 
Fel  vulpis  cum  melle  Attico  comnnxtum  &  oculis  C  efficit  vt  nec  caducus  fiat  nec  phantafma  mcurrat. 

inundtum,caliginem  mirabiliter  tollit.  Ad  torminofas. 

Ad  aurium  dolorem.  Splen  caprex  potatum,mirc  finat. 

Adeps  vulpis  remiflus  &inftillatus  fanat.  Ad  labiorum  fifluras. 

Adpodagram.  Sepumcnprex  &  adipcm  anfennum  &  medullam 

De  vulpina  pelle  intenor  pars  calciamentonim  fiat,  ccrui,&;  cepe  cum  refma  fimul  &.  calce  yiua ,  fac  vt  mj- 

&podagrici  vtantur,leuiorem  inceffum  liabebunt.  lagmamnrc  fmant. 

D  E    C  A  r  K  E  A.      Cap.      1  I  I  I.  D  E     C  A  P  R  O    E  T    C  A  P  R  A. 

Ad  oculorum  dolorem.  Cap.  V. 

IEcur  caprex  contritum  ex  vmo  bibat  cum  aqua  cali-  Ad  facrum  ignem. 
dam  ferucre.-fanabitur.                                       F>    /^Ornli  cnprinumin  flamma  vftulato,  &  cruftas  qua: 

Ad  eos  qui  ab  hora  decima  non  vident.  V^-  exurgunt  excuties  in  vas  nouum  donec  confuma- 

Iecur  caprex  m  acjua  cahda  ialla  coquatur,ck  eius  va-  tur.-deinde  conteres  cum  aceto  fquilhtico,c<  llhnies  fa- 

porem  oculi  excipiat,&ex  eadcm  aquaoculos  foueat.  crum  ignem:minficc  finabitur. 

fed  &  lecur  edant,&  ex  liquefaclo  inungantur.  Qiuda  Adfomnum. 

lecur  eius  aflant  m  craticula,  &  fluctem  faporcm  colli-  Cornu  capnnum  capiti  infirmi  qui  non  dormit  fup- 

gu!it,&ex  eo  iinmguntur .  Qindam  coclum  vel  alium  poiitum  vigilias  m  fomnum  conuertit. 

lecur  caprex  cum  pane  edunt,&  ldem  bibimt.  Ad  ferpentis  morfum. 

Adfanguincm  fluentem.  Fuluerem  de  cornu  caprx  &  eius  lac  cum  origano& 

Caprex  iecur  combuftu  &  afperfum,fanguiuc  fiftit.  cum  vini  cyathis  tnbus  bibat:venenum  excutit. 

Ad  fanguinem  de  naiibus  pro-              E  Ad  ventnsfluxum. 

fluentem.  Cornu  caprx  rafum  in  mel  mixtum  &  pifatum  me- 

Caprex  iecur  contritum  &ex  acetoin  nanbus  offul  dicatumventnsfluxumrcprimit. 

tum,fanguinem  mire  fiftit.  Ad  pediculofbs. 

Ad  caliginem  oculorum.  Simili  modo  vt  fiipra  &  aqua  qux  e  caprx  palato  ef- 

Fel  caprex  cum  melle  Attico  mixtum  inunges.cah-  funditur,&  quicquid  comedit,mifceatur  cum  melle  & 

ginem  potenter  difcutit,&  clantatem  praftat.  fale,&  ex  eocaput  &  corpus  ferb  fncetur. 

Ad  faucium  dolorem.  Ad  ventns  dolorem  &  adftriftionem. 

Simili  modo  vt  fupra  de  eodem  melle  cum  caprex  Idem  &  ad  ventris  dolorem.fed  &  ventrem  ftri&um 

felle  fauces  tange:fanat  mirc.  fohut:&  fi  plus  biberinpurgat. 

Ad  omnia  vitia  qux  in  faucibus              F  Ad  furfures  & fcabiem in  capite. 

nafcuntur.  Cornu  capn  combure,&  mixta  farina  impofitum,c- 

Caprex  fel  cum  melle  Attico,adie£la  myrrha,  croco  mendat. 

&  pipere  xquis  pondenbus,ccques  m  vino  donec  con-  Ad  capillos  fluentes. 

trahatur,  &  ex  eo  fauces  quotidie  tanges,  donec  fanx  Caprx  cornu  furfure  mixto  cum  oleo  myrtino,  ca- 

fiant.  pillos  fluentes  retmet  &  crefcere  facit. 

Ad  cahginem  oculorum.  Ad  mguinum  dolorem. 

Fel  caprex  drachma  vna  &  modicum  vini  cum  mel-  Ex  pilis  capri  fumigabis  eum  qui  m  inguine  dolet: 

le  vt  poflit  ten,inunges:  fanantur.Idem  facit  &  ad  cica-  fanabitur. 

tricem,&  argemata,&  nephehon,&  glaucomata,&  pte  Ad  lethargicos. 

rygia.fi  ex  eo  felle  mungantur.Item  ex  eo  felle  muga-  G      Caprinipih  vfticum  aceto  in  naribus  appofiti,le- 

tur  palpebrx  cum  olens  fucco,extra£fos  pilos  non  finit  thargicos  exotannpice  admixta. 

renafci.Facit  &  ad  ruptiones  ex  lflu  tunicularum  cum  Adlanguiuemde  nanbus  pro- 

ladle  muhens  tepido.Hoc  autem  fel  quanto  vetuftius  fluentem.  - 

fuentjtanto  mehus  erit.  Caprini  pih  vfti  cum  aceto  mixti,fanguinem  dena- 

Ad  vftionem  folis  infacie.  ribus  fluentem  reprimunt. 

Fel  caprex  cum  aqua  mixtumjilhtum  m  faciem  a  fo  Ad  feruorem  vel  pun&ionem  ocu- 

le  vftanijfanat.  lorum,capitis &pedum 

Adlentiginesitifacie.  dolorem. 

Fel  caprex  feruatumilhtum  lentigines  dc  facie  pur-  Cafcus  caprinus  recens  oculis  fuperpofitus  mirt  fub- 
gatj&omnesmaculasextenuat.Item  cum  melle  &  m-  H  uenitltem  iimih  modo  capiti  dolenti  fuperpone.Stc& 

trocommixto  &  fpongia  combufta  &  fulphure  viuo  pedum  dolorem  medicare. 

ad melhs crafiitudinem  redadfum,&infaciemallitum,  Adhumores. 

cmendat.  Sanguis  caprx  potus  remediat. 


£7o                          D  E  M  E  D  I  C.  E  X  A  N  I  M  A  L.  67i 

Ad  fanguinem  denaribus  pro-             A  ducus  vere  caducus  eft,caprinum  cornu  adufiumnari- 

fluentem.  bus  fi  fumpferit,mox  cadet. 

Cuifluitfangiiisfnceturfinguinecaprh&reprimet.  d  e   a  r  i  e  t  e.    Cap.  vi. 

Adtorminofos.  Adtertianas. 

Sanguis  capri  cum  refma  &  polline  mixtus  &  ventri  A  Rietis  de  capite  lanam,a  coxis  &  a  tefticulis ,  paf- 

fuperpoliti's,fanat.  ■**       fufpendasrperfeac  difcutit  tertianas. 

Ad  vngues  leprofos.  Ad  locorum  dolorem. 

Ex  fepo  capnno  admixta  fandaracha  cerotum  fuper-  Lana  eiufde  nigra  mte&a  in  aqua,  deinde  in  oleo ,  & 

p  ofitum  fine  tormento  fanat.  fuppofita  locis,dolorem  tolht,&  fuffumigata,ante  pro 

Ad  hydropicos.  lapfam  v uluam  reprimit. 

Capra  fepum  in  forbitium  miffum  :  fed  luperbibat  B  Ad  clauiculos. 

aquam  fngidam.  forbeat  fimul  &  lotium  capra:  mirifi-  Liquoris  arietis  quem  de  pulmone  concoques,ftilla 

ce  fanat.Item  hircinum  lotium,fi  heminam  biberit,&  fuperpofita  clauiculos  qui  m  manibus  nafcuntur  aut 

fpica  nardi  &  ebulum,quum  aruerit  Mehus  eft  lotium,  jn  veretro,ilhta  tolht. 

li  ldem  pafti  fuennt.  Ad  liuores  &  fuggiilationes. 

Ad  aurium  dolorem.             .  Pulmo  arietis  concifus  minutatim  &  unpofitus,  fta- 

Lotium  capra  mifium  in  aures,dolorem  fedat :  fi  cu  tim  fanar,&  nigras  cicatnces  ad  candorem  perducit,  & 

mulfomifceatur:fi  pus  habet,eiiciet.  a  calciamentislafbs  pedes  fanat. 

Ad  menftrua  prouocanda.  Adfcabiem. 

-    Lotium  capra  mulier  li  bibar,menftrua  prouocat.  Sepo  arietis  fcabie  vnge  admixta  fandaracha  &  fub- 

Adftirpescorpon  mharentes.             q  inde  rade.  hoc&ad  perniones facit  ,fed  cum  alumine 

Stercus  capn  ex  vino  conlperfum  impofitumque,  mixtum. 

quod  inharebit,extrahet  &  ianabit.  Coagulum  cuiufh-  Ad  morbum  regium. 

bet,  oppofitum  enciet,vt  poflis  ccmprchenfum  exi-  Arietis  fbrdes  quas  mter  femora  haber,cum  arifto- 

rnere.  lochia  &myrrhaaquis  partibus  potato.adregiumor- 

Ad  parotidas  &  articulorum  dolorem.  bum  optimefacit. 

Capra  ftercus  cum  melle  ccmmixtum  mire  lanat.  Adcaducos. 

Item  srficub  cum  eodem  perun&i,  fanatur.  Arietis  tefticuh  oboh  tres  potati  cum  aqua  meden- 

Adfemorum  dolorem.  tur. 

Cenuinum  capra  ii  fterccri  commifceas  &  fadlum  de    a  p  r  o.    Cap.    v  i  I. 

quafi  malagma,femora  perunge:mirc  fanat.               jj  Ad  cmnes  dolores. 

Ad  morbumarticulorum.  Erebium  rpn  ccdum  &  potatu  cum  vino  omnes 

Stercuscapra  cum  acerrimo  aceto  mixtum  fanat.  v»-'  dolores  ledat. 

Ad  cancerofos  &  luxos  atque  tumores.  Ad  carbnnculos  &  dolores  veretri. 

Stercuscapra  cum  melle  mixtum  fanat  appoiitum.  Apri  cerebrum  cc&um  cctntum  ex  melle&impoli 

Item  luxum  &  tumores  difcutit,& non  patitur  nerum  uirmmire  fanat. 

confurgcre.  Ad  ferpentium  mcrfus. 

Ad  neruorum  contra&ionem.  Idem  &  ad  lerpentnam  morfum  vale 

Stcrcuscapra  mixtum  cum  aceto  &  fuperlinitumfa-  Ad  pedes  exulceratosacsrlciamfntis. 

riat&confirmat.  Apripulmoncm  cum  melle  commixtum  vt  mala- 

Ad  carbunculos.                                 E  gma  iuperpcne  pedibus  a  calciameritislalis  &  exulce- 

Stercus  capra  cum  melle  commixtum  &  fiiperpofi-  ratis-.fanabuntur. 

tum,carbunculos  qunn  ventre  nafcuntur,  difcutit.  Ad  ventrisfluxum. 

Ad  colicos.  Iecur  apri  recens  ex  vino  potatum,mire  reftringit. 

Caprinum  ftetcus  pro  fomento  impofitum  colicis  Ad  aures  purulentas. 

prodefle  dicimus.  Idem  &  aunbus  purulentis  inftillatum  proficit. 

Ad  tumores.  A  d  caduoos, 

Caprinum  flercus  lmpofitum  non  patitur  confiirge-  Tefticulos  apri  ex  vino  vel  aqua  potato,&  curabem. 

re  tumorem.  Ad  vomitum  &  fomnum. 

Ad  fecundas  eiiciendas.  Spuma  apri  cum  adipe  m  heminis  tnbus  ad  tertias 

Caprxfecunda  ex  vino  pota  rr.uherum  fecundase-  F  excc£ta:&  datafanabit. 

iiciet.  Ad  ftranguriam  & yefica  dolorem. 

Ad  inteftinaincifa.  Ve%a  apn  cum  lotio  infulo  li  fufpcnfa  &  pafla  fuc- 

Caprinum  caput  cum  pihsdeco&um  &contntum  rit  donec  aquaticus  humor  efiluat ,  &  difccttarn  dede- 

incifa  inteftina  folidat.  ns  manducareiis  qui  patiuntur,mirtfanantur. 

Ad  quartanas.  Ad  vrina  lncontinennam. 

Capra  lac  quod  primum  mulgetur,leuiores  facitac-  Veficamapri  aflatam  da  ad  manducandum  ,& cu- 

ceffioneSjfi  lllud  editur  aut  ex  dulci  bibatur.  rantur. 

Ad  motionem  dentium.  Ad  caducos. 

Capra  lacmulgeat  &  dentes  colluat.fapiusfaciat.  Lotium  apri  cum  oxymehtcbibat,  &remediumca- 

Si  quiscantharidcsbibent.                    C  piet« 

Capralac  bibat:liberabitur.  Adaures  minusaudientcs. 

Ad  eos  quibus  femen  fluit,&non  po-  Apri  lotium  m  vitreo  repofitum  tepefaGum  auri- 

tentibus,&  aquofum  eft,vnde  bus  inftillatum  perfedre  medetur. 

efficit  vt  focmina  no  con-  Ad  coxendicos. 

cipiat.  Stercus  agreftis  apri  &  fulphur  colatum  &  hemina 

Caprinum  lac  cum  melle  potum ,  remedium  eft&  vini  picati  potata,coxendices  emendat. 

valdeopumum  vtconcipiar.  de  ivpo.  Cap.  vm. 

Adhydropicos.  Adeos  qui  phantafmapatiuntur. 

E  caprino  la&e  adietto  coagulo,  vt  folet  cafeus  fieh,  T  Vpi  carnem  condiram  &  deco&am  qui  ediderit ,  i 

potusdatushydrepicis-.elabuntur.                            H  l_jdamonibus  vel  vmbris  qua  perphantafmata  appa- 

Adcaducos.  rent,non  tantum  inquietabitur  .Item  adeps  eius  cum 

Caprinacaroqua:  fuper  focum  vel  rogum  hominis  fuofelle  non  minorem  efficaciam  habet  quam  cani~ 

mortuiaflatur,fumpta,caduci$rernediumeft.  Atfica-  mis. 


e7> 


S  E  X  T.  P  H  I  L.  P  L  A  T. 


75 


Adfomnum.  A 
Caput  Iupi  fupponito  fub  puluino:&  dormiet  xgcr. 

Ne  lupusnoceat. 
Lupus  cuiusprior  veftigia  profpexeris,  tibinocere 
non  potent:  fed  fi  llle  te  anrc-  notauerit,  caudx  fumma 
partem  fi habueris  tecum,  fine  metu  iter conficies. 

Ad  quotidianas  febres. 
Oculus  dexter  lupi  alligatus  febres  difcutit. 

Ad  glaucomata. 
Hocfacies  &  ad  glaucomata,  Si  dexter  oculus  labo- 
rat,ad  dextrum  oculum:fi  finifter,ad  fuuftrum  confri-  B 
catus&  illitus  glaucomata  extenuat,&  tollit  ftigma:& 
linitur  fi  ante  pun&um  fuerit. 

D  E    C  A  N  E.     Cap.  IX. 

Ad  fplenem.  • 

SPlen  canis  in  vino  potatus,fanat.  Quidam  incifum 
fiflumque  catulum  fupra  fplenem  ponunt. 

Ad  contrarios  pilos. 
Lac  caninuineuulfos  pilos  non  patitur  recrefcere,  fi 
locum  ftatim  liniens  vnde  fublafi  funt.Ex  canino  lotio 
defluunt.  C 
Ad  mulieres  qua:  mortuum  in 
vtero  habent. 
Lac  canis  eiiciet  mortuum  fi  continue  biberit  cujii 
melle  &  vino  pari  menfura. 

Addentes  infantum. 
Lacte  canino  fi  affidue  infantibus  gingiuas  tangas, 
dentes  eis  fine  dolore  crefcunt. 

Vt  pili  non  crefcant  &  decidant. 
Laccaninum&  lacryma  hedera:  &lac  tithymalliin 
vino  mixtum,euulfospilosnon  iinit  crefcere  fimox  D 
linieris  locum. 

Adcallos  &verrucas  tollendas. 
Lotium  caninum  lutum  faftum  in  lana  colleclum, 
mirefanat,&  callos  &  verrucas  tollit. 

Ad  eos  qui  minus  audiunt. 
Adipem  canmum  cum  abfinthn  fucco&  oleo  veteri 
moderateinftillaroin  aures:furdos  emendat. 
Ad  morfus  rabidi  canis. 
Vermes  qui  fub  lingua  rabidi  canis  mueniunturexci- 
fos  &  circu  arborem  ftenlemter  latos  &datos,  qui  ab  F 
eo  morfusfuerit,fanabitur. 

Ad  caducos. 

Stereuscanis  album  potatum  ex  cinerislixiuio,cadu 
cos  mirefanat. 

Ad  tineas  infantum. 

Stercus  canis  combuftum  &cummelle  illitumti- 
neas  tollit. 

Adrhagadesani. 
Stercus  canis  cum  rofaceo  tritum&  impofitum  fta- 
tim  fanat. 

Ad  hydropicos. 
Stercus  canis  ficcum  &  in  potionc  afperfiift,  hydro 
picos  fanat.Item  vomitum  cams  hydropico  fuper  ven 
trem  pone.  ftatim  incipit  per  feceffum  aqua  emittere. 
Ad  omnem  dolorem. 
Adhuc  non  videntemcatellum  fi  edas,  nullu  fenties 
doloremt 

Adtorminofbs. 
Sanguinem  canis  bibant:mir^'  fanantur. 

Ad  tumores  tefticulorum. 
Caluaria  canis  tnta  &  impofita,mire  fanat. 

Ad  morbum  regium. 
Rabidi  canis  caput  contufum  &  commixtum  cum 
vino  potatum  mire  fanat. 

Ad  vulnera  cancerofa. 
Nonrabidi  canis  caput  combuftum,  &idemcini$ 
in  cancerofa  Vulnera  afperfus,fanat. 

Ad  pterygia  in  digitis. 
Idem  cinis  appofttus  pterygu  qux  nafcuntur  in  di- 
gitis,vnt,&  cicatrices  tolht. 

Ad  ficum  ln  ano&rhagades. 
Idem  cinis  ficus  qui  in  ano  nafcuntur  afpcrfus  fimat, 
icrhagades&omnem  fpurciriam. 

Ad  rabidi  canis  morfus. 


Idem  cinis  eos  qui  a  cane  rabido  morfi  fueri  nt,  per- 
fanat. 

Ad  ldem. 

C  aput  rabidi  canis  &  lecur  coQum  dato  ei  qui  mor- 
fus  fuerit,fanat.  Vermiculus  canis  mortui  m  collo  fufpe 
fus  facit  vt  fupra. 

Adfraduram. 
Cerebrum  canis  llhtum  &  in  lana  impofitum:&  fub- 
inde  fuffundaturfraGuns:  dieb'  quatuordecim  folidat. 
Fraftura  autem  dtbetfolida  alligatione  vti. 

Ad  glaucomata  oculorum. 
Caluana  canis  findit.Et  fi  dexter  oculus  glaucomate 
laboratyin  dexteriorem  partem  ipicella  demittitur:  fin 
finifter,liniftram. 

Addennum  dolorem. 
Dentem  canis  combure  &  cinerem  eius  in  vini 
hemina  decoque  &  ex  eogargarizet:&  fanabitur. 
Ad  tumores  gingiuarum. 
Dens  canis  combuftus  &  tntus  impofitus  gingiuat 
fanat. 

Vt  dentes  fine  dolore  crefcant. 
Dens  canis  combuftus  &  cum  melle  tntus,gingiua$ 
reprimit. 

Necanes  fintmolefti. 
Corcanis  fiquisfecum  habuent,canes  ei  molefti  no 
erunr. 

Ad  hydropicos. 
Canis  rabidi  id  quod  lub  lmgua  habet  acceptum  & 
potatum  cum  aqua  calida  vel  ex  vino,  minficc  fanat. 

DE    LEONE.      Cap.  X. 

Ad  eos  qui  phantafma  patiuntur. 

CArnes  leonis  decodas  mauducent,  &  phantafma 
non  patientur. 

Ad  aurium  dolorem. 
Leonis  adipem  remiflum  aunbus  inftillato:  a  dolore 
hbcrat. 

Ad  omnem  dolorem. 
Adeps  leonis  remiilus  ftatim  inundus  omnem  dolo 
rem  fedat. 

Ad  neruorum  &  geniculorum 
dolorem. 

Adipem  leonis  cum  medulla  ceruina  &  laftuca  teres 
&  commifces:tum  demii  perunges  corpus.-fanabituv. 
Vt  i  beftns  tutus  fis. 
Leonis  fanguine  fiquis  corpus  fuu  linierit,ab  omni 
bus  befths  erit  tutus. 

D  f  t  a  v  r  o.   Cap.  x  i. 
Ad  ferpentes  fugandos. 

Tauricornucombureseolocovbi  ferpetes  fuerint, 
&ftatimfugient. 

Ad  ntaculas  de  facie  tollendas. 
Sanguis  tauri  illitus,omnes  maculas  de  facie  tollit. 

Ad  fuffufionem  vel  caliginc  oculorum. 
Fel  taurinum  cum  mulfo  &  melle  Attico  inunges.& 
fanat. 

Ad  ventrem  foluendum. 
Fel  taurinum  m  lana  colle&um  &  fuppofitum  ano, 
ventrem  foluit.Idem  facit  &  infantibus  fuper vmbilt- 
cum  pofitum,&  lumbncos  proiicit. 

Ad  aunum  dolorem. 
Fel  taurinum  mulfo  mfufum  &  auribus  inftillatum, 
fanat. 

Ad  lentigines  in  facie. 
Fel  tauri  in  faciem  illitum  ,lentigmes  purgat. 

Ad  morfum  fimuir. 
Fel  tauri  lllitum  fupermorfum,perfanat. 

Ad  omnem  duritiam. 
Sepum  tauricum  refina  &  cretaCimoIia  impone; 
omnem  duntiamdifcutit. 

Ad  torminofbs. 
Medulla  tauri  in  vino  tnta  &  potata,emendat. 

Ad  omnes  dolores.  . 
Fimus  tauri  cum  aqua  calida  potatus  fanat. 

Ad  alopecias. 
Funum  taun  calidum  tmponito  alopeciis. 


I 


£q4                           D  E  M  E  D  I  C.  E  X  A  N  I  M  A  L.  6^ 

Adcombuftum.                              A  Si  qui  pun&i  ab  ape  autveipa  vel  cra- 

Fimus  tauri  combiiftus  &  afperfus  vino  aut  aqua  fe  brone  fuerint. 

uente,  combuftum  fanat.  Lotio  infantis  eum  foueaslocum  vbi  pun&i  funt. 

Ad  f.iciem  fplendidam  faciendam.  Ad  podagram. 

M^mbrum  taun  in  aceto  maceratum  &  ilhtu,fplen-  Pueri  primi  capilh  a  natmitate  li  pedibus  dolctibus, 

didam  facit  faciem.  impofiti  fuennt,fanabuntur. 

de    ELErHANTE.    Cap.  xil,  Muher  vt  non  concipiat. 

Ad  maculas  tollendas.  Puen  densannorufeptem  mclufusauro  & argento 

EBur  cum  meile  corrirum  &  impofitum,mire  fanat.  &  in  brachio  fufpenfus  efTicit  ne  mulier  concjpiat. 

Adplagas  defacie  tollendas.  Ad  lippitudinem  oculorum. 
Muher  fi  quotidie  de  puluere  ebons  faciem  fuam  B      Homo  quicunque  crura  fua  lauerit,&  deorfum  viq; 

fncauerit,phgas  mundabit.  ad  pedes  aquam  deduxent,&  de  vtraque  manu  oculos 

d  e    v  n  so.  Cap.  x  ri  r.  tetigent,  non  lippiet. 

Ad  capillos  fluentes,  &  vt  crelcanf.  Ad  capitis  &  corporis  exulcera- 

VRfinus  adeps  cum  ladano  &  vino  vetere  mixtus  ca-  tiones  &;furfures. 

piliosfluentes  continet  &  confpiliat.  Hominis  lotium  admixto  nitro  impofitum  omnia 

Ad  caducos.  vitia  fupra  fcnpta  fanat  &  emendat. 

Fel  vrfinum  cum  aqua  calida  fumptum,fanat.  Ad  callum  in  veretro. 

Ad  fulpiriofos.  Idem  callumin  veretro  extenuat,  fiihViapiusfoue- 

Vrfinu  fel  in  aqua  cahda  potatum,fufpinofis  prodeft.  atur. 

de   a  s  i  N  o.    Cap.    xi  iil.                 C  Ad  maculas  in  facie. 

Ad  concubitum.  Idem  maculas  in  facie  a  lble  faclas  aut  per  fe  natas. 

ASini  adeps  &  anfens  mafculi  mixtus  &  ad  anum  In  lutio  ltem  eruum  maceratum  &  impofitum  freque" 

appofitus,concubitum  praparat.  ter,perfecte  curat. 

Ad  mamillis  lac  prouocandum.  Ad  canceromata. 

Afini  fplen  contntus &ex  aquaimpolitus  mamillis  Hominis  ftercus  combuftum  &  in  vlcera  cancerofa 

lac  prouocat.  &infanabilia  afperfum,eo  promagno  remedio  vtitor, 

demvla     v  E  L    bvrDone.  quod  mehus  appellatur  botrys. 

Cap.    xv.  Muherfi  poft  partum  fecunda  fenferit. 

Vt  mulier  non  concipiat.  De  lotio  fubito  guftet,line  mora  fecuda  foras  exibit. 

DEmula  auriculafordesalbgatampelliculacerui-  D  be  cata.    Cap.  xvm. 

na  &brachio  fufpefa  poft  ^purgationem  muheris,  Ad  capitis  alopecias. 

efficiut  vt  non  concipiat .  Quadam  lana  alba  ilhgant,  Ata  ftercus  ficcum  cum  iinape  aquis  pondenbus 

quadam  ex  aqua  bibunt.  cum  aceto  contntum  &  impofitum,capitis  alope- 

Ad  ldem.  cias  fanat. 

Burdonis  tefticulum  fupra  ftenlem  arborem  com-  Ad  profluuium  mulieris. 

buftum,&  extiniium  delocio  fpadonis,  llligato  pelli  Cata  ftercus  cum  refina  &  rofaceo  fuppofitum,  re- 

mula,&  poft  menftrua  brachio  fufpendas.  primit. 

Adidem.  Siquis  fpinam  glutierit. 

Mula  cor  ficcum  &  vino  alperfum  daturbibere  poft  £  Cata  ftercus  contntum  recens  purum  lllinitu  fauci- 

purgationem  tricefimanam.  bus,fine  difficultate  extrahit  fpinam. 

Ne  capilli  decapite  defluant.  Adquartanam. 

Burdonis  iecur  combuftum  cum  oleo  myrtino  mix-  Catx  ftercus  cu  vngula  bubonis  in  collo  vel  brachio 

tum &ilhnitumcapiti,capillosfluentes  continet&fa-  fufpenfum,poft  ieptimam  acce£fionem  diicutit  quar- 

citcrefcere.  tanam. 

D  e    e  q_v  o.    Cap.  xvi.  de  glire.  Cap.  xix. 

Ad  phthificos  &  qui  male  tufliunt.  Ad  eos  qui  paralyfi  tentantur. 

EQui  faliuam  ii  bibennt,fani  efficiutur.Expertiffimu.  Lins  adeps  remedium  adferet  ad  eos  qui  paralyfi 

fane,equus  monetur.  tentantur. 

Ke  puero  inuefti  pili  exeant.  Ad  claritatem  oculorum. 

Equi  fpuma  fi  puero  muefti  pectinem  linieris,  pili  F  Clires  &  fonces  cobufti,&  cinis  eorum  melli  admi- 

eius  non  crefcuntnecgenerantur.   t  xtus,fi  inde  quotidie  mane  guftent,fanabuntur. 

Ad  dentium  dolorem.  Ad  verrucas. 

Equi  dentes  qui  primiim  nati  fucnnt,fi  dentem  qui  Chrem  integram  fuperligabis:verrucas  mox  tollit. 

dolet  tetigennt,remedio  erunt.Nam et  fi  infans  equi  DE   mvstela.    Cap.  xx. 

roftrum  bafiauerit,dentium  dolorem  non  fentit:&  nec  Ad  elephantioibs. 

equus  mordcbit  infantem.  "IV  A  Vftela  cinis  &  eiufdem  fanguis  liniatur:prode)Te 

Ad  mortuum  partum.  J.V1.  dicimus. 

Fquiaxungia  fiiffumigata  encit  mortuum  partum  Ad faucium  mala. 

foras:&fecunda  fequitur.                                       ^  Muftela  fanguis  inungatur,&lanat. 

Ad  ventrem  fluentem.  demvkiBvs.    Cap.  xxi. 

Equiftercusaqua  hquefa&um&percolatum,fibi-  Ad oculorum  dolorem. 

baturfacit  regrefliim.  "\A  ^rium  caPitum  cinisin  melle  mixtus  &illinitus 

de  pvero    vel   virciNE  *•  *1  per  decem  dies,facit  oculornm  clantatem. 

i  n  v  E  s  ti.   Cap.    x  v  i  i.  Muher  vt  non  concipiat. 

Ad  oculorum  albuginem&  aures  purulentas.  t  Muri  viuenti  cor  exemptum&  brachiomulierisiufc 

Veri  vel  virginisinueftis  lotioinuges  eos:extenua  penfum  efficit  vt  non  concipiat. 

leucomata ,  &  lacrymatorium  non  mfanabile  effi-  de  talpa.    Cap.  xxn. 

cit ,  &  ahquatenus  clatitatem  &  angulorum  afpentudi-  Ad  dentes  mobiles . 

nem  fedat.  Etfxceslotii  ficci  eadem  afpentudinemfe-  "  I  '  Alpa  cinerem  mixtum  cum  melle  fiiperfricato: 

dant,  &  poftinun&iones  pelles  eiiciunt.  Infunduntur  dentesconfirmat. 

ctiam  aunculis  qua:  pus  habent:  &remediueft  totius  jj  Adglandulas. 

«orporis.  Talpam  fuper  glandulas  ligato:deftruit. 


P 


6^6  SEXT.  PHIL.  PLAT. 

SEQJ/ITVR  PARS  ALTERA  DE  AVlBVS. 


6S7 


DE    AQVILA.  Cap.  I. 

Ad  fuffuiionem  oculorum. 

AQuilx  felle  mixto  cum  melle  Attico  inunges.  Qui- 
dam  Ulud  magis  prodefle  credunt  qin  his  medica- 
metu  hellebori  lib.i.aut  dimidiam  myrrha:,  tantundem 
melhs  Atticijobtemperatam  facuint  lnunttionem. 
Muher  vtpartum  perferat. 
Aquila:  lapis  qui  in  ventre  eius  atit  in  nido  inuentus 
fucnt,  phyladerium  eft  pragnantibus.  Nomen  habct 
aetites. 

de    vvltvRE.  Cap.  II. 
Ad  effugandos  ferpentes. 

VVltuns  pennas  fi  comburas  fugabis  ferpentes. 
Adcapitis  dolorem. 
Vulturis  ofla  de  capite,fufpenfa  col!o,cajntis  dolorem 
fanant.Idem  facit  cerebrum  eius,fi  comifceas  cum  oleo 
cedrmo  &  inde  nares  frequenter  tangns.capitis  dolorc 
auferr. 

Ad  caducos. 

Vulturis  iecurtotum  cum  fanguine  ipfms  vulturis 
tntum  &  per  dies  fepte  potu,caducis  prodeile  dicjmus. 
Adcaliginem  oculorum. 
Vultuns  fcl  mixtum  cum  fucco  marrubii  omnem 
cahgine  difcutit,  incipiente  fuffuiioncm  panter  infiftit. 

A  d  neruorum  dolorem  &  ai  ticulorum. 
Vulturis  adeps  &  ventnculus  cuin  axungia  contritus 
&  perunclus,omnem  neruorum  dolorem  tolht&arti- 
culorum  emendat. 

Aducrfus  maln  medicamenta. 
Corvulturis  lignrum  111  pelle  lupina  ii  circa  brnchiu 


A  Addentiumdolorem. 

Cauo  denti  fimum  fi  impofuens,dentem  rumpit  & 
tolht  dolorem. 

DF    PAVONE.     Cap.  VII. 

Ad  caducos. 

PAuonisfimus  potatus,caducos  mirabihter fanar. 
DE      G.ALLO.  Cap.VIII. 

Ad  viperx  morfum. 

GAlIi  cerebrum  cum  pofca ,  adiccto  pipere,iis  quii 
vipera  percuffi  funt  vel  morii,potuidabis:auxihum 
B  maximum  experiens. 

Ad  caducos. 

Galli  tefticulos  contntos  cumaqua  ieiuno  dabisbi- 
bere.abftineant  autem  a  vino  diebus  decem.caducis  re- 
medium  eft.Debebunt  autem  refticuh  ficci  feruan,  vt 
quum  fuennt  necelfarii,continu6  fumantur. 

Ad  concubituexcitandu&  lnhibendum. 
Galh  tefticuh  cum  adipe  aiifenno  m  anetis  pelle  bra- 
chio  fufpenfi,concubitum  excitant.Suppofiti  ledto  cum 
ipfius  fanguine,  efficiunt  ne  concumbant  qui  lacent. 
C  Adfurunculos. 

Galliftercus  ruffum  impofitum,  furunculos  rumpit, 
&  dolorem  tollit. 

DE     GALLINA.  Cap.IX. 

Ad  oculorum  punttiones. 
Allina:  ouum  notifiimu  eft  ommbus  habere  vim 
ad  omnium  oculoru  dolorem:cuius  album  fufum 
in  oculos  fedat  punftiones. 

Ac  oculorum  lacrymas  ftnngendas. 
Eft  &  vnum  de  collyrns  mixtum  cum  thuns  manna, 


G 


habeas  ,  nnllum  medicamentum  nocere  tibi  potcnt,  D  vt  ld  lana  colligas  &  circa  tempora  imponas:hoc  fluen- 


nec  ferpen>;,nec  latro,nec  vlla  mahtia,  necquidem  pha- 
tafma  ienties. 

Ad  difTiculterparientes. 
Vulturis  pcnnas  ii  pedibus  fubieceris,  efficit  vt  fine 
laborc  p..itum  edat. 

Ad  pediculos&  phthiriafin. 
Vulturis  viui  excifam  medullam  contnta  cum  vino 
dabis  bibere.-prodeiie  didmus. 

DE  acciviTRE.  Cap.  m. 
Adiuffufionem  &  caliginem  oculorum. 

ACcipiterin  cleo  fufino  decoclus&  inuclus,iuffufi- 
onem  &  cahginem  difcutit. 

de    grve.    Cap.  nii. 
•  Adduntiam&  concretiones  locorum. 

GRuis  adeps  cum  adipe  anfenno  remifius,  locorum 
duntias  &  concretiones  difcutit. 

de     ferdice.   Cap.  v. 
Ad  morbum  regium. 

PErdicis  cerebrum  cum  vino  cyathis  tribus  potui  da- 
bisdiberabitur. 

Ad  caliginem,incipientem  fuffufionem 
&  leucomata. 
Ha-ceft  copofitio  vera,vehemens,  quam  frequentius 
ipiiexperti  fumus.  Perdicis  felhs  veficula  quicquid ha- 
buerit:ad  ha:c  commifcens  opobalfamum  cyatho  vno, 
cyprum  Sidoma:  cyatho-dimidio  ,  m  fe  commixtum 
contere  diligenter,  &  repone  m  pyxide  ftannea  fiue  ar- 
gentea,&  indeinunges:mirabens.  Et  hcet  quod  prorfus 
non  vi  deat,fed  tamen  fi  pupilla  mtegra  habet,finediffi 
cultate  curabitur.  Hoc  nos  lpfi  frequenter  tentauimus. 
d  e    c  o  R  v  o.   Cap.  VI. 
Ad  capillos  denigrandos. 

COrui  oud  capillos  hac  rationemficies.Defunditur 
m  vafculo  Cypno,&  tandiu  mouetur  donecmutet 
colorem.-deinde  raditur caput& lllmitur  donec  ouum 
confumatundcbebit autem  tandiu  in  ore  oleumtenere 
donec  deficcetur,  ne  dentes  mmgrentur.  deinde  caput 
ligabis,&  poft  diem  quartufolues.Et  hoc  efficitvt  nec 
cani  vnquam  exeant. 

De  corui  cerebro. 
Cerebellumcorui  depanc  colleitum,fi:rofa:fi  dederis 
comedere,  fequitur  te  quocunque  ieris. 


H 


tes  lacrymas  ftnngit,&facit  fomnum,fi  exiguum  oleu 
adncias. 

Ad  ignem  facrum. 
Cuo  crudo  linies  corpus  vbi  feruorfuerit:&  de  fuper 
fohum  betx  imponcs:mirabens  fanitatem. 

Ad  profluuium  mulieris. 
Gallinz  ouum  totum  comburas  &  coteras,&in  Vino 
mixtum  ilhnies:reftnngit. 

DE   COLVMBA.   Cap.  X. 

Adferpentium  morfus. 

COlumba  incifa  &  lmpofita  cahda  morfiii,venena  o- 
mnia  rapit  &  fanare  creditur. 

Ad  fanguinem  m  oculis  ex  i€tu. 
Columba:  fanguis  recifiis  ,deinde  infufus,optimc  fa- 
cit.Debebit  autem  vena  npenri  qua:  in  afcella  eius  eft: 
imponitur  &fanguis  m  lanula  &  melle  decodo  mixto 
fiipra  oculos:optimc  facit. 

Ad  omnem  duritiam. 
Columba:  ftercus  habet  vires  has:Omnes  duritias  dif 
cutit,  &humores  exiccat  cum  oleo  aut  melle  calefado 
diftemperatum  &  fuper  duntias  hgatum. 

de  ansere.       Cap.  xi. 
Aqua  fun  aurem  introient  &  ad  aures  furdas. 

ANfermus  adeps  cum  cepa:  fucco  mixtus  bene  auri- 
cula:  mfunditur.prodeft &furdis  auditum  reuocat. 
Adduntiam  locorum. 
Adepsanfens  llhtus  duntias  &  concretiones  locorfi 
difcutit . 

d  E    hirvndine.  Cap.xn. 
Ad  faucium  dolorem. 

Hlrundinis  pulli  ln  cinerem  combufti ,  fauciu  mor- 
bismedentur. 

Ad  hngua:  vulnera  &  labioium. 
Hirudines  in  melle  vel  mulfo  decodra:,optime  perfanat. 
Ad  caducos. 

Hirundines  comefta:  caducos  fanant .  Item  lapilli  in 
vctnculis  eorum  reperti,  &  brachio  alligati,perfe£te  6- 
nant. 

Ad  oculorum  dolores  &  hppitudines . 
&  caligines. 

Hirundinis  pulli  cinerem  cum  melle  in  oculos  mit- 
te,  aut  hirundinis  fel  &  fanguinc  iniigito  :  mirc  piodeft. 

FINIS 


ACTVARII     ZACHARIAE     F  I  L  I  I     DE     S  P  I  R  I- 

tu  animali  libriduo-.prior  D:  aetionibus  &arfeeT:ibus  fpiritus  ani- 
malis,pofterior  De  fpiritusanimalis  nutritione: 

AD    IOSEPHVM  RACENDYTAM. 

lulio  klexmnirino  Tridentino  interprste. 

actvarii  in  librum  fuum  De  a£Honibus  A 
&  aflfe&ibus  fpirirus  animaIis,pra:fatio. 

vvm  affi  !ua  tuanuperphilofophandi 
confuetudine  circunfufas  intelle&ui  no 
ftro  tenebras  difcufieris,coegenfque  ad 
'  nos  ipfos  redire  ,  ac  perfpicere  fpiritum 
ineifenobis  diuinum  atque  intellectua- 
■  lem  ,  qui  in  animalihoc  &  intelligibili 
fpiritu  elucensjfunftioues  nbftras  perficiat:commen- 
tariumque  tibi  prxterea  exhibendum  cenfueris  de  fpi  B 
ritu  animali  noftro ,  qub  purior  is  arte  adiutus  perdu- 
ret:  tum  de  viftus  ratione  qualem  huic  adhibere  con- 
ueniat :  inique  fane  fi&urus  fum  nifi  tux  in  hoc  volun 
tatimoremgeirero  .librumque  in  tuigratia  hunc,  quo 
pro  confilio  vtare,  exarem:quo  fcire  pro  mptius  polfis 
quanam  vidtusin  hoc  ratione  vti  debeas  ,  corporique 
vna  fanitatem,ac  fpiritui  huiurmodi  animali  mtellige 
di  vim  linceram  illam  elargiaris:  proprere  >  quod  prx 
cxteriscuram  teinhoc  vnu  nconculife  video  omne, 
mens  vt  tibi,  dum  theoremata  contemplaru.- ,  inftru-  C 
menro  nimirum  vfaidoneo,  animx  deinceps  faculrn- 
tes  illuftret :  vnde  fane  beatum  te  effe  arbirrcre,  fpin- 
tushuiufce  quiete  ac  conftitution..'.  Atquehoctibi  a 
me  muneris  perfolutum  iamiiu  oportuit,  proiis  qui- 
bus  nobis  vfui  fis  artis  bonis.  Conueniens  denique 
effe  vifum  eft  obtemperare  iam,op:im.ique  &  abfolu- 
tiffima  artis  theoremata  aggredi,tibique  vna  tali  tan- 
toque  amico,patrique  optimo,grntificari.  Nam  qubd 
medicoru  theorematum  finis  fit  fpiritus,  qui  in  nobis 
eft,  animalis  contemplatio,quo  phne  fpiritu  rationa-  D 
lis  animx  facultites  illuftrantunitemque  initium  is  & 
veluti  fundamentum  ftatuaturiis  hominibus  quiin 
mundo  ipfo  intelligibHi  verfantur,  tu  quidem  exacte 
fane  nofti,  nofque  (vt  fcis)  fatis  de  his  nuper  philofo- 
phati  fumus.  Quod  verb  quibufda  quafi  fcalarum  gra 
dibus  alfimilentur  philofophicx  fpeculationes ,  qux 
quidem  menti  afcenfum  d  vilioribus  ad  digniora  prx- 
ftent,  interim  tamen  mutuo  inuicem  auxilio  egeant, 
hincfaciIecoIlig's.Etenimmens,quxque  circa  ipfam 
verfantur  animx  actiones,  in  quxcunque  facultates  E 
fuas  tranfmiferint,  perfpicua  illa  fufripieniifque  for- 
mis  idonea  permanere  cupiunt.  Hxc  porro  nunquam 
quide  conuenientem  fibi  ex  arre  rationem  integra  fer 
uarint,qux  penes  temperamentu  quslirate^.-nque  fpe- 
£ratur,ac  quantitatemifi  mens  prius  ipfa  diligeter  per- 
fpiciens,  comodu  vi&us  rationis  medicametorumque 
vfum  inueniat,in  iis  quidem  inquibus  operxpretiu  fit 
ita  fieri.-quandoquide  in  omnibus  id  non  euenit .  Qux 
quuita  habeant(id  quod  logefane  ipfe  quam  nos  me- 
lius  dicris  confirmaris)  fatius  fuerit,  repetito  hinc  fer-  F 
mone,declarare  prius  quxcuque  fcire  eumconueniat 
quiforte  in  libru  hunc  incideritme  falli  contingat  ra- 
tionu  'gnoratia,  quibus  hominis  occonomia  difpenfa- 
tur.  Siquidem  verifimile  eft  fore  vt  ad  alioru  quoque 
manus  perueniatliber  is:quibus  non  eo  quo  tu  in  phi- 
lofophia  habitu  prxditis  videri  no  omnino  inepta  pof 
fint  etia  hxc  qux  ante  propofita  materia  diceda  funt. 

Quum  igitur  eorum  qux  fecundum  naturam  perfi- 
ciuntur,nullumneque  temere,  neque  vt  fors  tulit  fiat, 
jnaneatque  hoc  firmiter  maximum  atque  incocuffum  G 
axioma.-iniquum  fane  fuerir,eoru  qux  fiunt  erroneam 
ac  mmimcopportunamoriginem  caufari,eo  qubd  ve- 
ras,quibus  illa  conftant,rationes  iguoremus:quum  x- 
quius  fit  ab  iis  qux  comperta  habemus,ad  incomperta 
tranfirc,horumque  ita  vna  inquifitionem  moliri.  Hoc 


enim  padro  etiam  eorum  qux  alib^&rnosilgiunt,  plu 
rima  fefe  manifeftarint  menti  dilVg#«t^/ifta  ac  folli- 
cite  tradtanti.  Natura  enim  hxc,  &  fkfiilitudine,  qux 
fecundu  ipfam  funt,nouit:excellentia  autem,qux  poft 
ipfam.-participatione  verb,&  alteratione,  &  affinitate, 
quxfupra  ipfam  .  Porro  qubdnon  om,nibus  innatum 
hoc  fit,vt  ea  intelligant ,  caufa  in  eo  fuerit,qubd  inde 
auerii  circa  materiam  hxrentes  inhiamus.  Itaquene, 
producto  in  longum  fermone.inftitutum  videar  trafi- 
liilfe,  propoiitinoftri  injtiuma  reipfa  fumemus  quxiin 
quxftione  verfatur ,  fi  pnucula  prius  quxdam  de  ani- 
ma  dixero,  fic  nimirum  orationis  ipfius  ratione  exi- 
gente. 

DEMONSTRATIO  EX  P  A  R  T  I  C  V  L  A  R  I  B  V  $ 
animalium  irrationalium  proprietatibus,q  ubd  di- 
uina  quxdam  nobis  infit  mbftantia.  c  a  p.  i. 

HOminemexcontrariis  conftare  in  vnum  coeun- 
tibus,  anim  i  videlicet  &  corpore  ,  Sc  tibi  ipfi  ante 
alios  clarum  ex  demonftratiua  methodo  faCtum  eft, 
&  multis  prxterea  ex  ipfa  quam  de  fenfu  fumunt  fide: 
id  quod,qui  in  fenfum  refpiciat,  no  fane  minus  ex  de- 
functorum  quoque  corporibus  deprehendat,qux,quu 
melius  femper  quiddam  recedit ,  puta  anima  ipia,de- 
mortua  vifantur.  Cxteriim  hoc  quumin  animantibus 
quoque  reliquis  appareat,nondum  fane  difcrimen  in- 
ter  nos  &  ratione  carentia  animalia  ftatuerit  manife- 
ftu  Ratione  verb  manifeftufacile  fit  quid  inter  irra- 
tionale  ratiohalcmque  anima interfit.  Animalulenim 
vnumquodque  ratione  carentium  prxcipua  quxdam 
innata  obtinet ,  qux  ipfum  conftitunnt  :hifque  ipfis, 
priufqui  videri  poifitedo&um,  nulla  prxeute  formu- 
la  vtiturmeque  quomodoadhoc  deuenerit  intelhge- 
reinterim  valens ,  neque  verb  quopaclo  ad  ahud  fe 
conferat  inftitucum  fciens  ,  fed  iifdem  femper  vnum- 
quodque  vtitur.  Etenim  apis  eafdem  vbique  adhibet 
extruendis  aluearibus  figuras:quum  tameninterim  li- 
ceret  diuerfa  etiam  figurarum  ratione  prxftare  fecuri- 
tatem:eodcmque  femper  artificio  vtitur.meque  illa  vn 
quamvt  ab  opere  fuo  ceifet,perfeceris  :  neque  verbfi 
feceris,  aliud  illam  opus  aggredi  animaduertes.  Quin 
fi  eamanimal  iam  factama  parentibus  fegreges,idque 
quum  nondum  mellis  faciundi  occonomiam  didicerit, 
vnde  id  &  quomodo  conftet,  iamque  dimiifam  liberc 
euolarefinas  ,eademhxc  qux  progenitvix  prxftabit, 
nec  fane  operis  quicquam  omittet.-propterea  qubd  no 
amtea  initiata  a  parentibus  fit:nec,  fi  vel  plurimum  la- 
boret,maius  vnquam  quicquam  quam  reliqux  prxfti- 
terit.  Formicx  tritici  granorumque  reliquorum  acer- 
uis  gaudent ,  qux  xftatis  maxime  tempore  colligunt, 
hyeme  verb  nunquam  foras  prodeunt:i:ulIaque  his,vc 
apibus,floru  cura,aut  roris  tenuis  :  qujn  in  eadem  fem 
per  fibique  propria  incumbunt :  neque  eas  in  alueari- 
bus  hyemare  vnquam  videas  ,  neque  (vt  mures  folent 
domeftici)i.n  teftis,aut  parietu  cauernis :  fed  vnaqux- 
que  fubterranea  fibi  habitacula  parat,  futuramque  cx 
li  temperiem  conftlter  vfque  expedat.  Araneus  texit 
retia,vnde  illi  viftus  fuppetat :  quem  fi  vel  ardliffimo 
inclufeiis  foramini,  nunquam  tam  otiofum  reddes  vt 
non  &  filamenta  producat,  &  infidias  culicibus  tendat 
faltitantibus,aut  mufcis,aut  infedtorum  animalium  ah 
cui,  quorumque  captura  facilis  fit.  Aliaque  aliis ,  fibi 
autem  propriis  interim  ftudiis  deleftantur.  Siquidem 
leo  venatum  maxime  exit,ac  cxtera  rugitu  territat: 
neque  hunc  tam  vnquam  cicurem  reddideris  quin 
dimiifum  idemfemper  fadtitare  videas.Lepores  con- 
tra  vniuerfam  perpetuo  vitam  fonrudolofam  ducumt. 

aaa.  i. 


3  ^fegw  A  C  T  V 

Cambus  autem  amor  ma;;is  quid.i  in  cfominos  incft:  A 
alifqueitc  alia  infita  vifitur  quaii  prxrogatiua  qux- 
dam.Et(quod  in  totum  dicendum  fu)  nullum  reperias 
animaliu.quod  non  ahis  conditione  quadam  prxftet, 
omnia  autem  a  fe-inuicem  exupcrantur  .  Quo  fane  fit 
vt  non  folunflTac  de  caufi  femiperfe£tum  d  ci  anima- 
lium  vnumguodque  poflit  rehquorum  fua  in  fpecie, 
rr i iiniViwi^iflTiiltn  magis  fi  concefferimus  paruam 
ea  quaaitanxobtinere  particulam  ac  veluti  tranffluxu 
rationalis\a/usnoftrx:  nempe  artifice  itaopificiii- 
pfiusiatiofiedilpgufante,  quo  videlicet  ex  apparente  B 
hac  focietate  ad  affine  fibi  conuertantur  ammalia  ra- 
tionis  experth,meliori  autem  &  fupeiioriconcedant, 
facilcque  in  feruitutem  redigantur.  Quemadmodum 
fanc&nobis,quibus  ipfis  intellectualis  fubftatia  con- 
credita  efiv.ttributum  fuitvtad  mente  nofipfos  tan- 
tumdirjgamus,atque  extollamus  fa  ftara  illam  fupra 
menrcmatque  fubftantiam.  Qupd  fi  erroreinhoc  col 
labamur,  quu  nos  inde  decidjmus,tum  verb  bruta  re- 
ptiliaqueiifdem  a  nobis  fpatiis  diftant.Id  quod  mani- 
feftum  maxime  fit  ex  conuerfione  iterum  ad  Deum  C 
noftra.Iam  tumenim  effera  venenataque  nnimalia  o- 
bediiint,trahi?inturque  in  feruitutem,&  cicura  reddun 
tur  iis  qui  penes  dignitatcm  intellccrualem  illam  •  o- 
bis  conceflamipii  vitam  ducut.  Atque  hxc  fatius  qui- 
demfuerat  exte  perquirere  ,  circa  intellecirus  opera 
maxime  verfato,  quique  alia  huic  omnia  pofteriora 
femper  duxeris:  nobis  autem,  quoniam  perfuafum  eft 
hxc  itafe  habere,multum  fane  exiftimandum  eft  efle 
inter  hominc  brutaque  animalia  interftitii,  ficuti  pla- 
nc  pofterius  quoque  confirmabimus.  D 

QJV  OD    ANIMALIVM      RELI  q_V  O  R  V  M      N  V  L~ 

lum  animalis  alterius  prxrogatiuam  fert,homo  au- 
tem  cun&orum  fibi  vendicat  prxrogatiuas,harum- 
que  meliorem  quim  illa  vfum  nouit ,  rationem  ad 
hxc  adhibens  &  intelligentiam.  cap.  i  r. 

QVbd  fi  quemadmodii  innata  quadam  proprieta- 
te  alia  aliis  prudentia  prxftant ,  ita  pluribus 
quoque  modis  aliis  cum  gf  nere  humano  communica 
rent,non  ineptc  fa(ne  quis  affirmaret ,  hominem  eato- 
dem  cum  brutis  aut(quod  proximum  eft)non  diflimi-  E 
lem  certe  animam  fortiri.Nunc  tam  deteriore  anima- 
lia  rationis  expertia  quam  rationalia  conditione  funt, 
vtanimaliu  irrafionaliu  nullu,qualibetarte  quauis  aut 
vi  coad~tu ,  alterius  vnquam  opus  peragat :  fed  ad  eun- 
dem  femper  modum  prudentiora  opus  edunt  quod 
iibi  proprium  fit:  quo  modo  faneminus  quoque  pru- 
dentia,  fuum.ac  collatione  quidem  inuice  ifta  demon- 
ftrantur.Cxterum  intra  proprios  vnumquodque  limi 
tes  morcfque  perpetuo  confiftit :  homu  vero  ,  quippe 
quianimalfitrationale,multoque  meliore  ac  nobilio-  F 
re  opificio  conftet ,  tanto  magis  cxtera  exuperat  ani- 
malia  ratione  carentia,quanto  hxc  (  nequid  maius  di- 
cam)plantas  vincunt.  Acplane  quemadmodum  in  i- 
gnobiliffimo  quoque  animali  infpicias,  licet  plantaru 
crconomiam  omnem,  nutricationem  fcilicet ,  &  au- 
gmcntunijCv  frufti.ficationem  ,  breuiter  quodcunque 
plantarum  proprium  eft  :  contra  autem  in  his  nullius 
ineffe  videas  animalis  aut  fenfum,aut  motum,  nedum 
mores,& officia:  eodemmodo  quantum  naturahomo 
exteris  animantibus  prxftet  perpendas.  Ac  primum  G 
jnterhomines  alius  alio  prudetior  apparet,&  idoneus 
magjs:horum  autemvnufquifque  artes  fubinde  com- 
plures  mutat  ac  mores,modifque  euarjat  jnfinitis.Ne- 
que  temere  quicquam  inuenias  eorum  quibus  cxtera 
animantia  prxftat,aut  monbus,aut  vitx  ratione,quod 
non  inhominibus  quoque  fpectetur ,  ratione  exfimi- 
libus  fimiha  femper  inueftigante:ac  tanto  magis  ex- 
cellere  videntur  noftra  ,  quoties  ad  vnam  quandam 
cum  aliis  imitationem  feconfcrut,  quanto  magis  hasc 
cum  confideratione  fiunt qux  ratione  nititur.  Quod  II 
fi  fingula  quoque  horur»  examinare  libet,fic  quoque 
potiilimum  notes  quantu  ab  his  homines  diftent.  Hic 
enim  &  brutorum  ferociam  notes,&  timiditatem,  ibi 
vitse communicatiam,ac  folitudinem:  ficuti  tempera- 
tiam  jnalijs,aut  intemperainiam,fcientiifque,  accxli 


A  R  I  I 


mut;  tiones,atquc 
in  hominum  vita 


f  artes  mcdicas:breuitcr  quodciiquc 
fpedfatur  vi!e,aut  gratiofum.  Adhxc 
hi.mo  non  ioliim  vt  apes  mel  recondit  ,  fed  diuerfos 
etiam  liquores  fuccoique  ad  vfus  difpenfation  m  re- 
pomtjfrugumque  formicarum  more  horrea  coftuuir, 
tum  penui  immittit  quxcunque  humanx  vitxprodef- 
ferationeac  rerum  expenentia  comperta  funt.  Porro 
aucupes  pifcatorcfque  araneis  melius  retia  contexere 
nouerunt ,  iicuti  medici  ipfi  falytaria  paraie  medica- 
met;ta,lethaliaque:  horumque  iimulomiijum  rationc 
hireddere  poilunt.-at  rationis  cxpertja  animahanec 
fatis  quomodo  iis  quious  vtuntur,vtantur,nouere,nec 
ad  alia  trafne  valent.Quo  fanc  mirard  in  pnmis  fubit, 
quonam  tandcm  padfo,aut  quibus  demum  perfuafi  ar 
gumentis  nonnulli  partem  ammx  noftrx  jntelledfua- 
lem  ad  irrationali.i  vfque  animalia  detruferunt.quum 
neipirituum  quidem  omnium  peffimi  fic  fepiopric 
habere  exiftimentur  vt  ad  brutorum  fe  conferant  cor 
pora,qui  nihilominus  ad  homines  quotidie  tendunt. 
Sed  quod  maximo  inter  fe  difcrimi,ne  difcrepent  ra- 
tionalia  iuxta  ac  rationis  expertia  an.malia,  fruftra  fa- 
ne  quis  narratione  longiore  probai  e  contendat,quum 
vel  ienfuperfpicuum  id  eflepoflir. 

Q_V  ODANIMA     NOSTRA     DIVINVM    AT  Q_V  E 

intellecluale  ex  propriis  adionibus  colligat. 

C  A  P.  III. 

/^V  Vod  vero  bi  uroi  um  fpiritusille  cum  corporibus 
s  vna  abeat ,  nullatenus  perftans,  nofter  autem 
isimmortalis  dnunuique  habendus  iit,  vel  hinc  per- 
fpiciamus  licet ,  quoties  noftrum  hunc  brutorum  jlli 
conferenres,  con.ultantem  inuenimus,d;iudicantem, 
r.atiocmantem,  fuadentem,  dilluadentem  ,  nunchoc, 
nunc  lllo  modo,  ac  plurima  &  mirifica  exinfomniis 
quiefcente  femper  corpore  explanatem.Et  quid  qua> 
io  atrinet  de  infomjiiis  mentionem  facere,  quumiis 
quoquequibus  repurgatus  animalis  fpiritus  ,  vitaquc 
omnis  ad  rerum  contemplationem  conuerfa  fuerit, 
omnia  in  aperto  fint ,  qua?  alioqui  natura  fua  fenfui  fe 
noftro  fubftrahere  folent?  Etenim  quales  tandem  hu- 
mores,aut  fpirituum  effluxiones,autirrationales  facul 
tates  tamvnquam  expedite,nunc  quidem  exiguo  ad- 
modum  hora?  momento,  orbis  vniuerfi  peragratione, 
mundana  opera  perfpexerint,nunc  autem  relidis  poft 
fe  his,&  ad  diujpa  magis  acceilionejrerumjetiam  qux 
nondum  funt,euentus  pronuntiarint?  An  hxcanima- 
lium  rationaliu  videlicet  prxrogatiua  eft  \  Propterea 
autem  quod  non  ad  hxc  conuerfi  viuamus,ambiguitas 
fuboritur  numdiuinu  idnobis  &  immortale  jnfit.  Ia 
primiim  enim,nifi  tale  nos  quoque  obtineremus  fub- 
ftantiam.nunquam  quide  fciremus  diujna  in  mundo 
&  intelligibilc  fubftantia  efle.Naturx  enim  affmitate 
fenfibihu  iuxta  &imelligibiliu  vnuquodque  cognofci 
mus. A tque hoc  quide  pacro,quodin  r.obis  diuinum 
atque  intelleci"uale  eft,ex  adionibus  ,  quas  hoc  ipfum 
edit,depreheditur.  Sed&coplura alia  &  quide  diluci- 
diora  femper  ad  hoc  afferre  licet  argumeta  ratiocina- 
tibus,idque  fi  rationale  anima  didroru  femper  fuppofi 
tu  ftatuamus.Nequeenim  propofitii  nobis  nuc  eftde 
hac  traclare,fermonis  tame  vicinia  quada  in  jfta  quo- 
que  excurrimus.  Porro  ex  pluribus  quoque  aliis  col- 
ligi  fyllogifmo  poteft  ,  iimplice  efle  per  fcque  mobile 
rationale  hanc  atque intellectuale  fpiritu.Immortahs 
aute  quod  prxterea  fit,cu  ex  iis  jpfis  qux  circa  nos  ver 
fantur  ,  colligitur,tu  ex  iis  quxfenfui  patet.Etenim  fi 
(fecundu  Hippocrate  quoque  ipfum  )  vnum  effetho- 
mo,minime  fane  doleret:(vnde  enim  pateretur  no  ha- 
beret)fpiritus  intelle&ualis  &  incorporeus  quomodo 
quxlo  interitu  fubeatfcui  quide  nihil  iit  quod  pafrJo- 
nem  inferat;Q£od  fi  quod  rationale  nobis  ineft.djui- 
num,immortaleque  eft,  noftra  aute  corpora  hxc  per- 
petubfluxa  funtatque  obftupida,illud  difquirendum, 
quibufnam  prius  corporibus  aflbcietur  anima,tum 
per  qux  fuis  ipfa  facultatibus  corpora  illuminet.  Hoc 
enim  perfpedto  ,  facile  fuerit,artis  quoque  ipiius  be- 
neficio,qux  prius  huic  lpfi  communicant,meliora  red 
dere.Quemadmodumcnim  praua  vidusratiofegnio- 


DE    SPIR.   ANIM.   A  C  T.j 


! 

res  nos.ac  menteretufa,  eodem  fane  modo  qux  acco- 
mo.la  lit ,  perfpicaciores,adque  intelligendum  aptio- 
res  facir.  Hocque  ipfum,ctiam  antequam  viclus  r-itio- 
nis  fcopQ  ajjgrediatur  ,  per  fe  poteft  vnufqiiiiquc  dif- 
qunes  cogno  cere,quoties  feipfo  quis  adtibnibus  qui- 
buflibet  obeundis  nunc  fegnc  magis  faclu  efle  intelli- 
git,mmc  proptum.Cxterum  fimplexelfe  quod  diuinu 
innatu  nobis  eft,ac  facultatum  multaru  ,  terminiique 
circunfcriptum  propriis,informeque,&  incorporeum, 
exillius  ipfius  adlionibus  difcere licet.Quod  autem  a- 
ctiones  fuas  e dat  ,  fpiritu  noftro  veluti  inftrumento 
quodam  vfum,id  fortaiTe  in  narrationis  quoque  pro- 
cefTu  manifeftum  fiet. 

ANIMAM    NVMERO    VNAM,    AC  SV3STAN- 

tia  fimplicem,facultate  multiplicem  videri. 

c  A  P.   I  I  I  I. 

ANiim  igitur,vna  quum  fit  (  ficuti  didhim  eft  )  ac 
fubftantia  fimplex,fuis  autcm  ipfa  facultatibus 
multjplex  ac  diuerfa  ,  corpori  huic  noftro  additur. 
Qtium  enim  inter  huius  facultates  alix  diuinx  ma- 
gis  &  purx  fint,alix,  fi  cum  his conferantur , abie- 
ctiores ,  quxque  opus  fuum  in  corpore  demumablol- 
uant,vt  fefe  fpiritui  huic  noftro  addat,  aptam  efte  per 
hafce  pofteriores  vires  redTefane  afFirmarimus.  Nec 
iam  mihi  hoc  loco  fidem  adhibere  noli,  quum  abunde 
polTim  etiim  ex  its  qux  ad  manus  habemus,  fenfuique 
fefe  offerunt,  argumenta  colligere.  Vnum  certc  atque 
alterum  allatnm  exemplu,  minime  quidem  cotenden- 
di  cupidis  ad  fide  farifrecerint ,  anima  fimplex  quid- 
dam  ac  mulrru  facultatum  efTe.  Ergo  in  fimphcibus 
medicamentis  quibufdam  ,  qux  duabus  tribiifve  qua- 
litatibus  prxdita  funt,  nulla  harum  alit  ofFicit,  neque 
fecundum  fenfum,  neque  verb  fecundum  facultatem: 
fed  cuiufcunque  tandcm  harum  familiaris  fuerit  pars 
affedra,  huius  ipfa  vfum  perfentit,  proprietate  nimi- 
rum  qindi^qualitate  lllarum  adtiua  efficaciter in  con- 
trariis  pa  tiu  affeftibus  agente.  Siquis  enim  aloen  de- 
Uoram,  animaduertet  is  humores  ventriculi  os  infe- 
ftantes  perpurgari,  facultate  fcilicet  illius  rbfterforia: 
htiiiis  item  euaporatu  aut  illitu  dilcutiuntur  qux  pu- 
pillx  tenehras  offundttnt.Turfits  deforis  impofita,  ad- 
ftringendi  vi  robur  addiderit  ventriculi  ori  refoluto: 
ficuti  fane  lumbricos  quoque  interfeceris,  fi  vmbilicu 
&  abdomen  inunxeris.  A  tque  hxc  tta  diiudicatur,dum 
facttltas  illius  vnaquxque  in  partium  contrariis  affecti 
bus  opus  prxftat.Porro  capparis  facultate  alia  ventri- 
culumconfirmare  creditur,  atquealia  humores  huci- 
pfum  occupantes  abftergere:aliaqueitem  di(Tecare,ac 
Vifcera  infirdhi  liberare:multaque  prxterea  alia  id  ge- 
nus  inuenias,qux  commixtas  multorum  vfuumfacul 
tates  obtineamt.  Quod  fi  igitur  fimplicia  ita  medica- 
menta  facultatibus  prxdita  ftint,facile(propc  dixerim) 
cdfedlibilibus  ac  diiTenticntibus,  diuerfumque  inde  in 
nobisopus  inaffedtibus  contrariis  edut:  curnon  qux- 
fd  'iuma  atque  intelledtualis  fubftantia  conuenientia 
fibi  percecerit  pro  facultatibtts  qms  obtinet? 

DE     PROPRIIS      FACVLTATVM      ANIMAE  A- 

ctionibus.  c  a  p.  v. 

AC  mens  quidem  parum  omnino  autnilrtl  per  fe 
cum  fpiritu  noftro  commercii  habet.  Hxc  enim 
quum  int  •lledtualis  rationalifque  animx  noftrxprin- 
ceps  fit  &  in  primis  fincera  facultas ,  maximc  excurfu 
ad  fimilia  gaudet,vnde  fibi  intelligibilia  omnia  conci 
piat:quo  plane  tempore  maxime  eam  auerftm  effe  con 
tingita  facultatibus  quxpenes  fenfum  fpedHtur:  quu 
fe ifni  noftro  (  quo  vnoin  primis  pecudum  more  viui- 
mus)llta  maximeexoppofito  fit  illius  adtio.Qux  fane, 
vt  nihil  interim  illi  maius  concedamus  quam  quod  di 
gnitite  &  efficacia  excellit  quibufcum  commercium 
in.it, fic  quoque  multoiis  quxfefui  fubjedta  funt,prx- 
ftiterit.  Denique  hxc  in  facultates  inferiorcs,quxque 
poft  ipfam  funt  inftrumenta  ,  qux  quidem  pe/polita 
fuerint,&  nitida,multa  exiis  qux  aipedhi  potiora  funt, 
tranfmittit,  ad  ipfum  vfque  fenfum  .  Quatenus  aurem 
nidia  illa  efle  contingit,  eatentis  cogitationes  quoqiie 
inde  profectx,rudi  ac  prorfus  erroneaforma  accipiun 


AFF. 


A  tur.  Intelligentia  autem  mentiuignirate  proxima,per 
quedam  quafi  'gradttm  a  mete  in  facultates  quxdein- 
ceps  funt,effingens  fpedfacula  traducit,  quanutate  ac 
colore  carentia.Hxc  autem  opinioexcipiens  animxfa 
cultas  ambigua  qtixdam  (  qu.-ppe  quxex  cogitationi- 
bus  ftabihbus,&  inftabiiibus  imaginationibus  forma- 
ta  fit )  imaginationi  tradit.  Atque  hxc  mens  qax.lam 
quum  fit  (quemadmodum  fane  &  dicitur}paflioni  ob - 
noxia,colores,  &  formas,&  figuras,&  qualitates,  &  fi- 
tus,aliaque  ld  genus,  vnaquxque  affcdti;  rebus  addit. 
B   Ac  plurimis  fanc  eorum  qui  fe  contempl  uioni  totos 
tradiderant,refoiuta  mente  contigifte  audioindignu 
quidpiam  prorlus  propofito  fuo  ,  temporifque  fruftra 
iacturam  fecilfe  .  fiquidem  violenta  omninopars  hxc 
eft.ac  contra  quam  animx  acliones  affedta.  Quantum 
enjm  difficile  factu  menti  eft ,  vt  cogitationem  in  ifta 
deducat,  fenfuique  fubiiciat:  tatum  fanc  haud  prom- 
ptu  eft  imaginationi,  vt  fe  pafTionibus  fubtrahat  quaf- 
cunque  fenlus  adfert.  Videtur  enim  imaginatio  fen- 
fuum^quxdam  taquam  quies  ac  veluti  promptuarium 
C  effe  m  vita.  Ac  brutis  quidem  hoc  ipfum  pro  parte  eft 
omnium  principaliftima  :  nobis  cotra  principium  hoc 
eft  a  fenfu  animalium  facultatum.  Verumenimuero 
quoniam  fenfum  nobis  affedtum  videmus ,  interdum 
vnum  quendam,interdum  omnes ,  plurcsve ,  nec  fanc 
minuscontingitvt  &  imaginandi  quandoque  vis,& 
ratiocin.indi,  &  memoradi  patiatur,  age,  illud  quoque 
inquiramus,quomodo  iftapatiatur,  quibiifque  de  cau 
fis,tum  cuiufham  vi<ftus  rationis  adminiculo,  minime 
obnoxius  quis  reddatur  huiufnaodi  affecl:bus,vt(quod' 
D  polhciti  iumus  )  ad  finem  ita  demum  fuum  deducatur 
narratio.  Ergo  animam  minime  pati  poffe,  pafTior.urn 
autem  noftrarum  participem  fieri  ob  fpiritum  qtu  no- 
bisineft,  animalem,  quoillaquafi  vehiculo  quodani 
vtitur.pci  que  hunc  ipfum  fuas  eam  perficere  ncft  loties, 
partim  iam  demonftrattim  eft,partim  dicendtimre- 
ftat .  Quod  autein  mediocribus  huius^ipfius  alteritio- 
nibus  &  tranfmutationibus  fiat  interdum  vtnonfper- 
nendaquxdamfymptomataxorpora  infequantur,hoc 
quoque  in  fermonis  progreffu  oftenderimus. 

E    DE      DISPENSATIONE      NVT  R  IMEN  T  I  ,  VBI 

&  de  differentia  fpirituum  j  qui  tum  in  ventriculo 
generantur,tum  iocinore,  tum  corde,  tum  cerebro: 
ac  quemadmodum  his  ipfis  facultates  ammales  tan 
quam vehiculis  vtantttr.  c  a  p.  vi. 

QVumque  fpiritus  is  animalis  finis  fit  (queadmo- 
dum  fane  116  inepte  quis  dixerit)  orconofnix  qux 
nobis  ineft.neque  huius  vnquam  interquiefcat  affla- 
tus  &  difflatus,  operxpretium  fuerit  cofiderare  vnde- 
namgenerationem  fortiatur,  rurn  quomodo  fincerus 
F  feruetur.Etquoniam  propoliti  q-uidem  noftri  princi- 
piumisfummaque  ac  velttti  caput  habetur,non  pnrum 
autem  conferre  exiftimandus  fit  de  reliquis  etiam  fpi- 
ritibus  tra&atus ,  quum  prxfertim  abfolurior.ita  nar- 
ratio  alioqui  inftittiatur :  aperiendum  fane  oratione 
de  humoribus  quoque  fuerit,  qui  prima  cenfenture- 
lementa  in  nobis,de'que  fpiritibus  qui  ex  his  gene- 
rantur  ,  atque  ante  omnia  de  nutrimenti  diftributio- 
ne,  fpiiituumqite  qui  exea  prodeunt  :  neforte,  fiqua 
partemanca  narratio  inueniatur,  claudicare  ita  polli- 
G  'citationemnoftram  contingat.  Ergo  prxmanfo  cibo, 
inque  ventriculum  ad  concoquendum  delato,  fi  qui- 
dem  is  fucci  boni,facilifque  concoftu,  minimc'que  fla 
tuofus  fit,ac  bene  fe  ventriculus  habeat:  nulhfque  hu- 
moribus  infarctus  fuerit ,  tempeftiua  fanc  ita  conco- 
ftioredditur,  nihilque  prorfus,  autpauxillulum  certc 
quidfpiritus  fupra  infrave  erumpit.  Exhalatio  autem 
inde  vaporofa  quxdam  in  caput  refiliens,huius  fqual- 
lorem  madefadtu  temperat,ac meatus  deobftiuit,  a*d- 
puliu  quodam  Ieni ,  fenfuiimque  contentionem  rela- 
H  xat,&  vigiliis  foporofam  quietem  conciliat :  atque  ita 
demu  ceftat,difpefato,vnde  emittebatur  ,  alimeto  per 
ventrem,acremifTo.  Qnod  fi  probi  quide  ftterint  cibi, 
contingat  autem  ventriculum,atit  temperatura  aliqtia 
mala,authumorum  quonmda  lnfarctu  laborare,&im- 
perfe£ta  euadetcococlio ,  vaporcfque  inde  -  "filictes, 

aaa.ii. 


rj  A  C  T  V 

auteraffi  caligirofiqiu-  ci  unt ,  nuffumidi  &  fuligino-  A 
ii,qui  poiTint  f  acilc-  omnes  temporis  mora  craflum  tur 
bidumqueredderefpiritumqui  nobis  ineft.    Quod  fi 
cibi  praui  malique  fucci  quu  fint,  qualitates  prxterea 
alienns  ieferant,co6ico£tuque  nonnunquam  difficiles 
fuerint,fic  quoque  accident  non  diffimilia  iis  qux  iatn 
memorauimus.Ita  quu  pai  tim  qualitajte3partim  quan- 
titate  nocumentum  inferant  alimenta ,  inftrumenta 
nutemipfa  nut  intemperamento  afficiantur,  nut  tena- 
cihumorum  obftructionc,ex  vaporibus  liide  refultan 
tibus  alterationes  gignunturhuiuimodiinfpirituhoc,  B 
mediocres  quidem  ,  quum  aberratum  mediocriter  fue 
rit,iniignes  autem,quum  infigniter.  Verum  quum  di- 
gefto  inhumoreselementares  ipfos  nutrimento  ,  vi- 
icera  quxque  exceptos  fuccos  vifuainnntaexquifitius 
c6fe&osaflimilarint,exalteratis  ita  cofeftifque  pe- 
tunt  quide  cnput  vnpores,fed  quj  tamt  n  perturbnre  il- 
lud  no  c6fueuerint,nifi  vnlde  exuperarint.Optimus  ta- 
nienomniu  fuccus,qui  ipfefpirituu  noftrorum  princi 
pium  eft  acmateriajiniecur  tendes  ,  vifcerique  ailimi 
latus  primumfpiritu  hunc  naturalem  progi  nerat,quo  C 
pars  etiam  animx  noftrx  concupifcibilis  declarntur: 
hoc  enim  quaii  inftrumento  quodam  animalis  ciusfa 
cultas  vtitur  ad  concupiicendum  ,  citraque  rntionem 
appctendum.  Hxc  autcm  ita  fe  habere  argumento  id 
fuerit-quod  affe&o  hoc  vifcere,humordque  eius  in  cor 
ruptelnm  abeunte,&  cibos  auerfari,&  cun&a  faftidire 
videmur,a  venerifque  vfu  aheni ,  pronique  in  iram  & 
amarulentjam  fumus,affec~tufque  id  genus,  prout  fpi- 
ritus  qualitas  aliqua  exuperarit  qui  vitiatus  in  ea  fue- 
rit.Nam  ob  ventriculi  confenfum,  redundantes  vitia- 
ti  humores  minus  omniro  noxii  iur.t,poiTifque  hos  mi 
nore  negotio  fuperare  .  flc  autem  alimenti  defectum 
fentit  deftitutum  corp&s:  propterea  quod  vifceri  huic 
fun£tio  concredita  eft  qux  ftirpium  propria  habetur. 
Huius  ipfius  fpiritu  animx  facultas  moderatrix  conue 
nientia  fuggerit.  Porro  quod  videatur  in  ventriculo 
progigni  fpiritus  quidam  diuerfus  ab  aliis,  quoparti- 
culatim  etiam  iniis  qux  appetimus,  fenfus  varios  con 
cipirnus,quoties  nunc  huius,nunc  illjus,interdum  etia 
praui ,  ficuti  boni  jnterdum  cibi  appetentiam  retine- 
mus  manifeftum  fanc  fuerit,  quum  quotidie  itaaffici 
videamur,ac  nunc  quidefimilja  rppetere  prohumo- 
rum  exhuberantia  :interdum  autcm  exhuberantibus 
contraria ,  corrigendx  mmirum  nimietati.  Atqueis 
quidem  fpiritus  frigidus  humidufque  (ii  cumiis  con- 
feraturqui  deanceps  habentur)eft,  cibariaque  particu 
latim  appetendi  fncultatis  vehiculum  quoddam.Hanc 
porro  jpfamexcipitiocii.orisfacultasgeneralior  qux 
fit  capaxque  magis ,  ac  principium  appetitus  maioris 
&  concupifcentix.Nec  fane  mirum:iiquidem  vna  nu- 
mcro  quum  fit  anima  noftra ,  varias  interim  actiones 
edat:quum  pro  apta  inftrumentorum  natura  multaru 
hxc  efTevirium  cenfeatur,corporique  vniuerfo  accom 
modn  proprietatibus  quibufdam.  Atque  de  histradi- 
tuminhunc  modu  fit.reque  enim  progredi  vlterius  li 
cet.quodque  polliciti  fumus  tranfilire.  Spiritus  igitur 
animalis  is  ficuti  tenuior  multo  ac  purior,calidi6rque 
reperitur  eo  qui  in  ventriculo  inter  alimeti  cocoftio- 
nem  generatur:fic  fane  eo  qui  deinceps  eftjloge  hume 
£fior  eft,videturque  multum  infra  illius  tenuitatc  ac 
calorem  fubfiftere.Etenim  quum  poft  diftributionem 
in  gibbas  iecoris  partes-fanguis  fecundum  venam  di- 
ducaturquam  ^aCdoeiJM  appellant :  huius  plane  ipiius 
pars  inferiorn  petere  videtur,pars  recH  ad  cor  tedere, 
qux  per  dextrii  cordis  ventriculum  in  finiftrum  per- 
mcet,  exactiufque  inibi  cofefta  ,  per  arterias  fuperius 
inferiufque  tedat,fpiritumque  ita  progignat,quevita- 
lem  appellat:qui  in  corpus  vniuerfum  a  corde,no  fecus 
atque  a  fotc  quoda  procedit,  quod  fabricatii  a  natura 
vitx  inftrumentu  fujt.Neque  enim  par  fuerat,vt  natu- 
ra  rerum  harum  formatrix,  inftrumentum  c5ftitueret 
iiaturale,quo  animalia  locum  fubinde  mutantia  aleren 
tur,augercnturque,  niii  vitx  prius  inftiruiffet .  Nam  ii 
ob  loci  mutationem  principali  animx  parte  eguerunt, 
cjux  dignitate  alias  anteccllat ,  longe  adhuc  magis  ad- 


A  R  I  I  8 

ditamhanc  oportuit  vitaltm.  Viuentiu  enminonnul- 
la  loci  mutandi  facultatcmnon  habent:  at  eorum  qux 
locum  rnutant,nullum  noji  vitxquoquefactumparti- 
cepsfuit.  Quod  fi  quis  materialem  prxterea  caufam 
confidcref ,  inueniet  is  vitah  longc  facilius  effe  quam 
naturali,  vt  in animalis  principalilque  fpmtus  ldeam 
tranfeat:fic  vtvfus  ipfius,ita  cogente  necciTitate,  poft 
natuiralem  vitalis  exiftat :  poftremo  autem  fic  quoque 
animalis  gignatur.  Cxterum  quemadmodu  fumptoa 
ventriculoinitio  fpiritus  tenuior  in  proceifu  fit,noni- 
ta  calidior  quoque  femper  euadit  :  fed  ad  cor  quidem 
vfqueipfum,  ficuti  ter.uitas ,  ita  &  calor  procedendo 
promouet:multu  tamen  interim  hnmidi  demiturfem 
per.Deinceps  aute  ab  hoc  caloris  quidem  mulru  remit 
titfpintus,tenuitate  aute  proficit,humiditar%  ia  quo- 
que  defecius.A  rteriis  enim,  venifque  furfum  lntis ,  & 
in  minima  vnfa  diduc"tis,hinc  demum  plexus  reticula- 
ris  fit ,  inferius  per  tenuem  membranam  lic  vocatam, 
cerebri  corpusip.um  intercipiens.Hjnc  porro  enutri- 
tocerebro  animalis  denique  fpiritus  generarur  ini- 
piius  finibus.cui  iam  animx  noftrx  aftiones  commif- 
fx  funt,quum  mftrumcntum  facfum  fit  dignitatepri- 
mum,ac  tenuitate  affine.  Verum  quu  de  parte  omniu 
maximc  cetcirplatiua  niftitutus  nobis  fermo  fit,diu- 
tius  quoque  contemplemur  oportet,  nequid  nos  teme 
re  fugiat  quod  dicendum  fit:hoc  enim  pa£fo,  integra 
narrationem  reddidimus,numerifque  fuis  digeftam. 

DE    CEREBRI    FORMATIONE,   DE  QJV  E  AN» 

malis  fpiritus  difcrimine,qui  in  cerebro  cernitur. 

C  A  P.  V  I  I. 

SPiritus  itaque  animalis  hic,  quum  m  cerebro  perfi- 
ciatur  ipfo,non  fane  pnuca  admiratione  inde  dfgna 
proueniunt,  de  quibus  addubitare  libeat.Quandoqui- 
dem  in  vifceribus  aliis  in  quibus  vitalis  naturahfque 
fpiritus  perficitur,in  quacunque  corporis  partem  dif- 
ftributi  hi  fuerint,fur£tiones  fcmper  eafdem  fpeftare 
licet,aut  fi  aberr-re  paululum  cor.tingat,  exiguum  id, 
nec  fane  notatu  dignu  habetur.  At  hic  aliter  fe  habet. 
hic  enim  alix  vifuntur  adiones,alix  ibi,  atque  alibi  a- 
lix:  &(vt  furrmatim  dicam)vnus  idemque  vifcerishu- 
ius  fpiritus,a£tiones  difpenfat  varias  ac  multiformes: 
vt  hicinm  dubitandum  veniat,  num  fecundum  vifce- 
ris  partium  ipfarum  differentias  ,  hic  quoquediuerfus 
fa£tus  iimilis  fibi  no  perftet  fpiritus,  an  vero  idem  per 
petuo  quum  fit ,  alius  videatur  fecundum  fubftantia- 
les  vifceris  differentias,atque  eneruationes,enatafque 
appendices:an  verum  effe  pateat  quod  fecudo  loco  dj 
ximus.Etenim  quum  cerebri  inftrumentum  huiufmo- 
di  loco  circu  fcriptum  angufto,  in  antica  quidem  paf 
te  in  duos  diuiium  fit  finus.retro  autem  pars  huius  a- 
lia  fpedtetur,quam  cerebellum  vocarunt :  fitque  quod 
in  finuum  medio  eft  perforatuna  ,  ne  inhiberi  fpiritus 
poflit,quocunque  tandcm  hunc  impetus  egerit,fubte'r 
que  durammembranam  ante  duos memoratos iam  11- 
nus,vacua  calunria  reperiatur  anterius,fic  vt  hac  quo- 
que  animalis  fpiritus  effluere  queat:  minime  profe&o 
fentiedum  aliter  eft  quam  quod  teruis  pellucidiifque 
quum  fit  fpiritus  is,  in  quafcunque  cerebri  partes  in- 
cubuerit,  alteratus  tranfformetur ,  polyporum  more: 
nifi  tamen  ridicula  fitcomparatio.  Porro  quod  vifcus 
hoc  non  fane  exadte  admodum  fimilare  fit,  vel  ratio- 
ne  difcas  ,  etiafi  fenfum  hoc  penc  eftugiat.  Id  quodex 
iis  quoque  qux  ab  hoc  ipfo  oriuntur,deprehendamus 
licet.-fiquidem  anteriorhuiuspars  molliores  propagi- 
nes  habet,ficuti  fanepofteriorvalidiores.Nam  tamet- 
£  ifta,fic  exigente  rerum  vfu  ipfo,ita  fiant,  materialis 
nihilominus  caufa  prius  ea  fubeft.Nerui  enimqui  re- 
tro  propagantur.&  mouere  fatis  poffunt,&  traducere, 
&  circuferre,&  quicquad  edendu  fit  violenti,  prxfta- 
re:qui  vero  ante,fenfui  atque  alterationi  fadtiac- 
•  commodi  magis  funt.  Itaque  quum  ab  exortibus  ipfis 
non  vfquequaque  iibifimile  videatur ,  fpiritus  autem 
vifceris  partcs  omnes  permeet,  non  inepte  fanc  exi» 
ftimabimus,fpiritumipfum,  vtpote  tenuem  tranfmu» 
tatuque  facilem ,  fecundum  diuerfas  partium  immu* 
tationes  ,bis  quidem  alias  ,alibi  vcro  alias  adtipnef 


D  E    S  P  I  R.  A  N  I  M.  A  C  T.  ^A  F  F. 


edere.  Ac  quemndmodum  infeneftris  lucem  admit-  A 
tentibus  ,  quibus  addita  fpcculavia  vitrea  fint  diuer- 
fovum  colorum ,  radios  videmuslucem  mdeperhxc 
deferentes ,  colorum  qui  in  vitro  floridi  vifuntur, 
qii.ilitatem  feruare  ,  quum  ipfi  interim  eiufdem  fe- 
cumfpeciei,nullbque  infedri  colore  perftcnt:  adeun- 
demmodumhic  quoque  confiderandum  eft.  Quiim 
cnim  cerebrum  ad  inftrumenta  fenforia  cundta  ner- 
uorum  propagines  fenfilium  tranfmittat ,  nec  ex  eo- 
dem  vniuerfi  prodeun  t  loco  ,  ac  fpecie  pi  xterea  inui- 
cem  diilidentjfuntque  exortus,  pro  inftrumentorum,  B 
qux  fufceptura  hos  erant,proportione  fadri,  alibi  qui- 
dem  cra1iiores,tenuiores  alibimeruis  interim  inde  ex- 
orientibusjhic  denfis  magis  apparentibus  rarifve  ,  ibi 
autem  mollioribus,  aut  contra  durioribus  fadlis,  quo- 
modo  fane  alii  quoque  meatus  habentur  dilucidiores, 
aiii  obfcuriores ,  prout  quilque  ad  adrionem  vnam- 
quanque  obeundam  proprie  fe  magis  habere  exifti- 
matur  Videturenim  fpiritus  is  fecundum  diuerlas  ho 
rum  conftitutiones  immutatus,  varios  quoque  appre- 
hendendimodos  edere.  C 

DE   SPIRITVS   ANIMALIS   FVNCTIONE   IN  O" 

culis,&  reliquis  fenforiis.  cap.  v  i  i  i. 

SIc  igitur  per  tenuem  membranam  fnbter  anterio- 
res  cerebri  finus  exorti  nerui.in  oculos  tendunt,ap 
prehenfifque  ita  humoribus  tranflucidis ,  quod  tu.nica 
inde  contexatur ,  quam  a  vetis  cuiufdam  fimilitudine, 
el/ujiiC^^ot^J^  vocant,  fenfus  inibi  alteratio  fit  per  fpi- 
ritum  lucidum.nnm  qubd  hxc  fecundum  lubftantiam 
alterentur,non  fanc  redtcquis  affirmarir.  Qubd  igitur 
aerpatitura  fole  illuminatus ,  tale  quiddam  corpora  D 
quoquehxc  tranflucida  patiuntur  afpiritu  noftro  lu- 
minofo.Itaque  adtu  tranflucido  oculo  fenfibilique, 
poftquam  fpiritus  agendi  mitium  ceperit  in  rem  pati 
natam  proprietate  ,  ambientem  iam  aerem  quoque  i- 
pfum  immutat,fecundum  lucem  hanc,qux  foris  eft  ad 
bene  longum  interuallummon  fecus  atque  euenire  vi- 
demus  in  aqnaru  guttis,qux  quum  deciderint,percul 
fisa  fe  aquis  per  interualla  aliquot,commotione  prx- 
bent  quanda.Iam  enim  fplendidus  ab  extrinfeco  lumi 
ne  fadtus ,  exigua  quada  indiget  commotione ,  fic  vt  E 
hunc  ipfum  fpiritus  quoque  nofter  is  lucidus,  fatis  pof 
fe  videaturimmutave,adtuiam  tvanflucidii.-imbecillus 
enim  quum  fit  adminiculo  eget  deforis  adueniete.  In 
animantibus  tamen  nonnullis  rationis  expertibus,vf- 
queadeo  fpiritus  is  noftrum  antecellit,  vt  huius  bene- 
ficio  ad  certum  vfque  fpatium  noctu  ferre  pvofpedfum 
valeant,vnde  fplendor  etiam  emicet  quidam  diligen- 
tius  i::fpicientibus,oculis  nimirum  ipfis  ,  ac  proximo 
aere  ob  vehementem  fpiritus  impetum  illuftratis  ,  id 
quod  perfipe  in  djuerfis  animatibus  notauimus.  Quu  F 
igitur  quafi  in  corpus  vnum  quodda  tranllucidu  coa- 
lueriut  oculus  ambicnfqtie  vna  aer  illuminatus,fenfi- 
lis  facultas  percorpora  adhi  tvanflucida  velutideue- 
dta,primu  quide  affinia  fibi  fentit,quod  genus  funt  co 
lores:  deinde  eodem  modomagnitudines  quoque,  eo 
quod  cum  magnitudine  vna  colores  fpedtetur.  Atque 
oculi  quidem  ipfi  quum  intentione  fola  traflucidi  fiat 
obfpiritum  ineos  decumbentem  lucidum,  aeremque 
apprehendat  extraneu  adhiiam  traflucidum,  duoque 
ita  comifceantur  lumina,qux  mutuo  inter  fe  potentia  G 
comunicent,iamque  velut  vnum  traflucidum,  fenfilc- 
que  corpus  fiat,fenfibilia  ita  vndique  manifefta  vifio- 
nieuadunt.  Nam  quod  coni  ab  oculis  procedentes, 
temporis  momento  ad  cxli  vfque  ipfius  conuexa  per- 
ueniant,aut  qubd  fenfibilium  ipforum  fpecies  ad  fen- 
fum  vfque  accedat,minime  cohfentaneum  vationi  eft. 
Veriim  fermo  de  his  (quem  quidem  tradtare  hoc  loco 
non  conuenit)finem  ita  fortiatur. 

q_V  O     PACTO     A    SENSV    1N  IMAGINATIO" 

nem  tranfcendunt  fenfibilia ,  deque  imaginationis  H 
adtionibus.  cap.  i  x. 

ETenim  qubd  fenfibilis ,  luminofiifque  fpiritus  in 
oculos  per  neruos  quofdam  perforatus  a  cerebro 
exortosferatur,  fitque  is  prima  vifus  caufa:  &  fpiritus 
duclus  ipfi  oftendunt,  quos  fpeftare  ex  anatome  li- 


10 

ceat,&:  clarurn^lfoqui  fit ,  quiun  angulum  vtrunque 
comprimimtft  ,  tum  ficili  repente  liuerdum  pevcuili 
oculi  fuevint,  quibus  fplendefcentia,  ac  veluti  fcintil- 
latia  quxdam  ol)uerfari  videantur:  ex  ebque  prxterea 
qubd  oculoru  altero  occlufo,alterius  pUpilla  dilatetur: 
quod  iis  qui  fuffuiione  laborant  euenire  non  folet ,  vt 
quibus  alienum  corpus  fpiritui  opponatur.  Itaque  fi 
fpintus  oculis  inelle  demcnftretur  luminofus  ,  auri- 
bus  autem  aereus  (fuerit  enim  opevxpvetium  etiam 
de  vehquis  fenfibus  pertrndtai  e):  ficuti  linguxhume- 
clus  fuccofufque,  guftus  verb  auditulque  in  medio 
fitus  odorandifpiritus ,  facfus  quafi  vaporofusfit,  {i- 
cuti  tangendi,terreus:  miremurianc  quonampaclo  v- 
nus  idemque  fpiritus  quum  fit,diuerfa  tamen  fpedlert- 
turfeniibiliumfpirituum  difcvimina,pvo  fenloviovum 
proportione.  Anne  hoc  quoque  fapientifiimi  opificis 
noftri  operu  nulli  fecundu,fenforia  inftrumeta  adden 
tis  fenlibilibus,qux  his  proportione  refpodeant?Vt  e- 
mm  facilius  qux  foris  funt  fentiremus  ,  fpiritu  nobis 
opus  fuerat ,  quippe  quo  nihil  in  r.obis  nec  tenuius, 
nec  alteratu  facilius  fit:qub  verb  affinia  fenfibilia  pro- 
pria  fibiredderet,  atque  apprehederet,  fcforia  propor 
tione  fenfibihbus  qux  refpodevent,inftituit.Acin  ocu 
lis  quide  luminofum  hoc  effe  iuffit.  fic  enim  futuvutn 
mevitb  evat,vt  fenfu  colores  perciperet,ac  magnitudi- 
nes  perluminis  extranei medium:in  aereu  autc,fpiri- 
tum  auditus  noftri  fenfile  tranfformas,immiilt,quem- 
admodum  fane  in  fucculentia,  cui  guftatilium  quahta 
tum  tributa  diftinclio  eft.-inter  vtrunque  verbhorum 
odoratus  inftituit  lenforium,  quofentire  vapores  pof 
fet:ficuti  fanetaclus  quoque  ipllus  fenforium  terreum 
fecit ,  vt  fenfu  craffiora  corpulentioraque  perciperet. 
quod  fapiens  llle  Empedocles  verfibus  his  i  nuit, 
Tellure  afpicimus  tellurem,vndifque  \  lJemus 
Vndas,xthra  xthram  fpeftamus.&  ignibus  ignem. 
"Nec  fanc admiratione  quenquam  capi  velim,quonI 
paifio  vnus  idemque  fpivitus  duifiibus  diuerfis  prodics3 
diuerfa  quoque  fentiat  altevatus.  Nam  qubd  alteratus 
fit,acfpeciei  qual  tatem  quanda  fortitus  ad  id  jnquo 
fenfu  exerceat,caufa  eft  pars  ea  cui  immutatus,faclus 
affinis  eft.  Aln  enim  cerebri  exortus  ahis  affines  ma-  _ 
gis  molliorefque  funt.  Denique  deriuatus  acerebro 
fpiritus,quum  idem  fit  atque  in  primo  progreffu  erat, 
\  ideturtamen  alius  alio  fincerior.  Cxterum  quomodo 
is  inter  primum  effluxum  ,  facilc  deinde  pnrticulatim 
qualitatibus  immutetur,\  el  ex  platis  ipiis  difcas  Iicet, 
in  quibus,quum  fuccus  idem  radicibus  excipiatur,di- 
uerfus  tamen  is  colove.ac  qualitate  fpediatur,in  ramjs^ 
foliis,floribus  ipfis,fruclibufque,qui  deinceps  his  ha- 
bentur.Qubd  il  quis  longo  hxc  tempore  fieri  dicat,il- 
la  autem  breui,  confideret  is  quantum  fit  inter  fpiri- 
tum  fuccbfque  ipfos  interftitii. 

DE  actionibvs  memoratricis  partis. 

C  A  P.  X. 

SEnfum  porro  fenforii  cuiufque  inftrumenti  com- 
mune  effe  promptuarium  ,inque  hunc  ex  fenforiis 
cunfta  recipi ,  fic  quoque  manifeftum  fit:licet  mhilo- 
minus  hinc  etiam  colligere  vnum  effe  eundcmque  fen 
iilis  facultatis  noftvxfpivitum  ,  quo  planc  fenfilis  ani- 
mx  noftrx  facultas  conquiefcat:propter  quam  partici 
pationis  ratione  fpiritus  is,vt  fenfilis  diceretur,  forti- 
tus  eft:vt  qui  de  fujs  thefauris  minime  valeat  faculta- 
tem  huiufmodi  proferre  ,  cundta  autem  ab  anima  per 
hunc  in  corpus  deriuentur.  Atque  horum  quidem  qux 
extra  funt,vnaquxque  fenfu  ad  primum  fenfile  tradu- 
dta,proportione  diiudicantur  quomodo  fe  habeant  pc 
nes  colorem,quatitatem,fonitum,vocem,  rhyrhmum, 
odoratum,guftatiles  qualitates,cali.jitntem,humidi'ta 
tem  ,  qualuatefque  oppofitas ,  duvitiem  videlicet  ac 
molbciem,&  veliquas  qux  fub  fenium  cadunt.Mji  ime 
autem  nd  fenfum  tantiim  hxc  progreffa  fubiiftunt,aut 
in  imaginationem  folum\  fque  tendunt(hoc  enim  eo- 
rum  eft,qux  vitam  ducant  abfque  vatio-e,vtpote  qui- 
bus  ccconomix  totius  caput  vjdeatuv  effe  imaginatioh 
fed  longius  etiam  pvocedit  homo  :  quum  enim  ratio- 
nem  perfe&am  habeat,hac&  ratiocinntur  ,  &  com- 

aaa.  iii. 


i,                                      ACTVARII  n 

prehefainterius  fenfibilia  cxplicnt:;'  Et  quoniam  natu-  A  lioqui  rerumaffjnitnte  explicatus.Deinceps  veioope- 

rxfux  proprietate  minime  aptus  hatusift  fenfus  pri-  rxpretium  fuerit  de  horum  ipforum  pafiionibus  tra- 

mus,  vt  &  eorum  qux  pnus  fenfit  formulas  retineat,  dere:hoc  ennn  propofiti  noftn  inftituio  accomodum 

ckaliafuper  hxc  fenfu  perficiat  ( corpoiea  enimquum  maximc  fuerit. 

iitfacultas  huiufmodi  ,  tantinoneft  vt  in  plura  difpe-  de    affectvvm    differentia,  q_vi  in 

fcere  pollit);fe.fationu  formulas  excipies  lmaginatio,  vifu  confiftunt,ac  fenfoi  iis  reliquis.      c  a  p.  xii. 

quaii  ab  animx  rationali  parte  excitata ,  inqun  it  per-  QFnfiU  itaque  nnimxfacultate  ,  animah  (ficuti  often 

ti a&atque,  nunc  quidem  ea  quorum  formulas  a  fenfu  vJdimus)  fpiritui  adiun£ta,fpintu  autem  ipfo  per  pro- 

accepit:rurfus  autem  ea  limiliter  qux  ipfa  notauit,ma-  pri.i  fibi  organa  fenfibilcs  res  apprehendente,confen- 

gis  his  quam  facultates  alix  vfa  ad  quodcunq  opinata  ta^ieum  eft  vt  nut  organum  primum  vnde  fpiiitus  ini- 

fueritforuundum.Tantum  enim  ineft  erroris  ac  vefa-  B  tio  fertur,affe<ftu  aliquo  laboret,  autimmutatus  fpiri- 

nix  imaginationi ,  vtquxcunque  naturxconceffa  non  tus  ipfe  iit,  &  fymmetriam  excefferit ,  aut  inftrumen- 

funt  vt  erficiatur,ipfa  fibi  libere  prorius  fingat.  Et  qui-  torum  aliquod  quod  a  primo  principio  ducrtur,  intem 

dem  in  turpillima  nos  hxc  errata  cito  conuceret ,  niii  peratura  aliqua  laboret,humorifve  alicuius  occurfu.  I- 

ratio  quaii  fpeculatrix  quxdam,  inlanos  huiufce  impe  ^_  pfo  quineti  un  interdum  fenforio  affefto,  nihilofe- 

tus  acritcr  obiurgas,vclut  c  fpecula  quada  nimietatem  cius  fentiendi  vis  deperditur.  Et  in  oculis  quidem 

cohiberet. Atque  hxc  relictis  iam  rudioribus  his,&  fen  (hinc  enim  fumamus  initium  )  quum  aut  temperatura 

iibilibus  coercita  ,  in  alium  tranfit  rerum  apparatum:  mala  aliqua  vitiitur  cerebrum,  ea  in  parte  vnde  exorti 

&  implumium  adhuc  pafferculorum  more  alas  expli-  excerebro  nerui  jn  oculos  deriuantur  ,  aut  humorin 

cat,iirpetuque  fertura  terra  quidem  euoladi,aera  au-  eos  aliquis  defluit,vifu  deftituitur  fic  affeclus.  Oculis 

tem  tranfcendendi,fed  erroribus  a&a,  fruftra  labor.it:  C  autemipfis  pntientibus ,  quoties  ob  iftum  aut  tuber- 

ratio  tamen  quorundam  qux  futura  huic  ex  vfu  fint,  culum  aliquod  noxam  contrahu  t ,  fi  quiaem  mtus  o- 

prius  fnnulacra  in  memovia  repofita  collocat.  Hxc  culi  humores  laborcnt,tunicive,non  fane  mjnus  fue- 

porro  qur.fi  promptu.irium  quodda  inta&um  ,  eorum  rit  hoc  diicnmen  primo  illo  :  ( quod  neceffarib  tamea 

quxab  lmaginatione  &  fenfu  per  rationcm  fufcepit,  non  lequitur ,  tunica  pitiente  ,  quam  adhxrefcentem 

formubs  conferuans,nunqunm  quicquam  niii  aftecta  vocant ,  prxfertim  ii  a  pupilla  piocul  conftitent  affe- 

remittit :  &  nunc  quidem  quxcunque  ab  ea  exegeris,  ftus).  Quum  autem  fubftantia  peregrina  ahqua  tuni- 

prompte  hrgitur,fi  inquiras,nunc  ipfa  non  longo  poft  cam  fubimrat  corneam  ,  aut  illi  quxdam  quafimem- 

tempore  fecum  reminifcens,  expliot :  bonos  in  hoc  brana  oboritur,Suffuiio  affectus  prior  app.. ll,uur,&  cu 

promos  imitata  ,  quiinterdum  quxdomini  petierint  rationem  admittit  tardiorem:  alter  verb  ,  Vnguis,qui 

exhibent  ad  manum,interdum  inueftigantes,ab  aliil-  D  mmore  negotio  fanatur.  Atque  hxc  quidem  nocumen 

que  in  aha  deuenientes,tandem  quod  quxrebant,inue  tum  vifui  inferunt ,  inftrumenti  oblxlione.  Konnulla 

niunt:&  hxc  quidem  ita  fe  habent.  autem  confenfus  lege  conftant ,  ficuti  in  fuhgjnofi  ex- 

de  relioj/is  facvltatis  animalis   A-  crementi  exhalatione  ab  ore  vetriculi.  Videntur  non- 

ftionibus.                                             cap.  x  i.  nullis  ante  oculos  occurfare  qux  iam  quxculicem,  aut 

QVoniamverbloifgius  quoque  progredi  fermone  capillaraenta  reprxfentct,aut  mufcas,aut  tale  ahquid: 

necefle  habemus,opus  fanc  fuerit,  repetitum  eo  nimiru  qubd  excrumcta  hxcfpiritui  iefe  opponat  lu 

pjnus  hunc  ipfumita  exphcaffe.  Mens  igitur  ac  fenfus  minofo.-atqne  hxc  quu  maiora  minorique  euadant,ac 

quum  facultatum  animx  rationalium  termini  fint  ex-  bene  valete  vctriculo  ceffent,cofortii  fieri  ratione  diiu 

lremi,facultates  quxin  medio  funt,  liberas  iinut  quo-  dic.-imus.Sanc  tu  quoque  ifta  probe  nofti,qui  quide  af- 

cunque  tandem  velint  inclinare  :  vnumquodque  au-  E  fedlu  hoc  correptus  iueris,viderifque  ante  oculos  talia 

tem  fuarum  alia  partium  facit  quu  illa  vicerit.  Neque  quxda  obuerfarhac  primum  quide  verebare ne  fuffufio 

enim  digniratihictantum  tribuitur  quantum  poten-  hoc  effet  ( propterea  qubd  fymptomatis  no  diffimili- 

tix  atque  impetus  vehementix:quemadmodum  in  tru  bus  affechis  quoque  is  aduentare  foleat:)  ego  autem  fo 

tina  fit  multarum  lacium,vt  qux  magis  degrauat  lanx  labar  te  ,  partim  qubd  multum  iam  abiiffet  temporis, 

leuiores  femper  attrahat,nullo  difcnmine  ,  fadhine  ex  quum  breui  affecluj  ille  ftat.partim  qubd  interdume- 

nobiliori  metallo  lances  iint,autignobihori.  Sicutiigi  lius ,  deterius  interdute  haberes.    Cxterum  colores 

tur  fumpto  u  fenfibus  initio,  jmaginnio  velut  alarum  ante  oculos  vi funtur ,  pallefcentes  quidem  &fufflaui 

explicatu-fefe  ad  fublimia  erigit,fed  non  fine  qualita-  in  iis  qui  regio  laborant,  quales  plane  affedlus  ipfe  ex- 

tibus  fuas  ipfa  edit  adtiones  :  fic  mens  quoque  quum  a  hibet,vt  in  quo  traffufa  per  cornea  tunica  bilis  iitifub- 
feipfa  ad  intelligentiam  res  tranfmittit,  nulla  nec  ma-  F  rubri  aute,in  iis  qui  hypofphngma  ex  quocunque  tan- 

gnitudine,nec  qualitate,nec  fpecie:  eo  qubd  hxc  intel  dem  ichi  patiuntur,fanguinis  nimirum  effluxuffplede- 

ligentia  explicet,&  inueftigatione  excutiat,hac  ali-  fcentia  aute  ante  oculos  apparent,quum  fanguis  ad  na 

quid  irrepit  quod  ipfa  non  ceperat  ,per  quxintelle-  res  impetu  turget:quod  magna  ex  parte  vifitur  in  fan- 

ftum  eft  fimplici  ipfam  intelligentix  notione  intel-  guinis  e  nanbus  profluuio:ficuti  fanediuerfxetiamco 

leclualia  non  attingere.  Quemadmodum  enim  fen-  lorum  fpecies  ocuhs  fefe  offerut,quum  ad  eos  bilis  re- 

fusjiimplici  aggrefiufenfibilia  attingens  ,horumfpe-  currit ,  qubd  hanc  ipfam  vomituinterdum  euacuatum 

cies  in  imaginatione  reponit :  hxc  autem  ipfaiisiam  iriiignificet.  Verum  tra&atus  de  his  ad  aliud  f  ortaffe 

qux  fenfu  percepit ,  pro  arbitrio  qux  vult  addit ,  de-  negotium  attineat,  quum  prxfertim  propofitum  nobis 

mitque,ob  potentix  exuperantiam  ,  refque  interdum  nunc  non  iit  de  affecnbus  omnibus  tradrare. 
qux  nullxfunr ,  fibiipfa  fingit:ad  eundemmodumin-  G  de   dignotione,et    cvratione  affe- 

telligentia  ex  propria  mentis  illuminatione  ,  contra-  ftuum  qui  in  reliquis  fenforiis  coniiftunt. 

ria  prorfus  quim  qux  imaginationis  eft  ad  fenfum  cap.  xm. 

rationcqux  intellecla  funt  no  fine  quaii  quadam  fpe-  *v  TOnfecus  atque  oculi,  auditus  quoque  afficitur, 

cie  fufcipit:  mutuatis  autem  quafi  iimulacris  quibuf-  JT\  quum  aut  cerebri  pars  ea  ,  neruufve  auditonus 

dam  ab  imaginatione ,  veluti  vmbratili  delineatione,  inteperatura  aliqua  laborat ,  aut  externa  aliqua  mate- 

mentis  in  ea  fpettacula  conftituit .  Ambarum  porro  in  ria  fpiritus  animalis  progreffum  impedierit ,  qux  qui- 

medio  fuccedere  diximus  partem  animx  opinatri-  dem  plurimum  confueuerint  auditum  exfurdare.  So- 

cem,qux  pro  arbitrio  natura  fu.i  poffit  ad  quxcunque  let  autem  auditus  perturbari  humore  etiam  aliquo  auf 

vclit,  annuere,  contrariis  interfe  facultatis  vtriufque  purc in  meatu  coniiftente  auditorio,  aut  quumforis 
afflatjbus  lmmutata.  Tnterdum  enim  indiciis  ab  intel-  H  aliquid  influxerit,  aut  tuberculi  additamento.  Hxc 

ligcntia  deduftis  fubfcribit,rectc'que  &  fecundum  ra-  porro  rcpurgata  atque  edudta,  fanitatem  loco  refti- 

tionem  opinari  dicitur :  interdum  autem  in  imagina-  tuunt.  Nec  minus  vaporibus  interdum  flatulentis ,  ac 

tionem  &  fenfum  vergens ,  horum  vna  erroribus  tra-  craflioribus  c  ventriculo  reliquifque  vifceribus  diuer- 

du&a,  rapitur.  Cxterum  fcrmo  de  his,  vt  qux  tradlari  fis  de  caufis  refilientibus,confiftere  in  auribus  tinnitus 

hoc  loco  non  poftulc,nt,hoc  iam  fineclaudatur,fatis  a-  folct.-qui  ipfi  curationc  vctriculo  mprimis  reliquifque 


DE    SPIR.  ANIM.   ACT.-ET-  A  F  F.  14 

vifcenbus  adhibita  tolhntunfit  etiam  aliquando  vt  ob  A  mintifque  nos  infeftent.Quod  fi  materix  alienx  influ- 

inftrumenti  fenforiiexadtam  vim  exiles  quidamtinni  xu  lfta  accidant,  qux  fpiritus  exitum  occupet ,  fxuiori 

tus  infeftent  aures,  non  illos  quidem  vt  caufa  procreet  hincmorbo  remedia  quoque  adhibenda  valentiora, 

notatu  digna ,  fed  quod  exquilita  fentiendi  vis  negle-  incidendo,attenuado,deobturado,purgado,  reuellen- 

ftiffimum  quenque  fonitum  percipiat :  hos  porro  me-  do,  denuando,ficuti  fane  poftulare  videatur  affedlus, 

dici  quum  tolli  aliter  non  poilint,dimouent,fentiendi  humortimque  exceffus.  Etinfenfu  quidem  commum 

vinimia  repreffa  medicamentis  accommodis ,  ficuti  hax  confiftunt.-inter  fentiendi  autem  mftrumeta  par- 

fortaffe  poft  dicemus.    Odoratus  auteminftrumenti  ticularia  oculus  afficitur,  quum  non pro  eo  ac  confue- 

affe&us  primi  numeratur  quicuique  ob  cerebrum  ner-  uit  videtffed  aut  lippitudine,aut  obfcuritate  ,  aut  per- 

uofqueibidem  fiunt,eode'mque  modo in lingua.Pecu-  turbatione  corripitur,  aut  quafi  per  tenebras  vifum 
liares  aute  funt,quum  ibi  quide  humores  infarciuntur  B  profert,aut  obuerfarifibi  putat  quafi  mufcas  quafdam 

graueoletes,fic  vt  inde  o Jor  quoque  huiufmodi  capia  culicefve  ,  aut capjllamenta  :  vel  etiam  quum  patiente 

tur:hicautequalitatibus  non  diffimilibus  quas  lingua  cerebro  ad  oculos  vfque  affedtus  tranfeunt ,  aut  quum 

fentiat,obiidetlingua  humores.  Affedtus  hi  aut  in  fen-  in  his  foliim  fuboritur.  Et  fi  quidem  pnmo  cerebi  um 

foriis  confiftereipiis  alicubifolent ,  aut  quu  alias  fedes  patiatur,  vi&us  ratio  perpendenda  eft ,  reuocandaque 

occuparint,confenfus  lege,no  minus  his  moleftix  ad-  hxc  ad  melius  vniuerfa,  priufqueiis  adhibenda  reme- 

ferre  cofueuerunt.Intemperatura  autem  omnem  com  dia,  quibus  videlicet  prius  affedlus  inoleuerit ,  partim 

mum  ratio,ne,no  foliim  id  prxftare  yt  corrupte  feintiat  couenienti  vi&us  ratione ,  partim  etiam  accommodo 

fenforia,  fed  etiam  vt  nuilatenus  fehtiat ,  prxfertim  fi  medicamentorum  vfu.  Ac  lippitudines ,  qux  qnidem 

inteperaturx  visingruat,  quxfenforii  proprietati  ad-  humorum  exuperantiam  indicant,  auertendx  deri- 
uerfetur,vel  hinc  apertum  redditur.fiquidem  humidi-  C   uandxque  funt  medicamentis  qux  per  nares  purgant, 

tati  magis  quamficcitati  obnoxius  auditus  eft :  contra  (Grxci  'ifptyet  vocant),  &  alioqui  exficcandx  viftus  ra- 

flccitas  maximcinfeftare  linguam  folet,  non  fic  autem  tione  qux  ex  vfu  fit.Obfcuritas  autem  ab  exhalationi- 

humiditas  :  aliaque  aliis  magis  minufque  qualitatibus  bus  fit  craffioribus  ficuti  tenebricofa,coIorefquevarios 

vitiantur:in  vniuerfum  autem  omnia  omnium  exceflu.  referentia  ab  humoribus  vellicantibus.  Affedusver6 

Tadus  autem  affec~rus  (  de  hoc  enim  dicendumreftat)  prior  viftu  indiget  modice  calido,  puroque,  ac  mini- 

priuatimquidemtorporesfunt,fentiendiquetum  dif-  me  flatuofo  alimento.-atque  ita  ventriculi  ori  robur 

ficultas  tum  priuatio,  obquafdam  neruorum  intem-  indere  oportet.  Humores  autem  mordicus  velhcan- 

peraturas ,  aut  humorum  defluxus ,  quod  fpirituiita  tes,  medicamentis  purgantur  conuenientibus ,  vidhi- 

fenfili  vixintercludantur.Pertotumautem  pati  taftus  que  mutationem  accipiunt  qui  ad  contemperamen- 
non  poteft  nifi  communis  quoque  vna  fenfus  patia-  D  tum  ducat.  Qux  vero  ante  oculos  obuerfanturculi- 

tur.  Hoc  autem  fublato ,  quifna  tangendi  quxfo  fenfus  cum  aut  capillamenrorum  fpecie,  fi  futuram  fuffufio- 

fuerit  f  Opprimi  verb  fenfus  communjs  folet,  aut  pro-  nem  coarguant,  priufquam  hxc  confiftant,  medica- 

pter  frigiditatis  humiditatifve  exceffum,aut  ob  humo  mentis  dilcutiuntur  corpus  totum  purgantibus,  maxi- 

resnon  diffimiles  quofdam  illuc  confluentes  ,  fic vt  meque  caput.  Mitiora  habentur  quxcunque  ex  recre- 

fpiritus  iam  progrefliim  intercipiant.Quod  ii  confen-  mentis  procreantur  fuliginofis ,  furfum  ad  viforios 

fus  quoque  ratione  talia  quxdam  accidant,ob  exhala-  meatus  attis.  Amolimur  autem  hxc  quoque  alimento- 

tionis  alienigenx  recurfum  ,  minore  hxc  negotio  tol-  rum  vfufucci  boni ,  concociuque  facilium  ,purgan- 

luntur  remediis  adhibitis.  Nec  fane  mirum  hoc  videri  turque  catapotiis  ex  aloe.-quemadmodum  fane  de  me- 

debet :  fiquidem  placidioribus  his  ac  quotidianis  va-  dicamentis  ad  hxc  facientibus,  quum  propofitum  o- 
poribus  caput  petentibus ,  fenfiifque  contentionem  ^  mne  abfoluerimus,  explicabimus.  Cruentis  autem  iam 

laxantibus,  iamque  humedtam  reddentibus,  fine  fenfu  oculis  ,  phlegmoneque  tentari  corptis,  valdeque  mor- 

acmotu  iacent  a!;imalia,affe£tuhoc  naturali ,  fomno  dacem   fenfum  lacrymarum  effluuio  capientibus , 

fcilicet  correpta.  Sed  de  fenforiis  inftrumentis  nar-  fanguinis  detraftione  fubueniendum  ,  agendaque  vi- 

rationem,  vt  quambreuiter  attingere  voluerimus,  fa-  clus  ratio  per  contraria  humorum  exuberantix,  fi- 

tis  fit  ad  hunc  modum  explicaffc.    Deinceps  confen-  quidem  in  his  contraria  contrariorum  remedia  funt. 

taneum  fuerir  repetito  fermone,  de  horum  quoque  Peculiares  autem  auditus  affeftus  funt,  tinitus,  &fur- 

dignotionibus  tra£tare.  Et  quoniam  vel  ob  ineptam  ditas.  Ac  furditas  quide  accidit  ob  primi  fenfibihs  ner- 

minimdque  proportione  refpondentem  formationem,  ui  cerebriqueinibifedis  iutemperiem  aliquam,humo- 

&  elementarem  humorum  intemperaturam ,  vel  ob  rifve  alicuius  infeftationem,aut  humorisconfiftetiam 
culpatam  vi£tus  rationem  ,  humortimque  dominium,  ^  in  auditoriomeatu ,  aut  ahenx  cuiufdam  fubftatix  in- 

permulta  accidunt  circa  principalem  aftionem  erra-  far&um.Et  primi  quidem  affedtus  xgrc  admodum  re- 

ta.eorum  qui  6b  naturalem  ita  formationem  labo-  mediis  tollipoffe  videntur:minore  autem  negotiofe- 

rant,non  eft  fane  artis  noftrx  vitia  corrigere.  qui  vero  cundi,nempe  difcuffo  quod  infeftabat.  Sonitus  autem 

prima  elementorum  temperatura  praua  conftant,  confiftunt  quide  etiam  propter  immodicos  infarftus, 

horum  aliquis  afllduo  longuoque  remediorum  vfu  alienofque  humores :  nec  fane  minus,  qiioties  vapores 

xgre  reftitui  poffit.  Sxpius  autem  artem  diligenter  tra  inferne  furfum  verfus  attollutur,  qui  crafliores  quum 

ctantibus  occurrunt  quxcunque  ab  intemperatura  iint  ac  caliginofi,exit(ique  impedito,afferunt  fenforio 

proueniu.nt  aduentitia.humortimque  exceffu.  De  his  inftrumento  moleftiam.  Humores  porro  flatus  hofce 

igitur  nos  quoque  tradlemus  oportet,  difputemufque,  gignentes,partim  repurgans,partim  conteperans  dif- 
quot  qualibtifque  modis  confentaneum  fit  adtiones  G  cufferis,eode'mque  modo  flatus  inibi  cofiftetes.  Qupd 

animales  noftras  noxam  fentire.  Hinc  nanque  facilior  fi  in  ipfo  quoque  iam  auditu  obfirmentur,medicamen 

&  dignotio  cotinget  Sc  curatio.  Sed  quoniam  hx  cttm  tis  localibus  vtare,prxfertim  vero  infeftantium  humo 

animali  vna  fpiritu  immutari  videntur ,  de  hoc  dicen-  rum  diffedtione,  attenuatione  ,&  repurgatione.Kec 

dum  prius.  Itaque  cerebrum  quum  in  fuis  ipfius  fini-  nos  fane  lateat  vapores  interdum  acriores  quofda  cir- 

bus  fpiritum  huiufmodi  progeneret,  indeque  hunc  ca  auditu  furfum  aftos,  no  quide  ex materia  notatu  di 

veluti  e  fonte  quodam  in  fenforia  reliqutimque  cor-  gna>  vehementius  tame  cofueffe  xgru  infeftare.quum 

pus  diftribuat ,  fiquideminfigniter  patiatur  ,  fieri  in-  tnanque  tenues  mordaccfque  fatis  fint,  fenfile  neruum 

terdum  poteft  ,  vt  fenforia  deperdantur  ,  affedtu  fcili-  vellicatu  maxime  irritare  videntur,  quos  quum  non  ex 

cet  confiftente  qua  parte  neruorum  e  fenforiis  propa-  facili  fitratione  alia  fanaffe,  interdum  fanamus  medi- 
gines  incjpiunt.  Accidit  porro  affedrus  aut  ob  humo-  H  c  tmentoru  qux  fenfum  obtundant  vfu,(Crxci  vtxpi&l.- 

rem  aliquemilluc  confluentem,autfimplicem  intem-  vua>  vocant)exadtum  nimis  fenfum  retundentcs.  Affe- 

peraturam:  necminus  interdum  contingit ,  vt  ob  pri-  dhis  autem,quibus  nec  bene,nec  maleodora  lentimus, 

marii  partium  aliarum  affedtus  confortium,talia  fiant.  ad  facultatem  pertinent  odorandi.  Hxc  interdum,vt 

Ac  communis  quide  fenfus  affectus  numerantur,  mor  &  fenforia  reliqua  ,  proptercerebri  intemperiem  ali- 

bi  attoniti,  comitiales,  comata,  catalepfes  ,qux  magis  qua,fpirittifquefenfoiii  infar£tu,deperditur  :  maxime 

aaa.  iiii. 


,<  ~  A  C  T  \ 

vero.ac  tnntum  non  quotidie  videniHS,  vaporum  foris  , 
aduenientium  fenfum  amitti,  in  diftillatidnibus ,  mu- 
core,&  grauedine,meatus  lpfos  percolatorios(quos  ex 
argumentoGrxo  M/uoeiJii(  appellant)obturantibus:lI- 
cuti  rurfus  qui  fic  affedti  funt,  poftqunm  humorcs  hu- 
iufmodi  putruerint,  odoris  mali  fenfum  infpiratu  acci 
piunt.Nec  minus  quum  humorum  corruptela  vetricu- 
lus  laborauit ,  fenfus  accidit  odoris,qui  pifces,aut  coc- 
num,aut  remrefeiatperegrina.Illa  porro  medicamen 
tis  difcutiuntur  qux  per  nares  purgent,odorcmque  bo 
num  reddant,  quemadmodum  fuis  iortafie  locis  dice- 
tur.Qux  vero  aliunde  fenfum  illuc  immittunt ,  fi  per- 
purgentur,fenfum  quoque vna  fui  auferut.  lingua  au 
tem  rarenter  admodum  ipfa  per  fe  lic  affici.itur  ,  vt 
qualitates  extraneas  fentiat  :  femper  autem  humorum 
vna  qui  ventnculi  os  orcupat,  perfentifcit  qualitates, 
quo  tunica  quxiftam  obueftit,  ad  ventriculum  vlque 
deferatunfic  fit  vt  amari,falll,  acidi,  acerbi,dulcifque 
prxtereafenfum  percipiat:fit  ahquado  tamen  vt  qua- 
litatem  alienam ,  prorfufque  indicibilem  fentiat ,  pro 
humorum  nimirum  qualitate  qui  ad  ventriculi  os  de- 
cubuerint.-funtque  his  remedio  medicamenta  qux  ex- 
tenuent,dil]ecent,abftergant,repurgent,prout  humo- 
rum  vnufquifqueindicauerit.ita  enim  furfum  quoque 
fern  exbalatjones  defierint ,  qux  caput  mfeftnrein- 
terdum  folent.  T  onnullis  enim  totum  in  confenfum 
trahitur,dimidia  ahis  pars,alns  fmciput,  aut  tempora, 
qux  amoueantur  celientque  prorlus  humorum  con- 
temperamento  ac  repurg.'tu.  Omnibus  vero  alimenta 
exhibenda  fucci  probi.Cxterum  torpores,&  fentiendi 
difficultates  potiflimum  ob  refrigerationem  acci-» 
dunt,  neruorumque  fenlilium  obftru&os  meatus.  A- 
moliemur  hxc,refrigerata  quidem  excalfaciendo,hu- 
morcfque  extenuando,tum  meatus  deobturantibus  ac 
rarefacientibus  medicamentis  1  ixando  :  hoc  enim  lo- 
co  commoda  in  primis  habetur  attenuans  victus  ra- 
tio.  Et  quoniam  difputatum  de  affeftuum  dignotio- 
ne,  cum  eorum  quiin  fenfu  communi ,  tum  vero  qui 
priuatim  in  inftrumentis  fenioriis  conliftunt ,  iis  qui- 
dem  qui  fermoms  breuitatem  admittunt,fatis  eft.  Re- 
ftat  r'einceps  difleramus  de  differentiis  partium  facul 
tatiimque  animx,qux  ineffe  nobis  videntuntum  quo- 
modonon  in  omnibus  exJem  apparent,fed  ad  iingu- 
los  quofque(prope  dixerim)homines  euariantur:lic  e- 
nim  melior  narrationis  digeftio  inftituetur. 

O^V  OMODO      DIVERSA      APPETlMVSj  TVM 

qui  fiatvt  apud  omnes  a&ionum  animx  earundem 
vfus  non  idem  conftet.  ca  p.  x  i  i  i  i. 

IGitur  quemndmoJum  circumambiens  nos  aer  v- 
nus  idcinque  quum  lit,  fiquidem  propria  eius  note- 
tur  qualitas  ,  priuatim  tamen  differentias  multas  ad- 
mittit, frigidior,  calidior,  humidior,  liccior,tenebro- 
fus  etiamfadtus,  lucidufque  ,  ac  corruptior,  autquic- 
quid  tale  fit.  Atque  ipfe  interim  quum  ifta  patiatur, 
aer  nihilominus  vocatur,  quxque  aeris  funt  facit,po- 
teftate  licet  non  xqua:  ad  eundem  planc-  modii  de  fan 
guine  quoquerioftro  exiftimandum  ,  mutationes  non 
diffimiles  fufcipiente.Neque  enim  folum  quum  fecun 
dum  primam  naturalemque  formationem  ,  frigidior 
moderato  fang  uis,aut  calidior,aut  craffior,aut  tenuior 
fuerit,in  talem  quoque  couertere  alimenta  qux  defo- 
ris  adueniunt,deproperat  aiteratrix  affimilatrixque  fa 
cultas :  verumetiamcibis  gaudcre  illis  potiffimu  fole- 
mus,voluptatcmque  inde  capere,qui  accommodi  ma- 
gis  videntur  ad  talem  in  nobis  fanguinem  progignen 
dum, nili  liquando  appetitus  nequam  aliquis  natiuu 
noftrum  re£rumque  rerum  congruentium  appetitum 
deuiclum  obfcuret.  Quod  litot  fanguinis  differentix 
numerantur,qux  temperamenti  omnesfymmetria  ex- 
cedunt,remittuntur  autem  hx  atqueintendunturxta- 
te:anni  tempore,vi£his  ratione,  humorumque  redun- 
dantia:quumque  hunc  immutet  locorum  etiam  diuer- 
iitas  monimque,ali.ique  prxterea  fexcenta  :  quamob- 
rem  quxfo  non  ,  &  quidem  redle  ,  contendat  aliquis, 
flon  fohim  minimc  eundem  omnibus  ineffe  fanguine, 
fed  nec  duobus  quidem  fubtnde  hommibus?  quando- 


^ARII  l6- 

\  quidemnevm  quidem  eidemque  numero  homi'  ii- 
dem  femper  perftet,variis  admodum  de  caufis  lmmu- 
tatus.  Sinaque  hxc  ita  habent,  longcque  adhuc  plures 
mutationcs  atq;  alterationes  in  corde  fufcipit  fanguis, 
venifque,t?c  artenis,  inque  vifcere  ipfo,  ad  quod  vl^- 
mo  defertur:(ctenim  verifimile  fit,  vifccra  ipfa  nori  x- 
qua  omnia  temperie  conftare,fed intemperaturx  om- 
nino  alicui9  exceflu  aut  defcciu  cuariarc)  :uec  fanc  mi- 
nus  formationis  quoque  ratio  ad  hxc  facit,  fatifq;  hxc 
omnia  temperamentum  immutnre  atque  alterare  va- 

B  lent ,  cur  non  iure  affirmet  quifpiampro  huius  ipfius 
immutationis  modo  tempcramentoque  ,  ac  qualitate, 
fpiritus  quoque  mde  procreatos  lmmutari  ?  quos  pla- 
ne  fpiritus,quafi  inftrumeta  quxda,aut(fi  mauis)vehi- 
cula,fncultatcs  animx,a£tioncfve  veluti  confcenclctes, 
infinitam  morum  varietatem,variafque  cogmtionuni 
fpecics  exhibent  hominibus.Atque  vnius  eiufdcmcjue 
fpint9fufflatio,variis  ac  multiiugis  partibus,rbythmif 
que  diffcrentibus  compofita,  feciidum  harumquocjue 
feriem,  fufcipiendique  fpiritus  propenfionem,  diuer- 

C  fos  difcordcfque  inter  fc  partium  quali  concentus  e- 
dit.Vbi  fanc  opusflt  mulicx huiufmodi  perito,  quino 
uerit  fidibus,quibus  cantum  claud  lcare ,  aut  fibi  inui- 
ccm  repugnare  contingat,tonum  propovtione  refpon 
dente  induceremec  finat  inftrumento  vfque  adeo  ad- 
mirabili  prxfeftam  mentem  conccntibus  vtidiflonis, 
nulloque  rhythmo.Quoniam  vero  cantilenx  alix  qui- 
dem  voluptatc  alliciut,ahx  iram  bellumque  fufcitant, 
funtque  nihilominus  prxterea  quxda,qux  prxftent  vt 
ad  feipfam  ammanoftra  reucrtatur,placid;'imque  hanc 

D  attentione  &  manfuetnm  reddant:par  eft  vt  hxc  fpiri- 
tu  qui  nobis  ineft,  efficiant,  qui  in  iecore,corde,  cere- 
broque  ipfo  procreatur.  Porro  de  eo  qui  iniccoreac 
corde  generatur  fpiritu  ,  breuiter  tr.ictafie  fufficiat, 
quum  tertii  in  primis  nobis  vfusconftet.  Cxterum  fer 
monis  cofortio,operxpretiu  fit,  metione  quoq;  de  his 
facercquo  videlicet  alii  quoque  no  ignoi  et  ifta  ,  ficui 
huiufmodi  cognitio  curx  fuerit:quum  ipfa  alioqui  di- 
gna  fatis  lit,qux  per  fe  traftetur  coiitemplatio,nec  mi 
nus  interim  faciat  ad  corporex  fanitatis  dignotiones. 

Ede   actionibv  s  kaivkauj  spiritvs. 

C  A  P.  X  V. 

QVumigitur  fpiritus  huiufmodi  naturalis , primo 
quidem  in  iecore,deinde  in  venis  quoque  o- 
mnibus  perficiatur,  hoc  voluptatem  fentimus,natura- 
lcfque  nobis  appetitus  perfequimur,quippe  qui inftru 
mctu  fit  naturalis  animxnoftrx  facultatis:hoc  &  nutri 
mur,limihaq;  nobis  procreamus  primo.tametli  reliqui 
quoq;  fpiritus  opus  fuu  comunicet :  lic  naturales  quo- 
que  facultates  fiunt.  Breuiter  quxcunque  inuenientur 
F  fecundum  ftirpium  entelechiam  perfeiftc  confumma- 
ta,eadeir>  videre  cft  in  iecinoris  quoque  facultatenu- 
meris  fuis  abfoluta.  Etquoniam  fpiritlis  qui  in  iecore 
perficitur,  diuerfo  ( licuti  diftum  eft  )  temperamento 
conftat,ac  qualitate,propter  caufas  quas  iam  antea  re- 
tulimus:verifimile  certe  lit,fanguinem  quoque  noftru 
vna  ita  immutari ,  aliiimq;  alio  magis  appetitu  hoc  il- 
love  ducijuc  hunc  quidem  ex  rebus  his  voluptatem  ca- 
pere,illum  vero  ex  aliis:ficuti  fane  alium  in  quemcun- 
que  tandem  appetitum  alio  propefum  magis  effe.H  inc 
G  porro  etiam  qux  deforis  adueniunt ,  primis  elementa- 
ribiifq;  caulis,ac  materialibus,aflimilatione  addita,di- 
uerfasinduiit  colorii  ac  fpecieru  differentias.  Qu6d  fi 
prxterea  iecinoris  diucrlitatecolideres  per  teperame 
ta  &  formationes",venarumq;  lntitudine  atq;  ar.guftia, 
multoru,qux  appetetix&  nutricationi  indulget,atque 
iis  qux  ftirpiu  peculiaria  habentur ,  caulam  in  natura- 
lem  fpiritu  hiic  reiicias  :  maximc  aute  quod  naturales 
in  hoc  animx  noftrx  facultates  hoc  ipfo  op9  exercelt. 
Et  fiquidc  is  ad  teperiei  fymmetriam  deducatur  vidtus 
H  rationcvalidusefle  videtur,5c  qui  fefpiritibus  aliisop 
ponat,prxl"crtim  li  hi  quoque  non  fanc  recT;a  victus  ra- 
tione,naturahque  tcperamcnto  regatur.Quod  li  fpiri- 
tus  is  morbis  quibufda ,  vldtiifque  ac  teperamenti  cx- 
ccffu,&  qualicunque  tande  errato,  nequaquam  vtde- 
cct  acpar  eft  geneiatiir:auirnx  ineofacultas5hoc  ipfo 


17 


D  E    S  P  I  R.  A 


N  I  M 

A 


NT  T  R. 


TSb-»: 


i8 


D 


quafi  vehiculoignobili  quoiam  turpique  vf.i,aCtiones 
quoque  per  hunc  impefectas  fegncfque  edit.  Atque 
huiusin  te  vigor  roburque  flaccuit,qui  virtutete  exer 
ceas,cibique  paucitate,ac  ratiocin.indi  vi  fobria,  flori- 
dum  iecinoris  fpiritum  eua.udum  reddas,  vitamque 
corpori  immerfam  ducere  minime  inftitueris.  Quibus 
verb  ftudium  circa  hunc  eft,iis  calens  humecraque  vi- 
ttus  ratio  conuenit :  quanio  vt  iri  ftirpibus  quoque  is 
flores  vis^eat,  hx  magis  quam  cxterx  qua!itates  in  cau 
fa  lint.  Verum  de  his  fermo  fatis  (vti  diximus)  tracTn- 
tus,conferat  fe  iam  ad  fpiritum  qui  deinceps  eft. 

DE  ACTIONIBVS     SPIRITVS  VITALIS. 

C  A  P.  XVI. 

VEnaitaquecaua  didudtainque  dextrnm  cordis  ii 
num  ingreffa,fanguinc'mque  ibi  per  tenuia  quxda 
foramjna  eructanre,linifter  inde  hu  ic  ventriculus  cx- 
cipit,tenuiorem  quidem  iam  forammum  percolatu  fa 
cTum,mult  i  tamen  tnagis  ob  continuam  motionem,vi 
fcenfque  calorem.  Semel  igitu-  quum  temperamentu 
fuu:n  egrelTus  fit ,  ac  bene  calidus  iam  f  adTus,  tenuior- 
que,nec  vtantea  humedTus  fitwpirhum  quoque  qualis 
prior  erat  procreare  defiit.  Ac  quemadmodum  ob  cau 
fas  quas  prius  recehfuimus,fanguinis  dilcrimina  enar- 
rabamUs,fic  hic  quoq;  infpicere  licet,vr  diuerfo  omnes 
conftent  vifceris  huius  temperameto ,  ac  compofitio- 
ne  diuerfa  ,  neque  eafdem  ii  expleat  femper  conco- 
ttiones,fed  alibi  vincat,ahbi  fuperetur.    Quod fi non 
paucioreshic  quoque  differentix  vifuntur  qium  qux 
in  reliquis  vifceribus  fut,qui  fieri  quxlo  poteft,vt  hinc 
progenitus  fpiritus  viralis  vnus  iiimquein  omnibus 
reperi.atur?  quum  neque  iildem  vtantur  omnes  cordis 
commotionibus,  neque  ad  eiidcm  omnes  moium  aut 
irafcantur,aut  timeat,  fed  prourqualitatemnadTus  fue 
rit  fpiritus  is  ad  propenfionem  ,in  affedTus  commotus 
animum  perturbantes ,  ac  rationisexpertcs ,  opjfque 
per  animx  facultatem  peragens ,  cui  huius  iplius  arbi- 
trium  permifTum  fit.  Quemadmodum  igitur  in  iecore 
naturales  appetitusac  facultates  confiftere  diximuSj 
adeundem  hic  quoque  modum  de  his  intelligendum 
facultatibus.  quxcunque  videlicet  animalium  proprix 
habentur,  ac  ratione  carent,&  in  brutis  apparent.  ^pi- 
ritu  igitur  vigente  huiufmodi,  nec  valente  ratione  i  m- 
petum  huius  reprimere,  irx  ac  formidines  fiunt  prxter 
rationem,animique  perturbationes  varix ,  ficuti  fane 
mccror  et.ia,&  triftitia,&  lxtitia.&  ahcritas.idque  nul- 
laieforis  adueniente  requx  fic  hominem  afficerepof 
fit,ac  folo  demum  fpiritu  ipfo  ita  ad  hxc  parato.  Nec 
fane  aliquis^um  opificii  rationem  ignorat,  hxc  vt  in- 
certa  reiecerit, fi  prius  hoc  ipfum  perperderit,quod  fci 
licet  animabus  no^' is  rationalibus  multas  atque  exi- 
mias  facultates  quum  indiierit  rerum  opifex  fummus, 
harum  vnaquxque  opus  perngere  creditur,  pro inftru- 
menti  fui  robore  ac  potentia.  Ouod  fi  quis  non  iniquc 
fefacere  exiftimat  ,dum  affedhbus  fcducitur  rationis 
expertibus,  argumemo,  quo  i  naturales  hi  neceffitates 
infequantur,is  inepte  ira  arbitrari  definat,ad  hunc  mo 
dum  edochis.  Etenim  quicunque  fe  ad  nnpetus  ratio- 
nis  expertes  tranffert,  culpa  fane  vacaret  nifi  quxfu- 
perius  prxeft  ratio  ,  ad  hxc  quidem  facieda  nos  horra- 
retur,illa  contr.i  dehortaretur.Nunc  quum  hxc  res  no- 
ftras  pro  eo  acdecet  regere  natura  foreat,  fiquide  Kuic  ( 
ipfi  principatu  permittamus,  nihil  plane  incomodi  ac- 
ciderit :  aliis  vero  dum  principatum  couceiimus ,  pro 
turpiffimo  mancipio  circunferimus  mentem,appetitus 
irrationalis  titillatione  decepti.  Cxterum  confueuere 
diutinxanimicirca  vnumquodque  tandem  appetibile 
confuetudines ,  illuc  naturalem  omnem  neceliitatem 
trahere:  non  diffimih  planeeuentu  atque  fiquis  aluum 
fubducentium  meiicamentorum,aut  fudorem  elicen- 
tinm  abufu,  hoc  ipfum  prxftet  vti  materia  vniuerfa  eo 

confluat:  idque  etiamfi  medicamentorum  aliquando  H  ha  cerebri  emiffaria  adaperta  feper  feruada  effe  ,  qua-; 
huiufmodi  ftuiium  poftea  ablegarit :  vfqueadeo  qui-  ^°  nonleinter  fpiritus  progreffu  impediut,qux  perpur^ 
dcm,vt  nifi  quis  contraria  adhibeat  rcmedia,non  fit  fa  g,ri  operxpretium  fuerat:  quod  uon  minus  prxftainiu 
cile  fanitatem  recuperaturus.  Atque  hoc,vtin  trartfcur  1:1  reliquis  corporis  vniuerfi  excretiotub9,quu  ex  quo- 
fudidTum,nunc  quidem  omittatur  :  fuerit  autem  fatius  9,ue  mfeftare  fpiritum  confueuerintexhalatione.Qiii- 
hxc  quoque  ahquando  pertradaffe,  atque  abfoluiffe.      bus  vero  ifta  mcdicamctis  iuu?.ri  foleant,in  ovalio;.is 


Neque  Uludnefciamus  oportet,tempernmentum  fcili- 
cet  hoc  quoque  loco  exhibedum.quod  viiceri  propor- 
tione  lelpondeat,  fiqms  huius  facultates  conieruatas 
cupit ,  iicuti  p.ane  contrarns  quoque  hns  ipias  amoli- 
mur.  Quum e nim c  x  te  r 1 s  caljdius  iit vilcus  hocatque 
etiam  iiccius ,  talem  quoque  hbenter  admiient  victus 
iuftitutionem  ,  quemadmodum  contrariis  flaccefcens 
knguerit,  ipiritumque  vnaiuum  immutatum  lenfenr. 
Quibus  autem  mdicus  natiua  cuiulque  temperatura  di 
gnofcatur ,  etiam  aliunde  diicas  licet:nam  iiquis  hxc 
quoque  oratione  exphcet ,  prolixitatem  is  operi  addi- 
dent.  Quoniam  vero  latisdehis  quoque  dictumeit, 
diiierendum  lam  de  maximo  onuuum  humam  op;ficii 
lcopo,  nepe  animali  &  principaliipiritu ,  yt  in  quo  ia- 
gentia  quxdam  atque  mirifica  appareaiitjdiipefuatio- 
rus  qux  m  homine  fit,inyfteria. 

DZ     ACTIONIBVS   ANIMALIS  SPIRITVS,  D  E-  , 

que  intelligendi  nihoc  diici  unine     cap.    x  v  i  i. 

QVum  itaque  cerebrum  fanguine  nlatur  in  venis  ar 
teriilque  conteto ,  communibulque  huius  ac  par- 
ticulanbus  propnetatibus  differentias  multimodas  in- 
ciat ,  iicuti  ratione  manifeftas  ,ita  iubterfugientes  fen- 
fum,pareft  exiftimemus  fpiritum  quoque  hinc  pro- 
geliitu  n  infinitas  iecundum  fe  differentias  proferre  in 
patenti  fanitatis  acTionamque  campo.  Etenim  hinc 
lciendi  difcrimin  1  emergunt ,  ingennque  fagacitas,  8c 
acumen  ,  tum  memorandi  ac  reminifcendi  vis,  &  ima- 
ginationum  funcTjones  fufcipieniis  formulis  idonex» 
ac  quxcunque  operari  homines  quotidie  videntur  cir- 
ca  animalem  hunc  rerum  ordinem.  Qiiemadmodum 
igiturin  fpiritibus  his  defoiis  mundam;que,c;i;]eren- 
tias  viiere  eft  plurimas,  idque  quum  horum  vmca  iit 
materia:(quippe  horum  alios  caliios  mngis  effe  dici- 
mus ,  fngrdos  alips  ,'iiciui  humuiiores  ahos ,  nuc  iic- 
ciores  ,  &  tenuiores ,  &  crafliores)  :tum  vero  lir.gulx 
quahtates  hx  late  patent.qux  diucius  qucque  fi  m  cor 
poribus  noftris  moram  trahat,aliquid  notatu  dignum 
cfficiunt:  ad  eundcm  planemodum  coniiderare  opor- 
tet  de  fpiritu  hoc  animali.  Denique  fpirirus  is  nofter 
quum  multituiine  exuperarit ,  animx  edit  funftioncs 
qualelcunque  tandem,  perdurantes  magis:quum  verq 
tenuitate  pollet,  acutas,  tum  quxquocunque  impetus 
nos  egerit  pcnetrent.-ficuti  idem  craffior  faclus,fegnio 
res  retufiorJfque  motus  fuos  ofteniit.  Ac  caliditas 
quidem  fi  meiiocris  adfit,  cxcitare  hunc  &  vcluti  fti- 
mulum  huic  aidcre  folet:  eadem  nutem  intentior  for- 
taffe  prxftiterit,vt  acrius  quidem  is  comoueatur,  loco 
tamen  minus  cofiftere  hunc  finit,f.;ckque  vthucilluc 
fludruetcaloris  vehementia. Frigiditas  autc,  iiquidem 
moiice  hicexuperet,  firmiores  obeundis  ncgotiis  ac 
coftantes  iacit,non  perinde  autc  acutos:inrentior  aute, 
torpidos,&  ad  qtixcuq;  nnimu  applicarint  munia,  ob- 
dormiicetes.Humiditas  qux  quidemmoderatafit,faci 
lemformarum  fufceptionem  reddit,  ficuti  fluxnm& 
euanefcente,intentior.  Id  quod  de  vehementicri  quo- 
que  ficcitatcdicedumfit,nam  temperata  fpiritum  ita 
facile  mobile  efficit  ac  leuem.Quxcunque  vero  in  qua- 
litatum  tot  complexu  &  latitudine  vifuntur,I6gu  fane 
fuerir  fermone  rccenfere.  Ac  notas  quidem  fingul  ru. 
cerebri  qualitntum  redundantium  poiiis  aliunde  etiam 
addifcere:  differentias  autem  qux  in  intelle&u  appa- 
renr  ob  dictarum  qualiratum  compofitionem,  ex  rcla- 
tis  iam  coniicias  hcct:  atque  lta  conuenienti  vicTus  ra- 
tione  defedhim  emenies  ac  contemperes.  Oportet  ta- 
men  vnumquenque  qui  cir*a  hxc  ftudiofc  verfatur, 
perpenia  prius  naturali  cerebri  fymmetria  quxilliin- 
iit,ita  demum  ad  hanc  vidTus  rationem  adaprnre  ,  non 
ignornntem  finulibus  temperaturas  fcuen,  iicuti  con- 
trariis  torqueri.  Neoue  vero  illud  nos  Inteat ,  natura- 


i?  .ACTVARII 

progreffu  dicetur.  Nuc  ad  particulafes  anjuiix  faculta-  A 
tes,harumque  affechis  reuertamur. 

SENSVS    AFFECTIBVS.  CAP.  XVIII. 


D  E 

ITaquefede  affedtainqua  opus  peragit  communis 
fenfus,aut  omnino  jntercipiuntur  fenforia  inftrume 
ta,  aut  erratum  in  eis  contingit ,  idque  vel  propter  hu- 
moresquofdam  illuc  confluentes  ,  veloh  tranfmiflbs 
vapores.Quam  fane  infeftantium  ita  moleftiam  fi  qui- 
dem  purgatione  difcutere  liceat,reftituitur  fenfus.Por 
ro  ficuti  fenfus  intercipitur  humorum  vaporiimque 


20 

memaliorum  vti  poteftate  poffe.Atque  hxc (vtidixi- 
mus)noxam  ex  humoi  lbus  fennre  confueuerunt,vapo- 
ribusve  qui  hinc  rcfiliunt,quorum  planc  contempera- 
mento  debemus  &  repurgatione  fecuritatem  lta  acgro- 
tis  prxftare. 

DE    CAVSIS     AFFECTI  ONVM,    QV  AE     1N   P  A  R- 

te  animx  opinatnce,&  intelle£tiua  confiftunt. 

C  A  P.  XX. 

DEfacultate  animx  opinatrice ,  tum  qua  intelligi- 
mus  ,eft  quod  addubitetur,quonam  tandem  padto 


infeftantium  multitudine  ac  qualitate,ita  fentiendi  dif  B  fiatrvthx  quoque  patiantur,  quum  neque  fedem  his 


ficultates  accidunt,quum  qux  noxam  inferunr,medio 
cria  fuerint.  Cxteriim  debes  ad  hunc  modum,poftqua 
infeftantem  humorem  coniedrura  confequutus  fueris 
ex  fymptomatum  concurfu,ac  prxcedenti  viftus  ratio 
ne,&xtate,&anni  tempore ,  & omnino  temperatu- 
ra,quxeuaporatuferunturautdefluxu  reprimere,  ea- 
demque  contrariis  ad  contemperamentum  ducere,  fi- 
cuti  quoque  repurgare  ,  quu  id  res  poftulare  videatur, 
vti  poftea  dicemus.Ac  fenfus  quidem  is  fl  continue  af- 
ficiatur,non  fane  facilc  ferre  noxam  folet:vt  qui  veluti  q 
corporca  quxJa  animx  facultas  fit;maximiimquecum 
corpore  commercium  obtineat,prorfus  vt  nec  facilc  af 
fediu  correptus  reftituatur ,  nec  fi  reftituitur,  fxpius  id 
ferre  poffit  reftque  de  hoc  antea  quoque  tradtatu.  Qui 
verb  deinceps  ab  hoc  fut,quippe  qui  n5  fanc  multu  cor 
porea  crafTitie  participet,  infeftantia  facilius  quam  hic, 
ferut,fic  vt  nec  facilcita  aboleatur  animans,  prxfertim 
quum  quod  infeftat  fola  notetur  intemperie. 

DE     AFFECTVVM     DlGNOTIONE,     AC  CVRA- 

rione,qui  in  imaginancii,memorandi,  acratiocinan 
divi  confiftunt.  c  a  p.  x  i  x. 

Y  Maginatricis  igitur  facultatis  affedtus ,  qui  quidem 
J  iam  inualuerit  dominetiirque  ,  fit  quum  qui  fic  affe- 
-Trifuerint,  qux  fxpenumero  viderint  inon  agnofcunt: 
hicfcilicet  affe&usiam  dominium  exercet ,  vixque  his 
aliquando  perfuaferis,vt  confueta  fibi  vifa  agnofcant. 
Primordiales  autem  nffettionis  occnfiones  funt,  quum 
facultas  huiufmodi  morboalioqui  tcntata,opus  pera 


propiia  ratio  vllam  deftinet,neque  vero  materixpar- 
ticipatum.  Etenim  imaginatrix  vis  locum  fortita  eft 
anteriorem,oppofitum  autem  memoratrix  ,  ficutifane 
medium  vtriufquevis  animx  ratiocinatrix:  opinionis 
autem  &  ir.telleclionis  fedem  ignoramus.  Anne  mani 
feftii  illud  eft,  animl  facultatibus  aliis  vti,opufque  his 
peragere  quum  per  fe  ipfa  fit,aliis  quum  corpori  com- 
municetfQuum  lgitur  hxc  fenfusimaginationifquea- 
cliones  relegit  ,ficitra  nocumentum  omne  fpiritusfit 
cui  additur,  nullum  facit  timoris  m  homine  indicium: 
quum  verb  colore  euariare  hunc  contigei  it ,  aut  refri- 
gerari,aut  ficcari,aut  alio  quouis  modoimmutari,  ipfa 
quidem  nondum  perfe  patitur  :  iam  antea  vero  fenfo- 
riis  denm  ciat  quorum  fibi  opinionem  ceperit  pere- 
xempla.  Nam  fiqua  ipfa  fortc  fufcepit  quo,rum  initi- 
um  c  fenfu  ducatur,  facit  vt  fefehxc  ipfa  pati  credat 
xgrotus.  Nam  ficcitate  quidem  redundante,quafi  c  te- 
ftafaftus  aliquisfit,timetrei  durioris  occurfum,ne  col 
lidatur.-interdum  fit  vt  aquam  quisvitetin  humorisia 
£)  ignoratione,o'b  vehementem  fpiritus  ficcitatem:  quc- 
admodum  in  iis  qui  aquam  fugitant  videre  eft:in hu- 
miditatis  vero  exundatione  pontes  ac  foflas  tranfire  ti 
mor  eft,quii  nihil  alioqui  fubfit  mali:  frigiditatis  por- 
ro  eft,omnes  auerfaii,&  hominum  congrcfliimvitare, 
ficuti  caliditatis  qux  mordicus  vellicet.cum  impetu  e- 
xilire,nulloque  confiftere  loco.  Qu^atenus  autem  qua- 
litateshxex  humoribus  conftant  deterioribus  &cor- 
ruptela  maiore  infe&is,eatenus  fpiritus  quoquepeius 
afficitur,ac  facultas  animxfecundum  hunc  opinatrix, 


git,xgrc'que  potcft  fenfa  informare,  fomniorumq;  vifa  £   facit  vt  abfurda  magis  animo  verfemus.  Quodfiquis 


diffona  apparent,ac  tumultuaria  alienaque  , necnon  co 
fuetis  diffentanea.  Atque  hxc  fpiritu  fiunt  coinquina- 
to,aut  a  temperatura  aliqua  mala,aut  humoris  ahcuius 
corrupti  euaporatjone.  Humorum  porro  exuberatiam 
etiam  aliunde  difcas :  vi&us  verb  ratio  qualis  adhibe- 
ri  debeat,infermonis  proceffutracCfabitur.Imaginatio- 
ni  opponitur  memoria,  qux  promptuarium  fit  forma- 
rum,quas  ipfa  ab  imaginatione  fumpfit.  Patitur  hxc  ■ 
quoque  ,  aut  quum  temperatura  mala  aliqua  afficitur, 
aut  humore  decumbente. Ac  correpta  quidem  infigni-  p 
ter  parte  hac,obliuionem  incurrimus  quoru  antea  co- 
gnitionem  retinebamus,  affedtufque  huiufce  modicos 
modica quoquefequuntur  fymptomata-  Qubd  fiquem 
negociorum  vndique  moles  obruat,  dcinde  non  facile 
is  qux  oporteat  memoretur,nimiam  animi  follicitudi- 
nemincaufaeffe  exiftima:  quum  nuquam  nonvalidi- 
ori  facultatis  animalis  actioni  loco  cedat  imbecilior: 
quemadmodum  fanc  in  rebus  quoque  fenfibilibus  his 
contingere  videmus ,  vbi  anteuertens  allectamentum 
ahquod,  quum  fenfum  ad  fe  traduxerit,  non  finitvt  a-  q 
Lb  is  feratur :  &  affedla  quidem  memoria  ,  fine  affe<fiu 
feruari  imaginatio  poteft:  ficuti  planc  oblxfa  imagina- 
tione,fuam  ipfius  adhuc  adlionem  conferuarit  memo- 
radi  vis.Qiui  verb  intermedius  haru  locus  affe<ftionem 
fenferit,in  quo  ratiocinatricis  facultatis  noftrx  fedem 
effe  autumant,  non  itidem  ille  quoque  affeclus  confor- 
tium  cuaferint.Etenim  ratiocinandi  vi  alias  qux  dein- 
ccps  funt  facultates  dirigcte,fpeculatoris  ducifque  cu- 
lufdam  more,  quum  illxfa  hxc  permanet ,  hac  ipfa  ex- 


prauc  diiudicat,nullatenus  is  tamen  malc  fe  opinarie- 
xiftimat.  Etenim  opinio  fumptis  propofitionibus  falfis 
quibufdam  ex  affeclibus  qui  in  corpore  confiftunt ,  er- 
rorem  ita  opinanti  inducit.  Ac  vix  aliquando  tame  er 
rores  huiufmodi  dignouerit  aliquis  fapientix  eximix 
beneficio:  quemadmodum  philofopho  accidit  ,quem 
dixiffe  ferunt,  Quidcommune  canicum  balneo?  quu 
fyllogifmo  hoc  ex  verifimilibus  colligeret,  ac  morbum 
fugaffet  quo  aqua  metuitur,poft  calidibahiei  vfum  ca 
piti  adhibitum,&  reliquo  corpori.  Tu  ipfe  quoque  no 
fti,vt  nuper  ad  minimam  quanque  occafionem  ajiimo 
conturbabare,  triftifque  acminimc  affabilis  videbare, 
contra  atque  anteacto  tempore  fueras:  reique  huius 
caufam  inueftigabas:  incifa  autem  ob  affeclum  quitiic 
vrgebat ,  vena  ,  infpectaque  fanguinis  corruptione, 
iam  caufam  tenere  te  credebas,rc'mque  nobis  commu- 
nicafti.-vbi  fcis  non  pauca  nos  fuper  hac  re  differuiffe. 
Opinbrque  hoc  fuiffe  quod  te  in  primis  mouerit  ad  me 
impellendum,  vttibi  commentarium  hunc  confcribe- 
rem,ob  vulgntum  nimirum  enuntiatum  illud,  qubd  fci 
licet  cum  corporis  vni  temperaturis,animi  quoque  mo 
res  immutentur:  non  ille  quidem,vt  fecundum  fui  fub- 
ftantiam  alteretur ,  fed  qubd  per  huius  potius  faculta- 
tes  quas  in  corpus  exercet,  qualis  lit  noftra  humorum 
conftitutio  dignofcatur.  Qubd  fi  quumduo  quxdam 
in  diuerfa  trahant,mens  videlicet  &  temperamentum, 
quocunque  inclinauimusjilluc  reliquum  quoquetra- 
hitur ,  non  ob  id  temperamenti  tollitur  ratio:parefte- 
nimvt  tcmporis  tradtu  temperamentum  immutetur 


ternifque  aliis  cxterarum  affed"his  dignofcimus :  quum  ^  habitu  meliore  coadtumrficuti  rurfuscotraria  quoquc 

\'erb  affcdla  ei  fuerit ,  memoria  vna  atque  imaginatio  eueniunt ,  quum  in  contraria  inclinarimus.  Porro 

abolcrur.vbi  enim  confilii  totius  prxfes  patiatur  ,  quo-  cbfultius  fuerit,  narrationem  de  moribus ,  qubd  quum 

modo  tandem  cenfes  affedl um  iri  miniftros  qui  illi  pa-  corporis  vna  temperatura  immutentur,  vt  qux  hoc 

rent  didtrque  audientes  funt?   Quorum  fi  vnus  ali-  loco  minimc  tradiari  poftulet ,  ahi  confiderarioni  re- 

qui  >  tantum  patiatur  ,par  eft  eonfilii  prxiidcm  incolu-  fcruafic:pnuatim  autem  aliquandofortafle  diccmiis  de 


/ 


21 

anima  eiiifque  moribus ,  atque  a&ionibus,&  commu-  A 
nicatione  cum  rerum  ordine  fenfibili  iuxta  ac  ir.telli- 
gibili.  Vti  verb  nunc  fe  res  habet ,  quum  alio  fcopum 
intenderimus ,  fane  huic  quoque  rei  ftylum  conceda- 
mus.  Vei  uenimuero  quum  iermo  ad  propofitu  ia  libi 
finem  peruencrit ,  iuftaque  hunc  menfura  circunlcri- 
pferimus,&  quantum  vifum  fatis  fit  ad  contemplatio- 
nem,  logicamque  cofiderationem,  diuer  atiin  hoc  fi- 
mus,hoc  ia  fine  coucludatur.  ^equenti  verb  volumine 
trademus  quxcunque  ad  vi&us  pertinent  rationem, 
&  medicamentorum  vfum.quo  lcilicet  his  ita  prxeun-  B 
tibus  deductus ,  <Sc  fanitatis  Conferues  integricatem,  & 
animalis  fpuitus  dilucidior  fplendidiorque  reddatur, 
poffifque,  quum  repra:!entnta  huiufce  fimulacraqux 
ex  mete  ducutur,  puriora  exceperis,ad  nos  vfque  traf- 
ferre  vifiones  melioresrvt  flcuti  bonorum  aliorum,ita 
contemplationis  quoque  tuxparticipes  euadamus:  fa- 
xitque  Deus  vt  eius  voluntatein  melius  ifta  agnntur. 
Nobis  autem  illud  in  votis  fit,vt  pro  defiderio  tuo  ti- 
dem  ahquindo  otium  ad  huiufmodi  cotemphtionem 
conferre  valeamus,quando  vt  nunc  quidem  res  habet,  C 
multo  magis  inclinare  in  diuerfa  videtur  animx  facul- 
tates.Diuini  verb  fpirirus  afflatu  futurum  facile  fpero, 
vtmaterialis,humique ferpens  animus  nofter  tranffor 
uietur  ,  metifque  a.i  fublimia  fefe  erigat ,  tcque  ipfum 
fequaturquafi  manu  deducta. 


LIBER    S  E  C  V  \T  D  V  S. 


21 


D 


CTVARII  ZACHARIAE 
filii  de  fpiritus  animalis  nutritione  liber, 
Ad  eundemiojepbum  Kdcendytem. 

Prarfatio. 

VEMADMoDVMin  vitx  nofttx  adrio 
:.ibus,cogitates  facimusvt  mente  prius 
coruenientia  ntiocinemur,  horumque 
r.^tiones  >c  caufas  fcrutemur,  deinde 
^rafcriptis  ita  im^ginationi  fimulacris, 
operialiquado  tadem  accingimur  (ne- 
que  enim  fi:ri  ^bter  poteft  vt  rite  promoueat  quod  ag  ^ 
gre.fi  fu?rimus),!i6diirimi'i  plane  ration:  hoc  quoque 
loco  faciendum  nobis  eft.  Quum  enimfermo  via  ac  ra 
tione  prifenti  mnterii  accommodis>  inuenerit  quoiu 
medio  anima  c  rporibus  adiptatuv,tum  quomodo  per 
hoc  acliones  nobis  fuas  immitt  it ,  ac  quibus  prxtevea 
erratis  minime  exquifitx  fun£riones  reddantur ,  reli- 
quum  fane  fuerit  confiderare,quxna  adhibenda  fit  vi- 
ftus  ratio,  tum  quibufnam  medicamentis  locorum  af- 
feftus  difcutere  poffimus.hoc  enim  patto  progredien-  F 
tepropofito,fin:sitainftituto  operi  imponetur  con- 
gruus.  Et  quonia(ficuti  retro  etiam  diftu  eft)  Ipirititm 
noftrum  pro  concoftione,humommque  excevlu  immu 
taridocuimus,differen.lum  qua nam  ratione  &  conco- 
ctiones  debitx  fiant,  &  humorum  exuperantiacorriga 
tur.  Sic  enim  cum  fpiritus  claritate  v,na  inuehetur  vni- 
uerfi  quoque  corporis  fanitas. 

D  E    CONCOCTIONIS   AFFECTIBVS.  CAP.  I. 

POrro  concoftionem  auferunt  tum  quxcunque  ven- 
triculum  quantitite  degrauant ,  tum  fiqua  quahta-  G 
te  redun  iarint,tum  alimenti  ipfius  proprietas,aut  quu 
ventriculi  corpus  alieni  humores  obfederint,  aut  cofue 
tx  exercitationes  intermiffx ,  aut  interceptx  excretio- 
nes  fuerint,  aut  quum  alteratrici  facultati  tale  aliquid 
fefe  oppofuerit.  Ac  qux  quantitate  noxani  adferunt, 
caufam  apertam  fane  obtinent:  quippe  concoquendia 
fe  alimenti  quantitate  facile  vincitur  concoquens  ca- 
lor.  Curatur  autem  ad  minoris  quantitatis  alimetum 
recurfu,ac  mofice  calidisfometis,  rebufque  defe&um 
virium  robur  recolligentibus.  Qux  verb  qualitate  no  H 
cunientum  inferunt,ea  funt  qux  vehementer  aut  refri- 
gerant,excalfaciuntve,  aut  alio  quouis  modomoleftia 
afFerunt  ventriculo.  naturalis  enim  concoftio  ,  caloris 
ac  humoris  mediocritate  perficitur.Qubd  fi  qualitates 
hx  aut  exce  Jant ,  aut  remittantur,  n  on  ab  re  aberrare 
hic  quoque  conco&ionera  contingit. 


D  E  D  I  G  N  O  T  !  ON  E  H  V  M  O  R  V  M  IM  VENTRICV- 

lo  redund'*htium.  CA  ¥m  ,  ,# 

AC  naturalis  qui.iem  ventriculi  temperatura  vna- 
quxque  famihari  gaudet  viftus  ratione,contrariis 
autem  torquetur.it/ala  autem  temperatura, il  afficiatur 
ventriculus,faninti  reftituitur  cotrat  iorum  vfu.Qupd 
fi  ctbi  in  ventriculo  diutius  ac  folito  longius  mora  tra- 
xerint,  huncque  degrauent ,  acidique  ru&us  quidam 
adiint,  aut  qui  ex  quacunque  tande  qualitate  rdia  lim- 
plicem  ciborum  qualitatem  reprxfentent ,  frigidjtate 
dominaridicimus.  Sed  fi  vertigo  perturbet,lputtque 
multitudo  velut  efferuefcat,cum  humiditate  hanc  effe 
definimus.  lingua  autem  fi  3reat,potufque  deiideriu 
adfitvna  cum  corporis  totius  fquallore,  iiccitas  lta  fu- 
pernuerit:  hocque  pafto  contrariis  intemperaturam  a- 
moliemur.  Calore  autem  vigente,fit  quan.ioque  vtfi- 
tis  vna  inuadat ,  prxfcrtim  fi  affecl-ui  ficcitas  addatur: 
caloris  autemfenlus  circa  vifceris  locumpercipitur,ru 
ftufque  furfum  plurimum  bene  calidi,  ac  nidorulenti 
ferutur,corpu  que  aridum  eft,  ac  perfrigerationis  de- 
fiderium  adeft.  Ac  limpliciores  quidem  qualitates  fim 
phcia  quoque  fequutur  fymptomata  ,  ficuti  complica- 
tas  complicata.  QuoJ  verb  ad  alimenta  attinet,  ita  di- 
ftinguendum,fi  qux  affumuntur  frigida  vel  calida  val 
defuerint,  autconcoclu  difficilia  ,  aut  qux  ventriculu 
male  habeant,  nonfane  minus  quam  qux  prtus  rctuli- 
mus  ,  a  confueta  conco&ione  deiiciunt  ventriculum. 
Concoctioni  quidem  rebellia  fu/it  quxcunque  neruofa 
fibrofave  fuerintnntirque  pifces.cetacea.-prxterq;  hxc 
durata  ,  &emaciata,&  falfamentorum  plurima,  &  ole- 
rumquxcunque  capitatis  radicibusconftant.-breuiter, 
quxterreafunt,ac  tmgi  cotitumacia.  Qubd  fi  quando 
contingat  vt  probe  ifta  conficiantur,non  propterea  im 
mutata  n  horum  ita  naturam'credimus,fed  ob  fupera- 
tem  ipforum  qualttatem  contemperamer.tum  potius 
quoddam  cum  ventriculo  faclum.  ^olent  autem  tem- 
peramenti  fymmetrix  melius  femper  refpondere  con- 
codiones.  Quxvero,  vti  ventriculo  inimica  ,  minimc 
concoqui  diximus ,  de  iis,eo  qubd  ventriculum  refol- 
uant,ita  pronunciamus  :  quodgenus  funt,  quxcunque 
quumpinguia  oleofaque  natura  fiut,  relaxant :  quibus 
ex  aduerfo  habentur  adftringentia,quique  ventricult 
os  obfirmant  &  corroborant.  Etenim  facile  aberraue- 
rit  conco&io,  minime  in  feipfum  contracro  vetriculo, 
contentumque  alimentum  comprefiii  fouente .  Hxc 
porro(ficuti  diximus)  quum  ventriculi  roburhuiufmo 
di  diffoluant ,  faciunt  vt  is  neutiqua  cocoquere  valeat. 
Ahter  autem  humores  qui  ventriculu  occuparunt,co- 
coftioni  aduerfantur,  eo  videlicet  quod  vetriculus  nal 
lius  rei  mterpofitu  affumpta  alimeta  minimc  attingat. 
Quato  enim  magis  huiufce  cotaclu  effugerint  afiupta, 
tatofanc  magis  horu  quoque  cocoiff  ionem  vitiaripar 
eft.  Qubd  ii  infidentes  prxterea  humores  prauivalde 
fuerint ,  maior  quoque  videbitur  inde  cruditas,  quiq; 
vna  inuadunt  fymptomata.   Porro  agnofces  ita  affe 
ftos  ex  vetricuh  vifcerumque  reltquoru  gv.-i.uirate.-nec 
minus  interdum  coniedlurafaciesex  qualitatibus  qux 
lingux  reprxfentatur.Cuius  generis  ftit  acores,acerbi- 
tates,falfilagines,  &  amarores,  faporcfque  inxqualiter 
ingrati,rucliifque  non  diffimiles,qui  videlicet  pifcium 
corruptelam  referant,cornique  aliquid  acfoctoris:tum 
abhorrentes  qualitatum  fenfus  in  homine,orifqi*  ven 
triculi  demorfus,  &  puti£rurx,&  grauitates,  aliaque  id 
genus  fymptomata  ,qux  humovum  ita  redundantiarn. 
oftendant.  Qux  verb  hinc  capitis  quoque  grauitas  ma 
nifeftetur,&  vertigo,&  vigilix,  &  fomai  plufquam  par 
lit,  ac  tinnitus  in  capite  ,  auribufque  potiffimum,  tutn 
vertigines  tenebt  icofx,  fom.nique  turbulenti  acfopo- 
rofi,infomniaque  abfurda,  longum  fane  fuerit  lermo- 
ne recenfuiffe:  illud  tantum  afftrmamus , redundantes 
ex  his  humores  fignificari.   Ac  verrigines  quidem 
qualitatclque  acidx  ,  &  fitis  priuatio  ,  fomnique  fo- 
porofi,&  capitis  grauitas,ac  fonorofi  tinnitus:appeten 
tixque  interdu  abliorretes  a  ratione,  notx  funt  pituito 
fi  humoris cxuberatis.^alfus  aute  fapor  ,quiipfe  quo- 
que  pituitofus  effe  cefetui-,affe{ta  qualitatefua  lingua} 


ACTVARII 


24 


prxftatvt  quihoc  tenentur,flti  corripiatunqui  etiam  A 
exintempeftiuo  potu  nonfane  prioribus  rioxxminus 
contrahunt.  Acerbi  autem  cuiufdam  in  lingua  perce- 
ptiojcorporifque  vniuerfi  ariditas  ,  fomnique  mquie- 
ti,ac  infomnia  terrifica,  moerorque,  &  metus,&  trifti- 
tia.,exuulla  digna  fatis  caufa,atrx  potius  bilis  notx 
funt :  ficuti  fane  flauam  fubelTe  indicant  morfus  velli- 
catufque,orifque  ventriculi  dolor,  &  amaritudines,ac 
tenebrofx  vertigines,vigilixque  adhxc,  &  acuti  circil 
caput  aurcfque  fonitus.  Nequeid  verb  ignorandum, 
coeuntibus  fcilicet  his,eorum  quoque  vna  coire  fym-  g 
ptomata:  licet  autem  ex  fimplicioribus  de  comp  iii«s 
quoque  comicias.Quod  fi  hi  in  abfurdas  prxterea  tem 
peraturas  ac  qualitates  &  corruptelas  fexcentas  dege- 
Herent ,  quot  tandem  qualcfque  cenfes  fymptomatum 
inde  ideas  exiftere  poffe?  vfqueeo  vt  fpiritus  quoque 
animalis  ipfe  confufior,ita  perturbetur(miffos  enim  fa 
cio  reliquos  nunc  ipiritus,  prxfertim  quum  ipfi  vna  e- 
tiaimmutentur),  folidaque  animx  iudicia  affettioncf- 
que  corrupte  denunciet:  non  diffimili  planc*  modo  at- 
que  quempiam  auribus  affe&um  ,  &  quxcunque  mffe-  C 
rit  dommus  obaudientem  ,  multa  fugiunt ,  aliaque  hic 
pro  aliis  exequitur,vt  qui  fentiendi  mftrumentum  ma 
lc  affe&um  circunferat.Cxterum  humores  hofce,poft- 
quam  ventriculum  ita  occupaffe  cognoueris ,  curabis 
eomodo  quem  proceclente  narratione  trademus  :  fin 
vltra  etiam  progrediantur  ii,&  ad  vif?era  vfque  ipfa  tc 
dant,inibique  firmentur,deterior  fane  euadet  affeclus, 
prxfertim  ii  craffiores  terreique  magis  humoresfue- 
rint  qui  fic  detinentur.  Hinc  naque  mcipit  affectus,ex 
argumento  hypochodrincus  appellatus,  auramfurfum  D 
tranfmittere  ,  ac  vehementiore  grauiorcque  animum 
mcerore  afficere,ob{idente  nimirum  vifcera  grauitate. 
Hinc  porrofomni  etiam  tumultuoii  accidunt ,  effera- 
que  infomnia,ex  atra  fcilicetbile  veluti  meditabunda. 
Medeberis  autem  via  ac  ratione  pofterius  explicandis. 

DE  AFFECTIBVJ  JANCVINIS,  CAP.  III. 

SAnguisporrofi  quidem  multudine  nocumetum  in- 
ferat,torpidos  &  foniculofos  facit,cibumque  ac  po- 
tum  auerfantes ,  &  qui  fudorem  aliquando  prxter  ra- 
tionem  emittant:  atque  libenter  hi  cibos  admittunt  a-  E 
limenti  pauci.  Quibus  fane  fanguinem  detrahere  prx- 
ftiterit,  quo  rurfus  nutriri  corpus  incipiat,  quando  ni- 
mietas  omnis  naturx  inimicetur.  Quod  fi  in  corrupte- 
lam  is  abierit ,  aut  computruerit  ob  calorem  aliquem 
extraneum,  vel  fucci  praui  alimenta,  fi  quidem  modi- 
cc  ld  patiatur.mediocres  quoque  redditinxqualitates 
quafdam.  Qinm  plane  ob  rem  quod  praui  ineft  eua- 
cuare  oportet ,  alimentifque  vires  refumere  fucco  bo- 
no  prxditis:fin  in  aliam  degenerauerit  fpeciem,quali-  p 
tate'mque  propriam  excefferit,affedus  illos  creat,  qui- 
bushumorumex  fanguine  immutatorum  redundan- 
tia  correpti ,  affici  folent.  Sanguine  enimin  alienum 
iam  humorem  conuerfo  ,  inde  quoque  exoriens  fpiri- 
tus  inficitur,atra:queita  bilis  affeftus  coniiftunt,  ficuti 
in  mediocri  mutatione  leuiores,ita  in  vehementidete 
riores.  Sunt  porrohi,metus  ,  animi  defpSiio,  triftitia, 
delirium,  grauitas,torpor,refolutio,animi  impetus  fi- 
ne  ratione,quumque  repentc  quis  exilit,formido ,  fer- 
monum  aclioniimque  inconftantia,ipfarumque  inter- 
dum  corporis  partium  veluti  couulfio:  in  fumma,  quic  G 
quid-parti  animx  noftrx  cognitrici  principique  ingra- 
tum  moleftiimque,  hoc  fefe  pafto  inter  initia  detegit. 
Ac  qux  confomi  quidem  lege  confiftunt,leuiora  funt, 
&  prxeunte  fiunt  vifcerum  grauitate.  Quique  linguam 
diuexant  fapores,& qualitates  varix,ne  hunc  quide  vf 
queadeo  infeftare  affeflrus  folent,vt  quifacilc  intenda 
tur  atque  remittatur,obuia  etiam  quauis  viclus  ratio- 
ne.  Quibus  vero  cerebrum  primario  affedtu  patitur, 
jis  aut  vniuerfus  fanguisin  melancholicum  degenera- 
uit ,  aut  in  reficulari  cerebri  plexu  qualitate  eiufmodi  H 
fufceptnjaffedtus  id  genus  confiftunt.  hinc  enim&  ce- 
rebru  nutritur,&  talem  indequoque  fpiritum  gigni*ve 
rifitnile  fir.  Quiim  itaque  habitu  affeftus  induerit,dif- 
ficillimc  fanatur:  ac  fi  quide  melacholicus  humor  fan- 
giiinisimmutatioue  conftitcrit ,  genera  melancholix 


crearit,  multo  tamen  leuiora  quam  fi  ab  exquifita  atra 
bile  orirentur.Quod  ii  mclacholicus  humor  ortum  dll 
cat  ex  flaua  bile  commutata ,  furibundx  ita  atque  im- 
manes  defipifcentix  fiunt.Fit  enim  vt  quum  flaux  bilis 
mordacitas  etiamnum  fuperet  in  melancholico  iam 
creato  humore,fenfumque  irritet  atque  exftimulet,  af 
feftus  afferat  difficiles,&  qui  coerceri  non  poflint.  Si 
vero  immutatus  valde  non  fuerit  fanguisin  atram  bi- 
lem,cofiftere  ita  infanix  potius  folent,fiuntque  hoc  pa 
Oocumrifuplurimumdefipifcentix:  quifanc  affeflus 
fanguinis  detra£tione,atque  efficaci  purgantium  medi 
camentorum  vi,vi£mfque  ratione  accommoda  fedan- 
tur  :  poftquam  longo  temporis  tra&ufru&um  ex  artis 
adminiculis  perceperint.De  quibus  fi  nunc  particula- 
tjm  differere  velimus,longum  id  fanc  fuerit,fimulque 
pollicitationem  noftram  tranfgrediatur  (neque  enim 
propofitum  nobis  nunceftvtde  affeftibus  omnibus 
tracl:emus,horumque  curationibus):  cui  rei  fatis  effe 
poffint  ea  quoque  qux  diximus.Porro  qui  animum  re- 
latis  adhibuerit,poffit  is  ex  iam  diclis  nondum  etiam 
didorUm  coniefturam  facere.  Deinceps  vero  adden- 
dum  nar rationj  fuerit  de  qualitatum  difcrimine  ,  at- 
que  alimentorum  facultate  ,  adhxc  de  exercitationi- 
bus,reliquaque  vidus  ratione  :  tum  quxcunque  medi- 
camentorum  rationem  obtinent,  fiue  quod  qualitates 
noftras  immutent  altere'ntve,fiue  quodcorporis  noftri 
humores  deobftruat  ac  repurgent,aut  compados  craf- 
fofque  reddant.  Exhibita  enim  in  hunc-modum  oratio 
fuerit,propofiti  fui  finem  affecuta. 

DE  DIFFERENTIIS  Q__V  AIITATVM  ET  FACVl 

tatum  qux illis  infunt.  cap.  iiii. 

SEdenim  traclandum  prius  de  qualjtatibus  quxin  a- 
limentis  apparet  ac  medicamentis,  quana  vnaqux- 
que  facultate  fit  natura  prxdita  :  deinceps  vero  priua- 
timde  vnoquoque  alimeto&  medicamento  dicendu, 
ac  reliqua  viclus  ratione  ,  prout  progredientibus  ora- 
tio  ordinem  ipfa  digefferit.Inter  qualitates  igituralix 
fimplices  inelfe  videntur  particularibus  alimentorum 
ac  medicametorum  facultatibus,  alix  verocompofitx: 
atque  alix  quidem  intenfx,  remiffx  alix:  aliaiqueini- 
dem  cum  qualitate  vni  effe&rice  contemperatx  ten- 
dunt,  aiixin  oppofita:fic  difcuffis  partjculatim  quali- 
tatibus,multa  fane  harum  faftigia  infpicias.  Ergo  qua- 
litatum  alia  dulcis  habetur,alia  pinguis,alia  acid  a,alia 
adftringens,  alia  falfilaginofa ,  deincepfque  ab  hac,  a- 
mara,&  poftremo  acris.-funtq.  hx  qux^eneratim  fen- 
fui  noftro  reprxfententurqualitates:quod  fi  alix  qux- 
dam  extiterint  quxhuiufmodi  effe  non  videantur,  co- 
muni  nihilo  minus  ratione  cii  illis  ex  continentur.  Na 
aquofx  dulcedines  communi  dulcium  ratione  cenfen- 
tur.  Oleofx  vero  qualitates  pinguibus  adnumeraJitur, 
quemadmodum  plane  adftringente  qualitate  aufterx 
acerbieque  fpecies  cotinentur  ,  maioris  minorifque  ra 
tione  difcrimen  fortitx.Prxter  enumeratas  iam  quali- 
tates  aquea  quoque&  frumentacea  habentur,  nullam 
quide  manifefta  fenfui  qualitatem  reprxfentates,  fed 
qux  familiares  tamen  nobis  effe  videantur  magnaes 
parte,ac  in  maximo  latitudinis  capo  fpeftetur.Vinofa 
vero  dixerit  aliquis  qualitatu  diuerfimodc  coeutii  mi 
ftura  effe,qux  differetias  admittat  innumeras,&  modo 
jn  hac,modo  in  illa  qualitate  inclinet.Ac  frumentacea 
quide  effe  dicimus  qux  in  feminib9  vifitur  cerealibus, 
ac  leguminibus,aliifq;  id  genus:aquea  vero,quale  ole- 
ra  herbxque  referut,fruirufque,&  radices  quxda,qux 
nihilfenfum  immutet:  qualitate  porro  hacnoftrxqux 
fymmetria  conftat  ac  temperatura  xqua,colIata,frigi- 
dam  effe  dicimus,infigni  latitudine  fpeftandam.  Alia 
vero  ab  hac,quam  dulciaqueam  nomines,  tanto  magis 
a  frigiditate  receffiffe  videri  poteft  iimpiicis  aquxqua 
htatis,quato  plus  ea  dulcedinis  adepta  cefueris:hxc  ve 
ro  quoq.  teperameti  xqualis  collatiojie,frigida  quada- 
tenus  effe  cenfetur.Vtrxque  quidem  iufto  humidjores 
funtrat  qux  exquilitc  dulcis  fuerit,temperamento  co- 
ftat  moderato:quo vero  ;ntetior  fuerit,ficuti  caliditate 
acquirit  quanda  fupra  moderata,ita  humiditatis  non- 
n_ib.il  ex  moderato  deperdit.  Pinguia  oleofaque  ipfa 


2S 


L  1  B  E  R    S  E  C  V  £m  V  S. 


26 


quoquetemperataacnatUrxamicaquumfint,faculta  A  inparte  narrationem  hanc  noftramuoJi  intempeftiua 
llentcontenta  relaxandi  remittendique:       exiftimes  oporret.  Quofiiam  veroalimenta  plurimaef- 


te  prxterapo 

videntur  autem  aliquatenus  dulcibus  prxftare,  fiquide 
conco&io  in  his  exquifitior  euadat.-vtraque  autem  in- 
ueterata  multum  quidem  adipilcutur  calovis,  &  humo 
risamirtunt.  Quxque  exadte  fuerinr  dulcia  ,  temporis 
pro»reffu  amaritudinem  contrahunt,in  oppolita  qua- 
litatem  degenerantia,  quado  vt  dulcedinis  vlterius  iin- 
tentionem  fufcipiant  non  habeanr:pinguia  aute  in  ni- 
dorofa  abeunt:&  nefcio  quomodo  redte  appellem  per- 


fe  ac  varia  lblent ,  longe  vero  adhuc  plura  viuentur 
prxparationis  diuerfitate,vndenam  quxfo  mitium  ma 
gis  fumere  expedietjaut  vnde  melius?Melius  autem  fue 
rit,ex  communibus  magis,&  quibus  omnes(prope  di- 
xerim)  mortales  vtantur.  Triticum  igitur  (hoc  enim 
maxime  humano  generi  communc  eft  alimentum)vnu 
idemque  fpecie  quum  fit ,  facultate  non  idem  femper 


videtur,quando  aliud  fuluum,uenfumve,  aut  vtruque 
ceptum  ex  his  fenfum,quoniam  nondum  is  proprio  vo  B  videatur:  aliud  contra  album  &  exile,aut  rugofum,aut 
cabulo  fignificetur.Non  diffimiliter  afFiciutur  qux  ex-       confardtum.  Vnde  non  fane  paucas  differentias  colli- 


trinfecus  igni  multo  elixa  fuerint ,  &  qux  cum  calore 
innato  diutius  moram  traxerunt,prxlertim  ii  in  acrio- 
rem  is  vergit.  Acida  vero  qualitas  inter  frigidas  quum 
partium tenuium  fit,  vt  incidat  quidem  ac  modice  ex- 
tenuet.habetmon  minus  aute  exficcare  confueuit.  Au- 
ftera  modice  adftringunt,  copinguntque  materiam,& 
incralfant ,  ac  laxa  corroborare  folenc,  quum  p  lrtibus 
iam  conftent  craiTioribus,  refrigerJntque  atque  exfic- 


gas.  Qupd  n.rnque  fulimm  magis  fuerit ,  calidius  elfe 
exiftim.itur:(fcilicet  il'ud  non  nefcire  debemus,  in  iis 
quxfpecie  eade  continentur,calidiora  videri  quxful- 
ua  magis  fint)quod  defum  fuerit,  elaboraru  difficilius 
eft,acmultum  prxftat  alimeti :  ficutifane  corrugatum 
tenueque,ob  facultatis  proprix  vitium  tale  euadit.  At- 
que  iis  quidem  quife  exercent  prxftat  folidioribus  ve 
fci,ytqui  per  habitu  n  vehemetius  femper  difflentur: 


cent.  Horu  porro  qualitate  intentiore  acerba  apparent  Q  ideoque  folidius  nutrimeiitum  requirant.Quibus  ver6 
quxpotius  craffiorumparriu  fuur,&  vehemenrius  ex-       alia  ab  exercitata  xrumnofaque  vita  inftituta  vidhis 


liccant:  falfa  vero  qux  dulcibus  calidiora  funr,pingui- 
biifque  no  i  multo  ficciora,  tenuium  appirent  quoda- 
tenus  partium.acatte-nultia,  humidiratum  exuft aple- 
nitudinendaucti  vero,amira,quafi  falfa  euadunt,  qux 
&  ipfa  calida  funr,&  ficcz,  vincentiaque  falfa  abfterge 
difacultate.Sicutirurfus  acria  omnium  maximecali- 
da  iuxti  ac  ficca  habetur :  partium  verotenuium.qur- 
quefe  ad  profundum  facile  intrudant,  tumvero  inci- 


ratio  eft,leuius  conuenit,quodque  nihil  ip.  fui  matura 
tione  aberrauerit.  quodenim  tale  fuerit, imbecillum 
eft,atque  lmpetfedtum.Prxftar  autem  vt  neque  extra- 
nei  odoris  alicuius  particeps  fit,qualc  cofitingere  hmc 
verilimile  eft  ex  cellarum  repofitu  :  neque  vero  alieni 
feminis  miftura  notetur.Quoniam  autem  triricum  elh 
gendumtibimigis  eftquodleue  fit,xqueidin  omni- 
bus  iupponendum.iis  enim  qui  magis  exercentur,  craf 


dant,attenuent,deobftruant,adurant.  Verumenimue-  D  fius  maiorifque  alimeti  exhibendum  :  Ieuius 


rocomimisde  qualitatibus  fimplicibus  fermo  id  hunc 
modum  terminetur.  Habet  autem  facile  qui  velit  ex 
limplicioribus  his  etia  copofita  dignofcere:  funt  enim 
profedro  fexcenta  huiufmodi  qur  conrrarhs  interfe 
ac  difcriminatas  qualitates  obt*neant:.quas  fiquis  ->ccu 
ratiusconfiderarit.pofficis  opporruno  horum  vfucon 
trario  etiammodoaffedrismederi.Id  quo  1  p?rfpiciens 
ars  omnium  optima.qualitatum  complexus,  &  tempe- 
ramenta  imitatur  artificio,fecundum  ea  quxin  herbis, 


vero  mi- 


nulque  enutries,  iis  qui  otiofamvitamdegunt.  Reftat 
vt  particulatim  quoque  qus  de  hoc  traduntur,  audias. 
Virens  etiamnum  fiquis  modice  alfumat,  modica  quo 
queinde  noxam  perfentiet:  quumenim  humidius  ad- 
huc  fit,minime  vifceribus  adhxrefc  it,fed  aluum  fubit, 
nullo  illato  damno:  largiore  autem  vfu  noxiu  eft,quip 
pe  quod  elaborationem  poftulet  maiorem.  Modice  eli- 
xo  fiquis  vtatur  affidue,maxiraos is  incurrerit  affedhis, 
vitam  quidemnadtusminime  xrumnofam.Plunmum 


frudtibus,reliquifque  fimplicioribus  corporibus  appa-  E   enim  fit  vt  quum  crudum  inelaboratumque  fit,  vifce- 

ribus  hxreat  :  vnde  in  reliquum  corpus,quafi  infuauis 
fons  quidam,deriuata  humorum  cruditas,non  medio- 
criter  affedru  hoc  correptum  infeftet.Longe  commen^- 
datius  habetur,  fi  repurgatum  exadteque  elixum  vfui 
adhibeatur:qualefere  paratum  ex  oleo  &  adipe  come- 
dimus.Moliti  vero  accurate  triticipars  quxdam  eft  te^ 
nuiinma,quxfarinxpoll£dicitur,  Grxce  Wjm^n:  pars 
aliacraffilfima,  quam  furfuraceam  nominant  s  vthuf- 
que  ver6  in  medio  farina  eft,quam  fic  vocant,  &  fimi 
grata  ob  id  duraque  ei  qui  nutriri  debeat,fefe  offerant,  F    lago.pollenta  ipfa  ficuti  folidior,ita  purior.  Ac 


rent,quoaffecius  fanetvarios  complicatofque 

DE     FRVMENTACEIS     AIIMENTIS,    AC  LE- 
guminibus,  honimque  differentia.  cap.  v. 

'  A  Ttamen  frumentacea,tum  qux  fimplicis  ahmcn- 
XjLtifacuItaaJtontinentur ,  minimepro  qualitatum 
naodo  confideranda  veniunt,  nifi  tale  quoque  aliquid 
in  his  appareat:  fed  conco£Hone  vnumquodque,  &  e- 
lixatione,&  craffitie,&  tenuitate  probatur.Qujbufdam 
enim  elixationis  modus  ac  codimentideeft  ,  fic  vt  in- 


tempufque  exigant  vtconficiantur  longius.Ex  anima- 
libus  aha  quummaiore  conftenc  corporis  mole,  durio 
ra  &  terrea  magis  fun  t,alia  non  itidem:quin  ipfa  quo- 
que  inuicemboni  habitus,xtatifque  ratione  differunt, 
vi&ufque  ad  hxc  ratione  &  exercitationibus.  Proban- 
riirque  omnia  hxc  remperamenti  proprietate,fic  vt  no 
omnibus  eadem  conferre  videatur :  quin  potius  alia  a- 
liis  quadrent  magis,  teperaturx&  exercitationis  pro- 
portione  refpondentia ,  vfqueeo  vt  nifi  quis  particula- 
tim  horumdifferentias  nouerit,  ac  temperaturas  qui- 
bus  aptari  poffunt,  fruftra  fane  is  vidus  rationem  infti 
tuendam  aggrediatur.  Itaque  (ne  hac  quoque  ex  parte 
claudicetfermo)  de  his  trademus  congrua.  Fortaffe  e- 
nim  aliis  quoque  qui  in  ifta  inciderint,  vfui  fuerit  opus 
hoc.lllud  certe  conqueri  de  nobis  non  debes ,  fi  quan- 
tum  ad  prxfentem  inftituti  noftri  partem  pertinet,de 
carnibus  quoque,orationis  affinitate  dudii  j  dicemus: 
quippe  quidiu  iam  ab  eiufmodi  alimentis  abftineas, 
ob  perfonx  quam  geris  dignitatem.  Forte  nanque  via 


--pu- 

norequidem  &  nitidiorefarinx  totiusparte  panisco 
fic:tur,quem  a  iiligine  filigineum  vocanr  ex  fimilagi- 
ne  vero  fimilagineus,ficud  furfuraceus,Grxcis  mrupj- 
04  did>usidetradapurioreparte:i7i/fw^^V  autem(id  eft 
confufaneus)appelIatur,cui  demptu  furfuraceu  tantu- 
modo  fuerit.Omnes  porro  aut  cum  fale  vna  acfermen 
to  prxparantur,  aut  fine  his  :  itemque  aut  in  furno  cli- 
banove  coquuntur  ,  aut  cinere:  quorum  hos,  !*y!m<& 
xZLZctnnn  appellant(quafi  furnaceos  dicas,&  reftuace- 
os):illos  autem  iyxpviplat  (id  eft  fubcineritios)quod  in- 
ter  coquendum  cinere  obducanrur.  Commendatiores 
funt,fi  prxparatio  fpefterur  ,  quibusfal  &  fermentum 
additunfi  codtura,  furnacei  ac  teftuacei.  Quum  enim 
minime  cinere  vitientur,&  huiufmodi  forditie,  multo 
magis  probantur.  Sal  vero  &  fermentum  conducere  in 
primis  folent,  eo  quod  quicquid  ineft  recremetitii  ab- 
fumant,fimulqueconcodionem  quanda  addant,  qua- 
fique  confeaionemelegantioremfubadtisfarinis.  Ni 


qux  nullo  nec  fale  nec  fermento  paratur,quu  vires  re 
"hac&rationealiisquoquefuggeres  quxfuturaillis  ex  H  quirat  vt  cocoquatur  valctiores  ,  corpiifq,  vna  q?  exer 
yfufint  :dumquidem  illiusfemper  rationem  habes,vt      citationi  deditum  fit,  tibi  ea  vitanda  funt ,  qui  omnem 


viftus  pro  vitx  honeftate  animique  virtute  inftituatur 
quibufcum  confuet  udo  tibi  intercedit:  minime  tamen 
interim  detredtes,  quxcunque  hominum  fanitateiu- 
uatura  videantur,deceruere.  Quamobrcm  hac  quoque 


viuedi  ratione  comutaris.  Panis  igitur  omniu  maxime 
comedatur  filigineus,vt  quivaletiffime  nutriat.-fecudii 
huc  cofufaneushabetur  :  horu  veroin  cofinio  fimilagi 
neus  Iocatur:omniudeterrimusfurfuraceus,qui  quide' 


27 


A  C  T  V  A  R  I  I 


DaMciffimu  alimentu  corpori  prxlUr,  ac  feftinarer  pcr  A 
aiuum  defeendat,facilcque  ;n  melancholicum  humo- 
rem  conucrtitur.Siligmeus  vtiex  parte  conftat  tritici 
repurgitiore,fic  etiam  alimetum  elargitur  corponpu- 
rilimmm:  limilagineus,  Vt  quicompidtior  iit,  etiamii 
fanguinem  is  quoque  procreet  iincernm,  certe  elabo- 
randiutius  poftulat,vt  conficiatur:  vtriufque  medius, 
(qui  cofufaneus  dicitur)  ad  vfus  comoditatem,minuf- 
que  prxterea  noxius,  vtpote  qui  neque  concodtu  dif- 
ficiUs  fit,vt  fimilagineus,neque  vcrb  vt  liligineus,mul 
tum  exhibeat  alimeuti,ac  meatus  obducat.Illud  quo-  B 
que  fciendum,magis  minufque  decodros  panes,pro  co 
dhirx  fruftratione  viribus  quoque  fuis  deftitui:idem 
etiam  in  reliquis  eduliis  omnibus  qux  decoqui  poftu- 
lent,  fubintelligendum  fuent.  Qux  verb  ex  farma,  a- 
qua,oleoque  fubadta,in  fartagine  decodta  paratur,mul 
tum  quidem  alimentum,idque  folidius,prxfta,nt,van- 
triculum  autem  requirunt  perquam  robuftum:corpo- 
nbiifque  ifta  magis  conuenumt  athleticis,qubd  humo 
rem  in  aliis  facile  progcnerent  crudiorem.  Habesad 
hunc  modum  fermoncm  a  nobis  expUcatum  de  tnti-  G 
co,prxparatifque  cx  hoc  ipfo.  A  tritico  hordeumnu- 
meratur:vt  cnim  nefcio  qiiis  dixit,Poft  panem  cft  bo- 
namaza.  JViinus  igitu.  Uocnutrit,  atmagis  abftergit, 
fngidiiifque  natura  h.ibetur,  &  quod  frumentaceis  a- 
liis  frudtibus  prxftet:  ac  prxp.iratus  indc  cremor  mul- 
ti  fmc  vfus,cumfanis,  (ii  quidc  hi  tempcrameto  acrio 
re  fucrint )  tum  verb  febricitantibusTc]uos  quidem  re- 
frigeret  atque  Uumectet.  Tu  ipfe  xftatis  tempore  hoc 
vtnre  perpurgato,ac  ftudiofe  decodto,  quo  modo  pulti 
culam  quoque  prxparamus.  Qubd  ii  huic  cremorem  D 
prxterea  ex  amygdalis  adiedtum  curaueris,eduliumi- 
ta  fane  paraueris  melius,leueque,ac  fucci  probj,tu  con 
fici  facile,atque  attemundi  abftergendique  vi  prxdi- 
tum,&modis  omnibus  vtile.  Hordeum  probandum 
quod  albidum  lit  acbene  habitum,nec  odore  aliquo  vi 
tiatum.  Zfia  inter  lcuia  &  ipfa  eduiia  eft,perpurgata, 
ac  pultis  in  morem  decodta:at  neque  fanguinem  genc 
rareconfueuitbenei!ncerum,neque  fatis  enutrire,fed 
nec  roboris  tandem  aliquid  corporibus  addit.  Hac  ta- 
men  aliquando  quoque  vtare,quum  edulii  vfus  vene-  E 
rit  leuioris.  Milium,quum  ficuti  z^a  exiguum  prxftet 
alimentum,hoc  nomine  vincit  qubd  plus  nefcio  quid 
ftabilitatis  exhibet,ac  flatulentiam  pant:cuius  te  vfum 
abdicare  velim,niii  quummelioru  penuria  vrgeat.Fa- 
bx,vt  qux  fanguinem  creent  crafliim ,  flatiimque  non 
diflimilem,relegator  etiam  1  te  in  vidhis  ratione:  licet 
abftergendi  alioqui  atque  enutriedi  prxditx  efTe  facul 
rate  vldeamur.  Qubd  ii  hirum  quandoque  vfus  tibi  in 
gruat  neceirarius,prxfertur  ex  his  pulmetum,  vt  quod  F 
&  abftergat  magis ,  &  flatulentix  plurimum  inter  co- 
quedum  remiferit.Qubd  fi  femina  prxterea  aliqua  ad- 
mifceas  flatu  difcutientia  {GrxcioL^vm.  appel!at)mel- 
lifque  aliquid  ad  hxc,fic  plurimum  fane  inde  noxxdif 
Cttfleris.  Deterioreshis  phafelifurit,-qui  calidi  iam  de- 
putentur  acterreftres,  cerebrique  (vt  creditur)  fpiritu 
conturbent,fomniimque  inquietum  reddant.  Cicer  a- 
limentum  prxftat  corpori  validius  quidem,idque  mo- 
dice  purum,alioqui  flatuofum,&  q.uod  valentiore  ven- 
triculum  poftulet.  Iufculum  tamen  exhoc  prxfertur,  G 
qubd  &  abftergat,&  vrinam  cieat,  quadoquide  quali- 
tateid  faliilaginofa  quada  participet  :  quaobrem  hoc 
potius  quam  illius  fubftantia  admittenda.  Oryza  edu- 
lium  eftmodicc-  calidum  ac  ficcum,  &  alibile ,  &  mea- 
tus  obduccns.-temporis  autem  interuallo  fumpta,  nihil 
fane  moleftix  corpori  attulerit.   Inter  legumina  pefli- 
mum  omnium  edulium  lcns  habetuf,vnde  craflus,ter- 
reftris,&  atrabilarius  fanguis  gignatur:  ventrem  iiftk, 
bis  tcrve  aut  plurics  etiam  fei uefadta,  abiedtoque  iure: 
quando  minime  ad  huncmodum  paratam,aluum  fub-  jj 
ducere  magis  affirmant.  Saneab  hac  quoque  abftinen 
dum  ccnfco,  vt  nocentiflimn,  &  agreftibus  accommo- 
damagis.  Iam  fermonem  ad  alia  reuocemus,  quidiu 
fatis  diuerfatus  fit  in  narratione  frumcntaceorum  ac 
lcguminum:  poffis  autem  ex  didtis  etiam  nondum  tra- 
£Uta  dignofcere.  In  omnibus  potiora  cenfentur  viri- 


dia,vtpote  qux  leuem  cthmnum  lnimiditatem  retine- 
ant.  Poftqn.unenim  hanc  quoque  temporis  rradtua- 
milerintjcrafliora  euadunt,  tcrreaque  magis.  Acquc- 
admodum  arefccntibus  fuccofa  prxferuntur,fic  crudis 
elixa,c\:  incodris  decodhi.Et  quoniam  tenuiorisvitx  ti- 
bi  ingreffo  inftitutum  ,  ea  edulia  curantur  quxc  terra 
prodeunt  fponte  ipfa  iua,  faoleque  parabilia  ac  iimplj 
cia  funt,poft  tradtatu  de  leguminibus,  dc  olcribus  quo 
que  dicamus,arboreifque  frucribus,atque  autunalibus: 
poft  Uxc  de  ammalibus  quoqucUoriimque  vfu. 

DE    O  L  E  R  I  B  V  S,  ET  AVTV  MNALIBVS  1RVCTI- 

busjborumque  difcrimine.  cap.  v  i. 

IAni  dlud  Uoc  loco  fcire  expedit,olera  omnia  te.nuem 
aquoiumque  ianguinem  progignere  folere:  fi  quide 
cum  crailioris  efculenti  fanguine  conferatunaliiidque 
ab  alio  differre  pro  qualitate,fuccique  bonitate,  atque 
excellenti  aliqua  proprietatc.  Acbraflica  quidemvtkl 
olerum  cenfu  tractata,cdulium  eft  modice  calidu,  fic- 
cu  autem  magis:  feruefadta  Uxc,  nec  abiedto  Uumore, 
emollit  aluum:eandem  adftringit,quater  aut  eo etiam 
plus  proicdto  liquore,  atqueita  deuorata.  Quodmini- 
mc  miru  videri  debet,  quu  Uuius  fuccus  abfterforia  fa- 
cultate  polleat ,  fubftantia  aute  eius  adftringens  fit.  A- 
trabilarium  humorem  Uxc  plus  iiiftopant:  quapro- 
pter  Uuius  quoque  vius,niii  vrgente  famc,  reiiciendus 
tibi.  Betabraflicam  bonitate  lo'.'ige  antecellit:  neque 
enim  melancUolicum  Uumorem  procreat,  quod  brafli 
ca  facit:ex  Uumore  prxterea,quem  infitum  hxc  habet, 
nitrofo,aluii  fubducit:  olus  hoc  quoque  calidu  modjce 
habetur.  Betx  aute  radices  fubrubra'  1  ubrxque  valen- 
tius  nutriunt,fanguincmque  gignunt  longc  quam  folia 
crafljorembllu  I  infupcr  obtiJient,qubd  flatum  pariut, 
quum  facilc  alioqui  per  aluum  defcendant:idcbque  Ux 
quoque  ad  vlum  aliquado  adhibendx.  Frigidx  humi- 
dxque  naturx  olera  iunt  portulaca,&  atriplex,  tempe- 
rameto  atque  anni  tempori  calidioribus  accommoda: 
fanguinem  gignunt  tenuem,  aquofumqur:  corporibus 
frigidioribus  aduerfantur.Inter  edulia  frigidaintybus 
quoque  cenfetur:facit  ad  calidas  temperaturas.Sangui 
nem  is  quoque  gignit  tenuem,  fed  lbge  quam  atriplex 
faciat  deteriore  .Olus  vetriculo  alioqui  aptum,  &  quod 
iecurcorroboretob  adftringendi  vim ,  quaprxdituni 
modice  eft.  Lactuca  frigidior  multo  humidiorque  eft, 
fed  quxtenuem  tamen  ac  bene  nitidum  fanguine  ge- 
neret,fi  probe  concoquatur,facilc'mque  fomnum  con- 
ciliet,perfrigerato  atquehumedto  ceQpro.Sed  neque 
hactamen  abuti  conueniet,  qubd  cerebrum  immodi- 
ce  humeclum  frigidumque  reddat:  atque  ideo  huius  i- 
piius  actionum  contentionem  relaxet.  Radicula  agre- 
ftis  quidem  ,acris;&  ob  id  medicamentofa  eft  ,  vt  qux 
humores  in  ventriculo  vifceribiifque  contentos  difle- 
cetatque  attenuet:eduhiim  eft  concodiioni  rebelle  fa- 
tis.  Omnibus  modis  placidior  habetur  cui  olitoris  cu- 
ra  acceflerir,fic  vt  neque  altera  illa  vti  necefle  lam  ha- 
beamus:quippe  qux(acrium  reliquorum  more)  fangui 
nem  exaflet ,  acremque  reddat :  niii  quis  tamen  hac  i- 
pfapro  medicamento  vtatu;-.  Apium,&faeniculi!m,& 
id  genus  alia,  calidxfunt  acficcx  naturx,  vrinam  verb 
cterrt ,  &  infarftu  liberant ,  alioqui  concoqui  difficilia: 
quapropter  Uis  quoque  vt  medicamctis  vtendum  quu 
vfus  exigit.  Porrum  cepis  alioqui  probabilius, fi  deco- 
dtum  edatur.-multum  enim  iiicci  mali  acrifque  remit- 
titelixatjone  :  concoqui  tamen  quadamtenus  contu- 
max  Uoc  quoque  efle  cefetur,  ob  fibrofum  quod  illi  in- 
eft,  etiamii  humores  in  thorace  contentos,faciIes  reie- 
ttatureddatob  innatum  lentorem:  lotium  hocmedio- 
criter  mouet.  Cncumeres  poruo  crudi  quid  aliud  qux- 
fofuerint  quam  quod  efle  dicuntur?  crudum  enim  hi 
humorem  piocreant,  funtque  bene  frigidi  iuxta  atque 
humidi,&  elaboratu  difficiles.Pepones  autc,vt  qui  mi 
turitatcm  adepti  flnt,!onge  meliores.-folent  nihilomi- 
nus  hi  quoque,quu  aut  non  probe  concocti  fuerint,aut 
116  facilc  per  aluu  defcederimjquofcuque  in  vetriculo 
humores  nadli  fint,his  fefe  addere,cofq;  in  corruptela 
vna  traherc:  quu  non  magno  ncgotio  aluum  fubeat  ob 
dctergcdi  facultate.Pleruuqjirifeftaatju  quoquenon- 


*9 


DE    S  P  I  R.  ANIM 

A 


N  V  ^R. 


nulla  lecum  extrahunt:fanguinem  tame  hi  quoque  te- 
tfuern  aquofumque  generant ,  ethm  probe  concoai. 
Cucurbita  ii  cruda  eftur,  m  me  iiq  eft  peponum  ac  cu 
cumerum:deco£ta  melior  euadit,  fvigidx  hamidxque 
temper nurx  alimentum  prxft.it :  huuifque  plurimum 
vfus  vt  medicamenticonftat,  aliasinutilis  ac  minimu 
aihrienti  exhibere  putnur  ,  humonimque  gignere  a- 
quofum  prifertim  quum  frigidum  n  i&a  fuent  vetri- 
culum.Amanitx,  fungi,&  tubera,Vt  quxfrigidx humi 
dxque  naturx  lintduccumque  generent  craflu  ri  cru- 
dumque,  calido  iiccoque  te.nperamento  conueniunt. 
Inter  olera  omnium  maxime  commendantur  alpara- 
gi.nim  quum  ventriculo  minirrie  granes  inter  conco- 
quendum  ftrit ,  ac  modice  cilidi  ,  &  partibus  coiiftent 
tenu;bus,fang'.iine  n  afliiue  gignunt  purgiriorem:  ii- 
dem,fiquod  aiiud  vnquam  edulium  lotium  cient.Qiu 
fane  ob  rem  ,tnon  vernotantum  te-.npore  (quo  in  pri- 
mis  vigem)his  veiim  vtare, fed  ad  reliquum  etiam  an- 
ni  tempus  conditura  repoiitos  ferues,qui  plane  &  nu- 
triant ,  &  defxcatum  fanguiherri  largiaritur:  necfa-ne 
minus  vjfcera  quoque  infar&u  liberent,horumque  v- 
nihumores  attenuent.  Arquedehi;  hactenus:  dein- 
ceps  de  fru<£ribus  dicendum.  Cerafa  frig-di  hunidi- 
que  funt,quoru  n  alia  dulcia  moIliique,duri  alii  habe 
tur,&quxadftringintmagis.D eligerida  priora  illa,vt 
qux  melius  concoquantur,  faciliufque  aluunj  fubearit. 
fecunda  magis  faciunt  ad  ventriculum.qui  in  bilem  a- 
gitur:  qnippe  qux  nec  facile  omnino  corru  npintur,& 
ventrieulum  adftri&oria  facultare  rorroborenr:  im- 
modico  tamen  horum  vfu,  niii  vni  in  corruprelam  ab 


ru  vfus  maximus  fit  vt  medicamentorum'&  quod  veh 
triculo  alioqui  vtilia  lint  adftringendi  vi.  Alimenti  au 
tem  vice  fumpta  ,  ianguinem  exhibent  minime com- 
mendandum:  tum  veroadftri&xplus  xquoaiuo  nocu 
mentu  n  capiti  reliquoque  corpori  inferunt.  Fi.us  at- 
que  vuxin  ciborumcenfu  autumnales  fruttus  omnes 
vincumt ,  vtque  &  fanguinem  progignanr  cxteris  lau- 
datiorem,&  corpus  alanr:  etiamii  fiatuolx  alioqui  efte 
cenfeantur,  cameiiique  corpori  fubminiftrent  flacci- 
diorem,  vifceribus  in  lcirrhum  duratis,  &infarciu  la- 
borantibus  aduerfx.  Prxftant  eonomine  ficus  quod 
renum  arenulas  repurgent:vtrxque  aluum  fubducunt» 
iicuti  eaniennuclei  conftipant ,  veterafcentes  mul- 
tum  humiditatis  recrememitix  amittuc.  Iuglandes.iv 
caftanexjinter  arboreos  fructus  re^rigerat  &  exliccit, 
ac  modice  adftringunt.-flatu.n  interim  egregie  paviut. 
Sanc  exploratu  elt  has  quoque  alere  :elixatu  flatuofx 
facultatis  plurimum  remiftut,  alioqui  in  meatibus  hx- 
fitates  xgreque  concoifiibiles.  Nuces  vulgares  f  ilicet 
hxquas  Regi.is  vocat ,  calidxquide  cefentur  &  iiccx, 
fed  caput  pertetant  fiquis  afiidue  vtatur,  &  ventriculo 
infeftx  funr,ac  difficile  c6coquuntur:cum  ficubus  vna 
commanfx  probantur  magis,quod  per  aluu  citius  vna 
deiiciantur.Nuces  quas  Ponticas  appellant,hoc  eft  a- 
uellanx,quo  nornine  adftringut,poiiintfane  ventricu- 
loidonex  ceferi,  fed  quxnihilo  tamen  fecius  cocoqui 
cotumaces  fint,  ob  confertiore  fubftantia,  qua  prxdi- 
tx  vifuntur ,  quodque  aluum  magis  idco  adftringant. 
Has  amygdalx  boni:ate  fuperat,potiflimu  veroexpref 
fus  inde  cremor,oleumque.Hocnanque  copertum  eft, 


iitis  humoribus  trahantur,  aquoiis  humor  procrea-  D  fauces  afperamque  arterii  leniri,  hunorefque  in  tho- 

race  contentos  proieftu  faciles  reddi.Ex  emim  autem 
cremore  elixato  forbitiuncula  parattir  optima,  qux& 


in 

tur.  Ex  pomis  boniiate  cxtera  vincut  qux  Regia  ap- 
pellatur,quxipfa  quoque  frigida  fint:cordi  vero  ami- 
ca  cenfentur.ideo  quod  vapores  cor  impetentes  fuligi 
nofos  funridofque  repellant,nec  fane  minus  furfum  in 
caput  delatos.  Denique  noxa  quoque  ex  vino  in  capi- 
te  contra&am  fedant:  neruos  quidem  tcntant ,  ac  me- 

i  morandi  vim  retundere  creduntur  ,  potiflimum  qux 
naturaacida  fuerint :  nempe  frigida  hxc  fatisfunt,& 
fub ftatix  te nu: tate  fefe  iam  ad  pr ofu ndum  a d d u t.  P ro 
bantur  ex  his  m-g's  qux  in  hyemem  repofita  ferum- 
tur  dulcia.  Maturitatem  enim  temporis  mora  adepta 
p!eniorem,congruo quoque  vfu  aptiora  redduturmec 
fanefacile  corrupuntur.    Perficapoma  atque  Arme- 

I  niaca  frigido  ipfa  quoque  atque  hnmido  temperame- 
to  conftant:  probe  concofta  tenuem  humidumque  fan 
guinem  generant.  Solentporrohxc  quoque,nifi  faci- 
le  aluum  fubierint,in  corruptelam  abire,&  cum  humo- 
ribus  vna  i  nmutari,  quofcunque  tandem  offenderint. 
Quamobrem  quibus  xgre  per  aluum  defcendant,con- 
fuiuerim  ego  iis  omnino  vtne  ea  quidem  attingant,ni 
fi  quis  temperamenti  proprietate  corpus  affirmet  hbe 
ter  alime.nta  huiufmodi  admittere.  His  pruna  com- 
mendantur  magis,fi  qui-lem  facileper  aluum  deiician 
tur.Solent  enim  nonnullishxc  quoque  corrumpi,non 
ftatim  per  aluum  reie&a.  Punica  vt  inter  autumnales 
fru<ftus  alimento  leui  conftant ,  fanguinemque  perpe- 
tuo  g  gnunt  tenuem,funtque  ventriculo  amica,&  qux 
mordaces  fuccos  aholeant:quapropter  horum  quoque 
opportunus  tibi  vfus  conftet,  quum  videlicet  in  corpo 
re  exuperare  calor  videatur,aut  anni  tempus  tale  vrge 
at:alioqui  fuperuacaneum  fuerit,  qux  pro  medicamen 
ti  ratione  furuntur ,  his  vt  efculentis  vti , prxfertim 
quum  contraria  temperamentum  fuggerat  quam  ra- 
tionis  expers  appetitus  ac  confuetudo  poftulet.  Coto 
nea  ex  autumnahbusfruftibus.inter  edulia  adftri.ngen 
tia  connumerantur,  quxque  aluum  fupprimant.Solent 
hxc  nonnullis  ante  cihum  fumpta  aluum  potius  coer- 
cere,  ficuti  i  cibo,emolljre.  Quod  minime  mirum  fit, 
quandoquidem  ventriculi  os  adftringendi  facultate 
comprimentia,aIimciniam  vi  protrudant:quemadmo- 
dum  fane  in  vtre  quoque  acvefica  idemanibus  prx- 
ftimus,facileque  contenta  educimus:  prxfertim  fi  re- 
pleta  quidem  vafa  fuerint ,  vehementius  autem  fu- 
periores  partes  coprimimus.  Tnterhofce  frudlus  ma- 
xime  omniii  adftringunt  forba3coiinaj&  mefpila,quc- 


H 


alat,&  divfecet,&  renibus  opituletUr,  &  vifcera  thora- 
cimqueperpurget,  no  perinde  tamen  ventviculo  acco 
moda  fit.  Amygdalxfiintegrxdeuorentur,  concoctu 
difficiles  euadut :  optimum  paraueris  edulium  fi  haru 
cremore  fuccretodecodtoque  ordeo  immifcueris,  aut 
alicui  tali,amyl6que  in  primis.Hocenim  omnibus  prx 
ftat,vt  quod  leuiiTimum  fit,&concod>u  facile,  ac  boni 
fucci,fanguinemque  progignat  nitidum  &  tenuem.Ac 
fevmoni  quidem  huiufmodi  fatis  a  nobis  hacrenus  pro 
dufto(qui  quide  orationis  breuitate  feiftemur)hicfine" 
faciamus.Deinceps  vero  de  reliquis  quoque  alimentis 
tra<fremus.  Qu6d  fi  narrationis  affmitate  mentionem 
quoque  de  his  fecerimus  quovum  a  te  vfus  vefpuitur, 
condonabis  nobis  hoc  ,  fi  in  ahovum  quoque  gvatiam 
hxc  tradantur. 

DE    ANIMALIBVS    TER  RESTRI  BVS,    A  Q_V  A- 

tilibus,volatiIibus:horumque  differentiis. 

C  A  P.  VII. 

ANimaIium,quorum  fpecies  mqltx  habenrur,  a- 
liaterreftria  funt,alia  quxvolatu  fidant,  aquatilia 
alia.Horum  fmgula  in  maiora  minoraque  faftigia,pr5 
fpeciei  diuerfitate,  diduciifitur .  Atque  horum  riirius 
vnumquodque  xtatis  differentia  difcriminatur,vt  alia 
iuuenilia  xtate,alia  vigentia,feniove  confefta  videan- 
tur:  prxterea  cicura  alia  ac  domeftica  funt,  alia  fylue- 
ftria  :  itemque  aha  exercentur  magis,alia  minus.  Qux 
itaque  terreftria  ac  pedeftria  vocantur  (etenim  repe- 
tendum  ab  initio  fuerit)calida  femper  plus  iufto  funt, 
&  qux  valenter  nutriant^fanguinemqu.'  gignant  craf- 
fiufculutn,&  athleticis  corporibus  conueniant  mrgic,, 
Volatilia  atque  aerea  ,  leuiora  quidem  multo  funt ,  & 
qux  non  vfqueadeo  alant,  quadamtenus  autem  ficcVo 
ra  &  fibrofiora  funt,  fanguincmque  gignunt  tenuiore: 
ex  his  ipfis  quxcunque  in  aquis  degunt  hiimeciiora 
habentur  &  carnoiiora.  A  quatilia  communi  quidcm 
rat;o'ie  lcnge  relatis  iam  humidiora  funt  ac  frigidio- 
ra  non  parurri  vero  inter  fe  differunt :  quandoquidem 
aliud  fitpifcium  genus.aliud  mollium,aliud  teft-ceo- 
rum,  aliud  cruftatorum.  Atque  inter  pifces  alii  ceta- 
cei  funt  &  pelagii,  alii  littorales  &  faxatiles.  Atque 
ex  his  qui  corporis  conftat  mole  maiore,alimehtu  cor 
portb9prxftathberalius  rrafliufque,ficurimmores  par 
cius  puriuique,prxfertim  fi  ex  faxatilibus  fucrint.Ncc 


ji  A  C  T  \ 

fancdiffvrentiaru  minus  ex  corum  quoque  paftucotc  A 
pleris.  Quum  cmm  iu  vniuerfum  laudatiores  femper 
habeantur  marini  lisqui  in  aquis  dulcibus  degiit,non 
fane  pauciores  hinc  quoque  differentias  colligasmam 
qui  in  alto  feper  diuerfantur,feriunturque  affidue  f  lu- 
ttibus,&  fatig  intur  melius.&cibis  vefcuntur  repurga- 
tioribus,  prorfufque  inter  pilcescariiem  obtineint  ni- 
tidam  ac  iolidam  :  quo  fit  vt  aliis  magis  nutriant  fan- 
guinemque  progignant  craffum.  Quiverb  cjbumca- 
piunt  i,n  iluminum  oftiis,locifque  paluftribus  ac  limo- 
iis,aut  vbi  cloacx  definunt.guftatu  pingues  quide  fen  B 
tiuntur.nec  ingrati,  valde  tamen  praui  luut,vt  qui  fa- 
lubris  nihil  contineant.  Saxatiles,qui  ifl  aquis  degunt 
puris ,  carne  meliore  quoque  prxditifunt ,  vt  &  haud 
grauate  concoquantur,  &  fanguinem  generet  tenuem 
purumque.Mollia  omnia,quod  ad  fucci  bonitatemat- 
tinet,pifcibus  nuiltis  prxferuntur.  fanguinem  enim  gi 
gniit  tenue,&  nitidurneruis  tame  multis  conftant:qua 
gratia  &  pertihacius  cxteris  concoquuntur,&  frigidio 
ra  cefentur,nempe  exanguia.  Pifcium  molliumquein 
comfinio  cruftata  confiftuntrquum  verofacilius  quam  C 
mollia  conficiantur,  fanguinem  prxterea  gignant  pu- 
riore  ac  tenuiore,mi,nor  meft  teftatis  vfus,vt  qux  njhil 
defatig  itione  exerceatur:  quaplaneob  re  nonulli  his 
pectines  prxferut,  vtpote  qui inter  reliqua  teftata  foli 
diuagctur,locumq;  mutct.Saguine  teftata  exhibet  te- 
nue  &  aquofu:  alioqui  cofici  etia  rebellia,&  qux  haud 
facile  aluu  fubeant.  Deliguntur  a  multis  piices  quibus 
fquamis  olfibufve  obducta  cutis  iit:  quibus  ego  porro 
fidc  adhibeo,qubd  hofce  diiThniiibus  liccos  magis  effe 
exiftime.Na  quod  interhumida  ficcu  reperitur,como 
deratu  cenferi  omnino  debet:ficuti  fanc  etia  quod  in-  D 
teriicca  humidumfuerit:cuiufmodi  ex  auibusjgallina 
ceum  genuseft,&  phalianoru^iifque  etiam  magis  ana 
tcs,atque  anferes,  quieque  in  aquis  degunt  omnia.  Et 
quoniam  terreftria  fubftantia  coftare  terrea  diximus, 
multoque  fanguine  ac  fucco,  corporique  alimonia  ex- 
hibere  non  dillimilem  ,  deligenda  ex  is  qua?  tencrio- 
re  artate  fuut,  minorcquecorporis  mole  quam  profpe 
ciei  differentia ,  nec  qux  exercitatione  multa  agUefn- 
tur.  Na  qux  paulo  magis  inertia  funt,hume£tiora  hxc 
&  excrementitia  habentuniicuti  qux  diutius  exerce-  £ 
tur,ficciora  &  leuiora:  fugiendus  verb  in  omnibus  ex- 
ceflus.  Quin  artuu  quoque  ipforum  alimoniam  liccio 
rem,  minufque  recrementitiam  exhibent  extimx  par- 
tes  qudm  intimx^minores  quim  maiores,  pronatura- 
lis  videhcet  formationis  ratione.  Probatur  porro  ho- 
rum  vnumquodque  etiam  ageinere  carnis.quanto  na- 
que  animalium  caro  ab  albedine  degenerat,tanto  ma- 
gis  fucciboni  vfum  deperdit.  Comuniverb  omnium 
rafione  cx  iis  qux  fpeciei  eiufdem  imt,qux  tenera  ad- 
hucxtate  funt,alimcntum  prxbent  humidius;xtate  au  p 
tem  coj)ilftentia,calidius  ficciufque:vtrifque  deterio- 
ra,qux  iam  confenuere^qubd  humorem  adaugeant  a- 
trabilarium  &  excreme!ntitium:idque  quo  maiorecor 
poris  mole  conftiterint,fuerintque  exercitatiora.Illud 
quoque  operxpretium  fit  non  iguoraffe,agreftia  fcili- 
cet  domefticis  calidiora  iiccioraque  effe.qux  tamen  fi 
congruo  omnia  vfuexhibeantur  (pro  conuenienti  ni- 
mirum  temperamenti  ratione)nihil  incommodare  ex- 
iftimentur.  Habes  iam  traftatumde  alimentis  fatis  ti- 
bi  explicatum.rerum  enim  diftributione  haccontine-  q 
tur  particulatim  differentix  omnes:  fic  vt  minime  ne- 
ceflbm  fit  particulares  tibi  horum  fpecies  reccfere,ho 
mini  philofopho,  &  qui  facilc  poffis  ifta  inueftigare. 
Nunc  reliquii  eft  vtdevino  cxterifque  humidis  qui- 
bus  vtimur,differamus,  nequid  orationi  defit. 

DE  V  I  N  O,   AQ_V  A,  LACTE,  OVIS,  MEtlE,  OLEO, 

fapa,aceto,vuximmaturx  fucco,Punicis  malis,&fa 
le:  dcque  eorum  differcntiis.  cap.    v  i  i  i. 

ERGovinum  (dehoc  enim  dicendum  prius.propte- 
rea  qubd  phinmus  quoque  huius  vfus  fit)  hoc  qui-  ^ 
dem  craffum  cft,  illud  verb  tenue:  hoc  aufterum,  lllud 
dulcc:atquc  mtcr  hxc  aliud  album,aliud  fuluum,aliud 
rubens.  llorum  porroin  confinio  ftatutas  differentias 
fponte  omit  to.  neque  enim  necefle  nuc  habemus  01  a- 


r  A  R  I  1  32 

tionis  minutias  eiufmodi  pcrfequi.Itc  ahud  polypho- 
rum  eft,quod  muhum  aqux  vt  diluatur  admittit,ahud  . 
oljgophorum,quod  minus.  Craflamagis  alibilia  funt, 
ac  craflior^  fangujncm  gignunt:in  caula  funt  vt  vifce- 
ra  obftruatur:contr.i  fc  liabiit  tenuia,vtpotc  qux&  v- 
rinameliciant,&  fanguincm  gcncrent  tenuc.  Accom- 
modatiora  ventrjculo  quxauftera  funt ,  minus  tamen 
alunt:c  diuerfo  fc  habcnt  dulcia.Scd  &  alba,minus  ca- 
Udacxteris.  Priorcs  enim  calefacicndi  partcs  obtinet 
fulua,  fecundas  rubentia:  inomnium  vltimislocantur 
aquofa,qux  pauculum  aqux  vt  diluantur  poftulant:o- 
ligophora  vocant.  minus  hxccaput  tcntaut.  Atquc  iis 
quidem  quiiefe  benehabitos  effe  ftudent,  vina  genc- 
rola  ac  bcnecolorata  conueniunt  magis  :  tibi  verbcui 
iimplex  tantiim  faimtas  curx  iit,  fpiritiifque  animalis, 
videripoflit  fatis  etiam  oliphogorum  fafturum,  quod 
&  album  fit,&  tenue:  nifi  fiquandofrigef  icrus  neceila 
no  ad  calidioru  vfum  confugias.    Aqua  vtedum  qux 
nec  qualitate  aliqua  prxdita ,  nec  refcs  fit :  cuiufmodi 
ftagnantium  aquarum  eft,earum  prxfcrtim  quxpalu- 
ftri  )us  nec  ventis  peruiis  facis  refidcnt.  Laudabilior 
fontainx  aqux  vfus  efl,aut  qux  ex  putcis  afliduc  agita- 
tis  hauritur.  Seciida  ab  his  commendatio  fluuialium, 
nifi  in  has  quoque  cloacx  deriuent,  qux  vrbium  autre 
gionis  alioqui  alicuius  fordes  eluant.  Fugiendusinpri 
mis  earum  vfus  quxinlignitcr  frigidx  fuerint,quique 
nnubus  eliquatis  defluunt,  tum  quibus ,  vcluti  prxfe- 
gmina,minutulx  harenulx  quxda  inuiatent,limofique 
aliquid  fubiidat,  quique  non  procul  a  fponte  nafcen- 
tibils  calidjs  fluunt.Inculpatiflima  omuium  aqua  qua: 
cito  tum  frigeicit  tum  incalefcit,  nec  guftu  aut  odora- 
tu  qualitatc  aliquam  reprxfentet.     Lac  porro  ipfum 
quum  ex  fubftantiis  diuerfis  cofletur, ferofi  videlicet, 
butyrofa,&  cafeofa,adhibendum  femper  ad  vfus  feru, 
vt  medicamentum  folummodo :  vtpote  quod  fngi- 
dum  iamlit,&  aluum  emolliat,nec  quicquam  nutriat, 
&  abftergat.Butyrum  quumcalidum  fit  ac  minime  c- 
uidenter  humidum,ventriculo  aduerfatur.-probe  tamt 
concodum  fanguinem  gignit,  facile  in  bilem  abit,ha- 
bitudinem  naftum  calidiorem.   Cafeofa  parsterre- 
ftris  eft,&  qux  meatus  infarciat ,  atque  xgre  conficia- 
tur:prxfertim  fi  invifcera  incidatobturata,  &alioqui 
anguftiora.  In  totum  vcrb  lac  alibile  eft,bonique  fuc- 
ci :  caputtentat,  iis  quidem  quibus  facile  id  repletur: 
quibus  cafei  modo  cogitur,  iis  vifcera  obftruit.  Deli- 
gendum  lac  maximc  caprinum,vt  quod  ouillo  tenuius' 
iit  &  bubulo:  cafeus  verb  qui  &  recens  fit&falis  pau- 
xillum  admixtum  habeat:aliorum  verb  vfus  refpuen- 
dus,propterea  qubd&  difficilcconcoquantur,  &  ven- 
triculo  aduerfentur,&  obftruant,  &  fanguinem  procre 
ent  craffum.  Ouis  vtendum  gallinarum  in  primis  do- 
mefticarum,  deinde  ab  his,phafianorum,poftremba- 
natum,atque  anferum.Prxcipua  oui  pars  luteum  eius 
eft,  vnde  alimcntum  corpori  fubminiftreturliberale 
purumquemam  alia  &  concodtu  peruicax  eft,  &  vt  ela 
boretur  diutius  exigit.   Porro  ex  his  qux  de^animati- 
bis  diximusdicet  de  horum  quoque  ipforum  ouis  con 
ie&are.  Pifcium  oua  longe  minore  tum  calfaciendi  tu 
nutriendi  facultate  prxdita  funt:  quanto  nanque  auiu 
carnes  pifcium  carnibus  prxftant,tanto  fane  magispi 
fcium  oua  fuperantur  ab  iis  qux  auium  funt.  Qux  fale 
ficcantur,xgre  conficiuntur,  ac  fangui)!iem  corruptela 
inficiut.  Id  quod  de  falfamento  omni  di£tum  intelligt 
volo:  quandoquidem  falfamentum  omne  putrefcente 
corruptumque  fanguinem  reddat,quod  vitandum  prx 
omnibus  fuerit.  Mellis  vfus  fenibus  couenit,ac  tempe 
ramento  frigidis  ,  &  hyemis  tempore  :  incommodum 
hocbiliofis,  atque  xftate  fumptu-  Quiimenim  calidu 
id  fit  &  ficcum,ac  pro  guftatili  quam  obtinet  qualita- 
te  familiare,in  iisqui  t.ito  moderatofrigidiores  funt, 
quanto  id  calidius,conflato  ita  exceffus  vtriufque  com 
plexu,moderato  temperamento  par  eft  fanguinemin- 
de  generari.  Coeunte  verb  in  idem  gemino  tempera- 
mento  ,  mellis  videlicet,  eiufque  qui  affumit  quod  in 
melle  ineft  dulce.in  bilem  vertatur  :necelTe  eft:  fcilicet 
ldem  hicperpeffum  quod  foris  ignis  poteiitiaplus iu- 


•>■) 


D  E    S  P  I  R. 


ftt>  decodum  patitur.  Sunt  qui  detradta huic fpuma, 
atque  itaretufa  in  primis  eius  acrimonia,  minus  iii  ca- 
lidii  reddant:id  fi  tu  quoque  facias,edulnfque  hoc  no- 
jiullis  prxterea  adnufceas  ,  nili  calor  obftitent  aliquis, 
qui  incomodum  minetur,probatifiimo  ita  medicame- 
to  vtare,quod  prxterqua  quod  alat.leniter  etiam  ven- 
trem  purget.  Oleum  vero  quum  calidum  modice,hu- 
miuumqiie  lit ,  ob  pinguetudinem  efie  infcftum  vctri- 
culofolet.-quod  comune  fit  oleofx  pinguifque  qualita- 
tis  vitium.  Quo  fit,  vti  modiceopfoniis  additu,non  (a. 


A  N  I 

,  A 


u 


m  r. 


extato  teporis  in'tei  uallo  opus  peragat:  pixterea  au  e, 
vt  no  durabiliorita  lpirit9iic,certe  nicidjoi-  euadcc,  que 
admodu  fanepoften9  docebim9  in  oratioiiis  repetione. 

D  E      SOMNO,    EXERCITATIONE,  AC  BALNEO, 

CAp.  XI. 

SOmni  acibo  corpus  vniuerfum  humettum  reddiit, 
huiuique  penititi iinas  quafque  partes  irrorare  cre- 
dutur,facu!tatclquenoftras  exiufcitare,ac  fenforia  in- 
nouata  redintegrare,naturalcmque  vna fpiritum,vita- 
Umque,&  animalem,ac  veluti  denuocorpus  totum  re- 
nc  manifeftonoxam  fuam  detegat :  fupra  modum  ve-  B  ncere.  Ante  cibum  exficcandi  vim  prxftaiit,  corporif- 


ro  fi  achibeatur  ,  quum  natura  mnatave  coniueuent, 
faculcatem  ventnculi  contentricem  reftinguit.  Quod 
ex  lmi  femine  fit,vtpote  quod  nec  calidum  adeo  gluti- 
nofumve  accraffarum  partium  fit,  cum  minore  nego- 
cio  aluum  fubit:tum  ventnculum  minus  infeftare  cre- 
ditur.  Vtruuque  bonitate  vincit  amygdalinum,  quip- 
pe  quoc  &  pavtibus  conftet  natura  tenuioribus,  &  mi- 
nus  ventriculo  incommodet,tum  verodiiiecet,  conte- 
tofque  in  thorace  humores  facilc  eliciat,  ac  fauces  prx 
terea  leuiget.     Sapa  inter  opfoniorum  additamenta 
(Grxci  -3€?Js4«'fWTs  vocant)  ipfa  quoque  cenfetur.  hxc 
ficuticalefaciendi  vi  inferior  melle  eft,ita  valetius  nu- 
trit,  ventrem  modicc  fubducit ,  vifcerum  obftruftioni 
minimeidonea.  Acetum  niii  quis  frigiditate  laboret, 
vtiliterefculentis  inditur.  Id  enim  quum  frigidum  fit, 
ficcumque,  ac  tenuiflimarum  partium  ,  &  dillecantif- 
fimum,confar£tos  ventriculo  vifceribu-fque  humores 
incidit,atque  attenuat,&  abftergit:  fique  prius  craflaru 
partium  cibus  aliquis  ingeratur  ,  attenuatur  is,  &  infi- 
gni  aceti  vi  veluti  elaboratur.    Omphacium  &  acido- 
rum  punicorum  fuccus,commode  vt  medicamenta  ex- 
hibentur,nam  alias  neceffarius  eorum  vfus  nonfuerit. 
Siquidem  omphaciu  tametfi  ventriculo  conferat,qua- 
tenus  tamen  partibus  coftat  craffis,frigidumque  eft,  ac 
vetrem  fupprimit,non  omnibus  ex  vfu  efie  videri  pof- 
fit.Acidorum  porro  punicbrum  fuccus  quum  tenuis  fa 
tisfit.flausquebili  repugnet ,  fanguinique  in  primis 
feruido,ac  iocinori  xftuanti,no,n  fane  ventriculo  inte- 
rim  comodus  fuis  habetur.Huius  abufus  aluu  quoque 
fupprimit,  ideo  quod  acidx  qualitati,  adftringetis  no- 
nihil  immixtum  obtineat.  Sal  inter  opfoniorum  addi- 
tamenca  calida  liccaque  reponitur,quxque  modice  ap 
petentiam  excitent  :facitad  humorum  ,  fiquid  redudi- 
dat,  exfuctionem  &  reficcatione:  confultius  tamen  fue 
sjritjfrequehtiorem  huius  vium  vitafle,qu6d  &  ficcato- 
ria  alioquifacultate  prxditus  fit,&fitim  augeat,&  fan- 
guinem  corrumpat :  fiquidem  ex  hoc  fi  condimentum 
tatii  quxratur  cibis,gratufque  his  inde  fapor  cocilietur, 
paululii  quid  noxxinferat.-atnimius  eiufde  vfus  officit. 

DE    C  I  B  O  R  V  M  QV  A  N  T  I  T  AT  E,  C  A  P.I  X. 

POrroaffumendicibi  vniufcuiufque  modus  is  efto, 
quonondum  fatietas  ceperit.  Sic enim exuperans 
natiuus  caIor,cibos  qui  in  ventriculo  continentur,  co- 
fecerit.  Prxftat  autem  alimentorum  quoque  vires  ob- 
feruafle,  vt  fi  ex  iisfuerint  qux  valentius  &  plusinutn- 
unt,muIto  ante  expletam  appetentiam  abiiftamus:  fin- 
eotum  qux  parum  ac  leuiter  alunt,liceat  pluraingur- 
gitare:fiquidem  hxc  diutius  cocoqui  poftulant.illa  fa- 
cile  aluum  fubeunt.  De  potu  coniectura  facienda,  pro 
fumptj  alimenti  humiditate,ac  ficcitate.  .  ( 

BIS    NE    EADEM    DIE     ASSVMENDVS  CIBVS, 

necne,  c  A  p.  x. 

f\  Voniam  ver6  quxris  ex  me,num  ad  fanitatis  ttite- 
V<M3m  fpiritifque  animalis  perfiftentiam  prxftetfe- 
mel  quotidie,anbis  potius  cibum  capere:  ego  fatius  ef 
fecrediderim,vt  diftributo  intriacibo  omni  meridie 
portionibus  duabus  vefcaris,  reliqua  fub  noclem.  nam 
&  afliduam  ita  cerebrum  humedtationem  fentit ,  &  fa- 
Ctlior  conciliatur  fomnus,  &  longius  fpiritus  perdurat 
irrigatu  ii'gi  fotus ,  necfacileita  ignefcere  continget 
ob  ieiunium,neque  refrigerari :  fiquidem  vtrunque  e- 
ueniat  temporis  ac  temperamentorum  diuevfitate. 
Quod  fi  inualuerit  confuetudo,nec  velis  bis  rei  eidem 
vacare,poffis  cofuetudine  feruare,quxnaturales  facul- 
tates  in  habitu  ia  induerit ,  vt  citra  detrimetu  ahquod 


q;  noftvi  madore  omne  depafcutur,interi9fe  ageteca- 


d 


lore. Nibilenim  aliud  eft  ionus  q  feiuu  detctioiuauior 
qua'da  calorifq,  ad  interna  reuocatic:ifq;  ii  alimetu  cp 
fatis  fit  appoiitii  fibi  offenderit,  conficit  hoc,  inque  v- 
niuerfum  corpus  diftri!uut,idcmque  pra:ftat,criidiores 
aliquosatque  lnconcciftos  humores  nadlus:fic  porro 
fit,vt  ad  hunc  modum  fomni  cibum  prxcedentes  com 
mendencur.nullo  ^  ero  repertohi  alimenrofamiliares 
naturalefque  humores  inuadunt ,  hofque  ipfos  abfu- 
munt.Denique  opus  fuerit  eum  qui  dormiturus  fit,ca 
lori  fomenti  femper  aliquid  plus  minufve  addidiile,ni 
fi  fadum  nb  eo  paucis  antea  horis  idem  fuerit:  id  quod. 
anftitucx  tibi  viclus  vationi  commodius  fit,vt  confefto 
iam  cibo,vaporofoque  quod  ineftac  flatuofo  diicuilo, 
repurgatioie  ita  demum  digeftione  madefcat  cere- 
brum.-ne  quando  quum  ficcius  hoc  eife  cenferis,  dece- 
pcus  vna  cum  cibis  iomno  te  ccmmittas:hoc  enim  pa- 
clohumidius  ipium  iufto  reddideris.  Acfomnusqui- 
de,a:que  ac  vigilix ipix.fi  moderatus fit  probatur, cor- 
porique  vniuerlo  commodat,  pro  vniulcuiufque  habi- 
tudine,viclufque  ratione  adb;b'itus:ficu:i  certum  eft  e- 
undemexcefiu  aut  dcfeilu  nocumentum  inferre.  Inter 
reliquam  viitus  rationem  probatur  exercitatio  quo- 
que,  qua  &  naturalis  calor  refocilletur  ,  &  excremeto- 
rum  rehquix,autper  halitum  digerantur ,  aut  inferiut 
protrudantur:  atque  iis  quidem  qui  valentioris  alime- 
ti  cibum  fumpferunt,exercitatione  vd  conuenit  vehe- 
mentiore  ac  contentiore  deambulatione,venatu,palx- 
ftra,curfu,difco,pila  parua:fummatim  quodcunque  ta- 
£  dem  exercitationis  genus  exiftimetur  refpirationem 
vehementiorem  concitare  pofie  ,  ac  calorem  adr.uge- 
re,  &  teniji  quodam  fudcre  humeftam  cutim  perfun- 
dere,his  ipiis  accommodum.Tibi  vero  qui  tenui  ita  vi- 
Qus  ratione  vtare.fatis lit  etiambreuior  deambulatio, 
prxfertim  ii  ante  cibum  ineatur  :  ac  mane  quidem  bre- 
uior  ea  &  tardior  efto  vergente  anni  tempore  ad  cali- 
dum:  contcntior  autem  &  diutui  nior  hyeme.HIud  pcr- 
petuo  obferuandum,vt  tantifper  fe  quis  exerccat,dum. 
nondum  laffitudmem  exercitatione  contrahat,  quam 
P    fi  fuboriri  perfentifcat,defiftere  conuenit.  Exercita- 
tioa  cibo  iut  alimentum  prxripit ,  aut  hums  ipliusper 
corpus  digeftione  imperfeftam  reddit,autcalore  ad- 
auclovenx  arteriazque  ad  extimam  corporis  fuperfi- 
ciem  impetu  ante  concoftionis  abfoluta:  tempus,ali- 
mentum  arripiut,  crudiorumque  ita  hiunorum  in  cor- 
pore  copiam  penitius  colligunt:  qux  fane  omniainge- 
tiummorborum  primordia  fiunt.  Balneorum  vero  v- 
fus  nulli  fecundus ,  quippe  quibus  folidiores  corporis 
partcs  liumefcant,ac  meatus  refercntur.-infarcluqtie  hi 
q   omni  attenuati  liberentur.  Horum  certetibi  potiifimu 
admittendus  vfus ,  prxque  alia  vkftus  ratione,  qui  cor- 
pus  geftes  recrementis  vacasfubaridumque,  fic  dteie- 
iunii  confuetudine  confectum  &  frugahtate.  Kam  qui 
corpore  conftant  camofiore ,  aut  collectorum  huir.o- 
rum  multum  circunferunt,  noxam  potius  concraxerinr 
intempeftiuo  horum  vfu.-quibus  tamen  ipfis  il  euacue- 
tur  prius  ,  iaimpertirihac  iuuametii  fuu  queat,  vtpote 
qux  meatus  irriget  atque  expediat.  fatiique  pcr  haliru 
d)gerat:in  iis  vero  qui  replctione  laborant ,  antequa  q> 
fatis  fitper  halitu  digerat,  interius  coftitutos  humores 
H  refoluunt  atque  accedunt,  &  adhuc  dclitefcentescon- 
turbat  &  excalfaciut.  cp6te  vero  nafcentibus  qux  cn.lfa 
cicdi  vi  prxdita  funt,vtvtare  nunqua  fanc  cofuluerim, 
vt  quxiiccatoria  maximc  vi  pollear.  Quum  cnim  nitru 
hxc  aique  alumen  ,  &  atramentum  futorium  referant, 

bbb.i. 


3S 


humorem  exhaurlunt  potius  qium  fqJbnant.Hortan- 
di  fiint  vtad  ea  fe  conterant  qui  malo  corporis  habitu 
ac  turgidiorc  tument,  quibufque  periculum  eft  ne  111 
aqunmintercutem  tncidant,quibus  liccatoria  vi&us  ra 
tio  conferat :  ianis  verb  hominibus  iis  prxcipue  ,  qui 
paululum  mocio  ficco  calidoquc  tcmperamento  con- 
ftant,valde  damhanda.  Verum  fermoni  huiufmodi  fi- 
«em  faciamus,fatis  iam  explicato,  iis  quide  qui  ex  pau 
cis  dodhinx  multu  colligere  valeant. 

D  E  I  I  S  QJV  I     ERRORE    ALI  Q^V  O   MORBIS  TEN- 

tantur,hovumque  vi&us  rntione,  c  a  p.   x  i  i. 


A  C  T  V'  A  R  I  I 
A 


5« 


ns  quoque  qux  cxcemuntur  coniiceie  valeis ,  de  his 
vtires  poftulare  videtur,  mentionem  faciemus. 

DE  CONSIDERA  TIONE   EX  VRINIS, 

c  a  p.  x  r  n. 

VRina  in  homine  temperamenti  vndcquaquc  mode 
rati  oprima,  qux  fubvufi  fufflauive  coloris  fit.fub- 
fidtnfque  album,  lene  &  xquale  appareat,  ad  hancquc 
veluti  amulTim  quandam  pofitadirecTx  probaturvri- 
nx,  quafcunquc  in  humanx fpcciei  latitudine  fpedta- 
n  mus.Ipfe  porro  cum  tua  lpfius  vnna,  quil  melius  te  ha- 
bere  cognouens,  li  rehquas  perpenderis,  mjnimu  ab- 
errauerisin  iudicando.  Humcrum  cruditatcm  indicat 
vrinx  fubftantia  tenues:  quancloque  veroetia  proptcr 
obftructiones  tales  apparcnt ,  quod  qtnfi  percolentur. 
Ita  crafiiores,vtj  naturam  humorum  iam  concodtione 
aggrefiam  fuiflc.fic  nondum  eos  confeciffe  oftendunt, 
hofqueideo  etiamnum  turgcre.  Prxftat  vr  poftqium 
redditx  fuerint,  perturbentur  ftatim,  potius  quim  ali- 
quandiu  fluidx  perftent.  Colores  in  his  qui  ad  albedi- 
nem  tendunt,innati  caloris  defettum  monftrat:  idco- 
que  humorum  imperfedtam  coiicodtionem,ac  quo  ma 
gis  vrinxa  colorum  fymmetvia  euaviarint,eo  fancma- 
gisafanitate  diftant,qux  temperamentttm  fequitur 
proportione  refpondens.Quxcunque  colore  magis  in- 
fedrx  vifuntur  ,  pro  fuperioru  proportione  ad  calidius 
vevgunt.  Duci  ex  coloribus  qtioque  euides  fatis  figni- 
ficatio  poteft,humorum  maxime  vigentiurmfiquidem 
rufx  vrinx  fubrubeique  &  rubex,  fanguinei  humoris 
redundatiam  indicant:  flaux  veroeiufdemmodi  quo- 


f\  Voniam  vero  nonnulli  reperiuntur ,  quiob  necef- 
V^fitntem  ingruentem,aut  nppetitus  intemperatiam, 
aut  tcmporum  mutationem ,  aut  errata  aliqua  ,  diuer- 
fifque  de  caulis  non  diucrlimodc  prorfus  affecti,impru 
dentes  valetudinem  fincera  amittunt,  dum  diftillatio- 
ne  ahqua  covripiuntur,aut  intempcratura,aut  cvudita- 
te ,  aut  obftrudtione  ,  prxtcrque  rationem  exinanitio- 
ne,aut  repletionc:fatie  his  quoque  oratione  noftva  fub 
ueniendum,  ne  vecti  ignovantia  conting  't  hofce  inco-  C 
lumitatem  prorfus  deperdere,feleque  ita  negotiis  diffi 
cilioribus  implicare.Eos  igifur  quoslimplex  intempe- 
ries  infeftatjfugere  in  primis  conuenit  pvimitiuas  cau- 
fas,hifque  deinde  contvaviovum  viu  fuccurredum.  Ac 
quiim  calov  fupevarit ,  demendum  de  vino  edulnfquc 
craflioribus  ,  quietique  potiilimum  vacandum  ac  vitx 
pafflmonix:vincente  vero frigiditate,  contrnriis  vten- 
dum.  Exficcati  victus  ratione  reficiendi  funt  humecra: 
ficuti  c  diucvfo  humidiorib9  contvavia  via  pvxftvucda. 

~ .       v      ,   ..  ....       f  c    *       quebilcm.?i(ubfidensprxtcreacoIoratuvifatur,qua  i 

Cxtcvum  de  ns  quxpvo  ahmentis  ceciuntdupevius  di-  D  intmfinmt  u  1  A..-:.  ..1.  •  •  \ 


ximus:  fiquis  vevo  etiam  medicamenti  vfus  fuevit,  po- 
fterius  expUcabimus-  Tempovis  vevo  tvadtuquumob 
evvata  nonnulla  humores  aliquniuuIuerint,ficquoque 
contravia  adhibenda  vidhis  vatio,affedtibus  ingvuenti- 
bus,fed  &  nihilo  fccius  ea  adminiftvanda  qux  mox  di- 
centur.  Ac  bilis  quidem  li  exuperet  flaua  ,  impetuque 
hxc  furfumferatur,  tentanda  vomitio,  fi  pi  omptiorea 
fucrit:eadem  catapotiis  ex  aloe  euacuanda,d  ummodo 
nulla  febrisinfeftet ,  quum  inueteratior  nc  purrefadta 
ventriculum  infarcit,imoque  huius  fundo  adhxrefcit. 
Qu6d  fi  nimium  exxftuet,iamque  febrem  accendat,ac 
folam  vidtus  rationem  refpuat:  latius  tunc  fuerit  refri- 
gerantibus  vti  atque  humedtantibus,confedtumque  ex 
violis  zulapium,aut  aceto,aut  punici  mali  fucco,aut  ro 
lis,faccharumque  vna  quod  vocanr,epotaffe  :  tettacius 
vero  infidentem  prxftat  purgatoriis  medicaminibus 
educere.  Quum  pituita  infeftarit,  antidotis  vtendu  ca- 
liciovibus  vomiruque  ,fiquidem  fummatim  hxc  inna- 
tet ,  necnon  catapotiis  qux  dicentur  modice  pituitam 
defrahentibus.  Sanguine  vevo  moleftia  infevete,quid- 
nam  tande  prxferri  quxfo  poterit  fanguinis  miffioni? 
Cxtertim  bilis  redundan  tis  indicia  funt ,  capitis  mter- 
du  dolor,  orifque  amantudo,  vevtigo,fitis,potus  defi- 
derium,cibi  vero  faftioium.Contraria  funt  qux  pituita 
indicent,ade'ftque  intetdu  capitis  etiam  grauitas,que- 
admodu  fane  fuperius  de  his  explicatum  iufius  a  nobis 
eft  :  atque  hxc  ipfe  planc  pev  te,  etiafi  nulli  tradtemus, 
poffis  ingeniofis  dignotionibus  colligere.  Lafiitudinis 
fenfus  cuitifdam  in  corpore,  pedibus  prxfertim,fubor- 
tusjidque  qtium  nihilfe  defatigauerit  corpus,liumoru 
aliqueni  turgere  indicio  eft:  fucritque  tuc  operxpretiu 
alimentorum  copix  fubtrahere,  huiufque  etia  qualita- 
t,em  immutare,fi  opus  fit,  purgandumque  vna  corpus, 
fuperatis  humoris  exinanitione.  Si  ex  cruditate  mole- 
ftia  fentiatur,fiatque  id  ob  ciborum  quantitatem,  mi- 
tiuenda  quoque  horum  quantitas :  fin  idem  ob  quali- 
tatem  eucniat,  ad  aliud  ciborum  genus  deueniendum: 
iicuti  fanc  dcfeftns  ob  frigiditatem  vires  refumere  ca- 

lidiovibus  conuenit.Diftillationem  vero  medicamcn-  Ji  quod  glande  fuppolita,  aut  clyftere  iniedlo  educerc, 


infedum  hoc  colore  fuerit,talem  quoqiie  in  venis  hu- 
morem  vigere  exiftimare  debemus  :  afperius  idemac 
dilTipatius  diflolutionem  ex  alieno  flatu  lignificat.Fri- 
gida  porro  ea  cenfenda  fint,an  calida,id  vero  ex  vrinx 
totius  contcplatione  dignofcitur.  Inxqualia  fi  fuerinr, 
crratum  aliquod  111  vidus  ratione  admifliim  ,auterra- 
ticnrum  febriumaliqin,  diicordem  ita  inxqualitatcm 
effecerit.  Sciedum  prxtevea  quofdam,crudis  in  vrinas 
decumbentibus  humoribus,poftqua  refediftent  hi,  in- 
terfubfidctiaeos  deputafle.verum  iftud  intereft,quod 
hi  temporis  mora  concofti ,  in  fubljme  fe  attollunt,  ac 
poftrcmo  eunncfcunt.  Quxverofecundun  naturame- 
dium  locum  fufpenfa  occupanr,aut  fublimia  petunt 
(nubeculas  appellant),notx  funt  facultntis  qux  nondi 
fatis  humores  cofecerit.  fubfidentia  verofecuvitatem, 
venarumque  falubritatem  pollicentur.  Vrinx  ipfxco- 
lovibus  deterioribus  infeftx,iuxta  ac  cotenta,  eum  ex- 
uperare  humoremfignificant,  ctiius  colorationem  prx 
fe  tulerin t.  Difputatum  pori  o  a  nobis  diligetius  de  his 
eft  priuatimlibris  feptem,vbi  vrinarum  differentias, 
dignotiones,caufas,itc'mque  prxnotiones  exhis  tradi- 
dimus.  Ipfe  vero  potes  ex  iis  qux  iam  bveuitev  attigi- 
mus,fanitatis  immutationes  agnofcere.Deinceps  vero 
de.ilui  quoque  excrementis  paucula  quxdam  narran- 
da  funt,  quo  abfolutior  ita  fermo  euadat. 

D  E    DIGNOTIONE    EXCREMENTORVM  AtVr, 

C  A  P.      XI  III. 

OPtima  funt  alui  excremeti,qux  mollia,lxui?tf  fub- 
rufa,aut  fubflaua  fpeftatur  :tum  qux proportione 
refpendent  iis  qux  ingeruntur  :  quatenus  aute  limircs 
hos  exceflerint, immutatum  vna  temperamentum  de- 
lignant,  aut  corporis  vniuerfi,aut  ventriculi  ipfius, 
atque  inteftinorum.Ac  quumfrigus  quidem  inunlue- 
rit,ad  albidius  tendunt  excrementa  &  humidius :  ficut 
quum  calor  vigeat,in  rufum  magisflauiimque:  eadem 
li  copia  non  refpondeant,  aut  exercitatione  nimia  dif- 
flantur ,  aut  in  vrinas  deriuantur :  quorum  fi  neutrum, 
acciderit  ,  indicio  eft  contineri  intus excrementum, 


tis  qux  per  nnres  matennm  ehciunt,  Gvxci  t ppiva.  vo 
cant,deriuare  :  &  quxiam  antea  decubuerunt,  modicc 
calidis  educendique  vi  prxditis  medicamentis  cuoca- 
re.Tcl  vcro  fcbvi  iii  covvcptis  minuendus  omnibus  fan- 
guis,nifi  quid  obftiterit  aliud,&  tenuis  vidt"'  ratio  iniu - 
gcda.Sed  ad  aliud  ia  opus  hxc  pertinet.  Cxterum  vt  ex 


expediat.quod  fi  qux  exccrniitur  plura  appareat  quam 
pro  aflupti  cihi  proportione,  aut  cefiatu  efle  i  cofuetis 
exercitationibus  indicat,aut  djftributionc  in  corp9  ijn 
perfedJa  reddi,  aut  humoris  alicuius  demovfu  infeftari 
vctriculu  atq;  inteftina.  Acquu  cofueti  quide  colores 
appavuerint,nofancingens  malii  portenditui:maiorc',s 


57 


D  E    S  P  I  Rr:   A  N  I  M.   N  V..T  k 


58 


morboscoarguutmuhicolora,crueta,  ramentofa,aut  fi  A 
cum  dolore,  aut  tenefmo  excernantur.  vertim  alrerius 
hxc  funt  operis.  HJud  in  euacuatione  omni  confideran 
dum,qu6d  fi  qualia  purgari  expediat,  purgentur,con- 
fert ,  ac  bene  ferunt,fin  minus  ,  contrarium  euenit :  id 
quod  certum  in  primis  indicium  habeatur,tamin  eua- 
ciiationibus  quxfpote  proueniut,  quam  qux  arte  fiuti 
Reliquum  eft  vtde  puliibus  pauca  quxda  tradamus. 

D  E    D  I  G  N  o  T  I  O  N  E   E  X    F  V  L  S  I  B  V  S,       C  A  P.  X  Vj 

fTaque  adaudtocalore  ,  fic  vt  lmmutare  cor  poflit, 
I  pulfus  maiores  mediocribus  eiudunt:  qui  fi  vltenus 

intedatur,citatiores  fiunt.quod  fi  nec  m«jgnifudo  pof-  c 

fit,nec  velocitas  muhitudinem  caloris  vincere^iam  fre 

quentia  quoque  acceflerit.    Etenim  pulfus  eleuatiotie, 

aut  quu  arterix  corpus  exterius  mouetur  (id  enim  me- 

dici  ^niAirvocat),  ambientis  aeris  aliquui  intro  rapi- 

tur,quo  vitalis  fpiritus  refrigeretur ,  alaturque:  con- 

trario  vero  motn  («^Avyappellat,  id  eft ■fubmiiiione'v- ) 

quicquid  ineft  fuliginofi  calons ,  vitahque  ipiritui  irV- 

u:ile,excernitur.  Ipfe  ceirc,  coliato  eleuationis  uiter^fe 

&  fvibmidioms  tempore  ,  pofiis  fyllogifmo  colligere,  c 

calorne  vincat ,  an  fuliginofa  eiufmoci  fumiidaque  re- 

crementa:  vnde  fanc  queas,  fiquidem  arteri  irum  mo- 

tum  rtfiequare,multa  etiam  eovumqux  dehtefcant,di- 

gnofcere  atque  exadte  prxnofcere.  ^ciendum  mhilomi 

'tlits  non  eadem  proportione  qua  intendi  corpernit,re- 

mitti  folere  pul  us,oppri.neiite  frigore:  nam  tardiores 

pl-imo  fiunt,deinde  rariores.poftremo  inualeicete  lam 

frigore  etiam  minores.Tnter  differentias  fpeci  fqucpui 

fuum  omnes ,  prxferuntur  qui  vehementiores  fiiei  inr: 

foli  quippe  hi  digitorum  compreflum  repelhmt ,  con- 

ti  aque  ni:untur,&  prx  omnibus  cordis  vitahfque  vna 

fpintus  robur  validu  in  primis  efle  declarailt :  contra1- 

rium  l.iguidiores  indicant:qui  maiores  licetlint,vehe- 
'  mentc  tvme  cotactum  refugiunt,vita!iiqn'e  roboris  lm 

becillitate  notant:ficuti  fane  inxqualesob  degrauante 

plenhudine  fiunt,  partitimque  principahu  obftrudHo- 

nesinfignes.Deteriorisnotx  funt  deficientes,  prxfer- 

tim  fi  quies  motus  vnius  tempus  exceiTerit :  lam  enim 

cor  a  motu  fuo  defiftere  fignificant,  aut  ob  redundan- 

tem  humorum  plenitudi.nem,  aut  ob  paulo  poft  ftitura  £ 

internecione.  Duri  pulius  femper  quidem  illi  pulfuum 

magnitudine  imminuunt,diim  attolljtur  11-teria:  fiunt 

autem  vel  ob  ficcitatem,vel  ob  frigiditatem,vel  phle- 

gmonen  partium  potiilimum  neruofarum  :  ficuti  mol- 
les  ob  eiufdemmodi  habitudinem  tales  euadunt,fudo- 
rifque  interdum  aduentum,  qui  ipfi  etiam  fludtibunde 
ferantur  :  verum  hxc  a  nobis  iam  antea  in  opere  alio 
tradtata  funt ,  vbi  etiam  de  morbis  particularSbus  bre- 
uiter  difleruimus.  Qiium  enim  cubiculi  regii  cuftos  ad  p 
Hyperboreos  Scythas  legatus  mitteretur  ,  poftularctq, 
a  nobis  is,  vti  cometit  iriu  fibi  exhiberemus,  quo  mor- 
bos  diiudicare  fic  fatis  poflet ,  hotumque  ipforu  noti- 
tiam  afiequi,tum  cognitis  curationem  adhibere:  no.n- 
dum  planc  opus  totum  abfolueramus,  quum  perflante 
Notodifceflitille,legationem  iam  qua  fungebatur,in- 
greiTus:  nos  vero  inchoatum  opus  femiperfedtum  reli- 
quimus.  Ne  igiturillius  amicitiam  no  illibatam  ferua- 
remus,gratiamque  reponeremus  integram,nondum  id 
cuiquam  exhibuimus,qiuim  nec  fuprema  alioqui  impo 

fita  adhuc  illi  manus  fit.  Poftquam  autem  redierit  ille,  G  pellere  morbos  poircs.Videturqiu3  in  vniuerfum  vidtus 


vero  euideticaflNifadti.  oppletas  eiTc  veiias  coarguur 
quamobrem  aut  ianguinem  mittere  expediat,aut  par- 
cius  efle.  Idem  contingita  morbolele  reficientibus  ci- 
borum  afiiimptione  nimia.  Atque  his  plurimum  iu- 
cores  erumpunt,  quo  tempore  alimonia  concoquitur: 
ficuti  iis  qui  ex  finguinis  redundantia  noxam  fentiut, 
poftquam  cctifedta  iam  ea  fuerit:  fubtrahendus  nihi- 
lominus  vtrifque  cibus.  Nonnuliis  ldem  euenit  ob  ni- 
miam  cutis  rarefadHonem,  quibus  ii  copiofioris  fera- 
tur,periculum  imminet  animi  cefeclus.  Permittendu 
fane  his,vt  &  maiore  ciborum  copia  vtatur,iifque  qux 
calefaciendi  vi  prxditx  fint:tum  vero  extimam  corpo- 
ris  fuperficiem  refrigerent  &  conilenfent:  quibus  vero 
ob  deftillationem  ahquam  pe<ftus,  vniuerfufque  tho- 
rax  grauatur,bene  cum  his  agitur  i\  neque  febricorri- 
pianrur  ,  neqne  circa  coftai  um  ahquam ,  aut  mamillas, 
ant  pedtus  coniiftat  dolor.  Siquidem  hxc  cum  morbis 
iam  cenfentur  iplis,maiorcque  egentvidius  ratione,ac 
fermone  proIixiore,quam  vt  prxlcnti  inftituto  conue- 
niat.  IVodicc  fi  degraueturthoraxhumoris  illuc  dela- 
ti  pondere  ,  aut  tuflis  irritet,  dulcium  ,  tepidiorumque 
vfus  conuenit :  quique  humores  tluxione  decumben- 
tes  reieclu  promptos  parare  confueuerint.  Nili  enim 
hoc  fibi  padto  conlulit  xgrotus.iam  &  humorqui  de- 
iiuxitlocofe  obfirmarit,  &  dolorem  concitarit,  aliud- 
que  deterius  quiddam  conciliarit.  Iliud  r  unquam  non 
pi  oiiidendii,vtex  alto  decumbentes  humores  in  nares 
denuemus.fic  emm  thoracc  lllxlum  feruaueris,alib  eo 
quod  mfeftabat.delato.  Aluum  adftridta  comitatur  ca- 
pitis  grauitas,vertigo,oris  amaritudo,  cibi  tum  ingra- 
titudo  tum  faflidiu.  Dilcutitur  moleftia li clyfteris  v- 
fum  fentiat  ahuis-proipicicdum  certe,  vt  ne  ea  fuppri- 
taatur.  !\oiinulli  reperuitur  quibus  temporis  interual- 
lo  quodam  longc  plura  folito  fponte  dehciat  aluus,id- 
que  ftatis  quibufda  temporibus  ,  fimulque  infeftantiu 
ita  multa  detrahuntur,ac  melius  degunt:quidam  plurj- 
mis  varnfque  fupernc  reddttis,  multis  fefe  imminenti- 
bus  malisliberarunt  vomitione:  qux  nifi  cle  more  pro- 
cedat,poftqua  iam  in  confuetudine  ita  verterit  natura, 
multi  mde  ac  difficiles  morbi  oriri  folent.  Illud  omni- 
no  prxftandum  vt  coiuetis  excretionibus  celfantibus, 
artis  his  adminiculo  fubueniamus.Ouod  idemfacien- 
dum  111  iis  quibus  fern  per  nares  aut  hxmorrhoidas  fi.n 
guis  confueuit.  Sic  enim  coercito  prxter  rationem  fan 
guine,aut  cofuetos  meatus  adaperire  expediet,aut  ve- 
narum  fcarificatu  reduiidatia  eius  exinanjre  :nifi  fi  ob 
exercitationes  quadoque  multas  cofumpta  fuperflui- 
tate,aut  ob  cibi  fubtradtionem  imminuta,  n6  admodu 
vrgeat  emfmodi  neceffitas.  Sanc  quemadmodum  qux 
immodicc  acplufquam  par  eft, cuacuantur,  corpus  in- 
firmum  frigidumque  reddunt,  naturalefque  facultates 
retundunt:ad  eunde  modu  fi  quxpurgari  oportuerat, 
fupprimantur,mentc  degrauat,infarciuntque  ac  cotur- 
bat,dolorc'fque  alios  ex  aliis.&  morbos  coaceruant,vi- 
rclque  omiies  teporis  tradlu  laguidiores  reddut.  atque 
de  his  hadtenus.Quoiiia  vero  de  vidrus  ratione  ,  priua- 
timque  de  cibis  tradidimus ,  quos  ad  vfum  admittere, 
&  quos  repudiare  conueniat ,  inque  his  ommbusartis 
partc  qux  fanitatc  tuetur,tibi  ita  explicuimus,qHo  prx 
euntc  hac  &  profpera  valetudine  frui,&  lmminetes  re 


fueritque  a  nobis  opus  abfolutum,Deo  fauente  ,  ita  fa- 
ne&  gratiam  illi  retulerimus,  tibique  operis  exemplar 
exhibere  non  grauabimur:  id  quod  nonihil  ad  omnem 
medendi  methodum  conducere  tibi  pofle  videbitur. 
Quod  enim  huic  operi  deeft,  traditum  tibi  explicatius 
a  uobis  eft  :  poflis  tamen  ipfe  ex  iam  didHs  &  prxfente 
fanitatem  tueri,  &  periclitantem  iam  reuocare.  hoc  e- 
nimloco-eam  in  primis  artis  partem  tradtamus.Reftat 
vtde  naturalibus  excretionibus  dicamus,&  nocumen- 
tis  qux  harum  iuppreffionem  infequuntur. 

P  ROFVJIONEj      AC     SVPPRESSIONE  NA- 

turalium  confuctarumque  excretionii,   c  a  r.  xvi. 

SVdores  fi  xft atis  tepore ,  aut  prxcedente  labore  ali- 
quo  fiant,  nihil  fane  mali  aut  incommodi  portende- 
t"nt,  quin  non  parum  quoque  ndem  contulerint :  uulla 


II 


ratio  huiuimodi  in  fpiritus  omnes  xqua  omnium  di- 
ftnbutione  vfum  iuum  difpenfare.Tibi  vero  propolitii 
id  in  primis  fit,  vt  animahs  fpiritus  incolumis  perftet 
atque  eluceat.  In  id  iam  narrationem  omnem  confere 
mus,acconuenientia  trademus,repetito  ita  fermone. 

Ci_V  OMODO       SPIRITVS     VNVS  Q^V  I  S  Q_V  F     E  X 

propria  methodo  adaugeatur,prxfertim  vero  ani- 
malis,  c  a  p.  x.v  1  1. 

QVum  itaque  fpiritus  inter  fe  diuerfos  quatuor 
ratione  inuenerimus  ,  ac  pvimus  quidem  fit  qui 
ineite  ventriculo  videtur  ,  frigidufque  is  atque  hu- 
midus  appareat.( frigidum  appello,  non  qui  refri- 
gerandi  facultate  polleat  ,  fed  altero  qui  poft  etim 
habetur  ,  calidus  minus  fit  :  qucmodo  iane  fiquem 
ex  his  iiccum  pronuntiauero  ,  ld  a  me  humidiorum 

bbb.h. 


* 


39  A  CT1 

collatione  di<ftuintelligi  volo:  fiqu/3'tf  comuniomniu  A 
ratione  fpiritus  natuvalis  vnufquifqj ,  ex  quo  animitia 
fouetur,calulushuniidufque  nntura  cenfetur):ergo  fpi 
ritui  huic  qui  in  ventriculo  coliftit,  quu  appetendi  vis 
infideat,  quo  is  feipfo  purior  euaferit,iimile  veri  fit,  vt 
fefus  quoq;  de  fuoexhibeat  potiores:  fictlti  quomagis 
a  mediocritate  recefferit,  eo  infirmiores  quoque  vires 
fuas  prxftet:  profeclo  videre  eft  facultatc  hac  iiccitate 
ac  calore  magis  affici  quam  cotrariis  qualitatib9.Quu 
verohuicipfifuccedatfacultasqux  iocmore  continc- 
tur.quamque  naturale  nuncupamus,hxcque  ipfa  mta-  jj 
turfacultatequa  alimur,  augemur,  iimile  nobis  gene- 
ramus,&c6cupifcimus,cahda  humidaque  naturaprx- 
ditus  eft  huius  ipfius  fpiritus.  Ac  viftus  fane  ratioqux 
qualitates  has  fpeftet  ,id  prxftat  vt  iccinoris  facultas 
nouata  inftauretur  ac  vigeat:quod  gen9  fomni  fiit  pro 
lixiores,ac  balnea,  animiq.  tu  hilantas,  tu  relaxamctu. 
in  vita,exercitationes  pauciffimx,alimetaque,qux  mo 
dtceexcalfaciendihume&ddiqjfacultate  prxdita  fint. 
Quu  ver6  vitalis  atque  irafcibilis  facultas  corde  coti- 
neatiir,fpivituq;  hxcopus  fuu  exerceat,qui  logc  <J  ioci  q 
noris  calidior  fit,  idemque  ficcus,  quato  qualitates  hx 
repertx  intentiores  fuerint  intra  naturales  ipfaru  J.imi 
tes,tanto  fanc  validiores  exde  aftioaes  fuas  edidevint: 
fic  fit  vt  exercitationis  cotctione,  equitatione,  pugna, 
venationibus  excitetur.vi&uique  ratione  qux  ad  cali- 
d  ius  ficciufque  declinet.  Vtrauis  igitur  haru  facultatii 
deficietc  ia  refouere  ftudueris,accomoda  vicl9  ratione 
liberaliter  vf9,luculetiore  hac  ipla  prx  te  tuleris.Veru- 
enimuero  miffa  hxc  faciam9  qux  minime  tibi  curx  efic 
fciomifi  quatenus  eovunegle&us  valetudini  tux  aduer  D 
fatur.  Nunc  de  eo  dicemus  quod  tibi  ex  animo  fit,adii 
ciemufque  fermoni  quod  par  fuerit.  Et  quonia(ficut  di 
du  priusquoquea  nobis  fuit)fpiritus  qui  cerebrocoti 
netur,multo  infva  vitalis  fpiritus  caliditatem  fubftitit, 
iamque  hoc  ipfo  effe  etiam  ficcior  videtur,fic  vt  vndi- 
que  colligeti  ficcior  reliquis  fpiritus  is  ac  frigidiov  ap- 
pareat:  quxna,quxfo,c5uenietior  huic  vidus  ratio  dc- 
putabitur  quam  qux  modice  refrigeret  atque  exficcet? 
Iiscerte  qui  fimpliciter  ita  fpiritus  huiufce  incolumi- 
tati  ftudet  prior  illa  ac  c5munis,qua  ia  abfoluimus,ac-  E 
comod  a  fuerit  viftus  ratio:  vtpote  qua  cerebri  fpiritus 
durabilior  quide  15ge  gignatur,minime  tamen  vfque- 
adeo  fincerus  atque  imperturbatus.  Ipfe  vero  pauculis 
quibufda.  in  viiftus  ratiotiehac  immucatis(ficuti  mone- 
bimus),felici9  quodcupis  ailequare:  xquefane  ac  mufi 
cis  vfu  venirc  videmus,  quibusvna  alterave  fidiculafi 
relaxetur,  aut  intendatur,  aliis  iuterimloco  fuo  n5di- 
motis,diuerfus  omnino  quida  a  priore  c5centus  reful- 
tet.Ergo  qucadmodu  animorii  exhilavationes,&  rela- 
xameta,fomnique,fpivitum  naturale  noftru  humidiore  p 
veddunt,  vicalevero  cordis  fpiricum  calidiore  efficiut 
trx  ac  exercitatio  c5tetior:atque  aliter  tame  fpiritus  hi 
ciborum  affumptione  immutantur,humidiores  calidio 
refve  fa&i :  ad  eundem  plane  modum  qux  refngerant 
atque  exficcant,  ab  extrinfecx  vi&us  rationis  formula 
defumpta,  aliter  cerebru  ipfum  affecerint,  atquc  aliter 
vigilix,  operumque  affiduitas ,  &  perfeuerantes  animi 
circaintelligibilia  cogitationes.Hoc  enim  patto  motu 
plurimoa&us,  perfpicacior  tenuiorque  ac fplcdefcen- 
tior,a£tione'que  continua  ficcior  calidiorque  euadit.I-  G 
taque  femel  quuredH  tetederit,in  melius  proficit,do- 
miniumque  in  reliquos  exercet.  Profe&o  videas,qui- 
cunq;  fobrietati  fe  addixerut,operamq;  eiufmodi  pro- 
fitentur,eos  alimentorum  copiam  &  craffitiemabdica- 
re,plurimumque  abftinentix  confidere,  ne  horum  vfu 
fpiritus  is  craffefcat,  neVe,  fi  liberaliore  ita  vi&u  fpiri- 
tus  reliqui  cuicerint,naturalis  prxfertim,qui  facultate 
vtraque  ac  qualitate  animali  repugnet,  in  feruitute  ab 
his  traclus  redigatur  animalis  fpiritus.  Quemadmodu 
igiturfobrii  aqux  vfu  efficiuntur ,  quod  minor  ita  per 
corpus  digcftio  fiat,cibi  autem  paucitns  materiam  non 
fuppcditnt  naturali  fpiritui  quxfatis  lit,ac  vigilix  diu- 
tur.niores  iam  inde  abinitio  craffiores  exhalationes  co 
hibet,  vndc  perpetuo  niridior  corporibus  euacuatis  a- 
niinalis  fpiritus  reprxfetctur:fic  codcaqux  potu  craf- 


J  A  R  I  I  o4 

fior  fpiritus  is  &  tenebvicofus  rcdditur,oL>  terrcum  fc- 
re  euapovatum.Ieiuniis  vero  inflammatur,fitque  in  ira 
pvopcfior,  vigiliis  exficcatur,minimcque  fufcipicndis 
rerum  formis  idoneus  efficitur ,  quum  familiarem  fibi 
viftus  rationem  fpiritus  indepti  non  fuerint.  Kc  igitur 
contraria  viftus  rationc  diftraharis,ac  deteriorum  de- 
lecl  u  meliora  reiicias,c5mentariu.fque  is  detnmenti  ti- 
bi  alicuius  anfam  exhibeat,additis  his  quoque  oratio- 
ni.abfolutii  ita  fermonc  reddemu^.Quum  diu  li  &  abf- 
tinentiaa  cibologa,  &  rcrum  meliorum  cotemplatio- 
neanimalem  fpjntum  cotabefccevis,  non  debcsia,aut 
lciuniis  crebry  corpus  emaciare  ,  aut  aqux  potu:fiqiu- 
dc  in  anten&a  vita  ,  natiuo  tibi  cercbri  calore  nqux  v- 
fu  quodammodo  contemperato  ,  profperiore  qucque 
valetudine  es  vfus.  niic  verb  fa&a  ad  frigidius  inclina- 
tione,  relarciendum  quod  deeft  mediocri  vini  vfu.Ci- 
bis  vcro  frigida  in  primis  facultate  prxditis  non  fanc 
vtendum:  liquando  verofrigiditas  amplius  etiamnum 
inualuerit,  Andromachi  quoque  therincx  couenienter 
vfui  adhjbebitur:  quippe  qux  antidotus  fit,extenuandi 
fv.cultate,medicaque  vi  prxdita,qua  per  hahtum  dige- 
rat,facultatc'fque  noftras  exlufcitet.Quonii  vero  cibo- 
rum  paucitate  fquallorem  corpori  concraxifti,  ncc  faci 
lc  eft  aliam  ingredi  vi£his  rationem  ,  quuni  tibi  ia  hxc 
in  habitudinem  abierit,balneis  vti  expcdiet,  quibusck 
corpus  vniuerlum  madefcat,&  difflctur  qux  ad  profun 
dum  coi poris  a£ta,purgari  poftulanc ,  &  facultates  na- 
turales  defeftx  reuocentur.  Cxtcriim  qucmadmodum 
aniinale  hunc  fpiritu  ftatuifti  tibi,quo  fcopum  omnem 
ftudiofc  dirigeres:  licparfanc  fueritvt  nec  alioscotc- 
ptui  habcas.  Nam  &  rn  morbis^cofortii  legc  experiun- 
tuv  inuicc,&  fanitate  mutua  fentiunt.Quapropcer  feli- 
cius  tibi  ceaerint  omnia,ac  melius  ftabilictuv,fi  quii  co 
munis  puriq;  viftus  ratione  in  primis  habueris ,  parua 
quada  m  hunc  propclione,fpiritui  etia  huic  aliquid  co 
dones:  pro  huius  iplius  contemperamenti  propnetate, 
multoq;  plus  iuuameti  ex  mehorisvi£tus  ratione  hac& 
reperta  a  nobis  methodo  fufcipiet  habitus,  que  exphi- 
lofophia  fumpfifti,  tuus,  placitorumqj  difquifuio  pro- 
batoru,ac  ftudium  quod  in  veritatc  femper  c5tulifti. 
Cxteriim  orationi  ia  huiufmodi  fine  imponamus,qux 
explicata  fatis  fit,iis  quide  qui  fermonis  breuitate  cofe 
clatur:  nec  fane  minus  qui  medicoru  theorematii  prin 
cipia  nota  habeat,fuermtq;  philofophix  facris  initiati. 
A  te  interim  venia  petimus,  6  diuini  facrique  ordinis 
vir,  fi  minus  fortc  ex  toto  defideriu  tuu  expleat  c5me- 
tarius  is.    Scis  enimdifciplinas  mulcifidas  huiufmodi 
haud  facile  paucis  polTc  verfibus  coprehcdi,  fic  vtfer- 
uata  ad  plenii  methodo  fua  tradarur.Etenim  fi  quii  ve- 
teril  illorum  libros  lefturi explicamus  quifapietia  cxte 
ros  antecelluere,n5nulla  interdii  deelTe  videmus,  qux 
dixiffe  prxftabat,  nihil  fane  mivum  fi  huic  quoque  ope 
ri  plurima  certc  (ne  omnia  dica)  defuerint  eorum  qux 
tradita  oportuit:  iis  tamen  qni  mentem  certc  commo- 
tam  non  habeat  (nedumiis  qui  eodem  quo  tu  in  phi- 
lofophia  habitu  prxditi  fint),ifta  quoquefatis  effe  vi- 
deri  poffint,ex  iis  qux  tradidimus,ad  ea  quorum  nulla 
oratione  mentionem  fecimus ,  veluti  manu  quadam 
deduGis.Quod  infcientiis  etiam  aliis  vfu  venire  vide- 
mus:  vbi  qui  rem  dignofcere  fciuerint ,  iaftis  difcipli- 
narum  principiis,re!iflua  etiam  qux  a  principiis  haben 
tur,facile  comprehendunt.  Verum  vrge  quxfo  propo- 
fitum ,  &  nunc  quidem  votisnos  confirmatos  iuua,& 
ad  meliora  traducito:  nunc  vero  colloquiis  fanis  men- 
temnoftram  repurgato ,  confiliifque  nos  grauibus  ad 
ea  hortare  qux  deceant.  Neque  enim  habeo  cui  magis 
quam  tibi  obtemperem  ,  qui  &  velis  optima,  &  philo- 
fopheris ,  nouerimque  te  placitis  inhxrere  vens  philo 
fophix  ,noftriquevna  curam  gerere.Quod  ii  ea  prxbe- 
bitur  temporum  occafio  vt  mutua  frui  confuetudine 
diutius  polTimus ,  multa  i  nobis  quxfitum  iri  fperaue- 
rim  ad  philofophiam  opportuna  ,  &  ad  rerum  cogJU- 
tionis  profecium  fuppeditatura.Quod  Deus  faxit  vt  ad 
hxcaliquando  tandem  annuere  poflimus ,  rcrumque 
ordini  intelligibilium  inhiare  ,  bonoriimque  inde  fru- 
ftum  pcrcipere  :  vidercquc  ea  ac  pati  qux  nunc  men« 


o 


41 


D  E  V  R 


I  N.  D  I  F;  F. 


4* 


illecebrofi  allecT.im5tifedu3:ione  velut  ebria,  fummo  a. 
quodim  attictu,  ficratione  tenus  percipit.-in  te  vero 
men>,vr  quxexquiiite  co:itempletur,non  redit  ad  bla 
ditias  hafce  &  illecebras.  Qaod  li  vnd  ita  pure  nitidc- 
qu?  phi!ofophemur,dabitur  fortaife,quorum  nunc  ra- 
tiones  ignoram^exquiiitius  ea  introfpicere.Qupd  quii 
tributum  nobis  a  natura  lit,iic  fit  vt  primas  magis  cau 
fas  amplexemur:  vnde  ii  femel  a  contephtionibus  illis 
collapli  decidamus,arduus  videatur  ad  ea  regreifus:  15 


gdque  a  facultar^qux  e;j  retrahat.fummotus.  Qu6d  ii 
quandoqux  cotemplatione  aifequutus  es  ,  dignabere 
nobis  quoque  impertiri ,  trafmiilis  ita  in  nos  pulcher- 
rimis  metis  tux  vilis,cum  hocte  maximedignu  fcce- 
ris.tu  verometis  comunicatione  natura  ineileomnib9 
oftenderis.  &  fi  inde  nos  fummoueat  reru  mehoru  in- 
fcitia,fimul  illud  quoq;  forte  prxftiteris,vt  pars  animx 
intellectualis  noftrx,qui  ii  fere  exti&a  elaguir,  reftitu 
ta  exiufcitetur ,  a  tJq;  ita  perfuafi  ad  meliora  nitamur. 


AMPLISSIMO    PROFESSORVM    M  E  D  I  C  I  N  AE    A  P  V  D  PARISIORVM 

Lutstidm  colleoio,\dcobus  Gopy  Us        S . 

QV  V  M  kEhiAnj  hbros  de  urinis  ,  db  Ambrofo  Leone  NoUm  m  Ldtinnm  fernunem  anuerfos ,  dd  trid  exempU- 
ria  Greeca  rectnfuffem  ,  multique  oompereffem  malee  Grads  conuerfd  ,tnntam  o>furitatem  ttfferrc  ut  a  paucis  m~ 
»  tettigerentur :  locos  omnes  m  qutbus  mcerpres  du{hrv>  fenftm  non  expofut  ,nel  exempUris  cpuod  fe<puebd~ 
tur,uitio  ftlfus  efl ,  emenddui  fmpliater,  £7  fine  ulld  exorndtione,quod  res  dd  explicandivm  diffiales  fint,&  o'/xietJi7<; ,  nec  tntn 
cu%poy&c$ei£aji  poffunt  qudm  uidenntr.  idtamenperfvaffeD.  Idcobi  Hollerijmedia  dofojjimt^ui  multis  huius dufkrkloas 
tna<rndmlucemdttulit,operdmihiuideor  ,ut  magnoaim  fruchhicommentxru  lempoffnt :  fnc  ijutbus  n-zzfei  Sfe.yvdo.coc  '-y&c. 
yu.on\la.  dbfolutaeffenonpoteft.ln  cjuonuhiipJenondffentidr,nifi  pUne  i  dem  probetis :  uejiroentmiudiaojhreuolo.  Vdlete. 

ANNOTATIO    CAPITVM    EORVM    QJ  AE    IN    LIBRO    DE  DIFFE- 

tiis  vrinarum  continentur. 


Quod  cognitio  de  vrinis,vtilis  lit,  Capur  r. 

Quod  nemo  antiquorum  vfque  ad  noftra  tempora  ,  de 

vrinis  exacte  tr.iCtauerit,  Cap.  2. 

Quod  triafuit  ftaruta,&  prima  principia  humani  cor- 

poris,  Cap.  J- 

De  apparatu  fanguinis  atque  reliquorum  humorum  in 

quo  de  vrinx  generatione,  Cap.4. 
De  iuperfluitatibus  ,  quxin  vuaquaque  concoctione 

fequeftrantur,  Cap.  j . 

Aduerfus  eos  qui  opinantur  inutilem  eiTe  confidera- 

tionem  qux  fit  ab  vrinis,  Cap.  6. 

Quod  nihileiigniftcant/bus  paifiones,  fufficiens  fit  ad 

vniuerfam  confiderationem  de  paliionibus,  Cap.7. 
De  differentiis  colorumquiin  corpore  vrinx  viden- 

tur,  Cap.  8. 

De  differentiis  fubftantiarum  ipfius  vrini,  Cap.  9. 
Aduevfus  eos  qui  opinatifuntj  caufam  qua  craffeicunt 


vrinx,effe  a  frigore  foris  aftiftente,  Cap.  10. 

De  differentiis  colorum  earum  rerum  qux  in  vrinis 

continentur,  Cap.  ir. 

De  differentiis  fubftatix  contentoru  in  vrinis,  Cap.12. 
De  differentiis  locorum  contentoru  in  vrinis,  Cap.13. 
De  liuitate  &  oppoiitis  cotentoru  in  vrinis,  Cap.  14. 
De  hypoftafi  orobea,furfurea,lammea,  atq;  iimilacea, 

Cap.If. 

De  differentiis  eorum  qux  compUcanturin  contentis 
vrin.irum,  Cap.  16. 

De  differetiis  eoru  qux  natat  in  fuperficie  vrini ,  C.17. 

De  bullaru  differetiis ,  &  de  diffinitione  coronx,  C.  18. 

De  differetiis  coronarum  corporis  vrini,  qux  funt  al- 
terius  generis.  C.ap.  19 

De  variatione  colorum  &  fubftatiaru  vrinaru  Cap.20. 

De  varietatibus  cotentorum  &  ordine,  &  inordinatio- 
'  ne  vniufcuiufque  eorum,  Cap.  21. 


ACTVARII    DF    DIFFERENTIIS    VRINARVM  LIBER. 

A&  Amlrofo  Leone  NoUno  Ldtim;  ft£hts,dd  Greewrwm  autsm  exempUritiwfidem  d  Idoobo  Gopylo  recognitui, 

Prxfacio. 


V  V  M  magno  olim  ftudio  in  iis  ver- 
farer  qux  gratiam&  deleftatione  tan- 
tifper  adferunt  dum  leguntur,  digttum 
aliquid  alacritate  atq;  egregia  illa  mea 
voluntate pofteris  relinquere  in  animo 
habeba.  Veriimqiium  aliis  difciplinis 
eruditus,in rebus tamen  inanibus  opera ponerem,  de- 
ferendum  hoc  ftudium  putaui,  in  eamque  commenta- 
tionem  mihi  incumbendu  duxi,qux  (iiqua  in  me  fcri- 
bendifacultas  elfet)  vtilitatem  aliquam  cxteris  adfer- 
ret.  Siquidem  qui  argumenta  hxc  inania  tra£tant,ma- 
gnam  dicendi  vim,qua  perfuadeant,cum  venuftate  co 
iunflram  adferant  oportet,  qua'  nos  eatenus  indigemus 
vtfermoneres  ipfas  oftevndere  poffimus.  Siquts  autem 
optima  argum^enta  tradanda  fufceperit ,  etii  elegantis 
orationis  ornatus  ei  defuerit  ,  perfuafurum  tamen  eis 
qui  vtilitatem  audierint  quam  fermone  pollicitus  fue- 
rit,puto  :  atque  ita  eos  damnum  quod  ex  incompta  o- 
ratione  erit,toleranter  laturos.  Qui  quum  confidera- 
rem  ,  negledio  orationis  ornatu,  dicendi  genusquod 
iimplex  ratio  poftulat,amplexus  fum.  Ita  cnim  fimpli- 
cibus  &orationis  artificio  minimc  eruditis  vtilitatem 
me  allaturu  putiui.Quum  igitur  multiplex  variunique 
fit  fcribedi  argumentum ,  aliique  alia  dicant  &fuade- 
ant:  nullutame  maiore  omnium  approbatione  quam 
quoddehumani  corporis  natura  eft.tracladu  fufcepi- 
m^.Etenimiiqui  neq;  de  corpore,  neq;  de  anjma  quic- 
qua  fcnpferint ,  fic  probantur  vt  magna  hominu.  vitx 
Vtilitate  attuliife  videatur:  multo  magis  laudandi  funt 


D 


qui  ea  literis  madarut,quibus  humani  corporis  natura 
coprehenditur.  Quare  quu  hic  ita  fe  habeant,lubetius 
in  his  verfaborquivtilitate  aliqua  allatura  funt,quim 
in  iis  qux  deleftationem  aliqua  tantiiper  allatura  funt 
dum  audiuntur.Varia  igitur  quum  iithumani  corporis 
coniideratio(aIia  enimde  elementis,alia  de  fatus for- 
matione ,  alia  de  corporum  inciiione  tradatio  eft),tra- 
ftationi  qui  de  morbis  eft,quum  &  ipfa  varia  &  multi- 
plex  lit ,  quatenus  ad  eoru  cognitione  pertinet  infifta. 

C^_V  OD  TRACTATIO  DE    VRINIS   VTILIS  SIT, 

CAP.  I. 

Vum  multi  res  funt  ex  quibus  morbos  quibus  affi 
V<1  cirhur  cognofcere  poffimus  ,  tii  qui  de  vrinis  tra- 
ftat  10  eit,ad  morborii  cognitione  multu  cofert.  Qux 
vna  res  me  impulit  vt  hac  tra&atione  aggrederer,pri- 
fertim  quii  videre  rem  hanc  a  nullo  adhuc  traclata,  fi- 
mul  &  qua  magno  ea  vfui  effe  poffit.  Igitur  quii  omnis 
de  vrirtis  difputatio  a  nobis  in  quatuor  partes  diuifa  fit, 
in  differentiam,iudiciu,caufam,& priuidentiam,diffe- 
re.ntias  primum(adiuuante  Deo)attingam. 

O^V  OD  NEMO   ANTI  Q_V  ORVM    NOBIt  COGKI- 

torum  perfedie  hanc  rem  traftarit,  cap.  ri. 

QVandoquidem  autem  viri  harum  rerum  periti,qui 
nos  antecefferut,paru  accurate  de  his,nefcio  quo- 
modo  fcripfere.  (Sapientiffimus  enim  Hippocr.quu  pau 
ca  quxdam  fpariim  de  vrinis  dixiffet ,  imperfefta  tra- 
ctationcrcliquit.  Galenus  quoque  huius  rei  maxime  & 
ipfe  intelligens  ,  hac  medicinx  partem  pnrum  accurntc 
tractalle  videtur.  Eatenus  enim  h?.nc  attigit  quatenui 

bbb.ixi. 


P 


ACTV ARII 


'pai  er.uiprumpciTuadercmflflftudmijVtinaru  A 
toiiderationem  humanis  corponbus vtilem  eiTc :  quod 
reliquum  eftneglexit.  Quui&magnus  Alexander& 
Theophilus,ac  alii  quidam  quiinhanc  rem  diligenti- 
tisquamaln  incubuilfe  vidcutur,  hanc  tradtationem 
imperfectam  reliquerunt ,  vt  qui  ab  ipfa  velut  cxperi- 
entia  orii,  nequc  ciirferentias,  neque  caulas,ncque  alia 
quibus  tra&atio  abfoluinir,pofuerint):quum,  inquam, 
medicam  artem  tum  Hippocratjs_&  Galeni  monumen 
tis  ,  tum  ahorum  virorum  qui  poft  hos  multa  inuene- 
runt,illuftri1iimam  atqueexcultiliimam  viderem:eam 
»ver6  partem  quxde  vrinis  veluticlauda,  &  aliquo  qui  B 
eam  attolleret  indigentem,  hunc  laborem  mihi  jniun- 
xijdifputationcmque  hanc  ( Dei  lmmortalis  verborum 
fuppeditatorisope  fretus)aggreiius  iiim.ii  lgiturano 
bls  pro  artis  dignitate  traftata  iit ,  gratia  Deo  agatur 
omnis  fapientia  nobis  authorhquou  ii  quod  cotcdeba 
mus  conlequuti  non  fumus.nemo  ob  ld  nos  reprehen- 
dat,vt  qui  q>  volebamus  &  cotedebamus  no  obtinueri- 
mus.humanuenim  eft  ab  eo  quod  decet  aberrare.Quin 
potius  iudicio  prxditus  veniam  det,  &  qux  haud  redte 
didta  iunt,expungat,in  eorumque  locum  meliora  fub- 
ftituat. Vt  cni  n  nemo  non  hudauerit  eorum  egregiam 
voluntatem  qui  quomodo  Iibet  de  repubhca  bene  me- 
reri  ftudentata  malos  bonoque  pubiico  iuuidenteis  ha 
bere  cos  oportet,qui  animi  alacritatem  eorum  cnmi- 
pantur  qui  meliora  fequuntur.  atque  id  quidem  me  X 
crimine  vindicauerit,quod  amicorum,  qui  me  eo  per- 
traxerunt.precibus  paruerim.  Quuin  autem  ars  me- 
dica  quo  loco  vrinas  tradtat,manca  lit,  futurumque  fit 
vt  ob  multorum  repreheniionem  omnino  negligatur, 
devrinis  rradfationem  aggredi  maximc  rationi  con- 
fentaneum  mihi  viium  eft.  Sic  igitur  fermonem  no- 
ftrum  aufpicemur. 

CVVOD    TRIA      SVNT    P  R  I  M  A      P  R  I  N  C  I  P  I  A  EX 

quibus  humanum  corpus  conftituitur,    cap.   i  i  i. 

QVumtria  fint  qux  vitam  humanam  conftkuant, 
folicet  cor,hepar.&  cerebrum,corque  primas  ha- 
beat  partes:  vt  quod  iit  velut  thefaurus  naturalis  calo- 
ris  ac  vitalis  robons,  &  affedrus  ex  quacunque  caufa  tu. 
ipii  accidentes,  arteriarum  perpetuomotu  indicet,  tii  ^ 
qui  in  reliquis  corporis  partibus  fiunt ,  qux  cum  eove- 
luti  principe  communionem  habenr:hepar  vero  fe- 
cundx  dig;vitatisfit,accaloris  cordi  iniiti  magis  par- 
ticepsiitquam  alix  corporis  partes ,  idque  pcr  venam 
cauam  appellatam,  qux  omnium  venarumprincipium 
eft  ,  ficque  ci  faciendi  fanguinis  visab  opifice  natura 
GomiiTa  :  tertium  autem  cerebrum  fit,  fenfum  motiim- 
que,ac  actionem  ^^sukU^  corpori  fuppeditans:com- 
municiintque  inter  fe,  ac  confortii  lege  patiantur:  quu 
vnafit  in  omnibus  confluxio  &  conipiratio  ,  nos  de  vi 
hepatiiniita  dicere  propofuimus.Siquidem  hepar  vim 
fanguinis  efficiendi  i  natura  habet:  vrina  vero  fangui- 
nis  colatura  eft.  Sed  vt  fermo  clarior  ftt ,  de  fangumis 
apparatu  prius  difputare  par  eft,deinde  de  vrina,vt  fer 
mo  feric  quadam  procedat. 

DE     APPARATV     SANGVINIJ,    ET  RELIO^VO- 

ru  humoru.Tn  quo,de  vrinx  generatione,  cap.iiii. 

Clbo  igitur  in  ventriculo  alterato  &  conco&o  ,  quu 
mefaraicx  venx,  quxoriginem  ab  hepate  habent, 
per  ramalem  vocatam  venam,  vetriculum  ipfum  &  in-  q 
teftina  exfuxerint,&  veluti  emulferint  quod  purius  eft, 
cibum  in  chylum  mutatum,tanquamper  colum  trahen 
tes,  ipfum  ad  caua  hepatis  partem  traiiciunt ,  virtutiq,- 
fanguinis  effeclrici  tradunt.  Hic  jgitur,fi  nihil  impedi- 
mctofueritjdumin  fanguinem  alteratur,  quicquid  te- 
nue  ac  acrius  in  eo  fuerit,id  omne  vefica  bilem  excipi- 
ens.ad  gibbum  hepatis  collocata  attrahit,  pauco  admo 
dumexadtam  illa  fecretionem  ad  aliquam  vtilitatem 
effugiente:  iiquid  autem  terreftris  &  mclancholici  hu- 
moris  genitu  lit  in  fauguine ,  idipfumlien  qui  e  regio-  ^ 
ne  adiacct,  attrahit,  naturalibus  quibufdam  traftioni- 
biis,vjioquoque  id  quod  proprium  eft  attrahente.Ter- 
tium  vcr6,qui  ferofus  humor  eft,relinquitur:  verumta 
men  non  etiam  in  hoc  loco  humor  is  vacuatur ,  fed  ad 
maiorem  vfum  feruatur  a  natura :  quandoquideru  tam 


44 


rationcquam  fcnfu  compcrtum  eft,  f.inguinemcraflio 
rem  ctle,  ac  liieptum  ad  pcnetridas  vcnas  paruas :  huc 
vero  humorem  ferofum,&  facile tranfeuntem  eiTe,tum 
ob  id  natura  indifcretum  ipfum  feruauit,tum  etia  quod 
ipfa  erat  a  concauis  hepatis  partibus  ad  conuexas  chy- 
mum  traieclura,  &  vcnx  caux  coniunftura,  ducctc  fe- 
rofo  humore.Qux  dcinde  coiuncros  humores  paru  al- 
teraiut  in  vcnxcaux  ramo,qui  a  figura  labda  Grxca;  li- 
terx,lambda  vocatur:  conceiiit  renibus  vt  traherent  & 
feccrnerent  feorfum  hurnorem.  Quantum  vero  fangui 
nis  reftitit,  idpervenamlabdeam  atque  amplamcor- 
dis,cxteris  qux  dcinceps  funt  vcnis  dniifum  diftribuit. 
Sanguis  vero  qui  hinc  ad  profundiora  loca  concedens, 
cogitur  in  alterationem  carnis.non  priorem  quam  ha- 
bebat  rubedinem  feruans,  fed  a  quarta  vocata  con- 
coctione  decidens  in  diminutam  albedinem :  quando^- 
quidem  eiufmodi  concodario  advalde  rcmiilam  rube- 
dinem,qui  fanguinis  color  eft,ac  in  cam  qux  carnis  eft 
tranfmutat.  Inhacenim&  reliquis  partibus  fimilari- 
busfinis  nutritionis  eft.Et  quatum  cogruens  atque  pu- 
rumilliceft  ingenitum  ,  idrori  perfimile  fitindicibili  , 
naturx  difpenfatione.  Quoniam  vero  illic  etia  fuper- 
flua  congeri  ab  exacta  illa  concoctionc  neceile  eft,  hxc 
li  fubtiha  8c magis  aeria  fint ,  oportet  vt  ita  diiloluta 
perocculta  fpiratione,abeat,fenfum  ipfum  latetia.Scd 
quonia  aliquid  nos  fugit,id  fermoni  adiiciendum  eft. 

DE      EXCREMENTIS      Q__V  AE     I  N  V  N  A  Q_V  A  Q_V  E 

concoctione  excernuntur,  c  ap.  v. 

QVatuor  funt(vt  arbitror)  concocliones  gcnerales, 
qux  in  diueriis  locis  corporis  fiunt:  prima  in  ven- 
trc,fccunda  i  n  ramali  vena  mefaraicifve,&  in  caua  par 
te  hepatis,quemadmodum  tertia  in  gibba  hepatis  par- 
te  ac  venis  qux  hinc  proficifcuntur.Vltima  in  extremis 
corporis  partibus:&  in  illis  fit  appofitio  quxdam  &  co 
pago  atque  ailimilatio.  Harum  cococrionu  primx  ex- 
crementa  funt  qux  vomuntur  ,  atque  per  ventrem  de- 
fcendunt:  fecuhdx  vero  humores  funt  alterius  fpeciei: 
tertix  funt  vrina  ,  &  qux  vrinx  fubiiftentia  conrinen- 
tur:in  vltima  &  quarta  fuperfluunt  tam  ea  quxlaten- 
ter  per  fpirationem  abeunt ,  quum  fubtilia  fint,  quam 
qux  crailiora  quum  fint  in  fuperficie,velut  efflorefcut. 
Quii  igitur  omnes  cococtiones  hxproprium  munus  o- 
beant,tunc  vrinx  congruum  colorem  atque  confiften- 
tia  oftendunt ,  &  contenta  propnum  locum  habentia, 
&  lxuia,&  xquabilia  confpiciuntur.Vrina  enim(inquit 
Hippocr.)optima  eft  illa,  qux  albam  &  lxuem  &  xqua- 
bilem  hypoftafin  habet.  item  alii  quidam  perficiendo 
definitionem  dixere,  Vrina  optima  cft,  quxlit  homi- 
n'is  fecundum  omnia  temperati,  ac  magnitudine  refpo 
dente  ei  quod  bibitum  cft,co!ore  fubaureo  vel  fubcro- 
ceo.-hypoftafi  vero  alba  ,  lxui  &  xquabili.  Nanque  per 
quafcunque  cocodtiones  contigerit  fanguinem  aber- 
rare  ab  eo  quod  decet ,  vrina  etia  manifeftc  trafmuta- 
tur:atq;  pcr  quas  caufas  trafmutatafit,  indicatinueni- 
rc.  fiquidem  humoris  qui  in  venis  eft ,  per  totum  cor- 
pus  concedentisexcrementa,apparentinmatellis.  De- 
center  hxc  certo  oftendere  poflunt  quomodo  peccatu 
eft  in  concoctionibus,veluti  clarc  res  apparet  in  abfcef 
fibus.Niique  fi  album,&  lxue,&  paru  vel  nihil  olens  flu 
xerit  pus  ,  neque  quicquam  diuerfi  generis  continue- 
rit,  demonftratbonam  vlceris  fiericoncodrione:  fi  ve- 
ro  quicquam  horum  defecerit,  indicat  concodlionem 
peccaiTcnta  vt  hinc  liceatconiedtare,vel  malignu  red- 
ditu  effe  vlcus,vel  retardari,vel  nigrefcere,  vel  aliquid 
maius  vel  minus  pati,  ad  proportione  peccati  quod  in 
cocodtione  fuit.Tta  in  vrinis  videre  eft.-naque  quatita- 
tes  vrinarum  fi  mjnus  feruauerint  proportione,&  con- 
liftentix  non  feruauerint  mediocritatem.-colores  vcro 
ii fufceperint tincturx  intentionem  vel  remiiTione:  ccn 
tenta  aute  neque  cofiftentia,ncque  colorem,  neque  lo 
cum,  nequc  lxuitatem&  xquabilitate  feruauerint,de- 
center  fignificauerint  effugifie  naturx ftatum,& mode 
fationem  ipfam,  atque  noxam  aliquim  tum  aliqu.ifa- 
dtam  effe  in  rorpore.  ^iquidem  magnas  intemperatu- 
ras  fimilariu  &  organicaru  partiu,  &  obftrudliones,  & 
intefos  humores,c6codtioiicfq;,&  cruditates,atq;  reli* 


Q 


D  E  V  R  I  N.  D  I  |  E  A6 


quasquafquenon  contemnendas  pafliones,vr,inx  ipfac  A  difciplrn»  devrmjs,  quamquxde  pulfibus  eft,  extit.t. 

demonfti  ant  illi  quiinuentis  methodis  vfus  fuerit.  nam  qux  de  vrjm.s  dilciphna  eft,  omnia  lub  oculos  ex- 

ponit:illa  vero  rem  omnem  taauicomittit.  Et  fortcfa- 

adversvs    eos  qvi  op  in  antvr     invt,-  alius  eft  vifu  quim  t  aftu  iudicare,  &  prorfus  exactam 

lem  efie  confiderat,onem  vrmarum,        c  a  p.  v  i.  cognitionem  capere.-quare  proptius  vrinarum  dodtri- 

QVomam  quidam  traftationem  de  vnms  vt  rem  ,n  na  diiudicabuntur  paliiones.  At  vero  dhudicaturo  paf- 

utilem  afpernartrar,  contenduntque  obmxe  mhil  fionesper  pulfuum  taftus.opus  eftpuro  intelleftu,  at- 

con  rerre  vel  ad  uidicium,vel  ad  prxuidentnm,ouium,  e  manus  optimo  fenfu,&  attenfione  fumma.-vt  dili- 

vel  equorum.vel  canum,vel  aliorum  an.mahum,vrims  er  metiri  vale  lt  motionum  fpacia,atque  qihetum 

imperiros  decipietes,  nos  aduerfus  eos  hxc  paucula  v-  &  fpaciorum  temP6ra  ,  &  intercedentes  fpiflitudines,  ' 

bidixerimus,rehquademceps  expheanda  aggredie-  &  quxcunque  de  pulfibus  difciplina  pertracrat.  Qux 

mur.  Quum  igitur  vrmam  cfle  colaturam  fangumis  di  qmdem  etli  exacta  fint,&fufcepta  ad  mdieidas  ajri- 

ftum  fu  d  viris  harutn  rerum  pentis,  &  qTixmemorata  tudines  .  tamen  d,ffici!ia  ad  comprehendendum  iunt. 

funt  animaha  fagumea  natura  fint ,  quid  mm  erit,fi  &  VerumtaiWn  illum  qui  vtramque  cognitione  de  ptilfu 

vrinx  horum  ammahum  advfihas  hominum  mutuam  &  yrina  caIluerit.  aut  nihil,au£perpar.um  fugerit,  quod 

quandam  rationem  habuerinn  Ea  certe  ratione  vrinx  &  ad  iudicium  & prxuidentiam  conducit :  ficut,  &  qui 

hominum  &  an.m  ilifi  iHoru  mter  fe  differre  poterunt,  akera  deftitutuS)  in  multos  errores  incidit ,  _on  minm 

quod  noneande  cocoftione  m  ommbus  ficii  cotingit:  conferente  difcipIina  de  vrina  a  i  indicandas  sgritudi 

fiquidem  neque  alimenta  ,  neque  exercitia,neqiie  ge-  ncSjquam  djfciplina  de  pulfibus.Sed  tamen  hxc  eo  pa 

numx  vires  &  temperaturx  omnibus  exdem  funt.  Ne-  ao  iafta  Jlnt.  Nunc  vero  quum  propofuinemiH  de  vri- 

quemirafiidoportetiniisammalibusqux  fpeciedif-  narum  difterentiis  difputare ,  primum  de  differentiis 

ferunt:  quum  vel  maxime  antenhu  n  eorudem  fpecie,  coloru  fa£ta  difputatione,deinde  de  reliquis  dicemus, 

atquefanorunvnnxmulto  differentes  tnfpiciantur,  veluti  qux.cunque  in  vrinis  infpiciuntur.  Quotigitur 

ob  differentiastempe'raturx,&  ahmentorIim,&  xtatu,  f     iej  colorum  in  vrinis  flgillatim  appareant^on  fa- 

&  confuetudinum,  &  locorum,  &  eorum  omntum  qux  cfle  eft  docere,quod  plurimi  coJores  ob  quafd-  humo_ 

ahudalterarefolent.Nam.nterdumvrmxqu.r.nqui-  rum  miftioaes  atque  concoftiones  infpiciuntur.Iicet 

bufdam  fanis  cermmtur  ,  m  ahis  xgrotantmus  exdem  tjtmcn  ex  his  principales  fpecies  ratioiie  definire  ,  vti 

fpeftantur.  Senum  quoque  vrmx  ii  in  pueris  infpici-  quibuulam  deftnitis fignis  etiam  cxteros  col  >res  con- 

anuir,  demonftrat  cos  minus  rectc  haoere:&  quxpue-  lea.,re,qui  definki  ratione  hactenus  non  funt.defecru 

rorum  funt,infenibusfiinfpiCiantur,  oftenduntineis  nominUm  propriorum. 

¥;,ta^ttorb?tam^,r<::.S^aeti8min  *S""<*anta>-U?  D   DE    DITFERENTIIJ  COLORVM     Q  V  I  I  N  C  O  R- 

multas  differentias  videns,  fecundum  morborum  qui  vrinx  videntur,                        c  a  p.     vi  i  i 

contingunt  differentns.Ttaque  mterdum  contngir  a-  x  r  R.inaril  alux  funt  albx,  a!uC  fpicex,  ahx  aur,x,alix 
nimahum  irrationalium  vrinis,iimiles  efle  vrinas  ma-    t   \  rrtt*-«  t\\»m\i-~  «Ai~«ii*L    v       tr  v 

r           ,      .                  ,      .       .  „.           ,  »  ci  ocex,anx  runex,alix  vinex,alix  paiiex,ahx  ve- 

le  fmorumhomuuim:  queimdmodum  ait  rlippocr.  de  n,t-  _r:_  „:„„_    m__  :_  v.C»            r.     ■  1 

,     .      .  ■  i       •   -         r     \    r         ■  ■   ■  nerx,aux  nigi  x.  iNec  in  hilce  omnes  ipecies  colorum 

conturbatis  vrims  nominu,qux  iimiles  lun' v:  inis  iu-  nKrr>',,f,,  r,nf   c„\  „^;,„,  ;„  i      -       i  -    g  r  i       j  - 

s  .        ,  .  r    ,.            ,         .  ,      .  .  aDiO.utx  limt,  led  etiam  111  horu  medus  &iubmedns, 

mentoru.At  vero  ip!e  aliquido  decreui  de  vrims  qux  nnmnml,ii,-nl„»,    rr         n  n.       i  r 

....       .     ,.,r       ?.      r   r  -  -i          n  tanquam  hin.  plures  eiient  colleax  colovum  ipeciies. 

videturinanimilibus  nobis  coliielcetibus,  tri.ctare,ne  All,«im,w..\»n«..-  r    r    *      a  11       i-  • 

\      r  .  ,       .  .,  o    ,,  .  -  Albarum  verovnnaru  ahx  iunt  cryita!Iex,alix  nuiex, 

a  verlutis  hominib  nobis  imponitur.->ed  quu  mtepe-       ,i:_  „f  i  ;„r  r.    ^r-L     iu  j-  •  ^ 

*7            r  _                           ■  n  i     •  aux  vtaqua  pura:«  hxipixlunt  lumxalbedinis.  Ouo- 

ftu.umcenferecumhisludere,quiftultainnaturalo-  mam  vero  colorum  genera  capiunt  intenfionem &re- 
quutur(otio  emm  abuti  n.re  is  dici  poflit.qui  inde  arte  £  mi(r,onem,qux  memorata  funt ,  albedinis  intenfx  ha- 

laudareconetur^prxTertimquuintelligat  cotmgere.vt  bentur.Poft  hxc  referamus  quot  iint  albedims  remif- 

brutoru  vrmx  cum  hommum  vnnis  fpecie,in  qu.buf-  f_.  „      „_  a  fttmmi  albe dine  rtmMai  coIor  extitlt la_ 

dam  affeaibus  conuenut):quu  n.mquam,  intempefti-  q^.^  voca.us  ?     ^  fimi,Js  &  hQ.  ^ 

uumhunc  fermonem  fuperuacaneum  elTe  ducerem,&  aqueo,  &  cryftaHe0jfed  tanto  interuallo  |  glauCo  (qui 

ea  qux  fatis  efle  debent,anrc  oftendiflem,  h,s  qu.  in  re  fecundttm  Iafteum  eft)  relinquitUl,  quanto"charopuJs.  X 

fena  &grau,  ludunt,  ab  eis  abftinu..  rehqua  nunc  ora-  gla_ci  aIbe Jine               Nam    uJus  color  cft  ^ 

tioneperfequitempeitiuumfuent.  c6rnupelIuc,du:charoPus  ver,S,qu, fimilis  eft  pihs  fub- 

q_vod  nihil  e  significantibvj  passio-  albidis  cameli,  vel  vngui  lapillo  fic  appellato.  At\rer6 

nes,fufficiens  llt  ad  vniuerfam  confiderationem  de  poftqua  aliqua  tinftura  vrinx  capiunt,  logea  crudita- 


c 


paflionibus,  cap.   v  i  i.  F    te  difcedetes,  primum  fubfpicexexiftunt ,  deinde  ipi- 

Vpieti  vel  exquiiitc  dignofcere,vel  prxdicere  mor       cex,  ita  vt  alix  videantur  fimiles  bili  qux  mediocriter 


bos  qui  accidunt ,  non  foliim  opus  eft  cognofcere  feruerit  infufa  humori  ,  alix  vero  ei  qux  muhum  fer- 

vrinaru  differentias,vbi  etiam  ipfx  vrinx  folx  fatis  ef-  uerit.  Quod  fi  cupieris  alia  coparationem,illa  hxc  eft: 

fe  videntur,  ad  infeftantes  morbos  conflderandos,ve  -  puta  humorc  corticis,&  cici  mali  punici  deco&i.  "Neq; 

rumetiampulfus  ipfos  tangere,  atque  deieaiones  fpe-  contenda  de  fuccis  perqua  fimilibus,&  de  nomine  fpi- 

aare,&  motionem  refpirationis,&  poilturam  faciei,&  cei  coloris,quod  ob  confuetudine  nemine  fugit.  Tgitur 

corporis  totius  decubitu,atque  lingux  prolationem:vt  fl  paru  eiufmodi  fpicei  humoris  exprefli  inieceris  fuc- 

horu  vnoquoq;  propriu  munus  fuppeditate,  no  etia  ex  co  alicui  cIaro,fubfpiceu  colore:&  fi  plus  addideris  ex 

iftimatis  ipils  qui  mutuis  afficiantur  affectibus ,  reddi  eodc,effeceris colore  fpiceu,  quorum  alter  ab  alteroca 
poflit  certum  iudicium,&  prxuidentia  certa.  Pulfus  c-  G   pit  appellatione.Porro  quu  cocoftio  proceflerit,  tu  tin 

nim  primum  vim  caliditatis  &  frigiditatis  indicant:v-  aura  plus  colorabit  fp.;ceu:atq;  fuffulux,fiue  fubaurex 

rinx  vcro  demonftrant  quantitatem,&  qualitatem  hu  dicas,vrinx  (quas  mediocres  &  teperatas  efle  inter  o- 

morum.-deieaiones  oftendunt  ventris  concoaiones,&  mnes  ratione  copeml  eft)gignutur,quxque  no  vfque- 

cruditates:fermonis  enim  pronuntiatio  teftatur  aftio-  quaq;  fimiles  fut  puro  auro.Poft  hafce  vrina  eft  aurea, 

nem  virtutis  rationalis.  Qualitates  infuper  decubitus  fiuefulua  vocata,qux  poti9obrizo  ac  puro  auro  fimilis 

totius  corporis,ac  faciei  affeaus^alia  quxdam  tibi  de-  eft.  Difcere  poteris  id  ipfu  fi  verfat9  fueris  in  codaui, 

monftrant,velutiex  aliislibris  cognofcere  eft  :  quado-  vbidiuitu  pecunix  reponutur,  fi  tibi  auru  puru  no  fue 

quidem  neque  pulfus  ipfi  omnes  morbos,neque  deie-  tit.Subcrocea  vero  vrina  poft  hafce  collocatur,qux  co- 

aiones,neque  vrinx,neque  alia  qux  inueta  funt  ad  fa-  lore  iimilis  eftcartamo.  Nouerut  i  plurimi  flore  her- 
ciendu  iudicium  de  morbis  qui  nos  affligunr,  detegut:  h       huiVocaticartami^qui  colore  iferior  eft  fiore  crcci: 

fed  horum  alia  aliis  promptiora  ad  cognofcendas  x-  quaobre  hinc  oportet  xftimare  colorc  fubcroccu.Qux 

gritudines.Et  quantum  ad  vniuerfalem  paffionum  con  vrina  vero  eft  exaftc  crocea  ,  hxc  nihilo  differre  vidc- 

fiderationem  faciendam,  cotemplatio  de  vrinis  credj-  tur  ;i  croco  Coryceo:  quum  omnes  croci  aliorum  loco- 

tur  elfe  poft  pulfus:quatum  eti.un  poft  fpiritus,  humo-  ru  differ.it  prxftanria  coloris  .i  croco  Corycco.  Veruta 

rufubft  intia  per  omnia  tr.iiit:  tutior  tamc  &proptior  mc  ne  nominis  peregrinitate  Fallaris,opinatas  crocum 


].b':,. 


tm. 


O 


fl                         -  y:  A  C  T  V  A  R  I  I  fz 

nrgnopere  vtiles  funr.  Veninitnmc-rWt  clarius  cerne-  A  furex  verb  Iryj-oftafcs  funt  qux  videntur  fimilcsfurfu 

rc  poffis  id  quod  didTum  eft,omnem  rationem  de  locis  n  bcnc  moliti  tritici.Hx  fane  longitudinem  definitam 

contentorum  perhoc  excmplum  ante  oculos  pono.  habent,vt  vcrc  furfurcs  manifefto  ;  ppareant.  Quare  li 

Intelligc  altitudincm  vndecim  digitorum,  vcl  cubito-  cct  difcere  ab  euidentibus  fpecicbus  fic  appcllatis ,  ita 

rum,vei  paiTuum,vel  cuiuluis  menfurx,  &  puta  eorum  vt  non  oporteat  fermoncm  de  hac  re  longius  protra- 

quatuor  eiTc  in  lococapientc  hypoftafes.Vnum  in  con  here,vt  qui  iuffjciar  ex  ipfo  lic  impofnonominc.  I  ami 

finjo  hypoftafium  &  fublimjum  ,itavt  fit  poft  fincm  nex  verb  hypoftales  notx  funt  rationi:  ipfx  quidc  funt 

hypoft.iiium,&  ante  principium  fublimium.  Simiiiter  iimiles  laminis ,  fed  non  per  longitudinem  (  hac  enim 

alteium  in  fineenxorematum,&  principio  nubium.Itc  potius  videntur  difiimilcs),ied  iimilcs  funr  fpecie.  La- 

duos  alios  in  loco  !iubium,vt  locus  mediocris  nubium  lninas  verb  nouimus  appellatas  effe,  qux  &  longitudi- 

iit  vltimus,ac  vndecimus  digitus:  qui  vero  fubditus  ei  B  nem,&  latitudjnem  habent,non  etiam  euidctempro- 

eft,&vcluti  ab  vltimo  deciocrit;fit  decimus.Atqui  plu  funditatem.Eodem  modo  appellata  funt  quxdam  m- 

rimum  fubierit,  atque  in  iundo  vice  verfa  fe  habet  er-  ftrumenta  amulieribus  inuenta  ad  lanificia.  Quinetia 

ga  \Ttimum,isfit  primus.locorum  vero  hypoftaiium  lapis  quidam  cft  eodem  nomine  vocatus  Petalites.hoc 

exadrc  proprioslocos  habetium,tertius  digitus  iit.  ced  eft  lamincus,  quiconcifus  cffc  videtur  in  eiufmodi  la- 

fupernarum  hypoft  liium  locus  iit  quartus  digitus,in-  minas .  Quamobrem  ex  hifce  coniiderare  oportetde 

ferius  medio  fubiidentium  fit  fecundus.Quinetiam  in  laminea  hypoftafi.Scd  reliquum  iam  cft  vt  dicamusde 

enxorematibus,  qui  vfquxquaque  medius  eft,is  iit  fe-  hypoftafi  qux  accepit  nomen  a  limila  .  Similas  omnes 

pti.nus  digitus:iicuti  eorum  qux  multumie  attoilunt,  nouimus  vocatas  elTe  qux  ex  malc  molito  frumento, 

iit  odTauus ,  iuferiorum  iit  fextus.  Kanque  quintum  &  ordeove  videntur  furfures.Quac  naque  furfuribus  funt 

nonum  digitum  non  occuparunt  vnquam  contenta.  C  pleniora  ,  hx  iimilx  voc mtur  ,  non  vt  furfures  ,  fed  vt 

Sunt  enim  tcrmini  potius  quam  loca  contentorum  m  triplicitcr  fp.iciatx:&  ob  hafce  vocantur  fimilacei  hy- 

vrinis.Vbi  verooratiode  locis contentorum  luffjcien  poftafes.Reftatiam  etiam  docere  de  complicntis con- 

ter  fadla  eft,eo  padTo  maneat:  quam  vnufquifque  etiam  tentis,  &  diuerfaium  fpccicrum ,  qux  difinvibria  dici 

aformula  hic  defcripta  difccre  poterit.nunc  reliqua  poilint. 

explicemus.  de  differeNtiis   eorvm  qjtae  compli- 

de    laevitate    et    opposiTis    coNteN-  c.i  ntur  in  con  tent  is  vrinarnm,               cap.  Xvi, 

torum  in  vrinis,                             cap.  xiiiu  TNterdum  hxc  ipfa  vana  apparent.  Nam  aliquando 

1  VI 


\|  Vnc  operxpretium  eft  vt  dicamus  de  iis  qux  inna 
1  ^  tantin  fuperficie  vrinx.Irnatant  igitur  in  fuperfi 


COntenta  vrinarum  qux  fccundum  naturam  feha-  1  veluti  fimila-quxdam  defcendunt  cum  cokncntisja- 

benf,prxtcr  alias  proprietai.es ,  definitum  eft  Ixuia  liquando  veluti  furfures,&  vcluti  laminea  atqueoro- 

ciTc.Primum  dicendum  eft  qualia  iint  eiufmodi  lxuia:  D  bea.Eft  aliquando  videre  quxdam  cum  contentis ,  vt 

deinde  qux  fint  hifcc  oppofita.  Lxuia  igitur  contenta  capillos  longos  palmo,  ac  minus,  &  magis-  Quinetiara 

funt  qux  continua  fibi  lunt  &  coacra,  tanquam  vnu.m  aliquando  videre  eft  ramenta  quxdam  fubrubea  bre- 

&  continuum  corpus ,  cuius  partes  non  vide.-.ntur  eiie  uiffima  ,  atque  hxc  omnia  nunc  pauciora  ,  nunc  plura 

veluti  ruqis  mter  fe  co:' iiindtx  &  coniiricTx  ,  neque  a  fpedTari  folent.At  vcro  quidnam  vnuniquodque  horu 

fe  inuicem  diuifx.hoc  modo  fc  habet  fecundum  natu-  ipforu  fibi  velit,  in  locis  propnis  explicabimus  :  ficuti 

ramlxue  contcntum.  Eorum  Vero  qux  non  eo  modo  &  corum  caufas  in  iis  qui  de  caufis  libris  reddemus. 

fe  habent,alia  eam  continuitate  vfqueadeo  mtcnfam  de  differentiis  lorvm  q_vae  inna- 
habent,vtvifcidaeuaferint:alia  vero  continuitatem  di  tant  in  chymate,  c  a  p.  x  v  1 1. 

uulfam  habent,ita  vt  reddita  fint  afpera  .  Atque  vifci- 
dorum  contentorum,alia  modice  ita  affedTa  funt,  adeo 

vt  commota  matula ,  illa  quodammodo  dilloluantur.  cie  vrinx  bullx,qux  etiam  lampx  ,  hoc  eftfpumx  qux 

aha  magis  affedfa,adeo  vt  valde  commota  matula,ipfa  in  fuperficie  vinj  infident,appcllantur :  innatant  quo- 

modice  diffeluantur:alia  infuper  vfqueadeo  vifcida  &  que  liquamenta  quxdam.  Verumtamen  prius  difputa- 

tenacia,vtetiam  iiqujd  commoueatur,  non  facile  dif-  bimus  de  innatantibus  hquamentis,dcinde  de  innatan 

foluantur,quum  iam  i^-AoMa,  id  eft  mftar  collx&  glu-  tibusbullis.Apparent  itaque  in  vrinis  aliquando  inna- 

tinis  tenacia,fadta  fint.Contra  vero,afperorum  conten  tantia  quxdam  veluti  aranex,quales  funt  maximc  con 

torum.alia  ita  modicc  affedTa  funt,vt  vifus  capiat  par-  tinux,atque  velamini  fubtili  fimilcs ,  non  quales  funt 

tes  eoru  iam  difcretas:alia  magis  affedTa,vt  vifus  etiam  ilkc  qux  non  omnino  funt  continuatx:fed  quum  maio 

magiscapiat  profunditatem  &  latitudinem  corporis  rcs  circuli  feruntur  circa  minores,  quos  redfxlinex  & 

vrinx:alia  vero  plurimum,vt  vifus  capiat  omnem  pro-  F  obliqux  fecant,ortxa  centro;&  ad  extrema  peruenien 

funditatem  &  latitudinem,atque  longitudinem  magis  tes.Interdum  etiam  feruntur  in  fuperficie  vrinx  pudTa 

capiat,perinde  ac  effet  in  frufta  incifa.  Hoc  itaque  pa-  olei,nunc  pauca,nunc  plura,  nunc  tenuia,  nunc  craffa: 

dto  fe  habet  oratio  de  lxuitate,  tenacitate,  &  afpenta-  veluti  jn  pingui  iure  refrigerato  innatare  vidctur,qux 

te  conte.ntorum.Oportet  autem  ftudentem  hxcdifce-  res  a  multis  appellata  eft  fpuma.Verumtamen  hxc  ipfa 

rcquoniam  operarn  nauatam  in  hifce  capiendis  ,  non  euidentia  erunt  alio  in  loco,  ita  vt  de  his  plura  nunc  di 

parum iis  qux  fcquuntur  conferre  fentiet.  cere  non  oporteat.  Quinetiam  interdum  atquecirca 

dehypostasi   orobea,  fvrfvrea  ,  l  a-  coronam  feiuntur  quxdam  veluti  laceramenta  veftis, 

minea,atque  fimilacea,  cap.  x  v.  &  veluti  pilis  contexta,  qux  a  Grxcis  fetmct  &  T&t^a.  vo 

Ofthxc  decet  dicere  de  hypoftafi  orobea,furfurea,  cantur:eadem  funt  longc  minora  iis  qux  prxdidTa  funt 


P 


laminea,  ac  fimilacea.  Nanque  eiufmodi  contenta  G  atque  pleniora.Oportet  etiam  hxc  ipfa  prxnoffe  difce- 

appellare  hypoftafes  congruit,  qux  femper  fundum  tcm.-nanque  paulo  inferius  in  locis  opportunis,  reipfa 

matulxpetunt.c  iquidem  contentainnatantia,partici-  nobis  obuiam  faciente,de  eis  latius  difputabitur.Nunc 

pantia  eiufmodi  fpecierum,  non  ab  eadem  caufafunt,  verb  de  bullarum  differentiis  dicamus,velutiin  initio 

ita  vt  ne  eafdem  etiam  paffiones  fignificauerint.At  ve  ftatuimus. 

ro  vbi  prius  dc  illis  memoratis  tradTarimus,deinde  de  de  bvllarvm  differentiis,  et  defi- 
eoril  fimilibus  dicemus.Igitur  hypoftafes  orobex,  etii  nitione  coronx,  c  a  p.  x  v  1 1  i. 

ab  ipfo  nomine  euidentes  fint,  nos  tamen  etiam  decla  T>  Vllarum  alix  perquam  magnx  folent  effe,  alixper- 

rabimus  carum  rationem.Nam  vnufquifque  nouitoro  X3quam  parux,  alixmcdiocrcs.  Item  alix  per  omnem 

bum  inter  lcgumina  eiTe(vtquiin  plerifque  locis  feri  fuperficicm  vrinx  cunt ,  alix  per  folam  coronam,veI 
confueiiit)rubcum  &  ipfum  forma  exiftcntem.  Quum  H  pcr  totam  coronam  ,  vel  per  aliquam  eius  partem,  veL 

igitur  contenta  vrinarum  his  fimilia  vidcris,tunc  ocu-  plures  partes  difperfnsjvel  per  coronam,&  mediam  v- 

lis  fpedfaueris  hypoftafes  orobeas  .  nur.c  enim  oratio-  rinx  fuperficicm  ,  vcl  pcr  alteram  iolam  mcdietatcm 

nc  fola  r^s  tibi  depingo.  Sed  tamcn  hypoftafes  hx  ni-  fupcrficiei,aut  inordinato  ac  alio  modo&  complicato, 

hilominus  globofx  vcluti  orobi  funt ,  ita  vt  hoc  padfo  tam  per  fuperiiciem  quam  per  corona  innatant.Qiiin- 

jntelligci  e  potcris  certb  qua  ratione  fe  habcant.  Fur-  etiam  caruin  quxper  coronam  eunt,  alixfmgulx,  alix 


I 


g .  i                                 DE    VRIN.  DIF  F.  V4 

binx  funt ,  alix  tern»,  alix  atio  maiovi  :  umeroconft-  A  mat.a,adhx'#wl$iftentix,&  aiia3&noiieritqui;1  vnum 

ftunt:.uque  aut  omires  prope  pari  magnitudine  funt,  quodque  ftbivclit,  facilc  quidem  ea  complicauerit. 

aut  minores,quxad  medium  cocedunt.  Eodemmodo  Et  vbi  prompte  complicauerit,  ita  exadte  &  iudicia 

fe  habent  in  ipfa  altitudine  matulx.  Nnnque  bullx  ailt  eorum  &  caufas  reddiderit.  Sed  haftenus  de  lufee  fa~ 

fivnutlx,autbinx3autternx3aut  aliomodo  fociatxftit.  tis  diaumeft. 

Sed  quom.miduo  nos  lateiu  minus  exquifite  fermone  devariatione   colorvm  et  svbsTAn- 

trattat.a,ea  claritatis  caiifa  nuc  adiici.im.  Vnum  igitur  tiarum  vrtnarum,                                c  a  p.  x  x. 

eovum  qux  prxtermilimus  ,  cft  de  bullis:  fiqttidem  \  i-  T)  Oft  hxc  confidevnndum  eft  de  vnriatione  fubftan- 

deri  potevunt  cuiqua  qux  dicia  funt  intelligenda  effe  1  tiarum  &  colorum  qux  in  vrinis  apparent,  atque 

de  lnnatantibus  bullis  qilxiimul  fiiitcum  vrina,quum  prxter  hxc  etiam  contentovumrquinetiam  de  difFeveri 

emeiituv-At  idipfum  putare  non  licet :  fed  intelligeda  B  tiis  tempovum.Nanque  vrinarum  colores,aut  in  eode, 

funtdeeis  quxremanent  poftquam  quieta  fuerit  vri-  vt  fe  habent,manent  femper,ant  tranfmutnntur,aut  in 

na,atque  omni  ex  parte  rehigerata.  Nam  bullx  eiuf-  peiores  colores  mutantur,  autin  meliores.Et  alterutro 

modi  quieicentis  &  refrigeratx  vrinx  nequicquam  a  modo  mutando,aut  proueniunt  ad  extremos  colores, 

continente  afficiunturratqueeo  qubdnihilafficiuntur  autmanet  alicubi  firmati,vel  paulo  vlterius  procedut. 

ab  aere,indicant  generationem  eile  a  prxftantiore  cau  Qupniam  verb  decens  eftvtad  mngnas  alterationes 

la.Nam  quxpaulo  pbft  qtiam  intumuerunt,  diffoluun-  colorum  commutentur  etiam  cotenta ,  infpicere  opor 

tur,debiliores  habent  caufas,  ac  perquam  facile  folutx  tet  quxna  fiant  in  hifce  varietates  tam  colorum  quam 

abeunt.  Quare  confidevare  oportet  de  bullis  ns  qux  fubftanttavum,&  lxuttatis.atque fpaciovum  loci.Dein- 

multo  tempore  immoratur,&  caufas  harum  &  hidicia  de  confert  etiam  conliderare,  an  hx  tnutatioijss  fiant 

difcere  oportet.  Alterum  verb  eorum  qux  nos  prx-  C  longiore,anbreuiore  tempore  .  non  enim  parum  con- 

teribant,eft  defcriptio  coronx  :  fiquidem  multos  tur-  dticct  obferuire  tempora  mutationum.Quin  &  inter- 

bare  poterit ,  audientes  coronam  quandam  in  vrinis  dum  etiam  fubftantixfolent  limul  mUtavi,  neque  fem 

appaveve,minufqueeam  comprehe.leve  ob  fcopi  igno  ■  per  ita  afficiuntur,quum  maiore  motione  in  eis  quam 

rantiam.Coronam  ergo  dicimus  Itneam  adtimbratam,  in  coloribtts  mutandis  opus  fit.In  quibus  conferens  e- 

qux  circuncurrit  per  ambitum  fuperficiei  vrinx.^i  v-  ritnon  modo  difcere  mutationes,  fed  etiam  tempora 

tiquematulx  fuevint  votundx ,  etiam  circulo  circttn-  earum  difquirere,ac  diligenter  animaduertere,  anve- 

fcribunt  vrinaru  fuperficies.  *■  ed  hx  fuperficies  ad  cx-  Iocius,an  tardius  fuccedant.  non  minimum  enim  hxc 

tremitates  deicviptxjli  m.itulx  rotundx  fuerint,deCen  ad  prxcognitionem  atque  iudicia  collatura  funt.Quin 

ter  vocari  pofftint  coronx,ob  figurx  pvopvietatem.^ja  &  tlludicive  conuenit,qu6d  varictatum  alixiint  ordi- 

fortaffe  matulx fucrint  quidragulx  ,  autmultangulx,  D  natx,aIixordinem  nullum  feruent.  Oportet  enim  hxc 

tum  bullx  qux  per  extremitates  vrinx  cucurrer.int,no  fpectare  &  confiderare.  In  fequentibus  enim  videbis, 

etiam  par  eft  vt  in  corona  cuvvere  dicantur,quum  abla  vt  ex  hilce  bene  coniiieratis  multa  adtumenta  proue- 

taiit  fi^ura  rotunditatis .  quanuis  vnufquilque  dicere  nevint  ad  iudicandum  &  pvxuidendum.Animaduertas 

poffit,'jiil!asharum  &  illirum  matularum  eafdem  ene  quoque.nam  interdum  videris  varietates  ordinatas  pe 

rntione  iu.licioru  &  caufarum.Hoc  itaque  pado  fe  ha-  ioves  elfe  lis  qux  orainem  non  ievuant  ,  qux  explica- 

bent  diffeventtx  bullarum,in  quibus  exerceri  oportet,  buntur  fuis  locis:  hic  nanque  nobts  (oliim  propofitum 

quqd  i:on  mediocvitev  collatuvx  fint  iis  qux deinceps  eft  de  diffeventiis  vrinarum  difputare.  Et  vtoratio  cla 

dicentur.nunc  reliqua  tranfigamus.  rior  reddatur,hoc  padto  perexempla  tranligimus.Co- 

DE   different  ii  s    coronarvm    c  o  R  p  o-  lorum  variamenta  fi  unt  tum  quum  de  colore  m  colo- 

ris  vrinx,qux  funt  alterius  colotis,        cap.xix.  E  rem  tranfmutatio  fiat.  Si  enim  vrina  nunc  apparuerit 

"\  \  Vltxcoronx  alix  commodiores  quam  qux  fupe  alba,craftina  verb  aurea,&  confequenti  die  alia.-vel  co 

i  '  I  rius  didx  funt  npparent,circttmeuntes  fuperficie  tra,nunc  quidem  fubrttbea,craftina  verb  aurea  ,  atque 

matulx:  quxnon  inriatarit  in  humore  vtinnatantbul-  pofthac  pallida  vel  alba:  atque  etjam  hocmodo  nunc 

Ix,  fed  potiusfunt  cir  unferentix  humoris  corporifve  quide  fitfubrubra,  deinde  vividis,  vel  cxrulea,  velih- 

vrinx.  ^iquide  quum  vrinx  humov  aliquo  quouis  tin-  gva:  vel  illo  modo,nuc  quidem  fubrubea,  deinde  rufa, 

gatur  colorccum  coronx  circuniiftunt  affedtx  ditter-  &  charopa,adhxc  laiftea,aut  aliquo  modo  aliter,  velu- 

fo  colore  vel  albo,vel  flammeo,vel  bileo,vel  viridi,vel  ti  tu  complicaueris :  (cotingir  enim  remnunc  hoc,nuc 

nigro,vel  aliquo  alio.  Atverbhxc  ipfa  iis  qui  attente  illo  modo  apparere,  vt  vida,  vel  vincens  fuerit  virtus 

fpefrant ,  facile  apparet.fed  non  aliter  qltam  prxfentia  vitalis.Nanque  differentix  concocuonum,  liue  praue, 

cffent  mile  videntibus,quemadmodum  in  ftellis  crini  F  fiue  bcne  fiant,in  vrinarummutationibus  fpecl antur): 

tis  obfcure  apparentibus  accidere  foIet.Nanque  crincs  multas  quoque  videris  in  confiftentiis  varietates,ii  a- 

earum  obfcurarum  facilius  parum  videntibus ,  qttam  nimaduerteris  ea  qux  fiunt.  ^iquidem  interdum  wjnx 

vifum  intendentibus ,  appirent ,  quum  vifuiufixo  vel  femper  craffx  funt,nullamque  fequeftrationem  haben 

potius  X  multo  colore  &  luce  attradio  obfcurentur.At-  tes.  Interdum  verb  in  eis  fubfidit  ad  fundummatulx 

qttehxc  de  coronis  didta  fint ,  qux  conferentin  locis  id  quod  craffius  eft,reliqua  vrina  craffa  etia  remanen- 

opportiinis.-nuncv^erbdicamuseaquxfequutur.  Nan-  te:interdum  omnis  crafiities  ad  fundum  concedit.Vi- 

quevidebatur  mihi  nunc  complicationes ,  quas  eife  dere  quoq;  eft  vt  craffum  qnafi  recurfu  quoda  ipfum 

contingit  e  coloribus ,  &  fubftantia  &  contentis  ,  huic  chyma  conturbat  magis  autminus.  Eadem  quinetiam 

fermoni  addere:  ied  qubd  prxterquam  qubd  res  mul-  in  tenuibus  vrinis  fieri  cotingit,  tam  fi  multum  quam 
tiplex  &  varia  eifet ,  difficulter  etiam  percurri  poffet,  G  fi  pavu  tenues  fuerint.  At  verb  fi  vel  cu  prauo,vel  cum 

atque  adeo  fine  vlla  neceilitate  protederetttr ,  prxter-  bono  colore  fuerint  confiftentix,  ita  vt  hafce  cum  co- 

miii,quum  non  admodum  neceife  effet  me  fic  fcviben  lovtbus  componas,  plures(vt  arbitror)varietates  ex  eis 

tem  complicare  :  fiquidem  in  prxfente  dilputatione  effeceris.  Omnes  quoque  varietates ,  aut  cum  or  J.'ne 

explicamus  vrinaru  differetias :  traciationes  verb  qux  fiunt,aut  abfque  ordine.  Siquidem  fi  vfque  ad  tempus 

fequuntur,continebunt  iudicia,caufas,atque prxuide-  quoddam  quxdam  fubftantia  cum  quodamcolore  fit 

tias.Qui  ergo  in  his  fuerit  verfatus  ,  is  perquam  facile  complicata,pofthac  verb  fiue  fubftantta,  iiue  coIor,fi-» 

potent  componere  tam  cum  coloribus  fubftatitias,  ue  vtrunque  alteretur,deinde  ite rum,  vt  primb  eratit 

quam  cum  coloribus  &  fubftantiis  contenta  etiam  dif  fiant,idque  per  plures  reditus  erit,  varietas  cenferetur 

ferentia  colore,fubftantia,loco,lxuitate,xquabiIitate,  cum  ovdine  fuiife.  Contravcrbabfque  ordine  videbi- 

atque  differentiis  hifce  oppofitis.Quinetiam  idem  fa-  H  tur,  quum  vt  fortuna  dederit,  ita  mtitatio  colovum  & 

cile  poterit  diiudicare  ,  quxnam  componi  poifint,&  fubftanttaruni  fucceiferit,hoc  eft  in  inordinatis  redi- 

qux  non  poifint .  itaqtte  confulo  his  qui  rei  huius  ftu-  tibus  &  temporibus.Verumtamen  (  vt  npertius  res  in- 

dioft  funt,vrt  in  his  verfentur,vt  qux  non  leue  momen  telligatuv)vtimur  eiufmodi  exemplo.  Si  igitufcuobus 

tum  ad  pevfedtam  cognitionem  collatuva  fint.  Siquis  deinceps  diebus  exdem  vvinx  apparuerm:,  tertia  verb 

enim  ante  didicerit  quas  ob  caufas  iint  colorcs ,  chy-  fiat  a!teratio,quarta  &quintadie  vrinx  iimiles  ftterint, 


ACTVARII 


S6 


iis  quxinprima&fecunda,atque  fexta  commutatio  A 
fiatiimilis  ei  qua:  in  tertia,  idque  inpluribus  dterum 
eiufmodi  reditibus  prouenerit,varietas  ordinatavoca- 
ri  poteft.Quod  ii  acctderit,vt  duobus  deinceps  diebus 
exdem  apparuerint  vrinx,  tertia  vero  die  tranfmuten- 
tur,quarta  alterentur,quinta  etiam  diuerfx  a  prxdi&is 
fpe£tentur,  neque  per  aliquos  reditus  exdem  fiant  an- 
teactis,  fed  exierint,vt  fors  dederft,  &  abfque  ferie, 
tum  varietas  eiufmodi  appellari  poteft  inordinata.Di- 
fcere  in  hifce  licet  &  cauias,&  iudicia,  &  prxuidentia, 
tum  quum  de  his  difputationem  fecerimus.  B 

DE     VARIETATIBVS     CONTENTORVM,  ET 

erdine,&  inordinatione  vniufcuiulque  eorum, 

C  A  P.  XXI. 

EJEdem  accidere  poffunt  inordinationes  &varieta 
tes  in  ipiis  contentis,  quippe  qux  interdum  conce- 
dunt  ad  matulx  fundum,interdum  pendentia  videtur, 
atque  aliquando  attolli  vfque  adfuperficiem  chyma- 
tis.Quineciam  interdum  lxuia  funt,  interdum  diifipa- 
ta,vt  interdum  alba,interdum  in  alios  colores  mutata: 
&  aliquando  tenuia  effe&a  ex  craffis,  aliquando  craifa  C 
ex  te.nuibus.  Tsihilo  quoque  minus  interdum  ex  fupe- 
riore  decidunt  adinfema,  interdum  ex  inferiore  ad  fu 
perna  feruntur.  idque  cum  diuerfis  coloribus ,  &  fub- 
ftantiis,in  quibus  multas  reperire  poteris  varietates,ii 
rem  ipfam  expenderis.  Nobis  eilim  fatis  funtqux  di- 
fta  funt ,  etii  indagatio  fubminiftrare  pofiit  maiorem 


longitudinem  orationis  de  hifce  rebus,quoniam  nobij 
minusfacileeft  recenfere  lingulas  vrinas.Nobis  lgitur 
facile  non  fuit  fingulas  vrinas  coponere,tum  proptcr 
fcrmonis  prolixitatem,tum  quia  m  his  verfaturoreli- 
qua  ex  iam  diclis  intelligere  licet,  &  oratio  iuftj  pr0w 
lixitatcm  habcre  videaturits  qui  breuitati  ftudent.Ob 
hxc  finem  imponentes  eiufmodi  orationi,qux  modum 
menfuramque  decerem  nacta  eife  exiftimetur,  abhif- 
ce  ad  ea  qux  de  iudiciis  vrinarum  habentur  ,  difputa- 
tionem  tranfferimus  .  Congruum  enim  eft  vt  is  qui 
ad  artis  huius  myfteria  capelcenda  contendit ,  pn- 
mum  vrinarum  differentias  nofcat ,  vt  rectc  edoftus 
iit  quot  &  qui  in  vrinis  colores  appareant  ,  atque 
cum  quibus  lubftantiis  foleant  infpeftari  :  deinde  iu- 
dicia  difcere  fuper  prxhabitis  vrinarum  differentiis. 
Qitienimeopa&oinftru&i  fuerint,  iis  perquamfaci- 
lt:  erit  dignofcere  qux  iint  curanda  ,  &de  quibus 
defperadum  fit.Atque  prxter  hxc  alia  difputatio  fuc- 
cedit,qux de  cauiis  vrinarii  habetur  :  eft  infuper  hber 
de  prxceptione,veluti  iudicatione  aperjente  prxuiden 
tias.?-anque  qui  djligenteriudicauerit  vrinas, is  infal- 
laxprxfcius  euadet.Quorum  vnumquodque  (  Deo  con 
cedente  )  fuis  in  locis  explicabitur.  Nos  tamenhocin 
loco  finemfacicntes  difputationi  de  differetiis  vrina- 
rum ,  veluti  ab  alio  principio  aggrefii ,  fermoncm  qui 
poft  hunc  eft,tra£temus. 


ANNOTATIO    CAPITVM    QV  JE    I  N   L  I  B  R  O 
priore  De  iudiciis  vrinarum  habentur. 


De  differentia  matularum ,  &  qux  ex  matulis  fit  aptif- 
lima,  Caputr. 

De  lococongruo  adfpe&andas  vrinas,       Caput  l  i. 

De  tepore  proprio  fpeclandarum  vrinaru,    Cap.  1 1 1. 

De  iudicio  vrinx  in  omnibus  mediocris,    Cap.  1 1 1  i. 

De  iudiciis  vrinarum  fccundum  fexum  &  xtatem. 
Caput  v. 

De  iudiciis  vrinarum  qux  fiuntin  fimplicibus  intem- 
peraturis,  Caput  v  i. 

De  iudiciis  vrinarum  fecundum  exercitia  &  ocia, 
Caput  v  1 1. 

De  iudiciis  vrinarum  per  anni  tempora  &  regiones, 
Caput  viii. 

De  iudiciis  vrinarum ,  quse  fiunt  i  fomno  atque  vigi- 
liis,  Caput  ix. 


De  vrinis  inedix  atquefamis,  Caput  X. 

De  iudiciis  a  paruitate  &  magnitudine  humoris  vri- 

nx,  Caput  xi. 

De  iudiciis  albarum  vrinarum,  Caput  X  1 1. 

De  iudiciis  vrinarum  fubfpicearum  &  fpicearum, 

Caput  xiii. 
Deiudiciis  aurex&crocex  vrinx,        Caput  xuir. 
Deiudiciisfubrubex&rubex  vrinx,         Caput  xv. 
De  iudicio  vinex  vrinx,  Caput  x  v  r. 

Deiudiciopaffei  coloris  vrinx,  Caput  xvn. 

De  iudiciis  viridium  vrinarum,  Caput  xvm. 

De  iudiciis  vrinarum  oleacearum,  Caput  x  i  x. 

De  iudiciis  venetarum  &  liuidarun» ,  &  nigrarum  vri- 

narum,  Caput  x  x. 


ACTVARII    DE  IVDICIIS 
vrinarum  libri   I  I. 

&kmhofioLeoneKoldminlAtimmfermentmuerfi,&-a  idcchoGopyleadfidem 
excmplarinm  Graoormi  recogrnti. 


actyarii  in fuum priorcm  librum  De iu- 
diciis  vrinarum,  Prxtatio. 

vvm  corporis  affe£tus,  quicunque hi  D 
tandem  fuerint,ex  vrinarum  fignifica- 
tione  nemo  nofle  poffit  nifi  quiearum 
;  differentias  prius  fciuerit,  nosfuperiori 
libro  differentias  vrinarum  tra&aui- 
mus,  omncmque  ratione  &  methodum 
huiusrei  abfoluimus.-fupereft  vt  nunc  devrinarumco 
gtiitione  agamus,quod  in  arte  medica  vtiliffimu  effe 
coperitur.*;iqujdemfi  medicus  nonfacile  poterit  con 
uenientem  viflrns  rationem  prxfcribere,  vel  medicari, 
vcl  aliam  aliquam  curatiopem  adhibcre  corporibus  E 
quouis  morbo  laboratib9 ,  uifi  ftatim  iudicauerit  qux- 


namfit  xgritudo  qux  corpus  corripuit,  arbitror  non 
parum  collaturas  huic  methodos  quxde  cognitione 
traduntur,  arte  iuuentas.  Alixergo  methodi  cogni- 
torix  aliis  motbis  magis  conueniunt  :  communis  autc 
&  ad  omnes  propemodum  pertinet  vrinaru  cognitio. 
Opportunc  &  refte  dicer  e  quifpiam  ea  poteft,qux  co- 
coftioni  &  cruditati  qux  fiunt  in  primis  venis,  acci- 
dunt,adhxc  quxtertix  concoftioni :  prxterea  quxre- 
nibus,veficx,&  vriinxmeatibus.  Is  porrodicet  humo- 
rumincrementa  ,  atque  imminutiones,  atque  obftru- 
itiohes  principalium  meatuum,&  quxcusique  in  hifce 
fieri  contimgat:  de  quibus  tra&andum  eft  in  fequenti- 
hus.  Sed  iam  primum  hic  dicendum  eft  de  matula,  & 
loco,&  tempore,in  quibus  confert  confiderarc  vrirwts. 
Deinde  de  propriis  rebus  fubdendum. 


L 


*7 


DE    VRIN.  IVD.    LIB.  f. 


DE  DIFFERENTIA   MATVLARVM,    ET    QV  AE  A 
ex  matulis  ilt  aptiflima,  c  A  p.  i. 

MAtulx  igitur  comparentur  ex  vitro  tenui,atque 
albo,  \T  colores  exadtc  appareant.Nanque  aliqux 
funt,qux  fubuiridefcunt.-quamobrcm  non  exadtepel- 
lucidx manere  queunt.Candorem  enim  coloris  fequi- 
tur  peljuciditas.  Viridefcentesigitur  non  folum  colo- 
ribus  aliquid  auferunt,fed  etiam  fubftatiam  vrinarum 
minuunt :  quinetiamin  eis,  neque  contenta  exadte  vi- 
dentunpriores  illxitaque  prxferendx  funt.  Figurx  ve 
ro  matularumdifFerctes  habentur  ,  a  quibus  etiam  ac-  B 
cidit  quodammodo  iudicium  la:di.  Nanque  in  matulis 
valde  patentibus,  vrina,prxfertim  il  fuerit  quantitatis 
mediocris,diftributa  per  amplitudinem  folun  ,  parum 
fpacii  quod  fecundum logitudinem  eft  occupabit,nec 
liccbit  cognofcere,quem  lotum  profunditatis  comen- 
ta  occupauerint,  quum  pauca  admodum  vrina  fit.  Ab- 
errare  iimiliter  licet  in  matulis  extranearum  figura- 
rum,veinti  funt  arclx,atque  prolixx,vt  quxnunc  folet 
efFici,velua  fu.it  quoque  quxinferna  parte  fane  quam 
latam,planimque  habent :  ipfx  vero  colhguntur  ,  vra  C 
fundo  afTurg.mt.  Qux  verb  fundum  habent  non  pla- 
jauro  ,  fed  deorfu  n  verfus  extumentem,ita  vt  fundus 
in  conum  prope  vide.iturcolligi,hxquidem,vbi  opor- 
tuerjt,ad  mouendas  vrinas,  eafque  multas  capiedas  op 
portuna:cenfentur(nanque  vafa  capaciora  ad  id  vtilia 
eifenO.-fed  vt  feruenturvrina:  vt  decet,  videntur  minus 
quam  cxterx  matulx  conferentes,qux  figura  firniles 
funt  vitreis  cyathis  quibus  ad  bibendum  vtimur.Qua- 
obre  ii  opus  fit  difcere  m.itularu  figuras  maximc  con- 
gruentes,qux  iimiles  funt  vaiis  vitreis  ex  qiubus  bibi-  D 
mus,videbuntur  vtihfiimx.  Veruntamen  non  oportet 
mitulas  cingi  cinguhs  vitreis  qux  eas  obfcuret,  neque 
habere  fundum  ad  multam  vrinam  continendam ,  led 
lint,  quoad  fieri  poteft,iimplices  ac  lxues,  atq;  aliqua 
to  miiores  quimcyathi  quibus  adbibendum  vti  con- 
fueuimus ,  vt  quantitas  vrinarum  ,  qux  perfedtc  iufci- 
pienda  eft,cotineri  poifit.Etde  figura  matularumhxc 
fatis :  vt  vero  vriua  infpicienda  iit,  hoc  padto  mon- 
ftramus. 

DE     LOCO    CONGRVO     AD     SPECTANDAS  V-E 

rinas,  cap.  i  i. 

QVoniam  loca  vmbrofa  non  parum  de  coloribus 
auferut,  eos  in  obfcurum  tranfmutantia,luci 
da  autem  &  fole  llluftrata  loca  colores  multo  remifiio 
res  propter  multam  perfpicuitatem  reddunt ,  oportet 
hoc  cauere,atque  obfcurationes  quas  vtraque  illa  loca 
inuehunt,fugere.  Auferiit  cnim  colorum  eflentiam,it:i 
vt  vrinx  exadre  coniiderarinon  pofiint:quxrendiiique 
locus  medius  eft  inter  hxc,  qui  colores  nullo  padto  lx- 
dere  pofiit.Si  igitur  contenta  manifefte  tranipareant,  F 
fatis  nobis  fuerit :  quod  iicubi  loca  fint  valde  obfcura, 
&  nolucida,tunc  trafferre  vrinas  opdttet  prope  ipfum 
folem,  vt  in  loco  fublucido  latentia  tranfpareant. 

©E     TEMPORE     PROPRIO  SPECTANDARVM 

vrinarum,  c  A  p.  i  1 1. 

O^erxprecium  maxime  videri  poterit,ii  tempus  il- 
lud  definiatur  quo  quifquam,vtmaxime  decet,vri 
nas  infpicere  valeat.  Idcirco  ea  de  re  ita  dicendum  eft, 
vt  de  ea  qux  nobis  maxime  vtilis  vifa  iit.  Vrinx  igitur 
in  matulis  fadrx,ii  adhuc  fubcalidx  tadtu  fuerint,vt  fo  G 
liim  exhibent  colores  exadte  fpedrari  ,ita  in  eis  minus 
exadte  fpedrantur  contenta,fubftatix,atque  etiam  bul- 
lx.  Nanque  bullarum  aut  omnes ,  aut  aliqux  vnacum 
exfpirante  vrinx  calore  abeunt,  aut  manent  cum  refri 
g^t-ata  vrina:contenta  vero  ftatim  factavrina  non  fa- 
eilc  apparent.Vbi  verb  illa  refrigerata  fuerit ,  ea  hora 
confpectantur,  fcd  tempore  quodammodo  mefurato. 
Nauque  principio  fubapparent  nubeculx  qux  aut  ma- 
nent,autpedetentim  ad  medium  matulx  concedunt, 
veluti  poftremb  ad  fundum  defcendunt.Confiftentix  H 
verb  qux  mediocritatem  feruant,cum  coloribus  con- 
fpedtantur:qux  verbad  crafiitudine  vergunt,hx  poft- 
quam  ftatula  funt  contenta,demonftrantur,tardius  e- 
tiam.qux  exhis  rurlus  fubfident.tales  enim  vrinas  ex- 
quifite  fpedlare  priufquam  refrigeratxfuerint,  non  o- 


porteti  Quinetiam  non  opOrtethns  vviuas  commoueri 
vchementer,priufquam  omnia  videris.ne  multa  in  eis 
traniponantur .  Eullx  nanque  &  rumpuntur  &  tranf- 
portantur  :  contenta  quoque  concufla  vi ,  diffugiunt 
propria  loca,quemadmodum  omnium  craiibrum,com 
morione  fadta,confunditur  quxfadfa  erat  velutiftabi- 
litas.Et  hxc  ipfa  de  tempore  quo  exacte  vrinas  fpe&a- 
ri  opus  eft,cogno'cere  decet  dihgentem  artis  medicx 
iuueftigatorem,qux  fortafle  fatis  dicta  efle  videri  pof- 
funt. Nunc  opportunij  eft,  vt  incipiamus  doceredifci- 
plinamde  iudiciis  vrinarunijhinc  aufpicio  fadfo. 

DE     IVDICIO     VRINAE     SECVNDVM  OMNIA 

mediocris,  cap.  i  i  i  i. 

Q' Vum  ex  quadam  veluti  amuffi  &  1'egula  mediocri 
&  temperata,&  fecundum  naturam  vrina,li- 
ceat  afTcctus  cognofcere  ,  decens  efle  videtur,  vt  prius 
devrina  fecuncium  naturam,&  quxmediocris  eft,dif- 
putetur:deinde  dc  iis  quxabquo  pacto  dilfimjles  funt 
mediocri.  Veruntamen  quoniam  non  omnibus  homi- 
nibus  exdem  funt  corporis  temperaturx,&  xtates,ne- 
que  exercitia  eadem,  neque  cibi  iidem  ,  fteque  exdem 
regiones,&  anni  tempora,neque  cxtera  alia  eade  funt, 
qux  fuapte  natura  corpus  humanum  alterare  poflunn 
arbitror  fermonem  abioluta  methodo  tradatum  iii ,  fi 
de  iingulis  horum  difputem,  idque  paulo  inferius  po  - 
ftulate  reipfa.Nunc  verb  lllud  potius  opportunum  eft, 
vt  hominem  omni  ex  parte  temperatum  primo  ftatiia-* 
mus.-Jeinde  ad  eum  referamus  vrinam  fecundum  natii 
ram  fe  habentc.Cegnofcenti  enim  vt  vrina  fecundum 
naturam  fe  habeat  111  homine  omni  ex  parte  tempera- 
to,veluti  hinc  initio  capto  ,  licebit  cognofccre  omnes" 
cafus  &  declinationes  a  temperamento.  Qnamobrem 
&  iudiciain  his  perquam  facile  patebut,  veluti  trafta- 
do  aperte  demo.nftrabitur.  Vt  enim  regula  &  amufiis, 
quum  adhibentur,oftendunt  vt  ligna  curua,&  obliqtia 
atque  diftorta  fint,itavrina  qux  omni  ex  parte  medio- 
cns  eft,dem5ftrat  eam  qux  vel  magis,vel  minus  a  me- 
diocritate  ipfa  declinauerit.  Efto  igitur  homo  exacte 
fanus,&  vigens,xtate,& temperatura  corporis  inedio- 
cris,qui  vefcatur cibis  boni  nutrimenti ,  & temperatis, 
exerceat  fe  neque  diminute,neque  prxter  modum,fit- 
que  in  regione&  anni  tepore  teperatis  :&(vtfumma- 
tim  loquamur  )  inomnibus  eiusrebus  fit  mediocritas, 
medio  &  diuiiione  carens:  huius  viri  vrina  efle  vult  co 
lore  fubaurea,vel  fubcrocea,fubftantia  mediocris,atq} 
proportione  refpodens  ei  quod  bibitu  eft,in  qua  nulla 
innatet  bulla,neque  tuberculum  aliquod  fubfideat,  Uo 
inhxreat  matulx hypoftafisalba,lxuis,xquabiIisJomni3 
que  iint  fibi  fi  milia,  neque  quicquam  cUm  hifce  com- 
pliceturexeis  qux  folent  inferri  iimilia  capillis  &  ra- 
mentis,&  eiufmodi  gcneris.Hxc  vrina  optima  eft,&  fe- 
cundum  omnia  mediocris  atque  fana.Qux  verbaliquo 
modo  ab  hac  defecerit,  hoc  ipfo  aboptima  &  pura  fa- 
nitate  decidifle  intelligatur.  Nec  ignoramus  fanitatis 
ipfius  magnam  eife  latitudinem,  atqueahqua  eorum 
qux  rectc-  reiedla  funt  a  regula  vrinarum,in  vi  inis  eoru 
quiiimpliciterfanifunt,  apparere  pofle.  Veruntamen 
fcne  oportet  orationem  prxfentem  non  efle  de  fanita- 
te  qux latitudinem habere  putatur,fed  defanitateea 
qux  pura  &  inculpabilis  eft.  Hac  enim  veluti  depidta, 
certifiimc  noueris,quarito  quis  ab  ea  receflerit.  Quum 
itaque  demonftratum  fit,  quxnam  fit  vrina  eorum  qUt 
temperati  atque  omni  ex  parte  mediocres  habentur, 
deces  erit,fi  nos  veluti  a  quodafigno  certiffimo  (quod 
in  omnibus  eft  mediocritas)profedti,pafiim  difcefleri- 
mus:vt  iudicare per  figni  diftantias  vaIeamus,quo  pa-> 
Cto  xgntudines  fefe  habeant.-atque  dignofcere  decen- 
ter,in  quibus  labor  fufcipiendus  fit. 

DE    IVDICIIS    VRINARVM      JECVNDVM  SE- 

xum,&xtatem,  cap.  v. 

PRimum  de  vrinis  fecundum  xtatem,&  fexum,  &  na 
turales  quafdam  intemperatur.is,&  exercitia>&  an^- 
ni  tempora,&regiones,&  cibos,dicemus.Deinde  dc  v- 
rinis  xgritudinum  generalium  qux  vnicuique  accide^ 
re  folent,difputabimus,fi  prius  definiuerimus.quid  ve 
hnt  &  ligniricent  coIores,confiftentix,cotenta3  &  qux. 


0                            '  >    A  C  T  V  A  R  I  I  Cj  j 

ili  eis  fpecrantur.Temperati  igiturv!ffi&  florentis  xta-  A  -pVEvriliis  qui  per  mtitationes  fectindum  annitern- 

tis  vrina  eft  fubaurea  &  fubflaua,&  hypoftafin  &  conii  JLvpora  &  regiones  apparentin  hominibus,fic  coue- 

ftentia  mediocrem  habet.'enu  vero  iubtilis&  alba,at-  nit  diccre.Vere  igitur  .quatum  tcmpus  pi  oceflerit  ver 

cjuepaucam  hypoftafin  habens,qux ad  cruditatem  in-  fuscahdum  ,  tantumcolores  vrirtatum  a  Tubfpiceo,  ac 

clinat.Paruoruin  veio  puerorum  vrinx  vt  parum  reee-  fpiceo  recedentes^procedunt  verfus  colore  fubaureum 

dunta  fubaureis,&  fubflauis  ,  ita  fubftanna  parum  fu-  &  fubcroccum.  Quinetiam  abeunte  inxqualitate  fub- 

perantiuuenum  vrinas,&  hypoftafm  cumulatam  con-  ftantiarum,accedit  ad  id  quod  eft  fecundum  naturarh 

gregatamque  continent.Et  quo  pueri  fiunt  natu  maio  jp  a  &  «qualitatiscomenluratio.Kypoflalis  qucqi.ete 

res.eo  colores  vrinarum  eorum  erunt  intenfiores  ,  hy-  poris  huius  ex  craffiore  irtcipit  mutari  in  tenuem,  atq$ 

poftafis  vero  quantitas  videbitur  minor.  Quum  vero  procedit  vcrfus  tenuitatis  mediocrita.e.  Adhxcquan 

pueri  ad  vigorem  iuuenrx  vadunt,tum  colores  vrina-  B  titas  humorjs  maior  tuncapparet ,  quam  qux  ex  pio- 

rum  ceflant  procedere  plufquam  ad  iub.uireti;n,bypo-  portione  funt.  Veruntamen  qiium  xltas  incipit,atque 

ftafis  veroin  mediocri  quatitate  apparet.At  vero  quan  irigus  exactum  eft.  vrinx  apparet  fubaiirex,  atque  fub- 

tumxtas  dflorefcente  declinat,tantum etiamvrinx ab  ftaUxiconfifteiltia  vero,mt  diociis.Hypoftafis  verote- 

eiufmodi  colore  recedunt,verfus  album  euntcs,  atque  nuiormcd  iocri  a-pp  ircve mcipi t,fed  alb.i,&  Ixuis,  8cx* 

hypoftafiseo  m;nor& obfcurior  apparet.  Atque  xtatu  quabilis.  Procedenee  autem  xftate,  ac  ad  fummum  ac- 

tales  vrinx(vtvno  verbo  dicam  )apparent.  Mulierum  cedentcquantieas  humoris  minorex  proportione  fpe 

vero  vjger.tis  iuuentx,  atque  temperatarum  vrinx  no  &atur:at  hypdftafis  a  naturali  albedine  reccdens,  ver- 

multum  reccdunta  colore  iubaureo  &  iubflauo,quum  ftis  fubipiceum  colorcm  concedit,eftque  multo  minor 

declinent  verfus  album  quarum  fubftantix  funtlubte-  ac  tenuior.ced  tenuitas  in  vrina  fulgct  cum  fplendore 

nues  :  verum  hypoftafin  congregatam  magis  videntur  C  quodam ,  &  ipia  quoque  inchnat  erga  croceum  atque 

haberc  quam  \  irorum  vrinx  Differentias  ltaque  lpfa-  aurcu.  At  vero  vbi  autumnus  rcceflit,  tum  colores  re- 

rum.in  jjs  quxde  xtatum  differcriis>  certo  difccre  eft,  uertuutur  ad  mediocrituem  ,  fed  fpleudor  &  tenuitas 

perea  qux  proxhr.edicta  funt.  adhuc  remanent.  Hypoftafis  obfcura  eft  adhuc  &  par- 

de    ivdiciis  vrikarvm    qjv  ae  fivnt   in  u  i  ,fcd  alba,lxuis;&  xqu  nbil  i  s.  Pi  oced  eVite  vc  ro  au  tum 

fimplicibus  intcmperatuns,                   c  a  p.  v  i.  no,  ad  mediocritatem  ,  fecundum  omnia,  redit  vrina. 

ADhxc  opcrxpretium  eft  docere ,  qux  accidantob  Quumvero  fol  fuent  circa  folftitium  J.yemale ,  tunc 

naturales  &  vt  funt  morbi  intemperaturas.Nique  quantitas  vrinx ex  proportione  redditur.  Color  ver6 

quum  iint  dux  pafiiux  qualitates ,  ite  alix  dux  aciiux,  vergit  verlus  album,&  hypoftafis  maior  eft,cxtera  au- 

humiditas  &"iiccitas,  quum  fintpaliiux,  fi  excefferint  tem  mediocris.  Procedente  vero  hyeme,  eonfiftentia 

folx,parum:calidit.is  &  frigiditas  multum  alterare  pof  D  vrinx  varia  ipectatur,color  etiam  albus:quantitas  vcro 

funt.  At  vero  vt  humiditas  excedens  obtundit  vrinx  humorjs  mnior  ex  proportione  rei  ebibirx:  at  vero  con 

naturalem  colorem,ita  quantitatem  augei:  exafperabi  tenta  hiuus,&  maiora  funt;&  incocra.Vbi  vero  xquino 

tur  &  huius  fuperficies:  hypoftafis  vero  arctior  &  cru-  ftium  vernale  adeft,tum  hxc  diflepararttur  ,  atque  co- 

dior  a  pparebit .  Siccitas  vero minuit vrinx  humorem  guntur  rcdire  ad  mediocritatem.  Atquehinc  difcere 

atque  contenta.  Et  colores  mediocres  pelluciditatem  hcetquales  vi  inx  per  annj  tempora  appareant.  Vrinx 

quan  dam  maiorcm  &  fplendorem  habent :  hypoftaiis  autem  fecundum  rcgiones  ,  proportione  refpodent  iis 

vero.quanquam  cxtera  mcdiocris  eft  ,  tamcn  nefcio  qux  fiunt  fecundum  anni  tempora.  Atque  oportet  vi- 

quomodo  cofiftentia  craffiore  eft.Caliditas  vero  pau-  rum  prudentem,  dum  fimilia  comparat ,  ex  iis  quxdi- 

loexcedens  modum,vrinam  fubauream,atque  fubfla-  ..  cla  funtcirca  anni  tempora  conic£tare  ,  &  qux  fiuntin 

uam  reddit:fed  aufta  vbi  fucrit,eam  cfficit  auream,at-  E  locis  diuerfis,illa  proportione  reddere  ipfis  anni  tcm- 

que  flauam,  &  vrinx  fubftantia  conftat,  vt  mediocris,  poribus.Cibi  quinetiam  &  ratio  viuendi  calidior  ,  vel 

&  fplendor  mediocris  in  ea  eft.Hypoftaiis  etil  medio-  frigidior,  vel  ficcior ,  vel  humidior  producit  tales  vri- 

cris  eft  habjta  coparati^ne  ad  quantitatc  vrinx,verun-  nas,quales  gignunt  memorarx  intemperaturx.  Et  cibi 

tamen  recedit  ab  albedine  coniueta.Frigiditas  quine-  concoctu  faciles ,  bonique  fucci ,  tales  vrinas  pariunrj 

tiam  facit  vrinas  vergere  ad  album  colorem,atque  re-  quales  generantur  in  temperatis,  vt  cocodiu  difficiles, 

cedere  a  mcdiocri  cofiftentia:  fed  audta  frigiditate,aut  &  mali  iucci  alimenta  gignunt  vrinascolore  varias,  & 

vrina  tenuior,aut  craffa  redditur.  ci  vel  fubtilis  fuerit,  tenues,&  quarum  contenta  funt  prorfus  extranea.  ced 

velnon  pura,  hypo^afis  erit  aut  obfcura  &  pauca  :  aut  minora  &  diuerfx  fubftantix  contenta  apparentinv- 

multa,  fed  varia  &  inco&a.  Atque  hx  funtvrinarum  i-  rinis  concoifiu  difficilium  ciborilm  :  inaiora  verb  acin 

dex  fecundum  fimplices  intemperaturas.  Tu  ver6  ea  F  rotum  iibi  diflimilia  in  vi  inis  alimentorum  mali  fucci. 

qux  tradidimus  fequens ,  ab  hifce  facile  intellexei  is,  Et  hoc  pacto  poteris  ex  hifce  iudicare  devrinjs  qux 

qux  vrinxexcomplicatis  ifitemperaturis  fiunt  &  ap-  apparent  per  xtates;&  fexus,&  inteperaturas,&  regio- 

parent.  nes,&  tempora  anni,atque  viuendi  rationem. 

DE     IVDICIIS    VRINARVM    SECVNDVM     EX-  DEIVDICIIS    VRINARVM       QJV  AE     FIVNT  A 

e  rcitia,&  ocia,                                  cap.  vii.  fomno,atque  vigiliis,                           cap.  i  x. 

Valifna  vrina  profluatab  iisquimulta  exercitia,  Orum  qui  dormiuerunt  per  paffiones,  non  per  na- 

atque  fupra  quam  vires  ferant,fe  exercenth-  J_Lturam,vrina  ad  album  colorem  vergit,cuius  confi- 

tem  qualis  ab  iis  qui  in  ocio  degunt ,  &  fedentaria  vi-  ftentia  eft  fubtenuis  &  crafla  :  contenta  vero  plura  ap- 

tam  ducunt,nunc  tempus  eft  refer  re.  Siquide  qui  plus  parct,fed  cruda.  Qui  vero  fecundum  naturam  fomno- 

quam  par  eft,laborant  acfe  exercent  iis  vrina  fubflaua,  G  lenti  funt  &  dormierunt ,  vrina  minus  alba  eft:  quippe 

atque  etiam  ad  flauum  cclorem  accedens  apparet.Hy-  qux  fpicea  fpeftatur  ,  cuius  confiftentia  vergit  ad  me- 

poftafis  quoque  his  parua  atque  tenuis  fublidet,  cuius  diocritatem.-quinetiam  cotenta  funt  maiora,atq;  bene 

quoque  colorem  contingit  altcrari.  Quinetiam  invri-  cocodta.  Eoifi  vero  quj  vigilarut  non  fecundu  natura, 

na  eiufmodi  hominum  lnterdum  innatare  apparet  li-  vrina  minimo  mutatur.  Sed  qui  vigilarut  ob  alique  af- 

quamen  quoddam,prxiertim  quum  homo  vehemen-  feclu  a  quacunque  caufa  fit,  circa  principiu  etia  mini- 

ter  fe  fatigauerit,  etfi  aliquando  aliqua  alia  caufa  con-  mo  mutatur  in  fubftatia,&  colore,&  contentis.-proce- 

fentiat:fcd  tamen  vbi  id  vifum  fuerit,  fufpicandum  eft  dente  vero  tcpore  d'iflipantur,atq;  deficiw.t  contenta. 

caufam  aliquam  xgritudinis  adeffe.  Sed  nobis  non  eft  Vrinx  qtioque  humor  tenuis  fit,arque  paulatim  conce 

propoiitum  de  hifcc  vrinis  nunc  diifcrere.Eorum  vero  dens  ad  tenuioremrcolor  vero  aut  ad  album  ,  &  aqtieii 

qui  in  ocio  &  quietc  vitam  agunt,vrinx  ad  albedinem  H  vergit,aut  ad  aureum,  &  croceum,  &  oleaceum,  &  tii- 

vergete  fpei9acur,in  quibus  hypoftafis  &maior &craf  grum,fccundum  caufxmutantis  proprietatem.  Adhxc 

fior&  afperior  fubiidet.  Atque  de  his  fufficicntcr  fic  eorum  qui  multum  comederunt,  nequc  concoxei unt 

diclum  fuerit.  comefa,vrina  eft  fubtilis,&  aiba,&  interdu  abfque  hy- 

deivdiciis    vrinarvm  per  anni   tem-  poftafi.  Diu  rnantium  vero  cum  crud  itate  comcforum 

pora,&  regiones,                            cap.  v  i  i  r.  vrina  eft  varia  in  confiftcntia i&in  contentis. 


Q 


/ 


ly  I  DE  V  RIN.  1 

D  E    V  R  t  N  I  S   I  N  E  D  I  AE  A  T  Q_V  E  F  A  M  I  S,  A 

C  A  P.  X. 

IEiunantium  vrina  flnmmca,  atque  crocea  ,  &  temiis 
apparet,atque  minorem  hypoitaiin  continet.  Qui  fa 
me  verb  premuntur,horum  vriria  eft  tenuis,  &  alba,  & 
hypoftafi  priuata,&  cumcjnodam  fplendore  occurrit. 
Ac  de  hifce  hoc  padro  fe  habent  oratio  .  Poft  ha?c  fas 
efe  vmetur,  vt  de  qunntitate  humoris  vrinx,  atque  co 
lore  figi!latimdicnmus,&dcfubftanti.i,&contentis,& 
iis  quiinfuperficie  vrina?  innatant.-vt  vnoquoque  ex- 
pIicato,&  quos  nffe&us  prxfertim  vnumquodque  eo-  B 
rum  confequatur.judicia  certa  ab  iis  fiant,qui  hilce  rc 
busoperam  nauant. 

DE     IVDICIIS     A    PARVlTATE,ET  XIACNI- 

tudine  humoris  vrinx,  cap.  x  i. 

PRimumdifputandum  dc  paruititc,&  magnitudiue 
humoris  vrinx,deinde  de  affectibus  qui  hilce  acci- 
dunr.Siquide  eorum  qui  periecre  iani  iunt,vrinx  qul- 
titas  pi  oportionem  quandnm  leruat  eorum  quxbibita 
funt.  Nanque  alterationem  aliqu  tm  fa&am  eile  in  iis 
quxintrmfecus  fuut,fignificatvrins  maior,aut  minor,  C 
iiue  loi  gc  fupernnt  proportioneni  ebibiti ,  fiue  longe 
recefent  ab  en.Decrns  eft  de  modo  quatitatis  humo- 
ris  difputnre.Nanq;  vi  ina  i:  maio;  vifafit  exiilfe  jn  fa- 
nis  corporibus,  fignificat  muitu  bibitu  efie,  prxferrim 
fi  vinum  fueritexile  ,  cuius  vrinxcolor  ad  album  traf- 
mutatur,  atquc  confiftcntia  a..  tenuercotenta  verb  te- 
nuia  &  vann  non  ctiam  lxuia.  Nam  infiftentibus  quo- 
quecrudis  humoribus,vbi  cocti  fuerir.t,  perualjda  ma 
nentcnatura  ,  copiofa  &  fubtenuis  excernitur  vrina,at 
que  prxdictis  minus  alba,fed  in  hnc  m  Miora  appnrent  D 
contenta.  Multa  quinetiam  vrina  fpectJtur  in  lisqui 
paucacxcernunt  ob  naturnlem  quendam  ventris  affe- 
£tum,quxcoloremediocrieft,atque  maiorem  &  craf- 
fiorem  hypoftafin  cotinet.  Item  multa  vrinafolet  min 
gi  ob  medicinns  vrinatorias  ,  qux  colorem  naturalem 
melius  qua  prxdicta  feruabit.  Hypoftafis  verb  eft  fub- 
tiliov(ita  vt  obfcuretur, )  fed  fplendor  quidainhumo- 
re  eius  fulgebit.  Atque  hxc  difta  fint  de  his  qui  me- 
diocritcr  fani  funt:in  xgrotantibus  verb  hocpaifrov- 
rina  habet.  Multa  vrina  prouenit  in  paflione  quxab  E 
accidentc  fitibudn,a  celeritnte  euacuntionis  diabetes, 
&  fluxus  vrinx  appellata  eft.Badem  alba  eft,  &  tenuis, 
ac  hypoftali  priuatn.  Illud  autemfcire  oportet ,  inter- 
dumin  xgritudinum  terminationibus  multitudinem 
profluere  vrinx  nlbioris  &tenuioris ,  atque  mediocrc 
habctis  hypoftafin,  prxferrim  quum  prxcefierit  vrina 
crafiior,  &  globulentior.  Et  qui  hydrope  morbo  capti 
funt,iis  vrina  maior  quam  mediocris  fieri  folet ,  atque 
aquea  qux  crudam  &  inxqualcm  hypoftnfin  habct. 
Qjnod  fi  vvina  multa  exierit,ac  flammen,&  fubcrocea,  F 
velfimili  aliquo  colore  tin&a,  hanc  dnmmre  oportct, 
prxfertina  ii  cum  nonbonis  coutentis  profluxcrit :  fin 
vero  fuerit  vineo,vel  psffeo  colore,atq;  ficmulta  pro- 
cefferit,prxfertim  nulla  conco£tione  prxeunre  ,peior 
adhuc  eft,&  mortificationem  quadam  &  colliquatio- 
nem  oftendit  vniucrfx  corporis  ftrucrurx.  Atque  hxc 
dida  fint  de  vrinis  qunntitatis  mediocritatem  fupcrl- 
tibus.Vrinaveroproportione  minorqunm  mcdiocris 
effluens,per  horum  contraria  prouenit.  Nanque  dixta 
ficcior  paucam  vrinam  facit,fed  fubcrocea:  atque  mi-  G 
norem  hypoftafin,&crafliorem  quodammodo  medio- 
cricontinentem.Itemglutinofa  &  obftruentia,  tam  a- 
limenta  qium  pharmaca,gignuntpaucamvrinam:fed 
hypoftafin  etinm  paucam,&  ter.uem.  Quinetia  quum 
multa  fit  ventris  euacuatio  ,  tum  minor  proportione 
cxit  vriua,atqueadtenuitatem  inclmat,  &  hypoftaiin 
perobfcuram,&  tenuem,&non  lxuem  continet.  Ali- 
quando  etiam  ob  craffitiem  vel  multitudinem  crudo- 
rum  humorum,pauca,tenuis,alba,fine  hypoftafi,  &  ali 
qunndo  crnffa,qux  crudiores  habeathypoftnfes&  non  H 
lxues.  Adhxcpauca  vrina  producitur  ob  fcbris  vche- 
mentiam  ,  &  color  fignificnt  tibi  febris  quantitatem. 
Pnrua  quoque  vrinn  defcendere  videtur  ob  nliqua  vn- 
forum  vrinalium  affe<fhim,veluti  funt  locorum  horum 
tJolores,atque  ipfainipfis  vrinis  contenta  ,  de  quibus 


VD,  LI  Bv.  l;  6z 

infer;uslatms  difpUtnbnur.  Xuncverodc  vnoquoque 
colorum  decentii  referemus.Iudicia  itaque  ce  colori- 
bus,quum  multiplicin  fint ,  quippe  quod  non  omncs 
colores  propriis  ncminibus  definiti  fint,icd  folum  ge- 
neraliores:medii  vevb &  lubmedii  colores,& iimplici- 
ter  fpcciales,fint  propriarum  appellationum  expertes, 
difficile  effe  videtur  iingulos  eniincinre,  &  vix  ratione 
comprehendi  poteft.Vcruntamcn  qut  mgenio  pollens 
ac  natura  diligens  fuerit,nec  paruam  harum  rerum  ha 
buerit  peritiam,  is  perqua  facilc  cx  iis  qux  cii£ta  funtj 
poterit  cxtera  non  di&a  complere. 

DE    IVDICIIS   ALBARVM  VRINARVM, 

C  A  P.  XII, 

Albi  vrinnrum  colorcs  ( incipiendum enim  eft  ab  al 
bis:album  enim  cft  covporum  iimplicium  ,  quod 
co  deinonftratur,quod  nullo  colore  aho  intefti  fimjdi 
uiduntur  in  plures  fpecies  per  differcnria  magis  &  mi- 
nus.fed  qux  &  quot  fint,in  iis  qux  de  diffcrenriis  vri- 
harum  .  aperte  did>um  eft.  Quamobrem  non  opus  eft 
produceve  orationem  fuper  eis  qux  illic  fttfficieter  hn 
bita  funt.5ed  nddamus  nunc  oportct,  quid  fignificent 
colores  albi  quum  apparcnt.Dcmonftratu  lam  cft  qux 
fit  vrina  omni  exparte  mediocns  fecundum  colorem, 
&  coniiftentinm,&  contcnta,&  quemadmodum  foler- 
tcmmedicuma  iigno  nliquo  certoir.cipientem,recef- 
fu  nb  his,morbos  xftimnre  oportct.  Cococlione  igitlir 
humorum  corporis  refte  faifta  ,  color  decens  fplendet 
in  humove  vrinx:  imperfecla  vero  coct;io!ie,fpiceus,& 
albus  color,&  qui  inter  hofce  fubmedii  fi;nt,appnrent. 
Veruntamen  definicndo  modos.quibus  vrinam  albain 
appnrere  cotingat,clarius  reddemus  vnicuiq;  id  quod 
decet.Alba  igitur  vrinn  in  iis  qui  fani  funt,  femel  appa 
rcns,iignificnt  mitltnm  vini  potioncm  ,  prxfertim  vini 
cxili>;:&  iudicii  huius  fidem  fncietipfa  vrinx  magnitu- 
do.Quod  fi  quantitate  iit  mediocris,&  hypoftafin  pro- 
portionalem  contincat,indicatfrigidam  quandamin-9 
tempevaturam  hepatis.Et  fi  hypoftafis  iit  multum  ob- 
icura  &  occulta,ipfa  vcro  vrinamultum  alba,  demofi- 
ftrat  fenectutem  velfeciidumnaturam  ,  vel  ex  morbo. 
Quinetinm  nlba  vrina  in  hydropicis  prouenit,  qux  vi- 
detur  continere  hypoftniin  djuerfam  atque  crudam. 
Nihilo  quoque  minusin  iis  qui  pariuntur  obftructio- 
nem  aliquam  in  vifteribus  internis  atquc  rcnibus,exit 
vrina  alba  atquc  tcnuis.  Qux  in  febribus  ncutis  vrina 
nlbaexir,eiufmodinpparct,vthumor  qui  ipfam  tmge- 
batalib  tranfmiilus  iit.  Eadem  vcrb  mediocris,  vel  co- 
piofior  quam  par  eft,interGUm  habet  contenta  difper- 
fa  &  tenuia ,  interdum  veluti  femen  hum  anum ,  atqucf 
refugicns  fundum  matulx,  interdum  prorfus  deficiunt 
cotcnta.Nihilominus  etiam  quum  humor  tingens  ve- 
hementer  inclinntin  ventrem  ,  vrinx  nlbx  ab  nbfentia 
humoris  tingentis  fiunt  :quod  difcere  licct  ab  iis  qux 
cgeruntur.  Quemadmodum  etia  contra  interdum  nc- 
cidit,nimirum  tinctas  vrinas  apparere  ex  cgeftionibus 
albis.  Sxpenumero  enim  humores  vbi  impetum  ciuf- 
modi  aliqucm  fecerint,  inclinationcm  cnpcre  confuc- 
uerunt.Et  ii  licet  omnia  vno  verbo  compledii ,  hoc  pa- 
fto  diccdum  eft.  Vrinxalbx  fiunt  aut  a  craffitudine  & 
multitudine  crudorum  humorum,aut  ab  obftructione 
meatuum,nut  a  potus  magnitudine,aut  ab  incoiftionc, 
aut  etiam  ab  auerfione  humoris  tingentis,  atque  a  fri- 
giditate  naturali,&  qux  amorbocft:&  hx  quidem  val 
de  albx  funt,atque  cum  tenui  confiftentia  exciit.  Qux 
verb  cum  xgritudine  fiunt,  minus  albxprxdiftis  futit» 
fed  indicant  multum  humorem  crudum  vjgere  in  cor- 
poribus.Atque  albus  vrinx  color  hxc  fignificat.-quo  ve 
rbintcnfior  eft,eo  pcior  exiftimandus  eft  rationeha- 
bita  ad  fanitatem. 

DE   IVDICIIS     VRINARVM  SVBSPICEARVM 

&fpicearum,  cap.  Xltu 

VRina  qux  fubfpicea  &  fpicen  npparet,  indicat  mi- 
norem  incocrionem  quam  qux  fupcrius  mcmora 
txfuntjVelutinaturam  aggrediconcodtionem  iignifi- 
cans.  Sed  tame  ipfa  videtur  cruda,  coparatione  habita 
itd  mediocrem  vrinam  :  tantumque  diftat  hxc  a  fanis, 
quoplus  albedinis  habet.  Alba  enim  prxtcrqu.1  quod  1 


6}  I      AjCTVARII  \fi4 


mediocriconfifte:nia  recedit,colorem  conuenientem  A  lum  iignificat ,  etfi  ab  eiufmodi  rubeohum0re  geniti 

ctiamnonhabet.illaverbparumdiftat,  paruntque  de-  fint(fiquidem  is  humor  peculinris  magis  extitit  ipii  h0 

ficit  in  colore,&confiftentia:vt  quum  hxcpoft  albam  mini):idem  quoque  no  vnlde  prauus  extitifle  probatur 

apparet  iigniftcat  concotClionem  excitari:  fed  oftcndit  nobjs  arguentibus  id  a  proprietate  colorum. 

innatam  caliditatem  a  mediocritate  magis  recedere  de    ivdicio    vinei    coloris  vkinae, 
verfus  minus.Qu  bus  itafe  habentibus,non  facilcfub-  c  av.  xvi, 

ftiteritaliquod  concodhim  excontentis.  Quum  enim  '  I  'Antum  in  peius  inclinat  vineus  color,  quantu  dif- 
vrinxfubftntitin  incocta  fuerit,  incodta  eile  contenta        -1  cefiit  a  fubrubeo.  rubeus.  Significat  enimbonum 

oportet:&  fpicca  vrina  hoc  padTo  manca  eft  in  colore  humorem  ailari  ,  atque  mutari  vel  in  flauam  velinjii- 

mediocri,&  fecundum  naturam.Quum  verb  vrinama  gram  bilem,quarum  vtraque  pciores  pailiones  cxteris 

gis  tmgitur,capitquefubftantiam  mediocrem,tunc  ap  B  gignit.Qubd  ii  cum  eocolore  vrinx  aliquid  bonx  hy- 

paret  fubnurea,&  fubcrocea  :  qui  colores  funt  perfedtx  poftaiis  appareat,tunc  malu  hoc  mediocre  ent,&  fpes 

concodTionis,iignificantes  toti  corpori  fanitatem  cer-  eft  naturambreui  vidhiramrfin  verb  mala  fuerint  con- 

tam  inelTe.  Verum  nihil  forte  oberit ,  fi  dixerimus  v-  tenta,aut  nihil  omnino  cotentorum  apparuerit.vrina- 

trofque  confentire  cum  mcdiocribus  vrims  ac  natura-  que  videatur  vt  nubcs  craffapauco  lumine  folis  fuffu- 

libus.Siquidem  iis  qui  placida  fintnatura,  potius  nppa  fa,hoceft  mixta  ex  tcnebricofo  ,  &  lumine  pauco,om- 

retvrina  fubaurea  :  qui  vero  multambilem  gignunt,  nino  prauus  eft  color,ac  multo  virtutis  robore  inchget 

iis  apparet  fubcrocea:  quemadmodum  in  melancholi-  adrecuperntionem  faciendam.Acihxc  interdum  in  fa- 

cis& phlegmaticis  videtur  mediocris  vrina  inchnare  nishominibus  qui  multa  elabor2iunt,aut  longum iter 

vcrfusalbum.  Sed  de  coloribus  mediocribus  nunc  mi-  fecerut,eiufmodi  vrinavineafpedrntur:  fed  tumetiain 

hinoneft  trnnfigcndum  :  quippc  quod  prius  difputa-  C  aliqua  bona  figna  cum  ea  concurrunt. 

tum  eft  in  capire  de  canonc  vnnarum  ,  non  folum  de  de   ivdicio    passei    coiorij  vrinae, 
me:)iocrT&  fccuudum  naturam  colore,fed  etiam  de  -  c  A  p.  xvir. 

fubftantia  &  co  ntentis  mediocribus.  Quare  reliquum  T)AiTeus  color  qualis  afpedhi  fit  antea  docuimusin 

eft  dicere  de  colcribus  qui  poft  hofcc  ftatuti  funt,rece  '  iis  qux  dc  differenriis  vnnarum  .  quidnam  autem 

duntque  a  mediocritate,qua  aliquam  affedhonem  cor  fibi  velit,nunc  opportunum  eft  docerc.  Eiufmodi  jgj- 

poris  iignificant.  turvrinam  dicimus  oftendere,multum  recedere  aine- 

de   ivdiciis    a  v  R  E  AE  ,  E  T   croceae    v  r  diocritnte,  multoque  virtutis  roborc  ad  optimam  mu- 

nx,  c  a  p.  xi  i  i  i.  tationem  indigere.Qujnetiam  quemadmodum  vineus 

Vrea  &  crocea  vltra  prxdidtas  npparens  vrina,in-  color  fignificabat  humorc  fanguineum  aiTari,ita  nunc 


A 


P 


tenfionem  quadam  prxteY  naturam  caliditatis  o-  D  paiieus  lndicat  bilctim  adtiri.  Quamobrem  ciufmodi 

ftendit.ea  vc-rofifubtcnuis ,  aut  mediocri  crafiior  eft,  vrina  permanens  ,  verifimiliter  infuper  oftendit  mor- 

hypoftafi  caret,aut  perpauca,  &  obfcura  contenta  ha-  bum  arquatum  adeile.Qiibd  fiin  nlio  appareat3iiue  fi- 

bere  videtur.Quinetiam  aurca  iignificat  inteniionem  gnificet  hunc  incompotem  viuendi  eiTe  morbodomi- 

caliditatis  potius  per  materix  quantitatem  quarn  per  nante,iiue  vidtoriam  naturx  redeunris ,  videlicet  cum 

defedf  um  materix.Crocea  vero,  contrario  modo  fe  ha  iignis  concodrionis ,  difcere  eft  diligentius  in  eis  qua: 

bet.nanque  aurea  apparet  ob  multorum  ciboru,&  mc-  de  prxuidentia,qux  poft  libros  de  cauiis  vrinarum,fa- 

dicinarum  acutarum  fumptior.e  ,  cbque  ebulhtionem  uente  deo,fcribemus. 

fa,nguinis  ab  ira.  Item  ob  imteperaturam  quadam  ver-  de    ivdicio    viridivm  vrinarvm, 

gentem  ad  calidum  in  vifceribus:nccidit  quoque  ob  af  cap.  xviii. 

fedtum  qucdam  fimilem.  Crocea  verb  apparet  ob  mce  E  -t  rTridis  vrinx  color  tammalus  eft  quam  tempore 

rorem,ob  curam,cb  vigiIins,ob  folis  xftum,ob  labore,  V  longo,  fortunaque  fecunda ,  atque  virtutis  robore 

atque  ob  alia ,  qux  vt  rubeam  &  tenuem  bilem  agge-  indiget,vt  ad  borHim  reducatur  :  quinetiam  promptus 

runt  in  corpcre  ,  ita  naturalis  humiditatis  defedtum  eft  ad  inferendum  malum  xgrotanti.  Eft  enim  dece- 

quendam  efficiunt.  ptor ,  pra'fertim  fi  excitatus  fuerit.ac  multum  deftite- 

de    ivdiciis    svbrvbeae,  Ac   rvbeae   v-  rit  a  colore  fano.  Nn.nque  oftendit  humorem  bileum 

rinx,                                                c  a  p.  x  v.  tantum  prxftitiffe  humoribus  cxteris,  quantum  is  co- 

Oft  hafce  infpicitur  vrina  fubrubea  ,  fed  craiTa  fre-  lor  a  cxteroru  colonbusin  malignitate  diffenfit.Qupd 

quentius,interdum  etiam  tenuis  apparens.  Sed  ru-  fi  eiufmodi  humor  magis  aiTatus  fuerit ,  niger  color  ge 

bea  potius  oftendit  tindturam  bilis  rubex.  nam  coper-  nerabitur.Sed  quidnam  fibi  velit  is  niger  color  ,  paulo 

ta  cft  ratione&experientia  eiufmodi  bilis  fpecies:  de  F  infenus  aperietur,vbi  de  nigro  colore  diiTeremus.Nuc 

qua  dicetur  proprio  in  loco.  Quinetiam  ferea  fangui-  verb  reliquos  colores  attingamus .  veruntamen  quia 

nis  fuperfluitas  ,  quxmagisapparetin  febribus  vche-  iimilitudo  quxdam  eft-inter  colorem  oleaceum  atque 

mentibus,  quxque  ob  humoris  affinitatem  in  debili-  viridem  ,  par  eft  ,'  vthoc  in  locode  vr.na  oleacea  dif- 

bus  hominibus  ( nifi  aliqua  impediens  caufa  reddita  putetur. 

iit)  etiam  apparct ,  in  qua  vehementior  quoque  febris  de    ivdicio    vrinarvm  oleacearvm, 

folet  accendi.Eiufmodirubrum  ratione  cognitum  eft,  c  a  p.  x  i  x. 

&  ab  cifdem  memoratis ,  bili  rubea  ,  &  fero  fanguinis,  T  TRina?  oleacex  in  tres  fpecies  diuiduntur ,  quarum 

nos  docuit,vt  ipfum  iit  in  fubrubeo  humore  ,  accepit-  >  vnaquxque  propnum  inuenit  nomen.  Nanquea- 

que  vtraque  illa  tantum  intenfa  eiTc,  quanto  rubor  ex-  lia  appellata  eft  oleapparens,aIia  oleicolora,  tertia  ve- 

titit  mnnifeftior.Illius  quoque  meminiiTe  opus  eft.Na-  G  rbgeneris  appellatione  facTa  differetia,  difta  cftolea- 

que  vena  fciila  aliqua  ex  lis  qux  circa  vafa  vrinx,  vel  cea.Sed  ha^rurn  fpecierum  qua-libet,quafnam  etiam  dif 

vlterius  funtjfanguineque  mifto  cum  vrinis,  eiufmodi  ferentias  euidentes  habeat,  didTum  eft  in  traftatione 

fpectatur  vrina.reciconiudicandum  id  eft  tum  a  loca-  de  vrinarum  differentiis .  iudicia  vcrb  apponere  nunc  , 

li  dolore,tum  ab  antecedcntc  caufa  :  &  procederite  fic  opportunum  eft.  Quam  autem  vrinxeiufmodi  prxter 

tempore  vulnus  faniemfacit.vnde  fanieiam  cum  vri-  natura  caliditatis  figna  iint,ipfi  colores  fidem  faciunt. 

na  currente  certius  fit  iudicium,atque  fides  fupervri-  Intenfiones  verb  malorum  huiufmodi  colorum,often 

aiacumfinie.Similiter  accidit,  vt  vafa  colantia  feream  dunttibi  differentias  caliditatis  prxter  naturam,atque 

fanguinis  fuperfluitatem,  cum  paffa  fuerint  maiorem  inde  fpecies  ratione  difccrnere  ,  &iudicia  volentibus 

raritatem  ob  aliquam  caufam  ,  nec  hacTtcnus  fcifla  fint:  rcddere  oportet.Ergo  pingui  liquefacTo,  quum  ipfum 

tunc  fecernitur  fangnis  quj  cum  vrina  mifcetur.Quir.- H  incendcrit  adultcrina  caliditas ,  non  modo  in  princi- 

ctinm  hoc  padTo  cognira  vcnit  laxitas  quxdam  renum.  pio  &  augmento ,  verumetiam  in  vigore  morbi ,  vrinx 

Nanque  hanc  fcquitur  maior  vrinxexcretio,  atquc  in  eiufmodi  afpiciuntur:  fiquidem  in  principio  oleicolora 

homine  apparetmaior  debilitas.-quxco  certius  laxita-  prxfentantur.  Nondum  enim  exadfc  eo  colore  tindTx 

tem  eam  indicant ,  quo  minus  hnbeantur  figna  vcnx  funt  vrinx,vbi  ctiam  paucum  pinguis  liquefadtum 

difcilTx.Adhxc  fubnibcus  &  rube9color  mediocre  ma  fit.Atin  augmento  fpedTatur  oleapparcs,  quum  liquc- 


DE  VRIN.  I 


fictioiam  maius  fpatium  habuerit.Sed  vbi  exacte  pin-  A 
gue  coliiquatumlir,tum  vrinx  colorem  oleaceum  prx 
fe  terunt.Hoc  enim  mdicatur  paflio  effe  in  fummo,  ob 
in  totum  colliquefaclionem  taftam  eile  pinguis.  Sed 
illud  raeminiffe  oportet ,  nempe  qubd  memoratx  vri- 
nxinterdum  fignum  funt  liquefacti  pinguis  vmueril 
corporis,mtcrdum  renum  lpforum  folorum.Atqui  id- 
ipfum  ratione  diftinguendum  eft,atque  iud:ciumin  i- 
piis  exquiiitum  reddendum,  ne  quifquam  aberret,de- 
ceptusi  pafiionibus  iimiliteriignificatis.  Ergo  li  pau- 
latim  eiufmodi  color  procefTerit,  ita  vt  multo  tempore  B 
confirmentur  eiufmodi  oleacei  colores,iignum  eft  fe- 
bris  per  totumcorpus  uiffufx  :iin  veiobreui  atque  cu- 
mulatimiidem  appareant ,  pafiio  renum  iolorumde- 
monftratur  adelie.  Quibus  infuper  fidem  faciet  vehe- 
mentia  caliditatis  pranentis.  Nam  hoc  modo  caliditas 
in  renibus  folis  excitatur:illo  verointoto  corpore  ar- 
dere  fentitur.  Atque  hoc  padro  vnufquifq;  fecutus  me^ 
jnorataprxcepta,vrinas  oleaceas  iudicare  poterit.  Sed 
iampareftdifpucare  de  reliquis  colonbus. 

J)  E     I  V  D  l  C  I  I  S     VENETARVM,     ET  LIVIDA-C 

rum,atque  nigr-rum  vrinarum,  c  a  p.  x  x. 

VRinarum  veneta,&  liuida,  atque  nigra  eode  colo- 
re  tinguntur,qux  inteniione,  remiiiioneq;  tingen 
tis  humorisnactxfunt  diuerfos  co!ores,atque  nonuna 
diuerfa:ita  vt  ob  idjpfum  fignificare  repenantur  diuer 
fas  quafdam  xgritudines.  Veruntamen  veneta  eocite- 
rior  eft  liuida  m  malignitare,  quo  nigra  liuida  eadem 
extirit  vbenor.  Nigercolorautem  tion  iiuitcolore  elie 
peiorem  ipfo,ndeo  vtianua  Ditis  hoc  colore  etiaiigni- 
ficetur.  Inxterea  funt  colores  quibus  nouifiime  hi  qui  D 
dnfti  iunt.poliunt  -ccidere,de  quibus  paulo  inferius  di 
cetur.Venetuscolor,vel  tincturam  mediocremmclan- 
cholici  humoris  fuicipiens  ,  vel  frigus  vehemetius,vel 
mortificationem  quandam  nadtus,iic  apparet.  Liuidus 
verb  color,eodem  modo  generatus  in  vrina  fpectatur, 
interiium  verb  indjcat  plagas  atque  verbera  incufla 
homini.  verbveneta  vrina,  qux  fubtenuis  apparet, 
generatur  per  fuperficiem  fuii  melancholici  humoris: 
qux  veroverfus  crafiitudinem  vergit,  hxc  htobmul- 
tam  frigidititem.At  quxper  mortiiicationem  virtutis  E 
veneta  eft,h  cg  non  habuit  prius  aliquam  concoctionis 
Cgnificationem,fcd  a  prauis  coloribus  ad  peiores  traf- 
niutata  eft.Eifdem  rationibus  iudicauens  liuidam  v- 
rinam  figniricantem  fimilia  dicris.  Qux  verb  liuida 
appiretobplag  s  &  verberi,eam  vibices  ac  notx  cor 
poris  tibi  figniricabun: ,  aluque  iigna  qux  comperire 
poteris.  Qmnetiam  vrina  fumme  nigi  a,  interdii  fignu. 
eft  caliditatis  ad  extremu  pro;e&x,prxiertim  vbi  viri- 
dis  vr.na  prxcefferit,  aut  aliqua  ei  proxima :  interdum 
fignificac  extremam  fnguiitatem.  Et  cognoueris hxc  F 
ita  fe  habere  hac  rationemimirum  quum  Uuida  &  vene 
ta  has  prxcefferunt.Quoniam  verb  quahtas  quxcuque 
ea  fit  qux  ad  extremum  peruenit,lolet  diiTbluere  lub- 
iecrum  ,  non  potens  tolerare  immodeftiam  quahtatis: 
fiquidem  fubiectum  a  mediocritate  Cofiftit :  quod  dif- 
ce-eefttum  ex  aliis  tum  prxfertim  ex  adrione  corru- 
ptionum  qux  fingulis  diebus  fieri  fpecrantur.  Verun- 
tamen  ne  omniex  parte  videamur  demoftrare  vrina- 
rum  colores  nigros  prauos  effe  ,  idipfum  ratione  defi- 
niendum  eft.  Quandoquidem  copertumeft  nigrasvri  G 
nas  homini  falutares  effe  in  morbis  prxcedetibus,qux 
originc  ab  humore  nigro  traxerunt :  tam  enim  fpecies 
Tnelancholiaru  quam  quartana  febris  inrermittens,  v- 
rina  nigra  apparente,celerrime  foluuntur.Neque  quo- 
que  nouum  fuerit,  ft  melancholico  &  fplenetico  viro 
poft  datum  pharmacum  abfterfiuum  &  diureticum,e- 
iufmodi  nigra  vrina  exierit,prxfertim  fi  alia  etiam  cau 
fa  adiuuans  adeffe  vhafuerit.  Veruntamen  quemali- 
quando  cafum  eiufmodi  ipfe  vidi  in  feruo  meo,  non  pi 
gebitipfum  enarrare  :  qui  fortalTe  quoq;  aliquo  pacto  H 
conferet  difputationi  prxhabitx,atque  res  auditu  non 
jngrata  eft.Accefii  ad  quendam  curatione  indigctem, 
fecutufque  me  eft  feruus  meus,  ea  pharmaca  deferens 
qux  collatura  exiftimauera  xgroto .  Atque  iuibi  manu 


V  D.  L  I  B.  I.  M. 

capies  pharmacu(erat  emm  trochifus  am.arus),mifcui 
cum  eo  ta.ntum  oxymellis  quantum  fatis  eiie putaui, 
ntque  mrudi  de  fcruete  aqua,  vtliquidius  &  facilius  ad 
bibendum  ellet  pharmacum,idque  xgrotoprxbui .  ille 
verbcalicem  lnbris  admouens,  poftquam  ieniit  medi- 
cam:nti  lniuamtatem  ,  atqueadeo  amarus  ipfe  factus, 
&  cxtera  fuperbus  &  morolus,  quique  ad  meuicamen- 
ta  capienda  non  facilc  medico  obfequeretur  :  voluie- 
tiam  lple  ludere,atque  redarguere  abominarione  me- 
dicinx,  quxingenita  ei  erat  ab  animx  mollicie.ltaque 
vbidixiliem  molefti  nihil  tolerare  debere  virum  quc- 
quam  i.iii  ad  vtilitatem  coparandam,  dedi  feruo  phai 
macum  ad  bibendum,dixique  id  non  mediocritcr  col- 
laturum  eiiecorpori.Veruus  acceptum  calicem,  manu- 
que  labns  appoiitum,euacuatu  oftedit,vbi  fane  quam- 
hbenter  ebibiliet  medicamentum:quo  facto  illine  dif- 
ceiiimus.fpie  profedtus  fum  quo  decreueram:  feruum 
verbmiii  ad  amicum  quendam  ob  rem  aliquamnecef 
fariam,iuffiq;  vt  celernme  reuerteretur.Erat  iter  eb(vt 
arbitror)triginta  ftad:orum  obedientem  reperi,  atque 
celenter  reuerfum.  <-ed  v  biad  meiedum  co  <diis  eiret, 
ei  vifum  eft  nigrum  meiere :  mihique  retulit  idipiwm 
malum,atque  cauiam  nefciens ,  magnopere  contrifta- 
tus  eft.iuiii  itaque  vt  poftera  die  m  matula  oftenderet 
vrinam:  ficitaque  eg;t,etiam  euentu  dilcere  expectas, 
verebaturque  ne  forte  ignoratacaufa,repente  morcre- 
tur.  Lgo  quoque  lnfpecta  vrina  nigra,  primb  miratus 
ium,obhtus  pharmaci  quodnuper  dederi  ,  neq;  quar- 
tanam  in  eo  affuiiie  couiiderans,  neque  melichoham: 
folummodo  t.imen  videbam  temperaturam  eius  vcr- 
gelitem  ad  quendapurum  humorem  nigrum.^ed  hanc 
lola  mnoncre.  iui  tuilie  c.iufim  fafti,  nulla  altera  red- 
ditacaufa.  Poftquam  verb  recordatusfui  medicinam 
quamexhibuera,  intellexi  rem,atque  rifiiiufliqiie  pue- 
rum  confidere  ,  lta  vt  ei  nihil  mali  expeftandum  eiiet. 
Vrina  autem  plurimum  tindia  eratnigrore  :  quoniam 
{vt  puto)nolxpius  vfus  fuerat  ea  medicina.Poftera  ve- 
rb  aie  vrina  apparuit  veneta  :  &  die  qux  hanc  fequuta 
eft,mutata  eit  lta  vrina,vt  ad  eam  quxfecundum  natu 
ram  eft,conc.flifie  fpedaretur.Fortaffe  a  prinCipio  no 
fuiffettinfta  vrina  camfacile  ab  ebibuo  pharmaco,niil 
etia  labormaximopere  a.iiuuiffet ,  qubd  lta  fncile  me- 
dicamentum  diftnbutum  fuiffet,&:  vigetem  materiam 
atqueabundantem  attraxiffet.  Horum  ergovniu  cu- 
iuiquememinilfeoportet,  atque  acciiientia  cofidera- 
re,liue  a  pharmacis oriantur ,  prxfercim  qux  humores 
eiuimoaicommouent,  fiue  a  cilis  8i  potibus  fimili  co- 
lore  affectis.  Veru.namen  hxcipfain  corporibus  fanis 
contingentia,aut  parum  autnihil  mali  fignificant :  in 
xgrotantibus  verb  longo  tempore  maxime  ab  humo- 
ribus  malanchohcis  falutaria,&  xgritudines  foluentia 
exiftunt.  :ed  in  lis  qui  febribus  acuns  laborant,femper 
praua  iunt,atque  feremortis  nuncia.Quum  itaquede- 
monftratum  iit ,  quxnam  fit  vrina  omni  exparte  opti- 
ma,&  qux  hic  ipi.-.m  maxime  fequatur:atque  poft  hxc 
quidnamiibi  velit  vnufquifquee  coloribus  vrinarum, 
rehquum  effe  videtur  vt  de  confiftentia  vrinarum,  de- 
que  contentis  difputetur;  definiendo  ratione  vniufcu- 
iulque  iudicia,  &  quid  eorum  vnumquodque  velit  ex- 
plicare.  Sed  tamen  vbi  decentem  modum  difputandi 
fecimus,neque  pareft  difputationem  ipfam  differre, 
ne  vertiginem  legentibus  afferamus,  fic  eamhic  fifte- 
mus,  vt  qux  fufficicteromnium  fupradictarum  vrina- 
rum  cognitiones  & iudicia  tradiderit.  Sed  ad  alia  qux 
fequitur  diiputationem  tranfeamus  ,  re  ipfa  nos  eo  pa- 
€to  vocate.  Donum  quinetiam  Dei  putari  poterit,ii  id 
cui  magno  ftudio  incumbimus,perfccerimus. Nanque 
&  nobis  qui  nihil  ab  eo  quod  reclum  eft  aberrauimus, 
nihilerit  quod  vitioverti  pofiit:hi  verb  quihancdifci 
plinam  amplexati  fuerint,  fine  errore  de  h;s  vniuerfa- 
libus  iudicabunt,  tanquam  pugno  conclufas  caufas  te- 
nentes.  Neque  arbitror  quicquam  melius  contingere 
poffe  quam  fuper  male  affecro  corpore  verum  iudi- 
cium,quod  decet  omni  ope  experiri ,  vt  diligentcr  ex- 
erceamus. 

ccc.i. 


<7 


ANNOTATIO    E  -O  R  V  M    QJV  JZ    JtNCVLlS    CAI1  ITIBVS 
libri  pofterioris  De  iudiciis  vrinarum  continentuf. 


< .     *  ■ 


Df  itidicio  fubfldnriarum  ufim,  Caput  i. 

Df  iudicifs  fuper  cjttanrirare  coKrcnrorum,  Caput  II. 

Dc iudicio jnper fubfiantiacontentorum,  Caput  III. 

De  utdii  tjs  fupcr  albis  contcntis,  Capitt  I  I  I  I. 

Deiudicifsfubfpiceorumeyfpiccorumcontentorum,  Caput  v. 
Df  iudiciocontentorum  hiltofornm,  Caput  v  1« 

Df  tudieifscontentornm  uenetoritm,liuidorum,(J  nigrorum, 
Caput  vil. 

De  iudicio  contcntorum  fubrubeorum,  Caput  VIII. 

Df  iudicio  cjntentorumcittrntorum,  Caput  IX. 

Df  iudict/s  orobece ,  furfurex  ,  lamiwtt  ,  fmilacea  hypoftafis , 
Capuc  X. 

De  mdicus  contcntortim  mediocriter  miflorum,  Caput  XI. 

De  tudicijs  fuper  contcntorttm  Uuitate,  Q-  contrarijs  eitts, 
Caput  x  I  I. 

Df  titdicijs  fccundum  (oca  contentorum  in  urinis,     Caput  X  1 1 1« 


Df  tUdtcifs  buUdrum  urinx,  Cdput  X  I  1 1  f 

De  indicijs  coronarumdiuerforumeolorum,  Caput  xv. 

Deiudutjs  eorum  <]u&  innatant  in  urinx  humore,  Caput  X  v  1. 
Df  tudtcio  urtnarum  ab  odore  malo,  Caput  X  V  1 1. 

De  iudicifs  urtnarum  hypoflafi priuatarum,  Caput  X  V  1 1 1. 

Quodfieri  non  pofftt  ur pxrttculdrid  concipiantar  ranquam  in  mfini- 

tum  exeutttia,  Caput  x  I  x. 

Quod  nonfacilifcbres  ephemerx  ab  hifce  iudicentur,  Capnr  x  X. 
Df  iudicifs  rernanai  purA,(j  non  pur&\f(bris,  Caput  X  X  1. 

De  iudtcijs  cfitrtana:  purx,(y  nonpttrxfcbris,  Caput  XX  11. 
De  iudicifs  febrium  dmphemerindrum,  Cdput   X  X  I  1 1. 

Df  iudicijs  urindrum  in  fehrihus  corinuis  a  putrcdtne,  Cdp.  X  X  Iill. 
Deiudicijs  urindrum,qu«fiunt  ob  aliquod  membrorum  principalium 

affccium,  Caput  XXV. 

Quod  uolctem  exacle  de  urims  confderare,  oportea.r  pr&tcr  alia  enam 

probe  callere  difctpltnam  de  pulftbtn,  Capur  X  x  V  I. 


CTVARII    D  E  IVDICIIS 

narum ,  libcr  poftcrior. 


V  R  I- 


Pracfatio. 

^T^T^v!!!  1  s  c  1  P  L  1  N  A  atciue  rat^°  «""Of^os  co- 
l^^Jl  v  8no*~cenc"'  &  art*  medicx  mnximc  vti- 
rfgC^S  «  ns  aD  his  olim  mngl1o  ftudio  culta  eft, 
f  \  quiineasres  diuerfis  in  locis  inuentas 
^^^J^^incubueruntrverum  quum  ad  id  abfol- 
=*ir=c<£&^»  uendum  tratfrntione  vrinarum  indige- 
lent,  neque  quiiqunm  tamen  eam  a^grederetur  ,iam 
ipli  eam  attigimus,ita  tamen  vt  fuperiore  illo  non  ab- 
loluerimus,obid  altero  hocipfo  I:bro  indigemus,vt  o- 
mnisre£ra  ratioqux  de  iudiciis  eft,reddatur.  ^iigitur 
videamur  fuper  hifce  difputatione  protrahere,  id  non 
incongruum  videri  poteritiis  qui  promptioresfunt  ad 
accufandum,prxfertimfi  res  neceffarias&  fufficientes 
demonftrauerit  oratio.Qinndoquidem  &  qui  difcunt, 
iifaciliushinc  nouerint,  fermonead  hanc  methodum 
fufficicte,explicato,eos  qui  curare  morbos  aggrediun 
tur  cofidentereos  curare  aggredi  debere  quoscogno 
uerint  viftum  iri:eos  vero  nc>n  attingendos  quos  natu 
f  a  fuperiores  fore  viderint.  Siqnis  igitur  velit  in  fingu 
lis  difputationibus  docere  quemadmodum  polleat  in 
arte  medica  iudicatio,hic  videbitur  feciffe  quide  com 
modumindocKs,  quifemel  indofti  effe  conuitti  funt, 
do<£tis  vero  recordationis  no  inutilis  munus  etiampa- 
rafle.  At  vero  laboris  plenum  hxc  iterumdicere  ratus, 
tion  inutile  vero.in  memoriam  reuocnffe,  quati  fit  mo 
menti  ipfa  exquifita  cognitio  ,  &  quantum  polleatin 
arte  iudicatio,non  minus  virtutis  auxiliu  verbis,quam 
magnx  promptitudini  ftudentium  affert.  Sed  hxc  ipfa 
relinquamus ,  quum  de  eis  orationem  protrahere  11011 
multum  opportunum  habeatur.  Nos  ver6  vbi  in  fupe- 
riore  libro  diximus  de  vrina  qux  omni  ex  parte  fecun- 
dum  naturam  eft,&de  quantitate  humoris eius,  at- 
que  de  coloribus ,  reliquum  effe  videtur  docere  in  hoc 
libro  de  confiftentia  ipfius  humoris,  atque  de  cutentis, 
dcque  iis  qux  in  contentis  videntur  :  quinetiam  de  bul 
lis,&  aliis  quxin  fuperficie  vrinx  innatant,demumque 
fiquid  aliud  circa  vnnnm  exquiratur. 

»E     IVDICIO      SVBSTANT  I  ARVM  VRINAE, 

CAP.  I. 

QVum  prxcefferit  qux  in  venis  fit  decensconco- 
<ftio,tum  mediocris  apparet  vrinxconfiftetia, 
quatumque  llla  recefferit  ab  eo  quod  decet,tantu  quo- 
que  fubftantia  dccidere  a  mediocritate  fpetftatur.Nam 
quum  cruditas  prxfueritin  vemis,  tum  confiftctixdi- 
nerfx  pioducuntur.  At  vero  quia  quxadcftcrtiditas,fit 
aut  ob  debihtatcm  naturalis  calons  tnale  nffcdTi  ab  ali- 
qua  intcperntura,aut  obalique  humoris exceffum  ob- 
tundente  cnliditatem  nnturalem  ,  qux  confifl entix  ob 
pnma  cruditate  prxfentantur,hxfanc  qunmteimes  np- 


A  parent. In  quo  fi  diligenter  animaduerteris,  multnsin- 
lpexeris  differentias  iecundum  gradum  non  exquifitx 
concoftionis.Qux  vero  fiunt  ob  aliquorum  humorura 
excefihm  confiftentix,craffiores  apparent,  ita  vt  pro- 
portione  refpondeit  errorib9  fadis  in  coftione.Quin- 
etiam  eafdem  Cofiftenti.is  efficere  comperiuntur  mea- 
tuum  obftruftiones,  atque  eorundem  deoppilationes. 
Nam  inillis  veluti  ardata  materia  continentur  craiTx 
partes,qunmobrem  appnrent  tenues  vrinx .  In  refera- 
tisobftru&ionibus  verocraffx  fpeftantur  vrinx,veluti 

B  natura  expellente  per  meatuum  amplitudinem,  non  fo 
lum  conco£tas  fupcrfluitntes,verumetiam  e:s  quxnon 
bene  conco&x  ftint.  Neque  fuperuacaneum  videri  pO- 
terit  fi  hxc  diftindius  referantur.Siquidem  qux  vrina 
ab  inedia  profluit  tenuis  ,  hxc  ipfa  fubcrocea  fpe&a- 
tur,atque  aut  minima,aut  nulln  cotenta  habet.  Quem- 
admodum  ob  diuturnam  magnamque  euacuationem, 
vel  vetris,vel  fanguinis,vel  etiam  vrinx,veluti  in  Dia- 
bete,vrinam  tenuem  eft  videre,atque  albam ,  ac  probe 
abfque  hypoftafi.  Similis  etiam  vrina  fpedlatur  jn  ap- 

C  pellata  fenetftute  nb  xgritudine,&  in  feneftute  perna- 
turam  accedente  .  Vrina  vero  craffa,aut  abundantiam 
humoris  fignificat,aut  corporis  fuperficiei  denfatio- 
■  nem  ob  frigus  fa&am,  aut  concoftionis  principium: 
veluti  in  quibufdam  xgritudinibus  fieri  folet,  videli- 
cet  quum  in  eis  vrina  tenuis  prxcefiiffet  :  verum  alix 
colore  definiuntur ,  alix  facilimutntione,  alixconten- 
torum  craffitudine  .  Contingit  autem  concurrcntibus 
vel  dunbus,vel  tribus,vel  pluribus  caufis  natura  often- 
dere  vrinas  complicatas:de  quarum  compofitione  niic 

D  nobis  propoiitum  110  eft  difputare,  fed  de  fimplicibus. 
Illud  enimplurimum  orationem  protraheret,atque  ad 
inquirendum  perdifficile  effe  videtur.  Hoc  vero  nihi- 
lominus  eft  promptum  quam  facile,atque  ftudentibus 
nonpnucnsoccafiones  prxbens,  vt  poffiut  mdicare  re- 
dlcde  vrinis  quxcoplicatx  appareant .  Arque  ita  fatis 
tradidiffe  ea  qux  ad  vrinnrum  confiftentix  cognitione 
pertinent,videmur,quil  quxprxcipun  fint  dixerimus, 
vt  qui  perfpicnci  ingenio  &  intelligetes  fuerint,ex  his 
reliqua  xftimnre  poffint,  ii  modoa  nobis  nliqua  prx- 

E  termifia  fint.Nanque  protrahere  orationem,  tanqtinm 
magna  repreheniione  dignum  fentiens,fugiendumef- 
fe  decreui. 

DE      IVDICIIS      SVPBR     QJV  ANTITATE  CON- 

tentorum,  c  a  p.  i  1. 

NVncdeceseftcofiderare  contentorum  tmdlatio- 
nem  ?.^gredi.  Atque  primo  dicendum  de  eorum 
vnrietate  in  quantitate  coru.  Deinde  de  colore  &  fub- 
ft.uin,atque  dc  lxuitate  &  xqualjtate}atqj  fiq.ui.d  aliud 


/ 


69   (                       DE    VRIN.  IVD.    LIB.  II  70 

in  eis  appareat.Contenta  igiturin  vrinis  aut  maiora  ef-  A  affe&ofecretu  eft.  Ft  diftinxeris  hxcfignisiis  qujbus 

fecontingit,  aut  minora ,  aut  vfquequaque  mediocri  prxdiximus  faniem  atque  humores  diftingui.  Nanque 

quantitate.Quum  itaque  mediocria  extiterint,  decen-  di&a  dicere,  vt  fuperuacaneum  putantes ,  refugimus: 

ter  quxda  afTern  poteft  iudicatio.  Sin  vero  fuerint  qua  neque  minus  vt  abfurdum  repiehendimus,quum  quif- 

titate  maiore  quam  par  eft,  mediocria  vero  fecundu  a-  piam  vult  dicere  decentia,illa  prxtermittit. 

lia3tum  ligna  erunt  hominem  multo  cibo  vti.  Quum  de   ivdiciis  svbspiceorvm  et  spiceo- 

niulti  cibicapti  facile  concoquantur  a  robufta  cahdi-  rum  contentorum,                                 ca  p.  v. 

tate  naturali,  &  vita  in  otio  fine  exercitatione  traTnfi-  A  Dhxc  contenta  fubfpicea  atque  fpicea  minusbo- 

gitur  :  hxc  fimplkiter  fignificant  hominem  vticibis  J\  na  quoque  funt,  vt  quxexcuierinta  colore  qui  fe- 

qui  pinguefacere  folent.Eft  interdum  non  parua  qux-  cundum  natura  eft.Veruntame,n  quiipiam  tolerare  po 
dam  cohibjtio  difflationis ,  qux  in  vniuerfo  corpore  B  terit  hxc  tanquam  mediocria,videlicet  a.  mediocribi- 

fit,atque  reuerlio  reliquorum  naturalium  excremen-  le  colorata,quxin  profundo  corporis  merfa  eft. 

torum  ,  non  tranhtio  facilis  ,  atque  tam  magna  proii-  de     ivdicio     contentoRVM  Bilioso- 

ciuntur  contenta  vt  a  contrario  minora  prouenire  co-  rum,                                                   cap.   v  i. 

tingit,quemadmodum  a  mediocritate  mediocria  con-  T)  Iliofa  contenta  etiam  mala  habentur  :  quippe  qux 

tenta  fieri  folent.  Tenuia  verocontenta  ,fiue  maiora  XJexau&am  effe  bilem  rubeamin  concoftione  tertia 

quam  deceat,fiue  minora,fiue  etiam  mediocri  quanti-  fignificant.Quemadmodum  etiam  peiora  funt  conten 

tatefuerint:fic  intelligere  oportet,quod  nliquando  hu  ta  nigricantia,fuperata  iam  virtute  a  turma  prauorum 

moris  crudi  fanc  quamfubtiliati  lignum  fint,quod  humorUm.Kifi  enim  virtus  optime  (vt  arbitror)  fe  ha- 

hinc  cognofces.Nanque  fi  modicecommoueris  matu-  beret,  non  etiam  colores  eiufmodi  extraneos  fufcipe- 
lam,ipfa  contenta  facile  attolluntur,atque  lxuitas  dif-  C  ret  obfeifa  a  corrupta  materia. 

fimilis  redditur.  de     ivdiciis      contentorvm  veneto- 

de  ivdicio  svper  svbsTANtIA  conten-  rum,liuidomm,&  nigrorum, 

torum,                                             c  a  p.  1 1  1.  cap.  vii. 

INterdum  debilitata  ob  frjgtditatem  tertia  coco£Ho  T  Tffce  prxdi&is  peiora  videntureffe  contenta  ,  qux 

vfqueadeo  eft  ,  vtcontenta  non  valeant  perduci  ad  Jlvel  veneta,vel  liuida,vel  nigra  apparuerint.  Tanto 

mediocrem  fubftantiam  ,  ad  quam  mjlto  difficilius,  enim  cenfentur  fuperafte  naturx  vim^quanto  deterio- 

quamres  priores,quarum  ipfa  cotentafuiit  fuperflui-  ra  fuerint.  Verutamen  quifqua  poterit  cotentafimilia 

tatesjproducuntur.  Differunt  autem  hxc  d  rebus  prio-  facere  rebus  ciuilibus  hoc  patto.Ponat  vrbem  efie  na- 

ribus ,  qu6d  contenta  non  cito  promoueantur  ad  me-  turale  habitatione  diffufam  per  totum  corpus:  item  po 
diocritatem,tempore  &  virtutis  robore  indigentia.  Di  D  nat  vrbanum  exercitu  omr.es  a&iones  virtutis:  item  le 

uerfa  quinetiam  quantitas,quxinipfis  contentis  eft,  ges  &ordinem  ponateffe  concoctiones,  quxfecudum 

prxfentat  menfuras  humorum,  qui  intrinfecus  tractan  rationem  fiunt.Qupniam  vero  vrbis  quoq;  pars  eft  de- 

tur.Craffa  itaque  apparentia  contenta  ,  fi  non  male  o-  finita  in  mocnia  externa  atq;  anteportalia,  pars  in  moe- 

lent,&  perlxuia  fuerint,  non  etiam  fanies  erunt ,  fed  e-  nia  interna  atq;  propugnacula,tertia  vcro  ac  vltima  ve 

runt  humorum  crudorum  quorundam  in  venis  manert  luti  in  ipfam  arce.-oportet  volente  difcere  ea  qux  fecun 

tium  amputatio ,  ita  vt  ratione  habita  quantitatis  &  dum  tiatura  fiunt,coparare  ipfam  cumhac  imagine.  I- 

craffitudinis  ,  humorem  vigentem  teftentur.  Eft  quo-  gitur  mediocres  incoftiones  dicere  poterit  quifquam 

que  videre  aliquando  contenta  multum  excedere  me-  effe  legum  trafgreffiones.Na  fi  modicx  ruerint,pai  um 

diocritate,  quum  in  morboru  crilibus  natura  excernit  lxditur  ipfa  comunitas:fi  vero  procefferint,tu  mfertur 
fupe<-fluitates  qux  funt  In  venis ,  ita  vt  confertim  &  a-  E  feditio.  Quod  fi  etiam  magis  audtx  fuerint,tum  ciuitas 

bunde  euacuetur  materia,ita  vt  timorem  non  paruum  omnino  euertetur.  Hic  in  extremis  &  diuturnis  crudi- 

incutiatignorantib9fa£ti  huiuscaufam.  Sedtame  hac  tatibusinterdum  oblongu  tempus  fubeunt  periculum 

ratione  diftingui  poffunt:  nempe  fi  mala  non  fint,ma-  laborates.  Quxciique  vero  ob  imbecillitate  cuftodum 

lumque  colorem  non  habeant ,  &  poft  vigorem  morbi  ab  hoftibus  in  vrbem  inferiintur ,  hxc  oftendunt  praui 

appareant.  Nanque  eiufmodi  cotenta  in  prinnpio  aut  humores  colle&i  in  corpore,  atq;  in  profiiditatem  iam 

augmento  febris  apparentia  ,  vt  fufpedta  habere  opor-  recepti.Nam  quu  fuperauerint,  atqut  fuper  arce  fortio 

tet  prxfertim  fi  cum  malis  coloribus  producantur.Sed.  res  erunt,quid  aliud  potius  quam  euerfione  euenire  vr 

hoc  reponendum  eft  in  libris  de  prxuidetiis:  in  ilHs  e-  bi  putauerit  quifqua,omni  iam  corruere  virtutef  Tecun 

nim  de  hoc  ipfo  plenius(annuente  Deo)  dilputabimus.  du  hxc  igitur  quifqua  pofuerit  cotenta  nigrn.figna  ef- 
At  vero  addendum  eft  orationi  illi  quod  de  genere  hu  F  fe  hoftium  incubentium  muris,atq;  in  loca  vrbis  eo  for 

morucrudoru  habetundiflvrt  tamen  a  prxdid~Hs,qu6d  tiora  profeftoru,quo  magis  verfus  fundum  matulx  co 

vifcidum  fit&  mucofum  id  de  quo  agitur.  Quinetiam  tenta  cocefferinr.  Hoc  itaq;  pafto  ex  hac  imagine  con- 

interdu  accidit  vt  eiufmodi  mucofa  deteta  in  vafis  v-  fideraueris  ea  qux  in  natura  noftra  cotingunt.  f  ed  in- 

rinariis,homini  dolorem  non  paruum  afferant  :ea  au-  ftitutus  fermo  repetendus  eft  ,  atque  de  reliquis  con- 

tem  puri  fimilia  dixeris:  fed  differunt  abeo,  quodliec  te^torum  coloribus  ita  dicendum  eft. 

male  oleant,& quod  multu  fint  vifcida.  Pus  vero  qua-  de  ivDicio  coNTentorvm  svbrvbeo- 

dam  quoque  vifcofitate  habes,  diftat  a  vifcofitate  qux  rum,                                               cap.  v  i  i  i. 

in  humore  crudo  memorato  ineft.  Cognofcitur  etiam  y^sOntenta  fubrubea  atque  rubea  cruditatem  quanda 

pus,eo  quod  prxcefiit  in  loco  dolor:  quodque  contigit'  V_yin  tertia  conco&ione  ob  rubexbilis  exceffum  de- 
fanguinem  mingi :  atque  pus  pofitum  fuper  carboni-  G  monftrant.  Putantur  tamen  mediocria,  &  fortaffe  fine 

bus  grauiter  olet.  Sic  itaque  qux  iudicia  fint  ferenda  periculo  effe.Nam  alia  memorata  contenta,non  minus 

fuper  contentis  maioribus ,  aut  mjnoribus  temperato,  quantitate  quam  qualitate  nocentia  funt:  hxc  vero  fo- 

fiue  craffitudinem,fiue  tenuitatem  habeant ,  fiue  mc-  la  quantitate  folent  virtutem  ipfam  offendere  .  qtiibus 

diocritatem  aliquam  feruent  ab  hifce  qux  difta  funt,  fublatis  virtus  perquam  facile  ad  feipfam  reUertitur. 

difcere  oportet  virum  prudentem  ac  ratione  difquiren  de    ivdicio    contentorvm  crvento- 

tem.  Sed  pofthac  difputadum  eft  decoloribus  qui  in  rum,                                                 c  a  p.  i  x. 

contentis  apparere  folet.  Colores  vero  quiconteta  de-  T)Rxter  hxc  apparent  contenta  veluti  Crtiore  fuffu- 

cent ,  nemo  dixerit  effe  vehementer  albos ,  aut  fnbfpi-  A  fa, qux  peiora  vfquequaq;  funt  rubeis  contelitis:fed 

ceos:fiquidem  ab  vtrifque  horum  recedentes ,  medio-  meliora  quam  liuida  ,  atque  nigra.Nanqtie  fignificant 
critatem  qux  inter  hofce  eft  nancifcuntur.                 H  non  elaboratum  omnino  effe  fanguineum  humorem. 

DE  ivdiciis  svper  alBis  contentis,  Quod  fi  ob  multitudinem  virtute  infirma  id  fiat,tole- 

cap.  1  1  1 1.  rabile  fortaffe  hoc  videbitur,  &homo  id  ferre  poterit. 

QVumcontenta  fuerintvehemeter  alba,tum  authu  iudiget  tamentempore  non  par  icad  recuperanda  fa- 

moris  alicuius  phlegmatici  ramenta  funt  aut  nitatem.  Qupd  fi  per  virtutis  ipfius  debilitatem  per 

pus  fummeconcodJum,quodab  aliquo  internomebro  fe  accidentem  id  apparuerit,tum  hoceft  malum  extve- 


ccc.11. 


7« 


C  T  V  A  R  I  i 

actione,  atque  A 


mum  accufan;  virtute  defatigari  in 
duToluere  eos  humorcs  qui  confueucre  maximc  vtiles 
effe  animali.Qusc  diftinttc  noife  poteris.fi  coiideraue- 
ris  prxcedentes  conco£tiones,atque  habitum  ,  &xta- 
tem  xgrotatis,&  anni  tempus,&  regionem,&  viclum, 
&  prxfentem  rerum  abundantiam.  Hxc  enim  confue-  ' 
Uerunt  nihilominus  aliis  conferre  adfacienda  iudicia, 
ita  vt  par  fit  volentem  certa  ferre  iudjcia  ,  eniti  medi- 
tari  hxc  ipia. 

DE     IVDICIIS     OROSEAE,    FVRFVREAE,  LA- 

minex,fimilacex  hypoftafis,  c  a  p.  x.  " 

NVnc  vero  decens  eft  difputarc  de  orohea,  &  furfu 
rea,&  laminea,  atque  fimilacea  hypoftafi  ,  quidiu 
vnaquacque  earum  fignificet.  Nam  quales  fpecie  fint, 
in  iis  qux  de  differentiis  vrinarilm  di£htm  eft.  Nunc 
iudicia  de  eis  appor.emus,vbi  hoc  padlo  jios  antc  dif- 
putationem  direxeiimus.  Orobea  igitur  hypoftafisin 
vrinis  tum  apparet ,  vbi  pingui  iam  confumpto  ,  caro 
inceperit  confumi.  Neque  ignorare  oportet,  quod  in- 
terdum  hacpailionem  folorum  renum  indicatorobea 
hypoftafisrquod  diftinguendum  eft,ne  parum  expertis  C 
imponatur.Ergo  in  iis  qui  toto  corpore  febriut,  figni- 
ficat  orobea  hypoftaiis  totius  corporis  liquefactione: 
qui  vcro  non  fcbre  affliguntur,  renes  foli  hac  affe&io- 
r.em  patiuntur.  Definitur  infuper  id  a  conco&ione. 
nanque  cruditas  totilis  corporis  confumptionem  effe, 
conco£ho  vero  fimul  confpeclata  ,  renum  folorum  fi- 
gnificat.Altera  praua  hypoftafis  eft  furfurea,  iic  voca- 
ta,qux  peior  eft  prxdicf  a ,  non  tamen  tam  mala  qUam 
laminea.apparet  hxc  ,  quum  febris  in  profundis  vaiis 

infixa  eft.  Illius  mcminiffc  oportet :  nanque  interdum  D  &  tcnuiora  prxdic~tis.  Qu^rum  etiam  illa  qux  pitieba- 


ramenta  quxdam  confptciatur  cum  contentis,  qux  aut 
verfus  colorem  aureum  vcrgunt,aut  vcrfus  album,  aut 
propinqmim.  Chjx  fi  multa  iuerint,femico£tam  mate- 
riam  elie  indicant ,  illum  vero  htimorcm  in  profundi- 
tatc  corporis  abtindare,atque  cocrcmari:  cuius  ramen 
ta  iimul  cum  contcntis  natatia,  fi  parua  fint.modcftio 
rem  ciufmodi  humoris  malitia  demonftrat,  atque  hxc 
amalts  cibisproduci.Sed  tamen  eregionefibi  refpon- 
dent  res,ratione  magnituuinis,hoc  modo.  Naque  quo 
maiora  fuerint  rameta  ,  eo  minorem  effecrematioretn 
humorum  iit  venis  oftendtint,quo  minoracaliditntem 
maiotem.  Ob  quamcaufam  autcm  id  fieri  neceffefit, 
nos  jnferius  apcriemus :  nam  in  prxfenti  propofuimus 
folummodo  de  iudiciis  dicere.Interuum  quinetiam  in 
cotentis  veluti  capillt  fuhaibi  palmo  longi,  &  minores 
&  maiores  infpiciuntur,qui  qtlum  videntur  indicat  re- 
num  quandam  paffionem.  Quum  confpedlatur  in  con 
tctis  plura,ac  diuerfi  generis  corpori,fiieritltq;  a  qua- 
libet  caufa  difperfa  in  finum  ipfum  vrinx,  tum  certum 
eft  dolores  in  corpore  difperfos  compere  hominem: 
qucmadmodum  nos  aliquado  vidimus  llla  in  muliere 
quada  ,  qux  fpontanea  laffitudine  vlcerofa  xgrotabat, 
atqnc  in  altera  qux  diutius  xgrotauerat  parttum  com- 
pofitione.^ed  prioris  vrina  plura  &  afperiora  eiufrro- 
dicorpufculainiecla  in  cote::tis  cotinebat,  atqtte  pro- 
bcfimilia  furfuri  pererratitia  in  toto  humore  vrinac, 
qtti  humor  quoque  aureus  «rat:r.lteriuj  Vero  vrina  erat 
fubtenuis  atque  alba.ita  vtparum  recedcret  tamfub- 
ftantia  quam  colore  ab  ea  quxfecundum  naturam  eft. 
Corpufcul  i  vero  inie&a  contentis  videbantur  minora, 


eft  fignum  foUus  velicx  pattentis.Sed  difttnguitur  hoc 
Ctiam  concoclione,&  cruditate,ac  febrc.&  febris  abfen 
tia:veluti  dc  orobea  iamdudum  diiffum  eft.Lamineam 
vero  hypoftafin  tum  gigni  intell  getidum  eft,quumfe 
oris  procedens  partes  corporis  lolidas  attigerit.  Sed 
qux  dida  funt  de  furfurca  hypoftafi  ,  ea  intelligenda 
funt  hoc  in  loco.Aut  enim  totius  corporis  paffio  exifti 
matur,fi  &  febrjs  &  cruditas  aderit,  aut  folius  veficx, 
tum  quum  in  homine  non  eft  febris,&in  vrina  demon 


tur  fpontaneamlaffitudincm,  regimine  viuedi  a  liobis 
inftttuto  curata  eft.  Altera  perfuafa  eft  ame,iuil'unt 
pharmacum  bibere  profuturum  eius  paifioni.Verunta 
menmctu  retardat?.  accipere  diftulit :  nondum  enim 
nomen  pharmaci  audierat,ncq,  biberat.  erat  enim  mu 
lier  cxtera  mortbus  ^greftibus  educata.  Ipfe  veroeam 
reliiiquens  difcefii,&  quidnam  ei  euenertt  ignoro.Ve 
runtamen  hxc  ipfa  relata  funt  nobis,  non  vt  fermo  hi- 
ftoriis  decentior  fit  ,fed  vtvos  animaduertatis  quan- 


ftratur  decocfio.Peffima  eft  fimilacca,  tantum  has  pra  E  tum  conferre  confueuit  diligens  vrinarum  confidera- 


uitate  fuperans  ,  quantumipla  mortificationi  propin- 
qua  eft.Nanque  febris  praeueniens  etjam  vfque  ad  con 
cifionem  partium  amplarum,  fimilaceam  eiufmodi  hy 
poftafin  reddidit.  Veruntamcn  hic  eft  diftingueda  fi- 
milacea  hypoftafis  ab  affato  fanguinc.  Nanque  fi  con- 
tentafuerintalba,tum  fignumelt  fimilaceam  effe:  fin- 
verofint  rubea,fignum  cft  finguinis  affati.Oportet  au- 
tem  prudentem  circa  hxc  ipfa  timendo  dtligenter  co- 
fiderare  qux  dic~ta  funt,atque  eo  pac~fo&  dicere  &fa- 
cere  id  quod  conuenit.Ite  &  bis,&  ter,ac  fxpius(fi  dede 
rit  occafio)idem  difcutcre,  fiquo  pacto  primus  ingref- 
fus  id  min9c5ceffent,  prxcogitare  quod  infallibile  eft. 
Na  fiquis  primo  impetuatq;  ingreffu  iudicare  &  face- 
re  ftudcs,a  veritate  aberrarit,rifus  eu  cofequetur,xgro 
tarcque  fortaffe  iudicabitur,&  ignorantix  condemna- 
bitur.Qui  vero  bene  meditatus  ,  atque  diligentius  res 
expenderit,hunc  fequitur  gloria  diceudi  veritatem,ita 
vt  ei  xgrott  pareant.Qux  etfi  curfim,fuffictenter  tame 
dicta  effe  arbitramur. 

DE     IVDICIIS     CONTENTORVM  MEDIOCRI- 

ter  miftorum,  c  a  p.    x  u 

NOnlatere  nos  oportet,interdum  humores  quofda 
ad  ipfum  matulx  fundum  decumbentes  iam  fub- 
tiliatos  &  difiunclos  a  craffo  fpiritu:affatos  vero  atqne 
confiftentes  oftendere  fimilitudinem  quandam  di&a- 
rum  hypoftafium  .  Sed  hafce  dignofcere  facilc  poteris, 
partim  co  quod  prxceffit  multa  crafiitudo  hypofta- 
fium,partim  eo  quod  hx  ftatim  tempore  commotx  at- 
to!lutur,atque  volant,&  difiipatur.Prxdicl-x  vero  pra- 


tio.Illud  interim  conlulere  vellem  vobis,qui  tam  deli- 
catc  operi  datis  difciplinx  de  vrinis  &  ante  ipfam  in- 
cubitis  cognofccdts  rebus,quas  quotidic  ficri  in  xgro- 
tattbus  contingit,vt  hxc  quxdiximus  cofidereris  noti 
parum  mcdicx  arti  conferre  potentia.  ced  qua'nam  ob 
caufas  illa  fiant, docebimus  (  Deo  fauente  Jin  iis  libris 
qui  .!e  c  "ufis  vrtnarum  infcrtbutur.  Et  hxc  fatis  fint  de 
contentis  qux  apparent  effe  complicata. 

DEIVDICIIS    SVPER     CONTENTORVM    1  AE- 

uitate,&  contrariis  eius,  cap.  x  i  i, 

DEcontentorum  lxuitate  iam  par  eft  docere.  Con- 
tenta  igiturfi  omnia  continua  &  lxuia  manferint, 
fignificant  noui  nihil  in  homine  produ&um  effe.  Sin 
vero  fucrint  afpera  atq;  veluti  difperfa,  r.6  parua  qux- 
dam  perturbatio  fignificatur  generata  effe  in  profun- 
ditate  corports  ab  aliquo  adulterino  (hoc  eft,excalido 
&  humido  compofito)&  violento  fptritu.qui  cLimoue- 
do  ita  materiam  diffeparauit  fua  ipfius  vehementia,  vt 
hinc  acciderit  quod  iam  diftum  cft.  Quod  fi  contingat 
aliquod  valde  crudum  eiTe  complicatum  cum  comert- 
tis,tndicat  id  pulfum  effe  violentia  fpiritus  ad  termi- 
nos  corporis,atque  ob  anguftiam  locoru  tn  quibuseft 
inculcata  ea  craffa  materia,effe  non  paruu  doloris  ien- 
fum.  Atque  vt  diffimilaria  complicantur  cumconten- 
tis  fubfiftetibus.ita  quoque  doloris  fenfus  extiterit.  Et 
quo  njagis  rurfus  materja  dtftributa  eft  infinum  hu- 
moris  vrinx  ,  eo  in  pluribus  corpons  partibus  noueris 
doloris  fenfum  adeflc.  Bifces  autem  horttm  affedluum 
caufas  diltgentius  in  Iibris  de  caulis  vririarum.  Quine- 
nx  hypoftafcs  femper  acquirut  multitudinem  &  craf-  }j  tia  vt  cote.nta  eo  paifio  afperata,  atq;  interfe  diftantia 
fitudinem,atque  plurimu  feruant  matulx  fundu,nullo  funt,tta  quoque  in  eis  diuerfa  iudicia  habueris.Qu^m- 
paclo  difiidcntcs.  Scd  de  prxdiftis  fatis  eft  hoc  paifto  admodum  ii  hxferint  fibi  atque  conftridta  iint,indi- 
dictum.Confcquens  autem  eft  dicere  de  hypoftafi  bo-  cat  cfaffitudine  matcriximpenetrabilc,tcftateid  qui- 
na  commifta  cum  prauis  quibufdam,ac  incoiftis  fruftis  litate  vtfcoiitatis.Ita  vt  in  quo  Ioco  humoris  vnnx hxc 
hnmorum  quorucunque.Siquide  tntcrdum  accidit,  vt       diutiusrr)aferint,ofteudat  ln  illo  corporis  loco  p.iffio- 


fi 


DE  VRIN. 


nemliuturnam  effe  ,  cn  magis  fi  h*c  multum  yifcid» 
fuerint,abipfamnteria  kWbuerint  id  qubd  diffjcultcr 
mutan  poll  int.Sed  de  lxujC fte,&  co.ntrariis  eius ,  ratio 
ab  intelligente  potcrit  ittdicrfri. 

DE     I  V  D  I  C  I  I  S     SECVNDVM     LOCA    C  6  N  T  E  N 

torum  in  vrin«s»  c  A  p.  x  i i  i. 

X|  Vnc  dicemus  de  locis  conretrtorum  ,  definiendo 
quxcunque  ab  eis  cognofcere  Jieet  bomini  fcien- 
tiivnnarum  mitiato.  Quum  igitur  contentorum  ea 
qux  ad  fundum  matulxcocedutit,  appeHata  fint  hypc 
ftafes:ea  verb  qux  vfque  ad  matulx  mediim  eleuatur, 
vocata  lint  fublimia  :  nubes  verb  dicantur  qux  ad  1- 
pfam  vrinx  fuperficie  perucniunt :  in  iis  qux  de  vrina- 
rumdiffereaitiis  fcriptafunt,exadius  de  hifcedidrum 
eft.  Quamobrem  non  opus  eft  vt  orationem  illam  etia 
in  hifce  protendamus:fed  nunc  dccet  aperirc  quxcun- 
que  ui  vnoquoq;  vrinarum  loco  referuntur.  Igitur  hy- 
poftafis  qux  ad  fundu  federe  videtur,  fi  fucrit  bona  & 
moderata  ,  nihil  nouifignificnt :  fin  vero  fuerit  cruca 
atque  diuerfafpecie,  figv.ificat  prauitatem  naturx.  Dir 
uerfa  vero  partium  pofitione  ,  oftenciit  fcgnitiemi- 
pfiusminus  affurgentis  aduerfus  rebellionem  humo- 
rum  nocentium  ,  itavt  opus  fit  hic  &  tempore,  &  ro- 
bore.Animaduertcndum  quoque  cft  ne  hypoftafis  hx- 
reat,!nhxrensfundo  matulx.  Tteeft  hypoftafis  tenuis. 
Hxc  enim  eft  qux  inlibro  de  differentiis  vrinaru  dicta 
eft  obtinuiffe,  tertiulocum  hypoftafiu,  qux  no  medio- 
crem  lxfionem  adefle  capiti  fignificat,  habe  s  ratione 
nubium  inter  hypoftafes.  Qux  verb  fublimes  funtdoci 
quidcm  differentia  malx  funt ,  cxtera  verobonx  funt, 
&  fubfidctibus  moderatiores:  atque  his  fola  loci  diffe- 
retia,vtbonxfint,deeffe  videtur,vt  quxa  fpiritu  quo- 
dam  adulterino  leuiores  rcdditx  fint.  Ex  his  verb  qux 
nubiumratione  obtinentquxbonxfunt,omnino  qua- 
tenus  nubes  funt,  non  parum  recefferunt  verfus  diitan 
tiam  a  loco  qui  fecundum  natura  .-quamobrem  multo 
<]uoq,  indigenttepore:qux  vero  praux  funt,eo  mode- 
ratiores  videntur  reliquis,quo  abfcefierunt  a  loco  qui 
fecundum  naturam eft ,  quique  debetur  hypoftafibus 
fecundum  natura.Comuni  naque  ratione  hac  ipfa  hxc 
nntelligere  oportet.  Ttaque  bona  contenta  oportet  a  fu 
perioribus  locis  verfus  inferiores  defcedendo  accede- 
re:ab  inferioribus  verb  reuerti,  contrarium  eft  .  Praua 
verb  melius  eft  a  fundo  abfiftant  quam  ad  ipfum  con- 
cedant.Et  hoc  padto  contenta  qux  inuehutur  in  vrina 
fecundum  diuerfaloca  humoris  vrinx  iudicari  pote- 
runt.  Qu  netia  plurimum  confcrt  diligeter  cofiderare 
contcntorum  differentias.Naque  vbi  contenta  qux  fe- 
cun  'um  naturafe  habct,fuerint  ad  fuperficiem  vrinx 
a  multo  fpiritu  euedta,cog'iofcere  poteris  in  capite  pra 
uam  ac  non  paruam  affedtionem  adeffc.  Quemadmo- 
dum  quoquc  in  fublimibus  affedtionem  noueris  ad- 
effeper  partes  corponseadem  proportione  habentes, 
Sta  vt  quod  eft  in  vrinis  vniuerfum  interuallum,corpO 
ris  interuallo  proportione  refpondeat.  Adulterina  ve- 
rb&prxter  naturalia  contenta  fi  concefferint  verfus 
fundumpeiora  demonftrant  accidcntia.Quaobrem  di 
ligenter  cognofcerc  differetias  confert.  Tnterdu  enim 
bumpres  cocodti,&ad  vrinx  fuperficiem  cocedentes, 
inexpertis  medicis  apparentia  bonorum  contentorum 
attulerunt:  qui  fuper  concodiis  llliufmodi  contentis 
fundantes  vaticinia  fua,plurimum  a  propofito  aberra- 
rc  comperti  funt.  Veruntamen  hoc  potius  ad  munus 
prxuidedi  attinet:  idcirco  par  eft  vt  id  illuc  differamus, 
atque  veluti  ab  nlio  capite  incipientes,dicamus. 

DE     IVDICIIS    BVLLARVM    VRIN  AE, 

C  A  PlX  f  I  I  f. 

QVumin  vrinis  confpiciantur  fxpenumerflnnata- 
re  bullx  quxda,qux  differunt  colore,m.lgni- 
tlidine,ac  jiumero,veluti  quoque  in  cis  qux  didra  funt 
de  differentiis  vrinaru,de  hifce  diligentius  explicatum 
eft:nunc  -Tobis  demonftranda  furtt  iudicia ,  quxfuper 
hifce  habere  opinnmur,vt  veluti  per  concordia  proce- 
dentis  oratio.nis,fubiun£Ho  quxda  confonas  reddere- 
tur.Siquidem  bullx  ipfx  cum  differentijs  quibufda  co- 
lorum  confueuerunt  coparere.  Naque  &  cuirr  fubalbis, 


IVD:  LIB.  I  I.  74 

A  &fpiceis,&aureis,<<s.  iubmbei-,  nuximc  cofpedlx  funt 
coloribus.  T\T6n  enim  cum  nimium  aibis  vnqua,  neque 
cum  rubeis  colorjbus  alterius  coplicari  poliunt,  quum 
fpiritus  hi  gigni  non  pofiint  vbi  eft  vincentium  quali- 
tatum  exuperantia.Bullxenim  figna  funtfpiritus  adul 
terini ,  quemadmodum  in  iis  qux  de  caufis  vrinarum 
djligentius  declarabimus.Oportet  hxc  lpfa  cognofce- 
rc  qux  non  parum  conferentia  fum  habendis  iudiciis 
fuper  bullis.IJullxigitur  qux  in  corona  fola,inregra  fe- 
rie  circtmfiftunt,  ii  contigerit  vt  colore  humoris  vrinx 

B  tindrx  fintjfignificantibi  maiorem  capiti  affedtionem 
adefie,atque  dolorem  non  me:  mcrem:  qux  vero  fpar- 
fim  ln  corona  manent,  lix  a  debiliore  caufa  generan- 
tur,atque  fimiliter  fignificartt  debiliorem  dolorem. 
Veruntame  hx  eo  maiores  dblores  cnpiti  adefie  often 
dunt,quo  intenfius  cnm  aureocolore  inlpiciuntur.Na- 
que nunciant  magnam  nocentis fpiritus  fxuitiam.  Eul 
Jx  verd  albx  ,  vel  vicinx  albis ,  conliftentes  in  coronx 
ambitu.  paruum  aut  nulliim  dolorem  adefle  capiri  de- 
rnonftrant,  atque  eo  magis  quumcolore  albo  fuerinr. 

C  Qubd  il  tumfuerit  vrina  tenuis,habueritque  contenta 
non  omnino  concodf  a,indicantcalons  naturalis  imbe 
cillitatem:  fin  vero  crafla  fuerit  vrina,  tum  fpiritus  ger 
manus  pi  Orfus  eft  humoris  eius  vrinx.In  vrinaverb  te- 
nui  &  abique  hypoftall,potius  indicant  renum  obftru- 
tlione.Itaque  fuper  bullis  qux  ln  corona  folamanent, 
eiufmodi  iudicia  quifqua  habere  poterit.  At  verbquia 
jnterdum  bullxcircamediam  fuperficiem  vrinxcolli- 
guntur,prxter  coronam,operxprctium  eft  etia  de  illis 
fic  iudicium  facere.Siquide  qux  iji  corona  circumeutj 

D  fignificant  dolorificam  quandnm  affedlionem  in"  cnpi- 
teadeffe.Nunc  concedentes  ad  ipfum  medium,often- 
dunt  remiflionem  quandam  affedtionis  dolorificx,tan 
quam  cnufa  doloris  rctrocedat.  Quinetiam  alix  bullx 
■  inxqualiter  diffuix  pcr  vrinx  fuperriciem, nihil  tale  fi- 
gnificint,fed  folum  ai guunt  multa  naturx  debilitatc, 
maxime  quomjnor  fueritobftrudtio,&  crudoruhumo 
rum  plen  tudo.Qux  verb  alia  redtc  dici  poflunt,illa  ti- 
bi  abfoluetoratio  qux  de  caufis.Quas  ob  caufas  autem 
ipfx  bu'lx  confiftant,  atque  cur  non  cum  omnibus  co- 

E  loribusnppareant,in  iis  qux  decaufis  vrinarum,exp!i- 
cabimus.Verutamen  illud  hoc  in  loco  fubiungedii  eft, 
nimirum  qubd  fxpenumero  apparentcs  ,  antca  tamen 
non  vifx  bullx  fatis  fuerunt  adoftendcndum  fignuni 
bonum  cocodtionis.  Natura  itaque  concodtionem  agJ 
gredientcquinetiam  in  iis  quifeminis  fluxu  laborant, 
bullx  frequentiores  invrinis  apparent  per  corona.  Iri- 
terdum  etiam  quxdam  corpora  quam  paruiflimacum 
bullis  inferuntur,qux  vt  capilli  craffa  funt :  non  etinm 
inlongum  protradta,fird  vfqueadeo  ,  vt  quifquam  arbi 

F  tretur  in  didtis  bullis  cfie  diametrum  ,  &  pnulo  minora 
&  maiora  ,  fiue  ipfius  feminis  quis  dicat  efle  veluti  fe- 
gmenta,aut  etiam  renum  coIliquamenta.Sed  oratio  fu 
per  hifcc  fatis  habita,hoc  in  loco  gradum  fiftat. 

DE     IVDICIIS  CORONARVM  DIVERSORVM 

colorum,  c  a  p.  x  v. 

QVoniam  meminimus  orationis  de  coroha,etiam 
hxc  veluti  adinuenta  illi  adiungenda  efle  pu 
tamu  s.^iquidem  perfxpe  colores  apparent  in  corona 
matulx,declinantes  a  toto  colore,qui  in  humore  vrinx 
G  eft.Nam  aliquando  tranfmutantur  ad  benignos,etiam 
fi  cxterj  boni  nonfint,  hxcampledti  vt  bona  figna  o- 
portet:aliquando  vcrb  mutantur  in  peiorcs  quam  fint 
humoris  coIores,quos  auerfarioportet,prxfertim  fi  co 
ceflierint  in  multo  peiores.Nain  aureis  vrinis,  &  rubeis 
&  vineis,&  aliisid  genus ,  fi  alba  fuerit  coronn,aut  al- 
bx  fimilis,  Jignificatbonum  in  vrinis  effe  ,  taqunm  na- 
tura  jnceperit  dominari.Sed  fiviiidis,&  cxrulen,&  de- 
terior  corona  fuerit,  contrarium  &  malu  adeffe  conie- 
dtare  oportet,  nempe  qubd  praui  humores  dominari 
H  nitantur.  Hoc  itaque  pndfo  licebita  coloribus  coronx 
manifeftc  lndicantibus  cognofcere  qux  lint  tam  me- 
dicis  quam  xgrotantibus  conuenientia,  vt  hi  redlc  cu- 
1  cnturjillorum  verb  certa  iudicia  fiant. 

DE      IVDICIIS      EORVM,  Q^V  AE  INNATANT 

in  vrinxhumore,  c  a  p.  xvi. 

ccc.  iii. 


V 


7?  '^llfejf  -  C  T  V  A  R  1  1  17« 

QVoniam  alicjm  diuei fx  fuLftantliflhflatSnt  vrinis,  A  Quinetiam  app.irere  poffunt  abfque  hypoftafi,&  obdo 

qux  iimjli.i  fint  araneis,atq;  pundrjs  velutex  lorcm  ingcntem,&  ob  longas  vigihas. Vtrauis  enim  ha 

oleo  lntedtis  ,  etia  hxc  par  eft  figna  elie  putare  alicuius  rum  affectionum  facit  eo  ,  vt  coufque  virtutem  diiTol- 

colliquatjonis ,  aut  renum  folorum,  auc  totius  corpo-  uat,vt  vrinis  auferantur  contenta.  Nam  etiam  carun- 

ris.  Veruntamen  fi  parumper  apparuerint ,  &  fe  item  dcm  vtrauis  vbi  magnafuerit(vt  didtum  eft),&  a  qua- 

refoluerint,nihil  graue  adelfe  fignircant.Qubd  fi  per-  ujs  caula  genita,fidiumanferjt,perfe  poterit  virtutem 

feuerauerint,tanquaprincipium  colliquationis  often-  extinguere,  quare  &  figna  concodtionis  auferre.  Nam 

dennt,exhorrere  oportet.  ctfi  horum  ipforum  altcrum  alterius  efle  fymptoma 

D  e  ivdicio  vrinarvm  abodore  maloj  contingit,non  tamcn  caufa  defedtus  contentorum  eft 

c  a  p.  x  v  i  i.  horum  accidentium  caufa  ,  fed  defedTus  contentorum 

AT  quia  etiam  ab  odore  malo  vrinarum  eft  conie-  B  adeft  propter  ipfa  accidcntia  .  Igitur  etiam  lllud  opor- 

dhre  putredinem  aliqunm  interioris  membri  tam  tet  inueniendo  fubiungerc.    At  quafnam  ob  caufas 

maiorem  qu.im  jninorem,  operxpretium  eft  de  kis  iu-  hxc  fiant,  abfoluet  difputatio  de  c  lufis  vrinarum  :  ita 

dici  um  facere.Tgitur  fi  puris  quicquam  in  vrinis  affue  vt  tum  redo  itis  caufis ,  non  poffint  latere  iudicia  vri- 

rit,euides  eft  caufa  :  quod  fi  id  no  aderit,  ac  mediocria  narum  hypoJtafi  prjuatarum.  Quinetiam  homini  vo- 

videanrur  concodtionisfigni ,  alicuius  particulx  mor-  lenti  iudicare ,  opus  eft  quadam  propria  mclinatione 

tificatio  fignificatur.  Quemadmodu  fi  praua  invrinis  ad  lolertiam,fagacitatem,&  coniedturam  infallibilem. 

fuerint  figna ,  mortificatio  perueniffe  in  toto  corpoie  Siquidem  neque  vrinarum  fubftantix  ,  ncque  colorcs, 

exiftimaturratque  hoc  padTo  ex  odorc  ratioc  jnari  licet.  neque  contenta  ,  nequc  ea  qux  circa  hxc  funt ,  termi- 

Quoniam  igitur  de  omnibus  qux  communiter in  vri-  nari  polTunt  definita  aliqua  quantitate.  Materixenitn 

ins  continentur  didtum  eft  ,  atque  in  his  declaratapro  C  femper  motx  &  diffluentis  nemo  vnquam  pofuerit 

viribus  funt  mdicia  ,  dccens  eiTe  videtur  etiam  iudicia  menfuram  ftabilem  atque  certam.Hoc  enim  fiericon- 

declarare  vi  inarum  hypoftafi  priuatarum  ,  qux  maxi-  ringit  folummodo  in  iis  fubftantiis  qux  antc  ocnlos 

mc  vtilia  funt  difciplinx  de  vrinis.  eodem  modo  manent.  Sed  naturx  opera  in  motis  cor- 

DE  ivdiciis  vrinarvm    HYpostasi   pri  poribus  definitjonibus  &  notis  veluti  exprimuntur.O- 

uatarum,  cap.  xviii.  pus  itaque  eft  re  quadam  ftabili  ac  fimul  cum  tranfmu 

Rinarum  hypoftafi  priuatarum  alix  pcrquam  te-  tationibus  vadentccui  quifpnm  innixus,fcnfibus  cer- 

nues  apparent.alix  non  vehemencer  tenues  :  qux-  tb  difcernere  mcfuras  alterationum  atque  motionum 

dam  autem  mediocritatem  fuperantes  ,  mediocribus  poffit.Meinis  itaq;  purx  munus  eft  inuenire  ,  vt  decet, 

fpiffiores  videntunnon  tamen  craffx  appellandxfunt  tam  meniuram  tranfmutationum  in  iis  rebus  qux  non 

hx  qux  medix  fut  inter  mediocres  &mediocriter  craf  £>  femper  odemmodo  fe  habent ,  quam  differe.ns  ipfis 

fas.Quoniam  autem  omnes  non  iifdem  coloribus  colo  adiicere,&  rationes  lllarum  jnfuper  diiudicare.Quam- 

rantunalix  enim  funt  vehe.neter,  alix  mediocriter  al-  obrem  fiquis  fortaffis  nadhis  fuerit  eiufmo^i  qinndam 

bx.alix  fp;cex,&alix  crocex,  atque  alix  aliter:(non  e-  vrbanitatem.naturx,is  fmc  quamfacile  ,  &  per  hxc  po- 

fiim  opus  eft  omnia  explanare  ,  qux  aliis  in  loris  fxpe  terit,&  prompte  ea  qux  relicTa  funt ,  inueniendo  adiutl 

dicla  fut)obidoportetvolentede  hifce  dicerc,hinc  in-  gere  qtix  vniuerfalibus  determinationibus  coprehen- 

cipereJgitur  quu  tenuiffima  vrina,atq;  vehemeter  al-  fa  funnrelidra  verb  particularibus  fcripuiris.  Veru.nta- 

ba,&  hypoftafi  priuata  prouenerit,aut  non  contemnen  men  ^tfi  hxc  ipfa  nihil  pertinent  ad  propofitum  fco- 

dam  obftrudtionc  vaforu,  aut  immoderata  frigiditate  pum  de  iuoiciis  ,  non  idcirco  omnino  funt  a  fermone 

atquecruditatem  dcmoftrat.  Qubd  fi  vrina  fuerit  me-  diiTona."s  os  vcrb  poftquam  adJi  leriivus  etiam  <-;ifpu- 

diocris,etiam  hxc  erunt  mediocria.Sed  tamen  licet  fpi  E  tationide  vrinis ,  qux  contingere  poffunt  quibuf  am 

cea  &  fubfpicea  minorem  obftrudtionc  fignificent,  nb  xgritudinibus,finem  faciemus  difputationi  de  vrina- 

tamenetiam  minorem  c ruditatemfNaque  non  prxeun  rum  iudicjis :  (  nam  hoc  folu.n  deeft  ad  perficiendum 

te  concocUone,non  etiam  contenta  poterunt  effe  co-  tradT-.tum  de  iudiciis.  )prxfertim  quuinfermonispro- 

Cta,quxfuntexcrementa  fa&xconcocTionis.Vrina  ve-  lixitatem,vt  rem  calumnix  maxime  opportu.nam  ,  fu- 

rb  aurea  &  crocea  oftedunt  minorem  obftrucTionem:  giamus.Vrinx  autem  fupra  djclx  non  parua  caufa  fue- 

fed  cruditatem  continent,  tanquam  naturalem  calidi-  rint  his  qux  complicate  expendiitur.  Veruntamen  an- 

tatem  expugnaffet  adulterina  caliditas.  Quinetia  eiuf-  te  hxc  fcire  oportet,  nos  de  fimplicibus  colohbus  dif- 

modi  vrinx  hypoftafi  priuatx  prouenire  poffuntob  putationem  facere:(nam  in  hifce  folummodo  nomini- 

jngentes  dolores,ac  immenfa  exercitia,atque  nihilomi  bus  abundamus  proprjis  atque  notis )  demonftrantes 

nus  ob  materix  defeifium.Qux  verb  vrinx  vlterioribus  F  qui  humores  cum  quibus  coloribus  fimul  appareat.  No 

coloribus  quam  qui  dicTi  funt,  tinguntur,  vt  rubea ,  &  facile  autem  fuit  enumerare  compofitos  humores  in 

paffea,&  alio  quouis  modo  ,  hx  per  ipfos  colores  often  coloribus  apparetcs,  propterea  qubd  propnis  nomini- 

dunt  dominantium  humorum  qualitatem  atque  pro-  bus  carebamus:  quin  &  id  noo  admodum  ad  compre- 

prietatem.  Atque  didtum  eft  de  colorum  proprietate  hendendu  facile  fuerit  vobis  qui  harum  reru  ftudiofi 

iibro  fuperiore.Quatenus  verbhxvrinxfunt  hypoftafi  eftis,prxfertim  quum  hxc coloribus  quirunda  fpecie- 

priuatx,  non  euidenter  poffunt  oftendere  obftrudTio-  rum  afiimilentur,&  explanatione  non  fatis  exacTaey- 

nem,vt  euidentiffime  indicent  aliquam  putredinem  primatur.Adde  infinita  &  cognitu  difficilem miftione 

atque  cruditatein  gencre  venarum.  Inttrdum  etiam  effe  e  diueriis  humorum  quantitatibus.  Ouamobrem 

inflammatio  aliqua  magna  in  membris  principalibus  quum  demonftrata  fint  genera  colorum3&  vt  vnufquif 

confiftens.eiufmodi  vrinas  proiecit:  idque  non  imme-  G  que  habeat  hxcdefinitionib9quibufdam,atque  fimili- 

ritb,  eo  qubd  illuc  contracTa  eft  materia  ab  adulterina  tudinibus  rerum  notarum  coparata,  decens  eft  vtpru- 

caliditate  attrahente  illam  tanquam  cucurbitula.  Sed  dens  etiam  coniedTet  colores  ipfos  a  diuerfis  humori- 

hoc  fpedtat  ad  librosde  caufis  vrinarum  :  quaprore  bus  cocutibus,atque  difquirat,quoad  fieri  poterit,qux 

pareft  porius,vt  eoufque  feruetur  ad  dicendum.Nunc  effe  poffint  miftiones  inipfis  coloribus. 

verb  qux  deinceps  funt  fequendo  dicamus.  Siquidem  Q_v  o  d  fierinonpossit  vt  particvia' 
vrinx  abfq;  hypoftafi  femper(vt  nouimus)  praux  fuc-  ria  concipiantur  tanquam  ininfinitum  exeuntia, 

re,eo  qubd  longc  abeo  recedunt,  quod  fecundum  na-  cap.  xix. 

turam  eft.  Sed  tantum  inter  fe  differunt  in  prauitate,  T)Vtamus  tempus  nullum  fatis  effe  ad  exadtecapien- 

quantum  etiam  colores  inter  fe  differentes  fuerint.  *■  das  defcribendafque  complicationes  rerum  varia- 

Ouod  fi  colorcs  &  fubftantix  parum  abfuerint  a  me-  H  rum,qux  fingulis  diebus  in  vrinis  i  fpiciuntur.  Siquis 

diocritate,contenta  verbnon  appareant  in  eis,repro-  enim  colores  prxdidtos  ac  corum  intc-fiones.  &  remif 

bandxfunt,tanquam  fegniticm  naturx  quanda  arguen  fiones ,  atque  ea  qux  ex  eorii  inter  fe  mixtione  xqua- 

tes,etfivchitioftenfurxfint  hypoftaiin  paulopbftad-  Iiter,vel  inxqualiter  fiunt , fi inquim vel ratione,  vel 

uenirc.  Nanque  quum  virtus  parum  ex  aliquo  fuorum  proportione  &  fimilitudine,vel  quocunque  aliomodo 

operum  exciderit>  etiam  facilis  rcparatio  fequctur.  coiitingat:  quinetia  congregationes  confiftcntiarum, 


/ 


r  I 

D  E    V  R  I  N.  I  V  D.    L  I  B. 

quas  cotuingit  vrinarBm  efle  cum  vnaqunque  prxdi-  A  vrinam  lpfarri  mferdum  turbidam  nppnrcrc  contingit. 

ctarum  miftionu,qux  fere  infinitx  iunt,mluper  &  con  Ea  verb  die  qux  aff  lidtionem  habet,  etinm  tenuis  &  al- 

curfus  vtrarumque  prxdi£tarum,qux  ligill.uim  fiunt  ba  vrina  inipicitur.-hypoft^fis  verb  quodnmmodo  ob- 

cum  contentis  qux  nppnrere  contingit  in  illis,  fi  quif-  fcurn,liquidem  concodtionem  morbus  accipint.Quum 

qunm  compofuerit,  is(vt  nrbitror)cumulos  rerum  qua-  verb  pure  ad  concoftionem  peruenerint  materix  mor 

plurimarum ,  atque  propc  infinitos  effecerit.  In  quo  bi,  etmm  vrinx  puriores  ipeclnntur ,  concedentes  ad 

prxtermitto  dicere,li  quifquam  etiam  eniteretur  pro-  id  quod  iecundum  naairam  eft,atque  pleraque  accidc 

ferre  compIicamentn,qux  fieri  contingitin  differctiis  tia  fuapte  nntura  dilloluuiuur.Qiiinetinmituerdum  jn 

xtntum,&  tempemtumru,  &  generum,quum  fiunt  per  vnnis  appnrente  nigro  humore,  illa  quac  lnborem  nffe- 

vnum,&  duo,&  tria  ex  eis  &  nliquo  nlio  modo,quine-  rebnnt  definendo  mmuutur.  Qunrtanx  verb  profeclx 

tinm  nnnorum  ,  &  ciborum',  &  exercitiorum  ,  &  nnni  B  ab  hepnte  inflnmmato,  aut  cnliditate  ali  i  quodnmmo- 

temporumi&  regionum  ,  &  fomnorum ,  &  vigiliarum  do  affe£fo,vvina  perruben  eft,ita  vt  fandarncbam  refe 

&  qunliumcunque  imbecillitntum.Knnque  fortnffe  v-  rnt:atq;  cmflior  mcdiocri  npparet,  hypoftalin  vt  qunn 

niufcuiufque  intelle&us  in  vertiginem  incidet,qui  ho-  titate  moderata,ita  diffimilem  continens.Tnterdum  ta 

rum  particulana  in  vnum  mifcuerit/Neq;(vt  nrbkror)  men  vrina  in  totu  c;  afla  ipe&atur  atque  rubea  ,  ita  vt 

is  fatis  temporis  habebit  ad  complendam  dehberatio-  humorum  implicatio  atque  dominium  extiterit.Vrinx 

nem:  atque  plurn  effugient  ipfum  indigentem  tempo-  ltaque  qunrtnnarum  eiufmodi  apparere  coufueuerunt. 

re,ita  vt  etiam  ipfum  lnfimitum  mnnere  oporteat  infi-  deivdiciis  eebrivm  Qv  otidianarvm, 

nitum.  Veruntnmen  quomodo  ergn  hxc  lpfn  extitit  c  a  f.  x  x  i  i  i. 

prxfumptio  virtutis  rntionnlis,qux  fcite  pnusfecit  co-  f\  Votidiana  febris  quum  adeft,  viina  tenuis  efl.&  nl 

templatione,atque  vniuerfalibus  conceptionibus  col-  C  V<M^unc  veluti  aquea ,  Cx  hypoftali  piiiuta  in  princi- 

ligens  quxcunqtie  ad  illnm  atti.nerent,exac~tam  metho  pio:quemadmodum  in  quartann  diftum  eft.ced  quum 

dumin  omnibus  ipfi  arti  peperit,vnde  tam  differetins  proceflerit ,  fit  crafla  ,  arque  hypoftafin  cumulatam  & 

qu.im  prxuiJentins  quxin  ipfn  funt,  diligenter  expli-  craffam  oftedit,qux  eft  foboles  quxdam  cruditans  hu- 

cauit.  Qunmohrem  etiam  ab  hifce  coniecmre  licet  ea  morum.Qiiinetinm  tempore  progrediete,  cbcoctionis 

qux  nondum  dicedo  in  lucem  deducln  lunt.Re  itaque  quoque  iignn  obfcure  apparet,  quum  etiam  paflio  fue 

ita  fe  ]inbente,conlidernndn  etinm  hoc  in  loco  luntil-  rit  profe&n  ad  infebricitationem.  Nanque  febrium  e- 

la  qux  difputationi  propolitx  deerant,vt  finem  propo  iulmoJi  intei  mittentium  tunc  conieclnmus  iolutionc 

litivbi  indeptn  fint,nos  tracmtum  decaufis  vrinarum  breui  futiirnm  efle,  quum  iignn  concoclionis  nlicuius 

(Deo  concedente)  aggrediamur.  nppnruerint.Veruntamen  quotidinnis  celeritate  prx- 

q_v  o  n    non    facile     febres    ephemeraeD  ftitit  tertiana  febris  deficiens.Totn  enkn  huius  poten- 

ab  hifce  iudicentur,                             c  a  p.  x  x.  tin  nb  excedere  poteft  vnnm  ntque  altera  hebdomadn, 

FEbrium  ephemernrum,qux  ab  in,&  triftitin,&  labo  nili  tertiana  non  pura  efler.Et  qunntum  concoftio  pro- 

re,&  vigiliis,  &  curis,&  aftu,  &frigore,&  inxdin,&  tenditur,tatum  lignificat  folutione  non  ndhuc  adefle. 

crnditnte  generantur,atque  reliquarum  qux  fecudum  de    ivdiciis     vrinarvm    in  febribvs 

fpeciem  reperiuntur  ,  pnru^m  qunndnm  i'jfferentiam  continuis  a  putredine,                   c  a  p.  xxnir. 

in  vrinis  videre  poteric  quifquam ,  fi  modb  alius  mor-  /^Ontinuarum  febrium  i  putredine  primum  vrinx 

bus  non  inciderit,aut  alicuius  humoris  putredo  fimul  V^colores  alterantur  vergendo  verfus  aureum  ,  &  ru- 

fuevit.  Siquidem  alterato  fol.o  fpiritu,  eiufmodi  fe-  beum,&  vineum,&  pafleum,atque  fimiles ,  vt  humoru 

brium  ephemerarum  fpecies  producuntur.  Vrinas  ve-  qualitas  &  quantitas  fuevit.  Vrinx  quoque  huius  con- 

rb  demonftrntum  eft,potius  indicia  facere  accidentiu  E  liftentia  inxqualis  eft,&  potius  inclinat  verfus  crallio- 

circahumores  m  venis  manentes.  Verifimile  eft  non  rem,iiuerdum  etiam  erga  tenuiflimam.Quumque  co- 

inligniter  in  his  febribus  vrinas  alterari ,  nifi  in  colo-  lores  apparent  vel  albi  veldiuerfi ,  contenta  in  princi- 

re.  Is  enim  facilcafficitur  ,  neque  in  hoc  magna  fit  al-  pio  non  nppnrent  concocta  ,fed  vel  inxqunlia  vel  diuer 

teratio  priufquam  fcntiantur  atque  alterentur  humo-  ln.Procedente  verb  xgntudine,  liquidem  fncilinom- 

res  in  venis  a  qunlicunque  velis  febrium  ephemarum.  nin  funt,&  concoclionis  npparent  figna.Non  ignornre 

At  hx  priufqunm  alterent,  foluuntur,  maximc  fi  na£tx  idetiam  oportetmaque  interdum  poft  febris  vigorem, 

fuerint  conuenientem  dixtam.Qubd  verb  in  colore  v-  contenta,cumulatn,&  crnffa  fubiidere  fpec~tatur,quum 

rinx  altemtx  remanferunt.id  minimum  eft,atque  fub-  putredo  qux  in  venis  ernt,illuc  irr  petum  ceperit,ntque 

ftnntiam  fere  mediocremferuauere:  contentn  quoque  ea  quidem  recipere  oportet,vt  qux  falutem  in  propin- 

habentia  decentem  proportionem.  Atque  de  febnbus  F  quo  effc  fignificent,fed  ea  auerfnri  conuenit.fi  in  prin 

ephemeris  hxc  opinnmur.  Febres  verb  in  putredine  crpiis  nppnreat:opus  eft  enim  tunc  tempore,&  \  lrtutis 

humorum  accenfas  difcere  eft  mox  in  fequete  omtio-  robore  ad  concoquendum.  Mala  cefetur  vrina  eorum 

ne.Veruntamcn  qubd  earum  nlix  fint  deficientes,  alix  nifi  pi  ocedejue  xgritudine  contenta  nppnrennt  &  re- 

continux,prius  de  mtermittentibus  ,  deinde  de  conti-  liqua  apparenrin  meliora  fueriiu.Fortallis  enim  eo  mo 

nuisdicemus.  do  crefcente  xgritudine,  acin  vrinis  malis  fignis  appa 

de   ivdiciis  tertianae  pvrae,  et  non  rentibus  ,  mors  prxripuerit  xgrum  in  ipfo  augmento. 

purx  febris,                                      c  a  p.  x  X  i.  Veruntnmen  hoc  fpedtnns  ad  partem  prxuidendi,opor 

Ertianx  purx  febris  quum  fit ,  vrinx  ipeclnntur  tet  vt  eb  vfque  differatur.  Reliquum  eft ,  vt  de  vrinis 

aurex  &  crocex  ,  ac  confiftentiam  mediocri  craf-  modis  diueriis  alteratis  difputetur. 

fiorem  habentes .  Atque  primis  diebus  eius  nullum  G  de   ivdiciis  vrinarvm   c^vae   fivnT  ob 

fignum  concociionis  fubfiftendo  continetur  .   Tem-  nliquod  mebrorum  principnliu  nffedlu,  c  a  p.  x  x  v. 

pore  verb  procedente  fignn  concoclionis  npparent,at-  /^\  Vum  igitur  inflamatio,&  eryfipelas,  &  aluis  quif- 

que  alia  ad  mediocritatem  ipfam  concedere  fecudum  V<  pia  fimilis  affeftus  calidus  fuerit  in  aliqua  pnrtiii, 

rationem.Tertianx  verb  impurx  vrinarum  colormul-  vrinx  inligniter  altemntur,&  tatum  interfe  dift.it, qua. 

to  differens  fpeftatur,vergens  ad  id  quod  bilioiius  eft.  tum  mebra  inter  fe  differut  &  dignitate  &  \  icinitate 

Conliftentia  etiam  craffior  quam  exacla  eft,  videtur:  primi  cnllidi. Hepnte  igitur  &  pulmone  patientibus  a- 

atquein  eius  vrinis  plura figna  cruditatis  circa  conten  1  quem  eiufmodr  xftum  nb  nliquo  luimore  ,vrina  fpe- 

ta  cernuntur.Hoc  itaque  pnfto  &  purx,  &  impurx  ter-  clatur  perquam  rubea,atque  fanguinen,  &  vinea  fecuu 

tianx  vrinarum  fpecies  oftendere  fe  folent.  dum  qunntitntem  &  qunlitatem  caliditatis.  yFgri\  e- 

D  e  i  v  d  i  c  i  i  s  o^v  artanae  pvrae,  et  n  o  n  h  i'b  quum  eiufmodi  affeclus  patiuntur  in  cerebro  ,  nuc 

purxfebris,                                      c  a  p.  xxii.  membrana  fuccingeiue  ,  aut  in  ventre  ,  tum  eorum 

QVartanx(qux  a  liene  trahit  originem)vrina  tenuis  vrinx  minus  alterantur.  Patientium  verb  memorn- 

eft  atque  alba  ,  &  hypoftali  priunta  fpeftatur  tas  affecliones  in  liene  ,  vrinx  color  praiius  app-rct 

m  principio.Tempore  verb  procedete,  prxfertim  die-  anigrcdine  humoris  qui  in  eo  abundat,  ii  moab  bu- 

bus  remiflionisjapparet  in  ea  hypoftafis  cumulatnjetfi  mor  hic  capiat  impecu  exeudi  pcr  vrinasrfed  boi  u  ic 

ccc.  iiii. 


T 


79 


ACTVARII 


bris  minor  eft  ,  quAm  qtixuis  patiefHm'£n  in  prxdic~ris  A 
membris.Vterusvero&  renes,&  vefica,c>c  co!on,&  po 
dex  patientia  vrinam  altcrant ,  fed  minus  quam  quum 
cerebnum  &  membrana  luccingens  eifdem  capiantur 
paffionibus. Verutamen  in  ommbus  hifcecutenta  tam 
fignificant  naturx  potentia,atqu'e  imbecillitatc,quam 
manifeftiora  loca  affecta.-quorum  aliqua  di&a  funt,a- 
liqua  quoque  dicentur.Membrorum  vero  qui  extrin- 
fecusfunt&  longc  diftatia  1  caloris  fonte,  ciufmodi  af 
fectus  patientium  vnna  mediocriter,ac  non  etiam  ma 
nifefte  alteratur,&  concocxionis  iigna  potius  oftendit,  B 
quum  nulla  fcbris  putrida  ab  illis  membris  acccdatur, 
cuius  febris  figna  paulo  fuperius  reddidimus.  Contra. 
vero  quxcuuque  membra  acceperunt  principuim  mor 
bi  ab  aliquo  inf  luente  frigido  humore  ,  liue  ccrebrum 
fit,fiuehepar,  iiuc  pulmo,  iiue  membrana  fuccingens, 
hue  venter,  iiue  particula  alia  ,  horum  membroru  illa 
qux  longius  a  fonte  caloris  fepofita  lunt ,  magis  altc- 
rantur,atque  frigiditatis  &  cruditatis  humoris  vrinas 
oftendunt.Minus  rurfus  qux  abundarunt  caliditate  ob 
vcnarum  amplitudinem,atque  caloris  propinquitate:  C 
velenim  omnino  non  recipiut,aut  li  fufceperint,mode 
fta  tranfmutationcm  factam  oftendunt  in  vrinis.  Pra- 
uiorem  hempe  vrinam  illa  mebra  patientia  oftendut, 
qux  vel  loco,  vel  naturali  quadam  temperatura  longc 
a  caloris  fonte  fepofita  effe  contigit.  Veruntamende 
hifce  conuenientius  in  libris  De  vrinarum  prxuidetia, 
definietur.  Quonia  vero  temperaturam  fimplicium  in 
aucrarum  lpecies  vrinx  didicifti,fciuifti  quoque  adin- 
uenire  humorum  exuperantium  fpec.es  in  vrinis,faci- 
\c  adinuenire  poteris  vrinas  in  xgntudimbus  homi-  j) 
nem  corripientibus  ,  vt  de  his  reclum  iudicium  facias. 
Kon  enim  nobis  licet  enunciare  fingula  qux  iui  parti- 
cularibus  xgntudinibus  videntur  ,  tum  quod  ora- 
tionis  Iongitudinemfugimus,tum  fufficientem  metho 
dum  prxcepta  ad  iudicandum  tradiderimus.Quarnob- 
rem  facile  quoque  videbitur  viro  ftudicfoqui  multum 
illu  fermonem  collegerit ,  &  qui  antc  legerit  libros  De 
diffcrentiis  &  caufis  morborum  ,  de  fingulis  vrinis  ap- 
parentibus  iudicare  .  Siquidem  fi  quifquam  diligenter 
hxc  viderit,noueritque  a  quibus  humoribus  vnufquif-  E 
quemorbusnon  contemnendus  generetur  ,  atque  in 
proptu  h~buerit  ea  qux  hic  tradita  fut  prxcepta,is  per- 
quam  facile  ratiocinans  adinuenire  poteft,  qux  in  qui- 
bus  xgritudinibus  vrinx  apparere  debeant.  Nanque 
alia  difcet  facillimc- ,  veluti  quxciique  in  gerjere  vena- 
rumconfiftunt.  Oux  vero  vltra  venas  fuerint ,  ea  etfi 
fortaffe  difficilius  comprehenderit ,  nofi  tamcn  qux 
hnbil  iora  fuerint,fugient  virum  exa£fe  confideratem. 
Quxcunque  enim  fpiritu  folo  alterato,aut  neruofo  ge- 


\ 

8c 

ncre  pntientc  iiunt,hxc  non  facileeft  ccmprchendere 
pcr  coniiderationem  vrinaru  ,  nili  venarum  gcnus  fu- 
fcjpiat  fcjifum  mcmbri ,  quod  prxdicatur  fuljiiffe  paf- 
iiones:hinc  cnim  paftioncs  liunt  manifcftcjn  vrinis. 

q_V  OD      VOLENTEM      LXACTE       L>  E      V  R  1  N  1  S 

confidcrai  e,  oportcat  prxter  alia  etiam  probc  calle- 
re  difciplmam  dc  pulfibus,  cai.  xxvi. 

TVtius  fortaffe  de  vrinis  cognofcere  videturisqui 
pcritus  eft  difcerncdi  pulluum  motioncs.  Arterix 
nanque(vt  nouimtis)neruofam  tunicam  habent,  atque 
fpiritum  lmplcntem  cas  continent.  Qiiamobrem  lpfa; 
primum  cognitioncm  prxbcnt  fcientibus  tangendo 
pulfum,  nltcrationem  aliquam  factam  cffe  in  fptritu, 
atquc  ncruofo  genere  Vrinx  vet  o  tlla  mehus  oftejidut 
qux  in  humoribus  &  coco^hontbus  funt,  &  cotingunt. 
Quod  fi  vera  fateri  decet,fhidenti  rcdf  ciudicare,opus 
eftvtraque  ptxdicla cognitione.  Qucadmodum  enim 
ruentem  domum  renouai  c  fcftinanti  opus  cft  vtraque 
manumanque  duarum  altera  deficicnte,nontutum  c- 
rit  difponcre  ea  qux  oportet:  ira  quoquc  medicam  ar- 
tem  indipifci  volenti  vtraque  difciplina  pt  xter  alias 
opus  eft  .  Veruntame  de  vrinarum  iudiciis  difputatio 
ita  explicata,bona  quidem  eft  exerccntibus,vtilis  vero 
xgrotis  corporibus  qua  veritatem  attigerit,  &  dihgcti 
ftudio  compnrada  ab  his  qui  mente  habent,  iudicatur. 
Nobis  autem ,  vbi  reddidimus  orationi  decentem  mo- 
dum,par  eft  hoc  in  loco  iiftere  cui  fum  eius,ne  garruli- 
tntis  accufemur,&  vt  morfusquos  quifquam  accufan- 
do  cogitauerit  orationi  noftrx  infigerc,illud  nunc  au- 
diens  compefcnt.At  vcro  quum  alia  qux  putanturma- 
nifefta  ex  diftis  effe,  rehnquantur:alia  etiam  dicentur 
inlibris  prxuidentiarum,  eo  quod  lllicmagis  cogruc- 
re  exiftimantur.  Partes  enimhuius  difciplinx  jntcrfe 
communicant.Quamobrem  non  mirandum  eft  ,fi  ali- 
quid  vidcatur  reliclum  effe  quod  potius  couenire  cum 
illis  nobis  vifum  eft.Adhxc  etfi  aliquid  in  difputatio- 
ne  prxtermiffum  effe  videatur,veniam  det  quifquis  af 
fecrum  humanum  criminando  obiedxat,qui  accidere 
folet  pleri!  que ,  q  ui  fingulis  diebus  literis  incumbunt. 
Atque  hxc  hoc  pa&o  fe  habeat.  Par  effe  quoque  vide- 
tur^vt  caufas  eorum  qux  diiCfa  funt,  in  libros  qui  hofce 
fequuntur,referamus.Qux  fortaffe  etfi  parum  confer- 
re  ipfi  arti  vrdeatur,  tamen  tutam  cognitionem  effe  de 
iudiciis  in  prxdift is  mftitutionibus  coftruere  poterut. 
Reddjtisenim  caufis  credere  quifquam  magis  duce- 
tur  lis  qux  di&a  funt.  Atq  ue  oratio  de  iudiciis  vrina- 
rum  vbi  iam  fufficienrer  habita  fit,  relinqiutur,  atque 
fequatur  ea  qux  de  caufis,ita  poftulate  nexu  totius  co 
pofitionis.  Deus  vero  largiatur,vt  illn  rraclando  defi- 
niamus  qux  veritatis  fidemfacere  valeant. 


ANNOTATIO    CAPITVM    EORVM    QV  JE  SINCVLA 

capita  libri  prioris  De  caufis  vrinarum  compleftuntur. 


I)e  caufa  permanfionis  animalium,  Caput  i. 

De  caufa  generationis  contentoru  in  vrinis,  Cap.  1  i. 
De  caufiscruditatum,qux  folent  accidere,  Cap.  1 1  r. 
De  caufis  quantitatis  vrinx,  Cap.  1 1 1  i. 

De  caufisvrinarumalbarum,  Caput  v. 

Aduerfus  eos  qui  vrinas  vfquequaque  afanguineco- 

loran  defendunt,  Caput  v  i. 

De  caufis  fubfpiceorum&fpiceorumcontentorum, 

Caput  v  1 1. 

De  caufa  nurearum&  crocearu  vrinarum,  Cap.vi  1 1. 
De  cnufa  fubrubearu  ac  rubearu  vrinarum,  Caput  i  x. 
De  caufa  vt  inx  vinex,         .  Caput  X. 

De  caufa  vrinarum  paffearum,  Caput  X  i. 

Decaufis  vrinarum  viridium,  Caput  x  1 1. 

Decaufis  vrinarum  venetarum  &  liuidarum, 


Caput  xin. 
De  caufa fubftantiarumvrinarum,        Caput  XIIII. 
Decaufacontentorumalborum,  Caput  xv. 

De  caufa  fubfpiceorum,&  fpiceorum ,  ac  bilioforu  con 

tentorum  in  vrinis,  Caput  x  v  i. 

De  caufa  contentorumfubrubeorum,&rubeorum,at- 

que cruentorum,  Caput  xvil. 

De  caufa  contentorum  fufcorum,  &  liuidorum ,  atque 

nigrorum,  Caput  xvin. 

De  caufa  quantitatis  ac  fubftantix  conteJUorum, 

Caput  x  i  x. 

De  caufis  hypoftafe«norobearum,furfurearum,  lami- 
nenrum,&fimilacearum,  Caput  x  x. 

De  caufa  contentorum  miftorum  rel  diffiirularium, 
Capijt  xxi. 


.  r 


8i 


ACTV  ARII    D  E  C 
vrinarurn  libri   I  I. 


S  I  S 


A h  Amhrofio Leorx  NoUno  m  tdtinum  fermonem  uerfi,  %j  k  Uccbo  Gopyloadfidem 
exempUritmi  Gracc  rsm  recogmti. 

ACTVARII  kl  fuum  priorcm  librum  De  cau-  A  pertinentem  meatum  concederet:  quantum  vero  effet 


fis  vrinarum ,  Prartatio. 


V  I  inftuuit  fcribere  de  aliqua  quxftio- 
ne,huic  non  foliim  par  eft  res  neceiiarias 
literis  tradere ,  verumetiam  omnia  qux 
inftitutioni  vtilia  efie  creduntur.  Hoc  e- 
:  im  paclo  omnia  copleclens  oratio  per- 
fec~ta  exiftimatur.  Eam  ob  rem  &  difpu- 


teireftre  &crafTumjid  hen  ad  fe  attraheret.  Atque  eo 
paclo  dilcreto  humore  terreftri  acflaua  bile ,  relidtum 
ferofum  humorem  non  etiam  ha&enus  permiffum  eft 
feparari,quum  eo  modo  manere  vifum  lit  etiam  reni- 
bus  adiacentibus.  Veruntamen  per  venx  truncu,  p._:i— 
que  cauitatem  hepatis  traie&us  ferofus  ille  humor  etii 
vlque  ad  gibbum,  atque  prxfentatus  venx ,  qux  Caua 
nuncupatur,  idque  vt  fanguis  traiiceretur.  A nguftia  e- 


tatiode  cauiis  vrinarum  fubne&enda  nunc  eft.  Quan-  ^    nim  meatuum  magna  ineft  in  medio  hepate  per  fciffu- 

ram  venx  Caux,cuius  fciffurx  figura  vocata  eftlamb- 
dea  a  Grxca  Utera(hoc  eft  bicruris)  feparatus  ad  renes 
illinc  latus.  Veruntamen  quantum  fanguinis  remanfit, 
id  profeclum  ad cor  na&imque  alterationem  meliorc 
quam  habebat,inde  procedens ,  per  venas  diftribuitur 
corporis  fingulis  partibus  veluti  irrorans  corporis  ari- 
ditate.n.  Ergo  primx  coco&jonis  qux  in  ventre  fit,  ex- 
crementafunttani  qux  expuuntur  qudm  qux  perin- 
teiiina  eiiciuntur.  Conco&ionis  vero  qux  in  cauis  he- 
patis  fit,fuperfluitatesdemonftrautur,  tam  vtraque  bi 
ljs  quam  vrina.  Remanet  jgitur  dicendum  de  tertia  co 
cottione,  quxin  venarum  genere  perficitur.  Nanque 
hac  fa&a  demonftratione,  habebitur  fuffkiens  appara- 
tus  ad  ea  qux  dicenda  funt  de  caufis  eorum  ,  qux  in  v- 
rinis  infpicjuntur.  Tertix  igitur  conco&ionis  propria 
ratione  excrementa  funttam  contenta  ,  quxin  vrinis 
apparent,quibus  funt  tenuiores  fudores,  &  qux  per  cu 
tim  infenfibiliter  trafpirant.  Ergo  quod  pcccatum  fu- 
erit  in  huiufmodi  tertia  concoc~tionc,id  omne  demon- 
ftrabunt  ipfa  contenta.  Atque  qui  fciuerit  ob  qua  cau- 
fam  hxc  ipfa  tranfmutentur,is  demonftrauerit  iudicia 
veluti  certiffima  cffe.  Veruntamen  de  mdiciis  di&um 
eft,decens  eft  vt  nunc  de  caufis  dicamus  ,  ita  vniuerfo 
fermone  procedente.  Quum  igitur  decaufis  contenti 
ante  difputatum  fit,  reliqua  attingamus  feriequadam 
decenti  procedentes.  Igttur  vt  accidere  folct  in  abfcef 
fibus,atque  quibufuis  vlceribus,  ita  res  habet  in  vrinis. 
Nam  ii  virtus  naturalis  concodrrix  vicerit ,  perparum, 
aut  nihil  male  olet  pus,atque  album,&  lxue,&  fimilare 
omni  ex  parte  effe  contingit.Si  vero  non  vicerit  natu- 


doquidem  qui  in  medica  arte  multa  experiendo  lunt 
exercitati,ac  nulla  ratione  vtuntur,  iis  fatis  effe  poterit 
fola  traclatio  de  iudiciisrqui  vero  amant  elegantiorem 
arte  philofophia  reddere  ,  nihilque  fine  caufa  fcire  vo- 
lunt,iis  neceffarium  eft ,  vt  apparetur  tradtatio  de  cau- 
fis  vrinaru.  Nanque  qui  exacte  fciuerit  fcrutari  caufas 
affettuum  ,  is  facilius  iudicata  comprehenderit ,  atque 
qux  relic~ta  funt,fubiungere  valuerit.  Contra  vcro  qui 
ignorauerit  dilputationem  de  caufis  ,  non  etiam  certo 
cognouerit  iudicia  qux  fiunt  de  vrinis.  Quamobrem 
fas  effe  videtur,  vt  tra&atio  decaufis  vrinaru  fubiuga-  ^ 
tur,vtomni  ex  parte  &  exadtc%& perfe&e  fe  habes  ora- 
tio  videatur  (ufficies  omnib9iis  qui  reb9hilce  opera na 
uat.Quaobre  quu  propofitu  fit  dicere  de  caufis  vrina- 
rii  quomodocuque  apparetiu,operxpretiu  entcolloca 
re  in  ipfoingreilii  difputationis  orationc  de  cauiis  coco 
€tionis,veluti  luapte  natura  id  poftulent. 

V  £     CAVSISPERMANSIONIS    A  N  I  M  A  L  I  V  M, 

C  A  P.  I. 

HVmana  natura  dum  enitur  feruare  hominis  mane- 
tiam ,  per  eas  qux  in  fpeciebus  rerii  fiut  fucceftio- 
nes  ,qux  ngunturper  mutuas  generationes,effe'tque  o- 
pus  manentia  quoque  particularium  ,  ne  fimul  interi- 
ret  quod  generaretur,adinuenit  nutrimentorum  infti- 
tutionem,  atque  hifce  ftabiliuit  vitam  particularium, 
prius  xdificatis  nutritionis  vafis  pluribus  atque  variis, 
quibus  indidit  potetiam  vitalem.  Humidaigitur&  fic- 
caatque  fpirirus  quum  diuidantfubftantia  ipfamcor- 
pons,  atque  in  ipfis  fundatafit  vita  :trac~tatio  de  nutri 
tione  qux  per  fpiritum  fit,ad  alias  difputationes  perti 


D 


nebit.  Ea  vero  quxfuper  ficco&humido  nutrimento  E    rali  virtute,  contraria  hifce  fpeclantur,  afperum,  diffi 


eft,par  eft  vt  iam  aperiatur,  qux  magnopere  collatura 
eft  difciplinx  de  vrinis. 

DE     CAVSA      CENERATIONIS  CONTENTO- 

ruminvrinis,  cap.    i  i. 

Clbum  primum  prxmanfum  ,  atque  prxparatum  ita 
vt  promptus  fit  ad  conco&ionem  recipiendam,  i- 
pfum  atque  potum  venter  excipit,qui  corrugatus  alte- 
rathxc  genuino  calore,mod6nihil  impedimeti  inter- 
cefferit.  Vbi  vero  nutrimentu  hoc  fuccificauit,id  quod 
tenuius  ac  purius  in  eo  fuerit ,  per  venas  ab  hepate  or- 
tas  exugitur,  &  velut  exuccatur  ad  meliorem  hac  ipfa 
quandam  tranfmutationem.  Nanque  primam  reuera 
tranfmutationem  nutrimentum,vbi  in  ventre  fufcepe- 
rit,vltra  hanc  alteram  capit  in  venis  mediis,&  hepate, 
qux  melior  eft  priore,fed  minor  tertia  qux  poft  ipfam 
eft.  Veruntamen  vbi  in  ventre  fufficienter  (vt  diclum 
eft)nutrimentum  cocoftum  eft,  &  quod  mutile  eft  per 
inteftina  fecretum  fuerit,quod  autem  vtile  eft  diftnbu 
tu  fuerit,  id  virtus  quxinhepate&  venis  eftexcipies, 
ipfa  per  fe,fifana  fuerit,alterat  atque  tranfmutat  in  ru-  C 
bedinem  fanguinis,atque  illic  in  cauis  locis  fit  fangui- 
nis  difcretio,  neque  permittiturlongius  temereproce 
dere,ne  minus  purum  nutrimentum  traditum  corpori, 
earnem  malam  produceret,  illic  in  gibbo  hepatis  appo 
fuit  veficulam  bilicipe:atque  effecit,vt  quod  cffet  fub- 
tflius  atque  acrius  fanguine ,  id  ad  eam  veliculam  per 


milare,&  coloribus  djffcrens,grauiter  etiam  olens,  at- 
que  prorfus  a  fanis  diuerfum.Simile  quiddam  fpecrare 
licet  in  contcntis.  Nanque  quod  in  vrenis  alteratum  no 
eftin  fanguinem,  id  in  fpeciem  fimilem  puri  tranfmu- 
tatur,vincente  concoclrice  virtute.Quantum  vero  hxc 
ipfp  nonvincens  aberrauerit,  tantum  etiam  contenta 
fpedantur  mutari  in  fpecies  malas  .  Atque  hxc  vtdi- 
€tum  eft  ,  fe  habent :  in  fequentibus  vero  oratio  repe- 
tenda  eft. 

DE      CAVSIS      CRVDITA  TVM   QJV  AE    S  O  L  E  N  T 

accidere,  cap,  i  j  j, 

CRuditatesinventre  contingere  folent  ob  quadam 
intemperaturam  accidentem  ei .  Fieri  etiam  inter- 
dum  poffuntob  aliquam  paffionem  inftrumenti,veluti 
ob  craffitudinem,  vel  multitudinem  ,  veltenacitatem, 
velaliquam  qualitatem  alienam  ipforum  humorum, 
aut  ob  aliquam  cibi  proprietatem.  Sed  cruditates  in  he 
pate  fiunt  tam  ob  has  ipfas  caufas  quam  ob  debilita- 
tem  virtutis  concoitricis.Per  eafdem  ac  fimiles  caufas 
quoque  aftio  tertix  concoftionis  aberrare  reperitur. 
Atque  hx  caufx  funt(vt  omnia  vno  verbo  compleclar) 
per  quas  vnaquxque  concoftio  a  fuo  opere  nberrarit. 
Illud  vero  par  eft  non  ignorare:  naque  ilue  colores  ex- 
cefferint  mediocritatem ,  fiuerecefferint  abea,ciudo< 
habendos  effe  generali  nomine  cruditatis  dicere  opor 
tet.  Quonam  modo  vtrique  dicli  funt  crudi,non  huius 


A  C  T  V 

A 


85  V  V;- 

difputationis  eft  docere,fiue  obfcilr»i&erit  propter  a- 
liquam  frigiditatem  genuina  caliditas ,  fiue  ahundarit 
ob  aliquam  adulterinam  caliditatem .1  latuum  enim  & 
aqux  mter  cute  arthritidifque  &  fimilium  a  cruditate 
faclorum  affe&uum  propter  frigiditatem  aliquamvel 
adulterinam  quandam  caliditatem  ,  vincentem  natu- 
ralem,atque  fuauem,vt  vrina? reftc  crudx  dici  poffunt, 
vt  qux  mediocntatem  non  retineant.Quum  citra  &  vl 
tramediocrem,&  fecundum  naturam  ,  vrinam  non  eft 
reperire  meliorem  vrina  mediocri,  &  qux  fecundu  na- 
turam:qux  vero  vel  excefferint,  vel  recelferinta  me-  ^ 
diocritate,appellandx  funt  crudx.  Tu  vero  velaliud 
jiomen  indideris,vt  rem  definias:  non  enim  ego  diffe- 
rentia  fecerim  inter  nomina,  modo  non  aberraris  a  fco 
po.  Hoc  itaque  pafto  fatis  haberi  poteft  ex  iis  qux  di- 
c~fa  funt,  cognitio  de  cruditate  &  caufis,  vnde  proficif- 
catur  ,  prxfertim  fi  fecundum  naturam  concoftio  riat 
amediocritate  caliditatis  &  frigiditatis,atque  fecundu 
naturam  fe  habentium.  At,verb  pofthac  primb  dicen- 
dum  eft  de  quantitate  vrinx,quam  ob  caufam  plus  mi- 
nufve  quam  mediocris  procurrat.Deinde  de  ahis  dein-  C 
ceps ,  veluti  expolita  funt  in  iis  qux  de  differentiis  ,  & 
iudicjis. 

D  Ji     CAVSIS     q_V  ANTIIATIS  VRINAE, 

C  A  P.    I  \l  I. 

VRinatumprofluit  multa,quum  homo  vfus  fuei  it 
cibis  multis  prxfertim  humidis,atc]ue  potu  largio- 
re,maximc  li  vinum  aquofumeffe  contigilfet.Demon- 
ftratum  autem  eft  aliis  in  locis,  vt  cibi  boni,  ied  humi- 
dioressnxaxime  omnium  &  nutriunt  &  diffluunt  :  vinu 
verb  p'>tius  quam  cxtera  nutrit,  atque  citius  difpergi-  D 
tur.  Quamobrem  par  eft,vtvinum  abundc  bibitum,  e- 
tiamabunde  mingatur,quemadmodum  adidipfum  a- 
queum  vinum  maxime  habile  rcperitur.Simihter  fe  ha 
bentea  qux  quum  tenuia  funt,facile  minguntur.  Cau- 
fasverb  horum  reddemdi  nunc  tempusnon  eft,partim 
quia  ab  aliis  de  hifce  fatis  difputatu  effe  nouenm  fius 
»n  locis ,  partim  quia  prxfens  trattatio  idipfum  minus 
poftulat.Ergo  decens  eft,  vt  vrinx  appareant  maiores, 
&  tenuiores,  atque  decoloratiores.  Nanque  quantum 
hoc  ipfum  prouenit  potius  ob  rationem  quantitatis:  al  ^ 
bedo  verb  &  tenuitas  a  cruditatis  imbecillitate  profi- 
cifcitur,qux  non  eo  pcruenire  potuit,vt  vinceret  qua- 
titatem,  quod  mediocre  eft  exuperantem.  Nanque  fi. 
prxftitiffet,genuiifet  illi  &colorem  &  fubftatiam  me- 
diocrc,atque  aliqua  cotenta  decentia  indidiffet.Qubd 
ft  vrina  maior  quam  quod  bibitum  eft,  profluxent,  tu 
quum  crudi  humores  concodti  fuerint ,  ob  hanc  ipfam 
caufam  eueniffe  probatur.  Nanque  concoftionem  fe- 
quitur  nutritio,  &  antehanc  diftributio.  Decetautem  F 
vtconco&x  materixfuperfluitates  humidx  excernan- 
tur.Optimo  iure  itaque  in  humoribus  crudis  iam  con- 
coftis  vrina  multa  apparet.  Quinetia  vbi  humores  cru 
di  concoctique  nutrire  &  humeftare  corpus  poffunt, 
non  opus  eftbibitione,aut  pauca  qux  cofuetudine  po- 
tius  fieri  folet,  qux  quoque  per  vim  quandam  fit.Quu 
verb  huiufmodi  excrementa  indigeant  excerni,his  ier 
uiut  renes  &  vafa  diuretica:  quod  videre  eft  in  iis  qux 
quotidie  in  hommibus  xgrotis ,  atque  parum  fanis  cor 
poribus  fiunt.  Sed  tamen  ab  hifce  multis  vrinis  diffe-  q 
runt  vrinx  multx,qux  apparet  ratione  crifis  in  febrie- 
tibus:qua  nonfolum  excrementa  per  renes  excernun- 
tur,  quxfiimt  crudjs  humoribus  concodris,  verumetil 
per  eofdem  excernitur  omnis  diffei  ctia  humorii  mor- 
bos  efficientium.  Adhxc  diuretica  pharmaca  efficiunt 
vtmulta  vrina  profluat,  partim  naturali  partium  fub- 
tilitate  ,  partim  caliditate.  Omnia  enim  fere  diuretica 
funt  huiufmodi  naturx.  Verum  caliditate  facilius  mo- 
tict  vrinx  multitudinem:partium  verb  fubtilitate  pro- 
cedentia  humoris  cruditatem  fcindimt  ac  diuidunt,at-  }{ 
que  proprietate  pharmacorum  efficiunt,vt  per  vrinam 
potius  excernantur.  In  paffione  quoque  quxDiabetes 
appellatur,  intemperatura  quxdam  inauftx  caliditatis 
circa  renes  caufa  eft.Hxc  enim  ita  affecTra  ,renes  attra- 
c^abundos  ferofx  fubftantix  effecit:  hi  verb  ab  hepate, 
venariimque  omni  genere  xqna  tradlatione  citbattra- 


A  R  I  I 


\ 


lumtjlegem  natuix  membris  nullam  feruantes. At  verb 
quoniam  ob  hanc  rationem  accidit  eg'.*ftas ,  atque  na- 
turalis  humiditas  defertur  a  tanto  humiditatum  raptu, 
litis  116  mediocris  hominj  fuboritur.  Kec  minores  iunt 
potusquam  fitis,&  vnnarum  excrctioues ,  reribns  fe- 
cundum  proportionem  attrahentibus  ad  fe  humidita- 
tes.  Quamobrem  multx  fuerunt  vrinx,nequc  hifce  mi 
nores  potus:vbi  verb nulla  fuerit  mora,&  temperatura 
bona,neque  inibi  adeffe  poterit  concodlio.  Prxterhsc 
qujbus  natura  ventcr  iiccus  eft,ab  lis  vetris  ficcitasef- 
fiectt  vrinas  multas  profluerc.  Excrementa  enim  qux 
excerni  volunt ,  vbi  ventcr  multitudinem  euacuare  no 
poteritprx  morbo,qui  natura  ci  acciderat,ad  vias  vri- 
nx  fafto  momento  fcruntur.  Illud  quoque  addenduin 
eft,quod  maximc  fieri  folet  tam  in  colliquatione  toti- 
uscorporis  habicudinis  quam  in  mortificatione  con- 
tenti  icis  virtutis.Quandoquidem  vbi  dcfatigata  natu- 
ra  cft  ob  peffimum  aliquem  morbum,virtus  humorum 
contentrix,tanquam  abiiceret,illos  dilloluit.Ipfi  quidc 
exccrnuntur  feftinantes  ad  exitum:  fed  quomodo  mo- 
mentum  exeundi  capiant ,  non  licet  iimiliter  cogno- 
fcere.Nanque  lnterdum  per  fudorem  abundantem  viil 
funt  profluere,  interdum  per  ventrem  ,  interdumper 
vrinam  multam,de  qua  nuc  habetur oratio.  Sedratio- 
nes  quibus multx  vrinx,  quomodocunque  exeanthx 
funt,reddua  caula  fufficientc  vnicuique  earum.  Poft- 
hac  dicendum  eft  de  pauca  vrina  ,  quamna  ob  caufam 
parua  profluat.Diclum  eft  in  iis  qux  de  iudiciis  vnna- 
rum,quor  modis  pauca  veniat  vrina :  dicetur  etiam  hic 
memorix  reficiendx  caufa  ,  vt  fingulis  proprias  caufas 
reddamus.Vrina  igitur  pauca  mingitur  a  ficcirate  cibo 
rum,paucitate  potus,  kem  ab  exercitio  vehementi,at- 
queacxteris  qux  corpus  deliccare  confueuerunt.  Sci- 
mus  autem  ,  vt  cibis  liccioribus  excrctio  qux  per  ven- 
trem  fit,potius  apta  fit:tum  verb  caliditas  roborata  co 
fumes,humiditatem  corporis  deficcat.  Pareftiniisvt 
pauca  vrina  fpe£tetur,quum  non  fatis  humiditatis  ndir 
rigandum  vniuerfum  corpus  ,  &  attenuantia  illa  \  eluti 
minuant  ipfius  quantitatem.  Pauca  quinetiam  fpe£ta- 
turvrinaob  pharmaca  & cibos  glutir.ofos  obftruentes 
meatus.  Hoc  cnim  cafu  ncque  diftributio  fitnutrime- 
torfi,neque  qux  diftnbuta  funt,  facilc  fecerni  poffunt. 
Quare  accidit  vt  non  ratione  defedhis  ,fed  ob  quandi 
obftru£tionem,vrinx  paucx  appareant.  Simile  accidit 
ob  humorum  crai]itudinem,atque  tenacitatem:qui  ni- 
hilominus  quam  glutinofi  cibi  &medicamenta ,  cohi- 
bent  exitus  opportunos,ita  vt  intrinfecus  accidithumi 
ditatem  abudarefforas  verb  profluere  minorem  quam 
deceat.  Qubd  fi  pauca  vrina  appareat  ob  multam  eua- 
cuatjonem  ventns,  manifeftas  caufas  oftendet.Non  e- 
tiammancas,  quum  iam  fubduftio  vemrismulta  fieri 
videatur,&  multitudo  fuperfluitate  ccepiffe  momcntu. 
fluedi  per  illas  partes.  Etenim  naturx  opus  eft  euacua- 
re  totam  fuperfluttatem  per  confuetos  meatus.Sin  for- 
tc  alter  altero  meatus  euacuando  excefferit,  per  alteru 
minor  quantitas  euacuatur-  Adde,paucam  etiam  vrina 
proflucre  ob  vehemetiam  febris,  &  fi  xger  biberit  plus 
quam  confuetum  eft,&  nihil  abfurdum  eft,febrem  ve- 
hementem  humiditatem  omnem  fuperfluam  cofume 
re,  quandiufi  diuturnior  fuerit,  adipe  &  folida  jpfain- 
tcrdum  attingit.Vrina  item  pauca  apparet,vel  ob  renu 
folorum,  aut  reliquorum  vaforum  vrinatoriorum  affe- 
ftum,velob  facultatis  expultricis  totius  imbecilljtatc: 
cuius  caufa  euidens  eft,ncmpe  vel  aliqua  intemperies, 
vel  affeclus  aliquis  inftrumentalis.Sed  qui  1  ibru  de  cau  ■ 
fismorborum  legerit  ,isillic  edo£rus  cognouevit  hxc 
exacl-ius.Hoc  itaque  pa£to  de  vrinarum  quantitatis  cau 
fis,difputatio  fatis  quum  fit,hic  fiftatur.Reliquum  efle 
videtur  referre  caufas  colorum,  atque  poft  hafce  con- 
liftentiarum,deinde  contentorum:  vtomnium  reddita 
ratione,&  horu  explicatis  cauiis,facilc  vnufquifq;  cre- 
dcre  poilit  mcmoratis  iudiciis,atque  proptirlime&  di- 
cere  &  efficere  ea  qux  decet  in  eiufmodi  rebus.  Qui  e- 
nimrationem  eorum  quxfiuntjgnorauer.it ,  huc  puto 
nonfacilc  poffc  credere  iudiciis :  nc  que  fi  crediderit, 
poffe  refiftere,  vbi  commotus  a  rationibus  diuerlis 


D  E   C  A  V  S,   V  R I  N.  L.  I  B.  L 


86 


fuent.  Hocitaque  padto  caufx  quxvifafunt  genuinx,  A  gat  te  dubitareji&Fautem  quod  manifeftum  atque"  ex 


putanair&  prxdicantur  elle  fcientix dc  vrinis.  Mmi- 
liter  aggredi  difputationem  de  cauiis  colorum  operx- 
pretiumeft. 

DE    CAVSIS    VRINARVMALBARVM,      C  A  ?.V. 

VBidealbatum  vrinarum  caufis  primb  dixerimus, 
quemadmoduminiis  quxde  differentiis  &iudi- 
ciis  vrinariim  difputauimus,ita  quoque  de  cauiis  alio- 
rum  cdlorum  traclabimus,  ordine  diorum  hic  quoque 
feimto.Igitur(fiouti  ratione  demonftratum  eft)  quum 


plicatum  eft  omnibus  m  iocis,  tutius  eft  ad  capeliendl 
di  ciplinam),  non  etiam  nosfiuerimus  te  vexari  ab  ab- 
qua occaiione,  vnumquenque ecoloribus,qui  iampri- 
dem  aliis  in  locis  demonftrati  funt,  oftendedo,qua  ob 
cauiam  eo  paclo  vrinas  coloret.Accidere  enim  poteft, 
vt  ii  non  didiceris,multa  ignores.  Igitur  vltra  vrinas  al 
bas  apparct  lublpicex  atque  ipicex:  qux  iam  vim  fen- 
ferunt  virtutisalteratricis  &  concoctricis.  Quandoqui 
dem  (vt  fxpe  di&um  eft  )  vbi  biliofus  humor  non  ade- 


exacta  &  mediocris  in  hep.itis  iima  parte  ta<fta  iuerit  g   ptusfitconcocTionem  decentem,  tum  vrinas  albasap 


toncoftio  atque  difcretio,  ita  vtterreftris  humoi  per- 
fecre  diftributus  fit  lieni,qubd  humor  is  non  facile  ha- 
beat  reftaurationermferofus  verb  humor  icquatur  vna 
cum  fanguine  ob  vtilitate  qUam  illic  diximus:bilis  ve- 
ro  rubex  pars  maxima,atque  propemodum  tota  colle- 
&a  appareatin  veficula  fellis:  nanque  eius  pars  quxda 
cum  fangume  remanet,tum  vt  ipfumlubtilem  efticiat, 
acfacilem  ad  diftnbutionem  faciendam,  tum  etiam  vt 
ddiuuet  ferum  ad  facilem  diduclionem  fanguinis.Nan- 


parere  ,  atque  principium  colorationw  effe  fubpallidu 
&  pallidum:  decenter  quifquam  in  hilcepoterit  exifti- 
mare  concoftioiiis  principium  fumpfiffe  cibum  qui  ad 
nutriendum  aiiumptus  eit,  atque  colorem  infitiim  iam 
excitari  apparere  ,  mediocriterque  materia  dominari: 
ita  vt  fi  non  in  totum,mediocnter  faltem  natura  attige 
ritconco&ionem.  Nanque  vbi  bilis  flaua  iufficienter 
conco&a  eft ,  jpfa  a  fui  nominis  proprietate  iudicium 
facit  cuiufnam  coloris  fit.Veruntamen  li  intentionem 


que  mordaci  qualitate  qua  pollet,irritando  vim  excre  Q   fufceperit,tum  npparebjt  rubea,&  violacea,&  cxrtilea 


tricem  fimul  cum  vrina  exit ,  quum  apparuerit  inutilis 
tertix  concoctioni.  Mixta  autem  colorem  meaiocrem 
dat  chymati,vt  fenfus  &  rationouit.^  empe  coloresv- 
Htiarum  eoufque  parricipant  fanguinis  apparentiam, 
quoufque  fplendor  humorem  radians  pulchrc  tacit.  Id 
autem  eife  fanguinis  munus  creditur  iis  quiredte  mdi- 
care  nouerunt.  Atque  hxc  iint  di&a  de  temperata  vri- 
na.Quoniam  autem  veriiimile  eft  huiufmodiflaua  bi- 
lem  abun  'are  &deficere,  atque  aquoliorem  &  colora- 


&braiiicea,  &  fubnigra ,  ka  vt  iamiam  ad  nigram  bile 
traniitura  videatur.  Quemadmodu  contra  quum  abeft 
a  colore  qui  fecundum  natUram  apparet,colorfubcro-' 
ceus  fu:ccdk,atque  iubaureus,&  fpiceus,&  fubfpiceus, 
atque  qui  hoc  deterior  eft.  Quum  igitur  hxc  ita  habe- 
ant,  par  eft  vt  hoc  pacto  introducatur  oratio.  Vbi  me- 
diocris  atque,vt  decet,  concoftio  fit^  tum  flatia,  atque 
rufabihsgeneratur:  &  vrinx  apparent  fubil  uxatque 
fubruix,  colore  biiisremiflb  ob  miftionem  feroix  hu- 


tnm  effe.-tales  erunt  vrinarum  colores  fecundum  eoru  £)  miditatis,cuius  color  albus  eft.  Quamobrem  fi  aiclum 


differetias,  quales  caiffx  fuerint.In  albis  igitur  colori- 
bus,maxime  cryftallo  &  aqux  fimiLbus,ahquis  fumma 
Cruditatem  ex  frigiditate  naturx  ortam,  aut  maximam 
obftrucTionem  vaforum  prxfertim  vrinas  fecernentiu, 
autbihstingentis  adalias  partes  traductionem, agno- 
fcere  aliquis  poffit.  Vrina  verb  qux  albedine  remilfam 
often  itjprxfertim  qux  vergit  ad  glaucum,&  charopu. 
colorem ,  non  facile  dixerit  propter  tlaux  bilis  ad  alias 
partes  tradudtionem  ,  fed  potius  ob  debilitatem  virtu- 


fuei  it  colores  eiuimodi  efle  vrinarum  mediocriu  ,  qui 
miftiones  iunt  e  flauo  atque  albo  colore,  nonerit  ora- 
tio  ab  eo  quod  decet  aberrans. 

DE     CAVSIS      SVBPAlllDORVM     ET  PAltl- 

dorum contentorum,  cAr.  yn< 

COntenta  fubpallid  a  (nam  hoc  padto  de  his  quoqUe 
dicendum  eft)deteriorem  indicabunt  tincturam, 
quxfieri  iolet  x  bili,qux  concodtione  diminuta  eft. 
In  quo  ii  quifquam  confiderans  eiufmodi  fubpallidoS 


tis  alterantis,&concoquentishumores  fien,  nemopru  g  colores,perparum  u  veritate  aberraturum  illum  puta 


dentium  inficias  ire  poterit 

ADVERSVS      EOS     Q_V  I    V  R  I  N  A  S     V  S  Q_V  E  QV  A- 

que  a  fanguine  colorari  defendunt,  cap.  v  i. 

QVoniam  quida  funt  qui  arbitrantur  vrinas  a  fan- 
guine  colorari ,  aduerfus  eos  pauca  quxdam  fcri- 
bere  Jecreuimus,  vt  eorum  errorem  tollamus.  Scimus 
igitur  fano  mmente  corpore,  prxfertim  fi  humores  tn 
mediocritate  confiftant,  naturam  nunquam  excernere 
ahquem  ex  humoribus ,  qui  alere  corpus  cofueuerunt, 
quum  eiufmodi  nutrimentifemper  indiga  fit.  Quine- 
tiam  fi  natura  tot  machinetur  pro  nutritione  animalis, 
atque  femper  defit  a  completa  ,  non  parum  abfurdum 
effe  videtur,fanguinem  vni  cum  vrtnis  excerni.Adde, 
fanguinerubeocum  vrini  fubalbida  confluente,opbr- 
terevrinam  apparere  fubrubeam  fecundum  naturam. 
At  hoc  a  fanitate  ^antum  recedit  quantum  rubeum  ap- 
pareat.Quinetiam  quidnam  prohiberet  fanguine  iem- 
perabundante ,  vt  non  etiam  femper  vrinx  eiuimodi 
lpectarentur,quales  fecundu  narurameffe  ratione  de- 
monftratum  eft?  Prxter  hxc  non  etiam  id  confentit  cu 
eiufmodi  viris.  Naquerebus  augentibusbilemin  cor- 
pore,  vrinx  multx  biliofx  generantunoportebat  enim 
magis  colorari  a  fanguine  audo.  Athoc  longcaliter 
fucceffit  quim  viri  illi  opinati  funt.  Quinetiam  qui  e- 
iu  modi  multum  biliofas  vrinas  mingunt,etiam  multi 
*  bilem  &  euomere  &  egerere  folet.  Atque  qui  animad- 
uertere  voluerit ,  is  perfuadebitUr  effe  alias  vrinas  me- 
diocres,ac  hifce  vicinas,  qux  a  rubea  bili,non  a  fangui 
necolorantur.  An  autemaliqua  vrinavel  afanguine, 


mus,fieifdem  rationibus  in  cxteris  coloribus  vtacur. 
Nanque  pallidos  colores  in  viinis  ^pparentes ,  diceie 
poterit  eife  immiftiones  fubflaui  atque  albi  toloris.qui 
ferofx  fubftantix  eft  :  veluti  fubpallidus  color  genera- 
turc  miftione  pallidi.acque  fero  ipfarum  vrinarum,id- 
que  quum  in  conco{iione  quodammcdo  fuent  pecca- 
tum:&  de  pailido  colore  vrinarum  eiufmodi  ratio  red- 
di  poteft.  Nunc  verb  de  reliquis  coloribus  dicamus,vc 
vniufcuiufque  caufx  reddantur.Veruntamen,vt  nofti, 
diftum  eft  quxiint  vniix  mediocres,  &quam  obcau- 
famfintfubrufx,&fubflaux:pofthac  de  vriniirufis  at- 
que  flauis  apparentibus  referamus. 
DE  CAVSA  rvfarvm  et  flavarvm  vri- 
narum,  cap.viii. 

TAles  colores  vrinarum  faciunt  vnumquenque  ex- 
iftimare  humorem  ipfum  biliofum,aut  quatitate, 
aut  quilitate  intenfu,proceffiiTe  eo,  vt  &  coloratior  at- 
que  acrior  eiiet.  f  iquidem  quum  vltra  flauum  &  rufu 
bilis  color  procefferir,vrinx  manifeftb  apparet  ratione 
miftionis  colorum  diueriorum. 

de  cavsa    svbrvbearvmac  rvbearvm 
vrinarum,  cAp.  ix« 

VRrina  fubrubea  &  rubea  producitur  aut  a  miftione 
rubex  bilis,aut  a  fanguinis  fanie,qux  impetu  quo- 
damebfertur.  Bilem  autem rubeam  interdum  appa- 
rere,ex  medicis  audire  licet.  Ego  verb ixpenumero  vi 
di  bilem  eiufmodi ,  veluti  in  quodam  ,  piulhper  ante- 
quim  febriret  .Tum  enim  venter  egeflit  fubrubea  ex- 
crementa,  &  vrina  fimilem  colorem  rcferebat.  At  ve- 


vel  abili  nigra  coloretur ,  paulb  inferius  demonftrabi-  H  rb  non  oportet  orationem  producere  in  lis  rebus  qux 


tur.  Vbi  ergo  iam  nouifti  quis  humor  maxime  vrinas 
coloret,didiciftique  propter  quam  caufam  colorem  eis 
non  itnponat,eas  vtique  albas  relinquens:perquam  fa- 
cilc  hinc  cognoueris  in  cxteris  vrinis  colorationes,co- 
prehenfa  methodo  de  coloribus.  In  quo  quum  contin- 


eindentes  iunt.  Tllud  potius  referre  couenit,qux  vnna 
appareat;vbi  exaudtus  fuent  fanguis  fanio^s.  Vbi  igi- 
turabundauerit  fuiguis.jion  etiam  facile  <b  eiusnatu- 
rali  fpiritu  ventilatur.  Nam  quum  arftata  fint  veluti  e- 
ius  vafaa  multitudine,tum  fanies  quxdam  ingeneratur 


\ 


*7 


vACTV  ARII 


\ 

||88 


in  ipfo  fanguine.Quemadmodu  ih  ertrp onbus,qux  nul  A 
lo  modo  veutilantur.atquc  humiditatem  quanda  par- 
ticipantia  iam  in  putredinem  vergunt,pus  quodda  ge- 
neratur,  quod  a  grammaticis  appellatur  itpii,  hoc  eft 
putrefcetium  corporum  pusrvulgo  verb  dicituroV^A*, 
hoc  eft  caligo.  Hxc  lpfa  funt  figna  mutationis,  qux  ab 
nliqua  caufa  inducTa  eft,fed  fignificantia  id  quod  non- 
dumputrefacTionem  accepit.  Ergo  jniubrubcis  vrinis 
npparetfanguini  acceflifle  faniem  quandam,  qualiseft 
6juiy^yi,c\ux  iingulis  dieb9  fpecTatur  mcorporibus  humi 
dionbus,  fed  excernitur  a  virtute  excretrice  ca  appella  B 
te.  Sanies cnim  ea,quum  rubeo  colorc  llt(eft  enim  vel- 
liti  fanguis  corruptus),fueritque  vnita  cum  ferofo  hu- 
more,illiuscolorem  alterando  mutat  in  fuum.  Verun- 
tamen  abefle  a  perfedTa  rubedine  fpedTatunaquefcit  e- 
nim  ita  vteadc  fubftantia  eflc  videntur,  qua  eft  humor 
ipfe  ferofus.Quinetiam  nec  latereillud  oportet.  Nam 
etfi  quadamexparteferofus  humor  tingat vrinam,id 
tamen  obfufcatur  in  miftione  ,  tam  ab  cxcedetis  faniei 
fubftantia  quam  a  colore.-atque  hoc  padTo  fubrubex  v- 
rinxoufxreddipoflunt.  Rubeaverb  vrina  gignitur,  C 
aut  ob  nimiam  multitudinem  bjlis  rubex,  aut  ob  fanie 
multamfanguihis  qux  impetuferturcum  vrinis.  Hxc 
cnim  mult.Tudine  excedentia  partim  apparere  ftnunt 
miftionem  fcrofi  coloris.  Quinetiam  quum  cxadTe  ru- 
bea  fit  vrina,&  coccinea,  demonftrat  ianguinem  ab  a- 
liqua  parte  profluxiffe  :  autquumrupta  eft  aliqua  earu 
venarum  qux  ad  vafa  vrinaria  funt,aut  quum  tranfco- 
lantibus  vrinam  renu  valishiatus  quidam&nimia  ra- 
ritas  eft.Quare  accidit  vt  ab  hifce  non^parum  fubftan- 
tixfanguinis  ipfius  profluat,nfficiatque  fuopte  colore  D 
Vrinas.  Sed  fermo  fuper  faguine  mifto  aliis  in  locis  cla 
rior  habebitur,  qui  in  hoclocofuperuacane9eft.  Naq; 
de  vrinis,  non  de  midtufanguir.is  djfputare  nunc  pro- 
pofttum  eft  nobis,cuius  oratio  dimittatur.Pofthac  ve- 
rb  dicedum  de  colore  vineo  vocato,  atque  de  aliis  qui 
deinceps  fequuntur. 

DE     CAVSAVRIKAE    V  I  N  E  AE,  CAf.5.'. 

QVina  fit  color  vineus  appelbtus,in  iis  qux  de  dif- 
ferentiis  vrinarum  explicauimus:quidque  fignifi- 
cer,aocuimus  vbi  de  iudiciis  adTum  eft.  r  uc  verb  fub-  £ 
dungenda  eft  oratio de  cr.ufisyob  quas  hic  colorprodu 
ci  folent  in  vrinis.Tgitur  in  iis  qui  multum  cucurrerunt 
atque  laborarunt,accidit,  vt  vrina  eiufmodi  coloris  ap 
pareat  ob  fanguinis  afTationem.  Nanque  vbi  afliduus, 
&  vehemens  motus  fanguinem  calefecerit ,  atque  plus 
iufto  inflammauerit ,  refudareque  in  vrinariis  meatt- 
bus  effecerit-tum  colledione  vtrorumque  color  vine- 
us  produftus  npparet.Tveque  cuiquam  id  mirum  fit,v- 
bi  etiam  s>lobuli  fanguinis  in  cutim  per  fudorem  diftri 
buti ,  quum  &  a  labore  &  folis  xftu  interdu  homo  coi—  p 
ripiatur  Ego  quinimo  in  quodam  iuuene  id  ipfum  me- 
mini  me  vidifle.Nanque  ipfe  amicique  complures  fub 
Canis  ortii  ab  vrbe  profe£H,venimus  ad  nudinas  quaf- 
dam  oraturi  fandum  qui  illic  maximopere  acuftisve- 
nerabatur,atque  illic  difteti  fumus  fpe&ando  multa  ob 
ornatum  vifu  digna.Neque  tertia  diei  hora  elapfa  erat 
tum  quu  eb  perueneramus.  Atquepoft  vota  faftaDeo 
paulifper  etiam  immorati  fumus.Tamque  meridies  ad- 
erat  quum  redire  cogitauimus.Ergo  fole  adufti,ad  cre- 
pufculum  domum  peruenimus,maximo  per  eam  diem  q 
labore  tolerato.  Nam  partim  quia  nemo  noftrum  con- 
fueuerat  fatigari  longa  via  &  xftu,  partim  etiam  qubd 
vnufquifque  erat  molli  corpore  ,  vehemens  xftus  nos 
corripuit.Veruntamen  ipfo  ftatim  tempore  nocumen- 
to  illo  folutus  fum:vnus  verb  ex  eis  qui  nobifcum  vene 
rant,qui  etiam  molliori  coftabat  corporc,  quodque  ex 
facili  afficiebatur  ,  eratque  ipfe  quoque  homoliber,vt 
prx  fe  fercbat,nocumetum  ob  viam  &xftum  fufcepit. 
"Nam  poftera  dies  demonftrauit  vt  ipfe  ab  itinerc  eo  of 
fenfus  ^fletiventer  enim  cum  ftimulauit.  Quare  accef- 
fit  ad  chytropodam,atque  fubnigrum  humorem  excre 
uit.Quc  vbi  afpexit,iuiTit  abfportari,  ac  veniens  ad  me 
paffione  enarrauit ,  rogauitquc  quidna  flbi  vellet  ciuf- 
modi  excremcntorum  mutatio.Igitur  ipfum  quum  no 
iiiffem  confuetum  effc  fecare  venam,  atque  multoiam 


exa£to  tempore  non  vfum  effe  eo  more,itcm  effe Vali- 
dum  homincm  ,  atque  ad  patiendum  habilem,  addenj 
quoque  heftenuim  iter:  tum  certb  cognoui  eum  fuda- 
uifle,  atque  fanguine  per  fuperficies  jnternas  vcnarurn 
aflato.ac  deinde  attrado  ad  ventrem,dire£toque  adc- 
gerendum,  ac  tandem  excreto  per  fedem  appai  uifle  e- 
iufmodi  cxcremcntorum  genus.Quamobrem  hinc  ra- 
tiocinatus  devineis  vrini^,lubiunxi  etiam  hocinloco, 
Vtgenerentur  ab  ejfdem  caufis,in  quo  oportet  ftudio- 
fum  fidem  adhibere  rationi.  Et  ex  ipfx  in  faniscorpo- 
ribus  &  dicuntur  &  apparcnt.In  iis  verb  qui  a  febrjbqj 
vehementibus  corripiuntur  ,  vrina  demonftrat  faniem 
fanguine abundare,  atque  putrefcere  quoque,6c  vri:& 
6i  hac  ratione  mutari  in  fpeciem  bilis  flaux,  atque  dif- 
fugiffe  ideas  exa&as  colorum  vtriufque  humoris,vf- 
queadeo  vt  nihil  proprii  remanferit :  vineum  verb  co- 
lorem  ita  vocatum  ,  produxiffe  colorc  fanguinis  rranf- 
mutati  in  bilem.  Atque  ratio  de  colore  vineo  hoc  pa- 
Qo  redditur. 

DE      CAVSA    VRIKARVM  PAOSEARVM, 

CAP.  XI. 

PAffeusquoquecolor  longiusi  mediocritate  ma- 
ltet,atque  maiorem  alteratione  adeptus  eft.  Siqui- 
dem  a  bili  flaua  mediocri  ratione  gencrata,  mediocris 
vrjna  proficifcitur.  Quantum  vero  illa  ab  eo  quod  de- 
cens  eft,exccfTerit>tantu  quoque  vrina  ir  utari  demon- 
ftratur.Flaua  bilis  nimirii  eiufmodi  exaffata,atquevel- 
uti  violacea  effe£ta,adeo  vt  paruo  quodi  momento  in- 
digeat  ad  tranfeundum  ad  ideam  humoris  melancho- 
lici,vbi  penetrauerit  venarum  fubftantiam,  paffeu  co- 
lorem  in  vrinis  oftendit. 

DE   CAVSIS    VRINARVM  VIRIDIVM, 

C  A  p.     X  1 1. 

VRinarum  viridium ita  vocatarum  quxcunqueob 
liquefaifrione  pinguis  generantur,hxclariores,  at- 
que  ad  oleateum  colorem  vergentes  producuntur.  Fi- 
Unt  autem  eiufmodi  vrinx  a  miftione  pinguis  colliqua 
ti,  qUod  in  oleaceum  colorem  mutatum  eft  a  circuue- 
nicnte  febre.Qux  verb  adnigredinem  mngis  inclinat»  s 
hxadumbrata  viriditate  fulgent:fed  multitudinc  vio- 
lacex,  atque  rxrulexfic  appellatx  bilis  oftendunt.  Hx 
enim  qux  multum  virides  fut.parua  quadam  muratio- 
ne  indigent,vt  ad  nigrx  bilis  fpeciem  tranfeit.  Ab  hif- 
ce  nanque  nigri  colores  generanrttr.  A  tque  viridis  co- 
lor(vt  diftum  eft)  fit  ob  exceflurn  prauiflimxbilis  ex- 
aucTx  quaritatc  &  qualitate,  atq>ie  ad  aliud  bilis  genus 
iam  addudTx. 

DE     CAVSIS    VRINARVM     VENETARVM  ET 

liuidarum,  c  a  p.  xi  i  i. 

VRina  veneta  atque  liuida  ,  item  etia  nigra,  &  a  fri- 
giditate  &  ab  hmr.ore  nigro  generantur.differen- 
tiaque  quamutub  differut,oftcdutquatitate  &  quali- 
tatehumortim  eiufmodi  vrinas  tingentium.  Similitu- 
dine  verb  fpeciei  arguunt  vnitatem  illorum.  Vnius  e* 
nim  fpeciei  caloris  communicant.Neque  paruam  diffe 
rentiam  inter  fe  habent  in  intenfione  &  remiflione  co 
loris.  Quinetiam  neque  fcmper  ab  eifde  caufisomnes 
producTxfunt,fed  veluti  diuerfo  modo.  Quandoquidc 
venetaob  caliditatem  non  fit  eiufmodi ,  neque  liuida 
quoque,fed  interdum  ob  frigiditatem,interdum  ob  ni 
grum  humorem.Sed  liuida  fuperauit  venetam.quia  fic 
ob  pIagas,interdum&lora  incuffahomini.  Niger  verb 
vrinx  color,&  ob  frigiditate  valde  exaucTam,&  excef. 
fum  caliditatis  ,  &  ob  influxu  humoris  nigri,atque  ol» 
extremam  mortificatione.  Qux(ni  fallor)etfi  in  iis  qux 
de  iudiciistranfacTafunt,  nunctamen  fubiunxerimus  . 
caufas  qux  eis  congruere  cxiftimantur.  Igiturliuida* 
obplagas  fit,oftedit  magnam  fanguinis  mortificatio- 
nem  fadTa  effe.  Plngis  enim  diftrahenribus.atque  mor 
tificantibus  fanguinem.-fanguis  verb  mortificatus  fub- 
nigrefcere  confueuit,quiferb  tandcm  a  virrute  excre- 
trice  per  ventrem  pulfus,  fimul  &  per  vrinaria  vafa  o- 
ftedit  huiufmodi  vrinas,atque  etiam  excremcnra.  In- 
terdum  verb  impetum  excundi  capiens  per  alteru  mc- 
atuum,alterum  prxtermifit.Quod  hac  ratione  capitur: 
lianque  qux  vrina  nequiuit  demonftrare  ,  hxc  ventcr 


s9 


D  E   CA  VS.  VRIN.  L I  £.  I 


excernens  oftendit :  veliui  contra,qux  vcnter  non  po-  A 
tuitexcernere,  hxcipfa  dcmonftrarunt  vrinx.  Vt  ipfe 
interdum  fpe&aui  vrinam  albam  atque  tenuem,excre 
menta  veroperquam  biiiola  vidi.  Quemadmodum  a- 
lias  albaexcernente  vcntre  ,  non  paticam  bilem  adeffe 
corpori  vrina  fignificauit.  Verufttamen  qutim  hoc  i- 
pfum  munus  fit  iudiciarix  facultatis ,  in  iila  relinquan- 
turexplicanda.  Nuncvero  qux  deinceps  funt  fequen- 
dodicamus.  Vcneta  igitur  &  liuida  &  nigra,denunti- 
ant  bilem  nigram  a  qua  tinguntur ,  teftanturqne  frigi- 
ditatem  non  aliter  quain  caliditatem,  prxfertim  in  vri  B 
nis  nigris.  Frigiditate  autemiolere  nigrefcere  humo- 
ies ,  quemadmodu  immodica  caliditatej  dilcere  eft  ex 
his.Frigiditas  enim  contrahendo  fpiflat  corpus,  vehui 
aflidue  videre  licetin  nubibus.Ex  enim  quantum  fpii- 
fitudinis  adiviicrint,eo  nigriores  fpeclantiir  pelluccn- 
tia  abcunte  ob  fpiffitudinem.  Quinetiam  nihilo  lecitis 
ob  mortincationem  profectam  e  frigiditate  folet  ni- 
grefcere  vrina:  is  enim  color  proprius  eft  mortuis  cor- 
poribus .     Quoniam  vita  oppouj  dicitur  morti  ,  o- 
mnirio  etiam  propria  viuentium,  opponentur  mor-  C 
JBtorum  propriis.    Atqui  ii  fubalbida  ,  atque  fubru- 
fafanis  rcddantur  ,  quxnam  reddi  poffinr  magis  pro- 
prii  iam  morrificatis  quim  nigra,  qux  fortita  funt  co- 
lorem  hunc  omnium  extremum?  Caliditas  quinetiam 
folet  nigrefacere  vrinam  exaffandc>&  adurendo  mate- 
riamcontentam  in  venis:  quemadmodum  etiain  car- 
bonibuscxtinctisappnret.  Hi  enim  abignis  cahditate 
nigrefiunt,  fufcipientcs  illam  in  humiditate,  quxineis 
ineft.cingulis  etia  diebus  fpeftare  potes  homines,quo- 
rum  extremx  partes  liuidx  ntque  nigrx  effeclxfunt  ab  D 
exreffu  frigiditatis.  Quiti  &vlcera  quxda  praua,etiarft 
Anthraces  appellata,  quxvergunt  ad  nigrum  colorem 
ob  immodeftiam  caliditatis.Ego  nimirum  memini  vi- 
diife  vrinam  nigram,quum  frequens  cffem  in  loco  vbi 
medici  verfantur.  Venit  quidam  matula  fcrens,in  qua 
vrinaveneta&  fubtenuis  fpe&abat-ur.  Veruntamenis 
vbi  vrinam  feciffet,  nequiuit  venire  ere&us ,  fed  venit 
valde  incuruatus:  nam  fenfcrat  circa  renes  vehemetes 
dolores.  Retuht  quoque  priufquam  incifa  ei  fuiffet  ve 
ha,mediocriter  doluiffe  ex  fenibus,atque  fatis  fangui-  E 
uis  fluxifle.Poftea  vero  dolores  vehementer  exauttos, 
ira  vt  prauc  affecerint  hominem  .Erat  autc  tum  hyber- 
num  tempus ,  atque  fortuna  quadam  plufquam  dece- 
bat  frigidilm.Igitur  hxc  videns  &  audiens,coniideraui 
immodicam  quandam  frigiditatem  in  caufa  effe,dixi- 
que  opus  efle  vt  calidionbus  vteretur.  Vos  autem  de- 
cet  eiufmodi  res  c6templ.iri,atque  difcere  eniti,  quod 
fngi  utatis  exceflus  fxpenumero  vfinas  eiufmodire- 
prxfentet.°ed  oratio  de  caufis  colorum,tum  quia  fatis  F 
(vt  arbitror)trac~tata  eft,hic  finiatur:  tum  etiam  quia  a- 
lix  quxftiones  in  hifce  qux  de  caufis  vrinarum  difpu- 
tantur,pertraclandx,orationem  ad  fe  trahunt.  Rcddi- 
tio  igitur  caufarum  in  iis  qux  particularia  funt,  longa, 
(vt  arbitror)oratione  indigebitmeque  camvalde  certa 
adjpifcetur,ob  id  quod  particularia  nuHa  menfura,nu- 
meroque  nullo  definita  effe  compertum  eft.  Quinetia. 
iis  qui  vniiierfalibus  quibufdam  definitionibus,  quoad 
fieri  poteft,determi  uuerut generalia,atqtie  reddidere 
illorum  caufas,fuperuacatieum  effe  videtur,fi  iferu  in- 
terrogauefint  particularia  qux  invniuerfalibus  defini 
tionibus  comprehenduntur.Prxter  hxc  conuenit  vt  fa 
£ta  difputatione  de  cofiftetia  vrinaru ,  reddaturcaufx, 
quxillarii  effe  exiftimatur.  Quii  igitur  duxfint  qualita 
tes  a£tiux,&  effecliux,  dux  ite  pafliux ,  ac  harii  qilxli- 
bet  fitaut  dominas,aut  vi(fta,omnis  cococrio,&  crudi- 
tasgignitur  in  quib9  fpecies  cofiftetiaru  cofiftut.Coco 
€tio  enim  (vt  ait  Philofopti9)  eft  perfeclioa  caIido,na- 
turali,  &genuinofa£ta  cx  pnffiuis  oppofitis.  Hxc  aute 
fut  propria  in  vnaqunq;  materia.Quu  erim  ipfa  conco*  ^ 
cta  fuerir.tii  perfecta  eft,  &  extitit,atq;  principiu  perfe 
clionis  a  caliditate  uaturali  iattum  eft.  Quanuis  etiam 
ab  aliquo  externo  auxilium  ad  pefncicndii  prxftetur. 
Fin  s  vero  ad  propriam  ahquam  atque  definitam  fpe- 
ciem  tranfigitur.  Cruditas  autem  accidit  ob  horumi- 
pforii  contraria.fcilicet  quia  matena  non  regitur  a  ca- 


9° 

lore  naturalj,nu<i#b  citis  prauitatcm,  aut  c>:ceflu:n,  aut 
ob  ahquam  intemperaturam  ,  qux  occupauit  naturaie 
caliditatem.Atquc(vr  dc  hac  re  iummatim  dicam)con 
coftjo  efti  caliditate  naturali  cuiufuis  materix  in  fpe- 
ciem  definitam,propriam  concoquenti  tnutatio.  Nan- 
que  quum  materia luerit  mcdiocris-.eique  haturnlis  ca 
liditas  fuerit  dominata,tum  concodtio  fit  fecundtim  i- 
pfius  ratiorem  i  Atque  excrementorum  excretiones 
capiunt  fubftantiam  fecilndum  proportionem  expeti- 
tam. 

DE      CAVSA  CONSISTENTIARVM, 

c  Ar.  x  1 1 1  i. 

VRinx  confiftentia  mediocris  apparens-etiam  cori- 
codcionem  exaftc  fa&am  oftcndit.  Atque  quatum 
illa  i  mediocritate  diftiterit,tantum  quoqtie  cococlio- 
ncm  a  perfettione  aberrauiffe,atque  quouis  modoexci 
diiie  demonftrat.  Quoniam  vero  vrinx  tenues  atque 
craflx,&  quxcunquc  mediocrem  fubftantiam  effugille 
videntur,vr  diueriam  aliqua  fubftantiam  adeptxiunt, 
ita  arguunt  nnturx  ipfius  incodionem  :  deces  efiepro- 
batur  vt  cnufa  earum  reddantur,  vt  congvuere  putatur. 
Igiturquia  naturalis  calor  dominado,crbo  &  potui  atJ 
que  humoribus  intertiis  ,  fuapte  natura  cococl:iones,vt 
decet,effecir  :fin  vero  accidcrit  aberrare  ahquo  paclo, 
cruditas  in  hifce  adcrit,vt  iam  diclii  cft.  Atque  tenties 
vripsE  apparentes  demonftrant  caljditatem  naturalcm 
cxcidiiie  ab  eo  quod  cor.uenit:  aut  quia  fuperata  eftab 
aliqua  potcnte  frigiditate,  aut  quia  extranea  &  cdrru- 
ptrix  caliditas  ahqua  occafione  prxcedens,  occupatca 
liditatem  naturalem,ita  vthxc  obfcurctur,  atque  ab  a- 
ftione  propria  prohjbcatur.Id  autc  ita  fe  haberevn  cic 
licet  in  cibis  qui  elixatur  :  naque  min9  cli'  attir  ab  igne 
illa  qux  cotigit  clixarifub  fole  vchemcter  radiate,  qui 
qux  i  vmbroio &  fole min9 illuftrato loco.^'e!uti  quoq; 
qux  contigit  fub  aere  maximc frigido  eli  an miijL.se- 
lixantur  quim  qux  in  aere  tepido  elixatur.Illic  enim  fo 
lis  calor  calorem  ignis  attrahens ,  hic  vero  vehemen- 
tis  frigons  vis  cahditati  ignis  repugnans,cfficiut  vt  mi 
nus  in  iis  coquenda  elixcntur,  quam  qux  no  ineiufmo 
dilocis ehxantur,tanquam nihil  impedimento  effe  co- 
tingat.Quamobrem  hinc  acci^:it  vt  opfonia  minus  co- 
ita  fint.Qii_inetia  qui  fub  diuo  xftuante  aut  frigido  eli- 
xantur,ea  mcoclia  fur.t  eo  tcmpofe  ,  quo  co£ta  funt  eS, 
quxin  vmbrofi  &  calidiore  domo  clixantur.Idcm  etia. 
difcere  licet  in  lucernis.Naque  vbi  lucefnx  nvnori  ma 
iorem  admoiieris ,  tum  minor  ab  exceitu  maioris  l;n- 
guefcCt,fi  non  etiam  extinguatur.  Atque  hic  fola  quiii 
titate  variata  lumim  idiplum  patiulitur,  ittic  vero  etia 
differentja  qualitatis,qux  m  eodem  cft  genere.Qnam- 
obrem  oportet  virum  prudetem  intclligere  compofi- 
tionem  ex  vtrifque  differentjis,idqu^  quxrere  pari  ra- 
tiorte  iis  qux  fiunt  in  crroribus  concodxionis.Nam  qua 
tum  cocoftrix  &  alteratrix  vis  ab  aliqua  qualitatum  a- 
Giuarum  prxdiclarum  pafla  fuerit ,  tantum  confiften- 
tixmediocritatcm  effugerint  vcrfus  tenuiorcm  confi- 
ftetiam.Idque  maxime  accidere  videtur,  vbiintempe- 
raturx  fimplices  fuerint  intenfiores.Vbi  vero  vis  coin- 
coclrix  non  per  fe  patiatur,aut  ab  aliqua  intemperatu- 
ra,fed  ab  aliquo  exccffu  matcrix,tuc  potius  vrinx  craf- 
fiorcs  apparcbunt.Decet  quinetiam,  vt  fi  traclu  tempo 
risnaturalis  calor  languefcat ,  aut  contra  materia  ipfa 
exrrefcat,vrinxdiuerfx  &rcraffx  fpeftentur.  Etquum 
natura  concoquere  aggrediatur  matcriam,  quam  r>on- 
dum  omnem  perdomucrit,vfinam  de  tenui  in  crail am 
mutari  oftcndit.  Quin  quum  vel  a  frigiditate  domina- 
te,vcl  ab  externa  caliditate  impeditam,minu*  affequa- 
tur  vt  faciat  officium  fuum,quatenus  ipfa  fuperare  non 
porens  aggreditur  coco&ionem,  vrifta  tenuisprofluit, 
arque  naturahs  caliditaris  magna  debihras  adeirede- 
moftratur.  Adhxc  quum  natura  crrperit  materix  domi 
narijipfam  habilem  ad  terminaadum  efficieJai  ,  qh  itc- 
ntis  minuit  lllius  malitiaifi ,  ac  materia:  reliquum  exci- 
tatur  atque  cmflefcit,  mcdioa-e  quoddam  capieus  mo 
mentum  eundi  ad  bontim,rum  concoclionis  urincipiu 
indicatur.  Naque  quum  a  principio  Vrinx  apparuerine 
tenues, ldquenon c>b aliquam  iiudail) intempcraturai 


9l 


ACTVARII 


nunquamnd  mediocritate  fien  porefit  mutntio,  fi  pri-  A 
us  in  eis  npn  lngcnita  fuent  craliitudo.  Illx  enim  vri- 
nas>veluti &  expencnti  \  &  ratio  demonftrauit,arguunt 
magnam  virtutis  debilitntem,atqueeo  potius  quo  cum 
coloribus  peionbus  inipedf  antur.  Crallx  vero  indicant 
pugnanr  qin.ndam  naturx,atque  certamen  veluti  nite- 
tis,  vt  dominetur  materix:  atqueiamiam  fortc  domi- 
nantis ,  fi  no  apparuerint  in  vrinis  fubftantix  veheme- 
ter  craflae.Hic  enim  par  eft,a  materia  tanta  fubadta  na- 
turam  fuccubuifle.At  vero  quod  poflunt  quidnm  oppo 
nendo  dicere,  Naque  fi  tcnuia  extremx  cruditatis  fut,  g 
mediocria  vero  optimx  concodtionis;oportebat  fubte- 
niiia,  fed  roncraffa  apparere  iigna  naturx  incumben- 
tis  concodtioni.Quibus  refpondcndum  cft  vt  decet,at- 
que  explicaiulx  funtqux  exiftimantur  effe  ipfarum  v- 
rinx  fubftantiarum.  Tgitur  quum  hominum  qui  a  mor- 
bis  correpti  funt,alii  ob  intemperaturam  fimplicem  a- 
liquam  audtam  patiuntur,alii  ob  abundantiam  ahcuius 
materixquiob  inremperatura  xgrorant,  vtdidtumia 
eft,ab  iis  potius  tenues  vrinx  profluunt.Qui  vero  ob  a- 
liquam  matcriam  plus  iufto  audtam  dolent,ab  iis  in  in-  C 
itiis  xgritudinum  frequcntius  vrinxtenues  mingun- 
tur,qux  procedentc  tempore  craflefcunt.  Interdum  e- 
tia  ab  jnkio  vniufcuiufque  craflx  infpiciutur  .  De  qua- 
ru:r>  vn.aqu.-.que  referendum  eft  quod  decct.  Igitur  eo- 
rumquiob  nudam  quamcunque  inteperaturam  xgro- 
t.ant ,  vrmx  perquam  tenues  apparent ,  minus  vero  te- 
nues  fpedtantur  pugnanre  etiam  natura  :  ficuti  medio- 
cres  prouemunt  quum  domin.ata  fuerit.  Nanque  horu 
ipforum  primum  acciditob  extremam  naturx  folutio- 
nem  neq.ueuntis  affui  g~re  eo,  vt  officium  fuum  effice-  D 
ret.ita  vt  vrinx  matcria  prorfus  inelaborata  relinqua- 
tur:  alterum  vero  ob  paruam  ipfius  reftauratione,  quia 
iam  aggreditur :  tertium  quoque  ob  dominatum  nul- 
lo  aliunde  impediente.  Teftabuntur  hanc  rationem  e- 
ti-m  colorum  mutationes.  Atqueob  eiufmodi  cmfas 
apparenr  vrinx  tenues  ,  &  fubtenues  eorum  qui  ab 
aliqu  i  ru  la  intemperatura  correpti  fuerintJn  eis  vero 
qui  mirus  fane  habentob  aliquos  hu  rores  quiexcefle 
runt,efram  duuius  vrinx  apparent:nondum  aggredie- 
te  natura.  perinde  acfi  adhuc  effet  morbus  crut'us.At-  E 
q  ue  qtnntum  vrina  fuerit  ter.uis  ,  tantum  cruditas  ad- 
effe  exiftimatuf.  Quum  igi  ur  tanta  fuerit  materixcru 
ditns,  nihi'  ea  ratione  paratur  ad  excretionem  ,  virtute 
retentrice  miteriam  ipfnm  quoque  continente  ,atque 
virtute  n->tura!i  pro  viribus  nitente  concoclionem  im 
ponere.Ergo  quum  hoc  ita  habeat,atque  neque  natu- 
r  i  oupat  concoquere  materiim  ,  neque  cibus  ac  potus 
foris  fuppeditati,  menfuris  concodfionis  expenduntur. 
naturali  virtufe  intenta  ad  maiora,fit  vt  ob  hoc  tenuis  ~, 
vrina,non  cfaffa  ob  illud  apparent.Veruntamen  vbi  na 
tura  vincit  materiam  tum  cruda  concoquuntur:prxfer 
tim  fi  per  ventr?m  ac  vrinam  fecedere  debeant,tum  v~ 
rinx  demonftrantur  habere  crafiitudinem  non  medio- 
crem.Conuuifa  nanque  materia  fuperflua,ad  exitu  do- 
minnnre  quodammo  Jo  conrodtrice  virtute,etiam  vri- 
m  Jemonftrnntur  craflx.Quare  plerique  abhocfigno 
coniedtnntes  excrementofum  impetumeudi  deorfum, 
nufi  funt  prxdirere  futu  as  effe  vemris  excretiones  no 
p-uicas.  "ed  quum  id  ipuim  fit  pars  facultatis  progno- 
fticx,  pircftvt  ferueturquoufqueillucventu  fit.  Nos  q 
vero  nb  tis  qux  funt  nobis  euidentia,fubiunxerimus  e- 
tiamhocnd  propofitxrei  confirmntionc. Nanque co- 
fu'  ucre  in  fuperficie  huius  corporis  tumores  quida  va 
rii  genernri.  Quorum  ahi  nonnunquam  quicquam  pu- 
iis,nut  puri  fimilem  humiditatem  cotinent,ita  vt  quo- 
tics  ipfos  difcideris,  cnrnem  inuencris  extrancam.  Alii 
vcro  nttrahertes  ad  fe  cunctam  materiam,  tradtu  tem- 
poris  concoquunt,atque  altcrant  in  puris  fpeciem.Dc- 
indefiue  cafu,fiue  arte  (Uperfluitatem  puris  euacuaue 
rint,adid  quod  fccundum  naturam  eft,i  euertutur.Sed 
tum  tumores  hofce  fi  in  initio  difcidcris,quonia  mor- 
bus  acihuc  crudus  cft.nihil  humidiratis  hauleris  ,prx- 
ter  fanguincm  natura  congruentem  membris.  ced  fi  in 
initjo  eoncodtionis  cos  ft*cueris,infpexeris  pus  fubcru- 
cntum.  At  fi  in  ipfa  vehcmcntia  feruauens  tuinore  in- 


tegrum,  ac  deinde  iam  pi  otradfa  cocodt lone  diuiferis, 
afpexeris  pus  lincerum  atquc  corcodtum  fluere.  IIxc 
funt  confercnda  d  tc  cum  viinis  6  vir  optimc.  >  am  in 
ilhs  cvudo  ctiam  mancnte  morbo,nihil  in  v  rinis  cxte- 
rifque  excrctionibus  emittitur  ,  fed  paruum  quoddam 
eiicitur.morbo  incipiente  inu.alefccre.  Quum  verove- 
hementia  lam  affucrit,  concodtio  tum  perfcdta  ma- 
terixgignitur,ac  vrinx  crafiitudinem  c.^p-unt  mnteria 
deorfum  vcrfus  defcen  lente.  Vrinx enun  craila:  fem- 
per  fucre  figna  humorum  quorumcunque  aliquo  pa- 
cto  implentiu  venrrem,&  intcftina.atquc  hcpatis  par- 
tes  cauas.  Veruntamen  quando  hxc  fignificet  ventris 
excretionem,&  quando  non  fignificent,cxplicabitur  in 
iis  qux  de  prxuidctia.  Et(vt  omnia  vno  verbo  dicam) 
lic  habeto ,  vrinx  tenuiflimx  extremam  quandam  de- 
bilitatem  naturx,  atque  cruditatem  arguunt,ob  dcfe- 
dt u  caloris  natiui.Craflx  vero  f  icfx,.atque  eiufmodi  ma 
netes  vel  etia  coftitutx,  oftediit  primo  calorc  genuiinl 
concoftioni  incumbere,  deinde  dominari  quodammo 
do.  Veruntamen  nondum  eo  peruenifle  vt  integrc  con 
coxerit,  fiue  a  qunntitate  vel  qualitate  humorum,  fiue 
a  propria  laxitate  lnnguefcentem  &  obfcuratum.At  ve 
io  quoninm  d;cfum  eft  vrinas  tenues  appnrere  ob  ob- 
ftrudtionem,  referendx  etiam  in  its  qux  tenuitatis  caa 
fx  exiftimantur.Ergo  quum  vel  circa  renes,atque  reli- 
qua  vnfa  vi  innrin,vel  circa  aliquas  particulas  potentes 
coercere,vt  vrinx  meciocres  exeantjobftrucfio  aliqua 
non  parua  gignitur  ab  aliqun  affedf  ione,tum  \  rina  per 
a:iguftias,veluti  per  dcfxcatoriuna  colata  perqu^m  te- 
nuis  exit.  Neque  mirum  videri  poterit.qu  d  fpedtnre 
eftiniisqux  fingulis  diebus  fndtitantur.  Quidame- 
nim  quum  vinum  limofum  &  craffiim  fentiunt ,  j!!ud 
defxcatorio  fxpenumero  colant ,  atquc  decenter  atte- 
nunnt  colaturis  auferendo  craffitudinem,  ita  vt  pclluci 
diflimum  vinum  efficiat.  fimile  ficri  i:i  \  r  nis  crllige- 
re  oportet.  Qunmobrem  vbi  ncciacrit,vt  ob  aliquam 
obftrudtionem  vrina  tcnuis  nppn.reat  tum  quis  caufari 
potius  debucrit  mcntus  obftrydtos  efle  quam  virtutis 
concodtricis  debilitatc.ced  de  concodtione&  mcodrio- 
ne  atque  materix  cruditate  fufficics  iam  fadta  difputa- 
tiohocpndto  maneat  Atque  ab  hjfce  difcat  vnufquif- 
que  hifce  ftudiis  incumbeins ,  quod  vrinarum  fubftan- 
tinrum  alixfequunrur  cocodtiones  humorum,  alixin- 
codtiones ,  alix quoq;  cruditates.  A?ox  vero par  eft  di- 
fputare  de  cnufis  contentorum  in  vrinis. 

DE    CAVSA     CONTENTORVM  ALBORVJM, 

C  A  P.  XV. 

QVcmadmodum  concodtionis  &  incodtionis  qux 
in  vetre,&  cauis  hepatis,atque  vicinis  infignibuf- 
quc  vafis  fit ,  conliftentix  vrinarutn  potilTiir.um  figna 
extitere:itn  quoque  concod^ionis,  qux  in  genere  veiia- 
ru  perficitur,  putare  oportet  contenta  f  gna  cflc.Qua- 
obrem  dicendum  eft  primo  de  hifce  ,  atque  de  colcri- 
bus,qui  vna  cum  contentis  apparent ,  atque  qux  caufa 
exiftimctur  eorum  effe.  Deinde  de  fubftantiis  contcn- 
torum,atque  locali  trafmutatione,de'que  reliquis  qux- 
cunque  in  eis  fufpiciuntur.  Contenta  igitur  mediocri- 
ter  alba  &  lxuia  &  xquabilia  teftantur  fanam  virtutem 
effe  in  tertia  concodtione.  Nanqueficuti  in  fnnguine 
perfedte  concodto  colamentum  apparet  fubrufum,  at- 
que  fubf!auum,cui  opus  fuit  humore  colorante,  ita  o- 
portet  confiderare  quoque  in  jpfa  concodtione,qux  in 
gencre  venarum  agitur.ciquidem  fanguisnondu  per- 
fedtus  generatur  cibo  fuccificato  in  ventre  diftributo, ' 
atque  in  hepatis  concnuitatibus  alterato:  fed  vbiidem 
pure  alteratus  ac  perfedtus  fuerit  in  genere  venarum. 
Atque  ratione  compertum  cft,  hic  atque  iti  concodtio- 
ne  qux  in  venis,excrementum  ac  inutilem  fubftantiam 
vrinnm  effc:  illic  vcro  &in  concoOione  qua:  in  verre  & 
inteftinis ,  fuperfluitatem  effe  excremeuta  ,  ac  vtraque 
fi^na  efle.  Quin  &  vt  pus  a  mediocri  concodtione  hoc 
confcquitur  vt  exquifite  nlbum  fit,ita  ratione compcr 
tum  eftjfanguinem  ad  albumcolorem  vcrgi,  quum  de 
colore  fuo  tranfmutaturlegibus  naturx  alteratus  atque 
trar.fucrfus.Fidem  etiam  faciunt  humo'  es ,  tum  lac,tu 
femen:  quippe  qux  dc  fanguine  mutanturm  albumco 


u 


D  E   C  A  V  S. 


lorem.  Ergo&  cotenta  in  vrims  fimilem  rationcm  fer- 
uantia,iigna  lunt  fanx  concodtiotus.Demonftratum  e- 
•nim  eft,  hxc  ipfa  excrementa  eiTe  fanguinjs  exafte  con 
codtiin  venis.  Qtiod  enim  non  mutatum  cfti.n  melio- 
remmutatior.em  atque  alterationem  ,  id  in  hanc  ipe- 
ciem,vt  inutatum  fit,mutatUra  virtute  naturali  vince- 
tc.  Ob  hxcigitu.rcontenta  ,  alba  redte  effe  videntiiriSf 
nppe^pntur.  Veruntamen  nbn  inrenfam  habentalbedi 
nem,eo  qubd  neque  modo  puris  mutatur/ i  enim  fub- 
ftantiam  puris  lufcepiffent,  etiam  eiuimodi  ratio  red- 
deretur  colori  fecundum  natura.Qux  vei  b  intendutur 
in  albedine  ,  hxc  potius  foboles  humoru  pituitoforum 
elTe  probantur,  autfangiunis  imperfe&i  mutatiin  fimi 
litudinem  puris  a  potentia  virtutis  alteratricis. 

DE   CAVSIS  SVBPAltlDORVM     ET  PALIIDO' 

rum,ac  bilioforum  contentornm  in  vrinis, 

c  a  p.  x  v 

INquibufctinquevrinarum  contentis  fubpaUidus  & 
pallidus  atquebiliofus  co!orapparuerit,in  iis  ob  eiuf 
modi  caufam  infpedtari  oportet.  Ouindo  aliquis  eiuf- 
modi  humor  abundauerit ,  aut  quiim  languis  ipfe  cor- 
rumpitur  in  biliofam  &  ahennm  qualitatem,  aut  quum 
multa  fitciborum  fumptio,maxime'  qualitatem  eam  gi 
gnetium  ,  aut  quum  ciufmodi  humores  intrinfecus  ex- 
creuerint,autquu  alia  quxuisfimilis  affedrio  &viclufs 
ratiohabita  ftierit,  qux  efficere  foleatparia  prxdidtis: 
non  autem  facile  potuerit  natura  expellere  omnem 
fpeciem  humorum  eiufmodi;aut  tempore  Iongo  labo- 
rans.aut  a  multitudine  vidta:fitvt  eiufmodl  humorbi- 
liofus  in  tertia  concoctione  reduridet.  Idcmque  miftus 


VRIN 
k 


L  I  Bvl. 


5>4 


aliam  qunmcunque  fcaufam.Nanque  ratione  &  vfu  idi- 
pfum  coinprehenium  eft.  Afiumitur  enim  a  natura  o- 
mnis  fanguis  qui  purus  eft,in  tertia  coccdtione:  qui  \  ? 
lb  mutatus  tuerit  in  bilem  nigram,hic  feparatur  a  vir- 
tute  excretrice.Sedtrme  id  oratior.ihuic  addatur.  Na 
vbilanguis  mortificatus  atque  vej  fus  fuerit  m  colore 
r.igrum,aut  ob  tormenta  & fcuticas hominiincuffas, 
?.ut  ob  virtutis  remiffionem  ac  mortificationem ,  tum 
huncipium  riatura  taquam  fuperfluum  illinc  deriuat: 
atque  tum  vrina  eiufrriodi  excretis  contentis  abundat. 
At  oratiodecauiis  colorum,quos  in  contentis  effe  co- 
tingit,hoc  padto  fi:iiatur,didris  a  nobis  qux  fint  neccf- 
faria.  De  quantitate  verb  contentorum  docere  iam  par 
eiTe  videtur:  deinde  de  cxteris  iisqux  fuper  iplls  qux- 
runtur. 

D  E  C  A  V  S  I  S     QJV  ANTITA7IS     AC  SVBSTAK' 

tix  contentoi  iim,  cap.  x  i  x, 

Vlta  contenta  vrinaruni  ,  vtmultum  nutrimentii 
corpori  diftribui ,  ita  robur  quoddam  alteratrici 
virtuti  adeffe  fignificat.Quum  ennn  materia  deerit,ac 
natuix  robur  arruerit,non  tum  efficit  abundantem  nu- 
tritionem.  Qubd  iifemper  materiam  agglutinant,at- 
que  affimilantjiemper  quoque  eiuimodi  coufumptio- 
nem  iequetur  excrementorum  muititudo  nonparua. 
Non  enim  par  effe  compertum  eft,vtin  quacunque  di- 
ftnbutione  nutrimenti  quxcorpori  fit,non  eria  excre- 
mentum  aliquod  feparetur.  Quamobrem  quum  muittl 
alimenti  natura  elaborarit,  multa  quoque  cxcrementa 
a^effe  neceffe  eft.  Inquo  nec  illud  ignorare  oportet: 
nanque  alteratrice  concoctriccque  virtute  jpfa  ab  alia1 
faVguini ,  atque  redundans  in  genere  venarum  ,  atque  D  quauis  caufa  oblcurata,  plurima  excrementa  feruriturJ 
quond  fieri  potuit,inde  abiedlus  per  cotenta  in  vrinis, 


M. 


prxftanrem  in  venis  humoru  qualitatem  oftendit.  Na 
quea  rebus  excretis  expeduntut  qux  prxfumpta  funt. 
Itaque  iiaturx  infpcdtorem  oportet  per  omnes  colores, 
confiftentias,&  cotcnta  difcurrentem  .&  iigillatim  ex- 
pendentem  quxin  hisfunt,  ac  analcgias&  proportio- 
iies  exponentem,ilc  pronuntiare.  atque  ita  quiipiam  fa 
ciens,  parumabeo  quod  reclum  eft  aberrnrit. 
DE  cavsis  coHtentorvm  svbrvbeo- 
rum&rubeorum,atquecruentorum,    c  a  p.  xvii. 

DE  fubrubeis  rubeifque,  atque  cruentis  contentisea 
referre  fatis  fuerit,  qux  quum  definita  non  fint,  ab 
ipfo  fenfu  difcere  licet.Nanque  vbi  humor  fanguineus 
fuerit  promcttisad  concoftione  meliorem ,  quod  t.i- 
quam  non  affumendum  vifum  effet,non  adeptum  fue- 
rit  permutationem  fecundum  naturam  quod  vincino 
poiilt,aut  ob  multitudinem  excedentem  mediocritate, 
aut  quia  virtus  contentrix  qux  illic  eft,debilitata  eft  vf 
queadeo.vt  etiain  optimos  htimores  abire  fmat,  tu  co- 
tenta  eiufmodi  producuntur.  Quandoquidem  ii  virtus 
illicfuperiorfuerit.perqinmfacile  omnia  alrerarentur, 
atque  mutarentur.  Sicuti  contra  ii  quicquam  itta  paffa 
fuerit ,  etiam  contenta  fpectatur  auerlaab  eo  quod  fa- 
num  eft. 

D  £      CAVSIS     CONTENTO  RVM  FVSCORVM, 

&  liuidorum.atque  nigrorum,  cap.xviii, 

FVfca  in  vrinis  contenta,&  liuida,  &  nigra  infpectan 
tur ,  autob  mortificationem  vitalis  virtutis.(nam  in 
hanc  fpeciem  mutatur  mortificatus  humor),  autobhu 

morem  nigrum  qui  illuc  ab  aliquo  loco  cucurrit,vel  il-  q  vero  nUnc  quemadmodum  circa  primam  &iecunuam 


veruntamen  hxc  ad  craffitudinem  vergunt,c1um  con- 
codlionem  exadtam  effugiunt  De  quibus  paulo  inferi- 
us.vbi  de  contentorum  coniiftentia  traftabimtis.Nur-c 
vero de paucitate  contentorum  dzcendumeft.  Atque 
hxc  pauca  contenta  explicatu  eft  quod  ob  inedi.n  &  ex- 
erciria,atque  obftrudiiones,&  concodtiones  tard  as  ge- 
neratur.  Ergo  virtute  nutritiua  potete;&  mareria  abu- 
dante,huiUs  mehora  aiiumuntur,peiora  veroexpellu- 
tur,  qux  excrementa  funt ,  etii  hxc  etiam  affiifnafltun 
Quando  verb  conueniens  &  pura  nutritio  ex  toto  de- 
fecerit,  etiam  contetita  in  vnnis  ratione  eadem  quan- 
titate  minuuntur.In  iis  verb  qui  multum  fefe  exercent, 
etii  nutrimentum  multum  adlit,contenta  tamen  mino 
ra  in  vrinis  apparent ,  eo  qubd  in  eiuimodi  corponbi'; 
excrementa  conficiuntur  &  tenuantur,atque  per  occul 
tas  tranfpirationes  abeunt,ita  vt  paucum  quiddam  re- 
linquatur  arctatuin  in  exitu  ,  atque  cum  vrina  defcen- 
densmeque  mirum  effe  poterit,fi  contenta  pauca  fpe- 
ctetur,meatibus  obftrudtis,  atque  cralTb  pcr  nnguilias, 
quas  fecit  fola  fubtilia  traiire  iinente.Atque  hoc  in  io- 
cooranode  quantitate  cotentoru  iiftat  curfum.  Poft- 
hac  dicendu  eft  de  confiftentia,hoc  eft  qua  ob  caufarri 
tehuia  vel  craffa  comenta  ipedlentur.  Hoc  enim  padlb 
reddita  vbifuerit  ratio,  ieruatus  erit  ordo  v  t  propoil- 
tum  erat.Tgitur  contenta  tenuia  quum  pura  fuerint,  ac 
non  facilc  affurgentia,  quu  mntula  commota  iit,figni- 
ficat  magnam  quandam  debilitatem  naturx in  tcrtia 
concodiione  adeffe.Si  enim  hxc  firma  effet,  fortaffe  gt 
gneretinea  concodfione mediocrem  fubftantiam.  At 


lic  genitus  eft,deinde  yt  in  vrinis  fubiideret  profluxit: 
atit  ob  fanguine  mutatum  mortiiicatumque  ,  atque  cu 
vri&is  commixtum.Quandoqtiidem  vbicum  fanguine 
fimul  diftribuitur  humor  is  melacho!icus,eo  qubd  ex- 
cretrix  virtus  debilis  eft,  ethm  vfque  ad  tertiam  con- 
codtionem  ibit.Tnde  verb  expulfusa  refidua  etiam  ani- 
mali  virtute  ,  idem  miftus  cum  contentis,  j.pfa  colorat: 
ita  vt  fi  mediocris  fuerit,  reddet  fuicos  atq;  litudos  co- 
loresmigros  verbefficiet,fi  quaiitate  & multitudine  ex 
cefferit.Atque  hoc  padto  melancholicus  humor  redyn- 
dat,&  pro  eiufmodi  cnufaextra  dudhis  appr.ret.  Quine 
tiam  accidit,  vt  interdum  contenta  videantur  r.jgra, 
quum  fanguis  exiftit  melancholicus ,  aut  eo  qubd  a  ci- 
bo  eiufmodi  fticctl  gignente  fit,aut  qnbd  bilis,aut  fan- 
guis  in  eiufmoei  humore  tempore  mutatus  fit ,  aut  ob 


H 


concodtionem  peccari  contingit:(illic  enim  tenuia& 
fubhumida  fiunt  excremeta,hic  verb  albx  atque  aquex 
vrinx)  =ita  in  tertia  cocodtione  peccari  folet.  Contenta 
enimtenuiaac  indefinita  ,  miniifque  domita  a  caloi  e 
genuino  manent.  Quinetiam  qux  apparent  temu.i  ob' 
crudum  humorem  tenuatum,ve!uti  in  iis  qux  de  iudi- 
ciis  \  rinarumfcriptafuntfuperius  diximus  ,  ea  ab  ro- 
borata  iam  genuma  caliditate  fiunt,attenuante  ac  diiTj 
panre  omnem  craflitudinem  materix,qux  venis  inhx- 
iit  ob  humorum  cruditatem.  Similia  hifce  finguhs  die- 
bus  inhis  quxin  aere  fiunt  demoftrantur.  Quadoqui- 
dem  in  illis  folis  calore  emincnte,omnis  crafiitudo  cor 
poris  nubium  attenuatur,atque  in  aerem  ccnuerfa  dif- 
fipatur ,  vteodem  calore  fuperato  cogunturnubes,  ar- 
que  cvaffsfcunt.Adhxc  ob  multam  conitriitiontm  ni- 


%                                        ACTVARII  f!j6 

grefcunt ,  ita  vt  horndum  etiam  inuitrum  terrenis  mi-  A  immodica  febre  diffip  itur  diffoluuurque  ,  &  confum- 

nitentur.  Hoc  item  exemplum  fatis  efle  poterit  in  craf-  ptionis  corporum  febris  eft  caula  penetrans  vfque  ad 

(is  contentis  vrmarumoltendenclis.  Nanque  geninno  protunditatem:  fed  quod  appareant  truftulorii  fpccies 

ca'ore  debilitato,non  eti.im  facilehinc  humores  &  do  quxda  diucrlx,  a  liquefacTa  materia  fuborta  eft  diffe- 

man  &  attcnuari  poliuiu.Nanque  caloris  lpiiusinhu-  rentia.  Quamobrem  habes  etnm  rationem  lnpoltaiis 

moribus  propriumeft  tenues  &  veluti  indefinitos  hu-  furriirex,&  laminex,atque  fimilacexfuffuiente  lisqui 

mores  cogere,  &  definitos  reddere  cococTione.-crudos  fuiiicienti  pollent  ingenio.  Veruntamen  non  jgnorare 

vero  &  craffos  attenuare  &  concoquere  :  atque  cralii-  oportet  interdum  humorum  crudorum  fpidato^m  ef 

tudinem  accidit  in  contentis  infpecTari.Quxcunque  e-  figiem  quandara  apparere,vcrgencem  ad  fpecies  fimi- 

nim  eorum  qux  ad  nutriendum  aflumuntur  ,  non  eui-  les  prxdicTarum  hypoftalium.  Quemadmodum  accide 

cTa  concocTione  ob  aliquam  impedientem  caufam,ea-  B  re  folet  in  iis  qux  coquutuunn  fartagine.Hxc  enim  du 

dem  aut  tenuia  app.irem,aut  crailitudine  habetia  funt,  af'iancur,arcTantur,  atque  quo  magis  vftulantur,  co  pe- 

vtraque  difFugientia  mediocritatem  cococTionis.Qux  iora  rediguntur.Similia  his  conliuerare  oportet,&  hoc 

vero  contenta  videntur  crallitudinem  habere  natura,  pacTu  fe  nabere  in  vnnis,atque  coniecTandum,quo  ma 

ratione  crilis  excrcmenta  expellente,id  ob  virtutis  ex-  iora  tuertnt  truftula  ,  eo  imminentiorem  febrem  eiie. 

cretricis  robur  potius  fit,  qux  mala  &inutilia  expellit,  Qiiinetiam  lnterdum  m  cotentis  vrinarum  eoru  ,  quos 

tjiium  prsefertim  illuc  impetu  ferantur.Qumetiam  co-  ablque  tebre  contingit  elTe,  eiufmodi  foboles  male  ela 

tenta  qux  videntur  elTe  craffa  ob  eiecTionem  puris,  o-  borati  alicuius  humoris  app.irent,quxtracTu  tempoi  is 

ratioquxde  mdiciis  acTa  eft,  docuit.-caufam  vero  red-  dechnant  atque  dilToluiitur,  ac  veluti  capilU  lnterdum 

det  oratio  de  concocTione  .    Quandoquidem  qux  in  vrinis  fpectautur.   Quorum  iudicia  luo  m  loco  de- 

exacTc-  concofra  efle  apparent,  ea  mediocrem  fecun-  C  chraiumus. 

dum  genus  confiftentiam  capiunt:qux  veroaberraue-  decavsiscontentorvm  mistorvm  vei 

rint  ab  exadta  concod~tione,illa  demonftrantur  aut  te-  diihmilavium,                                   cap.  x  x  i. 

nuiora,autcrafliora.  Hincetiam  cen.endum  de  pus  ef.  V  nc  vero  pareft  vtcauf.is  contentorum  diflimi- 

ficientibus.Naque  pus  mediocre  eife  videtur,quod  ge-  IN  larium  unnungamus,  fortafle  non  mutiles  lis  qui 

nitum  eft  concocTione  vincente,ide'mque  craliius  qui-  hifce  ftu..us  operam  nauat.Siquidem  vbi  humores  ali- 

bufuis  contentis  fpecTatur,  tenuius  vero  fanguine  lpif-  qui  rehnquaniur  per  ahquos  meatus,neque  fuerint  dif 

fo.  Sed  de  pure  rationem  aliis  mlocis  difcere  potens:  loluci  aut  attenuati ,  neque  quoquecno  pervrinasex- 

quare  hic  relinquatur  ,  vbi  non  adeo  opportunum  eft  pulii,ied  tra&u  te  poris  m  meatibus  mora  fecerint,  fpif 

vt  tradTetur.  Nos  veroquum  de  fubftantia  contento-  fitudinem,olsuque  naturam  fufceperi.t,  ab  aliqua  ca- 

rum  qux  in  vrinis  apparent,  difputarimus,de:et  vt  e-  D  huitate  in  eiu.inoai  lpec.es  trafmutancur:  ita  vt  neqiie 

tiam  de  hypoftali  orooe  i,furfurea,  laminea,atque  fimi  pfla  pertecie  lint,neque  humores  exacTe  coiiftant,  fed 

b.cea  doceamus.  potius  iunt  humores  ad  ofiis  nacuram  vergentes.Reli- 

D  ii   cavsis    HYi'  ostasivm    oroBEArvm,  q  u  ligicur  q  ux  limili  a  lun  t  ramentis  atq  ue  furf  uribus, 

fHrfurearu,laminearu,&  iimilacearu,        cap.x  x.  &  quodcunque  ahuJ  dicere  voluens  iimiluudinem  fa- 

QVa  fpecieiint  eiufmodih  ,-poftafes  ,dicxu.n  eft  in  ciens,pollenc  coniiftere  etu  per  reliquas  corporispar- 

tradTatu  de  differentiis  vrinarum,&  quid  libi  ve-  tes.  Qux  vero  limiha  iunt  cipiilis,in  iis  valis  quxa  re- 

lint  iniis  qux  de  iudiciis  fcriptum  eft.Nunc  veroipfa-  nibus  ad  veiiom  de,cendunt,generantur.  Atque  quan 

rum  caufis  expTcemus,  atque  orationem  a&rioluamus.  ta  eft  longitudo  vaiorum  internorum  ,  t  :nta  genera- 

Igitur  quum  febris  ad  carnem  vfque  proceflerit ,  ita  vt  rur  humoris  fpillitudo&  affatio,'atque  illa  veluti  capil 

ea  n  &  iungnt&  liquefaciatd  im  antea  confumpto  pin-  E  liiimiltrer  extenduntur.  Promde  quum  fxpius  hxc  lpe 

gui,tum  in  fu.ido  matulx  fublidet  quantum  de  lubita-  ctauerim  iti  ahquorum  vrinis  ,  nequicquamabei  rauii 

tia  carnis  depaftumeft.  No  enimin  eo  fundo  fublima-  ui  Jjcio&  prxuidentia,dicens  illos  malc  habere  ex  reni 

tur ,  neque  errat  eiufmodicobuftum  ita  facjle:  quem-  bus.Etilli  veluticonuidicofefli  funt  pafiionem,atque 

a  modu  fieri  folet  in  contentis  quxfpetie  fimiliafunt  conndences,curationem  mibi  crediderunt.  Sed  tamen 

huicfed  femper  fuudo  hxret,naturali  quadam  grauita  hoc  fpectat  ad  aha  difputationis  parte.  Nos  vero  quo- 

te  iaces.Atque  quod  hoc  pacTo  febris  perue.iit  ad  par-  niam  propofuimus  reddere  caufas  vniufcuiufque  eorul 

tem  corporis  informe.n  atque  craflam,etia  hypoftaiin  qux  apparet  in  vrinis,  iic  hadTenus  fecimus.  Nam  in  v- 

eiufmodireddidit.  Quinetia  in  hypoftaii  furturea  qux  noquoque  colorum  caufas  afiignauimus,&  qux  funt  in 

dam  fioura  feruatur  contentis,a  quaetiam  nomende-  F  conliftentia,item  quxin  cotencorii  coloribus,&  qua- 

ducTumeft.  Nanque  poftquam  vis  febris  attigit  duras  titate,&  conliftentiis.  Verum  quod  oratio  videturha- 

corporis  partes,eiufmodi  furfures  apparent,  veluri  fru  buifle  modum  dececem,  hoc  in  loco  eam  terminemus, 

ftula  quxdam  abftncTa  acorpore  prx  durici^  reniten-  ne  videamur  legentibus  p:xter  moJum  protuhfle  fer- 

te.Tiquide.^  eorum  qux  abig  .e  foluuncur,alia  liquefa  monem.Quandoquidem  pjucis  verbisfiquis  velitfen- 

ciendo  foluuntur ,  alia  frangendo  &  fcindendo,  veluti  tentias  multns  cl-;udere,id  tam  breuitatis  cuara  ftudii 

ea  quxo'jtinueru  it  fubftantiam  duram  acrigida.  At-  frugalis  munus  effe  probabitur.Volentis veio  didTa  re- 

que  qu6  corpora  duriora  fuerint,eo  frufta  maiora  eua  petere  atque  egredi  vfque  ad  contrapoiitiones  &  ina- 

duntrquippe  quod  ignis  impetu  primo  reliftunt,  dein-  nes  cotentiones,  fortafle  hominis  ingeniofi  putabitur: 

de  cedenria  vincuntur  magis  quam  qux  humida  fub-  fed  minus  congruerit  viris  ftudiolis,  atque  paucis  fen- 

ftantiam  fortita  funt.  Quemad.nodum  lingulk  diebus  fus  multos  componere  nitentibus.Sec  dehis  hoc  inlo- 

videre  licet  in  fingulis  rigidis  atque  lapidibus.  Difful-  ^  co  latis,de  quibus  alias  plura.  Nobis  vero  quantum  re- 

tant  enim  non  parua  frufta  ab  hifce  quum  aduruntur:  lidum  eft,  in  altero  libro  etiam  oratione  non  fuperan- 

qux  verofoluunturliquefacTione,  hxc  comparatur  fe-  te  modum  fcriplimus.  Qupd  ii  tandem  quicquam  vi- 

uo,&  cerx,atque  limilibus.Quamobrem  &  adeps  &  ca  deatur  prxtermiflum  effe,idipfum  ego  puto  prxceptis 

rohifce fimilis  eft.Ob  hanc  rationem  quo  febris  magis  vniuerfalibus  contineri.  Sin  vero,  quod  contingere  fo- 

attigerit  folidiora  corpora,eo  maiora&  euidentiora  let hominibus,  aliquis quicquam  adinuenerit, ne  quif- 

fruftula  abfciffa  videbutur.Tdem  etiam  difcere  licet  ab  quam  accufet  paflionem  humanam,fed  potius  illius  in 

hypoftafi  laminea  &  fimilacea.qux  funt  fruftula  parti-  uetum  addatur  hifce  dicTis,  vt  plenior  lit  eiufmodi  in- 

umfolidarum  a  febre  hedica  incenfarum.  Atqui  que-  ftitutio.Nanque  hoc  pacTo  tracTatio  per  gradus  multos 
admodum  i  mediocri  &  naturali  calore  fingitur,atque  „  vbi  acceperit  lucrementum, tendet  eo  vt  perfecTa  con- 

pcrficiturvnaquxque  haru,itaab  cxtraneo  calore,ac  fiftat.atquc  ftudiofis aderit  non  ignobilisinftitutio- 


ANNOTATIO    E  O  R  V  M    QJV  &    SiNGVtA    CAPIT  A 
libri  poftenork  De  caufis  vrinarum  compledtuntur, 


T>e  caufis  contentorum  Uuittm,& dfperorttm  ,dt^ue  glutino- 
forum,  CAp™  I. 

Decaufd^nerdtioniifpirimmtiextrdneorum,      Cdp.  II. 

D-'  caufd  gneratients  builarum  dpparentiim  in  unnts , 
CdfUt  III- 

De  cauft  diuerforitmlocorum  cptos occupdnt  oontenta, 
Cdput  1 1 1 1. 

T>e  caufs  diuerfonm  colortmipftrtmcoromrum  mfuperfae 
urin£tna>untitm,  Cdp.  V. 

Decaufspriuatiomsmntentorimmurinis^  Cdp.  VI- 
Dc         urtmnm pergnera  £T  ceUttes,  G*p.  V 1 1- 

Decaufis  urimrii  c^u<g  djimpliab^smtemperdturkprofltiUKt, 
Cdput  VIII. 

Df        urindrum  eortm  fti  fe  plm  iuftoexerxntnitfie  )e- 
gruter  utuunt ,  Cdp.  IX. 

De caufis  urimrum  uariattrtim  db  anni  temporibusz?  dre- 


giombtts, 


Cdx>.  X 


Decaufs  urimrtm  p  rofechrtm  d  natrimentis  bonis  %j  mtli>} 
Cdput  XI- 

De  catifs  unmrttm  fomnolentortm  &  mfdmnitm,Cdp.  X 1 1. 
Decaufis  urinarim  profluentiitm  dbuscpnv.elob  fdtietntem, 

uel ftmemnoncoxerunt,  Cdp.  X I  li< 

De  caufts  urimrutn pergenerd xgritudinum,  Cdp-  X  r  I  n. 
Decaufs  urinarum  profiuentimtim  utriffuetertidtus ', 

Cdp.  XV. 

Decaufsurimrtmqudrtamrim,  Cdput  Xvl« 

De  caufis  urimrum  m  febribus  dmphemerinis  profluentittm, 

Cdput  XVII. 
De  caufts  urinartm  profluentitm  m contimk  febribuj) 

Cdput  XVIII. 
De  caufis  urimrim  p>  ofluentiim  in  calidd  dffecT.^nctnembro* 

rtmprinapdliimajfedhrtm,  Cdp.  XIX. 

De  caufis  urimnm^uimprinapdliamembra  .'ffeclafnt  af 

ftchoncfrigida,  Cdp-  XX. 


A  C  T  V  A  R  I  I 


Prxfatio. 


D  E   C  A  V  S  I  S 
Hber  polkrior. 


VRINARVM 


V  OD  acciderefcletrerumfpedranda- 
rum  amantibus  ,  vbi  aliquam  perpul- 
chram  domum  intrauerint.(non  eiiim 
neceffarias  partes  folumodo  difqune- 
re  volunt,fundameta,fornices,  colunas 
fufFundatas,atque  tedtu,&  alia  eiufmo- 
di,veiumetiamfiquiddoiTio  adiedtum  iit  pulchritudi- 
nisexcellentis  varietite  figurarum  &  pidturai  um  prx- 
ftanth,atque  pellucedine  incruftationis):id  quoque  rrii  B 
hi  aCcidet ,  non  foliim  infudatlti  iis  rebus  qux  arti  ne- 
ceftarix  funt,fed  etiam  circa  eas  exercenti,qux  pulchri 
tudinem  didtis  nihilominus  quod  tutumfundamentu 
prxftare  poiTeut.  Proinde  volumine  altero  opus  fuit, 
quo  tota  mens  de  caufis  vrinarum  explicaretur  ,  ldque 
vtoratio  qux  habiti  eft  fuper vnoquoque  iudicio  ,  de- 
centemcaufam  accepiife  videretur.  Veruntamen  con- 
templatio  devrinarum  caufis ,  a  veteribus  philofophis 
pe;culta  eft  ,  non  aliter  quam  fiin  philofophia  res  vna 
etlet  ad  tradtandu  propofita.  Nuc  vero  nefcio  quibuf-  q 
n.im  e  medicis  nobis  xqualibus  placere  videatur  ,  quii 
antiquam  illam  philofophix  venerationc  perdiderint, 
vixque  iis  quxde  diffierentiis  vrinarum  atque  iudiciis 
fcripta  funt,  incumbant.Quamobre  tempore  non  par- 
uociiftuli  proferre  caufasame  inuentas  fuper  vrinis, 
quaeque  diu  prxtermiffx  ,manfere  negligetia  eoru  qui 
artem  medicam  exercuerunt.  Verum  vbi  ad  me  redii, 
cenfens  ii  imperfedtam  difputationem  reliquiilem,fe- 
gnitix  euiufdam  exiftimari:fin  vero  fcripfiilem  qux  de 
cet,ftudii  cuiufdam  non  ignobilis  opus  extare-.iggref-  D 
fus  fum  difputationem  de  caufis ,  putans  noftram  hanc 
prxceptione  plurimum  effe  collaturam,  iis  prxfertim 
qui  philofophix  ftudiis  deledtantur.Ergo  per  hxc  redre 
exiftiroatum  eft,  fi  difputatio  de  caufis  vrinarum  fub- 
iung'retur,cuius  partem  explicauimus,parfque  ad  tra 
ttandum  nobis  relidta  eft.  Opus  autem  elTe  videtur  o- 
jnni,quxalterius  eft,  caufa  :  atque  in  reliquis  differen- 
tiis  vrinaru  ,  fuas  caufas  reddere,  fimul  vt  nobis  oratio 
procedat  facilior,fimul  vt  iis  qui  aliorum  difput.itione 
taxare  nitutur,prxcludatiiringreffus  accufationis.Quia  £ 
jgitur  etfi  colorum  &  fubftantiarum  caufas  iam  reddi- 
derimus,atque  prxter  hafce  etiam  eas  qux  funt  conte- 
torum,non  tamen  explicatx  funt  caufxomnium  eoru 
qux  fuper  hifce  antea  didtaerant.  Sunt  enim  reliqua 
quxcunque  fpectant  ad  lxuitatem,&  inxqualitatem,ac 
loci  pofitionem  ipforum  contentoru:item  qux  ad  bul- 
las  attinent,arque  fiquod  aliud  natet  in  vrinaru  fuper- 
ficie.Decebit  nunc  me  prxtadras  fuper  hifcecaufas  red 
dere:deinde  dicere  de  fequentibus,  veluti  ratio  pvoce- 
dens  inftruxerit. 


D  £  CAVSIS  CONTEfcTORVM  LAEVIVD,  ET 
'  afperorum,atque glutinoiorum,  cap.i, 

OVoniam  in  contentis  qux  mediocria  funt,  in  aliis 
^etiam  lxuitas  prxiens  demonftrat  concoftionem 
fecundum  naturam  ,  eadem  liquo  padto  immutata  fue 
rit,oftendet  concodionis  defeftum.  Quod  ii  non  lxui- 
tas  fuent ,  fed  quam  afperitatem  nonnne  oppolito  ap- 
pellauerimus  ,  ea  fignificabitdefedtum  quendamcon- 
codtionii  naturnlis  oiilimilari,  quadam  fubftantiain- 
tercidente  contenttirum  continuitatem  ,  tanquam  hu- 
ius  contraria.  Glutinofum  vero  quifquam  hoc  djxerit 
modo,  fubftantiam  percrallam  atque  tenactm:  ob  qui 
etia  contenta  quu  denfari  contigerit,mutuo  coeunt.E- 
iufmodienim  humorum  corruptio  mutuo  glutinat  par 
tes  veluti  diftantes  ,  non  aliterquam  fuccus  quidaaut 
coagulum.Et  ab  eiufmodi  idea  quifquam  poterit  ratio- 
cinari  fuper  glutinofis  contentis.Nunc  vero  dicendum 
eft  de  alpero,  &  quodnam  fit  illud  quod  eius  continui- 
tatem  diuidat  :fiquidem  fortatfe  hinc  alia  ratio  appa- 
rueritnon  ignobilis.  Nanquein  concodtionibus  per- 
fediisnihil  eft  non  domitum  .  Humoies  enim  domi- 
ti,atque  iufficienter  concodti  effe  demonftrantur  ab  iis 
qux  excernurttur.  Spiritus  vero  diuerfi  &  extranei,  ne 
principium  quidem  confiftentix  capiunt,  emoti  a  calo 
re  natunli.Manifeftum  effe  videtur  vt  concodtione  dc 
ficiente  in  aliquo  horum,  tam  humores  incodti  produ- 
cunturquam  lpiritus  pfopriam  fubftantiam  accepiile 
fpediantur.  Sedde  cruditate  &  incodtione  humorum 
ratio  tradtata  eft  in  libro  fuperiore.  At  vero  hoc  in 
loco  conuenire  videtur , reddere  rationem  de  fpiritu 
extraneo  dominante,  vt  in  omnitradtatione  abfolutus 
fermo ,  irt  hoc  etiam  a  nemine  reprehendi  poftit.  Igi-^ 
tur  quod  fieri  folet  irt  confpedtu  noftro,  atque  euiden- 
terin  elementis:(  nanquc  aeris  tranquillitas  generari 
tam  in  frigore  vehementi  quam  in  ardente  calore  fpe- 
diatur):id etiam  fitin  corporibus  noftris.  Nanquema- 
ximis  frigoribus  vbi  correpta  fuerirtt,  &  calor  omr  ino 
debilitatus  fuerit,tum  denfitas  quxda  a  frigiditarc  co- 
trahitur.Neque  tum  quoque  fpiritus  excitantur,  qui  vt 
excitentur,modica  cahditate  indigent:  veluti  cotra  ma 
gno  xftu,atque  aliis  vrentibus  febribus,  combufta  tota 
fpirttuu  materia.Quinetia  in  remiffa  caliditatc  tanqua 
pugnante  natura,atque  nitcte  frigidos  humores  diilbl- 
uere  atque  concoquere,fpiritus  complures  ingeneran- 
tur,  quantitate  8c  confiftentia  differentes.  Nanque 
aliqui  eorum  pauca  egent  mutatione  &  concodtione» 
alii  vero  fere  omnem  concodtionem  effugientes  e- 
tiam  vincere  videntur  .  Quod  etiam  difcere  eft  in  al- 
terationibus  conftitutjonis  aeris,  quascirca  nos  fin- 
gulisdiebus  fieri  cernimus .  Frigorc  enim  valido.attr 
tecedete  ,atque  pluuiis  &  niuibus  vfquequaque  prx- 

ddd... 


A  C  T  V  A  R  I  I 


ftnntibus,  ipintus  nullos  npparere  neceffe  cft.  Nec  vn-  A 
de  ergo  extante  pfincipio  motionis  fpirituum,etia  dc- 
fitns  quxdnmcorripitmntetinm  fpiritus  progignentc. 
Veruntnmen  vbi  naturalis  calor  llluxerit,  ntque  cape- 
litprxftnre  materix,  tum  denfitatis  foliditas  foluitur. 
A  tque  fpiritus  cnpere  fubftantiam  folent,  vt  quantitas 
ftibie<frxmaterix,.itquefinuspatitur:  deinde  peromne 
difcurrUnt.Quinetiam  quumfuerint  modici,dcalidita 
te  multum  prxftante  concocti  quiefcunt.  Etlifuerint 
multi.atque  fupra  qudm  fit  cahditatis  potetia,parurn, 
vti  decet,expelluntur:fed  in  fe  contrafti  atque  conftri-  g 
ftiabignisqualitate  aliena,afferunt  alium  humiditatis 
globum,quimniore  appnratu  ad  diflbluendu  eget.  At- 
que  eo  padto  dfingulis  mutationibus  gignuntur  diffe- 
lentesconflitutiones  aeris.Quamobre  quam  rationem 
hoc  lpfum  ambiens  omne  ,  atque  folaris  caliditas  erga 
elementa  nos  continentia,habct,  eandem  cahditas  ge- 
nuina  cordis  erga  fubftantias  humorum  diuerforum 
qui  in  nobis  funt,obtinere  defenditur. 

DE       CAVSA       G  E  N  E  R  A  TIONIS  SPIRITVVM 

extraneorum,  cap.  i  i.  £ 

VEriim  quum  ex  concodtione  fecudum  naturam,at- 
que  conueniente,genuini  ac  naturales,  ex  deficien 
te  vero  extranei  atque  triftifki  fpiritus  generantur,  co 
tinuitatem  contentorum  foluentes:  hi  ipii  extratiei  at- 
que  corrumpentes  efle  certe  exiftimatur.-atque  hac  ra- 
tione  lolutio  continuitatis  contentorum  recte  arguere 
poteft  concotftionis  imperfectionem  ahquam.  Sedta- 
mc  eo  maior  euafei  it  folutio,quofpiritus  euaferitprx- 
ftantior.Quemadmodum  igitur  in  nubibus  difciflis  fpi 
ritus  motionem  fignificamus  ,  ita  in  cotentis  laceratis,  j) 
fpiritum  extmneum  difcindentem  arguimus. 

DE  CAVSA  GENERATIONIS   BVLLARVM  AP- 
parentium  in  vrinis,  c  A  p.  1 1  I. 

QVum  tam  difioluta  &  fublimata  cotenta  quam 
quxdam  in  vrinis  innatantes  bullx  fiant  ob  extra 
neum  fpiritum,  conuenire  videtur  vt  fuper  hifce  caufx 
referantur.lllius  igiturmeminifle  oportet,  fpirituu  no 
femper  eandem  efle  quantitate  neque  qualitate  eande. 
Nanque  alii  funtmulti,  alii  pauci,  vt  alii  tenuiores,  alii 
craffiores ,  atque  alii  calidi,alii  frigidi,  quos  etia  c5iu-  £ 
gere  par  eft  :  quorum  coniun<~torum,alii  erunt  multi  & 
crafli  &  frigidi,  alii  multi  &  crafli  &  calidi,  vt  alii  pauci 
&  eraffi  &  frigidi ,  alii  pauci  &  craffi  &  calidi.  Quinetia 
fidiuifionem  faccrevelis,  diuiferis  multos  atque  pau- 
cos,menfura  &  limite  ipfi  impofito,  tam  craflbs  quam 
tenues,  atquepoft  hofce  fubiunxeris  calidos  atquefri- 
gidos ,  quamplurimas  differentias  coniundtionum  ad- 
inuenerisn  t  ab  hac  ratione  duftus,  cognofcere  poteris 
caufas  tam  contentorum  proprium  locum  minus  fer-  ^ 
Uantium,  qudm  differentiarum  qua:  funt  in  ipfis  bullis. 
Ergofpirituscrafliorespotius  inbullis  apparent  inclu- 
fijtenuiores  vero  magis  difperfis  contentis  congruunt. 
Quemadmodum  eorum  quantitates  quadrant  magis 
cum  quantitate  bullarum,atque  cum  receflu,  qux  faci- 
unt  contenta  recedendo  d  fundo  :  atque  etiam  cum  i- 
pforum  cotentorum  diffipationibus ,  quum  magis  dif- 
perguntur.  Qualitates  vero  ipforum  fpirituum  argui 
poflunt  d  qualitatibus  qux  in  coloribus  arguuntur.  Ve- 
runtamen  repetenda  funt  hxc,vt  quoad  fieri  poteft  cla 
rior  euadat  oratio  hoc  pacto.  q 

DE    CAVSA  DIVERSORVM   LOCORVM      QJ  O  S 

occupantcontenta,  cap.iiii. 

NVtrimentorum  corpus  intrantium,  quxdam  con- 
codtione  prima  domita  funt,atque  fiquid  fpiritus 
apfis  affuerit,  id  alteratum  d  naturali  caliditate  diflipa- 
tur.  Alia  vero  funt  quibus  etinm  fecunda  concodtione 
opus  eft,vt  8c  dometur,&  fpiritum  diflipent.Infupcr  a- 
lia  quxdam  funt  qux  magis  infitum  fpiritum  contine- 
tia,tertia  quoque  concoclione  indigent:  veluti  funtil- 
la  qux  humorem  prorfus  crudum  ac  prope  corrupti-  H 
uum  gignunt.  Hoc  itaque  pac~ro  confiderare  oportet  fu 
per  humoribus,  qui  &  in  vetre,&  in  venis,  atque  in  Io- 
cis  vltcrioribus  habentur.  Quamobremvbi  citcapri- 
mam  concoftioncm  gcnitus  fit  fpiritus  ,  is  quxrit  exi- 
titm,&  crrabundus  vnd  cum  vriniscxccrnitur.Sifuerit 


iICO 

tenuis  Si  quantitate  mediocri,  fubftantin  ipfius  produ- 
fta  d  minimo  principio  ,  bullas  qunfda  inflnt  fuper  vri- 
nx  fupei  ficie,atque  iimul  ob  refngerationem  vrinardif 
fipatus,bullas  difrupit.  Quod  filpiritus  craflior  &  ma- 
ior  tumvrina  excernatur,atque  humiditntem  moueat, 
&  conuef tat  dum  ad  id  nptus  fit,tum  bullx  generantur 
in  matula,qux  non  ftatim  diffoluuntur  ,  quod  fpiritus 
craifjtudine  fua  vt  no  euaporntur  ita  c5ftringitur.  At- 
que  eiufmodi  bullx  potius  fignafunt  fpirituum  gene- 
ratorum  in  ventre.At  vero  fpiritus  qui  in  fecunda  con 
coclione  apparent  fuperare  concoclionem ,  contenta  d 
fundo  attollunt  aliqua  mtione  ,  quemadmodum  difli- 
pantca  quxad  profunditatem  corporis  conceflerunt, 
iecundum  exuperantix  rationem  .  Atque  eiufmodi 
fpiritus  frequentiflimc  in  morbis  calidis  npparerefo- 
lent,atque  idcirco  potius  per  profunda  tranfeiit:  quin- 
ctiam  in  crudis  &  incoftis  humoribus  ,ficontenta  ap- 
pnrucrint  concodta  ,  multis  fpiritibus  generatis  attol- 
luntur,multo  calore  diflohtente  multam  mnteriam  c5- 
pndla,qux  genernre  potuit  multos  fpiritus.Sed  vbi  na- 
turalis  ckconcoftrix  caliditas  perftiterit,  illavero  cru- 
da  &  inco£ta  materin  domita  fuerit ,  tum  contenta  in- 
cipiunt  defcendere  fpiritibus  diminutis,atque  demum 
eunporntis  fubfidere  ad  matulx  funduni.  Illud  quine^. 
tiam  non  efit  nuditu  dic>uve  mirnbile,vt  d  locis  conte- 
torum  in  vrinis  iignificentur  quodnmmodo  corporis 
affedta  loca.Siquidem  facla  proportione  altitudinis  to- 
tius  vrinx  cum  altitudine  humani  corporis,  tum  par- 
tes  vrinx  ad  quns  contenta  conceflerinr,proprium  lo- 
cum  effugientia,  fignificant  loca  corporis  ipfis  refpon- 
dentia,morbo  nffecln  effe,  idque  merito.  Spiritus  enim 
is  extraneus  ntque  corruptiuus  ,  quo  fuerit  prxftnntior 
&  fortior ,  eo  logius  materiam  expellit  verfus  fublimes 
partes  matulx,  d  fundo  incipiens ,  quum  oporteat  ma- 
teriam  defcenderc  atque  excerni,fi  a  nullo  fpiritu  pul- 
fa  effet.  Quemadmodum  in  diflblutionibus  contenro- 
rum  fecundum  latitudinem  vinx,videmus  dolores  er- 
rare  fecundum  latitudinem  corporis,  veluti  diftum  eft 
in  iis  qUx  de  iudiciis  vrinarum  traftata  funt.cpiritu  e- 
nim  materiam  expellente,prxferrim  fi  ipfa  afpera  fue- 
rit  &  incocla,  &  vbi  mota  fuerit  ck  errauerit  rn  totii  cof 
pus,grauitas  ob  multitudinetn  induciturcarnibus :  do- 
lor  vero  fit  d  motione  fpiritus,  atque  d  qualitate  aliena 
materix  indutftx.^icuti  in  bullis  qux  fignificantdolo- 
res  cnpitis,aut  renum,5c  prxter  defluxum  in  pulmone. 
Etfi  aho  in  loco  de  fubftantia  fpiritus  ditftum  fit,  qtix- 
nam  pofitio  ipforum  contentorum  pepererit  iadicia, 
prxfens  vero  oratio  caufas  afligtiabit.  Igitur  vnum- 
quodqUe  prxdic~torum  ab  aliquo  quod  diflimile  eft  na 
turah  fpiritu  generari,res  ipfx(vt  puto)demonftrabut, 
quum  diebus  fingulis  aliqua  motione  prxternaturales 
fpiritus  generentur ,  fiue  quum  ferueant  fubiedlx  ma- 
terix  ,fiue  aliomodo  moucantur.  Cui  orationifidem 
faciunt  tam  aqux  feruentes ,  atque  idcirco  bullasfa- 
cientes,qudm  frigidx  aliunde  motx.  Eullx  ergo  velu^ 
ti  corona  circumeuntes  vrinx  fuperficiem  ,  fi  fuerinr 
parux,atque  inter  fe  c5pacl:x,d  fpiritucrafllore  ac  non 
fncile  difflabili  generantur.  Quatenus  ergo  bullx  con- 
ceflerunt  vfque  ad  vrinx  fuperficie  ,  fimili  ratione  de- 
monftratfpiritus  in  corpore  afcedifle  vfque  ad  caput. 
Qiiatenus  vero  in  eis  adeft  Craffitudo  &  glutinu,vt  non 
finatbullas  maiores  fieri  &  fublimiores,indicantfpiri- 
tum  etinm  effe  materialem,neque  facile  difflabile.Bul- 
lx  enim  quantomagis  fublimantur  , ac  intenduntur  in 
fuperficiem,eo  potius  fpiritus  digeftus  abfcefliflea  ma 
teria  fignificatur.Et  dolores  obfcurari  dicimus,eopo- 
tius  quomngis  frigiditas  aderit  in  fpiritu.Non  enimfa- 
cilefrigidi  fpiritus  confueuerunt  mouere  dolores.Ve- 
rutame  diffluente  materin  qux  fpiritus  excitauit,  quod 
iam  concoclaiit ,  bullx  colledtx  innatat  circa  mediam 
fuperficiem  vrinx,atque  etinm  corona  bullnru  innatat, 
neque  quicqunm  doloris  etia  iignificans,  quu  ia  mate- 
ria  eUnporntn  defcederit.Etfi  maximc  redit9  fiat  ad  pul 
monis  loca,tunc  materia  defcendens  c5uoluta  cum  fpi 
ritu  qui  in  pulmone  eft  ,  magis  etiam  inflatur.  Quate- 
nus  vero  cxpellitur,  fiiperante  iamnatura  excernitur: 


101 


D  E   C  A  V  S. 


demonftratur  verb  a  bullis  ,  qux  cjrca  medium  inna- 
tat.  Quinetiam  eadem  motione  circa  renes&  veiicam 
fac"ta,conringente  ab  aliqtti  locorum  anguftia,  fpirirus 
ingeneraritur,&  bullx  excitantur.Non  nnnore  quoque 
mocione  circa  vafa  feminaria  facta  ,  generantur  Ipiri- 
tus,atque  tranlmittuntur  ai  vafa  vrinaria.Atque  mifti 
cum  vrina,ipeclantur  m  illa  eraiCta  excicalle  bullas  de- 
♦iflimas.Quinetia  inrcrdti  appirethoc  pa<°co  atque  ve 
luti  capilli,  aiit  veluti  teminis  iplius  fpledores ,  aut  vc- 
luti  renum  calcfactorum  colliquamina.  Adhxc  quo  bul 
lx  fuerint  minores  &  deniiores,  atque  circa  folam  cord 
nam  circumcurrermt ,  plures  &  poteJitiores,&  craifio- 
res  fpiritus  demonftrantur ,  tanquam  adhuc  hxrererit 
materix:  quo  ver6  magis  contranx  his  qux diclxfunt, 
producuntur,  eo  fpirituum  imbecillitas  atqu?  digeftio 
promptius  iudic.mtur.  Hoc  itaque  patfto  difputatio  fu- 
per  fpiritu  habita  finiatur.  Nanque  vir  ftudioincum- 
bens  vt  decet ,  confiderando  poterit  ab  hifce  dictis  re- 
liqua  &  adinuenire,&  orationi  adiungere. 

DECAVSIS    DIVERSORVM    COLORVM  rpSA- 

rum  coronarum  111  fuperficie  vrinx  manentium, 

c  a  p.  v. 

POft  hxc  dicendum  eft  de  colrjribus  diuerli  s ,  qui  m 
corona  ipfa  fpeftantur.Igitur  quum  totius  humoiis 
vrinx ,  qui  c  fubftantiis  diuerfirum  ipecierum  compo- 
fitus  eft^partes  crafiiores  concedere  verius  fundnm  vc 
lint,necelfe  eft  vtpartcs  tenuiores  innatent.  Aliis  aute 
tnlocis  demonftrttum  eft,  tentuora  effe  pafiibiliora,& 
vtab  aliqtia  ciufa  facilius  alterantUr,lta  promptius  ma 
nifefta  fieri.Qtumobrem  ii  humores  nocentes  fuerint 
pari  virtute,  &  pari  menfura  vrinas  tinxerint,nitlla  co- 
rona  cuidens  fpectari  poterit.  cedcimenii  virtusvin- 
cens  ,aUt  victa  maiiferit,  etiam  coronxcolores  hoc  vel 
illo  mddo  apparere  necelle  eft  ,  quunl  videlicet  vrinx 
Commode  poiTmt  coronam  prxfentare. 

DECAVSIS     PRIVATIONMJ  CONTENTORVM 

in  vrinis,  c  a  p.  v  i. 

OVoniam  vrinarum  aliqux  non  habentes  conten- 
.^ta  oftendunt  magnum  defe£fum  concoctionis,  & 
infignes  harum  caufx  funt.-operxpretium  eft  etiamfu- 

f>er  hifcecauras  reddere  ,  non  parum  conferentes  vO- 
entibus  refte  iudicare.  Vrinx  igitur  qux  abfque  con- 
tentis  apparentob  extremam  incodtione,  hoc  eft  quod 
materjainco&a  eft,abfque  coritentis  producuntur-  C6 
teftanturidemtam  coloresquam  vrinarum  coniiften- 
tix  :  quandoquidem  demonftratum  eft  ,  contenta  eife 
excrementa  quxdam  tertix  cotico&ionis.^i  hxc  minus 
infpiciantur ,  ofterident  cotv  o£tionem  illam  defecilfe. 
Nanque  vbi  fit  conco&io ,  etiam  excretio  alicuiusfu- 
perfluiratis  agitur.Non enim cottngit  fadf  a  concodho- 
ne  excfementum  excerni :  fed  vbi  concO&io  minus" 
conata  fuerit,non  etiim  in  ipfa  coricoftione  fuperflui- 
tas  fp^ftitur.Obftruftio  quineriam  exiftimanda,  colas 
txi<fte  vrina,decens  eft  vt  detineat  contenti,qux  craf- 
liora  effe  humiditate  vrinx  contingit ,  habita  proporr 
tione  ipfi ,  quum  humiditastum  tenuiorquam  par  eft 
proueniat.  Quinetiaininediis  atque  ciborum  defe&i- 
bus,qutim  natura  deftituta  fit  htimore  alituro,  deficiut 
vrinxco  ^tenta.  ^iquidem  nutritTone  non  prxcedente, 
Hon  etiam  in  illis  excrementum  expeftari  poteft.  Pro- 


V  RIN 

A 


JOi 


D 


dare,eo  plufe&JiuMbres  attrahutui,:;tci-;exciemetaetia 
cotrahuntur.  Quod  difcere  licet  ab  iis  cucttrbitis,  qux 
iingulis  dieb9a  medicis  vfurpari  folet.Naque  hx  cu  jnc 
diocri  quada  flama  hxretes  alicui  parti  corporis,  ad  fe 
attrahunt  tam  vicinas  quam  remotas  materias,quu  ali 
qui  iint  qux  fortita  funt  quodda  munus  ita  attrahedo, 
Vt  lngenerata  caliditas  attrahit.  Si  igitur  cucurbita  hx 
res  tot  poteft  mouere,multo  plura  arbitror  polie  infla- 
macione,  atque  eryiipelas,  aut  aliqua  fimili  arTedione, 
ad  le,vr  decet,attrahere.Aljo  quoq,  cafu  vrinx  apparet 
ablque  cotentis,  vt  natura  expellente  aliquo  excrcmc- 
ta,ob  imbecillicate  mgenita  riiebri  a  cogene  multtrudi 
nis.  Extitit  entm  etia  hoc  ipium  rattone  quadam  mebrt 
debtlitati,vt  ad  ipfum  omne  iriutile  expeileretun>  a  v- 
bi  infirmii  mebrum  nequiuit  inanu  tenere  permanctc 
vi'  tute  excretrtce,iIlato  materixcunlulo  grauatii,n6  fo 
liim  no  repeiht  materia  intluenttu,  ied  etta  iuperinfluc 
tiu  lufcipit,ob  defatigita  (vt  videtur)virtute'  expultri- 
ceAed  orario  de  viitns  hypoftaii  priuatis  fufFicie"ter(vt 
arbicroi  ):ra£tati  nuc  fint  itur:oportet  enim  leruafe  ne 
dtlputationes  protrahatur.Veruntainen  nos,tanqua  a- 
lio  imtio  iticiperemus,  dicamus  quas  ob  cau!as  proflu- 
ant  vrinx  varix  diueriis  xtatibus,&  teporibus,&regio- 
nibus.&  t'ixtis,atque  moribus quibufda  ditiefns:etude 
hifce  in  iis  qux  de  iudiciis  fcripta  fut,difputatu  fit.Na- 
que  hoc  modo  vbi  tra&atu  fiierit,  difputatione  de  cau 
fis  vrin.iru,optatu  fine  adepta  elie  arbitramur:  atq;  vt 
&  politiones  i  i  prionb''  ltbris  faftx,  hoc  pado  redditis 
cauiis  certa  fide'  ceperint  Et  ne  captiofa  oratio  altqua, 
&  captu  difTicilis  videatur,  fubiugemus  capitailla  qux 
definitafiit  in  iis  qux  de  iudiciis,vt  fuper  illis  caufas  ex 
pHcantes,mutua  fidem  inter  illa  ftudctibus  faceremus. 

DE  CAVSI.i  VRINARVM  PER  GENLRA     ET  AE- 

tates,  c  A  p.  v  i  r. 

Vfrorum  temperatoru  vrinx  funt  fubrufx,atque  fub 
ilauxfatque  mediocres  in  conftftentia  &  contetis. 
Cuius  rei  reddita  eft  caufa  figillatim  hbro  fuperiorea. 
me  definiro.Verunr amen  Iicebit  mihi  repetenti  hac  iri 
p-rte  oracionem  illambreuibus,aliqua  dicere.Nanque 
vbi  demonftratum  eft  in  mediocribus  concoctionibus 
fanguinis  etiam  bilem  reddi  mediocri  colore  ,  iiue  fla- 
ua,iiue  rufa  i|t,decens  eft  vt  ab  eo  illinc  di  ftributo  hu- 
more  flairo ,  atque  miftione  facta  cu  ferea  humiditate, 
vrinx  iubrufx  &  fubflaux  producantur-atque congru- 
entes  coniiftentix  in  concociionibus  perfeftis^qunruni 
alba,&  Ixuia-.&  xquabilia,atque  ad  fundum  conccden- 
tia  funt  contenta,etiam  altefatioriem  conuenientem  in 
tertia  concoctione  arguentia.  Virorum  antem  florenti 
xtate,  atqlte  teperatorum,  vrinx  quales  fint  iam  antca 
didtum  eft.Atque  fttper  eis  redditxfunt  caufx.qu^ruin 
nunc  etiam  meminimus,\rt  locus  poftiiht.Conueniens 
eftetetiam  reliqua  qux  in  ris  qux  de  ittdiciis  dict-i  funt, 
repetere,  vtredditaru  caufarum,a  nobisperfecta  pro- 
cedat  oratio.  Igitur  fenum  vrinx  ad  album  vergentes 
apparent,fubtenues,  atque  efTugientes  mediocritateni 
fubftandx,  quaru  contenta  pauca,&  veluti  cruda  funt. 
Puerorum  vero  valde  iuuenum  vri'ix,('olore  pai  u  infe 
riores  funt  fubflauis  &  fubr  ufis,  fed  prope  fuperat  fub- 
ftantiam  vrinarum  virorum  xtate  florenti,ac  conterita 
plura  poffident.  Hic  fermo(vt  arbitror)in  ris  qux  de  iu 


inde  in  infignibus  euacuationibus  ventris  diutimfque,  q  dicris  fa£rus  eft  ,  caufas  vero  hifce  rationibus  difcere 
Vrinx  hypoftali  priuatx  cernutunaut  qubd  cotentaim       oportet.  Ergo  qtium  fenum  xtis  quantum  pioceiferit, 

fantum  verfus  frigidum  declinat,par  eft  vt  vrinx  &  al- 
bx  &  tenues  reddatur,tu  genuuia  caliditate  marcefcc- 
fe,tum  concocf  ione  dimintita,obfcurataq;  ab  ennnctia 
fhgiditatis.Prouide  decens  eft  nutritione  diminuta,vt 


petu  exeiidi  illac  ceperint,aut  quod  ob  euacuatione  im 
becillitas  quxdam  accidat  virtuti  cococtrici:  infuper  & 
ob  multa  materix  corruptione,a  qua  nihil  fumere  natn 
ri  venftmile  eft.Naque  vbi  materia  habilis  eft,etia  ini- 
bi  ntttritio  fit,  atque  prxter  hxc  excrementi  alicuius  fe 
queftratio,vtdi<frum  eft.Vbi  aute  egeftas  fit,^c  mate- 
ria  deefit,aut  quia  no  adeft,  aut  quia  etii  adut,  prorftis 
corrupta  aut  alterata  eft.neque  nutriti  ani'mal,neq;  fu- 
ferflui  quicqua  quoi  a  nutritione  reieclu  eft,excefni 
poteft.Ouinetia  nihilominus  vrinx  abfque  cotentis  ap 
pa-entob  collectione  totitis  materixfa£ta,aut  ab  infli 
jnitione.attt  aliqtta  alia  affeffione.Na  ob  multa  calicli- 
fate  attrahutur  excremeta,taqua  humoribus  mehorib'' 
deficerct.Naq.ue  vbicotigeritimmefam  caliditate  abu 


contenta  minora  fpeclentur.proportione  refpondentia 
alfumptioni  nutritiuarum  humtditatum  :  quonia  fenes 
impotentiores  reperiuntur ,  tum  quia  diftribiuio  perdi 
ta,tu  quta  concoftio  mulrum  debilttata  eft,  eorym  vri- 
H  narum  contenta,&minora,&  vefuri  incoct'.!  infpiciuri- 
tur.Puerorum  verb  quu  naturafis  &genuinus  calor  ex- 
titent  multus  ,  atque  vna  cummulta  humrilitate  natu- 
rali ,  vrinarum  colores  fucre  rem iHiores  Cjuam  qux  in 
juuenibus  proueniunt,multa  humiditate  madefcentes. 
Quatenus  vero  abundat  genutna  caliditas.,meliorc  co«. 

ddd.1i. 


IOJ 


A  C  T  V  A  R  I  I 


$04 


fifte.ntiam  accidit  profluere  quam  qui  in  florente  xta 
te  generatur.  Caliditas  enitngenuina  maior  meliores 
concocliones  efficit.  Caliditas  enim  iuuenum  florentis 
xtacis  etiammaior  quum  fit  qualitate  quam  quatitate 
(iamenim  verfus  acutum  coceffit),etiam  coloies  quos 
diximus  prxfentauit.  Puerorum  vero  caliditas  potius 
quantitate  prxftans,  circa  fubftantiam  humorum  pro- 
ducendam  excelluit.In  quo  minime  mirum  fit ,  fi  horil 
muita  contenta  fpedtetur  in  vrinis,  fi  multa  humorum 
elaboratio  facta  iit.  Adde,pueros  multum  comedere  fo 
lere:quamobrem  accidit  hinc  multa  excremeta  gene- 
4rart«  Non  pauca  etiam  effe  contingit  ob  nutricis  facul- 
tatis  a&ionem,  quxneceffitate  membrorum  requiren- 
tium  fit.Kanque  calori  opus  eft  materia,  tum  ad  nutri- 
endum,  tum  etiam  ad  membrorum  incrementum.  Et 
idcirco  plura  contenta  fpedtantur  in  pueris  quam  fe- 
nibus  &  iuuenibus.  Sed  difputatio  fuper  xtatibus  iam 
fufficieter  explicata,hicfiniatur:atquede  reliquis  poft- 
hacdicamus.  Mulierum  igitur  iuuenum  vrinx,etfi  in 
omnibus  mediocres,  mancx  tamen  funt,  colore  fubru- 
fo  atque  fubflauo.Quinetiam  pellucidiore  quodammo 
do  fubftantia  fpedtantur.-plura  quoque  contenta  quam 
vrinx  viroru  habent.  Huiufcemodi  iudiciis  vrinx  mu- 
lierum  probatur:  fed  caufx  ii  fubiundtx  fuerint,firma- 
tierint  iudicia.Cenus  itaque  muliebre  domefticum  eft, 
ac  paucis  exercitiis  vtens  ,  atque  remiffam  habens  na- 
turalem  cnliditatem,habita  comparatione  ad  calidita- 
tem  mafculorum,  efficit  concodtjones  debiles:  poffn'et 
autem  naturalem  ignem  languidum  .Hxc  ipfa  fubnlbi- 
das  vrinas  pariunt,atque  fubtenues,  non  perfedtam  co 
codtionem  &  xqualem  ei  qux  in  maribus  fit  capietes: 
plura  vero  contenta  duabus  de  caufis  (vt  arbitror)  ob- 
tinentes.Nanque  tum  exceffu  naturalis  humiditatis,til 
abundantia  excrementorum  qux  oriuntur  a  debili  co- 
codtione,  plura  quoque  cotentain  vrinis  apparere  ne- 
ceffe  eft.  Quamobrcm  ab  hifce  quifquam  fi  confide- 
rauerit  orationemqux  de  iudiciis  habita  eft ,  fumme 
verameffe  fufceperit. 

DE    CAVSIS      VRINARVM    Q^V  AE  A     S  I  M  P  t  I- 

cibus  intemperaturis  profluunt,  ca  p.  v  1 1  r. 

DE  vriiiarummutationibus  qux  proueniut  a  fimpli- 
cibus  intemperaturis  intenfis ,  hoc  padto  dicedum 
effe  conuenit.  Nanque  caliditas  palum  exccdens  me- 
diocritatem,fubrufas  &  fubflauas  etiam  gignit  vrinas: 
fed  plus  exaudta  ,  rufas  &  flauas:  qux  mediocritatem 
fubftantiarum  tranfgrediuntur,  &  fplendor  quidam  i-« 
pfis  adeft.-contenta  veromediocria,  fed  albedine  qunm 
fecundum  naturam  ipfis  ineffe  dixjmus,diffugictia.  Co 
traria  hifce  pro  lucit  figiditas:  nanque  qu  antum  frigi- 
ditas  intenditur  ,  tantundem  albefcunt  vi  inx  ,  atque  a 
mediocri  fubftantia  recedunt  quodammodo.Quinetia 
afperiorem  fuperficiem  ,&  contenta  minora  &cruda 
conceperunt:  interdum  vero  vniuerfx  craffefcunt  atq; 
conturbantur.  Humiditas  quinetiam  obtundit  natura- 
lem  vrinarum  colorem  in  aqueum  vergetem  ,  atque  in 
fuperficie  earum  adeft  afperitas  .-contenta  &plura  & 
crudiora  fpedtantur.  Atque  hoc  padto  in  fubftantiafe 
haberevrinas  oportet.  Siccitas  quinimo  diminuit  vri- 
nistam  humorum  quam  contentorum  quantitatem: 
pellucidum  affert  &  fplendorem,atque  color  hifce  ad- 
cft,qualis  eft  naturalis  ,  &  fubftantia  mcdiocris,  modo 
defedtus  nutritiux  humiditatis  nonaffuerit.  Acriores 
fiunt  vrinx  exaudta  caliditatis  qualitate  :  vrinx  eiuf- 
modi  fe  habent,  qux  ab  intemperaturis  producuntur. 
Atveronunc  fubdamus  caufas  iudiciis  fidem  facien- 
tes,hoc  padto.  Igitur  caliditate  intenfa(vt  didtum  eft) 
mutantur  vrinarum  colores.  Ergo  decens  eft,vt  etiam 
in  iis  qui  capiuntur  ab  intemperatura  calida:fiquidem, 
fi  modefta  fuerit  caliditas,vrinx  fpedtantur  fubrufx  ac 
fubflaux.Eadem  veroexaudta,rufx  ac  flaux  profluunt. 
Namvbi  ingcnerata  caliditas  cfficit  bilem  acriorem, 
atque  humiditas  ablata  eandem  purificando  mimrit, 
tales  colores  in  vrinis  apparere  neceffe  eft.  Didtum 
quinetiam  eft ,  Caliditatis  prxftantia  fieri  mediocres 
concodtioncs ,  vt  inde  vrinarum  confiftcntixmodera- 
txapparcant:parcft  vt  eadem  abundantc,nondum  ta- 


A   men  djffoluente  corporis  valetudinem,  vrinxhabeant 
coniiftentiam  fupra  medioci  itatem.  Ncque  mirii  cui- 
quam  fit ,  fi  vrinxfuperficies  fplendefcat  ob  intenfam 
qualitatem  humoris  colorantis.  Nanque  exaudta  acri- 
monia;&  humiditatem  afperantem  conlumente,  fplen 
dor  confpedtatur.  Prxter  hxc  contenta  cxteris  in  re- 
bus  mediocria  quum  fint,non  abs  re  fuerit ,  fi  ea  ob  in- 
temperaturam  a  caliditate  adaudtam  , perdiderint  ali-. 
quid  albedinis,  quum  tindtura  quxdam  ab  exuperantia 
bilis  diftributa,  coloret  ipfa  contcnta.  In  iis  autem  qui 
B  a  frigida  intemperatura  corripiuntur ,  quo  magis  ver- 
fus  fiigidius  proceiierit,  eo  albiores  colores  prxrentan 
tur  in  vrjnis.Quum  enim  demonftratum  fit  quod  bilis 
flaua  mediocrcs  vrjnas  colorans ,  fit  a  mediocritate  & 
exquiiita  concodtione  ,  optimo  iure ,  fi  non  exquifita 
fuerit  concodtio  ob  aliquem  frigidum  affedtu,bilis  fla- 
ua  proprium  &  genuinum  colorc  non  habebit ,  fed  re- 
cipiet  vel  pallidum  vel  fubpallidum,pro  modo  erroris 
qui  in  concodtione  fuerit.  Quamobrem  congruere  vi- 
detur,vt  obmiftionem  ferofx  humiditatis ,  appareant 
q  diucrfi  colores  vergentesad  album  ,  ratione  recefius  a 
perfecla  concodtione.  Proinde  vrinx  humor  conccdit 
verfus  tenuiorem  confiftentiam,  quum  non  facilea  ge 
nuina  cahditate  dometur  arque  concoquatur.  Quin  ob 
eandem  rntionem  vrinx  fuperficies  afpera  fpedtatur» 
quod  humor  qui  fplendorem  eUm  prxbebat ,  dum  co- 
queretur ,  concodtioiie  fruftratus  iit.  Minora  tamen  & 
cruda  contenta  harum  vrinarum  funt.Nanque  diminu 
to  calore,etiam  diftributio  minor  erit:minora  vero  de- 
cet  effe  etiam  ea  qux  a  minore  humorum  affuinptionc 
D  proficifcuntur.  Ttem  in  conco(ftionibus  qux  ob  imbecil 
litatem  caloris  praitx  ac  debiles  euaferunt,  &  conten- 
tacrudiora  fpedtantur.  Nequemirumfi  conturbentur 
&  craflefcant,vbi  cruditas  vincit  ob  imbecillitatem  co- 
quentis  &  alterantis  calidjtatis.Nam  vbi  caliditas  natu 
ralis  prxftiterit  materix,  tum  ea  qux  tenuia  funtcraf- 
fefcunc  Concodta.  Qux  vero  alia  ratione  rraffa  era"-,hxC 
tenuantur  atque  diffeparanrur  :  quas  ambas  confiften- 
tix  (pecies  per  diuerfas  caufas  potuit  introducere  inte- 
peratura  frigiditatis  :  tenuia  enim  potius  per  puram  i- 
£  pfius  intemperaturam ,  craffa  vero  per  crudjtatem  qux 
humoribus  accefiit.Humiditas  quinimoargui  poterita 
quantitate  excrementorum  :  confirmauerit  etiam  ob- 
fcuritas  diftrtbuti  coloris.  Nam  quum  concodtio  eua- 
ditimperfedta  ob  humiditatis  exceffum  ,  &  merMocris 
confiftentia  non  eft,tum  fubtenues  fpe<ftantur,&  colo- 
rps  deftituuntur,eo  quod  miftio  fuit  cum  multo  ferofo 
humore.Neque  quoque  mirum  fit  fi  multa  &  cruda  fpe 
Ctentur  contenta:  nanque  ab  humorum  humiditate  fa- 
cilis  producitur  diftributio,  quarepar  eft  vt  multa  ela- 
p   boratio  adfit.  Accidit  autem  quum  humidum  quod  di- 
ftribuitur  multum  fit,non  perfetfiam  humorum  elabo- 
rationem  fieri .  Pro  nde  fit  vt  contenta  umulta  tum 
cruda  prxfentctur. At  vero  in  iicca  intemperatura  qur 
corpori  accidit,vrinarum  humiditates  paucx  profluut, 
ob  paucitatem  humiditatis  :colores  verofunt  quales 
qui  fecundum  naturam  in  iuuenibus  &  exercitatis  ho- 
minibus  apparent.    Ouod  ii  ilta  intenderetur  etiaM 
hxc  ipfa  increfcerent:  &  conilftentixredduntur  fmi- 
les  fanis&  mediocribus  ,i"terdum  tamen  ifitendun- 
G  tur.  Colores  vero  ejufmodi  manent,  humore  colo- 
rante  nihil  patiete:  &ft  ille  increuerit,  colores  quoque 
increfcere vjdebuntur.  Vcruntamen  quemadmodum 
in  humiditttis  exceffibus  non  facile  prxftat  conco£trix 
facultas ,  fic  nunc  jn  ftccis  inteperaturis  faciilime  prx- 
ftans,  non  mbdo  efficit  mediocrem  confiftentiam,  fed 
etiam  interdum  quandam  craiTitudjnem  infert.  Splen- 
dor  veroquidam  &  Ixuitas  illuftrant  fuperficiem  vri- 
nx  ob  vigorem  colorantis  humoris.  Contenta  quine- 
tjam  piuca  funt ,  quum  pauca  fit  qux  diftribuitur  hu- 
miditns.Eadem  funt  mediocri  fubftantia  ,  atque  exacvre 
c6co£ta,quod  facile  domita  funt  a  caliditate  cocoque- 
te.  Atque  oratio  de  caufis  vrinarii  in  iis  vtinis  quxab 
intemperaturis  iimplicibus  profluunt ,  hoc  patfto  tra- 
«ftata  fit.  Id  aute  nos  latere  non  debet,  hxc  didla  effe  de 
qualitate  vna  hominis  intemperati,cxteris(quoad  fieri 


H 


IO^ 


D  E  V  R  I  N.    C  A  V  S. 


/Ofj 


poteftjmediocribusmanentibus.  Quumautem  difpu-  A 
tatioderiniuitcaufas  tntemperaturarum  fimpliciQ,lice 
bri  viro  ingeniofo  adinuenirc  ex  hifee  quaiitates  copli 
eatas  «c  intenfas.  Adhxc  m"  iis  qux  de  uidiciis  di&um 
eft,eoru  qui  mediocriter  fe  exercet,  mediocres  vrinas 
profluere:  veluti  quoque  in  niuenibus  &  exercctlbus  fe 
di&um  eft.  Eorum  vero  qui  vltra  quam  par  eft  labora- 
rint,ftq;  exercueririt,  yrinas  etiaerga  rufum  flauumq; 
colorem  vergere,atque  earum  cotenta  pauca  eile  &  te-r 
mu.i,etiam  in  colore  alterata:  quinetiam  ipte^dum  col 
liquaminaquxda  in  hifce  innatat.  Segne  verb  ac  fede-  g 
taria  vitattitradUeentiUj&yrinai  ad  album  vergunt,& 
contenta  plura&cruda  fpecTrattir.Igitur  vrinarum  eo- 
rum  quimodeftc  fe  exercetit,caufx  in  fuperioribus  ex- 
plj ca tx  funt ,  vb i  d ifputa t um  e ft  d e  ho m i  n e  v fq  ue q  n a - 
que  mediocri&  inaffe&O.Sed  nunc  fubdere  reftatcnu- 
fas  vrinarum  eorum  qui  immodice  fe  exercent:  deinde 
fimiliter  eas  ,  qux  vrlnaru  funt  illorum  quiin  fegnitie 
atque  ocio  vitam  terunt. 

DECAVSIS   V  R  I  N  A  R  V  M  tORVli    Q^V  !   S  E  P  LV  S 

mfto  exercent  ac  fegniter  viuunt,  cap.ix. 

QVummaiorquampareft  fit  calidi  motio,accenfa 
nb  exercitiis  externis  plus  iufto  exauc~tis,tum  bilio 
f"s  humor  augetur,combuftus  ab  accedente  caliditate. 
Quinetiam  per  eiufmodi  accenflonem  vrinarum  colo- 
res  ad  rufum  &  flauuni  attoiluntur.  Diminuta  ergo  fe- 
rofahumiditate  quxtemperabat ,  atque  biliofi  humo- 
ris  adau<fta  qualitate,neceiTe  eft  cotenta  &  pauca  &  te- 
Tiuia  fpectari.  Quum  autem  membra  ab  exccffu  cahdi- 
tatis  attenuentur,  &  digerantur,  diffl.ua  velfudore  vel  p> 
infeniibih  tranfpiratioue  :  rarefa&a  ob  exercitia  pelle, 
decens  eft  vt  exauttis  eiufmodi  exercitiis,aliqua  colli- 
quamina  in  vrinis  appareat  innatatia,  profe&a  vei  a  re 
nib^vel  fortaffe  ab  aliis  quibufda  partibus  eorporis,tu 
multacumotu  caliditate  aliquo  pingui  colliquefadro. 
In  iis  vcro  qui  ociofam  &  inertem  vitam  viuunt ,  vri- 
nx  recediit  a  mediocritate  coioris,  vergetes  ad  album, 
ob  paucitatemcalidi  motione  habentis  ,  ac  in  feipfum 
jnclinantis,atque  vacatione  motionis  marcefretis.  Si- 
quide  veluti  irt  rogis  euenire  folet,vbi  ligna  fufficieter  £ 
congeftafuerintjli  quifqua  extrinfecus  motus  fadtus 
fitjfacilius  acceditur  atqiie  coburitur  materia:&  fi  qiiic 
qua  proie&u  in  rogiifuerit,  ftatim  abigne  dcuoratur. 
Vbi  vero  nulla  foris  adhibita  fuerit  motio,  tum  magna 
difficultate  diftributa  materia  vritur ,  atque  metu.s  ori- 
tur  no  paruus,ne  ignis  extinguatur  a  multa  diuerfaque 
fuperimpofita  materia.  No  aliter  accidere  iolet  ociofis 
&  exercitatishominibus.  El  ob  rem  ad  album  indir.it 
eolor  vrinarum  tlloru  quifegnem&  quietam  vitadu- 
cunt :  cotenta  ver6  earum  &  multa  &  crtidiora  fpecla- 
tur.Naque  quieta  vtta  facile  diftributio  fien  poteft  atq; 
alteratio,fed  cococtione  facit  ealujitatis  prxftantia. At 
qina  demoftratum  eft  ,  qubd  caliditas  non  mota  traclu 
teporis  mnrcefcere  foleat,  deceter  in  viris  ociofioribus 
accidit  plura  fpe&ari  cotenta,  atque  crudiora  fruftrata 
perfecta  coco&ione.  Atquejhac  in  parte  terminetur  o- 
ratio  de  caufisvrinaru  fe  exercetiu  atq;  ocioforii.Poft- 
hac  verb  trafeundu  eft  ad  caufas  affignandas  vrinarum 
a  temporibus  anni  atque  regionibus  alteratarum. 

DECAVSIS    VRINARVM     VARIATARVM  ABq 

anni  temporibus,&  a  regionibus,  cap.  x. 

INeunte  vere  vrinarum  colores  albi  funt  &  fubflaut, 
etfiinterdu  craffefcant :  quantitas  verb  humoris  ea- 
rum  maior  profluit  habita  ratione  ad  comefa.Conten- 
ta  quoque  &  plura  &  craffiora  fpeclrantur  :  fed  procede 
te  tempore  verfus  calidum  ,  colores  afcendunt  ad  me- 
diocritatem,eodem  modo  co.ntenta.  /Eftate  verbin- 
eute  vnnx  fubflaux  &  fubrufx,contenta  verb  tenuiora 
exeunt.  Sed  xftate  vigente  vrinarum  fluores  pauciores 
,  funt  habita  ratione  adcomefa ,  fed  vergetes  ad  flauum  H 
atque  rufum.Quarum  confiftentix  funt  paiico  recede- 
tes  a  temperato  ,  etfi  quidamfplendorineis  refulferit: 
eontenta  quoque  &tenuia ,  &  minora,  atque  colorata 
fupra  albedinem  funt.  Declinante  verb  xftate,  atque 
autumno  ineunte,  remittuntur  colores  ufluoris  quam 


coutentonim,fed  tenuiaettam  rnanent.  Procedente 
verb  ad  fngidius,etiam  colores  mediocres  redduntur 
In  hyemali  autem  iolftitio  vrinx  funt  quantitate  mc- 
diocres,fed  fubalbidx,contenta  plura,coniiftentix  ve- 
rb  mediocres.  Vigente  verbhyeme  color  vrinx  albus 
eft,cofiftentix  vero  inxquales :  na  interdum  crailx,  in- 
terdii  tenues  fpeclantur.  Quatitas  fluoris  maior  quam 
mediocris;contenta  verb&phua  &  cl  uda  frequentitts 
infpiciuntur,  qux  difterentiis  temporum  anni  alterotx 
eiufmodi  vunx(vt  paucis omniadicarn)videntiir.Reli- 
quum  eft  caufas  harum  repertas  docere.  Nam  hoc  pa- 
ftofacla  difptItatione,faciIius  erit  reddere  caufas  fu- 
per  regiontbus,  qiix  ratione  refpondent  jpfii  ailni  teni 
ponbus.  Sed  repetenda  funtprxdicl:a,ac  fuper  vnoquo 
quee^>ru  reddenda  eft  caufa.    Ineunte  igitur  vere,at- 
que  fole  verftis  nosreuertentc,tumquum  Vergilixin- 
tempefta  nofte  fpe&antur ,  vrinarum  colores  cti.im 
funtaibi  &  fubpallidi,  &  confiftenrix  inagquales  ,  fed 
quantitate  maiores,  content.tque  &  maiora&  critda. 
QinndoquidS  frtgoris  adhuc  domitiantis  ambitii  vin- 
citur  naturalis  calor:quare  defeftus  concodlionis  acci- 
du.nt  tam  in  colore  quam  in  confiftentia.Quia  vei  o  a- 
Jnnenta  plura  funt ,  multorum  verb  comeiorum  plura 
funt  excrementa  atque  contenta  vrinarum,  ex  hifce  e- 
ti  im  plura  &  cruda  fpeftari  hecefTe  eft ,  non  vt  par  eft 
domitis  humoribus.  Adhxc  maiores  vrinx  profluutab 
humiditate  humorumin  corporeper  totam  hyemem 
collefta.  Hyeme  enim  vbi  multi  ctbi  aliuinpti  fuerint* 
atque  longiores  trahentut  fomni,  adetitque  aeris  qua- 
litas  frigiaa  &  humida,decens  eft  hufnorum  crudoruni 
non  paruam  congeriem  cumulari.  Quinetiam  hyeme 
etiam  manente,iptilatur  eiufmodi  matena,ac  paiilo  for 
te  plures  quam  mediocritas  poftulatj  profliuuu.  Sed  v- 
bi  ver  illuxerit,&  conftitutio  humidafuerit,iainque  bu 
mores  rnelius  coricofti  ic  foluti ,  tum  vrinx  maiores 
quam  affumpta  comela  deceat,minguntur.  At  verb  tc- 
pore  procedente  ,  tumque  quum  Suculx  orientales  ap- 
paruer int,&  colores,&  confiftentixjnon  modb  conten- 
ta  ad  mediocritatem  cocedunt.  Siqtudcm  dum  aer  nos 
ambi.ens  extiterit  temperatus,omnia  quoque  qux  pro- 
pter  hanc  p  -xcedentem  conftitutionem  alterata  erant, 
ad  mediocritatem  reducuntur.Quando  vero  aeris  uos 
ambientis  temperatura  non  admodum  frigida  fuerit-s 
vt  genuinam  caliditatem  Ixdere  poffit ,  nec  adeo  cali- 
da  vt  digerere  valeat  caliditatem  qux  in  nobis  cft.tam 
naturales  vires  acliones  noftras  excitant  ad  mediocri- 
tatem,&id  quod  feciidum  naturam  eft,modb  nihil  ex- 
trinfecns  impedimento  adftiterit.At  verb  quum  Orien- 
talis  Orion  exoriri  cccperit,i.Tmque  xftmii  folftitiu  ad- 
erit,tum  vrinx  apparent  fubflr.ux  atqtte  fubrufx,&  co- 
tenta  mediocribus  tenuiora  ,  idque  decenter.  Caio- 
re  enim  liberc  in  toto  corpore  diffulo,  atqtie  domi- 
nante  prxfenti  materix ,  ccncoftioncque  facta  vt  de- 
cet,etia,m  vrinx  profluere  probantur,mcdiocrem  colo- 
rem  habentesjfed  tenuicres,  ncc  aliccr  fe  habent  con- 
tenta  m  eis:  horum  pltires  partes  tenuantur,atque  dige 
runtur  ab  aeris  caliditate.  Vigente  verb  xftu,  tumqile 
quum  Procyon  orient;ilis  exoritur,vnnx  quatitate  mi- 
nores  profluut,habita  ratione  ad  ea  qux  diftributa  fu ta 
Quinetiam  attolluntur  ad  colore  flauu  &  mfnm>&  ca- 
rum  cofiftentix  funt  tenuiores  temperatisutem  conre- 
ta  &  pauca  ,  &  tenuia  ,atque  quodammodo  coloratam 
albedinem  oftendentia.Siquiderii  aeris  calore  qui  ncs 
ambit,vigente  atque  attrahente  ad  fe  noftru  hunc  na- 
turalem  iguem,eimdcmquein  qualitate  intedente,ma 
iores  fiunt  ac  frequentiores  bibitiones :  minores  verq 
excretiones  qudm  bibita  poftulat,  partim  diffoluta  liia 
terja  in  fudores,  partim  digefta.per  occultas  euapora- 
tiones:quinetiam  adauftabili  ab  aere  xftuante  ,  ctiam 
colores  memorati  fpeclantur.At  calore  naturaii  dige- 
fto ,  conco&iones  fecundum  naturam  dimmutx  p o- 
uertittnt.    Idcirco  vrinarum  confifl.entia  tenuior  gi- 
gmtur,cotenta  quoque  colorantur  ab  abuhdanm  bilisy 
fed  minora&  tenuiora  fpeitantur ,  qu6d  digeratur  & 
tenuetur  materia,atque  concoftiones  debiliores  fiant, 
PltiraH  a  q-ue  ex his  qux  difta  furit,  accidunt  ob  c-lorc 

ddd.iii. 


107 


naturalem  extrinfecusexpugnatum.  fneunte  autem  au  A 
tumno,quumque  Ardurus  exontur,  remittuntur  colo- 
res  tam  ch)matis  lpfius  quam  contentorum  in  eo,  c5- 
cedendo  ad  mediocritatem,led  remanet  tenuia,&  pel- 
lucida,&  pauca.  Siquidem  calore  vehementer  diminu 
to,etiam  colores  qui  ob  illum  vehemenrer  excreuerat, 
ihcipiunt  fubduci  ,  quoufque  definere  videaturcalidi- 
tas.  Quinetiamob  aeris  prxftantem  ficcitatem,  &mi^ 
nora,&  pellucida,  tam  chyma  quam  contenta  in  eo  fpe 
dantur.Procedente  vero  tempore,atque  tum  cum  Ver 
gilix  orientales  occidunt ,  tam  co.ores  quam  contcnta  ^ 
mediocria  funt :  quod  concodiones  meliores  fiant,vbi 
nimia  difflario  ada  fit  caliditatis  aeris  compreflx.  Na- 
que  frigidis  ventis  fuperflantibus  ,  caliditas  Iiaturalis 
refumit  vires,atque  temperamentum  omnibus  conco- 
dionibus  affert.  Quum  autem  hybernii  folfticium  ad- 
erit,Capraque  orietalis  occidat,  tum  colores  a  medio- 
critate  recedunt,  atque  coniiftentix  tenuantur:conte> 
ta  ver6mu!tiplicantur,fortaflc  etiam  mediocria  ferui- 
tur.Quandoquidem  aere  frigidiore  redado,vna  quoq; 
alteratur  quodamodo  interna  caliditas,  atque  mcrelcit  C 
humor  pituitofus ,  ita  vt  oporteat  humorem  colorante 
quiinnobis  eft,debilitatuni  ebfcurari.Quia  verocibo- 
rum  fumptiones  ampliores  fiunr,  &  concodiones  iunt 
validiores,eo  qubd  tum  calor  roboratimac  lomni  lon- 
giores  accedut  adiuuantes  ipfas  conccdtiones,  fit  vt  co 
tentaplura  fpedenuir.  Vigente  vero  hyeme-atque  tum 
quum  Fauonius  fpirare  inceperit ,  vrii.arii  humorma- 
ior  eft,  habita  ratione  ad  comeforum  quantitatem,  at~ 
que  albx  infpiciuntur ,  &  inclinant  ad  coniiftentiarum 
intemperatura"s:co':enta  vero  inhifceplura  exiftut,at-  D 
quecrudiora  funt.  Quandoquidem  frigore  neriseoul- 
que  ex'udo,  vtetiam  noceat  genuinx  caliditati>bilio- 
foque  tum  prorfus  tabefcente  humore,  nlb^s  proiluere 
vrinas  compertum  eft.fed  differentes  conliftentiis.  hi 
aut  erunt  te:  ues,eo  quod  non  adeptx  fint  perfeda  co- 
codionem,quod  accidit  ob  prxftantiam  frigiditatis  a- 
eris:aut  craflx  & conturbatx  ob  humorem  qui crudus 
vocatur,  per  propriu  tepus  vigentem.  Quonia  aute  ge 
nnina  caliditas  non  poteft  domare,  &  concoquere  mul 
ta  comefa  ,&  frigus  proprietatem  habet  cogere  mate-  ^ 
rias,  ob  id  contenta  plura  apparent  profeda  a  multa  e- 
laboratione  nutritionis.  Cruda  vero&  crafliora  inter- 
dum  videntur,  aut  prx  frigiditate  tabefaciente  genui- 
num  calore,  aut  prx  mntcria  in  diftributionem  fumpta 
Ionge  miiore  quam  virtus  valeat  per  caliditate  perfi- 
cere.  Hx  igitur  funt  caufx  vrinarum  mutatarii  perfin- 
guh  tempora  anni,  quxre.Idi  poiiunt  ab  iis  qui  ftudiis 
harumrerii  de'edantur.  Acvuufquifque  ab  hilceftim- 
pto  principio  confiderationis.poterit  quoque  reddere  F 
caufas  quxiiras  fuper  regionibus.Caufx  vero  vrinarum 
in  ratione  vidus  commutata,  rationem  habebut  fimi- 
lem  illis  qux  explicatx  funt  de  intemperaturis. 

D  E    C  A  i'  J  |  S      VRINARVM  PROFECTARVMA 

nutrimentis  bonis  &  malis,  c  a  p.  jei. 

NOn  mirum  cuiqiumefle  debebitfi  e  nutrimentis 
boni  fucci,  &  ad  coquendum  facilibus  faciles  co- 
codiones  vrmaTum  appareant,atque  fincera  contenta. 
Siquidem  quu  calor  naturalis  facile  alteret  qux  ad  co- 
quendum  faciliafunt,&expedite  nutritio  fiat  inboni 
fucci  aIimentis,promptifTime  omnia  perficiuntur,atq; 
omnia  qux  in  vrinis  videntur,hxc  mediocria  inlpiciu- 
tur,queadmodum  contrariu  accidit  in  cibis  malifucci, 
&  ad  coquendu  difficilibus,xgre  cocodiones  fiunt:cor 
rupta  aute  &  varia  contenta  fpedantur,virtute  conco- 
drice  non  fufcipientc  humorcs  ad  alendu  ineptos,  fcd 
illos  refpuente,liquando  fortafle  exhiberetur.  Fiunt  c- 
nim  incodiones  prxter  cxtera  ,  quia  cibi  ad  coquendii 
inepti  funt:aut  enimvirtus  concodrix  lxdi  folet  a  qua- 
litate  ciboru,aut  ab  corum  quantitate  exuperante.Na-  H 
que  multa,ac  virtutem  cxuperantia,non  facilc  domari 
pofliint  a  naturali  caliditate  :  qux  verb  praua  funtqua- 
litatcca  non  aliquaratione  admittuntur  ,  virtute  tra- 
drice  familinria  nutrimcta  folumodo  attrahcnte.Etfi- 
qua  fortuna  illa  fuerint  admifla, er.de  ab  cxpultricevir- 
ture  excerniltur.  Admitti  illa  poflut  ob  virtutis  aliqul 


A  C  T  V  A  R  I  I  |.,io8 

lxfionc  ab  aliqua  affectione.  Atque  de  hiice  hadenus. 


Dt       CAVSIS      VRINARVM      S  O  M  N  O  L  t  N  T  O  - 

rum,&  infomnium,  cap.xii. 

SOmnolcntorum  vrinxcnarratx  funt  ,  quxcolorc  ad 
album  vcrgente  habent,fed  cofiftentia  funt  vel  me- 
diocriter  tenui  vel  crafla:contentis  autem  pluribus  at- 
quecrudis  abundant.lnfomnium  hominum  verbprx- 
fertim  malelanorum  vrinxdidxfunt  eiufmodmuque 
funttenues&  \  erficolores,intcrdum  albx  apparentes, 
inrerdum  rufx,&  flaux,ac  oIeaccx,&  nigrx,led  in  cot£ 
tis  funt  magis  alienx.  Naque  aut  ipfa  cotenta  deficntt, 
autprxfentia  fi  fuerintilla,fubhmia  fut  &  afpera,&  co- 
loribus  malis  fpedatunqux  dida  funt  in  lis  qux  de  iu- 
dicns  fcripta  funt.  Kunc  vero  caufx  hoc  ordine  fubiu- 
gendx.c  lquide  nouimusfomnii  fecundu  natura,&ho- 
minis  fani,  fieri  ob  humiditate  fuaue  ,  atque  mediocrc 
caliditatem  naturale,hominis  vero  altter  affedi  fomni 
accidere  ob  humiditate  multa  ,  prxfertim  pituitofam, 
atque  ob  cibos  &  medicamina  frigida.  ^ed  vigilias  no- 
uimus  euenire  maxima  cx  parte  ob  liccitate,  mterdum 
etia  ob  caliditates  muItas.Quu  igitur  hocvel  illo  modo 
affedis  hominibus ,  &  fonmi  &  vigihx  fiant,deccnte 
ntionc  etiam  vrinx  eiufmodi  profluunt.Dcmoftratum 
enim  eft,vt  ad  album  vergetes  vrinx,cocodione  defe- 
cifle  demonfti  ent:ac  nihilominus  hifce  incodione  dc- 
monftrat  cofiftentix  vrinaru,declinatcs  i  mediocrita- 
te,atque  prxter  ha;c  etiam  cotentacruda  atque  muha. 
Igitur  vbi  eiuimodi  crud.itates  fuerintmcdiocres,fen- 
fibile  Ixfioneno  afferunt  patietibus  ,  fed  faciunt  vt  <lot 
mire  amet.^  aque  Juccis  crudis  paulatim  calefndis  atq; 
folutis,multi  vapores  humidi  alTurgut,cerebru  verb  cx 
illis  multa  nutritione  fniitur.Ouonia  verb  no  facilc  hi- 
fce  humores  deficiiit,n6  etia  vapores  ab  illis  orti  defe- 
cerint.  Quaobre  accidit  eo  pado  abundc  maderecere- 
bru,atque  lomnos  plurimos  gignere.Arbitramur  enim 
fomnii  gcnerari ,  vbi  nutrimetu  bonu  diftributu  ince- 
rebro  cocoquitur  dum'que  ipfum  cocoquitur,&  fenfus 
aiiimalcs  intus  colligutur.virtute  maiore  coercete  mi- 
noru  adiones.poftqu"i  vero  cotigerit  vt  aflumptu  nu- 
trimentu  cccodii  lit,foluuntur  eonexu  fefus,  atq;  hoc 
pado  animalibus  vigilix  rcpctutur.  Sed  tradatio  de  fo 
irno  ab  aliis  fufficieter  explicata,nuc  relinquatura  no- 
bis.atq;  procecedum  in  incocpto.Ergo fonoletorum  v- 
rinx  ob  eiufmoili  caufis  fiunt:infonium  vero  cotrarix, 
obcotra^-ias  cnufis(vt  arbitror):quadoquide  qux  delic 
care  ccAieu,  re,  hxc  fuapte  natura  vigilias  introducur. 
Qiiaobre  il.iua  bilis  eo  modo  attenuata,&  in  cercbrii  di 
ftributa,no  folum  no  ingei  it  ei  nutrimetu  madefacics, 
vcrumetia  anfert  id  quod  aceft,ita  vt  inde  homo  vigi- 
let.Naq;  eiuimodi  colores  potius  efle  proprios  flaux  bi 
lis  demoftratum  eft.  At  vero  quod  coteta  fint  iigna  co 
codionis  didum  eft.  Cocodio  vero  n6  tam  facile  fit,fi 
aut.iliqua  intepentura exceiTerit,aut  vfquc quaq;  cUi- 
gil  tuerit  honio  :  deces  eft  vt  cotetorum  fpedetur  i.  a— 
qu  ilitas.atquecofufio  maxima.  Vrinx  vero  Ibiflimx 
atque  tenuiflimx  profiuunt,  aut  ob  bilis  afcemmadi-. 
pfum  cerebrii ,  &  ita  manetes  fignificatvigilias  a  bile 
efie  in  cerebro,aut  ob  infania:  rpecie:naque  maxima  ex 
pirtevrina:  eiufmodi  infanientium  funt.Qiiinetiam  v- 
rinx  oleacex  atque  nigrx  frequetius  morte  minantes, 
nihilmirum  fortafle  fi  infonmie  afferat  &  infania.  Has 
caufas  fuper  lnfce  habere  poteris ,  etia  aliis  in  locis  di- 
dasdta  vt  fugiendum  fitd'di  repetere  adeo  importu- 
ne:procecendum  vero  pofthac  vt  reliqua  exphcentur. 

DE  CAVSISVRINARVM  PR  OFIVENTIVM  AB 

iis  qui  ve!  ob  fatietatem  vel  famem  116  cocoxerunr, 

c  a  p.  x  1 1 1. 

EOrum  qui  multum  comederunt  &  non  concoxcriit, 
vrinx  alnx.tenues,  ac  hypoftaii  priuarx  fpedantur: 
atque  perfeuerantium  in  c  uditate  vnnx  fuint,fubftan  ' 
tia  &  contentis  extranex.  Contra  vero  eorum  qui  ine- 
dia  laborarunt,primum  flaux,&  rufx,  &  tenues,  &  pri- 
uatxcontentis  vnnx  Ipedantur.  Fame  vero  preiiorum 
albx,tenuc'fque,ac  hypoftafi  priuatx  proueniunt.atque 
ad  prauos  quofdam  colores  tranfmutantur.  Scdfuper 
hifcc(quoadficripotcft)reddcndxfunt  caufx  indigcn 


tok 


D  E   C  A  V  S.  V  R  I  N. 


tibus&easrequirentibus,quxnon  contemnetidx vi-  A 
denporeruatdiligentibusrationum  exqliilitoribus.I- 
gitur  quum  concoftio  fien  foleat  vbj  cibi  fueriritdo- 
hiiti,cruditas  verbvbicibi  multum  exceflerint  menfu- 
ram,quemadinodum  vbicruda  minus  excelTermt  me- 
djocritatem  :  decenseft  vthac  ratione,  dum  homofe 
multis  cibis  orterauerit ,  error  a  pcrfecia  cortcoctione 
contingat  Nanque  aut  nihil,aiit  pantm  riatura  videtur 
elaborauifle  cibos:quum  neque  colorem,  ueque  iubfti 
tiam  mediocrem  effecerit ,  atque  abftulerit  contenta, 
tanto  reccflii  .1  concoclione.Veruntamen  in  quibus  mi  3 
nus  iufto  deciderit ,  traftu  teporis  verb  onerataindu- 
citur  ,  vt  fuftineaterrores ,  eiufmodi  virtus  femiperfe- 
ftas  aftiones  producit.Similiter  dicendum  de  lmpran- 
fis :  quandoquidem  femper  naturali  calori  comeiis  o- 
pus  eft,  vt  &  feipfum  confirmet,&  partes  corporis  nu- 
triantur,vbi  fufficiens  collecta  matena  fuerit,tum  qux 
decet  fieri  fiunt.Vbi  verb  il!a  defecerit,tum  in  feipfum 
conuertitur,ac  liquam  effe  hunliditatem  contigerit,il- 
lam  abfumit:qu.i  ablata  ipfe  acrior  redditur,&  rlaua  bi 
lis  proficit  qualitate  eius  calida  &  licca  inau&a.  Proin- 
devrinx  proueniunt  fecundumillam  calidi  affcttiOne: 
minora  verb  contenta  fpe&intur ,  vbi  deerint  hoiiinii 
alimenta  :  qux  quum  conco&a  funt  &  nutnunt,  mittiit 
hxcfignanutritionis.    Veruntamen  poftquam  calor, 
quoad  fieri  poteft,furrexerit,atque  intrinfecus  mdigue 
rit  nutt  tmento,ftatim  iple  contabefcit.  rpfo  verb  calo- 
re  tabefcente,etiamcorporis  habitudo  ftatim  parata 
eft  concedere  verfus  frigidum  &  album  &  prauu  :  de  • 
inde  etiam  ad  peius  vergentes  colores,&  coloribus  mu 
tuo  fe  habentes  fubftantias  reddit.  Atverode  huiuf- 
modi  rebus  quum  fatis  dichim  iit  (vt  arbitror)diiputa-  D 
tio  terminetur.Neque  vos  latere  velim  ,qui  ita  medio- 
crem  menfiiram  multx  difputationi  habedx  fuper  hi- 
fce  rebusfeci ,  vtetiam  opus  effet  fuperreliquis  alianl 
traftationem  facere,atque  illos  implicari  circainfini- 
ta,  qui  dum  via  breuiore  quod  ftudertt  affequi,  capere 
cupiant  ,in  aliquas  alias  difputationes  fecedentes  ,fei- 
pfos  iri  longas  traclrationes  lntrudunt.  Quamobrem  de- 
cere  videtur  vr  ab  hifce  tanquimab  alio  initio  aggref 
fi,refetamus  caufas  inuentas  fuper  reliquis  quxftioni- 
bus.  Nanquc  hoc  paftoa  nobis  facilius  &dift;iicreex-  ^ 
plicabitur  propolitum,atque  ftudioiis  promptius  lice- 
bitverbis  paucis  prxcepta  multa  difcere. 

DE     CAVSIS     VRINARVMPER    GENERA  AE- 

gritudinum,  c  ap.  xiiif. 

D'cendum  eft  hacin  parte  devrinis  appa-entibus 
in  firigulis  xgritudriiu  generibus,atque  earu  caufx 
reddendx.  Siquidem  hoc  pacro  deceritem  perfingula 
capita  compofitionem  fufcipiet  difputatio ,  atque  rinis 
decens  toti  orationi  ftatuetur.'gitur  di&umeft  in  tra- 
Oatibus  de  iudiciis  vrinarum,-in  febribus  ephemeris  F 
puris,nulla  caufa  alia  prxfente,videre  quiiquam  pote- 
rir  vrinds  non  inftgniter  mutatas.  Nanque  fiquo  modo 
contingeret  mutari,perparum  atque  occultc  mutaren- 
tur.  Febribus  eriim  ephemeris  generntis  ob  alteratione 
folius  fpiritus  ad  cali.iius  intefi  ,  par  eft  vt  ne  in  vrinis 
etiam  manifefta  fpe&ettfr  alteratio.  A  paruis  enirri  oc- 
cafionibus  parua  momenta,a  magriis  magna  proueni- 
unt.Quum  itaque  vrina  demonftret  humorum  altera- 
tionem,ephemerx  verb  febres  oriatur  e  miitationibus 
fpiritus,vtdictumeft,ad  calidiusintenfi:  decenseft,vt  G 
aut  nullo  pacto,  aut  perparum  alterentur  ephemeraru 
vrinx.Nanquepriufquam  humorum  materia  fentiatal 
rerationerh  naturali  fpiritui  accedetem ,  illi  foluuntur, 
vbi  fortiti  fintratioriem  vichis  conuenientem.  Sed  ta- 
men  in  febribus  ephemeris,  qutim  parua  quxdam  mu- 
tatio  fiat,etiam  parux  fpeftantur  in  vrinis  mutationes. 
Quod  fiqua  fortc  aderitin  corpore  materia  corrupta, 
vfqueadeo  vt  parua  mutatione  indigeat  ad  inflamman 
dum  ,  facile  inflammatur  &  comburitur ,  attque  excita- 
bit  febres  putridas.  Vrinx  verb  apparebunt,  quales  iri  H 
putredine  humorum  prouenire  febres  folent,  de  quib'* 
mox  dicemUs.Febrium  ergoin  putridis  humoribus  fa 
&arum,qux  fuerint  intermittetes,hx  vrinas  alias,  qux 
verbfuernHcontinuxjhxvrjhas  alteraseii'ciunt,&  fe- 


itd 


clindum  differenfiam  putrefa&oruni  huitiofum,atqui 
continuitatem,&  intermiflionemin  eis.Dicendum  ita- 
qite  prius  nobis  eft  de  febnbusqux  dcficiunt,earu  cau- 
fas  reddentibus:  deinde  de  reliquis,veluti  ratio  proce- 
detismonftrauerit. 

DE  CAVSIS  VRINARVM  PROFLVENTIVM  IN 

vtrilque  tertianis,  c  a  p.  xv. 

PVrarum  tertianarum  vrinx  verfiis  flauum  &  rufiim 
(Vt  didum  eft)colorem  attolluntunfubftantia  verb 
earu  ofteditur  mediocritate  craffior.  Ac  in  prtmis  die- 
bus  rtihil  contenti  eiicitur:  tepore  procedente  ta  com 
tenta  fpedatur  quam  colofes  ad  mediocritate,  &ad  id 
quod  iecutidum  naturam  ,  concedunt,atque  xgritudi- 
nis  folutio  breui  aduentUra  fperatur  ab  iplis  cococtio- 
nibus  prxtlionftrata.  Eiufmodi  fttiit  iudicia  tertianaru 
putridaru  deficietiu  ^b  vrinis  fafta.Nuc  par  eft  vt  fub- 
damusearucaufas.  Igiturbilis  flaua  vbi  exandiafit  per 
aliqua  caufam  illius  generatricc,&  extra  venas  aberra- 
uerit,tu  febres  vocatx  tertianx  generantiir,  atque  defi 
cietes  fiunt,quippe  quu  in  venis  bilis  multa  non  fit.Ve 
nx  auteipfxetliparticipes  fiateiufmodi  httmoris,tum 
ob  vicinitate,tu  ob  humoris  ipfius  abundatia,no  ita  ta 
me  vt  cu  eo  etia  laguinis  dulcedo  milceatur:  hac  enim 
r  itiotie  cotinux  febres  hx  eiTertt.  Quotriaigitur  extra 
vafa  fepoiitus  eft  ciufmodi  biliofus  humor,putrefa£tus 
eft  quodamodoridcirco  dertioftrabit  ta  pUtredine  qua. 
iritermifliones  quas  paffim  facit.  Color.itur  aute  vrinx 
ratione  bilis  iniettx.  Verufttarile  qubd  biliofum  hunc 
humore  non  bcne  cdrriiptum  eile  in  febrtbus  tertianis 
demoftratu  eft,iJcirco  colores,  quales  diximus,infpi- 
ciutur:atq;  a  multitridine  &  nioderata  bilis  craflitudi- 
ne,qux  per  vrina  feparantttr,  euenit  vt  vrinx  fubftatia 
crafiior  qium  meJiocris  eft,fpecletur.  Abfttnt  aute  cb 
teta  inprimis  diebiis  ratione  cruditatis,  atqite  cffiufda 
obftructionisnianque  quod  nSdu  natura  potuit  doma- 
re  materia,  neq;  cococlionibus  vfquequaque  incubuit: 
qua obre  aieque  contenta  fpc£tantur,qux  iigna  funt  co 
codtionis.At  verbvbi  natura  fe  colIegerit,atque  robo- 
ratafuerit,expulfa;q;  fint  fuperfluitates,  retetisiis  qux 
vtilia  furit,reftc'que  &cu  brdine  tradata  lint  ea  q'.ix  ad 
humore  affluentefpcctat:tu  cocoftionis  apparet  ligna, 
hoc  eftcotenta.  Quinetia  ad  mediocritateta  colores  <\ 
fubftatix  eoncedunt.  >ed  ofatio  de  vrinis  profltictibus 
in  tertianis  puris,  hxc  ipfa  eftbreuibus  expticata.  No- 
tharum  verb  tertianarum  vrinx  aUreum  colorem  exce- 
duntdta  vtad  vinenm  etiam  colorem  attollantur:  fub- 
ftantia  verb  funt  craffiore  quam  qux  in  tertiana  pura 
fpectatur  :  content.1  vero  harum  vrinarum  vel  pauca  & 
praua  funt,vel  nullo  modo  .Ipparent.  Refte  igitur  quif 
piam  dixerit  impuram  tertianam  magnitudine  &  qua- 
litatebilis  fuperaffe  tertianam  puram  ,  ita  vt  longio- 
re  tempore  ad  concoquendum  opus  fit.  Siquidem  eiuf 
modi  vnnx(vtetiam  fuperius  diftum  eftiniisquxdd 
iudiciis  &caufis  colorum  fcripta  funt)proueniunta  itia 
iore  &  deteriore  bili.  Neque  mirUm  litfi  maiore  tem- 
pore  ad  cOncoquendum  opiis  fit:  naquemulta  vbi  fue- 
rit  materia  putrefacl-a,maiore  tempore  ad  concoquen  • 
dum  potente  virtute  indigens  eft.  Sed  tamert  fortaffe 
de  hic  re  in  difputationibus  de  prxuidentijs  memora- 
tu  fuerit.Nunc  verbad  aliud  caput  tranfeat  oratiojqua» 
pcrquam  fatis  in  hifce  immorata  eft. 

DE     CAVSIS     VRINARVM     Q^V  AR.7ANARV  My 

CAP.  XVI. 

QVartanarum  quxpotiusorigine  a  liene  traxerimt, 
primis  diebus  vrinx  funt  albx  atq;  fubftatfa  tenui. 
Tepore  verb  procedete,prxfertim  dieb9  quietisjfpedia 
tttr  contenta  earum  cumulata  atque  cruda  ,  ac  interdil 
totum  ipfttm  chyma  turbidum  apparet.Diebus  verb  af 
flict"ionem  habentibus ,  adhuc  etia  tenues  fe  ofter/dut, 
&  cotenta  mediocria  atque  tenuia,quum  erga  iolutio- 
nem  paffio  vergit.Tnterditm  etiam  nigrx  vnnx  fpecH 
tur,qiix  mdicant  foTiitionem  pafiionis  qux  corpus  oc- 
cuparat.  Febres  prxterea  qux  quarta  qtiaque  die  paro- 
xyfmum  habent ,  euidentiam  habent  memoratx  febris 
quartanx,fed  multo  citius  deficiunt,  Co  qubd  po^ius  ge 
nerantur  acalida  hepatis  intemperatura.  Harum  vririat 

ddd.iiii. 


iir                                      ACTVARII  •  iuz 

fubrubex-r    c  rubex,  talefque  qualis  fandaracha  fpe  A  hifce  capiens  caufam  oratio  poffit  eo  pa&o  tcrmhiari. 

dhantur:qua.  im  confiftentia  primum  tenuis  eft.inter-  de   cavsis    vrinarvm  proflventivm 

dum  etiim  craliefcunt:  cotenta  vero  non  abfque  flauo  in  continuis  febribus,  cap.xviii. 

colore  oftenduntur.  Sed  tamen  aliquando  accidit,vt  TPEbrium  contjnentiii  atque  continuarum  vrinx  ver 

earum  vriuarum  ccntenta  aliena  videantur,ficuti  etia  ±  fus  deteriora  cocedunt,  contenta  quoque  praua  fpe 

colores  ipfius  chymatis.Demonftratum  eft  autem  aliis  £rantur,atque  varia,pro  qur.lirate  humorum  exceden- 

>nlocis,quodquartana  febris  deficieusa  vidtu  frigido  tium.  Nanque  febres  putriux  auta  pura  bili  putrefadta 

&  ficco,qui  humorem  melancholicum  peperit  g?nera-  gencratur,aut  a  fanguine,aut  a  pituita.aut  a  bili  nigra, 

tur.Ergo  quotiefcunque  eiufmodi  humor  exaucrus  fue  aut  ab  omnibus  miftis,  veluti  fiunt  a  duobus  aut  tnbus 

rit,  atquecirca  liene  firmatus,  tum  quarto  quoque  die  humoribus  differentibus  complicatis.  Sed  tame  febriu 

paroxifmum  habet,ac  vrinas  albas  &  tenues  eiicit.Na-  jj  ortarum  e" fimplicibus  humoribus  facilc  quifqua  &  iu- 

que  eiufmodi  humorquum  craifus  iit ,  atq;  idcirco  ob-  dicia  &  caufas  cocipere  porerit,atque  lllas  reddere.  Co 

ftruens:item  quum  frigidus  fit,hac  ratione  calorem  ge  plicatarum  ver6  difficilis  eft  exadta  cognitio:&  dla  mu 

nuinum  lxdens,  praux  concodtiones  fiunt,ac  tenues,&  tua  complicatio  proprio  nomine  vacauit.Pofthac  me- 

albxvrinxfpe&antunfednihilominus  ob  importunita  morauerimus  fimplices  febres  tanquam  c.iptu  faciies: 

tem  frigiditatis  humoris ,  quam  ob  cooperturam  qux  de  qmbus  fuperius  in  tradratibus  de  iudiciis  cas  decla- 

fitin  meatibus.Nanquehumor  exaudhis  obftruens  prx  rando  diximus.  Comphcationes  vero,eo  quod  nominii 

craffitudine,fed  prxterea  ratione  purx  frigiditatis  quu.  propriorum  appellatione  vacauere,finamus,vtqui  hi- 

iit  tenuis,tenuiores  vrinas  progredi  efficit.  Quinetiam  fce  ftudiis  indulgent,opinando  difcant.Igitur  febrium 

tempore  procedente  humoris  tempore  tenuati ,  mate-  a  corrupto  fanguine  orientium,vrinx  fubrubex,  &  ru- 

ria  f.icilis  ad  tranfeiidum  redditur  vafis  vrinariis,  &  hy  C  bex,  atque  vinex  profluunt,paul6que  poftcraflefcunt, 

poft  ifis  cumulata  fpedratur,  aut  per  totum  conturban-  &  fimiiiter  contenta  proueniunt:veruntamen  quum  in 

tur  vrinx.Veruntamen  vrinx  craffx,  &  contenta  earum  hifce  febribus  fanguinis  incrementum  adelfe  videatur 

apparent  ob  tenuatos  humores,  albidi  vero  colores  vi-  in  venis: vbi  vero  incremerum  mediocritatem  &  quod 

denturob  humoris  frigiditatem.qux  concodionem  ve  decet  excefferit ,  aliqua  etiam  corruptio  fequaturpar 

luticogens  non  finit  mediocrem  confiftentiam  vrinis  eft ,  eo  quod  ob  multitudinem  domaii  non  poffit  fan- 

largiri.Neque  mirum  effe  debet,  fi  difflu?ntibus  nigris  guineus  humor  huiufmodi.cuius  quantum  inutile  atq; 

vrjnis,folutionem  quartanx  conieclemus.Humor  enim  fuperfluum  eft ,  in  vrinis  fequeftratur,  atque  eiufmodt 

melancholicus  veluti  principium  atque  radjx  extitit  i-  colores  prxfentat.  Quinetiam  eiufmodi  vrjnx  confue- 

pfius  quartanx:qui  dum  excernitur  ,  oftedit  homineni  uerunt  citius  quam  cxterx  craffefcere,  ob  proprietate 
xgritudine  liberari.  Neque  vfquam  vifum  eft  ,  ficuius  D  humoris  prxfentis  :fiquidem  humor  hifce  paucoquo- 

ftirpis  radix  fuerit  abfciffa,  vel  fupra  terram  erracicata  dam  momento  indiget,vtconfequatur  concoQionem. 

manierit,  non  etiam  ea  qux  poft  ipfam  radicem  veluti  Quod autem  virtus  concodlrix  fuperarura  multitudi- 

poft  principium  orta  funt,mortua  quum  fint,corrum-  ne,  arguuntcontentaquxnonfufceperuntcoloremfe- 

pantur  atque  tabefcat.Quartana  vero  qux  recta  ratio-  cundum  naturam.Bili  vero  prxfente,atque  putrente  in 

ne  vocatur  notha,eo  quod  heparmale  affeftum  fit,il-  genere  venarum,vrinx  fiaux&rubex  interdum  appa- 

liufmodi  vrinas  tranffundit.  Quandoquidem  ipfum  vi  rentrfrequentius  vero  fpedlatur  paffex,&  virides,&  ni- 

fcus  calidum  eft  ,  vel  aliter  •nimium  concalfacium  per  g"^-  Atque  in  hifce  fi  contenta  affuerint,  apparenr  bi- 

defluxum  quendam  calidioris  materix,fimul  calefacit  liofa,&  valde  praua.Siquide  vbi  eiufmodi  humor  prx- 

omne  venaru  genus,fanguis  vero  feruet:  fed  bilis  prx-  ftiterit,  etiam  vicinitate  corruperit  fanguinem  ,  atque 

miiTa  afficit  lta  corpus,vt  contingat  ob  hxc  vt  vrinx  E  multitudine  &  qualitate  detruferit  virtutem ,  indituf- 

mutentur  in  eiufmodi  coloris  fpeciem.  Quinctiam  in-  que  humoribus  nutrientibus,  oftendit  contenta  diffici 

terdum  accidit,  vt  earum  contenta  extranea  videantur  lia ,  atque  praua  chymata.Infebre  vero  continua  ob  pu 

ob  obftrudiones,&  intempeftiuas  dixtas,aut  ob  humo  trefattam  pituita,vrinx  apparent  fubalbidx  atque  craf 

rem  qui  tingit  concarceratum,aut  tranfmiiTum  ad  alias  fx,  veluti  glaucx & charopx.  Nanque  colore  arguunt 

corporis  partes.  Prxter  hxc  fi  pulfum  tangere  oporte-  qualitatem  humoris  tingentis,  &  contenta  earum  func 

at,minus  exa£teab  eo  conieceris  hanc  deficientem  fe-  crudiora  ob  humoris  malam  ad  coquendum  habilita- 

bremeffe,ita  vtcontinuam  potiusefle  quifquam  dixe-  tem,aut  ipfo  ob  multitudinem  prxftante  genuinx  vir- 

rit  quarto  quoque  die  affligentem.  Quomam  vero,etfi  tuti,aut  ipfa  virtute  per  fe  patiente,  &  qux  a  paucis  hu 

rationibus  credendum  fit,  interdum  opus  eft  vt  acquie  p  moribus  facile  defatigatur.  Melacholicus  vero  humor 

fcamus  nominum  confuetudini  potentiori,fimpliciter  fiquando  putruerit,  ac  difcurrerit  corpus,febre  effece- 

hanc  quoque  quartanam  appellemus,quumhoc  ipfum  rit,  qux  degeneris  eft,ob  exaudlum  humorem  in  hur 

videatur  virorum  compluribus.  more  pituitofo.  Fuius  vrinxfortalTe  albx  &  tenues  pri 

decavsis  vrinarvm  in  febribvs   c»_vo-  miim  profluunt.  Sed  quum  ipfe  humor  vnadefcendir, 

tidianis  profluentium,                      cap.  xvii.  veluti  ad  exitum  venire^rrnmvrinx  apparent  venetx 

QVotidianx  febris  vrinx  albx,&  tenues,atque  aquo  atque  nigrx.Ouarum  priores  lllo  modo  apparent  ob  o-» 

fx  funt  primum :  tempore  vero  procedente  crafle-  perturam  quam  facit  humor,ac  ob  eius  momentu  fur- 

fcunt.&  cumulatashypoftafes  oftedut,  humore  iamco  fum  verfus :  pofteriores  veroob  referatam  obftrudrio- 

codto.Atque  huiufmodi  febris  (vt  didtil  eft)producirur  ncm  meatuum.  atque  momentu  humoris  deorfum  ver 

a  frigi  'is  &  humidis  cibis,atque  vidtu  gignentehumo-  fus:&  hxc  raro  apparent.Scire  aute  oportet,nobis  pro- 

res  illis  fimiles.Quamobre  ob  hxc  omnia  crudum  hoc  G  pofirum  effe  diTputare  de  iis  qux  plurimum  apparenr, 

padto  ,  &  pituitofuni  exaudtum  humorem  dicere  poffi-  non  de  iis  qux  raro  contingunt. 

mus  lxdere  genuinam  caliditatem  exceffu  frigi'itatis,  decavsis  vrinarvm  proflventivmin 

atque  claudere  meatus:quare  tenues  &  albx  &  fine  hy  calida  affedtione  membrorum  principaliu  affedto- 

poftafi  vrinx  fpedta^tur.Contra  vero(vt didVum  eft)na  rum,  cap.xix. 

turali  calore  dominante,&  alteratio,  &  concod>io,atq;  T^vE  vrinis  profluentibus  ab  iis  qui  inflammationem 

nutritio  fit.  Sed  hoc  decidete  a  proprio  munere,  etiam  JL/&  eryfipelas  in  principalibus  partibus  internis  pa- 

vrinx  aberrare  ab  eo  quod  par  eft  fpedrantur.  Verunta  tiutur  ,  didfum  eft  abunde'in  iis  qux  de  iudiciis  vrinn- 

men  confirmata  genuina  caliditate  attenuatur  quod  rumrnuc  vero  reddendx  funt  caufx.Siquidem  hxc  quo 

multum  erarcraifum,atque  fequcftrantur  excrementa  fuerint  viciniora  fonti  caliditatis,  eomi«is  ob  vicini- 

cruditatis.  Sed  orario  de  febribus  intermittetibus,  quii  H  tatem  &  ob  principatu  vrinx  tinguntur,eo  quod  prin- 

reddiderir  fufficicntes  rationcs  vt  caufx  capercntur,  cipales  partes  maxime  patiu.ntur.  Scd  tamen  priinum 

hocin  loco  terminetur.Pofthac  veroreferamus  caufas  tenues  fpedrantur,atque  abfque  contentismifi  qu6d  a- 

vrinarum  febrium  coniundrirum  & continuarum,atqj  liquando  propter  colledtam  materiam  ab  attrahete  ca- 

carum  qux  generantur  ab  aliqua  immenfa  caliditatc,  liditate  prxter  naturam  concoquantur,  &  quod  narura 

deinde  carum  qux  fiunt  ab  aliqua  fi  lgiditate  ,vtfuper  femper  vcrtatur  circa  ea  quxvrgent.  Neque  par  eft  rc 


u;  /  DE  PR.AEV.  EX 

jpfa  Joliuifcaturprauorum  gubematorum  ,  quum  ipfa  A 
facile  lentiat  alienum  dolorem,  &  ob  eum  patiatupid- 
quefitquia  materia  excedit,  aut  quia  virtus  ipfa  ante 
certamen  laborat.Vbi  verb  conco&a  fuerit  inflamma- 
tio,vrinxcraflefcunt,  atque  remittuntur  de  intenfo  co 
lore,  &  cumulatas  atque  corruptas  hypoftafes  habent, 
quum  ilhnc  fecreta  fint  excrementa.  Sed  interdum  ac- 
cidit ,  vt  etiam  pus  mi&umfubfideat,  quod  de  affe&o 
membro  profluxit. 

DE     CAVSIS    VRINARVM,  QVVM  PRINCIPA- 
liamembraaffe&afint  affeftione  frigida,  ca  p.  xx.  B 

QVum  principalia  membrafint  affe£ta  frigiditate, 
tum  vrinx  fpettantur  albx&  tenues,vt  dittum  eft, 
atque  frequentius  abfque  contentis:  interdum  verb  e- 
tiam  craflx  cum  contentis  crudis  &  pituitofis.Et  quum 
albedinis  latitudo  multa  efle  contempletur  fecundum 
menfuram  frigiditatis,  etiam  vrinx  albx  tranfmittun- 
tur.Nanque  vbi  corporis  pars  affe&a  fit  pauca  autmul 
ta  frigiditate ,  fecundum  fiigiditatis  quantitatem  vri- 
nx  proueniiit.  Nam  quum  frigiditas  exceflerit,ac  per- 
ueneritvfque  ad  cor,  quatit  vehementer  cordis  ipfius  C 
robur,atque  calorem  debiliorem  efficit.Et  quantum  i- 


VRIN.  LTB.  I.  114 

pfelaguerit,hoc  erit  imbecillior  eius  a<ftiopropria,de- 
biliores  vcro  conco£Kones  fiunt.Conco&ione  verb  de- 
bili,vrinx  eiufmodi  profluunt.  Atque  hxc  in  iis  qux  de 
iudiciiis  vrinarum  fcripfimus,  didta  funt :  quamobrem 
non  opus  eft  orationem  producere.  Quoniam  vero  to- 
taoratio  de  caufis  hoc  modo  fufficienterhabita  eft,e- 
tiam  definatad  vlteriora  procedere,  etfi  multa  alia  in- 
ducant,vtadderetur  oratio.  Quamobrem  nifi  lex  ali- 
qua  breuitatis  nos  cogeret,adiugeremus  orationi  prio 
ri  opus  aliud  de  caufis  iudiciorum,oftendentes  magnu 
illud  quod  in  contemplatiua  arte  eft.  Sed  tamen  inte- 
gram  prxfcriptio.nem  in  omnibus  habuerit  difputatio, 
fi  poft  traftatus  de  caufis,  fubdiderimus  eos  qui  de  prx 
uidentiis  docent,quique  vtiles  arti  funt,  &  veluti  vati- 
cinitores  motionum  naturxeos  reddunt  ,  qui  enixe 
hifce  rebus  operam  naumt.  Sed  fi,vt  fert  animus,  pars 
huius  difputationis  fucceflerit ,  donum  Dei  folius  exi- 
ftimandumiit,gloriam calumnis  non  patentem  paries 
iis  qui  illo  impartiti  fuerint:a:grotantibus  vero  vtilita- 
temnon  paruam.  Quamobrem  difputatio  de  caufisv- 
rinarum  finem  capiat ,  atque  iam  incipiamus  tra&are 
de  prxuidentiis  vrinarum. 


ANNQTATIO    EOftVM    QJV  JE    SINGVLA  CAPITA 
libri  prioris  De  praruidentiis  ex  vrinis  continent. 


Quod  poft  pulfus,vrinx  aptantur  adprxuidendum, 
Caput  1. 

De  prxuidentia  ex  vrinis  albis,  Caput  1  r. 

De  prxuidentia  ex  vrinis  fubfpiceis  atque  fpiceis, 
Caput  1 1  r. 

De  prxuidentia  ex  vrinis  fubaureis  &  fubcroceisj 
Caput  ii  i  I. 

De  prxuidentia  ab  vrinis  aureis  &  croceis,  Caput  v. 
De  prxuidentia  ex  vrinis  fubrubeis  &  rubeis,  Cap.  v  i. 
De  prxuidentia  ab  vrinis  vineis,  Caput  v  1 1. 

De  prxuidentia  e  pafleis  vrinis.  Caput  v  1  1  r. 

De  prxuidentia  ex  vrinis  viridibus»  Caput  ix. 

Dc  prxuidentia  ex  vrinis  venetis,&  liuidis,ck  nigris, 
Caput  X. 


De  prxuidentia  efubftantia  fluoreve  vrinarum, 
Caput  x  r. 

Quod  quanto  magis  vrina  coloratur.eo  plus  prxfentis 

tenuitatis  fummoueatur  imaginatione,  Cap.  x  1  r. 
Quod  quanto  magis  craflefcunt  vrinx,  eo  plus  coloris 

fu  mmoueant,quiinerat  priufqua  illx  crailefcerent, 

Caput  xrii. 
De  prxuidentia  ex  crafla  vriuarum  fubftantia, 

Caput  X  i  1 11. 
De  prxuidentia  ex  conteritis  diffimilaribus,   Cap.  x  v. 
Deprxuidentiaexbullis,  Caput  x  v  1. 

Deprxuidentiaexcoloribus  diuerfis  ipfius  coronx,  & 

male  olente  vrina,&  colliquaminibus.   Cap.  x  v  n. 


ACTVARII    DE  PRAEVIDENTIIS 

ex  vrinis  libri   I  I. 

Ah  Amhofto  Leone  NoUno  vn  Latiruim  fermorum  uerfi,  &  i  \acolo  Gopyloadfidem 
exemplariitm  Graconm  recogmti . 


ACTVAHiiin  priorcm  fuum  librum  Dc  pras- 
uidentiis  cx  vrinis,Prxtatio. 

idetvr  quibufdam,quiproptifunt 
a  d  criminandam  prxuidentiam,non  fie 
ri  pofle  quenquam  prxfcire  qux  euen- 
tura  funt  in  iis  rebus  qux  fefe  fecudum 
naturam  fequuntur.  Siquidem  ad  hoc 
dicendum  nihil  aliud  eos  copulit  quam  j) 
ignoratio  eorum  qux  fecundum  naturam  fiunt,&  ftu- 
dium  bonis  difciplinis  obtre&andi.  Quamobrem  timo 
rem  etiam  non  paruum  afferebat  iis  qui  re£ta  ratione 
fciendi  prxfcientiam  haberent,contumacia  eorum  qui 
promptiores  funt  ad  carpedas  prxuidentias.  Quando- 
quidem  figuras  quafdam  aftrorum  atque  vires  difqui- 
rentes,itemcongreflus,&in  domo  dominos,atque  alia 
quxcunque  in  aftris  adefle  dicuntur  atque  fcribuntur, 
hortimquealterationesquafdam  circa  elementa futu- 
ras  prxuidentes  contemplatione  fcientix^vitant  prom  jr 
ptitudinemmultorum  ad  criminadun  putantque  me- 
lius  efle  vt  taceat.Sunt  enim  qui  eiufmodi  ftudia  prx- 
ftigiis  atque  confuetudinibus  dxmoniorum  magistri- 
buunt :  vnde  ignorantiam  naturalium  alterationum, 


quam  habent,couincunt.  Quinetiamqui  fomnifpiciis» 
atque  quibufdam  principiisfimilibus  iis  qux  fecudum 
naturam  funt,prxuident  quxfutura  finteorum  quxad 
nos  fpectant,ii  Iatere  ftudet,  eo  quod  id  hominum  mu! 
titudinem  lateat.  Veruntamen  hoc  pafto  in  ambiguo 
eft,res  pulchras  tra&atu  temporis  tabefcendo  deleri. 
Sed  eiufmodi  virinimirum  admirationi  eflentpotius 
fapientibus  quam  ab  eis  taxarentur,  qubd  rerum  qux 
fecundum  naturam  fiunt,  fpe&atores  efle  probantur. 
Sed  de  hifce  oratio  ad  alios  magis  fpeftat,  quibus  opus 
optabile  eft  perfequi  hxc  ipfa.  Nobis  verb  medicam  ar 
tem  perfequentibus  ,  atque  ftudentibus  per  ipfam  ca- 
pere  prxuidentias  circa  humana  corpora  ,  munus  hoc 
ipfum  potius  quam  illorum  alicui  congruit .  Quxcun- 
que  igitur  prxfcire  fas  eft  arti  medicx  incumbentibus, 
vt  perfeftam  prxuidentiam  faciant.hxc  libri  omnes 
prxcedentes  docent.  Oporret  enim  prxuidere  ftuden- 
tem,vt  fciat  tum  humores  elementares,  tum  naturales 
fpiritus,  temperaturafque ,  &  alterationes,&  mutatio- 
nes  vniufcuiufque,  &  principatus  membrorum  ,  &  eo- 
rum  primas  rationes.  Ttequxmembra  fimul  patiatur, 
&qux  contraria  paffione  laborent,  &  quxcunque  alia 
inuenta  funt,  &  tradita  iis  qui  volunt  difcere  naturales 


m                           %     ACTVARIi  V  td 

corporis  motiones.Naque  qui  in  hifceprjus  fueritme-  A  tula  admaliim  procedcre.  Naque  natura  nntea  r.ttiga- 

ditatus,is&  facilius  iudicauerit,&  promptius  prxuide  -  ta  timorem  non  paruum  affert.nc  xger  vitxdamr.um 

vit,(equendo  naturales  motiones  liumorum.  patiatur.Nec  ignorare  oportet  eiufmodi  vnnarumco'- 

^vod    posj    pv  isv  J)  vp.  inae   aptaNtvr  lores  in  fenibus  fignj  fica  re  modic  a  quxd  am  malariuue 

ad  prxuidcndum,                                   cap.  i.  nibus  verb  &  vigentibus  deteriora,  eo  magis  fi  contcn 

FAcultatcs  multxab  iis  qui  fapienth  excelluerut  iri-  ta  nulla  fpetT  entur,  etii  qux  fpecTcntur  fint  praua  mi- 

uentx  funt  tam  ad  prxuidendum  quam  ad  iudican-  jnifque  coniienientia  :  nanque  in  fumma  criiditate>& 

dum  mutationes  qux  m  corporibus  humains  fiunt,  frigiditate,atque  longa  quadam  debilitnte,ntque  prx- 

quarum  principatum  habuiiie  videtur  de  pulfibus  di-  terhxcin  lmmodicis  obftrudTionibus  apparerc  folent. 

fciplina.Ab  ea  enim  in  lllis  qui  poffident  iplam  exadTc\  F.tquum  vrinx  re.nerint  ad  mediocritatem,pnrum  af- 

plures  prxuidentix  fuboriuntur.  Naquc  quum  fpiritus  B  fliguntur  corpora,&  qu£P  ahtea  lxdebatur ,  faciliiifque 

primus  feniit ,  &  alteratus  eftmutanonibus  corpons:  virtus  reuocatur  refumens  proprias  vires.  Qubd  fi  in 

fpirirus  vcrb  potius  quam  fanguinis  conceptacula  fint  eifdem  fpeciebus  manferint,  inferent  capitis  difficiles 

arterix:  decensc ft  vt  prxuidentix  a  puliibus  f<i€tx  iint  pullus,&  obtenebrationes,&  vertigines,&  morbum  co 

firmiores.Quia  verbhumores  poft  fpiritus  funtfecun-  mitialem,  ciboium  fafiidia  ,  &prauoru  cduliorum  in- 

di,hi  quum  alterati  fuerint,exhiben;.in  vrinis  iignum,  terdum  cupiditatem,&  caninos  appetitus,  artuum  do- 

fjgnificantes  percas  purjorem  ipforum  alterationem:  lores  aderint,  &neruorum  motiones  difficiles  ,  renum. 

vrina  enim  humoium  coioratura  extitit.  Alreratis  ita-  &  capitis  diuerfx  palfiones  ,  &  inteftini  coli  triftes  fen 

que  vnnis  ob  humorum  aliquas  mutationes ,  facultas  fus,&  tabida  ex  xgritudine  fene&us.  Talia  prxuideris 

fufficiens  prxuidendi  faifta  eft  rationi.At  verbquia,vt  vbi  tenueris  diffei  entias  Vrinarum  albarum,qux  di&x 

dicTurn  etiam  fuperius  eft ,  pfxuidentia  communicat  C  funt  in  jis  qux  de  mdiciis  fc  ripta  fuht,  &  prxlegeiis  lt- 

cum  iudiciisjii  cuiufqua  eorum  qnxillic  enarrata  funt,  brum  Galeni  De  accidentiblis.  Nanqiie  memoratarurh 

hoc  in  loco  meminenmus,  vt  cxacTior  euadat  difputa-  paliionum  alix  fcquntur  incocTionem  continuam  po- 

tio,nemo  quxioxiosaccufet  gari  ulitatis,iicubj  id  acci-  tius.abx  trigiditatem  ingenitam  ab  aliqua  caufa  ,  altai 

derit,imb  totum  prxferat  fuperfluo.  Quandoquidem  obftruclionem  aut  humorum  trnnfpofitionem.  Veru- 

eiufdem  di^purationis  repetitio  afferre  poteft(vt  arbi-  tamen  prxter  hxc  oporteteum  qui  ftudetvera  fuffra- 

tror)  r.liquidfic  perfecTum  vt  in  eo  t.ullus  errorfit.Si-  giaferre  prxuidendi,coiiderare  xtatcs,  &  temperatu- 

quis  verb  diffugcrit  vtiOratione  antea  didTa,  ne  iermo  ras,&  coiu.tu.  ines,&  fexus.&tempora  anni,  &  inter- 

fermonem  communem  efficiat,is  multa  perciere  pote-  dum  vicTus  anteacros.  Nanque  hxc  ipfa  dimetienti,at- 

rit  quxeirent  referenda.^ed  hocpotius  pi  opoiitx  ora-  que  mente  cogirati,vrinam  fecundum  naturam,  atque 

tionierrovem  non  paruum  pariet.Illud  vero  quilquam  D  eam  quam  in  matula  cernit,  comparanti ,  facilc  appa- 

probauerit  magis  eiTe  munus  recordationis,&  cogrui-  ruent  quantum  vrina  prxfens  ab  ea  qux  fecundum  na- 

tatis  dicendorum  quam  alicuius  importunitatis:velUti  turam  eft,aberrau.'i  it.  Atque  prompta  prxuidentia  fu- 

arbitrantur  ii  qui  ad  maledicendum  fynt  promptio-  per  vri  ia  prxiente  reddita  erit ,  modb  prxconfiderata 

res.*  os  verb  quemadmodu  in  aliis  facTitauimus  ,  prius  fuerit  xgn  partium  facilitas  fentiendi&  patiendi.  Res 

exponendo  colores  &  fubftantias ,  deinde  contenta,  &  enim  h.t  maximc-  conferre  folent  ad  prxdicanda  futu- 

qux  fuperhifce  fpecTr.ntunitn  nunc  ngamus  ,  capitum  ra,quum  non  omnesin  eifdem  paffionibus  eodem  mo 

ordinem  eundem  melioremeffe  quam  eorum  pertur-  do  ientiant.Quimobrcm  in  eiufmodi  intenfis  albis,  e- 

bationem  exiftimates.  cied  tamen  cum  vnoquoque  eo-  iufmodi  quifquam  prxuidentias  reddere  poterit,fi  be- 

rum  qux  dicenda  funt,  comifcetur  obliquitas  ,  nihilo-  «eiudicare  didicerit.  Iniisautem  vrinis  quxreimile 

rninus  ob  ipfius  quam  illorum  referendam  pra  ui- E  funt  albx,vt  hcTea,  glauca,&  charopa  ,  atque  id  genus 

dentiam.  Et  ita  faciamus,  hinc  (fauente  Deo)  initium  cxteris,has  quasdica  fignificattones  prxiiiJerit.  Nam 

aufpicantes.  ininitiis  &  ircrementis  febrium  enifmodi  colores  vrt- 

De   praevidentia    Ex    vMNl  $    ALBis,  narum  funt  mali,prxfertim  quo  vehementiores  funt  fe 

cap.  II.  bres.A.pparet  enim  in  hifce  multitudo  materix  putre- 

QVoniam  demonftratum  eft  vnnns  albasincom-  factx  augeri:in  febrium  verb declinatione  apparentes 

plures  fpecies  diuifas  effe,  veluti  in  libris  De  fignificant  falutem  ,  eo  potius  fi  multitudo  vrinarum 

differentiis  vrinarum  didum  eft,  opus  eilet  vt  de  hifce  exierit.  Illud  enim  arguit  aut  multittidinem  crudita- 

confiderantes  diuidant  eas,atque  fuper  eis  pro  viribus  tis  humoruin  cumulari ,  aut  tingentem  htimorem  ver- 

prxuidentiam  faciat.Vnnx  igitur  albx  colore,cry:  al-  gere  ad  alias  corporis  partes.  Moc  verb  arguit  declina- 
lex  verb  &  aquexfpecie,  femper  tenues  fi  manferint,  F  tionem  febris,prxfertini  quum  vrinx  qux  prxcelTeruti 

illafignificat  qux  inlibris  De  iudiciis  difta  funt.  bunc  fuerint  magis  rufx :  excretio  verb  excrementoru  con* 

oportethxc  fubderemanque  quum  vrinxrufx,aut  ru-  firmetur  ab  expultrice  virtute.Hxc  igitur  confiderans 

bex,aut  vinex,aut  aliquo  colore  tinftx  prxcefferint  in  ob  ea  qux  in  principio  appareut,  prxuideris  xgritudt- 

febre  vehemente,  fi in  eiufmodi  albos  colores  mutatx  nis  mnlig:.itatem,atque  tempore  multo  ad  concoquen 

erint  vrinx,nque  adhuc  febris  manferit  vehementior,  dum  indjgere  eiufmodi  cruditatem  dixeris.  Quja  verb 

neque  aliquod  mfigne  fignum  crifis  aderit ,  decenter  in  eiufmodi  vrinis  magnitudo  febris  nondum  manife- 

noffe  poteris  futura  elfe  phrenitin  :  atque  eo  peiorem,  fta  effe  ftatuitur.alioqnifiue  maligna  febris  quide  exi- 

quo  prxmonftrati  colores  fuerint  peiores.Nec  omnino  ftimata  e(let,opus  eft  vt  tangens  pulfum  confideret  & 

mentitus  fueris  ,fi  rurfus  tinctis  vrinis  pronuntiauens  magnjtudinem  febrium,&  virtutis  firmitatem.Conte- 
phrcnitin  folutnm  effe.  Siquidem  vrinx  illx  dcmou-  G  ftantia  etia  fuerint  excrementa,&  faciei  colores,atque 

ftranr  bilem  qux  chyma  tingit,attolli  ad  caput,ad  qux  alia  a.  cidentia  quxreferuntur  &  apparent.  Vbi  igitur 

perfeuerans,additionem  afferre  poterit  pafiioni  mor-  ab  aliis  fignis  magnitudinem  febris  didiceris,cognoue 

tcm.Vrinx  verb  fi  iterum  coloratx  fuerint.arguut  fol-  rifque  naturalis  virtntis  firmitatem  ,  atque  confidera- 

ui  pnflionem  membri  promouentis  primil  fenfum,co-  ueris  menfuram  cruditatis,  oportet  vt  hacin  parte  tei- 

uerfa  rurfus  bile  verfus  infernas  partes  corporis.  Vri-  pfum  dilig^entiorem  oftendas,ita  vtfingulis  confidera- 

nx  verb  eiufmodi  cum  craiTa  fubftantia,ciimque  glcbu  te  &exattc  menfuram  ftatuas.  Atque  fi  plurafigna  cru 

lentis  contentis ,  fi  prxcciTerint  in  debilibusfebribus,  ditntis  aderint ,  multifque  diebus  ea  augeri  videantur, 

multitudinem  verb  atque  colorem  album  mutaUerint  febnfque  magnitudo  conftiterit ,  contra  verb  firmitas 

poft  morbi  vigorem,  prxuidetur  qubd  nondum  febris  virtutis  minor,  atque  debilis  comprehendatur:pnr  eft 
foluta  fit.Nanque  natura  quum  vicerit  materiam  ,  con  |_j  vtnaturnhoc  cafufatigata  fuccumbat ,  atque  folutio- 

coxcritque  ac  ailumpferit  quantum  vtilc  incffe  videa-  nem  malorum  mortem  efie  prxuideas  ,  eaque  die  qua 

tur,fuperflmiyi  &  inutile  pcr  vrinas  expellit,  quu  exi-  coniccTaueris  virtutem  feffam  defecTuram.  Qubd  fi  il- 

ftimctiirnoop9effevt  id  retincatur.  In  paffione  quin-  la  etia  fe  habuer<rnt(vt  di<ftum  efl),  virtutisvero  firmi- 

etii  Diabctc,  fi  neque  coloratum  vrinxcorpus ,  neque  tas  prxftiterir,  fpcs  cft  xgrotantem  traftu  tcir  poi  is  fu 

conftani  &minutum  fit:oftenditfIuorcm  vrinxin  ma  pcrfuturum caufisaffh&antibus,  ii  tuta  viuedi rationiJ 


u7 /                    DE    PRAEV.  EX  VRIN.  LIE    l  n? 

vfustuerit.  Multa  verb  accidehtia  praua  interuenitmt.  A  ftierintoccafiones  earum  vfinarttm  ,  proferre  poteris 

Qubd  li  illa  fuerint  minora/corporis  verb  Haturalis  fir  etiam  imbecilliora  accidentia,atque  illos  longiore  te- 

mitas  melior,fuperftes  erit  homb,-praua  aute  accitien-  pore  indigere  ad  foluendam  pafftonem  :  minore  verb 

tia  mediocriter  adiunt.Efgo  infebrientibus  homini-  hos  qui  fecundttm  haturam  in  vrinis  memoratos  colo 

bus  ,  &eiufmodi  vrinas  mingentibus ,  iitis  minor  erit  res  adiedtoshabent.Sed  hicquoque  de  fubrubcis  &  ru 

duam  quxratione  febris  expectatur:&  vrinx  hiaiores,  beis  coloribus  vrinarum  dicere  conuenir. 

&  ventris  ficfcitas,  capitis  grauitas,  &  dolores  alieni,  &  de    praevidentia    ex    vrinis  svbrv- 

vertigines,&  ventris  dolores.Interdum  patientishuius  beis  &  rubeis,                                       cap.   v  i. 

veter  excernit  biliofa.At  vero  a  tempore  mutationurri  *TlAm  in  adolefcentibus  quam  iuuenibus  florentis  x- 

vrinarum  profpexeris  febris  folutioncm,  quemadmo-  JL  tatis,ii  .~pparuerinteiufmodivrinx,proprietate  htt 

duma  cortcoctionibtis  qtialitates  criiium.  Veriitamen  B  moris  tingentis,arguunt  nonnimium  auctam  lxfionem 

in  vrinis  remifle  albis,qux  d  febrientibus  profIuunt,e-  effe.In  feiijbus  verb,  atque  iis  qui  iampridem  naturale 

iufmodi  prxuidentia  reddipoteft.  In  omnibus  aticem  caliditatem  minlierunt ,  quum  appatuerint ,  peffima* 

fanis  fieiuhnodi  vrinx  apparuerint  mediocrem  a  fri-  funt,  atque  quamplurimo  tempore  indigere  xgrtim  li- 

giditate  offenfam  arguut.  -  ed  prxdicere  in  hifce  qtlo-  gnificat  ad  reuertendum  ad  naturalem  condirionem. 

que  oportet  quafnam  pafiiones  &  accidentia  ob  mode  In  quo  non  paruils  metus  eft,ne  prx  afFlidtata  vitali  vir 

ftiores  frigiditates  adueniffe  opinat9iis:  prxterea  illud  tutelolutio  pafiionis  iit  mors.In  adolefcentibus  vei  b 

quoque  prxfcire  fas  eft.  Nanque  accidentia  qux  mo-  &  iuuenibus  xtate  vigetibus  eiufmodi  vrinarum  colo- 

dooratidni  fubiunximus,non  vtex  necefiitate  iequen  res  ii  apparuerint,  bften  juntfanguineum  humorc  ex-» 

tia  effe  dicimtts  ,  neque  raro  ■pp->re  e  ,  neque  omnia,  aucrtim  cffe,veluti  in  iis  qux  de  iudi<  iis  vrinarum  prx- 

r  eque  plura,neque  minora,fed  vt  contingentia  cum  e-  C  diximus.Tu  vero  poreris  prxuider  tiam  certamfacere 

iufmodi  xgritudinibus  femper  appareve,  automnia,  hac  ratione,vt  ii  xger  vfus  fueri:  dixta  ,  '  ux  generare 

aut  plura,aut  mirtora,&  vt  fert  pafiionum  maguitudo  potuerit  huiufn.odi  hi.morcm,  aut  confueta  fanguinis 

&  tolerantia  ,  &fennendi  facilitas  hominis  patientis.  n  UUra^veParte  vacuatio  cohibita  fit.Senibus  arutefri  ra 

Oportet  autem  prorfus  vt  is  qu:  eiiifmodi  res  confide-  ro  vfinac  itr-  tinctx  apparent,  quibiis  nntur  "hs  virtus  e- 

raiierit>&  folers,&  peritus,&  doclus  fit.  tiam  valida  eit,atquc  exercitia  &  dixti  conueniehs.Ve 

DE    praevidentia    ex    vrinis    svBspi-  ru  n  t-nnen  h  i  fce  opus  eft  tempore  longiore  ad  recupe- 

ceis  arque  fpiceis,                                  cap.  nt.  randam  fauitatem.Quifietiam  accidd  s,quod  hon  fre- 

SVbpaHida&  pillida  vrina  in  febribus  non  fpectatur.  qtientifiimc  eis  euenit,aut  mortem  aut  longa  xgritudi 

Et  fi  contigerit  vt  cum  hifce  vrinis  adfintfebtes,  hx  ne  p.irit.  Nanq;  in  his  debilis  eft  virtus  conterrix  &  ex- 

imbecillesac  facile  folubiles  ephemerx  quxdam  effe  D  pultrix,vfqueadco  vt  etii  nequeat  familiare  humorerri 

poffunt.Sed  fi  ardentiores  febres  prxcefferint.vrinxq;  cotitinere,fed  potius  ita  languet  vtipfum  dimittat.  Si- 

eiufnodi  poft  apparuerint ,  iignificat  febrem  folui.at-  quidem  colores  hi  ratione  augmenti  eiufmodi  humo- 

que  corporis  habitudinem  iam  concedere  ad  frigidio-  ris  valde  breUes  funt  &  obfcuri  in  fenibus ,  etfi  ratione 

rem  qualitatem,  qUx  altetatione  orta,  a  decehte  dixta  rhagnitudinis  febris  colores  huiufmodi  appareant  tan- 

corrigitur  atque  confirmatur.  Hinc  feqtiuntur  vrirtx  tum  quantii  febris  m?gnitudo  prxftiterit.  NanqUe  ra- 

qux  mediocres  appalet,de  quibus  lrbx  pnr  eft  dicere.  tione  receffus  a  colore  naturaii,magnitudb  fcbris  com 

Depraevidentiaex  vrinis   svbavReis  prchenditur:ratione  vero  ca.lis  extranei  ab  xtate,ma- 

&  fubcroceis,                                    c  a  p.  i  i  1 1.  lignitas  febris  arguitunratione  quoque  debiliratis  ha- 

VR  inis  fubrufis  &  fubflauis  nefcio  an  quicquam  ma  turalis  virtiitis  pencuium  fpecratur  .  Quoniam  verb  ab 

gis  fanifatem  poffit  fi^nificarein  iuuentbus  atque  E  incremenrobjlis  rubax  jnterdtim  eiufmodi  vrinaiappi 

adolefcentibus corpoi ibus.Veruntamen  infembus  at-  rent,  decenter  confi.leraueris  hinc  exauctam  effe  pef 

que  mulieribus  qUorUmobfrigidam  quind^m  intem-  ea  qux  ipfam  bilem  gignunt.Oux  iuuenibus  vigetibiis 

peraturam,quxeis  natUta  rccidit,vrinx funt  fubpalli-  maxime  inrpicitUr,  fed  deteriori  effirjt  accidenni 

dx,atque  in  ii<;  quortlm  vrinx  ad  albiores  vei  getes  ap-  quam  qux  ab  incremento  fanguinis  oriuntiir,  atque  po  I 

parenr  ob  qumdam  rationem  :  veluti  de  hifce  abiindc  detcridra.quo  acrior  &  leuior  humor  htc  extiterit:  fed 

in  locis  aliis  dixjmus-ii  memoratx  vrinxprofluxerint,  modeftior  qu.lm  b  lis  flau  i  ftsttuitur.lilic  enim  iitis  per 

jignificant  eorum  habitudinem  veffam  elfe  ad  qUali-  qmm  modefta  eft-atque  fomni  ion  multum  ptfrturb  ?- 

tatem  acriorem  ,  idque  ob  afiiduas  quafda  comeifatio-  ti :  hicvero  rontr.l ,  atque  eo  plus  quo  biliofus  humor 

pes  rerum  acrium,  aut  ob  exercitia  modum  excedetia.  vergens  ad  iiccitatem  cnm  ncrimonii  fuperauit  fangui 

Siquidem  dixtx  caliditatem  quandam  infererites ,  in  F  neum  humorem  Quinemm  codlione  &  crtl  .ifate  fiiint 

eaufa  fuere,  vt  in  iis  hominibus  vrinx  eiufmo.' i  gene-  quxdam  tyifes:  tarditate  vero  &  crafiitudine  motionil 

rentur.^ed  quum  hxc mediocria  iint,  mediocres  qilo-  &  mutationum,tempuslongitudinis  iniienitur.Nique 

que  offenfas  pariiit,qux  facilius  etiamcorrigi  poilunt.  veloci  motione  xgritudinis  cum  firmitate  genuirtxvir 

DE     praevidentia    ex     V  Rifjis    Avreis  tiitis,faciles  mutationes  ad  melius  fiunt,  &  celeres  folu 

&croCeis,                                              c  A  p.  v*  tiones  x^rituJinum  feqtuinturrpigris  verb  xgritudinis 

RVfxflauxque  vrinx  ob  maiores  occallories  appa-  motionibus  etiam  tempus  maius  extenditur.  Oportet 

rent  in  fenibus  &  mulieribus ,  rttque  cxteris  id  ge-  autem  in  omnibusvirttitis  firmita^tem  adeife,ne  virtute 

hus:ob  minores  ver6  fpedtantur  in  iuuenibus  xtate  flb  prxfatigata  ad  peius  vergjit  xgrituJo.  Quanuis  igirur 

renti.  QUamobrem  eiufiriodi  vrihx  apparentin  iis  qui  poft  principii  latitudinem,  atque  poft  augmenttim,  ad 

longe  recedunt  ab  illis  qtli  fecundum  naturam  &  tem-  G  praUiim  &  bilioiius  colores  ccicedant ,  oportet  tamen 

peraturam  h.is  vririas  faciunt,  arguuht  caufas  prxce-  ciUere  atque  metuere  n^  prorfus  naturalis  calorfuffo- 

dentes  maiores  fuilfe,atque  eosfebre  correptos  eife,bi  cetur  ab  aliena  hac  ipfa  &  corruptrice  caliditate.Quod 

li  iam  flaUa  per  tdtiim  corpus  difFufa.Ergo  qiiot  caufas  ft  contra  colores  ad  id  quod  fecundum  rtaturam  reiier- 

ealoris  ab  opportum  coriledl ufa  indepttis  fueris ,  prx-  tantur,  etiam  cor.codriones  in  vrinis  appareant,  fas  eft 

nuntiatieris  illas  effeciife  argumentu  n  in  biti,  prxler-  rios  approbare  naturx  operam  ,  atqtic  xgrotos  confi- 

tim  fi  prxfciueris  dixtam,  &  omne  ttteieritis  educatio-  dere  oportet. 

nem.Con<-ulerintetiim  rationi  tux  a-cidentia,  qux  o-  de  pRAEVi  deN  +  ia  ex  vineis  vrinis, 

riuntur  a  bili  difperfa  corpori.  Quandoqiiidem  vertigi  c  a  f.  v  i  r. 

nes  folent  apparere  bili  affeclis.  &  dolores  capitis ,  ac  \  Tlnei  vrinarum  colore;  peiores  e^ffe  vidcnturfub- 

amaror  oris,ciborumque  fafiidium,atque  iitis  non  par  H  \  rubeis  atque  rubeis.  rani  :i ;  ne  <  erbbilelcence  po- 

li*.  Quirtetiam  iuuenes  florentis  xtatis,  atque  calidio-  tius  oriri  folent  eiufmodi  colores. Narique  q^uum  fan- 

tis  temperattirx  vrinas  eiufmodi  meientes,  dixeris  de-  guis  ab  aliqua  caufa  aiteratit'-  a"d  mediocr^rri  ipecieHi 

eenrer  etiam  ipfos.ob  fimiles  dixtas  &  exefcitia  nimia,  bilis ,  tilm  eiufmodl  colores  fpe&afjtuY.  Q^miobreni 

perueniffe  ad  eiurmodi  meieridarum  vrinarum  condi-  minimemirum  fit,  fiqumdo  biu  eo pacxoexcedenttfi 

tionem.  Quinetiam  fj  minofes  quam  qux  diftx  fu(K,  iitis  nort  modicl  exoriat>:?r ,  fomni  perturbati ,  ficcitaj 


<     i   v    •  K  I  I  \  u 


V! 


oris,febrisacumina,de!iria,  tufils  cWi  dolorc  hepatis:  A  ce  fatis,deinccps  ad  alia  euridum,ac  decoloribus  olea- 

qux  mutationibus  colorum  iudicantur  fi  praua  iint,an  ceis  difputandum. 

etiam  ialutaria.  Per  fingulas  vero  conco&iones  iudi-  DE  praevidentia  exvrinis  viridibvs» 
camus  eeleritatem  iolutionis.Sed  de  hifce  aliis  erit  ex-  c  a  p.  i  x. 

attior  difputatio :  nunc  dicamus  de  paffeo  ita  vocato  "\  7Iridjum  colorum  omnis  varietas  veluti  m  duobus 
colore.  *  generibus  fpec~tatur,altero  oleaceorUm  ,  altero  vi- 

de    praevidentia  ex   passeis   vrinisj  ndium  ,  codem  nomine  cum  genere  yocatorum,  velii- 

cap.  viii.  ti  iniisqux  de  difTerentiis  vrinarum  diclum  eft.Olea- 

'Rinx  pnffex  cum  multitudine,&  crafiitudine,cor-  cex  autem  qux  ob  colliquationem  pinguis  generatur, 

ruptioncque  in  hepate  cumulatx  bihs  fpe&antur,  hecticam  febrem  adeiTe  arguunt :  veluti  in  ns  qux  de 

a  qua  arquatos  maxime  fieri  nouimus.  Quaobrem  noii  B  iudiciis  vrinarum  explicatum  eft.  Qux  vero  ob  mali- 

aberraueris,eiufmodi  vrinis  fpeftatis,  ii  pronunciaue-  gnitatem  xgritudinis  virides  apparent ,  hx  non  in  mi- 

ris  auruginem  aduenturam  hOmijii.Veruntamc  quum  nore  prauitate  quara  qux  oleacex  funt ,  Conftituuntur. 

nondum  inflammata  eft  materia(quoniam  inflamma-  Sed  confert  hac  in  parte  animaduertere.nanque  ii  me- 

tionem  prxuenit  materix  excretio  ),parux  quxdam  &  moraticolores  oleacei,paulatim  retrocedentes,ad  na- 

tmmatiifeftx  febres  fuboriuntur ,  atqueiltis  perquam  turales  vergant,prxdicendum  tum  eft  folutionem  fie- 

rnodica,quibus  accidentibus  plerique  decipiuntur.  At-  ri  accidentium  corpus  ambientium.  Quod  fi  etiam  fe- 

que  quii  plenioribus  fefe  cibis  aluilient,  combufferunt  bre  valetudinem  lxdente  peiores  vrinx  prof  luere  vi- 

jnaterix  magnam  partem,  ac  excitarunt  febrem  vehe-  deantur,  decet  prxdicere  periculum  imminens  ,  atque 

mctiffimam,item  corporis  iactatus,  &  vigilm,&  fitim  caute  conuerfari  cum  xgro  periclitanti:idque  ne  occa- 

immenfam  induxerunt.  Ipfe  vero  in  quodam  familiari  C  iioncm  reprehcndcndi  des  ijs  quiad  maledicendura 

aliquandb"  fimilia  accidentia  vidi,  qiix  nunc  opportu-  funt  promptiores,  acfi  negligenter  ad  curandam  xgri- 

nc  referam.Erat  hyems  quumvifus  efta  me  familiaris  tudinem  ingreffus  effes.  Nain  quum  malu  procefferit, 

meus:qui  quura  magna  mjuria  affe&us  effet  a  quoda,  et  am  contenta  peiora  fpec~tantur,quemadmodum  paa 

furrexerat  diluculo  ,  atque  circa  rrgi  m  frequentabat,  lo  intenus  di<  etur,vbi  difputarimus  de  prxuidentia  cx 

quxrens  folutionem  iniuriarum  inuenire.  Atquehoc  contentis.Quinetiam  eo  tutiorem  feceris  prxnuntia- 

paclo  agens,multos  dies  inedia  prelfus  eft:  &  iiquando  tione,  quo  magis  intellexef  is  per  omnes  concoGiones 

eum  oporteret  coattum  fumere  cibum,comedebat  fre  errores  naturx-Duorum  porro  colorum  viridium,quos 

quetius  acria,&  fale  micerata.  "uftinuit  autem  coipus  ratio  nouit,nefcid  vter  peior  iit:  quumque  vterque  al- 

eiufmod;  ciborum  oblationes  fufficienter  ob  aeris  con  terum  fuperare  contendat,nefcio  vtrum  promptius  x- 

ditionem,fed  vt  decebateum  eaufaffl  ngere  aduerfus  D  gi.ota.ntem  tollat.  Quantum  ergo  bilis  fuperans  alios 

hoftesjitafecum  angebatur,tanqu.am  vereretur  ne  ma  humores  vicerit,demoftrant  vrinarum  colores.Viderc 

gno  damno  afficet  etur.  Quibus  ex  caufis  corpit  male  autcm  poteris,atque  prxdicere,  vbi  didiceris  acciden- 

dormire.Item  ei  corpus  erat  ficcum  ,  ac  pnrum  folebat  tia.  Napque  infania  &  pfiidua  &  intermittens  corripit 

dormire  ln  more  quoque  erat  vti  prauis  alimentrs,vt  xgrotates,vomitus  item  atque  excretio  bilis  interdum 

licebat  vnicuique  conncere.  Ef  nt  enim  homo  parcus,  purx,xruginofx  atque  aduftx.fitis  affidua;&  xftus,lin 

ita  vt  timeret  ne  confumeret  pnruam  veftem  atque  pe  gua  adufta,atque  h\ pochodria  fubcontrafta.  Hxc  atq; 

cuniolam.Hxc  itaque  omnia  humorem  illum  biliofum  alia  id  genus  funt  accidentia  viridisbilis.  Sed  fi  virtus 

accumulaucrcatque  per  vrinam  euacuabatur.Quia  v  e  robufta  fuerit,&  colores  remittantur ,  atque  mutentur 

ro  forte  quadam  euenit  vt  ipfe  vrinam  fpectauerit  ex-  ad  boros  ,fpes  eft  hominem  fuperfuturum  effe,  atque 

euntem  cum  colore  non  xiaturali,atque  paruam  quan-  E  confidendum  eft.rin  vefo  nihil  exhifce  aderit,&vrina 

dam  malam  nffe&ionem  fentiebat ,  rem  omnem  mihi  eiufmodi  perfeuerauerit ,  metus  noh  paruus  eft,  ne  ob. 

inarrauit,peti;tquefac>icaufam.  Egovero  arbitratus  fpafmum  a  ficcitate  &  xftu  accidetem  xgroto,  fomnus 

fum  eiufmodi  vrinam  non  extempore  ab  eo  profluxif  quidem  ex  quo  excirarino  poffit,hominem  capiat.  Eo 

fe,videns  ipfum  adhuc  fanum  effe  :  vrinam  ver6  Ulam  igitur  paflo  per  fingulas  mutationes,  &  concoftiones, 

videram  in  xgritudinibus  pefiimis  apparuiffe:ille  dixit  &  cruditates,prxnuntiationesducere  oportet  eiim  qui 

fe  in  matula  vrinam  poftea  oftenfurum.  Ego  vero  dif-  exquifitc  rem  coniiderat. 

ceffi:at  ipfe  iterum  ad  cofueta  traftanda  redijt,in  qui-  de  praevidentia  EX  VRINis  VENETU, 
bus  toto  die  fine  cibo  verfatus  eft,quum  veto  de  nofte  liuidis:&  nigris,  cap.  x. 

rediiffet,pnucumque  cibum  fumpfiffet,iacuit.  Poftera  T  TEnetx  vrinarum  ,  &  liuidx,atque  nigrx  ,qux  vltra 
fummo  mane  detulit  milri  matulam  cum  vrina  paffea,  F    \   prxdiclas  funt,  frequentius  ab  humore  melancho- 

&  qunlis  eft  arquatorum  :  ipfe  putabat  etiam  febre  ca-  lico  colorantur.Nihilo  tamen  minus  ob  alias  etia  cau- 

rere  :  prxdixi  nifi  caueret,  cafurum  effe  in  .uruginem.  fas  eiufmodi  vrinx  fpeclantur  ,  quemadmodum  etiam 

Ipfe  primo  die  cauens  quietus  manfit ,  pedetentim  in-  in  lis  qux  de  iudiciis  vrinarum,  dictum  eft.  Nunc  fub- 

crefcente  paiiione:  poftera  eum  vidi,  neque  quicquam  iungamus  quod  conferat  ad  prxuidentiam,quo  I  reli- 
mali  patie^item.Non  enim  firis  aliqua  exiftimada  lub-      Qum  eft  in  dhputatione  de  iudiciis.  Igitur  quxcurque 

orta  ei  erat,neque  febris  fenlibilis ,  neq;  aliquod  iignu  vrinx  eiufmodt  lpe£tantur,vel  albis ,  vel  ahis  fimihbus 

apparebat  ex  iis  qux  in  xgrotantibus  videntur.  Arque  coloribus  prxcedentibus,prxfemm  fi  vel  mel^ncholia, 

jios  reliquit ,  dicens  nihil  nos  fcire  :  atque  cibum  craf-  vel  febris  qnartana  prxccilerit  ,  atque  prxter  hxc  lien 

fiorem  fumpfit,  Sc  vinum  infirmum  bibit :  &  nondum  fuer  t  tumefaGus,  plenus  humore  huiufmodi ,  hxipfx 
nox erat  quum  humor  ille  commotus  eft, &pcrcaluit,  G  euacu 'tx  teftantur  folutionem  memoratarum  pafiio- 
atque  conturbatio  non  parua  hominem  corripuit,  nof  num:quare  oportet  confidenter  prxnuntinre.  Kanque 
que  tum  intelligens  re£te 'iudicaffe,accerfiuit,  atque  fa  fi  pafiiones  hx  foleantob  humorem  melancholicum 
lutem  nobis  credidit.  Ego  vero  illum  vcrbis  ( vt  vifum  excrefcere,prorfus  difiolui  eas  neceffe  eft,euacuato  ha 
cft)caftigaui,vt  medicis  iubentibus  fidem  haberet.At-  more  augente.  Q£amobrem  paulatim  procedentes  att^ 
quc  quum  intelligerem  humorem  eiufmodi  biliofum  id  quod  fecundum  naturam  eft ,  tolluntur.  QHinetiam 
non  adeo  inflamatum  effe,iufii  vt  caueret  a  cibiscraf-  quum  vrinx  vindes  ac  liuidx  prxceftcrint ,  decens  eft 
fioribus  atquc  vino  ,  vtereturque  vidu  tenuiore  :  mo-  tanquam  delaffatam  rnedelam  cedere.  Adextremam 
nuique  ipfum  fanum  fore  fi  prxfcriptumvi£him  ferua-  enim  prauitatem  tum  eueftx  funt  pafiiones ,  fi  earum 
rct.Iam  cutis  corporis  atque  oculorum  album  arquatu  alix  a  caliditate  ,  alix  item  xqua  ratione  a  fngiditatc 
fpe£tabatur,&  homine  a  morbo  liberato,vi£tiique  non  H  generetur.Hx  enim  qualirates  quumad  fummum  ter- 
admodum  tenuivfo,  prxdixi  humorem  vacuatum  iri  minum  cxcreuerint,  foluere  confueuerunt  compaginc 
fine  dolore,prxfertim  fi  neque  cibi,neque  ambiens  aer  corporis,virtute  naturalj  minus  fuftinente  incommo- 
ad  illius  incenfionem  hominem  irritent.Naquc  quum  derationem.  Adhxc  m  febribus  mediocribus  ii  forte 
ciufmodi  bilis  fitcraffa,vix  quidem  accenditur:  fed  v-  eiufmodi  vrinxapparuerintdiebus  non  criticis,fuerit- 
bi  accenfa  fucrit3non  facilc  potcft  cxtingui.Sed  de  hii-      que  valida  virtus ,  mortera  minantur.  Neque  idcira» 


nr   (  D  E   P  R  AE  V.   E  X    V  R  I  N.  L.;|HFI.  m 

vincenturxgri  ,  n"  duobonacum  vno  iigno  prauo  pu-  A  vndequaque  teimia  fimt  &  trailucida.  Conuenicnseft 


gnarint.Qupd  iifebns  fuerit  acuta,tum  mors  expefian 
da  eft,maxime  li  iudiciaria  dies  fuerit  indicans.  red  de 
judicianis  diebus  aliis  in  locis  di&um  eft  a  fipiente  Ga 
leno.  lictt  tamen  nobis  hoc  paclo  inter  difputandilm 
dc  eis  dicere,  quantum  videtur  couenire  difciphnx  de 
vrinis.Nanque  nitentibus  exquilitoria  difcere,ars  tra- 
dita  a  Galeno  coferec.  Quoniam  verode  prxuidentiis 
in  coloribus  vrinarum  cotemplatis,  a  nobis  di&um  eft, 
par  efle  videtur  vt  hac  in  parte  oratio  de  eis  termine- 


ctiam  in  vrinis,ilmili  ratione  habita,  vt  tenues  cum  al- 
bo  colore,potius  quam  cum  alio  colorepenetret  vifus: 
veluti  vifus  magis  nnpeditur  in  corpore  minus  pelluci 
do,vt  difficilius  pertraniit,qucadmodum  facilius  per- 
traniit  in  albis:ita  vt  ex  hifce  liceat  inferre ,  illis  mijius 
tenuia  elie  hxc  in  quibus  tempore  maiore  vifus  per  co 
lorcs  immoratur.  Quinetinm  tantum  inter  fe  colores 
differre  iummcuenda  tenuitate  pcr  phantaiiam  ,  quan 
tum  cxteri  colores  recedut  ab  albo.  Atque  compertum 


tur.Pofthac  vero  aggrediamur  difputationem  de  fub-  B   iam  efle  videtur  idipfum  vnnis  iis  qux  quum  cofiften 


ftantiis  vrinarum  ,  veluti  etiam  in  aiiis  hbris  inftruxi- 
mus . Deirtde  de  contentis ,  atque  cxtcris  qtix  in  hifce 
fpedantur. 

DE    PRAEVIDENTIA  ET    CONSIJTENTIA  V- 

rinarum,  cap.    x  i. 

QVum  invrinis  conilftentix  tam  multx  &  varix 
coniiderentur.-quarum  plures  vt  quxintermedix 
funt,nominibus  propriis  vacariit ,  dc  quibus  diligetius 
in  i»s  qux  de  differentiis  vrinarum  fcripta  funt ,  ueter- 
roinatum  cft  :  nunc  conueniens  cft  vt  etiam  fuper  eis  C 
prxuidentiam  aperiamus,  qux  nihilominus  quam  qux 
dicta  funt,coferens  erit  tractationide  vrinis.Quxcun- 
que  igitur  vrinarum  conhfte.ntix  mediocnter  concrc- 
tx  funt,faciL:que  folui  pofliint,concedentes  ad  medio- 
critatem,etiam  modo  quodam  virtutem  confirmariil- 
gnificant  hac  ratione.  Qumtumvero  ieceflerint  ver- 
itls  immodefti  im,declinantes  a  mediocritate  ,  tantum 
deiedtam  cfle  virtutem  oftendunt,atque  humorum  in 
corpore  mnnentium  fubftantiam  tam  quantitate  quim 

qu.ilitate  diftare  ab  eo  quod  fecundum  hat&ra  cft.  Ve-  D  perfirie  rerum  cralfarum  requiefcens,  non  penranflt. 


ria  iint  tenues ,  colore  vero  nigrx ,  difficilius  fpectan- 
turin  matulis.  Quandoquidem  hxnigrxfere  tota  per- 
fpicuitate  priuntx  funt:tum  contranetate  quam  habec 
cum  mixime  albjs,&  perfpicuis,tum  participrtione  po 
tiore  na  urx  tcrreftns:ntque  decens  elie  vt  quxaper- 
fpicuitate  vcrfus  oppoiitas  decidcrint,hx  decidat  men 
furaiimili,qua  nigra  pafiim  recedunt  ab  albis. 

O^V  ODQJVANTO     MAGIS     CRASSESCVNT  V* 

rinx,eo  plus  coloris  fummoUeant ,  qui  inerat  priuf- 
quam  illx  craflefcerent,  -c  A  p.  x  1 1  i. 

AT  vero  iuper  iis  qux  crafiitudine  fummouent  co- 
lores,eiufmodi  ratio  haberi  poterit.  Siquidem  cof 
pora  perfpicua  eiufdem  fubftantix ,  quo  magis  ad  te- 
nuitatem  acceflerint,eo  tranflucidiorn  efficiuntur.Na- 
que  qux  tranflucidion  funt,  hxc  puriores  &  propr  os 
colores  prxfentant:  vifuique  eo  facilius  traniit  per  te- 
nuiora  quo  facilius  fuftinet  colores  qui  in  ipfo  recepti 
funt.Decesis  itaque  eft  vt  colores  tummoueantur,  tum 
abingenita  cnfiitudine ,  tum  etiam  qu6d  vi!us  in  fu^- 


tuntamen  immorandum  eft  hac  in  parte  ,  atque  de- 
clarandxfunt  iingulxqux  fpedantur  vrinarum  conii- 
ftentix.  Tenues  ergo  fubftantix  quam  ob  caufam  appa 
reanr,&  quid  iibi  velint,  in  libris  fuperioribus  explica- 
tumeft.-nunc  reliqua  fubiungentur.Nanque  tcnues  co 
liftentixqux  in  eodcm  manentes  perfcuerant ,  arguut 
pafiionum  qux  corpus  occupant  accidentia  tum  ma- 
trere  tum  etiamfortafle  increfcere  ,  tanqunm  nondum 
erigentefe  natura  ad  occurrendu  humoribus  affligen- 
tibus.ciquidem  conuenit  vt  accidentia  increfcant,paf-  E 
iione  qux  corripuit  inftate,  atque  naturali  virtute  pau 
latim  ceflante.-quartdoquidemin  primis  diebus  ii  vali- 
da  firmitate  refiftere  ipfa  virtus  vidcatur,  autparumfe 
erigere,quatum  tunc  par  eft,rcliquo  tempore  mfcrior 
reddita  cedit.  Quamobrem  colores  in  vrinis  tenuibus 
peiores  apparebunt,  atque  manifeftiorcs  erunt  crudita 
tes.Hxctu  igitur  vbi  coniideraueris ,  prxnunciauc ris, 
iut  naturam  multo  tempore  indigere  ad  fanandum, 
modotum  etiam  virtus  firma  iit ,  aut  ipfa  nequeunte 
tanto  tempore  pugnam  tolerare  ,  vtvictrix  euadat,x-  F 
grum  fubire  vitx  damnum.Quod  ii  immodicx  tenuita 
tesremiffionem  fecerint,  atque  accidentia  diminuan- 
tur,virtiifque,tanquam  re  firmata,procedendo  conco- 
ftionem  inducet.  Quamobrem  hxc  intelligens ,  decet 
vt  xgrotis  falutem  prxnuncies.  Neque  ignor  're  opor- 
tet  colorcs  commiftos ,  quod  tenuitatis  prxfentis  ali- 
quid  phataiix  aufertur>quatenus  colores  mixtifuerint 
cum  confiftentia,  quemndmodummultus  coloraufert 
crafiitudincm.  Veruntamen  decens  eft  vt  pofthac de 


Adhxcquum  Ixuitas  multa  diffcrarab  aiperitatc  fufci- 
picdo  viium,craiTa  vero  magis  fimilia  lint  aiperis  cor- 
poribus.decens  eft  vt  crafiirudo  auferat  coloremin  iis, 
quemadmodum  mare  vento  crhpatum  rntione  aiperi- 
ntis  aufertcolorem  qui  aderat .  Quinetiam  idcm  dif- 
cereeft  in  bpidibus  adeptis  fupeificiem  quanda.Na- 
quevbiarte  &  complanati  &lxuigati  fucrint,  eorUm 
colores  euidentiores  fpedf  ar.tur  qudm  qui  adhuc  afpe- 
ri  maient.Sedde  hifccfatis  hafrenus  diclum  ef.e  arbi- 
tror.Pofchac  explicanda  ratio  eft  fuper  iis  qux  putnn- 
tur  n  vnnarum  crafla  fubftantia ,  vbide  tenuibus  fuf- 
ficientcr  tra&atum  iit. 

DE     PRAEVIDENTIA     EX     CRASSA     V  R  I N  A- 

rum  fubftantia,  c  A  p.  x  i  i  1 1. 

CRaflxvrinxii  in  febre  fpettantur ,  vbi  tcnues  & 
tranOucidx  prxfuerant,procedete  xgritud.ine,  de- 
monftr^fidum  prxdicendiimque  eft,  quod  ftatim  decli 
nntio  futura  fit.Nanque  hoc  cafu  videtur  natura  fupe- 
rafle  materiam,atque  tum  inciperc  illam  concoquere, 
ita  vt  excrctiones  ventris  fieri  potuerint,  coacla  &  con 
cocla  materia:e6q;  melius  &  tutius  quo  citius  vel  plus 
crafiitudinis  inerit,vel  vniuerfx  materix  excrctio  fiat. 
Conuenit  itaque  vt  pofthacpaulatim  ablata  crafiitudi 
ne  tanquam  concofta ,  8c  minuta  materin  qux  afflige- 
bat,accidentia  diffoluantur,  naturnlibus  excretionibus 
cxaudlis,  atque  vrinxad  proprium  colorem  reuertan- 
tur.Quod  fi  vnacumaccefiionefebris  vrinx  craiTk  fpe 
clentur,quxneque  proceflu  temporis  deiinant  crafle- 
fcere,neque  ii  deiiucrint,  attenUentur,  fed  femper  aut 


hifce  difputetur,  prxfertim  ii  hxc  quoque  coferant  ad  G  craffitudini addant,aut  finon  addideiint,  non  etiate- 


capefcendam  difciplinam.  Qunre  vt  par  eft ,  deinceps 
coniiderandum  eft. 

Q_V  O  D     C£_V  ANTO     MACIS     VRINA  COLORA- 

tur,eo  plus  prxfentis  tenuitatis  fummouetur  imagi- 
natione,  c  a  p.  x  1 1. 

TAntum  fummouent  tenues  fubftantias  vrinarum 
imaginatione  cxteri  colores,quantum  ipfi  ab  albo 
receffennt:quum  dictu  iitid  tenue  efle  in  vrinis  quod 
eft  maxime pellucidum:color  autemalbus  maximeae- 


nuentur,neque  ad  meliores  colores  mutentur:  dircere 
licet  tum  adefle  virtutis  infirmitatem,  atquc  coniefra- 
re  multitudinem  non  paruam  humorum  ,itavt  metus 
roparuus  fit,ne  fatigr.ta  iamnatura  funrum  a£f  ionum 
obliuifcatur.Quo  quid  efle  poteft  peius  corpori  eius  a- 
ftione  conftantefVeluti  non  iam  pridem  inndolefcen 
tc  vidimus,  Is  enim  corporis  firmjtarc  8c  mngnitudine 
prxftnbat ,  fed  plurimis  atque  variis  vtebatur-.  fine  vlla 
viuehdi  ratione,efcis.Quinetiam  adolefcens  interdum 


rcx  fubftnntix  pnrticeps  efle  voluit .  Deccnter  itaque  H  corripiebattira  febre  continua,atque  incidendo  in  ven 

vtriufque  coeuntibus  in  corpore  tranflucidifiimo  ma-  tris  fluxus,liberabatur.  fed  tandem  captus  a  febre  -cce 

tulx,facilius  vifus  per  omnia  tranfit,  nihil  reiiftete  cor  fn  a  magna  putredine,me  vocauit,mihique  cufam  eius 

pore  tranflucido.Naque  vi^us  tum  eft  aftu  vifus,quum  creaidit.Erat  dies  tertia  quaad  eu  acceriitus  fum,  ve- 

firmatur  fupercorpore  traflucidum  terminante.  Nnn-  ni,&  xger  non  mediocritcr  fe  habebat:  tetigi  pulium, 

quein  tenuibus  &  aereis  neutiquamfirmatur  ,quum  noiiique  nonparuamfebremaputiedinehumormn ge 


nitam  effe.  Deinde  mntulam  viciifhPultam  crafiitudine 
continetem,  vfqueadco  vt  maiorem  non  potuiflet  ha- 
bere,cuius  color  ei atu uius  &  alie;  us.  >  on  enim  vide- 
batur  albus  ,  neque  rubcus,  rieque  niger,  neque  rufus: 
atque  omnjbus  his  coloribus  ita  apparentibus,  nihil  ta 
men  exadte  fecretum  &  definitum  proprio  loco  erat, 
heque  valde  mifta ,  fed  mediocri  miftura  eiant.  Hanfc 
itaque  alienain  fpeciem  intuitUs  vchementer  admira 
tus  fum  ,  atquc  viius  fuminrelligeremagnam  humortl 
cnrruptionem.nifi  vetiusquidam  intuitus  eam  vrinam 


ACTV  arii 

A  fimilaribus, 


C  A 


V 
ltq. 

X  V. 


OVbd  contenta  qux  funt  a!bi,lxUia,  3tque  xquabi- 
lia  per  omne  tempus  apparetitja  tutam  com  itio- 
nem,atque  fanitatem  iignificent ,  Hippocrates  pnmus 
docuit,tum  experientia  etir.m  cum  ratione  cdocuit. 
Quantumquehxc  minuuntur,  tantum  eft  immu.utafa 
nitas,pro  modo  recef us  ab  eo  quod  fecundum  natuia 
eft.  Quinetiam  cxtera  fecundum  naturam  &  ornntutn 
habentibus  cohtentis,proprium  vero  locu  nonhaben- 
tibus,quantum  a  fundo  matulx  diftulerint  furfum  ver 


ab  homine  obortrin  dixiilet  efle  humorum  refolutio-  B  fus  concedentia  ,  eo  p!us  effe  fpiritus  attolientis  ac  le- 


nem  quahdam  in  elemelita.  Quinetiam  pixter  hxc  a- 
derantexcretiores  ventris  immodicx  grauiterque  o- 
lenteshumorum  cbrruptorum,qui  iam  ccperant  impe 
tumfluendi  per  infernas  partes:atque  quxdam  difiolu 
tio  totius  corporis  e;us  aderat  obvehementiam  f ebris, 
&  magnitudinem  euacuatiouis  virtute  deicdta.  Kaque 
bilis  pura,&veluti  aqtiea  profluebat  multa  ,  &afiidua 
fiirreftione  excedes  mediocritatem.  Ea  itaque  die  hoc 
padto  male  fe  habuit :  poftea  verb  etiam  vrinx  excre- 
tionem  continuit:  tum  quia  totus  impetus  materixin  C 
ventreconceil'erat,tum  quia  febris  vehementia  exfic- 
Catus  fuerat  mufculus  circa  veficx  colum,qui  contjnet 
nevrina  mtempeftiue*  efflueret.At  verb  vfqueadeo  te- 
miffa  cft  virtus  eius  concodhix a  magno  momento  ma 
terix  fluentis  deorfum  ,  vt  iam  mortificata  videretur. 
Quinetiarn  cnaribtis  aliqua  fruftra  fa-  guinis  mortifi- 
catieffluxLre,ntqueperfaucesexpulfa  iunt.  Quodvbi 
medicus  qui.iamex  iis  qui  frequetabant,  vidit,  venam 
incidit  quum  nihil  opus  effet ,  arbitratus  fanguine  ex- 
pelli  debereob  lrultitudinem.  Quoniam  verb  quarta  D 
dies  iam  erat  ab  ea  qua  vrinam  continuit ,  vefica  verb 
extumuit  a  multa  colledta  vrina,nec  viam  ad  exitum  ha 
bente.&  dies  iam  fexta  erat,atque  fpafmus  immodicus 
corripuit  xgrotum  :  atque  eo  modo  facilius  proftrata 
reliqua  virtute,fuccubuit  xger  accidetibus.  Et  hoc  iam 
relatum  nobis  eft,qubdnon  valde  decere  videbatur, 
craffittidine  vrinarum  craticnem  atrrahcre.  Quoniam 
autem  decens  eft  vt  aliqui  nofle  cupiant  hanc  alteram 
hiftoriam,eam  fubiunxeris  prxdidtis  ob  vrinasflimiles 


uem  reddentis  fu!)ftantiam,oftenuunt:argMuntoue  il!a 
loca  corporis  malc  fana  eiie,  ad  qux  contenta  contigit 
concedere,habita  ratione  humani  locorum  corporis  & 
matulx.Atque  in  eodem  loco  perfeuefantia  maius  no- 
cumentum  cum  debilitatc  virtutis  fignificant:quxli  in 
eo  loco  pauco  terr  yore  manferint,  modicum  momeh- 
tum  oftedunt.Tale  autem  ipfe  quoque  memini  me  vi- 
diffe  in  quad.im  ir,uliere,quxa  quodam  Syropharma- 
cum  purgatorium  datum  bibit.  Quonjzm  illud  fuit  a- 
crius  intra  prucum  tepus  purgauit  qux  oportebat ,  fed 
acnmonin  procedens  etiam  inteftina  tetigit.Ergofan- 
guinolcnta  excrer-enta  ferebantur,ac.dolores  &  in  fu- 
periore  ventre,  &  inteftinis  feqliebantur .  Td  vbividtt 
medicus,  atque  alii  qui  xgrotanti  prxftb  efant ,  fiftere 
connti  funt  fanguinolenta  illa  ,  &  multum  liftentibus 
vii  funt.  IvJulier  vci  b  ita  nffedta  tunc  vifa  eft  fnjria  elle, 
fed  tamen  paucos  poft  dies ,  circa  hypochondna  fcnfit 
pondus  atque  dolorem.  Atque  prxter  hxc  ,  faftidium 
cibi  niediocre,ac  ftis  aderant,  vrina  interdum  turbu- 
lenta  &  craila  efat,&  externo  igne  contenta  exter.uata 
habebantmedium  locum  humoris.Interdum  non  eti£ 
erat  vrina  craiTa  &  turbida,a;que  nihilominus  conten- 
taineius  medio  loco  fpedtabantur.  Fgo  igiturhxcvi- 
dens,  cofiderabam  a  pharmaco  lampridem  ei  dato  n5 
medioci  em  materi^m  attracram  f uiiTe  a  profundiori- 
bus  partibus  corporis,atque  illic  conceptam  eiTe  ob  a- 
bufiim  medicaminum  adftringentitim:  atque  cibos  af- 
fumptos,cum  eiufmodi  adftringentium  generibusin- 
duxiffe  obftrudfionem  nrbitrattis  fum.-atque  dices  eam 


enarrandam.Kanque  vbi  ea  tion  a  propofito  difcrepet,  E  oportere  vti  clyfteribus  &  gladibus,  videbam  mc  redre 


fi  non  etiam  referretur,  poffet  ftudiis  hifcemcumben- 
tem  mediocri  afficere  triftitia  .  Venit  igitur  quidam  a 
pngis  ad  nos  matulaferens,  v*inam  fane  quam  craflam 
atque  varia  continentem,ar  probe  qualisea  quxiuue- 
riis  pnulo  ante  diGi  fuerat.Soliim  enim  abilla  difcrepa 
iSat,qubd  no  videbatur  rufa:&  fi  liceat  exemplo  ratio- 
nem  oftendere,  nebulis  fimilis  erat,quxnb  vfqtiequa- 
que  auerfx  folj,neque  illuftratx,craf  xque  fuapte  riarii 
ra  manentes  verficolofes  fpedrantur.Is  ergoqui  matu- 
lam  habebat,aquam  intercutem  patiebatur ,  atque  tu- 
midus  erat,retulitque  iampridem  fe  graUiter  xgrotaf- 
fe,  atqUe  xgritudine  folutum  ihcidiffe  in  eam  pnfiio- 
nem.Mihi  vifum  eft  hon-.iiiem,  quum  debilis  effet  co- 
cod>rix  virtus,vi<fru  abufum  effe:  ita  vt  eam  ob  rem  in- 
cideririn  eam  xgtitudinem,multitudine  crudorum  hu 
jnorum  in  corpore  cumulata.Atque  tum  abiit  edofttis 
quo  vid>us  modo  vti  deberet.Neq;  deinde  audiui  quid 
ad>u  fit  ab  eo,vt  qui  ad  me  poftea  no  redierit.Quinetia 
tu  qui  his  rebus  incumbis,intelligens  vehementer  craf 
fas  vrinas  adeo  prr.uns  cfre^eti-m  hafce,vtpareft,prx- 
liuntiationes  fuper  eis  faciro;  fpcdrans  naturalem  virtu 
tem,  arque  nuimriones  fubftantiarum  &  colortim  vfi- 
nx.Etfi  fuerint  tenuatx,&  melioves  colores  fuicipien- 
tes,expedtuidam  cffe  affligetium  remifftonem  ,  ac  de- 
clarandum  illa  abitura.Sin  verb  nd  conrraria  concefle- 
rinr,dicendum  mala  fucceffura  effe  ,  arque  auerrenda 
effe:ea  enim  rum  argiuint  mngna  \  irtntis  debilitatcm, 
tum  magnam  repletionem  malorum  humorum.ced  de 
fubftantiis  vrinarlim  oratio  hic  terminertif ,  vbi  de  eis 


confideraffe,&  ira  fieri  vrxgrora  liberaretur  quodam- 
modo  a  fuis  dolorjbus.Veruntamen  quum  hxc  ipfa  re- 
media  non  poffent  vfquequaque  illam  fanare  ,  idcirco 
fubciidi,  opus  effe  vr  maicre  purgarione  quamquxex 
clyftere  eft^vrerettir.Neutiqiinm  perfuafi  (non  enim  pa 
rum  metuebat  ab  eisquxpndem  atciderat ,  videbam- 
que  ipfain  non  dcfedlur  am  ,  qiiod  n  ultum  experta  el— 
fet),neque  mihi  ea  proponenti  af  entire  voluir,i  mcmoi 
raro  timore  adhuc  diftenra.  Vbi  verb  pmico  poft  rem- 
pore  lapfa  efTer  in  peiora,  accerfiuir  virum  ouedam  in- 
ter  dodlos  nrtis  medicx  celebrem^qui  precibus  eius  pa 
rens  profedtus  eft  ,  arbitratufque  eft  xgrotantem  inci- 
diile  in  pnfforem  hypochoncriacam,qux  pafiio  non 
adhuc  erat(vt  mihi  vifum  eft),verilimile  tamen  erat  fn 
turam  :  fed  ille  paulopbft  purgafiuummedicamen  bi- 
bere  pei  ^uniir ,  dixirque  non  alio  modo  illam  liberari 
pofle  a  paiiionibus  eam  occupannbus ,  nifi  crediderit 
documero eorii  qui  redlc  iudicare  xgfitUiiines  fciunt. 
Quia  verb  paruum  mcfnentiiminterdum  maximapo- 
teft(nam  nos  quoque"lau^auimus  viri  illius  fentenria), 
perftinfa  eftxgrotnns,  arque  pharmacum  mediocrjrer 
purgans  ebibit,ftatimque  hberata  fuit.Hoc  padto  cotr- 
tentorumconuerfatio  fgdla  a  fundo  matulx  ad  alia  Io- 
ca,oftendit  proportione  qiiadam paftes  malc  fanas cor 
poris.Kan~que  excrementa  fani  corporis  naturadeor- 
fum  feruntur  vt  expellanttir,  fi  forte  ad  Ioca  contraria 
expellantur,illic  aggerari  confueuere,atque  tradlu  tem 
poris  patientem  affl  gere.Qtiinetiam  qux  fublimantur 
adufque  medium  vrinx  humorem,  potius  materia  tett 


fufficienrer  didrtim  fir,  prxfcmm  quum  prudenribus  H  gifle  hypochodria  &  vifcera,arque  eria  pedtus  arguut.. 


mediocria,verbo  duntaxat  veritatem  attingentia,  mul 
taporrigat  momenta  ad  xgritudinum  prxttidentiam. 
poflhac  verb  deccns  effe  viderur  vt  de  contentis  dica- 
mtis,fic  pvxftituto  ordlfie  orationis  pofturante. 

D  E     PRAEVIDENTU     EX     CONTENTIS  DTS- 


At  verbqux  vtnubes  innatanr  ,  demonftrar  mnrerinm 
paffionem  effe  ia  capire.  Prxref  h±c  nddnm  alrera  hi- 
ftoriam.vr  magis  quxdidtn  fiinr,clare  fpedtetur.  Qui- 
dam  familjaris  meus  inccbar  febriens,  ac  vrinafu  con- 
tentaprorfus  fublimata  primb  fpedTabantur,ac  deinde 


DE    PRAEV.  EX  V  R I N.  LJB.  I.  t2<£ 

nubila  erartt :  xger  vero  corpk  delirare,  atqtle  abfque  A  vifx  erant,fohttionem  prope  febris  fig'.uficarit.  Naque 

fenfu  iacens  naturales  necefiitates  nnpleuit.  Vndeci-  vbi  apparuerint,fatis  funt  vt  perfuadeat  febris  prxter- 

jni  die  contenta  in  fuperficie  vnnxinnatauerunt  alba,  iiffe  vigorem,atque  declinare  :  funtque  veluti  obfcura 

&  fubtenacia,atque  qualia  dicla  funt  in  librode  diffe-  quxdam  figna  concodKonis  ,  atque  tum  exiftimantur 

rentiis  vrinarum ,  qua  contraria  funt  afperis:videban-  nuncia  contentorum  concodtorum.  Interdum  pro  bul- 

turenimcraffioraeisquxfecundum  naturam  funt,at-  lis  non  apparentibus  fufficiunt  craffx  fpumulx ,  veluti 

que  veluti  diceres,fpermatica.Die  fequenti  hac ,  atque  in  vino  apparere  folent  jnnatantes.  At  vero  fi  bulla?  vna 

altera  (  vt  arbitror  ),  nihil  contentorum  in  vrinis  vi-  cum  febre  apparuerint  atque  proceffennt,dolores  non 

fum  eft  .  Paulo  poft  remiffa  eft  hominis  inlania,  om-  modicos  capitis  arguunt,fed  etiam  pniculofos,  maxi- 

riiaque  eorperut  melius  habere  quxpaffusfuerat.  Non-  me  fi  cum  tenui  fubftantia  vrinx  veluticorona  innata- 

dum  cxafle  ad  priftinam  valetudinem  reuerfus  erat,  B  uerint:cumcraffa  fubftantia  vero  tanquam  cum  mode 

quum  parotides  vtrinque  fubortx  funt:qux  vbi  matu-  ftiore,bullx  quoque  moderatiores  apparent,  &  mode- 

ratx  &  apertx  fuerunt,curatxfunt .  Videbantur  igitur  ratiora  fignificant.  Qupd  vero  illic  di&um  eftfignum 

illa  contenta  fempef  fubnubilantia  fignificare  incli-  effe  fluxionis  in  pulmonem,quum  in  prxcedente  capi- 

nationem  materix  ad  illa  loca.Hxc  ergo  decet  vos,  qui  tis  dolore  vifum  fit,hoc  padto  fe  habet.  Nam  poftqtia 

hifce  rebus  ftudetis  difcere ,  atque  proferre  vultis  de-  xftas  accefferit  (tunc'enim  potius  quam  aliis  accidere 

centia. Atque  hxc  contenta  alba,  &  non  permixta  cor-  folet  vt  homo  efficiatur  calidior,  fitis  eum  capit,atque 

pori  diuerfigeneris,folo  locodifferefia ,  eiufmodi  par-  plura  quam  par  eft,  poculaebibutur),  tuncinquam  ca- 

tes  languefcere  fignificare  folerit.Quod  fi  aliqua  diuer  put  deiiccatum  attraxit  humiditatem  multam,  atqile 

li  generis  corpora  cum  eis  immifta  tuerint,fignificant  repletum  eft  ea,pauloque  poft  dolore  illum  atque  pon 

a  colore  humorem.-fi  vero  eiufmodi  contenta  omnino  C  dus  mediocre  paffum  eft.  Attradta  humiditate  plus 

fuerint  diuffa ,  atq;  occupauerint  chymatis  Iatitudine,  quam  deceat  (vt  didtu  eft),  eo  qUod  capitis  fubftatia  ef 

etiam  proportione  in  xgro  paffionum  fenlus  excitan-  fedaeft  calida ,  nequit  tantam  humiditatem  conco- 

turad  eiufmodipartes ,  expulfa  materiaa  riotho  fpiri-  quere,  caput  ipfum  non  dominans  humiditati,a  qua 

tu.  Dequibus  rebus  diftum  eft  in  iisqux  de  iudiciis  dolores  generantur.  Veruntamen  vbi  caput  grauatum 

vrinarum.  Prauo  colore  quinetiam  contenta  eo  peio-  eft,tum  humiditatis  pars  affumitur,  pars  foluitur  ,  eaqj 

res  affedus  corporis  enunciat,  qito  magis  conceflerint  delata  deorfum  ,  &  fubtilitate  fua  defluens  in  pulmo- 

adfundum  matulx  :  veluti  concedunt  eocontenta  fe-  nemexcitauit  tuffes,atque  paruum  quoddam  in  ven- 

cundum  naturam.Enxoremata  enim  nigra  ,  fi  defcen-  trc  fuffluehs,tantundem  conturbauit.  Atque  infanis& 

derint  ad  fundum,arguunt  xgritudinem  perueniffe  ad  xgris  eiufmodi  apparetes  vrinx,fimilia  fignificare  pof- 

fupremam  prauitatem.Eadem  quomagis  fubnubilan-  D  funt.Veruntamenin  xgris,vel  multx  potionis  alicuius 

tur,eo  potius  xgrum  fupereife  poffe  oftendunt,  confir-  oblatio,velficcitas  orta  a  dolore,atque  alixcxterx  cau 

matanaturali  virtute.  Siquidem  illa  demonftant  natu-  fx  differentesfunt  munerehoc  ipfo  faciedx  prxuiden 

ram  veluti  vi&am  cedere,  hxc  vero  quodammodo  re-  tix.Bullx  quinetiam  quxdolorem  capitis  fignificabatj 

pugnando  propellere:quod  contentis  his  accidens,mo  fi  breui  dilfoluantur,fignificant  ddlores  quoque  dimi- 

do  contrario  fe  habet  contentis  fecundum  naturam:  nui.Qux  vero  vfquequaq;  funtSc  maiores,  atque  abfq; 

contenta  yero  biliofa  ,  &  fanguin^a,  &  rubea,vt  ratio-  ordine  diffufx  per  matulam,  arguunt  dolores  qui  prx- 

tiem  mediam  tenent  inter  fana  Sc  ei  qux  maximepra-  cefferunt,diffolui.  Quia  verobullarum  fignificantiuiri 

ua  funt,ita  mediocritatem  obtinuerunt  in  crifi  ,  hxc  e-  dolorem  capitis,alix  funt  per  totam  coronam  ,  qux  e- 

nim  indigent  longiore  te^mpore  ad  concoquendum.  tiam  fignificanttotius  capitts  dolorem ,  alix  per  dimi- 

Quamobrem  oportet  vt  cOnfideretur  virtus  xgri,atq;  E  diam  coronam,qux  medietatis  capitis  dolore  arguunt, 

ad  eamratione  habita  proferatur  prxuidentia.  Sed  de  atque  reliqux  proportione:  reliquum  idipfum  difcen- 

contentiscumulatis,&  plus  matulx  pofiidentibus,atqj  dum  eftex  hifce  qux  didla  funt. 

craffitudine  differentibus  a  mediocritate,hoc  padroli-  de    praevidentia    ex    coloribvs  di- 

cet  diligenter  difcere.In  initiis  atque  augmentis  xgri-  uerfis  iplius  coronx,&  male  olente  vnna,  &  colliqua 

tudinum  apparentia,prxfertim  fi  febris  fueritnoncon  minibus,                                        cap.  x  v  i  i. 

temnenda,arguunt  humof um  copiam  qux  indiget  ad  Q  Vper  coloribus  diuerfis,qui  in  corona  fpe<3:atur,hoc 

concoquendum  firmitate  virtutis,  &  tempore,&  fortu  Opafto  opinari  oportet.Nanque  colores  coronx,  fi  pe 

nabona,vt  arbitror  .  Quamobrem  coniecl:uram  fece-  iores  fuerint  quam  qui  funtreliqux  fubftantix  vrinx, 

risab  hifce,  anguftias  meatuum  effe  circa  peftus,velu-  referreoportet  malos  effe,atque  eomagis  qiiopeiores 

ti  amultitudinehumorum  feptum  tranfuerfum  ardta-  F  apparuerint.Quod  fi  meliores  fuerint  ,tas  eft  proferre 

retur.Tn  vigore  vero  fummofebris  atque  declinatione,  illos  effe  in  principio  dominii  naturx.  Illinc  enirh  velu 

contenta  illa  falutaria  &  bona  funr,quumfebrisimpe-  tiaprincipio  natura  inciperet  vel  fuperare  vel  fupera- 

tumceperit  inea.Difputatio  autem  de  hypoftafioro-  ri,licet  per  iudicia  c  coloribus  coronx  habita  vtdecetj 

bea,&  furfurea,&  laminea,  &fimilaceafuperius,atqiie  fcire  falute  &  mortem.Veruntameipfx  coronx,quum 

quantum  expediebat  iniis  quxde  iudiciis  vrinarum,  non  multum  concolores  funt  reliquo  vrinx  fluori ,  tie- 

tracf  ata  eft.  Hac  vero  inparte  illud  eft  fubdedum  dei-  queapparet,  tu  acolore  totius  eft  ratiocinandu.  Quan 

pfis.  Nanque  fi  eiufmodi  cotertta  plura  fluxerint,atque  do  vero  colore  differunt  coronx  ,  tum  funt  manifeftx 

in  peiora  procefferint  ,fas  eft  proniitiare  mala  effe,at-  fapietibus.Inde  vero  coniedrandx  funt  motiones  cor- 

que  naturamlaffatamdeficere,  quodilla  corporis  ha-  poris.  Atque  de  coloribus  coronx  di£tuirl  eftfuperius 

bittim  &  compagem  corrUmpant.Contra  vero  fi  pauca  G  etiam  in  iis  qux  de  iudiciis.  Quamobre  etiam  id  quod 

apparuerint,atque  ad  minus  mala  affidue  vergat,  pro-  nunc  diiftum  eft,fi  additumfit  illi,fortaffe  fatis  effe  vi- 

nuntiandum  falutem  xgri  aduentare  ,  atque  fperadum  debitur  iis  qui  exbreuibus  ratiocinandocapiunt  plura. 

effe.  Habes  iam(vt  arbitror)  difputationem  fuper  con-  Atvero  nunc  recordati  fiquid  prxtermiffum  fuerit, 

tentis  fatis  explicatam,iis  quibreuitatem  orationis  a-  clauferimus  hac  in  parte  Iibrum  primum  deprxuiden 

mant  ,iifque  qui  quamphtrima  mediocri  orationedi-  tid.Igitur  vrina  male  olens,cum  prauo  chymite  &co- 

fcere  cupiunt.Pofthac  ad  reliqua  tranfeamus.Quum  i-  tentis  profluens,arguit  omnem  corporis  habitudinent 

gitur  notum  fit,ratio  qux  fuperbullis  eft,quatum  con-  mortificatam  effe,itavt  opinandum  fitmortem  vicina 

ferat  ad  iudicidas  vrinas,veluti  de  hifce  illic  dixjmus:  effe.Alio  modofi  fe  vrinahabuerit,  pronunciandu  co- 

nunc  quoque  fubiungamus  quantum  fatis  effe  videa-  ferre,maxime  fi  pus  fubliderit.llle  enim  malus  odor  fi- 

tur  ad  prxuidendum.                                             H  g  iificat  plagam  alicuius  internx  partis  corporis.Et  fi 

de    praevidentia    ex    bvhis,  procedente  tempore  minor  fuerit  odor  &  pus,fortaffe 

c  a  p.  xvr.  naturam  prxftare  coniedtare  poteris:  fi  vero  contraria 

BVllx  apparere  m  vrinis  fanorum  itinatantes ,  prx-  fuerit,pronuntiandum  mortemfuturam.  Quinetiam  ii 

fertimfi  maiores,&  diffufx  abfque  ordine  infpicia-  colliquamina  continua  innatantia,&  veluti  aranea  ap- 

tur.  In  iis  vero  qui  febre  laborant,  qux  nondum  antea  paruerint ,  malum  eft ,  atque  proferendum  eft,  vel  re- 


"7 


ACTVARII 


\ 
128 


nes  Ixfos  efl"e,vel  corpus  noii  ali,colliquntione  prxfen-  A 
te.Atque  hxc  in  partc  hac  finiantur.Quoniam  vero  de- 
centemmenfuram  fecimus  huiclibro,  hocin  loco  dif- 
putatione  terminamus  ,  vbi  percurrimus  qux  incolo- 
ribus,&  fubftantiis,&  contentis,&  qux  in  hifce  fpecH- 
S  tur,&  in  coronis,&  bullis,  &  odoribus,  atquc  colliqua- 
minibus  innatantibus  ad  prxuidentiam  conferre  folet. 
Quxcunque  verd  reliqua  funt ,  liber  fequcns  contine- 


bit.Nanque  forte  in  illo  omne  munus  djfciplinx  i/uius 
tcrminarimus  Illic  etiam  referenda  fffcnt,  &  qux  decen 
tia,&  qux  relifta  funt.Quanuis  accidat  nos ,  quum  bo- 
mines  fimus,etiam  nberrare  ,  etfi  in  aliis  multas  caufas 
inuenerimus  :ignofcat  nobis  prudentior,  rninimc  fpe- 
ftandoid  quod  fummum  eft  111  arte  ,  fed  potius  addat 
quodcunque  contemplatus  prxter  hxc  ad  jnuenerit  in 
xgris  &  fanis,tra£Utionis  vtilitatem  fpefrans. 


ANNOTATIO    EORVM    QV  JE    SINCVLA  CAPITA 
libri  pofterioris De  prxuidentiis  ex  vrinis  continent. 


Dr  prauidenti*  ex  ttrtnis  hypoflafi priuatii,  Caput  1. 

Df  pr&uidcntia  ex  urints  febrium  deficicntiumy  Caput  1  1. 

Df  prauidenttaex  urints  continuarum  febrium,  Caput  1 1  r. 

De  praiuidentia  ex  urinis  pr-jfluenttbus  tn  unaquaque  cordti  affe- 

clto  ne,  Caput  1  1  1  1. 

Df  prxuidentia  ex  urinis  facla  alteratione  in  pulmone,  Caput  v. 
Df  prteutdenita  ex  urinis  ab  hepatts  affccltbus,  Caput  VI. 

Df  prteuidentta  ex  urinis  ab  affccltbus  cercbri,  Caput  V  I  I. 

Dc  pr&utdentia  ex  urinis  ab  affcclibus  ucntris,  Caput  VIII. 
Df  prautdentta  cxurints  profluenttbus  d  cojlarum  pafftone  uera 

nm  uera,  Caput  1  x. 


Df  prauidentia  ex  urinis  ab  afftclis  remlut  (j  ucfica,     Caput  5f » 
Df  prauidcntia  ex  urinis  ab  affccits  colo  £7  tnte/lmtSy     Caput  'x  I* 
Df  prauidentia  ex  urints  ab  affcclts  utero  (y  podice,     Caput  XII. 
Df  pr&utdentia  ex  urims  ab  affcclibus  extremitatum  membrorum, 
Caput  XIII. 

Df  prxttidentia  ex  urinisfuper  agritudine y»u  ueloctus,an  tardins  fol- 
ttatur,  Caput  X  I  I  1 1. 

Hreuts  npetitio  capitum  totius  difputationis,  Caput  X  V. 

Quonam  pacio  ad  ctufmodt  dtfctpltmx genus  promotus  fit  auclort 
Caput  XVI. 


ACTVARII    DE  PRAEVIDENTIIS 
cx  vrinis ,  liber  pofterior. 


Prxfatio. 

xercitationem  ftudiiimq;  prx-  B 
uidentixolim  Hippocrates  vir  fapien- 
tifiimus  adeo  mngna  cura  amplexus 
eft,vtetia  prognoftica  fcripta  relique- 
rit.Atquepoft  1- ippocrate  ,tracrataeft 
ars  a  Galeno  Pergameno  vfqueadeo,vt 
fl  quifqunm  alius  fecutus  eos  fuerit  (etfi  aliquid  ipfi  C- 
tiam  prxtermiferinc),is  multu  huic  rei  prouiderit.  Na- 
queabique  ratione  fi  quirquajx>— e-urationero  aliqnam 
fecerit ,  id  fortunx  potius  quum  artis  opus  efle  proba- 
tur.  "ed  fiquisratione  xgr.tudi  lbus  curadis  operam  C 
dederit,prxdixeritque  tam  prxfentia  quam  qux  antea 
euenerunt,  atque  ea  etiam  qux  ventura  funt ,  cenfebi- 
tur  id  efie  artis  munus  omni  veneratione  colendum. 
Quinetiam  non  paruam  perfuadendi  gratiam  ,  atque 
au&oritatem  exerccntibus  affert  ipfa  prxuidendi  facul 
tas.  .rfgroti  enim  audientes  ab  his  ea  qux  patiuntur, 
antequam  ipfi  reuelarint ,  promptiffime  falucc  eorum 
his  medicis  credunt.  Atque  medici  eiufmodi  cum  tuto 
fundameto,atque  percurrente  ratione,&  dicut,  &  tra- 
ftant  ea  qux  oportet.  Quinetiam  fama  bona  per  ora  D 
multorum  vag  itur  prxuidentix  in  xgrotis,  qux  iis  qui 
cxercuerunt  fe  prxbet  vt  digni  fide  habeantur.  Quum 
igitur  multa  fint  e  quibus  quifquam  exercendoparat 
prxuidentiam,nihiIominusquam  alia  extitit  prxuidc- 
tia  ex  vrinis.Non  enim  in  hac  qui  fe  exercuit  (  vt  arbi- 
troi  )etiam  tantillo  aberrauerit  a  prxuidentia  qux  agen 
da  fit  fuper  omnjbus  paffionibus  humano  corporiac- 
cidetibus.  Igitur  vbi  in  libro  fuperiore  pertradrauimus 
omnia  qux  videbantur  confentanea  efle  fupcr  colori- 
bus,&  fubftantiis,  &contcntis,  atque  aliis  quibufdam,  E 
nunc  proptc  reliqua  difputandofubiunxerimus.  Quo- 
niam  verb  vrinx  hypoft.ifi  priuatx  plurimum  confer- 
re  poifunt  ad  prxuidentiam  faciendam,de  eis  primum 
dicemus,deinde  de  cxteris  tr aftabimus,  veluti  funt  ea 
qux  in  differetiis  febriu  dici  folct,  atq;  in  membris  in- 
ternis  affec~hs. Atq;  prxter  hxc  etia  quxcunque  diebus 
decretoriis,&  non  decretoriis  vrinx  poffint  oftedere. 
DE  PRAEVI  DENT  IA  EX  VRINIJ  HTPOSTA- 
fi  priuatis,  c  A  p.  [• 


ETfi  inter  vrinas  illxqux  hypoftafi  cafentfintmataci 
vt  par  eft ,  non  paruam  tamcn  differentiam  fortitai 
funt.^TTquidem  lhacutTs  Febribus  circaTnitia  &  augmc- 
tafinon  apparuermt  contenta  , fignificatur nonjarua 
virtutis~debilitas7iNanque  ad  tantam  imbecillitatem  i- 
pfaperuenit,vt  ob  vehemetiam  caufarum  affligentiu, 
neceffariarum  attionum  oblita  iit.  In  quo  quia  aliud 
quifquam  cicere  potetit  quam  xgritudinem  non  per- 
uenturam  adufque  fummum  vigorem  ,  defatigata  na- 
tura?Atque  hifcc  in  febribus  multx  vigilix  fiunt,immo 
dicx  tumultuationes,femiinfa:  ix,anxietudines,  atque 
hifce  peiora,xgiitudine  minante  mortem.Quod  ii  fe- 
bres  mediocresfuer.nt ,  atque  in  initiis  ,  &  augmentis 
ciufmodi  vrinx  apparuerint,eue.nit  vt  fimilia  acciden- 
tia  fpe&entur,fed  eo  moderatiora  quo  &  virtus  fit  fir- 
mior,&  lebres  mitiores  extiterint.  "iquidem  p?r  eft  vt 
aliquando  virtus  fe  reuocet ,  vbi  non  adeo  oppugnata 
fuerit  a  caufis  xgritudinem  inferentibus.atque  conco- 
tTionibus  indulgeat,atque  contcnta  prxfentct,  qux  a- 
licuius  cocodTionis  figna  funt.  Accicit  quinimo  inter- 
dum  quum  vrinx  tenues,ac  hypoftafi  priuatxfint,  fe- 
brifque  fuerit  mitior,fi  alix  quxdam  cocaufz  aderint, 
vt  abfceffus  generetur  in  aliqua  parte  corporis  ,  in  qua 
fe  febris  cumulate  collegerit.  Concaufx  vero  effe  pof- 
funthyberna  aeris  qualitas  ,  iniudicabilis  conditio,  & 
motio  erratica  &incerta  xgritudinis  ,  atque  xgrivir- 
tus  mediocriter  debilis.  Tn  initiis  itaque  &augmentis 
xgritudinum,  fi  vrinx  hypoftafi  priuntx  apparuerintj 
hxc  ipfa  prxdicere  poteris.  In  declinatione  veroxgri- 
tudinis,fi  eiufmodi  vrinxfpeftatxfuerint,  no  multum 
danare  eas  oportet.Nanque  id  quod  ftudebamus  fum- 
mo  ftudio  fattum  eft,fcilicet  naturam  fupereffe  debi- 
litati.  In  vigore  vero  &  declinatione  xgritudinis,fi  illa; 
vrinx  apparuerint ,  videri  poterit  id  non  effe  alicnum: 
fi  natura  veluti  iam  fuperaffet,prius  reuocat  fe,deinde 
agit  quxfua  funt,nutritiones  parascorpori ,  oftedenf- 
queinvrinis  contenta.  Siquidem  co  tcmpore  quofe 
colligit  atque  refocillat,parua  quxda  attrahit ,  ne  dcfi 
ciens  valeat  munera  prxdifta  prxftare.  Atque  vbi  col- 
lefta  fuerit ,  attrahit  maiorem  materiam  nutrituram, 
atque  tum  manifefta  conteta  exponit.Res(vt  arbitroi ) 


D  E    P  R  AE  V.   E  X  V  R  I  N.   Lll  il 


ip 


n9 

finrilis  illi  eft  qux  iis  viris  accidit,  qui  quum  feris  ma-  A  que  firmam  virturem.  ^in  verb  vrinx  non  citius  , fed 


gnis  certauerunt.hi  nempe  vt  vincerent ,  magnos  labo 
resfdbiucre.Vbi  verb  viceriint,  primum  cuncftis  poft- 
habi;isreuocat  vircsqux  laborauerunt ,  ac  demde  fua 
ftuoiaperfequuntUr.Quinetia  interdu(veluti  pauloari 
te  li£tum  eft)bul!xvbiapparuerint,fntis  funt  procoten 
tis  jiix  nodiim  prius  appafuerunt.Atque  ob  cruditates 
&  obftrucliones  accider,-  folet ,  vt  vrinx  line  hypoftafi 
profluat  jn  corporibus  fanis.Veruntamen  fi  paruo  tem 
pore  hseinipiciatur5poteritrcfiftere  homofanus :  fcd 
ii  milum  id  protraxerit  tempus,perqua  facile  ab  xgn- 
tudine  corripi  poteft.  Tu  vcrb  proptc  prxuidere  poce- 
ris,vbi  fdlitfti  quxna  xgritudines  in  quibus  nffedrioni- 
bus  maxime  prouenive  lbleant,nihilo;riinus  cotempla- 
tis  &  xtate,&  dixta,&  aeris  quahtate,  atq;  cxter  is  qux 
in  vrinis  infunt,quemadmodum  fuperius  di|jmus,qiia 
ad  prxuiaentiam  earum  xgrku  linum  intenuatur.  ^cd 
ratio  qux  fuper  vrinis  hypoftnfi  carentibus,quam  fieri 
pofiit  breuis,eiufmodi  reddi  poreft.  Pofthacdecenseft 
vt  de  prxuidentiis,qux  a  prxnotis  vrinij  in  diuerlis  fe 
brium  generibus  proficifcuntur,c'icamus. 

DE     PRAEVIDENTIA    EX     VRfNIS  FEBRIVM 

deficientlum,  c  a  p.  1 1. 

FEbrium  intermittentium,tertianx  inquam,quarta- 
nx,&  quotidianx,qux  ib  obftrucSHoae  &  cfudirate, 
atque  etiam  multitudine  humorum  ipfas  accendentiu 
generantur,initiis  frequenafiime  vrinx  abfqu  bypo- 
ftaii  prou€niunt,quemadmodum  etia  fuperius  dictum 
a  nobis  eft.Ab  hifce  itaque  rumpta  coiediura  prxuide- 


tempore  potius  longo  concoquantur ,  fi  malx  fuerint, 
&  diftantcs  a  mediocritate,  oftendunt  celerem  mocio- 
nem  xgritudinis  ,  fed  virtutis  iiifirmitatem  non  par- 
Uam  .  Quamobrem  hic  iuboritur  metus  magnus  ,  ne 
priulquain  hx  perueniant  ad  cococftionem  ,virtus  de- 
fatigetur.Qnod  fi  mediocriter  malxfint  vrinx,  tempo 
re  verb  tendant  ad  mediocritatem  ,  arguunt  intelligi 
debere  virtutem  non  firmameile  ,  atque  oftcndunt  x- 
gritudinis  motionem  pedetentim  fieri.  Sih  verb  vrinx 
B  celerrime  alterentur,  nec  multum  deftiterint  a  medio- 
critate  , fignificant  virtutis  firmitatem,  nontamen  x- 
gritudinis  malitiam.^ed  tamen  oratio  fuper  xgritudi- 
nis  qualitate  &  affedione  hinc  videri  poterit.I  ,a  opor- 
tet  vrinarum  mutationes  diligenter  obferuare ,  atque 
intelligere  a  quibus  ad  quas  tranfmutentur ,  atque  m 
in  vrinis  ignauin,&  malicia  xgricudinis  appareat:  nan- 
que  li  contra  fe  habuerint,illa  fubdoli  &  praiia  efie  fi- 
gnificantur.Quinetiam  prxter  hxc  pr>r  eft  co  ifider  ire 
tempus  mutationum,atque  ex  Kilce  coniecTare  poteris 
C  futuras  crifes,fiue  tardiores,  fme  celeriores  exciterint, 
de  quibus  p  >ulo  inferius  difputabitur.  >  unc  v  rotm- 
quam  alioinicio  incepto  dicamus  de  accidentibus  v- 
nicuique  principahum  membrorum.  Quando  igituf 
vel  aliqua  infignis  intemperatura  corripuerit  aliquod 
emembris  principriibus,  aut  humor  defluxeritad  ah- 
quod  eorum  non  mediocriter  affligens,  ob  hoc  ipium 
a'ternntur  vrinx,ac  eo  m-gis  quo  maiores  venas  8c  ar- 
terias  habetmembrum  quod  paffum  eftjquoniam  eiuf- 
modivenofa  vafa  facilius  fenferunt  alterationem  iri 


re  poteris  longitudinis  tempus:  fiquidem  vbi  nondum 

genuim  ciliditas  concoxit  aliquam  materiam,  &  paro  D  corde  fatTam.  Non  enim  quolibet  ex  membris  princi 
xyfmi  &febres  in  iis  fiunt,tanquam  pugnaret  adhuc       pibus  malc  affecTo  ipfum  manetimmutabile,fed  qiiun 


cyfmi 

natura  vt  cocoquat  humores  afflige,ntes,&  eos  excer 
nat.  Ergo  pareft  vt  quantifper  vrinx  non  participes 
conco£tionisfuerint,t.intifper  paroxyfmi  corripiant 
xgrum,atque  eum  affligant.  Sed  vbi  concocftionis  etii 
paruumiignum  dignofcitur,  fpes  efthominem  fuper- 
futufum  xgritudini ,  atque  virtutem  vfquequaque  fu- 
peraruram  xgritudinis  caufas.  Nanque  etii  infingulis 
paroxyfmis  virtus  tam  paruum  quiddam  alteret  Sc  co- 
coquit  vt  non  fentiatur,  non  idcirco  exiftimanda  eft  E 
fuperauiiTe  morbum  cuius  multa  materia  ,  &  cruda.  & 
inhxrens  effe  probn  tur.  Vbi  verb  eo  virtus  peruenerit 
Vt  vicerit  affligentem  humorem  ,  tum  concenta  qux 
cocodTionis  furitfigna,  in  vrinis  manifefta  fpecTantur, 
atque  teftanturnaturam  concoxi)Te,atque  expuliiTe  o- 
mne  excrementum,quod  non  hadlenus  expellere  qui- 
uem.  Veruntame  inter  febres  intermictentes  hoc  ex- 
celiittertnna  febris  ,quod  nubes  fola  in  vrinishuius 
infpefta.fatis  fuit  ad  fignificandam  folutionem  xgritu 
dinis.Humoris  eriim  tenuis  ac  qui  faciTecljgeratur.facTF 
lesjbnt  concocTiones,  &  obftruftionum  nperciones. 
Et  vbi  facile  natura  incumbit ,  inibi  accidetia  facillime 
diffoluuiuur^tuiriojbjxjrloportet  te  prudenre  ob  hax 
ipfa  ,  ex  temporibus  cruditntis  coniediare  tarditncem 
remifiionis,atque  ab  initio  concocTionis  prxuidere  ce- 
leritatemcrifis&iudiciiT  ^ed  cTe  eiufmodf  diebuTefiT 
difputatum  fit  a  Galeno  in  iis  qux  de  crifi  tra&auit.for 
ta;Te  tamen  etia  nobis  hac  in  parte  licuerit  dicere  me- 
diocriter  de  eis-quantum  videatur  couenire  tracftatio- 
ni  de  vrinis.Pofl.hac  igitur  vbi  primo  determinavimus  G 
de  vrinis  qux  apparent  in  febribus  continuis,  quatum 
ratione  noftra  exiftimntur  fufficere  ad  faciendam  prx^ 
uiientiam,deiride  de  reliquis  dicemus. 
D  E  PRAEVIDENTIA  ex  vrinis  continva- 
rum  febrium,  c  a  p.  i  r  r. 

FEbres  continux  ab  humorum  putrefaiftione  genitx 
qux  qualcfque  fint,vel  fimpllces,vel  comphcatxdi- 
gnificantnb  induftis  coloribus.  Quantitatem  verbpu- 
trefacftionis,  atque  qualitatem  humovum  arguunttum 
fubftantix  vrinarum,tum  conte  ita,de  quibus  diligen-  H 
tius  difputatum  eft.Nunc  illa  fubdeda  funt  qux  videa- 
tur  fufficere  ad  prxuidentiam  faciedam,  ita  vt  hinc  in- 
chonndum  fit.Dum  igiturfacilc  concoquuntur  vrinx, 
atque  paruo  tempore  ,  ad  id  quod  fecundum  nnturam 
eft,feftinant,exiftimamus  celeremmotionem  eiTe ,  at- 


quum 

ad  aliqua  membra  peruenerit  alteratio  ,  ipfum  etiam 
mutatur  vel  calidius  ,velfrigiduis  redditum.  Deinde. 
tracTu  temporis  eo  paifto  cxteris  membris  affecTis,  eui 
dentiores  ta  pulfus  quam  vrinx  apparent,  fuutque  ima 
ginesillius  affecftionis  qux  intrinfecus  eft.  ^edoratio 
de  pulfibrs  pulcherrime  &  lubtilifiimc  1  Galeno  viro 
fapientiilimo  iraftata  eft,vnde  volc-tibus  djfcere  licet. 
Nunr  verb  nos  fubiungamus  quxcunque  vtflia  difcipli 
nx  fore  putamus. 

DE  F  R  AE  V  1DENTIA   EX    VRINIS  PROFLVE N- 

tibus  in  vnaquaque  cordis  affeftior.e, 

c  a  p.  1 1 1  r. 

Vum  demoftratum  fitcor  effe  ob  caliditatem  in- 
V»Aemperatum,tum  vrinx  alterantur,  atque  acriores 
&  tenuiores  redduntur.  Atque  quumiam  ignis  ipmm 
deparcitur,  tum  mediocres  ininitiofpedlatur  colhqua 
tiones:paffione  verb  procedete,etia  vrinxapparent  o- 
leapparetes,&  oleicolorx  atque  oleacex.  Qubd  fi  eiuf- 
modi  alienus  ignis  depafcens  ndipem,attigeritcnrnem 
atquefolida  mebra,rum  illx  hypoftafes  infpecTabutur, 
quas  in  hefticis  &tabidis  febnbus  coniiftere  diximus. 
Na  ratione  copertum  eft  lllas  effe  orobeas,furfureas,la 
mineas,&  fimilaceas.  Frigida  autem  intempentura  fi 
cor  pntiatur,mediocriter  alterantur  vrinx  inclinantes 
ad  albioi  es,atque  contenta  eis  aderuntcruda,  &  quan- 
titate  mediocria.-naque  colores  alteratur  mediocriter, 
fi  nondumcompatiatur  hepar.  Contenta  verb  medio- 
cria  &  cruda  erunt,quum  iam  calor  naturalis  (qui  alte- 
r  ire  &  coquere  creditur)laguefcat  a  frigidit ate  qux  3c- 
ceffit. Tamque  fi  mtedatur  ipfa  frigiditas  in  corde  etil 
laguefcet  naturalis  &genuina  caliciitas.  Albxprxterea 
vrinx&  tenues  erunt,atque  hypoftafi  priuatx.  Sed  ea 
mala  qualitns  fi  valde  excefferit,  tum  cotenta  earu  red 
dentur  liuida  &  nigra.  Atque  fortaffe  vrinxomniex 
parre  nigrx  fpecTabuntur,  quum  aut  melancholicus  hu 
mor  illuc  profundatur  ob  extremam  debilitntem  ge- 
nuinx  v  rtutis.aut  frigiditas  induxerit  tum  mortifica- 
tionem.tum  nigrores,qui  funt  mortificationis  colores: 
nanque  contingit  etiam  alterutrum  eorum  fieri.Hoce- 
nim  euenietob  extremam  infirmitatem  virtutis  exrre 
tncis,quum  illuc  confluxerit  nigrabilis,tiimq;  homini 
accidunr  timores,&  triftitix,  &  oris  fonitus  immodici. 
Ulud  verb  eueniet  quum  frigiditas  multum  fuenr  ex- 
aucta,  tumefficit  vrinas  nigras  ,  prxfertim  quu  auerfus 

eee.i. 


ACTVARII 


131 

fuent  coiorvrinamilluftrans.quo&difcerelicetin  nu-  A 
bibus  qux  quotidie  apparct.  Hx  enim  quum  rarefacTx 
mediocriter  fuerint ,  tu  illuftratx  proprios  colores  o- 
ftendut.quxnimis  fpiffatx>&  craiielcctes  nigricare  fpe 
cTantur.Nam  vrinx  prius  fiunt  vmbnlucx,  exaucTa  de- 
inde  afperitate  procedente  tepore  nigrcfcunt.  Atque 
hoc  padTo  affecTo  corde,eiufmodi  vrinae  proueniunt. 

DE     PRAEVIDENTIA      EX      VRINIS     F  A  C  T  A 

alteratione  in  pulmone,  c  a  p.  v. 

QVoniam  pulmo  poft  cor  promptius  alteratur  ,  etia 
vrinas  afficit,quacuque  intemperatura  apfefuerit  B 
affecTus,de  hac  re  prius  difputarimus ,  deiude  de  reli- 
quis.Si  igitur  affedhis  fit  puhno  calida  intemperatura, 
vrinxmutabuturabiis  quxfecundii  naturi,  adrufum 
vergentes.Et  li  creuerit  caliditas,etiain  vrinis  colores 
excrefcere  videbuntur,atque  fieri  rubex,ac  vinex.Cu- 
iusetia  rei  argumenta  funt  ab  iis  qux  extnnfecus,  ve-1 
luti  eft  mala  fpiratio,&  litis,&  lingux  ficcitas,&  nigri- 
tia.Frigf  it?.te  vero  li  affecTus  litpulmo,  refpirationes 
primo  erut  tardiores,  pofterius  etia  pauciores:&  abfq; 
liti  xgroti  erunt,ac  aerem  quem  infpirat,frigidum  fen  C 
tiunt,atque  paruas  tulies  excitant.  Eorum  vrin.xver- 
gunt  ad  album,  non  tamen  vehementer :  nanquepul- 
mo  membrum  calidum  eft.Et  quum  parum  alteratierit 
vrinas  ad  album,tum  arguit  magnam  ineo  facTam  efTe 
refrigerationem. 

DE     FRAEVIDENTIA      E  X      VRINIS      AB  HE- 

patis  affedTibus,  cap.  v  r. 

SI  hepar  a  calida  intemperatura  fuerit  affecTii,  produ 
cetvrinas  rufas  &  fubrubeas.  Sed  mteperatura  eiuf- 
modiexaucTa,vrinx  apparebunt  valde  vinex  &  palTex:  D 
atquetulles  magis  moleftabunt,  atque  fites  ,  figibbx 
partes hepatis  inflammatione laborauerint.  Quemad- 
modum  vomitus  potjus  excitabuntur,ll  ftmx  eius  par- 
tes  malefuerint  affecTx:intemperatura  vero  mediocri- 
ter  frigida,fi  hepar  laborauerit ,  vrinx  profluet  pallidx 
&  fubpallidx:  exaucla  veroii  frigiditas  fuent,vrinx  ap 
parebunt  a!bx.  Sed  interdum  in  eis  fpecTare  eft  craffi- 
tudinemcum  albedine. 

DE     PRAEVIDENTIA     EXVRINIS     AB    A  F  F  E- 

cTibus  cerebri,  cap.  v  i  i.  E 

CErebro  mediocriter  affedTo,  vrinx  proueniunt  rufx 
atque  ad  fubflauas  inclinantes,  maiore  vero  calidi- 
tate  pro^udTa,ita  vt  inflammationem  adefle  exiftime- 
tur  ,  vrinx  fpedTantur  vinex  atque  fubfnnguinex: 
contrarix  hifce  prouenerint  ii  frigiditate  affecTum 
fuerit. 

D  E    PRAEVIDENTIA     EX    VRlNIS    A  B  AFFE- 

cTibus  ventris,  cap.  viii. 

VEntris  &  ftomachi,  quiob  calidam  intemperatura 
ceciderunt,mutationes  per  vrinas  minus  oftendu.  F 
tur.Nanquefrigida  intemperatura  quum  correpti  fint, 
tum  vrinx  ita  albx  gignuntur,vt  eft  frigiditatis  menfu 
ra.Calidiore  verb  intemperatura  affedTi,  rufas  &  flauas 
vrinas  profundut,in  quibus  adeffe  folet  ftomachi  dolo 
res,qux  y&f$i&*f/<t4  appellantur  a  Grxcis.  Item  fitis  &  bi 
lis  interdum  tenuis  atque  crocex  ,  vomitus,  &  fatietas, 
&oris  amaror,  atque  capitis  dolores  quidam  modici. 
Quemadmodum  in  affecTione  mediocriter  frigidala- 
borantes  funt  appetentes,  atque  liti  carentes:fed  frigi- 
da  affecTione  exaudTa,  redduntur  vertiginoii ,  atque  fe  G 
regere  nequeunt,veluti  animolinquiitur ,  atq;  tremo- 
rem  cordis  fentiut,cibum  potiimq;  faftidietes.Hxc  igi 
tur  ipfa  potius  in  inteperaturis  puris  didTa  funt.  Quod 
fi  materia  quoque  aliqua  coiuerit  cum  omnibushifce 
dicTis,has  vrinas  reddet.Naque  quum  vrinxexiuerint, 
craffefcent,atque  contenta  jn  eis  cumulatiora  fpecTan- 
tur,&  xgritudincs  in  affecTibus  eiufmodi  diuturniores 
fiunt,  quum  humorum  concocTionibus  diffoluatur  x- 
gritudo.Sed  hxc  quidem  concodTiones  &  incodTiones, 
atque  mutationcs  vrinarum  manifeftare  pofiunt.-nos  H 
vero  ad  cxtern  tranfeamus. 

»E  praevidentia  ex  vrinis  proflven- 
tibus  i  coftarfi  paffione  vcra  &  no  vera,   cap.  i  x. 

PLeuritidis  vrinx  in  initiis  fubrubex  funt ,  deinde 
proccdcntcs  rubefcunt,atque  vinex  fiunt,&  craffe- 


fcunt,atque  mutationibus  oftendunt  qux  fint  ei'ientu- 
ra.Humore  verb  frigidofeptum  trnnfin  rhim  moleftan 
tc,atque  perquam  modicum  dolorcm  mouente,  mii.i- 
mamque  fpiraiuli  facultatem,  eo  qtiia  pecTus  aggraua- 
tum  eft  ab  eo,vrinx  albx  &  tcnucs,item  conturbatx  & 
cralix  proueniujit.cplenporro  a  quacunque  intcmpe- 
ratura  corripiatur,  etiam  in  ea  vrinarum  colores  often 
tlunt.atque  facilius  a  fngid-scorripitur  homo,atquehi 
oftendunt:taruius  vero  a  calidis,ac  non  etiam  multurrt 
hioftendunt. 

DE     PRAEVIDENTIA    EX    VRINIS     A  B  AFFE- 

cTis  renibus&  velica,  c  a  p.  x. 

REnibus  &  vefica  affecTis,fimiles  vrihx  proucnidnt. 
.  DicTum  eft  etiam  dehifce  in  iis  quxde  ludiciisvri 
narum ,  diligentius ,  atque  de  cxteris  qux  eis  acciderc 
confueuerunt,ab  illis  diOis  difcerc  oportet.Quonia  ve 
ro  ea  merftbra  fuerut  vrinarum  vafa,faci!ius  quu  quic- 
quam  ipfis  acciderit,dem6ftrauerint,  in  proptu  habetl 
tcs  modum  demoftrationis.Na  cxter.i  membra  folum- 
modo,quum  vehementer  propria  affecTione  altcrauc- 
rint  vrinas.nullii  almd  fignu  euidens  ofteduht.Qu  un- 
obrem  quum  iliqua  debilis  paffio  ipfis  aduenerir,  non 
etiaprompte  in  vrinis  illa  fpecTattir.Hxc  veib  quoniani 
cxteris  fuerunt  poftenora,ferum  collecTum  recipiunr, 
atque  pafiiones  proprias,etiamli  mediocres  fuerint:in- 
terdum  demonftrant, id  tanquam  mercedem,ipfa  po- 
tius  quam  cxtera  membra  recipientes  ,  pro  miniftcrio 
quod  naturx  prxftant. 

DE     PRAEVIDENTIA    EX    VRINIS     AB  AFFE- 

Ci&colo&  inteftinis,  c  a  p.    x  i. 

COlo  atque  inteftinis  inflammatione  laborantibus 
non  etiam  vrihx  colorabuntur  fecundum  illa  qux 
magis  naturalem  calorem  habet.  Sed  frigida  intepera- 
tura  quum  eiufmodi  partes  corripiantur  ,  &  eiufmodi 
humor  influxeritin  ipfas,  tum  vrinx  fpedTabutur  albx 
&  aquex.  Atque  liqua  fuerit  obftrucTioin  colo,tum  v- 
rinx  erunt  hypoftafi  priuatx:  in  inteftiuis  vero  fi  acci- 
derit  obftruiTio,  vrinx  erunt  craffx  frequentius  atque 
lacTi  limiles.atque  pafiione  procedente,excretiones  e- 
runt  plures  atque  crudiores.  At  niic  reliquum  eft  vt  de 
vtero  dicatur. 

DE     PRAEVIDENTIA     EX    VRINIS     AB  AFFE- 

«ftis  vtero  &podice,  cap.  x  1  r. 

VTerus,quivtmembrum  eft  principale,ita  maxime 
alterat  totum  corpus,qiia  corripitur  ab  aliqun  intet 
peratura.  Ergo  vnnx  eo  modo  accidit,  vt  fint  fimiles 
tracTuteporisiis  qux  ab  intemperaturis  aliofu  mebro- 
rumnoadeo  principaliu  eueniunt.Sed  vbi  inhifcemc 
bris genitii  fit  pus  ab  aliqua  caufa,qUod  fitfancquam 
mediocre,id  no  erit  eu>des  in  vrinis.  Sed  fi  fuerit  exce 
dens,tum  colligeturin  veiica  pus,atq;  apparebit  hxres 
fundo  matulx,quod  manifeftii  erit  &  a  fpecie,  &  ab  o- 
dore.  Atq;  priufqua  loquatur  xgra,tu  dixeris  eam  affe- 
cTionem:diiudicaueris  verb,vt  no  fit  velicx  pus,como' 
uendofacjlc-  vrina,atq;  intelligendo  nunqua.  indoluif- 
fe  velica.Quinetia  quum  mefes  abfque  ratione  retinea 
tur,vnoiam  mefe  prxterito,apparentvna  cum  coten- 
tis  ramenta  rubeainnatare.Atq;  procedente  retetione, 
etiam  rarrenta  eiufmodi  plura  fpedTantur,atque  vrinx 
color  ad  fubrubeum  atque  etiaad  rubeum  tendit.  Ve- 
runtamen  vt  orationi  gratia  aliqua  afferatur,  atque  fi- 
des  dicTis  no  parua  fiat,hanc  fubjunxero  hiftoria,  qux" 
incumbentibus  hifce  ftudiiserit  perqua  vtilis.  Muljer 
quxdam  diues  atque  mol!is,tres  aut  quatuor  filios  pe- 
pererat,quorum  tres  fere  infantes  mortui  erant,  foliim 
vnum  audiebat  mater.  Atque  quoda  tempore  prxteri- 
ro,ipfuque  ambigete  dtim  videret  fpem  omnemfuam 
in  folo  vno  filio,qui  repente  tolli  poffet,flucTuare.  Ve- 
rebaturcnim  ne  fi  puer  moreretur ,  cogeretur  alienis 
bona  fua  tradcrc.Naq;(vt  dicTu  eft)  vbi  amiferat  alios, 
quxrebat  modii  quoalterum  filiu  parerct, atqjfpefer- 
uaret.Ergo(vt  mos  eft  mulierib'')  defideriu  aperuit,af- 
que  folutionem  quxrebat.  Qindadixcre  hancfolutio- 
nem,  fi  meniium  aliqua  fieret  natura  vel  arte  retentio 
(nanquc  ipfi  menfes  plus  iufto  profluebant),cociperet. 
quod  pcrfuafa,rei  opcram  dedit,ac  vehemeJitcr  retcn- 


VRIN.    LI&  fl. 


V  I 

i:i  D  E    P  R.  AE  V.  E  X 

ti  ftint  menfes,vnde  conceptus  fpes  magnn  eam  tenuit. 
A  r vero  (ecuinhis  rrienlis  erat,mulic'rque  modicc  cotur 
babarur.Naque  cumulato  finguine  meftruo  per  vterii, 
neque  locus  exeundi  habebaturaccjdentia,  vr  videba 
rur.poterant  efle  figna  conceptus.  Naque  in  initiis  con 
ceptuum  fimilia  accidere  folelit- At  tertius  aderat  men 
fis,&paffiones  procefferat.  Vbi  veto  etiam  quamisad- 
tienit  mefis,tumque  quum  grauidis  mulienbus, fiquid 
prxfuiffet  moleftix,illud  ledatur:  ipfi  veromagis  veti- 
fer  intumuit,atqtle  accidetia  peiora  ferttiebanrur.  Igi- 
tiircirca  quintum  menfem  audiui  vt  mulier  correpta  B 
effet  ab  ea  paf/ione:erat  enim  mihi  \  na  ex  maxime  fa- 
miliaribiu.Qtiamobrcm  ad  cnm  acceffi,  atqtie  iritrans 
vidi  ipfani  fupini  iacente  in  lccto,&  falute  adla  rogaui, 
vt  haberet,ac  tetigi  puHum.llla  vero  fubtili  ac  pcrtenui 
voce  refpodit.  Pulfus  er2t  pertenues  atq;  diuerfi,atque 
x>irtusgenuina  prope  victa.Cutis  veluti  cortex  maligra 
nati,  Si  color  eius  vergebat  ad  ictcni,&  omhia  quae  cir- 
ca  faciem  funt,mu!tum  attenuata,atqu£  manus,&hu- 
meros  fatis  hxrentes  pedtori  hnbebat.  Sed  venterma- 

gnopere  extuberabat.  Quoniam  vero  opottebat  etiam  C  fpedtabutur  aheratx,quu  vix  paffio  adufque  cor  perue 
vrinam  fpedrare,ea  quidem  erat  tentlis,  atque  mihi  vi- 
fneft  mediocriter  fubfanguinea.  Corttenta  verd  in  ea 
fubfidebant  ad  matulx  fundum  valde  rubentia  ,  atqtie 
veluti  fimilacea.  Atque  titnc  mihi  non  poterat  facile  co 
gnofci  paffio,qux  nq  multiim  trita  eft  breuiariis  libfis 
medicorum  ,  eo  prxfcrtim  qu6d  nemoexiis  medicis 
qui  illtic freqtientab.ui-pa.iionem  intelligeret,fed  pti- 
tarentomnes  aquam  lntercutem  efle.  Quoniani  vero 
paulo  poft  legi  de  pafiidnibus  muliei  u  ,  dodtulque  fum 


A  que  hamorrhois  .rfcfenta.reddetpermultopiLira  tepo- 
ra.Eadem  ratioiie  iiquid  aliud  fuerit  prxter  natui  a  ir> 
vterr»,hoc  infufurh  in  vrinis  fignjricarionem  qu.indam 
pafiionis  parat  iis  qui  hifce  rebus  dihgenter  operam  na 
uant.^ed  de  hiice  fitis :  pofthac  dicendum  eft  de  reli- 
quis,fiqua  modd aliquo  relifta  firtt. 

DEPRAEVIDENTIA   EXVRINIS  AB  AFFECTI- 

bus  extremitdtUm  membrdrum,  cap.  jtiii. 

QVum  mirtus  ac  pedes  affedti  fuerint,  vel  ab  intem 
peratura  multu  frigida,vel  frigido  humore,aut  ab 
inteperatura  calida  ,  vel  materia  calida  qux  de:luxit,ii 
cxterum  corpus  fimul  etia  xgrotauerit ,  tum  in  vrinis 
affedtiones  exde  efficientes  euiderer  apparebiit.  Qua^ 
dbrem  quatum  qualitas  &  quatitis  humoru  xgrorum 
intedatur ,  tatum  etia  vrinxtralmiitatxdiftabutabeis 
qux  fecundti  natura.  Qu6d  fi  cxreru  corpUs  per  fe  fa- 
num  fuerit,atque  caufi  aliqua  affliges  influxerit  ad  ex 
tremas  corporis  partes,ita  vt  hx  male  habeat,  non  etii 
mediocriter  afteratx  apparebufit  vrinx.  Sin  vero  illa 
eaula  abundatitis  fluxerit,  etia  vrinxtum  mediocriter 


mre  videatur.  Qt^inetia  diflei etia? coloru  &corentoru 
arguunt  qtlalitatem  &  quantitatem  humorum,&  con- 
cocrio  &  cruditas  tam  morem  xgritudiuis  quam  vir- 
tUtis  iirmitatem  oftendunt ,  veluti  fpatium  temporis 
demonftrat  celeres  &  tardx  vrinaru  mutationes;  Cpe- 
rxpretiii  eft  prxter  ea  id  etia.  non  ignorare,vt  non  pnr- 
uasdiffereti.is  habeat  interfe  corporls  partes.^  iiq;  aho 
inodo  alterabit  calefadfus  pes  ,  &  alio  vefica  calefadra: 
ite  aho  modo  vterus,aho  renes,  &  alio  lien,a!io  tunica 
quam  graue  effet  retiiiere  menftruiim  fanguinem ,  au-  D  fuccingens,quemadmodii  lllo  modo  capur,  hoc  modd 


diueramque  muheri  hunc  retentum  ell'e,deiride  hac  ra 
rione  fuper  eius  vrina  ratiocinntus  fum.illam  recta  ra- 
rione  iHiufmodi  profiUxiife.Xnm  partim  ob  manifeftif 
fimam  colledtionem  fanguinis  in  vtero,tu!nore  effecto 
ciufmodi,partim  ob  vicinitatcm  velicx  fanguine  com 
miftocum  viina,factum  eratvtvrinx  color uentur, 
fed  ob  affationem  fanguinis  appartierint  contenta  iimi 
lacea  atque  rubea.Hoc  padtoab  immodica  menftruoru 
ietetione,prxfertim  II  natura  antea  multa  profluxiffet, 
vrina  alteratur,atque  traftu  temporis  comutatur.  Cx-  E 
tcnim  vt  omnem  hiftoriam  finiamus.reliqua  fubiiigi- 
mus.Sextus  menfis  aderat,  quUm  in  llibus  exterioribus 
faitus  eft  abfceffus,  atque  mollitus  eft  tempore  proce- 
dete.Vbi  vero  feptimils  menfis  aduenerat,prorfus  mol 
litum  eft  medicorum  emplaftris ,  atque  deinde  apertil 
cft,ac  reliquo  tempore  defluxit  ab  eo  fanguineum  pus, 
fed  venter  abilfde  euacuabatur:quaobreiTl  magna  fpcs 
filutis  &  viro  eius  oborta  eft,  &  mcdicis  lllucfrequen- 
titibus.-quod  no  ita  fuccefiit ,  fed  paulo  poft  euacuatio 
fimul  omniu  lpem  perdidit.Nam(vt  arbitror)  quatuor  F 
diespoft  tumoris  apertura,  venter  euacuatus  eft  reo- 
ifani  affligente,atque  commtffus  eft,mulier  vero  velu- 
tiinanimis  redacla  ,  abfque  reluifhtione  aliqua  vitam 
effJauit.Hxc  eft  htftoria,  &  ita  fe  habuit.  Tu  vero  dili- 
geter  hinc  audiuifti,vt  ratione  vicinitatis  pnrticipatus 
fltcolor  vrinis  ob  fanguinem  colleftum  in  vtero  ,  vtqj 
mediocri  colleifto  fanguiiie,Cdntenta  fola  perparum  al 
teretur  .  Sin  vero  colle&us  exceffefit,etia  alteratio  erit 
maiormn  autem  vfqueadeo  excreuerit,vt  etiam  venter 
cxtumefcat,etiam  colores  mutantur  vrina? ,  atquepri-  G 
rho  infubrubeum  tranfeunt,deinde  in  rubeum  ,  atque 
fubfanguineu:cdntra  verotum  afperjora  fpedtatur.  Si- 
milia  hifce  accidunt,quum  podex  inflimmatione  diu- 
tius  intumuerit,atque  hxmorrhois  abfque  ratione  re- 
tenta  fit,maxime  fi  pride  multo  tepore  fanguine  pro- 
fundere  foIeret,fueritque'homo  multi  fangiunis,atque 
per  aliu  locum  eUacuauerit  fangUine  fuperi  genirum.' 
Kanque  tnntum  hxniorrhoidis  retetio  diftat  a  retetio- 
nibus  qua:  in  vtero,qtiatHm  ea  qux  fecUndum  pafiione 


hepar,aut  pulmo.Nanq)  hxc  magis  parti.ciparut  colo- 
rem,aut  naturali  proprietate,&  In  propriis  conceptacu 
lis,aut  vicinitate  primjcalidi ,  aut  fenfus  mngnitu.hne. 
Oportetenim  iciente  proprietates,&  vires  vmufcuiuf- 
que  membri,etiam  iingulorum  menfurl  propria  habe- 
re,tam  quum  mediocris  caliditas  exnucta  fuerit,qudm 
quum  ob  exceirum  corruperit  fubieclum:veluti  contra 
quum  quahtas  fuerit  modicc  &  immodice  infrigidans. 
Kanque  membra  calidiora  facilc  a  cnufis  calidis  altera-. 
tur  &  conumcunrur,  difficilius  vero  a  frigidis  mouen- 
tur:quemadmodiimfrigida  membra  tardius  a  calidis, 
celeriusafrigidis  afficiuntur.  ^iqtiideeorum  qtix  fu  t 
viciniora  quahtati  naturali  teperatura  &  proprietate, 
vnumquodque  facilins  alteratur.  Verumnmen  vt  ma- 
nifeftius  rem  capias,hinc  veluti  exeniplo  difcere  licet. 
Hepate  mediocriter  caliditate  affecto,  accidit  vt  vrinx 
rtifx  atque  flaux  proueniant.  Sed  fi  eiufmo  !i  vrrliaj  iri 
colo  Xgro  fuerint  apparentes  ,  maiores  doiores  ineffe 
arguent,atque  vnufquifque  arbitrnri  poterit,  membru. 
prorfusinflamatione  labornre.  Qtrod  li  pes  nut  mamis 
p.uiatur  ,  atque  vrinas  eitifmodi  proftiuerit,dixei  is  x- 
grotantemdifrumpi  ddlore  itque  vri.  Nam  quantUiri 
diftiterint  membra  .»  prtmo  calido,ed  maiore  etiam  ca 
liditate  alterantur:eadem  ratione  res  fe  habet  in  frigi- 
ditnte.Nanque  hepate  correpto  nb  inteperatura  aliqua 
frigida,vrinx  fubalbidx fpedfanturJ  ahero  aliquo mem 
bro  remotiore  refrigerato,  non  ita  facilc  etinm  v.finx 
mutantur.Ergo  etiam  principalia  membra  fi  nb  aliqaa' 
fuerint  paifione  correpta,facilius  vrinas  ahernbunr,ra- 
tione  principatus:  remotiora  vero',  velii  peiori  morbo 
affectafuennt ,  mediocfiter  vrinam  alternbunt ,  atque 
tarde.Qnamobrem  hinc  ratiocinandirm  eft  eo  peiores 
affedtiones  effe  in  eildem  vrinis  ,  quo  membra  affefti 
vnde  profluunt,magis  diftiterint  politione  &  proprie- 
tate  a  principio.  Atque  oportet  virum  prudetem  eo  pa- 
dto  animaduertendojin  vrmis  clifquirere  pfopl•ietates, 
mebrofum,atque  affectiones  eorum  perea  qux  in  vri- 
ms  fpecratur,ratione  cognoicere  atq;prxdicere;Poteft 
nimirum  plurimu  conferre  huic  propofito  dili^ens  m- 


funt,ab  iis  quxfecundu  natura  habentur,ceciderut.ill  i  ^  fpeftio  differentiarii  partium  neruofafu  &  vehdfaru 


-  enimtractu  temporis  cohfirmata,nititur  reirertiad  na 
taram.Excretionis  vero  ab  vtero  facrx  fecudum  natu- 
ram  rete  itio,mniorem  aherationem  in  corpore  &  vri- 
nis  efficere  poteft.Qiiaobrem  quales  vrinas  retetio  me 
ftruorum  ynius  aut  duoru  meufiu  eftecerk ,  tales  quo- 


Prxter  hxc  quXcunqne  propria  quatuor  temporibus 
annij  &xtatibus,  & temperaturis  ,  & conftitntiombus 
morborum  appnruerfnt,hxc  hiitioi  a  exsftimare  oppr- 
tet  quam  qux  aliena  elfe  Cotingit.  Ite  quxcurj;  facilius 
concoauutur  &  tranfmdtauturj  hxc  demoftrn nt  nntvs, 

e^e-ar. 


A  C  T  V 


ram  firmam  effe ,  arque  humores  concoqui  &  alterari  A 
celerrime.Qux  veto  vel  temporis  trjidtu  mutantur,vel 
mutata  in  peiora  proceileiint  ,illa  reprobare  oportet, 
atqueputare  animal  paruo  momento  indigere  ad  inte 
ritum  incurrendum.  Veruntamen  vt  hiftoriam  hac  in 
parte  refera  difputationi  coueniente,  ad  alia  couertat. 
Senex  quida.  familiaris  meus  in  febrem  incidit ,  atquc 
malc  habebatrquod  vbi  audiui(vndecima  tu  erat  dies), 
ad  eum  vifendum  iuiierat  vicinus  atque  vir  probus.'n- 
ueniillum  fupinu  iaccntem,atque  fubtufiientem,  fpu- 
taquc  craffa  cum  fonitu  cxcreantcm:  fordefque  illi  cir-  " 
ca  oculos  non  parua  hxrebat.Sed  fputa  non  nimiu  ma- 
la  erant,niii  quod  procedentia  etiam  in  ventrc  defcen 
debant,eumque  emolliuerat  plufquam  par  erat.  Pulfus 
'eius  erat  hominis  vehemeterfebrietis.-cxtera  veroerat 
obfcuri.Vriux  fubrubex.atque  deinde  rubex  apparue- 
runr.Sextadecima  paru  mutatx  funtvrinx  circa  mode 
ratius.Itcrum  effedtx  funt  craffx,&  rubex,&  fubfangui 
nexcirca  contcnta.Veuter  etfi  multa  excreuiffct,nihil 
tamen  adiuuit.  Adhxc  per  ventre  vna  cumexcremctis 
mediocris  quantitas  fanguinis  euacuata  eft ,  ita  vt  ob  C 
hxcvifus  iit  homo  emori.  Etego  non  amplius  accefii, 
necefiitate  quada  ad  alia  me  cogete ,  fed  audiui  tribus 
poft  diebus  homine  mortuii  efie.  Videbaturigitut  ille 
maiore  febrem  quam  qux  fene  deceat,habuiffc,idque 
hyberno  tempore.Na  quum  eiufmodi  rcs  aCcidit,cofuc 
uit  non  mediocriter  conquaterc  virtutem  naturale,ita 
vt  tractu  temporis  cadat.Quinetia  ab  afiidua  fiti  febris 
vehementia  nrguebatur  :  tufiis  non  paru  homine  mo- 
leftabat.  Quod  vero  no  videbntur  natura  facile  vince- 
rc  materia,dcmonftrabat  per  tot  dies  cruditatesvrina-  D 
rum.Naque  opus  erat  multo  longiore  tempore,fi  figna 
falutis  prxccffifTent,vt  hinc  proredta  ad  eaquxfecun- 
dum  natura  conceffiffent.  Hocenim  quod  fecudum  na 
turam  habet,tantum  tcmporis  Iongitudinem  require- 
bat.Quamobrem  procedente  tempore.peiores  fubftati 
tix,&  contenta  vrinarum  fpedtabantur.  Quid  igitur 
quifquam  aliud  ab  hifce  putauerit,  quam  futuram  effe 
mortem,paffim  cadente  virtute?Hoc  padto  oportct  vi- 
rum  mcnte  prxftitemvaticinadoprxuidere  futura,at- 
que  mutationes  vrinarum  ad  bonum,hilariter  accipere  E 
atque  prxnuntiare  :  contra  vero  execrari  momenta  ad 
malum  inclinantia.  Quinetiam  mutationcs  longiore 
tempore  fadtas  arguere  xgritudinis  tempus  multum 
protrahi,&  qux  matutino  potius  fiunt  mutationcs,has 
oftcndere  breuiori  tempore  xgtitudincm  terminatum 
iri.Ergofi  prima  die  vrinxconcodtxapparuerint,tertia 
vel  quarta  xgritudine  folutum  iri  proferas  :quod  fi  fe- 
cunda  vel  tcrtia  concodtxfuerinr,  xgritudinis  folutio- 
tiem  peruenirc  vfque  ad  feptima.  Quod  fi  quarta  dies 
ctiam  incodrl  vrinam  oftenderit,  non  etiam  fi  quicqui,  F 
fiat,ipfa  hebdomada  crifin  morbo  pofuerit.  Nar.que 
crifes  qux  in  hebdomada  fiunt,quarta  potius  antca  a- 
perit  atque  oftendit.prxmittens  parua  quxdamconco 
dtionis  figna.Quemadmodum  contra  in  malum  muta- 
ta,fi  valde  praua  figna  prxmifcrit,  mortem  in  ipfa  heb 
domada  inferet.  Sicuti  quoq;  vndecimx  odtaua  eft  in- 
dex,&  vndecima  decimxquartx,atquc  alia  alius,vcluti 
in  libris  de  crifi  fapics  Galenus  tradtauir.  Atq;  teporum 
produdHones  hacratione  confiderando  adinueneris, 
quum  in  ternarium  &  quaternarium  omnc  tempus  G 
xgritudinis  dimenfus  fueris.  Secundum  quam  rario- 
nem  etiam  principiumfecundum  latitudincmdidtum 
dimctimur. 

D  E  P  R  AE  VIDENTIA  E  X    V  R  I  N  I  S    SVPER  AE- 

gritudine,an  vcloci9,an  tardi'foluarur,  ca  p.  xmi. 

IN  morbis  acute  motis ,  cuenit  interdum  vt  aliquid. 
anticipet,contra  vero  vt  aliquid  minuatur  in  iis  qux 
mouentur  tarditis,fiue  euafuri,fiuc  morituri  finthomi 
nes  in  xgritudinibus  ipfis.  Siquidem  ,  vt  cxemplo  vta- 
mur,fi  quarta  die  appareatcocodtionis  exadrxfignum  H 
in  morbo  peracutc  moto ,  iam  nondum  plena  ea  qux 
incepithcbdomada,fequcttir  crifis,  fi  contigcrit, ma- 
teria  ob  cclcritatem  prxfultante.Sin  vero  xgritudo  mo 
ueatur  fcgnius,tum  vix  ctiam  perfedta  hcbdomada  cri 
fis  reddetui  jvfqueadeo  vr  opns  fit  etiam  mcdia  odtaua 


r. 

ARII  \ 

ad  crifin  fadendnm.  Contra  vero ,  figno  noLillpmtio 
dic  indice  infpedto,in  xgritudine  acutt  mota,!exta  die 
prxripietur  homo,quemadinodum  odtaun,  fi  xgritudo 
fegnius  moucatur.  Sedde  crifi  difpUtatio  ,  &  die rum 
produdtionis  numerus  ab  hifce  poterit  comprchendi. 
licet  tnmen  exndHus  fcire  ftudenti,ac  exercere,qui  le- 
gcrit  librtim  jlluni  qui  de  crifi  a  Galeno  copoiitus  eft. 
Priter  hxc  lllud  non  ignorare  oportetmanque  teir.po 
re  vehementix  xgritlidinis  ,  vrina  quam  feceritxgro- 
tans,multo  peior  appnret  quam  qux  fiunt  horis  remif- 
fionis,idque  optimo  iure.  Nnnque  tum  vrina  ea  appn- 
ret,quum  caliditas  quxcocoquit  ,incubit  aliis.  Na  ctfi 
in  iis  appnreat  aljqUid  incodtu,hoc  tame  eft  fignu  ltif  Li 
nationis  caliditntis  nnturr.lis  ad  aiia.  Quum  enim  erga 
maioia  atque  affligentia  vehementer  vires  omnes  col 
ligendo  intedat  &  habeat  natura,tum  neque  facile  nu- 
trit,nequc  alterat,neque  concoqtlit,fed  interpoiita  in~ 
terduo  malaeft.tanquavtiunque  eorUm  fubittirn:pu- 
tatur  cnim  ncutra  adtionem  perfeftam  exequi.  Naque 
fi  quum  ob  vnam  operam  fucrit  afflidata ,  neutiquam 
facileconuenientia  expedire  quiuerir  :  longe  maiores 
crrores  commiferit,vbi  diftetua  multis  adionibus  ,  a- 
gerc  quicquam  fuerit  nggrefla.Quando  nutem  humo- 
res  vicerit,ita  vt  concodione  in  ipfis fecerit,tu  melio- 
res  colores  &  fubftatias  vrinarum  oftendet  quam  qual 
in  paroxyfmis  apparere  contigititunc  etiam  proiiciun- 
tUr  contenta  fecundum  rntionem  cococ>ionis.  Quod  fi 
nntura  aggredicns,&  in  itatn  nihil  coru  qux  debetper- 
fecerit,&  vrinx  fimiles  in  paroxyfmis,&  m  rcmiffioni- 
bus  videantur,iignificnturnatura  nondu  mnteria  vitt- 
cere.atque  hac  mtione  Oportct  confidcrare  ea  quxfi- 
mul  quoqUe  feruntur.Naque  fi  motiones  morbi  fuerirtt 
celeres,natura  vero  concodione  nulla  oftenderit,atq; 
hoc  pnfto  procedntur,metus  non  pnruus  adeffedebct, 
ne  dcfatigata  virtus  propria  aciione  amittnt.  quo  quid 
potcftcffe  dcterius,quum  mors  his  inhxreat »  Quaob- 
rem  prxnuntiadum  id  eft  coiideranti  diligenter  fimul 
omnia  qux  ad  xgrum  pertinet.  Si  vei  oxgritudinis  mo 
tiones  fuerint  tardiores.modeftiores  quodammodo  ftf 
rentur  paroxyfmi,  confidendum  effe  nuntiaueris ,  acfi 
tradtu  temporis  xgritudinem  folutUm  iri  cenfeas ,  mo- 
do  virtusfit  firma.  Nanque  etfilateat  naturamin  ini- 
tiis  colludiatam  cffc,  appareatqUe  no  hacAenus  materia 
vinccre  ,  etiam  cruditatej  non  contemrienda:  fpetftan- 
tur.Sed  iam  incorpto  tempore  videtur  concoquere:at- 
que  pafiim  matcris  prxftare,etiam  xgerfncilius  paro- 
xyfmos  rolerat,atque  conco&ionis  figna  cerniitur.Sedl 
tradntio  de  prxuidentia  ex  vrinis  (  vt  nrbitror)  adepto 
hac  in  parte  finc,in  cadera  ctiam  omnem  difputatione 
de  vrinis  condudit :  non  enim  amplius  fermonem  cx-* 
tendere,rteque  circa  eademeodem  modoconuolui  at- 
quevcrfari  operxpretium  effe  probatur. 

BREVlS      REPETlTlo      CAPITVM  ToTIVJ 
difputationis,  cap.  X  v. 

QVum  hadtenus  tradtatUm  de  diffcretiis  vrinarum, 
atque  de  iudiciis  excgerimus,  ac  prxter  hofce  a- 
lios  de  caiifis  Vrinarum,veluti  nunc  demum  eos  qui  de 
prxuidentiis,vifumnobis  eft  nihil  relidruoi  effc,quo4 
referrc  oporteat.Nam  in  vnaquaque  djfputationis  par 
te  trndata  funt  quxcunque  fpedtat  ad  colores,  &  cofi- 
ftentins,&  quantitates  chymatis,&  contenta,&  qux  in 
contentis  cffe  dicuntuv  &  apparenr,qua  muratur  fecurl 
dum  colorem,&  fubftantia,&  quantitate,&  Ixuitatem, 
&  afperitatem  ,  &  pofitionem  in  fpatio  ipfochymatis. 
&  quxcunque  fuper  bullis  didra  funt,  &  odore,  &  colh- 
quamine  innatante.  Quinetiam  fubiudtx  funt  difputa-* 
tionibusprxdidHs,quxcunque  membroru  fympathix, 
&  primarii  affedtusfunt,&  intcperaturx,  &  adtiones,  & 
cruditates,  &  genera,  &  fpecies  febrium,  &  longitudi- 
nes,&  breuitates  xgritudinum,&  qux  fpedlant  ad  mor 
tem  &  vitam.Quorum  alia  cuidenter  funt  expofita,  a- 
lia  prartermifia,  quod  dum  hxc  funt  comprehenft  ,  cx 
illis  inuenta  difcuntur.  Prxter  hxc  &  quxcunqueli- 
cetfcireilli  qui  librum  hunc  exercuerit.  lam  iuftum 
cft(vt  etiam  vifumeft)vthac  in  parte  omne  orationem 
fupcrhifcc  terminemu*,  petcntes  id  ab  his  quifcipta 


DE    FRAEV.  EX  V  R  I  N.  L  I  E.  II. 


hxcledrun  funt,ne  prompti  fint  ih  maledicendo,  nof-  A 
que  ab  omni  culpa  vindicent.  Quod  li  reminifceremur 
corum  qux  111  initio  facultatis  huiusdi&a  funt,iubden 
dum  etiam  hoc  ipfum  orationis  curriculo  efle  videtur. 

Q_VONAM      PACTO      AD       EIVSMODI      D  I  S  C  I- 

plinxgenuspromotusfit  aii&or,  c  a  p.  xvt. 

IAmpndem  philofophix  parti  naturali  opcram  de- 
deram,eamque  pro  viribus  eram  adeptus,  quum  etia 
cupniitas  quxdam  me  fubiuit  medicx  artis  capefcen- 
dx.  Aggreffus  itaque  fum  cotemplatiuam  eius  partem, 

atque  mea  omnem  operam,vt  par  erat,cotriui.  Quin-  B  prxfertim  qux  nos  auditoresetiam  cupimus  vt  cohfe- 


fus  lim  aberraffe,ifortaffe  quoq:  gratias  aiftas  feremus, 
li  (dum  res  maximas  pnmus  prxnouerjm  ac  tra&arim) 
difputatio  aliquo  in  loco  claudicans,  vt  videietur  rtare 
maledicis  anfam  me  carpcndi ,  caftigaretur,ac  recipe- 
ret  reclitudinem  conuenientem  ad  cognitionem  ca- 
peflendam.  Adhxc  trac~tatio  de  omnibus  iigillatim  no 
foltim  r.obis  exiftimataeft  difficilis,  verumctiam  aliis 
quibufuis  vifa  eft  non  facilis.  Neqiie  eo  quod  vnum  to 
tum  quod  artis  eft,collegimus,illud  vtile  nobis  eft(pla 
ribus  enim  indigemus,  vttotum  hoc  ipfitm  tra&emus, 


Cttam  animaduertens  hinc  medtcx  artis  partem  cura- 
toria,qux  hominibus  amica  eft,  htnc  partem  quxcum 
phtlofophta  confenttt,  exhorruiffem  tlla  infudatione 
quxctirnndis  xgrts  corporibus  afiidua  delegatur ,  niii 
fuccurriffet  magna  ratione  perueftigandas  effexgro- 
ruin  pafiiones ,  ita  vtin  illa  exercitatione  videbatur 
mihi  abfttncndum  effe  a  valida  quadam  mottone  tn  tis 
rebus  quarum  antea  nullam  vlla  ratione  contemplatus 
effem.ltaque  vehemeter  hifce  ftudtis  inhxfi,atque  pro 
viribus  incubui,multis  rationibus  adhibttis,  vt  iignifi- 
cntionibus  pafiiones  comprehederem.  Putabam  enim 
curationem,  in  qua  nulla  effet  adhibita  contemplatio, 
tutam  nullo  paclo  fore:eam  vero  in  qua  certa  ratio  do- 
minaretur,  cum  tutam  tum  faciliorem  exiftere.Ve- 
runrame  quum  traclu  temporis  eo  pa&o  procederem, 
ctiam  aliquid  fubiungere  ipli  arti  meditatus  fum,  vtid 
in  arte  tpfa  effet  caufa  cogmtionis ,  etfi  cernere  omnia 
rationum  conamina  medtcam  artem  aduiu  tntja,plena 
effe  mgenii  &  difciplinx,maximc  llla  qux  glorioius  fa 


quamur  ,  idque  refpuentes  prorfus  ipfum  totum  artis); 
fedquoniam  qux  vniuerlalia  lunt-,  paucis  verbis  &  ra- 
tionibus  continetur,  atqiie  facihorafunt  ad  capietiduj 
promptioraque  ad  pronunti.idum,vti:ia  lunr .  Quum-» 
queoporteat  diuiuendo  explorare  ,vfque  ad  quxdam 
libere  procedere  poteft  oratio.  Na  vbi  ad  maximc  pro- 
pria  particulariaque  peruentum  fuerit,tum  ad  vlt  rio- 
ra  prohtbetiirprogrefiio.  Particularia  enim  diftributi 
funt  infinitudinis  natura  ,  &  ratio  deficeret  h  hinc  ad 
vlteriora  procedere  ag^rederetur  >  veluti  compertum 
eft.Quamobrem  quxcunque  referri  poterant  pereiuf- 
modt  vniuerlalia  fuper  humore  vrinx  ,  &  cotitentis,  ac 
cxteris,nos  diximus,inque  cun<~Hs(vt  arbitramur)  ve- 
ritatem  oftendere  magnopere  enixi.  In  quo  ii  quicqua 
dignarum  rationum  videatur  aperte  prxtermiilum, 
hoc  ipium  potcntia  quadam  in  di&is  (vt  puto)  conti- 
netur.  Qupniam  vero  traftatio  hxc  noftra  expoiita  eft 
viris  prudciitibus,fortaffe  etiam  ipfi  exercendo,  ab  hif- 
ce  lingularia  facillimecognoucrint,  &  quxctique  com- 


pientia&arte  Galenus  hitroduxit.  Dum  icientiamde  D  plicai  1  pollunt  &  non  poiiunt  .  Quinetiam  facillimc  ex 


Vrinis  quxrerem,  vt  meipium  cxerceiem,reperipauca 
quxdam  de  ipfis  nefcio  quo  pa<"to  fpariim  fcnpta  ab  ns 
qui  artis  eiufmodt  fuerunt  exploratores.  Iple  verbin- 
fpe&is  fins>ularibus  vrinis  ta  in  hominibus  ianis  quam 
xgris,perpatica  principta  collegi:atque  llla  animaduer 
tendo,&  ratione  mdagido,  breui  co  perueni,vt  vniuf- 
cuiufque  caiffas  indagatas  reddidiffem  ,  viqueadeo  vt 
poffem  ab  vrinarum  ligniricatione  abfolutc  diiudica- 
re-At  vero  vbi  trac~tu  temporis  aihmaduerti  idasinuen 
tiones  fane  quam  veras  effe  ,cognoui  caufas  certas  il- 
lorum  effectuum  adinueniffe,  &  reliquoium,  tanquam 
a  quibuidam  optimc  habitis  principiis ,  prorecTus  lum 
ad  iudicia  &  prxuidentias  ferendas.In  quo  non  parum 
contulit  fociata  difciplina  de  puliibus,  atque  reliquix 
quxdam,  qux  fcriptis  traditx  funt  ab  antiquis  viris. 
Vnde  vifus  fum  aliquid  arti  medicx  fubiunxide,vt  di- 
ftum  eft.  Nanque  hac  ipfa  partc  maxime  mancam  efle 
medicam  artem  inue«iens,iummo  ftudio  eam  pcrfice- 
re  aggrelfus  fum,ac  incocptum,concedcnte  Deo,  ad  fi- 
nemperduxi.  Etfinoftrahxc  diiputatio  videatur  ali- 
quo  modo  conferre  ianis  &  xgrts  hominibus,tanquam 
veritatis  fequax,Deo  omnium  bonorum  largitori  gra- 
tia:  fummx  habendx  lunt.  Nos  vero  nefas  eit ,  vt  quif- 
quim  accufet  nomine  ignorantix.Quod  fi  etiam  quic,- 
quam  errarimus  (nam  errare  perquam  facile  cotingit), 
ipfe  idem  inuentor  noftrum  ei  rorem  deleat  atque  o- 
ftendat,&  ventatem  demonftret,quandoquidem  vehe 
mente  t  amarem,fi  dum  circa  res  graues  traft  ando  vi- 


hifce  tanquam  manudidti ,  promptiores  fieri  poterunt 
reddendo  m  complicatis  tam  iudicia  quam  prxuiden- 
tias.Naque  nobis  vilum  eft  negotium  potius  fuperfluu 
iterum  eidcm  rationem  repeceutibus,  dum  comphca- 
remus  qux  complicari  poflent,atque  fuper  hilce  ratio- 
nes  redderemus.Illud  autem  tntelligendum  eft,eiufma 
di  noftram  prxfentem  difputationem  veluti  primitias 
quaidam  eilc  in  arte  :  exercentibus  vero  ipfam  licebit 
ab  eius  nuxiho  plurimum  adiuuan.Sed  confpec^tanti  ar 
tis  medicxpartem  hominibus  amicam ,  atque  deiide- 
ranti  introauccre  ea  qux  videntur  hominibus  colla- 
tura,  licebit  frui  bonis  ex  arte ,  atque  introducere  ,  fi- 
quid  aliud  videatur  deficere.Maxime  autem  coferen- 
tia  iunt,qux  ad  prxuidentiam  faciun t,&  curam  accide- 
tium  corpon  humano  xgro.Illorum  autem  qui  veruni 
ommum  icientiarum  iibiipfis  parnre  nitutur,molefte- 
que  ferunt  ficubi  quicqui  quifqua  vitx  humanx  vtili- 
tatis  attulerit,altillimos  lingux  ftupores  fugiedos  eile< 
Inquopotius  admueniejidum  eiiet  medicamen  nffe- 
ftum  qualitate  contraria  eiulmodi  morbis,  vt  rectc  ca- 
ueremus  ne  lmgux  aliorum  in  periculo  eiient  1  u b e u d i 
xgritudines  tam  prauas.  Veruntamen  fortafle  prxfen- 
taneumatque  pertinaciifimum  medicamen  vidcri  po- 
terit  aduerlus  hunc  morbum  hoc  ipium  ,  in  Deo  inge- 
nua  confidentia,  erga  homines  cum  quibus  conluecu- 
dinem  habemus  conftantixmediociitas,  atque  verbo- 
rum  rationiimque  noftrarum  exa£ta  quxdam  confide-* 
ratjo. 

eee.iii. 


AGTVARII    MEDICVS,  SIYE 
mcthodo  medendi ,  libri   V  I. 

Cor-  HcnriGolAdthfioV,YUgnfi  Uedictwtrrprea. 


D  E 


actvarii  in  fuum  Dc  methodo  medendi  A 
librumprimum,Pra:fatio. 

v  o  N  i  A  M  ad  Hyperboreos  Scythasjta 
diuino  fapiente  ac  optimo  Imperatore/ 
iubente,  legatus  progente  noftrapro- 
fec~turus,nottram  tibi  operam  deeffe  mi 
nime  debere  arbitrabaris  ,  (ed  aliquid 
noftrx  quoq;  artis  cogredi,  quo  fiquid 
forte  e  re  nata  vahrtudini  infeftu  occurreret,ex  exiguo 
libcllo,quod  ex  vfueflet  fumere,fuccurrerJqiie  ei  pof-  B 
fes:arduii  fanc,  arte  maximl  ac  prxftatiffima  adeo  faci 
lc  breuibufq;  verfib9  veluti  ex  tepore  perfcribere,vide- 
batur:  no  fecus  quim  fiquis  omne  omniii  homiru  vita 
vi&ufve  ritione  paucis  admodii  verbis  apud  igtiotos 
explicare  conaretur.  Quapropter  mihi  eiuimodi  trntta 
tione  multomaxime  fuperfedendu  effe  iudicaba,ne,du 
artem  amplifiima  in  anguftum  libellu  cotrahere  con- 
cludereque  nitor,inium  ei  non  leuem  facerem.  Atquc 
idcirco(vt  tu  quoque  amicoru  optime  meminiftj)  com 
mentationem  hanc  etli  fxpenumero  rogatus  reieci,ab  C 
eaque  penitus  abftinuiflcm,nifi  vetus  hominum  idem- 
^ue  fcitum  adeo  didum  in  mentem  venies ,  aliuH  per- 
fuafiiret,  nempe  amicitix  neceffario  cocedendum  effe, 
atque,etiamfi  artis  interim  djgnitas  eleuetur,  inte^pel 
lationibus  id  largiendum  potiifimum,ii  commodi  no- 
nihil  interpellantes  inde  fenfuros  effe  iudices.Opus  igi 
tur  aggrediendum,ac  ceu  pignoris  loco  tibi  tranfmit- 
tendumeffecenfuijvt  fi(quod  votis  omnibus  eft  expe- 
tendum)te  nobis  xque  ac  difcedens  rec~tc  valens  refti- 
tues,  vnus  id  commetarius  fitiincerx  amicitix  noftra:  D 
monumentu:finaduerfi  quippia,vt  funt  humana,con- 
finget,ex  his  noftris  prxceptis  ope  tibi  petere ,  ac  pro- 
pulfare  id  queas.  Verum  quid  in  hoc  tam  vario  multi- 
plicique  argumentc,qnod  rec"htm  fit  adferas?  eft  enjrr» 
lummepotiusvcrendum,  nc  du  ca  qux  neceffaria  funt 
explieare  cotendo,&  quxdim  prout  cOpendii  ratioco 
git,prxtereo,in  dubias  te  perplexafque  ambages  con- 
iicia:aut  dum  alia  obfcure,nec  fatis  aperte  trado.eiufdc 
mali  au&or  fiam.  Quas  ob  res  rurfus  pede  rcfcrre  ac  fi- 
lcre  fatius  effe  duceba,prorfufque  quieuiffcm  ,  nifioc-  E 
currensquxda  cogitatiuncula  ad  fcribendum,ncciam 
ampliusintractationecunctandum  incitaffet.  TNam  ex 
Biulta  noftra  confuetudine  ,  non  illiberaliter  mihi  ar- 
tis  theoremata  vifus  es  percepiffe  :  adhxc  meminifti 
quim  fxpe  fuerim  vt  artis  facris  initiareris  adhortat9, 
adeo  ingenueeam  es  amplexus: demum  eorum  quxin 
arte  prxclara  funt,de  quibus  fxpe  inter  nos  egimus,no 
esvfquequaque  oblitus :  hxc  inquam  omnia  in  men- 
tem  reuocata  ,  animum  defpondere  non  permiferunt, 
neque  xgre  ferre  liquid  ex  artis  dignitate  non  pertra-  F 
Oetur.Conieci  enim  in  mete  tua  longe  antea  eius  prx- 
cepta  repofita  efle,vt  ex  non  exiguo  inde  principio  ,  & 
qux  explicandafunt  affequi  poffis.  Quare  hoc  iam  no- 
do  diffbluto  ,  reliquum  eft ,  vt  ad  noftrum  inftitutum 
(Deoaufpice)accedamiis. 

q_VAE    MEDICO     SINT     P  R  AE  GNOSCENDA  AD 
medicinam  factitandam,  cap.  i. 

QVum  is  qui  morbos  ad  pemiciem  &  mortem  du- 
centcs,ab  iis  qui  in  lalutem  lanitatemque  finiunt, 
dtftingucrc  cupit,  quxnam  fint  falutaria  ,  quxque  mi-  G 
tius  figna,itcm  qux  fit  animalis  fecundum  naturam  fa- 
cultas,ac  demum  codrionis  indicia  ,  nbuiffe  debeat: 
fhis  enim  vt  decet  cognitis,  qui  lis  ftudiofius  inujgila- 
ucrit,&  confulcre  &  redtc  agerc  potcrit)xquum  crit,vt 
vnumquodquc  horum  explicemus^deindc  qux  paten- 
tibus  lam  vrtiis,  mcdicamcnta  Sc  cpithcmata  admoliri, 
Sc  qui  vidtus  accomodari  oportcat,  doccamus.  ita  nan- 
que  progrcdicr»  oratione,  inftitutum  noftrum  ad  pro- 


pofitum  vmbilicum  perducetur.  Qui  igitur  ea  in  om- 
mbus  hominum  corporibus  dignofiere  velit,naturalfs 
eorum  fundtiones  fanine  fint  annon,perfpedtas  habe- 
re  debetmanque  eas  intuitus  ,  fiquando  in  ftatum  prx- 
ter  naturam  iabantur,quantum  i  fano  abfunt,inuemre 
poter^t.Veriim  quia  fieri  nequit,vt  cx  figillatim  enar- 
rentur,  qnempiam,  quem  ceu  normam  fpedtare  ,  &  ad 
qsem  reliquorum  omnium  fanitates  expcndere  ac  di- 
rigere  oporteat,neceffe  erit  proponere.Erit  autem  nor 
ma  ea  ipfa,qux  in  fundhonibus  noftris,quum  fecudum 
naturam  habemus,re!ucet.Fun£Hones  porro,tum  ob  a- 
liam  atque  aKi  facultatem  ,  tum  ob  errorcm,  quinetii 
ob  hunc  illum ve  partium  fimilarium  &  officialium li- 
tum  temperic'mquc,qualL-fnam  fint  apparent-eft  quip- 
pe  latus  fanitatis  capus,  qux  figillatim  ad  vniufcuiufq; 
conftitutionem  expenditur.  Veriim  quumnonpauca 
fint  priuata  temperamenta,vnumque  optimum  Sc  com 
mo  Jeratum  cfle  exiftimetur :  antea  particulatim  eft  dc 
iis  agendum,vt  ita  fun<ftiones,qux  fecundum  naturarn, 
funt,&  qux  minimcjtradamus. 

DE    TEMPERAMENTORVM     VNIVERSIM  AC 

figillatim  in  corporibus  differcntia,  caf.  i  I. 

ITaque  quum  ali  1  primo  ac  fummo  Ioco  calida,frigi- 
da,ficca,&  humentia  effe  dicantur,  quippe  quxqua- 
litatis,ob  quam  eiufmodi  apparet ,  fummum  nafta  lint 
abfcefliim:nlia  verb  fecundario  ac  rcmifle  ,  vt  qux  pri- 
morum  iimpliciiimque  corporum  pnrticipatione  talia 
fint:illa  elementa  atque  horum  principia  iure  optimo 
nuncupari  queant,&  de  lis  agendl  hic  non  eft  admodil 
accomodatus  locus.Veriim  quia  de  primis  elemetis  in- 
ftituta  eft  traftatio,&  compoiita  funt  rebqua  corpora, 
ta  animnta  quam  animx  expertia,  ea  aut  vtrifque  quali 
tatibus  intenduntur,aut  rurfus  eafdem  retufas  obtinet> 
vel  tertio  n!teram,quxcunque  tademilla  fit,  intcnfam 
nntura  poffident ,  &  altera  a  fummo  interdum  ordine 
abfcedit.Quoniam  crgo  fieri  non  poterar,vt  qux  ex  il- 
lis  conflantur  xquis  menfuris  temperarentur ,  (effent 
enim  qux  ex  fimilibus  xqualibufque  coagmcntantur, 
forma  moribufque  fimilia)quxex  primis  hoc  qubd  fint 
forte  adepta  funt,in  fexcetas  formarum  actemperatu- 
rnrum  differentias  pcrqua  fapienter  fuerunt  diftracra: 
adeo  vt  vix  duo  aut  animalia,aut  plantx,  aliudve  copo 
fitum  quoduis,  ciufde  effe  naturxaut  qualitatis  confpi 
ciatunquin  femper  temperatura  copofitioque  diuerfa 
forma  cuariet,aut  formarum  diuerfitas  fimilem  tempe 
ratura  ac  compofitione  affidue  veluti  in  fua  vota  pelli 
ciatpertrahatque.Quapropter  quu  hscita  fe  habcant, 
atque  qux  ex  primis  illis  elementis  funt  coactn,tum  te 
peram^ nto,tum  primoru  corporum  additamcto  inter 
fe  mutun  diflidetia,  in  fexcctasformas  diffedla  fuerint, 
age  aliquid  etia  particulntim  de  tcpernmentis  diffcra- 
mus  prout  ex  iis  a  quib9  fenfim  promouemur,ac  quali 
ducli  progredimur,&  diftantioribus,  deeo  quod  maxi 
me  fpedladum  eft,compertum  habcmus.Primo  itaque 
fummoque  abfceffu  calidu  ignem  efle  cenfemus:  qu6d 
nih  1  eorum  qux  fenfui  noftro  fubiiciuntur,  xque  ac  il 
le  abfumetem  igneamque  vim  obtineat.  Porro  quxin 
corporibus  his  apud  nos  compofitis,  plus  illius  partici 
pare  confpicimus,  quanuis  fi  cum  primis  conferantur, 
fecunda  caloris  clafiem  teneant :  tamen  ea  quoad  fcn- 
fum  noftrum  ,  quem  nimirum  iam  exoluunt,  fum- 
mo  primoque  ordine  calida  nuncupamus :  eiufmodi 
eft  in  plintis  allium,  finapi,  euphorbium,  pyrethrum, 
ac  fiquod  aliud  qualitatis  fenfum  labefacTnt:in  anima- 
hbus  vero  quxignea  funt ,  &  validiores  cibos  confici- 
unr,atque  animola  indomitaque  funt,puta  lecpirda- 
hs,cV:  volucriu  plerxque.Primu  vero  frigidu  in  eleme- 
tis  eft  aqun,  in  plnntis  papauer,  &  lac~Tucx,&  cicuta,  in 
anima-libus  piices ,& in eo  gencrc  magis  qus  molli- 


✓ 


I4I 


MED.  SIVE   DE  M  E  T  H.  M  E^t  I  B.  I.1 


142 


quxque  funtteft.icen  nc  cruftacen.  Slc  nqimm  qttoque  A  dum  fortc  nnc~tus  caput ,  reliquo  toto  corpore  cahdu 


primo  humidam  putamus,  etii  alii  aliter  fentiat.  Atri 
phcem  item,&  la£tucam,&cucume'rera;fecundo  ordi- 
ne,&prim6rumparticipatione,humidas  in  p!,intis:at- 
que  rn  aniinalibus,pifces  c6plures,coch!eas ,  &  qux  vo 
citur  terrxinteftina,  iudicamus.Siccu  denique  primo, 
merito  qtufpii  igne  effe  afferet:&  in  plitis  piper ,  cicu- 
ta,ac  liqux  validc exiiccare  exiftimitunin  animahbus 
aute,canes,lepores,quxque  infedta  funt:  atq;  hxc  ii  in- 
ter  fe,aut  cum  comoderato  fuo  c6paritur,callda  vel  fri 


cft,a!ii  cerebrum  humet,&  ventre,exempli  gratia  ,  lic- 
ceffit:fic  hac  p.irte  frigidus,alia  calidus  erit.  Atqi  fin- 
gu!a  iuis  funcrionibus,pro  receffus  modc,  fecernuntur- 
Pnrefnctunt  autem  fe  exuperitix quum  morbocorri- 
piuntur,  qiiod  ab  cotrariis  opem, &a  iimilibus  noxam 
fentiant:lic  quoque  qux  ab  ortus  primordio  cilforma- 
tione  conatx  funt  inteperies,fimilibus  augentur,&  c5- 
tranis  emendantur.  Atque  quod  ad  tempernmentorum 
tmC~tnrtonem  pertinet,  quod  huius  documenci  princi- 


gida,p.ut  humida  vel  ficca  appellitur,ied  iHie intenfx,  B  pia  antea  didiceris,hxc  fatis  lit  nouille 


hicvero  remiffx. At  vero omnia  ex  quatuor  natura  co- 
ftinalia  enim  eft  infectoru  iiccitas,fi  cum  teri  xintefti 
nis  coferatur.aliacanis  aut  eqtthfic  alia  eft  piiciu  humi 
ditas,fi  cum  accipitru  vulturumq;  humiditate  copare- 
tur.Cxterum  quauis  cu&afe  mutuo  participet,  vtpote* 
ex  qualitatibus  c5munibus  copacla ,  attamen  proprirs 
quodq;  teperaturx  terminis  prxfinitur,  atq;ali.i  quide 
fi  cum  alfis  c6feritur,talta  aut  talia  elfe  celentur.Veru 
omnia  in  id  quod  prae  cun&is  comoderatum  eft  refpi- 
ciunt.na  cufta  ntitparticipntione  eorti  quxpnrticipit, 
aut  c5paratione  cum  iis  ad  qux  expendurur,  talia  nun 
cupatur,&  participatione  primas  perlonns  fpectantin: 
icollntione  vero  cas  qux  pnmas  imequunriir,in  tempe 
vamenti  ratione  nuc  deficere  aut  excellere  videntur. 
Porro  omnitim  mnximc  commodemtum  exqunetib9, 
eft  homo,  qui  inter  diucrfarum  fpecierum  compolitn, 
temperamenti  commodemti  qunii  regula  quxdam  cen 
fetur.Atqui  homo  hicquod  quidem  ad  temperamen- 
tum  pertinet ,  mulrifariam  quoque  fecatur,  &  quo  ad 


Q__V  AE     S  E- 


D  E     HOMINIS  FVNCTIONlBVSj 

ciindum  naturam  fint,c<  quxfeciis> 

c  A  r.  i  1 1 1. 

POrro'atempuseft,ex  quibus  teperamenns  quxfu- 
ctiones  prodeat,  expendere.  Siquide  alix  aliis  funt 
magis  aptx,  &  naturahbus  qtnbufdi  tempernmentis  fa 
milhres  magis.  Quare  fi  li  quafi  in  tabella,comoderat! 
hominis  natumles  a&iones  depingatur,!icebit  inde  eo- 
ru  quoque  qui  inteperati  funt  nut  toto  corpore,  aut  a- 
liqua  eius  parte,functiones  inteperiei  proportione  re- 
fpondentes  coie&are.  non  enim  c5menrationis  breui- 
tas,vt  omnes  figi!lacim  excutinmus,  patitur  .  Proindc 
mente  mihi  cocipe  homine  temperie  vichique  mode-^ 
mrum,modernte  tempernta  regionem  incolentem,  x- 
tate  florentem:huic  fi  mhilexternum  infeftar,appeten 
tix,&  nnturales  omnes  acliones  probxerunt,  fomni,  & 
inter  dormiendum  decubitusboni,conc6cliones  item, 
&quxeas  infeqtiuntur  excretiones  veciefient:  quine- 
tiam  iincerx  erunt  fenfuum  inftrumentorum  fur.Clio- 


cognitionemvarius  eft,vtpote  qui  ad  alrerutru  oppoii-  D  hes,&  prx  cxteris,qux  mngis  generis  locii  tenenr,pi in 


torum  pofituum  nc  temperamentorum  lncus,Ieui  mo- 
menco  propendeatnutJtque. 

D  E     HOMINtS  TEMPERAMENTO, 

C  A  P.  J  I  r. 

ITaque  qunlis  eftinter  animalia  homo,  talcnuhiin- 
ter  homines  eum  qut  eft  temperamento  comodera- 
tus,animoconcipe.Ni  queadmodum  in  animnlibuse- 
iufdem  generis,ob  xraterh.temperamentu ,  viuedi  ra- 
tione-&  exercitia,  aliud  alio  calidius  &  frigidius,  ficci9 


cipes,&  denique  voUitanx,quxque  nb  eleclioile  pedet 
fnotionesjincegrx  erunt.  Qui  diffimiles  hutc  na<fH  funt 
temperies,itmilesquoque  habent  affeC~tus,ac  tanto  de- 
teriores,quanto  ab  hoc,  corporttm,  xratum,  Iocorurh, 
&  victuum,ac  anni  temporum  temperies  magis  dtftat. 
Atque  appetetix  abfurdx.pmuxque  naturalium  facul- 
tacum  functiones,tumultuoli,nec  fibi  conft  ice5,neque 
ftnbiles  fomni,  clibadi  rationes  infuetx,coc>ionum  er- 
ratn,varii  excretorum  colores  &  confiftentix  ,  fpifitus 


&  hinnidius  effe  alierimus,etfi  intraiuos  terminoste-  E   animalis  ncn  fatis  firmx  actiones:hxc  omnia  autimpa 


periem  c5templeris:ita  altus  ab  alio  dum  frigidior,ca- 
lidior,humidior,ficcior  nuncupntiir,tepernn  erito  diffi 
det,ilo  ieciis  qunm  ii  cum  eo  qui  eft  vndiquaq;  como- 
deratus,c5paratus  candidior  nutnigrior,vel  carnofior 
graciliorve,nut  mnior  &  minor  eiie  videtur.  Etquan- 
iiis  ratione  potius  ac  mete  qium  feniu  hominem  omni 
ex  parre  comoder utl  copled  imur,nttamen  nos  in  ettm 
qttaii  collimates,cxtetos  tnles  aut  tales  eiie  afieueram9. 
Proinde  homine  plane  comoderato,  ceu  norma  confti 


cram  alicui  membro  intEperiem,  vt  ob  eam  talis  fir  af- 
feCtus,  tahfqtie  aCtio,aut  kreui  impendere  corpori  no- 
xnm  denuntinnt,pro  rntione  nimirum  detrimenri  fun- 
Ctionis  tocum  gubernantis  naturx.His(veluti  antea  do- 
cuimus)temperameta,anni  tempora,  regiones,  xtntes, 
viclus  mtio,&  qux  extrmfecus  occurfanr,  quibus  ligil- 
1  ttim  recenfendis  ntine  non  cft  locus,&  opirulantur,  & 
aduerfantur.Hlud  tantiim  in  prxfentia  fcire  licct,o'ti5d 
quicquid  vnicuique  fecttndum  riaturam  eiienit ,  in  illo' 


tuto,eos  qui  ab  hoc  commodemtotempemmento  ,  ad  F    etmm  delinquet.Cxterum  primiim  dicendum  videtur 


alterutrumlatus  dechnat,irite.mperatos,  quiliratifque 
quas  habent.intemperies  appellamus.Quum  ergo  vna 
tenTperata  effe  coniideretur,media  videlicet,&  qux  in 
neutram  partem  propendet ,  qui  ab  hnc  comoderatlo- 
tie  recefferunt,  calidiores  aut  frigidiores,  humidiores 
vel  iicciores  nuncupantur.Latum  nihilominus  fatis  eft 
eius  fpatium  .  nam  in  calidioribus  tcpernto,aut  hu  1  i- 
dionbus,&his  oppofitis ,  alius  alium  natura  exuperat: 
aut  vna  lola  qiialitate  commoderatum  excellens,in  re- 
liqua  acqux  ineadem  ferie  aduerfatur  ,  comoderatus:  G 
aut  vtrifque  a  commoderatione  dilnpfus,  adeo  vt  qua- 
tuor  lintlimplicesintemperies,frigiditas  cffiditas,lic- 
citas  &humiditas:&  qtiatuor  c5plicatx,  caliaitas  cum 
ficcitate  authiimidttate,&frigiditas  cum  earu  vtraq;, 
ac  prxter  has  nona,qux  comoderata  &  teperata,(Grx- 
cis  trJfquf&s  ^^'icpaTBfnominatur).  Protlt  itaque  homo 
ob  cnufas  qux  materiam  formamque  rn  prima  coag- 
mentatione  fuppeditant ,  temperatura  cOalelc;t:ica  ia- 
neproxtatis  vi£tufque  comutntione  ,  eam  tum  incre- 
mento,  tum  decremeto  permutac  acque  euariat ,  &  in-  H 
terdttm  ad  c5traria  detorquet.Porro  neque  hoc  l.nrcre 
debet,  quod  homo  aut  xqiinli  atque  in  omnibus  men- 
bris  fimili  temperie  coftat,  aut  alia  fui  p->rte  tempem- 
tus,&  aha  intcpemtus  eft,&  alia  contrarii  obttnet  tent 
pertem,prouthxciIli  exuperat.  Siquidem  aliusfngi- 


quibus  indiciis  nffligentes  morbidifcernnntur,  deinde 
ipiiquoqtte  morbi  explicandi,  ac  qux  viueiidi  formula 
ac dixta  ipiis  accommodnta  iit.nnm  ii  hac  ferie  conne- 
ctntur  tracrntio  ,  quidnnm  fit  ipforum  quodque  melius 
fecuriiifque  dtlcemiis. 

DE    PRAECIPVIS    HOMINIS  FVNCTIONIBVS, 

C  A  P.  V. 

QVum  tres  fint  in  corpore  magni  momenti  faculta- 
tes.nempe  vitalis,&  calor  infitus ,  adhxC  princeps 
fenticfifque  &  mouens,&  demum  nutriefis,  alterans,& 
auges,  lingulx  fuam  adeptx  funt  fedem.  Harum  prima 
cor-arteriamque  obtinet,per  qux  tanqui  canales  quof- 
di,innatus  vitalifque  cnlor  in  vniuerfum  animalis  cor- 
ptis  deducitunaltera  ab  hac  tenet  cerebrum  ,  fpinalem 
medullam,neru6fque  qui  inde  exoriuntur,  ac  per  quos 
principes  a£riones,fenfufque  Omnis  acmOtio  volunta- 
ria  obitur.Tertia  atque  harum  vltima  ineft  iecinori  ac 
venis,per  quas  fanguificatio  ac  nutritio  perficitur. 

DE     NATVRALIBVS  FACVJ.TATIBVS, 

C  A  P.  V  r. 

ATqtte  hx  in  vniuerfum,  &  reljqux  partes  inftrume 
t^Ies  nc  difiimilnres,  prxtereafimilares  quoq;,  na- 
tttralibus  facultatibus  gubernantttr ,  attra&rice  rnqua, 
rcreHr.rice,altcratrice,  &  excretrice.Vnilmquodque  e- 
nim  iimplex  primumq;  mcbrum,  ab  eo  quod  diftribu- 

ece.  iiii. 


iy}                              #      ACTV  A  R  I  I  ,'i44 

tumeftalimento,  fibifamihare  attfaheus  ,  retinctpri-  A  fcere  difcamus.  Quu  ergomhil  ahudfit  pulfus  natura, 

mtim,  deinde  altcrat,  quodq;  cx  eiufmodi  nutnmento  nifi  artcrix  dilatatio  contradtioque  ,  &  qux  irtcrccdit 

iibi  accomodatti  cft  ac  uloncu  apponit:  quod  verb  alie  quics  media.-quumq;  dilatatio(ita  Sfe.mlu>  vocamus)fit 

num  eft  veluti  repuciatu  excernit:  atq;  ita  quod  appo-  motus  ab  mterliis  foras,quo  externus  aer  attrahatur,& 

fitu  fuit  antea  ia  agglutinatur,ac  progrclhi  tcporis  affi  lnfitii  calore  nutriat  refrigerctque:c6tradtio  verc(qux 

mii.;tur,ceditque  111  mebri  proprni  tum  augmetu  tum  sinv.ii  nuiuupatur)motus  ab  exterr.is  intro,vt  fuligino- 

r.utrimentu.  Verum  quum  tot  fir.t  nos  gubematesia-  fa,quiq;  fuperuacunea  funt  vitabs  fpiritus  excremcta 

cultates,quot  putas  ab  iis  comitti  errores  prout  iplaru  propellatundiligenter  hx  motiones  tibi  funt  mlpe&a- 

quxque  delinquitfQuum  modo  perpera  luo  iungitur  dx,&  earii  velocitates,itc  interuallorurn  difcnmina,  i- 

officio,ingi  uente  inteperic  quapia:  modo  ob  qu  ihtate  pforumque  tepora,  priterea  pulfationu  vehemetii,& 

humorum  audTa,  aut  immoJerata  quantitatem  defati-  B  arterii  c6fiftetia,infuper  quies  qui  inter  cotractionis 

getur:vel  quum  pnma  ipfaru  facultas,c  qua  hxpedent,  terminum  &diIatntioiis  principiu  interuemr,ac  ipfiut 

ob  vitium  aliquod  naturalc,cafumve  qui  vitan  nequit,  tempora,qunntumque  hxc  mter  fe  mutuo  diitat,inue- 

agere  iam  defiftat.Atque  ha?c  (vt  diximus)  funt  omni-  nienda.Hinc  nanque  omnia  haud  difficulter  patebunt. 

bus  membris  vitia  fundtionefque  comunes ,  loliim  pa-  Quodii  nihil  externum  aut  internum  moleftnm  facit, 

tientium  locorum  prxftnntia  ac  nobilitate  inter  fe  nec  quicquam  nota  dignx  alterationis  pulfui  adferrc 

diftindlx.  poteft,  commoderatum  cum  in  mngnituciine  &  vehe- 

de     vnivjcvivj^vj     partis     j  n  s  t  r  v-  mentia,vt  non  facile  tafi  ui  ced  nt,nec  durus  fit ,  atque 

mentahs  peculiaribus  affedfibus,           cap.  v  i  i.  in  fubfequentibus  motibus  xqunlem  reperies. 

I)Eculiari  i  vmufcuiufque  fu.:t,  cordis  primum,fngo  Si  aliquid  fuerit  quod  infeftat ,  ipfc  quoqueeuefti- 

ra  &  calores,qux  primario  vitio  llh  cotingunt,tum  C  gio  immutabitur.Audfo  n.mque  calore,  nifi  artenx  du 

qui  ob  aliorum  membrorum  ar.tea  laborautium  affc-  rities  renitatur.pnmum  pulfus  in  mngnitudinem  excre 

dlum  quen>piam,habitus  affecTionelque  accedunt:cu-  fcit:deinde  fi  nec  in  ea  quidem  vfus  acquicuerit,  addi- 

iufmodiiu.it  animi  deiedTiones,  motus  ratione  caren-  tar  magnitudiniceleritas.  Quod  ii  ob  caloris  abundan 

res.palpitationes,  lyncopx*&  quodcunque  primtim  eo  tiam,  etiamnum  prxterea  aliud  defiderauerit ,  prxdi- 

refertur.Cerebri  ver6  &  lpinalis  medullx;& neruorum  dlis  accedit ,  potiiiiiMum  fiqua  adfuerit  arterixduri- 

qui  inde  progignuntur  vitia  funt ,  nihil  nut  xgrc  lenti-  ties,ob  quam  magnitudo  viui  non  fatiffaciat.  Quod  ii 

re,delirium,morbus  comitialis,  melanchoha  ,  phreni-  frigus  increuerit ,  contra  efficit :  ac  primtim  rarus  effe 

tis,lethargus,vigilia,detetio,  fopor,(illa  Grxcis  incipit,  deinde  tardus  ,  ac  poftremo  fit  paruus.  Porrd 

■<Lc,hxc  xafJUt  nuncupatur,)nihil  aut  difficulter  moueri,  iicccitas  aut  humiditns  fi  moram  traxerint,  illa  duram, 

conuullio,  tumor  ,  neruorum  diftenlio  ,  eorundemque  D  hxc  humidam  madidamque  arterix  tunica  efficit :  vc- 

refolutio,ac  fiquid  eft  eiulmodi/ecinoris  porro  &  ve-  rum  a£t ionis  qualitatibus  complicatx,confinules  quo- 

narum  qux  exeo  exoriuntur,  funt  codfionis  &  ianguiri  quc  pulfus  facient. 

cationis  qux  tum  in  jplo,tum  venofo  genere  obeutur,  Quod  fi  fubfequentes  pulfus ,  arquabili  motu  ciean- 

iruftrntx  adhones,qux  varia  morborum  genera  pro-  tur,nihil  prxterea  noui  deniitiatunlin  alter  motus  pau 

creant,  fic  cibi  qui  primn  fua  codtione  iruftrantur,  va-  lo  plus  minufve  teporis  intermiierit.vt  ceiTationis  tem 

riique  quicirca  lllos  committutur  errores ,  morboium  pus  duobus  mfequentibus  motibusfit  xquale,  nunqua 

fpecies  inferunt,qui  facilc  nnmerari  nequeunt.Horum  quenquam  feruatum  m  conipicies ,  prxcipue  fi  xger 

autem  quiique  luis  fignis  deprehenditur.  xtace  vigeat.  Senes  nanque  interdum  fortaffis  cua- 

Q,vomoDo     v  n  v  s  o^v  i  s  Q^v  e     membrorvm  dant,quod  innatus  eorum  calor  ob  paucintem  omnia 

officialium  affedTus  diicernatur,           cap.  viii.  E  languidiufcule  fua  muniaprxftet.  Quod  fiinterfub- 

Itia  qux  in  cerebro,  fpinali  medulla,  neruifq;  inde  fequentes  xqualcfque  motiones  nonnulli  interci^r- 


V 


propngatis infident ,  coinmercia  adtiondque  tum  rint,multoiunt  mitiores,quod  ad  malitiam  ipedTat,at- 

fenfuum,tum  motuum  patefaciunt:  fic  conhs  affedhis,  que  intermittentibus  meliores  hnbendi  funf.  Nametii 

vitalibus  facultatjbus(quas{.W</fjc  appellant)ac  pulfuu  aliquem  vfus  defedTum  fuppleri  denotet,  ni hilominus 

differentiis  diftinguntur.  Iecur  item  venofumque  ge-  facultatis  robur  prx  fe  ferunt.  Porro  quo  pulfus  abla- 

nus  infeftnntia,  ea  quxpervrinas  deferuntur  denun-  tio,(*<Tzvt'M  Grxci  nuncupmt)intermictetibus  eft  dete 

ciant.  Qux  vero  vomitu  aut  aluo  ducuntur  ,  ea  qux  &  rior,eo  his  inferiores,fi  malitia  confiu'cres,funt  interci 

os  ventnculi ,  &  ipfum  adeo  ventriculum  ac  inteftina  dentcs.Denique  qui  ex  multis  pulfuum  generibus  va- 

adhxrentia  malc  habent,indicare  folent.Eodem  padfo  riam  inxquahtatem  efficiunt  pro  ipforum  exceilu,  lta 
qux  thoracem  affligunt,iis  qux  tufii  redduntur,necn5  F  a  commoderato  abfceffilfe  connotaot.  Veriina  ne  ni- 

refpirationis  geneiibus  innotefciit.  Veruntamen  fcire  mium  obfcura  noftra  rcddatur  oratio,vbi  vnumqueq; 

licet  vnumquodque  membrum  quociique  tandemvi-  pulfum  finierimus  ,tibicordis  facultatem  quxna  inde 

tio  inficiatur,&  potiffimu  fi  mfignis  fuerit  affedf  io,  fe-  colligitur,caloris  item  incrementum  ac  decrementum, 

defque  laboras  princeps,  vna  fecum  quodque  aut  loco  &  fiqua  in  prhcipuis  partib9  obftrudfio  inflamatioque 

aut  prxftamia  proximum  alterans  &  comutans,in  per-  viget,&  quod  humorum  codfiones  ac  multitudo  prx- 

niciem  rapit.na  quum  confpirabilia  cundf  a  fint  &  com  pollere  exiftimantur,demonftrabimus.  Proinde  quum 

patietia,a  fe  mutuo  afficmntur  &  mutatur.  Veriim  qiui  nihil  aliud  fit  pulfus(velut  didtum  fuit)quam  artenaru. 

iingula  fibi  propriis(vt  diximus)patefiant  indiciis  &  a-  motus,is  quo  ab  internis  foras  cietur,  dilatatio,  &  quo 

lia  prxterea  fint,qux  vbi  increuerunt  vitia,  atteiictur:  ab  externis intro fertur,contradf  io  niicupatur.Vfus  au 
vbi  primum  de  pecuharibus  cuiufque  notis  egerimus,  G  tcm  dilatationis  eft,  vt  ad  caloris  portionem  externus 

de  affcdfu  quoque  quem  confenfusexcitat,  vt  nequa  in  aer  obeius  cotemperationem  attrahatur  :  cStradf  lonis 

noftra  hac  commentatione  confufio  oboriatur.pertra-  vero,  vt  fuliginofa  fumidaq;  excrementa  protrudatur. 

ftabimus.  Si  vfus  plurimum  vrget,magnus  primtim,deinde  velox 

»E     pvlsvvm     EXAMINE    E  o  R  V  M  Q_v  E    A-  quoque  pulfus  efficitur,  &  magnitudo  quidem  dilata- 

gnitione,  c  a  p.  i  x.  tionis  in  tres  pulfuum  dimenilones,  nempe  longitudi- 

OVare  quum  omnium  prxftantifiima,  maximeque  nem,nltitudinem  &  latitudinem  excrefcit.celericas  ve- 

ad  vitam  tuenda  ncceifana  fit  qux  e  corde  proma  ro  vbi  adeft  ,  dilatatio  ab  externis  intro  ,  &  contradfio 

nat  facultas,non  iniuria  de  ea  primiim  dilferendum  no  ab  internis  extra,exiguo  tempoi  is  interuallo  remeant: 

bis  eife  videtur,quo  viralis  roboris  modos,qui  plunmu  contr.i  nccidit  vbi  paruus  eft  &  tardus.  "Nam  paruitas 
tum  ad  dignotionc,tum  ad  inhxrentiu  vitioru  prxno-  jr  nppellntur ,  vbi  a  commodernto  tnbus  dimeniionibus 

tionc  c6ferent,fcire  pofiimus.Dehinc  dc  rehquis  quo-  recedit:&  tnrdirns.quado  poft  logum  teporis  fpatium 

que  agemus.Itaq;  quu  pullus  motio  primii  cordis  affe  arterix  motus  reftituitur.Dui  um  porro  eumquiinter 

dfus,cleinde  eii  qui  a  partibus  hinc  indc  collocatis  ad  i-  pulfandum  ,  tadf um  veluti  comprimit ,  nuncupamus: 

pfum  pertingunt,  prodat,antea  in  hoc  ftudendu  eft,vt  &  molle,qui  ceu  humidus  &  leuis  tadfui  occurrit.Ve- 

pulfuii  motus,  atq;  lta  poft  hos  eorii  difcnmma  agno-  hcmens  aute  eft,qui  cum  placido  tadt u,  miedtis  dighis 


M  E  D.    SIVEDE  METH.    M  E  D.    L  I  B.  I. 


obnitituncontra  languidus  dicitur,  qui  tangentibus  di  A  cifa,ac  quafi  mutihta  contractionis  celeritate,  magni- 

gitis  facilecedit.Sic  quoque  denfum  eum  quifrequen  tudinem  velocitatcinque  afcifcit.    QUinetiam  imiicia 

tibus  motibus,&  rarum.qui  16go  poft  tempore  cietur,  qux  eo  temporefuccedere  folent,  fecuriorafunt:  atta- 

vocamus.  Cxteriim  eii  qui  duobus  aut  tnbus  plunbuf-  men  fiqux  tunc  ficri  incipiunt,  &  contraclio  plus  tem- 

ve  pulfuum  fpeciebus  conftat ,  inxquale  nominamus:  poris  qudm  diiatatio  occupare  videtur,imperfe&a  elie, 

eiufmodi  porro  mxqualitas  iriterdum  i a  vno  puliu ,  &  ac  vtplunmumin  morbis  recidiuas  minari  foht,qu6d 

aliquado  m  plurib9  cofiftit.Invno  pulfu  inxqualjtas  nu  femtco&a  quxdam  materia  etiamnum  intus  fuccenaa 

cupatur,  quado  quatuor  immillis  digitis  pulfum  appre  tur.CUiod  fiquando  vndofum,&  vermiculantem,&  for 

hcdimus,&  vnoquoque  digito  varie  eum  moueri  per-  mica,ntem,&  conuuliorium,&  vibratum,  &  bis  pulf.m- 

fentimus.  interdum  pulium  alio  motu  cieriduo  digiti,  tem,&  caprizantem  pullum  nominare  audiuens,horu 
alio  reliqui  duo  fentiunt:&  rurfus  alius  vno,atque  alius  g  quoque  caufas  ac  dignotiones  hinc  perdifce.  Vndofus 

reliquis  tribus  fentitur.  Adhxc  ahas  m  iimplici  imprx-  crg°  ab  humida  moliique  arteria  oritur,  vna  cum  facul 

meditataque  digitoril  inapoiitione,nrteria  his  tardius,  tate  mediocriter  fatifcete:  reperitur  autem  m  humidis 

illis  velocius,  &  lllis  denfius,  his  rarius  moueri  fentias:  pituitofifque  affe c~hbus,puta  lethargo,  febnbus  quoti- 

iic  nonnullis  magis ,  aliis  minus  dihtari ,  vt  aliquibus  dianis  ,  intercutis  aqux  ea  fpecie  quam  ata  rmp<u  ap- 

hxc,verbi  grada,pars  durior,  &  quibufdam  alia  molli-  pellant,maxime  ii  ea  ab  infhmmatione,  autvifceris  iP- 

or  perfentitur.Atque  hxc  in  vna  totius  arterix  corpo-  licuius  fcirrho  ortum  non  duxerit.   Quod  ii  maiorem 

ris  dilatatione,aut  cum  ordine  ,  aut  citra  ordinem  fieri  firmitudinem,  &  prxterea  altitudinem  artenx  habue- 

videntur.  Nam  fiinfequentes  motioneseodem  modo  rint,iimiam  adfore  fudores  prxnuntiant:  idque  prxci- 

cietur,ordo  appelhri  poterit:  fin  alio  atque  alio  modo  pue  ii  coc~honis  notas  prxiuiile  conipexens.  Porro  di- 
ferutur,inordinatio  ckctTu{iot.  appelhbitur.Porroque-  q  ctus  eft  vndofus,(&  Grxcis  w/mx. W^Oquod  quafua  vn- 

admodu  hxc  in  vnico  pullu  fit  mxqualitas,  ita  &  in  ac-  darum  circumicriptiones  in  cotra&ionibus  etficiat:lic 

cumulata  inxqui!itate(quam  <wm,ua.TU.»v  appellant)fieri  &  vermiculas,(iiue  <sKWKv\^m  vocatur)propceiea  quod 

differentia  confpicitur :  nam  nonnunquam  maior  aut  contractiones  veluti  vn.,ofas,breuiores  moiiatur,  mo« 

minor  apparet,  aliquidc  velicius  auttardius  ferri,aut  tumque  vermiculi  cuiuida  lmitetur:  hic  exarterixmol 

aliter  cieri  videtur,proutin  fpeciebus  puliuum  ordtne  licie,facultatifque  fatis  iniigni  lmbecillicate  progigni- 

quendam  feruauerit,aut  citra  ordinem  moueatur.  Ve-  tur.  Accidit  autem  in  copiolis  enacu.monibus,  langui- 

hemes  pulfus,  roboris  ciloris  innati,vitahfque  faculta-  nis  aiuique  profiuuiis,choleris,hx  .  orrhoi~ious\  iluxu 

tis  infeparabile  eft  i  idi  :ium ,  fecundus  poft  hunc  ve-  muliebri  nominato,prauis  fudoribus,quin  &  iis  quibus 

loxeft,at  magnus  non  perpetuo.Qui  his  funtcontrarii,  ob  nimium  humorem  pulmo  compucruit,niii  auiit  in- 

langorem  imbectllitatJmque  vitalis  firmitudinis  con-  jj  fhmmntio  qux  arteriaminduret.  .ippehant  aurem  for 

notant.  Itaque  hinc  iiuelligas,  fi  mxquiles  funtpullus,  miCancem,quod  eum  ex  animalis  pa"ruitate  deniicatc- 

quidportendint :  nim  vbi  rmgni,aut  vehementes,  aut  q;,ac  qux  adeile  videtur  celeritate,  tale  coiuiat.  xte- 

veloces  prxualuerint,facultatem  vitaiem  etiamnu  va-  ram  quo  vndofo  vermicuhs,eo  eft  vermicuhte  formi- 

lidam  effdim  cotitra  tardi,parui,&  languidi,exolutam  cas  deterior,vt  qui  extrema  vitalis  roboris  innrmitate 

dicito:atque  ita  coniectare  licebit  qutinim  morbi  eue  conotet.Couliiu9  vero  (liue  mTts/M)h<;  qui  vo .  atur)pul 

tusiit  expe&andus.Porro  quod  prxftatiorum  partium  fus,inteiis  ieitmq;  motis  fidib9  Jimilis  eit,quod  arterix 

obftrucliones  faciant  pulfus  inxquales,  excretiones  il-  ad  fuosfines  quaii  couelhtur.Euemt  in  vitns  neruos  di 

larum  qux  eiufmodi  reftituunt  (fiquidem  fucultas  fu-  ftedetibus,  neruearumq;  partiu  inflamationib9 :  eft  hiC 

perior  euaferit)  ,fatis  declarant.  At  vero  ordo  inordi-  quoque  durus,  ac  ob  duntiem  haudquaquam  irngnus> 

nuLoni  prxftat ,  potiiTimum  fi  meliores  pulfus  funt  fu-  g  veriim  celer  &  denfus  ,  prxcipue  quantum  vfus  poitu- 

pefiores  :  fin  fuccumbunt,  inordinatio  quam  ordo  po-  lat.Porro  vibratus  (vel  xacvuJm; ),quem  etiam  turbuletu. 

tioreft.  Nafn  ordo  naturxin  lllo  pufus  genere  mo-  quidam  nominant,  fieri  folet  quanao  valida  elt  facul- 

ram  quandam  acdurationem  fignificat,  eoquodhu-  tas,&  vfus  vrget.  Cxterum  non  cedit  ob  duritiem  arte- 

morpeccansin  parte,  quxcunque  tandem  iila  iit ,  im-  rii  ,atquevfus  aut  caloris  abundantiam  fequicur,vel 

padtus  fixiifque  hxreat:  at  inordinatio  infeftantium  hu  quod  ipiritus  animalis  abfumitur,augetur.Non  parent 

morum,  erroremfacultatifque  pugnam  indicat,  atque  f  icile  lnftrumcta  vbi  obftructtones,  &  compreliiones, 

idcirco  prxftat  facultatem  non  admittere  pulfus  dete-  aut  durities  prxceflerunt:  atque  durities  fit  ^uii  inftru- 

riores:fi  nanque  admiiifle  videbitur,necefle  eft  xgrum  menta  infh.nantur,vel  mdurantur ,  hoc  eft  icirrho  in- 

perire.  Cxteriim  duri  pulfus,  quu  corporis  arterix  iint  feftantur,aut  intenduntur.Bis  aute'  pulfans(que  Ji'xf>onv 

peculiares,interdum  ficcitatem  externa,  aliquando  in-  p  appelhnt)cum  impetu  quodam  concitartr ,  breuitifque 

ternam  comitatur,  velut  in  hedxicis  ac  marafmaticis  fe  mouetur,  deinde  lubftitit ,  atque  ica  demum  reliquum 

bribus ,  &  potiffimum  neruofarum  pirtium  inihmma-  motionis  abfoluit  .ita  enim  in  vni  dilatattone  pulfnri 

tionibus,ac  febribus  fqUalidis,&  vehementtbus  naturx  debct  ta&us ,  vt  vibratus  nihil  eo  amplius  h  beat,  lli 

pugnis  vfuuenit.  Et  quemadmodum  dilatationis  cele-  quod  palpitent  membra  &  vniique  concutiantur.Ve- 

ritas  ac  magnitudo  vfum  arguit,ita  iic  incontraclione  runtamen  caprizans,etfi  quum  bis  feriente  hoc  habeaC 

eft  infpediandum  :  namfi  hxc  in  magnitudinem  ac  ce-  comune,quodbis  puliet, attamen  haudquaqu^  ab  eade 

leritatemincreueritjfuum  vfum  denuntiat,  nempe  pu-  efficitur  caufa  ,qu6d  in  eo    eque  fit  inftrumentorum 

trium  humorum  copiam,  atcfue  ex  eis  fuliginoforii  ex-  durities ,  neque  intemperies  ahqua  fatiget:  vertim  fit, 

cremetorum  colledlionem.  Difcernes  autem,an  alia  ali  quum  facultas,quod  quidena  in  fe  eft,  luum  tuetur  ro- 

qua  fit  in  dilatatione  magnitudinis  celeritatifq;  caufa,  q  bur,fed  arteria  ob  copiam  ,aut  compreflionem,aut  in- 

ndcne  ,  fi  motus,atque  in  motibus  dihtationis  tepora,  ftrumentorum  obftruGionem  a  motu  mhibetur :  tunc 

cum  temporibus  qux  in  contraiftionis  quietibus  appa-  enim  quies  dilatatione  intercipit.Quare  vires  fuas  col- 

rent,comparaueris.Hinc  ergo  occafiones,humorum  co  ligens,  fecundum  i£fum  multo  efficit  vehementiorem, 

ftiones  &  cruditates ,  quxque  ex  his  iudicia  finrexpe-  ceu  faltus  caprarum  imitata ,  qux  fimul  atque  a  motu 

£Hda,fctrepoteris.  Atque  in  acceflionum  fignificatio-  quieuiife  videntur,  denuo  longe"  vehementiori  faltu 

nibus(quas  tTnm/LUKnat  Grxci  nuncupant)contradJiones  quam  antea  fubiiliunt.  Cxtertim  decurtati  ((tetvpxs  Grx 

in  magnitudinem  ac  celeritatem  potius  quam  dilata-  ci]vocant)qui  vel  exipfo  nomine  cognofcipoiTunt,quo 

tiones  excrefcunt:quod  quxin  conrraftionibus  agit  fa  propius  ad  luum  terminu  accedunt,  minores  vifunturi 

cultas  expultrix  vrgeat,quonimirum  id  quod  fuligino  quod  videlicet  facultas  arterias  xquili  robore  dihtare 

fum  inutileque  in  imo  corpore  fouetur,protrudatpro-  jj  amplius  nequeat,  vt  indevires  facultatis  aut  r-tempe- 

pelhtque:quade  reminores  quoque  tardiorefque  pul-  rie  quapiam  ,  autinfeftantium  humovummultitudine 

fus  hic  in  dihtationibus  reperiuntur,  quod  nondil  vfus  obrutas  efle  deprehendas.Porro  id  perpetuo  meminif- 

accelerare  cogatur.Veriim  vbi  fumidum  fuliginofum-  fe  oportet,pulfum  femper  vehementem  eli"e,quum  ro- 

que  excrementum  diffhtnm  fuerit ,  &  iniitus  ac  natu-  bur  vitale  validum  eft  :  langor  contra,  facultatis  imbe- 

ralis  calor  eft  fuccenfus,vrgente  iam  vfu,dilatatio  fuc-  allitatem  arguit:  nam  qux  extrinfecus  facultatem  gra- 


H7 


A  C  T  V  A  R  I  1 


(148 


6 


D 


uaitt  interciptu.ntqtie  ,  ea  tura  uj  finguHs  pulfibus ,  tum 
in  inxqualitatibus  vocatis  accumulafis,  quo  minus  ve- 
hemens  pulfus  fe  prodat  ,  non  ita  nuiltum  interpellare 
pofliint:  etii  iu  omnibus  motibus  eudem  tenere  tenore 
haudqaaquam  videatur,  nifi  iiquido  factiltas  ob  mul 
titudinem,craflitiem,  inlignemve  obftruclionem,affe- 
ftum  excipiens,mibecilla  iam  euaferit ,  tottimque  pul- 
fum  in  langorem  commutauerit.  Tunc  enjni,ceu  fati- 
fcente  facultate,nihilalitid  quam  mors  eft  expettanda. 
Siquidem  pulfus  vebementia,  validxfacultatis  fignum 
eft  infeparabile.  Atque  langor  femper  malus  eft,vt  co- 
tra  vehementia  nunquam  nonbona:  langorem  excipit 
tarditns,&hanc  paruitas,quibus  poftrema  fuccedit  ra- 
ritas:  hx  fi  plurimum  increfcunt,  minus  bonx  funt.Mi- 
nus  quoque  quam  vehementia  commendantur,vbi  in- 
crementum  ceperint,primiirti  celeritas,deinde  magiu- 
tudo,nificum  morbofo  humore  conjunctafuerit.  Cx- 
teriim  ne  quo  in  dignotione  pulfuiimque  examine  ,  ob 
xtates,temperamenta,c6fuetudinem  aliqurm,  aliaque 
quxfecundumnaturam  occurrere  poflunt  3impingas, 
exhis  etiam  ea  quxin  pulfuum  confideratione  vlui 
foreputo  ,  tibi  annedlam.  Scire  licet  mares  focminis 
multo  maiore  &  veheriientiorem,  nonnihilque  tardio- 
rem,ac  fatis  rarum  pulfum  obtinere,fi  viftus  ratio  vni- 
cuique  fexui  accomodata  ac  opportuna  feruetur  :  nam 
quum  viri  magis  fe  exerceant,  fintque  prxterea  natura 
calidiores,  atque  idcirco  robuftiores,  xquumeft,vtob 
vfttm  pttlfus  in  magnitudine,  &  ob  robur  in  vehemeti- 
am  excrefcant.  Forminis  vero  quum  frigidiores  lint,  & 
domi  alioqtii  defideant,  vfum  par  eft  exolutum "efle,  & 
robovis  tenorem  lixatum  efte  ,  vt  ob  id  a  vehemetia  & 
magnitudine  dilabantur.  Veriim  quoniam  plufqua"  V- 
fus  poftulat,magnitudini  eorum  deeife  vidctur,celeri- 
tas  denfitafque  fubftituitur.  Porro  eorum  qui  natura 
funt  calidtores,maiores,  velociores,multoque  denfio- 
res  pulfus  efle  reperies  ,  non  tamenlonge  vehemen- 
tiores.nam  fi  illa  augerentur,vfum  quempiam  ac  vrgc- 
tem  vehementiam  haberent ,  neque  verifimile  eifet  a- 
deo  increuifTe ,  vt  vna  cum  calore  facultas  quoque  ad- 
auclanon  eflet,  fed  ex  humoribus  temperamentiique 
commodefatis  conftaretiCxterum  gracilibus  lopgema  ^ 
ior,&  tardior  multo ,  fed  paulo  vehementioreft  pulfus. 
Nam  quum  carnis  moles  arteriam  non  obfepiat,ip«  m 
magnitudinem  fe  attollit,manifefti6rqiie  ta£hii  qc\ji 
rit.  Quiimque  vfuj  hic  acquiefcat,  aliqttid  de  eius  den-; 
fitate  aufertunverum  eo  pulfus  videtur  efle  vehemenjj^ 
tior,quo  arteria  ta£hii  m^gis  nuda  obiicitur.  Ita  pueri 
&  adolefcentis  pulfus  cejerrimus  eft,  fenis  vero  eotir- 
dior,reliqux  xtates  medix  intercedut.  Veriim  ienex  i 
puero  in  raritate  magis  quam  celevitate  diflidet.Quod 
vero  ad  vehementiam  ac  magnitudinem  attinet,  maxi  I 
mus  eft  prx  cxteris  xtatibus  florentium  pulfus,quo  fe- 
num!anguidioreft,&  puerorum,medium  intereoslo- 
cum  obtinet.  Cxterum  quoniam  caufx  ob  quas  pulfus 
alteratur  ,explicatx  fu,nt,  nonique  quid  de  hominu  x- 
tatibus  fit  iudicandum,xquum  eft  vt  hinc  coniecluram 
faciens,caufas  quoque  ipforum  inuenias.  l  orroquod 
ad  anm  tempora  fpe£tat,vere  pulfus  maximi  funt  &  ve 
hementiflimi,  fed  celeritate  ac  denfitate  moderati:  ta- 
les  funt&autumnomedio.  Vbi  iam  appetit  xftas,lan- 
guidi,&  ccleres,  &  denfi  euadunt:  at  autumno  progre-  q 
diente,omnia,magnitudo,  vehemetia,celeritas,denfi- 
tas  imminuuntur,  adeo  vt  hyeme  accedertte,  in  parui- 
tatem,langorem,tarditatem,&  raritatem  fint  commu- 
tati.Veriim  quoniam  quo  padlo  anni  quoque  tempora 
temperamentorum  mutationibus  nos  alterentnotufti, 
te.pulfuum  etiam  caufas  pro  earum  ratione  inueftiga- 
re  decet ,  quttm  antea  quid  pulfus  mutare  poflit ,  fatis 
explicauerimus.  Quare  inde  fumpta  occafione,ipfe  ttu 
mentem  non  ingrato  exercitio  excolas.  Sunt  &fo- 
mni,fiquid  aliud,  fecundum  naturam  ,  cortimutantquc 
etiam  hi  pulfus,  atque  initio  quidem  minores,  langui- 
diores,&  rariores  fiunt,quandoquidem  calorintro  ab- 
fcedit,&  facultas  grauatur  ,  natiuufque  calor  ciborum 
copia  marcefccre  videtur  :  veriim  temporis  progveflii 
tarditatem  raritat-jmque  intendunt,potillimum  qutim 


II 


cibus  confccius  eft:  &  poftremo  maiores  vehemcntio- 
rdfquc  euadunt.  Nam  quod  lam  animal  fit  nutritum,& 
calor  cibum  elaborarit,  vires  quidein  facultas  fumpfit, 
&  calor  vtcunque  auihis  eft:fed  quod  vfus  nonita  mul 
tum  premat,qu6dqne  etiamnum  contradho  ad  mtcrio 
ra  magis  fcftinet ,  quo  ex  confe&o  alimento  fupcrflua 
propcllat.tarditas  rarjtafque  dilatationis  incrcuiilc  vi- 
detur:attamen  temporis  fpatio,  fomni  ad  lanqorc  pul- 
fus  itertun  conuertunt.-idquc  11011  linuna:  nam  quonil 
diuturnuis  ad  interna  caloris  pvofugium,  cordis-robui 
fuffocare  confueuit,n6  eft  a  ratione  alienum  ,  vt  quum 
quifpiam  fomnum  protraxerit,  diuriufque  quam  dece- 
bat  dormierit,cordis  quoque  vis  exoJuatur.Verum  eo- 
rum  qtti  expergifcuntur  a  fomno,ftatim  magm,  vehe- 
mentes,celeres,  dcnii,&  cum  robore  quodam  conuin- 
cli  funt  pulfus:  at  paulo  poft  commoderati  euadunt.Na 
m  repentjnis  mutationibtis  xquum  eft  lta  vfuuenire,vt 
quum  miiltus  intus  calorfit  accenfus ,  multufque  dum 
cjbtis,  fpiritiifque  vafa  permeat  ,  vapor  colle£rus,  quos 
in  violcntis  ac  confcrtis  motibus  facile  explodi  non  i* 
gnoramus:qmimque  his  omnibus  de  caufis  calor  auge- 
atur,& facultas  confirmetur,  eiufmodi,dum  excitamur 
&expergifcimur,pulfus  fiunt,talc(que  nonnihil  pcrdu- 
rant,ac  poftea  ad  commodcrationem  quandam,  &  fta- 
tum  Qatiuu  redeunt.Excrcitia  quandiu  moderata  fiint, 
magnos,vehementes,celeres,&  denfos  pulfus  excitat: 
at  ft  modum  cxceflcrint ,  vtmulta  lint  fnpraque  labo- 
rantis  vires,  paruos,languidos,celeres,  &  fummcden- 
fos  cfficiunt.  ciquidc  ob  llla  qunm  fpiritus  abfumitnr* 
ac  calor  increfcit,  magni  funt  &  celeres  ,  habcntq,  qud 
facultas  excitetur,cum  vehetnentia  denfitatemrhxc  ve' 
ro  ,  ob  plurimam  caloris  difliparjone,facultatifque  ex- 
folutionc,pulius  paruos  languidoique  procreant  Por-' 
robalnen,cabda  fi  fuerint  commoderata,magnos,ccle- 
les,denfos;&  paulo  vehementiores:fin  autem  immode 
rata,paruos,  languidos,  ac  nonnihilveloces,denf6fque 
gignunt:atli  bic  non  quieuerint,exigui,languidi,tardi 
&  rari  fiunt.Frigida  vero  extemplo  cxiguos,  languidio 
res-tardos&raros:  veriim  poftea  ftuporem  frigiifque 
inferentja.paruos,exjguos,&  tardos:at  excalfa&a  ac  ro 
borantia,mag..os,vehementes,fe<i  celcritatc  vehemen 
uique commoderatos  generant.  Cxteriim  cibimulti, 
adeo  vt  facultati  oneri  fint ,  inxquales  inordinatofque 
pulfus:  commoderati,  magnos,vehcmentes,veloces  & 
denios,pauciorcs  quam  vt  fint  nutnendo  fatis,commo 
•  dej-ati.";  limi!es  pulius  progignunt  :  vertim  breuioreft 
mutatio  ,ac  minore  tempore  perficitur.  Vinumvero, 
quod  ad  alia  pertinet,  no  fecus  quam  cibi  pulfus  jmmu 
t3t:verum  hoc  differt,  qUod  eueftigionutriat,ipfumqi 
a>ntc  nutricatione  quamcibi  defungatur:  adha*t  celeri- 
tatemmagnitudincmque  potius  qudm  vehementiam 
&  denfitatem  adauget :  nam  pvopemodum  quocibus 
modefatus  pulfibus  vehementiores  ac  perdurantiores 
vires  prxbet,  eovinum  in  magnitudinemmagis  illos 
attollit.  In  voluptate  magnus  eft,rarus,tardiifque  pul- 
fus,non  tamen  excellit  vehementia.Calor  enimin  vni- 
uerfum  corpus  diffunditur,  mbtiifque  eiusforas  prxua 
let,  quemadmodum  mocrentibus  introtmorroris  porro 
paruus,tardus,rariifque  eftpulfus.    Quod  fi  motus  eft 
recens  vehemc'nfque,velox  eft,inordin-atus,inxqualif- 
que:fin  vetuftus  eft,erit  qualis  in  mocrore.Dolor  vehc- 
mens  in  partibus  prxcjpuis  fi  incipit,maiore,veheme- 
tiorem,velociorem  ,  denfioremque  pulfum  efficit:  au- 
Ctvis  vero  ita  vt  robori  vitali  incommodet,minore,lan- 
guidiorem.celerem  ac  denfum  excitat.Quod  fi  faculta 
tem  labefa<fret,in  Iaguorem,paruitatem,celeritatifque 
falfam  quandam  fpeciem,atque  immodicam  denfitate 
commtitatur.  Porro  omni  inflamationi  communis  eft 
veluti  ferrinus,vt  alia  arterix  pars  dilatari,alia  vero  mi 
nimc  vidcatur,quod  videlicet  arteria  durior  efle  appa- 
reat:  habet  hinc  etiam  vibrati  quippiam,  &  velox  den- 
fiifque  eft,  nort  tamen  fcmper  magnus.  Quum  incipit, 
maiofeft  naturali,&  vehementior,&  vclocior,  ac  den- 
lior:at  vbiiam  incrcuit,  ojnnia  quoqueha?c  adaugen- 
tur,&  durior  palam  ac  vibratus  magis  cft.Vbi  vcro  vi- 
get,  durior  qiudem  &  vibratior  eft ,  non  tamcn  dcnfioi 


49 


M  E  D.  SIVE  DE  ME 


&  velox.  Quod  fi  diutius  perdurauei  it,  ac  iam  plurimu  A 
indur  tuerir,vt  fcirrhum  referat,prxter  prxdi£tos,gra- 
cilitas  denfitafque  accedit.  Talifque  pulfus  eft,quu  in- 
flammatio  totum  ammal  prehedit,  ob  magnitudinem, 
partifque  quam  obfidet  prxftatitiam.  Cxtertim  prxdi- 
clorum  quifque  intenditur  remittiturque,iuxta  intlam 
mationis  magnitu.Hnem,atque  ipiius  inflammatx  par 
tis  naturamminque  partes  magis  neruex,duriores  mi- 
liorcfque,ac  ferrinos  potiUs  excitat  pulfus,  cotra  quam 
venofje  arteriofxque  ,  in  quibus  tamen  maior  eft  qui 
eft  in  ar  teriofo  magis  genere,  facileq;  inxqualis  &in-  g 
ordinatus  efficitur  .  Itaque  iam  liquido  conftare  poreft 
quifnanl  fit  pulfus,  quum  iecur,autlien,  vel  renes,&  ve 
fica,aUt  colum,&  ventriculus  inflammatione  laborat: 
item  quis  fit  pleuriticorum,aut  peripneumonicorum,& 
omnium  in  vniuerfum  partium  inflammatarum  quas 
febris  comitatur.  Quinetiam  partes  magis  fenfatx,pul- 
fus  ob  dolorem  commutant :  qux  vero  minus  habent 
fenfus.profoliusaffe&us  ratione  pulfum  variant.  Cxte 
rtim  quoniam  iam  methodum  de  pulfibus  quambreuif 
fimc  fieri  potuit  explicauim9,  (poterisenim  quxdefut,  C 
qux  tun  eft  ingenii  perfpicacitas  ,  pro  eo  quem  in  hac 
fpeculatione  parafti,  habitu ,  ex  iam  diftis  contueri  ac 
fubftituere)  opportunum  erit ,  vt  tra&ationem  de  vri- 
nis,  qux  non  leuem  adferet  vtilitatem,  aggrediamur. 

D  E    IIS  QJ/  AE  AB  VRINIS  SIGNIFICANTVR, 

C  A  P.Y. 

QVoniam  demonftratum  fuit  iecur  effe  fanguifica 
tionis  inftrumentum  ,  ex  quo  ceu  fonte  venofum 
genusjflon  fecus  quam  canales  quidam,pcr  totum  ani 
mal  fanguinem  partitur,defe'rtque,  adhxc  quum  vrina  jy 
Ct  fanginis  colame,  iure  optimo  ittius  codriones  &  cru- 
ditates,defed~tum  &  excefium,  intemperies  &  humoru 
exuberantias,  putredines  &  corruptiones  ,  ac  quicquid 
in  iecmore  venofoque  gencre  fuboriri  poteft,  inde  de- 
prehendas:fic  &  illa  qux  aliquid  cum  eo  commune  ha- 
bent,ex  illa  innotefcunt.  Nam  queadmodum  arteria- 
rum  motus,cordis  affedtus  primo,deinde  aliorum  me- 
brorti,a  quibus  etiam  cor  afficitur,indicant:(haudqua- 
qua  enim  arterix  mutarentur,nifi  cpr  antea  fuiflet  im- 
muta:um)ita  vrinx  quoque,iecinoris,venarumque  af-  £ 
fedus,ac  eorum  codHones  primum  iignificant :  vertim 
ob  communionemacconfenfum  plurima  aliarumpar 
tium  inftrum  entalium  vitia  apet  iunt ,  priuatim  tamen 
iecinoris  affedtus  indicant ,  de  quo  pnmo  loco  difle- 
rendum  eft. 

DE    I  ECINOHIS   ATFECTIBVJ,  CAp.Xt, 

PRima,aliifque  communia  vitia  iecinoris  funt,inte>. 
peries  ab  irruentibus  humoribus,  meatuum  obftru- 
£Ho,inflaTio,  jnflammatio,  &  cum  inflammatione  per-  j. 
quam  noxius  fcirrhus:peculiaria  vero  funt,arquatus,& 
iiquidaliud  circa  veficam  fclleam  infeftat,quemadmo 
dum  fluxus  hepaticus  qua«TO7iTii',  &  vulg6  Jl<nmeA& 
«TaflW  vocant,adhxc Diabetes  qui  «f  //appo/ocquo- 
que(quaii  dicas  profluuiii  per  vrinas)nuncupatur,qua- 
uis  hoc  vitium  renibus  cum  iecinore  commune  fit.  le- 
cinoris  item  refrigeratio  imbecilliorem  fanguificatio- 
nem  efficit,vnde  habitus  turgidi,  prauique  (nempe>t«- 
^K-nui  )oriuntur.  Prxterea  calor  immodicus  febres  gi- 
gnit,bilc'mq;  eius  exurit:qux  fi  furfum  deorfumve  fer- 
tur,facilius  xger  liberatur,neque  vllum  in  pofteru  im-  q 
pendet  pericuium:  fin  in  venas  profluat,  atque  ad  cure 
vfque  diffundatur,arquatus  iam  hoc  vitium  (&  Grxcis 
»*7fpec  )  nuncupatur.  Diiudicatur  aute  ac  difcernitur  ex 
codHone  prxeuntemanque  fi  prxceflerit  codtio,vtpIu- 
rimum  ratione  iudicii  ea  eueniunt  :  iin  minus,  aut  hu- 
mor  fua  copia  opprimens  grauanfque  prxpollet,  aut  bi 
lis  effufio  lmbecillitatem  facultatis  retentricis  denun- 
tiat.  Quare  fiquide  adhuc  facultas  naturalis  fuerit  va- 
lida  ,fpes  eft  xgrum  ab  affedhi  iri  liberatum  :  fin  autem 
hxc  quoque  fuerit  imbecillis,quidnam  alitid  quam  de-  H 
terrima  quxqux expettare  oportet?  Attame  nonauIHs, 
fiquando  eiuimodi  humor,ab  eo  fpedtantem  vidtus  ra- 
tionem  ,  nimtum  increuerit ,  citra  manifeftam  febrim 
arquntus  oboritur.  Venim  eum  opportuna  vidhis  ratio 
facile  ac  citra  periculum  emendat.  Verumenimuero  fi 


TH.   MED.    LIB.  I.  ifo 

iecur  inflammat.io  exercuerit,&  vitium  conuexam  euts 
partem  occupauerit ,  ficcas  fere  excitat  tuiliculas  ,  ca- 
lorque  copiofior,  ac  interdii  dolor  perfentitur:  at  fi  fi- 
mam  eius  portionem  inflammdtio  prehenderit,  vomi- 
tuspotius  cietUr  ,quopituitx  qmppiamcum  bile  pri- 
miim,deinde  notatuetiam  digna  educitur.Sunt  hi  mul 
to  minus  quam  illi  fiticulofi.  Veriim  li  inflammatio  in 
fcirrhum  degenerauerit,exiguafalutis  fpes  eft,  etfi  iia- 
tim  mors  non  fuccedat:fiquidem  vbi  iam  iecur  fcirrhu 
cotraxit,vt  valetudine  recipiat,  loge  omniu  natiirx  dif 
ficillimu  eft-  Cxtertim  vt  a  parte  adeo  prxftnnti  quu  la 
borat,proba  fiat  faguificatio,fieri  nequit:quare  relin- 
quitur,vt  quum  aqueus  imperfedhifque  fangms  gigna- 
tur,ab  eiufmodi  etiam  difti  ibuto  corpus  nutriatur.-quo 
fit  vt  aqux  intercutis  id  genus(quod  dia.<m.fn^.  nomi- 
nant)  excitetur  ,in  quo  ianguis  hic  prauus  aquetifque 
diduciturquidem  in  corpus,at  non  agglutinatUr.Qua- 
re  ab  eiufmodicaufa  ineuitabilem  aquam  intercutena 
potius  procreari  arbitrandum  eft.  Fiunt  prxtereanoti 
ignobiles  iecinoris  obftrudtiortes  ab  humoribus  eo  co- 
fluentibus,  meatufque  ob  prxcedentem  ficcitntem  c5- 
niuet.  Vnde  primtim  cibus  parcius  quam  par  eft  impef 
titur:vertim  pofteamagnxobftrudriones  in  lcirrholum 
afffftum  vifcus  coniiciunt.  Porro  fimilibus  vitiis  lieri 
quoque  implicatur,fed  minus  quam  fuperiora  onerant 
offeduntque  laborante,  facilitifque  qui  ineiufmodi  in- 
ciderint  affe£tus,euadunt.Cxtertim  fi  eiUs  rioxx  pluri- 
mum  creuerint,  tunc  iecur  quod  eregione  iili  opponi- 
tur,  fit  damm  particeps .  temporifque  fpatio ad  ipfuill 
etiam  iecur  periculum  peruenit.Porro  quilem  in  hcpa 
te  creari  arquatum  diximus  ,  talis  etia  affecto  liene  ob- 
oritur,  vbi  eius  humor  in  totum  corpus  diffdnditur,ve' 
riim  nigriore  colore  inficitur, cardtque  hic  affedrus  pro 
prio  nomine.  Qui  hoc  arquato  corripiuntur  ,  nonnulli 
infubpallidum,  alii  in  viridem,  quidam  in  liuidum  aut 
nigriufculum  colorem  mutantur,prohumoris  peccan- 
tis  natura  aut  c5ditione  ,  &  quiuis  alii  ab  arquatisefTc 
videntur.Ac  fi  variislienofis  mentem  adhihueris,  rena 
ita  fe  habere,  vt  narratur  ,  comperies.  Vertim  dehis 
haftenus:  quare  ad  idquod  afitea  inftitueramus  re- 
uertamur. 

DE  ALIMENTI  DISPENSAT  I  ONE  IN  lEClNO- 

re  &  vrina  commoderata,  c  a  p.  xii. 

QVum  iam  iecurper  venas  quxad  ventrem  intefti- 
naque  exporriguntur,  quicquid  in  rs  fucci,boiii- 
que  cft  attraxit ,  &  veluti  exuxit:altera  rurfus  in  eius  ci. 
uis  fit  fecretio,ac  id  quodleu:us  eft  &  cen  florem,  vefi- 
ca  qux  iecinoris  gibbx  parti  adhxret,  qtta  felleam,  (;i- 
ue  vt  Grxci  dicUnt,^n</fl^o:)  nominant,attrahit:quod 
vero  fxculentum  magis  eft>&  xgre  exitum  inuenire  po 
teft,lic  ad  fe  allicit  colligltque.  Reliquum  demu,quoi 
purum  iam  eft,  &  ad  nutrimetum  ldoneum,  etiamnum 
cum  fcrofohoc  humore  coniundtum,  per  cauaiecino- 
ris  ad  eius  gibba  defertur  ,  feroque  hoc  vtitur,  vtceu 
via  fibifternat,  quadoquidem  ianguis  quod  fatiscraf- 
fus  ftagnanfque  lit,  aha  rationeper  anguftos  vixque 
permeabiles  meatusac  venas  penetrare  pofTe  minime 
videtur.  Verum  vbi  iam  ad  gibba  peruenit,  cauamque 
venam  na<[ius,in  ea  qux  a  A  hterxfimilitudine  ha./ut£j)>- 
eiJ^i  dicta  eft,quique  haud  ita  procul  abeft,fuerit  uidu 
£tus,&  renes  ferum  ad  fe  traxerint :  alia  eius  portio  de- 
orfum.vt  inferiores  partes  alat,alia  ad  cor  diffunditur, 
indcque  veluti  ex  altero  fonte  ad  feliquas  corporis  tu 
partes  tum  membra  emanat.  Non  eftigitura  ratione 
alienum  quod  ex  humore  qui  cum  fanguine  diutius  eft 
conuerfatus  ac  commoratus,  plurima  refcifcere  liceat, 
non  fecus  quamfi  ex  locoqui  nobis  cordi  eft,  nuncius 
minime  mendax  emitteretur.  Quod  fi  etiam  alter  qui 
dititius  quam  ille  fuerit  cun£tatus,adueniat,poft  ipfam 
fcilicet  infequetem  fanguinis  mutationem,  q  uam  fub- 
fidentia(Grxci  J-TDsataiOin  vrinis  nppellare  c5fueuimus, 
pauca  admodu  ri  eorumquxad  concodlionem  perti- 
nent ,  illum  quidem  qui  diligentius  noftra  hxc  fcripta 
euoluerit,latcre  poterut.  Qu.ire a  coramoderata  vrina, 
ceu  regula  quapiam,noftri  inftiruti  curfum  tenetes,  lta 
ad  eam  quxa  commoderata  longius  abeft,&  naturalfs 


A'C  T  V  A  R.I  I 


I 


eft,  progrediamur.  Vrina  igitur  ift  homine  vndiqua-  A  VemadmodUm  antea  in  aliis  medium  quodda  in 

que  commoderato  prxftantilfima,  eft  fubflaua,aut  lub  V<f 


que  commorterato  pr 
rufa,confiftentia  commoderata ,  qux  potus  quantitati 
propoi  tione  refpondet,cuique  fubiidentia  alba,  lxuis, 
&  xqualis  eft:hxc  nobis  contemplationis  de  vri.'is  nor 
ma  propotiatur.  Cxtertim  quoniam  hxc  definitiode 
quantitate,colore,confiftenna,&  contentis  agit,de  ho 
rum  vnoquoque  latius  etiam  diflerendum  eft ,  ac  pri-> 
miim  de  colonbus. 

t)E    COLORIBVS  IN  VR  I  N  I  S  AC  DIGNOTIONE 

qux  inde  habetur, 

c  a  p.  xi  iji'. 

QVuvrinx  ob  humores.humorumq;  Cophcationes, 
&  differetes  coco&iones  multis  vatiifque  colorib9 
rificiantur  ,  vriu  perpetuo  eft  memoria  tenedu,  cp  qux 
propfad  naturale  accefl'ennt,illx  quoqjfecuriores  fint, 
quippe  qux  falubres  no  foliim  colores ,  verumetia  co- 
fiftentiam,&  contenta  moderita  comitahtur.Nam  fl  a- 
lioqui  multum  ab  iis  defciuerint ,  folis  fides  coloribus 
non  eft  adhibenda.  Qux  a  commoderato  ad  retufum 
remifTumque  colorem  abeunt,  hxpallidx  aUtfubpalli- 
dx  erunr,charopa:que,&  candidx,ceu  aquexac  laclex. 
Atque  hx  pro  maioris  minorifque  ratione,errore  in  co 
£Hone  denotant:nam  pallidx  1  concoclione  minus  ab- 
efle  indicant.-fubpallidx  magis  ,  &  pofteas  charopx.  at 
candidx,&  velut  aquex,naturam  humorum  cocoftioni 
manus  propemodum  non  ell e  admolitam  figmficant. 
Fiunt  autem  hx.quum  frigus,nut  ob  tempcnmentum, 
aut  vi&um,vel  xtatem,  frigidumve  morbum  prxurtlue 
rit.Nonnunqua  tame  in  phrenitide  pcrniciofa,&  mor 


ter  extremacollocauimusjita  hic  quoque  modera- 
ta  conliftentia  prxpOnertda  eft  :  nanque  admodum  te- 
flues  fugiendx  funt,vt  qUx fummam  cruditatem conno 
tent,&  valde  craflas,xque  riialas  arbitrari  oportetmam 
illxnaturam  ob  qualitntem  nliquam  firnpl  cem  plufcu 
lum  auftam  ,  aut  humorum  quorundam  quartitatem, 
concoftione  no:i  ■efle  aggreflam  indlcantrhx  vero  idi- 
pfum  ob  quantitatem  potius  quam  qu^litatem  euenire 
fuinciant,atque  idcirco  fplende"nt  illx  &  perqunm  pel- 
B  lucct:  at  hx  perturbatx  funt  tutbidxque.  Cxteriim  qui 
cum  confiftentiis  cofpiciuntur  colores,  humoves,&  ma 
lit  iam  ipforum  quanta  fit  edocebunt:nam  minus  malx 
funt  tenues  cbfiftentix,fi  colores  propius  ad  fubrufum 
&  fubflauuiti  accefferint,  lic  ex  craflioribusmeliores  il 
lx  quxtenuibus  fuccedunr,atque  ex  his  quxcitbfeque 
ftrantur  fubfidentque  prxferendx  funt:  nam  qUx  ab  i- 
nitiocraflxfunt,  nec  fegregantur  ,  peiores  ccnientur, 
vtpoteqUx  plenitudinem  ,  facultatifque  concoftricis 
imbecillitatem  arguant.Et  plurimum  tenues  confifte- 
C  tix,confentientibus  liiterim  colotibus,  immodicam  frt 
giditatem  ficcitatc'mque,&  magmls  obftruftiones,  aut 
Vifcerum  ex  intemperie  quapiam  debiliratem,vtpluri- 
mtim  fignificat.  Indicant  nihiio  fecius  &  calorem  cum 
ficcitate,fi  ei  colores  vna  cum  confiftetiis  permixti  at- 
teftentur.-atqueidcircovigillx  potius&  tenebricofx 
vertigines  (quos  o->w7f:/>Wc  vocam)  ,ciborum  faftidia,& 
fites,ac  eiufmodi  quidim  cafus  infequuntur.  Porro  crtt 
dx,turbulentx,craffxque  vrinx,humores,quos  co'ores 
oftentant,vigere  fignificant:  atque  vtplurimum  hic  as* 


bo  peftifero,ac  non  contemnendis  obftruc~tionibus,v-  D  gros  fitiminime  infeftnri  ccrnis.  Veriim  quu  pluri- 


rinx  quibufdam  candidx  apparent.  Atque  in  aliis  in- 
ficiens  humor  veluti  fupra  n  itare  ,  nlix  ceu  percolatx 
vifutur,quas  a  erudioribus  humoribus  putribus  ac  nb- 
dum  fecretis  conflari  cenfemus.  Qux  diligentius  ani- 
maduertenda  funt,ne  perinde  tibi  ac  vulgo  imponant, 
anfamque  errandi  prxbeant.  Porro  vrinx  qux  a  com- 
moderato  ad  caticiore  recedut,eiufmodi  funt,  taldfque 
habent  califas:qux  vero  plufculum  tinguntur,  primum 
rufx  erut  &  flaux,deinde  fubrubrx  &  rubrx,poftea  vi- 
nofx&cxrulex,  adhxc  virices  &  liuidx,  atqueitade-  E 
mum  nigrx.  Et  rufx  flauique  euadunt,  ob  mediocrem 
aliquam  febrem>qualis  eft  diaria,ob  lafii>udinem,  v;gi 
liam,  viGum  calidiorem,&  quodcunque  animo  conci- 
pere  potes-quod  calore  mediocriter  augere  valet:fub- 
rubrx  vero&  rubrx.quidnam  aliud  qUam  aUt  calorem 
iam  eiTe,  aut  paiilo  pbft  fore,ob  fanguinis  nondu  pro- 
bc  confe-ftimultitudinem  indicauerint?  hincfanefyno 
chas  febres  occationesfibi  arripcre  aflerunt.  Atqui  vi- 
nofx,cxrulex,&  viri^es,  farguinem  iam  ad  aliud  pra- 


mivaporesob  multitudinem  nb  humoribus  attollan- 
tur,capitis  grauitites  dolorcfque  comitantur.Quinetii 
hi  non  fecus  quam  jlli  cibos  faftiHiunt.  etfi  non  iifdem 
de  califismam  quum  illic  ticcitas  dominetur,opus  eft  vt 
ipfa  perinde  ac  cibus  ficcus  humec^etur  :  at  hic  potelt 
humoribusqui  prxfentes&  ad  manum  funt,  perfrui. 
Cxtetum  de  fufionis  confiftentia  breuitati  ftudetibus 
ha&enus  fatis  fit :  rehquum  eft,vt  iam  de  contentis  di-- 
camus. 

DE     DIGNOTIONEEX    CONTENTIJ  VRINA- 

rum,  c  a  p.  xv. 

OVoniam  candidum,  Ixue,  xqiiale'que  fedimentum 
^jfanum,ac  fecudu  naturam  efle  afferuimus:non  in- 
iuria  qux  talia  non  funt,  pro  bonis  minimc  funt  habert 
da:  atq;  eo  ad  deterius  prolapfa  quo  magis  ab  eo  quod 
fecundum  naturam  comoderatiimque  eft.receflerunt, 
qubd  in  colore,confiftentia,fitu,xqualitate  &  Ixuitate 
confiftere  folet.  Verum  de  fubfidentium  coloribus  tra 
ftatio  idem  nos  docebit  quod  etiam  in  fufionibus  de- 


uitatis  humorUm  genus  degererafle  commonftrant:  p   monftrari  afleuerabamus :  ac  tanto  hos  deteriores  efle 


quinetiam  biliofos  putres  humores  vigere  ,  qui  multi 
formes  funt,pallidi,flaui,  glaftei,prxterea  quida  &  xru 
ginofi,porracei,rubri,ac  mgri.  Cxteriim  nigricolores 
cxteris  funt  deteriores,frigufque  ingens.-fi  liuidx  prx- 
ceflerunt  vrinx,fignificant:  nigrefcunt  nihilominus  e- 
tiam  vrinxob  maximum  calorem  ,quiim  humores  fu- 
peraflantur :  verum  hx  ab  illis  difcer'  untur  ,  qubd  has 
vinofx,cxru!ex,&  virides  prxire  folent.  Quare  quum 
ad  fummu  fere  prailitatisperuenerunt,  plerunquemor 


putato,quam  ii  qui  in  futionibus  vifuntur;quanto  colo 
res  qui  funtin  fedimentis  fecundum  naturam,  candidi 
magis  cortfpiciutur.Cxterum  haud  decet  penitus  igno 
rare,crUdos  quofdam  lentofque,&  qui  xgre  incidi  pof- 
funt  humores,  interdumin  vrinis  fqbtidere ,  &  falfam 
quandam  probi  fedimenti  imaginem  prxbere.  Vertim 
hi  &  alia  ratione  djiudicantUr ,  &  maxime  qubd  paula- 
ttm  concoquantur  &  diflbluatur. At  verb pallida  ac  ru- 
fa  fedimina,biliofum  quempiam  humore  fanguini  ad- 


tem  portendut .  ^iquidem  eos  folos  qui  diuturnis  quar  G  miftum  effie  indicant.-fubrubra  verb  ac  rubra,  necnoli 


tanis  autmelancholia  correpti  eflent,in  quibus  nimiru 
noxius  humor  iudicii  ratione  excerneretur,  cum  eiuf- 
modi  vrinisferuatosefle  memini,&  virides,  prauxtu- 
iufdam  corruptique  bilis  exaflationem  innuunt.Deni- 
que  qux  oleagino  Colore  inficmntur.  olf  ique  fpeciem. 
prx  fe  ferunt.oleofxque  funt,vtplurimum  in  he&icaru 
febrium  principiis  ,  quum  iatn  pitiguedo  colhquefcit, 
exiftere  folent.  Equibus  qux  olei  colorem  imaginem- 
que  referunt,  pinguedinis  iam  incipif  ntis  liqinri,notx 


uida,nigraque,  quales  etiam  fufiorium  proponeba  co- 
lores,  humorem  fanguineum  vigere  infinuat.Verum- 
enimuero  qux  eruum  referunt(o/>6^oft/47c  Grxcis  appel 
latx)fubfidentix,&  furfurex,  &  laminex,  ac  fimilacex, 
carnium  folidariimque  partium  colliquationem  oftcti 
dut.  Qubd  fi  vniuerfum  corpus  febres  obfedennt.totu 
corpus  liquari  fignificant:  vertim  ti  febris  aliqua  he£H- 
ca  defuerit,folos  renes,ac  veficam  malc  affici  commo- 
ftrant.-atque  quum  hi  affe&us  incipiHnt,fubiidentix  e- 


funt:oleofx  verb,ea  liquatam  effe  indicant.  Atque  hxc  ^  rui  timilcs  apparet,vbi  iamincreuerut  furfurex :  qubd 
de  coloribus  dixiffe  ,  prout  breuibus  perftringi  potue-  fi  in  deterius  prolabantur ,  ac  iam  folida  attingant,la- 
runt ,  fufficiat :  fequitur  vt  de  futionis  confiftentia  a-  minex,  fimjlacexque  fiunt,  quxnimirum  maiora  craf- 
gamus.  fionique  frufta  habent :  hx  fanc  peilima  femperxgro- 

de    dignotione    ex   vrinarvm  consi-      tantibus  minitatur.  Itaque  in  vniuerfu  fcire  licet,craf- 
fientiis,  cap.  xiiii.      fas  fublidentias  facultatem  concodriccm  nondu  prx- 


MED.   SlVE  DE  METH. 


pollere  pdrrendere,fiuc  hoc  ob  propriam  ipforum  im-  A 
bectllitatem,  fiuc  crallitiem3humorumve  multitudinc 
eueniat:  tcnues  vero  dominantis  iam  facultacis  notas 
elFe.  Scd  nec  illud  latcre  decet,  quod  ia  matulx  fundus 
propria  fit  fedimcnti  naturalis  fedes  :  fi  ad  lota  media 
fupernaque  magis  abcat,  fublimamenta  quxdam  (qux 
ham*(^/Miia.  vocant),ac  nubeculas  (quas  i  t<jeAa<appel- 
lant),efficit,fpiritu  aliquo  calidiori  ea  propellente,  ac 
furfum  protrudente.  Proinde  non  ab  re  qUifpiam  exi- 
ftimauerit  caput  aggraitari ,  &  feriri :  quod  fpifitus  id 
veluti  commifceat ,  &  humores  qui  viicera  exagitant, 
pro  pofiturx  fubfidentix  portione,furfum  impellat;Ve 
rum  vbi  caufxinfeftantesfueririt  diffipatx,ipfxquoq, 
ad  fua  fecundum  nrituram  loca  reuertuntur.  Cxteriim 
qux  ex  crudis  alienifque  humdribus  conflatur  fublidc- 
tia,(appelleturenim  hxc  quoque  comuni  nomine  fub- 
fidentia,vt  Grxcis  \stin9*-9i; )naturalibus,aut  iis  qux  his 
propinquxfunt,fubfidentiis  loco  opponitur.Siquidem 
quumfundUm  perinde  ac  priores  &  qUx  fecundu  na- 
tttra  fehabent,occupat,magnam  concoclricis  alteratri- 
cifque  faciiltatis  dcbilitatem  denutiat.  Quod  fi  media 
fublimiorique  matulx  petit,naturam  concoclioni  ma- 
numadmolitam  effe  cefere  oportet :  eoque  magis  quo 
ceu  nebula  fublimiorfertunfiquidem  paulo  poft,fiani 
mura  aduerteris,  album  tenueque  fedimentum  in  fuh- 
do  confidere  confpicies.  ItaqUe  ex  omnibus  modos  co 
Coftionumque  difcrimina,quxin  colonbus  fufionis.vi 
delicet  qux  in  confiftentiis,  quinctiam  qux  in  ipfisfe- 
dimetis  cdnfpiciuntur ,  ratiocinatione  colligere  decet. 
Quarefi  teipfum  gnauitef  exercUeris ,  vt  ex  eiufmodi 
coftionum  humorumque  differentias  inuenias ,  pluri-  " 
mum  ttbi  ea  methodUs  ptodeffe  poterit,  quo  cx  fingu- 
lorum  horum  decrementis  incremeritifque,conco£tri- 
cis  facultatis  attione  accttrate  perfpecta,  de  prxfetibus 
ac  futuris  iudiciii  mjnime  temerarium  feras.  Cxteriim 
tracTatio  de  vririis  ha&enus  fufflciat :  nam  fi  maiorem 
ac  diligentius  examirtatam  cognitionem  defidefas,po- 
teris  opus  noftrum  quod  prruatim  in  feptem  hbros  di- 
ftinximus,  euoluere,  omnemque  de  vrinis  cdntempla- 
tionem  perdifcere,non  parum  ad  xgritudinum  notitia  g 
indevtilitatisreportaturus:  illic  nanque  vrinarum  dif- 
ferentias  ac  dignotiortesfigillatim  exquifite  explicatas 
confpicies  ,  cnufafqUe  &  prxnotiones  additas  rcperics. 
Namhic,vt  topendii  ratio  poftu!at,fuccifa  tra&atione, 
principia  tantu  ac  argumenti  capita  proponiitur:qu6d 
Vel  hxc  prudethTimoViro  &  tibi  adfimili  fatis  efle  per- 
fuadeamus.  Veriim  quadoquidem  ad  ipfum  cefebrufrt 
delati  fumus,age  de  eiUs  func"Honibus,ac  affedtionibus 
qux  neceffaria  funt  tradamus:quovbique  oratio  noftra 
abfoluta  integraque  fit  ac  fecura,  quanuis  alioqui  com 
pcndium  diftinftx  tra&ationi  noceat. 

D  E   CEREBRI   D  O  R  S  I  QJV  E    MEDVLtAE    A  F  F  E- 
tTibus,  CAP.XVI. 

CErebru  itaque  quum  origo  fonfque  fit  fenfus  ac  mo 
tus,  netuorum  proceffus  motionefque  non  paucas 
progignit,&  nunc  oculis,nuc  faciei  vniuerfx  ac  tinguar 
motum  aut  fenfum  prxbere  videtur.  Veriim  quia  fieri 
no  poterat,vt  nerui  adeo  affeclibus  expofiti,  &  qUam- 
longiffime  progreffuri,  citra  tutum  aliquem  comitatu, 
acerebro  dimitterentur ,  motum  fenfumque  tradituri: 
dorli  medullam,eiufdem  qua  cercbrum  naturx,produ-  q 
xit,qux  coIli,fpinx,ac  reliquoru  perreptans  vertebras, 
ftatis  quibufdam  interuallis ,  neruorum  emittitconiu- 
gationcs  quafda  ,  qux  fenfum  motumque  mebris  fub- 
jettis  miniftrant.Quare  quum  fingulis  mcbris,qUi  mo- 
tum  &fenfum  tribuant,dati  firtt  nerui,(per  eos  nanque 
fpiritus  animalis  ,  qui  ortum  initiiimque  a  cercbro  du- 
cit,tranfmittitur),fi  nihiliis  obftiterit,membra  fuis  fe- 
cundum  natura  motibus  fenfibufque  rite  ac  probc  fun 
guntur.  Veriim  fiquid  aut  ab  intemperie  qualibet,  aut 
mutilatiorte  diffe&ioneve,  vel  infarftis  humoribus  ner  H 
ui  fenferint  vitii,membra  qux  fubfequuntUr,  motu  fen 
fuque,  aut  eoru  altero(quida  enim  nerui  fenfu,alii  mo* 
tum  fuppeditant)ftatim  priiiantur.Quinetiam  eoru  de 
eaufa.  membra  conuulfionibus  tremoribufque  tetrtan- 
rur ,  quippe  nemi ob  plcnitudinern ,  i&um ,  &  ficcita- 


I. 


if4 


tem,infua  prirtciphT contrahuntiir,tamen  fi  ob  (iccita- 
tcm  aut  iftum  conuelluntuf,grauiori  maio  implicatur: 
tremunt  vero  membra  ,  quoties  netui  hoc  quod  naiii 
funt  ob  facultatis  imbecillitatem,aUt  quod  fpiritus  pau 
Cior  affliiat,  vel  neruus  ipfe  affeclus  fit ,  vt  facultatcm  a. 
Cerebrbeo  prdficifcentem,integre  deferre  neqtieat,co 
tinere  non  poffunt.  Quaproptcr  fiqitandd  manus,aut 
Criiris,vel  cuiufpiam  ex  minoribus  partibus  fenfum  mo 
tumve  oblxfum  effe  ebnfpexefis,  eos  neruos  quipatie- 
tibus  partjbus  fenfum  motumque  fubminiftrabant,of- 
fenfos  effe  arbitrator  :iic  fiqux  conuellunttir ,  auttre- 
munt,  id  facultati  partim  viftx,partim  Vjnceti  altcrnis 
vicibiis  tribuito:quod  nimirum  grauia  ratidne  naturali 
deorfum  abeant,fed  his  facultas  attollens  renitatur,at- 
que  ita  curn  xquis  fere  viribus,&  oppugnarttia  &  felu- 
i&antia  decertartt,tremor  vitium  oboritur.Cxterum  fcl 
tt  licet,qu6d  cuiufmodi  vitia  affeftis  nerUls  bboriri  fd- 
lent,eademfere  dorfalisrriedullaparit:quippe  qux  al- 
terumlit  poftcerebrum  neruorufn  principium:  naqnc 
iis  cbnuulfis  diftenfioncs(qui  -nvivol  appellantUr)  obo- 
riuntur.  Etftin  neutram  partem  conuulfio  magis  prd- 
pendet,  fed  ereclt ,  ac  ftatuarum  inftar  nufqUam  infle- 
cTunturxgri,  id  vitii  genus  peculiari  nornine  Tiiafo <(& 
nobis  neruorUm  diftcnfio)nuncupafuf.  Atfiirt  peftus 
magis  conuelluntur,  f/wzjv>oc9o7rvof:quemadmodum  fi  in 
dorfum  &  fcapulas  couuliio  inclinat,  om&invcs  affeftus 
denominari folet.  Atquceorum  omnium  caufx,  dorfl 
medullx  iftus,  &  refrigerationes,  ac  eiufmodi  quidarrl 
humofes  confluentes  cenfentur.  Adbxc  qui  eb  vitid 
correpti  fttnt  candem  perpetuo  figuram  conuulfi  reti- 
nent,&  ds  aperire,  aut  aliqua  ratione  mouef  i  nequeCt; 
quare  hxc  omnia  non  immeritoad  rteruorum  vitta  re- 
feras.  Quod  fi  cerebrum  primaria  affeclione  labdfaUe- 
rit,&  vitium  totum  corpus  obfederit,hxc  afque  hiiiuf- 
modi  alia  argumenta  ac  indicia  proponetur.  Qiuneti* 
ob  confortiiim  cerebfum  affici  depre'henditur,fi  nirhi- 
rum  xger,  qux  qui  mente  ftbi  conftant ,  non  ldquituf, 
aut  lingua  prxpeditur,  vel  reliqua  fertfus  inftrUnienta 
flaccefcunt,  fed  melius  quoque,  fi  delirat  &  furit.fi  vix 
&  tarde  ad  intef rogata  refpondet,  li  veternus  prchen- 
dit,&  oculiconniuent,  fi  in  fomnis  plufquam  pareft 
vigilar,fi  repeteperindeacii  formidololi  qitippinm  in- 
uaderet,contrahitUr,fi  denique  nullius  meminit,  fcci 
pf  xter  rem  abfurda  Ioquitur.  Hxc  nanque  atque  id  ge-^ 
nus  alia  vbi  fuperuenerint,  cerebrUm  male  affici  figni- 
ficant.  Et  quanuis  eorum  quxdam  fux  conftitutionis  i- 
n  itium  aliunde  habeant,  attamen  hxc  tanquam  ob  con 
fenftim  laborante  cerebro  ,  fe  produnt.  Porrofrigi- 
di  humidive  fucci,aut  eiufmodi  quxdam  intemperies» 
vel  vtrunque,ftultitiam(jn3>/>a'ffif  Grxci  nominant)caru, 
lethargiim  ,  foporem  ac  fomnumpigrum  cxcitare  fo- 
lent.  Qu6d  fi  prxterca  ii  humores  computruerint,  illis 
Ianguida  qttxdam  febris  coniungitur.  Verum  vigilii 
immoderata,&  phrCnitis,  a  calore  vel  ficcitate,aut  etii 
earum  qualitatum  vtraque,vel  nuda  quapiam  intempC 
tie,aut  fuccis  eiufmodi  vaporibufve,ortum  ducut:nam 
quxdam  partis  humoremabfumunt,  atqUe  idcirco  iis 
quos  commemorauimus,  fpiritus  ad  lnotum  aptior  eft, 
quxdamcontra*  irriganthumeftantque,  quare  eumad 
motufegniore  reddunt.Porro  furor^qui/UAy/adicitur;, 
ac  melancholia,ferc  femper  Cttra  febrim  oboriri  folet: 
&fanguis  affatus  primUseft  ipforum  fomes:  poft  hxC 
vero,bilis  atra.Chiod  fi  hxc  atra  bilis  e  flaua  fueritcon- 
flata,ferinum  formidolofumque  furorem  efficit,qui  \i 
borantem  vel  a  carhibus  propriis  minime  rbftinere  co- 
pellit.  At  morbus  comitialis,  quem  humor  pituitofui, 
qui  qua  fpiritus  egreditur,ihfarcitUr  ac  decitmbit,  aut 
melancholicils  procreat,totius  corporis  cor.uulfionerri 
infert,autin  acceffione  fefu  priuat:  verumfimulatque 
fymptomata  conquierut,  nihil  noxii  aut  nlolefti  xgri$ 
indc  obtigiffe  exiftimatur.Oritur  hic  quum  cerebrum 
primum  afficittir,nempe  vbiinfueti  quidam  humores, 
Cfaffiorcfquevapores,quifpiritUs  exitum  obfepiunt, 
dbftantque  qUominus  facultas  fenfum  miniftrans,fo- 
ras  prodeat  :hincque  ex  humorum  fpiritufque  certa- 
mirie  ae  lu&a  conuulfioiiei  infequuntur,  &  fpuma  quar 


A  C  T  V  A  R  I  I 


4 


nihil  aliud  eft  quam  fpiritus  huinorumque  mifcelIa,o-  A 
re  profuditunqund  videlicet  obftt  ucWo  prxcipuas  par 
tes  fatiget.  Fit  nihilo  fecius  &  alter  comitialis  morbus, 
commercii  lege,  qucm  prauia  ventriculo  corruptique 
humores  ckvapores  exhalantes  progignut.Eft  prxterca 
aliud  quoque  facri  morbi  genus,quod  a  membri  alicu- 
ius  aura  qux  perinde  ac  venen.itoru  virus,frigida  corru 
ptaque  ad  caput,vbi  iam  antea  perniciofus  fuccus  colle 
£rus  eft,afce4jt,committitur.  Cxteriim  adeohocafupe 
rioribus  differt ,  vt  noxii  dlius  hnlitus  qui  motu  fuo  fur 
fum  cietur,  fenfum  quendam  percipiant  xgri,qubd  ni-  g 
mirum  vitium  cerebru  primaria  affedtione  ante  huiuf- 
modi  fenfum  occupaueric.Qui  veroob  ventriculi  con- 
fortiuid  morbi  genuspati  confueuerunt,  veluti  in  me- 
ditullio  cofiftiit:qubd  neque  penitus  fenlu  deftituatur, 
neq;  vt  hi  poftremi  affectus  motu  adeo  propte  p.-rfen- 
tiant.  Atque  hx  funt  morbi  facri  comitialifque  ipecies. 
.At  verbc*-5tac7*tf  v.(quali  numme  obfeffos  &  diuinncu- 
los  dixeris),affeclus ,  melancholicx  efle  (pecies  cenferi 
poteft.  Hi  nanque  a  maiori  aliqua  vi  affliri  videntur, 
&  modo  non  futura  prxdiccre,ceu  nituntur  vates  qui-  C 
dam^Alii  ea  qux  nihil  formidolofi  oftentant,  expaue- 
fcunt,&  temere  conuelluntur:animum  lte  delpondein, 
ac  hominum  commercia  fugitat :  xgritudo  verb  atit  in 
rifum  ,  aut  iri  feritatem  delinit:  horum  affectuum  ille 
fjua.nct  (&  furor  nobis)  hic  /ufMty^SMa  nuncuparur.  Fjus 
quoc]ue  generis  fuerit ,  qux  hvi^ir9fa>7iiat ,  ceu  homines 
lupinam  quandam  ftatnram  mduerint,  appellatur  :  qu» 
hac  detinentur,nocte  intempefta  hac  illacque  rircum- 
curfitant,  atque  in  monumentis  folitudinibu!que  ober 
rant,luporum  rn  morem  :  verum  interdiu  reuertuntur,  £) 
&  ad  feie  redeunt,ac  domi  refiJent.  His  pedes  cruraq; 
cruenta  funt.qubd  in  Inpides  & fpinns  impingant,ocu- 
li  linguaque  fqualent,fiti  enecantur,&  debiliter  intue- 
tur.Nolim  dicere  quid  aliis  vfuueniat,quorum  hi  mor- 
tem  perpetub  expauefcunt,  llli  contra  expetunt:  lic  nb- 
nullivulgi  ccetus  reuitant,  &  quantum  poflimtfilentiu 
fibi  maximum  indirunt  :  quidam.ru.  fus,  nifi  cum  alns 
conuerfentur  acexhilarentur ,  tumultuantur,  &admi- 
rabundi  obftupenr.  Atquehorum  omnium  caufaeft, 
infefta,ntis  humoris  tum  quatitas  tum  qualitas:  adhxc  £ 
locus,quem  dum  propius  accedit,animx  ibidem  adrio- 
nem  proritatatque  excitat.  Porro  qui(tncubo  noftris) 
&  iQielnvf  Grxcis  djcitur,  vitium  quod  m  fomnis  pre- 
hendit,  fua  quidem  natura  non  admodum  prauum  eft, 
verum  magna  quxdam  mala  pnrtendit.ciquidem  mor 
bi  comitiaIis,melancholixque  fpecies,  morbum  ite  at- 
tonitum,  atque  ca  non  procul  abeu'e,fi  frequens  incu- 
businuadit,fignincnt.Vocaturautem  Grxcis  *pia>.Tnc, 
qubd  qujfpiam  xgris  infultare  viieatur(vt  nobis  nbin-  p 
cubando  incubo).  nam  qui  eiufmodi  mnlo  corripiutUr, 
ceu  quendam  incumbentcm  ac  ftrmgulamem  perfen- 
tiunt,  neque  membrum  vllum  fuum  dimouere  queunt. 
Fugere  verb  eum,  fi  digiti  velut  in  aceruum  contraha- 
tur,afferunt.Hic  continuas  cruditates  iniequitur;&  cor 
ruptorum  vitioforumque  humorum,  qui  in  ventriculo 
coguntur,fit  comes.  Quareetiam  huic  inter  extera,ne 
cruditatesfaciat,profpiciendum.Atque  vitium  quod  a 
tenebris  Grxci  tKOTtifAAvtuv (noftri  vertiginem)  nomi- 
nant,  &  ipfum  caput  tentat,nec  vortices  rotafve  xgros 
intueri  permittit ,  quippe  qubd  vifus  vna  cbmoueatur,  q 
oculifque  tenebrx  idcirco  offundantur.Quinetiam  fi  i- 
pfi  vehementius  commouentur,  eadem  perpetiuntur. 
Alali  caufa  funt  vapores  vel  humores,  qui  exhalantcs, 
anreriores  cerebri  ventriculos  petunt ,  &  Ipiritum  qui 
inde  prorumpit.interturbnnt  ac  concutiunt.  Cxtenim 
qubd  pro  quatuor  hamorum  diuerfitate  ,diuerfiquo- 
que  animales  affecthis  procreentur  ,  vel  ex  iis  humori- 
hus  qui  figill.ntim  redundant  &  prxpollent,  liqnidb  cb 
ftat.Nam  quemadmodum  fanguis  ob  quandam  fui  mu 
tationem  ac  fitum  quem  in  cerebro  mfrus  fuerit,pecu  H 
liari  ratione  furorem  conftituit,&  atra  bilis  melaricho- 
lias.ac  flaua  phrenitin  creat:  ita  coma  fiuefoporem,& 
ftultiriam,Iethnrgum  item,  ac  fenfus  difficultate,  qux- 
dam  pituitofx  fubftantix  colle£tio,&  regurgitatio  pro- 
gignit.Attamen  humores  vtplurimum  mter  fe  permi- 


fcctur,fuofque  in  miftiotiibus  exceffus  per  fyrrtp^oma- 
ta  propi  la  pvodunt.Veriim  eaproptcr  ignoranr.um  no 
cft,qum  'in  humorcs  cxteris  prxpollent,  vbi  femel  eo- 
rum  proprietatcm.ac  fua  cuiufque  indicia  &  r.otasper- 
fpexeris.  Quin  &  id  nouilie  dccet,memoriam  aboleri, 
vbi  poftremus  ccrebri  vctriculus  eft  afrecrus,  ldque  fi- 
ue  intemperies  quxdam,fiue  humcrco  conflucns,eius 
actionem  labefacrauerit.  Imaginatio  verb  deperir  ,fi 
qui  in  anterioribus  cft  ventnculuspatiatur:  vtfi  med!- 
us  cerebri  finus  offenditur,ratiocinatio  potius  collabat. 
Atquihuius  offenfam  lllx  vtplurimum  lnlequuntur: 
fed  ii  alterillorum  affjcitur,vt  ratiocinatio  quoque  r.o- 
xam  fentiat  non  eft  neceilc.Inluper  nec  lllud  latcrc  de 
bet,  qr.bd  quum  prxcipuxprincipcfque  partcs  patiun- 
tur,  lllx  etiam  qux  inde  pendent,  prxcipuc  fi  loci  vici- 
nia  adfit,confentiunt  ,  non  tnnien  necefium  eft,vtfii- 
gnobiliores  noxi  fentiant,ca  nobiliores  qUoque  perte- 
tct.nanque  quum  illic  mediocre  vitium  infeftat  ,  id  ea 
qux  loci  vicinitate  coniunfta  funt-  etjam  inficit:  at  hic 
opus  eft  vt  in  affechs  p  irtibus,  multum  noxxincrefcatj 
quo  principaliores  a  vicinis  fuis  vitientur.Cxterum  de 
cerebri  &  dorfi  medullx  vitiis  tradationi  finis  impona- 
tur,vt  prorfum  progrediamur. 

D  E  PVIMONIS  THORACIJ  O^V  E  AFFECTIBVJj 

C  A  P.  XVII. 

AT  verb  quoniam  poft  prlma  principia  ,  alia  rurfus 
exiftunt,qux  fi  dignitarcm  fpedrcs,  cederc,attairc 
fuhiJo  quamilla  minus  vitam  tuen  folent ,  pulmo  in- 
quam  &  thorax ,  adhxc  venter  ,  &  qux  liifra  vcntrcm 
funt,vt  de  his  quoque  quantu  res  cxigit,pertracremui, 
xquum  eft.  Itaque  thorax  qux  inter  guttUr  ac  feptum 
tranfuerfum;peclus,dorfum,ac  vtrinque  Ia?era  interce 
dunt,complecfitur:&  a  neruis  qui  per  coll«m  demittu- 
tur,  fuum  obtinet  motum  ,  quo  &  pulmo  &  fuccingens 
tunjca,necnon  intercoftales  mufcuh,  &  quicquid  intra 
eius  terminos  cocluditUr,  vna  cientiir.Acrporro  in  in-< 
fpirationibt*s  per  fauces  afperamqtte  artcriam,rcfrige- 
raturus  ac  nutrirurus  fufcitatunifque  cordis  ignem-in-i 
gredjutur:in  expirationibus  verb,quicquid  fuljginofum 
fumidumque  indidem  reperitur,excernitur.Qua  de  re 
quum  thorax  bene  valet ,  vndiqunque  cbmoderata  cft 
refpiratio  :  etfi  effitu  dignam  fentit  alterationem  ,  ipfa 
quoque  qunmociffimc  commuftur  :  atque  fi  calor  in- 
creuerit,maximx  celcrrimiquc  fiurt  refpirationes:firl 
frigus  copiofum  prxcefferit ,  contra  fe  habent :  fie  \  bi 
pars  quxpiim  vehementius  indoluerit,par  eft  vt  refpi- 
rationes  partix  denfiq,  fiant  :  magnx  verb  &  rarx, 
quum  interdum  delirium  vrget:  atque(hx  alterationes 
communi  fancratione  quum  vniuerfum  co^pusaffici- 
rur  eueniunt.  Cxterum  quum  thorax  lrtiltis  \  anirque 
affedlibus  corripintur,  tum  alia  '  atione,  tu  maxime  re- 
fpirationibus,  idque  certius,  cius  vitia  depreheduntur.- 
A  tquc  refpiratio  abolita  aut  depmua  ta  (quod  in  mor- 
bo  attonito  ,  &  femipercullis  hoc  eft  n^-^nl/^c  ,  atque 
vten  prxfocationibus  vfuuenire  folc;)  primorum  ner- 
uorum.qux  motum  thoraci  largiuntur  funt  vitia:refpi 
rationis  verb  difficultatem partes  quxcirca  thoracernt 
mnle  afficiuntur.pnriunt.Nam  quum  hnmor  quifpiam 
qui  fpiritus  vias  obfepiat,influit,  eius  difficultatem  in- 
fertnut  qu  mdo  pars  aliqua  thorncis  inflammatione  te 
tatur,aut  indurefcit  &  fcirrhum  contrahit,tunc  conti- 
nux  den^que  refpirationes  eff'ciutnr ,  qunlcs  in  mem 
branxthoracem  interfepientis-  &  fepti  trafuerfi,ac  foc 
cingentis  coftas  membranx  inflammationibu5,&  fcir- 
rhis,ac  reliquis  doloribus  quacunque  tandem  de  caufa' 
excitatjs,fieri  videmusmam  quum  fatis  dilatari  ob  im- 
pedies  vitium,nequeat,  vfitfque  vrgeat,id  qubd  decft, 
continuis  &  paruis  dilatationibus  fuppletUr.  Eiufmodi 
in  paruis  quoque  euenire  diximus,vbi  freqtictin,fiqua- 
do  vfus  inftnt,adaugetur  .  Cxterum  quibus  pnlmo  pc? 
fe  offendi  fofet,  runt  venarum  fuarum  ruptiones,  arte- 
riirum  fnppurationes  &  tabes ,  qux  qub^  humor  indi- 
dem  collectus  exititm  vi  qiiTnt.tufles  ftimnla-tes  inue- 
hiit:  fed  qubd  fpiritus  iter  interdum  ab  eo  infarciatur, 
fpiritus  quxdam  difficultns  fuccedif .  Atquecum  ita 
propna  noxa  moleftat  ,qubd  perpetuo  ruotu  agitetur* 


1 


iS7  ME  D.  S  I  V  E   D  E  ME 

perqnim  exigua  fpes  eft  falucis.Si  quiJem  omni  cu  vl-  A 
eere  inflamm  nioni  quamcunque  taiidem  partem  ob- 
federit ,  motus  aduerfatut  :  led  &  alioqui  pars  hxc  fua 
rtatura  egte  expurgm  poteft :  quo  nt  vt  priulqu.im  id 
quod  noxium  eft  educatur ,  ferpens  vlcus  cohxrentes 
pmes  erodat  abfumatque:  quucopiofiori  morbofbq; 
calori  lic  pecult.ire  ,  vt  adiacentia  quxque  putrilagine 
vinet.At  ii  aliunde  confluetis  humor  fpiritus  viasobfe 
derit.fpiritus  qutde  difftcultas  eum  comitatur,qui  ob- 
ftrudtioms  magnitudini  proportione  refpondeat:  ve- 
riirh  tton  femper  inde  pulmo  lis  effentia  offendi  cofue-  B 
utt.Ouire  fia  capite  fluxio  duxerit  originem,&  cumu- 
lata  pituitofaque  fuerit  eis  quxpeculiari  quodam  no- 
mine  nuncupintur.^irri-sisf  (id  eft  rerpirationis  difft- 
cultates)  efftcit:quxfi  intendantur,  in  cpJvTroijb  migrat 
vitiu  n  ,  qitod  quia  nonnifi  re<fta  ceruice  fpiritus  trahi 
poteft,a  figura  fibi  nome  inuenit:atque  hic  fpiritus  dif 
ficultis  fatts  infignis  eft,qubd  lenta  quxdam  pitutta  irt 
pulnonis  vafa  confertim  irruit.^ed  xquc  quoque  difft 
cilis  trahitur  fpiritus,fi  calidiores  fluxiones  a  capite  de 
feri!itur,velut  in  pul nonis  inflammitione,quam  q 
m&jkx$na)i  (&  noftri  qui  !am  pulmoriiam  nominanr)  v- 
fuuenire  confueuit,vbi  nonnunquam  in  gutture,&  gUr 
gulione,icgIandulis  lingur  adhxretibus (dvneifisu;  Zrx 
ci  ippelhnt),  primum  humor  firmatur,&  nonunqu.im 
affedius  anginofos  excitat,  licet  poftea  in  pulmone  de- 
cumbat.  Atque  hi  perrarb  euadunt.qubd  morbi  acume 
concoftionis  tempus  anteuertar.Cxterum  xqucatque 
hxcpraua  nnlisjnaq;  eft  alrera  pulmonix  fpecies^qul- 
do  intercoftalibus  mufcttlis,&  tranfuerfo  fepto,ac  fuc- 
cingente  membrana,inflammatione,nbfceffuque  obfef  pj 
fisjderepente  totus  fluxus  in  pulmonem  ingruit.  Nan- 
que  pulmo ,  debilitata  iam  facultate,veluti  nouo  fadlo 
princtpio  noxnn  excipietis,non  amplius  id  quod  infe- 
ftrtt  propufare  poteft:  fiquidem  iam  anteaxger  obex- 
puitionc  eft  defati^atus:quocirca  etiam  paucos  ingra- 
uibus  aJeo  affedfibus  necem  effugere  confpicies.  Por- 
ro  quonia  &  inflammationes^&  fcirrhi,&  dolores  qut- 
uis  pnrtium  ad  thoracem  fpedt antium  ob  anteceden- 
tes  aliquas  caufas  excitati,eum  quantum  vfus  poftulat, 
dilatarinon  patiuntur  , reliquum  eft  vt  quod  opus eft  £ 
denlitate  fufficiatur,atque  idcirco  homo  difficilem  fpi 
ritum  ducere  videturmanque  tum  doloris  fenfus,  tum 
fiquis  tumor&fcirrhus  fuerit  impedimeto,obftat  quo- 
minus  thorax  amplius  attollatur.  Qua  de  re  eiufmodi 
omnes  magis  minufque  difftcultcr  refpirare<pro  moue 
tium  mufrulorum  vicinitate  ,  ac  offenfx  magnkudine 
comperies.nifi  locus  nffecTus  longtus  abfit,  &  maiorib9 
qui  Jem  infpirationibus  indiceturverum  alioqui  homi 
nefh  non  fattget.  Atqui  omnium  difficulter  fpiratium, 
liue  ob  piruascotinuafque  quafdam  infpiritiones,  fi-  p 
ue  ob  maximas  ,  adhxc  dolorem  &  vim  fentientium, 
vtampliusexternum  aerem  facile  admittere  nequeat, 
(fiqui  Jem  communi  nomine  hxc  omnia  iam  funt  diffi 
cilis  refpirationis  genera  nuncupmda:)vnicii  fine  ma- 
ximum  eft  remedium,nempe  vt  a  continentibus  foue- 
tibufque  caufis  promptc  liberentunalioqui  vt  ab  impe- 
denti  vllus  periculo  elabatur  fieri  haud  poteft :  natura 
enim  in  fpiritus  difficultate  tempus  trabi  non  cocedit, 
qubd  cordis  gratia  ,  pulmone  ,  fiquo  alio,  opus  habeat 
maximr  :  fiquidem  qubd  cordi  proxi  nus  fit ,  fuos  leui  q 
momento  affeclus  cum  eo  comunicat.  Abfoluitur  por- 
ro  xj»er  euiditque,  fi  inflammationes  tlico  concoqua- 
nir,&  humores  faciletulfi  e  JucatT-ur,qui  &  ipfi  fuo  co- 
lore  ac  conliftentia  naturx,  in  fanitatem  nutum  &  pro 
penfionem  denunriant.  Neque  hxc  omnino  negligere 
oportet,  qubd  ad  vitiorum  thoracem  obfidentium  di- 
gnotionem,plurimum  conferant.  Atque  ab  iis  qui  pri- 
uatim  difficulter  fpirantes,  quique  ct^fitsog/w/  Grxcis, 
(hoc  eft  x^re  extufTientes)nominantur,fpumofn,&hu- 
ined~ra,&  lenta,ac  demum  craffa  expuutur:qux  fane  ce-  H 
lerem  folutionem,  pro  tuffis  expuitionifque  facilitate, 
promittunt  Qubd  fi  tardc  ac  nonnifi  poft  cotinuas  tuf 
fes  xgre  educantur,aut  craffitiem,  vel  lenrorc,  aut  co- 
piam  cruditatemve  humoris  ,  autnaturx  infirmitatem 
iignificant,  idque  omni  qtiod  tuffi  effertur  commune 


TH.    TviED.    LIB.  t.  Iyg 

efleputato.  Kec  tt  Iateat  veIim,eos  folos  dypnoicos  a- 
naphoncofque  fijperftites  euidere,quos  aluus  mollior 
aut  vrinx  cumulata  fxcretio  a  morbo  vindicauit :  quu. 
nimirum  humor  repete  eo  procumbit.  Porro  quum  in 
pleuritiue,pulmoilia,tabe,&  reliquarum  thor.icis  pr.r- 
tium  ablcelftbus,fordes  tulii  facile  reduitur,fdiit  Tre  fe 
refecurumque  eft  :  at  fi  in  vfqueadeo  potentibu?  affe- 
clibusaluus  turb  itUr,vtplurimum  periculo  res  vacare 
non  folet :  nam  quia  ex  continua  alui  excretione  facul- 
tas  languida  exoluiturdiumor  tardius  &  vix  tufii  trahi- 
tnr:  prius  enim  quam  fuperne  exeat ,  in  pulmonis  caua 
delabitur,neque  quod  prx  jmbecillitate  xger  fuccum- 
bat,tuffi  amplius  educi  poteft,  vtiam  periculum  tmmi 
neat,ne  infpirationis  vix  inde  occludantur,ac  cotdis  i- 
gnls  fuffocetur,quippe  fputa  ncin  facile  luccedunt,  nec 
etiamnum  funt  concofta.  Sputa  in  pleuritiJe  ac  peri- 
pneumonii,quxex  coctione  confiftentiam  quanJa  ac- 
quifiuerurit  ,  ea  fub  ilbiJa  &  fubcfuenta  effe  vi  ientur. 
At  porracea,nigra  &  leta,  his  funt  contraria,&  li  diffi- 
culter  reddunrur  ,  ac  ferb  tande  in  morbo  exiftuntcu 
virium  robore,longituduiem,fed  cum  imbeci!litate,vt 
plurimum  mortem  denotat.Venim  deterius  eft  tuffim 
tion  accedere,aur  xgrum  nihil  effatu  dignum  expuere: 
hxc  nanque  omnia  morbi  malignitatis .  facultatifque 
inftrmitatis  funt  indicia.  Cxteriini  its  qui  fanguinerrt 
foliim  tuffi  educunt,nul!a  adeftfpiritus  tiifficultas ,  nifi 
quindoiri  ipfius  vi  is  fanguis  confluxerit ,  idqiie  vena 
ai  teriave  qmpiam,quacunque  tandem  de  caufa  rupta. 
hx  n  inque  propter  cafum,  aut  i(ftum,vel  violentam  va 
lidamque  vocem  ,  fiue  erofionem  ac  ofculorum  aper- 
tionem.cruorem  fundunt.  Atque  reliquorum'  quidem 
manileftx  funt  caufx  :  vertimerofio  ob  acrem  eroden- 
temque  eb  confluentem  hutnorem  ,  qui  m  tenerispar- 
tlculis  commoratus  fuam  malitiam  cum  viciniscomu- 
nicat,euenit:  ofcula  autem  vetiarum  ,arteriartimve  ob 
retentricis  facultatis  imbecillitatem,  vt  verifimile  eft, 
aperiiitur:fed  &  ob  tenues,acrefque  fluxiones  ftimula- 
tes,&  demum  ob  copiam  vim  facientem,referantur.Et 
qux  tenuia,  flaua  &  fpumea  funt,  arteriam  potius:qux 
verb  piirpurea  &  craffiufcula,venam  ruptam  effe  con- 
notant.  Adhxc  fanguinis  quantitas ,  vafis  magnitudinc 
denuntiit.  Atq  ue  qux  colorata  admodum  perfpicuaq; 
funr,fublimiores  thoracis  locos:qux  verb  nigricant,& 
liuida  funt,ab  imo  trahi  fignificant.  Sic  qux  a  pulmone 
reddutur,  fpumea  fere  apparet:  at  qux  alix  partes  reii- 
ciunt.non  item.  Porro  omnibus  qux  c  thorace  educuri 
tur,commune  eft  qubd  tulfi  redduntur:  quemadmodu 
\omitus  fymptoma  eft  eorum  qux  per  gulam  du- 
cuntur.l  ocum  aiitem  affedfum  dignofces,  aut  exthora 
cis  grauitate,aut  dolore  qui  in  maioribus  refpirationi- 
bus  lii  p  uiente  loco  perfentitur :  at  proprium  maxime 
in  nodum  ruptis  abfceffibus  eft,qubd  in  illud  latus,  cut 
abfc*fTus  infidet,  xger  faciliils  decumbat  quaminad- 
uerfum  &  oppofitu,  propterea  qubd  in  oppofitum  cu- 
banti  quiddam  veluti  pendeat  &  grauet ,  ac  refpiratio- 
nem  confundat.Hi  porro  difrupti  aur  furfum  vel  deor- 
fum  prot  umpunt:idque  autcUm  tuniciseos  ambientt- 
bus,  (quod  fane  etiam  fecurius  eft  ,  non  enjm  illic  de- 
nuo  iide  cbfiftunr,)  aut  fimulatque  humor  edudfus  eft, 
poftremx  membranx  quoque  diffolutx  prodeuntmam 
non  exiguus  eft  metus  fi  non  egrediuntur,ne  ablcefTus 
iterum  confletur,  veluti  liquore  aliquo  reliquo,qui 
paulo  pbft  futuri  abfceffus  fit  caufa.  Humor  autem  qui 
diffraifiis  iis  emamt,principib  leuis  effe,  &  cum  cruore 
in  coftiotie  confiftentiam,  atque  vtplurimum  eandem. 
fpeciem  habere,  nec  grauiter  oiere,  faciicque  educi,  & 
x^er  melius  morbum  rolerare  debet:  nam  qui  eiuf- 
modi  non  eft,&  longitudinem,&  malignitatem  morbt 
fignificat. 

AfFECTVVM    Q_V  I    VENTREM    TENTANT  DI- 

^notio,  cap.xviii. 

V Bi  defpiritus  itiftrumentis  qux  confetitatiea  funt 
explicauimus,  nunc  ad  ea  qux  alimentu  excipiunt 
eft  tranfeundurri,ac  quomodo  &  a  quibus  caufis  affici- 
untur,  quidque  qux  inJe  vel  per  aluum  fubeut,  vel  pet 
vomitum  redduutur,  indtcant,  exponendum:ita  eniin' 


Vfy  ACTV  ARII  160 


progrediente  fermone,  fi  cibus  vetftritulu  nonaggra-  A  frigidi  intus  vel  foris  infeftatis  occurfurh.refiixiiTcjaut 

uatlerit,  nec  qualitate  momorderit,  alteraueritqtie,  at-  ab  acri  mordacique  ci  impacia  bileincaluifle,autn  rita- 

queli  ipfa  ventriculiac  ventris  fubftantia  &  facultas  tus  effc  crcditur.  Atqueea  vel  vnacum  efculentis  euo- 

bene  valuerit,leuiter  conco&io  fertur,  nec  vlli  velexi-  metur  tota,vcl  quod  reliquum  cft,  cxiguum  fux  quali- 

<nii  &  doloris  expertes  fiiit  ru£his,atque  inteftina  poft  tatjs  lenfum  prxbebir,  vt  xger  amaruudinem  cuadarn 

VcrricUli  cbcofTtione  alimetum  excipientia,  nihilq;  in-  fentiat.  Qubd  li  ob  friglis  vomitus  fupcruenerir,Cjbus 

de  oneris  fentietia  (vbi  quicquid  lbi  humidi  eft  fibi  af-  vel  folus  vel  cum  exigua  pituita  expelletur,  neque  alia 

fumpferut)interuallo  quod  fatis  eft  intcrie&o ,  fuperua  vlla  effatu  digna  noxa  infequetunliifi,  fi  cum  vctre  in- 

caneu  leui  negotio  citraque  dolore  explodiit,lxue,mol  teftinilqtie  ottenfa  commUnicntur,  alui  fluxus,  qui  fola 

le,&  fatis  p.diidum.vel  faltem  fubflauor,nifi  ab  alimen-  vtiquccopia  moleftus  efie  poteft,proruperir.  Ac  de  eo 

ti  tinclura,alio  colore  infieiuur.  Attamen  quxeuacua-  ?  fortailis  pbft  loquemur  ,  n$»c  de  iis  qux  vomitu  eiici- 

tur,  cucibo  conuenienria  quuida  in  quahtate  ac qua-  untur  deinceps  agamus.Qui  igitur  nulla  vim  inferente 

TTfaTe~reTiiaFe^ei5etu,  quippe  h  aiiumpta  quacitate  aut  externa  caufa  euomunt,aut  humores  quofpiam  qualita 

qiuhtate  a  commoderato  recefferinc  nut  ir  tepeiiesalt  tis  expertes,pituitofos,aut  acidos,vel  dulces,aut  falfos 

qiia  tentauent>  vel  humo'  qur.pia  aiietuis  inlnrc.his,ah-~  expellunt,  ebique  vel  cum  amara  qunlitate  permiftos, 

fheti  inftrumentn  labefadtauerit  ac  vitiauerit,  multi  va  fiue  fui  copia  grauantes,atque  idcirco  vomitu  rciedTos: 

riiq;  affechis  exoriutur.  Etcibu  .  potufq;  ui  opi 1  one-  fiue  qubd  bihs  quxdam  dehtefcens  eos  ftimulet,qux& 

rates>aut  vomitus,aut  alui  prof  uuii  cau  a  e'  e  !  olent,  ipfa  interdumvna  poftremo  loco  redditur:  quareper- 

ve!  fi  voinitu  lotibve  no  reddiirur,  tarria  coclio  em  ac  cotari  quoq;  oportet,  num  amaritudinc  vllain  iis  quar 

cruditatc  procreat.  Oubd  fi  im  qualitate  multu  a  como  vomitu  reddiderint,perfenferint.Et  qui  fola  bilem  edu 

derato  abceiferint,  fi  quidem  qux  exce,  it  calor  fuerit,  cunt,pallida,aut  flauii,aut  porracea,vel  xruginofam  e- 

morfus  ftomachu  mteftinaque  pungens,dolor  cnpitis,  iiciunt,eamque  vel  pura  &  fincera,aur  mter  fe  mutub, 

&  ruclus  nidorofusinfuauifque  oboritui:lin  frigus  vin  aut  cum  piruita  comiftamjatque  aut  craffam &grumo- 

cit,flatus  excitatur ,  &  rudtus  eft  acidus,aut  alius  qui  ci  fam.vel  tenue  &  leue,&  aut  leuis  tolerantia,quum  an- 

bi  qualitate  indicet,  &  circa  vmbilicu  inteftina  torque  tea  grauiter  xgerferret,  fuccedit,aut  xgrius  tolerat,& 

tur,cy>c'<poe  Grxcinominat,&  fiUcTuatio  vexat.  Atq;hxc  animi  deiedTio  ueliquiumque  comiratur.  Leuius  quide 

vomitu  aut  fxcu  deiccTione,&paucofimul  ac  puro  ci-  fert,fi  coueniehtia  euudTa  fuerintrcontra  verb,fi  quaca 

b->  fedatur  :  porro  intemperies  fimili  cibo  nb  iniuria  ir  que  tandem  ex  occallone  infta  modum  fubftitermt,ve 

ritatur,vt  cotrario  leuatur.  Nec  quicqua  fortaffi?  a  ra-  lut  fuis  locis  aperiemus.  Bilis  porro  color  qnolongius 

tior.e  alienu  accidit,fi  qux  fimilia  funr,fe  mutub  auge-  ab  ea  qux  fecundum  naturam  eft  pallida  inquam  ac  fla 

requeut,&ex  quamaximc  contrariis  cbmodi  ratu  cofi  D  un.recelTerit,  eo  deterior  eft,  ac  fxpenumero  inde  gra- 

citur  &  teperatur.-quado  fenfus,  qui  ratione  potior  eft,  tiius  ferre  folet.  Fx  ea  autem  quxeuomitur,op?ima  eft 

nos  doceat:qubd  iiquis  calida  ficcaque  qualitate  altere  qux  pituitx  permifcetur,poft  hac  quxliquidior  eft,giu 

tur,calidisficcifque  maximeafficitur,&  humida  ac  fri-  mofa  minimum,  confert.  Omnes  vtiquc  fi  codTio  prx- 

gjdapoftulat,qux  inteperie  vtpote  cotraria  copefcere  cellerit,  &  naturx  robur  non  defuerit,  quanuis  mterfe 

pofiunt.Atque  huiufmodi  exccdes  quxpia  qu  ilitas  gi-  prmitare  difte  r,attamen  ad  finem  bonum  cotendunt. 

gnit.Qubd  fiqua  fuerit  humorum  ibi  corruptela,  quid  Qubd  ii  coclionis  notx  antea  non  appnruerint ,  his  co- 

no  malimoleftare  xquu  eft:quippe  fi  frigidi,  lenti-cru  traria  funt  expeftada  ,  potiflimumli  vitalis  vis  non  re- 

dique  inhxferint  vetriculo  ,  tar.ia  difficihfque  coftio,  fponde  lr ,  quod  reliquis  quoque  excretionibus  com- 

vertigo  itidem,  acidus  ru£tus,&  abfurda  appeictii  in-  mune  habendnm  eft."-  eque  eas  quatitate  metiri  opor- 

fequitur.  Hi  vtplurimumnb  iitiunt,  nift  nitroius  falful-  ^  tet ,  fed  ii  qnalia  &  quomodo  purgari  decet ,  purgen- 

que  humor  infeftarit:  tuc  enim  fiti  fatis  molefta  eneci  tur.-inde  enim  longc  certior  dignotio  petetur.Porro  de 

tur  :  ii  verbbiliofus  putrifque  eft  humor  qui  offendit,  atra  bile  qux  euomitur,nihil  habeo  quod  afferam,quip 

ecquod  no  infuauitatis  genus,vt  par  eft,  xgri  experiu-  pe  qux  femper  peflima  vrmentibus  portedat.  Difcer- 

tur?nonulli  enim  amarore  incuf  nt,  aliis  iniucuditatis  netur  autem  ea.fi  in  cinerem  proieda  ebullierit,perin- 

quippiam,quod  verbis  expliearc  non  valent:  quibufda  de  ac  in  acri  aceto  euenire  folet:&  fi  xgrum  interroga- 

fcetida  pifcofaque  qualitas,  &  aliis  alia  perrentitur,  at-  bis,  is-fe  acrem  admodum  &  acerbu  humorem  quiex- 

que  omnes  morofos  reddercxgrolque  turbare  folent,  pellitur  fenrire  affirmabir.Qupd  idcirco  diximus  vt  ex 

adeo  ob  humorum  putredinem  corruptelamque  iibii-  his  eum  dignofcas,&  ne  humorum  fimilitudo  tibi  faci- 

pfi  difplicent.  Kec  mirum,fi  quibus  ingrati  putrefque  le  imponar:nauque  xruginofaglafteaque  bilis,vbi  diu- 

eiufmodi  fucci  ventriculo  ac  eius  ori  infidetit ,  cibum  F  turniorem  moram  traxerit  ac  computruerit,  eiufmodt 

refpuant,  &  potum  magis  expetant:  quippe  infuauium  quidem  colore  interduminfignitUr,fed  amarum  fem- 

humorum  illuuies,neruorum  c  cerebro  ad  famem  pro-  per  fui  fenfum  efficit.  Cxtei  um  fanguis  epotus,  vbi  in 

liriendam  ad  os  ventriculi  pertingentium  fcnfum  ob-  ventriculum  defcenderit,&  diutius  ibi  permanfe rit,  ni 

tundit,  ficcitafque  ipforfi  eius  os  premit,  &  ad  vitii  fen  ger  euadit ,  at  ex  qualitare  agnofcitur.    At  veroquo- 

fum  excitat.  Qui  iis  affe&ibus  corripiuntur,abftergen-  niam  in  fanguinis  mentioncm  incidimus,  eius  quoque 

tibus  incidentibufque  medicamentis,vomitibus,&  ac-  traftationem  fubneftamus:  quippe  fanguis  aut  purus, 

cbmodatis  purguionibus  in  pi  iftinam  valetudine  refti  autiam  denigratus,deinde  aut  ob  cafum,iftum,aliam- 

tuuntur.Venim  quonia  verifimile  eft  nonullosaffiduis  ve  antecedentem  caufam,  aut  prout  quidem  apparet, 

vomitibus,vetris  profluuiis,choleris,  tenefmis,dyfente  cafu  &  fortuitb.vomendo  expellitur.Atque  in  externis 

riis,lienteriis,torminibus,  ventris  fluctuationibus,  coli  q  qux  confpicua  funt  non  eft  multum  ftudii  ponendum: 

doloribus,  tc  id  genus  reliquis  corripi,  age  de  his  quo-  veriim  quia  qux  intus  latent  ,  fere  ignorantur  ,  fieri 

que  aliquid,  quod  prxfcs  locus  exigit,  atque  ita  iis  qux  quoque  poffet ,  vt  an  auxilium  admittant ,  nefciatur. 

per  aluum  fecedunt,  differamus.  Proinde  fi  quum  aut  multitu.'ine  fua  grauat,&exi- 

DE     dicnotionE    Eorvm  Q_v  AE   vomItv  tum  quxi  it ,  aut  vena'  um  iecmorifqne  retinens  facul- 

reieclantur,  c  A  p.  x  i  x.  tas  languet,  ac  ventriculi  traturix  validius  ob  innpiam 

ATquihocfemperinomnibus  anteanouiffe  decet,  quarnpiam  contri  nitendo,  agit,  ineum  frnguis  fueric 

confuetudini  primum  effe  animum  adhibendum,  tranflatus:  vbi  femel  eiufmodi,ob  diuerfarum  parrium 

deinde  dc  iis  quxexcernunrurpronuntiandum:  fiqui-  facultatis,  tu  robur  tum  imbecillitate,  fluedi  occalione 

dc  nbnullis  qui  naturx  quibufdam  excretionibus  funt  nadtus  cft,iam  rempore  in  cbfuetudine  vitium  migrat, 

aiTuf»ti,ea  qux  vomitu  eiiciuntur,  quxvc  aluus  reddat,  }j_  arque ob  eam  fanguine quoque  nonnulli  omitured- 

lbgc  deterrima  effe  vidctur,atque  vfqueadeo  praua,  vt  dunt ,  maxime  in  ieiunio  diiiturniori.  Aliis  vafa  rum- 

fi  id  ignorauens ,  multum  ab  eo  quod  vernm  eft  aber-  puntur,  ac  o!>  crofionem,aut  multitudinem  prxuiam, 

res:fin  cognoueris,re£tius  diiudiccs  difccrii.ifque.Pro-  vcl  iftum  cafumve  aperiuntur,ac  qux  ex  fummo  cor- 

indc  fi  cibus  potiifque  commodcratus  aifumitur,  &  vo  poi  e  excemuntur  ,  coloris  funt  opertia  ,  qux  vc  b  ex 

«ntus  illum  lnfcqiutur,  vctnculusautpropter  infolctc  imo  reiiciunmr ,  iam  nigrefcunt.  Atque  ha&enus  de 


A  L  V  O  DEII- 
C  A  P.  X  X. 


-K,  M  E  D.  S  I  V  E   D  E  M  E 

vomicibtts.  Reliqilumeftvtde  iisqux  per  vetremfece  A 
dunt,pertracTemus. 

DEDIGNOTIONE    EORVM  Q^VAE 

ciuntur, 

QVum  igitur  cibus  plus  iufto  ingeritur  ,  neque  co- 
cocnone  euincitur,albicanria  liquidaque  confer- 
tim  fecedunt,&  nonunquam  a!ui  proiluuii  genera  fuc- 
cedunt.  Atque  ex  his  quxdam  qualia  ab  ltntio  extite- 
runt,perduranc:  alia  veio  i:i  nlium  commutantur  colo- 
rc,ac  aucin  meliorem,&  c6co<fta,autin  flauum,&  liqui 
dabiliofaque  excernuttirmeque  quicqua  adhuceftin-  ^ 
Comotii.  Etenim  interdum  ,  iiquado  facultas  expultrix 
tun*et.properatque  infeftantes  humores  deponere,re- 
perta  alui  pi  ofluuii  occafione,vna  cu  crudis  quod  noxi 
tini  eft  explodit.Quapropter  diligcter  eft  hic  animad- 
uertedum,ne  dum  incofideratius  profluuii  vim  coerce- 
re  niterisjcUnculum  humoris  qui  excerni  debebat  im- 
petum  infcius  copefcasAed  necillud  eft  ignorandum, 
quod  ahquando  ea  ;n  choleram  comigrat,&  modo  fur 
fum  deorfiimque,  modo  deorfum  tantum  prorumput. 
Atque  qux  denciuntur  ,  aquea  bihofaque  ,  (JA-rovwa.  q 
Grxcis)  &  nominantur,  &  apparent:  qux  ii  copiofiora 
fluxerinr,neque  remediis  obftitei  is,infirmitatem,ani- 
mi  deie£honem,atque  etia  fyncopen,ac  refrigeratione 
gtgnunt.  Ii  qux  excernutur  fubalbida,&  Iac~tea,necco 
hxrentia,haud  parua  cocotftricis  alteratricifque  facul- 
tatis,ob  nimia  refrigerarione  ,  unbecillitatc  conotant: 
vt  qux  fulua  &  fl.iua  deiiciutur  a  biliofo  exuperate  hu- 
more,  ob  immodicum  calorem  perpetub  procreantur. 
Cxtenimititerdum  nonullis  alba,magifquec6iiftentia 


T  H.    M  E  D.    I.  I  B.    I.  tii 

terficiunt:aia  quu  bilis  perqul  acris  ac  xftuans  fuerit,& 
inteftina  affectibus  excipiedis  opportuna ,  ipla  mter  e- 
grediendum  deglubit  ac  abradit.  Atq;  fivititl  eft  inin- 
teftino  reQo,iiivMficoc  appellatur,  eo  quod  locy  affecTus 
TftVj7in(id  eft  excenditur)atque  ad  excernendum  vico- 
gitur.Nihji  in  cotinua  violctaque  hac  excretione  quod 
iitalicuius  mometi  deiicitur  ,  prxtermucofa  quxdam, 
fubcrueta,  liquida,lentaque,  &  qux  xgre  auelli  queiit. 
Qunre  ob  aflurgedi  potius  afliduu  labore,  quodq;  difte 
datur  &  vehemenrius  follicitetur  quam  ob  deiecTiotiu. 
copia,xgri  vircs  exoIuutur.Quod  iicubi  mordax  hic  hu 
morin  liiteftinis  hxfenr,radit,ac  ad  deiiciendu  ftimu- 
lat,  ac  Grxcis  Jlotme/a,  (noftris  fere  alui  difficultas,  & 
quibufda  tormina)nominnri  folet.Iocii  aute  patiete  do 
lor  qui  nunqua  ab  xgro  difcedit,  indicat:  na  li  eum  in- 
fra  vmbilicum  perlentit ,  affe&us  cralfa  inteftina  occu- 
pare  putatur:fin  fupra  vrget,tenuia  obfidet.  Proinde  il 
bilis  qux  egeritur  apprime  praua  no  fit ,  cuiufmodi  eft 
porracea  &  xruginoiamam  quxd  nigra  ccepitalui  diffi 
cultas,exitialis  eft,  neque  febris  vehemens,  aut  corpus 
fit  putribus  humoribus  refertum ,  mhil  magnopere  eft 
metuendum  ,  maximeii  infra  vmbilicum  affe&us  affli- 
git :  fiu  veropeiora  fuerint  quxdominantur,  non  leuis 
eft  metus  ne  homo  occumbat.Atque  vbi  vitiii  eft  in  re 
clo  inceftino,alimeci  excrementa  &  affecTi  loci  nbrafio 
nesjfeorfum  quxque  fecedunr.At  vbi  in  altioribus  lo-* 
cis  offenfa  eft  ,  cibi  fuperfiua  &  affeclus  ramcnra  vni- 
untur,idque  eo  magis  qtto  a  fublimioribus  reiiciuntur.* 
Atqui  quu  ia  fxcum  color& confiftentia  nd  id  quod  fe? 
cuudum  naturam  eft  nccidir,dolores  quoque  leuancur» 


nc  ceu  Canum  ftercora  redduntur,  fed  non  confertim,  j)  &  qux  a  vulnere  prodeurit ,  meliora  &  pauciora  funt, 


neque  frequenter  ,  quod  in  alui  profluuiis  quoque  co 
tingitiatque  en  meatum  qui  bilem  in  ventriculum  exo 
nerat,pocius  obftrucTum  effe  lignificat.  Quapropter  v- 
rinas  ii  plerunque  biliofas  reddunt ,  quod  eo  copioiior 
bilisdiuert.it,  quxetii  fuperiic  vomitu  reiici  iolet:  at- 
tamen  vtplurimu  hxc  nrquatis  fuperueiiiunt,quod  hu- 
mor  qui  colore  fuo  eainficit,  adcutem  feratur.Adhxc 
flnux,  &  rufx,  &  ceu  rubrx  deiecTiones,  a  flaua  rubraq; 
bile  colore  imbuuntur ,  vt  qux  xruginofx  funt  &  por- 
racex,quxque  c.mlium  imagine  referunt,  ab  huius  ge-  j 
neribus  humoris  procreantur.At  nigrx  inrerdu  ex  aifa- 
toexcretoque  fanguine  apparent,  nonnu.nquani  a  peri 
mentebile  excernuntur.  Atquifubinde  variis  quoque 
inter  fe  c6miftiscoIoribusimbuutur,quxia  dicTis  etia 
funt  peiores  ,  quod  humores  plurimum  vigere  denun- 
tient.Porro  omnes  hihumores  quos  enumerauimus,fi 
facilc  &  citra  dolorem,atque  in  die  iudicatorio  codTio- 
ne  p -xeunte  excernuntur,  &  xger  leuior  aliquato  inde 
finr,omnino  falubres  effe  cenfentunfin  cotrariis  de  cau 
fis  eueni  -nt,  cotra  quoque  de  iis  fentiendum  eft:  nan- 
que  easanimi  defecTus  &  deiecTio  ,  fenfus  item  priua- 
tio  &  delirium,  necnon  proiecTatio,  &  quadoque  mors 
repetitina  comitatur.  Cxteriim  huicfermoni  annecTen 
di  func,  &  qui  a  vencriculi  aliqua  incemperie  enafcun- 
tur  affe£cus,(qiloS  Grxci  tui*iaia>m%  appellat):nam  vbi 
refrixicincaluicve  vehemecius,vel  fqualec  &humet,ac- 
que  in  habitum  iam  intemperies  abiuit ,  hx  affedTiones 
qux  ab  ipfo  caliacx  vocantur,exoriuntur.Quj  iis  corri 
piuntur,fitire  &  exigua  febricula  tentari,  ac  flaua  rufa- 
que  deiicere  ,  atque  frigidorum  appofitu  iuuari  cernes:  ^ 
alios  rurfus  tarde  concoquere,atque  vtplurimum  nihil 
fitire,&  cruda  aluum  reddere  videbis:fic  qui  ob  humi- 
ditatem  nimiam  laborant,anguntur,  &  liquida  fubpal- 
Iidique  excernunt,  qui  ver6  ex  iiccitate  male  habet,  iis 
parum  idque  colliquatu  fecedit:hi  plus  fitiunt,&  xgri- 
Us  curantur,ac  magiscoficiuntur  liquaturque,quod  na 
turalis  corporis humiditas  exhaUriatur.  Vomicus ven- 
trifque  fluxus  eos  male  habenc,  &  corum  qux  deiiciu- 
tur  malicia  offetidicfed  maxime  excretorum  quantitas 
nocet ,  quia  quum  plufquam  par  eft  euicuatur,  vria  cu  H 
excretionibus  calor  exhalat ,  exficcaturque  corpus, nc 
ob  copiofiorem  euacuationem,  iam  aii  deiinic.Defide- 
di  verofreqUes  defideriu,quod  Tnvfefxoy  vocant,  &  alui 
difF!cultas,&  qux  vulgo  nuiicupatur  hepatica,tu  dyfen 
teria,tu  lieteria,no  magis  quantitate  quam  malitia  tn- 


quippe  quxmaiori  interpofuotcpore  egeruncur:quare 
cunc  curancem,  tanquam  periculum  fit  euafurus,melio 
ra  de  xgro  expedcare  oporcec.  Contraria  verb  in  dete- 
rius  xgritudine  prolapfam  efie  fignificant:&  quum  me 
dioci  is  eft  affeiftus,pauca  ramenta  &  leuiter  cruenta  ac 
niucofa  egeruntur:remittunt  fe  dolores,&  maiori  tem 
poris  interuallo  afiurgunt:quod  fi  augetur ,  fanguinex 
vtplurimum  funt  egeftiOnes.  Atfimagis  adhuc  ma- 
lum  increfcit ,  &  vlcus  iam  depafcerc  ccrpit ,  primum 
fanguis  confertihi  defluit,cteinde  carnea  1  amenta,&  eo 
maiora  quo  lunt  deteriora,  &  graueolentia  ac  tantiino 
pigriCantk  decedunt:  prauum  demuin  prx  cxteris  ha- 
betur,  fi  cibu  xger  fnftjdit.Hac  ratione,  iitne  malignus 
annon  morbus ,  diiudicatur.  At  Ixuitas  inteftinorum, 
(quam  AetvTieAau/  appellant),fere  ex  diuturniori  alui  atit 
profluuio  aut  difficultate  per  commutationem  &  deci- 
dentiam  eliafcitUr  ,tnncoque  eft  grauior  quacenus  fa- 
culcnci  iam  antea  debilitatx  fuperuenit.Vitium  ex  lpfo 
fanc  nominepatefit,qu6dlxuia  &  quafi  lubrica  fafta 
lint  inteftina ,  vt  ne  ad  breue  quoddam  temporis  fpa- 
tium  cibum  retinere  queit:tale  quoque  prope  accidit, 
quale  iis  quibus  ventriculi  fubuerfio  euenire  folet,  qui 
quod  ea  qux  affumpferunt  tolerare  nequeunt,  denuo 
reiiciut:his  ii  acidus  ruclus  accefferit,  fpeinonihil  fub- 
eft^  retentricem  concoquetemque  facultatem  ad  fe  re^ 
dire  ,  &  fere  affumptis  conco£tionem  admoliri.  Quum 
autem  fanguis  reiicitur,in  id  animum  nduertere  opor-* 
tet,num  fupra  an  infra  decedat:illud  enim  femper,  hoc 
non  femper  malum  eft:fiquide  nonullis,  vbi  eiuscopia 
,  nimium  aucfta  fuerit,interduminfra  per  inteftina,  alijy 
etia  per  ora  venarum,(quas  <^/u<jpf5o/:Atcnuncupant)pro-i 
fluit.  Veriim  ille  qui  ab  altioribus  locis  emanat,  &  nli- 
quidiu  in  corpore  eftmoratus,nigrioreft:hicveropu- 
rus,fincerus,&  qualis  exiam  cxfis  hoftiis  profluit.Nam 
qui  a  iecinore  decidit,aljus  eft  ab  hi*,  &  carnium  reces 
maclacarii  eluuiei  ndfimilis  .  Atq;  ille  ceti  fuperfluus  Sc 
nimius,  affatim  effluens,  &paucis  furgenii  laboribus, 
ob  onere  febrique  nonnunqua  hominem  Iiberat:at  qui 
prx  iecoris  imbecillitate  &  calore  excernitur ,  opinio- 
nem  imperitioribus  ac  iimplicioribus  adfert,quafi  is 
quilaborat,  altii  difficultate  irtfeftetur  ,  quum  tamcti 
res  ita  fe  habeat  minimc.Nam  hic  neque  dolor  intefti- 
nortim  cruciat,nec  continua  affurgeui  moleftia,  &  de- 
fidendi  deiiderium  adeft,  quinnec  panlatim  quide  ex- 
cernitur:naraliquis  effet  autdolor3aut  grauitas ,  fere 

fff.j. 


\<>i  '     A  C  T  V  i 

caufam  inquirens  iecur  potr.is  c^6&£  poffis:quare  Uli  A 
remedia  eflent  npplicada,ac  facilcii  op^ortuno  auxilio 
fuccurritur,euadunt.  Verumenimuero  qui  per  ora  ve- 
aarum  exit ,  xgros  a  multis  xgritudinibus  impenden- 
tibus  vindicat:  namqui  illac  mocierate  fuerit  purga- 
tuSjfurore,melancholi.i,pulmonia,lateris  dolore,  tabe, 
ac  ofculorum  venarum  apertione  haudquaquam  cor- 
ripitur.  At  vbi  hxmorrhoides  temporis  longinquita- 
te  familiares  fadtxfuerint,  fi  rurfus  iupprimantur,prx- 
terquamquod  ab  lis  quos  recenfui ,  affedtibus  nonh- 
berat,primum  onus,  pigritiamque,  deinde  vertiginem  B 
tenebricofam,  etiam  hebetudinem  ac  ciborum  faftidi- 
um  pariunt.  Atque  ita  vifceva  attolluntur  ac  grauan- 
tur,&  interdum  inflammatio  autfcirrhus,  &  hydropi- 
cx  quxdam  affedhones,  ac  vertigmes  onuntur.  Quod 
ii  is  qui  olim  ex  more  per  ora  venaru  (quas  aiucppoijitc 
nuncupant)excernebatur,ad  inferna  delabitur,  pedum 
ex  fanguine  dolores  excitat.  Quodli  ad  cutem  feratur, 
tnultx  varixqne  puftulx.  (quas  f  l^^/Mfm  Grxci  nomi- 
nant)erumpunt.  Atft  per  alluetos  meatus  immodictfe 
ratur,  cruditates  malofq;  habit9,  ac  aqua  intercute  pro  C 
gignit,  vbi  ia  iecur,&  vniuerfum  corpus  fuerit  refrige- 
ratum.  Porro  iis  qui  lolita  exercitia  omi)erunt,nut  plc 
niore  vi&u  vti  cccperuntquam  nntea,vel  quibus  colue 
tx,e  nnre  aut  vtero,ceu  in  mulieribus,excretiones  fup- 
pnmutur,aut  quibus  mos  erat  vena  tftdere  aliave  qua- 
pia  ratione  fanguinem  vacuare,&  confuetudinem  mu- 
tarunt,vtia  quh  corpus  vniuerfum  peruadat,copia  im- 
becillitafque  adiit,  iis  inquam  primum  hxmorrhoides 
oboriuntur.  Verum  cotra  quam  hi  o«ines  quos  enume 
rauimus,  afficiuntur  qui  doloribus  1  xioris  inteftini,  D 
(quod  Ka>ov  vocant),nut  tenuioris  morbo,(f*MoY,&  no- 
ftris  quibufda  couoluulus  nominatur,)laborat,aut  quas 
torfiones,?)oc'^?  appellnnt,&:  fnmes  ingens  torquet. 

Fnmes  inges,  qua  #*aim?v  nuncupat  (hic  enim  affecTus 
mngna  fame  fignificat)vetriculimalu  eft,quo  qui  labo 
rnt.penirus  cibu  auerfntur.  Porro  quu  prnui  humores 
facultate  fame  fentiete  offenderint,  aut  aliqua  iimplex 
inteperies  increuerit,veluti  ii  acidi  acerbique  os  vetri- 
culi  irritnuerint,u  ratione  alienx  ac  caninxappetentix 
enafcuntur  :  no  fecus  quam  quum  inaliis  abfurdi  fucci  E 
in  orc  ventriculi  coaceruatur,  diuerforum  generum  ac 
ineptoru  appetetias  excitat:vt  qui  eo  malo  affedri  funt, 
ne  a  cacno  quidem,  carbonibus,&  teftis  abftineant.  Id 
quod  liquere  tibi  potcft,vel  ab  vtero  gerentium  vitio, 
(quod  wajavGrxci,noftri  malacia  vocitat).  Atq;  has  qui 
de  abfurdas  ac  a  ratione  abhorrentes  appetentias,con- 
uenientium  medicamentorum  vfu  quifpia  fortafle  cu- 
rauerit:at  omnium(vt  fic  dica)ciborum,  quibus  animnl 
coalefcit,faftidio,quod  iam  emortua  fit  fentiens  facul- 
tas,  vix  aliquis  probe  mederi  perfanarcve  poterit.  Ve-  F 
riim  quxnam  iis  accommodata  funt,poftea  forte  fubne 
cfemus,nunc  inftitutum  agamus. 

D  E      DIGNOTIONE     SVPPRESSAE    ALVI  AF- 

fedfuumque  qui  eam  comitantur,  cap.xxi, 

ITaque  aluus  iuhibetur,  quod  excrementa  alio  deri- 
uent  ac  commigrent.  His  autemvrinx  copioiiores, 
&  fudores  fuccedunt,  &  occulta  perfpiratione  plufculu 
digeritunatque  his  nihilincommodi,ii  aliunde  fuper- 
flua  exploduntur,euenit,modoea  adfamiliaria  iibi  lo- 
ca  der.uoreuertantur.  At  vero  quibus  aluus  fupprimi- 
tur,neque  excrementa  aliis  meatibus  egeruntur,hi  va- 
riis  doloribus  cruciatur,&  xgrc-  tolerat.  Nam  aut  quod 
quicquid  in  prionbus  fxcibus  erat  humidi,exhalnuit,i- 
pfique  obduruerunt,  ac  quumlenta  vifcofaque  pituita 
mteftinis  obdudt  x  funt,  naturalis  egreffus  prohibetur: 
aut  quod  inteftina  inflammatione  tentantur,  aut  ob  i- 
drum,aut  quod  humores  quidam  confluxerunt,vt  ea  ex 
re  paulatimcxpultrixeorum  facultns  lnngueat,fecede- 
re  non  poffunt.  Quocirca  cibos  renuunt,&  dolores  in- 
tcftina  affhgunt,  &  rudhis  mediocres  accedunt  quix-  jj 
grum  principio  modice  leuent.  Verum  quu  mnlum  in- 
Uererafcit,infernarefrigernii,ac  fupernn  mngis  incale- 
fccre  incipiunt ,  qu6d  nimirum  calor  in  fefe  contrnha- 
tur,atqueita  deindc  fcrtidum  ac  infunue  quippiamc- 
rudfat,  quonon  xqutleuctur.  Ac  primum  humorcs  ci- 


biquc  vomitureiiciuntur,r.eque  tantillu  fpiritusinfer- 
ne  dilabitur.  At  dehinc,ceu  malorum  colophon  eft  fter 
cus  ore  reddituimquotempore  mors  nullo  pactovirari 
pofie  ccnfettir.Morbus  «Afoc  (Grxcis,&  noftris  conuol- 
uulus)  nuiicupitur,qu6d  inteftinorum  anfracf us  eiKoZv- 
m,(hoc  eft  conuoluuntur),  ob  caufas  quas  i-.m  recenfui 
lr.us.Porro  inteftiniIaxioris(quod  fupra  xa^ovnomina- 
ri  diximus)c!olores,inflationes,&  torfiones,illas,t/U^jd> 
fACLTU<ri<;  ,has,  vt  dixi,  sjoo^r  Grxcinppellnnt,  ob  prxce- 
detem  obftruclionem:  quin  &  ob  frigidorum  humido- 
rumque  eduhoru  nimiu  vfum  creantUr.Nam  vbi  frigi- 
dus  vidhis  plurimum  pituitx  congeiiit,  id  inteftina  cx- 
cipiunt ,  &  potiffimum  li^um  ,  quod  naturalis  eius  fe- 
des  formatioque  ei  rei  fit  opportuna  ,  quiimque  copia 
fua  oneret  ,&  qualitate  infeftet,  neque  facile  quod  len- 
tore  prohibeatur ,  cxitum  inueniat  ,  inteftinum  laxum 
tendit,atque  doloribus  hominem  circumcingit.  Ac  fu- 
pra  humorfs  &  nonnunquam  cibus  vomitu  expellun- 
tur,  mfernc  vero  nihil  facilc  deiicitur.   Quod  fi  clyf- 
mate  aut  aliquo  alio  inedic?mento,quod  confertim  pi 
tuitam  detrahere  poteft,xgro  fuccurritur  ,  dolor  miti- 
gntur.   Verumfi  noxia  pituita  non  fecefferit ,  fed  aut 
in  coxendicem  ,  vel  in  veiicam  procubuerit,ifchiadi- 
cos  fieri,  xgrcque  alios  lotium  reddere  videmus-  Por- 
ro  ii  infeftnntes  hi  humores  ad  crura  pedefve  delabun- 
tur,pro  fua  qualitate  pcdes  nfficiunt,  ac  iimul  atque  pa 
ratam  iibi  ita  viam  ftrauerint,  in  confuetudinem  iam 
affectUs  abit,ac  facilc  quauis  de  caula  xgri  patiutur.  At 
qui  cj>  propter  humores  in  corpore  reliftos  qui  nulla  ne 
que  arte,nec  meliori  fortUna  diilipari  excernique  que- 
unt,fedin  manus  &  pedes  deferuntur,  inde  xgn  poda- 
gra  chirngraque  corripiantur,id  qui.Iem  tam  a  iimpli- 
cibus  quim  complicatis  iis  humoribus  fieri  con  "pici- 
mus.  Verumenimuero  prx  cxteris  omnnim  maximc 
podngras  &  arthritidas  committit,qui  ex  continuis  cru 
ditatibus  humor  crudus  coaceruari  confueuit.  Nam 
quum  affidue  peccetur ,  &  crudis  etiamnum  cibisalii 
infuper  ingerantur  ,  crudus  colligitur  fuccus :  ac  quum 
neque  vomitus  cafu  aut  arce  expellat,neque  veter  egc- 
rat,nonunqua  m  laxiori  inteftino  irnpadtus.eos  qui  in- 
de  xgDhnwi  appellantur,  dolores  excitat:interdum  ad  co 
xendice  delatus,ifchiadicos,ita  enim a  coxecice(quod 
Grxci  /^o»  vocant)affedru  nominantur,efficit:aliqunn- 
doin  veficnm  irruesjvrinxdifficultatis  fit  caiifa.Qy^od 
fi  nufqua  horu  locorum  firmetur,fed  in  manus  pc'efqi 
difpergatur,chiragras  &  pod  ^grasjitcir  que  arthritidas 
generat.  A  tque  hi  tu  alii  qui  intus  relinquuntur  humo- 
res,ex  vidfu  prxeunte.xgri  tcperamento,xrate,  adhxc 
coloribus,qui  in  artubus  efflorefcunt,diiudicnntur:  ru- 
bent  enim  artus  quum  a  fanguinis  decubitu  colore  co 
flidtantur,pallent  aurc  porius  fi  flaua  bilis  infefta:,ar  fi 
arra  offendit,  mngis  fubliuido  colore  inficiuntur,  que- 
admodum  ii  pituita  molefta  eft ,  leui  albedine  notan- 
tur.Porro  in  coplicatis  humonbus  ,  colores  quoque  fi- 
bi  muruo  permifcetur  ,colorumquc  imngines  ilhs  pro- 
portione  refpondere  confpiciuntur.  Cxterum  tenuio- 
res  calidiorcfque  prompt  us  ,  crafiiores  vero  difficilius 
difflantur:  omnes  tame  3.\\a.tji  ope  meliUs  difcutiuntur. 
Illud  prxterea  nouiffe  licet,  quod  vbi  in  ventre  intefti- 
nifque  copiofa  pituita  confertim  fucrit  cogcfta  ,  atquc 
acalore  quouis modice  incnluerit,  craffi,  caliginofi,& 
qui  xgre  exitum  inueniat,fpirittis  enafcuntur:qwi  dum 
in  inteftinorum  anfradfibus  coardtantur  ,  torfiones,& 
inflatio!ies,nifi  ope  feras,excitat.  Hi  poftmodu  tcporis 
loginquitate,  locu  qui  inter  peritonxu  &  inteftina  in- 
rercedit,occupat,  ac  hydrope  eu,  qui  cp  quum  xgri  ab- 
domcpulfatur,rympaniin  more  intumefcat,  ■wjumuetc 
dicitur.generat.  Atq;  hisnotis  affedtus  qui  exvetris& 
inteftinoru  liippreflione  gignuntur,difcernes.  rjuonia- 
aurc  &  tinex(ira  aVxae/JW^occ^&tenues  lubrici(quos 
t h/tMvSxc  Grxci  nuncupant),&  qui  lati  vocantur,  intefii 
na  atque  alUum  occupant :  vbi  pauca  de  iis  quoque  ver 
ba  fccerimus,ad  ea  qux  reliqun  fu:it,fermone  couertc- 
mus  ltnque  vt  in  lisqux  foris  appnrent,quum  a  mcdio- 
cri  calorc  humor  quifpiam  computruit ,  mufcx,  ver- 
mes,  arquc  id  genus  infediorum  pluriiuii  gencrari  ccr- 


A 


M  E  D.    SIVE  DE 


nimus,ita  &  in  a!uo&  inteftinis  fieri  animo  concipe.  Ac  A  hxcqui  anteajj 
lumbrici  qui  in  redto  inteftino  gignuntur,  &  nunquam 
furfum  progrediuntur  ,  parui  ac  tenues  quique  a?gruni 
ftimulent&  citiilent,  reperiuntur,  (his  Grxci«<?K<*?./.<Ac 
nomen  jndiderunt\Reliqui,quas  communi  nomine  i- 
ph  {AjM/fSacCnosjiam  vt  dixi,tineas  &  lumbricos  voca- 
inus),non  vnum  aceundem  tenent  locum,ied  uiteftina 
aluumque  obambubnt ,  &  per  os  nonnunquam  alcen- 
dentes  reiiciuntur.  Eorum  vero  alii  maiores,alii  mino 
res,&  alii  fubalbi,alii  fubrubri  funt:  nonnunquam  item 

priufqua  in  animal  probe  eiformarifuerint ,  atque  a  fe  B  men  cingat,fed  ad  pube  ipfamque  vefica,  &  interdu  ad. 


METH.    H  h  D.    L  I  B.  I  166 

%hqua  dolore  infeftabatur,  e3  noa 
amplius  doler,quod  qui  eu  creab.u  humor,ia  iit  explo- 
fus.Calculi  porro  in  remb9  primum,velvefica,  coagme 
rirur.quod  facis  multa  ftrigmentorum  vis  ibi  accumu- 
lecurma  quu  tophus  ex  quibufda  humoribus  conflarus 
&  acalorc  exaffacus  eft,fempe'rq;  Cofluetes  arenulx  ad- 
hxrct,ic  letis  quibufda  fuccis  agglutinatur,  quxcolli- 
gunrur  lapidei  induunt  cofiftencia.Lapis  e  renibus  ex- 
itum  quxrens,colici  quide  dolorjs  fpecie  prx  fe  fertrve 
nim  diftinguicur,qu6d  ille  non perinde  atque  hic  abdo 


jnuicem  feiundTi,  non  fecus  quam  tenuium  funiculoru. 
quidam  globi  excernuntur  .  Quod  autem  in  humcrum 
quiinteftmis  nluoque  cotinentur,  putredine  emergut, 
atque  vtplurimum  cum  febre  infeftant ,  neminiaion  li- 
quere  arbnror.  A  dhxc  quod  grauia&  formidolofa  fym 
ptomata  inferunt,etiamfi  qux  ex  fymptomatis  euenire 
folent,fere  non  infequantunvel  hoc  quoque  perfpicuu 
eft:nam  neruorum  conuuliio,fingultus,animi  defedhts, 
proie&atio  ,  fenfus  priuatio,vomitus,  oculoru  cauitas, 
&  mediocris  oris  hiatus,atque  id  genus  alia,aut  omnia, 
aut  nonnulb  iis  qui  clanculum  lumbricos  &  tineas  edu 
cantjoboriuntur.  Ex  his  deteriores  funt  qux  leuiter  ru- 
bent,&  qux  intermorborum  inim  apparenr.  Vtrxque 
enim  putredinis  materiam  vndc  ortx  funt  denuntiant: 
nam  fubalbx  qux  funt,exiugi  oborum  cruditate  gi- 
gni  vifun:ur:reliqux  vero  ex  alimenro  quod  in  fangui- 
neni  non  eft  probe  conuerfum,  quodque  iam  putrilagi 
rem  contraxit,  ac  ex  reliquis  nonnulhs  eduliis  percali- 
dis  procreantur ,  atqui  qux  exvalidiori  putri  materia 


teftes  vfque  dolor  pertineat.  Adhxc  ftrigmenra  lbi  in 
matula  fubiident,  &  aliquandolotiu  noii  expeditc  red- 
ditur>nec  aluus  fupprimitur,  &quu  excernit,dolor  in- 
de  non  lenitur,&  deniu  in  vefica  delapfus  lapis,cmnes 
moleftix  mitiores  leuiordfque  efficiutur.Qu.ire  fiquod 
egrediti(r,rec~tu  iter  ac  liberum  nadru  fuerit,xgru  mul- 
tis  doloribus  vindicat:at  ficubi  in  vefica  fubftiteritipfe 
teporis  fpatio  increfcit,&  in  veficxceruice  velutoper- 
culum  incubas,  vrinx  difficulrates &fuppreffiones  ex- 
citat:eft  quado  etil,  dum  huc  illucque  per  yefica  vaga- 
tur,Iocaeius  abradnt,  &ii  angularis  fuerit  idViuflig.ic, 
vt  iam  cruor  pufque  vna  cu  Iotio  reJdatur.  Atq;  eo  pa- 
dfo  renu  morbos  &  inflamariones(K?p?/Wicvocarur).>b 
vrinx  difficultatibus  qu  is  lapides  creat  dignoIces.No- 
nunquam  quum  craffi  lentique  humores  in  vt4fica  de- 
cumbuntjic  eius  collum,  per  quod  ceu  canalem  locium 
eiicitur,obfepiunt,  vrinx  difficultates  prioribus  confi- 
miles  geneianrur:vertim  diftinguntur,  quod  nullx  ad- 
finr  calculi  notx;qu6dque  in  maculx  infeftancis  humo- 


coagmentantur,viribus  quoque  anteire  vidctur.Quod  £)  ris  fruftula  quxpinm  purifimilia  ,  fed  dolore  dii!ideti.i 


vero  femper  qux  ante  ftatum  prxfixtimque  iudicium 
prorumpunt,aut  multitudine  fua  oneri  funt,aut  faculta 
tis  retinentis  imbecillitatem  connotant,nos  etiam  poft 
manifeftius  explicabimus.Porro  tinea  vna  lata  m  inte- 
ftinis  gignitur,  quu  lentus  &  leuiter  calidus  humor  in- 
temx  inceftinoru  fuperficiei  illinitur,qui  a  calore  quo- 
pia  in  animr.lformarur.Hxc  quadoque  in  plura  intefti- 
na  porrigitur,  interdum  etiam  per  tota  permeat,  onus 
tumor-imque  quepiamvenrriconcilians,&  quicquid  in 
ventriculum  eduhi  immiccirur,propcc  abforbens.Qua- 
re  qui  illam  fouenc  &  nucriunr,  haud  facilc  ferunc  ieiu- 
niu,&  cucurbitx  feminibus  iimilia  aluo  egeruntur  :  at- 
qtiehoc  eft  latx  tmexin  aluo  genitx  infeparabile  indi- 
cium.Porro  ea  nonunquam  in  aceruum  ceu  globus  co- 
tracla.  perpetui  quadacontinuitate  cohxrens  excerni- 
tur:  interdum  in  cubitales  &  maiores  minorefque  por- 
tiones  diliecatur.  Atque  hxc  adeo  molefta  fera  ii  femel 
tota  fuerit  eiedta  ,  haudquaquam  fancdenuo  in  pofte- 
rum  gignatur.-reliqux  vero,qux  plures  funt,propemo- 
dum  &  in  omnibus  &  perperuo  generantur,canco  pra- 
uitare  !ata  tinea  inferiores,  quato  tenues  (quas  ocVtae^- 
/<j£<  vocaridiximus)his  antecellunt.  Sed  huic  tradlatio- 
ni  ita  fumma  manus  imponatur. 

t>  E    MORBORVM      Q_vr   PARTEJ  CENITALES 

tum  marium  tum  focminarum  tentant,  dignotione, 
•  c  a  p.  x  x  r  1. 

REliquum  ia  eft  vt  de  partibus  naturalibus  ngimus, 
&  quot  affecl ionibus  corripi  fo!ent,explicemus:ac 
primtim  de  iis  quxmaribus  focminifque  comunes  funt, 
deinde  de  cuiufque  propriis  loqucdum.Icaque  fanguis, 
pus,ftrigmenta,  &calculi  per  vafa  vrinacoria  feruntur, 
vrinx  ice  difficulcas,eiufque  fuppreirio,&  quod  vocant 
profluuiumin  macuhm  accidunt.  Ac  fanguis  quidem 
promanac,  quum  venxrenibus  adhxrenres dirumpun- 
tur  aut  eroduntur,veI  earum  ofcula  referantur,aut  exfu 
danr,  JiiPpumv  appellanc  ,  nonnunquam  ab  lpfa  quoque 
vefica,eiufque  collo  cruor  profluic.  Hxc  autem  diftin- 
guent  affefti  loci  dolor  &  g  rauitas,quinetiam  fangui- 
nis  qualitas  quantitafque,ceu  in  morbis  rhoracis  antea 


fubfidereccfpiciantur.  Atque  hxc  fimt  maribus  faemi- 
nifque  communia  mala,  vt  &  illud  quod  profluuium  in 
matulam  vocant,  quodque  ob  renum  iecinorifque  an- 
tecedentem  calorem  accedit.  Naque  renes  a  venis  &  ie 
cinore  ferum  attrahentes ,  id  in  vencam  depellunt:  ie- 
cur  vero  a  vctricu!o,&  hic  foris  potum  defiderat:qua- 
re  fitis  illis  oboritur.Tenues  admot'u  &  nlbx  ac  copio- 
fx  vrinx  profluut :  na  quu  frequeter&  paulatim  meii- 
tur,alterius  effedtus  nota  eft  ,  &  rete tricis  renu  faculta- 
tis  imbecillitate  poti9  indicat.  Porro  feminis  profluuiil 
(qux>Pvo'poi3£ dicitur),  colifq;  totius  intcfio  [wfictTr.a/uAY 
Grxci  appeilat),&  eius  refolutio,  peculiaria  funt  mariil 
vitia.  Et  in  feminis  quide  profluuio,neq;  coles  intedi- 
tur,neque  xgereade  quafanus  afficitur  voluptate, fed 
perinde  acfi  fuperfhiu  quidda  excerneretur,  fenfu  pri- 
uatur.C^uod  fi  morb''  mora  traxerit^necefie  eft  vt  xger 
in  colliquationem  colhbatur  ac  pereat:qu6d  pinguior 
humoris  portio  eiiciatur,ac  vitalis  fpiritus  110  pnrii^ma 
eff luat.  Caula  aute  eius  eft,aut  feminaliiim  vaforu  flu- 
xus  facilitas,aut  impotentia,  aut  quod  ob  enatam  inte- 
perie  femen  cotinere  nequeanr,  aut  quod  luimor  quif- 
piam  mordax  ibi  abundas  ftimulet . <s«/«tw7a-/^pc  veroeft 
permanens  conftanfque  colis  extenfio,fumpficque  no- 
men  a  Priapo  quopiam ,  apud  Crxcosprodeo  habito, 
qui  quod  eifet  incotinentiirimus ,  in  tabulis  arredlope- 
ne  depingebatur.Corripit  autem  hic  affeclus  quum  ca- 
lidus  craffufque  fpiritus  in  colem  decumbit,  qui  vbi  n5 
facile  egredi  permittitur,  penem  vi  extctidit.Hi  exiguu. 
vel  nihil feminis  eiaculantur,  fentiunt  camen,quod  fpi- 
ricus  vna  excludacur  :  &  leuari  quidem  xgn  ica  quada- 
tenus  videntur  :  veriim  denuo  eodem  malo  corripiun- 
tur,donec  intenfionis  caufa  fuerit  fublata.  Coles  refo!-» 
uitur,  aut  quod  nerui  illi9  aliqua  inreperie  debilirctur, 
aut  quod  fpiritus  eo  coflues  deficiat,vel  meat9cius  ob- 
ftruaci:r,diffececurve.  Suc  prxterea  xque  mariu  morbi, 
inreftinoru  aut  ometi  in  fcrotu  prouolurio  ,  vt  &  aqua 
qux  ibide  colligitur,  Grxci  vmpok'}.lw ,  y^i  'orn-^.okvhluj, 
^C^^y.y.hlw,  (noftri  inteftinorum  &omenti  ,&  aque- 
um  ramicem  nominant):  quorum  dereri  imus  eft  inre- 


expofuimus.Pus  veto  effunditur,  quum  iifdem  in  locis  H  ftinorum,  minus  malus  omcnti,  &  f-icillimus  curatu  eft 


abfceffus  vel  ruberculum  fuerit  enatum,  aut  icltis  qua- 
uisde  caufa  lllatus :  nam  quod  abfceffus  alibi  colledlus 
pervrinam  expurgetur,  accidic  qujdem,veram  rarius: 
acq;  hi  in  renib9auc  vefica  dolore  nullu  fenciunt,  niii  ii 
aliena  quxdamateriaeo  c6fluxerit,neq;  hocfcper.Ad- 


nqueus.  Accidit  autcm  ramex  inreftinoru.-n.  qtium  dif- 
cilfo  peritonxo  inceftina  procidur  ,  atq;  ita  in  fcrotum 
deuoluuntur :  idque  iiquis  ex  alto  fe  prxcipitc  dederir, 
aut  obnoxius  faltauerit,  aut  coteta  mpgi<  voce  procla- 
mauerit ,  aut  pondus  aliquod  a  terra  attoUere"  conatu* 

fff.ii. 


i6y 


ACTVARII 


fueritjvel  concitatius  cucurrerit,aut  eiufmcdi  quxdam  A 
priores  notx  morbum  patefaciunt.  Eadem  quoque  de 
caufa  omentum  prolnbitur,quum  laxato  pcritonxo  de- 
orfum  proruit.  Aqueus  denique  ramex  nihil  aliud  eft  ni 
fihtmiores  quidam  leti  crailique  quiin  tunicam  quam 
a  puraminis  vt  videtur  forma  t'*u?f  oe.S"»  nominant  aut 
itl  fcrotum  procumbentes,  ramicis  imaginem  exhibet, 
Atqui  hi  funt  virorum  peculiares  affe&us.V  ertim  plu- 
res  funt  fceminarum  nlorbi.quod  vteri  vitiis  obiiciun- 
tur:ac  primum  perinde  ac  reliqux  omnes  corporis  par- 


quicquam  emanat:  adhxC  temporis  progreffu  increme 
tum  tumorque  ventri  accedit ,  &  iimpliciores  deceptx 
fe  vterum  gerere  arbirrnntur :  nam  quod  vterus  lmple- 
tur,vanam  qunndam  imaginem  exhibetjcen  prxgnans 
iit.Qtnpropter  fi  forte  onere  opprefiiis  vterus  difrum- 
pitur,&  mola  prolabitur,  ab  errore  iimul  ac  affedtu  vin 
dicantur:  fin  autem  nouem  menfes  prxrerg'  ediunrur, 
error  quidem  detegitur,  veriim  a  morl)o  non  abioluun 
tur.  Atqui  id  digitorum  contactu  difcernirur,quippe  os 
vteri  non  eo  pacto  quo  prxgnantibus  affectum  elfe  re- 


tesjintemperiebus  tentatur:  na  a  quacunque  id  fiat  cau  jj   pcries.fed  aut  inflammatione  aut  fcirrhotent.tri,aut  in 

lntus  detorqueri.  Ac  motus  qui  adeiTe  videtur ,  nun- 
quam  dum  quiefcuntfentirur,  fed  in  quancunque  par- 
tem  qux  ita  laborat  inflecritur,  in  illam  plerixis  quoque 
vtevus  corruit:quod  fanein  iis  qux  reuera  grauidx  fiir, 
haudquiqua  contingit :  fed  &  venter  Hon  eft  tadtu  le- 
uis,ac  laborantes  implacidxfunt,&  plurimum  infuaui- 
tatis  perfentiunt.  Cxtertim  vterus  foras  procidit  ob  re- 
num  idtum,&  ex  alto  prxcipitiis,nut  quod  inter  parien 
dum  nimio  nixu  fcctum  expellere  conantur  ,  aut  quum 


fa,incalefcit,refrigeratur,exiiccatur,&humedtatur.Prx 
tereavenx  matricis  amplioves  redduntur,quodpurga- 
tiones  vel  fupprimatur,vel  immodice  profluat.  Suppii 
muntur  aute  quummeatus  obftruuntur,vel  prxcludil- 
tur,autconiuent:quinetia  quum  vterusin  latus  torque 
tur,  aut  immodicus  medicamcutorum  cohibctium  vfus 
prxceffit,aut  fanguis  alio  fluxu  auertitnnfuper  &  in  16- 
gis  morbis,&  inediis,nc  plunbus  exercitiis,atque  etiam 
ob  inflammntionis  lentore  idem  euenit.-conniuet  por- 

ro  prxcluditurque  vterus  quil  nimia  ficcitate  fqualet.  C   mufculi  a  quibns  vterus  depedet,diffringuntur,  vel  ner 


Cxteriim  coptoiiores  purgationes  erumpere  folent,ob 
fanguinis  copiam ,  aut  medicamentorum  venarum  ora 
referantium  vfum,vel  quod  familiares  confuetique  a- 
lix  excretiones  inhibentur,aut  mordaces  humores  fti- 
mulant,vel  folitx  exercitationes  ceffant.  Anticipant  au 
tem  vel  folito  magis  poftponunt,quum  vterus  laborat, 
aut  eundem  dierum  numerum  circuitus  non  obferuat, 
&  qux  immoderatius  puvgantur  ,  plufculum  temporis 
purgatio  accelerat:  qux  vero  minus,tardior  eft.  Demii 


ui  laxantur.Atque  hxc  fccminarum  vtero  euenire  vidc 
tur.  Porro  in  confpicuis  pudendi  pnrtibus  aquofi  rami 
ces  innafcuntur,  quum  craiTi  lentique  humores  eo  de- 
cubunt.  Cxterum  vterus  ftrangulatur  plerunque  fteri- 
libus,attame  &  viduis:&  mali  caufa  eft  genitura  mulie- 
bris,aut  quod  me mis  feminnlis  prxcluditur.  Proinde 
hxc  genitura  quum  copia  fua  onerat ,  &  temporis  fpa- 
tio,quem  obtinebat  calorem  exhnlat,propemodum  vc 
nenatam  temperiem  contrahit.Quare  vbi  ad  excretio- 


fnnguis  menftruus  aut  fincevus  emanat,aut  biliofis  pi-  D  ne  motu  cietur,&  ea  fruftratur;retro  remeat  ac  furfum 


tuitofifqse  qiubufdam  humoribus  admifcetur.  Proin- 
dein  fuppreifionibus  poft  alterum  iam  elnpfum  met>- 
fem,podus  toti  corpori  oboritur.quod  renes,ilia,ac  fcc- 
rnora  capiitque  coppimat.  At  vbi  quatuor  menfes  prx- 
tcrierunt,  ea  omnia  augentur,  aluufque  quinetia  intu- 
roefcit,  &  aqux  intercutis  fpecie  prxbet,  &  quinto  fex- 
toque  menfe  magis  malum  inualefcit.  Quod  fi  qux  fup 
preiTafueruntproruperintjomnialeuiora  reddiitur  mi 
tiorique:  fin  minus,fed  cum  alieno  calore  inueteraue- 
rint,fuppurabiit,&  matrix  aliqua  iliorii  partc  in  mucro 
ne  faftigiatur,  atq;  inde  qux  affligebat  quibufda  erum 
punt,atque  vtplurimu  vna  cu  morbo  anima  emittitur. 
Etenim  facultas  ia  antea  debilitata  ,  cumulata  euacua- 
tione,&  prxcipvuxfacilifq,- fenfus  partis  fuppurationc, 
proptt  perferre  nequit.  Hx  cibu  faftidiunt,&  febres  er 
rantes  ac  exigux,  &  infuauis  expirationis  fenfus  obori- 
tur,fuperna  graciliora  fiunt ,  colorcfque  arquatis  iimi- 
les  reddunturjac  vrinx  rubent,&  magis  contenta,quip 
pe  quod  jn  matrice  fuperfluum  erat,  in  veiicaceu  per- 
colatur.  Qux  vero  immoderaLius  expurgantur,iis  pri- 
nnim  ftomachus  exoluitur,  quod  vna  cum  fanguine  ca 
lor  euanefcat,deinde  in  malum  habitii  incidunt,  &  va- 
ria  tum  colore  tum  coiiftentia  excernunt.  Hic  quoque 
quiruberalbiifquediciturfluor,c6iiftit,  quovum  quif- 
que  exuperantem  in  corpore  humorem  indicat,nc  in- 
terdum  varia  ac  biliofa  excernuntur.  Quod  ii  morbus 
longius  progreditur,principio  gmciles  nc  decolores  e- 
uadunt,  dehinc  refrigerato  iam  iecinore  intumefcunt. 
Quin  &  immoderatis  vacuationibus  aqua  intercutem 


repit,ac  vtevus  vna  c5uellitur,&  invifcera  ingruit.Iraq; 
fi  refta  ad  cor  fuo  impetu  fertur,  &  lethales  fuos  va  po- 
res  eo  trafmittit,refrigerat  id,ac  refpirationem  plurib' 
horis  intercipit,&  pulfu  fpoliat,  aut  eu  depraunt:  iin  au 
te  adiecur  aut  ventriculum  aut  lienc  prorepit,16gc  mo 
deratiora  priorib9comitatur  accidctia,pro  partis  prin- 
cipatum  obtinentis  ratione,  ac  enis  cum  corde  vicinia: 
quoniam  ex  iis  qux  c5fenfui  peculiaria  funt,loca  quo- 
que  qux  vterus  impetu  fuo  affecerit,  deprehenduntur: 
fiquide  vifceva  ea  attollunnir  ,  ponderique  premutur, 
ac  homo  xgre  fpiritum  ducit.Sedatur  aurem  hxr,fi  vte 
rus  deorium  dedudtus  in  pviftina  fua  fedc  reuer:itur,& 
murmuvilfquifpia  prxcedit.Quinetia  in  coxas,aut  i!ia, 
jn  podicem  item  ac  veficam  delnbitur,qux  pondere  op 
preftn,  ac  i  muniis  fuis  prxpedita  ,  locum  quem  vterus 
occupnt,  innuunt:  claudxenim  inde  efficiuntur,  aluiif- 
que  fupprimitunatque  ob  huc  nimirum  vteri  inceiTurrt 
vrina  difficulrer  &  guttatim  rcdditur.Eorum  quodque 
lenitur  quii  iarri  ad  propria  loca  vterus  receffit.  Habes 
departibus  genitalibus  tradlationem  fads,iis  quiiiem 
qui  breues  eife  ftudent,  fupcrque  explicatam. 

DE     SVDOR13VS    ET   EXANTHEMATIS,    QJV  AE 

in  cute  efflorefcunt,  cap.xxih. 

C^Eteriim  quia  fupra  de  iis  qux  excernuntur ,  quan- 
tum  res  poftulat  expofuimus,relictus  eft  autem  fer- 
mode  fudore,  operxpretium  fuerit  eius  quoquememi 
niffe,atqne  in  eo  prxfentem  librttm,vtpote  iuftam  ma- 
gnitudine  adeptu,concludere.Itaque  in  nullis  quicor- 
pore  bene  valent,  fudore  vnqua  proriipere  confpicies, 


fuccedit,  qubd  prout  apparet,fimilia  iis  accidat,tam  in  q  fed  fi  modicc  quis  exerceatur  ,  aut  rarefiat,  aut  copia 
familiarium  egeftionum  retctionibus  quam  vacuatio- 
nibus  qux  modum  excediit:etfi  varixiint  comitatium 
fymptomntum  efficictes  caufx.  Pvxterea  lnflammatio, 
fcjrrhus,  eryiipclas,  iftus,  &  abfceiliis ;  non  fecus  quam 
alias  partes ,  vterunfquoque  affligunt,  actantum  inter 
fc  dilfident,quatum  fenfu  &  principalitnte  pars  differt: 
liicquc  doloribus ,  &  digitorum  c5tactu,atque  iis  qux 
mdc  effluunt  dignofcuntur.  Verumenimuero  moln, 
qux  alius  eft  ab  iis  quos  recenfuimus  affe£his,alia  quo 


vim  inferat,vel  anni  tempus  vrgeat ,  vtplurimum  tunc 
fudores  proliciuntur .  Afque  hi  qui  in  fanis  etiamnum 
profluunt,nihil  peregrinu  denunti.lt :  veriim  qui  in  fc- 
bricntibus ,  aut  qualicunque  pavte  corporis  onus  fufti- 
nentibus,  n5nunqua  emanat,  materiximpetum  eo  ver 
gcre  iignificnnt.  Porro  omnis  fudor  bonus  eft  ii  codtio 
prxceditdin  minus,malus  hnbendus.Frigidi  &  glutino 
ii,quique  toto  corpore  non  effunduntur,  nec  turmntim 
&  velut  in  grumum  globati,fed  exiguorum  milii  grano 


quc  ratione  dignofcitur  :  cft  enim  hic  tumor  quidam  H  rum  inftar  erumpunt,nut  morbum  non  leuant,  fed  po- 

carneus,vterum  implens,vtpluvimum  quidem  coniifte  tius  exacevbant:movbi  Iongitudinem,pnrtium  dolores, 

di  inirnim  a  feminc  minimc  prolifico  fumcns,  attamcn  obftructiones,copia,  cruditatc ,  arque  interdum  mortc 

nonnunquam  fua  quoque  natura  vulua  ciufmodi  vitiis  c5not.it:tiam  fvigidi,  cum  acuta  quidem  febre,  mortc, 

implicatur.    Augetur  porvo  perinde  acfi  foctus  inclu-  cum  mitiore  vero,morbilongitUiii.nc  indicaiif.  Adhxc 

derctHr:&  qttod  confuetus  fangui>.  lbi  abfumitur,  nih.il  glutiuoii,  cruditatem,  humcrumque  lentorcm ,  vr  qtil 


me;d.  sive  de  meth.  me  d„.  i  i  b-  i  i.  i-o 

aliqua  corporis  parte  tantum  effluunt,  eam  morbo  vr-  A  ente  gignuntur^o^ucit  ea  falfus  &  mordacis  qtlalita 

geri  nuntiant.  Qiu  ver6  fpccie  rnilium  referunt,mea-  tis  particeps  humor ,  ac  pungunt  fenfumque  vellicnnt 

tuum  anguftiam  ,  facultatifque  expultricis  inertiam  o-  &difcuti  dcfiderant  varios  pruritus  excitantia.  Horum 

ftendunt.  At  qui  morbum  exacuunt  &  exacerbat,  haud  quxdam,quum  lcalpuntur,fanguine  mananrralia  fubcl 

mediocrem  vigentis  humoris  multitudinemnotant.Et  didum  velleuiter  paliidum  humorem  expuunt,  vt  inde 

quemadmodum  qui  fluere  prohibentur,  pluvimum  no  vigentem  fuccum  colligere  liceat:  quonia  illx  falix  pi- 

cere  confuerunt ,  iic  ii  cumulntius  eruperint,  primuin  tuicx.hic  verobihs  flaux,&  primus  ,  acrioris  fanguinis 

vires  exoluunt,  natiuumque  caloiem  digerunt  &  diffi-  potius  nota  effe  videtur.Nonnulla  demum  irl  fcabiofos 

patrdeinde  vbi  creuerunt/yncopen  adeo,  &  refrigera-  affetlus  commigrant ,  &  exulcerationes  exanthematis 

tionem,vt  ex  ipfis  vtique pulfibus  eorum  cuiuis  difcere  fuccedunt:qt;ippe  ingetitiores,qliique  maiorem  prori- 

promptum  eft,inferunt:  ac  tenuiora  quidem  excremen  B  tandi  vim  obti.net,quod  craffior  &  quxdifficilius  mea- 

ta  in  fudores  abfumpta,  ita  cutem  egrediuntur  :  verum  tus  permcat  earum  fit  materu,  pruritus  excitit.  Atque 

craffiora,atque  idcirco  difficile  exitum  inuenietitia,'  i-  hic  de  fudoribus&  exanthematis  fermoni  finis  impo- 

dentur  lbi  in  cute  fubfiftere,&  ita  paulatim  difcuti:  in-  natur.Veriim  quoniam  aufter  iam  fpirat,  &  tempus  eft 

de  enim  prurigines,&  fcabiofi  affe&us :  necnon  multa  tibi  abire,  faxit  Deus  vt  felix  terra  marique  proficifca- 

variaque  exathemata  &  papulx  exoriuntur.  Siquidem  ris,nec  aduerfi  quicquam  contingat,&  Ixtum  nuntium 

aliis,  velutifiab  vrtica  aut  culicibus  effent  demorfi ,  in  referas.  >  os  vero  quoniam  in  iuftam  molem  excreuit 

cute  quxdam  efflorefcunt,qux  modo  permanent,  mo-  liber,  hic  finem  facere  eft  xquii :  atque  vbi  redieris(fi- 

d6  reuertuntur,nc  craflitiem,aut  Copia,aut  expultricis  quidem  diuina  benignitate  fuperftites  erimus)rehqiiu 

facultatis  imbecillitatem  commonftrant.NonnuIIis  ve-  argumc ti  abfolutum,  in  prxmitim  bene  obitx  legatio- 

rorubra?  .ut  pui  purex,vel  etia  nigrxemergilt ,  quales  C  nis,exoptatique  aduentus  perfoluemus.  Quare  in  prx- 

ex  puhcum  cimicumque  morfibus  quotidie  nobis  appa  fentia  alio  ftudium  conuertamus:  haudquaquam  rame 

rent:atque  hx  haudquaquam  prompte  redeunt,  vtpo-  illos  amicos  imitantes,qui  eos  quibufcum  amicitia.  in- 

te  qux  ex  tenuiori  pauciorique  materia  enafcantur.Cx  ierunt,prxfentes  tatittim  obferuant,  &  coram  nihilnort 

teriim  ex  rubns  deteriores  funtpurpurex  ,  &  omnium  prompte  pollicentur.-veriim  fimulatque  continuas  con 

pefTimarinigrxrquippe  qux  mortem  plerunque  denun-  luetudines  neceflitas  quxdam  diremit,ftatim  amicitia; 

tiatit-Quod  fi  fuerintcommixtx,  earum  naturamexa-  fordera  diffimulant  violantque  ,  &  eiusius  atque  hone- 

bundante  humore,  atque  alia  naturaliumfacultatu  co-  ftum  e  memoria  deturbant.  At  nos  perinde  ac  iam  an- 

ftitutione  coniicies.  Aliquibus  &  quales  fudores,/'^*,  tea  tuo  xre  tibi  obftri&i,  reliquu  quoque  polhcitatio-^ 

(&  noftris  fudamma)  inde  nuncupantur,erumpunt,nec  nis  conficiemus. 
quicquammaliportendunt,  fede  materiaad  cutem  ru  D 


ACTVARII    D  E  METHODO    M  E- 

dendi  libcr   I  I. 

Prxfatio.  pertem:fed  &  hunc  prxter  iam  diuulgatum  habere  co- 

tendit  ac  nititur ,  vt  quum  ipfe  amicitiam  medicam- 

VONIA  M,quumfelicibus  auibus  ad  que  facultatemcolat  obferue'tque,hic  noftrx  qua  illum 

eam  ob  quam  mittebaris ,  legationem  c6plec~timur,inuioIatx  amicitixiit  monimentum.Pro- 

nauigaturus  flante  auftro  e  portu  fol-  jnde  quum  tu  fuauiilimus  hobis  amicus  redieris,&nos, 

ueres,  nondum  promiffis  plene  fatiffa-  proutpolliciti  fumus,  reliquum  libri  primo  iam  appo- 
ctum  erat ,  nos  quidem  ab  inccrpto  de-       nimus,  &  illi  promiflum  dxoluere  cupimus  ,  quod  noii 

ftiteramus,quod  eam  tibi  gratiam  repo  minus  ilhus  amor,  vt  quamociflime  poterimus  edatur, 

fitam  vellemus,&  aduentante  iam  vere,tuum  c  peregri  perfuadeat.  Atque  ab  amicitia  fincera  abfit  omnis  inui 

natione  reditum  auidc  expeclaremus.Metuebam  enim  E  dix  liuor,  quum  intelligas  quod  quo  citius  hbrii  tranf- 

(vt  verum  fatear)ne  quem  tibi  defponderam  libellum,  miferimus,ilh  item  aliquid  gratix  referemus.Sed  quod 

ad  vmbilicum  perdu&us,  claculumnobis  elaberetur,&  ego  de  te  qui  prxftantionbus  obtemperas,animo  con- 

fecundus,fiquid  inde  comodi  vtihtatifve  accedere  poi  cipio,id  ipfe  reipfa  prxftas,quin  potius  te  in  primis  me 

iit,eo  perfruereris.Na  quum  amicus  nofter  fingularis,  iioribus  cedere,ac  appvime  virtutem  philofophiamque 

&  pater  fapientifiimus,  quique  rerum  ienfilium  illece-  excolere,  teftari  poflum:  vt  nihil  mihi  metuetidum  fit, 

bris  no  delinitur,  ac  philofophix  dignitatem  ex  ratio-  ne  tu,quem  iam  olim  egregie  perfpeclum  habeo:aIiter 

ne  virtuteque  viuens,tuetur,  quantum  ei  qui  ad  intelle  atque  ego,fentias.  Cxr-erum  hxc  ioco  potiUs  quam  fe- 

c"tu'.lem  ornatum  excurrit,licet  mihi,ter  honorandum  rio,vt  nofti,  huic  locoinferui,  quarei.mi  tempuseftvt 

caput  (intelligis,  ni  fallor,me  de  prxftatiflimo  Iofepho  propofitum  argumentum  aggrediamur.Et  qUpniam  iil 

loqui) .-fflagitaret,vt  ei  libellu  de  viuendi  formula  fpi-  F  fuperiori  libro  de  temperamentis,  & naturalibxis  facul- 

ritui  animali  accommodata,  ederem:  prompte  libete'r-  tatibus,adhxc  de  inftrumentaliu  prxcipuarumque  pai! 

que  parui,  &  quantum  fpoponderam  fatifdedi:fi  nulli  tium  affeftibus  qiiod  congruum  erat  pertradrauimus, 

aliam  ob  caufam,  vel  ob  eam  faltem,vt  nihil  tergiuerfa  necnon  de  pulfibus  ,  &  vrinis  cxterifque  qux  per  ex- 

tus  id  amicitix  concederem.Veriim  quum  in  ea  trafta-  cretiones  reiici  confpiciuntur:reliqtiu  eft  vt  in  prxfen- 

tione,huius  quoque  ad  te  libelli  mentionem  fieri  opor  ti  de  febribus  atque  morbis  qiii  fumma  corporis  cute 

ter?r,ipfeque  vt  defcriberetur  exigeret,haur!quaquam  hxrent,  deinde  qua  ctirahdi  ratione  ac  via  to!lantur,a- 

eadem  iam  facilitate  eiifthuc  coceffi ,  quod  tibiprimu  gamus,  ita  enim  traftationis  nexus  optime  cohxrebit. 

eam  gratiam  veluti  reconderem  & feponerem. Attame  A c  qux  ex  prxdiiTtarum  prxcipuarum  pirtium  inflam- 

id  quidem  illifum  pollicitus ,  me  vbi  reuerfus  effes,&  matione.aut  intemperie  quapiam  fupra  modum  auda, 

librum  integrum&  abfolutuma  nobis  accepiffes ,  illi  G  febres  fuccenduntur,caufa  omnis  in  illas  eft  conferen- 

quoque  exemplar  accommodaturum.   Tribuit  enim  da,  quod  nimirum  adeo  excalfecerint ,  vt  ad  cor  vfque 

nobis  plurimum,nefcio  qua  de  caufa,num  amicitix ne-  calorem  tranfmiferint,  atque  idcirco  febrem  excita- 

ceffitudinique  obtemperans,  an  quod  innobis  aliquid  rint.     Nuncverode  vniuerfalibus  potius  febribus  lo- 

fe  dignum  inuenturu  effe  c5fidat :  cupitque  hunc  quo-  quendum  eft,vt  omnium  caufx  difcriminaque  tibi  in- 

que  hbrum  noftrx  erca  illum  beneuolentix  no  effe  ex-  notefcant. 

b  fff.iii. 


iyi                                    ACTV  ARII  ,72 

de    agnitione    febrivm,^.          capi.  A  Pulfus  in  harum  inuafionibus  no  fcnt  iuntur,vt  in  quo- 

QVuir.  ergo  tuhil  aliud  fit  febris  nifi  ob  ant*ceden  tidianis  parui  ac  iuxquales.Atqui  qux  poft  quartu  exa 

tes  caulas ,  externi  caloris  incrementum  ,  multa  cerbatur,&  quartanx  nuncup;itur,ex  lucco  melacholi- 

variaque  particularium  febnum  genera  oboriuntur.  co  coftituuntur.  In  his  extiema  pnrr.iim  refrisjeratur: 

Altx  enim  diarix,(Grxcis  t^iifMfai  mf  47t/'):alix  continux  deindc  ita  febris  viginti  horas  perdurat.  Vrinx  tetuies 

&  continentes  ,( lllas  Jin^ic,  has  ovto^ovc  Grxci  nomi-  funt  &  albx,qux  poitca  perturbctur,&  pulfus,qualis  in 

nat) monnuUx  intermittentes,&  aliqux  quodin  habi-  diariis.  Cxteriim  febris  vnaquxque,ex  anm  tepore,lo- 

tum  iam  tranfierunt^Vn/V  appellantur.  Et  diarix  qui-  co,adhxc  teperamento,  viuedi  ratione,  xtate,atq;  ilhs 

dcm  ex  folo  fpiritu  plus  f.itis  excalfado  :  continux  ve-  qux  fingulos  humores  augere  folent,difccrnitur:nI  fi- 

rb  ex  putribus  quibufdam  humoribus,vt  hecTicx,qu6d  quis  exhis  comitatibufq;  fymptomatis  eas  rite  coiictr, 

jn  habitum  cordis  febrium  vitium  abierit,committun-  B  exiguu(iiifallor)aut  nihil  quod  ad  exquiiita  djgnotio- 

tur.  Harum  omnium  maxime  moderatx  funt  qux  dia-  ne  pertinet,eum  latebit.  Atque  hxfunt  fimpliciii  mter- 

rix  nominantur,  quippe  qux  e  mediocri  quada  occafio  mittentiu  febriu  notx.  Veriim  ignorare  no  licet,n5nul 

ne  enafcuntur  :  quxdam  enim  ex  ambientis  frigore  aut  las  ipfarum  aut  fibiipfis,aut  aliis  permixtas,  multa  inter 

calore:alix  rurfus  ex  ira  aut  dolore,  aut  cura,  quemad-  mittentiu  febrium  ddcrimina  gignere:nam  qux  tertio 

modum  nonnullxex  cruditate,  vel  lahitudine  ,  vel  alio  quoque  die  accedunt,  duplicatx  ialfam  quanda  quoti- 

quopiam  eiufmodigignuntur.   Vocantur  autem  dia-  dianx  imaginc  prxbet,  qubd  ii  fingulis  diebus  repetat: 

rix  ,  qubd  vno  fere  die  defirant :  funt  tamen  jpfarum  fed  ab  iis  qui  refte  iudicare  nouerut,ex  acceffionti  fpc- 

quxdam  ,  qux  in  quartum  vfque  extetiduntur.  A  tque  cie,&  comitantibus  fymptomatis  arguunturma  qui  re- 

hrc  oriuntur  quum  corpus non eft  impurum.  Qubd  fi  crum  poteft  de  fimplici  tertiana iudiciu  ferre  ,  is  facilc 

cacochymia  quxpiam ,  aut  alta  incendio  apta  materia  C  duplice  quoq;  difcernet.Qux  poft  quartu  reuertuntur, 

latuerit,ea  ceu  ongtnem  ,  diarix  calorem  tiadia  ,  affe-  fi  dup!icatur,duob9  cotinetibus  diebus  redeunt,vnoqi 

flum  in  febrem  qux  ex  putredine  conflatur,  commu-  intermittut:queadmodu  rurfus,fi  fortc  fortuna  quarta 

tabit,iiec  amplius  iam  vt  diaria,  fed  vt  feoiis  ex  putre-  na  increuerit,  triplcxquee  iimplici  euaferit,  quotidia- 

dine  finietur.  Neque  id  miradu  eft,  quando  eti   diariae  naru  nwe  fingulis  djeb9  acceiliones  infert.Veriim  ha- 

nonnullx  inhecTicas,velutpoftei  pluribus  docebimus,  ru  fingu!x,eii  qui  accurate  fimplice  diiudicare  nouit,ii 

delabuntur.    Ac  diarias  febres  facile  difcernes,facilli-  ue  duplices,fiue  triplices  fiat,latcre  no  poterunt.Qubcl 

meque  curabis :  veriim  quas  putredo  gentut ,  nonita  fi  interdum  quintanas,&  fextanas,&  fepttmanas,aliaf- 

promptc,eas  tamen  procedente  oratione  dignofcere  e-  que  eiufmodi,&  prxterea  vagas  nominari  audiueris,ne 

tiam  difces.  Proinde  diarix  complures  caufas  habent  has  quide,ceu  fieri  nequeat,  nullas  effe  arbitrare  :  nam 

euidctes,  frigore  nimirum,  velcalore,aut  dolore,irave  D  quii  quatuor  in  nobis  humores  reperiatur ,  ipforu  quif 

aut  laffitudine ,  atque  id  genus  reliquis  antecedetibus.  que  vbi  immutatus  eft,multas  variafque  fuccortl  corru 

Vrinx  in  his  vtplurimu  n  non  carent  coctionis  indi  -  ptorum  fpecies  generat:  quare  pro  corrupti  quoque  hu 

ciis.   Pullus  celeriter  dilatantur,nec  prxpropere  intro  mons  quouis  dominio,etia  acceiliones  repetunt.  Porro 

mouentur.-differunt  tamen  inter  fe,pro  antecedentium  vagx  &  errates,e  turgeti  quide  materia  nafcuntur,  fed 

caufarum  difcrimine:  quarum  pnncipia  iinon  igncra-  qux  inordinato  atque  alii  nodum  cofefto  alio  accumij 

ueris,  modos  quoque  quibus  alterari  confueueruntin-  lato  cibo  copeicutur  iimul  &increfcunt.Cxtertim  quc- 

iecTa  manu  diiudicare  commode  poteris  :  adhxc  xgri  admodum  duplicatx  fecti  febrium  differetiascoftitue- 

in  tolerando  leuitas  ,  folutionis  in  diariis  celeritatem  bat:ita  &  quum  inter  fe  permifcetur,alia  febrium  gene 

tibi  ob  oculos  proponet.   Cxtertim  febres  quxexpu-  ra  oriuntur:  na  quoticiiana  modbcu  tertiana  modb  cu 

tredine  fiunt,  alixcontinux  &  continentes,re'iqux  in-  E  quartana  mifcetur,  adeo  vt  tres  fiat  inter  fe  cofiftentes 

termittentes  vocantur ,  atque  illarum  quxdam  eudeta  coiugationes,&  vnaquxque  pro  humoris  incorpore  re 

feruant  tenorem,vigorcmquc,(;'7c-reVisf  i^aV/^asix»?  tw-  dundatis  natura, fibi  peculiare  parit  acceflione.  Atque 

piit^  Grxci  nuncupint,)qubd  vna  eademque  iitfebris  hxc  ad  febres  interpolates  fpediat.  Sed  alia  prxtereaeft: 

vis,alix  i-ztuiiMZ<A)U)i  dicuntur  ,  vtpote  qux  vna  cum  fe-  cotinuarum  &  interpolatium  c5plicatio:  nl  n5nullx  cx 

bris  robore  vfque  ad  folutionem  progrediantur  :  non-  iis  qux  connuis  acceffionib9vrgct,aut  quotidie,quado 

nullx  <z$ytxyA5iM  nominatur,  quarum  vfquedum  de-  videlicet  pitmta  in  venis  corrupta  c5putruit,  autpoft 

finunt  vigor  paulatim  fe  remittit.   Porro  continentes  tertium,quum  venx  biliofohumore  abundat,aut  quar 

(Grxci,  vt  dixi  on eo^ac)  peculiari  nomine  appellamus,  to  quoq;  die,  quii  atrabilaris  humor  in  venis  infeftat, 

qux  ex  fanguinis  nimio  feruore  accenduntur.   Conti-  cu  pt  xditftis  intermittetib9  cbplicatx,  alias  febriu  dif- 

nuas  verb,Grxcis  rovj^Scnominatas,  eas  potius  dicim9  p  ferctias  coftituunt:  na  modb  qux  quotidiana  acceiTio- 

quas  humorum  variorum  putredo  committit.Ex  inter-  ne  cotinua  eft,cum  quotidiana  intermittcte,  alias  quu 

mittentibus  autem  alix  quotidie ,  quxdam  tertio  ,  alix  ea  qux  poft  tertium  interpellat,  qua  etia  femitertiana> 

quarto  quoque  die  reuertuntur,vt  &  nonnullx  tardius  (GrxciMAMTtyTztjcy^priuatim  appellat:&  demum  cumea 

quinto  aut  feptimo  redire  ferutunfunt  quoque  qux  in-  qua'  quarto  die  intermittitjimplicatur.Sic  &  cu  ea  qux 

ordinatis  acceilionibus  repetant,quas  illi  ^iayn'7Bt4,(nos  poft  tertium  exacerbatur  cotinua,  interdu  quotidiana, 

vagas  atque  erroneas  nominare  folemus.)Quxfingulis  aliquando  tertiana,  nonunqua  quartana  &intermitte- 

diebus  acccdunt,  quotidianx  appellantur ,  atque  ex"pi-  tes  comifcetur:eode  modo  &  cotinua,qux  quarto  quo- 

tuita  qux  extra  venas  putruit.coflantur.  In  iis  vrina  cir  que  dic  acceiliones  obtinet,cum  tribus  his  mtermitte- 

cainitia  cruda  eft,fubcadida  aut  perturbata:  pulfufque  tibus  permifcetur.-quiru  fi  fingulares  fimpliccfq;  agno 

contraftionis  velocitate,materiam  qux  fuccenditur  in  ueris  ,  in  cbplicatis  quoq;  difcerne  nis  haudquaqua  ab- 

dicat.Horror  crgo  eas  primtim  prehedit,  pullufquc  in-  ^  errabis. ^ed  quia  iterdu  ttstvmiii,  &  HT7aA»c,ac  A«7ite*V  au 

jequalitas  ac  tenuitasrdeinde  fuccenditur  febris,&  de-  dire  cotinget,  haru  etia  caufas  &  difcrimina  cognofci- 

cem  &  odlo  horis,aut  paulo  plus  miniifve  per  accelTio-  to.  ksluovc (qua  noftri  ardente  vocat)e  bile  nimis  efferue 

nem  occupat,  nec  vllo  plcrunque  cum  iudicio  fenfibili  fcente  eft,  quando  &  e  fanguine  feruido  originem  tra- 

defiftit.Quarum  autem  acceffio  tertio  quoque  die  acce  hit,ac  vehementiffimo  calore  vrget,&  omnium  facilli- 

dit,cx  ex  flaua  bile,qux  &  ipfa  extra  venas  vagatur,co-  me  ad  id  quod  res  tulerit  propcndet,  qubd  tantu  ardo- 

fiftunt.  Hx  quum  rigore  vtplurimum  inuadunt,dehinc  rem  natura  non  ferat:  nam  aut  iudiciis  caufas  moleftas 

febris  vfque  ad  horas  fere  duodecim  extenditur,  licet  abigit,nut  in  tanto  alieni  caloris  impetu  natura  defati- 

nonnunquam  plus  minufve  perduret ,  pro  humoris  vi-  {cit:*7na.'ho>  verb  funt  dicTx,qubd  nW^f  etAioL»m,{\\oc  eft 

delicct  craffitic  ac  copia,&  viriumxgri  robore,  cutifq;  bladc  mitcquc  tepefaciut):  nonenim  febrem  veheme- 

pcrfpiratu  facili.Nullx  hicin  vrinis  cocTiones  fub  initia  tem  accendunt :  habent  quidem  horrorem  euidenrem, 

apparct,&  colore  flaux  rufxve  viftltur ,  funtque  illx ca  fed  febris  fuccedens  horrori  proportiqne  haudqua- 

lidiorcs,  qux liberaliori  tincTura  inficiuntur.  Quxda  ea  quam  refpondct:  interdum  vterque  fimul ,  &  calor 

rum  fudorc  dciiftunt,alix  bihsflaux  vomitu,ac  eius  per  &  horror  perfentitur.  Fngidi&  Ienti  fucci  modi- 

aluu  egcftione,&fanguine  cnaic  erumpente  definunt.  ce  putres ,  hunc  morbum  faciunt.  Dcniquc  Mtwcm^» 


*7S 


M  E  D.    S  I  V  E  D  E   M  E  T  H.    M  E  D.  >'\  I  B,  I  I, 


fatis  magno  horrore  inuadit,  verum  euides  calor  ein5  A  &  fomni  nontmqnam  moJerr.n,  qui  atttea  deerat,  quu 


fijcceditjVelut  ex  ipfo  quoq;  nominepatere  poteft  :  ni 
Aef7iTO)-»/5oV,(hoc  eft  igne,quod  eft  calore  deficit):naop 
pido  quam  frigidus  fuccusiiimacute  innatas,in  accef- 
lionum  figniricationibus  ab  excretrice  facultate  pro- 
pellitur:quare  horrorcomitatur,veriim  calornuilus  ac 
cedit,  quod  ne  putredo  quidem  ei  fucco ,  qui  f-.tis  xgre 
corrumpi  fua  natura  poteft,aducnerit.  Atque  hxc  fuat 
febrium  quxintermittunt,  &  quxfecus,  genera.  Su- 
pereft  etiamnum  aliud  febris  genus,quod  f'w«^omi 

n.mtiomnium  deterrimum,  quodque  propemodum  cu  B  mur,quoiis  qux  cuique  peculiaria  funt,  &  qux potilli- 


accellerunt,xgrum  a  languoris  jmpetu  leu.-.runt.C  a.te- 
riim  non  omnja  omnibusfunt  familiaria,  fed  pro  xgri- 
tudinis  lpecie,&  xgri  habitu,anni  item  tempeftate,c6- 
fuetudine,ac  xtate,oboriuntur:  naaliqmbus  vnum  aut 
duo,  aliisplura  quoque, fed  omni.i  conuenienter  acci- 
dunt3iis  quidem  quibus  tuta  falus  promittitur.  Qua- 
propterne  quemadmodum  qui  in  tcnebris  degunt,te- 
mere  hxc  prorerre  videamur,  age  diftinftionis  lumine 


orationem  dirigamus , 


;c  llgillatim  dc  iudiciis  loqua- 


rationem  refpuit.  Vocantautem  fc*-niwic,qu6d  ex  inha- 
bitnm  cordis  recipiantur:  nam  quum  affedho  (ita  nunc 
tfgSunv  interpretov)quxdam  afficietis  quum  affe&ofit 
fanuliaritas  ac  confuetudo  ,  qux  haud  difficulter  com- 
mutari  poteft  :&habitus  ,quod  eft«'£ic  , fit conftans & 
qux  xgre  elui  poteft  affedtio:  no  iniuria  febres  qux  cor 
afficiunt,  eiuscalorem  per  affedt ionem  immutalfe  di- 
centunqux  vero  effecerunt  vt  calorem  in  habitum  ad- 
mitteretjfxTtwi1  peritioribus  appellabuntur.  Cignun 


mu  infequitur  affedrio ,  cognitis,ita  de  coplicatis  quo- 
que  fententiam  feras,faciliique  tota  tibi  iudicii  tradta- 
tio  euadat.Igitur  qux  vomitu  aut  foluta  aluo~iudicatur, 
primum  indicant  materiamqux  febnni  fecit  ad  ipfas 
viquevenasnonpertigiife:fedin  aluo  acinteftinis  pu- 
trem  accenfamque  ftibfiftere,&  inde  vfque  ad  cor  alie 
num  calorem  tranfmittere,  qui  temporis  fpatio  fubli- 
miorapetens,&  homini  negocium  faceffat,  &  naturalis 
vitalifquc  caloris  facultatem  fuoimperio  turbet.Dein- 


turhx  diquando  quod  diariis  luccedant,vbi  nimirum  q  de  hic  onera,punc"tio:ies,&  vrinx  magis  alteratur.Ve- 


vehcmentiovi  ira  exarfimus ,  vel  mocrore  curaque  higi 
intabefcimus:  eas  fiquis  principiis  obftet,  curarefacil- 
limumeft.  Veriim  qux  ob  partium  prxcipuarum  in- 
flammationes ,  &  fcirrhos,&  tabem  ,  ac  rehqua  magni 
momenti  vitia  committuntur,omnium  funtlongc  pef- 
fimx,  quod  natura  duobus  grauiffimis  malis  reludfari, 
propulfarcque  nequeat.  Nafcuntur  quoque  haud  fegni 
us  ex  inueteratis  malignifque  febnbus ,  quum  cor  iam 
ob  prxeunte  facultatis  exolutionem  vitiutn  excipit/n 


riim  limulatque  qux  in  nobis  eft  feruatrix  facultas  fe  e- 
ma.ncipauerit,fuique  iui  is  fuerit,&  incofta  coxerit,at- 
que  excociis  iam  conuenietia  fibi  fumpferit,  quicquid 
fuperfluum  inutileque  fuerit  deorfum  furfumque  pro 
viciuia  ac  materix  momcnto  &  propenfione;ceu  exper 
recla  protriuIit.Nam  ii  antea  coctionis  nullx  extiterint 
notx,vires  xgri  potius  non  prxpollere,  nec  eas  materii 
tufgente  fuperarepoffe  exiftimabitunquod  quia  quafi 
defatieatos  efle  fignilicet,15ge  peffimum  habetur  ,  nifi 


terhas  deterioris  funt  notxquas  ix.ityxv;  tk  /xct^cfxsp^  D  mordens  quxpia  qmlitas  ante  opportunam  codtionem 


nominant  Grxci,  in  quibus  vitalis  vis  emarcuit  conta 
buitque,  a  quibus  xgri  vt  euadant  fieri  non  poffe  puta- 
tur.  Itaque  in  omnibus  hedicis  febribus  calor  in  roto 
corpore  fuccenfus  eft ,  veriim  etfi  nunqua  intermittat, 
eumtamenfere  xgerminime  fentit.At  vero  vbi  cibum 
aftumpfit,  aut  excitatus  alicui  ftudio  obnixius  incubit, 
fe  calidiorem  fieri  animaduertit:  quod  quum  nonnihil 
difficilius  fuftinuerit,denuo  in  priftinum  ftatum  redit. 
Pulfus  iisparuifemperfunt  &  defi,  atque  vtplurimum 


irvitans,ab inteftantibus  humoribus  vindicare  nitatur. 
Sed  an  fic  iudicadus  fit  prxnofces,fi  affligctes  humores 
ibi  migis  vigere  morbigenus  denuntiabit :  &  fi  facilc 
vomit,aut  aluus  xgro  propce  foluitur,neq;  alioru  iudi- 
cioru  notx.  quas  poftea  docebimus,adfunt.Porro  pri- 
uatim  pervomitu  iu  'iciu  expe&atur,quu  vifcera  velu- 
ti  coue!li,&  inferius  labrum  moueri,  ac  vcrtigine  con  i 
pi.&  tenebricofa  quxda  oculis  obuo!itare.&  fliua  pallt 
d  ique  ac  varia  cerni  vidctur:  hxcenim  atque  eiufinodi 


duri.  Vrinas  reddut  quales  in  hedticis  enumerauimus,  £  alia,fi  antea  apparuerint,iudiciu  per  vomitu  portediit: 
proportione  generi  morbj  exceffuique  refpondentes.       fic  per  aluu,  onera  vetns  inteftinoriimq;  murmur.i,  ife 

&  pundHones  inteftma  permeantes  nuntiat  iudicandfi 


Quod  fi  malum  progreditur,oculi  cauatur,collabuntur 
tepora,fros  mirum  in  modum  aret.palpebrx  tardc  at- 
tol!unmr,oculi  fordibus  opp!entur,&  tabe  defluxioni- 
bufque  tentantur  :  &  tandem  in  ipfo  hominum  ccctu, 
aut  aliis  quibufdam  vitxmuniis  no  iecus  qium  qui  a- 
nimo  linquunt,emoriuntur  .  Porro  illud  quoque  omni 
um  poftremum  ignorari  haud  decet.quod  iis  qui  hedti 
cafebre  corripiuntur.varie  interdumex  quasputr-do 
facit,  imphcarur.  Veriim  figna  cuiufque  febriu  fpecies 
dirimunt :  qux  quu  ia  antea  fint  explicata,fruftra  nunc 
iteru  huic  fermoni  infererentur  ,  vtique  quod  breuitas 
qua  inhac  traftatione  feftamur,  hoc  no  fuadeat.  Qua- 
re  fermonem  defebribus  haclenus  fatis  fit  produxifle: 
reftat  vt  qux  neceffaria  fupereffe  videntur ,  quantum 
compendium  exigit,anne£tamus.Et  quomam  complu- 
res  morbi  iudiciis  finiuntur,cofequens  erit,  vt  poftqul 
affeiftus  qui  alicuius  momenti  funt,  &  febres  recenfui- 
mus,de  iudiciis  qux  tuta  funt,  &  quxnon,  deque  in  iis 
iudicantium  dierum  potentia  ,  dilferamus, 

DEIVDICIORVM     AGNITIONE,  CAP.  II. 

ITaque  quum  iudicium,  qua  itf/oiv  vocant,  nihil  aliud 
fit  nifi  expellentis  facultatis  ,  quo  infeftantia  explo- 
dat,  excitatio,  iudicia  qux  prxcedenti  coitioni  fucce- 
dunt,  in  indicibiifque  diebus  eueniunt,moleftiarum  re 
miffionem  iis  qui  iudicantur  adferunt:  qux  vero  fecus, 
recidiua,aut  difficiliorem  tolerantia,vel  morbi  logitu- 
dinem,ve!,quod  omnium  deterrimum  eft,mortem  in- 
ferut.Iudicantur  ergo  xgri  aut  vomitu,vel  alui  egeftio 


Sanguinis  vero  profluuii  iudicia  cornpiunt  primtim, 
quum  ciufmodi  humor  vigerc  cofpicitur,idque  ex  an- 
ni  tepore,&  viuendi  ra  tionc,aJ hxc  xtate,c5fuetiu! ine, 
&  demii  exxgri  pulfibus,vrinaque  coieftamus.At  q;iu 
per  nares  fluxurus  eft,  vifcera  conuelIi,velut  in  vomitu 
dixiinus,viJentur,&  fplendores  oculis  obuerfantur.rt 
fi  dextru  vifcus  artollitur,  nare  dextra  poti'  fanguis  f!u 
et:fin  finiftrum,!eua.  Per  hxmorrhoidas  autc  fanguis 
erumpet,fi  renes  podus  fentiunt,ipfaque  venarum  ora 
inflamatione  tentatur,&  quafi  titillnta  mordentur:  ma 
xime fi  iis  xger  alluetus  eft,nec  alia  figna  prxcedunt.ac 
materia  turget.  Veriim  inmenftruis  purgationibus,tu 
ex  fimilibus,tum  ex  ipfo  dierum  ciicuitu,quid  exped>a 
dum  fit.dignofces.^unt  autem  iis  fubrubrx&  rubrx, ar 
veluti  cruentxfere  vrinx.quod  fanguis  eo  confluat,ac 
moderatc  fuo  colore  inficht.  Sudores  vero  fuccedunt, 
quum  qux  ex  tertia  coftione  fuperfunt,  abundant  exu- 
perantque  :  quare  &  in  vrinis  hic  antea  c5ferta  codf.iq; 
fedimenta,qux  fublimius  ferantur,  apparent:  &  vndo- 
fus  eft  pulfus,  ac  fi  manum  in  finum  immiferis  ,  infpe- 
xerifque,  vaporofus  quida  fenfus  occurret,  quod  vidc- 
licetid  quod  tcnuius  eft  prius  diffletur.  Vultum  bo- 
nus  color  decorat,idque  potius  fi  fanguis  per  narespro 
fluxurus  eft:  deinde  &  in  iinficiis  qux  fiiitper  fudores. 
Si  tamen  ferofus  in  venis  humor  exceiTerit  ac  putrue- 
rir,febvc'mque  inde  excitarit,craffx  &  turbatx  vtpluri- 
mum  funt  vrinx:fed  quum  iam  ad  iudicium  impetu  fei» 


nibus,aut  vrinis,vel  tinearii  deie£tionib9,aut  fudorib'',  H  tur  natura,  tenues  &  copiofxferuntur,  attamen  lon^c 


aut  fanguinis  eruptionibus  e  naribus,aluo,  hxmorrhoi 
dibus,  queadmodum  etia  ex  vtero,  velut  forminis  vfu- 
uenit.  Adhxc  in  n5nullis  &  abfceffus  fub  ipfis  auribiK, 
(■ropfiTTj^  appellant,)cVrehqui  humorum  decubitus,iu 
dic  ii  vim  obti,nuerunt:  fpura  item  quxtuili  redduntur, 


fupra  eius  quod  bibitur  menfuram  :  atque  boc  iudiciij 
per  vrinas  vocatur.  At  quum  crurlus  eft  htnnor  &  anni 
tcpus  obftat ,  ac  propellcns  facultas  id  quod  fuperfluil 
eft  protrudit,fi  affligens  humorad  caput  conuert  - 
tur  &  foras  erumpit,  fub  aunbus  abfceflus  cnafcuntur, 

fif.hii. 


'7f 


ACTVARII 


176 


^uos-mpuTtJkf  vocari diximus:quin  &  eryfipelata,atq;  A 
in  collo  extuberationes-,  e  biliolis  ahifve  corruptis  fuc- 
cis  generantunfin  humor  deorfum  delabitur,  fiunt  qui 
vocatur  decubitiis,(Grxcia^cw'f<//ct.7n  dicunt):quod  fi 
noxiushumor  intro  conuertitur,abfceiTits,quos  «'wsni- 
f/ULiu  vocant,oriuntur:qui  faneomnes  aliorurfus  vtco 
coquatur  excernaturq;,opus  habent  iudicio. Atque  qui 
foras  prodeut  meliores  fut ,  faciliufque  iis  fubuenitur: 
atqtiiintro  recurrunt  ,peiores  quum  fint,  maioridili 
gentia  &fortuna  profpera  indigent .  Nam  nifi  inferne 
pervrinas  attt  aluum  decedetes,aut,vt  in  thorace  qux-  g 
ritur,tuffi  edudti,  difrumpnntur,  funt  quidem  tempore 
fecundi,attnmen  prioribus  affedtibus  nonunquam  de- 
teriores  cefentur.Fit  autc  in  his  quoque  iudiciu,quum 
rumpuntur,&fputafacileeducuntur.  Quin  &  fomniin 
phrenitide  fimilibufque  morbis,interdum  accedentes, 
fatis  fuerunt ,  vt  non  leue  effe  iudicium  exiftimaretur. 
Proindein  vnoquoque  morbo  diljgenter  fpedrandum 
eft,quis  humor  eum  faciat,  &  qub  vergat,  ck  quod  cui- 
oue  iudicinm  iit  accommodatjus,  atque  ita  demum  de 
ludiciis  coniedluram  facere:alii  enim  fttdoribus,aIiial-  C 
uo  moliendxfunt  aptiores:alii  fanguinis  proflluuiis  c/l 
piuntur,  pro  xtatis,anni,temporis,&  vidtus.cofuetudi- 
nis  item,  &  cxterorum  qux  antc  propofuimus  ratione. 
Qubd  fi  humores  fuerint  coplicati ,  &  huc  illucque  fuo 
jmpeturuant,  non  eftaratione  alienum  vtvaria  quo- 
que  iudicia  fiat.-qux  pro  ingenii  tui  fagacitate,ex  mor- 
bi  fpecie  motuque  conied~tans,  citra  difficultatem  affe- 
queris.Quocirca  in  omnibus  iis  qui  iudicaiidi  funt,tria 
jjarc  antea  funt  examinanda,xgri  vires,  turgentium  hu 
rnorum  cocodtio,&  an  ea  qux  in  iudiciis  exiftunt,qua-  D 
titati  qualitatique  humorum,qui  vigere  videntur,pro- 
portione  refpondeant:  nam  quum  vires  defeflxfunt, 
omnia  peiora  funt  reputada:  deinde  fi  iudicia  apparen 
tia  codKo  non  prxceftit,impotentiam,ob  quam  nattira 
euincere  nequtt,aut  humorum  copiam  adeffe,&  ob  id, 
atque  eius  generis  alia  malig  ius  efie  morbus  cenfetur. 
Vnde  aut  dolores,aut  animi  deliquium,vel  fenfus  pi  i- 
uatio,  aut  delirium,  vel  eorundem  recidiua,  &  infum- 
manihil  non  deterrimum  coniedrura  eft  expedHdum. 
Sed  &  hoc  pefiimum  eft,fi  alia  aliorum  loco,&  quanti-  E 
tate  minora  feruntur  :  nam  hxc  &  id  genus  alia  funt  no 
tx  deterioris.Itaque  ad  xgrum  ingredienti,  priufquam 
alia  aut  ipfum  tagas,eius  forma  tibi  decubitufque  cofi- 
deradus  eft,  ndhxc  refpirandi  facilitas,&  an  ftertat,vel 
anxiusfit,aut  deliret,aut  aliud  pro  alio  refpondeat,  vel 
tulfiat,  nihilque  effatu  dignu  reiiciat,  vel  aliud  aliquid 
adfit,obferuadum,antequa  vel  eum  vel  reliquos  inter- 
rogaueris.  Dehinc  percotadum  eft  quidlaboret ,  eaque 
omnia  cum  illis  quxtupriufquam  ipfe  narraret,colle-  p 
geras,conferre  oportet.  Pofthxc  contredranti  pulfum 
vitale  robur,  &  num  ipfe  cu  iis  qux  narratur  apparent- 
que  cofentiat,explorandum.Prxterea  fi  vrinx,aut  ex- 
cretiones,  aut  fputa  adfunt,  ea  infpicere  quoque  decet: 
atque  eorum  codtione,aut  cruditatem,  aliamve  quapia 
confiftentiam  vel  malignitatem  fped*rantem,de  dieru 
qui  ab  initio  accubitus  elapfi  funt,numero  fcifcitari,  & 
an  aliqua  extiterint  iudicia  quxrere:  atque  ita  demum 
omnia  fimul  comparantem?vidtus  rationem  prxfcribe- 
ve,&reliqua  quxad  dignotionem  morbique  prxnotio- 
nem  fpeftantipronuntiare  oportet.  Nam  fi  hac  ratione  q 
ac  via  incefferis,  parum  aut  nihtl  a  verb  &  fecuro  aber- 
rabis.  Venim  qub  certius  euidetiufque  obuios  morbos 
djgnofcas,figna  quxmalumbonumve  promittant,  eo- 
rumque  difcrimina,quibus  inter  fe  maiorisminorifque 
ratione  diffident,annedrnm.  Sic  enim  diftin&a  tradia- 
ftatione  ,  omnia  facilia  &  procliuia  effe  videbuntur. 

s  1  c  n  1  s,  CAP.III. 


D  E 


DEcubitus  igitur  omntu  optimus  eft  ,  aut  in  dextra, 
aut  finjftra:alii,niilexconfuetudine  familiares  fue 
rintjftint  deteriorcsniam  fupinum  cubare,  imbecillita-  ]J 
tcmporius,&  pronum.dolorem  in  vcntre  &  inteftinis, 
aut  delirium  notare  putandum  eft.  iVembrorum  verb 
iad"tatio,&  anxietas,nifi  iudicium  expcd>ctur,funt  prio- 
ribus  peiora.Dclabi  ad  pedes.cofque  citra  multum  calo 
icm  ftragulis  edudros  proferre,  detenus  eft  :  nam  xgri 


imbccillitatem,vitiumque  exolutionem  connotat.Ad- 
hxc  &eaquxiil  vultu  apparent  infpedtanda  funt.Natn 
6culicaui,tempora  collapfa,nafus  acutus,frons  pcrqui 
arida,  non  reftc  audire  aut  cernere,  aurium  fibraecon- 
tradtx  ,  fi  oculi  inuitb  illacrym<»nt ,  hngtta  a:grc  volui- 
tur  &  titubat,  fi  mente  eft  alienata  ,  fi  fopor  aur  vigilia 
affligit ,  fi  oculicruenti  fui1t&  inft-.biles  ac  palpitant, 
aut  ecde  loco  immobiles  cofiftunt,  &  fi  coniuentes  pal 
pebras  no  omnino  comittunt,fed  nlba  npuarent,neque 
id  ob  copiofiore  aluifluxum  c5tigit,figemunt,quu  ta- 
men  nullus  dolor  confpjctius  fit,&  fi  acutius  &  cum  cli 
gore  loquuntur,&fuperciIium  conuulfum  eft  aut  laxu, 
&  fi  hianti  ore  dormtunt,  &  dentibus  ftrident,  &  prx- 
cordia  in  tumorem  fublata  &  dura,  qux  digitorum  co- 
treftationem  non  facilc  ferant,habent,.Iixc  enim  &  e- 
ittfmodi  alia  xgrotantibus  peffima  promittunt:potifli- 
mum  fi  talia,eo  qubd  iudicium  expedl:etur,aut  ob  pro- 
ximum  quempiam  commiffum  errorem,qui  interdum 
omntum  eiufmodi  prauorum  fignorum  malitiam  ele- 
ttat,niii  fueritmaximus,haudquaquam  extiterint.  Cx- 
terum  hxc  quanuis  fint  mala,intcr  fe  tamen  malignita 
te  dnrcrepant:xquum  enim  eft,  vtvnum  peffimu  mul- 
tis  minus  malis  plus  poflit ,  atque  vnttm  aut  duo  bona, 
multorum  malorum  vim  infringant.Nouifti  aute  pro- 
be,quxnam  malorum  collatione  prauafint  habenda,n£ 
fomnus  moderatus,decubitus  affuetus,pulfus  modera- 
ttiSiaut  qui  ad  eu  proximus  accedit,  neque  vlla  inxqua 
litatem,aut  durttiem,aut  interceptioncm.aliudve  quip 
piam  mali  habet ,  &  fiquid  a  pluribus  bonis  euincitur: 
vrinx  ite  cum  cbcoftionis  notts,&  egeftio  fimilis,fpiri 
tufque  facilitas  prxcipuc  in  affedlibus  thoracis ,  &  qua» 
ad  cerebrum  pertinent,  haud  perperam  emota  :  hxc  & 
huiufmodi  multu  in  xgris  viribus  pollere  folent.  Qua- 
re  quum  antecedit  coftio  ,&  xger  facilc  morbi  impetu 
fuftinct,ac  derepente  horror  ingruit ,  &  febris  ingens, 
&deltrium  nonnunqua,ac  animideliquium  iadtatioq;, 
&  xger  variis  modis  grauiter  fert  morbum,non  eft  ma 
gnopcre  metuendum:  non  enim  ea  tam  funt  malignita 
tis  indicia  ,  quam  morbi  paulo  pbft  iudicii  aduenturi. 
qttippequbd  facultasinfeftantes  humores  peffumde- 
dit,iifque  conuenientem  coftionem  admolita  eft,quic 
quid  inutile  eft  fccernit  ac  fegregat.  Quocit ca  fudore, 
&  fanguinis  profluuio,vomitu.&  alui  euacuatione,atq; 
eiufmodi  aliis,natura  116  ita  multo  pbft  xgro  fanitatem 
rcftituet.  Atque  hxcin  perfectis  iudiciis  accidunt,qux 
&  in  indicibus  antea  fignificantur :  nam  fiquid  ipfa  in 
prxdiftis  iudiciis  magni  mometi  eft  fa<3:ura,id  artte  iu- 
dicii  die  in  indice  prius  quaii  prxkidens,nuntiat:  quare 
aut  exigui  fudores,aut  fanguinis  e  nare  ftillx,  aut  paru 
coftifputi  educitur,atque  aut  pufillum,aut  maiusquip 
piam  ante  apparet :  &  nifi  forte  qubd  materia  turge- 
at,autxgrivires  validx  fint,prxeuntes  fignificationes 
jndicium  anteuertat,  non  altter  quim  in  aliis  per  con- 
traria  pedetentim  id  quod  noxium  eft,crebris  iudicio- 
rumcircuitibuscoquiturexpelliturque.  Atquibus  na- 
tura  ad  affligetium  expulfionem  non  excitatu.  ,multa- 
que  eft  graunntium  humorum  cruditas,&  vitale  robur 
laguet,  quid  nifi  peffima  opperiri  oportet?  Complures 
nanque  praux  notx  comitantur,  &  fiquid  forte  in  e» 
morbi  conftitutione  excernitur,  maior  retinentis  facul 
tatisimbecillitas  ac  impotentia  fequitur,  &quxficex- 
pellutur,perqua  cruda  prauique  cofpiciuntur.  Quocif 
ca  quum  quxfint  codtionis  &qux  cruditatis  fignatibi 
fint  perfpedta,  &  quomodo  facultas  noftra  naturalis  co 
gnofcatur ,  adhxc  qux  fint  praux  ,  &  qux  minus  notx: 
op9eft  vt  figillatim  ea  expedcs,  itadeeuetu  pronuties. 
Atque  in  ventriculo,  aluo,&  qux  illi  adhxret  inteftinis 
laborantibus,primum  qux  vomitu  expelluntur,  &  qux 
ventre  fecedunt ,  funt  fpedanda  ,  deinde  &  aliundefi- 
gna  corradenda.  In  thoracis  &  pulmonis  vitiis  refpi- 
rationem,&  quxfputo  educuntur.eorumque  codtioncs 
infpicere  oportet :  poft  hxc,  ex  aliis  quoque  coniedturi 
facere.Sic  quxcerebrumtentant.confentientes  partes, 
fomni  &  vigilia,fi  modum  excefi*erint,fenfus  itemdif- 
ficultas,ifque  abolitus,  &  fiqttid  eft  aliud  qttod  eius  af- 
fedhim  prodat,  denuntta/tt.  Eoritm  porroqunn  venis 


i77  MED.  SIVEDEME 

vigent  humores,ex  vrinis  primx  accerfuntur  notx.Na  A 
fiprimum  ex  familianbus&  propriis  cuiufque  patien- 
tis  loci  indiciis  ludicium  feceris,  atque  ita  ad  cofenfus 
cum  reliquis  partibus  ncceileris.-fed  ante  omnia  vitalis 
tenoris  modos,perinde  acfi  omnis  affedlus  inde  perfi- 
ciatur,inde'que  fpes  aut  defperatio  fumatur ,  tanquam 
a  iudice  quopiam  qui  de  vitali  robore,ceu  vincente  aut 
vi£to,fentetiam  ferat,fpe<ftaueris  rparum  ailt  nihil  eo- 
rum  qux  ad  vrgentium  affedionum,  quem  finem  exi- 
ttimque  fint  habiturx  ,  prxnotionem  dignotjonemve 
attinet,te  prxteribit.  Proinde  quoniam  tra&ationem  B 
de  iudiciis  fequiturde  diebus  iudicaroriis,  age  etia  de 
iis  breuibus,quod  neceiTariueft,agamus:  quo  ne  in  hac 
quidem  parte  inftitutum  claudicet. 

DE     DIERVM  -  IVDICAIORIORVM  DIGNO- 

tione,  c  A  p.  1 1 1  i. 

QVod  igitur  certis  ftatifque  quibufdam  diebus,  iudi 
cia,neque  iifdem  omnia  fieri  foleat:  deinde  quod 
noji  xquis  omnes  dies  iudicatorii  vinbuspolleant,  ne- 
mini  non,quod  ita  fenfus  quotidic  doceat ,  eft  perfpi- 
cuumtverum  quibus  de  caufis  ita  fiat,  nunc  explicabi-  C 
mus,iis  maxime  rationibusindudli,  qux  de  mutuiscor 
porum  cxleftium  cum  noftris  couenientiis,  ac  confenfi 
busferutur,qu6dque  naturalibus  fuis  perpetuifque  la- 
tionibus,ac  fuisinterfemutuo  configur.itionibus,  atq; 
iis  quxcuiquefunt  peculiaria,  plurimum  aerem  hunc 
terram  ambientem,&  corpora  eum  incolentia  afficiat, 
ac  altereut,iuxta  eas  rationes ,  quibus  a  primordio  re- 
rum  opifexratio  hxc  cocinnauit .  Aliudenim  alio  ma- 
gis,ac  variis  mutationibus  alterare  folet :  omtiia  tame, 
quum  diuinx  fint  prouidentix  inftrumenta,pro  fua  fi-  D 
bi  infitafacultate  alterant  atque  euariant ,  &iuxtara- 
tior.es  quas  iis  femel  largitus  eftDeus,ciicta  noftra  cor- 
pora  contemperant  commutantque.  Cxterum  fuas  in 
nos  a<fHones,qux  quidem  fenfibus  patent ,  euidentio- 
res  fol&  luna  exercent.  Siquidem  fol  anni  tempora, 
quxque  in  iis  occurrunt  omnia  effingit.nunc  enim  fri- 
goris  fit  caufa,&  noftra  corpora  condenfat :  quare  im- 
bres,&  njuem,&  reliqua  quxin  aere  gignuntur,coge- 
re  videtur:atque  idcirco  in  animalibus  &  plantis  natu- 
ralis  prolificufque  calor  interna  petit,  quo  ofcula  clau-  E 
dantur,&  internifucci  conficiatur.ac  paulopoft  adnu- 
tricationem  idoneos  reddat.  Modo  ad  nos  reuertens, 
coactum  in  aere  gelu  diffimdit,&  meatus  antea  frigore 
obftipatosreferans,  platarum  germina  pullulare  facit, 
atque  ad  fe  concretum  humorem,qui  antea  ob  viuifici 
caloris  in  intima  receffum,  germinatione  impediebat, 
attrahit.  Quin  &  noftrum  omnem  in  imo  fibi  familiari 
cognatoque  delitefcetem  loco  calorem ,  ad  cutem  pro- 
licit:atque  ob  eiufmodieius  impetum ,  ex  infidente  e- 
tiamnum  materia,multavariaque  circa  totius  corporis  F 
fummamcutem  iam  efflorefcunt.quippe  exanthemata 
papula;que,ac  fudamina,atque  adeo  fudores  foliti  eru- 
punt.Vbi  vero folis xftus  iam  vehementius  vrget,fucci 
noftri  prx  feruore  bulliunt ,  omniaque  iam  enumerata 
mualefcunt,adhxcfqualor  ftagnantis  huius  aeris  hu- 
morem  exhaurit,fruc~rus  fugaces,&  xftiui  (ita  ia  upaiai^ 
interpretamur)tempeftiue  maturatur,qu6d  partim  fu- 
peruacaneus  humor  maturitate  coquatur,partim  abfu- 
matur. At  quum  iam  a  noftra  habitatione  recedere  ,  ac 
Septentrionem  petere  incipit,fqualida  &  etianum  ex-  G 
calfada  noftra  reftant  corpora  :  atque  anni  frigidiore 
tempore  remeante,  auftroque  accedente  ,  quod  frigus 
increfcat  ,meatus  noftri  occluduntur  ,  calorifque  reli- 
quias,impetu  quo  foras  ferebatur  prxrepto,recondut. 
Plantis  quoque  fimilia  eueniunt :  nam  folia  obid  de- 
f luunt,ceu  aridx  euaferint ,  eo  quod  plurimum  humo- 
ris  fui  euanuerit.  Quare  in  pofterumin  fe  contrahun- 
tur,  &  quod  ex  facultate  naturali  reliquum  eft  ,  iterum 
reficiunt  refocillintque  ac  exfufcitat.-atque  alium  rur- 
lusfibi  terrx  humorem  reponunt,nouiimque  infequen  H 
tis  anni  operiuntur  teporem.  Porro  iampridem  tum  a- 
tiimalium  tum  plantarum  effentia  marcore  contabuif- 
fet ,  nifi  demirandas  has  anni  tempeftatum  mutatio- 
nes  fol  elTet  molitus.  nunc  vero  quum  alia  aliis  pra-pa- 
ret&  difpefet,rerum  ortus  interitiifque  opifici  ceu  in- 


TH.  MED:  I..IB.  IT.  i7S 

ftrumentum  eft  tffecliis.  Cxteriim  noiofigillatim  eiui 
adliones  recenfere  ,  quandoquidem  hoc  noftrumiam 
non  eft  inftitutum.-eft  enim  terra  marJque  eius  faculta 
te  refertum:adeo  foljn  omnibus  quxmutantur  corpo- 
ribus,mirandum  eft  opifici  inftrumentum.  Adhxcluna 
fuis  incrementis decrementifque  tempeftatum  viciiTi- 
tudines  imitatur.Nam  a  coituvfque  dum  dimidiata  efti 
veris  tempus  reprxfentat :  inde  vfque  ad  plcnilunium, 
xftatis  ftatum  prx  fe  fernhinc  rurfus  qtium  dimidiata 
apparet,autumnum  rcfert ,  vt  extrema  fua  feptimana 
hyemis  tempeftatem  exprimit.Et  quantiisea  omniui-n, 
fenfibus  liquido  n6  patet,no  tame  hac  ratione  euertut: 
eftenimvtique  aliquod  l.unx  robur  ,  velut  omnibus 
iam  fenfibus  conftat,  vt  folis  vim  infringere  hebetart- 
que  queat,  potiffimum  fi  luminaria  aduerfatia  fibi  an- 
ni  tempora  effecerint.Attamen  in  imbecillioribus  atq; 
ad  patjendum  aptioribus  corporibus,in  quibus  exiguu 
accedens  momentum  plurhnum  pollet,  quxinde  profi 
cifcuntur  alteratiop.es  promptius  fenfu  percipiuntun 
Atque  hxc  breui  adeo  temporisfpatio  figniferum  cir- 
culum,  ^uS^.uv  appellant ,  perambulans(na*n  quatuor 
fere  dierum  feptimanx,  minus  parte  quapinm ,  a  fua  in 
eundem  locum  reftitutione,dinumerantur),  tempefta- 
tes  defcribit,&multa  admiratione  digna,in  noftris  his 
mntabilibufque  coponbus  fuo  circuitu afficicns,  exci- 
tat.  Siquidem  quod  reliquis  propius  ad  terra  accedat, 
&  magnas  in  fuis  incremetis  decrementifque  fuftineat 
mutationes,prompte  noftra  quoque  corpora  vnamu- 
tantur.Veriim  quomodo  tum  hxc  tum  reliqita  tam  in- 
errantia  quam  erratia  fidera,  fuis  viribus  &  circuitibus 
apparitionibufq;  ac  occultationibus  ob  naturales  quaf- 
dam  rationes,quas  Opifexillis  tribuit,in  inftabilia  flu- 
xaquehxccorporaag.it,  id  alium  requintlocii,  aliarii- 
que  poftulat  contemplationem,  quod  non  fit  propofi- 
tumhxc  in  prxfentia  oratione  explicare.  Quare  quum 
de  diebus  iudicatoriis  verba  facere  antea  in  animo  ha 
beremus,de  iis  agamus,ab  ipfis  vtique  lunx  circuitib^ 
arrepta  anfa.QuUfh  itaque  lunx  corpus  quatuor  maxi- 
mas  accipiat  mutatioties  ,  vtpote  quas  per  feptimanas 
fingulas  metiamur ,  deficiente  exigua  quadam  portio- 
ne,&  vnaquxque  feptimana  quadrangulare  latus  com- 
pledatur ,  xquum  eft  tum  eiufmodi  figurationem, 
tum  numerum  feptenarium,qui  in  ea  maxime  dinume 
ratur,viribus  quibufda  pollere.  Siquidem  folem  quco; 
inhac  configuratione,  temporu  mutationes  facere  cer 
nimus  Quapropter  fi  tantum  quadratus  fiderum  afpe- 
ffus  valet,  &  feptem  dies ,  exigua  quadam  portiuncula 
defiderata,  in  vno  latere  numerantur,  numerum  hur.c 
feptenarium  plurimum  in  corporibus  his  mutntjoni- 
bus  obnoxiis  pareft  valere  ,  potiiTimu  fima>;imis  oui- 
bufdam  motibusliberentur,& velut  inlance  appendah 
tur.tunc  enim  quxillinc  accedunt  momenta,  qunmmi 
ximt  immutare  folent.Verum  quia  in  iis  quxgelieran- 
tur ,  motu  agitatorum  euerttus  quinam  futuri  fint,  vt- 
plurimum  in  ptincipio  ignoramus  :fed  vbi  iam  dimi- 
dium  temporis  pertranfiit,haud  pauca  euentus  indicia 
ante  prorumput:  ( inuenimus  quippe  medietatem  cunt 
caufis  euentuum  affinitate  quadam  confentire  ,  vt  ea 
propter  multo  antea  eorum  quxmotu  cientur  etientus 
quadamtenus  pronuntientur  ,  ac  quafi  prxconis  voce 
proclametur.)feptimanarum  medietates  proximc  poft: 
feptimanas  viribus  pollebunt,interdum  perfeiftc  ac  fua 
vi  iudicantesjinterdum  fubfecutura  feptimanarum  iu- 
dicia  denuntiantes.  No  itafaneiudicia  perfepturian  -iS 
occurrunt ,  fed  perfefta  femper  funt,nifi  exiguxqux- 
pia  perfedi  iudicii  rehquix,  qualibet  de  caula  in  pro- 
ximum  iudicatorium  diem  feruentur.  Quaobrem  quar 
tum  primum  aut  iudicare,  aut  infcquentisfeptimi  indi 
cem  efi'e:deinde  poft  eum,  feptimum  perfe&e  iudicare 
aiTeriir.us.atque  ita  vndecimum  ,  &  poft  eum  decimu- 
quarcum:  adhxc  decimumfeptimum,  atqueinde  vice- 
fimum,&  poft  eum  vicefimumquartum:poftremum  ve 
rofeptimum&  vicefimum  efie  dicimus,  quartofepti- 
mum  femper  excipiente.  Veriim  quia  &  tu  &  r.lii  qui- 
dam  arnbigere  poilent,quomodo  primn.sfeptimanas& 
quaterniones  diebus  integris ,  reliquas  vero  imperfe- 


i79  A  C  T  V 

Ctis  drMiimerniiius,hoc  quoque  nW^bre  difioluemus,  A 
necui  mconlideratius  dies  iudicatorios  recenfere  vi- 
deamur.  itaquequod  feptimus,  deciir.usqiiartus,vice- 
fnnus,  &  vicefimusfeptimus  ,  quotidie  iudicare  depre- 
hendatur,vel  exipfisxgrjs  plane  difccre  licet.atquod 
nonnuquam  vicefimus  quoque  printus  iudicet,  ne  hoc 
quidern  eos  qui  diligentius  animum  acluertunt ,  latet, 
&caufa  in  proxime  antecedentem  refertur.Nam  quia, 
veluti  diximus,  feptem  ac  viginti  diebus>& quac  a  diei 
portione,teir.pus  quoluna  ad  eumex  quo  abiit  locum 
redit  concluditur,  paululum  ei  deeft  vt  integrx  perfe-  B 
dtxque  fingulx  feptimanx  numeran  poflint.  Quare 
quum  quatuor  feptimanis  numerum  partimur,  in  pri- 
ma,  quia  parum  eft  quod  deficit,  nihil  neq;  de  quarto 
neque  defeptimo  demitur.atque  in  fecunda,quaquam 
iam  plus  deeft  quam  in  prima  ,  mir.us  tamen  quam  vt 
integer  dies  nuferri  pofiit,  non  fecus  qudm  prima  eam 
dimetimur.Attertiafeptimana  quxin  vicefimum  ter- 
minatur ,  quod  manifeftus  lam  fit  defedtus,  mutilatur: 
&  non  amplius  decimusodrauus,fed  qui  prxcedit,  eius 
quartus  recefetur,qu6d  principium  habeat  decimum-  C 
qunrtum,quonia  eius  quoque  euidennor  fit  quam  an- 
tecedentis  defedtus.Denique  quia  tertia  (eptimanapri 
mi  &  vicefimi  particulam  quampiam  fumit ,  idcirco  i- 
pfe  quoque  fide  aliqumdo  iudicare  creditur.  Poft  has 
audicant  tricefimusprimus,  deinde  tricefimusqu.mus, 
&  poftea  quadrngeiimus ,  qui  fecundus  eft  vicenarius. 
nam  iudicia  periodica  qux  a  vicefimo  vfque  ad  quadra 
gefimum  fiunt,funt  quaiia  apiiino  in  vicefimum.Atq; 
acutorum  morborum  iudicia  ad  qutcragefimum  vfq; 
vtlongifiime  por:  iguntur  ,  poft  quem  longi  appellari  D 
incipiunt ,  nec  ampiius  per  feptimanas ,  fed  per  vicefi- 
manas,&  quadragefimanas  mdicantur  .  nam  poft  qua- 
dragefimum,fexagefimus,deinde  octogefnr  us,  poftea 
centefimus  vicelimus,  dehinc  centefimus  oclogefimus 
eft  iudicatorius-  Velenim  ii  in  cuiufque  anm  temporis 
mutationibus  foluuntur,veI  quum  locum  mutant ,  nut 
quod  poftremumeft  ,  quum  in  oppofitas  tempeftates 
decidunt^  vel  quum  ad  idem,  quo  ccrperunt,  tepus  re- 
dierunt.Qui  hxc  effugiunt;i"!  commut.itione  xtaris  iu 
dicatunat  qui  eas  quoque  exuperant ,  medela  non  ad-  E 
mittunt ,  quod  iam  falusqux  a  tempeftatum  tempo- 
rumquemutatione  xgro  promittebatur  ,  fitdefperata. 
Cxterum  quia  nonnullos  dies  qui  interdum  iudicant, 
fupra  dedita  opera  prxteriuimus,ne  in  aliquo  defecilTe 
videamur,  illorum  etiam  ratio  reddendaeft.  Proinde 
tertius  &  quintus,adhxc  fextus  &  nonus,prxter  prxdi- 
cros  iudicare  confpiciuntur :  tertius  quidem  &  quintus 
feptimanx  per  quadrangulave  latus  numeratx  minime 
appropinquantes :  ille  quaternarii  perfedte  iudicanris 
facultate  inferioris  ,  &  prinrim  confentientis  funclio-  F 
nes  ab  humoribus  vindicantes  anticipans,hic  excipies, 
poteftate  vterque  ob  viciniam  veluri  arrog  -ta  iudicat. 
quare  eiufmodi  iudicia  ,  qux  vtplurimum  finis  bonus 
comitatur,minimc  mala  effe  cenlemus-Quod  fi  id  fieri 
dixerimus,quia  tertio  etiam  die  lumen  lunare  iam  illu- 
minat,  &intra  quintum  fexangulnre  latus  cofpicitur, 
qux,  vt  demonftratum  fuit,  vires  non  contemnendas 
obtinent ,  probabiiius  vtique  eritprxdidtos  dies  iudi- 
care  .  Sed  qui  eos  infequitur  fextus,  omniu  quosnoui- 
mus  in  iudicando  peftimus  eft,  quippe  qui  omnium  po  G 
tentiffimum  diefuo  impetu  prxuertit .  nam  fi  quater- 
niones,quia  cum  feptimanis  affinitate  quadam  confeii 
tiunt,vim  iudicandi  habere  diximus ,  profedto  fepti- 
manx  erunt  potentiffimx.  Quare  quum  matena  pro- 
ruit  ante  iudipium,  qubd  in  feptimo  cum  vniuerfo  co- 
gnatione  quadam  cofentit:  iure  iudicia  qux  in  fextum 
incidunt.praua  malignaque  erunt,neque  perfedte  iudi 
cabunt.Proinde  in  fexto  femper  aut  morbi  longitudo, 
vel  mors,aut  rccidiua  fuccedit :  atque  in  ipfis  iudiciis 
fenfus  abolentur,&  deliria,animique  deliquia,nullum-  H 
que  non  dcterrimum  fymptoma  oboritur.Porro  inter- 
dum  qux  ita  praua  cxpedtanda  funt ,  non  fecus  quam 
ca  qux  in  feptimo  eueniut,  quartus  prxnuvtiat.Nonus 
autequi  poftcos  iudicat,  quia  latus  triangulare  feruat, 
ob  id  fidam  potius  lii  iudicando  viffl  habcre  cenfebi- 


A  R  I  I  180 

tur,quodca  rigura  xgro  mutationem  adferre  fatis  fuf- 
ficientem  valeat:  atqui  vim  configurationum  callent, 
qui  in  mathematica  fcientia  verfati  lunt.  C  xterum  no 
eft  mirandum  quare  plurcs  reperiantur  m  primn  fepti 
mana  quam  in  fublequentibus  dies  iudicates  :  liam  qui 
intra  hanc  iudicatur,  ns  vtplurimum  humores  turget, 
vircfque  validx  funt:ea  vero  qux  m  vniucrfum  vltra 
progreciuntur  ab  impetus  vehementia  recef.erunt. 
Porro  morbi  longc  pcutifiimi,m  quarto,aut  quod  pro- 
ximum  eft,in  feptimo  iudicantur  :  qui  limphciter  funt 
acuti,in  decimoquarto,vel  vicefimo.-qui  veio  quadra- 
gefimum  attingtint,prout  cum  hs  qui  porea  iudican- 
tur,conferuntur,acuti  i.ominanriJr.Cxterum  omneshi 
euidentibus  excretionibus  iudicantur  ,  nam  fi  lta  non 
foiuuntur,denuo  repetunt:vt  &  ii  quorum  iudicia  in  iu 
dicantibus  diebus  non  eueniunt.Veriim  quum  qux  iu- 
dicantur  fion  fiunt  ex  ratio::e ,  noneft  prxpropere  & 
pi  xcipitnnter  nutriendum  :  fed  periedh  mdicii  tempus 
coniedfare  oportet ,  atque  itaviuen-i.i  formulam  eua- 
riare.Iam  qui  i:.tra  vicefirr.um  non  uidicare  cerfentur, 
funr,primus,fecundus,odtauus,decimus,  cuodecimus, 
deciirustertius,  decimusquintus,  decimusfextns,c'eci- 
musodtauus,&  decimusnonus.  I ii  enim  aut  penitus  no 
iudicat;  aut  fiquid  mdicare  vidctur,  id  non  fua  mtur", 
fed  a  prxeunnbus  aut  fubfequentibus  iudicatoriu  ob- 
tinent,a  quibus  quum  momentum  quodpia  accipiant, 
imperitioribus  quanuoque  iudicare,  quum  tamen  nun 
quam  ex  fe  iudicent,creduntur.ced  de  diebus  iudican- 
tibus,prout  breuibus  perftringi  poteftJiadtenus.Cxte- 
rum  eum  qui  dierum  vires  obferuat ,  humorti  quoque 
codHonem,&  xgri  viriu  robur:adhxc  fymptomata  co- 
mitatia  afiidetiiq;,  necno  morbi  motione,atq;  ex  mo- 
tione  eius  prxfagia  adaptare  decet.nam  fi  in  pri.-ro  nut 
fecundococlionis  notx  exiftunt.  quum  r.cure  mcuerur 
morbus,&  xger  validus  eft ,  in  quirto  moibi  iudicium 
fperare  oportet.  Quumvero  nonadmodum  acurus  eft 
morbi  motus,  nec  vires  cedunt ,  iudicium  infeptimo 
adfore  putandum.Quod  fi  in  tertio  aut  qurrto  ro<f>io- 
nis  mdicia  fe  produnt ,  cum  validis  viribus  in  fepriiro, 
cum  meuiocribus  in  vndecimo,  &  decimoquarto  iuei- 
cium  expedtandum.  Atqueitahxc  animo  tecum  nntea 
volutans,&  vidus  modum  inuenies ,  &  r.um  ager  eua- 
det,an  vi  morbi  !urcumbet,non  ig  orabis:  nam  fi  fin- 
gula  ea  probcdifcerneredidiceris  ,  quod  exhis  omnib9 
coficitur  pi  xfagiu  patebit.  A  tque  his  fatis,(iis  quidem 
quibreuitati  ftudent ,  &  ex  mediocribus  maiora  colli- 
gut,)  iam  explicatis,ita  finis  lmponatur.Cxteriim  quo- 
niam  antea  de  internis  vitiis,quibus  nimirum  inftru- 
mentales  fimilarcfque  partes  detinentur ,  pertractaui- 
mus:ntque  fermo  in  fumma  extimaque  cute  defiit.qua 
fudoris  ac  quorundam  exanthematum  meminimus,  fii 
pereft  vtceu  alia  rurfus  ingrefTi  viam  ,  de  reliquis  qux 
videlicet  fumma  corporis  cute  hxrent,  agamus,  atque 
ita  ipfam  curandi  viam  rationcmque  capeffamus.  Et 
quoniam  iis  quxin  corporis  fuperf.cie  enafcuntur,mor 
borum  qir  fenfuum  inftrumenra  vrgent,  tradatio  co- 
hxret,  (  nihil  enim  antea  de  iis  propofuimus  ,  quod  in 
hunclocum  eos  referuaremus),ne  illam  quicema  no- 
bis  filentio  ius  fafve  fit  prxteriri.  Ftvt  caputomni- 
bus  corporis  parribus  incumbit  atque  eminet,  ita  & 
de  iis  qux  in  eo  gignuntur,&  fub  obtutum  cadunt,pri- 
miim  meminiffe  decet.  Nam  de  iis  qui  in  interna  eius 
parte.ck  prxterea  in  reliquis  membris  latcnt,  ac  poftre 
mo  de  affeclibus  qui  toti  corpori  communes  funt ,  di- 
dtum  fuit  antea. 

DE    AFFECTIONVM     CVTIS     CAPlTl  J  AGNI- 

tione,  c  a  p.  v. 

CApitis  itaque  vitia  funt,pori  igo,  caluitiu,  oplnafis, 
&  alopecia:fed  diftant,quod  ex  diuerfis  inter  fe  cait 
fis  ori.-»ntur.  Nam  porrigo(.fiue  quam  mTveie-aw  Crxci 
vocant),eftprnui  humoris  qui  furfum  fenur;&  perca- 
pitis  cutem  difcutitur,foboles.  Vitium  cuiuis  facile  in- 
notefcit : cnput  enim  fcalpentibus  fquamulx  &  veluti 
furfures  quidnm  tenues,vnde  etinm  noroen  Grxcis  in- 
uenit ,  decidunt  .  Vtilius  autem  eft  eum  refolui  quam 
intus  coerceri :  fiquide  hoc  obftat  quominus  matcna 


181               M  E  D.  S  I  V  E    D  E    M  E  T  H.  M  E  D.    L  I B.  II.  '182 

in  aliam  p-.rtem  vertatunhoc  facilem  oculis  aut  denti-  A  inferne  afcendunt,qu6d  pluies  pauciorifque  interdum 

bus  vel  auribus  aut  locis  auriu  proximis  noxam  creat.  expirentur,non  eodem  perpetuo  modo  affligunt.  nam 

Caluitiu  vero  &glabrities,quam  <p&Aa.Y-pacr.v  nominant,  qui  mordaces  funt  cibis  retunduntunqui  contra  crafti, 

euenit  interdum  tum  ob  humorem  redundantem,tum  &  caliginoli,fi  viclus  ratione  non  iedatur ,  quum  cibus 

ob  ficcitatem  nimiam.  Etenimipfe  quoq;  nofti,neque  in  corpus  diducitur ,  tum  ipii  quoq;  magis  mfeftifunt. 

in  paludibus ,  neque  in  arenolls  exaridifque  locisher-  Qin  vero  circa  auditum  coagmentantur  ,  eodem  fere 

bas  enafa.Quare  eius  rei  caufas  etiam  huic  adapta,vcl  loco  fubiiftunt ,  &  leuiores  grauiorcfque  fiunt,  pro  ci- 

potius  vnica  folutione,  vtrunque  fi  controuerfum  erit,  borum,  qui  ir.geruntur  >  natura  ac  proprietate.  Ex  his 

dirime.Igitur  neque  humida  elfentia  plurimum  exce-  qui  craffiufcuh  caliginofique  funt,  fonitusmagis  ftre- 

dens  ea  quxnon  ita  multo  poftfunt  generada  ,  produ-  pentes&  bombis  fimilcs  :  qui  autem  tenuiores  &  acu- 
cere  &  nutrire,neque  inualefcens  tenrx  ficcitas,ea  qux  B  tiores,pungentes  &  acutos  magis  excitant.  Omnes  ex 

increfcere  debeut,  augerepoteft  :  fed  vtraque  opus  eft  vniuerfa,fingularique  corporis  temperie,  vicTu  &  ata- 

commorlerata.fi  quidem  humore  alimentum  ,  iis  qux  te,velut  fupvi  quoque  docuimus,  diiudicantur.  Atqui 

nutriuntur,adhxret  &  apponitur:ficcitas  verb  conftan  dolor  quu  iit  omnibus  corporis  partibus  ex  xquo  com 

tiam  foliditateinque  addit,ac  ne  ea  qux  aluntur  prom  munis,non  xquum  eft  vthuic  de  auditus  affecTibusfer 

pte  diffluit,efficit.Sic  hic  quoque,quum  nimio  humo-  moni  inferatur.  Quare  hoc  fat  erit  monuiffe  ,  eo  vehe- 

re  pilorum  radices  madent,  effiuut,qu6d  ficcitas,  qux  mentius  hoc  loco  vahdiiifque  excruciare  ,  quo  cere- 

humorem  cogat ,  defideretur,  neque  alixfuccreicant.  bro  propior  eft  ,  &  nudos  prompteque  fentientes  ner- 

Rurfus  vbi  iiccitas  prxpollet,  neque  habent  vnde  pro-  uos  obfidet.Cuius  indicium  eft,quod  xgri,  ii  dolor  in- 

rumpentes  alatur  augeanturque  ,  neque  quii  excidunt,  ualefcit,contineri  nequeant,  &  deliria  ob  cerebri  con- 

alix  enafcutur,qu6d  vaporofus  humor  deiitrvt  taceam,  C  fenfum  infequantur. 

quod  ob  iiccitatem  meatus  fubiidentprxcluduturque.  de   ocvlorvm   v  r  T  i  i  s,                 c  a  p.  v  i  r. 

Qupd  ii  aliushumor  varius  &  corruptus  fuerit,  qui  pi-  T  Am  oculi  affcftuum  ,  eaidem  quas  aurium  primas 

lorum  radices  erodat ,  eafque  inxqualiter  amputet ,  a-  eiTe  putato  caufas.Nam  nerui  a  cerebro  progredien 

reas  (quas  o<p!oLotv,8c  a.ha>Tn\uat  Grxci  nuncupant)efficit.  tes, fpn  itufque  fplendidus  qui  per  eos  defertur  ,  funt 

Et  vitium  quidem  ex  reipfa  cpianc  ,  iure  itavocatur,  primx  vifus  caufx:iidem  quum  ex  intemperie,  aut  ob- 

quod  ferpentis  (  quem  l'<piv  appellant )  conuolutionum  ftrucTione,veI  continui  folutipne  laborant,  quominus, 

inftar,per  capitis  cutem  fei  pat:aAa.-OTxiciver6  nuncupa  aut  praue  videamus  in  caufa  funt :  quinetiam  cum  ea 

tur,qu6d  affidue  vuIpes^aW^wj  Grxcc  nominatx,)eo  parte  cerebrum  primario  affedu  tentatur.  Atqui  qux 

mah  genere  infeftentur.  Noxios  porro  humores ,  tum  in  vi!us  inftrumentis  cofiftunt  vitia,inm  explicabimus. 

tx  vniuerfalibus  continentibiifque  caufis,tum  vel  ma-  D  Sunt  nutem,perturbatio,lippitur!o,jnflammatio,&  de- 

ximc  ex  coloris,loci>vnde  pili  defluut,  fpecie  colliges.  fluxionis  impetus,  (qui  ^90^54  Grxcis  dicitur)  atque 

Quinetiam  interdum  pili  enafcentes ,  pro  humorum  hxc  cxteris  videntur  effe  moderatiora  :  reliqua  &  pe- 

complicatorum  comixtonimque  varietate  ,  diilimiles  iora  funt,&  longiori  opus  habent  tempore  ,  vt  fanitas 

variique  funt.Atque  de  his  haftenus.Oriuntur  prxter-  recipiatur.Eft  autem  perturbatio,(quam^£5^iv  vocant 

eain  capite  vlcufcula  quxdam  exigua,  denfa,  &  rubra,  Grxci),quum  oculus  ex  compreffione,aut  attritu ,  aut 

puiillis  papillis  adiimilia ,  a  quibus  fanies  emanat  te-  mora  in  fumo,vel  id  genus  aho  offendente  conturba- 

nuis.  Et  qui  vocatur  a^p,  (  noftri  manantia  vlcera  vo-  tus  confpicitur.Lippitudo(qux  c<p5a.>/Ma.  vocatur  )  ma- 

cantjtenuibus  admodum  foraminibus  qux  faniem  len  ius  malum  eft,hxc  vel  ceu  popularis  morbus  cenfetur, 

tam  euomant,cutem  pertudit.  Adhxc  &  quod  vocatur  aut  ob  fenforii  imbecillitatem  ,  aut  materix  impetuo- 

xoe/3'5&  hic  &  aliis  locis  exiftit ,  quod  maioribus  qui-  E  fiorem  affluxum  inuadit.quare  vitium  quoque  cum  iis 

bufdam  foraminibus  qux  melleum  humorem  conti-  quileui  de  caufa  afficiuntur  ,  quaii  contagio  commu- 

neant,conftat:eoautemnomine  appellatur,  quodapi-  nicari  videtur,perquam  tenuis  acnfquefluxio  cftmali 

cularum  fauis  fttfimile.Dehinc  a  fici  fimilitudine  evxa.>  caufa.  Oculi  iis  fere  conturbantur,&  fubcruenti  appa- 

(noftri  ficus  nuncupat),eruptiones  quafdam  rotundas,  ret .  Inflammatio  verotum  ob  externum  ahque  iftum, 

vlcerofas,fubduras,&rubentes,  quas  dolor  comitatur,  tum  acrem  fluxum  occupat:diffe'rtque  ab  ea  quam  pri- 

atque  aliis  quoque  locis  enafcutur.Hxc  ac  eiufmodi  a-  uatim  fluxionem,&  Grxci  f&jjua.  nuncupant:  quod  flii- 

liaexcraffis  lentifque  corruptis  humoribus  gigni  aut  xio  ex  variis humoribus,  inflammatio  vero  exfolis  ca- 

in  toto  corpore,  aut  in  folo  capite  ,  pro  exuberantium  lidioribus  nafcatur  .  Oculi  inflammati  perpetuo  funt 

humorumloco,confpiciuntur.Et  dehishadfenus  ,  iam  cruentj,  &  initio  tenuem  mordacemque  lacrymam  ef- 

de  fenfuuminftrumentisloquendum.                         F  fundunt,deinde  quum  iam  affe&usconcoqui  corpit,co 

D  e   avrivm   affectibvj,               cap.  vi.  gitur  incraffaturque,& fordes  copiofiores  iniidet.  Por 

OVemadmodumigitur  auditus  fitper  neruum  qui  ro fluxionis  tot funt  genera  quot  funtfluentes  humo- 

^_ad  aurempertingit,fentiedivi  prxditum,  aurifque  res,eoriimque  inter  fe  complexus .  nam  aut  folusfan- 

cauitatem ,  ac  aerem  ei  infitum  :  ita  quum  merliocres  guis,aut  bilis,vel  pituita,atque  ex  his  vel  acris  aut  fal- 

maiorefve  ea  lxfiones  experiuntur,furditas,auditus  dif  fa,aut  quxuis  alia  fluit ,  aut  fluxio  ex  variis  complica- 

ficultas ,  fonitus ,  atque  id  genus  reliqua  oboriuntur.  tifque  humoribus  oboritunquo  fit  vt  his  cruenti ,  illis 

Proinde  qui  primas  affeftuumcaufas  reperire  nouit,is  pallidi,&aliis  ahifmt  oculi.&  nonnullis  plures ,  aliqui- 

eas  quoque  qux  fuccedunt  faciltinueniet.Communes  bus  pauciores euntlacrymx  ,&ahi  eas  mordaces  ,  alii 

ergo  primique  morbi  funt,intemperies  quxcunque  hu  frigidas  experiuntur,&  demum  ea  qux  profluunt,  aliis 

morum  quorumlibet  affTuxus  ,  continuitatis  diuifio,  &  G  cralliora,aliis  tenuia  funt  magis.Omnia  porro  hxc,  aut 

ex  obftruftione,aut  prxclufione,vel  neruoru  deferen-  capite  alii  cuipiam  parti  confentiente,  aut  quod  hos  af 

tium  fe&ione ,  fpirituum  fentientium  interceptio.  Se-  fcif!:us,ipfi  tanquam  oculiexcipiant ,  exoriuntur.  Tur- 

cundi  veropoft  eos  (  qui  non  fecusquam  priores  ,  aliis  gentium  autem  humorumindicia,ex  vniuerfo  habitu, 

quoque  funt  generales)funt,  inflammatio,  abfceffus,&  anni  tempore,vi<ftu,&  xtate  petctur:  tum  nihilominus 

obftrudio.Peculiares  demum  (vt  dicTum  eft)  funt  fur-  ex  comitantibus  fymptomatis  ,  ac  caufis  confimilibus 

ditas,grauis  auditus,&  fonitus.  Et  de  comunibus  qui-  deprehendentur.  Quare  per  omnia  diiudicante  metho 

dem  ac  generalibus  priuatim  verba  faciemus.  Verum  do  percurrens,fingula  optime  difcernes:  ac  vbi  ex  mi- 

furditas  fit,vel  quum  ea  cerebri  pars,  vnde  nerui  audi-  ioribus  pluribiifque  malum  dignoueris,de  eo  pronun- 

torii  propagantur,velipfe  enatus  neruus  primario  affe  tiabis.  Atque  hxc  funt  principia  ,  primaque  oculorum 

cTu,idque  velob  intemperiem  quandam,vel  humores  H  vitia.  CxterumpAi^ffic  nominatur  quando  a  vehemen 

confluentes,laborat.Sonitus  vero  &  tinnitus,  vel  ex  hu  ti  inflammatione  vtraque  palpebra  euerf  itur,vt  vix  o- 

moribus  qui  ibi  colliguntur,&  in  fpiritus  foluutur ,  vel  culus  integi  poiTit:&  album  oculi  rigro  fublimius  eua- 

fpiritibus,qui  ex  fubiecTis  humoribus  exhalant,oritur.  dit,&  nigri  multam  partem  occupnt .  "czroTsciyua.  vero 

Konnuquam  etiam  fpiritus  perquam  tenues  &  exigui,  ex  iftu  ortum  ducit:in  hac  venulx  qux  ad  tunicam  ad- 

ob  fenfus  acrimoniam  auditum  infeftant.  Atque  qui  nata  pertinent,rumpuntur,&  cruentus  inflimatufque 


iS3  A  C  T 

octdus  ccrnttur.Porro  tumovesrm^Uioreso/cbWTB  no- 
minantur,&  mflationes  qux  i^vmfAtUta  vocant :  dilii- 
dent,quod.  illi  cx  icfu  fiant,&  circa  palpebras  infident: 
inflationes  vero  a  folo  crafTo  fpiritu  in  palpcbris  con- 
flantur,  funtque  tumores  quidam  molliuiculi  ,quales 
eiJn/ua.7uf<<(  Gratoi  nuncupant.  Diftat  &  -lupoQSa.,  /mcl  a 
lrpnf7zthjUi!ii(iUi\  a  fcabie,  hxc  ab  ariditate  nome  habet) 
nam  fcabiofa  illa  lippitudo,  eft  pruriginofus  palpebrx 
fenfus,  quem  falfa  pituita  ,  mordens  ac  pruritum  infe- 
rens  excitat.  In  foopduhLua.  vero,  quae  arida  lippitudo 
nonnulhs  appellatur,oculus  citra  humoris  effluxum,x- 
gre  &cum  dolore  mouetur.c*£<>W,(quam  euerfionem 
forte  dixerimus),propter  carnis  excrefcenti.im,aut  pal 
pebrx  non  1  ed.c  curatx  cicatricem  fit.  nam  quu  palpe- 
brx  affedfx  extr.ema  ad  fe  conuellant ,  faciunt  vt  non 
probe  coalefcar>t,neccommittatur.<»<'>i^«<.'45(qnam  no- 
ftri  quida  fifhilam  lacrymalium  angulorum  appellant) 
cft  abfcefius  quidam  qui  jnter  maiovemoculi  angulum 
&  nafum  rumpitur:  fed  priufquam  difrumpitur,  dyy.- 
A&4nuncupatur  .hic  negledfus ,  poftquam  lam  ruptus 
efr,in  fiftulnm  dehifcir.atque  ad  ipfum  vfqu.-  osprogre 
diair,difficiliufque  curatur.  Aiperitu<Io,ita  if  d^.fxa  ap 
pello,eft  internxpalpebrarum  regionis  afpeiitns.  !!ac, 
li  mcrefcitadeo  vt  incifiiras  quaida.  habere  vidcntur, 
euxgxnv  1  fici  fimilitudtr.e  Grxci(noftn  quidam  ficofaift 
palpebram)nominant.Quum  verb  iriueterata  fuerit,vt 
occallefcat ,  c?llus,&  Grxce  ■toaoc  dicitur.Ab  iis  difcre- 
pat  <^rado,quod  yxxd{iov  vocat,qux  eft  humoris  cuiuf- 
damociofiin  palpebn  colledfio.  Quod  porro  vocant 
hordeoleum,&  Kf  iSiul  Grxci,latcre  te  116  poterit,  qund 
abfceffus  fit  oblongus,in  palpebrx  cilio  dbueniens.  Cx 
teriim  quod  palpebrx  pediculis  infeftentur  ,'vel  affe- 
cfm  qui  pediculatio  dicitur,&  ipSieAzaic  ,  ;uo  nomine 
indicat:hiillis  qut  oculorum  acutrine  prxitant,viuere 
mouerique  confpiciuntur.Glabrities  verb  quam/Ma^- 
fatnt  mt/Ju-Kqum  nominant,eft  palpebrx  pilorum  deflu 
uium  ,  ob  humorem  quempiam  partes  omnes  perua- 
dentem,velin  totocorpore,  autincapite  tantiim  ,vel 
deniqueinfolis  oculis  colledfum .  vnumquodque  au- 
tem  expropriis  infequentibus  iignis  dignofcetur.  At- 
qui  -ftiKooatc  ,  qux  eft  palpebrarum  cralTities  callofa  ,  ru- 
bicunda,excraffiufculis  &  plus  fatis  corruptis  humori- 
bus  genita,  interdum  ciliorum  pilos  vitiat ,  qui  tamen, 
curato  malo,  denuo  renafcuntur.  to-^atc  (  quam  pilo- 
rum  inuerfionem  nomines  licet ,  aut  vt  alii,  pihrema- 
lum)moleftus  eft  affe&us.Nam  nonnulli  ciliorum  pli, 
non  vt  reliqui  extra,fed  intro  conuertuntur,atque  affi- 
dueoculumferientes,  ac  idcirco  turbantes  ,  negottum 
faceftuntsfublati  tamen  euulfique ,  a  moleftia  liberant. 
HyneuiSnc  &  fotclc  ,  duo  funt  fibi  inuicem  aduerfi ,  vnum 
eundemque  locum  occupantes  affedhis.  nam  quum  ma 
ioris  ad  nafumanguli  caruncula  fupra  iuftum  modum 
excreuit,  vitiumef-uiv^V:  quum  vero  imminuitur  &  e- 
marcet,  po/olf  nuncupatur .  fingulis  propria  curan  i  ra- 
tione  fubuenitur.Porro  ex  vlceribus  oculi,quod  in  ccr 
nea  tunica  oritur,cauum,anguftum,  ac  purum  ,  doQpJov 
&  foffulanominatur.  quod  autem  htius  eft,  fed  minus 
altum,ito/A<y(tt«,)&  cauitatem  appellant.VVw  autem  vo 
camus.quod  in  iridis  circulo  ,  aliquid  etiam  eius  quod 
circumcirca  ambit,comprehendens,  nafcitur  ,  fic  vt  in 
exterioreiridis  parte,rubicundum,  in  interna  vero  al- 
bum  appareat.Tnuftio(ita^W/W«.  nuc  voco)  vlcusfor 
didum  impurum,cruftofumque  eft,quo  expui  gato,fx- 
penumero  oculi  humores  effluut.  Quibus  verb  auxiliis 
erit  his  mcdendu,poftea  explicabitur.'©es'7?ft«<;  autem, 
<eft  vtiex  tunicxpvocic!entia,quxerofa,ruptave  cornea 
tunicula  contingit.  Harc  protit  maior  minorque  cevni- 
tur,varia  quoque  nomina  accipit ,  qux  fingula  ab  ea  re 
eui  limiliafuerint,denominantur.nam  fi  exiguaadhuc 
fuerit,vt  mufcx  capitulo  fitfimilis;//^oi«ip«AO-  :  finpluf- 
culum  fuccreuerit,vt  vux  acinum  referatjSxtipuAa/wt.,  & 
nobis  vtntiodicitur:  at  fi  plurimum  prolabitur,  vt  vl- 
tra  palpebras  profiliiffe  videatur,  /Umaok  quod  eft  malu, 
nominant:  qubd  fi  quid  ctiam  exeo  callum  duxerit, 
clauus  &  «^of  nuncupatur.  Verum  cornea  aliquadopu 
rulenta  ccrnittuydquc  nunc  in  alto,nuncinfuperficic, 


A  R  1  I         •  184 

vt  pus  figura  vnguem  reprxfentet.hinc  eft,  quod  malu 
quoque  iwya,\\oc  eft  vnguem  nominent.Ocatrices  au 
temoculorum  fuperficiarias ,  nonnulli  oCkclc  tantum, 
hoc  cft  cicatrices.alii  in$i/\tov,  hoc  eft  nubeculam  &  al- 
buginem  tenuem  appellant:fi  altiusdefcenderiut, 
xu'fxct7tx ,  id  eft  albugines  craffas  nuncupant .  recipiunt 
fuam  quxque  curationem.Oculorum  prxterea  vitiis  e- 
tiam  iPipvyioViqusfi  alula  dixcris,  (  plcrique  hoc  vngul 
appellant, )  connumeratur:  eft  autem  neruofa  adn..tx 
tunicx  eminentia,qux  ex  angulomaiori  orta,ad  covo- 
nam  vfque  peruen;t:  qubd  ii  pterygium  fupra  modum 
augetur,pupillam  operit,&  vilionem  intercipit.At  ve- 
rb  carbunculi  aM^avuoaic  didTx,&  cancri,deterrimi  funt 
oculorum  affeclusquippe  comex  tunicx  xapKtvwfjva.,  id 
eftcancer,doloremlaborantibus  infert,qui  ad  tempo- 
ravfque  extenditur,potifiimum  fi  xgri  commoueatur. 
Quum  eo  vitio  detinentur,  nihil  appctunt ,  &  ab  acri- 
bus  quibufcunque  irritantur:  malum  ob  vehementinm 
inlanabile  videtur,eft  tamen  ei  per  ea  qux  mitigantem 
f.icultatem  obtinct,fuccurrendtim.  Porvo  qtium  pupil- 
la  colove  nihil  euaviat,fed  multo  quam  natuvx  compe- 
tat,latior  fit,interdum  xgro  vifionem  omninoprxri- 
pit.interdu  pluiimum  adimit,  vtomniaqux  vilui  oc- 
currant,maiora,quum  tamen  fint  minora, effe  videan- 
tur.  Vitium  Ht^laaic  Grxcis  appellatur ,  atque  ab  hu- 
more  fuperfiuoexcrementitioque  eo  cottilucnte  ori- 
tur.$)io5c  autem(hcc  eft  tabes  iiue  imminutioj^upilla; 
quoque  malum  eft,quum  anguftior,ac  obfcurior,vugo 
iiovque  efficituv.  ea  quxcernuntur  hic  mirora  omnia 
apparent:  acridtt  quod  prx  ficcitate  magis  denfetur. 
Cxteriim  differt  ^ffjf  abai^osp/ajqubd  ^«canguftio- 
rem  reddat  pupillamjciifo^/at  vero  humiliorem.mino- 
remque  totum  efficiat  oculu.  Porro  vv*Q>.a>7m;€ativctf, 
hoc  eft  nufcttiofos  vernos  appellant  qui  interdiucer- 
nunt,fed  fole  occiduo  hebetius,  no&u  verb  nihil  videt. 
Vittum  gignitur  ex  tenuiorum  humoru  colluuie,quani 
interdi.u  quidem  lumtnis  copia  euincit ,  fed  nofluvi- 
fionitenebras  oftundit.Iam  yhauKMfJux  &  'i&vyj/ua.  (il- 
ludglaucec;inem,hoc  fuffufione,fi  ltbet,  dixeas  )  qui- 
dam  vnum  idemque  vitium  effe  dixevunt.-alii  qui  vem 
accuratius  expendunt,  reftius  inter  fe  difiinxerunt :  & 
■^«-tft/V/^^glacialis  humoris  vitium,  quumab  humidi- 
tate  qualtbet  in  glaucum  colorem  mutrtur :  xzsiyjfxa. 
verbjhumcris  cuiufdam  affufionem,qui  inter  corneam 
tunicam  &  humorem  glacialem  concrefcit  effe  afferu  t. 
Variiautem  funthumores,varie'que  congelafcere  vi- 
dentur:&  eorum  genera  coplura  curationem,fed  glau- 
cec inespeniius  nullam  ,  admittunt:  quippe  qubd  gla- 
ciiliseflcntia,  ab  aliena  humiditate  plane  fit  alterata. 
Ata'/^w^o7c(quam  obfcurationem  dixeris)  eft  vifionrs 
impecumentum,  quum  citra  manifeftum  oculi  vitium, 
omninonihil  cernitur :  quemadmodum  &  a.fjS.Kvuffna.^ 
(quam  hebetudinem,fi  placet,voces)eft  in  videdo  ob- 
fcuritas,qux  manifeftam  quidemhabet  caufarn,fed  o- 
culis  non  deprehenditur.  Nam  quum  neque  oculorum 
ttinicx,neque  humores  alterati  apparent.vtique  qubd 
ob  fpiritum  viforium,qui  aut  exiguus,  aut  prorfus  non 
tranfmittitur,vitiu  exiftat ,  liquidb  conftat .  idque  vel 
propter  prxcedentem  prxclufionem  ,  aut  nerui  lumen 
deferentis  obftru£tionem,vel  cerebri  quoque  ea  parte 
contraftam  noxam  qux  omnia  fpiritus  lationem  fatis 
inhibere  queunt:  vt  cculi  iamlucemis  affimiles  fint  iis 
qui  cxteroqui  plena:  &  idonexfunt  ,fed  lumine,quo<4 
ilIuminet,orbatur.Porro  sy>a£i<rA{9<t;(cjuam  oculi  diftor- 
tionem  quidam  vocant)xtate  prouecfioribus  quando- 
que  obmufculorum  oculos  moucntium  conuulfiuam 
retvadationem  aduenit-.maxjmc  tamen  infantibus  ac- 
cidit.  Nam  qutim  perqua  teneri  fint,  fi  alatere  lucerna 
quxpiam  accenfa  appenditur,  autlucis  alioqui  fplen- 
dor  irradiat,qui  ad  fe  oculos  pertrahat,  atque  hoc  a(fi- 
due  fit,temporis  progrefiii(qubd  mouentes  mufculi  e- 
tiamnum  tenelli  fint,)  oculus  diftortionis  affedf  u  con- 
trahit,qubd  alter  mufculorum  cedat,&  altercomtella- 
tur,prout  hunc  aut  illum  pati  contigerit.Veviim  quum 
hoc  paftooruli  non  diftorquentur ,  fed  abovtu  ftrabi 
nafcuntur,tdefformantisnaturx  vitio  adfcribi  detet. 


iSi  MED.  SIVE   DE  M 

cK7nifM9C  vero  (quam  expreffionem  diciit)  familiare  eft 
oculovitium,  quod  conferta  craffaque  tluxio  excitat, 
illumque  fua  fede  emouet,vt  exertus  in  pofterum  appa 
reat:eifuccurrendumerit  prout  priuatim  pofteadoce- 
bitur.Denique  de  ^uutticl  hoc  dicendum  fubit,quodii 
^t^rdTicHtquos  Iufciofos  Latini  nominant)dicuntur,  qui- 
bus  hoc  a  generatione  datum  eft,vt  qux  cominus  iunt, 
facilc:qux  veroeminus  diifita  funt,  haudquaquam  vi- 
fu  affequantur.  Eiufmodi  affeftus  ob  ipiritus  mnatam 
imbecilhtatem  emendari  nequit :  nam  quum  exiguus 
imbecillifque  fpiritus  confluat ,  ad  multum  loci  inter- 
uallum  pertingere  no  poteft.  Habes  oculorum  affe&us, 
quantum  quidem  breiutatis  ftudiofis  licet ,  fatis  exph- 
catos:&  iiquid  defideretur  quum  abiide  qux  vitiain- 
feftare  foletit,&  qua  ratione  dignolci  poffint  expofue- 
rimus,e*  iis  quoque  id  innotefcet. 

D  E    OLFACTVS     NARIVM  Q_V  E    AFTECTI  BVS, 

C  A  P.  VIII. 

ODoratus  comnnines  cum  aliis  fenforiis  funt  affe- 
ftiones  qux  tum  propter  affecla  eam  cerebri  par- 
tem,qua  fenties  neruus  exoritur ,  tum  propter  neruum 
fpirittimque  illac  tranfmiffumaccidunt:  peculiares  ve- 
ro  funt  polypus  Scofava.  Polypus,  eft  meatuum,qui  a 
colatu  n'9w9«tA7c(quaii  dixeris  colatorios)vocantur,ob- 
ftruc~tio,propter  carnis  excrefcentiam,qux  ea  parte  ita 
inhxret  vt  xgrc  detrahi  poffit.Enafciitur  enim  frequc- 
tes  germinationes,  quxinftar  polyporum  ,  nafi  tneati- 
bus  circumcirca  adfixxadhxrent:quibusinfpiratioex- 
piratioque  prohibetur,&  fiquid  iuperne  pituitx aUC 
muci  defluit,  haud  facile  obftante  polypodelabi  po- 
teft.o^v«  ver6,nomine  fuo  ,  quod  a  fortido  odore  iibi  D 
fumpiit,(e  pp.tefacit  ,  fit  quum  putres  corruptique  hu- 
mores  cn  cameatus  colatorios  coaceruantur,fuumque 
vitium  viciuis  partibus  impertiunt,  &  confluentes  a- 
lios  fuo  odore  inficiut.  quippe  otnni  quidem  tempore, 
fed  prxcipue  in  maximis  expirationibus  fpiritum  odo- 
ribus  inde  exhalantibus  lnfe&um  xgri  odoratur.  Prx- 
terea  quum  mucoii  humoreseo  ingruunt ,  nec  facile 
exeunt,infpiratio  quoque  quandoque  offenditur  ,  ni- 
hilque  notatu  dignum  egreditur.  Id  vitium  quotidie 
oboririconfpicitur,  licet  vulgo  imponat,  perinde  acfi  E 
polypus  potiusfir  qu&rii  ozxiaa  :  potiffimum  fiexme- 
diocri  putredine  humores  odorem  contraxerint.  Ve- 
riim  tu  facile  ex  fympiomatum  difcrimine  vtrunque 
difcernes,quod  in  polypo  humores  nonnifi  temporis 
traftu  coimnentctur,nec  facile  eluantur:  in  ozxna  ve- 

10  vel  leuibus  cedant  remediis,  mediocrefque  omnino 
appareant.  Sunt  quibus  fanguis  ob  vaforum  referatio- 
nemhac  profluere  confpicitur  ,  qui  etiam  communis 
aliispartibus  eft  affectus,etfi  hoc  loco  potiffimumac- 
cedat.  Vertim  de  immoderatoomnis  fanguinis  fluxu,  F 
illic  vbi  curandiratione  inftituemus ,  pertractabimus. 
Quare  inde  petcnda  erunt,  quibus  immodicum  fangui 
nis  profluuium  fifti  debeat :  &  nunc  ad  cxtera  progre- 
diendumeft. 

D  E    VITIIS    FACTEIj  C  A  P.   I  X. 

PRimiim  meminiffe  oporteteorum  affecluum  qui- 
bus  facies  tentatur.  Sugillata  ergo  &  liuores ,  illa  o- 
JTWr77af,hos  ^sA;rJaa7aappellant,  ex  idfu  quopiam  iuxta 
oculos  accidunt,atque  illa,vt  qux fummx  cutiinfidet, 
factle  digeruntur  curantiirque :  hi  veio  quialtiusde-  G 
fcendunt ,  maiori  tempore  diligentiaque  opus  habent. 
Sunt  autem  affuiiones  quxdam  fanguinis  qui  idtus  vio 
lentia  a  vafis  erumpit.  Porro  t<pAic  &  lentigines ,  quas 
parut*'  appellant,funt  colores  quidam  qui  in  facie  diuer 

11  .i  reliqua  eius  cute  exiftunt ,  oriunturque  ex  humore 
qui  fummam  cutem  inficit.  Ac  humoris  quidem  fpe- 
ciem  coloiesoftendunt :  non  tamen  neceffe  eft,vthu- 
mor  tandiu  ibi  vigeat  quandiu  hxc in  facie  confpician 
tur  .  Siquidem  fieri  interdum  poteft  vt  humorquiea 
genuit,euanuerit,&  ipfa  veluti  reliquix  quxdam  haud  H 
leues,  qux  probe  difcuti  nequiuerunt,  etiamnum  ibi 
nppareant.At  vero  vari^/oi-^GrxcinominanOqui  di- 
uerli  funt  a  prxdidtis ,  tumores  exigui  quidam  funt& 
duri,qui  vbi  in  fuppurationem  abierunt,euanefcut:  vt- 
plurimum  ijs  qui  barbam  nutriunt,  quibtifque  confue- 


T  H.  MED.  L  LB.   I  I.  ^ 

tum  eft  fangumis  cnafe  profluuium  ,  citr.ique  rationc 
id  inhibetur,euafcuntur:quinetiam  famiiiis  fere,  qux 
aut  vterii  gerunt,aut  rite  purgatx  non  funt,obueniunt. 
Porro  rugx&  nigredines,qux  faciei  oboriuntur,quod 
ad  formam  fpe&ar,  faminis  ahquid  venuftatis ,  maxi- 
me  iuuenculis  detrahere  folent :  veriim  aliud  nihil  no- 
cumenti  accedit  .  Attamen  vbi  de  curatione  verba  fa- 
ciemus ,  ahquid  de  his  quoque  dicetur ,  ne  earum  qux 
formx  ornatuique  fedulo  fiudent,  offenfam  incur- 
ramus. 

D  E      D  1  G  N  O  T  IONE       AFFECTVVM        QJV  I     O  S 

infeftant,  cap.  X. 

QVoniam  qux  os  affligunt.fub  obtutum  quoqueca 
dunt,de  eius  affeftibus  mentionem  xquum  etiam 
eft  hic  fieri.  Sunt  igitiirsra^srA/c  &  im-Jhn  gingiuarum 
vitia:  quorum  -to/>ka}c  gingiuarum  eft  abfceffus  ,  i-mivhig 
vero  inflammatio  enrudem  iuxta  dentes  molares ,  ceu 
nimia  quxdam  carnis  cxcrefcentia  eminens ,  qux  in- 
terdum  febrium  exiguarum  eftcaufa.  Vtraque  facile 
remediisceditmon  enim  ex  caufis  magni  momenti  gi- 
gnitur.Dentium  porro  affeclus,  tum  ex  nuda  quapiam 
intemperie,tum  ex  humoribus  eo  irruentibus  gignuu 
tur.  Excitatur  in  detibus  non  mediocres  dolores,qu6d 
nerui  effatu  digni  eorum  alueolis  inferantur.  Sifrigida 
eft  quxinfeftat  inteperies,dolor  moderatior,  ceu  den- 
tium  quidam  ftupor  ,  comitatur ,  atque  ab  occurrenti- 
bus  frigidis  lxduntur  .  Coniicies  autem  id  ex  reliquis 
notis,quxex  temperamento  nimirum ,  xtateque,  anni 
item  tempore,<3c  viiftu  fumutur  :fin  calida  intempeties 
premit ,  maiores  acutiorcfque  fentiuntur  dolores  :  ac 
particularium  caufarum  dignotio ,  ipfam  affligentem 
intemperiem  patefaciet.  Humiditas  porro  &  ficcitas,i- 
pfx  quide  per  ie  parum  aut  nihil  moleftx/funt ,  veriim. 
cum  a£Huis  qualitatibus  coniun£tx  maxime  vexant. 
Cxtertim  quum  humores  quidam  in  dentes  procum- 
bunt,pro  corum  copia  ac  qualitate ,  iymptomata  quo- 
que  excitantur.Nam  calidiores,ad  agendum  efficacio- 
res  funt  dicendi:qui  vero  quantitate  corrumpunt ,  pro 
fui  copia  etiam  xgritudinis  tempus  denuntianr.  Qnod 
fi  indentium  radicibus  firmctur,  tum  vehementiorem 
dolorem  inferunt,tum  cfua  fede  eos  excutiut:  vt  non- 
nunquam  cxterisaltiores,&  aliquando  dimoueri  quo- 
que  fentiantur.  Atque  hi  digeftts  diilipatifque  noceCi- 
nbus  humoribusfedantur.Cxtertim  qui  in  buccas  ,  re- 
hquamque  faciem  tranffunduntur,  dolores  mitiores  fa 
ciunt,&  tumores  exurgentes,  eoriimque  colores  ,tum 
quantitatem  tum  qualitatem  decumbentis  humorispa 
tefacient.  Quare  hxcita  diiudicabis.  Illud  tamen  non 
eft  lgnoradum  ,  quod  quum  erodentes  quidam  putref- 
que  humores  ,  dentium  effentiam  inuaferint,  eos  con- 
fnngut  ac  erodunt.  Atque  de  his  baftenus.  linguam 
vero  torquet  affeftus,  quorum  alter  in  inferna  cius  par 
te,&  prxcipue  pueris  erumpit,  rana  ,  (  vcl  vt  Grxci  /Sa- 
if  a^fc)  di£tus:alter  eius  effentia  occupat,nec  propnum 
obtinet  nomen,fcd  magnitudine  fua  innotefcit.Siqui- 
dem  ob  ingruentem  quempiam  humorem  nonnullis 
ftatim  mirum  in  modum  excrefcit,&xgrereftituitur, 
nequefuis  muniis  lingua  prompte  fungi  poteft:emen- 
datur  tamc,fi  opportunis  remediis  fubuenias.  Qux  ve- 
ro  ex  antecedente  febri  patitur,  cum  alio  atque  alio  co 
lore  inficitur,&  rumpitur.iqualctque,  nec  expedite  mo 
uetur,ca  funt  continentium  febrium  fymptomata.  Por 
roin  palato  multa  variaque  erumpftt  exanthemata, fed 
qux  proprio  omnicareant  nomine.  Tamen  vlcera,q*ux 
qiium  locum  iiifeftaut,&  apSof  peculiariter  Crxcis  ap- 
pellantur,infantibus  maximc  contingunt.-atque  eorum 
quxfunt  fubalba,  carteris  funt  modevatiora  :  deteriora 
vero,rubicunda.vt  qux  nigra  funt,  omnium  deterrima 
habenda.  Atque  hiaffedlus  in  oculorum  obtutum  ve- 
niunt,&haud  difficulter  cernuntur ,  mehtifque  curan- 
tur:at  qui  infequuntur,&  difficilius  apparent,  &  tardio 
rcm  opem  admittunt.Cxtertim  &  de  gurgulionis  vitiis 
hic  agendum.  Hic  qiium  varios  fentiat  defluxus,varias 
quoque  formas  variaqtte  nomina  ,  pro  alia  atque  alia 
affeftus  fpecie  recipit.nam  wv)<; ,  &  columella  appella- 
tur,quum  ex  fluxione  aliqua  leuiter  infllmatus>xqua!i 


i87  A  C  T  V 

craflnudine  vifui  occumt.  verb  &  vua  ,  quum  A 

maior  eft  iluxio,&  inflammatio  ingentior  ,  atque  aci- 
no  vux  nffimilatur.^ic  fatic  etiam  i/uainxnc  (  quam  nt^ 
fcio  an  corrigiatione  aufim  dicere  )  nominatur  ,  quum 
gracilis  alioquj  eft,fed  folito  adeo  fit  logior ,  vt  lingua 
contingat:appellationem  vero  a  corrigiarum  fimihtu- 
dine  obtinui t. Atque  liis  vanis  nominibus  dotatus  fuir^ 
qubd  varias  quoque  affeclionum  fpecies  reprxlentet. 
Huic  gUtturi  faucibufque  inieruientes  muiculi  adhx- 
rent,qui  alia  atque  alia  quoque  experiuntur  vitia ,  vbi 
iis  humores,maximJqUe  calididres,  quifere  etiam  in-  B 
flammationem  efticiunt,inlident.Qu.ue  ii  interni  gut 
turis  mufculi  inflammatione  conflidtentur ,  affeCtus 
Qiwdr^n  Grxcis  diciturrfm  cxterni,  v&£*Q-uictcyn.  Sic 
quuminternifnucium  mufcuh  inflammantur ,  KWrx», 
quumexterni  earundem,^a[*uWrvH  vocatur  ,  nomi- 
ne  >xm'r%J'  >tt*  ri(hoc  eft  a  canibus)qui  ei  nffecTui  plus  cx 
tens  obnoxii  funt,dedufto.( l  atinivnica  anginx  dicTio- 
tte  omnes  eas  fpecies  exprimiit.)  Qui  ita  laborat,non- 
nill  recla  ceruice  &  cum  difficultate  fpirit,tenfioncm- 
que  fentiuntradhxc  facies  rur.et,6fque  eorum  releratii  C 
vtplurimum  hiat,neC  deglutire  queunt,  acii  vim  fibi  fe 
cerint,per  nares  quod  deuorandum  er.it  rccurrens,eii- 
citur.Qubd  fieum  locum  diutius  inflammatio  prehen 
dit,hominem  iiiterficitriin  jn  vicinum  pulmonem  flu-  • 
xio  migratjpulmonia  interimit.  Siquidem  vt  duos  ma- 
ximos  pefiimcfqtie  cuadat  morbos ,  longcomnium  eft 
difficillimum,&  bona  faueat  fortuna  necciTe  eft:  femel 
tamen  nobis  quidam  mortem  effugiife  vifus  eft,  quum 
cxteriomnes  periertnt. Atq;  iiprxcxtcrismaximefer- 
«antur,  quorum  collum  in  tumores  attollitur,  aut  exan  D 
themata  tn  eo  oboriutur.  Cxterim  nffecTuum  os  infe- 
ftantium  continuitas  ,  fermonem  noftrum  ad  eo  infe- 
riores  deduxit,ce  quibus  quum  fatis  fuperiori  hbro 
fueritpertrafTntum,  iam  tempus  eft  vt  ad  reliquas  ex- 
ternas  nffectiones  accedamus ,  ac  de  iis  qux  neceftaria 
funt  doceamus.  Quarede  maximoac  deterrimo  om- 
nium  eorum  quiin  fumma  corporis  cute  exiftunt  pri- 
mo  loco  dicendum :  deinde  de  reliquis  qui  priuatirh 
apparent.  ita  enim  re<£to  ordine  procedente  oratione, 
legentibus  quoque  iingula  particulatim  magis  erunt  E 
ad  manum. 

t)  E     R  E  L  t  Q^V  IS     EXTERNIS     CORPORIS  Ar- 

fettibus,  c  a  p.  xi. 

ITaque  quiCrxcis  t\i$a.(  (&noftris  elephantia)dici- 
tur.totiiiique  corporis  cancer  eft,vniuerfam  depafcit 
carnem,xgrumque  eo  redigit  vt  curationem  non  reci- 
piat.  Hic  a  nigra  bile  fuum  ducit  coftitutionis  initium: 
qux  fi  ex  fanguine  corrupto  ,  atque  in  melancholicum 
commutatofueritgenita ,  rubicundumminufque  ma- 
lignum  elephantem  efficit:fin  ex  flaua  mutata  melan-  F 
cholicus  fuccus  fuerit  enattis,pefiimu  ac  corrodentem, 
quique  omnia  ignis  inftar  populetur.confpicies.  Affe- 
£rum,fuperciliorum  mentique  pilorudefluuia,  antece- 
dut.&  tumores  in  facie  extuberates,  oculiq;  alio  &  alio 
colore  notantur,ac  vox  exafperatur:venxitem  lublin- 
gua  turgidx,&  quum  antea  eiufmodinon  eiTent,nigrx 
cfficiimtur.  At  temporis  tradTu.omnia  ea  increfcunt,& 
exanthemata  quxpiam,  qux  difficulter  fanantur  ,  exi- 
itunt,a  quibus  pofteahumor  erupit.  Omnemhicme- 
dicamentorum  vim  ac  facultatem,tanquam  nihil  con-  G 
ferentem  refpuit.  Mituis  poft  elephantem  malaeftM- 
>op$t,cui  fcabies,&  huic  impetigines  fuccedunt:  fed  le- 
pra  altius  defcendit ,  &  orbicularia  exanthemata  facit, 
&carnis  quafdam  colliquationes ,  ac  \t7nftu;{  hoc  eft 
fquamulas)  remittit,  vnde  etiam  nome  adepta  cft.Non 
ita  profundc  fcabies(qux  -tai^tGrxcis  dicitut)penetrat, 
&  variis  figuris  infignitur  ,  nec  furfuracea  corpufcula 
rciicit.Lepram  melancholicus  fuccus  comittit:  fed  fca- 
biem  varii  humores,  eommque  varix  mifcellxconfti- 
tuiit.  Communis  vtrique  eft  cutis  afperitas  &  pruritus.  H 
Si  verb  renues  acrcfque  &  ferofx  humiditates  aliis  craf 
fioribus  fuccis  pcrmifcentur,impetigines  (  quas  Grxci 
x&yluioc  nominant)  fuboriuntur,  qnx  celerrimc  in  fca- 
biemaclepram  nes;lecTx  commigrnnt.  Cxtcrum  reli- 
quos  pnuitus,qui  ob  acriorem  falfiimve  humorem,  ctt 


A  R  I  I 


18S 


tem  vitiant,ex  xtate,  temperamentb  ,  &  vi&us  ratione 
diftingues.Prochuius  hquibus  iuuenes,atque  xtate  vi- 
gentes  afficiuntur,curatur:nam  qui  fenibus  adueniunt, 
difficulter  remedia  admittut,quod  neque  vaiida  medi' 
camenta,quibus  fencs  minime  mdigent,  ceclinate  iam 
faculrate,proliiJt:nec  lluxio  promptc  ,  prcpterea  qubd 
meatus  iam  duriores  cuafcrunt,  &  conthueant  prxclu- 
daturque,difcutiatur.Porro  ex  omnibus,aut  nihil  dum 
fcalpuntur,aut  humiGitas  quxpiam  cclore  &coniiften 
tia  varia  ,  promanat .  atque  i  de, haud  fccus  quim  ex 
prxdicTis,humorem  dignofces  prxdomiratem.  Cxte- 
riim  ht\iY^j{c\\izs  vitiligines  quidam  vocant)eandemad 
d?.tinc  rationem  obtincnt  qunm  lepra  ad  fcabiem  .Kam 
vitiligines  vtplurimum  ahius  defcendunt,pil6fque  in- 
de  eiuimodi  emittunt:  at  alphi  m  fuperficie  hxrent,li^ 
cet  ipii  quoque  nonnunquam  rjtius  radices  agentes  pe 
nitius  recedant,vt  eo  loco  pili  eandem  coloi  is  fpec.em 
referentes,exiftnnt.  Pcriclitamur  autem  an  vitiligo  al- 
tius  peruadat,fi  modice  acu  pertund  tur,ita  vt  vltra  cu 
tem  nonpenen  et.  Nafi  fanguis  effluxerir,  affechiseft 
fanabilis:lin  lacteus  humor  prodierit,  non  eft  meciica- 
bilis,qubd  iam  caroquam  occupat ,  aliam  formam  in^ 
dueiit.iNonnullilocumpannis  afperis  perfricant ,  acfi 
rubefcere  confpexerint,bene  fperant:fin  eundem  tunc 
colorem  retinet ,  animum  ceu  1  curatione  abbcr  eat, 
defpondent.  Adhxc  deterjores  funt  quo  plura  corpo- 
ris  loca  obfederint :  &  diuturniori  tempore  quam  alix 
qux  eiufmodi  non  funt,perdurant.  Pon  o  alphi  vtpluri 
mum  vitiliginibus  iunt  natura  moderatiores,  acmedi- 
camentis  mediocribus  mngis  protligantur,at  vbi  tem- 
pus  traxerint  iifdem  quibus  vkiligines  curantur,vtpo- 
tequxiam  harum  vitium  induerint.Prxterea  exhis  a- 
Uifunt  albi,  alii  nigri ,  domitianten-que  humorem  fuo 
colore  indicant.  Cxterinn  quxn^aaia  Grxcis  diciitur, 
fpecie  nigns  alphis  fimilia ,  qux  ab  ic>u  &  contufione 
quapiani  origi  c  ducunt.alinm  poftuluit  curationem. 
Qux  verb  priuuim  p.ipulx(&  '.'.rxcis  'Jicv/^fxa.Ta  nomi 
nnncur)acraliis  humoriLus  cuti  vtplunmum  impuftis, 
vbi  denfaeft  lumma  cuucuh,coflantur,  fiue  eiufmodi 
humores  in  toto  corpore  ,  fiue  in  cute  tanttim  redun- 
cent.quod  ex  affedtus  vehementia,  ex  excretis  ,  priori- 
que  victu  diiudicatur:  ac  pro  difcriminis  ratione  ccnue 
niens  curatio  accommodatur.  ffowxr.ikc  vocatx  funt 
vlcufcula  qux  Iponte  fua  florum  more  erumptint ,  pu- 
ftularum  figura,fubrubra,  quibus  difrupris  fanies  fub- 
cruenta  emanat :  hxc  noftu  magis  quam  interdiu  infe- 
ftant,vndeetiam  fuum  nomen  acceperunt.  (m>p(m-<u'<z ve 
rb&  eLXfo^optftov  { illam  formicam,  hanc  verrucarn  pen- 
filem  uoftri  vocant)vtraque  cutiseft  exigua  extubera- 
tioiCallofa,&  magna  ex  parte  teres.Sed  formica  Iatiori 
bafi  ledet,  &  fiquis  conftrinxerit ,  mordeutis  formicx 
fenfum  inducit :  verruca  autem  peufilis,  anguftiorem 
obtinet  balin,vt  fummxchordx  fimilis  pendere  videa 
tur.j«>fAw  eft  nerui  colleftio  feu  concretio,  cx  iQu  aut 
laflitudine  proueniens  .  in  manibus  pedibufque  ,  qubd 
plures  &  confpicui  neruieb  inferatur,  magifque  quam 
alix  partes  exerceantur,oritur  potiflimum.  Atquehxc 
mediocria  funt,  &  mediocres  cnufas  habent ,  nihilque 
aut  parum  offendunt  dolcntve.Qux  verb  ex  confluen- 
te  humore  gignuntur,ac  locos  coar(flant,ea  magis  tor- 
quent,membvifque  fuam  eripiunt  fimflionem.  Veriim 
quia  multi  funt  qui  fluxione  fua  infeftant  humores,at- 
que  interdum  complicatur,  age  figillatim  eori;m  quo- 
que  noxas  doceamuS)\rt  fingula  difcernere  poflis. 

DE     TVMORIBVS    PRAETER    NATVRA  M,  ET 

vlceribus,  c  a  p.  x  i  t. 

ITaque  quum  fanguis  bonus  craffitie  moderatus,iu 
nliquam  partem  affatim  influit,  ibique  ob  fuamco- 
piam  impingitur,fit  ea  qux  propric  vhtyuM*  (  &  inflnm 
matio)nucupatur:  ac ruborem  feruoremque  cum  quo- 
dam  tumorein  laborante  parte  procrear.  Quum  verb 
bilis  tlaua  ita  partem  afficir ,  cnafcitur  quod  ita  appel- 
laturey>V(MnAcrf,(Latii)i  ignem  facrum  dixerutj.hoc  noti 
ita  rubrum  eft  vtprius ,  nihilo  tame  minus  inflammat, 
&  fubpallct.  Qt^bd  liiam  dicvti  humores  pcrmifcentur 
&  cbponuntur  ,  nffeiTus  indc  enatus  cnpofito  quoque 


i8? 


MED.  SIVE    DE    M  E  T  H.   MED.    LIB.  II.  rqo 


nomine  effertur.  Qunpropter  fi  fanguis  redttndar,j)*£-  A  graffantc  caufa  qyapiam  caibunciili.Proindeitaeos  di 

j*toKM  ip-.smhaiTtc^H:  fin  bilis  iuperat,fc'ac<-nAa{  j> » t)fA.tt(S-  gnofces,&,velut '^oftca  docebimtts,curabis.C  acer  por- 

c/^cnuncUpacur.  Porro  cIomua  (  noftri  mollem  &  laxum  ro  in  pluribus  corpovis  pnrtibus  onri  pcteft  .  fiquiden? 

tumorem  appeIlant)tumor  cft  albus,doluris  expers,  cx  in  oculis  &  vtero  ,  atque  aliis  corporis  particuhs  qua- 

pituita  collectus:quemadmodum  iuo-jjvua.  (hoc  eft  in-  plurimis ,  &  prxcipue  in  fcrminarum  mamis  prouenit: 

flatio)exfngido  crilliorique  lpiriru  conflatur  ,faciles  vrpotc  qux  uatUralaxx  lunt,  &  materiam  crafliffimam 

tangenti  cognitu  funt.  Naril  ocdemata  quum  ncque  fer  facile  excipiunt.  Ex  nigra  nanque  bile  quum  cfferbttit, 

ueant,neque  doleant,nec  colore  aliquo  alterara  variet,  cancri  contrahuntur :  cui  ii  acrms  qujppiam  ,  quodque 

leui  negotio  cedunt.-inflationes  vero  ,  quod  fpirituscu  corrodendi  vim  obtineat  fuerit  admiftum,c.tcros  cum 

tem  intendat,renituntur.Hx  in  tympani  1  hydrop?  ma-  \  Iceratione  procreat.  Colore  hi  atriores  flint  quam  re- 

gis  funt  cotifpicux:quippe  abdomen  in  ea,  qttod  .1  cral  B  hqux  inflaminationes.minulquc  callidhvcnx  in  nmbi- 

fb  fpiriru  cutis  plurimum  extendatur,  tympani  in  mo-  tu  miplentur,  &  intenduntur  mftar  pedu  animalis  cah- 

rem  pulfatum  rcfonat.  Atqui  inflammationibus  pleril-  cn,v:ide  etiam  nomen  huic  vitio  lnditum.Quidnm  ve- 

que,iis  vtique  qux  non  promp*efuppurantur,aliave  a-  ro  non  hinc, fed  nomen  iortitum  effe  aiunt  qu6d  xgre 

Iiqua  ratione  difcutiuntur,  prochne  cft  vt  in  g  mgrxna  a  pirtibus  qins  occup  mit,  cancri  in  moremjauellanir, 

ckiiderationemtranle.it.  Appellamus  autem  }<*;> p<*/Wa,  lioc  malum  ob  eiuimodi  humorem  non  perfanefcif, 

alicuius  partis  ob  inflammationis  qua  confhctntur,ma  quod  neque  repelh,  neque  difcuti  poliit ,  neque  tbtius 

gnitudinem,mortificationeni,non  quxiam  confirma-  ccrporis  purgicionibus  cedar:  fed  n-itiora  lempermc- 

ta  fit,fe.l  qux  etianum  6at:  nam  quum  iam  pars  cmor-  dicamenta  nppoiita  neglig.it,  &  a  vehementionbns  ir- 

tua  eft,fidcratio,&  (nrcnwAoc  Grxcis,affecTus  nominatur,  ritetur.  Incolvites  tamen,  purgationibus  quominus  vl- 

qui  eft  gangrxnx  terminus.Corripit  hic  affechis  etiam  C  terius  progredimtiir,  impediri  quctmt-prxcipiie  ii  hu- 

ofla,  quumnfmirum  caro  iis  circundata  faniem  gene-  mor  affecTo  loco  nondum  fuerit  impacTus :  nam  dinri 

rat,qux  ita  ea  jmbu.it  vt  putredinem  contraharit.  At-  ndhuc  oberrat,alio  deriuari  poteft.Cxfennn  quiim  ca- 

que  hxc  adco  grauia  mala,  partes  in  quas  illabuntur  roa  graui aliquo corpore  illapfocontunditur5exiIefque 

forrumpunt.  Cxteiumbilis  qux  coniiftcntia  crafta  eft  in  ea  vcnaf  difcindiitur,fanguts  per  fubfultum  (lioc  eft 

&  acrior,cutem  ad  lubiedTani  vfque  carnem  exulcerat,  JcJ1  ^-r^/i^vjprotunaiuir  :  qui  cum  fuh  cute  rolligirui-j 

vocatiirque  affecTus  "p-r.-c  :  ii  vero  tenuis,c<  minus  acris  dr.yyuip/xa.  appellatum  (quafi  exuccationem  dixens)in- 

calidaquc  fuerit >  exiguas  puftulasin  fumma  cute  mi-  ducit.Hoc  cute  haudquaqtnm  ditiifa,ceu  tumortacTui 

lio  fimiles  excitat,ob  eamque  fimilitudinem  Grxcis  promptccdcns.  c<  magn  i  cx  partc  dolorisexpers,ap- 

«uryexV  €,£Txc(hoc  eft  miliaris  herpes)nuncupatur.non-  p  tret.Ecchymom  itis  fpecies  funt,ij3ro;c«>uaTO  qui  vo 

nullihuncexpituitx  admifttone  fieri aflerunr.  Dictus  D  cntur,adhxc  fanguinis  ex  iffu  aliquo  ad  vngues  procur 

eftautem  °£T^,eo(]uoii  vide.mirt;>-rf/v(quod  eft  lerpc-  fus.Ruptiones prorius  quu  ccchymofi,  aut  infumacu- 

re  per  cutem  fumnnm)modo  hanc  eius  partem,  modo  te,aut  in  profundo  proueniut.Quare  fi  ftatim  vniuerfii 

proximam  occupans ,  quod  femper  pnoie  laborante  ecchymoma  fuerit  per  halitum  difcuflum,promptius 

perfan.ita  ,  propinqua  eius  vitium  excipiat :  nohfccus  caro  dillidens  coalefcit:fin  vetuftum  euaferit ,  fbrttfm- 

quam  ignis  qui  proxima  quxque  depafcitur ,  vbi  ea  que  fubtus  aluerit,ruptio  in  pofterum  committi  vniri- 

<jux  prius  accenla  erant ,  deliciente  iam  idonea  mate-  quc  nequit.  Nam  etii  labia  fibi  mutuo  committantur'i 

ria,  prius  quoque  extingiiuntur.Porro          &  tuber-  tamen  leuis  quxpiam  incidens  occafio  facile  ea  diri' 

Culum  ,  fiue  si"«A,ac  f  ■J-}ihw  (quod  panum  quidaetiam  mit,  vt  fpatium  mteripfa  meditim  alieno  aductitioquc 

vocanOgl.induIarum  funt  affe<ftus:c<  tuberculum  dici-  humoi  e  impleatur,&  continuum  quoJamr^odo  ecchy 

tur  glandulx  mflammatio:  G>ouCuv  vcro,  ciufdemeft  ad  E  moma,  primo  ex  fingume  conflato  perfimile  ,  gigna- 

fuppurationem  properans  inflammatio  ,  &  mflamma-  tur.  Porro  cnrz  rw«(quod  conimlfiim  appell.it)  tliilraclis 

tfi  liue  phlegmonSdes  eius  cryfipel.is  ,  <p-j}<$hcy  vocita-  diuulfilque  fibns  quibufd.im  cotingit :  ex  femel  diuul- 

tur.De  ruruncu!o  autem  ,  quem  Jh^lwa.  appellant ,  hoc  fx,congIutinari  nequeunt:  quarc  fola  auxiliorummiti- 

diccre  licet,quod  tumor  fit  abfceffum  referens  ,  qui  ex  g.itione,quoa  j  dolor  fopi.uur,opus  iiabcnt.Iain.exqui- 

craffis  humoribus  ortus,  in  carnoiis  potifiiinum  parti-  iitus  fcirrhus,  tumor  eft  prxter  natura,  duriis  &  fcnfus 

bus  coufiftjt:benignus  quidcm  ,  fi  in  cutc  tantum  coa-  expers,ab  cx  ^uiiito  recei'ir,qui  mediocriter  fentit.At- 

gmentatur:ar  malignus,  quando  lltius  actis  radicibus,  qui  qui  lenlu  caret,iam  finnri  no  poteft  :  fiquidem  qui 

jn  (uperficiem  crumpir.Dignofces  id  turii  vilu  tum  ta-  impofita  medicamenta  non  perfentit-ecqux  riam  inde 

cTu.locnm  circunquaque  furunculum  contrecTans.Iam  auxilii  fpes  Ipcc^an  poteft?  quumqiu  lentiunt  eatenrs 

iipuiyfoi,nibcrcu\\  genus  eiTe  aiunt,cui  puftula  nig-a  fu-  F  fpem  faciant  quatentis  etiam  fenfus  fint  pnrticipes.  (;- 

pr.i  infr.ique  adiacear,qua  rupta  ,  ea  qux  lubiacent  ah-  riuntur  omnes  e  tenaci  crafloque  huir.ore,  itr.  induratis 

rafa  appirent:hoc  diiTecTo  pus  repcritur.  Alii  mquiunt  membris  infixo  vt  xgve  euelli  poflit.Cignuntur  princi- 

•ppujt^t  iiue  terebinthum,effe  eminentiam  cutis,rotun  pio  nonnunquam  fua  fponte  ,  quum  eiufmpdi  aliqtiis 

dam,melancholicam,terebinthi  frudTui  adfimilem.Cx  humor  parti  cuipiam  impacTus  infedent :  fxpe  tameti 

terum  fi  fanguis  mclancholicus  magis  euaferit,  &  fer-  medici  ob  infxitiam  cius  nucTores  fiunr,  quum  inriam- 

Uens  cuipiam  pn  ti  incubuerit,cu?Pct!ffc(hoc  eft  carbun-  mationcs  &  eryfipelata  prxtermodu  relrigernuerinc 

Culi)exoriri  lolent,qux  cruftacea  lunt  vlcera,  magnnq;  &  aftrinxcrint.<>  trumx  quas^oi^Ja^  vocanr ,  glandulai 

ex  parte  ab  puftula  ambuftis  non  djlTimili^cx  quadoque  funt  fcirrho  induratx,quibus  collum,  axillx,&:  inguina 

citra  eam  incipiunt.Pars  niitio  omnino  prurit,  deinde  potiilimum  tent  mtur.  Communj  fcirrhorum  curario- 

vna  interdum  puftula,nonnunquam  etiam  plures  milii  G  ni  fubiiciunttir.  DicTx  porro  (unt  yoi^tAc ,  quod  icrO" 

inftar  cxigux  erumpunt:  qtiibtis  difruptis  ,  cruftaceum  phx  eo  m.ilo  uifeftari  fo!eant,vt  fcrtur,vel  quod  proli- 

vlcus  fuccedit:cuiufmodi  c.ldentibiis  ferramenris  exci-  ficx  videantur:ab  vnico  quippe  tumore  eti.i  ali.r  quan 

tatur.quum  crufta  nunc  cineritin,  nunc  colore  nigra,  i-  doque  enafcuntur.  Quidam  iis  manuum  operam  a  Imo 

ta  vt  inferiori  carni  adhxreat,&  ferpens  quodammodo  Iiuntur,veluti  poftea  docebimusmon  enim  nunc  infti- 

ceu  clauus  affigatur.  Caro  circumpoiita  vehemeiiicr  tutufri  eft,curadi  ratiottes,iis  quibus  vitia  diftinguun- 

inflammara,nigr.'ique  colore  efficttur,  non  fecus  quam  tur  ,  inferere.  At  vero  ^vtmua.,  !k  d&ipafjua. ,  ac.u^/^e/V, 

bitumcn  pixve  refplendens.  ciufmodi  aurem  eft  bilis  fii.is  fihi  ippellationes  quodque  fortitum  eft,ab  humo- 

exquifite  arra,  .1  qua  qui  generantur,  nigri  carbunculi  rum  qui  in  tumoribtts  continentur  fimilitudine.  Hft  e- 

appellantur.  Veriim  qui  carnitantiim  infident,  breui  nimeorum  quoddam  sta7:(quod  cft  lebo),nIiud^/77(id 

fpatio  circunfcribuntur  :qui  vero  in  membranis  ,  aut  II  eft  melli),  6c  tertiu  dHpa^hoc  eft  pulti)  adiiinile.  Vnnm 

neruis  nafcuntur,longo  tempore  durant,  &  fubiedTa  lo  quodqtte  aiitem  exrequam  tncTus  intuscontineri  luJi 

ca  in  affedTionis  confenfum  pertrahunt,adeo  vt  inflam  cat,dcprehenditur:nam  quicraffior eft, eatafTui  quo- 

matio  qux  cryfipelatis  naturam  fapiat,  in  iis  excitetur:  que  magis  obnititur.Flf  prxter  hxc  ouod  n«e>io»(Gra:ci| 

rion  pauci  ad  fuppurationem  abeunt,cv  plurimos  etiam  r.oftri  fauum  nominare  folenc) ,  qui  hun:or  eft  in  cute 

fcbres  comitatu;.  Oboriuntur  demum  &  ex  populatim  multis  riuulis  pcrforatuSjC  quibus  meHeus  humot'  pro- 


if)i  v 

fliiit,  nomenclaturamque  ex  fimiTftWine  reperit.  Iam  A 
ex  vlceribus  (  nam  de  his  quoque  poftremo  loco  eft  a- 
gendum,)quxdam  funtplana,  quxda  caua,  alia  in  qui- 
bus  caro  fupra  modum  excrefcit,  nonnulla  tenuem  fa- 
niem  effundunt,rurfus  alia  pus  confiftentia  commode 
ratum  obtinent,&  quxdamin  ambitu  nonnihil  rubent, 
&leuicerinflammantur,  nonnulla  laxiorem  tumorcm 
haber,  ajia  autem  carnem  humidam  mollcmque  valde, 
alia  afperiorem  potiffimum  circa  labra  gignunt :  deni- 
que  alia  certo  loco  impa£ta,nigrefcere,emortuaque,& 
nonnulla  vicinum  quoquelocum  depafcere  vifuntur.  B 
Plana  &  rubra  ,  quique  proxime  ad  rubedinem  acce- 
dunt,qu6d  qux  fuccrefcitcaro  reliqux  aflimiletur,poft 
pnulo  fanitatem  pollicentur :  fin  ver6  fordjda  caro  eft, 
&  perquam  humida ,  minimc  fidc dum  eft,verum  eam 
(vt  dicemus)Jemere,enitique  vtprobam  educamus  o- 
portet.quod  etiam  in  cauo  vlcere  faciendum,  quemad 
raodum  poftea  priuatim  explicabimus.  In  quibus  caro 
jiimis  excrefcit,  ea  detrahi  debet.  Porro  quxtenuem 
faniem  euomunt,cruditatem  notant ,  &  nonnifi  multo 
poft  tempore  m  priftinum  ftatum  reftituenda.Quibus  C 
moderatum  eft  &  craffum  pus,  ea  meliora  funt ,  maxi- 
mefi  nihilgrauis  odoris  expirant.  Quxvero  inr.mbitu 
rubent,aut  membrum  laflatum  efle,  aut  xgrum  calidio 
ribus  cibis  vti,aut,qaod  poftremum  eft,medicamentis 


ACTVARII 


l9* 


plus  fatiscalidis  irritata  effe  denuntiant.  Sicquxlaxo 
humore  exurgunt ,  malo  habitu  corripiuntur.Dcmum 
nigrefcut,&  emoriuntur,  &  depafcunt,  aut  ob  magni- 
tudinem  coptamve  ,  qux  eo  illapf.i  a  facultate  ,  ab  alia 
qu.ipiam  xgntudine  debilitata,  euinci  nequit :  quippe 
cos  paulo  poft  morituros  iudicamus  fiquod  exiguura 
vlcus  habet,atque  ld  emoritur.Nam  quum  ea  pnrs  ma- 
gis  quam  cxtera:  laboret,fufficiente  demonftrationem 
adfuturi  euentus  prxnotionem  prxbet.  Atque  ita  iam 
fermoni  de  vlceribus  fine  imponamus,  libriimque  huc, 
quod  fuum  habcat  magnitudinis  modii,  pro ea  qua  vfi 
fumus  breuitate,hic  concludamus.  Reftat  vt  ad  curan- 
di  rationem  accedamus ,  ita  nanque  pollicitis  vndicjue 
fatiffaciemus.  Quod  fi  diligentius  libellum  excutiens, 
ahquid  quod  explicatu  effe  oportebat,defideraricom- 
pei  eiis,id  aut  breuitatem  fuftulifle,  aut  ex  iis  qux  pro- 
pofuimus ,  haud  difficulter  intelligi  pofle  arbitrator. 
Interdum  tamen  (fateor)  quxda  qux  doceri  debebant, 
in  obliuionis  gurgite  delitefcunt:quod  id  nobis  quoti- 
die  vfuueniat.  Veriim  fiquid  prxteimiflum  eft  ,  id  mi- 
rum  vjderi  non  debet :  quin  potius  qui  adeo  breuibus 
paucifque  verbis,omnis  propemodum  morbi  agnitio- 
nem  caufafque  fimus  complexi ,  id  fummopere  eft  de- 
mirandum.  Faxit  iam  Deus,vt  tu  libello  vti fruique,  6c 
nos  qux  neceflaria  funt  docere  poflimus. 


ACTVARII    DE    METHODO  ME- 

dendi  Iiber  III. 


Prarfatio. 

v  v  m  omnis  doQrina.ratioque  docen- 
di  ad  finem  quempiam  ,  quem  fibi  pro- 
ponit,contendat,ac finis,iis  qux  prxut, 
facultate  dignitateque  prior  eiie  videa-  D 
tur:haud  iniuria,ratio  viaque,  quxfigil 
latim  curationem  affectuum  docet,  po- 
tiorem  dignitatis  locum  tenere  cenferi  poflet:verum 
(quia  ea  redtc  &  methodice  vti  no  licet,  nifi  qui  curare 
velit  quo  pafto  finguli  affeftus  dignofcantur  exqui- 
iitcnouerit)  ,anteafe  in  iis  diiudicandis  oportet  exer- 
cere,  atque  ita  ex  methodo  curatione  inftituere.  Qua- 
re  quum  in  duobus  fuperionbus  libris  vitiorum  agni- 
tionem,quibus  &;  vniuerfim  &  pirticulatim  corpus  affi 
citur,addita  vniufcuiufque  caufa.(  non  enim  tra&atio-  E 
nem  in  multas  portiunculas  ,  minutis  diffecandam  effe 
iudicauimus,)breuiterperftrinximus :  nunc  curandi  ra 
tionem  tradere  ,  prout  tutillime  &  fuccincKfiime  fieri 
poterit,in  animo  habemus  :  non  ignari  quam  diftincia 
traftandi  ratio  fuccin&xbreuitatiaduerfetur  :  nanque 
illa  prolixis  verbis  obitur:hxc  vero  multa  quoque  qux 
neceffaria  fuut,prxfcindit.  Proinde  fiquado  quam  pol 
liciti  fumus,erimus  prolixiores,  id  neceflitati  cuipiam, 
qux  vt  tuta  perfpicuaque  fit  traftatio ,  Iongius  fermo- 
ne  protrahi  cogit,tribuito:  fin  cotri  aliquid  defiderari  F 
videbitur ,  id  pollicitx  breuitati  adfcribito.  Attamen 
methodus ,  qux  omnia  pertranfit,  fatis  fuperque  ea 
qux  neceffaria  magis,  atque  ad  vfum  aptiora  funt,fup- 
peditare  poterit.Cxteriim  quia  in  medendi  methodis, 
alia  vniuerfali  oratione  ,  alia  figillatim  morbis  imper- 
tita,comprehenditur:atque  eas  quxdam  prxcediit,  ci- 
tra  quxcuratio  rite  inftitui  nequit,  quxquemultorum 
morborum  prxfidiis adaptantur:de  iis  vtique  primum 
eft  pertraftandum,ac  deindcreliquaaddenda,vta  me- 
thodo  ordincque  fermo  orfus,  nullam  in  hac  commen-  G 
tatione  pariat  confufionem.Quapropter,quum  in  mor 
bis  compluribus  venam  fecemus,&  in  aliis  glandibus 
ac  clyfmatis  vtamur  ,  quiimque  rurfus  nonnulli  purga- 
tionibus  aut  vomitibus,fudorcmve  prolicientibus  me- 
flicamentis,alii  cucurbitutis  iiccis ,  aut  etiam  cum  fca- 
rificationibus ,  ahqui  hii  uduubus,  Yt  alii  arterix  fe- 


£tione,  quidam  item  iis  qux  in  nares  induntur ,  ipfivi. 
vocantur,aut  rubificantibus,aut  dropacifmis ,  vel  bal- 
neis,aut  friftionibus  exercitiifve ,  aut  aliis  id  genus  o-» 
pus  habeant:fi  eorum  vfus,tempora  ac  commoda  figil 
latim  expofuerimus,fiet  vt  iis  commode  atque  oppor- 
tune  vtaris.  Proinde  quum  omnis  propemodum  hacc 
methodus  in  plenitudine&  vacuatione  atque  altera- 
tione  verfetur,  vacuatione  repletis  ,&  repletione  eo-» 
rum  qua:  coueuientia  funt  vacuatis  fuccurrimus:  quo- 
modo  fane  alteratione,ea  qux  aliqua  intemperie  infe* 
ftant,idque  fiue  refrigerantes  &  calefacientes,fiue  fic- 
cantes  &  hume£tantes,curamus.Ac  de  reliquis  quidem 
poftea  loquemur  ,  in  prxfentia  ver6  deiisqux  reple-' 
tionem  fpe£tant,  verba  faciamus.Eft  autem  nihil  altud 
repletio(fiue  yfrvfuoi;  Crxcc)njfi  humorum  qui  cauita- 
tibus  quibufdamcontinetur,  plenitudo  multitudoque. 
Atque  bilis,aut  pituita  quxpiam,cibitfve  inconcoclus, 
in  ftomacho  ventnculoque,^97.n5iW£5i£('(hoc  eft  plenitudi 
nem)efficiut:in  inteftinis  vero,tum  illa  iam  didia  ,tum 
ftercorum  abundantes  fxces,ficin  vefica,  humorquif- 
piam  crudus ,  lotiiimque:in  vifcerum  cauis ,  aduentitii 
corrupti  humores  exuberantes ,  funt  plenitudinis  cau- 
fa:perinde  atque  in  ^  enofo  genere,fanguis  aut  quanti- 
tate  aut  qualitate  excedens ,  offendit.  Itaque  de  venx 
feftione  primiim  agendum :  ac  quibus , &  quando,& 
qua  corporis  parte  eam  moliri  decet,docendum,vt  in- 
de  ad  reliqua  accedamus. 

DE     VENAESECTIONE,  CAP.  I. 

VEnam  ergo  tundere  oportet ,  in  plenitudine,  &  ca- 
lidorum  humorum  putredine:in  anni  tempore,  ve 
re  pottflimum,fecundo  loco,autumno,in  xtatibus,a  pu 
befcentibus  vfque  ad  declinationem,in  habitibus  cali- 
dioribus,in  regionibus  temperie  commoderatis,  in 
contrariis  venx  fedio  ceu  aliena  eft  fugienda  .  Nam  fi 
fanguis  vacuatur,quu  neque  copia,neque  humoris  exu 
perat  caliditas,refrigeratio,cruditas,  malufque  habitus 
fuccedit./f  ftate  vero  periculum  eftde  fyncope,  prarci- 
puc  i\  regionis  temperies  calida  viguerit  ,xgrique  ha- 
bitus  in  halitu  prompte  digeritur. At  quum  frigus  prx- 
ualet,c-  fanguinis  inamtione ,  corpus  anm  tempori  par 
cft  confentire.  Adhic  fimul  quoque  difpiciendum 
eft  an  bene  aut  fecu<  xger  fanguinis  vacuationem  to- 


'93 


MED.  SIVE  DE  METH.  M  E  D. 


I  I  T. 


k-rct.  Vena  quoque  fecatida  eft  quibus  confuetx  excre  A  tnmen  aliquando,  fiq"uando  conuulfionem ,  aut  eae- 


tiones  fuppreflas  fucriat,& ffftate  febrem  expedtantrvt 
contrii  fingiunis  milfione  fuperfedendum  quibus  fa- 
miliares  excretiones  immodtce  nimis  ferutunquofque 
affeclus  iicciores  affligunt,&  ventriculi  osimbecillum 
cft,aluufque  liquidiora  egerit.  Quod  fi  quandocotra- 
ria  in  eodem  cocurrerint,  &  qttxdam  eius  adminiftra- 
tionem  fuadeant,&  alia  dehortentur,quxnam  prxpol- 
leant  eft  ipedtandum,  atque  illis  opem  ferentia  admo- 
liendum,ita  tamen  vt  ne  dehortantia  quidem  negli- 


tiam  deterius  quippiam  homini  metuimus,totius  ner- 
uiprxfedtionemehgimus  ,  fatius  elfe  rati  cum  homi- 
nis  vita  membri  motum  effe  oblxfum  ,  quim  li  mem- 
brum  incolume  aileruare  ftuderemus  ,  mortcm  repen- 
tinam  creare.Sub  ea  qux  has  infequitur,artena  percur 
rit ,  qux  quum  d iuiditur ,  nihilo  leuius  accedit  pericu- 
lum,exfanguinis  effrxni  profluuio,quod  fpiritus  ei  in- 
fitus,motufque  prxcludi  vas  ac  conniuere  non  patian- 
tur,ied  femper  prxrumpr.nt  ,  ofculiimque  referant,  vt 


p-  intur:fed  illis  quoquein  quantitate  aliquideft  indul  B  fanguis  qiu  in  arterii  continetur,erumpat.  Atque  huic 


gendum,ac  fecuritatis  gratia  gratificandummam  in  va 
j  dioribus  ac  magnis  auxiliis ,  fi  aliquid  de  vacuatione 
remittitur,  fecuritas  sgro  conciliatur.  Porro  non  ex- 
dem  perpetubfunttundendxveuxjfedpro  infeftantiu 
vitiorum  ratione,aliis  alix  :  dum  partim  reuellere,par- 
tim  materiam  deriuare,prout  occafto  vfuique  poftulat 
ftudemus.  Ac  reuullione  quidem  vtendum  eft  quum 
multitudoinfeftas  eft  effatu  digna^piWque  cui  affedhis 
impendet ,  princeps  ac  prxcipua  eft.  Deriuatione  verb 


fuccurres  ,velut  pbft  de  ea  pertradtantes  docebimus: 
nunc  aute  ideo  eius  meminimus ,  qub  caute  qui  mini- 
ftrant,  fectionem  moliantur.  Non  eft  tamen  ignoran- 
dum,non  eodem  femper  modo  omnibus  neruos  arte- 
rialque  venis  fubiici,  led  plunmisilla  nonnihil  ad  la- 
tus declinantjlicet  compluribus  vna  perraeent,vena:- 
queillis  infideant.  Et  quoniam  nonnunquam  qui  jn- 
coniideratius  venam  vulnerauit,fedtio  redH  in  neruum 
arteriamque  fuit  adatta,atque  vni  cum  vena,  illa  quo- 


opus  eft  quado  ex  propinquo  loco  auferre  r.olicet.  Sic  C  que  diffecuit ,  eam  ob  rem  te  illius  admonitum  volui- 
per  reftitudine,(cjuod  Grxci  dicut  xa.1 \{ly)  vacuadum,  mus,quo  miniftri  leuius ,  ac  in  fuperficie  magis  fedKo- 
quum  calidiorcs  humores  in  locum  alique  antea  iue- 


rint  impadti.ccire  nanque  licet  non  ioliim  quum  purus 
abundat  fanguis,vena  fecandam  effe,verumetia  quum 
cxteriquoquehumores  btliofi  cerofive  ,  aut  eiufmodi 
alii  vna  cum  fanguine  exuperauerint.Nam  iilic,quia  id 
quod  infeftat,vacuatur,  fanguinis  miffio  conferre  vifa 
fuit:  hic  verocommuni  varuationis  ratione  conducit. 
Siquidem  fanguinis  detradtio  quamlibet  tam  in  venis 


quo  miniltri  leuius ,  ac  in  iuperficie  : 
nem  aggrediantur.  Ita  ergo  cubiti  venas  incidens ,  x- 
gris  opem  feres.Cxterum  definunt  hxin  psona  m.inus 
parte,&  humeraria  redH  ad  pollicem  defertur,  reliqux 
veroad  partes  carpi  humiliores.  Quare  ii  humeraria 
in  cubito  non  apparet  ,  eam  qux  eft  ad  pollicem  ,feca- 
mus,  quemadmodum  in  lienis  iecinorifve  affedribus, 
vbiopus  eftfanguinis  vacuatione,eam  quxad  annula- 
remdigitum  propagatur ,  atque  ad  minimum  magis 


quim  toto  corpore  plenitudine  imminuere  folet.  Atq;  D  accedit,incidimus,  atque  ita  laboranti  opitul.imur.fic 


ita  comodc  vena  fecatur  nifi  aliud  quippia  eius  vfum 
impediat.  Venas  porro  tundimus,alias  ob  alia  affedTam 
partem:  fed  qtionii  magna  ex  parte  qux  cubitum  prx- 
tergrediuntur  incidimus,de  iis  primum,  deinde  de  re- 
liquis  agendum.   Ttaque  qux  in  cubito  confpicitur.re- 
tTi  ab  humero  defcendit ,  atque  ldcirco  humerale  eam 
nominarunt  :  ibique  difciffa  nonnihil  defcendit  quam 
mediam  nuncupimus.Sunt  tamen  quibus  hac  cilm  hu- 
meraria  connecii  non  placet,fed  ab  alto  principio  pro- 
duci  videtur:  ahi  humerariam  ibi  deficere  opinantur. 
Pofthas  alia  vtraque  humilior  permeat,  qua  alixplu- 
res  minorcfque  e:ccipiunt,fubipfum  iam  cubttum  per- 
reptates.Veriim  quia  non  omnibus  omneseodem  mo- 
do  apparent,fed  ahquibus  omnes,quibus  nimiruveno 
fum  genus ,  ieciirque  ante  id  naturali  teperie  ac  effor- 
matione  calidius  faniufque  fuit  conformatummonnul 
lis  autem  copIures,quemadmodum  aliis  paucx,  vel  ob 
naturulem  quenda  in  prima  efformatione  errore  ,  aut 
vaforum  anguftiam,velqubd  profundum  magis  petat, 
vel  carnis  copia  occultentur,  confpiciuntur  :  nos  de  iis 
tanquam  omnes  obtutui  occurrant,  loquemur  :  tuum 
autem  erit,  loco  quo  non  apparent  propinquiores ,  fi- 
quando  necerTitas  vrget ,  fecare.  Proinde  humeraria 
tundenda  eft(nam  de  hac  primo  loco  tra£tadum,qu6d 
Cxtcris  fit  fublimior  )  in  iis  affedibus  in  quibus  caput, 
aut  in  tota  cius  circunfcriptione,  aut  aliqua  eius  parte, 
puta  oculo  aut  auribus ,  laborat.  Eam  vero  quxinde 
confpicue  deriuatur ,  in  parotidibus,&  faciei,  colhque 
morbisfecabis:  quxfinon  apparet,ad  humerariam  re- 
dibis,vt  ad  mediam,&  hanc(fi  media  non  confpicitur) 
in  thoracis  coftarumque  vitiis.His  demum  inferiorem 
fecare  oportet,quum  ilta,renes,&  partes  genitales  ma- 
lc habent,quod  reliquarum  fit  humillima.  Cxtertim  in 
his  venis  Caute  obferuandum  eft  ,  vt  in  ipfis  feftionem 
moliaris:qubd  non  mediocria,fi  aberraueris,  indecon 
tingantmala.Siquidem  humerarix  mufculi  caputfub- 
iicitur,quam  nifi  fecure  cautcque  incideris ,  fed  lecans 
ferrum  in  mufculum  adegeris ,  dolores  inflammatio- 
nemque  excitabis,ac  aliquod  membro  inferes  impedi 


in  anginofis,  &  gurgulionis ,  &  glandularu  iingux  ad- 
hxrentium  inflammatione  affedtibus.eas  quxiuntfub 
lingua  pertundtmtis,  &  quo  loco  malcaffeclo  propio- 
res  lecuerimus.eo  citius  auxiliamur.  Nonnulli  in  inue- 
teratis  dentium  morbis,quando  fuperiores  ex  xquo  a- 
cris  humoris  affluxus  infeftat,  Vcnas  intra  labia  &  gin- 
giuas  inciderunt,fectis  itern  lis  qux  funt  in  magno  octt 
li  angulo,mali  impetum  fregerunt.  Exdem  faciei  papu 
lis,(quas  c%eur3*flutnt  vocari  diximus,)  potillimum  in  fe- 
cundis  opem  ferunt.Ita  &  frontis  fefta  vena  in  vetuftis 
occipitis  malis  profluit.  Sunt  qui  venas  colli  incidunt, 
verifimilcque  eft  eas  itiuare  ,  quum  fanguis  copioiior 
adcaput  confluit ,  atque  idcirco  velnri  inflammatio- 
nem  incerebro  concitat,autfenfus  veluti  detinet,>csitS- 
yiuj  nominant :  veruntamen  pltires  eas  deuitant ,  quod 
fanguinis  fluxus  xgre  compefci  inhiberique  poffit .  at- 
tamen  neceffitas  nihil  non  vtile  efficit ,  atque eas  db 
caufas,has  quoque  pertundimus.Porro  in  pedjbus  fan 
guinem  mittimus ,  communi  quidem  ratione  ,  vt  hu- 
mores  qui  furfum  ad  partes  prXcipuas  vergumt,  retra- 
hamus  reuellamufque:verum  priuatim  in  fcrminis  qui- 
bus  menfesfiipprimuntur,aut  minus  quim  neceffe  eft 
purgantur,aut  confimilis  aliquis  affecTus  fanguinis  va- 
cuationem  vrget.qunre  lnc  internas  magis  fecare  con- 
uenit,fed  in  coxedicis  reniimque  dolore,quem  fangui- 
nis  progignit  copta,externas  fecuiffe  prxftat.  Qupd  fi 
inflammatio  quxpiam  genitales  partes  occupat,in  fce- 
minis  iuxti  ac  manbus  ,  quum  reuellere  eft  animus ,  & 
ne  humores  ad  affeftas  partes  pertrahantur  profpicere, 
vtilius  e  cubito  fanguinem  ducimus  :  fed  fi  temporis 
longinquitate  humores  iam  funt  impafti ,  fatius  vide- 
bitur  i-pedibtis  fanguinem  detrahere.Nam  dum  adliud 
oberrant  humores,  &  incerta  fede  vagantur ,  reuellere 
melius  eft  :  at  vbi  iam  fedem  fixerunt,  &  loco  cuipiam 
infixi  hxrent  ,  ex  propinquiori  parte  euacuare  eft 
vtihus. 


DE      ARTERIAE  SECTIONE, 


C  A  ?.   I  I. 


P 


Orro  arteriam  fecare,  interdu  conferre  videtur,ve- 
riim  plurimum  negotii  exhibet.  Siquid^fanguinis 


mentum.Iam  ei  qux  inde  propagatur,neruus  fubditur:  \{  fluxus  qui  xgerrimc  fifti  poffit ,  &  arterix  dilatationes 


qui  ne  pungatur  metus  eft,fiminus  circunfpefta  fiat 
fecTio  neruorum.  Porro  punciurx ,  velut  antea  quoque 
docuimus ,  conuulfionem  ,  &  fi  negliguntur  ,  mortem 
inferunt :  quod  fi  tranfuerfi  amputantur,  membrum 
inquodinferuntur  ,  motusfenfufve  vfufpoliatur.  At- 


(qtias  etiAjeJ.ajua.TU  Grxci  nominant)  biucoboriri  folenr. 
fiquidem  quum  arteria  perpetuo  motu  agitetur,motus 
fui  perennitate  ,  fedtioni  obduci  cicatricem  non  pati- 
nir.  Attamenquum  longc  tcnuiorem  ,  ac  nihitominus 
calidumcontitieatfatiguinem&  fpiritum  jfimulatquc 


f^^o.  i. 


ACTVARII 


iy6 


plurimum  increuerit ,  calore  tenuitateque  omnia  per-  A 
Uadit,iamq;  morbofus  affeC~tus,caput  prxcipuc,  capiti- 
que  proxima  quxque  fent  tentatque.Nam  ob  non  exi- 
guos  &  leues  vfus,plurimus  copiofufque  eoconfluit,  & 
flammeus  igneufve  fadhis,qu6d  acopiofiore  calore  fpi 
ritus  eius  accendatur ,  venas  acutiflime  vibrat  &  con- 
cutit,ex  quo  vehementes  tapitis  dentiiimque  dolores, 
&maximxlippitudines,  &  defluxionum  ac  deftillatio- 
rium  magna  pars  generatur.  Atque  aliquado  dolor  tan 
tum  caput  amplecTitur,  quandoque  in  parte  aliqua  fir- 
matur.quare  vbi  doloris  vicerit  vehementia,metus  eft  B 
ne  H.nguinis  eruptio  eum  creauerit.Promde  aut  tranf- 
uerfim  eas  prxfcidimus,laqueis  antea  interceptas  &  fi- 
bulis  euulfas:au:  cauteriis  continuitate  diuiuimus,  id- 
que  aur  cidentibus  ferrametis ,  aut  medicameto  quod 
adfimilem  vrendi  vim  obtineat.  Atquefi  detes  ob  eas 
quas  paulo  ante  reccfuimus  caufas  indoluerint,eas  qux 
fub  aure  ferutur,fecamus,  aut  adurimus,  &  tadtu  prius 
fub  auriculx  fibra  pulfare  deprehendimus.Oculis  vero 
male  haberibus,  eas  quxin  tcporibus  potifTimum  qux 
oculos  adire  videnrur  :  fiqux  in  toto  capite  dolore  ge-  C 
nuerunt,  eas  iuxta  cordna  fupra  mufculos  tcpbrales  a- 
durimus,  nequem  ex  neruis  motui  volutario  mferuien 
ribus,oblxdamus :  &  ad  os  vfque  cauteriu  demittimus, 
vt  omnes  diffecemus.  Atque  inde  opem  fctire  xgri  vi- 
dentur.quibus  caput  dolet,vt  &  illi  quotum  oculos  ve 
tufta  defluxio  infeftauit.Cxterum  prxftat  in  omnibus, 
fecliombus  ciuteria  prxfejre  ,  qttod  ita  minor  fangui- 
nis  copia  erupat.riam  quum  crufta  110  aliter  quam  vin- 
culu  ei  incubat,  minorformido  eft  ne  fanguis  proruat: 
quippe  quod  tu  folumodo  metii  incutiat  quu  decidit.  D 
Na  quum  priufqua  arteria  probecicatrice  coaluerir,cru 
fta  delabitur,interdu  fanguinis  cruptionisfit  caula,qua 
proptius  reprimere  Iicet,  quum  maior  eius  portio  cica 
trice  cotrnxit. At  enim  maiorum  arterinrum  fedTiones 
vftionefve  funt  fugiendx,vtpote  qux  difficillime  coer- 
centur.Atque  eo  tempore,  a  copia  cibi  potiifque,  prx- 
ciprc  calidioris,a  vociferationibus,item  v  enere,omni- 
<iue  vehementiori  motu  eft  abftinendum.Nam  qnauis 
leui  ex  occafioBe  arterix  difrumpuntur  ,  metufque  eft 
ne  quandoque  earumfluxus  ftfti  nequeat.  Itaque  hxc,  E 
li  red~f  e  vidtus  inftituitur,  coferunt  plurimum  :  fin  xger 
aut  medictis  in  aliquo  quod  fadhim  oportuit,  delique- 
rit ,  priori  dolore  nonnunquam  deterius  periculum 
creatur.S&d  de  arteriis  hadtenus. 

DE      HIRVDINVM       ET       SCARI  FICATIONIS 
vfll,  C  A  P.  III. 

ADmouemushirudities  eoloco  cuifanguinem  cor- 
ruptum  putremque  fubefle  putamus  ,  hx  nanque 
eam  parte  cui  applicitxfuerint,morfuinuadentes,  mo 
deratius  fanguinem  qui  eft  in  ambitu,  cucurbitularum  F 
inftar,exugunt:  funt  tamen  continua  aqua  dulciafTer- 
uandx.Nam  quum  affiduc  in  coeno  limoque  degit,pla- 
nc  funt  impurx:&  quum  nondu  in  aqua  dulci  funt  ver- 
fatx,imbecillius  letiufque  fua  obeunt  muncra.  Demit- 
timus  aute  eas  per  fiftulas  ex  quauis  materia  confedlas, 
aut  arudinem,ad  loca,qux  accuratius  obferliamus,  nec 
vicinaspartes  attingi  volumus.Definunt  porrofugere, 
aut  faturx,aut  fale  adhibito.  In  affedtibus  cutaneis  qui 
fuperficiarii  maxime  funt,fatis  fanguinis  profluere  fi- 
nimus,fi  ex  alto  id  quod  noxium  eft  attrahere  per  mor  G 
fus  cupimus,cucurbitulas  affigimus.  Vtimur  iisin  ve- 
tuftis  papulis,&  humoribus  calidioribus  alicui  loco  im 
padTis,  aut  aliunde  confluentibus ,  velex  iclu  quopiim 
colledTis.Ens  propemodum  cuilibet  corporis  parti  inii- 
cimus,&  li  opportune  adhibentur,xgri  leuantur.  Nam 
quum  cuctirbitulam  figere,  autvena  fecare,aut  fcalpel 
lo  cutem  incidere  non  hcet,hx  impofitx  profunt:  quip 
pe  in  omnibus  mebris  applicatur,  in  quauis  capitis  par 
te,& facie,renibus  item,&  ipfo  interdu  inteftino  redo, 
quum  japridem  ora  venaru  flierint  occxcata  ,  atq;  ea-  H 
propter  negotium  facefiant.Cxterum  in  quibus  hirudi 
liibus  vti  no  licet,  vel  quod  xger  recufet ,  aut  quod  lo- 
cus  eiufmodi  animalia  noneducet,  velquod  anni  tem- 
pus  non  patiatur:iis  fcarificationes  fubftituimus ,  qux 
multo  quidem  moderatius  quam  hirudines  vacuant, 


attamen  eas  quoque  opitulari  putandum  eft.Verun.ta- 
men  non  omnibus  ea  loca,  qutbus  hirudines  admoueri 
pofle  diximus,  fcalpello  cocidere  licet:  fed  per  qux  in- 
fignes  fuperficiarix  venx  ,  nerui,  tendines,  alit  arterix 
non  fcruntur.  Cauentluiii  enim  hic  eft  ,  ne  dum  vehe- 
mentius  fcalpellum  adigimus ,  imprudetes  prxdidfaru. 
partium  continuitatem  foluamus.  Potiilimus  autem 
fcarificationum  vfus  eft  in  auribus&  malleolis,quibus 
tamen  cucurbitulas  quoque  aptamws.  Vtimur  nihilo- 
minus  &  in  multis  abis  prcibus. 

DE     CVCVRBITVIIS,  C  A  P.  I  1  I  I. 

EXiisqux  celerrimam  opem  adferunt,  cucurbitular 
quoque  efle  videntur,  fi  opportune  admoueantur: 
nanque  noxios  humores ,  qui  in  pi  ofundo  latent,  vio- 
lentius  retrahunt,&  facile  educunt.Quare  cutem  antea 
fcalpello  confcindimus  ea  parte  ex  qua  fanguinis  ali- 
quid  detrahere  vacuareque  nitimur.  At  vbi  reuellere 
tatuummodo  ,  &  fpiritum  craffiorem  fludtuantem  ex- 
haurire  difcutercqtte  cupimus ,  eas  citra  fcarific  -tione 
imponimus.Sicquum  ftomachus  refupinatur.venrricu 
lo  impofitx ,  cum  violento  fuo  impetu  reuellu  it  ,  &  in 
priftinam  valetudinem  reftituunt:  atque  inteftinis  ven 
trique  aptatx ,  craffiores  infeftantes  flatus  in  halitufn 
diifipare  valent.Quinetiam  fi  mammis  npplicantur,  ve 
tuftam  vteri  fanguinis  profufionem  fiftunt  :  quemad- 
modum  quum  vfcenbtis  imponutur,  fanguine  quico- 
piofius  c  narefluit,  reprimunt ,  modo  vifceri  quod  e  di 
redto  nari  vnde  it  f.inguis,fubditur  ,  inhxferint.  Ac  ita 
cucuibitula  vi  retrahit  digeritque.  Cxteriim  fcire  licet 
eum  qui  hic  vti  volet,  haudquaquani  loco  corponve 
quod  vndiquaq  plenitudinc  oneratur  ,  aptare  debere: 
ne  plufquam  vacuetur  matCrix  indidem  aceruetur, 
atque  ita  xgro  noxxauctor  fiat :  fed  vt  conuenit,  antea 
eft  euacuanc.um  ,  atque  ita  demum  cucui  bitulx  fu'it 
adhibendx.fiquidem  qui  caute  de  rebus  diiudicat ,  fa- 
eit  vt  recie  curatio  fuccedat. 

DE    GLANDIBVS     ET  CLYSMATIS, 

C  A  P.  V. 

GLandibus&clyfmatis  vtimur  quum  ftercori  edu- 
cere  volumus:&  glandibus  qui.iem  ea  quxininte- 
ftinoredto  continentur  explodimus ,  clyfte ribus  vero 
ea  qux  in  luperioribus  remancr,eiicimus.  Verum  non 
modo  ftercus  infufis  euacuamus ,  fed  etiam  fiquid  in- 
feftantis  pituitx  inteftinis  adhxret,id  quoque  ce.  it  & 
egeritur.Ac.hxcfi  caliginofus  quifpia  fpiritus  qui  exitu 
116  itiuenint ,  oberrat,  &  negocium  faceflit,etia  is  ene- 
matis  expellitur.Qutnetiam  clyfma  remotiilimis  opitu 
latur  obftrudtionibus.Na  quoa  retinetur,& loci  conti- 
nuitate  progrediens  moleftat ,  li  vf  deorfum  ferarur  & 
foras  pellatur,impetu  naclu  fuerit,Ieuat,  &quod  prius 
pondere  grauabattir,melius  fe  habet.AA erumenimuei  o 
in  omnibus  confuetudinis  ratio  eft  habcnda:  fiquidem 
aliiduobustribufve,aut  etia  pluribus  interpofiris  die- 
bus  nihil  deiiciunt:  uonulli  nifi  femel  aut  bis  deiideat, 
caput  vetremque  grauari  fibi  videntur.  Quareprora- 
tione,  duna  bene  valeret,  cofuetudinis,etiam  in  morbo 
clyfmata  infundere  oportet,pauIo  tame  foliro  frequeri 
tius,nifi  quid  obftet  quod  continuum  materix  ad  infer 
na  impetum  difTuadeat:  cuiufmoJifuntretentricis  in- 
teftinoru  facultatis  infirmitas,  rutquum  purgatio  par- 
tium  thoracis  per  fuperna  vrget.  Nanque  purgatiories 
ab  eiufmodi  impetus  vi  retrahuntur  ,&  feditiones  ex- 
citant,ab  externis  auxiliis  euictx,hinc  anxietns,inquie- 
tudo,&  varia  xgro  oborirur  triftitia.  Atque  idcirco  al- 
uofupprefla  &obftrudTa,  admodum  inidonei  funtvo- 
mitus,quod  fecum  materiam  ad  fuperna pertrahant: 
atfi  immodice  egerit,valde  funt  nccommodati ,  quod 
naturx  concihert  propenfioncm  &  imperiim  contra- 
rium.cic  aluus  foluta  &  Iiquida;vomitui  fubuenire  cre- 
ditur.Q^oJ  fi  ambo  xgrum  infeftauerint.conficer.in- 
dum  eft  ,  ac  profpiciendum  ne  xger  in  fyncopen  inci- 
dar,quod  in  duabus  imraoder^tis  vacuationibus,  vires 
refiftendo  fatis  ncn  fint:fed  vbi  omnin  funt medio- 
cria  ,  fuftinentur ,  nec  dolor  fatigat.  Componuntur 
porro  ablutiones  tum  ex  acrioribus  fucris ,  tum  ex 
rnollitcrlenientibus:vtrifg.ue  etnm  opuseft,  vtillis  fa- 


,97              M  E  D.  S  I  V  E    D  E    M  E  T  H.  M  E  D.    L  I  B.  1 1 1.  \9% 

tultas  excemens  irrttetur,&  his  emolltatur ,  fiqttx  fint  A  tiim  vt  htimores  coquantur  emtendum  efr,  vcrume-- 

fxces  durxqux  exitum  veluti  opereuletitur.tato  autem  ti.tmex  Htppocratis  prxcepto,parrcs  per  quns  euacuan 

eas  valentiores&  acriores  coficimus,quato  ea  quxaffli  di  funt  fluidxfieri  debent:quo  purgationes  meiior  fa- 

gunt  vi  indigent  vehementiore,  xgrotique  feniUs  ob-  ciliorque  tnfequatur  toleratiaiiiqmdem  interdum,  vbi 

tu-ior  ac  hebettor  cft.Cxtenim  in  abraftonibus  vulne-  obftaculum  qnodpiam  occurrit,  niedicnmetifffacultas 

ribufque  inteftinorum,clyfmata  non  ad  vacttadum,  fed  in  finem  vfque  repellitur  retiindicurqiie.  Adhxc  atini 

ad  humores  morderttes  contemperatidum,vu!neiibuf-  tempus  expendere  decet:ni  frigus  ingens  &  vehemens 

que  cicatrrcem  indlicendam  ,infundimus,  atque  ad  humores  cogit,atq;  purgatiofii  inhabiles  reddit,  quod 

tura  v  tim  componimus.  quare  ea  contraria  penitus  fa  Kgre  fequantur  .  Multus  quoquc  a'ftus,  quod  occultai 

cultate  conftafe  folent,vtexpleant,adftringat,&  refri-  perfpirationis  digeftionifque  iit  cauft facit  vt  purga- 
gerent  plufculum.In  vfu  quoque  funt  cohiimiles  glan-  B  tiones  minus  iint  tutx ,  niii  vehementer  purgntiovr- 

des  ineitifmodiaffectibus.  geat,xgnqire  vires  ftnt  integrx.Licebit  autem  &  arte 

De   iis    q^vae    naribvs    indvntvr,   et  corpori  comoderatns  tempeltates  parare.  Sed  &  cofue 

gargarifmis,                                         cap.  vi.  tudo  plurimum  in  hac  re  tuuarc  quibit :  quidam  enim 

QVum  mucofi  pituitofiqtie  fucci  caput  infeftant,ea  purgationibusfunt  ailiieti,aliis  femel  bifve  tn  anno  al- 

qux  naribus  imponuntur  iffiva.  (Grxci,noftri  qui-  uus  fponte  fua  erumpens,  tempOris  longinquitate  col- 

d.imnafalia  nuncupant)&  gargarizationes  ad  vfum  ledtam  noxam  explodit.Quod  li  qux  excertii  folent  re- 

vocamu  .atque  tlla  ex  ptiluifcttlis ,  &fuccis  quibufdam  tinentur,ac  ea  de  re  homo  xgrotat,  iam  purgationi  lo- 

ncrioribtls  vt  attenuemtis,&  infardtam  materiam  auel-  etis  eft,vt  proci  aftinantis  naturx  vices  fupplearmis.Cx 

lamus.&  fternutamenta  cieamus ,  conficiraus:hx  vero  tenim  quibus  materia  turgere  videttir,&  fyncopen, 

ex  ncribus  &  dulcibtls  quibufdam  admixtis,ne  guftum  C  atitfluxum  immodicum  ,  aliudve  aliqttod  fymptoma 

plurimum  offendamUs,c6potuintur:quibus  gargartzan  prautim  metuimus:  ijperquam  mediocribus  medica- 

tes.per  palatum  httmores  educimus,  &  srgros  a  m.tiora  mentis  funt  purgnndi,ferc  autem  iis  qux  contemperan 

interdum  minitantibus  vitiis  vindicamus.  Verum  vni-  di  vim  obtinent^iiaTniuejtrTic^  Grxci  nominant)  eft  vteti 

Uerfrm  medicamentorum  purgatiumfacultatem,quo-  dum,quo  contrariis  contraria  compefcamus ,  &  corri- 

modo  videlicetin  nos  agant,&  quando,  ac  qux  maxi-  gamus.Atqui  quoniam,qui,quibiis  anni  temporibus,& 

mcvfui  ftt,  atque  inquibus  xgntudinibus  afluraenda,  quibus  xtatibus,victufqtie  rationibtts,&  temperamen- 

hincditcere  licet.  tis  humores  nugentur,  didicifti,  nunc  qutbus ipforum 

bE      pvrg  antiVM       medicamentorvm  ilnguli  purgentttr,audi. 

vfu,                                                                    C  A  P.  V  I  I.  DE    MEDIOCRITER      ET     ACRITEft  PVRGAfJ 

YTaque  purgantia  medicamenta,(qUx^^c;p7',tS!',  Grx-  E>  tibus  medicamentis,                         c  a  p.  v  i  i  i. 

J  cis  nominatur)  communi  quidem generis  ratione  ex  "T  J  ~rum  quia  quxdam  ipforum  mediocriter  ndmo- 

cenfufunt  eorum  qux  perniciem  creat  (tAsAn-me*'*)&  no  \  dum,neque  ex  alto  ducere,&  quxdam  contra  pur- 

ftri  venenofa,&mortifera  appell.lt.)  Vertim  ab  iis  qux  gare  videntur ,  primum  de  mediocnter  purgantibus> 

magnafunt  corrupendi  vi  prxdita,dilTident,qu6d  hxc  deinde  de  acrioribus  eft  agendum.  Nec  te  fugiat  medi 

eadem  quantitate,non  perinde  ac  corrumpentia  intefi  camentum  quodque,proprium  iibi  httmorem  trahere, 

mant.nl  qtium  funtmediocria,profunt:quum  veroiti-  licet  nonnunqua  ab  etus  quod  vacuatur  impetu  vna  cfi. 

terdu  copioiius  affiimuntur,  quatitate  perdunt.  Cxte-  eo  etia  alius  quifpia ,  qui  in  corpore  redundare  reperi- 

riim  ex  iis  qtlxintro  adhibentur,alia,iimplices  funt  ci-  tur,educatur:cuius  te  admonitum  volui,  ve  ii  forteme 

bi,ceu  panis,caro,&  pifces,atque  id  genits  cxtera:qux-  dicamento  quod  bilerrt  ducit ,  exhibito ,  alium  cum  eo 

dam  funt  cibus&  medicamCnta,  velut  lacruca  &  attri-  E  prxterea  humore  egredi  cofpexeris,te  medicameti  pol 

pleX]intubitsitem,ac  ptiffanx  fuccus:  nonullailmplicia  licitatione  deceptum  efle  arbitreris.Sunt  &  exiis  qux- 

funt  medicameta,vt  piper,carttm,rofx,vio'x,&  fiqvid  dam  qttxfacultatis  proprietate.duos  trcfve  ptirgat  hu- 

eft  eittfmodi:  aliqua  corrurrtpedi  qtiodamodo  vim  ob-  mores.Proinde  ohahia  hxc  diligenter  funt 'infp.icienda, 

tinent,qualis  eft  cicuta,&  neritim,  ac  cxrera  talia.-qux  atque  ita  vtendttm.  Aloe  ergo,maftiche,agaricuiT,te- 

tamenii  commode  conimifccturjfalutaria  qitadamte-  rcbinthina,  ftyrax,  mcrcuvialis,  parthenium,  &  fiquod 

nus  effe  videntur,vt  humores  corporis  contemperare,  cft  eiufmodi  a!utd,fut  ex  iis  qux  mediocriter ,  velut  po 

&  noxios  vacuare  poffint.Nanque  quum  ex  frequenti-  ftea  diluciditts  docebimus,pUrgat.Atque  eorum  nlia  bi 

btts  peccatis  quibus  in  vi£hi  delinquitur,  antecedenti-  lera  ori  vetriculi  innatatem,alia  pituiia  qux  in  \  efrcm 

bus,multi  variiqtte  humores  in  vetriculo  &  inteftinis,  inteftin.ique  prouoIuitur,vt  &  quxda  fuccum  melacho 

adhxcin  vifceribus  totoque  venofo  genere  coacerucn  F  Hcu  i  pttrgat.  Porro  inter  acei  rima  recenfentur,tithy 

tur :  prxterea  quiim  ad  ipfara  vfque  profunda  carnem,  inalus,!camonia,peplium,colccynthis,veratrum,elate- 

excrementitius  alienufquehumor  qinndoque  fe.inge-  rium,&  id  genus  reliqtta.  Hxc  ltumores  qui  in  profun- 

rat,ac  in  fexcentos  ideo  affectus,qui  ita  malc  habet  m-  do  inhxrent,e:-:pel!unt,  xgrofque  3  maximis  affeclibus 

cidant:operxpretium  vtique  fuerit  nouiffe  quomodo,  liberant.  Cxterum  qUltm  omnia  vim  habeant  noftras 

&  quando,ac  quibtis  eos  purgare  oporteat,  he  dum  m-  facultates  corrumpendi,  nttenttantibus  &  incidentibus 

confideratius  medicamenta  propinamtis,  perkulum  odoratifque  ac  roboratit  bus  &  contemperatibus  me- 

pro  medela  creemus.Proinde  in  omnibus  fpectnre  de-  dicamentis  permifceri  debent,  qn6  ipforum  iminode- 

cet  ecqttisfit  qtti  offendit  httmor  ,&qua  corporispar-  rantia  coerceatur,xgerque  libenter  iis  vtatur.Inm  vero 

tem  obfirmatus  occupet,  ntque  nunquid  vniuerfum  quum  mediocriter  mouemur ,  ad  ngendum  efficaciora 

corpus  eo  non  abundet .  Dignofces  aittem  idexpirte  G  redduntur:quum  alitem  quiefcimus  &  dormimus,  im- 

qttx  pondere  premittir  ,  aut  dolet,aut  alio  aliquo  affe-  becilliora.Nnni  quoniam  ipforum  robur  augetur,  qui.t 

ctu  laborat ,  vtens  ea  in  re  prxceptore  ,  xgri  fenftt ,  &  noftram  facultatem  exuperant,  (ita  enirn  fibipropvios 

tuo,quod  exdeprauata  patietis  locis  functione  fumes,  euellere  extrahercque  humores  queunt,  )patet,  qttod 

iudicio.  Sed  nec  paucx  diqnotionis  occaitones  priori-  qtuim  in  fomno  ntit  qttiete  facultns  uoftra  robtiftiof 

bus  libris  explicatx  fuerttnt,  in  quibus  ii  teipfum  exei'-  fiat,huidquaquam  fncile  medicamentis  contra  niten- 

cueris ,  nonmngnopere  aliorum  ,  qttod  inde  fatis  no-  tibus  &  principatUra  tenentibiis  cedit.  Qtiocircn  ne  o- 

xios  infeftantcfque  humores  difcernere  poteris,  indi-  do^  ntis  quidemtunc,  vtpote  factiltatem  refocillnnti- 

gebis.Porro  vbi  tum  fpeciera,  tuni  pecCnntis  humoris  bus  nc  recreantibus  eft  vtendum  :  nift  nimia  ,  maiorve 

copiam  didiceris ,  cochifne  is  fit  an  crudlts  infpicien-  qu^m  par  eft  imbecillitas ,  aut  anira!  vrges  deliquiuirt 

dum  eft :  quod  ex  iis  quoqtie  qttx  olim  tibi  ftierut  tra-  H  fnaferit.  Adhxc,  nihilo  fecius  eft  obferuandtim  ,  firne 

dita,cognofcere  licebjt.  Qtiod  ii  etiamnum  crudus  Flie  xger  ad  vomitu  proc!iuis,necite  :  deinde  nu  ob  humo- 

rit,congruis  medicaraentis  quxpofteadocebimus>  co-  res  qtiofdam,  qui  in  ore  vcntriculi  rednndent,vel  pectt 

Oionem  moliri  oportet :  fin  autem  iam  codttis  eft  ,  &  Iiarem  htiills  partis  infirmitate  ,  aut  quod  fpecies  quaf- 

exitum  follicitnt,perpendendum  eft,furftimne  an  deor  dam  ntierfetur  nc  refpuat,vomere  foleat.  Nam  ii  vomir 

fuip  vergntjitque  illnc  educendus.  Cxtcriim  non  tan-  proptc,  c]j  humores  illic  coaceruentur,  per  ea  qux  mo- 


i99  ACTV  ARII 

dicc  vomitum  cieantjeUacuandj  exficcandique  funt,ac  A  aperti,accedit,  refrigeratio  comitatur,  ac  occulticutis 

poftea  os  ventriculiroborandum,&inde  medicamen-  mcatus  codenfantur  ftipaturque.  Hinc  confuetus  per- 

tum  cathatticum  propinadum.Sin  autem  vomitus  faci  fpiratus  inhibetur,tuflis  &  deftillatio,et  fi  o.put  eadem 

lis  eft  ob  ftomachi  debilitntem,fiquidem  caufa  euidens  raticne  refrigcretur,  grauedo,  &  pituita.ac  mucusob- 

fuerir,puta  intempcries  quxpiam,vi£tumedicamentif-  oriuntur  :  carnis  item  ingens  dolor,ac  intenfio ,  quod 

que  caufa  infeftas  amputada  eft,atque  ita  vt  decct  oris  corpus  ceu  gelu  concrefcat,  prehendit.  Quodfi  impu- 

ventriculi  robur  confirmandum.  Vcruntamen  lnterim  rum  tuerit  corpus ,  &  alioqui  plufculum  per  latentem 

cauere  oportetne  medicamenta  ceu  tyranidem  exer-  perfpiratu  difflari  aflueuent,primum  leuiter  incalefcit, 

centia,infirmis  pnrtibus  adhibeamus.  Cxterum  iis  qui  deinde  febri  corripitur ,  atqtie  hic  iam  maiori  opus  cft 

ob  infuauitate  qunmpia,  medicamentum  remiut&  re-  fubfidio.Sed  hxc  in  proximu  librUm  afleruamus:  nunc 

fpuunt ,  dulcibiis  &  odoratis  ipfum  quo  ori  gratius  fit,  B  de  iis  qux  mediocriter  ob  ea  qux  foris  innifque  occur 

prxparadum  erit:illudq;  admifcebimus  ,  vt  fenfum  la-  fant,affligunt,loquendum,  ac  quopaclo  lis  profpicere 

teat,quod  maxime  xgris  eft  familiare  ac  coiuetum.Ac  oporteat,docendum,quo  hic  traCtatus  fitqttxdam  ceU 

ficcioribus  potiflimu  ore  vetriculi,  &  xgvc  vometibtis,  tttendx  valetudini  accomodata  viftus  ratio.  Atquidc 

humidu  liquidumque  medicamentum  eft  exhibedum:  his  antea  quoque  vbi  de  fpiritu  animali  ageremus,  di- 

qui  verocotni  fe  habent,quod  exparuisglobulis,(qux  cTum  fuit  :na  fecudus  liber  totum  propemodum  quod 

Grxci  wrctTn-ncL,  noftri  pilulns  appellat)conficitur,dan-  ad  tutandnm  valetudinem  pertinet,  negotium  comple 

dum.JEquum  eft  nutem  hoc  quoqtie  alii  ceu  fub  pulue  xus  eft,eaque  inde  licet  huc  aduocare.  Verum  ne  dum 

rum  cupediarumque  forma,fncilius  nptiufque  medica-  te  ad  ea  qux  ibi  fuerunt  explicata  ,  ableg.unus,ad  ino- 

mentum  deuorari.  Omnin  ergo  prius  funt  examinada,  piam  vicTus  rationis  redignmus,huic  etia  libro  quxile- 

atqueita  qux  couenientia  funt  eligere  ac  prxierre  de-  C  ceflaria  fttnt  impartiemur,vt  fi  forte  illa  non  adfint,hic 

cet,ita  tamen  vt  in  omnibus  medicameti  fncultati  con-  qux  vfus  poftulat  habeas,&  ei  inde  qux  te  fcire  conuc 

fulntur.  Et  quemadmodum  avenx  fecHone  arcelidos  nitedoclus,acqttiefcas.Itaque  hoc  perpetuo  meminiffe 

e£  e  cenfemus  pueros  impuberes,&  eos  qiu  ia  confenue  oportet,qu6d  certum  lndicium  ,  &  tutum  frigidorum 

runt,  nc  vterum  gerentes,  nifi  maior  vrgcat  neceflitas:  (k  cnlidorum,ficcorum  &  humidorum,  nimioi  u  &  pau 

ita  in  yurgatoriis  quoque  eft  agendum  ,  nifi  ex  eorum  corum,leuium  &  grauium,  iuuantium  &  nocent:um,iu 

numero  fuerint  qux  aluum  fubducat,  aut  fxces  explo-  dicium  ad  fenfum  noftrum  defertur  :  nifi  contraria  & 

dantiillaTjar'«A*TO,hiEC  cxMiGrganwst'  Grxci  nominat.iif-  qux  no  debebat ,  ob  affcflum  a  ratione  ahenum  ac  ab- 

que  nonifi  inftate  neceffitate  eft  vtendu.  Verumquia  furdum,expetat:quod  quide  eft  Iogc  rnriiiimu  .  Proin- 

quo  pado  rurgctitim  humorum  tum  fpecies  tum  con-  de  quum  in  extima  cutis  fuperficie  frigus  fentis  ,  noxx 

codliones  probe  cognofcere  licet,didicifti,  adiedTumq;  D  qux  inde  impendet,occurrendum  eft-& pluribus  indu 

iam  eft  feimoni ,  quibus  &  quando  eft  medicamentis  mentis  corpori  facilis  perfpiratio  conferunnda:  nrfi  fri 

vten  ium:  reliquum  nunc  effetvt  deiis  quxfequuntur  gus  anteuertit,eV  meatus,  vt  minus  iam  corpus  perfpi- 

perrrncl-nremus.fedquia  illud  quoq;  nos  prxteriitjquu  ret,obferauit  iifdem  rurfus  ad  vfum  comparatis  opitu- 

tame  explicatum  oportuit.diclis  eft  anneclendu:  ncpe  laberis.Nam  etfi  calor  ad  cutem  prorumpens  duplica- 

quod  etfi  eadem  in  corpore  materia  turgeat,  njhilomi  tus  fenfum  fui  in  condenfata  cute  producat ,  attameu 

nus  non  omrnbus  idem  eft  virium  robur.-quare  nec  eo-  copiofiore  ami6>u  meatibus  referatis,  nimius  cnlor  eua 

dem  quidem  modo  tolcrat  purgatia  medicamenta:fed  nefcet  ac  difcutietur,ifquc  cui  corpus  adftriftum  ftipa- 

quidam  facile  fuftinent  vacuationes,aIiorum  vires  an-  tiimque  eft,meliusdeget.  Et  vt  cop;ofiora  indumenta 

tc  exoluuntur,  neque  confertam  ferre  vacuationem  va  pro  leffe  folent.ita  &.  tepor  arte  accerfitus,  prout  tcpo- 

lent.  Proinde  illis  femcl  aut  bis  exhibenda  funt  medi-  E  ris  occafio  tulerit,coferet.  Porro  ex  externo  calore  la- 

Camenta,hi  paulatim  funt  vacuandi.Atque  in  omnibus  boratibus  cotraria  opem  ferent:fed  fi  interior  calor  fi- 

eorumin  purgando  facilitatem  ante  expendere  opor-  mul  quoque  increuit,6<:  febrem  quampia  fuccendit  ex- 

tet,netemere  ac  inconfiderate lis  qui promptc purgan  terna  nofunt admodu  refrigeranda,  necxger  omni  ro 

tur  valida:iis  vero  qui  xgrc,debilin  prxbeamus.illa  na-  natu  defandus,  vt  ad  portione  dominatjs  qualitatis  re- 

queiisquibus  exhibitafuerint,  fuperpurgationes  mini  frigeratia  &c  humeclantin  introducanttir.  Intereavero 

tantur.Atque  hxc  ngitantia  ac  commonentia,tantum  quibus  nos  noftra  opera  xgritudinis  audlores  eua- 

eos  qui  antea  quiefcebant  humores,  interdum  ad  par-  dimus,funt  cibus,potufque  intempeftiuus  ,  &  qui  inoi 

tes  principnles  tranfmittunt ,  atque  deteriorum  affc-  dinato  vitftu  vtetibus ,  fua  quatitnte  &  qualitate  nocet. 

tlionum  anfam  prxbent.fed  horumfatis.  Adhxc  xque  obeffe  folent  exercitia  &balnea  immode 

t>  E  victv  valetvdinem  confirmante,  F  rata,ac  quodcunque  ahud  vires  excedit.  Quippe  cibus 

cap.  ix.  fuacopia  onerans,etia  fi  boni  fueritfucci ,  crurlnatem, 

OVoniamoratione  temporis  fpatio  colleiftam  pra-  alui  profluuium,&  vomitum  generare  folet:parcior  ve 

^uitatem  xgris  detraximuus,age  nunc  conuenienti  ro  quam  neceffitas  exigit,caufa  eft  cur  corpus  non  ala- 

viclus  ratione,falubribufque  prxceptis  vires  corum  re-  tur,&  imbecillum  fiat,  nec  amplius  cum  priftina  facili- 

focil!emus,ac  qua  vi&us  ratione  valetudine  cofirmnre  tate  folita  obeat  munera,  quod  corpus  inane  reddatur, 

recipereq;  queant,doceamus.Veru  quia  cnufxalix  funt  neq;  fpiritui  fufficies  fuppeditet  alimentu.Qupd  fi  qux 

externx,alix  ex  nobis  delinquetibus  nafcuntur,  dicen-  offcruntur,qualitate  fuerint  aliena,id  cacochymix  ge- 

dum  primum  eft  de  exterioribus ,  atque  ita  ad  eas  qux  nus  aceruatur  quod  qualitates  prxpolletes  pntefaciiit. 

a  nobis  ortum  ducimt,tranfeundum.Itaque  foris  fxpe-  lam  verois  qui  cibi  pondere  grauatur  ,  eueftigio  lllitis 

numero  frigus  &  xftus,triftitia  &  met9,  animideieftio  G  noxas  perfentit :  at  qux  ex  mnli  fucci  cibis  gignuntur» 

&cura,atque  alia  eiufmodi  ob  enatas  calamitates  infe  nonnifi  tempore  emergunt.  Qunre  fiquiscibum  praui 

ftant.At  vero  his  animi  perturbationibus,  li  intepei  ies  fucci  quem  aiuimpfit,  facile  fuflinet,  non  ob  id  Ulius  of 

aliquas  no  infequuntur,  haud  facile  medici  medenttir,  feniun  probc  declinafle  putadum  eft  ,fed  expc  claduni 

nifi  verbis  potius  placidis,qux  animum  mcrrore  imbu-  nocumcnti  indicium  quod  fe  longo  poft  tempot  e  pro- 

tum  demulceant,mitjgent  ac  recreent.  Atqui  nobis  de  det.nam  aut  putridx  fuccedent  febres,  aut  ad  cutem 

hac  re  priuatim  confcriptus  eft  liber,qui  in  quocunquc  procurrente  vitio  ,  fcabies  &  tubercula ,  &  pruriginofi 

infortunio,  accommodatam  confolntionem  (  vt  mihi  affeitus,  aut  fiquid  eft  nliud  eiufmodi  procrenbiuir. 

quidcm  vidctur)  reperire  doceat:  vnde  tu  quoque  qua  Qtiapropter  non  modo  ,  an  qux  offeruntur  quantitate 

ratione  aduerfa  fortuna  oppreffos,ac  morrore  fe  confi-  commoderata  fint,  verumetia  an  qunlitate  mediocria, 

cietes,folnri  oporteat,  &  quam  ob  cnufam  poriffimum  H  ne  in  pofterum  eius  noxa  patefint,eft  fpe£tandum ,  nifi 

dolere  deceat,fi  forte  in  libellum  incideris,cdifces.  Cx  qtta  adfitoccnfio.qux  cibu  requiratinedicamcntoium:  . 

teriinn  quum  fi  igus  xftiifque  homines,  atque  eos  prx-  tunc  enim  eo  vti  prxftat,  proptiufque  nb  offenfa  vindi 

cipite  qui  ncgligcntiorem  fui  curam  gerunt,oppu-  catur  xger.  Cxterum eiufmodi  qui  prauum  fncultate 

gnnnt ,  de  iis  ,vt  par  eft  ,  ncceflarin  proponenda  lunt.  fuccum  genefat  ,&  mcdicamenti  vim  obtinet,  vfus  ra- 

Qmim  ergo  repetinum  fvigus  corpori,  cuiraeatus  funt  tione  ab  alimentis  corpori  familiaribtis  dtfiat.na  quic- 


M  E  D.  S  I  V  E   D  E  M  E  T  FL   M  E  D.  tlB.   III.  zoi 


ftQI 

quid  infsnis,  actemperie  commoderatis,  nec  externo  A 
quopiam  excellente  cgentibus,  cognata  elementorum 
commoderatione  caret,id  bmne  communi  ratione  ,  iu 
corum  qux  prauo  fucco  cenfentur,claffem  reponimus. 
Quod  ver6facultatisfuxexceffu,id  qyod  in  tempera- 
meto  aut  facultate  noftra  deficit,fubftituit  &  xquat,  id 
cibum  medicamentofum  nuncupamus.  Quare  in  in- 
tempeftiuo  eius  vfupericulum  eft  ne  idem  &  prauiluc 
ci,&  cibi  medicamctofl  nomine  cefeatur.Verii  fidiftin 
guere  volemus,medicamentoios,vtpote  minus  malos, 


ilt  confuetudo,ac  leges  natUrxfere  euincat,atque  abro 
get,vt  pro  libiro  vtantur  eft  cocedendum.-quanuis  non 
iitconltiltum  nec  tutum  vt  omnes  inconfideratius  fij 
cofuetudini  committant.  Nonunquam  enim  dux  tref? 
ve  contrarix  confpirant.es  caufx,  poteftate  confuetudi 
nem  fpoliarufit ,  &  fola  confuetudine  fretum ,  maiori- 
bus  penculis  obiecerunt. 

DE  EXERCITl 


O  R  V  M     V  S  V, 


CA  P.  XI, 


D 


E  exercita  tionibus  hoc  dicere  licet,non  eafdem  6-r 
mnibus , fed~aliis  alias  congruere  videri.  nam  qul 


cacochymis&prauifucci  eduliis  prxferemus.Cxterum  B   exercitiis  magis  affueti  funt,  a*c  laboriofam  deguiit  vi^' 

tarh,iis  vehementiils  conuenit  exerceri:  qui  vero  ocio- 
fam  mollcmque  perfequutur,iis  leuiores  &,  remifliores 
exercitationes  funt  aptiores.Quum  ergo  plura  llnt  ex- 
crcitiorum  genera,  quifque  fibi  quodfux  vitx  illftitil- 
to  eft  accommodatum  eligat.Proinde  luc~ta,curfus  cota 
citatior,dikus,&  quod  parua  pila  obitur ,  ex  eorii  funt 
numero  quxvalentiorafuut:  deambulatio  autem&e- 
quitatio,ac  quodcunque  mediocriter  corpus  commo- 
uet,ex  iis  funt.qux  leuilTima  habentiir.  Cxteriim  ne  i- 
gnorato  exertitiorum  fcopo  ,  quando&  quibuseorpo- 
ribus  iis  fit  vtendum  ,  ambigas  ,  iam  repetito  breuiter 
fermone,id  cmne  explicabo.  Ac  primu  riihil  alitld  vi- 
detiirefle  exercitatio  quam  natiui  iniitique  caloris  ac-t 
ceniio..  quo  noxios  fuccos  ahos  attenuare,  alios  propel 
lere  poflit.Nam  quia  cibi  non  pauci  accurata  non  alle- 
quunturcodionem,atque  aliqui  meatus  occludu.nt,  vt 
indcnatiuuscalornon  pariilagueat  &  marcefcat,tdea 
exerciti  t.fucre  excogirata,quo  motione  folita  concita- 
tioie,refpiratio  deniior  euadat,  &  natluus  noftercalor 
nacta  occafione  exfufcitetur,  ac  motu  vehemctiori,n5 
fecus  quam  perfabrorum  folles  folet ,  fuccendatur,fe-r 
micoclique  humores  nonnihxlconcoquantur.Quinetii 
a  violention  fpiritus  impetu  recluiis  meatibus,qux  an- 
tea  iisinhxrebant ,  dtffiantur  ac  digernntur :  quo  fit  vt 
qui  exerceturjincrefcete  calore  leuior  ac  perfpirabiliov 
fieri  cernatur.  Itaque  pro  fua  quifque  viuendi  ratione 
exerceatur.  Mcdus  vcro  exercitationis  ,  ac  finis  ilt,  vt 
qui  exercetur,laflitudinem  non  fentiat,rubicudus  fiat, 
refpiratio  fatis  alteretur ,  ac  fudores  iam  promanent. 


de  finguloru  horu  facultate,&  alii,&  nos  priuatim,qui 
luhonimalivefucciiintdocebimus.-quare  niic  debal- 
neis,fono,&  exercitiis,  qtutu  res  poftulat,  apponamus. 
debalneorvm    vsv,  cap.  x. 

T)  Alnea  pro  vfus  ratione  refrigerarc  &  calfacere,  ad- 
J3hxc  iiccare  &humedarecreduntur.  Quxfponte  e- 
nafcuntur ,  quippe  qux  magna  ex  par.te  medicamenti 
rationem  obtinet,  (nam  quxdam  fulphur,  alia  nitrum., 
nonulla  atramentumfutorium,autfimilem  quampiam 
qualitatem  fapiunt,)  femper  exiiccant  calfaciiintque.  ^ 
Quare  iis  qui  aqua  intercute  laborit,aut  malo  fuilt  ha- 
bitu  (K$t%ix7,Kctt vocat  Grxci),  &  in  lumma  quoshumor 
quifpiam  exarementitius  moleftat,conferre  cenfentur. 
Quxvero  a  ncbis  conficiuntur  ,&  plerunque  potari 
queunt,nec  vlla  qualitate  inilgniuntur,  (  hxc  enim  eft 
nqtu  perfe£rio):fi  moderata  exhibentur  ,  meatus  ape- 
riunr,&  quicquid  iri  iis  eft  fordis  eluunt  ac  detergent. 
adhxc  quxinduratafunt  emolliunt,  cruda  cocoqunnt, 
nc  aljquia  illis  aditciunt  humiditatis  ,  &  demum  perfpi 
rabile  ac  fluxile  vniuerfu  efficiut  corpus.Qupd  fi  pluf-  & 
tulum  intendantur,demunt  aliquid  humiditatis,  quia 
amplius  difcutiunt,&  addunt  calori .  Quare  fiquis  ftu- 
dioiius  obnixiufque  iis  vfus  fuerit,  adeo  multum  calo- 
ris  vni  cum  euaporatione  exhatirittir,&  humoi  is  exha 
lat,vtin  pofterum  corpus  frigidu  iiccumque  relmqua 
tur  :  vfqueadeo  propter  intepeftiuum  vfum  varie  nos 
afficiunt.  Porro  cauendum  eft  ne  dum  aluus  copioilus 
excernit  quim  opus  eft,  aut  prxter  mpdu  fuppnmitur, 
balneo  vtamur.Na  illic  quumcorpus  humcctetur,par-  . 


tcfque  irrigetur,inteftina  fluidiora  redduntur,  ac  plus  ^   Nam  fiquis  vlterius  progreditur,  lafiitudo ,  atque  ita 


egeri  cofpicitur:hic  vero  quum  aluus  flftitur ,  vapores 
caputpetere,  idqj  replere  ac  grauare,  &  vertigines,tu- 
JTiultufq;  excitare  folet.  Quin  iiqua  parte  fanguis  fluit, 
ls  baineorum  vfumagisfluxilis  euadit.  Acquemadmo 
dum  in  aliis  rebus  moderatus  vfus  immoderato  antefe 
rendus  videtur  ,  ita  fe  qnoque  habetbalneorum  ratio: 
quippe  haudquaqtu  prxpropere  iis  vti  oportet,  potiili 
mum  fi  ex  cotinua  cruditate  qui  kruatur  humores  coa- 
ceruauerit,aut  paulo  antc  cibis  fe  expleuerit.  fiquidem 


ftccitas  quxdam,&  neruortim  dolor  accedit,  natiuufq? 
calorhaudmediocnter  exhalat.Porro  exercitation^  v- 
ti  debemus,quum  neqtie  valde  fumus  repleti,  neq;  ad- 
modum  exinaniti,neque  multas  eafque  frequetes  cru- 
ditates  coacernautmus.Nam  primum  interdum  ruptu- 
ras  ,  &.fibrarum  auulfiones  (  am^uctTn  appeliant  Grx- 
ci )  &  lallitudines  gignit ;  alterum ,  naturalium  vinum 
roburpromptc  exoluit:&  tertium  copiam  crudi  hu- 
moris  in  profundum  detrudit.  Quod  fi  paulatim  & 


cibi  nondum  codi,humorefque  crudi  accumnlati,calo  F    quafi  ex  additamcto  feniim  crefcente  excrceamur,plus 


ris  adcutem  impetu,vna&  ipfi  properat:  quofit  vtin- 
de  in  pofterum,quod  crairioresfacilciimul  egredi  ne- 
<]ueant,obftr.utvriories  fuccedant.Adhxc  in  vehemetio- 
ribtis  frigoribus,  &  anni  tempore  xftiuo  xque  funt  fu- 
gienda.  Nam  hyem<?  difToluti  qui  antea  quiefcebathu- 
mores,dum  inter  digerendum  a  contrario  anni  tempo 
ris  impetu ,  in  incautos  validius  irruit  inuaditq;  frig-us, 
in  necefiariam  aliqua  partem  impeliuntur,ac  morbum 
ibi  creates  grauiter  homine  offendiit./Eftate  verome 


opis  adferre  omnibus  cft  pcrfuafum.nam  quemadmo- 
dum  repetina  inanitio  aut  repletio.periculo  non  vacat^ 
ita  repentc  vehemctius  diutiufque  exerceri ,  periculo- 
fum  habetur.Quare  oporteta  mediocrib9  magis  incho 
antemad  validiores  exercitationes  traniire:  ita  enini 
natiuus  calorfenllm  cofirmatus  accot  roboratus,facile 
quodciique  noxiu  reperit,euincit.Cxteriimvitadafunt: 
exercitia,&  maximc  vehemetiora,iis  qui  calido  admo- 
dumfunt  teperamento , iifque  quibus  vitale  loburceu 


dia,quum  iam  ardorviget,&  calor  ad  externa  propen-  G   exolutii  laguet.potifTimii  fi  anni  tepusad  calidum  rna-* 


llus  fertur,balnei  v  fus  reliquum  quodeft  caloris  dilTi 
pat,ac  internas  ita  facultates  debiliores  efficit.  Quod  il 
locu.s,xtifque  hominis  confenferint,mult6iam  impen 
flus  funt  vitanda.fiquidem  conuenientc  opportunum- 
quc  balneorum  vfum  maxime  auxiliari  cft  perfuafum. 
at  rontra  obelTe,prout  alieno  tempore,  quumque^minr 
mccouenitjvticotigerit.Porro  de  frigidis  Iauacris  hoc 
eft  fermoni  aniTectendum,ea  infuetis,  ceu  plus  Ixdetia 
quimiuuantia,eire  fugienda  :prxcipucfl  occafio  non 


gis  vcrgit:iis  item  qui  vita  vrbana  ociofamque  fequua 
tur.  Na  his-)Vtpote  minime  affuetis  ,  exiguafofadeam- 
buiatio  fufficiet,  reliqux  exercitationes  nec  vtiles,  nec 
necelTarixfunt.  Iam  vero  &  fudoris  qui  poft  exercitia 
erumpit,p'rxcipucli  anni  tempus frigidius  fucrit,  ratio 
eft  habeda.nam  quum  refrigeratur  ,  ac  inde  cutis  eius 
quile  exercuit ,  condenfatur ,  exercitatio  xgritudinis 
anfam  prxbet.Proinde  eo  tepore  balnea  adire  prxftat, 
ac  quam  fpiritus,interexercendum  ,  impetas  adapertis 


fuaferit,ifque  qui  vti  volet,gracilis  &  fubfrigidus  fue-  H  probe  meatibus  ad  cutem  protulit ,  fordem  eluere.  lta 


rit.  Nanque  in  eiufmodi  frigus  proptius  ad  profundio- 
ra  penetrat,ac  fuccos  quodammodo  cogit ,  neruofque 
ad  motionem  ineptiores  reddit,vt  taceam  quod  inter- 
dum  in  affe&us  his  dcteriores  ,  qui  temerc-  frigida  fe 
abluuut,incidant.At  ver6afTuetis,quumpliuimum  pof 


nanque  quxinfeftant  attenuatur,  atque  ad  fuperficiem 
pvotruduntur,ac  viciffim  humiditas  quxda  qux  corpus 
litimeclet,  intromittitur.  Qu6dfi  balncorum  uon  ad- 
fuerit  comoditas,  faltem  fudore  cuti  innatantc  Imteis 
extergereuc  ne  horror  refrigeratioque  ob  atiin  tcporis'' 


ACTVARIl 


*°5 

dommium  prehendat ,  veftes  commutare ,  eafque  no-  A 
uas  induereconuetiit.hoc  nanque  facile  tutumque,  nec 
nliquo  padto  eft  defpiciendum.  Atque  exercitiis  ita  v- 
teris,&  tu,&  quifquis  ex  medicx  artis  legum  prxfcri- 
ptovitamfuam  inftiruit.  Et  quoniam  de  exercitiorum 
ac  balneorum  ,  &  antea  de  purgnntium  ac  reliquorum 
medicamentorum  vfu,ob  aliquod  in  vidhi  antea  com- 
nuiium  peccatum  egimus :  age  vidtus  rationem  qux  ad 
cibos  pertinet,  quambreuiiTime  licet  proponamus:quo 
quifque  ad  has  normas  vitam  fuam  dirigens,  &  valetu 
dinem  incolumem  tueatur,&  de  purgatibus  acreliquis  B 
medicamentis  minorem  curam  habeat. 

DE   ALIMENTISjET   VICTV  INSTITVENDO, 

C  A  V.  XII. 

■KJOn  eadem  ergo  omnibus  vtilis  effe  videtur  vidtus 
-L^  ratio,quod  non  omnibusidem  fit  teperamentum, 
nec  vita,habitufque  ,  vel  fiquod  eft  aliud  quod  vidtum 
ac  dixtam  immutare  poteft.Veriim  in  mille  fpecies,  ob 
temperamenti  quo  totum  acvifcera  noftra  contempe- 
rnntur,exceiTus,  hominum  temperies  vidftifque  diftra- 
tra  funr:huc  accedunt  qux  extrinfecus  ob  cofuetudine  C 
occurrunt.His  xquipolletvicemque  repedunt  alimenti 
familiaris  multiformes  varietates,quod  aliud  aliis  pro- 
deiTe,  aut  ab  eo  abhorrere  confpiciatur  .  Hic  enim  illo, 
ille  hoc  vidrus  g? nere  deledtatiir,acvmifquifq;  id  quod 
iibi  vrile  eft,  ex  fenfu  atq;  toleratix  facilitate  xftimat: 
rariones  vero  ,  experimentum  quodcircaea  habetur, 
quodq;  ex  fenfu(principio  fane  nihil  errate)  oritur,ape 
rit  ac  oftedit.  Atque  tradtatione  quide  de  alimentis,  po 
teris  ex  aliis  quoque  qui  ea  exphcauerunt ,  difcere:  at- 
tamen  &  nos  priuatim  ea  docebimus,  illo  quo  de  tepe-  D 
rametis  antea  copendio  trndtauimus.Proinde  qnxnuc 
declarare  animus  fit,xquum  eft  proponere  ,  quo  nulla 
in  re  libellus  hic  deficere  videatur.  Itaque  ex  alimetis 
(de  his  enim  primoloco  eft  ngendu)alia  funr  boni  fuc- 
ci,aliamali.  Bono  fucco  conftare  dicimus(^C ^jucc  Grx 
ci  nominant)  qux  purum  generandi  fanguine  vim  ob- 
tinenr:malovero('wtK.i)^lu«.dicunt)qux  melancholicum 
humorem,  autflauam  bilem  gignunt.  Sic  crudi  fuc- 
ci  (o>V  'x>/Mi  Grxce  vocantur,)  ea  elle  afferimus  quxfua 
nafurapituitofumcrudumque  fuccu  creare  folent.Ad-  E 
hxc  excibis,alios  cocodtu  faciles,alios  difficiles:&  hos 
vetrie«lo  idoneos,alios  illi  ineptos  &  noxios  vocamus: 
nonnuTli  item  aluum  fiftere  ,  &  quidam  foluere  ,  atque 
alii  aliis  prxditi  effe  facultatibus  funclionibufque,qux 
ftaturalibus  rationibus  innituntur ,  cenfentur.  Omnes 
autem  cibi  prout  ad  commoderatum  atque  vndiqua- 
que  temperatum  corpus  comparantur  ,  ita  eiufmo- 
di  iudicantur  .  Quare  ftquando  in  ccnfu  ciborum  au- 
dis  concodtu  aliquem  facilem  aut  difficilem  effe  ,  aut 
vim  habere  aluum  irrirandi,  fupprimendive,  atque  in-  F 
terdum  rem  ac  euentum  hnudquaqua  orationi  refpon- 
dere  c5fpexeris,nolim  id  artis  ignorationi  tribuas ,  fed 
eius  quod  oblatum  fuit  mutationi,qua  aut  in  toto  cor- 
pore,aut  vifcere  quopiam  a  comoderato  euariat  .  narri 
exigux  nonnunquam  in  corpore  fadtx  mutationes,  fre 
quenter  alias  atque  alias  naturales  adHones  producunt. 
Nec  foliim  ob  naturalem  aliquam,  aut  ex  errore  natam 
intemperiem,  fundtiones  in  nobis  commutant :  verum 
exuperans  quoque  ac redundans  eiufmodi  humor  ,  i- 
dem  prxftare  poteft.  Quinetia  anni  tepus,  xtas,  &  vitx  G 
quod  fequimur  ftudiu,  non  fecus  quam  illa  corpus  no- 
ftrum  immutare  ,  illique  alium  adferre  ftatum  putan- 
tur.Quocirca  ne  tibi  errare  contingat,cautiofit,  quum 
modo  hos  cibos  propte  hominem  coquere,  modo  illos 
ac  illos  aluum  ducere,hos  aliud  efficere  confpicies:fed 
receffum,quo  a  commoderatione  euariauit,  infpicere 
oportet ,  atque  ita  cibum  qui  cum  excedenti  naturali 
intemperie,eandcm  ,  cum  morbofavero  aduerfam  te- 
net  feriem,fehgere.  Nanque  contraria  contrariis  peri- 
muntur,&  faluraris  rationc  retinent:fimilia  verofimi-  H 
libus  cofirmantur.-atqtie  ita  iuxta  tcmperamcta  eorum 
quxofferuntur,varia  videntur  effe  alimenra.  Et  fiqtiid 
habent  ad  agendum,aut  quoltbet  modo  a  nobis  patien 
dum,  peculmre  quod  verbis  exprimi  nequit,  id  antea 
c xperimento  dcprchenditur  :  licer  ratio  interdum  cins 


catifas  adinueniat.Iam  veroin  omnibus  c  ibis  nonea- 
dem  quantitas,  neque  femper  omnibus  couenit.-fiqui- 
dem  no  exiguum  in  xtate  &  temperamento,necno  co- 
formatione  difcrimen  effe  videtur,neque  omnibus  par 
eft  eadem  copia  congruere.Nam  adolefcentibus  &  xta 
te  florentibus  plus  eft  dandum,quandoquidc  i!li,quod 
nutriantur  &  cum  xtate  increfcant ,  pluribus  opus  ha- 
bent:hos  ver6,quod  caloris  vi  pdlleanr,  magifque  exer 
ceantur,xquu  eft  non  pauciori  illis  indigere  alimento. 
At  qilorum  xtas  iam  declinat,  atque  ad  fenium  nutar, 
prout  a  vigore  recedunt ,  ita  copix  fubtrahendum  eft, 
quoea  qux  exhibentur,facilius  coficiantur:quippe  niil 
ita  vicius  rationem  inftituat,quod  calor  haudquaquam 
concoquere  valeat ,  crebrx  cruditates  fubfequentur,& 
fenefcentes  in  grauillimas  noxas  incidenr.  Porro  didtu 
fuir,neque  femper,quonia  hyemc  plus  cibi  eft  aiTumen 
dum,deinde  vere,  xftate  autem  mediocrirer ,  animum, 
ad  robur  caloris  adhibentibus.hyeme  enim  calor  intro 
concedit,&  cibos  conficiendi  vim  habere  creditur  :  at 
xftnre  vna  quum  anni  remporis  exeeffu  perhalitumdi 
geritur.Verum  nihilominus  naturales  quoq;  excrerio- 
nes  funt  infpiciendx :  nam  ii  non  eunt  pro  confuetudi- 
ne,  de  alimentorum  quantitatc  demere  pro  portione 
quoq;  decet.St*d  &illud  xque  cofiderare  oportet,qu6d 
ad  multa  videlicet  nutririonem  pnucamvefpedtare  vi- 
dettir:nam  quxcarnof&  fuxit ,  potiflimum  ft  a  grandio- 
ribus  animalibus  fumuntur ,  plus  cxteris  nos  nutrir» 
perfunfum  eft.-fecundo  autem  loco  qux  iuniora,&  ma- 
gnitudine  lunt  minora.  Deinde  minus  his  nutrimenti 
fuppeditant  qux  farguinis  funt  expertia  :  atque  ex  his 
qux  inter  plnntas  recenfentur,qua:  lane  quum  quod  ad 
nutrimenri  fncultatem  fpedrat,non  pnruo  interfedif- 
crimine  dilfideanr  ,  longe  funt  viuentihus  &quxloco 
mouentur  inferiora.  Proinde  quum  corpus  plusdefidc 
rat  alimenti,copiofius  nutrientibus  vredum  eft:  arcum 
pauciori  opus  habet,ea  quxpnrcius  nlut  fufficiet.Quod 
ii  quibus  appetentia  impenlius  glifcit,  quod  ventriculi 
calor  ea  qux  oblatafuerunr  abfumat,  fed  reliquum  cor 
pus  non  admodum  nutriri  poftulat:his,  nifi  aliud  quip- 
piam  obftiterit,ea  qux  paucum  pracbent  alimentum,  & 
moram  trahunt,funt  exhibeda.  Adhxc  expedere  quo- 
que  couenit  quomodo  cui  vidius  prxfcribitur,  exer  ce- 
tur:nam  qui  pluribus  ac  vehementioribus  exercitatio- 
nibus  fe  obiiciunt ,  iis  cibi  quoque  valenrioris  materix 
funt  idonei  magis:at  qui  vitam  ignaunm  tranfigunt  iis 
qux  parce  alunt  fatis  effe  vidcntur.  Denique  nec  illud 
quidem  eft  negligendum,  an  aluus  promptc  fecedat, 
aut  alioqui  homo  facile  inhalitum  diiTpetur  :  erenim 
hxc  quoque  vr  efficaciores  cibos  exhibeamus,  efficiut. 
Porro  quemadmodum  quatitas  cibi  qualitafq;  in  fin- 
gulis  corporibus  qux  vi€tu  re^unrur,ita  &  quando  inte 
peftiuum  fit  eum  exhibere,ob!eruare  oportet.Nam  vbi 
prarcellir  codlio,  denuo  prandere  conceditur :  at  fiquis 
in  codiione  contigit  error  ,  ne  in  cruditate  cibum  capia 
mus  eft  cauendum.  Nam  quum  pn.ulatim  itacrudi  acca 
mulentur  fucci,vt  ii  furfum  deorfumve  fua  fpote  erum 
pant,  bona  opus  eftfortuna  ,  raroque  id  fieri  folet :  fed 
maxima  ex  parte  euenir  vt  humores  in  vctre  aut  vifce- 
ribus  firmentur,&  vertigines,&  in!uau:tates,ac  torrio- 
nes,&omne  id  quodquumde  dignofcendis  affedribus 
ageremus,propofuimus,gignirur.  Quodfiad  membra 
confluunt ,  eo  facultnte  ceu  propellente  ,affedlusquos 
fluxiones  faciunt,  creantur:inter  quos  reponuntur  po- 
dagrx  &  arthritides ,  &  quodcunque  ex  eiufmodi  affe- 
dtti  conflari  folet.  Proinde  eum  qui  vidtus  rarioni  anH 
nuim  accuratc  aduertit,neque  femel,  neque  bis  nutriri 
fimplicirer  eft  permjttendum:fed  codtione  probe  per- 
fc€t?.,ne  ii  bis  quidem  nutriatur,  noxa  aliqua  fubfeque 
tur:verum  periculum  ei  qui  non  redte  cocoquit,impen 
der,vel  fi  incautc  femel  nutriatur,  hicleuibus  purifque 
cibivporius,  &  iis  qui  remperamento  ac  qualitati  ma- 
gisfunt  familiares,vtattir.  Narti  ignorari  non  oportet, 
quod  quum  multi  fint  cibi  boni  fucci  ac  concodtu  faci- 
les  ,  alii  aliis  cx  quadam  proprietate  familiaritatcque 
magis  obledtanrur  .  Proinde  neque  omr.ibus  iidem 
funt  offerenuijVt  ne  tantillum  quidem  varient.nanque 


I 


4cs-              MED.  SIVE    DE    M  E  T  H.  M  E  D.   IflB.  III.  2od 

ap percrttis  donnunquam  adxquare  folet  eos  quj  p.ut-  A  videntur,enitendumeft-  vt  quxrecenterfueruntaflilm 

Ium  quippiamdeficiut,melioribus,qu6d  cumoblefta-  pta,vomitu  denuo  expellantur  ,  maximc  il  doloreos 

nento  excipi.it :  atqUe  id  haud  citra  rationem  euenire  ventriculi  confli&etur ,  fed  fi  a  cibo  fatis  multumtem 

confueuir.Attamen  aliquando  admodum  conuenienti  poris  fuerit  elapfum,clyftertbus  potius  aluus  lrritanda 

ratione,iis  qttx  corpori  familiaria  funt  nutriri  cum  de-  eft,&tepidis  epithematis  mitigatldum.  Sin  attte  exce-> 

le&atione  licet.Na  quum  varia  in  cibis  reperiatur  tem  dens  quxJam  qualitas  infeftat,puta  refri geratio,&  in- 

per imenta,ea  xquum  eft  nos  potiils  prxferre  qux  cum  de  dolor  excrucians,ex fungorum  eogenere  quos  atm 

qualitare,qua  aut  nos  toti,  aut  vcntricnlus  folus  tempe  fi73«vocant  Grxci,aut  lact:ucarum,&  cruftaceorum,  te- 

ratur,  confen:i.int.  Eft  tamen  quado,ft  ventriculo  fuc-  ft.iceoriimque  acmollium  nimio  quorundam  efu  ,  vel 

cus  ahquis  tnnitat,qui  appetetiam  natUralem  decipiat,  calor,quod  allium  &  cipe,  falfametaque  &  id  genus  a- 
fi.nilia  icciderefoletnt :  quxquomodo  iinr  dignofcen  ™  lia  copiofius  fuerint  ingefta(id  enim  quibufiam  vfuve 

da,iampridem  ex  nobis  diJicifti .  nam  hic  foliim  no-  nit),con.indum  vt  ii  quoque  illa  euomant,&  inde  con- 

uiife  dccet,quo  pa&o  &  qui  cibi  lint  eligendi ,  ac  quo  trarns  medicamentis  eft  fubueniendum,illis  quide  vi- 

tempore  exhibendi,velu:i  iam  antea  eYplicailimus.Cx  ftis,  iilque  antidotis  qux  ea  dilcutere  liquido  coftat:his 

teriim  quia  inter  cibos ,  &  prxcipue  quos  ex  fruiHbus  vero  frigidx  potione,atque  aliis  eduliis  refrigeratibus. 

2?ftiuis,e'-^e^f  Grxci  nuncupant ,  atque  oleribus  fumi-  Eft  quando  exiguus  quifpiam  mordax  humor  ori  ven- 

mus,qiiTdam  exiftuntqUalitates,  qtii  non  parum  no-  triculo  impacTus ,  acerbiffimos  dolores  xgro  concir.it-, 

ftras  ficultates  commutare  confpiciuntur  :  neillxqili-  nec  factlc  cotltrariis  remediis  cedit,qu6d  plerunque 

dem  funr  per  negligentiam  contemptui  haben  \x.  At-  cum  humore  crudo  altius  intixus,  in  ventriculi  profuu 

quep  trticulares  vfus,ex  libro  de  alimentorum  faculta  do  hxreat.Huius  prxftantiiiimutn  eft  quod  noui  auxi- 

te  percipere  potes:  vniuerfales  vero  ratioies  quilitatu  G  lium.quod  ex  feminibus  qux  in  halitum  digerere  atte 

quibus  cibi  iniigniuntu-,in  libello  de  victu  fpiritus  ani  nuarc'que,&  iis  qux  fenfurrt.  acriorem  ac  multum  retun 

m.ilis  eXpofuimus :  vnde  qux  ad  prxlentem  commen-  dere  poirunt,conficitur:paftillus  nimirum ,  qui  C  femi- 

tationem  faciunt,mutuare  licet.  Porro  fieri  nequirvt  nibus  vocatur.aliaque  complura  qua:  eadem  compoii- 

omnes  exquiiita  fedentur  vidrus  rarionem ,  fed  quod  tionis  ratione  qux  ftomachicis  colicifque  doloribus  x- 

vel  .i  fodalibus  vis  inferatur ,  aut  edulia  quxpiam  alli-  quc  opitulari  videtitur. 

ciantexcitcntque  appeteutiam  ,  autfames  muorinui-  de  victv  eorvm   c»_v  i  b  v  s  viscera,  avt 

tet,repente  quibusnoi  decuit,  aut  iis  qux  qualitate  capu:  velpedes  ex  repletione  onerantur, 

quatitatdvcaut  vtroqu? offendunt ,  repleri  contingit:  c  A  p.  X  r. 

quarefpedadum  eft  quaratione  fuccurrere  poffmius.  T\OrrO  quia  in  repletionibus  interdu  vafa  grauantus, 

D  e    victv     in    voMitv    et    alvi   FRO-  ^  !  &  exte  nduntur,  interdum  pondils  ad  pedes  delabi- 

fIuuio,ob  nimiam  repletionem,          c  a  p.  x  i  i  i.  tur,nonnunqu.x  ad  caput  proruit,&  aliquibus  ipfa  quo- 

Taque  ii  antegrediens  aut  alui  profluuium ,  aut  vo-  que  vifcera  infarcit ,  age  de  iis  etiam  qux  confentanea 

mitus,  id  quo.l  pondere  fuo  infeftab.it ,  exonerauit,  funt  doceamus.  Quum  ergo  qnod  fuperfluu  eft  ad  pe- 

quiefcendum  eft,  &  nec  ftatim  nutrire ,  nec  quantum  des  couertitur,la)Titudines  tendentes,  &  vlcerofx  fpoil 

appetit  dare,fed  confueturrt  quoque  cibi  fumendi  tem  tanex,quis  fane  morbu  dendtiare  ipfe  teftatur  Hippo- 

pus  vim  fibi  infe-entem  tranfmittere  oportet ,  ac  fero  crates,oboriuntur,  nili  fcilicet  accommodata  victus  ra 

tanJem  exiguum  panis  vino  tepido  madentis  affume-  tione  coerceantur.Tu  vero  cognita  exuberatis  humo- 

re,atque  ita  infequenti  quoque  die  manere  conuenit:  ris,tum  quantit.1te,tum  qualitate,  cibo  pauco,  ac,ii  ex- 

deinde  vires  cibis  boni  fucci  concoftuque  facilibus,fed  pedit,fanguinis  vacuationeradhxc  c5co£hi  facili  boni- 

multo  infra  commoderatam  quantitatem ,  vfquequo  ^  quefucci  alimeto,ea  quxillabuntur  c5pefce:quod  fi  ca 

iam  confirmatx,copiofiores  facile  conficere  ac  euince-  lor  quifpia  fubeft ,  a  vino  calidioribiifque  omnibus  eft 

re  queat,refocillare  oportet.  CHiod  fi  quemadmodum  abftinendu.  Vbi  iam  laflitudo  moleftas  ieuata  eft,ex* 

qui  per  decliuem  locum  decurrere  volunt,  nottnunqua  cremetitiufque  humor  coco&us ,  xger  in  balneum  de- 

loci  fitu  primum  mouentis  impetum  iuuante  ,  inuiti  mittendus,  quo  fiquid  in  cute  reliquum  eft ,  tenuetur, 

excurru:it,ita  aluus  quoque  egerat,periculumq;  immi-  &  in  halitum  diffletur  ,  ac  leuius  in  pofterum  degat.  Si 

neat  ne  fpiritus  vitalis  vna  diflipetur,iam  vino  vetufto  vei  6  ad  caput  excrementi  impetus  fe  conuerrit ,  noit 

ac  conuenientibus  antidotis  facultatem  recreantibus,  iam  vt  prior  ,  fed  multo  tenuius  hic  eft  nutriendus,  nl- 

&  prxcipue  Andromachi  theriace,  maiori  cum  diligen  uiifque  glandibus  &  enematis  mollienda  ,  ac  niii  aliud 

tia  eft  fuccurrendum.  Sunt  prxterea  calida,ac  vetriculi  quippui  impedierit ,  fanguinis  quod  fttis  fuerit  irletra-» 

ventrifque  robur  iuuantia  epithemata  imponenda,ve-  *  hedum,nec  priufqua  fymptomata  phnc-  fedctur,  quic- 

luti  priuatim  poftea  docebimus.Vbi  malum  mitius  fa-  qitam  alere  aut  aliter  mouere  eft  tentandum,verum  in 

ftum  eftjfenfim  facultaseft  reficieda.  Cxterum  nonul  tenui  viclu  ac  quiete  continere  oportet.  A'bi  autemab 

lis  cibi  cruditas  prxbuitoCcafione  vt  acrior  quifpiaim  iis  qux  affligebant,libereuafit,tum  minus  calidis  cibis 

pafrus  humor,anteaque  quiefces,  commouererur,com  eft  reficiendus.Ta  vero  fi  in  vifcera  noxii  humores  illa- 

mifcereturque.  Atque  hic  quomodo  vittus  inftituide-  buntur.de  nutrimenti  quantitate  eft  quippiam  auferen 

beat,obferuandum  :  nam  alias,  vbi  in  nutritionis  vafis  dum,&  tenuantibus,incidentibus,&  referantibus  eft  v- 

prxceflitrefrigeritio,candida&  aquea  fecedunt,  atq;  tendum  medicamentis,  &  aluus  clyfmatis,  &  fxces  de- 

xgerfomentis  quibufdam  adhibitis,vires  reCepit.-alias  iicientibus  ducenda.Hac  quoque  viftus  ratione  alendi 

rufa  &  flaua  ac  mordentia  egeruntur.  Qux  quu  confpi  funt  quibus  ex  plenitudine  humores  alii  alio  oberrant: 

<is,non  eft  inconfideratius  calefacientibus  nec  repri-  ^  &  contrariis  femper  eft  certandum ,  vbi  ob  contraria 

mentibu?  vtendum:fed  ii  mediocria  redduntur  ,  natu-  fymptcmata  in  contraria  incideruntxgri. 

rx  admtniftrationi  acquiefcere:fin  iam  plus  iufto  exit,  DE    victv    eorvm    c»_vibvs    ex  lassitv- 

ais  qux  nutritionis  vafa  adftringiit,  vires  refocillare  ro  dinc.mocrore,  foliicitudine,  vacuatione,  vt  fit,  vigi- 

borircque  oportet:in  omrjibus  nanque  hx  femper  cort  lia,  exercitatione,  aut  alia  de  caufa  cutis  exaruit,  in- 

feruartdxfunt.Siquidem  qui  vacu  tntur-.quidam  maxi-  duruitque.                                         c  A  v.  x  v  n 

mos  eria  motus  facilcfuftinent,aliis  vel  ex  Ieui  motio-  Vi  negotiorum  vndis  immerfi,pluribus  diebus  pa 

ne  periculum  creatur,  ne  fyncope  corripiantur,  prxci-  V<:  rum  cibj  fumpferut,  aut  inter  exercendu  nimiu  la 

pue  fi  anni  tempus  affentitur.  Atque  hac  ratione  ii  qui  borauerUnt:adhxc  qui  vigilariit ,  &  venere  abufi  futtt, 

antea  qux  infeftabantexcreuerunt,funtnutriendi.  quibufque  vdcuationibus  plurimii  humiditatis  exhau- 

DE    vicTv    eorvm    q_v  i  B  v  s    stomachvs^  ftum  eft.&  qtti  quapia  ita  coge  nte  neceflitatt? ,  phifqui 

pondere  grauatur  aut  mordetur,         cap.xiiii.  par  eft  funt  defatigati,atque  idcirco  ciitis  caroque  ob- 

QVibus  autem  onerantia  aut  movdentia  ventriculo  duruit,  &  fqualet,  quod  humorfpirirufque  in  halitu  fit 

inhxtent,  primum  percunctanti  quot  qualcfque  digeftus:eos  quieti &fomtiotradere  conuenit,  &  boni 

fuerunt  ingefti  cibi,num  copia  an  qualitate  affligat,in-  fucci  codluque  promptis  cibis,&  vino  quod  non  adino 

quirendum  eft.  Etfiquidem  quantitate  potius  nocerC  dumcaputferiatjnutrire.Pofthxc  viribus  ita  recreHtir, 


2o7  A  C  T  V 

membra  exficcatn  balneis  humedhre  decet :  vemmiis  A 
diutius  non  eft  immorandum  ,fed  caput  reliquumque 
corpus  leuitcr  eft  perfundendum ,  &  inde  in  folium 
defcendere,ac  ita  egreui  oportet ,  fricrionibus  vndrio- 
hibufque  omillis,qu6d  plufculum  humiditatis  exhau- 
riant.Atque  eo  vidhisgenere  hi  quoque  funt  regendi. 
Cxteriim  quandoquidcm  qux  fit  alimetorum  balneo- 
rumque  facultas,&  quid  exercitia,ac  venx  fedtio,clyfte 
refque  &  purgationes  pollent,nouifti:  deinde  corporis 
temperamenta,quamque  aeris  qui  pro  temporc  &loco 
immutatur,qualitas  cum  iis  habet  familiaritate  &  dif-  B 
ferentiam,  fcire  potes  :  adhxc  humorum  codhones& 
crtiditates  diftinguere,vitalcque  robur  &  patientes  lo- 
cos  dignofcere  didicifti :  iuxta  rationes  tibi  explicatas, 
vnicuique  xgroto  qux  neceflaria  funt  tribuere,ac  gra- 
uilTimas  qualque  &  nihilnon  periculofum  minitantes 
xgritudinespropulfare  licebit.  Atque  hxc  erit  eorum 
qui  nondum  in  febrem  inciderunt  dixta.  Verum  quia 
homines  fcbriunt, ncc  vnum  eft  febrium  genus,  neque 
eofdem  omnes  obtinent  mores,  nec  xtas,annique  tem 
pus,&  locus  omnibus  eft  ide:hxc  atque  eiufmodi  prius  C 
expendentem  ,  vidtus  quoque  rationem  proportione 
variare,magis  minufque  refrigerantem  nutrietcmque 
oportet.  Quinetiam  fiquxfuerit  particula  affedta,  nec 
illam  quidem  ,  potifiimum  fi  ob  eius  inflammationem 
febris  fuerit  accenfa,negligere  oportet. 

t>  E    RATIONE     VICTVS  FEBRIENTIVM, 

C  A  P.  XVII. 

OVoniam  febrium  alix  funt(vt  dixjmus)diarix,qux 
^  ex  mcerore,aut  iracundia,vel  cruditate,laffitudi- 
ne've,aut  vigilia,  vel  alicuius  partis  inflammatione  gi-  D 
gnuntur:  quxdam  vero  in  plures  dies  porriguntur,  at- 
que  earum  nonnullx  funt  continux,&  aliqux  intermit 
tentes,  &  continuarum  hx  ex  fanguinis  feruore  copia- 
que,  quemadmodum  continentes(quas  ^vo^^vocat)} 
conflantur:  alix  ex  eius  reliquorumque  humorum  pu- 
tredine  creantur  >  vt  nonnullx  funt  quarum  calor  in 
habitum  abiit:  diarias  fanc  qux  vt  longiffimx  inter- 
dum  quartum  diem  attingunt ,  ac  magna  ex  parte  eo- 
dem  foluuntur  ,  vbi  primo  atque  altero  die  iam  decli- 
nare  cceperut,  haudquaquam  ampliusfufpedfashabe-  E 
mus,fed  hominem  boni  fucci,  nec  admodumcrafToci- 
bo  nutritu  ablegam9,ac  caufa  infpedfa,  ei  aliquid  quo- 
que  medelx  adaptamus,quod  cumvidfu  permifcemus. 
Na  fi  ex  refrigeratione  diaria  origine  fumpfit,  xgrum, 
vt  par  eft ,  calidis  fouemus :  fin  folis  ardoream  genuit, 
refrigeramus:qu6d  fi  cruditas  peperit,cibo  modico,eo 
qwe  ftomacho  aptiori  acconcodhi  faciliori  vtimur.  No 
xamitem  ex  laffitudine  contractam,  quiete  ac  mode- 
ratis  quibufdam  fomentis  auerruncamus :  eam  vero 
quam  vigilia  creauit,  fomno  fedamus:at  quam  mocror  F 
excitauit,folando  compefcimus  .  fic  diariis  quas  ingui- 
num  tumores(/2>8CJrac  dicunt  Grxci),  aut  vulnera  idtuf- 
Ve  commiferunt,  iis  qux  inflammationes  leniunt,& 
medicamentis  mitigandi  vi  prxditis  ,  ac  dolorem  fe- 
dantibus  eft  opituladum.  Verum  ne  ignorata  ciborum 
facultate,iis  tempeftiue,&  vt  decet  vti  non  poffis,nunc 
paucis,proutmaxime  dabitur ,  eospotiffimum  qui  fe- 
bricitantibus ,  &  a  febribus  iam  liberatis  conueniunt, 
proponam.Ac  figillatim  quenque,quo  facultatem  eius 
perfpedtamhabere  poffis,  explicabo.  Atqui  in  quama-  G 
cutiffimis  xgritudinibus  &  principiis  vniuerfi  morbi, 
xgrum  citra  cibum  potiimque  prorfus  continereftu- 
demus:illic,ne  natura,vtpote  amaximis  affedhbus  op- 
pugnatam  ,  duobus  vacfcare  permittamus ,  &  hic,  quia 
ab  antea  ingefto  vniuerfo  cibo  etiamnum  repletum  x- 
grum  denuo  alio  onerare  inutile  iudicamus  :  quod 
non  genus  cibi ,  fed  priuatio  potius  iure  vocari  poffit. 
Prima  porro  cibi  oblatio  dicetur  fiquis  modicu  aqux, 
cui  faccharis  quippiam  admixtum  fuerit ,  propinabit: 
eo  nanque  loco  antiquorum  mulfx  ,  vt  nofti,  vrimur,  pj 
quod  non  ita  vthxccofpicuo  calefaciat.Poft  id  tenuis 
cibus  nucupabitur  amygdalarum  expreffarum  fuccUs, 
&  ptiffanxcremor,&  fiquis  malo  punico,  aut  cotoneo, 
vel  appio  commanducato,  fuccum  tantum  deglutierit. 
Inde  fcquuntur  integri  fruttus  xftiui  deuorati ,  &  hor- 


A  R  I  1  208 

deum  decorticatum  atque  accuratc- excoflum ,  &  exo- 
leribus  portulaca  &  atriplex  ,  &  liquod  euidcnrernon 
excalfacit,  ac  ciceris  cofti  cremor.His  vero  plenior  ci- 
bus  eft,panis  purus,&  pifces  faxatiles,  atque  ex  iis  ma- 
gis  qui  duriori  funt  carne.Poft  hos  collocat  pulli  galli- 
nacei& agni  extrema.  Cxteri  cibi  validi  iam  funt ,  at- 
que  exquifitc  fanis  prxcipuc  accommodati.  Porro  ex 
prxdi£tis  cibis  vinum  maximL-  calfacit ,  eoque  impen- 
fiUs,quo  fuerit  coloratius.Na  qux  aquofa  funt,  &  paru 
dilui  fuftinent(o'^;^fijc£5!.  nominant  Gixci)  fuat  ignaua: 
qux  fane  cum  eo  que  poftremo  loco  recenfuimus,  cibo 
xquiparari  poflint.  Verum  quia  ex  enumeratis  cibis,a- 
lii  adfucci  bonitate  magis.alii  minus  declinare  viden- 
tur,morbi  corporaque  erunt  fpeclanda  :  nam  fi  copio- 
fiorc  adefle  cacochymia  fignificabunt ,  piobioris  fucci 
alimcntis  eruntreficienda  :  fin  morbus  qualitate  cali- 
dus  magis  erit,reliqui  cibi  funt  prxponendi.  Sedenim 
quonia  explicatx  funt  alimentorum  facultates,  quot 
qualcfq;  xgris  fatis  effe  ccfentur,  ea  etianum,  quxqui- 
bus  morbis  magis  congruere  putatur,  funt  fubdiuiden 
da.  Quare  vbi  qux  morbis  fuperfunt,vires  expofueri- 
mus,de  accommodato  eorum  fingulis  cibo  loquemur: 
vt  in  vnoquoque  ea  qux  debent  exequi,valeas. 
D  E     VICTV     JEBRIVM  CONTINVARVM, 

C  A  P.  XVIII. 

ITaque  ii  qui  febre  continua  corripiuntur,alii  morbis 
qui  acutiilime  mouentur ,  confli<ftantur ,  alii  iis  qui 
tardion  motu  cientur,ac  in  plures  dies  protenduntur. 
Quiacuti  admodum  funt,  ad  quartum  vfquepertin- 
gunt:qualis  eft  angina,&  pulmonis  inflamatio  ( quam 
t5&7n&jiutvicw  appellant),ac  febres  vehementes,  quos  in 
inedia  potius  tenere  oportet,  aut  modicum  tantum  a- 
qux  concedere.  Qni  minus  funt  acuti  vfque  adfepti- 
mum  perueniunt,  cuiufroodi  funt  febres  ardentes,& 
pleuritis  acutior:in  quib9hordei  decorticati  codl:ique> 
&  amygdalarum  cremorem  xgros  affumere  permittere 
licet.Simplicitcr  acuti  dicuntur  qui  decimumquartum 
diem  attingunt ,  quos  iifdem  etiam  r.utrire  oportet:  & 
fi  vltrd  progrediuntur,poterit  aliquid  ex  iis  qui  ordine 
fucceduntexhiberi.Attamen  qui  ad  vicefimum  autvi- 
ceiiir.umfeptimum  accedunt ,  itaminime  cibabimus, 
fed  cibos  poft  illos  facultate  valentiores,  prxbebimus. 
In  omnibus  enim  virium  modus  ,  &  noxii  humoris  co- 
pia  infpicienda  primum  eft,&  codlionis  figna,  ac  mor- 
bi  acumen,vt  addentibus  vel  dementibus  nobis  vi- 
£lus  illis  proportione  refpondeat.  Nam  fiacutcmo- 
uetur  morbus  ,  co&ioque  apparet,  &  vires  fic  fatis 
validx ,  vt  fpes  fit  ilico  folutum  iri ,  xger  pleniori  ci- 
bo  non  eft  onerandus ,  verum  modice  ac  proportio- 
ne  roboris  morbi  nutrientem  ,  futut  um  iudicium  ope- 
riri  oportet:quod  vbi  aduenit,ac  fide,&,vt  decet,  iudi- 
cauit,iam  vires  funt  reficiendx,ad  validiores  cibos  pau 
latim  tranfeuntibus,non  autem  eueftigio,ne  iisxgrum 
aggrauans,alterius  morbi  audtor  euadas.  Sin  nutem  x- 
gritudo  tardc  mouetur  ,  necdum  coQionis  indicia  exi- 
ftunt,neque  magnopere  cum  tenui  vidtu  vfque  ad  per- 
fedhirn  iudicium  iufficere  poffe  conftat,paulo  valentio 
ri  cibo  viribus  eft  fuccurrendum  .  fiquidem  in  morbij 
omnibus  in  quibusvires  dominantur ,  qux  praua  ma- 
lignaque  funt  euincere  haud  folent .  Porro  iamdu- 
dum  didicifti,  quomodo  virium  menfura  exploratur, 
&  humorum  codtiones  cognofcuntur,&  morbi  motio- 
nes  difcernuntunquare  tibi  ceu  hxc  omnia  edodlo,  fe- 
duloque  prxmeditanti,  pro  portione  ciborum  familia- 
rium  genera  illis  refpondentia  erunt  prjefcribendai 
Atque  hac  ratione  victus  eft  imperandus  ,  nifi  recens 
aliquod  infeftas  fymptoma  obftiterit.  Namfiquoddl 
repentinum  alui  profluuium  ,  aut  fanguinis  fluxus ,  vel 
perpetuus  fudor  vires  defatigauerit ,  vt  periculum  fit 
ne  iam  xger  in  fyncope  labatur,  euhi  pro  fymptomatis 
portione  reficere  oportet :  &  fi  pulius  fuerit  exigu9  aut 
ablatus,aUt  xgeretia  refrixerit ,  vinu  ac  reliqua  calida 
funt  cxhibenda:quippe  hxc  fymptomata  totum  vidlus 
modu  ad  fc  trahunt.Porro  accedionum  fignificationes 
fi  apparuerint ,  hic  non  fecus  quim  in  intermittctibus, 
obferuarc  decet-adhxc  iudicia,  fiqua  forefufpicamur, 


2o9                MED.    S  I  V  E  D  E  METH.    M  E  D.    L  I  B.  III.  210 

animaduertenda  funt,nec  quicquam  dadum:  fed  vires,  A  gratum  :  nonnulli  velfoliusfucci  eius  vfu  plus  profue- 

decertates  iam,  ac  ceu  excitatas  opem  aliqua  xgro  fer-  runt :  quod  refrigerando  ac  meatus  infardtu  liberando 

re  nitentes,  abomniexternopondere  liberas  finere  o-  fatisfit.Verumenimuero  non  omnia  omnibus  funt  ex- 

portet.-vbiiam  eius  tempus  cofpicuoprxteriit,  eas  de-  hibenda  ,  ied  qui  alui  profluuio  tentantur,  &  os  ven- 

feffas  recreare  conuenit  ,ita  tamen  vt  neque  alimento-  triculi  imbecillum  eft,  affidueque  vomunt,  danda  qux 

rum  vim,nec  quantitatem  ante  perfedtum  iudicium  au  nonnihil  adftringunt.  Atea  quibus  aluus  eft  adftridfa, 

genmus:quod  vbi  adcft  manifeftum,intrepideiam  nu-  &  a!iquid,quodcunque  tandem  illud  fit,ethorace  edu- 

trire  podumus.  Veriim  vbi  morbus  citra  rationem  le-  cunt,vitanda  funt:&  iis  dulciufcula  potius  conueniunt, 

uatur,neque  incofideratc  alere,  nec  ita  vt  antea  tenui-  quod  lentorem  quendam  obtineat.  Acida  verb  quibus 

ter  viclum  iuftituere:fed  nonnihil  cibi  quantitati  adii-  impadli  funt  humores,  ceu  incidedi  vim  habentia,funt 

cere,ac  vires  reuocantem  reficientcmque,  morbi  reci-  B  pixbenda:vt&  jis  quibus  aluus  fupprimitur,  modbna- 

diui  expedfare  decet  :  vtique  fi antea  neque  vacuatio-  turafuntbiliofima  iniis  quinonfunteiufmodi,eafup- 

ne  fueris  opituhtus,nec  validum  fatis  viclum  prxbue-  primendi  vim  habere  videntur.  Atquehac  ratione  qui 

ris:nam  li  prius  liberalius  nutriuifti,ae,fi  opus  fuit,pUr-  continua  febri  conflidtantur/unt  nutriendi.-fecus  verb 

gaftijfortaifis  ab  altera  morbi  inuafione  liberaueris.Na  quibus  febris  intermittit  :  quoniam  neque  eodem 

quemadmodum  ex  ingeiiti  fuccenfo  igne,  vbi  flamma  modo  incendit ,  neque  intermittentes  fibi  mutub  funt 

emarcuit  ac  contnbuit ,  quxdamin  cinere  fcintillx  re-  fimiles. 

linquuntur ,  quxiidenuo  nutrimentum  nadtxfuerint,  de   victv  febrivm  intermittentivm, 

magnum  rurfus  excitant  incedium:veiiim  fiquis  eas  ar  &  primiim  de  tertiana,  cap.xix. 

te  exemerit,is  quominus  fecundb  accendatur,impedit:  'T-'  Ertianx  itaq;,  fiue  fimplex,  fiue  duplex  fuerit,quu 

ita  fanc*  iis  quoque  qui  non  ex  ratione  iudicantur  vfu  q  X  vehementer  mouetur,xgrique  vires  robuftxfunt, 

venit.  Nec  ignorari  oporret,quando  &  quibus  cibis  fit  ptiffanx  cremor  pro  vidtu  conuenit:potiflimu  fi  copio- 

vtendum:  quinetiam  dies  quibus  morbus  exacerbatur:  fxin  accefllonibus  euacuationes  vires  nonexoluerint, 

hic  cauere  oportet  ne  aduentante  fignificationum  tem  vt  idcirco  cibo  opus  fit  valentiori.  Verum  fi  mediocri 

pore,cibus  aliquis  in  ventriculo  rcperiatur:  ita  nanque  motu  cietUr,  atque  ad  decimumquartUm  duratura  pu- 

morbus  viget  magis,  ac  malignior  euadit.  Adhxc  vena  tatur,oleribus  &  faxatilibus  pifcibus  eft  vtendu,  iis  prx 

tundenda  eft,fanguifque  quando,&  quantum ,  &  vnde  cipue  diebus  quibus  febris  intermittit.  Aluus  quoque 

oportet,ceuiam  antea  docuimus,proplenitudinispor-  fifua  fponte  non  fecedit,  clyfmatis  eft  excitanda  ,& 

tione,ac  febris  modo,eft  extrahendus.  Prxterea  aluus  nifi  quid  impedierit,  fanguis  eft  detrahendus.  Etenjnl 

antea  enematis  inie&is  ablueda  eft:expedit  enim  in  o-  in  omnibus  propemodum  febribus  faguinem  mittere, 

mnibus  febribus  vt  aluus  fecedat  maxime  nifi  xger  pu-  j)  nifi  adfit  quod  interpellet,prxftat:na  quum  is  poft  fpi- 

tis  aliquid  cduxerit,  velut  in  pleuritide  ac  peripneumo  ritum  primum  feruorem  excjpiat,  &;  totum  corpus  affi 

nia  &  tabe  contingit:tunc  etenim  non  eft  laudabile  vt  ciat,  fi  eius  quippia  effluxerit ,  multumcaloris  vna  de- 

plufculum  egerat.-nam  eo  deterius  ifthuc  cenfetur  quo  trahitur.  Et  quanquam  a  flaua  nonnuquam  bile  febris 

plus  excreuerit,veluti  priuatim  capite  de  lateris  inflam  per  totum  corpus  diducitur  ^attamen  hic  ,  quippe  qui 

matione  dicemus.  Infuper  refiigerantibus  potionibus,  prompte  fucceditur,ei  matenam  fubminiftrat :  ac  quu 

jeftus  magnitudo  minueda  eft,  cuiufmodi  lunt  quxex  vniuerfum  permeet  corpus  ,  vniuerfum  quoque  calfa-* 

violis,exf  loribus  nymphxx  parantur,prxcipue  fi  calor  cit:quare  fiquid  eius  euacuarur,multa  quoq,  febris  por 

caput  obfidet,xgerque  infomnis  degat:fic  fi  in  ore  ven  tio  vna  difflatur.Nam  fi  ex  latentibus  &  materix  exper 

triculi  aut  vifceribus  cxteris,mordjcatior  quifpiam  hu  tibus  perfpirationibus  febrientes  opem  fentire  eft  per- 

mor  obfirmatus  hxret,qux  ex  aceto  &  facchare,  qux  i-  £  fuafum,febremque  adftricia  ac  denfata  cute  vehemen- 

tem  ex  acidorum  malorum  punicorum  fucco  potio  con  tius  accedi  coftat:annon,  quxfo,multo  melius  xgri  de- 

ficitur,eft  accommodata.  Atque  alia  aliis  magis  conue-  gent,fi  humoris  qui  ea  in  vniuerfum  corpus  diftribuit, 

niunt,quemadmodumdeiisfigilIatim  pofteaagemus.  fenfibilis  fiet  euacuatio?  Quare  quum  neque  xtas,  nec 

Cxterilm  ei  qui  ciborum  facultates  nouit ,  &  morboru  anni  tempus,neque  alia  quxpiam  obftat  vacuatio,  nec 

difcrimina  dignofcit,ene  obfcurum  nequit  qui  quibus  mulier  vterum  geftat,in  omnibus  febribus  quum  vires 

congruant.  Oportettamen  febrientibusfemperexhi-  patiuntur,ad  venajfedlionemeftprofugiendum,  ac  bis 

bere  qux  refrigerando  proporrione  refpondentmeque  tirve  pro  febris  magnitudine  fanguis  detrahendus,at- 

minusjinutile  eft  enim:  neque  plufquam  pareft  refrige  que  interdum  quum  multus  ardenfque  fanguis  xgruni 

rare,nocetetenim:fed  inanimo  habere,num  os  ventn-  aggrauat,ad  animi  vfque  deliquiu  vacuandus:adeo  fe- 

culi  prompte  a  frigidis ,  neruive,aut  alia  quxpiam  pars  p  brientibus  vtilis  eft  fanguinis  mifllo.  Cxteriim  nec  al- 

lxdatunquinetiam  num  thorax  aduentitii  cuiufpii  hu-  uus  quidemeft  negligenda  ,fed  glandibus  clyfteribiif- 

moris  pondere  cmeretur  ,  &  an  pus  fanguinemve  xger  que  eft  irritanda ,  atque  eius  cura  habenda  ne  fuppri- 

reiiciat:tunc  enim  frigida  funt  fugieda,&  maxime  qux  matur:febre  iam  leuiori  fadta,modice  quoque  purgan- 

ta&u  talia  perfentiuntur.Nam  verifimile  eft  qaoddam  tibus  refrigerantia  ac  humedtantia  medicamenta  per- 

quod  potentia  fit  frigidum  ,  etiam  febris  magnitudint  mifcentem ,  qub  purgantia  qux  magna  ex  parte  calida 

poffe  auxiliari,prxcipue  nifimanifefta  quxpiam  offen-  funt;&  turbandi  vimobtinet,minus  offendant,vacua- 

dens  qualitasfueritconiundia.  Quod  tadtu  egelidu  fen  re  oportet.  Eatameninmorborumincrementis  fugie- 

#itur,iis  partibus  qux  frigidis  non  indigent,quodamo-  da  funt,&  maxime"  fi  materia  furfum  vergit,&  cruditas 

do  innoxium,nec  moleftiam  inferre  videri  poflit.  Cx-  adeffe  videtur.  Qubd  fi  materia  turget,  ea,habita  prius 

teriim  quiafolo  decofti  hordei  cremorepareftxgros  q  xgri  viriumratione,  eft  vacuanda.  Porro  alterapoft  ea 

minime  acquiefcere  ,  fed  nimio  febris  incendio  arden-  qux  de  purgantibus  pertra&at ,  methodus  eft  ,  dixta, 

tes,  aliis  quoque  refrigerantibus  quibufdam  indigere,  qux  medicamentis  contemperantibus  vtitur :  nam  iii 

danda  eft.nifi  aliqua,vt  di£himfuit,caufa  prxpedierit,  quibus  ob  aliquem  interturbantem  fcopum  confertas 

etfi  anni  tempus  largietur.ladtuca,&  potifllmu  fi  fqua-  vacuationes  moliri  formidamus,iis  temperantia  medi- 

lidi  vigilefque  fuerint :  prxterea  crudi  cueumeres  funt  camenta  fufficimus,partim  coquentes,  partim  refrige- 

concedendi,atque  ex  iis  magis  qui  teneri  funt  &  copio  rantes,aut  detergentes,vel  exobftruetes ,  vel  omnia  fi- 

fo  femine  abudant.  Nam  exterior  pars  quxafperiufcu-  mtil  iuxta  humores  xgrumlxdenres,ceu  priuatim  pbft 

laeft,crudum  fuccum  gignit :  quinetiam  punica  dul-  explicabitur,molientes.  Itaque  tertiana  fimplex&du- 

cia  acidis  admifta,'nifi  aliud  obftiterit ,  acmala  dulcia  plex,eo  quo  didfu  fuitmodo,  eft  curanda.  Siverbnon 

&  vuas  exhibebimus  qux  vinofx  non  funt:  his  enim  v-  H  fecundum  rationem  foluitur ,  aut  decimumquartii  dic 

timur  quum  temporis  fpatio  multam  fuam  humidita-  tranfit,  atque  itain  eam  obeat  qux  fpurianuncupanir, 

tem  exuerint,ac  calor  earum  nimius  in  halitum  ahierir.  hxc  quoque  purgatibus  eft,  tenuatis  pnus  humoribusj 

Intubum  quoque  domefticum,  (quod  «^c  Grxcis  dici-  &  meatibus  obftruftione  vindicatis,cofodienda  ac  pe- 

tur,)fiquod  aliud,  vtique  in  calidioribus  iecinoris  affe-  rimenda.Viftufq;  eb  fpedtet,vt  fit  boni  fucci,&  fubfri- 

ftibus  idoneum  eft:quum  alioqui  id  ohis  fit  ftomacho  gidus  :  na  qusimpenfe  frigida  funt,materiam  cogere. 


211 


■  - 


A  C  T  V  A  R  I  I 


ac  meatus  fere  obftrueve  folet :  &  calida,eum  qui  antca 
delttefcebat,calovem  excitant  ac  euocant.  Atque  hoc 
pvopc  padTo  vicTus  vatio  &  cuvatio  in  tevtiana  exquilita 
&  fpuviafe  habet. 

DE    CVRA    Q_V  OTIDIANAE  ET  Q^V  A  R  T  A  N  A  E, 

C  A  P.  X  X. 

QVotidianam  quxapituita  ovtum  duxit,neque  ve- 
nx  fecTione,  nifi  aliud  wget ,  nec  vefvigevantibus 
medicamentis  compefceve  opovtet :  led  aluum  adftri- 
ftam  gladibus  &  clyfmatis  inanive  prxftat.VicTum  bo- 
ni  fucci  nec  craflum  xgev  fumat.  Pevmifccda  autem  ci- 
bo  funt  qux  incidere,tenuare,&  meatus  obftrucTioni- 
bus  aflerere  polfunt ,  non  tamen  admodum  calida  elle 
cveduntuv.  Vino  potandus  eft  tenuiovi,  &  paucifevo,in 
movbi  quidempvincipio:  atvbiiamtenuiov  humov  dif 
fipatus  eft3etiam  vufiove,  ac,fi  Iicet,tota  vidus  vatio  m 
calidiovemmigvet .  Tunc  paftilli  quoque  qui  amavus 
nuncupatuvjvfus  pvobatuv,  &  fiquid  ahud  hic  opeferrc 
cenfetuv.^ed  de  iis  pviuatim  fuo  loco  dicetuv:fiquidem 
medicamenta  methodis  admifceve,nec  ea  ceu  exempli 
locoinfeveve,eovum  eft  qui  nullumin  tradTando  ovdi- 
nem  obfevuant.  Povvo  eodem  vicTu  quavtana  labovan- 
tes  funt  continendi ,  nifi  quod  humov  qui  hic  mfeftat, 
cvnffiorlit  ac  tevveftviov,atque  hic  idcivco  calidiovibus 
quodammodo  acincidentibus  magis  opus  habeat :  cu- 
iufmodifunt  quxexveliquis  acvibus  conficiuntuv.  Cx- 
teviim  in  omnibus  accefTionum  fignificationibus,ue  a- 
liquis  in  ventviculo  fit  cibus  qut  mali  pondus  ingemi- 
net,ftudendum  eft  :  nam  quum  natuva  tempove  accef- 
fionis,ad  pvopelledum  ea  qux  affligunt  exurgar,  iiquis 
antempeftiuc  nutviens  illi  obftitevit,dubiopvocul  quo- 
minus  validc  noxios  humoves  adoriitur  pvxpedit.  Ve- 
rum  quia  humovum  fpecies  qux  variavum  accefTtonu 
funt  caufa,  ac  ciborii  medicametovumque  ,  &  reliquo- 
rum  qux  ad  dixta  pertinent  difcrimina,prout  alia  ante 
explicata  fuevunt,&  alia  poftea  docebuntuv,non  igno- 
ras:iam  xgrivires,  &  annitemporis  dominium,  adhxc 
locum,xtatem ,  &  confuetudinem  infpicere  :  atque  ita 
ex  omnibus  commoderatam,  atque  in  eadem  xgritudi 
nis  ferie  collocatam  cibi  quantitatem  qualitatomque 
colligere  &  coniecTare  oportet.  Nanque  ipfam  perqua 
exquifitam  diftin&amque  rationem,in  corporibus  qux 
ita  temere  mouentur,  haud  quifquam  vnquam,  (quod 
fenfum  noftrum  artemque  ealatent)  aflequatur.  Atqui 
ad  id  quod  fieridebet  quamproxtme  accedere,eorum 
eft  qui  omnia  accuratc  ac  diligenter  expendunt.Porro 
exiam  di£tis,in  complicatis  quoque  intermittentibus 
febnbus,medicamenta,cibum,  &veliquam  vniuerfam 
dixtam  conieftura  confequi ,  eaque  proportione  inter 
fe  commifcere  licet :  nam  qui  literarum  fyllabas  probe 
colligere  dtdicit,  is  &  vevfus  totos,  &  integras  paginas 
perlegere  valet.Quare  inlimpliciortb9  &  facilibus  ex- 
erceri  primum  oportet,deinde  ad  coplicata  pvopevave. 

TJ  E    FEBRE    HECTICA,  CAP.  XXI. 

IAm  ovdine  ex  febvium  fpecies  fuccedunt,  qux  heSi- 
cx  funt,quns,quod  folidas  partes  attigeviit ,  omncm- 


212 

A  que  vitalem  humovem  epotavunt,  ac  h)  mavcorem  co-> 
iecevuntjhnud  facilc  eft  cuvave  :  attamen  pvxuenientc 
antequam  folida  occupent,fnbuenive  conandum  eft.I- 
taque  eiufmodi  xgri  pcvqua  tcnui  vicTus  ratione,  quo- 
modo  eos  qui  continua  febre  conflic>abanrur,habeba-> 
mus,non  funtcurandi  ,quoniam  nullum  hic  iudicium 
expeftatuv  ,  neque  putvium  humovum  mateviafubeft, 
fed  nec  pleno  quidem  vicTu  opus  eft,  quod  is  concoqui 
nequit,atque  mfupev  febvis  inde  incvefcat.  Quave  me- 
dius  ceu  optimus  eft  pvxfevendus,qui  modice  refrige- 
ret,cibufque  boni  fucci  ac  concoftu  facilis  dandus,  cu- 
iufmodi  funt  pifces  quiin  faxis  ftabulantuv,puta  galei, 
&  gobii,  &  id  genus  alii,  quique  ex  mtnovibus  duviovi 
funt  cavne,  quales  funt fcorpii,  philomelx,  aut  friabili, 
quali  mulhts  conftare  videtur.Ex  carnibus  vero  domc- 
fticarumgnlltnarum  pulli,& quadrupedum  pedunculi. 
Quod  fi  vires  conuelluntur ,  vinum  quoque  tenue ,  al- 
bum,&  quod  parum  dilui  poftnlat,eft  exhibendum.Cx 
tevtim  familiavis  ac  accommodata  iis  potio  fuent,  qux 
exfruftibus  xftiuis,&  floribus  refrjgerantibus  cumfac 

C  chare  pnratur,quemadmodum  libro  de  medicamento- 
vum  compofitione  doccbimus.  Balnea  povvo  lis  funt  i- 
donea,qux  covpovis  fqualovem  humecTent :  vertim  te- 
pidaefle  decet,nec  vllam  recipere  qualitate.  Nec  tem- 
pusin  iis  tvaheve  conuenit,  fed  vbi  modice  fuerint  im- 
morati,egvedi,ne  quod  ex  natiuo  htimove  fupeveft  eua 
nefcat  &  exhalet:egveflb  fovbitio  quxpiam  vefvigevanj 
dabituv.Non  eft  veftium  copia  excalfaciendus  xgev,ne 
copiofius  difFletuv ,  pofthxc  conuenienti  cibo  veficien- 
dus.  Qupdflfoliumexeuntem,melino,aut  rofaceo,aut 

^  omphacino  faltem  oleo  inuxeris  ,  &  meatus  prxcludes» 
&  ne  maior  fiat  difFlatio  prohibebis,ac  antea  ex  irriga- 
tione  inducTa  humiditatem  intro  copefces,  atque  hoc 
quoque  pacTo  ope  homini  tuliffie  videberis.  Sonus  con- 
ciliandus  eft  a  cibo,  a,c  quxrenda  animi  obledTamenta, 
&  relaxationes,ac  quodcunque  tandem  cum  refrigera- 
tione  humecTare  putatuv.  Denique  hecTicas  refrigeva- 
tiones,qux  &  ipfx  plerunque  non  carent  ficcitate,&  ve 
luti  ex  morbo  fenuim  efle  videntur ,  contrariis  curare 
oportet,calfacientia  &  humecTantia  dantes,  idquebo- 
ni  fucci  &co£tufncilib9  cibis ,  exercitationibus  medio- 
cribus,&  vinis  odoratis  ac  fubfuluis,atque  in  fumma  o- 
mnibus  calefacientibus  ,fednon  exficcantibus  procu-» 
rantes. Atque,vt  vno  verbo  compledTar,  in  omni  habitu 
afFedTioneque  morbofa,contrariis  eft  pugnandum:hoc 
interim  examinantibus,qua  proportione  ac  interuallo, 
corpora  qux  nutriuntur,quique  offeruntur  medtcame 
ta,a  commodefata  temperie  abfcedunt.  Habes  &  qua 
vicTus  norma  febricitantes  corriguntur.  Etquoniam 
vicTus  qui  affedTui  totum  corpus  occupanti  compe- 

^  tit ,  explicatus  eft :  fupereft  iam  vtea  qux  figillatim, 
in  affecTibus  tam  inrernis  quam  externis  ,  accom- 
modantur  ,  in  fequentibus  proponamus'.  Quarc 
quum  ljber  fuam  habeat  magnitudin^  molem >bic  iara 
claudatur. 


I 


ACTVARII 


DE  METHODO  M  E- 
dendi  Iiber  1 1  I  I. 


214 


Prefatio. 

Eftudinis  caro  (vt  eftin  proUerbio)  atit 
deuoranda  eft,aut  non  guftanda.Equide 


nonnihil  prouerbium  intorquens,  dixe- 
r^mJvar'!S  multiplicibufq;  pollicitationi- 
p|trl  b9  aut  116  effe  admouendas  manus,aut  fi 


'manus  admoliaris,  eas  neceffario  quoq; 
efTe  abfoluen"as.  l\'a  neque  vrbs,  nifi  vndiquaque  pro 
bemcenibus  fueritmunita,  ciues  quifeillius  cuftodia: 
commiferunt,  tutari  poterit :  neque  artis  autfcientix,  3 
quxcunque  illa  fuerit,  methodus,  lectoremfua  prxce- 
pta  omni  ex  parte  edocebit,niii  omnem  eius  diuifione 
percurrerit.  Quare  quoniamartis  medicx  propofitam 
methodum  ,  nondum,  quanuis  tribus  iam  confe&is  li- 
bris,vniuerfam  fumus  complexi,  idque  cocife  eius  do- 
cumentis ,  atque  ita  vt  imperitioribus  haudquaquam 
competent,  explicatis  :  in  prxfentia  quartum  prxdi£tis 
anneclimus,  quo  hoc  totum  inftituti  afgumentum  co- 
prehendamus.Atque  duobus  primjs  libris,de  caiifis  ac 
dignotione  affedtuu ,  tum  vniuerfi  corporis,tum  iingu  C 
laru  eius  partium  egimus  :  in  fequenti  vero,  qui  totius 
tractationis  fuit  tertius,rationem  curandi  morbos  in  to 
tocorpore  oborientes,&  potiflimum  omne  febris  fpe- 
ciem,expofuimus :  nunc  propofimm  eft  a  capite  ,  tan- 
quam  ab  arce  exorfos,ad  omnes  affedtus  quibus  iingu- 
Ix  corporis  partes,  tam  internx  quam  externx  tentan- 
tur,  figiilatis^g£.\)gredi,  acconuenietes&mechodicas 
vnicuique  curationes  proponere.  Attamen  haudqua- 
quam  vniuerfa  medicamentorum  accommodata  com- 
politio  hic  edetur,  quod  ita  neceffe  effet  orationis  me-  D 
diocritatem  tranfilire.  Denique  iis  qui  in  hunc  librum 
incident,  quod  fatis  fit  in  methodis  occafiones  compo 
nendi  pr*tuiffe,fuperuacaneum  effe  videbatur,omnia 
qux  opem  ferre  poffunt  medicamenta ,  in  vnum  libel- 
lum  congerere.Quapropter  figillatim  potius  de  fimpli 
cium  miftorumque  medicaminum  compofitione  con- 
fcribendum  effe  duximus,  ac  qua  ratione  ea  diiudicare 
oporteat ,  &  quibus,&  qux  oblata  fedulo  prodeffe  cen- 
fentur,indicandum  :  non  enim  omnia  qux  iifdem  affe- 
fHbus  auxiliumfrontepollicentuf,  exxquoconducut:  E 
fatis  enim  fuperque  eft,finon  obfunt.Quod  vfu  venire 
videtur,tum  ob  xgrorum  fenfus  acrimoniam  autdiffi- 
cultatem,tum  variam  eorum  temperiem,tum  vim  me- 
dicamentorum  vegetamaut  vietam  ac  caducam  ,eo- 
f  umdemve  quantitatem  ,  aut  anni  tempus,aut  confue- 
tudinem,atque  ipforum  denique  affe&ionem  ac  difpo- 
fitionem-  Hxc  nanque  atque eiufmodi  alia,haudme- 
diocriter  in  fuis  promiffis  medicamenta  vacillare  va- 
riarcque  efficiunt.  Attamen  quiiuxta  propofitas  me- 
thodos  omnia  difcernere  accurate  didicerit,is  qux  qui  F 
bus  anteferenda  quoque  fint  nouerit.  Itaque  iam  me- 
dicamencorum  rariones  ,qux  vnaquxque  curatiopo- 
fttilat,  trademus:poftea  eodem  denuo  fingulatrm  expli 
caturi.Cxterum  quia  vitia  qux  intus  confiftunt,  vehe- 
mentius  affligere  folenr,eaque  impenfius  medicamen- 
torum defiderat  prxfidia ,  antea  de  inrernis  quibus  ca- 
put  cxteraque  vifcera  cencancur,agendu  eft.-deinde  ad 
ea  qux  in  externa  cutis  fuperficie  hxtent,  trafeundum. 

D  E    CAPITlS  DOLORE,  CAp.I. 

ITaquecaput,autprimario  affedru  cerebru  cerebro-  G 
ve  propinquas  partes,puta  tunicas  &  mebranas(quas 
fxw/iyfctA  appellant)  aut  aliam  quampiam  eiufmodi  obfi- 
dente,laborat:veI  intemperie  aliqua,antexuperante  hu  ' 
more  infeftatur.Sifimplexqualitas  aff!igit,confentien 
tia  fymptomata  illam  patefaciet,fin  eft  compofita,hxc 
quoque  componentur.  Atque  quum  calor  incercurbar, 
fenfus  eum  iudicabit ,  qtiod  caput  haudquaquam  mul- 
ta  indumenta  ferat ,  contra  quam  accidit ,  fi  frigus  no- 
cuit:  atque  illi  .iquouis  interno  exrernove  calore  offen 
duntur  ac  exacerbatur :  hi  vero  quibus  caput  perfrixit,  H 
mde  iuuantur.Porro  ficcitatis  fymptoma  eft  vigilia,  & 


fi  dormire  cupiuerint,  vigilant  ,vt  quibus  fcfnnus  non 
accedit:  humiditatis  aute,  fomnifoporofi,quique  haud 
facilc  excutiuntur.  Quod  fi  confimiles  aliqui  humores 
negotium  faceffunt,calidi  excedentes  quidem,inflam- 
niacionem,  igncmque  facrum  gignut:mediocres  vero, 
pondusi  acutofque  dolores  procreant,  &  faciem  rubo- 
re,  &  oculos  pallore  cruorcve ,  pro  vigentis  fcilicerhu- 
moris  colore  fuffundunt.  Frigidi  porro  ,  onus  potius 
quam  dolores  conciliant ,  ac  facie  turgidulos  &  ex  palli 
do  albicantes  efficiunt,potiffimum  fi  humiditas  fueric 
coniundh.  Quod  fi  ficci  fuerint,  facies  fqualet,  &  vigi- 
lia,  ac  tumultuofx  quxdamimaginationes,  no<n  fine  a- 
nimi  deiedtione  vrget,  prxcipue  fi  humof  fuerit  melan 
cholicus:cui  fi  flaua  bilis  connectitur,  amaritudine  aut 
feritate  non  carebit.  Atque  hac  ratione,ceu  antea  do- 
cuimus,affedcus  qui  ex  intemperie  aliqua  aut  confimili 
humore  quopiam  conflancUr,digiiofces-Ec  quoniam  fu 
prd  fatis  earem  explicauimus,nunc  qucmodo  curatio- 
nem  obire  decet,  dicetur:  fi  hoc  prius  fueris  prxmoni- 
tus,confimilibus  vitiis  ob  confenfum  &  confortium  cil 
ore  ventriculi,reliquifque  vifceribus  ceretrum  tentarij 
quodfimilium  humorumindidem  impadtorum  exha- 
lationes  excipiat.Proinde  primum  anni  tempus,  regio, 
xgrixtas,vi£tus  item,  confuecudo,&  qux  funtpropin- 
quiora,  ipfanimirii  comitantia  fymptomata,  atque  ex- 
cretiones  funt  expendedx  :  deinde  ita  ex  cmnibus  prx- 
polletem  intemperiem ,  fi  eafola  infeftat,ac  humorem 
vigentem,  ficubi  is  dominari  videbitur,  ratiocinatione 
colligere.  Dcm&  affedtuprobe,vt  nihil  iam  hxfites,co- 
gnito,eius  curationem  aggredi,&  contrarns  comitian- 
tem  humorem  compefcere  oportet.  Itaque  fi  nuda  eft 
intemperies  qux  moleftat ,  mediocria  qtioque  auxilia 
adhibentur:  nam  fi  calor  eft.cibus  refrigerans  &  zcax 
potio,&  rofaceum  violaceiimve  oleum  forisillitu  pro- 
deft,  niiianni  tempus  autaliud  quippiam  hunc  fcopi 
interuerterit.-noftri  porro  refrigerantem  cibum  etiinrc 
ti  calori  proportione  adaptare,  vt  eorum  difcrimina  dl 
ftinguere,ac  fua  quenque  menfura  metiri  poMis.^in  fri 
gus  affligit  intro,nifi  quid  obftiterit,calidiores  cibi  ex- 
hibedi,quibus  pipcr,cinnamomum,zinziber,  &  flcuod 
eftaliudquod  calfacere  putatur,  fuerir  admixtuin:& 
odoratis  magis  ac  vinis  fulttis,fi  nihil  prxpedit,eft  vte- 
dum.-foris  autem  ea  qux  refrigerationi  excedenti  pro- 
portione  fatiffaciant,funt  inungenda:&  fi  quidem  me- 
diocris  fueritj  chamxmelino  &  anethino  ad  c?put  vteii 
dum  eft  :  fin  eft  intenfior,euphorbii  &  caftorii  diquidi 
nifi  quid  eorum  vfum  excluferit,ad:nifcebitur  :eter.im 
interdum  quum  alixpares  aliis  indigeat ,  ob  fuam  qui 
naftxfunt  intemperiem  ,  fit  vt  alix  quxpiam  obftent, 
qux  ob  fuas  curationem  exigentibus  aduerfantes  inte- 
peries,abeiufmodi  medicamentis  exagitantur:  iiquice 
nonnulli ,  quibus  frigidum  eft  caput,  calidum  fortiti 
funt  iecur,  aliicontra.  Ac  quidam  ob  iecinoris  intem- 
periem  frigido  egentes,eius  vfu,qu6d  os  ventris  frigi- 
da  laboret  intemperie,offenduntur.Quare  in  eiufmodi 
maximopere  eft  animaduertendum,  ne  dum  alteri  fuc- 
currimus,  reliqux  noxam  creemus :  atque  imperitiori- 
bus  ponderu  prxfe&isfimileseffe  videamur,qUi  quum 
inconfiderate  ea  Iancibus  imponunt ,  hx  modo  in  hoc, 
modoin  illud  latus  propendent  ac  commutant.  Quam-j 
obrem  cauere  oportet,vt  commoderationem  afliduc 
obferuemus,  &  reliquorum  membrorum  offenfam  de- 
uitemus.  Adhxc, externis  inunftionibus  acepithema- 
tisob  partes  quafpiam  renitetes  fecurins  fuccurrimus. 
Qu6d  fi  offendit  ficcitas  humedtans  cibus  arcommo- 
datus  eft,  &  caputegelida  porabili  aqua  fouendum,  ac 
pinguedine  oleoque  falis  experte  inungendum  ,  &«fo- 
mnus  quiefque  concilianda.  Sin  humida  intemperies 
dominari  videtur,contrariispugnandum  eft.  Arqueea 
rntione  his  intemperiebus  medeberis:  ac  confimili  re- 
liquis  membris  opemferes  ,  femper  contrariis  contra- 
ria  exhibensrattamen  non  eueftigiofemper  &  repente. 


1 


ACTV  ARII 


n6 


fedex  additamenrofenfim  crefccnte ,  &  paulatim :  ne  A 
quando  partem  prius  cogas  ac  condenfes ,  atque  inde 
altcrius  noxxauctor  fias.Qubdii  interdumea  qlixre- 
£te  diiudicaili,auxiliis  nori  prompte  cedunt,  non  ldcir- 
co  adaIia,prioribusreieclis,cft  tranfeundum,  fed  nfdc 
&  adlimilibus  tum  viftui  tum  medicamcntis  eft  iniifte 
«Lim,tanquam  per  ea  curationc  fis  confequuturus.  At- 
cjue  lta  capitis  ex  intemperie  vitia  emendabis. 

D  E  R  E  L  I  QJ'  I  S     CEREBRI  ETNERVORVMAF- 

feclibus,  c  A  p.  1 1. 


put  nbn  admbdum  tcnf  at,nc  d?nnim  omhis  humiciior 
vidtus,  humectat.  Si  frigida  cum  humiditate  capitine- 
gotium  facefiunt,quum  mediocria,ac  qundamtentis  e- 
domita  funt,rPiicedo,grauedoque  oboritur,fimulatcjue 
lam  noxius  humor  effluere  incipit:  capur  vero  poiuicre 
vrgetur,&  fonitus  perftreperi  acfonori  infeftant,frons 
&  cerebri  membranx  cum  dolore  diftendurtur,  quan- 
diu  humor  non  euacuatur.Ilos  parcioricibo&  vittu  ad 
moderatc  calidum  ficcumque  declinatc  ctirabis,ac  me- 
dicamentis  qux  in  narcs  iniiciutur.,mucos  in  meatibus 


Orro  inflammationesdgnes  facri ,  fiderntiones,  &  g  (quia  colando ^M9hJ\7?  Grxcis,  &  noftris  cblatorii  vb 
phrenitides ,  qux  ob  calidiores  eo  conrluentes  hu-       cantuiOimpacftos  educes.  Sunt  autcm  eiufmodi  riiedio- 


mores  oboriuntur,maiora  auxilia  exigunt,quippe  qux 
extremum  minitantur  periculum.  Aut  ergo  ea  bilis  fla 
Uafincera,  aut  fanguis  nimius  &  perqiiam  efferuefces, 
autvtrunque  excitauit.  Atque  exuberantes  humorej 
quot  qualcfque  natura  fint,&  qui  quos  morbos  procre 
ent,ex  iis  qux  iam  duobus  primis  libris  expofuimus  fci 
re  potesrquare  nunc  dc  eorum  victu,  ac  curandi  ratio- 
ne  eft  tra&andu.  Omnes  igirur  qui  eiufmodi  malis  co- 
fli<ftantur,infta'r  eorum  qui  exquifxtc  febriunt,  tenui  vi 
£tu  funt  gubemandi.Did  lcifti  autem  ex  fuperiori  libro, 
quis  vicftus  febricitantibus  conueniat,  vt  eadem  in  prx 
fentia  non  lint  repetenda.  Cxterurri  ii  plenitudo  adeifc 
videbitur,  vircfque  xgrivalet,  abluta  iiimirurri  mfuiis 
aluo,fi  non  facilc  fecedit,finguini  quod  fitis  eft  deme- 
dum,idque  e  pedibus  potiflimum,quo  materia  reuella 
tur.  Qubd  fi  vires  e  longinquo  auxi'iafufti  ere  neque- 
unt,venx  in  cubjto  qux  peculiari  quadam  ratione  fub- 
ueniunt,erunt  tundendx,vt  fatis  eat  fanguinis.  Ar  fi  co 
fertas  vacuationes  xg-er  non  fert,  bis  tcrque  &fxpius 
idipfum  tentantesjficommodum  vidcbitur,  detrahere 
oportetrqub  id  quod  offedit,fimul  &  onerat,  continuis 
\'acuationibus  cuucatur,  &  vires  eariim  interpolatione 
i  eficiantur.Quin  nec  ex  auribus,aut  nare,ac  fronte,ma 
ximcfiin  occipite  onus  premit,&  etiamnum,  antea  re- 
uulfavel  cfcriuata  infeftante  materia,offenfa  remanet, 
educere  vcredum  eft.Cxteruni  vbieafatis  vacuata  eife 
videbitur,  iam  refrigerantes  humcctantcfque  inunflio 
nes  capiti  adhibeto  (quale  eft  o^vp'i>oSivov),quod  aceto& 
rofaceo  coftatrcomifcetur  enim  rofaceo  aietum,  qubd 
iit  refrigerans  ac  tenuium  partium  medicimenturri,& 
facile  penetrans,ac  quafi  deduces,  fiqux  illi  crafiarum 
partiu,atque  ob  id  fola,fua  natura  haudprompte  per- 
meantia,fuerint  admixta.Tu  porro  cui  alia  refi  igeran- 
cia  medicamenta  funt  perfpe&a ,  facile  eiufmodi  quof- 
dam  illitus  compones.Cxterum  non  folum  ex  comita- 
tibus  fymptomatis,qualis  quantaque  fit  caput  torqucs 
caliditas ,  verumetiam  propria  eius  naturalis  teperies, 
atque  ad  patiencium  habilitas  eft  confideranda.  Anni 
item  tempus,  regionem  &  xtatem,  velut  antea  docui- 
mus,infpicere  oportet,atque  ita  demum  medicamenta 
commifcerej  potionefque  reperire  accomponere  qux 
refrigerent,&  prompte  in  corpus  diftribuantur,  quaiis 
cft  qua?  ex  nymphxa  paratur.  Atqui  vbi  fymptomata  af 
fidentia  fe  remiferunt,  bono  animo  effeoportet:  ac  fe~ 
bre  iam  finiente,xgrum  cotuienienti  vi<ftu  reficere:ve- 
riimvinoplus  cxteriseft  abftinendum,qubd  facile  ca- 
put  petat,ac  promptc ,  fiquid  vitii  adhuc  reliquum  eft, 
accendat.  Si  maiurri  eiufmodi  medendi  ratione  non  le- 
uatur,neceffe  eft  vt  deteriora  infequaritunquoriim  di- 
fcrimina  quum  iamdudii  didiceris,  non  eft  opus  ea  hic 
denuorepetere,  atque  inde  futurum  xgroeuentum  po 
teris  prxfagire.  Quod  fi  capitis  teperamentiijeft  frigidi 
Us,  illa  fymptomata  fequutur  qua:  ia  antea  tradidimus, 
viQufque  ratio  calfaciens  111  i  competit,  per  ea  qua:  ad- 
hibentur  calida,  tum  cibos,tummedicamenta,  necnon 
inuniftioncs  foris  tales  dadx  cuiti  oleo,  cui  pyrethrum, 
autcaftorium,  vel euphorbium  , aut  eiufmodi  aliquid 
quod  fatis  calfacere  conftat,fit  admixtum  :  qubd  verb 
contraria  fint  vitanda,id  ncmini  non  liquet.Atque  hu- 
miditarcs  h.rc  quoque  exficcare  confilcucrunrrfortaflis 
qucSd  lpforum  plurimis  ficcis  quoquc  eflc  contigit.  Sic 
pnucus  potus ,  vigilia  ,  &  maiorcs  exercitationcs  idem 
prxftant.  Quemadmodum  cerebri  fqualores  ,frigida: 
forus,&  iequics,ac  fommis  longior}&  viuum  quod  Ca- 


cria  qua:  ex  melle  &  beta:  fucco,  atque  id  genus  aliis  co 
ficiuntunvehementiora  vei  b  quarpiper,  euphorbium, 
veratrum  album,  cucuincris  agreftis  fuccum,  atque  id 
genus  alia  qux  inhxrentcs  humorcs  explodere  queunr, 
recipitint.Verum  horum  quoque  compoiitio  priuatnn 
tradetur.  Cxteriim  ii  humores  pradi&i  ita  cerebrum 
obfedetit,Vt  carus,fopor,veternuS,&  morbus  comuia- 
lis  prehendat,  vahdioribus  iam  auxiliis,  maiorique  cu- 
C   ra  opus  habent.QUarc  vniuerfus  in  cibo  vidlus  calidior 
fit ,  nifi  quxpiam  ex  numorum  putredine  lenta  fegnif- 
quefebricu.la  coniungatur.parum  cibi  fumere,eumque 
probc  concoquere  expedit.  Quinetiam  enemate  aluus 
bis  tcrve  eluenda  eft,  qub  facilc  eat,  nihilque  inhxreat 
quod  ad  caput  euaporans ,  malum  augeat.  Poft  hxc  fi 
quxpiam  acceffit  febris,&  anni  tempus,xtafquc  permit 
rit,  nec  aliud  qujppiam  difiiiadet ,  exiguum  etiam  fan- 
guinis  eft  detrahendum,qub  expeditus  eius  in  vails  fit 
excurfus.i  Dchinc  quum  humorcs  vigentes,  prout  fieii 
D  poteft,  attenuati,  ac  folitis  mcdicamctis  quxiigillatira 
poftea  tradentur,fuerint  concodli,tentanda  eftperfol- 
uentia,a  meuiocribus  orfis,vacuatio,vthumores  fiant 
adfluxum  habiliores,  atque  ita  dcmum  in  validioribus 
fubfiftendum  &  4efineridum,veluti  de  his  quoque  age 
mus.Porro  fi  herbxtenuium  partium,cuiufmodieft  fa 
tureia,puleium,nepeta,&  cxtera  id  genus  ferbuerint  in 
aceto,  eariimque  halitus  naribus  excipiatur  :humores 
fatis  mcidere,  meatuique  referare  exiftimantii f.  In  ca- 
put  verb,  vbi  vfus  poftulat,danda  rubificatia(quos  aiva~ 
£  7no-/ueis  nQminat),medicarrietaque  fatis  ficcantia,qux  ex 
nitro  parantuf.  Iam  verb  melancholicorum  affccfiuum 
fpecies  omnes  propemodum  eoc;em  vi<flus  genere  tra- 
ftatur.  Nam  cibus  bonifucci  coCtuque  procljuis,&  odo 
rata  quxque  qux  caput  non  repleat  neque  fcriant,  ad- 
hxc  animi  obledtamenta,  mediocris  inambuIatio,rela- 
xatio,  &  quodcunque  gratum  volupcqueeft,  couueni- 
unt.Sifuror  prxualet,  fatiguinis  miiiio  magis  expedire 
videtur:fin  atra  bilis  {/M^y^iav  vbcant)  purgantia  ei 
funt  prxferenda  medicamenta.Cxterum  non  eft  igno- 
norandum,qubd  fibi  communione  quadam  mutuo  co- 
fentiant ,  &  fibi  inuicemfuror  ac  melancholia  permi- 
fccatur:  atque  idcirco  fanguinis  humoriimque  vacua- 
uone  opus  habent:  fed  vt  hx  comjv:ifcentur,fic  fane  & 
atrxbilis  fpecies  quum  inclinant,  vt  aut  fegniores  aut 
acriores fint,quemadmodum  antea  monuimus,pituito 
fumbiliofumvehumorem  melancholico  immixtumef 
fe  denuntiant.Qux  vbi  iis  qux  iamdudiim  doctus  es,di 
gnoueris,pro  anni,temporis,xtatis,  tcmperamenti,  vi- 
d-tus  antecedentis,  ac  xgri  viriurri  portione ,  tum  venx 
q  fe£Hone,tum  medicamentorumconteiriperatione  vte- 
ris.vclutipriuatim  de  piirgatibus  explicabitur.His  por 
ro,tum  Logidii  Memphitx,  tu  Galeni  facra  vocata  an-1 
tidotus,pcrqnam  commoda  eft,ac  vclooiffimc opitula- 
tur,fi  maioreius  copia  eaque  vigetior  exhibeatiirrpau- 
latim  verb  vitiu  ibfumit,ii  mediocriorparetur,  &  par- 
uaportio  prxbcatur.Quin  nec  a  potabilis  aquxbalncisT 
.  qux  humediant  ea  qux  ab  humonsiiccitate  exaruerut, 
obdurueriiritque,  &  meatus  recludiint,  ac  noxia  difcu- 
tiuntjcft  abftinendum.Cxterum  qiix  propter  coriforti- 
H  umeueniunt,  leuantur&  tolluntur,fi  primario  affcdlu 
Iaborantibus  partibus,eas  vacua;ido,roborando,ac  vn- 
decunquc  vi<ffu,vt  priftinam  natiuamque  recipiant  va- 
letudinem  curando,  fubuenerimus.  Porro  tremor,ner- 
uorum  conuulfio,  eorumque  diftefio  acrcfolutio,  nec- 
non  fenfuum  inftrumentorum  labcfavlatx  funcrfiones* 


217 


MED.    SIVE  DE  METH.    M  E  D.    L  I  B.  1 1 II. 


-218 


ex  cerebro  &  dbrfi  medulla  ,  neruifq;  ihde  exortjs  pro- 
ueniunt ,  idque  vel  ex  intemperie  quapiam,  velex  ali- 
quo  impifto  humore.Qux  vbi  diftinxeris,noueris  quo 
que  quo  tempore  purgandum,  ac  quando  ioris  inungc 
dum,&  quibus  quotve  medicamentis  potsus  vtendum 
rrit.Atqui  ex  eiufmodi  vitiis  illa  quxiiccitas  commit- 
tit,tardiorem  difficiiioremque  opem  admittunt:  quod 
earum  partium  quibus  mfident ,  natiuus  humorfitex- 
hauftus,vt  nonamplius  oblata  humiditas  agglutina- 
ri  quear.Enitendum  tamen  eft,vtiuxta  methodumiam 
propofitam;membraqux  exaruerunt,  irrigentur&  hu 
meant.Si  hurmditas  quxdam  excrementina,aut  luccus 
quifpiam  fymptomata  procreat ,  haud  difficile  eit  re- 
dundantia  euacuartti,  &  difcutiemia ,  emollientiaque, 
quale  efi  irinu,«Sc  quod  ex  mufto  [y\&Jtuvot  appellatur), 
atque  eiufmodi  alia  exhibentj  ,opitulari.  DHces  autem 
etiam  hxc  quum  de  fimplicibus  miftilquc  medieame- 
tis  loquemur. 

DE    AFFECTVVM  CORDIS  CVRATIONE) 

l  CAP.M  I. 

COr  fanc  paucioribus  quam  prxdicta,no  tame  quod 
ad  mahtiam  pertmet,int'enonbus  vitiisobnoxium 
effe  folet:  nam  febres&  refrigerationes,  qux  ab  habitu 
hedticx  vocatur,adhxc  fyncope  &  palpitatio  funt  ipli- 
uscordis  morbi  :fic  mcerorprxter  rationem,  ira,ammi 
deiectio,metus,qux  malitia  quidemfuntfecunda  ,  ta- 
meircorde  confenticnte  potius  aduertiunt.  Atque  he- 
cticas  refrigerationes  autcalores  ,  eo  quoantc  didtum 
fuit  modo,quum  de  febnuni  vietu  tra&aremus,profli- 
gare  conabcre:  in  fyncope  verb,  vires  refocillando  vi- 
no,  caliuioribufque  medicamentis  animum  reftitues. 
Quod  li  is  defecerit,quianimis  multa  per  luxum,ac  in- 
continentiam  ftiermt  ingurgitata  ,  (hoc  enim  fubinde 
vfu  venit);ea  educeda  funt.Si  fudor  copioiior  eius  defe 
crum  atrulit,cutisfumma,vtcalorintusc6tineatur,ad- 
ftringenda,i'efrigerandaque  eft:ac  quod  in  his  eft  ma- 
gis  moderatum  ,  eft  lndumentorum  detractio  &  fpiri- 
tus  fiibeHatio,  acfrigidiorum  xdium  habitatio.Hoc  au 
tem  va!i.':uis  eft,ex  hydrelxo  frigido  fotus ,  &myrtei, 
rofaceive  illitu*:atque  hxc&eiufmodialia,meatusoc- 
cludere  ,  ac  occultnm  perfpiratu  ,quo  calor  diifipatur, 
compefi-ere  fatis  valent.Quod  ii  immoderatus  aluiflu- 
xus,aut  vomitusfyncope  minatur,adftringentibus  cal- 
faciennbufque  ventriculi  os,ipfcque  venter,ac  intefti- 
na  funtfouenda,qu6immodicUm  profluuium  coercea- 
tui •  nque  vna  ne  calor  diinpetur,prohibeatur:prxftant 
hoc  ornathe,  iuncus  odoratus  ,  &  arOmata  quxquu  ad- 
itrielione  confpicuo  calfaciunt,iuncus  quadratus,item 
&  cupreffi  femen,  i\  in  vino  decodia  imponantur,  alia- 
que  iimili  faculrate  prxdita.  Cxterum  omnium  prxfta 
tiilimum  eft  auxilium,vinum  vetuftius  exhibitu,&  A  n 
dromachi  antidotUs  theriace,  ac  iiquid  aliud  eode  mo- 
do  calfacere  creditur.  Atque  ita  in  fyncope  incidenti- 
bus  fuccurres-  Porro  mccrorabfque  ratione,ira,animi 
deiectio,metus,&  palpitatio  ex  humoribus  biliofis  me- 
lancholicifque  ad  cor  euapor  intibus,oboiirifolent.  Vi 
ctumhicxgro,  qui  excedentibus  humoribus ,  quos  ex 
comitantibus  fymptomatis,materia  redundante,  tem- 
perameto,ac  vidtu  coniectura  col!iges,proportione  re- 
fpondeat,imperabis.Iam  metus,ammi  abiec~Ho,&  moc- 
for,funt  melancholici  humoris  foboles:ira  vero  &  ftu- 
por(quce^^nt^/i'  appellant)a  bile  flaua  gignuntur.quare 
amaritudo  oris  magna  ex  parte,ac  interdii  capitis  gra- 
uitas  dolorque  fuccedit.Odoi  ata  cordis  robur  recrean 
tia  ac  confirmantia.vtnfque  conferunt.  Denique  quan 
cunque  in  partem  htimor ,  &  reliquus  xgri  affectus  in- 
clinat,  ibi  cu  odoratis  refrigeratia  aut  calfacientia  funt 
opponenda,  vthumoris  vis  contemperetur,  ac  tumul- 
tus  morfufqileeiusretundatur.  Quod  fi  humores  funt 
commifti.medicamenta  quoque  proportione  erunt  mi 
fcenda.Sin  aute  vigent,  &  plures  funt  quam  vires,pur- 
gandi  vi  prxditis  vacuator.  Sed  hxc  particulatim  expli 
cabimus:  nunc  enim  folam  methodum  delincamus  ac 
defcribimus.Porro  palpitatio,  quam  plerunque  fangui 
nisnimi9  feruor,copiaque  gignit,venx  fectione  ocyfi 
fiie  foluitnr  :  quado  nimirum  ex  eius  feruore  oiigo  eft; 


A  nam  vapores  quoqtie  qtu  furfum  exhalanr,  eam  qtian- 
doque  procreant.fed  caufx  fuis  differentiis  diftinguu- 
tuimam  in  dla  qua.  fanguis  generat,  pulfus  eftinarqua- 
lis:  at  qunm  vapoies  excitant ,  nullam  par  cft  adelfc  in- 
xqualitatem.Cxterum  quia  alia  quoque  ratibne  fangui 
nis  multitudinem,humorumque  abundantia  potes  co- 
gnofcere  ,  vbi  prius  ratiocinatione  quinam  exupcrenr, 
confeceris,venx  fcctione,aut  exuberatis  humoris  pur- 
gatione,vel  faitem.quod  iecundum  eit,prxpollentium 
qualitatmn  per  contraria  medicamenta  conteperatio- 

jj  ne,  humoribus  qiialitatibiifque  fuam  commo^eratio- 
nem  reftitues.Ita  quippe  lnieftantes  cauias  eonicdtans, 
fecurc  victus  fovmulam  propones.Attamen  id  Lnomni 
bus  fcire  licet ,  quodquo  medicamentorum  qux  exhi- 
bentur  temperies  vergit,eo  reliquus  quoque  oinnis  vi- 
£tus  inclinare  debet.Na  iiqiiisreifie  diiudicauerit,himc 
nrorbum  ad  im  curationem  frigidis,exempli  gratia,aut 
calidis  indigere,  &  medicamentis  reliquus  cibtis  vidtuf 
que  rton  refponderit,  qui  quxfo  morbum,  li  cibus  me- 
dicamento  fortc  aduei  fatur.propuliabis:  Quare  ii  fri- 

q  gida  conferunt ,  eo  etiam  rellquum  alimentnrtf  defle- 
dl:ito,ceu  antea  quoque  didicifti:  fin  calida  expediuntj 
cibus  etiam  cofentiat  .  Quod  fi  quxdam  fuerint  partes 
qux  tadlu  frigida  non  ferunt ,  ea  quxconducunt  ft'gi- 
da  calfacito  ,  atque  ita  admoueto:&  iiue  intubus  fueric 
domeftica,fiue  lactuca,eam  coquito.  Quod  li  ita  viclu 
proportione  alternaueris  ac  euariaueris^haud  vnqur.m 
quominus  optime  curcs,  fruftraberis. 

DE  PVLMONIS  ET   CAETERIS  THORACIS  VI- 

tiis,  c  a  p.i  1  1  1. 

j3  T~\Orro  iam  xquu  eft  vtde  reliquis  loquamur.  Et  quo 
1  niam  pulmo  cor  compleclittir,&  hunc  thorax  con- 
tinet,de  his  primum  verba  facere  prxftat,  ac  deinde  ad 
vafa  nutricionis  accedere.  Itaque  doniinanti  j  temne- 
riei,  cotrariis  prorfus  medeberis:humores  vero  noxios, 
fiquibtis  conuenit  iuftuleris  atque  eduxeris,  profliga- 
bis.Quum  igitur  confertiis  mfpirntr.s  aer  tufiim  conci- 
tat,frigidam  quampiam  lntemperiem  negotium  facel- 
ferc  dicimus:  quxnonnunquam  fi  reipiracio  aliquadiu 
continetur,emendatur  :  nam  quia  vilcus  it.i  incalelcit, 

g  intemperies  plerunque  £t'datur.Quod  fi  hoc  fohim  non 
fufFecerit,reliquus  vidtus  paulo  calulior  id  quod  -Jeficit 
fuppIeto.Verum  calidx  intempc;i  iei  nota  eft,ii  xger  fri 
gida  appetit,  &  potiilimil  aeie  quc  infpirat,adhxc  fi  eu. 
cofertim  attvahere  cupit,atque  lta  lcuius  degic.Er  quc- 
admodum  fitis&hngUofqualidaiiccitatis  indiciu.  eftj 
ita  humiditatem  notat,  fi  tuiliculx  exiles ,  quod  ter.uis 
quxdam  humiditas  aduentitia  aipergatur.&  dufto  fpi-- 
ritui  occurrat ,  ftimulant  :hinihil  memoratu  dignuni 
expuunt,&a  ficciori  cibo  opem  fentiunt.    Quod  fl 

P  quidam  fuermt  humores  fimilibus  quilitatibus  prxdi- 
ti,fi  frigidi  funt  humidi,fiipernc  def!uunt,&  difiiciiem, 
ac  nonniii  eredla  ceruice  edufTtam  refpirationsn-  gene- 
rant.  Hinc  dcftillationes  quoqtie  ac  raucedmes  orturri 
ducunt,& quxcimque  ad  tlioracem  conthientia^eu  ag- 
grauant.Ac  raucedinem  nimia  humiditas  faucibus  im- 
buta  gignit.-quare  Ienientia,ac  mediocricer  abftergen^ 
tia  funt  accommodatiflima:  nam  humores,  qui  ibi  iunt 
obftaculo,eiufmodi  medicamentis  difcutiuntur:fea  de 
lis  poftea  priuatim  tracemus.   Venim  difficilis,&  qux 

q  redta  ceruice  trahitur  refpiratio,aconferto  humoreo- 
ritur.Quafe  quum  eainde  impenftls  pr;rpediato-,eni- 
tendumeftvt  humorum  confluxus  prxripiatur.  Quin- 
etiamcapiti  opitulari  decet,  he  facilc  eiulmodi  hur.  o- 
ribus  repleatur ,  eoique  promptc  ad  thoracem  demit- 
tat.Ttaque  foris  frictione  &  calidiori  illitu.qui  ad  iicci- 
tatem  etia  magis  nutet,caput  incalefcat:  adhxc  humor 
medicamentis  qux  naribus  inferuntur,reue!lendus  eft. 
Poftrem6,fi  hxc  tion  profunt,vertex  inurendus  eft.In- 
tus  exhibendx  funt  antidoti  qux  calfaciant  exlicc^nt- 

H  que  modice,  caque  omnia  qux  tenues  fluxionescoire, 
ac  vt  edticantur  aptiores  faciunt:cuiufmodi  eft,  qux  ex 
pxonia  conficicur ,  &  Andromachi  &  Philonis ,  &  alix 
quxpiam,de  quibus  in  fequenti  libro  agcmus.Venim 
fi  humores  ad  thoracem  pulmomjmque  profluxerunr, 
ii  medicamentis  qux  attenuapdi,  incidendi,  medioci  j- 


I 


2i9  A  C  T  V 

ter  calfaciendi,educendi,&  concoquendi  vi  pollent,o-  A 
mni  conatu  funt  expellenili:talia  funt  qux  ex  vrticx  fe- 
*nne,fcilla,ftyrace3  &  dulcis  radiculx  fucco,  atque  eiuf 
modi  aliis  paramus.Hxc  enim  atquc  ld  genus,fi  rite  de 
tentiirque  conficiantur  incidunt,humorelquc  qui  tho- 
raci  ir.figuntur,educunt,ac  xgrum  exonerant.  Quod  fi 
vetuftefcente  vitio,qux  xgrc  ducuntur,  ad  ventre  me- 
dicamentis  quihufdair.  purgatibus,  ad  aluum  autad  V- 
rinam  deriuabis^vtilius  feceris ,  xgrumque  non  parum 
leu.iueris.  Huic  enim  foli  ex  omnibus  pulmonis  thora- 
cifque  afFeftibus,  medicamentis  aluum  foluentibus.ac 
vrinam  cientibus  fuccurritur  :  quippe  reliqui  omnes,li 
ita  arte  aut  natura  tractentur,  in  deterius  p;  olabuntur: 
quare  fudores  quoque  iis  auxiliantur.Attamen  vniuer- 
fus  vidhis  eo  fpeclet,  vt  parum  cibi  potufque  fumat:  ac 
quicquid  pituitofum &'crudum  fuccum  gignit,  ablege 
tur.Animalia  agreftia,&  omne  quod  manifefto  ficcare 
cenfetur,prxferuntur:  fed  licca  &  adftringentia  impro 
bantur.Vinum  detur  fubfuluum,&  modicc  dulce.Inam 
bulatio  mediocris  ante  cibu  non  eft  inutilis  ,  &  fomnus 
moderatus  ,  fed  qui  non  ftatim  a  cibo  accerfatur :  nam  C 
iscerebrum  hume£rat,quod  ilico  pulmoni  fuam  humi- 
ditatem  impertit. Atque  hac  rarione  eos  qui  difficulter 
refpirant ,  &  xgrc  ex  peclorc  reiiciunt  (quos  dretqaejaulf 
Vocant  Grxci)curabis:quos  nimifu  piruita  exercet,qux 
pulmonis  caucrnulas  oblidet.Cxterum  inf!arnmatio,& 
ignis  facer,qux  m  pulmone  &  iepto  tranfuerfo,  &  muf 
culis  coftas  interfcpientibus  oboriuntur.peius  homine 
afficiunt,ac  celerius  auxilium  poftulint:  nam  quu  par- 
tes  adeo  receffarix,adecque  cordi  vi<  inx,a  tam  ingen 
ticalore  infeftantur, repentim  pericula,  tijfieueftigib  P 
xgrofuccurratur,  fuccedunt.  Primum  itaque  omnium 
vena  fecan  !a  eft,& bis  tJrque,  fi  cotultum  iudicabitur, 
&  nihilerit  quod  hanc  adlionem  neceffario  impediat, 
fanguis  dctrahendus:  prxterea  fi  aluus  non  fececit.gla 
des  folas  fubdere  ,  eamque  irritare  oportet.  Quodfi 
dolor  in  latere  obfirmetur,atque  ad  chuicula  &  hume- 
rum  pertineat  vitium,id  a  Ioco  patiente  {Td.&JZA-ns  Grx- 
cis  nominatur)venam  in  cubito  fecare  conuenit,&  fan 
guinem  ii  opus  fuerit,iterato  detrahere:ne  dum  inflam 
matio,atque  dolor  quem  ipfa  excit.it,  copiofiore  attra-  ^ 
Tiunt  materiam  ,maximuslimul  &xgre  curabilis  abfcef 
fus  oboriatur.-quippe  maiores  affeChis,difficiliore  fem- 
per  curatione  admittut.  Vbi  fatis  fanguinis  fluxiffe  tibi 
videbitur.tunc  loco  fuccurren^um  erit,exterius  quide 
concoquenribus  ac  emollientibus,  cuiufmodi  funt  qux 
adipe  anferino,  &  gallinaceo,  vel  id  genus  alio,  &  oleo 
conftant.  Fnterius  autem  iis  qux  ex  oleo  amygdalino, 
&  quod  vocatur  facchare,  acreliquis  qux  leniunt,pro- 
prcquehumores  educun:,co'.r.por:untur.  Cxteriim  hxc 
pinguia  &  dulcia  effe  debent,  ita  tamen  vt  neque  mani  ^ 
feftoexcalfaciant,  neque  refrigerent.&  magna  ex  par- 
te  morfucareant :  a  reliquis  vero  alia  qualitate  notatis 
medicamentis  abftinere  oporter.Qux  offerutur  omnia 
taftu  fint  calida:nam  qnxno  funt  talia,  &  ii  alioqui  ex- 
pedire  videantur,  attamen  fua  in  contadfu  frigiditate, 
ea  qux  educiexpuique  poftulant,quafi  conftipant.Iam 
vidus  cunftis  quum  acute  admodum  xgritudo  moue- 
tur,fit  extreinc  tenuis:  quod  fi  ad  plures  dies  extenfum 
iri  metus  fit,  &  hordei  decorticati  atque  accurate  exco 
cti  &  amygdalarum  cremore  ,  adhxc  frucribus  xftiuis  q 
dulcibus ,  &  qui  nullam  acredinem  nec  adftri&ionem 
habeant,erit  vtendu:fed  omnia  egelida  exhibeto.  ^ym 
ptomata  qux  infequuntur  ,  funt  lateris  dolor ,  fpiritus 
difficultas,febris  (atquc  hxc  inflammationis  magnitu- 
dini  proportione  refpondent)  tufiiculx  ftimulantes,  & 
faciei  rubor.  Porro  in  mclius  aut  deterius  morbum  in- 
clinare  arbitramur,prout  in  hanc  illamve  partem  fym- 
ptomata  comitantia  propendere  confpicimus  :  nam  fi 
virium  robur  obnititur,&  in  iis  qux  expinmtur,  codlio 
apparet,febrifque  &  refpirationis  difficultas  remittun-  H 
tur,meliora  :  contra  vbi  aliter  fe  habent  eft  expecTan- 
dum.Olim  autcm  in  vniuerfum  qux  ad  iudicia  attinet, 
didicifti:  quare  jnde  occafiones  corradcatque  ita  qux 
de  pleuriricis  conic<fraris,pronuncia.  Cxterum  fi  infla- 
mationc  facroque  ignepulmo&  reliqua  vifceratentan 


A  R  I  I  w 

tur,haudquaquam  ldcm  vndiquzque  viclus,qui  pleuri 
ticis  accommodaiur,  couenit,  fed  comir  unes  ommbus 
funtjtum  ven-xfeftio  tum  teruis  vi&us.  Veruminlate 
ris  dolore.peculiaria  fnnt  du!cia,pinguia,  &  ta&u  tepi- 
da,qu6  humor  promptius  expellatur  :  nam  quu  hic  in- 
flammatio  in  abfcefium  migrat;&  pus  colligitur,  eft  vt 
eiiciatur  habenda  cura ,  ne  in  pulmonis  cauis  accumu- 
latum ,  eaque  obfcpiens,  ac  fpiritus  itcr  intercludes,  x~ 
gro  fuffocationis  periculum  creer.At  lllicquum  lnflam 
matio  Uon  fuppuret,&ignis  facer  vrgeat,non  minus  fa 
culrate  qtiam  ta£ru frigidis  cft  pugnandum:quo  ea  qux 
feruct,extinguantur,&  qux  confiuunt,repellantur.At- 
que  eapropternon  modo  his  contenti  fumus,verum  in 
terdum  quoque  maiora  auxilia  aduocamus ,  ac  quo  in- 
flammatio  feruens  fedetur ,  foris  refrigerantia  quxpia 
ex  rofaceo  &  aceto  ,  aut  rofarum  ftillatitio  Uquore,  aut 
femperuiuifolanique  fucco,  vel  eiufmodi  aliud  lmpo- 
nimus.  Verum  quia  quod  vas  difruptum  ,  aut  erofum, 
vel  eius  etiam  ofculum  adapertum  fit  ,'fanguis  nonun- 
quam  perpulmonem  reiicirur :  eius  quoque  caufxfunt 
expendendx,  &  iis  conuenicns  adaptanda  curatio.  At- 
que  quum  fanguis  tufii  reieiffatur,  communis  omnibus 
eft  curanci  rario.nempe  fanguinem  extemplo  vacuare, 
nifi  aliud  quippiim  aduerfatur  :  idque  fi  necefte  vifum 
fuerit,iterare  ,  quo  id  quod  co  proruit ,  alio  deriuetur, 
nec  multitudine  vafa  oppreffa  ruptionc  intentct.Quod 
cxteris  auxilus  vtilius  eft  magifque  neceffariu  ,  ne  pars 
nffecta  inflammatione  tentetur,&  fuppuret.atque  a-ger 
idcirco  difficilius  curetur.  Viftus  fi  febris  adeft,  erit  is 
qui  febrientibus  confert:fin  ea  abeft,is  qui  conualefce 
tibus  competit.  Omnes  a  vino,uifi  aliud  impedit,  acri- 
que  quouis  edulio  funt  continendi ,  atque  in  omnibus 
fitmodus  quifpiam.Quod  fi  ob  copiam  vaforum  ofcil- 
la  referantur,  ex  pedibus  primum  fanguis  eft  detrahen 
dus,vteffatu  digniorfit  euaciwtio  &  reuulfio:  deinde  c 
cubito  quoque,  fi  opus  fuerit.demendus-  Adftringeti- 
bus  prxterea  ac  citra  morfum  ficcantibus  eft  vtendum, 
vt  rupto  vafi  cicatrix obducarur.Vitanda  eft  contentio 
omnis,  vociferatio,  omnifque  motus  cocitatior:hxc  e- 
nim,atque  eiufmodi  alia,i<ftus  &  rupturas  lacefiunt:  ci- 
bi  paucum  fuppeditent  nutrimenrum.  ci  violenta  ali- 
qua  de  caufa  vas  difruptum  eft,etiam  tunc  fanguis  mie 
tendus  eft,ne  pondere  grauatum  inrendatur,ac  diffici- 
lius  cicatrice  admittar:poftea  medicamenta,qux  quo- 
ni.im  fanguinem  fiftendi  vim  habent^a/^^a-T/icaappel 
latui ),danda,  qualiafuntquxex  fuccis  herbx fanguina 
lis,(quam  Grxci  m^vyvov  vocant),plantnginis,&  hypo- 
ciftidis,figillo  item  Lemnio  ac  fpodio,atque  eiufmodi, 
qux  cicatricem  inducere,ac  citra  morfum  ficcare  per- 
fuaium  eft,coficiuntur.Qui  vero  ol-  erofionem  fanguis 
e  pulmone  reddirur,  principio  modicus  effe  ^-idetur:  at 
temporis  progreffu,interdu,fi  negligitur,xgros  in  gra- 
uiorem  affeftum  quam  fuperiora  coniicit :  nam  a  capi- 
te,aut  aliis  quibufdam  vicinis  partibus,humorerodens 
corrumpcnfque  in  puimonem  illabens,  ntque  in  adeo 
teneris  partibus  immorans ,  vifcerique  fuam  malitiam 
impertiens ,  fua  mordaci  erodenrique  facuitate  ea  qui- 
bus  i  ihxret ,  put  -efacit  ac  erodit,  indeque  vlcus,  quod 
quafi  pafcendo  ferpit,in  pulmone  progignitur.^angui- 
nem  tufficula  ftimulans  ,qux  nihil  quod  memnratu  di- 
gnum  fiteducit,prxcedit,atque  infuauitas  quxpia  ob- 
orirur.-dehinc  aut  paucus,  aut  multus.proportione  pnr- 
tis  qux  corroditur,  nut  vafis  adincenr;s,  fanguis  erum- 
pit,educiturque.Itaque  anten,  ac  priulqua  fanguis  pro- 
rumpat,  initium  vnde  fluxiones  in  pulmorem  decum- 
buntjcontrahere  nc  coercere  oporrer:  fiir.ul  vero  atque 
f Iucre  ccrpit,  educere  &  tenuare  enitendum  eft,  atque 
omni  conatu  abfumere.  Qund  fi  quis  prxdominans  in 
totocorpore  erodens  biliofns,  nitrofufve  humor,aut 
fanguis  corruptus  revierierur,eum  quoquc  medicame- 
tis  contemperare  ac  vuir^nre  decet ,  &  cibis  bon  fucci, 
leuibufque  vires  refocillire.Ta  vero  liqui  corporis  par- 
tevas  anrea  fuerit  erofum,&  languis  ea  de  caufa  reiici- 
tur,  (quod  ex  eo  quod  nulli  magni  momenti  externa 
caufa  anteceffit.&  xgri  conftirutionc,ac  viclu  prxeun- 
te  cognofces),  primiimhic  quoquc  venxfcQioaccer- 


t 


iii              MED.   SIVE   DE   M  E  T  H.    M  E  D.    L  1  B.   1 1 1 1.  nz 

fenda  eft,  atque  it.i  reliqua  iamdicla  curandi  ratione  x  A    ir\Ofthxc  deaffe&ibus  qui  ftomachum,vetrem,&  in.- 

gcr,citra  confertas  purgatipnes,continendus  eft:dein-  J   teftina  tentant,eft  nunc  trad>andiim,quin  potius  de 

ue  mediocricer  lenientibus  lnedicamentis  ea  quxfine  eorum  vidhnantea  enim  quaratione  morbi  quivnam- 

morlu  exiiccant  &  adftringut ,  mifceto,  quo  vulnus  ci-  qiuque  nutritionis  pnrtem  obfident,  dignofcantur,tra 

catrice  cocat.  Cxterum  hoc  deterius  erit,ii  febris  cor-  didimus  .Proinde  tibi,ceu  qui  laborantes  partes  ngnc- 

ripit:  inde  enim  vlcus  increfcere,ac  vicina  quxque  de-  fcas,in  prx/entia  curandi  rationem  explicabimus.  At- 

populari  incipit:ac  pus  Larii  prorumpit,  &  progrediens  que  illud  iu  primis  no  ignorafle  decer,pi  wnum  omniu 

affedr  us,xgrum  in  tabem  detrudit,  vnde  febris  hedHca  e.xplorandam  elfe  quodnam  fuerit  membri  quod  expe- 

emergit :  ex  quo  iam  mnlo,  adcograui  &  xgre  curabili,  ditur,quum  homo  bene  valeret,temperamentum:  atq; 

vixahquem  euadereconfpicias.  Eft  tame  omniftudio  vtrum  iua  patura  ad  calidiorem  qualitatem,  quam  qux 

incumbendum,vt  leuibus &boni  iucci  eduhis  vires  re-  g   commoderata  eft,  aii  ad  irigidiorem,  aut  ad  ficciorem 

ficias,vulnuique  fuperne  educentibus  &lenietibus  me-  &  humidior£sm,vel  commoderatam  inclinaret.  Prxte- 

dicamentis,qux  ficcantibus  citra  moifum  non  careant  rea  num  reliqua  vilcera  eadem  coftent  temperie,  an  a- 

detergas:de  quibusiigillatim  tradetur.Verumenimue-  liqua  alia  excellant ,  &  an  magis  eius  quo-d  expenditur 

10  quoniam  alia  quoque  thoracis  parte  ,  abfceiius  qui  temperiei  aduerfentur,an  minus,&  nurn  omnia,all  no- 

pulmonis  effentiam  non  attingant ,  proueniunt ,  de  iis  nulla  ,  denique  fintneealoco  facultateque  viciniora, 

etiam  qux  neceffaria  funt  proponantur.  Proinue  quia,  necnemam  vbi  hxc  atque  eiufmodi  alia  examinaueris, 

ceu  antea  docuimus,vitia  qux  indidem  coniiftunr,tuf-  erunt  tibi  pro  portione  medicamenta  componenda,  cu 

fi  vtplurimum  purgantur,(r.ir6enim  per  vrinam  aut  al  ratioque  fucce'det.  Itaque  ii  forte  tibicurandus  propo- 

iium  rectam  curationem  inueniunt.aut  eaparte  explo-  netur,cuios  ventriculi  calida  intemperic  tentatur,infpi 

dutur,licet  hoc  qujdoque  eueniat),  idcirco  ifthxc  fem  q   ciendum  eft  num  adcalidiusidabiceffit.quam  quu  in- 

per  tuflljVt  expellantur,idque  lenientibus,&  extergen-  tegra  effet  valetudine,  &  an  adaacerrtia  vifcera  iint  rnul 

tibus ,  incidcntibiifque ,  ac  educentibus  moliri  opor-  to  quam  decet  ,  &  commoderato  calidior-a  :  nam  fi  ita 

tet.Iu  iis  autem  tunc  detergentia  excedent,quando  ni-  jd  eile  temperatum  repereris,  intrepidc  frigidis  vteris, 

mirum  pus  craffum  multum,ac  vetuftum  fuerit:  rurius  ac  celerius,  quum  nullum  eft  membrum  quod  tempe- 

incidentia  excellent,quum  qux  educuntur  lent.-  gluti-  peramento  obniricur,opem  xgro  feres.  cin  quod  cura- 

nofaquc  funt:vt  ii  vaforum  fuerit  afperitudo,lenientia  tur  frigidius  erat  teperato,  iamque  aliqua  de  caufa  ca- 

conferant .  Eft  etiam  quandp  laborantia  loca  omnibus  lidius  effcdTum  eft,  haudquaquam  xque  fecure  eft  refri 

indigeant.  Quare  opus  eft  vt  cundta  fymptomata,tem-  gerandu  ,  fed  i  moderatc  refrigerantibus  ordiri ,  ntque 

peramentum  ,&  xgri  affeftum,difpofitione'mque  per-  inae  fi  ex  vfu  eft,ad  frigidiora  progredi  oportet.Quod 

curras,atque  ita  demum  proportione  medicamentaco  j)  ii  adiscentia  vifcera  mjnus  quoque  !unt  qium  commo' 

mifceas."Nam  etfi  m  pofterum  qux  mediocria  iunt ,  &  deratum  calida  ,  multo  magis  mukus  frigidorrjm  v.tis 

commifta  eiufmo.  i  vitiis  opitulari  folcht,tradentur,ta  fufpectus  vitatidufque  eftuion  enim  ea  tantum,cuj  me- 

inen  iiqux  quibus  potifllmum  conferant ,  autquxad-  demur,pars  ftudium  noftrum  poftuht ,  verumetnm  il- 

denda  vel  demenda  potius  iunc,vt  xgro  opem  fcras,  di  lx  qux  vicmxfunr,ne  iirpeniiori  cura,  qua  adhibemus 

fcernere  nequis,fiuftra  id  volumen,  ceti  mhil  vtilitatis  ei  qux  curatur,offendantur .poftulant.Contra  vero  rge 

reportaturus,adibis:fed  fi  in  hoc  ftudueris,vt  iimplicia  dum  eft  in  iis  quarum  contraria  eft  conftitutio.  Prom- 

compofiiaque,  &  quam  quodque  iacultatem  obtineat,  de  ii  frigida  intemperies  infeftit.nuliaque  alia  eft  pars 

pernofcas,  deinde  morbcrum  propria,&  eorum  difcri-  cuius  contraria  inteperies  eft  obftaculo,  vir  o  fuluo  ve- 

mina,adhxc  x£;ri  temperametum  ac  vires  calleas,haud  .  tuftoque  vtendum  eih&:  piper,zirziber,r.ciiquod  a!iud 

difficile  erit  ea  inrer  fe  componere ,  ac  iingulis  conue-  £  eiufmodi  euideurer  calfacit,  dandum,  y,t  vniuerfus  vi- 

nietia  accommodare.  Itaquc  quum  cuipinm  nbiceffum  Ous  fit  calidior.Vtile  eft  &  antidorcs  prxbere  qux  cal- 

in  thorace  enatum  confpiciemus,quem  maximx  rcfpi-  facere  poffunt,qu^fque  priuatimpoftca  explicabimus. 

rationes,  &  tuffes,qux  plerunque  hominem  laceiiunt,  Videntur  prxterea  etiam  exercitationes ,  qu6d  nntiuu 

prodent:  &  locum  quem  obiidet,  tum  pondus  tum  do-  calorem  exfufciret,nonnihil  prodeffe.  Atqui  quum  jn- 

lor,iiquis  concomitabitur,veluti  antea  explicutmus,  in  temperies  ad  calidius  deflediit,potio  fit  aqua,njf  aliua 

dicabunt :  primum  iis  qux  tenuant ,  incidunt ,  &  cum  prxpcdierit:tunc  enim  temu,  aquofo,  &  paucifero  \  ir 

hoc  modiccleniunt ,  eft  \  tendum,quf>  membrana  qux  no  vtimur.Offeranrur  &  pifces  qui  in  faxis  ftabukn  .ur 

pus  ample&itur.attenuetur:  vbi  vcroea  difrupta  eft,  &  elixi,frigidi  ex  accto,ac  potiilimum  animalium  tru  cu 

pus  iam  erumpit ,  qu6  celerius  promptiufque  id  educa  li,quinetiam  olera,  iaciuca,  &  intubus  fatiua,  6>ii quci 

tur,  detergentia  iunt  potiora:  quale  eft  quod  ex  marru  ex  alimctis  ad  frigidum  tendit:  li  vcr6  huiryiditas  prx- 

bio,vtpote  fatis  attenuans,  &  quod  ex  eruo  quod  deter  ualet,parcior  P>tus,&  agreftia  potius  ar.imalia  ,  e^que 

get  magis,conftat:atque  alia  qux  ex  fubfequeti  de  me-  affa  magis  qu.im  elixa  conueniunt.  Vehementius  quo- 

dicamentis  volumine,congruere  videbuntur.  Quum  ia  que  exercendum  eft  ,  vt  calcr  roboratus  excremetitios 

pus  reiici  defiit,quxiine  morfu  ficcant  illiserunt  admi  humores  abfumat.Pofcremo  quibus  os  ventriculi  f.cci- 

fcenda,fimul  ne  inde  pulmo  humefcat ,  ac  putredinem  useft,  elixa  edulia  &  exiguofale  ccndita  .iptiori  hmt: 

quampiam  contrahat:  iimul  ne  locus  affeftus  fua  natu-  potus  item  copiofior,&  olera,ac  mediocris  tantum  in- 

ra  ficcior  ,  in  pofterum  ab  eo  de  more  confluente  ma-  ambulatio  ,  animique  plerunque  remiilio,  ne  moru  in- 

teria  leui  negotio  inficiatur.  Atq;  hoc  pacxo  puri  &  fan  citatiori  humor  exhalet.Atque  quum  intemperies  funt 

guini,qux  in  pulmone  thoraceque  coguntur,ac  per  tuf  nudx,hac  vidtus  ratione  xgri  inftituendi  funt:fed  fi  hu 

limeiiciutur,medeberis.  Veriim  quia  quum  thorax  ex  ^  mor  quifpiam  exuperar,eum  quoque  demoli-icportet. 

vulnere,cafuve  afficitur,vt  venulx  quxpiam  difrumpu  Proinde  ii  bilis  amara  affligit,  viclus  iit  frigidiufculus, 

*ur,nut  fuccum  fuum  effundant,  lnyjy&fAa.  hoc  Grxcis  ccu  in  calida  didhim  etiameft  mtempei  ie,Ied  addenda 

vocatur  ,  fanguis  quoque  tuffi  redditur:  dc  eo  etia  hoc  funt  detergetia,ac  bilem  explodenria:  ii  quidem  fuerK 

afferere  licer,  quod  venx  fedtione  pofiular,eamque  fe-  vetufta.&  imo  ventriculi  fundo  incidens ,  eam  catr.po- 

cundo  nc  tertio,  vt  fymptomatis  proportione  refpon-  tijs  ex  aloe  detergemiisrfin  vero  recens  fuerit ,  &  qr.o- 

dent:acne  effufus  fanguis  coadius  in  puscommigret,&  dammodo  efferuefcens  ,  refriger^ntibus  &  hunieft  >.n-r 

difficiliorem  fui  curationem  faciat,  tepida  emollietia-  tibus,  ac  quadatenus  attenuantibus ,  ouftrucrioni'que 

que  funt  adhibe(nda  medicamenta.Adhxc  mediocriter  tollenfbus  contemperanda  eft:  cuiufmodi  fr.nr  qux  ex 

nutrire,  &  nifi  febris  acceilerit,vini  quoque  tenuis  ali-  violis  &  aceto,&  femine  cucumeris.&  portuiaca,atque. 

quid,leuato  iam  malo,prxbere,  atque  italauare  decet:  H  eiufmodi,  facchare  conficuriUs,ceu  de  his  quoquedicc 

quod  femper  vitia  qux  thoraci  adueniun^,  iis  qux  piil-  mus.cimulta  eftbilis,  qux  iam  xgrum  otierat,  vbi  an- 

mo  expenrur  fint  longc  minus  periculofa  ,  &  medio-  ten  tentnuerimus,  ac  meatus  infardiu  liberauerimus,  a- 

cna  magis.  liquid  quod  flatnm  bilem  validc  purget  prxdiclis  eft 

Ce   stomachi    affec  T  I3vs,  admifcendum,  quo  citius  a  noxa  liberctur.  Deinde  vi- 

c  A  p.  r.  res  reiici  dcbent  lettibus  boniqucfuccci  eduhis.  Qu.-bd 


> 


ai7  ,  A  C  T  V 

gentia,fu6que  lcntore  adhxretjn,&  qux  fanguinis  cur  A 
iuioccurrere  cenfentur  ,  fuerint  permixta  :  quo  ex  o- 
mnibus  cicatrix  partibus  antea  fauciatis  uc  vulneratis 
inducatur.Quin  fiquid  lta  fuaferit,ne  ab  acrioribus  qui 
dcm  ac  validioribus  eft  abftinendum  r  cuiufmodi  fuut 
qux  paftillum  Andronis.aut  Polydx  figillum  accipiut, 
accu  liquore  aliquo conuenienti  infundutur.  Sint  aute 
omniamodice  tepida,  ne  fuo  cataftu  offendant.  Quod 
fivitium  cumfcbrc  coftirerit,cjrca  principia,  quu  ad- 
huc  humorcs  vigent,tenuis  viftus  ex  vfu  cft.  Veriim  te  • 
poris  progreffujvbi  iam  aluus  fatis  liquida  fluxit,ac  fe-  B 
bris  quieuit,ad  pleniorcm  viftum  eft  tnmfeundum,no 
tnmen  perinde  atque  lllis  qui  fimphciter  febriunt ,  vi- 
ctuseftproponcd9,fed  aliquidhicck  copix  &  qualitati 
eft  adiiciedu.  Na  quod  cu  euacuationibus  fimul  quoq; 
nnturalis  calor  exhalnuit,vitaleque  robur  exolutum  eft, 
enitendum  eft  vt  vires  viftu  crafliore  reficiantur.Si  vC 
rocum  iis  qux  excernunturcruenta  quxpiam  ramenta 
exeunt,  eduliis  ac  frudribus  qux  lerore  fuo  infarciat  ad 
ftringantque,cft  vtendum.Cibi  rationem  obtinebitfer 
culum  quod  ex  amvgdalarum  cremore  ac  amylocon-  C 
ficitur.Qiiod  fi  cu  fucco  rhois  culinarii  paretur,in  pri- 
pollente  affedtu  vnlidius  ent  ferculum.  ^Eque  confert 
&  portulaca,fi  abiedra  fxpius  aqua  excoquatur.ltaemm 
fiftit,fi  cum  aceti,aut  vuarum  immaturaru  acidorum- 
ve  punicorum  aut  fimilium  fucco  exhibeatur.  His  fuc- 
cedit  commodus  quoque  cibus  inclinata  iam  febre,mi- 
lium  aflum,quod  cum  cremore  rhois  culjnarii  paratur, 
&  oryza  frixa.  Pofthxc  fequuntur  animalium  extrema, 
qux  ex  aceto  &  adftringente  eiufmodi  offeruntur.A  vi 
noprorfus  arcendi  funt  xgri ,  nifi  ob  immodicam  va-  D 
cuationem,calorifque  diflipationem,metus  ingruat  ne 
animus  deficiat.  Vtendum  autem  eft  potionis  vice  iis 
qux  ex  fucco  cotoneorum,  aut  myrtorum,  aut  rofarum 
conficiuntur.  Atquetu  qui  reliqua fupprimentia  me- 
dicamenta  calles,talibus  affedhbus  idoneas  potiones  co 
ponere  poteris:  ac  nos  quoque  de  iis  in  iequenti  volu- 
mine  tra&abimus.  Clyfterescx  ftillatitio  rofarumli- 
quore,&  hordei  cremore,  cui  antea  fuccus  rhois  opfo- 
niorum  fu°rit  commiftus ,  infundentur ,  quo  fordes  e- 
luantur  ,  &  mordax  acrimonia  retundatur.  Dehinc  iis 
figillum  Leumium,bolum  Armeniacum,  &  fanguinem 
qui  vocatur  draconis,amylum,  &  ceruffam,  &  quodcu- 
que  iuxta  vitii  excefliim  competere  duces,  admifcebis. 
Succuitem  plantaginis.ac  fanguinalis  herbx,vtomniu 
pfxfidio  ac  ope  inteftinis  vnlneratis  man9minime  fru- 
ftra  admolinris.^orba  prxterea,&  mefpila,myrti  irem, 
&  oxyacanthx  fru£his,punica  acida,St  mala  adftringen 
tin,pya,&  quodcunque  eft  eiufmodi  edulium,  intefti- 
norum  difficultati  opportunum  habetur  medicamen- 
tum.  Iam  vero  horum,ac  prxdi&arum  herbarum,&fi-  * 
quod  aliud  adftringere  fuapte  natura  folet,fucci  vna  cu. 
farina  codri,vel  per  fe  abdomini  impofiti,inteftinis  ro- 
bur  quodpiam  addere  folent.  Iuuant  &  codri,  fi  vti  da- 
rur,afparagi,quum  fucco  alicui  adftringenri  intingun- 
tur,  quod  eorum  ope  fluxionem  quodammodo  ad  vri- 
na  auertimus:eft  quippe  hoc  quoqueex  lis  quxnequa- 
quam  negledtui  haberi  debct.  Quare  integrum  erittibi 
per  explicatam  metkodum,quid  prxfter  expendercat- 
quc  id  fa&itado  exequi.Cxterum  quia  tinefmi  ex  mor- 
dacibus  falfifque  humoribus  inteftino  redto  impadris  q 
oriuntur,  nu  ii  in  toto  corpore  abundent,expendemus, 
ac  mediocriter  purgantibus  educentes,  xgrum  ab  afli- 
duaaflurgendi  moleftia  liberabimus.  Adhxctumdi- 
fcutientibus,  tum  modice  adftringentibus  laborantem 
fedem  fouetes,nihilo  fecius  xgro  opem  tulerimus.  Eo- 
dem  modo  ,  quibus  ob  fluxionem  quampiam  in  venas 
qux  ad  anum  pertingunt,(fitja<;/5po/ji£cquod  fxpe  fangui 
nem  fundant,  vocant  Crxci)  illabentem,ex  intendun- 
rur,ac  dolent ,  partim  difcutientes,  partim  repellentes, 
fouemus.  His  nonnunquam  exintima  cubiti  vcna  fan-  H 
guinem  detrahimus,quando  nimirum  ex  fanguinis  co- 
pia  aut  naturx  confuetudine,id  prouenire  arbitramur: 
na  fiquando  exuberantefanguinem  vacuarc  foIitx,fup 
primuntur,  intumefcuni,  ac  inflammantur,redriimque 
iinrerdnm  jnrcftinum  ctiertunt.   Quare  primiim,  ceu 


A  R  I  I  zz8 

diximus,venx  in  cubjto  fedrione  is  rcuillendus  eft:de- 
inde  difcutientibus  ,  adftnngentibufquc  medicamen- 
tis,  patientis  loci  dolor  mitigandus.  Quod  fi  obfirma- 
ta  fluxio  neque  reuulfiombus  cedit,  nec  epithematis  le 
nitur  ,  metulque  eft  ne  temporis  fpntio  in  abfcelfum  a- 
beat,  homincmqne  in  aliud  morbi  genus  deducnt ,  hi- 
vudines  cxcis  hxmorrhoidibus  admouendx.  Vbi  e- 
ni.n  ita  fufficies  lerjt  fanguis,  xger  melius  deget.  Poft- 
quam  iam  pars  in  abfcefliim  difceflit,  curatio  qux  vul- 
neribus,  impolitis  linamentis,accommodatur  ,(ifyjtvm 
vocat),  adhibenda  eft,aduocata  antea  manuum  opera, 
fi  fuapte  vi  abfcefliis  non  difrumpitur,  &  medicamen- 
tis  morfus  expertibus  eum  extergemus,carne'mque  a- 
lemus ,  &  loco  laboranti  cicatricem  inducemus  :  quo- 
rum  omnium  materia  figillatim  confcribetur.  Quod 
fi  ex  acri  erodenteque  quopiam  illapfo  humore  fiilula 
oboritur,  principio  huic  per  exficcantia  citra  morfum, 
cicatricem  addere  ftudendum  eft.  Quod  fi  vitium  me- 
dicnmentis  non  celferit,  fpecillo  demiflb,  &  altitudwne 
antea  explorata,  ferramentum  quodpiam  leue  &  flexi- 
le  per  fiftulam  lmpellemus ,  deindc  eo  viciflim  pcr  re- 
ftura  inteftinum  edudto,ac  podice  quafi  extradto ,  car- 
nemquxinter  fiftulam&  internam  redti  inteftini  fu- 
perficiem  interccdit,incidimus,vt  vnus  eorum  qux  dc- 
fcendunt  pateat  exitus.  Si  multum  inter  fiftulam  &  re- 
dtum  inteftinum  carnis  interponitur ,  autquum  fiftula 
pertentatur,perquam  alte  peruenire  videtur,fecandurrt 
minime  cft.  Nam  dum  fedHo  incautius  obitur,  interdfi 
fimul  quoque  mufculos  inteftinum  redrum  coftringen 
tes  prxfcindimus,nequitque  in  pofterum  xger  delabe- 
tem  fxce  cotinere:fed  inuitus,quod  claudentesintefti- 
num  reclru  mufculifint  affe<fti,egerere  cogitur.  Quu  ve 
ro  fiftula  in  altum  penetrat ,  fi  eam  apprehedere  neque 
diflecare  facilclicet  ,  ne  tentanda  quidemeft  manus 
opem.  Attame  vbi  manus  fuerimus  admoliti,  eade  qua 
in  aliis  curatione  vti  oportet ,  linamentis  plagx  inditis 
(ne  fua  fponte  cicatrice  obdufta  coeat,eandemque  de- 
nuo  fiftula  efficiat,)eius  ofcula  diducentes,  &  dilatates. 
Sedenim  laboraris  partis  affed>uu  comunione,  impm- 
dentes  ab  ordine  diuertimus,  &  ad  particularia  magif- 
que  mediocria  eius  vitia  prius  peruenim?,qliam  ea  quar 
funt  maioris  momertti  omnia  explicuimus.  Quare  re- 
deundum  eft,ac  ea  qux  defunr  proponeda.  Itaque  quu 
dolor  inteftinorum,  ac  ramenta  cruenta,bilifque  varix 
fpecies  apparenr,  inteftinorum  difficultatem  denunti- 
ant.  Atque  de  iis  quantum  neccfle  eft,diximus.  Veriim 
quum  dolor  abeft ,  neque  adeo  continuum  defidendi 
eft  defiderium,actinefmus  qui  mediocriter  vacuet,fcd 
confertim  aliquid  lotioninuper  madratx  carnis  adfi- 
mile  cffluit,&iecurintumefcit,aurgrauirasdol6rve  co 
mitatur:quida  id  JloimeJa.*  Kmwit^j^noftri  qtioq;  a  ieci 
nore  fluxum  heparicii)dixerunt.  Vidtusfuperiori  fimi- 
lis  conuenit,nempe  is  qui  adftringetibus  &  infarcien- 
tibus,refrigcratibufque  medicamentis  &  cibis  conftar. 
Veriim  hoc  intereft,quod  nequc  clyfmatis,  autfomen- 
tis  (nihil  enim  inteftina  mali  fentiunt),neque  vrina  cie 
tibus,quod  pars  qux  primiim  illa  excipit,fit  affedta^E- 
ger  opushabeat.  Sed  fatius  eft  qux  refrigercnt  &  ad- 
ftringant  foris  iccinori  fuperimponere:  ita  nanque  re- 
cepto  priftinorobore,quod  propterinfirmitatem  ami- 
fcrat,fubfiftet&fupprimetur.  Siquid  mordax  aut  irri- 
tans  infeftant.id  viQu  lenietur  &  contemperabirur-Cs 
tcriim  quia  fermo  nos  ad  iecur  deduxir ,  de  eius  quoq; 
aclienis  vitiis,&  de  vniuerfo  eorum  vi£rn,quantum  o- 
pus  eft,  iam  pertrafrare  Iicet,vt  in  iis  etia  corporis  qux 
dam  fequela  feruetur. 

D  E    IECINORIS  IIENIJQJVE  AFIECTIBVJ, 

c  a  p.v  i  r. 

ITaque  quum  calorvrget  ,quo  contemperario  infe- 
quatur,&  nimius  calor  teperie  inueniar^  frigida  funf 
accomodata.  Quare  in  cibum  intubus  domcftica,cuca 
mis  crudus,laftuca,&  animaliu  extrema  dabunrur,  ea- 
qtie  prxftabit  aceto  codire:  ex  pifcibus  vero  faxariles, 
raix,paflei  cs,cruftacea,&  mollia  omnia  fut  idonea.Vi- 
no  aut  penitus  abftinendum  eft ,  aut  tenui ,  aIbo,&  a- 
quofo  vtcndu.Sanguini  prxterCa,  fl  res  exigit,demerc, 


13 


tz9  MED.    S  I  V  E  D  E  M  E  T  H. 

tc  medicamenraconfimtliaexhibere  conuenit,  nempe  A 
qux  ex  nittibo  e;-ratico,&  portulacx,cucumerilque  fe- 
nnne,  &  quod  vocatur  fantalo  conftant.  Adhxcqux 
ex  violis,roiis,nymphxa,&  fiquid  eft  aliud  quod  refri- 
gerarc  cenfetur,conficiuntur:de  quibus  aos  poftea  pri- 
uatim  dilucidius  verba  faciemus.  Contrariis  veiocer- 
tabimus,  fi  in  rrxdidris  partibus  perfrtdrionem  quam- 
piamadeffe  iudicnbimus.  Nam  fercula  ad  caJidjusde- 
dtnabtint,  &  vinum  vctus  ac  fuluum  exhibebimus,  an- 
ndotofque  qux  ex  aromaris  flatumque  dilcutientibus 
parantur  feminibus.Balneum  expedit  moderatum,ex- 
ercitatioque  qux  faris  iit,  fed  concitatior  eife  debet,vt 
calor  natiuus  accend.ntur.Quod  ii  hx  partes  fuerint  in- 
flnmmatx  aut  refrigeratx  ,  vidhis  &medicamenta  qux 
coueniunterunt  intendenda.Verum  quo  padtoeiufmo 
di  membrorum  inflammatio  ,  ac  potinimum  iecinoris, 
fittradrnn.in,diligenter  animum  aduertere  oportet.NI 
quum  eiufmodi  quxda  incidit  fufpicioprimum  bis  te'r- 
ve  fanguinis  quod  fatis  eft  fi  xger  a  imittit,  detrahe,& 
vetrem  ablue,  &  tenni  vidhi  vtere:deinde  eptthematis, 
quxfuper  l.iborlte  loco  datur,reffigeratibus  comilce-  C 
da  funt  qux  adftringat,&  modice  emoIlut,difcutiant- 
quc:qualia  exfucco  feperuiui.&iohni.rohlque  &e3tu 
ftillatitio  liquore,ite  rofaceo  &  melino  oleo  concinna- 
mus ,  nonnunqua  abfinthium  quoqueoleo  incoquetes 
imponimus :  vtroque  enim  opus  eit.  Nafiemolhentia 
fola  &  cocoquentia  adhibentur.iecinoris  robur  rel  :xat, 
&  parti  imbecillitatem  quampiam  inferunt,  meculque 
eft  ne  fyncope  fuccedat:  &  refrigeratia  foli,  hlimorem 
fiquis  m  membro  continetur ,  cogunt.atque  eu  mefce- 
te  &  intabelcete  calore  durities  infeqUitur,(qua  trtipfor  £ 
appellant)-prxcipue  ii  fanguinis  redundantia  antea  no 
fuerit  euacuara.  Porro  vbi  membrum  hoc  fcirrhum  c5 
traxit,haud  propte  curationem  ndmittit,&  no  ka  rrtul- 
topoft,tum  aliiaffedhis  tum  mors  accedit.  Atqui  lunt 
quidem  longc  moderatiores  qui  a  liene  oboriuntur,at- 
tamen  hiquoque  temporis  fpatlo  nd  fum  inm  malitia. 
progrediuntur.  Detenores  multo  funr.velociufque  pe- 
riculum,qui  ab  indurato  iecinore  gignunrur,procrear. 
Hinc  nanque  macies  illa  extremn,(quim  «^jiiw  vocat)  £ 
ac  peflimum  aquxintercutis  genus  proueniunt.  Nam 
vifcus  pro  nntiuo  rubore  fundhones  funs  non  obeat,  a- 
limentum  xgre  in  corpus  diducitur,  &  quoddiftnbui 
debeti  haud  rite  in  fanguinem  commutatur :  quo  fit  vt 
aquofus  fit  fanguis.nec  adhxrere  poll  it.Quumque  non 
agglutinatur,  huc&illuc  diffluit&infunditur,  cutem- 
que  intendit,  ac  tumorem  aqueum  turgent.  mque  co- 
mittit.  Scirrhus  itaque  iectnoris  deterrimus  eft,cui  ma 
litia  eft  fecundusdienis ,  qtit  &  ipfe  iecinori,  fi  neg'igi- 
tur,  fuum  impertit  vttium,&  in  confenfum  trahit,  ac  in 
cofimilem  iam  dictx  conftituttonem  deaucit.  Quapro 
pter  fimulatque  iecur  aut  lienem  alicui  induratum  effe 
confpexerimus ,  exterius  emollientia  &  concoqiientia 
adhibere  oportet,quo  fcirrh''  mollior  fiat,&  relaxetur. 
Veriim  neque  nimis  calidis  eft  opus,  nequerurius  frigi 
dis,maxime  in  iecinore,fed  cum  manifeftaiiccitate  co- 
moderatis,  quibus  adftringetia  lunt  comifcenda,  ne  ab 
emollientibus  membri  robur  infirmetur  ac  exolunttu. 
Sint  autem  qux  fuper  liene  datur,vehemcntiora,  &  ma 
^is  calefacilr  emolliantque,  ac  minus  ad  ftringlt,  quod 
id  membrum  eiufmodi  roleret  &  fuftineit.Adhxc  atte- 
nuantibus,infardhi  vindicantibus-&  vrinl  mouentibus 
vtendum  eft,quo  meatus  mediocriter  parelt,&  fcirrhi 
reliquix  expellltur.Sint  nute  &  hic  qux  lieni  admouen 
tur  valentiora  calidioraque:qux  vero  tecinori  applicl- 
tur,commoderata  ac  remiiTa:  vtrifque  tamen  etiam  co 
eoquentia  commifceantur,vt  fcirrhus  emolliatur.  Vi- 
ftusdetur  tenuans ,  cum  non  euidenti  calore,  &  boni 
fucci,quique  nihil  crafti  gignat:  funt  nanque  hic  edulia 
qux  craiTum  fuccum  creant  &  meatus  infarciuntfugie 


m e  d.  m  11  II II. 


230 


fequitur,  aquex  qtrxdam  nffufionesoriuntur :  ita  fi  fri- 
giditas  pi  xceiiit,frigidique  humcres  exuberlt,&  mea- 
lu\  i.ntarciuntur  ,  malus  habitus,ac  deinde,  fi  xger  ne~ 
gledtius  habetur,  aqux  intercutes  fuccedunt.  Quarev- 
niuerfa  vidhisratio  ad  calidjtatem  fpedfet,vimque  h  1- 
bent  tenuantii.  Medtcamenca  quoque  eode  modo  funt 
pnranda,  quibus  vrina  mouentia,  quo  colledhis  humor 
illac  eti  am  excernatur,permiiceantur.Exercitationes  & 
b.dnea  conueniunt;  Siquisfueririn  vifceribus  tunior, 
qux  calefaciant,  mollintit,  &  tn  halitum  difiipcnt,  funt 
inurtgenda,  vt  ex  omnibus  m  vidhi  fecuritns  tibi  pafe- 
tur.  Atque  hac  ratione  priufquam  aqua  intei  cus  fue- 
rit  omnino  coIledta,vidtus  eft  inftituendus.Vbi  iam  af- 
fechis  conftitit,vrinamducentibus  vtenium  eftpotilli 
mum  valentioribus,  nifi  ex  infhmmatione  aut  fcirrho 
vitii  fiterit  origo  :  tunc  enim  clementiora  iiint  prxpo- 
nen.  a.  Iis  adhxc  qux  aluum  ducunr,  &  nquam  detra- 
hunr  fenfim  xger  eft  vacuandlis,ne  ex  confet  tis  vacua- 
tionibus  virtiis  fatigetur  ,  &  tamen  paulatim  l.iborans 
leuetur.  Vtendum  nihilo  fecius  &  inunciionibus  in  ab- 
domine  quv dilcutinnt  &  cxficcent.  Nonnihilmalleo- 
Ios  fcalpello  incidentes,humorem  paulatim  effluereli- 
nunt  :  eft  enim  fummoperc  animaduertendum  ne  af- 
fatiih  excernatur.  Nam  quum  coufertis  vncuationibus 
ipiritus  viciilim  attrahatur ,  quo  nihilfit  vaciii ,  liquid 
eft  Ipiritus  vita!is;fimul  cum  vncuitate  attrahitur,qu<y 
fit  vt  derepente  animi  deliquium  morfque  fuperiieni- 
at.  Quare  tum  in  hydropico  morbo,  tum  maximis  ab- 
fcefiibus,femper  repentinns  &  cumulatas  euncuationes 
vitare  oportet,quod  maxima  ex  parte  mdrtem  inferat! 
vidrtis  fit  iiccior  :  qunre  &  animalia  agrefti.i  prxferun- 
tur,  &  affa  elixis.  Vinum  fit  vetuftum  &  meracius  ,  ni- 
ii&lcirrhus  &  iecinoris  iniiammatio  commiferit.  Po- 
tio  fit  exigua,  conueniunt  balnea  fponte  riaTa  ,  quxni- 
trum  &  atramentum  fiitorium  &  fulphur  fapiant.  At- 
que  hdcvichi  ex  hydropis  fpecies,  quasaV*;TKx&«W- 
oas^tf  appellmt  Grxci,  curantur.  Verum  tympnnix 
prxter  reliquum  vic>um,ciba,potioni,&  innncirionibus 
femma  qiixflatum  difcutiunr,funt  permtfcenda  :  quod 
vtplurimum  craffus  caiiginofufque  fit fpiritus  quiin- 
feftet.  At  vero  qui.n  ob  limmodicas  euacuationes,ceii 
ih  venarum  fedis  fluxu  inueterato,  &profhiuio  mulie- 
bri,atque  vetuftefcente  affedrucoeliaco:  adhxc  pfopter 
fupprelfas  folitas  excreriones  ,veluti  irt  vetuftis  hx- 
morrhoidibus  retentis ,  menftruifque  mulieru  pufga- 
tionibus  cohibitis,  ne  m  hydt  open  incidant  periclttui 
tur  h0mines,qu6d  ex  immoderata  vacuatione  iecuf  fe 
frtgeretur ,  &  fanguis  aqueam  naturam  cortrahnt ,  at- 
que  idcirco  vtpote  diilimilaris  116  agglutinetur.fed  te- 
.  mere  intiataris,  aqueas  affuiidnes  cdnftitunt:  ob  adftri- 
dtiones  vero  coaceruetur,&  calor  extinguntur.propte- 
rca  quod  fpiritus  vitalis  loci  nnguftia  coarctatus  110  af- 
piret,ntque  ideo  iecur  fuffocetur ,  cxreraque  eiu  modi 
patiatur,ac  imbecillum  fiat,&  aqueum  jn  pofterum  fnrt 
guine  gignat,prima?  cnufx  expedendx funt.Atqtte  retc 
tiones  qtiidem,puta  in  hxmorrhoidibus  ora  v.nforu  re- 
ferannbus  atque  irrit.nntibus  medicamentis  difidluere 
conuenit.In  menftruis  vero,fiquidem  fimplic  terfiftu- 
tur,hic  quoque  referanribus  opus  eft:fin  fcirrhus  quif- 
piam,fiue  inflamatio,iiue  in  latus  conuerfio,ceu  ex  fic- 
q  citate  prxclufio,  ea  fupprimit,  primum  caitfx  mollieti- 
hus,humedi:atibus,ac  laxantibus,  quemadmodtl  denuo 
poftea  docebimus,funt  tollendx.-deinde  vaforu  ora  pa- 
refaciendi  &  trahendi  vi  prxditis  vtendtifmfi  quide  co 
fuetis  vacuationibus  reuocntis,xger  in fnnuarem  prifti 
na  reftituitilr.  Expedit  tame  vt  iis  ex  pedibus  fagtiis  de 
.  matur,&  hirudines  admoueantur,atque  fcnlpelld  cutis 
incidatur,quo  vafa  onefe  Ieuetur,l0caque  qu.t curatur, 
leuiora  ii  fadrafacilc  medicamenris  concedant.Edulia 
porro  hic  qtioqtie  qux  par Q  alant,boniimque  generent 


da.Vinum  fit  tenue  &  aquofum.  Afparagi  item,cappa-  H  fuccum  ,  quibus  attenuanna  vrinafque  mouentia  ftle- 


ris,apiii,f<xniculum,&  ciceris  iufculum  cotlueniunt,pi- 
fces  quoque  faxatiles,&  pulli  galltnacei  accommodan- 
tur.Balneum  denique  commoderatum,  &  quod  qtiali- 
tnte  non  exficcet,haud eft  inutile.  Atqui  quemadmo- 
dumex  inflammatione  antecedete  ,  quam  fcirrhus  in- 


rint  admixta,funtoffereda.  In  morbi  principio,  bnlnea 
exercitiaque  non  accortnmodantur  :  at  vbi  fanguis  fe- 
mel  ireratoque  miffus  fuerit,humorcfque  cdnuenien- 
time  'lcnmento  fuerint  repurgnti,mediocris  exercira- 
tio bnlneumque  conuenir.   Nam  dum  co<p  -  -«/huc 

hhh.ij. 


ACTV  ARII 


25: 


repletumeft  ,  fpiritufque  in  nrttum  rogitur ,  confertis  A   de  cnufis  renes  veficave  labornnt,meiendo  redduntur. 


rton  eft  motibus  corpus  cotuutiendnm,  quod  humores 
ira  exagitctur,&  calor  nnturalis  fuffocetur,neque  quic 
quam  effatu  dignum  difcutiatur.  Cxteriim  fi  ob  immo 
dicos  fluxus  hydropes  infequuntur,vafa  rclaxata  paten 
tiaque  claudcntibus  &  denfantibus  funt  contrahenda. 
Vires  cibisboni  fucci  cocluque  facilibus,&  qui  fatis  nu 
rriant  reficiantur:  vinum  fit  vetus.  Dentur  &  antidoti 
quxcalfaciant& repnmant,ceu  priuatim  de  omnil  us 
tradetur.  Balnea  &  e::ercitia  fint  mediocria  prorfus,vt 


Quarequum  cruorem  a  renil  us  aut  vefica  ,exjisnotis 
quxid  difcernere  docct,ire  fufpicabimur  :  fi  quidem  id 
ob  multuudjnem,  &  rareiaclionem  ,  ac  irr.becillit.uem 
renum  euenire  conieftabimus,  venas  nephriticas,  qux 
percubitum  fcruntur,  fecabimus ,  ac  fecundo  fangui- 
nj  dememus ,  quo  fatis  vacuemus ,  copiimque  mmu- 
amii5,ac  fanguinis  fluxum  inde  retrahamus .  I  oco  de- 
inde  laborati  ea  medicamenta  qux  robur  addunt,qui- 
bus  mhil  quod  apertc  iam  calefaciat  admiftum  lit,inv- 


hxc  calorem  exfufcitnre,illa  meatus  referare,atque  ali-  g  ponemus.  Dabimus  tartien  ea  quoque  qux  fuo  lentore 


quidexcrementitix  humiditatis  difcutere  valeant.Ex- 
hibenda  funt&  qux  vrinam  cieant,&  modice  aquam 
ducant,  &p,iulatim  vires  recreent-  Atque  hac  ratione 
hydropisfpecies  tum  dignofces  ,  tum  curabis.  Porro 
quemadmodum  ob  lienis  iecinorifque  imbecillitatem 
nquex  affufiones  conflantur  ,  ita  ab  iifdem  vifceribus, 
ob  alias  tamen  caufas,  a  iecinore  quidem  arquatus  ob- 
oritur,a  liene  vero  qui  gignitur,nomine  caret.  Atque 
arquatusa  bile  qux  c  vefica  fellea  regurgitatdiffundi- 
turque,prouenit:alter  vero  ab  humore  quiin  liene  co-  , 
gitur,  procreatur.  Proindeiis  qui  arquato  corripiun- 
tur,  fi  quidem  febris  adeft  ,  tenuem  viftum  imperare, 
puta  intubum  tum  fatiuam  tum  erraticam:aluum  ene- 
mate  eluere,  &  nifi  aliud  obftat,  fnnguinem  modicum 
cducerc  conuenit.Deinde  vbi  defiit  tebris,vi£tu  medio 
cnter  tenuante,  bonique  fucci,&  parce  nutrienti  vires 
refocillare  decet.  Quin  &  medicamenta  qua*  vrinnm 
moueant,nec  euidenter  calfaciant,parare,atque  ea  di~- 
luculoieiuno  exhibcre.  Vinum fit  aqueumrvbi  meatus 


meatus  infarciunt  &  adftringunt  ,  commifcenres  qux- 
pinm  qux  mediocriter  vrinam  mouct,vt  videlicet  hxc 
emplafticis  illis  ac  adftringentibus  vii  fternat:  fiquide 
vrina  mouentia  fola  hoc  cafu,  quod  magna  ex  parte  fti 
mulent,nonfunt  accomodata.  Quod  fi  vena  ahqua  fue 
rit  difrupta,  deterius  quidem  eft  malum,  attamen  ean- 
dem  exigit  cufandi  rationem.Hic  ea  qux  fanguine  fifte 
tia  nucupatur,funt  permifccda,&  paulatim  faguini  de- 
trahendum,nepe  vt  ea  ob  rem  vcna  fecemus,  quo  fan- 
guinis  curfus  reuellatur.Vita  in  otio  &  quiete  eft  tradii 
cenda,vt  ab  omni  motu  valetiori,  omnique  re  acn  ceu 
mordente  ac  irritante,abftineatur.Balnea  fint  pauca  & 
rara,vt  ea  qux  indurata  funt,fi  ita  vfus  poftulat,  tantii- 
modo  humeclenrur.  Qux rarefaciunt,&  oravenarum 
aperiunt,  lunt  inutilia,  minimcque  fanguinis  profluuio 
idonea.Quod  fi  pus  promanauerit,non  lam  amplius  ve 
nnm tundimus  ,  atque  ab  omnire  mordente  abftine- 
mus,iifque  vtimur  qux  mitigandi  vim  obtinent,nc  mo 
dicedetergent,nec  cum  morfu  exficcnnt :  cuiufmodi 


funt  repurgnti,&  obftruftionibus  vindicati,medicamc       funt  qux  gummi  &  tragacantha,cucumeru  item  feme 


tisbilem  purgnntibus,veluti  poftea  dicemus,expurga- 
di.Interdicantur  balnea  &  exercitationes  antequam  o- 
mnino  xger  valetudinem  receperit.  Simul  vevo  ntque 
jnternafuerint  repurgata;fiquid  quod  nodum  planc  fit 
difculTum,pallidiad  fuperficiem  defertur,id  balneis,& 
fudorem  mouentibus  eft  euacuandum.  Cxterum  fi  lien 
eodem  vitio  afficiatur  ,  idem  quoque  viftus  competit, 
fed  qui  hoc  tantiim  a  fuperiori  diftet.vteo  minusfit 
frigidus,tenuadique  magis  vi  iit  prxditus,  quo  pars  eft 
frigidior  ,  &  craffiori  fucco  alitur.  Qunre  quum  calor 
in  hoc  vifcere  perfentitur,tenui  modiccque  refriger.»n 
te  vict u  eft  opus:cui  fi  calor  leuetur,  non  eft  diutius  im 
morandum.Facilc  nnnque  humores  indidem  infarciun 
tur,  coeimtque,  quo  fit  vt  vrinam  mouentia  &  tenuan- 
tia  accommodentur ,  deinde  purgans,  quale  res  poftu- 
lat,aduocetur.  Venam  non  expedit  fec  arenifi  aliud 
adroodum  vrgere  confpicitur  :  balnea &exercitia  fint 
moderata  nifi  fcbris  dehortetur :  potus  fit  vinum,te- 
nuequidem,fed  non  valde  aqueum.  Atque  hac  ratione 
arquato,&  ei  qui  e  lienc  natus,nomine  caret,  medebe- 
ris.  PorroDiabetes,iecinoris  reniimque  eft  affedus, 
qui  nihil  aliud  eft  quam  profluuium  quoddamperv- 
rinam.  Quare  vt  in  alui  profluuio  fluxionem  per  vri- 
nam  cicntia  deriuamus ,  &  aluum  reprimetibus  ipfam 
fiftimus:ita  hic  viceuerfa  eft  inftituenda  curatio,  &  fuo 
lentore  infarcientibus ,  adftringentibufque,&  refrige- 
vantibus  fluxum  cohibere,  ac  modicc-  emollientibus  ve 
trem  laxare  decet.  Quapropter  amylum,oryza,  fimila- 
go ,  &  id  genus  alia  illinentia  ac  emplaftica ,  qux  citra 
manifeftum  calorem  craffum  fuccum  gignunt,  condu- 
cere  cenfentur,nifi  febris  adfit,&  omnia  qux  tenuibus 
partibus  conftant  ac  vrinam  mouent,  auerruncanda. 
Sed  nec  balnea,nec  exercitationes  funt  opportuna.N5 
alienum  eft  qux  refi  igerent  iecinori  renibufque  fuper- 
imponere,vt  definente  febre,fimul  quoque  humidita- 
tii  attra&io  deficint.  Quj  ob  renu  debilitate  affidue  me 
junt,hi  fi  emplaftris  roboratibus  iuuantur,  &  parci  bi- 
bunt,atque  aqueu  humidiunque  viclum  detiitat,  vale- 
tudinem  recipiunt.  Cxtenim  quia  ad  renes  vfquc  ora- 
tione  peruenimus,age  viflum  vitiorum  quibus  vafa  v- 
rinaria  infcftantur,quantum  res  exigit,tradamus. 

J)E    V  I  T  I  I  S  Q_V  IBVS    VRlNARlA   VASA,  PAR- 

tcfque  naturales  tcntantur,  c  a  p.  t  i  i  i. 

CRuor  ergo,&  pus,&humor  quifpinm  Icntus,ramc- 
taque  &  calculi,varia  ratione  ,  prout  variis  qnoqne 


11 


amylum,ac  cxtera  id  genus  accipiunt.Vbi  ia  pus  fuerit 
expurgatum,eaquxmagjs  exficcat,&citra  morfum  re- 
ftringunt,quo  vulnus  cicatricem  induat,aduocamus.Si 
arenulx  iolx  vrgent,qux  in  matula  fubfident,  humoris 
eas  gignentis  fpeciem  ex  colore  agnofcemus  ,  eiimque 
exuberantem  viftu  couenienti,&  ii  res  flagirat,purga- 
tione  emendabimus  ac  compefcemus.Verum  farius  eft 
fanguinem  mittere,quo  vafapondere  exonerentur.V- 
fui  erunt  qux  modicc  tenuant,meatus  infarftu  liberar, 
&  vrinam  proliciunt:qua  de  re  afparagi,ciceris  iufculu, 
&  caricx  conferre  putltur.  Exercitatio  ac  balneum  finc 
admodum  exigua:vino  vtendum  aquofo,albo,&  tenui. 
Vitanda  omnia  qux  manifeftocalefaciunt,  vt  &  vehe- 
mentior  exercitatio:  indenaque  quod  humores  nimiu. 
alTantur,eiufmodi  ramenta  coflnntunqux  temporis  fpa 
tio  coeuntia ,  ac  admifto  lenro  quopnrn  humore  com- 
pa&a  ,  in  tofos  ac  calculos  abeunt,  &  aut  renes  vrger.r, 
aut  in  veficam  delabuntur.P.is  ea  qux  vrimm  rr.ouenrli 
incidendique  vi  pollent,magis  conueniunt,quorum  co 
piofa  materin  in  libro  dc  iimpHcibus  med.icamentis 
proponitur,  indcque  quxvfui  funt  corradere  licet.  fed 
&  nosfeorfum  de  iis  agemus.R  eliquus  vniuerfus  vi<?:us 
fit  boni fucci,&  attenuans.  Brdneis  vtendum  eft,  qui- 
bus  meatus  fiant  adfluxum  habiliores.Quod  fi  lapides 
angulares  fuerint , vt  loca  vulnerent,  &  fanguispro- 
flunt,nut  pus  emanet.  viftus  ac  medicamcnta  mifta  effe 
debent.  Eftautem  hoc  admodum  mnlum  ,  quod  alte- 
rum  reliquocontraria  poftulet:attamen  enitedum  eft, 
vt  aliquid  opis  adferamus  ,  &  vtriufque  curam  habea- 
mus ,  ita  tamen  vt  cius  quod  mngis  vrget  potiores  finf 
partes.  Cxterum  non  eft  ignorandum  ,  nonnunquam 
in  interna  penis  parte  exiguum  tuberculum  oboriri, 
quod  dum  difrumpitur  ,  fanguinem  aut  exiguum  pn- 
ris  effundit:  quare  quidam  arbitrantur  ex  profundo  ea 
prodire,citraque  rationem  metuere  ccrperunt:  verum 
(res  ex  pcnis  dolore  deprehenditur.Venx  aurem  fedlio- 
ne  fola,  vicliique  frigidiufculo  xgrum  a  moleftia  vin- 
dicauimus.  Quod  fi  vitium  mornm  traxerit  ,&vuhiU3 
altius  perucnerit,enemata  morfus  expertin,c]ualibtis  in 
lippitudine  vtimur,infundimus.Balr.eo  acomni  mor- 
denti,euidentcrque  calefaciente,tum  cibo,  tum  potio- 
ne  nbftinemus  :ita  nanque  promptius  xger  valetucfi- 
nem  recipit.  Porro  de  vrinx  ftillicidio^antum  in  prx- 
fentia  dixerim  ,  quod  quu  acris  quifpiam  mordcnfqOe 
hnmor  illabens,mufculum  collum  velicx  conftringe»- 


MED.  SIVE  DE  METH.   M  E  D.    L  I  B.  1 1 1 1. 


2J4- 


B 


|em  ii  excretion<fml;iceffk,confiderandumeftnumis  A 
corpus  torum  infick.an  eo  tatuiim  loco  defiguur  :  n.nro 
fi  in  toto  redudat,iioieis  medicamentis  eft  vacuidus: 
fin  mm9,folo  vic"ru,refrigeratibufq;  medicametis  mor- 
dentia  fuiit  contemperatida.  Cxteriimfi  lenti  erallique 
humores  immerii  fuerint ,  &  qui  haud  facile  extrican- 
tur,fucus  quidnn  fit  xgvis,pei  inde  quall  calculus  mfe- 
ftet,tum  quod  dolor  fit  vehemens  ,  tum  quod  lotiu  vt- 
plurimumguttntim  reddatur.Quare  vicrum  attenuate 
poftulant ,  &  reliqna  medicamenca  qux  tenuare,  mea- 
tufque  infarftu  liberare  queurit,vbi  antea  humorem,ii 
exuberare  videbitur ,  medicamento  quod  pituitam  du 
ck,purgauerimus.  Balneis liberaliter  vtendum,qux 
tenfa  relaxent,htunorJmque  cenuent,&  digerant.  At- 
que  de  his  haftenus.  Namiiquidin  hac  commentatio- 
fie  defideratur,potes  ex  iis  qux  docuimus,arrepta  occa 
lione,  conficere,&  medicamenta  neceffariaconcinna- 
re.Verum  quia  vafa  vvinaria  eadem  funtgenerantia,  ra 
tioque  cuvandi,  pvout  perealotium  profhtit,  vitia  iunt 
explicata:nunc  iis  prour  funt  genkalia ,  quod  opuseft 
anne&ere  oportet.  Ac  primiim  ea  qux  maribus  iunt  pe 
Culiaria ,  deindequx  fceminis  propvia  funt  tradentuv. 
Pvoinde  quale  vkiumfitpriapifmus,&  qua  ratione  di- 
gnofcatuv,  quamque  ob  caufam  oboviatuv,di£tum  fuit 
antea:  nQc  quo  patto  ei  medendum  iit,  eft  quoque  do- 
cendum.Si  igituv  rationi  curandi  id  muneris  incumbir} 
Vt  affecruum  caufx  c  medio  tollantur,  quii  fpiritus  ca- 
lidus  fit  qui  penem  arrigat,  hanc  continentem  caufam, 
jis  qux  flatum  difcutiunt,  exficcant,ac  refrigerant,  co- 
crceve  decet :  idque  tnm  per  ea  quxeduntur,  tum  qux 


fvigevantibus  exficcantibuiqiie  coilidianuir,funt  acco- 
modata,&  vinum  pauculum  tenucque.Cxterum  adipo 
fum  aqueumque  ramicem  ,  pavtim  copiofo  mollienti- 
um  digerentitimque  emplaftiorum  vfu  difcutimus:pav 
tim  fcroto,ac  li  res  exigit ,  tunica  erythroide  lefta,hu- 
movem  euacuamus ,  ac  deinde  curatione  qux  vulneri- 
bus  copetk,xgro  medemur.Ramicem  vero  quo  intefti 
na  omentiimve  prouoluitur ,  quidam  folis  epithematis 
foris  impoiitis  curare  nkuntur,ac  interdum,quum  ma- 
lum  leuius  eft,fuccedit :  verum  complures  manuum  o- 
peram  accerfunt.Verumenimuero  quod  gvaue  malum 
iit  &  plerifque  iubinde  perictilurn  creet,n6  fecus  quam 
quibus  calculusexcinditur,  quamplurimi  pro  ambigua 
aticipkique  valetudine,deformioi  em,  fed  fecuram  vi- 
tam  degere  malunt.  Quare  nos  quoque  in  hac  rei  in- 
certkudine,  volenti  &  fecave  &  fecan  concedemus,  ac 
ad  veliqua  pvogvediemur.  Fecminx  peculknbusv- 
teri  vitiis  maves  exuperant:atqueeiintemperies  ,ob- 
ftvuctio,inflam  matio  ,  abfceilus  quilpiam,  flaxtis  ltcm 
muliebris,  &  vteri  prxfocatio  ,ac  mola  iiicidens ,  vari- 
as  curationes  exigit.  Quorum  caufas  ac  agnitiones  a- 
liunde  co!liges,hic  vero  curandi  ratio  proponetur.  Ea: 
autem  evit  vtconcvaviis  pugnetuv,  tumvictuin  vniuev 
fo  corpore  ,  ii  eadement  totius  &  vteri  intemperiesj 
lum  m  pnrte  affe£ta.  I^anque  peiiis  &fomentis  tam  a- 
ridis  quam  htimidis,alin  atque  alia  commiicentes  me- 
dicamenta  ,  iiuempeviebus  opitulamuv.  N.im  calidis 
mediceriter  refngerantia  applicamus ,  &  fi  igidis  cali- 
da,quemadmodum  ficcts  humida,  &  hunndrs  ficca  ad- 
molimur.    Nonefttamen  ignorandttm  ,  qnod  vterus 


bibu-uur  medicamenta  eft  proeurandum.Cibus  ite  qui  D  qUUm  neruea  iit  pars,ncriiquc  fenfus,  ae  femperealori 


fingulis  diebusoffertitr,eofpeaet. -unt  qui  tenues  do- 
drantnles,  paulove  maiores  laminas  plumbeas  parat,  ac 
renibus  admoiiet,xgr6que  ita  opem  adferunt.  Vitetur 
Velad  afpeclum  vfque  fceminarum  comercium,ac  nar- 
rafiones  amatofix,  &  quicquid  anfam  pruriendi&  in- 
flamadi  prxbef.Potus  iit  aqua,cibus  lattucx,coriadru, 
&  ruta.  lectus  xgro  ex  vitice  fternatur  in  quo  decum- 
bat.  Vigilet,nec  balneum  ingrediamr,  fed  exercitatio 
fit  vehemetuiov,  &  nifi  aliud  obftat,  in  fvigidam  fe  de-  . 
mittat,ac  defideat.Quibus  penis-  vefoluituv^i  contvavi- 
am  poftulantcurationem,  potiffimii  li  id  ob  iftum  ati- 
tecedentemnon  adttenk,nanque  id  cuvatu  difficde  eft, 
pvxcipue  fiquod  feminanum  vas,  aut  tieruus  extendes 
fuerit  prxcifus,alioqui  pvopte  cttratur.Atque  in  vniuer 
fum  vi&us  ad  calidkatem  humiditatJmque  vergat:pri 
uatim  verb  qux  flatuofa  funt  coferunt.-cuutfmodi  funt 
cicer,&nuxiuglans,&  quxcunque  in  librisde  fimplici- 
bus  medicamentis,  venerem  concitantia,(a'<poo</Vfl7ai9iita 
Grxci)tlicunt,nuncupantUr.  Vevturt  ignorari  haud  de- 
cet  jfajiguinem  interdii  aut  pituiti  vafa  feminaria  ob-  ^ 
ftipare,atque  idcirco  genitnvxac  fpintui  trafituhaud 
facilem  effe  ,quemadmodum  perquam  obefis  r^ingue- 
do  meatum  obftruere  folet.  Verumrlla  venx  fectione, 
furgatione,  &  acviovibus  clyfmatis  fedantur:hxc  vero, 
viftu  tenuaUte ,  ititer  quem  matutina  ieiunis  obambu- 
latio,fnlfamenta,acres  acidique  tum  cibi  tumpotiones 
yeponutttr:vigilia  iter  cibufque  pavciov,&  magna  ex pnr 
te  is  qui  pavum  nutriat :  hxc  enim  atque  eiufmodi  alia 
gracilitatem  fatis  conciliant.  Condimenttim  ciborum 
-optimum  eft  iinapi ,  cui  acetwm  falque  iit  adieclum  ,&  q 
alia  qux  iuxta  hanc  formnlam  coficies,  mpdqkl  Omni- 
bus  xgri  temperamentu  tibi  ob  oculos  ponasma  fiqui- 
bus  vifcus  eft  natura  calidum,id  totum  vidlum  fnbuev- 
tit.  Veviivn  tibi  alia  ad  eam  vem  non  deent  matevia,  ex 
qua  iuxta  methodu  medicameta  commifeeas ,  qux  ni- 
hil  obfiftentibus  temperie  vifceribus ,  quod  ad  vniuer 
fam  fpeQat  victus  vationem,noceant.'  Seminis  proflu- 
uium,(quod  yvoppoww  diciit),&  ipfum  pofcit  vt  renibus 
imponatuvemplaftra,qux  vobur  addat,&  minimecale 


afitteta,  iimpliciter  frigida  ,  f\ n:cipue  ii  taftu  talia  fue- 
vint,non  tolernt,  fed  pvompte  conuellitur  ac  dolet:  qua 
de  re,fiquando  calido  corripitur  affe<ftu,haudqunqinm 
impenfe  frigida,  ied  egelida  omnia  funt  auinouenda, 
iiue  ea  infund  intur.iiue  fotu,  aHtinceffa  apte  adhibcri 
poffint.  Veriim  quia  lmmodica  vaCHatio,&  obftruclio, 
vitiorum  vteri  caufa  cofitinens  magis  effe  folet ,  ob- 
ftruft ionem  quam  prxcluiio  liccitafque  genuit,hume- 
clatitibiiSjpingaiedinem  obd»centibus,ac  vafa  vefevan- 
tibuscuvabimus.  Cuiuimodt  ittnt,qux  ex  oleis  fale  ex- 
pevtibus  &  adipibtis  conimiftis,quibus  hevbx  quxdam 
modice  acres  additx  fint,  conficiuntur:  vtpinguetudi- 
mbusatque  emollientibus  iam  humeclata  vafa  pate- 
ant-  Quod  fiinflammatio  aut  fcirrhus  naturalemex- 
cretionem  fuerint  remorata,  iis  quoque  pev  medica- 
menta  eft  occuvvendum.  Atqueintlammationi  quidem' 
medeberis,fi  emollientibtrs  ac  c6ncoquentibus,quibus; 
•tliquid  fngidorum  inflammatione  etiamnum  turgen- 
te  admifcueris,  pugnnbis.  Quod  fiea  remktit  &  difcu 
titur ,  iifdem  eft  iniiftendum  :  iin  ad  abfceilum  prope- 
vnt,augcnda  funt  concoquentk  &  emollientia,  atque  a- 
frigidis  abftinendum.  Vbi  ram  abfceffus  difruptus  eft, 
&  puspromanat ,  mollientibus  concoquentibufque  ea- 
qux  mediocriter  detergent  admifcere  coiuienit,ac  clyf 
vnatis  peffifque  eiufmodi  fordentem  vterum  repurga- 
re.  Demum  abfceffu  purgato,quum  pus  ire  defiit,locus 
affeftus  perftGcantia  fine  morfu,ac  modice  adftringenr 
tin,cicatrke  obducendus  eft.Porfo  horum  materias  ex 
libro  de  fimplicium  medicamentoruiiTfacirltate:at  qua 
ratione  vniri  iibique  mtttuo  commifceri  debent,  exli- 
bello  de  mcdicamentorum  cpmpofitione  petes.Veruni 
{]  inflammatio  infcirrhum  abit,  qnxin  duritrem  occa- 
luet  unt,  iis  qux  magis  concoquunt  &  emolliunt  rela'- 
xafe  nitendum  eft  ,  nimirum  fiemollientibus  adipibus 
&  oleis,liquoves  quoque  concreti  valentioves  adviifce- 
buntur.-qualis  eft  galbanum,bdellium,&  eiufmodi.Cx- 
tevum  mohm  vtero  innatantem,  vbi  validioiibus  refe 
ratibus  matrieis  os  patcfecerimus,'attrahentibus  depel 
}ere  conabimur,vt  ea  mulier  qunii  pariens  deponar,di- 


faciant.Conuenit  adhxc  veliqua  viftus  vatk)  qux  ad  fic  H  fcatque  prxpropefe  parere,ac  impoftura  qira  detinetttr 


citatem  deciinet,fed  nonfit  calidior,veriim  frigida.  Iti 
fupernutvietidus  xger  eft,virefque  modice  reficiendx: 
nanque  ob  continuam  excfetipnem  languetcorpus& 
imbecillu  eft.Quies  npta  eft,&balnea  qiix  humeclet  ti 
%um  alioc^ui  116  fut  idonea.  Animalia  agreftia,  qux  re- 


agnofcere.  Scire  tamen  licet,oiTrntbus-attrahendi,ora 
que  vaforu  feferadi  vi  prxditis,  mofdacemerodetcni- 
q+ie  vtplurimum  facukarem  irteffe  :quare  fiquisteme- 
ve  iisfuerit  abufus,  vicinitm  locam  evirdere  ac  evode- 
re  ,  atque  pviafquam  qui  pvxfens  eft  CHvari-  deiieut 

hhh.ii'.-. 


ACTVARli 


236 


alntm  affectum  oboriri.  Quocir.ca  vahdiotibusiis  non  A 
modo  emollientia  ac  lenietia  funt  per mifcenda,ver um 
peffos  quoque  molli  linteo  obdu&os  nonnullis  quxmi 
tigent  atquehume&ent  extrinfecusinungimus.-fed  fo- 
ris  linum  propendeat,ne  fi  peffus  vacua  fubierit,nos  im 
prritix  couincat,&  xgre  moleftiam  adff  rat.AtqUe  hac 
ratione  menftrua  fuppreffa  reuocabis,  inflammationes 
lenies,&  ca  quxoffendunt,euacuabis.  Contrariis  ver6 
immodicos  eorum  fluxus  fiftes,  ac  coercebis  :  hic  enim 
curfus  tum  albus  tum  ruber  oboritur :  idque  aut  ob  tur 
gentium  humorum ,  primum  eo  prorumpentium  co-  g 
piam,  aut  ob  mordacem  quempiam  humorem  eo  illa- 
pfum  ac  ftimulantem.  Porro  vbi  natura  femel  affueuit, 
ad  ea  loca  qux  redundantia  moleftantiaque  excernere 
folent  ,tranfmittere:illucvelutiamateri«  exuperantis 
impetucoafta,&quxnon  decet,  &  quando  non  conue 
nit  detrudit:qiio  fit  vt  ex  alba,  pallida  ,  turgidulaq;  firlt 
xgrotans,&  inualefcente  malo  ,  in  animi  deliquiu  inci 
dat,  ac  repetinamortenonnuquam  intereat.  Quare  x- 
gram  na£tus  ab  initio,  dum  nodum  affe&us  prxualuit, 
&  vircs  etiamnum  renituntur,ll  fanguis  abundarevi-  £ 
detur,  fenfim  c  cubito  eum  detrahes ,  vt  fluxus  1  euella- 
tur:deinde  aluus  perea  quxfubiiciuntur,vacuandaeft, 
acfi  vjres  fuftinent,validioribus  quoque  cntharticis  ni- 
mius  ac  ftimulans  humor  purgandus  ,  quotum  caufa 
morbofn  extrudatur,  tum  humor  ad  proxima  defle&at 
ac  deriuetur.  Adhxc  ad  ea  qux  fupprnnendi  vim  habec 
accedc  ;um,  &  potiones  ac  epithemata,  clyfteres  item, 
&  pe{Tos,infei7ufque  qux  eandem  facultatem  obtineat, 
paranda.  Copiofa  aute  horum  materia  in  libris  de  fim- 
plicibus  miftifque  medicamentis  recenfetur,vnde  qux  £) 
vfui  effe  poffunt  deligere  licet.  Eft  tamen  cucurbitula 
fub  mnmillis  defixa,quod  fluxionesretrahit, prxftan- 
tiffimum  auxi!ium,e6que-folo  nonnullas  fubinde  cura- 
ui.  Circuncidatur  in  cibo  &  potione  quicquid  fua  natu 
ra  mordax  eft  &  ftimulat ,  omnifque  motus  vehemen- 
tior,ac  balneorum  vfus:  hxc  enim  atque  eiufmodi  aliaj 
folitas  excretiones  reuocare  folent.Cxterum  in  primis 
eft  vitalis  facultatis  habenda  cura,  edque  vt  par  eft,re- 
ficiendn:  nam  li  hxc  non  fauet ,  fruftra  morbis  mantim  g 
admolimur.  Atque  hac  ratioile  ac  via  muliebris  fluxus 
eft  traiCtandus.Porro  procidetia  vteri,recurfus,&  in  la- 
tus  conuerfio,alia  funt  a  prxdi&is  vitia.  Atque  quu  vul 
ita  procidit,  ea  furfum  retorquenda  eft ,  &  ligamentis 
datis  apte  vincienda,  ac  pars  vt  roboretur  adftringen- 
tibus  fouenda.  Quinetiam  renibus  adftringentia,ac  ro 
borantia  imponens,  xgram  complicatis  pedibuj  fupini 
jta  coliocabis,  vt  pedes  reliquo  corpore  fint  fublimio- 
res,  atque  ita  plures  dies,  quoufque  ad  fe  vulua  redeat, 
damittes.Quum  verb  ad  iecur  aut  lienem,  ad  feptum  i- 
tem  tranfuerfu,&  ad  cor  redK  recurrit,vteri  facit  prx- 
focationem,tatodetefiora  inferens  fymptomata,  qua- 
to  ad  partes  prxftantiores  ea  regredi  contingit.Etquo- 
niam  fterihbus  ac  viduis  id  vitium  potilTimum  obori- 
tur,prima  ac  fuauiffima  iis  curatio  erit.fi  cum  viro  co- 
grediatur:  fed  fi'  hoc  facere,hortate  ita  pudicitia  ac  co- 
tinentia,renuunr,  fubfequeti  vidtus  ratione,  vtpareftj 
vtantur.  Atque  omnis  in  fumma  earum  vidhis  ad  cali- 
dum  inclinet:quare  balneum  &  moderata  obambulatio 
conferre  cenfetur.  Priuatim  vero  odorati  calidique 
peffi  fubiiciuntur,&  eiufmodi  infeffibus  vtatur,naribus  ^ 
vero  fortida  fubdantur.  Quod  fi  moderatc  purgabis,o- 
pitulaberis:verum  femper  id  animo  profpicias,ne  men 
ftrua  fubfiftant:ita  nnnque  vteri  fuffocationem,vitium 
graue,  &  quod  aliquando  periculum  adfert ,  propulfa- 
bis.  Quod  fi  vulua  ad  ilia  aut  ad  podiccm  conuertitur, 
aut  in  veficam  prolabitur ,  obftetrix  digito  eamdiri- 
gat,&  odoratis  pcffis  rctrahatrfoletenim  hocmembru 
odoratis  vbi  imponuntur  cedere  ac  infequi:  fottida  ve- 
ro  &  graueoletia  fugerc  ac  auerfari.  Quare  etiam  quu 
procidit,  fuffitu  cuiufpiam  quod  grauiter  olet ,  eam  in  H 
fuam  fedem  reuerti  cogimus.  Studendum  crgo  cft,  vt 
cum  viro  concumbant  &  pariant:ita  fi  quidem  fympto 
mata  citius  leuantunquod  fi  non  perfundenrur,  ea  qua 
didhtm  eft  curatione  vtcndum,  quod  hxc  poft  viri  coi- 
rnmproximolocofuccnrrcre  poffmt.  Atquehis  itafi- 


nis  lmponartir:qux  etfi  funtmediocria,  attamen  ijs  qui 
re&o  iudicio  pollct,fatis  ad  curadi  methodu  coferent. 
Actra&atione  dc  internis  affedtib9,  quxq;  iis  copetir, 
mededi  ratione  ia  explicata  habesmunc  inftat  vt  dc  ex 
terioribus  agamus.Quare  queadmodu,quomodoii di- 
fcerni  queunt,a  capitc  exorfi,per  reliqua  omnia  mem- 
bra  fermone  percurrimus,ita  &  nlinc  faciemus. 

t>  E    EXTERNIJ  CAPITIS     V  !  T  II  $,  CAP.IX. 

PRoinde  qttti  pili  deflUurfiquidc  ab  1 aritate  ld  pro- 
uenit,moderntc  adftringetib9  fimul  &  modice  cale- 
facietib9  meatus  funt  roboradi:cuiufmodi  eftquod  vi- 
no,&ladaho,&  iunci odorati flore,&  calamo  aromati- 
co,atque  id  genUs  aliis  coftat.  Sin  eb  erodente  humore 
delabuntur,ii  rotu  corpuseo  abundare  videbitur,eua- 
cuadus  eft,ac  vidru  coteperadus:fin  aute  folu  cnputob- 
fidet,iis  qux  in  nares  induntur,gargarizationibufq;  cft 
euocad9.Deinde  caput  abradatur,nitrumq;  inducatur, 
poftea  adipibus  tenuiti  pnrtiii,atq;  id  genus  medicamc 
tis  illinatur,ita  naque  pr6ptc  ac  fecure  pili  repullabunr. 
Quod  fi  caufa  fuerit  ficcitas,calidis  dulcibus  aquis  me- 
diocriter  foueinus ,  caputque  pinguedine  ac  adipc  falis 
experte,  oleoque  aliquo  quod  fit  tenuiu  partium  obli- 
himusjfatifque  iuuare  folemus:fi  ea  Intenditur,  fneatus 
coftringuntur,  &  c5niuent  prxcludunturque,  nec  am- 
plius  pilos  enrfci  finunt.  Quare  promptius  ophiafin,  & 
a!opecia,ac  calliitiu  curnuerisma  illudmalii  ficcitas  vt- 
plurimu  procreat,  hoc  vero  hitmores  qui  corrupti  capi 
tis  cute  vrget,c6mittuht.Verum  quia  ia  aotea  tradidi- 
mus  ,  quo  pafto  iis  quibus  ob  humotc  >irintum  cnpiriS 
pili  defluunt,victtis  lit  prxfcrtbendus,inde  qux  ad  alo- 
pecix,ophiaft!qUe  abhtimoribns  excrementitiisgeni- 
txcuratione  pertinent,oportet  afiiimeieAi  esvalctio^ 
ra  mediometa  poftulabut,liber  de  medicametisifthxc 
qux  neceffaria  fUnt  fuppeditabit.Inde  &  qttx  nd  puftn- 
las  illas,(quas  i^tfv^oara  vocari  diximus)  valent,funt 
petenda.Quibus  fnui,nc  mnnatin  cnpiris  vlceia;&  fyco- 
mata,&  porrigo  aniicctatur,  atqtie  eofu  fpecies  digno- 
tioncfquc  iam  antea  edoclus.pnulo  poft  etiam  medica— 
menta  difces:  nahi  nunc  vt  ea  qux  de  aurium  vitiis  di- 
Qu  neceffaria  funt  doceamus  tempus  eft. 

DE    AVRIVM   AFFECTlBVS,  CAP.X. 

VBi  ergo  quxintemperies  exupcret  cognoueris,  co- 
trariis  eft  obftandum.  Etfiquidem  calor  infeftat, 
vena,  nifi  aliud  impcdit,  humeraria  eft  fecada ,  deinde 
rofaceu  gtittatim  immittedu.Prxcidatttr  dehinc  omnc 
acre  eduliu,&  vinum  fit  aqueiim:  fih  frigus  rorquet;co 
trariis  cft  certandum  .  Aeris  frigidi  comfnerciii  vitari, 
totufque  vidrus  ad  caliditatem  propendere  debet:  ad- 
hxc  anethinum,&  rutaceum,  aut  ex  calidioribus  aliud, 
fi  res  ita  exigit,auribusinftillari.Si  humores  acres  acbi 
liofi  affligunt,tuc  oxyrhodinunvcui  terrx  inteftina  in- 
cofta  fueritlt  ,  opitulari  creditur :  ac  humor  fi  in  toto 
corpore  redundare  videtur,  purgadus  eft.  Vinurn  vi- 
tari  &  balneum  ,  omneque  calidum  edulium  oportef. 
Quod  ft  frigidi  humores  offendunt,  oleum  rhaphani- 
num  ac  amygdafinum  amarum  ,  prxcipuefi  vetuftnm 
eft,inftillatum  prodeft:his  nitt  um  non  inutiliter  com- 
mifcetur.  Balneum&  reliquus  vicrus  fit  calidus.  Atqiie 
hxc  Omnia  prxfcribuntur,nifi  qua  alia  maioris  mcmc- 
fi  caufa  prohibuerit.  Hafiquxfunt  qux  aduerfantnr, 
«  femper  quxna  fint  qux  magis  vrgcant,infpicere  opor- 
tet,illisque  maiore  curationis  porrione  tribuere.  Si  in- 
flammntioquxpia  autabfceffus  infeftat,his  vidtus  im- 
perandus  erit  qui  febrientibus  accommodatur,  nempe 
tenuis,&  qui  nihil  fere  hutriatmnm  quod  fenforiu  hoc 
cerebrofit  propinquum,facilifque  fenfus,  vcl  paruila- 
pfus,magni  cffe  videtur.Proinde  dabitur  ptiffanx  cie- 
mor-&  nqun,xgerque  in  quiete  cotinebitnr.  Atque  in- 
flammationi  pingUedines  recentes ,  moffufque  exper- 
tcs  admottebunrnr.  lamfi  inflammario  ad  abfceifuni 
progreditttr,  pufque  apparet.-quod  purulentu  eft,  cmol 
Iientibus  nc  modicc  attrahentibus ,  detergentibufqnc 
repurgnbimus.  Verumquia  nonnullifui  negligentio- 
res,temporis  fpatio  pus  vetuftum  educunt,  quod  hntid 
proptc  ficcetur,  loctifq;  mngna  ex  pnrte  grauiter  olet, 
exficcantia  tum  mcdicametafuntcxhibenda.-citiufmc^- 


xij  MED.    SIVEDE  METH.    MED.    L  I  B.  I  I  1 1.  ift 

di  eft  quod  t ecrementb  ferri,&  aceto  paratur  :  nanque  A  pofca  fouemus,i!lifque  recentem  cafeum  cataplafmatis 
hocvlcera  fordida  valide  ficcare  ,  potifltmum  eA  qux  more  imponimusradhxc  vua  paifa  acinis  repurgara  \  n.i 
iil  auribus  coniiftunr,folet.  Scire  nanque  licet,partium  cum  pofca  opituhn  cen  etur:  valet  hxc  &  ad  mflatio- 
alias  effe  ficciores  ,  qux  ficcioribus  quoque  deledTan-  nes.  Plorophth  almix  uite  ita  a  fcabie  didTx  decodTum 
tur  medicamentis,eaque  maximcauxihuitur.-quildam  ciceris  couenit,  quo  admifta  pofca  &  rofis  ea  fouemus: 
contra  humidiores,iifque  humidiora  medieamenta  c6  opportuna  lunt  &  qux  exficcare,ac  fumma  cute  in  pal- 
perere.  Veriim  non  foliim  hoc  in  corporis  partibus,fedj       pebns  hxrentc  fuccum  coercere  poiTunt.Cxterum  p.U- 

in  fexibus  quoque  vfu  venitmam  quum  foeminx,&  pue  pebrx  nnieriio,(quam  ixTfOTnov  appellant  Grxci),&  ca- 
rj,atque  fpadones  humidiores  iintaiidem  partibus  mi-  ro  excrefcens  gignit,  aut  manus  opera,  nut  carnem  de- 
lius  exliccantia  medicamenta  apphcamus.  ^Ctatevero       trahenti  medicamine  curatur,  coercetiirque.  /Egilopi 

vigetibus  maribus,iiique  maxime  qui  exercctur.magis  q  ver6,priufquam  in  fiftula  abiens  vlcus  ad  os  vfque  per- 
ficcantia  ,  magifque  valida conueniunt :  &  fi  rufticus  tingu,fubuenire  decet.  Couenit  ei  vitio  glauciu  &  cro 
quifpiim  curatur  ,  aut  qui  fodiendo  vidTum  quxritat,       cus,ii  cu  lucco  pai  ietarix  imponatur,&  ailidue  permu- 

validioribus  etiamnum  opus  eft:debent  nanque  medi-  tentur:  valet  &  halica  in  aceto  incodTa ,  probcque  trita, 

camenta  proportionem  quampiam  ac  fimilitudinem  non  modo  ln  principio,veruiiietiam  quum  fuppurauit, 

cum  eorum  quibus  orTeruntur  temperamentis  ieruare.  diiruptus  ad  os  vfque  peruaditrea  nanque  fi  vtcrismon 

Porrofoihtus  &  furditas,qux  variis  de  caufis  proueni-  xgilopas  tantum,fed  anchilopas  quoque  iuiubis.Quin 

unt ,  variam  quoque  diligentiam  ac  curam  requirunt.  &  rut  i  fatiua  cum  protoftidTo  lxuigata,&codTa,ac  mi- 

Ac  furditas  qux  ab  ortu  &  ob  primam  conformationc  poiiti ,  admodUm  prxclare  x^ilopas  emendat :  quippe 

conflatur ,  omnino  curabilis  non  eft,  fir.e  id  proueniat,  pnnci pio  mordes  ad  os  vfque  penetrat ,  ied  poftca  ne- 

quod  fentietes  nerui  obcxcati  claufique  (unt,Vt  a  cere-  q  quaquam.&  quod  mirari  fubit,ne  cicatricem  quide  de- 

bro  per  eos  fpiritus  deferri  nequeat:  fiue  quod  cerebru  forme  obducit.  Ide  prxftant  &  cochlex  cum  teftis  Ixuif 

ea  parte,aut  ab  intemperie,aut  humorum  confluxu  la-  ftritte  tritxjac  impofitx,cui  interdii  etia  aloes  ahquid  ac 

boret.  Hxc  &  prouedTiore  xtate  nonnunquam  contin-  myrrhx  comifcetur ,  pi  iufqua  xgilops  in  fuppuratione 

gunt,qux  ab  artis  opera  interdum  opem  admittunt.  I-  comigrauit,ac  poftqua  apertus  iam  eft,etia  probc  ex- 

taquehic  aitfea  ,  fi  vfus  exigit ,  totum corpus  purgibis,  ficcar.Afpritudine  vero &  ficationem,ac  callum  qux  ea 

deinde  capui  per  gargarifmos ,  aut  ea  qux  naribus  at-  dem  genere  quu  fint,folo  repore  ac  viribus  inter  fe  di- 

trahuntur,autcucuibitulas,prout  opporrunum  eiie  iu-  ftant,colIyria,  quod  ex  vino,  &  quod  ex  duobuslapidi- 

dicauens,profpicies:  pofthxc  aurium  meatibus  accom  bus  ac  hxmatite  lapuie  eluto  conftat,perfanant:na  mi- 

modata,  nempe  tenuantia  ac  lxdentes  hu  nores  inciJe  rum  in  modii  palpebra  abftergunt.  Adhxc  facif  &  h.ir- 

tia  meattifque  referatia  inftill  ibis,ac  demum  quicquid  matui  cti  pauxillo  cycnario,  &  quod  ex  croco  cocnma- 

noxix  caufxaduerfabitur :  ita  nancjue  fubl.uo  eoquod  tur.Quod  etia  pruriginofx  palpebrarii  fcabiei,quu  no- 

Ixdebat,  auris  priftinam  fuam  pecuHaremque  funcTio-  dii  vkus  cotraxir,  couenit,ii  euerfr  palpebrx  ilhnatur. 

nem  recephTe  videbitur.  Porroquii  fonitus  in  auribus  Quod  li  callus  durus  adhuc  non  obtemperat,  euertctes 

excitantur,tum  ob  confenfum  aliarum  partium  qtix  pri  palpebra,cti  pumice  ,  aut  iepix  tefta,  vel  folns  ficulnei* 

miim  tententur,  tum  ob  primarium  affectum.expeden-  abradenius.  Porrogran  Jine  am;noniaco,quod  cu  ace- 

dumftatim  eft  qua  ex  caufa  coig.nentantur.  Atque  fi  tofimul  &  galbano  lxuigaueris,illine:opus  enim  habet 

iTomachus  mali  aucTor  erit,ei  potius  iuxta  iam  ante  ex-  emollientibus ,  &  qux  cum  partiu  renuitate  difcutiant. 

phcatas  rationes,opitulari  decetmanque  perempta  cau  Quod  vero  hordeolum  nominatur,  mufcxcapite  abie- 

ia,vna  quoque  aurium  fonitus  tollitur.  Quare,  iiquem  cTo,  ac  reliquoeius  corpore  contrito  curabimu?.  Sunt 

acriore  humorem  ori  ventriculi  impacTum  eiTe  conie-  £  qui  hordei  diluto  fouentes,  opem  ferunt,  hordeo  hor- 

cerimus,acriores  quoquequi  indc  exhal.it  fpiritus  eiTe  deum  pellentes.  Pediculatione  autc  infeftate,  prinuim 

aiTeremus,qui  dum  ad  aures  feruntur,  refonent.  Itaque  pediculi  detrahedi  fur,  deide  aqua  marina  tepida  elue- 

partim  contemperantes,partim  humore  purgado  eciu-  re  palpebras  expedit,poftea  medicamentum  eilio  impo 

centes,xgrum  fanitati  reftituemus,eiufque  valetudine  nere  ,  quod  ahuninis  fcifiilis  partes  duas  ,  &  vux  tanii- 

confirmabimus.  Qubd  fiquis  crudus  humor  perOs  ve-  nix  partem  accipit.  Vtraque  enim  exqiniitcleuia  funr 

triculi  oberrans,  craifiores  perftrepentJfque  flatus  expi  fua  natura.  In  pilpebrarum  glabritie,  (qtiam  im.i&L?u<ni 

rat:hiccalidioribus  tum  eduliis,tum  anti.lotis  contem-  &  imx<qu>oiv  vocant  Grxci),  ea  qux  a  condecorarxdis  pal- 

peratus  concocTufque,ac  deinde  acconiniodatis  catapo  pebris  Joivn^f  jia^x  nominatur,  conuenhint.  Sunt  aute 

tiis  expurgatus :  haudquaqul  amplius  auribus  fpiritus  ca,ftibium  ailiim,plumbum  vftum,  palmularum  nuclei 

qui  meatibus  obftrepenr,fubminiftrabit.His  expediunt  p  vfti,cadmia  ,chalcitis,atque  eiufmodiaha.  Ptilofi  fuc- 

balnea ,  &  vidTus  qui  probiore  commodefatiorimque  currunt  mufcerdx  vftx,cu  melle  leuigatar  ac  illitx.  Su- 

fuccum  generat.Siquis  fortc  in  mcatu  auditorio  acrior  perciliorum  defluuuun  emcdatur,  li  oleo  aut  pinguedi 

aut  frigidior  fit  colledTus  humor,  qui  diffolutus  eiufmo  ne  inferina  digitos  inundTos  plumbo  affricueris  ,atque 

di  fpiritus  emittat,  reliquumque  totum  corpus  plenitu  lt  1  illeueris.  Leue  quoque  nigredine  inducunt  nuces  a- 

dine  abundet,primiim  totum  purgandum,deinde  con-  uellana;  crematx,vna  cu  caprino  aut  vrfino  adipe.fn  pt 

uenientibus  medicamentis  etiam  loco  fuccurrendum.  lari  maIo,(quam  to.'/o.3>v  appellant),euulfis  fenetitibua 

Qubd  fi  aliter  viium  fuerit,folis  laborantibus  partibus  punge  tibufque  pili.s,  locii  ranx  fanguine  illine,  aut  albi 

meaicamenta  funt  exhibenda.Dicemus  aute  de  omni-  chainxleotis  cinere ,  aut  cimicu  fanguiiie,  aat  vna  cum 

bus  priuatim  fuo  Ioco,in  prxfentia  enimfolam  curandi  gummi  fucco  fumarix.ac  teilinarum  cinere,vel  ricini  c 

rationem  perfequfmur.  q  cane  cruore.  DiffracTos  vero  pilos  aggfurinant  bitumc, 

de  affectibvs  ocvKi  cap.  xi.  maftiche,refina  colophonia.gummi,  &  cochlearu  glu- 

■tterumin  oculorUm  vitiis,  qux  multa  funt  6V  va-  ten .  Ad  carunculx  circa  maiore  oculi  angulum  nimias 

ria,quxque  acrisfenfus  partes  occupant ,  exquifi-  excrefcentias.  t yxa v^S&t  vocitant,valet  eadem  qux  ad 

tus  vicTus  accommodatus  eft.  Itaque  quum  lippitudo,  cuerfiones  pilpebrarum  accommodantur:item  quxli- 

(k  inflammatio,calidi6rquefluxio,&chemofis  offedit,  quant,& exe&um^mJrtgi nominant  Grxci.Contraria  ad» 

aut  icTus  quifpiam  illatus  eft ,  primihn  a  venx  fecTione  fnxjk;  adaptantur,cuiufmodifunt  qux  ex  croco  glau- 

ordiri  couenit,nifi  aliud  obftiterit,ac  bis  tervefanguini  cio,&  aloe  parantur.Cxteriim  vlceribus  qux  inflamm» 

fedTa  cubiti  vena,&  maximc  bumeraria  demedu  efthta  tione  oboriuntur,concoquentia  &  mitigantb  vna  cum 

tamen  vt  nlomni  vacuatione,tu  redundaiitis  humoris  iis  qux  vlceribus  peculiaria  iunt,medetur:  fimt  aurem, 

copia,tii  morbi  vehementia,&  xgri  vidTii  coiecTemur.  FT  collyrium  Libanium,&  quod  cycnus  vocatur,  &  pilari- 

A  vino  omnique  cdulio  calido  abftinendu:&  fi  vfus  i-  um,  &  after,  &  qux  ex  amylo  &  terra  aftere,  &  ceruffa 

ta  exigit,purgationibus  vtendum.  Ad oculos  vero da-  conformantur.    Omnium  porro maximc  doloremfo- 

bimirs  collyria  idonea , cuiufmodi  eftquod  ex  rofis  al-  pitquod  Nilamon  vocatur:  verunr  eius  vfui  Iongio- 

bum  &  cinereum  c6ficitur,&  lacTe  muliebri  aut  otri  al-  ri  tempore  haud  eft  immorandum,  quod  ftupef.icten  - 

bumine  e;>ceptii  iliuuttir.  Porro  tamoresl.ixosab  idTuy  di  vi  prxdkum  iir.  Optmuun  eft  &  qaod  ex  deccdt ii 

Jihh.iiii. 


c 


*35> 


ACTVAHli 


24C 


paratur,nihilhabensfti!pefa&orii.Qu6d  fi  vlcus  fuerit  A 
cum  fluxione,  aliquid  ex  iis  collyris  qux  fluxioin  aduer 
fantiir  admifcebimus ,  quale  eft  quod  ex  bydra  fit,& 
ChiacQ,&fuluus  cygnus,&  qux  repellendi  abfquemor 
fu  facultatem  obtinent.  Verum  fi  vlcera  fuerint  fordi- 
da,mulfa  mediocviter  aqliofa  ,  &  focnigrxci  decodto  v- 
temur,tum  ieparatim,tu  cum  prxdiclis  collyrijs.  Quod 
fi  acriora  funt  vlcern,  Seueriano,  &  quod  ex  fucco  foc- 
nigrici  conficitur:fin  minus  funt  acria,iis  quxex  myr- 
rha  &  nardinoparantur.vti  conuenit.  Vbi  fcitc*  fuennt 
expurgata,  cleon  cicatricem  inducere  folet,eamque  e- 
iufdemcum  cute  proxima  coloris.  In  vuex  procidetia, 
fiquidemexigua  adhucfuent,  vt  mufcx  capitisforma. 
pra:  fefer.it,(,ux/oi«'pa-\oi'  appellant  Grxci),ea  competiit 
qux  reprimendi  &  conftipandi  vim  habent,  nepe  Chi- 
um,&  fufcum,&  nardinum,&  Cheodotium,  &  quod  ex 
cornu  conficitur,&  fupra  oculum  citra  offenfam,fpon- 
giam  quampofca  aut  vino  adftringenti,  vel  rofai  u  de- 
codto  imbueris,vel  fplenium  iniicies.  PrxftantilTimum 
eft  &  ad  vui  procidentiam  ,  &  ad  omnia  vlcera ,  quod 
<  )lympiacum  vel  Olympus  nominatur,  cum  fucco  olex 
&  fanguinalis  herbx.  Eadem  valent  &  ad  id  vitiu  quod 
pnAov  vocant  ,  &  ad  vuationem  ,  priufquam  exalbe- 
fcantmam  fi  albent  aut  callum  contraxerunt,curari  ne- 
queunt.In  fugillatis  autem,  (tJra-woif vocant  Grxci),cu- 
fationis  fcopuseft.vt  autpus  per  modicc  uigerentia  di 
fcutratur,qualis  eft  mulfa,&  fuccus  fcrnigrxci,&  colly- 
ria  qux  inde  parantur,&  Libanium,&  quod  thure  con- 
ftat :  aut  difrumpantur,&  validioribus  repurgentur,  cu 
iufmodi  funt  qux  ex  myrrha  fiunt,&  hygidium.Ad  fu- 
gillata  citra  exulcerationem  ,  etiam  hoc  liquido  colly-  D 
vio,  quod  accipit  atramenti  futorii ,  croci ,  fingulorum 
drachmasod>o,myrrhx  drachmas  quatuor,mellis  libra, 
vti  licet.  Puftula,  quam  <pAt'*7tt,va<  &  ^KvKiiStt  appellat, 
eandem  quam  v'm>>7noi  curationem  admittit.  Albugines 
tenues  quidem,  (qux  v-cpeW  nuncupatur),  quafi  nube- 
culas  dixeris ,  anemonx  fuccus  detergit :  idem  minoris 
cetaurii  fuccus  cum  melle  prxftat.  Vetuftiores  vero  ce 
dri  pix  tenUat,  &  xs  folum  aqua  collyrii  in  morem  Ixui 
gatum  :  omniaque  ea  collyria  qux  abftergendi  vi  pol- 
lent.cuiufmodi  funt,  quod  ex  cornu  ceruino  coficitur, 
&  rhinarium,&  hecatombe,atque  id  genus  alia.Craflas 
vero,  (quas  a-W^uato  appellitant),nitrum  cQ  oleo  ve- 
tufto  diligcter  lxuigatum,&  illitum  deterget,  ac  fepix 
tefta  vfta,&  cum  melle  in  lxuorem  redadta:adhxc  fale 
Cappadocicum  aqua  diflblue,  ac  eo  collyria  qux  ad  al- 
bugines  cralfas  accommodantur  tempera,atque  inftil- 
la.De  vn<>uibus,(qux  iPipvyct  dicuntur),hcc  tantum  af 
ferere  licet,  quod  magni  &  inueterati  manus  fola  ope- 
ra  fanantur  :  recentioribus  vero  ea  qux  abftergendi  vi 
prxdita  funt  opem  ferunt,quale  eft  xs  vftum,&  atrame  ^ 
tum  futorium  cum  felle  fuillo  ,  ac  fel  caprinii  vna  cum 
melle.  Carbunculi  &  cancri  funt  longe  omnium  cura- 
tu  difficillimi:quare  eiufmodi  tenui  ac  temperato  cibo 
funt  nutriendi ,  prxfcindendumque  quicquid  euiden- 
tercalefacit,&fuccum  malum  generat.Infundeda  funt 
collyria  tenella,quale  eft  fpodiacum,Seuerianum, &'co 
fimilia  .  Cura  p  xterea  habenda  eft  vttotum  corpus  fit 
commoderatum,  &  fi  vfus  exigit,fanguis  mittendus,& 
aluus  ducenda.  Abftinere  oportetab  omni  vehementi 
moru,a  balneo,&  vetifumive,aut  alterius  quod  lxdere  q 
poflit,occurfum  vitare.Pupillx  dilatationis(qux  /Lwtyt- 
«07?  vocatur)  curatio  hoc  modo  eft  tentanda  :  primum 
in  cubito  vena  tundenda  ,  aut  cathartico  purgandum, 
vel  etia  vtrunque,  fi  ita  confultu  videbitur,  eft  facien- 
dum.  Quod  fi  hxc  agere  non  licet,  faltem  in  maioribus 
nngulis  ven«s  fecarc  oportet:deinde  cucurbitulam  occi 
piti  adfigere  ,  &  facic  oculofque  aqua  marina  afperge- 
re  ac  fouere,&  fi  ea  defucrit,muria  aut  pofca.  Medica- 
menta  ver6  adhibenda  funt  qux  puftulis  aceommoda- 
tur.Porro  tabes  &  imminutio  pupillx,  qtix  vitia  quum  H 
fint  mydriafi  contraria  ,  contrariam  qtioque  poftulant 
curatione.  Quare  ciufmodi  morbo  correpros  exerceri 
dccet,&  diligenter  caput,faciem  &  oculos  fricare,&  a- 
qua  faciem  afpergcre,  quinetiam  capiti  vnguentum  a- 
liquod  calfaciens  eft  lllinendiim  ,  ac  oculi  acriori  qtio- 


piam  mcdiciameto  inungendi,  quale  eft  hoc  quod  fub- 
nedtam,quod  conftat  ammoniaci  drachma,  crocoma- 
gmaris  drachmis  quatuor,croci  drachmis  duabus,  flo- 
ris  xris  drachma:  aqua  ea  lxtiigata  fubige  &  vtere.  At 
vero  nodtu  cxcutientes,  (quos  vvxm/  w-rac  dicunt),  hoc 
padfb  curabis:fanguis  fefta  m  ctibito  &  maioribus  angu 
lis  oculi  vena  detraheildus  eft,  &  cathartico  purgandu: 
pofthxc  ea  qux  commanducata  faliuam  prolicuint,aut 
fternutamentum  cient,prxbenda.  Aut  melle  oculos  il- 
lmire  oportet,ac  imperare  vt  conniueant,&  ocuh  corri 
primantur,qu6  humores  in  loco  contineantur:  vel  alu- 
minis     gyptii  vfti  partes  duas  ,  &  falis  foflilis  partem 
in  lxuorem  redige  cum  melle,&  inunge  :  vel  lecur  hir- 
cinumcomede,  &dum  coquitur  vaporem  oculis  exci- 
pe.  Eodem  quoque  modoin  fuffufione  fanguinem  ex 
ctibito  mittere  conuenir,  purgare,  &  vacuationibus  ex 
centaui  ii  &  cucumeris  amari  decodto  afiidue  aluum  fol 
uere.  Oportet  &  cucurbitulas  occipiti ,  cute  antea  fcal- 
pello  concifa,  admouere,  aquam  bibere  ,  &  vidtu  exte- 
nuantevti.  Conferet&  apophlegmatifmus  fuperocu- 
los:primum  mel  &  oleum  cum  foctriculi  fucco  dandum: 
mox  etiam  hoc,quod  accipit,fagapeni  drachmas  duas, 
fucci  Cyrenaici,  ellebofi  albi,  finguloru  drachmas  fex, 
mellis  hcminas  odto.  Quin  &  focniculi  decodtofouere 
vtile  eft.  Hebetudo  porro  &  obfcuratio,qux  ab  incerta 
caufa  oboriuntur,  m  vniuerfurh  eam  curationem  poftu 
lant  qux  fuftufis  congruit :  verum  fpeciatim  quadrar. 
fanguinis  ex  maioribus  angulis  vacuatio,hirudinii  cir- 
ca  tempora  affixio,&  infernarum  partium  frixio.Tem- 
poris  vero  progrefTu  ,  etiam  fternutationes  mouendx 
funt,&  ante  cibum  vomitibus  vtendum,ac  inundtioni- 
bus:primum  quideex  mellis &oleixquis  pn-tibus,  de- 
inde  etiam  eo  qtiod  fubicribitur,qu6dque  conftatcro- 
ci  obolis  dliobus,fellis  hyxnx  drachma  ,  p^peris  grtnis 
oclogintaquinque  ,  fucci  focniculi  drachmis  tredecim^ 
ammoniaci  drachma,mellis  fextaris  quatuor.  Antequa 
id  inungattir,oculos  fpongia  cr.Iitla  marina  aqua  imbu- 
ta  prius  fouebis.  Oculi expreflioni fuccurrendum  venx 
fedtione  in  cubii:o,purgationc;&  cucurbituln  in  occipi- 
te  :  adhibenda  quoque  funt  qux  reprimere  cogereque 
queunt.Confufiones  ex  iftu,  fanguine  nuper  interfe-fii 
turturis  ,autcolubx oculos  opplentes  curabimus.Poft- 
hxc  lana  vino  &  rofaceo  intindtam  imponere  ac  alliga 
re  oportet.  Atque  hac  ratione  oculorum  affedtibus  me 
deberis.  Subiiciemus  aute  poftea  &  alia  qux  ocuhs  ac- 
commodantur  medicamenta.I\'unc  ad  vitia  quxnares 
infeftant  tranfeundum. 

DE  AFFECTIBVS   NAftlVM,  CAI'.  XII. 

OVum  olfaciens  facultas  fuo  116  fungitur  munere, 
fiquidem  id  ob  intemperiem  aliquam  ,  quxillam 
parte,vbi  odorans  fenfus  enafcitur,obfidet,  atit  ob  hu-* 
morem  quempiam  eo  loco  collectum,prouenit,diffici- 
lis  eft  curatio.-attamen  enitendum  eft,vt  humedtantcs, 
cxficcantes,refrigerantes-&  calfacientes,  nempe  con- 
trariis  intemperiem  amolientes,  vaporibus  irem  &  vn- 
guentis,&  errhinis  ac  conuenientibus  catharticis  noxa 
conceptam  propulfemus.  Sed  fi  ob  confluentes  excre- 
metitios  humcres  ad  eos  meatus,qni  a  colado  Grxeis 
Y^juinSlt^  ntincupantur ,  facultas  olfatrix  aboletur,eos 
medicamentis  qux  naribus  imponutur,&  vnguetis,  ac 
prxterea  iis  qux  ftevnutameta  mouent,extenuare,  edii 
cereque  conuenit.Et  fternutatoria  tenuitim fint partitl, 
ac  calida,  cuiufmodi  eftcaftoiium,elleborus  albus,  eu- 
phorbium,&  fimilia:hxc  enim  incidunt,e:-:tenuant,& 
fenforium  irritant.  Sed  vbi  ftimulatum  eft,  &  nimium 
fternuere  incipimus  ,  eius  moleftiam  affufo  quod  fatis 
eft  vnguento,fed-unus:  tale  eft  rofaceum  &  nardinum, 
&  eiufcemodi  qux  fuo  lentore  adhxrent.&  partem  co- 
firmant.  Atque  hoc  padro  facultatem  odorantem  ob- 
ftrudtione  vindicabis.  Polypum  vero  medicamentis 
excrefcentia  detrahentibus  propellemus :  quemadmo-- 
dum  ozxnam  iis  qux  fternutationes  pro!iciendo,&  gaf 
garizatu  caput  purgant,  nifi  totu  corpus  catharticu  dc 
fideret.Sanguine  quoque  detrahemus,aut  fedta  vena  in 
cubito,aut  ex  ipfa  etiam,fi  licet,nare.  Medicametis  vte 
mur  odoratis,&  purgantibus  forcem,ac  demii  adftrin-" 


24i            MED.  SIVEDEMETH.  MED.    LIB.  IIII.  24* 

gencibusjVtlocus  cicatrice  coeat.  Si  fanguis  immodi-  A  gurgulionem  inreftant  vitia,  ii  quidem  ex  fluxione  fri- 

ce  enare  profluit,  circa  initia  eius  impetus,  cubiti  lecla  gida  tiafcuntur%rri'clius  cin  antur,ac  folo  moderate  cali- 

vena,reuellen<Jus  eft:  deinde  iis  vtimur,  qux  ad  fangui  do  vicTu  emendaritur:ita  tamen  fi  capiti  per  tegmina  & 

nis  fluxus  accommodantur,  &  cucurbitulas  vifceribus,  medicamenta  vt  facilc  perfpiret,profpexeris :  nam  fri- 

qux  eregione  rec~hi  fluenti  nari  refpondet,applicamus.  gus,  fiquod  aliudjfluxionem  excitat.Quod  ii  aluumfua 

Atque  hxc  hacTenusmam  medicameta  poft  trademus.  ipontc  non  probe  egeremem  duxeris,  &  cibo  potuique 

D  e    affecti  Bvs    f  A  c  i  e  i,                c  a  f.  xiii.  aucmeris,atque  adeo  gargarizatu  mediocri,  qui  modi- 

FAciei  nigredinem  emendamus  per  ea  qux  modict:  cc*  olfacere  ,  ac  affluentem  humorem  deriuave  poteft, 

detergent,qunlis  eft  ptilTana,aphronitrum,  amygda  vfus  xueris ,  plurimum  igro  opitulaberis.   Qua:  autem. 

!xamarx,&  id  geiius  reliqua  :  &  quauis  ifthxc  non  ad-  iint  medicamenta  ei  rei  accommodata  ,  orationis  pro- 
niodum  medicos  deceat ,  attamen  ea  quoque  loco  op-  B  greffii  difces.  Sin  autem  calidus  eft  qui  defluit  humor, 

portuno  explicabimus ,  ne  efflorefcens  nigredo  formx  tum  quoque  ventrem  abluere  prxftat,  pofthxcvcnam 

ftudiofas  offendat.  Qux  vero  tomic  dicitur  ,item  len-  fecare,&  tenuem  vicTum,  potiflimum  ii  febricula  qux- 

tigo,eidem  fubiiciuntur  curationi  quam  recipitnigre  piam  adfuerit,impernre.Dabimus  &  influetem  htimo- 

do:hxc  tamen  magis  extergentibus ,  ac  difcutientibus  rem  reprimentia,a:que  laborantes  pnrtes  lenientia,gar 

opus  habent,cuiufmodi  eft  affiim  aphronitrum,&  fari-  garizandauta  nnnque  humore  partim  repreiTo,  partjm 

na  erui.Porro  iugiliata  &  liuores,magis  difcutientibus  deriuato  autdiflipato,  xgvr  melius  fuftinebit.  Quod  il 

curantunquemadmodum  &  vari  emoI!ientibus,deter-  quis  collecTus  fuent  abfceffus ,  eum  fi  fua  fpontenou 

gentibus  &  difcutientibus,\ nde  &  oxymel&  amarxa-  foluitur,inciderc  conabimur,  in  hoc  vnufn  accuf  ith  a- 

mygdalx  conducunt.Cxterum  in  libro  de  medicamen-  nimum  adtiertentes  ne  fcalpellum  fupramodum  ad>t- 
torum  compoiitione,qux  vnicuique  vitio  opituliri  exi  C  gatur,aut  venamaxima  fecetur.Aperto  abfceifu  omi  is 

ftimantur,trademus.  hunc  enim  folam  curandi  r.ntio-  molefti.n  leuatur:  nam  interdum  nbfceffus  pef  fe  quoq; 

nem  proponimus:  &  iam  de  internis  oris  vitiis  di-  leuiter  xgrum  offendens,maximam  prxbet  pericr.Ii  oc 

camus.  caiionem,v  tpote  qui  cibi  potionifque,ac  nonnunquam. 

DE    interioribvs    oris    v  i  T  1 1  f ,  fpnitus  ingrefium  pixcludat>&  aut  faine,aut  liti,vel  la 

c  A  p.  X  1 1  i  ii  quei  inftar  homincm  interimit .     Angina,  (  quarn 

n^pouhn  vbi  primurrt  emerferit ,  reprimentiblis  &  &  Qtwrotr/Uo  Grxci  nuncupant) ,  &  qui  in  fau- 

difcutientibus  cohibitn  diffipatilri  iimulatque  au-  cibus  gutturcque  oboriuntur  affecTus ,  acutifiimi  iimul 

tem  fuppurauir,primum  modice  detergcntibus;dehinc  &  difticilhmi  habentur.  Quare  extreifee  tenui  vi€t»  v- 

exiiccantibus  abfqtie  morfu  cicatri  em  contrahit.t-  tendum.ventcrque  eluendus  eft:deinde  humerarix  ve- 
otim/c  vero  qux  magna  ex  parte  non  fuppuratur,  repri-  D  nx  fecandx,  ac  fi  res  ita  poftulat ,  iterato  fanguine  de- 

mentibus  coerCetur.Dentes  deaibare.cauereque  ne  gin  trahere,  &  pcftea  venas  fub  lingiia  tundere  conuenir; 

giux  cruorem  fundant,  &  fiquis  fuent  humorum  impe  Gargarizatu  ex  diamoron  ,  aut  iis  qux  ex  moris  rubi, 

tus,eum  compefcere,decorum  quidem  eft  ,  &  medico  ((hx-nict  Grxcis  dicuntur,)  cmri  cremore  furfurum  fiunt, 

dignum:verum  doletibus  &quaifatis  atque  eroiis  me-  vtedum.Si  malum  inualefcit,  colhque  vertebrx  nb  in- 

den,  ilquid  nliud,  hoc  quoque  iuuat.  Atque  dolor  aut  flammntio  "iis  magnitudine  quafi  conue!luntur,cucur- 

ab  intemperie  ,  aut  ab  humore  quopiam  decumbente  bitula  veftebrx,  quxex  aduerfolaboranti  opponitur, 

exiiccntur.Tntemperies,acfluxionem  creates  humores,  eft  iniicienda,  locufque  fcalpello  concidendus ,  vt  fatis 

ex  anni  tempore,xtate,  temperamento,  vicTu,&  dolo-  fanguinis  eat:ita  nanque  retradto  qui  ir.fluebnt  humo- 

ris  fpecie  deprehendimus,&  curationem,  clyfmatis,  &  fe,xger  meiius  fe  habet.Atque  hxc  conueniunr  priuf- 
pulueribus  refrigerantibus,  aut  calefacientibus,  auta-  E   quam  inflammationis  magnitudo  adfummuin  perue- 

lio  pacto,prout  affecTui  congruit,akeratibus  molimur;  nerit.  nam  vbitumor  prxternaturam  ,  ceu  operculum 

Venx  quoquc  fedTione  ,  &gargarizatu  noxium  humo-  integit,  &  laquei  inftar  fpirirus ,  cibique  itineri  iniici- 

rem  euncuamus:quinetiam  eurtdem  medicamentis  na-  tur,  diem  xgerobit  extremum.  Quod  ii  inrie  mii>rans 

ribus  inditis  reuellimus.Ta  quaffatos  detes  adftririgen-  fluxio  ad  pulmonem  tendit,Grxcis  <Jsfe<^<SlM?^'«,  (&  no 

tibus  &  ftabilientibus  confirmamus.Erofos  edudto  ex-  bis  pulmonia  dicitur,)  affeclus,&  ineuitabilis  ita  quoq^ 

edente  humore  qui  plerunque  calidus  eft,curamus.  E-  mors  impendet:  quod  iam  anten  vires  langueat,&  tem 

uacuamus  autem  vel  totum  corpus  ,  aut  caput  tantum,  pore  pulmonii  egeat  quO  fluxionem  coquat ,  e;' mque 

idqjvel  errhinis,vel  gnrgarizntionibus.Cxterum  haiid  explodat,  nec  pofllnt  adeo  defatig3tx  vires  fubfequi. 

decet  ignorari.quod  quum  offa  &  nerui  qui  in  ea  infe-  Quin  etiamfi  angina  n.o  prxcefief  it.pulmonia  primiini 
runtilr,  fuanatura  fintfiigida  ,etiamii  calida  infeftet  F  oborta,quod  deterrimus  acutilTimufque  iit  affectus, 

inteperies,haudquaqua  tameil  frigidorum  nimius  efie  haud  facile  curatur.Vertim  pulmonis  inflammatio,  cx 

debet,ne  inteperies in contraria  comigret.Quod  in  a-  teraquequx  tum  pulmonem  tum  thoracem  infeftant 

liis  etii  omnibus  partibus  eft  obferUandu  ,  quod  facile  vitia,&  qua  f atione  iis  fuccurratur,  iam  antea  fuere  ex- 

a medicamentis  natiux  intemperiei iimilibus,ii  incau-  plicata  .  Sed  quiaicapite  exorii  eiusaffectus  recenfui- 

tius  exhibentur,offendantur.  Intervitia  quibus  os  ten-  mus,nge  eos  qui  toti  corpori incidunt  exponamus.  Ac 

tatur,ranuIaquoque  cenfetur  ,  &fub  lingua  enafcitur.  primum  maximum  &  infeftiffimum  mahim  propona- 

Hicin  teneris  puellis ,  reprimentibus  fuperuacaneam  mus,deinde  ea  qux  malitia  proxima  funtexpliccmus. 

carnem  coercemus  primum,eamque  detrahimus,dein-  DE     afiectibvs    q^v  i     vnivirsvM  cor- 

de  cicatricem  inducimus,  aut  folis  illis  prioribus  perfri  pustorquent,  c  a  p.  x  v. 
camus:tale  eft  mify,  &  xrugo  rafilis.  Verumin  perfedla  G  T)Roinde  elephantia,qui  quaiT  rotitis  corporis  cnKcei 

xtate  venam  antea  fub  lingua  fecamus ,  quo  fanguinrs  eft,  maximam  &  variam  curam  poftulat :  nam  ii  ob 

qui  fatis  eft  effluens ,  vitium  medicamento  obediens  vniuerfi  fanguinis  corruptelam  enata  cft,  plurimo  ftu- 

efficiamus.Ad  ferpentia  vlcufcula  (quas  aipSue  vocar.t)  dio  diligentiaque  opus  habet ,  vt  is  qui  corruptus  eft, 

&  puftulas^^At^wATa  didTas)  qux  varin  in  pnlnto  obo-  expurgetur,&  qui reliquus  eft,alteretur:  is  demum  qui 

riuntur,in  pueris  ea  qux  ex  melle,&  rofis  fuccoque  ma  gignitur,omni  conatu  melior  parandus  eft.Si  vero  ele- 

li  punici ,  iride  item  ac  thure  &  fimilibus  cocinnantur,  phas,quod  flaua  bilis  in  melancholicu  humorem  con- 

damus.In  pubefcentibus  vero  ac  proueftiori  xtate,  an  -  uerfa  iiccommittitur,  maiore  co  adhuc  follicituoinem 

tea  venam  tundimus  in  cubito  humerariam,  atque  in-  deiidernt,  quo  isqui  ab  hac  caufa  generatur  eft  dete- 

terdum  fectis  venis  fub  lingua,  increfcente  malo,  fin-  rior.  Quum  itaque  fanguis  melancbolicam  ,  craflnm  ac 
gumem  mittimus:deinde  ftomaticis  appellatis  medic.n  lt  terream  induit  naturam  ,  principio  femel  atque  iterum 

mentis  vtimur,  extergentes  ac  repurgantes  ea  qux  lim  detrahi  debet ,  dehinc  ad  purgntionem  per  elleborura 

efflorere  cccperunt,  &  reprimenteseaquxfluxummi-  eft  accedendum.  Acprjmoloco  venxpedis  tundendx 

nabatur :  ea  enim  eft  ftomaticorum  ratio  ac  merhodus.  funt,poft  eas  recreatis  viribus  e  cubito  fanguis  rrirtten 

Tonfilli  (quxTO^V^ot  nominantur & coi-naiSic )  qui  dus.dehinc  venxfub  lingua,&  narium,  &  frontis  inci- 

futitglanduIarumtiniiores&mflammationes3quxque  dendx .  nancjue  ex  omnibus  partibvis  fanguinis  quo.i 


*4* 


ACTVARIl 


•44. 


fufficit  demertdum  eft,  quo  fingulx  exoneret>tur  ac  lc-  A 
uentur.Venim  roboris  vitalis  ciira  femper  habcre  de- 
cet,  ne  viribus  deficientibus  in  difcrimine  ,  tum  xger 
tum  medicus  ambiguus  hxreat.Quare  cibis  boni  lucci, 
&mediocriternutrientibus  vti,atque  a  fuilli$,bubulif- 
que,&  leporinis  ac  ceruinis  abftinere  oportet.  Vitandi 
&  pifces,  &  aues  qux  in  paludibus  degunt ,  &  cetncea, 
ac  legumina  ,  &(vt  vno  verbo  complettar  )  omniaqux 
prauumcrallumquefuccum  generat.  Exhibere  autem 
expedit  pullos  gallinaceos ,  &  phafianos,  fi  licet,&  co- 
lumbinos  pulios,&  pifces  fixat;les,ac  afparagos,&  qux  B 
examylo,amygdalarumque  cremore  concinnatur  fer- 
cula,  atque(vt  vnico  verbo  abfoluam)qux  leuia  funt,& 
bonifucci.  Venus  interdicenda,quod  111  coituid  quod 
pinguiufculum  eft  euacuetur,&  quod  deterius  eft  relin 
quatur,atque  eam  ob  rem  magis  noceat.  Balnea  eouf- 
que  Iaudantur  vt  inhxrentes  cuti  fordes  expurgent,  & 
ahquid  corrupti  humoris  digerant,  ac  ea  qux  indurata 
funthumectent:attamen  ea  quoque  fint  ex  aqua  pota- 
bili ,  qux  nullam  manifeftam  qualitatem  fapiat :  nifi 
membra  ob  vlcerdfam  humiditate  admodu  fordeant,  C 
vtidcirco  falfuginem  requirant,  qua  vlcera  irrigata 
ficcefcant.  Exercitatio  intra  obambulationem  confi- 
ftat.  nam  lis  quibus  difcutere  non  licet  ,  humores 
mouere,ac  permifcere  non  expedit.  Catharticis  qux 
conducere  arbitrabetis  ,  ,'vtendum  :  &  fiqua  natu- 
ralis  confuetaque  excretio  fupprefta  eft,  ea  vt  inde 
natura  exoneretur  ac  confirmetur,  eft  piouocanda. 
Quod  fiquis  acriorhumor  emarcefcens  &  contabelccs 
melancholicum  genuit ,  eodem  in  alimento  vidtu  vti 
'conuenitjiifque  potius  qux  probiorem  fuccum  creant.  D 
Kon  ita  fvnguini  demendum  eft  ,  fed  purgantibus  me- 
dicamentis  certandum  ,  cuiuimodi  elt  lacra  Galeni,cui 
ea  purgantium  quantitasfuerit  admixta ,  qux  prxpol- 
lenti  humori  proportione  aduerfatur.  Vinii  omnibus 
txhibeatur  aqueum  &  tenue.Parandx  quoqne  funrpo- 
tiones  qux  humores  contemperare  cenlentur.  harum 
materia  in libris  de  fimplicium  lredicamentorum  fa- 
cultate  perfcribitur.  Vlcera  vero  fordida,  iis  qux  cica- 
tricem  obducunt  &  exficcant  aut  detergent ,  curabis, 
proutex  vfu  laborantis  partis  effe  iudicabis,  de  quibus  E 
quando  de  vlceribus  pertradtabimus  poftea  agemus. 
Porro  quia  de  elephantia  fatis  multa  verba  fecimus,iis 
quidem  qui  ex  paticis  multa  metiri  queunt ,  ddnceps 
de  lepra,fcabie,&  impetigine,atq;  id  genus  shis,  quod 
neceilarium  eft  tradamus.  Proinde  intertotiuscorpo- 
ris-vitia  deterrimum  eft  ceu  diximus,elephas;&  fccun- 
dum  locum  lepra  obtinet,deinde  fcabies,cui  impetigo 
fuccedit.Omnia  ex  melancholico  fucco,&  reliqua  caco 
chymia  enafcuntur.  Quare  in  omnibus  eiufmodi  cibis 
boni  fucci  corpus  nutrire  expedit :  deinde  farguinem  F 
quoque  educere,nifi  aliud  obftat:  pofthxc  cxuberatem 
humorem,vbi  anteaeum  extenuaris  &  concoxeris ,  ac 
exhibitis  potionibus  meatus  obftrudtione  hberaueris, 
medicunentis  purgantihus  expellere,ac  demum  ad 
prxfidia  quxloco  affecCto  accommodantur ,  accedere: 
ac  inundtionibus  exficcantibus,  &  difcutientibus  fum- 
mxcuti  inhxrentes  humores  digerere  ac  euacuare.Bal 
nea  profunt,ea  maximc  quxfua  fponte  proruirpunt,& 
uitrum  ac  fulphur ,  &  eiulmodi  aliam  qualitatem  reci- 
piunt,qux  abunde  exficcare  &  diilipare  creduntur  :  fed  G 
&  iis  qux  noftra  opera  conduntur  &  calent,  quibufque 
affidue  vtimur,  xger  abtuatnr : poft  quxfi  conueniers 
aliquod  medicamentum  inunxeris.mngis  anxili.-.beris: 
quippe  iiqui  medicamentofa  qualitate  opus  non  ha- 
bent,hinc  nihil  noxx  fentiunt:ii  ver6  qui  illa  indigent, 
a  medicamento  opem  inueniunt.  Iam  fenibus  fi  pruri- 
tas  accidat,eadem  curationis  ratione  medeberis,  quos 
alioqui  xgre  eltii  poife  non  ignoramus ,  quod  cutis  eo- 
rum  non  admodum  rara  lit,fed  fenio  rugoia,ftrigofaq; 
ac  dura  euaferit,nec  validionbus  medicametis,  quibus  H 
opus  eft,(leuiora  enim  non  facilc  prodelfe  pofiunt)  vi- 
rcs  fufficere  valcant.  Vitiligo  alba.(qux  k&jkk  dicitur,) 
&e  pituita  lenta  ac  glutinofain  fumma  cute  impa&a 
oritur,iis  qux  pituitam  euelhit,curatiir.Atque  vbi  cor- 
pus,vtdecct,cft  puigatum,ad  prxlidia  localia  venien- 


dum:verum  quia  eiufmodi  fua  natlira  funt  acriora,  ali- 
quideorumqux  mitigare  pollunt  admifceri  oportet, 
ne  alia  pro  ahis  curare  cogamur.  A*a>c/,quj  minus  fua- 
pte  natilra  praui  funt ,  temporis  progrehu  fi  non  fuc- 
curritur.xquc  ac  vitiligo  alba,xgre  mftaurantur.  Qua- 
re  hos  excolore  htimorem  diftinguentes,ancea  idoneo 
medicamento  purgare  conuenit :  deliinc  fons  quoque 
inundriones  quas  poftulant  dare.  Cxtertim  fcirehcetj 
non  omnes,etiamlieiufmodi  vitiaefflorefcant,iam  di- 
dta  medicamenta  requirere.    Veriiinnle  nanque  eft 
nonnullorum  corpora  eiufmodi  humorenon  rediida- 
re:fed  qui  mediocns  antca  genitusfuit,  ad  cutis  fuper- 
ficiem  prorucre,atque  ceu  corpus  eo  fcateat,fucum  fa- 
cere:atqui  iis  prompte  externx  inundtior.es  opirulan- 
tur,  ac  nonnunquam  a  vi  facultatis  naturalis  eui£ti  ce- 
dunt.Quin&  alii  purgatoria medicamenta  quibufdam 
de  cauiis  no  ferunt.  Quo  fit  vt  vbi  nihil  eft  lmpedimert 
to,humorque  tiirgere  videtur,ea  purgantia  fint  accer- 
fenda:at  fi  aliquid  obftat  quod  lfthxc  arceat,folo  tenui 
vidtu  acquiefcemus:&  exterius  medicamenta,prout  cu 
tis  tadtui  cedit,&  tenella  eft  ,  accommodata  vni<  uique 
mifcebimus.  Quandoquidem  puen,  &  mulierculx,  & 
quicunque  vmbratilem  vitam  tranfigit ,  moderatiora 
poltulant,qu6d  vali^a  cutem  prompte  exulcerent:  ve- 
riim  foiiores,&  qui  exercitiis  funt  aflueti ,  vix  vel  a  va- 
lentioribus  opem  fentiunt.  Porrod^aTn,  vbiprius  ni- 
tro  fuere  perrndta  ,  difcutientibus  &  tenuium  par- 
tium  medicamentis  eiiciuntur.  Dicemus  auteminfe- 
quentibus  qux  cuique  conueniant.Pituitx  eruptiones, 
(quxi?aKcv'^c«.7a  appellantur,)  acexcrafiis  difficilibuf- 
que  diflipatu,&  111  cuteimpadhs  humoribus enafcun- 
tur,fi  quidemtotum  corpus  iisfcaterc  exiftimaueris, 
id  antea  erir  expurgadum  ,  demde  per  cutem  humores 
diiiipadi.  J>i  vero  noxius  humor  rn  iola  cute  infixushx 
rere  videbitur,  is  perfomenta  &  calefadtoria  erit  difcu 
tiendu5,prxcipuc  quum  exanthemata  eruntcrafia.  n- 
quidem  eiulmodi  a  frigidis,fatifque  craffis  humonbus 
gignnntur.Qiiymadmodum  qux  angufta  funt,&  fubli- 
mia  propendcnt,{eruentem  humorem  arguunt.  Cxte- 
riim  'fopix-nJi; ,  &  puftulx  bulhs  fimiles  ,  &  ambufta, 
(qux  xst-TV.tuwua.m  vocant,)ac<^£*/Aa.TO,  (quod  eft  fer- 
uentespuftulx,)fimiles  fereinter  fefuntaffedtus,  quos 
externx  internxve  caufxprocreant,  quare  confimilem 
quoque  vidtus  rationem  exiguntiquoru  figillatimme- 
dicamenta  poftea  trademus.  Veriim  eo  totus  vidtusfit 
frigiaior  oportet,  quo  ipfi  calidius  irritates  vniuerfum 
efficiunt  corpus :  cxteroqui  haud  parui  eftnegotiivi- 
Htnm  euariare.  Formica  ,  &  quam  penfilem  voclt  ver- 
rucair.,qux  durioresfunt,  magifque  terreftres,  quippe 
quas  huruor  terreus  &  letus  generat,  validiora  quoque 
requirunt  medicamina:quare  nonullielateriii  cumfale 
ilhs  applicant,alii  groflcs  cum  aeeto,quidam  eiufcemcr 
di  alia,ve!uti  poft  docebimus. 

DE     TVMORIBVS    PRAETER  NATVRAM, 

c  a  p.  x  v  r. 

INflammatfo(quod  ommbus  corporis  partibus  eft  co- 
mune  vitium  )  femper  expurgantia  defiderat.  Ea  ab 
cfferuefcentis  languinis  copia,  qux  ea  parte  magis  exu 
berat,vbi  mflamatio  oboritur,  prouenit.  Queadmodix 
&  ignis  facer  propter  bilem  qux  in  partem  quampiam 
;  magis  decumbit,committitur.Vtrunque  malii,  victum 
exigit  frigidum  &  tenuem  ,  maxime  fi  fuerint  alicuius 
momenti,&  aut  in  prxcipuis,vel  prope  prxftantes  par- 
tes  conftitennt.^anguini  fatis  demendum,atque  id  bis 
terve  fi  res  poftulat  ,faciendum  ,  &  in  inflammatione 
potius  quam  igne  facro:attamen  ne  in  hoc  quidem  ne- 
gligenda  eft  fanguinis  miilio.  Pofthxc  qux  repellendi 
vim  obtinent,prxcipiic  ii  artus  inflammatione  tentan- 
tur,funt  imponenda.  Na  ii  aut  hxc,aut  ignis  facer  iux- 
ta  principa;um  obtinentes  partes  confederint,non  de- 
bet  efie  nimius  repellentium  vfus ,  ne  fluxio  retro  re- 
means,a'que  intro  detruia,aliquam  ex  prxftamioribus 
oneret  lxdatque,ac  periculum  proximum  creet :  nanr 
etfi  ca  aliquandorequirantur,  tamen  tantifper  tantum 
eft  indulgendum,dum  qux  feruent  iolummodo  lenian 
tur,alioqui  vitiida  funt.  Vbi  iam  inflammatio.ignifqutf 


24f  MED.  SIVEDE  ME* 

facer  extincTa  funt ,  refrigerantibiis  repi  ivrientibuique  A 
quiddamquod  difcutiat ,  admifcere  oportet ,  h&cqtie 
hiagis  progrediete  tempore  augere,  &  illa  imminucre, 
vt  antea  collecTum  humorem  abunde  diilipnve  queat. 
Scjre  tamen  licet ,  niii  inflammationes  enatx  fcicc  cii- 
rentur,  eas  in  gangvxnam  ac  iiderationem  commigr.-' 
re.qux  maiorem  quoque  curam  poftulant,  qubd  pars 
prompte  cmoriarur,&  xger  pericukim  adcat.Quare  v- 
bi  inflammatio  in  gangrxnam  abitt,  pars  in  ambitUc- 
mortuafcalpello  concideda  eft,  vt  fatis fanguinis  eat, 
jpfumque  quod  iam  mortuum  eft  excindedum:deinde  B 
medicamenta,qiix  quominus  ferpat  inhibeat,iniicKii 
da:ita  enjm  euacuato  eo  qui  corruptus  crat  fangume, 
detracTaq;  carne  emortua,xger  melius  fe  habebit.Pof- 
ro  herpeti  exterius  quoq;  opitulari  licet :  verum  fi  irri- 
moderata  materia,putabilis  copioiior  cu  genuit ,  me- 
dicamentis  catharticis  eft  expurganda:  aliterenim  her 
pcs  externis  epithematis  non  obtemperat.Poftquam  is 
qui  abundabat  humor  medicamento  purgarte  eft  eie- 
£Tus,nonnunqUam  citra  aliorum  qux  extrmfecfis  adhi- 
bentur,opem,laboraines  partes  curantur,  quodnatura  C 
mediocres  affecTus  prompte  explodat.  Cxterum  bubo, 
tuberculum,  panus,  &  furunculus  ,■  tumores  qtium  iint 
qui  abfcellum  fapiant.emollientibus,  cor.coquentibus» 
&  difcutientibus  profligantuf.  Siqua  fubeft  plenitudo, 
a  venxfecTione  fatius  eft  ordiri ,  &  vinum  modice  bi- 
bere.  Inter  feruentes  affecTus  carbunctilus  qUoque  rc» 
cenfetur,vt  riomeh  etiam  indicat,  &  ab  aiTidua  iangui- 
nis  miflione  auxiliu  inuenitmam  iiqudd  aliud  vitiurti, 
hoC  fanguinis  detraeTione  indiget.  Pofthxc  fupra  lo- 
cum  topica  priiidia  imponettda,&  modice  nutnendu,  D 
atque  vinum  &  quicquid  craflum  fuccum  gcneratali- 
quandiu  circUncidendum.  Vbi  iam  crufta  decidit,vi- 
res  reficere  oportet :  tradentur  autem  &  medicamenta 
qux  ad  carbunculos  dantur.    Deterrimum  viciu  can- 
cer,ncque  purgnntibus,  ueque  foris  impolitis  medica- 
mentis  facilecedit  .-quippe  valida  qux  funt  quum  ap- 
plicantur,irritant:mollia  vero  &  laguida  refpuit.  Qua-» 
re  nc  aggredienda  quidem  efteius  cnratio.  Attamen 
xquum  eft  vt  eiufmodi  quoque  vitiis  ahquid  impona- 
trir,&  ab  imbccillioribus  paulatim  ad  valid iora  progre  E 
di,  vfquedum  viribus  xquipollentia  medicamenta  ve- 
pevimUs,decet.  Cxterumin  primis  melancholtcus  hu- 
mor  purgantibus  extrudendus  eft.  Cui  iiquis  acris  hu- 
morfueritcomplicatus,  nec  isquidem  dcfpici  debet, 
fed  purgatoriis  aliquid  quod  hunc  quoque  euellat,ad- 
mifcendum  eft.Sanguis  item,fi  vfus  poftulat,  detrahen 
dus,vi£riifque  vniuerfus  adprobumfuecum  fpecTet  :  id 
nanque  fi  feceris,  aliquid  forte  xgro  fubfidii  adferre 
exiftimabevis.  Quin  potius  flli  opitulari  videberis ,  fi 
priufquam  cancer  loco  coniiftit,curationc  tentes.-nam  F 
interea  du  humof  oberrat,  nec  adhuc  obfirmatus  hx- 
ret,facile  eft  eum  purgantibus  educere.  Cxteriim  vt  i- 
gnis  facerabile  ,  &  intlammatio  afanguine  conflatur, 
ita  tumor  laxus  ( quod  cijywt  vocant,  )  ab  humore  pi- 
tuitofo  progignitur-ftE  quidem  is  in  aqua  inter  cutem 
&  malo  habitu  fymptoma,iifque  fublatis,  &  ipfe  profli 
gatur:  accidit  nihilominus  quibufda  etiam  in  artubus, 
aut  facie  ,  autmodicc  calefacientibus  difcutietibiifque 
coercetur.  Animum  hicetiam  advicTum  aduertere  o- 
portet,  vt  calidior  fit,  vitandiifque  eft  omnis  copio-  G 
iior,&  aqua?  potus,necnon  olera  omnia.  Quod  ii  fpiri- 
tus  cvaffiis  cutem intedit,oboritur  inflatio,  qux  fomen 
tisficcis  acdifflantibus  aboleri  folet.  Incipientem  affe 
<Tum,  flatum  difcutientibus,  &  medicamentis  qui  po- 
ftea  proponemus,eruere  oportetmempe  iis  quxcurem 
rarefacere ,  &  craffum  caliginofumque  fpiricum  exte- 
nuare  valent.  Ad  artuum  vero  luxationes  ac  contufio- 
nes  valet  fuccida  lana,aut  fpongia  aceto  cui  oleum  ad- 
miftumfit  imbuta  &  lmpofita.Quum  caro  collifa  eft,& 
fanguis  per  fubfultione  profIuit,&  percolat,  difcutien-  pr 
tibusvtemur.  Porro  effufiones,(quas^;>*>a£;tcaTO  appcl 
Iant)initio  fcalpello  incidentes ,  ita  poftea  reliqi;  itn  cu 
rationem  moIiemur.Ad  inueteratas  autem  radicula  ca 
taplafmatis  in  morem  ngglutinata  acconnnodatur:  fed 
vbi  rodere  cccperit  offevenda  eft.  Succusquoque  eius 


rH.  MED.  L  IB.  II II.  lafi 

tttm  r.uca  paiiisimpouitur  :  qux  omnia  in  infequetem 
Iibrum  reponimus.  Scire  licet  vuptiones  omnino  cum 
Cuulionibus  oboriri,atqUe  a  moderatc  calidis  medica- 
mcncis  inftaiirari:at  fi  altius  corpus  peruaderii)t,aciao- 
fn,magilque  incidentia  exhibemus.Nec  inutilis  eft  iue 
cucuvbitulxvlus:na  iieueftigio  tota  effugio  euocatur, 
caro  dehiicens  prompte  coalefcit:  iiri  verb  vetufta  eiia 
ierit3&  lordes  fuccvcuevit,vuptio  in  poftevUm  congki- 
titiavi  coivequc  non  poffe  videtuvmamlabia  tantiim  ii- 
bt  lnutccm  admouentuv,  ita  vt  quxuis  becafio  facile  ea 
diririiat,quod  fpatium  medium  ianie  repleatur:&  con- 
tluua  quodamodo  effufio  &  ecchymoma  gigrwtur,fi- 
milis  1II1  qux  initio  ex  fanguine  conftabat.  Ariftolo- 
chiaigitur  rotunda  ruptionibus  &  conuuliionibuseft 
accoa,modata,quombdo  &  maioris  centaurii  radix,e- 
:a.que  iuccus,rheum,  coftus,  &  bdelliam  cum  oxyme- 
lite  potum.  Scirrhus  exquifitus  qui  fenfu  iam  earet, 
& medtcr.menta  renuit , incurabilis  eft,fed  nec  altei 
qui  mediocrem  habet  fenfum,facilis  curata  eft.Curan- 
tuf  icaque  difcutientibus  fimul  &  embllientibus.qua- 
les  funt  medullx  &  adipes  rnaxime  animaliarii  agre- 
ftium,adhxc  ammoniacum,bdeHium,  &  ftyrax  .-acque 
hxc  in  totiiis  cbrporis  fcirrhis  apphcantur.  Veriim  fi 
tendines  aut  ligamenta  afficiuntur,  ignitus  pyrites  aat 
molaris  1  pis  eft  acerrimo  aceto  reftnngendus  ,  &  va- 
por  inde  exhalans  Iaborante  Ioco  excipiendus  eft  :  iti: 
poft  iJ  emolliens  iterum  cft  adhibendum,  ldque  alter- 
nis  vicibus  agcndam,donccfcirrhus  plane  euanUcrir. 
Strumx  cidem  cui  fcirrhus  fubiiciuntur  curacioni,  pvi- 
uatim  tamen  lupinovum  amavovum  favinam  in  oxyine 
lite  decoclam  cataplafmatis  modo  induces,  autbiibu- 
lum  fimum  acetoincocTuimhoc  hnmores  etiam  omnes 
induratos  difcutitrdicemus  autem  de  his  quoqite  infr^ 
In  fteatomatis  &  atheromatis,  ac  mellifauiis  ccnii- 
lium  eft  id  quod  continetur  difcutcre,  nut  medieainen 
tis  exedere,vel  ex^  indere..Meiiifauio;(ita  iam  ^rM.^Stt, 
interpretamur,)triplict  hocconiiUo  ac fcopolubueni- 
mus,  quippe  quod  tenuiorem  humorem  obtirret.  At  a- 
thcromati  duplici  ratione  opitulamUr:  nam  &  feCtione 
auferre,&medicametoexelle  licet:  fed  fteatoma  quod. 
nequeexedi  neque  difflari  poteft,fola  manasoperacu 
ratur.  Pcrro  ad  fauufn  tenella  fici  folia,  aUt  cucumeris 
fatiui  r adix,vtraqUe  cum  mellc  impofita  vaient ,  atque 
in  fumma ,  cuntta  qux  detergcre ,  fupcruaca-neiimque 
humorem  exhaurire  folent,  prodefle  cenfentur.  Cxte- 
tutri  atticulorum  contTaftiones,(quasaTW^,&cc.«,/w 
<ri(  nominant  Crxci,)ob  humovem  impactum,  autnev- 
ui  affeclum  quempiam  in  artubus  oboriuntur:&  laxan- 
te,moiiientique  vi  prxditis  curari  poftulant ,  quorum 
materiam  in  feqnentibus  trademui.  Thymos,  qui  ita' 
per  tranflationem  a  thymorum  corymbis  appclfantur, 
quique  ovvg.  dcnKa/^voc.  ctiam  Grxcis(& Latinis  fici  no- 
minantur)calx,auripigmentum,veratrum,  vitrum,  pi- 
pev,  xquis  povtionibus  lxuigata  ,&  cithymali  Iiquove 
fubada  ,  atque  affiduc  impoiita  ,  delere  eft  perfuafum." 
atque  (vtvnoverbo  dica)  omnia  quxexeden.di  derra- 
hendique  vim  obtinent,  funt  idonea.  Qui  nuncupan- 
tur  dracuncuh  (  &  fyaurTia  Grxcis  )  in  regionibus  fupra 
>Egyptum  potilTimum  proueniunt,funt  anjmalia  ,  qux 
in  mufculofis  partibus,  puta  brachiis,  femovibus-&  fu- 
vis.  Atque  in  puerulis  inlatenbus  etiam  ceu  lumbric£_ 
gignuntur  &mouentur:  vbi  inueterauerinr,iocus  Lue- 
fcit,&  fuppuratur.Hi  ei  rationi  curandi,  qux  putrefcen 
tibus  &  tineas  obtinentibus  partibus  co>'ipetit ,  fubu- 
ciuntnr.Atque  hxc  ac  eiufcemodi  \'aria  fitnt  vitia,qui- 
bus  fingulx  corporis  partes  infeftantur  :  fatifque  iis 
quidem  qui  breues  efle  laborant ,  de  ilngulis  eft  pertra 
ctatum.  Veriim  quia  omnibus  partibus  commune  eft 
\  lcus  quod  variam  indnit  figurnm  (.nam  aut  cnuu  cft, 
autlxue,aut  nimis  qUam  excrefcit ,  aut  cnrnem  depa- 
fctt ,  vel  alia  quadam  forma  confpicitur )  vbi  poftvemo 
loco  eius  quoque  mededi  vationem  expofuei  imus ,  ex- 
tremam  hutc  noftrx  de  curandi  me;hodo  commenta- 
tioni  mnniimjmponemus.  Pvoinde  quia  iimplex  vlcus 
eft  partis  ctiiufpiam  t::u:fio,fiquis  qux  diflioent,  vinciii 
Ib  in  ambitu  inieci:o,coiKraxerirjqux  didufta  ffifftt  citra 


«47 


ACTVARII 


248 


aliam  opefam  coibunt:'potiflimum  fi  fatis  fariguinis  fii  A 
derit,xgrJqueexcrementis  vacet,neque  prauisfuccis 
abundet.Prxterea  agglntinant  vlcera  ,  quercus,&  fali- 
cis,&  braflicx  folia  cataplafmatis  modo  induc~ta:  plan- 
tago  item  &papyrus,  quxin  pofca  aut  vjno  maduerit, 
civcunquaqUe  impolita.  Recentia  verb  committttnt 
pinus  picexque  folia,  &  equifetum,  etiamii  ncrut 
fuerfnt  diflefti.  Ea  quando  initio  i*»flammata  funt, 
nec  fuppurarunt,concoquut,  &  ad  fuppuvationem  per- 
ducunt,  fimplicia,  aqux  purx  fotus ,  farina  tritici ,  ari- 
thalica  ,  vel  panis  3altt  gluten  quo  ad  libros  vtimur,  B 
cum  terebinthina  cataplafmatis  more  illita,  cera  item, 
crocUs,thus,pix,adeps  ftiillu?,  butyrum,  refina,  galba- 
num,myrrhamaftiche  :  compofita  verb  quxtfx  iis  mi- 
fcentur,&  qux  poftea  trademus.  Cauum  vlcus ,  vt  defi 
ciens  caro  fuppleatur,  exigit :  materjam  ci  prxftat  fan- 
guis  commoderatus  ac  probus.Verum  quia  eius  excre- 
menti  quod  euacuatur  ,  tenuior  pars  vlcus  humidius 
cfficit,craflior  verb  adhxret,  &  fbrdes  fit ,  ldcirco  me- 
dicamenta  qux  modice  ficcant  &  detergent  opusha- 
bet :  eiufcemodi  funt,  farina  hordeacea,  iris,  ariftolo-  C 
chia,thus,  cadmia.  Qund  fi  dum  hxc  moliris,  fordes 
apparet,  &  vlcus  humiditis  redditur  ,  fcire  licet  rnedi- 
camcntum  minus  quam  ves  poftulat ,  exficcave  :  qunre 
melljs  admixtione  erit  intendendum  :  fin  purum  ari- 
damque  vepcrituv  ,  plufquam  par  eft  exficcat,  &  o'eo 
addito  femitti  debet,  ac  cevatum  adhibevi  .  Accidit 
quoque  vt  quum  medicamentum  potentius  cft  ,  ali- 
quid  cavnis  liquetuv,  acfovdidum  humidumque  ita  vl- 
ctts  confpiciatunfed  id  dum  colliquefcit,  cannm  magis 
redditur  ,  labia  tument ,  &rnbet,  ac  inflammationem  D 
qunmpiam  prxfe  fert,xgerque  mordetur.  Quare  qux- 
dam  qux  mitigan.ii  vim  poflidemt  erunt  commifcen- 
da,qubpartes  qnx  inflammarione  tentantur , lenian- 
tttr.^ordida  atitem  vlcera,fiueCaua  fuerint,  fitie  plana, 
fcitc  repurgant  ariftolochia  cum  melle,  terebinthus 
cum  rofacei  mellifque  xquis  portionibus  (  aut  rofaceo 
butyrum  fubftituatur),iris>oliux  cclyrnbndes,  catapla- 
fmatis  modo  impofitx.Iis  qux  nimis  quam  fordent ,  & 
pafcendo  ferpunt  marrubium  cum  melle  conuenit.  Et 
qux  fuperexcrefcnnt ,  per  valide  exficcantia  carode-  E 
trahitur,  qualis  eft  fquama  xris  &  oftrea  omnia  vfta,  & 
fory,&  flos  xris,falefque  cremati.Ad  nomas  vcrb  &  pu 
trilat;ines  valet  vini,  &  aceti,  &  aqux  marinx ,  necnon 
dccofti  malicorii ,  fylueftris  punici  florUm ,  baccarum 
myrti,lenticiilxque  fotus.  Catapiafmata  quoqneexfa- 
rina  erui,  &  alumine,  iri  eundem  vfum  conformantur. 
idem  prxftant  afbeftos  lapis,  chalcitis,  cucurbitx  ficcx 
crematx  cinis,&  anethi  vfti,aut  peucedani  radix  arida. 
Ea  quxcicatricem  obducidefideratitexficcantes,  car- 
nemque  adftringentes  curamus :  ad  eum  vfum  idonea  F 
fnnt  galla,malicoria,  myrtifolia,  myrrha,  argenti  fptt- 
ma,&  oftrea  cremata.  Qnandocutis  quxvicenbus  ad- 
iacet ,  longiori  temporis  fpatio  cum  fubie&ocorpove 
non  coalefcit,fintim,(&  Grxci  noAwovJeiufmodi  affe£him-  ■ 
nominant.  Secandus  igitur  eft,vt  infra  effluat,  nifi  vl- 
cus  decliue  deorfum  vergit.-dehinc  eaadhibenda ,  qtix 
glutinandi  facultatem  habent.  Dignofces  autem  an  fi-  • 
nus  altior  pars  coaluerit,  fi  fanies  pauca  &concoc"ta, 
aut  omnino  nulla  emanat :  prxterea  fi  eodem  infinu 
neque  dolor  quifpiam,neque  tamor  fentitur,fed  locus  G 


fubfedit,  ac  ariduseft  ,  dolorifque  expers.  Qubdfi  pus' 
quoqtie  probe  conco&um  exiguum  in  vlceris  ofculo 
confpexeris,  bene  fperato.  Frftula  finuseftcallofus,  ex 
abfcenibus  plerunque  oriens  ,  fumpta  pcr  tranflatio- 
nem  appellationei  paflimita  vocatis  fiftulis.  Quarefi 
ad  os  vlque  peruenjt,  fieri  nequit  vt  fine  manus  opera 
ctiretur,nifi  temporisfpatjo  fquama  fua  fponte  autos 
abfceflerit.  Atfiebnon  pertingit ,  medicamentiscal- 
lum  demollientibus&  agglutinantibus  curnbitur.  Ve- 
ratrum  igitur  nigvum  lmpoiitum  ,  duorum  tvitimvtf 
dievum  fpatiocallum  elidtt,&  amuvca  co&a  offufaque, 
&  fovy  cvudum  aut  vftum  cum  pauxillo  vino  bene  dilu- 
to ,  aut  elaterium  terebinthina  exceptum  in  collyrium 
efforma  ac  impone.  Feftucas  verb  &  paxillos  educunt, 
vtraque  anagallis,  ariftolochiarottinda,  ammoniacum 
cnm  melle,  &  arundinjsradix,ipfa  quoque  cum  melle. 
Porro  quia  nertti  vulnerati,  ob  nimium  fenfum  inflam 
mationem  doloremque  excitant ,  &  febres  conuulfio- 
nefque  accedunt ,  atque  interdum  deliria  quoqneoh 
eam  quam  cum  cerebroobtinent  continuitatcm,ob#- 
riuntur,huiufcemodi  curandi  rationem  requirunt:  ca- 
uendum  eft  ne  cutis  coeat  ,  vtper  eam  fanies  proma» 
net :  ac  medicamcntis  referantibus  &  aperientibus  vti 
decet  qualeeft  quod  exeuphorbio  conficitur,  nullife- 
cundum,  quodque  ad  canis  rabidi  morfum  impofitmn 
valet:quoniam  eiufmodi  morfus  patere  debent,qubid 
qtioda  veneno  vitiatum  eft  effluat.Nam  fi  prxpropere* 
affe&us  cicatricem  contrahit,  vivus  interceptum  ad 
prxftantes  vfque  partes  procurrit,  atque  infurorem, 
ac  malum  quod  ab  aqux  fovmidine  vfyotpo&iuv  appel- 
lant,  hommem  coniicit.  Veriim  de  eo  ac  reliquisve- 
nenatis,  in  fequemibus ,  vbi  &  qux  medtcamenta  po- 
ftulant,trademus.Quod  verb  nunc  propofitum  eft  me- 
dicamentum  ,  accipit  aceti  fextarium  ,  picis  liquidx  li- 
bvam,opopanacis  vncias  tves:hoc  impofitum  iclti^co- 
ninere  non  permittit.  Veriim  quorfum  pettinet  medi- 
cametovumcompofitiones  ita  difcerpeve,  quum  liceat 
cas  in  vnum  volumen  concludeve  ,  atque  indeexvfu 
quem  fvonte  infcriptum  pvx  fe  gevunt,  qux  vnicuiquc 
affeftui  conueniant ,  colligeve ,  ac  citva  dubitationem 
intr.  pidc  adhibere,qtium  lam  quatuor  fuperioribusli- 
bris  iatis  explicatum  fit ,  quibus  notis  dilcerni,  &  qua 
quifque  ratione  curari  debct.  Qttarc  in  iis  vnufquifque 
fe  exerceat,ingeniiimque  acuat:fiquidem  cognita  me- 
thodo, mtegrum  erit  ei  quidem  qiii  fedulb mentcm 
adhibuerit,intelligere  quodnam  medicamentum  exiis 
quxexpHcabuntnr,  priUatim  congvuat ,  eidemqtre  aut 
addere,ant  detrahere,  pvout  methodus  hortabitur.  Na 
quifcopumfibi  propofitum  percepit,is  quoque  an  hoc 
medicamentum  huic  morbo  huius  hominis  competit, 
nouerit ,  atque  an  intendcndum  fit  vel  fecundum  to- 
tam  fuam  quahtatem,  velfecundum  aliquam  erusfpe-1 
ciem,non  ignorabit :  fiquidem  non  omnibus  eodem 
modo,  eadem  medicamenta ,  iifdem  morbis  exhibere 
decet,  qubd  temperamentum,  confuetudo,  xtas,  anni 
tempus ,  &  vniulcuiufque  fenfus ,  ea  haud  pavnm  inter 
fe  diicvepare  faeiarit.  Cxteriim  hxc  antea  quoque  mo- 
nuimus:arque  ex  iis-qux  tum  explicata  fuere,tum  dein* 
ceps  tradentur,vnufquifque  quod  res  exigit  ratiocinr- 
trone  coniequi  poterit.  Quare  quum  hic  liber  fuam  fit 
nattus  molem,xqunm  eft  vteiiam  finem  tmpoinamus^ 


249 


2JO 


ACTVA  RII 


DE  METHODO 
ctendi  Iiber  '  V. 


M  E- 


medicamentoRvm    compositorvm  A  quoque  conficimus:hoc  thoracis  vitiis  ob  ftium  leiito- 


CAP.  I, 

B  s  o  L  v  T  i  s  quatuor  libris,  eum  iam 
tibi  annecTimus  qui  toti9'operis  quin- 
tus  eft,  &  medicamentorum  compoii- 
tionem  complecTitur :  m  quo  tamea 
quo  pacTo  ea  decoqui ,  terive,  aut  alia 
ratiotie  parari  debent ,  haudquaquam, 
explicabitur  quippe  quum  id  breuem  admodumora- 
tionem  eiftagitet:(licet  vbi  res  lta  poftulabit,  neque  id 


rem  opitulatur,arque  alioqui  bilis  acnmoninm  obrun  - 
dit.  At  quod  ex  nymphxx  rloribus  &  facchare  mifce- 
tur,vehementionbus  febribus  magis  accommodatur, 
quin&dolores  quos  bilis  creat,  capitiiq;  feruores  re- 
tundit:quemadmodum  quod  folo  conftat  aceto,  cnpi- 
tis  ex  calore  natam  moleitiamlenitjilauamque  bileni 
demolitur,  capit  aceti  libram ,  &  faccharis  libras  diias/ 
Eft  &  aliud  oxofacchar  e  radicibus  valens  aduerius  adu 
ftos  humores,quod  ventriculum  repurgat,iecur  rcbo- 


genus  a  nobis  negligetur  )  ied  qucadmodum  in  fingu-  B  rat,  &  calculo  laborantibus  prodeft:ratioeius  compo- 


iis  xgritudinibus  componenda  commifcendaque  funt 
atque  ex  quibus  qnotve  limpUcibUs  conftrui  oportet, 
trademus:  quinetiim  itqua  exiis  ad  plures  vfus  accom 
modantur  ,  qiiibus  potiiiimum  affecTibus  opitulentur, 
proponemus:  hoc  enim  modo  vel  ex  iplls  ,  quas  fronte 
gerent.pollicitationibus,  vulgus  quoque  earecTe  appli 
care  potent.  Atqui  dignofcere,  atque  exmedendi  ra- 
tioneiudicare  ea  valebir  ,  hicnon  modb  tutoipfis  vte- 
tur,verumeorum  quoque  exemplo  alia  comminifci  ac 


nendi  hsec  eft.Corticis  radicum  apii,fceniculi.&  mtubi 
fatiui ,  fingulorum  fextantem  terito  ,  atque  in  aceti  li- 
brastres  coieiTas  donec  binx  hbra?  fuperiint,  coqiiito. 
itaque  nocTem  acdiem  finito,  deinde  vbi  fubegens,  ac 
forde  deterferis,binas  faccharis  libras  adiicito,  ac  vfqj 
ad  mediocre  craffamentum  ccquuto.  Aliud  oxolaechnr 
ex  cotoneis,corpus  refrigerat,confinnat  ventriculum, 
appetentiam  excitat ,  &~cor  ieciirque  jeftate  exhilarat. 
Accepit  lucci  cotoneorum  libram,  aceti  ielibram  ,  fac- 


conderepoteritjceuinduobustribafvemedicametis,  C  charis  libras  duas,coquitur  vfquedum  fpicellit.  Aliud 


perinde  ac  formula  quap  am,  viam  ac  rationem  poftea 
oftendemus.  Ftaque  quxaam  compofitorum  meuica- 
mentorum,  de  veterum  commentariis  decerpra  ,  alia  a 
nobis  iuxta  medicorum  artem  edita,  huic  libello  infe- 
rentur:quxtnmen  fingula  nonnifi  vbi  experientia  fue- 
rintcomprobata,  erunt  huic  rei  fuum  ftudium  impen- 
dentibus,  deligenda.  Veriim  quia  ab  vniuerfalioiibus 
vitiis  ad  particulariora  &  me^iocriora  noftra  procef- 
lit  tracTatio ,  ageira  compoiitis  medicamentis  eadem 


exrofisventriculum  refrigerat,fimul  &  roborat,vapb- 
res  ad  cerebrum  exhalantes  compeicit,&  calori  iecmo 
ris  opitulatur.  Aliud  efantalis  valet  aduerfus  iecino- 
ris  calorem,&  fitim  fedat.  Aliud  emalis  dulcibus  &  a- 
cidis  ventriculum  &iecur  firmat,  vomitum  difcutit,  & 
appetentiam inuitat.  Alitid  ex  Damafcenis ,  quoi  adi 
ventrem  exonerandum  confert,&  bilis  fanguintfque 
fcruorem  demoiitur.  Aliud  e  ziziphis  ad  ardentem  fe- 
brem,purgat  &  ianguinem,  &  tufii,  ac  excalore  deftil- 


rationeacvia  infiftamus.  Cxtertim  ignorare  minime  D  htiohi  fuccurit.Aliud  ex  vuis  acerbis,aduerfus  flauarri 


decet  quod  ex  iis  qux  ingeruntui,alia  trita  foliim,ac  in 
lxuorem  redadTa  exhibemus :  alia  liquore  quopiam  ido 
neofubigimus.&velplanafingentesincircuhfiguram 
efformamus,  qux^'ffMi<(Grxei,  nospaftillos)  nuncu- 
pamus:  vel  in  exiguos  globulos  cogimus,&  a  deglutien 
doK54TO7JMitf(illi,nos  fere  pilulas  appellamus):aut  aqua 
decoquentes  ad  tertias ,  &  collaiites ,  eum  tantum  ii- 
quoremtam  medicamentdfum  vfurpamus:autcum  al- 
teroquopiam,puta  vino,  melle5fapa,vel  eiuimodi  alio 
toniuncTa  propinamus  :aut  quod  proportione  iis  re- 
fpondet,((jax^>  nuncupatum,)  vel  mehprout expedire 
arbitramur,denuo  cum  medicamentoj  quoufque  con- 
creuerit  ac  c5ftiterif,coquimus:&^e5^9Nvelc>Aa;770>, 
(nos  ver6 hodie fere  fyrupum  vel  iulepum  barbara  vo- 
ce  nominamus.)  Quin  &  alia  coficimus  quxin  pila  te- 
rimus,&melle  fubiginuis,(quxttv*^'TO<,n6;que  antido 
ta  vocamus,)  perinde  ac  fruchis  temporarios  quofdam 
coquimus,velcrudos  etiam  lxuigatos,  atque  melle  do 
necplane  coierint  excocTos,in  bellarioru,(qux ■ntxua.m. 


bilem,&iecinoris  calorem  pollet:  ventriculum  firmat, 
fitim  fedat,vomitum  compefcit,&  aiitum  folutam  fup- 
primit,febri  item  exfanguinis  purredine  natxauxilia- 
tur.  Accipit  fucci  vux  acerbx  bbram ,  faccharis  libras 
duas.Atque  de^  his  hacTenus.  Tu  porro  qui  reliquorum 
fimplicium  medicamentorum  facultatem  non  igno-f 
ras,poteris  ab  huiulmodi  via  ac  ratiorje  adiutus,  iimpli 
cia&  vnius  geueris  ac  varia  medicamenta  compone- 
re.  Non  enim  foliim  hxc  atque  eiufmodi  alia  medica- 
menta  in  febrientium  gratiam  paramus,  verumetiTm 
ex  permultis  fimplicibus  ipeciebus  varia  codimus,qua: 
quum  componuntur,partim  vnum  eundemquefpecTic 
fcopu,partim  ob  varia  fymptomat^,  varie  &  ipfa  ccm- 
mifcentur/Nam  fi  laborante  titum  refrigerare,  exem- 
pli  gratia,cupimus,  violas,  &  lacTucarfemina  ,  ac  nvm- 
pha:a'fiores ,  nliaqueid  genus  permifcemus,  qu.r  cura 
lacchare  donec  fpifiitudinem  quampiam  acquiiierinry 
coquimus  ,  idque  quum  frigida  propinamus.  Qupd  fi 
calidam  putremque  materiam  ad  vrinas  deducere  vo- 


Crxci  dicurit,)formam  redigimus.Eorumvero  qux  ex-   F  lumuS)nS  intubi  fatiui,vel  erratici  radicem  ,  &  afpara- 


terius  admouentur ,  quxdam  funt  vnguenta  ,funtque 
quxillita  tanttim  opem ferre feruntur:  alia funtempla 
ftra,quxlinteisexpanfa,veltenuibus  pellibus  inducTa, 
impo!Uintur:nlia  appelluitur  ^73v^ra,qux nequaqui 
propriolentore,fed  externis  fafciis  conftricTa  adhxret: 
alia  funt  velut  triturx,qux pulueres(&  fwe/*  Grxcis)di- 
cuntur.Sunt  &  quxceu  collyria  efformamus ,  eaque  li- 
quore  quopia  diluimus ,  atque  ad  cotem  terimus,  pro- 
fluentiquehumorevtimur,  quemadmodum  in  ocula- 


gorum  coliculos,&  cucumerum  femina,  necnon  folnni 
frucTum,atqueaIia  eiufmodi  admifcemus.  Quemadmo 
dum  fi  ventrem  molire  fuerit  animus,pruna,  &  prxci- 
puc Damafcena  adiicimus,  atque  quippiam  ferenigrx 
nominatx  cafix.Eft  autem  frucTus  eius  fiftulofus  &  ob- 
longus,nigrum  intus  humorem  cocretum  geftans,  qui 
haudquaquam  vna  continuitate  coaluit,  fed  ex  inter- 
Uallo  tenuibus  lignofifque  membranulis  dirimirur,  h.-i 
bens  ad  fpeciei  propngationem  grana  quxdam  femi- 


riis  medicamentisfacere  confueuimus.  Atque  hxc  ,  &  G  iialin,filique  illi  qux  nobis  innotuit,adfimiha.Hoc  me- 

dicamentum,fi  vel  folum  exhibetur,  bilem  t  etorridam 
citra  moleftiam  expurgare  poteft.  Quare  iis  qui  ob  im 
p'erfecTam  xtatem,aut  aliam  quiuis  occafionem,medi- 
camenta  purgantia  non  ferunt,hoc  intrepidc  damus,5c 
fatis  placideque  purgamus.  Porrotualia  quocuequx 
ventt  em  mediocriter  emolliunt,  prxdicTo  medicamen 
to  adiicere  poteris:  cuiufmodi  eft  integrn  portu!aca,n- 
trip!ex,mercuriahs,&iTiaIun:horum  enim  cuiafqtre  fer 
uefadTi  cremorem,quem  reddunt,a!uurn  molire  noui- 


id  getius  alia  fenfibus  deprehenduntur.  Porro  tini,vt 
qui  hxc  nouifti  componere,&  formas,  figuramque  va- 
iriare  &  contemperare,  ac  intendere  remittercqueme- 
dicamenta,proxgrotantium  affecTione,licebit. 

DE     POTIONIBVS     FEBRICITANTIVM,  EO- 

rumque  affecTuum  qui  febres  comitantur, 

c  A  P.  II. 

SlmpUciflimum  igitur  interpotiones  febrientiuni  eft 
medricamentum,(indeenim  eft  exordiedum, )  quod 


facchnre  &  aqua  coquentes  paramus:fecundum  ve-  ^  nuis.Denique  i\  facchar  decoxerimus ,  ac  nonnuHa  e* 
rolocum  tenet,  quod  ex  violarum  fucco  &  facchare       iam  dicTis  commifcuerimus, medicametum  quod  v?n- 


ACTVARII 


1^6 


finguioru  vncia,am.iracuclinmxmeli,  &  artemifix,fin-  A 
guiorum  fcmuncia  ,  prxonix  fcxtulx  cjuatuor ,  femjnis 
thlafpis  fcmuncia,ammi,feminis  foctiiculi,  mei,  fingu- 
lorum  dttella ,  facchnns  librx  dux:verum  prxftat  vt 
cum  mclle  conficiatur.  Aliud  ad  vifccrum  obftru- 
Oiones  &  tumores,febres  erraotes,circuitus  quartana- 
rios,malos  habitus,&  aquam  intercutem:  capit  radicis 
apii,foeniculi  intubi  fylueftris  &  fatiui,fumarix,fmgu- 
loru  vncia:triffaginis,eupatorii,aiugx,acori,iridis,fin- 
gulorum  fextulns  quinque:althxxfeminis,  malux,  ad- 
ianti.bugloffi,dulcis  radiculx,buphth.ilmi,feminis  pc-  B 
trofelini,mei,fecuridacx,fingulorumfextulasquatuor: 
radicis  verbenacxredrx,fantali,violarum,  feminis  in- 
tubi,  lingulorum  femunciam:  feminis  focniculi,  dulcis 
anifi,  maftiches,  cuiufque  duellam:  picx,croci,cinna- 
momi,nfari,fingulorum  fextulam,facchatis  hbras  tres: 
quod  ficalor  non  adcft,  melius  eftfi  cum  melle  fadhte 
tur.  Hac  itnquevia  ac-ratione  zulapia  parandafunt: 
habes  eti.im  quibus  vitiis  nuxiliantur,atque  ex  iam  di- 
£hs,ceu  euidenti  formula,&  fimilia  tum  noffe,tumtuo 
martecomponere,  &  de  aliorum  compOiitionibus  iu-  C 
diciumferre,  qtnbus  xgritudimbus  redhus  accommo- 
dantur,  poteris.  Si  enim  teipfum  m  fimplicium  medi- 
camentorumfacultate  agnofcenda  exercuens,fexcen- 
tafane  medicamenta  ad  eofdcm  affedhis,  concinnabis: 
quu  copm  mnterixex  radiclbus,  frudhb9,herbis,&  fuc- 
cis  abundet.quxnimirum  do&orum  virorum  ars ,  pro 
hominuin  fahite,  diligenti  cum  confidcratione  reperit. 
Proinde  materins  inde  colligens ,  illilque  infitas  vires 
animo  reuoluens ,  hicque  xgi  itudinum  genera  difcer- 
nens,&  temperamenta,c6fuetuiines,  xgrorumque  vi-  D 
dhis  condifcens  ,  fecundum  demonftratam  formulam, 
prxdidhs  vtere  medicamentis,&  ea  varias,  fiquado  res 
poftulabit,alitcrque  commifcens,de  tuo  aliquid  adiice. 

PASTILIIS,  C  A  P.  V. 


D  E 


DEinceps  vero  vbi  ccu  documenti  modo,  de  paftil- 
lis  quoq;  qux  opus  eft  tndidenm9,viamq;  qux  in 
ipfis  tencri  debet ,  expofucrimtts ,  mox  de  antidotis  ea 
qux  compendium  quod  polliciti  fumus,non  excedant, 
perfcribemus.  Cxterumtibi  hcebit  cuiufque  medica- 
menti  rntionem  ac  methodum  edodro,  qux  alia  conti-  E 
tient  volumina  diiudicare,tum  quibus  opituletur,tum 
an  promifTio  mifturx  ac  temperamcnto  fatifiacerc  ref- 
pondereve  valeat.  Paftillus  ex  Indico  rheo,valens 
ad  iecinoris  lienifq;  meatUs  tnfar&os ,  &  ventriculum 
confirmans:rofaru  ficcarum,abfinthii,  rhei  Indici,fin- 
guloru  duella:fpodii,fpicxIndicx,iunci  odorati,  lachx 
purgatx,fuccieupatorii,cuiufque  drachma.-fantali  citri 
ni,croci,&  cafix  duplu,tragacathx,maftiches,  vtriufq; 
fcnptula  duo:cotufa  &  cribrata  cum  fucco  fccniculi  fu- 
bigito,&  in  paftillos  redigito:denturebibendi  cu  aqua  F 
in  qua  lacha  maduerit,&  oxofacchare.  Paftillus  cx 
etipntoriojiecur  &  ventriculum  iuuat,&  inflationes  re- 
cludit,atque  horrores  febrium  e  pituita  genitarum  dif- 
cutit:  abfinthii,iunci  odorati,fucci  eupatorii ,  rofarum 
feminis  focniculi,  mafticbes  ,  fingulorum  drachmas 
quatuor :  anifi,  tragacanrhx  candidx ,  vtriufque  ficili- 
cus,  fantali  citrini,  fpodii,  vtriufq;  fextula.  Tufa  &  cri- 
bro  excuffa,cum  intuborum  fucco  fubigito,&  in  paftil- 
los  cogito  :  potui  dentur  cum  aqua  in  qua  lacha  iacue- 
rit,&  oxymelite.  Paftillus  c  fpodio,acutx  febri,&  ie-  G 
cinoris  calori  fuccurrit,&  continuam  fitimfedat :  capit 
rofarum  fextulas  quatuor  ,  fpodii ,  feminis  portulncx, 
fucci  dulcisradiculx  ,  fingulorum  duellam ,  trngacan- 
thxcandidx,  amyli ,  vtriufque  drachmam  ,  faccharis 
duellam:fubigito  cum  fucco  pfyllii  :potioex  malorum 
punicorum  aqua.  Paftillus  c  rofis  cor  &  iecur  robo- 
rat,capitis  laborem  abigit  quem  fanguis  aut  flaua  bilis 
creauit:modus  eius  exhibendi  eft  fextula  cum  rofarum 
vel  nymphxx  zubpio  :  rofx ,  tria  fantala  ,  fpodium,fe- 
men  portulncx,  intubum  domcfticum,  violx,  fingulo-  H 
rum  fextula:contufa  cribrataque  cum  ftillatitio  rofaru 
liquore  fermentato .  Paftillus  e  maftiche  pollet  ad 
ventriculi  refridrionem  ,  prodcftque  iis  quibus  rudrus 
moleftus  eft,aut  cibus  in  ventriculo  acefcit :  maftiches 
duella,feminis  apii  &  petrofelini,  rofarum,  feminiso- 


cimi,dulcis  radiculx,fingUlorum  fextula:  tufa&  incer 
niculo  creta,cum  aqua  apii  fermententur.  Aliuscon- 
tra  calorem  &  ficcitatem  faucium,pedtoris  &  thoracis, 
coriimque  exnfpcratione,nccnon  pcc~toris&  fcptj  traf- 
uerfi  inccndium.  Habet  gummi,  trngacanthx,  femtnis 
portulacx,cotoneoru,  &  althxx,  fingulorum  duell.im, 
fuccidulcis  radiculx  fextulam,fcminis  cucumeru-n,  & 
ladtucx,lacrymx  Damafccnorum,fingulorum  fcriptula 
duo:tuia  cnbrataquc,  &  cum  faccharecodta  ,  in  eoque 
faliuarunt  lentore  fubigito,&  in  catapotta  redadfa  ,ore 
dum  totum  difioluatur,detineto.    Alius  aduerfus  coc- 
liacum  qucm  lcuitas  intcftinorum  vel  ftomachusge- 
nuit:rofartim ,  fpodii,  vtriufque  diachmas  quatuor,o- 
xyacanthx,feminis  acuti  rumicis,  vtriufque  drachmas 
fex,hypocyftidis,gummi  Arabici  torrefadh ,  acinorum 
mali  punici  baccarum  myrri,ccriandri  iicci,(  qux  om- 
nia  colligentur,  &  nodrem  ac  dicm  in  acerbo  aceto  ma 
deant,pofthxc  Jiccentur  &  torreant)  fingulorum  duel- 
la,luti  Armenijci  drachmas  quinque,farinx  zinzipho- 
rum  molitorum,&  pollinis  a  piftrino,  lingulorum  dra- 
chmas,dux  fefquilcriptulum.  Contufa  &cribrata  cum 
cotoneoru  expreflione,  vel  zulapio  baccaru  myrti ,  aut 
acidorum  maiorum  fubigito.     Alius  paftillus  quife- 
mcl  epotusprodeft.mahcorii,gallarum,baccarum  myr 
ti,fingulorum  drachmas  odfo,rhois  Syriaci drachmas 
vigintiquatuor:tufa  &  cribro  excuffa  cum  vino  acerbo 
ca.  tdo  lubigatur.    Aliusqui  fanguine  quum  fupcrnc 
perfputum  redditur,cohibet,ofcula  venaru,thoracis  & 
pulmonis  aperta  clnudit ,  eafque  ruptas  vnit,cruore  e:: 
idhbus  aut  vulncrib9  vetriculo  vel  inteftinis  illatis  deor 
fum  manatem  retinet ,  fluxu  quoq,  fr.nguinis  fccminis, 
ob  clifruptam  vteri  veiu  fiftit,  &  fanguine  meientibus 
fuccurrit  :luti  Armeniaci,gummi  Arabici,feminis  por- 
tulacx,fingulorum  drachmx  quatuor  :  fpodii ,  feminis 
acuti  rumicis,feminis  rofarum  rubrarum,  florum  fylue 
ftris  Punici,baccarum  myrti,coriandrificci &torrefa- 
d"h,amyli  tofti,  fingulorum  drachmas  tres:acacix,fucct 
hypocyftidis,corallii  vfti,  cornuceruini  cremati,  cine- 
ris  maiorum  cochlenru  crcmataru,finguloru  drachmx 
dux:rhois  cynaci  duella,tragacathxcandidx,  fuccini, 
feminis  althxx&  malux,  torrefadrorum  fingulorum 
fefquidrachma  :  tufa  &  inccrniculo  creta  ,  cum  fucco 
plar.taginis,  vcl  fanguinaljs  herbx,  vel  alicuius  confi- 
milts  fubige,&  in  pafttllos  digere  ,  qui  cum  aliquo  ad- 
ftringente  zulapio  ebibantur.     Alius  contra  conuol- 
uuli  affedhim  c  frigore  cotradlrum  efficax :  abfinthii,fe- 
minis  apii ,  anift,  tcnuis  cinnamomi  ,cafix  duplicatx, 
filigulorum  duelb:myrrhxrubrx,fpicx  Indicx,fibrino 
rum  teftium,fingu!orum  fextula:piperis  longi,opii,cro 
ci,fingulorum  drachma.  Tunde  &  cribra,  &  cum  fucco 
fccniculi  autapii  fubige.    Alius  arquatoopem  fert,ie- 
cur&lienem  obftrudlionibus  vindicat :  hierx  amarx, 
abfinthii  fucci  eupatorii  ,fingulorum  ficilicus  :  folioru 
rofnrum,  fpodii,  iunci  odorati,afari,  folii  Indici,fingu- 
lorum  drachma.-lachx  repurgatx,rhei  Indici,vtriufque 
drachma.contufa  &  cribrata  cum  fucco  intuborum  pa 
ftillos  conformato.    Alius  aduerfus  fanguinem  aut 
cum  lotio  cxcernentes ,  aut  fputo  reddentes ,  &  vlcus: 
fem.inumcucumerum,&  portulacx  fpodii,  fucci  dulcis 
radiculx,fin$>ulorum  fextulx  quatuor.-femims  ladhicx, 
&  althxx,rofarum,amyli,tracaganthx,&  feminis  papa 
ueris,fingulorum  duellamerii,  feminis  cotoneorum,  & 
acuti  rumicis,iingulorum  duella  :  luti  Armeniaci,  aca- 
cix,vtriufque  fextula,croci  fcriptula  duo.tufa&  cribro 
excuffa  cum  muecagine  pfyllii  fermentantur.  Alius 
cotra  Diabcten:rofarum,fpodii,gumi  torrefadri,  fingu 
lorum  ficihcus.-fantali  cadidi,&  rubri.fucci  dulcis  radi 
culx,tragncanthx,feminis  portulacx,pfyl!ii  tofti,fingu 
lorum  duella  fcriptula  duo:acacix.  f  loru  fylueftris  Pu- 
nici,  amyli  torrefadti ,  fcminum  cucumerum,  fingulo- 
rum  fexrula  fcriptula  iuo:caphurx  filiqua  ,  feminum 
rofarum&  ahhxx,granorum  cotoneorum,fucci  hypo- 
cyftidis  ,  rhois  culinarii ,  fanguinis  dra' onis ,  feminis 
plantaginis  ,rhei  Indici,  fingulorum  ficilicus .  tufa  & 
cribrata  cum  fttllatitto  rofnrum  liquore  fermentan- 
tur,&  cum  adftringente  quopia  zulapio  datur  bibcda. 


*<7 


MED.  SIVE   t>  E    M  E  T  H.  M  E 


Alhts  ad  vrinx  ftillicidium  quod  ex  veficx  laxitate  & 
humiditate  accidit.  Accipitglandium,  iunci  quadrati, 
thuris  ,  lingulorum  partetn  :  tufis  cribratifque  aliquid 
faccharis  quoque  adiice,&  inde  xger  fummo  mane  bi- 
batduellam.  Alius  aduerfus  vrinx  prxter  volunta- 
tem  fluentis  copiam  ,  capit  rutam  ficcam  ,  qux  tufa  & 
cribrntacitm  melle  fubigitur,& bibenda  prxbetur. 

Paftillus  amarus  ftomachicis,  iecinoroiis,  Ijenofis,  & 
arquato  laborantibus  falutaris:feminis  apii,  afari,ablin 
thii  ntrifi,amygdalarum  amararum,fingulorurh  vncia. 

Alius  c  feminibus  qui  lis  auxilio  eft  quos  aflidua  de- 
ftilh tio  infeftat  &  laceftit ,  &  defluxus  ad  vcnri  iculum 
;e  um'i)it,cibtim  euomunt:item  ca-liacis  &  inteftino- 
rn  n  diffictiltate  affectisocum  vino  auftero  :ac  fanguine 
expueddbrtSj  cum  pofca.-datur  quoque  focminis  qua- 
rum  vterus  fluxfone  tentatur,  ctim  decodo  apii:quin- 
:ia m  fomnum  conciliat  fi  cum  oui  luteo  fronti  lllina- 
v.Lacrymx  papaueris.triens,  anili  libra,  femitris  apii 
<5cfccnicu!i,vtriufque  libfa,ammi  felibra,herbx  apolli- 
naris  felibra.    Aljus  c  corallto  ad  fauguinem  expuen- 
teSjCceliacos,cibum  faftidtentes,  inteftinorum  difficul 
tate  laborantes  efficax,  Corallii,  terrx  famix ,  qux  «Vwp 
rmncupntur,florum  fylueftns  punici  ,  fucci  hypocyfti- 
dis,acacix,myrrhx,rhei  Pontici,dauci  Crerenlis,  vua- 
rum  acerbarum  fucci,  tragachathx,  fingulorum  vncia, 
rhois  ^yriaci  quadras,radicis  fymphyti,radiculxdulcis 
lenii  Hgil!i;amyli,finguIoru  fextula  fcriptula  duo:gum 
mi:op;i,aluminjs  fcilfilis,fpinx  /£gyptix,fructmi  fingu 
loru  femunciarexcipe  fucco  plataginis,&  vino  auftefO.' 
Paftilluseve ficnria  ad  renum  &  veficxexulceratio- 


IB.    V.  2tf 

imbecillufque  eft,&  qiiibus  ventricuius  infi.itione  teri- 
tatur,  inteftina  totfionibus  coiripiuntur,  aut  vetuftus 
dolorlaxum  inteftinum  agttat,  aut  conuoluulus  rna-le 
habet,iis  nuculx  Pontkx  magnitudine  ex  aqua  calida 
prxbetur.  Cholera  quoque  laborantibils  &  cocliacis ,  & 
fyncopen  cardiacam  patientibus  ,  eodcm  mododatur. 
Tinearum  gentis  omrie  miru  in  modtim  exigit,exfut 
co  mentx  data  :  iecoris  affecliones  &  arqnatum  gene- 
rofc  curat,febris  expertibus  ex  mtilfo:  febt  ientibus  ve- 
tb  ex  vino  diluto  potata.  liquat  &  lienes  fcirrhomdu- 
jj   ratosjfordem  eorum  abfttmens  fi  ex  aceto  mulfo  exhi- 
beatur:  calculOs  in  renibus  cbmmintiit ,  ex  apii  nut  pe- 
trofeltnijvel  dauci,  aut  anifi ,  ant  alterius  fimilis  deco- 
£to.Vrinx  dtfficultatem  &  veiicx  exulcerationes,  fi  ex 
fapa  vel  paffo  roinime  febricitantibus  propinetur ,  in- 
terdum  perfanat.  Datur  cruinetiam  in  omni  vettifto  fe- 
brium  horrore,&  prxcipue  quartanx,  fiquis  ea  cx  arte 
vtatur,nempe  poft  dcclinationem  y  &  vomitiones  quai 
a  cocna  prouocantur.Aqua  quoque  intercutc  laboran- 
tibus,potif!imum  ei  getieri  qttod  aioL&pKa.  appellant,' 
C   exfecuridacx  decodto  &  conlimilibus  pfopinntur ,  & 
clephantia  conffictatis  fxpennmero  efftcax  eiTe  foler« 
lxpe  quoque  membrofum  refolutiOnes  potu  filnatjfoc- 
mtnis  pota  purgationes  menftruas  ciet ,  moftuos  par- 
tusexpellit ,  ex  palfo  aiit  aqua  mulfa  ,  in  qua  antea  xiiti 
decocvta  fuerit,  aut  di£ramnum,fabx  riiagnitudirie  df- 
fumpta:  expcdibus  laborantibus  ,&quorum  defluxio 
artus  omncs  tentat ,  poftquam  fc  morbi  vigor  inclina-1 
uit,prodcft,fi  non  femel  taiitum,fed  fxpius  drachma» 
pondere  bibatur.  Eius  autem  prxbendi  iriodus  fit  prd 


nes,ftnguinem  lotio  excernentes  ,  mUcofa  ftrigmen-  D  xgrotantis  viribus  ac  temperatura.  Cxtefum  non  cor 


ta  redde«tes,&  vehementem  dolorem  expefietes.  Hu- 
ius  paftilli  drachmx  pondus  prxbetur  febri  rion  corre- 
ptis  evinodulciaut  fapa  :  febrientibus  verocum  vino 
bene  diluro.  Lacrymx  papauerts,feminis  cucumis,femi 
nis  apii,herbxapollinafis,focniculi,velicarix,  fingulo- 
rum  quadrans,amygdalarum  triens,  cfoci  fextans,vini 
dulcis  quantum  ad  fermentationem  fatis  eft.  Alius 
after  dolores  lenit ,  omnem  fluxionem  cohibet ,  dolo- 
rem  inteftinorum  omnem  mitigat,deftillattones,  vefi- 
cx  vitia  fiftit,vteri  ftrangulatus,profluuium  miiliebre, 
defluxum  ventticulo  noccntem,inteftiriorum  difficul-' 
tatem,faiiguinis  reieftioftem  ac  vomitum  fanat.  Croci 
oboli  terni ,  herbx.  apQllinaris  feminis  drachmxqua- 
tuor,feminis  apii  drachmxfe"x:anifi,ftyracisj  dauci  fe- 
minis,  fingulorum  ficilicus,  croci,lacrymxpapaueris', 
vtriulquedrachmx  tres,caftorii,  myrrhx,vtriufque  fi- 
cilicus(nonnullimandragorx  quoquefacci  drachmas 
quituor ,  &  Xenocrates  piperis  carididi  drachmas  fex, 
adihiunt  .)  ex  aqua  in  paftillos  efformato  trium  obolo-  p 
rum  pondere,&  ex  aqUa  potados  dato.Cxterum  pafttl- 
lorum  traftationihic  finis  imponatur.  Potes  autem  ex 
iam  di£tis  fumpra  occafione,ipfe  tuo  ingcnio  ahos  co- 
dercac  de  iis  quos  alii  compofuerunt  iudicium  ferre, 
ac  ctttnam  vitio  accomodentur  difcernere:  quare  nunc 
de  antidotis  vefba  faciamus. 

DE    ANTIDOTIS',  C  A  P.  V  I. 

DE  theriace(vt  quxinter  omnia  antidota  ob  multi- 
plicem  fuu  vfum  primas  obtineat)primum  diifere- 
miis,deinde  de  reliquis  quoque  agemus.  Veriim  no  o- 
mnia  eade  menfura.neque  icum  itfde  liquoribus  prxbe  q 
tur-Siquidein  exitialibus  venenis,  autferaru  virus  eia- 
Culantium  i£iibus,nucis  Ponticxmagnittldine  ctim  vi- 
no  datur:inueteratis  capitis  doloribus,  vertigini,au'di- 
tus  difficultatf  oculorum  hebetudini  ,  &  guftus  inftru- 
mento  lmbecillo  ac  languido,medetur  :comitial  tbits  i- 
tcn  fufpuriofis,&  reft  t  ceruicc  refpirantibus,  ex  aqua 
mulfa  pota  opitulatur:  quippe  humores  Ientosincidtt, 
attenuat,&  eduftufaciles  reddit:recenti  quoque  &  ve- 
tuftxtuffi,&  quibus  thorax  aut  latus  dolet  ,fi  febrica- 
rent  ,ex  vino  mulfo  auxilio  eft :  fin  febriant,  cx  aqua  H 
mirlfn.  Conuenit  &  excreantibus  fanguinem  ,  fitte  isar 
thorace  liue  pulmone  reiectetur  :  &  dum  recens  eft  e- 
du£tio,ex  pofca:atfi  vetufta  fuerit,ex  aqua  in  qua  fym- 
phyti  radix  eft  deco£ta  ,  mture  &  vefperi  propinaturr 
itidcmfi  ventricufus  affligit  >  &  ventef  xgrt  cocoquit,- 


pon  modo(ceu  dixithus),fed  xgi  ltudirribus  qtio.que  a- 
tiimi  medetttr :  proinde  medicamentum  hoc  varias,' 
quas  atrabi!is  concitat,imaginationes,  fi  affjduc  exhi- 
beatur,tollit,  quippequode  vafis  ac  lienc  atrambilent 
ebibat  ac  exhaunat:  quemadmodum  &  fei  arum  i£rus, 
&  aqux  pauorem  (peflimum  omruum  affecl:um,)li  iugi 
ter  exhibeatur,fxpenamero  fuftulit :  atque  in  peftifera 
conftitutione  obftat  quomintts  adtfenx  labe  ac  lue 
E  corripianttir.  lisquoqUequi  hyefne  itcr  faciunt  pfo- 
deft  alTumere,velutibonum  vifcerum  indumentum,  & 
quod  fui  tnultum  calorem  cis.impertire  poteft.Cxte-f 
rum  prxbere  conuenit,  quando  is  qui  fnmit  minimc 
cruditate  laborat,neque  cibis  refef tnf  eft,  bibatque  ie- 
iunus.  vtftate  aut  in  xtafis"  vigorc  ,  vel  nimio  calore,' 
h'audquaquam,nifi  peficnlum  metuatur,dari  debeftVe- 
riim  quibus  xtis  iam  irfclinat ,  multum  eius ,  i  iqne  fx- 
pius,non  ex  aqua  tantum,fed  ex  vinoetiam  ,  diachmx' 
pondere  fumere  conuenit.  Puefi  abeius  vfn'  omnino 
;   funt  coercendi :  longeenim  medicamenti  magnitudo 
illorum  vires  exuperat,corpufque  prorttpte  diftoluit,  & 
infitttni  fpiritum  leui  ncgotio  extinguit.  Medicamen- 
tum  hoc  primum  ab  Andromacho  pnncipe  Neronisf 
nfedico,  concinnatrim  fnit  ,afqtie  ei  verfibtis  Heroicts' 
defcriptum  ac  explicafu  dfcauit.-verum  Galenus  ipfunT 
in  meliorem  formam  commutauit.Eft  autemeius  cOni" 
pofitio  huiufcemodi.-paftilli  fcyllini  triens,paftilli  the- 
riaci  fextans.hedychroi  fpiffamenti  fextnns:  cinnamo- 
mi,piperis  communis,  lacrymx  papaueris,fing;ulorutrr 
fextans:i  ofarum,fco'rdii  Crefenfis,ieminis  napi,(quamr 
-  fiouuict<fbt  vocant  Grxci,)iridis  Illyricx,ag'arici  Pontici,' 
fucci  dulcis  fadiculx,fingulorum  vncia:zingiberij,myi' 
rhx,  croci,  radicis  quinquefolii,  rhei  Pontici,  nepetx, 
marrubii,petfofelini,  ftocchadis,cofti,piperis  cadidi^pf 
peris  logi,dicl:amfii,iunciodorati,thuris,teiebinthinx, 
cafix,fpicx  nardKfingulorum  femuncia:  polii^ftyracisy 
feminis  apii,  fefelis  Maffilierifis,thlafpis,  ammj?,tril]a- 
ginfs,aiugx,malabathri,fuCci  hypocyfttdis,  nardi  Cel- 
ticx,mei  Athamantici',ariifi,  feminisfccniculi ,  Iemnir 
figilli,chalcitis,amomi,acori,frtrclus  balfami,phtx  Pori 
tici,hyperici,acacix,f^cci.galb.^nj,gummi,cardam'omi,• 
fingulorumdtreira:bituminis,  dauci Creterifis,  fagape- 
ni,  opopanacis,  caftorii,  ccntattrii  teniiis,  ariftolochix,' 
fiiigulorum  fexrula:opobalfami  vncia,meili's  Attict,vi- 
nique  odorati  &  optimr,  quantum  ad  fuccos  ?<  lacry-' 
mas  f.ttis  fit.  Hedy'chroicopofitio.Mar!,afari-.amaracTV" 


H9 


ACTVARII 


260 


afpalathi  ,iuncj  odorati  ,croci,  calami  aromatici,  phu 
Pontici,caiix,foliilndici,  lingulorum  duella:  xylobal- 
fa'mi,opobalfami,cinnamomi,coffi,  fingulorum  femun 
ciaunyrrhx,  foliorum  mal.ibathri,fpicx  nardi,  fingu- 
lorum  fextula,amomi  duella,maftiches  fextula,  vini  o- 
doraciquod  fufficiar.  Andromachus  croci & cafix,v- 
triufque  vnciam  fcripris  mandauit.  Porro  de  theriaces 
parandx  ratione,  fapientiffimus  Galelnus  inquit ,  Dixi- 
mus  etiam  antea  eum  qui  medicamcntum  femel  confi- 
ci  viderit,  non  amphus  opus  habiturum  vtiterumaut 
tertio  cofpiciat.  Veriim  vt  optima  in  fingulis  medica- 
mentigeneribus  difcernat,non  femel,bifve,aut  ter,fed 
perquam  fxpe  fpc&affe  conuenit  qux  in  vnaquaque 
regione  nafci  creduntur  prxftantiffima.Itaque  nunc  o- 
mnia  paucis  &  fummatim  perftringam.Radices  quxv- 
fui  accommodantur,  corticem  intetum,  non  rugofum, 
neque  macrum  obtinere  oporret:  id  enim  bonx  radicis 
indiciu  habetur.Frudtus  cum  fuis  furculis.  germimbuf- 
que  nuncupatis ,  &  florentes  ac  vberes  ,  &  multos  vna 
cum  fuis  inuolucris  effe  debet.Semina  perinde  ac  radi- 
ces  eligantur  vcgeta ,  quod  ex  corticis  jntenfione  co- 
gnolcetur.Lncrymas  &  fuccos,neque  vetuftate ,  neque 
tempore  languida  effe  c6ueiiit,quxve  fuas  qualitateS, 
quas  odor  guftufque  difccrnet,habeant  euanidas.  Fru- 
£tus  itaque  cum  germinibus,&  flonbus  ac  foliis,eoriim 
que  caliculis  &  inuolucris  in  theriacen  coniiciutlir.her 
bx  vero  infequenres,feordiuni,tiepeta,marrubium,fta: 
chas,di<framnum,polium,triffago,aiuga,  hypericum,& 
centaurium:  ridices  adhxc  zingiberis ,  iridis ,  rhei, 
quinquefolii,  cofti ,  nardi  Indicx ,  nardi  Celticx ,  gen- 
tianx,mei,acori,phu,ariftolochixrenuis  :feminaitem  D 
hxc  immittuntut  napi,  petrofelini,  thlafpis,  ameos,  a- 
hifi,foenicu]i,cardamomi,  dauci.  Hxc  igitur  tria  gene- 
ra  in  € gyptias  pilas  demitti  debent ,  quandoquidem 
duriffimx  funt ,  vt  nihil  fux  fubftantix  intertunden- 
dum  conruiis  affricetit. Adduntur  quoque  vna  cum  his 
paftilli  fcylfini,  paftillitheriaci,hedychroi  fpiffamctu, 
piper  nigrum,candidum  &  longum,rofx  ficcx,  adhxc 
agaricum,  &  crocus,  fi  fuccus  fuerit ,  &  qui  nominatur 
iunci  odorati  flos,figillum  Lemnium,chalcitis  tofta,a- 
momum,cinnamomum,  fiftula  cafix,  balfami  ltem  fru  E 
clus,  &  acacia,  nifi  mollis  fuerit  &  liquida ,  caftorium 
quoque  &  bitumen.  Porro  myrrha  &  crocus  vino  ma- 
cerata  Ixuigentur,  fiquidem  tutius  videbitur  cum  na- 
tura  liquidum  non  cotundere.  Omnes  fucci  &  lacryms 
vino  macerentur,  vt  diifoluantnr ,  &  ad  lxuigandum 
reddanrur  idonex,vt  fagapeni,  opopanacis,  papaueris, 
(quod  8i(JMKttViov  8iQ7nor  Grxci  nuncupant)  acacia,quo- 
tiesliquida  vndique  contumax  effe  videbitur,  fuccus 
hypocyftidis  .&  dulcis  radiculx.  At  thlafpi,  &  rapi  fati- 
ui  femen  in  prima  compofitione,  vt  maiores  meos  pa-  F 
rare  videbam ,  ipfe  quoquevna  cum  contundendis  in 
pilam  coniiciebam:  deinde  aliquando  confpicatus  ven 
tri  pilxinterno  ob  fuum  lentorem  adhxrefcerc  ,  vbi  in 
mortario  antea  contriuiffem ,  putaui  vinum  eis  fuper- 
fundendum  effe  ,donec  tota  plane  diffoluerentur  :at- 
que  ita  terenda,  pofthxc  vino  priuatim  madefa&is,  ac 
in  lxuorem  reda&is  commifcenda.  Thus  quoque  fi- 
gillatim  leuiter  in  mortario  per  fe  Ixuigare,  ne  dilate- 
tur,prxftat :  poftea  vbi  incerniculo  excufTeris ,  ad  ma- 
nus  paratura  habere:qu6,fi  ita  libet,iis  qux  ex  vino  Ix-  G 
uigata  funt  afpergas .  Gummi  vero  in  vino  macerari 
poteftjidemque  tum  priuatim,tum  cum  thure  in  lxuo- 
rem  vedigi.Proinde  hxcomnia  quo  dixi  modo  prxpa- 
rari  debet:alia  in  mortario  cum  vino  Ixuigata,quxdam 
increta,&  arida  in  puluerem  comminuta.Eo  porro  tem 
pore  quo  omnia  in  vnitarem  coire  debent  ,liquefcant 
in  vafe  duplici,primum  refina,  mox  ftyrax  &  galbanu, 
anteain  pila  confra£ta  contufaque  piftillis  aut  vedTi- 
bus  ferreis ,  inftillato  pauciffimo  melle  crudo  :  pofthxc 
digitis  noftris  dilatata,  refina  in  melle  liquefadra  exci-  H 
pinntur,atqueita  denuo  operculo  vafi  impofito  refol- 
uantur.Satius  enim  eft  mel  fimulatque  hxc  fuerint  in- 
iedfa,minime  agitare  ,  fed  operculato  vafe  quod  aqnx 
infiftit,coc"tione  moliri.   His  veroliqttefadfis,  arida  iis 
quxcxvinotrita  fuerint  indatur,  ac  ad  iuftam  vfque 


craffitic  permifccarur.Ttaque  paUlatim  liquefadfa  tcpi- 
dn  jis  qux  funt  in  mortario  affunditur,fic  v  t  ab  homi- 
ne  robufto,magno  cochleari  in  vnum  cogatur.vbi  pro- 
bc  in  vliitatem  coierint,&  quod  his  coftat  lam  crailum 
appnrent,fupcritiiicere  mel  decod>um  mediocriter ,  & 
nimirum  deipumatu  oporrer:  pofthxc  qux  incernicu- 
lo  fuere  excuifa,deinde  mel  rurfus  addere  ,  mox  lique- 
fadratepida  iam  mifcere  ,  atque  omnia  in  ampla  pila, 
magno  cochlenri ,  adiedlis  qux  ex  aridis  etiamnum  fu- 
perfut  &  melle,ftrenuc  conterere.  Et  quido  a  cochlea- 
ri  omnia  in  vnum  corpus  fuerint  coa&a  ,  tunc  in  pilam 
coiicere,ac  vcftibus  ferrcis  ad  amuffim  repurgaris,ne- 
quid  hxrent  rubiginis,afliduc  tundere,illitis  opobalfa- 
mo  veft ibus ,  fi  quidem  a  tenaci  medicamenti  lentore 
derinentur,vt  haud  facilc  1  tundetibus  attollatur.Qua- 
re  vt  propte  negocium  peragatur,  veftis  extrema  con- 
tinuo  opobalfamo  inungenda  funt,  in  hoc  ipfum  quic- 
qltid  eft  eius  fucci  impendens  ac  abfumens.  Prxftat  au 
tem  in  fole  tundere ,  ita  nnnque  citius  ctinfta  in  vnum 
coalefcunt.  Qutimque  id  negocium  obiuimus ,  pilam, 
qux  medicamentum  in  fe  continet,contegere  oportet, 
&  poft  quatuor  autquinque  dies  fimiliter  in  fole  tun- 
dere,  atque  id  opus  iteru  arque  irerum  ,  fex  aut  feptem 
dicrum  mteriefto  fpatio,  ad  duos  menfes ,  aut  omnino 
dies  xl.repetere.Arque  hxcquod  quidem  adoptimam 
medicamenticoponendimtionc  fpe&at,  fcriptisman- 
data  fint.Vt  atitem  nigrefcat,  (hoc  enim  haud  fcio  quo 
pafto  vfu  receptum  fir ,  vt  qui  colorem  eum  non  aife- 
quatur,rifu>  habeatut )  obferunndum  quidem  nobis  eft, 
non  tamen  ignorandum,  nihil  ob  colorem  medicamen 
ti  facultatem  immutari.Veriim  coloris  huius  fruftratio 
ob  chnlcitirt  cremata,qux  flnua  vel  rufa  euafit,accidit: 
quanuis  enim  minimum  eius  imponatur ,  tamen  colo- 
re  prxualet.  Itaq;  ncquis  ob  hoc  ipfum  erroris  quicqua 
commiffum  effe  arbitretur ,  iis  qux  difturus  fum  ani- 
mum  adhibeat.  Qiiatuor  in  vniuerfum  chnlcitidis  dra- 
chmas  antidotus  accipit  :  veriim  multo  copiofiorem 
quam  hicfitmodum  affare  couenit.Crudx  itaque  chal 
citidjs  drachmas  n5  pauciores  quadraginra  in  ollulam 
coniicito  ,  quam  deinde  cartdentibus  carbonibus  non 
operculatam  imponcs,  ac  fimulatquefufumfueritme- 
dicamentum,n<  leuiorem  &  fpumofiorem  eius  portio- 
nem  fuperuehi  confpexeris ,  ftatim  tollere  humique 
deponere  oportet:&  nequaquam  (quemadmodum  coa 
fueuimus  inrerdttm,  perinde  vt  ii  faciunt  qui  ignem 
fufc  itant)inflare  ipfi  conuenit,  (mirum  enim  eft  quant 
ita  rufus  & flauus color  cxcellat)"ed  ne  foli  quidcm  ex- 
portere :  verum  refrigeratx  capere  quod  fpumoftffi- 
mum  infidet ,  nihil  habens  in  fe  rufi  neque  flaui ,  aut 
pallidi :  deinde  experientix  gratia  eius  exiguum  quid- 
dam  fumere  oportet ,  ac  Ixuigatum  intueri ,  nunquid. 
poft  Ixuigntionem  quifpiam  ex  enumeratis  coloribus 
appareat.  Quod  fi  qualem  fumpfimus  perdurauerit, 
porraceum  cincreumve  colorem  referens,  eius  dra- 
chmasquatuor  adiiccre  conuenit:  tale  fi  quidemexi- 
guum  ex  tam  copiofo  combufto  reperies.  Traque  qua; 
ad  anridoti  huius  compofitionem  &  apparatum  necef- 
faria  funt,omnia  iam  funt  expofita.  Porropanes  fcrl- 
linos  hac  ratione  pnramus.  ^cillam  recentem  non  ad- 
modum  magnam  oblinere  oportet,non  vt  nonnulli  Iu- 
j  to,(fordidum  enim  hoc  mihi  videtur )  fed  pulte  ex  trr- 
tico(:faciIe  enim  affatur  tenuiffima.  vt  inter  affnndum 
ipfa  quoq;  n5nihil  huius  participet:)poftha:c  du  probe 
in  furno,aut  cacabis,  aut  clibanis  in  quibus  panes  affan 
tur,coquitur,  mcntem  adhibeto  inter  affandum  ,  vt  x- 
qualis  fiat  affatio:deinde  fumptas  interiores  eius  partes 
tenerrimas  diligenter  lxuigare  oportet :  atque  admix- 
tis  erui  farinx  oprimxac  recentiffimx  xquisportio- 
nibus  omnia  ftmul  terere,&  in  paftillos  mediocres  co- 
gerc,qui  in  vmbra  repofiti,ad  vfum  afferuentur.  The- 
rinci  pnftilli  hoc  pndlo  concinnnntur  :  nempe  viperx 
pro  totius  compofitionis  quantitate  affumuntur,  quas 
non  quouis  tempore ,  fed  potiffimum  vere  ineunte 
fuerts  venatus,  quando  relidlis  latebris  foras  in  loca 
aptica  progrediuntur  ,  nec  tam  venenum  vfquendeo 
noxiu  poflidct.Sint  autem  animalia  in  primis  niobilia, 


0i  M  E  D.  S  I  V  E  D  £  M  E 

fubfl.ui.i,quxque  fummopere  collum  extendant,  ocu-  A 
^is  fubrubris  &  impudentjbus.ferocique  afpeclu ,  capi- 
tiiius  latioribus ,  toto  corpore  ac  ventre  finuofiore: 
quibus  meatusfit  prope  cxtremam  catidam,  &  caudam 
non  h.ibeant  circumuoluram  ,  fed  potius  intortam  ,& 
qux  quieto  gradtt  ferpat:  focmina  enim  a  mare  hac  no- 
ta  dinidet ,  &  quo.i  caninos  dentes  plures  duobus  ob- 
tlne.it.  Itaque  vbi  eo  tempore  ceperis  ,  prius  capita& 
caudx  in  tantum  funt  nmputanda  vt  abiciflionis  meti- 
fura  quituor  iic  digitorum.  Verum  inter  amputandum 
pirtes  i  11  jc  fedtilo  (lta  quidem  moneo  )  funt  infpicien-  B 
dce.num  poft  abfcillionem  exangues  &  imir.obiles,pe- 
nitufque  emortux  app.ireant :  nam  il  eiufmodi  repe- 
ritntur,  feras  ac  ad  medicamenti  mifttira.  inutiles  arbi- 
trator.cjn  in  truncatis  partibus,  motum  etiamnu  queh 
damreliquum  eiTe ,  &  cruorem  ahquautiiperferuare 
poife  conlpexeris ,  ex  tanquam  optimx  antidoti  com- 
poiitioni  fant  immifcendx.  Adhxc  tota  cutis  ad  amuf- 
fim  eft  deghibenda,  &  adeps  ceu  inutilis  detrahendus, 
fimulque  interanea  omniarpoftea  eas  in  vas  aliquod  fi- 
£hle  ,  vel  lebetem  bene  nicichim  &  exterfum  coniicere  C 
conuenir,  ac  carbonibus  pulchrc  accefis ,  ne  in  coiftura 
fumum  nidorJmque  redoleant,(uperiinponere.  Deco- 
quantur  autem  in  foritana,in  quam  fal  recens,&  anethi 
ficciramuli  mediocres  coniiciantur.  Atque  vbi  carnes 
bene  fuerint  coctx,(cOclurx  autem  modus  fit  quando 
ipfx  d  ipina  feparantur, )  tum  depofito  ab  igne  lebete, 
fpinas  accurate  fecerne  ,  nequa  clam  te  carmbns  inhx- 
reat.Ac  poftquam  lta  carnes  repurgaueris,eafque  triue 
ris  ,pinis  quammaximc  puri  ex  puriffima  ftmilagine 
confecli ,  quod  paftillis  formandis  fatis  fit  admifce ,  &  D 
in  panificia  (  vt  Amlromachus  quoque  cenfet )  redige: 
(nam  Magnus  &  Democrates ,  pares  camium  &  panis 
portiones  mifceri  itibent,  ficquc  eas  vna  cttm  pane  de- 
terunt)Jeinde  affufo  iufculi  qiiod  fati3  eft,  tn  medio- 
cres  paftillos  digerito,&  inter  efformandum  pauxillum 
opobalfami  adncito,ac  in  vmbra  repones,eos  ad  totius 
medicameti  compofitionem  afleruato.  Habes  iam  thc- 
riaci  antidoti  rationem  accurate  tibi  explicata  .  Porro 
tibi  ha?r  ob  oculos  habenti,reliqtta  quoqiie  antidota  va 
riis  mifturis  conftantia  nouiiTe,  acconcinnare  confor-  E 
marc'que  licet.  Deiriceps  de  cxteris  diiTeremus ,  qux  i 
variis  veteribus  ac  recentioribus,tum  Grxcis,  tum  Bar 
baris  condin  fuerunt.Cxterum  nequaquam  omnia  ex- 
ponemus,  (  fiquidem  in  immodicam  molem  liber  ex;- 
crefceret).ed  qux  horum  mihi  notiora,  aut  vtiliora,  & 
ad  plures  vfus  accommodatiora  videbutur.Proponam 
&  ex  iis  qux  in  pauciores  vfiisveniunt,qux  decet,quod 
recTius  affectibus,quibus  opem  fronte  pollicentur,fuc- 
curruiit:  nam  quorum  multiplexeft  vlus,  quodmtilta 
promittant,  fuam  quoque  facultatem  multifariam  di!-  F 
tribuunt:  quamobrem  verilirnile  eft  ea  haudquaquam 
eode  modo  in  omnjbus  xgritudinibtts  agere  ac  polle- 
re.  Efdrx  antidotum,ex  eo  ad  venenatOrum  ldrusfa- 
bx  mignitudine  i.n  vino  darur,ac  eunti  dormitum de- 
morfus  locus  delinituY  ,  &  periculo  vacabit  :  aduerfus 
eos  qui  Iethale  quippia  fumpferunt,ante  poftque  vomi 
tionem  exhibetur  Ponticx  nucis  magnitudine,mane  & 
cubitum  concedentibus  ex  vinoraflumptum  verb  ant  a 
roxmi  veneni  prxripit:  ad  capitis  dotorem  ,  aliquide- 
ius  fapa  difTblutum  frontt  illinitur.  Prxbetur  quoque  G 
biben  Jum  in  cubilhpbafeli  magnitudine,  exigua  aqua 
autfapa  refohitum  :  ad  furore  percitos,  fub  fomno  da^ 
tur  fabx  magnitudine  ,  fapa  contemperatum  :  ipfoque 
diffoluto,frons  &  fupereiliofum  media  fpatia  ,  ac  nafus 
exterius  totusjinftante  fomno,oblinifo:fomnum  enim 
eoncilint.eodem  modo  ad  vetuftos  oculorum  defluxus 
fapa  diiTolutum  ,fronti  ad  fupercilia  vfqUe  inducituf: 
ad  mohrem  crofum.deritifque  dolentes, fapa dilutum 
ealfactumque  prxbeturore  continendum ,  atqueeue- 
ftigiodolor  fedatnr .  Contra  tuflim  diuturnamque  re-  h 
fpiratio"is  difficultatem,datur  nucis  Ponticx  magnitu 
dir.e,  cum  fapa  qux  aqua  fitdiluta:in  febribus  autem 
eummulfa  diebusfeptem  ,dumcubirum  itur.  Cruenta 
Cvp'icribus,tabidis,&  abfceffum  internfi  obtinentibus, 
exhibeturex  fapa  exigua,q.ux  modica3frigida3teperata 


T  H.  MED.  L  I  B.   V.  ife 

fitjfahxmagnatudine.-datur  autem  pluribus  diebusrria 
ne,  &  in  cubili :  aduerfus  ftomachi  vetuftos  dolores  cu 
refrigeratione  prxbetur  fabxmagnitudine  cum  fapa: 
fi  febris  ad<it,cum  melle:  in  fingulcu  ob  copiam  enato, 
inter  frigora  datur  fabx  magnitudine  cum  condico: 
contra  duritias,ex  mtill.i:lieri  laboranti,ex  acetO,vel  a- 
ceto  mulio  ,  fed  tiimentes  partes  antidoto  oblinantuh 
Calculofis  ex  fnpa  exhibetur:  vrinx  difficulrati ,  ex  de- 
coifto  apii,aiit  petrofelini,aut  altcri9  eius  generis.  Ad- 
uerfus  alui  protluuium  ac  caliacas  affcftiones ,  inrefti- 
r.orumque  d.ifficultatem,datur  nucis  Ponticxmagnitu 
cine  m.me  &c  vefperi,ex  vino:in  febriennbus  vero,  ex 
aceto  mulfo  aquofo:  in  podagra,  fabx  magnitiidine  ex 
aqua  mulfa,ipfoque  fapa  diloluto  ,  laborates  partes  H- 
nuntur.  Ifchiadicis,  &  quorum  reliquos  articulos  flii- 
xioinfeflat,ipfum  cum  vngtiento  quopiam,puta  gleu- 
cino ,  aut  ii  ino  vel  iicyonib  oblinitur :  elephantia  cor- 
reptis ,  auellanx  nucis  magnirudine  ,  bis  die  datur  eic 
aqua  mtilla,  ecque  vino  refoluto,  totum  corpus  iti 
fole  nonem  dies  inungitur :  quippe  fquamulx  deci- 
dunt,  ipfaqtie  cotporis  concretio  renoiiatur.  Fccminis 
qux  difficulter  partiim  eriituntur  ,  Imus  venter  iubli- 
nitur,  &  facile  parient.  Aduerfum  vlcera  maligna  & 
vetufta  qux  in  fumma  cute  erumpunt,Iinteoindu£turA 
imponitur,vel  fiftula  immittitur,acperfnnabutur.  Ac- 
cipitmamefx  vrJciam,amomi  fextantem,  itinjri  ddora- 
ti  femunciim  pyrethri  dti.lIam,croci  vricjam,  niyrrhx 
femunc i  ;m,ltyr3Cis  feir.unciam  fcriptula  duo.petrofe- 
Hni  icxtulam  ,  tragacanths  vnciam  ,  lucci  hypocyfti- 
dis  femunriam  ,  irk.is  femunciarii  fcriptiila  duo,fe- 
rriinis  faniculi  vnclam,  dnuci  feminis  fextulam  ,femi- 
nis  papaueris  vnciam,  fpicx  femunciam  fcriptula  duo, 
foliorum  rutx  fextulam,  cjHix  fefquunciam  ,  ameos 
fextulam  ,  cofti  lefquifextuJam  ,  cardamomi  ciueliam', 
lacrymx  p.ipaueris  feiqimnciam  ,  enphorbii  diiellam, 
piperis  feiquunciam  ,  rofafiirri  femhnciam  ,  opopana- 
cis  duellam,  mei  femUnciim ,  pafiillorum  c  lacha  fex- 
tulas  quatuor.croci  Lycii  femunciam,caryophyl!orum 
fcriptula  duo,  ar.ifi  duellam  ,  ammonia.fi  femiinciairi, 
rhei  fenu.nciam  ,  foliorum  citri ,  gith  ,  herbx  amarx, 
(TnKfiJkc  vocant  Crxci  )  iingulorum  duellam,  terrx 
cimolix  femunciam,  fulphuris  ignem  non  experti  duel 
lam,caitorii,finonis,vtriufqiie  fetttilam,hedichrOi  fpif 
famenti  femunciam  ,  ocimi  feminis  fextulam  ,  lapidis 
iafpidis  duellam,ventris  mergi  duell.im,artemifix,  fo- 
liorii  rhododaphnx,cinnamomi,feminis  anefhi,  iingrt 
lornm  fextulam  ,  bdellii  femunciam  ,  rhois  cyriaci  fef- 
quunciam ,  afari  fextulam  ,  lapi.hs  hxmatitis  vr.ciam» 
thuris  femunciam,intuhi  erratici  fefqtfifextulam,teftx 
fepix  ruellam  ,  corr.lhi  fefquunciam  ,  iuniperi  maiori} 
baccarum  duellam,fanguinis  draconis  vnciam,cinaba- 
ris.gentianx.vtriufque  femunci.i!n,peucedani,feminis 
apii ,  vti iuiqoe  fefquunciam  ,pipens  candidi  femun- 
ciam,maceris  fextantem,  hermodaftyli  fexjaiirem^ari- 
ftolochix  longxj  ybiftfci,vtriufque  vnciii,  mellis  mo- 
dus  qui  fatis  lit :  lacrymx  viiio  bono  &  odorato  mace-1 
rantur.  Antidotu  c  pxonia  prodeft  deftilhuionibusa 
capite,aut  tufli'.&  pnris  reiediionibnj,  rabidis,  pulmo-' 
nis  laterumque  inilammationibus:  nain  fupra  omneni 
opinionem  thoracem  deftillationum  ex*uIcerationum- 
que  periculis  vindicat,etiamfi fanguis  reiiciattir.Exhi'- 
bitionismoduvfiliqux  tre?,ieiuno  ex  calidardatur  ta- 
men  fxpenumero  appeterite  fomno:  angina  laboranti  - 
bus  vino  mulfo  dilurnm  aflidue  exhibetur  gargarizan- 
dum.pennaque  ex  melle  illinitur.  Prxbetur&  in  inte- 
ftini  Lixioris  dolor'ibus,aC  renum inflammationibus", 
vrinxque  difficultatc,  quam  obftrnftio  excitaurr  ,  cuifl 
aliquo  exiisqux  vrinam  prouocar,  cuiufmodi  eft  apii, 
aut  adianti,ant  dauci  decoclum.Datur  &  iii  logisfebi  i  * 
bus,vt  quaftanis  &  quotidianis,du.is  horas  anre  accef- 
fionis  inirja,&  mirum  in  modum,coCtrone  in  vrina  ap- 
parente  ,  opitulatur .  Valet  &  aduerfus  omnes  pefti- 
lentetmovbos,  quique  populatim  graffantnr  ,cxli  v;- 
tio  enatOs,fi  inter  initia  valetud inis  conferuandx  grn 
tia  e:;hibeatur,  fomnum  qiioque  concihat.  Amomi', 
croci,fpicxnardi,  cofti,  opii,  cafix3thui  is,fingulon  rfl 

li 


t 


i%  A  C  T 

vrtcin  :  radicis  femims  pa:onii,piperis  communis,rhei, 
apollinaris  herbx,myrrhx,pyrethri,iingulorum  fextu- 
]x  tres  fcriptula  duo  :  pipenslongi,piperis  candidi,fo- 
lii,  euphorbii,  nepetx,  fingulorum  femuncia:  caftorii, 
petro!elini,vtriufque  fextans.mellis  quantum  fatis  eft. 

Antidotume  fulphure  valet  adflomachu  refngera- 
tum,ruc"tufque  acidos,quartanam,telolutos,  iecinoro- 
fos,d'uabus  horis  ante  acceflionem  cum  pofca  aquofio- 
re.  Cxteriim  xger  excrementis  vacuus  cfle ,  &  proba 
cococtio  in  vrinis  apparere  debet:fu!phuris  viui,  carda 
momi,  ftyr.ncis,herbx  apollinaris,rutx,myrrhx,  fingu- 
lorum  fextnlx  oQo,cofli  fextulxdecem,  cafixfextans, 
Libyftici  vncia  ,  croci ,  piperis,  vtriufque  fextulx  qua- 
tuor,mellis  modus  qui  futficint.  Antidotum  £•  tribus 
piperibus  aduerfus  ftomachi  perfric~fiones,ruc~tuin  aci- 
dum,quartana.ieciuoro;"os,inflationes  &  tulfim:  cxhi- 
betur  nuellanx  nucis  mngnituuine:  pipcns  communis, 
piperis  candidi,piperis  longi,iingulorum  bes,zingibe- 
ris,thymi,anifi,feminis  lini,lingulorum  fextans,mellis 
quod  fatisficiet.  Antidotum  di&u  fanitas  contra  ve 
nena  cxitiaha  valct:prodeft  &  coftarum  iiiflamationi- 
bus,  iccinorolis,  cardiacis,  pulmonis  lnflimationibus, 
fufpiriofis,tuifietibus,inteftinorum  difficultati,  tenuio 
ris  mteftini  inflammationibus,ftomachicis,  oculis  lip- 
pientibus,angina  vexatis :  omnis  ndhxc  falcini  amule- 
tum  eft,&  laruas  dxmoniaque  amolitur.  Quj  quotidie 
lentis  magnitudir.e  ip'.um  afuirnunt,haudquaqu  im  to- 
to  vitx  curriculo  morbo  corripientur.  Bibat  qui  febre 
caret  ex  vino,&  febricitans  ex  bene  diluro.  Opit  lylue 
flris  rutx  fexruhm,  piperis,  marrubii,  vfiufque  fextu- 
las  tres  fcriptuln  duo,myrrhx  fextulam :  croci,  iunci  o- 
dorati,  piperis  c-n  didi,  fpicx  nardi,  cofti,  cinnamomi, 
nardi  Celticx,aiugx,ftoechadis,  opopanacis,  genthnx, 
cardamomi  g-slbnni,  euphorbii,  m  ndragorx,  ammo- 
niaci,eryngii,rofarum,  ( in  aliis  I  ibyftki.)  llngulorum 
femunciam  :  ftyracis,  frudtus  balfatri ,  dauci  Cretenfis, 
cupitorii  >o)t>toCT-:fu«,,feminis  fceniculi,  feminis  trifolii, 
polii,terebinthinx,  flngulorum  fextulas  quatuor,  her- 
bx  apollinaris  duellam,  lacrymx  p.^pnueris  felquun- 
ciam,me!lis  quod  fufficiet.  Antidotum  Philonis  pol- 
ict  contra  colicos  dolores,  pleuriticos,  omn.mque 
inteftinorum  cruciatum,&  fomnum  cit  :  datur  cum 
fucco  hypocyftidis  &  vini  pauxillo  ftomachicis ,  fa- 
bx  nngnitudine  :  aqua  inter  cutem  laborantibus  ,  ex 
pofcamaufea  vexatis:&  quibus  ftomachus  mordicatur, 
decodlo  thymi  aut  pulegii  dilutum,nucis  Ponticx  ma- 
gnitudine:  difficultare  refpirationis  laborantibus ,  & 
fufpiriofis  ,  ex  aceto  fcillitico ,  nucis  magnitudine:  ta- 
bidis  &  tufilentibus  cum  fucco  ptiiianx:  fanguinem 
reie&antibus ,  ex  pofca:tufli  ficcx  ,  ex  aqua  mulfa.  Ad 
lienem  verb  ,  manunles  ramorum  capparis  fafricu- 
los  in  acetum  aqihmque  coniectos  coquito,&  cum 
decocfo  propinato:ad  dentium  dolorem  ,  dolentem 
fcbline  :  &  ad  mobiles,  ipfum  tcre,  atque  cum  vino  ad- 
ftringente  collue  ,  &  firmabuntur.  Accipit  crocidra- 
chmas  quinque  ,  fpicx  nardi,  euphorbii,  pyrethri,  her- 
bx  apollinaris  ,  fingulorum  flcilicum,  opii  drachmas 
decem.piperis  candidi  drachmas  viginti,  melhs  qunn- 
tum  fufficit.  Anridotum  e  marrubio  prodeft  tuffi- 
culolis,&  pituitofioribus  affeftionibus  :  hyffopi  li- 
bram,  iridis,  dulcis  radiculx,  nepetx,  faluix,  cotoneo- 
rum,nucis  tedx  ,  fmgulorum  ielibram  ,  fcillx  trien- 
tem  ,  pulegii  quadrantem  ,  enulx  Campanx^marrubii, 
vtriufque  trienrem  ,focnigrxci  vnciam  ,  ficuum  pin- 
guium  hbram  ,  mellisquod  fatiscft.  Anridotum  ex 
eruo,rufli  medendo  ,  expurg-ndoque  aptum:traga- 
canthx,  ftyracis ,  ten  binthir.x  ,  thuris  dulcis  radiculx, 
croci,  aniii,  iridis,  amygdalarum  amanrum,  erui,  nu- 
cis  pinex ,  hyflopi ,  fingulorum  quadrans :  piperis  fef- 
quuncia  ,  mellis  qunntum  fatis  facit.  Antidotum  c 
mo^cho  valet  ad  omnem  mali  habitus  affectionem, 
prodeft  iecinorofis  Jienofis,  ftomnchicis ,  habitum  vt 
cibum  admirtnt  lummc  roborat ,  corporjs  quoque  na- 
tiuum  calorem  exfufcitnr:hmp<u(  hi,  coryirborum  thy 
mi,aloes,  iunci  odomti ,  ligni  balfami,  fagapeni,  afari, 
caryophyllorum,  cafix,  cofti,  rhci,  zingibens,  pulegii, 


V  A  R  I  I  2^ 

A  cinmmomijLibyftici,  feminis  apn,  petrofelini,  dauci> 
rjjofchi ,  iingulorum  vncia,mellis  quantum  fatis  cft. 
Exnepcta  nuxiliatur  iis  qui  cjbum  relpuunt,  difficultcr 
refpirantibus,ftomacho  perfrigeruo  &  qui  ftntim  in- 
fluione  inicftatur,cum  vino  manc  affuirptihfi  vcibre 
nuat  cum  vino,ficcum  nucis  auellanx  mngnitudine  c- 
datur-piperis  felibra  nepetx,puleg;i,  petrofe!jnj,fingu 
lorum  ielquuncia,feminis  apii  vncia,!  iby  ftici  fextans, 
fefelis  vncia,thymi  iemuncia,melhs  quantum  fuis  eft. 
Antidotum  Diolpolitx,ad  tardam  concodf ionem5& 

B  ventriculi  perfricf  ionem:piperis,cumini,  zingiberis,ru 
tx,nitri,  firgulorum  libra,  mellis  quod  fafis  tacit :  cu- 
minumpridie  quain  componatur ,  in  ar eto  acerrimo 
macerari  dcbet:quo  vero  tempore  conficitur,in  ficrili- 
bus  ignitis  torrert.deinde  tcri.  Ex  hermodactylo,  po- 
dagricis  &  arthnticis,  vt  quodfuccos  crudos  cxalto 
detrahit,prodeft:hermodaQyli.gaIingx,pyrethri,zin- 
giberis,zadu.iris,nniii,gentianx,ariftolochix,  fingulo- 
rum  quidrans  ,  mellis  iufficiens  modus.  Antidotusc 
fcinco,  Mithridatis  Eupuoris ,  valet  ad  exitiofa  medi- 

C  camenta,&  ad  omnem  m.uer.am  lethalem,omnc'mque 
icTtum  venenatum,aduerfus  inteftinas  affec~fiones3con- 
ceptum  adiuuat ,  menfes  prouocat ,  emortuos  fortus 
fecundafque  hxrentcs  excutit,febres circuitu  repcten- 
tes  diflolu  t,  rcfolutis.  tremulis  ,  iis  qui  in  deorfum  & 
fc-^pulas  conuel!untur;jfchnd!cis,podagricifque  opitu 
latur  ,  &  vitiis  omnibus  qux  ex  neruorum  confortjo 
cxoriuntur.Ratio  conficiendi  eft  huiufmodi:capit  fcir» 
cijfagapeni^acorijcaftijhypericijacacixjiridis^meijgi- 
mis,lingu!orum  ficilicum:rofarum,gentianx,carda  v  o 

D  mi,finguIorum  crachmas  quatuor,  feminis  papaueris 
obolos  duos  ,  ftyr.rcis  drachmasquinq;  fefquifcrupulu: 
polii,caiix  fefelis,bdellii,bilfami,  piperis  canciidi,  fin- 
gulorum  drachmx  quinque  obolos  duos:  fucci  hypocy 
itidis,opopnnacis,myrrhx.thuris,caftorii,  piperis  lon- 
gi,cyphis.  reiinx  terebinrhinx,  fingulorum  drachmas 
fex,nardi  cyrinci,  opobnlfnmi,  thlapfis,  feminjs  dauci, 
fingulorum  drichmas  fex,&  obolos  tres  :  croci,  cinna- 
momi.zingiberis,fingulorum  drachmas  feptem  &  obo 
los  duos:fucci  dulcis  radiculx   ^garici ,  vtriufque  dra- 

E  chmas  leprem  &  obolos  tres.mellis  qtiod  fufficit,&  vi- 
niboniquodad  lacrymas  dilucndas  fatis  eft.  Ej;o(air 
Gale:rus)ad  medica.nenti  incremcn'um,gratia  fuppref 
fioris  menfium  &  conceptuum,  quo  citra  periculu  ge- 
ftcntur,adiieci  diclamni  femunciam,  ammoniaci,femi 
nis  fylueftns  rurx,vtriufque  drnchmns  tres;cumini  J£- 
thiopici  drachmns  fex,  feminis  trifolii,  napi  fylueftrir, 
vtiiufque  femunciam,triiTaginis  tanrundem.rhei  Pon- 
ticidrachmx  tres, lacrymx  Cyrenaicx  ficiKcum  :  iis 
adiuncxis  medicamenti  facultas  ad  multa  reddituri- 

F  donca:  quippe  quadrimcftres  fortus  enecat  ,  &  tri- 
meftres  expcllit .  Antidotum  Kippocratis,  quo  v- 
fus  corona  Athenis  eft  donatus,  fronti  ex  vino  illi- 
tum  capitis  dolorem  mitigat,&  aurium  dolori  pro- 
deft,cxoleo  veftium  flocco  inieffum  ,  nec  fecus  orc 
detentum,eius  dolorem  fed at.Dandii  eft  autcmexhy- 
dromchte  ,  nucis  auellanx  mngnitudine ,  tuffientibus, 
lienoiis,iecinorofis,fanguinem  expuetibus,  calculofis, 
laterum  inflrmmatjonibus ,  /Egyptix  fnbx  magnirn- 
dine,ex  oxymelite  mero ,  cyathis  tribus  ,  ifchiadicis, 

G  intcftinorum  dolorc  vexatis,lupinimagnitudinein  dc- 
co&o  pxor.ix,  a  prima  luna  ^  fque  nd  cxtremam  :  a  lar- 
uis  dxmoniifque  occupatis  ,  nucis  Ponticx  magnitu- 
dine,  in  lacle  nfinino  :  quartana  laborantibus  ex  aceto 
mulfo,  deiinente  luna.  Calami  odorati ,  iunci  occrari. 
fabinx,fingulorum  triens:feminis  viticis,  cardamomi, 
cyperi ,  crocomngmatis ,  fingnlorum  quincuny ,  nardi 
Celticx  felibra,afpnlathi  feptnnx,  ammoninci  vncia.pi 
luLirum  cuprefli  quadrans-rofarum  triens.ladani.myr- 
rhx  ,  thuris,  fingulorum  ljbra  ,  baccx  iuniperi  minoris 

H  quadrnginta  : hxc  fimul  priuatim  tundito  :fpicxnnr- 
di  fihbra,  cofti  triens ,  folii  bes  ,  cafix  fehbra ,  nmomi 
qundrnns  ,  hxc  ruoque  priuatim  tundito :  maftiches, 
tries,&  hoc  feorfii  in  morrario  teritur:ftyracis  dcxrans, 
ftyrnx  piul.uim  bellnriis  in  mortario  adiicitur:  terebin 
thinx  hbrs  tres,mellis  Attici  librx  quinq;,vini  veterii 


MED.  SIVEDEME 

quod  ad  belhriamaceranda  fatis  eft,mundc  &fedu!o  A 
tnelle  excipiens  confice.    Antiuotum  colicum  mire  ef 
ficaxad  ileofos,  eofque  quibus  alui  recrcmentum  vo- 
micione  redditur  in  maximis  doloribus.Piperis  candi- 
di,herbx  apoliinaris,vtriufque  drachmx  quadragintn, 
croci  drachinx decem:fpicx  nardi,euphorbii,pyrethri, 
fiilgulorum  licihcus,melle  cofto  exapitur,  datur  fabap 
yEgyptix  magnitudine.    Antidotusad  vrinx  difficul- 
tatem  ,  prxbetur  iis  qui  vrinam  continere  nequeunt, 
iis  qui  etiam  xgre  reddunt,  quique  ex  ihbus  &  renibus 
Lbornnt,feminis  apsi,xruginis  rafx,gtth,  feminis  eru-  pj 
cx,  g  ihngx,  finapis,  herbx  apollinaris  ,  zigix  ficcx,a- 
nili,piperis  candidi,nardi  Indicx,  mellis  quantum  luf- 
fjcit  fextulx  pondei  e  mane  &  velperi  cxhibetur.  Pa- 
ftillus  Andromnchi  adrcnum  veiicxque  abfceflus:  fe- 
minis  apii,  feminis  cucumeris ,  feminis  papaueris  can- 
di  i,  tr-g-c.mthx,  finguloium  iicilicus.  Excipitoaqua 
&  in  paftillos  digerito,datur  drachmx  pondere  ex  ca- 
li-.n.    'is  qui  f.v.iguinem  cum  vrina  reiiciuntc  veficaj 
-Iuminis  fci;;ilis,tragacathx,vtriufque  drachma,gum- 
mis  oboli  duo  paflo  excipiturrmodooboli  duo,  modo  C 
to:um  prxberur.  Ad  expurgandam  veficam,&  lapides 
com  ninuir,  &  quod  eft  maximi  momenti  ita  perfanat 
vr  poft  cv  non  renafcantunfeminis  dauci,  feminis  cucu 
-neris,*nifi,fefelis,petrofelinij  myrrha',finguloru  dra- 
chm^-cnfix.baccirum  huri,cinnamomi,nardi  Celticx* 
fingulorum  drnchmn:rritn  excipiutur  aqua,  &  in  pafttl 
1  ,s  coguntundantur  quotidie  finguli  ieiuno  ad  trigin- 
tavfquedies.    Antidotun  vitiis  rcnum  accommoda- 
tum.quod  calculos  quoque  rumpitmepetx,  pulegii,  v- 
triufque  drachmx  decem:thymi,petro  elmi,vtriufque  D 
drachmx  viginti,Libyftici  drachmxquatuor:nitri,fpi- 
ex  nardi,vtriufq;  drachma,mellis  quod  fatisfacit.  An- 
tidotum  elithofpermo  renum  affecTibus,calculolis,vri 
nam  difficulter  reddentibus  opitulatur:!ithofpermi,fe- 
minis  betOnirx,radicis  calcifragx,  feminis  petrofelini, 
piperis  candidi,xquales  partes  melle  excipito.  Antido 
tum  Procli  podagricis  accommodatur,pedum,coxen- 
dicis  articulorU'n,capitis,ventriculi  doloremfa..at,  v- 
rinx  difficultati  furrurnt ,  callos  in  articulis  concretbs  jj 
exfonie"  difciitit ,  &  licnis  ,  iecinoris ,  renumque  dolori 
fubuenit:  rhei  ^6tici,agnrici,ariftolochix,fingulorum 
fexrans  phu  quadras:petrofelini,mei,  vtriufque  trietts: 
hyo-rici  quin-uny,g  mtianx  felibra  cetaurii  bes,  trifia 
f  's  dodr~ns:  hnturviro fcriptula duo  ,  fccminxfcri- 
p-u'u  ti  vnum  :  hxc  trita  incerne,  &  vtere  que  nadmo- 
dum  dorebimus.Menfe  hnun-io,Februario,Martio  fu- 
matur  vnus  :iodus,iIternis  diebus:A  prili  cuo,alternis: 
Maio  tres  ilternis:  Tunio.Iulio,  Augufto  vnus,altc  nis: 
.>  eptembri,  OcTobri,  Nouembri  duo.alternis :  Decem-  p 
bri  qinruor,  ilTernis.viclus  fit  cibus  bonifucci,  concc- 
cTucuie  facilis.^e  ^es  aqua  calida  ablui,&  oleo  inugi  co- 
uenit.     Antidotus  ccrliacis  ,  dyfentericis ,  pleuriticis, 
iis  qui  torfiones  experiuntur.fanguinem  deiicientibus, 
contra  collecttonem  interaneorum,&  quibus  inteftina 
r rodicreduntur.Lacrymx  papaueris,  florum  fylueftris 
punicx  gillarum,ammis,bdellii,  fingulorum  femucta: 
tufacnbro  excute  &  aiferua  :  exhibentur  robufto  fex- 
tulx  tres  ,  imbecillo  duella  :  bibitur  ex  frigida.  Anti- 
donrn  podagricis  ,  articulorum  doloribus  infeftatis: 
hermo  h£tyli  recentis  vncia:anili,  cumiui,  piperis  co-  q 
munis  croci  piperis  Iongi,  interioris  partis  feminis  cni 
ci,fi 'gulortm  fcrupuliduo,  zing'beris  drachmx  qua- 
tuor,maftich~s  fcrupuli  fex:cafix  drachma,  mofchi  flli 
quxquatuondantur  filiqux  quatuorfumat  quis  per  he 
b  omada  ex  -quamulfa  ,  addtfque  exhibitionis  modo 
f-~mmonii  fihquas  quatuor.    Antidotum  incompnra- 
bile  ad  qu~rtana  laborates,  vetuftos  capitis  dolores  fe- 
dat ,  tenebrico  os  ve.rtigtnis  affectus ,  morbicomitialis 
2<-.~eiTlones  mitigat,  peruigilias  foptt ,  &  furorem  con- 
fringit,  magnu  oculorum  dolorem  nm!cer,defhixioni,  H 
dentium  do'ori,refpirationis  difficultati,  &  omni  fufpi 
-f  - u fze  au\-iliatur,veterem  tuftim  fed  at,puImonis  fa- 
terifque  inihmmationi  ficcx  &  humidx  medetur-.om- 
nem  puimonis  humidir-t~m  exhaurit,  fputa  tenuia  in- 
«raffat,eaqj  ex  hydromelke  potu  edu^ufacilia  reddit,- 


T  H.  M  E  D.    L  I B.   V.  2C6 

fi  fanguis  fputo  reiicitur  ,  ex  oxyrnelite  vel  pofca  ,  auc 
herbxfanguinalis  plantaginifve  fucco,  vfque  adiicili- 
cipondus,fed  pro  laborantis  virilius  aliqtiid vel  ad- 
iicito  veldetrahito  .  Stomacho  prxfenti  cft  atixilio,  fi 
quidem  nimia  humiditate  adftringit,  Sc  cibi  faftijium 
leuat.-fingultum  tollit,cibos  ob  vomirionum  impetum 
ndn  retentos  fiftit,omnem  ftomachi  &  vetris  intlario- 
nem  inruclus  ioluit ,  pulintiles  iecinoris  dolores  miti- 
gat,&  in  arqunto  morbo  efficax  eft.  I\aoi  vnuquodque 
membrum  in  priftinam  naturam  reftituit ,  cogitabudx 
infanix  quam  atrabilis  gcnuit,  turb.is  &  tumulrus  le- 
uat,lients  grauitate  lubmouet,fncieicolorem  reuocat, 
pituita  bilemque  per  inteftina  dcducit ,  difti  ibucionis 
meatus  referat ,  vrinas  fecernit ,  &  ad  renes  comptlltt, 
atque  inde  ad  veficam  protriidit-arenulis  &  grumis  re- 
nes  veficamque  liberat ,  vrina:  difficultatem  repnmir, 
tenuioris  crafliorifque  inteftini  morborum  eft  mitigas 
potio,vetus  recrem-entum  alUo  fubducit,veterc  inflani 
mationem  difcutit ,  torliones  mitigat,  diftefionem  va- 
forum  refoluit:iis  qui  orc  afiumere  nequeunt  ctim  fuc- 
cofocnigrxci  per  aluum  iniicitur,&  a  dolo  ibtis  im- 
munestuetur.  Admodum  vteri  calamitatibus  opitula- 
tur:nam  &earum  quxiam  enixa;funt  dolores  niulcet, 
&  moleftias  peruigihorum  imminuit,elatione  &  difted 
fioncm  vteri  emollit,  morbofnm  purgationem  recreat 
&  reficit,  extrema  meatuu  ora  di!atar,erupentes  vtero 
fmguinis  profuliones.fi  poft  exhibetur,fuppririiit,eaf- 
demque  fi  ex  vino  calidoinfundatur,fiftit,Voce  quine- 
tiam  ea  priuatis  reddit,&  neruorum  colledtionibus  po 
tu  fuccurrit.  Vtendum  quoque  eo  eft  in  podagrjs  & 
articulorum  doloribus ,  hoc  xgris  opem  ferre  experien 
tia  compertum  eft ,  ac  potiiTimum  in  inunfionibus  me- 
dicamenti  vires  deprehendere  licet,  fiquidem  non  per 
osmododatum,  fed  refolutis  quoque  mebris  oblitum 
efficax  eft  :  prodeft  etiam  iis  qui  mirum  in  modum  de 
vita  periclitantur.Ratio  copofitionis  hxc  eft:  myrrha:, 
fcriptula  dercm  &  feptem ,  lacrymx  papaueri^  fcrupuli 
decem  &  octo,amomi  fcrupult  fex,  pe trofelini  fcriptu- 
la  quindecim,femirtis  apii  fcrupuli  duodecim,  itincio- 
dorati  fcrupuli  nouem,cafix  /Fgyptix  fcriptula  qua- 
tuor,piperis  candidi  fcrupuli  quituor  piperis  nigri  Jcru 
puli  quiudecim,finapi  "yrinci  fcriptula  duodecim,fty- 
racis  fcrupult  fex ,  fefclis  fcrupuU  quatuor ,  hedychroi 
fpifla  menti  fcriptula  quinque,mellis  defpumati  quan- 
tum  fatis  facit.  Exhibendi  mo  'us  eft  dr-chma,  ftyrace 
melle  didirfto  ac  dilatato  vtere,&  avida  infperge,  opiii 
vero  dulct  fapa  macera,donec  mellis  in  'uat  crafiitiem. 

Antidotu  ccamnris  a  Latinis  tur  cupntu,prodeft  dif 
ficulter  fpirantibus,arterincis,tufiTetibus,tabidis,omni 
peftoris  ftom-ch'q;  noxx,  aqua  intercute  hboratibus, 
&  nephriricis.voluptatem  quoque  parit,  &  corpora  im 
pinguat.Cinnamomi,caryophyllorum,fpic3~,  zingibe- 
ri-,zaduaris,cofti,pyrethri,rhei,nardiCeIricx,lingulo- 
rum  vnciaranacardii.piperis  nigri  &  albi,&  longi,  car- 
damomt,anifi,fingulorum  femuncia:eboris,ofiTum  pal 
muhrum,o{Tis  cordis  ceruini,coraIlii,fingulorum  fe::tu 
la  fcriptula  duo:mofchi.baIfami,vtriufq;  fcriptula  duo, 
mellis  rofacei  quantum  faris  eft.  Antidotus  h  floribus 
valet  prxter  rationem  affliclis,  cardiacis  Ixtitiam  vehe 
menter  auget,  &eos  qui  ob  longum  morbum  imbecif- 
les  funt,roborat,  ftomachum  perbellecorrigit,  florum 
rorifmarini  coronarij  drachmaj  quadragintaM  ofarum, 
viohrum,dulcis  rndicnlx.fingulorum  drachmx  fex:ca 
ryophyliorum,fpicx,nncis  vnguenrarix,galangx,  cin- 
namomi,zingiberis,  zaduaris,  ligninloes,  cardamomi, 
anifijfemiftis  anethi,finguIorum  licilicus,mel!is  Attici 
librxduxcum  femifle.  Ex  fatyrio  valet  cotra  renuni 
&  veiicx  imbecillitatem,iis  etil  auxilintnr  qui  vrinam 
reddere  nequeunt :  venerem  mirum  in  modum  ftimu- 
Iat,eamqtrecerta  de  cnufa  celTantem  citra  moram  mani 
fefto  reftituit .  Accipit  reftium  fatyrif  viridium  ,  dauci 
frtitii,dauci  fylueftris,nucis  Indicx.piftaciorum  ,  nucts 
pinex  repurgatx,finguIorum  drtchmas  dnodecim.-zin 
gib  'ris,caryophylIorum,aniii,  feminis  erircx,  fingulo- 
ru  drachmas  quinq; :  cinnamomi,fcinci,feminis  buIbT, 
fingulo-vuur  fieilicum  fefcfuifcrupuhim  ,  mofci  iiliquaj 

iii.  iik 


ACTVARII 


zCy 

feptcm,mcllis  fefquilibram.  RadiCrs  faryrii,  dailci  tam  A 
fatiui  qiiam  agreftis ,  priuatim  &  fcorfum  tunduntur, 
deindem  vnum  coguncur,&n6niiihilmolliufculo.'gni 
feruefcuntrrurfus  piftacia  ,  &  pinex  nuces  tufx,  &  tan- 
tifper  dum  craftitiem  aliqua  fumpferint,  maceratx  ad- 
iiciuntunpofthxc  fublato  ab  igne  vafe,tufx  &  cribratx 
fpecies  iam  di&x  adduntundenique  mofchus  cum  exi- 
guo  ftillatitii  rofarum  liquoris  apponitur:  modus  exhi 
bitionis  eft  cochleare  ex  vino  dulci.    Antidotus  ex  pe 
nidiis  prodeft  cmuis  pe&oris  offenfx,  tuffi  exfrigore 
contra&x,vocis  ablationi,  tabidis,  purulenta  excreati-  B 
bus  mane  &  vefperi,ex  ptiiTnna  calida.  Penidioru  dra- 
chmx  fedecim  ,nucleorum  pineorum,  amygdalarum, 
feminis  portulacx,  capitis  papaueiis  albi ,  fingulorum 
drachmx  treslefquifcrupulus:cinnamomi,caryophyi- 
lom,zingibei  is,fucci  dulcis  radiculx,tragacathx,  gum 
mis,amyli,feminis  cucurbitx,feminis  cucumeris.fingu 
lorum  drachmn  vna  fefquifcrupulus,caphurx  drachmx 
od>o,dulcis  radicula?  drachma,zulapii,  violaru,aut  fac- 
charislibra.   Antidotum  c  tragacantha  ad  omnc  pul- 
monis  &  pedtoris  noxam,maxime  tabidis,iu  maralmu  C 
eollapfis  opirulatur  :  ndhxc  omni  tuiTi  ficcx&calidx, 
lingux  &  gurgulionis  afperitati  fuccurrit.Sumit  autem 
id  xgrotus  m  ore,vt  liquefadrum  deglutint,  donec  per- 
fedte  exugatur  :  tragacanthx  candidx  ficilicus ,  gum- 
mis  Arabicx  vncia,amyli  femucia,dulcis  radiculx  dra- 
chmx  tres,feminis  cucurbitx  ficilicus,penidioru  qua- 
drans,cnphurx  dr^chma,zulapii  librx  dux.  Antido- 
tum  ex  vnionibus  pollet  ad  omhem  imbecillitatem ,  a^ 
nimideliquium,tam  a  corde  quam  a  ventriculoortum, 
&  ad  omnem  vitalium  membrorum  offenfim,ad  fufpi  D 
riofos.item  tulliculofos,  tabidos,  logo  morbo  deiedtos 
ac  languentes  recreat,&  virium  robur  reftituit  rcinna- 
momi,  caryophylIi,fpicx,gnlagx,dulcisradiculx,ligni  , 
aloes,  paftillieroils ,  paftjlli  e  violis ,  fingulorum  dra- 
chma.-nucis  vngucntarix,mnceris,zaduaris,  rhei,  ftyra 
ois,fingulorum  ficilicus:vnionum,zingiberis,offis  cor- 
dis  ceruini,eboris,blarti,byzantis,  fii  guloru  drachma, 
mofchi  fefquifcrupulus  ,  ambaris,  caphurx ,  vtriufque 
grana  fex,mellis  modus  qui  fatis  erit. Alterum  ex  vmo- 
nibus  vehementi  cordis  palpitationi  auxilio  eft,  falfas  E 
imaginationes,  &  animi  prxter  rationem  cogitationes 
difcutit,ac  atrxbilis  dominium  depellit:florum  buglof 
fx,  fantalicitrini  &  rubri,  rofarum  tenuis  cinnamomi, 
feminis  portulacx,maftiches,  enulx  candidx  &  rubrx, 
lingux  pafTeris,fingulorum  drachmx  fex:agillochi,fuc 
cini,corallii  vfti,ambaris,  caryophyllorum ,  vnionum, 
feminis  citri,feminis  ocimi,cyperi,Iuti  Armeniaci,co- 
riandi  ficci,auri,argenti,aluminis,gallix  mofchatx,fc- 
ricicrudi,  fcobis  cornuceruini,  fpodii,  rhei  Indici,  lin- 
gulorum  drachmx  quatuor:  thymi,florum  rorifmarini  F 
magni  &  parui,fenecionis,zadoaris,croci,  cupete  (hoc 
eft  carpefii),maceris,nucis  Indicx,  feminis  mtuborum, 
fingulorumdrachma:  mofchi,  caphurx,  vtriufq ue  fef- 
quifcrupulus  :  trita  cretique  cum  zulapio  e  duobus  ma 
lis  Punicis  fermentanttir :  vtendi  modus  eft  ficilicus 
fefquifcrupulus  cum  eodem  zulapio.    Antidotum  ex 
ambare  valet  aduerfus  omnem  imbecillitatem  &per- 
fridtione  corporis,natiuum  fufcitat  calorem ,  eos  quo- 
rum  articulos  frigidus  fuccus  infeftat,  omniaque  mem 
bramirifice  adiuuat ,  ventriculum  cibum  renuentem,  G 
atque  impotentem  eximie  emendat,cor  quoque  robo- 
f  at:datur  mane  &  vefperi  ex  vino.  Ambaris,  agallochi, 
vtriufque  tar:  ftimmi,  mofchi,  caryophyllorum,  nucis 
mofchatx,  macerisjgalangx,  cinnamomi,fingulorum 
drachma:  zulapij,  rofarum  quodfatiseft.  Antidotus 
c  mofcho  prodeft  contra  cordispulfum  ,  eumquoque 
quiinfomnia  mala  confpicatur,&qui  incerto timorc 
agitatur :  zaduaris,zarnabi,  vnionum  ,fuccini,corallii, 
fmgulorum  drachmx  odto  :  fericicrudi,  hermodadtyli 
candidi  &  veracis ,  fpicx,folii ,  cardamomi ,  fmgulo-  H 
riim  drachmx  quatuor:fcobis  auri,  caftorii,  pipens  15- 
gi ,  zingiberis  jiingulorum  drachmx  fefquifcrupulus, 
mofchi  fefquidrachma  .  tufa  cretaque  cum  mellede- 
fpumaro  fermcntantur :  mofchus  cum  ftillatitio  rofa- 
. 1  iiqviorejVtcalidnmbjbipoffitjdiffoluatur ,  &cum 


i6h 


reliquis  in  vmtatc  cocat.    Ahtidotum  comitialibus  fa 
lubre:fefelis,pyrethri;ft«chadis,finguloru  duella,aga- 
rici  fextulx  quinque:  cumini  lati,ariftolochix  rotiidx, 
lacrymxCyrenaicx,lingulorum  duella  fcrupuliduo,a- 
ceti  mulli  fcillini  libra.Quum  placueritpurgatoriu  effi 
cere  ,  epithimi  &dacrydh  ,  vtriufque  duella  fcrupulos 
duos  adiicito.  lllinitus  aduerfus  humidkatis  reiedtio»- 
nem,tabidos,puruleta  expuentes ,  lateris  pulmonifque 
inflammationes,in  marafmum  collapfos  :  mirum  quo- 
que  ih  modum  efficax  eft  ad  eos  quorum  calor  ob  rnor 
bum  emorttius  eft.  AppellntUr  Latinis  rcftauratorius: 
dulcis  radiculx,rofarum,  faccharis,  fingulorum  fcxcis: 
tragacanthx,gummis,vtriufquedrachmx  quinque:fan 
tah  candidi  &  rubri,vtriufque  drachmx  tres:papaueris 
c.nndidi  drachmxodto:  fucci  radiculxdulcis,amyli,  fe- 
milnis  portulacx,feminis  maiulii,feminis  intubi  fatiui, 
iingulorum  ficilicus:fpodii,caryophyllorum,finguloru 
drachmx  feptem,(  innamomi  drachmx  quaruor:  zmgi 
beris,ftyracis,vtriufque  drachma,  croci,  fefquifcrupu- 
lus,penidiorum  vncia ,  feminis  cucurbitx  ficilicus  ief- 
quifcrupulus,feminis  cotoneorum  fefquidrachma  :  fe- 
mims  malux  ,  violarum ,  vtriufque  drachmx  quatiior, 
caphurxgrana  oclo  :  rhei  Indici  ficilicus,  zulapii  librx 
fex.  Antidotum  ad  febres  quotidianas:ftyracis,iridis, 
myrrhx,  hcrymx  papaueris  ,  fingulorum  drachmx 
quatuor:opopanacis,piperis,  vtriufque  drachma,  mel- 
lis  quod  fatis  eft.  Datur  fabx  /Fgyptix  magnitudine  in 
ledto  decumbentibus  ante  febris  inuafionem  ,  fed  ad- 
ftentcarbonesrhoc  fomnfi  fudorefque  cir,  &  febrimle- 
uat,  potiffimum  in  vetuftis ,  multaque  cruditate  con- 
ftantibus.    Aliud  agnrici,gentianx,vtriufq;  drachma: 
exhibetur  ex  aqua  mulfa,ante  inuafionem:  hoc  medio- 
criter  attenuat,  infardruque  vindicat ,  ac  materiam  per 
aluum  &  vrinam  moderate  pellit.   Aetites  quoque  la- 
pis  ad  horrOres  circuitu  repetentes,  &  in  primis  quoti- 
dianos  nppenfus  eft  efficax.  Ad  quartanas  &  qui  arti- 
culorum  doloribus  infeftantur:  in  quartanis  vbi  lnueris 
duas  horas  ante  febrisfignificationem ,  e  diluta  potio- 
ne:articul'.ribus  vero  morbis  exaquamulfa  prxbetur. 
Conftat  bituminis  drachma ,  myrrhx  ficilico  ,  folio- 
rum  mentx  drachma:croci,zingiberis,  (in  ahis  &  lacry 
mx  papaueris  )  lingulorum  fefquifcrupulo.   Aliud  ad 
omnem  circuitum:  feminis  herbx  apollinaris,  mvrrhx, 
lacrymx  papnueris,ftyracis,finguloru  drachma:  croci, 
aloes,vtriufque  terni  oboli.tnelle  excipitur:  datur  ex  a- 
qua,auellanx  nucis  mngnitudine  ,  &  cruribus  ante  illi- 
tis  ac  membrorum  cxtremis  partibus  domire  finito. 
Aliud  fudores  prouocat,  &  altum  fomnum  conciliat  €l 
duabus  horis  ante  febris  quartanx  fignificationem  affu 
matur:  pulegii  drachmx  quatuor  ,  grana  cnidia  vigm- 
tiquatuor  ,  myfrhx  drachma  ,  lacrymx  p.ipaueris  dra- 
chma.vino  fubafta  efformantur ,  ac  trium  oboloium 
pondcre  exhjbetur.    Aliud  adarteriam  exulceratam: 
prodeft  &  vocem  exercentibus  ante  poftque  cerramen 
exhibitum  :  valet  etiam  ad  oculorum  dolores ,  foris  in 
lana  niadefa&a  impofitum,&  internis  affedlion;bus  il- 
lindru  fuccurrit :  gummis,tragacanthx  ,  vtriufque  dra- 
chmx  fex:thuris,mirrhx,vtriufque  drachma:croci,fuc 
cihypocyftidis,vtriufque  drachma:paffi  fcybelitici  aut 
therxi  iextulx  fex.    Linilus  difficulter  refpimntibus 
vtilis:fcillx  crudx  fuccum  exprimito  ,  eique  pare  mellis 
Atticimodum  admifceto,  ckfupra  carbones  coquito: 
darur  ante  &  poft  cibum,myftrum.    E  fulphure  ignem 
non  experto,  difficulter  fpirantibus  auxilians:anifi,ful- 
phurisignem  non  experti,vtriufque  quadrans:ammo- 
niaci  fuffimenti^caftoriijgith-finguloru  drachmx  qua- 
tuor:aqua  diffoluito,  &  in  catapotia  cogito ,  vnumque 
ex  oxymelitis  cyathis  tribus  prxbeto.  Antidotum 
c  fruftibus  xftiuis  contra  ftomacih  fubuerfionem  efH- 
cax,  ccrliacis,  dyfentericis  auxilioeft :  forborum  ferta- 
rius,  baccharu  myrti  fextarius,  rhois  Syriaci  fextarius, 
palmulnrum  qux  fole  maturuerunt  librx  dux,  maln  cc- 
tonea  decem,  Punica  mala  integra  decc  ,  paiTi  nminci, 
vel  mellis  fextarius.fruc.lus  tufi  ,  &  in  aquam  coiedli  fe- 
dulo  coquuntur  :  quumque  fuerint  diilbluti  hur.iorcm 
exprime  ,  ac  denuo  abiedo  paleaceo  coque,  vbi  tertia 


2^  .MED.  SIVEDEME 

pars  fuperfucrit;  mel  additur ,  &  vfquequo  craffameti-  A 
tumacquifierit,mouetur.  Aliud  ad  ftoiv  achi  lubuer 
fionemfacit,&  ad  mteftinorUm  difficultatem,  &  coclia 
cos:feminis  herbx  apollinaris,  fennnis  apij,  vrnuique 
drachmx  quatuor,  rofarum  florfi,anifi,fucci,hyp©cifti 
dis,myrrhx,fingulorum  ficilicus,croci,  opii,  vtriufque 
fefquidrachm.i.  Aliud  ad  ftomachi  fubuerfionem: 
acidi  Punici  acinorum  expreflbrum  fucci  lextarii  tres, 
fucci  menrx  fexcarius,mellis  fextarius  ,  coniecla  in  vas 
coquito  vfque  ad  confiftcntiam  ,  &  ante  cibum  myftrii 
vna  aut  duo  prxbeto.  Origenis  ad  ftomachis  lubuer-  B 
fionem  ,  florum  rofarum  drachmas  octo ,  baccarum 
myrti  nigrxfine  granis  acetabulum  ,femmis  herbx  a- 
pollinaris,acetabuli  dimidium.  Terito  fimul,  &  paula- 
tim  vinum  lLxiumnfufficientimenfura  adiicito:deinde 
idduntur  carnes  palmularum  pinguium  (  Tia.-nnt^  vo- 
cant  Grxci, )  decein,  &  omnibus  fimultritis  ,  in  ciceris 
magnitudinem  catapotia  efformantur,  &  tria  aut  qua- 
tuorex  aqux  mulfx  cochleariis  duobus  exhibentur. 
CatapotiumaJ>\L)f,  quod  xftuantes  afiti  vindicat :  cu- 
cumerisfatiui.feminisportulacx,  vtriufque  drachmx  C 
ofto,  tragacathx  drachmx  quatuontragacantha  slbu- 
mine  recentium  ouorum  crudorum  dilue,  ac  diflblutx 
reliqua  adiice,&  m  catapotia  digere,  ac  in  fole  exficca: 
pribecontinenda  fub  lingua,  &  diiTblutum  humorem 
combibe.  Hepatica  Andromachi  Cypho«des ,  &  ad 
omnia  thoracis  vitia  :  vuarum  paiTarum  drachmxvi^ 
gintiqu<nque,aliquibus  centum,  croci  drachma,  cala- 
mi  aromatici  ficilicus,  bdellii,  iunciodorati,  vtriufque 
drachmx  dux  fefquifcrupulus  :  cinnamomi,  cafix,  fpi- 
cx,  nardi ,  fingulorum  terni  oboli,  myrrhx  ,  terebin-  D 
thinx  ,  vtriufque  drachmx  quatuor  ,  aliis  fedecim,  af- 
palathi  oboh  duo,mellis  drachmx  fedecinn,  vini  quod 
fatiffacit. 

DE     L  I  QJl*  O  R  I  B  V  S  MEDICATIJ, 

caf.  v i  r. 

POtio  ad  iecinorofos,lienofos,nephriticos,  hydropi- 
cos,ftomachicos,expartu  confliftatas  conuulfio- 
nes,cx  xgritudine  fe  recolligentes,  prauis  fuccis  refer- 
tos,arquatos,tuflim,  laterum  inflammationes,ad  medi 
camenta  item  lerhalia,&  cuiufuis  venenati  animalis  i-  E 
frum.Nardi  Indici,cofti,vtriufque  ficilicus.-cafix,  cro- 
ci,feminis  apii,acori,lacrymx  balfami,iridis,finguloru 
drachma.-piperis  cadidi  oboli  tres,lacrymx  ari  mafculi 
drachmx  tres,vuarum  paffarum  nucleis  emundatarum 
drachmx  fex  :  trita  palfo  vel  melle  excipiuntur  :  datur 
drachma  ex  vino  ,  aut  hydromelite  ,  vel  palTb  diluto, 
prout  comodius  arbitraberis.  Potio  e  capitibus  papa- 
ueris:capita  papaueris  centum,fucci  dulcis  radiculxli- 
bra,fapxlibrxcentum:prodeftiis  qui  ob  cenue  fiuxio- 
nem  a  capite  labentem,  ruffiunt,  &  quibus  venter  acria  F 
&  biliofa  excernit:item  calidx  intemperiei ,  &  cholera 
laborantibus,necnon  in  peruigiliis.  A  cetum  mulfum 
fimplex:mellis  librx  quadraginta,aceti  librx  viginti,a- 
qux  librxfexaginta.  Alia  eius  coponendi  ratiounellis 
librx  quinquagintaquinq;,aceti  librx quindecim,anifi 
libra,croci  fextas,radicum  apn  fextis,  radicum  fcrnicu 
li  libra.  Potioexmulfacotraperuigilia,ccrliacis  cum 
febre  prodeft,&fcrminis  vterum  gerentibus,necnon  fi 
craflus  humor  reiectionem  indiges ,  pulmone  obfidet: 
viridium  papaueris  capitum  cum  fuo  femine  librx  fexa  G 
ginta,  aqux  librx  feptuaginta  ,  mellislibrxtriginta. 
Potio  ex  moris,aut  moris  rubi  ,ad  oris  vlcera  depafcen 
tia,  dentium  affettus  ,  &  ad  anginarum  noxas  gargari- 
zata:fucci  mororum  ,  aut  mororum  rubi  librX  quinde- 
cim,mellis  librx  quinqifr,croci,myrrhx,fucci  vitarum 
acerbarum ,  fingulorum  fefquuncia  ,  aluminis  fciflilis 
vncia,vini  aufteri  dodrans.  Aqua  rofacea  ad  corlia- 
cos,  fitim  ,  orifque  inflammationes ,  fi  os  ea  colluatur: 
rofarum  librx  vigintiquatuor ,  aqux  librx  centum& 
viginti ,  mellis  librx  centum  &  qUadraginta,  Acetum  H 
fcillinum,fcillam  cadidam  repurgatam ,  &  in  vas  quod 
acetum  contineat,inie£tam,dies  quadraginta  infolato, 
deinde  abiecla  fcilla,  acetum  feruato.  Et  Punicis  ma- 
lis  conapofirio  ftomatica :  malorum  Punicorum  dul- 
cium3acidorum,  &  aufterorum,  fingulorum  hbrx  dux, 


T  H.  M  E  D.  L  I  B.  V.  z?0 

mellis  libvx  lex.  ■  Salubris  potionis  compofitio:  fiquis 
fngidi  temperainenti  ea  vtitur,valetudinem  integram 
conleruat:zinziberis,focniculi,  anethi,piperis,fingulo- 
rum  ficilicus,aliquibusiridis  drachmx  centQ  :  ea  tufa, 
&  ex  vino  vetufto  odorato  fubafta,in  linteo  illigato,& 
invinifuauillimi  congium  coniicito  ,  multofque  dies 
macerari  linito.Quo  autem  diutius  maduerint,eo  me- 
lius  erit:  propinato  fingulis  diebus  ante  pradium  hemi 
nam.  Vinum  lcillitnimfic  facies:  fcillxin  taleolas  difle 
£>x,&  repurgatx  minas  tres  demittes  in  mufti  prxcla- 
riamphoram  Romanam,&  menfes  tres  cperculo  inie- 
cro  fines-poftea  defxcatum  recodes  .  Vtile  eft  crudita- 
tibus,&  ciborum  corruptioni,  iifque  qui  ipfos  euornilt: 
iis  itemquibusin  vetriculo&  aluo  pituitx  crafficies  in- 
cumbit:ope  fert  henofis  ,  iti  malum  habitum  collapfis, 
aqua  inter  cutem  laborantibus ,  arquatis,  vrinam  xgre 
reddencibus,inceftinoru  toriionibus,inflationibus,ner 
uorum  refoIutionibus,diuturnis  horroribus,  tenebrico 
fis  vertiginibus,&  menfes  ducit :  minimc  quoque  ner- 
uos  offendit.Prxftantius  eft  quod  vetuftius  eft:cauen- 
dus  eius  vfuseft  in  febribus ,  quibufque  inteftina  funt 
vlcerata.  Scilhnum  acetum  ica  conficitur:  fcillam  can 
didam  expurgatam,&  concifam  lino  ita  traiicito  vt  ta- 
leolx  fefe  minime  contingant ,  &  dies  quadraginta  ex- 
ficcato:ex  ipfis  mina  in  aceti  optimi  fextarios  duo- 
decim  demittitur ,  &  vafcdiligenter  operculato ,  o£ro 
dies  in  iole  macerari  finitur.Pofthxc  aflumpta  fcilla,& 
cxpreffa,ipfa  quidem  abiicitur,  acetum  verodefxcatu 
eluti  iatur  ,  &  reponitur.  Nonnulli  minam  in  aceti  fex- 
tariis  quinque  demergunt,  alii  ob  ficcitatem  fuafpon- 
te  rcpmgatam,  xquali  podere  demittunt,itaque  men- 
fes  fex  relinquut :  eft  aute  hoc  multo  magis  incidedi  vi' 
prxiitii.Vtile  eftcollutum  ad  gingiuas  nimio  humore 
madidas,na  eas  adftringit  &  firmar,detes  Iabantes  fta- 
biiitjfcrtentem  ventriculi  halitum  fatis  emendat,for- 
ptum  guttur  indurat,&  callofum  reddit,  fonoram  niti- 
damque  vocem  efficit.  Aflumitur  &  ad  ftomachicos, 
xgrJque  cibum  coquentes ,  &  comitiales,  &  vertigine 
tenebricofa  vexatos,&  melancholicos :  item  ad  vteri 
ftrangulatus  ,  lienes  mmis  extumefcentes ,  coxendicis 
dolores  valet.-recreat  reficitque  eos  qui  admodumim- 
becilli  funt ,  &  corpus  falubre  ac  bene  coloratum  red- 
dit.  Vifum  quoque  acuit ,  auditus  djfficultatem  in- 
ftillatum  corriginin  lumma  ad  omnia  efficaxeft  ,  prx- 
terquam  ad  inteftinorum  exulcerationem.  Datur  fin- 
gulis  diebus  forbendum  ieiuno  ,  inter  initia  modi- 
cum  ,  paulatim  autem  copiofius ,  vt  vfque  ad  cyathum 
increfcat  modus :  funt  qui  duos  autetiain  plures  cya- 
thos  prxbent. 

DE    PVRCANTIBVS  MEDICAMENTIS, 

C  A  P.  VIII. 

DEmedicamentis  purgnntibus  iam  nobis  eft  difle- 
rendum:  quandoquidem  eorum  quxdam  flaui  bi- 
lem,  alia  nigram,  nonulla  pituitam  aut  aquam  euacua- 
refolent.  Ac  flauam  bilem  educentibus  vtimur  in  qui- 
bus  ipfam  ori  ventriculiinfidere  fufpicamur,&  in  qui- 
bus  pervenofum  genus  difperfa  eft:in  tertianis  itemfe 
bribus,&  continuis  iam  decrefcentibus,  ac  in  arquatis, 
atque(vt  fummatim  dicam)in  quibusflauam  bilem  re- 
dundare  arbitramur  ,  iuxta  iamfupraa  nobis  traditas 
dignotiones.  Nigram  vero  bilem  vacuantibus  vticon- 
fueuimus  in  melacholicis,in  iis  qui  facile  excandefcur, 
iracundis,hominum  confuetudinem  auerfantibus,&  in 
habitib9  aridis,fanguine  pauco  prxditis,  folitariis,quar 
tanis  febribus,&  furore  percitis.  Pituitam  autem  dn- 
centia  vfurpandum,infrigidioribus  habitibus,xtatibus 
&  morbis^pur-'  in  refolutis,  &  membrjs  capitis  atroni- 
tis,tumo-ibus  laxis  &  extuberantibus,coxendicum  do- 
lonbiH,&  ineo  aquxinrercutis  genere,  quod  axa.  <&p<a, 
Gixci  nuncupant,  &(vt  vno  verbo  .-.bfoluamjin  quibus 
pituitam  moleftam  effe  opinamur.Qu_emadmodum  a- 
quam  ducentibus  medicamentis  eft  vtendii, in  ea  aqua 
inter  cute  laborantibus,qux  ab  vtris  fimilitudineaffK/- 
TOcu^flcdicitur,&in  fccminis  quas  album  proflnuium 
diu  infeftauit ,  &  in  iis  quibus  vlcera  fluxione  afiidii3; 
madet.Cxterum  iam  de  Cmphcibus  niedicametis,  quar 

iii.  iiii. 


171 


ACTVARII 


Z7t 


fua  nntura  ptlrgatoria  ftint  figiHatim  agemus ,  &  qucm  A 
ipforu  vnuquodque  humore  expurgnt  explicabimus: 
deinde  de  copofitis  quoquc  pertra£rabimus,  ncqnid  in 
noftra  pollicitatione  dcfiderctur.  Aloe  igitur  vniucr- 
fum  corpus  haudquaqua  vacuat,fed  inhxrentem  ven- 
tricu!o,aluo,acinteftinis  bilem  ,  vna  cum  infidentibus 
ir.ibi  recrcmentis  citra  noKam  cxigit.  Proindc  danda 
cft  iis  qui  capitis  afFiciuntur  moleftia  ,  propter  conti- 
ntias  exhalationes  quas  ventriculus  ad  ipfum  expirat: 
(naque  inutilium  vaporu  fuppeditationc  prxfcindit): 
cxhibenda  quoque  eft  iis  qui  candem  ob  caufam  lippi-  B 
tudtne  oculorum  latorant,  quique  propter  infidentem 
bilcm  fitiunt,&  linguaac  os  prompte  reficcatur:  adhxc 
iisqui  ftomachi  iniuauitate,aut  xftu  fubuertente  cor- 
ripiuntur,necncniisquiprxter  rationem  palidiores  e- 
uaferunt :  quin  &  iis  quibus  alui  excrementa  fubduci 
poftulat,verumclyfteresaliqua  decauia  infundi  non 
poiltint.  Prxbetur  ficilicus  ex  aqua  mulfa,in  lxuorem 
vero  fuba&a  ,  fuccoque  corticis  citri,aut  fiis  non  adfit, 
brafficx  aut  abfinthii  fucco  excepta,cogitur  in  catapo- 
tia,  ciceris  magnitudine.  Allii  cum  terebinthina ,  vel  C 
melle  decod~to,vel  alio  quouis  iimili  efformat :  tu  vero, 
prout  rerum  copia  fubminiftrabit,vel  (  vt  mclius  dica) 
quod  comodius  xgro  fore  putabitur,  cu  aliis  comifce- 
to,ac  xgrotatibus  exhibeto.  Scamonium  flaua.  bilcm 
potiffimum  expellit.fed  oris  ventriculi  dolorem  exci- 
tat,&  odore  graui,  guftu  infunui,ac  firicnlofum  eft.Na 
quum  purgatoria  omnia,prxter  aloen,  ftomachum  of- 
fendat,fcanwrium  multo  reliquis  magis  vetriculo  no 
cettquare  cauendum  iis  qui  ipfum  imbecillu  obtinent, 
&  rebriunt.Quum  enim  leuillimum  fit,  leui  negotio  in  D 
t  >rpus  rapitur  ,  omnemque  eius  fpurcitiam  commo- 
uet:verum  afacultate  retentrice  inhibetur  ,  quominus 
excrementa  ad  excretionem  perducat.  Itaque  dandum 
eft  iis  qui  fcbri  vacant,  &  ftomacho  valent,&  xgrc  vo- 
mitus  prolicitur,nec  facile  animo  deficiunt:moJus  ex- 
hibitionis  funt  fcrupuli  duo  ,  pnulo  plus  minufve  ,  pro 
virium  ratione:permifcendus  eft  fal,ac  thymus,  &  pu- 
legium,aut  odoratum  aliquod,&  quod  ventriculum  ro 
boret.  Qui  ipfum  fuftinentjetiam  aloert  mifcere  prx- 
ftat.-datur  &  per  fe  ex  melle,vel  ptiffanx  cremore,  qui-  E 
bus  clanculum  exhibere  cupimus.  Peplium  huiusfe- 
mcn,  (  funt  &  qui  cum  virgultis ,  exficcatum  &  cribro 
excuilum  ,  quatuor  fcrupulortim  pondere  prxbentex 
mulfa,pauxillum  aceti  afpergentcs)poft  flauam  bilem, 
nigram  quoque  6c  pituitam  expurgat,  flatus  ltem  dif- 
rumpit :  quare  in  primis  flatulentis  affedHbus  auxilio 
cft  iis  qui  melicholia:  prxbent  exordium,  diuturnis  in- 
flationibus  lienis,vteri  &:  inteftini  laxioris ,  quinetiam 
laxis  tumoribus  in  abdomine  fuccurrit.  Veran  um  ni- 
grum,atram  bilem  ,  &  flauam  vndique  ex  corporc  tra-  F 
hensjdeorfum  pelIit,nontamen  cum  difficultate:  qHo- 
circa  ipfum  in  febribus  circuitu  redeuntibus,&  diutur- 
nis  exhibemus:datur  etiam  furore  percitis,altera  capi- 
tis  parte  dolentibus ,  &  quos  cephalxa  diu  infeftauit. 
Eft  autem  longt  omnium  aptillimum  inteftinis,vtero, 
vefica?  medicamentum  purgans  exhibentibus.Maxima 
cius  vis  eft  educendi ,  peculiariter  fiquid  permixtum 
cft  fanguini,quod  ipfum  vitiare  poffit :  quare  &  in  ve- 
tuftis  arquatis  commodum  eft  ,  &  afpritudinibus  quaj 
in  fumma  cute  exoriuntur,qualis  eft  lepra,impetigincs  G 
&  id  genus  alia:quin  &  elephantia  laborantibus  eft  ac- 
commodatum.  Modus  exhibitionis  funt  fcrupuli  tres, 
paulo  plus  minufve,tenuium  fibrarum  c  radicibus  pen- 
dentium,in  aqua  paululum  maceratarum,  deinde  cor- 
tice  detracTo  ,  ac  in  vmbra  ficcato  ,  prpiedaque  tenui, 
qux  ipfi  fubeft,  medulla.  Datur  autem  ex  paffo  &  o- 
xymelite  ,  veriim  fuauitatis  gratia,  quxdam  exodo- 
ratis  feminibus  funt  inferenda,  fi  vero  cfficaciorem 
cupis  purgationem  ,  fcammonii  pauxillum  adiicito. 

Epithymum  nigram  bilem  detrahit:  datur  adul- H 
tis  tufum  &  tn  ccrniculo  cretum  ,  fcrupulorum  quin- 
que  pondevccx  paffo  ,  aut  accto ,  mulfo  &  falis  modi- 
co.  Vitiisflatulcntis ,  &  prxcordiorum  affedlibus,  qtii- 
bufque  iecur  grauatur,  &  refpirandi  diffictiltatc  Ia- 
borant ,  opitulatur  .  Eodem  quo  cpithymum  modo, 


quod  in  ftorbe  ,  &  quod  tn  farureia  jV^jSi^f^ov  nomi- 
liatum,  nafcitur,purgat,  fed  facultate  eft  imbecillius. 

Filicula  bilem  ,  &  maximc  atram  ,  ac  pituitam  ducit: 
dantur  purgatx  radicis  feni  fcrupuli  ,  affufa  aquamul- 
fa.  Purgat  quoquc  mcdiocritcr  &  citra  molefthm, 
itlgallinaceo  i'ure,&  in  ptiflanx  crcmorecoOa  radix. 

Pulcgium  atram  bilem  pellit  acetabuli  menfura  in 
mnlia  potum ,  eodem  modo  &  tragoriganum  &  par- 
thenium,  quod  &  lcucanthemon  nuncupatur  ,  fingula 
fex  fcrttpulorum  pondere  purgant,idem  prxftat  &  aly- 
pum  ,  danturque  eius  fcrupuli  fcx.  Verum  prxftat  ea 
cxhibere  ex  aceto,&  cxiguo  fale,&  aqua,vt  ficca  &  tri- 
ta  potui  infpergantur.  Armenium  quo  pidiores  vtun 
tur,atrambilem,&  quicquid  fanguini  craffum  lentiim- 
que  commiftum  eft,euacuat:  quapropter  datur  melan- 
chohcis,eIephantia  laborantibus,  &  fimilibus :  quin& 
nephriticts  ac  fufpiriofis  prxbctur:modus  funtfcrupu- 
liquatuor,  paUlo  plus  mir.ufve  pro  fumentis  vinbus. 

Centaurium  tenue  ,  bilem  craffiffimam  ac  mucofam 
educit,quare  commodc  lienofis  ,  &  coxendicis  dolore 
infeftatis  exhibetur  :  bibitur  huius  decoftum  aqua  fer- 
uefaftum  :fit  autem  centaurii  pondus  fcrupuli  fex,&  a- 
quxhemina,  quxad  dimidias  coquantur.  Colocyn- 
this  pituitam,bilem,  &  mucofum  fuccu  purgat,quam- 
obrcm  neruofa  corpora  repurgat.Datur  ergo  couenien 
terin  omnibus  capitis  affeftibus,  &  erefta  ceruice  fpi- 
rantibus,  ac  fimilibus  :  item  coxendicum  cruciatibus, 
morbis  articula  ribus ,  &  longis  renum  velicxque  affe— 
tTionibus,quinetia  iis  quibus  extricatu  difficiles  pvxdu 
rique  funt  affeftus :  dantur  autem  fcrupuli  duo.  Deli- 
gendaeft  candida  eius  ac  tenella  medulla:  aridiufcula 
enim  &  nigricans  damnatur  ,  tundatur  vero  &  teratur 
fcdulo  ,  fxpcque  cribro  fuccutiatur.  Atque  vfu  appe- 
tente,perquam  diligenter  in  mortario  cum  aqua  mulfa 
teratur ,  fiquidem  eiufmodi  quippiam  patitur ,  vt  tufa 
priufquam  maceretur,  tenuiffima  maneat,  vcrum  con- 
iedain  mulfam  intumefcat,ita  vt  cnbrata  no  credatur. 
Igitur  nonnullx  ex  particulis  qux  intumuerunt,  tnter- 
dum  aluo  aut  ventriculo  ac:hxrent,maxime  in  intefti- 
noru  ar.fraGibus ,  ob  mollicie,  infidcntcfque,quod  a- 
cres  natura  fintac  mordaces,inteftina  exulcerat,  &per 
confenfum  neruos  afficiunt,tortioties  &  contradiones 
inferunt.  Quaremulta  cum  attentione ,  in  aquamulfa 
inmaximum  Ixuore  redigi  debet.ci  mitius  purgareeft 
animus.prxgrandis  colocynthis  fumendaeft,  eaque  a- 
perta  fupernc  femen  eximere  conuenit:  deinde  lomen- 
tum  eius  in  fuum  inuolucrum  fine  femine  reponere,& 
fapa,aut  vetere  paffo  repletam,  finere  vtnoGe  &diem 
mrceretur,  pofthxc  vinum  linteo  colatum  ,  ac  a  fordi- 
bus  repurgatum,  calfaftum  propinare.  Maxirac  quoq; 
arquatos  expurgat,  eofque  qmbus  in  fumma  cute  liuo- 
res  c  flaua  bile  apparent.  Tithymalus  pituitam  &  bi- 
lcm  educit.-virctes  eius  ramuli  aftumpti,  &  in  tefta  pau 
latim  torrefndi  ac  contriti  prxbentur.  Mifcentur  eius 
fcrupuli  tres  cum  polenta  in  aqua,&  propinantur:  nam 
ramuli  exficcati  impotentiores  funt.  Porro  tithymali 
characitx  cicli  erutam  radicem  in  vmbra  exficcato,  pd 
ftea  quum  vfus  poftulat,detrafto  cortice,  tufam  cribra 
to,&  in  paffo  veteri  quaternum  fcrupulorum  pondere 
conie£fa,no£tem  &  die  finito  madefcere.-dehinc  per  hn 
teum  detritum  percolatum  ,  ac  leuiter  calfa«!iu  vinum 
potui  dato.  Optimc  enim  purgat,  adeo  vtquiuain  om- 
nibus  vitiis  eo  vtantur.Succus  vero  tithymali,qui  iuxta 
aquas ,  &  humida  Ioca  enalcitur ,  fale  &  arido  pane  ex- 
ceptus,  idem  prxftat ,  fed  vehementius  aluum  deiicit. 
Succus  cucumeris  agreftis,  quem  i^ac-ne/ov  nominant, 
pituitam  &  bilem  vacuat.-dantur  oboli  terni,cum  lacTis 
ftatim  emulii  inftar  hemina.  Grahum  Gnidium  fero- 
fumpotius&  aquofum  humore  elicit  ,pituitaver6  & 
bile  ltiodicc  expurgat:  eft  xftuans  &  acerrimum:  dan- 
tur  grana  triginta.  Quodfimitius  puvgare  velis,dnto 
grana  viginti:interna  granorum  parstnta  ,  atque  cum 
polentn  in  vnitate  coadTa  ,  prxbctur  potanda  :  fed  poft 
potione  ,  rofnceum  aut  mellinum  oleu,  ne  fauces  adu- 
rat,forberi  debet.  Quare  fatius  eft  vt  trita  ex  melle  co- 
cTo,in  catapotia  digeratur.    Agaricum  pituita  &bilc, 


273 


MED.   SIVE  DE 


METH 

A 


) 

MED.  LIB. 


V. 


274 


fedVlon  eueftigio,detrshit:modus  exhibitionis  eft  fict 
licusex  aquamulfa,  vel  aceto  mulfo .  Aduerfatur  fto- 
macho  quod.leue  iit,&  enatare  foIeat.Cnici  femen  pur 
gat  pituitam,non  tamenfortitenfeminis lxuigati  dra- 
chrnas  quinquein  gallinacei  decofti  ius ,  vel  ptiffanx 
cremorem  iniicito,colatiimque  propinatodunt  qui  ie- 
minis  interiorem  partem  drachmx  pondere  fumant,& 
ciiamygdahs,  anifoy&melle  cotto  miftam  ter.int,&  in 
catapotia  efforment,  ac  arquatis  commodeprxbeant: 
quod  etiam  mitiUs  eft.  Lathyris  vehementius  pituita 
purgat:dantur  eius  grana  maiora  qtiindecim,&  minora  g 
viginti.atque  iis  qui  vberius  purgari  cupiunt,madi:qui 
Vero  multa  euacuatione  opus  non  habent ,  integra  de- 
uorari  iubentur,prxfertim  ii  eius  qui  fumit,ftomachus 
vitiat9  fuerit.  Anftolochix  clematidis  fru&us  ficcus,fi 
tritus  bibatur,piruitam  bilemque  prolicit:  eft  aute  fto- 
macho  accommodatus  &  gratus.  Mercurialis  herba.fi 
tenella  eius  folia  decofta  edantur  ,  ftercus  expellit ,  fin 
eius  decoctu  vino  dilutu  bibatur,  mediocriter  alui  ex- 
cremeta  mouet.  Cucumeris  fylueftris  radicis  cortex, 
ex  aqua  mulfa  potus,abundt&  citra  noxa  pituiramdu-  Q 
cit,neque  ventriculum  quicqiu  offendit.  Styraxpin- 
guis  &  flauus  fefquidrachma  pondere  cum  terebinthi- 
na,pituitam  magis  abundatem  fine  moleftia  fubducit. 

Thymi  ternx  quaternxve  drachmx  cii  aceto  mulfo 
&  fahs  modico,abunde  citraque  noxam  pituitam  &  bi- 
lem  educunt.  Cyclamini  radicis  quatenaillime  tritx 
drachmx  tres  aut  quatuor,  pro  affumetis  viribus  potx 
cum  aqua  mulfa,  pituitam  &  bilein  purgant.fed  prxci- 
pue  fudorem  proliciunt:  quare  bibentem  oportet  decu 
bere,&  corpus  tegumentis  fouere,ac  fudoris  excretio- 
niopeferre.  Allii  in  tenuiffimu  lxuorem  redadtifi- 
cilicus  ,  autdrachmx  tres,fiex  aqua  mulfa  bibantur, 
pituitam  pellunt.  A  iuga  in  tenuiflimii  puluerem  reda 
€ti ,  fi  iicilicus  cum  ficis  aut  melle  cofto  aflumatur  ,  pi 
tuitam  mfricientem  trahit.  Euphorbiu,pituitam,fed 
potius  aquam  fubducit.Eft  autem  acutiffimum,  &  maxi 
ma  ignea  vi  prxditum  :  quapropter  colicis  ,  quibufque 
venter  frigtdior  eft,  exhibetur:  alios  fatis  &  vehemen- 
ter  conturbat,  fitimque  maxime  mouet.  Quippiam  ex 
odoratis  feminibus  ei  permifcetur,  &trium  obolorum 
podere  ex  aqua  mulfa  prxbetunfed  prxftat  vt  cu  melle 
codto  in  catapotia  efformetur.  Squama  xris  aqua.  pur 
gat:daturexaqua  mulfa,  vertim  non  aquam  modo,fed 
&  piruitam  educit.  Veratrum  album  varioshumores 
vomitione  educit:daturieiunis  perfe,  &  cumfefamoi- 
de,rhapfixfucco,  halica,  aqua  mulfa,lenticula,autfor- 
bitione  quapiam.Nonnulli  exiguo  cibo  antea  exhibito, 
veratrum  offerunt,iis  potiffimu  quibus  ftrangulationis 
fufpicioimminet,aut  corporis  imbecillitas  adeft:fiqui 
deminiis  quiita  aflumunt,  purgatio  pcriculo  vacat, 
«jubd  medicamentum  citra  medium  corporibus  non  ap 
ponatur.  Quin  &  glandes  ex  eo  fedi  inditx,vomitiones 
cient.  Sefamoides  magnu,fuperne  pituitam  purgat, 
fi  quantum  tribus  digitis  comprehendi  poteft ,  tritum 
vha  cum  veratro  albo  trium  femiobolorum  podere  ex 
mellc  fumatur.  Cucumeris  fatiui  radix  trita  ,  e::  aqua 
mulfa  drachmx  pondere  epota,vomitiones  prouocat. 
Quod  fiquis  a  cccna  leuiter  vomere  cupiat,oboli  duo  fa 
tiffacict.  Pedicularisherba,fiquiseiusgranadece  aut 
quinque  trita  in  aqua  mulfa  dederit ,  pituitam  craffam 
vomitu  expurgat.  Veriim  qui  hauferint,obabuIare  de- 
bent,fed  adfit  mulfa  qux  aflidue  affundatur,  quod  ftra 
gulationis  periculu  creet,faucefque  adurat.  Thapfix 
tam  radicis  fuccus  quam  lacryma,  &  cortex,  fi  exmul- 
fa  bibatur  ,  puigandi  fupri  infrave  vim  obtinet :  datur 
ex  radice  pondus  quatuor  obolorum,  cum  anethi  femt 
nis  drachmis  trib9,&  fucci  tres  obolidacrymx  vero  dra 
chma.-nam  ii  copiofius  exhibeatur,pericuIo  non  caret. 
Confert  etiam  per  eam  purgatio  fufpiriofis,laterum  do 


patur,foIia  habet  lentiora,  longeque  maiora  quamqui 
c>nao  eft,radicembulbo  adiimiiem,quam  cortex  ni- 
ger  nmbit:hxc  ii  per  fe  eftur,deco£tumve  eius  potatur, 
vomitu  prouocat.  Sambucus  &  ebulus,  refrigernndi, 
aquamque  educedi  vi  prxditx  funt,cxterum  fiomacho 
aduerlantur.  Harura  folia  decofta,  pituita,  biiemquee- 
ducunt,&  radix  vino  incocla  atque  exhibita,aqua  inter 
cute  labo:  antibus  fuccurrit.  Alypum  fruticofa  eft  her 
ba  iubrubra,ramulis  fohiique  tenuibus,  flore  mo!H,le- 
ui,raaice  betx  fimili,acri  lacryma  referta:feme  eft  qua 
le  thymi,gignitur  in  locis  maritimis,huius  feme  atrarri 
bilem  per  mferna  fubducit.  Clematis,farmentu  pro- 
fert  fubrubrum,  viticofum,  fohis  admodum  acribus  & 
exulcerantibus :  arboribus  circumuoluitur  fmilaeis  in- 
ftar.Kuius  fruclus  rritus  ex  aqua  vel  hydromelite,  pot9 
pituitam &  bilem inferne  fubducit.  Intcrea  qux  per- 
quam  modice  purgant,fru£tus  quidam  noti,  lignofi,ce 
fentur  qui  e  Syna  &  jEgypto  ad  nos  deferuntur.-nuoru 
alia  lutea,quxdam  cepule  fut,&  qux  nigrum,  aut  nigra 
nuncupantur,qux  omnia  communi  nomine  myrobola- 
na  nominantur.  Duxauttres  eorum  drachmxlxui- 
gatx,purgandi  vim  obtinent,&priuatim  capitssfuper^ 
uacuum  humorem  exhauriut,  ac  hitea  bilem  flauam  e- 
Uacuant,vt  pituitam  cepule,  &  atram  bilem  nigrum  de 
trahit.Cxterum  vetriculum  ac  inteftinaiua  adftnctio- 
ne  confirmant  roborantque.Torrefadfa  ablutuque  plu- 
rimum  vis  purgatorix  exuunt ,  fed  tenuiorum  partium 
euadut,exficcantiaque  magis.Quare  quibusfluxio  de- 
orfum  proruens  molefta  eft,ac  inteftina  vlcerat,hxc  af 
fumimus,  qux  modicc  humorem  defluenrcm  fubdu- 
j)  cunt,&  notatu  dignum  robur  inteftinis  coiiciliant.  £a- 
dem  &  cofimilem  facultatem  obtinet,  quod  empehliz, 
&  quod  emplitzi,  barbara  voce  appellatur.  "V  nde  &  ex 
his  quinque  commiftis,Barbari  iapientesmedici  id  me 
dicamentum,quod  tryphalum  paruam  nuncupant,co- 
dunt:de  quo  paulo  pbft,  quu  compoiita  mecicamenta 
purgantia  recenfebimus,pertra£rabimus.  Porro  quod 
fene  nominatur,&  ipfe  frudtus  quidam  eft,quiinde  ad- 
portatur:drachmx  pondo  affumptum  citra  noxam  pur 
E  gat,pituitam  ac  bilem  educit.  Poft  id  admodu  medio-> 
criter  cafia  nigra  &  manna  purgant.-nempe  caiia  trium 
aut  duarum  drachmarum  pondufculo,  vix  vtiqae  pur- 
gabit:atmannxplufcu!um  etiam  abfumitur:atque  hxc 
flauam  bilem  folum  educit,&  cafia  ipfa  quoque  flauam 
vacuat ,  fed  eam  potius  qux  iam  retorrida  eft,  &  in  ni- 
gram  migrauit,  modice  prxterea  pituitam  educit.  Ex- 
hibemus  autem  vtranque,  quibus  non  licet  ahud  vehe 
mens  medicametum  offerre,  nempe  pueris,&  faminis" 
vterum  geretibus,fiquando  vfus  poftulat,  &  nccefiitas 
vrget:adhxc,quos  febris  quxpiam  exnperas.a  reliquo- 
rum  medicaminum  affumptione  arcet.  Cxterum  quo- 
niam  purgantium  medicaminum,qoxdam  acriter,alia 
modicefua  natura  purgant ,  atque  hxc  illum  humore, 
illa  hunc  educere  foIenr,fpettandum  eft  quo  pafto  ad- 
uerfus  humores  in  xgris  prxpollentes  medicamenta 
&  mifcere  &componere  conuenit,ne  alios  aliorum  lo- 
co  humores  VPCuemus.Non  enim  xgrotantem  fimpli- 
citer  inanire  confert,  fed  noxium  humorem  expurgare 
decet:  atqueeofitvt  non  omnes  qui  pui  gantur,  leuiter 
ferant,&  citra  noxam  euacuentur.  Prxftat  aute  humo- 
r  rem,nifi  turgeat,  coquere,ac  meatus  referare,aluumq; 
u  antea,fi  ita  resexigit,eluere,  aut  per  ea  qux  modice  e- 
uacuat,prius  vacuare:  qub  medicamenta  melius  pene- 
trent,  magifque  efficacia  reddantur,  eiufmodi  funtzu- 
lapia,quxe  radicibus  vrinam  pellendi  vi  prxditis;com 
ponuntur:qualis  eft  radix  foeniculi,  apii,  ancthi,  mtubi 
erratici  &  fylueftris,atque  id  genus  aliis.  Adhxc  coco-* 
quentia  &  emollientia :  talia  funt  qux  e  malux  feroine, 
althxa,  bugloflbjbuphthalmo,  dulciradicula,&  adiato 
componuntur:atque  exfructibus  xftiuis,pruna Dama- 


loribus  diuturnis,&  reiedionibus  pervomitum,iis  qui-  fcena,zizipha,&  vnxpaflx  granis  repurgatx.Deinde  ea 

bus  xgrc  vomitus  prolicitur  ,  in  cibis  aut  decocro  prx-  qiix  iecur  aut  licne  in  pnmis  infar£hi  liberant,  aut  hu- 

betur.  Genifta,huius  fruftus  &  flores  tufi  cii  aqua  mul  morem  quempiam  Iaceffunt,  puta  eupatorium,  fecun- 

fa  pondere  obolorum  quinque,fuperne  cum  diftenfio-  daca,triffago,aiuga,cetaurium,  ftachas,&  qux  ex  arte 

ne,vt  verntrum,citra  periculum  expurgant:  ftuiftus  ve-  &  re&a  medendi  ratione  inferuntur ,  quxque  purgato- 

rbinfiaaluu  fubducit.    Bulbus  qui  vomitorius  nuncu  nis  viam  fternunt,ex  quorum  numero  funtetiamcuc* 


ACTVARII 


meris  &  portulacxfemm.i ,  uxofa&har  ,  arque  id  ge- 
nus  alia  :  &  prxfertitn  m  cemperaffWntis  affeclibulque 
ca!idionbus,veluri  poftea  de  omnibus  docebimus.  Ita- 
que  ne  tibifit  difficile  ante  purgationes,  medicamenta 
concinnare  quxhumores  coquant ,  &  meatus  obftru- 
ftionibus  vindicent ,  vbi  paucis  hxc  via  ac  ratione  do- 
cedi explicuerimus,deinceps  de  purgationibus  quoque 
diiTeremus.  Vbi  itaque  flaua  bilis  deiicienda  propom- 
tur,fi  ipfa  efferuefcit,ac  homincm  exurit,&  calida  me- 
dicamenta  renuit,  huiufmodi zulapium  concinnamus, 
quod  ante  purgatoriu,  diluculo  iciuno  exhibemus,do- 
nec  in  vrinis  conco&io  conueniens  apparuerit:feminis 
cucumerum  quadrans,  femiqis  portulacx ,  feminis  in- 
tubi,radicum  intubi,intubr  erratici,lingulorum  vncia: 
rofarum,violarum,  nymphxx  anathx,  iingulorum  le- 
muncia:feminis  papaueris,&  lac>ucx,vtriulque  duella: 
pruna  Damafcena  trigintaquinque,zinzipha  quinqua- 
gintaquinque,myxana,&  zartali,  fingula  quinque  & 
quadraginta,  faccharis  librx  dux :  hoc  bilis  feruorc  re- 
tiidir,in:eftinaemollit,&  meatus  infarGu  liberat:quod 
fi  fcammonium  quoque  adieceris ,  fine  moleftia  bilem 
expurgat.  Verum  li  bilis  no  admodum  ferbuerit,ex  his 
rebus  zulapium  conficimus:radicum  apii,  radicum  fa- 
niculi,intubi  erratici,fumarix,  radicu  mtubi  iylueftris, 
fmgulorii  vncia,buglofii,  eupatorii.buphthalmi,dulcis 
radiculx,feminis  althxx,  fmgulorum  fextulx  quinque: 
violarum,feminisportuIacx,feminis  intubi,  iinguloru 
femuncia:  fantali  rubri,  &  lutei,  vtriufque  duella:rofn- 
rum,nymphxx,croci,  finguloru  fextula,  faccharis  librx 
dux.   Quum  ver6  pituitam  vacuare  in  animo  fuerit,li 
homo  alioqui  xtate  fuerit  vigente,  &  fere  calida  tem- 
peratura,verum  ob  errorein  vi&us  ratione  admiflum, 
&  fri^idorum  abufum  eam  r ollegent,huiufn.odi  com 
ponimus  medicamentum,&  prxfertim  fi  ftomachus  ni 
mio  humoremaduerit,  radicibus  rurfus  quxmouendx 
vrinx  funt,acceptis,ita  mifcemus:  radicum  apii,radicu 
faniculi,  radicis  condimentarix  fylueftris  ,  radicum  a- 
nethi,triffaginis,aiugx,ceraurii,feminis  althxx  &mal- 
tix,fecuridacx,finguloru  vncia:maftichcs,  afari,  fpicx, 
fingulorum  femuncia.-carnabadii,  feminis  faniculi,fe- 
mmis  apii,anifi  dulcis,iinguloru  fextulx  quatuor,mel- 
lis  librx  dux  :melius  enim  eft  ex  melle  coficerc,  vtpote 
quod  abunde  calidum  eft,magifque  attenuet,&  obftru 
Ctiones  extricet.  Si  frigid9  omnino  xger  fuerit,corpuf- 
que  totum  humidis  frigidifque  fuccis  redundauerir,  fa 
tius  eft  ficco  Diofpolitx  medicamenro  vti,  aut  alio  ali- 
quoconfimili  quod  fatis excalfaciat,  &  n.miumhumo 
rem  reficcet.  At  quum  atrabilhrem  fuccum  detrahere 
voluerimus ,  hxc  affumimus ,  potiflimum  fi  qui  purga- 
tur  ficcus  effe  videatur:  radicum  apii,radicum  faniculi 
fylueftris,fumarix,ftachadis,bugIoffi,buphthalmi,fin 
gulorum  vncia:afplenii,rriffaginis,ra  'icis  capparis,fe- 
minis  petrofelini,finguloru  fextulx  quinque:  daucife- 
minis,ammis,dulcis  anili,feminis  faniculifingulorum 
femuncia:ficorum  pinguium,du!cis  ndiculx,vtriufque 
fextulx  quinque  ,  feminis  ocimi  duella ,  croci  fextula, 
mellis  librx  dux,  aceti  quadras.  Siquaflaua  bilis  humo 
ri  mclancholico  commifceri  putabitur,itafacito:capit 
fpicx,rofarum,vtriufque  vnciam,croci  drachmam,fe- 
minis  apii,feminis  faniculi:  in  aqua  donec  fufficiet  fer 


B 


zj6 

ant,(plerunque  cnim  deiecloria  ftomacho  aduerfatlir): 
alia  qux  illis  viam  parent,  humorumque  craflitiem  in- 
Cidant :  atqui  eiufmodi,  vel  cx  iplis  particularium  fpc- 
cicrum  vitibus  difccs,  qux  in  libns  de  fimplicium  mc- 
dicamcntorum  facultate  traduntur.Cxterum  noshici- 
pfa  illaveterum  purgantia  medicnmenta  depromemus, 
quo  pacto  compoiutur,  quofque  humores  euoccnt,cx- 
ponentes:tu  vero  hinc  fumens  occafionc  ,  quibus  opus 
crit,ad  hanc  rationcm  medicamenta  conf.cito  &  com- 
ponito.  Hoc  tamen  dc  his  ignoraflc  haud  decct ,  qubd 
quxda  m  grana  liue  orbiculos  cffingimus  qux  rmgm- 
tudine  cruum  aut  cicer  xquent,caque  prxberrus,iiqua 
do  iniucunditatcm  celare  volumus,  aut  quum  ventricu 
lum  humidiorem  deprehcdentes,humiditatem  illi  ad- 
dere  nolumus.  Quxdam  in  tritura  redigimus,  116  quod 
infuauitatem  fallamus,fed  vt  humorem  vitemus,aha  in 
bellaria  digerimus,nonnulla  in  zulapia:funt  &  qux  ceu 
cmplaftra,vnguentaque  conficientcs,fupcr  vmbilicum 
damus,  qux  vmbilicaria  quoque,  (&  Grxcis  t'mju<fia.Mtt 
appell.intur):aut  pedes  illinimus,&  abunde  euacamus. 
Dicemus  autem  de  finguhs,vt  omni  ex  parte  hbro  oria 
tur  pcrfcftio.Copofitio  orbicu!orum(q-uos  Grxci  kck\wl 
nominant)  ad  detrahendam  flauam  hydropicorum  a- 
quam,&  materiam  qux  tumorem  efficit  difcuticndam 
va!cnt,&  ad  lumborum  dolorem,&  podagram  qua  fri- 
gida  caufa  creauit.  Capit  cuphorbiificilicum,furculo- 
rum  tithymali  drachmam:ammoniaci,fagapeni,opopa 
nacis,  bdellii,feminis  apii motani  &  hortenlis,  ammis, 
fpicx,lingulorum  femidrachmam:  tufa  cribrataque  cu 
oleo  amygdalmo  cogito  ,  &  cti  fanicullfucco  fuba&a, 
'  in  vmbra  iiccato.-datur  fextula  ex  aqua  calida.  Atiud 
quod  fhunm  bilem  educit,tuir>orem  deprimit,  &  iccur 
roborat,recipit  ablinthii,  turpeti,  (quxpityufa  nuncu- 
patur)fagapcni,  lingulorum  drachmas  quinque:  femi- 
nis  apii  horteiis  &  montani,feminis  faniculi,anifi,lin- 
gulorum  ficilicum  ,  fcammonii ,  furculorum  tithyma- 
Ii,maftiches,cafix,cinnamomi  tcnuis,fingulorum  dra- 
chmam.-contufa  &  creta  io  orbiculos  fingito,  prxbetur 
duella  ex  aqua  tepida.    Aliud  quod  fhuam  atramque 
bi!em  expurgat,crudos  humores  deiicit,fanguincm  at- 
tenuat.-cxterum  quot  dies  aluu  fubducit,  totide  quief- 
cere  decet,rurfufque  medicametum  repetere ,  dum  in- 
tegra  abfoluatur  purgatio.    Accipit  myrobalanorum 
flauoru,  &  Indici,  &  nigri  Damafonii,  &  chryfobalani, 
&  pityufx,fingu!orum  fefquidrachmam,  epithymi  Crc 
tenfis,filiculx,violarum,fingulorum  drarhmas  tres:ro- 
farum,  feminisfaniculi,  anifi,  feminis  abfinthii,  iunci 
odorati,cinnamomi,fpicx,maftiches,caidamomi,amo 
mi,fingulorum  drachmam,fcammonii  drachmam  cum 
femiffe,  faccharis  fefqauciam:  tufa  cnbratr.que  in  vafe 
F  tritura  habeto.  Dmtur  drachmxtres,&  fi  febrisadfit, 
darur  ex  aqua  egdida.    Oxofacchar  corpora  calefa&a 
potum  iuuat.  Valet  &  ad  febres  acutas  fanguineas  &  bi 
liofas,  iecoris  Uenifque  calore,  eorumque  mfardrus  ex- 
pedit.Capit  corticis  radicis  capparis,apii,intubi,fingu- 
lorum  drachmas  viginti,foliorum  rofarum,  feminis  foc 
niculi,vtriufque  drachmas  decem:fpicx,ianci  odorati, 
feminis  apii,fingulorum  drachmas  quinque:  hxc  in  a- 
ceti  acerrimilibris  quatuor  macerantur,ftantque  limul 
nodrc  &diem  dcinde  molli  igne  coquuntur,  donec  di- 


uefacito,deinde  adiefta  mellisfelibra,  &  accti  quadra-  q  midiu  fuperiit:  pofthxccroco  &  facchare  adieGo  fit  zu 


tc,  vfque  ad  confiftentiam  &  fpiffitudinem  coquito 
D  E    PVRCANTIBVS    medicamentis  com- 
pofitis,  cap.ix. 

POrroquoniam  de  fimplicibus  humoribus  fatis  dixi 
mus,  tibi  licebitinde  dc  complicatis  quoque  occa- 
lionem  naGo,ea  etiam  componere,  atque  exuperantix 
humorum  complexorum,  te  quxnam  medicamina  fint 
commifcenda  docere  poterunt.Quare  iam  reliquum  fa 
nc  eft  vt  de  purgantibus,quxmaiores  noftri  compofue 


lapium.  Inter  coquendum  autem  fcnmmonii  fextula 
teritur,  &  in  linteo  ligata  inditur  vt  ferueat.  Perfeftus 
cxhibitioms  modus  cft  fcxtans,cu  obferuatione,&  mo 
deratione.  Aliud  e  fumaria  ad  flaux  bilis  ince^ium, 
fcabicm  &  vulnera,&  iecinoris  obftrudlionem  valct,  & 
ad  arquitum,corpus  repur^ans.  Corticis  myrobala- 
ni  lutei,cepule,&  Indici,&  Damafonii,  empeliliz,&  em 
plitzi,florum  viQlarum,filiculx,abfinthii,epithymi,lin 
gulorum  fextans:ea  confringantur.&  diem  noftcmquc 


runt,verbafaciamus,vnde  &  tu  &  quiuis  alius  cxorfus,  H  in  aqua  fumarix  macerentur,ac  vfqtie  ad  dimidias  co- 


cognitis  fimpliciu  cuiufque  facultatibus,  folus  quoque 
medicamenta  componas.Cxterum  medicamentis  pur- 
gantibus  commifcentur,alia  quxiniucunditatem  rctu- 
dant,  quxdam  qux  calorem  aliamve  quampiam  quali- 
tem  deponant ,  noimulla  qux  vcntriculo  robm  adiici- 


quantur:dchinc  percolata  vfque  ad  concremcntum  cu. 
facchare  decoquantunpof ionis  modus  eft  fextans,cum 
fcammonii  granis  quaruor.  Alia  compoiitio  dccodri, 
aluum  foluentis,iecinoris  dolori  opitularur,  bileinfla- 
uam  atramque ,  item  pituitam &caput  purgat,fi  autu- 


) 

i77         m;e d.  sive  d  e  m  e  t  h.  med.  jlfe.  v.  27s 

no&verepropinetur.  Capit  Dam3fcena,zinziprn,my-  A  ciant.    Sacra  nmari  Calet.i.qux  exaloe  conficitur,va- 

ariaj  fingula  triginta.adianti,  florum  buglofii,vtriufq;  let  aduerfus  eos  qtiibus  in  ore  ventriculi ,  biliofi  putref 

nianipulum,vioiarum  drachmas  cclo,rofarum  ficilicu,  cjue  humores  impadti  hxrent ,  atque  ad  tenebricofam 

dulcis  radicu!x,fihculx,  epithymi.iinguloru  drachmas  vertiginem  inde  enatam ,  oculorum  hebetudinem,ca- 

tres,corticis  radicis  apn,&  fornicuh,&  hitubffinguloru  pitis  do!orem,&  ftomachi  amantudmem,  faciei  pallo- 

drachmas  ocf  o  :  coquantur  in  aqux  libris  quinque  vi-  rem,quin  &ad  ea  qux  ob  oculos  ceucuhces  aiit  pili  ob 

que  ad  tertins  ,  demde  decocto  pulueris  myrobalani  uerlantur.-fxces  quoque  alui  deducit,  mediocritf  r  pur- 

lutei  drachmxocto,myrobolanicepule,drachmx  quin  gans  ,  &  ad  lecur  vlque  progreuitur:  quare  eos,  quibus 

que  imponantur,&  nocte  diemque  macerentur:  ai  hxc  id  eft  calidius,offendit;&  ftomachum  iuutt.  Exhibitio- 

diluculo  ius  decocti  cilfadum  facculis  tranffundatur,  nis  modusefta  drachma  vlque  ad  ficilicurfpecies  qui- 

diflbluaturque  in  eo  manx  ,  arundjnis  Indicx  drachmx  g  bus  hxc  conftat  iunt,croci,  fpicx,Iigni  balfami ,  mafti- 

oc~ro,palmx  fylueftris  fruct  us, (oI'j<pg'ihksc  vocant  Grxci)  ches,  ligni  cafix,cinnamomi,fingu!orum  lextu!a,aloes 

fefquucia,  mannxfimplicis  drachmx  fex,  &  rurfusper  fextulx  odto.  Ea  teruntur,  &  cum  brafficx  aut  abfinthii 

faccum  tranfmitcatur  ,  deindc  adiecla  vnguenti  nardi  fucco  vel  vino,vtfermententur,fubiguntur.'.'uic  fcana 

vncia,tepefacf  um  exhibeatur.      Compoiitio alia  qux  monium  adiungentes,flauam  bilem  pu  g-mus  :  fi  verb 

vere  &  autumno  contra  febres  acutas  pixbetur,  conti-  agaricum  &  medullam  permifcemus.puuitam  euacua- 

net  zinziphajDam^fcena,  vuas  paffas  ab  Iconio,fingu-  mus:  quemadmocium  adiicientes  epithymum,  fuccum 

lorum  numero  viginri :  violarum  fefquuciam,  auianti,  melancholicum  educimus .^unt  qui  vt  ftomacho  aptius 

fumarixjflorum  buglolli.intubi  latiui,cuiufque  manus  medicamentum  ex  aloe  conftituant,&  minus  aluurri 

plenxfafciculum,vuirum  pallarum  acinis  repurgataru  fubduces ,  aloenduplo  adfpecies  omnesponcere  con- 

vncijm  :  hxc  feruefacito  in  aqux  fefquihbra  ,  tantifper  q  iiciant,tritamque  prius  abluant;&  in  aquam  mittentes, 

dum  dimidiu  fuperlit :  pofthxc  fubigito,  &  per  faccum  fubfidere  finant:dein  emergentem  fummntim  aqu.im, 

*?xcol.uo:poftea  eiufmodi  hquori  fylueftris  palmx  fru-  vna  cum  innatantibus  fordibus  abiiciant,idque  iteruin 

cf  us  lefquuciam  ,  arundinis  "ndicx  repurgatx  vnciam,  atque  iterum  faciunt:  vbi  verb  abude  lauerint,medica- 

mannx  drachmas  fex  adiicito:  rurlulque  iubacfa  detx-  mentum  morlus  expers,  &  fiomacho  idoneum  reddut: 

cato,atque  excalfaciens  modice,addito  zulapii  violaru  &  reliquis  fpeciebus  (vt  dicfum  fuit)  admiftis ,  medi- 

fextantem,&  propinato  diluculo.    Orbicuh  efagape-  camentum  itacocinnatum,imbecil!ibus  ftomachis  ae- 

rio  valent  aduerfus  articulorum  morbos,  coxenaicem,  commodatum  efte  inquit  Galenus       Dioclis  mecica- 

ventum  neruorurri,  morbumque  omnis  generis,  quem  mentum  quod  aluum  lubducit  in  pituitofioribus  habi- 

frigida  crafiaque  recrementa  concitarunt :  capiunt  fa-  tib^ficus  pr  gues  triginta,fpumx  nitri  drachmas  qua- 

gapeni.myrobalahi,cepuIe,pityulx,  hermodicfyli;fin-  tuor &viginti,Cnici  leminis  dracl-mas  quindecim.Fxc 

gulorum  i  ra<  hmas  quinque:  lcnmmonii,  caftoiii,  ca-  accurate  trita,cDm  defpumato  mellein  vnitatem  cogi- 

pfici,fingolorum  fefquifcrupulu:ballami:(quod  fifym-  to,ac  fruftula  triginta  facito,  quorum  fingula  quoMoie 

brium  appellatui)  nepetx,  feminis  cicutx  ,  lingulorum  ante  cibum  afumanrur.    Catapotn  cx  coloryrthide,' 

drachmas  ocfo :  tufa  cretique  cum  aqua  apii  iubigito,  qux  capiunt  aloes  vnciam,  medullx  colocynthiciis  vn- 

maftiches ,  anifi,  ftoechadis.      A  hi orbiculi  ad  pedum  ciam,euphorbii  femunctam,veratri  nigri  vnci'm,  bdel 

dolorem  accommodati  fumuntur  quouis  tempore  :  a-  lii,  gumis,  vtriufque  vnciam,nirri  femunciam:  hoc  fem 

loes,heparicx.penidiorum,vtriufque  drachmx  decem:  per  vtere  quum  melacholicum  fuccum  autpnuita  pur- 

fpgapeni,myrobalaniflaui,&  Damafonii,hermoda£y-  gire  placet:  nihilenim  xque  poteft  in  vnum  cogere;  & 

Ji,fingulorum  drachmxquinque,piperis-piperislongi,  purgare  neruos  xgrotantis  &  caput :  ac  catapot.orum 

vtriufque  ficilicus  fefquifcrupuIus,lacrymxCyrenaicx,  £  horum  miftura  fufficiunt  ad  quatuor  aut  fex,pro  labo- 

opoponacis,  vtriufque  drachma,  nafturtii  candidi  ,  ca-  rantis  viribus.  Porro  haudquaquam  opus  eft  ad  perfe- 

plici  Indici  vtriufque  drachma  .-cotunditc  &cribrato,  Qum  exhibitionis  modum  progredi ,  fed  a  duolus  tri- 

ac  cum  fucco  porrorum  fe;  metuo,  ac  orbiculos  forma  bufvc  fcrUpuIis  ordiri,  &  fic  procedere.     Jl?el  roiaceu 

to:modus  exhibitionis  eft  licilicus.     Aliud  ad  pecum  purgans  conftat  rofarum  fucci  hbris  tribus,aut  quinq,-, 

dolores  reg  um  :  capit  myrobalani  flauj ,  Damafonii,  fcamonii  quadrante,  agarici  fextante  ,  mellis  libris  lex: 

einplirzi,  zingiberis,  fingulorum  fextulas  quatuor,ori-  hoc  flauam  bilem  detrahit.eftque  ventriculo  idoneum, 

gani  fextubs  feptcm,caplici  cuellam,  hermodaclyli  ca  pituhra  quoque  mediocrirer  pellit.      Decodt io  mrg-ia 

'  tlidi  fextulas  viginti  ,  penidiorum  fextulas  duodecim,  ad  melancholicos ,  capu  hyffbpi,  epithymi,  vtriufque 

bdellii  fextulas  quindecim:tufa  cretaque  cum  fuccofo-  fextantem,  myrobalina  Iutea  feptem,  rucis  vnguentn- 

lani  fubigito,&  in  orbiculos  cogito,&  fimulatque  xger  ^  rix  c!uellam,veratri,pxonix,fcammor  ii,trif  aginis.po- 

dolorem  perfentit,aiitevelpoftcil  um  abfumat  duelli  hi,fingulorum  quadrantem:ammis.nardi  Celticx,  afa- 

exaqua  calida,  aut  vino.      Parua  triphyla  diftapro-  ri,caftorn,agarici,feminis  focniculi,hvperici,cent^uni, 

deft  lnteraneorum  doloribus  ac  ftomr chi,  imbecillita-  pulfgii,ferpilli,origani,fingulor6m  fext?nrem:libyfti- 

tique  eiufdem  ab  humiditate  cotraftx  integram  vale-  ci  vnciam,calami  odorati  fextulas  quituor,  polypodii, 

tudinem  tutatur  ,  eftque  ad  alia  quxpiam  vtilis.  Capit  alyp:xfeminis,nepetx,  fingulorum  trientem,  medullx 

corticem  myvobalani  cepule,  &  huius  viccfi  volcs/n-  felibram,pepli  felibram.     Antidotum  *•  u geli  vtile  ad 

dici,empeliliz,  &  emplitzi,fingulorum  partem  vna:tri-  capitjs  dolorem,  oculorumque  hebetudinem  frontt  il- 

ta  &  cribrara  mifce  cum  oleo  rofaceo,&  cum  melle  de-  litum,ad  ftomachicos^iecinorofos.lienofos^colicosj-r- 

fpumato  fubige  .  Dandi  modus  eft  duella  autfemun-  ticulorum  doloribus  Iaborantcs.  podagricos:  appeten- 

cia  ex  aqua  egelida.  Qui  voluerir  perfeGx  vtilitati  in-  q  tiam  excitat ,  aiiimi  alacritatcm  &  colorem  reftituit,fi 

teraneorum  confulere,vt  ea  a  deiectionum  labore  libe-  cum  vino  bene  diluto,aut  melle  probe  temperato  prx- 

ret,bdellii  cxfii  parte  adiiciat,fi  vero  fanguini  euacua-  beatur.  Modus  dandi  eft  nucis  Ponticx  magnitodo:  iis 

do  opem  ferre  cupis,adde  gummistorrcfacf  i  parte:ve-  vero  qui  purgin  cupiunt,drachma,  aut  quantum  viriu 

rum  ad  vtilitatem  ftomachi  imbecilli  &  infermru  par-  robur  perfert.Datur  &  ad  affecf  us  muliebres.quouis  te 

tium  correft ionc  ,  apponitur  rofaru  &  maftiches  pars,  pore  ante  &  poft  cibum:  fpecies  hx  funt  piperis  lorgl, 

&  arifi,ac  caryopf  yllorum  dimidiata  pars.Contra  cor-  piperis  cadidi,piperiscommunis,cinnrmomi,xylocin- 

dis  palpitatione  lignum  aloes  admifce,  &  aduerfusx-  namomi,f,licu!x,nucis  aromaticx,caryophyIlorum,fn 

gritudines  qu  *s  atra  bilis  gignit,  pars  epithymi  adiun-  gulorum  fextans.-zingibcris  triens  fpicx,maftiches,fld 

gitur:fi  ver6  pituitam  vacuare  animus  eft,  alypum  ad-  ris  rorifmarini,feminis  alypix.  fcammonii;ll ngulorum 

hibe:  denique  ad  jnolem  quam  fpiritus  &  flatus  procre  H  vnci  i,faccharis  dcxtans,  mellis  quod  fatiseft.     /  ceti 

ant,cruditatefque,  &  coitus  incrementum  ,  infere  zin-  mulii  purgmtis  compolitio  ad  corpora  melanchofi- 

giberis,&  galangx  cuiufque  partem,  capfici  Indici,  pi-  ca.hyftbpi,  thyrni,  epithymi ,  agirici,  filiculx,origan  , 

peris  Iogi  &  tenu;s  cinnaniomi,fingulorum  partem  di-  pii!eg'i;cumini,ar.ifi,  radiris  -pii,  lingulorum  fafciruli 

midiam,fitque  idoneum  medicamentum.  Tson  defunt  qui  manu  prehendi  poffunt:  maceant  in  aceto  no6>em 

medici  ,  qui  vt  color  venuftjor  reddatur,  crocum  adii-  &  diem,deinde  probe  decoquamurrpofteaabieclis  her 


i 


179 


ACTVARII 


280 


bis,  acetumcum  pari  mclhs  pondere  in  vnumcorpus  A 
coguntur,&  vfque  ad  crallamentum  coquuntur,  demu. 
fcammonii  fcxtans  imniittitur:modus  exhibitionis  eft 
duella,aut  pro  viribus.    Sacra  Caleni  aduerfus  maxi- 
tiia  &  deterrima  vitia,qux  humores  extricatu  difficiles 
expurgat ,  &  facultatcs  naturales  recreat,omnes  autem 
humores  purgat:  fi  verb  quempiam  prx  cxteris  cduce- 
re  cupimus,  commoderatum  limplex  aliquod  dcied-to- 
rium  potioni  adiicimus,illumque  humorem  vna  detra- 
himus:vtilis  quoque  eft  mclancholicis,& comitialibus. 
Cxteriim  antea  accuratemeatus  infardtu  funt  vindica-  B 
dijhumo^efque  concoquendi.  Capit  colocynthidis  tric 
tcm,fctllxaflxfextantem,aut  quadrantem,  fpicxfextu 
las  quatuor:iunci  odorati,polij,pulegii,aiugx,fingulo- 
rum  fextulas  quatuor,euphorbii  femunciam,gentianx 
fextulas  odto.agarici  fextantem,ammoniaci  vncii.ve- 
r.itri  nigri  fextantem,bdellii  fefquunciam,aloes  fefquu 
ciam,marrubii  vnciam,trium  piperum,(  uiufque  fextu- 
las  quatuor,fagapeni  femunciam,croci  duellam,anfto- 
lochixlongx  &  rotundx,vtriufque  femunciam,  zi  igi- 
beris  trientem,cinnamomi  femunciam  :  opopanacis,ca  C 
ftorii,petrofe!ini,vniufcuiurque  femunciam,defpuma- 
ti  mellis  quantum  fuffcit ,  pa:ii  quod  ad  lacrymas  ma- 
cerandas  fatis  facit.    Sacrx  Rufi  Ephelii  miftura,pitui 
tofos  craflofque  humoreseuucens,  triiTaginis  dextansj 
colocynthidis,fagapem,cafix,  filicuIx,fingulorum  bes: 
petrofelmi,piperis  candidi,vtriufquc  quincunx,arifto- 
lochix  quincunx:  cinnamomi,  croci,agirici,  polii,fpi- 
cx,nnrdi,myrrhx,  fingulorum  tncns,  opopanacis  qua- 
drans&  'rachmx  quatuor,mellis  defpumiti  quantum 
fatis  videbitur.      Sacrx  Logadii  compofuio,  hxc  plus  D 
cxteiis  fuccum  melancholicu  expurgat  .  Thymi,fpi 
cx,myrrhx,fcillx  aflx,euphorbii  ,  ammoniacr  ,bdellii, 
zingiberis,iloes,ftachadis,hyperici,trifl'aginis,  fingu- 
lorum  vncia,  epithymi  fextans,  cinnamomi  quadrans, 
verarrinigri  fefquuncia  ,  petrofelini  fextulx  quatuor 
fefquifcriptulum:amomi,folii  Indici,  cafix-piperis  co- 
munis.piperis  candidi,caftorii,opopanacis,medullx  fa 
gapenijfingtilorum  femuncia,ariftoIochix  fextula,  mel 
lis  quantum  fufFicit.    Sacra  Mcmphitx  caput,  aures  & 
oculos  purgat,abfceiTus  ftomachi  difcutit,auxiliatur  co  E 
mitialibus  qui  concidunt,&  ore  fpumam  commouent, 
&  linguam  mandunt,  vt  arbitreris  ita  affedtos  a  dxmo- 
ne  detineri.  Conuenit  cholericis,elephantia  laboranti- 
bus,li  ab  initio  morbi  exhtbeatur:  fubuenit  feris  impe- 
tiginibus,corpus  erodentibus,lethargo  correptis,  &  iis 
quiinuitivel  vrinam  vel  rlui  recrementa  emittunt.V- 
tihter  prxbetur&  iis  qui  medicamentum  lethalehau- 
ferunt.-prodeft  iecinorofis,  lienofispleuriticis,  cardia- 
co  vitio  affedtisTcrminis  menfes  pellit,  quinetiam  ifchi 
adicis,  &  lumborum  vitiis  conflidfaris  fufficiens  auxi-  F 
lium  prxftat.-omnibus  denique  vetuftis  vitiis  mcdetur, 
daturbis  te'rve  'nenfe,fumitur  ex  diluta  aqua  mulfa,ci- 
ceris  magnitudine.  Quodfihumo  em  quempiam  po- 
tiusquam  cxteros  animusfitpurgnre,afTume  illi  acco- 
modatum,acpriuatjm  dicatum  deiedtorium.Perfedtus 
exhibitionis  modus  affumentibus  antidotum  eft  fici- 
licus  aut  drachmx  tres.    Species  verb  quibus  conftat, 
funt,agarici,folii  Indici,ammoniaci,veratri  nigri,  fcil- 
lx  afTx,fcammonii,piperis  nigri,linguloru  grana  quin- 
q;: thymi,aloes,polii,calix, hypcrici,triiTaginis,bdellii,  G 
marrubii,  epithymi,  cuphorbii,  filiculx,finguloru  gra- 
na  quatuor:piperis  albi,  caftorii ,  ariftolochix  Iogx,cin 
namorni,zingiberis,petrolelini,  cuiufque  grana  duo:pi 
peris  longi,fagapeni,croci,fingulorum  grana  duo  cum 
dimidio  ,  medullx  colocynthidis  grana  dcccm  ,  mellis 
quod  faciat  fatis.     Compofitio  e  prunis  Damafcenis 
pituitam  &  bilem  educes:carniu  Damafcenorum  Iibrx 
dux  ,  mellis  delpumati  librx  dux ,  tithymali  quadrans, 
fcammonii  vncia.    Orbiculi  ftomachici  quidolorem 
fopiunt,  vifcera  roborant,  ftomacho  fuccui  runt,calua-  H 
riam  purganr,  &  fiqua  defluxio  in  oculos  irruit,  nuxilio 
funt:dantur  &  ad  hemicraniam,dolorem  nimirum  qui 
mediam  caluariam  vrget,  obtenebrationem,  &  fonitus 
aurium  .   Sunt  mire  cfficaces  fi  fcptem  antc  cibum  fu- 
mantur ,  &  poft  elum  quinque,  idque  quouis  temporc. 


Capiunt  nucis  aromaticx,fpicx,croci,xyIalocs,  galan- 
gx,amomi,cinnamomi,  zingtberis,  caryophyllorG,za- 
duaris,cubebe,maceris,  lingulorum  felqmdrachmamj 
rhei  Indici,  parpondus  omnium  fpccicrum,  &  aloesx- 
qualem  omnium  mcnfuram,  Tritacumvino  candido 
fermententur,  ac  in  orbiculos  digerantur.  Catapotia 
ex  lapide  Armeniaco,amarx,cpithymi,  vtriufquelemu 
cia,agarici,  Armeniacilapidis,  vtriufque  drachmxqua 
tuor,fcammonii  vncia.caryophyllorum  grana  odf  o:tu- 
fa  excipiuntur  rofaceo  malo  ,  aut  citriorum  fucco  ,  vcl 
melle  roficeo:  datur  ficilicus.l  loc  varios  rcpurgat  hu- 
morcs,prxcjpue  terreftrem  ac  melancholicum.  Porro 
lapis  hic  Armeniacus,vt  fupra  docuimus,&  potus,&  in 
catapotio  deuoratus,citra  molcftiam  aluumdciicit,ne- 
que  metus  cft  ne  ftragulatio  autfyncope  fubfequatur, 
quemadmodum  in  purgntione  per  veratru  album  vfu 
venire  cofueuit.   Cxtertim  reliqua  omnis  vidfus  ratio 
fitb  oni  fucci,coc~ruque  facilis,&  virium  refocil!atrix:i- 
ta  nanque  &  per  purgationem,  &  vidfum  concoQu  faci 
lem,viribus  roboratis,  poteruntfuriolum  amarumque 
morbum  depellere.  Qubd  liquid  reliquiarum  etianum 
fuperlit,neque  mcs  xgri  plane  perpurgata  vidcatur,  au 
xilia  iterato  reuoca  ,  iildem  inliftens.     Sal  qui  aluum 
fubducit,ventii  inteftinifquc  inhxrcntem  pituitam,re 
liquoique  humores  euacuat:  purgat  quoquc  modice  bi 
lcm:commodiilimuseft  articuiariis,ftomachicis,fiquis 
ob  ftomachi  vitium  coitialis  aflidue  concidit,eoque  v- 
titur,magnas  mihigratias  habebit :  qui  eofamili  inter 
vtiitur,a  morbis  ipfos  vindicat.Petrofelini,  maftiches, 
zingiberis,fingulorum  drachmas  trcs:piperis,  euphor- 
bii,vtriulque  arachmas  fex,  falis  ammoniaci  drachmas 
qutndecim,fcammoniidrnchmas  fex:  datur  cochlearis 
dimidium  in  prandicad  inftmctum  cum  pifce  vel  gal- 
lina:pondus  putem  fintdrachmx  quatuor.  Vertirn  li  ef 
ficaciusvoluerispurgare  ,  mane  ieiuno  ex  fucci  ptifla- 
nx,aut  aqnxmulfxdrachmisfex  prxbeto,fed  robuftio 
ribus  drachi:iis  feptcm,imbeci!lioribus  verb  drachmts 
quaruor  dari  poterunt.     Aliud  quod  citra  noxamal- 
uum  ioluit,ncc  ftomachum  fubuertit,quod  omni  tcm- 
pore  &  cuiuis  xtati  exhibetur:  excernit  fxces  duriorcs, 
omnimque  putrem  materia  1  capite  vfque  ad  vngucs, 
a  furfuribus  &  reliquis  exanthematis  qux  in  eapite  ef- 
f lorcfcant,  liberat :  medetur  tenebricofx  vertigini,lip- 
pitudini,omnibufque  exanthematis  qux  in  fumma  cu- 
te  erumpunt.  Vindicat  a  tertiana,quotidiana,&  quar- 
tana,fi  in  intcrmiflionibus,  bona  nimirum  cofliore  atl 
tea  in  vrinis  apparente,prxbeatur,fed  prx  rcliquisfuc- 
cis  bilem  euacuat.  Accipit  zingiberis,  petrofelini,  cpr- 
thymi,filphii,ammis,feminis  npii,cumini,libyftici,pi- 
peris,fingulorum  drachmas  quaruor:fcammonii  femii- 
ciam  ,falis  ammoniaci  torrefacli  feptunccm  :  fricTum 
falem  cum  cxteris  tundito,  fed  fcamonium  tricum  cri- 
bro  excutitur,atque  in  pila  in  vnitatem  rediguntur.Da 
tur  drachmx  nouem  cum  cremore  ptiflanx,  vel  nqua 
mulfa.     Aquam  ducens  purgatorium,pitutta  aquam- 
que  euacuans.piperis,rutx  femniis,  fcobis  eburnex,eu- 
phorbti.paresfingulorum  portiones:modus  exhibitio- 
nis  funt  drachmx  trcs  ex  melle  Iiquido:  colicis  &  aqua 
inter  cutcm  laborantibus  auxiliatur.  Aliudquodci- 
tra  roolcftiam  purgat,  ifchiadicis,  &  iis  qui  diuturnis 
morbis  circuitu  repetentibus  affliguntur,efficax.  Co- 
locynthidis  medullx  quadrans,nitri  fextans:probc  tri- 
ta  datorobuftis  drachmam  ex  hydromehte,iir.becillio 
ribus  verb  fihquas  nouem.    Cxteriim  quandoquidem 
abundc  de  pui  gantibus  eft  pertrad> atum,hic  ei  finis  im 
ponatur:tibi  vcrb  &  alteri  cuiuis  puvgandi  rattonis  ftu 
diofo.hinc  occalionem  fumere  iiccbit,&iuxta  antea  ex 
plicatas  rationes  ac  diftincHones ,  iis  manus  admoliri, 
atque  ab  his  exorfo,de  aliis  iudicium  ferre ,  fimiliaque 
condere. 

MEDICAMENTA  Q_VAE  VEL    APPOSITA  VEL 

iniedta  purgant.  cap  v. 

VErumeniinucro,quoniain  nonnulli  per  vmbilicaria 
medicamenta,&inundtioncs,&  ea  qux  fubtcrin  al 
UUITI  dantur,(ovi/^tTO  vocant  Grxci)noxios  humorcs  e- 
iicere  tcntant,  dc  his  quoque  tantumdilferemus,quan 


M  E  D.   S  I  V  E  D  E  M  E  T  H.   M  E  D. 


LI  E. 

m  - 


V. 


2S2 


tum  ea  pnrte  hoc  opus  n5  elfe  maiicum  videatur.Vm-  A  dium  prope  renesi r.feftat ,  aut  Ipiritfls  in  fpina  media 


bilicare  deiecTonum,  quod  idem  vomittim  prouocat,il 
veftftt  fuperimponatur ,  menfes  quiob  valoru  prxclu- 
iioncm  detincntur  elicit.-fcrtus  diiperdit,aluo  aique  lu 
bis  admotum.  Abiinthii,fucci  radicis  cycl.uiiini  colo- 
cytithidis  mec!ullx,fingulorum  drachmx<:ecem,radi- 
cis  cucumeris  lylueftris,radicis  nrtemiiixficcarum,ela 
terii,  cuiufque  drnchmxfex  :  farinx  lupinoi  um,cheli- 
doniijfeminis  violx  albx,fingu!orum  drachmas  lex,o- 
popanacis  iicilic9,cerxdrachmx  quinque  ,  terebinthi 
nx  drachmx  oclo  ,  bleiCyprini  drachma  vel  quantum  B 
fatis  eft :  hoc  appoiitum  iimulatque  ventrem  emouit, 
fummcuere  oportet.  Emplaftrum  aliud  purgas;quod 
ab  egerendi  neceffitate  ygjtidyxM  Grxcis  nomitiatur: 
hoc  vmbilico  impoiitum  ,  aluum  commouet ,  fed  ii  fu- 
perthoracem  aut  ventriculum  datur,vomitum  ciet,  do 
necfplenium  abftuleris,foeminaru  menfes  ducit;& fct- 
tus  necat  ii  imo  ventri  &  lumbis  acmoueatur.Ratioco 
ponedi  hxc  eft::  cocci  Gnidii  drachmx  tres,lapidis  A- 
fii  iicilicus  ,  veratri  candidi  drachmx  quatuor  ,  adipis 
caprini  drachmx  quinque  ,  elateni-  lucci  tithymali,v-  C 
triufque  drachmx  quatuor,amurcxficilicus,fellis  tau- 
rini  ficilicus,fpumx  nitri  drachmx  quitique,fnrinxlu- 
pinorum  amarorum  fextans,  comarum  abiinthiiiicil:- 
cns.  Reliqua  tunduntur  &  incernuntur,deinde  fel  tri 
tum,&  amurca  induntur,liquefa<ftufque  adeps  infundi- 
tur,  atquein  vniratem redaofis  vtimur.  Epithemaa- 
liud  quod  fanguinem  per  nares  elicere,fi  fronti  impo- 
natur  ,  pollicetunquando  autem(inquit  aucTor)fangui- 
nem  fiftere  velis ,  auferto  ,  &  locum  fpongia  pofca  ailt 


jniidentes,negotium  faceflunt,laboranti  fagapenifex- 
tulam  prxbeto potandam,dum  dormitUm  comedit,aI-* 
terdmque  fextulam  fequenti  diefummo  mnne  ex  aqua 
tepida,  pofthxc  plantas  pedum,  genuque  medium  iam 
dicTa  vncTione  illiriro:  mirum  enim  in  modum  humo- 
remcrudum  extricatac  repurgat  ,nihilo  fecus  &  citra 
fagapenum  idem  prxftat. 

DE     GIANDIBVJ   MEDICAMENTIS   Q^V  AE  N  A- 

ribus  indutur,  &  qux  manfa  pituita  pcr  os  educunt, 

CAf.XIi 

POrro  quia  nonnulli  vfu  aut  neceffitate  qiiapiam  ita 
fuadente;glandibus  &  clyfmatis  xgrotantes  repur- 
gantjhorum  quoque  vna  alterave  compoiitio  eft  appo 
nenda,vtinde  ceuc  rudimento quopia,eiufmodi  qux- 
dam  medicamenta  concinnare  queas.  Glnndiscom 
poiitio  ad  humorem  mucofum  ex  acetabuhs  ac  fpina 
extrahendum,atque  ad  xgritudihem  colicun  qtu  fri- 
gus  creauit.  Recipit  fagnpeni  ficilicu,bdellii,f!rcocol 
lx,colocyiHhidis,:cammonii,nitri  myrrhx,fellis  bubu 
li,fingulorum  drachmam:  tufa  cribrataque  \  t  fermete 
icant,lubiguntur,&  pro  fpecierum  ponnere  mel  cocre-> 
tum  adiicitur  :  deinde  oleo  fcfamino  manibus  illitis, 
glandes  efformnntur.  Medicamentum  quod  in  nares 
jnieritur,  (tppitot  Grxci  vocant),  purgans  AicLpiadis, 
efficax  ad  eos  qtii  vctufta  lippitudine  infeftantur:  pro- 
deft  &  ccmitiahbus,copiolum  humcrem  eli;  iens,  gith 
drachmxocTo,lalis  ammoniaci,ebterii,vti  iufque  dra- 
chma:trita  &  in  tenuifi imum  pollinem  redncTa,oleofi- 
cyonio  ,  aut  vnguento  irino  vel  Cyprino  excipito ,  vt 


frigida  imbuta  accurate  extergiro:imo  venrn  impofitu  D  cerati  craffitudinem  nancifcatUr,&  in  corr eam  pyxide 


quadrangulari  figura,nouem  digitorum  magnitudine, 
menfesciet,&  fcrtusenecat.  Admouetur  &  nephriticis 
Sn  exacerbationibus.Capit  cerx  galbani,euphorbii,  ra 
dicis  lanarix  heibx,  (spv-Siov  nomjnatur)  iinguloru  vn- 
cia,talorum  ccrui  crematorum,fucci  abiinthii,  vtriufq; 
draehmx  quatuor,  terebinthir.a  triens.  Aridalxuiga- 
ta  eernitOj&  cum  felle  vitulino  rurfus  terito.vt  ftrigme 
ti  craftitudinem  acquirat,  &  liquefacTa  fupeifundito, 
quumque  in  vnum  coierint,vtitor(ait)tanquam  homi- 
num  opinione  fallente.  Vnguentj  deiedTorii  miftura,  E 
fellis  taurini  fextans,elaterii  vncia,cocci  Gnidii  triens, 
fucci  lupinorum  fextans,euphorbii,colocynthidis  me- 
dullx,vtriulque  vncia,  adipis  viperini  quadrans  femu- 
cia,mufcerdarum  drachma,  adipis  vulpini  recentis  fex 
tas,fucci,pxonix,'Caftorii ,  vtriufq;  drachmx  quatuor, 
olei  Cyprini  fehbra,olei  communis  Iibra.     Ah  ud  e pi- 
thema  quod  vmbilico  admouetur,  &  lienem  expurgat: 
verarri  nigri  quadrans,  veratri  albi  tnens,ammoniaci, 
Jiitri,firgulorum  quadrans,fcammonii  fextans;piperis 
grana  triginta:tufa  cribrataque,  rerebinthina  excipito,  ] 
Vt  malagmatis  molliciem  contrahant,loccque  antea  de 
terfo;& foto,fplenium  quadrangulare  quinque  digito- 
rum  latitudine  inducito,ac  imponito.Pubi  quoque  ap- 
politum  fcctus  necat.    Epithema  fanguinem  ducens, 
vt  ora  venarum  fui  officii  moneat.&  menfes  muhebres 
ducat :  capit  elatei  ii,  myrrhx,  galbani,  farinx  hordea- 
cex,fingulorum  drachmas  quatuor,foliorum  rutx  viri- 
dis  ficilicum,fellis  taurini  quantum  fufficit  vbi  iingula 
priuatim  in  fummum  lxuorem  redegeris,  atque  dein- 
de  in  vnitatem  coegeris ,  bilis  quod  fufficietafTundito, 
&  quu  vfus  ita  poftulat ,  locum  fub  vmbilico,circumq;  ^ 
ipfum  vmbilicum,ac  interdum  lumbos  illinito.  Menfes 
quoque  prolicit,&  ora  venarum  anus  aperit.  Altera 
iiiundTio  qux  plantx  pedisillita  crudam  pituitam  ex- 
pellit:medullxfextulx  quinquaginta,euphorbii  fextu- 
Jx  triginta,  ladTis  tithymali  fextulx  viginti.  Tundatur 
medulla  bene,atque  affufis  aqux  libris  tnbus,  triduum 
ita  permaneat ,  quarto  deinde  die  vfque  ad  tertias  co- 
quatur ,  pofthxc  liquori  colato  olei  libra  adiiciatur  ,  & 
molliufculoigiietatifpercoqiiaturdum  tertia  pars  fu-  ^ 
perfit ,  iifque  cerx  quadrans  additur:  qux  quum  fuerit 
diftoluta  ,  euphorbium  ac  tithymali  lnc  imponitur ,  o- 
mniaque  iimul  probccoquuntur,demum  ab  igne  depo 
nuntur,  &  in  vafculum  nitidum  infundutur.  Quumque 
cuipiam  mederi  cupis  que  crudus  humor  corponsme 


ad  vlum  reponito:  vfus  tempore  nares  illinito,iubeto- 
que  vt  furlum  attrahat.      Aliud  citra  dolorem&mo- 
Ieftiam  purgans ,  cyclamini  iicci  drachmx  odfo  ,  iridis 
ficilicusjtiitri  rubei  drachma(ipfe  el.iterio  vfus  fum)  i 
ligenter  trita  per  arundinem  infufflato  ,  admonens  eos 
qui  vtuntlir  vtfurfum  rapianr,deinde  deorfum  nutent, 
Vt  colledTus  humor  deflunt.     Aliud  fternutamentum 
ciens,quod  caput  expurgat,  Hernclidis  Tarentini ,  cu- 
mini  /Ethiopici,piperis  cadidi,herbx  lanarix-  caftorii, 
xquisportiones.tufas  atque  in  ccrniculo  excuftns.in  x- 
neam  pyxidem  recodito.  Quumvfus  fhgitabit,concuf 
fam  pyxidem  naribus  admoueto  ,  aut  i  igi  o  ipfum  in- 
ferito,vel  per  nrundinem  lnTpirato.     A  liud  zingiberis 
ficilicus,herbxlannrixiicilicus,  piperis,  cniix,  vtriufq; 
drnchma,vtere  vt  pradufrum  fuit.    /  liud  w.ler  aci  eos 
qui  vetufto cnpitis  dolcre  infeftantur,&  tenebncofa 
vertigine  tentantur ,  atque  comitiales:  veratri  cnndidi 
drachmx  quatuor:  radicis  cucumeris  fylueftris ,  herbx 
lanarix,nitri,piperis  can  idi,iingulorum  dnifhma.ci- 
ftorii  fici'icus:vtere  quo  diximus  modo.     ^liud  rolio 
rum  cucumeris  fylueftris  ruccum  ip  um  per  fe,  au  cum 
fucco  betx,vel  myrrha  melle  deco6fam,mi  ibus  irfun- 
de.    Aliud  elaterium  ei  ui  magnitudire,lacTe  mulitbri 
maceratum  in  nares  inditur  ,  &  vbi  purgntiorem  ciue- 
rit,nares  in  peluim  demiifx  abluuntur  ,  obcquc  rerici- 
turxger.    Porro  medicamenta  qux  commaiv  uc-ra 
pituitnm  e\iciunt,(X7n9>  iyacL-nfffjs  14  (~,rxci  r,unrup->  nt), 
quxque  per  emiffaria  pnlati  cn.put  expurgant,  fiunt  ex 
finapi  vel  hyfopo  cum  palfo  coclis,  aut  vui  pTfia  trita 
cum  pipere,vel  melle  oleo  admixto,  aut  herbn  pedicu- 
larifeorfum  &  ex  melle  trita.    Alius  apophlegmati- 
fmus  quimanfus  caputrepurgat,  &  copiofhm  elicithu 
morem.Piperis  candidi,origani,vux  paflscfir.gulorum 
ficilicus:excipe  vuis  paflis,exemptis  vinaceis,  putfico- 
rum  pinguium  carne,&  mandendum  prxbc  Debet  au- 
tem  mandens  caput  deorfum  fle&ere  ,  &ex  ir  terualli<-, 
vt  colleflus  humor  effluat ,  hiare  :  pofthxc  aquam  cali- 
dam  ore  continere:  quumque  multus  perlentitur  mor- 
fus,effudere.     Aliud  quod  maditur.-nitri  drachmx  fex5 
anifi  drachmx  quatuor  ,  herhx  peiNculans  drachmx 
tres,  foliorum  viridiu  lauri,&  vux  paflx  dcmefticx  de 
tri<ff  is  vinaceis ,  vtriufque  pares  porriones  excipito,  & 
paftjllos  formnto  qui  finguli  petideant  drachmas  tres, 
iitque  \  fu  nppetente ,  vnum  commanduc»ndum  exhi- 
beto.    Aliud  origani,  hyflopi,  herbx pedjcularis,  fin- 


ACTVARIl 


{>ulonim  drachmx  quatuor,  fpumxnitri,finapis,vtriuf  A  dicamentum  mortiferum  in  manum  obtrlidatis.Cxte- 


que  iicilicus ,  pyrcthri  drnchma,in  la?uorem  retiige  ,  iC 
vtere.  Ahud  hyffopo,thymo,  origano,& feotfum  & 
fimul  vterc.  Habcs  tractationem  de  medicamentis 
qux  comm.infa  pituitam  dre  educlint ,  &  qux  in  nares 
imponuntur,abunde  tibi  explicatam.  Veftim  quando- 
quidem  rionnulli  huiufmodi  ac  reliquis  deiectoriis  pa- 
rum  circunfpecle  vtentesjinterdum  dolores,vel  couul- 
fiones,aut  fuperpurgntiones ,  aut  idgenus  alia  inferut, 
&  luuameriti  loco  nonnunquam  noxam  creant,hxc  de 


riim  de  his  hactcnus:  nos  vcro.vt  pollicjfi  fu.ius.tratta 
tionem  capeifamus.  Itaque  atnmalia  lethalia  funt,can- 
tharis.bupreftis,lahmandra,pinorum  tx\.\cz.{^vil'.Yy.fJL~ 
mv  Gra:ci  nomtnant)lepuI  marinus,rana  rubetn,  &  mu- 
ta,rana  paluftris,hirudines  deuoratarex  fcminibus  her 
ba  apolhnaris,cicuta,ccriandru.gith,pfillium:ex  hquo 
ribus,meconiu,opocarpalum,  th.ipfix  fuccus,elateriu, 
fuccusmandragorx:ex  radiciblis.chnmxleon,  aconitu, 
thapfia,  veratrum  ,  agaricum  nigrum,ephemeru,quod 


iis  haud  jgnorafie  decet ,  qubd  non  omnes  amicceade  g  nonnulli  Colchicum  ,  eo  quod  in  Colchide  proueniat, 


medicamenta  eodem  fenfu  percipiunt ,  fed  alii  ea  etia 
qux  admodum  potenth  funt,ob  corporis  fenluum  dif- 
ficultatem  vix  fentiunt.nlii  quxuis  vulgaria  perfentiut: 
quemadmodum  nonnulli  quod  meatus  natura  fintflu- 
xiles,vel  ob  marerix  .iptitiuiinem,inftrumentorumque 
molliciem,  mediocribus  purgantibus  cedunt :  qui  vero 
non  funt  huiufmodi,tarde  vel  a  potentjoribus  pUrgan- 
tur.  Quo  fit  vr  priores  in  fupef  pu*gationes,&  couullio- 
nes,&contradtiones  ac  refrigerationes  incidanr.-pofte- 
riores  verb,  animi  deliquiis,toriionibus,doloribus,  ver 
tiginibus  .  &  animi  dek-ctionibus  cornphnrur.  Pori  o 
proportione  nfficiuntur  qui  parte  aliqua  purgantur. 
Denique  non  aVehemenribiis,veriim  a  moderatioribus 
in  omnibus  iis  qux  aflutr  umur  nufpicari  oportct,pnr- 
tim  vt  femus  xgri  exploretur,  paftim  vt  exercintus  ve 
hementiora  tolefare  tiifcat ,  ipforamqu*  nimi a  vis,per 
medicamenta  qux  morfus  funt  expertia  atqtie  emollr- 
unt,eft  caftigandamam  fi  ita  ex  methodo  medicamen- 
ta  cfferes,xgrotus  nihil  pericuh  fubibit. 

DE     MEDICAMENTIS  EXITIALIBVS, 

C  A  P.X  I  I. 

C/Eterum  qttia  purgantia  medicnmina  quatitate  po- 
tius  offendunt  ,fquum  nimirum  largiore  modoal- 
fumuntur)  Jicriirnqiie  eft  antea  qun  tatione  ea  lint  com 
mifcenda,qu6qtie  ponderis  modo  exhibeda,  atque  ex- 
itialia  qualirate  porius  nocent,  minc  de  his  qux  ex  o- 
mni  pnrte  offenfam  gign"'t,  &  plerunque,  vel  coph,vel 
quahtate  perimunr,  eft  oiflerendum.  Nam  qaandoqUi- 
dem  norinutli  cnfu  quopiam  ac  ignoratiotie ,  alii  vltro 
fuaque  fponte  vitnm  exofi,cen  qui  fibi  necem  inferunt, 
aut  laqueo  fpirirui  viam  prxchi  Tint :  quidam  quoqife 
qui  alio-um  vitx  infidiantur  chneu!um,nnimalja  exitia 
lia,aut  phntas,  vel  metallicas  fpecies,ferculis  iniiciunt: 
age  de  his  quoque  qux  neceffarm  funt  dicamus,  hac  e- 
thm  in  re  veteres  artifque  inuetores  fequuti,  &  tr-odb 
fenfum  mentthnque  ipforum  proponentes ,  modo  ipfa 
verba,fed  in  pauciora  contradra,  adfcrenres  :  hoc  enim 
noftrum  toto  hoc  operc  propofitum  cft,in  illorum  fen- 
tenthm  pedibus  ire  ,  &  fiquid  compendiofum  ab  illis 
dicTu  eft,  id  ad  vcrbum  huic  volumini  ronunquam  in- 
ferere.Quocirca  fi  ru  nut  alius  quiuis  quxdam  huius  li- 
belli  in  nliorum  commcntnriis  fcriptn  repererit,  nos  mi 
nimc  ceu  alienx  commentationis  plagiarios  crimine- 
tur,fed  compendio  vbique  ftuduiffe  arbitretur:&  ficu- 
bi  obuium  ntque  ad  manum  inuenimus  ,  ei  tanquim  a- 
bunde  fatiffncienti  acquieuimus.  ^iquidem  hoc  iprum 
&  a  Galeno  &a  recentioribus  ifl  libris  de  medicamen- 
tis  factum  fuiffe  cernimus,  qui  fuis  hbris  aliorum  inuen 
ta  immifcere  hnu  l  derpexerunt.  Cxteriim  hxc,prout 
cuiq;  libet,ita  &  iu^icet  &  difponat  licet  Nos  verb  qai- 
bus  propofitum  eft  de  iis  qui  affumpta  enecant,pertra 
Oare,finguh  excutiamus  ,  doceamurque  quxnnm  poft 
afumptionem  fymptomnfa  progignanf,ac  quibus  me- 
dicamentis  vniufcuiiifque  periculum  imminens  propul 
fetur.  Cxtenim  lecVores  omnes  qui  in  hunc  librum  inci 
dent,&  artis  facris ini  inti  funf,prxmonitos  velim  vti- 
pfi  hxc  ad  homi  um  falutem  edifcat,  nequein  eorum 
perniciem  quouis  vindidTx  prxtextu  detorqueanr ,  ne 
Deus  iudex  hic  iliorum  flagitium  diuulget,ir>eritafque 


appellant:ex  ramofis  &  oleribus,fmilax  ,(quam  Roma- 
ni  taxum)nominant,folanum  iuiiofum(quod  dorycniu 
quoque  vdcant)herba  fardonia,qux  ranunculi  fpecies 
eft;papauer  cornicularum,phnricum,toxicum,rara  fyl- 
ueftris ,  fungi  :  ex  animalibus  verb,fanguis  tauri  nuper 
maclati,laccongulatum,&  mel  quod  in  Heraclea  I'ontt 
ciuitate  mfcitur  :  ex  metallicis  nutem,  gvpfum,cerufla, 
calx,auripigmenrum,fandaracha,argenti  ipuma,adar- 
ce,plumbum,&  quod  vocatur  argen;um  viunm:ex  drj- 
mefticis  &  familianbus  denique,  virum  copioftim  co- 
fertim  c  balneo  egreflis  potum,  aut  palilim,  aut  frigida 
fimiliter.Atque  hxc  lnnt  qux  interimut.  Veriim  de  fin 
gulis  quod  neceffum  eft  priunim  trac"bre  oporret. 

Eos  itnque  qui  cantharidas  affumpferunt,hxc  fere  in 
dicia  comitantur,omnin  ab  ore  ad  velicam  vfque  mor 
deri  ac  vellicari  ipiis  videntur ,  guftuique  picis  autce- 
drix  aliquid  fimile  fnpere  putar.tur ,  deitra  prxcordia 
inflammatione  tertnntur,  vrinaque  xgre  redditur:  ad- 
hxc  fxpet  umero  fanguinem  quoqne  lotio  exccrnunt, 
ventcrque  itn  ipfis  affici  \  i.'etur,vt  li  qnos  intefiinorS. 
difficultas  prehendit,  animo  linqnuntur,  &  in  tenebri- 
cofas  vertigines  inciduht :  denique  mente  aliennntuf. 
Proinde  antequam  hxc  infeqUantur  ,  exhibito  oleo  ad 
vomitum  cogerdi  lunt ,  ac  fimuhtque  plurimrm  parrc 
vomitione  reiecertint ,  cly  ftere  cremor  hahcx  ^ut  ory- 
zx,aUt  tmgi,vel  ptnTnnx,vel  feminis  lmi.velfocnigrx- 
ci,nut  radicum  althxx,oecoctum  infundendu  eft.  Qni- 
n  tinm  pofthxc  nitrum,  vel  hydromeli,  vtea  quxfto- 
mncho  inteftinifque  adhxrent  deorfum  pelhntur  acc- 
Itisnrur,  prxberc  oportet,  poft  qux,fi  ipfa  perrumpere 
neque Unt-mulfam  nquam  vnd  cum  nitro,tritis  nucibus 
pineis  commiftis,&  feminfbus  cucumeris  vellac5e,ex- 
hibere  decet.  Efficax  prxreren  eft  &  ndeps  anferinus  ex 
paffo.  Cxteriim  partibus  inflammatis  farinam  hordear- 
ceam  in  rr  nl  a  decoclam,  cataphfmatis  more  inducere 
conuenit ,  licet  initio  adhibita  camphfmata  obfint  ,co 
quod  affumptum  venenum  a  caliditate  retirieatar,  atq; 
jn  locis  pnncipntum  tenentibus obfirmetur.Veriiin  v- 
bi  ipfum  tempus  trnxerit ,  pfofunf,  qubd  lnfhmmatio- 
nes  rehxent,dolordfque  fopiart  ac  miti^ent.  Eoquoq; 
tempore  iuuat,fi  antea  oleo  calido  illitum  ,  in  hbellUm 
dimiffum  corpus  abluatnr.Per  fummam  item  cutem  ea 
qux  noxam  creant  medicamentis  euocanda  funt,  vt  0- 
mnis  perniciofus,exortus  qtiacuque  ratione  hcet,e  cor 
pore  extrudarur,ne  affeiTus  ftabilis  ac  pefmanens  eua- 
dat.  Carnes  porro  gallinacex,  agninx  ac  porcellorum 
dandx,fed  qux  pingues  fint,&  tenerrimx  vna  cii  femr- 
ne  Itni  decocTx:  aluum  enim  iauant  ac  emolliunt ,  &  a* 
ct  ia  retundunt.  Vinnfn  ifem  copiofum  ac  dulce:vafet 
quoque  ft  corticis  thuris,&  terrx(quxa'sTt»  Grxcrs  nun- 
cupatur),vtriufq;  drachmx  quaruor:  rrirx  ex  aqaaaffu 
mantur.Quineriam  confert  irinum  acrofaceum  vngue 
tum  in  ruta  excocTum,&  vitis  virgulta  tenera  ex  pnffo. 
Veriim  longc-  omnium  efficnciffima  funt  antidota,fi  ex 
mulfa  quatuor  drachmarum  pondere  bibantur.  Porro 
pinorum  eruca  deuorata  ,  ft.itim  dolor  in  oie  ac  pahto 
oboritur:ndhxc  lingux,venrriciili,  vetrrfque  vahda  in- 
fhmmatio,ac  inreftinornm  vehemetis  crUciatus,  ndeo 
vt  interanea  corrodi  videantur.prehendit,atque  totius 


luant  prrnas,parcatve,vt  ni  pofterum  iuftiOri  fupphcio  H  corporis  jncendiam.His  non  alirer  qUam  iis  qui  cantha 

vlcifcatur,xrernis  ntmirum  parnis  condemnans:adhxc  ridas  deqluriueriit,  fuccUrrere  decet,fed  priuarim  ipfij 

ne  temere  ei  cum  aliis  communicetis,  ne  is  qui  fnfcino  loco  rofacei  irinique  olei,  melitium  adhibetur  quod  ex 

ribus  oblecTarur,  eiufmodi  rerum  cognofcendarum  ftu  ir;a!is,cotoneis,&  oleo  conficitur.    II  iis  qui  bupreftirl 

dium  ,  fui  flagitii  hicrum  non  contemnendum  ftatuat,  epotarunr.  in  guftu  quippiam  graueolenti  fimil?  perci 

vofque  oblingujE  effrxnem  incontinentjam  ficario  me  pi  videtur»&  dolor  ftomaclii  fuccedit,  &  aqua  inter  ca 


MED.    SIVEDE  METH.    MED.    LIB.  V. 


temlaborantiumin  morem  totius  corporis  extima  in-  A 
fcenduntur,ac  vnnx  fupprimuntur.  Iuuant  qux  ns  quo- 
que  qui  cantharidas  hauferunt  auxilio  funt,  fedpecu- 
iiariter,vbi  vomitione  ac  clyftenbus  inie£Hs  euacuaiis, 
profuntficus  ficcx,earumque  decoclum  cum  vino.Vbi 
autem  periculum  de  fuo  acumine  remiiit,glandes  The 
baicx  efu  velex  vino  mulfo  la&eve  tritx,potx  auxilian 
tur.  Omne  quoque  pyrorum  gcnus  comeftum  ,  lacque 
muliebre  epotum  opitulatur.  Eos  qui  falamandram 
ingefferunt,lingux  inf!ammatio,ratiocinationis  impe- 
dimentum  ,atq\ie  cum  rigore  quopiom  ac  exulceratio-  B 
he  tremor  fuperuenit :  quxpiam  quoque  corporis  par- 
tes  liuefcunt,&  fi  intiis  venenum  permanferit,putrefa- 
ftxfxpenumero  defluunt.Quibus  vbi  omnia  ea  qux  in 
cantharidibus  admouerimus  ,  peculiari  quadam  ratio- 
ne  medicamentum  quod  refioa  pinea  &  galbano  cum 
melle  conftat,loco  elecgmatis  offertur,ac  aiugx  deco- 
&u,  in  quo  nuces  pinex  lxuigatx  fuerint.&folia  vrticx 
cu  liliis  &  oleo  decotta.-valet  &  teftudinis  marinx  terre 
ftiTveoua  codta,&  ranunculorum  ius,in  quoeryngiira 
dixfueritincofta  Qui  lepore  marinum  epotarunt,gu-  C 
ftus  pifcofus  ac  virofus  fucceditrat  vbi  vetuftum  eft  ma 
lum,aluusindolet,&  vrinxcohibentur,ac  quum  excer- 
nuntur,  colore  cernuntur  purpurex,  onine  piicium  ge- 
nus  auerfantur  oderuntque  ,&  fudorem  graueolentem 
emittunt.  Bilis  prxterea  euomitur  qux  nonnunquam 
fanguini  commifcetUr.  His  affiduc  lac  afininum,aut  paf 
fum  ,  &  malux  radicis  foliorumque  decoctum ,  aut  cy- 
clamini  radixcum  vinotrit.i,vel  veratrum  nigrum,aut 
fcammonii  lacryma  cum  aqua  mulfa,malorum  item  Pu 


ad  inteftina  collapfum  cft  excernimus,pofthxc  ad  vini 
meri  potionem,ceu  prxfentii)  imum  remedium,tranfi- 
mus,  per  interualla  eam  exhisentes  :  in  quibus  potum 
prodeft  lac  aiininum,aut  abii  nthium  cnm  pipere  &  vi- 
no,&  caftorium,  &  ruta  cum  vino,  aut  lauri  femina,la- 
ferpitium  ite,eiufque  liquor^  cum  oleo  &  paffo:  paflum 
quoque  per  le  copiolum  epotum,  abunde  fuccurrit.  Et 
quod  vocatur  plyllum  ,  potum  corporis  totiusrefrige- 
raiionem  infei  t,torpor.mque  cum  refolutione,  &  ani~ 
mi  triftitia.  Prxiidio  funt  omnia  qux  contra  cicutx  po- 
tumvaknt.  Papaueris  lacrymam  epotam  fublequi- 
tur  del.itio  in  fomnum(>carap"g$t »  appellant),cu  perfri- 
£tione  &  pruritu  adeo  intenfo  vt  fxpenumero  veneno 
jnualefcente  tantus  oboriatur  vt  ab  eo  excitentur,&  to 
tocorpore  veneni  odor  perfentitur.Proficitpoft  vomi 
tiones  oleo  fa£tas,acre  clyfma  inie£tum,&  acetum  mu! 
fum  cum  fale  potum,r.ut  mel  cum  rofaceo  calido,aut  vi 
num  meracum  copiofus  cum  abiinthio  &  cinnamomo, 
&  aeetum  calidum  per  fe  :  infuper  nitrum  cum  aqua  & 
origano,  &  femen  rutxfylueftris  cum  pipere  &  vjro  ac 
panaccpiper  item  cum  caftorio  &  oxymelite,  aut  fatu- 
ieia,vel  origano,vino  addito.  Cxterinn  excitare  xgros 
oportet  iis  qux  naribus  acihibentur  odoranda,&  in  ca- 
lidum  labrum  deducere,  fomentifque  propter  accede- 
tempruritum  adiuuare:a  lauacro  pinguibus  iufculisv- 
ti  expedit  cum  paffo.  Papauer  quod  corniculatum  ap 
pellatUr,efum  potiimve,  eadem  inducitqux  papnueris 
liquor :  quocirca  eadem  admittit  prxfidia.  Mandra- 
gorx  potum  illico  carus,  viriu  refolutio,&  valida  in  fo- 
ninum  dclatio,qtix  nihil  r.b  eovitio  quod  M$eipy>(  nu- 


nicorum  acini,aut  cedria  lxuigata  cum  vino  datur:  effi  D  cupatur,differt,  inlequitur.  Antequam  horum  aliquod 


cax  quoque  eft  anfevinus  cruor  calidus  epotusQuod  fi 
xgri  pifces  ingerere  nequeunt,folos fluuiatiles  cancros 
coCtosedant,bibintque  vinumcui  ipftfint  admixti.Cx 
terum  falutare  eft  fi  pifces  edere  fuftinet.  Raiia  rube- 
ta  aut  paluftris  oblata ,  corpons  tumorem  cum  pallore 
intefo,vt  buxeo  fimilis  videatur,inducit,difficulter  re- 
fpiratur  os  fcetet ,  &  fingultus  fubfequitur:  quandoque 
etiam  femen  prxter  voluntatem  excernitUr.Facile  aute 
a  vomirufuccurritur,  affumpta  multa  meraci  vini  po- 
tione,  &  arundinis  radicis  ficilico ,  aut  cypert  totidem.  E 
Cxteriim  cogendifunt  vt  concitatius  obambulent  & 
currant  ob  torporem  qui  exhocmalo  contrahitur,ad- 
hxc  vt  firgulis  diebus  lauentur.  Hirudines  in  aqua  ab- 
forptx;&  inter  deuorandum  in  ore  ventriculi  adhxre- 
fcentes,partesvlcennt.&  exuftionis  imnginem  reprx- 
fentant.-quxnotaefthirudines  effe  deuoratas.  Expellit 
e?s  muriaforbitione  oblata,  &  fuccus  Cyrenaicus ,  aut 
laferis  folia  cum  aceto  epota  :  gargarizandum  quoque 
atramentum  futorium  m  lxuorem  reda&um  cum  ace- 
to.aut  nitrum  cum  aqua.Eas  vero  qux  gutturi  adhxrer,  F 
ih  calidum  lauacrum  demittentes ,  ac  rrigidam  ore  co- 
tinendam  dantes,eiicimus.Herba  apollinaris  pota, me- 
tis  abahenationem  ebriis  non  diffimilem  infert:eft  au- 
tem  curatufacilisfi  opem  feras  mulla  liberalius  pota 
&  la&e,  potiflimum  afinino,fin  minus,bubulo,  &  ficuu 
aridaru  decofto.  Benefaciuntipfis  &  nuclei  pinei,nec- 
jion  &  cucumeris  femen  cum  paffo  affumptum:  nitrum 
fimiliter  cum  aqua  coducit,  infuper  intubum  erraticu, 
finapi,nafturtium,radicula,cepe,allia  ,  fingula  eum  vi- 


eueniat,competit  vomitus-poft  hunc  aqua  mulfa.nitrii 
ablinthium,cum  paffo  afiumpta.Capitis item  irrigatio* 
(fja^o^w  vocant),ex  rofaceo  &  aceto.  Motus  quoque 
corporis  excitari  debet  per  ea  qux  odoratum  commo- 
uet,nempe  eupatorio,pipere,finapi,  cnftorio,&ruta  ex 
aceto  contritis,adhxc  piceliquida,ipfifque  lucernarum 
funiculis  vftis,  necnon  i  s  qux  fternutamenta  mouent: 
aliis  item  auxihis  in  his  vti  conuenit.  Carpafi  fuccus 
potus,carum,&  ftrangulatum  prxcipitem  infert,qui  ab 
iis  opem  fentiunt  qux  cicutx  epotxanxiliantur.  Qux 
ihSardinia  herba  gignitur,&  ranunculi  fpecies  eft,  po- 
ta  vel  comefta  metem  abalienat,  conuulfionem  adferc 
cum  labroru  contractione,  vt  rifus  imagiricm  prxbeat? 
a  qua  affeclione  rifus  ^ardonius,haud  fatis  laudabili  dt 
£terio,inter  homines  ia£tatur.  His  priuatim  poft  vomi- 
tum  conducet  aqua  mulfa  liberalius  exhibita,&  lac,  irri 
gajtio  item  totiufque  corporis  ex  medicametis  calfaci--' 
entibus  inun£tio,necnon  &  defcenfus  in  hydrelxum  ca" 
lidum  :  poft  lauacrum  totum  corpus  inungi  abunde  & 
perfricari  deber.In  fumma,  tota  materia  tanqua  ad  co- 
uulfionis  curationem  aduocanda  eft  .  Ephemeron 
(quod  nonnulli  Colchicon  ,  aut  bulbum  agreftem  ap- 
pellant),  arTumptum  totum  corpus  prurire  facit,  veluti 
ii  ab  vrtica  fcillave  ftimularetur ,  interiora  corrodit,  & 
ftomachum  cum  multa  graaitate  adurit.  Inualefcente 
ver6  malo,cruenta  per  aluum  ftrigmeHtis  mifta  egeru- 
tnr.  Adiuuantur  vt  ii  qui  falamandram  potarunt,  vo- 
mitibus  &  clyfmatis,fed  antequam  vires  acquiratvenc- 
num,dari  debent  qnercus  foliornm  aut  glindium,  auc 


nofumpta.Cxtcrum  cogendus  eftconquiefcere,vtqui  G  malicorii ,  aut  ferpilli  decodum  cum  lade  bibendum, 


vinumbiberunt:  coriandru  propter  odorem  latere  ne 
quit,  epotum  autem  raucitatem  facit ,  vocJmque  den- 
fat,  &furorem  ebrietatinon  adfimileminducit:  totius 
corporis  ipforum  odor  coriandrtim  indicat :  fuccurrit, 
firrulatque  peroleum  irinum  vomitu  reieclum  iuerit, 
(vtfupra  monftratum  eft)vinum  cum  abfmthio  &  per 
fe  potum  ,  ouaque  euacuata  in  fefe  detrita,  &  tepefacla 
cum  muria  ac  forpta,quinetiam  muria  bibita,  &  ius  fal 
fum  tum  gallinaceum  tum  anferinum.  Cicutx  potus 
tenebras  caligincmque  inuehit  vt  folem  afpicere  ne- 
queant.-iingnltum  item  &  mentis  alienationem,  ac  ex- 
tremorum  perfriftionem  inducit :  poftremo  conu  ulfi 
prxfocationis  tenfione  corripiuntur ,  arteriarum  fpivi- 
tu  intercepto.  Perinitia  rgitur,quemadmodum  &  in  a- 
liis,vomitu  ea  educemus,deinde  euacuatione  vfi,quod 


H 


vel  herbx  fanguinalis  fuccus,  aut  vifis  furculorum,  aut 
medullxferulx  tenellx.autbaccarum  myrti,  addito  vi 
no.  Adeoveroaccuratefuccurritlac  bubulumpotum 
calidum  ,  oreque  detentum  ,  vt  qui  eo  abundant  nullo 
prxterea  alio  auxilio  indigeat.  Dorycnio  (quod  qui- 
dam  folanum  furiofum  nominat,)  epotcqunljtas  qux- 
dam,  ceu  la<ftis,guftui  reprxfentatur:ccmitatur  ite  fin- 
gultus  perpetuus  ,  lingux  humiditas ,  &  cumulata  fan- 
guinis  eduttio-.&peraluum  mucofa  feruntur,  perinde 
ac  iis  qtiiinteftinorum  difficultate  laborant.  Auxilio 
fnnt,nntequa  horum  quippiam  accedat ,  qux  prxdiclis 
auxiliaridiximus,vomitus,clyfma,&  qux  epotum  vene 
num  educere  poffunt.  Prinatim  vero  fuccurrit  mulfa  a-- 
qua  aut  afininum  c?prininumve  lac,&  paflum  tepidum 
ciim  anifopotum,  amygdalx  item  amarx,  &  ehxa  ga!- 


2S7  A  C  T  V  A  R  I  I  Z88 

linaceovum  peGova,omniuque  ea  qux  eraflo  fucco  c5-  A  recens  intcrfefti  potUs  ,  tefpirationls  difficultatem  & 

ftant.fi  tam  cruda  quim  co£ta  cofiiedanturradhacc  locu  ftragulatu  inferr,  quod  meatus  circa  tofillas  obflruat, 

ftx ,  &  aisu,Ke),  (  quos  cammaros  quidam  appellant),  &  deglutioncfmque  cu  valido  ftrangulatu  impediat.  Pnc* 

ius  exiplis  potui  arliimptum.      Aconitum  ftatim  vbi  tci  ea  eorum  lmgua  rubcre  deprehcrditur ,  denteTque> 

potum  cft  videtur  cum  adftrictione  quadam  dulccfcc-  eodem  colore  inftCri ,  atque  intcr  eorum  commifiuras 

re,tcnebricofam  vertiginem,  prxcipue  inter  exurgcn-  grumi  quidam  concreti.  Lxhibentur  ergo  qux  fangui- 

du.n,&  oculorum  humiditatem  inducit:grauicatem  ite  nem  congclatu  diffolucre  queUnt ,  aluumque  fubducc- 

thoncis  ac  prxcordiorum,  ita  vt  multi  flatus  efumpat.  re.  Proinde  gfofli  liquore  plem,cum  pofca  &  nitrojfic 

In  quibus  ftomachus  vomitionibus  elui  debet,  &  aluus  per  fe,&  cum  laferpitii  radice  aut  lacryma  dantur,&  co 

clyftere  fubduci.  Propotione  vfurpabimns  origani  aut  agulu  cum  acetb:brafficx  item  femen  ,  lixiuiumque  c 

ablinthii  decoftum  cum  vino  ablinthicc,vel  femperui-  B  cinere  ficulneo,&  enulx  femen  cu  pipere  &  aceto,  &  ru 

ui,aut  abrotoni,nut  chamxlxx.  Proderit  &  balfami  li-  bi  fuccuscum  aceto,  vtaluus  fubducatur.^olent  lis  qui 

quoris  drachma  cum  melle,&  caftorium,&  piper,  &  ru  feruantur  aluo  deponi  recrementa ,  quar  condimetuis  c 

ta  cum  vino,item  coagulum  hccdi  aut  leporis  cum  ace-  cfanguine  confedtis  aflimilantur  ,  (wxviM  Grxci  no- 

to,necnon  fern  rccrementum,  ipfumqueferrum,&  au-  minant):ftomacho  porro  &  ventri  hordeacea  farina  cu 

rum,&  argentum  candens  in  vino  reftin£rum,e6que  li  aqua  mulfa,  cataplafmatis  more  obduci  debet.  Lac  co 

quore  aflumpto.-ndhxc  lixiuium  cum  vino  &  gallina  co  agulatum  confertim  aflumptum,multam  ftrnngulatio- 

clum,aut  pniguc  bubulum,ius  cum  aceto  affumptu:fer-  nem  procreat-eo  qu6d  in  grumos  coit.  Exhibcri  autem 

tur  porro  niuga  peculiari  ratione  ipiis  prxfi  io  cfle.  debet  ccu  nntidotum,coagulum  cum  aceto,  compellen 

Quxfmilax(&  a  quibufdam  thynium,  a  Romanis  vero  tes  vtid  fxpenumero  haunant,autfolia  nepetx,aut  fuc 

taxusnuncupatur),pota  totius  corpovis  refrigerationc  ^  eus,vel  laferpitii  radix,lacrymave  cu  pofca,aut  thymus 

Sc  ftrangiilatum,mortemque  fubitaneam  lndUcinqui-  cum  aceto:falfum  vCro  nihil  offerri  debet ,  magis  enim 

bus  ea  omnia  opem  ferunt  qux&  iis  qui  cicutam  hau  hinc  lac  cOalefcit,ac  in  cafeum  trafit :  fed  ne  hos  quic^e 

ferunt.    Pappus  flos  eius  fpinx  eft  quxcadtos  dicitur:  vomitus  iuuatmam  dumid  quod  in  grumos  concreuit, 

vomitioillos  qui  cum  aflumpferunt  liberat.    Toxicum  perftomachum  aflir  git,ftrangulat.     Aqua  frigida  af- 

inde  nome  accepifl"evidetur,qu6d  Bnrbarife1  %t,&j(xa.m,  fatim  pota.&  vinum  meracu  copiofum,&  pafium,prx- 

hoc  eft  fagittas  eo  illinant:fequitur  qui  id  hauferunt,  la  fertim  a  balneo,aut  curfu,validifque  exercitiis,ftrangu 

brorum  linguxque  inflammatio,furor  qui  coerceri  ne-  latus  &  cruciatus  parit:in  quibus  fanguinis  milfio  proti 

quit,varias  obiicies  imagines  ,  vr  enpropter  xgre  cura-  nus  adhibita,&  inanitio  ab  jmpedenti  periculo  liberat. 
tione  admittat ,  iique  qui  fumpferunt  raro  fanitati  re-  Ceruffa  ob  calore  latere  nequit,  quonia  fponte  fum- 

ftituantur,incolumc'fve  fuperfint.    Oportet  igitur  eos  ^  pta,  palatum,  gingiuas,  linguam  8c  denfium  interftitia 

vinculis  cotinerc  cogercque  vt  paffum  cum  rofaceo  bi  albo  colore  inficit.-prxterea  fingultu\tufftm,hngux  fic- 

bant  euomantque:  ltcm  raporum  femen  cum  vino  pe-  citatem,cxtremorum  perfrittione,  cum  mcntis  aliena* 

culiariter  ipfis  cofert;&  quinquefolii  radix,  8c  hircinus  tione  8c  motus  difficultace  excitat.  His  prodeft  aquam 

caprinufquefanguisfimiliteraffuptus :  adhxc  quercus  mulfim.aut  ficiium  maluxve  decoftum  exhibere,itera 

aut  ilicis  folia  cum  lacte  trita.Mah  quoque  cotonea  ma  lac  calidum ,  vel  fefamum  cum  vino  tritum,aat  lixiuia 

ducata,aut  cum  aqua  dulci  pota:idem  faciunt  amomu,  c  vitium  farmetis,  aut  oleum  amaracinum,  vel  irinum, 

8c  fructus  balfami.Quod  fi  quida  periculum  cffugiunt,  vcl  oua  cum  hordei  deco&o,vel  thure ,  vel  prunis  ,  aut 

diu  in  lefto  decumbunt,&  cum  furrex:erunt,ftupidi  re-  vlmi  gummi:liquof  quoque  qui  in  folliculis  cotinctur> 

liquum  vitx  tempus  tranligunt.    Ixia  qux&  valophos  ^  cum  aqiia  tepida.Conuenit  iis  &  thapfix  fuccus  cum  a-» 

vocatur,quum  fumitur,ocimum  odore  guftuque  prx  fe  qua  mulfa  potus.  Gypfum  ftrangulatum  parit.in  lapide 

fertrvalidam  vero  lingux  jnflammatione  infert,  8c  de-  concrefcens :  quare  his  exhibere  prodeft  qnxaduerfus 

fipicntiam  atque  omnes  excretiones  fupprimit ,  mur-  fungos  auxilio  funt:adhxc  confert  8c  maluxdecodfum, 

murilla  8c  ftrepitus  cum  animi  dehquio  excitat,nec  ta-  loco  olei,valet  8c  oleum  cum  aqua  mulfa,  vel  ficuu  de- 

men  qurcquam  eiicitur.  Sucrurrit  vbi  venenum  vomi-  co&o:quin  &  hxiuium  c  cinere  ficulneo,aute  vitis  far- 

tu  fuerit  reie£fum  ,  abfinthium  in  vino  maceratum  aut  mentis  cum  vino  copiofo,  item  origanum,  aut  thymus 

aceto,aut  oxymclite,vel rutx fylueftris  feme.  Coueni-  cu  lixiuio,vel  aceto  autpaflb.Hos  quoque  clyftere  fub- 

unt  quoque  nucis  iuglandis  furculi  cum  vino  triti ,  aut  tus  eluere  oportct  ex  malux  decofto.  Qui  argenti  fpu- 

refinx,vel  caftorii,aut  rutx,fingulorum  drachma.  Fu-  mam  affumpferunt,ventris  inteftinortimque  dolor  co- 

gi  alii  genere,alii  copia  lxdant :  omnes  autem  ftrangu-  mitatur,cum  torfionibus  validis  nonnunqua  8c  intefti* 

latum  procreant.Quieos  fumpferunr  vomitu  vacuendi  num  ob  grauitatem  erodit  8c  vulnerat,color  plnmbeus 

funt,  prodeftque  cinis  exlignis  pyraftri  cum  pofca  ,  fa-  fitcum  deformitate.  Confert  poft  vomitiones  cum  vi- 

le,ac  nitro.  Quin  8c  pyra  fylueftria  foliaque  cum  fungis  no,terebinthi  agreftis  femen  potum,  aut  piper,aut  ligu 

decofta,vim  ftrangulandi  tolIunt,eademque in  cibo co  ftri  flores  cum  vino,aut  palumbis  fimus  ficcus  cum 

ferunt:adhxc  oua  gallinaram  cum  pofca  forpta,cum  a-  narJo,&  vino.    Argentum  viunm  potu  eade  procreat 

riftolochia  8c  abfinthio.-valet  8c  apiaftrum  cum  vino,&  qux  fpuma  argenti,atque  eadem  vfurpanda  funt  auxi- 

fxx  vinivfta.&atramentu  ftrtoriumcum  aceto,rapha-  lia.Vide*ur  aute  iuuare  lac  epotum:  cxterum  &hisvo- 

nus  item,&  finapi,& cardamomum/Porro  eorum  quo-  mitus  prolicietur.  Iam  cabc,auripigmentum,&  fanda- 

cjue  qux  iuuamenti  gratia  offernntar  ,  habeda  cura  eft  racha  potn  fumpta,  ventris  &  inteftinoru  crueiatusco- 

propter  pericula  qux  creare  folct,  quod  n6  minyquam  citat.cu  vehementi  rofione.Qi^are  ea  omnia  qux  &  co- 

alia  venena  fint  exitialia,  ceu  veratri,rhnpfix ,  elaterii,  q  tcnperare,&  mitiora  efficercac  aluum  lubfica  reddere 

ac  agarici  nigrhhxc  fiquidem  ftrangularum  aut  fuper-  poffunt,  offcrre  opoi  tet.  e  quorum  numero  eft  ibifci& 

purgatione  inducunt  .  Curantur  ftrangulatus  eomo-  malux  fuccus  qui  valde  lubricus  eft:adhxc  prxbere  de- 

do  quem  in  fungis  ncfimilibus  tradidimus:nimias  vero  cet  lini  feminis  decoclum  ,  &  herbx  tragi  appellatr 

purgationes  fupprimimus  pereaqux  excretiones  cohi  fuccum  aut  fruftum,&  oryzam,&lac  copiofumcHin 

bere  queunt.Nec  ilia  quoque  negligi  debet  qux  inter-  aqua  mulfa,&  ius  pingue  bonique  Cucci.  Atque  de  his* 

dum  periculum  inferunt,  e  quoru  numeroeft  fylueftris  hxc  fatiffaciant.  Porroquan^oquidem  antea  dum  an- 

ruta  ,gith,&  recentes  pappi.  Qni  mel  quod  in  Heraclea  tidota  recenferemus  ,  nonnulla  tradidimus  qux  iis  qui 

Pontica  gignitur,comedei  ut ,  accidunt  illa  qux  iis  qui  mortifera  venena  hauferunt,opitulatur,licer  inde  quo- 

aconitum  guftauerunt:  quare  profunt  &ea  qax  de  aco  que  qux  ad  unminenria  pericula  aecommodantur;col- 

nito  diximus.  Facillimc  autem  adiuuantur,  quod  maxi-  H  hgere.Qu.ire  quum  hxc  traftatio  fuum  modum  adepta 

mum  pvxfidium  ab  hydromelite  perfentiant  fi  affiduc  fit,hic  ei  finem  imponamus:&  deinceps  addamus  qu*y 

id  bibatur,  cui  rutx  folia  fint  admifta.    Sanguistauri  vt  plenepolhcitis  fatiffiat,deefle  videntur. 


A  C  T  V  ARII  D  E 


Pnefatio. 


diliberVl. 


A 


I D  E  O  R  mihi ,  qui  bmniu  qualn  fieri 
potuit  breuiflime  meminilfe  volui,  vni 
uerfum  propolitum  argumentum  fupe 
riori  volumiie  effe  complexu  s.Ni  quu 
inriumera  fere  iint  qux  affumuntur  in 
vfum  medicameta,  integraque  ea  de  re 
eircunferantur  Volumina,  plncuir,quanuis  omniaprcf* 
pemodum  vtiliatem  minime  contemnenda  prxftetj 
quxdam  tamen  inde  qux  vtiliora  viderentur  feligere.  g 
Quo  fa£tum  eftvt  dum  hxcillis  ob  multiplicem  fuum 
vlum  prxtuli,  aliaque  rurfus,  quod  figillatim  nonnul- 
lis  affe&ibus,quos  .  iru  in  modum  iuuanr,dicata  linf, 
addidi,  volumen  in  eam  excreuerit  mole.  Proinde  itl 
proximo  libro,illorum  prius  mihi  mcntionem  haben- 
dam  effe  iudicaui  qux  intro  affumpta  profunt ,  cuiuf- 
modi  varia  funr  antidota,  &  qux  vocnntur  zulnpin,  ac 
nonnulla  alia  Iiqitida  medicamenta  :  en  prxterea  qux 
purgandi  facultatem  obtinent ,  quibus  in  calce  libri  a- 
liaquoquc  adiunguntur,  qux intus  datn  perimere  co-  c 
ferreque  poffiint.  Porro  in  reliquo  hoc  extremoque  li 
bro  ,  ea  repofita  fimt ,  quxexrerius  tum  fingulis  qui- 
bufquc  corporis  affed"bbus,tum  vniuerfa:  eius  fupcrfi- 
ciei  accommodantur:  ea  funtt  huins  atque  illius  gene- 
ris  vngucnta,olen  vario  modo  confecla,emplaftra,pa- 
ftilli,pulueres,colIyvia,&  cxtera  qux  ob  curatione  ex- 
rernam  componuntur:  quorum  figillnttm,  vfus,confi- 
ciendiquc  rntiones  progrediente  oratione  cxplicabi- 
mus  ,initio  abiis  qux  in  capitis  cutr  oboriuntur  vitia, 
fumpto.Et  quoniamex  cnpitis  arfe&ibus  qui  fub  ocu-  D 
lorumconfpe&um  cadunt,  funt  capillorum  defluuia, 
caluitium,ophiafis,nlopecia,sdhxc  (*urfurcs,& matlatt 
tia  capjtis  vlcera  («p^ept.c  nppellant)&  qux  in  eo  protU 
bernre  folent,tOTwot?n^wi.radi£ra  ,atque  demum  exan- 
themata:quorum  omnium  fpecies,  &  quo  pa£to  diftin 
gni  queant,  curadi  itidem  rationes  antea  expofuimus: 
in  prxfentia  ea  tnntum  medicamenta  adfcribemus, 
qux  cx  variis  libris  collegimus,  aut  experietia  no  per- 
fcripta  accepimtts,  vel  noftro  quoque  periculo  fa&o  v 
tilia  reperimus:atque  itn  in  vniuerfum,ni  falIor,debi-  ^ 
tum  tibi  exolucrimus.  Porro  queadmodum  in  iis  qux 
intro  affumebantur,  quxdam  magis,  alia  minus  refri- 
gerantia,aut  calefacientia,vel  attcnuantia,aut  purgl- 
tia,vel  reprimentia,aut  obftrnftione  vindicantia,alia- 
vc  aliqtta  rationehominem  afficientia.hnudquaqtinm 
iifdem  temere  offerebatur  ,fed  cuiufque  habitus  &  fa 
cultatis,  ac  fcnfus  acrimo-.-ix  ratio  habebntur:  idhlc 
quoque  in  omni  medicamento  quod  extra  datur ,  ob- 
feruabitur.Nnm  quoniam  ex  iis  aliqua  cafefaciendo, 
quxdam  refrig.Tandojalia  ndftringendo  autexficcan  f 
do.nonnulta  impinguando,aut  emolliendo,vel  difcu- 
tiendo,aliove  modo  corpus  immurando  prodeffe  cre- 
duntur,  diligenter  qux  quibus  corpovibtts  magis  com 
petant  eft  animaduertendum  ,  atque  ita  pro  ratione 
corum  qux  proponuntttr  curanda,  medicamertta  qux 
accommodata  funt  applicnre oportet.Nam  quum  va- 
ria  fintaduerfuseofdem  affectus,ob  varios  corporutn 
habitus,confcripta,  tuum  eriten  proportione  refpon- 
dentibus  vitiis  ceu  calopodia  quxdam  adaptare  ,  mo- 
do  vnu  id  ferues  vt  a  facultnte  moderatioribus  ad  va-  q 
lidiora  progrediaris. 

AD    CAPITIS     affectvs   q^v  r   OCVIIJ    D  E- 
prehenduntur>  cap.  r. 

QVoniam,vt  dixtmus,pili  percunt  nut  ob  humoris 
inopiam  ,  veluti  in  caluitio  ;  aut  humoris  corru- 
ptelam,  ceu  in  ophiafi  & alopecia:  vbi  capitis  cutis  vt- 
plurimum  altcrntur,  &  pro  humoris  copia,aut  pnllida, 
atit  nigiicans,aut  alba  magis  cuadit  ropus  cft  vtis  qui 
alopeciam  ophiafimvefiteuraturus,  primum  enitntur 
vteumhumorem  quem  exuperare  coniecerit ,  inxta  ^ 
eas  quas  fupra  docuimus  methodos,expurget:  deindc 


localibus  pugnet.  Inquit  Galenus  >  vbi  de  hoc  affe&C! 
pertracl.it ,  ie  femper  per  facram  vocatam  antidotum. 
purgaffe,fed  addidiffe  interdum,  vbi  humorem  atrio- 
rem  eflet  purgare  animus,veratrum  nigrum.&  nonni 
quam  fcammonium,fi  amaram  bilem  demoliri  vellet- 
Quod  fi  pituitam  redundare  coniiciebat ,  nihiladmi- 
fcere  folitum  effe,fiquidem  eiufmodi  hiera  quae  colo- 
cynthide  conftat ,  caput  vindicare  folet:  pnererquam 
qtiod  alios  quoque  quofpiam  hurriores,etiamli  fcam- 
monium  j  aut  veratrum  nigrum  ,  aut  epithymum  noti 
recipiat,eitcerepoffit.  quinetiam  cacnpotin  qux  ex  a- 
loe  cortficiutitur,  &  fdammonium  colocynthiaaque  re 
cipiunt,eos  qui  ita  afficiuntur  non  fine  vtilitate  expur 
ga  it.  Simulatque  totum  corpus  fuerit  expurgntum, 
prxftat  ad  ea  qux  mandendohumores  euocant ,  acce- 
dere ,  atque  ita  demum  remediis  loco  affe&o  iniedris 
(7D5771«j!  vocant)  vti.Debent  autem  ca  humoris  noxii  va 
cuandiviprxciita  effe,quod  facere  ncqneuntqux  dif- 
cuticndi  facultate  carent :  difcutefe  vero  non  poffiinc 
nifi  calfaciantifed  fi  ex  nimis  qium  Calfacientium  claf 
fc  fumnntur ,  cutem  vrenr,  atque  etfinon  vrent,irtitio 
qutdem  generofe  iuunbunt  :  verwm  capitis  cutis  per- 
qunm  exficcata,  temporis  progreflit  talis  euadet,qua- 
lem  ii  qui  calui  funt,  obtinent.  Atqui ,  ne  fimpliciter 
quidem  modice  calidum  dcbet  effe  id  medicnmentti: 
nam  tenuium  fit  partium  opus  eft,  quo.id  altum  vfque 
peruadere  queat,eo  fcilicet  vbi  pilorum  radices  fuum 
fumunt  ortUs  principium.  Quodfi  prxterquam  quod 
prauos  humores  difcutere  comode  poffit  medicamen- 
tum,fanguinem  quoque  prolicere  queat,  ceu  thnpfia, 
mhil  eo  fuerit  prxftanrius.  Quod  fi  ea  calidior  fuerit 
qunm  affec*rus  poftulet ,  iurc  optimo  cnuendum  eft  ne 
fola  npponatunconfueuitctenim  cutcm  cxulccrare,ac 
tumores  quofdam  phlegmonofos  excitarc:  quamobrc 
admifceri  foler  quippiam  quod  eius  vehementiam  mi 
tignrepoffit,  cuiufmodi  eftcerorum  quod  cx  oleo  con 
ficitur.pofiffimum  fiidfuerit  tenuium  partiu,aut  mo- 
derate  vetuftum.  Porroquxex  fimplicium  medica- 
mentorum  nurrtero  huic  vitio  nccommodantur,  intcr 
ea  qux  valiilc  calfaciunt  eft  euphorbium ,  quo  cft  im- 
becillior  thapfia  :  poft  euphorbium  cenfeturfinapi,  & 
nafturtiu.  Alio  vero  vfus  modo  nihilo  his  eft  inferior 
A  \(MY["tt(  d  i  £t  a ,  q  u  x  eiJbLpu  efquoque&a  <fe!f  iw  f  n  p  m  i  n  a  - 
tur.His  fuccedit  fulphur,&  nitri i^uma ,  ipfiimque  ni- 
trum  molle  vftum  ,  quod  etinm  (hipoviKtor  nuncupntur, 
y^eluti  etiam  aphronitru  c4ndidum,quod  leuc  laxum- 
que  eft,  neque  vllam  in  fe  terream  obtinet  afpritudi- 
nem.  Adhxcveratrum  vtrunque,&  erucx  femen,oleit 
quoque  Inurinum,  &  alcyonium  vtrunque  ram  vftum 
quam  ignis  expers.-prxfertur  tamen  quod  vftum  eft.T- 
tem  arundinis  radix  &  cortex,  hxc  etiam  vtraque  adu^ 
ftn.  Quinetiam  pix  liquida,  &; cedrinum,qunm  mAplaf 
quoque  nonulli  vocant,&  mufcerdajad^pfquc  vrfinus, 
licet  prxferatur  qui  vetuftus  eft:  fed  &  hyxnx,  leonis, 
pardalis,&anferis  idonei:ac  in  fumma,cun£ln  qux  te- 
nui  fubftantia  prxdita  funt.  Amarxitidem  amygnala: 
totx  crematx  conferunt,  thufque  quod  aceto  fuerit  a- 
cerrimo  diffblutii ,  autin  fole  plufculis  diebus  cum  a- 
ceto  tritum.  Itaquehis  omnibus  vti  Iicct,  fi  validiori- 
bus  cerotum  humidum  admifcueris,  imbecillioribus 
vero  oleum  Iaurinu  nffuderis.  Quod  fi  mnlil  vetuftnte 
curam  tenuat,\  nlidioribus  certandii  eftrfin  nupercoe- 
pit,exiguumquc  fit,Ieuibus  fatis  fier.  Cxterum  compo 
fira  medicamenta,  quae  longa  experientia  comproba- 
Uit,furtt  hxCjEtiphorbiijthapfix^oleilaurinijfinguIoril 
drachm.dux,fulphuris  igncm  non  expevti,veratri  albt 
nigrique,finguloru  drachma:his  admifce  cera:  in  lau- 
rino,nut  ricinino,  vcl  vetufto  oleoliquatx  ,  drachmas 
fex.Vfus  eius  ceu  potentioris  medicnmenti.in  antiqua 
tis  curntuque  difficilibus:commifcui  noniuinqunm  na 
Hftuvtii  &  alcyonii  vfti  vtriufque  drachma  :  vevum  iu 
hunc  vium  potiuseft  quod  dnvius  afperiiifque  .Quo4 


ACTVARlt  292 

fi  thapfi.1  defuerit,in  eius  Iocui$  fufficietur  xqualc  pon  a  vulfi  obriituntur,neque  fe  euelli  paciutur:  pofthxc,infe 

dus  nafturtii  ferninis  aut  erucx.  jbi  laurino  quoqj  cares,  queti  die  aceto  refricatcs,ummus  quielcere  in  crepufcu 

picc  liquida.  mifceto  :  pennifcui adhxc  mterdu  in  vicc  lii,  io;jue  peracto  cataplafma  lmponimus  donec  puftu- 

cerati  mel,nihil6quc  legnius  euafit  mcdicamctu.  Q^ijn  lx  oboriatur,cutifque  lumina  exulceretur.  Puftulis  ad- 

&  ea  qux  ex  adipibus  cofichmtur,quxque  thapfix  mo-  hxcicalpeilo  difrupus ,  vbt  biduo  profluxcrit  humor 

dicti  accipiunt,limilicer  iuuant :  potiilimum  li  adarciu  qui  ab  vlceribus  emanat,denuo  eodc  vtimur  linimeto, 

&  euphorbiu  addideris.  Sint  aute  ex  adipibus,Ieonini,  abftinetes  1  locis  vlccratis,  e6fquc  tranlilicntes.  Sanos 

&  pardalii,  &  hyxnx  finguloru  portio  vnaudmifccqne,  aute  abradimus,&  modicc  refricamus,in  ieptimum  aut 

fi  ad  manus  fuerit,anferjnum  &  vrfinum,&  omniii  tlia-  odiaiiii  vfque  dic,quo  tcporc  no  amphus  ab  extremis  a- 

pfix,aut  euphorbu  partem  duodecima  :  quod  fi  effica-  lopecix  tcnues  lanuginofofquc  pilus,vt  antca,fed  robu- 
cius voluens  reddere,vtrunque  iimul  iniice.  Attamen  B  ftiores  prodire  conlpicimus,al  oique  deinde  paulatim, 

poft  primum  vfum,  vbi  fecundo  vti  dccreuifli,  infpicic  femper  e  locis  glabris  cmergerc,  rurlufque  tcnucs  &  itn 

du  elt,ecquidna  adhibitu  medicamentum  locu  attectu  becilles  dehcere.  Simile  enim  quidda  J.ic  accidit  quod 

comutarit:infpectaque  mutatione,ad  cius  rationc  medi  iis  qui  cxulcerati  funt.  Siquide  111  vlceribus,cicatr.ix  ab 

cameti  vis  aut  rcmittcda  eft  aut  intcndenda:  ceu  in  hoc  cxtremo  fuum  fumit  initiu,  atque  ita  extremas  mcdiaf- 

que  tradtamus  affectu,capilli  nouacula  todere,  atfectam  que  partcs  vlceris  abfolutt:fic  ln  alopeciapartes  qua;  lo- 

que  cucem  linteo  nec  admodu  afpcro,neque  molli  per-  co  pilis  obfito  adiacet,primum  robuftiorcs  f.unt,  &crc 

fricare  oportct.  Qupd  ii  poft  paucas  frictiones,  locv  eru  brefcut:  medix  vcro  poftrcmo  oniniu  pilos  progignut.  ' 

bu-ent,mediocns  e/.iitimad''  eft  affcdV:fin  poft  multas,  Proinde  quum  ita  curatio  proccdit ,  nihil  opus  eit  aliij 

difficilior.Adhxc  poft  priml  probati  medicamcti  appli  prxterea  medicamctis,  fed  eo  logiore  tcpore  vfi  lumus, 
catioiie,pritnum  ipcclare  dccct ,  nunquid  antcqua  per-  C  &  placide  cefHt  affedtus,vbi  omnino  nulia  peimagna  ef 

fricetur  cutis,coloratior  vi  Jcatundcinde  nd  cu  modica  fet  nudicas.  Interea  teporis  perpetuo  icalpello  abradi- 

&  leui  frictione  mehorc  cotrahat  colorc,  aut  nu*  magis  mus,atque  interdu  cufpide  acus  cutc  fencces,e  pundtu- 

rubc.it.  Sed  in  primis  obferuanduro  cft,quu  valetia  das  ris  modicu  cruorc  elicnnus.  Q^od  fi  pih  icrius  exoriun 

mcdicameta,nc  cutisnimjs  quam  par  cft  mcalefcat.hoc  tur,ad  fubfcriptas  facuitatcsproiugimus:  hcrinAtei  ter- 

aute  patcbit,tu  cxcolore  flauiorctii  excalore,qui  inie-  rcftris  capiteaut  cute  cxufta  tritaq,  mixuore  redige,  & 

dtis  digitis  pcrlentiecur.ltaque  otnnibushis  animii  dili  melle  fubigens  vtcre.  Aut  hippocampum  marinum,  & 

genter  aduertere  oporter.-periculum  cnim  iubeft  ne  cu-  nitri  pauxillumvna  c6burens,adipen.que  anlcrinum  co 

tis  aduratur,poit  vnu  atquc  alterft  eius  vfum.  Quare  ad  miicens,illine  ,  fimulatquc  lecum  antea  nitro  abfterfe- 

molitora  corugicndu  crtt,3Ut  ide,fed  exoluta  iacultate  ris.  Aliud  pumice  rubihcatorio  aniea  abftergito,&  1<> 
cerati  ad:p:i;»  c  pcrmiftionc  vfurpandti.Irrigare  quoque  D  co  prxfomentato,  thapiix  luccu  illinito,  deindc  cerato 

locii  opcrcec,oleo  dulci  ealido ,  aut  panis  cacaplaimatis  rofaceo  vtitor.  Aut  arundinis  foliorii  &  rauicis  vftoru^ 

inmorc  unponi,fouercquc,ac  fcalpello  pertiidere ,  cu-  adiati,  adipis  vrfini,  picis  liquidae,  pilotu  caprarii  vfto- 

cat  bitulaique  admouere,ac  ceratu  affumere.  Vbi  malu  rum,cedrtx:omnium  par  pondus  accipe,  liquidaque  cil 

ia  vetuiidcit,aiTidue  quoque  radere,&  rubificatibus  ex  aridis  committe,  dehtnc  tlline,neque  abraaens  ,  nequc 

finapi,ac  iuicqucttbus  diebus  fri6tionib9,pice  illita  aut  dntca  exteigens.  Aut  fici  folia  cum  aceto,donec  lanugo 

oleo  ceirino,ac  poft  fricliones  fcarificationibus  vti  co-  prooierit  a£lrica,&  herbx  qux  ftorbe  nuncupatur,  fuccu 

uer.it. Nonulli  acubus  inieitis,  qux  cufpide  ac  acie  cutc  illine.Aut  ranas  albas  exure  ,  &  pici  liquidx  tepid.-  m- 

tagantjipfam  pertuderut.  Vbi  aute  ex  fridionc  locus  e-  fterge  &  illine,neque  prxrades,ncque  prxiricans.  Aut, 

rubuitjfcarificatufque  eft  ,  ad  medicamenta  qux  ex  alto  fputnx  nitri  drachmx  quatuor,  ftcrcoris  muris,  corticis 
tducuntjC^TOffi-^^-ftTiiavdppellat^profugiendu.Porro  in  E  arundinis  vftx ,  vtriulque  drachmas  duaspicc  liquida 

omnibus  hic  communis  cfto  icopus,vt  tu  vcrno  tcpore  cxcipe ,  &  fplcnium  forma ,  &  loco  antea  abrafo  nicr6- 

mcdicamentct  demuSjtu  in  lcco  potius  aprico,vbi  nul-  que  prxparato ,  ncque  ante  biduum  vel  tiiduumau- 

la  aura  cutem  perflec :  hyeme  \  ero  prxftat  in  balneo  his-  ierto.    Ad  cos  qui  prxtcr  xtatem  cnluefcunt.Pericala- 

medicamctis  vti.  Acqui  hxc  compofitio  ad  fluetes  pi-  mitidis,hoc  eft  arudinis  cu  corcice,vcl  lemniftri,quod 

losvalet  oleo  aut  vngueto  diffoluta,adhxc  lis  qui  in  pal  ctiam  adarcium  vocatur,eo  quod  arundinibus  accafca- 

pcbrarum  glabritiem,  aut  caluitiu  incidut  initio  appo-  tur,drachma ,  myropiiToceri ,  hoc  eft  picis  &  cerx  cura 

lita:eft  cnim  mirc  efficax.  Rccipit,muriu  domcfticoru  laurino  ,  aut  lentifcino ,  aut  cedrino  liqucfa&is ,  barbs 

crcmatorum,Hnes  veftis  attritx  vftx,dctiu  equinorum  hircinx  fordis,&piloru,hcc  cft  Iadani ,  co  quod  inhir- 

vftoru,adipis  vrfini,mcdullx  ceruinx,  arundrnis  corti-  corum  caprarumque  barbis  aliquibus  inlocis  reperia- 
cisjfinguloru  partevna:hxc  tcratur:deinde  me  lis  quod  p   tur,fingulorum  felibraradipis  infantis  informis,hoc  cft 

fatis  eit,vt  in  melleu  coeat  craiTamentu,  admifceatur,&  vrfini,libra:  foliorum  Dionyfiacorum  tenellorum  fuc- 

alopecia  perfrieetur,donec  pili  enafcatur.Eodcm  modo  ci,hoc  cft  viris ,  ladonidis  foliorum  tenerorum,  hoc  eft 

proflui  pili  perfricadi  funt.Aut  liquida  picecatharidas  lauri ,  fucci  callicereos  ,quod  eft  fqcnugrfjci,  fucci  her- 

vftas  excipics,vt  ceratu  liquidu  fiat,&  nitro  affato  exter  bx  verbenacx ,  fucci  foliorum  arundinis ,  fingulorum 

gcs,fplenio  imponito,&  per  no&e  relinquito.  Mane  au  cyathi  tres  :  cynomori  hcc  eft  rubi  caninx  ,  herinaceo- 

tc  tollc ,  &  fine  vt  locus  exfiecetur  donec  perfringatur.  rum  marinorum  crematorum,vtriufque  vncix  dux;aca 

Vbi  aute  pili  fuboriri  caperint,affiduc  locu  abrade,aut  thionis.tcrreftris  cutcm  vftam  ,  hoc  eft  herin.-icci  terre- 

ficulneisfoliis ,  vel  leui  pumice  cruorc  cuocato,amyg-  ftris:hic  omnia  in  plumbco  mortario  pluiibus  diebus 

dalas  crematas  vna  cii  aceto  aut  mclle  inuge:atque  id  af  in  Ixuorem  redigere  oportct,  vt  omnia  lautugata  probe 

fidue  facito,ac  radito:illico  enim  augcturpili.  Ide  pol-  C  vniantur ,  atque  eciam  a  mortario  quippiam  ac:erfur» 

lct  nuccs  Poticx  crcmatx,&  herba  pedicularis  cum  vn-  accedat,vtere,locum  antea  crudo  linteo  perfricans,  de- 

gueto  laurino.In  vctuftis  vero  mire  efficax  eft  quod  ca-  inde  autem  cum  althxx  coxquaiis  radice  detcrgens,  il- 

pit  thapfix  fuccu,aut  radice:id  aute  cerato  excipies,lo-  line  Hoc(inquit  Calenus)medicamentum  t epent  Clali- 

eoque  impones,nulla  alia  cura  adhibita:  abfcedit  enim  dianus  fodalis  eius,  fcriptum  in  libello  ex  mcbrnnis  co- 

fuperne  fuperficiesjfani^mq;  fiidit ,  &  fua  Ipote  ptli  ex-  texto,eo  qui  illo  fuerat  vfus,vita  dcfuncto:mulci  auteni 

oriuntur.    Aliud.Spumx  nitri  partes  dux,falis  ammo-  facicbat  eius  poffeffionem ,  propterea  quod  quofdam 

niaci  pars:  ea  vfta  tere ,  &  aceto  quamacerrimo  macera  calucfcere  ia  incipietes  eo  curatos  c6fpexifiet,ita  vt  ne- 

tis,donec  fordis  cceperint  craffamentu,vtcre:  atque  an-  quc  vlterius  caluities  progrederetur,ipfcque denudatus 

tea  leuiter  alopecia  abrafa,  vt  locus  defetur,  &  cruentus  locus  pilis  dcfus  redderetur:at  ver6  nos  ipfum  xnigma- 
modicc  euadafjeo  caput  inunge,ac  perfrica  donec  cobi  H  ticc  confcriptum,planius,quoad  eius  fieii  potuit,e..pli- 

berit,&medicamentuquodanteainuxcrisinaltupene  cauimus.    Aliud.   Adipis  taurjni.  infoinci  libram  ,  a- 

trauerit :  detnde  quielcerc  permittimus  in  proxima  au-  darces  vncias  duas,fucci  thapfix  vncianumyrrhr:  bon» 

rora,e6quc  tum  fub  vcfpera,  ac  tcrtio  quartoque  dic,rc  vnciam,polytrichi  librx  dimidium,  callitriclu  Hbrx  di 

petito,magna  inuenimus  fadta  effe  immutationc.Sifti-  midium,membri  afininilibra,fplenis  afinini  l:bra,lada 

tur  enim  ipfum  vlcns  depafccns ,  pilique  velltcati  ac  vi  ni  tantundem.Ladanuna  vino  modico  madefaftun?  co- 


M  E  D.    S  I  V  E  £>E  METH. 

A 


MED.    £;1'B.  Vt. 


tcrito  admtxto  adipe  :  demde  mebrum  afininum  afliim 
radiro  donec  affumptu  fuerit:fplene  yero  cum  polym- 
cho  &  callitncho  in  olla  noua  torrefacito ,  &  eontufis 
qux  cotundi  debent  ac  eribratis,gleucino  aut  labino  o- 
leo  excipito,&  ante  balneu  caput  pectes  vtitor.Patet  au 
tem  quod  eade  medicameta  ad  meti  quoque  pilos  non 
cnafcetes  accomodantun  Aliud.Foenugra:ci  lextarios 
quatuor,femmis  lini  fextanos  duos,ladani  beflem,  iuc- 
ci  acacix  felibi  am,foltorum  malabathn  lelquunce,gal- 
las  numero  viginti  ,vngpis  aromatici,bdellii,_fingulo- 
rum  fextatem,  myrti  thufi  fextariu,  bryi  (alii  fplagni  a-  B 
romatici)  quadrante,  iridis  fextantc  ,  arundims  Syriacx 
fextante  &  vncix  dimidiu.Contudito  &  m  vafe  afierua 
to,deinde  permiftii  vino  Italieo  odorato  vt  liquidu  fi- 
at,  &  carbonib*  impolitu,rudicuIa  agitato  donec  femel 
bulliat,fedul6  cauens  ne  vratur.Deinde  lllines  &  irriga 
bismedicameto,  fenfimque  mfolio  fedenti  afiricabis, 
vt  mons  tui  eft,&  caput  fotum  ablues.Poftha:c  herbam 
etia  pediculare  per  fe  tufam  ac  cnbrata ,  poft  quartu  v- 
fusdie  medicamentocomifcebis:fimilitcrque  deco&u  q 
eodem  modo  illines,id  prolpicies  ne  in  oculos  defluat. 
Vngueto  aute  a  balneo  vtens  huiufmodi ,  olei  myrtini 
Iibra,ladani  trie"  te.Minime  fallax  &  eerta  eft  eius  racul- 
tas.  Porro  duo  qux  fubfequuntur  medieameta  admira- 
da  funt,qux  ex  verbis  tradetis  ita  fe  habent.  Ad  alopeci- 
as,caluitia,piloru  raritate  xgrc  curabile  rn  mento,in  fu 
perciliis.Piloru  ouis  vncia,radicis  arundinis  felibra,n- 
licis  cum  radice  fefquunee  ,  caftanearu  hifpidi  corticis 
quadratemdanarufuccidarum  fefquunce,capita  mufca 
,rum  numero  triginta  ,  mufcas  quinquefine  capitibus; 
omnia  in  noua  olla  indita,furno  imponito,deinde  cine  ^ 
rem  lpf  oriun  terito:habeas  aute  in  vino  Aminxo  prius 
trita  ladani  vncia,myrrhx  vncu,  olei  vetufti  fextate,ce 
drim  vncia,fanictilt  vncias  duas,pofthxc  infperfis  ari- 
dis  excipe:vbi  aute  antea  alopecia  linteo  perfricueris,& 
leuiter  vellicaueris  aut  allio,autfcylla,vel  foliis  ficulne 
is  fcalpferisjfenfim  affricas  medicamentu.  illine.  Atque 
Vbi  ablueris,validc  linteo  exficcas,infequetibus  diebus 
ide  obito  ,  &  ad  duos  vfque  mefes  inurgedo  progredi- 
tor:quod  fi  amplius  perfeueraueris  ,  caluitiem  quoque 
perfanabis.Cxteriim  fluetiu  piloru  affe&us,  a  prxdiciis  £ 
genenbus  differt,quare  neque  eunde  cum  alopeciis  fco 
pii  obtinet:iiquide  in  alopeciis  propofitus  fcopus  eft  ca 
cochymia  exhaurire,  hic  vero  capitis  habit9  eft  robora- 
dus,<fficiendumqj  vtprobus  humor  adfit,cutiq;,quod 
ad  raritatcm  denfitatemque  fpectat,mediocritas  reflntu 
atur:quocirca  humedratibus  medicametis,  aliquid  quo 
que  quod  adftringcdi  vi  polleat  admifcendu  eft,  cuiuf- 
modi  eft  ladanii,quod  in  fe  vtrunque  quod  ad  hoc  fym- 
ptoma  idoneum  eft  obtinet,nepe  comoderatum  calore 
cum  adftrictione  ei  proportiotie  refpondente:quocirca  F 
oleo  comiftum  vt  illini  pofiit,fluentiii  piloru  fiftit  fym 
ptoma.  Liquctautequodcapitisfri£tio,vfum  medica- 
menti  prxcedere  debet,&  fi  defi  funt  capilli,auferendi: 
quinimmo ,  fi  anni  tepus  patitur,  omnino  funt  tolledi. 
naquepoftperaftas  fridtionesinun&ionefque,cutis  ro- 
bufta  calidaque  erit ,  habebitque  denfitatis  comodera- 
tionem  natiua.Solet  hic  capillorum  morbus  frpenume 
ro  xgritudinibus  fuccedere,raroque  citra  morbum  acci 
dcre,ac  potius  ratione  victus ,  qux  a  morbo  fe  recreati- 
bus  copetit,aut  fanitate  tuetur  opus  habet ,  fxpe*qtie  ci-  G 
tra  medicamentoru  ope,  integre  etteftigro  perfanatur. 
T*Je  capilli  capitis  defluat,  ladanu  vino  auftero  macera- 
tumlxuigatOjoleu  myrtinu  vinumque  viciffim  affun- 
dens,quomellis  acquirat  craffitudine,e6quecaputanre 
&  poft  balneum  illinito  .  prxftat  etia  polytrichi ,  quod 
nonulli  adiatum  appellat ,  dimidiu  ad  Iadanu  portione 
adiicere,  &  cum  myrtino  nardinove  vti.  Aliud  ad  gi- 
gnendii  capillos  in  capite.  Arundinum  tenerarii  radices 
tufas  exficcato,&  mufcas  in  pulticula  tortefacito ,  adi- 
pemquc  vrfinu  &  oleu  cedrinii  figillatim  terito ,  atque  pj 
fimul  comifta  cxhibeto  ad  illinendu,ac  quo  odore  retii 
das,  vinu  dulce  admifceto.  Aliud  ad  capillos  ex  mor-« 
bo  defluos.Braflica  arida  trita  ex  aqua  impone,aut  loti 
r^dice  eodc  modo  ,  aut  anemones  florc  tritu  cum  oleo 
^]line,aut  verbenacam  rectam,  vna  cum  radicibus  cxfic- 


catam  &  tritam  cribrato:  deinde  affufo  oleo  vt  ftrigme  - 
titiam  habeat  craflitudinem,  mungito.  Aliud.Lacca- 
rum  myrti^feminis  apii,feminis  betx,myrti  lurculorum, 
fingulorum  fextulam,ladani  fextula:  dimidium,  adiaiiLi 
tancundem,vini  nigri  lextarios  fex.coque  donec  omni- 
no  diiloluantursquumque  ad  tertias  excotta  tuerint,o- 
lei  aut  alterius  hedyfmatis  fextarios  duos  aance,ruriul- 
que  coqj:  vbi  aute  bis  tcrve  ebullierit,liquore  exprelio, 
&  ledulo  per  laccii  excolato  in  hydria  repone.  Viu  \  erb 
cxpetente,eo  omnino  luccuflo  vtitor,inundis  ex  eo  bis 
in  diecapillis.  Aliud.Seminis  apii,ieminis  bctx,callitri 
chi,ladani,thuns,finguLrum  lextans ,  nuces  luglandes 
numero  quindecim,  corticis  nucis  pmex  libia  :  omnia 
innouamollam  conieda  ,  &  oiculo  argillo  obtuiato, 
in  balnei  fornacc  aflato,deinde  exempta  tento,  &  adie- 
fta  adipis  vrfini  libra ,  fubaP  aque  in  pixide  llignca  re- 
condito.  Vfus  vero  tempore  medicameti  quod  iatis  eit 
accipito,&  quod  lubet  hedylmate  conquaiiato,&  caput 
bis  mterdiu  illinito.  Quidam  capite  deraio,uieuicainc-. 
tum  inunguntjfolo  adipe  vrfino  lubactum.  Aliuu,valet 
&  ad  caluitium.Lcporum  ventres  lex  in  vafe  teitaceo  tor 
reto,adhxc  baccarum,virgultorumque  myrti,  iucci  aca 
cix.adianti  fingulorum  quadrantem;colta,  triia  jUc  per 
cnbellum  excernito,iniefta  adipis  vrlini  hbra  ,  vitu- 
la;  marinx  tantundem,ac  emolliro,&:  m  pixiuem  plum- 
beam  coniicito:  quumque  \  fus  exigit,  lume  nieuicame 
ti  quantum  lufficit ,  &  quo  voles  hedyfmate  hibigito. 
Cxteriim  quia  nonnulli  canos  dedecori  probi6que  ae 
fenic  eiie  ducunt,noluntque  tales  videri ,  etn  piiitaier 
nullam  eorum  haberi  raticnem.attamen  ne,fiquando  e 
iulmodi  pcftulant,atque  inftat,ignorare  videam  ur  qua 
ratione  capilli  nigr»,aut  f  lau)3aut  crilpi  reddamur,  ea^e 
nus  meminifle  (.portetne  ltupidos  cltenoamos  11  eiuf- 
modi  prxtermitterentur.  Qnx  capillos  deuigranc  luc 
funt,Cappans  radices  cum  laue  niiiliebii,aur  annino  \  f 
que  ad  tertias  coftas  nodhi  cacaplaitnacis  in  morem  in.-' 
ponito,aut  lotio  canino  ad  quinque  uies  adferuatbab- 
ftergito,aut  ilicis  corticem  ccquito  d'.nec  mollis  eua-J 
dat,atque  eam  pro  cataplafmate  inducito:  aqna  \  ero  de 
tergeto,aut  argentifpumam,cimcham,aluir.en  Uqiii au 
xquis  portionibus  comilceto,coque  capillcs  cxnccaios 
noctu  illinito,&  betx  foha  iupernc  illigato:ai;t  iangnx 
corticis  fuccum  cum  oleo  afiricato:  fumriie  enim  deni- 
grat.  Aliud  barba  denigras,fuper  r.o  n,2ccr.uu;lx  i  iiJ 
bii  vftii  cum  betx  crudx  lueco  mellis  t^niitudine  illi- 
ta,vfque  ad  prandium  finito,deinde  eluito:  aut  ferri  nu 
trimentum  &  plumbum  in  aceto  codta  vlque  ..d  certias 
citra  oleum  illinito.  Rufosporro  redduntiupini  ciu- 
di  cum  aqua  &  nitro  illiti.  Criipos  \ero  capiilo*  iacics, 
fi  fpuma  laiis  eum  myrrha  decerieris.-aut  lucco  carpafi  il 
line,cruntque  crifpi&  nigri^aut  myrti  bacciscv  bet.v  l"c 
minexqualipodeieeii  oleo,tntis  \tere:aut  liafinla:  re- 
gixradicecum  mero  illine:aut  hipinoruni  cortices& 
nitri  parum  in  aqua  macerato  diebus  quatuor ,  ac  \  ci- 
tor.  Cxterum  quemadmcdum  medtcamentorLim  ca-~ 
pillos  augentium  vfus  alius  ad  medicum  iyectac,a~ 
lius  ad  eum  qui  de  ornatu  pertradlat#ita  &  eorum  qui 
capillos  vitiant& corrumpunt :  nonnunqua  enim  illis 
quoque  vtendi  offertur  occaiio,  iuxta  tnplicem  eoruiri 
differentia:dico  tripliccm,quonia  alia  peculiari  nomi- 
ne  appellantur  depilatoria,(Lirxcc  vero  yAccrfa)jlia  ca- 
pillos  attenuantia,&  quxda  penitus  tclkcia.Atque  ho- 
rUm  quide  quxpoftremo  lcco  receiui,  vfus  penci.i  fus 
cft:fiquide  no  modo  lis  lllitx  corporis  partes  debiies  iri 
pofterum  proi  fus  redduntur,\'erum  caput  q  ucc,  ue  &  m  e* 
tum  &  fupercilia  aceiliapilis  dcnudantur.  Reiiqua  ve  - 
ro  duo  periculo  vacantmam  pilcs  decutientia,  ^qu-i.  pti 
uatim  dixi  ty.afyct  &  depilatoria  appellari)in  quctidi;.- 
no  vfu  verfantur  muliercuhs  propc  ommbus  &  \iris 
quibufdam.QjKP  autemtenues  reddunt  capillos,ac  mi- 
nores ,  accommodata'  funt  iis  quibus  dun ,  multi ,  ma 
gni  crafl  iquefunt,  atqueidcirco  afuilli<  parum  diife* 
runt.  Proinde  quxdam  exhis  erodenremvtm  obti- 
nenr,alia  adureiitem,cuiuimcdi  cft  lrxiuium  quod  ftil- 
Jatitium  nominatur ,  &  liquidttm  eft,8tque  ex  metall  i 
cis,auripigmentum,&  fandaracha1&  calx,qua  noniiulli 

kkk-.if. 


l%                                    ACTVARlt  296 

folum  «^iw,  iloflri  viua  nppellirltt.  Prxfcrutur  qux  e-  A"  metis  adftringentium  qui  ppia  admifcuerunr,  robur  af- 

rodete  facultare  prxdita  fttnt,quia  vfu  innocua  funt:  na  fedtx  regioni  addere  cupientes ,  ne  lerofos  hurhores  eo 

qux  vrentc  vim  poflidet,fi  nonihil  in  loco  negligutur,  cofluctcs  facilc  admittat,fed  renitatur  repeilatque.  lta- 

Vretia  in  cute  puftulas  vlceraque  excitat:veruntame  eo-  q;  quib9  furfures  caput  occuparut,  adnnlce  foenugnco 

ru  vftionis  veheinentia,  imbecillioru  medicamentorii  &  betx  fucco  cum  nitro  cimoliam  ,  &  fcllc  bubulo  aut 

eomiftio  refringit  ac  retundit.  Pfilothru  capilloru,caI-  fuillo,&  aceto  lubadtam  illine,deinde  polt  horx  ipatiu, 

cis  no  extindtx  partes  duas,auripigmeti  parte',  in  morta  eluas,oblinafque  atramentum  iutorium,&  nitrum,cuin 

riii  plumbeu.  proie£ta,aqua  aut  pttffanx  fucco  affufo  te  oleo  trita:aut  myrobalanura  farinamque  fabacea  xqua- 

rito,atque  vbi  nigra  reddetur,calefacta  illinere  iubeto,  li  pondere  in  lxuorem  reda£ta,coquito  &  aflricato:  aut 

atq;id  in  balneo.  AliudParidis  faltatoris,quod  eueftigio  amygdahts  amaras  detratto  cortice  cum  aqua  vcl  ::ceto 

■filos  aufert.  Sandarachx  &  calcis  viux  xquas  partes  teri  ^  affrica:&  vbi  capilli  exaruerint,calida  ablue,  aut  malui 

to,&  in  aqua  diligeter  coquito  ,  quun>que  agere  cocpe-  fylueftrem  aqua  marina  excoctam,donec  quinta  pjrs  lu 

rit,auferto  &  vtitonid  aute  cognofces,  li  in  plilothrum  perlit,terito  atque  affricato.  Aut  nitri  ipumam,&  atra- 

pcna  demiffa  ftatim  glabra  fiat.    Aliud.Amyli,auiipi-  mentum  futonum  xquis  portiouibus  cum  vinotcraut 

gro«ti,vtriufque  vncia,calcis  non  extinctx  fefquuncia:  quater  in  menfe  affrica:hoc  adeo  efficax  vt  in  poiieium 

tufa  cnbrataque  rcpone,atque  vt  didtu  fuit,vtere.    A-  gigni  non  permittat.Aut  vini  fxce  rofaceive,aut  pumi- 

liud.Lixiuii,calcis  viux,pumicis  cremati,  cimolix,auri  cc  &  nitro  xquali  pondere  cum  lupinis  aftrica.  Aut  ci- 

pigmeri,  finguloru  pares  portiones  :  vtere  vt  ia  dictum  molia  cum  lupinorum  cremore.  Aut  mtro  allo  &  bul- 

.iuit.Cxterum  eorii  vfus  prxftatior  eft,queadmodu  hac  bo:his  citra  falem  lxuigatis  vtere.  Aut  picis  liquidx  fe- 

quoque  repeftate  mulieres  vtuntur  qux  corpus  illinut,  ro  illito  alumen  infperge.    Pediculorum  generatto, 

ac  deinde  m  tepida  balnei  domii  ingreffx  ,  fimulatque  C  quibufdam  contingit  cofertim  in  capitc  cx  humoribus 

fudare  cocperint,ftngili  medicametum  ab  aliqua  corpo  quamplurimis  &  calidis,  non  tamen  eo  caliditatis  pro- 

ris  parte  detrahunt:adhxe  ,  fi  vna  quoque  pilos  auferri  greffis,quo  acres  ferofique  perueniiit.Ex  quo  liquct,pc- 

fenferint,  reiiquti  totu  corpus  abluunt.  Cxterum  copo-  diculationis  affe&um  in  profunda  cute  oboriri,vbi  nxc 

nunt  e tia  medicameta(vt  id  quoque  no  ignorcs)qux  pi  animalia  gigni  poffunt:no  aute  in  fuperficie,in  qua  por 

los  difperdat,ex  lepore  marino,iecinore  thunni  putrefa  riginc  coiiitere  diximus.Itaque  necelfe  eftvt  eoru  medi 

clo,&  cedria,&  ranarum  earum  qux  inter  arundines  de  cameta  fint  exficcadi  viprxdita,qux  vniueifum  humo- 

•gunt  fanie,&  teftudinis  marinx  cruore,lacryma  vitis  al  re  ex  alto  traherc  euacuareque  queat ,  idque  efticaciu9 

bx,fimilitc'rque  bryonix,ac  oleo  quod  infulfum  nuncu  quam  ea  qux  furfuribus  accomodatur.  Adiicia  aute  cx 

patur:cx  marinis  ite  fcolopedris ,  vrticaque  marina  ,  &  his  pauca  quxda,excpli  gratia.Herbxpedicularis  partes 
marinis  ftellis,admifta  iis  nitri,  amurcx  cedrixque  par  D  duas,fandaracbar  &  nitn  lingulorum  partem:  cum  ace- 

te.Q.nnetia  alia  ex  herinaceis  &  falamadra  his  validio  to  &  oleo  caput  inuge.  Aut  rtiocn  culinarum  cum  olea 

ra  cohciunt,oleo  percoquetes.-quibus  etia  alcyonia,  fan  tritum  illinc.   Aut  acuti  rumicis  radiccm  cum  olco. 

daracha,&  id  genus  alia  cotnifcent.Ia  verb  pilos  attenu  Aut  vetatrum  album  ,  &  herbam  pediculstrem,&  nitruf 

antia,  (qux  etia  />t,'5i?i»csi,hoc  eft  fordes  extergetia,  appel  xquali  portione  cum  cleo  in  balneo  adhibe.  Aut  cuna 

Iamus)differut  inter  fe  maioris  minorilq;  ratione.  IJro-  aquamarina,aut  muria  meraca  &  aceto  perfunde.QuocJ 

■inde  ea  qux  ex  hordeo,fabis,eruo  ite,aphronitro,&  ni-  fi  glabrum  caput  fuerit,  herba  pediculare  cum  aCeto  &j 

tro  coftat  ia  omnibus  funt  familiaria:quippe  quibus  ad  olco  pro  cataplafmatc  imponito.    Manans  vlcus,quod 

iordium  dctraclionem  vtuntur:  affiduus  autem  eorum  eip^p  nuncupatur  Grxcis  ,  in  capitis  cute  oboritur,& 

Tfus,ftatim  pilos  quoque  attenuat.  Porro  qux  valentio-  perquam  exiguis  foraminibus  tenuem  humorem  fun- 
rem  vim  extergentem  obtinent,iis  quibus  dun  magni-  E  dentibus  modice  vifcofum  pertunditur.  Proxime  ad  id 

que  pih  funtjcommode  adaptantur:ciufmodi  autcm  ftit  fpecie  accedit  alia  cutis  affedio,(quam  fauum  &  Grxci 

nitrum  vftum,&  nitrr  fpuma  ,  ipfumque  aphronitmm  »«e/or  nominant)  fed  maiora  habet  foramina,  qux  hu- 

fpumofum.  Sunt  in  cotinuo  vfu  vafa  quoque  Alexadre-  morem  melli  adtimile  cotineant.  Cignitur  cx  humcre 

otica  qUx  ita.xa.ha  appellantur ,  contufa  nimirum  &  te-  mixto,qui  partim  tenuem  fercfumque  ac  mordace,par-' 

nui  cribro  excreta.  Ego,inquit  Galenus,&  fiftilium,  cli  tim  craffura  in  fe  habeat  fuccu.itaque  qui  tenuis  eft,vt- 

banique  teftas,&  pumicem  non  vftum,&  vftum  paupe-  pote  mordax,primum  fcalpere  ccgit:temporis  vero  lort 

{•eribus  indicaui.Qui  hand  procul  a  mari  de'git,is  faci-  '  ginquitate,  poft  fcalpturam  tumor  increfcit  &  perfora- 

e  &gratis  habere  etia  poteft,buccinaru,purpurarumq;,  tur.Quare  perfpicuum  euadit  euacuandos  elle  humores 

atque  id  gcrrus  teftas,eafque  vrere.  Sepix  vero  tefta  etii  qui  attedum  committunt.Qvjod  fiquid  etianii  adfluity 
citra  vftione  valet ,  akyoniiimque  &  lanaria  herba,  ad-  f  impedicndus  eft  affluxus,tum  capitis  euacuatione,  tunj 

hxc  veratru,bryonix  radix,itemque  dracunculi,arifto-  qu-i  hanc^pTxcedcre  debettotius  purgatione,queadmo- 

lochia  &  cachry,panacifque  radix,atqoe  eiufmodi  alia.  dum  de  alopeciis  antea  diximus.Competunt  autem,ob 

Qupd  fi  odorata  efficere  voles,cyperum  &  melilotum,  efaflitiem  &  lentore  humoris  ipfum  gignentis ,  ea  quxj 

iucique  odorati  florem  &  rofas,necno  iride  &  apiaftru,  incidunt,&  facultate  fua  neceffarib  difcutiunt.Habet  au 

nardu  ite  Indica  ac  Celtica,  amomumq;  &  thus,  crocii,  tem  acetu ,  quod  in  incidentium  ©rdine  recenfetur  ,  e- 

coftum,&  hedycj^ti  admifcebis.Smegma  totius  corpo-  gregium  quippia.,  quod  prxterqua  quod  difcutiat,repri 

ris.Butx  inuetum,olIa  noua.  capito  qux  opercuium  ha-  mat  repellatque  influxum,vtpote  fubftantia  fua  mcdi- 

beat,in  eamque  coiice  glebas  cimolix,pofthxc  mala  co  ch  calidum,&  plurimum  habens  frigoris,idque  tenuiuj 

tonea  recetia,deinde  cimolia,rurfus  cotonea  ,  atque  ita  partium.Sit  igitur  acetum  infigniter  acre,  nullam  peui- 

donec  caimpleueris  facito.  Olla  deinde  operculata  ma  G  tus  prx  fe  ferens  vini  qualitatem,quo  modb  hxc,modc» 

la  marcefcere  finito,vfu  verb  expetete,  quod  fatis  eft  fu  illa  metallica  medicamenta  imbues,&  achoribus  mede 

mito  &  terito.Monet  aute  eovtedum  effe  poft  pfilothri  beris.Cxterum  ab  imbeciliioribus  eftinchoandum,po- 

jmpofitione.    Aliud  Rofas  qux  in  vmbra  per  dic  cota-  tiffimum  fi  dolor  fuerit  eoniun&us.Ad  hoc  igitur  ido- 

buerunt,in  vafe  figulino  copone,ite'mque  glebcs  cimo-  nca  eft  cimclia,&  Cretica  Samiaque  terra,  &  pompho- 

lix  eo  quo  dictu  fuit  modo,vt  rofx  fubfternatur,&  rur-  lyx,aut  fpodium,argent'ique  fpuma,&  cadmia.  Patet  au 

fus  inter  glebas  interponatundeinde  operculo  impofi-  tem  qubd  antea  abrafis  capillts  id  perages.  Q^od  fi  hii 

to  finito  cobibere.Vfus  eft  qui  iafuit  indicatus.Qux  vo  vitium  non  cefferit,  medicarnentum  ilccum  ex  charta 

catur  porrigo  &  furfures  a  prauis  ferofifque  humoribus  aceto  imbuul  illine  Qnod  fi  acrius  id  tibi  vifum  fuerit, 

ortu  ducunt,  quos  difcutientibus  extergctibufque  me-  eius  vires  exolue,admixta  a; geti  fpuma.  Inquit  aute  Ga: 
dicametis  explodere  oportet,vniuerfo  antea  prxparato  H  lenus,qubd  qau  aliquado  ruri  degeret,  neq;  medicamc 

corpore,fi  prauis  humoribus  videbitur  1  efertum,idque  tum  quod  ex  charta  conftat,ei  ad  manum  eflVt ,  fc  arre- 

cibis  bom  fucci  &  minimc  excremetitiis:  quinctiam,  fi  pta  charta  ac  exufta,acei-6que  dilutajlocum  affetftum  il- 

res  poftulabit,medicainctispurgatoriis:fiquide  eius  v-  leuiffe,homincmque  ita  fanalle:feret  autem  medicamff 

bique  te  meminiffe  velim,etiafi  inttrdum  intercomen  ti  vim,fi  alioqui  dura  habuerit  carnem.  Q,j;d  fiquado 

tadum  prxtermiffmn  fuerit.  Snnt  qui  prxdidis  medica  in  vlcus  manans  phlcgmonofu»  dolcnfquc  incidcris^. 


*97 


M  E  D.    SIVEDEMETH.    M  E  D. 


*  VI. 


dolorprimum  liquido  medicameto  Ienicdus  eft,  qubd  A 
emollicdi  coqucdique  facultate  habeat,&  morius  lit  ex 
pcrs ,  cuiufmodi  eit  quod  jrapejfcy  nominatur.  Con- 
ueiiiunt  &  ea  qux  ad  fedes  dolentes  ob  vlcus  aut  ru- 
pturam  idonca  funt:  de  quibus  iuoloco  dicetur,veluti 
&  ca  qux  cancros  mitigant.  Ad  manantia  v  lcera  bryo- 
nia  cum  rnelle  vtuor  ,  aut  lente  cummelle,aut  pinus 
cortice  cu  cerato,aut  cadmia  cum  oleo  veteri  illita,  aut 
cinnabarim  iimiliter  in  lxuore  redige,  &  cataplalmatis 
more  impone,admiftis  ei  myrti  baccis,aut  hordeo  vfto, 
aut  oltreis  crematis:horu  lingula  cu  oleoveten  adhibe,  B 
aut  betx  decocTo  cu  pauxilla  cimolia,aut  vini  fxce  cum 
aceto  vetufto  vtitor,  aut  ricuii  agreftiu  decoCTo  foueto, 
aut  chalcitide  cum  myrto,  aut  f elle  fuillo  liquido  illini 
to.Ex  his  qux  mediocre  obtinet  facultate,moderatiori- 
bus  achoribus  fuccurrunt:qux  verb  validiore,  eos  quo- 
que  qiu  ex  craffis  admodii  ietifq;  humoribus  nati  lunt: 
&  ita  cuti  lmpa&i,  vt  xgre  elui  queat,euacuare  poffunt. 
Aliud.Teirx  cimolix,lulphuris  lgne  nd  experci  xquas 
portiones  cum  aceto  terito,  &  in  balneo  atfricato.  A-  C 
liud.  Argeti  fpumx  drach.  ocTo,tenelloru  rutx  folioru 
drach.quinque,olei  rofacei  aut  myrtei  drach.oCto,aceti 
heminx  quatuor,his  tritis  caput  llline:  hoc  iatis  multa 
experietia  nobis  fuit  coprobatum.  Aliud  ad  achoras 
recetes,  glute  fabrile  aqua  incoctu  lllme  ,  aut  ficus  vir- 
gulta,teneriorave  folia  tnta  cum  aqua  cataplafmatis  in 
itar  impone  .  quod  li  vetufti  fuerint ,  cum  aceto  terito, 
autinterna  partenucu.  amararu  in  tepida  aqua  coie&a 
ac  decorticata,cum  aqua  terito,&  ad  cerati  craffitudine 
reda&a  capiti  antea  abrafo  imponitc:in  diuturnioribus 
veio,cum  aceto  dilfoluito.  Aluid  fmegma  ad  achoras,  £> 
porrigine,afperitudine,&fcabic.  i  errx  cimolix,nitri  ru 
bri,  iinguloru  libra,myrubalani  retrimcti  felibra,niyr- 
rhx  vncia,pipeiis  albi,&  indis  tatude,nardi  Celticx,ca- 
fix,  cofti,iinguloru  drac.quatuor:  tufa  cribrataque  repo 
ne:vfus  ei9  eit  mbalneo.Ad  pfydracia,achoras,  puftulas 
vlcerofas  (quas  nucupat  tAico^/a)  capitiiq;  exathemata, 
idoneu.ViCtus  raticne  &  purgntione  tu  corporis,tu  ca- 
pitis  vti  couenit,catapotiis  ex aloe,colocynthide,&  fca- 
monio,  fucco  brallicx  exceptis  pofthxc  ad  parciale  cu- 
ratione  accededum  eft,ceu  diClu  fmt.Egregic  ite  difcu-  £ 
tit  lilii  radix  affricTa,&  thus  cum  vmo  aut  aqua,&  lupi- 
noru  amaroru  decocTu,  thus  ex  aceto,malicoria  cu  lau- 
rino:aut  anchufx  radices  vftas,ti  itafq;  cum  oleo  ad  for- 
dhim  vfque  craffamentu,pe'na  illine,&  iuuabis,fed  qux 
capitis  cutc  infeft.it  vitia  hxc  iunt:itaque  funt  curanda. 

DE     CAPITIS  INTERNIS    V  I T I  I S,  CAP.  11. 

POrroquiadum  receniemus  qux  foris  imponuntur, 
commentatio  eas  quoque  affecTiones  attigit  qux  in- 
tus  latent:(quippe  quod  qux  extra  adhibctur,interdum 
in  altum  penetrant)age  ea  annecTainus  qux  exterius  da-  F 
ta,iis  quibus  ob  quannis  affeCtionem  caput  dolet,  opi- 
tulantur,ne  laborantibus  partibus  externum  etiam  auxi 
lium  deeife  videatur,etii  morbus  interim  intus  infeftet. 
Quinetia  hoc  in  reliquis  corporis  partibus  faciemus,fa- 
tius  eife  rati  eandem  rem  nonnunquam  repetere  quam 
ii  id  crimen  euitare  vellemus,multa  qux  tradi  debebat, 
prxtermittere:quonia  itaque  vitia  capitis  ex  intemperie 
antea  explicata  fuerunt,  quoque  modo  ealint  dignofce 
da,  &  qua  vicTus  ratione  emendandaper  ea  qux  intro 
aflumuntur,  reliquum  eft  vt  pauca  quxdam  addamus  G 
qux  exterius  applicantur.  Igitur  fi  capitis  dolor  ex  folis 
ardore  enatus  fuerit,  caput  afliduc  rofaceo  perfunde,  & 
lanei  panni  partem  rofaceo  imbutam  irapone,  aut  eodc 
modo  vngucto  melmo.vtere,aut  portulacx  folia  minu- 
tim  fecta,tum  per  fe  tu  cum  farina  tenella  cataplafma- 
tis  modo  adhibe,  fimiliterq;  folanum  autfefamu  tritii, 
cui  rofaceum  ftillatim  affuium  fuerit  imponito.  Quod 
fi  ob  refrigeratione  caput  vexetur,poft  reliqua  qux  tra- 
dita  fuit  dixta,caput  irino  vngueto  perfunde,ac  linteis 
laneifque  pannis  eo  intincTis  vtere,fimiliterque  vngue-  H 
to  laurino.  Liguftrum  quoque  tunde,&  adipe  anferino 
permixtum  capiti  inunge.Prodeft  &  fpogiis  calida  im- 
butis  ac  expreiiis  fouere,&  maximc  fi  in  ea  lauri  tenella 
fol  ip.,aut  amaraci,aut  cyperi  fuerint  decoCta.  Cxterum 
»n  antiqLUonbus  capitis  doloribus,caput  neceiTe  eft  ab- 


rndere:aut  cute  tenus  todere,  atque  ita  quabreuiflimos 
habeti  capillos  medicamenta  adhibere  liquida,vel  qux 
emplaftri  aut  cerati  forma  obtineat.  Eft  aute  eoru  mul- 
tiplex  matena  qux  magis  minufque  refrigeret  aut  cale- 
faciat,&qux  progredicte  cometatione  doceberis.  Sub- 
necla  vero  vnum  atque  alterum  exepli  loco.Si  itaque  ca 
lefacere  eft  animus,cape  euphorbii  vncia,cerx  qur^dran 
tem,olei  libra:hxc  liquefacta  inugito.  Sin  contra  cupis 
refrigerare,iume  oleum  rofaceum  ac  violace..m,&  ceri 
alba:ea  ad  cerati  craflitudinem  redafta ,  aceto  vel  aqm, 
aut  ftillatitio  rofarum  liquore  elue  tantiiper  dum  cer  a- 
tum  eorum  qualitatc  imbibat.Porro  tu  ab  hoc  velut"  riz 
dimento ,  alia  calefacientia  aut  refrigerantia  contic  ere 
poteris  medicamenta.  Q\nbus  ob  ebnetatem  caput  do- 
let,  aqua  calida  prius  ebibita,  eos  vomere  prxftat,  pofi- 
hxc  almim  quoque  eluere,  abftinere  ab  omni  calidiori 
f  latulentoque  edulio  oportet.  Q_iod  fi  poft  coctionem 
etiamnum  doluerit ,  refrigerantia  reprimctiaque  fuper 
caput  d.-Hida:cuiuimodi  eit  rofaceum  per  le,  &  cum  ace- 
to,aut  hederx  braflicive  fucco.Qmn  ipfa  quoque  braf- 
ficx  folia,  calida  madefacta,  capitique  impofita  &  alli- 
gata,  peculian  quada  naturx  dote  crapulx  aduerfantur. 
Porro  iis  quibusob  \  itiofum  aliquc  fuecumiu  ventri- 
culo  colleCtu  caput  dolet,fatius  eft  primum  caufas  prx- 
fcindere,tum  lxuibus  bonique  iucci  cibis,  tum  medica- 
nientis  qux  ftomachum  ventremque  abftergant :  inter 
qux  cmnium  eft  prxftantiiliiEum  quod  ex  alce  confi- 
citur ,  cuius  antea  quoque  meminimus ,  pofthxc  capiti 
per  ea  qux  foris  applicautur ,  colulendum,  quod  ipfum 
ab  vaporibus  qui  mde  exhalant,vna  etiam  afficiatur.Ei 
autem  cuncta  qux  tenuium  funt  partium,  &  difcutiendi 
concoquendique  vi  prxdita  funt,opem  fen  e  putatur:  cu 
iufmodifuntamygdalxamarx  decorticatx&  tritx,qu(c 
cum  aceto  ac  oleo  maceratx,  &  ad  cerati  craflitudine  re 
dactx  per  linteum  fronti  imponuntur:  aut  mentam  fyl- 
ueftrem,  amygdalas  amaras,  iridem  xquali  portione  cu. 
aceto  &  rofaceo  infunde,aut  mufcerdam  cum  aceto  iti- 
dem  ac  rofaceo.  Aliud  rutx  folia,  mentx,peucedani, 
iridis,fingulorum  drachmas  duas,feminis  ocimi  drach. 
oCro,feminis  papaueris  nigri  drach.quatuor,poi£X  iex- 
tariunvcoque  ad  dimidias,deinde  expreifo  humore,ro- 
faceoadfperfddiffeca,e6queaiTiduecaput  irriga.  A- 
liud  ad  eos  qui  inueterato  capitis  dolore  tenentur.Irini 
vnguenti  expreffionis,peucedani,caftoris,fingi:lorLi  par 
tem,baccarum  lauri,feminis  viticis,rofarum  iiccarum, 
lingulorum  partes  duas,rutx,  virgultorum  folioru  par- 
tes  quatuor:  aceto  diffoluta  excipe  cerato  quod  ex  rofa- 
ceo  conftat,deinde  linteo  emplaftri  more  inductacapi- 
ti,abrafis  antea  capillis,  impone,  fafciaque  obligatu  in 
fequentem  diem  ferua,&  rurfum  impone.  Siqui  ob  bilc 
in  ftomacho  coaceruatam  ac  lmmerfam ,  capite  dolent, 
ea  per  vicTum  ac  purgatoria  illi  rei  idonea,fublata  a  do- 
lore  eueftigio  liberantur.Cxterum  de  horum  curatione 
iam  ante  qux  neceffaria  funt  docuimus.  Porro  in  >u<pot.- 
Act/ctvocata,qux  vetuftus  eft  &  qui  xgre  folnipoteft  ca- 
pitis  dolor,alia  cura  eft  certandum,veluti  diximus :  ve- 
rum  capiti  exterius  profpicies,fiquando  vius  poftulat  ea 
qux  reuellendi  vim  obtinent,per  repellentes  irrigatio- 
nes.  Quinetiam  poft  totius  corporis  vacuationem  ,  iam 
iis  qux  caput  quoque  inanire  valenr,  ac  deinde  robora- 
revtendum  eft.,Repellunt  quidem  oleum  omphaciniz 
rofaceiimque,  tum  per  fe,tum  cum  aceto  &  qux  ex  capi 
tibus papauerum,olesque  ramulis,ac  hederx  corymbis 
&  menta  parantur  .  fed  fi  plenitudo  frigidicr  fueritac 
crudiufcula,remedia  funt  tepida  applicanda  ;  contra,  fi 
calidior  ac  biliofior,calida.  Difcutiunt  oleum  dulciffj- 
mum ,  &  magis  vetuftum  ,  ac  Sicyonium.  Quod  ii  lur- 
morum  plemtudo  fuerit  craffior,fpondyIium  autferpil 
lum  oleo  incoctum  ,  vel  pulegii  coma  aut  nepeta ,  vel 
menta  eam  euacuare  valent,atque  hxc  eadem  robur  par 
ticociliat:  quare  ipfisetia  quoufque  plane  corroboi  ata 
fuerir,vti  licet.  Veriim  prx  cxteris  difcutit,prorfufq;  ro 
borat  verbenaca  reCta,&  potiffimum  viridi^:quin  &  fic- 
ca  vna  cum  radicibus  in  oleo  excocla  prodeil :  ita  nan- 
que  omni  capitis  dolori,  que  crafloru  huraoru  putredo 
genuit,  medcberis.  Inprimis  quoqve  profunt  afelii  cjuj 

k-iii. 


599  A  C  T  V  A  R  1  r  3oo 

fub  hydriis  ftnbulatur,oleo  inco&i.  Cxterum  quod  ne-  a  qUid  citta  morfum  ne  dolor  cxacerbctur,  tenui  &  eft  par 
celfarius  hic  iit  eoru  qux  m  ideiopituiri  educut,^-  tium:itittr  qux  recefe-.itiir  &  radix  cucumens  iylueitris 
^hiyfxanefxo^  Grxci  nucupat)ic  qux  in  nares  induiur(.i  p 
?i\a.  dic£a)vius,iam  antea  d  ictum  fuit,perici  iptaque  ma 
teru,ex  qua  cocinnari  poiiint,quare  nide  ca  qux  oppor 
tuna  iunt  colligere  oportet.Porro  y\/MY^ana  nldc  dolo- 
1  lbus  quibus  cepalxa  caput  inuadit ,  euldcmque  habet 
tux  onginis  cauias :  feil  in  eo  diflidet ,  quoa  ceph.d  ra 
totu  caput ,  hemicrania  veio  fola  dimidia.  eius  partcm, 
qu  ecunque  tandem  ea  fuerit,dcxtra  nimiru  vel  iiniftra 


&  bryonix,&  ari,  &  dracu:icuh,&  cctauru,&  in  fuma  a- 
marorum  oinniu  .  ftquidc  citra  roiionc  moleftiimque 
hxc  meatus  expurgat,eaque  qux  obftruut,diinciunt  & 
incidunt.Porro  mediocres  pbiegmonx,&  qux  non  pul 
f.int,etia  per  acetu,quod  cu  roiaceo  exquiiitc  fuent  per 
mixtu  iuuatur.queadir.odum  &  pcr  g!aucium,quod  xi\ 
cote  medica  cum  aceto  fnerit  tritum.Qmnetia.  collyria 
qux  glaucio  &  croco  c6ftat,cum  aceto  attrita  inftillati 


UoI.,reinfeftet.  Lade  quoquequacephalxacuratur  vi-  B  queprofunt.   Auncularis  ad  omnc  dolorc-,omneq;  vl- 


clus  ratione.Paftillus  ad  capitis  dolorc  mire  efhcax,bis 
terve  a  teporibus  in  tempora  illitusCapit  ci  oci  drach. 
quindecim,atramenti  futorn  div.china,aluminis  fcifli- 
lis  vncias  tredccim,myrrhx,opii,  omphacii,  iinguloru 
drachmas  tres,chalcitis  vftx  drach.tres ,  gummi  drach. 
decc  &  o£to :  omnib9  cottitis  affuride  vmi  aufteri  quod 
fatis  eft,  acpofthxc  in  hemicraniis ,  in  dimidia  capitis 
aifefta  parte,  in  totius  vero  doloribus,in  tota  frote,po- 
ica  diiiolutus  imponitur.  Aluid  cotinet  fcamonii  drach» 
1c\,croci  drach.  duas,comx  hederx  drach.fex,fulphuris  C 
jignc  no  experti  d;v.ch.quatuor,leminis  aniii  drach.oclo, 
leininis  apn  totidc.-diligiter  trita  ocimi  fucco  m  paftil 
los  cogito,hoc  copioiiori  rofaceo  diilolutu  ,  iit  capitis 
irrigatio  qux  lethargicos  iuuet.  Ad  eade,  ac  prxterca 
tencbricoiam  vcrtiginc  valet.Peucedani  radicis  drach. 
quatuor,  iridis  drach.dux,violard,acori,  fingulorii  dra 
chma,  fpondylii  drach.quatuor,piperis,caftorii,iingu- 
lcru  drach.  dux  &  iemis ,  ierpilli  drach.  quatuor  &  le- 
mis,baccx  lauri  numero  4c,rutx  vindis  drach.o£to,me 


cus,  quo  in  febriente  quopia,ac  ob  dolore  delirate  vfus 
ium,&  diuinu  quippia  accidit.Mirrhx  drachma,thuns 
drach.tres,alii  lepte,aphronitri  drach.tres,croci  drach. 
quatuor,alii  vna,papauens  fucci  drach.tres,galbani  u- 
tunde,amygdalx  amarx  delibratx  numero  vigintnexci 
pe  aceto  diliolutum.  Herashocvnii  medicanictum  ad 
omne  aurium  dolore  vlcufque  fcripiifle  fuit  cotentus: 
vertim  ego  dolores  auriu  ,  tum  fotu  qui  rit  per  id  quod 
ex  adipibus  coftat(vt  di£tum  eft)  tum  vngueto  nardino 
\  n.t  cu  tetrnpharmaco  leniri  aflero,  vnaque  &  affeciio- 
nes  lpfarum  iuuari,velut  etia  oui  cadido  cum  lacte  mu 
liebri:mitigari  verb  folum,fed  affedtiones  haudquaqul 
iuuari  per  papaueris  fuccum,niii  quis  per  accidens  aite- 
6Honibus  opitulari  dixerit.fedato  iiquide  dolore,&fo- 
mno  accedente,  natura  affe&iones  qux  dolore  comite- 
bat,cocoquit.  Equide  aurium  vlcera,perpetuo  Glaucio 
ex  aceto  curaui,queadmodum  ca  qux  cum  fluxione  in- 
feftabat,aut  pus  alebat,paftillis,  a  mitioribus  orfus,  cu- 
iufmodi  eftPolyide,&  poft  ed  Andronius,&  ab  hoc  qui 


rx  \  iridis  drach.quatuor,opii  drach.  hxc  aceto  excepta  D  vocatur  Bithynus.Verum  n6  femper  omniu  vfus  eft 


in  paftillos  efforma. Vfu  vero  expetete  oxyrhodino  dii 
folue  &  illine,quinetia  ccrato  quod  roiaceo  coftat,  ex- 
ceptu,ceu  malagma  impor.itur. Adhxc  euphorbii  pars 
vna  cum  tribus  cerx  partibus,&  duodecim  olei,valet  ad 
hcmicrania,fi  eo  dimidia  frotis  pars  vna  cum  mulculo 
tcporali  lllmatunna  id  fxpenumcro  vel  femel  lllitu  an 
te  balnei  ingreiium,  repentc  affeftionc  curauit,  vt  poft 
balncu  xgn  m  fanitate  fint  reftituti.Iuuat  prxterea  eos 
oleu  quoque  calidum  in  aurc  hiftillatu,  fi  rn  olei  libri 


ne 


ceffarius,  fed  vnus  omnino  fufficit,  fiquis  eo  vti  noue- 
rit,aliquedo  fapa  dilues,  quu  mitius  rcddere  velit  me- 
dicametu,&  rurfusvino  dulci.deide  aceto  no  acri,poft- 
hxc  acri,  poftremo  acerrimo.  Quare  quuper  eiulmodi 
miftura  alias  aliter  fafti  ,  medicamcti  vim  exoluere  ac 
rermttere  potes,validnTimu  prxparatum  tatum  habere 
potcris.  Ad  ficcas  &  humiditatu  expertes  vlcerationes 
eft  etia  peffus  prxclara.HyiTopi,medullx  ceruinx,  adi- 
pis  anferini,cerxTyrrhenicx,ilngulorum  drach.tres,te 


euphorbh  exigua  iniiciatur.  Cxtervbi  fufpicio  fucnt,  E  rebinthinx  drachma,olei  ncinini,amygdalini,&  cypri 

iu,iingulorum  cyatni  duo,olei  picini  cyathus:  copone 
&  vtere  ,  oleo  nardino  diluens,  vt  mellis  fit  crafluudo. 
Aliud  ad  puruletas  vetuftafque  affectioncs,croci  drach. 
tres,myrrhx  drachma ,  nuces  amarx  repurgatx  numcro 


hemicrania  a  calidis  vaporibus  aut  humoribus  ortam 
eflejnon  eft  hoc  medicamentum  accerfendum. 

DE     AVRtVM    AFFECTIBVS    E  T  PAROTIDIBVS, 

CAP.U  I. 

POrro  quu  variis  de  caufis  dolor  aures  exercere  fole- 
at,ii  eii  ex  refrigeratione  natu  fufpicamur,cxpe  ex- 
culptu  oleo  impletesjidque  in  calido  cinere  feruere  fi- 
nctes,hoc  vtemur,  aut  piper  tritum  iniiciemus ,  aut  ali- 
quid  ex  reliquis  calefacietib9,  quale  cft  oleu  amaracinii 


triginta,fpumx  nitri,nardi  Syriaci,aluminis  fciflihs,iin 
gulorum  drach.oboli  tres:aceto  acernmo  excipe,  &  ex 
aceto  dilue.  Ad  fanguinis  ex  auribus  profluuium,mar- 
rubii  fuccum  expreflum  ,  &  aceto  comixtum  infunde, 
aut  mali  punicx  in  aceto  co&x  fuccum,vel  fanguinalis 


&  rutaceu.Qupd  fi  inflamatio  quxpia  obiidet,optima  f  herbx  fuccum,aut  acacia,  aut  licium  cum  aceto.  Porro 
eft  medicamentujvnguetum  nardinii  infufum  cum  ex- 
iguo  ei9  qnod  nominatur  @acihiKov,hoc  eft  regiu,quod- 
que  Ts«rf  aqctpuciKov  quoque  nuncupatur  :  queadmodum 
&  id  quod  ex  adipibus  coponitur,de  quo  paulo  poft  lo- 
quemur.  Quod  li  dolor  vim  fecerit ,  neceffe  eft  vt  iis 
qux  fenfum  ftupefaciunt :  quare  opiu  lacii  muliebri  & 
oui  albumini  permifcetur,  qux  ipfa  per  fe  fxpenumero 
phlcgmonis  profuere.  Porro  opium  quoque  caftorio 
comiicetur,  at  multo  ante  vfum  rfpore  permiftum  ftue 
pnri  p6dere,ftue  duplo  caftorio  prxparatii  effe  couenit. 
Liquor  vero  fit  fapa  ex  mufto.ea  enim  multo  magis  do 
lorc  fedat  quam  vin.i  dulcia.  Cxteriim  hxc  tria,quii  v- 
i;is  cxigit,probc  dcnuo  fapa  difloluantur,ad  eam  vfque 
cofiftentia,vt  per  auricularium  clyftere  (qtie  amyyv-nv 
Grxci  appellat)in  luccrna  tepefa<3:um,infundi  queat:ftt 
autc  adeo  tepidu  vt  ne  fuo  calore  offendat,  perpetuo  ca 
ues,n5  modo  ne  meatus  tagatur,eumq;moleftet,verum 
etia  ne  reliqua  auris.  Si  flntuletum  alique  fpiritu,craf 


in  quibus  vermes  funt,veratrum  album  immitte,aut  a- 
ridum  infuffla,aut  fuccum  rubi  infunde.Cxterum  foni- 
tus  qui  ob  ftomachi  refrigeratione  caloremve,  aut  eiuf 
modi  alique  humore  exhalante,adhxc  cb  vini  potum, 
aut  febrem,  aut  ventris  obftru&ione  gignuntur  ,  cauiis 
huiufmodi  fublatis,fedantur.  Q^d  ft  humor  quifpiam 
impa&us  fuerit,qui  fpiritus  generet,  prxtermittedn  no 
funtmedicameta.  Quemadmodum  quumhomo  exqui 
fitum  auditum  obtmet,&ob  fenfus  acrimoniam  mini- 
G  ma  quxqux  fentit,  admifcenda  funt  medicamenta  qux 
fenfum  ftupefaciunt,  cuiufmodi  eftfuccus  madragorx, 
&  lacryma  papaueris.  In  eo  vero  fonitu  qui  derepente 
oboritur  ,  acetum  cum  rofaceo  infunde  ,  aut  cuminum 
oleumquead  mellis  fpiflitudinem  redac~him,aut  radi- 
cis  cucumeris  agreftis  fuccum  ,  aut  ipfam  radicem  oleo 
incoque.  QiK)d  ii  plufculum  temporis  perfeuerauerir, 
omnibus  amaris  &  acribus,&  artenuatibus  ac  diicutie- 
tibus,itfque  qux  ad  dolorem  ex  craflis  humoribus  ena- 
fiimve  aut  vifcida  humorc,qui  exita  no  reperiat,inclu-  H  rum  dcfcripta  funt,vtaris:  flngulis  tn  aceto  coftis  &  ad- 
di  coieceris,  quippia  ex  medicametis  qux  infarctu  libe 
i  at,ndmifceto,cuiufmodi  cft  nitru,&oleii  amygdalinu: 
eius  generis  eft  &  ftruthia,&  amygdnlx  amarx,  &  vtru 
que  veratru,&  ariftolochix ,  necno  &  iris,  ac  cinnamc- 
ma,carpciiiiinq;.Auriti  aute  meatus  obftruftione  expe 
diunt  etia  ea  qux  in  renibus  calcttlos  c6fringat,&  quic 


mixto  melle.Aut  reclinato  xgro,  &  nitro  crndo  trito  iri 
aurem  infperfo  ,  acre  acetum  repidum  infunde:  nut 
allium  ,  cepe ,  adipem  anierinum,  xquali  pondere  tri- 
ta  ,&  percolnta  infunde.  Porro  furdaftri ,  tum  hiera, 
tum  cat.ipotiis  ex  colocynthidepurgandi  funt,  quine- 
tiam  pituita  per  ea  quxipfam  mandando  proliciuntj 


JOI 


MED.    SIVE  D  E  MHTH.    M  E  D.  LIB.VI. 


cft  detrahe.rdajcaputque  ficcandum,ac  omni  via  ei  ro-  A 
bur  eft  addendum  :  vtendum  etiam  vi&us  ratione  atte 
nuante.  Inauremverb  iniici|iida  funt  medicamenta 
qux  vifcidos  crallofque  huaiores  diflecent,incidant  ac 
attenuent.  Adaudnus  grauitatem  repentinam,  atque  e 
capitis  dolore  euatam.  Abfmthium  aqux  incoquito,& 
foueto,nempe  arundine  halitum  excipiens  ,  aut  baccis 
lauri,aut  fohis,aut  origano,vel  hyflopo,aut  aqua  mari- 
na,&  aceto,  eodem  modo  vtitor  :  vel  adipem  antermu, 
fclque  bouis,&  laurinum  xquis  portioiubus  mixta  in- 
ftilla.  Aut  hederx  agreitis  baccarum  fuccii  guttatim  im  B 
nutte  ,  vel  veratrum  nigt  um  cum  aceto  trkum  melli 
diutius  mcoque,  &  fac  collyria  qux  glandis  forma.  ex- 
primant,acimpone,&  ad  quinque  dies  llne:aut  ferpeu- 
tis  fenium  tritum  cum  aceto  lnltilla.Idem  &  cum  telle 
bubulo,  aut  capnllo,  vel  teftudinis  marinx  &  nafturtii 
modo  fufficienti  valet:&  fac  collyria  qux  auditus  mea- 
tui  congnunr,&  impone,ac  poft  triduu  exime.hoc  for 
des  educit,&  cxtcplo  malu  leuius  reddit.  In  iiidc  quo- 
que  vtendum  eft  iotu  ex  olia:  oportct  vt  altera  arundi- 
ms  extremitas  iu  auris  cauitate  adaptetur,&  altera  in  ol  C 
la  ,  qux  opercuhim  habeat  perforatum  &  vndiquaque 
probc  obturatu,in  qua  fit  abfinthiu  in  aqua  feruens,  vt 
iublatus  halitus  in  meatum  auditoriCL  illabatur.Qujne- 
tia  tauri  maximc  lotiu,veI,ii  id  deiit,  bouis  validius  in 
ollam  angufti  ons  itifundito,&  aceti  tertiam  ad  lotiuni 
partem  tntam,ac  myrtum  concifam,deinde  teftam  igni 
candentem  in  ollam  coniicito,ac  reclinatum  hominem 
appolita  ad  ollam  aure  foueto.  Circum  aurem  verb  fa- 
fciculii  c  lana  facere  oportet ,  ne  circunfita  loca  aduia- 
tur.atque  hoc  padto  eiufmodi  fometa  conferent:verum  £> 
in  dolentibus  haudquam  conueniunt.    Eodem  modo 
in  auditus  difficultate.  Raphani  fuccu  cum  rofaceo  aiit 
cyprino  tepefactum  lnftilla  ,  aut  galbanum  cum  aceto 
&  melle  madefadu,  aut  collyriis  ex  ficubus,  nitro  &  ii- 
napi  immiilis,per  triduu  non  extrahimus.  Poft  id  vero 
acutis  vocibus  afliduis ,  &  viciffim  grauibus  acclama- 
mus ,  &  demum  per  tubam  fono  immiffo  Iiberamus. 
Poft  hxc  haftulx  regtx  radicem  oleoveteri  incodia,vti 
lirey  infundimus,  allidueque  lotio  caprino  eluimus. 
Crfcteium  ad  furditatem  ex  capitis  dolorc,radiculx  fuc-  £ 
cum  cum  rofaceo  infunde  ,  aut  foliorum  cucumeris  fyl 
ueltns  fuccum  ,  aut  caftoriu  cum  lauri  baccis  ac  aceto. 
Quoa  li  aqua  in  aure  incident,auxiliatur  fi  vno  pede  e- 
ius  lateris  cuius  auris  atfecla  fuerit,fefe  inclinas  afliliat; 
na  facilc  inde  lta  excernitur.  Et  exuftio  per  os  exile  aut 
etia  per  arundinem  fumme  attrahit:  dehinc  per  lana  ex 
prxdidis  vnguentis  quippii  inftilla  :  fi  verb  calculus, 
aut  faba  ,  aut  aliud  quippia  in  auris  meatuancident,  e- 
lue,aut  circum  auriculariu  fpechUu  lana  obuoluta,refi- 
naque  intin&a ,  aut  per  eorum  qux  glutino  conficiun-  F 
£ur,ahquod  medicamentu  protrahe.Qupd  fi  neq>  fic  fe 
quatur,in  nares  fternutatorio  indito,os  ac  nares  obtura- 
to :  fiquidem  per  fpiritus  concluli  contentionem  ,  id 
quod  mcidit  eliditur.  idque  perpetub,  donec  elabatur, 
facito:li  enim  intus  maferit,aure  phlegmone  prehedit, 
Si  conuulfiones  mfert.  Optimc  etii  tacit  ad  eorii  qux 
inciderut  explolione  cocuflio.  Proinde  fi  puer  fuerit, 
pede  apprenefum,&  in  caput  fublatii,  cocutiens  vibra- 
bis:fin  xger  fuerit  adulta  xtate  ,  ipfum  fuper  tabula.  in 
id  latus  verfus,cuius  auris  eo  modo  laborat,caput  ad  ta-  G 
bula  firmare  prxcipito,deinde  fublata  tabulx,cui  caput 
innititur,parte,deferri  linito  :  atque  id  fxpius  repetito. 
mouebitur  enim  ld  quod  incidit,  &  ad  traciabihores 
meatus  partes  prolabetur:  poftea  angufta  &  cocaua  fpe- 
cilli  parte  demifla,  fcitc  extrahito.Si  verb  faba  aut  co- 
jimile  quippia  quod  inciderit,intus  maferit,ac  madefa 
€tu  intumeicenfque  dolores  inferet ,  fieri  no  poterit  vt 
integrii.  eximatur.Quare  fpecilli  cyathifco  id  dextrc  di 
uidcdum  eft,atque  lta  paulatim  educendu:  deinde  fapa 
Vel  vinu  dulce  calidii  mfundere  oportet ,  ac  meatu  ex 
lacinatione  offenfum  lenire.QHpd  fi  animal  aliquod  il 
laplum  fit,fcamoniu  aceto  diiiolutu,aut  abfmthii  fuc- 
cu,aut  peucedani  plufculu,&  nitru  fulphurve  cu  radicu 
lx  iucco  iniice.tode  modo  ad  pulices  &  vermes  &  reli 
quos  quibus  aures  cornpiutur  affec^us,acetu  &  oleu  in- 


50? 

ftilla,vel  capparis  fuccu,autveratru  albii  tritii  infperge, 
vel  ariitolocnia  trita,  aut  nepetx  fuccii ,  vel  cinnabans 
viridis  ahquid  mitiUa.Porro  in  aunb?  cotulis,myrrha, 
mauna,thus,terra,qua  aliqui  fe  ceu  fmegmate  cofiicat, 
cii  aceto  acri  probe  vnita  ad  cerati  craflhudine,imponi- 
to,ac  nequaquam  irritatc.Itidem  quibus  aures  funtco- 
tufxjinterna  expeditiore  ac  tracf  abiliore  cocauitate  car 
tilaginea  terra  tigulina  expleto  :  &  lequeti  die,vbi  exa- 
ruent,  folanu  cu  abfinthio,donec  in  integru  reftituau- 
tur,inugito.  Inflamata  autc  ln  auriii  puerorum  puella- 
riimVe  ubris  foramina,oleo  in  xnea  lucerna  qux  xrugt 
ne  cotraxit,illines,perlanabis:  aut  aloes  parte  vna  admi 
xta  impone:(funt  etia  qui  manna  comilcet)  aut  butyrii, 
&  lac  muliebre,adipemve  anferinti  inftilla.  Ad  exulce 
ratas  verb  exiitu  diffraclafqi  aures,panis  calidi  medul- 
lam  tnta  cu  melle  impone ,  aut  myrrham  tritamcunt 
vino  \  etereilline,autcochleas  cum  teftis&  myrrham 
comiice,  &  dimidiam  partem  impone  aut  pice  cucunli 
tis  fulphur  ignem  non  expertum,aut  mannam.-trita  in- 
fperge.   Verum  hxc  ne  obiigato  ,  neVe  frequeter  epi- 
themata  auferto.   Secundum  aurem  abfceflus(quos  -m- 
?om£ti4  Grxci  nominant )  mter  genera  mflammationu 
recenfentur.  generantur  autem  quum  gladulx  circa  au- 
res  inflammantur,  non  tamen  curatione  inflammatio- 
nibus  dicata  ,  vtplurimum  m  iis  vtimur,  quando  non 
fuerit  malignum  aut  multum  quod  influxit,ncque  cor- 
pus  totum  plenitudine  grauaturnta  nanque  vel  lola  fpo 
gia  cx  pofca  impofita,  mcipientes  phlegmonas  repref- 
iu,nec  quicquam  inde  corpus  perpeflum  elt.Verum  in 
parotuiibus  contra  facimus ,  quippe  qui  attrahenti- 
bus  medicametis  vtimur:qux  fi  nihil  memorabile  prx- 
ftiterint,cucurbituiam  quoque  affigimus,aut  frequcter 
locii  fouemus:  cupimus  enim  noxium  humorem  ex  al- 
to  ad  cutem  prohcere.  Verum  quii  vehementi  impetu 
fluxus  irruit ,  nihil  nos  prxterea  curioiius  agim us  ,'fed 
totum  negotiumnaturx  committimus.Quare  tunc  hu- 
morum  propenfionem  haudquaquam  adiuuare  decet, 
fed  mitigare  potius,  ac  medicamentis  qux  maxima  le- 
niendi  vi  prxdita  funt  vti :  cuiufmodi  eit  quod  ex  fru- 
mcti,authordei,vel  feminis  lini  fanna  cum  mulla,aut 
fornigrxcijVel  althxx,aut  chamxmelorum  decodt o,co- 
quitur,&  quxcunque  prxterqua  qubd  moderate  hume- 
dtam  caliditate  obtineant(ob  qua  dolores  mulcere  que- 
unt)hoc  eua  habent  vt  humores  influentes  cocoquere 
&  ad  fuppurationem  perducerepoflint.  quale  elt  farina 
frumeti  cum  caricarii  decodo  &  oleo  ,  &  quod  ex  pol- 
line  fermentoque  conftat.  Vbi  verb  fuppuratx  fuerint 
parotides  ,  tunc  aut  per  ledionem  pus  elicere  oportet, 
vlcufqueperfanare,velut  hac  in  re  omnibus  eft  confef- 
fum:aut  acri  medicamento  perrumpere  ,  cuiufmodi  eft 
fmelinum,&  quod  ex  alliis  c6ponitur:vel  demum  eni- 
tendum  eft  vt  lpfum  medicamentis  tenuiu  partui^qwa:- 
que  tradforiam  fimul  facultatem  obtinct ,  difcutiamus: 
&,ii  durities  quxpiam,  fimulatque  maior  puris  portio 
fuerit  diflipata,reliqua  fuerit,ea  emollire  oportet.Por- 
ro  Archigenes  hxc  ad  parotidas  tradit.  Parotidas  diffol 
uere  volentes,plantaginem  cum  fale  tritam  aiiidue  ca- 
taplafmatts  modo  imponimus,aut  caprillum  ftercus  cu 
aceto,aut  rumicis  fylueftris  radices  cocf  as  in  vino  ,  aut 
ficus  tritas  coct as  cum  atrameto  futorio,aut  ficus  codtas 
cum  abfinthio  &  vino  tritas,aut  buccinas  marinas  pur- 
purafve  vftas  melle  excipe  &  impone  ,  &  illico  diicu- 
tientur.Idem  prxftat  &  oitrei  tefla  cremata,&  cii  melle- 
impofita,aut  ceratum  rofaceum,cyprinumvc  ruta  exce- 
ptum,  aut  fulphure  viuo  emollitum,vel  cimolia  cii  ace 
to.  Difcutit  quoque  maxime  in  aqua  mai  ina  aut  muria 
coda,&  trita  impoiita.Idipfii  efficit  &  marrubiii  cti  fa- 
le  ac  lana  butyro  imbuta,  &  incipictibus  parotidib*  im 
poiita  prodeft,aut  lupinoru  amaroni  farina  cu  melle  co 
cia,modica  calce  viua  addita,pro  cataplafmate  iponito. 

DE    NASI     VITIIS,  CAP.IIII. 

EX  genere  tumoru  prxter  natura,polypi  1  naribus  gi- 
gnuntiir:ex  vlcerii  verb  cefu,ozxnx,atq;  ex  numero 
excr.etionu  prxter  natura  habedx  fiit  fanguinis  eruptio 
nes.Itaq;de  ozxnis primu  verba  facia,qux  ex  humorua 
ciiii  putriuq;  influxu  gcneratur,itavt  li  acres  lolu.  xgrc 

k.iiii. 


• 


I 


3o3                   ;.  m           ACTVARII  jc4 

curabilia  vlcera  produceic  f -Ieant ,  non  tamen  grauiter  a  his  fi  fieri  poteft,  nunquam  non  niedicamentum  opor- 

olentia.   Curatio  commumscft  his&  polypouiam  pn-  tetimponere:abluitur  enim  facilc(vt  di>.i)ab  lnfluente 

nnim  exficcare,caputque  roborare  oportec.-liquct  eium  humidu.ite.  Porro  quum  quidam  eunuchus  nullu  me- 

qubd  ob  prauorum  humorum  redundantiam,  defluxus  dicamctum  adlubitum  fcvret ,  fed  ab  onunbus  irntare- 

mde  proueniat.  Quum  igitur  caput  validu  reddideris,  tur,rofis  aridis  contufis,ac  accuratc  conti  itjs,  &  mditis, 

ad  naris  curationem  in  ozxnis  accede  ,  hoc  vnum  Ipe-  citra  morfum  fimul  &  mirum  in  modum  homnicm  ab 

clans  v  t  per  medicamenta  repi  imentia  difeutientiaquc  iiS  adiutum  efie  cognoui.Quare  rurfus  in  mollibus  hu- 

partem  atfeCtam  exiicces:  quorum  alia  auftera  funt  &  a-  nndilque  corponbus,&  quious  xgrc  vlcera  perfaiutur, 

cerba  alia  facultate  calida  &  ficca.  Proinde  quu  ozxna  eo  vfus  fummam  ex  duobus  alterum  contigit,vt  aut  m- 

in  naribus  refidet ,  nepetx  fuccu  infunde,aut  ipfam  ne-  hil  lxderet,  aut  onunno  fine  moleftia  agerct:  fiquidem 

petam  ficcam  infuffla,  autveratrum  album  cum  naftur-  B  plurima  ex  efficacibus  qux  polypos  detrahunt,  liquan- 

tii  femine  quotidie  infpira  ,  aut  pfoncu  cum  melle,vel  do  fcopum  non  attingunt,eos  exacerbare  foict.  Verum 

melinftilla,&  ftcrnutatorio  fadta  cocufiione,cruftas  vl-  vlcera  in  narium  meacibus  femper  paftillis  curaui,nem 

ccri  cbdu&as  excutito,  aut  myrrha  &  nafturtui  cu  mel-  pc  Andromo,  &  Pafionis,  &  Polyidx ,  Bithynoque,  & 

le.  Acre  itc  acetum  in  vafculu  angufti  oris  coniice,&ad  quem  ego  compofui  :  terens  eos  interdum  vino  dulci, 

multu  fatis  tepus  refpnationi  appone  ,  deinde  mify  Cy-  ahas  aultero,&  quandoque  mediocris  xtatis,&  noiuu>- 

prii,&  nardi  Indicx  dimidium  cum  vino  Chio  tritum  quam  vetu(vo,&  aliquando  aceto  quod  eafdem  quas  \  i 

ad  melleam  craflitudine  redige,  ex  eoque  meatus  pen-  lium  haberet  differentias.  In  dmite  verb  quopiam  qui 

na  illine,&  lana  obftrue.  Vlcera  vero in  nafo,ex  malo-  odoratum  mcdicamcntum  fibi  adhibeti  poltulabat,  m 

rum  pumcorum  fucco  i«  xneo  vafe  quoufque  dimidiu  ozxnx  curatione,hedychroi  quod  appellatur,vfum  ex- 

fuperfit,cocl:o  perline.    Aliud  Lamponis,  tacit  ad  ozx  C  cogitaui ,  difibluens  ipfum  veten  vino  Falerno  &  miril 

nas,&  xgilopas,&  polypos ,  &  quxcunque  citra  fedfio-  quam  celeritcr  curatus  eft.  Ad  fmguims  e  nanbus  eru- 

nem  vftioncmque  vehs  fubmouere:  clia  quoque  corru  ptiones ,  linamentum  longum  lycio  imbutum  mdito, 

pta  abfcedere  facit.-valet  &  ad  ferpentia  vlcera  ac  putri-  deindc  cxterius  digitis  nalum  comprimito ,  aut  chalci- 

da  infperfum,&  ad  fordida  vlcera,linamento  exceptum  tidem  mediocriter  lxuigatam  &  aqua  intjnda  eodem 

cum  melle:Seobis  xris  rubi i  vnciam,falis  ammoniaci,  pafto  per  lmamentum  lmponito  :  aut  thus  cum  langui- 

ammoniaci  fufTimenti,fingulorumfextantem,alunnins  nalis  herbx  fucco,aut  fpougiam  aridam  infere,  aut  ma- 

quadrantem,aceti  heminas  fex ,  arida  terito  affufo  ace-  defadtam  aceto,  prcmcautem  fpecillo  donec  propelin- 

to,excipitoque  in  vafe  xris  rubri,atque  in  fole,radio  x-  tunveriim  fatius  eft  principium  filo  alligari,  vt  facilius 

ris  donec  medicamentum  exficcatu  fuerit,agitato.  De-  educi  poflit:extrahe  \  ero  ,  limulatque  opus  fuum  pere- 
inde  in  mortarium  tranflatum  diligenter  terito,  &  in  fi  D  gifTe  credideris.    Si  verb  inarefcit  lpongia,  atque  mtus 

ttili  adferuato  :  vfu  vero  expetente,  aquam  forbendam  agglutinatur  per  auricularem  clyfterem  ingidam  aqua. 

orcque  contincndam  dato,&  medicamentum  per  fiftu-  immitte.  Accommodatum  quoque  eft ,  frontem  fpon- 

lam  infufflato.    Aliud  habet  adipis  anferini  drachmas  giis  pofca  imbutis  rcfrigerare,&  artus  laqueis  excipere, 

quatuor,hyflbpi  drachmam  vnam  femis ,  medullr  cer-  adhxc  potui  dare  ea  qux  ad  fanguinis  reie&iones  conte 

uinx  drachmas  duas,  cerx  Tyrrhenicx  drachmas  odto,  runt ,  &  aures  linteis  obturare  autcera  ,  ac  ore  quoque 

plumbi  vfti  &  loti  drachmas  oc~to,ladani,adipis  vituli-  frigidam  cotinere.  Quod  fi  cruoris  aliquid  ceglutitum 

nijceruflx,  fmgulorum  drachmas  duas,  terebinthinx  effe  videbitur ,  etiam  ldipfum  vbi  multa  eius  nt  copia, 

drachmas  quatuor  ,  argenti  fpumx  drachmam  ,  rofacei  pcreuacuans  aliquod  medicamentum  educito  :  in  gru- 

quod  fatis  cft  :  rofaceo  diflblue  &  fubline.  Cxteriim  ea  mos  enim  ccacTu  in  ventre  ac  inteftinis  incenclium  ex-« 
qux  in  nares  illabuntur,aurifcalpro  autvolfellaexime,  E  citat.  Eodc  modo  platani  pilulas  exficcatas  atre;e  luper 

aut  fternutametum  ciens  medicamentum  exhibe  ore  ap  pannu  afperii.  &  feme  quide  abiiee,  tormeca  verb  col- 

prchenfo  ,  &  nare  altera  (nifi  in  vtraque  fuerit  affe&us)  lecl:a  afierua,&  lanuginofa  in  arudinem  mdita  mfuffla. 

coprefla.  Verum  quibus  ego(inquit  Galcnus)\  lus  ium  Cypfo  verb  aut  cano  figulino,  narem  frontemque  obli 

in  polypis  narium  &  ozxnis,probatifiima  reperi  fubicri  ne.I^r/M5f  (hoc  eft  fanguinem  fiiicns)magna:Mifyos,a- 

pta.Ac  primum  medicamcntum  quod  ex  malis  puincis  tramcnti  futorii,finguloi  um  drachmas  ieptem,coincis 

componitur.Sumantur  autem  ex  tribus  eorum  differen  pini,fquamx  xris,mannx  thuris,fingulorum  drachmas 

tiis  xquali  numero:aliqua  enim  ex  ipfis  auftera  funt,  a-  quatuor:xris  vfti,chalcitidis,finguloru  drachmas  quin 

lia  dulcia,  quxdam  acida.  Ea  itaque  recentia  ac  matu-  decim,calcis  viux  drachmas  odf  o,  gypfi  torrefadj  dra- 

racontundendafunt,atque  integia  accurate  confrin-  chmas  quinque  :  tritis au omnem ianguinis  eruptione 
genda ,  qub  fuccus  ex  iis  exprimi  queat ,  quem  in  vale  ^  vtere. 

itanneo  recoditum adferuare  oportet,modice  codium,  De  affectionibvs  ocvlortm,  cap.v. 

li  quidem  liquidior  quam  par  eft  videatur.  Q^bd  verb  T^\E  affeftibus  qui  oculis  contingunt ,  quinam  fint,  & 

cx  ipfis  reliquum  eft  folidum  &  ciaflum,denuo  dilige-  JLy  quibus  de  caufis  oboriantur ,  quomodbque  fint  di- 

ter  contundi  oportet,qub  poft  contufionem,in  pilarur  gnofcendi  diQum  fuitantea,  nunc  de  ipforum  curatio- 

fus  atteri  poflit,ac  in  collyria  qux  nari  xgroti  accomo-  ne,  quibiifque  medicamcntis  vti  oportet ,  tradetur,iis 

datafint  efformari  :  induntur  enimin  naris  meatum,  fcilicet  qux  antiquioribusacrecetioribus,  tum  Grxcis 

quam  polypus  obfidet,qub  citra  morfum  ac  colenfum,  tum  Barbaris  celeberrimis ,  hodie  maxime  apprcban- 

qualem  acria  medicamenta  excitant ,  longiori  mora  i-  tur,nobifque  vtiliflima  videntur.Proinde  hinc  arrepto 

pfum  repurgent.Qubd  fi  humidior,mollibrque  tibi  po  fermone,dc  fingulis  medicamentis,  quemadmodumin 
lypus  apparebit,  plufculum  ex  aufteris  punicis  cbiicies:  q  cxteris  fecimus,agemus:  diftindlioncfque  quafpia  pr x- 

ii  durior,ex  acidis.Verum  quia  perpctub  tolerare  colly  ftantiflimorum  clim  medicorum,  tum  antiquiorum  tu. 

riu  moleftu  cft,eius  vfu  intermittere  couenit,  atque  eo  recentium,tam  Grxccrum  quam  Barbarorum  comme- 

tcpore  quo  non  imponitur,  expreffum  fuccum  aflume-  tntioni  apponemus.Itaque  quum  etiamr.u  phlegmone, 

re.  Quj^netiam  xgrum  vehementer  hiantem  eaparte  aut  dolor  quifpiam  oculos  affligit,ccl lyviis  ex  thure,& 

qua  naius  ad  palatum  perforatus  eft ,  liquido  exprefio  metallicis  lotis,  fuccifque  minimc  mordacibus  vtimur. 

rnedicamanto  illinire  oporret,idque  vel  pena,  vel  lana  Verum  quum  exeorum  vfu  fordida  fiat  vlcera,  aliquid 

fpecillo  quod  oliux  nucleu  referat,obuoluta.  Cxterum  ex  extergentibus  iis  eft  ccmmifcendum,quale  eft  pacia 

cx  aridis  medicamentis  diphtyge  citra  mordacitatem,  num  ex  vino  croceum,quo  vtimur,  modicum  eius  prx- 

interdum  tempoi  is  Ibginquitate  abfumptum  polypum  diftis  medicamentis  admifcentes:  accipit  ld  plurimum 
cflc  noui:probc  quoque  facit  prxdiftum  colIyriu,quod  H  croci,atque  inde  croceum  nominatur.  ti  prxterea  etia 

cx  malis  punicis  conftat,fi  vbi  exaruerit,  rite  contunda  metallica  extcrgentia  admixra  funt ,  quo  ht  vt  afprcdi- 

tur,&  tritum  infuffletur.Omnia  autem  hxc  nullo  intcr-  ncs  non  modb  cxiguas,  verumetiam  magnas(quas  f.cus 

miffo  tempore  funt  obeunda,  vt  nunqua  ab  nffecTa  par-  vocant,&  Grxci  nxst,)  detrahendi  vim  obtineat.Qmn- 

re  medicamcntnm  abfit:  facile  nanque  prx  hunuditate  etiam  vngues  attenuat.  Vlcera  verb  qux  ob  croiiMiem 

eluitur.Qucmadmodum  igitur  in  lippientibus,ita  &  in  cornex  nafcurjtur ,  vt  vux  quxdam  portiuncula  prcci- 


3°* 


MED.    SIVE  DE    METH.  MED. 


dat,tu«  fua  de  caufa,tum  ob  id  qujd  procidir,repell<:-  A 
nbus  adftringentibufque  opus  habere  nemmem  lacet. 
Verum  ex  eorum  liumero  ea  iehgenda  iunc  qux  nulli 
efficiunt  aiperitatem.  His  vero  contranis,  nempe  diicu 
tientibusjtum  pultulx  tum  pus  quodnonnunqjam  in- 
tra  corneam  generarur,opus  habent.  Itaque  recentia  ac 
etiamnum  inflammata,  ns  qux  ex  myrrha,  thure  &  cro 
co  coiiitant,compefcutur:qux  vetuitiora  luut,  etiam  ex 
difcutientibus  quippiam  poftulatic ,  veluti  tunicarum 
quoque  lnflammationes  qux  in  icirrhu  abierunt,fiqui- 
dem  in  his  medicamenta  qux  ex  acribus  iuccis  conliCi-  B 
imtur,commendantur:qiiaj  .iue  in  collyriorum  formam 
etfbrmantur ,  &  a  medicis  peculiari  nomine  facultates 
liuuidx  iy^giaxj,  ad  lllinendum  icilicet  aptx,  vocantur, 
cuiufmodi  inchoaritibus  etiam  fuffuflombus  parare  lo- 
lent.  Verum  in  vnguibus  &  ficubus  ea  qux  extergendi 
magis  vi  prxdita  lunc,adhibentur  :  quorum  alia  in  col- 
lyriorum  formam  rediguntur,  alia  ucca  citra  informa- 
tionem  nnponuntur ,  quibus  nonulli  etiam  ex  adftrin- 
gentibus  quippia  admifcuerunt.  His  proxima  funt  qux 
icabiofispalpebrarum  affectionibus  medetur,atque  ni-  Q 
circo  etiam  -^ueAKSt  appellantur.Omnium  autem  validif 
iima  lunt  qux  vetuftos  callos  eliquant,&  nuncupatas  a- 
lulas  vel  vngues  {-idtpjya.  Grxci  nominant)curant,&  ex 
detergentinus  auitringentibufque  medicamentis  con- 
ficiuntur.  Itaque  minime  onohium  mordaxin  oculoru 
atteCtibus  eit  foenigrxci  decoctum,  lac,Cs:  oui  liquor  ca 
didus.In  quorum  genere  habendum  eit  gummi  &  tra- 
gacatha.Pofthxc  luccedunt  qux  exiguum  morfum  ob- 
nnent,eo  quod ipiis  quxdam  exns  qux  nonnihil  ad- 
ftringimt  aut  extergent  admifcentur,cuiulmodi  funt  ro  D 
fx  &  thus:quod  exiguam  adltriCtionem  rofx,&  mcdica 
extergendi  vim  thus  obtmeatrverum  quum  thus  facul- 
tate  calidum  fit ,  habct  ob  ld  aliquam  coquendi  pote- 
ftatem,&  dolorem  leiat.  ln  eodem  cenfu,quod  quidem 
ad  cbcoquendu  &  modice  difcuciendum  ipeiftat,connu 
merantur  crocus  &  myrrha  :  qux  hoc  inrer  le  diflident, 
quod  llle  moderacc  aaitringac,hxc  verb  citra  adftnclio 
nem  non  inftrenuc  diicutiat ,  humiditatcique  exficcet: 
funtque  generoliora  tacultatibus  quam  thus ,  quapro- 
pter  e.iaa.  difcutnmt  magisjverum  qubd  detcrgendi  v  i  ^ 
careant:in  \  lcerum  curatiouecliuri  ceuinteriora  ceduc. 
f  x  hr  c  :ri  edic.imenroru  genere,&  quod  concoquat  in- 
quam  &  difcutiat,eft  &  lycium  Indicum,non  hoc  quod 
m  noltris  prouinciis  oricur  &  caftorium.  Ad  qux  facul 
tateprope  accedit  ca  qux  nuncupatur  farcocolla  ,  quod 
«oquens  diicuticiuque  eft  medicamentum  :  quibus  fa- 
cultatibus  eam  galbanum  anteccllit.  Enulx  campanx 
decoctum  prxtcr  c^ncoquentem  facultatem  habet  ecii 
adftringens  quippiam,quod  croco  fere  affine  cbgener- 
«^ue  eft.Et  lapis  hxmati.es  appellatus,  qui  exficcandi  vi  p 
prxditus  eft,non  fecus  quam  cadmia.  Cxteriim  hac  mi- 
tius  medicametum  eft  lapis,vtpote  qui  ex  humida  fub- 
ftantia&non  terreftriceu  cadmia ,  fuum  ortum  ducit: 
•fiquidem  talem  eius  effe  naturamindicat  diffolutio  in 
cote  medica  :  qubd  in  attritu  cum  quopiam  liquore  in 
fuccum  refoluatur,  quinetiam  feparatim  abfque  liquo- 
re  tritus,non  vt  cadmia  in  fruftula  diffilit,fed  in  corpus 
quoddam  fimilare  ac  continuum.Confimihs  ei  fublti- 
tix  eft  lapis  quoque  qui  j^TSf  (quafi  fciffilis  dicas).iomi 
natur  niil  qubd  facultate  validior  fit.  Stibiumvero^ 
quod  nuncupatur,h  non  eft  lotum  ,  validam  prx  fe  fert 
adftringentem  vim:verum  vbi  eluitur,  retunditur  adeo 
vt  fereiit  morfus  expers.Valentioris  eo  extergentis  fa- 
cultatis  eftxs  vftum,eiufque  fquama  &  tlos.  Non  mi- 
nus  eft  efficax ,  licet  non  xque  mordeat ,  chalcitis  vfta. 
Quod  fi  eiufmodi  lauentur,  adhuc  extergentem  pote- 
ftacem  retinent,verum  eo  funt  in  adtionibus  imbecillio 
ra,quo  fiunt  minus  mordacia.Huius  generis  eft  &  mify, 
&  xrugo,validiffima  medicamenta,fi  iis  qux  ad  ficofas 
callofalquepalpebras  adaptantur ,  permifceas  :  quidam  H 
iis  etiam  gallas,  valide  aitringens  medicamentii ,  adie- 
cerunt:quemadmodum  nonnulli  id  quod  omnium  ho 
rum  eit  vehemctiflimum,qiiod  ad  adftrictione  fimul  & 
acrimoniam  pertinet,quod^tAww9cy  Grxcis  (nobis  atra 


mentum  futorium)nominatur.  Liquet  aute  quod  mul- 
to  euadatmoderatiusjfi  vratur  laueturque.  Ex  huiufmo 
di  materia  eft  iquama  quoque  cB/u^.ita.7sc,ita  diCta,  quod 
ex  acie  aut  mucronibus  decutitur.Cortex  adhxc  tnuris, 
&  iple  non  ignauiter  adftrmgir,  veriim  fuperioribus  o- 
mnibus  longe  eft  infenor.  Qji^netiam  myfi  appellatu, 
tumad  ealaeni  afteciriones ,  tumad  icabiofaspalpebra> 
quidam  collyriis  admiicuerunt.Porro  manam  pnuatim 
appellant,  qubd  ex  confraCtoin  magnis  oneribus  thure 
fuccutiturhn  ea  iiquide  ferunrur  exigua  confracta  fru- 
ftula  corticis  thuns:  diftat  ld  medicamcrum  a  thure,eo 
quod  exiguam  quampiam  adftrictionem  nactii  ht.Pro- 
inde  ex  fufficienter  adftringentibus  qux  terreftri  con- 
ftanc  confiftentia,ea  alpentudines,&  facus,callolque  li- 
quant.  Qux  verb  in  ordine  fuccorum  recenlencur,  ceu 
omphacium,&  hypocyftis,  facik*,  vtpote  cum  lacrymis 
effluentia ,  in  inuncirionibus  eluuntur :  huius  clailis  eit 
glaucium,&  acacia.Porro  citra  morfum  exterget  cerui 
cornu  vftunijVclut  &  caprarum.  Di&um  autc  fuit  thus 
quoquc  ex  eorum  numero  effe,  niii  qubd  hoc,ceu  do- 
cuimus,  omnino  exigux  detergentis  facultatis  elt  par- 
ticeps,doloremque  iedat ,  &  concoquentem  vim  ooti- 
net.Atprxdictorum  animahum  cornua,  funt  quidc  ex- 
tergentia,verum  nihil  habentquod  dolorem  mitiget, 
aut  concoquat,quippe  qux  fngida  ficcaque  funt  tempe 
ramento.  Obtinet  antem  extergens  quippiam  id  quud 
nuncupatur  Armenium,  velut  id  quoque  quod  Inaicii 
nigi  um  vocitatunquare  etiam  phieginones  expertibus 
vlcenbus  citra  moleftiam  inditur.Cxterum  mixta  quo- 
dammodo  facultate  conftat  aloe,quemadmodum  Cv  ro 
fa.habet  enim  quippiam  amaram ,  quod  exteigeve  aptu 
eft,ac  prxterea  aditringes  quoddam,quo  contianere,ac 
ad  cicatricem  perducere  vicera  poteft.  Poi ro  ex  medica 
mctis  qux  ad  lcabras  affectiones  aptantur,  fur.t  fales  am 
momaei,&  lapis  Afius ,  tum  ipfe ,  tum  eius  tlos:aahxc 
pforicum  quodvocatur,  quod  neque  iimplex  qmppu. 
eft.neque  lua  fponte  enafcitur,fedhabet  quanaam  prx- 
parandi  rationem:admifcetur  his  &  mily  vnum,  &  lan- 
daracha,&  quod  dicitur  Grxcis  a?'pttnut  (.noftris  aunpi- 
gmentun.).  Ex  medicamentis  iam  aromaticis,  caham 
&malabathri  folium,  amomumque,  &  cinnamonium 
quidam  facultatibus  ocularibus  commifcuerunt :  quo- 
rum  cinnamomum  facultatem  habetdiicucientem,  reli 
qua  v  erb  etiam  adftriciionem  participant.At  verb  ld  m 
vniuerfum  de  omnibus  cxtergentibus  medicamctis  no 
ignorafle  licet,tum  mediocna,cum  quxficus  calI6»que 
abfumunt,ea  omnia  craflis  quoque  cicatricibus  compe- 
tererearum  enim  craflitiem  extenuant^c^:  rte  fuperhciei 
fubftantia  demoliuntur.Cxterum  facultates  qux  ad  in- 
duraras  oculorum  tunicas  conueniunt(velut  antea  quo- 
que  dnftum  fuit )  ex  fuccis  &  ammoniaco  thymiamate 
concinnantur:  quibus  etiam  exmoderationbus  qux  ta- 
cultate  non  aduerfantur ,  aliquid  commilcetur  iiiyrrha 
videlicet,thus,acgalbanu,  &  cxtera  id  genus.  Ad  fuf- 
fufos  v  erb  facultates  quoquemedici  coinpcluerunt,ex 
quibus  irtter  liquida  medicamenta  primumferelocum 
obtinet  ea  qux  ex  focniculi  fucco,&  felle  hixnx,ac  mel 
le  Attico  conditunalii  caprinum  felcapiunt.  Pofthxc 
alius  aliud  feJ  admifcuitmic  enim  galli,alius  viperx,  il 
le  teftudinis  marinx,quidam  callionymi  pilcis.Hac  tc- 
peftate  celebre  eft  quod  ex  felle  icarorum  paraturme- 
dicamctum,  quemadmodum  &  id  quod  ex  myrrha  fta- 
Ctc  conftat.Exprxfcriptamateria  medicis  arida  quoque 
medicamenra  conficiuntur,qux  ab  ipfts  priuatim  Zvpo- 
j-j>Mi/e/«(hoc  eft  arida  collyria)  nuncupatur:  quoru  qux- 
dam  liquant  abfumuntque  callos  &  hcus ,  excrefcence* 
item  in  nafi  angulo  carunculas  i y/jauftSab;  appellacas,  ac 
vngues.-aliafcabrispalpebrisidonea  funr,  earumque  pi 
lorum  detluuiis,^/A(j3Kf  nominant,  opitulantur:  quxa- 
liam  ab  acribus  collyriis  retinent  facultatem  ,  quare  i 
quibufdam  medicis  cLmJaapv 7ixa  &  a-mxot^yui,  5  hoc 
eft  lacrymas  repellentia,&  reprimentia,non  fecus  quam 
ipfacollyria  appellantur.Exhis  plunma  hebetibus  ocu- 
lis  ob  fenium,  aut  humorum  oculorum  craliiciem  refri 
gerationcmve,vel  fpintus  caliginoii  copiam,  non  parti 


307 

mde  afTici  folent ,  affectum  aliqtiem  confiftere  no  per-  a 
mittunt.Inter  ea  prxftaoffimum  expenentia  probacum 
videtur  quod  ego  copoilu  ,  atque  ldcirco  apud  multos, 
&  propemodum  apud  omnes  getes  quibus  Komani  im 
perantjin  vfu  eft  quod  oculis  bene  valetibus  profpicit. 
Lapis  Phrygius  in  minutas  partes  c6fractus,vt  maxima 
non  excedat  nucem  Ponticam,vritur.Vrendi  autem  mo 
dus  eft  quem  in  aliis  quoque  feruamus.  Lapidem  in  ol- 
lulam  noua  coniicimus ,  deinde  luto  foris  obturamus, 
operculo  impofito,  quod  vel  in  vertice  folo  fuerit  per- 
foratum,  vel(quod  etiam  fatius  eh)alhs  pluribus  parti-  fi 
bus,  quo  promptius  per  eas  fuliginofae  fumidique.eo- 
rum  qux  vruntur  exhalationes  erferantur.  Simulatque 
vero  lapis  fuerit  candens  ,  tunc  ollula  euacuata  in  niti- 
dum  quoddam  vafculum  ,  butyrum  minime  v  etuftum 
affundereoportet,&partesvitilapidis  tandni  agitare  4 
donec  omnes  extinguantur.  Pofthxc  eas  denuo  in  ollu 
lam  coniectas,ardentibus  prunis,qub  nihil  fumidi  fen- 
tiant,fuperimponere,&  flabello,  vt  citius  vftio  perfkia 
tur,ventilare.Deinde  vbi  lapides  fuerint  ignjti,nullaq; 
amplius  fuligo  exhalauent,eos  exeptos  rurfus  vino  Fa-  c 
lerno,aliove  fuluo  &  odorato  extmguere.   Adhxc  de- 
jmo  in  ollulam  lmmiifos,  tertio  earbonibus  ardctibus, 
vt  nullum  fumum  habeant,vrere:ac  poftquam  lapis  ca- 
det,iterum  Attico  melleno  multo  reftinguere.  euadet 
enim  medkamentu  non  ficcum,fed  quoa  lentoris  quip 
pid  habebit.  Verum  finc  ad  manus  antea  trita  hxc  lub- 
lcriptajSiis  vfti  vncia,piperis  albi  tatundem,  foliorum 
malabathri  xquale  pondus,  ftibn  drachmx  duodecim: 
his  admifce  lapidis  vfti  Hbram.  Atque  v  bi  omnia  pro- 
bc  fuei  int  in  lxuorem  reda&a  ,  &  medicamencum  vo-  D 
lueris  excipeie,adiice  opoballami  Syriaci  lefquunciam: 
fit  autem  tenue  &  pellucidum  ,  quod  ad  coniiftentiam 
fpectat,noncraffum,qu:ile  eft  quod  lubfidet.nam  quod 
ita  craffum  eft  impedimeto  erit  quominus  medicame- 
tum  fit  aridum.  Vfus  autem  illius  eft  in  palpebris  tan- 
tum,inducendo  fpecillum  eitra  tunicarum  oculi  conta 
clum.Oportet  adhxc  eu  qui  inungitur,palpebras  tenere 
apeitas ,  atque  vbi  illitum  fuerit,non  conniuere  ni£ta- 
rcve.  Hoc  ego  medicamentum  concinnaui ,  quod  eum 
qui  rite  vtitur,  haudquaquam  lippitudine  corripi  finit. 
Deinceps  autem  fcribam  qux  ad  varias  arfedtiones  ac- 
commodantur.  Pforicum  aridum  ad  maiores  oculi  an- 
gulos  erofos.Spodii  Cyprii  drachmas  quatuor,ompha- 
cii  aridi  drachmas  duas,nardi  obolos  rres,pipens  iricti 
grana  quindecim:  tntis  vtere.    itlii  ploncii.  Cadmix 
tricte,xris  vfti  drachmas  duas,cu  aceto  in  lole  terito,& 
exficcato,ac  dilfoluto  excipiens  vtitor.    Aliud  ad  iic- 
cam  lippitudinem,&  fkum ,  &  putredinem  ,  &  carnem 
cxcrekentem.Cadmix  drachmas  dece,  chakitidis  dra- 
chmas  oc~fo,piperis  grana  duodecim,  nardi  Celticx  dra  F 
chma.  Tere  chalcitide  cadmiamque  cu  vino,  quumq; 
exaruerint,iniice  nardum  ac  piper  :  atque  in  puluifculu 
sedaclis  \tere.  Ad  glaucos,oculos  vt  nigri  nat.Malko 
rii  dukis  fuccu  infunde,deinde  fpatio  incerpofito,her- 
bx  apollinaris  florem  cum  vino  tiitum  inftilla,aut  her 
bx  apollinaris  fuccnm.   Aliud.Acacix  fru£fum,&  gal- 
larum  exiguum  diligenter  tritum,  anemones  lucco  ex- 
cipe,  vt  mellis  habeat  craflitudinem:  deinde  liquorem 
fedulo  per  linteum  expieffum  repone ,  vtereque  vt  di- 
ctumfuit.  Adeosqiubuspiliinutiles&pungentesin  G 
palpebris  enakuntur^jyarTrc  appellatur.  Auis  qux  ci- 
nxdus  nominatur  fel,&  aconiti  dimidium  mifce  &  re- 
pone,quumque  vfus  poftulauerit,pilo  euulfo,  medica- 
mento  locum  illine.   Aliud.Fel  pifcis  pagn,&  aconiti 
dimidium  in  fquama  ferri  lota,  adipe  fubigito  ,  hifque 
olei  amygdalini  exiguum  adikito,&  fanguinis  vefper- 
tilionis  modu  qui  fulficit :  deinde  mixtis&  exceptis  v  - 
titor.    Agglutmatorium  pilorum.Cera?,picis,lithocol 
lx  xquas  portiones  fimul  liquefacito  ,  &  fpecilli  fum- 
mo  pilos  agglutinato.    Aliud  Refinx  ficcx,  picisari-  j[ 
dx,fulphuns  ignem  non  cxperti,  bituminis,finguloru 
drachma,ccrx  drachmx  dimidium  :  liquefadtis  vtere. 
Ad  palpebrarum  hordea  (quas  ztsoSjW  Crxci  nuncupant) 
Galbani  partem  vnam  cum  nitro  modico  mixtam  im- 
p  onito.    Abud.Ceram  &  mifyos  crudi  exiguum,com- 


ACTV  ARII 


;o8 


mixta  impone.  Valent  &  ftcus  aridx  in  vino  mullo  co 
clx  &  tntx,modico  iiniul  galbano  contnto.  Aliud. 
Sagapcnum  cum  accto  teruo,&  vna  cum  farina  horde- 
acea  vtitor.  Ad  xgilopas.  Succi  lllecebrx,  fucci  folani, 
vtriufque  librx  dimidium,  thuns  drachmas  oCto  ,  ma- 
ftiches  quadrantem,  galbani  libram  dimidiam  :  fuccos 
cum  thure  coquito,quumque  dillolutum  fuerjt,galba- 
nu  iniicito.maftichen  enim  repudiamus.  Cataplalma- 
ta  lippientium,ad  ingentes  dolores  &  maximos  humo 
rum  lmpetus.  Rolarum  viridium  aut  ficcarum  drach- 
mas  quatuor,croci,opii,vtriufque  drachma:  excipe  ier- 
tulx  Campanx  decocto  &  paflo.  Aliud.  Rofarum,  vio- 
larum  albarum,fertulx  Campanx  ,  capitum  papauet  is, 
lingulorum  drachmas  duas,croci,  opii,myrrhx  ,  llngu 
lorum  drachmam,oui  aili  vitellum,  tritis  &paflo  exce 
ptis  vtere,vt  dictum  eft.  Illitiones  ad  dolores  jngentes. 
Aloesjlych  Indici,rofarum  viridium  ,  croci,opn,myr- 
rhx  ,  vniufcuiufque  xquas  partes  vino  fubactas  in  pa- 
ftillos  redigito,e6ique  m  vmbra  ficcato  :  vfu  poftulan- 
te,paffo  dilutcs,oculis  illinico,&  fronci  &  temporibus. 
Agglutinatoriu  quod  fluxiones  coercet.Pollmis,  myr- 
rha:,mannx,thuiis,omnium  xquas  partes  excipeoui  ca 
dido,deinde  linteolo  indudf  a,temporibus  ac  fronti  im 
pone.     Aliud.  Seminisapollinaris  herbx  drach.  duas, 
opiidrachma,  crcei,polIinis,  finguloru  drachmas  qua- 
tuor,ouoru  aflatorum  vuellos  duos ,  caftorii  drachma: 
omnia  fuba&a  excipe&  vtcre.  Collyrium  Heronis.Pfita 
cns  ad  ingentes  dolores  &  fluxum  largum,eueftigio  fo 
mnu  cociliat.  Claucii  drachmas  ledecim,croci ,  larco- 
collx,vtriuiq;  drachmas  odl:o,opii  drachmas  quatuor, 
fucci  madragorx  drachmas  duas,  tragacathxdrachmas 
duas:aqua  pluuia  iubige-    Aliud  aa  ingentem  dolo- 
vem,omncmque  phlegmonc  ,  ac  intenfas  infkmatio- 
nes.  Clauci  drachmas  vigintiquatucr,  farcocollx,  cro- 
ci,opii,miiyos  vfti,fingulorum  drachmas  odto,myrrhx 
draclimas  quatuor,  gummi  drachmas  duodecim  :  aqua 
pluuiali  formato.Vlus  eius  eft  cum  ouo.  <£««V,  hcc  eft 
fufcum  infcriptum,ad  omnem  fluxionem  ,  omnemque 
lippitudine:in  alio  ftaiixly  (hoc  eft  pueri!e)Iegitur.  A- 
ris  vfti  drachmasduodecim,cadmix  drachmas  triginta 
duas,gumi  drachmas  trigintaduas ,  myrrhx  ,  cpii,vtri- 
ufque  drachmas  quatuor :  aqua  pluuia.  jNedfanum  va- 
let  ad  inchoantes  lippitudines,  &  fluxionum  multarum 
curfusjchemofes ,  tumores,  mebranarum  extuberatio- 
nes,  &  ad  omnem  prope  lippitudinem  :  facit  &  ad  craf- 
fas  palpebras-   Opus  eft  antc  omnia  fouere,deinde  flu- 
xionis  initio  infundere  aqueo  oui  liquore  :  at  prcgre" 
diente  curaticne  tempcramentum  intendere  &  augere^ 
Verum  ad  afperas  palpebras  vtimur  collyrioex  sq.ua, 
Apud  alios  appellatur  fftrg^j!f(hoc  eft  figillum) Axis  v- 
fti  &  eloti,  cadmix,acacix,  fingulorum  drachma?qua- 
tuor:croci,opii,vtriufque  dracnmas  duas :  gummi  dra- 
chmas  fex:aqua  cxcipe  &  vtere.  Aliud  Keapolitx.Va- 
let  ad  maximos  humorum  impetus,  potillimum  in  ocu 
lis  qui  xgre  humectantur,  &  qui  in  phlggmonis  fubal- 
bicantjVtchemofi  adfimile  quippiam  appareat.-hocnos 
vfi  fumus,monentes  vt  ab  illitionibus  lauarentur-  La- 
pidis  fchifti,xris  vfti  &  loti,opiijgummi,fingulcru  dra 
chmas  oclo,thuris  drachmas  feptem,m\Trhx  drachmas 
quatuor.vino  efforma.  Vfus  eius  eft  ex  ouo  ,  tempera- 
metum  eftaquofum.  Malabathrinu  Galeni.Facit  ad  in- 
gentcs  dolores  &  affe&iones  in  declinatione  .  Cadmis 
drachmas  fedecim,  acacix  draehmas  quadraginta ,  xiis 
vfti  &  loti  drachmas  quatuordecim,  opii  drachmas  du- 
as,lycii  drachmas  duas,myrrhx  drachmas  quatuor,  ma- 
labathri  dracbtnas  duas,nardi,caftorii,croct,  aloes;fin- 
gulorum  d'ja«hmas  duas,  ceruffx,  ftibii  loti,  vtriufque 
drachmas.otto,gummi  drachmas  quadraginta:aqua  ex- 
cipe,&vt«re  cum  ouo.    Aliud  cx  thuread  fluxicnes 
&  chemofes.Cadmix,thuris,vtriufque  drachmns  ccfo, 
ceruffx  quadraginta,opii  gummi ,  vtriufque  di  achmas 
fex:aqua  pluuia  excipe.  Veriim  nos  ita  parnuimus.Ca- 
dmix,  pompholygis,thuris,  finguloru  drachmas  dece, 
eeruffx  drachmas  quadraginta,  opii^gummi,  vtriufijuc 
drachmas  fex:excipe  aqua  pluuiali,&  v  tere  ex  ouo  Do- 
loris  expers  ad  omnem  fluxionem,  vlcera  omnisger.e- 


P9 


MED.    SIVE  DE    METH.  MED.    L  I  VI. 


ns,irigente;dolores,puftulas(quas  ^a^nominaO  A 
oculi  procidentias,chemofes,quoluis  atieChis.Ceruflx, 
terrx  !>amix,vtriuique  drachmas  oao,fpodn,pompho- 
lygisjtragacanthxjlingulorum  drachmas  duodecim,o- 
pn,gummi,vtriufque  drachmas  duas:excipito  aqua  plu 
uiali,&  cum  ouo  \  titor.  Aliud.Cygnus  lnlcriptus  regi- 
nx,ad  maximos  dolores  &  ingetes  affe<3iones.Cadmix 
drachmas  fedecim,  ceruifx  lotx  drachmas  o&Ojamyli, 
tragacIthx,acacix,opii,gummi,fingulorumdrachmas 
duas :  excipe  aqua  pluuiali ,  &  ad  excipiedum  aduce  o- 
uorum  crudorum  recentium  albumina  quatuor.  Col-  B 
lyrium  J^i'cftorinfcriptum.Cadmix,myirhx,vtriulq;  dra 
chmas  o&o,  acacix  drachmas  fex,  opii,  xris  vfti  &  loti, 
mvrrhx,gal'oani,fingulorum  drachmas  oCto:aqua  exci- 
pe.Medicamentum  ex  galbano,quo  vfus  eft  Nicetes,ad 
dolores  &  lippitudines.Cadmix,fpodii  Cypni,xns  vfti 
&  loti,opii,  m\  :rhx,galbani ,  fingulorum  drachmas  o- 
t~to:aqua  excipe,ex  valde  probatis  eft,  reci}  l :que  ampli 
us  gummi  drachmas  odo:  alia  exemplaru  lpouiumno 
habent.  Aliud  ex  rofis,(»>c~"sr  appellatum)  ad  mgen- 
tes  dolores,fluxionem  largam  &  tenuem,puftulas,  ocu  c 
liprocidentias.  Rofarum  refectis  vnguibus  drachmas 
vigintiquatuor,croci  drachmas  duodecim  ,  amyli  dra- 
chmas  fex,floris  fylueftris  punici ,  opii,  vtnufque  dra- 
chmas  quatuor,  tragacanthx  drachmas  oCto  ,  foh orum 
herbx  apollinaris  iucco  excipe.  Almd  ex  rolis ,  quod 
rofaru  feptuagintaduabus  drach.  eoftat,magnum  appel 
latum.  to  vfus  eft  Lucius  prxceptor  ad  dolores  ingen- 
tes,puftulas,muftiones,vuationes,oculorumprolapius, 
fugillata,fluxiones  vetuftas,inueteratas  lippitudines,& 
affectiones  xgrecedentes.  Rofarum  vindium  citra  vn-  D 
guesdrachmas  feptuagintaduas ,  cadmix  vftx  &  lotx 
drach.  vigintiquatuor,  croci  drachmas  fex,  opu  drach. 
tres,  ftibu  drachmas  tres,alu  fex,  xruginis  drach.dua,, 
alri  tres,fquamx  xris,  nardi  Indicx ,  vtriufque  dra- 
chinasduas,myrrhxdrachmasfex.gummi  drachmas  vi 
gintiquatuor:  excipe  aqua  pluuiali.  Melinum  delicatu, 
commodum  iis  qui  mdlum  penitus  medicamentorum 
morfum  perferre  poffunt.Valet  ad  puftulas,inuftiones, 
procidentias,  fluxionem  largam  &  acre  ,  &  ad  recentes 
affeCtiones.  Cadmix  vftx,&  la&e  extmCtx  drachmas 
fedecim  ,  ceruux  lotx  drachmas  oC~to  ,  croci  drachmas 
quatuor,opu  drachmam,tracagathx  drachmas  duas :  a- 
qua  pluuiali  excipitur,vfus  eius  eft  ex  ouo.  Aliud  quod 
fummc  valet  ad  multam ,  antiquam  &  tenuem  fluxio- 
nem,vlceraque.  Pompholygis  drachmas  quatuor,  opii 
fri&i  tres  obolos,gummi  drachmas  quatuor:  aqua  plu- 
uu  aut  fontana.Cxterum  ad  cruetas  luffufiones  exiciu, 
&  fugillationes  prodeft  colubx  fanguis  inftillatus,prx- 
cipue  qui  ex  tenelhspennis  exprimitur.  quinetiam  oui 
albumen  fi  oculo  infunditur  ,  eodem  patto  opkulatur.  p 
Confert  &  oui  affari  vitellus ,  cataplaimatis  modo  cum 
vino  induftus ,  aut  fertula  Campana  cum  vino  co&a  & 
impofita. Adhxc  &  folia  rofarum  ac  flos  per  fe  &  cu  vi- 
no  tnta,aut  brafficx  folia  cataplafmatis  more  impofita. 
Qnpd  fi  a#*a4perftiterit,thus  ,  bitumen  ,  xquispar- 
tibus  mifceto,  &  oculum  fuffito,aut  hyffopi  comam  tn 
tam  accipe,&  in  panno  lineo  illigatam  in  feruentem  a- 
quam  demitte ,  atque  oculo  admoue  :  infequitur  enim 
cruor  vt  ex  linteolo  coprcffo  exprimatur.  Ad  tumores  ex 
icl:u  c:rca  oculos  enatos  conuenit  vt  affidue  molli  fpon  ^ 
gia  foueantur,deinde  fpongia  noua  aceto  diluto  made- 
faCla  imponatunadhxc  valet  &  linapi  vetuftum  ex  aqua 
tritum,&  nunquam  non  appofitum  atque  ablatum,na- 
fturtium  item,fi  poft  eius  ablationem  locus  perpetuo  a 
qua  foueatur.  Ad  oculos  propter  folem  aut  omnino  pul 
uerem  iicca  fcabraque  lippitudine  laborantes,  aqua  co- 
piofa,^ftate  quidem  frigida  ,  hyeme  vero  calida  affufa 
iuuat,aut  fpongix  ex  cahda  aqua,aut  lentis  deco&o  im 
buta;  iotus.Iplis  verb  oculorum  angulis ,  rubi ,  lentifci, 
myrti,rolarum  fuccum  priuatim  quenque  cum  aqua  ad-  ^ 
hibeto.  In  his  qui  craffas  ac  caloias  palpebras  habent  & 
pilis  carent,pilos  egregie  reftituit  id  quod  accipit  aca- 
cix  drach.duas,atrameti  fcriptoru  aridi  drach.quinque, 
fucc!  porri  heminas  quatuor,vini  tantundem:coque  do 
nec  ft:ign:e:;ti  habeat  crallidem:aut  mufcerdas,fimum 


5IO 

cnpnnum,pari  mefura  vfta,cineris  arundmis  Crxcx  du- 
plum  cum  melle  illinito.  Ad  palpebrarum  glabnties , 
xrugims  tritx  par'tem,ammoniaci  tantundem:trita  ada 
ptato.  Hoc  fumme  quoque  prodeft  fcabris  oculis,  auc 
Cadmiam  tritam  melle  fubigito,&  in  ollula  allato,  de- 
inde  xris  vfti  tantundem  admifceto,ac  tntts  vtitor.  Ad 
pilos  in  palpebns  enafcentes,pilos  euelle,&  cimicis  fan 
guinem  illine,ac.in  poftei  um  haudquaquam  renafcen- 
tunaut  ncini  i  cane  fccmma  cruore ,  aut  erinacei  terre- 
ftris  fuccum,&  fanguinis  eiufdem  pares  partes.  Aut  euul 
lis  pilis,cicutx  foha,&  cedriam  xquis  partibus  cum  ve 
fpertilionis  cruore  inunge  ,  &  contine  donec  exarelcat. 
nam  fi  oculum  contigent,la:dit :  aut  felle  caprino  cum 
brallicx  fucco  alline.  Vuationes  tolles,fi  cantharidum 
fuccum  illeueris.  Albugines  vero  illico  fanat  nitrum  cii 
oleo  vetufto  diligenter  tritum,illitumque:aut  croci,  pi 
pens  xquas  partes  cum  felle  felis  in  collyria  efforma^ac 
llline.  Aut  fepix  teftam  tritam  cum  melle  fubigito  & 
tritam  inungito.  Porro  obfcurationem  omncm,aut  m- 
choa  ntem  iuffufione  curat  vulturis  fel  cum  fucco  mar- 
rubii ,  &  melle  Attico  :  aut  teftudinis  marinx  fel  cum 
mellis  quadruplo,aut  fel  vrfinum  cum  aqua.  In  vngui- 
bus  vero  oculorum  atramenti  futorii ,  falis  ammoniaci 
xquas  portiones,gummi  dimidium,aceto  in  collyrium. 
ettorma  &  illinc  Ad  glaucos  oculos.Solani  fuccus  m- 
fulus  nigros  oculos  reddit.  In  noGu  cxcutientibus,  Ela 
terii  obolum,fcminis  portulacx  drachmam:cum  melle 
illine.  Enata  hordcola ,  mufcx  capite  abiedo ,  reliquo 
corpore  c6frica.Infugillatis(vara.'Tja  Grxce  vocatis)quu 
nimiru  exigui  grumuli,ex  difperfo  in  multas  cutispar 
tes  fanguine  coguntur,priufquam  nigrelcant ,  diiiipare 
decet  :  nam  vbi  m  grumos  coaluit,xgre  diicuti  poteft. 
Verum  ne  lolum  is  tanguis  qui  effufus  eft  per  halituni 
digeratur,  verumetiam  vt  aliquid,qui  in  contulis  venis 
continetur,fanguinis  per  rimulas  extrahatur,cum  dilcu 
tientibus  medicamentis  aliquid  quoque  adftnngctium 
commifcctur.  Vbi  verb  venulx  ad  ftatum  luum  natura- 
lem  redierint,tunc  etiam  citra  adftringctium  admixtio 
nem  ad  diffipantia  medicamcta  eft  opportunum  tranli- 
re.  Itaque  collynum  Nili  ex  rofis  ex  aqua  in  ccularia  co 
te  coterens,  munge  fugillationem,ac  lertulx  Campanx 
fanigrxcique  deco&o  fouc,atque  indc  cum  his  collyri 
um  diffolue,poftca  per  ipfumfolum  fccnugracu.  Quocl 
fi  aliqux  adhuc  fupcrfuerint  reliquix,  collpia ,  qux 
qubd  ex  myrrha  conftent ,  {Jictsfxvpta  vocantur )  ln  fce- 
nigrxci  deco&o  diffoluta  inunge.  Porro  prxftat  medi- 
camentum  bis  in  die  inungerc,iimulque  antea  per  fpo-: 
giam  mollem  calidis  decoctis  imbutam,fouere,pnnci- 
pio  quide  ex  fcenigrxci  &  fertulx  Capanx  decofto:  de- 
inde  vetuftefcete  atfedu,  exfolo  fccnogrxco.Eode  mo 
do  radicula  pro  cataplafmate  impofita  perfanat ,  veram 
fimulatque  rodere  caperit ,  tollenda  eft  :  nam  li  relicta 
fperit,fua  mordacitate  \  enarum  ofcula  referabit:  quare 
circa  initia  ea  haudquaquam  vtendum  eft,vti  diximus. 
Vbi  verb  inueteratx  fuerint  fugillationes,quum  iam  ni 
grefcunt,etiam  fiquis  longiori  lpfam  impolitam  reljn- 
quat,magis  luuabit.Valet  &  nitrum  cum  hyffopo,  &  v- 
ua  paffa,mellcque  mixtum:  &  finapi  cum  adipe  ouilio, 
prxcipue  in  antiquioribus,fic  &  farina  fabacea  cu  mel-« 
le,potiffimum  fi  fabam  mafticaueris:  oui  itidem  vitel- 
lus,aut  cardamomum  cum  myrrha  lmpofitum,  aut  cu- 
minum  panno  indue ,  eoque  in  feruenti  aqua  intindo 
foue:aut  finapi  cum  cerato  impone  ,  aut  malabathrura 
tritum ,  aut  hordeaceam  farinam  cum  aceto  mulfo  co- 
dfam.In  recentibus  verb  cicutam  cum  aqua  cr.taplafma 
tis  more  impone,  vel  abfinthium  cum  aqua.  Qupd  ab 
Hiera  cft  confcriptum,aufert  ipfas(vt  mquit)  trium  ho- 
rarum  fpatio:vult  autem  quum  adeft  phlegmone,  vt  an 
facafeus  viridispro  cataplafmate  imponatur&  pane 
f(  ueatur.  Capit  cicutx  fucci  obolos  duos ,  croci  drn- 
chmas  duas ,  myrrhx  drachmam ,  opii  drachmas  duas, 
fucci  thapfix  drachmam,gummi  drachmani :  aqua  ex- 
cipe.Hoc  Heras  fcripfit ,  at  eg  \inquit  Galenus)  pericu- 
lum  feci  nucis  qux  per  xtatem  iam  oleola  eualit,  &  in- 
terdum  cruetatos  perfanauit :  d^bet  autem  ea  diligeter 
teri,atque  ita  homini  fupine  reclinatoimponi ,  \  t  mc- 


3ii 


ACTVARII 


dicamcntum  duabustribufquehoris  adhxreat :  nam  fi  & 
itu  fecerit,etiam  iipoftea  aflurrexerit,  diu  tamen  adhx- 
rebit,debe'tque  vbi  prius  deciderit,alterum  ilhco  appo- 
iflt.  Klyha^  ,  qui  abfceflulus  quifpiam  eft  inter  nalum 
&  magnum  oculi  angulum  fxpenumero  perrumpi- 
tur  in  angulum.  Proinde  curandus  eft  medicamen- 
tis  difcutiendi  vi  prxditis  ,  qux  citra  morfum  id  a- 
guntmanque  ab  acribus  oculus  vnd  aflicitur,  ipfaque  af 
fecta  pars  inflammata  augetur :  quippe  vt  in  oculos  in- 
de  aliquid  confluat  necelie  eft.Valent  ad  xgilopas  mal- 
ux  folia  cum  fale  &  melle.  Cxteriim  in  nondum  perfo- 
ratis  herba  pedicularem,&  ammoniacum  thymiama  cu  B 
melle  ceu  fplenium  impone,aut  alumen  fcillile  cum  te 
rebinthina.Qubd  fi  ita  non  fuerint  peifanati,ofl'e  denu 
dato  cauterium  adige,ita  nanque  fquamx  ablcedent,  & 
f  anabuntur.Quida  diuifo  angulo  ofli  qua  parte  perfora 
tum  eft,  anguftum  infundibulum  admouent ,  acplum- 
bo  Iiquefacto  infufo  vrunt,atque  ita  optime  fanant.  A- 
fclepiades  fucci  illecebrx  librx  dimidium,fucci  folani, 
thuris ,  vtriufque  drachmas  o€to ,  maftiches  drachmas 
tres.galbnni  libram  dimidiam:fuccos  cum  thure  coqui- 
to,atque  vbi  diffolutum  fuerit,gtlbanum  adiicito:  ma- 
Jhchea  verb  repudiamus.  Aliud.Thuris  Iadani,vtnuf 
«}iie  drnchmas  cc~to,cerx,aluminis  fciflilis,coaguli  lepo 
risjfpumx  nitri,  lingulorum  drachmas  quatuor  :  tundc 
3aiedicamentum,&  cumii  ini  vnguenti  fxce  emollito. 

DE     FACIEI     VITIIJ,  CAP.VI. 

VArus,(qui  i'ov%c  Crxcis  nuncupatur)exiguus  duriif- 
que  tumor  eft,qui  in  faciei  cute  enafcitur,&  ab  hu- 
more  craffo  generatur:emollientibus  opus  habet  difcu- 
tientibufque  medicamentis,perinde  atque  ficoii  tumo-  p 
res  qui  in  mento  exoriuntundifferunt  autem  hi  a  varis, 
quod  no  fc  lum  craffus  fit  qui  eos  excitat  humor,verum 
tenuifTimus  quoque ,  ac  tenuis  cuiufda  faniei  fimilis  fit 
particeps.Qiiare  nifi  curentur  vt  decet,celeriter  exulce- 
rantur.  Qiiapropter  magis  exficcantibus  quamvariin- 
digent  medicamentis.  Adhxc&  tumores  lichenofi  in 
mento  ex  mixto  quopiam  humore  oriuntur:vbi  tenues 
ferofique  humores  cum  acribus  commifcentur ,  atque 
idcirco  celeriter  in  fcabiem  lepramque  commigiant.in 
digenr  autem  valide  exficcantibus :  fimul  verb  atque  in 
fcabiem  aut  lepram  tranfierint,  prxrer  exficcantia  qui-  ^ 
bus  egent,  etiam  detergentibus  opus  habent.    Qum  & 
reliqun  ex?nthemata  in  mento,&  ipfa  quoque  exficcan- 
tibus  medicamentis  egent.Porro  furunculi  ex  confimi- 
libus  quibus  vari,  humoribus  intoto  corporecreantur, 
funtque  quadantenus  duiim  generum:quida  cnim  funt, 
(vt  ita  dixerim)varofi  ,  duri ,  xgreque  concodtiles  :  alii 
funt  phlegmonofi  ,  ex  quibus  febres  quoque  interdum 
confiftunt,&  quorum  tumor  in  molem  excrefcit,  atque 
in  pus  commutatur  :  vndecuratio  eorum  vtplurimum  p 
eademeftcum  phlegmones  cura.  Atque  de  hishacfe- 
nus,  nunc  figillatim  de  medicamentis  agemus  quxali 
antiquioribus  medicis  tradita  funt.Crito  igitur  ait,Mel 
lis  &  aceri  xquas  portiones  diligeter  mifceto,  &  digito 
varos  ccnfricans  inungito,aut  fpumx  argentl  chcmam, 
terebinthinx,  fabx  ./Egyptix  magnitudinem  ,  his  adde 
olei  albi  parum,deinde  deterfa  facie,digito  medicame- 
ti  exiguum  cape,&  varos  inunge  •  aut  amygdalas  ama- 
ras  aceto  diflclue  &  tere,  ac  faciem  illine.Quod  fi  vetu 
fti  f  uerint,  hxc  facito  ,  Saponis  Gallici  drach.  quatuor,  C 
ammoniaci  fufFimenti,  thuris,  vtriufquc  drachmam:  a- 
qua  diflcluta  ad  cerati  craffitudinem  redige  ,  eoquc  in- 
unge,ac  poft  horx  fpatium  tepida  f  aciem  abluerc  iube. 
Ant  nitn  rubri,pulegii  viridis,  falis  foffilis,  cofti  Indi- 
ei*feminis  ocimi,  fingulorum  xquas  partes  tufas  ac  cri- 
bro  exci!flas,adipe  anfei  ino  vel  gallinaceo,vt  cerati  fiat 
craffitudo  ,excipe:  ex  eo  verb  in  linteolum  inducito,  & 
donec  omnino  liberetur,imponito.  Ad  affedtus  emine- 
tes.f  icieique  pruritus,ac  principium  elephantix.  Gum-  " 
mi  albi.nitri  fpumx,thuris,  fulphuris  viui,  vniufcuiuf- 
q;  parcs  partes  aceto  diffolutas;fedul6q;  tritas  in  panifi 
cia  cbformnto,ntque  in  vmbra  ficcato.Vfu  verb  expere 
te,nce:odiff<;hie  &  inunge:vbi  exficcati  fuerint,fubfcri 
pta  compofitione  detcge.     Aliud  ad  vnros.  Saponis 
Callici  librnm,ammoniaci  fuffimenti  tantundcm,thu- 


312 


ris,maftichcs,vttiufque  qwadrantem  ,  fpumx  nitri  dra- 
chmas  tres.  Saponem  &  ammoniacum  m  vas  factilc  co- 
iectum  in  duobus  lextariis  aqux  coquito,quumquc  dif 
folutum  fuerit,anda  cotrita  ac  creta  adncito:  dcnide  in 
pilam  coniecta  ,  ac  diligenter  contufa  111  vafe  vitreo  rc- 
condito.  Quti  mque  vfus  flagitat,faciem  ex  eo  inquma- 
to,&  paruo  mterpofito  tempore,hberali  aqua  lplam  fe- 
dulbperfricans  abluito.Vtendum  eft  autc  hac  immCfio 
ne  per  totam  varoi  um  curationem.  Ad  ficola  menti  tu- 
bcrcula.  Argenti  fpumx,mifyos  crudi  xquales  portio- 
nes  terito,&  po  ca  taplafmate  imponito. Aut  thuns  dra 
chmas  duas,lpumx  argenti  drachmas  quatuor,falis  fof- 
filis  drachmas  ocio,fandarachx  drachmas  octo,in  lxuo 
rem  redacta  lmpone.Qubd  fi  vlcerata  fuerint  vliginofa 
(aqua  enim  ab  ipfis  detiuit)  vtcdum  eft  hoc  quod  cnpit 
fquamx  xris  drachm.quatuor,atramenti  futorii,  alumi 
nis  fcillilis,glutini  fabrilis,fingulorum  ficiliquum:glu 
tinum  aceto  maceratur,deindecu  reliquis  tcritur:ac  tor 
mantur  paftilli.  Vfus  temporc  aceto  diffoluimus  ac  in- 
ungimus:hoc  etiam  fiftularum  callos  exterh  Ad  reccn- 
tes  m  mento  aut  alia  quapiam  parte  impetigines.Tnti- 
ci  grana  multa  incudi  lmponito  ,  deinde  laminam  xris 
ignecandentem  tritico  luperponito,  achumorem  inde 
emauantem  adhuccalidum  cclligito,&  impetigincs  il- 
linito.    Hodem  pacto  malux  fylueftris  femen  tenerum 
colle&um  mundato,ac  tundito,&  fuccum  reponito,eo- 
queaffidue  lllimto.  todem  modo  portulacx  quoque 
iuccum,aut  vlmilacrymam  aceto  dilutam  illine.  Inin- 
ucteratis  verb  vtedum  eft  fubfctiptis.  Vhicis  folia  cuni 
exiguoacetotritaimponito:eodem  modo&  capparis 
foiia.  Paftiliuslichenicus.  Glutinis  fabrilis  drachmas 
quatuor,  alii  ficiliquum,fulphuris  igne  nr»  experti  dra- 
chmas  duas,chamaleonis  drachmas  quatuor,thurisfici 
liquu,aceti  heminx  dimidiurmglute  accto  diffoluitur, 
dehinc  andis  adiicitur.  Vfu  expetente,aceto  quod  fatis 
faciat  diffolutum  calidum  impone.    Aliud.  Alcyonii 
vfti  ficiliquum  ,chamxleonis  nigri  dracnmas  quataor, 
radicis  haftulx  regix  drachmas  quatu.0r,futphuris  viui, 
thuris ,  pyrethn,  lpumx  nitri ,  fin^ulorum  ficiliquum, 
glutinis  tauiini  drachmas  qua^.aorj  aceti  quod  faris  cft. 
Vbi  increfcit  aftectio,&  call  0f3  euadit,fubfcriptis  com- 
pofitiombus  eft  vtendum..Humida  ad  impetiginum  af- 
fediones.    Mifyos,  t^uris>  myvrhx,  aluminis  fciffilis, 
fingulorum  drachr^as  oftcaloes,  fulphuus  ignem  non 
expertijVtriufqu',;  drachmas  quatuor :  excipepaffo  vt  adl 
ftrigmentitia'jnVeniatfpiffitudinem,&  bis  terve  indie 
dcterfi«im.tnge,  &  fons  membranam  fellis  tutelx  gra- 
tia  impr,hc<1jiltic  cocta  acj  lichenas  inueteratos,vt  citra 
exulc  erationem  liberct.  Atramenti  futorii ,  fctnigrxci 
molitijcardamomi^cuiufqueficiliquumjgithjfoliorum 
caprifici,vtriufque  fefquidrachmam,aceti  quod  fufficit: 
trita  mifceto,quoufque  in  mellis  craflitiem  coeat,dein- 
de  coquito:  quumquenigrum  eua/erit&  codenfatum, 
tollito&inur.gito,antea  ablutis  impetiginibus.  A- 
liud.  Aceti  acerrimi  fextarios  fex,farinx  hordeacex  fcx 
tarios  duos  ,  mannx  fextarium  ,  radicis  rumicis  agreftis 
drachmas  viginti ,  veratri  albi  drachmas  decem,alcyo- 
nii  drachmas  quindecim,cardamomi  drachmam,  cimo 
lix  drachmas  ocro,glutinis  taurini,&  fpumx  nitri,vtri- 
ufque  drachmas  fedecim ,  virgultorum  viridium  hali- 
cacabi  manipulii  coponito.Veriim  quia  cbplures  facul- 
tates  medicametorum  qux  illinendo  funt  idonex  renu 
ut ,  maldntqj  emplaftra  qux  neq;  fudorib''  obortis  dif- 
fluunt,  neque  exficcata  cutem  extendut,  de  his  quoque 
cft  agendum.  Emplaftrum  lichenici  valet  ad  impetigi- 
nes  fublatas  ac  eleuatas,adeo  vt  repiimat  ea  qux  rcliqua 
effe  videntur.Mannx,thuris,picis,bituminis,cerx,  rcfi- 
nx  pinexjfulphuris  viui,fingulorum  drachnTas  oc*o,o- 
lei  Cyprini  parum  :  coque,  &  in  linteclum  indufto  vte- 
rc.    Aliud.Picis  Brutix  liquidx,  mannx,fulphuris  vi- 
ui,farinx  lupinorum,  fingulorum  di  achmam.  Compo- 
n«,deinde  adde  galbani  iiciliquum.Eft  excorum  nume 
ro  qux  valde  probata  funt.  Qubd  fi  affe&usperrjnacius 
perfeuerat,atque  eiufmodi  non  profunt ,  medicamentis 
cxcoriatoriis  vocatis  eft  vtendum.-etcnim  fupremam  cu 
tcm  dciepentc  abfcedere  faciunt.  Almd  impetiginum 


j,.              MED.    SIVE  DE   METH.  MED.   L I B.  VI.  314 

exconatorium.Squamx  xris  drachmas  tres,auripigmc-  quod  capit,atrame:ui  futorii,veratri  nigri,  auripigmen 

ti,fandarachx,vtnulque  drachmas  quatuor,xris  crema-  n,  iingulorum  drachmam,ventrium  cu.iaridurn  ficilj 

ti,veratri,  ventnum  cirharidum,lingulorum  feiquidra  quum,nonnulli  obolos  tres:tritis  vreie  cum  oIeo,aur  ce 

thma.  Tere  vnuquodque  iigillatim,deinde  limul  mix-  dna,aut  rofaceo,loco  antea  abfterio.  Puitulis  autc  qu x 

ta  excipecedna,  &  ad  lpiifamentum  ftrigmentitiu  reda  enafcuntur  dilruptis,cufpide  fpecilli  locuifl  attere,  quo 

ctum  inpyxidem  xrea.n  repone.Quum  vius  poftulat,ni  medicamenti  quippiam  penetrare  mordeieque  pollit. 

tro  ac  exiguo  aceto  lichenas  abttergens  inunge  fpa-  Deinde  vbi  locum  foueris  poft  horx  fpatium  ,  cer.uum 

thula,  atque  atfnca :  deinde  deterfos  lpathula  abrade,&  rofaceum  fuperiniice,atque  id  donec  cicatrice  cceat  ef- 

denuo  medicamentum  impone:pofthxc  vbi  bis  terve  ll  fice.Quod  fi  primum  prxualere  nequiuerit ,  ter  quatci- 

lud  peregeris,&  leuiter  abraferis,  enitere  uerum  impo-  .  que  inuge.Valet  eximie  &  ad  iepras,&vitiligines,(quas 

nere ,  lliita  loca  felhs  alicuius  animaiis  velicula  coope-  B  a&x/xc  appellant)  &  alopecias,&  lcabies.    Ahua  aa  ca 

rieus:etenim  ea  obltat  ne  medicamentum  diftluat,  &  le  pitis  &  menti  ficofos  tumores,aut  ii  alia  quapiam  parte 

iiis  eft:  poft  pelliculx  vero  impofitionem  faiciolam  le-  vlcera  prominent.Elacerii  &  ialis  panbus  partibus  com- 

uiter  inducito,ac  finito  pernociare.Quod  fi  hoc  non  li-  mixtis  vtere:fupra  vcrb  femc  lini  crudum  cum  aqua  nn 

cuent ,  faltem  aliquot  horarum  ipatio  permaneat ,  do-  pone,aut  ficus  tritas.Eodem  ad  tubercula  quoque,(qux 

nec  puitulas  excitauerit  qux  fanie  crafiam  glutinofam-  wufAaia  vocant)vtendum  eft. 

que contineant.  Adhxc  lauare  lubemus ,  «. in  balneo  dc    oris  affectibvs,                    cap.  vii. 

quodcurationi  opitulatur,morari.  Quod  fi  quid  obftat  /^N  Vumdentes  doleant  partim  ob  neruos  qui  lllis  in 

quominus  balneo  vti  poilit,  larga  caiiaa  aqua  fouere  V^feruntur,  partim  ob  fuam  fubftitiam,aut  gingiuas, 

oportct ,  deinde  abftergere  ,  &  pancm  mulia  lubactum  qux  vel  ex  intemperie  quapiam,  aut  Ijumorum  quorun 

pro  cataplafmate  imponerc.  Voi  lordida  tuerint  vlcera  £  dam  defluxu  laborent :  alias  item  proprium  fuum  afte- 

emplaftrum  viride  nnpone,adiecto  pauxillo  excoriato  ftum  fentiant ,  alias  ob  caput  materiam  fuppeditans, 

rii.  Cxtenim  fanie  iam  expurgata  ,  quum  non  amplius  qucmadmodum  &  quum  totum  corpus  plenitudine  a- 

cruftula  inciibit,  albucufpienio  impone,atque  hac  vti  bundat,patiantur  :  auxilia  qux  aifedtui  proportione  re- 

torcuridi  rationc  donec  cicatrix  plane  obducia  fuerit:  fpondeant,aduocanda  funt.  quare  aut  totum  corpus,auc 

verura  fingulis  diebus  foueto,recenfque  lpieniii  induci  caput  tantiim,  vel  ctiam  vtruque  purgatovio  ina  nimus. 

to.Poftquam  iam  cicatricc  Lcus  penitus  coaluit ,  liqua  Et  vt  propter  humorum  defluxum  phiegmonx  ena  icu- 

reftat  fulpicio,eandem  curationis  viam  teneto.  Vcrum  tur,ita  dentes  etiam  ex  humorum  acrium  erodentium- 

anseaquam  excoriatofia  imponantur,loca  extra  impeti  que  defluxione  perforantur ,  nonfecus  quim  vlcera  in 

ginem  medicamento  quod  mflammationem  prohibe-  cute  oboriuntur.  Proinde  perfpicuum  eft  quod  corpora 

re  poteft  fplenio  inducto  tutaii  oportet,linea  circum  li  D  qux  eroduntur  per  ea  qux  vitiofum  contluentem  hu- 

thenem  antea  defignata.  Aliud  quod  ad  alopecias  quo  morem  exficcent,curari  debent:  denteTque  qui  exedun- 

que  valet:  vertim  alopecix  in  fole  aut  iuxta  lgnem  iunt  tur,ceu  quibus  idipfum  prx  nimia  mollicie  accidat,  per 

inungendx,quiimque  puftula  erupeiic,acu  elt  pungcn-  auftera  adftringentiaque  medicamenta  duriores  atque 

da,deninc  excreco  humore,Iocus  ceratis  eft  perlanaaus:  ad  patiedum  meptiores  reddi-  Eos  verb  qui  liuidi  iunr» 

poft  lndudtam  autem  cicatricem,pili  enafcuntur.  At  m  per  exficcantia,(quippe  quibus  id  ob  prauorum  humo- 

impetiginibus  itavt  prxdidum  fuic  eft  aggrediendum.  rum  copiam  eueniat)fanare  oportet :  eandem  enim  qui 

Sandarachx,auripigmenti„fquamx  xris,  cuiufque  fici-  perforati  curationem  poftulat.  Q^od  ii  gingiux  ob  m- 

Iiquum,veratri  nign,elatci  ii,ventris  cantharidum,fin-  flammationem  doluerinr,oleum  ientifcinum,fi  mode- 

gulorum  drachmas:excipe  cedria.  Emplaftrum  viride,  rate  calidum  ore  contineatur,prxftantillimum  cft  reme 

<juod  m  mentagra  appellaca  ,  poft  rupturi  puftulx  qux  £  dium  :fit  autem  iccens,nam  quod  vetuftum  eft,decerius 

ob  vfum  excoriaconum  oboritur,imponi  debet.cerx  li  eft:porro  id  in  duplici  vafe  calefieri  debet.Lft  igitur  hoe 

Lram,xruginis  rafx  quadrantem,  relinx  frictx  hbram,  gingiuarum  inflammationi  quammaxime  accommo- 

«lei  cyathos  quatuor,aceti  quod  fatis  eit :  xi  ug o  ir.  fole  datum:  nec  vero  minus,fiquis  in  alia  quapiam  parte  me 

cum  aceto  terenda  eft,&  qux  liquari  poflunt  nquantur  branx  tumlinguam  veftieutis  tum  fuccingetis,  totiim 

ac  rcfrigcrantur ,  pofthxc  liquidis  adiiciuntur.    Viri-  os,dolor  ob  inflammationem  oriatur,quam  lentifcinil 

<le  Hei  ophili .  itruginis  drachmas  duodecim  ,  mannx  fedare  poteft:repellit  enim  placide,&  citra  afpentatem, 

drachmas  quatuor,adipis  vitulini  drachmas  duodecim,  quam  aufterorum  plurima  obtinet:adhxc,abique  mor- 

galbani  diachmas  tres,cerx  drachmas  octoginta,reiinx  fu  difcutit ,  quo  mflammata  omnia  ih  primis  opus  ha- 

<irachmas  viginti,aceti  quod  futficit.   Poft  viridia,mii  bent :  nam  qux  valideadftringunt,partes  exafperant,  i- 

dis  lam  fadtis  ab  excoriacione  vlceribus,  huiufmodi  eft  j.  pfifque  fimile  quippiam,quale  in  contufionibus  vfuue- 

vtcndum  quxmultam  ad  ta&um  leuitatem  inferunt.  nit,nimirum.quod  ipfarum  fubftantia  violenter  contra 

Albumpoitimpetiginum  excoriationem.  Spumx  arge  hatur.Ab  iis  verb  quxvehementerperhalitum  digerut 

ti,cerx,  ccrufix,  vniufcuiufque  libram,  olei  iextarium,  difcutiuntq; ,  cp  ea  acria  ia  fint ,  erofioni  quippia  adii- 

aqux  fextarium.Spumam  argenti,cerufiam ,  &  aqua  te-  mile  obontur.Cxterum  doletes  dctes  aceto  acn  calido, 

rito,quumque  optimc  in  lxuorem  redadta  fucnnt,pau-  cum  galla  aut  halicacabi  radice  collue,  aut  txdulis  pin 

latim  oleum  inftillajaflidueque  tere.  Vbi  vmtum  fue-  guibus  cum  aceto,aut  cappari,vel  aliis ,  cucumerifve  a- 

rit,in  vas  fidtile  traniTerto  ,  ignique  impofitum  aflidue  greftis  radice.  Egregie  vero  conferre  fertur  ranx  in  ace 

agitato  ,  &  aflumpta  iam  aqua  ceram  adncito.    Pan-  to  &  aqua  probe  coctx  deco£tum,ore  contentum.  Itide 

cratiaftaru  Tfvqipor  hoc  eft  delicatum  appellatum  ,  va-  fi  dentem  caninum  vftum  triueris,deinde  cum  aceto  be 

let  ad  ambufta,vt  citra  cicatricis  veftigiu  lanentur.Spu-  ^  ne  calido  codum  ore  continueris,aut  acetum  fquilliti- 

mx  argenti,cerufl"x,  plumbaginis,  finguloru  drachmas  cum  ore  retentum,aut  txdarum  ramenta ,  malicorium, 

vigintiquinque,cerx  terebinthinx,vtnufque  drachmas  alumen,in  aceto  ad  tertias  coquito  ,  &  ore  contineto: 

feaccim,olciheminam,&  aqux  tantundem ,  compone  quiimque  os  faliua  fuerit  refertum  ,  eo  hianre  eftluere 

quemadmodum  prxdidtum  fuit  Aliud  Diophantis,ad  finito.Aut  pyrethrii  cum  hyflbpo  &  colocymhide,itide 

ambufta,&  intertrigines:facie  quoq;  prxmunit,ac  prx-  in  aceto  decoetii  ore  teneto.  Aut  alliorum,  feminis  xm 

feruat,  firofaceo  diffoluatur.    Argenti  fpumxfrictx  cx,&  nitri  decocto  collue.Oblitionibus  verb  &  epithe- 

ficiliquu,medullx  ceruinx  drachmas  fedecim ,  ceruffx  matis  huiufmodi  vtitor.-fory  refina  terebinthina  exce- 

torrefadtx  ficiliquum,cerx,thuris,tcrebinthinx,fingu-  ptum  obline,  eaque  cauernulx  infere.  Aut  compoiltio- 

lorum  drachmas  odto,olei  heminas  quatuor.  Ad  menti  nem  ex  duobus  piperibus  nardino  aut  rofaceo ,  ied  po- 
exanthemata.Baccarum  myrti,malicorii,argcti  fpumx,  ^  tiflimum  amygdalino  diffolutam  impone,  atque  in  au- 

floris  xris  xquas  portiones  cum  vino  inunge.  Porro  in  rem  eiufdem  lateris  inftilla.  Aut  fulphur  ignem  non  ex 

ficofis  menti  eruptionibus  quas  mentagras,&  nonnulli  pertum  cum  lycio  excipe:&  in  exefum  dencem  inde.  h% 

lichenas  feros  appellant,  valenr  ex  his  qux  ad  impetigi  maximis  dentium  doloribus  valet  hoc:  anguis  fenecii, 

nes  tradita  funt,valentiora:adhxc  ea  quoque  qux  ad  fca  &  ad  mellis  craffitudinem  redadtam  cum  o!eo  obline, 

feies  &  lepras  infcribuntur.  Verum  mirc  celcbratur  hoc  &  in  cauernam  impone.  Autterrx  inteftma  frige,reiv» 


ACTVARIl 


316 


que,&  in  eauernulam  infere.  ln  mirem  oleum  fefami-  A 
num,in  quo  terrae  inteltma  fuerint  incocta,infunde.  A- 
pophkgmatifmi  quoque  funt  dctibus  dolentibus  acco- 
modatniimi:  in  aduerlam  \ero  aurcm,duos  hederx  co- 
rymbos  rofaceo  fubactos  inftilla.Qnod  fi  eximere  dentc 
animus  fuerit,pyrethrum  acernnio  aceto  dies  quadra- 
gnua  maceratum  terito  ac  reponito  :  vfu  verb  expeten- 
.ie,vbi  reliquos  ccra  obdu&a  muniucris,  iplumque  dc- 
lantem  prxmundauens,medicamentum  llline  ,  deinde 
hoixinterie£tofpatio,digitisextrahe.  Autfory  cum  a- 
ccto  acerrimo  plunbus  diebus  oblinito  :  educit  eximic 
tithymalifuccus,&foryvnacumgalbano  impofltum.  B 
Qjmetiam  betx  radicis  fuccus  in  narem  inditus,dentiu 
doioresledat,reliquaqueomnia  medicamenta  quxna- 
ribus  inferuntur,de  quibus  antea  egimus.  Vt  dentes  ero 
ii  non  confringantur,nec  grauiter  oleant,  veratrtim  ni- 
trumerui  magnitudine  mclle  coquito&  inlerito:  fal 
toflikmelleluba£tumafl"a,&  tere,&  myrrha  admixta 
vtere.  Anda  ad  dentes  emotos  &  vacillantes.  Tcrebin- 
thi  fructus  torrefacii  drachmas  octo  ,  aluminis  kiflilis 
cremati,fylueltris  Punicx  florum,vux  aeerbx  fucci,  fin  ^ 
gulorum  liciiiquum,gallarum,croci,myrrhx ,  lingulo- 
rum  drachmamitis  vtitor.  Aliud.  Coinu  ceruini  drac. 
octo,rhois  rubri,balauftii,vtnufque  drachmas  quatucr, 
corticispinus,gallarum  croci,myrrhx,  iingulorum  dra 
cnmam:terito  &  vtitor.  Mafticatorium  ad  molanu  do- 
iorem.  Roris  marini  feminis  drachmas  duas,origani,pi 
peris  albi,vtriufque  drachmam,  vuarum  paffarum  pin- 
guiflimarum  fextarii  dimidium:in  maffx  formam  redi 
gito,&  prxbeto  commanducandum:  poft  vfum  vero,os 
vino  coiluat.    Aliud,Vux  paffx  exacinatx  fextani  di-  jj 
midium,piperis  albi  acetabulum,grani  cnidii,fpicx  nar 
di,linguloru  ficiliquum,  pyrethn  &  myrrhx  pares  por- 
tiones,caiix  drachmam,vtere  vt  di&um  eft.  Ad  exefos 
dentes.Piper  co£tum  cum  melle  tere  diligenter,&  ui  ca 
uernulam  inferc,atque  cxterius  impone.    Aliud  dolo- 
re  mitigans,ad  dentes  dolentcs  crol6fque,conferttufli 
quoque.  JLacrymx  papaueris,myrr  hx,ftyracis,cuiufque 
iiciliquum,piperis  albi,galbani ,  vtriufque  drachmam: 
pafti  quod  ad  comprehendendum  iufficit.  lam  ii  lepo- 
rino  ce;  ebcllo  infantem  dcntientem  illeueris,dcntcs  ci 
tra  dolorcm  atque  illico  emittet.  Aiunt  ii  ranunculi  fo- 
lia  ei  cui  dens  dolet ,  in  eiufdem  latens  brachio  impo- 
fueris,dolore  quidem  liberarc,  vcrum  brachium  exulce 
rare,cuius  curam,prout  decet,habebis.  Dentes  prxferui 
tia  hxcfunt.Tithymali  radicem  in  vino  vfquead  dimi- 
dias  coquito,&  bis  in  menfc  dentes  colluito,&  nunqua 
dolebunt.Item,aluminc  cum  modico  myrrhx  confrica 
to,&  nunquam  exedentur:  fi  vero  hoc  nimium  adftrin- 
gat,mclle  vtitor.Optime  vero  facit  &  ad  dentes  a  dolo- 
re  prxferuandos,&  ad  gingiuarum  dentiumque  erofio-  p 
nem,atque  ad  decorem  hoc  quoque.Lanas  fuccidas  lin- 
teolo  illigatas  vrito,  deinde  lalis  tertiam  partem  admi- 
fceto,eaque  trita  affricato.Aut  leporis  capite  vfto  trito- 
que  vtitor.  Aut  fal  &  mel  in  Ixuorcm  redac~ta,ac  in  mu- 
do  linteolo  illigata  vritoradhxc  iridis  pauxillum  com- 
mifceto  &  confricato.  Ad  dentes  vacillantes,  &  gingi- 
uas  humore  grauidas,cafque  corruptas.  Alumen  rotun- 
dum  chartx  inuolutum  vritur,deinde  tritum  rubnca  in 
ficitur.,eo  continge  gingiuas,&  fub  corruptis  infere.Ad 
gingiuas  vlceratas.  Nitru,cyperu,hordeum,xquaIi  por  G 
tione  c6bufta,cum  melle  milceto  &  illinito.  Vt  mola- 
ris  citra  dolorem  eximatur ,  farinx  erui  drachmas  duas 
cum  fucco  tithvmali  fubige,dentique  impone,fupi  aque 
hederx  folia  iniice,&  poft  horx  fpatium  tolle,fua  Ipote 
111  minuta  fruftula  diftringetur.Valet  hoc  etiam  ad  ero 
fos  dentes.Vertim  vfus  tcmpore  ceratum  emollitum  lm 
pone.Ad  gingiuas  prxhumidas  ae  cruentas,dentes  emo 
tos,czxnas,  parulidas,puticdines,  omniaque  oris  vitia. 
Capit  herbxperdicialis,autfyderitis,mmam,falis  candi  H 
di  &  tenuis  fextarium,  mellis  fextarium:  contundito,& 
in  niaflx  formam  redigiro,  deinde  in  ollam  conieclam 
«jpciculo  prcbc  obturato.habeatautcm  in  medio  lui  fo 
lamc  per  quod  rudicula  agitctur,donec  nihil  amplius  fu 
miautvapons  exhalaucrifdehinc  vbi  ab  jgne  lublatii 
iiie;it  ac  refrixerit ,  inde  fumito  diachmas  quatuorde- 


cim ,  pipens  albi  drachmas  qtunque  ,  piperis  nigri  dra- 
chmas  icx,pyrethn  drachmas  fex,aluniii)Js  killiiis  cre- 
mati  extinciique  vino  auftero  drachmas  duas,  pumicis, 
myrrhxhyffopi,  feminis  apn,  pulegn,  linguloium  fici*- 
liquum,mcntx,iridis,vtnulque  drathmas  tres:hxc  tun 
dito  ,  &  cribrata  ei  quod  ex  olla  lumplifh  commiketo, 
ac  vtitor.    Aliud.Tragorigani  drachmas  duas,  hy  ilupi 
drach.quatuor ,  herbx  peruicu  mcllc  &  lale  tenui  iub^ 
a6tx,atque  in  olla  donec  in  prunasi tdigutur ,  crematx, 
quadrantem,pipcrjs  trientem:  tunde,  nicerniculo  excu 
te  &  vtcre.  Qup  fi  vfus  fueris ,  nequedentcs  dolebunr, 
neque  findentur  ,  nequegingiuarum  lnfiammationes, 
(TO./;ot/A//if  di&x(cruoreni  fundent,neque  carunculx  m 
iis  luperexcrefcent ,  nequc  defluxionibus  tentabuntur: 
ttit  porro  os  odorum,  &  dentes  nitidi.  INonnuih  lalla- 
menta  in  olla  medicamento  adiiciunt.Cxterum  prxdi- 
chs  fuccedunt  qux  eo  quodons  affectibus  accommo- 
dantur^sx^wtTjiist  Crxcis  appellantur)qi  atque  ad  oris  ca- 
uitatem  tonfillas,&  vuam  lnflammatione  correpta,de- 
fluxioncque  laboratia  adhibentur.  Debet  autem  initio 
mali  in  his  qualitas  adftringens  prxualei e ,  vt  quicquid 
influit  reptllatur  reprimaturque:pofthxc  adliringenti- 
bus  quxdam  per  halitum  digerctia  admifcenda  lunt,vt 
qux  um  detluxerunt  difcutiantur  .  Declmate  vero  iam 
malo,plura  iam  &  valentiora  funt  commifcenda  difcu- 
tientia ,  quorum  iigillatim  medicamenta  partim  antea 
dicta  fuerunt,velut  id  quod  conftat  ex  r.ucibus ,  ex  mo- 
1  is,ex  fru&ibus  rubi,(/id2na  vccant)&  ex  mahs  Punuis, 
cx  cotoneis,&  iiquod  ciuimodi  ccnaucere  creaitur  :  par 
tim  iam  proponentur ,  ne  ea  omniquaque  in  hcc  hbro 
defideretur.Hierx  ftoraatice^iicJ^TS  (£*ni<xd,qii*:  ex  fenii 
ne  rutx  fylueitris  concinnatur:valet  ad  angn.as;ad  infta 
mationcs  toniillarum,&  vkcra  qux  111  ore  obcriuntur. 
Couenit  &  flcmachi  vitio,  &  inreftinuruna  duiicultate 
Jaborantibus,ex  frigida  ad  tabx  tuberculum  prcpinata- 
Cti?.!T>  arteriaca  prxclara  &  dolorem  niJtigans.Anili 
feminis,iutxf)lueftris,ari-rrus;fkrisiuci  cdui  ati,cafix. 
iridis,  aluminis  fciliilis-anitolochix  lor.ga;,  ahqui  etia 
cafix  f ulux,ungulori»n-i  vnclam  ,  €<3&l  fetquicrachma» 
gallas  immataras  fnedix  magnitudinis  numero  c£io, 
crocomagmatis,floris  rofarum  ,  \  tnufque  vncias  duas, 
croci  fefquunciam,amcnsi  racen.i  vncia.  d:s,idiu,myr- 
rhx  vr.cix  dimidium,cinnamomi,ftmini$  apii,  vtnulqj 
vnciam  ,  fpicx  nardi  fefquunciam  ,  hirundinum  rccre- 
menti  vnciam.Myrrham  cum  melle  terito,reliqua  ^  ert> 
contufa  &  incerniculo  excuffa  iniice:  ac  medicametum 
melle  craffius  reddatur.  Vfu  vero  poftulante,melle  dif- 
folutum  inunge ,  atque  ex  aqua,  vel  mulfa,vel  ptillanaf 
cremore  prxbe  gargariflandum.  Aw^j^Choc  eft  illitu 
apta)ad  orisputredincs ,  rhois  rubri  drachrtas  quatuor, 
acacix  drachmam,medullxceruinx  drschmas  quatuor. 
Vino  diflcluta,melle  cofto  cxcipc,  vtercque  ad  illinen 
duna.    Aliud-Succi  hypocyftidis  ficiliquum,  iloris  ma 
liPunicx  drachmam-lvcii  crachmam,acacix  drachma. 
Excipito  oliux  immaturx  fucco  &  mellcln  humidis  ca 
lidifque  corpcris  h-cis ,  cuiufmodi  eft  os ,  eito  putredo 
accedit,quactmqi:e  taiidem  de  caufa  fuerint  exulcerata. 
Ad  eam  etiam  rem  fncitqiiod  nullum  medicamentum, 
quemadmodum  in  aliis  \  lceribus-affidue  incuterepo- 
teft:iiquidem  perpetuo  a  faliua  eluitur :  atque  idchco 
in  ipfis  validiflimis  fxpenumcro  vti  cogimunfunt  aute 
vehemcntiffima  qux  pcrindc  ac  cauteria  cruftam  appel- 
latam  faciunt.Itaque  in  externis  quando  pars  qux  cura'- 
tur,crufta  obducirur,afortibus  m  edicametis  abftir.em5', 
atque  ad  ea  qnx  cruftas  tolhint,traniimus  qux  facultate 
qualitateque  abftergente  prxdita  funt.At  in  ore,cb  re- 
gionis  naturam,conlultum  tutiimque  mihi  efie  videtur 
admifcer  edetergcntibus  nonihil  ex  vehcmentibi's,qux 
figiliatim  admota  cruftas  inducut.Atque  eiufmodi  qux 
dam  antea  tradita  fuerunt,vbi  percenfui  ea  qux  ad  oris 
vlcera  ,a  pafcendo  Grxcis  tofjuvi  dida  ,  faciunt :  eadem 
namquc  cruftis  conuenire  diximus.  Crito  conferre  in- 
quitmify  affum  cum  melle,  dcnecad  ftrigmentitia  ve- 
nerit  fpiflirudinem  ,  aut  chalcitidem  aflata  cum  melle. 
Archigenes  vero  ad  cruftas  dicfaspriuatim  conduccre 
ait  ftercus  caniuum  cum  melle  illitum.  Et  Mufa  de  hc^ 


ji7              MED.    SIVE  DE    METH.  MED.    L *  ft  VI.  3,g 

na  habet.  Ad  angina  ftercus  caninum  album  accipito,  A  lo  cute,funt  affigendx:  cotinuis  item  fotibus  &  cataplaf 

exficcatum  &  tntum  cnbro  exccrnito.Vfus  verb  tempo  fmatis,iifque  validioribus  ac  gargarizationibus  eft  cer- 

re,melle  dilue,&  ttic  inunge  vt  diglutiatur:  nullum  mc  tandum.  Q^od  fi  etiamnum  malum  increfcat,venx  fub 

dicamentum  eo  vehementius  nouimus  in  angina  labo-  lingua  feceucur,aut  iuxta  oculorum  angulos,aut  ea  qux 

rantibus,atlt  iri  phlegmone  tonfillarum  aut  glandula-  in  fronte  confpicitur.  Qametiam  per  halitum  ore  rece- 

rum  lmgux  adiacentium  ,  qux  ftrangulatus  periculiim  ptum  fouebimus,  hoc  pado,  Satureiam,  aut  origanum., 

rntnitatur.  Alia  ad  cruitas  facicns,&  ad  gingiuas  prxhu  aut  hyffopum  in  aceto  feruentem  in  olla  circunquaque 

midas,&  foctidas.Milyos  cremati  drachmas  odo  ,  iridis  oblita  obturataque  concludimus,  ac  per  foramen  mler- 

drachmas  quatuor,croci  drachmam.  His  tritis  tum  feor  ta  arundine  halitum  ex  olla  expirantem  excipimus:li  ve 

fum,tum  cum  mclle  vtitor.  Ad  putrednies  autem,atque  rb  a  feruente  arundine  os  aduratur ,  ouum  vacuum  per- 

abfcedentes  gingiuas,&  cruentas,  arido,ad  cruftas  verb  foratum  ore  contineatur.  Qjjdam  nitrum  &  origanuni 

vtere  cu  melle  hoc  quod  vocatur«*7»i^,hoc  eit  florida.  &  nafturtii  femen ,  oleumque,trita  in  pofca,miicent3ac 

Capit  iridis,fidaracnx,cyperi,finguloru  drach.quatuor,  odem  modo  fouent:aut  hirundinum  recrementum  il- 

aluminis  !ciifiiis,myrrhx,croci,crocomagmacis,  fingu-  linut,fimilitcrque  fouent.Atque  de  his  quidem  hacte- 

lorum  ficiiiquum.  Q^jdam  etiam  floris  rofarum,&  gal  nus.  In  fumma  cute  oris  obortas  vlcerationes,  (ftipSac 

larum  vtriufque  dracnmas  duas  aJiiciunt.  Qnod  fi  pu-  Grxci  nominant)qux  quippiam  ignex  caliditatis  obti- 

tredo  fuerit  validior ,  libellorum  combuftorum  partes  nent.In  infantibus  vtfemper  gigauntur-quando  vel  lac 

tres,auripigmenti  partem  :  trita  mifceto  &  vtutor,  &  fu-  nuti  icis  prauum  fuerit,vel  iplum  infantulus  nte  conco 

pra  linamentum  concerptum,rofaceo  imbutum  expref-  quere  nequiucrit .  funt  omnino  curatu  faciles ,  quippc 

fumque  dato:  quidam  libelli  partes  offto  capiunt  Qjod  qux  moderatis  adftringentibus  fedentur :  interdum  ta- 

fi  putredo  his  non  euincitur,iubevt  vrat,contectis  in  or  C  meu  quum  moram  traxcrint,xgre  foluuntur ,  temporif 

bem  circunfitis  parcibus.fit  autem  candens  pelluccnfq;  que  fpatio  vlcus  euadit  putridum,(quod  a  medicis  ^rx- 

caucerium  quod  tantifper  adhibeatur  dum  nihil  aropli  cis  ra/Mi)'*  pafcendo  denominatur.  Simpliciflimum  autc 

us  humoris  defluat,&  locus  videatur  euiCtus :  pofthxc,  mcdicamentum  eft,portulaca  inellc  imbuta,ac  comnia 

colluere  prxdicris,&  ax%pa.  facultate  vti  cum  melle  o-  ducata:adhxc  collutio  ex  foliis  oliux,itidemque  quod, 

portec,donec  cruftx  dirfringantur,inde  melle  vtendum  conftat  ex  alba  myrto ,  &  amygdalx  amarx  cum  meJle. 

cft.  Q^nm  gurgalio  e  c  humorum  defluxu  iaflamma-  Ad  nigras  veib  aphthas  valet  vua  pafla  vinaceis  purga- 

tione  c j:ripitur,ii  tnediocris  fuerit  defluxus,mediocri-  ta>&  anifum  cum  melle  tritum  ac  illitum.  Validilliuiu 

bus  opus  habet  adftringctibus:fi  verb  eft  validior  &  ve-  eft,xruginis  vermiculatx  tribus  obolis  in  vmo  tritis  os 

hemenriof,  opus  quoque  eft  iis  qux  magis  adftringunt.  collue,  aut  grtllam  in  aceto  tere  &  inunge.   Ad  albas  a- 

Vbi  iam  inflammaci o  fluxufquc  declinat,ex  iis  qux  per  ^  phthas:chalcitide  oleo  tritam  penna  illine:hoc  exteplo 

halicum  digerunc  quxdam  comifcenda  funt.Collutio-  fcdat,fimulatque  pura  facla  fueiit,  myricx  frucrum  tn- 

nes  itaquc  moderatx  funt  qux  fiut  ex  pahnulis,qux  mo  tum  ,  &  mulfaaut  vino  dilutum  inunge  :  hoc  prxcipue 

db  in  aqua  fola,modo  pauxillo  qu  oque  mellis  adiecto,  infantibus  accommodatur.  Poffunt  etiam  nutrices,quu 

decoquuntur.Huic  adlimihs  eft  qux  fit  cx  rofis,  pampi-  iam  offis  infatem  alunt ,  lentem  cum  modico  pane ,  Sc 

nisvias,rubo,rubo  canis,lentifco,hejera,terebinthina,  medul  la  ceruina  aut  vitulina  exhibcre.  Mifceo  quoque 

thamno,afpalato,£lore  Punicx  domefticx,filiquis,ma-  alimcnto  mala  cotonea,aut  alia  qux  adftringunt.Q^an- 

lis  auftcris,pyris  &  forbis.His  fortiora  funt,  tum  myrti,  etiam  nonnunquam  lactucam,  intubum  iatiuum,  loia- 

eiuique  baccaiam  decoctum,  tum  cotoneorum  aceibo-  num,&  portulacam  offulx  commifceo  ,  fi  aphtha  per- 

rum  2c  mefpilorum,&  cornorum.  Generofiilimum  au-  quam  ignea  eft.Quod  fi  nondum  offa  ali  poteft,nutnc« 

tem  eftdecoiftum  gilhrum,&  rhois  culinarii  coria- j?  eiufmodi  ciboalo,&vtprobenimirumcoquat  prolpi- 

riique  ,  &  fructus  myricx.    Ex  his  fingulis  tum  per  fe,  cio. Attamen  medicamctis  quoque  vlcera  lilino.  Qupd 

tum  fimul  coctas,ex  aqua  girgiriffire.  opoitet  Qjj:i  &  fi  aphthas  prxrubras  efle  confpexero ,  principio  moae- 

aridis  tririsgurgulionc  atcmgere  debemuspercocnlea-  ratiffime  adftringentibus  refrigerantibufque,deinde  ci 

riu,tum  prxdiciis  tu  nmihbus  fiint  aute  eiufmodi  roix  tra  morfum  digcrcntibus  vtor:fin  fubflauas  videro,  ea- 

ficcx,&  hypocyftis,  &  rheum,  cyperuique  &  aloc,nardi  dcm  quidem  adhibco,  fcdqux  rcfrigcrenrmngis  si  \  e- 

item  radix,&  alumen  /ci£LIe,acIapis  qui  a'^^jt7Sf  dici-  rb  pituitofiores  fuerint,adftringentibus:at  ii  nigrefcen 

tur.Parux  quiiem  affectiones  per  eiuimodi  facilc  eue-  tcs,generofius  difcutientibus  vtor.Cxterum  in  maiori- 

ftigio  compefcuntur.  V  ji  veto  vitium  obortum,maio-  bus  natu  pucris,  eiufdem  generis  medicamentorum  fa- 

ri  nititur  fundamentOj  tieri  nequit  vtidper  repellentia  cultatibus  vtens,vim  ipforu.n  augeo:  quemadmodu  fa- 

pcuituscuretur  ,p  ttilTimam  quum  xgri  corpus  humo-  p  ne  inadultis  &  duris  corporibus,ling.ulis  commemora- 

in).i:abundat,autparslaboransfueritna:ura  imbecil-  tis  facultatibus  validiffimis  vtor.  Suifecit  autem  mihi 

lis.  Qmj  de  i  e  f.v:pe  inirio ,  fxpiui  paulo  pbft  iis  aliquid  perpetub  in  iis  mifyos  cum  vino  adftringente  vfus ,  re- 

ex  di.cuue  ndbus  admifcere  cogimur:&  fi  dolor  ingens  mittenci  intendentique  eius  facultatc  prout  opus  erat. 

fucrit,e:iam  ex  iisquxeumleairepolTuntadiicere.Cx-  Q3?J  fi  fordida  appareat  aphtha,tcro  mify  cii  vino  mul 

terumex  dilcuticaciDus  moderatioralu  lt  adhibenda,  fo.iisqui  valentioribus  quam  mify  fit,opus  habent  me- 

q>  valentiora  irritadi  vim  obtineant:funt  autem  ciufmo  dicame atis  ,  xrugo  fimiliter  cum  vino  aut  vino  mulio 

di,iris,thus,myrrha,  qux^ue  eiufnjdi  prxdita  lunt  fa-  eft  accommodata.    Talibus  nimirum  atfecta  Iocaoris 

cultate.Lenire  vero  dol orem  folent  qux  Ixuorcm  indu  fimt  inungeda.  Aptum  quoque  ad  eam  rem  eft  medica- 

cunt,  qux^ue  lcnta,  dulcia  &  pinguia  lunt.  Proinde  e:c  mentum,chalcitis  oleo  trita:atque  hxc  funt  valnlamio- 

his  atque  eiufmodi  mcipiens,  medicamenta  concinna-  Q  derata  verb  ,  &  potiifimum  ad  affeiftiones  incipientes, 

bis  affecHbus  accommodata :  fi  verb  inualefcit  vitium,  eftomphacium  cum  vino,aut  vino  mu'fo,thus  item.  In^ 

neque  vlli  eorum  ccdit,aluus  fubducatur,  &  gargariffct  puerulis  porro  fatiffacit  rofarum  flos,ipfxque  rofx  fic- 

lupinorumloturam,autptiiranxciemorem,autpairum  cx,&  collutioncs  cx  mediocriter  adftringentibus.  Acc; 

tepidum  ,  aut  ticuum  deco<ftum,&  vuarum  paffarum,&  (vt  vno  verbo  abfoluam)  moderatx  aphthx ,  pctiffimii 

glycyrrhizx  cum  hyffopo.  Prodeft  quoque,  fi  oleum  a-  in  tcnellis  corporibus  moderata  poftulant  medicamen 

mygdalinii  in  aures  infudens,forifque  fpongiis  expref-  ta:fortiores  verb  ,  &  maximc  in  duris  corporibus  a  for- 

fis  leuiter  foueris.Qoinetiam  polentam,(quam  updu)  Ao  tioribus  curantur :  cuiufmodi  funt  qux  valide  adftrin- 

«» vocant  Grxci)exfarina  hordeacea  ,  aut  feminis  lini,  gunt  &  mordcnt ,  vt  mediocria  funt  qux  nthil  prorfus 
ant  fctnugrxci,autex  his  mixtum  imponere  oportct.  Si  ^  mordent ,  &  nonnihil  adft:ingunt.  Verum  de  his  com- 

igitur  in  fuppurationem  vcrti  tonfillx  apparuerint ,  ea  mentatio,  hic  ita  fuum  finem  habeat.  Atqu;  ncbis  qui-> 

adiuuanda  eft,  &  in  primis  ficuum  decodto  affidue  gar-  bus  in  prxfenti  libro  inftitutum  ei  at  de  externis  verba 

gariflentur.   Si  verb  nihil  eiufmodi  videatur,  fed  xgrc  facere,ea  tradita  funt  qux  in  capite  ac  facie ,  &  prxrerea 

deglutiie  poffint,&  ftrangulatum  xgri  metuant,  acri  e-  orc  apparent,ac  quo  pa£to  ea,quibulque  medicamentis 

nematc  aluus  eluenda  eft,  venaque  in  c  bito  tundenda,  funt  curanda,reliqua  iam  dicentur.  Qiicd  fiquando  in- 

&  cucurbitulx  incollo  &  mento  >concifaprius  fcalpel-  ternorum  vitiorura  meminerimus  prog: cdiiie  fcrmo- 


3*9 


ACTVARII 


ne,idob  medkamcntorum  quodinterfefe  obtinent, 
commeiCiuai  eueiuc :  nam  q..emadmodum  obeaqux 
fons  appa.  e.it.intcrdum  purgatonis  ac  rehquis  alcet  an- 
tibus  meaicamciuis,quo  exuperantem  humurem  coer- 
ceamus,v  nmuruca  bt  ob  ea  qux  intus  uiieitac,  fons  em 
plaitra,  inunctknes  atque  illttioiies  aliquando  damus: 
quod  ab  extenus  aahibu.s  non  minus  agro  opis  accc- 
dat,nue  llii  lVomachus  cxempli  gratia,fiue  iecur,liue  a- 
liud  quodpiam  vilcus,etiam  ex  uueriuribus  tx  penitio- 
busdokac  ,autalicer  artkiarur.  Nunc  de  teliquis  qux 
fummx  cuti  adaptantur,quod  facis  ett,  ett  agendum:ac-  B 
que  na  in  libn  calce  ,  de  commutubus  muiupliccmque 
vlum  prxftantibus  okis,emplafi.rhque  ,  ac  quxcunque 
aha  cutis  fuperhciei  auxilu  alkuius  gracia  aumouccur, 
aliquiu  adaedu:deinde  dc  omm  eo  quod  venenu  viruf 
quc  eiaculacur-i.i  quo  cciam  polhcitis  latis  dabitur.  V  e- 
rum  ancea  de  vicevibus  qux  actec  proponentar,c*  qui- 
bus  in  lpus  v  cendum  iic  medicamencis  docebnnus. 
DC  ViCfcRlBVS    COMMVNIJJVS    TOTl  cORtORt, 

CAf.  V  1 11. 

ATque  de  clephantc  vbi  apparuerit ,  quo  pacto  eius  C 
.curaao  uc  mtucuenda  iam  aiuea  iuit  cxplkaium: 
vc.um  v  bi  111  cot->  covpore  gralian  ac  aominan  cucpe- 
nc,prxitai  canc  quoque  c  jiiueinenti  v  icIus  ratione  yri, 
piagis  emohie.uia,aut  pei  hahcuui  digeiencia,  autci 
tra  inoiium  exiiccancia,  v  el  cuergentia,  vel  cicatncem 
o.bducc^Ruaiprout  vmcuique  parci  commcdum  luaica- 
uer^^ap^iH5|ii»us.  Maceriam  vcro  ius  luoneam  iam  o- 
ratioms  prucciiusproponec.  Qux  lmpeciginious  uicta 
funt  couuceie,eaaeiii  ttauiei  t»  .^prx ,  vria  cum  veliqua 
curationis  racione  aaiubeuu.s:quave  non  elt  opus  vt  ea- 
dem  denuo  rcpecamus.  in  vitiligine  \  ercvquau.  a&W» 
vocan  )  uonnulitcatii  ierro  aauienuam  cxnumauerul, 
probatuc»yam  vltiouem  qualr  loia  valetudnu  luiiiciat: 
aih  aduitionein  dolorolam  ,  atque  ex  nac  Cicatiitc  ceu 
inaecorau.  iugkntes,nieakamentis  qux  crulcam  inau- 
cunt  vii  funt.quaiia  6c  cicacricem  concolorem  etriciut. 
Vtendum  aute  eit,  Adavca:,feminis  rorts  marmi,fulphu 
ris  lgnem  non  experti,xquis  porcionibus:lutc  cum  ace- 
to  tnca,in  folc  uiinc,non  confertirn,  ne  cutis  cxukere- 
tur  :  procedence  vevo  tempore,aliquid  veratri  albi,o:  £ 
gallx  rancunacm  adticuo.  1'orro  alpnis  couemunt  calx 
aqua  abluta ,  aut  dracunculi  radix  cum  aceto  lmpolita 
ceu  cataplafma  ,  veratrum  item  vcrunqujC,tk  lupinovum 
decoctum.  Stig  nata  curabis,h  lotii  txces,  qux  matulx 
adhxrent ,  cuvn  acerrimo  aceco  oblines.  HabetCrito. 
i.oco  ii)troprxfrkato,terebinchinam  cataplalmatis  mo 
oo  impone  ,  atque  alhgatam  iinc  fcx  dierum  lpatio:  fe- 
ptimo  vero  din^luito,  cx  itigmata  acu  c6pugito,cx  bi  e- 
ui  interpoiito  tempore  cruuiem  fpongia  ae..e:'geto  ,  & 
tenm  iale  locu  confricato:  deinde  ad  dies  quinque  me-  F 
dicamentum  impolitum  relmquko,  qttod  ut  huiufmo- 
di,  i  huns,nitn,lixiuii,cakis  vtux,  cerx,  hnguloru  dra- 
chmas  quatuor,meliis  o€t aua  pars.  Qoodvbi  iclueris, 
nigvum  m  medicamento  repcnes.  in  cxanchematis  au- 
tem,&  maxirne  qux  crafli  rrigidique  humores  generar, 
laun  tt  ha  tenella  ,  &  riitx,ex  mannx  xquis  ftngulorum 
parttbns  tcrito,o».  pro  c  itaplalmate  imponito:c>:  thus  cu 
oleo  inu:.gito,  aut  ceram,lulphuv  viaum  ,  fal  in  oleum 
conitce  6c  obhne.ln  epinychbus  \  erb,luccum  laferpitii 
aqua  dilutufn  illmito:  e.uiccat  enim  citra  mordacirate. 
VeljCicutam  in  Ixuorem  redaftam  imponito,aut  brnlii 
cam  critdam  cum  aqua.  Valet  &  ad  epinydidas  Si  puftu  G 
las,  {<p  uKTcuf/cti  dictas)  &calidaserupiiones,  &  ea  quxa 
feiu..re  ingeiui  -rc%/{{'ua7B  ntincup3ncur,&  manantia  ca 
pitts  v  lcera,tncipieiuelque  fuvunculos,  6c  exuftioncs,  li 
argentt  ipumx ,  ot  lulphuris  viui  xquas  portroncs  cum 
ace^o  c<  ole6  myrcino  commixtas  in  itvigrnencitiarn  il- 
litionem  redegens,eaquc  v  teris.Cxterum  ambuita  qux 
modevate  adiivingentia  requirunt,revva  Chia,  aut  Creti 
ca,..ut  cimolia,omnilque  ccvra  cumaceto  aqux  permi- 
xto  llltta,  prohibct  ne  puitulx  cnaicantur.  Ad  cxultio- 
nesatitctr.  aqux  feruencis,priufquam  puitulx  oborian- 
tur  ,  oliuarum  faliarum  muria  conttnue  alperge  ,  ipia  - 
que  oliuas  lalc  conditasjCum  farinn  tricas,cataplalmaus 
movc  impone  ,  aut  alumcn  fciflilc  cu  aceto  trtrum  i!li- 


ne.Atqui  ei  qui  vnpulauit,pellem  ouillam  rcccntcr  ae- 
tvaCtaiu  eahdam  circudauu  emm  rehquis  omnibus  prx 
itat  medicamentis.  Pili  vero  ex  ambuiiis  enaicuntur,  ii 
feci  toliaalia,m  ollacum  ceraco  cti:plaiui  mcve  impo- 
fuens.iormicas  autcm  etvcrrucas  pcnlileslquai  cicpt^ 
Joiw;  appellani)  collit  elatertum  tum  iale  lmpciiruui, 
auc  chus,auc  grcili  cum  accto,ck  fannaac  luuum.Cxce- 
rum  turuncuios  dillipat  &  ad  fuppurauonem  duciccri- 
ticum  manlum  impolitumquc,aut  vuxpaflae  cxente.a- 
tx,  &  eum  lale  admotx:  vcl  fermentum  cuunutro,  vcl 
lnu  lemeu  cum  melle,aut  hyoicyanu  folia  cum  bucyro. 
in  carbuncuhs  v  ero,poit  vniuerio  dicatam  victus  vacio4 
netn,ad  parcem  labcrantem  ea  qux  modtct  re^ellunt 
digc.u.itque  dabimus:cuiuimoai  clt  cataplain.a  qucd 
ex  ^lai  cagine  ot  lcce  cocta  conftat,quod  capit  panis  iur- 
nacei,net  aainodum  pun,nequeob  rurtures  fordidi, 
tnicam.  buper  v  lcus  autem,v  ei.cmens  aliquod  medtcar 
meiitum  nuponesjquale  elt  Andronis,&  i^clyidx,  iSc  Pa 
iionis ,  qux  palio,  aonec  ad  lordium  ver.e nnc  ipiliicu- 
dintun,  uiluencur.  lam  vero  gangixnam  ,  quampiunmi 
fanguinis  u  lc  co  aneCto,nianiuone  curarc  opcrtet :  c- 
tenim  aui  vena  lcCta,li  qua:piani  magna  cit  ca  iplanapar 
tem  ve^evtLur,  cofluptum  languine  euacuarc  decet,  aut 
cute  cncucirca  mulus  aicilque  adadtis  plagis ,  fcalpeilo 
dilieaa,languts  lacis  copioius  eit  duccdus:mox  quxad 
putrida  acc^mmodantur  ,  imponemus ,  cuiufmoai  elt 
quv,a  ex  nte.o  mullo,tanna  erui,  aut  lolu,aut  fabarum, 
c>.  lale  componitur:auc  Anaronis  medicamencum.Can- 
cev  loiigc  omnium  cuvatu  cfle  videtur  diflicillimusrde- 
cettamen  eos  qiu  artem  humaniflimam  prontentur, 
expevni  quid  m  ed  quoque  vitio  profhgando  ip(a  va-  \ 
leat  uromuc  polt  tccius  corpons,ccu  dctuimus,turan  , 
ad  pnraaha     t-a  qux  loco  aamouencur,  elt  acteucr.du, 
fea  qux  n,nig.uiat  vi  prxdita  iuu.Q^iarc  ad  canceroios 
atiectus;leuis  itcm  tubcrola,  6c  puacdorum  ,  teitium- 
\e,ant  mammaium  phlegmcnas,in  phtmbea  pila,piftil 
loplumbe.  iLcmmum  ngillum  cxpoica,vel  u.ulia,\el 
laCie  cerito  ,  ccnec  nigvcicat :  autrolaceum,  omphaci- 
ntitivc  oleum,\  el  tuccum  lcmperuiui,aut  vmbiiici  ve- 
r.ens,  vel  laitucx,  aucpiylln  ,  vel  vux  immaturx  terito 
iinnlitev  tx  mungito.    Archigenis  adcancerofa& ma 
iignavkera.  Car.crorum  fluuiatilium  cremacorum  6c 
Cfldraix  paicm,inquit,  modum  lxuigato  &  infpevgito, 
auc  cancr^rum  ci.ierem  vna  cum  cevaco  imponico.l\  r- 
ro  laxis  cumonbus,Cqux  6/V>^ia7H  nuncupantut)interdu 
abunae  iuccurnc  lpongia  polca  imbuta,cum  ltgamcnto 
ftringenie  impoiua,qu od  ab  mferna  parte  mcipiens,  lu 
pri  iunat:eico  auten.  lpongia  noua,qux  ii  non  tuerit  ad 
manum ,  nitro  auc  hxiuio ,  quod  ftillatitium  nominat,  r 
expuigentur.Qui)d  h  per  hxc  tumor  non  fubfider,pau- 
lulu  qu^que  aiumiius  admilcerc  opovtet.  Vcrum  quod 
ad  reliquos  iiiolieslax6.quc,atque  omnes  in  vniuevlum 
tumoves  qui  cx  aqua  mtev  cutem  contrnhiintur,fpeCtat, 
eorum  dtgnotiones,  ac  qua  in.fucnma  curationis  ratio- 
ne  opus  habcant,iam  antea  dittkilthat  quibus  hic  quc- 
que  toris  opus  ht  meaicanientis,  paulo  poft  explicabi- 
tur.    Ad  rupta  vero  &  auulla,ariftolochia  rotuuda  ido- 
nea  eftjitminter  centnuiii  maioris  radix,&  bdellium,& 
antidota  illa  qux  antea  his  conferve  diximus.  Atvevo 
Vermes,qui  in  vlceribus  generantur,&qui  vocantur  dr.r 
cunculi,qux  amara  acnaque  natura  funt,perimtmt:quo 
rum  ftgillatim  mateviam  co  libvis  de  fimpheiurH  medi 
camentorum  facultate  petes.    Cxterum  iam  nos  alio 
qunft  denuo  iumpco  exordio  ,  de  omni  medicamento 
qucd  exterius  adhibetur,  verba  incere  oporter ,  tam  dc 
eo  quod  ad  plures  vfus  accommodatur,  qium  quod  ad 
vnum  alrerumve  affectum  aflumitur.  Tuv  etb  qui  fin- 
gulos  afl ectus  dignofcere  potes ,  criiqtte  tradita  elt  me- 
ucndi  methodus,tum  ex  vniufcuiufque  faculnte  mec:!  • 
eamcnti,tudi  ex  eo  quod  fronte  promittit,facilc  fingtl* 
lis  arfectibus  iua  fibi  dicata  rr.edicamenta  tribues.  lt.icji 
ab  iis  qux  linamentis  concerptis  excipiuntur ,  (i(M«eTa 
Grxci  vocant)  &:  vulnenbus  induntur,ex  Caleni  fenten-1 
tia  exorft,  ad  ea  qui  a  mollicic^uaaij^uaiB  appcllnntury  - " 
ac  ad  rcliquanccedemus.Deiuque  quo  iuis  numeris  in- 
te^ra  conitct  hxc  noftva  commentario,okei;um  vngui 


MED.    SIJVE    DE    M  E  T  H.  M  E  D.  L  1  B.  VI. 


321 

torutnque  rationem  explicabimus. 

D  E     EM  PLASTRIS     M  ALAGMATIS  ET 

linimentis. 

EMpIaftrum  echalcitide  Galeni ,  quod  etiampalmeu 
nominanf.Capit  veteris  adipts  (  quam  vendetes  ap- 
pellant  axungiam)!:bras  4uas,olei  vctufti  libras  tres.chal 
citidis  trientem.Hxc  hoc  patfto  coquere  oportet:  Adipis 
niembranula:omnes  exirountur,ipfeque  contunditur  vt 
facile  liquari  polTit:  pollhxc,  ad  ignem  liquefit :  deinde, 
per  colum  tranfmittitur  vt  purus  rnc ,  ttincque  prxdi&as 
duas  libras  pendeat :  poftea  chalcitidis  lxuigatx  triens 
cum  olei  tribus  hbris  adipi  permifcctur,adie&is  argenti 
fpumx  tribus  quoque  libris .  Atque  vbi  omniafimul  in 
niortario  in  vnitatem  coierint,coniiciunturin  cacabum 
ac  ligno  palmx  agitantur.fufficiet  aute  ramus  vnus  ma- 
iufculus,vtfolida  ligni  parte  mouens  vtatis ,  quo  modo 
quxfpatha  dicitur ,  vti  folemus:ita  enim  nommant  quo 
mifturas  mouent.  Quod  autem  folidse  parti  rami  adhx- 
ret,circunciditur ,  &  tenelli  vtrinque  procedentes  ramu- 
fculi  abiiciuntur,fed  cortice  prius  exuto,vt  fegmenta  in 


322 

A  tifllmum  quidda  quod  omnium  opinione  vinceret,mi- 
raculo  fimile  effecit :  fiquide  offa  qux  vagaretur ,  atq,  ab 
aliis  effent  feparata,  adeo  retinuit  vt  per  tofum  cum  aliis 
comitteret  &  coagmetaret.Eius  aute  copofitio  huiufmo- 
di  eft:Argeti  fpums,bituminis,vtriufq,drach.duceta:,pt 
cis  aridx,  cerx,  vtriufq;  drach.tres,  refinx  terebinthinx 
drach.L.aluminis  fciffiIis,propolis,vtriufq;  drach.centu, 
ammoniaci  fuffimeti  drach.  xxim.  arruginis  drach.  x.  o- 
lei  fextarii  quatuor.  Andrex ,  quod  eminentias  omnes 
deprimit:vulneribusquoq;  adhibetur5&  cruentis  vlceii- 
B  bus,ac  ab  inflamatione  defenditteftlcax  ite  eft  ad  recetia 
vulnera.atq;  ea  qux  pafcedo  ferput,finusagg!utinat,facit 
&  ad  vlcera  qux  fluxionibus  tentantur,&  vetufta,  quacq; 
argre  cicatricc  admittunt:  Argenri  fpumx  libix  tres,fqua 
mx  xns,chalcitidis,xruginis  rafilis,fing.quadrans,aceti 
hemina,olei  veteris  bes.  Hellefpontium,  cutem  perfpi- 
rabilem  reddit,ab  inflammatione  liberat, fti  umis,  panis, 
parotidibus  confert:impofitum  ex  eo  fplenium,attrahitj 
& pus gignit,cutem  rumpit,glutinat: & m fumm.i.ambu 
ftis  fubuenit,podagricorum  dolorcs  mitigat:Clei  veteris 


iecta ,  medicamento  fuccum  fuum  impertiant.  Proinde  C  drach.centum,picis  aridx  drach.L.ladani  drachquinque 


ftatim  ab  initio  fpatha  vtendum  eft,fed  tenuia  palma:  fe- 
gmenta  iniicienda,  vbi  medicamentum  ad  confiftentia 
eerato  fimilem  peruenerirnam  fi  ipfa  initioimmittatur, 
fuccus  inieftorum  quemmanere  cupimus ,  abfumetur. 
Quin  &  fpathae.qua  medicamentum  mouetur,pars  intin 
£ta  vbi  inaruit,vt  proprium  nequaqua  amplius  feruetfuc 
cum,amputata  abiicitur,&  rehqua  vtimur:rurfufque  eo- 
dem  modo,fi  qux  in  medicameto  inarefcit,  amputatur. 
Porro  perfpicuum  effe  puto,  palmx  ramum  non  debere 
multis  ante  diebus  ab  arboie  abfciffum  eflV.fiquide  tem 
pore  arefcit.Itaq;  hyeme  pridie  abfcindatur ,  &  xftate  eo 
ipfo  die  quo  medicamentum  cs  coclurus.  Vbi  autem  ita 
coduni  fueiit  medicamentum  vt  manus  non  inquinet, 
ipfoemplaftro  vtere  ad  vlcera  qux  xgre  cicatricem  du- 
cunt,&fanguinem  fundunt.oleo  item  liquefatfrum  apta- 
turlocis  lnflammatione  obfeffis,podagris,arthritidi,bu- 
bonibus,tubercuIis,ambuftis,pernionibus,fra£ruris,  affe 
c~hbus  quos  deftillatio  peperit  omnibus.  Iam  multi  quo- 
que  qui  hernias  fecant,poft  manus  opera,iIico  ipfum  im- 
ponunt.    Herx  emplaftrfi  cadidum,aduerfus  rabioforu 
morfus.facit  &  efficaciter  ad  eosqui  aqua  reformidant, 
liberat  item  a  periculo  ftatim  vulneri  inditum:verum  his 
quibusiam  nimium  morbus  dominatur,catapotium  nu 
cis  auellanx  magnitudine  ex  eo  eft  dandum,  idque  die- 
bus  quadraginta  .  Cxteriim  in  lienofis  colore  immurat, 
mgtumqueeuadit.Efficaxeft&ad  hominum  morfus& 
canum,abrala  qux  difficulter  cicatricem  adrnittunt,  Tol 
litetiam  fugill  ta  (vmTnct  vocat)  vnius  diei  fpatio,vulne 
ra  conglutinat:  bene  facit  tuberculis  &  fedis  rimis ,  eft  & 
peffus  emolhens:oportet  tamen  poft  diem  foluere ,  &  ni- 
gredinem  vlceribus  obortam  fpongia  detergere  :  idque 
tantifperdum  nullanigrede  amplius  appareat.  Idem  ci- 
catricem  inducedi  viprxditum  eft,&ad  omnia  idonefi. 
Eius  aute  compofitionis  ratio  hxc  eft  ;Cerx  Ponricx  li- 
brx  dux,  argenti  fpumx  chryfitidis  libra  , ceruffx  libra, 
myrrhx  fextas,  medullx ceruinx  fextans,  thuris  vncia,o- 
lei  vetufti  fextarius.  Argenti  fpuma  coquitur,&  vbi  in  ftri 
gmcti  concrementum  coiiffe  videbitur,cera,mox  ceruf- 
fa  afpergitur  ac  agitatur.Quumque  in  vnitate  coierint  & 
manus  non  inquinauerint,a  carbonibus  depofito,medul 
la  immifcetur;poftquam  refrixit  medicamentum  ,  myr- 
rha  ac  thus  iniicitur,  manuque  fubigitur.   Melinum  He 
rx  ad  inueteratosfinus,  etfi  in  vacua  perforati  fint:  idem 
etia  difcutit  ftrumas  qux  in  puerisnuper  ortx  funt:  facit 
&  ad  artus  qui  loco  moti  funt.  Argeti  fpumx  chryfitidis, 
refinx  pinex  ficcx,vtriufque  drach.centum,  cerx  Poticx 
drach.duodecim,olei  fefquihemina,  vini  heminx  dimi- 
dium.-argenti  fpuma  cum  vinolauiigatur  dum  ficcefcit. 
pbft  vna  cum  oleo  tantifper  coquitur  du  mutata  fuerit,& 
tunc  refina  lxuis  additur,  ac  cera coquitur  donec  tangen- 
tem  non  polluar.   Nigru  optimfi  ad  offifi  fra&uras:  hoc 
medicameto  vfus  fum  in  fracturis,qufi  multa  offa  innata 
ret,omnibus  exhortatibus  vt  innatatia  eximerc,&  prxfta 


&  vigintijfpumxargenti  drach.centum  ,a:ruginis  rafilis 
drach.tres  fefquifcriptulum,galbani  drach.quatuor.Spu- 
mam  argenti  cum  oleotritam  coquito,quiimq;  colledta 
fuerit,picem  &  xruginem  adiicito,  mox  ladanum  &  gal 
banum.atque  ita  in  mortarium  conieclis ,  &  txdaceo  li- 
gnofubaclis  vtitor.     Ctefiphontis  emplaftrum,  quxda 
dirimit ,  quxda  contrahit  &  rumpit :  Spuma:  nitri  libra, 
mannx  libra,thuris,lixiuii  ftillatitii,cera:,terebinthin2:, 
fing.Iibra.quida  etiam  vifci  libram  adiiciunt.  Aliude 
D  vifco,attrahendi  &  dtfcutiendi  vi  pollens,  mammis  pro- 
deft.Argenti  fpuma:,olei,vtriufquelibr.  dux,  vifci  quer- 
cini  triens ,  gallarum  triens.   Emplaftrum  e  feminibus, 
VtPhilonides  concinnabat:Seminis  fcenigra:ci,anifi,fty- 
racis,bdelhi,manna:,thuris,cardamomi ,  cyperi,  radicis 
panacis,  iridis.fpuma:  nitri,fingulorum  drach.  quinque 
&  viginti,ammoniaci,  terebinthina: ,  vtriufque  drachm. 
quinquaginta , adipis taurini  drachm. fexaginta.fertula; 
Campanxdrach.fexagintajcera:  drach.centum,mellishe 
mina»  dimidium,vinihemina.   Ex rutaemplaftrum,ad! 
j;  coxendicis  dolore  tentatos:Seminis  ruta:  fylueftns,  lafe- 
ns,baccarum  lauri,fpuma:  nitri,abroroni,colocynthidis, 
cardamomi,ammis,fingulorum  drach.quatuor,  rutx  vi- 
ridis,picis,terebitnhinx,ammoniaci  fuffimenti,  cera:,a- 
dipisjfingulorum  drach.oao(notinullis,finguIorum  dra 
chmas  viginti)galbani  drach.fex,opopanacis,  f  ilphuris, 
vtriufquedrach.quatuor.       Malagma  contra  ftomachi 
inteftinortimque  defIuxiones:C6ftat  oenantha:  beffe.om- 
phacii  triente,  carnis  palmularum  qua:  folibus  llluftratx 
maturuerunt,fextante:acacia:,rofarum,vtriufque  vncia.a- 
p  loes,gallarum,picis,aInminisrotundi,fingulorum  fextan 
te,cera:  quadrate:aliqui  thuris  &  myrrhx,vtriufque  qua- 
drantem  adiiciunf.vini  quodadanda  excipienda  fuerit 
fatis.    Ad  hydropicos,&  inflationes:  Picis,  cerx,  vtriuf- 
que  libra,nitri,fulphuris  viui,  aluminis  fciffilis,  fingulo- 
rum  felibra.   Bafli  medicamentum,quo  ipfe  vtens,ner- 
uorum  antea  refolutione  laborans ,  faoitati  eft  reftitutus: 
Habetolei  rrryrtei,cyprini,vtriufque  trientem,olei  vete- 
ris,atramenti  futorii,vtriufque  fefquilibram,  galbaniqua 
drantem.manna:  trientem.cera:  libram,terebinthina:fe- 
G  fquilibram,opopanacisfextantem,radicis  bryonix,a;ru- 
ginis.fpuma:  nitri,propolis,pyrethri,  euphorbii.fingulo- 
rum  trientem  ,  adipis  hocdini  felibram  ,  aceti  quod  fatis 
facitrbryonia  &pyrethrum  exaceto  coquitur,deindelU 
quor  exprimitur,&  aridis  admixtus  ac  accuratc  Isui- 
gatus  hquefaftis  excipitur :  vfus  eft  quem  antea  expli- 
cauimus.    Medicamentum  c  caftoreo ,  membris  refo-' 
lutis(TOf£'7r£c  vocantGr«r/)opitulatur,&ad  omnes  affe- 
€tus  vetuftosvalet^Hyffopijterebinthina:,  vtriufquequa- 
drans,  medulla:  ceruina:  triens ,  ammoniaci  fuffimen- 
ti ,  galbani ,  caftorei ,  piperis  candidi ,  euphorbii,  adar- 
cesjfpuma:  nitri,  opopanacis,  fingulorum  vncia.  Lini- 
mentum  e  falead  podagricos  &  arthriticos,  omnem  af- 
ieCta  emollit.  vfus  cius  fit  quotidianus;  Salis  fordidi 3hoc 

111.  i. 


3M 


A  C  T  V  A  R  1 1 


3*4 


eft  ipfius  terrx  librx  dua*,  aluminis  fciffilis  libra,fa?cis  vi  A 
ni  fextarius.floris  iapidis  afii  triens :  terito  arida  diligen- 
ter,fxcemque  fedulo  lzuigatam  addito:quibus  contntis 
olei  veteris  fextarius  affunditur ,  &  vbi  contuderis,ad  v- 
fum  excipitur.  in  aliis  exemplaribus  fcriptum  eft  melle 
excipi.   Neapolitx  medicamentum,  podagricis.arthri- 
ticis,&ifchiadicis  omnem  affettum  adimit :  Thuiis,pi- 
periscandidi,ammoniaci  fuffimenti,  myrrhx,nitri,flo- 
rislapidis  afii ,  aluminis  fciflilis,fucci  centaurii,fingulo- 
rum  fextans,fxcisvini  fextarius,olei  cyprini,Iaurini,myr 
tacei,ftyracini,cerz,  fingulorum  libra,  terebinrhinx  fe-  B 
miffis.gilbani  vncia,opopanacis  femuncia.-liqutfa&a  tri 
tis  inferuntur.   Medicamentuni  Pifcaroris  infcriprum: 
Nam  quum  pifcator  m  antro  deger«t,&a  morbo  affligc- 
retur  vfqueadeo  vttotum  cotpufculum  diftortum  per- 
uertererur,hoc  medicamento  vfuseft,&  a  toto  affectu  li 
ber  euafit  Olei  fabmi  libr.  tt  es,furculorum  popult  nigrx 
libra(qu6d  fi  furculi  defint ,  vtendum  cft  fnmpfucho  ,  v  t 
eiusduplex  modus  fufficiatur .  cnpit  enim  &  fampfuchi 
libram)  vnguenti  crocini,  irini,cypnm  ,  cuiufque  libra, 
maftiches  vncia,myrrhx  ft/ict.£  felibra,picis  nauibusde-  C 
rafx,pinguedinis  fuillx,vcriufque  hbrx  tres,  fulphuris  i- 
gnem  non  experti,fpumx  nitn,galbani,fingulorum  qua- 
dransjtnedullz  ceruinx  triens,  fanguis  dccem  teftudinu 
terreftnum  medicamento  trito  iam  &  parato  iniicien- 
dus  eft.  conficitur  autcm,vt  antea  di&um  fuit.  vfu  expe- 
tente.fummouere  e  medicamento  libram  vnam  oportet, 
cui  fuauitatis  gratia  opobalfami  &  vnguenti  malabathn- 
ni  vncia  infundatur.  Flauii  Clementis  medicamentum: 
hoc  nouimus  ob  podagram  chiragramque  toto  corpore 
obtortos  vfos  effe.atque  ita  fanitaci  reftitutos,vtfine  no-  E 
cumento  &  illxfi  obambularent:  Accipit  olei  Sabini  li- 
bras  duodecim,  radicis  cucumeris  fylueftris  hbras  duo- 
decim,  cerx,  terebinthinz ,  medullx  ceruinx ,  galbani, 
fingulorum  libram,  ranasfex.  oleum  partimur  ,atquein 
hoc  ranas.in  illo  radiccs  coquimus:adhzc,liquore  perco 
lato  vtimur .   Medicamenti  dvlmu  ,  boc  tfl  Uffttudmem 
difcntiauis,  vfum  pr-tftat,u"  addimus  lcripturx  fampfu- 
chi  fefquihbram,vnguenti  crocini,malabathrmi,  vtriuf- 
que  libram.opcbalfamivncias  tres,&  decem  teftudinum 
fanguinem.    Aliud  acopum.quod  ex  alto  euocat,coxen  I 
dicis,articulorum  doloribus ,  membris  relaxatis  ,  &  tre- 
mulisaccommodatum:vetuftos  affe&us  innouat ,  &  ca- 
put  dolentibus  prodeft  :  A  darces  vncia,  myrrhx,  fpums 
nitri,euphorbii,opobalfaroi,  fingulorumfextans,ftyraci- 
ni  vncia:conco£tionem  item  iuuat.   Acopum  aliud,ad- 
uerftis  vetuftos  coxendiciscruciatus,  &  articulos  contra- 
&osj(*fKiMct<vocantGr<ec-0&ad  refolutiones  neruoru  ap- 
prime  efficax:Habet  olei  veteris  libras  duas,irini,laurini, 
flyracinijfingulorum  felibram,terebinthinx,euphorbii, 
caftorei,ammoniaci  fuffimenti,piperis,  opopanacis,  gal-  ] 
bani,fingulorum  quadranrem,  medullx  cerumz  tnentc: 
liquatisliquabilibusjipfaaridisaffunduntur.atque  vbi  in 
vnitatem  coietint,ad  vfum  affumuntur.    Acopum  viri- 
de,admodura  efficax.-quare  inter  laffitudinis  initianon 
confert,  nifi  frigus  vehemens  violenter  prehenderir.  ve- 
rum  in  diuturnis  hfficudimbus  magis  prodeft :  podagri- 
cis  &  arthriticis  fuccurrit.fiante  balnea,  pedes  neruique 
incraffati  medicamento  perfricentur:  ita  nanquenoui 
quofdam  valetudincm  priftinam  recuperaffe  .  Capit  am- 
moniaci  fuffimenti  libras  duas,thuris,fpumz  nitri,xru- 
ginis,hyffopi,fingulorum  vnciamjmyrrhz,galbani,opo- 
panacis,Gng.beffem,euphorbii,adarces,  vtnufq;  rriente, 
cerxlib.duaSjterebinthinz  hb.duas  drach.  quatuor,  olei 
laurini,cyprini,glcucini,fing.libra,irini,lctifcini,vtriufq; 
lib.duas:cum  aceto  fubiguntur,&  cfformaturVt  reliqua. 

Emplaftrum  Aureu  &  Polyarchion  contra  frigidiores 
fticcos  qui  ventriculum  obfidct,&  quartanas  febres.poft 
conco&iones  prxcordiis  impofitu:ite  aduerfusiecinoro 
fos,  ftomachicos ,  lienofos,&  latcris  inflamationeseofq; 
qui  frigido  affe&u  afficiuntur:at  in  calida  intcperie  mi- 
nimc  idoneum  eft.&,vt  in  vniucrfum  dicam,infar£tum 
extricat.  PoAt/ap^»rAmomi,xylobalfami,croci,ammo- 
niaci,ftyracis,aloes,  thuris.cypcri,  rofarum  ficcaru.enulx 
Campanz,  fucci  abfinthii,Celticx,  bdellii,piperis,  iunci 


odorati,cardamomi,cafix,  myrihz,  adipis  anferini,  cy- 
phxi,  fingulorum  vncia,  foln,  balfami,  vtriufq,  fextans, 
fpicx  nardi  triens,rercbinthinx,  fcrtulx  Capanx,vtriuf- 
que  lclibra,maftiches  libr.',ceru.  lib.m.vini  odorati  quod 
fatis  cft.  Aureu:Pulueris  nardi  &ocnanthx,vtriufq;qua- 
dras,  fampfuchi,  iridis,Celtica;,ligni  aloes,liquoris  Cyre 
naici,galbani,fingulorum  fextans,croci  vncia,maftiches, 
ftyracis,opop.macis,fagapeni,fingulorum  triens,balfami 
fcxtans,nardini  quantum  fufficit .-  pulueres  nardi  tradcn- 
tur  in  eorum  confe&ione.    Odorarum  medicamentum 
quod  ex  hiscoftat:Croci,aloes,comaru  abfinthii,  calami, 
rofari  aridarum,cyperi,fpicx  nardi,  micarum,  lentifcini 
olei,nardi,fingulorum  tnens,maftiches,carnis  palmula- 
rum  &  cotoneorum,ammoniaci,bdellii,  fingulorum  feli 
bra.terebinthinx  bes,ftyracis,  propolis,  vtriufquc  vncia, 
ladani,cerx,colophonix,fing.lib.dux  :  palmulx  &  rr.icx 
cum  ornanthe  macetatur3  eaque  lxuigata  ac  trita  in  vni- 
tatem  rediguntur  eo  quo  <ii£tum  eft  modo.  TewWlor, 
ad  iecinorofos,ftomachicos,omr:emque,duritiamMafti 
ches,  ftyracis,  lndani ,  ammoniaci,  propohs,  fingulorum 
!  libra,thuris,galbani,Gnguloru  felibra,terebinthinx  qua- 
drans,  nardini  ac  viniquod  fatis  facit.  Medicamentum 
efeminibus  difcutiens  omnc  inflationem  ac  duritias  c- 
molliens  Lini  feminis,feminis ftxnigrxci, anifi,  baccaru 
lauri,petrofelini,fampfuchi,myrrhx,CeIticx,cardamomi, 
fertulx  Campanx,iridis,cafix,herbx  Sabinx,thuris,cro- 
ci,radicis  panacis,nitri,ftyracis,feminis  apii,cyperi,fing. 
fextans,adipis  taurini  libra,ammoniacilib.quinque,tc- 
rebinthinx  lib  .  dux  cum  femiffe ,  cerx,  colophonix,v- 
ttiufquelib.quatuor,mellis  felibra.vioi  quantum  fufficit. 

Medicamentum  e  baccis  lauri,  ad  ftomachicos ,  aqua 
intercute  laborantes,ifchiadicos,lienofos .  Cerx ,  refinx 
pinus,  nitri,  baccarum  Iauri,colophonix  picis,cuiufque 
lib.quatuor,ammoniaci  libra,finapis,florisronsmarini, 
pyrethri,galangx,euphorbii/ampfuchi,cardamomi,iri- 
dis,adipis  fuilli,adipis  taurini,fingulorum  triens ,  cypri- 
ni  olei  pars  decima  &  fexta.  Rutaceum  emplaftrum,  i- 
fchiadicis  ,  iis  qui  lumborum  humerorumque  dolo- 
re  torquentur  auxilio  eft:item  iis  qui  diftillationibu» 
funt  obnoxii .  &  quibus  adthoraccm  humores  defluere 
i  folenr,eft  idoneus :  Cerx  libr.  quinque,  colophoniat  libr. 
tres ,  ammoniaci ,  fulphuris  ignem  non  expcrti ,  vtriuf- 
quefefquilibra,foliorum  rutx,  adipis  fuilli.fpumx  mtri, 
fingulorum  libra  ,  adipis  taurini  libr.  tres,  butyri  fcxtans, 
oleiquod  fatiseft.  Ex  cenanthe  medicamentum  ,  pol- 
let  aduerfus  iecinoris  irr  becillitatem,  ftomachicos,  cce- 
liacos,  &dyfentericos  :CEnanthx  herbz,  acacix,rofa- 
rumjCrocijgallarum,rhois,  Sy  riaci,  thuris,  aloes,fucci  v- 
ua--um  acerbarum.florum  fylutftris  Punica,fingul.qua- 
drans,palmulx  quindecim,  abfinthii  felibra ,  ammo- 
p  niaci  libra  ,  colophonix  librz  dux  ,  cerx  librx  quatuor 
curo  femiffe.lentifcini  &  melini  quantum  fatisfaciet. 

E  butyro,ad  dolorespeftofifque  perfriQiones,  ac  tuf- 
ficulas  mde  enatas :  Cerx  librx  quinque ,  butyri  felibra, 
terebinthinx  fefquilibra.  Anethinum  ad  eadem:Ce- 
rz  librx  decem  ,  adipis  fuilli  librx  duar,  olei  anerhini,  & 
chamxmelini  quod  fufficit.  Emplaftrum  c  falicibus, 
quod  cruentis  vulneribus  ,&  vlcenbusaccommodatur, 
conglutinans:  valet  item  ad  eos  quorum  articuli  fluxio- 
nibustentantur,  aut  fcapulx ,  vel  lumbus,autcoxendix, 
^  dilatatum  explicatumqueaftri£tionisratione,obftat  quo 
minus  fluxio  deferatur ,  inrus  concludens  ac  firmans  lo- 
cales  partiu  facultates:prxhumida  quoque  vlcera,&  qux 
manus  operam  poftulant,exhaurit:Cerx,refinx  pinus.bi 
tuminis,  fingulorum  lib.quatuor,rnifyos,chalcitidis",xru 
ginis  tafilis,ceruffx,gallarum,  aluminis  fcilTili$&  rotutl- 
di,atramenti  merallici,malicoriorum,fingulorum  Iibra, 
atrameti  futorii  librxdux,picis  lib.quatuor,foIiorum  fa 
licis  librxquatuor  ,olei  &acetimodus  qui  fufficit.  A- 
fclepiades  citra  atramentum  futorium  &  malicoria  con- 
H  ficiebar.  Emplaftrum  ex  ochra,  pollet  aduerfus  nephri- 
ticos,&  itStumrhabet  quoque  \im  emolliendi:  Ca- 
prt  cerz  ,  refinx  pinus ,  colophonix,  ochrx,  fingulo- 
rum  felibram  ,  maftirhes,  thuris,  vrriufque  trientem» 
terebinthinx  fefquibbram  -      Ex  fucco  «mplaftrum, 


M  MED.    SIVE    DE    METH.  MED..L1B.  VI.  326 

recens  illata  vulnera  ab  inflammatione  tuetur ,  diuulfaqj  A  uerfus  eos  qui  coxendicis  dolore  vexantur:  Maftiches,o- 


conglutinat.docuit  quoque  nos  inflammatione  correpta 
vlcera  ac  mufculos  vulneratos ,  citra  altei  ius  cataplafma- 
tis,qtiod  a.uxilioeffepoteft.opem,  aut  fpongias  aut  prx- 
diclas  irrigationcs,curare:prxflantiflimum  item  eflepef 
fum , tam  in vetuflis  quam  recentibus  vteri  inflamma- 
tionibusiadhxc  vlcera  caua,  rofaceo  aut  myrtino  maden 
tia  impbrcaccicatricem  obducere:Seminis  fanigrxci, 
feminislini,  radicisalthxx ,  fucci  horum  trium  libr.  xn. 
fpumx  argeti  tantundem,olei  omphacini  libr.tredecim, 
aut  quindecim,vini  quod  fat isfacit-  Mnafxi  emplaftru, 
emolliendi  difcutiendique  vi  prxdicumiSpumx  argenti 
boici  hbr.quindecim,adipis  taurini  hb.  v.  olei  quod  luf- 
ficit.     E  fale  emplaftrum,repellendi  ac  difcutiendi  facul 
tatem  obtinens:  Conftat  argenti  fpuma,ceruffa,vtriufq; 
librisfexcum  femifle,olei  libris  decem  ,  aqux  marinx 
libris  duabus,  faliscommunis  quincunce.    E  melle  em- 
plaftrum,ad  ic"tus:vlcera  quoque  repurgandi  vi  pollet.  Ce 
rx,colophonix,adipis  futlli.argenti  fpumx  boici,olei  ve 
teiis,mellisfing.lib.quinque,terebinthinx  dodrans. 
E  micis,emolhedi  difcutiendique  vim  obtiner :  Radicis 
althxx,palmularum,cevx,terebinthinx,fanigrxci,femi 
nislini,finguIorum  libra,chamxmeli,fertulxCampanx, 
Vtriufque  felibra,vini  cadi  duodecim,ceruffx,fpumx  ar- 
genti,colophonix,olei  vetufli,  fingulorum  lib.quinque, 
m^uaJ^  lib  quinque:  fanugrxcum.lini  femen,  fertula 
Campana,nlthxx  radices  in  vino  maceratx  ferueant ,  ac 
faccis  tranfmitcatur,  proiicianiurque.carnes  vero  palmu- 
larum  probe  tritx  ,  vna  cum  chamxmeli  floribus ,  cum 
reliquis  m  vnitatem  coeant.    Emafliche  emplaftrum, 
fjuL<r>~£&.  Gracis  dittum,  valet  contra  lttus  articulonimqj 
ddlores:Cerx  librx  dux,colophonix  lib.quatuor,mafli- 
ches  bes.terebinthinx  triens,galbani  bes,  ammoniaci  li- 
bra.      Flauum  vnguentum,enutnendi,  detrahendique 
vim  obtinens:Cerx,refinx  pinex,vtriufque  lib.quatuor, 
adipis  fuilli  libquinque,thut  is,maftiches,  galbani,  tere- 
binthinx,finguIorum  fehbra,adipis  gallinacei  &  anferi- 
ni,  vtriufque  fextans,  medullx  ceruinx  quadrans.  Te- 
trapharmacum,carnem  aIir,emollit,concoquit;Cerx,pi- 
cis  colophonix,adipis  bubuli,fingulorum  hb.feptem. 
E  ceruffa  medicamentum,cicatrices  complet:  Spumx  ar  1 
genti  fefquilibra,ceruffx  libr.  quatuor,cerx  albxlibr.fe- 
ptem,oIei  quod  fufficit:oleum  &  argenti  fpumam  tandiu 
coquito  donec  manus  non  polluat ,  deinde  reliqua  adii- 
cito.  Porraceum,adcarnisexcrefcentias,vetuftaque  vul 
nera,acex  cicatricibus  reli&as  notas:  Cerx  lib.quatuor, 
colophonix  lib.quinque,  xruginis  rafilislibra  ,  aut  librx 
dux,olei  &  aceri  quantum  fubigendo  fatiffacir.     E  myr 
to  vnguentu:Cerxlibrisofto,plumbi  vfti  hbns  quatuor, 
argenti  fpumx  libris  ofto,  ferici  libris  quinque ,  ceruffx 
beffe.olei  myrtacei  libris  fex  coftat.     Ex  oftrea  medica- 
mentum:Cerx  candidxlibrx  quatuor,cadmix  crematx 
&  elotx  libra,oftrearum  vftarum  &  ablutarum  libra  ,  ce- 
ruffx  libra  vna  aut  dux  ,  argenti  fpumx  lotx  libra ,  olei 
myrtini  modus  fufficiens.  Ex  anchufa:  Cerx  librx  qua- 
tuor  aut  feptem,anchufx  libr.  tres  aut  dux  ,  olei  rofacei 
quantum  fufficit.    E  fandyce:Cerx  lib.fex,fandycis  lib. 
dux  ,  olei  rofacei  quod  fatis  eft.    Neruos  emolhens  me- 
dicametum:Cerx  lib.o£to,colophonixlib.tres,  myrrhx, 
bdellii,galbani,ammoniaci,aloes,opopanacis,maftiches, 
butyri,olei  cyprini,gleucini,nardi,  olei  rutacei,  bitumi- 
nis,fingulorum  Iibra,terebinthinx,  adipis  vrfini,  vtriuf- 
que  lib.dux.adipis  taurini,  adipis  fuilli,  vtriufq;  lib  tres, 
medullx  ceruinx,  olei  txdacei,  olei  laurini ,  fingulorum 
libra  triem,euphorbii,naphthx,  vtriufque  bes,olei  com- 
munis  hbrx  0Q0.    Emplaftrum  quinq;  fimplicibus  con 
ftas ,  n  atnaSt7TC  dic~tum,ad  vetufta  pedum  capitifque  tu- 
bercula:Cerx,colophouix,feui  bubuli,calcis,picis,  fingu 
lorum  librx  feptem.    Album  rofaceum  emplaftrum, 
carne  explens  &  ad  cicatricem  perducens:Cerx  candidx 
fefquilibra,altiminis  feprunx,thuris  fehbra.tetebinthinx 
fehbra,ceruffx  librx  fex  ,  fpumx  argenti  librx  quatuor, 
rofacei  quantum  fufficit.     Ex  altha:a  medicamentum 
vim  emolliendi  poffidet:Colophonix,cerx,vtriufque  li- 
bra,olei,fucci  althxx  librs  dux.    E  caftoreo,  pollet  ad- 


popanacis,ammoniaci,euphorbii,adarces,caftorei,h)ffb 
pi  humidx,medullxceruinx,fingulorum  vncia,galbani, 
terebinthinx,  fuccitiberiadis,fingulorum  fextis,cunii- 
nitriens,finapis  quincunx,flyracis  lelibra  ,  chamxleotis, 
foenigrxcijVtriulq;  bes,  colophonix,|refinxpinex,cerx, 
fingulorum  hb.dux,picis  lib.quatuor  ,cypnni  quantum 
fufticit.    Primmionisemplaftrum  mirabile,vlcera  cica 
tneibus  obducit.  valet  ad  deplorata,  qux  multi  curare  co 
nati,  fine  fuo  funt  fruftrati :  Mahcorii,  calcis  ignem  non 
B  expertx,aluminis,finguIorum  fextans,thuris,  gallarum, 
vtriufque  triens,iridisquadrans,  cerx  hbraquadrans.adi 
pis  vituliui  libra.  olei  vereris  dodras.    FLuu  emplafti  i 
repertu  apud  Heram  ,  efficax  ad  omnem  vetuftiorc  du- 
ritiem.ad  cruciatus  cuiufcunque  generis.finus  item ,  fi  ve 
tufti  fuerint,conglucinat:conuenicquoquearthricicis,  & 
qui  affe&ibus  deftillatoriis  infeftantur,  toiis  impofitum: 
Olei  veteris  fe\tani  tres,  cerx  lib.fex,  fpumx  argenti  lib. 
quatuor  & femis,  refinx  pinex  ficcx  dr.-.ch.odroginta, 
chalcitidis  alix  drach .  quatuor ,  cbalcitidis  crudxlibrx 
q  duodecim,aceti  hemina.    Scabiei  dicatum  linimentu: 
Habet  chamxleontis,lupinorum,creta,  herbx  pedicula- 
ris,fulphuris  ignem  non  experti,fingulorum  libram,fpu- 
mx  argenti  libras  duas,gith,  ftyracis,  fpondylii,  cadmix 
floris,cretx  figularis,  nlcyonii,finguloru  fehbram,  lyffo- 
modijiumicis  radicis,  fingulorum  beffcm  ,  fpumx  nitti 
quadrantem  ,olei  &  aceti  quantum  futficit.  Mafuphx 
confeclio,coniici  debet  in  noftram  quxodorata  infcri* 
bitur:CaryophyIli,cofti,vtriufque  duella,folii,fpicx  nar- 
di.rofarum.fingulorum  fexttilx  odlo  fcrnpuli  duo,amo- 
D  mi,flyracis,vtriufqueduella,gummis  ftxtulx quatuor. 
Exampare  medicamentum  ,  ad  ftomachi peifridtio- 
nem  ac  lmbecillitatem  ,  palpitationem  item  ,  metulquc 
inde  exortos,ac  melanchohas:  Maftiches  fextulx  decem, 
ladani  dextans,  cerx,  terebinthinx,  ftyracis,  fingulorum 
fextans,piperis,  fpicx.cinamomi ,  fingulorum  fextula,li- 
gni  aloes,amparis,  v  triufque  fextulx  tres ,  olei  balfamini 
fextula.     E  charra  medicamentum , adferpentia vlce- 
ra:Squamx  xris,chartx  vftx,vtriufque  drach.vigintiqua 
tuor,auripigmenti,  fulphuris  ignem  non  experti,  vtriuf- 
E   quedrach.  duodecim,  plumbi  vfti  drachm.fex.  PuluiS 
adexternas  fanguinis  eruptiones:Thum,Tloes,aluminis, 
farcocollx,gummis,  fpumx  argenti,  fucci  acacix  ,  ferri 
recrementi.    Linimenti  genera  ,  quibus  in  balneo  obli- 
nuntur  qui  fcabie,  lcpra,  &  vetuftispiuritibustentanrur, 
funt  hxc:Auripigmenti  duella,piperis  longi  fextula.her- 
bx  pediculans  fextula-Cxteriim  pro  h.ibitus,fenfus  faci- 
litatis,ac  humorum  copix  ratione,  fpecies  vel  dtmes  vel 
adaugebis.    Scabiei  idoneum,ad  incipientem  elephan- 
tiam  :  Nitri,  aluminis.fulphuris  viui,cerx5fingulotu  fex- 
F   tans,picis  triens.olei  in  quo  rhododaphnx  fruticesfue- 
rint  codti  libra:funt  qui  addant  fulphuris  fehbram  .  hoc 
totum  corpus  ad  ocu/os  v  fque  illinendum  eft.-quidam  e- 
ius  vfu  decem  dierum  fpatio  repurgati  fuerunt.  Mala- 
gmaTeAwvo/wt^jr.quafi  quod  vnicecontranoxaspugnar. 
valet  ad  iecinoris,lienis,alui,  vteri  inflammationes  ac  du 
ritias,ad  loca  in  tumorem  fublata,  ad  ftrumas,inguinum 
inflammationes,tubercula,ac(vtvno  verbo  abfoluam)o- 
mnem  duritiam  mirum  in  modum  diffoluit.adhxc,ad- 
uerfusinteftinoruminflationes  &dolores,vt  exploratu 
G  probatur:Spumx  argenti  felibra,farinx  radicis  althxx  do 
drans,feminis  malux  fylueftris  quadrans,adipis  fuilli  ve- 
tufti  quadrans,adipis  anferini  fefcuncia,adipis  gallinacei 
vncia,farinx  ftxnigrxci  quadrans,  feminishni  vncia,fa- 
rinx  fertulx  Campanxfemucia,  mcdullx  cerui  quadras, 
cerx  felibra,galbani,colophonix,  vtriufquefextans,  olei 
vetufti  vncixquindecim,farinxanethi  femuncia,  cha- 
mxmelini  quadrans,vcratti  candidi  drach.tres,fampfu- 
chi  vncia.liquatur  qux  hquari  poffunt,  &  arida  adiiciua 
tur.     Ad  hxmorrhoidas  .hx  emortux  ceu  vux  paffx 
H  exficcantur,&  feptem  dierum  fpatio  decidunt  citta  vlce- 
rationem  .  condylomata  quoque  Sc  fiftulx  hoc  catapla- 
fmatis  modo  inunguntur,ac  perfanantur:  Vini  fxcis  cre- 
matac  drach.trcs,mifys  ficiliquus:  alii,  mannx  ficiliquus» 
Fxxvritur  donec  inalbefcat. 


5*7 


A  C  T  V  A  R  1 1 


328 


D  E     t  E  SS  !  S,  C.ip.   I  X. 

PEflus,  ad  ytcri  ftrangulatus :  Adipis  anferini  felibra, 
adipis  phafiani  quadrnns ,  cerxfelibra ,  croci  vncia, 
fpicx  nardi,  amomi,maftiches,fingul.vncia,opobalfami 
quadrans,irini  felibra.  Alcer:  Cera  candidx  dodrans,a- 
dipis  anferini,terebinthmx,  vtriufque  fehbra,maftiches, 
ftyracis,  croci,  fingulorum  quadr.-.ns ,  vnguenti  nardi  fe- 
libra.  In  vtero  hydropito  affeclu  corrcpto ,  poftreli- 
quam  curationem,his  eft  vrendum  .-  Nitn  ,  colocynthi- 
dis  pares  portiones  melle  extipito  ,  &  pefli  modo  fubdi- 
to,eiimque  in  Cyprino  oleo  intingito.  Alius.  Cumini, 
nitri,paresportionescum  melle  fubticito.  Alius.Colo- 
cynthidis,falis,vtriuftjue  dr.ichma:  ficuum  pinguium  car 
neexcipitur,vt  nucisPonucx  xquet  m.igmtudinem  ,  ac 
ceu  glans  fubtus  datur:  attrahit  nanque  graueolentem  hu 
miditatem,&mirifice  prodelMioc  digito  quoqueadmo- 
tum,  alui  fxcem  prolicit,  huni<>re'fque  craffos  &  flatus 
difcutit,  vteriimque  leniorem  efficir.  In  vteri  vero  in- 
flammatione,huiufmodi  pellbrum  vlus  accommodatur: 
Papaueriscapita  in  palTo  decocTa  ,  vfque  dum  liquefiant 
cxprimito  ac  percolnto  ,  &  medulla  cetuina  aut  vitulina 
adie&a  ,  vel  adipe  anferino,vtitor .  Alter  ,qui  aureus 
nuncupatur,  efficax  ad  vteri  inflammationes ,  eiufque  in 
latus  inclinationes :  Vitelli  ouorum  allatorum  numero 
fex,medullx  ceruinx  drach.quatuor,  croci,  hyflbpi,vtri- 
ufque  ficiliquus,  cerx  candid.e,teiebinthinx  ,adipis  an- 
ferini ,  fingulorum  drachma.  Ad  vetuftns  formica*: 
Sulphuris  vu)i.fandarachx,aquis  partes cum  aceto  fubi- 
gito.  Addidimus  &  elaterium,ac  mirum  in  modum 
formicis.verrucifque  penfilibus,qu,is  a^o^/x/aVo^  vocat, 
profuit.  Hxmonhoidas  delet  mororum  fefquuncia, 
ch  .lcitidis  tantundem.medici  drachma,  pennarurn  cor- 
uifcriptula  vigintivnum. Vbi  pennarumfumma  torrefa 
£ta  in  lauorem  redegeris ,  omnia  vino  excipiuntur ,  vt 
ftrigmenti  habe  nt  fpiflitudinem  .  Atquefi  venx  fedis 
fanguine  turgentes  intus  htent ,  medicamentum  infun- 
de.fin  foris  prominec,  inunge.  Mire  quoquefuccurrit  ri- 
misin  prxputio,  tam  incipientibus  quam  inueteratis, 
propter  lotium,  quod  inter  meiendum  inter  glandem  ac 
prarputium  detinetur. 

devngventorvmetoleorvm  com- 
pofitorum  viribus  ac ratione,  Cap.  x. 

SErmonem  de  oleorum  compofitione  reliquis  non  mi 
nus  vtilem,  iis  quidem  qui  methodum  in  medendo 
fequuntur,iam,  vt  ne  hac  quidem  parte  ratio  medica  per 
omnia  proficifcens  deficiat,expIicabimus.Etquemadmo 
dum  ex  iam  dicTis  fumpta  occafionc  ,  alia  ad  eorum  for- 
mam  confimilia  condere,&  in  alia  incidens  medicamen 
ta,qua  vi  polle.mt  quibufque  potilTimum  affedTibus  ma- 
giscongruanr.noiiiiTe  potes:  in  &  rarionibus  quibus  o- 
lcorum  compofiriones  contineri  videntur  ,  expcfitis,  ac 
quammaxime  opportuna  compleclentibus  ,  te  ea  qux 
iam  tradentur  infequentem  ,  alia  quoque  iuxta  eam  ra- 
tionein  concinnare  pcrmittam  .  Ac  primum  anardino, 
exteris  fumptuoliore  exorfi.deinc  ps  reliquoru  qux  no- 
bismagis  exploratafunt,metionem  f.iciemus.  Nardi- 
num  igitur  vnguentum,excalfacit  &adftringit:quocirca 
iis auxiliatur  qui  aftrictionecalorequeindigent,  nempe 
ftomachicis,coeliacis,dcftillationi&  thoracis  vitio  obno 
xiis,&  fufpiriolis:admifcetur  quoque  emplaftrorum  co- 
pofitionibus.  Eius  autem  concinnandi  ratio  itafe  habet: 
01eilib.tres,enulaCampanx,ligni  aloes,iridis,foliorum 
myricavnriftolochix,  m  boris  thuriferx,  frondium  tauri, 
eafie,xylocafia,iu')ciodorati,cofti,amomi,ftyracis,  myr 
rhx,cardamorni,c.iryophylli,hali,ladani,  afari,zarnabx, 
myrobalani,frucTusbnlfimi,terebinrhinx,  fing.vncia.a- 
fpalathi,piperis,cinamomi,fitig.duella,cyperi,  xylob.dfi 
mi,folii,fpica:  nardi  Celtica,  xylocinamomi,  bochi,  iin- 
gulcrum  fefquifcxruln,ball  imi  duella,  vini  odorati  quan 
tum  fitis  eft-  Gleucinum  efficax  contra  horrores ,  ner- 
uoriimque  aff.-crus:01ei  porracei  libr  tres,  vitii  veterisca 
di  quatuor,mufti  bb.vigintidux,  foliorum  myricx  ari- 
dorum,c.ifix,vtriufque  vncia,  frodium  lauri  vncix  dux, 
fecuridacx.artemifix,cyperi,piperis,  fp3gni,  bdellii,  iri- 


A  dis,carpobalfanii,crocomagmaris,afari,  fceriigraci,fing. 
vnc.myrrhx.lini  balfami.uriftolothix  rotunax ,  cniulq, 
femuncia,ftyracis,ladani,croci,opopanacis,cardamomj, 
amomijlertulx  Cipanx,rofaru  ficcarum,fampfuchi,foe- 
niculi,fing.fefcuncia,afpalathi,thutis,rorifmarini,calami 
odorati.cafix  nigrx,cofti,nardi  Celticx,  muolucn  fru&9 
palmxadhucflorentisjfing  felibra,cambi,  hocefihutarum 
>»7)>-r<,fefcuntia,enuIx  Capana:  libra.  Conficuur  \  eto  hoc 
pacTo:Viridibus  in  mortatio  contufis,oleum  &muftum 
cum  vino  vetere  toto  comicito:  debet  autc  impleri  dinii 
B  dium  oleo  aut  vino  vetere,  reliquumq;  mufto  quod  me- 
diam  olei  tnenfura  pcdar.ea  diebus  quinque  macerati  fi- 
nuntur:poftea  vfque  dummuftum  ferueat  vinumque  ye 
tus,coquutur:deinde  pcrcolato  deco&o  herbas  abiicito, 
atque  vtiacTuram  fuppleas.olei  quod  rcmaferat;& inuftii 
vna  cnm  radicibus,prxcoc"to  oleo,cateiifque  tufi\,acde. 
fo  in  cerniculo  excuflis,adiicito:arqj  omnibusad  vnita- 
tem  reda<ftis,diebusquii)que  m.defcere  permittito,  rur- 
fiifque  vfquead  torius  mufti  feruorem  coquito.&  colata 
fexdiebusitafinito:  demum  colo  tranfn  .iffum  oleu  ln 
C  vafe  vnreo  reponito.    Cyprinum  oleu  facultnte  cbtintt 
calfaciedi.emolhcdi.  vulux  &  neruoi  u  affeclibus  fubue- 
nit,lateru  lnflamationibus  illirum  auxiliatur ,  liencfis  itc 
cu  exiguo  aceto  iniigitur,tnifcetur  &  ceratis  &  malagma- 
tis.couenit  iis  quibusceruix  in  fcapulas  couellitur,angi- 
na  laboratibus  &  inguinum  inflammationibus ,  illitum: 
ptxftantiffimum  quoq;  eft  hnimentum  iis  qui  ob  laffitu* 
dine  febriut:Foliorucitri,cyperi.iridis,faluix,fampfuchi, 
cumini  i£thiepici,myrrhx,ftyracis,  maftiches,fing.qua- 
drans,arboris  thuriferx,ariftolochix,  feminis  ammisdi- 
D  8ni  balfami,xyIocafix,fing.triesjenulx  Campanx,afpala 
thi.floris  liguftri.fingul.felibra,  violarnm  vncia,  cuprefll 
fextans,foliorum  lauri  quadrans,ruta:  fext  ns, opopana- 
cis  fextans.olei  cadus.hxc  vbi  vini  veteris  &  adftringen- 
lis  tribus  cadis  fuerint  pramacerata,vna  cum  oleo  deco- 
qtiunturtribus  horis,folia  cini,.irbor  thurifera,  folialau 
n,cyperus,enula,afpalathus,  ariftolochia,  iris,  faluia,  fe- 
men  ammis, ruta,  &cupreflus_.  deinde  deterfis  fordibus 
herbx  proiiciuntur.ac  oleoreliqua  fupraenumerata  ad- 
iiciuntur.    Sicyonium,calfacit,difcutit,&  emollit:  Flo- 
j,  risrorifmarini,pyrethri,euphorbii,agarici,caftorei,nitri, 
fingulorumquadrans  ,radicis  cucumerisfylueftrislibrx 
dux,oIei  &  vini  modus  qui  fatiffacit.    Rofaceum  oleil 
refrigcrat  &  aftringit ,  inflammationibus  &  phrenitidi 
exaceto  capiti  illitum  accomrnodatunRofarum  rubrarfi 
detradis  vngu.bus,& noctedieque  marcefcentium qua- 
drantem,in  olei  ex  acerbis  oliuis  expreffi  fefquilibra  ,  o- 
percul.uo  vafe,dies  qtmdr.^ginta  infolato .  hoc  potum  al- 
uum  foluit,&  ventriculum  xftuantem  reftinguit,  vlcera 
c.  ua  nutrit,&  ad  vteii  mflammationem  pollet.-cummel- 
le  ac  falis  exiguo  infufum  inteftina  laceflitac  itritat,  &  in 
dolore  dentium  vtiliter  colluitur.    Anethinumjnd  hor- 
rorescircuitu  repetentes  cali.-um  illitum,laflitudines,& 
articulorum  dolores.valet.fubter  item  indmim5vteridu- 
ritias  emollit.  Anethi  viridis  per  diem  &  noctem  marce- 
fcentis  vncia ,  in  clei  dulcis  fefquilibra  ,  operculato  vafe 
diesquadragintainfolatur.    Chamxmelinu  illitum  per 
fe  vel  cum  vino  bene  diluto  calido,  rarefacit,febre  prx- 
cipue  diururna  difcutit:  quinetia  omniu  corporis  mem- 
broru  dolore.illitum  leuat:  Chamxmeli  floi  u  fine  cadi- 
dis  foliolis  fext:inte,in  olei  libra.vitreo  vafe  linteolo  coo 
perto,quadraginta  dies  infolato.   Oleu  e  lilio,muliebri- 
bus  vitiis  c5gruit,vlcera  capitis  manatia/urfures,  ferui- 
das  eiiiptioneshyemec6traclas,illitu  fanat,atq;  ad  omnc 
inf  lamationem  cum  vitellis  ottorum  inundum  accom- 
modatur:potum,deiecTioncbilis  per  aluum  mo!itur:fto- 
macho  aduerfarur,&  naufea  parit:FoIiorum  lilii,demptii 
vnguibus  ab  imis  partibus,  fextans,  olci  dulcis libr.  tres. 
vbi  triduo  infolaueris  ,  alia  prioribus  abie&is  adiici  dc- 
bent.rurfumque  triduo  exadTo,  alia :  terqne  id  negotium 
eft  obeundum.hoc  tepefacientem  facultatem  obtinet. 

Rut.iceum  calfacit ,  &  exficcat :  quare  deftillatio- 
nibus  ac  doloiibus  thoracis  ,  reliquorumque  corporis 
membrorum  quar  calfieri pofttilant,  accommodatur.Co 
marumrutx&foliorumdienoc^cque  vna  tabefcetium 


H 


5*? 


M  E  D.    S  I  V  E    D  E    METH.  M  E  D.   L  I  B.  VI. 


Yncia,olei  libra:.methini  modo  foli  exponitur.  Viola- 
ceum  oleum,vtpote  refrigerans,ad  feruentes  inflamma- 
tiones  idoneuni  eft:Violarum  quadrans,oleilibrx  dux. 

Myi  taceum,refrigerat  ac  aftringit:quocirca  cceliacis  af 
feclibus  conuenir,ambufta  irem  &  exanthemata illitu 
perfanat:valet  ad  nttritus  quos  hyems  genuitjillirum  ,  ad 
fedis  rimas,c6dylomata,arque  ad  artus  laxatos:  fudorem 
quoque  repnmendi  vi  pollet.    Accipit  foliorum  rr.yrti 
tenerorum  vnciam:c5ciduntur,  &  in  olei  immaturi  fex- 
tarium  demittuntur,&  vt  cxtera  adminiftrantur.  Irinii 
calfacir,emollit,robornt:Iiidis,  afpalathi,  baccarum  vui- 
cis,piperis,enulx  Campanx,fingulorum  vnci.i,opopana 
cis,iunci  odorati,vtriufque  vncia,anchufxduelh  lcnptu 
laduo,calix  femuncia.xylobalfami  uicia,nardi  Celticx 
\ncia,olei  modus  qui  futficiet.  Meliml  aftringmquam- 
obrem  adftomacht  iecinorifque  imbecillitateseft  vtile, 
&  ad  ventrem  dcfluxionibus  infeftatum:  Malotum  coto 
neorum,e.\empta  meduila,felibra,oIei  omphacini  fexta- 
rius.  malain  minutas  partes  diffe&a  adie&o  oleo  dies 
quadraginta  infolato.  Maftichinum  leuiter  calf.icit ,  & 
amplius  aftringu  quadrat  cccliacis,ftomachicis,&  dyfen 
tericis ,  vitia  faciei  illitum  delet,  &  colorem  cutis  com- 
mendat.  Maftiches  vncia,olei  immaturi  fefquihbra .  co- 
quuntur  ln  duplici  vafe  .  Ratiocompofiti  maftichini  ita 
fe  habet:01ei  lib.feptuaginta,xylob  lfami  lib.decem,iun 
ci  odorati  lib.quinqj.xylomaftiches lib.octo.terebmthi- 
nx  hb  tres,comaru  ablinthii  libra,vini  odorati  lib.quin 
decim.nrida  invinotribus  ante  diebus  macerata  oleo  & 
vino  mifcentur,&  horasfex  coquuntur,  mox  maftiche  & 
terebinthina  probe  hquefacta  iniiciuntur  ,  colataque  & 
refrigerata  in  vas  tranffunduntur.   Laurmi  compbfitio 
eft  huiufmodi:OIei  maturi  libr.  feptem  &femis  ,bacca- 
rum  lauri  maturarum  fefquilibra ,  commiftis  &  mol- 
litis  oleum  excernirur .  quidam  baccas  feparatim  mol- 
liunt,  &  ita  oleum  exprimunt :  eft  autem  hoc  merum  & 
fincerum.  Laurinum  excalfacit  vehemeter,  &  emollir:i- 
deoque  fcabie  infeftatis,  &  afperis  impetiginibus  confli- 
ftatis  illitum  medetur.  Cxteriim  eoabftinendum  eftin 
impetigine  ac  fcabie  inflammationem  minante,ac  in  ca 
lida  biliofaque  temperie :  nanque  frigidis  &  humidis  ac 
pituitofis,necnonquorum  articuh  perfriclione  tentitur, 
&  coxendicum  dolore  laborant,accommodatur.  Vermes 
&  pediculos  enecatxapitis  furfures,  alopeci.is&  ophiafes 
corrigir.Vfus  eius  eft  in  lauacro  deinde  abft.rgere  opor- 
tet  ouo&  melleac  foenigrxci  farina .  fed  cauendum  eft 
ne  capiti  cahdo  admoueatur.     Omphacinum  oleum 
eft  quodacerbis  vuis  exprimitur(Gr«r/ o^^/Cifappellat) 
ftom^cho  propter  fuam  aftri&ioncm  idoneum,prxgnan 
tesgingiuas reprimit , &ore  detentum  dentes  labantes 
firmat,  fudores  cohibet  lllitum  ,  contra  venena  lethifera 
affidue  potum  &  \  omitione  reie&um  datur :  decoc~tum 
verbcum  ruta  torfionibus  correptisexhibetur:eft  &  in 
vetuftisfebnbus  prxfentiffimum  linimentum.  Amy- 
gdalinum  prodeft  aduerfum  inflammationes  &  vteriin 
latus  inclinationem  eiiifque  ftrangularus,infufum  :  capi- 
ti  irrigatum,eiusdoloribus  medetur:aurium  labores,fo- 
nitus ,  ac  fibilos  inftillatum  difcutit :  valet  &  forprum  ad 
nephriticos.xgre  lotium  reddentes,calculofos,  iecinoro 
fos,fufpiriofos,tabidos:maculas  faciei  delet  eamque  eru- 
gat,fi  melle  &  radice  lilii  ac  rofaceo.tanquam  cerato  abf- 
tergatur;  oculorum  abolet  hebetudines,  manantia  capi- 
tis  vlcera  furfurefque  ex  vino  deterget :  hoc  quidam 
TW/noynuncupant .  Conficitur  aurem  hoc  pa&o :  Amy- 
gdalarum  amararum  choenices  quatuor ,  purgatas  &  ex- 
ficcatas  piftillo  ligneo  in  mortario  leuiter  tantifper  con- 
tundito  dum  maffn  fiat.eique  aqux  feruentis  cyathos 
duos  affnndito,  itaque  femihorx  fpatio  dimittito  .  poft- 
hxc  validiusterito,  deinde  manibus  complicatis  expri- 
mito,&  quod  per  digitos  defluit,fubiefta  concha  excipi- 
totrurfufque  in  idquod  exprefferis  aqux  heminam  in- 
fundito,&  fpatio  vt  eam  combiberc  poffitinteriefto,  o- 
pus  redintegrato.  quatuor  chcenicesheminam  fiuecoty- 
len  reddunt.    Eodem  quo  prxdi&a  modo,  paratur  e  fe- 
faftio  fefaminum  ,&exnucibus  iuglandibus  caryimim. 


Quin  &  hyofcyaminum  ,  ita  c  femine  apollinarisherba: 
conficitur.valet  &  ad  aurium  dolores,&  peiiis  emollien 
tibus  admifcetur.  Simili  quoque  ratione  Cnidiinum  ,  e 
grano  Cnidio  concinnatur,vim  obtinet  purgatoriamreo 
pacto&ecnicocnicinum  ,fed  infirmiuseft:fimiliter& 
raphaninum,fubuenit  iis  qui  ex  morbo  phthiriafi  labo- 
rant.faciei  quoque  afperitudines  deterget.  Melanthini 
adhxc  eandem  habet  facultatem , &  componendi  ratio- 
nem.  Sinapinum  conftruiturfinapiin  lxuorem  reda- 
£to,&  aqua  calida  macerato,deinde  admixto  olco,ac  ex- 
preiio.facitadinueteratosdolores,  cx  alto  id  quodinfe- 
ftat  euocans. 

venenAtij,  Cap. 


D  E 


x  i. 


D 


NVnc  vero, quodnouiffimum  eft,  nec  mmusvtile, 
de  venenatisqux  neceiiaria  funt  differenres ,  reli- 
qnum  eius  quod  hoc  libro  polliciti  fumus,  perfoluamus^ 
atque  initioafamiliari  nobis  animali  fumpto  ,  deinceps 
de  reliquis  perrra&abimus.   In  rabie  igitur  in  vehemeii 
tilTimis  xftibus  vtplurimum  canis  agitur  :  atque  vbi  ea 
corripuit,potum  cibumque  auerfatur,  muitumq;  pituitx 
fpumofx  ore  &  nanbus  profundit ,  &  pratns  otulis  in- 
tuetur,ac  folito  eft  triftior:  fine  latratu  beluas  cxhomines, 
notosiuxta  ac  ignotos,nullo  difcrimine  muadit .  Porro 
vbi  momordit.nihilmoleftix  ftatim,prxter  dolore  e  vul- 
nere,infert:fed  procefiu  vitium,  quod  ab  aquae  formidi- 
nevfpoQo&xcY  Gwi  nominant,  progignit :  oboritur  aute 
id  cum  neruorum  couulfione  ac  totius  corporis  rubore, 
prarcipuc  totius  faciei  fudore,&  anxierate.Nonulli  ex  de- 
morfis  lucem  fugitant, alii  perpetuo  mccrore contabe- 
fcunr.funtqui  canum  more  oblatrant ,  &  obuios  demor- 
denr,mordentefq;  eiufde  mali  authores  euadunt.Accom 
modatum  his  eft  medicamentum  e cancris fluuiatihbus, 
quod  conftat  parte  vna  gentianx  miftx  cum  crematoru 
cancrorum  cineris  partibus  duabus  .Diximus  autc  antea 
de  huiufmodi  medicamento,vbi  de  iis  qux  aduerfus  ve- 
nenara  valent  meminimus,vnde  de  omni  medicamento 
difces ,  quod  ad  venenatorum  ictus  quoflibet  valet .  Nec 
vero  timenda  funt  vlla  xquerabiofoium  animalium  vul 
nera,vt  exigua  ac  fcarificationibus  fimiliamam  ex  maio- 
ribus  cumulatus  copiofufq;  fanguis  dum  efFunditur,  ali- 
quid  quoque  veneni  eluitur.at  ex  minoribus,  nequaqua. 
Arq;  ex  maioribus,abfcedetes  carnes  adimeda:  lunt,& 
labiorum  margincs  acie  fcalpelli  deglubi  debet:  quu  ca- 
ro  intenditur,cauo  fcalpello  excindenda  eft ,  &  vtrinquc 
altius  adadis  i£ribus,quo  fanguiniseuacuatio  acprofufio, 
veneni  affeclui  aduerietur.  Quin  &  cucurbitula  cum  mul 
ta  flama  admota ,  copiolum  pra:ftat  niuamentu,  vt  vim 
veneni  eneruet  ac  difloluat .  Arlonge  efficacifiimum  in 
venenatisi£tibuspra;fidium  eft  vftio:nam  qutim  ignisfa 
cultasquauis  aliafit  validior.fimul  veneno  potitunimpe- 
:   ditq;  quo  minus  penitius  ferpat,fimul  eiusdeuidra  portio 
non  contemnenda  occafionem  infequenti  curationi  lar- 
gitur,quod  diutius  fciltcct  exulceratio  perduret:  in  id  e- 
nim  in  primis  eftinuigilandu  necitius  quam  resexigit, 
partes  coalefcanr.Praftant  hoc  &  fnlfamenta  impofita,  & 
contritii  allium,ca;peq;,  liquoritem  Cyrenaicus,  &  ouo- 
rum  vitella  tam  comaducata,quam  fecus.Quod  fi(vt  cre- 
bio  vfuvenit)  cicatrices  prius  qiam  dies  poftulet,obdu- 
catur,  opus  eft  circum  carne  amputata  aut  exufta.vuhifira 
aperta  tenere  ac  refricare.  Cxteriim  certo  prxfcriptoque 
G  dierumnumerotranfa&o,permittendum  vtvlcenbusct 
catrices  obducanrur.  atque  emplaftro  e  fale ,  regio  omnk 
eft  comprehendenda:  deinde  paucis  interpofitis  diebus, 
locus  finapi  exulceratur.   Cibus  fit  allium  &  cxpe,&  por 
ri:potus  ver6,vinum  meracius.hxc  enim  difficulter  mu- 
tantur,  xgreque  exitum  reperiunt  :  fiquidem  eoruna 
qualitatesad  pluresdies  perman.ent ,  quando  vi  illale- 
thifera  non  vincantur,  nequeimmutentur,fed  exaduer- 
fo  ipfam  oppugnare  foleant.  Vtilia  funt  &  antidota ,  ea- 
que  prxcipue  qux  pluribus  aromatis  componuntur  :  ete- 
H  nim  aromata  &  odoramenta  omnia  ,  fua  natura  ac  facul- 
tate  xgre  mutationem  fentiunt.    Non  eft  tamen  igno- 
randum,vitium  quod  ab  aqux  metu,diximus  v^oi^oCiuv 
nucupari,haudquaquam  prxfcriptumftatutumqjhabere 

llliii. 


ACT  V  A  Rll 


diem  quo  ingruat :  fiquidem  vtplurinium  quidem  poft 
quadragefimum  diem  negligentiores  adoriri  folet.atta- 
meninterdum  &  poft  fex  menfes&  nnno  elapfo  inuade- 
re  contigit.vt  nos  experientia  comperimus.Sunt  qui nar- 
rentaqua:pauorempoftfeptimum  demum  annuquof- 
dam  corripuiffe.Porrbcibi  acrespotionefq;  meracaequo- 
tidie  affumantur,qua;  locu  hebetarequeant.  fudor  quoqj 
qui  cibum  antecedat  &  fequatur,prouocandus  eft.adha.c 
picatio  &  finapifmus ,  tum  in  parte  tu  in  toto  corpore  eft 
vtilis.   Verum  omniu  prasftantifftmus  eft  cllcborifmus, 
&  facra  ex  colocynthide  aHtiuottis.Quin  &lac  fciflile  pur 
gare  poteft.Atque  de  his  hadtenusnunc  reliqua  fubne&a- 
mus.    Quosphalangium  momordcrit,iis  locus  rubefcit, 
&  exiguaspun£rionesoftendit:fedneque  intumet,neque 
plurimum  calet.verum  modicc  rubet,&  fngidus  ex 
aduerfo  fentitur.  Comitatur  tremor  tcto  corpore,& 
inguinum  ac  poplitum  colleclio  contenfioque  conuul- 
fioni  adllmilis  :  circa  lumbos  dolor  ,& perpetua  vrina: 
reddenda.  ftimulatio,ac  difficilis  recrementorum  excre- 
tio ,  fudor  fimiliter  frigidus  tota  corporis  fumma  cute 
prorumpit.  His  imponendus  eft  cinis  ficulneus  cum  fale 
cx  vinofubatto :  autradix  fylueftris  Punica:  trirn,  vela- 
riftolochia  cum  farina  hordei  ex  aceto  macerata.Ad- 
hxc ,  vlcera  marina  aqua  fouenda  funt  ,  npiaftriquede- 
cotto,&  folia  eius  infpergenda.Frequentius  in  balneum 
demittere  oportet,ac  hxc  medicamenta  propinare,abro 
toni  femen,  anifum,  anftolochiam  ,  cicer  fylueftre,  cu- 
minum  vEthiopicum  ,  fruftus  cedri ,  platani  corticem, 
trifoliifemen  ,  fingulorum  ficiliquum  cum  vinihemi- 
na.  Aiuntquidam  expreffum  e  cancris  fluuiarilibus fuc- 
cum  cum  la£te,&  apii  femine  addito ,  i  moleftia  libera- 
re.   Vefparum  &  apum  ictibus  malua  cataplafmatismo- 
re  impofita  fuccurrit.  item  farina  hordeacea  cum  aceto, 
&  lac  ficus  morfibus  inftillacum,fotufque  c  muria  auta- 
qua  marina.    Demorfis  ab  ea  qua;  fcolopcdra  nomina-, 
tur,  locusin  ambitu  liuefcit.ac  nonnunquam  ficulen- 
tus ,  ruberque  raio  apparet  .Exulceratur  autem  ab  ipfo 
morfu ducens  initium ,  eaque  exulceratio  laboriofa  ac 
propemodum  intolerabilis  efficitur.  prxter  ha:cpruri- 
tus  tcto  corpore  perfentiuntur .  Super  vulnus  iniicienda 
eft  ruta  fylueftris  trita  cum  fale  &  aceto :  foueri  item  de- 
bet  locns  muria  acida:  potui  quoque  exhibetur  ariftolo- 
chia  cum vino,aut  ferpyllum,vel  nepita.aut  fylueftris  ru- 
ta.   Iis  quos  fcorpius  morfu  Iaceffiuit ,  eueftigio  vulnus 
inflammatione  tentatur ,  durefcir,  &rubore  fuffunditur, 
atquenon  fine  cruciatu  dolet,aIternis  vicibus  modoca- 
loringens  modo  frigus  perfentitur  ,  &  laborrepentinus, 
qui  nunc  leuis  eft,nunc  ingrauefcit .  Comitatnr  fudor,& 
horroris  fenftis ,  tremorque  ,  &  extremorum  perfri&io, 
inguinum  tumores,in  fede  pilorum  ere&io,  &  grauis 
moleftia.In  fumma  item  cute  dolens  quidam  pun&ionis 
occurfus  perfentitur.  Lac  ficus  vulneribus  inftillatum  ,  i- 
pfeque,qui  vulnus  inflixit,fcorpius  in  puluerem  reda&us 
locoque  vulnerato  impofitus,  tanquam  vulneris  fui  me- 
dicus,opitulatur,ita  iubete  natune  rerum  diffidio,  quam 
dvn-mHeu/  Grtei  nominant.  Succurrit  &  fulphur  ignem 
non  expertum  refina  terebinthina  exceptum  ,  item  gal- 
banum  fplenii  more  extenfum,  &  loco  indu&um  ,  & 
in  vino  paratum  cum  ruts  deco&o.Semen  quoque  trifo 
lii  hrrbae  tritum  ac  impofitum  auxilio  eft.  Vtendum 
eft  &  potionibus  ariftolochia:  cum  vino ,  &  gentiana,  & 
pulegio,&  baccis  lauri ,  &  nepita  cum  pofca .  Vfusad- 
ha:c  balneicontinuus,cum  fudoris  prouocatione  copio- 
fa,&  potione  vint  diluta  commendatur.    Paftinacx  ma 
rina;  morfum  confeftim  graues  dolores  fubfequi  inci- 
piunt:continu<£  item  conuulfioncs ,  &  laborac  imbecil- 
litas,mentifque  vacillatioac  vecordia.poftharc,vocis  pri- 
uatio.oculorum  caligo,  &  ipfe  locus  qui  plagam  accepit, 
in  ambitu,  &  qua:  vicina  funr,  nigra  euadunt  &  tangen- 
tem  non  fentiunt.Et  fiquis  eum  prefferit,  faniesinde 
nigra,nfpera,&  graueolens  excernitur.  Iuuanthos  omnia 
qno.  contra  viperx  morfum  valere  trademus .  Praterea 
in  potu  datur  abfinthium  ,faluia  ,fulphur  cum  aceto,i- 
pfaque  diffe&a  atque  impofita  fuo  vulneri  medetur. 
Quosvipcra  demordit|,corpora  intumefcunt,  &  vehc- 


3?2 


A  menterficcantur,  colorcque  fubalba  confpiciuntur.  Sa- 
nies  adhxc  c  vulnere  promanat,  primum  fubpinguis, 
pofthic  cruenta  ,  puftulx  ambuftis  fimilcs  etumpunt, 
mox  ferpit  venenum  logelateque  depafcens  adiacentia, 
idque  non  modo  fumma  cute,  vertim  &  inaltumfub- 
iens.Gingiuxipfis  ianguine  fuffunduntur  ,  &  iecurin- 
flammatio  parumconftans  corripit.  Torfiones  item  & 
vomitus  biliofis  obotitur.accedit  prarterea  tremor,&  ca- 
rus,&  vrinjc  difficultas  ,  frigidique  fudoris  effufio  .  Au- 
xiliatnt  fimus  caprillus  ex  vtno  inie£fus;item  laurus,abro 

B  tonum  ,  galbanum  impofita  :  ndhxcpuili  gallinacei  dif- 
fe£ti ,  atque  ilico  appofiti :  pratferea  cortex  raphani  vali- 
de  tufus ,  &  fquilla  affa,ac  chamarmelinum  tritum  .  Bi- 
bitur&leporinumcoagulumcfficaciter  pondere  trium 
obolorom  ,  &  fuccus  porri  inftar  hemina:  in  meraco  vi- 
no,necno  npiaftri  fuccus,&  rura  fylueftris  in  vino:ipfum 
quoque  vinu  fumpfiffe  iuuat,  &  allia,  &  porros,  ac  ca.pas, 
falfamentaque .  Gallinncea  itcm  cerebella  exvinopota, 
femenque  fatiua:  braffica:  ex  vino.Hibes  quoqne  Andro- 
machi  theriacen  antidotum,qua:  pota  aut  appofira,  nulli 

C  alteri  medicamento  vtilitate  cedu-  fcripta  pra:terea  fue- 
runt  &alia  antidota ,  quorum  vfu  laboranti  fuccurres. 
Similiaiis  eueniunt  quos  amphifbama  aut  fcytale  mo- 
mordit ,  quare  &  confimilia  funt  auxilio.  itaque&  inde 
qua;  bic  petagi  debent  funt  petenda.  Morfui  quem  drui- 
nus  intulit,vehem  entes  oboriuntur  dolores,&  in  loco  pu 
ftular  prorumpunt,  ex  quibus  confequenter  aquofa  fanies 
effunditur:  adharcrofiones  &  torfiones  comitantur  .His 
opitulatur  ariftolochia  cum  vino  pota,trifoliumque,her- 
ba  &  radix  haftula:  regia;  eodem  modo  affumpta ,  nec- 

D  non  querctis  cuiufcunque  glandes  epota; ,  ac  ilicis  radix 
affa  &  cataplafmatis  more  indud-ta  auxilio  eft  .  Quos 
harmorrhous  momordit,validis  corripiuntur  doloribus, 
atque  macilenta  ac  prorfus  ftrigofa  ob  cruclatuum  conti 
nuitatem  corpora  redduntur :  ex  vulnere  multus  cruor 
excernitur  ,  &  fiqua  parte  corpons  cicatrix  reperiatur, 
fanguine  manabit .  .  Alui  quoque  excrementa  funt  fan- 
guinea,cruorquequi  emanat ,  in  grumos  concrefcit.  ad- 
ha-c  e  pulmonibus  fanguinem  tuffi  reiiciunt,  eumque 
euomunt  citra  auxilii  opem.    Iam  qui  a  dipfade  mor- 

E  dentur,iis  tumorqui  celari  nequitaccidit,fitifque  adeo 
vehemens  vt  neque  fatiati  poffit  neque  vllo  tempore 
intermittat.  Idus  ab  ha:morrhoo&  oipfadeillati,de- 
plorati  funt,ceu  qui  remedia  refpuant .  Attamen  eniten- 
dum  eftvtvftio(filocuspatitur)  membnque  pra:cifio  ac 
mutilatio  accerfatur :  deinde  acria  cataplafmataimpone- 
re  conueniet,cibofqne  acres  exhibere,&meracumbibe- 
re,  &  frequenter  lauare, atque  idgenus  reUqua  affidue 
cbire.  Vlcus  ab  hydro  ,  quem  nonnulli  natricem  vo- 
canr,moifu  illatom  diljtarur,acin  inedio  liuefcit:  fanies 
f  exeoemanat  copiofa ,  nigra &  graueolens,  tanquam  ex 
vlcere  pnfcente  quod  Vf/jUu>  vocant .  Prodeftoriganum 
aquafubaGum,vel  lixiuium  quernum  cum  oleo,  relari- 
ftolochia-  cortex  radixve  trita  ,  farina  item  hordeacea 
cum  hydromelitepotatur,  &  anftolochia  cum  pofca,aut 
marrubii  fuccus  curw  vino ,  &  reccs  fauus  cum  aceto  ob- 
latus.  Quod  fi  cenchrus  nccuit ,  morfus  eius  viperse  fi- 
milis  euadit,  putredo  comitatur,  &  carnes  tumefa&as 
prius.vt  in  aqua  intet  cutem.defluunt,  fiiintque  lethargo 
obnoxii,&  delatione  infomnum  corripiuntur.  Teftatur 

^  Erafiftratus,iecur  ipfis&  veficamacinteftinum  laxumaf 
fici:fiquidem  diffedis  partes  ha:  quodammodocorrupta? 
reperiuntur.  His  laducac  femen  vna  cum  lini  femine  ca- 
taplafmatis  in  modum  applicatum  auxiliatur.  Succurrit 
&  fatureia,&  ruta  fylueftris,  acferpyllum  cnm  haftulare- 
gia  laruigatnm:  centaurei  irem  radicis  ficiliquuscum  vi- 
rd  cyathis  duobus,  aut  anftolochia:  radix  &  cardamomu 
ac  gentiana  pota.  Si  ceraftes  momordit ,  locus  attolli- 
tur  cum  duritia  ac  puftulis.Manat  c  vulnerc  fanies,modc» 
nigra  modo  fubpallida.  Quin  &totuscorporis  coalitus 

H  varicum  modo  attollitur,genitale  arrigitur,mens  aliena- 
tur,oculi  caligant,  &neruorum  diftentione  tandem  in- 
tcreunt.Hos  membri  prarcifio  celeris fanabit :  quare  am- 
putandumeft  quod  morfucontigit,autpartes  demor- 
f.c  quxque  his  funt.vtciryc ,  ilico  funt  excarnificandx 


335  MED.    SIVE    DE    M  E  T  H.  M  E  D.   L  1 B.  VI.  35-4 

reliquarverofcrrocandentiexficcandx.  Afpidismor-  A  testuetur,acalabe  vindicat.Quod  fi  IocusCarnem  excin 
fusacus  puncTurxfimilis,  omnino  exiguusfine  tumore 


apparet-Sanguis  non  multus,fed  paucus  &  niger  deftillat: 
fubita  oculorum  hebetudo  inuadit,dolor  totius  corporis 
multiplex,fed  omnino  leuis,&  non  fine  quodam  volupta 
tis  fenfu  comitatur,cordis  morfus  exiguus  infefiat,frons 
affidue  conuellitur,  palpebra:  dormietium  inftar  ereptis 
fenfibus  mcuentur,  atque  inter  ha:c  mors  prehendit ,  ne 
diei  quidem  tertia  parteinterpofita.  Eadem  quasin  cera 
fte  funt  auxilio.  Celerrimumum  eft  huius  venenum, 


di  non  patitur,cucurbitulam  cum  flamma  copiofiore  de- 
figere  oportet.Quod  fiargreabfcifionem  demorfa:  partis 
admittit,citra  cuncTationem  ac  moram,  tota  particula 
amputanda  eft,  pracipue  fi  fera  malignior  fuerit ,  qua:i- 
ctum  lntulit.  Imponitur  autem  cinis  farmentitius  aut  fi- 
culneus  cum  ftillatitio  lixiuio,fubadis  cum  garo  acri  fal- 
famctis,porris,  carpis,alliis,ac  tritisrgallinacei  item  pulli 
difciffi,  &  quamcalidiflimi  vulnerata:  parti  admoti,ma« 
gnopere  auxiliantur:  quippe  qui  peftilens  ad  fe  virus  pel- 


quod  fanguinem  in  arteriis  fuo  frigore  coagulet.  Quum  J3  hciant.  Habes&  dVputationem  de  virulentis  feris  fuffi- 


bafilifcus  qucmpiam  momorderit,vulnus  fubaureo  colo' 
re  tingitur,&  mors  auxilia  anticipat,fed  tam  peftilens  ve 
neni  perniciesin  Libyx  defertis  feceflit ,  raroquealiqui 
in  eum  incidunt  illive  occurrunt.  Quod  vitium  prius 
quirn  demorfi  ipfum  perfenriant,aut  cum  medico  com- 
municenr,mors  repentina  inuadit.omnem  qux  de  eo  ha 
beripoteft  prxripiens  curam  ac  diligentiam.  Qua:  vero 
familiaria  funt ,  atque  ad  viuendi  r.itionem  loco  conce- 
dente,affumere  licet,  ea  partim  viftus  ratione  calidiore, 


cienter  tibi  explicatam  ,  vtnehacquidem  parte  quicqui 
quod  ad  medendi  rationis  notitiam  pertineat,  defidera- 
re  queas.  Carterum  quia  de  morborum  agnitione  ac  cau 
fis,duobusprimislibris  a  nobis  tracTntum  eft,&  in  duo- 
bus  ahis  fequentibus  de  iisqua:  ad  affecTuum  qui  fingu- 
lis  partibus  incidunt,  curandi  rationem  fpeftant ,  diffe- 
ruimus:ac  demum  duobushis  poftremis  qua?  tum  inter- 
nis  tum  externis  vitiisaflumpta  opitulari  cenfentur,  tra- 
didimus  :tuquedenuo  legationem  obireftatuifii,  exiis 


&  meraca  pctione ,  partim  medicamemis  qua:  vulneri-  C  qua:  docuimus,abunde  quenuis  morbum  agnofcere  ,  ei 


bus  admota  virus  prolicere  queunt,  partim  antidotis 
huic  rei  accommodatis,vfurpare  decet  .quemadmodum 
deiis  fuperiusfatis  fuperque  difleruimus.  Porro  aduer 
fus  omnem  venenatum  iftum  adhibendus  eft  qui  vulnus 
exugaf.non  tamen  exugentem  ieiunum  effe  oportet,  ve- 
rum  cibum  fumpfifle  debet,  ac  vino  os  colluiffe  :  deinde 
olei  pauxillum  in  ore  contineat,  atque  ita  fugat.Ipfe  prx- 
rerea  locus  fpogia  fouedus  eft,ac  fcalpello  altioribus  pla- 
gis  fcarificandus  tft,  quo  omnem  euomatIuem:quine- 
tiam  carnis  in  circuitu  excifio  atque  ablatio  vicinas  par- 


que  qua:  neceffaria  funt  adaptare,hinc  fumpta  occnfione 
potes.Quod  fi  quippiam  in  hcc  commentario  deeffe  vi- 
debitur ,  ne  vllis  aliis  egeas  medicorum  libris ,  vbi  lega- 
tione  fundTus  redieris.id  quoque,fi  quidem  vitx  aliquid 
adiicietur,Deo  concedente.abfoluetur.Interea  temporis 
hic  opus  finem  nuncaccipiat.Vtinam  autem  ha:c  omnia 
percurrenti  euoluentique ,  fru&u  atque  vtilitate  quarin 
eis  funt,  perfrui  Iiceat ,  quo  &  nos  hinc  gratiam  aliquam 
reportemus,&  nefruftralaborem  fufcepiffe  videamur. 


Admonendus  es  leclor,duos  po/icriores  libros  huiiu  opens(quod  Medicus  utl  de  methodo  medendi  infcribitur)a  nonnuUtS 
munum  efferedaclos.quem  abhoc  opere  feparantes,De  medicamentorumcompofttione  mfcripftrunt .  tos  autem  adidfa- 
tiendum  uidentur  impuQffe  ipfuu  Afluari/  inpnncipio  libri  quintt  uerba,qux  lege. 


Q^V  A    INTERPRES    SPARSIM    INHIS    SEX    DE  METHO- 

do  medendi  libris  annotarat. 


Columnaicj.A.  Ita  enim  progredientefermone]Po/?tac 

uerba  defutit  qu&dam. 

Verum  quum  in  ea  tra£ratione]L/&.:.r<»/>.ic. 
\$$.C  Vocaturque  affe<3us  * pnyicWWunc  iluherpetcm  exeden 

t<mapptUam,fiue  tp-rtna.  tSiOfJ&por. 
190. F.  DicTo:  porro  funr^/^'/tc]Q«/<fc»»  Latini etiam  fcro- 

phulas  uocant. 

ioi.B.  Ca.terum  de  fingulorum  horum  facoltate  ]  Defo- 

mni  mhdhoc  loco:uide  lib.i.De  fpirttu  antma.lt  jcap.i\. 
ioc ,B.  o-m^nc Graci  nuncupanr]L(*r/»/  quidam omgpcp»- 

m.i  uocanda  putant. 
ZC3  E.  Scainmonii  fextulam  terito]  'JZttjtov  cttmRueU.fex- 

tulam  uerto:(j  hexagta  duo,dueUam:hexdgif  uero  femtffem,  fcri 

ptula  duo. 

:c4-B.  Seminiscucumerum,intubi  erratici,&c]No»ro- 

'  uenit  cum  RueU.  editione. 
2C4.C.  Seminis  portulaca:  (em\ir\cu~]WueU.drach.ties. 
2jcA.  Amaraci,chama:rr»eli,&  artemifia;,fingulorum  fe- 

muncia]R«fW./fxr«i*. 
:c$.E.  Tragacanthas,  maftiches,  vtriufque  fcriptula  duo] 

RutU.fefqutfextuU. 

tc6.B.  Rofarum,fpodii,&c.vtriufque,drach.quatuor]No» 

conuenttcumRutU. 
:$6.G.  Florum  fylueftris  Punici.amyli  torrefacri,&c.fin- 

gul.fextula  fcrlptula]No»  connenttcum  RueU. 
:$6.H.  Rhois  culinarii]  <rcvK,RueU.fequimur. 
257. C.  Paftillus  e  veficaria]Haiff  R«f//.  alterum  pafliUieeo* 

raUioconfictendi  modum  ,  qut  fequitur .  Altera  tiufdtm  pafltUi 

conficiundt  ratto:Lapidis  coraUu  uncta,  anagaUidis  herbce.  uncta, 

rhei  barbanct  fcxtans^pic*.  nardi  fextans,  ariflolochi*.  long&tri- 

tm,caryophyUorum  qutncunx* 
:j7.E.  Croci  oboli  terni,  herbs  apollinaris  feminis  du- 

chmas  quatuorTRactf.^x. 


:c8.G.  Rhei  Pontici,ncpetx,&c.]No»  conuenitcUm  RueU. 
:j9.A.  Sapientiffimus  Galenus]  Ve  compoftttone  Tberiactex 

Gidcn.hb'\.T)c  anttdotis. 
i6o.G.  Theriaci  paftilli]v»rff  hb.Detheriaca  adVifonem. 
161  C.  Accipit  mamera;  vnciam,&c.]  Hoc  antidotumcorrie 

ptum  eft  tn  RueU.ut  fatis  cenfiat  fi  conferatur  cum  Uicolao  Myre 

pfo,ubt  hoc  legitur  incrdtne  268. 
161  F.  Sanguinis  draconis  vnciam,  cinabaris,  &c.]  Kotent 

qui  cmabarin  putant  cffe  fanoutnem  draconis  offictnarum. 
i6yD.  In  ahis  libyftici  ]  RueU.  habet^elattru.ubi  nofler  cedex 

legebatfvi  otMc/c. 
z6(.Q.  Piperis  candidijiiardi  lndicz~\Pondus  defidcrabatur, 

ut  in  RutU. 

167. B.  Penidiorum  drach  fedecim^Sic.WSubfinemnoncanl 

ucnit  cum  RucU. 
i6j.E.  Gallia:  mofchata:]Gr*ff legitur otvx. /Lio^Attr^uodnos 

RutUium  fequutl  ita  reddidimus.luprd  tamen  col.  l6j.  E.otii/x, 

rhoen  culmanum  uertimus  eundtm  RueUium  fequcntes . 
167. G.  Ambaris,agallochi,vtriufque  tarlTar,UicoUuf  My 

repfus  habet  fcrupulos  duos,apud  q  uem  interdst  legitur  Tarium. 
Ib.  G.  Stimmi]P»ro  lege ndum  Tolij. 
169.H.  Epunicis  maliscompofitioftomatica"lR«f//.^ow»<<^ 

chtca.ftc  codex  Gr&cus  C  L.  V.  Ranconeti  habct,ii Sfc£  focfva- 

fJUt^CKOV. 

iji.h.  Pulegium,atram  bilem  pellitl  unctsiuxcum 
dimidia  ex  mulfa. 

173.F.  Pedicularisherba,fiquiseiusgranadecem]I»D/o/ 

coride  legnur  quindecim. 
:7j.H.  Incibisautemdecocloprabetur]  r»  Dwfcoridt  0- 

bfonio. 

J74.A.  Semen  eftquale  thymi^lnDiofcor.femineepithymi. 
»74-D.  Id  medicamcntum  quod  triphalium  parua  nurt- 
cupan t]  I  nfrk  Ugtrt  tfl  triphyUon.  Ix  hoccoUigas  qudm  pcr^ 

Hl.iiiK 


uerfusfttordoinKucU.editione. 
ije  B.  Nymph^itjCEnanthfjc^tfiiow^owxwt  legitur  Gr<tc'e: 

nos  KucU.feqnimur. 
Ibid.F.  Seminisapii ,  feminis  fccniculi  ]  Veerat  pondus. 

KueU.habct,ftng.unciam. 

276.  C.  Compolicio  orbiculorum  ,  qwod  Gra:ci  wx>Jct] 
Yi»xrdet,quod  granum  coccineum  magmtudine  adxquem  orbteult. 

277.  D.  Maftiches.anifi,  ftcechadis]  Videtur  hic  aliqntd  deft- 
derari. 

278.  B.  Si  vero  agaricum,&  medulhm^feolocynthidu. 

280.  G.  Imbecillioribus  ver6,filiquostoouem  ~\Legebatur 
duos-.fed  puto  cum  KueU.  hgendum  nouem ,  ut  fit  dtmidium  dra- 
chmx. 

281.  B.  Olei  Cyprini  drzchmx^Teeratnota ponderis.KueU.ha 
betfcntum. 

183.D.  Ca:terum  quia  purgantia,&c.]  H&c  in  KucU.  edttio- 
ne  defidcrantur. 

187. F.  Raphanus  item,&finapi, &cardamomum]  Forre 
naflurtium-.ut  KslfJet./JSr,non  xjtpJaituvfsSYlegatur. 

288.  G.  Atquedehishxcfatis  faciant,&c.]  Haclenus  de- 
futin  KucUtoifequcbaturcaput  deemplafiris  malagmatis,quod 
nos  in  fuum  locum  rcflituimus. 

289.  B.  Quibusincalce  libri  alia  quoque  adiunguntur] 
Docent  hxc  nos,recle,eontra  exemplarts  Gr*ctfidcm,quintum  It- 
brum  in  medicamentn exittaltbm  finiuijje.  Hoc  libro  Dc  medica- 
tnentis  quee  exterius  adhtbentur,pertracldt. 

Ibid.G.  Inquit  Galenus]G<«/f»<  curatio  hb.  1.  Deeomp  mcd.fe- 
eundum  loea. 

290.  D.  Pofteuphorbiumcenfeturfinapi,  &nafturtium] 
Nafiurtium,ltcet  in  excmplari  legeretur  cardamomam. 

Ibid.E.  ^ifMSnc  d\6t3~\Paulopofi  uoeat  hanc  M/M/t^tr. 
192.  D.  AutjArundinisfoIiorum^&cJLocH»» /;««r  fx  Gale- 
no  refittuimus. 

Ibid.G.  Hoc,inquit  Ga\enus~}Ltb.i.Compof.med.fccundumlo- 
ea,cap.i.in  fine. 

Ibid.H.  Aliud,Adipis  taurini,&c.]  Locus  exGalen.refiitu- 
tus. 

295. B.  Myrtitufifextarium,bryi.]  InGalen.  uftt fextartum, 
mufci. 

301.D.  Cum  rofaceo  aut  Cyprino  tepefattum  ]  Galen.ftr- 
ucfjclum. 

303.D.  Habet  adipis  anferini  drach  quatuor,hyflopi]  Ga- 
len.ccfypi.pro  quo  hcluarius  fa.pt  habet  byffjpi,»t  fupra  lib.  j.roo 


3)« 

nutmus. 

07.  A.  Quod  ego  compofui  ]G<«/fm«  fcilicet. 

bid.E.  Cadmia:  trientem]  Galcn.drach.quatuor.atque itapu 
to  legcndum  effc. 

0 8.  D.  Tragacanthi' drach.duas]G4/f».ccro. 

bid.G.  Cadmix,thuris,vtriufqucdrach.oclo]  viginttle- 

gttur  inGaleno. 
io.A.  Aut  erinacei  terreftris  fuccum]Ff/,Git/f». 
n.F.  Aut  fpumu;  argenti  chemam  ]  Chema  capit cochlearta 

duo,feu  drach.duas,[criptulum  unum.grana  quatuor.(j  quatuor 

qutntas  grani. 

12.H.  Sing. drachmam  compone,  deinde adde  galbani 
ficiliquum  ]  Vondus  hic  non  conucnit  cum  Galen. 

te.C  Cornu  ceruini  drach.o&o,  rhois  rubri  ]  Gr<ce  ta- 
men  Ugebatur  ioj,koc  e/i  xrugmis. 

16. D.  Cofti fefquidrachmam]r» Galen.ffquunciam. 

bid.E.  Rhois  rubri  drach.i  iil.]E/  hie  Ugtbatur  arngmis. 

18.  B.  Aut  hirundinum  recrementumjC/ncrcwi.rt/;^. 

19.  A.  Nunc  dereliquis  quoe  fumma;  cuti  adaptantur] 
Er  hte  loeus  monutt  me  ut  ordtnem  extmpiarn  £7  tdttionts  KittU. 
tmmutarem. 

22. C.  Quidam  etiam  vifci  libram  adiiciunt  ]  InGalcn. 

legitur,aceti}hb.6  Compof.medicam.x^]  jSJ/Jh. 
bid.G.  Hyffopi,rerebinthinx,&c.]fnrt///g/r  cefpum  antt- 

quiortbtts  diclum,ut  f&pe  .-.Itbt  tnemplafirts. 
25. B.  Medicamentum  Pifcatoris  ]  Coofereum  Galen.  lih.j. 

Comp.medieament.  "fyin. 
bid.C.  Picis  nauibus  der^x^^myj^cocnc. 
bid.D.  MedicamctiaWi/]H.itff  hoe  Gaten.hb.y.Cempoft. 

medteamem  .yf^  "fytwjtd  tnde  multa  effent  hic  iddenda.  ■ 
24.A.  Cypha;i]»o/^ayoii. 
2C.B.  Boici]/3ofixo</. 

16.G.  Habet  chamsIeontis,lupinorum,creta]^^'fl^. 
19.G.  Amygdalarum  amararum  chaenices  quatuor]C/j<r 

mxpendct  libras  duas  Q-  quadrantem,  ex  omntum  fupputattone. 
36.D.  Diximus  autem  antea  de  huiufmodi  medicame- 

to]  H*r  in  noflrocxemplari  deftderantur.  nuUa  entm  antea  ho~ 

rum  failafuit  mcntio. 

31.  G.  Potionibusariftolodiiarcum  vino,  &c.]  videtur 
hic  ahquid  dee/fe.non  confentit  eum  KutU. 

32.  G.  Quin  &  totius  corporls  coalitus  varicuro  modo 
attollitur")  Legebatur  tup  foeific  ,quod  fequutus  efiKueU.nos 
tamen  HipQTt&SviC  cenftmus  legendum. 


/ 


N  I  C  O  L  A  I.  M  Y  R  E  P  S  I  ALE- 

xandrmi,  De  compofitione  meclicamentorurn  opus, 
m  fe£hones  cjuadragintac&o  digeftu ,  omnibus  tum 
mediciSjturri  feplafiarns  mirum  rn  modum  vtile, 

oA  Leonharto  Fuchjlomedico,  &  fchoU  Tubi  ngenfis profejfcre 
publicoje  Cjr&co in  Latinum  conuerjumjuculcn- 
tipmtjque  annotationibm  dlufiratunu. 


Y, 

K9  34° 

A  M  P  L  I  S  S  I  M  O    AC    PRVDENTISSIMO    H^O  Nj,E  S  T  I  S  S  I  M  O  QJ/  E 

Decurionum  ordini  &  fenatui  reipublicx  Norenbergenf.dominis  fuis  obferuandiff. 

LEONHARTVS     FVCHJIVS  S.     P.  D. 

ET  s  i  medicinx,arti  omnium  pulcherrimx,vtiliflimx  ac  maximc  neceffarix,paucis  admodum  annis  plurimum 
de  priftino  fuo  nitore  acceflit,hxcque  multum  veteris  fplendoris  recuperauit :  tamen  omnibus  conftat  eam  par- 
tem  qux  de  medicamentis  tum  fimplicibus  tum  compofitisagit,nondum  planc  effe  expolitam  fuifque  mendis 
prorfus  repurgatammeque  id  fane  temere.Nam  obftat  in  primis  rei  difficultas  &  magnitudo  cur  ca  celeruate  qua  cx- 
terx  huius  artis  partes,fuum  fplendorem  nancifci  nequeat.  Vt  enim  fimplicium  quis  exquifitc  notitiam  habeat ,  atque 
mtftorum  ex  iis  natuvam  cognofcat,  huic  neceile  eft  vtterra  nafcentium  omniumfpecics,fornias,difcrimina,quaIita- 
tes.adeoque  vim  omnem  diligenter  expendat  perfpe&amque  habeat.item  prata,fegetes,areas,campos,  vineas,  hortos, 
fy!uas,montes,collium  flexus,val!es,platiities,  opaca,  lucos,  ipfa  etiam  terrx  manfque  vifceraluftret .  Quibusfaneo- 
mnibus  perluftrandis  quum  vnius  hominis  vita  haud  fufficiat ,  quidmirum  fi  huius  partis  progreflus  fint  tardiores? 
prxfertim  quum  hanc  tarditatem  non  parum  medicorum  noftrx  xtatis  ignauia  iuuet .  Quotus  enim  qmfque  eft  me- 
dicorum,qui  fimplicium  cognitione  incenfus,vel  proximum  lucum  hortum  ve  petere  velit  ?  tantum  abeft  vt  vaftas  ac 
longinquas  folitudines  luftrare  dignetur .  Quin  eo  ftupiditstis  plurimi  illorum  perucniunr  vt  hanc  rem  ad  fe  non  per- 
tinere  exiftimenr .  Quocirca  prxdare  rem  geliiffe  purant  fi  ad  prxfcriptum  indo£tifiimorum  pharmacopol.uum,  in 
quos  hancplane  curam  tranfferunr,nullo  neque  deledtu  neque  iudicio  adhibito,quxuisipfis  oblata  medicamenta  \fur 
pent:vt  nemini  mirum  videri  debeat,fi  xgroti  ab  iis  medicamentisinterdu  non  foliim  nihil  iuuentur,  fed  plurimiim 
etiam  Ixdantur.Sunt  cnim  &  ipfi  ph.irmacopolx,  xquc  atque  medici,  fimplicium  medicamentorum  rudes  &  ignari, 
vt  qui  ctiam  curam  cognofcendorum  &  inquirendorum  fimplicium  in  mercatores  omnium  auariflinios,&  ad  fallen- 
dum  pulchre  infti  uctos,ftultas  denique  ac  magna  ex  parte  fupeiftitiofas  mulierculas,ex  quarum  fide  toti  pendent,reii- 
ciant.Quare  quum  vninerfum  fere  medica?  materix  negotium  hodie  fit  in  mercatorum,muliercularum:&  imperitorii 
feplafiariorum  rmnibus,non  eftcur  de  priftino  eius  nitore  nobis  aliquid  polIiceamur.prxfi.rtim  quum  in  hodiernum 
vfque  diem  adulterina  multa,quxprolegitimis  in  vfum  quotidianum  irrepferunt.paflim  in  publicis  medicorum  offi- 
cinis  impune  fvrantur,ac  fpeftanribus  etiam  medicis,  nullo  metu,  medicamentorum  mifturis  &  compofitionibus  in- 
ferantur.Tantum  enim  abeft  vt  impofturam  hanc  prohibeant ,  v  t  potius  pro  ea  tuencia  ac  afferenda  ,  haud  fecus  qudm 
pro  aris  &  focis  digladientur.  Vt  certe  mirum  non  fit  fi  feplafiarii  quoque  ipfi  hxc  errata,  freti  medicorum  patrcci- 
nio,tanquam  fibi  per  manus  tradita,forti  animo  &  alacriter  retineant  ac  defendanr.  Proinde  non  eft  cur  priftinum  ni- 
torem  recuperaturam  hanc  partem  medicinx  qux  fimplicium  notitiam  tradit  fperemus.nifiprimum  do&iflimorum 
hominum  induftria  &  affiduislaboribus,a  fuis  erroribus  qui  vitio  temporum  &  medicorum  negligenria  in  lllam  irre 
pferiit,(perinde  vt  olim  Augix  ftabulum)ab  immenfa  fimi  copia  fueritrepurgata.  Summis  itaque  laudibus  digni  funt 
homines  aliquot  noftri  temporis,viri  do£tiflimi,qui  hanc  partem  multis  fane  modis,  neque  vigiliis,  neque  labonbus, 
neque  etiam  fumptibus  parcentes,ii!uftrarunt.  Quorum  induftiiam  vt  nos  etiam  fequeremur  ,  fuperioribus  annis  ma- 
gnis  quidem  fudoribus  primtim  De  ftirpium  hiftoria  cum  viuis  earundem  imagimbus  in  publicum  prodire  curaui- 
mus:daturi  quoque(Deo  annuente)propediem  alterum,  priori  mole  fere  xqualem  ,  ftirpium  vero  clegantia  &  raritate 
multofuperiorem.AtquefaxirDeus  optimus  maximus  Vt  alii  etiam  multi  ad  hocftudium  excitentur ,  quo  tandem  & 
hancpartem  ab  erroribus  purgatam  &fuo  fplendori  reftitutam  habeamus.Quod  nifi  fa&um  fuerit,quum  vniushomi 
nislaborem  haud  effe  conftet3non  eft  cur  de  compofitorum  medicamentorum  emendationequicquam  etiam  fpere- 
mus.  Quicquid  enim  fere  errorii  in  publicas  illas  &  longo  tempore  officinis  vfitatas  compofitiones  irrepfit.non  alteri 
rei  quam  fimplicium  ignofationi  acceptum  referri  deber.  No  poffunt  igitur  nifi  ab  iis  qui  medicx  materiar  exquifita 
habent  notitiam,corrigi  &  emendari.Cxteriim  compofitiones  officinarum  vfitatas,  effe  multis  in  locis  deprauatas,va 
nifque  erroribus  contaminatas,notius  eft  quam  vt  a  me  demonftrari  debeat;quum  hoc  ipfum  pharmacopolarum  libri 
ex  quorum  prxfcripto  compofitiones  illx  conficitintur ,  palam  loquantur.  Prxterea  mulrorum  etiam  dodhffimorum 
hominum  fcripta  teftantur.atque  plane  couincunt  non  raronoxia  pro  vtilibus.venena  pro  remediis.compofitionibus 
medicorum  inferi,vt  hoc  nomine  generi  humano  ex  iftis  officinarum  compofitionibus  non  leue  periculum  quotidie 
impendat.Quare  mirari  fubit  cur  nemo  hactenus  principum,neque  aliarum  multarum  &  ampliflimarum  per  Germa 
niam  noftram  ciuitatum  imperialium  vlb.(Norica  veftra  tantiim  excepta)  communi  huic  malo  mederi,ac  prxfidium 
aliquod  adferre  curauerit.SoIus  enim  Noricx  reipub.toto  orbe  Iaudatiffimus  Senarus,  cxteris  omnibus ftertentibus  aC 
ceflantibus,quot  &  quanta  hominibus  exdeprauatis  illis  officinarum  compofitionibus  imminerenr  pericula ,  pro  fin- 
gulari  fua  prudentia  expendens,huic  m.ilo  auxiliares  prxbere  mamis,ac  curam  corrcclionemque  ^dhibere  in  tempo- 
re  ccepit.  Siquidem  anno  abhinc(ni  falIoi)quinro,Valerio  Cordo,iuueni  quidem,fed  in  fimplicium  cognitione  exer- 
citatiffimo,  ld  negotii ,  vtlibrum  ex  cuius  prxfcripto  pharmacopolx  fuas  confti  uunt  compofiriones,( Antidotarium 
illi  appel!ant)ab  erroribus  repurgaret,ne  inde  plus  detrimenti  quam  commodi  ad  xgrorantes  perueniret,dediftis.Cu- 
ius  quanquam  laborem  nondum  vidi,tamen  non  dubito  lllum  pro  ingenii  fui  acrimonia  ,  &  fingulari  medicx  mate- 
rix  notitia  pleraque  errata  e  medio  fuftuliffe  accorrexiffe,nec  temere  hanc  in  fe  prouinciam  fufcepiffe.  Quapropter  vt 
aliis  in  rebus  omnibusjita  hicquoque  fingularem  veftram  tum  pietatem  tum  prudentiam  declaraftis:  pietatem,  quod 
primi  &  foli  communi  omnium  malo  ta&i ,  ciuium  veftrorum  in  primis  detrimento  &  exirio ,  hoc  veftro  omnibus 
inodislaudando  inftituto  occurrere  voluiftis:prudentiam,quod  hac  ratione  non  foltim  veftrx  ,fed  &  multarum  alia- 
rum  ciuitatum  reipublicx  profueritis ,  vt  quibus  probe  conftibat  veftram  vrbem  effe  veluti  totius  Germanix  noftra: 
emporium,vndereliquarum  ciuitatum  officinx  fua  fibi  comparant  remedia.  Non  itaque  leuem  tum  veftrorum  tum 
nhorum  cladem  hoc  veftro  prudemiffimoconfilio  auertere  curaftis .  Vthoc  nomine  ampliffima  veftra  refpubl.  vnde 
prxdi&a  aliaque  multa  ad  vicinaspropagantur  bona  ,  ommbusaliis  totius  Germanix  rebufpublicis  merito  fit  antefe- 
renda.Sed  definam  veftram  rempub.vtpote  iam  toto  orbe  decantatiffimam,prolixiuslaudare:  &  nunc  potiuscofilium 
meum,cur  Nicolaum  a  me  Latinum  fa£tum,ampliffimo  nomini  veftro  infcribere  acdedicare  conftituerim,  cxpona. 
Quum  aniniaduerterem  veftmm  ordinem  honeftiffimum  prudentiflimumque,  prx  aliis  ompibus  Germanixproce- 
ribus  in  hanc  curam  incumbere  vt  officinis  medicorum  vfitatx  compofitiones  a  mendis  &  erronbus  repurgentur, 
cui  iuftius  qujm  vobishocNicoIai  Myrepfi  Alexandrini  decompofitis  medicamentis  opus,muItis  iam  feculis  defide- 
ratum.infcriberem.nemo  mihi  occurrebat .  Nam  quum  maxima  pars  propemodum  publicarum  compofitionum  ad 
Nicolaum.quem  illi  deprauata  voce  Prxpofitum  potiufquam  Myrepfum  nominant ,  authorem  referantur ,  vnde  ro- 
goreftiusquim  c  Grxco  illiuscodice,  quem  nosintegrum  adcomraunem  tum  medicorumtum  pharmacopolarum 
vfum  latinitate  donauimus,  emendabuntur?  Quum  itaque  Nicolaus  qui  nunc  totus  noftra  operaLarinus  legitur,  hoc 
prxftare  poffit ,  vt  priftinum  nitorem  ac  integritatem  fuam  accipiant  officinarum  compofiriones,  &  hoc  quoque  ve- 
ftrum  fit  ftudium  vt  has  legitimas&  ab  omnibus  erroribus  repurgatas  habeamus,  nulli  alteri  quam  veftroampliffimo 
ordini  infcribendus  erat.Spcro  autem  hot  meos  Iabores  hoc  in  primis  nomine  vobis  gratos  futuros ,  quod  effecerint 


H1  34* 

vt  Nicolaus,cuius  antii  centefimam  vix  partem,&  eam  quidem  deprauatiffirnam,&  infinitis  prope  erroribus  contami 
naram  medici  &  feplafiarii  habebanr,nunc  integer,&  e  iua  lingua  inLatinam  conuerfus  legatur.  Quod  certocompe- 
riet,qui  fragmentum  hoc  quod  pafftm  fub  Nicolai  prxpofiri  nomine  circumfertur,&  ha&enus  in  officinis(fi  diis  pla- 
cet)lacrofan&um  fuit,cum  hac  noftra  conuerfione  conferre  non  grauabitur .  Is  enim  non  foliim  necentefimam  qui- 
dem  legitimi  Nicolai  partem,fed  multas  etiam  in  hoc  fragmento  compofitiones  mutilas  effe  manifefto  deprehender. 
Non  raro  enim  tria,quaruor,quinque,&  interdum  etiam  multo  plura  deeffe  videbit  medicameota  fimplicia,qux  fin- 
gula  ex  hac  noftra  couerfione  nullofane  negotio  reftitui  poffunt-Porrbgratiam  etiam  inlcriptionis  augebithaud  drj 
bie,quod  fub  veftri  nominis  aufpicio  in  publicum  isauthor  prodit,quem  antea  necGermania  nec  ItnliaLatine  loquen 
tem  vidit.Nam  opus  quod  anno  ab  hinc(ni  fallor)fexto,loannis  Agricolx,  veteris  noftri  amici,opera,fub  Nicolai  no- 
mine  editum  eft,ab  hoc  noftio  diueififfimum  exiftit .  non  habet  enim  nifi  vnam  aut  alteram  initio  hbri  cum  Gracis 
conuenientem  compofitioncm  :  caterxomnes  &  ordine  &  medicamentorum  commemoratione  plurimiim  variant: 
vt  ex  collatione  ipfa  ommbus  palam  fiat,hoc  opus  non  effe  Nicolai,fed  altenus  cuiufdam  qui  nonnulla  medicamenta 
exNicolao  &  diuerfis  aliis  authoribusin  vnum  congeffit  librum.Proinde  fpero  me  hoc  quoque  nomine  non  foiiim  a- 
pud  veftrum  ordinem,fed  &  ftudiofosomnesmagnam  initurum  gratiam,quod  prxter  aliorum  morem  qui  fe  beatos 
totoque  orbe  terrarum  celebres  fore  credunr,fi  peruetuftos  codices  folicite  penes  fe  referuent ,  &  vfibus  publicis  fub- 
trahant,Nicolai  exemplar  quod  vnicum  &  manufcriptum  per  totam  Germaniam  effe  fcimus,publicare&  ad  commu- 
nem  vfum  tranfferre  non  grauati  fumus.Denique  gratum  puto  non  vobis  tantiim  ,  v  erumetiam  aliis  omnibus  meam 
hanc  qualemcunque  operam,  quod  multaeaque  prxclara  in  hoc  Nicolai  opere  medicamenta  &  remedia  funt,quac  a- 
pud  nulium  alium  qui  hodie  extat  authorem  reperiuntur  .Quanquam  negare  non  ptflim  ,  tffe  etiam  in  eo  quxdam, 
perpauca  tamen,mirifice  fuperftitiofa.quxquifque^Chriftianus  modo  fiOfacile  repudiabit.  Accidit  autem  hauddu- 
bie  Nicolao,quod  multis  etiam  aliis  noftrar  xtatis  hominibus  euenire  vidcmus ,  qui  medicamenta  aliaque  nu:Ita  per 
fequidem  praclara  &  optima,fuperftitiofarum  precularum  acceflione  contanni;ant .  Quod  fi  iraque  in  lfta  veritatis 
luccplerofque  fuperftitione,  eaque  ftulta  admodum  adhuc  laborare  videmus ,  quid  mirum  fiNicoiao  etiam  ,  qui  eo 
tcmpore  quo  fuperftitio  totum  fercfafcinauit  orbem,vixit,falfi  religio  impofuetir;  Etli  enim  non  fatis  nobis  conftet, 
quo  prorfus  tempore  vixeritNicolaus.tamen  quum  in  hoc  &  A  c"tuariu,&  Mefuen  qui  a  nato  Chnfto  annis  m.  c.  tv. 
iub  Fridenco  Sueuo,cognomento  BarbaroiVa,fioruir  aliquot  iocis  citet,  palam  fit  hunc  intcr  recentiffimosGrxcos  ef- 
fe  annumerandum:eoque  vixiffe  tempore,quo  non  modo  baibaries  fumma,fed  &  denfiffimx  fuperftitionum  nebulx 
oibem  occupauerunt.Hinc  etiam  eft  quod  Nicclai  cratio  parum  fit  concinna  ,  mulnfque  barbaris  vocibus ,  quas  paf- 
fim  fuis  interfperlit  compofitionibu?,contaminata.  Atque  ha£tenusinfcriptionis  caufas,&  cur  poft  fimplicium  mcdi- 
camentorum  prolixamfant  aclaboriofam  ,adde  ctiam  fumptuofam  tractntionem  ,  Nicolao quoque  compofitorum 
fcriptori  manus  admouerim,expofuiffe  fufficiat.  Rcftatnunc  vtmorofulis  quibufdam  aliquam  ctiam  noftrx  conuer 
fionis  rationem  rcddamus.atque  initio  fciant,me  in  hac  Nicolai  conueifione  vfum  effe  non  exquifita,fed  tolerabili  di- 
c~rione:&  quam  non  foliim  a  medicis,fed  &  pharmacopolis,hominibusmagna  ex  parterudibus,intelligi  poffe  fperaui. 
Qupd  vt  facerem,me  non  foliim  horum  hominum  quibus  omnino  inferuiednm  erar,  ruditas,fed  etiam  res  ipfaquam 
Nicolaus  tractat.vtpote  qux  concinnis  aut  Ciccronianis  vcrbis  cloquinon  poteft,  coegit.  Quam  quidcm  neceflitatem 
non  parum  auxit  natiua  Nicolai  phrafis,fatis  certe  fqualida  omnique  deftiruta  fplendore  ac  ornatu:quid  enim  eloquen 
tix  ab  vnguentario  requireres  ?  cui  yt  me  accommodarem  ,  ne  fubinde  a  fententia  exciderem ,  adtoque  in  me  fidem 
quifquam  dtfideraret,par  fuit.  Quanquam  quid  ifta  excufationc  opus  cft  hcmini  medico?  quum  a  philofopho  M.Tul- 
lius  eloquentiam  non  requirat,prxfertim  in  tali  operequod  non  modo  non  flagitat  orationisornamenta  copiamque, 
verumetiam  repellit  ac repudiat.deinde.quod  minimc* nobis  prxtereundum  erit,data  opera  barbaras  &  hodie  eriam 
officinis  vfitatas  voccs  paflim  in  Nicolao  occurrentes  retinuimus,  vt  inde  cognofcerent  medicinx  ftudiofi,  Nicolaum 
inrer  recenres  &  qui  barbaro  admodum  feculo  vixerunt  fcriprores  effe  connumerandum.eafque  voces  non  nuper  effc 
natas,fedNicolai  tempore  in  Grxcorum  recentium  compofitiones  irrcpfiffc,vt  qui  lllas  non  loiiim  a  Gracis,  verume- 
tiam  Arabibus,Mefue  nimirum  &  aliis,exfcripferint.CaTteriim  non  funt  eiufmodi  voces  omnes  eiufde  rarionis :  non- 
nullx  enim  Latinx  funt,Grxcarum  tamen  literarum  exaratione  paululum  deformarx.-vt  funtj-m-rKtoccp ^^tnu^CiCi^ov- 
^'itZptMyfcct  xsnCai»,na.Jd<mt)'m$,8c  id  genus  alix  fane  muItx.Qua.dam  vero  prorfus  Arabicx  funt,  vt  eft  dv^a^ob-r,dv1^i 
7rA(,77.  7i^»,/it|ra!A/,&  fimiles.Alix  poft  amiffam  fortelingux  veteris  gloriam  in  popularem  Gracorum  fermonem  lrre 
pferunt ,  proque  Grxcis  vulgocenferi  corperunt ,  quales  prope  infinita  Nicolaum  legenti  octurrenr  .dmillis  nifiqui 
linguam  qua  hodic  Grxcorum  reliquix  vtuntur,intelledtx,vt  funt  i^tv}.¥,^mr,,/M^mmpoi,^paCd^ov,dCd<niau^v}i^ 
tiofMuei ,&  huiufmodi  aliae  quxcertam  apud  ipfos  hodie  fignificationem,alus  ignotam,  hnbent,  vt  cxncftris  inNico 
laum  annotationibus  perfpicuum  ornnibus  fier  quas  in  hoc  maxime  parauimus,vr  quorundam,  fephfiariorum  maxi- 
me,hafitationi,harum  vocum  cxplicatione  confuleremus.Quanquam  multx  admodum  funt,quas  nec  ipfe  quid  Nico 
lao  fignificent.oftendere  potui.In  iis  autem  vocibus  paulo  obfcurionbus  explicandis  breuitatem  fcquutus  fum,  quod 
nimirum  libroprimo  de  Compof.medic.hodie  vfitata  ,  idipfum  copiofius  prxftirerim  .  Pra.ftat  it?que  hunchbium, 
modo  officinarum  medicarum  materias  perfpedras  tibi  effe  cupias,affidue  manibus  terercPrarerea  hocetiam  nomi- 
ne,nnnotationum  acceflione  opus  elfe  iudicaui,vt  hinc  omnes  inteiligerent  quammulta  in  Nicolao  loca  priftino  ni- 
torireftiruerim:adeoque  cauerem  ne  fubdolus  quifpiam  noftra  conuetfione  adiutus,fibi  tot  locorum  mirificedepra- 
uatorum  reftitutionem  fubinde  falfo  arrogarer.atque  itfopici  illius  graculi  inftar  alienis  fuperbiret  plumis.  Quippe  Ni 
colaum  in  fuo  quidem  genere  authorem  oprimum.multo  meliorem  ac  emendatiorem  quam  Ct  in  manu  fcripto  co- 
diceJegendumLatinis  hominibus  exhibemus.  Quod  fi  vero  quibufdam  non  omni  ex  parte  fatiffecimus,  aut  hominti 
more  alicubi  czcutiuimus,  candide  fccerint  fi  in  optimam  quauis  partem  inierpretentur ,  &  interim  paruis  erratulis 
multa  bona  qua  prasftitimus  penfent .  Magnam  quoque  horum  partem  in  exemplar  Nicolai  Grarcum  manufcriptum 
(quod  vnicum  tantum,&  ita  deprauatum  totque  mendis  confpurcarum  habuimus  vt  vix  aliud  vnquam  deprauatius  vi 
dcnmus)tranfferant .  Spcramus  tamen  in  tanta  frxdiffimorum  Grarci  codicis  erratorum  multitudine  id  faltem  nos  effe 
confequutos.vt  ncmo  squus  harum  rerum  iftimator,&  qui  cum  iismonftrisaliquando  congreffus  eft,in  nobisfidcm 
aut  diligenciam  defiderai  e  qucat.Reliquos  nihil  moror:  imo  id  quod  dici  folct  lllis  obtrudo,mu!to effe  faciliusquid- 
uis  reprehendcre.quam  facere  vel  imitari.Reprehendunt  enim  haud  dubie  &  temere  &  inconfiderate ,  qua-  ipiinec 
intelligunt.nec  efficcre  imirarivc  po^unt.Quare  horror  noftra  calumniari  definant,aut  ipfi  meliora  piaflct.Nos  qnod 
potuimus,optima  fide&  furair.a  diligcnria  praftare  annixi  fumus ,  vt  Nicolaum  omnibus  quoad  ficri  potuit  mendis 
purgarum,&  eo  fplendore  ornatum,quo  antea  inGermania  vifus  non  eft,ftudioforum  medieina  oculislegcndum  ex- 
hiberemus.Hunc  itaqucnoftrum  l.-.borem,  qucrmeam  erga  prudentiflimum  vcftrum  ordinem  voluntatem  declarare 
volui,amplillimi  viri,aquisac  benignis animis  fufcipite:& vt  veftra authoritate  fretus ,  gtatiorad  carterorum  manus 
veniar,facile  patiamini .  Quod  fi  feceriris,  non  folum  mihi.fed  &  ahis  multis ad  eruendos  e  denfiffimis  tenebris  opti- 
mos quofque authores animum  addetis.Nunc  reliquum  eft,Chriftum  opt.max.precemur,vt  pro immenfa  fua  clemen^ 
tia  ac  bonit3te  rempub  v  ftram,  hoc  turbulentiffimo  Germanix  noftri  ftatu  florci;'iffima,  verbique  eius  prxdicatio- 
ne,&  priftino  ornatu  decoratam  conferuet:acindiejflorentiorem,ornatiorem,  amplioremquereddat.    Bene  valete, 
Tubingx,Cal.Iuniis.  Anno   m.  d.  xlvii. 


343 


344 


I  N  D  E  X    E  O  R  V  M    Q^V  A5    SECT  IONIBVJ 

guliitotocontinenmt  uolurmtu- 


S  I  N- 


DE dnhdotis dduarios mcrboSy         Scftio  h 
De  fdltbui  dd  diuerfos  ttwrboSy       Sefl.  1 1- 
D  unchorubm  ud  uarios  ttwrbos,  Seff.  III. 

De  apoTteiitit  uarijs  ampojitiorubus>y  dpophlegmatifmis, 
Sett.  IIII. 

Debechias,  Sceff .  V- 

De  gUniibus,hirudinibus,  C7*  epomphdlijs, 
Sfl&VI. 

Demuiiebribut,&  Imguaimalu,  Se#.  VII- 

Dedrofatis,  Sefl.  VIII. 

De  jhmatias,remedijs:illitiornbu-s,0'  dyfenterias, 
Seft.  I X. 

De  etnpldfirii,  Setf.X. 
De  epithematis jbmacho  V  wmbilico  admcuendu, 
SecT:  X  I. 


De         /ec/r  ddtncucntur, 

D<  eligmatis, 

De  Uvmbrias, 

DterrhiruSy 

De  anfecbone  oieorutn, 

Dc  clyfkribws, 

De  fmegmatis, 

De^ula^  <jst 

Dc  hepdtias  er  hemicranijs, 

De  ftfjimentis, 

De  theriaas  dntidotis, 

De  hieru,i(krias,<&  ifchudids, 

Dea'lyrijs  ocuidribus, 

De  ijs  qua  atlnariee  vnfyergmtur , 

De  purtgtnhbws  wtlhombui, 


Setf.  XII. 
Setf.XI  II. 
SecT:  X  1 1 1 1. 
Sf#XV. 
Setf.XVI. 
Sefl.  XVII. 
Sf#.X  VII I. 
Se#-XlX. 
J.cf.XX. 
Sfcf-XX  I. 
Se#.XXII. 
Sf#.X  XII I. 
Setf.XXI  III. 
Setf.XXV. 
Setf.XX  VI. 


De  purgttorijs&conditis,  SecT.  XXVII- 

De purgtntibus  cligmatis ,  Setf?.  X  X  v  1 1 1. 

DecutupldfmatiSy  Secf.XXIX. 
DcceratiSy  Setf.XXX. 
Decxtnpiaftnatisalias>&-  ccphdiiasy     Se#X  XXI. 
De pduiis purgtnhbus  CT  dctflrwgentibus, 

SecKxXX  \h 
DelexopyrctiSylichenias,(jcnladas  exattientibuSi 

SccT-  X  X  X  i  [  I. 
De  tnaLagmatis  &  wnguentis,  Setl-  X  X  X I II I. 

De  nardtms,ruphritias,mitnas  fanantibus,£7  abftcrforijs , 

Setf.  XXXV- 
DepuLueribus,  SecT.XXXVl. 
DeoxymeLite,oxyporijs,tunorimanfcch9mbus,gingiuartm, 

dcntium>&  dLwwmmaLoruremedijs,Se&-  X  X  Xvil. 
Depeffis,  propomatis  ,alopeaam  %j  dlia  tnala  atrantibusme- 

d  camentts,  Sec?-  X  X  XV II I. 

De  melle,fattharo,&  ^uldpiorofaceis,    Setr-  X  X  X  l  X. 
De  fatynaasfdpombus.zy  finap.fmts,    St#-X  L. 
De pdfhllis,  Sttf.  X  L I. 

De  hypoglottidibus>dquis>0'  aiijs,        Sftf.XLI  I. 
Defommfcris,  Stcf.X  L 1 1 1. 

De  diuerjis  d^uis,medi(umentif^uedquam  ducentibus >& 

uteroaavmmodatis,  Sec?-XLIIII- 
De pediculos,lentiginet, phiegmcndS,pu[htLdf,GT  uocctnlaz- 

fam  fdtianbbus  mediatmentis,         S<#.  X  lv. 
Dejiffuris  iabiorwm,^j  firumas  cwdnthus  medicamentis, 

Seft- XLVI- 

De  i/r  ^m* fcahiem fdTktnt>& pfiiotlms>  Sefl-  X  L  V 1 1- 
De nuriatiarijS,  Secl-X  LVIII- 


INDEX    ANTIDOTORVM    Q,  V  Jf.    IN  PRIMA 

fe&ione  continentur. 


ANtidotus  aurea  Alexandrina  pra:clara, 
Cap.i. 

Antidotus  Adriani  admodum  experta.Cap.i  r, 
Antidotus  alia  Adriani  finnlis,  Cap.  1 1 1. 

Antidotus  alia  Adriani  parua,  Cap.i  1 1 I. 

Antidorus  alia  Adriani  Romana,         Cap.  v. 
Antidotus  alia  Adrtam  admodum  laudata, 
Cap.v  i. 

Antidotusalia  Adriani  ad  omne  malu,  Cap.  vi  I. 
Antidotus  Achatiftos  admodum  prarclara, 
Cap.  viii. 

Antidotus  alia  Achariftos  valde  bona,  Cap.  i  x. 
Antidotus  alia  A  chariftos  admodum  e.vperta, 
Cap.  x. 

Anndotus  Athanrfia  valde  Liudata,      Cap.  xi. 
Antidotus  alia  Athanafia  prxclara,       Cap.  x  1 1. 
Antidotus  Athanafia  admiranda,  Cap.xnr. 
A  ntidotus  alia  A  thanalia  parua,  Cap.  x  1 1 1 1. 

Antidotus  aliaAthanafia  ad  pleuriticos,Cap.  x  v. 
Antidotus  alh  Athanafia.vt  pra.-cedes,  Cap.x  v  r. 
Antidotus  alia  Athanafia  adomniainternamala, 
Cap.xvn. 

Antidorus  alia  Athmifis  generalior,    Cap.x  v  1 1 1. 
Anridotus  alia  Athanafia  valdelaudata, 
Cap.  x  l  x. 

Antidotus  alia  A  thmafia  melior,         Cap.  XX. 
Antidotus  e  mofcho  valde  expertn,     Cap.  x  x  i. 
Antidotus  ad  dyfcntericosck  (ccliacos,  Cap.  xx  1 1. 
Antidotus  de  aiufo  admodum  laudata^Cap.x  x  1 1 1. 
Antidotus  Alrancali  cognominara,      Cap.x x  1 1 1 1. 
Anndotus  Diatamaroslmgualtahca  appellata, 
Cap.x  x  v. 


Antidotus  haemagogoSjValdeprzclara,Cap.  XX  vr. 
Antidotus  ecaftoreo,advertiginofy$,  Cap.xx  v  ii. 
Antidotusad  rigorern experta,  Cap.xxvm. 
Antidotus  pulchernma  ad  omnisgcneris  humorcs» 

Cap.xx  i  x. 
Antidotus  aliapulcherrima3  vtpra;cedens, 

Cap.x  xx. 

Antidotus  fimi!iter  pulcherrima,valde  bona, 
Cap.x  xx  i. 

Antidotus  ex  rheobarbaro,  Cap.xx  xi  i. 

Antidotus  alia  ex  rheoburbaro,  Cap.xxx  i  n. 

Antidotus  Lxariua  probata,  Cap.xx  X  1 1 1 1. 

Antidotus  ccorallio  valdebona,  Cap.xxxv. 
A  nridotus  alia  e  corallio  nobilis,         Cap.  x  x  x  V  i. 
Antidotus  e  margaritis  admodum  experta, 

Cap.xx  x  V  1 1. 
Antidotus  e  margaritis,  Galeni,  Cap.  xxx  viltt 

AntidotusDiacomeron  ad  tabidos,  Cap.xxxix. 
Antidotus  c  cinamomo  ad  ftillicidium  vrinz, 

Cap.x  L. 

Antidotus  cx  acoro  ad  difficultatem  vrinz, 
Cap.x  L  i. 

Antidotus  ex  hirdnofanguine  ad  calculofos« 
Cap.x  t  II. 

Antidotusalia  vtprarccdens,expcrta,  Cap.x  t  n  u 
Antidotus  alia  fimilis,valde  vtilis,       Cap.x  l  i  i  i  t, 
Antidotus  Conditum,nephriticis  admodumbona, 
Cap.x  t  v. 

Antidotus alia  ad  calculofos  efficax,     Cap.  X1T(. 
Antidotus  alia  fimilis,  ad  idem  experta, 

Cap.  x  l  v  i  i. 
Antidotus  exiheo  ad  renej*  Cap.  xiYdl. 


54* 

Antidorus  ad  difficultarem  vrinx  valde  laudata, 

Cap.x  t  ix. 
Anridotus  ad  calculofos,qua  vfus  eft  Anatalus, 

Cap.L. 

Antidotus  ad  veficx  lapides,  Cap.  1  r. 

Antidotus  alia.ad  calculofos  &  nephriticos, 
Cap.  lii. 

Antidotus  alia,qux  confert  ad  demoliendos  lapides  ve- 
ficx,  Cap.Lin. 

Antidotusalia,ad  calculofos  experta,   Cap.  iiin. 

Antidotus  acccpta  a IulianoPimctalo,  Cap.  iv. 

Antidotus  ad  renes  &  calculofos,         Cap.  ivi. 

Antidotus  alia  fimilis  ad  calculofos,      Cap.  IV  I  r. 

Antidotusalia,  adcalculofos  valdebona, 
Cap.  lviii. 

Antidotus  alia,  ad  calculofos  nobilis  admodum, 
Cap.Lix. 

Antidotus  ad  ftillicidium,&  difficultatem  vrinx, 
Cap.  lx. 

Antidotus  alia ,  ad  vrinx  ftillkidium  nobilis, 
Cap.  lxi. 

Antidotus  Galeni,advrinx  ftillicidium,&  eiufdem  dif- 
fieultatem,  Cap.  lxii. 

Antidotus  c  galanga.valde vti'is,        Cap.Lxi  1 1. 

Antidotus  Dianthos,ad  cardiacos,       Cap.L  x  1 1 1 1. 

Antidotus  e  fatyrio,ad  liberorum  procreationero, 
Cap.LX  v. 

Antidotus  alia  e  Satyrio  >  di&a  choragos, 
Cap.L  x  vi. 

A  ntidotus  e  pipere,vocata  choragos,    Cap.L  x  v  i  r. 
Antidotus  e  fatyrio,nominata  Perfica,  Cap.Lxv  iii. 
Antidotus  tentiginem  excitans,ad  idem  probata, 
Cap.Lxix. 

Vnguentum  tentiginem  excitans,adidem  valens, 
Cap.  l  x  x. 

Antidotus  fimiliter  vt  prxcedens  nobilis, 
Cap.LXXi. 

Antidotus  alia  e  pipere,ad  ide  laudata,  Cap.  l  x  x  i  r. 
Antidotus  e  terebinthina,vt  prxcedes,  Cap.L  x  x  i  1 1. 
Antidotus  de  hermodat"tylo,laxatiua,  Cap.L  x  X  1 1 1 1« 
Antidotus  di&a  podagrica,  admodum  probata, 
Cap.  L xx v. 

Amidotus,qux  eft  Drangxa,ad iecoris  obftruclionero, 

Cap.L  xx  v  [. 
Antidotus  alia.podagricis&arthriticisconueniens, 

Cap.  l  x  x  v  1 1. 
Ant  cotusalia,Drangxa  dictafimplex,  Cap.  ixxvut. 
Antiuotus ad arthnticos,  Cap.L  xxix. 

Antidotus  Drangxa  adeadem  efficax,  Cap.  ixxx. 
Antidotus  ad podagricos &  arthriticos,Cap.L  xxxi. 
AntidotusDrang:ta,priori  fimilis,      Cap.LXXXi  l. 
Antidotus  alia  laxatiua,ad  podagricos,  Cap.  l  x  x  x  1 1  i. 
Anridotus  alia  laxatiua.adprxdi&amala  vrilis, 

Cap.LXXXi  1 1 1. 
Antidotus  Drangara  laxatiua.vt  prxcedens, 
i*  Cap.  lxxxv. 

Antidotus  aliaDrangxa,prxcedentibus  validior, 

Cap.  L  xxx  v  i. 
Antidotus  aliaDrangxa,ad  vitiofumfaciei  colorem, 

Cap.  L  xxx  v  1 1. 
Anttdotus  e  Damafcenis,ad  febres  acutas, 

Cap.Lxxxv  i  ii. 
Antidorusemarrubio,adrabidos,       Cap.  l  xxxix. 
Anndotus  alia  e  marrubio  magna,diu,i  Petri, 

Cap.  x  c. 

Antidotus  alia  appellata  parua,ad  tufies, 
Cap.  xci. 

Antidotus  c  thure.valde  bona,  Cap.  x  c  1 1. 

AntidotusDiarhodon  magna,valdeprxclara, 
Cap.  x  c  i  1 1. 

AntidotusDiarhodon  Abbatis,hoc  eft  prxfidis  collegii, 

Cap.x  c  i  i  1 1. 
Antidotuse  rt>fis,ad  afthmaticos,  Cap.xcv. 
Antidotus  Diarhodon  alia,  vtprxcedens, 

Cap.  xcvi. 


34^ 

Antidotus  Diapenidion,ad  tuflientes,  Cap.x  c  v  1 1. 
Antidotus  Diatragacanthes,ad  pe&oris  grauitatem, 

Cap.x  c  v  m. 
Antidotusaha  e  tragaCantha,adfrigidosaffeclus, 

Cap.xcix. 

Antidotus  Diacumini,ad  thoracis  frigiditatem, 
Cap.  c. 

Antidotus  alia  ecuminomagna.efficax  valde, 
Cap.  ci. 

Antidotus  Diacaftoreof,vtprxcedens  vtilis, 
Cap.  c  1 1. 

AntidotusDiaireos,ad  columellam,    Cap.  cin. 
Anridotus  e  tragacantha,vt  ea  qux  pnccedit, 

Cap.  ciltl. 
Antidotus  Diacalaminthes,  valdcnobilis, 

Cap.  cv. 

Antidotus  Diacodion,ad  dyfentericos,  Cap.  cvi. 
Anridotus  fccloge  nominata,laudata,   Cap.  cvii. 
Antidotus  dc  feminibus  prxclara,        Cap.c  v  1 1 1. 
Antidotus  ad  fanguinem  qui  ab  internis  defenur, 
Cap.  cix. 

Antidotus  e  malis  &  cotoneis,  ad  dyfentericos, 
Cap.cx. 

Antidotus  e  lapide  radiante,ad  melancholicos, 
Cap.  cxi. 

Antidotus  Diafene.ad  melancholicos,  Cap.c  x  1 1. 
Antidotus  e  cotoneis  malis,ad  imbecillitatem  ftomachi, 
Cap-cxm. 

Antidotus  e  malis  Paphlagonicis,       Cap.cxi  1 1 1. 
Antidotuse  papauere,ad  dyfentericos,  deftillationelabo 

rantes,  &cibum  vomentes,  Cap.cxv. 
Antidotus  Diatrionpepereon,experta,  Cap.c  x  v  u 
Antidotus  aliaetribus  generibuspiperum,nobilis, 

Cap.c  x  v  1 1. 
Antidotus  alia  Diattionpepereon  ,laudata, 

Cap.c  xviii. 
AntidotusDiacurcuma  Galeni,experta,Cap.c  xxx. 
Antidotus  alia  Diacurcuma ,  vt  pra:cedens, 

Cap.c  xx. 

Antidotus  alia  Diacurcuroa,valde  bona, 
Cap.c  xxi. 

Antidotus  alia  Diacurcuma ,  vt  prxcedens, 
Cap.  c  xxn. 

Antidotus  Dialacea,ad  iocinorofos,     Cap.  cxxm. 
Antidotus  Diaphilcdon*,  ad  ftomachi  calorera, 

Cap.  cxxim. 
Antidorus  de  hermoda£iylo,adpodagricos, 

Cap.  cxxv. 
Antidotus  alia  de  hermodac"ryIo,valde  experta, 

Cap.  cxxv  i. 
Antidotus  alia  e  hermoda&ylo.vt  prarcedens, 

Cap.  cxxvii. 
Anridorus  podagrica  ,per  omnia  experta, 

Cap.  cxxviii. 
Antidotusaliapodagrica.Proclidi&a,  Cap.  cxxix. 
Antidorusaliapodagrica,adpartcsquxdefluxionelaba 

tant,  Cap.  cxxx. 

Antidotus  alia  podagrica,  vocata  Climax, 

Cap.  cxxxi. 
Antidotus  alia  podagrica,  Celebris  dit"ta, 

Cap.  cxxxn. 
Antidotusalia  podagrica,e  mofcho,    Cap.  cxxxur. 
AnridotusDiarhodon  Galeni,adiocinorofos, 

Cap.  cxxxim. 
Antidotus  e  papauere,ad  afthmaticos,  Cap.  exxxv. 
Aotidotus  e  malis,ad  frigidum  ftomachi  affe&um, 

Cap.  cxxxvi. 
AntidotusDiambar,adftomachicos,  Cap.  cxxxvu, 
AntidotusccroeoEfdrje,miranda>      Cap.  cxxxvin, 
Antidotus  aliaEfdrx,vtprxcedens,    Cap.  cxxxix. 
Antidotus  alia  Efdrx  fimplex,valde  bona, 

Cap.  cxl. 

Antidotus  alia  Efdrx,ad  cos  qui  caput  doleot, 

Cap.  cxli. 
Antidotuscoftioneminuans  Diacotoneon, 


H7 

Cap.  cxlii. 

Antidorus  e  citriis  malis,ad  eos  qui  tarde  concoquunf, 
Cap.  cxtiu. 

Antidotusecitriis,  vrprarcedens,  Cap.cxniii. 
Antidotus  conco&ioni  conucniens,c  fcybehte, 

Cap.cxLV. 
Antidotus  alia  Iamblichi,valdepraclnra, 

Cap.cxL  v  i. 
Antidotus  alia  Politi  ,  aluum  fubducens, 

Cap.cxLVii. 
Antidotus  alia  Dodecatheon,  Valde  bona, 

Cap.cxLvm. 
Antidorus  Pleres  archonticon,laudnta,  Cnp.cxnX. 
Antidotus  alia  Pleres  archonticon/implex, 

Cap.  c  i. 

AntidotusDiacodion,ad  tuffientes,     Cap.  cit. 
Antidotus  e  zulapio  rof.iceo,purgans,  Cap.cnl. 
Antidotus  alia  ezulapio  rofaceo,magis  varia, 

Cap.  ctin. 
Antidotus  alia  e  zulapio  rofaceo  purgatoria, 

Cap.  ciirn. 
Anridotus.ad  dyfcnrericos  &  cceliacos, 

Cap.  ctv. 

Antidotus  alia,ad  dyfentericos  &  cceliacos, 
Cap.  ctvi. 

Antidotus  adcarnisdiffolutioncm.&corporisficcitate, 

Cap.  clvii. 
Antidotusad  tertianas,&quartanas  prxclara, 

Cap.CLvni. 
Anridorus  alia  ad  tertianas  quartanas,&  quotidianas, 

Cap.  clix. 
Antidotus  alia,  ad  tertianas  &  quartanas, 

Cap.  clx. 

Antidotusalin,vt  prxcedens,  Cap.  clxi. 

Antidotus  alia  fimilis,  Cap.  clxii. 

Antidotus  qua:  ad  eadem  excellenter  valer, 

Cap.  clxui. 
Antidotus  alia,qua:  omnibus  carteris  przftat, 

Cnp.  clxiiii. 
Antidotus.ad  eos  quifanguinem  excernunt, 

Cap.  clxv. 

Antidotus  ad  tufiientes,&  non  nill  re&a  ceruice  fpirates, 
Cap.  clxvi. 

Antidotus  alia,ad  eadem  valde  bona,   Cap.  clxvii.  . 
Antidotus  aut  ecligma  tuffi  conueniens,valde  bona, 

Cap.  clxviii. 
Antidotus  ad  tuflientes  experientia  efficax, 

Cap.c  lxix. 

Antidotus  tuffientibus  accommodata ,  &  nonnifi  re&a 
ceruice  fpirantibus,  Cap.  c  L  x  X. 

Anttdotus  ad  turTientes.experfa,  Cap.  clxxi. 

Anridotus  ad  eadem  mala  tuffim  exflccantia, 
Cap.  clxxu. 

Antidotusfiuelin&us,tu{ficongniens,  Cap.  clxxiii. 
Antidotus  linftus  Socratis,mirabilis,    Cap.  clxxuii. 
Antidotus  tuffi  conueniens,ad  eadem  mala  vtilis, 
Cap.  clxxv. 

Antidotus  ad  tuffientes,& fuppuratos,  Cap.cLXXVi. 
Antidotus  ad  eadem  tuflim  facientia  mala, 

Cap.  clxxvii. 
Anridotus  cognominata  Anodynos.tuffi  conferens, 

Cap.  clxxviii. 
Anridorus  tuffientibus  congruens,&  dyfentericis  admo- 

dum  bona,  Cap.  clxxix. 

Antidotus  purgatoria  e  myrobalano,    Cap.  clxxx. 
Antidotus  ad  vriiiac  difficultare  vtilis,  &  lapides  atteres, 

Cap.  clxxxi. 
Antidotus  c  mofcho,  ad  melancholicos, 

Cap.  clxxxii. 
Antidotusdi£taMufa,ad  quartanas,     Cap.  ctxxxm. 
Antidotus  Galeni  Diapepereos,adquartanas, 

Cap.  CLXXXIIII. 
Antidotus  Diofpolitic6,ad  quartanas,  Cap.  CLXXXT. 
Antidotus  alia  DiofpoIiticon,vt  prxcedcns, 

Cap.  clxxxvi. 


Antidotus  purgans  renes,&  calculofos,  Cap.  c  lxxxvii. 
Remedium  nephriticum ,  &  calculoforum, 

Cap.  clxxxviii. 
Aliud  remedium  ad  mulieres  abortientes, 

Cap.  clxxxix. 
Antidotus  nephritica,experta,  Cap.  c  x  c 

Antidotus  alia  nephritica ,  cxperientia  tnira, 

Cap.  cxci. 

Antidotus  alia nephritica^ balfamo,    Cap* c  X  0 1. 
Antidotusex  fexagintafpeciebus,  nephritica, 

Cap.  c  X  c  1 1 1. 
Antidotus  vel  conditum  nephriticum,Cap.  c x c  1  1 1 1. 
Antidotus  aut  conditum  ncphriticum,valde  vrile, 

Cap.  cx  c  v. 

Antidotus  feu  remedium  ad exulceratam  vcficam, 
Cap.cxcvi. 

Antidotusnephritica  vcfica:  meatus  obflru&ionelibe- 
rans,  Cap.  cxcvn. 

Antidorus  nephritica,  qua  vtebatur  Conflantinus  rex, 
Cap.  cxc  v  1 1 i. 

Aliaftmilis,  Cap.  cxcix. 

Antidotus  ab  Italis  cognominata  Miclcta, 
Cap.  c  c. 

Antidotus  cognominata  ab  Italis  Sardacia 
Cap.  c  c  1. 

Antidotus  i  myrobalano  przclara,ad  eadem, 
Cap.  c  cii. 

Antidotus  ad  ftomaticos,&  deftillatione  laborantcs, 
Cap.ccm. 

Antidotus  Rofata  nouella,  ad  calidum  ftomachum, 

Cap.  cc  11 11. 
Antidotus  ad  febres  continuas  &  ardentes, 

Cap.  ccv. 

AntidotusSotera  magna,ad  capitis  grauitatem, 

Cap.  ccv  1. 
Antidotus  ad  ftomachkos  calidos  efficax, 

Cap.  ccvn. 

Antidotus  ad  ftomachicos  ftigidos,     Cap.  cc  V  Ilfc 
Antidotus  Tryphera  Sarracenica,  prxftans, 
Cap.ccix. 

Antidotus  Tryphera  magna,ad  muli  ebria  m  ala/ 
Cap.ccx. 

Antidotus  alia  Tryphcra,  quam  Ifaac  compofuif, 
Cap.ccxi. 

Antidotus  TriophylIos,ad  quartanas,    Cap.  c  cx  1 1, 
A  ntidotus  Dun  lonfantaJori.ad  calorem  ftomachi, 

Cap.  c  c  x  1 1 1. 
Antidotus  Theodoretos  ad  dolentes  caput, 

Cap.  c  c  x  1 1 1 1. 
Antidotus  alia  Theodoretos ,  ad  hemicranicos, 

Cap.  c  c  x  v. 
Antidotus  alia  Theodoretos,  vt  prxcedens, 

Cap.  ccxvi. 
Antidotus  alia  Theodoretos ,  valde  vtilis, 

Cap.ccxvu. 
Antidotus  Anacardios  ,dida  Theodorccos, 

Cap.  ccxvn  1. 
Antidotus  alia  Anacardios, ad  comitiales, 

Cap.ccx  ix. 
Antidotus  Pauli  cognominata,ad  raucitatem, 

Cap.ccxx. 

AntidotusTryphera  di&a  e  ferro,        Cap.  c  C  XX 1. 
Antidotus  Diagalanga:  experta,  vt  prstcedens, 
Cap.ccxxn. 

Antidotus e mofcho,ad  omnem malS  corporis  habituaj, 

Cap.  cc  xx  1 1 1. 
Antidotus  c Pfyllio nominata, experta, Cap. ccxx iul 
Antidotus  Panchreftos,adomnem  imbecillitatcm, 

Cap.  ccxx  v. 
Antidotusalia  Panchreftos parua,adinflationes, 

Cap.ccxx  v  1. 
Antidotus  alia  Panchreftos,admodum  laudati^ 

Cap.  ccxxvn. 
Antidotus  Panacea ,  ad  diuturnas  tuflq, 

Cap.  ccxx  vni. 


>47 

Antidotusdi&a  .£  gyptia  magna,  Cap.ccxxix. 
Antidotus  aha  Agypt«a  magna,    Cap.  ccxxx. 
Antidotus  vtgyptia  niinorad  vrina:  difficultacem, 

Cap.  ccxxxi. 
Antidotus  aha  j€gyptia,dicT:a  facra  fcala, 

Cap.  ccxxxn. 
Antidotus  alia  A  gypcia ,  valde  prsclara, 

Cap.  ccxxxui. 
Antidotus  odorata  vocata,valde  expe rta, 

Cap.  ccxxxnu. 
Antidotus  Democratis ,  aduerfus  venena, 

Cap.  ccxxxv. 
Antidotus  ex  eruis,ad  tuffientes,    Cap.  ccxxxvi. 
Antidotusnliaexeruis,ad  tabidos,Cap.  ccxxxvn. 
AntidotusDiacalaminthes,ad  menftrua  mulierum, 

Cap.  ccxxxviu. 
Antidotus  Philoxenios  ad  deftillationes  vtilis, 

Cap.  ccxxxix. 
AntidotusaliaPhiloxeniosjfuppuratisconuenicns, 

Cap.  ccxl. 
Antidotus  Zoarchia  adtertianas  &quartanas, 

Cap.ccxn. 
Antidotus  Philonis  valde  efficax,  Cap.  ccxlii^ 
Antidotusaliafimilis,colicis  v  tilis,Cap.  ccxliii. 
Antidotus  Philonis,  ad  ftomachicos, 

Cap-  ccxliiii. 
Antidotusdi&a  Sanitas,ad  podagricos» 

Cap.  ccxlv. 
Antidotus  ex  afaro ,  hydropicis  vtilis, 

Cap.  ccxlvi. 
Antidotus  Admirabilis  dit~ra  ,  ad  tuffientes, 

Cap.  ccxlvii. 
Antidotus  Pana:retos,hoc  eft  eximia,  tuffietibus  accom 

modata,  Cap.  ccxlviii. 

Antidotus  podagra:  conueniens ,  opus  Ttibonii  notarii, 

Cap.  ccxlix. 
Podagra?  accommodatum  epithema, 

Cap.  ccl. 
Antidotus  Zenophilos ,  ad  nephriticos, 

Cap.ccLi. 

Antidotus  iecoraria,Phlebotomos  vocata, 

Cap.  ccmu 
Antidotus  alia  iecoraria.vocata  Phlebotomos, 

Cap.  ccliii. 

Antidotus  alia  iecoraria.ad  obftru&ionem  iecoris  vtilis, 

Cap.  ccinii. 
Aotidotus  alia  iecoraria,probata  &  vtilis, 

Cap.  ccl  v. 

Antidotusiecoria,ad  magnas  iecoris  obftru£Hones,& 

duros affecrus,  Cap.  cclvi. 

Antidotus  ad  obftru&ionem,&  duritiem  iecoris, 

Cap.  ccl vii. 
Antidotusadiecoris&  lienis  obftru&ionem, 

Cap.  cclviii. 
Antidotusiecoraria,ex  abfinthio,  Cap.  cclix. 
Antidotusalia  iecoraria,  Athanafiavocata, 

Cap.  cclx. 
Antidotus  alia  iecoraria ,  vtilis  valde, 

Cap.  cclxi. 
Antidotus  ad  iocinorofos,admodum  probata, 

Cap.ccLXii. 
Antidotus  alia  iecoraria,penitus  experta, 

Cap.  cclxim. 
Antidotus  alia  exnouem  fpeciebus  compofita, 

Cap.  cclxi  111. 
Antidotus  Arabica,valdepra:clara,Cap.  CCLXT. 
Antidotus  alia  iecoraria  ,  ex  Eupatorio, 

Cap.  cclxv  i. 
Antidotus  alia  iecoraria, valde  vtilis, 

Cap.  cclxvii. 
Antidotus  alia  iecoraria,ab  Agathonecompofita, 

Cap.  cclxviii. 
Antidotus  aha  iecorarin ,  priori  fimilis, 

Cap.  cclxix. 
Antidotus alia iecoraria,experta,  Cap,  c eixx^ 


548 

Antidotus  aliaj  iecoraria  ,Pantagathos,' 

Cap.  cclxxi. 
Antidotus  alia  Achariftos  ,ad  iocinorofos, 

Cap.  cclxxii. 
Antidotus  Pantagathos ,  ad  nephriticos, 

Cap.  cclxx iii. 
Antidotus  iecoraria  ex  anetho,experta, 

Cap.  cclxxiiii. 
Antidotus  ad  i£teru,experta  valde,Cap.  cc  txx  v. 
Ad  iecur fimplicia remedia,  Cap.ccixxvi. 
Qua: ad i&erum  experta funt,       Cap. ccixxvn. 
AntidotusEuchariftos,admulieres  vteri  prafocationel» 

borantes,  Cap.  cc  l  xx  v  i  i  i. 

Antidotus  alia  Euchariftos,vt  prscedens, 

Cap.ccLxxix. 
Antidotus  Ifotheos.ad  tabidos,     Cap.  ccuxx, 
An tidotus  alia  Ifotheos,  Cap.  c  c  L  x  x  x  1. 

Antidotus  alia  Ifotheos,ad  tuffientes  ac  tabidos, 

Cap.  cclxxxii. 
Antidotus  Soterios,  &  Theodotos  di&a, 

Cap.  cclxxxiii. 
Antidotus  alia  Sotenos,vtprior,   Cap.  ccLxxxmf* 
AntidotusaliaSoterios,  ad  diuerfamala. 

Cap.  cc  l  xxx  v. 
Antidotus  Philanthropos,  adhydropicos  efficax, 

Cap.  cclxxxvi. 
Antidotus  peroptabilis,  ad  fiomachicos, 

Cap.  ccLxxxvib 
Antidotus  ad  quotidianas  febres  valde  bona, 

Cap.  cclxxxviii. 
Antidotus  alia  ad  cjuotidianas  febres,  vt  prior, 

Cap.  cclxxxix. 
Antidotus  di&aMyfterium,  ad  pleutiticos, 

Cap.ccxc 
Antidotus  Zopyrios ,  ad  comitiales, 

Cap.  c  c  x  c  1. 
AntidotusMufa,adhydropicos,    Cap.  ccxcii, 
Antidotus  nominata  Perfica,       Cap.  c  c  x  c  1 1 1. 
Antidotus  Syngeli  regia,  ad  oculorum  hcbetudinem," 

Cap.  c  c  x  c  1 1 1 1. 
Antidotus  alia  Michaelis  angeli  regia, 

Cap.  ccxcv. 
Antidotus  vocata  Phlebotomos,  Cap.  c  c x  c  v  1. 
A  ntidotus  e  croco,ad  iecinorofos,  Cap.  ccxcvil 
Antidotus  Cyphi,  ex  quincjuaginta  fpeciebus, 

Cap.ccxcvn  1. 
Antidotus  alia  Cyphi ,  ex  vigintiotto fpcciebus, 

Cap.  c  c  x  c  1  x. 
Antidotus  Climax,  ad  frigiditatem  ftomachi, 

Cap.  c  c  c. 

Antidotus  Apollonii,ad  difficulter  fpirantes, 
Cap.  c  c  c  1. 

AntidotusMufa  Apollonii,  addifficulterfpirante$3 

Cap.  c  c  c  1 1. 
AntidotusMufa,ad  iocinorofos,   Cap. c  c  cn  1. 
Antidotus  Aphraftos,ad  refolutos,Cap.  cc  cn  1 1.] 
Antidotus  Magni  medici,  ad  colicos, 

Cap.ccc  v. 

Antidotus  ex  croco,ad colicos,    Cap.  cccvi. 
Antidotus  alia  colica,  valde  experta  &  bona, 

Cap.  cccvil 
Antidotus  alia ,  ad  colicos  &  inflationes, 

Cap.  cccvui. 
Antidotus  alia  colica,  fimiliter  efficax, 

Cap.cccix. 
Antidotus  Colica,<juam  accepia  fratre  Cononis, 

Cap.  c  c  c  x. 
Antidotus  nominata  Athanafia ,  ad  colicos, 

Cap.  cccxi. 
Antidotus  alia  colica,dolorcm  mitiganj,experta, 

Cap.cccxn. 
Antidotus  alia  colica,  mitigan*  dolorem.valde  bona^ 

Cap.  c  c  c  x  1 1 1. 
Antidotus  alia  colic»,  iurciurando  aon  comxnunicjtnda, 

Cap,cc  cxiui, 


Antidotus  tufli  aceommodata,  valdelaudata&experta, 

Cap-  c  c  c  x  v. 
Antidotus  ex  c.iftoreo,ad  pleuriricos, 

Cap.  cccx  vi. 
Antidotus  exRheo.ad  cardiacos,  Cap.  cccxvii. 
Antidotus  ad  dolores  compagum  feu  arriculorum,ex  o- 

pio  nominara,  Cap. cccx  vm. 

Antidotus  Defmoterios ,  ad  comitiales, 

Cap.cc  cx  i  x. 
Antidotus  Argyrophora,  ad  mala  capitis, 

Cap.  cccxx. 
Antidotus  Adriani,nominata  vehiculum  magnum, 

Cap.  cccxxi. 
Antidocusruflimfedans,admala  tuflfim  affeTentia, 

Cap.  cccxxii. 
Antidotus  Ifochryfos,ad  frigidos  affe&us, 

Cap.  cccxx  i  ii. 
Antidotus  di£ta  aridum  Diofpoliticum, 

Cap.  cccxxmi. 
Antidotus  vocatahumidum  Diofpoliticum, 

Cap.  cccxxv. 
Antidotusper  vomitum  purgans,  Cap.  cccxxvi. 
Antidotus  fanguinem  fiftens,ad  omnes  fanguinisexcre- 

tiones,  Cap.  cccxxvn. 

Antidotus  Diacumincv,conco£tionem  iuuans, 

Cap.  cccxxvin. 
Antidotus  Galeni  Lyfiponos ,  mirabilis, 

Cap.  cccxxix. 
Antidotus  nominata  Edoge,ad  cceliacos, 

Cap.  cccxxx- 

AncidotusPolyetes  magna,  ad  eosqui  cibum  nonappe- 

tunr,  Cap.cccxxxi. 
Anttdotui  ex  acoro,  ad  omnem  venenatorum  i&um, 

Cap.  cc  cxxxir. 
Antidotus  Pxonia,ad  deftillationes  &  tuffes, 

Cap.  c  ccxxxm. 
Antidotus  Polyetos  parua,  Cap.  cccxxxnu. 

Antidotus  pleuriticis  congruens,  Cap.  cccxxxv. 
Antidotusefuccocotoneorum,    Cap.  cccxxxvi. 
Antidotus  Melicratum,  Cap.  cc  cxxxvir. 

Antidotus  ad  omnem  oculorum  defluxionem,&  eorun 

dem  hebetudinem,  Cap.cccxxx  vm. 

Antidorus  e  fulphure  ignem  non  experro, 

Cap.  cc  cxxxix. 
Antidotus  ex  anthera  ficca,         Cap. c  cc  x  L. 
Anridotus  Iuliani ,  ad  aluum  adftri&am, 

Cap.  cccx  l  i. 
Anridotus Chryfippi,ad  eos qui  caput  dolent, 

Cap.cccx  l  i  i. 
Antidotus  Dicenanrhes,  admodum  probata, 

Cap.  cccxliii. 
A  ntidorus  Panacia,ad  tabidos  &  fanguinem  excreantes, 

Cap.cccx  liiii. 
Antidotus  ex  citriis  malis,  ad  eos  qui  tarde  concoquunt, 

Cap.  c  ccx  lv. 
Antidotus  Hepalasbona,ad  conceptionem, 

Cap.cccx  lvi. 
Antidotus  e crocomagmate,        Cap.  c  c  c  x  L  vi r. 
AntidotusEupncea,ecaryophyllis,  Cap.cccx  lviii. 
Antidotus  magni  decocii,  ex  hyflbpo, 

Cap. cccx  nx. 
Antidotus  e  Bacano,valde  prceftans, 

Cap.  c  c  c  l. 
Antidotus  odorata  Clodii,admodum  probata, 

Cap.  c  cc  l  i. 
Antidorus  e  Tragematis  ,  valde  laudata, 

Cap.  c  c  c  l  1 1. 
Antidotus  Polyetes,  ad  eos  qui  nonnifi  re&a  ceruice  fpi- 

ranr,  Cap.  cccliii. 

Antidotus  ex  Sampfucho ,  vt  prscedens, 

Cap.ccc  L  i  1 1  i. 
Antidotus  eliquore  Tithymali, Sofiani, 

Cap.  cc  c  l  v. 
AntidorusPraxagoras,  adeos  qui  nonnifi  re£h  ccruice 

fpirant,  Cap.  ccclvi. 


Antidotusdi&a  Clidion,ad  tuffes,Cap.ccc  lvii. 
Antidotus  e  cardamomo,ad  tuffes,Cap.  c  c  c  L VIII. 
AntidotusLexopyretos,  quam  aliqui  nominant  e  fulphu 

re,  Cap.  ccclix. 

Antidorus  alia  Lcxopyrctos ,  ad  tuffes, 

Cap.  cc  c  L  x. 
Antidotusaurea.ad  tabidos  &  fuppuratos, 

Cap.  c  c  c  L  x  i. 
Antidotus  dolorem  mitigans,ad  tuffientesexperta, 

Cap.  c  c  c  l  x  1 1. 
Antidotus  Symphonos,ad  tufficntes  &  tabidos, 

Cap.  c  c  clx  1 1 1. 
Antidotus  Cypho^dcs,ad  frigidas  iecoris  intemperies, 

Cap.  c  cc  lx  1 1  ii. 
Antidotusebaccislauri,tuffiaccommodata  &ptobata, 

Cap.  c  c  c  l  x  v. 
Antidotus ,  ad  orthopnceatti,  &  pleuriticos, 

Cap.  CC  C  L  X  V  I. 

Antidotus  ad  difficulter  fpirantes,  Archigenis, 

Cap.  ccclxvii. 
Antidotusadidterum,coprobata,  Cap.  ccc  lxviii. 
Antidotusad  eos  quinonnifi  rcdJa  ceruicefpirant, ad- 

modumefficax,  Cap.  ccclxix. 

Antidorusadpodagricos&arthriticos, 

Cap.  ccc  l  x  x. 
Interpreratio  Alexandrinorum  menfium  ad  Grxcam  ajK 

pellarionem,  Cap.  ccclxxi. 

AntidotusEudios,adtuffes,&doloreslaterum, 

Cap.  cc  c  L  xx  1 1. 
Antidotus  Myfterium  vocata,ad  pleuriticos, 

Cap.  c  c  c  l  x  x  1 1 1. 
Antidotus  ad  tabidos,  expurgatoria, 

Cap.ccc  l  xx  ii  ii. 
Antidotus  ad  iecur  &  ftomachum,experta> 

Cap.  c cc  l xx  v. 
Antidotus  Ambrofia  polychreftos.laudata, 

Cap.  ccclxxvi. 
Antidotus  alia  Polychreftos,ad  omnia  venenata, 

Cap.  ccclxxvii. 
Antidotus  Hippocratis,ad  tabidos  &  pleuritkos, 

Cap.c  c  c  L  xx  v  i  ii. 
Antidotus  ad  refrigeratum  ftormchum, 

Cap.  ccc  lxxix. 
Antidotus  ad  inflatu  itomachum,Cap.  ccc  L  XXX. 
Antidotus  dicta  Splenotomos, valde  bona, 

Cap.  c  c  c  L  xxx  i. 
Antidotus  Adriani,valde  vtilis,    Cap.  ccclxxxik 
Antidotus  Philonis,,ad  caput  dolentes, 

Cap.  ccclxxxiii. 
Antidotus  Haemaptoica ,  Mctrodori, 

Cap. cccl  xxxi  iii. 
Antidotusalia  ad  fpuentes  fanguinem  prxftans, 

Cap. ccc  lxxx  v. 
Antidotus  alia,ad  fanguinem  excreantes ,  &  abfceffu  la« 

borantes,  Cap.ccc  L  xxx  v  i. 

Antidotus  alia,ad  fpuentesfanguinem,puIuisprobatus> 

Cap.  c  c  c  l  x  xx  v  n. 
Antidotus  ex  opio  ad  conuulfos  in  fcapulas, 

Cap.cc  clxxxv  iii. 
Antidotusad  omnia  interna  mala  experta, 

Cap.ccc  lxxxix. 
Pilulx,fitim  reftinguentes,  Cap.  c  c  c  x  c. 

Antidotus  Chylarium,bilem  educens,experta, 

Cap.  cccxci. 
Antidotus  alia  Chylarium  bilem  educcns,nobiIis, 

Cap.  cccxc  ii. 
A  ntidotus  alba,di£ta  Miencaphetites, 

Cap.  c  c  c  x  c  1 1 1. 
Antidotus  ex  Iride,ad  afthmaticos,Cap.  ccexcnu 
Antidotusad  eosqui  fanguinem  fpuunt,admbdu  bona, 

Cap.cccxc  v. 
Antidotus  alia  adfanguinem  fpucntesjexpertsi,' 

Cap.  cccxcvi. 
Antidotus  fiftens  excrctioncs  fanguipju» 

Cap.  cccxc  vu. 


Antidotusad  omnigenas  fanguinis  exnaribusexcie- 

tiones,  Cap.  cccxcvm. 

Antidotus  aha,ad  profluuium  fanguinis  nanum  exper 

taj  Cap.cccxcix. 
Antidotusad  omuisgenerisfanguinis  excretiones mi- 

rabilis  Cap.  cccc. 

Antidotus  Archigenis,  adprofluuia  ianguinis  narium, 

Cap.  cccci. 

Antidotus  alia  nobihs  ad  fanguinis  exnaribus  proflu- 
uia,  Cap.ccccn. 

Antidotus  alia  experta  ad  fangumis  nanum  profluuiu, 
Cap.  ccccui. 

Anticlotus  ad  fpuentes  fanguinem  admodum  bona, 

Cap.  cccciin. 
Antidotus  ad  profluuia  fanguinis  narium  prsEclara, 

Cap. ccccv. 
Antidotus  Theodotrtos ,  anacardia, 

Cap.  ccccvi. 
Antidotus  Abfinthites ,  Valde  boha, 

Cap.  ccccvn. 
Antidotus  aha  Abrinthites,       Cap.  ccccvtiu 
Antidotus  Abfinthites  lecorana ,  bona, 
|>-  Cap.ccccix. 

Antidotus  Abfinthites  vrinam  mouens,  &  purgatoria, 
Cap.  ccccx. 

Antidotus  Mithridatis,ad  diuturnas  fluxiones, 

Cap.  ccccxi. 
Antidotus  aha  Mithridatis,melior  omnibus, 

Cap.  CCCCXH. 
Antidotus  panchreftos ,  vt  pra.fcripta, 

Cap.  ccccxin. 
Zulapium  ad  dyfentericos,       Cap.  ccccxuu. 
Zulapiumregium,  Cap.  ccccxv. 

Decoclumadeosquialterolatere  refoluti  funt, 

Cap.  ccccxvi. 
VnguentumadpruntUm,        Cap.  ccccxvli. 
Antidotus  Ditmoron,  Cap.  ccccxvnt. 

Antidotus  alia  Diamoron,Hippocratis  &  Galeni, 

Cap.  ccccxix. 

Antidotus  ftomachica,c6pofita  a  Ptolemxo  fophifta, 

Cap.  ccccxx. 
Antidotus  ad  cardiacos,&  animi  defe&us, 

Cap.  ccccxxi. 
C  onfe&io  magni  Z ulapii,        Cap.  ccccxxn. 
Antidotus  mofchata,  Cap.  ccccxxnr. 

Ai-tidotusgalla;  mofchata:,  Cap.ccccxxun. 
Anticiotus  ad  cardiacos  &  animo  deficientes, 

Cap.  ccccxxv. 
Antidotus  ex  Chryfobalano,     Cap>  ccccxxvi. 
Antidotus  ex  Rheopontico,  mirabilis, 

Cap.  ccccxxv". 
Antidotus  exCinamomo,nephritica, 

Cap.  ccccxxvm. 
Antidotus  ex  Hermodattylo ,  experta, 

Cap.  ccccxxix. 
Antidotus  exCicadis,  nephritica, 

Cap.ccccxxx. 
Antidotus  ex  Lithofpermo,nobilis, 
JP~Cap.  ccccxxxi. 

Antidotus  ex  femine  Marrubii,  Cap.  ccccxxxii. 
Antidotus  ex  Tecolitho,hoc  eft  lapidc  Iudaico, 

Cap.ccccxxxiu. 
Antidotus  c  femine  fylueftris  maluse, 

Cap.  ccccxxxim. 
Antidotus  c  tragematis  bellariifve,nephritica, 

Cap. ccccxxxv. 
Antidotus  de  (eminibus ,  Diolpolite, 

Cap.  ccccxxxvi. 
Antidotus  ad  muliebns  vteri  mala, 
jto-  Cap.ccccxxxvu. 

Antidotus  ex  Careo,&  de  ieminibus, 

Cap. ccccxxxvin. 
Antidotus  ex  fanguinibus ,  experta, 

Cap.  ccccxxxix. 
Antidotus  ex  Lycio ,  iocinori  optima. 


Cap.ccccxi. 

Antidotus  Theodoretos,aut  ex  Anacardiis, 

Cap.  ccccxm. 
Antidotus  alia  Theodoretos,veI  ex  Anacardiisi 

Cap.  ccccx  Lli. 
Antidotus  ex  Centaureo,Leonis  Drongarii, 

Cap.ccccxLiu. 
Antidotus  nephritica  diffoluens  poros, 

Cap.  ccccxli 1 1 1. 
Antidotus  vocata  lingua  Italica  pulcherrima  Aurea, 

Cap.  ccccxlv. 
Antidotus  ex  Adianto  cognominata, 

Cap.  ccccxlvi. 
Antidotusbenedi&a  laxatiua,    Cap.  ccccxLVl  t. 
Antidotus  Drangara ,  ad  hepaticos, 

Cap.  ccccxlviii. 
Decodtum  magnum  ,  ad  melancholicos, 

Cap.  ccccxlix. 
Deco&um  aliud  ad  mala  melancholica, 

Cap.  ccccl. 

Antidotus  Dianthon  Galeni,ad  defeftionem  animi, 

Cap.  ccccli. 
Antidotusexadianto  ,vt  prarcedens. 

Cap.  cccclii. 

Antidotus  alia  pulcherrima  Aurea  di&a,vt  pra:cedcns, 

Cap.  cccclmi. 
Antidotus  Dianthon,ad  tuffientes, 

Cap.  ecccLim. 
Antidotus  ex  Saphiro,  conferens  idem  quodDiantho, 

Cap.ccccLV. 
Antidotus  ad  eos  quos  virtusdeficit,&  tuffientes, 

Cap.  cccclvi. 
Antidotus  ad  animi  defe£tum,&  cordis  fyncopenj 

Cap.  cccclv  ii. 
Antidotus  ex  myrobalano,ad  melancholicoS, 

Cap.ccccLvm. 
Antidotus  alia  ex  Myrobalano,ad  pituitofos, 

Cap.  cccclix. 
AntidotUs  ex  Sulphure  cognominata,ad  eos  qui  elepru 

tialaborant,  Cap.  cccclx. 

Antidotus  regia  vocata,ad  dolentes  cap ut, 

Cap.  cccclxi. 
Antidotus  ex  Zingibere  nominata, 

Cap.  cccclxii. 
Antidotus  ex  Hermodaftylo,  ad  podagricos, 

Cap.  cccclxiii. 
Antidotusex  Rheobarbaro,ad  copiofam  fitim, 

Cap.ccccLxim. 
Antidotus  Diafena:,ad  eosqui  elephahtia  correpti  |une> 

Cap.  cccclxv. 
Antidotus  ex  acoro,ad  nephriticos, 

Cap.  cccclxvi. 
Antidotus  Diacinamomi,co£tionem  iuuans, 

Cap.  cccclxvii. 
Antidotus  aha  e  Cinamomo,ad  ftomachum  dolore  af- 

feclum,  Cap.ccccLXvm. 
Antidotus  ex  acoro,vt  prxcedens, 

Cap.  cccclxix. 
Antidotus  ad  comitiales  ex  Zingibere, 

Cap.  cccclxx. 
Antidotus  purgatoria  e  Rhcobarbaro, 

Cap.  cccclxxi. 
Antidotus  Diaienes,  adpodagricos, 

Cap.  cccclxxii. 
Antidotus  ex  Sampfycho,ad  iocinorofbs, 

Cap.  cccclxxiii. 
Antidotus  Diaberberis ,  purgans, 

Cap.  cccclxxiiii. 
Antidotus  Diacanchryos,purgatona, 

Cap.  cccclxxv. 
Antidotus  Diacinamomu,ad  podagricos, 

Cap.CCCCLXXVI. 

Antidotus  ad  carducos  &  febricitantes, 

Cap.  cccclxxvii. 
Antidotus  ex  Hermoda&ylo,  ad  arrhntico», 


Cap.  cccctxxvm. 

Antidotus  exCinamomo,ad  dyfentericos, 

Cap.  cccctxxix. 
Antidotus  ex  Mofcho,ad  melancholicos, 

Cap.  cccclxxx. 
Antidotus  ex Croco,purgatoria,  Cap.  cccexxxi. 
Antidotus  ad  tuffes  deftillationefque  experta, 

Cap.  ccccLXXXit. 
Antidotus  ad  aninu  defe&ionem  &  corporis  imbecil- 

litatem,  Cap.  cccclxxxiii. 

Antidotus  ex  Myrobalano,  admelancholiam, 

Cap.  ccccLXxxn". 
Antidotus  ex  Rheo,ad  mebncholicos, 

Cap.  cccclxxxv. 
Antidotus  adcardiacos  &  fyncope  laborantes, 

Cap.cccdxxxvi. 
Antidotus  ad  podagncos  &  arthriticos, 

Cap.  cccclxxxvii. 
Antidotus  ad  arthriticos,  purgatoria, 

Cap.  cccclxxxviii. 
Antidotus  ex  Rheobarbaro,purgatoria, 

Cap.  cccclxxxix. 
Antidotus  Diafenat,ad  arthriticos, 

Cap.  ccccxc. 
Antidotus  ex  Corallio  purgans,experta, 

Cap.  ccccxci. 
Antidotus  e  Croco,admodum  laudata,purgatoria, 

Cap.  ccccxcn. 
Antidotus  ex  Myrobalano,ad  obftru&ionem  iecoris, 

Cap.  ccccxcut. 
AntidotusDranga:a,ad  podagricos, 

Cap  ccccxcmi. 


M 

Antidotus  Drangxa,ad  arthriticos, 

Cap.  ccccxcv. 
Antidotus  Drang«ca ,  ad  iecinorofbs  maloqae  colorc 

pneditos,  C»p.  ceccxcvi. 

Antidotus  ad  cruditatem  ftomachi&  deftillationem, 

Cap.  ccccxcvu. 
Antidotus  ad  dyientericos  &  lientencos, 

Cap.  ccccxcvm. 
Antidotus  Drangza,ad  iecinorofos, 

Cap.  ccccxcix. 
Antidotusdi&a  Ageuita,         Cap.  v. 
Antidotus  purgatoria,ad  melanchohcos, 

Cap.  Di. 

Antidotus  Catholica  nominata ,  purgaroria, 
Cap.  dii. 

Antidotus  alia  Ccatholica  nominata,vt  pnor, 

Cap.  Diil. 
Antidotusc  Rheobarbaronominata, 

Cap.  diiii. 
AntidotusDiaienes,experta,      Cap.  dv. 
Antidotus  Diacinamomu,di£ta  laxatiua, 

Cap.  dvi. 

Antidotus  Benedi&alaxatiua,  experta, 
Cap.  dvii. 

Antidotus  Benedi&a  laxatiua  fimplex ,  eflicax, 
Cap.  dviii. 

Antidotus  alia,Benedi<£ta  laxatiua  fimplex,laudata, 
Cap.  Dix. 

Antidotus  laxatiua  nominata  Rial  armenigos, 
Cap.  dx. 

Antidotus  di£ta  Ageuita,         Cap.  dxi. 


NICOLAI    MYREPSl  ALEXANDRINl 

de  compofirione  medicamentorum  opus, 

d  Letnharto  ftuhfio  Latinitate  Aonatum  ey  dnnotatiombus  iUuftratHf*. 
De  Antidotis,  Se&ioprima. 


Caput  I.  «  A 

NTIDOTVS  aurea  Alexandri , ad 
capitis  fluxiones  przclara.  Dolorem 
enim  eiusconfeftim  mitigat,  oculoru 
lacrymas  fiftit,dentium  dolores  fanat, 
non  modo  epota  fed  &  impofita .  Co- 
mitialibus  liibito  fa&is,  penitusauxi- 
liatur.  Funoforum  incompofitos  motus  compelat,  & 
ad  omnem  capitis  dolorem  admodu  eft  vtilis .  Prodeft 
panter  tuvTientibus  ,  tabidis ,  cardiacis,&  aafthmaticis. 
Sanguinem  euomentibus  bpropter  excretione  ab  ero-  g 
lione  ortam,mirifice  opitulatur.  Confert  etiam  refolu-  ' 
tis,&  malis  cvilcerum  &  laterum.Lapides  conterit.Stil 
licidium&difficultatcm  vrma:  foluit ,  &  omnia  vteri 
vitia.  C*uotidianis,  tertianis,  &  quartanis  febribus  ante 
inuafionis  horam  iumpta  fuccurrit.  Quifquis  ver6  per 
confuetudinem  hac  ipfam  antidotuiriTemper  fiimple- 
nt,is  ncque  apoplexia:  neque  colico  malo  vnquam  ob- 
noxiuserit.  Conficitur  autem  antidotus  hzc  in  eum 
modum:  Afan,hyofcyami,carpobalfami,fingulorum 
drachmasduas  &dimidiam,caryophylli,opii,myrrhz,  C 
cyperijfingulorum  drachmas  duas,baliami,cinamomi, 
folii,zedoaria:,zingiberis,  cofti,  corallii,  cafix,  euphor- 
biutragacanthxjthuriSjftyracis^calamitis^faluiZjmei, 
fefelis,  finapi,  ftxifragi,  anethi,  anifi  ,  fingulorumdra- 
chmam  vnam/xyloaloes/rhei  Pontici,aliptz  mofcha 
tz,caftorei,fpica;,galangz ,  opopanacis,  anacardii,  ma- 
ftiches,fulphuns  ignem  non  experti  feu  crudi,pa;oniz, 
eringiijcamis  palmularum,  8  hermoda&yh  rubri&  al- 
bi,rofarum,  thymi,  acon,  pulegii,  ariftolochiz  longz, 
hgentianz,corticis  radicis  mandragora:,  chamxdryos, 


phu,ameos,baccarum  lauri,  piperis  longi ,  piperis  albi, 
xylobaHami ,  'carnabadii,  amomi,  k  macedonifii  femi- 
nis,  libyftici ,  ruta:  leminis, 1  finonis ,  fingulorum  dra- 
chmam  lemis,auri  puri,argenti  pun,  margantarum  no 
perforatarum, m  oflis  antenons  narium  purpurz,  olfis 
ceruini  cordis,finguIorum  grana  frumetacea  quatuor- 
decim,lapidiszaphyri,  finaragdi,  iafpidis,  fingulorum 
drachmam  vnam,nucis  auellanx  drachmas  duas,pyre* 
thri,ramenti  eboris,  calami  odorati,  fingulorum  grana 
frumetacea  vigintinouem,  melhs  aut  (acchari  quod  la- 
tis  eft.Datur  ea  vtentibus  auellana:  nucis  quantitas.  V- 
tilis  vero  admodum  ad  prasdi&a  mala  antidotushajC 
exiftit. 

LEONHARTI  FVCHSII 
annotationes. 

ASthmaticis.]  Crarce  legitut  m6~yjt  rjtf <Ti«c,nullo prorfus  fenfii. 
Legendum  autem  efle  iudico  eurSxs^/xeZchuic  le&ioni  fuffragan 
tibus  vetlione  Nicolai  Rhegini  Calabri,&  vnlgaribus  Latims  Ni- 
colaicodicibus,quihabentfiifpiriofis.  Afiuarius  quidem  huiusetam 
compofitionis meminit:ideo  facilc ,  fi roodo  Craccus  exraret,  cx  eo  lo- 
cus  hic  conftirui  &  eraendari  poflet.  Ruellius ita  conuertit  pracfeniern 
locum.Tabidis,tufliculofis,huniore'apc£toreteiicientibus.  Quos  aute" 
huniorem  a  peclore  reiicientes  voearit.nequeo  fatisdiuinare.  tuto  ta- 
nien  afthmaticoshacperiphrafi  fignifitafle.  b    Propter  ercre- 

tionem]  In  manufcripto  codice  Ciarco  peiperani  fcriprum  eft,  ft  *- 
vttFuyw  Zmp  ^*Cf4  6)i.Legendum  emru  erir,  <T<  aittfaytf  S  ■3Ufa.£ixGt<* 
«'K'c1id  cft.propterieietfionemquifitab  erofione.vt  nos  conuerti» 
ruus.  c  Vifcerum)  A6uarius  &  Latini  codices  omnes  legut  re- 
mum.vt  fere  fufpicio  fit,pro an.af%yuy  lcgendum  efle  vtqpuv.  nihil  tamiJ 
certo  pionuntiamus.  d  Salun]  Latina  exenjplatia habent  Sa- 
liuncar.quum  tamcn  Gixcus  codex  legat  ixtxiffQitxtv.  Etrore  itaque 
librarii  tacluna  eft  vt  faliunc.x  pio  faluix,  quar  Gr*cisU«>.iV<ji4X8C  dici- 
tur.fcriptum  fit.Saliunca  enim.Diofcondc  authore,  eftnardusCeltica, 
adcoqueafaluiadiuerfa.Sunt  tamequi  faiiuncam  falteforma.a  naido 
eflcdmetfamarbitiaBtur.       e   Xyloaloes]  Offlcinz  lignumaloe» 


5K 


DE    ANTIDOTIS,    SECT.  PRIMA. 


hodicappellant.  f  Rhci  PontidjGrace  eft^8ire»7iK«.  Ulfoigi- 
tur  in  Latinis  codicibus  lcgitur  iheubaiDau  ,  quum  diueilum  lit  rheu- 
batbaiuin  a  ih.iponuco.v  c  alibi  fic  lib.  I  .De  compoiiuone  niedicamen 
toium  uiculencei  dcmonftiauimus.  khcum  autcm  lonticum  Diolco- 
ndis.Galcn  alioium  vttcium.Nicolai  tti-m  tempoiibus  laium  efle 
capit.vt  mi.il  muum  iit  hodit  pioilus  efle  lncognuum.Hinc  quum  la 
dix  lila  cencauico  magno  liiuilu  Ulet.c»:  plciiquc  ca  pio  veio  ir.eo  P6- 
uco  vteieiitui.tactumclt  vt  nouicn lhei  l  ontici  ,in  centauiei  msgnt 
radiccm  tiaiiilatum  lit.idque  m  hodicmum  vlquc  ditin  in  ofticims  le- 
uncat.htlicet  quide  in  pei.uuav  eu  lhci  pouci.centaurej  magniliineo- 
mni  eirorcj .  ti  lauicc.quod  liunle  oimuno  v  ra  habeant.Hinc  eit  quod 
inn.teipietatioiu  qua.undam  vocu  Nicolai  ua  fcnpcuru  fil  ,  '«»/<»  » 
f  tcv ,  xtwauf/5»  -n/x-yx  »  <rvjuqun>u  fifa, ,  i.li  dclutucns  iheo,  tentauno 
magno  aut  fymphyu  iadiccvtiliccOit.Galcr.us  ctiamin  hbeXlomfi  ai- 
It^^AifjLfvut.yio  ihco.cer.tauuo  \  tcdum  clle  conctdit,  inquienj,«Ti 
(ixKtilcuufiiv,  pioihcoccntauiiuinlubilitucndum.  ^  g  Heuuoda 
etyh  iubn£x  aitj;]  l'er  henuodacrylos  hoc  ioco  6c  alias  tciam  Nicolaus 
intclligiiiadiccj.quasoliicinshoJievocantbehen  albamcV:  rubcaai. 
CM.od  ctiani  tacit  Actuauus,  vt  copioiius  lib.i.De  compof.mtdic.oltt- 
ilimus.  tt  moneiuius  nic  i.obis  IccJoi  ent.nonnulla  hoc  loco  in  Latmis 
deiidciaii  ccd:cibus,qui  quilque  facile  ex  collatione  cum  noftia  con- 
ueilionedepichcndet.  h  Gentiana]  l  olt  har.c  dichonem  Gia- 
cus  roanulciipcus  codex  fubiicit,/.t;ic  if*>Mi  1  5s-/  Jif  i(*  \fudfa.  ,  vox 
Romana:  tlt  v  tio  iadix  lubia .  Vtrum  quum  fcuem  diciioneni  hanc 
Diofcotuiem,Galtnum,&:  alios  mcdicos  Giarcos  v  fuipaie,  ladicemque 
ipfam  iatis  tllc  omnibus  notam.ftucuo  prxterite  harc  veiba  volui. 

i  Carnabadi]  Anixuacluettendu,  Nicolaum  pei  n*paii*,Ji  &  t&f 
u£itj»  inttlligcie  cuminum  Achiopicuro,  vt  fatis  hquct  cx  Antidoto 
4o6.vbio.ecipic  camabadium  inceipictatut  pto  cuuuno  Athiopico. 
Syiueon  Sctni  &:  alu  quidam  leccntiotts  Graci.carr.abadium  appellac 
caicuui.vtin  lccudo  noftio  De  ftupium  hiftoiia  couiintniano  docui- 
mus.Atque  iimc  eft  quod  Launi  codiccs  Nicolai ,  pio  cainabadio  ha- 
beant  caiei.Litant  igitur  qui  caijiabadium  pio  doiomco  ir.tcipietan- 
tui.Dcqtia  ic  pluia  in  altcio  noftto  L)e  ftupiu  hiftona  comcntauoiu 
tomo  Jixia.us.  li  Macedonilii]  Giacecft  M?"»«r<"a'">OT"WJ- 
•re;.l  er  fcmcn  autem  njaccdoniliuin  uiaudiendum  id  quod  Gncis  hip 
pofctinon.S-  koinaws  olus  anum  nominatut.  Hinc  cft  cjucd  ofticin* 
in  hod.cinum  vlquc  dicm  hoc  fcmen  peciofelii.um  Maccdonicum  fal- 
fo.pio  roaccdomho  voeent.  1  Sinonis]  Sinon aliis  petroielinu 
abicfte  nominatut.  De  eo  m  altero  noftio  Deft.ipmm  hiltona  tomo 
pluia  icpciicntftudioli.  m  Otfis  anteiiotis.&rc.]  lnttlligit  id  quod 
Actuauo  &ainspofttrioubus  Gixcis  blattium  byiancitun  &byzantis 
dicitui.Namita  in  eiuldtm  lntcipierationibus  ltguur./S^aVIr.v/ifcf*'; 
Tiiv.or»»  Tsivt-s  TTWxtuf ac Caufam  eius  appellatiornt  lib.  i .  De  ccpol. 
niLUic.expofumius .  Ditteit  ab  onyche  Diofcoiidis,  quod  plciique,  v  t 
Coinanus  &  aln.uon  animadutrtunt .  Onyx  emm  conchylii  cft  tegu- 
mcnium.blatuumauiem  os  anieiius  uarium  puipur.T. 

Cap.    I  I. 

ANTIDOTVS  Adriani.Efficax  contra  defpera- 
tos  venenatorum  morfus  ,  comitiali  morbo  correptos, 
melancholicos,vertiginofos  capitisdolores,fngidu  fto 
machu  eiufq;  dolorem,lienofos,opifthotonicos,pleuri 
ticos,tebricitantes,muliebriaq;  mala.Renum  dolorem 
diilbluit.Prodeftlapidcin  veiicahabentibus,  &ftillici- 
dio  vnn  x  laborantibus .  Csterum  vertiginofis  ex  albo 
vino  datur.  Melacholicis ,  ex  deco&o  cofti.  Dolentibus 
taputjcirm  aqua  tepida.Iocinorofis,cudeco£o  eupato- 
rii.Lui  ofis,ex  decoao  capparis.Nephnticis,  cum  deco 
0.O  calix  hgncM.Stillicidio  vrinx  laboratibus,  ex  deco- 
Cto  amiln  iohs,&  femine  pepoms  &  bcucumeris.  Ad  pe 
nis  vulnera,cum  decoao  faxifragi,&  femine  citrn  vm- 
dis  rectntifve.Coh  dolore  correptis,  exvinocalidocui 
admixtum  fit  cuminu  aut  caftoreum.  Febribus  per  cir- 
cuitu  reuei-tctibus,anteinualioHC  ,  cum  decovJo  Lrutx. 
Plunmifapientuvim  huius  antidoti  experientia  mue- 
nerunt.lv  ai rat  enim  fi  gallo  a  ferpente  laculante  vene- 
num  demorfoahquid  huius  antidoti  cum  aqua  tepida 
iri  os  immifens,confeftim  hunc  reftitui  ac  hberan.  Pro 
bc  paratam  pra.beto.  Accipit  opndrach.tres,  cafia:  h- 
gnex,hyofcyami,ling.drach.duas  fcrup.  duos&femis, 
euphorbn,  pipens  albi ,  ling.  drach.duas ,  &  grana  fru- 
mentacea  fex,fefehs,feminis  apn,fing.drach.vna,fcrup. 
femis  grai).duo,foln,ongani,tragacantha:,fing.  drach. 
vnajopobalfamijftyracis  calamitidis ,  zingibens,  xylo- 
bolfann,cyperi,caipobalfami,feminismacedonilu,iino 
nis,ung.  drach.  vna,mmus  granis  fex,  feminisfocniculi 
fcrup.duos  grana  odto,calamiodorati  fcrup  .  duos  gra- 
naduo,cinamomi,ipicx,croci,cofti,rhei  Pontici,  pyre- 
thn,acon,dauci  Cretici,aniii,ling.  drach  .  femis ,  grana 
fexjcaftorei  drach.S.dfigapeni,  myrrha;,  rofarum,carda 
momi,amomi,  fennnis  rutx,  fylueftns  ameos,fing.fcr. 
vnugranaquatuor,  ccaiix  riftulans  fcrupulum  vnunj, 
faluia;  drach.duas,mellis  aut  faccha>n  quod  fatis  eft. 

a  MiliifohYj  Gia:celcriptumerat/ut(fio<pi/A>.i<,  fedmeafen- 
tcntia  perperam.Nam  quum  conftet  millctoliu  eftc  ftiipem  vulncraria 
8t  mirihca  quadam  adftiingendi  vi  pra:ditam,  nihil  ftilhcidio  vrina?  la- 
borantibus  confme  pot«ft.  Quaie  dubium non  eft  fcnpcu fuifle  a  Ni- 


^  colao /uixiis  3-o>ic,quas  quidem  voces  quum  non  ictelligeiet  liorarius. 
vcpote  Latinas,pio  ns  fubftiruir/uuf<s<j>^xxi( .  Vtitur  autcm  aliis  cciaiu 
iis  duahus  vocibus  NicOlaos  .'Accedit  quod  in  expolitionibus  1'Jateaiii 
dilcrtc  riat  milnlolis  n.entio  .  Quinetiam  manulciiptus  Latmus  codcx 
doctiilimi  vui  Adolphi  Occonis  iiitdici  Augultani,lcgu  hocloco.Stiah 
guiiolis  cii  decodio  hthofpeimi  &  mcloms  &  cmuli  Kminis.  Litholper 
mon  autciu  appcliau  milium  folis.al.bi  dmmus.  b  Cucumeu.»] 
Giaxe  tft  Ti^a.^isfiu.icienduiii  itaque.con.aiuni  ieimone  Gtxcoium 
pofteiioium  lic  appellaii  cucumcies,  vc  tt-ftis  eft  Synieon  Sethi,  quiita 
lcnpium  rcliquit,  ■x.ysfix  td.  /sj  iutvx  ruxia.,  r£  x..mi  Ji  Tslta.j  spa. 

c  Ruta]  In  manulcnpto  codiceGiarco  ha:c  vox  dcliduabatui.tlie 
autcm  adiiciendam,laus  uftantut  Latiai  codiccs  qui  ltgunt,  In  apoze- 
niate  p.gani:&  1  latcaiii  cxpolitionct  vbi  fciibitui,  Ante  ho.am  accef- 
honistiiin  vitio  decoctior.is  pcgani.  Li  gei.duiu  itaquc  ei  ii  /nj  Hm?ifjjf. 
B  toc  anj.it»'».  Quam  ctite  ItCtionciii  planc  conHin.ac  capuc  nu.us  ftcuo- 
nis  j  i  i.vbiad  vcibum  teie  omnia  qua:  hic  habmttiijiet  etuntut. 

d  Sagapeni]  Giarcetft  e-ffiTTtevs; .  Nicoiaus  cnim  lipe  barbaia 
hac  vocc  vtitui  pro  hquore  qui  vetenbt.s  Gia:cis  a-jtyirntiv  dicicui» 
Atque  hinc  cft  quod  ofticinz  qux  baibaiis  dthctantui  lin.plicium  me 
dicamcntoium  nt  nienclatuus  ,  in  hodiei  num  vfque  J:cm  kiapinum 
hunt  iiquoiem  appellent.  c  Cat  x  hltula]  Giacus  nianufcii- 
ptus  Nicolai  codtx  Uabet.xactac  <$>i9ii/.a.  (j_iiippe  ciebio  Nicolaus  La- 
tinas  v  occs  Gixcis  luens  exaiare  coniucuu  ,  \  t  qm  n,on  iaio  e  I  atinis 
codicibus  fuas  dcicnpferic  compolitiouis .  Ver  talum  auiem  fiftulani, 
cam  qui  hc  hodie  in  c  fricinis  vocatui  ir.tclhgit,  quxque  Attuauo  ni- 
gia  alio  nonnne  d;citui.Q^odidco  moccte  volui ,  nequis  ligncam  ap- 
peJlatain  caliam,  qua  poiteiionbus  Gncis  etiam  rufi-)  t  ^criac.lioc 
Q  tft  hftuia  calia:  nuncupatur,ab  tt>  lignihcaii  putaret.  De  ea  autcm  N> 
colaum  non  loquutuui  tllc,  tx  pixccdtntibus  conftat .  Quippe  mitio 
huiusantidoti  cah.a:  lignea-  mei.tio  laclaeft.quare  in  tine  hanc  icpete- 
le  non  erai  nectlle,imo  iupeiuacaneum. 

Cap.    I  I  I. 

ALIA  fimihs.  Recipit  calami  cdorati ,  zedoans, 
cofti,rhei  PonticijdauciCreticijanifi.acori^cinamomi, 
fpica:  nardi,croci,fing.vnc.fex  ,  euphorbn,  piperis  albi, 
ting.vnc.  vnam,  rofarum,  amcmi,  fcmims  ruta:  fylue- 
ftris,caidamomi,fagapeni,  amyrrhar,  ameos,fing.vnc. 
^  quatuor ,  caiia;  lignea;  vnc.duas ,  iefehs ,  feminis  apn, 
fing.hb.vnam,  xylobalfami ,  petroiehni ,  macedonifu, 
ftyraciscalamitidis,zingibens,ling.vnc.vnam,  caftorei 
vnc.vna,hyofcyami  feminis  vnc.tres,cypen  vnc.noue, 
feminisfaniculi  vnc.odo,  b  calia.  vnc.lemis,foln  vnc. 
decem,pyrethri  vnc.fex,opii  Thebaici  vnc.tres,anftolo 
chix  log*  &  rotuda;,  fing.  vnc.vni,  mellis  aut  faechari 
quod  fatis  eft.Datur  de  hac  antidoto  nucis  Pontica:  ma 
gnitudo,  cum  ctemperamento .  Isverb  quiillam  atfu- 
mit,hoc  die  mulfum,non  aquam  bibat. 

p  a    Mynha]  Grxcus  manufciiptus  codex  legit  uioci.fcdperpe 

ram.Scribendum  cnim  erat  ft/ffa,  quod  Latinam  voccm  Grxcis  hteris 
Nicolaus  pinxeiit.Gtarce  nanque  diecndum  eiat  vf/.iptxf.  b  Ca- 
fia:]  Cafiam  limphcitci  nonnnanr,  quara  in  pixctdtnte  antldoto  cum 
adicitionc  fiftuiam  app ellaie  volun  ■  Lignc x  enini  in  eadcm  antidoto 
nientio  fit.  c  Temperato]  Grxce  «ft  /jat'  Sjnfct-av.  Quarc  ad  a- 
quam  vel  vinum.quum  fimplicicer  tfteiatur  hxc  vox,itf«rn  poteft.Sed 
quum  paulo  poft  m«lli  mentio  tiac.quaquam  falfo  m  mar.ulcripcoco- 
dice \t»/M>.tt  pio  HHfttu  fciibatui  t5c  aqux  potio  inbibcafui,ad  vinun» 
temperatum  tepidumveieterendum  eflc  ccnleo, 

Cap.  III  L 
ALIA  Adnaniparua.  Prodeft  caput  dolentibu% 
p  vertiginofisjcomitiahbus  cum  aqua  mulfa.Ad  dolores 
dentium  lmpofitum  efficax  eft.  thoracis  plagas  purgat. 
tabidis,deftillationecapitis  laborantibus,cum  aqua  te- 
pida  confert.iecinorofis ,  regio  morbo  affectis,citra  fe- 
brema  cum  vino  mulfo  auxiliatur.  Adlaterum  dolore 
cum  aqua  mulfa  vtilis  eft  .  Omrua  vitia  renum  cum  a- 
qua  tepida  data  purgat .  Penis  mala,  cum  decofto  apii 
extergit  &  difpergit.Rigores  per  circuitus  reuerterytes 
cumdecofto  lacry  mx  hedera:  ante  horam  inuafionisj 
data  luuat.  Venenatarum  beftiarum&  ferpentiuitftus, 
q  impofita,b&cumaquamulfapota,fanat.  Recipitvero 
pipens  albi  vncias  duas,cinamomi  vncias  trei,croci  dra 
chmas  duas  femisc&  quaxtam  partem  ,opobalfami,  fo- 
lii,  caiia:  fiftularis,  euphorbii,  pyrethri,  rofarum,  dauci 

Cretici,feminisapn,feminisruta:fylueftris&petrofeh- 
nijlingulorum  drachmam  femis ,  &  quartam  partem, 
fpica;  drachmam  femis,  mellis  aut  facchan  quod  fa- 
tis  eft. 

a  Cum  vino  muifo]  Grxcus  manufciiptus  codex  lcgit  fuA 
iffCfu>,i-n<,\d  eft  cum  aqua  mulfa;  lid,  mea  quidtm  fcntentia.non  ie- 
cle.legendum  nanque  cenlio,jt«T'  oiv^.iTO,-,  cum  vino  mulfo.  Hanc 
\{  enim  leftionem  Latinus  codex.qui  habec  lcleticis  cum  cenomelite,  C 
tebris  ablic.confirmat.  Accedit  quod  mulluai  ita  laborantibuspluii- 
mum  contei  t.Olim  enim  bic  morbus  mulfo ,  quod  genus  potionis  in 
Kgum  delitiis  ctat.cutabaturTproinde  regius  didius  eft.  b  Cum 
aqua  niulfa  pou]  Gricuj  codex  iimpliciter  habet,  /mS  ilfoftiu-nc, 
fed  adiicicBdum  vv<yib*&.  Iege'dum  \vnA*jMn  icdjvy^uigiMV  v<T«c* 

mmm.  u. 


3S7 


NICOL.  MYREPSI 


ftiki-nt  iii-oij.c^iia  leflioneCofirmittatinus  codex.qui  lioc  loco  habct, 
Motfus  avenenatis  iiirlictps  cii  hydrbmelicc  potii,  £:piagx  impolicit, 
pcrcurat.  c  Lt  quaitam  piuein]  .Gcic*  cft ,  ocWjt;  /3'  sr'  <f[f. 
Hac  liquiJem  nota  J[i  cicbro  pioquairo  parte  proxiine  pixcedenus 
pondcris  vtitur  Nicolaus.  tjjiaua  auc.inpats  fcmidiichmx,  l.abet 
^rana  fiumentacea  feptcni  cum  dunidio. 

Cap.  V. 

A  L  t  A  Adriani,Roman:sadmodum  laudata,  ll  da- 
tur  lecinorolis  cx  aqua  mulfa  :  difficulter  fpiranribus 
cum  mullb  :  lienolis  ex  pofca,  quibus  caput  in  fcapulas 
conuellitur,pIeunticis,febricitantibus,  &  malis  mulie- 
bnbUs  ex  aqua  tepida.[fchiadicis&nephnticis,cumaca 
rceno  pra:beto.  Habet  petrofelini,etiphorbii,fing.bhe- 
xagium  vnum  femis,hyofcyami  vnc.vnam  &  femis,fe- 
rainisrutx  fylueitns,fpica:  navdi,caftorei,feminis  apn, 
fingul.hexagium  femis,opopanacis  vnc.vnam,croci,a- 
moniijfing.  hexag.femis,  rofarumandaru,  pyrethn,  o- 
pobalfimi,myrrhx,cofti,rhei  Pontic:,calix,dauci,faga 
peni,zingiberis,fing.hexagium  femis,mellis  vel  faccha 
n  quod  fatis  eft.De  ea  qua;  probc  parata  eft,  datur  fume 
tibus  nucis  Pontica:  magnitudo. 

a  CarccnoJ  Grxtus  manufcriptui  eod^x  lejgitjuy?  yjtpuvx  ,  fcd 
perperam:  fcribendum  nanque  etac  itj?  yjcf-stttt .  Llt  aucem  carccnum 
vox  latina,qua  vlus  eft  Valladius  libro  t  i.cap. i  S.  vbi  de  defiuti ,  ca- 
rtrni,8c  fap.v  conftctionc  agcns.ica  fcrihit:  Dttiutum.catcenam  &  fa- 
pa  vno  g^nerc  conficmntur  tx  mufto.Nam  dcf  i  utum  a  dcferucnrto  di 
Ctu.vbi  ad  fpifticudinc  tortiter  defpumaueiit.ctlicitur.  Carucnu,  quum 
ccrtiaperdira  dux  paiccs  icm  Miferinc:  lapa  ,  \bi  ad  certias  tcdadta  de- 
fccndcrit.Carceni denique  Maicellus  empincus  cap.  tS.mcminit,atq; 
inter  ea  medicamcnta  qu.r  calculoiis  ii  tcnum  vitiisconff  tunt  recen- 
fet:vt  dubiuin  non  fit ,  quutri nep hnticoium  mtntio  fiat  hocloco, 
lcgendtim  efle  ^cjsiVk. Vitifquc  eft  Nicolaus.vt  a  lias  fxpe.di&ionc  no 
ita  diidum  Latma  lacta-.Gixcis  enim  vetuftionbus  x.m  ertfSpn, 

Latinis  autcm  fapa  &:  detrutum  innocuciuni.  Icitium  lgitut  genus  mu 
fti  dicocti;ua'quo  truia  pars  per  decoctionem  abfumebatut  ,  caiocnu, 
(vt  iam  ex  Palladio  5c  Marcello  monfti atiimus)  vocabatui .  Errat  ita- 
que  Anconius  Mufa  in  fuo  fyrupotum  examine  ,  qui  Calenum  potius 
a  Calcno  oppido.dici  contendit.  b  Hexagium]  Grxce  eft 
3  icp.Pondus  veio  aurei  vnius  aut  fcfquidi  achin.c  nexagiu  efle  ,  omnes 
propemodtim  fciibunt.  in  aurca  tamen  Alexandii,  vbi  omnes  barbaii 
eius  antidoti  fct  iptorcs,3c  Nicolaus  quoquc,habent  dimidi.i  drachma, 
hic  Aftuaiius  legit  i£a.>-<sv  fcmis.vt  Syluius  ar.notauit.t^iiod  li  veium 
tft;Grxcum  enim  Achiarium  nonduiri  nobis  vidcre  contigitjcertc  hc- 
stagium  Afluai  io  a  drachma  nibil  diltabit-  Hcxagium  Latintts  intcr- 
pte.<  folidunl  couuettit,  vt  cx  antidotc  tiium  fantalorum  fatis  patet. 

Cap.     V  I. 

ALIA  Adriaili^ad  omitia  efficax.  Accipit  hyofcya 
mi,pipcris,iing.afiliqua:  giana  viginti,opii  lihquas  de- 
cem,croci  f:liqu.lsquinque,euphorbii,fpica:  nardi,  fin- 
gul.  filiquam  vnam,  fagnpeni  flliquas  duas,  cofti ,  rhei, 
dauci  Creticijfingifihquam  vnam,petrofelini  Macedo- 
nia  filiquas  duas,feminis  ruta:,apii,ainomi,caftorei,fo 
liijfingililiquam  vnam,liquons  balfami,  bfeminisbalfa 
mi,fing.iiliquas  duas,pyrethn,ftyracis,  myrrhx,  cafix, 
rofarum  ficcarum,aniii,  carei,  fing.filiquam  vham,cy- 
peri  iiliquas  duas,  mellis  vel  facchari  quod  fatis  eft.Da- 
turdeea  cochacis  quidemfabx  yEgyptia:  magnitudo. 
Nephriticis  quidem  ex  aqua;  cahdxccyathis  tnbus:jfto 
machicis,calculoiis,&  ftillicidio  vnnx  laborantibus,ex 
aquacalidafabie  ytgyptia;  quantitas .  Acutafebre  cor- 
reptis  fumme  auxihatur  ante  cibum  data.Cceliacis  t?chy 
dropicis  ex  aqua  calida  faba:  yEgyptia:  magnitudo .  N6 
niii  redta  ceruice  fpiranrib?  ex  pofca:  tepida:  cyathis  tri- 
bus.  Diientencis  deglutienda  daturdienofis  cum  pofca. 
Ifchiadicis  ex  vini  Cretici  dulcis  cyathis  decem.Refblu- 
tis,fabx  .flegyptia:  quatitas.  Imbecillionbus  autem  pro 
ratione  vinum  exhibetur.  Iis  verb  quibus  hypochon- 
dri^  phlegmone  tentantur,  &inflatione  laborantibus 
iiidorofumque  iudanribus,exaqua:fcalida:  cyathis  tri- 
bus  Jilulieribus  vteri  prxfocatione  laborantibus ,  cum 
aqiy.ajiiulfa  aut  focnigra:ci  decoclo.Purgat  etiam  inter- 
nos  abieelVus,  r  ik  ad  cicatncem  ducit.  Succurnt  etiam 
defperati  s  tabrdis,data  ex  aqua  mulfa.  Demorfis  a  vipe- 
ra,  cum  mulli  cyathis  tribus.  Moriisi  phalangio&ab 
aranea ,  iimiliter  pota  cum  oxymelitis  cyathis  tnbus. 
hs  qui  lethalc  ahquid  biberunt,  cum  ptifana  datur. 

a  Siliquatum  gi.ma]  Gra-ce  cft^uxonijjc^jt.qiiT  vox  idem  va 
let  quod|(/;.oKs,)«T^.Vtiaque  autem  vox  lignificat  intctna  filiquaium 
gia.ia.Sic  vero  Gncis  appiellaia  funt  a  lignofo  cotcice  ,  grana  illa  ve- 
lticntc  &:  occuJtance.  Baiban  coiitipta  8c  deprauata  vocc  xylocaiaOa 
nomiiianc.  Uiofcoridcs  8(  rflii  Crxci  hunc  fruftu  qunque  (implicitct 
■4ifi%i<.)  vocant.Vfurpant  etiHP  ptn  giiniscius  filicjuar.idque  mport- 


A  dcrum  ratione,vt  eciam  I acini  nome  filiqu».  Atque  hinccft  qnod  Ni- 

candii  interptes  fcnbat,x«f*T<svTo  tttaltxit  /  «j,tTdj  xcxiutvv.  Proinde 
nos  quoque  ahoium  more.grana  feu  fcmina  lihquaium  ,  fubindc  filj- 
quas  nomina  i.mus.  Quodhic  fcmcl  monuille  fatis  iit.  b  Scmi- 
nis  balfar.n]  Gi.ece  cft  Hix)i3Ga.>.e4./jts ,  hoc  eft  intt  mi  grani  balfami. 
Scd  Nicolaus  jto/.xov  hoc  loco  limplicut  i  pro  femine  vfuipauit ,  vca- 
liasfxpe.  c  Cyathis  tribus]  Ltli  cyathi  mcnfui  a  vetei.bus  Gti- 
cis  pio  liquorum  diucrlitate  varictur ,  tanu-n  fcicndum  Nicolaum  v- 
luipaic  pro  duabus  vneiistid  quod  i  x  intetpictationc  nominum  ciuf- 
dcm  qux  in  rine  opciis  adiccla  cft.abaiuic  compiobatui.lbidemcnim 
ita  fcnptumeft,  xi/*55c  ovy.fi  .  Cyaihus  vncias  duas  pendet. 

d  ht  ad  cicatriccm  ducit]  Crxce  malc  lcgitur  K^i/XfV>  pio  iirsu. 
/■«.NamisJToi//' .iu  idcm  quodtOTt//  €CB,non  folum  Nicolao,fcd  fic  Galc- 
no.Aeno.Sc  alns  Grxcis  meduis  ligniticat,  vtintrA  dcnuo  n.ontbim'. 

Cap.  V  I  I. 
A  LI  A  Adriani,ad  omncmalnm  efficax.  Recipit 
ladf  ucx  feminu,  hyofcyami  feminis ,  opn,  lingulorum 
vnciamfemis,  aniii,  apii,  ftrniculi  feminum,  iingulo- 
rum  vnciam  vnam,mellis  aut  facchan  quod  fatis  eft. 
Siccis  tuiis  &  cretis  parato,&  pntbcto. 

Cap.  VIII. 
ANTIDOTVS  aachariftos.Faci  t  ad  venrnculum 
dimculter  concoquentem  &  acidum  rucf  antem ,  adeb 
q  vt  eadem  hora  faner.Qpitulatur  melancliolicis ,  &  mfa- 
nientibus,non  nili  recfa  ceruicc  fpnantibus,  difficulter 
fp!rantibus,rcfoliitis,cccliacis,valida:  tutli,fcbncitanti- 
bus,conuulfis,tertianx,quotidiana:,  &  quartana:  febri- 
bus.Succurnt  autem  &  morfis  a  beftns ,  ltlibus  lethali- 
bus,pota  &  mipoiita.  Articulorum  doiore  correptis,dif 
ficulrer  mingctibus.  Daturieluno  cx  oxymehte  diluto. 
Pondus  eius  abfolutum  cft  drachma  vna.  Irnbecillion» 
busverb  exhibetur  drachma  femis  .  Minficc  muliebri 
profluuio  confert,&  cohco  dolore  affecfis  .  vt  aliud  fa- 
cultatehuic  parnon  lit  medicamentum.Pnufquam  au 
tem  mercedem  accipias,haud  propinato.  citb  enimz- 
grotantes  fanantur,&  deinceps  mgrati  funt,ideoque  a- 
chariftos,hoceftlinegratia  appellata  eft  .  Pararuraute 
hoc  modo.  Abrotoni  drachmam  vnam ,  origani,  ca- 
ftorei,hyffbpi,fingulorum  drachmam  vnam,  pipeus  al 
bi,myrrha:  troglodytica:,iridis  Illyrica:,opii,  centaurii, 
fquilla:  affa:,croci,cofti,ftyracis  calamitidis,folii,  fpica: 
nardi,zingibens,galbani,iingulorum  drachmam  femis 
&  quartam  partem ,  caiia:  drachmam  vnam  femis,  am- 
£  momaci  drachmam  femis  &  quartam  partem ,  veratri 
foliorum  drachmam  femis,mellis  aut  facchari  quod  fa. 
tis  eft.Excipiatur  vtbcohca  muincibilis  nommata. 

a  Achaiiftos]  Cur  ita  dicta  lit  hxc  antidotus,  rr.etipfe  paulo 
poft  exponit.nempeproptet  cclcrem  quamfumpta  atfctt  opem.Qut 
enim  cito  curantur.ingratos  fubinde  fe  crga  mcdicos  exhibent ,  adeo- 
que  fe  minus  periculofe  laborafic.ob  repentinam  faluttm,  exiitimanc. 
tandcmhuius  appcllationis  rationem  aflignat  Marcellus  empiricus 
cap.io.in  eumfcribcns  modum,  Ciuum  dederis,  accipies  mercedera 
quancunque.Multi  enim  qui  cito  curati  funt ,  ingtati  extiteiunc :  pro- 
pcer  quodipfa  aniidotus  Achariftos.id  eit  (incgratia,appella;ur.  Alii  i- 
X"-f'9ov  dictam  elfe  volunt  hanc  antidotum.quod  ipli  dignagratia  re- 
tcui  non  poflit.  b  Colica  inuincibilis]  Intelligic  compofitio- 
F  nem  qitx  pi opter  copiam  refi igcrantium  mcdicamentotum  vim  ftu- 
pcfactoriam  obtinet:quaIecft  hyofcyaniifcmcn.fic  cicuta  ,  8c  papaue- 
tis  liquot.fic  tadicis  mandragorx  cortcx.  Hi$  cnim  in  colicis ,  vt  teftis 
elt  lib.7.Uc  conip.med.c»p.c,Ga!enus,propcer  doloris  magnitudinern 
v:i  cogimur.<ti'/x)n5c  autem.id  cft  inuintibilis,ab  cfficacia  6c  vidtoria 
quam  de  affectu  morbove  viilo  ac  fupcrato  refert.dicitur. 

Cap.    I  X. 

A  L  I  A  achariftos.  Hanc  Arifreas  Rhodiusmoriens 
Ariftomachoreuelauit  Eos  aqui  prorfiis  non  conco- 
quunt,&ftomachicos,Confeftim  fanitati  reftituit.facit 
ad  dolores  lateris,coxa:,vcfica:,renum,ad  rupta,conuul 
fa,fanguinem  reiicientes,tufTientes,tabefcentes,difficuI 
terfpirantes,dyfenteria  laborantes,cccliacos,  mteftino- 
rum  cruciatus,dolores  vten,  &  '•venenatorum  morfusv 
Omnia  odorata  conterantur,&  probe  per  cnbrumtraii 
ciantur.Mel  autem  &  galbanum  coquantur.Reliqua  ve 
rb  ftudiofe  commifta  m  argenteo  aut  ftanneo  vafere- 
ponantur .  Vterc  autem  pondere  quod  ^gyptia;  fabae 
magnitudinem  a:quat,&  pra.be  ex  aqua:  mulfx  cyathis 
duobus.Sit  autem  cyathus  oui  c  mediocris  magnitudo. 
Tranftundens  verb  mcdicamentum  cum  aquamulfa 
H  tranfrola.-deinccps  minimo  digito  acctum  dccies  inftJ 
la.  Rccipit  cinamomi  hexagium  vnumfemis>myrrhae, 
drachmam  femis  &quartam  partem,  crocihexagiun» 
femis^quartamque  partem,  piperis,  caftorei^cofiijgal- 


3*9 


D  E    ANTIDO;TIS,    S  E  C  T.  PRIMA. 


$6c 


bani,opii,  ftyracis,fpica  nardi ,  fingulorum  hexagium  A 
vnum  femis,melhs  quod  fatis  eft.Singula  ha:c  commi- 

fta  &  parata  prabeto. 

a  Eos  qui  proifus  non  concoquiint]  Gnce  talfo  fcnbitur 
5T»rofi*t,pto  7rvrIo>7*c.  b  Vencnatoruni]  In  manufciipto  codi- 
ct  Gnco  perperam  C?tf£i>aiv  pio  icCoxav  fcribitur.  c  Medio- 
cris]  Gtxcemale^Tfs  pio,ufTfiK  fcriptum  erat.  d  Quattatn- 
qut  paittni]  Lft  autem  hexagii  pars  quarta,mod6  fefquidrachmi  pon 
dus  lit.fciupulus  vnus.grana  duo.Sc  dimidium.Vcium  quaita  dimidii 
hcxagiipais.gianapcndet  vndccim  •  Si  idem  cum  dtachma  podus  eric 
hexagium  ,  idem  ttiam  dc  eius  quod  de  diachnii  paitibus  ientien- 
dum  etit. 

Cap.  X. 

ALI  A  confedtioachanftos,  bonaadmodum,  vtil- 
la  qua  pracedit.  Habet  cofti,  galbani,  femims  apii,o- 
xyphccnici,hyiTopi,  feminis  Iini  ,fingulorum  drachma 
vna,fpica,coralln,  croci,xylobalfami,  acafia:  fiftularis, 
cafix  )ignea:,calamiodorati,rhei  Pontici,  myrrha:,fty- 
racis  calamitis,opopanacis,bdelln,ammoniaci,  gallaru, 
nardiCeltica;,abrotoni,acori,rhoisSyriaci,fquilla:,folio 
rum  lauri,cinamomi,anifi,pfylln,feminis  ocimi,dauci, 
hbyftici,fccniculi,papauens,tiium  piperum,  finguloru 
fcrupulosduos,helenii  fcrupulum  vnum  femis,veram 
nigri,zingibens,  fingulorum  fcrupulum  vnum  ,  mellis 
Attici  aut  facchan  quod  fatis  eft. 

a    Calii  fiftulans]  Gnce  fcnbitut  yjccrixc  <ft^xxa,^vxcyjc~ 
cri'«.  Vnde  fatis  liquct  Nicolaumper  caliam  fiftiilam  intelligetc  cam 
qui  Afluario  nigra  vocatur.atque  a  lignea  faccre  dinerfam. 
Cap     X  I. 

ANTIDOTVS  a  Athanalia,hoc  eft  immortahs, 
bona  dyfentena  laborantibus  &  cocliacis .  Ad  fluxii  de- 
nique  muhebrem  admodum  vtihs  eft.  Habet  cinamo 
mi,bcafia-  repurgata,  fingulorii  drachmas  duas  &  fcru- 
pulos  duos,croci,  flons  mci  odorati ,  ftyracis  calamitis, 
phu,fefelis,feminis  hyofcyami,apn  feminis,  dauci  Cre- 
tici,aniii,opn,fingulorum  drachmam  vnam  &  fcrupu- 
lum  vnum,  cvetonica:  drachmas  duas  fcrupulos  duos, 
lapidis  hamatitis  fcrupulos  quatuor  grana  quinque,bo 
li  Armenhjfucci  dplataginis  maions,Lemnn  ligilh,fan 
guinis  draconis,cofti,fymphyti,coraUh,fpica:,  foln,ca- 
ftorei,myrrha:,helenii,  afan,acori,madragora:,  poln,pi 
perisalbi  cklongi,  petrofelmi,  fingulorum  fcrupulum 
vnum  grana  quinque,nardi  Indica:,nardi  Celtica:,mei, 
thuris  ,  feminis  papauens ,  fucci  accia:  &  hypocyftidis, 
baccarum  myrti,mon  fru&us  immaturi,efidiorum,gal 
larum,  fingulorum  fcrupulum  vnum  grana  quatuor, 
feminis  papauens  albi,fquinqueneruia:,rofarum,fingu 
lorum  fcrupulos  duos  grana  tna,fucci  oxyacatha  &  fe- 
rrunis  eius,  fingulorumfcrupulos  quatuor  grana  duo, 
polygoni,  quinqueneruia  &  quinquefolii  fucci  ,  femi- 
nis  cotoneorum,&  mellis.Datur  pondere  drachmarum 
trium  aut  vncia:  femis  ex  iure  feu  deco&o  quinquener 
uia: ,  &  eius  herba  qua  lingua  Italica  S  virga  paftons 
nominatur.  fimihs  eft  acantha:.  Datur  hax  cum  pradi- 
&is  decoftis  calefa&is. 

a    Athanalia]  Ita  vocarunt  ab  immenfa  eius  efficacia,qu6d 
videatur  propemodum  fuo  vfu  honiines  ieddere  immoitales. 

b  Catii  repurgati]  Inielligit  medullam  calii  nigri.  c  Ve- 
tonici]  Grice  legitui  fytri&Tcwx-Sic  autcm  vocatftirpem  quadi 
ci  alii  xt rf 5v, Latini  vetonicam,no ftn  betonicam  appellant.  Qfjj od m- 
teipietatio  illa  quarundam  vocu  quibus  Nicolaus  vtitur.fatis  teftatur, 
inqua  itaperfcnptumeft,<Tfoo-<foTctvov>i/2iTtivi'K)i .  Qmnetiam  mctipfe 
Nicolaus  in  fequentibus  ahquoties  interpietatur  hanc  di&ionem  pro 
betonica.Accedit  quodLatini  etia  codices  hic  habeant  betonici  no- 
jnen.  d  Plantaginis  maiotis]  Grice  eft  cifvc^>\aWi<,iia  enim  ma- 
ioiem  vocare  folet  Nicolaus  plantaginem.vt  minotcm  WWeLfov. 

e  Sidiorun.]  Gricc  eft  o-;Jiav. Alii  conuertut  malicoriorum.Nos 
vero  retinere  voluimus  vocem  officinis  hodie  vfuatam,quanqua  accef 
fione  vnius  liteti  depiauatam.  Plidia  enim  vocant  mali  Punici  cotti- 
ces,quiGticeo-(<r/«.nominantut.  f  Quinqueneruii]  Grice  fcri- 
bitui  mfiaxtZc.  ss.iic  autem  plantagine  minotem  (vtpauloante  di£tum 
eft)vocat.  g  Viiga paftoris]  Gricus manufcriptus  codexperpe- 
iamlegit/3'fVV^rafif,  pio/£/f>af«axts-i*f/e.Soletenini  ( vt  antca 
quoque  monuimus),  non  raio  Nicolaus  quoquc  Latinas  vocesGncis 
exaraie  liceris.Et  viigam  paftons  hodic  nominatam  ftirpem.effe  vete- 
rum  Gncoru  dipfacon.ex  hoc  etiam  Nicolai  loco  comprobari  poteft. 
Na  aitcyttoitiv  ov«  ouycviljr.hoc  eft  acantho  fimilem  cffe.quod  depoly- 
gono  vere  dici  nonpoteft.Vt  eriafle  Seiapionis  ScAuicini  interpretes 
orannim  fit  euidentiffimu,  eo  quodpolygonum  ita  vocari  Latinis  cen 
feant.Magisiis  hallucin.turmonathi  illi  in  fuisin  Mefue  nuper  editij 
annotationibus,qui  eofde  temere&friuolisplane  rationibus  ab  ertoie 
vindifne  conantur.Pro  virga  itaque  paftoris.officini  anipiant  itiipc 
quam  caiduum  fullonum  alio  nominc  appellant :  nec  interpretum  <5c 
roonachorum  horum  fefe  patiantur  feduci  nugis  &  ineptjs  cauillacio- 
nibus. 


Cap.  X  I  I. 
ANTIDOTVS  aha  Athanafia.Efticax  ad  ferpen- 
tum  morfus  &  vetricuh  abfceflum.Stomachicis,  ck  con 
coquere  cibum  non  valentibus,  a&  vomentibus  cofert. 
Item  finguini  ab  mternis  vel  furliim  vel  deorfum  dela- 
to,fiue  ex  pulmone,  liue  thorace  ,  liue  ab.externis  ifti- 
bus,auta  lecinore  veniat.  Pantercx  ad  fanguinis  a  tulfi 
aut  quocunque  aho  modofatflis  reie£honibus ,  aut  vbi 
velicam  malu  ahquod  occupat,auxiliatur .  Prodeft  etia 
cholencis,dyfentencis,  vten  prafocationibus,iluonq} 
B  fanguinis  muliebn  immoderatius  facto  miriricc  opitu- 
latur.  Demorfis  a  phalangio ,  caput  dclennbus,  dolon 
tum  oculorum,tum  faucium,  atque  dentium .  Facit  ad 
proiluuium  fanguinis  nanum,  podagncos,  deftillatio- 
ne  capitiS  laborantes,ck  ad  eos  qui  venenum  ahquod  bi 
berunt,li  cum  melleb&oleo  hanc  antidotufumpfcrint. 
Ad  aunum  dolore  liquata  cum  fucco  cperdicn,&  ''dro- 
fato.Itidc  ad  febrem  quotidiana.tertianam  &  quartana, 
ante  inuaiionis  hora  data  ex  aqua  tepida  aut  vino  .  A  d 
eos  etiam  qui  cibum  non  retinent  m  ventnculo,  fed  e- 
C  uomunt.  Habet  mororum,  fpica-,  petrcfelini,aiari,fty 
racis,calamintha',flons  hyofcyami,  flons  liici  odorati, 
feminis  apn,fileris,phu,fing.hexag.  vnum,  cinamomi, 
calia:  riftulans,fing.  hexagium  femis,  melhs  Attici  aut 
facchan  quod  fatis  eft. 

a    £t  \  omentib.&.c.]  Grarce  legitui  in  hunc  modum,  Ai  «//k- 

ClV.ci-^a  ^70T£ll  l,"n><  <t5f  0/>ttV  V  hTt  tL\Ci,ZlT't  yjtTCi ,f-]Ti  \k  Tnol^wovcc, 

«ts  ix.  tS  s-«5»c ,  e?Tt  £*  Ttvv  icrecBii  7r>.ccylav ,  ficc.  Sed  in  hac  leitione, 
qui  nullum  pri  fe  fcrt  fcnfum.multa  infunt  v  itia  &:  criata.Reftuucn 
daautcmimeo  quidcm  iudiciojita  crit,  K«J  iycZcrii: Wfoi  £f>3  icriTtJv 
inti  tjnfo^tuvcv^oT  ttra.HTf  xjcrv.  «t'  sjc  Tii  5rv4l]ucvc<,  eW  ix.  t£  rnSnc, 
«V  ijc7tiv  {|6i65v  w>  a'j,£iiv.Et  tum  is  fcnfus  hoi  um  vtiborum  crit,qu;m 
D  in  noftia  conuerlione  cxprcilimus.  Legcndum  autem  ciie  ?|a  &tv  Trxa.- 
^av,  pnccdentia  fatis  monitiant.  Vult  tnim  Nicolatis  hanc  anticlotu 
vtilcm  cfle  omnibus  fanguinis  tam  ab  interms  quam  cxteinis  cautis 
prouenkntibus  excrctionibus.  b  It  o!to]  Gricus  manufciiptus 
codex  hzbec,^ [jAAi-nt  xa]  sxct/x.Oleum  autem  admtfceridum  puto.vc 
vomitu  concitato.vcnenum  fumptum  citius  ac  piomptius  cjiciatur. 

c  Pcidicii]  Grice  peipcram  fcnbitur  wtfj ixojuc  prcjrefiT/Kiac. 
Dicitur  autem  rrtci ixict,y.ct]7rif$txia.i-7ritS'ixt2.i(,!;,  xaj  rrifitxf.i.  Pet- 
dicium  veio  eft  lv.rba  qui  vulgo  &rofficinis  parictatia  vocatur. 

d  Drofato]  Vox  Sficam-i  Nicolao  peculiaris  eft,  a  nullo  alio 
(quod  fciam)Gncoium  vfurpata.Significat  autem  illi  idem  quod  A- 
£tuario  fcrapium.Sc  noftris  fyiopus.Id  quod  abunde  ex  fcquentibus  fe- 
ftionibus  conftabic- potiflimum  vero  exantidoto  1 49-qui  plcres  ar- 
j;  chontica  appellatur.Nam  vbi  in  ealegitur  fa^ifro;  xdj  SpccraTvv  <tui 
focTojv.Latinicodices  habent,  facchari&  fyropi  lofaium.  Habtt  euam 
peculiarcm  dcdrofatis  Nicolaus  fcctioncm.-  vndeomnibus  palam  ficc 
illi  drofaton  non  efle  aliud  quam  ftrapjum  alio  nomine  mcdicamentil 
diiftum.t-orte  vero  in  emendatioribus  Nicolai  cxcmpjanbus  fctiptum 
eft  i/JWa/rov^vt  didlio  tx  vittp  voce  qui  aquam  fignificac,  &  criila) 
(quodidem  tft  quod  denfo)fit  compolita,hquoic'mque  dcnfatumde- 
notet.Sic  plane  cum  feiapiis  conucniet,  qui  funt  medicamcnta  cx  a- 
qua  &  aiomatis  cum  meilc  vcl  facchaio  ,  doncc  concteucririt  ac  dcn- 
fentui,codta. 

Cap.  XIII. 
A  LI  A  Athanafia  mirifica.  Eft  admodum  praclara 
&  neceflana  ad  eos  qui  dylentena  laborant ,  necnon  ad 
'  profluuium  muliebre.  Recipit  cinamomi,cafia  fiftu- 
lans,fing.drach.tres  gran.fepte',croci,  flons  iuci  odora- 
ti,ftyracis  calamitis,  phu,fefelis,  hyofcyami,  feminis  a- 
pii,dauci,anifi,opnfing.drach.vna  S.gr.tria,fpica:,folii, 
caftorei,myrrha,lapidis  hamatins.fanguinis  dracpnis, 
coralln  rubei,  faguinis  humam  mortui, qui  nominatur 
ab  Itahsamomio,boli  Armenn,fymphyti,  he!enii,aco- 
n,afari,  corticis  radicis  madragora:,  polii,  fohorii  lauri» 
mei,pipens  albi  &.  16gi,feminis  petrofehni,  fing.drach. 

q  femiSjleminisquinqueneruis  &myrti,rolaru,iing.fcr! 
tres  gran.quatuor,fucci  hypocyftidis  &  acacia,  feminis' 
oxyacantha:  &  fucci,fing.  vnc.duas,  fiicci  quinquener- 
uia:  vnc.tres ,  mellis  Attici  aut  facchan  quod  fatis  eft» 
Re&e  confedta  datur. 

a  Momion]  Gncus  manufctiptus  todex  habet pu/jtcv.  A- 
nimadueitendumautcm,momium(vel  vt  officini  loquuturjmumia 
Nicolao  hoc  loco  tefte.non  effe  aliud  nifi  fanguincm  aut  tabidam  fa- 
niem.aloe  tamcn  Sc  n.ynha  illi  commixtis.in  ahquam  cauitatcm col- 
le&am.Nunccarnes  fimul  exficcatas  &  oiiium  fiufta pro  niumia  ven- 
Junt  officini,non  tamen  fine  erioi  e. 

Cap.    X  1 1  I  I. 

ALIA  Athanafiapama.Efficaxadftomachuimmil 
ditia  plenu,onsfatore,apuruIeta  excreates,&fanguinc 
Ipuentes.Iecinorofis  valde  vtile  eft,  henofis,pleuriticis 
ncphnticis,&  colidolore  affedtis  plurimum  opitulatur! 

mmm.  iii. 


H 


1 


NICOL.  MYREPSI 


lis  qui  a  rabiofis  demorfi  funt.A  canibus  morfis  non  fb  A  rata.Iis  verbqui  cibum  non  retinenr,exfucco  rofarum 


lum  hominibus ,  fed  &  lumentis  confert .  Habet  croci, 
fpicx,cofti  albi,mororum,phu,amomi,  dauci,  petrofe- 
lini,fing.vnc.femis,piperis  nigri  drach.vnam,mellis  At 
tici  aut  facchan  quod  fatis  eft.  Datur  bnucis  vnguenta- 
rix  magnitudo.  Febvicitantibus,cum  aqua  tepida:  non 
febricitantibus  autem,ex  vino. 

a  l  uiulcnta cxcicantcs]  Manufciipcut  codcx  habet  yjirtii- 
fcve  pto  'tjj.rrvix.is.  b  Nuos  vtit;ucncairx\t  Cia.ce  eft  yjtfv* /jvl\- 
4ixS:quanqunni  falfo  fcripcumcft  <jefi«  tufi4;KCj.lncclligit  autcm  nu 
ccm  mofchatam.vellvc  orYitina-  loquuntm^uufchatam  tiou.inatam 


Habet  nardi  Indicx,nardi  Celticx,myrrhx,cofti,petro- 
felini  Macedonici,fing.drach.  quatuor,mei,acon,afari, 
phujLenu  ligilh,  corticis  radicis  mandragorx ,  piperis 
albi&  longi,feminispapauens,fingul.cdrach.  quatuor, 
croci,oph,ftyracis,anifi,dauciCretici,feminisapii,hyof 
cyami,fefehs,fing.drach.oclo,acaciie,cafia-,cinamomi, 
fing.drach.duodecim,mellis  Attici  vel  facchari  quantii 
fufhcit.Opium  vero  &  ftyracc  rn  pafib  Cretico  maccra- 
to  autmulfo.Crocum  autem  primum  vino  diflolue,& 


Qu.t  quidem  vnguencaria  cci.  m  dic.a  t-iV,  quod  cota , dum  rccens eil,  g  deinceps  excipe,ac  dato.Eft  admodum  laudata. 
fucco  pingui  &  olcofo  maHcat>lic  vt  tn  vngiKmum  cXtcti  nucat. 
Cap.    X  V. 

A  LI  A  Athanafia,conferensp!euriticis,dolore  mi- 
tigans.  Recipit  cafix,fpicx  nardi,  amomi,croci,opii, 
ftyracis,cofti,m)rrhx,  hng.drnch.  vnam,  mellis  Attici 
nutfacchan  quod  fatis  eft  .  Datur  de  eo  nuas  auellanx 
quantitas  leiunis. 

Cap.  XVI. 

ALI  A  Athnnafia  conferens ad omnia  ad qu;t  pix- 
cedens.  Habet  cinamomi,calix,fing.drach.  fex,croci, 
myrrhx,fing.drach.quatuor,cofti,  nardi  Synaci,  acon, 
mei,afari,feminis  petrofehni,piperis  albi,dauci  Creticj, 
linonis^fing.drnch.duasjmellis Attici  aut  facchan  quod 
latis  eft.Datur  ex  ea  fnbx  A. gypnx  quantitas. 

Cap.  XVII. 

A  L  I  A  Athanalia  efficax  ad  omnia  interna  mala,& 
fanans  mcomparabiliter.  Accipit  ftyracis,cafix,myr- 
rhx,fpicx  nardi,opii,croci,fing.vnc.femis,mellis  Atti- 
ci  aut  facchan  quod  fatis  eft. 


a  Accomniodatum]  Gtarcc  legicur  iTiTtlajusvsv,  fcd  meo  iu 
dicio  reit  us  fciberuui  'frrtti^-y/j-tn :  quj  dittiont  Calcnus  &  abi  e- 
riaoi  citbto  viuruut ,  pro  co  quod  ift  profpere  expetinieto  cognitum 
ii  acconnr.cdatum.  b  Scybeliu]  Scybclius  vinun.  cft.Actio  Ii- 
bio  $.  cap.14.tcfte.quod  fua  fpoiitc  1  x  paflis  uns  vinum  \lt16cffun- 
uencibus dcft.llat.Sic  ccum  in  Nicolai  interprctationibus  Irgttur,  i  ,j 
CtXtrw  MNc,s/£'  71  Ttx7i  6ii  nf  ri<$v>.i.t  J<J7tsra'cf*v e('rofpd  cft,Vinum  fcy 
bcliccs  eft,qut  d  ab  vtus  palus  &  m  vice  a  lolc  adultis  ucltillat  .  Nam 
:rttf  n&Hcraj  s-acfifAti},  Ciarc  s  nr  11  oui  calcata?  funt ,  li  d  qu.T  diu  m  vite 
lblcm  paftar  funt  6c  adufti,dicuntur-  Sicquoque  mccipf  Nicolaus  in- 
tia,antidoto  i4<.:r.cciptctatur.  c  Vtpcliusj  Mai.ufcnptus  co- 
dix  taifo  legit  ils 7ria-a,fto  ar  77taroc.Prilus autem,  vcl  (  vthodie  iacie 
ccs  mcdicinam  loquuntui)ptllarium,quid  fir.JixiinusIib.i.De  compc* 
litione  mcdic.vt  non  fit  opus  hic  loiigtus  urcire.  d  Cingiuaiuin 
doloics]  In  Nicolai  codice  manutcnpto  lcgnut fjv>.a>.yiz; ,  quam  ca- 
men  di&ionem  clle  corruptam  cenfco,  &  pio  ea  lubftitucndam  x'a«a- 
jiae.C^iiippe  paulo  ante  gingtuatum.quas  Gtarci  »ah  vocanc.mciiiinit: 
quanquam  &  tum  male  ftv  KAac  jSiCfarrce/ufNtf  pro  i>.a  liiQtu<rit.ifji'i3. 
lrgebatur.EtjU^KA*  quid  figntficec  non  video.Qiiincciam  Accius  libto 
ii.cap.  1  c  .vaiia  remedia<Tf«c  ti  ^ta.CtCtu-axiuiia.  »7*  ttadit.  Qnum  1- 
taque  eiofio  gingiuaium  cicia  dclorem  eflc  neqiiiat,nunc  WAxtXyku  re 
ttillimc  nuncupac  Nicolaus.  e  Drachniasquatuoi]  Solenuc  eft 
non  folutn  Nicolao  fed  &  aliistum  Gracis  cu  Aiabibus  medicis,  men 
furas  auc  pondera  qux  vno  numero  comprehcndutur  Ivt  hoc  ln  loco) 
identidem  fubinde  lepecere.Sic  Calcnus  aiicnbi  dixit,  myrti  nigrx  fex- 
taiium  vnum,fcminisapii  fextarium  vnum  ,  fummitatum  ramotum 


Cnp.  XVIII. 

A  L  I  A   Athanaiia,qux  oeneratim  ad  omnes  nerUO  D  rnyrti  fcxtarium  vnumrquum  tamen  cnumeiatis  i.s  ommbus  fct.bere 
—  j  -i-  \  n.  t_-  potuillcr,et»*  vtl  iffcv.hoc  elt  xquaicm  po.  tionem.  Huius  Tojjh>.oyt*t 


rum  affeclus  conducit:  particulatim  verb  ftomachicis, 
cccliacis,&;  omnibus  dyfentencis  affecTtibus ,  c?c  vterims 
pntfocationibus ,  comitiahbus,  colicifque  affedibus, 
fanguinis  fpuitionibus,c?c  veficx  affeftibus  mirifice  co- 
fert.  Habetmyrrhx,  caftorei,  fpica;  nardi,fing.  drach. 
quatuor,croci,opn,ling.drach.fex,  anifi,feminis  apil, 
fing.drnch.odto.Excipe  cum  melle  Attico  vel  faccharo 
fufticienti.Datur  ex  aquu:  cyathis  duobus  mane,ns  qui- 
bus  funt  malaahumecl:atione  mdigentia.-in  lis  vero  qui 
defluxione  infeftantur,cum  decoGo  chamxmeli vtere. 

a    Humecratione  indigentia^  Gta:ce  eft  Tt.jjmv*  iruix,  vitia 
madcfaaenda.lnceiligic ea  qua:  citra  dcfluxioncm  aliquam  nata  funt. 

Cap.    X  I  X. 
ALIA  Athanafia  admodum laudata.  Habetcofti 
vnc.vnam,cafi2,fanigra;ci,folii,fpic2:[nardi,eupatorii, 
glycyrrhizx,croci,ftyracis,fing.vnc.vnam,mellis  Atti- 
ci  vel  facchari  quod  fatis  eft. 

Cap.    X  X. 

ALI  A  Athanafiamelior,  aaccommodata  adlethi- 
fera  venena,&  ad  omnem  corruptricem  materiam.Co-  p  hgni  aloes  hexag.Vnum,  margantaru  hexag.S.  mofchi 


potuillctjswa  vt  1  le^cv.hoc  elt  xquaicm  poi  tionem.  HUius  rrajjii>.oyta.t 
cxempla  liint  plurima  apud  Gra:cos,l.acinos,&  Arabes  medicos.Ciuod 
hocloco  annotandum  clle  duxi  piopcer  monachos  illos  qui  infuis 
quas  in  Mefucs  antidotaiium  nominatum  nuper  euulgaiunc  annoca- 
tionibus,ita  fcriptum  teliqutrunc :  £t  ex  hoc  vlcirao,  vr.um  generale 
nocandum  fcquitut. Hoc  eft  quod  vbicunque  in  defcriptionibus  lftius 
ancidocarii  inucniecis  per  libros  duo  pondera  vel  plura  medicinarum 
fimiba.vel  cum  ana,  vel  fine  ana  immediacc  vnum  poft  alii-d  ,  fcicocc 
fine  dubio  crrorem  eflc  in  aliquo  ipforum-  Hxc  illi.  Sed  quancum  cu- 
cullaci  illi  fracics  decepci  finc,ex  pra.fcr.ti  Nicolai  loco,&  aliis  multis, 
atque  exemplo  e  Galeno  a  nobn  produiSo  ,  omnibus  confpicuum  fit. 
«oucniebat  ttatrcs  iftoi  theologica  pocius  quarn  medicafedati  ftudia. 

Cap.  XXI. 
ANTIDOTVS  e  mofcho , prodeft dyfentericis, 

calia.cis,tenefmo,carnis  diflblutioni,  corporis  mortifi- 
cationi,imbecilhtati,appetentix  abohtx,  &  fngiditati 
ventricufi.  Accipitrolarurubearuhexag.vnu,crod  hc 
xag.S.Lemnii  figilli  hexag.vnu,thuris,  maftiches,fing. 
hexagii  femis  quarta  parrcj,  feminis  focmeuli  hexag.S. 
ofliu  palmularuhexag.vnu,coralhi  rubei,boliArmenii, 
fanguinis  draconis,fing.hexag.duo,  cinamomi,  cafyo* 
phylIoru,zingibens,nucis  mofchatx,  fing.  hexag.  duo, 


fert  ftomachicis,  8i  iis  quibus  cibus  in  venmculo  ace 
fcit,cSc  non  coquentibus:  fanguinem  ipuentibus,empyi 
cis,t?c  tufli  diuturna  confh&atis.Item  lienofis,iecinoro- 
fis,nephnticis,cholencis,cibum  vomitu  reiicientibus, 
dyfentencis,mul]enbus  vterina  prxfocatione  laboran- 
tibusjimmodicis  fanguinis  eruptionibus,  capitis  dolo- 
ribus,omnibus  hppitudinibus&tonfillaruinflamatio- 
nibus,gingiuis  erofis,articulorum  dolore  affliftis,&  po 
dngncis.Mcfes  mulieru  lmmodice  promanates,fangui- 
nis  c  nanbus  profluuia  &  deftillationes  cohibet .  Exhi- 
betur  autem  medicamctum  hoc  modo.  Iis  qui  lethalia 
fumpferunt  venenn,  dntur  nucis  auellanx  quantitas  ex 
aqux  mulfx  cyatho  vno  :  lllis  aute  qui  a  venenatis  ani- 
matibus  idii  funt,ex  meri  cyathis  tnbus.  Ad  omnes  de- 
fluxiones  ex  polygoni  vel  baccarum  myrti  decodo. Ad 
veficx  aut  renu  affedus,ex  paflb  autblcybelite  aqua  di- 
luto.Ad  lmmodicas  mcftruom  eruptiones,  exiurede- 
co£r<>vequinqucneruix,aut  vinomyrtite  bibitur,&*vt 
peffus  fubditur  :  ad  mflamationes  tonfillaru  ex  mulfa 


fcrup.duos,papaueris  aalbi  hexag.S.  "maioranx,  femi- 
nisocymijiing.hexag.S.fpicx,  caphurx,  fing.fcr.  duos, 
auri  puri  hexag.S.ofla  cordis  ceruini  duo,  cofliu  purpu- 
rx  fcrup.duos,galagx,  cardamomi,fing.hexagii  quarta 
partem,drhei  barbari  vftihexag.vnu,lapidishxmatiti$ 
hexag.femis,baccarum  myrti,  mori  fru&us  lmmaturi, 
feminis  quinqueneruix,fingul.fcrupulos  duos,  ftillati- 
tii  rofarum  liquoris  &facchari  quod  fatis  eft. 

a  Papauetisalbi]  Craxe  cft  ™T»,'jt;i;;  a3Tr:<..Legendum  au 
tem  ericaW/Jsv.Videcutquchancdictiouem  Nicolausex  Arabibos  de- 
fumpiifle,qui  inter  fpectcs  ftyracis.vt  Rucllius  in  fuo  de  ftirpiti  nacura 
come"catio  annotauic.afpto.hoc  eft  cadicace  recelent.Cxceium  iarfil 
Nicolaoidc  quodx^.xit  ligniricarc.ex  cacapotio  1  f.fit roanifcftifllmu: 
in  cums  copofinone  intcr  alia  ica  fcribic,7ruvv  aizzrpcvxa)  xsxxtvr.yd  eft 
peen  albi  &  rubci.  b  Maiorani]Manufcripruscodexhabetit<jt/ 
xv^itv'cu>,quarn  ego  vocem  Latinam  ,  ac.amen  corrupcam  eftc  aibitror. 
Scribedum  autem  fuirtcc  uai:;ai *i,  id  quod  ex  Actuatii  ancidoco  e  mo 
fcho  facis  comprobatur,m  qua  fampfychi  etiam  mencio  fic ,  quod  alio 
nomine  raaiorana  vocacur.  c  Olfiu  putpura]  Incelhgitid  quod 
Aftuario blaccium  Eyzanciumdicicur.  V.de  annotationem  duodeci- 
mam  huius  fe£honis  primx.  d  Rhci  barbari]  Codex  Nicolai 
manufcriptus  habet.itouTTttftuTBfiixsa^Tsv  pco  fiv $*(Ga.f*  kujv^cv.  De 


alteto  itaquegenerepureantis  rhei,  batbaro  nim.rum  ,  quod  Indieo 
dilutabibitur.:  ad  Qgingiuaru  dolorescibis  imponitur  H  ( 


&admifcetur.  Ad  febres  pex  circuitu  reuertentes,  potif- 
fimum  verb  cum  rigore,tertianas  nimiru,  quartanas  & 
quotidmnasjvna  ante  muafionc  hora datur  cum  tempc 


quo  hodie  in  officinis  vtuntut  fub  nomine  barbari,vt  lib.i.De  comp. 
medic.cap.8  j.fulius  oftendimus)  ignauius  eft ,  hoc  loco  Nicolaas  lo» 
quttui ,  quod  fane  vcntticuli  doloii  imbecillitatique  eius  pluntnum 
confctt.c^uum  autem  hacc  anc.dorus  eciam  dyfencericis  lit  vtilis,  N.cO 
laus  vftuxn  cfte  exhibendum.haud  fccus  atquc  Mefuccjuo  cjuideiu  zu 


/ 


DE  ANTIDOTI 


repofteiioituiclvtinfia,  vbierusnominatirn  mentionerr.  facit ,  eui- 
dcater  admodtan  monilrabimus  )  pricipu.Sic  ennn  in  capite  de  rha 
barbaro  Mcfu.  unpcum  teliquic:Si  adftcictio  maiot  expetitui ,  alluro 
dauutii.niaxuna,  ftum.Non  elie  autem  dylenccncis  dandum koc  tha 
bacba..um,ahb!,&.  loco  paulo  ante  citaco.dixitnus.Nihil  aute  mirum, 
Mefuen  lilud  in  dyfcnteiia  e.tthibore.vt  qui  viies  rhei  veteium  luo  iha 
barbaro  adfcnpC  nt.Cuius  eriorcm  cciam  hoc  loco  ftqui  voluit  Nico 
Lius,qui  har.c  L0iupol:tionem,vt  alias  mukas,  ex  aliquo  Aiabico  fcri- 
ptoie  haud  aubie  d.leript.t. 

Cap.  XXII. 
ALI  A  antidotus  qua:  confert  dyfentena  laboran- 
ubus3Gccliav.isAarnium  dillolutioni,corpons  mortifica 
tionijcX  cibu  116  appetctibus.Vtihs  quoque  eft  ad  pra:di 
£ta  mala,pcrinde  atq;  Athanafia .  Hafciet  cinamomi  dr. 
vnaiemis,fohi,galiga:,maceris,acaryophylh  magni,lin 
gul.lihquas  quinq;,zingibens  vnc.S.cardamomi  drach. 
vha,bmenegeta:  femidrachma:  quarti  parte,  fpica:,  ca- 
rei,maftiches,berberis,  pipens  longi  liliq.  quatuor,ca- 
ryophylh,nucis  mofchatx,  ccubebaru,fing.gr.feptem, 
fpotiii,  blattii  byzantis,ling.hexagn  iemis  quarta  partc, 
coralhi  rubei  icrup.vnu,intenoris  tunica:  vctncuh  gal- 
hna;  fcrup.duos,palmularu  olfa  tna,  boh  Armcnn  dr.v- 
nam,hgm  aloes  boni  hexag.S.Hiofchigran.tria,feminis 
fccnicuh,anilidulcis,ocymi,hexag.  vnii,  croci  drach.v- 
nam,Lemnn  ligilh,papaueris  albi,ling.gran.feptc,rhei 
barbau  vfti  hexag.vnu,baccaru  my rti  andaru,  rofarum 
rubearum,  iing.  nexag.duo ,  margantaru  hexag.femis. 
Oiia  cordis  ceruini  duo  ,  decoch  cotoneorum  ,  decocti 
quinqueneruia:,  ftillatitu  *  campeftnum  rofarum  h- 
quons  ficfacchan  quantum  fufficit. 

a  Caiyopbylb  inagni]  Nicolai  codex  legir  tt.^<i»>S;.  Ciu:d 
autem  tit  »»7S9«>.5»,vcl  tetii^s  <urTc'«t/.\>.c»  ,  iplemet  Nicolaus  intu  in 
antidoto  }  9.  Liacamaion  ir.tcipictacur,!ic  vocan  diccns  caryophyllos 
magnos.VcibaeiMs  hxc  funt.jytfusotv  >.ao»  ii  y*y*  ii  fwcf&fay-''*" 
~<x>jk7  f>.«V>i  *iT6*a/j.Sicpaliuu  barbaiis  &;  Anbibus  vocihus  Nico- 
laus  v  iuui,quas  ipf>-  perpccuo  Ualicas  appcllat.  £ft  aute;..  =utc<?  mji», 
Caryophyhuro  mofculum  Auicenx  appellacuin.quod  fcilicet  c:afium, 
oblongum  eft.tV  ol.us:  r.ucl.  um  tefeit.  b  Mer.eget.rj  Nicola- 
us  hab;t  fMHytTa/;  pio  fj-wt  iT«v.C>_ux  iteium  vox  baibata  eft,&  Gix- 
cis  aius  vetuft.ocibus  inciuaia.  pec  cam  autein  haud  dubie  lntclligit  :d 
caidamonu  gcnus  quod  othcinx  hodie  gianum  pacadiii  nominant. 
Nam  Hifpani  ad  hoc  nomcn  alludentes.m  hodicinii  diem  melligreia, 
2t  vulgo  n.alagieiam  vocant.vt  r.hb.De  compoC  mcdic.  cap.f.  di.xi- 
mus .  C}_uod  autem  per  mencgeta  id  cardamomi  genus  lntelligat,  quod 
maius  hodie.vel  gianum paradtli  nuncupatuc,  cx  eo  quod  prxcedu,  a- 
burde  conftat.  Caidan.omi  enim  meminit ,  quo  nomine  minus  olim 
vocatum  hodie  otFicinx  appcllant.Duotum  uaque  geneium  cardamo 
mi  hoc  loco  mentionem  tacit  Nicolaus  ,  minoris  mmitu.quod  carca 
roomum  vocat:8c  maiotis.quod  menegeta  eidem  dicitur.  c  Cu- 
bebaium]  Gixce  eftfcriptum  xift7rt7Ti4.C)ui  vox  haud  dubie  ide  quod 
A£tuano  *:,U77iCa,vel  x»//7TfCa  tigniricat.Neque  miruni  eft,  Nicolaum 
in  literarum  contexcu  nonnihil  ab  Actuario  variare.  Miris  tnini  modis 
has  batbaras  voees.vtpoteperegiinas  fic  fux  genti  non  admodumco- 
.,i.icas,paflim  exarare  folec.vc  quid  pethas  ligniricare  velit ,  dirricultet 
aiiquis  ccptehendere  s oiiic . C 01r.bc  bas  aucem  in  antidoto  Dialacha  A- 
ctuariuspiifcucatp.ii^  lleappellatastradit.Eiunt  lcaque  fcuctus  qui 
hodie  otr  cims  cubcbx  nominantur.  Neque  me  mouet,  quod  in  intei- 
pretacionibus  Nicolai  fcnptum  Gi,xgftTn7tf  ,ti  rjuf  xftufxzv ,  neque  e- 
nim  cardamoroi  fpecies  dicipoteft.quum  vtriufque  lam  memineritan 
tea.tx  alns  etiam  Nicolai  compoliiionibus  dslucide  oftendemus.com 
bebasnonelle  r.i!i cu:  tbas hodiedi£Vas.  d  Campeftnum]  Grx- 
cus  mar.ufciiptus  codex  habec  KifiTUsf.Qux  itidem  voi  bacbaia,&  cot 
tupta  eft.Scnber.o.um  enim  trac  xa/^riai» ,  vc  a  Lacina  voce  campi  ellet 
dednfta.Rofasenim  campi  velcaropoiumiucelligit  Nicolaus,  haceft 
in  campcfttibus  locis  natas. 

Cap.  XXIII. 
..  A  NTIDOTVS  ex  anifo.Facitadvifcerum  du- 
rities ,  ck  ventncuh  mflationem.  Recipitamfivncias 
quatuor,cinamomi,carnabadn,pulegh,  thy  mi,ameos, 
femimsfanicuh,fing.vnc.duas,cumini,cardamomi,cu 
beba-,zmgibens,fpic2,galiga;,cafi2  hgnea;,piperis  lon 
gi  &  nign,lingul.vnc.  vnam,  mellis  Attici  aut  facchan 
quantum  fatis  eft. 

Cap.  X  X  I  I  I  I. 
ANTIDOTVS  lingua  Itahcaaalcancali  cogno 
minata.Effkax  adfebres  ardentes ,  tertianas  fimplices 
&  duphces,atque  continuas .  Datur  ad  omnes  ardentes 
febres,  hpyrias,hemitrita:os,  &  fimphciter  ad  omne  af- 
fe£tum  febrile.  Habet  myrobalanibcitrjm,myrobala- 
ni  cepuli,ni\robalam  Indici,fing.drach.  feptem,  femi- 
nis  portulaci.violarum  purpurearum,  fing.vnc.femis, 
myrobalani  cbelinci  &  embhci,fing.drach.vnam  gran. 
feptem,maftiches  drach.vnam  fcrup.vnum^oxypha- 
ruci  vnc.  tres,ellons  nenuphan,  ^fylueftns  vocata:  colo 
cyntbchsjShermodacry  h,iing.drach.n.g/.  quat^or,  ca 


S,    SECt  PRIMA.  564 

A  Gx  fiftularis  repurgatx  vnc.quatuor.poftea  accjpe  hvio 
laru  vnc.S.aqux  hb.duas,  &  ha:c  probc  vfque  ad  tenias 
coquito,deinceps  per  fuccii  excolato,acceptaq;  eiufmo 
di  aqua,in  ea  conncito  caiia  fiftularc  &  oxyphtxnicu:  & 
fubadiis  perq,-  faccii  probe  colatis  cmnitus,linito.De- 
inceps  aha  accepta  aqua,inditoilh  facchari  hb.  vnaS.& 
ebulhant  quoad  melhs  crailitudinc  accipiat .  poftea  fu- 
ptaaqua  oxyphccnici  ckcaliar  liftularis  perfaccu  prius 
tranhufa,coquito  ha.climul  donec  ad  melhs  crahitudi 
nem  veniit.Tande  fpecies  fupradi£r.  s  probt  contntas 

g  imice.Dantur  pro  vinbus  vtentni  ex  aqua  tepida  drach. 

tres.  Quod  ii  volueris,  pra;beto  fcr.  duos  aut  tres  ex  dilu 

to  rheibarban  tepido,aut  aqua  rtfacea:datcq;  leiuno. 

a  Alcanca!'.]  Gracus  Nicolai  niaculcnpcus  cocle.x  legit,  at>.- 
yjttyjtxi  'mt.i/j^ifiin  yr.uec*  iTctAMa.Vncit  palatn  fit  omr.ibi.s.Nico 
laum  banc  antidotum.vc  ahas  multas.e  barbaro  aiiquo  authorc  d.lcii 
plide.qui  vocem  Grarca  pioifus  dcptauauit.  bcnbendu  ei.ini  eiat  c3yt- 
>  iyjLf.it. \A  quod  paitmit.v  voce  conupta.paitim  cx  Latinis  Nicolai  10 
dicibus  manittfte  colligi  potift.Latinj  tn  m  cociic. s  hgunt  alcai.calf-, 
&  int^ipietantur  bocun.  nuncituii.  b  Citum]  ilacos  myioba- 
lanos  \  ulgan  ac  mta  ciiam  nunc  in  officinis  vocc  apptllat  citnnos. 

c  B.lmci  &  emblic  ]  tt  hac  duo  myrobaLnoium  geneia  vlicatit 
bodie  ac  bacbacis  nominiuus  u  cat.quum  Actuano  bckc7.icicc  cmpli 

C  cici  nomintncur.  d  Oxy  p+:ctn!ci]  Fiuctum  intelligit,  qui  hoc:e 
tama:  u.dus  dicitnt.Vide  t,ua  Irb.j  .De  con1pof.med1c.cap.76.anr.01a- 
uimas.  e  Ntnuphan]  Gi.xce  eft  »:i/c«fi!.Ita  auuru  appellat  Nym 
phaam.quam  in  hodierr.um  dicm  orFicina;  vn.usfyllabs  adicciioce 
ntnuphaium  cur.cupar.t.  t  Sylueftiis  nomir.au  cucuibita-] G:X 
ce  tft.aT-fCitsXixi/itdc.Vocant  auien.  Gnci  colocyr.thidem  aho  nomi 
nc  cucuibicam  fylucftiem.Latiiu  Nicolai  cod.ces  habent  bcibens:vc  te 
ie  fufpic:o  iit.legendum  cfle  :r.  N:ccIao  ,  <f  vittii&fipinK.  ifyayjL:S>.:. 
Oxyacintha  cr.im  id  cft  vtceribus  Giacis  quod  baibans  btibcns. 

g  Hcimodactyli]  Hoc  nonuce  non  intelligcndum  venit  quod  ho 
d:c  ita  otricina- &.  mtdici  appellant.ftd  bch^n  ,  \ c  fupi^ quoqu.  anno- 
tationt  fcptima  dix:mus,piaftitim  rubea.Narn  L.;t;iu  codiccs  habcrt 
bthtniubci.       h    Violaium]Gia:ce Iegitui.ttTa ix  *'j..s-'.  La- 

Y)  timiamtn  codices  Nicolai  non  linapliciter  viclaium.fed  feiapii  vicia- 
ccijhabccc. 

Cap.  XXV. 
ANTIDOTVS  hnguaItaJicaadiatamaron  ncmi 
nata.Prcdeft  capitis  dolonbusjlethargicis^ftomachicu, 
podagricis,nephriticis,bihofis,  pituitofis,  ckinflauone 
ftomachi  laborantibus.Eft  aute  ha;c  ipfablaxatiua.  Ac- 
cipit  aloes  f  laua;  diach.v.S.  gran.fex,  caiia;  fiftulans  re- 
purgats  drach.vna  gr.fex  S.maftiches  fcr.  duos  gran.v. 
xy  lobalfami  fcrttp.vnu  gran.v.  feminis  cinamomi ,  fcr. 
k  duos  gr.v.iridis  drach.vca,radicis  cdracontn  fcrup.vnu 
gran.duolemis,aganci,colocynthidos,nitri,euphorbii, 
caftorei,fing.fcrnp.duos  gran.  v.  petrcfehni,  feminis  a- 
phjfeminis  macedonilii,iing.fcrup.  duos  gr.v.  ^veratri 
nign  drach.S.dacrydu  fcrup.  tres  gr.  v.  cocci  Cnidn  fcr. 
duos  gr.v.turpeti  repurgati  hexag.  S.  melhs  Atticiaur 
facchan  quodfatis  eft.Datur  matutino  tempore  cafta- 
nes  nucis  quantitate  ex  aqua  tepida. 

a  Diatamaron]  In  manuftripco  Nicolai  codice  fcripturn 
fuit.aVicf  iTt; i  ftxTOf/jfi  \tx> iky> aos*  <Ti«f  5U4»»:peipeiam  lane,  vt 
ncmo  non  vidtt.Scnbcr.dun:  tnim  tiat,aiTi<f:Tt.c»  j/aTa^a/iw»  ;tjc/j- 

p  xr  r>.aa?»  xtTijuutx.Snis  ancem  tx  dictione  Sti^afjjiit  claiet,  Nicolati 
hanc  antidotum  ex  barbaio  aliquo  authoie  tranfcriplilie,qui  iliaro  mi 
rifice  depiauauit.Non  enim  i iui^njpat,ied ■  tt/xifc:  vel<uTi/«sf:»le- 
gendum:quall  dicas  adueilusmoite  vel  moibum.  Neque  eum  Grxcit 
l*::t;  aliud  qttam  mortem  aut  moibum  fignificat.£t  Latini  Nicolai  co 
dices  corrtGiores  antmiorcn  hoc  loco  lcgunt.  b  Laxatiua]  De 
mduftiia  baibaia  hac  voce  viifumus.quum  cadtm  ctiani  Nicclaus  v- 
fus  fit,haud  dubie  tarquam  apud  mcdicos  admodum  trita  .  Ait  <.nifn, 
in  Ji  inztttisTti  >.««-aiua.Laficiba  aucem  dixic,  pro  xa^aii^*  .tthinc 
iterum  manittftum  ht  Nicnlaum  hanc  antidotum  ex  baibato  aliquo, 
qui  Latinefcriplit.defumpfiiTeauthoie.  c  Dracontii]  Vcium 
diacontium  intelligit.pio  quo  feplaiiarii.maximo  eirore.iadice  biftor 
tx  vocatx  htrbx  vtuntur.ln  ptnucia  tamen  ven  diacontii ,  tadice  au 

G  vcendumenc.  d  Veiatn  nigri]  Sic  lcgunt  omnia  Latina  cxem 
plaria.Nicolai  manufctiptus  codex  falfo  legic  tAtNVyutAjusc,  pio  t>.»o«- 

M  /M>jUi{. 

Cap.  XXVI. 
ANTIDOTVS  ha:magogos,  hoc  eft  fangumem 
ducens:  1  vtiiis  exiftit  ad  vana  muhebna  vitia.eas  enim 
q»a;  fohto  tepore  purgan  haud  cofueuerunt,minfice  iu 
uat.Mcfes  enim  euocat ,  fcctu  vtero  lmmortuu  excutit 
Eas  qux  a  partu  non  funt  purgata: ,  expurgat&  fanitati 
reftituit.Calculu  vcfica;  cotent,  8c  per  vnna  expelht.ftji 
hcidiu  vrin*,obftruGione  iecons,henifq,  duntie  fanat 
H  Omnibus  mternis  mahs  ,  cniditati  ftomachi,coh  dolo- 
nbus  nephriticifq,  auxihatur.  Ha;morrhoidas  aperu  & 
ciidas  educit.Veficam  expurgat,ftomachum  calefacir 
f Utus  difcuut ,  vorrutum  copefcit ,  &  muherum  mahf 

snmm,  mi. 


omninoeftfalutaris.  Habetfeminisintybi,  acori,amo  A 
mi,  b  atriplicis  femiins,faiuculifeminLs  ,  iingulorum 
fcrupulum  vnum  grana  fex,  atiifi  fcrupulos  duos,anfto 
lochia:  longx  ,  artemilix,  c.iiia:,  fmgulorum  fcrupulos 
duos  grana  quatuordecim,centaurn  maions  fcrupu  los 
duos,dauci  Cretici  fcrupulos  duos,cellebon  nign  fcru- 
pulum  vnum ,  fohorum  laun  fcrupulum  vnum  femis 
grana  tria,glycyrrhiza:  drachmam  vnam  <Sc  fcrupulum 
vnum,lupinorum  drachmasduas ,  nigellx  fcrup.duos, 
myrrhx  fcrupulos  duos  grana  quatuordecim,erui  icru- 
pulumvnum,aluminis  icrupulos  duos,feminis  petrofe  B 
lini  fcrupulum  vnum ,  pyrethn  fcrupulos  duos  grana 
quatuordecim,pipens  nign  drachmamvnam  fcrupul. 
duosgranafeptem,pulegn  fcrupulos  duos  grana  qua- 
tuotdecim,  pxonix  fcrupulu  vnum  grana  oclodecim, 
cypen  fcrupulos  duos,feminis  rutx  fcrupulos  duos  gra- 
na  quatuordecim,  afpicx  fcrup.duos  grana  quatuorde- 
cim,flonsiuci  odorati  fcrup.duos  gran.quatuordecim, 
faluiscjfeminis  apii,iingulorum  fcrup.vnum  gran.qua- 
tuordecim,caryophyl!i  fcrupulos  duos,  radicis  cappa- 
ris,cumini,fingulorum  drachmam  vnam,  mellis  Atti-  C 

ci  aut  facchari  quantum  fufTicit. 

a  Vtilecxiftit]  (}ua:fequuntur  vfque  a.i  verbum  Habet.o- 
mnia  in  Grxco  Nicofai  manufcupto  codice  delideiantur.qua:  nos  ex 
latlniscodicibus  reftituinms.  b  A  cnplicis  ]  Manufci.ptus  co- 
dcx  habet  atrpiTrlxSc  pro  aT]f<T/.ixiic.Latinam  vocem  &:  hic  Gi.vcis  ex- 
aiauitliteris.quodillifoicnnccft.  c  tlleboti  nigii]  Uerum  V,t 
WV^ar«,vl(up'rS,protx^iC(f^  d  Spic.r]  Poft  fpicam  manu- 
fcriptus  codex  lcgit  o^i/pw.hoc  eft  myrrhx.-fed  pcipciam,  quod  paulo 
antc  eius  m  cadcra  antidoto  f.ifta  lit  mentio.  L.itini  codiccs  habenc  li- 
nenis.vt  fere  fufpicio  lit  s-iWcc  pro  tyiupvnc  ellc  lcgendum. 

Cap.  XXVII. 
ANTIDOTVS  e  caftoreo.Succurrit  vertigino-  D 
fis,comitiahbus,p.pcple<fticis,  refolutione  correptis,tre 
muliSj&paraplechcis.  Daturnucis  Ponticx  quantitate 
ex  deco&o  abfinthii,fnluix,adianti,maccdonifii,&agra 
norum  fohs.  Recipit  caftorei,myrobalani,fing.drach. 
tres,aloesfIaux  drach.vna  fcmis,  bfcordorafann,  quod 
Itahs  afa  fcctida  dicitur,myrrhx,euphorbii,  ling.drach. 
vnamgrana  feptem  ,  foln,  c  artimonii,id  eft  pyrethn, 
tragacanthxjCalami  odorati,nitn,galbani,  fenx ,  f  lons 
junci  odorati,fpicx,opopanacis,rhei  Pontici,fagapcni, 
ftyraciscalamitis,zingibens,cinamomi,fmg.  drach.v-  E 
r.amgran.duo^ftaphidis  fylueftns,feminis  dauci^fccnj 
cuU,  petrofehni  fcminis ,  ecumini  lati,Jnigellx,linonis 
fpetrolei ,  quod  eft  vngucntum  fan&i  Barban,  ftyracis, 
rubcx,fanguinis  draconis,thuris,Sfalis  ammoniaci,ze- 
doarix,anifi,fing.drach.tres  femis  fcrup.  o&o,  hthym- 
brx^hyiTopijchamxdryoSjpulegiijonganijbalfami^bal 
famitx,(qux  eft  proceniiima  fylueftnsmctha)  feminis 
ocimi,kbrancx  vrfinx,dicf  ami,  ariftolochix  rotundx, 
brafficx  fylueftris  deco&i,afan,faluix,rofarum,bdellii, 
fing.gran.o&odecim,  'amparis  grana  decem,  ofiiscor-  F 
dis  ceruim  drach.tres,  offis  nans  purpurx  drach.vnam, 
epithymi,polypodn,opoba)fami,  iing.  gran.  tredecim, 
^launolx  campi,hoc  eft  bctonicx  gr.vndecim,  anacar 
dii,fabinx,gcntianx,fohorumandragorx,iing.flhquas 
duas  femis,nferici  vfti  gran.duodecim,peucedani,abfin 
thn,fing.gran.feptem,indis  gran.tredecimjmelhs  Atti 

Cl  aut  facchari  quod  fatis  eft. 

a  Gianoium  fohs]  Giaxus  codrx  habct  yfwtxrt».*  pro  ypa.- 
v575>K.Gra.ia  veio  folis  non  funt  nili  femina  lithofpcnv>i:quod  oflici- 
ms  eti.uu  hodic  miliuin  folis  dicicuijvt  ahbi  tulius  monfttauimus. 

h  Scoidoialaiii.]  C^iiiti  pcr  hanc  voctm  inrelligendum  vcniat,  Q 
mctipfe  Nicolaus  exphcat  rlict-ns,  «-xcp/cpaVspiv,  -ri  xtyifMnv  ItaMKUt 
aVa<fiTi'»a,Scoidoi.ifaiii-,quodltalicc  af.itcetida  vocatur.Per  afa at» 
te  tcctida  non  id  quod  hodie  lic  ofticina:  vocant ,  accipicndu  erit ,  fed 
ftirpspotiusquam  tum  Gnci  tumLatinifcordiumvoeant.Namintra 
fa:pe  admodum  hanc  diftionem  *<racpsTi<f:t,(ficcnim  fciibedum  erat) 
jntcrpietaiui  pio  fcordio,  vt  in  cnemare  i  ?.in  hicraT heodotetis  4..UC 
inhieta  Logadli  "  crebro  aiias.ln  interpietatione  etiam  nominu 
obfcuiotiitu  Nirolai  ita  fctiptum  iniienitur,«Va^iT»cTC9-icof/icv.Qiia- 
te  ettant  plurimurri  bfficin  B.qusc  in  compolitionc  hac  &  aliis  Nicolai 
pto  afatcetida  non  fc ■irdiuni.fcd  rem  quamipfaclic  hodie  appellant, 
vfurpant.  c  Aitiitioi.u]l  aiini  todices  Nicolai ,  prarfertim  verd 
illi  ex  quotuni  pfitcriptn  fcplaliarii  hoHie  fua  medicameta  conficiut, 
maximo  errore  aimmonii  lcguiu  pro  artinionii.Quid^vcio  (h  artimo 
nium.metipfe  Nicolaujftxvonit.inquiens,  «'pTi/wavi*.  «toi  5ri/p»6p»,  at- 
timonii.id  cft  pyrcthri.In  oiftionum  quaiundam  etiam  Nicolai  inter- 
prctatioiiefcribitur.apri/uW.VTtJpi^cv.  d  Staphidis  fylueftrij] 
laeftquxofficinis&medicishodieftaphisagiiavocatur.  c  Cu 
mini  lati]  Grace  eft  ir>.tt1v «Cyuir». Latini  codicct  habent  lilerij:vt  pro- 


NICOL.  MYREPSI 

pemodum  fufpicio  fit  Nicolaum  per  laturn  cuminum  intel! 
men  cuod  ofticinx- filei  montarum  vocant.        f  Petiole 


c 


exifli.-  fe 

inen  quod orticinx- filei  montarum  vocant.        t    Petiolei]  Gra-- 
ce  eft  nQVtkmjH.Vtt  petioleuni  vc;6  intclligit  ol<  um  quod  iic  in  hociier 
r.um  vfquc  dicin  vocatur.natuiale  nimniim  ,  qucd  ctiam  olcurr.  fan- 
titim  &  olciim  pctra  nominatui  a  noftns  n.cthcis  &  tVpiafianfj.  Nr- 
que  hoc  cft  Oleum,nifi  bitumcn  liquidu  vcl  co!am  n  bltimmns  ,  cuod 
Habyloniis  etiain  naphtha  vocatui  :  id  quod  c  Mifuc  faiis  liciuct .  l'c- 
trolcum  ig.tur  omne  oltum,  quod  e  laxis  t<  pettis  emanat,  dicirur  Er 
fuii  hauddubie  Nicolai  tcmpoiibus  vfitarum  pct.olctun,  qnrd.vt  ille 
ait,p/i/pcv  t«  dyix  /8apC«'ccv,id  cft  vnguco.  m  larcti  Barban  nomir.aue- 
riint.Pcnndc  atque  noftia  itatc  fuit  quod  iioiinulli  circuu.g"  llabant, 
Cc  fancta;  Catharina:  oltum  vocabant .  Virum  aurcm  tacit ,  c;u?rfnios 
vnginem  fuille  putamus ,  diuani  appellar.tcsliaibiijir..     I  -g  Sali* 
aiv.moniaci]  Giacus  codex  qtio  vli  fumus  ,  liabct  a.fjti  *jj,u<  i3*:in 
pio  a/ic  'JfjcyuvKtx.5.         h    Thynibia.]  Hot  eft  lylueft.lis  fatutei 
i    Calfarmi.r]  Giarce  eft  ii*><ra.(ir*  lciiptum  pio     ■s--jfih*.  1 
enini  hodic  ofticinx  fpcriem  fylueftiis  meiuhi  vocai  t  -  Kicblausait 
efle  inter  fylucftics  pioceiilfi..  ani  ,  /,ti;  Wtv t f4»nfir«.-n(  ay^iiftio- 
CfXQ<.        Iz    Biancx  vrfina]  N''coiai cod  x  liabct,  Tath^  t,ft*tt£ 
rmi  ^«cCtcic.pio  -o^cnV^t  oiftriya..  Votint  autcm  inhod.nr.un.  tfque 
dieui  1 1 1  ■  p<  111  acanthum  Gixcis  tV  Latinn  didtam  ,  ofticiba:  bi.-tcam 
vilinam.Quaic  inteipictaiio  Nicolai  lion  vidciui  ttlc  lit^itin.a  ,  quod 
brancam  viiinani  eftc  beibciin  nad.t  ■  qutim  iplrinct  ntiain  m.lti^ 
compofitionibus  berbeim  dicat  clie  candcm  cum  Gr.Tcomm  o\yv 
caiitha.Et  in  vocu    Nicolai  inteiprctai/Oiic  maniftftc  icr.pium  tft^ 
fiifittpir,™  •iV{)\ia.yy.ihii(  <mii[jjt,hoc  eft.bcibc:  is  fimtn  eft  oxyac.iiliac. 
Id.oque  in  r.oftra  conueilionc  !ij:c  \  etbaJrl  cft  btibtii',  ct  niulto,  ne 
c.  .ntulioris  alicu:i:sf.-plaliauis  8c  mcdicis  ..uihoicsclieinus.omifnTius. 

1  Ampans]  Oilicina:  ambi?n»  \ocant.  m  LAUnoli  campi] 
Crxcus  codcx  habei,X«*pi'sAi  t^/Liw^iiu  <fp:c/'.CcT<ticv.Lft  autcn,  Jpo 
«■r.fcTitiiv  nihil  ahud  quam  b,*tonka(vt  dixirfiiisaWnotatione  j</.),Pio 
launola  gitui  lioc  loco  i.on  cft  accipienda  hcrrba  qua-  hc-die  lic  nomi-J 
natui  ,&:  qua  t  ul^us  fcplaliatioi  |lni  pi  o  mneito'.;  ^  tur.tur.lcd  bctcni- 
ca  1  ulgo  quoqtic  vocata.  n  Sciicivfu]  L)c  quu  pluia  lib.  t.  De 
compof.mcdic.  diximus. 

Cap.    X  X  V  I  I  I. 
ANTIDOTVS  adngore  experta.  Rccipitcaryo 
phylh,pipens,terrxSamiie,fena.,fpica;,iing.drach.duas. 
In  vino  lubaifta  datur  ante  muafionis  horam. 
Cap.  XXIX. 
ANTIDOTVS  pulchernma  omnis  gencnshu- 
morcs  lncidens.Vtihs  quoque  cft  a  abilis  eftuiionc  mo 
leftatis.Extenuat  etiam  pituiu,flatus  diiroIuit,ck  appe- 
tentia  comouet.Mulienbus  mefes  ducit,<V  homini^ani 
mu  cfficit,acic  oculoru  acuit ,  carnifq;  nutritionc  facit. 
Habet  turpcti  vnc.tres,rc»Iaru,violaru,fing.  vnc.  i.galan 
gx,macens,granorumfolis,maftiches,thuris,caraamo 
mi,myrobalaniIndici}ameos,fing.drach.S.afparagilc- 
minis,crufci,iing.vnc.i.  fcammoma;  vnc.  vna  dr.  duas, 
caryophylli,fpicx,zingiberis,croci,faxifragi,piperisl6- 
gi,amomi,feminis  pctroiehnij^falisgcmxjCinamomi, 
ling.drach.duas^hermodaftyli,  ellcbon  nigri,fing.vnc. 
duas,polypodii  vncvna,decofti  eebuh  hb.vna,femini$ 
focnicuh,afari,fing.vnc.vna,  opopanacis,colccynthidis 
fing.dr.vna,anftolochix  iotuda..tragacathx,  fing.vnc. 
duas,indis  vnc.vna,cumini,  fefehs,  iing.  vnc.  vna,anai- 
cardn  vnc.duas,agarici  vnc.  vna,  melhs  Attici  vel  fac- 
chari  quod  fuffici t.  Dantur  de  eo  mane  leiuno  hexagia 
tna,vel  tria  &  femis,pro  vinum  rationc. 

a  Bilis  eftufioni  J  1  e.pciam  ir  Ci  aco  cft,  ini  \?yj».tiaitt<  pro 
»jt^s>  aVtaic.  b  Animum  cflfic  t]  Gia:ce  J.or  rcfle  legitur  v£v  Xy» 
piot^tiv.  c  Rufci]  Ci.ice  ciat  fj  -sysVxctv.  Qui  erior  omnts  lta 
inualit  officinas,  vt  in  hunc  vfque  dicm  ri  fcu:;  ,  adic£tione  vnius  lite- 
ri.bruftum  appellent.  d  Salisgcmma:  ]  Hanc  vox  Nicolai  tccil 
lo  medicis  &  feplafiariis  ttita  erat. ln  codice  cnim  Giarco  fcribitur  erxK 
Tc^«//i,pio  «XitAi?  j.i^<//«.Latinis  fal  fofiilis  dicitur,  vt  ahbi  copiofius  do- 
cuimus.  e  Ibuh]  Cwcc  non  ie&eifj7mvxou  pio  i£iv>.is  legitur. 
Sednihil  miium  Nicolaum  Latinas ,  &  aliaslibi  mcognitas  voccsita 
depiauallc. 

Cap.  XXX. 
ALIA  antidotus pnori fimilis,idcm cfficicns.  Ac- 
cipit  turpeti  drach.vna,dacrydii,hermodattyh,  rofaru, 
acfulx,(hoc  cft  chama:pityos)polypodii,lingul.dr.  fcx, 
caryophylli,fpica:,zingibeiis,croci,faxifragi,piperijlo- 
gi,amomi,feminis  aph,fahs  gemac,galagac,petroIelini, 
macens,carnabadii,feminis  focmcuh,  bafparagi,rufci  (e 
minis,granorum  fbhs,thuris,  maftiches,  ameos,  clapi- 
dis  htzi,  diing.  drach.  vnam,  mellis  Attici  aut  facchari 
quodfatis  eft.Datur  vtpracedcns. 

a  Efula-]  Nicolausclulamnontithymalifpecicm.fcdpotius 
chamxpityn  vocat.  Sic  ctiamin  djc3ionum  Nicolai  interpretatione 
fctibitur,6<fi<Aa  li^a^a^iTvc,  efula  cft  chamipiiys .  Quodhic&  in  a- 
u  liis  Nicolaicompofitionibusdiligenterobferuandum  eiit.  b  A- 
fparagi]  Pcrperam  in  tnanufci  ipto  codice  irgitur  «'<nrap *'>us  pi  o  «'tnr* 
fiyi».  c  Lapidis  litzi]  Gra-cuscodcx  habet,  A«VicMT<fi .  Ani- 
maduertendu  autc  lapidclitzi  vaxie  apud  Nicolaumfumi,  vt  ex  fcque* 
tibus  patebit  latius.Hfccertc.haud  fccusatquein  antiioto  fcqueti  fj. 
accipitur  pto  lapidc  piaiio.  I  apis  autcm  hic  ita  cft  dictas ,  quod  portf 


DE  ANTIDOTIS, 

A 


567 

fncco  ita  atfimilij  fit:  a  Theopluafto  prafitis  appellatur.Plinius  lib.j 7. 
cjp.S.eius  tria  cflcgcnera  tiadit.  Eafdcm  quasiafpis  facultatcs  habct. 
Quarein  hanc  con.pofitionem  infcrib;tur  vt  ventriculum  roborct. 
eaui  enitn  facultattu)  habcie  iafpidim,  ex  Galcno  fatis  liquet.ln  ino- 
pia  vcio  piatii.fmaiagdo.cui  cadem  us  eft.vti  Jutbit.  d  Singu- 
lorum  diadunam  \nam]  Sic  lcgcndum  cfle  ccnfco  ,  ne  pondus  ptor- 
fu»  omillum  lit. 

Cap.  XXXI. 
ALIA  fimilis,admodum  bona.  Habet  zingtbcris 
vnc.duas,myrobalaniflaui  vnc.tres,embhci  vnc.vna,ii 
nonis,pulegiJ,cardamomi,fing.vnc.  vnam,caryopl.yIli 
piperis  c6munis,fing.vnc.quatuor  femis,  crocihexig. 
vnunijturpeti  vnc.femis,fcammonix  vnc.femis,melljs 
Atnci  aut  facchan  quantu  fufficit.  Datur  vt  pracedens. 

Cap.  XXXII. 
ANTIDOTVS  e  Rheo  barbaro  .  Eft  autem  ad- 
modum  vtilisjcjuemadmodu  prarcedens.  Recipit  fan- 
tali  albi  vnc.femisjfantali  rubn  drach.vna,fpodn  drach. 
duas,mace,ns  hexag.vnum,  maftiches,  croci,  fpica:,  li- 
gnialoes,cardamomi,afan,  gallx  mofchata: ,  berbens, 
turpeti,caryophylh,fing.vnc.vna,feminis  focniculi,  oci 
mi  feminiSjCinamomi.verijfing.vnc.S.  caphorx  drach. 
(emiSjOlfa  cordis  ceruini  tria,tragacantha:,gummi  Ara 
bici,fmg.vnc.femis,rhei  barbari  hexag.tna,anili,  femi- 
nis  intybi,portulaca:  feminis,  feminum  peponis,  cocu- 
mens,&  acitruli  purgatonim,fing.vnc.femis,  rofarum 
vnciam  vnam  ,  fenx  vncia  vnam  ,  dacrydn  vncias  duas 
hexag.vnum  femis,facchan  &  ftillatitii  rofarum  liquo- 
ris  quantum  fatis  videbitur. 

o 

a  Citruli]  Gr  xce  cft  aacaxtvn.  Sic  autcm  genus  cucumciis  v  _ 
cat.quod  Iiodie  citiulum  nommant  clf.cina  :  id  quod  e.\  multisccia 
poliuonibus  ahis  fit  manitcttum. 

Cap.  XXXIII. 
A  L I  A  antidotus  ad  eadem  cfficax,fimiliter data. 
Recipit  rofarum  rubearum,g!ycyrrhizx,fcrup.  qumq;, 
cinamomi  drach.quatuor,caryophylli,nardi,fagapcm, 
acichryos,  galla:  mofchata:,  nucis  mofchata:,  zedoafia:, 
cardamomijafari,feminisapii,fing.fcrup.duos,  feris  bc 
xag.duo,dacrydu  hcxag.tna,  turpeti  hexagia  duo ,  fac- 
chan&  ftillatmi  rofarum  hquons,quod  fatis  eft. 

a  Canchryos]  Gra:cus  Nicolai  codex  habct  x*X?,,s  •  Se&  U- 
genduraefle  iudicamusxjcj^vcc.  EftaucemCanchrysfemen  libano- 
tidis. 

Cap.  X  X  X  I  I  I  I. 
A  N  T  I  D  O  T  VS  ahafimihs,  a  laxatiua,qus  itidc 
bona  admodum  eft.  Habetcinamomivnciamvnam, 
croci  hexagia  duo,  zingibens,  caryophylli,lingulorum 
vnc.femis,  anifi,  bfanicuh,  fing.vnciam  femis ,  amcos 
hexag.vnum  femis,nuces  mofchatas  duas,  turpeti,  fca- 
moma:,fing.vncias  duas  femis,facchan  vel  ftillatitiiro- 
farum  liquons  quantum  fatis  videbitur.  Danturme- 
dia  nofle  hexagia  tna,  aut  tria  &  femis ,  pro  vinum  di- 
ueriitatc. 

a  I  axatiua]  Iterum  Nicolaum  imitantcs  barbaiadiflione  rle 
induftria  vfi  fumus.l  cgitur  enim  hoc  loco  xaeratiCa  pio  *a£aTi£:c,ve 
fupiaeciamonuimus.  b  Fceniculi]  Graxus  Nicolai codex  legic<?»- 
*8Ai».Cenfeo  autcm  hlc  Nicolaum.fuomore.Latinam  di&ionem  Gn- 
cislitens,haud  tamcn  fiuedepiauatione.exarafle.  tegendum  itaque  vi 
dctur  potius^ivi'x8\*.Nam  fcminum  anifi  &  aaimcos  fit  hlc  mentio, 
quibus  mcrito  fceniculi  femcn  copulatur.vtinhaeciam  facic,ancidoto 
liimitum  jS.temeietamen  nihil  ftatuimus. 

Cap.  XXXV. 
ANTIDOTVS  c  corallio.  Prodeft  cardiacis, 
continuisfebribus,corporismortificationi,&carnium 
dirlolutioni.Eft  autem  fommfera,corponque  volupta- 
tem  affert.  Cnpitcaryophylli,cinamomi,croci,fingu- 
lorum  hexag.vnum,  fpicx,galanga:,  ligni  aloes,  fingu- 
lorum  hexagium  femis,  glycyrrhiza:  hexag.vnum,nu- 
cis  mofchatx  hexagium  vnum  femis ,  margantarum 
hexagium  femis,zingibens  hexagium  femiSjCOralhi  ru 
bnhexagiumvnum,ambaris,blattii  byzantii,fingulo- 
rum  fcrupulum  vnum  grana  duo,mofchi  grana  duo,fe- 
minis  ocimi  fcrupulum  vnum  grana  duojcaphurxjpa- 
paueris  albi,fmgulorum  grana  quindecim,  mum  fanta 
lorum,fingulorum  drachmam  femis,  b  facchari  appel- 
lati  candi  vnciam  femis,ofia  cordis  ceruini  duo,  fpodii 
fcr upulum  vnum  grana  duo ,  pfyllu  drachmam  femis, 


SECT.  PRIMA. 


368 


ftillatitii  rofarum  liquoris  &lacchari  qucd  fitis  efa 

a  Voluptatem  ajicrt]  Giicc^afaWB/sH.Si^nificat  enim  Gr*- 
cis^afat  idcm  t^\Q&iiiSin,ayaK>,'iacit;^t\,<$tcei\ti,hQC  eft  voluptas.ob 
lcciatio.hilaiins.  b  Sacchari  appcllati  candi]  Gtacus  manu- 
fcripius  codcx  habct  jyiW/c».  Quod  veio  >ye.Vncv  Nicolaus  appellct  id 
quod  hodjcfacchaium  candi  vel  candidum  vocantofticinx,  intra  ex 
antidoto  Diaihodon  Abbatis  ptf.manifeflum  taciemus.Iudico  autcm 
hanc  quoquediftionem  clle  deprauate  exatatam,  diccndumque  fuilie 
^jcv/iov.Sequutus  eft  cnim  Nicolausmorem  eorum  qui  ctiamhodie 
decuitata  voce  hoc  gcnus  facchari  vocant  candi,quum  potius  lntcgia 
vocecar.didum  ellct  appcllandum.quemadmoduni  fufiuslib.  1.  Para- 
dox.noftroium  cap-  3  c.diximus. 

B  Cap.  XXXVI 

A  LI A  antidotus  limilis,  admodumlaudata  &  Vti- 
lis.a.^tomachicumlaxatiuum  dicitur.  Hahet  cinamo 
mi  vnciam  lemis,ercci  hexngium  lemis,  zingibens  vn 
ciam  ftmiSjCaryophylli  hexagiaduo,anifi,  fanicuh,iin 
gulorum  hexagiumvnum  lemis,  ameos  hexagii  femis 
quartam  pzrtem,nmcmi  drachmas  duas,nuces  mofcha 
tas  duasjturpeti  vnciam  vna  femis ,  mofchi  grana  duo, 
fena:  vncjam  femis,epithymi  drachmasduas,fcammo- 
nia:  drachmam  vnam,fmtah  rubn  drachmas  duas,rhei 

q  barban  drach.vnam,  cubebarum  vnc.  femis,  hermoda- 
fiyli  vnciam  femis,  myrobalani  citrini  hexagia  duo,fac 
chan  quantum  fatis  ent.  Confefta  datur  media  nofte 
pondere  hexagiorum  tnum,aut  tnum  &  femis,provi- 
rii;m  ratione.Poft  datur  aqua  tepida  forbei: Ja,idque  fe 
bricitantibus:in  vacantibus  autem  febre,vino  vtere. 

a  Stoniachicum  laxatiuum  ]  Gtice  cft  o-iif^lm>ihaa-aIiCa,i 
fed  minus  rcfte.Lcgcndum  enim  eiit  i£*  ,  idquod  cx 

Latino  Nicolai  coaice  fit  cuideniiiTimum  .  lbidem  cniniduorum  ht 
mentio medicamcr.toiuni,vnius quod ftomacbicum  iaxatiuum frigi- 
dum  dicitui,alterius  quod  ftomachicum  laxatiuum  cahcium  vocatur. 

— .  CJuc  d  certe  cft  hoc  ipfum  quod  nunc  irac~ranjus,qucmadmodum  ex  1- 

*^  pla  collationeoninibusnt  confr  icuum. 

Cap.  XXXVII. 
ANTIDOTVS  e  margantis.Ad vniuerfi corpo 
ris  refngerationem  confert,cardtacos,  animo  deficien- 
tcs,muheres  Vtero  feretes,  prxfocationes  vteri,  cordif- 
quef)ncopcn.Magna:  prxterea  corpons  imbccilhtati 
admodum  auxiliatur.  Capit  carycphylli ,  cinamomi, 
fpica:,galanga:,ligni  alocs,glycyrrhiza:,paftillorum  c  ro 
flsj& paftillorum  ae  viohs  (horum  vero  compoiihones 

j  quxre  infra  de  paftilhs )  lingulorum  draehmamvnam 
femis,nucis  mofchatXjmaceriSjgalla?  mofchata ,(qua> 
rc  autem&hancin  compofitionibus  gallarum  mcftha 
tarum)zedoaria:,rhei  barbari,ftyracis  calamitis,  iingu- 
lorum  drachmam  vnam,  margantarum  perioratarum 
&  non  perforatarum,zingibens,ofiis  cordis  ceruini ,  e- 
boris  ramentorum,  ofiis  c  nanbus  purpura: ,  fingulo- 
rum  drachmam  femis ,  moichi,  ambans ,  cardamcmi, 
libyftici,  feminis  ocimi,  fingulorum  fcrupulum  vnum 
minus  granis  duobus,caphura:  grana  fex,fenci  crudi  v- 

p  fti  drachmam  vnam,lapidjsiaphin,iafpidis,blapidisvi 
ndis(qui  abltahs  diciturlapis  litzi )  lingulorum  dra- 
chmam  femis,nucis  Indicx  drachmas  duas  ,  tragacan- 
tha;,  coralln  rubei ,  iinguloi  um  drachmam  vnam  ic- 
mis,anacardii,iunipen,fingulorum  grana  feptem,  auri 
pun  hexagium  vnum  ,  facchari&ftillatitii  rofarum  U- 
quons  quod  fufficit. 

a  Eviolis]  Ctarcuscodex  legit,it<^TS<r<a'C/i' .  Et  etiam  io 
fc&ione  de  paltillis.paftillo  48.fcnbitur.Latini  codices  habentdiaui. 
Vcmicumiic  Nicolaumhoc  loco  deprauata  voce  vti  voluifle  potiu, 
^uimpattia  &c  legitima.Diccndum  enim  illierat,  quemadmodum  A- 

G  c\uarium  feciflc  conftat,cTia  iw» :  Grxcis  enim  is»  violam  fignificac 
fedforte  5chanceompofitioneme  barbaro  aliquo  authore  tranfcri- 
pfit.  b  Lapidis  viridisautredtiusLapidisviridisprafii]  Grarcus 
Nicolai  codcx  legit.xifi*  ttfarU,  ot  hiytlaj  jrapa  'fraxcje  hdmi  xlt?t. 
Diximusautemfupia  niniiium  annotatione  loi.litzi  lapidem  intec- 
dum  Nicolao  idem  fignificai e  quod  prafium .  Qua  quidem  in  fignifi- 
cacione  k  hicfumatur  opoitet,  quum  fit  antidotus  plane  confimian» 
ac  roboians.vcnecefle non  fic  accedere  puigancia.in  quorum  numero 
rattuleus  lapis  exiftit,  quem  aliquando  per  lapidcm  litzi  (  vt  fuo  dice- 
muslocoJNicolaus  intelligerefolec.tft  quoquc  vteruf"ere'tibus  accom 
modata  ha:c  antidotus,  quibuspurgamia  exhibcre  medicament.a  mi- 
nus  tutumcft.Perviridemitaquelapidem  hic(vt  compichcnfum  cft) 
"  aeeipiendusvenicprafius.qui  vindicate  fua  porri  fuccum  refert .  Quod 

u  facilcexpra:ccdencibuscolligitur,quum  faphiri  Cciafpidis  etiamhJc 
mentio  fiac.Quate  feplafiarii  pro  viiidi  lapide  in  piafcnti  antidoto  pn 
fium,&  rninime  lazuli.qui  cauuleus  eciam  vocacur,accipiant. 

Cap.    X  X  X  V  1 1  L 
ALIAc  margaruis a Calcni , magis yaria ; valec vt 


tf9  N  1  C  O  L.  M 

prxceden-i.  H  abet  margaritarum  non  perforatai  um, 
pyrethn,fmgulorum  draehmam  vnam,zingiberis,  mo 
fchi,fingulorum  drachmas  quatuor,  zedoaria;,petrcfe- 
lim,  caiia:  hgnex,cardamonii,  riucis  molchata.-,  mace- 
ris,  finguloium  drachmas  duas ,  cinamomi  drachmas 
quinque,bbeen  albx  &  rubex;qux  nimirum  hermoda- 
Qyii  longi  dicuntur,pipens  nign  &  longi,  fmgulorum 
drachmas  tres,ligni  aloes,caryophylh,fpicx,  glycyrrhi 
zx,galanga: ,  fingulorum  drachmam  vr.am  ienns,  ra- 
menti  aun  puri  hexagium  vnum  ,  ambans  fiiiquas 
quatuor,galla:  mofchatx  drachmam  vnam,ftyracis  ca- 
lamitis,  rhei  barbari,fingulorum  drachmam  vnam,of- 
iiscordis  ceruini  drachmam  femis,berberis  filiquas  de- 
cem,fericicrudivfti  filiquasfex  ,  margnntaium  perto- 
ratarum  drachmam  vnam  femis  ,  blattn  byzantis  iih- 
quaso£ro,libyftici,fefehs,ocymifeminum,iingulorum 
grana  oftodecim  ,  lnpidis  ialp;dis,  faphiri ,  lapidis  vin- 
dis,fingu!orum  grana  ottcdecjin,  iacchari  &  ftillatitii 
rofarum  hquons  quodfatis  elt .  Succurnt  imbecilhtati 
ftomachi  &  cruditati  eiufde,  corporifque  accordis  exo 
lutioni.Rectc  confe£ia  datur. 

a  Calcnij  falfo  hic  anucotus  ad  GalenO  authoif  iefcrtur: 
id  quod  ilnipliaa  mtdican  enta  quoiun  htc  mcnuo  rii.cuto  demon, 
ftrant.Talia  cnun  eue  cpftai  qu.t  magna  cx  paitc  Gakni  t.nipoi  ibus 
inconr.ica  tuere.vt  rutij  b<  hen.nux  Diofchata,  ambar,  galla  niokhata, 
rhton  baibamr.i,  blattium  byzai.tibm,feiicun.,(tiilat:tius  lufaiun,  li- 
quot.  b  Bthen  albx cV  lubia.]  Giarcus  codex  habct  fimx.  m, 
fU/xTii,T-l  tvtr  sjju»a  iiyoj  if/w.i  ■xaIvx* yjiKf  x .  Dcpiauauit  auiem  iSc 
Roc  in  loco  Launas  diCtiotics  Mcolaus  .  Diccr.dum  cnm.  illi  Tiat  niii 
-aXTiKt^fC^t.Man.tcftuna  veiohinc  ricomnibus  ,  quod  lccentioits 
Grarci  bthtn  albam  &.  lubcam  otticinis  hodic  vocatas  ladiccs,  heinio 
daclylos  longos  dixctuni ,  vt  fcilicct  a  totundis  h:nnodad<ylis  »ofha 
atcaie  nominatis.^Cokhica  aiuiquioicsCia:ci  vocatuJcuUingiteient. 

Cap.  XXXIX. 
ANTIDOTVS  a  diaccmeron  .  prodeft  tabidis, 
tuihcribus,ftomachicis,&  omm  corponsimbecilhtati. 
bRenum  prxterea  impotentix  acdebihtati  fuccurnt: 
venerem  enim  emortua  excirat  efricaciter.  Capitca- 
ryophylli  magni,  cqui  lingua  Romana  antophyllus  co 
gnominatur,zingibens,kng.drach.v.  fcrup.  vnum  gra. 
fedecim,cinamomi,cary  ophylli  parui,  fing.  drach.qua- 
tuor  ftrup.vnu  gran.fedecim  ,  carms  palmularu  drach. 
quatuor fcrup.vnu  gran.fedecim, galanga;,fpicx,zedoa  g 
rix,cofti,  pyrethn ,  coralln  rubei,tragacanthx,rhei  P6- 
tici,fpicx  Celticx,anacardn,oii;um  palmularum,carpo 
balfami,aniii,iunipen,iing.drach.vnam  fcrup.  duos  gr. 
odo.Margantaru  perforatarum  Scintegrarum,  fing.he 
xag.femis,mofchi  gran.tna,blattu  byzatis  fcrup.duos, 
trium  piperoru,fing.drach.  vna  fcrup.  duos  gran.  o£to, 
auri  pun,argenti  fnacen,offis  cordis  ceruini,  fing.fcru- 
pul.duos  femis,  ebcns  ramenti,ambans,fing.fcrup.vnu 
gran.feptem.  Dantur  eo  vtentibus  drach.tres  ,  ex  vino. 
Paratur  cum  rofaceo  melle  &  faccharo .  Eft  autemhxc  p 
^ntidotus  prxclara  admodum. 

a  DiacomerSn]  Ita  enim  Acluarius  vocari  a  Latinis  fcribir. 
Veram,qu3e  (itcius  nomendatura?  ratio.videie  nequeo.  Nicolai  codex 
habct  <T<a>yi/<5<f«v.Sednecqua:fithui'  appellatioms  caufa,  cogitatio- 
uc  confcqui  poiiumv£am  cnim  quam  Laiirxi  Nicolai  codices  afteronr, 
nempe  fic  dictaui  cfle  quod  hominem  e  moite  advitamducat.nullius 
efle  momenti  ticmo  non  intelligit.  b  Rtnum  prxterea  dcbilita 
ti,&c.]  Gtaxus  codex  legilys-ftc  xmixi  xttja.S' uvxfjtixi  vKpf.uti.mivv  yip 
&jSunfjLti,  a.<pa.;ei  -)i  irotn  kx}tx  ifyiS i<j n .  Scdi  mco  quidem  mdicio, 
non  itdte-  Lnierdandum  igitui  hunc  iocuni  efle  hoc  patto  puto  ,  orpcc 
etTS*/it<  x=4  itutxf/ixi  tt<fp£t  Trs/tS.OTtm  yuf  tv^uvxfiil  atja-iiixtfj  T<t  <t- 
<ir-ocf iVict. Har.c  lcctioncm  latini  Kicolai  codices  confiimant  ,quiitl 
habent,L)ebiics  llimbos  coiihrmat.venercm  proritat.  Accedit,qu6d  in 
Aituano  fit.Ken.im  doloribus  ptodtil.voluptateni  patit,&c. 

c    Qiiil.ngtia  Komana.Scc  J  Hoc  ex  loco  omnibusperipicuum  fit, 
antophyllos  Nkolao  elie  caryophyllos  magnos. 

Cap.    X  L. 

ANTIDOTVS  e  cinamomo .  Ad  ftillicidium  v- 
rinx,&calculolos,cX  omnia  veficx  mala  confert,  ita  vt 
lapides  conterat  ac  Memoliatur .  Si  Vt  hxc  lpfa  aluum 
fubducat  efficere  voluerij,diacrydii  fcrupul.  duosquo- 
ties  vti  volueris,huic  adncies  .  purgat  enim  fine  mole- 
ftia.  Ad  omnia  prxdicla  vtilis  eft ,  &  ad  ftomachum. 
Capit  autem  folii,ilonsiunciodorati,cyperi,  afari,  eu- 
phorbn,thymi,petrofelini,macedonifii,anethi,grano- 
rum  foJis,  "  lapidas  lyncis,  iingulorum  fcrupulos  duos 


YREPSI  37° 

A  femis,cinamomi,calami  odorati^polypodii/philipcn- 
dulx;piperis  nign,  hbyftici,  feminis  vrtica.,fcminis  ci- 
tri,faxiiragi,  d  bardanx  ,  fcminis  htderx ,  iingulorum 
fcrupulcs  duos ,  galanga; ,  nardi,  ztdoanx  ,bctonica:, 
phu,cmafi,afparagi,cardamomi,feminisapn,faniculi, 
linspis  rubn  &  nign  ,  erui  rubn  &  albi,  fingulorum 
drachmamfemiSj  caryrphylli,zingibens,cafix  hgnex, 
ccfti,pyrcthri,fpica  Celtica-,my  robalani,  thuns,  pipe- 
ris  albi ,  carpobalfami,  carnabadh  ,  cumini  ,baccarum 
laurijfefeliSjiingulorum  fcrupulum  vnum3nardi,  pule- 
B  giijolei  ebulijMilini  olei,fingulorum  drach.quindccim, 
melhs  Attici  aut  facchan  quantum  fufficit .  Datur  ex 
Vino  rubro,manc  ieiuno. 

a    Dcmi.liatut]  !n  Grarco  codice  abur.dant  hac  vciba  poft  di 
ctioncni  tiirnvi  4i*Sffitf+t  rpnFy*fl*t,i6e6QUC  cxj  ungcrda  ctur.t. 

b  Lyncis]  Ccdex  Nicoiai  habet  xa-rir  ait^/.Sco  cit  vox  piane  de- 
piauata.qua;  vipoteir.cngniia.Nicolao  deciit  occafiomm  vtillam  va- 
lie  vfuiparet.  nunc  pro  lapidc piaiio  vt  diflun.  cft  ai.notatione  j.nuuc 
pro  lapidc  qucm  lyi.cis  vocant  ofr;cir:.T,&.  Gtaci  lynct.i  ium,  vt  hoc  in 
loco.Nam  l.ic  figr.ihcaic  la|.idcm  lyncis ,  notius  Kie  eft  quam  vt  a  me 
dtincnftiari  cebcat.Nam  quum  hac  ar.tidotus  pcculiautet  vakat  ad 
tiangcrdos  cakulojcx  v<  l.ca;  mala.ncmo  non  ftatim  colhgit  Nicolati 
C  litti  pro  lyr.cis  dixitic.NiI.il  enjtB  tft  lyrcuuti  ,  vt  al  bi  dociiiinus,  qua 
fuctint;m,quodr.oni.ullis  opinione  pcilualum  tilei  tx  vrina  lyr.cis  fie- 
ri  quod ad cuocandos calculos tcnun)  oc  vcfci  miiamvim  nbtir.er. 
Qijod  cx  Actio  faus  liquc t.qui  lio.  i  i.  cap. :  j .co  ad  cr.teteridcs  c  tiam 
cakulos  vfus  cft.Nicolaum  LiUten.  liui  diccie  pro  lyi  cis ,  cx  antidoto 
1 8  j.fole  clanus  patebit.  C^ccm  autcn.  hodie  fu  appvllar.t  nicdici.cv.  ho 
iuip  .  ri.vi;  i,  lt  Bcknimtcs lucciniiakiiii  ccloie.qui ctiam  c  tena ef- 
foditur.non  t;mcn  t  x  lyr.cis  vrina  ccr.ctctcit.  c  I'hilipcndu!a-] 
Gi.-etuscod.  x  hibciyi/  tmvfnxx..  Vnde  latis  conftat  harc  vocem.Ni- 
colai  ctiain  atate  mcd.cis  tritam  fuiile.Quid  autcm  lit  phjlipendula.co 
mo  pnmo  nuftioium  cc  mnicntantuu  de  (tirpiii  hiftoiia  expofuin.us. 

d  Bjidam]  Giarcus  codcx  kgii  t/irtreeftu.  Couuptam  autem  cfle 
diftionem  putOjfcnbendunique  tuifu  OTtfeT<t-'s.Baidanani  hodic  hciba 
vocat  vulgus.teifonatiam  ditiam  Latinis.Laudat  hanc  Actius  in  calcui 
lotis  renibus.hb.i  i.cap.io.  e  Mafi]  Giace  t  il  ft/wu.Quii  aute 
inteHigat  per  mafum.ignoiate  me  fateot .  Nifi  forte  kger.dum  fit  pj&- 
xj^.qua  dicrione  ahasciebro  mtui  Nicolaus :  &.  diacir  amcmi  confe- 
ciiontm  apud  Mefuen  macei  ingrcdaur.  f  Lilini  oleij  Gia?ce  eft 
(jtxo-irK  i/  <ii'jv.  Ccnfeo  autem  legendum«fle<ri»<r/n!.  Sufinum  vero  oleii 
cft.quod  hliiium  alio  nominc  appcllatur.  Lxtcnuat,  6c  bilero  pei  aluui 
ducic,Diofcoiide  teftc.doloiesienum  &  veficxknit. 

Cap.    X  L  I. 

ANTIDOTVS  ex  acoro ,  prodeft  difficultati  v- 
rin<e,calculofis,cxperta.  Proindeii  explorare  velis,par^- 
temeiusinaqua  diffoluens  cumlapidein  phialam  lm- 
mitte ,  &  quinque  diebus  occlude .  deinde  vbi  detexe- 
ris,lapidem  lpium  confra&um  inuenies.  Habet  aco- 
ri,aganci,fingulorum  drachmas  tres,  feminisapii  dra- 
chmas  fix,nardi  drachmas  quinque ,  petroielini  Mace- 
donici,  cafia-j  pyrethri ,  fingulorum  drachmasduode- 
cim  fenirs,melhs  Att:ci  vel  facchanquod  fatiseffcvi- 
debitur  .Dantur  fcrupuli  quatuor  ex  vino  &  aqua  cui 
chamxmclum  &  fpicaincoaafint.Eftadmodumin* 
fignis. 

Cap.  X  L  I  I. 
ANTIDOTVS  ex  hircino  fanguine.  Confeft 
renibus  calculofis  &  ftilliddio  Vrina: .  Vnitos  lapides 
eadem  hora  demohtur ,  foluit  etiam  omnis  genensin 
vefica  lapides,in  balneo  data .  Valet  etiam  ad  acolis  re- 
folutiones,  &  iis  qui  citra  fenfum  rem  veneream  a- 
gunt .  Habet  fanguinis  hircini  ficci  drachmam  v- 
iiam,iifonisSynaci  drachmas  duds,  piperis  communis 
drachmas  quinque,  petrofehni ,  myrrhs ,  dauci  Creti- 
ci,acon,  rhei,iingulorum  drachmas  duas ,  piperis  lon- 
gi  drachmam  femis,cumini  bIndici,  hbyftici,  iingulo- 
rum  drachmam  vnam  ,  cicadarum  ficcarum  finepedi- 
bus  &  alis  drachmam  femis ,  chamicmeli  floris  grana 
feptem,  carei,  mei  Arabici,fingulorum  drach.duas,fpi- 
cx  nardi  drachmam  vnam.Tufa  &  cfibrata  omnia  mel- 
le  autfaccharo  excipiuntur  fufficiente.  Daturin  balnco 
exaqua-cahdadrachmsdua:.  Eft  minfica  adiamdicla 
mala.fic  autem  vtilitcr  colligitur  finguis  hirci .  Quum 
vua  corpent  maturefcere,  ollam  nouam  accipiens  aqua 
impleto,&  decuquito  quoad  vniuerfiim  eius  terreum 
m  aquam  depofuerit ,  &  abiecia  aqua  ollam  reconde. 
Dcmde  hircum  arnpe  8c  mafta ,  eiufque  fanguinerrl 
medium  olla  cxcipito,ita  vtneque  pnmu  neq;  poftre- 
mumcapusjfedi.nterpnaiu&poftremu  plane  medife 


J7 1                   DE   A  N[TID  OTIS,  SECT.  PRIMA.  371 

&infpiffanfinito.  Mediumverb  huncin  olla  fanguine  A  Cap.    X  L  V  I  I. 

in  tenues  partes  c  diffecato  ,inde'que  reticulo^  authn-  ALIA.  Cicadasaridasfinepedibus  &  alis  cohttin- 

teolo  raro  contectum,  loco  c  edito  expone  ,  vt  a  (ble  &  de  ac  tere  diligenter,  Ixuigatafque  ex  mulfo  aut  codito 

1  luna  1  Uuftretur  probcque  exficcetur,caucdoi>ne  com-  exhibeto in  balneo. 

madefcat.  Pofthac  fanguinem  ex  olla  accipe,  &probe"  Cap.    X  L  V  I  I  I. 

tritumin  pyxidedeferuato.  Et  iumes  de  eo,antidotum  ALI  A  ad  renes  experta.  Habet  rhei,faxifragi,iri- 

hanc  parato.  Eft  autem  expenmento  ctiam  comproba-  dislllync^,fefelis,didamni,  hyffopi,  betonica:,  opopa- 

tum,  folum  fangumem  hircmum  in  malis  nephrmco-  nacis,fymphyti,dauci,veratn  albi,  fing.  vnciam  vnam. 

rum,ftilhcidio  &  difficultate  vnna.-,  necnon  calculofis,  Tnta  &  per  cnbrum  traiecta,melle  excipiantur:  detur- 

cochleani  menfura  ex  paffo  Cretico,&decoc2:o  chama:-  que  cochleanum  vnum  ex  decofto  chamxmeh  &  fapa. 

mehdatumconterre.Oportetautemhircumquiiugu-  g  Cap.    X  L  I  X. 

lan  deber,a.tate  efte  vigente,ita  vt  quartum  lam  attin-  ANTIDOTVS  ad  difficultatem  vrinx.  Accipit 

gat  annum.Hircus  quoque  alendus  e  iolns  focniculi  &  alithofpenni  drach.femis,  b  nucis  pinea;  drach.quinq;, 

hedera:,ahifque  vnnam  mouentibus  ftirpibus.  Qubd  fi  croci  drach.vnam,amygdalaru  amararum  drach.vnam 

tibi  vifiim  fuerit ,  pra.diCto  hirco  etiam  vinum  biben-  femis.Tufa  ac  Ciribrata  melle  excipiuntur  .  Dantur  dra- 

dum  dabis.  chma:  dux. 

a    Cchs]  Grsce  perperam  icribitui         proxat<.\5.  Iegendu  a    Luhofpermi]  Manufcriptus  Nicolai  cocicx  iterum  icgic > <- 

cntm  lia  elic.fequentia  palam  ofendunc,  quum  conduccrequoque  li*  »s«artf/4£ice  pto  nbcari./ictTK.        b    Nucil  pine.xl  Grxce  cft  c-fsC» 

qui  cicia  f  nfuin  reni  vcneream  agunr.N  .colaus  fubiicit.        b     Cu-  xcrv.sciobiloru  auce  voce  tou  nux  pinea  apud  Gixros  accipienda  eiit. 
minilndici]  Aciiuslib  ii.cap.ii.liab.txi/uii-x^flisTrfxf.ideftcurui. 

Dl  jEthiopici.        c    Dilicca.o]  Aer.us  kgic  yjiTxliyn  to  i+tjt  jytAtt  *■  nP- 

pu,  j-Vi  tiiin  KXTfAiiijJlx.hoceH,  dui.  cato  fanguincni  pei acutama-  ALI  A     ad  calculoics ,  qua  vfus  eft  Anatalus  pnt- 

rundine.n  m  multa  trufta .        c    Rtt.culo  ]  Accius  addit  denfo,  C  torjCxpma.    Habet  radicis  ftruthll  di  ach.quinq;,  fquil 

tulm  -rvicva.        d    UnieOIO  ratol  Actiusaclncit.n  x-o-xiva  cn/xn»,  ,          1               -      ...    .        .      ,  i-  ■ 

idcft  cub.o  aiaioie.      e   td.to]  Gnce  cft  i-m<u« .  Aetius  hab«  l*,opopanacis,fcoidn,iing.drach.qumque,radicis  cap- 

i/^a/tcw.id  eft  fub  diuo.Vt f.  ifpicio fit.locum  m  Nicoiao cfle depiaua-  pans  drach.Vnam.vino  excepta  finge  paftillos,quorum 

tum."    i  Lui.a]  Gnce  kgitur.x^ ^«^'w.Aei.ui  vcro  babet,**}  iinsmli  pendeanf  drachmam  vnam,  &  ex  hs  vnum  hiui 

4  /  :jVx  tt^sx»</t<tiHV,hoc  eft& roun.  excip.at.        g    Ne  conuna-  £>      J.  . 

defcat]  Gra-cui  manufcriptus  codex  habet  ^unh» .  Pro  ^M'.  g«um  iinguhs  diebus  cum  vino  pra.beto. 

Aeuus  kpij*» £pa.X**''1'f*£(av  >*vc./xcW<,id  ift  ne  imbubus  exouisma  Cap.     L  I. 

defcac.  ANTIDOTVS  adcalculum  veficx,  quaVefpa- 

Cap.    X  L  I  I  I.  fianusvfus  eft.  Habet  nardi  Synaci,hyflopi,fing.drach- 

A  L I  A  experta.   Capit  feminis  rapham  ,  adianti,  vnarr)5petrofeiim  drach.  vnam  femiS)  ruta,  Vindis,ellc- 

^ccerummgrorumDamafcenorumffpics.  Cotundan  bor]jW.drach.vnam,fqu:lla:  aflatar,  abrotoni,  fingul. 

tuv  Probc,&  in  aqua  decoquantur ,  denturque  bibenda  D  arach.femis,acaci*  drach.vnam.  Squillam  aflatam  terc 

inbalneo.                                       ,          -   ,  .  cum  ruta,dein  admifce  parem  quantitatem  opobalfa- 

a    Cicerum]  Manufcnptus  codex  falfo  xj^ojv  pro  xpi^v  legir.  .,                   ».  *  •  ■  i 

Ciceren,m(quodG.xcisxf<:5,hocefta..etinum  vocatur ,  vt teft.s  eft  mi  ante  andorum exceptionem.Sicque  conficiens  dato 

Gal  nus  lib.fi.iiniplic.Karicris  erficaciiis  vrinana  prouocat.Uecottum  drachmam  Vnam  CX  aqua. 

eiuscalculos  renum  cont:u.gic.  Cap.     L  I  I. 

Cap.    XLIIII.  ALIA  adcalculofos  &  nephriticos  experta.  Ha- 

A  L I  A  admcdum  vtilis.   Habet  achama:meh  pur  bet  alithofpermi,piperis,petrofehni,anifi,  iing.  vnc.fe- 

pureitlorem.Decoc.um,bibcndum  limihterpra.beto,  mis.  Tula&cnbro  probe  traiecta,  melle  excipiantur, 

iisquifebrevacantexvino,autcumelle  mftarehgma-  deturque  cochleanum  vnum  ex  aqua  cahda.  Eftautem 

tisdatoante  cibum  hngendum.  ettvero  valdenobile  mirabilis. 

medicamentum.  *    Lithofpermi]  Rurfusxmcifreftymcpro  ?.<,8teccr«f/us  legitur, 

a    cnamxmtlipnrpurei]  Hoc  quia  hodie  parum  eft  cognicum,  vel«<\/vs«  arifftsr.(,^  ism  ftacim  dicen.us. 

licebic  pro  co  vfurpaie  itirpe..  vulgo  confolidam  legaKm  vocacam,  Cap.     L  I  I  I. 

quodhancconterrecalculofis.experienciacomprobacumiic.  ALIA  nobllis, lapides  in  vefica  demoliens  .  Cz* 

Cap.    X  L  V.  pit  cafis  drach.duas,  a  feminis  hm  drach.vnam  femis, 

aCONDITVM  nephnticum.   Capitfaxifragi,  myrrhadrach.femiSjpipens albidrach.vnam, blapidi$ 

betonicj^afari^htholj  ermi,  petrofehni,  fing.  hexagia  Synaci  mafcuh  &  focmma; ,  fing.  drach.  femis,  femims 

duO)fohorum  coiti  hexag.vnum.  Terantur  diligenter,  ftaphylini,indis  Illynca;,fing.drach.vnam  femis,papa- 

&  cex  tntura  raittatur  m  conditum,  deturque  biben-  uensalbi  femmisffpica:  nardi,  fing.drach.  vnam,amy- 

dum  vna  ante  prandium  hora .  Content  emm  minfice  gdalarum  amararum,eruca:  femims,afari  drach.  femis. 
calculos,&uadpervnnamexpeUit  vtnon  amphus  eos  F  Omnia  ha;c  tnta,&  per  cnbrum  tranfmiffa  melle  exci- 

cogi  permittat.  pe,&iingulis  diebus  prxbe  cochleanum  vnum  ex  paf- 

a    Cond.cum]  Lacina  hxc  diflio  xev^/w  a'Gr*cis  vfutpaca  fo.Eft  Vero  Vtihs. 

eft.vt  pluresalia;  m  Hucaichiparallehs  , &  lunfconfulcoium  fcriptis.  a    Sen  inislini]  Nicolaicodex legic >/vc£ortfjL<«7rjf.Galenusau 

Nihilautcm aliud  conditum  elt  quam  vinumaromacis  &aliisodori-  tem  Iib.ic.De compof  medic.local. cap.  t . habec e-tA<vis <m'iffnsi.Tzc  ,  id 

feusconditum.       b    Lithoipeimi]  Sic  efle  legcndumomnibusft-  eft  fcmmis  apii.vt  inde  coniiciam.aliis  etiam  in  locisita  legcndum  efle 

tis  conftac,quumlichofpermon,quodmiliumfohsappellant,mirim  apud Nicolaum.       b    Lapidis Syriaci]  Syriacum appellat.qucm  of 

incontiingem.iscalcubs  vim  obcineac.  Habencaucem  &  qusdam  Ac*  ficina:  ludaicum.Sic  autcm  diftus  eft.Galenolib-j.SimpLcium  medic. 

tii.quthuius  condicimeminit  lib.u  .cap.t  j.exemplaiiaxocaD-^/un:  vt  tefte,quod  in  iValsftina  Syriapioueniat. 

nihil  mirum  licin  Nicolar  codice <V(ysccu-tf<t«<Toc  pro  ubceorifn&TCf,  iui  L  I  I  I  I 

teaius/J&cairtf/K.ctlefctipcuni.       c    Ex  ciitura]  Aetius  adiicic,  '  . 

cochlcaiiumvnum.       d    Pervrinam  expellu]  Gncus  Nicolai  co-  ANTIDUI  V  i  ad  CalCUloloS,CUlUS  il  experimeil 

dexpeipcianrlegiraTcif^fl^proVOTvfH^a/.vtexAetioliquec.  tumcapere  velis,  diffolue  portionem  aliquamdeea,& 

Cap.    X  L  V  I.  coniice  m  vafculum  vna  cum  lapide,ipiumque  obtura- 

ALIA  compofitioad  calculos.   Accipe a impari  to diebus fcptem:dein amoto operculo,inuemes lapidc 

folum  numero  iluuiales  cancros ,  vrito m  olla  ,  &  de  us  attntum.   Habet  fangumis  hircini  exficcati ,  capparis 

bibenaum  pra.be vncia:  vmus  pondus.  radias  aquas  portiones.Ex  iis  tntis  bibendum  propi- 

a    lmpari  numero]  Mar  ufcnptum  Nicolai  exemplar  habct,  nato  cochleanum  vnumcum  mero  ieiunis.  Lapidc  per 

thx"j <w"**  **  w/v*s  OTT*//i'»c,fed  nullo  prorius  fenfu.Qua-  v,rinam  citra  dolorem  expelht:  cft  enim  prxclara. 

re locun.  hunc elle dcpiauacum  omnibus perfpicuum  eft.Kefticuendus  >-  I  *t 

autemiuhuncmodum  eiit  ,*.tt£tli /jtim  u£vya.s  jytfjcinscmla/u/K? ,  id 

eft.accipe  unpaii  folum  numeio.Atque  hanc  lt  aionem  plane  conifir-  ANTIDOTVS   aha  quam  accepi  a  Iuliano  Pi- 

n<at  Aetius,q.iilib..i.cap;i5.icafcnpcumrehquit.<^e.WK/»hf  >,,,S  mentalo ,  experta.    Recipit  baccas  lauri  decorticatas ' 

(  M^uovsva^vic.xartxT  os-faitK/awTotc, hoc eit.Cacros ties aut  quin  .                ■       ^  _/Lt._:  r.   _  j      i.  t-  1 

qu c.aur  fepccm  impaTi  tancum  numero.fub  tefta  viuosexu.ito.  v  b.u  H  duas,pipens,petrofehni,fing.drach.vnam.  Excipe  mel- 

tnen  Cornaiius.non  linemaximo  errore.conuertit  «cf y^a? cum  ingen  le,&  datO  nephriticis  3C  Calculofis:  miraberiique  eiusfs 

ti  ft.epitu.quum  conftet  on.nibus  nihil  tale  fignificare  GrXCis  hanc  dt-  cultatem* 

ftionem  sc^^^a.c.fed  pociusacf^'')''',if  &i"«»«<f«v7*t ,  id  eft  nullo  Coniu-  <T  n      t  V  I 

gio  adftrittos,&.folosdegentes.Hoclocoretercurad  cancros  inipaie*  v.ap«     1>  V  I, 

ouaero.cjuodiniei;  hosfu quicomugio deftiiuatur.  ALIA  ad  renes  &  calculofos.  Habet  petroiehrrt 


573 


N  1  C  O  L  MYREPSI 


574 


drach.vnam,piperis  drach.duas,  femmis  focniculi  dra-  A 
chmas  tres,femmis  apn  drach.  quatuor.  Detuiis  &  cri- 
bro  tenui  arcuorcve  traiechs  dato  xgrotanti  cochlearm 
vnum  ex  condito:  ii  vero  febncitetjex  aqua  tepida. 
Cap.    L  V  I  I. 

ALIA  fimihs.  Capit  cypen  ,  baccarum  lauri,  pe- 
trofehni,iingulorum  xquam  portionem.  Datur  cochle 
anum  vnum  ex  vino. 

Cap.    L  V  I  I  I. 

ALIA  adcalculofos  valde  bona.  Recipeleporem 
viuum,ipfumque  mgulato,  ac  fanguinem  eius  olla  no-  B 
ua  excipito:  dein  detra&a  quoque  eius  pelle  ,  mtegram 
Vna  cum  fanguine  m  vafculum  lmmitte  luto  oblitum 
ckoperculo  contechim  ,  crematoque  donec  pelhs  vna 
cum  fanguine  m  cinerem  redigatur.  Amoto  fubinde  o- 
perculo,pelhs  fanguinifque  cinere  accepto  &  lauigato, 
cochleanum  vnum  examcro  tepido  dato.  Eft  praxlara. 

a  Mero  tepido]  Gr.Tce"  eft  /jsr  omv  'Lx.fa.-no  yjtat-Z  ,  cum 
vinotcinperaco  ttpido.Sed  foite  piotf-xf*Tcv  legendum  trit  -IxfaTiv, 
ideftmcromeinutilislitiepetitio.  Nequc  enmi  6lxf*Tt>!/  hocloco.i 
yjnfou  dirfctrc  videtur.Sic  etiam  in  fcqucnci  6o.  antidotoltgitui/j^' 

ClJiV  fUtfeLTWi  C 

Cap.  L  I  X. 
ALIA  fimilis  ad  calculofos  nobihs.  Accipe  vul- 
pem  viuam  eamque  mactato,atque  de  recenti  eius  fan 
guine  quantum  dimidium  exigui  poculi  capere  poteft, 
bibendumprabeto.  Efficietautem  vt  agereademho- 
ra  per  vnnamlapidem  euciat. 

Cap.    L  X. 

A  L  I  A  ad  difficultatem  &  ftillicidium  vrinx  miri-  D 
fka.PaiTerculum  quem  atroglodytem  nommant,mte- 
grum  cremato,&  fumpto  cinere  acbtenuiter  c5tnto,bi 
bendumexmero  dato .  Quantitas  vero  cinens  fitco- 
chleanum  vnum.Si  autem  voluens,admifceto  etiam  fa 
rinx  pradi&arum  cicadarum  cquartam  cochlearn  par- 
tem,&ieiuno  ex  vmo  pra-beto. 

a  Troglodytem]  Cra:ce  ^txirrtTrit a.  fcrib.itur,  qu.T  vox  baud 
dubie  barbara  cft .  Fer  eam  autcm  intelligit  palierem  troglodytem  di 
iftum.cuius  cremati  cinisi  Attio  libro  1 1  .cap.  r  r  .tVraulo  teftibus»epo 
tus.calculosconterit.  b  Tenuiter]  Grarcuscodex  non  refle  legic 
v^o.x  pro4/>  a  adueibialker.  c  Cochleani  quaiti  partemj  Ni-  E 
colaus  per  cochlcarium.minus  intelligit  quodpendec  drach.i  nain.Sic 
enimineiusincerpretationibus  fciibitui  xo%\jeipiof  cv>xn  ttta.,  idcft 
cochleatium  drachma  vna.  Qiiaita  ltaque  cochleaiii  pars,  grana  funt 
cuindccim. 

Cap.    L  X  I 

ALI  A  prarclara  fimilis.  Habet  braffica:  leminis, 
radicis  cappans,radicis  ftruthii,iing.hexag.vnum.Tn- 
ta  omnia  aceto  lrngato ,  &  finge  pilulam  nucis  Potica: 
magnitudine,&  dato  febre  vacantibus  cum  vino:febri- 
citantibus  autem,ex  aqua  tepida.Si  vero  huius  medica- 
menti  vinbus  difndis,conhce  cum  lpfo  lapidem  m  va-  j 
fculum,&  lapis  atteretur. 

Cap.    L  X  I  I. 

A  L I  A  aGalem,omnino  neceffaria  ad  difficultatem 
&  ftilhcidium  vrina:,ac  calculofos .  Eft  autem  prxclara 
admodum.Habet  damafonh  drach.tres,  feminis  dauci 
&eiusradicis,iing.drach.fex,radicis  ftruthii  feulana- 
ria:,corricis  radicis  capparis,ling.drach.fex,caiia:  drach. 
oflo,bcinabans  drach.fex,nardi  Celticx,indis  Illyricar, 
afan,acori ,  femims  faniculi,  petiofelini,  cardamomi, 

fpica  nardi,c\pen,faxifragi,feminis  ftaphyhm,  apn  fe-  Q   comment.dcmonftrauimus.       c  Cin; 

r  \  1 1        ,    ,     °     c   ~  J      1  fluarius  ftatim  aducic  fcincos.Ec  Latim  ei 

minis,myrrha:  troglod)  ticar,fing.drach  quatuor,  cofti      fcincorura  caudas  [  ^m  vct6  horum , 

drach.octo,croci  drach.tres,fefehs,zingibens,pipens  al 

bi,fmg.drach.quatuor,piperis  nigri  drach.  vnam,  radi- 

cis  panacis  drach.quatuor,lapidis  Syriaci  mafculi  &  fcc- 


Cap.  L  X  I  I  I. 
ANTIDOTVSe  galanga  .  Prodcft  ftomachicn, 
henofis  &  concodtione  deftitutis  .Item  adafingultum 
ftomachi,&  eos  quibus  cibus  m  ventnculo  acelcit,ma- 
lumhabitum  corpons,  hydropicos  ,  &totius  corpons 
refngerationem  confert.  Capit  caryophylh  ,zingibc- 
ris,cinamomi,galangat,iing.vnc.femis,cardamomi,h- 
gni  aloes,nucis  molchata',carpobalfami,fohi,fing.dra- 
chmas  duas,  piperislongi,  maceris,  pipens  nign,amli, 
fccnicuh,maftiches,  fpicx,  iing.drachmam  vnam,mo- 
fchi  grana  tria,facchari  quantum  fatis  eft.Probe  confe- 
cra  datur. 

a  Singultum]  Grxcus  Njcolai  codcx  habet, -'/usia;  <rt\>.i<ruvi 
s-5tyt'pr«,hoc  eft  limilicer  ad  ftomachi  faliuam.Sed  tcnfcir.us  le^t  ndum 
effefofiCUK  ei:  hvy/jt;.*  <rouaiy  x,\& elt  limiliccr  ad  liogultum  ftomacht.vc 
ros  conueitimus  .Libcium  tamtn  ielinquia:us  leftoii ,  vt  vtiam  veLt 
lt&ione.n  magisprobet.  nobis  tamcn  poltciior  niagis  ailidet. 

Cap.    L  X  I  I  I  I. 

A  N  T  I  D  O  T  V  S  ac  flonbus .  Succurrir  cardiacis, 
elephantia  correptis,  aiumi  defectionibus,&  fyncopis 
cordis.praterea  deftillatione  laborantibus ,  atque  in  v- 
niuerfum  omni  lmbecilhtati  corporis  &  cordis  omni- 
no  auxihatur.  Habet  tlorum  brofmanni  coronarii  vn 
ciam  vnam,rofarum,  violarum,  glycyrrhiza-,  iing.dra- 
chmas  fex,caryophyllorum,fpica:,  nucis  mofchata,ga- 
langx,cinamomi,zingibens,macens,  hgnt  aloes,aniii, 
cardamomi,anethi,fmg.  fcrup  .vnum,  mellis  Attici, 
aut  facchan  quantum  fatis  videbitur  .  Ccnfecra  vacan- 
tibus  febre  datur  ex  vino  :  febncitantibus  autem,cum 
aqua. 

a  Efloribus]  Gricc  t  ft  tt  tvSa/.Gt.Tcis  autcm  \  etuftioribus 
ajiSst  fimplicicer  floiem  lignificat.  poftcuorc;  autcm,  nimiruro  Actua 
nus  &-Nicolaus,haud  dubie  propter  eius  exccllent  ani.iofmarini  coro- 
narii  florcm  ita  non.inarur.t.  b  Rofinarini]  Grarce :  eft  tiitpri 
fam.Dcndrolibanon  auttni  Actuatius&  Nicolaus  appellantrolinati-' 
num  coronariuni. 


*  Cap.    L  X  V. 

ANTIDOTVS  e  Satyno.  Valet  ad  hberorum 
procreationem  venereorumque  frequentiorem  vfum. 
Imbecilhtati  renum  fuccurnt :  &  us  qui  rem  veneream 
agere  haud  pofiunt  auxiho  eft.voluptatem  quoque  ex- 
citat.Eft  emm  ad  ha:c  ipfa  admodum  vtilis.  Recipit  fa 
tyrii  vindis,dauci  fatiui  radicis,  nucis  Indica:,  piftacio- 
rum,eryngh  radicis,nucum  pinearum,fing.drach.duo- 
decim,zingibens,  anifi,aiinapi  albi,blingua;  auis  femi- 
nis,fingul.drachmas  quinque,  ccinamomi,bulbi  lemi- 
nis,iing.drachmas  duas  femis,moichi  grana  ieptem.Sa- 
tyrii  dauci  &  eryngii  radices  m  aqua  feruefaclas  &pro- 
be  ^fracias,ac  tandem  valde  tntas  melli  immitte,dein- 
de  piftacia&  enuces  pineas  repurgatas.  Vbicummellc 
ftmul  bulliennt,poftea  lmpone  ^odoramenta:  &  fubla- 
to  ab  igne  lebete,vbi  lam  melle  probe  ngata  fuerint  o- 
doramenta,  mofchum  lauigatum  mfere.  Et  rurfumiis 
probe  fubaciiSjin  vafculum  ad  \  fum  repone.Datur  cum 
veten  vino  aut  condito,veipen  dormituro. 


mina:,iing.drach.fedecim,melhs  Attici  defpumati  aut 
facchan  quod  fatis  eft.  Daturnucis  Ponticae  magnitu- 
dinecum  cmeri  cyathis  duobus. 

a  Galeni]  Actius  lib. i  i.cap.i  j.  non  ad  Galenura  fed  Phila- 
giium  authoicm  lefeit.  Et  lacilis  fuit  iPhilagrii  nomine  inGaleni  la- 
pfus.  b  Cinabans]  Gixce  cftxii'a.C'ji)i*c.Sed  animaduertcndum 
eiit.hanc  vocem  ab  inipeiito  aliquo  in  contextum  efle  tranflatam:ne-  H 
que  enim  rccentiorum  cinabaris ,  quam  vcnenum  cfle  conftat ,  intia 
corpus  fumcnda:neque  ctiam  vctcrum.quocTilla.Diofcoridc  attcftate, 
adftiictoriam  habcat  vim:idt6quc  ad  dimcultatem  &  ftillicidiuin  vii- 
bx  minus  idoneam.  Accedit  quod  in  Actio  nulla  ptoifut  cinabaiis fiat 
xnentio.  c  Meri]  Gra:cc  eft  ^xfaTtu.fed  ccnfco.vt  antca.Iegen- 
dumefl"e*x^aTO!/:qu6dfciliceteiusgeneris  medicauienta  quicalcu- 
Jolis  exhibentut.commodc  e.x  mero  jnopinentui. 


a  Sinapi  albi]  Giacceft  s-/Hi'^r«a?/A/xJ.lntelligit  autem  eni- 
cam:id  quod  ex  Actuariopeifpicuum  fit.quihabet  eiuca:.  Latmi  quo- 
que Nicolai  codiccs Iegunt  eruca:.  b  Linguar auis]  Grxcusma> 
nufcriptus  codex  habetxiJ^aCic.Vocant  autem  otficinar  femen  fraxini 
linguam  auis.vt  fuliiis  tomo  fecundo  noftroium  De  itirpium  hiftori» 

"  naroomi]  Poft  cinamomi.A- 
etiam  Nicolai  codices  habcnt 
fus  mirifice  venerem  excitet, 
non  d^btnt  in  huius  antidoti  confectione  a  feplaliariis  omitti. 

d  Fraiftas]  Grarcuscodex  habct  lymrt^at  yjo.ut ,  x.i*\.4Lt  ti«Vi 
>.ittx.  E  quibusfane  veibis  'naud  tacile  fenfum  ehcies,  vthxc  ipfi  ell"ca« 
liquaexpartedcprauatanondubitem.  Poffet  autem  facile  ex  Aciua- 
Iio  Grajco  ieftitui&:  emendaii.  qui  quum  nobisnondum  vifus  fit.e  La 
tino  codice  cum  Afluarii  tum  Nicolai  iftam  conuerfionem  contexere 
interea  coafli  fumus.qua:  ceite  a  ratione  re£te  coficiendi  hancantido 
tum  non  abludit.Cenfeo  autcm  in  Nicolao  ita  polle  legi,  «t»  ilro6>i/- 
4*fjvel&rar«4*c  jyt\5c,)tcY«c  it»  xi<u.  e  Nuccspineas]  Grar 
ce  eft  xsxsyaf/ot.fed  falfo  ita  fcribicurpro  xavaVi*  :  ita  enim  Grarci  nu- 
cespineasvocant.  f  Odoranienta]  Grarce  efkuvci^tyjtSic  aute 
vocac  fpecies  odoratas,qu.-c  aromata  vocamus.Quodex  Aftuario  etil 
fatis  liquet,in  quo  lta  legitur:dein  fublato  ab  igni  vafc.tufx  8c  cribrate 
jpecics  adduntui. 

Cap.    L  X  V  I. 
ALIA  c  fatyno  Serapionis,  tentiginem  ciens, 
"choragos  difta.Eft  autem  eximia,vt  ea  qux  prscedit, 


m                   DE    A  NjTIDOTIS,  SECT. PRIMA.  37£ 

inuentaaSevapione  m  oppido  Diphthera  nominato,  A  dicamcntnm.itavtBon  facilccoiiiicerc.lkcar  cuicerufiam  mdybde- 

1                   i       m  i           j          J             i.  |   ~  namque.medicamenta  frigida.hic  adhibcat:  nifi  torte  ad  impenfe  ca!i- 

qtiemadmodum  Philon  medicusad  regem  ltaium  tra-  donJm  vim  obtuntiendamacinn.enan<jara>  admotaiim.  Actius  qu,d£ 

dlt.Vfusvero  fum&egoin  McnelaOj  Andromacho,&  infine  vndecim.libii  multaacviriamedicanienca  ad  tcncignifm  exci 

Melancalamo,  fenior.blis  &imbecilllbus  exiftentlbus:  tandam  .donea  commc^.orac,  nuAjuam  tamen  in  nsmolybdcnarauc 

*T*  *  '                   \      r          jt                  T         JU  cerull.T  mcritio  ht.Veium  funt&alia?  qu.tdam  comrolitioiies,\  t  infia 

acfuccelilt.    Habet  iatyril  dracn.quatUor,lCinci  dracn.  monebimusin  hoc  Nieolai  volumine.quaium  vlusnon  iatistutuscir. 

treSjflfamilllotl  drach.duodecim,  eiuialbl  toftl  drach.  Cjuod  tamen  in-n  acImodumcuiandumeiii.pra-li-nfm-intantaccDia 

fex3CUminisanift,feminis  apil  ,  fingul.  drach.  vnam,  fe-  jgta*        paratorum  med.camentorum.  Aeciu*  loco  ctato  fojo 

ltAj            '        '        -       i           j      i          J  Itelhonc  vftc  &:  concnro,cum  olei  affuiione  vtitur.        b  Scinci!In 

minis  cxpx,eryngn,iingula:um  drachmas  duas,  cere-  nianufcupto codice kgitur)s-i>«,conupte'  piorxiVjif.Qixvoxinho 

belli  pailerum  troglodytum  drachmas  duas ,  feminis  dietnum  vfquc  diem  in  officims  dutat.dicurit  enim  ftinci,pro  ftir.ci. 
dauci,  femims  lmi  torrefadh ,  ftyracis,  galbani,  thuns 

mafculi ,  fingulorum  drachmas  duas,  pipens ,  feminis  B      W„»  WL„.1„?'    \    •                     .    •-•  _ 

fanicul.  ,zingVns,tragacamh*,fPicx nardi,hormini,  V  N  G  V  E  N  T  V  M  rentigmem  ciens,  p„dendo& 

fing.d«ch.vnam,«oci,  feminisVrtic^fing.  drach.fe-  tauro  inunttu.  Recmit  opopanacis,ol«  K,urm,,img. 

mif,  amygdalarum  amararum  &  dulcium,  iing  drach.  vnc.femis,  euphorbn,  galbani,fing.drach.  femis,erucx 

duas,cucumeris  bGrxci,nUcum  pincamm,  fmg.  drach.  femims  §"na  vndecim,opob?lfami  grana  feptem.  1*- 

fex,melhs  Att.ci  aut  facchan  quod  fatis  eft.Dantur  ve-  uigata  vtnfque  mambus  probe  comrmfce  &  vtere. 

fperi  cubitum  ituro  drachma:  quatuor ,  &  an<eccrnam  ^a^Tauro]  GricusNicolaimauufcripiuscodc.vlegic  IhttQip* 

fecundo  &  tertio in  vino  auftero  aut  condito .  Qubd  fi  w»i*«f&»^ imviaiu^t. xcnfeo  autem legendum  t&  «*>«w.>t- 

,     .     ^     ,           |  r                                   —  Tfix  a.Q  ',iu>,x.ti^\jm  iaxi'rv. .  vt  iit  icnlus  q  Ucin  in  nofrra  con.iei'icne  r.n- 

corPus  plurim_mcincandeicet,  accipe  tresramos  rutx,  pKll]mus.tftaucem^/,>.  fucura  quz  ccftes  hu*ri*M. 
&  ^dato  vt  laborantis  pudendum  tendi-definat,  &  con- 

ncein  mcatum  vnnarium  tna rutx folia:& celTabit.  C                           Cap.  LXXI. 

r-u        i  frvf»  ~    «.     ......  fimnp ^iirar r  dat^r  A.  L  I  A  pvion  fimilis, admodum  nobili s.H abe t  fe- 

a    Choragosj  Gr-ce  ^'fxy.f,  »Ocelt  luppcditator  ,  aat^r,  r  » 

fubminiitr.ins.Qua:  quidem  app^llatio  huic  a.uidoto  non  alio  nonu-  minis  erucx  &  nnethi,  iing.drach.vnam.  tilta  ;um  COS 

ne  tft  impohta;nili  proptcr  inditam  libi  mmficam,  quam  in  excrccn-  prxbe. 

dav.nen.-fubminiftiat  &  fuppedit-t.vim.        b    Gtici]  Gta:c;  tft 

SxAityjxS.Intelligithaud  dubie  cucumetei  in  Grarcia  natos.       c    ln-  r-     n  t 

eandefcct]  wt/poiaei.hQecft.iiplus  xquo  in  vcnerem  pronum  eriiekt.  A  L  I  A  ad  eadc  valde  bona.  Recipit  pipens,nucum 

Idcmmlignificarehoc  loco  Tviucn.ex  remedio  ipfo  quod  ftatim  pinearum,petrofelini,pudendi  cerui,terebinthinx.con 

fubi.cit  Nicol.\us,prompte  colliiTituirn.  mpe  rut.v  admotionc  ,<5uam  .*          ..  . 

venemap^tS  coh.bcrc  SwnSelt .  vd  c.rte  (  quod  m.h,  t"ta  omma  aquahter cum  melle  commifce,&  prxbe. 

magis  arr.dttlpro  irvfiitrn  lcgendum  ny&n&ttxrHM  ift  inflabic.  Nam  Cap.     I.  X  X  1 1 1. 

SciutatGakno  ;efte)ad  inflat.oncs  competit.ad.oque  tendi  pude^dum  A  L  I  A  fimilis,  VtlllS  &  frugifera.  Capit  tcrebmthi- 

Diohibct.        d    Dato]  Grscusmanufcriptus  non  reaekgit  ^fif-.v  .                                    o              r      ,  . 

V^^ii.^«^^pro^Vfcoi*fc  vt  nos  conuetti-  D  nx  crudx,nucum  pinearum.iing.vnc.femis.feminis  e- 

mus.dato  vt  fedet.aut  ten.ti cklinat  pudcndum  laborantii.  Nili  malis  rucx  grana  quindecim,  mell.s  Attici  quod  fatis  eft.da- 

egeiexi)o-<^,ideitvtftjIuat  pudtndum .  Sed  prior  lcctio  vidctut  cffc  tur  drachmx  dux  cum  ficera. 


Imeli 


or. 


Cap.    LXVII.  xr            ClP'  LXXIIII. 

ALIAantidotusapPellatachoragos,ad  prxditfta  ANTIDOTVSt  hermodaftylo  laxat.ua,  efficax 

efficax.  Recipit  piperis,zingiberis,tragacanthx,fpicx  ad,  P0dagncos  &  arthnticos,  omncmque  morbum.  v- 

nardi,thuxis  mafcuh,ling.drach.vnam,  femnus  apii  dr.  "hs  eft  corP°"  >  &  morbos  ex  co  propulfat  multos:i- 

tres,anifi,cumini,  erui  albi  tofti,  feimmsvrticx,femi-  deoq;  a  medicis  hxcipfa  antidoms  appellataeftfanitas. 

ms  cucumeris,fing.drach.fex,fifami  non  lou,amygda-  AcciPK  caI7cPhyllj  >  "uclsi  mofchatx  ,  macens ,  hgni 
Urum  amararu,  fing.drach.  quindecim,  cryngiidrach.  «  aloes,galangx,zir.gibens,ligni  cinamomi,  foln,caryo- 

odo,cxpx  femims  drach.  quatuor,  amygdalamm  dul-  phylh  magm,cardamomi,fpicx,fing.drach.  vnam,car- 

cium,nucum  pinearum  vnc.vnam,melhs  Atuci  vel  fac  pobalfami,amfi,  fornicuh,  anethi  ,  carnabadn ,  ameos, 

chari  quantum  fatis  videbitur.  datur  ante  cccna  drach.  g""0^  fohs,maioranx,amehfTochorti,femini  socimi, 

vna  ex  condito.  baccarum  my  rti,  foliorum  citri,  iing.drach.vnam,  triu 

Cap.    L  X  V 1 1 1.  fantalorum,iing.drach.femis,glycyrrhizx,  fty racis  cala 

A  LI  Aefatyno  Pcriica.  poteft eadc qux prxccdcs.  mi«s,piperislongi,flonsiunciodorati,croci,fmg.gra- 

Habet   a  nucum  pinearQ,  feminis  pom,  femims  rapo-  na  feptem  ,violarun.  drach.vna,  papaueris  albi  drach. 

rum,cePx  femims,hm  femims,  hormini,pyrethn,dau-  ^na'  b  laQucx^mty bi  &  portulacx  feminis,fmg.drach. 

ci,eryngii,zingibens,  fatyrii,  femmis  erucx,  piperis  al-  duas> lenx  vnc-vnara'  drach.  vnam.  Omma 
bi,cardamomi,  acori,  euphorbh,  cerebclh  paliens  tro-  c  hxc  tenuitcr  trita  ,n  aq«a  dccoquito.  dein  in  aqua  per 
glodytis&ouorumeius,lingulorum  dfachmas  ddas,  *  iaCcum  tranflufam  iniice  facchan libras tres,&cbulhat 

melhs  Atticivclfacchanquod  fatis  eft.  datur  drachma  Pxobc  vfque  adconfiftentiam  :&impcne  iUi  mofchi, 

vna  ex  condito.  ambans,margantaru,  ling.lcrup.n.  dacrydii  vnc.  dua%, 

turpeti  vnc.  vnam  femis,  rheibarban  boni  vnc.  vnam. 

a    Habei]  InmanufcriptoNicoIaicodici.  ancc  pineatnuccs  La,m„J.A,  l,  ,,„^                       .      n.  i     l  ■     i  „ 

»  ., .    L  -c  >■  .    r  -  j  n.    r      ■•       l  l         rj  nermodaCtvli  vnc.  vnam  lemis :  ariltolcchix  Ion2X& 

fcnbitur  Bot/Spi^.qus  fane  diftio  quum  nc  aut  baibata  aut  deptauata,  - '            .                     «yn.vn-wu*.  ivuga.  u». 

quidlignihcetdiuinarehaudpoflum.Niliftatim  mentio  fietet  palte-  rotundx,fing.vnc.lemiS.  Hxc  tundito  &  probe  cribra- 

ris  uoglodytici.rfnSou  effe  legendum  putarem  .  Qua:  qmdem  leftio  fi  to,vt  celet2uani  coniiftentiam  acquirant,  &  bene  fub- 

legitiniacft.de pailere vulgari aue mtclligenda erit.Conftateniro, paf  ^fx    ■    i^l^.^                            „tr.     i      o  r  , 

ftK»eft»Ulibidin»e.kam^  iL]z. in  lebete,fuper  maimor  effunde,  &  iine  donec 

etiamexGr^cisannotaruntjiOT^actefKc.hoccftprocliuiorcsin  vene  refrigcrentur.pofthxc  accipc  ac  repone  in  vitreo  vafe. 

rem  fieri.qiiapropter poteft  pnmum  huic  antidoto  infeti  mteget  paf-  Quum  vti  ea  volueris,dato  media  nocfte  h exagia  duo  & 

fer,{;  deinde  piiuatim  pailciis  ttoglodytis  cerebellum  .  Tamcn  quum  c.  r^. . „     ...  ..„_^  o.  r.  c  l 

«mn.h,l,cVquodconftanteraff.Lemus,habeamuS>vacuumhicfpa  G  iemis ,  aut  tria  pro  ratione  vinum  :  &  fi  febre  vacant, 

tiumrtlinqucie  volumus.vt  integrum  eilet  cuiuis.nafto  tncliore  codi-  prxbetO  vini  poculum  vnum  cum  aqua:fi  vero  febrici- 

ce,infetete  quod  hic  dciidt  ratur.  tant,dato  aquam  tepidam  ad  forbendum. 

Cap.     LXIX.  a    Meliflbchorti]  Gra^cejtKMaro^sfTuii.lntelligit  hauddubii? 

ALI  A  tentlgmem  excitans,  dextt,0  aut  finiftroim  herbamquialiasmeliilophyllondicitur.Nequeenimmeliflbchortos 

pofita  pedi:rembus  item  &  tenerx  cuti .  Habet  ftellio-  ^ h"blm  ?PX l*™f  ^h™* 

r   ~_  r        "                             t                     t  etiam  apialtrum  vocetur.        b    LaaucxJ  Grace  eft/^fKXxict.Vo- 

nis,fagapeni,ling.drach.vnam:iinapi,  galbani,  fing.dr.  cauitautem  Aauarius.Nicolaus,*:  SymconSethilaciucam^KVxicy 

duas,oki  Cypnni  vnc.quinque,myrobalani,molybde-  ie/t^iu»..        e   Elecluarii]  Nicolaus  habet  \a.<r>sa.pUv  pxo  «m- 

nx  ,  fingvnc.  vnam,  -  ceruffx  draciu  vnam  ,  myrrhx,  ^Ztml^T '  *  ^  ^  *****  ^1™™ 
propolcos,opobaliami,euphorbh,  opopanacis,  pipens 

nigrijfing.drach.\  nam,liquorisCyrenaici,cantharidu,  ,              ^-aP-   L  X  ^  Y' 

fing.drach.duas, b  fcinci  drach.  vnam,meUis  Attici  vd  ANTIDOTVS  aha  ad  dolores  pedum ,  per  o- 

lacchari  quantum  fufEcit.  mBU  exPe»a ,  qua  fanatus  eft  Clearchus ,  &  alii  rhulti 

a  ceiuflxj  Gi*ce fciibitur^rfu.  Mirificum hee  tftme-  grati»  Dei.  Habet  baccarum  lauri  repurgatarum  vncia 


377  NlCOLi   MYREPSI  378 

vnani,myrrhxtroglodyticx  vnc.  femis',  ariftolochix  A  gium  vnum,fcammonix  hexag.duo,  facchari  quatum 

longx  &rotundx,iing.vnc.vuam,rhei  Pontici  vnc.fe-  omnium  fpecierum.  Hxc  probc  cofecta  datur  vt  prior. 
mis,fpicxnardi,folii,amomi,  cofti,fing.  vncixqUaru  Cap.    L  X  X  X. 

partem,betonic;t  hexagium  vnum,acori,gcntianx,fm  A  L I  A  drangxa  ad  ea.dem  emcax,admodum  bona, 

gul.  grana  vndecim,  hermodadyli  vnc.  femis,  turpeti  Habet  turpeti  boni  drach.  duas,  fcammonix  fcrupulos 

puri  vnc.femis  &  quartam  partem,dacrydii  vnc.femis.  duos,  hermodattyli  drach.  duas,  zingibens  hexagium 

Contuf»  fimul  &  prohc  cribrat.t  cxcipiatur  vafe  vitreo  vnum,  croci,  caryophylli,  iingul.  fcrupulos  duos,  anifi 

diligenteroperto.  Datur  vtentibus  cochleanum  vnum  fcrup.duos,facchari  pun  vnc.  vnam.Probc  confectada- 

ex  temperato  liquore  media  notfte  .  Vacantibus  febre,  tur  vt  pnor. 

cum  vino:febricitantibus  vcro  ex  aquatepida.Qm  vero  Cap.    L  X  X  X  I. 

vti  hac  antidoto  voluent ,  is  ab  omm  ingorc  libi  ca-  B      A  L  I  A  ad  podagricos ,  arthriticos,  nephriticos ,  &. 

uebit.  hepaticos.   Capitrhei  barban  hexagiu  vuum,  feminis 

Cap.    L  X  X  V  I.  faniculi,anili,lingul.drach.femis,  tartan  drach.vnam, 

ANTIDOTVS  qux  eft  Mrangxa.Datur  obftru-  turpeti  hexagium  vnum  ,  croci ,  fcammonix ,  lingu- 

ftionibusjecons,  fiuem  gibbo  eiuiclem  liue  in  venis  lorum  fcrupulos  duos-,  facchan  tantundem  quantnm 

mefaraicis  iuennt,media  nodte,pondere  hexagn  vtiius  «  omhium  fpecierum.Probe  confecta  datur  medu  noCte 

autvnius &femis,pro  virium  ratione.  poftea  iorbendu  pondere  hexagioium  duorum,aut  duorum &  femis, 

defuper  dato  vacantibus  febre,  vinum  :  febncitantibus  pro  viribus. 

autem  aqt  a.n  tepidam.  Capit  rhei  barban  hexag.tria,  Cap.    L  X  X  X  I  I. 

f£minisranicuIi,apn,ling.diach.vniiemis,crocifcrup.  ALI  A  drangxa  efficax  ad  podagncos,  arthnticos, 

tres,btartan  drach.vnam  femiSjturpeti  puri  hexagium  C  &  nephriticos  affectus.    Habetenulx  m  alt^s  locisna- 

femis,  dacrydii  fcrup.duos,  ficchan  qu<uum  fpecierum  tx  bonxque,hermodaclyh,lingul.  hexag.  duo,  turpeti 

omnium,&  prxbe.  hexagium  vnum  lemis,icammonix  crudx  vnc.  femis, 

a   Uiangt..]  ffuyqf.i  Nicolaus  vocat  compofitioneui  qua:  anifi,caryophylli,zingibens,maceris,  cubebarum,ling. 

1  medfeis  hums  »u.ii  rug«  nominatur  ^  Vcta^ue  au.cm  voctjn  hexaplum  vnum,  maftiches  purx  drach  .  vnam,  croci 
batbaram  elk  l.itis  conftac.        b    Tartan]  Gr-cce  ic.ibiiui  i*f /aps«.  6  5  r  * 

Vt  lnnc  etiam  pal.tm  fiat.Nicolaum  barbjiis  &.  in  hunc  vfque  dicni  in  hexagium  lemis,tartari  hexag.  vinini,  rhei  barbari  he- 

ofFicinis  vfitatu  vocbus  crehetrime  vti.  Tairarum  autcui  eile  vmi  tx-  xagia  duo,  facchan  quantum  vmuerfarum  fpecierum. 

ccrn  induracam  &  doli.s  adhxreiucm,  not.us  eft  quum  vt  a  nobis  co-  m.mir  Ae  ea  mrurinfl  teniDore  hexis»   Juo  &  femit 

piofiuscxplicandcb.-ac.Barbaraautemvoccmietineielibuit.vth.nc  Danturdcea  maaitino  tcmpore  nexag  .  duo  eciemis 

palimficict  vnde  tot  voccs  parum  Lacinx  &  baibar.x  urFic.nas  no-  aut  tna,pro  vinum  modo. 
utasiriepler.nt.  Cap.     L  X  X  X  I  I  I. 

Cap.    LXXVII.  D      ANTIDOTVS  laxati  ua  efficax  ad  prxdi&a  mj 

A  L  I  A,conferens  podagncis,arthnticis,&  adomuc  la,ad  biliolbs,pituitofos,&  hepaticos.   Habet  dacrydii 

corpcfis  affliclionem.   Habet  aniii  hexag.vnu  femis,  hexagia  quatuor,turpeti  hexagia  tria ,  caryophylli  dra- 

pipens  longi  drach.duas,zingiberis  vuc.  femis,  a  phenu  chmas  duas,zingiberis  hexagium  vnum  femis,anill  he 

lx  hexag.vnu.turpeti  vnc.vna,  cubebaru  hexag.  vnum,  xagium  vnum,  croci  hexagium  vnum,rhei  barbari  he- 

Icamonix  vnc.  vna  femis,  fenx  vnc.femis,croci  hexag.  xagia  tria,  macens  hexagium  iemis,  hermoda&yli  he- 

femis,caryophylli  hexag.vnu,amomi  drach.  vni.bcina  xagia  duo,  facchari  &  ftillatitu  roiarum  liquons  quod 

momi  bonihexag.tria,cardamomi  drachm.  duas,  rhei  fatis  eft.  Dantur  vbi  vfus  exigit  media  no&e  hexagia 

barbari  vnc.vna  leniis,aniii  hexag.duo,facchan  quan-  duocum  dimidio  aut  tria,prout  vires  fuaferint.  Et  va- 

tum  omnium  fpecierum.Tnta  &  cribro  trafmilla  pro-  cantibus  febre,  ex  vino  :  febncitantibus  autem,  cnm  a- 
bcique  confe&a  m  vafculo  reponc.  Dantur  ,  fi  vfus  exi-  E  qua  tepida. 

gat,manehexag.  duo  autduo  &  femis,pro  vinbus:  fe-  Cap.    L  X  X  X  I  I  I  I. 

bncitantibus  quidem,cum  aqua  tepida:  vacantibusie-  A  L I A  drangxa  laxatiua  ad  prxdifta  mala  vtilis. 

bxe,  cum  vino.  Recipit  dacrydii  hexagia  quatuor,  turpeti  bom,caryo- 

a   l  henula.]  Supra.nempe annot.  10S.  ?tvxw  pro  fceniculo  phylli,croci,fingulorum  drach.vnam,zingiberis,  pipe- 

fimiUsinterpietad.Hocquidemin  lt>«o  ^tvux*»  pio  ?K*/^t»  fcriptu  eile,  _.,l„„4»;  A   „  1       „j      ,  &        -r  i 

ex  anndoro  U.  lucis  liquet.in  qua  omn.a  tere  quontm  hk  n.entio  fit,  nslongi,macens,fir4gulorum  drach.  vnam,  amfi  hexa- 

reccnfc-ntur.atque  adeoilitmarteclus  ajcommodaniur.  Quodfiveio  gium  vnum,  hermodaftyli  hexagia  duo ,  nucem  mo- 

nthilominus  phenulam  citc  le^cndum  cpis  contendat,  quidper  phenu  fchatam  vnam,feminis  fanicuh  hexagium  vnum,  rhei 

lam  Nicolaus  liiin.ficauerit.mc  mno.aic  lubens  fatcor.        b    Cina-  ll-u  j        r     i  °  ■  r 

mom.]  Gtsce  eft  &th*t ^.«.Canclan.  autem  iiue  Canellam  Nico  barban  hexagia duo ,  iacchan  quantum  omnium  fpe- 

laus  ckaIiiteccntioresGixci,item  Auenocs  &  ta.ten  Arabes  vocant  Cierum  .  Vbi  probc  COnfeCta  fuerit,  dantur  CXCama- 
cinamomumhodievfitatum:quod  uman  caiiupotius  eftlvtalibidi-  p   ne  leiuno  hexaPia  duo,  aut  duo  cum  dimidlO  ,  pro  VI- 

ximus)quamcinamomun,.  num  ratrone.  ^ 

Cap.    L  X  X  V  I  I  I.  Cap.    L  X  X  X  V. 

ALIA  drangxa  alimplex,  datur  medianofte.  Ca-  ALIA  drangxa  ad podagricos,arthriticos,&  que- 

pit  anifi  hexag.duo,zingiberis  vnc.ferms,  feminis  fani  uis  nephnticum  affeGum ,  omniaque  vitia.  Accipit 

culi  hexag.vnu,turpetivnc.v  na,croci  hexag.ferrus,fca-  turpeti  drachmas  tres  femis,zingiberis  drachmasduas 

monix  vnc.femis ,  caryophylh  fcrup.  vnu,  rhei  barbari  fcrupulosduos,zedoanx  drachmas  duas ,  anifi,  feminis 

hcxag.vnum,facchari  quatum  vniuerfarum  Ipecierum.  faniculi,fingulorum  fcrupulos  duos,  caryophyllos  nu- 

Dantur  de  ea  vbi  vfus  exigit,  hexag.  duo  aut  duo  &  fe-  mej;o  decem,  dacrydii  fcrupulos  tres ,  croci  fcrupulos 

mis,pro  virium  ratione.E t  febre  vacantibus,ex  vino:fe  duos,rhei  barbari  hexagium  vnum,  hermoda&yli  dra- 
bricitantibus  autcm,ex  tepida  aqua.                          C  chmam  vnam,lacchan  quantum  omnium  fpecierum. 

a   simple.x]  ln  Nicolao ,ett ^un.itt autetn  vox  lat.na  f.rn  Species  vniuerfas  mtas  m  vafculo repone.  Vbivfuspo- 

plex  d<prauata,&  ad  Giaxam  u  imam  rietorta.  S.rDpllCem  autem  hac  n   ,  i      ,       ,  r  ,.     .  ,  1 

dranga am  voct ,  non  qu6d  non  Ht  compofua  ex  multis  fimphcibus  «ulaucnt,  rlantlum  hexagium  vnum  cum  dimidio,aut 

medicainentis:  ferl  quod  paucioiibus  conftc  t  fimplicibus  qu.im  alia  e-  duo  pro  virium  modo.Et  lis  qui  febre  vacant,poftea  vi- 

;utdem  gcncris  compofit.,.  Hac  fape  rauone  Galenus  et,am  Dia  ttion  Bum  forbendum  prxbeto:  febricitantibus  aUtem,aqU» 

pepereoniimplcxappcllauit.vtalibi  tuiius  dut.mus.  tepidam  "i«iuwui  *»cuu)«i"» 

Cnp.   L  X  X  I  X.  Cap.    L  X  X  X  V  I, 

A  L  I  A  fimilisconferensarthrmcis,podagricis,c3c  ALIA  drangxa  pnoribus  validior.   Rccipit  rhel 

fanitati  totius  corpoiis,iioiidum  obfcruata  feu  experta.  hexag.vnum,turpeti  hexag.  duo,  tartari  drach.  vnam, 

Vbi  ea  vti  voluens,  ncque  xftus  nequc  fngus  fit.  Re-  dacrydii  fcrupul.  quatuor,  zingibens  hexagium  femis, 
cipit  cinamomi,caryophylli,croci,zingiberis,nucismo  H  croci  fcrupul.duos,  caryophyllos  quindecim,  zedoarix 

fchatx,rofarum,fingul.hexngnimvnum,turpeti  hexa-  drachmam  vnam,  anifi.femjnisfanicuh,  fineulorum 

gium  vnum  femis,rhei  barban,hermodaayli,  ling.hc-  fcrupulos  duos ,  nucem  mofchatam  vnam,  hermoda- 

xagia  duo,anifi,femims  faniculi.zedoanx,  fing.hexa-  ttyl* hexagiumvnum4maceris, fcrupuh  duos,facchari 


375> 


D  E   ANTIDOTIS,  SECT.  PRIMA. 


380 


qtiantum  omnium  fpecierum.Probe  paratx  cxhibe  v-  A  aiucardii,ftyracis,maftiches,myrrh2,g^lbani,  terebin 


fii  poftuLite,  media  nocre  hexagium  vnum  cum  dimi- 
dio,autduo  pro  virium  modo.  Et  non  fcbncitantibus 
ex  vino,febncitantibus  autem  ex  aqua  tepida. 
Cap.  L  X  X  X  V  I  I. 
A  L I  A  confecTie  diangxa,  vtilis  ad  vitiofum  faciei 
colorem  ccalore  iecinons  natum  .  Recipit  heliotropii 
foliorum  aridorum  vnciam  vna,  croci  boni  hexagium 
vnum,rhei  barbari  hexagium  vnum,taxtan  ckachmam 
vna,  anifi  hexagia  duo,Tacchari  pun  duplum  omnium 


thinx,iridis,ariftolochix  rotundx,radicis  capparis,gen 
tiana*,piperis  mgn,aniii,faniculi,anethi,  feminis  apii, 
finonis,faxifragi,fing.drach.duas,  HermodacTyli,  cafta 
nea,origani,peucedani,floris  iunci  odorati,  cardamo- 
mi,piperis  albi,carnabadii,  hbyftici,  a  vincitoxici  (her- 
ba:  fpecies)fingulorum  drach.vnam  femis,  gran.vnum 
&femis,pulegii,balfami,abrotoni,cofti,pyrethri,thym 
bra:,ocimi,paonia:,  amomi,erui,  fing .  hexagiu  vn  um 
ran.duo,xylobalfami,cafia:  hgnea:,corallii,ramenri  e- 


fpecicrum  .  Trita  hac  omnia  reponantur  mvafe.  Vbi    B  boris,carpobalfami,dauciCretici,fing.drach.femis,mo 


vfus  poftulat,  datur  conunuis  d^ebus  quinque  linguhs 
quidem  manc  leiuno  hexagium  vnum.  P6ft,vinum  al- 
bum  purum  forbetidum  prxbeto. 

Cap.  L  X  X  X  V  I  I  I. 
ANTIDOTVS  e  Damafcenis  prunis,facit  ad  a- 
cutas,ardentes,omnefque  alias  febres,nempe  tertianas 
continuas,hecTicas ,  marafmodes,  hpynas,  ardentes,  & 
ln  fumma  ad  omnem  febnlem  affecTum.  Damafcena 
centum  decoquantur  inaqua  quoad  tertia  pars  aqua: 
abfumpta  fuent:dein  ab  lgne  remoueantur,  fubtgatur-  C  te  prabeantur, 


fci,ambaris,offis  cordis  ceruini,  fing.  b  grana  quatuor- 
decim,melhs  lib.quatuor.  dein  cape  marrubii,  coralhi, 
fing.drach.tres  femis,refina:  pinea,drach.vnam  femis, 
vini  veteris,vnc.tres,&  decoque  cum  cancis  cumque 
vuis  paflis  exemptis  acinis,  doncc  vinum  abfumntur. 
pofteavtraquc  manu  contundantur  &  admifceantur, 
adiiciaturque  terebinthina ,  &  ita  probe  ebulliant.  Vbi 
verb  ab  lgne  amouerc  voles  cimponatur  fpecies:&  quu 
probe  fubacTa:  fuerint  reponantur  in  vafif,&  vfu  exigen 


que,&probc  confncentur  manibus  tantifper  donecca 
ro  eorum  omnisdilToluaturin  aqua,&  ofia  foliim  cor- 
tictifque  apparcant.  Pofteacnbro  raro  tranfmittantur, 
rehcTo  hoc  ntfculo:  aliaque  accepta  aqua  llh  lmponan- 
turviolarum  vnc.femis,facchari  libra  dua:,&facinftar 
drofnti,  atque  donec  ad  melhs  crafiitudinem  veniant 
decoquantur .  pbft  ab  igne  remoueantur,&  per  faccum 
tranffundatur.  Quo  peiacTo,  accipe  de  aqua  pruncrum 
Damafcenorum  primo  per  faccum  uaftufa,  &  ln  fuccu 
redacTa,hbram  vnam,&  commifce  cum  drofato  viola- 
rum,aciterum  fimul  ebulliat  donecvtraque  ad  mellis 
craflitudinem  veniant .  dein  ab  lgne  deponantur  &  il- 
nantur.Quofafto  accipiatur  oxyphanici,  adulcis  cala- 
mi  repurgati,ffngulorum  vncia  vna,&  cum  aqua  altera 
calida  probe  fubigantur,&  fubacTa  per  faccum  tranftun 
dantur .  Pofthac  nifculum  m  quo  eft  fuccus  prunorum 
Damafcenorum,&  drofatum  ,  rurfus  in  lebetem  conii- 
ciaturratque  vbi  probe  fimul  fubac~tafuerint,rurfus  cali 
docinehimponantur:&pofteaquam  vna  ebullitione 
in  altum  fublata  fuerint ,  ab  igne  remoueantur,  &  cum 
cochleano  probe  fubigantur .  deinde  immittanturfan- 
tali  albi  &  rubei  bene  tnti,&  cribro  tranfmifiT,bfpodii, 
rheibarbari,fing.drach.tres,rofarum,violarum,feminis 
poftulaca:,intybi,berberis,fucci  glycyr.rhiza:,tragacan- 
ti;a,fing.dracn.dua:,feminis  peponis,cucumeris,cucur 
bitatjcuiuli  repurgati,fing.drach.  duat.omnia  fimultri 
ta  &  per  cnbrum  probe  traieftalebeti  iniiciantur ,  &  ca 
lefacTa  fimulque  iubacTa  in  vafe  reponantur.Per  totum 
diem ,  manc  nimirum,  mendie  &vefperi  daturcafta- 
nca:  nucis  quantitas .  Quod  fi  vt  hac  antidotus  aluum 
fubducat  efficere  voluens,  c  vnjcuiq;  hbra,vbi  ab  igne 
remouehs,admifce  dacrydiidrach.feptem.  Cauebisau- 
tem,fivt  aluum  fubducat  effeceris,  ne  hanc  quauis  diei 
hora  exhibeas.Sin  dacrydio  fuerit  deftituta,quouis  tem 
pore  dato. 

a  Dulciscalami.&e.]  Gtxci  <-{k,r?Mm.yjtxdiuis.  Perdulcemve- 
to  calamum,intelligit  calia:  fiftularis  medullam,qua:  fane  dulcis  eft.Sc 
in  calan.is  continetur.rd  quod  ex  iatinis  Nicolai  codicibus  fatis  con- 
ftat.qui  hoc  in  loco  habent,Tamarindorum,&  cafia:  fiftula:  medullx 
vnciamvnam.  b    Spodii]  Pet  fpodium  hfc  intelligendum  ve 

rit  fpodium  Aiabum.Quodqu3le  fit.Iib.i  .Decompof.medic.cap.i  7. 
monftiauimus.  e  Vnicuique  librar]  Gra:cc  duntaxat  eft ,  i^riStc 
fax.pvfiw,non  expteflb  pondete.Non  tamen  ex  Latinis  Nicolai  codi- 
cibus  pondus  adiccimus. 

Cap.  L  X  X  X  I  X. 
ANTIDOTVM  c marrubio,conferens tabidis 
tufiiculofiSjiis  qui  defluxionibus,  deftillarionibufque  c 
capite  delatis  obnoxii  funt.Item  hebctudini  oculorum, 
&palati  malis,  putredinibus  oris,&  in vniuerfiim  o- 
mnibus  tufiiculofis  malis.  Capit  marrubii  viridis 
drachm.qinnquefemis,  tragacantha:,  pinearum,amy- 
gdalarum,  piftaciorum,  carnis  dacTylorum,  caricarum, 
vuarii  paflaru,  iing.drach.tres  femis,  cinamomi,caryo- 
phylh,  nucis  mofchata:,maceris,ligni  aloes,  galangz, 
fpica,  zingibcris,  zedoatix,  glycyrrhiz;c ,  rhei  Pontici, 


Vincitoxici]  Crarcus  codcx  habct  plTfma-Tifi ,  coriupte 
admodum  pro  ^ivlcrc^xM.Nam  rmncstatini  codiccs  legunt  vincito- 
xici.Quid  autem  fit  vincitoxicun:,Nicolaus  non  fatis  explicat,  fed  tan 
tum  au  cflc  «<fc<  ^2fTni/,hoc  cft  hciba- fpecitm.Rcccntioies  vanevin. 
citoxicum  intcrprctantur.  Suntenini  qui  ibciin  fcu  agriocardamum 
eflefctibant:  alii  thlafpin:  nonr.ulli  hclbam  vcnti,  qua:  Gracis  anen  o 
ne  dicitui.Paium  autcm  tefert.vna  ex  iis  ttibus  ascipias,  quod  omnci 
acrcs  fint.adeoque  eiufd<  m  facultatis.  b  Grana  quatuoidccim] 
Grarcus  codex  lcgit  t.i<fi'.hoc  eft  diachmas  quatuoidccim.  Scd  videiur 
ellc  pondusplusarquo  magrum,  pra.fcrtim  li  mofchum  tV:  ambarem 
refpicias.Si  quutus  itaque  fidcm  latinoium  codicum,  reddidi  giana 
quatuordecim,contia  Ciaci  excmplaiis  lcctioncm  ac  fidem. 
3  c  Imponantuij  In  Gixco  11  anufciipto  codice  ,  quo  vnico  &:  eo 
quidcm  deprauafo  fumus  vfi,fci  iptum  eiat  t^/Stc  tantum.-fcd  adiicicn 
dum  cile^a  «<f»,I.atina  exemplana  facis  tcftantur. 

Cap.    X  C. 

ALIA  c  marrubio  magna.Sunt  qui  afferant  hanc 
ab  apoftolo  Domini  Petroad  fanitatem  omnium  ho- 
minum  efic  confccTam  .  Opitulatur  fanguini  &  pituita: 
in  thorace  contentis ,  &  dolorem  excitantibus ,  confc- 
ftimque  eum  qui  vtitur  fanat.Confert  quoque  tufli  ve 
teri  &  rccenti,thoraci  refngcrato ,  cruditati  ventnculi, 

g  &  mflationi  eiufdem.Iecur  &  henem  fanat.  Concoque- 
re  nequeuntibus,  &  afthmaticis,  in  fcapulas  couulfis,  i- 
cTcnais,cardiacis,inxeraneis  malis,  fufptrantibus  a  mor 
bo  aliquo  logo  &  difficili,  dyfentencis,lientencis,&  o- 
mnibus  morbis  vtilis  eft  :  prafertim  verb  fangutnem 
fpuentibus,refrigerationi  ventiiculi,  febnbus  quotidia 
nis,tertianis,&  quartanis.  Calculos  vefica  attent,  &  iis 
qui  difficulter  minguntprodeft  .  vocem  repurgat.Si  ab 
ab  iis  quosvircs  defecerunt  fumpta  fuerit,  ealdcm  re- 
parat.Qubd  fi  ab  llhs  qui  plurimum  fanguinem  excre- 

p  uerunt,aparumque  animofi  facTi  funtjfumatur  manc 
&  velpcn  cochlcnnum  vnum,fiftit  &  confirmat.  Rcci- 
pit  hyffopi,  bferpylli,fanigraci,fing.hcxag.vnum,mar 
rubii  fatiui&  fylueftris,hoc  eft  marrubii  albi  &  nigri,pu 
legii,origani,calaminthx,pinearum,  cancarum,carnis 
palmularu,filens,fing.  hexagia  tria,  lndis  hexagia  qua- 
tuor.Has  herbas  vindes  effe  cportet ,  &  vbi  vahde  lot* 
fuennt,  affunde  illis  aquslibr.  vnam  femis,&  decoque 
donec  libra  vna  &  vncia:  ocTo  remaneant.  dein  per  lin- 
teumcolato,&aqua:ilh  vnius  librs&ocTo  vnciarum, 

C  admifce  libram  vnam  &  ocTo  melhs ,  &  decoque  rurfus 
cum  mellc  quoad  mel  folum  fuperfit.-ftatimque  fpecies 
has  immitte,nempe  glycy  rrhiza:,tragacatha:,fing.hexa 
gia  quatuor,caryophylh,fpica:,  cinamomi,  rhei  Indici, 
zedoaria:,galangx,fingul.  hexag.  tria ,  galhe  mofchatx 
hexagium  femis,&vtere. 

a  Parumque  animofi]  Grarce  eft  £«/(,'c8w(«)i(r<i*,quod  haud  du 
bie  idem  quod  uhifc^.v^iia-<vi  fignificat.Ccuenire  uaque  ait  iis  qui  pro- 
pterfanguinisexcretionem  non  procvl  abfunt  ab  animi  defcflione. 

b    Serpylli]  Graxe  fctibitut  cvfvn-ih* ,  feddeprauatam  cfle  vocem 
iudico,8(  legecdum  ifrt-ixxx. 

Cap.    X  C  I. 
A  L I A  antidotus  appellata  parua ,  valde  bona  & 
vtilis.Mirifice  confert  tufli  &  lis  qui  c  pulmone  tuffiut, 
acipft  pulmoni.  Habet  iridi»  hexag.quatuor.manrubu . 


H 


38 1 


NICOL.  MYREPSI 


38* 


pulegii,calaminthx,cancar_,  fing.  hcxag.  tria,hyffopi,  A 
aapii,  b  fileris ,  fmg.  hexag.duo,  tcenigrxci  hexag.  1  ui. 
Decoquanturin  aqua  done.c^medietas  confumatur,& 
perlinteum  colentur  :  prius  tamen  pev  nodrem  in  aqua 
macerentur.Poftquam  autemcocra  &perfaccum  traf- 
fufa  fuennt,  tantum  melhs  innce  quantum  eft  aqux 
perlinteumtranffufx:rurfufquedecoque  dotvec  folum 
melremaneat.  Datur  ieiuno  cochlearium  vnum  aut 
duo. 

a    Apii]  Gnccus  Nieolai  codex  legit  virVso/.  Co;  mpiam  autcm 
di£h'onem  hancefii!  ncmo  non  videt:  quapioptcr  lcgcr.duiu  cllc  iudi-  _ 
co  ersx/vsf.  quam  quidcm  leflioncm  Paulus  lib.7.cap.i  i.in,.  edican  e-  " 
to  cx  manubio  compoiito  cor.firmat.ibidem  cnim  fcnbitui  tm/vx  oi* 

zfuv  Mmtp£-/,tkc.  b    Mleris]   Codcx  Nicolai  habet  >.u- 

/ep.hauj  dubie  piotrusp  .  Nam  in  prjcccdcnti  quoqiie  antidoto«-//tj> 
fcribitur.fcrgo  libiariuspro <r  vfus >.,rocem  hanc depiauauir. 

Cap.  X  C  I  I. 
ANTIDOTVS  c  thure  admodum  bona  &  vti- 
hs,facies  ad  eos  qui  angina  correpti  funt ,  afthmaticos, 
nephriticos,guttatim  mingentes,&  omnia  mala  corpo 
ris:  Recipit  caftorei,opii,hyofcy  ami,  fingul.  drachm. 
quatuor,cafix  lignex,  pxonix,  ftyracis,  pipens  ,  longi 
foIii,croci,thuris  mafculi,fing.dvach.duas,  rhei  Ponti- 
ci,amomi,iing.drach.  vnam  fcrupulos  duos,myrrhx 
drach.vnam  fernis,euphorbii,  piperis  albi,  fmg.  drach. 
duas  femis,mellisArtici  autfacchari  quod  fatis  eft.Da- 
tur  cum  vino  albo  cahdo .  Profuerit  autem  ,  ii  vinum 
hoc  ebulliat  cum  thure  &  faluia. 

Cap.  X  C  I  I  I. 
ANTIDOTVS  c  rofis  magna,  prxclara  valde. 
Pollet  aduetfiisftomachi  calorem:potiHimiimver6ie- 
cinons,lienis  ,  &  pulmonis,  &  in  vniuerfum  omni  cali-  ,~ 
dx  corporis  noxx  .  Item  cardiacis,&  quibus  nimiiim 
difcutitur  corpus.  Ad  omnem  prxterea  animi  defe- 
Gum  ex  calore  ortum ,  valde  erhcax  eft:  Capit  ro- 
farum  vnciam  vnam  ,  fantali  albi  &  rubei  ,  ipcdii, 
rhei  barbari,fucci  glycyrrhizx,maftiches,tragacanthx, 
ligni  aloes,cinamorni,caryophylli,fpicx,  gallxmofcha 
tx,florisiunci  odorati,xylobalfami,  carpobalfami,car- 
damomi,feminis  ocimi,  fohi,  feminisfaniculi,feminu 
cucumeris,peponis,cucurbitx,citruli,fing.  vnc.  vnam, 
caphurx,fcrupuli  vniustertiani  partem ,  hoc  eft  gran.  _ 
fex  &femis,  aftillatitii  citri  liqucris,  zulapnrcfacei  ,& 
facchari  quan tum  fufficit.Datur  manc,  mendie ,  &  ve- 
fperi  ex  aqua  frigida. 

a  Stillatitii  citn  liquoris]  Grxcus  codcx  h&befrfficLfiit  ei/w 
legendum  aut<  m  efle  opinor  x<7f i'x  s-ajACP.vcl  x/lf/cra^/wf.Harc  iia- 
que  le&ionem  fequcmur  donec  cmcndatioicm  nafti  coiiiccm.  teftiore" 
inueoerimus.Et  quum  citri  liquor  catdiac  s pluiimuin  prodeflc  crcda- 
turiiudico  hanc  lc&ioncm  efi*e  legitimam. 

Cap.  X  C  I  I  I  I. 
ANTIDOTVS  erofis  Abbatis,hoceftprxfidis 
collegii,efficaciflima  ad  prxdicta  mala,  &  febres  acutas  p 
ardetefque .  Cardiacis  &  cceliacis  plunmiim  auxiliatur. 
ltem  defedtionibus  animi  c  corde  ortis.  Habet  fanta- 
li  albi  &  arubei,fing.drach.duas  femis,  tragacanthx,gu 
mi  Arabici,fpodii,iing.fcrup.duos,afari,  maftiches,fpi- 
cx,  cardamomi,  croci ,  ligni  aloes ,  caryophylli ,  gallx 
mofchatx,anifi,faniculi,cinamomi,fucci  glycyrrhizx, 
rheibarbari,  feminisocimi  ,berberis,  feminisintybi  & 
portulacxjfeminum  peponis,cucumeris,cucurbitx,ci- 
truh,fmg.fcrup.vnum,margaritarum,  oflis  cordiscer- 
uini,fifig.fcrup.femis,rofarum,  bfacchari  candi  vocati,  G 
iing.vnc.vnam  drach.tres,corallii,  cryftalh,  feminis  la- 
ftucx,papaueris  albi,mandragorx,fingul.fcrup.vnum, 
caphurx  grana  feptem,mofchi  grana  tria  &  femis,  zula 
pu  rofacei,  ftillatitii  liquons  rofarum,  & facchari  qucd 
fufficit.  datur  mendie  cum  ftillatitio  rofarum  hquore. 

a  Rubci]  Nicolai  codcx  legit  ixrnn  p.iilim  pro  p*'C<ov  :  quod 
femel  tuonuiflc  fatis  lit.  b  Saccliaii  tadij  Gr_ce eft  xcttTjoc.La- 
tini  autem  codices  omnes  liabtnt  fatchaii  candi,vt  hinc  ccito  conftct, 
per  ititVTiov  Nicolaum.facchaium  cindi  vulgo  vocatuni  intelligere,  ac 
jcribendum  illi  tmlTc  kouJ iov,\i  fupra  quoque  monuiinut. 

Cap.    X  C  V.  H 
A  LI  A  antidotuse  rofis,  plurimiim  prodeft  a- 
fthmaticis,  artenacis,  difficulterfpiratibus,  tuflictibus, 
&  omnibus  malisthoracem&pulmoncmirffeftatibus,, 


c'que  fngore ortis.Sromachum  imbecillum  confirmat. 
Hydropicis&  lienofis  auxiliatur.  Imbecillos  renes  robo 
rat,  retrigeiat6fquecalefacit,&  venerem  mirifice  exci- 
tat:  Capit  cafix  lignex ,  cinamomi  veri ,  fpicx  nardi, 
rheibarban,floris  lunci  cdorati,piperis  albi,  afan,carda 
momi  parui  &  magni,carycphyl)i,croci,ligm  aloes,ci- 
namomi  denii,xylobalfami,  fantali  albi  &  rubei ,  gallx 
mofchatx,nucis  mofchatx,maftiches,  anili,glycyrrhi- 
zx,iing.drach.duas,margantarum  perforatarum  &in- 
tegrarum ,  caphurx,  foln,  anacardn,berberis,  maceris, 
fing.vnc.vnam,  ramentorum  ebons,  oflis  cordis  ccrui- 
ni,ieminis  ocimi,fing.drach.vnam,  fpodii,mofchi,fin- 
gul.  drach.  femis,  rofarum,  facchan  candi ,  iingulorum 
drachmas  tres,  zulapii  rofaru  &  facchan  quod  fat:s  eft. 
Probc  paratam  exhibe  cum  ftillatitio  rofwum  hquore 
manc,mcridie  &  vefpen. 

Cap.    X  C  V  I. 

ANTIDOTVS  c  roiii  omnino  vtilis  ad  prxdi- 
cra  mala.  Habetmaftichesycroci  ,hgni  aloes,  fpicx, 
fing.hexagium  vnum,fantali  albi  &  t  ubei,lingul.hexa- 
gium  femis,fpodii  hexagia  quatuor  femis,cardamomi, 
afari,  gallx  mofchatx,berbc.ris,  caryophylli,  iinguloVu 
hexagium  vnum,  fenci  crudi  vfti  hexagium  femis ,  fe- 
minis  fccmculi  &  ocimi,  cinamomi  lcgitirai,iinguloru 
grana  vndecim,oflis  cordis  ceruini,  caphurx,  drach.fe- 
mis,margaritarum  perforatarum  &  integrarum  hexa- 
gium  femis,tvagacanthx,gummi  Arabici,fingulorum 
hexagium  vnum,  ramcti  eboris,  auri  pun,fingulorum 
hexagium  vnum,lapidis  laipidis  &faphin,finguIorum 
hexagium  femis,cryftalh,corallii,  facchan  candi,  cry- 
ftalh  reperti  in  oris  aqux  congelatx,  fingulorum  hexa- 
gium  vnum,blattii  byzantn  hexagium  kmis,  rheibar- 
barihexagiuvnum  femis,  aniii,intybi  feminis,porrula 
cx,pcponis,  cucumeris,  cucurbitx ,  citruh  ,  &  laclucx, 
fingulorum  hexagium  vnum,rofarum  hexagia  tria,ma 
cens  hexagium  femis,zulapii  rofaium,facchari,&  ftflla 
titii  rofarum  liquoris  quod  fufricit .  ConfeGam  repone 
in  vafculo,&  prxbe  vt  prxcedentem. 

Cap.    X  C  V  I  I. 

ANTIDOTVS  e penidiis valet tufficulofis, pleu 
riticis,  peripneumonicis,  afperitatifaucium,  raucitati, 
voci  amifix,&  raucx.  Recipit  nucum  pinearum,amy 
gdalarum,feminis  papaueris  albl,  fingulorum  drachm. 
duas  fcrupulum  vnum ,  cinamomi ,  caryophylh ,  fucci 
glycyrrhizxjtragacanthx,  zingiberis,  gurr  mi  Arabici, 
amyli,  feminum  peponis ,  cucumeris ,  cucurbitx,&  ci- 
truli,fingulorum  drach.vnam,caphurx  fcrupul.vnum, 
adrofati  violarum  qucd  fatis  eft  dein  affunde  hb.  vnam 
aqux,violarum  drach.tres,&  deccque  vfque  ad  teraas, 
pelrque  faccum  tranffunde,&ccnnceinid  deco&um 
facchanlib.  vnam  autquantum  fatis  erit,&  rurfusad 
mellis  craflitudinem  coquito.Pofthac  fpecies  omnes  fii 
pra  commemoratas  probc  tntas  impone ,  &  cum  ipfis 
penidiorum  drach.fex & femis : &  bene  fubadti s  omni- 
busconiicein  mortarium  ,  &  contunde  quoad  fohde- 
fcant:deinde  a  mortario  aufer,  &impone  vafculo .  Da- 
tur  vt  prxdi&um  eft. 

a  Drofati]  Et  exhocloco  abunde  patet,  drofatum  Nieolao 
idetn  quod  ferapium,vel(vt  hcdie  loquuntur)  fyrupum  fignificaie.N- 
vbi  Gratcus  Nicolai  codex  habet,  fyseti-nv  t«v  i»/,l.atinus  lcgit  Sytupi 
violacei. 

Cap.    X  C  V  1 1 1. 

ANTIDOTVS  e  tragacantha  vtihsadgrauita- 
tem  thoracis,tufficulofis,pleuriticis,peripneumonicis, 
lienofis ,  iitiimmodicx  ortx  ob  pulmonis  plurimum 
calorem,in  oreretenta  &  fenfim  foluta.  Admodume- 
tiam  laudaturad  Vocis  raucitatem:  Habettragacan- 
thx  candidx  vnc.duas,gummi  Arabici  vnciam  vnam, 
drach.duas,amyli  vnciam  femis ,  glycyrrhizx  drachm. 
duas,penidiorum  vnc.tres,feminis  peponis,cucumeris, 
cucurbitx,&  citruh,iing.drach.duas,feminis  vrticx,pa 
paueris  albi,fingulorum  drach.  tres,  caphurx  fcrup.ft- 
mis,facchari  &  aqux  quantum  fatis  videbitur. 
Cap.    X  C  I  X. 

AN  TIDOTVS  aha  c  tragacantha,ad  frigidos 

affcftus. 


3*5 


DE 


affeft*.  Accipit  trngacuthar  hb.feims,hyffopivnc.femis, 
fccnigraci  drach  femiSjamygdalarum^nucum  pineam 
rcpurgatarum,ling.vnc.leims,cinamomi  vnc.vnam,a- 
myli}Zingibens,gly  cyvrhiza;  &fucci  eiufdem,cubebaru, 
ling.vnciam  lemis,mellis  Attici  aut  facchan  quod  fatis 
eft.  faccharum  cum  aqua  ln  qua  ebulhant  zizipha,  bfe- 
beften,hordeuni,dacTyli,cpimpineila,  ^vngula  cabali- 
na,polytrichum,glycyrrluza,hyffopudecoquatur:dein 
commifce luuc  decocto  fupradicTas  fpecies,  &  prabe  in 

pradicTis  malis. 

a  Nucum  pinearum]ln  Gnco  manufcripto  codice  perperam 
xxxHvafi*.  pio  KatttfM  fcribitur.vt  fupra  quoque  eft  annotatum. 

b  Sebcften]Gra:ce  legitur  auu7n^-tn.Vt  hir.c  confti  r,Nicolai  eria 
auatc  vocem  hanc  a  medicis  Sc  Seplafiariis  f  uille  vlurpatam.Actuari* 
&  ahi  recenriorcs  Gi"eci  Myxas  &  Myxaria  vocant.  c  Pimpinel- 
la;]Gra?ci  corrupte  fcribitu:  m/x-riAxt  pto  irif*jrntXM.Vt  &hac  vocem 
Nicolai  temponbus  fuiilc  vlitatam.hinc  faris  appareat.  d  Vngula 
cibalinajGr.xcuscodex  Ugit ,  ayx\a.  t&ZtoAvi  pio  iyfxxa.  yji0it>jvx. 
Sic  p.iffim  Nicolatt.s  voces  altenus  lingu  c  depiauaie  folet.  Latini  hac 
ftirpem  Tufiilaginem  vocant.  De  qua  vide  qua;  tomo  piimo  noftro- 
rum  de  ftiipium  hiftoria  commcntanorum  annotaum;tis.£t  ex  hac  e- 
tiam  antidoro  omnib.palam  fit  Nicolaum  crcbio  baibariscV:  percgti- 
ris  vti  v  ocibus. 


D 


T  E 


Cap.  C. 

A  N  T I DO  T  V  S  e  cumino.confert  frigiditati  tho 
racis,ftomaclu,inflatis,colicis,febre quartana  laboran- 
tibus,  vctnculique  concocTionemiuuat.Habet  cumini 
drachmas  octo  fcrup.vnum .  Macera  ipfumdie  noitc- 
que  m  aceto,&  dein  exiccato:  cinamomi ,  caryophylli, 
iingulorum  drach.duas  fcrup.quinque,galaga,a  thym 
bra  ftu  fatureia,calaminthx,zingibens ,  piperis  nigri, 
lingulorum  drach.vnam  fcrup.duos,  ameos  ,  libyftici, 
fingulorum  drach.vnam  gran.ocTodecim ,  pipens  lon- 
gi,fpicx,nucis  mofchata,iingulorum  fcrupul.  duos  fe- 
nus,melhs  Attici  aut  facchari  quantum  fufficit. 

a    Thytnbi.T]Gra:ce  falfo  hic,  vt  alus  fa-p.,6f  uf*£n;  pro  flujU- 

lcgitur. 

Cap.  GT. 

ANTIDOTVS  e  cumino  magna ,  efficaciffima 
adcruditatemftomachi,  &  mflationes  eiufdem  atque 
vifcerum:item  ad  aluum  adftricTam.Hanc  vero  antido 
tum  nonnulli  veterum  medicorum  a  Diofpoliten  no- 
minauerunt.Capit  cummi  ./Ethiopici &cumini  comu 
nis,fing.hexag.vnum.  cuminum  autem  probe  ficcatii, 
tntum,&  per  cribrum  tranfmiffum.Galanga,fpica:  nar 
di,amomi,croci,zingibens,caryophylli,  pipens  comu- 
nis  &  albi,cinamomi  veri,maftiches,maceris,  nucis  iu- 
glandis,ligni  aloes,nucis  mofchata:,cardamomi ,  fino- 
lusjtamculi  feminis,cafia:,feminis  apii,cyperi ,  carpo- 
balfami,!  olii,fingulorum  dr.  vnam  femis ,  pipens  lon- 
gi  hexag.vnum  lemis,foliorum  ruta  hexag.duo ,  nitri 
hexag.vnum.Hac  omnia  bene  tnta  commifce  cu  mel- 
le  Attico  defpumatoaut  faccharo  fufficienti .  Dato  ex 
eo  vtentibus,mane  &  vefperi. 

a  DiofpolitenjGrxce  eft  tfjcs-TreMvrx.  Paulus  lib.  7.  cap.  ir. 
Diofpolnen  defcrihit.fed  minus  medicamentofam.  Galcnus  lib.  4.  dc 
Tucnd.fani.cap.j.Diofpoluicon  vocat  perindeatque  Ac~tuaiius. 

Cap.  CII. 

A  L I  A  antidotus  e  caftoreo  ad  omnia  ea  ad  qua:  prar- 
cedens  efficax.  Recipit  afari,amfi,feminis  apii,fingulo- 
rum  urach.duas  fcrupulosduos,iunciodorati,myrrha:, 
pipens  longijfing.drach.duas  femis,rheibarbari,croci, 
anftolochia:  rotunda,fing.drach.vnam  fcrup.duos,  co 
fti  drach.vnam  femis,cinamomi,  cafia  lignea: ,  fingul. 
drach.vnam  fcrup.vnu,mellis  Atticiaut  faccharl  quod 
fatiseft.Probe  confecTaTeponaturin  vafe.  Datur  vbi  v- 
fus  exigit,cum  deco&o  capparis,cofti,cinamomi,  &ca 
fia  lignea. 

Cap.  C III. 
ANTIDOTVS  ex inde.prodeft ad  columellam 
quaveluti  acus  intus  pertufa  effevidetur.  advocem  e- 
tiam  omninoamiffam,afthmaticos  &  difficulter  fpira- 
tes.  Habet  lridis  vnc.vnam,pulegii,hyffopi,  glycyrrhi- 
za,fing.drach.fex,tragacantha,amyli,cinamomi ,  zin- 
giberis,p]pens,amygdalarum,nucum  pinearum,  fing. 
drach.tresjcancarum  fine  acinis ,  carnis  palmularum, 
yuarum  pinguium  exemptis  acinis,fing.  drach.tre*  fe- 


A  NTID;OTIS,  SECT.   PRIMA.  384 

A  mis,ftyracis  rubri  drach.duas  fcrup.vnum,me11is  Atti- 
ci  aut  facchari  quantum  fufficit.Datur  cum  decodTo  ca 
ricarum,feminis  malua,hyffopi,carnis  palmularum  & 
vino  cahdojvefperl. 

Cap.  CIIII. 
ANTIDOTVS  alia  c  rragacantha,qua  prodeft 
tuflientibus,tabidis,&  arteriacis.Habet  tragacantha  ca 
dida  hb.quinque,glycyrrhiza  dxach.tres,amyli  drach. 
vnam  ,  penidiorum  vncias  tres ,  feminis  pepoms,cu- 
cumeris,cucurbita,citruli,fing.vnc  tres,nucum  pinea- 
*  rum,nucum  auellanarum,piftaciorum,amygdalarum, 
fing.vnc.duas,croci,cafialignea,fing.vnc.duas,faccha 
ri  hb.duas.Probe  confecTa  daturmanc  &  vefpen. 

Cap.    C  V. 

ANTIDOTVSe  calamintha,vtihs  nd  refngera- 
tionem  thoracis,&  tuffientes.Item  ad  refrigerationem 
ftomachi,appetentiam  abohtam,  difficulter  coquetes, 
&  eos  quibus  ftomachus  ccleriterinflatur.Datur  ante& 
poft  prandium,vefperic]ue  cubitum  ituns  nucis  auella- 
+  nx  quantitate  ex  vino  bono.  Capit  calamintha: ,  pule- 
gn,fefehs,piperis  nigri,petrofehni,fing.drach.tres  fcru 
pul.duos,hbyftici  drach.duas  fcrup.vnum,  feminis  apii 
lcrup.vnum,ameos,thymi,  amfi ,  cinamomi ,  zingibe- 
ris,lingul.fcrup.duos,melhs  Attici  aut  lacchan  quodfa 
tis  eft.probc  confeclam  prxbeto. 


Cap.  C  V  I. 
ANTIDOT  VSadiacodion.confert  ad  omneccc- 
liacum  affecl:um,item  dyfentencis  ,febncitantibufque 
ex  aqua  data  pluuiali,in  qua  fpodium,rhu  culinariurh, 
myrtus  &  ftillatitius  rofaru  hquor  mferbuerit .  His  qui 
vacantfebre  cum  vino  tepido  pra:betur .  Habet  capitii 
papauerum  crididorum,neque  Viridium  nequeando- 
rum  integrorum  cum  extenon  cortice  tredecim,  rofa- 
rum  rubearum  drach.duas  femis,croci,acacia: ,  glycyr- 
rhiza:,fing.drach.vnam,boli  Armenn  vnc.femis,  cina- 
momi,fymphyti,hypocifthidis,balauftiorum,fing.  dr. 
vnam,myrti  vnc.i.coralln  rubn  &  cadidi,rhois  culina- 
ni,fanguinis  draconis,rhois  Syriaci,fing.fcrup.duos,fe- 
minis  portulaca:  drach.femis.  Capita  pra:dicl:orum  pa- 
pauerum  in  pluuia  aqua,donec  dimidium  eius  abfuma 
tur,decoquito:pnus  tamein  aqua  illa  in  qua  decoque- 
rentur,maceratiscapitibus. deinper  faccum  colato,& 
adde  melhs  myrtini  hb.vnam  femis,&  probe  fuba&a  i- 
terum  coquito  ad  melhs  conliftentiam ,  &  fubinde  fu- 
pradiftas  fpecies  tntas  adiicito,&  bene  paratam  repone 
in  vafe.Quum  vfus  poftulat,dato  vt  pradiximus. 

a    Diacodion]lta  nominata  eft  a  capitibus  oapaueiis,  qua;  Grx 
cis  xctfm&j  dicuntur. 

Cap.  CVIIi 

r  ANTIDOTVS  Ecloge  nominata,  quali  dicas  fe- 
le&a.Confert  dyfentericis  &  cceliacis,vt  pracedens.  Ha 
bet balauftiorum  vnc.vnam,macens  vnc.vnam  femis, 
omphacini,femimshyofcyami,fing.vnc.vnam  ,  cornu 
ceruini  vnc.femis,opn  vnc.duas,mororum  rubi,  bacca 
rum  myrti  nigrarum,fing.Vnc.vnam ,  myrrha;  troglo- 
dytica:,liciilndici  vnc.femisjcorallii,  fidiorum  feu  pu- 
taminummali  granati,florisiunciodorati,rofarum  an 
darum,fing.vnc.femis,croci  vnc.vnam  ,figilli  Lemnii 
vnc.vnam  femis,fiicciplantaginis  maioris,acacia:,  lada 
G  ni  fing.vnc.vna,feminis  fceniculi,amfi,fing.vnc.femis, 
aluminis,thuris,fing  vnc.vnam,rhois  cuhnarii  vnc.fc- 
miSjterrxSamia^intenoris  ventriculi columba*,&  gal- 
lina  tunica,vuarum  paiTarum  fine  acinis,rofarum,lin- 
gul.vnc.(emis,gummi  vnc.vnam,achalcitidis,pumici$ 
vfti,fing.vnc.femis,fucci  hypocifthidis  vnc.  vnam,le- 
porihi  coaguhjcarnium  echinoru,bvteh  anatis,offium 
palmularu,oftreoru  vftoru,ccnanthes  herbx,mifyos,  ra 
dicis  f)mphyti,bituminisludaici,ling.vnc.femis,  amo 
mi,dauci  Cretici  feminis,fing.vnc.vnam  ,  boh  Arme- 
nii,petrofeUni,ameos,caftom,tribuli  feminis,fing.  vn- 
cia  femis,rhei  vnc.femis,melhs  Attici  aut  ftillatitii  ro- 
farum  campeftrium  liquoris,aut  facchari  quod  fatis  eft. 

a    Chalcitidis]Quid  autem  fir  chalcitis  diximus  Jib.i  ,de  Com- 
pof.medic       b    Vtetianatis]Gia?cus  Nicolaicodex  manufciiptut; 

nnn.i. 


3* 


NICOL.  MYREPSI 


586 


palfim  Icgit  narlctf  pro  thasx;-  Iu  veio  fcribendum  eflc,  &  giamrviat; 
caratio,&  Paulusmultisin  locis  docrnt. 

Cap.  CVIII. 
ANTIDOTVS  aha  c  feininibus ,  praftantiffima 
ad  caliacos  &  dyfentericos.Recipitameos,  hyofcyami, 
opii,anifT.fing.grana  fex,feminis  fcrniculi  grana  feptc, 
feminisapii  grana  quinque ,  fymphyti  grana  quatuor, 
putaminum  mali  granati,balauftiorum,fing.gr.tna  fe- 
mis,maceris  grana  tna,ligni  aloes  gr.duo  femis ,  terrx 
Lcmnia*,boh  Armenn,fing.gr.duo,baccarum  myrti  gr. 
nouem,mellis  Attici  aut  iacchan  &  ftillatitn  rofaium 
liquons  quod  fatis  eft. 

Cap.    C  I  X. 
A  L  I  A  ad  eadem  mala  ,  &  qux  fanguinem  ab 
tfnternis  latum  a  fiftit .  Chamadryn  in  vino  retcri  ad- 
ftnngente  decoque  ad  tertias,  prabe  ieiuno  diebus  tn- 
bus.experta  eft: 

a    SiftitjGiace  falfo  r«>  h  pio  rt>«  fcribitur. 

Cap.  CX. 

ANTIDOT  VSt  mahs&  cotoneis,contra  dyfen- 
tenam  m:rifica.In  cotoneorum  &  malorum  lufculum 
aqualem  facchari  quantitatc  c6nce3&  decoque  ad  mel 
lis  confiftentiam.Deinceps  hac  probe  cotufa  &  cribra- 
ta  adnce,ncpe  macens  hexag.femis,maftiches,hgni  a- 
locs ,  fucci  acacia,  fucci  hypocifthidis,  fing.vnc.iemis, 
jaucis  mofchata-,cinamomi,rofaru,  fing.hex.  quatnor, 
galla:  mofc  hata  gr.  rnum,coriandri  grana  duo ,  rhois 
tulinani,rhois  conarii,fing.vnc.  femis ,  zingiberis  he- 
xag.vnum  femis,mofchi  filiq.duas ,  ftillatitn  rofarum 
iiquons  quantum  fufficitrdatur  maue  &  velperi. 
Cap.  CXI. 

ANTIDOTVSc  lapide  aradiante.Prodeft  mela- 
cholicis,fyncope  laborantibus,  animo  deficientibus  & 
ad  omncm  cordis  affe£rum,ad  maniacos,  carnis  diffolu 
tionem,&  ad  malum  ex  melanchohco  humsre  corpo- 
ns  colorem.Habet  lapidis  bhtzi  vnc.vnam,ambaris  cru 
di  vnc.femiSjligni  alocs,cinamomi  crudi,cinamomi  tc 
nuiffimi,fing.drach.tres,mofchi  hexag.vnum ,  marga- 
titarum  hexag.duo,aun  punhexag.vnum/ferici  recen 
ter  c  grano  ilicis  tincti  lib .  vnam  femis  .  Sericum  cum 
fucco  malorumdulcium,  &  ftillatitio  rofarum  liquoie 
quoadrubrumfiat  decoque.Dein  exemptoicnco,am-  j 
bar,&  cu  eo  ahas  fpecies  iniice ,  atquc  lapidis^lazuli  lo- 
ti  &  praparati,margaritarum  perforatarum  &  integra- 
rum,fing.hexag.femis.Pnus  tamen  e  m  puluerem  te- 
nuiflimum  reda£ra,probequeinter  ie  commifta,  pone 
fupcr  marmor,&mfto  temporc lllic  dimittc,dein  in  va- 
fculum  reconde:&  vbi  vfus  pcftulat,prabeto. 

a  Radianre]Gra:cus  codex  habctxtf/cptlfK  pro  Ka/wrrvfv  .  Per 
lapidcm  autem  radianteui  feu  fplendenteni.intelligit  eum  qui  Grxcis 
»uttvoc,Latinisca:ruleus,Mefiia;  ftellatus.quodaurea?  quadani  maculx 
vclut  ftella?  radiantes  ac  fplendentes  in  eius  fra&uris  inucniantur,  &  la 
zuli  dicitnr.Orficina:  hodie  quoquc  Lazuli  vocant.  Verum  efle  quod  p 
djximus.cuiuis  palam  fiet  Mefuen  lcgenti,  qui  antidotum  praefentem 
in  capite  de  lapide  ftellato.confectiontm  e  lapide  Lazuli  nominat,  &z 
a  fe  inucntamfcribit.  b  Lapidis  litzi]Cra:cus  codex  ira  habet,/.* 
^r/cx/T^i.THTiri  m'Sk  hafxfU  id  eft.lapis  litzi ,  ho«  eft  lapidis  lazutii. 
Vndcomnibus  peifpicuum  fit.hoc  loco  lapide  litzi  haud  fecus  quam 
in  fupcrioribus  aliquot  antidotis  accipi.nempe  pio  Iapide  prallo  qui 
etiam  Nicolao  lazurius  dicitur.Quodexplicatio  quaiundam  Nicolal 
vocum  fatis  monftrat.in  qua  ita  fcriptum  eftiAaT/cx/T^/,  to  >.«cVf/ov, 
0  *(6ocTfaV/oc.  c  Scrici  iccenrer  e  grano ilicis  tin&i  ]  Gra:ce  eft 
fi(Td(>i<  -oy/voxc^cTDc.Falf»  tamcnin  manufcripto  codice  legitur  tafi- 
vojK/ytTK.vt  fatis  etiam  ex  antidoto  4f  z.liquet,vbi  fcriptum  eft  -ay/vo. 
jeo^aTnc.Significaie  autim  hanc  dittionem.recens  e  grano  ilicis  tinttu, 
ex  Mefue  etiani  abunde  claicc,quiait  accipiendum  efle  fetamtrnftam 
ex  chctmes.  Qiwppe  Ai  abcs  chern  es  granum  ilici*  arboris  qux  Crar- 
cis  -syivcc  dicitui.vocare  folent.  d  Lazuli  loti  cV  pnparati]Grx 
ce  fcriptum  eft  m'0ov  £t7TtA«£/v  £i<$ i/f ov.veibis  nihil  fignificantibus  .  Pro 
£scj>ufov  auicm  efie  Iegendum  \dfjmvpcv,cx  fuperioribus  fatis  patct.Pro 
«iWxa£/v  autcm  ltamonente  Mefuc  fubftituimus.loticV  prxparaii.Ta 
nien  quid  Nicolao  vox  corrupta  awiAot£/v  fignificet,ccrt6  ftatuere  ne- 
queo.Hic  tamcn  lotum  fignificare  videtur  ^vt  fic  fenfus ,  lapidis  loti 
fplcndentis.  e  In  puluerem  rcdafta  tenoilfimum]  Gricus  sodcx 
Xfoaf&i  legit  peiperan),pio^vcai<r £c. 

Cap.  CXII. 
ANTIDOTVS  e  icna, ad melanchohcos,mania 
cos,&  eos  qui  nunquambenignam  propter  redundan- 
tcm  melancholicum  humorem  naturam  habent ,  &  in  jj 
fumma  ad  quartanam  &  cmne  malum  *  melancholico 
humorc  ortuna  valdc  vtihs.Recipklena  ,  nucis  auclla- 
na,fingulorum  vncias  duas,ferici  vfti  drachmamvna, 


A  aboli  Armenii,lapidislazuli,fingulorumdrachmam  v" 
nam,cinamomi  vncia  lcmis,caryophylli,galanga;,pipe 
ris,fpica,  ocimi,zingibcns,folii,cardamomi,croci,  ze- 
doana,f  lons  boraginis,floris  rofmanni,  pipens  longi, 
fingulorum  drachmam  vnam,margaritarum ,  auri  pu- 
rijiingulorum  hexagium  vnum,hgni  aloes  boni  hexa- 
gia  duo,ofla  cordis  ceruini  quatuor,coralln  rubei  hexa 
gium  vnu,berbehs  grana  vndccim,maceris  hcxagiu  fe- 
nns,mofchi  grana  duo,facchari  &  ftillatitiirofarumli- 
quons  quod  fatis  videbitur.Datur  cum  aquacui  inco- 
B  ftafunt,fene,fcolopendrion,  ramus  tamancis,  &  radix 
capparis:&  ita  prabeto. 

a    Boli  Aimcnii]Gia:ce  eft/2cAK  Af^eviK.Latini  tanun  codiccs 
habent  lapidis  Armenii. 

Cap.  CXIII. 
ANTIDOTVS  c  cotoneis  malis,vtilis  ad  ftoma 
chi  imbccillitatem,&iis  quicibum  non  fatis  cocoquut, 
inflatis,vitiato  corpons  colon.Minficc  vero  niuat  non 
appetentes  cibum,refrigeratos,difficulter  coquctes.Eft 
vero  admodii  praftans.Carnis  cotoneorum  rcpurgatx 
hb.vnam  femis  coniice  ln  hbras  duas  melhs  pun,&  co- 
C  que  vfque  ad  confiftentiam:deinde  fumpta  ex  eo  por- 
tione  pone  fiiper  marmor,vt  pcriculum  de  proba  eiuf 
dem  confiftcntia  fiat.  Pofthac  miice  cinamomi  hexa- 
gia  quatuor  femis,zingibens  hexagia  tna ,  piperi  s,ga- 
langae,fing.hexagium  vnum  femis,caryophylli ,  nucis 
mofchata;,fing.hexagium  vnum  femis ,  fpica; ,  ligni  a- 
loes,maceris,cardamomi,iingulorum  drachmam  vna, 
zedoarixdrach.femis.Subigantur  ambabus  manibus 
vna  cum  mellc  &  carne  cotoneorum  ,  dein  fundantur 
fupermarmor  prius  lllitum  ftillatitio  rofarum  liquore 
D  mofcho  codito.Quod  fi  vt  aluum  fubducat  efficere  vo- 
luens,adiice  dacrydiihexag.vnum  femis,&  contufam 
reconde  m  vafe.vtentibus  datur  cum  vino  bono. 

Cap.  CXIIIT. 
ANTIDOTVS  c  malis  nobilis.  Malorum  aPa- 
phlagonicorum  carnem  fanam  probe  decoque,&  re- 
purgatam  ac  tntam  rurluscoque  cum  melledcfpuma- 
to.  Sit  autem  carnis  malorum  libra  vna ,  mellis  autem 
dua;:iniice  etiam  ftillatitium  rofarum  liquorem,&  vbi 
abudedccotfa  fuennt,adde  cinamomiboni,  caryophyl 
li,fingulorum  hexagia  tria,  floris  iunci  odorati,  fenat, 
fingulorum  hexagium  vnum,anifi  hexagium  femis,ro 
farum  hexagia  duodigni  cinamomi  hexagia  tna,  fpica: 
hexagiu  vnu.Vbi  vero  abundc&  ad  finem  decodfa  fue- 
nnt,remoue  ab  igne:&  poftquam  tepidum  facShim  fue 
rit,repone  in  vafe.Si  vis  vt  aluum  fubducat  efficere,  in- 
iicc  dacrydh  vncias  tres,&  da vtentibus ex  vino . Ncn- 
nulli  pro  mellefaccharum  adnciunt  .datur  autempro 
virium  ratione. 

a    Paphlagonicorum]Latini  codiaes  legunt  dulcium  .  Vt  kine 
conftet,mala  ePaphlagoniaallata,cxteradulcedine  vicifie. 

Cap.    C  X  V. 
ANTIDOTVS  e papauere*,vtilis dyfentericis,de- 
Itillatione  laborantibus,tuflientibus,tabidis,ftomachi- 
cis,cibum  nunquamconcoquentibus  ,fed  potiiiseuo- 
mentibusJIabet  papauens  albi  drachm.quinquaginta, 
maccris,acacis ,  fingulorum  drachmas  feptem  femis, 
caryophylli,croci,boli  Aimenii,fingulorum  drachmas 
quinque,cinamomi,ianguinis  draconis,ieminis  planta 
q  ginis  maiorisjfingulorum  drachmas  quatuor  femi*,fe- 
rapii  feu  drofati  rofacei  quantum  fatis  videbitur. 
Cap.  CXVI. 
ANTIDOTVSe  tnbus  piperum  generibus,  fto- 
machi  refrigerationibus,acido  rudui,quartanis  reiblu- 
tis,iecinoroiis,inflationibus,&  tuflientibus  auxihatur. 
Datur  nucis  auellana:  magnitudine  ex  vino  tempcrato. 
Accipit  tnumgenerum  pipehs,fingulorumvnciamv- 
nam,zingibens,thymi,fcminis  apn,fingulorum  vnc. 
fcmis,anifi  vnc.femis,mellis  Attici  aut  facchari  quod 
fatis  eft. 

Cap.  CXVII. 
ANTIDOTVS  alia  e  tribus  piperum  gencribus. 
Recipit  trium  piperum,fing.vnc.iemis,ljgni  alocs,ga- 
langa-,fing.hexag.femis,croci  ,cinamomi,cardamomi, 


3g7  d  e  a;n  TID'OTIS 

fi  ng.hcxagium  femis,fpica!  fcrup.vnu  grana  duo,  cala-  A 
mi  odorati  hexag.vnum,cofti  hexag.  femis,  zmgiberis 
hexag.vnum  femis,baccarum  myrti  grana  vndecim,ca 
ryophylli  hexag.femis,acafia:lignea:  hexag.femis,mel- 
hs  Attici  autfacchari  quod  fatis  f  ft. 

a  Caiix  lignea?]  Manufcriptus  Nicolai  codex  habet  jyiir»**» 
vs.pro  Kxuti/  /}  m.  Sic  pallim  Latinas  voces  Grxcis  fciibens  literis  dc- 
piau.it  Kicolaus. 

Cnp.    C  X  V  I  I  r. 

A  L  I  A  ad  pra-difta  vtihs.  Habet  trium  piperisge 
nerum  fing.gran,  qumdecim,  zmgibens  drach.  tres  fe- 
misjepithynn,aniii,hng.hhquam  vnam  femis,feminis  B 
petrofehni,fefehs,hyflbpi,libyftici,helenii,  fing.  drach. 
vnam  &  tertiam  partem,ameos,cafia:,fpica:  nardi,fing. 
drach.vnam  fcruplvnum,feminis  dr.ucidrach.vnam  fe 
mis ,  melhs  Attici  vel  facchan  quod  fatis  eft .  Datur  v- 
tentibus  hexag.vnum. 

Cap.    C  X  I  X. 

ANTIDOTVS  Calem  a  diacurcuma  ccnferens 
ad  pridi&a^prxfertim  verb  hydropicis,&  malo  corpo- 
nshabitu  laborantibus  admodum  vtihs.  Capitafari, 
croci,petrofehni,dauci,  anifi,  feminis  apii,  fing.draeh.  C 
quatuor,rhei  barbari,ipicx,fing.drach.fex,coftiAlexan 
cinni,myrrha:,caiia:,  flons  lunci  odcrati,radicis  rubix, 
c;rpoballami,olei  balfamini,fucci  ablinthn,  fucci  eupa 
toni,fing.drach.duas  femis,  tragacantha:  drach.vnam, 
mellis  aut  facchari  quod  fatis  eft. 

a  Diacurcuma]  Pcrperam  hanc  antidotum  .idamhoiem  Ga 
lenum  ufcit  Nicolatis,  quum  nufquam  apud  hunc  repcnatur.  Huius 
j;acjue  compoimonis  potms  author  tft  Mefue.apud  que  harc  ipfa  lepe 
ritur  eodcm  lnfignit.i  ncmine.  Non  cile  etiam  h.inc  Galeni,  nomtn  i- 
pfum  curcuma,  quodbaibarum  efle  conftat  &:  Galcno  inulitatum,  a- 
bunde  uftatui.Cuicuma  vero  Scrapioni  &  aliis  Aiabibus  non  eft  mfi  D 
chelidoniuni,  quod  c  collatione  vtriufque  hiftoria:  omnibus  fit  mani- 
feftiminum  C^uum  vero  inter  limplicia  medicamenta  hanc  conftituen 
tia.  antidotuni.nufquam  ir.ueniatui  chclidonium,cerrum  eft  curcuma 
apud  Mefuen  idem  fignificare  quod  ci  ocum  :  aut  certe  huius  antidoti 
infciiptionem  cfle.  deprauatam.lcgendumque  <fi«  xfox*,hoc  efte  cro- 
co  antidotus. 

Cap.  C  X  X. 
ANTIDOTVS  alia  diacurcuma  ad  prxdi&a  vti- 
Iis,potilTimum  autem  ad  hydropicos,  ftomachicos,  & 
eos  qui  non  nutnuntur,ac  frigido  funt  ftomacho.  Ha 
bet  croci,lpicx,cinamomi,afari,caha:  lignex,  fing.dra-  £ 
chmas  tres,cofti  Alexandrini,flcns  iunci  odorati,myr- 
rhx,fing.drach.  vnam  femis ,  mellis  Attici  aut  facchari 
emod  fufficit.  Datur  ponderc  vncix  femis  ,  aut  duarum 
drachmarum,cum  vino  &  aqua  in  qua  efferbuerunt  fc- 
men  fceniculi,  &  eius  radix  j  ramique  tamancis.  Iniice 
mucronemferri  fxpius  igne  candentem  .  Hanc  ltaque 
cum  vino  commixtam  prxbe  bibendam. 

Cap.    C  X  X  I. 
ANTIDOTVS  alia  diacurcuma ,  eiufdefti  ciim 
prxdi£ta  vfus.    Accipit  croci ,  fpicx,  cifiamomi,  afari,  F 
cafix,fing.drach.tres,cofti,floris  iuci  odorati,  myrrhx, 
£ng.drach.vnam  femis,mellis  Attici  autfacchan  quod 
fatis  eft. 

Cap.    C  X  X  I  I. 
ANTIDOT  V$  alia diacurcuma, ad prxdi&a ma 
la  vtilis.   Habet  croci,afari,  petrofelini,  dauci,  anifi,fe- 
minis  apii,rhei  barbari,fpicx>fing.drach.fex,  cofti,myr 
jrhx,caiixlignex,floris  iunci  odorati,radicis  rubix,  caf 
pobalfami,nicci  abfinthn,  eupatoni,  fing.  drach.duas, 
calami  odorati,cinamomi,fing.drach.vnam  femis,olei  G 
balfami  drach.femis,fcolopendni,fcordii  agreftis,lucci 
lycyrrhizx,fing.drach.duas  femis,tragacanthx  drach. 
uas,facchari  quod  fatis  videbitur. 

Cap.    C  X  X  I  I  I. 

ANTIDOTVS  dialacca.confcrt iecinorofis,he- 
nofis,malo  corporis  habitu  correptis ,  nephriticis  ,  fto- 
machi  inflationibtis,&  vifcerum .  Item  iecmons&  lie- 
nis  obftructionibus.  Recipit  a  lachx  infedforu  drach. 
;cv\fpicx,cofti,carpobalfami,xylobalfami,cafixlignex> 
cinamomi,  acori,  croci,afari,  floris  lunci  odorati,  H 
fenx,rhei  barban,  maftiches,  ariftolochix  longx  &  ro- 
tundx,fingulorum.  drachmas  nouem,  gentianx,  femi- 
nis  apii,fanicuh,anifi,polii,caryophylli,cumini,eupa- 


SECT.  PRIMA.  388 

torii,abfinthii,phu,nucis  mofchatx,cardamomi,  gallx 
mofchatx,  bcubebarum,fing.drachmas  tres,melhs  At- 
tici  defpumati  aut  facchan  quantum  fatis  ent.Datur  ve 
diacurcuma. 

a  Lacha:  infeftorum]  Grice  eft ,  x«'x>yc  t<?v /2-t<?{<iiv .  Quare 
intelligit  tcuiam  fpcciem  lachx.vehvt  barbari  loquutui)lacc.T:quam 
Aiabesiubram  voeant.quod  fcilicet  ex  ea ruber colot ,  qui  vulgo  car- 
mcfinus  appcllatur.fiat. Harc  infe<3oribus  eft  expetita  ,  ideo  a  Nicolao 
lacca  lnfcdoium  dicta  eft,  vt  copiofiuslib.  i.Dt  compof.medic.  cap. 
10.  diximus.  b  Cubebarum  ]  Gncus  codex  habet ,  x  v.ccriTno. 
Vndc  manifcftum  fit,Nicolao  xs<yuW?rcf  nihil  aliud  lignificaie  quam 
cubebas.  Nam  &  Actuarius  combebas  in  antidoto  dialachan  iccenfct, 
&  Latini  codiccs  Nicolai  habent  cubebas. 

Cap.    C  X  X  I  I  I  I. 

ANTIDOTVS  adiaphiledon)sprodeft  calori  fto 
machi,&  inflationi,duritiei  iecinoris.  Hxc  autem  dici- 
tur  eiTe  confecla  ab  Ioo  Damafceno.  Habet  zingibe- 
ris,  tnum  generum  piperisjlpica:,  cafia:  lignea:,  carpo- 
balfami,pyrethri,cardamomi  magni,  caryophylli,ma- 
ftiches,ameos,fingu!orum  drach.duas,  apn,anifi,men- 
tha:,fingulorum  drach.  tres,  melhs  Attici  autfacchan 
quodfatis  eft. 

a  DiapJiiledoni]  Gra?cc  eft  tti.  ipnyitoyn.  Sic  foi  te  dicia  cft 
quodfit  lucunda  &  cum  voluptate  afiumatur .  Nifi  forte  vox  hsc  de- 
piauata  fit:quod,quia  vnico  duntaxat  cxemplari  vfus  fum  ,  fciie  ccuq 
non  poflum. 

Cap.  C  X  X  V. 
ANTIDOTVS  e hermodadtylo auxiliatur poda 
grx,a  fngidohumoreortx.  Habct  decofti  radicum 
faniculi  hb.duas,mellis  defpumati  hbram  vnam.Ebul- 
liantad  melhs  craffitudinem  :  pofthac  lniicito  hermo- 
dadtyli,&  turpeti  pun,fingulorum  vnciam  vnam.Con- 
feda,  vfii  poftulantedatur  nucis  auellanar  quantitate 
leiunocx  vino. 

Cap.  C  X  X  V  I. 
ANTIDOTVS  aliae  hermodaftylo  podagricis 
arthnticifque  vtilis:  pnore  autcm  melior  eft.  Accipit 
hermodaftyli  drachmam  vnam,cumini  y£thiopici,co- 
locynthidis,fingulorumdrachmasdecem,chamxdryos 
drachmas  nouem  ,  centauni  drach.  oclo ,  anftolochia:, 
gentianx,fingulorum  drachmas  fex,  hypenci  drachm. 
quinque,petrofehni  drachmas  quatuor,abituminis  Iu- 
daki  drachmas  tres,  aganci  drachmas  duas,  mei  drach. 
vnam,melhs  Attici  aut  facchari  quantum  fatis  videbi- 
tur.Datur  drachma  vna  ex  vino  manc- ieiuno. 

a  Bituminis  Iudaici]  Gra:cus  codex  habet  irvjuqvrx  hvtxi. 
x?,falfo  haud  dubie,pro  ec^aXT*  iovtaixi  .  Eft  auu  m  vale  bituriierl 
Iudaicum.etiam  illitum,L)iofcoridc  tefte.podagiis  &  auiculonmi.do- 
loribus. 

Cap.  C  X  X  V  I  I. 
ANTIDOTVS  aha  l  hermodact)  lo ,  vt  prxdi- 
Q:a.  Capit  hermodadylijgalangXjpyrethn^zmgibens» 
zedoarix,anifi,gentianx,anftolochix,  fingulorum  dra 
chmas  quatuor,turpeti  drachmas  duas  femis,  dacrydii 
fcrupulos  duos,  rhei  barbari ,  fingulorum  hexagium  v- 
num,mellis  Attici  aut  facchan  quod  fatis  eft. 

Ca-p.  C  X  X  V  I  I  I. 
ANTIDOTVS  alia  podagrica,peromnia  expev' 
ta,fi  per  integrum  anni  fpatium  fumatur.dantur  fingu 
lis  diebus  fcrupuli  duo.  Habet  gentianx  vncias  duas, 
pxonis,  lauri,  pipens  communis ,  anftolochix  longa*, 
fingulorom  vnciam  vnam,myrrhx  drachmas  quaruor 
feminis  rutx  fylueftns  vnciam  vnam,acinarx  fylueftris 
feminis  vncias  duas ,  petrofehni  Macedonici  drachmas 
quatuor,pipens  albi,corticis  radicis  capparis,  glycyrrhi 
zx,feminis  cnici,fingulorum  vnc.  duas.  Arida  tundan- 
tur  &  cribrenturjmelldque  aut  faccharo  fufficienti  exci 
piantur.  daturpro  arbitrio. 

a  Cinarr  fylueftris]  Cinaram.quemadmodum  etiim  Lucius 
Columella,  vocat  Nicolaus  ftirpcm  qua:  Dioicoridi  fcolymus  dicitur. 
DeqaaptimonoftroiumDe  ftirpium  hiftoria  commcntaiiorura  to- 
mo  multa.  , 

Cap;  C  X  X  I  X. 
A  LI A  podagrica  antidotus,  Procli  difta  :  per  in- 
tegrum  annum  finevlla  obfefuatione  datur.  HabeB 
chamxdryos  fcrupul.nouem,  centaurii  fcrupulos  oCto, 
anftolochia:fcrup.feptem,gentian2  fcrupul.fex,  hype- 
rici  fcrup.quinque,petrofclini  fcr.quatuor,  rhei  Pouci, 

nnn.  ii> 


#9 


NICOL.    MYREPSI  35,0 


amyh,fing.fcrup.vnum,  agarici  fcrup.duos,  mellis  dra-  A  diorum,lingulorum  drachmas  quindenm,  amygdala- 

chmamfemis.-quoexcepta&fubacta  finge  paftillos,  &  rum  dulcium  depuratarum  drachnias  cjuinque  Jemis 

vna  antc  hora  commixtam  dato.  amyli,portulaca:  feminis,&  cotoneorum,fing.drnchm! 

Cap.    C  X  X  X.  tres,feminumpeponis,cucumens,cucurbita;,&ci[ruli" 

ALI  A  podagrica,  conferens omnibus  partibus  de-  fmg.drachmas  duas, feminis  latf  uca:& althsi- ,  finguh 

fluxionetctatis,aprima  diemavtii  ad  xt.vfque  dies  drachmam  femis,facchari&drofati  quantum  f,tif vi- 

fumpta.   Recipit  ftyracis  calamitis ,  perrofehni  Mace-  debitur. 

donici,ipicx  nardi,galbani,myrrha.-,  caftorei,  opii,fin-  Cap.    C  X  X  X  V  I. 

gul.drach.femis,cafia:  drach.decem,foln,cofti ,  pipcris  ANTIDOTVSc  mahs,  efficax  ad  omnem  frigi- 

albi,ling.drach.tres  femis,  croci  grana  fex,  melhs  Atti-  dum  affecrum  ftomachi ,  &  eos  qui  cibum  hon  appe- 

ci  autfacchari  quod  fatis  eft.Datur  nucis  auellana:  ma-  B  tunt.    Habet  malorum  dulcium  cnniis  hbras  duas,  dve 

gnitudine,  ex  tepido  liquore.Obferuandum  autem  tibi  fati  rofirum  hbras  tres .  mala  decoque  cum  drofato  ro- 

ent  vt  lsquihancantidotumeft  fumptuvusjbenecon-  farum  bono  ordine:dem  miicito  cinamomi  vnnam  v- 

coxent.  Abftinere  etid  opoi tet  a  pnma  die  qua  eft  fum  nam,caiyophyllorum  vnciam  femis,  maccns,  zmgibe- 

pturus,a  c.irnibus  bubuhs,beta,  ahmentis  prauis ,  &  o-  vis,ligni  aloes,ga!anga;,fohi,  fmg.  hexagium  vnum  fe- 

mnicibo  vitiofum  fuceumcreante.  Vitare  quoque  ve-  mis,ambans  lcrupulos  duos,inofchi  grana  vigintiquin 

nerea  eonuemt.Eft  autem  admodum  vtihs.  que,ftillatitii  rolarum  liquons  boni  quod  fatis  eft. 

Cap.    C  X  X  X  I.  Cap.    C  X  X  XVII. 

ANTIDOTVS  aha  podagncis  vtills ,  dicfa  Ch-  ANTIDOTVM  diambav  ad  ftomachicos,Iieno 

max.  Habet  myrrha:  troglcdytica:,folii,  baccarum  lau  fos,cardiacos,panter  &  malo covpons  habitu  pva.ditos. 

ndecovticatavum,cofti,ainomi,gentiana:,  iing.  drach.  c  Dicunt  autem  nonnulU  veteviimmedicovum,hanc  an- 

duas, fpica;  navdi,  aviftolochia:  rotunda:,  iing .  drachm.  tidotum  vtilem  effead  defectionem  animi,&  fyncopen 

vnam.  datur  cochlearium  vnum  .  Contufa  &  cnbro  cordis.   Capit  cinamomi,acaryophylli,  xyloaloes,ma- 

tranfmiffa  dantur  cum  hquons  temperati  tepidive  dra  cens,folh,nucis  mofchata:,zingiberi's,  galangx,fingul. 

chmis  tvibus  .  Deuitabis  autem ,  vt  m  pnore,  ne  lentes  drach.vnam,ambans  fcrup.duos,  mofchi  fcvupul.duos  j 

aut  alium  prauum  cibum  mgeras.  drofati  rofarum  hb.duas,&  fncchan  qucd  fatis  eft. 

Cap.    CXXXII-  .  ,  „  „     .  ....  ,    ,.  , 

.  T  .  ,               *             i                   11           J        j  a    C-tyopliy11^  lo  diamoai quod  Mduc  defcnbit,  poftcina- 

ALI  A  antldotUS  podagnca  ,  celebns  admodum,  momumadiicitui .<oionicum,&  al,a  qu.Tdam  med.camer.ta  qux  in  i- 

quam  accepi  m  Ephefo  oppido  Alia:  :&quum  deeape  fta  Nicolai  antidoto  defideiantur.  Quodin  alijs  etiam  accidjt.vt  ratij 

nculum  fec.ffem,inueni  veracem.   Capit  gentianx  ^Ze^f^^°t^d* vfit,-?ta"1>i'11(1."ail?n  vclal.ouidde- 

,      ,    ,           -a  i    i  •              j     i      i            °         i  «oerciui  vel  udur.der.  Quod  ,.  onuillefcmcl  iatis  lit .- nam  quiuisex 

dvacn.auas,aviitolochia;  votunda:  dvach.vnam,myvvha:  D        collatione  diligenti  hoc  ipfum  facde  deprehendet. 
rroglodytica:,baccarum  laun  decorticataru,  cofti,amo 

mi,folii,ilng.drach.vnam3!picx  nardi  drach.femis,  ari-  aP'        ^  XXVIII. 

ftolochia:  longa:  drach.vnam  .  Poftquam  autem  probc  A  N  T  I  D  O  T  V  S  c  cvoco  aEfdra.Hac  antidotofa- 

concoxent  is  qui  fumpturus  efthanc  antidotum,  pra>  Pa  difloJuta  frontem  illine  ecrum  qui  caput  dolent. 

be  kiuno  cochleani  menfuram,  per  mali  lntermiflio-  Pra.be  etiam  iifdem  bibendam  ex  ea  faba;  quatitatem, 

nem.  Oportet  nutem  eum  qui  affumil  abftinere  lenti-  &  capitis  dolorem  fedabis.Inbphreniticis  fimihter  fub- 

bus,mero,melle  copiofo,carnibus  bubulis,&  alns  vitio  nne  ^rontem  &  nares,ceffabitque  malum,liquidem  fo- 

fum  fuccum  procreantibus .  Pcftqunm  igitur  defluxio  mmim  accerfit.Oculos  defluxione  labcxantes,  fapa  dif- 

nuljum  dolovisfenfum  exhibet,  admouenda  evunt  me-  f°mta  ilhne,&  defluxionem  liftes .  Aunbus  dolentibus 

dicamenta  lislocis  adqux  defluxio  rien  cohfueuit,  &  E     «^xulcera ti s  pan ter  cum  fapa  mftillato.  Dentes  dolen 

qualitati  defluxionis  cogruere  hax  ipfa  oportet ,  lta  vt  tes  nac  antldoto  circumline  .  Contra  vuam  defluxione 

iidefluxiocalidafueritjceratum  cum  rofaceo&  fucco  tentatam,  fpirandi  difficultatem ,  orthopnaamque  ex 

betx  lmponito:  fi  vero  non,in  ea  vtere  contrario.  Nam  caqua  trigida,  non  febncitanti  faba:  magnitudo  datur 

vt  Hippocrates  ait,contrana  contrariorii  funt  remedia.  dormituro  :  fi  vero  febncitet,  ex  aqua  mulfa.  Similiter 

Cap.    C  X  X  X  I  I  I*  datur  aduerfus  dfingultum.  Fiftulasperfe  impofitafa- 

ANTIDOTVS  c6ferens  podagricis,  e  mofcho.  nat-In  us  <JU1  ^nguinem  fpuunt,&abfceffumhabet,pa- 

Prsbetur  diebus  quadrnginta,quotidie.  His  prxteritis,  n  ratlone  vtcre .  Inteftinorum  cruciatu  laborantibus, 

fatis  eft  fi  per  vigintiquatuor  dies  alternis  detur ,  eode  cahacis,datur  faba:  quantitas  cum  carano.  Febncitan- 

quidem  pondere  .  eft  vevb  vtilis  admodum  ,  vt  ea  qua;  tibus  autem,ex  aqua  tiigida,piftncii  magnitudo.Regio 

pracedit.   Habetanftolochia;  rotunda;,baccarum  lau-  F  mortJO  corrcptis  ex  fapa  diilolutam  nanbus  mfunde: 

n  aridarum  decorticatamm,  gctiana;,  zingiberis,  fpicx  iccinoroiis,cum  tepido  liquore.  Faminis  difficulter  pa 

nardi,fohi,amomi,  agarici,  a  carpefla;,  fing.vnc.femis,  rientibusediffolutam in  vino,ilhne  vctrem,confeftim- 

mofchi  flliquas  nes,  melhs  Attici  aut  facchan  quatum  ^ue  ^t11111  edent.Stenhbus  autcm  ciceris  quantitatem 

fati*-videbitur.Probe  cofefta;  dato  manc  teiuno  fcfup.  in  internum  earum  finum  impone,&pofteacum  viro 

rres,exaqua  cahda.  coeant,& concipient . hoc  autem  tertiodiefaciant .Eft 

c  -,  ^             u  .         ;                  ■  &  ha-cantidotus  ad  dyfentevicos&caliacos  efficaciffi- 

a    Carpefia-]  Gi^cns  manufcnptuscodex  habet,  ww«tnsr.  ti  I      f               j      .      WJ  cnicaciui- 

Mcminiciutem.carpefiarciiam^etiushb.ii.cap.i^.  Eft autem x^frx  ^    -       f    mamiva: dvachmam  femis,amomi  drach, 

«-i'a  idariqu.Qdvnptinini.Siiju  virocatpeiia  Nicolao,  vtxeliqujs  etii  fex,fforis iunci  odorati  hexagia  tnafemis  fihquas  odlo 


U,  rdcip  qu.qclnarpciuiin.Sniu  vero  carpeiia  Nicolao ,  vt  reliqujs  etii  lex,tlons  ninci  odorati  hexagia  tnafemis  fihquas  odlo 

roftc,  „„,bus  Grxcis,  comMLx,  vel  (Vt  officina: hodic  yocant)  cubc-  pyrethri  filiquas  octo,croci  grana  feptem,mvrrha;  tro- 

b.e.N.im  &"Afti,armsxt«/£sG«.{  vel  xM/T^t»?  ,  nominan  quoque^oep-  .    j          ,                  r         °^          "       '     /  "llx  lro 

«c,WCT'ii*,teftatut. i  in  '  G  §lociytlc^  hexagium  femis ,  ftyracis  calamitis  hexagifi 

^VVVtttt  ltmism>quasquatuor,petrofelimfiliquasfex,tragacart 

Cnp.    C  X  X  X  I  I  I  I.  theslihquasquatuor,iuccihypocyfthidisiitiq.oao,i- 

ANTIDOTV  S  c  rofis Galeni , conferens  lecino-  rldis  Illynca: fihquas  decem,femmis famculi  drachml 

rofis,  Iienofis,'ftornachicis ,  concoquere  haud  potenti-  femis,dauci  Cretici  fihquas  quatuor,papauensfeminis 

bus,&fngido  aliquoaffedulaborantibus.   Recipitfpi  drachmam  femis,fpica:  lihquasdecem  , foliorumruta: 

cx,croci,nfnn,coif  i,floris  iunci  odorati,  cinamomi,fpo  fihquas  quntuor,  cafix  grana  fcptem,  ameos  filiq.qua- 

dii,abfuuhn,caiia:  hgnea:,maftiches,fmg.drach.vnam,  tuor,  cofti  filiquas  quinque,  cardamomi  fihq.  o&o,  o- 

rofarum  qunntinn  oinnium  aharum  fpecierum,  melhs  piigran.feptcm,  euphorbh  fihq.  oao,pipenscommu- 

Attici  autfacchan  quod  fatis  eft.  nisgran.feptem,rofarum  andarum  hexag.decem,opo- 

Cap.    C  X  X  X  V.  H  panacis  hexag.quatuor  femis,  mei  fihquas  o£to,6paftil 

ANTIDOT  VS  e  papauere  ,  afthmaticis ,  peri-  lorum  e  lacha  iiliquas  fedecim ,  lych  Indici  filiquas  de- 

pneumonic;s,tuffientibus ,  dcftillatione  laborantibus,  -cem,caryophylh  iihquas  fedecim,anifi  filiq.decem,fo- 

&  hcnofis  plurimum  auxihatur.    Accipit  glycyrrhi-  liorum  citn  filiq  .  o6to ,  ammoniaci  thymiamatis  fih- 

za:,tragncanrha:,  gurrimi  Arabici,  papauens  albi,peni-  quas  deccm ,  feminis  nigella:  lihquas  0^0  ,  fulphuns, 


DE    ANtltyoTIS,  S  bCT.  PRIMA. 


ignem  non  experti,caftore,hjierr).c 
<ic~ro,Cimoha  tenx  lihq.deceii  ,  ma  arafing.fihq.  A 
fex,;.rtemifix  iihq.decem,fmonis  u  ;  "-^.    ?  vctrV- 
culi  anntis  iihq.<iuatiior,hedychioi  ma^natis  l; 
ccm,k*miins  ocimi,lapidis  iafpidis,kfohoru  1^13^*  ^ 
m'onii,ancthi,imgul.iiliq.quatuor,bdellii  idiq.  Q\ou 
cim,rhois  Sy  riaci,rhois  cuhnarn,  img.  dracli.  vnamfe- 
nns,afan  di'.icli.vnam,lapidis  ha.matnis  drachmam  fe- 
mis,thuns  iiliq.vnam  femis,mfendis  herbx  liliq.fex,te 
ftx  fepix  iiliq.octo,ccralln  gran.feptem,  iunipen  bac- 
carum  magnavum  grana  feptem,  luniperi  baccaru  par- 
uarum  fihq.decem,ianguinis  draconis  drachmi  femis, 
"cinnabans  iihq.decem,peucedani,  ieminis  apii ,  ling. 
grana  feptem,pipcns  albi  iihq.duodecim,mace,ris  rihq. 
decem,hermoda&yh,anftolochix,libyftici,fing.drach. 
femis,nardi  Celticx  iiliq.  decem  ,calami  odorati  iiliq. 
quatuor,balfami  drach.vnani,mellis  Attici  aut  faccha- 
riquod  fatis  eft.Succi  vino  odorato  bono  irngentur,& 
pixparata  fubinde  dntur  vtentibus. 

a  tldi -i']C.opiolius  huius  antidoti  Efdi x  prophct.v  &  do&o- 
risvfum A&uarjusJSc lib.i j.cap.ioj.Actius tradunt.  b  Phreni-  / 
ticis]Manuilriptus  codcx  tallo  nqpiTixns  legit  prg  OfHjT-jtBc.Nam  ita 
clle  lcnbcnduiu  ics  ipla  ciocei.Quidcnim  piodcllct  ncphnticis,  lion- 
tisSc  naciuin  illitio?Hitctca  Actius  6c  Adiuaiius  fans  teftanuu  plue- 
niticiscflc  lcgcndum.  c  Ex  aojua  tiigiJajGiacccft xfaVcacjc/iac, 
vnius  mrttionis  fc.umcnfm.y.  Veium  Aeuus  halv.t  cum  aqua  tngida: 
cuius  lcdtioncm.c  tpote  magis  plan.im  cjc  cxpcdnan.,fcqui  volcumus. 

d    imgultumjManulcnptum  cxemplar  nialc  lcgit  pro 

-/uyyA'.  e  Diliolutamin  vioo:£tii  \  ix  Itgi  pollunt  Nicolaivcr- 
ba.tamen  quantum  conikcre  licet.legt  ndum  111  hOc  nicjuni  cnt,  >\«t 
iv  :iVci>:vc  fcilicc  lianc  antidotum  vino  prius  dillolutam  ,  imo  fubinde 
ventn  illinendam  ligiiificaict.Potlunc  tamcn  quicunque  tu;  nnt  lan 
flem  linc  fcnfus  difpt  ndio  omictind  quod  ex  Attio  fatis  lionct ,  apud 
qucm  Latinus  intciptes  iGraca  enim  habcte  nondum  pocuimus )  iia  j 
lciiptuni  rt  liquitvAd  agu pancnccs  mulierculas,iplam  per  fe  ad  imu 
vtntiem  illinito.8c  iacilc  paitus  ptodibtt.  Adtuauus  quoque  ita  pr«c- 
fcntcni  locuin  crFcrie  voluit.-Fccniinis.ait.qu.T  paitum  a-gte  enitucur, 
imusvcntct  fnblinitur.elc  facilc  toccu  cdunc.PolU t  haud  dulwc  c  Gt*- 
co  Aeciicodice  locus  lllc  Nicolai  emcndaii.modo  nobis  ad  n.anum 
cllet.  f  Mamirx]Gr.Tce  cft^jt/ipa.Adtuaiius.vt  Ruellii  contrer- 
fio  habet.mamera:  legit.  Mamira:  autc  meminit  Paulus  lib.7.  inquics, 
M.uniras  radicula  eft  luiba: ,  tiequoncibus  cubci culis  nodolis cindta, 
qua:  cicauices  &albugmes  extenuarc  citditui,cxieigei,di  niiiiii  um  fa- 
cultate  prardita.Qua:  quidem  defci  iptio  vidctur  repi  xfentare  ladicem 
qua:  niicofficinis  doionicu  appellatur.  Na  radicula  ift  cenuis.prsedclis 
&  cxtubcrancibus  nodis  quali  gcnic.nlis.diftindta.Si  liiigua  cor.fulatur, 
dulcis  fapor  inuenitur  ftacun  111  qucdam  lenerja  amaioie  dcgcnerare, 
qui  conf cftim  euanefdc:quapropcer  albugmes  &:  cicaciices  exterere  gu  ' 
ftus  fans  monftrac.  Actius  in  tfdia?  dcfctiptione,  peiindeatque  Pau- 
lus,mamira:  haud  meminic.  g  1'alcillorum  e  lacha]  Nicolaus 
lcgit  Xi^aTfo^iVxK.Actius  autem  fimphciter  ^a^a  habet.  *  tycii 
Indici]Manufcriptus  Nicolai  codex  lcgit  xfsxoAt/xix  ,  faifo  pro  hi /x» 
Xvjciv.-quod Actius  fatis  teftatur.qui  habec  kvxix  iiifiJcJ.Paulus  quoque 
I^cii  mentionc;..  facic.Acccdit  quodpaulo  antc  cioci  in  hacantidoto 
1.  .  1,!  nerit  Nicolaus.Ex  iequerui  dcnique  antidoto  pal.im  fit  lic  cile 
legcnuurti.  h  Hcrba:  amar.t]l  ei  hetbam  vero  amaram  intelli- 
git  haud  dubic  Gcncianau.:nam  &.  illius  poft  caftotium  1  cminit  Ac- 
tius.Paulus  ctiam  Gcntianam  non  pia:tciiit  in  tfdix  dcfciiptionc.Ac 
cedit  quod  vulgato  fcin  one  dicitur.aliquid  Getiana  efle  an  anus.quu 
idipfum  velunienter  ellc  amai  um  lignificare  volumusiquali  vix  rcpe- 
ritiqucat  quod  aniantudine  Gentiana:  radicem  fupcict.  1  Mcigi 
ventns]Manufciipci.s  Nicolaicodex  hoc  loco,  vt  ali.is  fTpc.perpcram 
lcgit  i<fia.s  j/isrfif  pro  ai6cj|*!')-*s-f0c.lta  cnim  fciib^nCum  clie  Aetins 
fatis  monitrat,qui  ica  in  Efdra:  compolicione  fci  jptuni  icliquu,xoVfs 
<rS{  ivpivxifMVHi  tvT*  MWt  i«tT»t  <u6ui>i;,id  c ft  ftctcoiis  icpciti  in  ventie 
mergi.Claiius  Paulusqui  habec  vr.S tlcc  afivi-H  ,  hoc  eft  vcncris  meigi. 
Vc  euidi  nciiTimum  lic  Nicolai  lcdtioncm  ellc  falfam  cV:  dcprauacam. 

lz  Folioium  Nei  iijGr.tcc  cftf'-<f  c<f  ct<fvti(<fvK>eev .  Ac  cius  habct  \c  - 
«Tilv  pSoS at^vnc.hoc  eft  tofaium  neiii:  Paulus  VHf  15  <tv9iv,id  eft  tlonim 
nerii.  nullo  certe  difcnm  lnc.-qtiippe  tum  folia  tum  Hotes  neni, Diof- 
coiide  auchore  adueifus  vencnacoiu  morfus  prxlidio  func.  m  Se- 
ridis]Seiis  Galcno  &:  ahis  Gra:cis  idem  guod  intyburri  lignihcat. 

n  Cinnabaiis]De  ca  loquitur  quam  Diofcoiidcsintcr  metalla  rc- 
eenfet.Hanc  tamen  a  fangume  Draconis  vetciu  tuillc  diu*  ifam,  ex  hoc 
eciam  Nicolai  loco  fatis  patet.tc  dcbcnc  ofricina:  f  fdiam  paratarn  ha 
bete  exptTfcriptoNicolai.hoc  eft  mxta  pta:lcntem  dcfcnpcione.Nam 
qua:  habecui  in  vulgatis  codicibus.no  cif  k  gicima.Pio  cmnabaii  vcro 
li  habeti  no  poceft,  vfuipadu  s  cft  Idpts  harmatitcs.qui  vt  teftis  clt  Diof 
corides.eafdem  habet  facultaces.  Cinnabaiis  autc  vcceium.vt  Diqfco- 
lidis.vel  ignotatui  vcl  non  eft  nifi  alcera  fanguinis  di'acoms  officJna- 
luni  rpecics.ncinpc  lacryrba  cuiufdam  atboiis.vc  alibi  latius  diximus. 

Cap.    C  XXXIX.  '  / 

AiNTIDOTVS  aha  Efdra.,vt  pracedens.  Recipit 
amomi  drachmas  duodecim,  tlons  ninci '  odorati  dra- 
chmas  nouem,pyrethri,cinamomi,fing.di-'ach.jex,cro- 
ci  drach.tngmtafexjcaftu:  drach.duodeCim,myrrhx  tro 
glodyticx  dr.vndecim,ftyra'cis  drachm.duodecim,  pe- 
trofehni  drach.tres,femims  dauci  drachmas fex,  traga- 
tanthit  drachmas  tngmta ,  fucci  hypocyfthjdjs.drAch. 


m 

nouem,indisIllynca.,abrotoni,iing.  drachm .  quinde- 
cim,feminis  fctniculi  drach.fex,bdellh  drach .  nouem, 
-\MHisdrach.oc>odecim,fulphuris  ignemnon  expern 
drac,..^.  ^  -mishyofcyami  albi  drach.  vigintile 
ptem,caiia;  drach.no.    1  {eminis  pap3Ueris  drach.  m-. 
gii,ta,fpica:  nardi  drach.du  i^^  ruta; ,  ocimi  femi- 
nis,fmg.drach.tres,rhois  cuhna. .  ^arj5Caraamomi,a- 
nethi  lemmis,fing.drach.fex,  opiidfraa.  V1g]nti(eptc, 
c  ihorbii  drach.fex,pipe.ris  albi  drach.trij,-.faj  rofaru 
n  aril-rurn,fohi,fmg.  drach.nouem  ,opobalfami  i^c\^ 
V1giii,qaatu0r,amergi  ventns  drachmas  fex,lacha:  a*. 
duotVCrrijiYcn  TndiCi,caryophylli,fmg.  drach  .duode- 
cimjftcpyjj  repertnn  ventre  mergi  drach.tres,  rhei 
Ponticic1cj1<1Uodecim,  mei  Athamantici  drachmas 
fex,terra:Ci-iona:  dr.  duodecim,fucci  artemiiix  dr.vi 
ginti,foliorun.fencjls  drachmas  nouem,nardi  Celtica: 
drach.duodecim  ie  rJ1  drach.fex,caftorei,cofti,gentia- 
nx,fing.drach.duot.,cim)iietjyChroi  confecShoms  drar 
chmas  nouem,anifidt..j1>fex>flnoniS£jrach.  nouende- 
cim,ammoniaci  thy  miai.atls  drach.duodecim,folioru 
-   citti  drach.duodecim,melh^efpumati  aut  facchan  «Sc 
viniodorati  quantum  fitis  eru.Paratur  autem  antido- 
tus  illahocpacvto.Anda  omnia  cu«^  croco,cafia,  ckhe- 
dychroo  tundito,&  per  anguftum  criL,-um  traiicito:  o- 
pium  autem  fuccum,hypocyfthidis ,  ammoniacum,in 
vino  macerato:tragacantham  vero  per  fe  n.lcerato.fic- 
cjue  apparatam  da  vt  pradiclum  eft. 

a    Mcrgi  ventrislEt  hoc  loco  falfo  fcribitHt  in  manufcripto 
codice  i$i!t<  ya.tr fi,;  pio  ai&vtct(ya.trfcr,\  t  cx  fupenoii  ii^.annotitio- 
nc,8c  Actio  qui  ad  veibum  hanc  antidoium  hb.i  j  .cap.i  01  .defcribic, 
»  fatispatet. 

*  Cap.    C  X  L. 

AiNTlDOTVS  ali*a  fimplex  Efdrx,valde  bona. 
Cafit  fpicx  nardi  vncias  duas,myrrhx  fcirup.\  nu,croci 
fcrup.vnum  femis,balfami,cinamomi,opn,mandrago- 
rx,caftorci,ling.fcrup.duos,ammoniaci ,  dauci ,  caiix, 
iing.fcrup.vnum  femis,mellis  Atticiautfacchari  quod 
fatis  eft, 

Cap.  CXLI. 
ANTIDOTVS  alia  Efdrx,efficax  ad  dolorem  ca 
g  pitis,nephnticos,difficulter  fpirantes ,  ck  nonnifi  reGa 
ceruice  fpiritum  trahentes:eft  autem  admodum  vtihs. 
Habet  myrrhx  drach.quatuorjpyrethrijCinamomijfin- 
gulorum  drachmam  vnam  fenns,artemifix,  tragacao- 
thx,thuns,mergi  ventns  drach  .  quatuor ,  hypocy  fthi- 
dis,petrofelmi,ling.drach.vnam,vini  veteris,melhs  At 
tici  aut  facchan  quantum  fatis  videbitur .  Dantur  cera- 
tia  feu  lihqux  quatuordecim  cum  vino  albo. 

Cap.  CXLII. 

AKTIDOTVS  concotftioni  coferens  c-  cotoneis. 
^  Habet  cotoneorum  emiidatorum  carnis  hb.tres femis, 
zingibens,maftiches,fing.drach.duas,cardamomi  ma- 
gni  &  parui,cinamomi,croci,fing.dra ch  .  quatuor ,  ca- 
ryophylli  drach.tres,mofchi  drach  .  femis ,  hgni  alocs 
crudi,  galla  mofchatx,iitag.drach.vnam  ,  maceris  dr. 
vnam  lemis ,  fpicx  nardi,nucis  mofchatx,ling.  drach. 
femis,melhs  Attici  hb.  fex,aut  facchan  quantum  ifuf- 
ficit. 

Cap.  CXLIII. 
ANTIDOTVS  e  citriis,conferens  iis  qui  tardi' 
^  concoquunt,&  inflatis.eftque  admodum  bon*.Acciplt 
carnis  citnorum  repurgatorum  lib.vni,  hyffopi ,  rutx, 
onganijfmg.fafciculu  exiguu  vnti,aceti  cotylas  tres.Ma 
cerato  in  aceto  per  no&es  &  dies  quinque:&  dein  ad  ter 
tias  decoque  <aatque  vbi  expreffa  fuerint,  ab  lgne  amo- 
ueto,&  adietfiis  mellis  libris  duab9,iteru  adbcofiftentia 
decoque:deindefpecies  probe  tufis  &  eretas  inncc,nepc 
afari,mei,piperis,hyffopi,xylobalfimi,fing.  vnc .  duas. 
datur  manc&vefperi.  \\ 

.  a  ,  Vbiexpreflafuctint]  Manufcriptus  codex  perpetam  baber. 
H  X.CLI  •s-<at78tvT»v,pio  iHTrno-biVTQiv.QuQcl  Paulj  quidcm  ccftimonio  c6- 
,    fiimatut.qui  lib.7  .  eandem  antidotum  defcriber.s  aic,  xai  ix-!r/i<r6»r. 
to.  pi^rlorTay.hoc  efl-,expTtfla  abiiciuncur.Quanquam  Sc  lllic  peipctam 
i/jTria.eBivTct  fcribatur.  Niii  quis  ica  incerpretati  malit ,  &:  apprchenfa 
abiicientui^rjx»  enim  Crsciseft  apprebtndo.  Sedpiior  lethiohaud 
vd  Uc^-t  Wnr-  U  Bnn.ii» 


l 


NICOL.  M 

dubic  melior,  imo  mea  fententia ,  genuin^  =xiftit.  b  Confiftcn- 
tiam]Giice  cfttV  trvrinax.  f.ft  autcm  rus-xo-i;  eorum  prppiie  qua- 
nec  Iiquida  nec  dura  aduiodum  funr.qualis  ceite  mellis  eft  cbniifteri, 
tia.Cuiusrci  tefris  cftGalenus  qui.Jib.i  .Prognoft.^".  '  Jjjjs^AF 

c-i»      >.o/^  .   'i-  •     <      /      y  iJ,       ,</7«/>«v.Id  cfttonfiftentia 

t,,r,lr,i.r_  .,r      Ar  '       o.vclun  lapidoia.dmalunt .- nc- 

naturalem  habent.quar  ncqtie  on?  j  r 

queplane  vtdiftWe  ptoflhj^f^*  ,  T  , 

A  N  T I D '  a^a  £  citriis ,  ad  eos  qui  tardiuj 

concOQ1..»it ,  meliorck  magis  quam  eaqux  prxcer"* 
jau/j.ia.  Accipit  carnium  citnorum  Lb.vnam  ,  c  rtl* 
probc  contulis  atque  in  linteo  hgatis  expnme  'mne 
humorem:quo  fafto  ,  accipe  mellis  Attici  de^ymati 
hb.  duas,  &  in  ahenvim  connce  cima  exprefia  v'a  c"m 
melle,&  dimitte  lllic  per  diem  &noaem.dei^ltera  die 
decoque  vfque  adiuftam  crafsitudinem,p  lteaclue  nai 
Ipeciesbene  tufas&  cretas  Tniice,zing',em '  cinamo- 
mi,caryophylk,hgni  aloes,fing.  hexar  duo,nucis  mo- 
fchatx, xylobalfami, hyfsopi,finc  ^ag.vnum  kmis, 
calamr  odoran  hexag.duo ,  car^adil>  amn'  fmg  • he 


Y  RET  s1 


A  Accipi^ffo? 

.'■i  vnc.' 


394 

SjCU- 

jsvnc.femis  ,falis  torrefacri  vnc. 


vnc      ^pulegii  vnc.vnam  ftmis,cu- 

vn~n,arr  J 

-ni  vnc.vnam,lpicx  nardivnc.lemis* 


B 


xag.vnum  femis,ameos,con 


ndn,iing.  hexag.  vnum, 


croci  gr  .  duo,mofchi  fihpquatuor.Pnmum  lpecies  o-  C 
doratas  miice,dein  anWe  ab  igne  &  fubige  ,  tandcm- 
que  mofchum  trmW  cum  ftillatitio  rofarUm  hquore, 
aut  vino  bono  a^ibe,rurfumq;  fubige.  Et  fi  placuent, 
adiice  illi  pirvns  albi  \  nc.femis,ac  lubinde  m  vafe  rc- 
code,prab^que  manc  &  vefperi  ex  vino  bono. 

Cap.  CXLV. 

ANTIDOTVSad  concoftionem  efficax,c  fcybe 
lite.Valet  ad  difficilem  ftomachi  concocTionem,  intla- 
uonem,item  colicos  dolores.  Eft  autem  fcybelites  vi-  D 
num  quod  ex  vuis  paffis  &  vinum  vltro  effundentibus, 
deftillat.Habet  vini  fcybehtis  fextarios  duos, fucci  rntx 
fextanumfemis,linonis,piperis,zingibens,caryophyl- 
li,nucis  mofchatx,fmg.vnc.vna,macens  hexag.  femis, 
petrofelini  hexag.tna,mofchi  gr .  fex,mellis  fextar .  fe- 
mis.Humidaad  craflitudinem  connftentiamve  deco- 
quecanda  vcr6infpcrge,probc'que  paratam  mvafere- 
conde,  &  prabeto  manc  &  vefperi  ex  vino  albo  cochlea 
«um  vnum  aut  duo. 

Cap.  CXLVI. 

ANTIDOTVS  aha Iamblichi . Laudatum  vero 
admodum  hoc  eft  remedium:cruditatc  enim  iieri  pro- 
hibet.Breuiter  aufem  iis  qui  cruditatem  patiuntur ,  & 
quidifficulter  concoquunt,  ventriculo  acida  rudanti, 
inappetentixque  confert:frigidos,craffos  &  tenaces  hu 
mores  in  ftomacho  contcntos  incidit .  Nullum  autem 
hoc  ipfo  ad  frigidiora  temperamenta  meUus  :  nec  vllu 
medicamentum  quod  crudos  humores  concoquat,illo 
accommodatius  reperias.Proinde  colicos  etiam  muat, 
ventrem  fine  moleftia  &  mediocnter  mouens.Capit  fa  ^ 
lis  ammoniaci  lib.femis,falis  Cappadocici  vnc.tres,pi- 
perisjzingiberis,  fing.  vnc.vnam  lemis,feminis  vrticx 
fcrup.nouem,erucx  feminis  drach.odto,ameos ,  hyiTo- 
pi,fing.fcrup.nouem,  filphii  hexag.tria ,  corymborum 
thymi ,  feminis  apii,folii,petrofehni,fing.fcrup.noaie, 
ohgani,nucis  mofchatx,fing.hexag.tria,macens,  cro- 
cijfing.hexag.vnum.His  ommbus  cotufis  &  cretis  prx 
becochlearium  dimidium  ex  vino  rubro  fprbendum: 
aut  dato  intindtum  iri  ea  cibum  tum  camium,tum  pi- 
fcium:aut  adiice  zingiberis,anifi,  &  lacchari  quodfatis  q 
«ft:&  prxbe  vtpolentam,vel  pro  arbitrio. 

Cap.  CXLVIL 
ANTIDOTVS  alia  Politi  qux.  aluum  deiicit  & 
diffoluit,  pituitamcapitis  &palati  a  diffipans,aliaque 
qu<«.refiftiint,extenuans .  Habetfalis  tofti  fplend^diffi- 
mi  vnc.duasjflprum  chamxmeli  aridi  crematoru ,  co- 
nyzx  tenuis,calaminthx  montanx,radicis  eryngii  mo 
tani,origani,fmg.vnc.duas,  filphii,piperis,fingjrvnc.fe- 
ptem.Contufa& creta  prxbe  pro  arbitrio. 

a    Difiip.ins]  Grarcc.vt  mca  tcrt  opinio.niale  lcnbitui  «T/ctOTJ  " 
nxA.pio SiitTrvtfj rix».     .,,  ..  ■  . 

Cap.  CXLVIII. 
AN  TIDOT  V S  aha  Dodecatheo.admodu bona. 


quindec;'-,oru 

O  '  j/»n  l-/emeea  vlusfuerisjtum  adnce  pipens  vn- 
^"^.nnis.Omnia  hxc  tufa  &  per  cribrum  tranfmiiTa, 
j  file  quotidiano  prabeto,aut  vt  placuerit.  Qui  hac 
ai?iduevfus  fuent  antidoto,per  vnnierfum  vitx  fux 
tempus  a  morbisimmunis  erit.  Cxteriim  caput  prxfer 
tim  leuat,vifum  acuit,pituitain  thorace  noniimtcoa- 
ceruari,concoctionem  efficit  proba,  mcfaraicaium  le- 
cinons  venarum  obftrudtiones  aufert,rendfque  expur- 
gat.Probc  apparata  daturin  malis  prxdi&is. 

Cap.  CXLIX. 

ANTIDOTVS  apleres  archonticon,  hoc  eft  lm- 
plens  principale.Prodeft  calon  ftomachi,cardiacis ,  ci- 
bum  euomentibus&  pulmonanis.item  eos  qui  ex  lon- 
go  morbo  penitus  extenuati  funt  plunmamque  inde 
contraxerunt  imbecillitatem,admcdum  corroborat. 
Rccipit  cinamomi ,  caryophylloru,ligni  aloes ,  galan- 
gx,fpicx,nucis  mofchatx,zingibens,ipodii,flons  iun- 
ci  odorati,cyperi,roiarum,violarum,fing.drach.vnam, 
gran.quindecim,folii,glycyrrhizx,ftyracis,  maftiches, 
iampfychi,balfami,  ocimi,  cardamomi ,  pipens  longi, 
baccarum  myrti,foliorum  citri,ling.fciup.  duos  gran. 
quinque,bhermodadylorum  albi  &  rubei,corallii,feri- 
ci  vfti,ling.fcrup.vnum  gr.  duo  lemis ,  molchi  gr.  fe- 
ptem  femis,  caphurx  gr.  quinque,  facchari&  drofatv. 
rofacei  quod  fatis  eft. 

a  Pleres  archonticon]  Non  cft  autem  alia  dc  caufa  ha:c  ar- 
tidot9  Gtacis  appellataTrAnpt  «'f^owixn.quani  quod  minficam  &  piirj 
cipalem  in  rccuperandis  ac  rcftaurandis  amiflis  viribus  facultatcm  ha 
beat.Nam  qutmi  quaii  faturos  rtddat  ac  inipjcat  cos  qui  imbecilles  at- 
que  deieftis  funt  viribus,meriio  illiSTA»f»c  quafi  tyu^-xtJV  ,hoc  eft  im. 
plens,&  «af^owxtiv.hoc  tft  principale  fc-u  exiniium  di&um  eft.  Barba» 
lis  noftia-  atatis  mejicis  &  leplafiariis  Pliris  aiconticon  appellatui. 

b  Hermodadtylorum  albi,8cc  ]Intelligit  Been  albam  fic  tubeani, 
vt  fupra  fatis  oftcnfum  eft.Et  Latini  Nicolai  codiccs  habcnt,  Been  il» 
bi&iubea;. 


Cap.  CL. 

ANTIDOTVS alw,  pleres archonticon fimplex. 
£  Habet  rofaru  vnc.quatuor,cinamomi,croci,fing.vnci5 
vn  a  femis,galangx,gly cyrrhizx,  hby ftici ,  rofrnarini, 
iing.vnc.vnam,caryophylli,fpicx,cofti,  zedoarix,  zin-* 
giberis,piperis,cardamomi,fing.hexag.tria,  atimartiri 
drach.quartam  partem,margantarum  hexag.duo,  fac* 
chari  &  ftillatitii  rofarum  hquoris  quod  fatis  eft. 

a  Timaitiii]Grxce  fciiptum  ciat  T/^i«T/fi/.Efle  autem  S&io- 
nem  corrupt5,&:  minime  Gr.tcam.ntmo  non  videt.Quapropter  quid 
fignificet.coniiceie  nobis  non  licct.Nifi  totte  lege'dum  erit.vt  in  pra:- 
cedenti  antidoto.^sTa'!»?  y.j^ct/juiviif.id  cft  fciici  vfti .  fed  nihil  pro. 
nuntiamus  tcmcrc. 

Cap.  CLI. 

ANTIDOTVS  Diacodion  coferes  ad mala qux 
tuffim  excitant:lomnum  ctiam  inducit,voci  amiffx& 
thoracisgramtati  auxiliatur.  Accipitfucci  glycyrrhizxi 
tragacanthx,gummi  Arabici,iing.drach.decem,papa-' 
uensalbi  feminis,portulacx,fing.drach.quinque,  femi 
num  peponis,cucumeris,cucurbitx,&citruh ,  laftucx, 
&  althxx,fing.drach.tres,drofati  violacei,facchari  &  pc 
nidiorum  quantum  fatis  videbitur. 

Cap.  CLII. 
ANTIDOTVS  e  zulapio  rofaceo,purgatoria: 
qux  ab  Italis  zuccarum  roiaceum  laxatiuum  dicitur. 
Capit  liicci  rofarnm  rubearum  hb.vnam,  trium  fanta-» 
lorum,fing  drach.tres,fpodii  drach.  rres,dacrydii  dra- 
chmas  deccm,turpeti  vnc.duas,caphurx  drach  .  tres  fe- 
mis,facchari  lib.vnam  aut  quod  fatis  eft.De  ea  qux  pa- 
rata  cft  danturvtentibus  hexagia  duo&  lemis,aut  tria 
pro  virium  diuerfitate  mane  leiunis .  Prodeft  tertianx 
&  duplici  tertianx,febribus  continuis ,  biliofis,  &  cali- 
dis  temperamentis  lecinoris  admodum  vtilis  exiftit. 

Cap.  CLIII. 
ANTIDOTVS  alia vt  prxcedens  magis  vanar 
cit  autcm  aluum  fine  dolorc.Habet  trium  fantalorur% 


/ 


DE   ANTID  OTIS,  SECT;  PRIMA.  y96 

fpodii,fmg.drach.  quatuor,rhei  barbari  drach.  decem,  A  garitarum  vnc.fcmis  ,  auri  hexag.vnum,  ferici  vnc.  fe- 

turpeti  vnc.duas  femis,  fcammonia:  vnc.  vnam  femis,  mis,offa  cordis  ceruini  quatuor,corallii  hexag.duo,am 

fucci  rofarum  lib.vnam  vnc.tres,caphura:  drach.femis,  baris  hexag.femis ,  cinamomi  drach.  duas ,  zingiheris, 

facchan  lib.vnam  femis  aut  quod  fatis  erit.De  confe&a  ftyracis,fing.drach.vnam,  croci  drach  .,iemis,  penidic- 

dantur  mane  ieiunis,  hexagia  tria,aut  tria& (emis,pro  rum  drach.  nouem,  feminumpeponis,  cucumcns,cu- 

virium  ratlone,  cum  acjua  tepida.  curbita:,&  citruh,ling.drach.duas  femis,  feminis  coto- 

neorii  drach  .  vnafemis,amygdalaru,nucis  pmex,febe 

Cap.    CLIIII.  ften,  feminisaltha;a:,violarum,ling.vnc.tres,drofatira 

AN  TIDOTVSalia  e rofaceo zUlapio,purgatona.  facCilibrasfex. 

Confertiisinquibusflauabilis  redundat,  defluxioni-  Cap  CLVIII. 

bus,mahsacalorenatis.Aluumcitra  dolorem  movet.  B      AN  T  I  D  O  T  V  S  aha  nobihs  .id  tertianas,quarta- 

Vtilis  etiam  febribus  acutis  &  ardentibus.    Capit  fuc-  nas>  &  quotidianas.   Accipit  chama:pityos  lib.  vnam} 

ci  rofarum  vnc.fedecim,tnum  fantalorum,fing.drach.  CpUhymi  hbr.femis ,  polypodh ,  cinamomi ,  piperis, 

fex,  fpodii  drach.tres,dacrydn  drach.duodecim,caphu  f,ng.Vnc.tres,  maftiches ,  zingiberis,  zedoana.-,  caryo- 

rx  fcrup.vnum,rhei  barban  drach.tres,turpeti  vnc.  v-  phylli,fing.vnc.vnam,melhs  Attici  aut  facchan  quod 

nam.Commifceantur  cum  zulapio  rofaceo  &faccharo  fotiscft. 

lufficienti.Pvobc  confecta  datuAnedia  nocte  ex  aqua  c        c  LI X. 

tepida  pondere  hexagiorum  duorum  aut  tnum,  pro  ANTIDOTVS  pnon  fimilis.Habet  cafiar,galba- 

vinbus.  nijpipchs  albi,fing.vnc.duas ,  croci,amomi,  fing.  vnc. 

Cap.    CLV.  vnam,mellis  Attici  aut  facchan  quantumfatis  videbi- 

ANTIDOTVS  conferens  dyfentencis,cahacis,  tur.Daturfaba:  magmtudine. 

&fanguinem  ab  internis  excernentibus.  Accipit  cina-  C 

momi  vnc.quatuor,rofarum,fymphyti,amyli,bacca-  ....        ,               V*    '    r  iu 

?      1        .-^,  r»J.,  a  f„m,rU  kpil-,/»nc  A  LI  A  antidotus  hmilis.Capitcaha: ,  galbam,pipe- 

rummvrtijfingul.  vnc.  tres  lemis, a  lumacn,  beibens,  .  <-'/■..   r  r\-     °       i..r  : . 

l  i-  a              -      »    u--            n„nr.™A-nishc  fin  riS  albi,fine.hhq.lex,  croci,  ameos,hliq.tres,melhs  At- 

boh  Armenii,2umi  Arabici,acacia:,hypocylthiUis,lin-  >    6     7     >       ,    n~       ri  -■ 

j             11     iU;  s,  ..,1,«.,-  1,nir1ic  u.m,tiric  tici  aut lacchan  quodlatis elt.Datur taba: quatitatecx 

eul.vnc.duas,  coralln  albi  &  rubei,  lapidis  namatms,  i  -1 

r      i-  11    o     l  ■  r      1        r^r.,,c  m,At/-li<-c  c-liin-ic  aqua  tepidahora  vna  aut  duabus  ante  lnuahonem. 

fantali  albi&rubei,hngul.vnc.lemis,malticnes,tnuiis,  i  r 

tragacanths,fucciglycyrrhiza:,capitumpapaueris,arte  Cap.    C  LXI. 

milia;,plantaginis minoris feminis,mandragorx,ling.  ANTIDOTVS  prafcripta: par.Habet papaueris, 

vnc.vnam,  balauftiorum,fidiorum,feminiscotoneorui  cyperi,opii,fingul.vnc.vnam,glycyrrhiza-,hyofcyami, 

fingulorum  vnc.  vnam,  cofti,  ftyracis  calamitis,  polii,  iing.  vnc.femis,  ftyracis,crcci,caftorei,faba:,fingul.  vn 

barilori,cfoliorum  lauri,caryophylli,zingiberis,fangui  D  cjas  tres,anifi  vnc.duas,melhs  Attici  aut  facchan  quod 

nis  draconis/nftula^galangajjhng.drach.tres,  rofmari  fatiS  cft.  Datur  AEgyptia:  faba:  qUantitate  ex  mulfa. 

nivnc.duas,anifi  vnc.vnam,erheibarbarivfti  hexag.  ^  CLXII 

duo,mellis  Attici  autfacchari  quodfatiseft.  aP*   ' 

a   Sumach]'Grxce  fcribitur^^*.  vnd=  iraum  palam  fit  A  L I  A  fi fnilis,ad  eadem  mala  vtihs.   Accipit  cafi*. 

Nicolaii  batbaris  &  hodie  viitaris  vocib'  vti.sic  cnim  officina;  in  ho-  drach.tres,croci,amomi,galbani,fing.  drach.  vnam  fe- 

diemumvfquedicmfcmcnrhois  appellant.       b   An.oni  ]  Nico-  mjs,vini,piperis  albi,fine.drach  tres.mellis  Attici  aut 

laus  habet  spi^oss. Qwid  vcro  hic  vox  iignificet.me  ignoiare  tateot.  r     r.    ■                 r  a         -r,         r  1 

c   FoiioiLuar,]  Codex  N  colai manufcriPtu! habet  ^iif^  facchan quantum  fufficit.  Datur  faba:  quantitas  ex a- 

Xatk>/.  vt  hinc ircrum  perfpicuum  fit  Nicolau  latir.as  voces  ltteris  Gra>  qua  callda,duabus  horis  ante  munhoncm . 
cis  exaraffe.De  quo  plurimum  mitor ,  quurr.  potuiiiet  hatc.vt  alia ,  fua 

effcrie lirgua.   1    d    Fiftula?]  Grxcus  codcx  limphciter  lcgit<?ir*x*  Cap.  CLXIII. 

Sedadi.cicndumhauddubiecrirW»c,vtfcilicctintelligat  caiiam U  £      ALI  A  iimihs,ad eadem infigniter  vtihs. Recipit li 

nneam.quaniCrsxietiam  fiftulam.vt  diximus  annotatione  1  7.norm-  ■j„-tj'  eri 

lauerunt.      e   Rhe. barbarivfti ]  Gnce male legicurfi»  quoris  Cyrenaici  drach.  duas,(ulphuris lgnem  non  ex- 

jca-T/Kpioxc«/r*.EthoclocoNicolaus  vulgi  errorem  qui  ex  Mefue  perti  drach.vnam,  pipens  drach.tres,  caftorei  drachm.. 

placitis promanauit.fequitur.Rheum  batbatum  curr.  Potico  confun-  j          -  drach.vnam,2albani  drach.duas.  Commixta 

dens.aurfaltemrhcun.ba.barumvftumconucniredjicnteticisputaj.  »r                      '6  ,  , 

^adetefuptietiam 5:^^111^3  diximus.  a<3ua  pra:beto  dfachmam  fcmis  aut  minus,  duabus  an- 

teinuafionem  horis. 

Cap.    CLVI.  Ca*p.  CLXIHI. 

ANTIDOTVS  alia  addyfentencOs&coeliacos,  A  LIA  fimilis,qua:  reliquis  omnibus  praftat.  Habet 

Chryfippi.Recipit  lapidis  hxmatitis  hexagium  femis,  papauens  vnc.  femis ,  fucci  glycyrrhiza: ,  hyofcyami, 

figilii  Lemmi  hexag.vnum,afteris  Samii  hexag.vnum,  fing.drachm.vnam,ftyracis  vnc.vnam  femis,croci  dra- 

fulphuns  lgnem  non  cxperti,amidyos  alTati,fing.hexa  chmas  tres,caftorei,anili,corticis  radicis  mandragora:, 

gium  vnum,corallii  rubei,  acacia:,  galla:  immatura:,fi-  fing.drach.femis  Excipiantur  paffo,  &  ringatur  paftilli 

diorum,fing.hexag.quatuor,  rofarum  andarum,  fum-  quorum  linguli  pcndeant  drachmam  vnam,  deturque 

tnitates  rubi,femmis  hyofcyami,  papaueris,  cucumeris  vfque  ad  feptimam  acceffiohem. 
fatiui  feminis,opii,myrrha:,thuris,fing.vnc.  duas,  fan- 

cuinisdraconisvnc.vnam^rubrica^jterfa:  Lemnia;  &  Sa  a  P*  r  ■ 

mi^aluminisfciffihs,chalcitidiscrematx,fing.hexag.  .               J^Y    ad  eos  qui  fanguinem  excernuf. 

n.fuccinirubei,fuccihypocyfthidis,balauftiorii,rhois  Accipit  caryophylli,macms,coralhi  rubei,capitumpa 

$ynaci,myrti  tenera:,polygoni,menth2,feminisIaGu-  Paueris,fingul.drach.vnain  cinamomi,croci,  boh  Ar- 

ci,caftorei5croci,ftyrac.s  ling.hexag.duo,mellisAttia  men„,ftminis hyofcyami,fingul.diachmas fex,  ttaga- 

aut  facchan  quod  fatis  eft.  G  cath^/anguinis  draconis,opi,,feminis  cardamomi,iln 

a    Midyosaflkti.]  Midyongenuseflequercus,  eTheophra-  gul.drach.quatUor,caphura:  drach.ftmis  ,  antidoti  dia- 

ftofatisconftat.QuidautemhicpetMidyumailatum  intelligat  Nico  codion  quod  fatis  eft.Dantur  ea  vtentibus  drach.  treJ, 

laus.eornpettum  non  habeo.legendum  forte"  erit  Mifyos.quum  paulo  prr>  vitlbuS; 

p6lt  chalcitidis  etiam.cuius  Mify  fpecieseft,mentio  fiat.  *                              Caf>  CLXVI 

Cap.    CLVII.  AN  TIDOTVS alia conferens  tuffientibus,  non 

ANTIDOTVSad  carnis  diffo!utionem,&  corpo  nifi  ere&a  ceruice  fpiratibus,&  expuere  excrearcve  ne- 

tis  liccitatem.  Quocirca  quihanc  affidue  fumunt,  lis  queuntibus.  Itemiisquinon  prompte  loquuntur,  fed 

corporisbonumhabitumefficit.Habetglycyrrhiza:,ro  inftrumenta  loqucndi  diuulla  habent.    Capit  amy- 

farum,facchari,ling.drach.duas  vncias  duas,  tragacan-  gdalarum  ,  nucum  pinearum,  papaueris  albi,  fin- 

tha:,gummi  Arabici,  Cng.vnc.femis,  fantali  albi  &  tu-  gulorum  drachmas  fex,  gummi  Arabici,  tragacantha:, 

bei,hngul.drachm.tres,papauensalbi  vnc.vnam,  fucci  n  glycyrrhiza:  &ciusfucci,  fingulorum  drachmas  tres, 

Slycytrhiza:,amyli,portulaca:,&intybi  feminis,lingul.  iridis  drach.vnam,  zingibens,  anifi,  afeminum  qua- 
rach.duas,fPodh,caryophylli,ling.fcrup.feptem,mar  tuor}fing.drach.vnam,penidiorum&facchariquodfa- 

hnn.uu. 


}97  NIC.OL.    MYREPSI  35*8 

tis  efle  videbitur  .Confe&a^tur  vt  fub  hnguaretinea-  A  allicit.    Accipit  erui  torrefa&i  drachm.  quinquejcu"" 

tur,&faliua  eius  deglutiatur.  mini  v£thiepici,anifi,feminis  apii,fingul.drach.vnam, 

a   Seminum  quatuor]Guece  cft  (impliciter  mifovtTcu;  tkosa-  penidiorum,mellis  autfacchan  quantum  fatisefle  vl- 

fac.vt  nos  etiam  conuenimus.Scd  mtelligit  Temina  quatuor  fiigida  <JebitU]T. 

maiora  nominata.  _  <~»-irir-»r»T 

Cap.    CLXVII.  CaP-  CLXXVII. 

ALI  A  adeadem^valdebonn.Habetfemimsfcrnicu  A  L  I  A  antidotus  ad  eadem  mala,  nobihs.  Recipit 

li)&coma;pulegii,piperis,helenii,petrofelini,£ing.vn--  fumm.tatulauri  vindis  vnc.  femis  &quartam  partem, 

ciafemis.Melhs  Attici  vel  facchanquod  fumcit  .datur  pipens  hexagium  vnum  femis,maftiches  drach.vnam, 

vt  pracedens.  riiicis  pinex  tofta:  drachmam  vnam,hyflbpi  drachmas 

Cap    C  L  XVI II.  duas,pulegii  fcrup.quatuor,iridis  fcrupul.duos,  mellis 

A  N  T  I  D  O  T  V  S,  aut  echgma  feu  linaus  tufTien-  B  A»i"  defpumati,  cii  temperato  liquorc  quod  latis  cft. 
tibus  admodum  conueniens.  mducit  etiam  fomnum.  Cap.    C  L  X  X  V 1 1 1. 

Recipit  ftyracis,crcc.,fP.ca  nardi,opii,foln,  fing.  dr.v-  ANTIDOTVS  alia  qua  Anodym  shoceftdolo- 

nam.Melhs  ftttici  autfacchan  quantum  fufticit.  rem  mitigans  cognominatur ,  tuflientibus  cor.fercns, 

Cap     C  L  X  I  X.  &  iis  qui  medicamenrum  purganshauferunt,dolori  fto 

ANTIDOTVS  aha  tuflientibus  plunmum  con-  machi,fingultui,refrigerationi,deftillarioni,dijEFiculta- 

ferens,experta.Adfcmni!mauteminducendum  vtilis  11  vnna,fcabiei,exulcerationi  vefica-,nephriticis  ,  leci- 

etiamexiftit.  Habet  pulegn,piperis,helenn,petrofeli-  norofis,lienofis,  nonmfi  refta  ceruicefpirantibus,pleu- 

ni,foenicul.,fing.drach.vnam,Jiyracis,croci,fingul.  dr.  nticis,colico  cruoatu  affeftis,  regio  morbo  laboranti- 

vni,fpica:nardi,opii,folii,fing.drach.femis,mellis  At-  bus,mahfqueex  cruditateo.rtis.i^pulmonanis,&fan- 

tici  aut  facchan  quod  fatis  eft.  C  guinem  excreantibus .  Maximum  verb  prxfidmm  af- 

Cap     CLXX.  tertangina correptis,&  vigilantibus.Sunt  quihanc  an- 

A  N  T I  D  O  T  V  S  iis  qui  non  mfi  reda  ce.ruice  fpi  tidotum  vocant  e  decem  &  ofto  fpeciebus  compofita. 

rantconferc-s.     Accipit  indis  vnc.femis  ,  pipens  albi  Capit  zingibens  drachm.  tres  &  quartam  partem,hyof 

drachm.femis,femmis  apn  vnc.duas :  melhs  Attici  aut  Oami  albl  dracb-  decem,cofti  drach.tres,  croci  drach. 

facchan  quod  fatis  eft.Conf  efta  datur ns  quivacant  fe-  ^uas  femis >  FP™5       drach.  tres  &quartam  partem, 

bre,quauishora:febncitatib9aute-,perintermifliones.  petrofehni  drach.duas,dauci  Cretici  drach.tres & quar- 

Cap     CLXXL  tnm  partem,opii,pipens  longi,fing.drachm.tres,  acori 

ANTIDOTVS  alia  ad  tuflientes  experta,puens,  drach.vnam,pyrerhn  drach.  femis,  amomi  drachm.v- 

fembus,&atatevigentibus  vtilis  Accipe  leporem  vi-  nam,euphorbu  drach.femis/eminis  apn,  fpicx  nardi, 
uum,exemptifque  omnibus  eius  mteft.nis,  ea  pronce:  D  fingul.drach.femis,ameos,cardamomi,fingul.drachm. 

ipfum  autem  in  olla  cremato.fannaque  eius  agrum  po  vnam,flons  mnci  cdorati  drach.tres  femis  &  quartam 

tato  ex  drofato  chamaleuces',  qua  hngua  Itahca  Vn-  parte,mellis  Attici  aut  facchan  quod  fatis  eft.Probe  co- 

gula  caballina  &  fcampiuza  d.citur.  *efta  <*aturns  qui  purgatorm  medicametu  fumpferiit, 

Cap.    C  L  X  X  1 1.  nucis  auellana:  quatitate.ad  aha  lethalia,faba:  iEgyptias 

A  N  T I  D'0  T  V  S  aha  ad  eadem  mala  tuflim  exci-  magnitudo  prabetur.  Pulmonariis  n6iufi  refta  ceruice 

tantia  conferens,experta.Capitpulegu,piperis,helenii,  fpirantibus,lienofis,iecinorofis,pleunticis,  regio  mor- 

petrofelini,faniculi,fing.  drach.vni  ,mellis  Attici  vel  bo  affe6tis,&  colicis  pan  modo  datur.  Tuflientibus 
facchan  quantum  fufficit.  autcm  clcens  magmtudo  exhibetur.  Nephriticis,diffi- 

Cap     CLXXIII  cult&r  fpirantibus,&  fanguinem  excreantibus,  nucis  a- 

ANTIDOT  V  S  fiue  linfius,  tuflientibus  conue-  E  uellana  quantitas  datur  in  aqux  calida:  cyathis  duobus 
mens,valde  bonus.  Habet  ftyracis,croci,fingul.  drach.      diffoluta.Vtere  hoc  medicamento  confidenter. 
vnam,fpica:  nardi,opii,folii,fingulorum  drach.  femis,  Cap.  CLXXIX. 

mellis  Attici  aut  facchan  quod  fatis  eft.  ANTIDOT  VS  aha,admodum  praftans  tuffien- 

Cap    CLXXIIII.  tibus  &  dyfentericis.  Habetgentiana:,piperis,cofti,fin 

A  L I  A  antidotus,aechgmaSocratis  ad  tabidos.Re-      gul.drachmam  vnam,feminis  apii,anifi,opn,croci,  fin 
cipit  cofti  drach.  vnam,rhei  Pontici/ymphyti,  fihgul.      gulorum  drach  duas,melhs  Attici  aut  facchari  &  peni- 
hexag.vnum  femis,gummi,  tragacantha:,piperis  albi,      diorum  quodfatiseft. 
fing.hexag.vnum  femis,iucciglycyrrhiza:,feminuqua  CaP-  CLXXX. 

tuor,penidiorum,fing.vnc.femis,  vini  vetens  cotyles  ANTIDOTVS  purgatona  e  myrobalano.  Eft  au 
bquartam  partem,paiiicfextani  quartam  partem,aqus  F  tem  bona,penculo  vacans,non  perturbans  ,  aluumque 
fextarii  quarta  partis  dimidium.  fubducens.  Prodeft  etiam  lis  quibus  difficilis  eft  aluus, 


a 


tcligma]  Grice  male  kxwcf.pio  sxmxto;  fcdbitur.  Et  is  &  omnibus inteftinorum  mflationibus.Recipit  dacry- 

locusfacileex  mdice  reftitui  poteft.m  quo  iy.unTOi  fcriptum  eft.  dii  drach.quatuor  femis,cinamomi,nardi,faxifragi,efu 

b    Cotylesquanampartcm]    Cotyle  .ft  duplex  Attica  n.mitum  l^hoc  eft  chamapityos,polypodll,fingul  drach.  duas, 

&itahca.AtticahabetvnciasIcalicas,hoceft,conmlibraIisfeu  mcnfu  3                        r    7     >r    ;r  wl  '  1  &  • 

ralis  nouem.vt  teftis  eft  hb.i  .&  j.de  compof.medic.Galenus.  Vnaa:  caryophylli,  zingiberis,  fpica  Celtica,  pipens  nigri  & 

autemnou(mltalica;,quifunt  in  comibus  interfecjis,  vncias  feptem  longi,cardamomi,amomi,fingulorum  drachm.  vnam 

ponderales  cnm  dimidia  pendent:  dt  quanonputoloquutum  efte  Ni  fa.^,r  m^ ..A,!,^;  ri,,,;  .  „„  r„T„      »„„„„*.  ,.„^  ,,„,~ 

cobum.  itahca  cotyla  non  cft  mii  l.bta  menfuralis :  cums  itidem  rei  femis,myrobalani flaui  vnc.  femis,  turpeti  vnc.vnam, 

loco  lam  citato  tcftis  eft  Galemis.Quam  ii  intdlexit  Nicolaus,  quar-  rhei  barbari  hexag.vnum  femis,facchari  &  ftillatitii  ro 

tampartem  cius  conftitucnt  vncii  mcnfurales  duodecim.  Sin  de  Atti-  farum  liqUOHS  quantum  filfflClt.Dantur  IIS  qui  dormi 

ca  intelliKepdus  venit  Nicolaus.quaita  pars  pendebit  vnciasduas  men  i.  J i '/* '  i il  ~  j  o  r  u  ir. 
furales.&fdiachmasduas.         'c     Sextarii  quartam  partem]    Se-  G  tun  funt  hexagia  duo  &  femis,aut  tna  pro  Vinbus.Va- 

xtariusitidemdupkxeft.vtalibicopioiiusdemoftrauimus,  Romam.s  cantibusfebre,ex  vino :  febricitantibusautem,ex  aqu* 

&  Atticus.Ro ..  anuscapit  vncias  viginti  mcnfurales :  quarta  eius  pars  tepida. 

vncias  c.-pict  quinque  nicnfuiales.Atticus  Romano  duabus  vnciis  mi-  Y  Y  Y  T 

noreft  :  capf  cnim  dcccm  ik  o£to  vncias  menfuialcs.  Quarta  eius  v-ap.     L.  L  A  A  Al. 

pars,vncix  mcnfuralcs  qiKuuor  cum  djmidia.  ANTIDOTVS  qua  vnna:  difficultati  prodeft,& 

Cap.    C  L  X  X  V.  lapides  conterit.Nephriticisquoque&omnirenuim- 

A  N  T  I  D  O  T  V  S  aha  tuflientibuscofercs,&ad  prx  becillitati  fuccurrit.Iis  denique  qui  ex  morbo  aliquore 

di£famaln  valde  bona.C.apit  ftyracis,opn,fing.drachm.  nes  parum  validoshabent  auxiliatur,pracipue  vero  iis 

duas ,  feininis  liyofcyami  drach.  tres,  myrrha  drach.  v-  qui  guttatim  mingunt.  Habet  fpira:,  zingiberis,  xylo- 

nam:  ha'cexcipiunturmellecocl;o,&datur  erm  quati-  balfami,acon,  cinamomi,  peucedani,mei,tnum  pipe- 
tas  dormituro.                                                      H  rum,faxifragi,fingul.drach.duasfemis,opobalfami,ca- 

Cap.    C  L  X  X  VI.  ryophylh,cofti,  rhei  Pontici,glycyrrhiza,cyperi,  traga 

ANTIDOTVS  qua:  fuccurrit  tuffientibus,  fup-  canthac,finonis,chama:dryos,feminis  apii ,  ameos ,  fe- 

puratisjtabidis,  fanguinemexc/eantibus.-fornnumque  mims  afp.aragi  ,ocimi ,  femims  vrtic*>  a&  irionis^ 


35>5> 


DE    ANTIDOTIS,  SECT.  P 


A. 


409 


fingulorum  drachmam  vnam  grana  quindecim,  fo- 
lii,croc,i  ,floris  mnci  odorati,cafia:,  bdelhi  ,  maftiches, 
iridis,aniomi,libyftici,milii  folis,petrofelini,fefehs,  car 
damomi,anethi,euphorbii,  blapidis  lyncis  ,  nardini  o- 
lei,olei  myrtini,fmg.fcrupul.vnum,mofchi  grana  qua- 
tuor,&  ftillatitii  roiarum  liquons,mellis  Attici  autfac 
chan  quodfitis  eft.Datur  vefperi  cum  vino  tepido. 

a  Etirionis]  Gixce  legitut  xaj  xupv,fed,  mea  qu  idem  fen 
tentia.falfo.Qiiippe  legcndum  elle  cenfeo,  x*)  ifuaiyx,  hoc  eft  vt  nos 
coBuertimus,&  moms.Na  &  Aetius  lib.i  i.cap.i  j.inter  medicameta 
ncfhntrca  femmis  nionis  fepc  meminit.praf.ril  in  abfinthato  nephri 
tico.vbiait  ifvai/jx  azrhfta.ki  hanc  le£honem  fequemur  donec  codex 
aliuscmendatioi  meliorem  &  vcriorem  nobrs  fuggerar.  b  La- 

pidis  Iynci<]  Godex  nianiifctiprus  habet  KttvttMT^ii.  Satis  verd  per- 
fpicuum  fit  hoc  loco.non  figniricare  Iapidem  nequeprafium  neque  Ar 
meiuum  vocatum.fed  lyncis  potius ,  qui  calculolis  mirificc  conrerre 
ci  editur.  Significare  autem  hic lyncis  lapidem.ex  antidoto  1 8  7.  fit  ma 
niftftiflimuui. 

Cap.  CLXXXII. 
A  N  T I  D  O  T  V  Semofcho.  Auxiliaturmelancho 
licis  &fiKiolis.Corla-tificat,hilantate'mque  efficit.Re 
cipit  cinamomi,  zedoaria:,  caryophylli,  fpica:,  cyperi, 
afan,maftiches,lingul.drachm.  duas,  nucis  mofchata:, 
cardamomi,caphura-,maceris,mofchi,fing.fciup.duos,  C 
rofarum  drach.fex,myrobalaniaemplitzi  drach.decem, 
melhs  rofacei  quantum  fufficit,aut  lacchari. 

a  Empl  tzi]  Sic  vocat  Empeliticos  AcCtuario  nominaios.  Et 
hincetiam  peifpituu  fit.Nicolaum  baibaris  &  hodie  vfitatis  vocibus, 
quod  f.rpe  iam  neque  temere  monuimus.vti.Nam  in  hodiernu  vfque 
ciem.otiicina:  EmbIicos,(icut  Nicolaus  tfnrw^i  nominant  idgenus 
niyiobaianos. 

Cap.    CLX  XXIII. 

ANTIDOTVS  Mufe,prodeft  quartanis,data  an- 
te  acceffionem  ex  vino,nucis  auellana:  quantitare.  Ca- 
pit  cypen  drach.vnam  grana  feptemdecim,thuris,ma-  jj 
ftiches,myrrhar,getiana:,  hyofcyami,  iingul  drach.fex, 
opii,croci,fingul.drach.quatuor  minus  granis  feptem, 
euphorbii,ariftolochia:  longa:,fingul.drach.vnam  fcru- 
pulum  vnum,mandragora:  drach.vnam  fcrup.vnum, 
mellis  Attici  aut  facchari  quod  fatis  eft. 

Cap.    CL  XXXII II. 

ANTIDOTVS  Caleni  ad  quartana,diapepereon 
nominata.Habet  hquoris  Cyrenaici ,  piperis,  myrrhar, 
ruta:  foliorum,fingulorum  drachmam  vnam:trita  &  ke 
uigata  excipe,&  vtere  ante  accefiionem  cum  oxymeli-  £ 
te.Datur  pondere  obolorum  duorum,aut  fex  fihquaru. 
Cap.  CLXXXV. 

ANTIDOTVS  adiofpohtic6,quam  philofophus 
quidam  regi  Diocletiano  confecit.Prodeft  quartanis,& 
omnibusdoloribus,  acflatibus  vifcera  penetrantibus, 
cruditatibus,&  aluo  adftndhe.Eftque  ad  multos  affect9 
laudata  admodum  ,&  vtihs.  Accipit  cumini  TEthiopi- 
ci  &  communis  macerati  in  aceto  per  diem  &  noftem, 
&  probe  fubinde  ficcati,piperis  albi,fingulorum  drach. 
vnam,foliorum  ruta:  in  vmbra  ficcatorum,  bBer enica-  p 
ni  nitdjfmgul.  drachm.femis,melhs  Attici  defpumati 
aut  facchari  quod  fatis  eft.Datur  vtentibus  pondere  du 
orum  cochleariorum. 

a  Diofpoh'ticon]Gricus  Nicolai  codex  legit  «T/oanWTis.Gale 
rus  I1b-4.de  rucnd.fan.cap.c.vocat  fr.azromix.iv,  Sc  ibidem  etiam  de- 
fcubii.Paulo  autem  S /ootWtxc  lib.7.appellatur.  Nos  Galeni  nomen- 
claturam,  vtpote  magis  tritam,felegimus.  b    Berenicarii]  Hu 

iusnitii  Galenus  etiam  lib.i .  decompof  medic.  localium  cap.  1.  me- 
minit.quod  fic  ab  oppido  Troglodytarurn  Berenice  appellatum  eiTe 
vidtftur. 

Cap.  CLXXXVI. 

ANTIDOTVSalia  Diofpohticon, vtilis vt  pra>  c 
cedens.  Habet  cumini  itthiopici  &  communis,  fingul. 
hexag.vnum.  Cuminumprobe  liccatum  keuigato,  & 
per  cnbrum  tranfmitte,atque  adncito  galanga:  ,  fpica: 
iiardi,  amomi,ci'oci,zingiberis,earyophylli,pipens  co- 
munis  &  albi,cinnmomi  ven,  iinguloruhexag .  vnum, 
foliorum  ruta:,nim  13erenicani,iing.drach.vna,  femi- 
n;s  focniculi,calia:,  feminis  apii,  cyperi,  carpohalfami, 
fing.  hexag.vnum  femis.  Hac  la:uigata& per  cribum 
trafmiffa  cum  melle  Attico  vel  faccharo  quodfatis  eft 
vnitOj&excipito. 

Cnp.  CLXXXVII. 

ANTIDOTVS  purgatona  renum  &  calculofb- 
rum.Prodeft  etiam  ftilhcidio  &  difficultati  vrins.Con 
ficitur  autemhoc  modo.Accipe  granorum  fous,aut  fa- 


A  xifragi,aut  artemifia:  decodtum ,  &  apparato  cum  fpe- 
ciebus  a  lapidis  lyncis  drachmas  duas  gran.quindecim, 
croci,cnici,fingulorumdrach.vnam  gran.  quindecim, 
zingibens,euphorbii,  myrrha:,  thuris,  lapidis  in  vefica 
fuis  fylueftns  reperti,cumini,hyofcyami,carei  Alexan- 
drini,citni  feminis,fing.  drach.  vnam  gran.  fex,  fpicat, 
flons  lunci  odorati ,  cofti,  pyrethri,  cafia:  ligneae ,  rhei 
Pontici,  marrubii,  helenii,  fampfuchi,  pulegii,  rofma- 
rinijgentianxjfaxifragijfucci  hedera:,  cypanffi,  bacca- 
rum  lauri,piperis  albi  &  nigri,feminis  ruta:,granorum 
B  iunipen,fingulorum  drachmam  lemis  gran.  quatuor, 
balfami,  ftyracis  calamitis,fanguinis  fylueftris  fuis,car- 
damomi  feminis,afari,acori,phu,mei,anftolochia:  lon 
ga:  &  rotunda:,betonica:,philipendula:,  petrofelini,  fi- 
napi albi, leminis  vrtica:,fingulorum  fcrupulos  duos 
femis,  gran.  duo  femis,  fucci  afparagi  &  rufci,  fingulo- 
rumgranaquindecim,mellisAttici  aut  facchari  quan- 
tum  fatis  videbitur.  Paratam  cum  fuperion  decofto  re- 
conde  in  vafculo,&  prabeto  drachm.tres  ex  vino  vefpe- 
ndormituro. 

C  a    Lapidis  Jyncis]  -Manufcriptus  codex  Nicolai  habet,  x«V(» 

xiT^n.Sic  aute.11  eum  appellare  lapid<  m  ofFicinis  vocatum  lyncis,  ex 
latinis  Nicolai  codicibus  folc  mendiano  clariuspater.Nam  lllic  in  an- 
tidoto  cui  titulus  eft  Nephrocathauicum,  qua:  cum  prarfenti  eadem 
tft,vt  ex  collatione  liquet.fcribitur:  Recipe  lapidis  lyncis  diach.i  1.  fic 
gran.i  f.  Vt  hincetiam  conftet  noftias  Annotationeslupra  pofitasef 
fe  veritati  confonas. 

Cap.  CL  XXXVIII. 
R  E  M  E  D  I V  M,nephriticis  admodum  coueniens. 
Recipit  2  aphthafti  radicis,  b  pahuri  radicis  &fru<3us, 
afparagi  radicis,oleaftn,laun,apii  radicis,rapham  fylue 
ftns  radicis,feminis  fylueftns  nafturtii,acon,lithofper- 
mi,cfcolymi,fing.drach.vnam,melhs  Attici  quantum 
fufficit,aut  facchari. 

a  Aphthafti]  Gra:ce  eft  ei<?8-t'rfc.Quid  vcrofit  a«f  Sasrof.igno- 
tare  me  plane  fateor-  b    Paliuri  radicis]  Grarcus  Nicolai  codex 

legit  no-hifio.s  f/£»c.Quid  autem  palirea  fignificet,  cogitare  non  pof- 
fum-Cenfeo  itaque  legendum  efle;r«fc»t!/>!i  f't^n(,x.ajTi  xaf5r?.Quippe, 
vt  teftis  eft  Diofcorides,  paliuri  radix  vtinam  ducit.  Semen  vero  eius, 
vefici calculos  comminu it,vt  hoc  nomine  nephiiticiscouenire  omni 
bus  in  confeilo  fit.  c    Scolymi]  Manufciiptus  ccdex  legit 

9-jcox//u£f(!,forte  pro  o-x.oxifjti.  Nain  Scolymi  decoftum  ,  vt  autor  eft 
Diofcorides.ducic  vrmam  multam. 

Cap.  CLXXXIX. 
REMEDIVM  aliud  ad  mulieres  abortientes.  Mi- 
tigat  etiam  dolores.Capit  dauci  Cretici  drach.duas ,  le- 
minis  apii  vnc.duas,ftyracis,anifi,fing.hexag.tria.cafto 
rei,my rrha:,iing.vnc.vna.hy ofcy ami  vnc.  femis ,  opii, 
croci,fing.vnc.vnam  femis,vmi  dulcis  aufteri,quod  fa- 
tis  eft.Vinum  autem  ante  commiftionem  feruefacito. 
Cap.  C  X  C. 
ANTIDOTVS  aha  nephntica,  experta,quami. 
Leontiano  accepi,vnnam  expurgans,  &  lapides  conte- 
rens,citraque  dolorem  enciens.  Habet  feminis  fccnicu 
li  hexagium  vnum  iemis,  feminis  ruta:  hexag.tria,  pe- 
trofelini  gran.quindecim,afari  drach.femis,hyffopiCre 
tenfis  drach.vnam  gran.feptem  ,  dauci  Cretici  hexagiu 
vnum  femis,  liquons  Cyrenaici  afiliqua:  quartam  par 
tem.fpica:  nardi  filiquamvnam,  minusquarta  parte, 
corymborum  thymi  filiquam  vnam,  anifi  hexag.  qua 
tuor femisydiftamni  liliquam  vnam  &dimidia:  quar- 
tam  partem.Hxc  tufa&  creta  excipiantur  melle.Datur 
nucis  Pontica:  quantitas  a  balneobin  velamentis  ex  de- 
codo  ruta:,aut  afari,aut  afparagi,cum  vini  condito. 

a  Siliqua:  Grsce  eft  xoxeicclt  aute  xox/ov,vt  Nicadti  interpre» 
teftatur,idequod  xefaT/ov.  b  ln  velameris]Gra:ce legirur  svt£v aa. 
Qovi&i.  Eft  verd  aa.Ca.yov  Nicolao  &  aliis  pofterioribus  Gra:cis,pannus 
aut  velamentum  quo  a  balneis  circundabantut  corpora.  Hicpannui 
plerunque  crafliorfuit.vt  adiiccandos  balnei  madores  eflet  aptior. 
Apud  Hefychium&  Phauorinum  tioaa/Zavov  [edeayavov  legitur,  ex 
poniturque ax.i7maf*a.  &5rtf/yS6^«/ov,hoc eft  opLrimentum  &amicu- 
lUiii.Meminit  huius  MarcellusEmpiricus  cap.c.  Senfus  itaque  verbo- 
rumNicolai  is  tft:Dandum  antidotum  hanc  efle  ftatim  a  balneo.qua 
do  corpora  ipfa  adhuc  velamentis  feu  operimt utis  funt  circuodata,  & 
antequam  ficcentur. 

Cap.  C  X  C  I. 
A  L I A  antidotusnephritica  experta:  nam  vno  dic 
vtpervrinam  exccrnatur  lapis,  efficit .  Recipit  origa- 
ni  fafciculum  exiguum  vnum,  graminis  fafciculum 
paruumvnum.  Decoque  ha:c  ln  lextario  aqua:  quoad 
tertia  pars  abfumatur .  Adiice  iis  charoajmeli  vnc.vna, 


H 


401 


NICOL.  MYREPSI 


402 


&  vbi  decoxeris,accipenibinde  iufcuIum,&commifce  A 
tum  vini  condito.Prarbe  quando  placebit. 

Cap.  C  X  C  1 1. 
Antidotus  alia  nephritica  c  balfamo.Hab  et  zingibe- 
ris  drach.quatuor,  croci,cafix,fpica:  nardi ,  pipens  al- 
bi,afari,fing.drach.  vnam,dauci  Cretici  ,piperiscom- 
munis,rofarum  aridarum,fing.drach.  vnam,opobalfa- 
mi  drach.tres,  carpobalfami  dr.  duas,mei,acori ,  cina- 
momi,polii,hyffopi,fing.drach.vnam,flo,ris  iunci  odo 
rati  drach.duas,faxifragi  drach.quatuor,myrrhx,petro 
felini,oreofelini  boni,fing.drach.vna,betonicx,cyperi, 
fohiIndici,iing.drach.duas,di£tamni ,  baccarum  laun, 
feminis  ocimi,  fing.drach.  vnam,  nucispinex  drach. 
fex,feminis  lini,feminis  tribuli,lapidis  Iudaici,feminis 
agni,radicis  graminis,iing.drach.duas,feminis  apii,ca- 
reijfuccinijdamafonii ,  eryngii ,  fing.  drach.vnam,  py- 
rethri,cumini  ^thiopici,lithofpermi,nardi  Celticx,  a- 
cinorum  vux,fing.drach.duas,origani  a  heracln  femi- 
nis,bfymphyti,rhei,thuris,fing.drach.vnam,mellis  At 
tici  velfacchari  quodfatis  eft. 

a  HeracIii^Grarcefctibitui  u^iiof^aviiyTrtr/^t.Puto  autefcti 
bendum  effe «faxx«8  bfiyivs.  _  b  Symphyti]  Codcx  Nicolai 
manufctiptus  legit  yzpq t/TK;Ego  vero  legendum  efie  ccnfeo  truf/^Cta: 
Hoc  enim  ad  renes  txpurgahdos  non  inhabile  exiflit .  lnfra  quoque 
Antidoto  iSt.eri^^i/TX  fcribitut.  Legit  autcm  alicubi  eiiam  Aetius 
'yz/x<pvr>s,vt  annotatione  i4.Se£Honis  itf.diceinus. 

Cap.  CXCIII. 
ANTIDOT  V$  alia  eafexaginta  fpeciebus  com- 
pofita,nephritica.Calculos  renum  &  veficx  conterit.  Si 
quis  per  feptimana  hexagium  vnum  cum  mulfo  bibat, 
malum  expugnabitur.  Habet  acori ,  phu  ,  fpicx  nardi, 
cafix,cyperi,  myrrhx ,  opii,rhei,&  b  extnbus  generi- 
bus  caftorei,carpobalfami,f  loris  iunci  odorati,croci,ra 
dicis  ftruthii,corticis  capparis,feminis  fcrniculi,  zingi- 
bens,marrubii,feminis  lini,mei,faxifragi,  pipens  albi, 
betonicx,  cinamomi ,  fing.drach.vnam,anifi,  feminis 
apii, feminis  agni,finguloriidrach.duas,daUci  Creticij 
hyofcyami  feminis,fingul.drach.vnam,  cucumens  fe- 
minis  drach.vnam,Celticx  nardi,  opobolfami ,  carda- 
momi  iingul.cfitaria  tna,iridis,fefelis,fingul.drach  .  v- 
nam,erucx  feminis  drach.femis,nticum  pinearum,po- 
lii,fpicx,radicis  graminis,folh  Indici,fingul.drach.vna, 
lignialoeshumidifitartatna,hyflopi,  feminis  tribuli, 
tecolithi,(hoc  eftlapidis  Iudaici)  eryngii,  lithofpermi , 
baccariilauri  aridaru ,  fingul.drach.vnam  ,  mellis  Atti- 
ci  vel  facchari  quod  fatis"  eft. 

a  Scxaginta  ]  Gr*ce  eft  ifywra. ,  quum  tamen  n on  fint  tot 
fpecies  antidotum  hanc  conftituentts.fed  quinquaginta  tatum,  vt  hec 
nomine  Tnrr&wra.  potius  Iegcndum  efie  atbitrer.  b  Ex  tribus 
generibus  caftorei]Giaxe  cft  ix.  t&v y.ytn&v xas-'.f/*.Vt  fitfenfus,.ria 
genera  caftorei  efle  fumenda.Nam  nifi  ita  itttelligas ,  fimplicium  nu- 
merusad  quinquagintahaudperueniet.  c  Sicaria']  Manufcri- 
ptus  codex  paflim  Tctpnt  pro  triT-tptz  legit.Porro  cnifi*.  quatuor  ,  vt 
author  eft  Nicandri  interpres.faciunt  x«f ctTiov,hoc  eftjfiliquam.lnter- 
pres  tamenLatinus  Nicolai.v  t  videre  licet  in  Tryphera  Saracenica  ri- 
ttfiot  pro  grano  vfurpat. 

Cap.  CXCIIII. 

ALIVD  conditum  nephriticum,admodum  vtile. 
Recipit  piperis  albi,betonicx,  eryfimi  ,  faxifragi ,  folii 
Indici,fpitx,rhei  Pontici,petrofelini,lini  feminis,  afa- 
ri,rutx  agrcftiSj  feminis  cucumeris,  iinguloruai  drach. 
vnam,mellis  &  vini  odorati  quod  fatis  eft. 

Cap.  CXCV. 

A  LI  VD  valde  vtilenephriticum  conditum.Capit 
feminis  dauci  drachmas  tres,damafbnii  drach.duaSjiri- 
dis  Illyrica,acori,feminis  faniculi,fymphyti,fing.'dr;- 
chmas  duas,nardi  Celticx,piperis,vux  paflx  albx,fefe- 
lis,plui,hyperici,hyffopi,feminiserucXjfing.drachmas 
tres,mellis  Attici  aut  facchari  quantum  fufficit. 
Cap.  CXCVI. 

A  L  I  VD  remedium  nephriticum,ad  exulceratam 
veficam.  Accipit  feminis  cucumeris,pinearum ,  amy- 
gdalariiamararum,  carnis  palmularum,fing  .  drachv- 
nam,tragacanthx  fitarium  vnum  ,  croci  drach.  vnam, 
myrrhx,hyofcyami  feminis,radicis  cryngii,a  cicutx  fc 
minis,malux  agreftis,amylijcafia: ,  fpicx  nardi  ,cina- 
momi,fingul.drach.  vnam,nucis  Ponticx  drach.vnam 
ft  mis,mcllis  Attici  vel  facchan  quod  fatis  eft. 


a    Cicutx  femiru's]'Semini's  cicutxetiam  mentio  fit  inter  ne" 

pluiticas  Andromachi  compofitionts ,  qaas  Galcnui  libro  decimo  de 
Compofitione  medicamcnt  .localium  cap.i  .recenfetiibidem  rnim  ita 
fciibitur:Seminis  cucumeris  drach.i  i.feminis  hyofcyami  drach .  fex, 
feminis  cituta:,opii,fing.  diach.quatuor.  Et  intet  Afclepiadiscompo- 
fitiones.etiam  cicuti  fcminis  mentio  fit.Vfus  tft  autem  Nicolaus  ,  Sc 
ante  eum  iam  citati  medici,cicuta  ad  doloris  haud  dubio mitigatione, 
&  fumrtia  rdipfum  poftulante  neceffitate. 

Cap.  CXCVII. 
ANTlDOTVS  nephritica,&  qux  vcficx  meatus 
obftruirione  liberat.Prodeft  quoque  ftomachicis  &  ie- 
cinorofis:  mulieribus  menfes  mouet.Confert  tufTi^ic 
^  nonnifi  refta  cexuice  fpirantibus:  lnflammationibus 
admodum  eft  accommodota  .  Habet  piperis  vnCiam 
vnam,helenii  vnc.duas,  feminis  foeniculi  vnc  .vnam 
femis,rhei  vnc.  vnam,dauci,  zingiberis,  fing.vnc.qua- 
tuor,mellis  Attici  aut  facchari  quantum  fatis  eflevi- 
debitur. 

Cap.  CXCVIII. 
A  L I  A  antidotus  nephritica,  experta,  qua  vfus  eff 
Conftantinus  rex,  admodum  laudata  &  vtihs .  Accipit 
helemi  hexagium  vnum  femis,piperis  drach.vnam,pe 
^  trofelini,feminis  faniculijfing .  hexagiu  vnum  fcmis. 
Tufa&cretadihgenter,  dantur  vtentibus  in  potu  co- 
chlearii  vnius  ponderecum  condito. 

Cap.  CXCIX. 
A  LI  A.Accipevulpemviuam&mafta, confeftim* 
que  prxbeto  fanguinem  laboranti  bibendum  feruiduf 
&  colem  eius  ac  pudendum  fanguine  lllo  inunge. 
Cap.  CC. 

ANTIDOTV  S,ab  Italis  cognominata  3  Micle- 
tajVtihs  dyfentericis,  lxuitate  inteftinorum  laboran- 
tibus,inflationibus  inteftinorum ,  &  omnibusj  affefti- 
bus  coeliacis.  Recipit  myrobalani  flaui ,  cepuli,belirici, 
embhtzij&magnijvftorum,  fingul.  drachm  .  duas  fe- 
misjcardamomi  feminis  drach.vnam  femis,cumini,a- 
nifi,fceniculi,ameos,carnabadii,fingul.drach.vnam  fe- 
mis,fpodii,balauftiorum,fumach  ,gumi  Arabici,fing» 
dr.vnam  gran.  X  V.  Conficitur  autem  hoc  modo.  Se- 
mina  macerentur  die  ac  no£te  in  aceto,&  poftea  aflata, 
&exquifite  lauigata  cumoleo  rofaceo  terintur  mul- 
£  toties  donec  rurfiis  ficcentur  &  oleum  ebibant.  contri- 
tio  aute  ipfa  cum  manibus  fiat.Poftea  ipfa  .comilcean- 
tur,&  adiicieturzulapium  myrtinum.  Irrigata&dill- 
genter  fubafta  decoquatur  exiguo  ac  tenui  igne:  poft- 
ca  abigneamoueantur,&tepida  invale  recondantuf. 
Dantur  drachm.treSjauthexagia  tna  cum  decoftopla- 
taginis  maions  aut  minons  polygoni,rhois  culinarii, 
&  radicis  fymphy  ti,cum  baccis  myrti,  vefperi  dormitu 
ro,aut  media  node. 

a    Micleta]  Codex  Nicolai  legit  corrupte  /u/ j,/1vr<* pto  /*f 

aXtTjt. 

F  Cap.    C  C I. 

ANTIDOTVS  alia,vt prxdifta: vtihs,Cognomi 
nata  Sardacii .  Eft  mirabihsad  imbecillitatemftoma- 
chi:craflbs  ftomachi  inteftinorumque  flatus  expelht. 
Fluxum  fanguinis  coeliacis  fiftit,vndeciique  feratur,fi- 
ue  ex  craflionbus  fiue  tenuibus  inteftinis.  Pariter  ad 
a  cminentias  excrefcentiafve,lienofbs,acdiabeten.Ca- 
pitquinque  myrobalanorum  vftorum ,  {fingulorii  he-1 
xagia  duo,rofarum,maftiches,caryophylli,  maceris,ci- 
namomijbdelliijfpica;  Indicx,cardamomi ,  carei ,  rhelj 
G  rhois  Syriaci,fidiorum,balauftiorumjZingiberis,  myrti 
baccarum,lapidisha:matitis,gummi  Arabici,fiicci  aca- 
cix,fucci  hypocyfthidis,feminis  plataginis  minoris,flo 
ris  rofmannijfeminis  cotoneorum,boli  Armenii,fym- 
phytijfing.vnc.femis , ftyracis  calamitis,  anifi,mafti- 
ches,fing.vnc.vnam,mellis  Attici  aut  facchari  quodfa* 
tis  eft. 

a    Eminentias]Grsceeft  i^a'/»txai  iwo^jteTotc.funt  «utent 
i£c£our«c  emincntix  &  excrefc6tla:,pr  jefertim  ani,  vt  videre  Jicet  1 
Paulum  lib.j.cap.fa.vbi  ifo^ct'/a»  voce.proani  excrefcentiis  vi 
Nicolaus  autem  tmincntias  maxime  intclligit  himorrhoidum  ,  vt « 
H  vnguento  jfi.fatis  conftat. 

Cap.  CCII. 
ANTIDOTVS  alia  ad eadem  prxclara. Accipie 
myrobalani  citrini  &  magni,carnium  aflatarum,  fing. 
drach.quatuor,myrobalani  parui  drach.tres  lcmis,por» 


4c;  DEANTIDOTIS,  SECT.   P  R  I  M A.  404 

tulaca:  femiHis,vioUrum,iing,diach.quatuorfemis  gra  A  bei& albi,fing.drach.vnam  femis,fpodii,berberiSjpor- 

na  tna  femis,maftiches  <Jr*ch.vnarn  fcrup.  vnum,  a  ta-  tulaca:,intybijfeminis  peponis,fucci  glycyrrhiza;,rofar 

manndi  drach.vni  femis,nymph:ca:,hermodac~tyli  ru-  rum,violarum,nenupharis,fing.drach.vnam,  rolarum 

bei,rhei  ba,rban  ,fing.drach.femis  iitaria  fex  lcmis ,  ca-  ftillatitii  liquoris  &  iacchari,fing.hb  .  vnam .  Decoque 

f\x  fiftulx  repurgata;  vnc.duas.Fac  deco&um  curq  vio-  faccharum  cum  ftfilatitio  rofaruliquore  ad  mellis  craf- 

lis:poftea  irrigato  cum  facchan  vncns  noue,  fubattam-  fitudinem.dein  prsdi&as  fpecies  tenuiter  tritas  iniice. 

que  cafiam  cum  tali  drofato  ltevum  colato :  atque  vbi  „  r-,VTI, 

<*..,.  1  1   ■  '  Cap.  CCVIII. 

ad  mellis  conimentiam  decoxens,ab  lene  remoueto,  «Mrmn-rvc       c        a.        \L-"-  Vi 

y    ,r  i  „        .  •  ■•  .  ANTIDOT  V$  conferens  ftomachicis.Iiiuatco- 

fpecjcfque  pradictas  bene  tntas  &  cretas  innce .  Datur   „       _       ..  i    i     n        >  i  ar  \  \ 

r     ,    1  ,r  ,  r  eothonem  vcntnculi,inflationemque  difloluit  :datur 

pondere  aiach.tnuin  aut  k-muncix.  s      «    ,       TI  ,  1      .     ..  £ 

r  L.      .  ...  ,  ..        „  ante&poftcibum.Habet  cmamomi,  zingibens,  finc. 

3      TamarindiJ  Gr*ce  lcribitur  T»/u:tfivTK.Vt  iteium  ninc  pa  B  J      t_  J  liii  r       \      \  '  o 

lamfiat.Nkolaumbaibaiis&viitatishodie  officinis  Siplafiaiiorum  '  aracn.duas,caryophylh,galangas,fing.drach.vnam,nu- 

vocrbus  vti.Supia  emm  more  aliorum  Grarcoium,^<pci'y<Kctr  vocauic  cis  mofchata»,fpica:,hgni  aloes,  cardamomi ,  macens, 

Cap.   CCIII.  fing.drach.vnam.Quodfihancipfam  vt  ventreni  fura- 

A  L I  A  antidotus  admodum  vtilis  afthmaticis,de-  ducat  emcere  volueris,adiice  dacrydii  vncvnam,&  tur 

ftillatione  corr^ptis,  dolentibus  renes  ,  imbecillitati  &  peti  bom  vnc.vnam  femisrdein  adde  facchari  lib  .  vna, 

frjgiditati  ftomachi,  &  ns  qui  non  reftc  concoquunt.  aut  cjuod  fatis  efle  videbitur,&  ftillatitii  liquons  quan- 

Habet  helenn  vnc.vnam  drach.tres,  focniculi  vnc.vna,  aim  opus  erit.  Confeaa  datur  manc  ieiunis  pondere 

pipens  drach.fexjcumim  drach.quatuor,  berbens  dra-  hexagiorum  duorum  &  femis  aut  hexagiorum  tnum, 

chma  vnam  cubebarum  dr.femis,maceris  filiquas  qua  provinbus. 
tuor,melhs  Atticivel  facchari  quatum  fufficit.  Mitigat 

&  fanat  dolores  cerebri  cordis  &  ftomachi.  ^  CaP*   c  C I  X. 

Cap.    CCIIII.  ANTIDOTVS  tryphera  Saracenica,e{ficax  po- 

ANTIDOTVS  arofata  nouella,efficax  ad  calorc  t]ffim»m  ad  melancholicos  omneque  capitis  ftoma^ 

ftomachi  &  ad  lecinoris  pulmonifque  ficcitatem,fitim  chl  &  hypochondnorum,quod  ex  melanchoha  aut  fla- 

reftinguit,vomitum  compefcit,ftomachi  &  cordis  im-  ua  bile  exufta  ontur,malum.  Accipit  myrobatani  citn- 

Bcdllitati  fuccurnt.Sudores  difcutientes  diflbluentef-  ni,cafias  fiftula:,oxyphctnici,fing.  vnc.vnam  femis,  cc- 

ve  ftnngit.Cardiacis,pulmonariis  &  ns  qui  ex  diutino  puli,mannat,fing.drach.fex  fcrupulo*  duos  fitana  quin 

morbo  extenuati  funt,  &  in  vinum  defectum  incidat,  que,arhei  Indici,violarumjfing.vnc.femis,anifi,  fcrm- 

admodum  auxiliatur.  Recipit  rofarum  vindium,  gly-  culi,fmg.drach.duasiitana  quindecim  ,  fpica:,macens, 

cyrrhizx,fing.  vnc.vnam  fcrup.duos  femis ,  cinamomi  i>ng.drach.vnam  fitana  feptem  fcmis,  my  robalani  beli 

drach.duas  fcrupulos  duos,cary  ophylli/picar,galang2,  D  nci,emblitzi,fing.drach.femis  fitana  quatuor.Pofthsc 

zingibens,nucis  mcfchata;,zedoana:,ftyracis,cardamo  decoque  vindium  violarum  vncias  tres  cum  aquxh- 

mi,femims  aph,iing  fcrup.vnum  grana  oao,mellis  At  bris  duabusrdein  feruefacito  oxyphcemcum  ac  cafiam, 

tici  aut  facchan  quod  fatis  eft.  probcque  fubaaa  colato,&  inncc  facchari  lib.vnam  fe- 

a   RofatanouJla]  Nicolauscovrupte  admodum  fciipfiif»-  mis &  vnc.duas.dccoque  vfque ad  mellis  craflitudinem 

£aVo  rXtkxa.  ac  iubinde  fupra  fcnptas  fpecies  bene  tntas  iniice,  &  co 

Cap.    C  C  V.  fe&am  antidotum  dato. 

ANTIDOTVS  adfebres   COtltinuas  &ardentes,  c    RheilndicijGnce  eftf«iv(r/xS.Vu!garesUtinicodices,ei{ 

omncmquc  febnlem  affe&um,  adfebres  deniquema-  quorumptafciiptoStplafiatiifuaconficiuntnitdicaroenta.leguntlB- 

r,  ..  ii  .     a  ~  di.Sed  neminem  ha&cnus  quid  per  Indi  intelJigendum  fuerit.puto  co- 

gnasRomanahngua  appellatas  aacutas.  Cognomina-  gnouilTc.RheBmauternlnlicumeftldcUiuShcd.e  fub  Rhei  barbari 

tur  autem  ab  iifdem  huiufmodl  antidotus  hrequies.  Eft  ^  nomine  in  officinis  vfus  t  ft.vt  lib.  i  .dc  Ccnipof.medic.cap.  8  3.  abun. 

autemvtilistemporibus  &  puliibus  manuum  inii&a,  dimonftiammus. 
cordifque  dolorem  mitigat.Habet  rofarum,  violarum,  ^ap#    C  C  ^t. 

opii ,  hyofcyami ,  papaueris  feminis,  mandragora:,in-  ANTIDOTVS  Trjphera  a  magna,confcrens  ad 

tybi,laci;uca:,&  portulaca;,pfyllii,nucis  mofchata:,cina-  muhebria  mala  a  fngiditate  nata.  Datur  cu  aqua  cui  111- 

momi,zingiberis,fing  .  drach.vnamfemis ,  fantali  albi  co£a  funtanifum  &  fceniculum,  vel  cum  vino  tepido. 

&,rubei,fpodii,tragacantha: ,  fingulorum  fcrup  .  duos  A j  ftomachi  autem  vitia  ex  decoao  artemifia&  vino, 

grana  quinque,iacchari  candi  drach.  vnam  ,facchan  &  pra;betur  ieiunis.  Veriim  ad  muhebria  mala  accipe  cx 

ftillatitu  rofarum  hquorisquantum  fatis  videbitur.Da  hac  antldoto,&  adiice  llli  artemifiam  bene  tritam  cum 

tur  vbi  volueris  ex  drofato  violaceo &  aqua  hordei.  0jeo  bmo{ch*to,&  lmpone  vt  lmamentum.  His  autem 

La   Acutas]  codex  Nieolai  lcgit  *««WPro  «x^^.Nam  Lati-  qux  haud  c6cipiut,pot5da  prabe  cura  vmo  in  ouo  de- 
nam  vocem,vtfjepe  alias  ,  litens  Grxcis  exaiauit.         b    Rcquiesj  1     *  _    -  ,*  L  t  '  •  •  /*     r  r  n 

Giscisliterishancvoccmfctibens  Nicolaus.dixit pexm.vt  hinc euide"  codla  iit  mandragora  in  balnei  micenlu  ,  conieitimque 

timmum  fit.promifcue  iamLatinis.iam  Grxcis.nunc  vero  barbaris vo-  concipiet.  His  qui  noCtU  dormire  no  poflunt ,  lingatO 

c.bus.proutiueieauthoresequibusfuascompofit.onesdefcripfit,  Ni-  cQlafle  muliebri,&  finee pilulas quas  dormituris  pra- 

colaumvfumtuifle.  ,        „  .,  ^  ,r„. 

Cap     CCVI.  beto.Recipit  opn  drach.duas,  cmamomi ,  caryophylh, 

ANTIDOTVS Votera,hoc'eft coferuans,magna.  galanga:,fpic2,zedoaria:jZingibcris,cofti, ftyracis  cala- 

Prodeft  capitis  grauitati,  aunum  ckntiumquc  dolori,  mitis,calami  odoratijCyperijiridis,pcucedanijacori,ma 

liPPitudini,tuflientibiK,  penpneumonicis ,  ftomachi-  dragora:,nardi Celtica,rofarum,piperis,anifi,  apn ,  pe- 

cis,&inflationc  laborantibus.  Habetftyraciscalamitis  trofelini  feminis&famculi,finonis,dauci,hyflopi,  ocK 

drach.quatuor  femis,femims  apii  drach.tres  fcrupuia  mi,fing.drach.vnam,hyofcyami drach.vna,  mellis  At- 

vnum,cofti,myrrha-,opii,petrofelini]vlacedonici,fing.  C  tici  aut  facchan  quod  iatiscft. 

,      ,  r  r  i-   1      i.  1      r         1     j  1-  a    Maena] Nicolaus  habet/njtnitfproM^vrdcLatinamnanque 

drach.  tres,fefehs  drach.duas  fcrupulos  duos,pipens  lo-  diaioileni  COI6lUpJte,  vt  folet.exarau.t.    P  b   Mofchato  ]  Gntce  tft. 

gi  drachmas  duas  fcrupulum  vnum  lemis ,  cinamomi,  ^Tafi1""^*/1*^^  autem/m^d^.id  olcum  quod  barbaram  fedan- 

fpica,fingul.  drach.duas  fcrup.  vnu,flori$iunci  odora-  tes  medicinam  coriuptavoce  Wulcellinum  vocant,quum  mofchatum 

1  r    ■     ■        r  *        1      1    j  /1      ■  j  ■    «.  a  mofcho  qui  eius  compofitionem  inereditui,  potius  dicendum  «at. 

ti,  fyriaci,  anifi,  fing.drach.duas,  caftorei  drach.  vnam  Rfdpit        oleum  mofchatQrr„  0^  cr  nirnunis  lib.fex , 

fcmis,rhei  Pontici  drach.vnam  fcrupul.vnum,croci,a-  fpica.cofti.niaftiches.fingul.vnciam  vn.im&  ftmis,  ftyracis  calami- 

ikn,fino.drach.vnam,pipens  albi  fcrup.duos  femis,apa  tis.croci.mynhar.caij*^ 

,  °       ,  r  .        .  f      fl  lorO,  caipcbalfami,  bdellu,  nng.vnc.fi  mis,nucis  Indica;  diach.duas, 


Wn  tf  1           1      1  r     ■                          •  t        •  r      r  loru,  caipcbauami,  Doeiui,  nng.vnc.ii  mis,nucis  inaica;  aiacn.duas, 

^tilh  diocri  drach.femis,amomi,pipens  l_ongi,fing.fcru  mo(chi  dfach.vnam.vini  odori  vncfrx.  CoSuito  tri.a  leuiter  omni* 

pulum  vnum,mei,iridis,fing.  drach.vna,cafia;  lignea:  m  vafeduplKiadviniconfumptionem.Oleumidioboiat,  cale/acu, 

lcrupul.duos,melhs  Attici  aut  facchan  quantum  fiifB-  difcutit. 

<«c  vldctur-                              •                          H  '        f  TA        j    ^   ,CCXL  If 

a   Diocn]  Eius  dcfcriptioinfrimterpaftillosreperitur.  ALIA  antidotus  r.r^phera  quam  Iiaac  compofuit. 

Cap.     C  C  V 1 1.  Prodeft  ad  lmbecilliut  r.  ftomachi  &  lecinoris,  virtif- 

ANTIDOTVSad  ftomachicos,omnemquc  ca-  quc  rcparat.Concoctior-m  e£Ficit,corpus  calefacit,bo- 

lorcm,febres  acutas&ardentes  vrilis.  Capitfantalitu-  num  corporis  «olorem  rcddit  ,flatus  emincntwrujn 


4<?£ 

diffoluit>&  ad  vcnersa  excitat 

drach.quatuor,amygdalarum  rcpurgatarum,  turpeti, 
lefami,fing,di'acbmas  quatuor,cinamomi,  caryophyl- 
li,myrobaIani  citnni,cepuli,emplitzt,behen  nlbi,gala- 
ga:,folii,maftiches,cyperi,anifi,pipens  nigri,  cardamo 
mi,fing.drach.femis,rhei  barhari,menth;c  ,  ocymi,fin. 
gr.  cjuindecim  ,  melhs  aut  facchan  quantum  fufFicit. 
D.aturquantitatenucis  Ponticx  ex  aqua  tepida. 

Cap.  CCXII. 

ANTIDOTVS  tnophyllos,conferens  ad  quarta 
ttas&  qiiotidianas,datacu  vino  vcfperi .  Habet  pipens 
albi  vnc.fcniiSjpiperis  nign,zingibens,  pyrethn  ,  fmg. 
drach.duasjcummi  vfti  vnc.fem!s,piperis  longi,  petro- 
felini,ameos,femini  s  dauci,anifi,helenii,<pica.,cypen, 
leminis  apii,fefelis,cofti,fmg.drach.{emes ,  cary  ophylli 
drach.vnam  litaiia  feptem  femis ,  carnis  palmularum 
duodecim,folia  rut;t  viridis  vnc.I,melhs  Attici  autfac 
chnfi  quodfatiseft. 

Cap.    C  C  X  1 1 1. 

ANTIDOTV  Sc  tnbus  fmtalis  vtilis  ad  calorem 
ftomachi,iecinorofos,  hydropicos  &  lienofos.  Recipit 
tnum  fiintalorum,rofarum,ling.hexag.  duo,rhei  barba 
rji,fpodu,glycyrrhiza-,feminis  portulaca:,lingul.hexag. 
vnumfemis,amyli,gummi  Arabici,tragacantha:,  iemi 
nis  peponis,cucumens,cucurbita:  &  citruli,intybi,fm- 
gul.hexag.vnum,caphura fcrup.vnujViolarum  vnc. fe 
mis,rolaru  quantii  omnium  aliaru  fpeciefu  ,  drofati  ro- 
facei  aut  iacchan  quod  fatis  eft.Datur  meridie  ex  aqua. 

Cap.  CCXIIIT. 
ANTIDOTVS  Theodoretosjhoc  eft  diuinu  mu 
nusconfevens  ad  capitis  dolon-,vitia  thoracis,iecinoro- 
fos,lienolbs,longis  morbis  affec"tos,melancholicos,hy- 
dropicos,pulmonarios,nephriticos,podagncos ,  & ha- 
bentes  linguam  alligatam.Habet  epithymi  dvach.  tres, 
fpicx  nardi,caryophylli,florisiunci  odorati ,  rhei  Pon- 
tici,  aganci,balfami,myrobalani,fing.drach.  vnam  fe- 
mis,aloes  flaux  drach.iemis,croci,cafia:,fing.  drachm. 
duas  femis,mei  drach.vnam,mellis  Atticiaut  facchavi 
«mantumfufficit.Datur  cochlearium  vnum  rmouet  e- 
tiam  aluum. 

Cap.  C  CX  V. 
A  L I  A  antidotusTheodoretos  ad  pra:dic>a  mala  vti- 
lis:  potiifimum  vero  ad  hemicranicos,capitis  dolores, 
a'd  euaporationes  a  ftomacho  m  caput  fublatas,  ad  lin- 
gua  refolutam  &  impedita.  Accipit  aloes  hepaticx  dr. 
tres  fitaria  tria,cinamomi,cardamonli,acori,fing.  dra- 
chmastres,croci,calia:  lignea:,rhei  Pontici,fing.drach. 
duas  fitaria  qiundecim,agarici  dr.duas  femis,  fpicar  nar 
di,cofti,maftiches,afan,lymphyti,fquilla',ammoniaci, 
bdellii,hellebori  nign,  hypenci ,  epithymi ,  polypodii, 
deco&i  braflica:,piperis  albi  &  longi,fing.drach  .  vnam 
femis,floris  iunci  odorati,zingibens,myrobalani,colo- 
cyilthidis,myrrhar,fagapeni,opopanacis,caftorei,abfin 
thii,anftoIochia:  longx,petrofelini,gentiana:,  amomi, 
fmg.fcrup.duos,dacrydii,piperis  nign,fing.fcrup .  vnu, 
tnellis  aut  facchari  quantum  fitis  videbitur. 
Cap.  CCXVI. 

ANTID  OTVS  alia  Theodoretos,vt  pncedens, 
iecori  conuenieus  &  eius  obftru&iones  auferens.  Capit 
fpica:  nardi^oliijcaiia;  fiftulx,croci,caryophylli,  floris 
iunci  odorati,ling.drach.  fex,  anacardii  dr  .  duodecim, 
rhei  Pontici  dr.  duas,epithymi,faxifragi,piperis  ,  ling. 
drach.duodecim,aloes  drach.vigintiquatuor,  myroba- 
lani,opii,balfami,lingulorum  drachmas  fex,mellis  At- 
tici  aut  facchan  quod  fatis  eft. 

Cap.  CCXVII. 

ANTIDOTVS  alia Theodoretos valde vtilis.Ha 
bet  a  anacardii  dv.odtodecim,calix  dr.noue,fpica:  nar- 
di,caryophylli,mei,aganc2,flo<4S  ninci  odorati,rhei  P5 
tici,fing.drach.nouem,ep;ti).ynii,croci,piperis,fing.dr. 
oftodecim,aloesdrach.trigintafex,faxifragi,maftiches, 
iridis  Illynca:,finguloru  drach.ododecim,myrobalam, 


NIGOL.    MYREPSI  40S 

Capitolei  amygdalmi  A  caftanea:,drachmas  nouejn,mellis  aui  lacchan  quodlV- 


tiseft. 

a  An.icardii]Cnru5  codex  habet  £■)  vxyjtf  iias  ,  hcc  cft,  ag 
ni  cordu.pio  «v*jycfcf  iVc. 

Cap.  CC  XVIII. 
ANTIDOTVS  Theodoretos  anacardios.Prodeft 
omni  a  magno  morbo ,  item  comi  tiahbus ,  damoino 
vexatis,caput  dolentibus,thoracis  mahs,pleunticis,dif 
ficulterfpirantibus,peripneumonicis  &quibus  i-n  wn- 
tnculo  cibus  acefcit  &  quibusbmalign9  circa  ftomachu 
&  ventrc  affetfus  eft.His  denique  qui  a  logo  morbo  vix 
reficiiitur,  &  malo  corporis  colove  funt  praditi  mivifice 
confert.Praterea  quibus  corpus  111  arquati  colore  mu- 
tatur,&  quibus  aqua  inter  cutem  c  a  pulmone  effundi- 
tur,tabidis,nephnticis,&eis  qui  afliduc  coli  •malo  affii- 
guntur.Eorum  etiam  qui  toto  corporegrauantur,  habi 
tum  ^corroborat .  Quin  &inordmatc  veterafcentibiis 
emorbisprodeft,febncitantibus  *  &ftatim  redeutibus. 
Auxiliatur  autem  fi  per  lntermiflionem  data  iuentrpo 
dagncis  quoque  ante  affli&iones  data  luccurnt .  Egre- 
ic  autem  admuhebria  vitia  conducit  m  quorumm*- 


C  g 


D 


H 


mero  vrina:  ftillicidium  aut  purgatio  cum  ftrangulatu 
accidcs,aut  prafocationes  vtevinx  nommatx  funt.  His 
denique  quibus  abortus  fiunt  propter  habitum  corpo- 
ns:2aluumetia  foluit.Vtcn  recurfum,inflamationes& 
heiufmodi  furorem  fanat.Et  vt  limpliciter  dicam, 1  eft 
diuinum  donum.Quifquis  cnimca  vfusfuerit  ,fuccef- 
fum  profperum  fentiet;li  vero  quis  vere&  autumno  fe 
mel  aut  bis  ea  vtatur,kneque  circa  viftus  rationem  ma 
gnoperedehnquat,nulhs  morbis  obnoxius  fiet  .Data 
Ponticx  nucis  quantitate  omma  difloluet :  manc  vero 
hac  fumcre  oportet.Habetfpica:  nardi,folii,caryophyl- 
li,croci,cafix,epithymi,flons  lunci  odorati,myrobala- 
norum,ling.drach.tres,aloes  flaua:  drach.duodecim,ca 
ftanex,zingibens,maftiches,fing.drach.vnum,iridis  U 
lyncx  drach.fex,anacardn,agarici,fing.drach.vnam,  a- 
fari  drach.fexjfeminis  apii  drach.vnam,cofti  drach.vna 
femisjpipens  drach.tres,fcenicuh  &  fucci  eius,  iing.  dr. 
octo:foemculum  tunde  ln  mortano  &  maceratoin  ace- 
to  diebus  tnbus  ac  bene  decoquito  &  colato  diligenter. 
Adiice  mellis  Attici  quatum  fiiffecent  aut  facchari:rur- 
fufquead  mellis  crafsitudinem  decoquito.  Species  fi- 
mul  tundantur  &  lxuigentur  bene.Quod  fi  copia  fit  fce 
niculi  exprime  fuccum,&  meliorem  facies  antidotunj. 

a  Magno]Gixce  eft  jwos  wu&ui  Ufxy  iha-oi .  Nemo  autem  eft 
qui  ncfciat  Graicos  appellare  Itfiv  quicquid  ingens  ac  pra:claju«i  ha- 
bt  ri  volebat:Sic  lifHi  bctxaajtu!,magnu  niare.i^ov  Mov,lifh  vxpvv,  6cc. 
dixeiuntiln  Aetioa  Cornario  conuerfo.lib.nuniium  i  j.cap.i  1 1  .  vbi 
eadem  antidotus  repentur.lcgitur  ad  totuni  homincm  vtihs .  Quar  li 
\et\io  vera  eflet.quod  fcirc  non  poll'um(d.  flituor  enim  eaparcc  Grsrci 
codicis  Aetiijfciibcndum  toret  irel>(  ttoLvta  a.vi)pamy.  Scd  nihildubito 
quin  fciiptum  fucric  vt  cft  in  Nicolao,  ct/>oc  iraawi  yoirov.legille  Coina- 
num  <tvr-v  pro  vscsv.Nam  eiufmodi  errata  n  uha  in  conuertendo  Aetio 
admitit.  b  Malignus]Grsce  l  -gicur  jyci  ok  »  wnpa.  mft  tw 
x.oix'i<u  i  Tov  rtf/a^(v,non  abfoluta  femcniia.  adiiciendum  enim  eric 
<r<a'6si7K  •  vt  lit  feiilus,it  quibtis  malignus  aliquis  circa  ventrem  &  fto- 
machum  arFcdtus  eft.Sic  enim  Actius  quoque  le£it  nili  quod  perpcri 
interprcs  Cornarius  hunc  locum  reddidLrn^csvi^scpro  wovxpa  legcns, 
hoc  clt  diutuinus  pro  malignus.  c  Apulmone]  InAetio  harc 
vetba  deildcrantur,&  limphciter  legitui.quibus  aqua  fubter  cutem  ef- 
fundi  incipit.  d  Conoborai]Giatce  eft  a.v<f  paivuo-i,iA  eft  virilem 
reddit.Puto  autcmlegcndu  cflie f&^vus-j.vt  Actiushabct.  e  Mor- 
bis]Gra  cc  eft  iK%jov't£iscri  voo-ijxa.ni .  Actius  autem  legit  TrutiTolo-t,  id  eft 
febribus.  f  Et  ftatim  redeuntibus]  Gratce  fcribitur  i^i/pSrivil- 
fliac.Actii  interpres  conucrtit  pei  cncuitum  redeuntibus.vt  hauddu- 
bic  lei£cio  Nicolai  iit  deprauaca  .  quam  quims  ex  Aecio  Gia:co  ,  quo 
hac'in  parce(vc  ancea  elt  etiam  commemoratum)  deftituimur.facile 
refticuet.  Legrndum  autem  elle  coniicio  in  bunc  modum,  ^jti  toIc  a,- 
TaAf  \yyj)ov't^>sa-t  TrupiToh  KSft  7nf lo^T/icoifjHoc  eft.febribus  citra  or- 
dinem  vcterafccntibus ,  &  per  ciicuitum  redeutibus.  g  Aluum 
foluit]Gia:ce  eft  ti)v  koikIo.v  limpliciter.fcd  adiiciendum  foluit :  ita  e- 
nim  intcrprcs  Aetu  Latinus  conuertit.Jft  autcm  nufquam  fere  depra- 
uatior  Nicolai  codex  qulm  hoc  in  loco.cui  tamen  facile  mederi  po- 
tuiilemus.ti  Grarcus  Aetius  ad  manum  fuitlet.Temere  itaque  aliquid 
in  Nicolai  contcxtu  mutaicconlilium  non  fuit.  h  Eiufdem  rU 
ioiem]Gncc  eft^KT/Jo^viac.Sic  fotte  vocat  vteri  inordinatum  mo» 
tum.  i  Eft  diuinum  donum]  Locus  hic  in  manufctipto  codic,e 
p.rorfus  dcprauatus  cft:ita  cnini  in  eo  fcribitur  ,  «c  ufufoo-a.  iav.falfci 
quidcm  pro  S«ov  S utov.'irte  ya.f  f  ^«jtwvcc.Sie  cnim  efle  lcgendum.  eX 
Aetii  interprcte  Latino  ^uiuis  prompte  colligit.  Iz  Ncque  ciic* 
riclus  rationcrr.]  Ha:c  omnia  in  manufciipto  Nicolai  codice  defidc- 
rantur.Adiccla  aucem  k  nobit  funt  ex  Actii  fentenua. 


I 


4o7                 DE    ANTIDOTIS,    S  E  C'tT.  PRIMA.  4o< 

Cap.    C  C  X  I  X.  A  coris,&  immodica  fiti.  Capitbuglorii,aboraginis,fe- 

ANTIDOTVS  alia  anacardios.Confert  comitia  minis  apii,&  intybi  fuccorum,  fing.lib.duas .  Vbi  bco- 

li  morbo  correptis ,  apople&icis ,  parapledricis ,  quibus  quendo  defpumati  &  probe  repurgati  fuerint,adhcian- 

fcihcetex  melancholico  humorc&  pituita  malum  fit.  turcufcutx  &  iena,ling.vnc.femis,  ccapilh  veneris  fa- 

Minfice  etiam  vitns  muliebribus  prodeft.    Accipita-  fciculusvnus  ,fumariavnc.  tres,  afari  drach.quatuor, 

loes  flaua  vnc.vnam  femis,indis,caiia  lignea,ling.dra  fpica  drach.  dua.  Inie&a  hac  &  commixta  cum  fuccis 

chmas  lepte,  zingibens,  anacardii,  carpobalfami,  ling.  ferueant  quoad  dimidium  eorum  abfumatur,dein  ab  i- 

drach.quatuorfemis,foln,  Ipica,  myrobalani,mei,epi-  gne  remoueantur,dimittanturque  donec  refngerctur: 

thymi,iing.diach.tres  fcrup.  vnum,  caryophylli  ,floris  poftea  fricentur ,  &  manibus  probe  fubiganrur  donec 

iunci  odorati,rhei  Pontici,maftiches,iing.drach.vnam  omnia  fimul  ln  fuccum  redigantur .  Quo  faclo,  adiice 
fitanatna  femisjcorticis  radicis  fccnicuh  lota  lib.  vni.  B  violarum  vnc.tres,epithymi  vnc.duas,  ^  rurfufque  pa- 

Impone  duabus  aceti  boni  libns ,  &  dimitte  llhc  diebus  rum  decoque.Poftea  amoueco  ab  igne,  &  innce  pfyllii 

feptermdein  decoquito  &colato,adncitoque  mellisAt-  vnc.tres.&  lterum  deccque  parumque  agitato,&  fubi- 

tici  pun  lib.duas,  aut  facchan  quod  fatiseft,&  decoque  gito  colatcque.  Accipe  decocri  colo  trar.fufi  lib.  qua- 

ad  mellis  conliftentiam,ac  iniice  fpecics  probe  tritas,  &  tuor,facchan  lib.tres,&  coque  ad  meilis  confiftentiam. 

luba&as  recondein  vafe,&  vfu  exigente  prabeto.  Si  vis  efficere  vt  fubducat  aluum ,  dacrydn  vnc.tres  be- 

Cap.    C  C  X  X.  netntasiniice&  fubigito,parumquedecoquito:poftea 

ANTIDOTVS  Pauh  nominata,  conferens  rau-  aduce  paftillorum  diarhodbn,  e  fpodio,c  rheobarbaro, 

citati,  voci  amifla,  difficultati  fpirandi ,  nonnifi  re£ta  fing.vnc.vnam,  paftillorum  c  berbens  vnc.femis .  Tn- 

ceruice  fpirantibus ,  agre  a  thorace  fordes  extufiienti-  tos  &  iimul  in  lebete  cum  pradifiis  fuba£tos,m  vafcu- 
bus,dyfentericis,ftomachicis,cohcis,pulmonanis,&cce  C  lo  rcpone. 

hacis.   Habet  ocimi,amomi,  foliilndici,  fing.fcrupul.  ,  *   Boraginis ]  Nic6laus  hanc  diaionem  corrupte  protulit: 

0 —  ■    j        •  c       i            nu.j  •mxita.Kn  tnim  habct.  Intclliirtndain  veto  eflc  boragintm hodie  vcca- 

.  ons  luci  odorati,  fucci  hypocyfthidis,  cafia,  tam'cx  Mifue  ^  ]iqUct>  *.  w  antldotum  ic%Iif&t  ante  Nico, 

rofarum  aridarum,fing.  hexag.  VnumfemiS  ,  pyrethrl,  launi.Fuit  enim  poftcr.or  Mcfue  Nicolaus.adcoqucmultasex  eoccm 

thuriS,fme.hexae.tna,CrOci,  euphorbll,  focmcull  femi-  poiitionesad  verbum  tranferijiJir.        b    Coqucndo]  Anteha-cver 

,    .  P    .      °r                 r     r   ■        j               i~.   ^  ba.abundant  quac  in  manufcripto  codice  habentur.-harc  fcilicet,K*o"*n- 

nis,rhois  Sy  naci,feminis  aniii,  aian,  cardamomi,  iing.  ^cin^i       .^'tKa  frn?.- ™(  ^e.idcoque  in  noftra  cot^ 

V'nC.iemiS,Cinamomi,petrofelini,daUCl,bdellll,fulphu-  uerfione  omifla  funt.Et  rediindare,  lat.ni  Mcfues  codiccs  clate  oftcn 

ns  viui,h\ofcyami  feminis,ruta,fin£.vnc.vnam,papa-  dunt.Repetuntur  cr.am  ftat.m in  Nicolai  manufciipw  exemplari; 

1      1        r  .            j        j                          uir  c    Capilli  venens]  Nicclaus  habet  ^jt^Ti/oi /3jn«ic ,  Latinas  vocct 

uerisvnc.quatuor,ipicanardi,indis,  opn,piperis,balia  G.a-cis(vt  foletjliceiis  e*aians.       d   iLurftfque  parum]  Amehac 

mijiing.  hexag.  vnum  femis,  mellis  Attici  aut  facchari  vcrba  in  manu  fcripto  codice  legitui.jc***  '&j-at'f-viv.  At  v-idenrur  haec 
auantum  fatis  cnt.Datur  VtentlbllS  lani  dormiturisvn   D  abundare.quodfcilicerpoftpor.deris  expieffionem  ad.caaiint,  &  in 

».                         x  .  Mcfue  non  habtar.iui  .  Qnod  li  tamcn  ad  epithymum  unt  reteienaa 

Cia  vna,aut  manc  leiuniS.  verba.nonal.udceitinisfign.ficarevoluitNicoiaus.qtiim  quod 

Cap,     C  C  X  X  I.  epichymum  dcbtatiflc  bcnum  &  fcmine  plcnum. 

ANTIDOTVS  tryphera  didta  c  ferro ,  prodeft  c  CCXXV 

fngiditati  &  humiditari  ventriculi  ,  atque  inflatiom.  ANTIDOT  VS  apanchreftos hoc  eft  per  cmnia 

Purgat  fngidos  humores  &  putndos  in  ftomacho  &  vtiliSjefficax  ad  omnem  imbecillitatem,&  vniuevfa  ma 

vniuerfocorporerepertos.Vtilisetiaademinentias,vt-  la  .  pr:ecipue  vero  llsqm  viglha  cim  foporem  oppn- 

pote  quas  diflipat.    Recipit  cepuh  vnc.  tres  ,  behnci,  muntur>confert.Defluxlonem  capms  flftlt.  Cardiacis, 

embhtzi,glycyrrhiza,  zingiberis,hgni  aloes,nucis  mo-  nephriticiSjCO:liaciSjmuherlbus  molcftatls  &  vigilanti- 

fcha»,  gaUa  mofchata,  rofarum,  fpica  iiinci  odorati,  bu$  aujdhatur.Stomacho  defluxione  laboranti,pulmo- 
maftiches,fing.drach.decem,mofchi  drach.  vnam,rafu  E   m  &  thoraCjjfanpUlnem  cum  pituita  excreantibus  fuc- 

raaftomomatisfernpun  lota  in  aquafluenti  ofties,  curnt)  lta  vtfanguinemflftat}  &tuffim  fedet.  Prodeft 

libr.vnam,olei  amygdalarumvnc.tres,  melhs  velfac-  item  ^^s^gre  e  thorace  excrementa  excreantibus, 

chanquodfufficit.  bheaicis,corde  perculfis,iecinorofis,  dyfentericis,cibu 

a    Stomomatis]  Efl:  autem  ftomoma ,  terrum  quod  in  vium  .  1                  „N               '  .. 

aliqucmformatumeft,hoceftinali.uiusinftrumenti  formam  rcda-  non  apperentibus  &  non  rede  concoquentibus,verum 

tiam,  acchalyberoboratum:  h  vciboGisco  rojuoa , quod  toboio  ac  cibum  vomentibus.  Iis  demquequi  in  veiica&  pene  vl 

quafros&aciemgladhrlrmofignificat.  cera  habet.Facit  ad  podagricos,arthnticos,ifchiadicos, 

Cap.    C  C  X  X  I  I.  &  vulnera  qua  perchirurgiam  fiunt.  Ad  febres  quoti- 

ANTIDOTVS  e  galanga  ,  conferens  vt  prafcri-  dianas,tertianas,  hemitritaos,quartanam,&  ad  omnes 
pta.  Habet  ligni  aloes,galanga,ling.  drach.fex,caryo-  p  febnles  affettus.Qui  hanc  antidotum  bibunt,  plunmu 

phylh,maceTis,hbyftici,fing.drach.dUas,  zingiberis,pi-  cfudant,ita  vt  difioluantur.  Parum  ltaque  nutnmenti 

pens  albi  &longi,  cinamomi,fing.drach.duas  femis,ca  viniquc  dandum  m  omnibus  quidem  citra id  vt  ftoma 

lamintha,fucci  mentha,fing.drach.vnam,fpica,femi-  chus  ladatur  &  vt  caput  alleuetur:  corde  perculiis  cum 

ms  apii,focniculi,anifi,carnabadii,calami  odorati,  ling.  aqua  haud  datur,  fed  cum  mero.Accipit  papaueris  ma- 

drach.vnam  femis,facchan  quodfatis  eft.  gni  hexag.quatuor,  hyofcyami  albi  feminis,  fucci  gly- 

Cap.    C  C  X  X  I  I  I.  cyrrhiza,rhei  Pontici,  corticum  mandragora ,  fingul. 

ANTIDOTVS  c  mofcho,qua  prodeft  ad  omnc  vnc.duaSjanifi  fcrup.vnum  femis,  fpica  nardi,caftorei, 

mali  habitus  affec>um,iecinorofis,  ftomachicis&lieno  fagapcni,opn,fing.vnC  vnam.Tufa  &  cnbrata  diligen- 

fis.Corroborat  etiam  habitum  ad  nutrimentum  extre-  ter  excipe  fapa  veteri  aut  paflb  Cretico  ,  &  finge  paftil- 
marum  partium,atque  recreat  corpus.Datur  cum  vmo  G  los  pondere  duorum  fcrupulorum.Dantur  vna  vice  fin 

nucis  auellana  quantitate.    Accipit  fampfychi,libyfti-  guli  paftilli,adultis :  iunionbus  atitem,  fcrupulus  vnus 

cijcorymborum  thymi,xylobalfami,  maftiches,myro-  femisrpueris  autem  minonbus,  dfcrupulus  vnus. 

balani,fing.drach.  vnam,  floris  iunci  odorati  drach.fe-  a   Panchrcftos]  Gnce  eft  W.^oiircc .  Sic  autem  diaa  eft  ab 

mis,faRapeni,cafia,carvoph\lli,  piperis  lonei,fing.dra  omnimodavtil.tate ,  no^autem  vt  inepti  quidam  ndiculc  admodum 

,        °  r           r       .      i                         •  i       •  i*        i  interpretantur,a  OTtv.quodeit  totum ,  &  >ms"cc,  id  elt  ctilmate  vntta. 

Chmam  iemis,afari,ZinglbeilS,cinamomi  bonl,llngul.  Quidenimhacintcrpietat.oneineptiusexcogitaripoflet?       b  'He 

drach.vnam,rhei,pules>ii,feminis  apii,petrofelim,dau-  dtics]  cra-cefcribitureltxTBilTftiv.protxljxavhauddubie.     c  Su- 

ClCretlCl,line.drach.femis,  marearitarum  drach.  Vni,  ^  Perperam  ^/^«proi^^rfcriptum  eft.n  manufc.iptoco 

•     <           ,     V  r            n-         t  -  °  dice.     .  d    Scrupnlusj  Grace  eit  rao.«t.c  a.pio -.-a^yjta.. 

berbens  drach.lemis,oila  cordis  ceruini  quatuor  ,  mo- 

fchihexag.vnuiii,aut  drach.vnam,  litarium  vnum,feri  Cap.    C  C  X  XVI. 

cicremati  drach.vnam  femis,  facchan  &ftillatitiirofa-  A  LI  A  panchreftos  mirVo? ,  confert  adftomachi& 
rum  hquons  quantum  fatis  eft.                                H  inteftinoruminflationem  ,tuflientes,cccliacos,ac  dyfen 

Cap.    C  C  X  X  I  I  I  I.  tcricos.Pratereadolo.ci?  nitigat,fomnumqueindu- 

ANTIDOTVS  c  pfyllio,conducit  febribus  acu-  cit.  Habct  feminis  papauerisjopi^fing.drach.quatuor, 

tis,ardentibus,&  nominatis  lipyriis.  Calori  denigue  ie-  hyofcyami,glycyrrhizac,fingul.drach.duas,ammoniact 


[o9 


NICOL  M 


thymiamatis  drach.  vnam  femis ,  caftorei,  croci,  anifi,  A 
mandragorx  radicis  corticis,fmg.vnc.vnam,mellis  At- 
tici  vel  facchan  quod  fatis  effe  videbitur. 

Cap.    C  C  X  X  V  I  I. 
A  L  I  A  antidotuspanchreftos.admodum  laudata. 
Accipit  piperis  dr.duas,ccfti,croci,myrrhx,iingul.dra- 
chmam  femis,  ftyracis  drach.  vnam  ,  melhs  Attici  aut 
facchari  quodfuiseft. 

Cap.  C  C  X  X  V  I  I  I. 
AKTIDOTVS  apanacea.Facit  adeos  qui  per  cir 
cuitum  a  rigore  infeftantur.Dcftruit  febres  diutmas  ac  B 
rehquos  morbos.Confert  ad  tuflim  vcterem,eos  qui  x- 
gre  ex  thorace  fordes  extufliunt,tabidos,  b  fuppuratos, 
nonnifi  recta  ceruice  fpirantes,conuulfa,  rupta.inuete- 
ratas  mf lationes,lienofos,  hydropicos,ncphnticos,  lapi 
des  contcrens.Eft  autem  felecta.  Capit  pipens  albi  dra 
chmas  tres,fcmmis  hyofcyami  drach.duodecim,  carda 
momi  drach.duas,L'ingibens,  opii,  ilng.  drach.  duode- 
cim,anftolochix  longx,  corticis  mandragorx,euphor- 
bn,fu!phuris  ignem  non  experti,cofti,  fir.g.di  ach.tres, 
feminisapii,f(t-nicuh,anifi,fi  ng.iitaria  odto,caftoreifi-  C 
Tarium  vnum  femis,thuris,ftyracis,cafia;,iing.drachm. 
duodecim,  croci  drach.  decem,  fohi,  caryophyllorum, 
fin".drach.quatuor,mellis  Atticivel  ficchin  quantum 
fuflicit.Datur  nucis  Pcnticx  quantitate. 

a  lonacea]  Grarct  tallb  jnxnt*/.**  pio  imryxH*  fci  ibitur. 
Siccnim  ii&z  eft  ab  omninicda  iv.edii-c  efficacia.  lftautcin  Antonn 
MuU  fanacca.quani  dcfctibit  Galer.us  lib.^.De  conip.nudic.IocaHu, 
cap.f.  b  Suppuratos,&  noniufi  rc6.a  cciuicc fpitautcs]  Manu- 
fcnprus  Nicolai  codex  lcgit  \>.x*uivx(  x£ivn^t<ix'.vcai  falfo.  lcgen 
durn  enim.vt  c  Galcno  fatis  liquct.tw^uixisc  k»)  <J  icnr.ciK*'?. 
Cap.  C  C  X  X  I  X. 
ANTIDOTVS  ^igyptia  magna,  perannum  da  D 
ta.Podagricos  pota  fanat,  dolores  manuum,  articulorii, 
capitis,ftomachi,oculorum,iecons,lienis,renum,diffi-' 
cultcrque  mingennum  .  Callos  &  concretas  mxta  arti- 
culos  carnes  dilioluu.  Rec.pit  rhei  Pontici,mei,ftng. 
drach.duas,agarici,  hypenci,fmg.  drach.  quinque,phu 
drach.tres,petrofelmi  Macedonici  drach.quatuor,gen- 
tianx  drach.fex,ariftolochix  drach.fex,centaumdrach. 
o<fto,chamxdryos  drach.quatuor.Datur  vins  fcrupulus 
vnus,muheribusautemfcrupulusfemis.  Prxdi&a  vero 
omnia  cummelle  Attico  velfaccharo  comifcentur  fuf 
ficienti.Hxcverb  antidotus  conftitutaeft  quodammo'- 
do  vt  finguhs  meniibus detur.  Menfe  Septembn,  datur 
tertio  quoque  die  .  Menfe  Decembri ,  datur  quarto 
quoque  die.  Menfe  Ianuano,  datur  finguhs  diebus. 
Menfe  Februario,  fecundo  quoque  die.Menfe  Mar- 
tio,tertio  quoque  die.MenfeMaio,daturquarto  quouis 
die.Menfe  Iunio,fecundo  quoque  die.  Menfelulio  ,  da- 
tur  tertio  quouis  die.Mefe  Augufto,  datur  iingulis  die- 
bus.  Oui  fumpturus  eft  hanc  antidotum ,  eum  oportet 
abftinere  a  carnibus  bubulis,&  porcinis,leponnis,braf- 
f:ca,finapi,omnis  genens  crudis  olenbus  ,  &  aqua  gan. 
Pedespromptein  aqua  cahda  lauare,hhaceo  oleoinun 
gere,  &  lacordinequodam  pauhfper  potare  conuenit. 
Daturvtprxdi&um  eft. 

Cap.  C  C  X  X  X. 
"~  ANTIDOT  VS  alia  ,  d:<2a  Agyptia  magna.  Ad 
omma  vt  ea  qux  pnccedit  conduat,&  plus.  Habet  zin 
gibens ,  opopanacis,  hquons  Cyrenaici,carpobalfami, 
fing.drach.vnam,euphcrbn,croci,  feminis  apn,fingul. 
drach.duas,hyflopi,iinapi,anftolochix,fing.  drachmas  G 
tres,pyrethn  drach.quatuor,fefelisdrach.  quinque,cha 
mxmeli,irid;s,fahcis,iing.drach.fex,origani  drach.  fe- 
ptem,thymi  drach.oclo,Tpicx  nardi  drach.  nouem,ab- 
finthn  drach.tres,caftorei  drach.tres,gentianx,  marru- 
bii,fing.drach.quatUGr,centaurii  drach.  qumque,  fym- 
phyti  drach.fex,lauri,foliorum  citri,  fing.drach.fepte, 
anchufx,  lilphii,iing.drach.odto,  amomi,  cardamomi, 
fing.drach.nouem,cuminiytthiopici,cocci  Cmdh,cha 
nixdaphncs,tcrrii.Samix,t.i)g.clrach.decem,terrasafte- 
ns  drach.vndecim,Lcmnii  fig'lli,amyli,fing.drachmas 
duodecim,c\peri,faniculi,tcrelr.uthinx,fing.drachm. 
trcdeam,eryngii,pa?bnix,heii  m,radicis  rubi,rhei,peu 
redani,fmgul.drach.quatiH;rdecim,artemifix,ftyracis, 


Y  R  E  P  S 1  410 

fing.drach.quindecim,mellis  Attici  aut&cchan  quod 
fatis  eft.Datur  m  prxdi&is  mahs. 

Cap.  C  C  XXXI. 
ALI  A  antidotus,yf  gyptiaparua.Fftetiam  ad  pfx- 
difta  vtihs,  potiflimiim  verb  ad  vnnx  difficultatem. 
Capit  rhei  drach.tres,petrofelinidrach.quaruor,gentia 
nx,phu,centaurii,fing.drach.fcx,ariftolochixrotundx 
drach.  feptem ,  chamxdryos  drach.ofro  ,  coronopodn 
drach.quatuor,  cinamomi  drach.  vnam,  hermodactyli 
dr.quatuor,faxifragi,pol)podii,  fing.drachm.quatuer, 
melhs  Attici  aut  facchari  quod  fatis  videbitur. 

Cap.    C  C  X  X  X  I  1. 
ANTIDOTVS   alia  yFgypria  ,  quamir.ueni  per 
expenentiam.Plurimiim  cfficaxad  omne  malum.  Di- 
ctaeftChmax,  fcalave  facra .  facitad  omr.em  affectum 
vifcerum  .  Sanat  podagncos  per  annum  pota:  nec  linit 
malum  ad  pnncipes  partes  peruentrc.fcd  materiam  fen 
iim  confumit. Aduerfatur  remporum,nquarum,&  aens 
nouitati.facit  ad  eos  qui  fanguine  fpuunt ,  calculofos, 
difficultate  vrinx  laborantes,pleunticos,  peripr.eumo- 
mcos,tabidos,difficulter  fpirantes,caliacos,  dyfentefi- 
cos.Plurimum  verb  ftomachicis  iuccurnt .  Vtor  etiam 
in  iis  qui  apefte  laborant,itcm  toniihis,  anginaque  cor 
reptis,ac  omnis  generis  putredinibus ,  &  dentium  .  Ac 
omnino  dyfentericis  per  fedem  iniicitur.  Muheribus 
prxfocatione  vten  laborantibus  pro  peffo  fubncitur. 
Confert  hs  qui  ab  humiditate  multa  ortis,&  per  circui- 
tus  reuertentibus  morbis  laborant.  Ad  omnia  venenata 
animalia,  venena, &a  rabidis  animantibus  demorfos. 
Eximie  conduat  omnibus  hs  qui  defluxione  laborant. 
Abohtam  appetentiam  &cruditatem  fanat:maximc  ve 
rbdiuturnam.His  prxterea  prodeft  qui  pertotamhye- 
mem  defluxione  infeftantur,&  podagra,  morbo  comi- 
tiah,furore,& omnibus  diuturnis malis,  potafabx  ./t- 
gyptix  magnitudine ,  ldque  ad  prcuidendum  .  Iis  verb 
quiaferpente  aut  rabido  cane  morfi  funt ,  &irt  otoni 
veneni  fufpicione,datur  nucis  Ponticx  magnitudine. 
Habet  myrrhx,opopanacis,  hquons  Cyrenaici,  finguh 
drach.femis,carpobalfami,euphcrbii,croci,petrofehni, 
fing.drach.vnam,hyficpi  Cretici,abfinthii,rhei,finapi, 
caftoreijiing.drach.vnam  femis,anftolochix  logx,gen 
tianx,pyrethn,  marrubn  aridi,fing.drach.duas,fefehs, 
centauni,aniii,pipens  albi,fing.drach.  duasfemis,cha- 
mxmeli  andi ,  lridis  Illyncx,  fymphyti,  chamxdryos, 
fing.drach.tresjbaccarum  lauri  ficcaru,  feminis  falicis, 
fohorum  citrn,fqumx  affx,  fing.drach.tres  femis ,  an- 
chufx,tragongani,filphii,thymi,fing.bdrach.quatuor, 
amomi,  fpicx  nardi,  cafix,  iing.drach.  quatuor  femis, 
cumini,caiix  lignex,grani  Gnid;i,cnici,i:ng.drachmas 
quinque,chamxdaphnes,balauftiorum,cSthr.ufix,Sa- 
mii  aftens,fingul.drach.  quinque  fen1is,Lemnn  figilii, 
amyh,aluminis.rctundi,omphacii,fing.  drach.  fex,  cy- 
peri,feminisfocniculi,rutx,  reicbinthinx,  fingulorum 
drach.fex  femis,rubi,pxonix,rhei  Pontici,  helenii,fin- 
gulorum  drach.feptem,  peucedani,  artemifix,ftyracis 
felectijfing.  dfach  .  feptem  femis ,  mellis  Attici  autfac- 
chan  quantum  iatis  videbitur. 

a  Pelte  laborant]  Crxc  :nalc  legitur  hifttttintmi ,  pro  >.«#• 
//4T/c'v7»y.Eft  fnimxc/^a^lfopi  ftilentia  laboraie.Sic  aute'efl'e  lcgen- 
dum,feiiuentia  fatis  conuir.cunt:  Ait  enim  Nicolaus ,  hanc  ad  vencna 
etiam  plurimum  conrerre.  b  Drachmas  quatuor]  Graree  nrni 
leflc  fctibitur.L  ».id  cft  diach.ofio.  Nam  quu  Climax  fit  hic  antido- 
ms.quatuor  lcgas  oportct ,  nifi  ordurem  numerorum  temcrc  tu)bare 
Seiinuf)«e]  1  eir*  felinufix  rueminitDiofcoiides,8c  poft 


velis. 

eum  Galenus. 

Cap.  C  C  X  X  X  I  I  I. 
ANTIDOTVS  alia  >Fgyptia  nobihs,  conferens- 
admultorum  malorum  dolores  panter,&adaliaqux 
prxdnfta  funt  vitia.  Acnpit  pipens  albi  hexag.tria,  o- 
pii  hexag.tna  drach.femis,  hyofcyami  drach.  vnam  gr. 
cjuindecim,croci  hcxag.  quaruor  femis  drachm.vnam, 
hyflbpi,pyrethn,fohi,  dauciCrctici,  fing.drach.femis, 
fpicx  nardi  hexag.  tna  drach.  vnam,  rutx  ficcx  ,  cafix, 
fing.gran.duo  femis,feminisaph  drach.  femis,  opobal- 
fami,petrofchni,ling.  drach.vnam,  rofarum  andarum 
fcrupul.  duos  &  qua rtam  partem,melhs  co&i  cyathum 


4n                   DE    ANTIDOTIS,  SECT.   PRIMA.  412 

femis,aut  quod  fatis  cft:aut  facchari.Hanc  cofedH  rcpo  A  drachmas  duodecim,cardamomi  drach.vnam,amyeda 

ne  diligeter  m  vafe  vitreo,&  dato  fabar /Fgyptia'  magni  larum  amararum,melhs  Attici  aut  facchari  quatG  fuf- 

tudinc.Comixtio  fit  cyathis  tnbus:in  cohcis  cum  aqua  ficit.datur  fabas  v£  gyptia:  quaatitate  cum  mulfa. 

frigida,iecinoiofis  cummulfo  :  comitiali  correptisfi-  r-rvi  i 

V      r  *   ■          1                         t   ■  •         11  Cap.    L  L  X  L I. 

mihter.-febricitantibiis  cum  aqua,nephriticis,  calcHlo-  1  . 

"                  „n.ir.    i                 i  n.  A  N  T  I  D  O  T  V  S  Xoarchia,quam  accepi  a  ciuita- 

iis,difficu  tate&fti  hcidio  vrina:  moleftatis  cumcon-  ,        ,     ,   .     ;     >  ,       r  f 

,         .          ri                                   i  te  Alexandria.tacitadomnemimbecillitatem.fngus, 

dito.morboregiocitrafebremcorreptis,cumvino.lis  ,.              .  ,  °,  % 

,        vr    5    i    ,                ■      r       t_         j  quotidianam,tertianam,&  quartanam  febres.Item  dvl 

vero  qui  atrigore  a.duntur,ante  lnualionis  horam  aa-  1                      ,      r  .      *  ,  , 

M         B                                                .  entencos,  difficultcr  Ipirantes ,  crebro  ns  curationem 

to  cum  mero.dolore  dentium  inteltatis,erui  magmtu-        a         .     .  .  /    ,     r         r       ,  , 

, <.     r                          l     i       r             r     j_  afferens.Accipit  myrrhar,hyolcyami,fing. drach.  tres, 

dine:fanguinem  excieantibus,henolis  cura  polca,  ditti  ■_  i                   j     _       _  il    j     l  r 

_  &        ..-     „             /•         l     /-     i             R  ariftolochi_Iong_drach.vnam,piperisalbi  drach.le- 

culter  &  nonnifireaa  ceruicelpirantibus  umihter  pr_  -  .       .  r        °  ,   T.f       .  r       .  . 

7            .      .     «.               i  n.                 ir  mi$,opn  litarium  vnum,euphorbn,croci ,  fing.drach. 

beto,cruciatu  lnteftinorum  moleftatis  cum  mulla ,  m-  _.    -       «•*           ir    ,  j  r  rr  •? 

X    .                        ,           .-       ,        o  femis,melhs  Attici  vel  lacchan  quod  lufticit.Datur  an- 

flatiscumtemperatoIiquore:iingultum&omnemre-  ,                  -  j  r 

..                  r,   ,             i     l     r  tengorem  hexagium  vnucum  aqua  :dyientencis  au- 

fneerationem  abolet:li  a  muhenbus  iumatur ,  men-  p               °.  ^  y 

-  6   ,       —  „-      L     j             -          ,        „  temvncia  vnaex  vino. 

ftrua  ducit.Tuilientibus  dato  cum  teperato  liquore.  _^  CCXLII 

...^^...S'    CC  XXXII II.  ANTIDOTVSPhilonisa  philofcpho  quodam 

A  N  T I D  OT  \  S  aromatica  odoratave  nominata.  •  ,  •  « 

_    f     ,                n        lll      uj   .  copoiita.Habetcinamomi  dr.quinque,myrrha:,  cafto- 

Ccnfert  deprauatum  ftomachum  habentibus ,  diutur-  f,      .  _              .  .  "1     1     ,  /- • 

r.  -    i-  o  •  r                i    ffai           -  rei,dauci  Cretici,cardamomi,ling.drach.tres,croci,  ipi. 

nis  ons  ventriculi,&ipiius  ventnculi  aftectibus,iecino  ,          ,  3  *    ?  ...i     .   ,  f- 

rr              -ru            l            t,-^  ca:  nardi,fing.drach.vnam,pipens  albi  drach.decem,ie 

roiilqj.Datur notebncitantibus  nucis  Potic_  quantita  .  .      '     °                 ,  l    r      j  l 

.     <-  i  ■  ■       .,          v              ,r  _    .           /-  minis  hYolc\ami,euphorbii,p\rethri,ling.drach .  vna, 

teexvino:febncitantibus  vero  cum  multa.Capit  cina-  ^  r    j     ,   i           it-   »    •  •     i  r    i_  j  r 

r    r      \                            i  l    l          j  calix  drach.duas,  mellis  Attici  vel  lacchari  quod  latis 

momi,caiix,iine.hexag.quinque,n_labathn,nardi,  «             ,      ,    •«        ,rL-  -r 

,           j  &        ?      L  eft.Datur  ad  malumftomachi  faba.  quantitas  cu  iucci 

iing.hexagiaduojzingibens  hexag.vnum,pipenscom-  ,          /_.lj     _.       ir        c  .i  uj 

&     ,&                 iiA           .rL          jr  hypocifthidis  acotyla  iemi.s,&  vini  cotyla  vna.Hydro 

munis  hexagia  tna,mellis  Attici  autlacchan  quod  la-  11                   r>  ■„•••-   c      r        _  i- 

tiseft  picis  pantercum  lucci  hypociithidis  &  polca:  cotyus 

Ca      CCXXXV  tnbus.Naufeabundis &ftomacho  commoriis,nucisPo 

»  vt»Tr.nTv.   j     r              t%               y,  tic_  maemtudocum  decoci-oabiinthii,  aut  thymi,  aut 

ANTIDOT  V  Saduerfus  venena,Democratis.Ha  .    .  o  -  '         '     *  - 

,     ,  ,.                    r                   .      ...  pulegiojcotvlarum  tnum.  Ditticulter  &  nonnili  recta 

bet  foliorum  rut_  autleminis  eius,ongani,eumi  ,era-  °   r         l               r  u 

,,                .    _T       .    .          °      °          i  ceruice  lpirantibus,cum  polca  nucis  auelianae  quanti- 

nifalis,nucisregi_.Hactntaaexcipecumcancis,  ale-  l  j    o     n       u     j       r  i 

-  tas.tabidis  &  tuiiientibus  datur  iimiliter. 

ctoque  excitatus  comede  leiunus.  na  commixta  mortc  .    _    ,  ,_.-,-_.„  r  •         j    ll  > 

-__w-«v^     ,            .          ,      r                              ...  a    Cotyla  femisj  Gricus  m^nulcriptus  codex  habet /xiTa  ^i/>« 

fugablt.Eft  admodum  noblle  aduerlus  lethalia  reme- D  C-mx.iT<)iS>>t  r,  omifloncminep6dens.AcldendumitaqueKCT-/-.r,„ 

dium.  legendum //^et^uxK  .— jx/^.i/of  «jtuahc  r .  vt  nos  conueitimus. 

a    Excipe]Gr3.ce  male  fcribitur  @*>.eiv  lyjtiav  jiiaai  proet»'»-  Cap      C  C  X  L  1 1 1 

f_xxfl.v/«T0.ixa-1"Vi<r..i>cumcaricisexcepta  comede.  i  VTinnTir  c  dl  l         J.         i  i 

Cap.    CC  XXXVI.  A  NTIDOT  V  S  Philonis  daturcohcis,  pleunta- 

ANTIDOTVS  ex  eruis,faciens  ad  tuffien«s,dc  C1S  &  »  omni  dolore  interno:fomnum  concihat.  Mira- 

ftiUatione  e  capite  laborantcs,&  ad  thoracis  raucitate.  bllc     naufcabundos,&  eos  qui  ftomachi  morfu  labo- 

Habet  pipens  communis  drach.duas,tragacantha:,  fty-  rant>ad  d'mculter  fpirantes  ,  afthmaticos ,  fanguinem 

racis,terebinthina:,thuris  mafculi,  glycyrrhiz_  ,  hyffo-  ab  mternis  rencientes,data  cum  pofca .  Tuffientibus  & 

pi,anifi,indis,amygdalarum  dutcium,erui ,  fefami  pu-  tabldis  cum  ^^0"  Ptlfa"^  data  confert:  ad  tuffim  a- 
ri  zingibens,nucum  pinearum,croci,boli  Armenn,fm  F  ndam  cum  mulfa.Eft  vero  eiufmodi  antidotus  etiam 

gulorumdrachmastres,mellisAtticiautfacchari  qui  ad  cahacos  experta.Capit  croci  d«ch.duas  femis ,  fpi- 

tum  videbitur  fufficere.  cx  nardl  drach.duas,euphorbii  drach.tres ,  pyrethri  dr. 

Cap.   CC  XXX  VII.  vnam  femis,opii  drach.quatuor,pipens  comunisjhycf 

ANTIDOT  VS  exeruis,conferenstabidis,argre  cyami,fingul.drach.  decem  ,mellis  Atticiaut  facchari 

c  thorace  excrementa  educentibus ,  &  omnis  genens  qu°d  fufficit.vtendum  illa  poft  menfes  fex.  datur  Pcn- 

tufli.  Accipit  petrofelini  Macedonici,hyffopi  andi ,  ru-  nucis  quantitate. 

tx  viridis^iridisjpipens^pin^earum  toftarum  ,  eruorum,  *-aP-  CCXLIIII. 

palcarum  pulegii,maftiches,feminis  vrtic_  tofti ,  fing.  ANTIDOTVS  Philonis,conferens  ftomachios, 

drach.vnam,  mellis  Attici  aut  facchari  quod  fatis  eft.  difficulter  fpirantibus,iecinoroiis,defluxione  in  thora- 

Datur  quatitate  nucis  Ponticx  cum  temperato  liquo-  ccm  &  vuam  laborantibus.Summc  vero  facit  ad  calc«- 

re.Panrationefacitetiamadiecmorofos,&fiabfceffus-  *"  lofos:lapides  enim  conterit.fanat  etiam  orthopnaam 

cft  in  internis.  &  anginam.Accipitfolii  drach.vnam,feminis  rapi,a- 

Cap.    CC  XXXVIII.  mygdalarumamararum,piperis  albi,phu, fingul . dra- 

ANTIDOTVSc  calamintha,vtil'is  ad  menfes  e-  chmam  vnam,cinamomi,cumini,anifi,rubric_  finopi 

ducendos.Recipit  falui-  drach.femis,  calamintha:  m6-  ca:,ammoniaci  thymiamatis,fing.drach.duas,  rofarum 

ran-,petrofelini,pulegn,fing.drach.duas,feminis  aph  andarum,ruta:  ficca-,polii,fingul.drach.  vnam ,  fcordn 

drach.quatuor,th)  mi  corymboi um  drach.vnam,liby-  herb_,myrrhs,feminis  dauci  Cretici,aganci,acon,  fin 

ftici  drach.fex,pipens  drach.vnam,  fpic_  nardi  drach.  gul.drach.duas,leminis  apn3croci,  cafia,  vu_  Cretica:, 

ftmis,mellis  Attici  aut  facchan  quod  fatis  cft.  ameos,nardi  Celtics,fing.drach.  duas ,  cpobalfami  dr. 

r        r-  r-  v  v  v  t  v  tres,pincari:m  nucum,petrofelini  Macedonici,fine.dr. 

t  ap.    CCaaaIX.  r\                 n-   «...         */•    ,  /-  rr  &_ 

»vTir,ATvcT3i.i                 c       j  °  vnam,melhs  Attici  aut  lacchan  quantum  fufficit.  Da- 

AN  T  I DO  T  V  S  Philoxenios  confert  adomnem  _   „.•.    t     ^     r  .  .  . 

,        ,  ....   .'v-.  .  ••                              ,  turPonticanucisquantitate  ex  mulfa  vnamixtione. 

morbum,deftillaticnem,peripneumonicos,omniaque  ,  .          _      j  »    j  » 

1  u  u  ,~    5           a  i    l     i         o  nephnticiscumcondito  datur. 

corporismala.Habetgentian_,anItolochi_  lcng_  &  r 

rotund_,baccarumlauri,marrubn,myrrhz,  fingul.  dr.  Cap.  CCXLV. 

vnam,mellis  Attici  vel  facchari  quodfatis  eft.  ANTIDOTVS  difta  fanitas.Hanc  qui  habet,ci- 

Cap.    CCXL.  tra  timorem  lcngam  viamconficit.AdcmBia enim  fa 

A  N  TI  D  O  T  V  S  alia  Philoxenios  ,  prafcripto  me-  cit.ad  lethaha  venena  efficax  eft:  pleuhticos ,  lienofbs, 

lior  cxiftens.Facit  ad  empyicos  feu  fwppuratos ,  &  diu  cardiacos,peripnci!mcnicos,djfficulter  fpirantes,tuffic 

defluxione  tentatcs:pituitam  celeritercxtrahit,pulmo  tes,dyfentericos,ileofos,ftomachicos,  lippitudinelabo 

ncmque  puigat.Ad  mala  diuturna  tuflem  afferetiaeft  n  rantes,angina  correptoSjCata  duobus  diebusfanat:fimi 

admodum  efticax  &  vtilis.Recipit  terebinthina drach.  liter podagncos  iui        ecipit  rut_  fylueftris,marru- 

vigintj,fpic_  nardi  dr.fedecim  ,myrrh_  troglodyticae,  bii  andi,iingulorui.  '^acfimasduas  femis,myrrh_tro 

galbanijlingulorum  drach.  feptem,anftolochi*long«c  glodytic*  drachmas  cxes,croci,florisiunci  edorati,pi- 


4*J 

perisalbi,fpic2  nardi,fin 


NICOL.  MYREPSI 


414 


b.vnam  femis ,  cofti,  o-  A  gulorum  drachmas  tres,cafix  drarhmas  quatuor,  croci 


popanacis,gentiana:,carc].-imoni! 'galbani,  ling  .drach 
duas  femis,opii  drach.qiunque,,l^fcyami  drach.o&o, 
ftyracis  calamitis  drach.duas  fot^&euphorbn,  mandra 
gcra:  corticis,ammoniaci,radic!s  eryngii,rofarum  ari- 
d"arum,ling.drach.vnam  femis,carpobalfnmi,dauciCre 
tici,fing.drach.duas,eupntorii,  hbyftici  facniculi  femi- 
nisjfing.drach.duasjfeminis  trifolii,  polii ,  terebinthi- 
nx,fingulorum  drach.  duas,  melhs  Attici  aut  facchan 
quod  fatis  eft.Hic  fempcr  in  pra*di&is  mahs  danda  cft  jj 
confidendo  inDomino:  eft  enimaDco  donata.datUr 
ponderc  drachma:  vnius. 

Cap.  CCXLVT. 
ANTIDOTVS  ex  Afaro.Facit  ad  omne  malum, 
iecur,  liene,  hydropicos,;ftomachicos,vertigmofos,lie 
nofos,furiofos,ad  diutinas febres,rigorem ,  tertianam, 
quartanam,&  quotidiannm.Habet  alari  drach.tres,po- 
lvpodu  drach.vnamfemis,alypiadis  drnch.decem,femi 
nis  cucurbitx  drach.tres,eupato,rii  dmch.tres,  aloes  he 
paticx  drach.fex,pipens  drach.duas,  myrlhx  dr.  duas.  ^ 
mcllis  Attici  aut  facchari  quantum  fufficit. 
Cap.  CCXLVII. 
AN  TIDOTVS  qunm  nohnulli  mirandam  vo- 
cant,faciens  ad  tuflientes.Capit  lentis  tornda:,  pulegii, 
hyifopi  Cretici,pipcns,  fing .  dr.  quatuor,mellis  Attici 
aut  facchari  quantum  fatis  videbitur.DatUr  mefura  co- 
chleariorum  duorum  aut  tnum.eft  autem  cochleanum 
pondus  drachma:  vnius. 

Cap.  CCXLVIII. 

ANTIDOTVS  eximia,tuflientibus,cccliacis,dyf £>  nis,amygdalarum amararum,calia,phu,abacani, fing. 


drach.femis,mellis  Attici  aut  facchan  quodfatiseft.da- 
tur  Agyptia:  faba:  magnitudine  cum  veten  auftero 
vino. 

a  rhlcbotr>mos]Cui  ita  rficla  Gt  harc  amidotus  diuinare  ne- 
quco.Vfiuni  quum  in  fequenti  antidoto  piopter  eius  cclriitatem  fic 
cfleappcllatam  Nicolaus  fcnbat,fufpicio  eft  voccm  hanc  cfle  depraua 
tim,  atque  pio  ca  potius  1(  f;endum  c|i/'wfcs  ,hoct  ft  cclcriter  ttanfies: 
aut  iJtlffCOTic.id  cft  repenic  repens.Vel  ceitc  c£i!tc//  c,  quod  cito  diftc- 
cet  malum. 

Cap.  CCLIII. 
ANTIDOTVS  hepatica ,  vocata  Phlebotomo». 
Propterautem  celeritatem  eius,  vocata  eft  phleboto- 
mos.Capit  zingiberis  drach.duas,fefelis,  petrofelim,pi- 
pens  communis,fing.drach.vnam,afan,aloes  hepaticat 
iing.drach.quatuor,eupatorii  drach.tres.  Tufa  &  cnbra 
ta  diligenter  melle  aut  faccharo  iiifficienti  excipiantur 
Agyptia;  faba:  quantitate  ln  vino  Aminao  aufterofe- 
bncitantibus:  febre  autem  deflnutis,cum  aqua  tepida. 

Cap.  CCLIIIl. 
A  L I  A  hepatica  ,  conferens  ad  ingentes  phlegmo- 
nas,&obftru£hones  iecoris.Recipit  pipens  drachmam 
vnam,fpica;  nardi,cupatorii,fing.drach.tres ,  fornigra:- 
ci,maftiches,amnaoniaci,cofti,afari ,  fingulorii  drach. 
fex,melhs  Attici  aut  facchari  quodfatis  eft.datur  co- 
chleanum  vnum  ex  condito. 

Cap.  CCLV. 
A  L  I  A  antidotus  hepatica,experta  &  vrilis .  Habet 
myrrha:,afari,fefelis,iingul.drach.  duas ,  eupatoni  dra- 
chmas  tres,acori,rhei,mei,petrofelini,pipens  commu- 


entencis  &doloribus  inteftinorum  laborantibus  vti 
lis.Habet  abrotoni,origam,caftorei,myrrha:troglody- 
tica:,opii,centnurii,hyflopi,piperis  albi,  fquilla:  aflata:, 
croci,cofti,ftyrncis  calamitis ,  calamintha:,  fohi ,  fpica: 
nnrdi,ling.drach.quatuor,cafia;  drach.fex ,  ammoniaci 
thymiamatis,zingiberis,acori,galbani,fmg .  drachmas 
trcs,e  llebori  nign  drach.duas,  mellis  Attici  quod  fatis 
eft.Datur  viris  quidem  vncia  >  na:  muhenbus  autc  vn- 
cia  femis. 

Cap.  CCXLIX.  1 
ANTIDOTVS  podagnca,quam  accepi  a  Tribo- 
no  notario.Capithermoda&yli  drach.vnam,  amfi,  cU- 
mini,zingibens,piperis  longi  albi  &nigri,cofti,  calia:, 
maftiches,fing.fcrup.Vnum  femis&  quartam  partem, 
acon,euphorbii,iing.fcrup.femis,  fpina:  communisgr. 
quinque,croci  fcrup.femis,radicis  capparis  fcrup.  vnii, 
rhei  Pontici  fcrup.femis,hyfiopi  fcrup.vnum,fpica:  nar 
digr.duo  femis,mei  fcrup.femis,mofchi,  lihqux  quar- 
tam  partem,ftyracis  calamitis  gr.quinque,mellis  Atti- 
ci  aut  facchan  quod  fufficere  videtur.datur  podere  fcru  F 
pulorum  quatuor. 

Cap.  CCL. 
A  LI  A  podagrica.aVerbenaca  fiipinam  tufam,cri- 
bro  tranfmiflam,&in  mortario  lauigata  cuaquailhne. 

a    Vcrbenacam  fupinam]Giace  male  fcribitur  ipa.v  pro  ity>ctv. 
Sic  autcm  difia  eft.quafi  facra  heiba,vt  alibi  oftendimus. 


drachmas  duas,ariftolochia:  rotunda.,fpica: ,  focnigra:- 
ci,maftiches,gentiana*,fingulorum  drachmam  vnam, 
mellis  au t  facchan  quantum  fatis  efle  videbitur .  datur 
cochleanum  vnum. 

a  Bacani]Gr.rce  cft /8«^3c'v8.Meminit  etiam  BacaniMarcellut 
empiricus  cap.21.8c  ad  iccoris  dolorem  phuimum  commendat.Acti* 
quoque  lib.i  o.cap.i  .Bacanilquanquam  falfd  Coinaiius  Cacani  fub- 
ftituerit)bis  mcminit  intc-r  rcmedia  qua:  iecoris  obftru&ionem  tollut* 
li\  aut  m  Bacanu,vt  Cceliushb.i7.cap.i8.annotauit,taphanifcmen 
quodquum  viinam  mouendi  htncmtjue  cxtcnuandi  vim (Diofcorirk 
tcfte)habeat,pulchie  huic  antidoto  inferetur. 


Cap.  CCLI. 

A  N  T I  D  O  T  V  SaZenophylos.Datur  nephriticis* 
calculofisjftillatim  &  difficulter  mingentibus.Habet  ca 
lia:  drach.vnam,faxifragi  drach.quatuor,betonica:,cy- 
peri,petrofelini,cofti,tribuh,agni,ling.  drach.duas  ,fe- 
minis  apn  drach.duasjfoliijfpicxnardijafarijdiftamnij 
baccarum  lauri,feminis  ocimi,  pinearum  nucum,fing. 
drach.vnam,zingibens  drach.femis ,  mellis  Attici  aut 
facchan  quantum  fufficit.daturin  balneofabs  quanti- 
tatc  cum  condito. 

a  Zcnophylos]Giarcc  eft  )»cf»voc&i<;\oc ,  Qua;  le£tio  fi  legitima 
eft.iic  difta  vidctur  proptci  cius  pra-itantiam,  quali  genus  a  Ioue  dtt- 
cat.Scd  puto  fci  ibendum  cflc  c?»iv6<?i>.e>c,vt  ita  fit  appcllata  piostci  mi- 
ram  eitis  cfficaciamrcmafi  vitam  amans. 

Cap.  C.LII. 

ANTIDOTVS  ucornria,  vocata  a  Phleboto- 
mos.Datur  tabidis,febricuantfc/<  &  pleuriticis.  Acci- 
pit  fefehs,pctrofclini,pipci  is  c  v  munis,linguloru  dra- 
chmi  fcmis,nfari,alocs  hcpati(J.,radicis  eupatorii,  lin- 


Cap.  CCLVI. 
A  L I A  hepatica  ad  immenfas  iecons  obftruftiones 
&  affe&us  duritiem  contrahentes,experta.  Capit  pipe- 
ns  communis  drachma'm  vnam  femis,  fpica:  nardi  dr. 
tres,fanigra;ci,alari,fingulorum.drach.duas,  mellis  At 
tici  aut  facchari  quod  fatis  eft.  Datur  cochlearium  vnu 
cum  condito.In  ris  autem  efficax  eft,  in  quibus  non  eft 
calidaintemperiesjfedcrafli  &  lenti  potiiis  humores 
obftrudionem  conciliant. 

Cap.  CCLVIT. 
A  D  iecinoris  obftrudionem ,  &  durities  «xpertum. 
Accipitcofti,eupatorii,fing.  drach.duas  ,  pipens  com- 
munis  drachmam  vnam.Dantur  tnbus  diebus  in  vino 
Afcalonite  cochleana  tria.  Qui  vero  remedium  hoc  fii 
mit,in  dextrulatusper  dimidia:  hora;  fpaciu  decubat: 
velperi  autem  accipiat.abftineat  aceto,balneo,legumi 
nibus,olenbus,rapis,&  omnibus  flatum  generantibus. 
Ego  vero  adieci  feminis  agni  drachmas  duas ,  chamx- 
dryos  drachmam  vnam. 
q  Cap.  CCLVIII. 

A  N  T ID  O  T  VSalia  ad  iecoris&lienisingentem 
obftrudionem,ita  vtetiam  duritiem  emolliat.  Re- 
cipit  ammoniaci  thymiamatiSj  tburis,  fingulorum 
fcrupulum  vnum.    Datur  cum  condito  diebus  tri- 
bus.Efficax  autem  admodum  eftad  eiufrnodi  mala. 
Cap.  CCLIX. 
A  L I  A  hepatica.Habet  anifi ,  abfifithii ,  petrofehni, 
gentiana;,amygdalarum  amararum  ,fingulorum  dra- 
chmam  vnam  .  datur  nucis  Pontica:  quantitate  cum 
H  miilfa. 

Cap.  CCLX. 
AN  TIDOT  VShepatica  altera,Athanafia  roca- 
ta.Confert  nephriticis,i<£tericis,&  fudores  mouet.Ca- 
pit  cinamorrii ,  fpica  nardj ,  -rifigiberis ,  iunci  odorati, 

fingulo- 


4K                DE    ANTIDOTIS,    SECT.  PR  IJ^.  41S 

fingulorum  drach  .  vnam.  Excipiatur  melle  Attico  aut  A  clericis,breui  tempore  medetur.    Accipit  fpics  nardi, 

faccharo  fufficienti .  Datur  faba:  Gvxcx  quantitate,te-  caiia:,croci,afin,img.drach.femis,  aloes  flaua  drachm. 

bncitantibus  ex  mulfamon  febncitantibus,cum  vino.  duodccim.Excipe  dihgenter  melle  Attico,&  pra.be. 

Cap.    CCLXI.  Cap^CCLXXII. 

ALIA  hepatica,valde  vtilis.   Accipitfecuridacs  A  N  T I D  O  T  V  J?aha  Achariftos.  Prodeft  lecino- 

drach.vnam,fpicie  nardi,croci,rhei  barbari,cinamomi,  rofis,  nephnticis,  colicis,  pleunticis,  peftilentia  corre- 

zingiberis,iing.drach.  vnam,  aloes  flaua:,  xylobalfami,  ptis,  fanguinem  excreantibus,a  ferpentibus  ichs,  quar- 

iing.drach.femiSjfucci  fumaria:,  caryophyllorum,fing.  tanis,putnbus  acceflionum  infultibus  ad  noftem,  pra- 

drach.vna,  melhs  Attici  autficchan  cjuodfatis  eft.  fumpta  .  daturnucis  Pontica:  quantitate.  Habetmyr 

Cap.    C  C  L  X  1 1.  rhx  drach.  tres,ftyracis,opn,  croci,piperis  albi  &  longi, 

ANTIDOTVS   ad  hepaticos  admodum  proba-  B  cofti,galbani,  caftorei,cinamomi,caiia:,fpica:  nardi,lm 

ta  &  experta.  Habet  bacani  drach.duas,  pipens  com-  gul.drach.vnam,  mellis  Attici  fextarium  vnu,&  prxbe. 
munis,cofti,fing.drach.  vnam.  Tufa  &  per  cribrum  di- 

lieenter  tranffufa,danturdiebus  feptem  ante  folis  ortu  P*    CCLXXIII.  - 

cum  vino*gyptio,hoceft  Aminao ,  fcbrc  vacatibus:  ANTIDOTV  S  pantagathos,  faaens  adiecino 

febncitantibus  verb,  cum  temperata.  rofos  nephriticos,ftomachicos,difficulter  fP,rnntes,pi- 

Cap     CCLXUI  tuitofos,ictericos,doIore  lnteftinoium  vexatos,&  cani 

ANTIDOTVS  alia  hepatica ,  admodum  exper-  nam  conuulfionem.  a  Mediocnter  quoque  aluum  fub- 

ta.   Recipitcofti,Piperiscommunis,fmgul.cochleam  duc1/'   Hab"  W1*?  nardi,amomiracemoii,  flonsiun- 

duo.  Commixta  cum  vino  veten  &  commota  biban-  C1  odorati^ylobalfami^afari^cafiai^croci.^maftiches^iin- 

tur,&  argrotus  fe  in  dextrum  latus  inchnet.  C  gul.drach.vnam,aloes  flauac  drach.cctoTufa  &  cnbrata 

Cap     CCLXIIII  vtere  cum  mulla  cochlearii  vnius.  Et  fi  vis  vt  aliquadiu 

AN  TIDO  T  VS  alia  e  nouem  fpeciebus  compo-  duret,excipe  ficcamelle  Attico  defpumato  ,  & pntbe 

flta,exPerta.    Accipit  cofti,gentiana:,abfinthii,eupato  nucis  Pontica:  quantitate 

..        *    1  1                                r               !••"*•      n  a    M  cdiocii  ter  quoque  aluum  fubducitj  Graxe  elt  twih 

rii,amygdalarum  amararum,  ipica:  nardi,  pipens  albi,  ^r^fJlfUt  «  quanquam  male^<ffioS  ficin  manufcipto  codice. 

fing.drach.vnam,fccnigra:Cl,  lecinoris  lupi,iing.  drach.  ld  autem  tacit  aloes  ratione.cuius  o&o  accipit  drachmas. 

quatuor,mellis  Attici  aut  ficchan  quod  fatis  elie  vide-»  Cap.  CCLXXIIII. 

bnur.Datur  nucis  Pontica:  quantitate.  ANTIDOTVS  hepatica  ex  anetho  ,  admodum 

Cap.    CCLXV.  nobilis.   Capit  piperis, croci,  pulegii ,  anethi feminis, 

ANTIDOTVS  alia  Arabica,vtilis  haud  fecus  ac  baccarum  laun,iing.drach.vnam,mell;s  Attici  vnciam 

praxedens.    Recipit  myrrha:  drach.quatuor,cofti  dra-  D  vnam  femis,aut  qucd  fatis  eft.  Tufa  &  cribro  tranfmif- 

chmam  vnam,pipens  albi,fohi,fing.drachm.  quaruor.  fa  cum  melle  commifcein  mortario  ,  probeque  confe- 

hxc  tufa  &  cnbrata  dantur  ex  mulfo.Cum  hac  antidoto  ftam  &  commixtam  dato  finguhs  djebus.  Et  qui  fum- 

bibendum  ent  abrotonum  ex  aqua  deco&um,aut  can-  pturus  eft  hanc  antidotum,  reclinet  fein  iatus  dextium 

ca;  cum  a:quah  pondere  mellis  edenda;.  vna  hora. 

Cap.    CCLXVI.  Cap.  CCLXXV. 

ANTIDOTVS  aliahepatica,exPerta,exeupato  ANTIDOTVS  ad  iderum  experta  ,  valdebona. 

rio.   Habet  Iycii  Indici  drach.vnam,chama:dry os.teu-  Habct  anchute  htuigat*  .cochlearium  plenum.  Datur 

crii,fingulcrum  drachmas  quatuor,  eupatorii,  petrofe-  iciuno  cum  mulla. 

lini,fingulorum  drachmas  fex,  amygdalarum  amararu  ^-aP*  CCLXXVI. 
drach.duas,  abfinthn  drach.femis,anifi  drach.quatuor,  E       REMEDIA  fimpliaa  ad  lecur,  admodum  lauda- 

genmna:  drach.oao,mellis  Attici  aut  facchan  quantu  ta-   A§ni  fcmcn  ad  «cur  induratum,&  obftruftionem 

Uifficitr&daturvtpra^dicla.  habens,confert.    Ccntauni  magni  fiiccus  potus&fo- 

Cap!    CCLXVII.  ris  impofitus ,  plantaginis  maions  ficcx  folia& radix, 

ANTIDOTVS  alia  hepatica  ,  admodum  vtilis.  &  multo  ma8IS  femcn  >  afpragi  radix  &  femen ,  lau- 

Capitpetrofelini,zingiberis,rhei  Pontici,cofti,  ficus  fyl  n  radlcls  cortcx  '  P*onia:  radix  ex  vmo  odorato  po- 

ueftns  fohorumandorum,fing.drach.vnam.Daturco  ta,  eupatorn  &  lupinorum  amarorum  decodfum,  ru- 

chleariumvnumfebre  vacatibus  cum  vino.-febricitan  waeradix,  ruta&  piper  ,  pota ,  &extnnfecusimpofita. 

tibus  ver6,cum  aqua.  marrubium,  amygdala.Dracontn  radix  purgat  vifcera, 

Cap.    CCLXVIII.  eraflos  &  tenaces  humores  extenuat.  Chama:dryos  ob- 

ANTIDOTVS  al,ahepatica,a'b  Agathonecom  F  ftruc>ionem  tollit,&  craffitiem  incidit.Ampeloprafum 

pofita.    Accipit  gentiana:drach.fex,helenii,  abfinthii,  ,tcm  chamasmeh  flos  pupureus  potus ,  hypochondrhs 

fpicae  nardi,iing.drach.vnam.Datur  vt  praxedens,  no»  confert,&  vnna:  ftilhcidium  foluit. 

tebncitantibus  cumvino:  febnatantibus  autem,cum  f-*?'  CCLXXVII. 

aqua.  QV 1  adicterum  experta  funt ,  admodum  vtilia. 

Cap     CCLXIX.  Terrx  inteftina  feptem  aut  nouem ,  limul  cum  terra 

ANTIDOTVS  hepatica,  priecedenti  fimilis.  <iux  «rnibus  illorum  adha:ret  vfta  &lauiga!ta ,  biben- 

Habet  cofti  drach.vnam  femis,pipens,abfinthh  comx,  da  Prabc  cum  condito  leiunis .  Aut  anchufa:  trita:  co- 

fing.fcrupul.femis,baccam  laun  vnam ,  cumini  tofti  &  chlcanum  plenum  cum  mulfa.Qui  autem  vehcmenter 

contufi ,  orana  quindecim .  Hxc  tufa  inuicem  commi-  hoc  mal°  detinctur.ns  plus  dato  :  aut  ficum  fylueftrem 
fceantur,bibatque  ager  cochlcanum  vnum.fi  febre  va-  C  da  garganzandam,aut  nanbus  abforbendam:  aut  folns 

cat,  ex  vino  Amina:o  tepido:fin  febricitat ,  cum  aqua.  r^hzm  tufis  &  tntis  accipe  fuccum  ,  adnccque  vinum 

Acccptaantidoto,fe  in  dextrum  latusadvmus  hora:  vetus,&  diffoluito.  De11.de  ablega  a:grum  in  balneum: 

fpatium  inchnet  ^  vbl  ludauent,  da  bibendum  diebus  decem  mane  leiu 

Cap     CC  LXX.  no.Similiter  accipe  nigellx  trita;  cochlearia  triacum 

ANTIDOTVS  aha  hepatica,experta.    Recipit  paffo,&  da  potanda  m  balneo  leiuno  diebus  dccem. 

pipens ,  lupinorum  amarorum,  cofti,  coma:  abfinthn,  Cap.  CCLXXVIII. 

iing.drach.vnam.Tufa&cnbrataexcipianturmelle  At  ANTIDOTVS  Euchanftos ,  efficax  ad  omnem 

tico,&  datur  vt  pra:fcnpta.  aaffecl:um  ftomachi,&  ad  eos  qui  nunqua  cibumbcon- 

Cap.    CCLXXI.  tinct. Confcftim  autc a dolort-'iberat.Eos qucru ftoma 
ANTIDOTVS  alia  hepatica  Pantagathos,quafi  H  chus  difficulter  appetit ,  muat:  &  lateris  mtlationesac 

ad  omnia  vtilis,nominata.Confert  iecinorofis,nephri-  dolores  fedat.Tuliieti j-  ,'  '^ihculter  fpiratibus ,  lte  he- 

ticis,ftomachicis:  potiffimum  autem  defluxione  labo-  nofis,iecinorofis,nephr        lnulienbus  prasfocatione 

rantibus^c  qui  tardius  concoquunt.  Item  pleuriticis,i-  rteri  moleftatis,tertianis  u  ^uartanis  prodeft.  Accipit 

ooo.i, 


4i7  NICOL.    MYREPSI  418 

cinamomi  ,fpicx,  fing%hach.  trcs ,  caryophylli  ,myr-  A  flationcm  &crthopncram.iecinorofis,lienofi$,  idteri- 
rha:,croci,  ftyracis,  opii,galbani,terebinthina:,hyofcya       cis,melancholicifque  fuccurnt/pituitam  pcr  inteftina. 

detrahit.nephriticis,trementibus,couulfis,&  vtero  pro 
deft.dolonbusa  partu  ortis,arthnticis  &ifthiadicis.cu 
aqua  pota,febres  propulfat.Habet  myrrhx  dtach.  qua- 


mi,papaiieri  s,pyrethn,  zingiberis,  iing  .drachma  vna, 
mcllis  Attici  autficchatt  quodfatiseft. 

a  Afftftuni]Gi3ecus  codcx  Nicolai  lcgit  o-t/>6fer/v,forte  pro  Stti- 
6e«-<v,ni(l  o-vyHivriv  potius  lcgendum  ffle v.dcatur.  b  Contintnt] 
Manufcriptus  codex  habct  ^cvSbCVTctc.Qtiani  tamcn  le&ionem  depra- 
uatam  efic  iudico,8c  eflc  legendum  vcl  o-i/vfVovTotc  vcl  irovfcvTctc,  id  eft 
elaboiantes. 

Cap.  C  C  L  X  X  I  X. 
AN  TIDO  T  VS  aliaEuchaiiftos,vtilisvt  prxcc- 
dcs.Capit  mynhar,cafix,croci ,  fing  .drachmam  femis, 
p;pens  fcrup.vnum  femis,cinamomi,cofti,fing.drach. 
vnam,galbani,(picx  nardi,iing.drach.  vnam  femis  ,  o*- 
pii,caftorei,ftyracis,fing  drach.fenus,  melhs  Attici  vel 
facchari  quod  fufficit. 


Cap.  C  C  L  X  X  X. 
ANTIDOTVS  alfotheos,efficjx  ad  tabidos,  pul- 
monario$,fanguinem  excreantes,ftomachicos,  iecino- 
rofos,abfceifu  laborantes,nephnticos,ifchiadico$,  &ad 
omnia  interna  mala,perque  circuitum  reuertetes  mor-  ^ 
bos,dyfentericos,&  Vten  pra:focationes.  Accipit  fpicx 
nardi,cinamomi,balfrmi,cafix  alba:,fucci  mandrago- 
T3:,caftorei,opii,fing.  fcrup.duos,mellis  Attici  aut  iac- 
chari  quod  fatis  eft.Datur  cumaqua  calida  hexagium 
vnum. 

a  lfjtheos]Grxce  iVoflioc.  Sic  difla  quod  parem  Deo  vim  obti- 
ncat.Ita  vetercs  fplendidu  &  magniricis  titulisfuai  tompofitiones  or- 
naredekdtatifunc. 

Cap.  C  C  L  X  X  X  I. 
ANTIDOTVS  aha  ifotheos ,  vtilis  ad  do-  r 
loremftomachi,iecoris>pulmoms,oculorum,fanguinis 
reie&ionc,abfceffus,dyfenrerias,  voluulofos  ,nephriti- 
coSjifchiadicoSjdifficulter  fpirantes,  laterifque  dolores. 
Profluuiummuhebrc  fiftit,&  prafocationes  lpfarum. 
Vacantibusfcbre  daturcumvino:  febricitantibus  ve- 
rb  cum  temperato  liquore.  facit  etiam  adlethalia.  da 
tur  ante&poft  cibum.Confert  adomnem  fanguinise- 
rtiptioncm:datur  cum  aqua  fngida  .  Quartanariis  autc 
datur  ante  acceffionem  pondere  filiquarum  decem  cu 
vino,&  ei  qui  antea  lauit.Recipit  fpica?  nardi  fcrup.qua 
tuor,myrobalani,cofti,pipens  albi,galbani,fing.  fcrup. 
duos,croci  fcrup.tres,cinamomi,madragora: ,  caftorei, 
myrrhar,fing.fcrup.quatuor,dauci  femims  fcrup.tres, 
balfami  fcrup.vnu,mellis  Atticiaut  facchari  quantum 
fufficit. 

Cap.  C  C  L  X  X  X  I  I 
ANTlDOTVS  alialfotheos  faciens  ad  ttiffien- 
tes,tabidos,ftomaebicos,iecinorofos,puimonarios,lip- 
pitudine  laborantes,fanguinem  fpuentcs,  abfceffulabo 
rantes,dyfentericos  ,  ifchiadicos,  difficulter  fpirantes, 
pleuriticos,hypochondriacos,muliebreprofluuium,& 
vterinas  pra:focationes,ad  lethaha  venena  ante&poft 
cibum,ante  acceffionem.  dantur  fcrupula  duo  cum  vi- 
ni  cyathis  duobus.Habet  fpica:  nardi  fcrup.duos,  zingi- 
beris  fcrup.vnum,croci  fcrup.vnum  femis,  cofti,  pipc- 
ris  albi,galbam,fing.fcrup.vnum,opobalfamijCinamo- 
mi,fucci  mandragora:,caftorei,opii  Thebaici,fing.fcru 
pul.duos,dauci  Creticifcrup.vnum  femisamomi  fcrup. 
quatuor,cafia:  fcrup.quatuor  femis,mellis  Attici  aut  fac 
chan  quodfatis  cft. 

Cap.  CCLXXXIII. 
ANTIDOTVS  aSoterios:&  aliter  b  Lexopyretos 
nominatur,  Theopeptos  hoc  eft  a  Deo  mifla,  ctheodo 
tos,fanitas,clpanarretos  aut  panchreftos.Ego  verbhanc 
'Soteram  voco.Dolorem  antem  inmultis  malisfoluit, 
datacum  mulfa.dolorem  capitis  fedat.vcrtiginofis,pul 
monariis,nephriticis,infanietibus  medetur.fomnu  con 
cihat.Confert  lippitudinibus.inun&a  .malis  ex  deflu- 
xione  natis  fuccurrit.vtilis  cft  difficulterfpiratibus,tuf- 
fientibus,plcuriticis,&  omni  yitio.  Prodeftetiam  fan- 
guinem  fpuentibus  data  cum  oxymclite,aut  fucco  pla- 
taginis  vel  polygoni.  ltem  >\  uchi  inappetentiam  & 
fingultum  fanat.iis  qui  cic^   p  uomut  confert .  Adin- 


tuorfemiSjfpica:  nardi,croci,flons  ninci  odorati,cafia:, 
fmg.drach.quatuor,petrofelini,pipenslongi ,  cumini, 
fing.drach.vnam  femis,carpefia:  fcrup.tres,  opii ,  cofti, 
ftyracis,fing.drach.vnam,mellis Attici  quantu  fatis  eflc 
videbitur.Styracem  folue  cummelle:opiu  ver6&  myr- 
"  rham  pnusin  vinodulci  Cretico  macerato,crocumque 
cum  illis  folue,&  miice  anda  tufa.fi  veio  voluens ,  lm- 
pone  etiam  facchari  quod  fatis  erit.Confe&a  dato  in 
pradi&is  malis  pondere  vncia:  vnius. 

a  Sotenos]Gta?ce  o-crT»'c"C)id  tft  falutaris.  b  Iexopyretos] 
Grarce  eft  >&£cc™cfToc,hoc  eft  fcdar.s  &  finiens  febrcm.Vox  compoliu 
ex  >\iyu  &  wuftToc.    c    Thcodotos]Gi.Tcc  eft  Sto/cTOc,  a  Deo  data. 

d  Pana:ietos]Grrceniale  ltguui  Tttv«'ctToc.!cg.  ndumcni  u  flttvaj 
P»Toc,id  eft  eximia  pr.tftan'.  e  ioiei  a]Gia.'ce  «uiiptu,  id  tft  lcrua- 
tticem.  f  1'ituitam  ckc.]Grxce  malc  \tptut,yjti  ewi  y/.iyfjsn&stav 
ivTffav  jytTcto-ircivTct.pio  xjtt  <p>  «}/HSt  Sld  tuv  ;vTtca>V  ^Tarri,  vt  cx 
fequcnti  patet  antidoto,vbi  prorius  kgitur     i}f&  J/a t£v  ivTff&v  yjt- 


Cap.  CCLXXXIIII. 
ANTIDOTVS  alia  Soterios .  Dolorem  in  mul- 
tis  malis  exhibita  cum  aqua  aut  mulfa,foluit .  veterem 
capitis  dolorem  fedat.vertiginofis,infanietibus  ex  in- 
teruallis  pota  conuenit.nephrititisauxiliatur,fomnum 
inducit.lippitudinibus  dolonbufqUe  aUnum  pota  pro* 
deft.omnibus  defluxionum  malis  inunfta  confert.  do- 
lorem  dentium  fedat .  difficliltatem  fpirandi ,  omnem 
afthmatis  caufam,tuffem  diuturnam,  pleunticos,  &  pe 
ripneumonicos  luuat ,  omnem fepti  tranfuerfi  caufam 
alleuiat,fputum  tenucincraffat :  &  vt  prompte  educa- 
turefficit,ex  hydromclitcpota.fanguinem  fpuentcs  cu 
oxymelite  aut  polygono  aut  plantagine  bibita  iuuat. 
prodeft  ftomachicis,iifque  qui  nihil  appetunt  fingultu 
compefcit,non  continentibus  cibu  confcrt,vomitiim- 
que  fiftit,acido  ru£lui  mflationique  congruit,iecinoro 
fis,licnofis,i£tericis,mclancholicis  prodeft,  pituita  pcr 
lnteftinadeducit.Facitadomnem  affedum  ln  vefica, 
r  aut  renibus  confiftentem.arteriacis  pota  admodum  vti 
lis  eft.conuoluulum  mitigat,&  omnem  caliacum  affe- 
ciu.tremon,  couulfioni,&  iis  qui  bibere  haud  poffunt, 
auxiliatur.Intcrdumcum  decofto  fccmgraciin  vteri- 
nismulierum  prsfocationibus  fuccurnt,&  dolores  e 
partu  fedat.omnem  pra:terea  dolorem  in  vtero  non  fo- 
lum  pOta,Verumetiam  infufa  cum  vino  cahdo  compc- 
fcit.conducit  arthriticis,ifchiadicis,&  vcnenatis,pota  & 
inunO:a,plagis.febrem  ctiam  omnem  finit ,  non  foliim 
peftiferam,cum  aqua  pota.Cum  aqua  mulfa  autem  da- 
p  tur  in  omnibus  locahbus  morbis,fumme  lllis  conferes. 
datur  nucis  Pontica:  magmtudine.Habet  myrrha: ,  fpi- 
cx  nardi,croci,caftorci,ling.dr.duas ,  opn  dr .  quatuor, 
petrofeliniMacedonici  drach.tres  femis,  anifidr  .duas 
femiSjfeminis  apii  drach.quinque,cafia:  dr.quatuor,  fi- 
nonis  Syriaci,floris  iunci  odoratijdrach.tres^piperis  16- 
gi  &  communis,carpefia:,fing.drach.vnam  fcmis,ftyra 
cis  calamitis,fefelis,iing.drach.vnam,hedychroi  confe- 
ftionis  dr.vnam  femis,cofti  drachma  vna  femis,  amo- 
mi,afan,fingulorum  dr.vna,mellis  Attici  autfacchari 
G  quod  fatis  eft.ftyraccm  folue  in  melle-opiu&  myrrham 
macerato  pnus  in  paffo,acumqueillis  crocumdilue,at 
que  iniice  anda  tufa.confedta  rcponc  invafc,&  pra:be. 

■jt  Cumqueiiscrocumdilue]Gra:cusmanufciiptus  codex  le» 
git  tov  xpoxo»  t VTovac.Cenfeo  autem  fcribendum,  vt  in  pra:cede'ti  an 
^  dotO.^Jti  T«V  XfOKCV  xCt  cuvt*'to<c. 

Cap.  CCLXXXV. 
AN  TIDOT  VS  aliaSotenos,  faciensad multa& 
vana  mala.In  capitis  dolorediffolutam  cum  fapafron- 
ti  inunge,&  bibendam  da  cum  aqua.  Vcrtiginofis  ,co  - 
mitiahbus  &infanientibus  datur  nucis  Ponricxmagni 
tudinecum  mulfa.fimiliter  etiam  nephriticis,&  vigila 
tibus.In  diuturnis  oculorum  dcfluxiombus  diffolutam 
cum  fapa  inunge  fronti,vfque  ad  oculos.  Dentium  do- 
lorem  mundta  foluit.  difficiilcer  ipirantibus  &  diutina 


i 


41? 


DE    ANTIDOTIS,  SECT.  PRIMA. 


420 


tufli  laborantibus  datur  nucis  Ponticx  magnirtidine.  A  myrrhx,fena:,capitu^apauerisfpiperis  comunis ,  fing. 

drach.femis,mellis  Attici  aut  facchari  quod  fufFicit. 
•  Cap.  CCXC. 
ANTIDOTVS  vocata  Myfterium ,  efficax  eft  ad 
pleuriticos.femel  data  promiflis  refpondet.  dolorem  fe 
datrngore  correptis,ftomachicis,  lecinorofis  fuccumt, 
&  eft  admodum  vtilis.Capit  ftyracis  calamitis ,  cafto- 
rei,pipens,croci,fing.drach.vnam,hyofcyami  fcrupul. 
tres.  Aqua  cahda  mforma  paftillos  nucis  Ponticx  qua- 


Humiditatcma  pulmonederiuatam,&  tenuia  fputa  m 
craflat,&adcdr.cendumfaciha  reddit,cum  mulfa  pota 
eodem  pondere.Sanguinem  reucientibus,cum  oxyme 
htc,aut  fucco  polygoni  aut  plantaginis.aSingultienti- 
bus  autem  aut  cibum  vomentibus,aUtiis  quibus  invc 
triculo  acefcit,d.uur  cum  condito  aut  decocfo  mctha*. 
Ad  leconsdolorem  &  inflationes  eodem  pondereda- 
turcum  mulfo.Lienofis  cum  aceto  aut  oxymelite .  ne- 

phritic;s&  difhcultate  vrinx  laborantibus ,  curuwde-  pj  titate.daturcum  aaqua  mulfa 
co&o  apnaut  petrofelmi .  ad  renum  aut  velica:  Scul-       i(  A3uaf  "'^^3"^"'^"5 

cerationem  cum  melicrato.His  vcfo  qui  febre  vacant, 
cum  laftecapnno.limiliter  podagncis  &  lfchiadicis  cu 
mulfa  prabetur  .  Iis  qui  a  venenatis  ifti  funt,  faba  qua 
titatem  dato  manc,&  dormituns .  Illine  autem  exipfa 
movfum.Illita  verb  febre  rinit,no  foliim  ardentem,  fed 
cxeasquaper  arcuitum reuertuntur .  difloluitur  aute 
cum  mulfa.Datur  quoquein  quartanis  cocofrione  fa&a 
tum  decoclo  fena  &  chamxdryos,aut  hehotropii.Ac- 
cipit  opu  drach.vnam,caftorei  hexag.vnum,carpobal- 
fami  drach.vnam,flons  lunci  odorati  vnc.femis,bfpha- 
gnijiuniperi  baccarum,fpica:  nardi,fefehs,ling.  hexag. 
duo,centaurh  vnc.vnam,cinamomi,linonis,ling.  hexa 
gia  duo,chamapityos,lapathi,ling .  hexag  .  quinque  & 
tertiam  eius  partem,cyperi,  indis ,  afphodeh,fmg  .he- 
xagia  quinque  &  tertiam  partem,ftyracish exag.vnum 
&  tertiam  partem,cypanfli  hexag.vnu,fauina:  hexagia 
v.&  tertia  partc,Celticx  hexag.quatuor,&  tertii  parte, 
cofti  hexag.quinque&  tertiam  partem,caryophyllihe- 
xagia  quatuor,fohi  Indici  hexag.duo,ladani,bdellh,fin  p 
gul.hexag.tria  &  tertiam  partem,croci  hexag.tna ,  vn- 
guis  odorati  hexag.tna  &  tertiam  pa«em,rofarum  he- 
xag.quatuor,helenn  hexag.tna  &  tertiam  partem,aga- 
rici  hexag.quatuor,cancarum,vuarum  paliarum,  fing. 
hexag.duo,anifi  hexag.tna,petrofelim  hexag.quatuor, 
hyperici,getiana,anftolochia:  longa:,ling.vnc .  vnam, 
carnis  palmularum  hexag.femis  &  quartam  partem,pi- 
nearum  hexag.quatuor,calia,ammoniaci,fing.  hexag. 
duo  femis&  quartam  partem,terebinthinx,  apn  femi- 
nis,hexag.quatuor,hedychroimagmatis  hexag.vnum  * 
gr.ofto,afan  hexag.quatuor,amomi  hexag.vnum,  cha 
mxdryos,piperis  longi,fing.  hexag.  duo ,  mellis  Attici 

aut  facchari  quod  fatis  eft. 

a  Singultientibus]Codex  manufcriptus  Iegit.opof  o-piyn$t<rtt, 
hiaddubieproM/>/u*f.  b  SphagniJGnce  aqiyi*.  Sphagno  autc 
non  cft  nifi  mufcus  arboribus  innaius.quem  alii  Grarci  e-?r\ttyx?ot  & 
ptv  v  appcllant.Aetius  etia  Hypnon  vocat.lib.i  i.cap.44.Flinius  pr.x- 
terta  ,  .  .i4.eap.6.Nicolai&  alioium  lecentioium  Crscorum  inftar, 
Sphagnanon  nominat. 

Cap.  CCLXXXVI. 
ANTIDOTVS  Philathropos,aqux  inter  cutem  F 
conferens,experta,proba  ta.Facit  ad  caput,ftomachum 
&  renes  per  annum  pota  faba:  magnitudine.podagricis 
medetur  quotidie  aut  alternis  diebus ,  aut  per  tertium 
cum  liquore  temperato  pota.Non  con  temnas  autc  eius 
commoditatemrexperta  enim  eft.Habet  apn,petrofeli- 
ni,drach.duas,euphorbn  drach.duodecim.  Tufa  &  cri- 
brata  dihgenter  excipe  melle  Atrico  aut  faccharo  fuffi- 
cienti.Hydropicis  autem  datur  cumtemperato  hquo- 
re  pondere  quatuor  fcrupulorum. 

Cap.  CCLXXXVII.  C 
ANTIDOTVS peroptabilis,efficax ad  ftomachi 
cos,febricitantes,te,rtianas,  quartanas,&  quotidianas. 
Recipit  fefelis,libyftici,piperis  communis,petrofehm  fe 
minis,calamintha,pulegii,fing.drach.vnam,melh«  At 
tici  aut  facchan  quantum  fufficit. 

Cap.  CCLXXXVIII. 
ANTIDOTVSad  eos  qui  quotidiana  febre  labo- 
rant,data  ex  aqua.Habet  aloes  flaua:,croci,opii  Thebai 
ci,ftyracis,myrrhx,papaueris  capitum,pipens  albi,fin- 
gul.dr.duas,mellis  Attici  autfacchari  quodfatiseft.da-  H 
tur  ante  inualionis  horam. 

Cap.  CCLXXXIX. 
A  N  T I D  O  T  V  S  ad  eos  qui  quotidiana  febre  cor- 
repti  funt,data  ex  aqua.Accipitaloesflaua^croci,  opii, 


rus  codcx  lcgit  «Ixp.-crsutAcror.pro 
i/<ffou«>/'rot.Sic  emm  cfle  legt  ndnm  ex  lib.Aetn  S.cap.68  .  qui  omnia 
pi  opemodum  rcmedia  pkuiicicis  accommodata  ex  aqua  mulfa  pra> 
bcnda  piariipit.abundc  colligitur- 

Cap.  CCXCI. 
ANTIDOTVS  aZopyrios,efficax  ad  comitialef , 
tremebundos,bafthmaticos,iecinorofos,pulmonanos, 
&  muheres  prafocatione  laborantes.  Habet  fpica  nar- 
di,myrrha-,croci,cafia,flons  iunci  odorati,mandrago- 
ra',ariftolochia,cinamomi,rhuris,rhois  andi,polh,ca- 
ftorci,fing.hexag.vnum,fcordii,fiinguinis  exiccaticana 
tismans,  iing.vnc.  duas  femis,piperis,cofti,fing.vnc. 
duas,melhs  Attici  vel  facchan  quantum  fatis  efie  vide- 
bitur.Paratum  m  vafe  vitreo  reconde.Datur  hexagium 
vnum  cum  mulfotfebricitatibus  aute,ex  ^  aqua  mulfa. 

a  ZopyiiosjGncus  manufcriptus  codexmale  legit  ^«cwdf/oc 
pro  tVwvf/ct.Sic  enim  lcgendum  efle,Galenus  lib.i.  dc  antidotis  fatis 
oftedit.Ibidem  enim  hanc  dcfcribit.atque ita  Zopyro  aquodam,  qui 
illam  Mithridati  traniYnifit.didtam  efle  tradit.  b  Afthmaticos]Ma 
r.ufcnptus  codex  non  lecte  kgit  ctc-ba.Twss  pro  ac6/jjtTixv;,vcl  fcribe- 
dum  eril  s^itIoixb;:  lllis  enini  etiani  conteiie  hanc  aniidotum,teftis 
elt  loco  citato  Galenus.  c  Anatis^Grarce  perpeiam  fcribiiur  ixeix 
pro  r»'«r)if,qui  error  crebio  eft  m  codicc  Nicolai  manufciipto.Sic  ve- 
ro  efle  legendum  .Galenus  eodcm  in  Ioco  docet.Nam  in  antidoto  &- 
qucnti  ex  fanguinibus.habet  vtitvxt  a/jtyiToc  ifptvK  Hsit  6»>.«'stf. 

d    Ex  aqua  mulfa]Iteru  perpciam  ilxfaTo^A/T-sc  lcgitur  pro  Cfp*- 
ff  X/Tir.Siquidem  Galenus  habet,5ryf  sa7iio-/ /jub'  ii fc/i/x/tof. 

Cap.  CCXCII. 
ANTIDOTVS  Mufa  conferens  mirificc  hydro- 
picis,iecinorolis,nephnticis,difficultate  vrinx  labora- 
tibus,ifchiadicis,ngore  correptis,quartanis,&  articulo- 
rum  dolorelaboratibus.Recipit  piperis  dr.fedecim  fcru 
pul.vnum,croci,hyofcyami,ling.hexag.duo,thuris  ma 
fcuh,gentiana,anftolochia  rotunda:,  euphorbii ,  fing. 
hexag.vnum.Terantur&  cnbrentur  fimul.opium  cum 
mellefolue,&dafebncitantibus  cum  hydromelite .  Si 
voluerisadiicemyrrha-  drach.vnam  minus  granis  qua- 
tuor.  Paratarepone  m  vafe.datur  exea  hexagiuvnum. 
Cap.  CCXCIII. 
A  N  T  I D  O  T  V  S  nominata  Perfica.  Prodeft  ad  o- 
mnem  morbum,capitis  dolorem,ic2:ericos,corpus  for- 
micofum,verrucofumve,  febres  cum  ngore  inuaden- 
tes,vomentes.&  eft  admodum  bona  &  vtilis .  Capit  pi- 
peris  albi,cardamomi,hyofcyami  feminis,myrrha,fin- 
gul.dr.fex,arfenici,opii,Iulphuris lgnem  experti ,  fing. 
dr.quinque,croci  dr.fex,cofti,anftolochia:,  mandrago- 
ra:  radicis  corricis,euphorbii,fing.drach.tres,mellis  At 
tici  aut  facchan,quantum  fatis  efle  videbitur.datur  P6- 
ticsnucismagnitudine  cum  temperato  liquore. 
Cap.  CCXCIIII. 
ANTIDOTV  SaSyngeh  regalis.confert  ad  dolorc 
capitis,hebetudine  oculoru,adftricl:u  ventrc  ,humores 
ftomachi  extenuans.Ite  ad  arthriticos,icfericos ,  poda- 
I  gricofque.omne  morbuDeigratiafanat  data  fine  ob- 
feruatione.adfrigus  &  aftu  valet.Habet  piperis  comu- 
nis  &  albi,fing.dr.vna,polypodii  dr.duas,zingiberis,ci- 
namomi,ligni  cinamomi,nucis  odoratSjfing.dr.duas, 
caryophylh  dr.vnam  femis,cachryos  drach.vnam,mel- 
hs  Attici  &  facchari  quod  fatis  eft. 

a  $yngeli]Grarce  elt  <rvyyb.K.lt  ita  in  Latinis  quoque  Aflua» 
rli  codicibus  legitur.qui  eandem  ctiam  antidot  um  delcribit.  Quis  ve- 
r6  Syngelus  ille  fuerit.non  fatis  nobis  conftat.ln  fequcntibus  antido* 
tisetiarn  cuiufdam  mentio  fit.quar  ad  Michaeltm  Syngelfi  reterturatt 
thorem.Vt  dubiu  non  fit  vtriufque  anrdoti  vnum  &  candf  fuiffe  au- 
thote'.ConftantinusLafcariilib.j.fua;  Grammatices  mr-minit  cuiufdl 
Michaelis  Syngeli  Hierofolymitani.An  veio  islueiitde  qao  NicoW 
hocloco  loquitur.affirmare  non  aufim. 

Cap.  C  V. 

ANTIDOTV  >  1  chaeli*  angeli  regalis,co- 

feres vt  prscedeti$,«d .    Xs,excernedo,  ltem  Uenofqs 

000  Jik 


4ZI                            NICOL.    MYREPSI  4" 

&  propter  obftru&iorifli  i.ecinoTofos,  omnem  ftoma-  A  filiquas  duas,floris  luci  odorati  filiquam  vnam,  pinea- 

chi  refrigerationem  ,omncmque  vtennum  affeftum,  rum  fihq.vnam,vuarum  exepus  acinis  vnc.ofto,tere- 

ac  mala  muhebria.CuncTtas  obftruftiolies  tolht ,  acidos  binithina:  vnc.duas,fchi  fihq.vnam,pccomx  fihqux  ter 

rucT(Usdiflipat,&appetentiam  excitat,  lxtiriam  pant,  tiam  partem,palmularum  pinguiu  vnc.quatuor,cony- 

bonumque  coi  poris  cclorem.oris  fcctore  tolht .  timo-  zx  odcratx  fihq.duas,maftiches  liliq.vnamjdidami  fi- 

fem,metuni,&futilemloquacitatemdllTicilcmquefpi  hq.duas,thuris  fihq.  vr.am,  corticis  picex  liliquamv- 

rationemabigit.Etin  fumma  hommem  fanitati  refti-  nam  femis ,  calami  odorati  vncias  duas,  mdis  Illynjpac 

tuit,&memona  valentem  efficit.  Datur  citra  obferua-  vnc.vnam  hcxag.vnum/mocln  libq.duas .  carpobalfa 

tionem  omni  temporecum  cibo,&  a  cibo  .  nequc  fri-  mi  fihq.duas,melhs  Attici  aut  facchan  libras  duas  vel 
gusnequeaftum,  autabum  aut  potum  obferuando.  B  qu#l  fitis  eft,vini  Ppnipj  Hiq.vnam.  Arida  contare  v- 

Accipupiperiscommunis&longijZingibens,  cinamo  na  cum  liquidis,& hxc  conficiendo  dic.d.i. u.i.u. 

mi,l.gm  cmamomi.pch  podn,  nucis  odoratx  ,  fingul.  ^ ^a^MocliOG«ee^/.«.Nequc  quid  fit  Mocliop ,  idc  imclli 

drachm.duas,caryop!iyHi,fp'ca;  i:ardi,maftiches,  acary  s"c  ^                q    '  CCXCIX. 

chi,alypiadis,dacr>dii,(mg.drach.vnamfemis,turpeti  A  L  I  A  confcdho  C\phiexrebusviginticc>oc6ftas. 

drach.duas,melhs  Attici  velfacchan  quod  fatis  eft.Da-  Vr;nam  nicuet;&  cft  cpnma.  Capit  carms  palmuhrc, 

turvncia  vnncum  temperato  hquore,ai.t  plus  autmi-  nucum  pmearum,drach.  qu.uuor  ,cinmim  cancarum 

nus  pro  viribus,  media  nofte  aut  quando  yotoenSjin-  faduo(k&&icx  nardi,vuarum  paihmim,  fmg  .  drach. 

fpiciendo  habirum  homims.  vnam,folu  drach.  qumque,  haccarum  mniperi  drach. 

a    CarychilQuidVtfro  per  Carycnum  iritelligat,  fchencdam  _     T    .    {     ,    '                       c ,             r    c\  ■ 

fl"  oao,thunsdrach.tres.croci,cyperi,l.ibina,mu!ci,ilons 

Cap.    CCXCVf.  ninci  odorati,cardamomi,ammoniaci,mehloti,hngul. 

ANTIDOT  VS  vocata  phlebotcmos.propter  ei9  drach.trcs,cypanfli^elticx,fing.drach.dLias ,  cafis  dr. 

vero  celentate  phlebotcmos  eft  appellata.Habet  zingi  quatuor,rofarum  drach.tres,afphodeh  drach.tres,  ftyra 

bens  drach.duas,  fefehs  drachmam  vnam ,  petrofelim,  cis  drachmas  quinque,bacca.rum  uinipen  paruaru  dra- 

pipens,fingulorum  drach.vnam,afan,aloesflaux,ling.  chmastres,helemi  drach.qun.que,ccfti  drach.fex,tere- 

drach.quatuor,eupatorn  drach.tres.Ha:c  tufa  &  cnbra-  binthinx  drach.duas,afpalathi  drach.  quir.que ,  bdelhi 

taexcipemelle  Attico  aut  ficcharo  fufficienti .  Datur  adrach.  fex,melhs  Attici  aut  ficchan  vel  vini  cdorati 

Aeyvttx  fabx  magmtudine  ex  vino  Aminxo  auftero,  quantum  (ufficit. 

ii$ qui non febricitant: febricitantibus  autem,cuma-  .      a   Kdellif drach.fex]M,nufciip«uS codrx fimpljcite.  ^UYa, 

"  bet,non  aducto  ponacce.Acciusaucem  qui  iib.i  3.cap.i7.eandeman- 

qua  Callda.  tidotum.fd  limplicium  ordint  diueifo,dcfcribir,por.dus  quod  in  cO- 

Cap^     CCXCVII.  ®  ucifioncnoftiacft,d.fatetxpi.nnt. 

ANTIDOTVS  excroco,adiecinorofos,«idmo-  '                      CaP-    C  C  C. 

dum  bona.Recipit  croci,fpicx  nardi,cafix,iingulorum  ANTIDOTVS  Chmax.Facit  ad  ftomachi  refri- 

drach.quatuor,cinamomi,myrrhx,  flons  mnci  cdora-  gerationem,  fuccurnt  etiam  ns  qui  conccquere  haud 

ti,cofti,fing.drach.duas,melhs  Atticiautfacchanquod  poflunt.eft  experta  .  Non  foliim  autem  ad  flatus&  tur- 

bationem  ftomachi  confert ,  fed  &  muhebna  mala  o- 

Cap.    CCXCVIII.  mnino  purgat.Afiumpta  ris  qucque  qui  nonnili  recta 

ANTIDOTVS  Cyphi  ex  quinqiiaginta  fpecieb'  ceruice  fpirant,auxihatur.eft  admodum  bona.  Habet  fe 

compofita.Suffita  quicquid  eft  noxium,malumque  Ipi  niims  an,feminis  apii,ulens,pipens,zingiberis,fingul. 

titum  abigit.Omnes  feras  immenii  impetus  depellit  &  drach.vnam,finonis  Syriaci  drach.duas,feminis  fccnicu 

auertit.capitis  dolcre  vexatos  liberat,  fr6ti  lllita.oculo-  E  h,radicis  helenn,iing.drach.tres,cinamomi  drach.vni, 

rum  dolonbus  fuccurnt  inunc>a  extrmfecus  cum  vinc.  mell\s  Attlcl  autfacchari  quod  fatis  eft.  Confeda  datur 

aunum  dolores  fanat  melle  &  oleo  diluta ,  atque  cum  man^  iemnis,&  a  coenaa  cum  vino  diluto  vel  aqua.exci 

flocco  impofita.omnia  oris  mali  fanat,diiroluta  &  illi-  tat  appetentiam.Datur  etiam  ad  omnis  generis  tuffes, 

ta  fufficienti  tempore.  tuffientibns,n6nifirec}a  ceruice  &  humores  delatos  ad  thoracem,omnequeinternum 

fpirantibus,penpneumomcis,ftomachicis,  &  fangume  corpons  malum.venerea  etiam  ftimulat. 

vencientibus  cum  mulfo  commixta,  ac  fabx  fylueftns  a  :£jS^S^Sff^^  eft^?WT«.  ™™«*f*- 

r      ,        .         r            i  /y'  limplicittr.vil  cumaductione  x/>^/kji  cim  KTafs? ,  Grarcis  vinum 

quantitate  data  auxihatur.limihter  lienofis ,  nephnti-  aquadiluiii.   b  Humoies^Gracutcodcxmalelegitfii/^ovproxf/uot. 

cis  &  hepaticis  prodeft,fi  cum  pofca  bibatur  de  ea  fili-  Cap.    C  C  C  I. 

qux  tres.Saraceni  vocant  filiquam,  ftagium  aut  fabx  ANTIDOTVS  Apollonii  confercs  difficulter  fpi 

^igyptix  magnitudmem  .  Dolonbus  inteftinorum  &  F  ratibus,  orthopnocx^tuffi  diuturnx,dolon  pe&ons,fto 

ifchiadicis,confeftim  cu  cnlid.t  aquafabx,quatitate,co-  machi  &  vifcerum.Omnem  autem  antidotum  in  eiuf- 

fert.Lunaticosautem  reftituit,data  cum  fpuma  taUnfa  modimalis  fuperat.Tnbus  enim  diebus  intermiffione 

bxmagnitudine,abortu  fohs  vfque  ad  ortu  lunxdie-  pra.ftat.Accipit  pipens  albi  drachmasquinque  ,  croci 

Bus  tnginta.Opitulatur  etiam  peftifero  morbo  confe-  drach.tres,cinamomi  drachmas  duas  femis,  fpicx,myr 

ftim  &  contimio  data,geftata  &  appenfi.Eft  enim  me-  rhx,opn,ainterions  pams  fiilphuris  ignem  non  exper- 

dicamentum  adiicrfus  venena,  propulfans  omnc  malu.  ti,cardamomi,hyolcyami,iing.drach.duas,  afari  drach. 

Qubd  fqihs  lpfim  quotuhe  lumpfent ,  nullum  morbii  vnam,melhs  Attici  aut  facchah  quod  fatis  eft.daturnur 

formidabit.Auxiliaturetiam  ns  quia  rabidis  funt  com  cis  vnguentanx  quantitate. 

mcrli  animantibus  & lumbncis  luna  deficiente.  eft  ve-  .  a   5ntclio"s &c.]Gi2ce  eft  tvTtf/»v»c  t£A*vh.  Eft autem Grac- 

»     ,       i           i|-      .          ^i      j                             -  cis  svTscictvti.cuiufque  reiintcnor  pars.lJioinde  inteidum  nucleum.in- 

roadmodum  nobihs.  Acc.pit  lapidis  gagatis  vnc.vna,  C  tfrdu« ,«i,n,  medullam  reddunr  Lati.i  mterpmes.  QuodautemT,- 

helenil  vnc.claas,  CCrtiCls  afpalathl  vr.C  .  ciuas  hexagia  CAnVfu  fit  vox  coriupta.nemo  non  videt.lnfequenti  antidoto  nonii 

duo,radicis  afphodeh  vnc  duas  hexaii.duo,  fauinx  vnc.  fcribitur.quod  tamen  a-que corrupmm  eft .  Puto 

,        ,                                                   °  auttm  coiruptam  hancvocemelle  ex6«a»  &  ctTi/eo  .Leee  ndum  iraque 

duas,baccarumiuniperinumerotrigintatres&tej-nam  eo>  videtur  fl^^f»,.deft  fulphuns  igAem  non  experti.Na  fulFLr 

VlHUS  partem,bdellll  Petraici,  hoc  eft  quod  ex  Petrxa  afthmaticis &difficulterfpirantibusconfeirc,Diofcoiidcsetiamtefta' 

Arabia  affertur  vnc.duas  hexap.duo ,  cancarG  pingum  lVr-Et  IfgMdumeflihocpaao.paulo  p6ftlatiusoftendemus.&  idem 

„                         n                   °.             -          f    ,P  loanncs  defanfto  Amando  v  ocatuscofirmat.aui  tipapyiuui,  fulphut 

Cne  acinis  vnc.octo,ammoniaci  vnc.vna,conchyhiIn-  viuum  mteiptctatur. 

dici,fcminisrutxf,Iueftns,cofti,iuglandis,  fing.  fihq.  Cap.  C.CCII. 

duodecim,cardamomi,cyperi,croci,fmg.lihq.vnamfe  ANTIDOTVS  Mufa  Apollonii,conferensdiffi' 

mis,fcminisc)parilli  vnc.vnam,ladani  iihq.tres  &  tcr-  culter  fpirantibus,veteri  tufli,&  ommbusmahs.  Item 

tiapartem,ftyraciScalamitis  fihq.rics&tertiam  partem  R  aextenuatis,&  plunma  vinum  lmbecilhtate  laborati- 

afari  fihq.  duas,nardi  Cclti^       la»  um  ficcaru,iing  .  fi-  bus,ns  quoque  qui  decretonorum  dierum  expeciantfi 

hq.vnam,  myrrhx  trogh  .             ..duas  hexag.duo,  nem,admodum  vtiliseft.tuflemfoluit.Quod  fietiam 

amomi  fihq.dua$,peucc(:  .V       .uuas,fenums  falicis  doloresaccidanr,fumpta  nucis  P6tic« quatitate ,  ip(bs 


4*5 


DE   ANTIDOTIS,    S  E  C  T.  t>  R  I  M  Al 


diffipar.  Habetpiperisalbifiliquas  fedecim  &quarti  A 
partem, croci  hexagium  femis,  gentiana  hexagium  v- 
num,myrrha  hexagia  duo,  hyofcyami  hexagium  vnu, 
bfulphuris  ignem  non  experti  hexagia  tria,mellis  Atti- 
ci  vel  facchan  quod  fatis  eft.Prodeft  etiam  quotidianis, 
tertianis  &  quartanis,pracipue  aflumpta  ante  acceflio- 
nem  Pontica  nucis  magnitudine,  e)c  tepido  vino. 

a  Extcnuatts}  Gtaxe  eft  v.vofitSlt.  fciipcum  inalc,pto  >\n\i. 
Thlx.  b  Sulpli\iiis>&x.J  iQuodanteT/fctVi/fi.iamT^Vffiap- 
pellat. 

Cap.    CCCIII.  B 
ANTIDOTVS  alia  Mufa,  efficax  adiecinorofos. 
Recipit  piperis  fihquas  fedecim  &  quartam  partem, 
hyofcyami  hexag.duo}thuns,  arfenici,gentiana,arifto 
lochia  rotunda,cuphorbii,  ling.hexag.  vnum.Tufis  & 
cnbratis  omnibus  fimul,opium  diflolue  cum  melle  At 
tico  aut  faccharo  fufficienti.iniice  autem  &  myrrha  he 
xagia  quinque  ,  &  prabeto  cum  aqua  mulfa  ,  pnuatim 
febricitantibus  hexagium  vnum  :  non  febncitantibus 
autem,cum  vino.Prodeft  etiam  hydropicis,nephriticis 
&  difftcultermingentibus.  C 
Cap.  CCCIIII. 
ANTIDOTVS  Aphraftos,  hoc  eft  non  dicenda4 
conducit  refolutis,fpumantibus,&  damonio  agitatis. 
Capit  fcordii,ammoniaci,myrrha,tragacantha,opopa 
nacis,fagapeni,caftorei,afquama  mucronibus  fern  dc- 
eufla,galbani,bituminis,fanguinis  draconis,  mon  fru- 
Ctuum,thuris,  maftiches,finguk>ru  drach.  vnam  .  Qua 
funt  odorata,ea  non  trita  in  poculum  defpumati  mellis 
impone,&moue  vehementerin  mortano.Alias  autem 
fpecies  tere,&  per  cnbrum  tranfmittc  .  dein  adnce  hyf-  I> 
fopum,betonicam,  bcaraburea,faluiam,cynogloffiim, 
rutam,vrticam,  ericen,phu,  calamintha  paruam,fter- 
cus  bouillum,&  cfulphur.Trita  hac  coniice  in  vas  cum 
mcro,&  cxponeaftns  cumferro,datoqueagrotanti. 

a  Squamz  mueronibus  decufia"]  Crzce  legitur  haud  rcfle 
vitif v  rot/wow.pro  riMf*  To/xaffjtnK.  Quid  autem  ftomoma  fit.fupra 
«juoque  i  nobis  expofitum  eft.  Conducit  tefolutis  vfusftcmomatis. 

b  Catabuream}  Codex  manufcriptus  habct  jyfpaCKpta».  Neqtie 
mihi  huiuscoirupta;  vocts  fignificauo  cognitaeft.  Nifi  torte  fit  catui 
fpecies.qu*  Hifpanis  catoucia & caraueiahodie dicitur.  c  Sul- 
phur]  Grarce  invK^afa.  lcgitur.Vox  Latina  Grxcts  cxarata  literis .  Et 
hinc  ctiarn  ciatum  fii.fupraperT/jraVt/fi.Nicolaum  fulphur  igne  non  * 
expertum  intelligcre. 

Cap.  CCCV. 
ANTIDOTVSalia  colica,expofita  a  Magno  me 
dico  fophifta,admodum  vtilis.  Habet  cyperi,zingibe- 
tis,anifi,  fing.  drachmam  femis,  dittamm,  petrofehni, 
piperis,fingulorum  drachmam  vnam,  fpica  nardi,am- 
inoniaci,calamintha,fingulorum  fcrupulos  otto,cafia 
fiftulans  drachm.decem.Tufa&cnbrataaquafolue,& 
finge  paftillos  nucis  auellana  quantitate .  Exficcatis  m 
vmbra,da  febre  vacantibus  paftillum  vnum  cum  con-  f 
dito:febricitanubus  autem,cumaqua  mulfa. 

Cap.  CCCVI. 
ANTIDOTVS  ex  croco  vocata.Prodeft  colicis, 
«X  pofcadataVEgyptia  faba  magnitudine.  Difficulter 
fpirantibus  cum  aqua,  quantitate  duarum  fabarum.Ie- 
cinorofis  cx  vino  veteri ,  >£gyptia  faba  magnitudine. 
Pleuriticis  in  aqua  mulfa,  quantitate  duarum  fabarum. 
Nephriticis,cum  temperato  liquore .  I&ericis  ex  meli- 
crato.  Dyfentericis  nottu  deglutiendam  prabeto  erui  C 
ejuaritifafc .  Lienofis  exvino  auftero  duarum  fabarum 
magnitudine.Adinternosabfceflus,  cum  aqua.Adtor* 
rnina ventris  eiufHcmque  refrigerationem,cum  *tem- 
perato  liquore.  Accipit  croci  drachmas  quindecim,o- 
pii  drachmas  tredecim,  euphorbii  drach.  vnam,piperis 
drach.quaruor,pyrethn  drach.duas,  fpica  nardi ,  dauci 
Gretici  feminis,fing.drachmas  quatuor,petrofehni  Ma- 
eedonici  drachmas  duas,opobalfami,  cafia,  foln,  amo- 
mi,rofarum  liccarum,ruta  ficca,cofti,ftyracis,feminis 
apiijfingulorum  drach.quatuor,  myrrha,  cardamomi,  H 
ieminisfcrnicuh,fing.drach.duas,  caftorei  drach.vna, 
mellis  Attici  autfaechari  qHod  fatiseft. 

a    Cumtemperatoliquoie]  Grsce  eft.wJT  jHxoaTsw.Cenfco  t» 
Bitn  leger  d<Jm  axfaVa.id  cft  nntio. 


4H 


Cap.  CCCVlT. 
ANTIDOTVS  alia  colica,faciensad  ftomachi 
dolorem  ftrepitumque,&  tufles.  Recipit  cumini  tor« 
rcfatti  drach.otro,foliorum  ruta  drach.fex,  pipens  dra 
chmas  qUatuor,nitri  drach.duas,  petrofelini  Macedoni 
ci  drach.quatuor,corymbi  thymi  drach.duas ,  zingibe- 
ns  drach.quatuor ,  mellis  Attici  autfacchari  quodfatis 
efle  videbitur.  Datur  cochlearii  vnius  menfura  cum 
mulfo  aut  acido  garo.Fft  vero  laudata. 

Cap.  CCCVIII. 

ANTIDOTVS  alia ad cohcos,experta,  dolorerri 
mitigans.Valetad  internas  inflationes,&  affettusfedisj 
ac  violcntias.Addolores  cum  temperato  hquore  c)a- 
thorum  trium,nucis  Pontica  quantitas  difloluta.  Ha 
bct  cafia,anifi,fpica  nardi,zingibens,  petrofelini  Mace 
donici,opii,  fingulorum  drachmam  vnam  ,  feminisa- 
pii  drachmas  duas,croci,  caftorei ,  floris  iunci  odorati, 
fingulorum  drachmam  femis,  pipens  albi  drach.vnam, 
mcllis  Attici  aut  facchari  quod  fatis  eft. 

Cap.  CCCIX. 

ANTIDOTVS  aliacolicanobilis,&vtilis.  Ca- 
pit  piperis  albi,thymi,gummi,fingul.vnc.femis.Datur 
vbi  vlus  poftulat ,  cochlearium  vnum  cum  temperato 
liquoreieiunis  &  dormituris. 

Cap.  CCCX. 

ANTIDOTVS  colica, quam accepi a fratre Co« 
nonis,&  Theofebii,qui  dicebat  fe  multoties  cxpertum 
efle  qubd  vna  dun  taxat  potione  eos  qui  fumpliflent  fa* 
nos  reddiderit,aut  vtplunmum,duabus  aut  tribus.Da- 
turpodereobolorum  duorum  cumfrigida  aqua  tnum 
cyathorum.praftat  Veroidipfum  cum  niuefumere. 
Habetfeminis  hyofcyami  albi,piperis  albi ,  fing.drach. 
decem  ,  opii  drachmas  feptem  ,dauciCretici  femims 
drach.quinque ,  petrofehni  Macedonici  drachmas  tres, 
pyrethri,euphorbii,fingulorum  drach.femis,  fpica  nar 
di,croo,firigul.drachrh.duas,  mellis  Attici  aut  facchari 
quantum  fufficit* 

Cap.  C  C  C  X  I. 
ANTIDOTVS  alia  vocata  Athanafi^admodum 
conferens  colicis,  &  experta.  Accipit  feminisapii  dfa 
chmas  tres  fcmis,feminii  anifi  drach.vnam  femis,cafto 
rei,pipcns  communis,opii,fing.  drach.  femis,  myrrha: 
gran.feptem ,  mellis  Attici  aut  facchari  quod  fatis  eft. 
Datur  anucis  A gyptia  quantitate. 

a  Nucis]  Gtarce  lcgitur  t&fix.  Puto  autem  letibendum  efte 
xuxf/*i  hoc  eft  f  abi.  Agyptia,-  enim  fabz  tnchtiontm  Nicolaus  &  alii 
Grxci  taciunt  farpe.non  nucis. 

Cap.  CCCXII; 
ANTIDOTVS  aliacolica,dolorem  mitigans. 
Recipit  ftyracis,afan,caftorei,opii,hyofcyami  albi  femi 
nis,fing.drach.femis,  mclhs  Attici  aut  facchah  quodfx 
tis  eft. 

Cap.  CCCXIII. 
ANTIDOTVS  aha  colica ,  dolorem  fedans,  ad- 
modlifrl  bona,qua  vtor  experta  ad  magnos  affeQus ,  & 
mflationes  coli,&  vehementes  dolores.  Datur  quahti- 
tatenucis  auellana  cum  cyathis  tribus  temperaci  hquo- 
ris.  Habet  cafia,anifi,fpica  nardi,zingiberis,  petrofeli 
niMacedonici,opii,fing.drach.vna,  femiffis  apii  drach. 
duas,croci,caftorei,  floris  iunci  odorati,  fing.  drach.fe- 
mis,pipens  albi  &  longi,fing.drach.femis,  mellis  quod 
fufficit. 

Cap.  CCCXIIII. 
ANTIDOTVS  alia colica,qua iureiurando hori 
eft  nifi  fblisfiliis  danda.Conducit  etiamfinepotu,  odo 
rataduntaxat.  Accipit  anifi  drach.  o&o,  feminis  apij 
drach.fedecim,caftorei,piperis  albi,  floris  iiici  odoratij 
fing.drach.quatUor,zingiberis,opii,fingul.drach.  odto, 
fpica  nardi  drach.  fedecim,  petrofelini  drach.quinque, 
rotundarumgallarom  drach.quatuor,  fennnis  hyofcya 
midrach.tresjmri-s  A-  '  aut  facchariquod  fatiseft. 
Datur  cochlearn  aquacalida. 

Ltf  '  «RfCXV. 
ANTIDOTVSud tuSim.  Habct pulegii  drach, 

ooo.  ui, 


W  NICOL.    MYREPSI  4z6 

vham,thymbrar,thymi,  nhifi  fcminis  &  apii,finapi,hyf  A  cofti,opii,carnis  palmularum,anifi,imgulorum  drach. 

fopi,cardamomi,  piperis  communis,  fingulorum  dra 


chmam  vnam.Excipemelle  Attico  cofto,eiufdem  pon 
deris.Aut  lmpone  anifi  feminis,focniculi,  ameos,femi- 
nis  hyofcyami,opn,iinguloium  drach.vnam,  apii  femi 
nis  drach.vnam,mellis  quantum  fufficit.  Daturnucis 
auellanx  quantitate. 

Cap.  C  C  C  X  V  I. 
ANTIDOTVS  e  caftoreo  .  prodeft  pleuriticis, 
dolorem  fedans,torminibus  c  cruciatu  colico  reli&is,& 
podagrx.In  vniuerfum  ad  omnem  dolorem  optixna 
«ft,  fiqui  continuo  eavtuntur.  Capit  caftorei  drach. 
tres,feminis  dauci,  radicis  panacis ,  fingulorum  diach. 
tres,feminis  hyofcyami,feminis  papaueris,lingulorum 
drach.vnamfemis.Excipiaiiturmelle  Attico  aut  faccha 
ro  fufficienti .  Confettam  reconde  m  pyxide  ftannea,& 
prxbe  fabxmagnitudine. 

Cap»  C  C  C  X  V  I  I. 
ANTIDOTVS  ex  rheo,  confert  cardiacis .  Ad- 
uerfatur  venenis.conducit  comitialibus,  aardonbus  o-  C 
ris  ventnculi,  capitis  dolonbus,venena  haunentibus,i- 
fchiadicis,&  ad  reftinguedum  bilis  feruorem.  Recipit 
cofti,  rhei,  glycyrrhizx,zingibens,fpicx,cmamomi,  ca 
ryophylli,  zedoarix,fing.drach.vna,corallii,offis  cordis 
ceruini,  ramenti  eboris,ofiium  palmularum,anacardn, 
berberis,croci,fing.dr.ich.Vnam,fenci  crudi  vfti  drach. 
femis,  macens  grana  quindeam  .  Trita  omnia  pollinis 
inftar  prxbeto.  Eft  experta. 

a  Ardoribus  ovis  venriiculi]  Manufcriptus  codcx  babei  xa.p- 
'tliut  iiofrflxt  pro  xstpiieuKvofitvKt.  Intelligit  auteeos.qui  proptcr  bilis  J) 
copjam  atdore  otis  ventriculi  (quod  vctctcs  »ytf«f /«.»  dixeiuni.v»  alibi 
dcmonftrauimusJvexantur.Galcnus  libro  S.  Dc  compof.medic;  loca- 
lium  cap.  j.tyxoujciVTi  r'f*dx*  ^loc  rculum  vocac .  De  quo  pluia  in 
commcnt.noftris  in  fcdhs.aphor.commenr.j  j. 

Cap.  C  C  C  X  V  I  I  I. 
ANTIDOTVS  ad  compagum  articulorumve 
dolores  nobilis,cx  opio  cognominata.  Capit  opii,myr 
rhx,feminishyofcyami,croci,  fingulorum  drach.duas, 
churis  mafculi,euphorbii,  gentianx,  cardamomi,fing. 
drachmam  vnam.Datur  cum  vino  febre  carennbus:fe- 
bricitantibusautem,ex  aqua  tepida. 

Cap  C  C  C  X  I  X. 
ANTIDOTVS  Defmotenos ,  hoc  eft  Carcer:  in 
carceribus  enim  hanc  experti  fumus.  CHnppe  facinoro- 
lis  vehemens  exhibuimus  venenum  ,  poftea  vero  ex 
hac  antidoto,&  nihil  mde  offenfi  funt.Non  foltim  aute 
adlethaliavenenaefficax  eft,fed  &  ad  comitiales,e6fqj 
qui  ex  tOrtura  liixati  funt ,  &  difficulter  fe  mouent.  Ad 
trcmentes ,  vtennas  prxfocationes ,  lecinorofos  ,peri- 
pneiimonicos,tabidos,  afthmaticos,lethargicos,coclia-  F 
cos,&  admutationes  aquarum  arque  aeris  .Eftadmo- 
dum  laudata*  Habet  fpicx  nardi,croci,  feminis  dauci, 
fingulorum  drach.quatuor,  anatis  fanguinis,  floris  iun 
ci  odorati,fing.fcrup.duos,cafix  drach.decem,  cinamo 
mi  drach.tres ,  pipens  albi  drach.vnam ,  thuns  mafculi 
filiq.vnam  femis,  fcordii,  pohi,rofarum  andarum,fcru- 
pulos  tres,myrrhx,cofti,fmgul.drach.  quatuor ,  mcllis 
autfacchari  quod  fatis  effe  videbitur. 


fex,paftilh  exbcryamboro  vncias  vndecim,florisiunci 
odorati,  caryophylli,  petrofelini,  fing.  vnciasquinque, 
croci,glycyrrhizx,zedoarix,ftyraciscalamitis,galbani, 
myrrhx,thunsmafcuh,  pyrethn,piperis  albi,lefelis,fi- 
nonis,macedonifii,feminis  apii,  fingulorum  vnc.  qua- 
tuor,rhei  Pontici,  caftorei,  mandragorx,fing.vnciam 
vnam,ligni  aloes,caryophylli  magni,fohi,calaminthx, 
cafix,anacardii,maftiches,tragacanthx,euphorbii,faga 
peni,terebinthinx,fanguinis  draconis,  ^tieltizejgentia 
na',rhois  Synaci,pipens  longi  &  nigri,carpobalfami,cu 
mini,erucx,fileris,amomi,bituminis,fingulorum  vnc. 
duas,ramcnti  aun  purihexag.vnum,  berbcns  drachm. 
duas,margaritaruhexag.  duo,lapidis  lafpidis  &  faphiri, 
fing.hexagium  femis,oflis  cordis  ceruini  hexag.vnum 
femis,ramenti  eboris  hexag. duo,  maceris  grana  vnde- 
cim,ambans  fcrtip.quatuor,ferici  crudi  vfti  drach.vna., 
mofchi  fihquas  decem ,  caphurx  filiquasfex  ,  facchari 
quodfitis  eft,  &  ftilladtn  rofarum  liquons.  Daturpro 
viribusjCtim  vino. 

a  Aigyrophoraj  Grxce  cft,«t ;ynpti<t:ptt.Sic  autcm  difla  vide 
tux  proptet  eius  praflantiarii,  quod  fcihcct  lit  fumptuo(a,&:  haud  mc. 
diocrcm  pccunia- collationtm  txijat.  b  Ex  cryaniboio]  Cix. 
cc  cft  i'ia xprj-jfSipxfA.Ldc  autem  dtftioncm  coiruptsm,  ncmonon 
agnofcit.Quo  paclo  autcm  lit  reftituenda.in  animi;m  nunc  non  venit. 

c  1  iehize]  Gra'cus  manufcriptus  codix  haba  viii  tt^i  Qn.T  itide 
didtio  deprauata  &  baibara  cfhnequc  quid  Iigniricet,fcire  poln  m. 

Cap.     C  C  C  X  X  I. 

ANTlDOTVS  Adnanijcognominata  vehicu- 
lum  magnum.  Facit  ad  eos  qui  funt  defperati  vfque  ad 
mortem.Datur  comitiahbus  &  melancholicis,cum  de- 
codto  cofti:  vertiginofis,cum  vino  albo.  caput  dolenti- 
busjcum  tepidaaqua.  Ad  ftomachi  refngerationem  & 
dolorem,ex  vino  tepido  vel  deco£fo  abfinthn.Iecinoro 
fisjcum  detoCto  eupatoni.Lienofis  cum  decotto  cappa 
ns.Nephnticis,cumdeco£toacafix  lignex.Sullicidio  v" 
rinx  laborantibus  ,  cum  decocto  millefolii ,  &  feminis 
peponis,ac  cucumens.  Ad  penis  mala,cum  decoftofa- 
xifragi,&  femine  viridis  citni.  Colicis,cum  vino  cui  cu 
minum  aut  caftoreuminco&a  fint.Per  circuitu  reuer-* 
tcntibus  febribus  ante  inuafionem  ,  cum  decocSfo  fena: 
aut  rutx.Huius  antidoti  facultatem  multi  fapientes  in- 
uenerunt .  Narrant  verb  etiam  hoc.Si  gallo  qui  a  vene- 
nata  ferpente  lttus  fuerit,  ex  hac  antidoto  in  os  cum  te- 
pida  aqua  impofueris,aut  in  aures  immiferis,confeftim 
hunc  reftitues.Huius  confeftionem  quxre  in  principio 
huius  libri,capite  fecundo.-illic  enim  prxfcripta  eft. 

a    Cafia:  ligne.x  ]  Manufciiptus  codex  falfo  x,uAC"  <S"<*f» 
pro  ^i/xoxaa-jaf. 

Cap.  C  C  C  X  X  I  I. 
ANTIDOTVS  tuffim  fedans.  mirabiliter  ad  nu 
la  tuffim  inferentia  facit.  Capit  feminis  apii,focniculi , 
hyffopi,fing.vnc.vnam,fucci  glycyrrhizx,ammeos,fin 
gulorum  vnciam  femis,opii  vncias  duas,anifi  granalc- 
ptem,mellis  Attici  aut  facchari  quodfufficit. 


Cap.    C  C  C  X  X. 
ANTIDOTVS  a  Aigyrophora,hoc  eftpCcunix  G 
collatio.Facit  ad  vniuerfa  capitis  mala,tam  noua  quam 
vetera.Somnum  inducit,lachrymas  fiftit,  tuffem  recen 
tem&antiquam  foluit.  Vomitum  fanguinis&  humo- 
risreprimit .  Pulmonis  &  latensmala  fanat .  Cardiacis 
fuccurrit.Stillicidium  &difficultatem  vrinx  fohut.Pla- 
garum  &  vifcerum  dolonbus,non  fblum  potajfed  &  in- 
unc"tacitra  omnefti  controueriiam  auxihatur.Certo  au 
tem  renum  doloribus  &  cceliacis  fliccurrit .  Calculos  in 
renibus& veiica  foluit  &  coiiterit     .iguinis  profluulu 
c  quocunqtie  loco  faftum  c  >> 
difcutit.  fudores  cit.br.1chi<  Z.i 


vincit.Afliduc  fumpta  cuni  uix,refolutos  con- 

firniat.   Habct  opob.ilfimi,cinamomi,galangx,fpicx, 


Cap.    C  C  C  X  X  I  I  I. 

ANTIDOTVS  Ifochryfos,hoc eft auro zquipa 
randa.facitadfrigidosftomachi  affe£fus,inflatos,&eos 
qui  vapores  humidos  ex  ftomacho  fiirfum  mittunt. 
Habct  ipicx  nardi,myrrhx,cafix,  fingul.drachmam  v- 
nam  fcrupulosduos  femis,cinamomi  drachmamvnam 
femis,  amomi  drachmam  vnam  fcrupulum  vnum,cor 
ticis  mandragorx,dauci,croci,  fingulorum  drachmaril 
vnam,caftoreidrachm.vnam,mellis  Attici  aut  faccha- 
ri  quantum  fufficit.Datur  Ponticx  nucis  quantitate. 

Cap.    C  C  C  X  X  I  I  I  I. 
ANTIDOTVS  andum  Diofpoliticum. cohfert 
iis  qui  cibum  in  ventnculo  tardc  concoquunt,vt  hunc 
citnis  fubinde  conficiant.  ad  acidos  rn  ftomacho  humo 
- y..  Ventos  naturx  H  res:&  m  vniucrfum ,  adfrigidos  ftomachoinhxrentes 
nbrlim  tenuitate       affeOus.    Accipit  cinamomi,  zingiberis,  piperis  com- 


munis,rutx,fingulorum  drach.duas,  nitri  drachm.lex, 
mellis  autfacchari  quodfatiseft. 


I 


427 


DE  ANTID'OTIS, 


Cap.  C  C  C  X  X  V.  A 
ANTIDOTVS,  humidum  diofpohticum.  con- 
fert  omnibus  quibus  nndum,magis  tamen  mcidit  len- 
tos  &  acralTcs  humores.  Habet  piperis  communis,  cU- 
mini,zingiberis,ruta:,fing.drach.  vnam,  nitri  drachm. 
tres,mellis  Attici  autfacchan  quod  fufficit. 

a    Ciailosj  Codicein  mar.ufciiptopeipcram  57«>.«,'«vpio  ?n» 
/)ai  IcgitUI. 

Cap.    C  C  C  X  X  v  r. 
ANTIDOTVS  qux-  pervomitum  purgat,admo 
dum  vtihs.    Capit  falis  ammoniaci,  dacrydn,anifi,pe- 
trofelini,maftiches,iing.drach.vnam,rmMhs  aut  faccha 
ri  quantum  fatis  eile  videbitur. 

Cap.  C  C  C  X  X  V  I  I. 
ANTIDOTVS  fanguinem  fiftens ,  vtilis  ad  o- 
mms  genens  fanguinis  eruptionem,  &  profluuiuni  mu 
hebre.  Recipit  Lemnii  figilh,  aftens  Samii ,  alumims 
fcifTihs,fulphuris  lgne  haud  experti,  chalcitidis  affata:, 
mei  aliati,fingul.drach.duas,lapidis  hamatitis,fangui- 
nis  draconis,iing.drach.vnam  jfucci  acacia:,averonica:,  c 
coralln,fucci  hypocifthidis,  rhois  Synaci,  bala-uftioru, 
rofarum  iiccarum,gallaium,  fidiorum,  ruta,  myrti  te- 
nera:,fucci  methx,fummitatum  rubi,  femmis  lacluca-, 
feminishyofcyamijcucumens  fatiui,feminis  pnpaueris, 
croci,thuns,caftorei,myrrhx  troglodytica,opii,ftyra- 
cis,fing.drach.femis ,  mellis  Attici  aut  facchan  quodfa 
tis  eft. 

a  Veroniea:]  Gr.Tce  cft  0!finx!ir.  Puto  itaquc  intclligi  a  Nico 
Jao  fiirpem  qu.T  in  hodiernum  dicm  vcronica  vulgo  tueitur.  1  ft  tnini 
vulneiatu.adeoquc  ad  liftedum  farguintm  apta,  v  t  pinno  noftioium 
Dcftnpium  '.iftoiia  ccn.mer.tavioitim  ton.o  ckmccfti juimuv.  D 

Cap.  C  C  C  X  X  V  1  I  l. 
A  N  T  I D  O  T  V  S  e  cumino  concoquens,  incdens 
in  ftomacho.humores,  concoctionem  efticiens ,  flatus 
difcutiens,ftomachum  firmans,fomnumque  inducens. 
Habet  zingibens  drach.quinque,cinamomi,  croci,f  lo- 
rum  boraginis,fing.  drachmam  femis ,  dacrydii  drach. 
vna,  rhei,maceris,iing.drach.femis,cnryophylli,  fena:, 
fingul.drach.femis,papauens  hexagium  vnum,  corian 
dri,anifij  apn,&  fceniculi  feminum,  fing.  drach.  vnam,  ^ 
mellis  Attici  aut  facchan  quod  fatis  eft. 

Cap.  C  C  C  X  X  I  X. 
ANTIDOTVS  Caleni  Ly  fiponos,  hoc  eft  dolo- 
rem  foluens.Prodeft  vigilantibus,  capitis  defluxione  la 
borantibus,&  tonfillis :  quippe  omnem  defluxionem  a 
capite  delatam  compefcit  &  exficcat  vt  nulla  aha.  Car- 
diacis,nephnticis,colicis,dyfentencis,cholericis,  calia 
cis,&  omnibus  mahs  corpons  fuccurnt.  Accipit  papa 
uens  hortenfis,opii,iing.drach.duas,  hyofcyami  fcmi- 
nis,glycyrrhizx,iingulorum  drach.vnam,  croci,  ftyra-  F 
cis,caftorei,  anili,  mandragorx  radiciscorticis,  fingul. 
drach.  femis  ,  mellis  Attici  aut  facchari  quod  fatis  eft. 
Datur  hexagium  vnum  ex  aqua  cahda. 

Cap.  C  C  C  X  X  X. 
ANTIDOTVS  ncminata  Ecloge , hoc eft fele- 
fta.prodeft  ccehacis,  (ad  hoc  enim  potifjjmum  eft  ldo- 
nea)&  fanguinis  fpuitioni,  cum  fiicco  plantaginisma- 
ions  data  .  Similiter  iis  qui  fanguinem  per  inferiora  ex- 
cernunt  confert.  Habet  balauftiorum,  macens,fingul.  ^ 
drach.femis,opii  drach.duas,berberis,  hyofcyami,  fru- 
ftus  rubi,my  rtorum  nigroium,  fing.drach.vnam,cor- 
nu  ceruini,myrrha:  troglodyticx,lycii,fingulorum  dra 
chmam  femis,coralhi,  fidiorum,  fing.  drachmam  vna, 
croci,flcris  iunci  odorati,rofarum,  Lemnii  figilh,iing. 
drach.lemiSjlucci  plantagmis  maioris ,  fucci  acacix,la- 
dam,  fingulorum  drachmam  vnam  ,focniculi  &  amfi, 
iingulorum  drachmam  femis,  aluminis,  thuns,  Jingu- 
lorum  clrachmam  vnam,rhois  culinani,  feminis  loti  di 
£tx  Anacncnbax ,  terrx  Samix,  ventncuh  columbx,  ^ 
ventriculi  galh,  vuarum  pafTarum  fine  acinis ,  fingulo- 
rum  drachmnm  lemis,dedoi'i,hocefteryfimi,  gummi, 
fingulorum  drachmam  vnam,chalcitidis,  pumicis,  te- 
&x  ennacei,  anatis  vulux,  offium  palmularum,  fingu- 


SECT.PR  VMk.  428 

lorum  drachmas  quinqueVnypocifthidis  drachmaro 
vnam,oftreorum  vftorum,ananthes,  amify  os,  radicis 
fymphy  tijbitumims  Iudaici,amomi,dauci,bch,  petro- 
felini ,  nmmeos,  caftorei;  rhei,  fingulorum  drachmam 
femisjtnbuli  drachmam  vnam,mellis  Attici  aut  faccha 
n  qnod  fatis  eft,&  ftillatitn  rofarum  liquons  boni.  Da- 
tur  nucis  Ponticx  quantitate ,  bnon  febncitantibus  cii 
vino  :  febricitannbus  vero,  cum  aqua  tepida  ,  manc  & 
dormituns. 

a    Mifyosj  Grarcuscodex  male  admodum  legit//i<u'Sf  pro 
^uiVt/oc.Efle  autcm  ^uiVuoc  legendum.racik  hinc  colligi  potcft ,  qucd  i'n 
hac  antidoto  etiam  chalcitidis.cui  mify  vuibus  par  tft.irer.tio  fir. 
b    Non  febricitantibus]  Manufcnptus  codex  hahtt  falfo  ivf.tiuc 
oiV&.qiium  fcribendum  t  rat  aarufittit ,  hoc  rft  ns  qui  fcbie  \  acant. 
vt  in  fequenti  antidoto.uV/fitTSK  J;  f£  civ*  jfaf}  iZ  r.& '  rm-  tnZ. 

Cap.  C  C  C  X  X  X  I. 
ANTIDOTVS  Polyetes, ld  eft  multorum  an- 
norum,magna.Prodeft  cibum  non  appetentibus,  &  ns 
qui  eundem  difhculter  cocoquunt,  reingeratis,&  qui- 
bus  celenter  ftcmnchusiniratur.Daturauellnnx  quan- 
titnte  cum  aqua  febricitantibus :  febre  autem  vacanti- 
bus,cum  vino  bono  &  veteri,  donec  ager  fanetur .  Qui 
autemcnm  vino  fumere  nequeunt ,  andnm  pradicro 
pcndere  ccmedant.  Accipit  rhei,  thymi,fmgulorum 
drachmam  vnnm  ,  pipens  ccmmunis  drachmas  qua- 
tuor;myrrhx  drachmas  diias,anifi,hycfcyami,fingulo- 
rum  drachmas  tres,pyrcthn  fcrupulos  tres,petroiel:ni, 
piilegn,fefelis,calaminrha:,  lingulorum  drachmas  fex, 
thymbrx,iridis,linguloriidrachmamvnam  ,  hbyftici, 
hyllopi,finguloriim  drnchmas  tres,crcci  drach.  vram, 
melhs  Attici  aut  facchan  quod  fatis  eft. 

Cap.  C  C  C  X  X  X  I  I. 
ANTIDOTVS  ex  acoro  ,  e  ditierfis  a  viribus  & 
effettibus  compofita  .  Confert  ad  omnem  icf  um  vene- 
natorum,medicamenta  deletena,  febres  per  circuitum 
reuertentes,quartanas  &  quotidianas.Datur  nucis  Pon 
tica:  magnitudine  ,  febrc  carentibus  cum  vino:febrici- 
tantibus  autem,cum  aqua  mulfa.  Habet  acon,zedoa- 
na-,ery iimi,benitai,cconi  Chaldaici,fidiorum,  fonchi 
minons,feminis  ruta:,dmahPunici floris,femims  rapij 
fingulorum  drachmas  tres,aganci,  calaminthx,anfto- 
lochiar  longa: ,  nardi  Celticx  ,  rubnca:  finopidis,  gum- 
mi,abrotoni,  radicis  eryngn,  feminis  ftaphylini,  cnfto- 
rei,ferula:  vindis  meditulln,floris  rhododaphnes,fucci» 
marrubii,  filphii,  iagapeni,  opopanncis,  hquoris  Cyre- 
naici,indis  Illynca',  croci,  verbenaca:  rec?tx,origani,fe- 
minis  cucumens  fatiui ,  decodii  polh,fucci  &  radicis 
peucedanijfoliorum  betonica:,  drachmam  vnamjcicu-* 
ta:  dfachmam  femis,  mellis  Attici  autfacchari  quan- 
tum  fufficit. 

a  Vinbus]  Mar.ufcriptus  codtx  pcrperam  Icgir  fuv9fj'i£*, 
pro  ivv3fx'a.r.  b  Enitari]  Giarce  c  ll:  »v/7 <a>jt.Q_ii id  1  ei  o  Miiajoi  li- 
gnificet.me  ignorarelateor.  c  Corii  ]  Gra:ce  cft  J iiyjnv; yji>,- 
«TstiKSu.  Cur  vcro  hoc  vfurpct,  aut  quid  etia  fit,  fcirc  fatis  non  polliim: 
nifi quod fic  vocaicputrm  id quod  c  Chaldara eft  allaium.  d  Ma- 
li  Punici]  Grarce  cft  f eiV in^pio  puflcu. 

Cap.  C  C  C  X  X  X  I  I  I. 
ANTIDOTVS  di6"ta  Pxonia.confert  ad  deftilla- 
tiones  capitis,tufles,  arteriacos,  anginofcs,  omnia  pul- 
monis&thoracis  mala,tabidos,penpneumonicos,pleu 
nticos. Admirabihter  autem  thoracem  vindicat,immu 
ncmque  a  deftillationibus,  vlceribus,&  fanguinis  reie- 
dfionibus  reddit .  Daturin  aquacahda  ponderefiliqua- 
rum  trium  :  vt  plunmiim  autem  dormituris.  Angino- 
fis  diluta  m  mulfo  ad  gargarizandum  continuo  datur: 
pennaque  cum  melle  llhnitur.  Datur  colicis,  nephnti- 
cis,&difTicultate  vrinx  propter  obftrudfionem  laboran 
tibus,cum  nonnulhs  qua:  vnnam  mouent,aut  apii,aut 
rehquorum  deccclo  .  Daturetiamin  diuturnis  febn- 
bus :  verbi  gratia  quartanis,&  quotidmnis,duabus  ante 
muafionem  hons' ,  1  temperato  liquore  .  plunmiim 
vero  prodeft  cor.  ,  %  n  vrma  apparente.  Prx- 
betur  ctiam  ad  •  ?<Vu  .-tilentes  ,  &  populariter 
vagantes  morbos ,  v. aeris  natos,  inter  mitia, 
prieferuandi  gratia.Datur  quoque  dyfentena  graffante? 

000. 1111. 


NICOL.  MYREPSI 


4*5> 

praferuandi  caufa.Eft  f^mnifera  &  vtihs.  Habetamo  A 
mi  drach.vnam,croci  drach.duas,  paonia  radicis  aut  fe 
minis,fing.fcrup.tres  femis,piperis  longi  fcrup.tres,fo- 
lh,euphorbn ,  fcrup.tres,  fpica  nnrdi  drach.  vnam,  rhei 
Pontici  fcrup.tres  femis,cofti,opn,iingul.drach.vnam, 
feminispetrofehni  drach.duas,  feminis  hyofcyami  albi 
fcrup.tres  femis,  ftyracis  pnmarii  fcrupuhties,  my  rrha 
troglodytica,pyrethr],fing.fcrup.tiesfemis,  thuns  dra 
chmam  vnam,  caftorei  fcrup.duos,  calamintha  fcrup. 
tres,mellis  Attici  aut  facchan  quodfatis  eft. 

Cap.    C  C  C  X  X  X  I  I  I  I.  B 

ANTIDOTVS  Polyetesaparua.  Capitflons 
iunci  odorati,xylobalfami,cr.ryophy  lh,  cinamomi,fpi- 
ca,anifi,fing.drach.duas,cumini  drach.quatuor ,  caiia 
lignea.,pipens  communis,ocymi,acori,cumim./lthio- 
picijiing.drach.vnnm,  pulegn  drach.vnam,  mellisaut 
facchan  quantum  fatis  eiie  videbitur. 

a    Parua]  Codex  manulci  iptus  h.  bu  ii  ^ui'x5v,pio  itf/ixf».  Su 
pri enim ^'^aAw^hoccftni  gnam  fi  lcuplit:i  unc  vcio  paruam. 
Cap  CCCXXXV. 

A  N  T I  D  O  T  V  S  pleuntica  efficaciflima.  Acci-  q 
pitgentiana,feminis  ruta  fylueftns^fingut.dratch.qya- 
tuor,anftolochia  rotunda,fagnpeni,  heliotropiijpipe- 
risalbi,fing.drach.  duas,  opopanacis  drach.vnam,  cha- 
madryos  drach.fex,  crocidauri,  fing.drach.quatuor  fe- 
mis,mellis  Attici  aut  facchan  quantum  fufficit. 

Cap.  CCCXXXVI. 
ANTIDOTVS  e  fucco  cotoneoi  um,admodum 
bona.  Recipit  mellis  hb.vndecim,pipens  communis, 
zingibens,fing.vnc.femis,fpica  hexag.  qumque,  cina- 
momi  hexag.quinque,  caryophylh  ,  aniii,fing.  vncias  D 
duas,carnis  cotcncorum  hb.  lex,  &  vini  odon  quod  fa- 
tis  eft, 

Cap.  CCCXXXVII. 

CONFECTIO  mehcrati.    Habet  mellis  lib.fex, 
papauens  albi,&  aqua,fing.hb.vnam. 

Cap.  CCCXXXVIII. 

ANTIDOTVS  ad  omnem  defluxionem  &  hebe 
tudinem  oculorum  .  Eft  valde  vtilis.  Capit  fucci  ruta 
drach.fex,  lycii  Indici,aloes  tlaua,  myrrha,  fing.fcrup. 
fex,croci,thuns,fingulorum  fcrup.quatuor,opn  drach.  E 
quatuor,acacia  nigrafcrtipul.duedecim,  aqua  pluuia 
pura  fcrupulos  quinque.  Liquata  ac  manibus  vtnfque 
.probe  vnita,in  vafe  vitreo  reccnde.  Et  vbi  meliorem  ef 
ficere  voluens,pro  aqua  innce  vinum  album. 
Cap.   C  C  C  X  X  X  I  X. 

ANTIDOTVS  e  fulphure  ignem  non  experto, 
conferensad  ngores  per  circuitum  inuadentes :  verbi 
gratia  quotidiana  &  quarrana  febris ,  duabus  ante  ac- 
ceiiionem  hons  data  ex  pofca  aquofiore .  Datur  autem 
Pontica  nucis  quantitas .  Qui  fumpturns  eft,eum  mo-  F 
deratum  efle  cportet^&fuperuacuis  vacantem.  Necefle 
etiam  eft  in  vnms  bonam  apparere  conco£tionem.&  1- 
ta  quidem  prabendum  hoc  medicamentum,  quod  ha- 
bet:  Sulphunsignerrinonexperti,  cardamomi,  ftyra- 
ciSjfing.ftagia  duo,  oph  hcx3g.duo,cofti  hexag.duo  fe- 
mis,  hbyftici  hexag.vnufemiSj  ruta  hexag.  duo,  croci 
ftagium  vnum,caiia  ftagia  tria,  pipens  communis 
ftagium  vnunij  my rrha  ftagia  duo  3  melhs  aus  facchan 
quodfitisent. 

Cap.  C  C  C  X  L.  G 
ANTIDOTVS  exa  anthera  ficca .  Datur  ad 
"gingiuarum  &  ons  vlcera.  Recipit  aluminis,  portu- 
laca,cyperi,  indis,croci,my  rrha,fcminis  cotoneorum, 
fingulorum  drach.vna,ariftolochia,  florum  rofarum, 
fing.dfach.vnam  femis,  melhs  Atuci  aut  facchan  quod 
fatis  eft. 

a  Anthcraficca]  Antheras  vctcres  ad  oris  gingiuatumqup 
potiflii-.  iim  vlccia  curanda  \  fui  pabant.Videtur  autcm  Nicolaus  hanc 
antidotum  morc  uccntioium  a  flonbus  rofatum  ( quos  iili  antheias 
apptllanOnominafle.qiiodiKquc  cinabj  \.  quc fandarachairi,ne- 
quc  aiiud  quod  colorem-tloi  iduni  n  -n     .       ifit,  rccipiat.  Jj 

b  Cmgiu  runi ficorisvlcei.i]  1  Cj  C  codicc  dcfiderantur,' 
quihabct,<fi<Jcrtu</i-ap»c'7t.Ad  >  ;  (  a  11  is funt cx  Marcelli cap. 
i  t.ck  A>  tn  lib.8.cap.n.&  Galciu  l^f.ri./c  conipof.medic.  cap.z.fcn- 
tcnna.qui  candcm  anthcram  defctibunt.ckadgingiuaiuni  tumoics  pu- 
«rrdirwcfquc  cont«rH,vnaiumcs  tiadt.w. 


4jo 


Cap.  C  C  C  X  L  I. 
ANTIDOTVS  luhani,  faciens  ad  aluum  adftn 
cram,vr  citra  dolorem  molhatur.  Confert  etiam  melan 
cholicis,&-*  aHabet  fpica  hexagium  vnum  fcmis ,  foln 
Indici,epithymi,fingulorum  hexag.  tria,  cnici  feminis 
hexag.duo  &  quartam  partem  ,  polypodn  fiaqiu  vnum 
&  quartam  partem,pulegii  hexag.vnum  femis,cumini 
ftagium  vnum  &  quartam  partem  ,  lndis  ftagn  femis 
quartnm  partem,agarici  ftagium  vnum  &  quartam  par 
tem,  feminis  apnftagium  vnum  ,  dacrydii  hexag.tna, 
melhs  Attici  velfacchanquantum  fufficit. 

a  tt]  ifeficiunt  hoc  loco  qua-dam  ,  qua?  aliunde  rcftitu»te 
non  potuinius.Nufquam  inim  apud  alios  authoics  nobis  hanc  anti- 
dotum  leperiielicuit. 

Cap.  C  C  C  X  L  I  I. 
ANTIDOTVS  Chryiippi  facit ad capitis dolo- 
res,cahnccs,  d)  fentencos,  protluum  mulicbre,  a  &  nd. 
Habet  lapidis  hamatitis,finguinis  draconis ,  finguloru 
ftag.vnum,Lemnii  figilh,  terra  Samia,  fing.  ftag.duo, 
coralhi  rubei  ftag.  quatuor,fulphuns  lgnem  no  experti 
ftag.duo,  eledtri  rubei,  acacia ,  iidiorum,  rhois  Synaci, 
fing.ftagia  quatuor,rofarum  andarum,myrtorum  tene 
rum,fummitatum  rubi,  polygoni,feminis  hycfcyami, 
cnftcrei,croci,myrrha,ftyracis,thuris,iing.hexag.qua- 
tuor,opnhexag.vnum,niellis  Attici  velfacchan  quod 
fatis  eft. 

a  Itad]  Carterainmanufciip^ocodicedefunt. 
Cap.  C  C  C  X  L  I  I  I. 
ANTIDOTVSex  ccnanth  eprodeftaad  #  Cnpit 
afpalathi,cinamomi,caryophylh,cypen,fpica ,  rofaru, 
ocnanthes  ficca,cafia,  ananthes  humida,  fingulcrurri 
drachmas  duas,mellis  Attici  aut  facchari  quod  fatis  eile 
videbitur. 

a  Ad]  Defunt  &  hoc  loco  qua-dam  :  qualia  vero  fint ,  fcire 
non  pouum. 

Cap.   C  C  C  X  L  I  I  I  I. 

ANTIDOTVS  panacia  confert  iis  qua:  per  cir^ 
cuitum  cumngoreaffhgunt.-febres  erlim  longaspro- 
pulfat  &  emendat.Facit  ad  tufles  diuturnas,tabidos,fan 
guinem  fpuentes,grauiter  e  pedlore  excrementa  ehcie- 
tes,difficulterfpirantes,conuulfos,  rupta  &  inflationes. 
Prodeftlienofis,hydr<  picis,  colicis,  nephnticis:  calcu- 
los  renum deducit,  &  ad  omnium  reptihum  lcium  ,  o- 
mneque  matenam  corruptionum  inducens  confert, 
data  Pontica  nucis  magmtudine,  vacatibus  febre,cum 
vino:febncitatibus  auttjn,  ex  aqua  mulfa.  Accipit  pi- 
pens  albi  hexag.duo,hycfcyami,cardamomi,  oph,zin- 
gibens,  img.  hexag.  tna,  anftolochia: ,  corticis  rndicis 
mandragorx,euphorbn,fing.gran.vndecim,tliurishe- 
xag.tna,fulphuns  lgnem  non  experti  hexagium  vnum 
femis,cofti  granavndecim,eroci  hexag.  femis,fohiIn- 
dici,caryophylh,fingul.  hexagium  vnum,  cafia:,  ftyra- 
cis^ing.hexag.tnajfeminis  nPii,fanicuh,anifi,  fing.he 
xagia  duo,  caftorei  gran.oao,  fpica:  nardi  hexagia  duo, 
mellis  autfacchan  quod  fatis  eft. 

Cap.    C  C  C  X  L  V. 

ANTIDOTVS  e  citro ,  ad  eos  qui  tarde  conco- 
quut.  Habet  carnis  citri  hbra  vnam  vnc.i .  hyflopi,ru- 
ta-,ongani,fingulorum  fafciculum  vnum  paruum,  ace 
ticotylas  tres  .  Macerentur  in  acetoper  nodes  &dies 
quinque,ac fubinde  ad  tertias  cocoquantur.  Vbi  expref 
fens,fpeciesabiicito:aceto  autem  admifce  mellishexa- 
giumvnum,&iterum  coquead  mellis  confiftentiam, 
ac  deinceps  mfperge,fena:,afari,mei,piperis,fpica-,zin- 
giberis,caryoPhylh,  cinamomi,  conandri,  anifi ,  nucis 
mofehata:,iing.vnc.  vnam.Subada  probe,dato. 
Cap.    C  C  C  X  L  V  I. 

ANTIDOTVS  Hepalas,bona  ad  conceptionem 
haud  fecus  quam  Tryphera  magna,&Efdra.Prodeft  ve- 
hementi  vifus  hebetudine  laborantibus,  &  oculis deflu 
xione  obfeflis,dolonbus  a  partu  natis,  aunbus  dolenti- 
bus,  difficulter  audientibus ,  dentibus  concuflis  ,  ccm- 
motifve ,  vel  exeiis , columella  relaxata:,  &  defluxione 
grauata;,ilhta  &  collutiombus  adhibita.  Difficulter  fju- 
rantcsjafthmaticosAomnem  ftomachi  dolorem  fanat. 


4Ji  DE    a;NTIDOTIS,    S  E  C  T.  PRI^p  452 

Tabidis,fanguinem  reiicientibus,iecinorofis,  icTedcis,  A  vua  paffa  alba  hexag.tna,  nucum  pinearum  recetium, 

lienofis,hydropicis,co)icis,cahacis,dyientericis,in  po-  feminis  cucumens,myrtorum,  amyh,  palmularum,fe- 

fteriora  coiuiulfis,ifchiadicis,arthriticis,elephantiaque  minis  apii,fing.  hexag.vnum  femis,  feminis  papauem, 

correptis  auxihatur.  Muhenbus  difficulterpanentibus  croci,fingulorum  ftagii  quartam  partem,zingibens  vn 

facilem  prabet  partum.  Pota  fterihbus  mulienbus  con  ciam  femis.Bene  coniecta  vtere. 

gruit,ltldem  etiam  111  peilo  fubdlta,quippe  COnceptlO-  a    Confcrt]  Defunt &hocloco  quxdam,  aliunde  reftituenda. 

nem  luuat.Omni  reptihum  venenatorum  icTui  fuccur-  Cap.  CCCLIII 

rit.Lethahbus  venems,  &  omnibus  deleterhs  aduerfa-  ANTIDOTVS  alia  Polyetes,  eiufdem  cum  Po- 

tur.    Recipit  calia  fiftula  drach.duas,rofarum  andaru,  lyctemagna  vfus,  qua  antea  capite  trecentefimo  tnce- 

ftyracis  boni3croci,fing.hexag.tna  &  quartam  partem,  fim0pnmo  eft  defcripta  .  Maxime  vero  confert  11  s  qui 

flonsmnci  odorati  drach  quinque,  pyrethn  drach.v-  B  a  capitead  thoracem  vfque  refngerati  funt,  defluxione 

nam,myrrha,cofti,fing.drach.  duas,  dauci  Cretici  dra-  hborantibus,  &  plunmum  expuentibus ,  nonmil  redTa 

chmas  quinque,cardamomi  drach.vnam,opu  drachm.  ccruicc  fpirantlbus ,  tuffi  humida  & ficca .  Item  hs qui 

quinque.afan  drach.viiam,euphorbn  drach.femis,  gQ-  ftomacho  funt  refngerati,&  ad  inflationes  eiufdem.Bo 

mi  drach.tres,tragacantha  drach.quinque,  hypocyftlu  nam  faclt  COncocTionem,  crailos  in  vafis  extenuas  inci 

dis  drach.vnam  femis,rhois  Syriaci  drach.vnam  ,iridis  dcnfque  humores.Menfes  ducit,&  vnnam  mmfice  mo 

Illynca  drach.duas  femis,bdelln  drach.vnam  femis,fe-  „etJll  fumma,medicamentum  eft  ad  multa  vnle,  ideo- 

minispapauensdrach.vnam,thurismafcuhdrach.tres,  que  hac  appelIatione  infigmtum  eft.   Habet  pipens 

fulphuns  ignem  non  experti ,  petrolehni,  ocymi  femi-  drach.duodecim,py  rethn  drach.duas,  pulegii  ficci,  pe- 

nis,  iing.drach.vnam,piPeris  albi  drach.decem,feminis  trofehm  ,fefelis,fing.  drach.  fex,  calamintha,thvmbra, 

hyofcyami,anili,fccniculi,fohi,ling.drach.vnam,fpica:  C  lndls  Illynca,fing.drach.ocTo,  anifi,  feminis  apii,  fing. 

nardi  drach.duas  iemis ,  melhs  Amci  vel  facchan  quan  drach.quatuor,  hb%  ftia  drach.duas,hyffopi  drach.qua- 

tum  fufficere  videbitur.  Datur  nucis  Pontica  quantita  tuor,mellis  Attici  aut  facchan  quod  fatis  eft.Datur  P6- 

tc  aut  faba,cum  hy  dromehte.  tlc<£  nucis  quantltate  cx  temperato  liquore. 

Cap.    CCCXLVIL  Cap.    C  C  C  L  I  I  I  I. 

ANTIDOTVSex  crocomagmate,  prodeft  aad  #  ANTIDOTVS  aha  e  fampfycho  ,  vt  pracedens- 

Habet  croci  ftagia  decem,  myrrha  ftagia  quinque,  ro-  vtilis.  Capitfampfychi,thymiamatis,hbyftici,cumini 

farum  andarum,amygdalarum  repurgatarum,gummi,  A thiopici,  feminis  ruta,pipens  communis,fing.ftagiu 

lingul.  ftagia  quinque ,  cofti ,  fpica,  finguloium  fta-  vnum  femis,  pu!egii,iuci  odorati,xylobalfami,  cinamo 

gium  vnum,  crocomagmatis  altcnus ,  &  vmi quod fa-  mi,cumim  communis,epithymi,feminis  apn,zingibe- 

tiseft.  D  ris,ocymi,pipens  albi,cafia,caryophylli,fpica,  iingulo 

a    Dcfiderantur  qua\3am  in  manufci  ipto  codice,  qux  refti-  rum  hexagium  vnum  femis  ,  melllS  aUt  facchan  quod 

tuere  nobis  integium  non  tuit.  fatlS  eft 

Cap.    C  C  C  X  L  V  1 1  I.  Cap.    C  C  C  L  V. 

ANTIDOTVS  ^eupnceaj^confert.  Habet  fpica  ANTIDOTVSe  liquore  tithymali  Sofiani,  qua 

mrdi,caryophylh,  piperis,fing.  drach.  vnam,  myrrha,  in  tempore  vtebatur.C6fertinflatis,tuffi,dyfentericis, 

cofti,pipens  albi,pyrethri,fing.drach.duas,  maftiches,  &  ad  mterna  mala,capitis  doloribus,  infanientibus,co- 

ftyracis,terebinthina,fingul.drach.vnam,  fcammonia.  mitiahbus,  ccchaco  affecTui,lienis  duntiei,icTericis,hy- 

drach.  duas,  melhs  Attici  aut  facchan  quodfatis  effe  dropicis,elephantia  correptis,  atermenfedata.  Prodeft 

Videbitur.  etiam  a  femine  genitali  moleftatis,ifchiadicis,  aTthriti- 

a    Eupncea]  Sic  ditfa.quod  difFicilem  fpirationem  abigat.      p  cis,& iis  quibus  nocTe  mentis  emotio  &  ftupor  accidit. 

b    Confeit]  Catcra  deficiunt,  u  iam  farpe  in  aliis  uiain  accid.it.  r         jj^  o  _      r      j-  _ ..  1.  ; .. , ,  J ,  _  _ ,. 

r  Facit  ad  podagram,  &  menles ,  diuturnas  lippitudines, 

Cap.    C  C  C  X  L  I  X.  vertigines,  afthmaticos ,  difficulter  lpirantes,  nonnifi 

ANTIDOTVS  magm  dccodTi,aprodeft  ad.  Ac-  recJ:a  cermce  fpirantes,inflatos,iecinorolbs,renum  &ve 

cipit  hyfibpi,epithymi,  fingul.hexagium  vnum  femis,  fica;  fcabiem,diutina  tufie  laborantes  ,  eos  qui  non  nu- 

bxanthobalani  hexag.vnum  femis  &  quartam  partem,  tnuntur,  hypochondna  praua  habentes ,  &  eos  quibus 

riU.isvnguentanaltagiumfemis,  ellebonhexag.qua-  nuper  aqua  detracTa  eft ,  fcabiem  renum  ac  veficaha- 

tuor  k  mis  &  itag.lemis,hbyftici  hexag.vnum  femis,a-  bentes,tertianos,quartanos,quotidianos,data  vna  ante 

ganci  hexag.  tria ,  fcammoma  hexag.  quatuor  femis,  acceffionem  hora  faba  Jf  gy  ptia  magnitudine.  Ad  tem 

tanicuh  hexag.tna,  hyperici,polypodn,  chamadryos,  pericm  redncTo  ,  fabas  quatuor  prabe.  Habetcroci, 

polii,centaurii,pulegii,ferpyTli,ahpia,calamintha,ori-  p  myrrhajthuris,fing.drach.duas,cardamomi,opii,fing. 

gani,peplii,fing.hexagia  duo,melhs  aut  facchari  quan-  drach.vnam,fulphuris  ignem  non  experti,  pyrethn,  o- 

tum  futhcit.  popanacis,fucci  radicis  tithymali,fucci  peucedani,  fin- 
a    Piodcftad]  Defideranturnonnulla,  quiexmeUore  codi-  j_  draCh.fex,piperiS  albl  drach.duaS,melllS  aut  faccha 

ee  reftituenda  funt.        b    Xanthobalani]  Non  elt  vero  xanthoba-  o         ir  n. 

lanus.hoc  eft  flaua  ceu  aurea  glandis  diueifa  ab  ca  quam  Galenus&  n  qUOd  latis  elt. 

alii chiyfobalanon  vocant, vt  teftis  eft  A^uanus  in  ddcriptione  quo-  a    Tei  menfe  data]  Gi  scce  fcribitur  Tfi«c ff^vof.pro  Tf t;  ts 

rundam  catapotioium  ita  fcribens:  Accipit  aurex  glandis ,  quam  vo-  pniniU-  Nifilegere  mahs  Tf«c  tkc^uWc  ,  hoc  eft  uibus  mtuubus.  Sed 

1  cant  chryiobalanon.Chtyfobalanusautem  hodie  ignota  efl*e  videtur,  prioi  leclio  verior  elle  videtur. 
roboiandi& difcutiendi,vt  (pica  nardnGaleno  lib.S.Sc  s.Decompof.  Cap.     C  C  C  L  V  I. 

local.medictefte)vim  obtinens,&  ad  colicos  afreflus.ftomach/que  at  ^  -j^j  "j*  j  pj)  O  T  V  S  praxagoros  .  Prodeft  dlfKculter 

dores.iV:  Cneulius  \  tilis.  In  eiusinopia  fpicam  nardi  vfuipare  taquam  „  . .     _  r  1  1      ■  11 

fuccidaneam  licebit.  &  nonnifi  re&a  ceruice  ipirantibus,  nephnticis,calculo 

Cap.    C  C  C  L.  C  fis,lienofis,iecinorofis,fuppuratis,pleunticis,&quibus 

ANTIDOTVM  e  bacano,  prodeft  aiecinorofis.  mtus  morbi  caufa  dehtefcit :  ac  m  fumma ,  omni  tulfi. 

Habet  bacani,  cofti,foln,  pipens  albi,fpica,cinamomi,  Dolorem  excellenter  mitigat.    Accipit  fpica  nardi,ro 

cary  ophylhjfingulorum  hexagia  duo,mellis  Attici  aut  farum  aridarum,cofti,nardi  Celtica,  caftorei,finguloru 

facchan  quod  fatis  eft.  .  drach.duas,feminis  dauci,cafia,euphorbn,pyrethri,fe- 

a  Ucinorofis]  Hoca  nobisex  Paulo  adie&um  cft.lscnim  li-  minis  ruta,fccniculi,&  hippofehni,  ameos,  petrofelini 

bro  -.cap.r  i.itafcriptum  leliquu.TiV^^-^vx «»u?wv.  vnde  iteru  Macedonici,femmis  apn,  amfi,  myrrha,  foln,  ftyracis, 
palam  nt,Comaiium  paliim  talfo  leeeic  apud  Aetium  Cacanumpio  .-  ■-  -  »j  u 

bacanum:dequofup,iet:amdix,niUs.  amomi.iemwiis  ongam,finonis  Synaci,hedychroi  ma- 

Cap.    C  C  C  L  I.  gmatis,fing.drach.fex,crocomagmatisdrach.quatuor, 

ANTIDOTVS  odorata ,  Clodn.  Capit  gallaru  opn,fefelis,cinam  i  11,    g.  drach.fex.  Si  vero  cinamo- 

ftag.quatuor,  opuvnc.duas  .Titacumaquaeffinge,&  H  modeftitutusfuf  1  .  n        ifia  duplum  ,pipens  albi 

dacatapotiaquatuor.    >  drach.o&o,hyofcya.,n  f  TiiV,rs  drach.decem,opobalfa- 

Cap.    C  C  C  L  I  I.  mi  drach.feptem.Excipisnturmelle  Attico  deipumato 

ANTIDOTVSc  tragematis  aconfert*.  Rccipit  vel  (accharo  quod  fati  •  eft.  Datur  Pontic*  nucis  quan- 


435 


NICOL.  U 


D 


ritate  cum  aqua  teptfjJBMp»flticis  autem  &  calculofis,  A 
cum  filicis  decodlo.  A^&etSmfci:»  vero  appetcntiam  ro- 
borat,&bonum  efficit  colorem .  Idferum  per  vnnam 
foluit,atquecacliacis  dolorero.ro  mgat. 

Cap.  C  C  C  L  V  I  J. 
ANTIDOTVS  dicta'Cbdicn ,  efficaciffima  ad 
tuffes,lateris  dolores,guttas  deftillantcs,inflatos,ftoma 
chi  aciditates,cochacos,dyfentenas,  lleum,  lecur,  colu, 
fanguinis  reiectionem.ictosa  fcorpione,morfosacane, 
exulceratos  ,  &  tabidcs.  Habet  myrrha,  caftorei,fin- 
gulorum  drach.femis.croci,  aniii,  dauci  Cretici ,  ftyra-  I 
ciSjfeminis  hyofcyami,fmg.drach.duas.tento  &  cnbra- 
to^fingtfque  paftillos,&  vteie. 

Cap.  C  C  C  L  V  I  I  I. 
ANTIDOTVS  e  cardamomo ,  dicitur  etiam  le- 
xopyretos.ConfertadtuiTcs  duuurnas,  tcrtianas,  quar- 
tanas,&  omnes  inrernos  dolores,  mtcftinorum  infla- 
tiones ,  coh  &  ftomachi ,  itcm  cOliiiciales  .  Tertiaius 
datur  cum  aqua  meilis.  Accipir  cardamomi,  zin- 
giberis,thuns ,  fingulorum  drachmas  lex  ,  fulphuns  1-  ^ 
gnem  non  expc,rti,cofti,ling.drachmas  vnam  femis,hy 
ofcyami  drach.quinque,piperis  albi  drach.quatuor.Ex- 
cipiantur  melle  Attico  defpumato  aut  faccharo  fuffi- 
cienti .  Datur  fabx  pondere  .  Succurrit  verb  etiam  fc- 
bricitantibus. 

Cap.  C  C  C  L  I  X. 
ANTIDOTVS  alia  lexopyretos ,  quam  nomi- 
nantc  fulphure.  Habet  fulphuns  lgncm  non  experti, 
hyofcyami,'cinamomi,ftyracis,  opii,zingiberis,iingul. 
drach.quatuor,caftorei3ruta,fohi,fing.drach.quinque, 
croci  drach.  duas,  cafia  drach.  fex.  Excipe  melle  Attico 
aut  faccharo  fufficiente ,  &  dato  Pontica  nucis  magni- 
tudine  vna  ante  acceflionem  hora  ,  ex  pofca  aut  aqua 
melhs  cyathcrum  tnumrac  nibc  vt  dormiat. 

Cap.  C  C  C  L  X. 
ANTIDOTVS  aliafimihtervcbresriniens.Vete 
res  tuffes  &  affe&us  fanat.Pleunticis,  difficulterfpiran- 
tibus,  ac  longis  febnbus  medetur.  Omnem  circuitum 
difloluit,  dimidia  hora  prafumpta  .  Similiter  quoque 
quartanos,vna  ante  accelfionem  hora  data,circuitus  fol  £ 
uit.In  balneo  cum  vino  aut  mulfo  data,  meftrua  ducit. 
Capitmyrrhadrachmasduas,fulphuris  ignemnon  ex- 
perti ,  feminis  papaueris ,  fingulorum  drachmas  duas, 
hyofcyami  drachmam  femis,  cardamomi,  piperis  albi, 
aftyracis  liquidi,fingulorum  vnciam  femis.Ha*c  tufa  & 
cnbro  tranffufa  excipe  melle  Attico  aut  faccharo  fuffi- 
ciente,&  prabe  Pontica  nucis  quantitate. 

a  Liquidi]  Arabum  morc  s-axiiv ,  hoc  cft  liquidum  ftyra- 
ccm  vocac  Nicolaus,  quam  alii  Graxi  raitliiv.  De  qua  quideru  re  ahbi 
multa  diximus. 

F 

Cap.  C  C  C  L  X  I. 
ANTIDOTVS  awrea.Prodeft  tabidis,  fuppura- 
tis,tuflientibus,abfceflibus  internis.Datur  locis  atranf- 
mittentibus.  Habet  amomi,croci,cofti,opii,amyli,fty 
racis,  paffarum  vuarum  exeroptis  acinis ,  iingulorum 
drach.duas,petrofehni  Macedonici,iridis  lllyrica,galba 
nijfingulorum  fcrupulos  tres,carnis  palmularum,tere- 
binthina,fingulorum  vnciam  femis,mellis  Attici  fex- 
tanum  femis.Styracem  autem,galbanum,opium,  irin, 
palmularum  carnes&vuas  paffas  cummelle  folue.-inh-  q 
ce  dein  ficca,&  contere  fimul  dihgcter .  Exceptis  vtere. 
Datur  cochlcanum  vnum  cum  Attico  melle. 

a  Tranf.niccentibus]  Manufcriptus  codex  habet ,  S IS  .1u  ii~ 
vrtn  xajxi/a.-?nf--vaiv .Tariien  quidiis  verbis  fignificare  velic  Nicolaus> 
non  facis  incclligi  putclt :  vc  fufpicio  lic  locum  hunc  non  efle  in- 
ccgtum. 

Cap.  C  C  C  L  X  1 1. 
ANTIDOTVS  dolorem  mitigans ,  conferens 
mirabiliter  tuflientibus,ftomachicis,  pleuriticis,Ccrlia-' 
cis,dyfentena  laborantibus,a  •  ^  :rudtantibus,coli- 
cis,  vigilantibus ,  defluxio^-  '  iiacem  molcftatis,  H 
iecinoroiis,  ngoribus  pcr  c,  '  j-  :ideuntibus ,  vna 
antc  horadatMinflationibi^s,^  .  Jrinis  affechbus.  Gra 
euda  vcrb  r.udieri  non  dabis    bortum  enim  efficir. 


YREPSI  434 

Recipit  afan,feminis  hyofcyami,caftorei,opii,ftyracis, 
finguloruru  drachmamvnam  fcrupulum  vnuro  grana 
o£to.  Excipianturmelle  Atticoaut  faccharo  fufficienti. 
Mirabiliter  "vcrb  conducit  ifchiadicis.  Datur  ./tgyptia: 
faba  magnitudine  cum  cyathis  duobus  temperati  h- 
quoris. 

Cap.    C  C  C  L  X  I  I  I. 

AN  TIDOTVS  afymphonos,faciens  ad  tuflien- 

tes  &  tabidos.   Capit  cardamomi  hcxagium  vnum  fe- 

mis,feminis  hyofcyami,piperis  albi,  fingulcrum  hexa- 

gium  vnum  femis,croci,  fulphuns  lgnem  non  experti, 

myrrha,  fmgulorum  hcxag;um  lemis  &quartam  par- 

tem  ,  opn  drachmam  vnam,  mellis  Attici  aut  facchari 

quantum  fufficit.Datur  nucisPcnticx  quantitatc,cum 

''aqua  cyathis  tilbus. 

a  Symphonos]  Gr.Tce  dicta  cft  j-i/zqav  concoidi  ac  con 
uenic nce  cfficacia  ad  efFcc^ns.quibus  eft  d<ftiiiaia,cuiandos.  Difcnbi- 
tur  a  C.alcno  l1b-7.De  coir.pol  medic.  lcca!.  cap.z'.fcl  Z1  >  cio  lib.S.cap. 
f)-.  b  Aqua-  cy  nivsj  Caicr.us  lubcc  vS::y/me ,  .dtfti- 
qu.c  r»ulfa:,non f/.ib  '.Solt.i,  \t  Nicch.us. 

Cap.  C  C  C  L  X  I  I  I  I. 
ANTIDOTVS  cyphcides,  conferens  adiecino- 
ris  fngidas  lntempcnes.  Habet  croci,  cinamomi,  fin- 
gulorum  drachmam  vnam  ,  zingibensdrachmam  vna 
fcmiSjbdelhi  drach.vnam,  a  afpalathi,tlons  mnciodo- 
rati,  fingulorum  drachmam  femis&qu.irtam  partem, 
caliar,nardi  Celtica,fingulorum  grana  quindecim,  cala 
mi  grana  feptem ,  terebinthina  drachmas  quatuor,  car 
nis  vua  drachma  femis,vini  &  melhs  Attici  aut  faccha- 
ri  quantum  fatis  efle  videbitur. 

a  Afpalath.]  Mar.ufciiptus  codcx  habcc  a7<$it>.-nv  :  quem- 
admoduir.  etiam  Paulus  lib.7. vbi  candcm  antidotum  d  efcribitrfed  mi 
nus  reite.legedfi  enim  cnc  aan-*Att'5n/:i  c  ccfds  cftGalcnus  lib.8.Dc  co- 
pof.medic.local-cap.7.  vbi  cyphoidcn  hanc  difcnbens  »<nra;.a6cu  le- 
git.lca  eciamlcg:c  Actius  hb.io.cap.y. 

Cap.  C  C  C  L  X  V. 
ANTIDOTVS  c  baccis  laun,tufli  accommoda- 
ta.  Recipit  baccas  lauri  decem,anftolochix  rotunda: 
drachma:  tertiam  partem,fu)phunsignem  non  experti 
drachmas  duas ,  chamadeuces  drachmas  duas ,  ftyracis 
calamitis,galbani,fingulorum  hexagia  duo&  quartam 
partem  .  Anda  omnia  tnta  cum  drofato  chamaleuces 
fubigito,&  fac  pilulas,prabetoque  tres. 

Cap.  C  C  C  L  X  V  I. 
ANTIDOTVS  experta  ad  eos  qui  nonnifi  reda 
ceruice  fpirare  poflunt,&  pleunticos.  Accipit  abroto- 
111  drachmas  duas,  radicis  bryonia,ruta:viridis,  fingu- 
lorum  drachmas  quatuor,caftorei,cafia,  zingiberis,ar- 
temifia,  eryfimi,  amomi,  fingulorum  drachmasduas, 
mellis  Attici  aut  facchan  quod  fatis  eft.  Dantur  drach. 
dux  ex  melicrato. 

Cap.  C  C  C  L  X  V  I  I. 
ANTIDOTVS  ad  difficulter  fpiranres,  Afchige 
nis.  Squillam  a  fuluaro  manum  fua  magnitudine  im- 
plentem  repurgatam ,  fermento  extrinfecus  oblme ,  & 
probe  in  furno  affato.dein  vbi  hanc  remoucns  ab  igne, 
partes  m  fuperficie  eius  andas  adime ,  &  accipe  internas 
partes  teneriores,  ealque  contento ,  &  adnce  farina:  er- 
uina,  duplum  fquilla ,  fimulque  probc  fubigcns  ,  addc 
ammoniaci  thymiamatis,  b  opopanacis ,  fingulorum 
drachm.  quatuor,  indisIllyTica,abrotoni,cacori,  fingu 
lorum drachmas  duas, piperis comrounis  dgrana 0Q0. 
Excipiens  formato  paftillos  obolorum  duorumpon- 
derc  .  Dantur  cum  lacte  afina: ,  aut  caprx  ,  aut  ecum 
aqua. 

a  FuIuam.Scc.]  Nicolai  codcxhoc  loco  mitifice  eft  depra- 
uatus.legit  enim  itkvhu  yw-Tri.Hbira.v  rj&ay.t;  7n;/T^*!r:».quiim  Actio 
lib.  S.cap.f  7.tcftc,qui  t  andcm  ibidcm  habct  ar.cidotoiii.lcger.dum  nt' 
s-xix/itv  Tt/pav1  ^ftf^.^Sii  mPw>jVit.  Q^ain  quidcm  lc" 

ftlonem  in  noftra  c  nucifione  eti.im  fequuti  fumus.  b  Opopa- 
nacis]  AeciushabctTOWof p/^c.hoc  cft  radicis  F.1pacis.  c  Aco 
ri]  Nicojai  codcx  lcgk  aCf^:v",m  ixt£v,hoc  cfl  fununlcatum  abro- 


com.-fcdfalfo.Icgcr.dum  cnim  eft.Acciofuffiagante,  *fc>c™i, a\'0 
p»,Yt  noi  conucitmms.Pondusdcniqueduarum  diachmaium  t  ernoi 
ad.edtumcx  Aetio.in  Nicolai  codicc dcfideratur.  d  Grana  o^ol 
Nicol.TJcodcx  hocloco  dcpiauatus.vtahascrcbro.lcgic-xfox^^auii 
fciibrndum  cftctlvt  Actii  co.t.ccs  habent)7nOT>a.f  kcxku  x'.  e 
»qua]  Aetius  lcgit  i ,uM»i,a-nv,id  cft  cum  aqua  mulfa. 


Com 


43f 


DE   ANTIDOTIS,    SECT.  PRI 


Cap.    CCCLXVIII.  A  dolorem,guttas,  de 

ANTIDOTVS  ad  i&erum  expe/ta.  Anchufa:  cidos  ru&us,  colicos,dy 
trita:  cochlearium  plenum  datum  ex  aqua  niulfa.Care- 
tihus  febre,cum  melle.Quihocmalo  vehementius  de- 
tincntur,ns  plus  dato.  Aut  terrxinteftina ,  hoc  eft  ver- 
mes  terrenos,  aquah  pondere  in  aqua  tritos  dato  biben 
dos .  Aut  cucumcrem  fylueftrem  prabeto ,  vino  inie- 
Oum,  furfumnanbus  attrahendum.  Vel  folia  raphani 
tundens  dilue  fuccum,aditciendo  vinum  vetus:dein  a- 
grotantem  in  bnlneum  ablegato,&  vbi  fudauerit,biben 


4?6 

lationes,  ftcmachi  a- 
«ricos,  iecinorofos,fangui- 
nifque  reieftionem;  Mirabiliter  etiam a  fcorpione lftis 
prodeft.  Recipit  myrrha,caftorei,fing.dxach.fex,cro- 
ci,anifi,dauciCretici,ftyracisprimani,hyofcyami,iing. 
drach.duas.Cum  rofato  fquilhtico  finge  paftillos ,  &  da 
dormituro  cum  temperato  hquorepro  viribus. 


Cap.    C  C  C  L  X  X  I  I  I. 
ANTIDOTVS  Myfterium  vocara,confert pleu 
riticis,vna  potione  quodpromittit  praftans.  Dolorem 


dum  dato  diebus  deccm.  Aut  nigellam  tntam  innce  tri  0 

bus  pafli  cochlearns,&  bibendam  in  balneo  prabe  km-  B  *U?*  mitlSat'  V-tlllS  admod-u  ad  nSores>  *  ftomachu 


nodiebus  decem. 

Cap.    C  C  C  L  X  I  X. 
ALIA   antidotus  ad  difficulter  ipirantes.  Habet 
opopanacis  drach.vnam,pipens  albi,  myrrha,caftorei, 
fing.drach.fex,  mellis  Attici  aut  facchari  quodfatis  eft. 
Cap.    C  C  C  L  X  X. 
ANTIDOTVS  conferens  podagricis,arthritiei5f 
comitialibus,caput  dolentibus,oculos  dolentibus,  diffi 
culter  audictibus,ftomachicis,lienofis,  iecinorofis,  ne- 
phriticis,dyfentericis,ifchiadicifque.Lapidofas  dunties 
difloluit.  Condylomatafanat :  horum  enim  caufas  per 
vrinam  excernit.  Hominisfenfuni  immutatad  optiina 
fanitatem.Memoriam  reparat .  Et  qui  hanc  antidotum 
aflumit,pra  omnibushominibus  floridus  6t.  Accipit 
rhei  barban,abrotoni,  agarici,  iingulorum  drach.duas, 
phu  drachmas  tres ,  petrofehni ,  mei ,  fingulorum  dra- 
chmas  quatuor,  hyperici  drach.  quinq;  ,  gentiana  dra- 
chmns  tres,ariftolochia  rotunda  drSch.  femis,  centau- 
rii  dr 


Habet  ftyracis,  caftorei,  hyofcynmi,opii,  afan,  iing.  dr. 
tres,croci  drach.duas,melhs  aut  facchan  quod  fatis  eft. 

Cap.  C  C  C  L  X  X  I  I  I  I. 
ANTIDOTVS  tabidis  vtilis,  repurgans,&  exiic 
cans,  diuturna  &  liquida  educens.  Capit  farina  erui- 
na  drach.  quatuor,  ariftolochia  lcnga  drach.duas,  iri- 
dis  drach.tres,  gentiana,  cardamomi,ling.drach.duas, 
mellis  Attici  vel  facchan  quantum  fiifficit. 

Cap.  C  C  C  L  X  X  V. 
ANTIDOTVS  ad  iecur  optima  ,  &  ftomachi- 
cos,  experta.  Datur  cochleanum  ex  zquacalida,  aut 
frigida.  Accipit  fpica  naidi,cofti,aloes,  ablinthii,iingu 
lorum  drachmam  vna,roellis  Attici  autfacchari  quod 
iatis  cfle  videbitur. 

Cap.  CCCLXXVI. 
ANTIDOTVS  Ambrofia  multi  vfus.  Habet 
nardi  Indica,nardi  Celtica,cafia,fingulorum  drachma 
iemisjcofti  vnciam  vnam  hexagiumvnum  femis,cro- 


achmas  o€to,  chamadryos  drachmas  nouem.  Ahi  _  5 

11  pro  gentiana  iniiciunt  chehdonium,  &aechidni  D  C1  h«agium  vnum  femis ,  pipens  communis  hexag.v 


autem  pro  gentia 
on.  Hactnta  &  percnbrum  tranffufa  ,  invafculo  re- 
condito,ac  obturato ,  &  prabe  fcrupulos  duos  cum  co- 
chleanovno,aut  duobus  aqua.  Accipies  autem  lllam  ad 
eum  qui  fequitur  modum. 

a  Echidnion]  Grarcus  codex  manufcriptus  habct  t%ifpi». 
Cerifeo  autcm  lcgcndum  efle  s^/iTnov.Sicautem  appellat  Apulcius  her 
b^ra  quam  is  alio  nomine  vipciinam  vocat,  a  fcnune  quod  vipcrx  ca 
put  rctert.  Alii  echion  nominanr.  Noftta.-hodie  officina:  bugloilam 
nuncupantt 

Cap.    C  C  C  L  X  X  I. 
INTERPRETATIO   Alexandrinorum men- 
fium  ad  Gracam  appellationem.Tymbe,hoc  eft,Ianua- 
nuano  menfe,affumito  diebus  quinque,&  cefiato  vnu. 
Mcchir,id  eft  Februano,  accipito  diebus  quinque,&  o- 
tiare  vnum.  Phamenoth,hoc  eft  Martio,  afiume  diebus 
quinque,&  ceffa  vnum.Pharmuthi,id  eft  Apnli,  accipe 
die bus  tnbus,&  deiine  vnum.Pachon,hoc  eft  Maio,af- 
iurne  diebus  tribus,&  ceffato  vnum.Payni,id  eftlunio, 
accipe  diebus  duobus,  &  deiine  vnum.  Epiphi,  hoceft 
Iulio,aflume  vno  die,&  ceffato  vnum.  Mefon,id  eft  Au 
gufto,afiume  die  vno,&deiine  vnum.Thod,hoc  eft  Se 
ptembri,  accipe  vno  die,&  ceffato  duos.Phaophi,id  eft 
0<frobri,affume  duobus  diebus,&  define  vnum.  Athyr, 
hoc  eft  Nouebri ,  accipe  diebus  duobus,  &  ceffa  vnum. 
Chyac,id  eftDecembn,dato  diebus  quatuor,&  otiare 
vnum.Oportet  autem  aflumentem  hanc  antidotum 
abftinere  conditis,omni  mero,carnibus  leporinis,por- 
cinis,bubulis,  &  iis  qua  ex  oleo  aut  garo  praparantur, 
crudis  oleribus  omnis  generis,aquofo  garo,ceruinis  car 
nibus ,  caprearum  &  omnium  melanchohcorum  ani- 
mantium  .  Ab  ns  etiam  piicibus  abftineat,  fcombris, 
thynnis,apelamidibus,&  omnibus  fquama  carentibus. 
Oportetvero  eum  qui  aflumit,cauere  cruditatem,quo- 
tidic  tepida  lauare,  extrema  abftergere,&  hydrelaoin- 
ungere,la£te  opportunc  vti.Singulis  ltaque  diebus  qua 
pracepta  &vetita  funt  obferuato,vt  malumimmu- 
tetur. 

a  Pclamidbus]  PelamidummeminitPliniusIib.jJ.cap.il. 
Eft  vtro  Ptlamis  ihynni  genus.  Qiiippe  primus  ab  ipfo  ftatim  ouo 
thynnoru  toctus  coidyla  dicitur:  qui  mox  in  linaiias  euadit,exlinariis 
aiuem  adolcfcentibus  pi  lamides  fiunt:fic  a  luto  dicSar.quum  vero  pe- 
Limidcs pedalem  extelicrc  magnitudii  cro,in  thynnos  abeunt. 

Cap.    C  C  C  L  X  X  I  I. 
ANTIDOTVS  Eudios,faciens  ad  tufles ,  lateris 


num,  pctrofelini  hexagia  tna,myrrha  hexag.duo,  cro- 
comagmatis  hexag.vnum  femis,  hgni  cinamomi  hexa 
gium  vnum,amomi  hexagium  vnum  femis,mellis  At- 
tici  vel  facchan  quod  fatis  eft. 

Cap.  CCCLXXVII. 
ANTIDOTVS  Polychreftos,ideftadmulta 
accommodata.Facit  ad  lethalia medicamenta ,  &  virui 
vcnenatorum,nd  timentes  aquam  ,  quotidianas,tertia- 
nas,quartanas,iecinorofos,lienofos,arthriticos,  calculo 
E  fos,ftoroachicos,  &inflatos.  Recipit  fcordii  Pontici 
drachmas  fex,pyrethri,piperis  albi,  fingulorum  drach. 
quinque ,  liquoris  Cyrenaici  drachmas  quatuor  ,  opo- 
balfami  drachmas  fex,gentiana,ariftolochia,  iingulo- 
rum  drachmas  tres  iemis,  feminis  ruta  agreftisdra- 
chmas  tresjinellis  Attici  aut  facchari  quod  fatis  effe  vi- 
debitur.Datur  Pontica  nucis  quantitate  vna  ante  accef 
fionem  hora.Rchquis  cum  aqua  cyathis  tribus. 

Cap.  CCCLXXVIII. 
P  ANTIDOTVS  Hippocratis  ,faciens  ad  omnia 
mala.pracipue  vero  ad  tabidos,fanguinem  fpuentes>& 
pleuriticos.  Habet  cumini  Graci  vetens  drach.  vnam 
femis,  petrofelini  Macedonici,  opii,  caftorei,  iinguloru 
drachmam  vnam,afari,  croci,  fty  racis  calamitis,  iingu- 
lorum  drachmam  vnam  femis,ipica:  nardi,caiia:,  iingu 
lorum  drachmam  vnam  ,  melhs  aut  facchari  quod  fatis 
eft.aDatur  carentibus  febre  cum  vino  veten:febricitan 
tibusautem  cum  aqua  temperata. 

a    Datui]  Gra-ce  liropliciter  eft  i  <To«-«  ,  &  pondus  defide* 

r  ratur. 

°  Cap.    C  C  C  L  X  X  I  X. 

ANTIDOTVS  ad ftomachum refrigeratum, & 
inflatum.Conco&ionem  iuuat,craffos  &  tenaces  qui  ln 
profundo  funt  humoresincidit:potiffimum  veroinva 
fis.Menftrua  quoquemulieribusducit.  Capitcalamin 
tha:  drachmam  vnam  iemis,  pulegii,feielis,petroiehni, 
fingulorum  fcrupnlum  vnum  iemis,hbyftici  drachmas 
duas,corymborumthymi,iemims  apii,lingulorum  dra 
chmas  quatuor,  piperl  -ommunis  drachmas  fex,mel- 
lis  Atticiautiacchan  ^*-  fatiseft. 

H  Cap.   nii'  XXX. 

ALIA  fimihs.  ,-rn  ('.ei,ameos, coriandri,ipi- 
ea:,  cinamomi,  cumini,  *■  ifccnicuh,  apii  feminum, 
'carnabadii^anethi^ieminnriacedomfiijfeminisdaucij 


457  tflCOL.   MYREPSI  458 

finguiorum  -trachrha  temis ,  mellis  Attici  aut  facchari  A  piphoras  ad  no_tem  data  fum  aqua  calida  antecornam. 

quantUrh  fufficit.  Semina  in  aceto  macerato  die  &  no-  Incipientibus  lufFufionibus  cum  tragacantha  comixta 

€te,dein  exficcata  tunde,&  per  tenue  cribrum  fimiliter  &  excepta  in  morcm  collyrii:  dein  inuntta  prcdeflecre 

aliis  tranfmitte:  &  confedta  vtere  .   Datur  ex  ca  fe-  ditur.Conciturautem  hoc  modo.Ex  medicamento  ac- 

muncia.  cipiuntur  drachma  quatuor,  tragacantha  autgummi 

a    CarnabadiO  Ex  ifta  antidoto  fole  clarius  fic ,  Nicolaum  drach.dua.    Facit  ad  aurium  dolores  ex  fngore  natos, 

carnabadiutn  non  pro  iareo  vfinptrc j,  fed  P.o  cumino  .  ^  antead.xi-  ^     flb       jd()  ^  i  &    &  ^  f  f      d  f  d  f 
mus.Nam  fi  cateum  illi  iignihcaict ,  bis  in  vna  compolmone  l  quod  v    r  I  . 

abfuidumforctjiepeteiciur.lnitiofnin.ftatim  huiu» antidoti.catei fit  mc  COnlertCUttl  drachmis  tnbUS  IllCCt  iquilla. ,  &  fucci 

mentio.&tandcmetiamcainabadii.  corticis  radicis  raphani,&  antidoti  drachma  vna.Ad  dc 

C        CCCLXXXI  tium  dolores  fi  circumlinatur,  aut  imponatur  cauitati- 

,xi^ir.nfue  c«i         _,     U  „/.1  i;  buseoruhde.jvlobilesver6firmantur,fimedicamcnto 

ANTID  OT  V  S  Spienotornos ,  hoc  eit  henemh-  .     ...   _   .  r 

...  _   r  .      1  •   _  ■  dimidiau  alutnims  parte  commiiceas ,  &  contriucris 

quans,va  debona.  Recipit  radicis  p__onix,croci,rhei,  /_ ...      r    ■     ,     r      „  _..    __  __.       ,  J 

5    ,  .     ,  ,  rr        .,   r        1  imeula.   Facit  adcommotos  dentes  etiam  alumen  fcif 

cal..mintha,faluix,thlafpios,epithymi,  radicis  centau-  r,  n   c  r  l  ■  j         n  -.r 

.  '        .:       r  .  '/         ,.     r     ■  ■      .  filetritumcummelle,&fubindcinundium.Vtcrequo- 

riimaeni,centaurii  minons ,  lucci  lndis  ,  leminis  rutx  r     „,    .  _»•«.'•■  n- 

r,    7P      .        1  r  r      1    -j     l_,    »_  quegarearifmo.Coducit  Voci  amifla.  Dulcis  mulli  cya 

fyiueftns.pipens  lonei,anifi,fineuloru  drachmas  tres,  '     b   °  r  .  .  ' 

..    n       rr  n      rz-Y       ■  'P.   i_  ,1    r_  thisquatuorcomi-cetraeacantha  drach.  quinque,  an- 

libyftici,petrofelini,fefelis,  oneani,thymi,  tnloliifemi         .  _t  ___■'■  L  j      _.      ,fa  ,.  ,  11 

J      i  r  1     6         ■'  ii  .  _  ■    f  i  tidotid.ach.duas.Singuhsautemdiebusaccipequanti- 

nis,cardamomi,  leminis  dauci,  pipens  albi,  mei,  alari,  ,  ,      b  ...      ,  , 

1  1  ,  ,   '  ,      r         r  j     j     .■  tateniexiguafaba,eamretines:vbivero  eareanzabis, 

iineu  orum  drachmas  duas  femis ,  fpicanardi,  adianti  a    .       &         ,  i  & .  »  > 

.*>.      -        ,       ,     .  iL        .     k;_..u;   deelUtito.Facitadftomachicos  cum  hypocifthide,&vi 

aridi,  cafia,  polypodn,  thuris ,  ealbani ,  terebinthina-,  _°  ,        ■„_-.,  v  ■     -    •    rr-  r  c  i  - 

,ii,  l  5       r      i      _,   ,  tio  ?mina:o,  h^pccifihidehuic  comixta.Etfi  fcbncitat 

bdehi,  ammoniaci  thymiamatis,  hneulorum  dra-         _  r      j  j     n       b         <  ri  •  • 

,         i      r  l      l  i       V    fi      _,  j     l   C  cumtneidaaquandnocteni:  bns  vero  qui  non  fcbnci- 

chmas  duas,fauina-,  rubia:,  helenn,  iineulorum  drach.  *»       1         r   r     j  l    -  , 

,     .    .  .    i     l       r    r     j       j   a     i  _.  tat,cum  Vino ,  aut  polca  fneida  trium  cyathoru  ad  no- 

dUodecim,aeanci  drachmas  fex,lcordn  andi, a  pahrea:  _  '    .         , '   ,  r.        °        n         -  i- 

y    .      /•    r       l  j  i  _,         j    i_  aemdato.AddelIuxionesacnumfluxionu,quasexedc 

feminis,faxitragi,betonica:,radicis  cyclamini  arida,  Le  .   -        ,  ,     _     V   .  . 

..j.  .„.     R  ,,  i    ■        i  _.  j  tcsnominant,inltomachum„confcrt.Benefacitctiam 

mnn  fieilh,  paftillorum  thenaces ,  hquons  pcucedani,        ..       .  ,  ,'  •  _  j  ,      -  , 

,  ,?  ,         j     ,        j     j     :     a  _  adinexplebilemappetentiam,datacumdecottofhymi 

opobalfami,lineulorum  drachmas  duodeciln ,  ftyracis  ,    r  rrr    .       '    v      ,  ,       _  /, 

r        ■  j     ,  &       n.  j  a  i    i  ^  j_.  cyathorvm  tnum&lemis ,  mane  &fub  noGem, fabs 

primarn  drachmas  octodecim,  ariftolochia:  rotunda:»  ;  .     .      «.  .,      ,  .  ' 

r,     ,        j     j        r  n.  i         j      l  rotica:  maenitudine.Ad  eos  quihaud  cocoquunt  cum 

drachmas  duodecim  femis,maftiches,  radicis  bryonia:.  r         i?     ■    •  /•    •  j     "  i  -    ,      i   ,  1  ■  a 

,  j     ,        j     j  /r  _,  n.^.-  polca  cyathi  vnius&  lemis  data.  dein  deambulationib* 

fineulorum  drachmas  duodecim ,  oflium  cerui  vftoru  r      ,;_  j      -._-    ,  o 

,  °,       r    0  .  „.  ,r  vtendis,nnieturcruditas.Diniculter&nonnifireaacer 

drachmas  fex &quartam  partem,melhs  Attici  autlac-  r         l      al  r  r  n 

.     .        j  r       n.  ts       j     l  j  uice  U)irantibus,althmaticilq;  cum  aceti  fquilhtitn  co- 

chanquodfatiseft.Daturdrachmavnaexaquadccoai        ,.  T.  j?    " .       ■       ,      .  , 

r       1  .■  •     j-        _.  _     _  r    D  chlearns  quatuor  data  conducit.  A  potione  deambulct 

fummitatum  tamancis ,  corticis  radicis  cappans,  &le-  ^  i    l  r 

1  aut  currat,celenbulque  exercitns  vtatur,vt  virtusexci- 
minis  aeni.  ._  j       !•  ',<•         j  ,  •,  » 

a    Palirex]  S_Pe  Nicol,us  m»(Ut  voce  vchur.fon.  Pro  M  tet-r-  Potio  deturaha  ahi,nuncdulcis,nuncacida.An- 

.\<Kf.,vtfupi_etiammonuinius.Nan.6Lpaliurus,eiuspr_feitim  tadix,  tidoti  cjuantitas  fit  faba:  Vfgyptia:. Ad  fanguinis  eicdtio 

tumores,Diofcorideteftc,dii"cutit.  nem  cum  pofca-  cyathis  tlibus  manc  prabetur.  Adtabi 

_  ---tv.vtt  dos& tufiientes  cnm  ptifana  commixta  ,  &  forbendo 
Cap.     LLLLXaaII.  „-  /-     r       j      j         /r  tr 

-  -.  _..*_  JtJ.-r^  .ii      ,  >  aflumpta.  Conlert  ad andam  tuliim  cum  aqua  mulla. 

ANTIDOTVS  Adnani  admodum  vtihs.   Acci       .  j,  *     ,        /r     r  u   n-  j  j 

.       .  .       .  ■  ,     ,   ,  -  Ad  humidamtuflim,faba:Pontic_:ma£nitudine  deuo 

pit  opn  dr.  quinque,croci  drach.duas&  quartam  partc,  »j  „r  .j      rL  T» 

»    ,<  .     "     1.   5       ,  ,.      1        ,   r  rata.Ad  lecinorolos conuenit  data  faba:  Pontica:  ma- 

euphorbn  erana  leptem,  lpica:  nardi,  amomi,  botryos,  j.  ■■_•_.  _j 

luj-uuiuugi.  ,  x  ,  ,       t    ,  pnitudine ,  cum  oxvmehtis  cyathis  quntuor.  Adeos 

fineulorum  drach.  vnam ,  calia:  drachmas  decem,lolu  _,  0  ,  '       c      '         1  ,  .     .,  , 

,  o,    -  r  /i       j     i  j         r  j         E  quimorborepiocorreptifunt,  cumcyathistnbusdeco 

drachma  lemis,  caitcrei  drach.duas,rolarum  andarum       A .  r      ,     °  *  .    '    .,,       /- • 

,     ,  >  ,  .  tti  afiniaba:  __e\ptia  quantitas  datur.  Adhenofosra- 

drach.vnam,  ruta  iicc_:,pyrethri,linPuIorum  drachma       ,  r  r     i  i      j  r_ 

,  ,r;        ,    6  diciscappansfalciculusmanipularis  decoctus  cum  po- 

vnam ,  cypen  drachmam  vnam  &  quartam  partcm,  r    ,     *  n.     .  r  o  r  r  j 

r,  j         j  /-      i         j  fca,hoc  eftaceti  lextano  vno &aqua:  fextanofemj$,do 

petrolehni  Wacedonicijdauci  Cretici,  lineu  orum  dra-  _      ,r  1  __.li-._i.. 

V  r  r  r6  l»  nec  tertia  pars  abfumpta  luefit .  vnus  auttm  fumitut 
chmam  vnam  lemis,leminis  apn  eran.leptem,opobaI-  .l  .    aJi   j.  j  r 

V  ,  ,  '  „  r  &  -  r  l  r  cyathus.  Ad  hydropicos  deuoratur ipfum  medicamen 
famidrachmamvnam&quartamparte,  Icminishyol-  .  ., ;  _,  ril  ;:  .,V. ...;r  ■■     j.  ^  »j 

.    ...  e      ,n       j     lj         r  tum,&cibispermiicctur,datumantecanam.  Adco- 

cvami.pipens  albi,lineulorum drach.decemiaeapeni,  ,.  *r  ,  .  .  ,  - 

"_:?.__    l         6r  6  licosoui  non  febncitant,  cum  fngida  aqua:  cyathis  tn 

cofti.line.drach.vnam  lemis,ammoniaci  eran.leptem,  ,     j      ru     .     .1  °       1       ;  . 

,,    "o    .      r    l  r  cc  6  busdato:tebncitantibusautem,cum  aqua  anethicya- 

melhs  Attici  aut  lacchan  quantum  lurxicit.  ,.     -_•  '._■■_'  ■__  ■    j-      r  i  r_ 

-i  this  tnbus,faba._tgypti_.magnitudine,fubno_tem. 

Cap.    CCCLXXXIII.  p  Ad ventnsprofluuia,cum deco_tolentis,& rhoisSyria- 

ANTIDOTVS  Philonis.    Habet  croci  drach.  ci,cericacyathis  tnbus  faba:  quantitas  datur.  Ad  cxan- 

^uinque,pyrethh  drach.vnam,  pipens  albi,hyofcyami  themata  &  pfydracia,cum  mellis  ac  la_tis  fextario  vno: 

feminis,fing.drach.Viginti,euphorbn  drach.vnam,  fpi-  mirabiliseft  ad  huiufmodi .  Facit  etiaadea  qua:  exabf- 

cse  nardi  drach.Vnam  &  quartam  partem,opu  drachm.  ccffibus  relinquntur  ln  thorace  cum  butyri  ^myftris 

decemjfolii,faiiiculi,iing.drachmam  vnam,mellis  At-  duobus,&melIis  myftrovno,&fulphurisignem  no  ex- 

tici aut facchari  quodfatiseft.  Quibus  vero  malis  fuc-  perti  drachmis  decem,  faba:  quatitas  commixta&ex- 

currat  &  quo  padt o  detur,  fingulatim  fubiiciemus .  Ca-  cepta  cum  pnmis.    Ad  dyfentericos  accipe  mali  Puni- 

put  dolentibus,cum  pafli  dimidiato  cyatho,&  antidoti  ci  lib.femis,&  pbft  comifce  mcdicametu  cyathis  tribus 

drachtha  Vfia  ln  aceto&  rofaceo  calefa_ta,irrigato  tem  ad  no_tem.  Prodeftcouulfisin  lcapulas  cuaquamullx 

pora.Si  Verb  dolor  diuturnus  fuerit,  fubtrahens  cibum,  C  ^ata  lupini  quatitate. Ad  eos  qui  elephatia  laborat,  dan 

jn  acccfiionUm  intcrmiliionibus  fternutamenta  conci  tur  fucci  fquilla:  cochleana  tria.  Praterea  cu  vino  ecui 

tato,vt  per  ea  humida  deorfum  lata,catifa  fint  cur  a  fter  marina  fit  addita,comixtumedicamentu  dare  oportet, 

nutamentoamcatibus  hber,.tis,educantur.Eodem  tem  cyathos  quatuor  diluti,  exhibendo  mane  ante  deabula- 

pore  commoderata:  quahtatis  drachmasduas  gargari-  tione.Prabeturquoq.  alternis  diebus  a  cana.Adarthri 

zare  ,&cyathos  quatuor  tepida:  aqux  porrigere  opor-  ticos&  podaghcos  fubnoCte  pota  exdeco_to  nardi  Cel 

tet.Inter  garganzandum  vero  medicamcntum  rctincn  tica  cyathoru  trium,quatitate  fabx.  Ad  nephriticos  cu 

dum,deinccps  qua  confluxerunt  expuenda  :  &  plun-  mulfi  cyathis  tribus.  Ad  calculofos  cu  decodto  apii  aut 

mum  alleuat.Facitctiam  ad  c<^    i-iales  ,  quando  iinapi  afari  fextarii  vnius,&  aqua  fextariifemis.  Ad  ftillicidiu 

cum  aqua  gnrganzatur,nut  c  -  n  hydi  imchte ,  vtobtu-  vrma:  cum  cyathis  tribus  dccodti  faniculi  fabaquan- 

rati  mcatus  cxccrnant .  ddi  ,ju_  quantitas  ad  nodtem  H  titate.Encit  vero  fecundas  mulierum,  aut  liquid relictu 

cum  tepida  aqua  danda.  F/    r    et  Jam  qubd  lurorem  fi-  fucnt.  Excipitur  autem  cum  decodto  fanograci.Et  ad 

niat,fi  nigella  prafumatus'  .  finapi  manc  pnusgarga  peflum  ln  vehementibus  refrigefationibus  mulierum 

ri_etur,no.tc  autem  biba..  ,.  Sedatctiam  oculorume-  accipe  adipisanfennidrachmam  vnam,r  lilini  vnguct! 


'%■■ 


DE    A  NjTID  OTIS,  S  BCT.  PRI 

Cap.  CCC 


440 


cyathum  femis,medicanienti  drach.vnam.His  commi  A 
xtis  prodeffe  nimis  creditur.  Appolita  foluit  refrigera- 
tiones,&  valet  ad  fanguinis  retentiones.Fertur  quoque 
in  tertiana,quartana  &  quotidiana  potahberarea  rigo- 
ribus,  li  cum  aqux  mulfc  cyarhis  tnbus  detur  nucis 
Ponticx  magnitudine.  facit  ad  venenatarum  ferarum 
ictus.  commendatur  autem  vt  nullum  ahorum  medica 
mentorum.  Conferuat  quoque  corpus  ab  omni  vitio 
ante  vnuifcumfquediei  nnem,eruj  autcicens  quanti- 
tate  afiumpta. 

a  Mfcaiibus]Hoc  loco  plurimiitn  cxemplai ■  Nicclai  deptaua 
tum  eft.Nos  vcro  tum  vuunqu^  fenfuni  dicerc  conatilumus,qui  a  ra 
tione  minimc  clitrt  ahenus.  b  lis  v  cio  qui  ncn  ttbi  icitant  ]  Gra- 
cus  manufctiptus  corlex  halicttac:?  "itit  a<?<. ifpcuiTit.Puto  autein  lc- 
gendum  efle  afcc  Ji  y»  irvfialror<kttt,vcl  iaj><.t  Ji  aTt/fiTiyc.Coniecturis 
tnim  t.ir.tiui  in  ifto  incndcfo  codict-  nobis  vtenduin  tuit.quum  altc- 
tum  jdquod  in  dubns  icbus  cor.lug*  rtmus.dcfuerit  exen  plar. 

b  EiicijCodtx  manulcnptus  habtt  «f  ioiic.Qnid  v  eio  lit  tfi£»,  co- 
gitaic  ncqueo.Lcgcndum  itaque  elle  ludicoEfHxnc.Acpotuit  ciletaci- 
lis  ab  vna  in  aliani  tianlitus.  d  M>  fin]Myftium  triplcx  fuit,  ma- 
pnum  vidclicetiparuum.ck  mcdiocu.Magnum  capit  drathmas  ttes,& 
fctupulum  vnuni.Paiuum  drachmas duas cuxri d.midia.  Mcdiocre dr. 
duascv  totidcm  lctupulos.-  e  Vini  cui  adiecta  fic  aiina]  ln  manu- 
fcnpto  codicc  malc  ihx  nixao-/jA>x  pto  TiSixxcvc/j.ttts .  1'txtcreafe- 
quitur  cjuxda  dictio  qua  piorfus  eft  depiau.ua,  v  t  legi  tefte  no  qucar. 
Qu.iic  ler.funi  quaiemcui.que  poiuimus,cxpiclJimus,a  ratione  tamen 
t  vt  fpci  amus'  ncquaquam  alitnuin.  t  Lil.ni  jManufciiptus  codcx 
lcgit  xft/ra  j-ii--*  pio  Kfllim  /ui/fs.Lilinum  autcm  vnguentum  ad  muhc- 
b  u  tnala  efle  tflwx.notius  cft\]uam  \  t  dcmonftian  debcat. 
Cap.  CCCLXXXIIII. 

ANTIDOTVS  haimaptoica,  Metrodori  .  Habet 
crocidrach.vnaro,cofti,pjperisalbi,ling.drach.femis,ro 
farum  liccarum  drach.quinque ,  mellis  Attici  aut  fac- 
chan  quod  fatis  eft.datur  faba:  yEgyptia:  magnitudine. 
Cap.  CCCLXXXV. 

ANTIDOTVS  aha,ad  fanguinem  fpuetes  nobi- 
lis.Accipefummitatum  rubi  fafciculum  manipularem 
femis,&  cum  aceto  ad  tertias  vfque  decoquito.  Potaco 
feftim  fanguinisreiecliones  compefcit.eft  vero  eximiu 
remedium. 

Cap.  CCCLXXXVI. 
ANTIDOTVS  aha  ad  eos  qui  fanguinem  fpuut, 
&  ad  reuelatos  abfcelTus,pufque  rencientes .  Recipit  fe- 
mims  apiidrach.vnam  femis,dauci  drach.tres  femis,ca 
ftorei  drachmam  vnam,  opn,nigella:,fing.  drach .  vna 
femis,iridislllynca:  drach.duas ,  melhs  Attici  aut  fac- 
chan  quantum  fufFicit.daturnucis  Ponticx  magtutu- 
dine,cum  temperati  liquons  cyathis  tribus. 

Cap.  CCCLXXXVII. 
*A  R  I  D  VM  adfpuentes fanguinem expertum.Ca 
pit  aroyli,bceruffa:,figilli  Lemnn,thuris,lingul  .drach. 
duas.T  ritis  iis  ftmul,da  ccchleariu  vn  u  ex  aquamulfa. 

a  Andum]Gra:ce  eft  * m^«cv-  Suntautcm  Graxis  |itfi*ivt  teftis 
eft  Adiuariusjomnia  medicamenta  atida  &  ficca.qua?  hodie  facientes 
medicinam  pulucres  appellant.Cotnarius  infuiscommentatiis  talfo 
ad  eos  tatitum  puiueies  qut  vulnenbus,vlccubus,&  cuti  lnfperguntut, 
hanc  dittioncm  d.torquet.  b  Cerutlajln  manufcnpto  codice  hic 
8c  in  multis  aliis  locis  lcgitur^y/^&ixjhoc  eftivt  nos  ci>ucrtimus)ce- 
rufii.Qnanquain  paflim  m  Nicolao  deprauate  fcuptum  fit  fypitb». 
Citetum  quum  hthalis  fit  cerufla,&  veneni  nialcficium  habeat.Ciof- 
cotide  Sc  cxpcrientta  tefte,ertorem  fubefle  ;udn:o.Neque  cnim  in  vlla 
confedfione  qua:  eft  apud  Galenum  de  curanda  languinis  reicclionc, 
(quanqua  multas  e  vcteribus  recenfet  j  certilli  tit  mentio.  Opiu  qui- 
dem,mandtagora  &  papauei,nQniiullis  adnulce'tur  t ompofitionibus: 
frd  nufqu.nn  quodfciam.cerufl.i.CcTeo  itaque  pio  •ytJuJm/6i'if)lege'dum 
eflea-t/jLuji/Tn.Nam  iftius  aliquot  in  cofedtiombus  h  emoptoicis  apud 
Galcnu  2f  Attiutn  fit  mentio.  Etinfraantidoto  jaj.ad  fangumem 
fpuentes  fymphy  to  vtitur. 

Cap.  CCCLXXXVIII 


P  I  L  V  L  &  fitim  reftinguentes.  Capiut  fucci  meli- 
loti,fucci  portulac£,fiicci  glycyrrhiza:,tragacantha;,firA 
gulorum  drachmam  vnam  fcrupulum  vnum  granurri 
vnum.Fac  pilulas,&  da  vt  fub  lingua  contineatur.  funt 
adfebres  admodum  vtiles. 

Cap.  CCCXCI. 
ALIVD  achylanum,bilem  ducens .  Accipeviolas 
andas,tude  &  lauiga,ptfrque  cribrum  trr.nfmitte.  dein 
B  cape  dezulapioviolaceo  quantum  fatis  efle  videbitui, 
&  facchari  hb.vnam  coque  donec  melhs  craftitudinem 
mduant .  datur  manc  femuncia. 

Chylanum]Gra;cc^i//«fisv.Chylari  a  vcro(vt  teftis  tft  Aftua- 
riusifiunt.tjuando  htrbas  quafdam,adiecio  mcdioci  i  mcllc  aut  factha- 
ro  decoquimus.Latini  fuccatiunculas  pofient  nominart . 
Cap.  CCCXCII. 
A  L I  V  D  bilemducens,  eiufdem  efFicacia: .  Recipe 
feium  laftis  capnni,decoque  ad  carbones  exioUOs  cum 
ficulno  ligno.Et  quod  ex  ipfo mftarcafei  fupernatat,cu 
cochleano  abnce:poftea  perfaccum  trar  fundens,cum 
£  polhne  violarum  vnito,&  fme  vna  nocle .  Calefa&um. 
fubinde  bibe  vt  potionem. 

Cap.  CCCXCIII. 
ANTIDOTVS  alba,  dida  Miencaphetites ,  effi- 
caxad  comitiales ,  data  cum  recenti  leporis  fanguine. 
Ad melanchohcos  cum  deco&o  anacarcbi .  maniacis  & 
refolutis  cum  vino  datur,in  qno  faluia  efferbuit  &  ca- 
ftoreum.quartanarns  cum  decocf o  rofinanni  aut  rutx. 
Prodeft  enam  hydropicis,lienolis,cx  nephnticis.Habet 
terebinthina-^opopanaciSjgalbani^afirijfigapeni ,  ana- 
cafdn^amoniaci^bituminis^pyrethrijcaflbreij^fulphu-1 
ns  viui,aloes,petrofehni,dacrydii ,  ag.irici,  colocynthi 
dis  ,  fauina.',fcordii,fing.di'.vna,  far.guiiiis  draconis  dr. 
vna.Harc  quidem  lauigato,illa  verb  hquato  cu  aceto  111 
igne,&vnito  omma  cum  melle  aut  faccharo  fufficieti. 

a  Sulphutis  v  iui]  Codrx  manufciiptus  habtt  o-xx^is  ^uyiut, 
haud  dubie  pro  rti.yjftt  @i£i.  La  lt  as  er.ini  diccioncs  Grlcis  liccns 
non  fatis  potuit  expjiniere  N;colaus. 

Cap.  CCCXCIIII. 
ANTIDOTVSex  lnde ,  conferens  afthmaticis, 
diffic^lter  lpirantibus,raucitate  laborantibus,  voccque 
l  deftitutis.Recipit  uidis  drach.duodecim,hyiIopi,pule- 
gn,glycyrrhiza:,fing.drach.quatuor,tragacantha:,amy 
gdalaru  dulcium,nucum  pinearum,cinamomi,  zingi- 
beris,piperis  communis,ling.drach.duas,carnis  palmu 
larum,vuarum  pa{Tarum,cancarum  line  acinis,  lingu!. 
drach.duas  femis,fty racis  drac  h.tres ,  melhs  Attia  aut 
facchari  quod  fatis  eft.datur  mane  tk  vefpen. 
Cap.  CCCXCV. 
ANTIDOTVS  ad  fanguinem  fpueutes ,  admo- 
dum  bona.Capit  decofti  fymphyti,boh  Armenh ,  fan- 
F  guinis  draconis,cornu  ceruini,lapidis  hxmatitis,coral- 
hi  rubei,fpodn.Commixta  ha:c  bibenda  prxbeto. 
Cap.    CCCXC  VI. 
ANTIDOTVS  alia  ad  (puentes  fanguinem.  Lapi 
dem  ha:matitem  terein  apumice,  prxbe  bibendum  cu 
aqua.Similiter  verb  profluuium  muhebrefiftit. 

i    ln  pumice]Gr.-ccc  cftTfi-fac  Hc  xiarwiv .  Quomodoautem 
in  pumrce  foramtnulento  poflit  teri.no  incelligo.  Videtur  itaque  fub- 
elle  mcnda.ck  foite  legendum  efle  eit  6t/«'<f<ci',id  eftinmoitaJio.  " 
Cap.  CCCXCVII. 
ANTIDOTVS  ad fanguinem ex^eruetes,t5c pro- 


D 


.M*inrtTwr  u'i  .r       r     G  fluuiummuhebrefiftens,experta.Habetnucumpinea- 

AN  TIDOTVS  exopio.Facitadconuullosin  lca  ,     ,    .  ■     v  r  .   .  , 


pulas,c3c contracTliones  neruorii.Habet  opopanacis fcru- 
pulos  tres,opii  fcrup.duos,thuris  drachmam  vnam.da- 
turafebre  carentibusex  aqua  cyathus  vnus;  febncitan- 
tibus  vefo  cum  aqua  mulfi. 

a  Fcbrc  carcDtibus]Codcx  manufcriptus  legit  Ti/f «t«k  ,  &  li- 
quorem  in  quo  antidotus  lit  cxhibenda  prstent.  Legcndum  autem  e- 
iac  i^Vfttctt fuf)  5/a.TC.  xi/afloPat. 

Cap.  CCCLXXXIX. 
ANTIDOTVS;ad omnia mterna  mala, experta. 


rum  drach.duas,croci  drach.vnam  ,  fpica:  nardi  drach. 
femis,anifi  drach.vnam,  palmularum  maceratarum  in 
vino  adftnngente  autpofca  drach  .  duas.  aTnta  &  cri- 
brata  excipe palmuhs  diffolutis,&  nnge  paftillos  fex. 
daturvnus  cum  aqua:  cyathis  duobus. 

a    Trita]Codtx  manufcriptus  legit  .lyet/crac  pro  Kc^Lac 
Cap.  CCCXCVIII. 
ANTIDOTVS  alia ad profluuia fanguinis  narnl 
omnis  genens.Lepr \.i    ilortim  vftorum  ,  capillorum 


Rccipit  feminisapn,&  faniculi,fing.  drach.tres ,  pipe-  pr  muhebnum  vftorum,li     .    ach.duas ,  chalcanthidra-' 

ns  d.rach.duas,cofti  dr.vna,melhs  aut  facchan  quod  fa  chmas  ofto.fac  andum  X      >if lando  infperge. 
tiseft.datur  nucisPonncx  quantitate  ,febre  vacanti-  C?p.  •  '«'JCIX. 

buscuro  mulfo,febricitantibiis  aittem  cumtemperato  AN  T I  D  O  T  V  S  fin       ad  profluuium  fanguinis 

Uquore.  narium.Stercus  afininum  vitum  &trituin  pollinem>. 


<,4I  NICOL.   MVREPSI  442 

in  acetohquant  lnun^eTronti,  fkoimque  naribusin-  A  fupcr  illam,&  viuet.EtfurgcnsIefus  fcquutus  cft  cu,& 
fuffla.  difcipuli  lllius.Et  ecce  mulicr  qux  fanguinis  profluuio 


B 


Cap.  CCCC. 
A  R I D  V  M  ad  omnis  generi  s  fanguinis  eruptioncs, 
*expenmento  fcliciter  cognitum.eft  nutem  admodum 
prxclarum.  Accipit  mifyos,chalcanthi,fing.drach.tres, 
corticispini,chalcitidis,manna',gypfi,fing.drach.duas. 
Tritain  pollinc  naribus  furfum  infufflato,ac  mfperge. 

a  Feliciter  expeiimento  cognuum]  Codcx  nianufcriptus  ha- 
bct  i-rmriifXfMVir.CcnCr.o  autem  legendum  efic  s7riTVMt/}«?n>v,  ho« 
ift  accommodum:vcl  VI  oos  conueitimus ,  cxpciimento  fcliciset  co- 
gnicurn.A  \crbo  i^-/]i/j/4>a'. 

Cap.  CCCCI. 

ARIDVM,  finguinem  fiftens  Archigenis,ad  fan- 
guinis  e  naribus  protluuium  valdelaudatum.Capit  alu 
minis  fciffilis,gallx  immaturx,chalcitidis.  His  aquali- 
tertritis  fac  puluifculum,&  naribus  infuffla. 
Cap.    C  C  C  C  1 1. 

ANTIDOTVS  nobihs  ad  fanguinis  eruptione. 
Fimbriam  albam  fanguine  lrrigato ,  &  collo  aptato  di 
censrfanguis  fanguinem  a  vinciens  fiftit .  Hoc  omncm 
fanguinis  eruptionem  compelcit,fuper  partem  inferna  C 
ligatumiverbi  gratia  e  nanbus  manante  fanguine ,  fu- 
per  collum:  e  vena,fuper  ortum  venx:c  fede  ,  fuper  fe- 
mur:&in  aliis  fimiliter.  . 

a  VinciensJGtice  cft  </uVac,hoc  eft  metueni.  Legedu  aute*  cf- 
fc  iudic» o%Vitc,id  eft  vincicns  vel  ligans.iedparuin  retcit  vtro  mo- 
Jo  Icgas.quiafupcrftitiofum  eft  hoc  mcdicamcntum:idc6que  a  Chti- 
ftiano  homine.vtaliamultaqur  Nicolaus  refert,prorfus  non  vfur- 
pandum. 

Cap.  CCCCIII. 
A  R I D  V  M  aliud,ad  profluuium  fanguinis  narium 


laborauerat  duodecim  annos ,  accedesi  tergotetigit 
fimbria  veftimeti  lllius.Dixcrat  cnim  intra  fe  :  fi  tatum 
tetigeroveftimentum  ill;us,ero  falua.At  Iefus  conucr- 
fus  Vt  vidit  illam,dixit,Confidc  filia,fides  tua  faluam  te 
f«cit.&  faluafadtafiut  muheratempore  lllo.Liga  hanc. 
chartulam  ad  dextrum  muliens  femur  cadem  diepn- 
moagrotatis  fabbato,priufquam  foloriatur,&illic  per 
mitte  quoad  laborans  mulier  fanetur  a  morbo. 

a  Eit  ti)v  xfiViv&:c.]Ha.c  verbaa  me  conueifa  non  funt,  quod 
quid  pri  fefcrreni.haudintelligcrem.Et  animus  erat.tota  ,,  hanc  co 
iurationem  omittere.Tamen  \  t  inde  pcifpicuum  fiercr.qium  plenum 
eiiam  fupciftitionum  Nicolai  fcculum  fueiit.hanc  nopenitus  praner- 
eundani  cfle  iudicaui .  Vt  miium  non  fit  fupciftitioncm  (maxime  quii 
Pontiriccs  nonnulli  illam  puUhtc  adiuuarent)magis  ac  magis  fubinde 
au£tam  tllc.doncc  noftra  itatc  ptne  vniuerfaru  pictarem  &  fidem  in 
Cbtiftum  obfcur?.rit"&  extinxerit.Et  aclum  de  religione  vera  fuiflet, 
nifi  Dcus  per  giatiam  fuam  aliquot  pios  &  doftos  viios  cxcitaffet.qui 
nos  ex  opacis  iis  ignoratix  &  fupcrfritionis  tencbris,vcibi  Dei  pra> 
dicatione  vindicaffenr.Pro  quo  immenfo  bcneficio  Deo  optimo  ma- 
ximo,perpetuo  3garnus  gtatias  decct. 

Cap.  CCCCVI. 
ANTIDOTVS  Theodoretus,aut  anacardia.Qux- 
re  curatoriascius  facultates  capite  jiy.Habet  anacardn 
drachmas  tres,croci,cafix,foln,fpicx  nardi,mei,  agari- 
ci,rhei  Pontici,fing.drach.vnam  femis,caryophylh,  epi 
thymi,acori,pipens  communis,faxifragi,maftiches,iri 
dis,myrobalani,fingul.drach.tres,aloes  drach.fex,mel- 
lis  Attici  aut  facchan  quodfatis  cft. 

Cap.  CCCCVII. 
ANTIDOTVS  Abiinthitcsjventrcm  emolhens, 


*Punica&  nucleum  eorundem  cum  aceto  mftilla  ln  op  ^  bilem,pituitam,aliofque  humores  fubigens. Accipit  co 

fti,maftiches,fingulorum  fcrup.duos,folii,rofarum  ari 
darum,aloes,fingulorum  fcrup.vnu ,  croci  fcrup.femis, 
abftnthn,rhei  Pontici,filiqua  o&aunm  partem ,  flons 
mnci  odorati  fcrup.vnum,mellis  vnc.quinque,  vini  o- 
ptimi  fextanos  duos.  Maftichen  &  aloen  feorfim  heui» 
gato,alia  verb  omnia  fimul  tundito,omnibufque  com- 
imxtis  adiice  mel:&  vbi  parum  cum  mellc  contriueris, 
affundito  vinum:&  commifcens  fubigenfque,  in  vafe 
puro  reconde.Vtcre  cum  vino  mero,ieiuno  adhuc  cxi- 
ftente,&  a  ccena. 

Cap.  CCCCVIIT. 
ANTIDOTVS  fimilis  Abfinthites  ,  qux  ab  A- 
mazonio  epifcopo  eft  compofita.  Confert  ad  dolorem 
capitis,acutum  auditum,oculorumque  defluxioncs,vl- 
ccra  &  thoracis  mala  fanat .  licni  &  iecori  prodeft ,  al- 
uiimq;  emollit,fiueieiuno,fiuea  cibo  data.Colicis  fym 
ptomatis  data  medetur:  &  eft  admodum  vtilis.  Capit 
cofti,fpicx  nardijflorum  iunci  odorati,cardamomi,ab- 
finthii,fingul.vnciam  femis,folii  drachmam  vna ,  am- 
f  moniaci  thymiamatis.aloes  hepaticx,  maftiches,  fing. 
drach.vnam  femis,mcllis  fextarium  vnum  femis,vini 
fextanos  fex.datur  mixtio  vna  pro  vinbus. 
Cap.  CCCCIX. 
ANTIDOTVS  Ablinthites iecori  comieniens, 
bona.Rccipit  fpicxnardi,amomi,folii,fing.  drach.fex, 
aloes  hepaticx  drach.duas,cofti,abfinthii,  ling.drach. 
vnam  femis,rofarum  aridarum  drachmas  duas,  mellis 
vncias  quinque ,  vini  lextarium  vnum.Probe  confefta 
vterc. 

Cap.  CCCCX. 
ANTIDOTVS  Abfinfhites  vrinam  mouens,* 
humores  mternos  purgans,cxtcnuans,  extergens  ,fto- 
machum  roborans,iecur  &  rcliqua  vifcera.  Acdpitfohi 
hexag.tria,amomi,cofti,rofarum  aridarum,  maftiches, 
cafix,fingulorum  drachmas  tres,croci  vnc.duas ,  aloe$ 
drach.femis  &  quartam  partem,comx  abfinthii  drach. 
vnam  fcmis,vini  tenuis  boni  fextarios  dcccm,  mclhs  fe 
xtarios  duos. 

Cap.  CCCCXI. 
H    ANTIDOTVS  Mithridatis.prodeft  diuturnis  de- 
fluxionibus  ftomachi  &thoracis,&  omnib9  in  profun- 
do  corporis  fa&is  exulccrationibus,&  ablceffibus.Tabi-» 
dis,vcntns  inflacionibus,cceliacifque  medetur.  bonuro 


pofitam  aurem,nans  fanguinem  effundctis.  Si  vero  ex 
vtrifque,inftilla  duabus  aunbus. 

a  Punica  &.'  nuclc  im  eorundem]Codex  manufcriptus  l.git  pci- 
tT/ev  >yti  i^fav.fcd  quid  fic  iI^t,ncmo  intelli^it.Qjiaproptc  t  locus  hic 
«orruptuseft.Sufpicor auteni  fciibendum  ertefoicT/ivyjti  wi/f»v*,quam 
lc£iioncm  in  noftra  coUcrfionc  fequuti  fumus.vtpote  a  latione  n8  ab- 
hoirentem.Quippc  nuclei.potiilimum  acidoium  Tunicorum  fangui- 
als  cxcrctioncs.Diofcoridc  att['ftantc,liftunt.Facile  tamcn  fcntcntia 
mutabimus  noftram(  vbi  ex  m<  liotibus  codicibus  mcliorem  &:  legiti- 
mam  quisproduxerit  lectionem.Nobisconiecluris  tantum  vtcndum 
fuitin  hoc  nicndofiilimomanufciipto  codice. 

Cap.  CCCCIIII. 
A  N  T I D  O  T  V  S  ad  ipuentes  fanguinem,valde  bo 
na.Habet  feminis  apii  drach.tres,dauci  drach .  feptem, 
caftorei  drachmas  duas,opu  ,  nigella; ,  fingulorum  dr. 
tres,iridis  Illyncx  dr.quatuor,mellis  Attici  aut  faccha- 
ri  quantum  fufficit.  Datur  Ponticx  nucis  magnitudi- 
ne  cum  temperati  hquoris  cyatlus  tribus. 

Cap.  CCCCV. 
A  D  I V  R  A  T I  O  ad  profluuium  fanguinis  narium, 
fonansin  hunc  modum.In  nominepatns&  filu  &fan- 
Cti  fpiritus,amen.Debet  autem  qui  didhirus  eft  adiura- 
tioncm  hanc,in  manu  fua  retinere  lapidem  iafpida  aut 
hxmatiten,&fic  dicere,zei{7iu!  xpimt  liuu  d4wtei<N  o/ct- 
ttCafoijK&oidiruxdfe,^  t'i\-nK0t xetfjLCatofnf,  &crucifi- 
gcntes  Dominum  noftrum  Iefum  Chriftum  ,  fiftefan- 
guinem,&  apprehcndcns  in  capite  xgrotantis  capillos, 
dic  ter.Dein  poneiafpidem  in  nares  fanguinem  effun- 
dentes .  AtqUedic  ,Credoin  vnum  patrem  omnipo- 
tcntem  :  &  Pater  nofter  qui  cs  ln  cxlis,  &  Aue  gratio- 
fa,vfque  adfincm,idquete,r.Pofthxcdic:Pernome  ma 
gnuDei  omnipotentis  propheta  Zacharias  in  templo  q 
Domini  X  vins  iniquis  trucidatus  eft,&  fanguis  cms  ta. 
qua  lapis  c6creuit:fic  &  tu9  ftnguis  cocrcfcat,&  fiftatur 
perferuum  Dei.Adiuro  te  per  fidem  Veronica,fangui- 
nem  ne  amplius  ftilles.Stes  probc,ftes  cum  timore ,  a- 
mc.hoc  dic  ter.  Adiuratio  ad  omne  fanguinis  eruptio 
nem  ex  vtcro,aut  immodicum  fluorem  mulierii .  Scri- 
be  in  charta  hunc  pfalmum  primo  fabbato  pnufquam 
fol  oriatur,&  liga  ad  dextrum  brachium  manus eius:  Mi 
ferere  mei  Deus  fecundu  mns^i  «  mifericordiam  tua: 
quandiufanguiscffluxciit.J  ,ndein  alteram  chartam 
:ribeex  Eilagdiohoc  vjj^m  ..uLoquctc  Iefu,Ecce  prin 

ha  mea 
lponc  manum  tuam 


fc 


gcliohoc  v^jjL 
ceps  quidam  accedcns  s'^/        c  um,dicens  :  Fil 
modo  dcfunfta  eft,  fed      V  ..      nponc  manuu 


445  D  E    AKrriDOTlS,  SECT.   P  RI  M  ai  444 

cotponbus  colorem  cpnciliat,  appetentiam  immutata  A  ti,zingibcn$,folii,tcrebiiuhinsymyrrh2,tliuris,cafia.'  h 

reftituit:ex  morbo  languidos  reficit,  calculos  contcnt.  gnea:,agarici,nardi  Celticavhei  Pontici,ifidis,afari,  di 

difFicultatem  vnna:  fanat,  melanchoham  non  finit  co-  &afnni,marrubii,colocynthidis,ftichadis,attemiii;i.  ca 

£iftere,mortuum.fatum  eiicit.  Ad  muhebria  mala  con  lamintha^fcordn  fylueftris,fymphyti,chama:pityos,pi 

ueniens.vtentes  ea  efficit  acutiiis  videntes.prajfumpta  peris  albi,piperis  nign,petrofelini,rhois  culinarii,mala 
non  permittit  htdi  a  lethalibus  medicamentis.compo-      bathri,  cardamomi,quinquefolii,iing.fcr.vnu,baccaru 

fita  autem  eft  a  Mithndate.Datur  Pontica:  nucis  quan  lauri  fcr.vnum,vini  vetens  boni  vnc.vnam,mcilis  Atti 

titate.  adultis  quidem  hexagium  vnum  :  iis  qui  media  ci  aut  facchari  quod  fatis  eft.datur  nucis  auellana:  quan, 

funt  itate  &  non  febricitant,cum  vino  datur,aut  mul-  titate  cum  vino  tepido ,  cui  faluia  inco&a  fit. 
fo,aut  condito.  rn  obftru&ionibus  iecinons&febricita  B  *  i-acc^Codexir.anurciipiuihabcc^axBcpioKxxSf.  Vul- 

tibus,datur  ex  aqua  aut  mulfa.  Habet  abrotom,anfto-  *are*  autcni  «*«a"tf*  qu,bu,  Scplaiiaii.  in  ccnhciendis  mcdica-' 

t  i-     n.  n.  -    C  mentis  vtuntur,  lcgunclentifci  ,  fedpeip;ram.  Nam  fcubendum  cflc 

lochia:,fing.hex.vii.caiia:  ftag.n  n,croci  ftag.vnu,afan,  iac«  exemplar.a  Nicola,  emendat.ora  fatma  qux  hcca-  habcnr.fati, 

anifijagarici,carpobal(ami,balauftlorum,indisIllyrica;,  teftantui.Plateaiiusetiam  infuisannotationibus  in  hanc  antidotum 

acon,caftorei,gQmi  albi,faluia:,radicis  fymphyti,  ator-  !en/lfcvm  pi?  lacca imerPr,e'ftur-  b  LiSni  iun.Pen]Nicolaicodex 

...  r  C       u         'alj-  /•      a.  habet§weTfiinw»(>/,qu*diflioeftexGta-co&  Latir.o  compoiita,  v« 

dilifeminis,fuccihypocifthidis,  opopanacis,  iing.ftag.  cuioisIinguaflimperiioapparet^xwetiiinU^u.iunipeius  vexo  ftii- 

vnum,  baccaru  iunipen,  amomi,  bdellii,conyza:  tenui  tc,SnomenapudLatmos.  c  Nigella]  Nicolaushabct  nc^n.ri 
foha:,calami  odorati,canchryos,feminis  lonchitidis,xy  e(,  Cocalin  frum^li>  adeoqueinvulgi  er.oiccfie  wdetur, 

•  l  ir     -  r        n.  r  C     ■    t  qucd  N'gclI:mi  arbitr.nur  efic  eam  ftirpcm  qui  in  fiunv  ntis  paflim 

loballami,fing  .  ftag.V  num  iemiS  ,  gentlana:,  iuCCl  gly-  proucn,t,&  lolium  /onnuUi,:  Ceimanis  vc?6  noftris  radcn  appella- 

cyrrhiza:,dauci  Cretici,drac6tii  radicis,eryngii  radicis,  tur.sed  vfurpari  debct  vera  N.gella.cuius  h.ftoria  &  picluta  cft  in  to- 

ameos,centaurh,cyphei,rofmarini,terra:Lemma:,mei,  r  ™tsVT°  r,oftrorum  ^  ft»P'«rnh.ftoiia  commentat.orum.qua: 
r     .  ■   .      lr  „  7     /  C  g»h  etiam  nominatui  .  Sulpicio  ctiam  tft  xcW/y  pto  xox/;v  fctipi.flc 

feminisormini,eruialbi,pipenscommunis,maceris,ia  Nicolaum.   d   I]apheos]Manufcriptus codex hlibcr *k*w*t  Myo/ti 

gapeni,ftichadis,nucum  pinearum  toftarum,flons  lun  '*  nnhiK»  yxrin*.  &  aliquid  demde  defideiatm,  nimiium  jZafiaiYi. 

ci  odorati,carnium  vuarum  paflarum  Creticarum,fefe-  f£ajj  Rr*c''!  "} ,M:v  *  V**™' Latinis  d,citur- 

,     u     ,    1      r  r  11      1  1         r      j  Vlllgusnontt'lumbaidanam,ud&lappammaioremvocai.Latinusc- 

lis,°ftaphylini  ieminis,piylli  i,chama:dryos,icordii,teu  tiam  codcx  lr.golftad..  excufus  habct ilafeos.id  ert  lappi.    e  Cy- 

crii,hyofcyami,balfami,  fefami  tofti,  iing.ftng.duo,  ca-  clatniniTGiaeee  eft,  tcvKKa^nv^at.Svn  ^a^xfvKKx,  hoc  eft  cafami 

fis  Syriicse,polii  fucci,helenn,piPeris  nigri/eminis  cu-  ^^^eSA^^ftT  G""  cyclarni",un;  voc,ant  ca 

'  .  ,  •     ,  ■       r  ii-  r  11        r    ■    1  latnum.vt  cx  Aet.o,A6iuano,&  Nicolai  inte.prctationib'fatisliquet. 

cumeris,terebinthina:,reuis  taunni,tellis  vriini,cnama:  ibidem  enim  ita  fcnbitu.  .^a/j ov,i  KVKKaf/mt.Muvm  auum  cft  Ni 

pifyos ,  iinr.  ftac.duo  iemis,cyperi,baccarum  cedn,fe-  eoiaum  vtifoliiscycjamini,  quum  vcteribus,  Uiofcotidinimiium  & 

.    •   ■  1  e  11  r  i-  c  Galeuo.tadix  tantum  in  vfu  nudito  probctur. 

minis  tfocnicuh,thuris,anatis  fanguinis,nardi  Synaca-,  1,0  oeiut" 

radicis  panacis ,  fecundaca;  ^foln,  Petrofelini,  hquoris  Czf.  CCCCXIII 

peucedani,fing.  ftag.fex,feminis  raPi  ftag.quatuor,ter- 

r*  Samia:  ftag.femis,feminis  conadn  hexag.decc,myr-  ANTIDOTVS  aha  Panchreftos,hoceft  ad  mul- 

rhxy  zingibens,fing.  ftag.tna  fenns,  thlafpios  feminis  tos  atte«us  accommodata,conferens  vt  prsfcripta.  Ve 

ftag.quatuor,cnicifeminisftag.quatuor,cinamomi,co  J^urn  quare  huius  curatonam  facultatem  inter  prar- 

fti,iing.ftag.tna  femis,feminis  papauensftag.quinque,  w?1™  pachreftos  antidotos,in  capite  ducetefimovige 

nardiCeltica:  ftag.quatuor,  opobalfami  ftag.duo  &  «moqnintp.    Habet  opnaThebaicidr.  quinquc,croci 

quartam  partem,  polygoiu  ftag.quatuor  femis,  pipens  f rach-  <Juas  lcrupului»  vnum  femis,fefelis  dr.duas,  ca- 

albi  ftag.femis,phu  ftag.vnum,vmbiliciVenens  ftag.fe  larnl  odorati.caftorei,  carpobalfami,cardamomi,petfo 

mis,mellis  Attici  aut  iacchari  quod  fatis  eft.  jehni,ling.drach.vnamfcrupul.vnum,zingiberis,  cafia: 

a  Tordilii]  Manufctiptus  codex  falfo  tfa^.pto-nfSiKU  ligneaf,fagapeni,hyofcyami,feminis  apii,  feminis rtita? 
legit.  b  staphylmifeminis]  Codex  manufctiptushabet  s-a<rvxMic  E  fylueftriSjiing.drach.duas,  nardi,pyrethri,mei,  euphor 
pro  W./vK.Legendum  autem  effeStaphylinum  Latinum  exemplar  anlfi  tntoln  femini$  daud  Cre£lci   f       f    r  . 

Ingolftadnexcufum  conhrmat.    c    Fceniculi]  Manulcnptus  codex  -r  n  C  v-n-nw ,  iuig.  it.ru^iu. 

perperam^«V  projttiepaV  fcnbit:  niii  \  prof  Att.ce  lit  vfurpatij.-  vnu  lemis,mellis  aut  iacchari  quantu  fufficit.datur  nu 

quod  tamen  Nicolaus  tacete  haud  confueuit.    d    Folii]  Codex  Ni-  cis  auellana;  quantltate. 

colai habett«t/V/ii,pio «t/w.K.Lecenduni  enim efleaiuAXif.Aetius  in  de  ,    Ththainl  r.rrrrrft   ,  "  *• 

rcnptione  antidoti  Mithtidatis  fatts  teftatur.& m  fcquenti  etiam  ami  fi^ai.i.Sic  paflim  Latinas  voccs  deptauat  Nicolaus.  ' 
«doto  Mithiidatis,  «fvM»  leguur. 

Cap.  CCCCXIIII. 

Cap.  CCCCXIL 

AN  TIDOTVS  aha  Mithridatis  melior  omni         Z  V  L  A  PI V  M  vtile  ad  dyfentcficos,quod  bibituc 

bus,adomnisgeneris  mala  muliebriafrigida,&easqua:  totadie  Accipit  violaru  hexagia  duo,intybi  feminu 
non  concipiunt.item  melanchoham,omne  capitis  ma-  F  ftag.duo,rofaru  ftag.tna,  fummitatu  myrtoru  nigroru 

Ium,dolores  aunum,lacrymantes  oculos,dentium  cru-  vnc.vnam  ,  cotoneorum  vnc.tres ,  rhois  culinarn  vnc. 

ciatus,ons  inflammationem,  &  palati  ommfque  gene-  duas,oxalidis  ftag.quatuor,fucci  plitaginis,  hypocifthi 

ns  aunum  mala,  vt  emplaftru  impofita.  iimihtef  ad  i-  dis,fingulorum  vnc.vnam,fucci  acacia;  vnc.duas,  fpo- 

ftus  venenatorum,venenumque  bibentes  cum  mcthx  ^11  hexagla  quatuor,macens  ftag.tna,  fantali  albi  &  ru- 

decodo  pota.ad  omnia  denique  mala  prardida  in  anti-  bei,fing.hexagia  quatuor,rhei  hexagia  duo,cofti,  cina- 

doto  Mithndatis  qua:  hanc  pra:cedit.  Recipit  ftyracis  m^anifi,  fingulorum  ftag.  vnum,  facchan  libr.  tres,  fi- 

drach.vnam  fcrup.duos,caryophyllorii,fpica:,xylobalfa  giHi  Lemnn  ftag.  fex,  baccaru  myrti ,  clauicularum  yi- 

mi  erui,alaccx,tragacantha:,maftiches,  galbani,gum-  *1S'  "ng111^  hexagia  duo  ,  fidiorum  ftagium  vnum, 

mi  cedn,quod  eft  fimile  thuri,bituminis,caftorh,gum  fymphy ti  drachmas  tres,  aqua:  pluuia:  &  ftillatitii  rok- 
mi  hedeta:,bdellii,iigilliLemnii,meliloti,opopanacis,  G  rumliquom  quodfatiseft. 


ladani,  ammoniad,opii,  fulphuris  ignem  hon  experti, 
glycyrrhiza-,  nitri,fucci  hypocifthidis,acacia:,rofarum, 


Cap.  CCCCXV. 


chamadryos,hyperici,abrotoni,pa:onia:,hyfropi,origa  CONFECTIO  Zulapii  regii.    Capit  aqux  dul» 

ni,helenn,bligni  iuniperii,foIiorum  laun,anftolochia:  cis  hbras  duas,facchan  hbram  vnam  femis,  rhei  ftagia 

lonsx,epithymi,peucedani,centaurii,rofmanni,  eryn-  duo,fantah  rubei  &  albi,fingulorum  hexag.duo,hirun- 

gu,balauftioru,  folioru  myrti,  abfinthh,raphani,fquil-  dinaria;  ftag.duo,  aceti  acris  vnc  tres. 
la.  ,fiuc~tus  balfami,anifi,cnigellx  fiue  gith,hyofcyami, 

cumini,focniculi,cardamomi,fefclis,finapi,ameos,fino  P"    C  CCCXVI. 

ius,hbyftici,ruta:,papaueris,api],dauci,rapifeminis,pi-  DECOCT  YV  t-1  eos  qui  altero  latere  refolut^ 
penslongi,feminisocimi,amomi,fing.drach.vnam(e  ^  funt.     Habct  ftichadis  c   ymbos  quatuor  ,calamin- 

mis,acon,ailapheos,qua:linguaItahcadiaa  eft  barda-  tha:,meliffophylli,ori0  ^ 1  *  ->erici,pulegii ,  finguloro 

na, c  cyclaminijfeminis  agni,plumbi  vfti,fing.fcrupul.  hexag.tna,fpicx  hexag^prt  ^tripiidii  hexag.tertia  par 

duojbalfamijcinamomijcrocijcoftiiflorisiunciodora-  tem.Ebulliant  ha:c  cur  4          a,quoad  dimidiu  eiu« 


NICOL.  MYREPSI 


44  f 

abfumatur :  dein  $ 

quatum  fatis  vidcbiriir,iterUm  coquito,  &  facito  inftar 
drofati.  Dantur  finguhs  diebus  vnox  fex  pcr  dies  duo- 
decim.Pofthac  datur  itgrotanti  purgatonum  medica- 
mentum,  quodhas  lpecies  maceratas  habet:  Stichadis, 
cepularum,hoc  eft  magnorum  myrobalanorum  ,fing. 
hexag.vnumfemis ,  colocynthidis  medulla:  maceratx 
in  aqua  rofacea .  Decoquantur  &  colentur  probc  .  dein 
iniicc  ih  id  decodhim  hermodadtyli  filiquas  odto,  agari 
ci  filiquas  quindecim,turpeti  filiquas  odto,fagapeni,ca 
ftorei,euphorbii,  fihgulorum  fihquas  duas,  polypodii  B 
macerati  hexag.vnum  femis.  Vbi  modice  purgatusfue 
nt  laborans,lauetur,&  bcne  habenti  dentur  ex  hiera  Ga 
leni  hexag.duo  femis,aut  etiam  tna:ac  deinccps  ad  bo~ 
nam  temperaturam  redudto  dctur  theriaca,  pnma  qui- 
dcm  potionegranaodto  .  Et  fi  quidem  effecerit  qucad- 
modum  vctus  prxcipit,  pratereantur  quatuordecim 
dies,&  ruifus  detur  fimiliter.  Si  vero  non ,  poft  feptimu 
diem  dentur  alia  grana  quatuordecim  aut  duodecim. 
Si  vero  voles,caftoreum,aut  euphorbium  impone,fing. 
filiquas  quatuor,ferapini  filiquas  quatuor  femis.  C 

a  Triplidii]  Graecc  eft  Tf/^/if /s.Quid  autem  llt  tiipfidium,mc 
ignorate  fateor. 

Cap..  CCCCXVIt» 
VNGVENTVM  adpruntum.  Recipir althxx 
radicis,  chamxmeli  lignorum,  centaurii,  poln,  radicis 
cucumcris  agreftis,didtami,buphthalmii,  faxifragi,rof- 
marini  ,cofti ,  calamintha; ,  pulegn  ,  meliflophylli.  O- 
mnin  fimul  ln  aqua  cbulliant:  dein  per  faccum  vbi  traf- 
fufa  fuerint,accipecalcemviuam,&fermentato  cx  eius 
deco6tilibristribus,&fandaraca:vnc.tres.  Poft  adiice  D 
anifum,cuminum,carnabadium,  femen  apii,focniculi, 
&anethi ,  atque  munge  ln  balneo  pnufquam  prolua- 
tur,&  fnca  bene.  dein  decodto  violarum  probc  ablue. 
deinceps  accipe  oua,mel,  oleum  chamxmehnum,ane- 
thinum,  &  rutaceum,  oihnibufque  fimul  fubadhs  tan- 
dem  inunge  aigrotantem  .  Eft  autem  ad  prardi&a  valde 
bonum. 

Cap.  CCCCXVIII. 
•  CONFECTIO  remedn  afycaminorum.  Accipe 
nucem  regiam,&  repurgatam  contundito,  illique  vni- 
to  bfalcm  foflilem,  imponefupra  fycaminum,&  eden- 
dum  prxbeto .  Imponito  autemhoc  defuper  &  bis ,  & 
ter,&  quater,  &  confeftim  decidet,  Dei  gratia.  Hoc  ne- 
ceilarium  eft  omnino,  fiue  ad  humanum,liue  animan- 
tisbruti  corpiis  vtans,inuentum. 

a  Sycaminoium]Gi.xce  e/to-i/xjt^ii&y.Animaduertendnmve- 
ro  hocloco  eiit,quod  aliis  Grxcis  a-uyjt-uivji  non  tantiim  moium,  fed 
&  mori  tiuctum(vt  tcftiseit  1'hauonnusMignificct.Nicolao  autem  tu- 
moiem  feu  exciefcentiam  quar  moii  truftum  rcfert,potius  denotat,& 
tum  forte  quem  luuenalis^marifcam  appellauit,  inquiens  ,  Carduntur 
tumida:  medico  ridentc  marifcar.Nam  tk  hic  remedium  ttadit:a  quo  fi 
admotum  tuerit,decidet  fycaminum.Retinendam  itaque  efie  hancno 
bis  diftionem  putauimus,  vt  omncs  intelligerent  Nicolaum  aliter  ac 
eiteios  Gi  arcos  hanc  vfuipaile  vocem.  Pta:tciea  Hermolaus  Barbaius 
in  Corollaiio  fuo  capite  j-f .  fcribit  fycomora  quofdam  marifcas 
appellafle.  b      Salcni  foftilcm]  Nicolai  codex  habet  yoifyfivn 

ii  f.c.  Vocat  autem  ^alfjf/vev  falem.quem  alii  Grici  of  t/x7o»,  hoc  elt  fof 
filemrbatbati  gemma:  vocant.vt  e  multis  compoiitionibus  liquct. 

Cap.  CCCCXIX. 
ALIA  confedho  fycammi.    Accipc  alypiam  her- 
bam  vindem,vt  fit  tibi  inftar  vinculi :  hoc  eft,  efTice  vt 
emolhta  fili  formam  habeat,fortiterquc  ligatofycami- 


44^ 


lons 


,  atque  iniedhs  aceto,&  melle  A  ta  a  Ptolemzo  fophifta.    Habet  pipcris  communis,a- 


nifi,  ongani,  cumini,  hyffopi,  faluia;,  zingiberis,flc._ 
iunci  odorati ,  epithymi,  erucx  ,  corymborum  thymi, 
fingulorumdrach.duas,mellis  Attictautfacchan,&vi 
ni  Chn,mellis  quidem  hbram  vnam,  facchan  &  vini  li- 
bras  duas.Specics  contufas  inncito  melh  &  vino,&  fine 
illic  maccrari  dics  trcs.dein  parum  coquito,perque  fac- 
cum  tranfmittito,&in  vafe  reconde.Da  fingulis  diebus 
mane  vnciam  vnam,aut  cahcem  vnum,  pro  vinbus. 

Cap.  CCCCXXI. 
ANTIDOTVS  ad  cardiacos ,  &  animo  deficien- 
tes,ac  fyncopen,cxolutionemque  e  diarrhcca ,  aut  fan- 
guinisexcretione,  aut  ab  alia  vacuationenatiuum  calo 
rem  diffipante  natam.  Recipit  maftiches,cinamomi, 
feminis  ocimi,  foliorum  fampfychi,macerij,caryophyl 
lijfeminis  meliflophylh,afifymbrn  feminis,pipens  lon 
gi,fingulorum  drachmam  vnam  &quartam  partem, 
margantarum  drachmas  duas  &  quartam  partem,  co- 
ralln  rubn,betoniac,ferici  crudi  vfti,  hcrmodadtylilon 
gi  albi  &  rubn,foln,drachmas  decem,oflis  cordis  cerui 
ni,blattarum  byzantis,ramenti  ebons,fingulorum  dra 
chmas  tres,mofchi  filiquas  duas ,  berbens  drach.  duas, 
galla:  mofchata:,ambans,  fingulorum  drachma  femis, 
nucis  mofchatx  drachmas  tres,ligni  aloes,fpicx,  fingu 
lorum  drachmas  duas  femis,aun  pun  hexagiumvnum, 
lapidis  fapphin,lapidis  iafpidis,blapidis  afpedu  vindis, 
fingulorum  hexagium  fcmis,croci,xylobalfami,fingu- 
lorum  hexagium  vnum  femis ,  facchan  &  ftillatitii  ro- 
farum  hquoris,quod  fatis  eft.  Decoque  probe  ad  confi- 
ftentiam,effunde  fuper  marmor ,  & fine  lbidcm  donec 
refngeretur:  dein  reconde  in  vafe ,  ac  prabe  cum  vino 
bono. 

a  Sifymbrii]  Codex  manufcriptus  legit  «^^/x.pro  ff-/«-i>/* 
/Zfix.  b  Lapidis  afpeflu  viridis]  Cisce  eft  ,  >  i&x  x>«'f*  ™  H<v. 
Intelligitautem  haud  dubie  prafium  appellatum  lapidem.aut  fma- 
lagdum. 

Cap.  CCCCXXII. 
CONFECTIO  magni  Zulapii.  Accipit  vuaru 
paffarum  Chiarum  ftagia  quatuor,  rubix  hexagium  fe- 
mis,fanigra:ci  hexagium  vnum,  adianti,rofarum,vio- 
larum,fing.ftagia  quinque ,  aqux  &  facchah  quantum 
fufficit. 

Cap.  CCCCXXIII. 
ALIA  mofchah  confedho.  Capitladanibonivn- 
cias  tres,ftyracis  calamins  vnciam  vnam  femis,ftyracis 
rubexvnciamvnam,ligni  aloesboni  drachmasduas, 
ambans  drachmam  vnam  ,  caphura;  fcrupulum  femis, 
mofchi  fcrupulum  femis,  ftillatihi  rofarum  liquons 
bomquodfahseft. 


Cap.  CCCCXXIIII. 
A  L I  A  confedho  mofchata.  Habet  maftiches  vn- 
cias  duas,gummi  Arabici  vnciam  vnam,caphura;  fcru- 
pulum  vnum.Tnta  harc  ftillatiho  rofarum  liquore  bo- 
noirngato,&formatopaftillos,quifermetefcant,cum 
olei  ebuh  vncns  quatuor  .  Sit  autem  oleum  purum ,  & 
fordibus  carens.  Vel  decoque  oleum  cum  huiufmodi 
fpeciebus. Aut  innce  cinamomi ,  caryophylli ,  &  nucis 
mufcata:  fingulorum  vnc.femis.dein  cum  prardidis  fpe 
ciebus  &  oleo  macerato ,  &  fubadtis  ns  diligenter  finge 
paftillos,&recondcinvafe.  ponduspaftilli  fitdrachma 
na:&  finc  Siiiguhs  autcm  dicb^s  conftnngito  v.nculu  G  vna  fcmis.  feruefacito  ftillatitium  fofarum  liquorem 


quoad  perfccic  decidat.Etfi  herba  eft  vindis,  Iigato.fin 
minus,  accipe  hanc  ficcam  ,  &  cahda  aqua  feruefacito, 
caqueemollita  &  tenera  reddita.  fac  quemadmoduni 
docui.dein  nccipe  radicem  herba;  fenecionis ,  qua:  ple- 
bens  cortalon  dicitur,  lunadeficiente  pnufquam  folo- 
riatur  pernomen  a  vfum  habentis.  Vbi  vero  radicem 
extraxeris,dic  Pater nofter ,  Credoin  vnum  Deum,& 
Aue  gratiofa,  vfque  ad  finem  ter.  Et  probc  terens,da  la- 
tenteredendam,&ftahm  0    o  Dei  fanabitur. 


cummofcho,e6que  paftillos  poftformationt5irngato. 

Cap.  C  C  C  C  X  X  V. 
ANTIDOTVS  faciens  ad  cardiacos,  &cordis  fyn 
copen,'immodicamque  ammi  defcftione  ,  ad  corpons 
lmbecilhtatem  a  fyncopeinduftam.adfiquationcpra:- 
terea  carnis,tuffictes,fuppuratos,afperitatem  faucium, 
i  deftillatione  ortam.  Recipit  cinamomi ,  feminis  o- 
cimi,foliorum  fampfychi,maceris,  caryophylli ,  carnis 


a  vfumhabcnt  s]  c,      ,i  ulr,  «c    hc/jjt  Ti^eia^  f>i>-  H  foborum  citn,feminis  meliffophylli,feminis  fifymbrii 
•*f,hoc  eft  pc  nomen  cius  q,  j,-,      Lc  t .  lmciilgit  heiba:  tadiccm      fingulorum  diachmas  duas/efelis  drachmam  vnam  fe- 


<fic  innominc  Chiifti  cucllc 


Cap. 

ANTIDOTVS 


XX. 

ca,  pra;clara,compofi- 


mis,hermodadtyli,folii,  fingulorudrachmas  quatuor, 
f  lons  rofmanni  drachmas  tres ,  offa  cordis  ceruini  nu- 
mero  quatuor,berbens  drach.duas^maftiches,  rofarum, 

violarum 


447 


DE    ANTIDOTIS,  SECT.  PRfc 


448 


violai  um,borraginisf!orum,iingulorum  drach.  vnam  A  num  femis,thymihexagiumvnum,  alipia:  vnc.vnam. 
femis ,  fucci  herba  chamxleuces  vncias  tres,  libyftici      Daturcum  melicrato. 


fcrupulum  vnum,galla  mofchata  drachmam  vnam, 
glyc\  rrhkae  drach.tres,cubeba  drach.duas,paftillorum 
de  rolis  &  violisdracli.vnam  femis,hgm  aloes  crudi,nu 
cismofchata,ZMig]beris,ling.drach.  vnafemis,  mofchi 
iihquarum  granit  vnum  femis ,  cinamomi  bom  drach. 
duas  fcrup.vnum  fenns,  nucis  Indica  magna  carnis  dr. 
qu2tuor,fpica  drach.vnam  fcmis,fapphiri  lapidis,gaga 
tis  IapidJs,ia(pidis  lapidis  &  fmaragdi,fing.fihquas  tres, 


Cap.  CCCCXXX. 
ANTIDOTVS  c  cicadis,  nephritica.  Accipit 
feminis  hni,raphani,apifcis  vfti,fefehs,fingulorum  vn- 
ciam  vnam,  ameos,cucumens  fatiui  feminis,faxifragi, 
vuarum  iine  acinis,feminis  althaa,bphafioh  albi,clyn-» 
curii,fingulorum  vnc.femis,fpica  nardi,mei,phu,lapi- 
dum  fpongiarum,  iingulorum  drachmam  vnam ,  ^pa- 
liun  feminis,iii  andi,radicis  rubi,  radicis  graminis,po- 


croCi  iiliquasfex,  margalutarum  perforatarum  & non  £  lypodii,fing.drach.tres,fanguinis  hirci  andi  (vt  diclum 


perforatarum,iing.filic].vnam,  xylobalfami  drach.tres, 
blatni  byzantis,  hoc  eftonis  antericns  nans  purpurx, 
gran.oCto,ramenti  eboris,ferici  vftf,fing.drach.  vnam, 
ftyracis  calamitis  drach.duas  femis  grana  duo,  portula- 
ca  feminis  drach.vnam  femis  ,  feminum  cucumerum, 
fing.vnc.vnam  femis,corallh  rubei,indis,  fing.hexagia 
duo  femis,aun  pun  ramenti  hexag.vnum  iemis,  nuces 
Ponticas  decem,aamyli  drnch.tres,  amygdalarum  ama 
rarum  &  dulcium,fmg.viginti,  carnis  palmularu  vnc.i. 

femis,marrubii,bfabarum  fannae  pura  vnc.vna  femis,  q  demfentcntia.corruptekgitur^acrhxA/xS.pro^ar/o/.K/iUi 


eft  in  antidoto  e  fanguine  hirci,  cap.  quadrageiimo  fe- 
cundo)fcrupulos  fex,  cicadarumaridarum5fiiie  alis  pe- 
dibus  &capite,  vncias  quatuor ,  pipens  albi drachmas 
fex,mellis  Atticicrudi  aut  facchan  quod  fatis.Datur 
Pontica  nucis  quantitate  m  condito,  cum  deco&o  tri- 
buli,aut  faxifragi,  aut  fii,  aUt  radicis  afparagi,aut  quin- 
quefoln,aut  radicis  ftruthh,iiue  lanaria. 

a  Pifcisvfti]  Giarce  eft  i^tioc  mxeu-yum.  Quem  vcro  pifccm  a 
intelligar  (modo  leflio  (it  kgitirfaa:qua  de  re  tamepluiimum  dubito)  T* 
fcirencqueo.        b    Phaiioli  albi]  In  manufcr:pro  codice.mca  qui-  *" 


carnis  feminiscgoiTipn  hexag.tna,feminis  malua&flo 
rujling.vnc.femis,  feminis  vrtica  vnc.S.pinearu  recen- 
tium  vnc.duas,hyflopiCretici  drach.tres,  penidiorum 
bonorum  libr.  femis,  facchari  candi  vnc.tres ,  facchari 
quod  fatis  eft.Contuiis  omnibus  iimul ,  adnce  gummi 
Arabici  hexagia  duo,tragacantha  hexag.tna.  Commi- 
xta  omnia  fimul  &  trita,deccque  cum  deco&o  teftudi- 
nis  montana,&  prabe  in  pradidtis  malis  manc,  &  dor- 
mituris,vnciam  femis.Eft  autem  experta. 

a  Amyli]  Nicolai  cod' x  rrorc  vulgii&  vt  hodie  imperiti  vo 
cant  legit  xjui/ov.  b  Fabaium  farina:]  Mai.ufcriptus  codex  de- 
prauate  hk  &  multis  aliis  locisimca  quidcm  fer)tcntia)legitq>*C:iT&»', 
pio$>*CVf£rv.  c  Goffipnj  Nicolaushabet/Sa^uTOKiK.Vocat  aute 
bombacium.huticcm  qul  Gncis  1  ctuftioribus  jji^cv,  Latims  xylon  & 
golfipiuni  dicitui.Barbaris  in  hunc  vfque  dit  m  bombax,&  bombafum 
appellatur.De  quopluia  tomo  primo  noftrorum  dc  ftupiuni  hiftoria 
commentanorum  diximus. 

Cap.  CCCCXXVI. 
ANTIDOTVS  ex  aureo  balano.  Capit  cepulo* 
rum  vnc.duas,flauorum,Indicorum,fena,  intybi  femi- 
nisjocirni  fennnis,fantali,  rofarum,  fing.  hexag.  femis, 
damafonii,balauftiorum,fing.ftagium  vnum  femis,la"- 
pidis  Armenii  ftag.vnum,  maftiches,  feminis  foeniculi 
&  anifi  ftag.femis,thymi,epithymi,iing.ftag.vnum  fe* 
mis,polypodii,rhei  Indici,iingulorum  ftag.vnum,mc- 
tha,croci,fing.ftag.femis,  turpeti,  buglofli,  fmg.ftagiu 
vnum  femis ,  facchari  &  ftillatitii  rofaru  liquons  quod 
faris  erit. 

Cap.  CCCCXXVII. 
A  LI A  antidotus  e  rha  Pontico.   Accipit  fpica,cro 


D 


c  lynciuii]  In  codicc  Nicolai  deprauate  fciibitur  ^vfyxpcv ,  pio 
y.vFyii;  Hfoi/^autxt/ijuf/ci/.Delyncutio  tamen  antca  diximus.  Pluia  e- 
tiam  de  eo  Diofcondcs  libro  1  .cap.earit.habet.  d  Paliuri]  Giae- 
ce  crat  fcuptum  ^ahtfta.;.  De  qua  quidein  re  fupra  a  ncbis  cft  multo- 
tieiannotatum. 

Cap.  CCCCXXXI. 
ANTIDOTVS  de  lithofpermo.    Habet  litho- 
fpermi,betonica,faxifragi,petrofehni,  piperis  albi,fin- 
gulorumvnc.vnam,tantum  mellis:  &  prabeto. 
Cap.  CCCCXXXII. 
ANTIDOTVS  de  feminc  marrubii.    Capit  pi- 
pens  albi,  piperis  nigri,dauci  Cretici ,  cucumens  fatiui 
feminis,  marrubii  feminis,petrofelini  Macedomci,  py- 
rethri,folii,zingiberis,fingulorum  vnciam  vnam,mel- 
lis  quantum  fufficit. 

Cap.  CCCCXXXIII. 
ANTIDOTVS  de  lapide  ludaico.  Habet  fpi- 
ca  nardi,hyflopi,  a  lapidisludaici,  fingulorum  fcrupu- 
los  fex,pipens  fcrupulos  duodecim,  zingiberis,petrofe- 
lini,cofti,faxifragi,iingulorum  fcrupulos  iex,  cafix,  fe- 
E  mims  apii,fingulorum  fcrup.tres,  cyperi  fcrupulos  fex, 
ramenti  ebons  fcrupul.  quatuor,cardamomi  hgni  fcru- 
pulos  fex,  lithofpermifcrup.  quatuor,  melhs  Attici  vel 
iacchari  quod  fatis  eft. 

a  lapidis  Iudaici]  Grzcc  eft  tmkoMk.  Lapidem  autem  Iudal 
cum  &  tecolitbon  tffe  eundeni.omnibus  conftare  puto.Idipfum  enim 
nianifefte  Paulus  lib.y.iis  teftatur  verbis.Iudaicus  lapis  diftus,  lapides 
in  renibus  conteritivnde  recentiores  lpfum  tecolithon  vocaruntt 

Cap.  CCCCXXXIIIl. 
ANTlDOTVSe  femine  fylueftris  malux.  Re 
cipit  cucumeris  fatiui  feminis  drachm.duodecim,  hyof 


ci,maftiches,cofti,afan,cafia  odorata,  floris  lunci  odo  F  cyami  feminis  drachmas  fex,cicuta  feminis  drachmas 


rati,rhei  Pontici,fpodii,fing.ftag.vnum,  rofarum  vtgy 
ptiarum  hexag.vnum.Fermentefcant  haccum  faccha- 
nhbra  vna  autfemis,&ftillatitiorofarum  hquore,  & 
reconde  in  vafeadecodtaad  confiftentiam  .  Danturfta- 
gia  tria. 

a  Dccofta  ad  confiftentiam]  Gra:ce  fctiptum  erattan  tc&i, 
non  fatis  pionuntiare  poflum)  /SfaVac  «f  S vntfjiv,  id  cft  decoctam  ad 
vires.S-dtli  quidiudicojlegendum  eritjiSfaVafoVa-tls-sa-iP.vt  no*  con- 
uertimus. 

Cap.  CCCCXXVIII. 
ANTIDOTVS  nephntica,valdevtihs.  Habct 
cinamomi,galanga,fing.ftagia  tna,  nucis  odorata  fta- 

fia  duojtnpfidiorum  ftag.  quatuor,  cai-y ophylh  ftagia 
uo,  floris  lunci  odorati ,  zedoana ,  fingulorum  ftagia 
tria,lithofpermi,feminis  afparagi ,  corticis  radicis  cap- 
parisjfeminis  althaa,fing.ftagia  quatuor,amfi,  fccnicu 
h,&  apii  feminum,  fing.ftagia  tna,feminis  dauci  fyluc- 
ftris  ftagia  quatuor,  cretami  femiius  ftagia  tna.  Confi- 
ce  cum  faccharo,Sc  dato. 

Cap.  CCCCXXIX. 
ANTIDOTVS  ex  hermodac>yTo,admodum  bo 
na.  Recipit  hermodadTyTi  vnc.vnam  femis,anifi,cumi 
ni  iEthicpici,  hoceft  carnabadn,  ameps,  epithymi,pi- 
pens  commurus,zingibens,  iingulorum  fcrupulum  Vt 


H 


fexjopii  drachmas  tres,cafia,  feminis  apii,  finguloruril 
drachmas  tres,malua  fylueftns  feminis,  croci,fingulo- 
rum  drachmas  tres,amygdalarum  regiarum,nucum  a- 
uellanarum  ,  afari,  fingulorum  drach  quatuor.Excipc 
paflb  Cretico,&da  tnobolumvacantibusfebre,cum  fa 
pa  drach.tnbus.Nonnulh  vero  melle  exclpiunt. 

Cap.  CCCCXXXV. 

ANTIDOTVS  e  tragemate feu bellario,nephri- 
tica.  Accipit  vuarum  albarum  exemptis  acmis,  pinea 
rum  rccentium,fingulorum  vncias  duas,feminis  cucU- 
metis  decorticati,  baccarum  myrti  exemptis  oflibus,a- 
mygdalarum  amararum,  amyli,  palmularum  pinguiii, 
feminis  apii ,  fingulorum  vnciam  vnam,  femims  papa- 
ueris,croci,  fingulorum  drachmam  vnam,myrrha  dra 
chmas  duas .  Potandam  prabe  in  paflb  ieiunis  dra-* 
chmam  vnam. 

Cap.    CC    "  XXX  VI. 

ANTIDOTVS  c  >  ,  , 'bus,  conferens  ad  ca  ad 
quaantidotus  de  anifo  &l  oino.  Habet  cumini, 
careijameoSjanifijdauciiT11 .  ',n;rofehni,amomi  femi- 
num  ,  fingulorum  dr;  •*  tres  ,  cinamomi  ,  li- 
byftici ,  fingulorum  d  m,  zingiberis ,  galan- 

ga,  cardamomi,  caryophyhi,  fpica,  folii ,  fingulorum 

PPP-i- 


449 


N  1  C  O  L.  MYREPSI 


4<o 


drach.femis,  fefehs  fcrupul.  vnurh  ,  pipcns  longi  grann  A 
quindecim,  mellis  Attici  aut  facchan  quod  lat;s  eft:  fe- 
mina  macerato  m  aceto,  &  conficc  v  t  diacumini  anti- 
dotum,&  prxbe. 

Cap.  ccccxxxyii. 

ANTIDOTVS  admala  muliebris  vtcn  accom- 
modata,&  grauidas.  Item  eas  qux  altero  menfe  aut  ter- 
tio,ac  plunbus  abortiunt.  Dolorem  quoque  mitigat. 
Capit  dauci  Cretici  dtachmas  duas,  feminis  apn  vncias 
duas,ftyracis  calamitis,anifi,fingul.vnc.femis,caftorei,  3 
myrrhx,fingul.vnciam  vnam,hyofcyami  vncias  tres  fe 
mis,opii,croci,fingulorum  vnc.vnam  femis,vmi  dulcis 
&  auften  quod  fatis  eft.Datur  carcntibus  febre,cum  vi- 
noffebncitantibus  autem.cum  aqua  tepida.Quod  fi  vo 
lcs,permetrenchyten  mfundito  cum  fucco  acacix,  aut 
hypocifthidis  aut  perdicn. 

Cap.  CCCCXXXVIII. 

ANTIDOTVS  ex  careo.  nommatur  vero  etiam 
de  feminibus.  Poteft  omnia  qux  Diacalaminthes:  plus 
tamenflatus  diffoluit,concoquit,&ftomacho  valdegra 
taeft.  Recipit  carei,  ameos,  ligni  aloes,conandn,lpi- 
cx,cinamomi,galangx,cumini,anifi,faniculi  feminjjj 
apii,a  nethi  feminum,  macedonifn  ,  &  dauci  femmum, 
fingulorum  vnc.femis,caryophylli,  maceris,  cardamo- 
mi,  piperislongi,  fefehs,  fingulorum  hexagium  vnum 
femis,  mellis  Attici  aut  facchari  quantum  fatiseifevi- 
debitur.Semina  m  nceto  macerato  die  &  no£te,&  confi- 
ce  vt  antidotum  c  cumino,  nut  diofpoliticum  medica- 
mentum.Daturde  ca  femuncia  cum  vino. 

Cap.     CCCCXXXIX.  D 

ANTIDOTVS  de  fanguinibus.  Accipit  pipe- 
rft  albi  &  longi,croci,  cofti,  acon,  phu,  anifi,  diftamni 
Cretici,fingulorum  drachmam  vnam,amomi,opobal-  ' 
famijferfiinis  rutx  fylueftns,  cumini  y£thicpia,anethi, 
anatis  mafculi  fanguinis  andi ,  hadi  fanguinis,  anferis 
fanguimsj  anatisfaminx  fanguinis,  napify  lueftrisfe- 
miniSjfingulorum  vnciam  vnam  femis,gentianx,mfo 
Iii  femmis ,  floris  iunci  odorati ,  fingulorum  drachmas 
quatuor,ahquoris  Cyrenaici  drachmam  vna  femis,  fti- 
chadis,afari,fingulorum  drachmam  vnam,ammomaci  E 
thymiamatis  drachmam  vnam  femis,meib  Athamanti 
ci,agarici,fingulorumdrachmam  viiam,  carpobalfami 
gran.decem,melhs  quantum  fufficit. 

a    Liquoris  Cyienaici]  Hic  vidctitur  nonnulla  defidcrari.  NI 


itft 

KVf»i*ixi,&:c.hoc  eft.Thuiis.iofaium  aiidarum.ftng.  drach.quatuor, 
cinamomi  drach.duas.fcotdu  diach.  060,  pctrofelini,  polii,  myrihi, 
naidi,fing.drach.fex,ca(lar  drach.ties .  Qua:  lingula  hlc,  intcr  luncum 
odoratum  &  liquorem  Cyrcnaicum.ir.fcienda  veniunt.  ^  b  Mei 
Athamanticij  Dcprauate  legitui  in  manufcripto  codice  aj.aGatl  ivtv  p 
pro  a'8a^atv7<x?.Sic  enim  efic  legcndum.Paulus  in  piimis  oftendit.qui 
habet,uw<  a&iyjttlixi.  De  in  Dnlcoudes  etiam  qui  ita  fcripru  reliquit, 
Ijmv  ri  yjt\ifMVti  adaya^iKtv,  id  eft,  Meum  quod  Athamantictim  yo- 
catur. 

Cap.  CCCCXL. 
ANTIDOTVS  e  Lycio,optima ad lecinorofos. 
Capit  gentianx,chamapityos,petrofelini,marrubii,fel 
hs  vriini,  finapi,  lcolopendni,  radicis  panacis ,  rubncx 
finopicx,  rubix,  feminis  braflicx,  anftolochix  longx, 
pipens  albi,fpicx  nardi,cofti,erucx  femmis,eryngn,po 
lii,echii,eupatorii,baccarum  iuniperi,  lecoris  lupi,hele  q 
nii,  xquam  portionem  ,  mellis  aut  facchan  quodfatis 
eft.Confice  probc.  Datur  nucis  Ponticx  magnitudine, 
cum  mulfo  non  cocro. 

Cap.  CCCCXLI. 

A  N  T  I  D  O  T  V  S  TheodoretoSiaut  ex  anacardiis. 
Habet  anacardn  drachmam  vnam,  eroci,cafix,folii,fpi 
cx  nardijCaryophylh,  mei,  aearici,flons  iunci  odorati, 
rhei,epithymi,finguloiTTi  vncias  duas,  acon,  pipens, 
fingulorum  drachmas  duis,  aloes  vnciam  vnam  femis, 
faxifragi ,  maftiches ,  gidis  lllyncx,  fingulorum  dra- 
chmam  vnam,myrobl^< ;  vnciasduas ,  melhs  aut  fac- 
chari  quod  fatis  cft.  ^ 

Cap.  *  CCCXLII. 

ANTIDOTVS  Ineodoretosjvel  ex  anacardns. 


11 


Recipit  nloes  drachmas  quindecim  ,  agarici  drachmas 
fex,croci,  cafix,  rhei  Pontici,  acon  ,jcmamomi,mafti- 
cheSjfingulorum  vnciam  vnam  fcmis,cofti,  feminis  ru 
tx,pipens  albi,  fingulorum  drachmas  duns ,  xylobalfa- 
mi,alan,  ch.imxdryos,  mei,  fingulorum  drachmam  v- 
nam,  Ipicx  nardi  granafeptem.  Ahqui  etiam  ns  adn- 
ciunt  anacardia  duo,melhs  Attici  aut  facchan  quod  la- 
tis  eft.Dantur  de  ea  drachmx  dux  ex  mehcrato. 
Cap.  CCCCXLIII. 
ANTIDOTVS  aLeonis  Drongarii,ex  centauno 
nominata  .  Eft  autem  valde  bona.  Accipit  chamx- 
dryos,anftolochix  longx  &  rotundx,  centauni,  iingu- 
lorum  vnciam  femis,gentianx  vnc.vnam,melhs  Attici 
vel  iacchan  quantum  fatis  eile  videbitur. 

a    lcor.is  Dtcnf  aiif  Grxc*  legitLi,^"  ?  tsi-n;  Jrty,rafln. 

Cap.  CCCCXLIIII. 
A  N  T  I  D  O  T  V  S  ncphntica,ftomacho&  ad  lnfla- 
tiones  vtilis :  diffoluit  callos ,  &inteftincrum  dolorea 
crailo  humore  orto  vexatis  prodeft .  T  ft  etiam  ad  coh- 
cos  experta.  Capit  fp]cx,ccfti,  cafix  hgnex,  fingulo- 
rumdrachmas  duas,feminis  fanicuh  drnchmas  tres, 
pipens  communis,acori,amfi,fcminis  npii,indis,xylo- 
balfami ,  radicis  mandragorx  ,  iingulorum  drachmas 
quatuor  ,  radicis  cappans  drachmas  quinque ,  vuarum 
paflarum  fine  acinis  drachmas  decem,melhs  vncias  no 
uem,  aut  facchan  quod  fatis  eft.  Danturdrnchmx  tres, 
cum  drofato  quod  habet  ftillatitii  rofarum  hquons  bo 
ni  librnm  femis ,  acen  hbrx  fextam  partem,&facchari 
hbram  femis.Prxbe  de  ea  vnciam  vnam  cum  aqua,cui 
lncocta  fit  radicis  cappans ,  calaminthx  ,  fingulorum 
vnciam  femis.Commixtisomnibus  &  contntis  da  co- 
chleanum  mant:  &  deinde  nibe  xgrotantem  quiefcere 
vfque  ad  lequens  tempus  matutmum.  Bibat  autem 
diebus  decem .  dein  fac  huiufmodi  aquam  qux  habet 
hyflopum,vuas  paffas,  lenam,  epithymum,ftichadem, 
careum  ,  anifum  ,  chamxmelum  ,  &  nucem  mofcha- 
tam.  Hxc  coquito  in  aqua ,  pofteaque  colato,&e  de- 
co<£to  accipiens ,  lmmitte  ln  ipfum  agarici  drachmam 
vnam,mellis  rofacei  vnciam  vnam.Subacia  prxbe  me- 
dia  nodte.Autpromelle  rolaceo,  lnnceaceti  fijuillitici 
quodfatiseft. 

Cap.  CCCCXLV. 
ANTIDOTVS,  Itahca  lingua  vocata  PafiCala 
aurea,  vtilis  ad  inflatos  ,  dolore  inteftinorum  vexatos, 
cohcos,  &  nephriticos .  Habet  fohorum  rutx  dra- 
chmas  decem,ameos,cuminij  anigellx,libyftici,origa- 
ni,carei  Alexandnni,amygdalarum  amararurri,piperis 
nigri  &  longi,mentaftri,hoc  eft  dauci,acon,  baccarum 
lauri,caftorei,  fingulorum  drachrna'?  duas,fagapeni  dra 
chmas  quatuor,opopanacis  drahmas  tres ,  mellis  Atti- 
ci  autfacchari  quanrum  lufficit.  Datur  auellanx  quan- 
titate,iis  qui  non  febncitant,  ex  vino  :  febricitantibus 
autem,cum  aqua  tepida  cui  lncocia  lint,radix  fccniculi, 
apii,mncedonilii,&  afparagi,  femina  ameos,  apii,  anili 
&  faniculi.Decoquens  igitur  daieiunis  mane: &  fi  vo- 
luens.etiam  velperi. 

a  Nigellx]  Manufcriptus  codex  corrupte  Icgit  v<rf «>i!,pro 
vijtx>.!i.Exponit  auttm  quid  per  vocem  vngb.g  intelligat,inquies,  ikt/ 
uc  tipai  fju>.ai'ftiiv,id  eft.vt  puto  melanthium. 

Cap.  CCCCXLVl. 
ANTIDOTVS  ex  adianto  a  vetenbus  nredids 
hominata,conferens  tuffientibus,  &  fiippuratis.  Eftex- 
perta,&  prodeftns  qui  capitis  deftillatione  laborant. 
Recipit  adianti  drachmas  decem  ,  amygdalarum  ama* 
rarum  drachmas  quinque,iridis  drach.tres,  radicis  cap- 
paris,fannx  eruinx,fingul.  drach.  duas ,  apii,faniculi, 
gentianx,anftolochix,  ling.  drachm.  quinque,  mellis 
Attici  aut  facchari  quod  fatis  eft.  Dantiir  mediano&e 
drachmx  tres  cum  aqua  tepida ,  cui  incoftx  fint  caricx 
decem,palmulxdecem,fanigrxci  drach.q^uinquejgly- 
cyrrrhizx  drach.  decem,  adianri  drach.  feptem,  radicis 
faniculi&  apii,feminis  vrticx,  fing.  drachm.v.hyffopi 
dtach,decem,calaminthx,iridis,manubii,fingulorum 


4S< 


DE    ANTIDOTIS,  SECT.  P 


452 


drach.quinque,aqua:  hb.tres.  Ha:c  probe  decoquantur  A  laus  vulgari  moredixit  9-KxafVf«fa>.*3-*Ti£a,  quum  dicendum  cflet, 
vfque  ad  tertias.deinde  prxbeto.  rri         '      ^  _  ^-.^^^,» 


Cap.  CCCCXLVII. 
ANTIDOTVS  abenedidta  laxatiua.  Accipittur 
peti  vnc.tres,rofarum,  violarum,ilng.  vnc.vnam,galan 
gs,macens,granorum  fblis,maftiches,thuris,cardamo 
rm,myrobalanorum  embhcorum,  ameos,  lingulorum 
drach.femis,feminis  afparagi,  &  rufci,fing.vnc.  vnnm, 
dacrydn  vnc.vnam,caryophylh,fpicx,zingibcris,croci, 
faxifragi,pipens  longi,amomi,  macedonilii,bfalis  gem 
nUjCinamomi,  fmgulorum  drach.duas,  hermodadtyli 
vnc.duas,polypodn  vnc.  vnam  femis, c  ellebon  mauri, 
id  eft  myrobalani,vnc.vna,gentiapohs,id  eft  femi- 
nis  fccnicuh,afari,  opopanacis,  colocynthidos,llngulo- 
rum  vnc.vnam,ariftolochia;  rotunda;,tragacantha;,  lin 
gulorum  vnc.duas,  lridis  Illyrica:,  cumini,  nlens,iing. 
vnc.vnam,anacardn  vnc.duas,melhs  Attici  vel  facchari 
quod  fatis  eft.Si  vero  plunmum  eius  facere  voluens,ad 
vnamquanuis  hbram  adnce  dacrydn  vnc.  vnam  femis, 
&  turpeti  repurgati  boni  vncias  quatuor.Etconfedlam 
prabeto. 

a  Benedicla  laxatiua]  Nicolaus  corrupte  fcripfit  /jtmniirx 
«ictff-iTiBa.pro^ivttfiVIi  \a£»fi£st.  Et  in  vulgatis  codicibus  in  hac  de- 
fcriptione  multa  dcliderantur.  b  Salis  gc mnja:  ]  Mamifctiptut 
eodex  lcg.t.raXT^tyjt,  «tc;  bfyfhx  aAstTot ,  pro  a-xusyif/fm ,  hcc  eft 
toflilis  laiis.  c  Ellcbori  mauri]  Gta:ce  eftsxMCofSjUSfx.quod  in- 
teipretarer.nigri  ellebori:  nili  ipfe  ftatim  fubiicetet ,  Jtoi  fivf  •jGixnix. 
Scd  foite  ita  nuerpreiandum  ,  ellcborinigri  liue  myrobalani  vnciam 
vnam.Scdinfia,fect:one  nimirum  nona.annotatione  1  j.etiam  myio- 
balanum  vocauit  elleborum  :  vt  fufpicio  fit ,  t\>i£:pv  pro  /Ki/foCaAaJo» 
fcriptum  elle.  d  Gentiapolis]  In  Nicolao  eft,^tv7iaW/;,iTC/,&: 
ftatim  vacuum  eft  lelictuin  fpatium  ,  dictionem  declle  cjua:  quid  pcr 
gcntiapolin  intelligendum  lit  exponat,innuens.Qu,um  vero  ha:c  in  La 
tmis  exemplaribus  deliderentur,ex  mcliore  codice  locus  hic  nftitucn-  ** 
dus  cnt.quem  adhuc  defidetamus. 

Cap.  CCCCXLVIII. 

ANTIDOTVS  drangasa  ad  iecinorofbs,henofos, 

vitiofum  corpons& facieicolorem.   Capit  turpeti  re- 

purgati  hexag.  tna,  fena;  hexagia  duo,rhei  barban  hexa 

gia  duo,epithymi  hexagia  tna,tartan  hexagia  duo,da- 

crydii  apra;ualidi  hexagia  duo  femis,  hermodadtyh  he- 

xag.  vnurh  iemis,macens,cinamomi,  zingibens,  nucis 

mofchata:,  caryophylh  ,  iingulorum  hexagium  femis, 

croci  hexagium  femis  &  quartam  partem,  fcrniculi,ani 

li,  fingulorum  hexagia  tna,  facchan  quantum  aharum 

Ipecierum  dupllim  .  Dantur  hexagia  duo,aut  duo  &  ie- 

mis  pro  vinbus  media  nodte :  non  febricitantibus  cum 

vino:febncitantibus  autem,ex  aqua  tepida. 

a    Prarualidi]  Codex  Nicolai  habet  yivi-r.u.  Deprauatam  ve- 
16  hanc  efle  le&ioncm  iudico,&  legendum  ■ywttjg. 

Cap.  CCCCXLIX. 
CONFECTIO  decofti magni,  ad melachohcos, 
qUando  flaua  bilis  nimis  cum  fanguine  adufta  fuent,  &  1 
in  mgra  mutata.Fft  autc  admodu  vtile.  Habet  epithy- 
mi  hexagium  vnum,  glycyrrhiza;  vnciafemis,  ahordei 
nudi  vnciam  vnam,myrobalani  citnni  hexagium  vnu, 
feminum  cucumerum,lingulorum  vnciam  vnam,femi 
lus  laftucx  &  intybi,lingulorum  hexagia  tria,fcolopen 
drh  hexagia  quatuor,  afari,  fenar,  cufcuta;,  lingulorum 
hexagium  vnum ,  florum  borraginis  hexagia  duo,  Da- 
maicena  viginti,ceralia  tnginta,febeftenas  quadragin- 
ta,  adianti  vnciam  vnam,flons  lunci  odorati,ftichadis, 


Cap.  CCCCL. 
A  L I  A  confedrio  decodti  ad  melanchohca  mala.Eft 
admodum  bona,vt  precedens.  Recipit  quinque  radi 
cum,epithymi,hyflbpi,lingulorum  vncias  duas,conan 
dn  hexagia  tria,Damafcena  viginti,ceralia  tnginta,fe- 
na;,cufcutar,lingulorum  hexagia  tria,hermodadtyh  he- 
xagia  duo  femis,violarum,  borraginistlons,  finguloru 
hexagia  duo,  adianti  manipulum  vnum  ,  feminum  cu- 
cumerum  vncias  duas,  aganci  hexagia  duo,  polypodn 
vncias  duas,  mana:  vnciam  vnam,  caiia:  tiftularis  repur 
gata;  vncias  duas,oxyphcenici  vnc.vnam,radicis  cappa 
ns  vnciam  vnam  femis ,  feminisagni  hexagiatna,  tur- 
peti  purivnciam  vnam,fantali  citrini  vnciam  femis, 
violarum,rofarum,lingulorum  hexagia  duo,  glycyrrhi 
zx  vnciam  vnam  ,feminis  focniculi  vnciam  femis,afari 
hexagia  duo,fcolopendrn  manipulum  femis,  melhs  At 
tici  aut  facchan  quod  fatis  eft. 

Cap.  CCCCLI. 
ANTIDOTVS  Dianthon  aGaleni,ad  imbecilli 
tatem  corporis,  animi  defedtionem,  fyncopen,cardia- 
cos,eos  qui  facile  difcutiuntur:&  ln  fumma,ad  omnem 
animi  defedrum  efficaciflima.  Accipit  rofmarini  flo- 
rum  vncias  tres,offis  cordis  ceruini,  berbehs,  rofarum, 
violarum,  florum  borraginis ,  nymphara: ,  lingulorum 
drachmas  tres,macens,hgni  aloes,cardamomi,  anifi,a- 
nethi,fingulorum  drachmas  fex  ,  caryophylli  drachma 
vnam,ambaris  grana  duo,nucis  Indica;,cinamomi,ipi- 
cx,zedoaria-,nngulorum  drachmas  tres,  galaga;,  nucis 
mofchatx,lingulorum  drachmam  vnam  femis,lapidis 
fapphin  hexagium  vnum,iafpidis  lapidis,bfubunidisla 
pidiSjlingulorum  hexagium  vnum  lemis,  margaritaru 
perforatarum  &  non  perforatarum  ,  fingulorum  hexa- 
gium  vnum,coflis  nanspurpurxhexagium  vnum,cro 
ci  fihquas  tres,  tragacantha:  hexagium  vnumiemis, 
tnum  fantalorum,lingulorum  vnciam  femis,ferici  vfti 
drachmas  duas,feminis  portulaca:  hexagium  vnum  ie- 
mis,rafura:  ebons  vnciam  femis,auri  pun  hexagiUm  v- 
num,cryftalli,coralhi  rubei ,  iingulorum  hexagium  v- 
num  femis,  facchan,penidiorum,&  ftiHatitii  rofarum 
liquoris  quantum  fatis  effe  videbitur.  Datur  vncia  ie-7 
mis  ln  pra:didris  mahs,atque  rn  tnftitia,timore,multif-' 
que  ahis  malis. 

a  Galeni]  Nonrette  refeiri  ad  Calenum  hanc  antidottim, 
iimpliciaqua'dam  qua?  illi  lncognua  5c  ignota  futiunt,  abunde  teftan 
tur.  b  Lapidis  fubuiridisj  Gixce  eft.Mfis  i^^.ufv.  Intelligit  ve 
16  haud  dubie  lapidtm  nominatum  prafium  aut  fmaragdum. 

c  Oflis  naris  purpun]  Blattium  byzantis  hodie  appellant ,  vt  di- 
tlum  eft  aliquotics  fupia. 

Cap.  CCCCLII. 
ANTIDOTVS  aha  ex  adianto,vt  prxcedens.In- 
uenies  autem  huius  facultates  curatonas  Cap.  quadnn- 
gentefimo  quadragefimofexto.  Capit  polytnchi,luc- 
ci  glycyrrhiza;,  hyflopi,  lingulorum  drachmas  decem, 
feminiscarei  &  apn,amygdalarum  amararum,  anftolo 
chia;,feminis  vrticx  Romana;,&  faniculi,  fingulorum 
drachmas  quinque ,  calamintha;,  lndis,  feminis  vrtica; 
molliSjlingulorum  drachmastrcs,  feminum  cucume- 
rum,  fingulorum  hexagium  vnum,  mellis  Attici  aut 
facchari  quod  fatis  eft.  Prodeft  tuffientibus  ,  difficulter 


fing.vnciamfemis,anifi,fa:nicuhfeminum,fingulora  C  fpirantlbus  ,  fuppuratis  ,  &  deftillatione  capitis  la 
hexagu  duo.Ha;c  decoquantur  in  aqua  ad  tertias.  dein  borantibus 


accipe  ex  hoc  decodo  vncias  quinque,  b  dulcis  calami 
repurgati  vnciam  vna,rhei  drach.  vnam ,  oxyphcenici, 
manna;,lingulorum  vnciam  femis,  c  facchan  rofati  la-» 
xatiui  hexagiaduo.Ha  c  omnia  fubadra  recode  invaie, 
&  da  media  nodte  hexagia  duo,aut  tna  pro  vinbus ,  ex 
aqua  tepida.  Cibus  lit  concodu  facihs  &  boni  fucci ,  in 
vniuerfumque  flatus  expers.  Vinum  pra;be  tenue,  albu 
&exiguum. 

a  Hordei  nudi]  Grarce  cft^jUVojcouiJJc.Per  hordeum  yero  nu 
dum intelligit  idquod decoiticatum  eft.  b  Dulcis  calamirepur  H 
gati]  Gra:ce  eft  yxuxiyjf.xayv.Per  calamum  vero  dulcem  tepurgarum 
intelligere  Nicolaum.vt  fupra  quoque.nempe  annotationc  1 7j.eft  di 
fium.ccnfeo  cafia:  tiftularis  medullam.quam  hodie  cafiara  extraSam 
facientes  niedicinam  vocant,       a  Sacchati  rofaii  laxatiui]  Nico- 


Cap.  CCCCLIII. 
ANTIDOTVS  lingua  Italica  cognominata  Pan 
cala  aurea.  Inflatis,  &  dolore  lnteftinorum  laboranti- 
bus,  colicis,  nephriticis,  viicerum  obftrudtionibus, 
&  malo  corporis  habitu  affedtis  confert.  Habet  ru- 
ta;  drachmas  quinque  ,  am.cos ,  thymi ,  melanthn  ,li- 
byftici  jbaccarum  laun  ,  lettunis  dauci ,  acori,  fingu- 
lorum  drachmam  vnam ,  (?gapeni  drachmas  duas, 
opopanacis  drachmam  '■  ;'im  femis,  mellis  Atti- 
ci  aut  facchari  quantum  i< .-tfcit.  Datur  nucis  auel- 
lanx  quantitas  cum  acu  cahda  temperata  ,  in 
qua  deco&a  fint  radix  ivwni.culi ,  apii,  macedonifii, 

ppp.ii. 


N  1  C  O  L.    M  V  R  E  P  S  I  454 

ameosjapn,amfi,&famcuirremina.Daruric:unis.        A  Peucedani,fingulorum  drachmas fex  ,  piperij ialbi  dra- 

in     '  '   '                               .-  ,  clmiasduas,calamiodorati,zmg,bens,fingulorum  dra 

Cap.    CCCCLILH.  chmas  tres,fucci  glycyrrhiza  drach.duas,lquilla  aflata: 

ANTIDOT  VS   Dianthon,  conferens  valde  tuf-  ^uaSjIn!ellis  Attici  aut  facchari  quod  fatis  eft.Da 

fientibus  &  artcnacis.   Recipit  rofmanni  llons ,  roia-  tUr>f  gyptia:  faba  quantitate  ex  temperati  liquoris,aut 

rum,florum  borraginis,violarum,  fing.drach.  tres ,  ca-  ^ecoGi  abfinthii  cyathis  quatuor. 

ryoPhylh,nucis  Indica,  galanga,  cinamomi,  myrrha,  VT 

zedoar.a:,ling.drach.  trcs,macer.s,hgnialoes,cardamo  Cap     CC  CCLXI. 

m,,an.fi,&anethi,f.ng.dracl,fex,  trngncatha  vncvna,  ANTIDOT  V  S  reg.a  vocata.confert  caput  dolcn 

facchari  &  penidiorum  quod  fatis  eft.Datur  mane  &  ve  tibus,oculorum  hcbetudini,aluoquc  adftnfta.  Humo- 

fyetUSc  poftqui  fumpta  luerit,prabeto  aqua  tepidam.    "  rcs  attenuat,ftomachum  purgat,arthnt.cos  ,uuat,ieci- 

r     ^          1  norofos,nephnticos,  cohcos,  obftruaionem,  podagri- 

C  C  C  C  L  V  cos,lienofos,malaque  muliebria  vterina.  Praterea,Dci 

ANTIDOtTs  efapphiroi  eiufdem  cuius  dian-  gratia,  ommbus  morbis  vtihs  eft.  Datur  citra  obferua- 

tbon  vfus.    Acc.p.t  berbens  drach.  vnam  ,  borraginis  tionem  cjuouis  tempoi e,nequc  fngorc  neque  aftu  ob- 

florum,rofarum,.iymphxa-,maceris,ftng.drach.fem,s,  feruato:   Habet  p.peris  commun.s&  long.^ing.beris, 

ambar,  fitanum  vnum,cinnmomi,fP,ca,  fpodn,  fing.  c.namom,,fmgulo,um  vncias  duas,  caryopbylh,fpiex, 

drach.femis.caryophylh,  nucis  mofchata,  drachmi (?-  canchryos,  imgulorum  vnc.  vnam  femis ,  turpcti  vnc. 

mis  &  quartam  Partem,cryftalh,co,alln,flor.s  buglofli,  femis,rhei  hexagia  duo  hcrmodaGyh  hexag  vnum,  & 

marRantarum,l,ng.drach.vnam,oHa  cordisceruini  fex,  crydii  drach.  vna,croci  hexag.vnu ,  facchan  &  ft.llatim 

aun  purihcxag.  vnum,  tr.um  fantalorum  vnc.vnam,  c  rofarum  l.quons  quod  fatis  eft .  Datur  hcxag.a  duo,aut 

,        i        r   .....  ,n,n,;MnJii(i  fefehs  duo  &  femis,  aut  tria,pro  viribus.  Prabeto  vero  media 

C  vcvrrhizx,  fenunis  portulaca,  ung.litaria  auo,  lcicns  «                ,       .    'r  r  t  - '•        u  l 

fitarium  vnu,  fapphiri,  lapid.s  iafPid,s,l,gni  alocs,fing.  nofte,  &  a  fumptione  eius  non  febncitantibus  prabe 

hexag.  vnum,  ofiium  naris  PurPura,hexag.femis,fenci  vmumais  vero  qui  febncitant,aquam  tepidam. 

vftihexagiumviuim,facchan&ftillatitii  rofarum  li-  c  CCCCLXII. 

quoris  quantum  fufficit.  Datur  vtdianthon  quapra- 

di<fta  eft.  ANTIDOTVS  de  zing,berc,vtilis  iis  quibus  ie- 

Cap.    CCCCLVI.  cur  citra  calorem  dolore  afficitur.  ReciPitnardiSyria 

ANTIDOTVS  adeosquosvirtusdeficit,tuflien  ca,fpica,zingiberis,cofti,  Pctrofelini,  mei,finguloruni 

tes,&  deftillatione  caPitis  laborantes.  CaPitnucum  vnc.vnam, acori,mandragora,piperis  albi,  feminis pa- 
pinearum  vnc.odto,  amygdalarum  drach.  quinque,  ci-  D  paueris,croci,figilli  Lemnii,fing.vnc.vnam,ftyracis,o- 

namomi  vnc.vnam,car>  oPhylli,macens,fing.drach.fe-  pii,amfi,dauci  Cretici,  apn  feminum,  hyofcyami,  fefc- 

ptem,hgni  aloes  drach.fix.fmtali  citrini  drach.quinq;,  lis,fing.vnciam  vnam  femis,cinamomi  vnciam  vnam, 

ambans  drachmam  vnam,  mofchi  fitanum  vnum,fac-  margantarum  hexag.  vnum  femis,blattn  byz.antii  he- 

chan  libras  quatuor&ftillatitiirofarumhquons  quod  Xag.vnum,oua  cordis  ceruini  quinque,eupatorii,papa- 

fufficit.  neris  albi,rofarum,  fingulorum  vnc.femis,  caryophylli 

Cap.    CCCCLVII.  hexag.vnum  ,  rhei  barbarihcxag.duo,facchari  &ftilla- 

ANTIDOTVS  ad  animi  defe<3iones,&  corporis  titii  rofarum  hquoris  quantum  latis  efle  videbitur.  Da- 

imbecillitates ,  ftomachicos,  lauitatem  mteftinorum,  tur  mane  hexag.vnum  femis,  aut  duo  pro  vihbus.  Si- 

fynccpcn  cordis,  &  camis  diflblutionem.  Habet  fucci  nendum  etiam  vt  a  fumptione  dormiat  a  ger.  daquc 
cotoneorum,facchan,hbras  duas.  Adiice  fucci  quod  fa-  £  diebus  dccem,fi  voluent.  Poft  hac  vbi  oportet,  purga- 

tis  crit,&  coque  vfque  ad  ccnliftentiam:  dein  miice  pi-  tonum  prabeto  medicamcntum. 

peris  longi,zingibens,cmamomi,fmg.drachmam  vna,  Cap>    CC  CCLXIII. 

caryophylh,ligni  aloes,fingulorum  vnc.vnam,  mofchi  ANTIDOTVS  cx  hcrmodaaylo ,  conferens  ad 

granavigintijoflacordis  ceruini  quatuor,  ambaris  hc-  podagricos,arthriticcs,&  quofuis  dolores,  omne  deni- 

xagium  femis,galla  mofchata  drach.femis,  blattn  by-  ^ue  vuinuS5&  a£j  omnes  a&iones.    Accipit  hermoda- 

zantn  hexagium  vnum,  berber,s,hoc  eft  feminis  oxya-  ^h  hcxag.vnum  femis,cumimiEthiopici,colocynthi 

cintha ,  vnc.femis,  facchari  &  ftillatitii  rofarum  hquo-  dis,vnc.quinq;,chamadryos  vnc.  duas  &  quartam  par- 

ns  quantum  fufficit.  tem,centaurci  vnc.duas,  anftolochia  rotunda,gentia- 

Cap.    CCCCLVIII.  na,fing.vnc.vnam  femisjhypcnci  vnc.duas  &quartam 

ANTIDOTVSc  m.yrobalano,ad  malum  melan  F  partem,petrolchni  vnc.vnam,aganci,mei,fing.hcxag. 

cholicum,&  hypochodnacum  nominatum  confercns.  vnum  fem]S ,  turpeti  repurgari  vnc.  femis,  rhei  barbari 

Accipit  myrobalanoru  omnium,(demptis  flauis )  iing.  hexagia  duo,dacrydn,  croci,  fi  gulorum  hexagium  fc- 

vnc.femis,  polypodn  recentis,  epithymi,  iing.  hexagia  miSj{acchan  quod  fatis  eft.Datui  media  nofte  pondere 

duo,ftichadis  Arabica  hexag.  vnum  femis,  melhs  Atti  drachma:  vnius  aut  drachma  vnius  &  lemis  pro  virium 

ci  aut  facchan  quod  fatis  efie  videbitur.Datur  cubitum  ratlonc>  pGft  jato  non  febncitantibus  bibere  «aqui :  fe 

ltuns  vefpen  femuncia,  aut  plus  aut  minus  pro  vi-  bncitantibusautem  aquam  tepidam. 

llblM.  ^    Aquam]  Grarcc  eft  vlitf :  fedlegendum  eflecenfcociK»,  ii 

V..ap.                          .  eft  virum .  Nam  vt  citcra  merlicamenta  catentibus  tcbte  cum  vmo 

ANTIDOTVS  alia  e  myrobalano,vtilis  ad  pittu  dantur,  ita  ctiam  pra;fcns  txhrbendum  erit. 

tofos,flauabile  abundantes ,  &  melancholicos .  Turba-  c 

tionis  &  moleftia  expers  eft.    Rec,Pitmyrobalamfla-  Cap.  CCCCLXIIII. 

ui&nigri,fmg.hexagiania,tr.rPct.  repurgati  vnc. fe-  ANTIDOTVS  vtilis  ad fitim  immodicam,fer- 

mis,anilihexngium  vnum,7.ingibens  hexag.  vnum  fe-  uorem  iecoris,febresacutas&ardcntes.Vocaturautcni 

mis,  rhei  barbari  hexag.  vnum,  ficchan  punquod  fttis  e  rhco  barbaro:  eftquc  valdcbona.   CaPit  trium  fanta- 

eft.Hacin  far,nam,hoc  eftdrangaam  redigito.Dantur  lorum,fmgul.vnc.femis,  feminislaOuca  &  intybi,fin- 

de  ea  hexagia  duo,aut  duo  &  femis,aut  tria,Pro  vinum  gulorum  drachm.duas,rofarum,violarum,  fingulorum 

diuerlitate.  hexagia  tna,feminum  cucumcrum,fingul.  drach.  qua- 

Cap.    C  ^  JCL  X.  tuor,afan  drach.vnam,rhei barban  hexag.vnum,papa- 

ANTIDOTVS  c  Wjphure  nominara.  Prodeft  uensalbi  bcxagiaduo,eupatorii  drach.tres,  petrofehni 

adelePhanticos,&iin     '        im  totius  corpons  ,  ad-  H  drach.duas,caphurahcxag.S.  feminis  portulaca  drach. 

modum  lnudata.    Cap  !•     >  niyrrha,rhuris,fing.dra  duas,glycyrrhiza  drach.vnam,  amelitzanifylueftrisle- 

ehmas  duasjcardamom,;^  >•'     ng.  drachmas duas,  lul-  minis  drach.  vnam  S.pfylln  hcxag.  femis,flons  borra- 

phuns  tgnem  non  expcr.     M  '•  ilfnmi,  pyrethri,  radi-  gmis  hexag.vnu,facchari  candi  vnc.S.feminis  cotoneo- 

cjspanacis,  liquons  tithymali,  calaminthx  ,liquoris  ruhexag.S.facchari  quodlatis  eft.Fcrmctcfcithac  cum 


DE   AN  TIDOTIS,  SECT.  PRIM£ 


4tf 

deco£to  fcolopendrii,febeftenavofarum,violarum,Da  A  ns,  fing.drach.vnam,zingibens  vnc.duas  femis,  card 


4^ 


mafcenorum,  intybi,borraginis .  Daturnucis  Pontica: 
magnitudine,aut  pro  vinbus.Pofteius  fumptionem  bi 
benda  aqua  cum  drofato  Alexandnnorum. 

a  Melitz.tni  fylueftiis]  Nicolaus  lubet  ayfiefjfXfr^wlis. 
QMidautem  mclitzanon  illi  fignificet.fcirt  ncqueo. 

Cap.  C  C  C  C  L  X  V. 
ANTIDOTVS  c  fena ,  valde  bona  ad  elephatia- 
cos.  Haber  feme,nucum  auellanarum,fing.vnc.vnam, 
rr.furx  eboi is  drach.tres  ,  ferici  crudi  vfti  drachmam  v- 
nam  femis,boli  Armenii,paftilli  fcjuilhtici,paftilh  the- 
riaces,hedychroi  mngmatis,alapidislitzi,lapidis  lazuh, 
afan,fing.diach.vnam,Lipidis  fmaragdi,iafpidis,fapphi 
n,aapelaxii,fing.drach.  vnam  ,  rafura  acieifern  drach. 
quatuor,ftyracis  boni.paftillorum  diarhodon  &  de  Vio 
liSjgr.ikc  mofchntx,ling.drach.duas,thuris,cinamomi, 
cubebir  ,fing.drach.  quatuor,tnu  fmtaloru,  fingvncia 
feniiSjCoralin  rubeidiach.  quatuoi'femis,';margantaru, 
blattii  byzantis,iing.hexag.vnii  femis,caryophylli,ma- 
ceris,fpicx,ocimi,  feminis  pcrculacx,  zingibens,  anifi, 
ameos,fcrnicuh,fing.drach.duas  femis,calamintha-m6 
tanx,aun  puri,fing.drach.tres,tolu,cardamomi,  zedoa 
ria,croci,iloris  rofmanni,cc  borraginis,  piperis  albi,h- 
gni  aloes  crudi,ling.drach.trcs,  olia  cordis  ceruini  qua- 
tuor,  cafimii  repurgati  bexag.quatuor,berbens,  gentia 
nx,iing.drach.vnam,mofchi  gran.duodecim.Coquan- 
turhxc  cum  fucco  malorum  dulcium  .  In  fucco  autem 
lilo  prius  ferueat  ferici  recens  e  grano  llicis  tincUi  vncix 
quatuor  cum  ftillatitio  rofarum  liquore,quoad  vniuer 
fi  ferici  tin&ura  exeat.deinde  exime  hoc  ipfum,&  con- 
iicein  fuccum  facchan  quantum  volueris.  Vbi  ad  conii 
ftentiam  venerit,  accipe  fpeciesomnes  bene  tritas ,  & 
innce  illi,datoque  lemno  hexagia  duo,&poft  fumptio- 
nem  forbendum  prxbe  vinum  cum  modica  aqua,in 
quaferrum  fxpius  extin&um  lit. 

a  Lapidis  litzi]Hoc  in  loco  lapis  1  tzi  accipitur  pto  Armenio 
vocato  lapide.vt  e  Latinis  colligitur  codicibus.  Q^iippe  in  iis  fciiptum 
jeperitur.lapidis  Armcniaci  drach.vnam.lapidis  lazuli  drach.tres.Ni- 
fi  malis  piaiium  intelligere  lapidem.vt  fupra  aliquot  les.  b  Ape- 
laxii]  Grarce  eft  atwiA:t|i8.Qualis  autem  lapis  apelaxius  fit.me  ignora- 
re  fateor.Sufpicor  taraen  hlc  vocesi  hanc.queniadmodum  fupraanno 
tatione  loi.quoque  diximus.idern  quod  loti  lignificare.  c  Aii- 
tnii]  Quid  (it  Nicolao  aV/ju/iy.fcire  non  pofliim. 


D 


momi  drach.quatuor,  menigetis  drachmas  tres,fpicar, 
carei,maftiches,  fing.drachm.vnam,  caryophylh,nucis 
mofchatx,cubebx,  iing.drachmas  tres,calaminthx,pu 
legn,petrofehni,  fing.drach.duas  femis,hgm  aloesbo- 
ni  acrudi  drach.vnam,  facchan  hb.duas,&ftillatitii  ro- 
farum  hquons  quantumfufficit,  mofchi  fihq.tres.  Da- 
turieiuno,&a  cibo,femuncia,exbono  vino. 

a  Ciudi]  Sa:pe  crudi  ligni  aloes  mentionem  facit  Nicolaus, 
ideoquc  hocloco  qua>  noftia  de  lllo  lit  fcncentia.exponenius.Per  cru- 
du.n  itaque  lignum  intelligo  id  quod  r.on  putruit.Kam  vt  teftis  cft  Sy 
mcon  Sethi,eius  rcgionis  in  qua  prouenit,  incolar  idipfum  concidunt, 
&  fub  terram  multo  pulueie  obruunt,&:  poft  aliquod  tcmporis  fpatiu, 
(quatum  fcilicet  fufficcre  videtur)  ligni  partes  edu<.unt  ,&  mcicatori- 
bus  vendunt.Crudum  itaque  erit ,  quod  tenanon  obruitur,  fcd  ftatirn 
ab  arborc  cxcifum.ad  vfum  rapitur. 

Cap.  CCCCLXIX. 
ANTIDOTVS  exacoro,vt  prxcedens,vtihs  ad- 
mcdum  &  laudata.  Habet  acon,  rubix,  fing.hb.duas, 
pyrethn  librx  quartam  partem  ,  pipens  longi  vnc.fe- 
mis,cofti,pxonix,galangx,fing.drach.duas,zingibens 
vnc.femis,caryophylli  drach.vnam  femis,  macens,cro- 
ci,  fing.drach.vnam,  mellis  Attici  aut  facchari  quod  fa- 
tis  eft.  Poft  decoclionem  fufficientem  miice  nucum  pi 
nearum  repurgatarum  vncias  duas ,  &  da  vbi  volucnt 
vnciam  vnam.  Eft  autem  experta  ad  ftomachicos,  ane- 
phnticos,quartanarios,  malo  corporis  habitu  laboran- 
tes ,  &  omnes  obftru&iones  vifcerum  a  craffis  humo- 
nbus  natas,refolutos,trementes,abornentes,&  e  colico 
morbo  m  corpore  factam  refolutionem. 

a  Nephriticos]  Manufcriptus  codex  counpte  legit  f&f/xssV 
pro  v»tff/T/x*'c. 


Cap.  CCCCLXVI. 
ANTlDOTVS  ex  acoro,  conferens  nephriticis, 
lecinorofis,obftru£rionibus,neruorum  lmbecilhtati,  & 
diftenfioni  a  craflis  humonbus  fac"tx.  Recipit  acori 
hexag.quatuor,pyrethri  hexagia  tna,zingibens,  caryo 
phylh,galagx,  iing.drach.tres,piperislogi  draeh.duas, 
croci,maceris,ling.drach.vnam,apn,anifi,  ling.  drach. 
femis,  mellis  Attici  aut  facchan  qucd  fufficere  vide- 
tur .  Datur  femuncia  cu  vinp  tcperato,  &  aqua  cui  m- 
coctx  fint  radices  acon,  apn  &  focniculi. 

Cap.  CCCCLXVII. 
ANTIDOTVS  e  cinamomo  concoquens.  Ap- 
pellatur  autem  ab  Itahs  ManusDei.Grxce  %)p  xjueiov.E&. 
valdelaudata.Accipit  cinamomi  drach.fex,tolu,galan- 
ga-,maceris,caryophylli  craflioris,caryophylh,fing.dra 
chmam  vnam,  zingiberis  vncias  tres,  cardamomi  dra- 
chmas  quatuor,menigetis  drach.trcs,  fpicx,  carei,ma- 
ftiches,pipens  longi,  fing.drachmam  femis,nucis  mo- 
fchatx,cubebx,fing.drach.tres,mofchi  fihq.(ex,amba- 
ris  drach.lemiSjcroci  hexagium  vnum,facchari  &  ftilla 
titii  rofarum  Iiquons  quodfatiseft.  Daturcumvino 
aMonembafiatico .  Eft  ad  animi  defedtum  &  corporis 
imbecillitatem  valde  bona. 

a  Monembaliatico]  Gtarcus  Nicolai  codex  habet/^ov^/Saow 
tixJ.  Qitod  vero  vini  genus  per  corruptam  hanc  dnftionem  intelligat 
Nicolaus,  diuinate  fatis  nequeo.Sufpii.io  tamen  eft  iUum  hoc  nominc 
tppcllafle  vinum,  quodhodie  etiam  dtprauata  voce  roaluaticum  6c 
tnaluafinum  vocatur. 

Cap.  CCCCLXVIII. 
ANTIDOT  V$  alia  e  cinamomo,vtilisiisqui  H 
ftomachi  dolore  vexantur,&  cibum  euomtint.  Capit 
cmamomi  drach.  fex,triupiperu,anifi,croci,  fcrniculi, 
apii,ameos,fohi,galanga;,maceris,  caryophylli  crafiio- 


Cap.  CCCCLXX. 
ANTIDOTVS  ad epilepticos,apople£ticos,infa- 
nientes&  quartanarios.Vocatur  autem  e  zingibere,cft 
que  admodum  ad  pradifta  laudata.  Recipit  rofarum 
rubearum  drach.quatuorfemisdapidis  lazuli,  alapidis 
Armenn,lapidis  bantimonii,fingulorudrach.tres,  car- 
nisfoliorum  citn  drach.quatuor,afari,eupatorn,  beto- 
nic2,trium  fantalorum,fing.drach.vnam  femis,marga 
ritarum  hexag.tna,blattiibyzantii  hexag.duo,maceris 
^  hexag.vnum,flons  rofmarnu  hexag.vnum  femis,ligni 
aloes  crudi,caryophylli,zedoaria-,  galangx,  zingibens, 
fing.drach.vnam,  paftilli  ex  ccriambons,diarhod6n,& 
ex  viohs,fingulorum  drachm.vnam,alipta  mofchatar, 
galla  mofchata:,fingul.drachm.vnam,radicis  pxoniar, 
vnciam  femis,maftiches,  feminis  pa?onia:,ocimi,  cina- 
momi,cardamomi,cy  pen,femims  dauci,  feminis  apii, 
ameos,petrofelini,fing.drach.vnam,anacardn  hexagiu 
vniijfanguinis  anatis  vnc.femis,rhei  drach.duas ,  folio- 
rum  drach.femis,ftyracis  calamitis,caryophylh  crailio- 
^  ris,acon,  coralln  rubei,  pyrethn,  croci,  fingul.drach.v*- 
nam,ollacordisceruini  quatuor,  ambans  crudihexag. 
vnum,mofchi  granadecem,  ferici  rectns  e  granoilicis 
tinfti  vnc.duas,rofarum  ftillatitii  hquoris,&malorum. 
dulcium  fiicci  quodfatiseft.  Dccoque  lericum  donee 
rubedo  eius  ^exient.dein  confice  cum  facchanhb.dua- 
bus  aut  quantum  fufficiet.  Adike  vero  etiam  aun  puri 
hexag.duorpoftremuminiice  etiam  mofchum  cu  ftil- 
latitio  rofarum  hquore.  Prodeft  etia.  hac  antidotus  ad 
q  animi  defedhonem. 

a  lapidis  Armenii]  Nicolai  codex  habetxcts-/?  >.itfi.H5c  au 
tem  fignificare  lapidem  Armenium.ex  iisqui  paulo  ante  annotaui- 
musmanifcftum  eft.Nifi  prafium  vocacum  intelligere  malis. 

b  lapidis antinionii]  More Serapionis  ck  aliorum  quorundam, 
antimonium,  quod  Gncis  r/.up/  dicitur ,  inter  lapides  rccenfet. Attri- 
buut  autem  illi  facultatem  robotandi  ncruos  recentiores.  c  £x 
criaroboris]  Manufcriptus  codexlegit,  Tf^iVxs  <ri  cT/at  xf/a/t^ofxju. 
Dequibus  quid  dicam.nunc  nonhabeo.  Voi  cnim  deprauata  acplane 
barbaia  eft.vt  quid  fignificer  ''iuinare  nequeam.        d  Exieiit) 


Grasce  eft  wttTrext/Si.Sed  forte  \  ;ndum    t  paulo  fupia.,<;e/.flit. 

it> 

Cap.    CC  (^LXXT. 
ANTIDOTVS  pur  ?c-  c  rheobarbaro.  Accipit- 
fantali  albi  &  rubeijfinr  '.  ftcia  lemis ,  macens  hexa- 
gia  duo,  fpodiifiliqua^  ?cy  ";|ftiches,croci,  ligni  aloes, 
<pac* ,  cardamomi,  alarfs^allx  mofcbata: ,  berberis« 

ppp.  UJU 


4c7                            NICOL,   MYREPSI  4S» 

caryophylli,fing.vnc.iem'is,  dacrydii  vnc.  vnam  &  dra-  A  ciam  vnam,croci  hcxagia  duo,zingiberis  vnciam  lemis 

chmam  vnam,turpeti  rcpurgati  vnc.vnam,  feminisfoc  &  qunrtam  partem,cnryophyll)  hcxagium  vnum,anifi, 

niculi,ocimi,cinamomi  boni,|ing.vnC.lemis,caphurx  focnicuh  fcminum,iing.hcxagium  vnumfemis,  ameos 

drach.femis,oflacor.{is  ceruinidu>i,trngncantha;,gum-  hexagium  vnum,nuccs  mofchatas  duas,turpeti  puri 

mi  Arabici,rheib;itban,iing.vnc.ftmis,aniii,intybi,fc-  vncias  duas,  hermodactyh  vnciam  vnam  ,  rhei  barbari 

minis  portulacx,femiim  cucumens,img.vnc.femis,ro  hcxagm  duo,dacrydn  vnc.vnam,facclian  &ftillatitii  ro 

farum  hexag.duo,fenx  vr.c.vnam,  hefmoda&yli  vncfa  farurn  liquons  quantum  fatiseffe  videbitur.Dantur  me 

fcmis,tartan  vnc.vn.tm,f.cchan  &  ftillatmi  rofarum  li  dia  nodte  hexag.  tria,aut  tria  &femis  pro  viribus.Febre 

quonsquodfatis  efr.Dnntur  medta  nocte  hexag.  duo&  vacantibus,  cum  vino  tcmpcrato  :  fcbricitantibus  au- 

femis,aut  tria  pro  vmbus.Iis  quinon  febncitant,exvi-  tem,  cumaqua  tepida .  Prodeft  adtcrtianas  &  quoti- 

notcmperato:febricitantibus  autem,cum  aqua  tepida.  B  dianas. 

Prodeft  ad  mala  ex  deiluxiombus  nata,  ad  podagncos,  Cap.  CCCCLXXVII. 

&  arthnticos.  ANTIDOTVS  ad  carducos  &  febricitantcs.  So- 

Cap.    CCCCLXXIl.  mnum  ctiam  inducit.   Capit  caryophylh ,  cinamomi, 

AN  T  I  D  O  T  V  S  c  Senn,  vtilis  ad  pcd.igricos ,  ar-  croci,  iingulorum  hexagium  vnum,  fptcx,galanga,li- 

thriticos,  &  omnern  neruorum  affcftura.   Capit  rofa-  gni  alces,iing.hexag.  femis,  glycynht/xhexag.  vnum, 

rum,glycyrrhizx,iing.f:liquns  quinque,cinamomi  dia  nuccm  mofchatnm  vnam,  margnntr.rum  hexagium  fe 

chmas  tres  femis,caryophy !li,r,ardJ,lngnpeni,galla:  mo  mis,  zingibens  hexag.  vnum  ,  corallu  rubci  htxagium 

fchatx,nucis  mcichntx,ztnyiber'.s,zedoarix,  ienx,car-  vnum  femis,ambans  drachmam  femis,blattii  byzantii 

damomi,afnn,fcminis  apii,iing.drnch.femis,  croci  dra-  hexagii  quartam  partem,mcfchi  grana  duo,feminis  o- 

chmam  vna,turpeti,rhei,  dacrydii,  iing.hexag.  vnum,  C  cimihexagium  femis,  caphurx  lihquas  quatuor,  pnpa- 

facchan  quantum  fufficit,&  roiarum  liqucris  ftillatitn.  ueris  albi  vnciam  fcmis,trium  fnntalorum,finguloium 

Dantur  media  no&e  hexag.tria,aut  tna  &  iemis  pro  vi  drachmam  lemis ,  facchari  candi  vocati  vncinm  femi<,, 

rium  ratione.iis  qui  vacant  febre,cumvino  temperato:  oila  cordis  ceruini  duo,  fpodn  hexagium  femis ,  pfyllii 

fcbricitantibusverojcum  aqua  tepjda.                       ,  drachmam  femis,  femnuim  cucumcrum,  fingulorum 

Cap.    CCCCLXXIII.  hexag.duo,facchari  &  rofarum  ftillntitii  liquonsquod 

ANTIDOTVS  de  fampfucho,  confcrens  iecino  fufficit .  Datur  ad  arbitrium  xgrotantis ,  quocunquc 

rofis  &  cholencis,iis  qui  neque  vi&u,  ncque  fngus,ne-  temporc. 

que  xftum  obferuant,  regibus  &  prxfectis .  Ei  autc  qui  Cap.  CCCCLXXVIII. 

hoc  vtitur,bonum  colorem  conciliat  &  fanitatem,  ne-  ANTIDOTVS  alia  purgans  ex  hermoda&ylo, 

"  que  laxitatem  neque  compreilionem  cfficit,neque  an-  D  conferens  omnibus  mahs  a  detluxione  natis,  podagn- 

guftiam  aliquam  tieri  finit.    Habet  cinamomi ,  mace-  cis,arthriticis,  &  malo  corporis  habitu  correptis.  Ha- 

ris,fampfuchi,tnum  fantalorum,glycyrrhizx,rofarum,  bet  cinamomi  vnciam  femis,croci  hexag.vnum,zingi- 

coralln  rubei,floi um  borraginis  &  rofmarini,  oifis  cor-  beris  vnc.femis,caryophylli  hexag.duo,  aniii,  focniculi 

dis  cerumi,margantarum,  ambans,  tragacanthx,fing.  feminum,  fingulorum  hexagium  vnum,ameos  drach. 

drachmam  vnam,turpeti,  rhci  barbnri,lmg.drachmam  vnamfemis,amomi  drach.vnam  femis,nuces  mofcha- 

vnam  femis,fenx,agarici,fing.drach.  duas  femis,  croci  tas  duas,turpeti  repurgati  vnc.vnam  lemis,  mofchi  gra 

grana  ieptem,  zingiberis  drachmam  vnam,  nucesmo-  na  tria,fenx  vnciam  iemis,  epithymi  drach.  vnam,da- 

lchatas  duas,  dacrydii  vncias  duas,  facchan  &  ftillatitii  crydii  vnc.vnam  femis&quartam  partem,  fantaliru- 

rofarum  hquons  quodfatis  eft,mofchi  filiquas  qua-  bei  drach.duas,rheibarbanvnc.femis,  cubebx vnciam 

tuor.  Dantur  media  nccte  hexag.tria  ,  aut  tna  &  femis  E  femis  ,  hermoda&yli  drach.  vnam,  myrcbalani  citrini 

pro  viriu  rationenis  qui  non  febricitant ,  cum  vino:fe-  hexag.  duo,  facchari  &  ftillatitii  rofarum  liquons  quod 

bricitantibus  autem,cum  aqua  calida.  fatis  eft.  Dantur  media  no&e  hexag.tna ,  aut  tna  &  fe- 

C  V     CCCCLXXIIII  mis,provinbus:non  febricitantibus,  ex  vino  tempera- 

.  xtTmnTvc    i            ►           u   u  to:febricitantibusautem,cumaquacalidatepida. 

AN  T I D  O  T  V  S  aha  purgatona  ex  berbens  no-  *  * 

minata,conferensvtprxdi£ta.    Habetfantali  rubei&  Cap.  CCCCLXXIX. 

albi,fingul.drach.vnam,fpcdu  drach.duas,maceris  he-  ANTIDOTVS  valde  bona  ad  dyfentericos,&  lal 

xag.vnum,maftiches,croci,fpicx,lignialoes,cardamo-  uitate  inteftinorum  laborantes.     Recipit  cinamomi 

mi,afan,  gallx  mofchatx,  fing.  vnc.  vnam  ,cinamomi  drach.vnam  femis,caryophylli,  galangx,maceris,caryo 

vnciam  femis  &  quartam  partem,caphurx  gran.  quin-  p  phylli  crafficns,  fing.iihquas  qmnque ,  zingiberis  vnc. 

decim,offa  cordis  ceruini  quatuor,  tragacanthx,  gum-  femis,cardamcmi  drach.vnam,mcnigetis  drach.  femis 

jni  Arabicijfing.vnc.  vnam,rhei  barban  vnc.femis,ani  &  quartam  partem,fpicx,  carei,maftiches,berberis,pi- 

fi,intybi  &  portulacx  feminum,iing.vnc.vnam,  femi-  pens  longi,iing.iiliquas  tres,  r  ucis  mofchatx,cubebx, 

num  cucumerum,iing.vnc.vnam  ,  rofarum  vnc.vnam  fing.hexag.femis,  fpodii  hexag.  vnum,  blatti  byzantii 

femis,fenx  vnc.duas,  dacrydii  vnc.  duas,  facchari&ftil  drach.  vnam  ,  corallii  fciup.vnum,  mteriores  tunicas 

lantii  rofarum  hquons  quantum  fuificit .  Dantur  me-  ventricuh  galli  tres,palmularum  offa  tria,boIi  Armenii 

dia  node  hexagia  duo  &  femis,  aut  tria  pro  vinum  drach.vnam,ligni  aloes  hexag.femis,mofchi  gran.tria, 

vanetate.  fanicuh,anili,  &  ocimifeminum,  croci,  fing.hexag.v- 

Cap.    CCCCLXXV.  num,Lemnii  figilli,papaucris  albi,fingul.drach.vnam, 

ANTIDOTVS  aha  ex  canchry,eiufdem  vt  prior  q  rhei  vfti  hexag.vnum,  baccarum  myrti,rofarum,  fing. 

vfus.   Recipitrofarum,glycyrrhizx,  fing.  vnc,  vnam,  vnciamfcmis,  offa  cordis  ccruini  quatuor,  fuccicoto- 

cinamomi  drach.qumque,carycphyIli,nardi,cachryos,  neorum,&  ftillatitii  rcfarum  hquoris  faccharique  quan 

fagapeni,gallx  mcfchatx,nucismofchatx,  zcdoarix,fe  tum  fufficit. 

nx,cardamcmi,afari,  femtnis  apn,  iing.  ftliquas  quin-  Cap.  CCCCLXXX. 

que,dacrydn  hexag.tna,turpeti  hexag.duo,rhci  barba-  ANTIDOTVSad  mclanchohcos ,  fyncope  &a- 

n  hexag.vnum  femis ,  fncchari  &  ftillatitn  rofarum  h-  nimi  defectione  laborates  omncmque  cordis  affe&um, 

quoris  quod  fttis  erit.Dantur  tmedia  nodehexag.  tria,  admodum  laudata.    Accipit  *lapidis  htzi,  hcceftlapi- 

aut  tna& femis  pro  vinluis  '    qui  febre  Vacant,  exvi-  dislazurii  vnc.femis,  lapidis  lazuh,hcc  eft  cxrulei  am- 

no  tempeiato  ;  febricu-  ,       s  autem,  cum  aquate-  bans  crudi,fing.drachm.duas,ligni  aloes  crudi,cinamo 

Plda-                            '  w  mi  bonijfing.  drach.tres,  mofchi  hexagii  quartam  par- 

Cap.    C  C       LVXVI.  tem,mar^antarumhexag.vnum,auri  pun  hexag.femis, 

ANTIDOTVS  aljj     m  <  at<;na,vt  prxdiaa,con  ferici  reccns  e  grano  ilicis  tinfli  vnc.trcs ,  decodi  cum 

fcrens  mirificc  ad  podagS,    ^irthriticos ,  &  omnes  fuccomalorum  dulcium,&  ftillatitio  rofarum  liquore, 

morbos  ex  detluxionenato ,.     Accipit  cinamomi  vn-  faccharoquefufficienti.Daturpro  arbitratu. 


4*9 


DE   A  N  TIDOTIS,  SECT.  PRIl 


460 


Upidis  litzi]  Exhoclocomanifeftu  fit  omnibus,  lapidcm  A  fuccomalorum  dulcium:&  itiiite  carnis  foliorum'  citri 


B 


lifzi  Nicolao  (vt  fupri  quoque  difium  cftharie  accipi:  nunc  pro  lapi- 
de  lazuli.nunc  pro  laiurio  ,  qui  eft  ahus  a  lapide  lazuli.ld  quod  e  vcr- 
kis  Nicolai  manifefte  etiam  colligitut.  Qiiippe  inquit,  \*sr*^WT?»,/tf- 
1tr<  >  /Sb  ouy.^.d.  ftatim  fubi:cit  ,  x*V<c  XotT^sM.Ts.t  r<  xiSicu 

xi»t»t8.  Perpciani  autcm  lrgitut  in  mantifcnpto  codicc/tfi£»tK.Iisqiix 
iam  diximus  confentiunt  qux  fcribuntur  in  explicatione  quatupdam 
NicoIji  vocum:Illic  enim  itahabctur  .  x*7>-<c  M«r£i,Tt. \d.£  Jtiov,o  xi'8sc 
aV/5c">-«  t<c  \d.T^ivhi,Kiio(  Kuahti .  I  egitur  autcm  coi  1  uptc  xtf avcc 
ln  manufci  ipto  excmplati.  E  quibus  omnibus  palim  fit ,  lapidem  litzi, 
lazuiium  &  praliurn.apud  Nicolaum  efte  eundcm  lapidcm.Nili  malis 
•spaVrvpro  viridi  lnccpi  ctaii,ac  Armenium  qui  colore  viiidis  cff.in- 
telli^cic.Lazuli  auum  l.ipis  nou  cft  niii  xvi/iie ,  id  cft  cnuleus,  veiu- 
ftionbus  Gncis  dictus. 

Cap.  CCCCLXXXI. 

ANTIDOT  VS  aha  purgatona  experta,  vt  cite- 
rx.  Capit  cinamonn  drach.  Tnam,  croci  drach.vnam, 
zingibens  drach.S.caryophylli,fanicuh  &aniii  feminu, 
fingul.drach.rnam,  ameos  drach.vnam,nuces  mofcha- 
tas  duas  ,turpeti  vnc.femis ,  fena:  hexagia  duo,  aganci 
hexag.vnum  femis,rhei  hexag.duo,mofchi  fihquas  de- 
cem,dacry  dii  vnc.vnam,macens  drach.vnam,rofarum 
hexng.vnum,hermodafIty h  drach.vnam  femis,anftolo 
chiar  rotundx  drach.duas,  ftillatitn  rofarum  liquons  &  q 
facchan  quod  fatis  eft .Dantur  media  no&e  hexag.tna , 
auttna  &femis  pvo  vinbus. 

Cap.  CCCCLXXXII. 

ANTIDOTVS  ad tulfientes , defluxione capitis 
laborantes,&  ad  lmbecilhtatem  corpons  admodum  bo 
na.  Habet  nucum  pinearum  vnc.  o&o ,  amygdalarum 
drach.quinque,cinamomi  vnciam  vnam,  caryophylli, 
macens,iing.drach.feptem,ligni  aloesdrach.fex,  fanta- 
li  citnni  drach.quinque,ambans  crudi  drach.vnam,fe- 


vnc.femis,  fenci  recens  e  grano  ilicis  tin&i  Vncias  tres, 
margaritarum  hexag.vnum,  facchari  &  ftillatitii  rofarii 
hquons  quodfahseft.  Datur,  vbilubet,  drachmavna 
aut  femuncia. 

a  lapidi»  Armenii]  Codex  Nicolai  habet  >.«itk  ).(t{(,uti; 
XctTcfoux/.Vnde  omnibus  peifpicuum  fit,  lapidem  litzi  a  latzuli  lapide 
diueifuni  efle:  nec  aliud  quam  Armenium  vel  pialium  ,  \  t  puorc  sh- 
socationc  diximus  ligniiicarc. 

Cap.  CCCCLXXXVIT. 
ANTIDOTVSad  podagricos,arthriticos,&  eos 
qui  omnia  funt  experti,gratia  Dei.  Accipit  baccarum 
laun  vnc.vnam,my  rrha:  vnc.S.anftolochix  longa:  &  ro 
tundx,fing.  vnc.femis,  rhei  hexag.vnum,turpeti;fcam 
monix,zingiberis,fing.vnc.femis,hermcdadry-li,tarta- 
ri,fing.vnc.vnam,  croci  hexagium  vnum,  caryophyllij 
macens,  fing.hexag.  duo,mofchi  filiquns  quatuor,  nu- 
ces  mofchatas  duas,anifi  hexag.vnum,  facchari  &  ftilla 
titn  rofarum  liquons  quantum  fufficit.  Danturmedia 
noCte  hexag.tna,aut  tna  &  femis  pro  vuibus. 
Cap.  CCCCLXXXVIII. 
ANTIDOTVS  laxatiua  ad  podagricos  &  arthri 
ticos.  Capit  hermoda<5tyli,turpeti,fing.vnc.lemis,zin 
giberis,galangx,  lpica,  cinamomi,  croci,  caryophylli, 
ting.hexagia  duo,  anifi  vnc.femis,rhei  barbanhexagia 
duojfcammonia:  drach.vnam,facchan  &  rofarum  ftilla 
tmi  hquons  quod  fatis  efle  videbitur.Dantur  manc  ie- 
luno  hexagia  tria,  aut  tna  &  femis,  vacantibusfebre* 
cum  vino:febncitantibus,ex  aqua  tepida. 

Cap.  CCCCLXXXIX. 


fami  repurgati  vnc.vnam,  fem  inis  vrtica:  vncia  femis,  ANTIDOTVSc  rheo  barbaro  purgatoria.  Ha- 

ooifipu  feminisvnc.femis,mofchi  puri  fihq.tres,faccha  U  b«  fantali  albi  &  rubei,iing.hexag.tria,macens  hexag. 
fi  &  ftillatitn  rofarum  hquons  quantum  fufficit.  Datur  vnum,  fpodn  hexag.  duo,  maftiches,  croci,  ligni  aloes 
vero  quando  lubet.  boni,fpica,cardamomi,gallx  mofchata:,afari,berberis, 

caryophylhjfing.vnc.femis,  fcammonia:  vnc.duas,tur- 
peti  vnc.vnam  ,  fcminis  fanicuh  &  ocimi ,  cinamomi 
veri,fing.vnciam  femis,caphura:  hexag.femis,ofla  cor- 
dis  ceruini  duo,tragacantha:,gummi  Arabici,fing.vnc. 
femis,rhei  barban  hcxng.  tna,  anifi,  intybi,  &  portula- 
ca:  feminum,cucumerum  feminura,fingul.hexag.duo, 
rofarum  hexag.vnum,fena:  drach.vnam,  hermodaciiyli 
drach.femis,facchari  &  rofariimftiHatitnhquorisquan 
tum  fufficit,mofchi  fcrup.vnum.  Dantur  media  noGe 
hexag.duo,  aut  tna  pro  virium  vanetatc.  Poftea  da  for 
bendum  iis  qui  febre  vacant  vinum  temperatiiTimurn, 
febncitantibus  autcm  aquam  tepidam .  Confert  vero 
biliofis  &  pituitofis. 

Cap.  CCCCXC. 
ANTIDOTVS  Diafena: purgatoria, vtilis poda- 
gncis,arthnti cis,&  pituitofis.  Recipitrofarum  rubea 
rum,  glycyrrhizXjfiliq.  quinque,  cinamomi  drach.fex, 
cary  ophylh,nardi,fagapeni,galla:  mofchata:,nucis  mo- 
fchatx,zedoaiix,cardamomi,afari,feminisapii,iinguI. 
drach.duas.croci  hexagium  femis,fena:  hexag.duo,tur- 
peti  pun  hexag.tna,rhei  barban  hexag.vnum,  dacrydu 
hexag.duo,rofarum  rubearum  hexag.femis,  faccharj  & 
ftillatitn  rofarum  hquoris  quod  fatis  eft,  mofchigrana 
tria.Dantur  media  notle  hexag.  duo  &femis ,  aut  tria 
pro  viribus.  Vacantibus  febre,cum  vino  temperato:fc« 
bricitantibus  vero,cum  aqua  tepida. 

Cap.  CCCCXCI. 
ANTIDOTVS  purgatoria  de  coralho,vtilis  ieci 
norofis,colicis,  tertiana  correptis,  &  omnibus  malis^ 
defluxionc  natis.  Accipit  cinamomi,maceris,amaio- 
rana.,fantali  albi  &  rubei,glycyrrhiza.  repurgata: ,  rofa- 
rum  rubearum ,  corallii  rubei,florum  borraginis  ,  offi^ 
cordis  ccruini ,  margantarum,  ambans,  tragacanthte^ 
fing.drach.vnam,  turpeti  hexagium  vnum,  rhei,  fenar, 
aganci ,  fingulorum  d*  chma :  duas ,  croci,  zingiberis, 
nucis  mofchata:,fingu:n  ,.  m  drachmam  vnam ,  fcam- 


Cap.  CCCCLXXXIII. 
ANTIDOTVS  ad  nnimi  defeftionem,  imbccil- 
litatem  corporis,  ad  tuffientes ,  lauitate  mteftinorum 
hborantes,cordis  fyncopen,&  carnis  diirolunonem. 
Recipit  fpodh  vnc.vnam,zingiberis,cinamomi,fingul. 
drach.vnam,caryophyTli,ligni  aloes,fing.drach.fex,ma 
ceris  drach.quinque,offa  cordis  ceruini  fex,ambans,ali 
ptxmofchata:,  galla:  mofchata:,  fing.drach.vna,blattii 
byzanth  drach.duas,  berbens  drachmas  fex,  margarita- 
rum  hexag.  duo,  mofchi  filiquas  quatuor,  fucci  maloru 
dulcium  &  ftillatitii  fiquoris  rofarum  quod  fatis  eft,& 
fucci  cotoneorum  quantum  oportct,  facchari  hbraS 
duas.Daturproarbitratu. 

Cap.  CCCCLXXXIIH. 
ANTIDOTVS  ad  melancholiam,  qux  1  veteri- 
busmedicis  hypochondriacum  malum  nominataeft. 
Capit  myrobalanorum,exceptis  flauis,  fing.vnc.femis,  ^ 
polypodii,epithymi,  ftichadis,  fingulorum  hexagium 
vnum  femis ,  facchan  quod  fatis  effe  videbitur.  Da- 
tur  vefperi  femuncia ,  aut  plus  aut  minus ,  pro  virium 
ratione. 

Cap.  CCCCLXXXV. 

ANTIDOTVS  aha  iimihs,vt  prxcedens.  Habet 
myrobalani  flaui  &  nign,  fing.  vnciam  femis ,  turpeti 
boni  hcxag.quatuor,aniii  hexag.vnum,  zingiberis  he- 
xagium  vnum  femis,rhei  hexagiuvnum,facchan  quod 
fatis  eft.Datur  melanchohcis,  biliofis  &  pituitofis,pur-  q 
gans  citra  moleftiam  &  turbulentiam. 

Cap.  CCCCLXXXVI. 

ANTIDOTVS  ad  cardiacos,fyncope  correptos, 
&corpons  colliquationem.  Recipit  a  lapidis  Arme- 
nii,lapidis  lazuhjfing.vnciam  femis,  ligni  aloes,  blattii 
byzantu,fing.drachmamvnam,galla:  mofchata?,ahptat 
mofchatx,  iing.drach.tres ,  paftillorum  diarhodon  ,  & 
de  violis,  fingulcrum  drachmas  tres ,  ambans  hexagiu 
vnum,  mnceris,  caryophylli,nucis  mofchata:,  zingibe- 
ris,fingulorum  drnchmas  quatuor,cinamomi,  fena:,fin 


monia:  vnciam  vnam 


[Jjmiiiuiviiiin  .*..»»-**-. u«iuvi)vinniiiuiiii)  iviia.}UU 

ul.drachmas  tres,mofchi  drach.femis,fpica:,gahnga:,  H  liq"°»s  quantum fuffic     o-  nturhexagia  duo&  femis, 

eenalbi&rube:,  llngul.vnciam  femis.offa  cordis  cer-  vel  tria  pro  vixibus. 

*  -   1  .:           .    j .        .  a    Maioiana:]  N;  ol;<v.rJex  habct ,  i/^jyi/fa^ctv.  Qua;  roxfi 

uini  quatuor,ramen ti  cbons,nucis  Indica:,glycyrrhiza-,  .ffi non  maioranam       :  J  (U  aUud  dcnotaie  poffi^diuioare 

ppp.  iiik. 


/facchari  &  ftillatitii  rofaru 


t      .    J  1,1     ,  0  1  jinnoni 

fing.vnc.iemis,corailu  rnbei  drach.tres.  Coquatur  cum  nequeo. 


46i  N  I  C  O  L.  M 

Cap.  CC  CCXCII.  A 
ANTIDOTVS  ccroco,  yalde  laudata.  Dantur 
manc  leiuno  hexagia  duo,aut  duo  &  femis,  prout  ea  iu 
xta  vires  fuas  corpus  indiguent.  Capit  aniii,  afornicu 
Hjlingulorum  hexag.viHim,zir,giberis,fena,  fingulcru 
hexag.tna,croci,  caryophylli,  turpeti,rhei,iingulcrum 
hexag.duo,cinamcmi  \  ulgans  hexagia  duofemis,  nu- 
cis  mofchata:  hexag.vnum,dacrydii  alfati  hexagia  tria, 
facchan  quod  fatis  eft. 

a    Fienicuh]  Mamifcriptus  codc  x  legit  cw.w'*»».  Qiiam  qui- 
dcm  voccm  couuptzm  efle,&  o/*ii*xMVf*  legcndum,  vt  fupia  annota- 
uinius.cenfio.Quippt  in  fcqucnti  etiam  ftatiin  .-ntidoto  anifum  &  fec  B 
niculum  copulat.M  quod  f.vpe  ctiam  alias  faccre  folct. 

Cap.  CCCCXCIII. 

ANTIDOT  VS  ahalaudata  ,  ad  iecinoris  &  licnis 
obftructionemdata  por.dcrc  hexagiorum  duorum,atit 
duorum  &  femis  pro  vinbus .  Datur  autem  manc  iem- 
no  non  febncitantibus  ex  vino  temperato:febricitanti- 
bus  autem,cum  aqua  tepida.  Habet  myrobalanorum 
magnorum&paniorum,fingulorum  hexagium  femis, 
turpeti  hexagia  duo,  pipens  ccmmunis,  macens,cina- 
momi,zingibens,  caryophylh,  nucis  mofchata ,  floris  C 
iunci  odoratijiingulorum  hexagium  femis,fena:  hexa- 
gium  vnum,  feminis  focniculi,aniii,  fmgulorum  hexa- 
Cium  femis,croci  drachmam  vnam,  rhei  hexagia  duo, 
ieminis  eryngn  hexagium  femis,epithymi  hexag.vnu, 
dacrydiihcxag.duo,  hermodacryh  hexag.vnum,carda- 
momi  hexag.femjs,facchan  quanturn  fufficit. 
Cap.  CCCCXCIIII. 

ANTIDOTVS  drangaa  conferens  ad  podagri- 
cos,  arthriticos,  &  omnem  imbecilhtatem  neruorum. 
Recipit  turpeti,  hermcdaclyh,  flngulcrum  vnciam  fe-  D 
mis,feminis  apii  &forniculi,fiogulorum  hexag.vnum, 
fcammonia  hexag.vnum  femis,croci,zingibens,anifi, 
iingulorum  hexag.duo,facchan  quantum  omnium  fpe 
cierum.Datur  hexng.duo,aut  duo  &  femis,  pro  viriimv 
ratione  media  nocle.Porro  non  febncitantibus  da  poft 
ea  forbendum  vir.um  temperatum  ,  febncitantibus 
autem  aquam  tepidam. 

Cap.  CCCCXCV. 

ANTIDOTVS  drangaa  magis  varia,  conferens 
vt  pracedens.  Accipit  turpeti  hexag.  vnum  ,  aganci  E 
drach.femis,hermcdaclyh  drach.vnam,zingibens  dra- 
chmam  femis,anifi,fccmculi  feminum,  fingulorum  he 
xagium  femis,rhei  hexagium  vnum,  cinamomi  vulga 
ris,zingiberis,carycphylli,crcci,iing.  hexag.  femis,fac- 
chan  quantum  omniu  ipecierum.Datur  vt  pracedens. 
Cap.  CCCCXCVI. 

ANTIDOTVS  drangaa  vtilisiecinorofis,  lieno 
fis,&  male  colcratis,drua  media  nocre  pondere  hexagio 
rum  duorum  aut  tnum.  Capit  aniii  hexagium  vnum, 
zingiberis  hexag.  tria,  feminis  focniculi  hexag.  vnum,  F 
caryophylh  hexag.femis&  quarta  partem,fena  hexag. 
tria,agarici  hexag.vnum,turpeti  vnc.femis,  rhei  hexa- 
gia  duo,cinamomi  vulgaris  hexag.  vnum  femis,  nuces 
mofchatas  duas,dacry  dn  hexag.  tna,  croci  hexag.  vnu, 
facchari  quantum  omniu  fpecieru .  Dantur  hexag.duo, 
aut  tria  pro  viribus  media  nocle  :  vacantibus  febre  ex 
vino  temperato:febncitantibus  verbjcum  aqua. 
Cap.  CCCCXCVII. 

AMTIDOTVS  ad  cruditatem  ftcmachi,inflatio 
nes,deftillationes  a  frigiditatefactas.  NominaturGra- 
cis  ■^if.kvfj.(lv,i\>  Italis  rutem  manus  Dei.  Habetcina- 
momi  drach.  tres,  fohi,  galangx,  maceris ,  carycphylh 
craffioris,fing.drachmam  flmis,zingiberis  purgati  dra 
chmam  femis ,  caryophylii,  nucismofchata ,  cubeba, 
linguloium  drachmam  vnam  femis,  cardamomi  dra- 
chmas  c'iuas,menigeta  drachmam  vnam  femis,mofchi 
gran.tria,croci  hexag.vnum,n;^  l  timrubearu  hexag.fe 
mis,aniii,  faniculi  femnu:  j  lg.hexag.  duo, piperis 
albi  vnc.femis  ,  facchan  &  I  ■  <  ftillatitn  rofarum  li- 
quoris  quod  fatis  eft  .  Dat,  pradi&is  malis  ante  ci-  H 
bum  &  poft  cibum  pio  arbjj 

Cap.    ccc         y  III. 

ANTIDOTVS  ad  dy.C-..i:-ncos,lauitateintefti- 


Y  R  E  P  S  I  462 

norum  corrcptos,  lecorariam  dyfenteriam,  &  ad  omnc 
excretioncmflfanguinis,plurim?mquc  imbecilhtatem. 
Recipe  vinum  rubeum  bonii ,  ccquecum  bacos  myrti 
&  fum.ich  ad  tertias  :  dein  colato,  &  rurfus  adnceftilla- 
titn  rofarum  bcampcftriu  liquons  quantum  vini,&  co- 
mifce  vino  feruefa&o,  &  adnce  rofaru  rubearum  arida- 
riim,menrha  &fucci  cotoneorum,  ac  facchari  quantfi 
iufficit,  &  decoque  ad  coniiftentiam  .  Poftea  abignea- 
mcueto,&  accipc  fpecies  has  ber.e  tritasmempe  betoni 
cahexagn  quarta  partc,  fpcdu  hexag.femis,macens 
grana  quindecim^rinamomi,  caryophylh,  fingulorum 
drach.femis,  zingibens,  croci bom  ,  coralln  rubei,iing. 
gran.quindecim,boliArmenii,figillil.cmnn,fanguinis 
draconis,fing.drach.femis.  Suba&is  omnibus  fac  cele- 
ctuanum,&  da  manc  leiuno  hexagium  vnum  aut  duo 
pro  vinbus,vacantibus  febre  cum  vino  tempcrato ,  ie- 
bricitantibus  autem  cum  drofato  myrtino  aut  faccharo 
rofaceo,cum  aqua  pluuia:&ltne  vt  dem  paulu  dormiar. 

a  Sangninis]  GrTceeft ,  «xxf/a-fre-tffz:^,  id  eft  cxcicrioncrn 
cainis.Sod  qms  non  videt  coi  iu{.cam  rftc  lcftionriii.atque  pio  <rafx.lt, 
a>vjTr'  fctilxnduru  potius  cflc?  b  Cainpcfhium]  Nicolausha^ 
bei  xcfXTlur,forti  pi o  yjtf/Tri* /  velyjtym,  vtliipra  etiam  monuimus. 

c  Elcctuarium]  In  ISicolao  legitui  >.a-nua'f4t  conuptc  ,pro  s>»- 
tnuaftoi. 

Cap.  CCCCXCIX. 
ANTIDOTVS  drangaa,valde  bona  ad  iccinoro 
fbs,lienofos,maliimque  ccipons  &  faciei  colorcm.Ac- 
cipit  turpeti  hexag.tna,  fenx,  rhei  barbari ,  epithymi, 
tartan,fing.  hcxag.duo,  polypcdii  vnc.femis ,  dacrydri 
hexag.tna,hermodadyh  hexag.  vnum  femis,  macens, 
cinamomi,zingibens,nucis  mcfchata^caryophylli,  fin 
gul.hexagia  femis,croci  hexag.vnum,  feminis  fanicu- 
h,aniii,iing.hexag.vnum,  facchari  quantum  omnium 
fpecierumduplum.Danturmane  ieiuno  hexagia  duo 
&  femis,vel  tna,  pro  v:r;um  diuerfitate  :febre  vacanti- 
bus  ex  v;no  temperato :  febncitantibus  autem ,  cum  a- 
qua  tepida 

Cap.  D. 

ANTIDOTVS  Latine nominata* Age vita,Crx 
cltifCfnc  £m{  ,Saracenice  Meelchagee.  Prodeftado- 
mnes  fngidos  affe«3us,refoIutos,ftomachicos,  tremen- 
tes,malo  habitu  corpons  coneptos,hydropicos,  crudi- 
tatem  ftomachi,  inflationes,omnem  lmbecillitatem  & 
frigiditate  ftomachi  ac  corporis:  ad  vulux  inflationes, 
teneiiTium  alui,mala  ex  defluxione  nata,  nempe  poda- 
gram,arthritin,  atque  ad  cmnia  neruorum  malaa  cru- 
ditate&humiditate  multa  fadta.  Capit  viniboniru- 
bei,baut  rhafpa»  cmenfuras  fex  .  Adnce  illi  trita .  &  per 
tenue  cribrum  tranfmiffa  ,  ha:c  nempe:galanga:  vncias 
duas,pipens  longi,pipens  albi,  fng.vnc.vnam , faluia: 
vnc.  vnam  femis,  zingibens,  cinamomi  vulgaris  boni, 
ling.vnc.  femis,  crccihexagiaduo,caryophylh  hexag. 
vnum.Hxcconiedain  vinum  probc  decoque  ,vta  fex 
meniunsvini  remaneat  meniuia  femis ,  &  reconde  in 
vafe.Datur  vfu  exigente  cum  vino  femuncia  mane  iem 
no.Fft  vei6,gratia  Dei,vtihs  ad  pradifta. 

a  Age  vita]  Nicolai  codex  babet,>»/e/tx<>'i  Xa7i«r»  <LiT<Lf%Wo.. 
Hac  veto  loqucndi  fcimula  ct,ani  in  aliK  cc  mpciltiombus  vntur  ,ita 
tamen  vtpro  *b'1*  fcnbatur  «fi  ,  interdum«8>=t-  Qii'^  veioperhanc 
voctm  deprauatam  fit  intelltgendum,  nemo  tacile  diuir.abit .  Sufpicio 
tamen  eft.hanc  ccmpoiitionem  Iatine  diftam  cflelugeno  vitam.pro- 
ptcr  miiificam  in  confciuanda  fanitate,adc6que  vita.efficaciam.vt  in- 
>«  fit  vox  corrupte  fciipta  pro  \ouyts.  b  Aut  rhafpe]  Grarcns 
manufcriptus  codex  Icgit  fi  (senri.  Quvm  reto  diQioncm  hanc  conftet 
clic  baibaram&  corruptam.quid  certo  (ignificct,  monftrarehaudpof 
fuin.Saiisveio  ex  vltima  antidoto  conftat ,  Nicolaumgenusaliquod 
vini  per  hanc  vocem  intelligereiquale  veio.diuinaxe  fatis  non poflum. 

c  Mcnfuras]  Codex  Nicolai  habei  rjttavia. .  Per  hanc  vero  voc£ 
videtnt  innuere  menfuram.Nam  quod  h!c  ^cvyT<of,id  in  vltimaanti- 
Aoto fvrftuftif*  vocat.Vt<rar»«'<r/cvnon  efle  aliud  putcm.quam  Germ« 
nis  nofti  is  hanten.  Vt  mcnfnri  0.  x  ,  lint  lcx  hanten  vvein,  odei  fecbs 
mafl  vvein.  . 

Cap.    D  L 

ANTIDOTVS  laxatiua  ad  melancholicos ,  vi- 
tiofo  colore  prarditos ,  furiofos ,  omncmque  corporis 
mahtiam  ,  henem ,  &  mala  a  melanchoha  faGa.  Ha- 
bettryphera:  Saracenica  hexagium  vnum ,  diagalan- 
ga  hexagitim  femis  &  quartam  partem ,  facchari  rofati 


4^5 


DE    ANTIDOTIS,    SECT.  P  R  I  M< 


4^4 


laxatiui  hexag.  Vnu,  turpeti  puri  drach.  vnam,zingibe-  A 
riJ  ,fcrupul.vnum,  hermodactyh  drach.vnam,  rheibar- 
ban  hexag.duo.Hac  tnta  dihgeter  &  fubac~ta,fac  vt  dia- 
cydonium,&  recodein  vafe,&  datohexag.tria,  aut  tria 
&  femis,pro  vinbus  cum  aqua  tepida.Datur  autem  me 
dia  nodte:  poft  verb  eius  fumptionem  os  aqua  &  aceto 
abluito. 

Cap.  DII. 

ANTIDOTVS  Cathohca,hoc  eft  vniuerfalis,feu 
omnes  humorcs  purgans.  Vtilis  eft  podagncis,arthnti  B 
cis,  lecinorofis,  lienolis,tertianis,  quartanis ,  quotidia- 
nis,  dolonbus  capitis,  febnbus  acutis,ardentibus,  &  o- 
.  mnibus  corperis  morbis.Eft  autem  vtilis  &  miranda,fi 
citra  obleruat:onem  fngoris& aftus  fuent  ailumpta 
Gratia  autem  Dei,eft  admodum  vtilis.  Recipit  poly- 
pod:i  pun  &  tempeftim  vnc.vnam  femis  &  quarta  par- 
tem,fenx,viclarum,anifi,feminis  faniculi,radiciscap- 
pari5,firigulorum  vnc.vnam,  apruna  refrigerata  vigm- 
ti,cerafia  tnginti,  febeften  quadraginta,  epithymi  puri 
vnciam  f?mis,rofarum  rubearum  vnciam  vnam,tnum 
fui  tr.lorum,fingulorum  drachmasduas,  ramorum  ta-  ^ 
mancis  vnc.duas,glycyrrhiza  purgatavnc.vnam,iemi 
num  cucumei  um  ling.vnc.vnam,polytrichi  manipulu 
femis ,  turpeti  bom  vncia  femis.  Hac  omnia  probein 
mortano  tufa,  iniice  in  lebete  cum  aqua  hb.  quinque, 
&  decoque  bene  ad  drofati  confiftentiam  leni  lgne,  do- 
nec  de  fucco  remanfennt  hb.dua  :  dein  colato  ,  &  iterii 
accipe  fena  bona  pura ,  cafia  fiftularis  repurgata,  ta- 
manndorum,iingulorum  vnc.vnam,  polypodn  purga 
ti  &  tempeftiui  vnc.vnam  femis,  rheibarban  boni  vnc. 
femis,glycyrrhiza  repurgata,femimi  cucumerum,lin- 
gulorum  vnciam  femis,iacchan  candi,penidiorum,  lin 
gulorum  vncia  vnam,radicis  cappans  hexagia  duo,ani 
ii,violarum,vnciam  vnam,turpeti  pun  vnciam  vnam, 
dacrydii  probi  hex.duo,  hermodactyh  repurgati  vnc.fe 
mis&quartam  partem.  Hac  omnia  probe  trita,  vtte- 
nuiflimum  puluerem,cnbro  trancito:  dein  fuccumfii- 
pradidtum  ad  drofati  confiftentiam  coqnito,&  miicito 
facchari  pun  hb.duas,fpeciefque  per  cnbrum  tranfmif 
fas,&inlebeteleni  igne  coquito  conquatiendo  dilige- 
ter,vt  ad  cydoniati  confiftentiam  abeant.  Reconde  de- 
indeinvafe,  &da  mediano&c  hexagia  quatuor  aut  v. 
In  viris  autem  quibus  difficulter  aluus  dencit,dato  vn- 
ciamvnam  prout  liifBcit  agrotanti.Vacanti  febre,cum 
vino  &  aqua  tepida  :  febncitanti  vero,cum  fola  aqua 
tepida. 

a  Prnnarcfrgc-atr]Nicolaimanurcriptu$co<icr  legirxspo- 
f/n>.4  ^vkI x,mcd  guideni  fencentia  non  rctte.  Ccnfeo  cnim  legendum 
efle  xexxi]u»A«. 

Cap.    D III. 

ANTIDOTVS  ahaCathohca  nominata.  Accipit  p 
fena,cafia  fiftula,trmarindorum,iing.vnc.vnam,poly 
podn  puri  vnc.vnam  femis,rheibarban  hexag.vnum  le 
mis,glycyrrhiza  repurgata  vnc.femis,  feminum  cucu- 
merum,iing.vnc.  femis,  penidioru  vnc.  femis,  facchari 
candi  hexag.duo  femis,  radicis  cappans  hexag.  vnum 
femis,anifi,  viclarum  ,  flngulorum  vnc.vnam,  turpeti 
Vnc.femisjdacrydii  hexag.duo.Trita  hac  probe  per  cri- 
brum  trancito  :  dein  rurlus  accipe  polypodii  repurgati 
tempeftiui  vnc.duas,fena  bona,violarum,  aniil,fani- 
cuh  feminum,radicis  cappans,fingul.vnc.vnam,pruna  q 
refngerata  viginti,  cerafia  tnginta.  Hac  probe  hquata 
coniiciantur  ln  lebetem  cum  aqua  hb.  quatuor ,  &  co- 
cjuanturbene:dein  colentur.pbft  accipiatur  decotftum, 
&  coniiciatur  ln  lebetem  ,  atque  cum  ipfo  facchari  puri 
Lb.vnafemis,  &decoquantur  ad  drofati  confiftentia, 
&  ns  qua  pradidta  funt  fupra  irngatis,  conquaffatis,  & 
omnibus  probe  fuba£hs,fac  vt  cydoniatum,&  reconde 
in  vafe.Danturmedia  noftehexag.quinque,  ex  vino  & 
aqua  tepida  non  febricitatibus:lis  vero  qui  febncitant, 
cum  foJa  aqua  tepida:  aut  da  quantum  agrotanti  fuf-  H 
fecerit. 

Cap.    D  I III. 
ANTIDOTVS  c  rheobarbaro.  Eft  vero  alaxati- 
ua  mixtura  conferens  biliofis,caput  dolenribus,iecino>* 


rofis,lienofis,vitiofo  corporis  colore  praeditis,podagri- 
cis,arrhriticis:pracipue  vero  ad  difficultatem  vrina5& 
nephnticos.  Vocaturautem  a  prudentibus  medicis  fa- 
nitas.  Capit  cydoniati  laxatiui,facchan,rofacei  laxati 
ui,  fingulorum  vnc.duas,  tryphera  Saracenicac  vnciaj 
ties,  rheibarban  hexagia  quatuor,  diagalanga  vnciam 
vnam  femis ,  dacrydii  boni  vnciam  femis,  turpeti  puri 
vnciam  vnamfemis,  hermodadlyli  vnciam  vnam,  tar- 
tan  boni  vnciam  femis,arida  omnia  ln  pollinem  teran- 
tur  fubtihllimum3&  lrngatis  omnibus  iimul,  fubigan- 
tur  iubinde  cum  drofato  laxatiuo,aut  fiicco  rofarum  vt 
pofiit  cydoniati  fien  confectio.  Dantur  media  nofte  he 
xag.tna,aut  tria  &  femis,  aut  quatuor,  aut  quantum  a- 
grotanti  fatis  fit.Carentibusfebre  cum  vino,febncitan 
tibus  autem  ex  aqua  tepida.  Qin  vero  fumpturus  hanc 
eft  pondere  hexagn  vnius,huic  cofert  vt  aluus  eius  qua 
tuor  vicibus  egerat.caueat  autem  fibi  ab  omm  bacticne 
&  vehementi  lra. 

a  1  axatiua  mixtura]Codex  manufci  iptus  haket  >.ararl£a 
/j :or»fa,pro  >.a}jxrlGz  ftiSVvftt.Sie  peipeiuo  vocibi»  baibans,  <V  ho- 
dic  in  oftSeinis  medicoium  vfiraris.vtiiui  Nitolaus.  b  Ac~tior.e]Grar 
ce  corrupte  ltgitur  ef;«riac,pro  <ff*Vist,  ttanfpofitione  literarum  c& 
«t.Vuk  eni  .  Nicolaus  vt  is  qui  tianc  ar.tidotum  fu.i  it,  deuitet  vehe- 
nicntem  tum  coipoiis  rum  animi  morioncm. 

Cap.    D  V. 

ANTIDOTVS  diafena  purgatoria  vtilis  tuiTiefi 
tibus,pleunticis,  abfceflu  &  deftillatione  laborantibus, 
iecinorofiSjlienofis  &  duntiei  vifcerum.  Purgat  autem 
vniuerfum  corpus  &  thoracem.Habet  nucum  pinearii, 
amygdalarum,  papauens  albi ,  fingulorum  drach.qua- 
tuor,  cinamomi,caryophylli,glycyrrhiza,tragacatha, 
zingibens,gummi  Arabici,amyh,cucumerum  feminii, 
fingulorum  drach.tres,thuris  puri  hexag.femis ,  femi- 
nis  vrtica  drachmas  tres,gofljpii  feminis  drachma  fe- 
mis,caphura  fcrupulum  vnum femis ,  polypodii  vn- 
<a«ii  vnam  femis ,  violarum  drachmas  tres  ,  rofarum, 
ialitah  rubei,iingulorum  drach.duas,portulaca  &  mty 
bi  feminum.fingulorum  drach.vnam  femis,  anifi,  apii 
feminum,fingulorum  hexag.duo ,  facchari  candi  vnc. 
duas ,  cinamomi  vulgans  vnc.femis ,  nucis  mofchata 
hexagium  vnum,femmis  ocimi,dacrydn,  fingul.hexa- 
gium  vnum.Hac  probe  rnta  decoque  cum  anero  tufli- 
laginis  &  ftillatitio  rofarum  hquore,  quod  fatis  eft:  ad- 
iice  etiam  drofati  violarumvnc.tres,facchan  lib.vnam, 
&  penidiorum  lib.quinque,atque  decoquens  probc,fac 
ele&uanum.Datur  media  nc&epondere  femuncia,aut 
hexagiorum  tnum  &  femis ,  aut  quantum  fatis  ent  x- 
grotanti.poftea  dabibendam  aquam  tepidam  febrici- 
tantibys:  carentibus  autem  febre  cum  vino,  &  fine  vt 
fubinde  dormiat. 

a    Ncio  tuflilaginis]Nicolai  codrx  lfg;t      vifts  itffjUme6?a.s 
Quidautem  llli  vox  vifx,  qua?  haud  dubit  conupta  <ft,  fi^nificei,  luie 
nonpcflum.  1  ro  ^//■xix^as  \  eio  legcnc^ um  tru  crsf^^^ar.  ita  e 
nim  appcllat  tulTilaginem.vcl  vt  hodie  ofiicir.a;  vocar.c  , \r.gul;m  ca 
ballinam,vt  antidoto  eentef  mo  fcptuageiimoprimodiximui. 
Cap.    D  V  I. 
ANTIDOTVS  de  cinamomo.  Eft  autem  Iaxati- 
ua,conferens  tuflietibus,pleunticis,abfceflu  correptis, 
deftillationi,henis,iecoris,&  vifcerum  obftrudhoni,  ef 
ficitque  totius  corpons  fanitatem.    Recipit  tragacan- 
tha  alba  vnc.duas,gummi  Arabici  vnc.  vnam  lemis,ci 
namomi  vulgarisdrach.duas,amyli  vnc.femis,glycyr- 
rhiza,hyflcpi,iingQlorum  drach.duas,  cucumerum  lc- 
minum,  fingulorum  vnc.femis,  vrtica  feminis  drach. 
vnam  femis,feminum  aniii,  apii,fingulorum  hexagiu 
vnum,  croci  drach.vnam,  caphura  fcrup.vnum,thuris 
pun  drach.duas,  amygdalarum,  nucum  pinearum,  lin- 
gulorum  vnc.femis,zingibcris  drach.duas,  papaueris  al 
bi  vnciemis  ,  rofarum  drach.  vnam  femis,  rheibarbari 
hexagia  duo,turpetivnc.femis,  i^rrari  hexag.duo,fenx* 
vnc.iemis,polypodii  vnc.  f    -a  ll  mis,dacrydn  hexagiii 
vnum  femis,iacchari  cadi  ^^  VrjiaSjfacchari  hb.vnam, 
penidiorum  lib.femis.H.tiA"        tnta  lrriga  cum  nero 
tuflilaginis,&  ftillatitio  ro^a  o,  -p  hquore  bono  quantu 
fufficit,&  decoque  ad  co  -,1.,-cv-iam,  &fac  eleciuariu. 
Daturmedianocfte  he:  '  ' j,  r^auttria&iemis  caren- 
tibus  febre  cumvino:febn'citatibus  autemcum  aqua, 


4^  NICOL.  MY 

$cfine  vt  dormiat.  A 
Cap.  DV.II. 

ANTIDOTVS  benedi&alaxatiua,  vtprxccdcs 
Accipit  rheibarbari  hexag.tna,turpeti,facchari,  fingu- 
jorum  drach.viguiti,  dacrydii  drach.  decem,  rofarum, 
hermodac~rylorum,iingulorum  vnc.vnam,  oiryophyl- 
h,fpicx,zingiberis,croci,faxifrag!,pipens  longi,feielis, 
apii  !eminum,fing.drach.duas,epnhymi  vnc.vnaru,po 
lypodii  vnc.vnam  fem!s,aganci  vnc.iemis,fenx  hexag. 
tria,  camabadn,  feminis  rucx  &  rufci,  granorum  fohs,  g 
iing.drach.duas.Trita  bene  cum  melle  Attico  quod  fuf 
ficit  irngentur.  Daturmane  ie;uno  cum  aqua  tepida 
hexag.tria,auc  tna  &  femis  pro  vinbus. 

Cap.  DVIII. 

ANTIDOTV  S  benedi&a  fimplex.  Capit  atur- 
peti,facchari,fing  .dracli.decem,  polypodii,  fohi,  fing. 
drach.fex,cardamomi,fpicx,pulegii,calnminthx,  faxi- 
fragi,caryophylli,hyofcyami  feminis,iingulorum  dra- 
chmas  quatuor,piperis  albic\longi,iingulorum  drach. 
vna,,fheibarban  hexag.duo,nmcmi,cmamomi,hcimo  q 
da£tyli,fing.vnc.vnnm,epithymi,  aganci,  fenx,fingul. 
vnc.vnam.bene  trita  lrrigato  cum  melle  Attico  quan- 
tu  iufficit.  Datur  mane  iduno  hexag.  tna  aut  quatuor 
cumaquatepida. 

a    TurpctijM.inufctiptuj  cod.x  l.gic  T^s,pro  viipmlt. 

Cap.  DIX. 
ANTIDOTVS  altera  benedi&a  fimplex  admi- 
randa.  Habet  hermodadtyli,  indis,  fingulorum  vnc. 
quatuor,efulx  vnc.duasfemis,turpeti  Thc.femii,  rhei- 
barbari  hexag.vnum  Jemis,  cary  ophylli,  zingibens,ci- 
namomi,galangx,carei,pfyllh,  cofti,  fingulorum  vnc. 
Vnam,fpicx,  zedoarix,  cardamomi,  anifi,feminis  apii, 
croci,feminisocimi,  lingulorum  vnc.femis ,  fagapem 
vnc.vnam,dacrydii  vnc.femis,  epithymi  vnc.vnanijfc- 
n*,agarici,  fingul.vnc.  femis,facchari  hb.quinque.Mel 
lis  Attici  quod fatis  eft.Dantur  manc  leiuno  hexag.tria 
&femis,autquatuorexaqua  tepida. 

Cap.    DX.  £ 

ANTIDOTVS  laxatiua  nominata  a  rial  arme- 
nigos,hoc  eft  de  myrobalano.  vtilis  tertianis,quartanis 
quotidianis,duplicibus  teitianis,  cotinuis  &  ardetibus 
febribus.Ite  iecinoroiis,henoiis  &  colicis.  Prxterea  us 
qux  a  mulieru  omnigenis  mahs  moleftatur,iumme  au- 
xiliatunfimiliterpodagncis,  arthnticis,deftillatione  la 
borantibus,omnium  neruorum  mcontinentix,  omni- 
busabfceflibuSj&vniuerfis  morbis  vtilis  &  idonea  eft, 
data  quouis  tempore  &  morbo.  Prodeft  ad  melancho- 
hcum  malum:  pariter  etiam  ad  pituitoibs  eft  admodu  F 
laudata  &  experta.  Purgat  enim  hxc  omnia,gratiaDei. 
Facit  eos  qui  hanc  afliimunt  pulchros  &  hilares,  immu 
ndfque  ab  omni  putndo  &  prauo  humore.  Appellatur 
autem  a  nonnulhs  medicis  fana.  Reciptt  cary  ophyl- 
h,nucis  mofchatx,  ligni  aloes,  galaugx,cmamomi,fo- 


R'E  P  S  I  466 

lii,caryophylli  craflioris,cardamomi,  ipicx,zingibens, 
carpobalfami,anifi,fccniculi  &  anethi  feminum,cumi- 
ni^ameosj^mihi  folis,maiorana?,  ^balfamitXjOCimi  ic- 
nnnum,baccarum  myrti,  fohornm  citrh,  glycyrrhizx, 
ftyracis calamitis,piperis  longi,floris  miici  odcrati,cro 
ci,rofarum  rubearum,violarum,fingulorum  drachmas 
duas,  lactuca,intybi  &  portulacx  feminum,fing.drach. 
quinque,  myrobalanorum,  exceptis  flauis,  fing.drach. 
duas ,  papauens  albi  drach.  duas.  probc  tritis  adnce  a- 
qux  &  ftillatitli  rofarum  liquons  quod  fatis  eft,faccha- 
n  hb.ciuas  iemis,ck  decoque  ad  confiftentiam:dein  ad- 
i;ce  mcfchi,ambaris,margaritarum,fingulorumdrach. 
vnam,turpeti  boni  probc  tnti  vnc.  vnam  femis,fenx 
vnc.vna,  rheibarban  drach.duas,pol\podn  vnc.vnam, 
hermodactyhdrach.dur.s,dacrydn  drach.tres,cpithymi 
rnciam  vnam,  tartan  vnc.vnam,  aun  pun  hexag.duo. 
Hxc  bene  tnta  cum  fupcnoribus  fpec;ebus  connce  in 
lcbetem.Dantur  media  noCte  hexag.  tna,  aut  tna  &  fe- 
nus,aut  quatuor,pro  vinbus:  vacantibus  febrc  cum  vi- 
no,fcbncitantibus  autem  cum  aqua  tepida. 

a  Rial  a.mcnigos jNicolr.» codcx  habetpiftA  »-./tu'vi}.*c.  vocej 
funi  baibar.T.Qtiid  vtro  Ggnificet.rx  tis  qu.T  fubiuguntUi  ,Nicolao,fit 
manifcitum.Ait  cnim^/«K/s-i  ft*  /ui/fc6i**vs,id  •  ftde  mytoliala- 
no.  b  Milii folis]Cbdexn>anufcriptuslrgit /tfXiVoxjc ,  pio  fttkt* 
f  .  .  c  Balfamitr]Falfd  !eg.'tu>  fritraCiv*,  pio  fcahcfpn*,, 
Cap.  DXI. 
ANTIDOTVS  vocata  Latinc  a  Age  vita,Grxce 
*{pot  t!>(  {cy«f.  Saracenice  Meelchage.Conncitur  autem 
hoc  modo.  Accipe  vim  rhafpe  valde  boni  bmenfuras 
quinquenniicein  vocatum  cargahon,&  decoquelento 
igne  "conuerfum  ebulhtionibus  quatuor  aut  quinque, 
vt  riat  menfura  femis.fi  yer6  vis  facere  efficacius,  con- 
nce  m  hoc  vinum  tnta  &  cribrata  bene  huiufmodkCi- 
namomivnc.duas,zingibenspuri  vnc.vnam  femis,ca- 
ryophylh  vnc.femu,galangx  drach.vnaro,  cardamorai 
vnc.iemispiperis  albi  &  longi,  lingul.vnc.vnam,femi- 
nis  fanicuh  vnc.duas,  calaminthx,methx,fing.vncias 
duas  femis.Datur  mane  ieiunis  femuncia  cum  vim  albi 
pun  bom  vnc.quatuor.Eft  autemvtihs  frigidis  &  humi 
dis  temperamcntisjck  omnis  genens  detluxiombus,  ad 
podagram,articulorum  morbum  ex  irigida  &  humida 
jntempene  natu,ad  venenata,fngida  &  humida  omnis 
genens  mala.  Ad  eos  etiam  qui  nihil  appetunt,nec  con 
coquunt,ad  cibu  vomentes,omntimque  ftomachi  cru- 
ditatem  eft  admodum  vtilis.  Datur  vt  prxdiximus  capi 
te  quingentefimo.vtere  vt  ea  qux  experta  eft. 

a  Age  vita]Supra  etiam  cft  defcripta,  capite  vidclicet  quiB- 
gentefimo:  vbt  de  eius  nominc  quxdam  annotauimus.  I  ft  autem  niul 
tisinlocisdeprauataharc  antidotus ,  idcoque  ptiftat  illam  ex  loco 
tam  citato  componerc.  b  Menfuiat]  Codex  Graccus  K.colai  lcgit 
pto  fx»?x>*;-  Atque  hmcpalam  rit  yjtvcnw  illt  idemquod 
/«^«Mfignificare.  c  Arga!ion]Gricc  eft  d(yax^.  Quid  vcro  fit 
««-otXHev.certo  fcire  ncn  poflum.  Vafculi  tamcn  a  iquod  efle  eenus, 
apparet.  c  Cotmerfum  ebullitiombus]  Oixce  eft  mrfvfiil*  m-m 
<tJ<Z<S\tr.*™;<.Qx:oium  vctborum  nifi  is  quem  in  noftra  conuer 
fioncexpremmus.frnu.sfucrit.qu.dpixfetciant  mtcll.gerenonpol. 
lum.plenuscft  eicfmcd.  locorum  nvftci  manufcnptus  codex.qui ni. 
fiadhib.iomeliote  exeplari  cotrigi  BcemteUti  nequeunt.  r.ospallim 
in  iis  locis  conuertcodis.fcnfum  potius  quam  v«iba  fpcctauirous. 


J 


1 


4^7  SALIBVS;   S  E  C  T.  S  E  C  V | 

INDEX  SALIVM. 


Sal  purgatorius,bilem  &pituitam  purgans, 
Cap.  i . 

Sal  purgatorius  admodum  expertus,  Cap.n. 
Sal,  ftomachi  concoctionem  luuans  ,  &  vifcerum  affe- 

ctum,  Cap.m. 
Sal  facer  concodhonem  adiuuans,&  vifui  conrerens, 

Cap.mi. 

Sal  concocrioni  vtilis  &  vitio  fuccorum ,  Magni  fophi- 
fta:,  Cap.v. 

Sallamblichi,iecur,  licnem  ckalia  purgans, 
Cap.vi. 

Salpurgatonus,periculovacans,  Cap.  vn. 

Sal  mcomparabilis  thenacus  ad  nephriticos, 
Cap.vm. 

Sal  purgatonus,  quo  papa  Nicolaus  vfuseft, 
Cap.iX. 

Sal  purgatonus  ad  vitium  humorum&  deftillationes, 
Cap.x. 


Sal  concocrionem  iuuans,dodecatrieos  Apollonii  ad 

tufles,  Cap.xi. 
Sal  Theodotiusfaciensad  vifum,  Cap.xit, 
Sal  thenacus  valde  bonus,  Cap.xiu, 
Sal  compolitus  afandro  Gregorio  theologo, 
Cap.xim. 

Salfanctorum  Apoftolorum,vifum  vfquead  fenecrar» 
conferuans,  Cap.xv. 

Sallan&i  Apoftoli  &Euangehfta:  Lucx,  vtpnorvtilis, 
Cap.xvi. 

Sal  mirabilis  ,  quovtuntur  eleganter fcribentes,  quan- 
do  obtule  vident,  Cap.xvn. 

Sal  Stephani  ftomachieus  concocrionemiuuans" ,  aluii 
fubducens,&  vifum  confcruans,  Cap.xvm. 

Sal  concccrionem  luuans,  Cap.xix. 

Sal  Iohannis  fophifta:  admodum  bonus,  Cap.xx. 

Lotio  ad  deftillationes  &  capitis  grauitatem, 
Cap.xxu 


N  I  C  O  L  A  I 


MYREPSI  ALEXANDRINI, 
Dc  falibus, 

Sectio  fecunda. 


-  C 


Cap.  I. 

AL  purgatohus ,  bilem  &  pitnitam 
purgans.  Recipit  zingibens,  filphii, 
folu  hbyftici,fingulorum  drach.vnam, 
epithymi  grana  quindecim,falisammo 
niaci  hex.duo  grana  vndecim,cumini, 
dacrydii,fing.hexag.iiii.femis.Contun 
dantur  ha?c,&  per  tenue  cnbrum  rranciantur.  Vtere  eo 
cum  omni  cibo,vt  farina,  pondere  cochleani  vnius.  eft 
mirabilis. 

Cap.    1 1. 

S  A  L  purgatorius  expertus  admodum.  Accipit 
dacrydii  drach.tres,zingiberis,falisammoniaci,  femi- 
nis  apii,anifi,filphii,piperis  communis,fing.drach.qua 
tuor.-trita  &  pertenue  cnbrum  tranfmifla  dantur  cum 
omni  cibo,vt  fanna. 

Cap.  III. 

S  A  L  concodrioni  ftomachi  conferens,&  omnem  af 
feCum  vifcerum  fanans:  peculianter  autem  tabidis  v- 
tilis,&  lis  qui  cibum  non  concoquunt.appetentiam  ex 
citat,  &vifiim  exacuit.  Capitfalis  ammomaci  hbra 
fenvs.piperis  corr  munis  vnc.vnam  femis,hyffopi  vnc. 
femis.origani,  thymi,afari,  fingulorum  vnc.  tres,  aniii 
vnc.femis,cumini  ,focniculi  feminis,  conandri  aridi,fe- 
mmisapn,feminis  ftaphylini,feminis  erucae,finguloru 
hexag.vnurnfemis.Contundaiitur,  &  per  tenuecribrii 
trauciantur.Dantur  cum  omni  cibo,vt  farina. 

Cap.     III I. 

SAL  faeratus  concocrioni  vtilis.  Hic  quotidiecome 
ftus  vifum  coieruat,&  vt  ad  fenecri  vfque  acutc  videat,  D 
efficir.Prohibet  ne  m  thorace  pituita  coaceruetur.Tuf- 
11  &difficultatifpiritusvtilis.Non  finit  dentes  per  vni- 
uerfum  vita:  tempus  putrefcere,fedfanos  conferuat.Im 
mune&incorruptum  ab  omni  morbo  corpus  tuetur. 
Habetameos  hexag.vnum  femis ,  cumini  hexag.  tria, 
pulegii  andi  hexag.  quatuor  femis,hyffopi,anifi,lingu- 
lorum  hexag.vnum  lemis ,  fpica:  nardi  vnc.vna  femis, 
a  thymbra:  fatiua:  vnc.femis,falis  ammoniaci  vnc.tres, 
fahs  communis  tofti  fibram  femis.Ha:c  trita  dantur cu 
cibo. 

i  Thymhra^Codexmanufcriptushk.&aliasferefcmpettraf  E 
pofit«hteiisflw/uf(M(,pio  6i/|Ubp2c  fcribit. 

Cap.  V. 

S  AL  conco&ioniaccommodatus,optimus,Magni 


fophiftar,confert  ad  vitium  humorum,  caput  purgat  & 
vifum  acuit,ventriculo  &  vifcenbus  prodeft.Tufiim  & 
difficultatem  fpiradifanat,dolorem  aiticulorum  fedat, 
ngorem  &typos  per  circuitum  reuertentes.aVehemen 
teriucundum  redditguftum,halitumque  ons  comme- 
dat.  Recipit  falis  communis  torrefacri,falis  ammonia 
ci,fing.lib.femis,piperis,zingibens,  fingulorum  vncia 
vnam,ameos,hyflopi,thymi,folii,feminis  apn,anifi,fil 
phii,petrcfelini,  iing.vnc.femis,  eruca:,  ruta:  licca,eu- 
phorbiijfingulorum  vnc.vnam,calamintha.vnc.femis. 
Tnta  &  cnbrata  vtfarina,dantur  cum  omni  cibo  manc 
&  velperi. 

a    Vehementci]  Manufci  iptutn  exemplar  Icgit  corrupte  rqo- 
fst,pro  vqiffa.. 

Cap.  VI. 

Sallamblichi  admodum  pra:ftans,pituitam  acapite 
deducit,nec  iinitnoxam  aliquam  fien  corpori.  Vifum 
acuit  omnium  maximc,neque  humores  biliofos,vt  no 
xam  inferat,emergere  permittit,  neque  aquofos  humo 
res  finit  confiftere.Iecur,lienem,tulies  &  fpirandi  diffi- 
cultarem  fanat.  Cingiuaru  vitiatarum  eft  aiulcimentfi. 
appetentiam  facit,&ad  venerem  ftimuIat,articulorum 
dolorem  demulcet,&  ngores.  Ad  circuitus  &  quotidia- 
nas  febres  efficax  eft,&  concociionem  valde  luuat.  Ac- 
cipit  fahs  communis&  Cappadocici ,  fingul.  vnc.qua- 
tuor,falisammoniaci  vnc.ocro,piperis  communis  vnc. 
vnam  ,  zingiberis  hexag.  quatuor,  fpica:  nardi  hexagia 
duo,ieminiscnici  vnc.duasjfeminis  vrtica:  hexag.qua- 
tuor,  eruca:,ameos,  hyflbpi,  cumini,  filphii,opu,folii, 
thymi,faniculi  feminum,fing.hexag.duo,feminis  apii 
hexag.tria,  epithymi,  origani  coma:,  finguloru  hexag. 
duo.Tufa  &  cnbrata  inftar  farina  pra:be  cuomni  cibo 
comedenda. 

a     Fulcimcntum]  Gtxcc  eft  «Jft/njt,  fcriptum  falfd  pro 

Cap.  VII. 

S  A  L  purgatorius  fine  periculo.ftomachum  non  fi- 
nit  euerti  datus  quoui;  tempore &omnibus,puens  etiii 
quatuorannorum,den  ;  ":z  fmeii  mulienbus  grauidis 
(abortu  cnim  procreat.)r  **"  it  omne  ftercus  duratu, 
bilem,&  omnem  mateii^''  ^'^rbifera.Pnrgat  a  capitc 
vfqueadpedej,atque^u  ^vnus  lumbncorum,  o- 
mnemquc  corporis  i  i^fc^/j&ue  extra  fiueintracor 
pus  fuerit,educit.Mer.'"'  us  citra  periculum  euo- 
cat.Daturveroetiam  ~t  ;..J-  ;  t  coflicratis,  quotidiana, 


4^5>  Sk'  .     NICOL.    MYREPSI  470 

^__HP.  _  u 

&  tertiana.in  lpfis  ]nrermiffionibus,aut  m  pnma,  aut  A  lonn,faciens  ad  tuffes  mirabiliter,vifum  coferuat,  audi 

in  circuitibus  fanabuntur.     Capit  filphn,pipens  com-  tum  acuit.  facit  etiam  ad  abolitam  appetentiam.  Ca- 

munis,fingulorum  drach.tres,hyffbpi  drach.vnam,fe-  pithyffopi  Cretici  vnc.femis,  cumitu  yfthiopici  hexa- 

minis  apii,anifi,ameo"s,fanicu!i,folii,cofti,cafia:,pule-  gjj  cjuartam  partem,  pulegii  vnc.vnam  fenus,  origani 

gii,fingulorum  dra«:h.vnam,ziiigibens  drach.duas,eu-  vnc.vnam  femis,  amcos  fcrupul.vnum  lcmis,falis  com 

phorbii  drach.fex,falis  ammoniaci  vnc.tres,fahs  com-  munis  tofti  vnc.  vna  femis.  Tnta  &  per  cnbrum  tranf- 

muttis  tofti  vnc.tres  &  quartam  pai  tem.  Tufack  cribro  fufa  inftar  fanna:,dantur  cum  omni  cibo. 
tranffufa  da  comedenda  cumomnicibo.  Cap.  XII. 

Cap.    VIII  S  A  L  Theodotios,faciens  ad  vifum,  hunc  vfque  ad 

S  A  L  incornpnrabilis,theriacus',facit  ad  veficam  la-  feneftam  conferuans,  pituitam  &  bilem  non  finit  coa- 

pidelaboratem,nephnticos:  lapides  enim  atterit&  per  B  ceruari,non  defluuium  capillorum,  non  ftomaclu  aci- 

^nnam  expellit,necfinit  vt  aln  rurfusin  renibus  gene  ditatem,  a  non  defipere,non  conuelh,nonpodagrave- 

rentur/Facit  ad  eos  qui  comitiah  morbo  laborant  li  per  xari,non  dentes  dolere,  non  in  vmuerfum  defluxione 

anm  fpatm  eo  fuennt  vfi.  ad  ftomachicos,iecinorofos,  aliqua  capi.non  osfatere.    Anteuertit  etiam,  compe- 

caput  dolentes,  podagncos  .  in  vniuerfum  conducit  fi  f«re  potens  epilepfiam.      Habet  hyilopi  drach.qua- 

quis  eo  fuent  vfus.     Ad  fuffuiiones,  vifus  acumen  ac  tuor,pulegn  drach.tres,cumim  Jtthiopici,  ameos,  fin- 

hppitudines.  Propnum  verb&  praxipuu  hoc  obtinet  ,  gulorum  drach.duas,  falis  tofti  communis  drach.duo- 

vt  eo  vtentes,multos  annos  a  mcrbis  rueatur.  Condu-  decim.Tnta  &  cnbrata  in  tenuifhmura  polhnem,dan- 

citetiamcohcis:&adbonamccrpons  habitudinem:  v-  tur  cum  omni  cibo  mane  &  vefperi.^ 

■    j  1  1  1  111         _  a    Non  defipeie"Grarcc  lceitui sx  -lk\ut  4t:rr7du.  Seu  lcii- 

rinam  ducit  plunmam.  ad  medicamenta  lethalia  pro-  ,     ,     ,  __   r "      f  V  ■  :n  a»  • 

_r  x  ii  1  bendnm  toite  ent,  *  TOf*«:-.v)i5-iiy.  Atquc  ita  ciiam  inlta  m  Ulcdeci- 

deft.pra-iumptus  vero  &  potus  bis  die,hebetat  viresle-  mooaauo  legitur. 

thalium.  Dantur  cochleana  duo m  cibo  cum  carnibus  Cap.  XIII. 

bom  fucci&auiculis.  Habet  feminisruta:  fylueftris,hyf  S  AL  theriacus  admodum  bonus.  Recipitfalis 

fopi  Creticijfingulorum  drach.nouem,  feminis  focnicu  ammoniaci,mterions  fquilla:,  finguloru  libram  femis, 

h,nardi  Celtica:,petrofehni  Macedomci,  amomi,fing.  filphii,pipens  albi,iingulorum  vnc.femis,piperis  nigri 

drach.tres,  filphii  drach.vna  femis,  thymbra:,fohi,fin-  vnc.vnam,zingibens  hexag.duo,  cofti  vnc.duas,  cype- 

gulorum  drachma  vnam.Tufa&  cnbratainftarfarma:,  ri,  baccarum  laun,dauci  Cretici ,  fingulorum  hexagia 

dantur.  duo  fcrup.duos,  ammoniaci  thymiamatis  fcrupul.iex, 

Cap.     IX.  petrofelini,paftilli  thenaci ,  fingulorum  hexagiaduo. 

S  ALporgatoriusquo^PapaNicolauseftvfus.Re-  SaIemcumfquiUacoiuunde,&ahacum  usconficien. 

cipit  fahs  ammoniaci  vnc.tresjfcammonia:  drach.tres,  dato. 

feminispapaueris  albi  drach.duas,  lridis  Ulyiica:  drach.  ^aP'  XIIII. 

tres,piPens  grana  tredecim ,  palmularum  Synacarum  S  A  L  confeftus  a  fanclo  Gregono  theologo.  Lippi- 

vnam  &  quartam  eius  partem,  nucum  pincarum  repur  tudinem  prohibet  vfque  ad  fenedam^dentes  dolere  no 

gatarum  grana  vigintiquinque,fquillx  affata:  drachm.  fmit,tuffim  fien  haud  permittit,non  capillos  defluere, 

duas,melhs  quodfatis  eft.Datur  Pontica:  nucis  quanti-  mentem  vifumcjue  acuit,non  finit  pituitam  in  ftoma- 

tate  ante  canam&a  cana.  daturvcro  ieiunis&robu-  cho  redundare,non  bilem,non  ahumhumore,  nonpe- 

_tis:fimiliterhppitudine  laborantibus  &  lumbncosha  dum  dolorem,non  henem  intumefcexe.  Accipithyf 

bentibus.Hicfal  bneque  dolores  neque  tormina  conci-  &P1  CretlC1  dxach.vnam  fcrup.vnum  fem_s,cumim  _£- 

tat.Ego  autem  in  validionbus  ac  febnbus,&  in  alhs  qui  thloPlcl  drach- vnam  femis  Jcrupul.duos,  fahs  ammo- 

mahs  afTedi  erant,abiinthn  decodtum  adimfcui,&  fum  E  niaci  drach.duas  fcrup.tres,  dacrydn  fcrupulos  quatuor 

me  contulit.  femis  drach.tres,zingiberis,femimsapii,fingulorudra- 

a   PapaNicol.  us:  Grarce  eft  5  TOVz«c w„.>ASf.Quum  verd  chmam  vnam  femis  icrup.duos,pulegii,  origani,  fing, 

piuresfuiflc  Nicolaos  confbt,  vter  illorum  fueiit,  non  fatis  conltitui  drach.tres  fcrup.quatuor  femis,  petrofehni  Macedoni- 

poteft.apparet  ramen  tmfle  tcrnunv.  quar.doquidem  Mcfuc  pofteuor  j  drachtVnam  femis  fcrup.duoS,ameOS  drach.  Vni  fcm 

tucrit  rsicolaus  Myrtpfus.vetultior  tanien  quam  vt  ad  Nieolai quarti  -  r     1  i      ,    ,  /- 

tempoia  peruencrir.      b    Neque  rlolores]  Codex  Nicolai  corrupte  pillum  Vnum  lemiS  ,  iallS  COmmuniS  drach.duas  lcrupj. 

legit ts-i  Ji  j_xj  aroTjs»,  ^oci  «rfso^,  pro «moVjtov  ijjti  awyn.  Nam  tres,pipens  communis ,  fohi ,  fing.drach.duas  femis  & 

__£,.*  Gra^cis  ,dem  etiam  quod cfl  dolore  carcns  fignificat.  fcrup.trcs  &  tertlam  partem.Ha:c  omma  tufa  &  cribra- 
^poqi;  vero  tormen  &  cruciatum.  Hinc  ar/:«5j  fal,  non  exciucs  tor  »     v  1   .  x 

fciina  dicitur.  ta  probe  inftar  tanna:,  dantur  cum  omni  cibo  mane  & 

Cap.  X.  vefperi. 
SAL  purgatorius  ad  cacochymiam  &  bilis  pufga-    *  ^3?'  .  XV# 

tionem,adeosquidefluxionelaborant,pra:tereaadfto  s  A  L  fanaorum  Apoftolorum,vifumadfeneaam 

machum  deftillatione  capitis  vexatum,  ad  robur  &  ap-  vfque  conferuans,eiufque  acumen  efficiens,tiaffire  non 

petentiam  ftomachi,&  humorem  ventnculo  implici-  fimt,fpintus  difficultatem  cohibet,capillos  defluere  na 

tum.    Acapit  falis  communis  tofti  drach.  duodecim,  permittit,oris  fatorem  fieri  non  finit.     Capit  hyffopi 

fafis  ammoniaci  drach.vigintiquatuor,  pipens  albi  dra  vnc.duas,ameos  vnc.femis,  cumim  Thebaici vnc.vna, 

chmas  duas ,  pipens  communis  drach.tres,  ziagibens  pulegu  vnc.vnam  femis,piperis  communis  vnc.femis, 

drach.duasjfeminis  cnici  drach.vnam  femis,  feminis  e-  fahs  communis  torrefaai  drach.  vna.Tufa  &  cribrata 

ruca:  drach.vnam,hyffopi,iilphii,thymbra: ,  finguloru  fanns  modo,dantur  cum  cibo  mane  &  vefperi. 
drach.vnamfemis,fo!iidiach.vna.Trita  &cnbratada-  ^aP*  XVI. 

turin  prsdictismahsproarbitrio.  a  Facit  etiamadin-  G      s  A  Lfandi  Apoftoli  &  Euangelifta:  Lucx.vifum  ad 

flationes,ad  pnlmonis  compreffionem,&  coli  frigidita  feneftutem  vfquc  conferuat,tuflim  &  fpirandi  difEcul 

tcm  emendat.Hemici-aiua  vexatos  curat.Facit  rtn  qai  tatem  fieri  non  permittit,vifus  acumenfacit.Hinc  mo 

obfcurc  vident,  acutnis  cernant.  Menfes  mulierum  &  nachi  _€gyptiorum  boc  vtuntur  ad  fatietatem  vfque, 

puerperarum  educit.   Capit  falis  ammoniaci,dacrydn,  v  c  femper  kaionibusvacare  queant.Pituitam  in  thora 

iing.vnc.vnam  femis,pipens  commums  vnc.femis,  fe-  cc  fien  non  finit,neque  lippitudinem,  neque  dentium 

minis  aph,epitliymi,fing.vnc.tres,zingibens  vnc.duas  dolorem.  Velhcationem  fedat, &pedumdolorem  fien 

femis,anifi,libyftici,lilpmi  c!;ir.ini,fing.drach.tres.Tri  prohibet.    Habethyffopi  Cretici  hexag.quatuor,pu- 

ta&cnbratadanturpro  J       tu.  legii  hexag.duo,cumini  yEthiopici  hexag.tna ,  epithy- 

a  Facit  ctia]  in  marl  codice  fimpliciter  fine  vlla  in  mi  hexag.  vnum  femis ,  zingibens  hexag.vnum,  dauci 
fcriptione  leg,tur  _t<«  k*\  ,  &c.quero  plane  &  in  H  Cretici  hexag.duo/pica:  hexag.vnum,  ameos  hexagiu 
noftraconuerfionefequi  co.i.  .  °        'l  ,°      r.  ° 

vnum,lahs  ammoniaci  vnc.duas ,  lalis  communis  vnc. 

^  a>  vnam,folii  Indici  hexagiumvnum,origani  hexag.duo. 

S  A  L  concoaioni  co.<  Dodccatheos  Apol-  Hsc  tufa  &  cnbratadantur  cum  cibo. 


4<>7 


DE    SALIBVS,    SECT.  SECVND 


Cip.  XVII.  A 
S  AL  mirabiliSjquo  vtuntuv  qui  bene  pingunt,  fcri- 
buntve,vbi  lam  obtuiius  vident.Purgat  enim  vifum,& 
videndi  acumen  praftat.  Recipit  hyffopi,pulegii,  fin 
gulorum  vncias  Juas,  ameos  vnc.femis,fahs  torrefa- 
&i  vncias  duas ,  ongani,fpicx,iingul.vnc.vnam  ,  pipe- 
ris  cornmunis  vnc.femis,  cinamomi  hexag.vnu  femi*, 
epithymi  vnc.femis.Tu£»ha;c&  cnbrata  comede  cum 
omni  cibo. 

Cap.  XVIII. 
S  A  L  Stephani  ftomachicus,concodhonem  iuuans,  B 
aluum  denciens.  Cbferuat  vifumvfquead  fenedtutem, 
vifufque  scnmoniam  pru;ftat,  tuffientes  &  difficile  fpi- 
rantes  non  finit  fieri,non  pituitam  in  thorace,non  bilc 
redundare,non  defipere,fed  ad  finem  vitx  vfque,fanita 
tem  facit.  Accipit  hytl'opi,origani,pulcgu,iing.vnc. 
duasjcumini  vEthiopici  aut  Thebaici  vnc.vnam  drach. 
duas,fihs  comunis  tofti,ameos,fing.vqc.duas.  Tuia& 
cnbro  tranfiufa  comedantur  cum  oBjnicibo. 


Cap. 


468 


SAL  concodtioni accommodus.  Capit  anifi,dau~ 
ci  ,faniculi,cumini,apii,petrofehni,  iing.vnc.vna,hyf- 
fopi,origani,pulcgii,thymbra:,thymi,epithymi,  iingu 
lorum  vnc.duas,  falis  ammoniaci  hb.femis,faliscom- 
lnunis  lib.vnam.Datur  vtprardidh  fales. 

Cap.  XX. 

S  AL  fbphifta:  Iohannis valde  bonus.  Habetcina- 
momi,fpic<£  nardi,caryophylli,  zwgiberis^pipenslon- 
gi,fccnicuh,  conandn  feminum,carnabadii,anifi,perro 
felini,fing.vnc.vnam,falis  communis  tofti  hb.vna.Tri- 
ta  comedc  cum  omni  cibo. 

Cap.  XXI. 

L  O  T I O  ad  deftillationes  &  capitis  grauitatem.  ca- 
pe  anacardium  &  balfamitam,  proiice  exazquo  a  in  olla 
tnpedem,&  lauatofaciem  multoties  lam  dormuun. 

a  In  ollam  tripedemjManufcriptus  codex  legit  «c  m6j>ar.i£!. 
Sed haud  dubie  fcribendum  erat  Av'6f«xjcv.Eft  autenj  tefte  Phauorino, 


INDEX  VNGVENTORVM. 


Vnguenturn  ad  refolutos,&  omnem  neruorum  affe- 

dtum,  Cap.  1. 

Vr.guentum  c  caftorco  ad  tremcntes,  Cap.n. 
Vnguentum  Marciaton  ad  refolutos,hydropicos,&  o- 

mnem  neruorumaffedtum,  Cap.m. 
Vngucntum  aUud  Marciaton  cxpcrtum,ad  eadem  va- 

lens,  Cap.nn. 
Vr.guentum  Marciaton  fimilc,  Cap.v. 
Vnguentum  accpon ,  ad  refolutos  &diuturnos  lfchia- 

dicos,  Cap.vi. 
Vnguentum  acopon  ad  ifchiadicos  in  poftenora  con- 

uulfos,&  omnem  neruorum  affedtum, 

Cap.vi  1. 

Vnguentum  acopon  e  caftorco  in  trementibus  vtile, 
Cap.vi  u. 

Vnguctum  acopon  adeos  qui  in  fcapulas  conuellun- 
tur,fradtos,refclutos  &  exiiccatos,  Cap.ix. 

Vnguentum  e  fampfucho  multis  accommodatum, 
Cap.x. 

Vnguetum  relaxans  admirationc  omnino  dignum  ad 

refolutos,  Cap.xi. 
Vnguentum  ad  neruorum  incontincntiam,&  omnem 

eorundem  affedtum,  Cap.xn. 
Vnguentum  ex  euphorbio  ad  ifchiadicos  &  alia  multa 

mala,  Cap.xm. 
Vnguentum  firmitas  nominatum,admodum  bonum 

&cfficax,  Cap.xim. 
Vnguentum  ex  abietino  feminc  Galeni,  ad  podagricos 

&arthnticos,  Cap.xv. 
Vngucntum  ex  abiete  vt  przcedens,    Cap.x  v  1. 
Vnguentum  c  populo  nigra,ad  eadem  mala, 

Cap.x  v  1 1. 
Vnguentum  Zofimi  ad  tremores  celebre, 

Cap.x  viii. 
Vnguentum  dropax  cognominatum.Oribafu, 

Cap.xix. 

Vnguentum,dropax'fimplex  cognominatus, 
Cap.xx 

Vngucntum  c  ftadte  ad  ifchiadicos,  arthriticos  &  ocde- 
imte  vexatos,  Cap.xxi. 

Vnguentum  e  nitro  ad  nbfceffus  &  duros  tumores, 
Cap.xxi  1. 

Vnguetum  c  falibus  admodum  bonu,  Cap.x  x  1 1 1. 
Vnguentum  aliud  e  falibus,  Cap.  x  x  1 1 1 1 . 

Vnguentumcpernaporosfoluens,  Cap.xxv. 
Vnguentum  cx  vnna  mula:  ad  podagricos, 

Cap.xxvi. 
Vnguentum  e  lapidc  afii,PhiIagrn,ad  duritiess 

Cap.xxvn. 


Vnguentum  huiufmodiGaleni,  Cap.xx  vin. 
Vnguentum  c  florc  fahs,arthnticis  in  dcclinatione  co- 

ueniens,  Cap.x-x  1  x. 

Vnguentum  carnem  in  vlcenbus  producens, 

Cap.xxx. 

Vnguentum  Italicum  purgans  fordida  &  carnem  pro- 

ducens,  Cap.xxxi. 
Vngucntum  Chryfk, cruentis vulneribus  accommo- 

dum,mirabile,  Cap.xxxu. 
Vnguentum  fra&uris  conuenicns,Oribaiii, 

Cap.xxxm. 
Vnguentum  fradtuns  cum  vulnenbus  accomodatum, 

&  fine  vulnenb',ex  Heracleti  hbns,  Cap.  x  x  x  1 1 1 1 . 
Vnguentum  e  ftercore  caprino  vocatum  fpongium,ad 

hydropicos,  Cap.xxxv. 
Vnguentum  e  fampfucho  bonum,  Cap.xxxvi. 
VnguentumEry thraum  valde  bonu,  Cap.xxxvn. 
Vngucntum  acopon  exeuphorbio,ArtemidoriPerga;! 

mcdicijbonum,  Cap.xxxvm. 
Vnguentum  Lyfiponion  ad  rupta,  conuulfa,  pulfata  & 

defluxioncs,  Cap.xxxix. 
Vnguentum  acopon,Orionis  pedtinatoris, 

Cap.xL. 

Vnguentum  adomnem  laffitudinem  &  doloremcor- 

poris,  Cap.xn. 
Vnguentum  c  citnisadhuores,lentcs  faciei,cicatrices, 

&folisvftiones,  Cap.xni. 
Vngnctum  grypa  cognominftum  ,  ad  hydropic»s,lie- 

nofos,&  ventris  dolores,  CapxLin. 
Vnguentum  lecori  impofitum ,  ad  febres  continuas  & 

ardetes:fronti  verbad  phreniticos,  Cap.xLini. 
Vnguentum  Populari  fbmnifcrum,ad  febnentes,ad  do 

lores  capitis  a  calorc  natos,  Cap.x  lv. 

Vnguentum  magnum  Marciati  adrefngerationemca 

pitis,thoracis,ftomachi,licnis,iecoriSj&  ad  alia, 

Cap.xLvi. 

Vngucntum  ad  vigilantes,dolentcs  capute  calorc,& 
phrcniticos,  Cap.xLvn. 

Vnguentum  adomnem  dolorem  ftomachi  &  alui,  ad 
ad  vten  vitia,  diftentiones,  &  quartanas, 
CapxLvm. 

Vnguentum  dialthxas  ad  neruorum  fciffuras,lateris  do 

lores,&  ad  rcfblutos,  Cap.x  l  ix. 

Vnguentumaluumfolue:1    ; ..'  "'.hcidium  &difficul- 

tatem  vrinae  calculofbf  ] .   ,  Cap.L. 
Vnguentum  ad  ftillicidiu  &    f. cultatem  vrinar,ad  cal 

culofos,bonum  vald;.        "\  Cap.11. 
Vnguentum  nigrum  <  JjL1'  uc',r^o n $  fanitatem,&  putri 


dam  demolicns,ad  '  \ 


Cap.Lii. 


4^S> 

Vnguentum  alburn?a3  malaili&tre  excitataa  pituita 
lalfa,  Cap.Lin. 

Vnguentum  album  magisvarium,  Cap.Liur. 

Vnguentum  ad  excrefcentias,experientia  optimum, 
Cap.i  V. 

Vnguentum  ad  excrefcentias,vt  id  quod  prxcedit, 
Cap.Lvi. 

Vnguentum  adlumbricos,  Cap.Lvir. 
Aliud  adlubncosomnino  expertum,  Cap.LviIf. 
Vnguentum  ad  lumbncos  rn  ftomacho  exiftetes ,  &  ad 

fauces  narefque  afcendentes,  Cap.Lix. 
Vnguentum  &  ipfum  ad  lumbncos,  Cap.LX. 
Vnguenrum  alabaftrum  ad  vterina  mala,nephritica,& 

contufbslocos,  Cap.Lxi. 
Vnguentum  Praiion  ad  plagas  putrefa&as, 

Cap.Lxii. 

Vnguentum  ad  aunum  dolorem  mirabile, 
Cap.Lxm. 

Vnguentum  lieni  accommodum,e  cyclamino, 
Cap.Lxim. 

Vnguentum  heni  congruens  Maiftromelani, 
Cap.Lxv. 

Vnguentum  lieni  conueniens  praxlarum, 
Cap.  lxvi. 

Vnguentum  ad  mahtiam  &  rubedinem  faciei, 
Cap.Lxvn. . 

Vnguentum  fimile,  efficax,  Cap.  lxviii. 

Vnguentum  ad  cilia  non  habentia  pilos, 
Cap.  lxix. 

Vnguentum  ad  refolutos,arthnticos,podagricos,bilio 
fos,tremebundos  &omnem  neruorum  mcontinen- 
tiam,  Cap.Lxx. 

Vnguentumad  tumentes,tabidos,&  luppuratosj 
Cap.  lxxi. 

Vnguentumad  pleuriticos,fuppuratos,&  tuffientes, 
Cap.Lxxn. 

Vnguentum  acopon  in  balneo,veluti  infperfile," 
Cap.Lxxm. 

Vnguentum  acopon  Heracles  cognominatu,ad  ilchia- 
dicos&omnem  refolutiorfem,  Cap.Lxxmi. 

Vnguentum  adlienem,admodum  bonum, 
Cap.Lxxv. 


470 

Vnguentum  neruosrelaxans,Valde  bonum, 
Cap.Lxxvi. 

Vnguentum  relaxans  ad  tenfionem  neruorum  ,  omne 

refngerarionem,&  dolorem,  Cap.  lxxvii. 

VngUentum  Trophimon,ad  carnisin  plagageneratio- 

nem,  Cap.LXxvm. 
Vnguentum  adablcefTum,  Cap.Lxxix. 
Vnguentum  Perficum,omne repurgans  vulnus,potif- 

fimumea  qusea  gladh  lCtu  funtfa&a, 

Cap.Lxxx. 

Vngoentum  mirum,abolens  affe&um  v»iuerfum, 
Cap.Lxxxi. 

Vnguentum  ad  iecoris  obftru&ionem  &  duritiem,fri- 
gidofque  affedus,  Cap.Lxxxn. 

Vaguentum  ad  elephantiacos,  valde  bonum, 
Cap.Lxxxitr. 

Vnguentumfimile,  Cap.  Lxxxmr. 

Vnguentum,  &  ipfum  fimile,  Cap.  lxxxv. 

Vnguentum  iierii  congruens,pnrclarum, 
Cap.LXXxvi. 

Vnguentum  ad  lienis  obftruQionem,  Cap.  lxxxvii. 
Vnguentum  diafapomi,ad  eos  qui  elephantiacorrepti 

funt,  Cap.Lxxxvm. 
Vnguentum  fimile,valdebonum,  Cap.Lxxxix. 
Vnguentum  adhngua  hominis  non  potentis  fan  prae 

imbecillitate,  aut  alia  quauis  ratione, 

Cap.xc. 

Vnguentum  ad  fcabiem  valde  bonum  , 
Cap.xci. 

Vnguentum  ad  podagncos  a  caliditatc  &  ficcitate,  & 
omnem  neruorum  affe&u m,  Cap.x c  1 1 . 

Vnguentum  curatonum,vocatum  droferon, 
Cap.xcm. 

Vnguentum  ad  fcabiem  e  melancholico  humore  nata> 
&pituita  falfa  putrefa&a,  Cap.xcim. 

Vnguentum  curatoriuro,&ipfumvocatum  droferon, 
Cap.xcv. 

Vnguentum  ex  lithargyro,  Cap.xcvi. 
Vnguentum  adfcabiem,vt  primum  efficax, 
Cap.xcvn. 

Vnguentum  talepneclarum,  Cap.xcvm. 


471 


NICOLAI    MYREPSI     A  L  E  X  A  N  p 

De  vnguentis, 

$e£tio  tertia. 


^7* 


Cap.  I. 

NGVENTVM  ad  refolutos &  o- 
iem  neruorum  affeftiim,  valdebo- 
vj^  iium.  Recipit  olei  melini,  olei  Cypri- 
^^Wv^>^  ni,  olei  myrtini,  olei  irini  veteris,  fin- 
gulorum  vnc.  lemis,  terebinthina:[he- 
<L£*ZL  xag.  vniifemis,  propohs,  cofti,'euphor- 
biijfing.hcvagn  quartam  partem,  cera:  alba:  pura:  vnc. 
vnam,nitn  Alexandnni,oleilaurini,fingulorum  vncia. 
femis. 

Cap.    1 1. 

VNGVENTVMe  caftoreo  ad  trementes.  Ac- 
cipit  ahyffopi  humida:,ammoniaci,galbani,finguloru 
vnc.vnam,caftorei,euphorbh,  fagapeni>  adarces,  fing. 
hexag.quatuor,nitri  hexag.duo,opopanacis hexag.qua 
tuor,olei  vetens  vnc.quatuor,ftyracis,olei  irini,  fingu- 
lorum  hexagia  duo ,  cera:  vncias  quatuor ,  petrolei,vel 
pro  petrolco,  vnguenti  bfandti  Barbari  vnc.vnam. 

a  Hyllopi  humid.r]  Gtice  eft  i/ftraVu  iyc i-  Per  hyliopum 
autem  hunndjm  intelligit  ccfypu  veteribus  Grarcis  dittam.  Vocat  au- 
tem  ita  arlvpnm  non  tantum  Nicolaus  ,  fed  &L  Paulus  ahquot  locis.  & 
hanc  appclljtionem  officin.T  mcdicorum  in  hunc  vfque  uicm  rctinue- 
runt.  Non  eft  uaque  \  t  errore  accident  aliquo  ,  quod  multis  in  locis 
rccentioium  Giicprum  medicorum  i<va™<  iyccc  fcnbatur  ,  vt  pleri- 
quc  cenfi  nt,  led  lclinquenda  in  cotextu  vtiboium  harc  lcclio  t.  nqu.i 
lcgitima.lic  i  mm  ipfi  lanam  fuccidam  jpptllaiunt.non  vt  vtteies  con 
fueuerunr,oefypuft).-'-  b  Vngu.  nci  iandti  BaibaifJDe  ea re pluia lu- 
pr.i,  Annotatione  fcijicec8  6.diximus. 

I  y<  Cap.  III. 
VN  GVENTVM  Marciati  ad  refolutos,  hydro- 
picos,&omnem  neruorum  affedtum.  Capitlacryma: 
a  ligxx  drach.quatuor,  b  nardini  drach.feptem,  ccfypi, 
maftiches,fingul.drach.tres,  cera:  alba:  drach.  decem, 
gleucini  drachmas  octo  ,  olei  omphacini  drach.noue, 
medullxceruina;,opobalfami,  terebinthina:,  fingulorii 
drach.duas. 

a  Ligsa:]  Grnus  Nicolai  codex  habct  xiyojm .  Quid  autcm 
X(j-a/a.fic,meignorarefateor.  b    Nardini]    Gra?ce  eft  vslcJ\ou. 

Nardus  autem  farpe  Grarcis  mcdicis  pro  nardino  vnguento  accipitur, 
vt  pluribus  e  locis  comprobaripoteft,quoslube'spra:rereo,qu6dn-|ul- 
tis  ceftimoniis  in  re  omnibus  nota  non  fit  opus .  Nardum  autem  froc 
loco  fignificare  nardinum.e  Paulo  yEgincta  fit  euidentiflimum  ,  qui 
libro  7.cap.  i  S.legit  v«p<Ti'n.w.  c  Opobalfami]  Coder  Nicolai  le 
gic  &xx3-af^x:  fed  Paulus.cuius  lechonem  fequuti  fumus,  habetis>§f\-» 
rttftw'. 

Cap.    III I. 

V  N  G  V  E  N'T  V  M  aliudMarciati,expertum  ad  ea- 
dem.  Habet  myrrha:,bdellii,  galbani,  ammomaci ,  a- 
loes  flaua;,opopanacis,maftiches,butyri,  nardi,cyperi, 
gleucini ,  reiina:  terebinthina; ,  fingulorum  hexagium 
vnum,euphorbii,cera:,  colophonia:,fingulorum  ftagiu 
vnum  fihq.duas,  feui  taunni  hexag.duo,adipis  fuilh  he 
xagium  vnum,ruta:  hexagium  femis,  adipis  vrfiui  he- 
xag.duo,medulla:  ceruinx,  bituminis,  fingulorum  he- 
xagium  vnum,oleilaurini  hexagia  duo,balfamihexag. 
vnum,olei  e  teda  hexagia  quatuor,  olei  eommums 
vncias  decem,cera:  alba;  vncias  fex. 

Cap.  V. 

VNGVENTVM  Marciati,fimik.  Recipitfquil 
la:  vnciam  femis  .  Feruefacito  cum  oleo,&  contundei- 
pfam  probe,dein  adnce  canchryos,ftruf  hh,cera:,fingul. 
hexagium  vnum  femis,  galbani,propolis ,  fingulorum 
vnciam  femis,caftorei  drach.vnam,adarces,euphorbn, 
nim,fingulorum  drach.  vnam,  pyrethri  grana  quinde- 
cim,fohorumlaun,opopanacis,finapi,peucedani,fing. 
drachmam  femis,mentha:,faluia:,  fingulorum  vnciam 
femis,hexagiidimidn  quartam  partem,  refina:,terebin 
thina,lingulorum  vnciam  vnam,  fohorum  ruta:,cina- 
momi,fingulorum  hexagia  duo  &  quartam  partem,co 
fti  vnciamfemis,  adipis  vrfini,fuilh,  medulla:  ceruina:, 
fingulorum  vnciam  femis,cera;  vncias  duas. 
Cap.  VI. 

VNGVENTVMad  refolutos  &ifcluadicosdiu~ 


A  turnos.  Accipit  olei  veteris  vncias  quatuor,  olei  mni, 
ftyracini,fingulorum  vnciam  vnam,  terebinthina^am- 
moniaci,piperis  communis,caftorei,euphorbn,opopa- 
nacis,galbani ,  medulla;  ceruina: ,  fingulorum  hexagia 
duo,olei  launni  vnc.vnam,cera:  vnc.duas. 

Cap.  VII. 

VNGVENTVM  acopon  adifchiadicos.conuul- 
fos  in  fcapulam,  &  omnem  neruorum  affedtum.  Ca- 
pit  cera:  vnciam  vnam,terebinthina.  vncias  duas ,  arn- 
moniaci  hexag.quatiior,opopanacis;g'albam,  medulla; 
B  ceruinar,  taunna:,fingulorum  hexag.duo,hyiTopi  tene- 
n,mellis,fingulorum  hexag.tria,oleiboni  vncias  duas. 
Cap.  VIII. 
VNGVENTVM  acopon ,  e  caftoreo ,  ad  eos  qui 
tremunt.    Habet  hyflbpi  humidi ,  medulla;  ceruinae, 
ammoniaci,galbani,  fingulorumhexagia  tna,caftorei, 
euphorbii,  adarces ,  opopanacis  ,  fingulorum  hexagia 
duo,nitn,olei  irini,  fing.hexagium  vnum,  olei  vetens, 
ftyracini,fing.vnc.duas. 

Cap.  IX. 

C  VNGVENTVM  acopon  ad  conuulfcs  infcapu- 
las,fradtos,  refolutcs,  exficcatos,motu  deftitutos,  &  o-> 
mnem  dolorem.-  Accipit  olei  t  teda ,  launni,  cyprini, 
lentifcini,irini,fing.  hexag.  fex,  lrardini  boni  vnc.duas, 
butyri,terebinthina;,fing.vnc.vu?m,  hyffopi  humida:, 
medulla:  ceruina:,fin.hexag.tm,  adipis  taurini,fuilh,& 
anfenm,fing.vnc.vnam,galb&m  hexagia  quaruor,opc- 
panacis  hexag.tna,euphorbiil*xag.lemis,caftorei,am 
moniaci,ftyracis,  fing.hexagia  tna,  pipens  hexag.  duo, 
bdellii  hexagia  trja,cera:  hbram  femis,  colophonia;  vn- 

D  cias  duas ,  myrrha:  hexagia  duo ,  olci  vetens  fextanum 
femis. 

Cap.  X. 

VNGVENTVM  e  famplucho  panchrefton  ,  ad 
omnes  neruorum  dolores,&  muhebres  labores  pro  peC- 
fo,molliens  &  aeducens,  faciem  inftaurat,&  ln  ca  bonu 
cblorem  efficit,eidemquefplendorem  mducit.  In  pra:- 
clans  corponbus  vtuntur  experti.  Capit  fampfychi, 
focnigra:ci,  myrti  fylueftns  quam  aliqui  hbanotida  vo 
%  cant,lingulorum  fextanii  femis,  b  vini  boni  Itahci  fex- 
tanum  vnum  .  Hxc  macerata  fimul  diebus  quatuor, 
coniiceinollam  recentem  ,&  coque  cum  Itahco  oleo, 
mouens  fine  lntermiffione  .  Vbi  vero  cvinum  abfum- 
ptum  fuent,adnce cera;  hbram  femis, donec perueniat 
adhbramvnam  femis,&probe  concutiens  amoueto 
ab  igne,&  fine  \t  refrigeretur,&  repone  in  vas  figulinu* 
Vbi  vero  vis  hocipfum  efficere  magis  emolliens  &o- 
doratius,adde  mehlotipartes  duas,  cafia:  drach.quinqj, 
&  cum  prsdicfis  coquito. 

F  a    Educens]  Manufcriprus  codex  habet  yjfltyty .  Sed  forte 

legendum  eiit  yjdiiycv.  b  Vini  boni  Uahci]  Gracc  e(i,ohx  ^c- 
/.cuiTaxxS.  Scdfufpicio  eft  locujn  hunc  cfledepiauatum,  legendum- 
oue  potiias(vt  fequentia  fere  conuincunt)  \>.a^x  iTax/x?.  Nam  ftatina 
fubiicit.xaiH^ ,it<r fXttjif  iTax/xB.  o  Vinum]  Pro  cho;  foite  t- 
y.ujci  legendum .  ad  vngucnti  enim  confeclionem  oleum  cum  cciaa- 
ptius  multo  quam  vinum  adhibetur. 

Cap.  XI. 

VNGVENTVM  relaxans,&  prorftis  admiratio- 
ne  dignum,ad  refolutos,&  labore  nimio  defatigatos,& 
omnem  refrigerationem  lfchiadis.  Habet  adipis  leo- 
G  ninijLenvni  figilli,  polii,  medulla;  ceruina;,peucedani, 
galbani ,  opopanacis,  euphorbii ,  caftorei,  fingulorum 
vnciam  vnam,maftiches,ftyracis,dicfamni  Cretici,ca- 
fia:,fing.hexag.vnum  ,cera:  Tyjrrhemca; ,  &cers  alba:, 
fing.vnc.quatuor,olei  veve-is  hb.quatuor. 

Cap.  xir. 

VNGVENTVM(  adir.^dum  bonum  adneruoru 
incontinentiam,podagnc  jj^arthriticos,  omneimque 
neruorum  affe&um ,  £  ec>  .pidem  ficcitatem.  Accipe 
vulpem  yiuam,  &co<u>.  ,ua>:(n  lpfainlebetcoleiUbrai 


47  5 

viginti,&  adnce  feii 
badn,  fceriigraxi  & 


NICOL.  MYREPSI 


474 


,i,atr.cos  ftichadis,carna- 
lorum  vncias  duas.  Uxc 


decoquemoleo  cum  viua  vulpe,  donec  vniueria  eius 
carofuentdiiioluta  :dein  colato  oleum,  a  mquealiitd 
vas  trancito,&  de  eo  accipe^ibras  quatuor ,  atque  m  le- 
bctem  coniice,  additis  cirAirhoftii  vnc.  femis,fpica:  he- 
xagns  duobus :  &  iterum  probe  feruefacito  ,  ac  oleum 
quod  rehctum  fucnt  colato  iterum,inque  lebetem  con 
iicito:&  cum  eo  olei  nardini  &  laurmi,iingulorum  vn- 
cias  duas,  adipis  leonini,  ftruthiocameli,  bafbi,  anatis, 
anferis,taun,vrfi,fius,  galhnx,iingulorum  vncias  duas  jj 
femis ,  butyn  veteris  vncias  rres,  terebinthinx  vnciam 
vnam  femis,  medulke  ceruinx  drachmam  vnam  ,  gal- 
bam  vncias  duas,opopanacis,  caftorei,ammoniaci,fty- 
raciscalamitis,  bdelln,iinguIorum  vnciam  vnam,cala- 
mi  odorati  vncias  duas,  myrrha:  hexagia  tria,fagapeni, 
medullx  offis  ahnini,ciiepos,cati,  iingulorum  vnciam 
vnam  femis,  ^  dily  txa;  vncias  tres ,  &  uhos  adipes  quos 
inuenens ,  fingulorum  vnciam  vnam  .Hi  omnescum 
prxdiclo  oleo  ferueriant,donec  difloluantur.dein  amo- 
ue  ab  igne  ,  &  iufta  hora  quoad  refrigerentur  commo-  q 
ueto,ac  repone  rn  vafe:atque  vbi  vfus  exigit,inunge  te- 
pidum  neruis  incontinentibus. 

a  Inque  aliud  vas  craiicito]  ln  codice  manufciipto  fcriptum 
erat /xflsoaVx  *'f  sv.Sed  corruptam  hanc  clle  le£iionem  ,  ncmo  non  vi- 
dct.Nos,in  aliud  vas  traiicito.conucitimus.Giaxis  enim  niedicis/x<TS- 
firnf  &  ^CTSDaVotj.cft  ex  vno  vafe  in  aliud  tranflerre.Sed  legitimam  le 
itioncm  mel:orcs  codiccs  forte  aliquando  monlhabunt ,  qmnunc  ab 
inuidis  occultantur.  b  Afbi]  Grarce  eft  io-Qs.  C^iiale  autenifit 
animal.quod  hoc  nomine  appellat  Nicolaus.fcire  non  poflum. 

c  Nepos]  Nicolaus  habet  finipliciter  vsTTBf .  Sed  qu:d  li.tc  vox  ii- 
gnificer.certo  conftitueie  ncqueo.Legendum  forte  iimSot.  Sunt  aute 
veOT^U  pifces  pedbus  carcntcs.Vt  pei  hanc  vocem  pifcium  pinguedine 
ir.tellcxifle  Nicolaum.fit  verifimile.  d  Dilyt.T.x]  Gtxcc  eft  Si-  D 
M/1  eoic.Qua  voce  iterum  pinjuedinein  iotelligit,  fed  cuius  ammantis, 
nondum  ailequor. 

Cap.  XIII. 

VNGVENTVM  ex  euphorbio barbaricum,ad 
ifchiadicos,&  alia  multa  mala.  Recipit  opopanacis  vnc. 
femis,cerxTyrrhenicx  lib.femis,terebinthinx  hbr.vna 
&  vnc.tresjgalbani  vnc.femis,  ammoniaci  thymiama- 
tis,euphorbii,  caftorci,pipens  albi  fingul.vnc.vna,me- 
dullx  ceruinx  vnc.duas,  hyffopi  humidi  vnc.  duasdr. 
duas,adarcesdrach.duas,  olei  ftyracini ,  lnni,  launni,  & 
amaracini,  fing  .  vnc.  quinque,  olei  vetens  hb  vnam,  ^ 
hedychroi  vnc.tres. 

Cap.    XII II. 

VNGVENTVM  a  Pyxis  vocatum ,  admodurtt 
bonum  &  efficax.  Accipit  colophonia:  cera:,  fing.hb. 
femis&  quartam  partem,  terebinthinatvnc.quatuor, 
ammoniaci  thymiamatis  vnc.vnam  femis,  thuns  vnc. 
quatuor,  olei  veteris  vnc.duas,  fucci  femims  hni,  la&is 
bubuh,fing.hb.femis,  adipis  banferim  vnc.tres  ,butyri 
vnc.quatuor,couoium  vigintiquatuor albumina.Con- 
fe&um  reponiturin  vafebuxco.  I 

a  Pyxisj  Codex  manufcriprus  habet^fK.fedfalfoilegedum 
enim.Paulo  tcfte,5n/f  ic.Sic  autem  diitum  eft  hoc  vnguentum.a  buxo: 
quod  nimirum  in  buxeo  vafe  lit  recondendum.  b  Adipisanfe- 
pni]  Nicolaus  lcgit  £&<e  ij:,  hoc  cftporcini.  Paulus  verd.quem  in  no- 
ftra  conucifione  iequuti  fumus,^iivefs(.  c  Ouoruni  vigintiqua- 
tuor  albumina]  Manufci  lptus  codex  habet  fimpliciter  u&r  ti  fc&jM?» 
ndn  expteflo  nuraero-  Scd  1  aulus  diferte  ait,a'avx,^'T*  x&jtjt'. 

Cap.  XV. 

VNGVENTVM  ex  abiete,Galeni,ad  podagricos 
&arthriticos.  Capit  feminis  abietis  a  codri  modium  ^ 
Italicum  vnum ,  hoc  eft  fextarios  fexdecim ,  olei  com- 
jnumshb.  feptem  femis  ,  cera:  purx  lib.  femis ,  refina: 
ftrobilina:,aut  btercbinthina:  lib.femis.Contufum  abie 
tis  femen  oleo  miicitur  .  Vbi  quadragmta  die^s  in  co  fi- 
ueris,expreffum  proncito  ,  mixtis  reliquis  cum  oleo.& 
probc  confed>is,repone  in  vafe.  Confert  ad  ipontaneos 
labores,refolutiones  ,&  articulorum  refrigerationes.  Si 
verb  neceffitasvrgeat  coquere  femen  abietis  cum  oleo, 
ne  nimium  aduratur,  aqua  fextarios  duos  admifcere  o- 
portet.Melius  autem  eft  ih,  ;      oleum  lniicerc» 

a  Cocli]  Codex  Nicola*  ,  mlegitwfvJic^-fffJic.Scri- 
bciidumenim  erat,vttx  Paulo,4\  vngucntum  lib.7.  defcribit  ad 
vetbu.fatis  hquct,  h.a.Tht  tmifwrf^  'nct/uiJict  iTa>.iKot  d,1*l'trt 
if  (5-'.Sed  anin-.aducuendum  h°c\  t  Paulo  no  rec^e  lcgi£  //3'. 

d    Tcrcbinthina;]  NicolaushV  ticbio,  T>1(u*>7iV«  lcgit. 


Paulus  habct  Tset^vSiVxc.vt  hincpalam  fiat  omnibu»,  paflim  spudN:- 
colaum  per  tftfuf)lw  efle  accipiendam  tcrebinthinjm. 

Cap.  XVI. 
VNGVENTVM  aliud  de  abiete,vt  pracedens. 
Habetolei  communis  fextar.fex&  quarta  partem,femi 
nis  abietis  vnc.tres,refina:  ftrobilina;,  aut  terebinthmac 
vnc.quatuor,cera;  alba;  vnc.tics. 

Cap.  XVII. 
VNGVENTVM  c  nigra  populo  ad  eadcm  mala. 
Recipit  loco  fruftus  abietis,  nigra;  popuh  fructus  xqua 
portionem.  adncitur  &  olei  quod  fatis  eft,  &  probc  fer- 
uefada  colantundein  adduntur  cera:  pura;  vnc.tres,  te- 
rebinthina:,&  ftrobilina;  refinx,fmg.vnc.quatuor.Pro- 
bc  confeftum  reconditur. 

Cap.  XVIII. 
VNGVENTVM  aZofimi  ad  tremulos  celebra- 
tum.  Accipit  refina;  pinea-  vnc.  odio,  cerx  vnc.duas, 
olei  vetens  hb.femis ,  opopanacis  vnc.vna,  adarcx,eu- 
phorbn,fmgulorum  vnc.fenns,n'tri,aphronitri  teneri, 
iingul.vnc.  duas.  Nitrum,euphovbium&  adarce  m  la> 
uorem  cum  vino  teruntvr  :  demde  adncituropopanax, 
&  fimul  111  lxuorem  tentur.  Pofteaanchufaadditurad 
calorem  accipiendum,&  conricuur.  Sequentia  fiunte- 
tiam  emplaftra. 

a  Zofimi]  Cockx  Nicolai  habet  fac-if+pi.  Sed  Paulo  atteftan 
te.legendum  ^a-ijun. 

Cap.  XIX. 
VNGVENTVM  Dropax,  Gallus  dic2us,  Oriba- 
fii.  Capitcolophonixthusredolentis,pinex  &hgno- 
fx  didxjqux  fola  mltaha  nafcitur,aapochymatis,picis 
anda;,cerx  pura:,  fingul  lib.  duas,  refmx  fnfta:  vnc.  fe- 
ptem  femis,  picis  brutix  hb.fex,nitn  hb.femis,bitumi- 
nis,galbani,adarces,pyrethri,fingul.vnc.tres,opopana- 
cis,euphorbii,  ellebon  albi,  pipenscommunis,  iingul. 
vnc.duas,  fulphuris  viui  vnc.vna  femis,caftorei,ammo 
niaci,  bftaphidis  agreftis,  fingul.  vnc.vna,  oleiiicyonii 
lib.femisjopobalfami  vnc.tres. 

a  Apochymatis]  Eft  «utcm  ~^m-^vfjj>.  nihil  aliud  quampix 
nauibus  dcrafa.  b  Staphidis  agreftis  ]  Nicolai  codcx  pe.peram 
legit  foHfitfit  dyf  i'ae,pro  ra<f  ifot  *>f  iac,vt  ex  Paulo  fit  manifeftum. 

i  Cap.  XX. 

VNGVENTVM  ahud,dropax fimplex nomina 
tus.  Habet  cerx  hb.femis,  picis  arida:  vnc.vna  femis, 
brutis  lib.femis,refina:  pinex  vnc.vnafemis,fndje  hb. 
S.vnc.vnam  S.  Locopriusintro  exterfoimponitur. 

Cap.  XXI. 

VNCVENTVM  DiaftafteSjhoc eft e lixiuio ftil 
latitio  ad  lfchiadicos,  arrhriticos,&  adematodes.  Re? 
cipit  cerx  purx,olei  vetens,ahxiuii  protoftadi,  fingul. 
hb.femis,reiinxfnc>x,nitri  Alexandnni,  hitn  albi,fin- 
^  gul.bvnc.tres.Nitra  m  lxuorem  terantur  clixiuio, 

a  Lixiuii  protoftadijManufciiptus  codex,mirifice  in  hoc  em 
plaftro  deprauatus  legit  rax/tic  yjc/.iic ,  quum  tamen  fcribendam  iit, 
PauloteftejXoviftcnp&TcraitTGu.ift  autem  lixiuium protoftatton.Pau 
lo lib.7.tc-fte, \bi  calxetiam  cineri additur.  b  Vncia:  trcs]  Poft 
hic  verba  Paulus  addir.TjptC/ifiiW,  nri  .'o.sr'.id eft  terebintbini  vnc. 
fex.Scd  hk  tantum  ties  funt  accipiendi  vncix.  c  Lixiuio]  Co- 
dex  Nicolai  habet  o-uvt7  x«v«,quum  tamen  Paulo  admonente  legenj 
dum  fit  tZ  xov/a.Atque  ex  hoc  &  lirailibus  emplaftris.qua-  ex  Paulo  Cc 
aliis  emendare  licet,  quiuis ,  qtiam  mendofo  exemplati  fimus  vfi,  ani- 
niaduettet:nobifque,lijnon  paflim  fingula  emendare  potuimus,  venil 
n   dabit,bonique  hanc  noftrara  qualemcunque  operam  confulet.j 

Cap.  XXII. 
VNGVENTVM  ex  nitro  ad  abfceffus ,  &  duros 
tumores  valde  bonu.  Accipit  olei  veteris,cera:  purz, 
aphronitn,  fapoms,hxiuii  protoftadi ,  fing.lib.femis, 
terebinthina:  vnc.  tres,  galbani,  propohs,  ammoniaci 
athymiamatis,iing.vnc.femis.  Re&e  paratum  reconda 
tur  in  vafe,&  detur. 

a  Thymia  .  atis]  Nicolaus  habct^tXB.fed  malc.fcribendum 
enim  eiit.Paulo  tcftc>6i/(u/=f'/ujtTc.c. 

Cap.  XXIII. 
H      VNCVENTVM  efalibusvalde  bonum&vtile. 
Capit  cerxpura;  vnc.duas,  olei  hb.femis,  fahscommu- 
ms,aphronitn,fing.vnc.duas,ceruffs  vnc.quatuor,  ace 
ti  vnc.duas. 

Cap 


D  E 


47* 

Cap.    XXI III. 
VNCVENTVM  aliud  e  fahbus.   Habet  falis  co 
munis^nitr^ling.vnc.cluasjcerx^oleivetensjfmg.vnc. 
tres,aqua:  marina:  quod  fans  eft. 

a  Olei  vcteiis]  Manufcnpius  codcx  Iegit  x»fi  7ret>.itf*  •»>.>'. 
Scd  falfo.legenduivi  enim  eiit,xitfi,s>.<</(<  «.«.  (^uaxn  Ic&ionem  elfele- 
eitimim  Paulus  confiimat. 

Cap.  XXV. 
VNGVENTVM  ex  perna,callos  diffoluens.  Re 
cipitperna:  porcina:  vetens  pinguis ,  ammoniaci  thy- 
rmamatis,cafei  veteris  bubuh  aut  capnni ,  adipis  tauri- 
ni,apochymatis,  ahoc  eft  rafurse  nauis,  lingul.drach.fe-  B 
mis,medulla:  ceruina:  vnc.  un. b  hyflbpi  cerati  vnc.i.S. 
c)priniolei  vnc.tres,vini  itgyptii  quodlatiseft. 

a  Hoc  eft,raf'uii  nauis]  IMcolaus  habet ,  crrif  htj  txh*  fw'- 
cr/Lta.pro  n\»  x  tyefj&mc.  Teftis  tft  Paulus,  qui  hoc,  v  t  aha  lere  omnia 
vnguenta.ttiam  difcribir.  b  Hyflopi  c  rati  ]  Et  hinc  clatum 
«ft  Nicolaum  &:  alios  pofteriores  Grscos ,  vcvamv  Cyf.v  appellare, 
quod  GiLnus  ciavrmv  firnpliciter  nominat.Nain  mcdicamentum  ex 
cclypo  conipoiitum  Grarci  vcteies  aliquando  oio-.Trov  qa.fH&xov  ,  ali- 
quando  cio-vrrcv  xnp «rnr.vt  1 4.1ib.ther.meth.cap.7.Galcnus,c»:  interdu 
eiavTrov  xB.aitHo^ii.intcrdum  etiam  ila-vm*  vyf.v  nominant;Quar  lane 
omr.es  appellationcs  a  torma  mcdicamcnti,  quod  ceiati  hquidi  inftar 
juiaiui.funtdeduc'!.  Componendi  lauonern  &  modum  traditlau-  _ 
lus  libi.^.cap.i^.CtuoditaquealiiGiaTCic/V^iTDKX^oTii»,  id  ipfum  Ni- 
colaus  vcvumv  xxftimv  Appcllat. 

Cap.  XXVI. 
V  N  C  V  EN  T  \  M  ex  vnna  muh,podagricis  vtile. 
Capit  vrina:  muh  mans  fext.  duos,  hthargyn hb.vnam, 
oleiaminam  femis.Tnta  diu  omnia  vt  ftngmenti  craf- 
iitiem  acquirant,  bcoquito  donec  digitos  non  coinqui 
nent.Reponatur  in  vaie,&  detur. 

a  Minamftmis]  Gracce  eftjuvicr'.  raulus  habet  myftrum. 
Mina  autem  duplex  veteiibus  fuit.maior,  quam  quidam  Alex.tndiini 
vocant.qued  in  vlu  fueril  medicorum  coium  qui  m.dicinam  Alexan- 
driicxcrcuerunt:'.  Dciaium  vigir.ti.fcu  drachmaru...  ct-ntuni  fcxaginta  D 
fuit.i  t  tcll.s  eft  hb.  piimo  &  ilcundo  Ue  compof.  medic.  gtneialium 
Galenus.Atnca  veioetat  vnc.  duodecim  &  dimidiar.fcu  drachmarum 
ccnrum:Roniana  eiat  vnciaium  fexdecim.hac  etiam  Medica  di£la  cft. 
Minor  mina.tuic  diachmaium  quinquc  6:  fc  ptuaginta.  b  Co- 
quito,&c]  Codex  Nicolai hanc  voccm  de(iderat.R.eftitucndus  itaque 
ex  Paulo  is  locus  ua  eric,f4«  tac  v/aovvris. 

Cap.  XXVII. 
VNCVENTVM  ex  lapidis  Alliaflore,Philagrii, 
ad  dunties.  Accipit  radicis  peucedani,  iloris  lapidis  A- 
fn:bfi  vero  no  adiit,lalis  ammoniaci,  propolis  maturx, 
fing.vnc.vnam,lanarum  fuccidarum  crematarum,  lin-  fc 
gulorum  vnc.femis,anftolochia:  rotunda:,  pumicis,ca- 
nini  ftercoris,a.ruginisralihs,  clquama:  ans,mifyos,fi'n 
gul.drach.ncuem,caftorei  lcrup.nouem,myrrha:  vncia. 
vnam  femisj^vifci  quercini  vnc.Vnam  femis,cera:  vnc. 
fex  &  quartam  partem,relina:  pinea:  vnc. feptem  &  ter- 
tiam  partem,cpicis  Brutia:  vnc.nouem  fcrup.duos,olei 
vetensck  acetiacerr  mi  quodfatis  eft. 

a  Hou.Manufcriptuscodex  legit  }Jbn  aeix  cptxayfix ;$ed  ad- 
ckndu  poft  daix,a.' bovc.  b  Si  non  adfit]  Paulo  tcfte  legendum, 
«4  d-fj.i\  imttivi.iv.  codice  Nicolai  mtftiii  non  eft  integre  exaratum. 

c    Squama:]  Nicolaus  corrupte  ^.tiroi/cpro  mtiVk  legit.  . 

d    Vifci  quercini]  Gricc  ij-x  cfy  t/ivts.tPaulus  habct  l^xcSftfjcvrarH,  ' 
id  eft  aceti  acerrimi)fedfalf6:quiain  tine  tandem  adiicitur, xa)  c£*c  £  >t 
fjLoti-vtu  to  aex?».        e    Picis  Biutiz]  Nicolaus  legit /SffTi/imc,  pro 

/?fST7iC. 

Cap,  XXVIII. 
VNCVENTVM  limile,  Caleni.  Habetcera:,te- 
rebinthina.irelina:,iing.hb.femis,  lapidis  Afii,manna:, 
lmg.vnc.vnam  femis,cypnni  olei  vncvnam,  aaqua:  U- 
xiuia:  c  lUto  fada:  quod  fatis  eft. 

a  Aqux  lixiuix  e  lutofaua:]  Gncctft.ueTaTOC  •jny.vmxt  ,  id  eft 
aqua:  figuli.Quippe7ri(A«7ro*cc idem  quod  mwrrxitli; ,  hoc eft  figulus, 
figr.ilicauCxterum  quod  hic  a  Nicolaoi'ifapwii/,c7re»!i,id  aGaKno  lib.  C 
i  o-  De  comp.medic.localium  cap.  vltimo  vJafTrnxciminTiKiv,  id  eft  a- 
cua  tigulina  vocatur.l-ibro  autem  ^.cap.De  lacie  coagulato,  Diofcori 
des  xcn'<t»  ^KAeOTOiT/xw.hoc  eft  lixiuium  figulinum  appellat .  Tale  ve- 
ro  tft  quoj  non  ex  cmtie  aut  calceifed  luto  potius  tit.frnxec  enim.Pha 
uorino  iel\c,» Pt£fiyfjJv»yti,id  eft  terra  aqua  irrigata,  vel  lutum  aqua 
luigatum  dicitui  iproinde  vt  nos  fignificanter  Nicolai  hoc  locomen- 
teni  exptimeremus,aqU3?  lixiuix  elutofactx  conuertimus. 

Cap.  XXIX. 
VNGVENTVMex  falis  flore,arthriticis  in  decli 
riatione  vtile.   Recipit  relina:  terebinthina:,relina:fri- 
cia:,pinea:,cera:  pura:,ling.hb.femis,  picis  ficca:,alumi 


VNGVENTIS,    SECT,    UMft  47« 

A  in  vlceribus  vtile.  AccipittmJcei ,  refina:  terebinthi- 
nx,melhs,fing.vnc.vnam,cerufla:,  butyri,thuns,  hng. 
vnc.femis. 

Cap.  ^XXXL 
VNCVENTVM  Itahcum  purgans  fordida  ,  & 
carnem  producens.  Capit  aenna:i  (  dico  autem  f)  lue- 
ftns  ficus)tencrum  corticeni  oleo  excoclum  .  proiicito 
corticem,&liquefacito  rn  oleo  cera:  rufa:  quod  fatis  eft, 
8c  datur. 

a    Erinxi.&c.]  Cod.x  kicolai  fimpljcitcr  habet  it/vctlcu.  Sed 
legcndum.PJuli  «odicibus  ita  monentibus  ,  t:iv*/Z  .  >  iyu  Ji  r  «ijiiac 


Cap.  XXXII. 
VNCVENTVM  a  Chnfe ,  cruentis  vulnenbui 
accomodum.Habet  thuris,aluminisfciflilis,  ling.vnc.i. 
colophonia:,  relina,cera:,fing.  vn. i  .S.  olei  vetcris  lib.S. 
bauripigmenti  vnc.vnam.  Arfenicum  teraturm  aceto. 

a  Chiyfe]  locus  hic  totus  m  Nicolao  dcprsuatus  cll ,  hacct 
enim  Xfusi  S«u/rc».  legcndum  auttm  cft  x^vav,  ivajficv  t)ou.fj&- 

ircn.Paulo  teftc.  b  Aunpiymenti]  Hxc  omnia  ln  Nicolai  codi- 
ce  defideiabantur.Adit cta  vcio  lunt  ex  Paulo,  in  quo  ita  fcribitur,«f- 
HvikS  Jo.j6'.o|o  >.ti'.v  ii  ufCivtKov. 

Cap.  XXXIII. 
VNGVENTVM  fraGuns idoneurri,Onbafii. 
Accipit  picisBrutia:hb.femis  vnc.  duas,lithargyn  libr. 
femis  v  fic.duas,athuns  vnc.quatuor,terebinthina:  vnc. 
duas  femis,adipis  raurini  lib.S.  vnc.duas,  galbani,opo- 
panacis,ling.vnc.S.cera:  vhc.duas3olei  vetens  lib.S.  ace 
tiquodfatis  eft. 

a  Thuns]  Qua:  fequuntur ,  propcmodum  o«inia  in  codice 
Nicolai  manufcripto  delidcrartut.Adiecla  vcro  funt  e  Paulo,  quiha- 
bet  htCain  H.i.TtpiQnihtK  ii.t.riaTsc  rcufticv  xt.a..  fc.  a^. 

Cap.  XX  XII II. 
VNGVENTVM  ad  fradfuras  cum  vlcere  citra- 
que  vlcera  facfas ,  ex  commentarns  aHericleti.  Capit 
picis  anda;  minam  femis,manna:  mina-  quartam  parttj, 
adipis  vituh,lithargyri,ling.minam  lemis,cera:  Tyrrhe 
nica:  vnc.tredecim,  opopanacis  drach.  quatuojr,  ba;ru- 
ginis  rafa:,a:ris  Cyprii,ling.minas  x.ck  fextam  partc,te- 
rebinthina:  mins  lemisquarta  portionem,  carisvnc. 
lerriisj^xiciniaut  oleivetens,ck  acetiquodlatiseft. 

a  Heracleti]  Nicolai  codcx  falfo  legitii/iax?.iKc,pro  ip*K>.tlm 
tvv.  b  jtruginis  rafa:]  In  codice  Nicolai  dcficiunt.  Paulus  aute 
habet,icu*»ri.  c  itris]  In  Nicolao  defideratur .  ln  Paulo  tfl 
^a>\xS  Fc.r.  d  Ricini  ]  Codcx  Nicolai  lcgit  conupte  x»x«cc, 
pto  x/xsac, 

Cap.  XXXV. 

VNGVENTVM  e  fttrcore  caprino ,  vocatum 
Spongion,hydropicis  efficax.  Habet  picisBrunxhb. 
vnam  Vnc.tres,nitri  lib.femis,acolocynthidis  medulhe 
vnc.vnam  femis,bpytethri  Vnc.vnam  femis,cappans  ra 
dicis  corticis  vnc.tres,  baccarum  laun  fextarn  quartam 
partem,thuns,indis,fing.vnc.tres,fanna:fanigraici,o- 
popanaciSjling.vnc.vnam  S.adipis  taunni  vncvtres,fel- 
hs  taurini  vnc.i.  elateni  drach.  duas,  fquama:  ans  vnc. 
tres,cfeminis  apii,Iathyndis,fing.vnc.tres,croci  Gnidll 
vnc.i.S.  olei  cypnm  lextarii  quartam  pornonem,  cera: 
vnc.trcs,  relina:  friCtx  hb.vnam  femis,capnni  ftercoris 
montani  vnc.vnam  lemis,canchryos,cyperi,  ling.vrrc. 
tresjcafdamomi  fext.vnum  lemis. 

a  Colocynthidis  mcdullx]  Nicolaus  fimpliciter  legit  ivrtptcl- 
?»?,fcd  Paulus  xoxcxwbUpf  ivriftctvxc.  Hinc  manifeftum  tit.in  aliis  c- 
tiam  compluribus  Nicolai  locis.vbi  foliim  hliftmxc  fcribitur,fcmper 
aliquid  etie  adiiciendufniverbi  gratia,colocynthidis,aut  aliquid  aliud. 

b  Pyrethri]  In  Nicolao  non  eft.ftd  ex  Paulo  adic£tum,qui  habet 
ivpihfx.  c  Seniinis  apnj  In  manufciipto  eodice  non  eiant. 
Paulus  vero  habet.fft'  ivts  curif/jjtnt,  haSvfifuvt  $ic  paffim  librarli  cui- 
pa  multain  Nicolaicodiceoiiuflafunt. 

Cap.  XXXVI. 
VNGVENTVM  ex  fampfucho.    Recipit  cer* 
hb.lemis,terebinthina:  lib.vnam,fampfuchi,baccarum 
lauri ,  focnigraci  s  fmgul.  fextarium  (emis,  olei  nardint 
quodfatiseft. 

Cap.  xyvYi^ 


VNG  VENTVM  a3 


adir 


;um 


,  valdebonum. 


nis  lciflihs,lalistloris,ling.vnc.tres.Coquanturm  diplo  .H  Accipit  ftyracis,malorum  t^V^torumjfing.  vnc.tres, 
mate,&  detur.  mafuaphii,croci,  fing.4wif     pfithorum  vnc.i  i  .S.cy- 

Cap.    XXX.  pheos  vncduas  S.ahant^  ,  'c-vTami,cabfinthii,fingu- 

VNGVEN  T  VM  nutnens  ad  carnis  generationc      lorudrach.quinque,dc       '      .  firup.xv.  ammonuti 


477 


NICOL  MYREPSI 


thymiamatis  fcriip.<J^^*Trob.iinimi  fcrup.fex,  nardi 
vnc.tres,colophonix  vhc.  quinque,  gleucmi,  propolis, 
fihg.vnc.duas  femis,  terebinthina:  vnc.  quinque  femis, 
fohi  drach.quinque,  fpica:  nardi  drach .  quinque  femis, 
vmi  Falerni  aut  Aminari  quod  fatis  eft. 

a  Erythiium]  Manufci  ipius  codex  lcgit  tpv&fSjtv  falfo  ,  pro 
fpi/flfisv.  b  Cafami]Sic  vocare  Gi.tcos  reccntiorc  s  cydaminum, 
iupia  eila  nobisannotatum.  c  Abfinthu]  Codex n.ar.ufciiptus 
haou  4</«v5',hoc  cft  cciulla.raulus  d^tviU  Ugit.Lt  puio  trroie  hunc 
in  m.mufcripto  codicc  ficquentem  eftt.vt  fciUcei  ytyhvior  ,  pio  a-\t\- 
6|jv  fu  fcriptuni.Sapc  enim  ad  inrcrnos  vfus  adhihct  ecrulUm  (fi  mo- 
doledio  legiumadt)Nicolaus.  At  hauddubic  librani  Begligcniia& 
imperitia  fciiptumitacft.quum  a^"1^""  fcnbendu  potius  forcc  quim 
^tyil&ul.  d  Caiyophylh.cVc.]  Ha;ccxPauloadicifta  ftint.  qui 
faab«,j(#M9&A«  yf.ti.iyf/-MtMi  &vytct'ystrt,<  yf.  i.  imCtti  trt/yov 
yf.tr'. 

Cap.  XXXVIII. 
VNGVENTVM  acopon  de  euphorbio  ab  Arte- 
midoro  Pergxo  medico  compofitum.  Capit  opopa- 
nacis,ammomaci,euphorbii,  pipens  albi,galbani,  ocfy- 
pijfing.hexagia  duo,medullx  ceruina:  hexag.  quatuor, 
cera:  vnc.duas, olci  launni,ftyracini,fing.vnc. i.olei  ve- 
teris  vnc.S.Qua:  liquari  poflunt,  cu  oleo  liquefiat,dein- 
de  amoueanturab  igne , & opopanace  feorfim  liquatfi 
in  exiguo  oleo  affunde,&  miice  ceram,  ac  comoue.Po- 
ftremiim  comixtis  aaridis,probe  m  mortano  cocutito. 

a    Aridis]  Codcx  Nicolai  legit  male  y»ftt,tMd 

Cap.  XXXIX. 
VNCVEMTVM  Lyfiponium  ad  rigores,couul- 
fiones,pulfationes;deiluxiones,lienofos,r,ephnticos,ca 
pitis  dolores,cohcos,fiftulas,acafusexalto,  cotufiones, 
&  alia  quxdam.  Habet  pyrethn,pipens,adarces,fing. 
hexag.vnum,opopanacis,galbam,  ling.hexag.  duo,eu- 
phorbii  hexag.vnum,caftorei  hexag.duo,terebinthina: 
rcfinx  hexag.quatuor,  ccfypi,medullx  ceruinx,hcxag. 
duo,olei  ft>  racini,inni,myrrhini,fing.vnc.vnam,cypn 
m  vnc.o<2o,amaracini  vnc.vnam,olci  launm,opobalfa- 
mi,fing.hexag.quatuor,cera:vnc.duas. 

a  Cafus  ex  alto]  Manufcriptum  cxemplar  habet  conupte  yjc. 
tctTtt!nfitt,\>\o  tSt?*F'fWl*- 

Cap.     X  L. 

V.N  GVENTVM  acopon  Orionis  Ctenifti.  Re- 
cipit  cera:  vnc.vnam,  propolis  lib.iemis,  lridis  Illyrica-, 
terebinthinx,fmg.vnc.  odro,  opopanacis  hbram  femis, 
olei  vetens  vncias  oc~to,galbani  vnc.quatuor,olei  lenti- 
fcini,myrtini,ammoniaci,  medulla:  ceruinx,  fing.  hbr. 
femis,ccfypi  hb.vnam,aolei  launni  vnc.duas,olei  ftyra- 
cini,  adipis  vituli,fmg.lib.femis,adipis  leonini,opobal- 
fami,fing.vnc.tres.Parato  vtere  vt  optimo  medicamen 
to.Mulienbus  maxime  eft  vtilequibus  m  vterofaaa: 
funt  phlegmonx  aut  dunties ,  in  peffi  forma  appofitu. 
Jacit  etiam  ad  aurium  dolores.Oportet  autem  hoc  me- 
dicamcntum  mifcere  cum  rofaceo  aut  cypnno  olco. 

a  Oleilaurini]  Gra:ce  eft  th<4*  Sauu/ivx  pio  Sctvvhts.  Galenus 
autem  lib-7.De  comp.rr.edic.j-^svn.vbi  idem  defcnbii  medicamentu, 
habet  SctcpviS a>v,id  eft  baccarum  lauri. 

Cap.  XLI. 

VNGVENTVM  ad omnem dolorem  & laffitu- 
dinem  corppns,  valde  bonum  &  vtile.  Accipit  opopa 
nacis,galbam,fing.vnc.femis,caftorei,  maftiches,  iing. 
hexag.quatuor,euphorbri,ruta:  arida:,  fing.hexag.vnu, 
medulla;  ceruina:,  olei  laurini,cera:  pura:,terebinthina:, 
ammoniaci,colophoma:,fing.vnc.vnam,nardini  olei, 
cypnni,inni,fing.vnc.duas,  opobalfami  hexag.vnum, 
piperis  communis,  adipis  anfens,  galhna:,  fingulorum 
hexag.quatuor. 

.  Cap.  XLII. 

VNGVENTVM  e  citriis  ad  liuores,&  lentigines 
f3cici,&cicatnces,a  folefacias  vftiones,impetigines,& 
apuft'ulas  a  falfa  pituita  m  cute,vt  impetigines  appare- 
tes  Capit  blapidis  borachii  drachduas,caphura:  dra- 
chmam  vnam,coralln  albfvnc.femis,  camianti,dvmbi 
licimanni,tragacantru  .  -myh,  cryftalli,  eantali,denta- 
h,thuus  albi,nitri,fingiA  'ium  drach.tres,marmorisal- 
bipuri  drachmas  duas,L  uffa:  prxparata:  cum  dracon- 
tiovnc.  vnam,  cerufixal  cnusV  .raparata:  cum  plum- 
bovncias  fex.Terantur  .    v^o^tano  cum  adipefuillo. 


478 


B 


A  dcin  cauato  citri  carnem,adipe  difloluto  ,  &  fine  vt  co- 
quantur  'ebullitione  vna  in  cauitate  citn  :  poftea  acci- 
piantur  fpecies  fupradi£ra:,tenuiter  tnta:,  &  innciantur 
ln  Scauitatcm  citn  cum  adipe,&  fubafta  probe  repone 
m  vafe,atque  dato. 

a  Puftulas.cVc.]  Manufcriptus  codcx  male  legir,  x«j4*^vi. 
Jet(,naf  rc  ui/xvf  iv<f>  iyftct  tvr»  S t ^//stTi,a(  >  t^yin f,tyity}vtti.  Scriben 
dum  t  nim  eiat  .tta) -^Hft»M.tt(  Sti.  n  -xiyvpov  fl-O/j^  iv  la>  S ifystlt,tt{  ;  « 
X'vsf,i|<^vc/i»'i'stc.Sic  enim  efle  legendumflatini  Nicolaicodices  fatis  o. 
ftendunt,  in  quibus  ita  fciibitur  ,  Et  puflulas  in  quacunque  corpous 
pai  te  orias  falli  phlegmatis.41'^ ux-tts  autem  &:  4-v/f ttKtct  mediciGry. 
cifvtteftiseft  lulius  1'ollux)  exiguas  puftulas  bullaium  irftarin  cute 
eminentes.vocant.  b  Lapidis  borachiij  Gra:cc  eft  >  >&*  /Zof*xtn. 
Inttlhgit  autem  chryfocollam.quam  boraccm  hodie  vulgus  medico. 
iiim  vocat.Vtilis  eft  ad  purgandas  cicatiices,puigat,c>:  adftiingit. 

c  Amianti]  Grice  cft  ciynuiv.v.Dt:  amianto  ver6  lapide  vidcDiof 
coridem  libro  quinto.  Nicolai  Latini  codicespeipcram  legunt  amcnti 
dulcis.  d  Vmbilici  manni]  Nicolaus  hzbeif/m/  iftxt  haxoevl». 
Eaibaii  medici  belliculos  nominant.Sunt  lapilli.cx  illoium  tiadiuone, 
cxigui  &:  candidi,in  littoie  n  ans  rcpeiti.vmbilicnm  hominis  rcferen- 
tes.Abftergendi  facultatc praditi funr.Tt  iidcm  tcftantur.  e  An> 
tali  8c  deruali]  Nicolai  ccdix  Jegit  cvtco  i,Ttfitti.t.  Nemoautrmcft 
quinon  videat  baibaias  elie  voas.Suntlapidum  nomina,  vt  fcaibari 
fedtantes  medicinam  tiadunt  mcdici ,  ciufdem  cum  prioie  facultatis. 
Antalum  dum  fianguur.vennlas  in  longum  pioienfas  oftcndercaiut: 
C  dentalum  veio,  denti  aflimilan.S^  d  quis  hodie  feplafianoium  hos  la. 
pides  agnofcit?Ei  tamen  mteica  hcc  vngucnio  fiequentei  vtuntui  1;  e 
dici.r.egk  dtis  interim  melioiibus  qus  apud  Galenum  &  alios  proba- 
tosauthores  repcriuntui  .  Videntur  autcm  potius  efle  e  concharum 
quam  lapidum  gencie.Dentalc  enim  I  lmio  lib.^.cap.  jf.buccinum  vo 
catum  cfle  itidico:  aniale  autem,  purpiiram.  Certi  tamcn  nihil  ftatuo. 
Ellingerus phaimacopola  Noricus  rupci  admemifit  dentali  ,  quod 
intus  concauum  tft  ,  &  cornu  aut  radicis  dentis  effigiem  pra»  fe  ferf. 
ac  concha:  efle  pars ,  non  lapidis ,  apparet.  f  Ebullitionc  vna] 
Grarce  eft  -rrvfiti yievr,  Qua  loquendi  latione  quid  intelligat  Nicolaus, 
certo  conftitueie  nequto.Nosadfenfumpotius  quam  verba  lefpicien 
tes.rcddidimus  ebullitione  vna.  Sed  foitaflis  pro  Trvp&r  Jegendum  erit 
ifjw.aut  quod  magisplacet,*{7r7<i?  jruft,  hoc  eft  lento  igne.vt  inhi  vn- 
guento -4f .legitur.  g  Cauitatem]  Codex  manufcriprus  habet, 
*J  tK  ii  xS^ov.corrupte  haud  dubie  pro  xsT^.ov. 

Cap.  XLIII. 
VNGVENTVM  aCrypanominatum,ad hydro- 
picos,lienofos,  &  ventrem  dolentes  ( lis  enim  abfterfo- 
rium  fit)vtile.  Habet  bryonia:  hb.vna,radicis  althaja; 
fylueftris,fquilla:,fing.lib.  quinque,  iridis  vnc.  vnam  S. 
radicis  filicis,ebuli,tnbuli  marini,fing.vnc.i.  Tufahxc 
imponantur  m  olei  hbr.vna,&  fubiganturfimul,ac  re- 
ponantur  m  vafe  diebus  tribus.  dein  miiciantur  in  lebe 
£  tem  &  bulliant,fubaQaque  iam  probe  colentur,  ficcaq; 
abiiciantur.Liquidum  autem  inlebetem  coniiciatur,& 
cera:  pura:  vnc.fex.Si  c  paratum  reconde  rn  vafe. 

a  Grypa]  Gia?ce  eft  ypvm  ivs/^st^o^vcv.Latini  codices  Agrip 
pa  legunt,&:  ad  regem  Agrippam  authorem  refcrunt:  num  re&e,fcire 
iatis  non  poffum. 

Cap.  XLIIII. 
VNGVENT  VM  lecori  imponendu  in  cotinuis 
&  ardentibus  febribusrin  phreniticis  vero  &  capitis  do- 
lonbus  a  calorefa£lis,fronti.  Recipit  fuccifeminis  li- 
ni3pfylhi,portulaca:,olei  violacei,  nenupharmi,  caphu- 
J  ra:,fantafi  rubei,rofarum,mandragorim  olei,  autfolio- 
rum  eius  autfruftus,fuccifolani,feminis  hyofcyamifa 
rinam  rccentem  ,  papauens  albi  &  nign,  cera:  alba:,ce- 
rufla:,fpodii.Tritis  ns&  fubaciis  fimul,  diffoluaturcera 
cum  oleis  &  fuccis ,  lnhciantui  que  anda  trita  &  probe 
cnbrata.  Parato  vtere  m  hs  qua:  di£ta  funt  malis.  Iuuat 
etiam  he&icas  febres,&  ardentes,atque  vigilantes. 

Cap.  XLV. 
VNGVENTVM  Popuhcu ,  fomnum  conciliat, 
febnentibus  ac  dolcntibus  caputpropter  calorem,inun 
ftum  teporibus,prodeft.Febncitantibus  planta:manuu 
ac  pedum,&  pulfus  inunguntur :  lrrigandum  aute  cum 
oleo  rofaceo  auf  violaceo.  Accipit  oculorum  in  fum- 
mo  arbons  populi,quando  florct,apparentiumhb.i.le- 
mis,foliorum  papaueris  nigri,  fohorum  mandragors, 
foliorum  rubia:,fohorum  hyofcyami,  foliorum  folani, 
avermiculans,la£luca:  foliorum,femperuiui,hoceft  fe- 
di  minons,fohorum  viola:,hcymbahi  foliorum  nomi- 
nati  cortali  nafccntis  rn  figuhnis  &  muns,  fingulorum 
vnciam  femis ,  adipis  fuilli  recentis , c  falis  experti. 
Paratur  autem  in  hunc  modum.  Accipiuntur  herbx, 
&cumadipe  m  mortario  tunduntur,  fiuntque  veluti 
fermentum,  &  finuntur  fub  ea  forma  diebus  o&o.dem 
cum  gladiolo  mciduntur  m  tenues  partes,  inque  lebcte 


47? 


DE    VNGVENTIS,  SECT. 


cotuiciuntur,&lento  lgne  bulbuntcum  vini  boni  hbr.  A  Non  eftautem  aliud  hoc  abrocor.um 
vnadonec  totum  abfumptum  fuerit .  Poftea  perhnteu      «  vruntur  ofilcn». 


tenue  colantur,  &  reponuntur  m  vafe. 

a  Vcrmiculaiis]  Nicolaus  ctiam  baibaia  vocc  /Sfflu/jc  »>«'(/> 
vfuscit.vtctebioali.-is.  b  Cymbalii  foliorum]  Intclligit  accta- 
buluni  altetum.quod  a!io  nomine  vmbilicus  Venciis  dicitur.Cymbala 
liam  etiam  in  hociieir.um  ditm  nominaut,&  cymbalion.hetbarii. 

c  Salis  txperti]  Codex  Nicolai  habct  aWr*,id  cft  iciuni.led  laci- 
nicodiceslcgunt  line  fale  .  Quare  Nicolai  lcchoncm  eile  corrupt.  m 
eonftut,&  le^endum  potius  a/\a.in(. 

Cap.  XLVI. 
VNGVENTVM  magnum  Marciaton, conferes 
ad  refngerationem  capitis,  pectoris,  ftomachi,henis,ie 
coris,ah6fque  dolores  a  fngiditate  natos,  &  henem  m- 
duratum.  Pracipue  veib  adhydropicos  &  henofosex- 
pertum  eft.  Capit  cerx  alba  lib.vnam,  olei  commu- 
nis  hb.quatuor ,  rofmanni ,  fohorum  lauri,£ingul.vnc. 
quatuor,tamancis  vnc.tres,  ruta  vnc  quatuor,  aebuli, 
fabina,balfamita:,  ocimi,faluia,polii,  calamintha,arte 
mifiaVhelenii,betonica,brancavrfina,bfpargula,cher 
bs  venti^pimpinella^agrimonia,  abiinthn,herba  fan 
Cti  Petn,  (  ab  Italis  di&a  herba  paralyfis )  cofti  herba, 
fambuci  fohorum,iemperuiui  minorts,  herba  millefo- 
liXjfemperuiui  maioris,chamadryos,  quinqueneruis, 
centaurn,cfragana,quinquefohi,  fing.vnc.duas  drach. 
duas,malua  fylueftns  radicis,  cumini,  myrrha,  fingul. 
vnc.vnam  femis,  fccnigracihexag.quatuorfemis,buty 
ri  vnc.lcmis  drach.duas,feminis  vrtica,  violarum,papa 
uens  albi,mentha,rubia,mentha  agreftis,  lap'athi,po- 
lytrichij^cardiobotani^matnflylua,  h  herba  mofcha- 
tx,florum  chamameh,fcolopendrii, 'crefpuh,  kherbx 
camphora,ftyracis,medullaofl1um  cerui,  fingul.hexa 
gium  vnum  femis,  axungia  vrfina,  galhnx,  &  anferis, 
maftichesjfing.vnc.  femis,  thuns  drach.duas,  olei  nar- 
dmi  drach.vnam  gran.quindecim.  Herbas  tntas  impo- 
nevinobono  die  vno,altero  autemdie  aufer  e  vino 
herbas,&  contunde,coniicitoquein  alterum  vinum  bo 
num,&ilhc  finito  diebus  feptem.Ocrauo  autem  die  ac- 
cipehas  cum  vino  ,&decoque ,  donec  dimidium  eius 
abiumatur.  dein  iniice  oleum ,  &  denuo  decoquito 
quoad  totum  vinum  confumatur.  Pofthxc  amoueto 
abigne,&colato,atqueoleum  rurfus  mlebetem  conii- 
ce:  &vbi  parum  lento  igne  fuent  excalfadrum  ,innce 
ftyracem:  poftea  butyrum,  &  adipes,oleum  nardinum, 
maftichen,  thus.poftremb  omnium  ceram  ,  omnibiif- 
«juc  lento  igne  diflblutisjaufer  tandem  ab  lgne,  rccon- 
ditoque  in  vafe,&  vtcre. 

a  £buli]  NicolaushabctlpfWatiieclione  vfiius  literx  pro 
iZxxi. Latini  codices  falfo  leguntcfbrii.  b  Spargulx]  Codex  Ni 
colai  azraj  x\t ,  ablatione  vnius  licerx  ,  pro  inr»f/*>.t  legit .  Ift  autem 
fpaigula  hctba.qux  Grxcis  &  Latwis  apanne  vocatui .  Hanc  primiim 
afperulam.quod  afpeiiratefuaveftimtntis  quas  contigit,  pertinaciter 
hxieat^dixerunt.C^uam  fubinde  vocem  impeiitioies  m  afpergulam,  v- 
Ilius  literx  adiettione,mutarut,&  tandem  in  fpcignlam  &fpaigulam. 

c  Heibx  venti]  Gixce  eft<t»'t//o^5fJ«c.Herbani  alltem  vcnti  vatie 
inrerprccantur.Sunt  enun  qui  vmbilicum  Vcnetis  efle  dicanc.Alii  hel- 
xinen,feupanetaiiam:r.onnulli  confalidam  minorcm  vocatam  :  ali- 
qui  veio  anemonem.Vt  ceite  quid  lic  ln  ifta  diucriiiatc  fcnttntiaium 
taciendum,feplaf;arii  vix  conftitucre  poflint.  Sciant  itaque  hoc  in  lo- 
co  heibam  venti  fignificate  antnionem.fylueitrem  prxfertim.cuius  pi 
<3ura&  hiftona  eft in  alcero  noftioium  Dc  ftirpium  hiftoria  coraroen 
tariorum  totuo-Hxc  cnini  calcraciendi  &  difcuriendivim  habet,adeo- 
queadprxfentiamalaidoneaeft.  d  Pimpinellx]  Nicolaus  cor 
rupte  hanc  vocem //TTiJ/vtM  extulit.  Habcnt  autc  m  Latina  exeniplaria 
omniapimpinellx:vt  non  fit  dubium,  in  Nieolao  legedum  efle htti/jl- 
■rivtx>.t.  e    Fragarix]  Nicplaus  corrupte  dixitepfa'i<?.t  pro  <f»et- 

>*>•*•  tt  in  quibufdam  Latinis  codicibus  etiam  fragulx  legitur. 

f  Cardiobotani]  Grxcc  eft  xjtff  liCclaj* .  Latini  codices  habent 
carduncelli.Pei  caiduccllum  autctn  intelliguut  carduuro  benedictum 
vocatum.Egoveiocenfeo.per  cardiobotanon  Nicolaum  intcliigere 
berbam  vulgo  cardiacam  vocatam.Hxcenim  pulchre  adnoroen /ytf- 
J rXil<t{x  quadrat,  &  ctallbs  humorcs  incidere  ,  extenuare  ac  difcutcre 
pottft.v:  e.\  pnmo  noftrorum  Dc  ftirpium  hiftoria  commenrariorum 
<omo  liquct.  g  Matiiifylux]  Nicolaus  habet  /^Tf/^tfEW.pro 
//«T.-ij^/  Jia.Vfus  eft  autcm  hac  voce  etiam  Scubonius  Largus .  Nam 
quoci  Giicis  ihismfiKhufj.iMv,  huicmatcr  fylua-  dicitur,  alio  nomine 
eapnloVum  nonnnatur.Habetdc  hxcherba  exliccandi  difcutiendfque 
tacukattm.vt  loco iam citato fuflus dixinius.  b  Herbxmofcha 
ta:]  Gixcc  cft^/:^-5tfiT<t«,v.Herba  vero  mofchatageranii  primaeft  fpe 
cies.vt  tomo  ptuuo  nottrorum  Deftirpium  hiftoria  coinm.eft  diflu. 

i  Cielpulx]  NicoIaus*ft<nrx>./ habet.hoc  eft  crefpuli.  Batbari  au- 
thoies  Diculuni  bouis  lnterpretatur.  Quare  non  eil  nili  buphthalmum 
Gixcorum  &  Latinorum.cuius  hiftoria  &pidura  eft  in  tomo  primo. 

lz  Herbxcamphoix]  Grxce  eft  xa//<f cf a ygoJovnf  .  Latini  codicet 
camphoiatamhabcnt.  Baibari  interptetantur  abrotonum  fylueftie- 


480 

uo  hodit  palTiivi  pi  o  ma 


Cap.  XL" 

VN  G  V  E  N  T  V  M  ad  vigilantcs, capiitque a calc- 
re  dolentes,phreniticos,  &  fimpliciter  ad  omnem  vigi- 
liam,inunclum  inlinteo,  &frontiimpofitum.  Habet 
frucius  mandragora.,caphura:,leminis  ladiuca:,feminis 
papauens  albi,feminishyofcyamijfannie  eruina:,pfylln 
violarum,apinguedinis  fuis,olei  ncnupharini,  amygda 
lini,feminis  portulaca:,  cera:  alba.  Hax  tnta  &  fiibacta 
g  calefiant,vt  cera  dilToluatur.Reponatui  in  vafe. 

a  Pinguedinis  fuisj  Codcx  Nicolai  lcgit  >  fruc c><,fed  mirus re 
tle.Puto  autcm  fcribcduin  lore,'  i-mu;  crc/cc:  biimcctat  cr:::-.  plui  imum 
fuillus  adeps.adeoque  ad  fanandas  ngihasc  fccitate  natas  acimodum 
ldoneui  tft  .Nih  quis  malit  legcrc  /  t-riJ « (rr^f s,id  eft  fquanixfenT. 

Cap.  XLVIII. 
VNGVENT  V  M  adomnem  dolorcm  ftcmachi 
&  ventns,ad  vterina  mulierusn  mala,diftcficnes,quar- 
tanas,comitiales,fpina:  dolores,&  renum.In  qu.n  tana, 
anteinuafionem  mungantur  fpina  &  fcapula:.  Reci- 

C  pit  rofmanni ,  fampfychi,  indis,  ferpylh  ,  ruta- ,  radicis 
malua:  fylueftns,  fingulorum  vnc.  duas  drachmas  duas 
&  quartam  partem,tohoium  lauri,faluia,  fabma-,fing. 
vnciam  vnam  femis,launola:  vncias  qjjatuor  femis,ca- 
lamintha:  vncias  tres;maftiches,thuris,fing.drach;tres, 
pyrethri,euphorbii,fingiil.vnc.femis,  zingibens,  pipe- 
ns  communiSjfingul.hexag.  quatuor  femis,  a  olei  mo- 
fchati  hexag.vnum  femis ,  pctrolei ,  aut  pro  eo  oleum 
fandta  Barbara  vnc.femis,  adipis  vrfini,clei  launni,fin 
gulorum  vnc. vnam  femis,  butyn  vnc.duas ,  olei com- 

D  munislib.duas  femis,cerx  alba:  pura:  hb.femis&  quar- 
tam  partem.  Hcrba:  vnd  cum  radicibus  proiicianturin 
vinum  die  vno,altero  vero  die  eximantUr,  &  111  morta- 
noprobe  tundantur,  dein  oleo  imiciantur ,  &ilhc  die- 
bus  feptem  permittantur.Poftc a  probe  decoquan.tur,& 
colentur,ruluique  bulhant,atque  lmponatur  butyrum^ 
adipes,&  cera,omnibufque  liquatis,iniicito  fancra:  Bar 
bara  oleum  ,  mofchatum  &  laurinum  .  dein  lmponito 
thus,zingiber,piper,pyrethrum,probe  tnta :  omnibiif- 
que  fimul  benc  ln  mortano  fubacris  tollantur,&  ln  va- 

£  fcrecondantur. 

a    Olei mofchati]  Nicolaus  habet  /uDxrit.**  .  Vide  qux  fupra 
annotatione  27i.diximus. 

Cap.  XLIX. 
VNCVENTVM  Dialthaa  ad  neruorum  mter- 
cifionem,laterisdolorcs,omnemincontinentiam  &du 
ritiem  neruorum,atque  refolutos  vtile.  Accipit  radi- 
cis  mahiafylueftrishbr.vnam,fcminis  hni,fanigraci, 
fing.hb.fcmis,fquilla  vnc.trcs.  Radices benc  tufa  coh- 
ciantur  in  hbras  tres  femis  aqux  :  deinde  dies  tres  ln  ea 
F  finens,  ebulliant  doncc  fucci  cfaflitudinem  acquirant, 
&  perlinteiim  tenue  colentur.Poft  accipiattn  fucci  hu- 
ius  lib.vna,  &  lniiciantur  ei  olei  lib.  dux  ,  &  rurfiis  bul- 
liaht  donec  fuccus  abfumptus  fuerit.  dein  adhciatiir  ce 
rx  lib.iemis,terebinthina,galbani,gummi  hedera,aut 
citis  fucci,fing.  vnc.  vna.  Poftremum  imponatur  colo- 
phonia  benc  tnta,&  reilna  alba  pura.Concufla  agitata- 
que  probc  vt  m  lebete  eliquentur,ab  igne  remoucto,& 
luftotempore  vt  refngerentur  conquaflata  m  vafe  re-* 
condito. 

Cap.  L. 

VNGVENTVM  aluum foluens, ad ftillicidium 
&  difFicultatem  vrina,  ac  calculofos.  Capit  fucci 
bryonia»,  fucci  fquilla,  fucci  cyclammi,  fucci  radicis  ti- 
thymali,  fucci  radicis  ebuh  ,  luccicorticis  radicis  fam- 
buci,lactuca,tithymali  parui,iuccichamameli,  fingix- 
lorum  vnciam  vnam,violarum,  fucci  cucumens  fylue- 
ftns,mcrcuriaJis,polypodii  iucci,lauriola  fucci,capnii, 
abcrberis,lathyridis,elaterii,fingul.  vnciam  vnam,  da- 
jj  crydii  vnc.femis  irach.vnam,ni'  s  Indica,  euphorbn, 
fingulorum  vnc.  femis .  Succt  , :  herbas  valde  tufas  & 
tritas  cum  olei hb.  vna  &  {ernif3.v  ce,  &  illic  diebus  fc- 
ptem  finito.  Ocrauof.  3utercp!ie  eouique  coquantur 
quoadfucci  abfuioatur.  fVjn  ?,<>.uce  cera  alba  hb.femis, 


481  NICOL  M 

fellis  taurini  vnc.vfifi^oftremb  vnguenraria  trita  im  A 
ponantur,irrigara  &3H§raJcVa  recondein  vafe. 

a    Berbecis]  N.cofitjs  habct  /3tc?«fK.  Latinus  autcm  codcx, 
capilli  Veneiis. 

Cap.  LI, 

VNGVENTVM  bonum  ad  ftillicidium  &  diffi- 
cultatem  vnnx,ac  calculofos.  Habet  caftorei,  fcordo- 
rafan,id  eft  afx  fcctidx,fmg.vnc.femis,fc:nigrxci  &  fuc 
ci  feminislini,fingul.vnc.tres,  olei  chamxmelmi,irini, 
butyri,fingulorum  vnc.  duas ,  zingibens  vnc.  i.adipis 
anferini,&gallini,fing.vnc.i.S.chamxmeli  vnc.S.  cerx  g 
purx  vnc.quatuor,relinx  terebinthmx,fing.vnc.i.olei 
rutacci  vnc.vnam  femis.  Omnibus  his  caleradtis  &  pro- 
bc  fuba£tis,colem  &  pudenda  inunge  ,  ac  fortiter  tnca 
vfque  ad  anum.Hoc  crebro  faciendum  erit. 

Cap.  LII. 

VNGVENTVM  nigrum  ad  vulnera ,  carnem 
creans,  carnemque  putndam  depafcens.  Reapitolei 
communis  hb.femis  vnc.tres,cerx  purx  vnc.duas,colo 
phonix,azopiffx,fagapeni,iing.  vnc.vnam,maftiches, 
thuns,galbani,refinx  terebinthinx,  fing.vnc.fcmis.O-  q 
leum  cum  cerabulliat:&  vbi  probeehquaueris,impone 
colophomamjdeinde  picem  naualem,  fagapenum,tere 
binthinam,maftichen,thus,  &  galbanum ,  recondtique 
m  vafe,&  dato. 

a  Zopilis]  Nicolaus  Iegit  Skv xo-Trioriic.fcd  falloMcgcndum  e- 
nim  erit  ^aflriWncln  Latinis  ttiam  codicitus  fciibitur  picis  naualis.Ta 
men  iiquis  rcm  :ecte  cxpehdat,  pix  nauahs  non  cft  nifi  pix  liquida:Zo- 
pifla  vcr6,re(ina  cum  ccra  nauibus  dcrafa  ,  vt  alibi  copiofius  dixin.tis. 
ideoque  fortc  quis  pro  ftt/KcWcvii^kgerepoflitt/jcc-yicvriic. 

Cap.  uri. 

VNGVENTVM  albumad  mala  cutisa  falfapi-  D 
tuita  orta ,  a  puftularum  eruptiones ,  &  pruntus  carnis 
mitigans.  Accipitceruflx  vnc.vnam  ,lithargyn  vnc. 
femis,thurisdrach.vnam  femis,maftiches  drach.femis. 
Contufis  omnibus  fimui  fricato  cum  rofaceo  olco,do- 
nec  ad  fucci  craflitiem  redigantur.dein  adnce  lac  mulie 
bre,&  ftillatitium  rofarum  liquorc  purum,&  mfto  tem 
pore  conquaflatOjVt  fucci  craifitiem  nancifcantur,repo 

nitoquein  vafe. 

a  ruftularum  eruptiones  ]  Nicolai  codex  habet  ^a^vfVjitct?* 
minusreftc.pro^f/fJOtnV^st.Nani  vt  fupra  ^a^vicfo.c  ,  pro  ^'«ty*- 
x=t?,ita  hoc  loco  ^^Vixjxl*  pro  ■[•jfpa-xjwnsfla,  dixit.  Vide  annota- 
tionem  huius  fe&ionis  jz. 

Cap.  LIIII. 
VNGVENTVM  ahud  album,  magis  varium. 
Capitcapita  papauerum  magnoruni  mtegra  quatuorj 
rofarum  Perficarum  foliorum  tantum,  fohorum  plan- 
tagims,fing.vnc.femis,ari  vnc.vnam  :  hxcomniapro- 
be  lota  fint.  mehloti  vnc.femis,palmularum  pinguium 
cxceptis  membranulis  vigintiquatuor,  vuarum  paffarii 
Chiarumfine  acinis  vnc.femis  ,  fcenigrxci  decies  loti  p 
cum  feruenti  aqua  fluuiah .  Hxc  fimul  cum  aqua  dulci 
bulliant  &recentium  rubifoliorum  vnc.vna,&  aqux  li 
bravna  femis.Bulliant  autem  donec  remaneat  a  cerafla 
vna  parua.Pofthxc  teratur  ceruffa  Hifpanica,&  lauetur 
in  cortice  biuglandis  cum  mufto  cahdo,  quoad  acnmo 
nia  eiuseluatur,  &iniiciatur  fuccus  exiguus  quantum 
vtique  capere  potent,&  adeps  anfens  recens,  vt  fiat  de- 
licatum  ceratum. 

a    Cerafia]  Grarce  eft  aspacr/a.Quid  vero,8c  qualis  menfura  fit 
cerafia,lcire  non  poflum.Totus  hic  locus  inmanufcripto  codicedepra  Q 
natus  cft.vt  hac  iine  melioris  codicis  ope  ncmo  facile  reftltuere  quear. 
Ego  quidem  puto  non  jcspctcriV.fedpotius  jc«f*<f(o»  legfdum  efTe.quod 
roenfuia?genus  eft  iisqui  coquinariam  faciuur,  perfamiliarc. 

b  luglandis]  Manufciiptus  codex  habet  jycpsac.  Nonputo  autem 
hanc  leclioneni  cfl"clegicimam:ide6que  jyepuVc  potius  eile  fciibcndu 
fufpicio  cft.  Quanquam  ne  lic  quidem  fatis  bene  conftare  fententiam 
videam.  quaic  hoc  ctiam  loco  ad  fidem  melioris  codicis  recurrcnduni 
eiic.  - 

Cap.  LV. 

VNGVENTVMad  hxmorrhoidum  eminenrias 
rxpcrtum,optimumque-  Accipe  aloesflaux  contritx 
in  pollinem  tenuiffimum  ,  ?:  Wphuris  ignem  non  ex-  j.T 
perti  teniuffimc  triti,u.  , .vnam.Subiganturprobe 
cum  aceto  acrij&inugil  .niir.idque  affiduc  faciedum. 
Cap.  L'  u,'  \.yX, 

VNGVENTV M«  c ,  cV.  .ixmorrhoidum cmi- 


Y  R  E  P  S  I  48i 

nentias.  Recipe  colocynthidem  aridam,&  vrito,cinc 
rcmqueciusaccipiens  mfparge  hxmorrhoidibus,pnus 
eas  cum  fpongia  fouendo.aut  eluito  has  probc  cum  fuc 
co  harum  herbarum,  foln  nimirum,  rofanim,  pilularu 
cyparifli,  fidiorum,  balauftiorum,  rubi  extremitatum, 
myrti  fylueftns,rhois  cuhnarn,rhois  conarii„abfintliii 
vini  boni.Vbi  bulhcnnt  ad  tertias,  foue  aflidue  tepido, 
cum  fpongia  impolluta  .  Poftquam  foucns ,  fme  lufto 
tempore,dein  rurfus  eluito  cum  fucco  herbarum  mul- 
toties  tepido.-dein  fpongia  abftergito,  &  mungito  rofa- 
ceumrpofthxciniperge  cinerem  colocynthidis. 

Cap.  LVII. 

VNGVENTVM  ad  lumbncos.  Habet  aloes 
flaux,lithargyn,fandarachx,  hydrargyri,  fphecics  hoc 
eft  tartan,fulphurisignem  non  expertijmaftichcs,thu- 
ns,cumini,adipis  gallinx,  anfens,aceti  acns,olei  com- 
mums,fucci  lapathi. 

Cap.  LVIII. 

VNGVENTVM  aliudadlumbricos,admcdum 
expertum.  Recipittartan,nitri,fandarachx,  aloes,ve- 
ratn  albi  &  nigri,'mdis,  fumi  terrx  hoc  eft  capnn,  ful- 
phurisignem  ncn  experti,cumini  tofti,xns  vfti,  afuli- 
ginisfoci  purx,fing.vnc.lemis,lithargyii,  b  pilx  mari- 
nxvfta(qux  reperitur  in  mari  rorunda,vtiana  conge- 
fta)fta<£res,corticis  hgni  fraxini,;calcis  viux,fing.hexa- 
gium  vnum  femis,oculorum  ranx  terreftns,adipis  por 
cinijfingulorum  vncvnam,olei  nucum  vnc.femis,olei 
communis  vnc.tres,lapathi  magni  vnc.duas ,  fellis  bu- 
buli  v  nc.vnam  femis. 

a  ^  Fuliginis,&c.]  Grxce  legitur.j^Tnc r  iV/*c  jytfl^ps:  quan- 
quam  i<r5i«c  in  manufcripto  codicefcriptum  Cn.xJ-Tiv  veio  pro  «VCo- 
xi(  dixit.nempe  cfFiciens  pro  erFedu.Nc-que  enim  tumum  vnciis  aut  a- 
liis  ponderibusmetirilicec.  Necefieitaquc- eft  vt  mtclligan  uspei  yji- 
srM»  fuligincm  afumo  fa£tam,&  foci  parietibus  adhirentem.St  i<riia.t 
refte  fcriptum  cft.quidfignificet  plane  ignoro.  legedum  itaquc  iViVc, 
aut  ir/ac  crit.  b  Pila:  marina?]  Nicolai  codcx  habet  7nx>  *tf&- 
(ivnj.tt  in  hodiernum  vfquediem  deprauata  voce  ballam  marinarn  vo 
cant,quum  tamcn  dicendum  cflet  pila  marina:fic  enini  vocat  Galenus 
lib.i  .De  compof.medic-localium^cap.i.inquicns.^^fet*  ba.i,aari<u  xt 
KiwfjJvxv  Vt  hinc  etiani  cuidentiflimum  fiat ,  Nicolaum  (xpt  barbaris 
vocibus.quodiam  centits  fcre  monuimus,vfum  fuifle.rulchre  autera 
Micolaus  pilam  feu  fphiram  marinam  defcribit  dicens ,  Inuenitur  in 
mari  iotunda.vt  lana  congefta.Nam  ex  maris  fpuma  ad littora  colli- 
fa,&  cuiufdam  herba?  minutiflimis  feftucis  fcu  pilis  fit ,  qui  ad  littus 
detiufa?,ob  motum  ex  fluflu  collidentc  in  gyrum  8c  pilar  fornia  tranf- 
eunt.vt  alibi.neropealteronoftrorum  De  ftirp.hift.commentariorum 
tomo.fufiiis  diximus,vbi  &c  picturam  &  vniueifam  eius  hiftoriam  ftu 
diofiorFendcnt.Nonnulla  etiam  in  lib.i  .De  compof.medic.de  hac  pi. 
la  annntanimus. 

Cap.  LIX. 

VNGVENTVM  ad  lumbricos  in  ftomacho  exi- 
ftentes,  &  furHim  repentes  ad  fauces  &  nares,  nanbus 
&  vertici  capitis  inundum.  Accipit 1  falis  ftypfis  vo- 
cati  vfti,fulphuris  ignem  non  experti,  fing.vnc.duas,fa 
lis  ammoniaci  drach.vnam,  xns  vfti  &  tnti  floris,lapi- 
dis  reperti  m  antiquis  panetibus,pilx  marinx(quam  di 
cunt  mans  lanam  rotundam)vftx,  ftaftes,corticis  ligni 
fraxini,fing.drach.tres,myrrhx,aloesfiaux,fing  drach. 
duas,ranx  terreftris  di&x  ocuIorum,fuliginis  foci,lin- 
gul.drach.  vnam  femis .  Comixtis  omnibus  fimul  cum 
oleo,&  adipe  fuis,&  lapathi  fucco  quantum  fuf£cit,pa- 
ratum  reponein  vafe. 

a  Salis  ftypfis  vocati]  Nicolaus  fimpliciter  habet  eiJfiiitt- 
xctf/usniv.Vocare  autcm  s-t/4'v  Nicolaum  falis  genus,  ex  fequcntibu» 
palam  fit.Quale  tamen  hoc  lit  gtnus,certo  explicare  non  pollum.  For 
te  fciflile  intelligir.quod  yjrhv  Giarciappellanc,  ade6que  legendutne» 
rit  ^ir»  mzajjfMiis. 

Cap.  LX. 

VNGVENTVM  fimile  ad  lumbricos.  Capit 
gummi  ceralix  nigrx,hoc  eft  cerafia  nigra  producetis, 
vnc.duas,liquorisficus vnciam  femis.Gummi  &liquor 
ebulhant  m  aceto  dolo  carente,  quoad  gummi  diffolua- 
tur.dein  cola,&  decoque  ad  mellis  crallitudinem,&  irri 
gans  aftupa,  deinceps  infparge  vmbilico  &  faucibus. 

a    Stupa]  Manufcriptus  lcgit  riTiu,pto  svmlu,  vel  rvTTi». 

Cap.  LXI. 

VNGVENTVM  alabaftron  ,  quo  Maria  Dorai- 
num  inunxit,conferens  ad  mala  vtenna,  &  nephritica^ 
&  locos  contufos ,  graria  Domini  noftn  Iefu  Chnfti. 


48-  DE    VNGVENTIS,    SECT.  IIL 

Habet  fabina  viridis  vnc.  duas  femis ,  cypariffi  pilularu  A  tufis  affunde  olei  quanturn  KfT 
drach.dua>  femis,rofmanni  vindis,faluia,foliorumhe       cum  aceti ,  ac  fubactis  permitrl 
deraterreftris,millefoln,  artemilia,herba  abenedic~ta 
nominatavindis,fanigraci,linifeminis,ling.vnc.duas 
fcmis.Omnia  limulin  mortario  tufa  miice  aqua  libris 
duodecini,&  concoque.  dein  adnce  olei  hb.  duas  femis, 
&  iterum  ebulliant  donec  vniuerfa  aqua  abfumatur. 
Coletur,rurfufque bulliant.&  adiice  cera,  colophonia, 
terebinthina,galbani,  b  gummi  hedera,picisHifpani- 
ca,refina,rhuiis,maft.iches,fing.vnc.duas  femis,  ftyra- 
.ciscalamitis,thymiamatis,fpica,iing.lib.femis,oleibal  g 
famini  vnc.vnam  femis. 

a  Benedicia:]  Nicolaus  habet,  {Zflaiiic  fimnftTctt  Ih/j^^o/U- 
mc.Vt  videas  Nicolauiii  etiam  hodie  tritis  heibaiii  vocibus  vfum  elle. 
Bencdictam  enim  heibam  appcll.it  in  hodieiruin  dicm,  quam  aiio  no 
mine  caryophyllatam  dicnnt.  b  Cummi  hedera]  Nicolaus  ha 
bet  conupte  admodum  jK^iftfi.pro  yippi  Xiut.Vecam  autem  in  ho 
dieinum  vique  diem  officinx  gummi  ludcra: ,  iem  nulbus  inomerti, 
suapro  laciYma  hedeii  vtltur,  vt  in  hb.De  compof  medic.pnmo  fu 
ms  monftrauimus. 


s 


Cap.  LXII. 
VNCVENTVM  pralion  ad  plagas  putrefactas, 


484 

atis  erit,  &modi* 
ulmacerandiebus 
tnbus.deinde  bulliant ,  &  per  linteum  fubtile  colentur, 
&adnciantur  terebinthina,  radicis  capparis  benetri*- 
ta,bdellii,fanigraci,thuris  fing.vne.dua ,  aloes  flaua, 
colophoma ,  fingulorum  vncia  tres ,  ammoniaci,  gal- 
bani,dialthaa,adipis  galhna,anatis,  vultuns,vrfi,&  an 
feris,lingulorum  Vncia  trcs.  Omma  fimul  fubigantur, 
&bulliant',  pcrque  fubtile  hnteum  colentur,&  recon- 
danturin  vafe. 

a  Maiftiomelani]  Nicolaus  habct^y<irfc^o.<ti«.  Couupta 
autem  efle  hac  di&ionem  fatis  conftat.  Alibi  dicit  pjtiV/nfKVwv.Primu 
nigrum,alte:r.m  tubcum  aliquid  portendit.Nam  jmrr.v  l.Tje  pio  fn'€<cif 
in  Nicolai  codice  fcriptum  tft.  Certum  autem  eft  ^JtiVfii  vocem  ahbj, 
illi  idem  quod  nobis  magiftri  ligniticare.  C|uum  itaque  quid  ha:  voces 
ftgnificarent.non  fatis  inti  lligeicin.placuii  integi as  in  contextti  relir- 
quere.Potcft  tamen  pro  illis  ieponi,magiftri  nigil  &:  rubci.  Aetius  ctfa 
Jibr.  1  5  .cap.  1  zS.Magiftriani  cuiufda  mcniinir,vt  iorte  pro  iuaifttome 
lani  fit  legendum  Magifttiani.  b  Chelidonu]  Hic  locus  mon- 
ftrat  Nicolao  capnion  ctiam  cfle  di&uro  chdidonium. 

Cap.  LXVI. 
VNCVENTVM  lienolis  efficax.  Accipitfucci 
cyclamini,butyn,dialthaa,olei  laurini,  chamamelini, 


mahsnam  carnem  demoliens,&carne  lanam  reddens,  ^     'r  .  .'  Sr  ,  -  

V        «.  "..      «          \                        r  roiacei,anethini,&  vneuenti  magm  Marciati,  fineulo- 

praclarum  &  vtile.   Recipit  olei  communis  vnc.iemis    0 

drach.tres,adipis  anatis,hirundinis,  coaguli  ladtis,cha 


mamelijhbyftici,acentn  gallina,  laluia,lingul.vnc.fe- 
mis,cera  pura,relina  terebinthina,  fingul.drach.  tres, 
berderanii  (  hoc  eft  ian)drach.vnam  femis ,  maftiches, 
thuris,f.ng.drach.  vnam  femis  fcrup.vnum  gran.quin- 
que.Herba  contundantur  &mifceantur  cum  adipe  & 
oleojdimittanturq;  diebus  feptem.  Die  odtauo  bulhat, 
&  per  faccum  tranfmittantuni  niiciatur  cera,  maftiche, 
thus,terebinthina,&  poftremum  ianim;  D 

a  Ctnrrigalhna]  Nicolaus  dtprauate  dixit  TffiTjj-i/wpro 
K.VTfiv  yi\)  ivt.Lft  autcm  centrum  gallinar  officinis  ea  herba,  quam  a- 
lio  nomine  gallitiicum  lylueftte  vocant .  Vulgus  faluiam  lylueftrcm, 
Ciaxi  orminum  fylueftrc  nominant. 

Cap.  LXIII. 
VNCVENTVM  ad  aurium  dolorem  mirabile. 
Accipit  radicis  malua  fylueftris,phu,mei,iing.  vnc.m. 
anftolochia  longa  &  rotunda,helenii,hyffopi,pulegii, 
artemifia,  pentaphylh,  ruta,  acori,  laun,  herba  venti, 
rofmarini,chamadryos,faxifragi,  zingiberis,  afparagi,  E 
&  rufci  radicis  acfaniculi,  fing.vnc.tres  ,feminis  apii, 
iridis,libyftici,granorum  folis,petfofelini,fefelis,carda- 
momi,anethi,baccarumlaun,iunipefi,  lapathi,  fing.he 
xag.tna,lcrup.vnum  gran.duo,feminis  citri,ocimi,fina 
pi,euphorbii,  ling.  vnc.vnam,  adipis  vrfini  &  vulpini, 
o  ei  launni,  petrolei  vel  olei  fancrabarbara,  fing.vncii 
femis,llons  iunci  odorati,cofti,pyrethri,thuris,  mafti- 
ches^n^rrna^ung.hexag.vnu  femis,  a  mufim  olei  vnc. 
femis,oleicommunis  &  cera  quodfatis  eft. 

a    Mulini]  Codex  Nicolai  habet/u!i<J-iv!i  M  «/'»,  haud  diibie  pro  f 
e-xa-k*.  Nifi  quis//K<rtAs/c»  intclligere  malit ,  de  quo  fupra  fatit  eft  di- 
drum. 

Cap.    L  XI III. 

VNCVENTVM  lieni  conferens  mirabile,  ex  cy 
clamino.  Capecyclaminum ,  &excauatointeriora  e- 
ius,dein  folia  &  radicem  capparis,&  radicem  filicis ,  a- 
qualem  vtriufque  portionem,tundens  in  mortano:de- 
inde  cum  iplis  iniice  oleum  comune  ac  butyrum:  fiiba- 
Gifquehis  vtinfucci  crailitudinem  redigantUr ,  iniice 
ln  caUitatem  cyclamini,ac  acoopenes,  fine  vt, in  calido  C 
cinere  bulliant.dein  amoueto  ab  ign  e,&  colato  per  lin- 
teum  fubtile,reconditoque  m  vafe,&  \-tere. 

^  a  Coopcriensj  Manulcriptus  codcx  !.;-it  J^aVstt  ,  fed  minus 
refte.  Scribendum  enun  erat  vu/ja.ca.t .  vA  ccrte  vtflivm,  vel  i^irnt, 
hoc  eft  aflando  &:  concoquendo  ,  vcl  lenfim  mouc  ndo.  Sed  priOr  le. 
t£ho  videtux  eftemtlior. 

Cap.  LXV. 
VNGVENTVM  lieni  conducens  *Maiftromelt 
ninobile.    Habetradicis  filicis  &  biyonia,fing.vnc. 
.vnam,branca  vrlina,cyclamini,  myriccs,  bchelidonii 


rUm  vnc.vnam. 

Cap.  LXVII. 
VNCVENTVM  ad  malitiam  ac  rubedinem  fa- 
ciei,ita  vt  fanet  carnem,&  candidam  facjat.  Capit  ful 
phuns  ignem  non  experti  vnciam  vnam,  thuris,  myr- 
rha,maftiches,caphura,lingulorum  hexagium  Vnum. 
Hactnta,&perdenfum  linteum  tranfmilfa,mifcean- 
tur  cum  ftillatitio  rofarum  liquore,inque  vnguentifor 
mam  redigantur  &  reponantur .  Prodeft  etiam  ad  fu- 
peruacua  carnis  generationem,&  totius  corporisru* 
bedinem. 

Cap.  LXVIII. 
VNCVENTVM  fimile,nobile.  Habet  fulphu- 
ris  ignem  non  experti,ceruffa,thuris  puri,caphura,ma 
ftiches.  Trita  hac  omnia ,  &  per  linteum  fubtile  tranf- 
miffa,  lrhgenturcum  rofaceo&  ftillatitio  rofarum  U- 
quore  fufficienti,  &  fubigantur  dcnec  albefcant. 

Cap.  LXIX. 
VNCVENTVM  ad palpebras non habentes pi- 
los,&  ad  faciei  rubedinem  mirabile.  Recipitaloes  fla- 
ua,fucci  lycii,caphura,athutia,fingul.drachmas  duas, 
ceruifa  drach.  quatuor  .  Tritis  his  &  lauigatis  adiice  a- 
dipem  porcinum recentem,&  vinum  bonum  purum 
quod  fufficit. 

a  ThutiaONicoIaushabetaKTiac  .Vt  hinc  iterum  pcrfpicere 
liceat  omnibusjNicolauKi  barbatis.S.  hodie  vfttatis  crebio  vfuto fuif- 
fe  vocibus. 

Cap.  LXX. 
VN  CVENTVM  ad  refolutos,arthriticos,poda- 
gricos,biliofos,trementes,&  adomnem  neruorum& 
articulorumincontinentiam.  Capit  fabina,faluia,ca- 
lamintha,pulegii,ruta,  chamameli,  fquilla,  peuceda- 
ni,abfinthii,indis,acori,hyllbpi,anethi,iaunfoliorum, 
fambuci  f  lorum,radicis  malua  fylueftns,mentha  fylue 
ftris,rofmarini,  betonica,  marrubii,abrotoni,anftolo- 
chia  rotunda  foliorum,  helenii,  ferpylli ,  ariftolochia: 
longafoliorum  &  radicis,artemifia ,  lingul.  vnc.duas. 
Hac  tufa  coniicein  vinum  bonum  diebus  thbus^  dein 
ebulliant&colentur,herbaqueproiiciantur.  Vino  au- 
tem  admifceantur  olei  libra  nouem ,  &  coquantur  be- 
ne.Pofteainncefeminis  lini  farina  lib.vnam,cumini 
triti  vnc.tres,fccBigraci  hbiemis .  Hac  fubacia  cum  o- 
leo  &  vino  fine  die  vno.  dein  decoquantur,  &  adiician- 
tur  adipis  bubulilibra  dua,adipis  ouilli  lib.vna,  adipis 
anferis,anatis  &  gallina,fingulorum  vnc.tres,adipis  vr- 
fini  libra  vna  femis.  Diffolutis  omnibus  fine  horam  v* 
nam.dein  adiice  ammoniaci,galbani,fing.vnc.duas,te- 
Tebinthina,giimi  hedera,firjg.  vnc.tres,  cera  pura  lib. 
vnam.Omnibusperigni     :  n>  !tis&fubactis,tandem 


hoc eft  capnn  ,  lunipen ,  radicis malua  agreftis, fcolo-  H  remoueto:& adiiciatur  c  ,  cc   ,  :  >ni  triti,&indis,fing, 
pendni ,  marrubii,  cancarum  ,  fampfychi ,  abfinthii,      vnc.dua.fubadaiufto  tem  i:>Viuponantur. 
fqu;lla,chamadryos,chamapityos,foliorum  fahcis,ra  Caj  a  irepli. 

dicis  dracunculi,fiiigulorumvnciamvnam  .Hisprobc         VNGVENTV  Ar  rcuouratos,  tabidos,tuf^ 

qqq.iii. 


48* 


NICOL.  MYREPSI 


ficnte <,  peftori  mu!^MR$f^aket  ^"ucci  ^cniinis  'ini  &  A 
fanigrxci,iing.vnc^JBPwipi$gallina,aiifens,buty- 
ri,fing.vnc.  vnamfemis,  ftyracis  calamiti$  vnc.  vnam 
femis,olei  violacei  quod  fatiseft. 

Cap.  LXXII. 
VN  G  V  E  N  T  V  M  valde  vtile  ad  pleunticos ,  fup- 
purato$,&  tuffientes.    Recipit  fucci  tanigraci  ,icmi- 
»ns  lini,fing.vncia$  duas,adipis  anfens,  gallina,  anatis, 
bubuli,&medulla:  offj$eiufdem,butyri,fing.  vnc.  tres, 
olei  chamamehni  vnc.duas,  olei  rutacei,ai) pi,olei  vio 
lacci,fing.vnc.quatuor,cera  vnc.du.is.  B 
Cap.    L  XXIII. 
VNGVENTVM  acopon,fiue  pafma,hoc  eft  in- 
fperfile  medicamentiim  m  balneo.    Capit  fampfy  chi 
drach.quinque,piperis  communis,  lauri,  pyrethn,elle- 
bori  albijfing.drach.vnam.Trita  &  acnbrata  dato. 

»    Cubiata]  Manufcuptus  codex  legit<JM-«j,pio  ainra.ii. 

Cap.  LXXIIII. 
VN  CVENTVM  aliud  acopon  ,  Heracles  nomi- 
natum.Valde  calefadt,facitque  ad  ifchiadicos,&  omnc 
refolutionem,  diuturnas  refrigerationes  ,  &  ftupefa&a,  C 
omnem  neruorum  conienfum,  difficiltimque  corporis 
motum.Valet  etiam  vbi  aliquid  calefacere  ,  aut  a  pro- 
fundoextrahere,  &difcutere ,  atque  ex  alto  corporum 
fluxiones  euocare,acameatus  lmmutare  conans.  Ha- 
bet  fucci  thapfia  vnc.femis,cuphorbii  hexag.vnum  fe- 
mi$,  pyrethn,  pipen$,  iinguhvnc.  femi$,  canthandum 
Vnc.tre$,canchryos,galbani,  opopanacis,  adarces,iing. 
vnc.tres,carpobalfami  fcrupulos  tres,  caftorei,indis,fta 
phidis  agreftis,fing.vnc.femis,  ccfti,  carycphylli,  iing. 
vnc.tre$,  fpicanardifcrup.vnu  femis,  cardamomi  vnc.  D 
trcs,fampfychi,ammoniaci,  ftyraci$,fingul.  vnc.femi$, 
maftiches  fcrup.tre$  ,  medulla  ceruina ,  terebinthina, 
iing.vnc.femi$,afypi  vnc.vna  femi$,olei  laurini  &  nar- 
dim,fing.vnc.dua$,cera  vnc.femi$  drach.dua$,opobal- 
fami  vnc.fcmi$ ,  olei  anethini,  &  olei  communi$  vcte- 
iis,fing.vnc.fex. 

a  Meatus  immutaic]  Crarce  zhiMva.vvTx.ftvq.  Eftautem^u- 
<r±tufxfiv<tj,tx  altotuocair.ac  tranffcrrc.adeocjuc  mcaiusunniutait. 

Cap.  LXXV. 
VNGVENTVM  adlienem,admodumbonum.  E 
Recipit  ammoniaci,galbani,  maftiche$,  thuris,  ladani, 
Xopiffa,cera-,fing.vnc.vnam,adipi$  quem  volueri$.  Ac- 
cipe  autem  priu$  capparis  &  falicis  foha,ramo$  tamari- 
cis,&  corticis  fraxini,decoque  cum  oleo  &  aceto  ad  ter- 
tias,colato,&  herbas  abncito.  Oleum  vero  cum  fupradi 
£tisipeciebus  decoque  probe  ad  confiftentiam. Amoto 
ab  ignc,adiice  vngueti  Marciati,  Grypa,  fing.  vnc.vna, 
dialthaJevnc.femis.Probc  mota  repone. 

Cap.  LXXVI.  r 
VNGVENTVM  neruo$  relaxans  ,  valdebo- 
num.  Accipit  myrrhx, bdellii,  galbani,  ammoniaci, 
aloe$,opopanacis,maftiches,  butyri,  fing.lib.femis,eu- 
phorbii  vnc.quatuor,olei  cyprini,nardini,gleucini,fin- 
gul.lib.femis,refina  hb.vnam  femis,  terebinthinahbr. 
vna,cera;lib.quatuor,  colophonia:,adipis  porcini,fing. 
lib.vnam  femis,  adipis  vrfinilib.vnam,  adipis  taunni 
lib.tres,medulla  ceruina,  olei  launni  vetens  ,  olei  e  te- 
da,olei  feminis  lini  lib.vnam  S.  olei  rutacei,  biruminis, 
line.lib.femi$,olei  communi$lib.quatuor.  G 
b  Cap.  LXXVII. 

VNGVENTVM  ncruo$ rclaxas,cmolliens,a Pe- 
tro  confedum.Prodeft  ad  tenfiones  neruorum,&o- 
mnem  rcfngcrationem  ac  dolorem,  ln  quacunque  cor 
poris  parte  fiat.  Ad  podagricos,  arthriticos,ifchiadico$, 
&  colieos  expertum.  Capit  a  olei  fanigraci  hbram 
femis. 

»  Olei  feenigrarci.&c.]  Reliqua.hoc  cft  verfuspropemodtim 
quatuor.in  mar.ufcnpto  codi c.  ijt  fi Jcrantur.cjuos  reftituere  nobis  in» 
legium  non  tu:t. 


486 


Cap.     -  .XVIII. 
VNGVENT  VM  X  t.iens,ad  carnis  in  plaga  ge- 
jicvationcmvtilc.    Hafefi     v      ,  thuris,  refina,ma- 
ftichcs,ariftolochia;,c  Tl^^Mf  izcepu  illinc.  Si  ve- 


H 


rb  volueris  lmplere  carnc,  refinam  aridi  infperge  pnus 
tntam,dcin  impone  hoc  inftar  cmplaftri. 

Cap.    L  X  X I X. 
ABSCESSVM  fi  vis confeftim Iedare,imponc po 
lygonon  herbam  contufam,&  llline  defuper.&  aut  rum 
pit,aut  difpergit. 

Cap.  LXXX. 
VNGVENTVM  Perficum  cxpertum  ,  purgans 
omne  vulnu$,&  generan$  carnem,maximc  vbi  a  gladio 
plaga  infh&a  fuerit.  Recipit  farcocolla,fanguinis  dra 
conis,picis,terebinthina,galbani,cera  *iulua,lithargy 
n,adipis  hhirc;m,bitumini$,olei  omphacini.Ha.cla.ui- 
gata  coniice  in  vas  cum  olco  iine  hthargyro  &  adipe 
hircino,  qua  poftremo  adiicito.  Poftquam  vero  deco- 
Ctafuennr,&  mediocriter  refngerata,admifce.  cMoue- 
toquoque  ollam  ipfamdonec  perfe&e  ccncrcfcat  vn- 
guentum.Si  vero  poft  alia  iniecens ,  abundc  andum  fit 
vnguentum. 

a  Ctrarfulua;]  Ccdex  Nicohi  legit x»fS  7nj}t-Si-d forrc legen- 
dum  eiit  jycfiaf».  b  Hircini]  Mannfciiptns  codi  x :  habet  tojj- 
f/it,fedperperam:fcribendum  cnim' li  Tf5>f)B  ,  vt  ex  {.  quemibuspa- 
tet.Nam  Itatim  fcribitui,xajTETf«3.«:  r5,-«*7if.  c  Moucto.&c.j 
Nicolaushabet  juwfifaxfvxv.Qnid  vcro  fit  x/vi6foxini,iciie  no  poiiiint. 
Quaie  coiruptam.  cfle  kctioneru  puto,  legcnuunxjuc  noj  xftti  w  ai. 
dfaxicr. 

Cap.  LXXXI. 
VNCVENTVM  praclarum  Patrocli  Cafaris, 
demohens  vniucrium  afte£tum.  Vtendum  eo  quotidie 
mane&  ante  balneum,  accipiendo  de  eo  quod  iatis  eft, 
&diffoluendoinungend6que  pede$,&  affricando  cif.a 
moleftiam.  Accipit  thun$  drach.quinque,piperi$  al- 
bi  drach.quinque,  aphromtri  drach.  quatuor,  myrrha 
dr.duas,ammoniaci  thymiamatis  drach.trcs.  Anda  tun 
dito&cnbrnto  tenui  cubro,  reliqua  aceto  diffolue& 
fubigito,omniaquefimul  commifce.Poftquam  fubegc 
riSjinhce  oleum  cyprinum,&  fuba&a  accipe:&  iis  vterc. 

Cap.  L  XXXII. 
VNGVENTVM  ad  iecons  obftruaionem  &  du 
ritiam  probarum :  confert  ad  fngidos  affettus ,  tolht 
obftru£tioncmafrigidis&lenti$  crudifquehumoribus 
fattr.m.  Capit  lndis, cinamomi, ipica,caryophylli, 
abfinthii,rofarum,fantali  rubei.fpodii,cancrorumflu- 
uialium,olei  chamamdini,&  rofacei,ac  *cera:  qnodfa 
ti$  eft.  Dccoquatur  primum  cancri  cum  olcis,donec  o- 
mnino  in  cinerem  vertantur,dein  colentur,& iniician- 
tur  rehqua  fpecies  in  oltum,feruefacl:a:  fufficienter  co- 
lentur:  dein  imponaturceraquatumopcrtet.Paratum 
reconde  m  vafe. 

a  Cera;]  Nicolaicodex  habct  xvifiif.hoceft  faui.  Sed  ccnfeo 
lcgendum  *»fi. 

Cap.  LXXXIII. 

V  N  G  V  E  N  T  V  M  ad  eos  qui  elephantia  laborat, 
valde  bonum.  Habet  faluia-,  corticis  radicis  capparis, 
fanigrxci,  cicerum  nigrorum  farina  ,cuminifanna, 
(brdis  balncoru.  Hac cum  rofaceo  oleo  fuba&a  munge. 

Cap.  LXXXIIII. 
VNCVENTVM   aliud  fimile.    Recipit fordis 
balncorum,Cimolia,olei  rofacei,polcta ,  alborum  oui. 
Hac  cum  ftillatitio  rofarii  hquorebonoparatainunge. 
Cap.  LXXXV. 
VNGVENTVM  ahud fimile.    Accipit  mehf- 
fophylli,polenta,adipis  gallina,violarum,  Cimolia-,ro 
farum  optimarum.  Ha*c  tritain  iubtiliflimumpoUine, 
irngato  cum  bono  ftillatitio  rofarum  hquore,&  oui  al- 
bo:atqucinungc. 

Cap.    L  XX  XVI. 

V  N  GVENT  VM  lieni  accomodatum,vaIde  bo- 
num.  Cape  fummitates  fparti,  tundito  &  coquaffato, 
atque  aecipc  fucci  vr.c.  S.  fucci  cyclamini ,  fucci  radicjs 
afphodeh,fing.drach.duas,radicis  paoni*,f  adicis  afpa- 
ragi,chamaleuca:,chamadaphne$,  cappari$  &tamari- 
cis  corticum  radicis ,  fimiliter  corticum  fanicuh,  apii, 
&  *limatura  hgni.  Hac  coquantur  cum  aceto  &  aqua, 
doncc  dimidia  pars  rchnquatur  :&  accipiatur  fuccus 
cyclamini ,  &  radicis  afphodeli  ,atquccum  prioride- 
coOto  irrigcntur,&  imponantur  in  olla.  Adiice  adipem 


487  DE    VNGVENTIS,    S  E  C  T. 

j;allnia:  &  anferis,butyri  recentis  .  Bulhat  probe  donec  A  ipfis  vnc.fex,&  exfuccqi 
vniuerfa  humiditas  fuccorum  abfumatur .  dein  admi-      dicisbrancx  vrfinx  mah" 
fceatur  vnguentor  um  Grypx  &  Marciati,  iingulorum 
vnc.vnam:  &vtere. 

a  Limarura:  Iigni]  Gr.Tce  cft  kk«c?i/x«'«{  :  quam  quidem  di- 
tfionem  ahter  intciprctari  non  pofliim  ,  nifipro  tenuibus  ac  leuibus 
aflulis  e  ligno  lim.i  aut  dolabra  dt  ttaclis. 

Cap.  LXXXVII. 
VNGVENTVM  adhenis  obftru&ionem  mi  i- 
ibile.  Habetfoliorum  fahcis ,  ramorum  tamaricis,ra- 
dicis  cappans.Tnndanturhxc  tenuiter,  &  ferueat  cum 
oleo  &  aceto  ad  tertias,  dein  colentur  .  In  oleum  conii- 
eiatur  animoniaci,galbani,  maftiches ,  ladani,  terebin- 
thinx,fingul.vnc.vna,  cerx  vnc.dux.  Vbifatis  ebul- 
lierint,tollantur  ab  lgne,  &  admifceatur  Marciati ,  Gry- 
px,  dialthxx,lingul.  vncia  vna, a  farinx  tenuiter  tntx 
vnc  .fcmis,olei  laurini  &  butyri. 

a  Faiin.T  tenuiter  trita:]  Gia.cus  Nicolai  manufcriptus  codex 
legir.aVolfoii  <\.i>.it.Sedvid<:iui;  l°clls  e^c  corruptus.Nos  fcnfum 

potius  quim  verba  fpeflantcsconuertiraus.faiina:  tenuiter  tiitac. 


m  maluis  vnc.ft-x,ra 


lum 


vnum,  bfa 


Cap.  LXXXVIII. 
VNGVEN  TVM  nominatum  Diafaponium,  ad 
eos  qui  elephantia  correpti  funt.  Recipit  faponis  com 
munis  hb.vnam,eius  quar  pnmas  obtinet  hb.  vna  vnc. 
tres.  Hxcmixta  concutiantur  quoad  alba  reddantur. 
Hoc  crebrb  accipe,&  munge  tales :  poftea  cum  fucco  lu 
pinorum  ablue,  ldque Jpongia  pura,&  fine  vt  dormiat. 
Vinum  vero  femper  exhibe  cum  aquain  qua  fena,  epi- 
thymum,polypodium,&  Damafcena  communia  mco- 
ftafint. 

Cap.  L  XXXIX. 
VNGVENTVM  fimile ,  valde  bonum.  Acci- 
pit  butyri  veteris,arlenici,refinx  terebinthinx,  propo- 
lis,fingulvnc.femis,vitnamaflx  candidx,fulphuris  vi- 
ui  albi,thuris,hthargyri,maftiches,thymiamatis,  fing. 
hexag.vnum  lemis,pinguedinis  bouis  veteris,medullx 
ceruinx,ling.  vnc.duas,  ceruflx  bonx  drach.  duas,  olci 
rofacei,&  amygdalarum  amararum,  fing.vnc.  i.lemis, 
fucci  calaminthes  montanx,fucci  radicis  dracontii,fra 
£turx  iplius,vnc.vnam,  aceti  primi  dolo  vacantis  quod 
fufficit,  cerx  albx  quod  fatis  eft.  Inunge  tumores  in 
balneo. 

a  Maffa:  candidi]  CodexNicolaihabet,  i/otAiKo^5e3i;t;>!v>>&- 
xoV.  nullo  plane  fcnfu:  neque  enim  quid  fit  /cptt^a, conftat.C^uare  quu 
Plinius  lib.  j6'.cap.i£.mafla:  vitri  cahdidi  nientionem  faciat.de  ea  for- 
te  &  hoc  Ioco  Nicolaus  loquutus  elle  videri  potfclhCerti  tame  nihil  af- 
Ermamus. 

Cap.    X  C. 

A  D  linguam  hominis  non  potentem  loqui  prx  im 
becilhtate,  aut  c  quauis  aha  ratione.  Cape  caftoreum 
&  thenacam,ac  contere  vtraque,&  vacantibus  febre  ca 
modicovino:  febricitantibus  autem,cum  aqua  ilhne 
intenorem  partem  lingux,  aut  vniuerfam .  dein  accipe 
theriacx  bonx  &  caftorei,fing.filiq.vnam.Suppone  hn 
gux,gratiique  Dei,miraberis. 

Cap.  XCI. 

VNGVENTVM  ad  fcabiem , admodu bonum. 
Accipe  aplumbi  cumulum,quo  b  Gaftrades  vtuntur,  & 
tere  rn  pila,  ac  commifce  ilh  modicum  olei  &  aceti  a- 
cris,&  contereiufto  tempore  vt  fiataquofum  acin  luc 
cum  vertatur.dein  adnce  illi  argenti  viui  quod  fatis  eft, 
&  lxpius  tere  vt  argentum  viuum  diflbluatur :  dein  re- 
conde  in  vafe,&  munge  mane  ac  vefpen. 

a  Plumbi  cumulum]  Manufciijjtus  codex  legitcorruprejtto- 
>;fo^<iy^r,mea  fententia  ,  pro ftoxi&fs X*p&  •  l^arn  terra:  feu  lapidum 
cumulum.plumbumin  fe  continentem  Nicolaus  intelligere  videtur, 
quum  plumbum  ad  vlcerafic  fcabitm  fanandam  idoneum  admodum 
lit  medicainentum.  b  Gaftrades]  Grxcus  codex  habct  j-as-fi- 
«fo.quid  vero  hxc  diftio  Nicolao  denotet.nondum  intelligo. 

rCapJ  XCII. 
VNGVENTVM  valde  laudatu ,  regibus  &  prx- 
fedris  conierens,ad  podagrama  calido  &  iicco^  fngido 
&  humido  natam,&  ad  omnem  neruorum  imbecilhta- 
tem,  niorbumquecorpohs.  Vocatur  autema  Latims 
agutta,&  eft  gratia  Dei  vtile.  Recipe  corticem  radi- 
cis  malux  fylueftris,decoque  in  aqua  ad  confiftentiam, 
contunde  m  mortano  ad^fucci  formam.  dwn  accipe  ex 


hnx  fanigrxci,&feminisiini,fing.vnc.quatuor;lemi- 
num  cucumehs,feminis  malux,  iing.  vnc.  tres  ,  coto- 
neorum  feminis  vnc.  vnam.  Hxc  contufi  concoque  in 
aqua  ad  confiftentiam  dimidiatx  aqux,&fineconlifte- 
reinlebete  diebus  duobus,  &  totidem  nociibus.dein  co 
lato  per  linteum  tenue,  &  acceptis  e  lucco  lib.quatuor, 
imponito  lebeti,  poftea  prxdicf  arum  maluarum  radi- 
cum  vnc.fex,&fucci  earundem  vnc.fex,in  lebetcm  con 
B  ncito,&  conqualfatis  probe  line  lbidem  iufto  tempore. 
dein  accipe  tragacanthx  tenuiter  tntx  vnc.quinque,o- 
lei  violacei  hb.duas,adipis  gallinx,anfens  &  anatis,fin 
gul.vnc.duas,adipis  vrlini  &  porcini,  &  quofcuque  111- 
uenens  adipes  citrafalem,  fing.  vnc.tres,  medullx  oiiis 
afini  vnc.duas  femis,adipis  cati  vnc.duas,  but)  ri  recen- 
tis  vnc.tres.Hxcomnia  bulhantprobc  cum  prxdiciis 
ad  confiftenham  .  dem  accipe  cerx  purx  vnc.  quatucr, 
conquaflato  legitimo  tempore,donec  difibluatur  cera. 
reconde  m  vafe,ac  vteie. 


C  a    Gutta]  Nicolaus  conupte  legit  yura.  pro  5  Zt*. 

b  Fcenigra-ci]  Maiiufciptus  Codex  habct  fi^ca-H x^.  Sic  auteni 
appcllare  vulttur  focnun)t;ra:cum,qu6d  eiils  gr.ihis  acrcnune  vituli  ac 
boucs  pafcar.tur,  vt  lit  y  :yj.o-iT*pw  i  Jem  quod  boum  pabulum  .  Qua: 
quidem  appellatio  pulthrt  fcrnograxo  quadrat ,  vt  quod  a  Colunitila 
lib.i.cap.  1 1  .inter  pabula  luinentoi  um  corr.umetttur. 

Cap.  XCIII. 
VNGVENTVM  curatorium  ,  vocatum  Drofe- 
ron.  Capit  olei  violacei,roficei,nenuphanni,ling.vnc. 
S.terrx  Cimolix  purx,  ceruflx,  fing.  vnc.i.caphurx  dr, 
femiSjhthargyri  vnc.S.betonicx  drach.vnam,thuns  al- 
p  bi,&  maftiches,fing.  drach.duas ,  liicci  ptifanx,  pfyllii, 
fing.vnc.  vnam,  adipis  recentis  anferis,  galhnx  &  fuis, 
fing.vnc.vnam  femis,amiantidrach.vnam,afarcocollx 
drach.n.aloes  flaux  hexag.i.cerx  purx  quod  fatis  eft. 

a  Saicocolla?]  Nicolaus  habet  «.i/T^otcST.Sigiiificat  autem  illi 
voxbarbara  ttvT^afKT.nihil  aliud  qu.im  f.ucoco!lam :  ita  cnim  in  in- 
tcrpretatione  quoiundam  vocabuloium  Nicofai  fctibitur ,  <t»T^«f  st, 
trttfxojtoxxa.  ' 

Cap.  XCIIII. 
VNGVENTVM  iimile,  vocatum  etiam  Drofe- 
ron.  Habet  amianti ,  farcocollx  ,  caphurx,  vitri  albi, 
j;  thunspuh,maftiches,  Cimolix  purx  lotxcDm  aqua 
rofmanni .  Hxc  trita  lrngentur  cum  rofirum  hquore 
ftillatitio  puro,rofaceo  &  lithargy ro,  &  conquaflata  iu- 
ftotempore  fine,iifque  vtere. 

Cap.  XCV. 
VNGVENTVM  limile ,  nominatum  &  ipfum 
Droferon.  Accipe  foliaacholococxx  &brhodacenex. 
lauato  pnmum  cum  aqua,dein  cotundito  &  colato  per 
tenue  linteum:dein  accipe  cerulfx,amianti,farcocollx, 
Cimolix  purx,&  aloes  f laux  quod  fatis  eft.  Hxc  trita  & 
_  cnbrata  lrngato  cum  fuperiore  fucco ,  &  luba fta  probe 
reponantur  ad  vfurrt. 

a    Cholococatxj  Manufcriptus  codex  habct£°?^:x<i<*c.Qiiam 
fane  vocem  corruptam  elle  iudico  ,  &.'  pro  ea  fci ibenduni  elle  x^xc^- 
o-i'ac.Sic  enim  vtgypiiam  faban;,  Uiofcoiide  lib.ft  cundo.cap.  jC.tefte, 
appellant.        b    Rhodacenea:]  Gra:ce  ctiam  legitur  y.aij  pc^ar.nvia; 
Perrhodaceneam  autem  non  intelligit  nifi  Perficum  malum  .  Hanc  e- 
Him  ndminatam  efle  rhodaceneam  ,  teftaiur  Actius  lib.  1.  vbi  apeite 
rhodacenon  Perfica-  mali  fru<3um  appcllari  fcribic 
Cap.  XCVI. 
VNGVENTVM  ad  omnimoda fcabie carnis ex 
melancholico  humore  fada  ,  &  falfa  putrefafta  pituita, 
G  admodu  vtile.F.t  vocatur  ex  lithargyro.  purgat  melan- 
cholicum  humore  pervnna.  Recipitfahscomunispu 
ri  dr.odo,  adipis  fuilli  pun  drach.  v.  thuhs  pun  dr.i  1  S. 
lithargyri  dr.m.fucciquinqueneruix  dr.iui.  oleilauri- 
ni  drach.tresjfucci  chehdonu,hoc  eft  capnii  drach.in.S. 
Thta  hxcfimul&  lrngata  tenuiigne  calefacito,&  adii 
ce  cerxalbx  hexag.  vnum ,  formetinque  vnguentum, 
quo  iuungito  plantas  manuum  &  pedum  prope  lenem 
ignem,&  frica  fortiter  1  ufto  tempore:ac  vtere, 
Cap.    XC  V  •'. 
H     VNCVENT  VM  adfc".  v,vt  prxcedes,mirabile. 


Accipit  terebinthinx  vnc.S 
lutea  ouorumquat^  3  >plu 
uinx  hexag.duo.  S  .'  jj;s 
Inunge  corpus  vah  Cy'--, 


.genti  viui  hexag.duo, 
^•i  cumuli  vnc.S.farinx  er 
pmnibus  fac  vnguctum. 
vrperdiem. 

qqq.  iili. 


495 


494 


MYRE  PSI    1 A  L  E  X  A  N  D'R  I  N  I, 

De  bechicis, 

Se&io  quinta. 


Cap.   1  A 
E  C  H  I  C  A   antidotus  Paula  nomi- 
nata,quam  aliqui  Paulinam  vocaueriit. 
Eft  autcm  conueniens  tuflientibus,  tabi 
dis,  iuppuratis  ,  peiipneumonicis,  con- 


^^yJ^A  uulfis,  ruptis,  fanguinem  reucientibusj 


ftomachi  fubuerlionibus  ,  &  plunbus 
mahs.  Aduerfatur  etiam  lethahbus  medicamentis,  &  i- 
ftibus  venenum  uculantium  beftiarum  .eftque  confe- 
ftio  eius  huiufmodi.  Recipe  cafis  drach.duas  filiquas 
duas,caftorei,galbani,opn,  pipens  albi  &  nign,ftyracis  B 
pun,cofti,fing.drach.vnam  liliq.vnam,  myrrha;,fpic:e 
nardi,fing.drach.  femis  filiq.  femis,  croci  drach.i.  iiliq. 
vna,  melhs  Attici  aut  facchari  qnod  fufficere  videtur. 
Datur  faba:  quantitate  cum  temperato  hquore ,  aut  a- 
qua  mulfa,  ainftillando  mroradove  acetum  bonum  di- 
gito  decies. 

a    Inftillando]  Manufcriptus  codex  lcgit  i^riat iiuv pto 
'pajiui  Sic  cnim  efle  legcndum,fatis  oftcndit  lib.7.  De  compof.  medic. 
locaLcap.f  .Galenus.vbi  itafcriptum  rcliquit,«T/f'fa^5/«va»  tS  Sa.tCiu- 
htt  :|:ic  ra>:»»v  6'. 

Cap.  II.  C 
BECHICA  antidotus  Dmphccnicon  ,  praclarc 
conducens.  Accipit  hy  flopi  Cretici,  marrubn  andi,i- 
ndis,  pulegn  ficci,glycyrrhiza:,fing.  drach.duas,pinea- 
rum  vindium,calamintha:,fing.di'ach.quatuor,  palmu 
larum  pinguium  drach.vigintiquatuor,cancarum  pin- 
guium  drach.fexjfarina:,fcxmgraci,tragacantha:,  fing. 
drach.duas,melhs  aut  facchan  quantum  fufficit. 
Cap.  III. 

B  E  C  H  I  C  A  antidotus  e  mahs  &  cotoneis ,  confe-  jj 
rens  refrigerato  ftomacho.  Capit  malorum  &  coto-  , 
peorum  carms  repurgatx  hb.vna,  zingibens  vnc.duas, 
pipehs  communis,aniii,  fing.  vncia  vnam,  fpicanardi 
vnc.femisjmelhs  At-ticihb.  duas.  Cotonea  &  mala  tufa 
ln  partes  minutas  ln  aceto  decoquantur.  fit  autem  ace- 
ti  hb.  vna .  Poftea  mel  adnciatur ,  &  bulhant  ad  confi- 
ftentiam,&  lmponantur  ipecies.Datur  de  ea  cochleariil 
vnum. 

Cap.     III I. 

B  E  C  H  I C  A  antidotus  Diofpoliti,  ad  eos  qui  agre  fc 
ex  thorace^xcrementa  educunt,&  difficulter  fpirant. 
Habet  xutx.  ficca  drach.duas  fcrup.duos,  cumini  torre- 
facli  fcrup.vnum  gran.  vnum,  nitri  Alexandnni  grana 
duo.Excipiantur  melle  Attico. 

Cap.  V. 

B  E  C  H  I  C  A  antidotus  ex  butyro.  Recipit  butyri 
recentis  cum  melle  puro,fing.hb.femis.bulliat  ad  mel- 
hs  craflitudinem.Datur  manc  &  vefperi. 

Cap.    VI.  ;  . 

BECHICA  antidotus  ex  glycyrrhiza.  Habet  nu 
cum  pir.earurh,amyli,  glycyrrhiza,  ieminis  vrtica,  fe- 
mimsiini,ung.vnc.duas,iridis,piperis,cardamomi,hyf 
fopi,amygdalarum  amararum3fiiigulorum  vnc.vnam, 
mellisAttici  quodfotis  eft. 

Cap.  VII. 

BECHICA  aimdotus  ex  tragacantha.  Accipit 
nucum  pinearum  rcpurgatarum  drach.duodecim,femi 
nis  lini  torrefa£h  drach.  b£ro,  tragacantha  drach.duo- 
decim,palmularum  pmguium  drach.octo,iridis  drach.  q 
duodecim,amygdal.mim  dulcium  drach.fedecim,mel- 
hs  Attici  quod  fatis  cft  .  Tragacantham  m  vinodulci 
exiiuio  maceratam  &  diluta  f1'  .  lum  cum  melle  prius 


defpumato  coquito:  \  { 
de  archquis  probc  adnL/.-j 
""aiu  cc  vcipcn  quan^,'  -rmu. 
ntum  mellis,vt  lin(.'c^f  !  '■/'"*  camentum. 

Reliquis.&c.]  (    .y    V./       git  tTi'^{tTaxc«7ra,fcdma 


m 
tan 


mel  mferbuennt,  affun 
mortario  tritis.  Datur 
Innciendum  vero 


leifcnbcndfi  cniru  erat.tTrf/ts  w' 
dmi  dcfcribit  antidotum;tcftc 


ctio lib.8.cap.  y4.vbic.1n- 


Cap.  VIII. 
B  E  C  H  I C  A  antidotus  lmctus,conferens  ad  receo 
tes  tuffesjcftque  ftomacho  grata.    Capit  vini  dulcis  ve 
tens  fext.femis,mellis  Attici  hb.femis.Decoque  aflidue 
mouens  cum  ramis  rutx.  datur  my  ftrum  vnum. 
Cap.  IX. 

B  E  C  H I  C  A  antidotus  acyptarium  cognominata. 
Habetfeminis  lini  tuii&cnbrati  ,  vunrum  pinguium 
exemptis  acinis,fing.fextar.  Itahcum  iemis,  pinearum 
torrefattarum,nucis  Pontica  repurgatx,  fing.  fcxtaru 
quartaparte,pipens  vnc.i.myrrhx  vnc.S.  bcroci  vnc.S. 
melhs  Attici  optimi  c  fext.duos.Semen  hni  contufum 
cum  melle  coquito:&  vbi  coierint  jadncianturreliqua 
tenuiflime  tnta.Datur  nucis  Pcntica  magnitudo. 

a  Cyptarium]  Nicolaus.perir.de  atque  loco  fupia  cuato  Ae- 
tiusjegit  xwrTafic-v.Galcmis  lib.7-De  compof.n.edic.  lccal.  cap.i.  vbi 
eandem  antidotum  ad  vcibum  ciefciibit.xi/^icifcv  habtt.Q^am  quide 
leftioncm  ego  venoiem  elit  ccnleo.  Nam  lic  haud  dubit  yocorut  pla- 
centulas  lunata  Sc  inf  lexa  fpccie  conf'.  uas .  xi/V/«  enim  Gncis  cft  in- 
cuiuo  &  inflecto.Hinc  cyptarium.plactntula  cuiua  &  infltxa .  Czte- 
rum  x^rlafisf  r.on  cfli  legt  ndum,hinc  coniicio.x^Tyafic/  enim  dimi- 
nutiuum  a  voce  x^rmv.tit  cjuod  Grarcis  medicamentu  i,gnificat  quod 
non  coquitur.Cd  tunditur.  Coqui  vcio  lini  fenien  cum  mclle  ,  in  hac 
antidoto  eft  manifeftifiimum  .  De  placcntula  itaque,  quam  nrtrUlfut 
non  x<rf)a.fm  vocat,Ioquitur  Nicolaus.  b  Cioci  vnc.f  mis]Harc 
ex  Caleno  &  Aetio  adieclafimt.  Nam  vteique  habet  xfcx*  ,r:.a. 

c  Scxtar.duos.Scmcn  lini  contufum  cum  melle  coquito]  Harcin 
Nicolai  codice  defickrabantur,  &:  neceflario  cx  Aetio  funt  inferta,  qui 
habct.Tt  A/vcazrtf/tyt  xtxcftfutet  i  jt  /j£  nvfAtmt. 

Cap.  X. 

B  E  C  H I C  A  autidotus,vtihs  ad  diuturnas  tuffes,& 
in  ftomacho  lumbricos,  vbi  nimirum  moleftantes  tuf- 
fim  excitant.  Recipit  cumini,piperis,feminis  vrtica, 
fingulorum  vnc.  femis,  mellis  Attici  defpumati  fextar. 
femis  .Species  tenuiilime  tnta  &  cum  melle  fubac>a,pa 
rum  bulliant.Datur  cochleanum  viaum. 

Cap.  XI. 

B  E  C  H I C  A  antidotus,admodum  bona  &  experta. 
Accipit  piperis,pulegn,hyffopi,  calamintha:,  fing.dra- 
chmas.duas,butyn  recentis  drach.tres,cumini  lubtiliffi 
me  tnti  drach.quatuor.Melli  priiis  delpumato  admiice 
butyrum,&calefaciens  parum,  infpergereliqua.  Datur 
cochleanum  vnwm. 

Cap.  XII. 

BECHICA  antidotus,expurganspiruitam.  Ca- 
pit  hyffopi,pulegn,fingul.drach.duas,indis,finapijCar- 
damomi,feminis  anifi,piperis,  fing.drach.vnam.  Tuia 
&  cnbrata  excipiuntur  melle  Attico  fufficienti .  Datur 
cochlearium  vnum.Si  verb  hyems  fuerit ,  &  is  qui  vfu- 
rus  eft,febre  vacauent ,  dato  pipens  drach.duas ,  &  pro 
femine  anifi  adiice  faniculum  aut  cuminum:&pro  car 
damorho,  finapi  drach.duas.Et  prasbeto. 

Cap.  XIII. 
B  E  CHIC  A  antidotus  exhyffopo,valdebona,aA- 
choln.  Habet  hyffopi,puiegii,ameoSjpiperis,erui,in- 
dis,  fingulorudrach.ftx ,  terebinthina:  drach.  quatuor, 
fpica;  nardi  drach.tres,butyri  recetis  drach.duas,melhs 
Attici  drach.octodecim.  Datur  cochlearium  vnum. 

a  AchoIU]  Manufcriptus  codcx  hoc  loco  mirifice  depraua- 
tus  eft.legit  enim,  *XHH&XU>  •*  >  quafi  vet6,K«^a;'/.icv  fit  mcdicamen- 
tum.quum  Aetio  atttftante,  a^cxiis  iit  lcgendum.habct  enim, /?i>X'*»? 
<t^«Ai*,i,'ftraOTii,&c.lta  pailim  Nicolai  codex  quo  vfus  fum.,  innume- 
ris  fcatct  mendis.vt  nihil  mirum  fit.nos  interdum  etiam  impegifle,nec 
paiTim  genuihum  fenfum  afiequutos  fuifle.  Quis  enim  adeo  ocolatus 
eiit.quem  non  aliquando  codex  mendoiiiTunus  fallar! 

Cap.  XI III. 
B  E  C  H  I  C  A  antidotus  ad  diuturnas  tuffes  vtilis,ex 
pulegio.  Recipit  hy  ffopi,  gummi ,  pulegii  vetens,a- 
meos,  pipens,  eruorum  decorticatorum,  uidis,  fingul. 
drach.fex,  fpica;  nardi  drach.  tres ,  terebinthina;  drach. 
quatuor,butyn  recentis  drach.duas,melhs  Attici  quod 
fatis  cft.  Buty  rum  &  terebinthinam  mifce  cummelle, 
&vmto  rehquis,ac  vtere. 


DE  BECHICIS, 

Cap.  XV.  A 
B  E  C  H  I C  A  antidotus ,  ad  affe&us  thoracis  valde 
bona.  Accipitcumini  tonefn&i  tenuiflime  tri ti  dra- 
chmas  leptem  ,  femmis  lini  in  pollinem  triti  drachmas 
fex  femis,iridis  fubtihfliine  lauigata  drachmastres,pi- 
riearum  tarrefacrarum  drachmas  duas,  glycyrrhiza  te- 
riUifllmt  trita  drachmam  vnam  femis ,  gummi  drach. 
duas,pu!egii  tuli  drachmam  vnam  femis,  feminis  vrti- 
ca  drachmam  vnam,  pipens  albi  drachmam  vnam  le- 
mis,mellis  Attici  quod  fatis  eft.  Mel  verb  prius  defpu- 
inetur ,  &  adnciantur  farina ,  ac  modice  decoquantur:  B 
reliqua  in  mortano  vniantur.  Ex  cofetta  iam  antidoto 
datur  cochleanum  vnum. 

Cap.  XVI. 

B  E  C  H I  C  A  antidotus  concoquens,  ad  diuturnas 
tufles.  Capit  mellis  Attici  defpumati  drachmas  fede- 
cim,  terebinthina  drachmas  cclo ,  galbani  drachmas 
quatuor.  Decoquito  melcum  terebinthina , poftremu 
niiicito  galbanum,&  vtere. 

Cap.  XVII. 

BECHICA  antidotus,ex  ftyrace.  Habetamomi,  C 
cafia ,  fingulorum  drachmas  duas ,  ftyracis  drachmam 
vnam  iemis,  fpica  nardi  drachmam  vnam  femis,  croci, 
piperiSjfingulovum  drachmam  vnam,  pemdiorum  dr. 
tres,mellis  quodfatis  eft.daturcochleanum  vnum. 
Cap  XVIII. 

B  E  C  H  I C  A  antidotus  ad  diuturnas  tufles  egregie 
faciens,ck  ad  humentes  ac  diuturnos  omnino  affedtus. 
Finit  etiam  febrem,  &  cognominatur  Symphonos .  ea 
vfi  funt  optimi  quique  medici.  Recipit  piperis  albi,o- 
pii,cardamomi,lingulorum  drachma  vnam,croci,myr  D 
rha,hyofcyami  albi  feminis,fingulorum  drachm.  qua- 
tuor,melhs  Atticfclrachmas  fex  .  Datur  nucis  Pontica 
magnitudine  cum  aqua  mulfa  cyathis  tnbus.Nos  qui- 
dem  fic  conficimus:  aln  verb  adiiciunt  etiam  fulphuris 
ignem  non  expertidrachmas  quatuor,gentiana  &  dau 
ci,fingul.drach.duas. 

Cap.  XIX. 

B  E  C  H  I C  A  antidotus  ad  tabidos,*lfoftathmos  di 
dta.  Accipit  folii,petrofelini,bhyflbpi,  rofarum  arida- 
rum,anifi,opii,croci,cofti,feminis  hyolcyami,myrrha  E 
troglodytica,fpica  nardi,iridis,  fingulorum  drachmas 
tres  fcrup.quatuorgran.feptem,mellis  Atticiquod  la- 
tis  cft.Datur  faba  quantitate  ad  noftcm. 

a    Ifoftathmos]  Sicdiftaeft.quafi  xqualis  ponderis.quod  fci 
lieet  qu*  hanc  antidotura  conftituunt,pari  pondere  accipiantur. 

b    Hyflopi]  Nicolai  codexhabet»aVu3C ,  id  eft  finapi.  Sed  Aetius 
k  to  cjtato  cap.  j  f  .legit  iajihmv. 

Cap.  XX. 

B  E  C  H  I C  A  antidotus  ex  ftyrace.  Capit  ftyracis, 
croci,fucciglycyrrhiza,gummi,{pica  nardi,opii,  folii,  p 
amyli,  fingulorum  drachmas  duas ,  nucii  auellanarum, 
amygdalarum,iingulorum  drachmas  tres:  nonnulli  ve 
rb  neque  amylum ,  neque  auellanas ,  neque  amygdalas 
adiiciunt,fed  pradi&a  duntaxat.fomnum  inducit,&  v- 
tilis  eft. 

Cap.  XXI. 

B  E  C  H I C  A  antidotus  ex  chamaleuee.Leporis  ftcr 
cus  bibcndum  prabe  cum  vino  tepido,craflitudine  for 
dium:aut  cum  deco&o  chamaleuces,  qua  lingua  Lati- 
navngula  caballina  nominatur.  Nc  contcmnas  vilita- 
tcm  huius  medicamenti:  cft  enim  vtile. 

Cap.  XXII. 

B  E  C  H  I C  A  antidotus.  Habet  ftyracis,croci,thu 
ns,  myrrha,oph,fingulorum  vnciam  femis,mellis  At- 
tici  quod  fatis  cft. 

Cap.  XXIII. 
B  E  C  H  I  C  A  antidotus  ad  orthopnaam,  praclara. 
Recipit  indis  vncias  duas ,  pipens  albi  drachma  (emis, 
femims  apn  vncias  duas,fucci  chamaleuces  vnc.vnam, 

mellis  Attici  quod  fatis  efle  videbitur.  rebinthina.fingulornm 
Cap.    XXIlII.  H  fatis erit.Styracem,  galb, 

BE  CHI  C  A  antidotus ,  & ad orthopnoca egregia.      &vuas cum melle fuj" 
Accipitopii,myrrha,  feminishyolcyami,croci,fingu-      uediligenter, &exc  I  y 
lorum  drachmas  duas,  thuris  mafcnli,  euphorbii,  gcil-     chlearium  paruum 


S  E  C  T.  A&l  45^ 

tiana,cardamomi  fing.drach.Wuim.Datur  febre  vacart 
tibus  cum  vino  dulci:  febricitantibus  autem,cum  aqua 
tepida  perinterualla. 

Cap.  XXV. 
B  E  C  H I C  A  antidotus  ad  fuppuratos,tuflientes,ta 
bidosj&fanguinem  reiicientes.  Somnum  etiam  conci- 
liat.  Capit  erui  torrefadti  drach.  quinque,  cumini  j£- 
thiopici,anifi,feminis  apii,opii,ling.drach.vnam,meI- 
lis  Attici  quantum  fufficit:&  vtere. 

Cap.  XXVI. 
B  E  C  H I  C  A  antidotus,ex  hyflbpo.  Habet  pule- 
legii3thymbra,thymi,anethi,  feminis  apii,  finapi,hyf- 
fopi,cardamoroi ,  pipens  albi,  fingulorum  drachmam 
vnam,falis,anifi,  faniculi,  opii,fing.drach.vnam,mel- 
lis  Attici  quodfatis  eft. 

Cap.  XXVII. 
B  E  C  H  I  C  A  antidotus,  ad  fanguinisreie£honem 
praclara,ex  cinamomo.  Recipit  cofti,  rhei,  cinamo- 
mi,  fingulorum drachmam  vnam.  Hac  in farinam  tn- 
ta  dantur  dormituro  laboranti,dum  ieiunus  eft,cum  vi 
no  tepido,aurvt  volueris. 

Cap.  XXVIII. 
B  E  C  H  I C  A  antidotus  ex  iride,ad  arteriacos  vtilis. 
Accipitfinapi,indis,  tragacantha,  caricarum  albarum 
carnium,hyflopi,althaa  feminis,aziziphorum,glycyr- 
rhiza,  violarum,  vuarum  paflaru ,  carnis  palmularum. 
Decoquito  hac  in  aqua  ,  &  prabe  dormituns  cum  pe- 
nidiis,aut  ferapio  chamaleuces  tepido. 

a  Ziziphoium]  Nicolaus  legit  ^/yf  iqtni .  Sunt  autemzinzi. 
pha  fiue  tizipha  rt  centioribus  Grxcit ,  fiutlus  Arabibus  &  officini» 
iuiube  ditti. 

Cap.  XXIX. 
BECHICA   antidotus  admodum  bona.  Capit 
tercbinthina,glycyrrhiza,  tragacantha ,  penidiorum, 
fing.vnc.vnam,mcllis  Attici  quod  fatis  eft. 

Cap.  XXX. 
B  E  C  H I C  A  antidotus  ex  terebinthina.  Habct  tc- 
rebinthina,penidiorum,  fing.vnc.femis,  melhs  Attici 
quantum  iufficit. 

Cap.  XXXI. 
B  E  C  K  I C  A  antidotus  ex  gly  cyrrhiza,  egregia. 
Recipit  nucum  pinearum,  amyli,  glycyrrhiza,&  fucci 
eius,fingulorum  drachmam  vnam,iridis,  piperisalbi, 
hyflbpi,amygdalarum  amararum  &  dulcium,  fingulo- 
rum  drachmas  fex ,  penidiorum  vnciam  vnam,  mellis 
Attici  quod  fatis  eft. 

Cap.  XXXII. 
B  E  C  H I C  A  antidotus .    Accipit  amyU  hexagia 
tria,  penidiorum,  olei  amygdahni ,  fingulorum  vncias 
duas.Decoquitohac  probe.Dantur  mane  ieiuno,&  vc- 
fperi. 

Cap.  XXXIII. 
B  E  C  H  I C  A  antidotus,admodum  vtilis.  Capian 
tur  capa  magna,&  cxculpantur  mteriora  earum,&in- 
iiciaturbutyrum,penidia,&  oleum  amygdahnum  dul- 
ce,&  imple  totam  cauitatem  caparum  cum  eis,&alen- 
fimmouensincalido  cinere  dimitte  bullire,  doneco- 
mnia  probe  clixentur.dein  ab  igne  remota ,  &  in  exte- 
rioribus  eorum  rcpurgata,  dantur  comedenda  dormi- 
turismcquc  dcfuper  quicquam  potus  aut  cibi  exhibc- 
tur.Eft  enim  expertum  ad  diuturnas  tuffes. 

a  Senfim  mouens]  Codex  Nicolai  iterurn,  vt  fuprl ,  *£»V*r 
falfo  $>ro  o^nVatt  legit. 

Cap.  XXXIIII. 
BE  CHIC  A  a ntidotus  ex  fty race , Vtilis  etiam ael 
tabidos,uippuraros  aegregie,item  abfceflus,in  quibuf- 
cunquelocis  fiunt.  Habet  amomi,croci,cofti,opii,a- 
myb,  ftyracis,vuarum  exemptis  acinis,lingulorum  vn- 
ciam  femis,petrofeli.  *  '^ccdoni.cijiridis  Illyrica:,gal- 
bani,fingulorum  firrup       r\r  -arnis  palmularum,  te- 

vnam,  melhs  quatum 
pium,  irin,  palmulas, 
.  j  a  tufainiice,&  diflbl- 
im  melle.Daturce* 


497 


NICOL.  MYREPSI 


4?$ 


rpinlonem.ln  M  •nufcripto  codice  \ 
,_ut  xtua.  SV^oji  ,  hoccft  muabilucr, 


D 


a  Egregie]Prlter 
legitur  zaf*fiZ*i<  promtpi 
icl  priter  fpem  &:  opinionerfij 

X  Cap.  XXXV. 

B  E  C  H  I  C  A  antidotus  ex  pipere.Tlecipit  cnrdamo- 
mi,caftorei,opii,zingiberis,cofti,piperis  albi  &  longi, 
gaibani,croci,fmgulorum  drachmas  tres,  mellis  quan- 
tumfufficit.  aliqui  vero  pro  zingibere  inhciunt  myr- 
rhnrh.Datur  hexagium  vnum  cum  aqua  tepida,  cui  in- 
coda  fiint  chamajleuce  ,hyffopus,glycyrrhiza ,  zizipha, 
carncs  caricarum  vndecim,&  hordeum. 

Cap.     XX  XVI. 

B  E  C  H  I  C  A  antidotus,  ad  fnnguinem  fpuentes  v- 
tilis.Filicem  tufam  &  cnbratam  lnfperge  pafi'o,aut  for- 
bendam  prabe  cum  drofato  chamahruces. 
Cap.  XXXVII. 

BECHIC  A  antidotus,vtihsad  eas  tuffesqux  ho- 
Ctu  magils  infeftaht.  Atcipit  mentha  ramos  tres,  contu 
fos&inieaosinaceti  cochlennum  &  irrigatos .  datur 
forbenda  dormituris.Concoctionem  niuat,  ftomacho 
grata  eft,craffofque  incidit  humores. 

Cap.  XXXVIII. 

B  E  C  H I C  A  antidotus  ad  eos  qui  non  mfi  recta  cer 
uice  fpirant,&  afperam  artenam  plenam  habent.Expur 
gat  thoracem,vtilifque  eft  ad  raucitatem.  Capit  alhorii 
repurgatorum  libram  vnam,butyri  recentis  libramv- 
nam,mellis  Attici  pun  hbram  vnam  .  Hic  coquantur 
fimul  donecfubftantia  alhorum  diffoluatur  :  dein  per 
faccum  trafmiffa,  recondito  &  dato.  Si  vero  hoc  bibere 
noluentjaccipe  ex  alliis  quod  per  faccum  tranfmiffum 
eft,&buty  ri&  mellis  boni,  fingulorum  libram  vnam. 
coquantur  probe  vt  fiat  echgma:quo  vtere. 
Cap.  XXXIX. 

B  E  C  H  I  C  A  antidotus  ex  ftyrace .  Squillam  al- 
bam  fermeto  obduuam  affato  in  calido  cinere  ad  con- 
liftentiam.amotaabigne,accipe  medulla  eius  vnciam 
vnam  femis,ftyracis  pun  vnciam  femis,  nucum  pinea- 
rum  vnciam  vnam,tragacantha,hyffopi  ,glycyrrhizx, 
indis,calamintha:,fingulorum  vnciam  femis,melhs  At 
tici  quod  fatis  eft.datur  manc  &  vefperi. 
Cap.  XL. 

BECHIC  A  antidotus  ex  fquilla  ,  ad  arteriacos &  E 
non  nifi  retta  ceruice  fpirantes.Squillam  albam  affato 
cum  fermento  in  cinere  cahdo  ad  confiftentiam  :  dein 
accipeeiusmedullapartem  vnam,eruina;  fanna:  par- 
tes  duas,ammoniaci  thymiamatis,opopanacis ,  fingu- 
lorum  drachmas  quatuor,  lridis  Illyrica:,  fummitatum 
abrotonijfingulorum  drachm.duas,piperis  filiquas  vi- 
ginti.  Exceptis  omnibus  ,  finge  paftillos  quoru  finguli 
pendeant  drachmas  duas.Dantur  cum  latte  caprino  aut 
cum  aqua. 

Cap.    XLL  F 
BECHI  C  A  antidotus  ad  afthmatico«.Habet opo- 
panacisdrachmam  vna,piperis  albi,|myrrha,  caftorei, 
iingulorum  drachmas  fex.  excipiuntur  melle,&  datur 

Cap.  XLII. 
B  E  C  H I  C  A  antidotus  mirabilis .  Squilla  cruda  al- 
ba  fuccum  expnme  cum  mellis  Attici  vnc.tnbus .  De- 
coque  ad  prunas  vt  fiat  ecligma.datur  ante  &  poft  cibu 
myftrum. 

Cap.  XLIII. 
B  E  C  H I C  A  antidotus  fummc  conducens .  eft  eti» 
ad  afthmaticos  ab  Archigene  experta  .Recipitcentau- 
ni  magni  i-adicis,  &  petrofelini,  lingulorum  vncias  fex, 
ammoniaci  thymiamatis  vncias  tres ,  fulphuris  ignem 
non  experti,bituminis,cardamomi,radicis  panacis,fe- 
minis  vrtica,indis  Illyrica-,fingulorum  vnc.  duas,thu- 
ris,amyrrha,caftorei,nitri ,  fagapeni  ,abrotoni ,  pohi, 
chamapityos,faluia,fin_;u'orum  vnciam  vnam ,  pipe- 
ris  albi  vncias  duas.Hac  trits  cum  melle  Attico  fufficie 


Cap.  XLIIII. 
B  E  C  H  I C  A  antidotus  polychreftos  ,  ad  afthmati- 
cosjdifficile  fpirantes,ex  fquilla.  Squillam  aalbiferme 
to  oblitam  in  furnum,vt  quamoptimc  afTetur,  connci- 
to:dein  vbi  mollifJima  fad>a  fuent,abnce  qua  in  fuper- 
ficie  vfta  funt :  &acceptis  interioribus  ems  tenuiflimc 
tntis,adnce  erui  albi  decorticati  farina  tantum  quantu 
duaaffata*  fquilla:  partes  pohderant,  ammcniaci  thy- 
miamatis,radicis  panacis,  fingulorum  vncias  quatuor, 
iridis,abroteni,acon,lingulorum  Vncias  duas.Nonnul- 
B  h  vero  pro  abrotono  &  acoro  adnciunt  melnnthn  &  ca- 
lnmintha  montana,fingulorum  vncias  duas,pipens  fi 
liquas  viginti.His  tntis  &  vnitis ,  effingantur  orbiculi 
pondere  fefquiobolares.  Datur  vnusaut  duocumcya- 
this  tnbus  lattis  afinini,?ut  caprini  reccns  mulc~ti ,  aut 
aquamulfa.Puens  vero  datur  vnus  tantum  crbiculus. 
Ahium  igiturmcuet  mcdernta  hac  menfura.fi  vero 
plus  dederisbvrinam  etmm  fa  pe  ciet.  Continuas  accef- 
fiones  diffoluit  data,comitialem  fanat ,  cvten  fuffoca- 
tiones,&  lumborum,  languidcs  dolores ,  dcbiles  &  per 
C  circuitum  repetentes  febres .  Mcfes  mulierum  ducitob 
craflos  humores  fuppreflos,ad  quos  cofequuntur  verti- 
g>nes,vocis  interceptio,contra£bones,articuloru  dolo- 
res,dpignties,& difficiles  fpirationes.Statim  enim  fi  ex 
hoc  medicamento  bibntur,fanguis  allicitur,&  cofeftim 
omnibus  moleftantibus  malis  hberat  .Ke  ltaque  huius 
medicamenti  vtilitarcm  contemnas. 

a  Albaro]Aetius  lib.8.cap.  f  7.non  >.«i/x>iy,vt  Nicnlaus.fcd  wi<f  dr, 
hoctftfuluamltgit.  b  Vj  in.met.am  &c]Nicolai  cod<x  r.on  ic- 
£tc  legit  ngLuivn  v7rOA>.a'x/c  WTiH.proifns-iv^vt  fatis  ex  Aetio  I  quct.qui 
habtt  Spmt.  c  VttiifLrlocationts^Manulcnptuscodex  habet  lim 
pliciter  irviyftoCc.Sed  Aetio  aneftanrc  ,ad>iciendum  erit  irtf uctAt.it  tt 
Dim  Iegit  m-riym  CrtfirjLt.  d  rigutus]Tam  Aetius  qu.  m  Nicola' 
kgunt  oxve/  .Cornarius  auttm  incpte  adaniculos  rtfeicns ,  conuenic 
articulorum  lentorcs.Sed  funt  cms  bominis  innumera  alia  in  Aetii  co 
ucrfione  eirata.etiam  ab  Oiofcio  non  animadueifa  ,  aut  ftudiopiar- 
ceiita. 

Cap.  XLV. 
B  E  C  H  I C  A  antidotus  ad  eos  qui  non  nifi  recTa  cer 
uice  fpirant,nephnticos,&  ftilhcidio  vrinar  laborantes, 
ditta  ex  cofto.Capitpiperisalbi  &  communis,  pctrofe- 
lini  Macedonki,fingulorum  drachmas  tres,cofti,femi- 
nis  fccniculi,anifi,calamintha ,  pyrethn  ,  ftminis  apii, 
fpica  nardi,ftyracis,fingulorum  drachmam  vna,  mel- 
hs  Attici  quod  fatis  eft,&  vini  boni. 

Cap.  XLVI. 
B  E  C  H  I  C  A  antidotus,  ad  afthmaticos.Habet  po- 
lii,abrotoni,caftorei,chama:pityos,ammoniaci  thymia 
matis,iingulorum  drachmas  fedecim,mellis  Attici  qua 
tum  fufticit..  Daturadimidia:  faba  quaiititate. 

a  Dimidiz  faba:]Aetius  habet  xv^ux  iV«y,hoc  cft  fabar  arqui 
portionem  dato. 

Cap.  XLVII. 
p      B  E  C  H  IC  A  antidotus  ex  piperealbo.  Recipitaa- 
phonitri  drachmas  nouem,pipensalbi,filphii,lingulo- 
rum  drachmam  femis.  Datur  cochleare  vnum  cum  a- 
quacahda. 

a  Aphonitri]Nicolaus  hJc&rftre  femper  alias  fciibit  «<fcnTf» 
quum  tame  Actius,|vti  fupra.legac  a^f.nVficyt  hinc  palim  omnibu» 
fiat.Aphoni.rum  non  difierisab  Aphronitro.quodalibicopioiiiisde» 
monftrauimu». 

Cap.  XLVIII. 
BECHIC Aantidotusex  caftoreo.  Accipitcafto- 
rei,ammoniaci  thymiamatis  jfingulorum  vnciam  fe- 
q  mis,pipensfihquas  quinque .  Excipiens  peffo,  datofa- 
b x  quantitatem  cum  aqua  mulfa. 

Cap.  XLIX. 
B  E  C  H I  C  A  ahtidotus  ex  myrrha.Capit  piperis  co- 
munis,myrrha:,petrofehni,helenii,libyftici ,  finguloru 
drach.  tres,mellis  Attici  quod  fatis  eft .  Datur  cochlea- 
num  vnum. 

Cap.  L. 

B  E  C  H  I  C  A  antidotus  ex  caftoreo.  Habet  abroto* 


ni  drachmas  duas,  radicis  bryonia:  drachmas  oCto ,  co- 

timilccantur.  Datur  v'i  -qua-  mulia:  cahdac  cvathis  ^  ,            ,     ,             1            >  .      ,  , 

,       n.          ,     ,.       /t*.  j  x            _r  n.-  c  H  ma  bry oma:  drachmas  quatuor,ruta  latiua  drachmaj 

quatuor, hoceft  vnr.oa  o.  1„c  afliduc pota,perfecrc fa  n.      a       j     _                           -r          _  • 

1  _  r  ,           ,  a                   i       u  oao,caitorei  drachmas  quatuor,artemifix ,  epithymi, 

jiatjfincquemoleft;  ef.icax  f  ...imorbos.  _             •  r      1  U 

a  My„te3Grxc             %  'n  aP„d Aetimn: vbi  tu_M  ammomaci  thym,amat,s,fing.dr.quatuor.Datur ex ea 

coinarius  fali'6  zin<ibtris  «o     V  lcrupulus  vnus  &  dimidius,cu  oxymelitjs  cyatho  vno. 


j 


DE  BECHICIS, 


Cap.  LI. 

BECHIC  A  antidotus  Ar.dromachi, ad  afthmati- 
cos,&  diflicile  fpirantes,admodu  nobihs.Recipitfquil- 
la:  aflatae  medulla  quamoptime  affam  ,  fulphuris  lgne 
non  experti,bituminis,fingulorum  fcrupulum  vnum. 
Daturcum  oxymelite. 

Cap.  LII. 

BE  CHIC  A  antidotus  ex fulphure  ignem  non  ex- 
perto.  Accipit  fulphuns  ignem  non  experti  drachmam 
vnam,ammoniaci  thymiamatis,melanthii,caftorei,iin 
gulorum  drachmas  duas,amii  obolum  vnum  .  Teratur 
ha:c  &  fingantur  paftilli,quorum  iinguh  pendeant  obo 
los  tres  cum  aqua.  Dantur  dormituns  cum  aqua:  acali- 
da:  cyathis  duobus. 

a  Cahdi]Nicolaus  finiplicitcrhabec//;6'ii(fatT0c ,  fed  Aetius 
addit  QiffA*. 

Cap.  LIII. 

B  E  C  H  I C  A  antidotus  Philagrii  ad  afthmaticos,ex 
cctaureo.  Capitradicis  fymphytipetra:i,centaurei  ma- 
gni  radicis,indis  Hlyrica:,iingulorum  vnciam  vnam,a- 
qua:  fextanum  femis  .  Radices  contufas  biduumina- 
qua  macerato,deinde  coquito  ad  tertias,&  per  colum 
traiicito.  Adnce  mellis  parem  decodto  quantitatem  ,& 
decoquito  vfque  ad  coiiftentiam.Dein  rhei  Pontici  tu- 
fi&cnbrati  vnciam  vnam  infperge,&  vnito .  Dantur 
pnma  horaadiei  cochlear.duo.Si  vero  deftitueris  rheo, 
adiice  pro  eo  centaurii  magni  vnciam  femis,  bvel  radi- 
cis  fymphyti  vnciam  femis.  Hoc  medicamerum  robur 
pulmoni  &  thoraci  pra:bet,ciimulque  humores  adefi 
delatos  repurgat,exiccat,  &  ^  repellit. 

a  Diei]Nicolai  codex  limplicitcihabec  m^)  ■sftinm  «Iftw.fed  Aeti'ad 
iicit  ■fifjJtfi.t.  b  Radicis  lymphyti]Nicolaus  habet  a-u/jqvrv  ft^Kt, 
fed  non  re£te.Legendum  entm.Actio  fuftragantc.n  o-v/jl^ut^  ,  &c  .  At- 
que  ex  hoc  loco  euidentifiimum  tir.veteium  theum  nullam  habuifle 
purgandi  facultatem.quum  eius  fuccidanea  fint  tum  centaurei  magni 
tum  fymphyti  radix.quorum  neutrum  ne  minimam  quidem  purgan- 
di  vim  obtinete  manifefttus  eft  quam  vt  demoftrattone  aliqua  egeat, 

C    Siruulque]Manufcriptus  codex  legit  \i  t»  .perperam  ;  fcribendu 


A  enim  erat.Aetio  moncntr,<ruv  t£.  .  d^^^RllitjGrsce  eft  xnx.pz'ac!cu. 
vt  mirum  fit  Cornarium  tantum.il  dnsplacet ,  lcontni  cor.ucrtillein 
Aetio  expellit.Qui  enim  medicins?  periti  funt.fciunt  quantum  differat 
repellere &  expdlere.Repelluntur  non  raro,  qua?  tamen  e  corpore  no 
vacuantur:  exptlluntur  autem  ea  tantum  qui  vacuantur. 

Cap.  1,11 1 1. 
B  E  C  H  I C  A  antidotus  ex  fccnograxo  ,  ad  eos  qul 
defluxionelaborant,tuflientes,&  non  niii  re&aceruice 
fpirantes.repurgat  etiam  thoracem .  Accipe  foenigra:ci 
purivncias  tres ,  &  probe  in  aqua  pluuiali  decoquito, 
perque  colum  tranfiufam  aquam  effunde:  &  rurfus  alia 

g  affunde,&  coquito  vt  pnus:iterumque  effunde ,  &  alia 
aftunde,coquitofimihter.  atque  poftquam  m  tertiaa- 

k  qua  decodtum  probefuerit,coIato,  accipitoq;  ab  eo  de- 
cofto  libras  duas,&  adhce  melhs  boni  defpumati  vnc. 
fex,atque  ad  lentum  ignem  decoquito,donec  ad  mellis 
coniiftentiam  veniat.Tandem  adiice  butyn  boni  recc- 
tis  cochleanum  femis,terebinthma:  fcrupulum  vnum 
femis:vnito  &fubigitobene  ad  confiftentiam .  Datur 
cochleanum  vnum. 

Cap.  LV. 

B  E  C  H I C  A  antidotus  ex  hni  femine,  vtilis  ad  vocc 
abfciffam,tuffientes,&deftillatione  laborantes.Recipit 
feminis  lini  torrefa&idrachmas  duas,  vuarum  pinguiii 
fine  acinis,nucum  pinearum,iingulorum  drachm.tres, 
glycyrrhiza:  drachmamvnam  femis  ,  carnium  pingum 
palmularum  vnciam  vnam,  tragacatha:  drachmam  v- 
nam,feminis vrtica:  drachmam  femis  grana  feptem,pe 
mdiorfi  hexagia  quatuor  femis,  melhs  Attici  &  faccha-» 
riquod  fatiseft. 

Cap.  LVI. 
BECHIC  A  antidotus,datafanguinem  ipuetibas, 
D  prodeft.Succum  mentha:,fuccum  polygoni,cum  coral 
lio  rubro  dato  ex  vino.aut  mentha:  iuccum  cum  vino 
myrtitedatobibendum  uiunodtebus  mbus:  &  fana- 
bitur. 


C 


INDEX    GLANDIVM,  ET  MEDICAMEN- 
torum  qua:  vmbihco  imponuntur. 


Clans,  hoc  eft  fuppofitoriu,bilem  &  pituitam  deduces, 
Cap.  i. 

Clans,feu  fuppofitorium,ventrem  fubducens, 
Cap.  ir. 

Clans,  vcntns fubdu&iua,  Cap.  i u. 

Clans  admodum  bona,  Cap.  uir. 

Clans  ad  dyfentericos,  Cap.  v. 

Clansaluum  fubducens,  Cap.  vi. 

Clans  addyfentericos,  Cap.  vn. 

Glans  aliaaddyfentencds,  Cap.  vui. 
Clans  ad  eos  qui  dyfentena  correpti  funt , 
Cap.  ix. 

Clans  ad  dyfentericos  diuitcs,  Cap.  x. 


Clans  ad  eos  qui  dyfentena  laborant,  Cap.xr. 
Glans  addyfentericos,  Cap.xn. 
Hirudines  deuorata:,&  ferpentes,vt  eiiciendar, 
Cap.xin. 

Clans  ad  aluum  adftri&am,  Cap.xiui. 
Glans  aluum  denciens,  Cap.xv. 
Clans  valdebona,  Cap.  xvi. 

Glanspurgatona,  Cap.  xvn. 

Glas  ad  dyfetencos  &  ani  dolores  bona,  Cap.  x  v  1 1 1, 
Clans  ad  dyfentericos,  Cap.xix. 
Medicamentum  quod  vmbilicoimpomtur,aluum  mo- 

uens, expertum,  Cap.  xx. 

Epomphahonbene  admodu  purgans,  Cap.  xxi. 


foi 


LAI   MYREPSI  ALEXANDRINI, 
De  Glandibus  &  Epomphaliis. 

Se&io  fexta. 


co: 


B 


Cap.    I.  A 
LANS,  feualuppofi  torium  bilem  &  pi- 
|tuitam  fubducens.Recipitellebori  nigri 
drachmasduas ,  aloes  flaua;  drachmam 
!  vnam,mufcerdarum  drachmas  tres.  Ex- 
!  cipiantur  melle  coc"ro,&  vfurpcntur. 

a  Suppofitorium~Nicolaus  habecS  i/ot6»tcv  .  CjHiarn  vocem 
nosbarbara  Sc  vulgo  mcdicorum  viitata ,  quod  pulchrc  Gra:ca:  qua- 
drarct.didtione  exprimcie  coafti  fumus .  Quod  monete  vuluiruus,  ne 
quis  fponte  hanc  nos  vfurpaflc  diaionem  exiftiraarct. 

Cap.  II. 

C  L  A  N  S  ventrem  fubducens.  Accipit  fiminis  rutx 
fylueftns,agancij  fingulorum  drachmas  tres,cumini  a- 
ridi,turpeti,fingulorumdrachmam  vnam  femis,  dacry 
dii  drachmam  femis,fahs  foffilis  hexagium  vnum.Ex- 
cipiantur  melle  cocto. 

Cap.  III. 

G  L  A  N  S  aluum  deduces.Capit  fucci  cyclamini  vn- 
ciam  vnam,foflilis  falis  hexagium  vnum,  melhs  co&i 
quod  fatis  eft. 

Cap.    II II. 

C  L  A  N  S  valde  bona.  Habet  colocynthidis  medul- 
lxhexagia  tria,  polypodu  recentis  repurgati  hexagia 
tria,fellis  taunui  drachmam  vnam,mellis  coCti  quantu 
fufficit. 

Cap.  V. 

G  L  A  N  S  ad  dyfentencos .  Recipit  opii ,  myrrha:, 
caftorei,croci,thuris,  hypocifthidis,iingulorum  drach. 
fex,  ftyracis  drachmas  tres,excipiantur  vino  &  melle 
co&o. 

Cap.    V I. 

G  L  A  N  S  aluum  mouens.  Accipit  fucci  cyclamini, 
falis  foffilis,&  mellis  quod  fatis  eft. 
Cap.  VII. 

G  L  AN  S  ad  dyfentencos  vtihs. Capit  opii,croci,fin 
gulorum  drachmam  vnam,myrrh$  drachmas  duas,  a- 
cacia:  drachmas  fex.Excepta  la&e  caprino  coquatur  ad 
confiftentiam. 

Cap.  VIII. 
G  L  A  N  S  ad  eos  qui  laborant  dyfenteria.  Habet  cro- 
ci,opii,myrrha:,caftorei,lycii,thuris ,  fingulorum  vnc. 
vnam.Excipe  vmo  adftringente,&  vtere. 
Cap.  IX. 

C  L  A  N  S  ad  eos  qui  fiint  correpti  dyfenteria.  Reci- 
pit  opii,croci,alumims  fciffihs,myrrhiE ,  finguloruvn- 
ciam  femiSjVim  odorati  veteris  adftnngentis  quodfa- 
tis  eft.Sit  autem  glans  qux  fupponitur ,  pondere  vncix 
vnius.Eft  praclanflima. 

Cap.  X. 

G  L  A  N  S  ad  dyfentericos  &  diuites.  Opobalfamum 
excipe  tomento  lana:  pura::impone  &  mirabens. 

Cap.  XI. 

G  L  A  N  S  ad  dyfenrtricos .  Capit  myrrha: ,  thuris, 
croci,maftiches,fingulorum  drachmam  vnam.  Excipe 
cum  luteo  oui,&foli  exponito,ac  vtere. 
Cap.  XII. 

G  L  A  N  S  ad  dyfentencos.Habet  opii,myrrha:,  cro- 
ci,fanguinisdraconis,boli  Armenii,Lemnii  figilli,ma- 
ftiches,  fingulorum  drachma  vnam,fiicci  hypocifthi- 
dis,  quinqueneruia:  quodfufficit. 

Cap.  XIII. 
H  I RV  D I N  E  S  deuorata: ,  &  ferpentes,quomodo 
eiicienda:.01eum  ex  lmmaruris  ohuis  expreflum  pota- 
to.Similiter  acetum  &  butyr  im  recens  mjfce,dein  fer- 
uefacito  cumferroig>-  '^."jextinguendoft.ruminla&e 
capnno,&aceto,don'  r?^obc  mterbuerint  ,&  benedi- 
,  S.»m:irv;  "   ■  i 


luta  bibenda  dato 
poundam:eft  enim  \  tik 


rum  dato  cumoleo 


a  MuriamjNicolaus  habet  nt.yfittaci.  Non tft  autc  dubitra 
quin  ia.fi  dictio  fit  integra.  Quare  quum  diuinare  tiequcamus  quo- 
modolegendum  fit.fimplicitermuriam  conueuimus ,  quod  ea  etiam 
hirudincs  cxpelli,Pauluslib.s.cap.37.tradat. 

Cap.  XIIII. 
G  L  A  N  S  ad  aluum  adftndtam.  Alumen  humidum 
melle  fubaGum  decoque  quoad  a  firma  fiant,&exiis 
inunge  fedem  internam,aut  adnce  vt  glandem,  iis  fhi- 
pam  puram  lmbuens.Facile  quidem  multa  ftercoraa- 
nda  educet.Parum  autem  dolent  cjui  ea  vtuntur  gladc. 

a  FirmajNicolaushabeta^cKii»  xlf*  }.«i>if<ij  ..Scd  Ugmdurrt 
fortaflis  <tiixfjj!,id  cft  liumiditate  caientia  ieu  deftituta:  vcl  ccrtc|«;i 
hoceft  ficca. 

Cap.  XV. 

G  L  A  N  S  aluum  fubducens.  Mercunahs  vindis  tn- 
ta,  &  ingladis  ficcxformam  redadack  appoiita,probe 
operatur. 

Cap.  XVI. 

G  L  A  N  S  admodum  bona.  Accipit  faponis  Italici, 
elateni,mellis,falis  foflilis,fahs  communis,  cumini ,  a- 
ganci,medulla:  colocynthidis,fingulorum  drachmam 
vnam,melhs  quodfatis  eft.Fingeglandes  quatuordigi 
torum  longitudinem  aquanres,&  vtere. 
Cap.  XVII. 

G  L  AN  S  purgatoria.  Capitcoma:  abfinthii,nitri, 
fingulorum  vncias  quatuor,elaterh  vnciam  vnam.  Ex- 
cipe  melle  cocio,&  finge  glandes,fiibiice  ac  locis  pnus 
fomentatis,  vmbihco  lmpone  butyrum  fafciaque  con- 
ftri&um  ligato. 

Cap.  XVIII. 

G  L  A  N  S  ad  dyfentericos  &  fedis  doloresbona.Ha- 
betterra:afteris,amyh,fingulorumvnciam  vna  femis, 
croci  vnciam  vnam,acacia:,  tragacantha:,  fingulorufa 
vnciam  vnam  femis,caftorei,thuris,  lycii ,  fingulorum 
hexagium  vnum  femis.In  calidionbus  vero  rempera- 
mentis  adnceopiihexagiumvnum  femis,  fucci  pfylhi 
hexagium  vnum,maftichcs  hexagium  vnurrj .  Excipe 
&  finge. 

Cap.  XIX. 
G  L  A  N  S  ad  dyfentericos.Rccipit  opii,  myrrhar,fan 
guinis  draconis ,  boli  Armenii ,  maftiches  ,  thuris,  fii- 
mach,croci,caftorei,fingulorum  hexagium  femis.Exci 
pe  cum  fucco  quinqueneruia:  &  polygoni,ac  Ttere. 
Cap.  XX. 

EPOMPHALIO  N,hoc  eft  vmbilicare,  feu  medi 
camentum  vmbilico  imponendum,expertum,  aluum 
fiibducens.Accipit  cyclaminidrachmasquatuor,nitri, 
drach.tres,ellebon  nigri  &  albj,  fingulorum  drachmas 
duaSjColocynthidis  drachmas  quatuor,  fcammonia:  dr. 
duas,fucci  elaterh  drach.quatuor ,  grani  Cnidii  drach. 
quatuor,caricarum  pinguium  vnciasduas.Excipe  cunt 
felle  taurino. 

Cap.  XXI. 
EPOMPHALION  purgans,admodum  bonum. 
Capit  ftaphidis  agria:,fellis  taurini,amygdalarum  ama 
rarum,ammomaci,acccci  Cnidri ,  ariftolochia:  rotun- 
da;,nitn,fingulorum  vnciam  femis,  ellebon  nigri  Vnc. 
femis,colocynthidis  vnciam  vna,cera:  vnc.odfo.Amy- 
gdalas  &  coccum  Cnidium  tere  cum  ammoniaco  &  o- 
leo  lrino.Fel  aute  &  alia  bquabiha  iniice:qua:  ficca  fiint 
lniperge.Tmoautemventn  vniuerfiim  lmpone  &  alli- 
gato.-purgatenim  valde.Mulienbus  vero  fuperlumbos 
ponerfi  enim  ventn  appofitum  fuent,fatusexcutit,& 
menfesmouet. 

a  Cocci  Cnidii]Nicolaus  habetxfoic*  xiSftfrmff&mc.Ccd  efle 
hanc  leitioncm  deprauatam.piarced^tia &fequentia  manifefte  euin- 
cunt.In  prarccdcnteenimglande.ctiamlegiturKoxx*  *iit»c.  quaqua 
xvi<f k  fciibedu  fotet.&  tn  hac  glide  ftatim  iubiicit,T<x  apCyf  *Aa,<yt) 
Tiv  xoxxiv  xvi'<Tcv  htia.  . Vt  &  hoc  in  loco  x^ex*  xvt'<T«  ,  pto  xSkk*  xilt* 
kiiptumeiVc  (ic  manifcfti<Uir.un\ 


t°5 


INDEX    DE    MVLIEBRIBVS,  ET  LINGVjE 


S°4 


Muher  fi  nonpurgatur,  Cap.  t. 

Mulier  non  concipiens  vt  concipiat ,  etiamfi  fuerit  fte- 

nlis,  Cap.  1 1. 

Muberhaud  concipiensvtconcipiat,  Cap.  111. 
Mulier  non  concipiens  vt  concipiat ,  etiamfi  fuerit  fte- 

nlis,  Cap.  i»tT. 

Mulieri  vteuocandi  menfes  celeriter,  Cap.v. 
Mulieri  menftrua  vt  cito  ferantur,  Cap.  v  r. 
Mulieri  fi  barbata  fit,vt  capilh  fponte  cadant, 

Cap.v  i  i. 

Ligua  refoluta,&  palatum  febncitans,vtcuranda, 
Cap.  vi  1 1. 

Mulieri  vt  menfes  celeriterdecurrant,  Cap.  t  x. 
Ad  linguam  refolutam,&  apoplechcos  garganfmus, 
Cap.x. 

Vtmuher  n5  concipiat,&  ftenlis  fiat,  Cap.x  t. 
Mulierem  quomodo  ftenlem  &  ad  conceptum  mhabi- 
lem  faaas,  Cap.x  1 1. 


Mulier  vta  vironon  Jecedat,  Cap.x  ur. 

Mulierem  i  viro  ftupratam  rurfus  vt  virginemfacias, 

Cap.  x  iii  i. 
Mulier  a  viro  polluta,rurfus  vt  virgo  fiat,Cap.  x  v. 
Mulieri  vt  confiteatur  a  quot  viris  ftuprata  fi  t, 

Cap.x  vi. 

Lingua:  afpentas  vt  lxuiganda,  Cap.x  v  1 1. 

Lingua  afpera  &  faliuam  emittens,  vt  fananda, 
Cap.x  v  i  r  i. 

Lingua  refoluta  vt  emendanda,         Cap.xi  x. 
Ventns  profluuium  vt  fiftendum,      Cap.x  x. 
Muhen  vtlacauertatur,  Cap.xxr. 
Muheri  lac  fiftens,vt  praxedens,         Cap.x  x  i  r. 
Mulieri mamma fi  mfletur,  Cap.xxm. 
Muher  fi  partunens  parerenequeat,  Cap.xxmi. 
Mulieri  fi  a  partu  mflatas  mammas  habuent, 
Cap.x  x  v. 

Muher  li  vinum  non  bibat,  Cap.x  x  v  i. 


NICOLAI    MYREPSI  ALEXANDRINI, 
De  muIiebribus,cV  lingua:  malis. 
Se&ioicptima. 


Cap.    I.  A 

i  V  L I  E  R  fi  parcius  purgatur.  Redpe  pu 
legn  tufi,&  cnbro  tranfinifli  vnc.femis. 
'  Da  bibendum.ex  pofca. 
\  Cap.  II. 

1  M  V  L I E  R  11011  concipiens,vt  conci- 
piatTetiamfi  fterilis  fit.  Herbam  dracucuh  decoqui- 
to  quater  aut  quinquies,&avbi  abfoluens,condito  °oc- 
nogaro,oleo  &  ouis  cum  faluia  tnta  quantum  fatis  eft. 
Darur  ieiuna:  vt  comedat.Potu  &cibo  abftineat  pluri-  « 
bus  hons,  cocubatqj  cu  marito:  concipiet  enim  ftatim. 
Aciboautem  vfqueadtertiudiemmuher  fe  no  lauet. 
Eft  expertum  medicamentum. 

a  Vbi  abfolueris]NicoIaus  habet  xjli  TsnVac TOTtx/v.Sed  pro 
wart?.»v  cenfeo  legendum  ot»tu£?.  b  Oenogaro]Manufcriptus  co 
dexleeitcivcj.afa>.Oenogariautemconfedionem  habct  Apicius  Cx~ 
.ius  de  obfoniis &  condimentis libro  primo.capite  tiicelimo  piimo. 

Cap.  III. 

M  V  L I  E  R  haud  concipiens,vt  concipiat .  Vuluam 
lepons  vftam&  tntam  bibendam  mulieri  prabetocu 
vino.Mulierautempnuslauet,&  ab  egreffu  balnei  da  C 
bibendam. 

Cap.    III L 

M  V  L I E  R  non  concipens  vt  concipiat,quanquam 
ftenhs  eft.Satynum  herba  afliduc  tnta,&  cum  vino  po- 
ta.  Aliud.  Semen  vua:  fylueftns  cum  dulcivinopo- 
tum.  Aliud.  Semen  erucx  cum  dulci  vino  tritum, 
&potum.Si  verb  muhermarem  vult  concipere,mer- 
curiahsmarisfoha  &  germina  leiuni  comedat  tamvir 
cuam  muher,&  deinceps  vinum  bibant. 

Cap.    V.  D 

MVLlERIvt  menfes  ftatim  educantur.  Cape  eri- 
gerontisherba:  fohaprobe  contufa,  aredigeadolerum 
contuforum  formam  cum  codimentis  adurentibus:  & 
vbi  probe  aflata  fuerint,  da  comedenda ,  &  poft  prabe 
bibendum  vinum  conditum. 

a    Olerum  contufoiunvCodex  Nicolai  IcgitAa;£av*5r)>Ta,fed 
eenfeo  fcribendum  cfle  xa^twa  jcv/ra,vi  cft  apud  Athena:um  .  Sic  aute 
vocantur  olera  contufa,Phauorino  ciiam  tcftc. 
Cap.  VI. 

M  V  L  I  E  R  I  vtmenftruaftatim  promanent.  Reci-  £ 
pefoliateneraMauromarfi,quod  alatinis  marrubium 
vocatur,contunde  ea,&  accepto  fucco  adiice  etiam  aa- 
quam  fanfiarum  appantionum  Dei,&  facchan  quod 
iatis  cft.Suba&a  daieninx  bibenda  diebus  feptem. 


a  Aquam  fanftarum  apparationum  Dei]Gra*ce  eftaj/&v6«a 
$a:/«v.Intelljgit  aquam haud  dubic  baptiuiiatis.quod fcilicet  in  bapti- 
fmatis  adminiftratione  pater,filius,&  lpiritus  fanctus  prarfentes  lint. 
Aut  quod  m  Chrifti  baptifmo,pater&  ipiricus  fanftus  luculenter  ap- 
paruerint.Eft  autem  medicaroemum  fuperftitione  la  qua  Chiiftiani 
animus  abhortete  debet)coniaminatum,vt  alia  multain  Nicolao.Du 
rauic  autem  is  mos  ad  noftra  vfque  tempora  :  nam  funt  hodie  etia  qui 
facri  baptifmatis  aqua.non  iine  maxima  fupcrftitione,admedicamen- 
torum  mifturas  abutantur. 

Cap.  VII. 

M  V  L I E  R I  barbata:  vt  pili  fua  lponte  defluant.  Ac 
cipc  buphthalmum  fylueftrem,ftercus  capnnum,&ni- 
trum.Ha:c  tnta  &  aqua  nrigata  excipe,ac  inuge.&  pau- 
lo  pbftin  balneo  ablue.Ingrefla  verb  balneu,  in  eo  mo- 
retur.  Vbi  egredietur,  pilos  euulfos  reperies:nec  amph* 
crelcent. 

Cap.  VIII. 
L I N  G  V  A  refoluta,&  palatum  febncitans ,  vt  cu- 
randa.  Glaucium  ln  cote  cum  aqua  hcuigatum  inun- 
ge,&  confeftim  os  fanabis. 

Cap.  IX. 

M  V  L I  E  R  I  vt  euocentur  menfes  &  concipiat,etia- 
fi  fterilis  fuerit.  Habet  fatyni  autfeminis  eius  vnc.qua 
tuor,mellis  Attici  vnc.tres,veficulxfellis  caprea:  qui- 
tum  humidi  obtinet.His  comixtis  fac  peflum  ,  &  fub- 
licein  finum  eius.Pnmiim  matenam  vten  purgat ,  fi 
diebus  quinque  quotidie  hnametum  permutetur.poft- 
ea  cum  viro  concumbat ,  &  confeftim  concipiet .  Hoc 
quidem  expenentia  comprobatum  eft. 

Cap.  X. 

A  D  linguam  refolutam,&  apople&icos gargarifrnus 
vtilis.  Sinapi,caricas,  &  hyflbpum  feruefacito.Dabis 
autem  deuorandum  etiam  caftoreum,&  opopanacem, 
&  chamsdryos  decoctum. 

Cap.  XI. 

M  V  L  I E  R  vt  non  concipiat,ac  ftenlis  fiat.  Semen 
cypariflicum  aqua  poft  purgationem  eius  potum  .  ca- 
ftoreum  cum  iordibus  auncuhe  mula:  ex  aqua  potum. 
leuca:  foha  &  fru&us  ex  aqua  luna  deficiete  pota.  amy- 
ricx  flos  cum  aqua  potus  luna  deficiente. 

a  Myricae]Manufcriptus  codex  legu^t/'f/j.Ji ,  fed  perperl.mea, 
quidem  fententia:fcribendum  cnim  fuit/zi/^/xn:. 

Cap.  xn 

MVLIEREM  vtad  conc  dum  inhabile  &ftc- 
nlem  reddas.  a  Thelypterion  4  m  luna  deficiente  a. 
purgationebpuerperii  'w^ca;fTO»&flores  &  fru&us 
ln  aqua  deco&a,pota  p^fiLurf  ^tiGfle  luria  deficienrc. 


NICOL.  MYREPSI 


co6 


a  ThclypteMKManufctipim  codexfalfo  legit  xj6W?»f»ov 
pio  8n\i/7r?Jp(5v.fft  zi^jf^u^Trlifitiy.Ctac  W)t7r7icic,filix  fccmina.qul 
Diofcotidesetiam  ftculiutcm  efficere  teftatur.  b  Puerperii]  Co"- 
dex  Nieo!aihabett£*<p<</js<(  pcipeiam.pio  »<p i<f/>x.  Nifi  quis  malit  le- 
gere  i|<t/<|>v>fC,id  eft  cjnfcftiin  a  puigatione. 

Cap.  XIII. 
M  V  L I  E  R  vt  non  fecedat  a  viro,  Iecur  htrudinis  v- 
ftum  bibendum  clam  prxbe  ex  vino,&  non  amphus  de 
alio  cogitabit  viro. 

Cap.  XI III. 
MVLIEREMa  viro  ftupratam,  rurfus  vt  vifginc  B 
facias.  Eademhoraquarem  habebit  vircum  muliere, 
folano  accepto  idipfum  cum  oleo  ablue  ,  &  adhibe  ini- 
tio  pudendi  muhens.Deinde  recipe gallarum  lmmatu- 
rarum,cyperi,caiia:,rofarum  albarum,pipens  albi,&  fe<- 
minis  vrtica:,finguloru  hexagium  vnum.Omnia  probe 
trita,&per  cnbrum  tranfmifla,priiis  abluto  pudendo, 
defuper  vt  farinaminfperge. 

Cap.  XV» 

MVLIEREM  polfiUam,rurfus  vt  virginc  facias. 
Semen  herba:  oxylapathi  tntum  in  vteri  iinum  impo- 
nito.Similitergallam  in  aceto  maceratam  &  exiccata  ^ 
tere  in  polhnem,& abluatur  finus,ac fubmde infpcrga- 
tur  defuper  pollen. 

Cap.  XVI. 

MVLIERvtconfiteaturaquotviris  fit  ftuprata. 
Ammoniacum  inhce  in  lychnttm  recentem  &  fordibus 
carentem,inungeellychnium  totum  ammoniaco:ac 
dum  itura  eft  cubitum,capiti  eius  impone  :  &  vbi  dor- 
mientjincipe  hanctnterrogare,&  confitebiturtibi. 

Cap.    XVII.  D 

L I N  G  V  &  afpentas  Vt  lacuiganda .  LingUam  la:ui- 
gato  mentha  tufa  &  contrita.Similiter  valet  lim  femen 
tfitum  molh  inclufum  hnreo,&  melle  calefa&o  ifriga- 
tum. Vbt  autem  lingua  fatis  maduerit,  caricarum  deco 
&o  abluenda.Pariterfucco  menthx  cum  rofaceo  oleo 
&  chamarmelino  ilhnenda,&deco&o  eiufdem  lingua 
abluenda. 

Cap.  XVIII. 
L I N  G  V  A  M  afperam  laliua  redundantem  vt  fana- 
re  oporteat.Coriandrifemen  Lcuigatum  cum  vinoin-  E 
unge,&  ablue.Saliua  verb  multa  exiftente,  gallam  trita 
cum  fblano  &  aceto  ad  colluendam  linguam  adhibe. 
Cap.  XIX. 
LI N  G  V  A  refoluta  vt  emendanda  .  Aphonitrum 
cum  pane  mixtum  ex  arquo,  &  vehementer  comman- 
ducatum:expcrtum  eft. 

Cap.  XX. 

A  D  profluuium  ventris  fiftendum,probatum.Tecur 
hircinumcum  vino  auftero  £oquito,&  dabibendum 
cyathum  vnum,&confeftim  fiftet.  p 
Cap.  XXI. 

L  A  C  muliebre  ita  auertes.Faba:  fannam,  fanigrx* 


ci  farinam  mifceto  cumoleo  communi  &  aqua,&vt 
emplaftrum  defuper  impone. 

Cap.  XXII. 
LAC  muliebre  fiftens,vt  prarcedens.  Recipecumi- 
ni,  ruta:,feminis  aeni,fmgulorum  drachmas  duas.Con 
tufa  dantur  btbenda  cum  aqua.Comedat  autem  poftea 
lentem. 

Cap.  XXIII. 
M  V  L I E  R I  vbi  mamma:  inflantur.  Accipe  *fpon- 
giam  mollem  aceto imbutam,impone  crebro.  Aut  lini 
femen  cum  aceto  tritum  &illitum.Si  vero  mflatioin 
lllis  eftimpa<£ta,accipefarinam  fabarum,  &  mehlota, 
tunde,&  commifce  cum  oleo  fefami,&  aqUa  tepida,at- 
que  inunge.St  verb  contra  mflatio  feruet,  accipe  pfyllii 
femen  mixtum  cum  droIatobliquintia*,&  aqua:concu- 
te  vtraque  donec  efficiatur  fpuma,quam  accipe  &  inu- 
ge.  Aliud.  Cancrosfluuiales  viuos  cotiide,  &facem- 
plaftrum  quod  imponatur.  Simihter  terrx  inteftina  co 
tundens,fingeemplaftrum,&  defuper  imponito.  A- 
liud.  Lithargyrum  folue  cum  rofaceo  oleo ,  &  inunge. 

Aliud.  Cuminum  validc  cdtufum  melli&  acetomi- 
fcens  munge.Si  verb  lnflatio  conco&a  fuerit,accipe  mi 
cam  panisimbutam  aqua  folani,&  rofaceo  oleo,  ac  im- 
pone.  Stn  verb  eft  cexcreta  inflatio,recipe  cuminum  tu 
fnm  cum  aqua  apii,aut  cum  rofaceo  oleo  inunge. 

a  Spongiam  mollem]Nicolai  codex  legit  Wv/ov  trsu  toVov. 
quid  vero  iis  verbis  velit,nemo  intelligit.Ideo  ex  Paulo  legendum  po- 
tius  efle  coniicimus  nriyT^  airaxov.Nifi  Wv/ov  vocet  panem  ,  vt  fupri 
fecit:&  tum  conuertcndum  panem  cum  aceto,&c.  b.  Liqumtiac] 
Nicolaus  legit  toV  rfiMnfnrfo.  Veium  baibaram  efle  vocem  nemo  no 
animaduei  tit.Quid  veto  lignificct  diuinare  ncqueo,nili  drofatum  feu 
ferapiumcx  liquiritia  barbare  vocata  intelligat.Eft  quideni  hoc  caput 
mirifice  multis  in  locis  deptauatum.quod  vtcunquepotuimus,  aliqua 
(fi  no  integtumlexpartefaltem  emendauimus.  c  Excretum]  Ma- 
nufci  ipcus  codcx  falfo  habet,iif «sryi/jt  ko/ov  pro  x/>/tov.  Et  nfiftr^  vfur- 
pat  pto  lnflatione.Nam-apiwovToclhauorinus  iuterpretatur <p ufurn(, 
&  ay Ktrtv/s^i/trittrt. 

Cap.  XXlttt. 
M  VLIERquarcpartulaborat,  &  parere  nonpo» 
teft.  Hyofcyami  radicem  finiftro  femori  alligato,& 
pariet,&  purgabitur.' Aufer,neque  rehnquas. 

a  Aufei,&c.]ln  codice  Nicolai  legiturttjDov/w*  JireL  l^jytrtt- 
fi'4».Scdputo  lecfionem  hanc  non  efle  leg;timam,  &  fcribendum  po* 
uiu,afcr,fx>iJi  i^^ytTctK/^f.Vt  fit  fenfus,  hyofcyami  tadicem  efle  tol- 
lendam,&  non  diu  femori  alligatam  telinquendam.  Vtinam  autem  e 
meliore  codice  hic,&  alii  multi  loci  recliflime  aliquando  ab  aliis  refti. 
tuancur.Nobis  cettc.qui  vnicum  habuimus  codiccm,  &  hunc  quidera 
deprauatiflimum,non  licuit  nifi  coie£tuns,qux  fxpe  fallcre  poiTunt, 
vti. 

Cap.  XXV. 
M  V  L I E  R I  fi  mamms  inflentur  i  partu.  Suillum 
ftercus  cum  aqua  tritum  inunge. 

Cap.  XXVI. 
M  V  LI  E  R  fi  vinum  nonbibat.FlorCm  calami  Cum 
vino  albo  bibendum  prxbe,&  vnium  bibet. 


INjDEjX  D^OSATnN, 
feu  ferapiorum. 


Drofaton  ferapmmve  ad  tuiTientes  vhle,&adeosqui 
deftillatione  a  calore  laborant,         Cap.  i. 

Drofaton  ad  tuffientes,&  eos  qui  abfceffu  laboranti 
Cap.  il. 

Drofaton  ad  articulorum  dolores,&  omnem  affe&um  a 
defluxionenatum,  Cap.  m. 

Drofaton  ad  eos  qui  malo  habitu  laborant ,  lecinoro- 
fbs,lienofos,&  vmofo  colorepr&ditos, 
Cap.  iii i. 

Drofaton  adiecohs  obftru&ionem  &dunhem,atque 
henofos,  Cap.  v. 

Drofatonadtufficntes,&deftillahone  correptos, 
Cap.  vi. 

Drofaton  adtuffientes,  Cap.  vii. 

Drofatonad  tuffientes,&  eosqui  abfeeffulaborant, 
Cap.  viii. 

Drofaton  tabidis  vhle,lienofis,  &pehpneumonici$, 
Cap.  ix. 

Drofaton  ad  continuas  &  ardentesfebres, 
Cap.  x. 

Drofaton  cccliacum,  admodum  vtile, 
Cap.xt. 

Drefaton  ad  iecinorofos,lienofos,  ftomachicos,  hydro- 
picos,&cholericos,  Cap.xn. 

Drofaton  ad  melancholicos,ali6(q;  morbos,  e  fumaria, 
Cap.xm. 

Drofaton  adjjenofos,  iecinorofbs,  hydropicos,&infla- 

tos,  Cap.xiui. 
Drofatonad  hydropicos,lienofos,  iecinorofos,&  calcu- 

lofos,  Cap.xv. 
Drofatoniecinorofum,&ventrem  emolliens, 

Cap.  xvi. 
Drofaton  adccchacos,  &  dyfentericos, 

Cap.  xvii. 
Drofaton  ad  continuas  &  ardentes  febres, 

Cap.xvm. 
Drofaton  ad  quartanas,  Cap.xix. 
Drofaton  ad  tuffientes  propterfngiditatem,  &  deftilla- 

tione  laborantes,  Cap.  x  x . 

Drofatonad  tuffientes,febricitates  a  calore  &ficcitate, 

Cap.  xxi. 

Drofaton  ad  tuffientes ,  &  deftillatione  laborantes ,  nec 
potentesre&eexpuere,  Cap.xxn. 

Drofacoh  ad  fuppuratos,  &  eos  qui  abfceffu  laborant, 
Cap. xxm. 

Drofato  ad  fuppuratos,abfceffu  correptos,  &  tuffientes, 

Cap.xxim. 
Drofaton  adfuppuratos,tuffientes,  &  tabidos, 

Cap.  xx  v. 

Drofaton  ad  tabidos,&  eos  qui  abfceffu  laborant, 
Cap.  xxvi. 

Drofatonad  pleuriticos,&  tuffientes,  Cap.xxvil. 
Drofaron  ad  cardiacos,&  defe£hone  animi  laborantes, 

Cap.  xx  vin. 
Drofaton  ad  cardiacos ,  &  nephhticos  i 

Cap.  xxix. 

Drofaton  ad  lumbricos,valdevtiIe,      Cap.  xxx, 
Drofaton  ad  dyfentencos  ,  &  cccliacos, 
Cap.  Xxxi. 

Drofaton  ad  eos  qui  calido  funt  temperamento.Reftin- 

guit  etiam  fitim,  Cap.  xxxn. 

Drofaton  ad  calida  temperamenta,  &  lecons  acftoma- 

chi  calidos  affe&us,  Cap.  xxxm. 

Drofaton  ad  eos  qui  calido  fiint  temperamento.Reftin- 

guit  quoque iitim,  Cap.  x  X X 1 1 1 1. 

Drofaton  ad  pleunticos ,  penpneumonicos,  deftillatio- 

ne  laborantes,&  calido  temperamento  prsditos, 

Cap.  xxxv. 

Drofatonad  dyfentericos,  cceliacos,  &  imbecillitatem 

ftomachi,  Cap.xxxVI. 
Drofaton  lingua  L  atina  di&um  compofitum. 


DCap.xxxvn. 

Drofaton  ad  febres  contlnuaSj&  ardentes,duphces  ter- 
tianas,&  quotidianas  contmuas,      Cap.  xxxviii. 

Drofaton  ad  abfceffus  in  renibus,vefica,&  vnnanis  par 
tibus,  Cap.xxxix. 

Drofaton  ad  colicos3nephrihcos5inflatos,&  lienofos, 
Cap.xt. 

Drofaton  ad  febres  continuas  &ardentes,  nominataf- 

que  lipyriaSj&typhodes,  Cap.xLi. 
Drofaton  ad  tuilientcs&fuppuratos,  Cap.xLit. 
Drofaton  ad  tuffientes,fuppuratos,deftillationelabora- 

tesexacnbus  humonbus,  Cap.xLiu. 
Drofaton  purgatonum  ad  continuas  febres,  hethcas,& 

mala  corpons  ex  defluxione  nata,  Cap.xLim. 
Drofaton  ad  ftillicidium  &  difficultatem  vnna: ,  ac  cal- 

culofos,  Cap.xLv. 
Drofaton  compofitHm,admodum  bonum  purgatonu, 

Cap.xLvi. 

Drofaton  fquilliticum  adomnisgeneris  morbos, 
Cap.xLvu. 

Drofaton  adlumbricosinftomacho  &  mteftinis  detc- 
tos,  Cap  xlviii. 

Drofaton  adftillicidium  &  difficultatem  vnnx, 
Cap.XLix. 

Drofaton  ad  difficultatem  vrina  valde  bonum, 
Cap.L. 

Drofaton  ad  ftillicidium,&  difhcultatem  vnnar, 
Cap.Li. 

Drofaton ad eadem  mala,  Cap.Lii. 
Drofaton  ad  cos  qui  abfceffu  laborant,&  tuffiunt, 

Cap.Liu.  * 
Drofaton.ad  pleunticos,  &  tuffientes , 

Cap.Lim. 

Drofaton  ad  continuas  febres ,  &  tertianas, 
Cap.Lv. 

Drofaton  ad  cholerafn,diarrhaan,lieteriam,cruentam 
dyfenteriam,&tenefmum,  Cap.Lvi. 

Drofaton  ad  quotidianas,  fitimque  inferentes  febres,  & 
ad  omnem  febrem  cum  rigore  inuadentem, 
Cap.  lvii. 

Drofaton  ad  tuffientes,&  pleuriticos,     Cap .  lviii. 
Drofaton  ad  pleunticos ,  diftenfiones  ncruorum,bra- 

chiorum,femorum,  &  interfeminei,  a  craffis&  len- 

tis  humoribus  ortas,  Cap.  lix. 

Drofaton  ad  carnis  diffolutionem ,  imbecillitatem  co*- 

poris,fiippuratos,  tuffientes,&  eos  qui  abfceffu  labc- 

rant,  Cap.  lx. 

Drofaton  ad  calorem  corporis,  iecoris,  cordis,&  omne 

ammi  defedhonem  a  calore  natam,  Cap.  lxi. 
Drofaton  purgatonum,&  ventrem  emolhens,podagh- 

cis,arthriticis,&  neruorum  affeftibus  vtile, 

Cap.  lxii. 

Drofitoh  adeos  qui  malo  habitu  corpons  laborant,fto 
machicbs,lienofos,vniuerfas  vifcerii  obftru&ioncs* 
Cap.  LXiif. 

Drofaton  piirgatohum  e  rbeo  barbaro, 
Cap.  lxiiii. 

Drofaton  ex  fena  purgatorium,  Cap.  Ixv. 

Drofatonad  eos  qui  quotidianafebre  correpti  funt  ,& 

hemitritaro  laborant,  Cap.  lxvi. 

DrofatOn  acetofiim  compofitum,        Cap.  Lxvn- 
Drofaton  ad  tertianarios,&continuasfebres, 

Cap.  Lxvut. 
Drofaton  ad  iecohs  &  her  is  obftru&ionem, 

Cap.  lxix. 

Drofato  ad  omnimodaxn  uenjs  &  iecohs  obftrufhone, 
maloquocoloreinfe&os,      '\        Cap.  lxx. 

Drofaton  purgatorium  vifP^ »&  alui, 
Cap.Lxxi.  ~ 

Drofaton  ad  podaguc«^^  .icc  $j  &  omnem  mabti  j. 
corpohs,  CaP-  LXX'T- 

rrr.  i. 


Drofiron.nl  iccofijRjtaslore  ortam  obftruchoncm,  do- 
loremque  ftomaflp;vteri,rcnum,&  imi  vcntns, 
C.ip.  lxxiii. 

Drofaton  ad  dolorem  oculorum ,  eorundcmque  ardo- 
res,&  omnem  defluxionem  ad  oculos  dclatam,ac  he 
betudinem,  Cap.  lxxiiii. 

Drofaton  ad  arthnticos ,  podagricos,  ifchiadicos,  &  o- 
mnem  infirmitatem  neruorum,a  mahgnis  humon- 
'busortam,  Cap.  lxxv. 

Drofaton adiecinorofos , lienofos, & abfceffu  laboran- 
teS)  Cap.  lxxvi. 

Drofaton  ad  refolutos,arthriticos,&  mala  neruorum, 
Cap.  lxxvii. 

Drofaton  ad  eos  qui  bibunt  lmmoderatt  vinu,&  hoc  1- 
pfum  odiffe  volunt,  Cap.  lxxvmi. 

Drofaton  ad  elephanticos,  Cap.  lxxix. 

Drofaton  ad  hydropicos,  Cap.  lxxx. 

Drofiton  ad  lecinorofos,  Cap.  lxxxi. 

Drofaton  ad  iecinorofos,ftomachicos,&  cochacos, 
Cap.  lxxxii. 

Drofaton  ad  cccliacos,&  tufficntes,      Cap.  lxxxhi. 
Drofaton  ad  cos  qui  iecur  dolent  ob  cahdam  mtempe- 

nem,  Cap.  lxxxmi. 

Drofaton  ad  dy  fentericos,&  cocliacos,  Cap.  lxxxv. 
Drofaton  ad  podagncos,  &  arthnticos, 

C:tp.  lxxxvi. 
Drofaton  ad  cochacos,  &  dyfentericos, 

Cnp.  lxxxvii. 
Drofaton  nd  dyfentericos ,  &  hentericos, 

Cap.  lxxxviii. 
Drofaton  ad  continuas  fcbres,  &  ardentes,&  lipyrias  no 

minatas,  Cap.  lxxxix. 

Drofaton  ad  ftilhcidium  &  difficultatem  vnna:,  accal- 

culofos,  Cap.xc. 
Drofaton  ad  febrcs  acutas  &  ardcntes  ,  calidam  lecons 

intemperiem,&i<Scricos,  Cap.  xci. 

Drofaton  ad  henofos,  lctericos ,  &  omnigenum  lecoris 

calorem,  Cap.xcn. 
Drofaton  ad  lienofos,icrericos,  omnem  caliditatcm  le- 

coris,obftruc"rionemlienis&vifcerum, 

Cap.xc  iii. 

Drofaton  ad  diftcntiones  neruoniin,  brachiorum,&  fe 
morumntem  a  crnffis& glutmofis  humonbus  natas 
refolutiones,  Cap.xcim. 

Dr  fatoii  ad  neruorum  diftcntiones,podagricos,  &  re- 
folutos  a  craffis  &  lcntis  humoribus, 
Cap.xcv. 

Drofaton  ad  lienofos,  iecinorofos,  nephnticos,cohcos, 
&inflatos,  Cap.xcvi. 

Drofaton  ad  tuffientes,fuppuratos,  8t  deftillatione  labo 
rantes,  Cap.xcvii. 


flO 

Drofaton  ad  lienolbs,maloque  corpons  habitu  laboran 
tes.Purgatetiam  per  aluum,  Cap.  xc  vin. 

Drofaton  ad  iecinoroibs  &  lienolbs, 
Cap.xcix. 

Drofaton  ad  iecinoroibs,lienoios,malo  corporishabitu 
correptos,&  omnes  vifcerum  obftru&iones, 
Cap.  c. 

Drofaton  ad  fuppuratos,tu{fientes,  tabidos,fcbricitjn- 
tes,deftillatione  &abfceffu  laborantes, 
Cap.  ci. 

Drofaton  adlienofos,icrcricos,  &  omnem  calidiratem 
iecoris,  Cap.  cn. 

Drofaton  ad  eos  qui  abfceffu  laborant,&  vlcera  in  reni- 
bus  &  vefica  habent,  Cap.  cnr. 

Drofaton  ad  cclicos  &nephnticos,      Cap.  cim. 

Drofaton  ad  cohcos  &  nephriticcs,optimum, 
Cap. c  v. 

Drofaton  ad  iecinorofos,lienofos,  obftructionem  &  du 
ritiem  viicerum,  Cap.  cvi. 

Drofaton  ad  obftru&ionem  iecons,lienis,ac  colicos, 
Cap.  c  vii. 

Drofaton  ad  melancholicos,cholcricos,clephantia  cor- 
rcptos,&  ad  alia  mala,  Cap.  cvm. 

Drofaton  ad  iccinorofos,lienofos,&  hydropicos, 
Cap.  cix. 

Drofaton  ad  hydropicos,henofbfquc.  Purgat  etiam  al- 
Uum,  Cap.  cx. 

Drofaton  ad  colicos  &  nephriticos,      Cap.  cxi. 

Drofato  ad  colicos,nephnticos,lienofos ,  ftomachicos, 
&  vifcerum  obftruc~hones ,  cptimum, 
Cap.  cxn. 

Drofaton  ad  tertianas ,  duplices  terrianas  ,  &  quotidia- 

nas,purgatonum,  Cap.  cxih. 

Drofaton  ad  dyfentcricos  &cccliacos,  per  totum  diem 

potum,  Cap.  cxim. 

Drofaton  ad  iecinorofos  a  calore  fac"ros ,  vitiofo  color* 

prxdjtos,furiofos,colicos,&nephnticos, 

Cap.  cxv. 

Drofaton  ad  quartanas,  expertum,      Cap.  cxvr. 
Drofaton  ad  quartanas,probatum,      Cap.  cxvm. 
Drofaton  ad  omnem  corpons  malitiam, 
Cap.  cxvin. 

Drofaton  purgatorium  ,  ad  exanthemata  in  vniuerfo 
corporca  melancholico  humore&falfa  piruitanata, 
Cap.  cxix. 

Drangxxconfc&ioadeosquicibum  non  appetunt,  & 
ftomacho  refngerati  funt,  malcque  concoquunt ,  ac 
vomunt,vtile,  Cap.  cxx. 

Drofaton  adtertianas,  quartanas,duplices  quondianas, 
febres  connnuas,hccticas,&  lmmodicnm  iitim, 
Cap.  cxxi. 


rm 


NICOLAI    MYREPSI   ALEXANDR  iWl 

De  drofatis. 


Se&io  o&aua. 


Cap.  L  A 
lRO$  ATON  ad  tuffientes,  & deftil- 
latione  a  calore  laborantes.  Recipit  fe- 
minis  cotoneorum,  feminis  malua,fin- 
gulorum  vnc.femis,vuarum  Corinthia- 
carum  vnc.vnam  ,  glycyrrhiza:  purgatx 
vnc.vnam  femis,tragacathx  vnc.vnam, 
aizipha  numero  viginti ,  febeften  tnginta,  adianti  ma 
nipul.vnum,  papauensalbi  capitis  integri  vnc.vna,hyf 
fopi  manipul.femis,radicis  foeniculi,apii,  macedonifii, 
borraginis  & intybi,fing.vnc.duas,rofarum  vnc.vnam,  B 
fucci  autfoliorumchamasleucesjgummi  Arabici,fing. 
vnc.vnam,aqux  quantum  fufficit.  Coquantur  ad  conli 
ftentiam.dein  exdeco&o  accipianturhb.  Ves,  facchari 
libr.  vna,  penidiorum  libr.  femis,  facchan  violacei  vnc. 
tres.Coquantur  ad  coniiftentiam  drofati.  Datur  biben- 
dum  cum  decofto  tuffilaginis. 

a    Drofaton]  Nicolaus  /foo-a-nv  appellat  quod  Aftuarius  fe- 
»apium,noftri  fyiupum:vt  fupra  quoqut  eft  anr.otatum. 

Cap.  II. 

DROSATON  adtuffientes,  &  eos  qui  abfceffu  la  C 
borant.  Accipit  violarum,polytrichi,fing.drach.tres, 
caricas  albas  decem  ,  vuarum  Connthiacarum  vnc.  n. 
deco&i  vngulx  caballinx  lib.femis,carnium  palmularu 
decem,glycyrrhizx  purgatx  vnc.  vnam  femis,  zizipha 
viginti,  lridis  vnc.femis,  feminis  malux  hexag.vnum, 
feminis  papauens  albi  vnc.femis,feminis  abombach  e- 
mundati  vnc.vnam,tragacanthx,feminis  cotoneorum, 
iing. vnc.vemis,hyffopi  manip.  fenais ,  radicis  fccniculi, 
apn,&  macedonilii,iingulorum  vnc.duas,feminis  vrti- 
cx  hexag.vnum,aqux  quod  fatis  eft,facchan  lib.vnam,  J) 
penidiorum  lib.  vnam. 

a  Bombacii]  NicolaUs  habet  @*f*£**.'w .  Eft  autcm  baibara 
vox.qui  hodic  etiam  in  officinis  durat,  8c  barb.n is  medicis  vlitata  cft. 
Nam  quod  Lattni  goflipium  &:  xy lon.hoc  1II1  bombacem,  bombafum, 
bombacium,&:  cotum  vocant. 

Cap.  Itti 

DROSATON  ad  dolorem  articulorum,arthriti- 
cos,&  omnem  affeftum  a  defluxione  natum.  Purgat  e- 
tiam  ventrem.  Capit  violarum,rofarum,radicis  forni- 
culi,apii,rnacedonifii,afparagi,borraginis,&  rufci,femi 
hum  cucumerum,fingulorum  vnc.vham  feniis,polytri 
chi,fcolopendrn,fingulorum  manip.femis,chamxme- 
li,vuarum,fing.vnc.vnam,anifi,  fceniculi,&  apn  femi- 
num,fingulorum  vnc.  femis ,  hermoda&yli  vnc.femis, 
polypodii  vnc.duas,fenx,  epithymi,  lingulorum  vnc.fe 
mis,agarici  hexag.duo,  rhei  barban  hexag.duo,  deco&i 
borraginis  &buglofli,  aqux  quantum  fatis  effe  videbi- 
tur,&facchan.Datur  vnc.vna,aut  vnc.vnafemis,cum  a- 
qua  tepida. 

Cap.  III I.  F 
D  R  O  S  A  T  O  N  ad  eos  qui  malo  corporis  habitu 
prxditi  funt,iecinorofos,lienofos,&male  coloratos.No 
minatur  c  roiis,&  purgat  ventrem.  Habet  radicis  apii, 
fccniculi,macedoniiii,  afparagi,&  borraginis,fing.vnc. 
duas,deco£h  apn  &  intybi,fing.  vnc.vnam,  radicis  bu- 
gloffi  vnc.vnam  femis,eupatorn  vnc.vnam,fenx,cufcu 
tx,afari,iing.vnc.femis,fantali  rubei  &albi  Vnc.  femis, 
rofarum,violnrum,iridis,  fingulorum  vnc.vnam,borra 
ginis  tloris  vnc.femis,adianti,fcolopendrii,fingulorum. 
manipul.vnum,fpicx,ammeos,  finguloru  hexag.  vnu,  q 
femmum  cucumerum,fingulorum  vnc.femis,  polypo- 
dh  vncias  duas,feminis  apu,anifi,  &  fceniculi,  lingulo- 
rum  hexagium  vnum,  aganci  hexagia  duo,  aqux  quod 
fatiseft,&  facchari  &rheibarbanvnciamfemis,turpeti, 
vnc.hT.ns.Dantur  mane  Vnc.dux  ex  aqua  tepida. 

Cap.  V. 

DROSATON  ad  leco-ris  obftruftionem  &  duri- 


tiem,lienofofque  bonum.  Recipit  deco&i  apn,infv- 
bi,&quinqueneruix  ,  fingulorum  vncias  fex,  fucci  eu 
patorn,abfinthii,&  capnn,  iinguloium  vncias  tres,fe- 
minis  apiijfceniculi,&  intybi,aian,  floris  mnci  odorati, 
fpicx,  fenx,  maftiches  ,phu,  cyperi,  anifi,  iingulorum 
drachmam  vnam.  iniicianturhxc  bene  tritam  prxdi- 
fta  decoda,&  macerentur  die  &  no&e.  Poltea  inncian- 
tur  lterum  culcutx  vncia  vna,focnicuh  radicis ,  apii, 
macedonifii ,  alparagi,  borraginis ,  mtybi,  &  bugltiffxj 
fingulorum  vncia  vna  ,  ramorum  mynces  manipu- 
lus  femis  ,  rcfarum  vncia  vna  ,  fantali  rubei  vncia 
femis ,  polypodn  vncia  vna.  Hxc  decoquantur  iti  a- 
qua  ad  tertias,&  colentur .  De  Loc  deco&o  accipe  hbras 
tres,&  adiice  aceti  libram  femis,  rurfufque  colaro  .  dein 
impone  facchan  hbram  vnam  femis,&rhei  barbnn  be- 
netriti  vnciam  femis,  atque  ad  drofati  confiftentiam 
decoque.  Daturmane  leiuno  vncia  vna  fcmis,  cum 
deco&o  phu,cypen,&  feminis  apn  .Daturvero  ln  eiuf- 
modi  malis  etiam  hxc  antidotus .  Eft  enim  admodum 
bona.  Accipit  croci,opii,myrrhx,caftorei,  cofti,  hyof- 
cyami,carei,rubix,alupinorum,cornu  ceruini  aut  capn 
nidrachmasduas,  mellis  Attici  aut  facchan  quod  fatis 
eft.Datur  cum  deco&o  intybi  aut  apiimane  leiunb.da- 
turetiam  in  eiufmodi  malis  paftillus  de  rha  barbaro, 
aut  de  berberis  cum  drofato  fupradic~to,mane  leiuno  ex 
aquatepida. 

a  lupinotum]  Codex  Nicolai  habetxi^w<vsfie,v ,  hzud  du- 
bie  pto  / tsTrivafxf/.Latinam  enim  dicicnen,  conupte  exarauit. 

Cap  VI. 

DROSATON  ad  tuflientes,&  deftillatione  labo 
rantes.  Capitzizipha  viginti,febeften  tnginta,vuaru 
drachmas  decem,  violarum  drachmas  quatuor,g!ycyr- 
rhizxdrachmas  quinque,  caricarum  numero  decem, 
hyffopi  mampulum  femis ,  palmulas  fex ,  tuffilaginis 
manipulu  S.  indis  vnciam  iemis,  rofarum  vnciam  vna. 
Hxc  decoquatur  ln  aqux  hbns  quatuor,  quoad  dux  re- 
maneant.dein  adnce  calix  drach.  feptem ,  mannx  dra- 
chmas  decem.Decoquantur  probc  ac  colentur,adiicu- 
turque  facchan  vnc.  tres,  penidiorum  vnc.tres .  Datur 
mane  vnc.vna  ex  aqua  tepida^ 

Cap.  VII. 

DROSATON  ad  tuffientes , mirabile.  ttabet 
ziziphorum,violarum,  glycyrrhizx,anili,  fccniculi,po- 
lytnchi,febeften,feminis  malux,vuarum  Connthiaca- 
rum,cubebe,tuffilaginis,fccnigrxci,  florum  chamxme 
li,iridis,feminum  cucumerum.fingulorum  vnciamfe- 
mis,aqux  qiiod  fatis  eft,  &  facchan  &  penidiorum .  Da 
bibendum  diebusfeptem  ,  fingulis  diebus  vnciam  vrla 
femis,cum  aqlia  tepida.  dein  adnce  manna*  vnciam  Ce~ 
mis,cafia:  pUrgatx  vnciam  vnam,  &  de  hoc  drofato  vn- 
cias  duas.  datur  mane  leiiino  tepidum.Si  autem  volue- 
risjcommiice  huic  aqux,  violarum,  feminis  malux ,  & 
cotoneorum,vuarum,hyffopi,  pfyllii,  fingulorum  dta- 
chmas  quinque,  zizipha  viginti ,  febeften  vigintiqum- 
que,aquxhbras  tres.  decoquantur  donec  remaneat  lib. 
vna.Dantur  aute  (fi  vires  validx  fint)  finguhs  feptima- 
nis  aterfine  agarico.Verum  cum  agarico°permenfem 
femel,  fi  plethoncum,  aut  deftillationi  obnoxium  .  & 
craffum  fuent  corpus. 

a  Tcr]  Gra:ce  eft  <f>efa; tre?  oblationes  Tci  itaque.hat 
loquendi  rationt.fingulis  fcptirruinis^  \fa:Dm  hoc  cfle  ofttreniHuiD, 
acexhibendum.innuit  NicoUui 

eft  ii* /Jtivx  al . 

Cap 

DROS  ATON  adt 
nominatur ,  qux  ab  Itaj 
etiamadmodum  bon  1 
Recipit  chamxleuc%uc 


1  f.  meufem  fcmell  Gixct 


•^uod  e  chamarleucc 
icnuc-v    allina  dicitur.  Eft 
-.q^W  abfcefiiilaborant, 
,  J  (luas .  Decoquatur  & 
m.ii 


NICOL.  MYREPSI 


defpumeturbene.  IniJW&urei  faccnari  &  penidiorum,  A  nofos ,  ad  mahtiam  lienis  &  iecoris,  tabidos ,  vitiofum 


fmg.  lib.ferriis .  decoquanturbene.  Datur  mant  ac  ve- 
fpericum  dccofto  hyiibpi,glycyrrhizx,&  carnnim  pal- 
mularum. 

Cap.  IX. 

DROSATON  ad  tabidos,tu(Tientes,&  peripneu- 
monicos  optimum.  Capit  aqux  libras  quatuor  ,  vio- 
larum,glycyrrhizx,papaueris  albi,  fingulcrum  vnc.ie- 
mis,fcminum  cotoneorum,  malux  &  bombacii,  cucu- 
merum,portulacx,tragncanthx,gummi  Arabici,fmgu 
Joiumdrach.tres.Hxcdecoquaiitur  ad  tertias.  Accipe  £ 
de  ipfo  decofto  quantum  voluens,&  adiice  facchan  hb. 
Vnam,  &prxbeto. 

Cap.  X. 

DROSATON  ad  continuas  febres  &  ardentes. 
Accipitfucciportulacx,&  peponis  hyemahs  fucci  mte- 
gn  hbram  vnnm  ,  cucumerum  quoque  femina  con- 
tunde,&  cum  aqua  nrigato ,  ac per  iaccum  tranfmit- 
te.aLa<fteum  quodperfaccum  rranfmiHum  eftaccipc, 
&  mifce.  Adnce  herbx  hepaticx  ,  capilli  Veneris ,  cetc- 
rach,hoceftfcorpidii.  Decoquantur,  &  abnciantur  her  q 
bx.dein  accipiaturdecoctum,&  1II1  adnciatur  glycyrrhi 
zx,tragacanthx,  violarum,  Damafcenorum,  cerafioru, 
febeften,femperuiui,  fing.  drach.dux  .  Decofta  probc 
per  faccum  tranfmittantur,&reliqua  abnciantur.Iniice 
in  ipfum  decodtum  hafcefpecies  tntas,  mlinteo  fubtili 
hgatas,  pfylln  mmirum&  cotoneorum  feminum,fm- 
gulorum  icrupul.vnum,fantali  rubei  &  albi,fpodn,ber 
bens,rofarum,portulacx  feminis,la£tucx,  mtybi,papa- 
uens  albi ,  fmgulorum  drach.femis,  facchan  hb.  vnam 
femis.Vbi  ab  lgne  remouere  voluens,iniice  rhei  barba  D 
ntufi&  cnbrati  hexag.  vnum,  ac  modicc  decoquito, 
pcrquefaccum  tranfmittens  recondito.  Da  bibendum 
quouis  tempore  ex  aquafrigida. 

a  la&eum]  Gi.-ccc  cft  ja/axTwific,  quod  hrcla&eum  illum 
fuccum  quiex  cucumeiu  1.  fcminibus  exprimitur.fignificat.AHis  Gr*- 
cis  idem  quod  tepidum  denotat. 

Cap.  XI. 

DROSATON  cceliacum valde  vtile.  HabetfaC 
chan  hbram  vnam,aqux  pluuialis  libras  duas,  ftillatitii 
rofarumcampeftnum  liquoris  lib.femis,  granorumyr  E 
ti,rofarum,  rhois  culinarn,  acacix,rhois  Synaci,balau- 
ftiorum,  hypocifthidis,  fpodn  ,  fingulorum  vnciam  fe- 
mis,mefpila  lmmatura  decem,forbas  immaturas  quin- 
que,corna  decem,glycyrrhizx,  tragacanthx,  finguloru 
drach.femiSjfucci  cotoneorum  hb.femis.  Decoquantur 
hxc  donec  hbra  vna  remaneat .  Adnce  facchan  libram 
vnam,&  dato. 

Cap.    X  1 1. 

DROSATON  Abfinthite  cognominatum,ad  ie 
einorofoSjhenofos,  ftomachicos,hydropicos,  &  chcle-  F 
ncosbonum.  Recipit  abfinthii  drachmas  viginti,cu- 
fcutx,violarum,glycyrrhizx,vuarumCormthiacarum, 
flons  borraginis,lingulorum  drachm.  decem ,  polytn- 
chi  manipulum  femis,floris  hinci  odorati,marrubn  le- 
minis,  anifi,  feminu  cucumerum,ramorum  tamancis, 
fcolopendrii,intybi  feminis,  radicis  cappans  ,  quinque 
radicum,  fingulorum  drach.  quinque ,  radicis  bugloffi 
drachmas  quatuor  femis,fpicx,  eupatorii,cofti,cafix  li- 


corpons&  faciei  eolorcm ,  lataque  exanthemata  bonu. 
Accipit  myrobalani  citrini,violarum,abfmtliii,cufcutx 
fingulorum  vnc.duas.  Decoquantur  hxcin  aqux  hbns 
0Q.0  donectertia  pars  abfumatur .  deinde  accipefucci 
fumarix  decocii  &  dcpurati  libras  quinque,  aut quan- 
tum  oportet  cum  fupradiGo  decocto.  Adde  dacrydn 
ftrup.duos,  facchari  hb- vnam.  Daturpro  vinbus  exa- 
qua  tepida  leiunis  vnc.vna  femis. 

Cap.  XI III. 
DROSATON  ex  iride,vtile  ad  iecmorofos,heno 
fos,hydropicos,  &inflatos  prxftans.  Capitindis  dra- 
chmas  qumdecim,floris  lunci  odorati,  glycyrrhizx,ca- 
laminthx,  marrubii,  fingulorum  drachmas  feptem  fe- 
miSj  polii,  oxyphamci,  anifi  ,  petrofehni,  fingulorum 
drachm.  nouem,dauci,ammeos,  ciipatorii,afari,  fpicx, 
rhei  barbarijfingulorum  drachmam  vnnm  fenns.Deco 
quantur  hxc  in  aqux  hbrisdecem  donecdimidium  re- 
mancatjdein  colentur,  &  adiiciantur  lacchari  hb.  quin- 
que,aut  gan  hb.quinque,mellis  Attici  libra.  <fux  fcmis. 
Poften  adnce  maftiches,  piperis  longi,  cinamomi,  ca- 
ryophylli,fmguloium  granr.  fepteni.dein  probe  in  mor 
tano  contunde  ,  &  pfyllii  quantum  volueris  ligain  lin- 
teo,&inhce  decoc~to.Et  vbi  bene  ebulherint ,  perfaccu 
tranftunde,&  reconde  in  vafe.  Datur  vncia  vna  ex  aqua 
calida. 

Cap.  XV. 

DROSATON  ad hydropicos, lienofos,iecinoro- 
fosjcalculofos,  datum  cum  decodTo  apn,  autintybi,  aut 
anifi,aut  fanicuh,  autocimi,  autfaxifragi,autmilufb- 
lis.Eft  veroa.  Habet  radicls  faniculi,apii,pettofelini, 
intybi,borraginis,afparagi,  &rufci,  fmgulorum  vncias 
duas ,  nucleum  olTis  rhodaceni  feu  Periici,  afplem  her- 
bx,  adianti,ceterach,  hoc  eftfcorpidn,florumborragi- 
nis,cofti,faxifragi,granorum  folis,floris  lunci  odorati, 
afari,filplui,fenx,fpicx,corricis  tamaricis,  feminum  cu 
cumerum,fingulorum  vnciam  femis ,  violarum  vncias 
duas,amygdalarum  dulcium  viginti,anifi,ocimi,femi- 
nis  afparagi  &rufci,cypen,  rubix,  afphodeh,hermoda- 
ftyli ,  efulx  ,  hoc  eft  cliamxpityos ,  fingulorum  vncias 
tres,ligni  aloes,galangx,maceris,caryophylli,cardamo 
mi,hbyftici,fcrupulos  quatuor,  rhei  barbari  vnciam  fc- 
mis.Hxc  limul  tufa  fermentefcant  cum  fucco  borragi- 
nis,  vtomnia  in  fuccum  vertantur,  dcinde  confice  vt 
ftillatitium  rofarum  hquorem ,  &  accipe  ex  aquaqux 
de  hs  deftillauit  quanta  eft .  fac  drofaton  cum  faccharo 
quod  fatis  eft.Datur  bibendum  in  prxdidris  malis. 

a  Eft  veio]  Nicolaus  habct,sr/  Ji  tz  yjiirpciif  sV/cv.Quum  ve 
ro  non  fatis  conftaret  quid  illi /jjtirfitpoutriov  fignificaiet ,  incoueifam 
di&ionem  baibaram  rehquinms.De  hac  vero  voce  fuprj  etiam  quardi 
annotauimus. 

Cap.  XVI. 
DROSATON  ieccri  ccnueniens,  &  aluum  mol- 
liens.  Recipit  polypodn  viridis  repurgati  vnc.vnam, 
hermodadtyh  boni,  efulx,  fingulorum  vnc.femis,  vio- 
larum  vnciam  vnam,agarici,thymi,epithymi,fingulo- 
rum  vnciam  femis,nenuphari,portulacx  feminum  ,  & 
la£iucx,fingulorum  drachmas  duas,  turpeti  pun  vncia 
femis,  flons  iunci  odorati,  afan,  fingulorum  drachmas 


■gnex,femmis  apii,folii,  calaminthes,  fingulorum  dra-  q  duas,feminum  quatuor,  aherbaceorum  frudiuum,  fin 


chmas  tres.Hxc  decoquantur  m  aqux  librisod}o,quoad 
remaneant  quatuor.dein  per  faccum  tranfmiflis,  iniice 
facchan  hbras  quatuor.  Si  verb  placuerit ,  pro  faccharo 
acopiantur  gari  hbrx  tres.  Adde  cardamomi,fantah  ru 
bei,croci,maftiches,  cmamomi,  afari,  feminis  portula- 
cx.Hxc  in  farinam  trita  ligato  m  linteo  fubtili,atque  in 
deco&um  coiice  cum  fnccI]nro,adnce  efiam  aceti  fquil- 
htici  quod  fatis  eft.Quod  ii  efficere  volueris  vt  ventrem 
fubducat,iniice  dncrvdu  riti  vnc.duas .  Daturpro  viri- 
bus,ex  nquatepidn.  "  ^ 

IpmE  xiil 

DROS  A  T  O  ^'/T>nii fc» ad  melanchohcos,  cho 
lcricos,flntia  bile  refert  y  *ofos,  elephantia  laboran- 
tes,prungine  molcftatos,  Icabie  cbtaminatos,  lmpetigi 


H 


gulorum  vnc.femis,  Dnmafcenorum  vnc.  i.fenx  vnc.le 
mis ,  feminis  fanicuh  &  amfi ,  fingulorum  hexagium 
vnum  .Hxc  decodra  ad  coniiftentiam,  colato,  &adiice 
facchari  lib.  vnam  femis,rhei  barban  hexag.  duo.  Datur 
vnc.vna  femis  ex  aqua  tepida  mane  ieiunis. 

a  Heiboccoruni  fiuctuu  ]  Gracc  eft  o-7raptxa>v:  legendum  aU- 
tcm  puto  OTa>f(V$y.inteJligit  vcro  haud  dubi?  ftmina  hodie  maiora  vo- 
cata.quod  fcilicet  hoium  fiuflus  heibacei,&  mollioiis  coitidsfint.A- 
rias,femina  cucumerum  Nicolaus  appcllat. 

Cap.  XVII. 
DROSATON  ad  cahacos,  &  dyfentencos  vtile. 
Accipitrofnrum  rubearum  vnc.  vna,  mumix,  hypoci- 
fthidis,  acacix,coralhi  rubei  &  albi,fing.vnc.S.  maceris, 
fanguinis  dracoms,  caryophylli,fpodn  ,  iing.drachmas 
duas  fe^nsjcmamomi^maftichesjthuris,  boli  Armenii, 


DE    DROSATIS,    SECT.  VIII. 


$16 


gummi  Aiabici,fmgulorumvnc.t,myrtorum,forbaru,  A 
mefpilorum,fing.vnc.vnam,carnium  cotoneorum  lib. 
fcmiSjfumach  vnciafemis .  Hac  omnia  in  ncjua  pluuia 
decoquantur  ad  confiftentiam.  Accipc  buius  decocri 
lib.vnamfemiSj&ftillatitii  rofarum  hquoris  libramfe- 
mis.  Adiice  facchan  rofacci  hb.  vnam  .  decoquantur  ad 
conliftentiam.Datur  cumaqua  pluuia. 

Cap.  XVIII. 
DROSATON  ad  continuas  febres  &  ardentes, 
vtile.   Capit  violarum  drach.duas,  florum  borraginis, 
nenuphari,cucurbita,fing.drach.duas,adianti  manipu  B 
lum  femis,  feminum  cucumerum,laciuca,intybi,papa 
ueris  albi,&  portulaca,  fing.drach.tres,  radicis  fccnicu- 
li,apii,afpaiagi,borraginis,  intybi,  fing.  drachifex,  Da- 
mafcenorum,ceraiiorum,  fing.  vnc.duas,  glycyrrhiza, 
fermnis  cotoneorum,tragacantha,fingul.drach.vnam, 
fantali  rubei  &  albi,fing.drach.duas,  aqua  dulcis  libras 
duas,fucci  peponisSaracenici libr.femis .  Decoquantur 
fimul  ad  tertias,dein  colentur ,  &  abriciantur  herba.  Ln 
decoftum  iniice  pfylln,berberis,  fpodii,  rofarum,fccni- 
culi  feminis,fing.  drach.femis,  rhei  barbari  hexag.vnu.  C 
Hac  m  pollinem  diligenter  tnta  hgentur  rn  linteo  fub-  ' 
tih.Adiice  etiam  dccofto  huius  drofati  limoniorum 
vnc.cjuatuor,facchanlib.vnam  femis ,  &  per  faccu  traf- 
funde,&reconde.Datur  mane  &  meridie  cum  aqua 
frigida. 

Cap.  XIX. 
DROSATON  e  fcjuilla,ad  quartanas  vtilc.  Squil 
lam  albam  decoque  cum  fermentoin  furno.deinea 
fublata  &  purgata,  accipe  meditullii  eius  vnc.duas,  hoc 
eft  neque  lnteriorem  neque  exteriorem  cius  partem.  D 
Nequeaffan  debet  ad  perfe&am  co&ionem,  fedtantif- 
perfoliim  dum  virulentiam  fuam  abiiciat.  Adde  etiam 
acetilib.femis.dein  appone  chamadryos,  anftolochiar, 
iridis,chamapityos,fena,radicis  bugloffa,  fing.  drach. 
duas  femis,  quinque  radicum,  adianti,  fing.  vnc.femis, 
radicis  tamaricis  &  ramos  eius,fing.drach.vnam  femis, 
fcolopendrii,feminisapii,fingul.drach.vnam,epithymi 
vnciam  femi$,abfinthii  drach.vnam,afari,calamintha, 
fing.drach.duas,aganci  hexag.vnum  femis,cubeb  e  he- 
xag.duo,intyborum,  prunorum ,  cerafiorum ,  febefta,  E 
tnum  fantalorum4ing.vnc»vnam,radicis  cappans  dra- 
chmam  femis,  petrofelihi,  dauci  Cretici,  fing.  drach.v- 
nam,glycyrrhiza,marrubii,fing.drach.femis,  petrcfeli 
ni  fylueftns,anifi,fing.drach.vnam,polypodii  vnc.vna, 
florum  borraginis  vnc.femis,rofarum  drach.  Vnam,fe- 
minis  fctniculi  hexag.vnum,berberis  drach.vnam,  fpi- 
cx  drachma  vnam  femis,cufcuta  drach.Vnam,fena:  he- 
xag.duo,aqua  lib.quatuor.  Hac  decoquantur  ad  confi- 
ftentiam,&  colentur.  Adiiciantur  facchan  hb.dua,  rhei 
barban  hexag.  duo.  Decoquantur  probe  ,  &  colo  tranf-  F 
milia  recohdantur  ad  vfum. 

Cap.  XX. 

DROSATON  ad  tuffient  es  propter  fngus,&  eos 
qui  deftillatione  laborant.  Habet  hyifopi  drach.vnam 
femis,zizipha  viginti,febeften  tnginta,indis  hexag.n. 
caricarum  albarum  decem,vuarum  Corinthiacaram 
drach.duas,violariim  drach.tres,  florum  borraginis  dra 
chmam  vnam  femis,feminis  malua  drach.duas,  glycyr 
rhiza  drach.tres,  feminum  cucumerum  probe  contu-*- 
forum  &  fubactoru  exprefforumque.  Adhce  de  expref- 
fo  ex  eis  fucco  lafteo  hb.femis,  aqua  Iib.vna  femis.De- 
coquantur  adtertias,&colentur.  Adiice  facchari&pe- 
nidiorum  quod  fatis  eft,&  coquito  ad  confiftentia.  dro- 
fati,atque  vtere; 

Cap.  XXI. 

DROSATON  ad tuffientes,febricitantes a calo- 
rc  &  ficcitate.  Recipit  violarum,iridis,fing.vnc.femis, 
la&ei  fucci  quatuor  feminum  vnc.quinque,  glycyrrhi- 
za  vric.femis,  zizipha  viginti,  febeften  triginta,  malua 
feminis  hexag.duo,  vuarum  Connthiacaru  vnc.femis, 
fucci  chamaleuces  vnc.vnam,  tragacantha ,  papaueris 
albi,fingul.  hexag.  duo,  hyffopi  manipul.femis,  aqua 
quodfatis  eft.Coquito  ad  tertias,&  adiice  facchari  &  pc 


nidiorum,fing.libr.femis,aoprjPfcto. 

Cap.  XXil. 
DROSATON  adtuffientes,&deftiilahonelabo 
rantes,&  eos  qui  non  poffunt  probc  expuerej  Accipit 
cancarum  albarum pinguium  dccem,finapi  drachm. 
duas,  glycyrrhiza,  hyflopi,  tragacantha,  mdis,  iingul. 
drach.duas  femis,marrubn  drach.vnam,  palmulasfex, 
feminis  vrtica  drach.vnam  femis,zizipha  viginti.  Hac 
coquitoin  aqua  ad  tertias.  Adde  iacchari  &  penidio.rii, 
fing.hb.femis. 

Cap.  XXIII. 
DROSATON  ad  fuppuratos,&  ad  eos  qui  abfcef 
fulaborant.  Capit  caricas  albas  deccm,palmulas  vigin 
ti,fccnigraci  drach.quinque,glycyrrhiza'  drach.  dece, 
radicis  fcenicuh,apii,macedonilii,borraginis,&  mtybi, 
ling.vnc.duas,feminis  fccniculi,apn,&  vrtica,fing.dra- 
chmas  quinque,hyffopi,  polytnchi,  fing.manip.iemis, 
vuarum  drach.odo,acaraborum  fine  pedibus  lpibrum, 
calaminthes,iridis,  marrubn,  fingulorum  drach.  quin- 
qtie,fquilla  meditullium  drach.feptem,  hfabarepur- 
gata  drach.fex,  amygdalarum  amararum  &  dulcium, 
fingulorum  deccm,bombacii  feminis  drach.decem,ra- 
dicis  cappans,hordei  decorticati,  fingulorum  drachm. 
tres,gentiana,ariftolochia  rotunda,iingul.drach.quin 
que,zizipha viginti  ,febeften  triginta,  feminis  althaa 
drach.quatuor,carnabadii  drachm.  vna,  papaueris  albi 
hexag.vnum,  la&ei  fucci  quatuor  feminum  drach.  de- 
cem.Coqiuturhac  probcin  aqua  ad  tertiam,  coloque 
expurgetur .  Adiice  facchan  hb  ram  vnam,penidiorum 
hbiam  femis,violarum  drach.duas,rofarum  vnc.femis. 
Coquanturprobe  ad  coniiftentiam,&  vtere. 

a  Caiaborum]  Nicolai  codcx  habtrt  x*CisW.  Sed  qnum  n:- 
mo  alius.quod  fciam,caburoru  menunciit,Kd/>«faiic  potiiis  fubftituen- 
dum  efle  iudicaui.Eft  autem  carabus  pifcis  genus ,  qui  Latinis  lociilta 
dicitui  .De  quo  plura  i  aulus  louius  capite  40.  in  libello  De  Romanis 
pifcibus  infcripto.habcr.  b  FabarjCodex  Nicolai  legit  <?a'C<TBc. 
ludicovcro  hac  voce  aliud  oihil  nili  iibam  intclligere  :  quod  fupri 
quoqut  nionuimus. 

Cap.    XXII II. 

DROSATON  ad  fuppuratos,&  abfceffu  laboran 
tes,ac  tuffientes  vtile.  Habet  ariftolochia;,hyffopi,zi- 
ziphorUfn,  glycyrrhiza,  fingulorum  vnc.  vnam,  viola- 
rum  drach.  dUas,  caricas  decem ,  palmulas  fex,  iridis,a- 
meos,althaa5  femihis,vuarum  Corinthiacarum,fingu- 
lorum  vnc.femis,adiantimanipul.femis,marrubii  dra- 
chmas  duas,fucci  tuffilaginis  vncias  quatuor,aqua  dul- 
cis hb.i i.Coquito  hac  ad  tertias.Adde facchan lib.vna, 
&  penidiorum  lib.femis. 

Cap.  XXV. 

DROSATON  ad  fuppuratos ,  tuffienres,  &  tabi- 
dos.    Recipit  polytrichi,glycyrrhiza,hordei  dccortica 
ti,fingulorum  vnc.femis,  tufiilaginis  vnt.  femis,  femi- 
num  cucumerum,fingulorum  vnc.  femis ,  feminis  apii 
drach.marrubii,faba  repurgata,anili,faniculi  feminu, 
vuarumConnthiacarum,feminisportulaca,violarum, 
papaueris  albi,hyffopi  Cretenfis,amygdalarum  amara- 
rum  &  dulcium,  caricarum,  fingulorum  drach .  vnam, 
feminis  althaa,granorum  myrti ,  fing.hexag.duo,ari- 
ftolochia,  chamadryos,  fingulorum  drach.  1 1 .  gummi 
Arabici  drach.tres,indis,ziziphorum,fingulorum  vnc. 
vnam,palmulas  fex,radicum  faniculi,  apii,  macedoni- 
fii,borraginis,&intybi,fingulorumvnc.vnam,chama- 
leucesjfeminis  bombacii ,  iingulorum  drach.(ex.Hac 
coquito  cum  aqua  ad  confiftentiam,&  colo  expurgato. 
Adiice  facchari  lib.i.pemdiorum  Ub.femis. 
Cap.  XXVI. 
DROSATON  ad  tabidos,&  abfceffu  laborantes. 
Accipit  hyffopi,ziziphorum,violarum,  feminum  cucu- 
merum,glycyrrhiza,feminis  althaa  &florum  cius,fiic 
ci  florum  borraginis,  fucci  tuflilaginis  &ciusflorum, 
femims  portulaca,feminis  bombacn,iridis ,  caricarum 
pinguium^palmularum^fin^.^  ^A^mii,  iebeften  vigin 
ti,aquaquodfatiscft,&iai:    /  t 
Cap.  TCX^K/ 
DROSATON  a  ^eirntico-.&tufficntes.  Ca- 
pit  violarum,  tuffilagmis,  'pliu,  ferrunum  cucumerum, 

irr.in. 


V7 


NICOL  MYREPSI 


2iziphonnn,gl\c\iTfflH&hyiiopi,  tragacanthx,fingul.   A   quantur.deinde  colato,&  tximcs  hnteum  cum  fpecic- 


vnc.femisjfeminis  ccrtojiepruni  drach.  Vnani,iridis  he- 
xag.duo,chamxdryos  vnc.  femis,  ftichadis  drach.duas, 
florum  borraginis,fanigrxci,lingul.  vnc.  femis,  aqux 
quod  fatis  eft,facchari  &  penidiorum. 

Cap.  XXVIII. 
DROSATOM  adcardiacos  &  ammo  deficientes. 
Habet  florum  borragims,  fantali  rubei,  berbens,fpicx, 
ligm  aloesjfoliorum  citn,foliorum  melilTophylh,  rofa 
rum,croci,nucis  mofchatx,  maceris,  foln,  femims  oci 


bus  abnce  ,  &  colo  expurgato  drofaton ,  recondcque  m 
vale.Daturexaqua  pluuiali  mane  mendieac  vefpen. 
Cap.  XXXII. 
DROSATON  vtile  ad  eos  qui  calido  tempera- 
mentoprxditi  funt.Rcftinguit  etiam  fitim.Habetetia 
facultatem  refngerandi,&  roborandi  ventnculum,pro 
pteradftncTionem  rofarum.  Habet  rofarum  rubearu 
vncias  quatuordecim,aqux  lib.ocTo  vnc.  quatuor,  fac- 
chan  hb.fex  vnc.otto.  Coquantur  hxc  iinjul  ad  melhs 


mi,fingulorum  drach.duas,  feminis  tnciiflophyllijlemi  g  conliftentiam.dein  amouens,colo  expurgato,&  recon 
nis  fifymbrii,coralln  rubei,fing.hexag.vmim  ,  betoni-      de  m  vafe,ac  prxbeto. 
cx  vnc.femis,hermodafryli  longi  rubei  &  albi,offis  cor 
dis  ceruini,gallx  mofchatx,xy  lobalfimi,  fing.drach.v- 
nam  femis,fuccifoliorum  borraginis  hb.  quinque  ,  a- 
qux  &  facchan  quod  fatis  eft. 

Cap.  XXIX. 
DROSATON  adcolicos,  &nephriticos.  Reci- 
pit  fquillx  medullx  vnc.tres,  quatuor  radicum ,  fmgfll. 
vnc.  femis,  feminis  fanicuh,  petrofclim,  apn,  chamx- 
dryos,chamxpityos,anftolochix  longx,  fmg.drachm.  q 
duas,leminis  althxx,afplem  herbx  drach.vnam  femis, 
afm,fenx,florumiunciodorati,fing.  drach.duas,dauci 
Cretenfis,ameos,fing.  drach.  vnam,  fpicx  Celticx  dra- 
chmam  vnam  femis,folh  drach.vnam,  abliothndrach. 
duas,indis  drach.  vnam  femis,  fpicx,  carei,fing.drach. 
vnam,menthx  drach.duas,corymborum  thy  mi  drach. 
vnamfemis,epithymidrach.quatuor,thymbnt  drach. 
duasjhyllopi  drach.tres,filphn  drach.vnam  femis,radi- 
cis  focniculi,apn,macedonilii,&  afparagi,capparis  radi- 
cis,  fingulorudrach.quatuor,lamfijfanicuhfeminum,  D 
fmguloium  hexagium  vnum.  Hxc  coquito  in  aqua,in 
qua  fenum  extinaum  fit  multoties.Colo  expurgato,& 
adnce  radicis  fpondy  lh,&  herbx  marrubiijfaccharique 
hb.vnam  femis. 

Cap.  XXX. 
DROSATON  adlumbricos,valdevtile.  Acci- 
pitcarnabadn,melanthii,fmg.drach.xvin.Contundito 
hxc  probe,&  cum  aquafubigitoac  expnmito,accipe'q; 
fuccum,&  iniice  illi  hy  iTopi  aridi  drach.duas,  caxdamo- 
mi  drach.vnam  femis,artemifix,  abfinthn,ling.  drach.  £ 
tres,  mtn  Alexandrmi  drach.  vnam,  filicis  drach.duas, 
cornu  ceruini  vfti  drach.vnam  femis,  foliorum  fenecio 
nisdrach.duasjcalaminthxjmenthxjfmg.drachm.tres, 
femims  brafficx  dr.ich.duas,petrofehni  leminis,florum 
chamxmelijfing.drach.duasjherbx  auriculx  muns  dra 
chmas  duas,aconanifeminis  drach.vnam  femis,corian 
dn  drach.duas,amfi,fanicuh,carei,f:ng.drachm.vnam 
femis,terrxinteftinafeptem,putammis  oui  vftidrach. 
duas,aquxquodfatiseft,&melhsaut  facchan.  Datur 
mane  cum  aqua  tepida  vnc.vna  femiSjaut  vncix  dux.  p 

a    Coriani]  Grarcc  eft  *nfiw>*.  Miium  autcm  eft  quod  hic  co- 
riandrum  a  coriano  diftirguat.quum  ramen  omnibus  conftcr,  has  vo  1 
ces  vnam  &  eandcm  figruhcare  ftirpem:  quare  fubefle  eriorcm  puto. 

Cap.  XXXI. 
DROSATON  ad dyfentencos,& cahacos,mira- 
bile.  Capit  fucci  acacix,  fucci  hypocifthidis,ling.dra- 
chmas  tres,  granorum  myrti  drach. duas,fucci cotoneo 
rum  l,b.femis,bnlauftiorum,rofarum,  fing.drach.duas, 
polygoni,plantagims,quinqueneruix,  ling.drach.duas 
femis,pyrorum  fylueftnum  lmmaturorum  numero  de 
cem ,  mefpila  immatura  viginti ,  forba  decem  ,  cornea 
quindecim,  fummitatum  myrti  mgn  drach  .  quatuor, 
rhois  culmarii  drach.tres,  frucT9  mori  lmmatun  drach. 
duas,glycyrrhizx,  fpodii,fing.drach.vnam  femis,traga 
canthx,feminis  cotoneorum,fumach,  fing.  drach.tres, 
aqux  pluuialis  hb.vnnmdiquons  ftillatitii  rofarum  ca- 
peftriumbb.femis.  Commiiceantur  hxccum  dimidia 
hbra  fucci  cotoneorim  &  coquantur  donec  hb.vna  rc- 
maneat.dem  adnce  fj£  aii  rofacei  veteris  hb.femis,  & 


Cap.  XXXIII. 
DROS  ATON  adcalidam  lecoris  tempenem,  & 
ftomachi  calidum  affecTum,  tertianas,  duplices  tertia- 
nas,febres  continuas ,  lipynas,  ad  pulmonis  &  thoracis 
mala:flauambilem  in  ventnculo,inteftinis ,  &ftoma- 
cho  arcet.  Recipit  violarum  hb.  tres,  aqux  dulcis  hb. 
fex.Coquito  ad  ternas.dein  adnce  facchan  hb.quatuor, 
&iterum  coquito  ad  melhs  confiftentiam,ac  vtere. 

Cap.  XX  XIII I. 
DROSATON  ad  eos  qui  cahdo  fiint  tempera- 
mento.Reftinguit  iitim,  habctque  facultatem  fngidi, 
vtprxcedens.  Rofas  feruefacito  cum  aqua  feruentein 
lebete:dem  tegito  cum  linteis  denlis ,  &  linito  fic  diem 
&  nodTem.Poftea  per  faccum  tranfmittito.  Ft  li  fuccus 
eft  craiTus,adftnngens,&  maturus,  miice in  libram fuc- 
ci  hb.vnam  facchari.Sin  tenuis  fuent,&  minus  adftnn- 
gensjinhce  in  libram  fucci,  lib.vnam  femis  facchari5& 
coquito  ad  mellis  craffitudinem,&vtere. 

Cap.  XXXV. 
DROSATON  ad pleuriticos, penpneumonicos, 
deftillatione  laborantes,  &  calido  temperamento  prxdt 
tos  vtile.Rofas  recentes  tundito,&  compnmito.  Accipe 
de  fucco  ipforum  hb.tres,&  adiice  facchan  hb.vnam  fe- 
mis,  coquitoque  ad  mellis  conliftentiam.  Ahquiinii- 
cmnt  aquxlib.femis,&ftillatitii  rofarum  liquorisvnc. 
tres,facchari  libram  femis.  Vocatur  hoc  ab  Italis  Zuca- 
rum  rofatum. 

Cap.  XXXVI. 
DROSATON  ad dyfentencos,cahacosj& imb« 
cillitatem  ftomachi.  Habetflonsiunci  odorati,cyperi, 
afan,  amfi,fanicuh  feminis,  ameos,  carnabadii,lingul. 
drach.vnam,ablinthn  vindis  vnc.  vnam,  rofarum  vnc. 
femiSjgranorum  my  rti  drach.  duas,  fucci  cotoneorum 
vnc.duaSjftillatitn  rofarum  liquoris  vnc.quatuor,  fucci 
apii  feruefa&i  &  per  faccum  tranfmiffi  vnc.o&o.  Hxc 
cocTa  adccmfiftentianijcolo  expurga.dein  accipe  rofaru 
vnc.femis,anifihexag.  duo,  facchari  lib.duas.  Coquito 
ad  conliftcntiam  drofah,col6que  expurgatum  recode, 
&  vtere. 

Cap.  XXXVII. 
DROSATON  cognominatum  Italica  hngua 
acompoiitum.  Habetradicisfctniculi,  apii,  macedo- 
nilii,alparagi,borraginiSjintybi  &rufci,polytnchi,fcolo 
pendnx  ,  glycyrrhizx  ,  florum  lunci  odorati,  cufcutx, 
ling.vnc.duas,indis  vnc.vnam,buglolTx  radicis  vnc.v- 
nam  lemis,feminis  apii  &  faniculi,fing.  drachmam  v-1 
namjeupatonijmaftiches^fpicx,  afari,folh,lingulorum 
drach.duas,florum  borragims,violarum,  rofarum,lin- 
gulorum  drach.vnam,  polypodn  vnc.duas ,  fenx  vncia 
femi.s,epithymi  vnc.duas ,  Damafcena  uiginta ,  cerafia 
fexaginta,feminum  cucumerum,fingul.  vnciam  femis. 
Coquantur  hxc  probe  ad  conliftentiam,  &  colctur.  Ad- 
de  tnum  fintalorum  tuforum  &  cribratorum,  fmgulo- 
rum  vnc.femis,facchan  hb.duas.  Coquitoprobe,acco- 

lo  expurgato. 

a  Compolirum]  Nicolaushabet*:,uWrfc.Qua:quiderndt- 
(\io  couupta  eft:fciibcndum  cnim  potiw  ciat  Kifi-mrmvft ,  quodin- 
fzk  cx  drolato  fi^.manifeftiiTimum  fiet. 


facchari  lib.leniis,f M JX  s  draconis,  coralln  rubei,fan  H 

tali  rubei,Arnienii'$j^-  1I1' '  cnii,fpodn, lapidis hx-  Cap.  XXXVIII. 

matitiSjfing.  drach.\  nam  J  fyjita  m  polhnem,ligato  DROSATI  acidi  confcdTio  ,adcontinuas  febres 

inhnteum  fubtile,  &fins  vVcum  faccharo& fuccoco-  &  ardentes,tertianas  duplices ,  continuas  quotidtanaf. 


/ 


f1? 


D  E    DROSATIS,    SECT.  VII 


In  litera  verb  O  muenies  eius  confectionem  hac  melio- 
rem.  Recipit  facchari hb.  quaruor,  aceti  lib.  vnam,  a- 
qua:  hb.tres.Coquito  ad  mellis  coniiftentiam  ,  colo  ex- 
purgato,&  vtere. 

Cap.  XXXIX. 
DROSATON  ad  eos  qui  abfceflii  laborant,ad  vl 
cera  in  renibus  &  vellca,partium  vrinst  mimftrantium. 
Accipitradicum  quinque  repurgatarum,  feminum  cu- 
cumerum,fing.vnc.femis,  poly  tnchi  manip.femis,cice 
rum  nigrorii,fpica:,  chamxmeh,  afan,  ferrunis  althxx, 
fing.  hexag.  duo,  vuarum  Connthiacarum  vnc.femis, 
Damafcena  quindecim,chamxpityos,chamxdryos,fe- 
minis  tribuli,iing.hexag.duo,tnfoln,fymphyti,iingul. 
hexag.vnum  femis,radicis  fefeli  vnc.femis,feminis  apu 
&  petrofelini,iing.hexag.vnum,  amygdalarum  amara- 
rum  quindecim,febeften  viginti,  ceraiia  tnginta,cype- 
n  vnc.femis  ,  fcolopendni  vncia  vnam,  feminis  erucx 
drach.duas,aqux  quod  fatis  eftck  facchan.  Dantur  vnc. 
dux  ex  aqua  tepida  mane  ieiuno. 

Cap.  XL. 

DROSATON  ad  cohcos,  nephnticos,inflatos  & 
lienofos.  Capitradicum  quinque,ling.  vnc.  femis,fe- 
minis  focniculi,apii,ammecs,carei,&  aniii,fing.hexag. 
vnu,  glvcyrrhizx  vnc.femis,acori,indis,  radicis  cappa- 
ris,ling.drach.tres,fpicx  drach.vnam ,  ramorum  tama- 
ricis  vnc.femis  ,fcolopendrh,polytnchi,iing.manip.fe- 
mis,florum  iunci  odorati  hexag.vnum,  aqua:  quodfa- 
tis  eft,&  facchan  hb.vnam,aceti  vnc.femis.  Datur  cum 
aquaieiuno. 

Cap.  XLI. 

DROSATON  ad  continuas  febres  &ardentes,& 
ad  cognominatas  hpyrias  &  typhodes.  Habet  radicum 
quinque,fmg.vnc.vnam,intybi  vnc.  femis,  nenuphari, 
violarum,florum  bonaginis,florum  rofmanm,florum 
cucurbitx,iing.hexag.vnum,  Damafcena  viginti,cera- 
lia  triginta,febeften  vigintiquinque,  adianti  manipulu 
vnum,femperuiui  drach.vnam,feminum  cucumerum, 
iingulorum  vnc.vnam,peponis  Saracenici  fucci ,  &  cu- 
curbitx,iing.vnc.tres,herbx  hepaticx,ccterach,  iingul. 
drach.duas,glycyrrhizx  vnc.femis.  Hxcin  aquadeco 
quitoad  tertias ,  &  per  faccum  tranffunde ,  herbafque 
abiice.  In  decottum  antem  conhce  feminis  la£tucx& 
intybi,iing.hexag.vnum,  fantah  rubei&  albi,fing.vnc. 
femis,fpodii,cryftalli,coiallii,  iing.drach.femis,  pfylln, 
feminis  cotoneorum,ling.icrup.vnum,  feminis  portu- 
lacx  drach.femis,  violarum  hexag.  vnum  .  hxc  tritain 
pcilinem,ligatoin  linteumfubtile  ,&  coniicein  deco- 
tSrum  uum  ebullit,&  facchan  lib.vnam  femis  :  coquito- 
que  ad  coniiftentiam  drofati.  dein  Colo  expurga,&  liga 
to  in  hnteum  fubtile  rhei  barban  bene  tnti  hexag.vmi, 
&  coniice  in  drofaton  ,  rurfufque  coquito  pro  arbitno, 
atque  exime  hnteum  ex  drofato,expnmens  ipfum,co- 
loque  expurgatum  reconde.Vbi  vfus  exigir,  datur  vnc. 
vna  femis  aut  dux  cum  aqua  hordei  tepida  mar»e .  Si 
vero  voluens  efticere  vt  aluum  fubducat,adiice  in  tertia 
ebulhnone  cum  rheo  barbaro,  calix  fiftularis  repurga- 
tx  vnc.quatuor.Et  co&um  probe  ac  colo  tranfmillum, 
prxbeto. 

Cap.  XLII. 
DROSATON  ad  tuflientes,  &  fuppuratos.exper 
tum.  Recipit  tragacanthx,  gummi,glycyrrhizx,amy 
lufanguinis  draconiSjling.Vnc.femis,fymphyti,  acorn- 
giola:,hippofelini,btaii,cverbena:,artemiiia:,iinguloru 
vnc.femiSjhyiiopi  drach.vnam,  papaueris  albi,  feminis 
malux,f ocnigrxcijfeminis  lini,hypocifthidis,fucci  gly- 
cyrrhiza,iing.hexag.quatuor,  feminis  cotoneoru,  bor- 
raginis,cucumeris,peponis,&  cucurbitx,fing.vnc.vna, 
zizipha  decem,hordei  decorticati  vnc.  tres,  tuflilaginis 
recenns  vnc.femiSjiucci peponis recentis,  aut cucurbi- 
tx,hb.femis,aqux  pluuix  hb.tres.Succum  pnus  coqui- 
to,doruc  purus  reddatur.  dein  coquito etiam  rehquas 
fpecies.coloquc  expurgatas  irrigato  cum  prxdiftofuc- 
co.deinde  impone  facchari  hb.vnam,  penidiorum  hbr. 
femis,ac  vtere. 


S20 

a  Corrigiola:]  Codex  Niccilajj^^r:  xtf  ivfohi ,  ><rci  :  d »ir-  r . 
nim  vox  qux  priorem  barbaiam  ext^EjM&on  eftcorrigiola  niii  poly. 
gonum  mas,vt  diximus  in  piimo  nottrifruni  De  hifroria  ft;:  piLiu 
mentariorum  como.  b  TaiiJ-  Nicolaus  habet1*Vo/,;t7ii«:itciuin 
que  decft  explitatio  vocis  bai  bata:.  Quid  auuni  rlli  tafi  vox  rignificet^ 
meignorare  fateonnili  forte  thapluni  hodie  vocatum  baibatum  iu- 
cellrgat.quem  verbafcum  appellant  Latmi.Nam  is,  vttcftis  tftDiof.0 
ndes.anciqua:  tufli  auxili.itur.Tafi  igitm  pio  thapli  fcriptum  cft. 

c    Verbcna]  Manufciiptus  codex  Nicolai  habct/U7rtf77i'vt,  LatinS 
dittionem  Graxis  literis  exaransde  prauauit  Nicolaus. 

Cap.  XLIII. 
DROSATON  ad  tuftientes,fuppuratos,  &  deftil 

B  lationeob  acrem  defluxionem  laborantes  vtile.  Ac- 
cipit  zizipha  viginti,violaruni  vnc.femis,  feminum  ani 
ii,faniculi,fing.hexag.duo,glycyrrhizx,  lndis,  fingul. 
vnc.femis,  febeften  vigintiquinque,  adianti  manip.  k- 
miSjfeminis  althxxhexag.duo,vuarum  Connrhiacaru 
vnc.S.tuflilagjnis,fanigraci,chamxmeh,ling.  hexagiaf 
duo,femmum  cucumerum.iing.vnc.femis,  hyilopi  ma 
nip.femis.Coquantur  hac  in  aqua,colctur,  &  aduciatur 
mannx  vnc.tres,agarici  vnc.vna  ,  dulcis  calami  repur- 
gati  vnc.tres,facchan  lib.vna,penidiorum  hb.femis.Ct> 

C  quantur  bene,coloque  expurgentur,&  prxbeaturiin 
gulis  diebus  mane  vnc.vna  femis. 

Cap.  XLIIII. 
DROSATON  purgatonum  ex  fena  ,  ad  cotinuas 
febres  &  hec"hcas,mala  corpons  ex  defluxione  nata,vti- 
le.  Capitradicum  quinque,iingul.vnc.vnam,adiant% 
fcolopendni,iing.manip.femis ,  herbx  hepaticx,roima 
rini  florum,eupatorii,feminum  cucumerum,iing.vnc. 
femis,  foliorum  intybivnc.  femis ,  rofarum  rubearum 

D  vnc.lemis,trium  fantalorum,  berbens,  fing.drach.tres, 
fpodn  drach.duas,polypodn  vnc.duas,fenx  vnc.  femis, 
epithymi  Vnc.vnam,mannx,tamarindi,fing.  vnc.vna, 
cafix  iiftularis  repurgatx  vnc.duas,prunorum,  cerafio- 
rum,fing  vnc.duas,violarum  Vnc.femis ,  febeften  vnc. 
vnam,radicis  bugloffi  &afparagi,iing.vnc.vnam  .  Co- 
quantur  harc  in  aqua  ,& colentur.  Accipe  dedeco&o 
quantum  voluens,&  inhce  facchan  hb.  vnam,rhei  bar- 
barihexag.vnum,turpetihexag.vntim  femis,hermcda 
dtyh  hexag.vnum.  Hxc  trita  m  polhnem,hgato  m  lin- 

E  teumfubtile,&impone  dum  coquuntur  ad  conliften- 
tiam  drofati.  dein  colo  expurgato ,  &  prxbeto  ex  aqua 
tepida  mane  vnc.vnam  femis. 

Cap.  XLV. 
DROSATON  ad ftilhcidium,& difBcultatem v- 
nnxjcalculoiofque  vtile.  Habet  abrotoni ,  femmis  al- 
thxa;,iing.hexag.vnum,radicis  alparagi  vnc.vham,  fco 
lopendrh  vnc.vnam  femis ,  polygoni  mans  vnc.femis, 
lapidis  pyntisjlapidis  qui  in  fpongiis  reperitur ,  iinguh 
F  drach.vnam,radicis  laducx  vnc.  femis,  coralhi  rubei 
hexag.vnum  femis,cofti  hexag.tria,radicis  fccnicuh,a- 
ph,macedonifiij&  buglofli,  iing.vnc.  vnam,  feminum 
cucumerum,fing.vnc.femisjzizipha  viginti,radicis  bof 
raginis  vnc.femis,  a  repanii  feminis,&ferula:,  fing.he- 
xagium  vnum,  poly tnchi  manipulum  femis ,  radicis  a- 
niii  vnciam  femis,  feminis  mtybi  hexagium  vnum,fpi- 
ca.drachmam  vnam.  Coquantur  hxc  in  aqua  adter- 
tias,col6que  expurgentur.  Accipe  decofti  quantum  vo 
lueris,adiiceillifaccharihbramvnamfemis,  *rha  bar- 
barumtntum,&ligatum  in  hnteo  fubtili.  Decodum 
repone,ac  vtere. 

a  Repanii]  Gracce  eftf57mv/i< .  Quid  autem  illificrepanium, 
nondum  compertum  habeo.  b  Rha  barbarum,&c.3  In  codice 
Nicolar  deeft  pondus.Quapropter  videtur  efle  legendum  vc  in  fequcn. 
ci  drofato,rher  barbarr  trrcr  Sc  ligati  in  linceo  fubtili.hexag.vnum. 

Cap.  XLVI. 
DROSATON  compotitum  admodum  bonum^ 
purgatorium.  Recipit  radieis  f oenicuh,aph,  macedo- 
niiii,  afparagi,  borraginis,  intybi  &  buglofli,  fingulorii 
jj  vnc.vnam,fcolopendrn  manip,  remis,  glycyrrhizx,  iri- 
diSjfmguIorum  vnc.vnam.f '3c,',rn  iunci  odorati,  culcu 
ta:,lingulorum hexag.vnu  ^  ^  nisapii, fanicuh,& 


anili,iing.dtach.vnai  -.'i  picx,afan, foln,ting, 

dr.u.floru  borragini'flrei..ru,  lirg.dr.i.rofam  hexag. 


NICOL.  MYREPSI 

vnum,Damafcena  vi 
gintiquinque,polytric 

trmm  fantalorum,  fmg.hexag.  vnum,  epithymi  vnc.i. 
fenx  hexag.duo,feminum  cucumerum  ,  fing.vnc.S.fe- 
minisbaucx  &portulacx,fing.hexag.duo,  aganci  he- 
xag.duo,aqux  quod  fatis  eft,facchan  hb.duas,rhei  bar- 
bari  triti&hgatnnlinteo  hexag.  vnum.  Daturvnc.v- 
na  femis  manc  leiunis  cum  aqua  tepida. 

Cap.  XLVII. 
DROSATON  fquilliticum  ad  colicos,  iccinoro- 
fos,nephriticos,ftomachicos,c  thorace  laborantes ,  non  g 
nifi  re&a  ceruice  fpirantes,  caput  dolenres,  tiemore  cor 
rcptos,lienofos,elephaticos,&  omnes  mo:bos,Dei  gra- 
tiaconferens.Squillxintenorum  vnc.  vnam,radicisfce 
nicuh,aph,macedonifii,  afparagi,borraginis,  intybi,& 
buglofli,fing.vnc.vnam,  polytnchi  manipul.  femis,  a- 
bfinthhvncfemis,pol)podii  vnc.u.fpicx  nardi,fpicx, 
(ing.hexag.vnum,fcolop.cndrii  manipul.femis,femims 
anifi,faniculi ,  petrofehni  Macedonici ,  dauci  Cretici, 
mcnthx,  fing.hexag.vnum,  Damafena  viginti,  cera- 
fiorum,febeften,fing.tnginta  ,  epithymi  vnc.femis,fe-  C 
nx  hexag.  duo,  rofarum  hexag  duo,  iridis  hexag .  vnii 
femis,glycyrrhizx  vnc.femis,  aqux  quod  fatis  cft,&  fac 
chan  hb.vnam,rhei  barbari  hexag.vnu ,  turpeti  hexag. 
femis,&  vtere. 

Cap.  XLVIII. 
DROSATON  ad  lumbncos  inuentos  in  ftoma- 
cho,&  mteftinis.   Capit  artemifix,  abrotoni,  rutx  fo- 
liorum,fing.vnc.femis,carnabadii,nigclla:,fing.drach. 
duas,thymbra:,brafllca:femmis,fingul.drach.quatuor, 


cerafia  tnginta,  febeften  vi-  A  paris,apii,fing.vnc.femis,febeften,cerafiorum,  fingulo 
iamp.S.polypodii  vnc.  duas,       rum  viginh,prunorum  deccm,radicis  rubi  hexag.duo, 

cicerum  nigroru  hexag.  vnum,adianti  manipulum  fe- 
mis,radicis  aiparagivnc.femis,cucumerum  feminis,in- 
tybi  feminis ,  fpicx,  chamxmeh ,  fingulorum  hexagia 
duo,rubix  vnciam  femis,anifi  hexag.duo.  Haccoquan 
turinaqua  ad  rertias .  Da  bibendum  quouis  temporc. 
Alimentum  vero  eius  fitconcodtufacile,  &bonifiicci. 
Comedatveio  nafturtium,apium,cnthama,  faniculu, 
afparagos,&  aha  olera  vnnam  mouentia. 

a  Naftunia]  Gtarcc  cft  nf.yjtffayct.rf.tJ  a/j»  Greccis  naftur* 
tium  fignificat.Cur  autcm  adicccnt  v»p,  diuinare  non  poiium  .  Paulo 
poft  ttiam  vtfCffi/,/va  dixit .  Foite  pro  radicc,-  ip  diclionero  vfurpauir, 
cjuuni  vipripsc  Graxis  idcm  quod  infcnor  (\t  .vxy.cti.tni  itaqu;  vidctnt 
idcm  quod  inferiortm  partcm.hoc  cft  tadicem  apii  fignificaie.Vel  cct 
te  >«f05  pto  >!*r5c  dixit ,  vt  nf.yjuJia.fjji.  illi  iint  reccnua  nafturria  .  & 
hxc  fcntentia  magis  mihi  an idet .  f  a  .  t n  in  re  nobis  non  plane  corn- 
pcita.nihil  temcrc  arfirmate  volumus.  b  Anechi  ligna]  GrTcui 
Nicolai  codex  manulcriptus  legit  aw6e£uA«  ,  haud  dubic  pio  ar>&i%u- 
>.a.Sic  autem  ladicem  anethi  lignnfam  aliquo  modo  mihi  vidctur  af- 
pcllarc  Nam  Sciii  fcqucntibus  itamn  ancthi  tadiccm  ad  cadcm  aiala, 
vfurpat. 

Cap.  LllL 
DROSATON  adeosquiabfcemilaborant,&tuf 
fiuntjoptimum.  Capitapaliun  herbx  drach.tres,femi 
nis  hyofcyami  drach.vnam  femis,  poramogitonis  dra- 
chmas  quatuor,  lapathi  drach.duas  ,  ieminis  polygoni 
drach.duas  femis,ieminis  hni  drach.  vnam,  feminis  al- 
thxx  drach.duas,gummi  Arabici  &  Alcxandrini,fingu 
lorum  drach.  nouem,  calami  odorati ,  anftolochixro- 
tundx  &  longx,fingulorum  drach.vnam  femis,glycyr- 
rhizx  hexag.tria,ieminis  ferulx  drach.  vnam  iemis,hyf 
fopi  vnciamfcmis,rofarum,  vuarum,  fingulorum  vnc. 
hyiTopi,radicis  bugloffi,fingul.hexag.duo,  cardamomi  D  femi$jZi2ipha  Viginti,terebinthinx,  ftyracis,  fingulom 


hexag.vnum  femis,mtri  Alexandnni  hexagiumvnum, 
menthx  hexag.duo,conandn  hexag.vnum,  cauhs  braf 
ficx  vnc.femis,febeften  vnc.  femis,  Damafcena  decem, 
feminisfoenicuh&anifi,fing.hexag.vnum,aqux&fac- 

chan  quantum  fatis  erit. 

Cap.  XLIX. 
Drofaton  ad  dyfenteriam,&  ftillicidium  vrinx.  Ha 
bet  cicerum  nigrorumvnc.femis,fampfychi  hexag.vnu 
femis,abrotoni,  afan,fingul.  hexagium  vnum,  adianti 
manipulum  femis,radicis  famcuh,apii,  macedonifii  &  E 
afparagi ,  fingulorum  vnciam  vnam  ,  amygdala  amara 
feptem,febeften,Damafcenorum,  ling.  dece,  violarum 
hcxag  vnum,  feminum  cucumerum ,  fingulorum  vnc. 
duas,anifi,  fccniculi  feminum  ,  fingulorum  hexagium 
vnum,rofarumhexagiaduo,aqux  quod  fatis  eft,& 

facchari. 

Cap.  L. 

DROSATON  ad dyfenteriam,fimihter prxftas. 
Recipit  amygdalaamarafeptem,repanufeminisvnc.S. 
nigcUx  feminis,carnabadn,  fing.hexag.  vnum,  Dama-  F 
fccnorum,ccrafiorum,fing.dece,  radicis  famcuh,  apii, 
macedonifu&afparagi,fing.vnc.femis,  aquxquod  fa- 
tis  cft  &  facchari.Eft  vero  bonum  ad  lumbricos. 
Cap.  LI. 

DROSATON  ad  ftillicidium  &  difficultatem  v- 
rinx  Accipit  radicis  fccniculi,apii,macedonifii,afpa- 
raRi,&anifi5fing.hexag.vnum,  Damafcenorum,&  cera 
fiorum,  fing.decem,  cicerum  nigrorii  hexag.  tna,aqux 
quod  fatis  eft,  &  facchan.  Datur  tepidum  poderc  v»cix  c 
vmus&.emis,iningreuu  balnei. 

Cap.  LII. 

DROSATON  ad ftillicidium,&difficultatem v- 
rinx.  Accipe  lapidem  cotis,  contere  in  marmore  cum 
vmo',&fuccum  ex  lpfis  fachim  da  bibendumxgrotan- 
ti  cum  decoGo  chamxmeh  &  Damafcenorum,  mane 
&vefpcn.Fac&eiufmodibalneum  in  lis  quidyfentc- 
ria  laborant.  Cape  radicem  tindorum  rubcam  cum 
foliis  fuis,anafturtia,apia,nerbas venti,crithama,  ane- 
tmhena,feruHsichamxmela,cicera  nigra.Hxccoquan  H 
tur  in  aqua  dulci  ad  confiftenttam,  & facto balneo  xger 


ingrediatur.hoc  creb  Confertetiabiberehac 
.quarn  xgrotanti,  fc> ,a,  cum  vino  :  febrici- 
tantiautcmjcumfaccff  Mabetradicisanethi,cap- 


drach.vnam  femis,  piperis  albi,  (eminis  papauens  albi, 
fingulorum  drach.duas,  feminis  vrticx  hexag.vnum  fc 
mis,croci  hexag.(emis,iridis,thuris  albi,cinamomi,fin- 
gulorum  drach.vnam  femis ,  febeften  viginti,  radicum 
quinque,fingulorum  vnc.  femis ,  adianti  manipulufe- 
mis,palmulasfex,agarici,lathyridis,violarum,fingulo- 
rum  hexag.femis,feminis  f cenicuh,anifi,  finguloru  he- 
xag.vnum,radicis  acanthx  albx  hexag.  duo,  &  feminis 
eius  drach.duas,bdellhdrach.vnam  femis,tragacanthx 
vnciam  femis,  carpobalfami  drachmas  duas,  aqux 
quod  fatis  eft,&  facchan  libras  duas,  rhei  barbari  hcxa- 
gium  vnum. 

a  Paliuri]  Nicolai  codex  legit  m\if£iii.is  y2c.1ar'*c,perperam 
meafcntentia.pro  OTXMafss /?s7tt«*c.Nam  vt  teftiseft  Diofcorides.paliu 
rus.potulinium  vero  eius  femen,tuifientibus  auxilio  eft. 

Cap.  LIIII. 
DROSATON  ad  pleuriticos  &  tufficntcs  ,  opti- 
mum.  Habet  bdelhi  hexag.duo,fagapeni  hexag.vnum 
femiSjtnfolii  vocati  chamxiycn  drach.duas,hyffopi  he 
xagia  duo,  radicis  a>Ethiopidis  &  gentianx,  fing.hexa- 
giu  vnum  femis,glycyrrhizx,tragacanthx,palmularu, 
fanigrxci,fing.hexag.duo,  rutx  iatiux,  marrubii,  fin- 
gulorum  hexag.vnum  femis,  zizipha  viginti ,  radicum 
quinque,fing.vnc.vnam,  febeftcn  hexagia  duo,adianti 
vnc.duas,Damafcena  viginti,violarum  drach.vnam,ro 
farum  hexag.duo,feminis  faniculi,  anifi,  vnc.femis,  a- 
qux  quantum  fiifFicit,facchari  hb.duas,rhei  barbari  hc- 
xagia  duo. 

a  itthiopidis]  Nicolai  codex  legit  afir.iria.f  ,pro  tuS/*Ti/ef. 
jtthiopidis  autero  ratiice  pleuriticis  couferte  Diofcorides  authorcft. 

Cap.    L  V. 

DROSATON  ad  continuas  febres ,  &  tertianas. 
Recipit  radicum  quinque,fingulorum  vnc.femis,  vio* 
larum  hexag.tria,ieminum  cucumerum,rofarum,fing. 
vnc.femiSjieminis  laciucx,intybi,  portulacx,&  pdpaue 
ris  albi,fmg.hexag.  duo,  Damaicena  decem,  cerafia  vi- 
ginti,papaueris  anigri  drach.vnam,  glycyrrhizx  vnc.ie 
mis,pfylhi  drach.vnam,  febeften  triginta,  fcolopendrii 
manip.femis,ipodii,caphurx,fing.  hexag.femis ,  trium 
fantalorum,fing.hexag.vnum,aqux  quod  fatis  eft,  fac- 
thari  hbram  vnam  femis,rhei  barbari  hexagium  vnum 
femis  m  polhnem  tufi ,  ligati  in  linteo  fubrili ,  &  co&i 
cum  drofato. 


D  E    DROSATIS,    SECT,  VII 


a  Ni'gri]Gr;cce  eft  zrtmiCxp.a,;  f&ufnt.  Vndc  oninibusmar.i-  A  dis  Arabica*  vnciam  femis, 
feflumfit  Nicolaum^niw  vlurpare  pro  nigro. 

Cap.  LVI. 

DROS  ATONad  choleram,diar.rhaam, heteria, 
dyfentenam  cruentam,&  tenefnnim  alui.  Accipit  plan- 
taginis,lentis  fine  cortice  fuo ,  fingulorum  hexagium 
vnum,aecheliiherba-,  balauftiorum  ,  fohorum  rubi& 
fummitatum  eius,linguloru  hexagia  duo,frudus  mori 
immatun,&  rubi  immatun,lingulorum  hexagia  duo, 
fanigraci,cumini,fymphyti,hypocifthidis ,  bryonia, 
lingulorum  hexagium  vnum  femis ,  cotoneorum  lm- 
maturorum,&  pyrorumfylueftrium ,  fingulorum  vnc. 
quatuor,rofarum  vnciam  femis,  pomorum  acidorum 
vncias  duas,granorummyrtivnciam  vnam  femis,fu- 
mach  vnciam  femis,  acinorum  vua  vnciam  femis,  for- 
barum  hexagia  duo,polygoni  vnciam  femis ,  rofarum 
fylueftnum  hexagia  duo,pampinoru  vitishexagia  qua- 
tuor,iidiorum  hexagia  quatuor,faluia  hexagium  vnu, 
febeften,ziziphorum,lingulorum  viginti,mafticheshe 
xagium  femis,femi  nis  anifi,faniculi,fingulorum  hexa 
giuvnufemis,  aquapluuia  quodfatis  eft.Poftquihac  £ 
coxeris,Jper  colum  expurgato,&  iniice  hac  tnta  &  be- 
ne  cnbrata,ligataque  in  linteo  fubtili ,  boli  fcihcet  Ar- 
menn,terra  Lemnia,lapidis  hamatitis,fanguinis  dra- 
conis,fingulorum  drachmam  vnam,facchan  rofacei  ve 
tenslibramvnam,ftillatith  rofarum  campeftrium  li- 
quoris  vncias  tres .  Coquanturhac  probc  ac  colentur, 
&adnciatur  facchari  hbravna.  Reda&um  in  drofati 
confiftentiam,bibendum  prabe  mant  ieiuno,pondere 
vncia  vnius  femis  ex  aqua  pluuia  tepida. 

a    tchtliijNicolaus  legit  fjj^/x.Qiuf)  autem  Ct  ,  nor.du 

fcirenie  fatcor.niii  forre'«£i'ov  legcndumlit. 


Cap.  LVII. 
DROSATON  ad  quotidianas  febres ,  omncfque 
fitim  &  rigorem  afferentes  ,  vtile.  Capit  quinquefolii 
herba  folia  tna,foliorum  chamafyces  &  feminis  eius, 
halicacabi,fingulorum  hexagium  vnum  femis,  faluia, 
piperis  longi,fingulorum  drachmam  femis,zizipha  vi- 
ginti,fcolopendrii,fampfuchi,fingulorum  manipulum 
femis,radicum  quinque,fingulorum  vnciam  vna,  cor- 
ticis  radicii  capparis  dr.n.cinamomi dr.vna  femis,  Da- 
mafcena  quindecim,  cerafia  triginta,  plantaginis  vnc. 
femis,rofarum  vnciam  femis,polytrichi  manip  .femis, 
violarum  vnciam  femis,feminis  faniculi,anifi ,  fingu- 
lorum  hexagia  duo,trium  fantalorum,  fingulorum  he- 
xagia  duo,fpica  nardi  hexagium  vnum ,  agarici  hexa- 
gia  duo,hyffopi  manipulum  femis,  feminum  cucume- 
rum,  fingul.drach.vna,phu  drachmam  vnam  ,  polypo- 
dii  vncias  duas,fena  vnciam  femis ,  aqua  quantum  fa- 
tisent,  facchan  libram  vnam,  facchari  violacej  vncias 
tres. 

Cap.  LVIII. 
DROSATON  ad  tuffientes  &  pleuriticos  opti- 
mum.  Habet  feminis  ferula  hexagium  vnum ,  dauci 
Cretici  hexagia  duo,hyffopi  vnciam  femis,  lridis  hexa- 
gia  duo,glycyrrhiza  vnciam  femis ,  tragacantha  hexa- 
gium  vnum  femis,vuarum  Corinthiacarum  vnciam  fe 
mis,zizipha  vjginti,palmulas  decem,cancas  fex,radicu 
quinque,fingulorum  vncia  femis,  D amafcena decem, 
cerafia  viginti,feminis  vrtica  hexagium  vnum,  anfto- 
lochia,bdcllii,faniculi,vngulacaballina,fingulorum 
vnciam  vnam,violarum  hexagia  duo,  feminis  fanicu- 
U  hexagium  vnum  femis,adianti  manipulum  femis,  a- 
ganci  hexagia  duo,feminis  hyofcyami,  papauens  albi, 
fingulorum  hexagium  vnum,anifi  hexagium  vnum  fe 
mis,tragacantha  hexagium  femis ,  phu  hexagium  fe- 
mis,ftyracis,fpica  nardi,fingulorum  hexagium  vnum 
femis,carabos  fine  pedibus  fex,rofarum  vnciam  femis, 
aquaquodfatis  eft,facchari  hbram  vnam,  penidiorum 
libram  femis,rhei  barban  hexagium  vnum  femis. 


i*4 

chi  drachmas  duas, 
carei,anifi,ammeos,fingulef^S*dr.tres,  radicis  famcu 
li,apii,macedonifii,borraginis,&afparagi,lingulorum 
vnciam  vnam,rofarum  hexagia  duo ,  epithymi ,  fena, 
fingulorum  vnciam  fenys,polypodii  repurgati  vnciam 
vnam  femis,radicis  eryngii  vnciam  vnam,rubia  hexa- 
gia  duo,aqua  quaritum  fufficit,  facchari  hbram  vnam 
femis,rhei  barbari  hexagium  vnum,turpeti,  hermoda- 
c>yIi,fingulorum  hexagn  dimidii  quartam  parte.  Hic 
tnta  rn  lubtilifs.pollinem,ligcturinlinteo  tenui,  &in- 
B  iicianturdrofato,  coquanturque  probc&  colo  expUr- 
gentur. 

Cap.  LX. 

DROSATON  ad carnis diffoluticnem,corporif- 
que  imbecilhtatem,fuppuratos,tuffientes,&  abcelTu  la- 
borantes.Accipitgummi  Arabici,  tragacantha ,  fing. 
vnciam  femis,glycyrrhiza,bugloffi,  eupatorii,adianti, 
fingulorum  vnciam  vnam,feminum  cucumerum,  fin- 
gulorum  vnciam  femis,anifi,fanicuh  feminis,  lridis, 
ammeosjfingulorum  hexagium  vnum,  fcolopedrn  vn 
ciam  femis.Cancros  fluuiales  iine  pedibus  decem,de- 
cocri  teftudinis  terreftns  vncias  tres ,  maceris  drachma 
femis,violarum,borraginis  florum,  &  rofmafini,jfingu 
lorum  hexagium  vnum  femis,cancas  fex  ,  palmulas  o- 
<5to,zizipha  viginti,hyffopi  manipulum  femis,vuarum 
Corinthiacarum  vnciam  vnam,bombacii  feminis  vn- 
ciam  vnam,feminis  vrtica  hexagium  femis,ligni  aloes 
crudi  hexagium  vnum,radicis  faniculi ,  apii,  macedo- 
nifii,afparagi,borraginis,&intybi,  fingulorum  vnciam 
vnam,papauens  albi  hexagium  vnum  femis,  rofarum 
D  vnciam  femis,thuris  mans  hexagium  vnum  femis,gly 


cyrrhiza  vnciam  femis,vngulacaballina  vnciam  vnii, 
pruna  decem,cerafia  viginti,aqua  quod  fatis  eft,faccha 
n  libram  vnam,penidiorum  hbram  vnam. 

Cap.  LXI. 

DROSATONe  rofis  ad  calorem  corporis ,  ieco- 
ris,cordis,&  omnem  animi  defedtionem  a  calore  orta. 
Purgat  etiam  ventrem.Capit  radicum  quinque,fingu- 
lorum  vnciam  vnam,fucci  apn  vnciam  vna  femis,  luc- 
ci  intybi,&  bugloffi  vncias  duas,fucci  eupatorii  vnciam 
E  vnam  femis,feminum  cucumerum  fingulorum  vncii 
vnam,adianti,afpleni  herba,  fingulorum  manipulura 
femis,violarum,  borraginis  florum,&  rofmarini,fingu 
lorum  hexagium  vnum,rufci  hexagia  duo ,  tnum  fan- 
talorum,fingulorum  hexagia  duo,aqua  quod  fatis  eft, 
&  agarici  drachmam  vnam,fena  hcxagium  ,  cpithymi 
vnciam  femis,rofarum  hexagia  quatuor.Hac  probe  co 
c~ta,colo  expurgato  .  Dein  adiicefacchan  libram  vnam 
femis,&  rheum  barbarum,&  vtere. 

Cap.    L  X  1 1. 

F  DROSATON  purgatorium,&  vehtrememol- 
liens,ex  hermodadtylo  nominatum,atquead  podagri- 
cos,arthriticos,  &  nerueas  diftenfiones  mirabile.  Habet 
radicum  quinque,fingulorum  vnciam  vnam,  feminu 
cucumerum,fingulorum  vnciam  vnam  femis,hyffopi, 
adianti,fcolopendrii,fingulorum  manipulum  femis, 
violarum,florum  rofmarini,&  borraginis,  fingulorufn 
hexagium  vnum,cyperi  drachmas  tres,chamameli  dr. 
duas,viiarum  Corinthiacarum  vnciam  vnam,  fena  dr. 
duas,hermoda&yli,cufcuta,fingulorum  drachm.  qua- 
J  tuor,  anifi,faniculi,  carei,  fingulorum  drachmam 
vnam  femis,polypodiivnciastres,agarici  drachmas 
duas,aqua  quod  fatis  erit,  facchari  hb. vna  femis,  rofa- 
rum  vnciam  vn  am  ,  rhei  barbari  hexagia  tria ,  turpe- 
ti  hexagia  duo.  Hactritain  fubtiffimum  pollinem 
ligenturin  tenui  linteo,  &iniiciantur  in  drofatum. 
Cap.  LXIII. 
DROSATONad  eos  qui  malo  corpons  habitu  la- 
borant,ftomachicos,lienofos,2<: omnigenas  obftru&io 
nes  vifcerum.  Recipit  radicis  hc!enii,faniculi,&  afpa- 


Cap.  LIX 

DROSATON  ad  pleunticas  diftetiones,&ner-  h  ragi,finguIorum  vnciam  vr.am,hyffopi,  ftichadis,eu- 

ueasbraehioru  &  femoru,&a  craffis  &  vifcidis  humori-  patorii,finguloru  drachm.fixexa^thii,  chamadryos, 

ribus  pervniuerfum  corpusrefolutos,atque  arthnticos.  chamameli,finguloru  r>  Hra  .  int^s  quatuor,  tamaricis 

Recipit  acori,hyperici,fingulorumvnciastres,  fticha-<  ramorum,fcolopendrii,ad'-'u-  ^^ulorum  manipulu 


NICOL  MYREPSl 


femis,radicis  cappanfhexagu  duo ,  florum  uinciodo-  A 
rati,afari,cyperi,lingulorurn  drachm.  duas  femis ,  phu, 
rubiJEjfingulorum  vnciam  femis,carei,aniii,  apn  femi- 
nis,ammeos,  feminis  ahgea,  fingulorum  drach .  duas, 
foliorum  falicjs,corticis  traxini,fingulorum  hexagium 
vnum,glycyrrhiza  vnciam  femis ,  rofirum  vnciam  v- 
nam.Hacprobe  cocf  a  colo  expurgato  ,  &  adiiccpoly- 
podii  repurgati  vnciam  vnam,epithynii,fena: ,  aganci, 


a  Acctofum  compofitum]  Nicolaus  habet  a.KtTi^u  xqwwoVa. 
Qua?  quidi  m  verba  eflc  corrupta  nerno  non  videt .  Scribcndum  enun 
erat  tiicituvov  x.o/jL-rro<riTisv.QvLdL\c  batbaras  voces  cjuibus  Kicolaus  vfm 
eft.in  noftra  conueiflonc  efle  tetinedas  diximuttvt  fcilicet  hinc  onincs 
paljm iotelligerent,  Nicolai  etiam  tcmpoiibus  baibatas  voccs  orfi- 
cinas  medicoium  iirepfifle. 

Cap.  LXVIII. 
DROSATON  ad  rertianas  &  continuas  fctres. 
Accipir  fucci  mtybi  libras  duas,  oxyphanicorum  vnc. 
tres.Hac  coquantur  ad  confiftentiam,coleturque.Dein 


iin&ulorum  hexan.  tna.Hxc  denub  benc  codia  colato: 
jinguiY"""  "^"b- l'  "        "V1  "  >..,,••    p  adnce  iacchan  hbras  duas,rhei  barban  hexarna  duo.fuc 
dem  adiicitofaccharihbiamvnamfcmis,rhei  barbari,  11  _..  _  _,  n   Ln^-   " 


&turpeti,iingulorumhexagium  vnum.Hac  tntaliga- 
ta  in  linteo  fubtih  coniice  m  drofuon,&  vtere.  i 

a  Lige.TjCrace  cft/i)i«.  Quam  veio  litib.iui  iic  appellct, 
fcire  non  pollum.Id  quodfuprA  ctiam  rronuimus. 
Cap.  L  XI III. 
DROSATON  purgatorium,ex  rheo  bavbaro.  Ac 
cipit  quinque  radicum,fingulorum  vnciam  vnam,a- 
dianti  manipulum  femis,fcolopedrii,  hepatica  herba, 
florum  rofmarini,eupatorii,  iingulorum  vncia  femis, 
foliorumintybi  manipulum  femis,feminis  lntybi&la 
cfuca,fingulorum  hexagia  duo,feminum  cucnmerum, 
fingulorum  vnciam  femis,fpodii  drachmas  duas ,  fan- 
tah  rubei,berbens,fingulorum  hexagia  tna  ,  polypodii 
vncias  duas,fena  vnciam  femis.-epithymi  vnciam  vna, 
pruna  viginti,  cerafia  triginta,  febeften  quadraginta, 
Violarum  vnciam  femis,tamarindorum,manna,  iingu 
lorum  vnciam  femis,caiix  repurgata  vnciam  vnam  fe 
mis,rofarumvnciamfemis,aqua  quantum  fufficit ,  & 


ci  malorum  Pumcorum  acidoru  vncias  tres,aqua  qua- 
tumfufficit.  Coquantur  ad  confiftentiam , &  vterein 
pradictismahs. 

Cap.  LXIX. 
DROSATON  ad  lecons  obftruchonem  &  lienis. 
Capit  meliloti,chamameli,iingulorum  vnciam  vnam, 
florumiunci  odorati  hexagium  vnum  femis.croci  fcru 
pulum  vnum,fcminis  fanicuh,apii,fingulonim  drach. 
femis,aqua  quod  fatis  eft,facchan  hbram  vnam.Coqui 
to  ad  confiftentiam,&  colo  expurgato,  &  innce  rn  pol- 
linem,triti  rhei  barban  hexagium  vnum  femis,  turpeti 
repurgati  hexag.  vnum,tartari  dr.duas,dacrydn  hexa- 
giumfcnus:&  prabeto  quauis  vice  fcrupulos  duos  me- 
dia  nocte,cum  aqua  tepida.Pondus  drofati  fit  vncia  v- 
niusfemis. 

Cap.  LXX. 
DROSATON  adiecinorofbs,  lienofbs,nephriti- 
cos,ftomachicos ,  omnemque  henis  &  iecoris  obftru- 


facchan  libram  vnam  femis,  rhei  barban  hexagiu  i.  fe-  D  ctionem  &  vitiofum  corpotis  colorem.Habet  quinque 


mis.  Daturieiuno  ponderevncia  vnius  femis,cuma- 
qua  tepida. 

Cap.    L  X  V. 

DROSATON  ex  fena  purgatorium  optimum. 
Capit  radicum  quinque,fingulorum  vnciam  vnam  fe- 
mis,fiicci  apii,borraginis,&  intybi,fingUlorUmvnciam 
vnam,radicis  bugloffi  vnciam  vnam,eupatorn  vnciam 
femis,cufcuta,afari,fingulorum  vnciam  femis,violaru, 
florum  borraginis,&  rofmanni,  fingulorumdrachmas 
duas,fena,feminum  cucumerum,fingulorum  vnciam 
femis,rofarum  vnciam  vnam,tnum  fantalorum  ,  fing. 
drachmas  tres,pruna  viginti,  ceraiia  tnginta ,  febeften 
quadraginta,adianti,fcolopendrii,fingulorum  manip. 
femis,feminis  apii,focnicuh,&  anifi ,  fingulorum  hexa- 
gium  vnnm,aganci  hexagia  duo,epithymi  vnciam  fe- 
mis,polypodii  repurgati  vnc.  vnam  femis,  aqua  quod 
fatis  eft,facchari  hbram  vnam  femis,rhei  barbari  hexa- 
gium  vnum  femis. 

Cap.  LXVI. 

DROSATON  ad  quotidianas ,  &  hemitntaos. 
Habet  quinque  radicum,iingulorum  vnciam  vna,  fuc- 
ci  apii,intybi,&  buglofii,fingulorum  vncias  duas,eupa 
torii  vnciam  vnam,fena  vnciam  femis,  trium  fantalo- 
rum ,  fingulorum  hexagia  duo,  violarum,f lorum  bor- 
ragims,&rofmarini,fingulorum  hexagium  vnum  ,  fe- 
minum  cucumerum,fingulorum  vnciam  femis,adian- 
ti,fcolopendrii,fingulorum  manip.femis,  ammeos ,  a- 
nifi,faniculi,fingulorum  hexagium  vnum ,  agarici  dr. 
duas,poly  podii  vncias  duas,aqua  quantum  fufticit,  fac 
chan  libram  vnam,rhei  barbari  hexag.vnum  femis. 
Cap.  LXVII. 

DROSATON  aacetofum  compofitum . Recipit 
radicis  fanicuh,apii,macedomfii,  afparagi,borraginis, 
intybi,&  bugloffi,  fingulorum  vnciam  vnam ,  feminu 
cucumerum,fingulorum  vnciam  femis,  pruna  viginti, 
ceraiia  tnginta,lebeften  quadraginta,  violarum  vncii 
femis,rofarum  vnciam  vnam,  florii  borraginis,  lridis, 
fingulorum  vnciam  femis,fcolopendrii,adianti,{ingul. 
manip.femisjflorum  iuncipdprati,afari ,  linguloruhe- 
xagium  vnumjfcnajcufhra:,  eupatorii ,  fantah  rubei, 
fingulorum  vnciam  fe^bis,feminum  anifi,faniculi,am 


radicum,fingulorum  vnciam  vnam  ,  myrices  ramoru, 
adianti,afpleniherba: ,  fingulorum  vnciam  femis ,  ru- 
bia  vnciam  vnam,dic"tamni,phu,acon,iingulorum  dr. 
duas,lupinorum  hexagia  duo,radicis  bugloffa,eupato- 
ni,fingulorum  drachmas  tres ,  corticis  iraxim  vnciam 
vnam,feminisfanicu)i,apii,&  anifi,fingulorum  hexa- 
gium  vnum,ammeos  drach.vnam,vuarum  vnciavna, 
fena*  vncia  femis,  cufcuta*,afan,fingul.drachmas  tres, 
g  epithymi  vnciam  vnam,polypodn  vnciam  vna  femis, 
hyfiopi  Cretici  vnciam  femis,  fucci  mtybi  &  buglofii, 
fingulorum  vnciasduas,fucciablinthii  vnciam  vnam, 
fuccifumana  vnciastres,  rheilndici  hexag.  tria,femi- 
nis fecuridaca* in  frumentis reperta  hexagia  duo,  pule- 
gn  vnciam  femis,chamameli  drachmas  tres ,  febeften 
vigintijflorum  iunci  odorati  drachmam  vnam  femis, 
croci  drachmam  vnam,fpica:  drachmas  duas ,  mehloti 
vnciam  femis,trium  fantalorum ,  fingulorum  hexagia 
duo,violarum,florum  borraginis  &  bugloln,finguloru 
drachm.  tres,Damafcena  viginti,cerafia  tnginta,  femi- 
f  num  cucumerum, fingulorum  vnciam  vnam,folioru 
int)  bi  vncias  duas,cypen  drachmas  tres ,  carei  feminis 
drachmas  duas,facchan  iib.  duas,aqua  in  qua  ferrum 
multoties  extinclum  eft  quantum  fufficit,  rhei  barbari 
hexagia  duo.Dantur  mane  ieiuno  vncia  dua  cum  aqua 
tepida,habente  ahquid  de  aqua  cui  fcolopendrium,  my 
ricx  rami,cortex  fraxini,anifum,faniculum,crocus ,  & 
roia  mcoCis  fint. 

Cap.  LXXI. 
DROSATON  purgansvifcera&aluum.Recipit 
quinque  radicum,fingulorum  vncias  duas ,  violaru  he- 
^  xagia  duo,Damafcena  viginti,ceraiia  triginta,febeftcn 
quadraginta,  triu  fantalonj,fing.hexagiaduo,rofarum 
vnciamfemis,cucumerum  feminum,  fingulorumvnc. 
vnam,epuhymi  vnciam  vnam,  polypodn  vnciam  vna 
femis,aganci,fena,fingulorum  vnciam  femis ,  ramoru 
myrica,fohoru  falicis,radicis  cappans ,  a  fcarolachani, 
hyffopi,iridis,fingulorum  vnciam  femis ,  foliomm  in- 
tybi &laGuca,  fingulorum  vnciam  femis  drachmam 
Vnam,polytnchi  Vnciam  vnam ,  glycyrrhiza  vnciam 
femis,rubia'hexagia  duo,turpeti  hexagia  duo,  feminis 
lactuca,intybi,anifi,&faniculi,  fingulorum  vnciamfe 


meosjfingulorum  )  ,tcgii  duo,aqua  quodfatis  effe  vi  H  mis,florum  borraginis  &  rofmarim,iingulorumhexa- 

debitur.Deinaccip1]J1^rn>-Qctohoclib.vnamfemis,&  gium  vnum, vuarum  vnciam  vnam,aquxquodfatis 

liicci  malorum  PK.iiftagjum  -idoruvnc.  quatuor.  Ad-  eft,facchanhbram  vnam  femis,rhetbarbari  hexagium 

iice  facchan  librarr  y.'  b^  >  f  arato  vtcrCv  ynum  fcmis.Datur  ex  aqua  tepida. 


/ 


V7 


DE    DROSATIS,    SECT.  VIII. 


a  SeaxohcIianilGrScc  cll  ax&V^X^*  •  Qi1'^  vero  ^c  ^ca" 
rolachanon,  fcite  r.on  poilum:nifi  Scarioiani  intelligat.tjua:  intci  ole- 
ta  numeiaii  potcfi. 

Cap.  LXXII. 
DROSATON  ad  podagncos,  arthriticos,  deftil- 
latione  laborates,articulorum  dolorem ,  neruorum  in- 
continentiam,&adomnem  corpons  malitiam  .  Voca- 
turde  hermodaclylo.  Datur  manc  leiuno  vnciavna 
femis  cum  aqua  tepida.Purgat  ventrem,neque  copref- 
fionem,neque  anguftiam,neque  querelam  corpons  ef- 
ficit,fed  facile  potius  fpiran tes,  lxtos,&  immunes  ab  o- 
mni  vitiofo  humore,ac  fanos,qui  idipfum  affumunt,fa 
cit.  Accipit  radicum  fctniculi,apii,macedonilii,afpara- 
gi,borraginis,intybi,&  bugloffi,finguloru  vncias  duas, 
leminum  cucumernm,fingulorum  vnciam  fcmis,  pru- 
na  viginti,cerafia  tnginta,febeften  quadraginta  ,  poly- 
tnchi  manipulum  femis,floris  lunci  odorati,afari,fing. 
hexag  .  duo  ,  tnumfantalorum,  fingul.  hexag.  vnum, 
fcolopendni  manipulum  femis,epithymi  vnciam  vna, 
polypodn  vncias  duas,rubia:  hexagia  duo,rofarum,gly 
cyrrhizx,Iingulorum  vnciam  fcmis,feminum  anifi,tcr 
niculijfingulorum  hcxagia  duo,fenx  vnciam  femis ,  a- 
garici  hcxagia  duo,papauens  albi  hexagium  vnu,vio_ 
larum  hexagia  duo,chamapityos  vnciam  femis,  nenu- 
phan  hexagia  duo,feminis  portulacx,lattuca; ,  & inty- 
bi,fingulcrum  vnciam  femis,anftolochix  longx  &  ro- 
tundx,fingulorum  hexagia  duo,hyfiopi  manipulum  fe 
mis,zizipha  viginti,vuari;m  vnciam  femis,tamanndo- 
rum  hexagia  quatuor,folii  hexagium  vnum,  ftichadis 
vnciam  femis,fei"ninisfampfychi  hexag.duo,carei,am- 
meos,  fingulorum  hexagium  femis ,  hyperici ,  tnfoln, 
pliUjfingulorum  hexagia  duo,  chamxdryos  hexagium 
vnum,croci  hexagium  vnum  femis,  florum  rofmanni 
hexagium  vnum,eupatorii,berbens,  fpodn  ,  fingulom 
hexagia  duo,aquxquantum  fufficit,facchari  hb  .duas, 
rhei  barbari  hexagia  duo,  hermodadtyli  hexagium  vnu 
femis,turpeti  hexagia  duo.Hxc  tnta  hgentur  m  linteo 
fubtili,coniicianturque  in  ebullitionem  drofati,&  co- 
lentur. 

Cap.  LXXIII. 
DROSATON  ad  iecinons  obftructionem  a  calo 
reortam.  Vocatur  Italica  hngua  aIpilaftione.  Facit  ad 
ftomachi  dolorem,vten,renum,imi  vetns,&  vifcerum 
inflationem.  Capit  radicis  faniculi,apii,  macedonifii, 
afparagi,borraginis,intybi,&  bugloffi ,  lingiilom  vnc. 
vnam  femis,calaminthx  vncia  femis,chamameli,  me- 
liloti,fingulorum  hexag.  tna,amfi,  faniculi,  ammeos, 
apii,carei,fingulorum  drachmas  duas,  femmnm  cucu- 
merum;finguloi  um  vnciam  femis,afari,  florum  iunci 
odorati,cyperi,fingulorumdrachmam  vnam  femis,ra- 
dicisrubix  drachmasquatuor,eupatorii,abfinthii,fin- 
gulorum  drachmas  tres,fumarix  vnciam  femis ,  di&a- 
mni  drachmam vnam,trium  fantalorum ,  fingulorum 
hexagium  vnum,rofarum  vnciafemis,  polytnchi,my- 
ncx,fingulorumm  anipulum  femis,radicis  cappanshe 
xagia  duo,fucci  intybi,borraginis,buglofli,abiinthn,& 
fumarix  vncias  duas,hyffopi,iridis,glycyrrhizx,fingu- 
lorumvnciam  femis,aqiux  quantum  fufficit.Poft  ebul- 
htionem  hxc  iniiciatur,fpjcx  n:mhum,cofti,blattxBy 
zantix,maceris,  caryophylli,  fingulorum  drachma  v- 
na,  radicis  mandragorx  hexagium  vnum  ,  croci  dra- 
chma  femis,  fenx  vncia  femis,  epithymi  vncia  vna, 
polypodn  vncix  dux,agaricihexagiaduo,"Damafce- 
na  viginti,  cerafia  tnginta,  febeften  quadraginta ,  vio- 
larum  vnciafemis  ,gari  vncix  o€to  ,  aceti  vncix  qua- 
tuor.Hxc  deccquito  ad  tertias,  coloqueexpurgato ,  & 
adiice  facchari  hbras  duas,rhei  barban,&  turpeti  hexa- 
gia  duo.Ligatoautem  hxc  ln  lmteo  tenui ,  &coniicein 
ebullitionem  drofati.  Datur  mane  ieiuno  vncia  vna  fe- 
mis,aut  vncix  dux  cum  aqua  tepida. 

a  Ipilaftione]  Codex  Nicolai  habet  -^XHTtuj  \TttuxiyKcia?n 
iTjxas-»ttiv«/.Quum  vcro  vox  Ipilaftione  llt  coirupta ,  quid  fignificet 
feire  nequeo. 

Cap.  LXXIIIT. 
DROSATONad  oculorum  doloremJ&  ardorem 


C_8 

A  eorundcm,omnem  demque  defluxfSnem  ad  cosderi- 
uatam,&  ad  hebetudinem.Habet  radicis  foenicuh,  apn, 
macedon  lfii,  afparagijborraginis ,  intybi ,  &  bugloffi, 
iingulorum  vnciam  vnam,polypodii  vncias  duas,fenx 
vnciam  femis  ,  epithymi  vnciam  vnam,  turpeti,  aga- 
rici,fingulorum  hexagia  duo,violarum,borraginis  flo- 
rum,&rofmanni,fingulorum  hexagium  vnum  femis, 
florum  lunci  odorati  hexagium  vnum  ,  ftichadis  vncia 
femis,polytrichi,fcolopedni,  fingulorum  manipulum 
femis,trium  fantalorum,fingulorum  hexagia  duo,femi 
B  num  cucumerum,fingulorum  vnciam  vnam,pruna  de 
ce,cerafia  viginti,febeften  triginta,aqux  rofacexquod 
fatis  eft,facchanlibram  vnam,&  aceti  boni  vncias  duas. 
Datur  mane  leiuno  vncia  vna  femis,aut  vncix  dux 
ex  aqua  tepida. 

Cap.  LXXV. 
DROSATON  tx  myrobalano  ad  arthriticcs ,  1- 
fchiadicos,&"cmnem  imbecillitate  neruorum  a  prauis 
humonbus  fadram.  Recipit  myrobalanorum  ex  quin- 
quegenenbus,fineflauis,  fingulorum  vnciam  femis. 
C  Hos  terens  coniice  in  hbram  vnnm  femis  aqux,diebus 
quatuor.Dein  accipe  radicis  fccmcuh,apii ,  macedoni- 
iii,borraginis,  intybi,buglofli,&afparagi ,  lingul.  vnc. 
vnam  femis,feminis  anifi,focn;culi,fingulorum  drach. 
duas,efulx  hexagia  duo,feminum  cucumerum,fingul. 
vnciam  vnam,pruna  decem,cerafia  viginti,febeften  tri 
ginta,poly  trichi ,  fcolopejadrii ,  finguloru  manipulum 
femis,rofarum,glycyrrhizx,hyffopi,fingulorum  vncia 
femis,zizipha  viginti,polypodn  vncias  duas ,  fenx  he- 
xagia  tna,epithymi  vnciam  vnam ,  violarum  hexagia 
D  duo,aganci  vnciam  femis ,  ftichadis  hexagia  quatuor, 
croci  drachmrmvnam,aquxquantumfufticit,  faccha- 
ri  hbras  duas,&deco£h  myrobalanorum  libram  vnam 
femis,turpeti  hexagium  vnum  femis,  hermoda&ylihe 
xagia  duo,rhei  barban  hexagium  vnum  .  Daturvncia 
vna  femis,aut  vncix  dux  ex  aqua  tepida. 

Cap.  LXXVI. 
DROSATONad  iecinorofos,Iienofos,  &  abfcef- 
fu  laborantes.  Accipit  radicis  faniculi,apii,macedoni- 
fii,afparagi,borraginis,intybi,la&ucx,&  bugloffi,  fin- 

^  gulorum  vnciam  vnam,pruna  decem,  cerafia  viginti, 
febeftc  triginta,polypodii  vncias  duas,fenx  vnciam  fc 
mis,aganci  vnciasduas,epithymi  vnciam  femis,femi- 
num  cucumerum,fingulorum  vnciam  vnam ,  feminis 
la&ucx  &  lntybijfmgulorum  vnciafemis,hyftopi,  po- 
lytrichi,fcolopendrii,fingulorum  manipulum  femis,fe 
minisfccniculi,apii,&  anifi,  fingulorum  hexagia  duo, 
indis  vnciifemiSjZizipha  quindecim,glycyrrhizx  vnc. 
femis,rofarum  vnciam  vnam,trium  fantalorum,fingu 
lorum  hexagium  vnum,afparagi  feminis,&  rufci,  fing. 

*  drachmam  vnam,rubix  vnciam  vnam,  ramorum  fny- 

ricx  manipulum  femis,  radicis  capparis  drachmamv- 

nam,calaminthxvnciam  femis,papauerisalbi  hexagia 

duo,abfinrhn  hexagiaduo  femis ,  ftichadis  hexagium 

vnum,ramorum  fahcis  vnciam  femis ,  violarum  vncia 

femisdrachmam  vnam,florum  rofmarini  hexag.  duo, 

vuarum  Corinthiacarum  vnciam  vnam,aqux  quatum 

fufficit,&  facchan  libras  duas,rhei  barban  hexagium  v- 

num,  turpetihexagium  vnumfemis.  Daturmaneie- 

luno  vncia  vna  femis ,aut  vncix  dux  ex  aqua  tepida.- 
G  r 
Cap.  LXXVII. 

DROSATONad  refolutos,arthriticos,&  neruo*' 

rum  mala  vtile.  Capit  radicisfaniculi,apii,macedoni-» 

fii,afparagi,borragims,&  bugloffi ,  fingulorum  vncias 

duas,peucedani  hexagium  vnum ,  pyrethri  drachma  $ 

duas,cubebe  drachmam  vnam,  cardamomi  hexagium 

femis,euphorbii,  caftorei \  ftngulorum  hexagiu  femis, 

rofarum  hexagia  duo,cinamomi  hexagium  vnum  ,  fe- 

minis  faniculi  hexagia  duOjCQliildri  hexagium  femis, 

H  Damafcenadecem,febeften  qixagecim,ceraiia  viginti, 

aqux  quod  fatis  eft,facch  ^  hcxagi  1  vnam,rhei  barbari 

&  turpeti  &  hcrmodaft  tm  int^u  orum  hexagiumr- 

num.Rcftc  confefto  vtere  >i-  0 


V9 


NICOL  MYREPSI 


jSffXVTII.  A  peti,fingulorum  hexagium  vnum  femis.  Coquito  pro- 

tqs.qui  vinum  immoderaic  bi      be  ad  conliftentiam,coloque  exj  urgato.  Dantur  vnci* 

dua:  cum  aqua  tepida. 

a  ChainiceiafijGricc  eft  ;£*/ucxtf*r/*c  foric  pro  £a/iafx<c*?iac. 
[ktelligit  autem,vtputo,ceraii  humilis  udicis  coniceiu. 
Cap.  LXXXII. 
DROSATONad  iecinorofos,Iienofos,ffomachi 
cos,&  colicos.Habet  corticis  radicis  cappans  ftag.  duo, 
fcolopendrn  hexagia  duo,myrica:  fruftus  &  flons,fing. 
hexagium  Vnum  femis,folioru  falicis  ,  afplenodaparii» 


Ca 

DR.OSATO  4 
bunt,&  volentes  hoc  odio  profequi.  Habet  fucci  abfin 
thii  drachmam  vnam,amygdalas  amaras  quinque  ,  fe- 
minis  braflicx&fohorum  drachmasduas,feminisfo:- 
niculi  hexagia  duo,lapathi,aazogyn,fingulorum  hexa 
gium  vnum,feminis  lafluca:  hexagii  dimidh  quartam 
partem,afan  hexagiumfemis,pipens  albi  &  longi,fing. 
hexagium  vnum,terebinthina:  drachmam  vnam,rofa- 


 O  '  _  iicAdgiuin  vuuiii  iciun,iuin'n  i.u.ui  ,    iyn  liuiidpjin, 

rum  hexagia  duo  ,  tragacantha:  hexag.um  vnu  lemis,  B  femim$  agn,,fingulorum  ftagiaduo,amornijabfinthn, 


vux  marina:  vnciam  vnam,melhs  Attici  vnc.quatuor, 
facchan  vncias  odo,vini  albi  vncias  quatuor.aqua:  lib. 
duas.Reduc  ad  drofati  coniiftentiam,&  vtere. 

a  Azogyii]  Crxcecftatcf^f».  Quid  vero  pcr  illam  vocem 
Nicolausintelligacincigiioiarcrateor.Scd  legcndum  toueem  «tva- 
yy;:v.Anagyiiautcm  luftoiia  cft  apud  Diofcoridcm. 

Cap.  LXXIX. 
DROSATON  ad  eos  qui  elephantia  laborat,vaI- 
debonum.  Recipit  radicisfceniculi,apii,  macedonifii, 
borraginis  &  intybi,fingulorum  vnciam  vnam  ,  viola 


fingulorum  ftagium  vnum  femis ,  ariftolochia:  ftagia 
duo,gentiana:  ftagium  vnum3faluix  ftagia  duofemis, 
radicis  afparagi  hexag.  tria,chama:daphnes,radicis  ftril 
thiijfingulorum ftagium  vnum  femis, betonicx;cofti, 
iingulorum  hexagium  vnum  femis ,  petrofehni  ftagiu 
vnum  femiSjfebeften  hexagia  tna,feminis  malua:  ftag. 
vnum,radicis  acori  ftagium  vnum  fcmis,  fcolopendni, 
polytrichi,firiguIorum  manipulum  femis,radicis  fceni- 
cuh,apii,macedonifii,  laCtuca:  ,borraginis,&biigloflk, 


rum,abf.nthi.,cu'fcuta:,ringulorum  drach.  fex ,  epithy-  C  fingulorum  vnciam  vnam,radicis  chamacerafi  hexag. 
mi  vnciam  vnam,polypodii  vncias  duas,myrobalanici 
trini,aganci,fingulorum  drac  hmas  tres,fena:  drachm. 
duas,fucci  eupatoriijbuglofli  &  intybi,fingulorum  vn- 
cias  quatuor,fucci  fumaria:  hb.femis,rubix,phu,fingu- 
lorum  drachmas  quatuorfemiSjfpica:  drachmam  vna, 
c^peri  vnciam  femis,anifi,ammeos,  fingulorum  hcxa- 
gium  vnum,afan  hexagia  duo,florum  liici  odoratidr. 
vnafemis ,  Damafcena  viginti,cerafia  tnginta ,  febefte 
quadraginta,feminum  cucnmerum  ,  fingulorum  vnc.  j-j 
vnam,ilorum  bovraginis  &  rofmanni,  fingulorum  dra 
chmam  vnam  femis,tnum  fantalorum,fingulorum  dr. 
vnam,  fucci  calamintha:  vnc.duas ,  my  rica:  ramorum 
vnciam  vnam  femis,fcolopendrii,adianti,  lingulorum 
manipulum  femis,aceti  fquillitici  vncias  quatuor,  fac- 
charihbrastres,aqua:in  quafcrrum  multoties  extin- 
€tum  eft,quantum  fufficit.Coquito  ha:c  probe  addro- 
fati  confiftentiam.  Datur  mane  ieiuno  vncia  vna  fe- 
mis,aut  vncia:  dua:  cum  aqua  tepida. 

Cap.  LXXX. 
DROSATONad hydropicos,mirabile.  Accipit 
quinque  radicum,fingulorum  vnciam  vnam,aniil,pe- 
trofelini,fingulorum  hexagium  vnum,afari,fpica:  nar- 
di,amomi,fingulorum  hexagium  femis,epithymi  vnc. 
femis,polypodii  vnciam  vnam  femis,  fcolopendrh  he- 
xagium  vnum  femis,Damafcena  viginti ,  cypen  vncia 
femis,radicisacori  aut  foliorum  eius  hexagium  vnu, 
iridis  hexagia  duo,cafia:  repurgata:  vnc.  vnam,aqua?  m 
quaferrum  multoties  extinttumfit  quantumfufficit, 
&mellis  Attici  autfacchan  hb.vnam,aceti  vncias  qua-  p 
tuor.Prarparatum  recH  daturmancponderevnciarum 
duarumjcum  aqua  tepida  in  qua  ferrum  extinftum  fit. 
Cap.  LXXXI. 
DROSATON  ad  iecinorofos,expertum  .  Capit 
eupatorn  ftag.tria,pxonia:,trium  fantalorum,  fingulo- 
rum  ftagia  duo,fcolopendrii,afari,crocijfingulorum  fta 
gium  vnum3rofarum  legitimarum  ftagia  duo3hyofcya 
miftagium  vnum  femis,cyperiftagia  tna,glycyrrhiza: 
ftagia  fexjfpica:  nardi  ftagium  vnum  femis,plantaginis 
maions  ftagia  duo  femis,  feminis  fecuridaca:  drachma  G 
\ na,febefte  ftag .  tna,  feminis  portulacae  vnc.femis,pa- 
paueiis  albi  drach.vnam ,  viokrum  ftagium  vnum  fe- 
mis,anifi,agmfeminis,laducas,intybi,  lingulorum  dr. 
vnam  femis,radicis  cappans  hexagium  vnum  femis, 
polytrichi  vnciam  femis,Damafcena  viginti,ceralia  tri 
ginta,pfyllnftagium  vnum,radicum  quir.que,  fingulo 
rum  vncias  duas,  feminu  cucumerum,  lingulorum  vn- 
ciam  femis,florum  my  rica;  ftagium  vnum,rofarum  vn 
ciam  femiSjfeminis  milij  foLs  ftagium  vnum ,  petrofe- 
lini  ftagn  dimidii  quarrrm  partem  ,  *chama:cerafi  radi 


cis  corticis  ftagia  diu  ,  £  minis  hedera:  ftagium  femis, 


ammeosjfpicxjling-.loilin  ftagium  vnum,  cinamomi 
ftagia  tria,oxyacai 
tum  fufficir,&  fac 


ftagia  tm,oxyacIitl  Lftagjum  vnum  femis,  aqua:  qui- 
facchariMiWduasjrhei  barbari&tur- 


dicis  bcarea:  vnciam  femis,cubebe  ftagium  vnum,  afa- 
ri,feminis  fccniculi ,  fingulorum  ftagia  duo  ,  epithymi 
hexag.  duo,florum  borraginis  ftagia  tna,  Damafceno- 
rum  vnciam  femis,cinamomi  ftagia  duo,  trium  fanta- 
lorumjfingulorum  hexagium  vnum  femis,  feminii  cu- 
cumerum,fingulornm  vnciam  femis,ammeos  hexag. 
vnii,  violariihexag.  diid  ,  fofaruhexag.triajCroci  hexa- 
giumfemis,aquae  quantum  fatis  ent,lacchari  hb.  duas, 
turpeti  &  rhei  barban,fingulorum  hexagium  vnum  fe- 
mis .  Hxc  coquito  ad  confiftentiam  drofati ,  dein  colo 
cxpurgato,&  vtere. 

a  Splenodapani]  Gnce  eft  e-TrXdvcsVjrttnt.hoc  eft  hcrbar  lie- 
nem  abfumentis.Quare  eam  intelligic  heibam  qur  alio  nomine  afple- 
nondicitur.    b    Caiea:]Gra-cc  eft  Quid  autcm  fit  carea  qua- 

Ilfqueheiba.me  ignoraiefatejr.niii  caieUm  intelligat. 

Cap.  LXXXIIL 
DROSATONad  artenacos  &  tufiientes  optimu. 
£  Recipit  feminis  feruls,dauci  Cretici,  fingulorum  ftag. 
tna,bdelhi,helxines,fingulorum  ftagium  vnumfenns, 
ruta:  vnciam  femis,  abrotoni  drachmas  duas,polygo- 
ni  vnciam  femis,ziziphorum  vnciam  femis,adianti  vn- 
ciam  vna ,  radicis  acantha:  albas  vnc.  duas,agarici  dra- 
chmas  tresjanftolochia:  longae  &  rotundar,fingalorum 
hexagium  vnum  femis5calami  odorati  drachmas  dnas, 
carpobalfami drachmam  vnam  femis,fex  radicum,fin- 
gulorum  vnciamfemis,picea:  foliorum  tenerorumcu 
ramis  eius  drachmas  trcs,feminis  hyofcyami  ftagium 
vnum,hyflbpi  ftagia  quatuor,zingibcns  drachm.  duas, 
cumini  hexagium  vnum  ,  cardamomi  drachmas  tres, 
carpobalfami  ftagium  vnum  femis ,  betonica:  drachm< 
tres,  abechania:  terentina:  ftagia  duo,  anifi,  ammcos, 
fingulorumhexagium  vnum,  tragacantha:  drachmas 
duasjterebinthina:  ftagium  femis,  vuarum  palmularu, 
caricarum,  fingulorum  Vnciam  fimis  drachmam  vna, 
gly  cyrrhiza:  vnciam  femiSjDamafcena  decem ,  fcminis 
fcenicuh  hexagmm  vnum  femis,violarum  drach.  duas, 
rofarum  vnciam  femis,vngula:  caballina:  vnciam  vna, 
aqua:  quodfatiseft,facchanhbrasduas,  rhei  barbari  & 
turpetijiingulorum  hexagium  vnum  .  Datur  manc  ie- 
iuno  pondcre  vnc.vnius  femis  cum  aqua  tepida. 

a    B>.  chanix  tcrentina:]   Nicolaus  habet  fit-yjtvi-ti  Tt^iTivt-.Quiel 
veio  fi;  bcihania,niihi  piorfi:s  ignotum  eft. 

Cap.  LXXXIIII. 
DROS  ATONadeosqui  leciir dolefit piopter ca- 
lidam  intemperiem5valde  bonum.  Accipit  tnum  fan- 
talorum,fingulorumvnciam  femis,rofarum,violarum, 
fingulorum  hexagia  duo,fecundaca:  hexag.  duo  femis, 
fpica:  nardi,eupatoni,afari,fcolopedrii,fingulorum  he- 
^  xagia  duo,adianti  manipulum  vnum  ,  feminis  laSucx 
&intybi,papaueris  albi,fingulorum  vnc.  femis,quinqj 
radicum,iingulorum  vncias  duas,feminumcucumeru, 
fingulorum  vnciam  femis ,  petrofelini  hexagia  duo,fe- 
beften  viginti,Damafcena  tnginta  ,  cerafia  fexaginta, 


DE    DROSATIS,    S  E  C  T.  VIII. 


feminis  portuiaca:  hcxagia  duo  ,  cinnmomi  vnciam  A  femis,granorum  myrti  vnciam. 


lemis  ,  croci  hexagium  fcmis,  pfyllii  hexagium  v- 
num,fpodu  hexagia  tria,manna-  hexagia  fex,  oxypha- 
nicorum  vnciam  vnam,calia:  vncias  duas,  rhei  barban 
hexagia  duo,femir.is  agni  hexagia  tna  ,  faluia:  hexagia 
duOjieminis  focniculi  hexagia  tria.epithymi  vnciam  v- 
nam,poIypodh  vncias  duas  ,  papauens  nigri  hexagia 
quatuor ,  folam  vel  eius  feminis  vnciam  femis,gly- 
cyrrhizx  vnciam  vnam  ,  ammeos  hexagiaduo,  femi- 
ms  cotoneorum  hexagia  tna,  hyofcyami  vncia  femis, 


i,rofarum  vnciam 


vnam,maftiches  vnciam  femis,ffdiorum  hexagia  duo, 
anifi,feminis  fcrniculi,fmgulorum  vnciam  femis,  coto 
nea  tufa  quatuor,pyrorum  fyhieftrium  tufbrum  vncias 
tres,fumach  vnciam  femis,aqua:  quod  fatis  eft,&fac- 
chari  rofacei  veteris  libram  vnam.Datur  cum  aqua  plu 
uia  cunnco&a  fint  fumach,maftiche,&  grana  myrti. 
Cap.  LXXXIX. 
DROSATON  ad continuas febres & ardentes,ac 
hpynas  nominatas.Capit  feminis  Iacluca-,intybi  &  por 


fpica:  hexagium  vnum,  facchan  hbras  duas,  radicis  B  tulaci',fingulorum  hexagia  duo ,  eupatorn  vnciam  fe- 


cappans  vnciam  vnam  femis ,  coriandn  hexagia  tria 
Daturmane  pondere  vnciarum  duarum  ex  aqua  tepi- 
da,ac  poftea  vt  dormiat  permittendum. 

Cap.  LXXXV. 

DROS  ATONad  dyfentericos,  &  cahacos,admo 
dum  bonum.  Capit  aqua:  pluuia;  hbras  quatuor,  pam- 
pinorum  vitis  manipulum  vnum,  poma  acida  tufa  de- 
cem,cotonea  tufa  fex,  rofarum  rubearum  vncias  duas, 
cacuminum  rubi  vnciam  vnam,  granorum  myrti  vnc. 
^vnamjforbarum  vnciam  vnam ,  pyrorum  fylueftrium 
vnc .  duas.Coquito  ha:c  ad  tertias,&  adnce  facchari  ro- 
facei  hbram  vnam.Coquito  iterum  ad  tertias ,  coloque 
expurgato.Daturmane  pondere  vnciarum  duarumcu 
aqua  pluuia  ln  qua  co&a  lint  fumach,rofc,  grana  myr- 
ti,maftiche,&  anifum. 

Cap.    L  XX  XVI. 

DROSATON  ad  podagncos  &  arthn  ticos  opti- 
mum.  Habet  fex  radicum,fmgulornm  vnciam  vnam, 
Damafcena  viginti,cerafia  tnginta,febeften  quadragin 


mis,tnum  fantalorum,fingulorumvncias  duas  femis, 
pruna  viginti,cerafia  tnginta,febeftc  quadragmta,vio- 
larum  vnciam  vnam,rofarum  vnciam  vnam  femis ,  fe- 
mims  fylueftnsamehtzanii  vnciam  femis,  feminum  cu 
cumerum,fingulorum  vnciam  femis,  papaueris  albi  & 
nigri,iingulorum  hexagium  vnum,femmis  cotoneoru 
hexagium  femis,adianti  vnciam  vnam,caphuric  fcrup. 
duos,fcolopendrii  vnciam  vnam,aqua;  quod  fatiseft, 
facchan  libras  duas,rhei  barban  hexagia  duo. 

a  MelitzanijjNicolaus  habcr//^.<T{>«viti.Q_iiid  vcto  llli  fit  mcli- 
tzanium.fciiectttono  pollum.Intclligit  forte  mclantliium  fylucftic, 
<]uoda!iquibuspfcudomclantIuum  vofcatur  &  loliuiii.  quanquam  fal 
fo.vt  ftcundo  nolftorum  de  ihipium  hiftoiia  com.t&mo,  mouftiaui- 
mus. 

Cap.    X  C. 

DROSATON  ad  ftillicidium  &  difficultatem  v- 
nna;,ac  calculofos.  Habet  fex  radicum,  radicis  buglof 
fi,fingulorum  vnc . duas,  pruna  quindecim,  cerafia  vi- 
gmti,febeften  triginta,rofarum  vnciam  femis,polytn- 
chi,abrotoni,violarum,fingulorum  vnciam  femis,cn- 


ta,radicisbuglollkvnciam  vnam,femmum  cucumeru,  D  tami ,  nafturtn  &  apii  teneruro  ,  fingulorum  vncias 


iingulorum  vnciam  vnam,afari,chamxdryos,  chama;' 
pityos,anftolochia;  longx  &  rotundx,  florum  mnci  o- 
dorati,lingulorum  vnciam  femis,polytnchi,  fcolopen- 
drn,hyperici,fingulorum  vnciam  vnam,feminis  fani- 
culi,petrofelini,anili,fingulorum  hexagia  duo,rofarum 
vnciam  femis.Coquito  hac  m  aqua  ad  tertias ,  coloque 
expurgato,&  accipe  de  decofto  hbras  duas,illique  adii- 
ce  epithymi  vnc.  vnam,polypodn  vnc.duas,  fena;  vnc. 
femis,rofarum  vnciam  vnam,  medulla;  colocynthidis 


duas,chama:meh  vnciam  vnam  ,  amygdab  amaravi- 
ginti,feminis  rapham  hexagia  duo,rubia.,  femmis  apn, 
iocniculi,&;anifi,fingulorum  hexagium  vnum,aqua: 
quodfatiseftjfacchanhbramvnam,  rhei  barbarihexa- 
gium  vnum  femis.Datur  manc  cum  aqua  tepida  pon- 
dere  vncis  vmus  &  (emis,aut  vnciarum  duarum. 
Cap.  XCI. 
DROSATON  ad  febres  acutas  &  ardentes ,  cali- 
damque  iecons  intemperiem,&  iftencos.Recipit  radi- 


ckachm.  vnam,euphorbii  drach.femis,manna:  vnciam  E  cum  fex,radicis  bugloffi,lingulorum  vnciam  vnam,a- 


femis,oxyphoenicoriim  vnciam  femis  drachmam  vna, 
calia;  vnciam  vnam.Coquito  ha;c  denub  probc  ad  ter- 
tias,coloque  tranfmitte,&  accipe  de  iis  libram  vnam  fe 
mis.  Adnce  autem  ha;c  trita  &  cnbrata ,  nempe  hermo- 
dadtyh  drachmam  vnam,turpeti  hexagium  vnum,rhei 
baibari  hexagium  vnum.Coquantur ad  tertias,coloquc 
expurgentur.dem  adiicefacchanlibram  vnam.  Datur 
cum  aqua  tepida  ieiuno  mancpondere  vnciarum  dua- 
rum  vfque  ad  feptimum  diem.  Diebus  us  pra:teritis ,  fi 
voles  dare  laboranti  purgatorium  medicamentum,  ac- 
cipe  Galeni  picra;  hexagium  vnum  femis,benedi&a:  la- 
xatiua;  hexagium  femis,hermodaftyh,  turpeti ,  lingul. 
drachmam  vnam,rheibarban  hexagium  femis.Ha;c  bi 
benda  pra:be  media  nocle  cum  aqua  tepida.dem  dato 
acetum  cum  aqua,vt  os  fuum  eluat. 

Cap.  LXXXVII. 
DROSATON  ad  cceliacos  &  dyfentericos.  Re- 
cipit  mala  acida  decem,  cotonea  fex ,  granorum  myrti 
vnciam  vnam,fummitatum  rubi  manipulum  femis,  ro 


dianti ,  foliorum  lntybi ,  fingulorum  manipulum  fe- 
mis,  violarum  vnciam  femis,florum  borraginis  drach. 
duas,feminum  cucumerum  jfingulorum  vncias  duas, 
trium  fantalorum,lingulorum  hexagia  duo,  feminum 
ladruca;  &  intybi,lingulorum  hexagium  vnum  femis, 
fcolopendni  manipulum  femis,  pruna  viginti ,  cerafia 
triginta,febeften,&ziziphorum ,  fingulorum  viginti- 
quinque,glycyrrhiza:  vnciam  femis,anifi,feminis  fani 
culi,hordeiexcorticati,finguIorumvnciam  femis ,  ca- 
F  fia;vnciasduas,aqua;quantumfufficit,facchari  hbras 
duas,rheibarban  hexagium  vnum  femis  .  Datur  manc 
ieiuno,pondere  vncia;  vnius,vel  vncia:  vnius  femis ,  ex 
aqua  tepida. 

Cap.  XCII. 
DROSATON  adiecinorofos,lienofos,i£tericos, 
&  omnis  genens  lecons  caliditate.  Accipit  fex  radicu, 
radicis  bugloffi,&  rufci,fingulorum  vnciam  vnam ,  fe- 
minum  cucumerum,lingulorum  vnciam  femis,ramo- 
rum  mynca:  manipulum  femis,radicis  falicis,  feminis 


farum  vnciam  vnam,anifi  ,feminis  faniculi , lingu-  ^  portulaca;,lingulorum  vnciam  femis,adianti,  hepaticae 


lorumvnciam  femis  ,forbarum&  pyrorum  fylueftriu 
immaturorum,lingulorum  decem,  fumach  vnciam  v- 
nam,maftiches  vnciam  femis,  acinorum  vua;  vnciam 
vnam.Hic  tntairngato  cum  aqua  pluuia  fufficiente, 
&  decoquito  probeadtertias,coloqueexpurgato.  dein 
adiice  facchan  rofacei  vetens  libram  vnam  .  Coquito 
ad  confiftentiam  drofati,col6que  expurgato .  Datur  cfi 
aqua  pluuia  cui  mcodra  lint  fumach,  maftiche ,  &  ani- 
fum. 

Cap.    LXXXVIII.  H 
DROSATONad  dyfentencos,&  lientencos.  Ac- 
cipitmala  cypanlh  decem,cypen  vnciam  femis,  maio- 
ran2anda:,faluia*,&rofmarini,  lingulorum  manipulii 


herba:,fingulorum  manipulum  femis  ,afan  hexagium 
femis,eryngii,rubia:,fingulorum  vnciam  femis,  viola- 
rum,borraginisflorum,  fingulorum  hexagium  vnum 
femisjfucci  intybi,eupatoni  &  bugloffi,lingulorum  vn 
cias  duas,cicerum  nigrorum  vnciam  vnam,  fenx  vncia 
femisjcichorn  manipulum  lemis,feminis  la£ruca;,inty 
bi &  anifijlingulorum  hexagium  vnum,epithymi  vnc. 
vnam,polypodii  vncias  duas,  radicis  cappans  hexagia 
duo,corticis  radicis  falicis  hexagia  duo,dauci  feminis 
&  petrofelini,fingulorum  hexag.  vnum,  feminis  fpam 
&  radicis  eius,lingulorum  heXagi  im  vnum  femis,  Da- 
mafcena  viginti,cerafia  tri.yntajLbeften  quadraginta, 
tnum  fantalorum,finpuJ~  '<un  hexagium  vnum fermj, 


S5> 


NICOL.  MYREPSI 


corticis  fraxmi  hSBfeia  *U.,0s1'°ijruU4  vnciam  ferais ,  a- 
qua:quod  fatisent^$:chaii  hbras  duas,  rhei  barbari, 
&  tUFpetijiinguloi  inn  licx.igia  duo.Datur  mancieiuno 
cum  aquatcpida  pondere  vnciarum  diiarum  cui  inco- 
£ta  fint  radix  foeniculi,apii,  afparagi ,  cicera  nigra  ,  Da- 
mafcena,cortex  lraxini,&  rami  myrica:. 

Cap.  XCIII. 
DROSATON  adomnem  iecoris  cahditatem  ,  & 
obftrudionem  lienis,vifcerumcjue  purgatorium.Capit 
fex  radicum,buglofli  radicis,&  rufci ,  iingulorum  vnc. 
vnam,feminum  cucumerum,iingul.  vnc.lemis,adian- 
ti,hepatica:  heiba:,fcolopendrii,iinguloriim  mampulu. 
fem:s,trium  fantalorum,iingulorum  hexagium  vnum 
femis,radicis  eryngii,rubia.,fmgulorum  vnciam  femis, 
pruna  viginti,ceraiia  triginta,febeften  quadragmta,m- 
tybi  manipulum  femis,ramorum  fahcis  &  mynca,fin- 
gulorum  manipulum  fcmis,afari  hexag.  vnum  ,  viola- 
rum,florum  borraginis,nenuphari,fmgulorum  hexag. 
rnura  iemis,fucci  intybi,eupatoni  &  buglofli,  iingulo- 
rum  vncias  duas,cicerum  nigrorum  vnciam  femis ,  fe- 
nae  vnciam  vnam,cufcut.e,  florum  lunci  odorati  ,  phu, 
cypen,hyflopi,iingulorum  vnciam  vnam  femis,cicho- 
rn  manipulum  femis,femmis  portulaca: ,  lacluca.  &  m- 
t\bi,iingulorum  vnciam  femis ,  epithymi  vnciamfe- 
mis,polypodiivnciasduas,iadicis  cappans  corticis  m  a- 
ceto  macerati  hexagia  duo,corticis  fahcis  hexagia  duo, 
feminis  dauci,petrofel;ni,anifi,imgulorum  hexagium 
vnum  femis,radici;  fparti  &  eius  femims  hexagia  duo, 
rofarum  vnciam  femis,aqua:  quodfatis  eft ,  facchari  li- 
bram  vnam,rhei  barban  &  rurpeti ,  fingulorum  hc-xag. 
vnum.Datur  mane  leiuno  pondere  vncia:  vnius  femis, 
aut  duarum  cum  aqua  tepida  cui  inco&a  fmt  radix  fcc- 
nicu'i,apn,intybi,&  afparagi,cicera  nigra,cortexfrax.i- 
m,rami  myrica:,prunajceraiin,&  anifum. 

Cap  XCIIII. 
DROSATON  ad  diftentiones  neruoru,  brachio- 
rum,&femorum.item  refoltitos  a  craffis  &  vifcidis  hu- 
moribus.Habetacon,hyperici,fiiigulorum  vnc.duas,fti 
chadis  vnciam  femis,fampfychi,carei,  anili  ,  ammeos, 
fingulorum  drachmas  tres,aceti  quod  fatis  eft,  aut  ace- 
ti  fquilhrici  vnciam  femis,aqux  &  facchan  hbram  vna, 
melhs  Attici  vncias  fex,rhei  barban  hexagium  vnum, 
turpeti,hermodaclyh,iingulorum  hexagiumfemis.Da 
tur  manc  leiuno  pondere  vncia:  vmus  femis,  aut  duaru 
cum  aquatepida. 

Cap.  XCV. 
DROSATON  ad  neruorum  diftet:ones,b;achio 
mm  &  femoru,pcdagricos,arthriticos,refolutos  a  craf- 
fis  &  vifcidis  humonbus,&  ad  omtrem  defluxionem  o- 
ptimum.Recipit  amomi,afan  ,  fingulorum  drachmas 
quatuor,acon,hypenci,fingulorum  vncias  tres  ,  xy!o- 
balfami  vnciam  vnamjdi&amni  drachmas  quatuor,ru 
bia:vnciam  vnnm,  peucedani  vnciam  femis ,  ftichadis 
Arabici  hexagia  quatuor ,  fampfychi  hexag.  duo,trifo- 
ln  vnciam  femis,fefelis  hexag.  duo,afenonis,  fifymbni, 
iingulorum  drachmas  tres,lii  drachm.duas,aceti  fquil- 
litici  vncias  tres,aqua:  quantum  fufficit,  facchan  hbra* 
duas,niellis  Atticihbram  vna,rhei  barban,turpeti,fin- 
gulorum  hexagium  vnum.  Datur  mane  leiuno  cum  2- 
qua  tepida  ponderc  vncne  vmusfemis  autduarum,  die 
bus  feptem.Dcinde  dato  hcatapotia  vocataintempeftj 
ua, dormituro,prout  vinbus  fatiseft. 

a  Senonis]M.mufcriptus  codtx  legit  £»v«voc,pro  viwnc.  Dic:-. 
tur  enim  (inon  &.  fc  non.  b  Catapotia,&c.]Nicolai codex  habc;** 
xia.  T<t  yjo.&fxt.vv.  aV^j*  .Malc  autcm  xKxia  pio  nsxxn  fcribirur.xax*/* 
enim  vocar.qu.T  alu  yjcTHTrtnia.dufia.  autem,vel  inrempeftiue.nimi  ■ 
rum  tuntibus  iam  cubitum,daia:quum  legirimum  tempus  dandorum. 
medicamentoium purgantuim  fitmatutinum.velforte,  quod  dffoi- 
mia  dicla  funt.Certi  cnim  (larucrc  n<  >j,s  nihii  licet.fed  tantum  conie- 
«fturis  vtimui. 

Cap.     X  C  V  I. 
D  R  O  S  A  T  O  N  ad  iecinorofos,!ienoib$,nephnti- 
cos,cohcos  &inflatos .  A ccipit  fex  radicum,  fmguloril 
vnciam  vnam,eryngii,cala^tiintha:,  fingulorum  vncii 
f<mis,florum  chama.meii  »'celiloti,fingulotum  vncu 


A  femis  drachmam  vnam,feminis  anifi,focnicuh,apii,am 
meos,carei,iingulorum  dracbmas  duas ,  radicis  cappa- 
ris  vnciam  femis,corticis  recentis  fraxini  vnciam  vna, 
radicis  falicis,cypen,afpleni,adianti,  fingulorum  vncia 
femis,afan,florum  lunci  odorati,fingulorum  drachml 
vnam  femis,rubix  drachmas  fex,eupatorii,buglofl"i,fe^ 
na:,abfmthii,fumaria:,fingulorum  drachmas  quatuor, 
dictamni  drachmas  tres,  aqua:  quantum  fufficit .  Dein 
adnce  iiicci  intybi,fceniculi,borraginis,&  abfinthn,  fin 

B  gulorum  vncias  tres,fucci  fumaria:  vncias  duas.Coqui 
tur  rectc  ad  confiftentiam,col6queexpurgentur  .  Dem 
adnciantur  facchari  hbra:  dua.,fpica:,cofti,  oilis  nanum 
purpura;,  macens ,  caryophylli ,  fingulorum  drachma 
vna  ,  radicis  mandragorar ,  croci,  fingulorum  drachm. 
femis,rhei  barban  hexagium  vnum.  Ha.c  tnta  m  polli- 
nem,hgentur  in  hnreo  fubtih  ,  &  coquantur  probc  ad 
confiftentiam,coloque  expurgentur.  Datur  vncia;diix 
cum  aqua  tepida  cui  incocta  funt  picear  foha,  &  aniii. 

C  Cap.  XCVII. 

DROSATON  ad  tuflientes,fuppuratos,&  deftil- 
latione  laborantes.  Capit  mdis,glycyrrhiza:,fmguloru 
vnciam  femis,adianti  manipulum  vnum,tragacantha:, 
gummi  Arabici,fingulorum  drachmas  tres,caricas  al- 
bas  decem,vuarum  Corinthiacarum  vnciam  vnam  fe- 
misjfeminis  malux,&  bombacn,  faba:  repurgata:,  fin- 
gulorum  drachm .  tres,flons  malua:  fylueftns  magna:, 
borraginis  &  rofmarmi  florum  ,  fingulorum  drachmas 
^  duas,violarum  drachmam  vnam  femis,anifi,  fceniculi, 
ammeos,  fingulorum  hexagium  vnum ,  fucci  vnguhe 
caballina;  autfoliorum  vncias  quatuor,ziziphorum,fe- 
beften,glycyrrhiza:,hyffopi,fmgulorum  vnciam  vna, 
cancros  fluuiales  decem  fine  pedibus  lotos  fapenume- 
ro,papauens  albi  cum  calathis  vfti  vnciam  vnam  ,  pal- 
mulas  decem,cafia;  vncias  tres,fex  radicum  &  buglofli, 
fingulorum  vnciam  vnam  femis,  polypoda  vnc  .  duas, 
fena:  vnciam  vnam,epithymi  vnciam  vnam  ,  rofarum 
£  vnc.vnam,atuflilaginis  vnciam  vnam ,  hordei  decorti- 
cati  vnciam  femis,aqua:  quantum  fufficit ,  facchan  hb. 
vna,penidiorum  hb.femis.Datur  mane,meridie  &  ve- 
fpen  vnciavna  cumaqua  tepida  rn  qua  deco&a  fintzi- 
zipha  viginti,febeften  quindecim,  Damafcena  decemj 
vuarum  Connthiacarum  vncia:  dua;,iridis ,  glycyrrhi- 
za: ,  fmgulorum  vncia  femis ,  hordei  decorticati  vncia 
vna,hyffopi  manipulus  femis.  Coquantur  hxcSc  co- 
lo  expurgentur,denturque.  Sivero  efficere  voluensvt 
ventrem  purget,dato  manc  rhei  barbari  triti  fcrupulos 
duos, 

p  a    7u!iiljgiriis]Kicolaus  habct  /kpCtKtxSt.Sic  autem  vocat  her 

bam  quam  aiii  &:  ipfe  quoque  alias,  vngulam  caballinam  ,  latir.i  vcro 
tuflilagincm  norrinant.  Cortupta  harc  vox  cfle  cx  d:£ione  £>yv.\  vi- 
dctur. 

Cap.  XCVIII. 
D  R  O  S  A  T  O  N  ad  henofos,ftomachicos,&  eos  qui 
malo  corporishabitu  laborant.purgat  etiam  aluum.Ha 
bet  fexradicum,fingulorum  vnciam  vnam  ,  polytnchi 
manipulum  femis,ramorum  mynca:  vncia  femis ,  fco- 
lopendnijhyllopijglycy  rrhiza:,  fingulorum  vnciam  v- 
nam,zizipha  viginti,anifi,fanicuh  feminum,  fingulo- 

£  rum  hexagia  duo,caryophy  lli  fcrupulos  duos ,  feminu 
cucumerum,fingulorum  vnciam vnam,radicis  buglof 
fi  vnc.femis,violarum,borragmisflorum ,  fingulorum 
hexagia  duo,vuarum  Corinthiacarum  vnc.vnam  ,  Da- 
mafcena  decem,ceraiia  viginti,febeften  rnginta,  poly- 
podh  vncas  duas,epithymi  vnc.vnam,fena:,agarici,iin 
gulorum  vnc.iemis,rofarum  vnc.vnam.Coquatur  ha:c 
in  aqua  ad  tertias,dein  colo  expurgato,&  accipe  ex  de- 
codto  lllo  quantum  voles,in  ollamque  conncito,  adde- 
que  aoxyphanici  vnc.femisjcafia:  vnc.vnam ,  rhei  bar- 
bari  hexag.  vnu ,  turpeti  hexagium  vnum  femis,  zingi 
bens  hexagium  femis.  Coquitur  ha:cprobc  ad  tertias, 

H  coloqueexpurgetur.  Adiiciantur  facchan  hbra:dua:3& 
coquantur  ad  conliftentiam.Detur  pro  arbitrio  cum  a- 
qua  tepida  pondere  vncia;  vnius,aut  vnc.  vnius  femis. 
Qvod  fi  vero  lecur  igrotantis  mtemperie  cahda  affeftu 


DE    DROSATIS,    SECT.  VIII. 


fuerit,adde  ex  zulapio  rofacco  purgatono  hexagium  v- 
num  femis  aut  duo,datoque  cum  drofato  aquam  tepi- 
dam  media  nodte. 

a  Addcqu ]Poft  hxc  verba  in^Grxco  codicelegitur  jotTa^op 
t;o» KjCaW.Quidvicro  iis  \  crbis  innuerc  vclu.dminate  no  fatis pollum: 
nifi  ftufta  fcu  niicas  thuris  lntclligar. 

Cap.  XCIX. 
DROSATON  adiecinorofos,&lienofos.  Reci- 
pitfcx  radicum  &hugloffi,fingulorum  vnciam  vnam, 
fantali  rubei  &  citrini,fingulorum  drachmas  tres,  vio- 
larum,borraginis  florum  &  rofmarini,  fingulorum  hc- 
xagium  vnum,eryngii  vnciam  femis ,  cucumerum  fe- 
minum,fingulorum  vncias  duas,feminis  Ia&ucx  &  m- 
tybi,fingulorum  drachmasduas,pruna  viginti ,  cerafia 
triginta,ziziphorum,febefte,fingulorum  tngintaquin- 
quc,polytnchi,fcolopcndni,ramorum  myricx ,  fingu- 
lorum  vnciam  vnam,radicis  cappans  hexagia  duo,hor 
dei  purivnciam  vnam,afari  vnciam  vnam  femis,herbx 
hepaticx  hexagia  duo,  glycyrrhizx  vncia  femis ,  aqux 
quod  faris  eft,cafix  vnciam  vnam,  mannx  drach .  tres, 
oxyphanici  vnciam  femis,turpeti  vnciam  femis,fenx, 
agarici,fmgulorum  vnciam  femis  drach.vnam,  polypo 
dh  vnciasduas,epithymivnciamvnam  ,  facchari  libra. 
vnam  femis,accti  vnciam  vnam  femis,ant  quantum  fa 
tis  erit.Datur  cum  aqua  tepida  ad  arbitrium.  Poft  fum- 
ptionem  huius  drofati  diebus  fex,  fi  vis  vri  purgatono 
medicamento,  dato  exillo  drofato  cum  aquatcpida, 
rheibarbanhexagiumvnum,facchari  rofacei  laxatiui 
hcxagiaduo,diacydonnlaxatiui  hexagium  vnum.  Da- 
turmcdia  no&e. 

Cap.  C. 

DROSATONad  iccinorofos,lienofos,malo  cor- 
poris  habitu  prxditos,  ftomachicos,  &  omnis  gencris 
vifcerum  obftrudtiones.  Accipit  fex  radicum  &  buglof- 
fi,fingulorum  vnciam  vnam,poly  podii  vncias  tres,cu- 
patoni,epithymi,fenx,fingulorum  vnciamvnam,  aga 
rici  vnciam  femis,adianti,fcolopendm  ,  ramorum  my- 
ricxjfingulorum  manipulum  vnu,fucci  intybi,  buglof- 
ii,&  fumarix  vncias  duas,fucci  apii  &  eupatorii,  fingul. 
vnciasduas  femis,feminis  faniculi  &  apii,  lingulorum 
drachmas  tres,feminum  cucumerum,iingulorum  vn- 
ciam  vnam,fucci  abfinthii  vnciam  vnam  femis ,  femi- 
nisla&ucx,portuIacx  &  intybi,fingulorum  vnciamfe- 
mis,violarum,florum  borraginis  &  rofmanni,fingulo- 
rumdrachmas  tres,eryngii  vnciam  femis,papauens  al- 
bi  hexagia  tna,tnum  fantalorum,  fingulorum  hexagiu 
vnum,radicis  cappans  vnciam  femis,  rofarum  vnciam 
vnam,  aqux  quantum  fufficit,facchari  hb.vnam  femis, 
accti  vncias  tres.  Datur  vncia  vna,aut  vncia  vnafemis, 
ex  aqua  tcpidamanc  leiuno. 

Cap.  CI 

DROSATONad  fuppuratos,tabidos,febiicitan- 
tcs,  deftillatione&abfceffu  laborantes.  Capitradicum 
fex  ,  fingularum  vnciam  vnam  ,  violarum,  borragi- 
nis  florum,leminis  malux,nenuphan,  feminis  vrticx, 
florum  rofmarini,rofarum  vubcarum,  fingulorum  dra- 
chmas  tres,adiati  vnciam  vnam,feminum  cucumcrtl, 
fingulorum  vnciam  vnam  femis  ,  papaueris  albi  vncia 
femis,radicis  bugloffi  vnciam  vnam,  Damafccna  quin- 
decim,fantab  rubei  &  albi,fingulorum  hexag.  duo,tra- 
gacanthx,gummi  Arabici,linguIorum  vnciamfemis, 
vuarum  Corinthiacarum  vnciam  vnam,  carnium  pal- 
mularum  decem,indis  drachmas  tres,chamxleuccs  vn 
ciastres,fabx  repurgatx,hyifopi  ,fingulorum  vnciam 
vnam  ,  bombaciifemims  vnciamvnam  femis,  vngu- 
lx  caballinx  vncias  duas,cafix  vnc.  vnam ,  aqux  quod 
fatis  cft,facchanlibram  vnam  ,  pcmdiorum  libramfc- 
mis,rofarum  vnciam  vnam,fucci  glycyrrhizx,ariftolo- 
chix  rotundx,iingulorum  drachmas  tres .  Datur  mane 
&vcfperi  cum  aqua  tepida  pondere  vnc.  vnius,aut  vn- 
cix  vniusfernis. 

Cap.  Cil. 

D  R  O  S  A  T  O  N  ad  iecinorofos,licnofos,ic>ericos, 
&omnem  calorem  lerons.  Habet  radicum  fex,fingula- 


A  rum  vnciam  vnam,ramorum  flpJfKx  manipulum  fe- 
misjfeminum  cucumerum,fingulbrum  vnciam  femis, 
adianti,hepaticx  hcrbx,fingulorum  manip.femis,  triii 
fantalorum,iingulorum  hexagium  vnum,pruna  vigin 
ti,cerafia  triginta,febeften  quadraginta,foliorum  ladu 
cx  &  intybi  manip.femis,afan  hexagium  vnum,viola- 
rum,borraginisflorum  &rofmanni,fingulorumhcxa- 
gium  vnum  fcmis,fucci  mtybi ,  bugloffi ,  &  eupatoni, 
fingulorumvncias  duas,cicerum  nigrorum  vnciamv- 
nam,fenx  vnciam  femis,ramorum  fahcis  manipulum 

B  femis,cichorii  vnciam  vnam,feminis  portu!acx,ladu- 
cx  &  intybijfingulorum  hexagium  vnum,rhei  barbart 
hcxagia  tna,radiciscapparisinacetomacerati  hcxagia 
duo,corticis  radicis  falicis  hexagiii  vnum  femis,  dauci, 
petrofelini,&  iparti  femmum  ,  iingulorum  hexagium 
vnum,radicis  fparti  hexagium  vnum  femis,  rubix  he- 
xagia  tna,facchari  hbras  duas.Datur  mane  pondere  vn- 
ciarum  duarum  cum  aqua  tepida,in  quaincotSa  fint  ra 
dicis  fceniculi  &  apn,hordei,cicerum  nigrorum ,  corti- 
cis  fraxini,&  ramorum  myricx  quantum  volueris. 

C  Cap.  CIII. 

D  R  O  S  A  T  O  N  ad  eos  qui  laborant  abfceffu,vlcc- 
raque in  renibus  &  vefica habent.  Recipit  radicum  fex, 
fingularum  vnciam  vnam,feminum  cucumerum,lin- 
gulorum  vncias  tres,adianti  manipulum  femis ,  ciceru 
nigrorum  vnciam  vnam,fpicx  drach.vnam  ,  floru  cha- 
mxmeh  drachmas  tres,afari  drachmas  duas,vuani  Co- 
rinthiacarum  vncias  tres,Damafcena  viginti,cerafia  tri 
ginta,cy  pen  vnciam  vna,  chamxdryos ,  chamxpityos, 
pincarum  nucum  ,fingulorum  vnciam  femis,  tnfohi 

D  drachmastres,fymphytihexagiaduo,fefelis  drachma 
vnamfemiSjhyfibpimanipulumfcmis  ,zizipha  vigin- 
ti,glycyrrhizx  vnc.vnam  ,iridis  vnciam  femis,  feminis 
apn,&  petrofelini,fingulorum  drach.vnam,  amygdala- 
rum  dulcium  viginti,febcften  quindecim,fcolopendru 
manipulum  femis,feminis  erucx  hexagjum  viium  fe- 
mis,rofarum  vnc.vnam,aqux  quod  fatis  eft,  facchari  li 
bram  vnam  femis.Daturmane  leiuno  ex  aqua  tepida, 
cuiincofta  fint  radixfaniculi,aph,macedonifn,&ani- 
fiim. 

e  cap.  cnii: 

DROSATON  adcolicos&  nephnticosoptimii. 
Accipit  radicum  fex,fingularum  vncias  duas ,  feminis 
faniculi,apii,petrofeIini,ammeos,  carei,  ancthi  ,aniil, 
fingulorum  hcxagium  vnum,phu,cyperi,fpicx,  zingi- 
bens,caryophylh,fingulorum  drach.femis ,  glycyrrhi- 
zx  vnc.vnam,acori,iridis,fingulorum  vnc.femis,poly- 
podii  vncias  trcs,epithymi  vnc.vnam,fenx,turpeti,  fin 
gulorum  vnc.femis,radicis  capparis  vnc.femis,  fcolopc 
drii,ramorum  myricx,adianti,fingulorum  manip  .  fc- 
p  mis,florum  mnci  odorati  hexagia  duo ,  eupatorii  vnc. 
vnam  femis,aqux  quod  fatis  eft,facchan  lib.  duas,  rhei 
barbari,turpeti,fingulorum  hexagium  vnum,  rofarum 
vnc.vnam.Datur  cum  aqua  tepida,cui  incoda  fint  ra- 
dixfanicuU,apii,&macedonifii ,  hordeum  mundum, 
&anifum. 

Cap.    C  V. 

DROSATON  adcolicos,&  nephnticos  optimu. 
Capit  medullx  fquillx  vncias  tres,radicum  fcx ,  lingul. 
vnc.  vnam,feminis  faniculi,apii,petrofehni,  ammeos, 

q  carei,anifi,fing.hexagium  vnum  femis ,  chamxdryos, 
chamxpityos,anftolochix  longx  &  rotundx,  fingulo- 
rum  drach.duasjfeminis  althxx,afpleni  herbx ,  fingul. 
drach.vnam  femis,fenx,afari,florum  iunci  odorati,  fin 
gul.dr.trcs,phu,dauci  Cretici,cypen,fing.dr.vnam,nar 
di  Celticx  drach.vnam  femis,foln  drach.vnam  ,  abfin- 
thii  drach.tres,iridis  drach.vnam  femis,polypodii  vnc. 
fres,fpicx  drach.vnam,mc:~  hx  drach.duas,  tnboli  fe- 
minis  vnc.femis,thymi  drach  .  vnam  fcmis ,  epithymi 
vnc.vnam,thyml  rxdraclj  ^!.  as,hy  Topi  vnc.femis,  fil- 

H  phii  drach.vnamfcmis,radici:cappans  drach.tres,  ro- 
farum  vnc.vnam.aqux  in  qua  fcriurr  extinftiicftmul- 
toticsquantum  fufFicit,fatcrfcxi  Hb.duas. Datur  manc 
feiuno  vnc.vna  firmisaut  rri'cii;dur  cumaqua  tepida, 


f$7 

diebus  feptcm,cu 
tedonifii,&  anifu 


NICOL  MYREPSI 


«8 


a  fmt  radix  apii,fanicuh,ma-  A  pollinem  trita  dato  cum  drofato  fcrupulum  vnum  die- 

busfeptem  autnouem. 


Cap.  CVI. 
DROSATON  ad  lecinorufos ,  henofos ,  obftru- 
dionem  &  duntiem  viicerum.  Habetradicum  fex,fin- 
gularum  vnciam  vnam,feminumcucumerum,fingul. 
vnc.vnamfemis,intyborum,rarhorum  myricx ,  fcolo- 
pendru,polytrichi,fingulorum  manipulii  femis,  viola- 
rum,florum  borraginis  &  rofmarini,fingulorum  hcxa 


Cap.  CIX. 
DROSATON  ad iecinorofos,henofos, & hydro- 
picos,admodum  bonum  &  vtile.  Capit  radicum  fex,ra 
dicis  bugloffi  &  rufci,fingularum  vnciam  femis  ,  poly- 
podiivnciasduas,fenx  vnciam  femis,  epithymi  vncia 
vnam  femis,fcolopendrii,polytrichi,fingulorum  mam 
pulum  femis,iridis  vnciam  femis ,  rofarum  vnciamv- 


giumvnum  femis,fucci  intybi,apn  ,  eupatoni  ,& bu-  p,  nam,ftichadis  vnciam  femis,myrobalanorum,exceptis 


glofli,fingulorum  vncias  duas,cicerum  nigrorum  vnc. 
vnam,cichorn,iparti  feminum  ,  &radicis  ,  fmgulorum 
vnciam  femis,Damafcenorum,cerafiorum,febefte,iin- 
gulorii  trigintaquinque,feminis  la&ucx  &  mtybi ,  fin- 
gulorum  vnciam  femis,  feminis  dauci  hexag.  vniij 
tnum  fantalorum,fingulorum  hexagia  duo,cypen  vn- 
ciam  femis,phu,cufcutx,iingulorum  drach.tres ,  ienx 
vne.femis,afan  hexagium  femis,radicis  fahcis,  corticis 
fraxini,radicis  cappans,fingul.drach.tres,  ramorum  fa- 
hcis  manip.femis,fpica.,rubix,fingulorum  vnc.  femis, 
ammeos  drach.vnamfemis,vuarum  Corinthiacaru  vn- 
ciam  vnam,hyffopi  manip.iemis  ,  glycyrrhiza:  vnc  .  fe- 
mis,chamxmeh  vnc.vnam,florum  iuiici  odoratidra- 
chmas  tres,feminis  fccnicuh,amfi,  fingul.vncia  vnam, 
polypodu  vncias  duas,epiihymi  vnc.vnam,  aganci  he- 
xagia  duo,rofarum  vnc.vnam,aqux  quodfatis  eft  ,  fac- 
chari  hbras  duas,rhei  barban,&  turpeti,fmgulorum  he 
xagiumvnum.  Daturmane  leiuno  pondere  vncixv- 
mus  femis  cum  aqua  tepida,cui  mcoda  lint  radix  cap- 


flauiSjfingulorum  hexagium  vnum,aganci,glycyrrhi- 
za.,fingulorum  vnciam  femis,  ramorum  my  rica  ,  hyf- 
fopijfingulorum  manipulum  femis,medullx  fquilla;  af 
fatx  vnciastres,  xylobalfami ,  petrofehni  Macedomci, 
fir.gulorum  hexagium  vnum  femis,  menthx ,  pulegn, 
fingulorum  hexagia  duo,cardamomi  hexagiumfemis, 
anifi,apii,&  faniculi  feminum,fingulorum  vnciam  fe- 
mis,abfinthii  hexagia  tria,fpicx  hexag.duo,  thymbrx 
vnciam  femis,foliorum  mandragorx,  radicis  cappans, 
feminis  vrticx,fingulorum  hexagia  duo,  feminum  cu- 
cumerum,  fingulorum  vnciam  vnam,feminis  vrticat 
hexagia  duo,florum  iunci  odorati,tuffilaginis,chamx- 
mehjfingulorum  vnciam  femis,  feminis  ericx  hexagia 
duo,tnum|fantaloru,ammeos,radicis  phu,afari,florum 
hypencijfingulorum  vncii  femis,ramorum  falicis  ma- 
nipulum  femis,rofmanni  vnciam  vnam,eryngii  vncias 
duas,florum  rolmanni  &  borraginis,  fingulorum  vnc; 
femi  s,rubix  vnciam  vna,  calaminthx  vnc.vnam  ,  Da- 
mafcenadecem,cerafia  viginti,febeften  triginta,  femi- 


pans,rami  faUcis,zizipha,Damafcena,glycyrrhiza,  ani-  D  nis  afparagi,&  rufci,papauens  albi,  fingulorum  hexag. 


fum,fccniculum,cortex  fraxini,&  rami  myrica.. 

Cap.  CVII. 
DROSATONad  obftru&ionem  iccons  &  henis, 
atquecolicos,mirabile.  Recipit  mehloti,  chama;meli, 
radicis  fanicuh,apii,&  afparagi,fingulorum  vnciam  v- 
nam,florumiunci  odorati  hexagium  vnum  femis,rofa- 
rum  vnciam  femis,croci  fcrup.vnum,  ramovum  myri- 
cx  manip.femis,aqux  quod  fatis  eft,facchan  hbram  fe- 


duOjVuarum  Corinthiacarum  vnciam  vnam,  herbs  a- 
fpleni,acori ,  fingulorum  hexagia  duo,  corticis  fraxini 
vnciam  femis,fumarix  vnc.vnam,  eupatorii  ,  violaru, 
fingulorum  vnc.femis,feminis  fparti  &  radicis,  fingul. 
hexagia  duo,cichorii  vnc.lemis,cufcutx,a(ari,  fingulo- 
rum  vnc.femis,aqux  ln  qua  ferrum  multoties  extinUu 
eft,quantum  fufficit,faccharihb.vnam,mclhs  Atticili- 
bramvnam  femis.Daturmaneieiuno  pondcrc  vncix 
vnius  femis,aut  duarum  cum  aquatepida  inquaferru 


_  \  ■     .  VlliUl    RUI]),JUl  fclU.UU.ll   IU_.11  dUUd  UM.Ud    111  MUd  1  V.  1  1  U 

mis.Daturmaneieiuno  pondere  vncia;  vnius,  autvnc.  E  r  n.       flr>  u    u   u  V. 

r  r  .,        .   ,  ,11  fxpius  extinuum  elt.Dein  accipe  rhei  barban  hexagiu 


vnius  femis  cum  aqua  tepida ,  cui  adiice  corallii  rubei 
fcrupulum  vnum.  Aquavero  inco&a  habeat  folia  pi- 
cex,radicern  apii,ramos  myncx,fcolopendnum  ,  leme 
faniculi  &  apii.daturque  dieb9  tnbus.  Si  vero  poft  hos 
dies  dare  vis  purgatorium  medicamcntii ,  pra:beto  hac 
drangxam  media  noUe,qux  habet  rhei  barbari  drach. 
vnam  femis,feminis  focniculi  &  apii,  fingulorum  fcru- 
pulum  vnum,tartan  drachmam  femis,croci  fcrup.vnu, 
facchari  quantum  aliarum  fpecierum.vel  dato  has  pilu 
las  media  noUe,qux  accipiunt  anifi,ammeos,  apii,  fo-  p 
ln,calami  odorati,feminis  erucx,fingulorum  fcrupulu 
vnum,fagapeni,bdelliijhierx  Galeni  ,fingulorum  dra- 
chmas  dUas,colocynthidis,agarici ,  fingulorum  drach. 
vnam,turpeti  drachmas  lex,rhei barbari  hexagium  v- 
hum,dacrydii drach.vnam.Fingatur  pilulx  cicehs  par- 
uimagnitudine ,  cum  fucco  fanicub,&  prxbe  pilulas 
vndecim,aut  tredecim,aut  quindecimpro  viribus. 

Cap.  CVIII. 
DROSATON  e  fumaha,conferens  melanchoh- 


vnum,turpeti  hexagium  vnum  femis,dacrydii  fcrupu- 
los  duos.Trita  prxbeantur  cum  drofato  pondere  fcrup, 
vnius  aut  duorum. 

Cap.  CX. 

DROSATON  fquilhticum  purgans  aluum,  hy- 
dropicis  &lienofisvtile.  Habetradicum  fex,finguloru 
vnciam  vnam,abfinthii  vnciam  femis ,  polypodii  vnc. 
duas,fpicx  nardihexagium  vnum,fcolopendrn  vnc.v- 
nam,feminis  famculi,anifi,petrofelini ,  dauci  Cretici, 
fingulorum  vnciam  femis,pruna  viginti,cerafia  ,  febe- 
ften,fingulorum  tnginta,epithymi  vnciam  vnam  ,iri- 
dis,glycyrrhizje,fingulorum  vnciam  femis,rofarum  he 
xagia  quatuor,feminum  cucumernm,fingulorum  vnc. 
femis,polytnchi  vnciam  vnam,trium  fantalorum,fin- 
gulorum  hexagia  duo,agarici  vnciam  femis,turpeti  he 
xagia  duo,aqux  quod  fatis  eft,facchari  hbras  duas.  Da- 
rur  manc  ieiuno  pondere  vncix  vnius  aut  duarum  cum 
aqua  tepida,in  quaferrum  multoties  extindum  eft. 
Cap.  CXL 

cis,cholexicis,elephantiacorreptis,earnispruritui,  fca-  G    DROSATON  ad  cohcos  &nephriticos  Valde  bo- 


bieijhchenibusjcarnilquemahtiei,  ad  vitiofum  deniq; 
vniucrfi  corpons  colorem,  &  faciei,  ad  exanthemata  i 
prauishumoribusfaUa.Accipit  myrobalani  citrim  vn- 
cii  femis,violarum,abfinthii,cufcutx,fingulorum  vnc. 
vnam,polypodn  vncia&duas,epithymi  vnc.  vnam  ,  fe- 
nx,aganci,iingulorum  vnciam  femis,rofarum  vnciam 
vnam.Coquanturprobein  aqua  ad  tertias,col6que  ex- 
purgato,&  accipede  decoUoillohbrasduas.addefuma 
rix  fucci  coUi  &  colati  hbram  vnam  .  Dein  accipe  fac- 
chan  hbram  femis-,me''' -  Attici  hbr~m  vnam.Coqua- 
turad  confiftenri;.m,&detur  finguhs  diebus  mane  le- 
luno  viicia.vna  femis  cum  .iqua  tepida  .  Prxbetoau- 
tem  etiam  hxc,nempe  «fac:  ydii  hexagium  femis ,  rhet 
barbnn  hexagium  vnu-  V  atari  fcrupulos  duos.Harc  m 


num.Recipit  radicum  fex,&  bugloffi,  fingulorum  vnc. 
vnam,feminisfaniculi,apii,macedonifii ,  fingulorum 
hexag.  duo,  chamxmeli  hexagiumvnum  femis,  femi- 
nis  althxx  hexagium  vnum  ,  icolopendni  manipulum 
fcmiSjhgm  aloes  hexagium  _emis,afiri,flons  mnci  odo 
iati,fingulorum  hexagium  femis,fenx  vnciam  femis, 
adianti  manipulum  femis,polypodii  vncias  duas,aqux 
m  qua  ferrum  pluries  extinUum  eft,quod  latis  eft,  fac- 
charihb.vnafemis.Datur  mane  leiuno  vnc.  vnafemis, 
^  aur  dua;  cum  aqua  tepidain  qua  ferrum  fitpiusextin- 
dum  eft,&  cui  lncoda  fit  radix  faniculi,apii,  &  anifi. 
Cap.  CXll. 
DROSATON  ad  colicos,  nephnticos ,  lienofos, 
ftomachicos  ,vifceriimque  obftrudionem  pra:ftans. 

( 


/ 


DE   DROSATIS,    SECT.  VIII. 


Accipit  radicis  buglofli,  fcolopendrii,fing.ftag.tna,ca-  A 
fix  lib.femis,corticis  radicis  cappans  hexag.duo,  femi- 
nis&  florum  encx  ,  iingulorum  hexagiuvnum  femis, 
medullx  fquillx  affatx  aut  crudx  vnciam  vnam3folio- 
rum  falicis  hexag.vnum,fpicx  nardi,afpleni,  feminis  a- 
gni,fiuguLhexag.duo,comx  ablinthii,anftolochix  lon 
gx&rotundx,gentianx,  fingul.ftag.vnum,amomi  fta 
gia  duo,faluix,  radicis  pxonix ,  fingul.  ftag.duo  femis, 
radicis  afparagi  vnc.vnam  ,  foln  ftag.duo,  f lorum  cha- 
mxmeh,  chamxdaphnes,radicisftrurhii ,  fingulorum 
ftag.vnum  femis,betonicx,cofti,fing.hexag.vnum,pe-  g 
trofelimftag.vnum  femis,febeften  quindecim,  florum 
iunciodorati  ftagium  vnum  femis,  ieminis  malux  fta- 
gium  vnum,radicis  aconftag<  vnum  femis,radicis  fa- 
niculi,apii,macedonilii, borraginis  &inrybi,  finguloru 
vnc.vnam,charnxdryos,chamxpityos,  ligni  aloes,  fin- 
gul.hcxag.femis ,  tadicis  chamxceraii  hexag.tna,  femi- 
nis  hederx  hexag.vnum  feltiis,corticis  radicis  carex  vn 
ciam  femis ,  cUbebe  ftag.femis  ,  feminis  focniculi,aniii, 
fing.vnc.vnam,pohi,  florum  iunci  odorati,  afan,  fing. 
hexagium  femis  ,  epithymi  vnciam  vnam  ,  ramorum  £ 
myricx  mampulum  femis,florum  borraginis&  rofma 
rini,fing.hexag.vnum,anthemidis  hexag.femis,Dama 
fcenavigmti,  ceraiia  tnginta,  febeften  quadraginta,  ci- 
namomihexagiumvnum,  adianti  manip.femis,  poly- 
podn  vnc.duasjtnum  fantalorum,iing.hexag.duo,am- 
meoshexag.  femis,  violarum  hexag.duo,  rofarum  vnc. 
(emis,aqux  in  qua  ferrum  extinctum  eft  fxpius,  quan- 
tum  fufficit,  faccharihb.duas,rhei  barbah  hexag.vnum 
femis,turpeti  hexag.  duo  .  Datur  mane  leiuno  pondere 
vncix  vnius  femis,aut  duarum  cum  aqua  tepida  m  qua  D 
ferrum  multoties  extin&um  eft,&in  deco&ionc  haben 
te  anifum,&  ramos  myncxi 

Cap.  CXIII. 
DROSATON  ad  tertianas  fimphces  &  duplices, 
quotidianafque,purgatorium.  Capit  radicumfex,& 
bugloffijfing.  vnc.duas,  feminum  cucumerum,  iingul. 
vnc.femis  ,  feminis  portulacx ,  papauens  nign  &  albi, 
fing.hexagn  dimidii  quartam  partem,polytrichi,  inty- 
bi,eupatoni,hepaticx  herbx,fylueftris  melitzami,  &fo  ^ 
liorum  laducxjiingul.manipulum  femis,  feminis  la&u 
cx,&  intybi,fingul.hexagia  duo,zizipha  viginti,  pruna 
quindecim,ccralia,febeften,iingulorum  viginti,afcor- 
pidis,rofarum,cyclamini,iingulorum  manip.  iemis,le- 
minisfccniculi,anifi,vnciam  femis,  feminisapii,carda- 
momi,fingul.drach.duas,violarum,  florum  borraginis 
&  rofmannijlingulorii  hexag.  duo,  vuarum  Corinthia- 
carum  vnc.vnam,glycyrrhizx,vnc.S.  nenuphan  hexag. 
duOj  bantzitoh  vnc.S.mum  fantaloru,ling.hexag.  duo, 
fenx  vnc.femis,poly  podii  vnc.  duas,  rofarum  vnc.vna, 
aqux  quantum  lufficit ,  facchali  hb.  vnam  femis ,  fucci 
malorum  Punicorum  acidorum  vnc.tres ,  rhei  barbari 
hexag.vnu  S.  turpeti  hexagia  duo.  Datur  exaquatepi- 
da  manc  &  vefpen  vnc.vna  femis,  aut  dux. 

a  Scorpidis]  Scorpidem  vocat  herbam  cjuam  alionomine 
ceterach  ipfe  &  officinx  hod  e  appellant.  b  Antzitoli]  Nico- 
lai  codex  habet  asT^iiihi.  Qmd  vcto  barbara  hac  voec  intelligat  me  i- 
gnorare  fateer. 

Cap.  CXIIIi. 
DROSATON  pertotumdiem  potum  addyfen-  G 
tencos  &  caliacos.  Habet  violarum  hexag.duo,  femi- 
his  intybi  hexagia  duo ,  rofarum  rubearum  hexag.tria, 
mefpila  viginti ,  cotonea  fex  ,  cacumina  my  rtorum  ni- 
grorum  &  fruftus  eorum,  fing.vnc.femis,rhois  culina- 
rii  vnc.vnam,  pampinorum  vitis  vnc.iemis ,  apyra  im- 
matura  decem,py ra  fylueftna  quindecim,  fucci  planta- 
ginis  &  hypocifthidis,fingulorum  vnciatti  vnam,fucci 
acacix  vnc.duas,  fpodn  hexagia  quatuor,  fidiorum,ba- 
lauftiorum,  fmgulorum  hexag.tria,  macenshexagium 
Vnum,fmtali  rubei  hexag.tria,cofti  hexag.vnum,cina-  H 
momi  hexag.vnum  femis,boli  Armenn,Lemnii  figilli, 
fanguinis  draconis,  lapidis  hxmatitis ,  fingulorum  he- 
xagium  vnum  femis,coralln  rubei  vnc.femis,  fucci  po- 
lygoni  &  quinqueneruix,  fingul.vnc.femis  drachmam 


vnam  ,  aquxpluuis  quod  f^»|m>  facchari  libram  fe- 
miSjfacchari  rofacei  veteris  bb.vnam,ftillatitii  rofarum 
campeftrium  liquons  vncias  quatuor,rhei  barbari  hexa 
giumvnum.  Datur  vnc.vna  ex  aqua  pluuiacuiincoctu 
fit  anifum. 

a  Pyia]  Manufctiptus  codex  falfo  «Vi.//xJegitptoarr/st.Sic 
fupra  apomtli  e  pvris  a^//iT)iv,pro  aV/V/?»  dacit. 

Cap.  CXV. 
DROSATON  ad  iecmorcfcs ,  a  calore  tales  fa- 
&os,vitiofo  coloreprxditos,funcfcs,coliccs,&  nephn 
ticosprxclarum.  Vocaturautem  e  rheo  barbaro.  Ac- 
cipit  radicis  faniculi,apn,  macedonifn,afparagi,bcrra- 
ginis,intybi,buglou"i,&  rufci,f  ngulorum  vfic.dtir.src- 
farum  rubearum  vnovnam,  violarum  vnc.ienns;  poli- 
tnchi  manipulum  femis,  fohorum  mtybi  maniptimfn 
vnUm,anifi  vnc.femis,  femmis  faniculi  &  apii,iin'gul. 
hexag.quatuor,  feminum  cucumerum ,  fingulcn"  vr.c. 
duas,feminis  ladtucx&  poi  tulacx,fingul.vnc.  fcmis,fe- 
minis  vrticx  drach.duas,papauens  albi  vnc.femis,  p ru- 
na  viginti,cerafia  triginta,febefte"  quadraginta  ,  ziziplia 
viginti,  vuarum  Corinthiacarum ,  iing.vnc.  vnam,  ra- 
morum  niyncx  &  falicis,nafturtii  teneri,cnrhami,fin- 
gulorum  manip.femis,glycyrrhizx,hordei  decortican, 
iing.vnc.vnam,polypodn  vnc.duas,epithy  mi  vnc.vnJ, 
aganci  vnc.femis,fenx  hexag.qUatuor,turpeti,  hehno- 
da<3yli,rnum  fantaloriim,fingul.vnc.femis.Hu.c  coqlia 
tur  ln  aqua,&  colo  expurgentur:  dein  adnce  ligni  aloes 
boni,fpicx,  fing.drach.  vnam,  calami  odorati,cinamo- 
mi,nucis  mofchatx,galangx,fing.drach.femis,rhei  bat 
bari  hexag.vnum  femis.Hxc  probe  trita  coquatur  curh 
deco&o  fupenore  ad  conliftentiam,dein  colentur,&ad- 
iiciatur  facchari  lib.vna  femis ,  rofarum  rubearum  vnc. 
vna.Datur  mane  ieiuno  cum  aqua  tepida  pondere  vnc. 
vnius  femis,aut  duarii,  diebus  fex.Poftea  propinato  pur 
gatonum  medicamentum,pro  vinbus  xgrotantis. 

Cap.  CXVI. 
DROSATON  fquilhticum  ad  quartanas  mirabi 
le.  Accipe  fquillam  arufam  ,  coquito  cum  fermento 
in  calido  cinere,aut  rn  clibano.dein  accipe  de  parte  eius 
interna  tenenore  vnc.duasjaceti  hb.femis,radicis  fani- 
euli,apii,macedonifii,afparagi,bonaginis,intybi,&  ru- 
fci  fing.vnc.duas,fcolopendni,ramorum  myricx,afari, 
calaminthx,fing.vnc.femis,hyffopi,thymijiing.hexag. 
quatuor,pipens  hexag.vnum,petrofehni  fylueftns  radi 
cis  vnc.femis,  epithymi  vnc.  vnam,  petrofehni ,  vrticx 
feminis,dauci  Cretici,fing.hexag.vnum,polypodii  vn- 
cias  duas,fenx  vncjfemis ,  feminis  ahifi, faniculi,fing. 
hcxag.duo,poly  trichi  manipul.ferms,pruna  viginti,ce- 
rafia  tnginta,febeften  qUadraginta,  fpicx  nardi  vnc.fe- 
mis,roiarum  vnc.vnam  .  Hxc  contufa  coquito  in  aqua 
ad  tertias:dein  colo  expurgato,  &  adiice  aganci  vncfe» 
mis,  rhei  barban  hexag.  duo,  facchan  lib.iemis ,  mellis 
Attici  lib.vnam.  Coquito  probe  ad  confiftentiam  .  Da- 
tur  pondere  vnc.vnius  femis,  aut  duarum  mane  leiuno 
cum  aqua  tepida  .  Datur  verb  etiamrheum  balbarum 
tritum  ponderehturnefii  vnius  &  femis  .  &  dacry dium, 
pondere  turnefii  femis  cum  drofato. 

a  Rufam]  Nicolai  codtx  habet  if/w  ,  hoc  eft  montanam, 
fed  male.I-egendum  cmm  efle  potius^Ttffa* ,  ex  fuperiotibus  fatis  pa- 
tet.  b  Tutnefii]  Nicolaus  habetTsfvse-ix.C^ijale  autempondu? 
illi  tutneiium,compettam  non  habeo. 

Cap.  CXVII. 
DROSATON  ad  quartanas,  admodum  expertu. 
Capit  radicisfanicuh,apii,  macedonifii,  aiparagi3inty- 
bi,bonaginis,&bugloili,  iingulorum  vnc.  duas,  pruna 
viginti,cerafia  tnginta,  febeften  quadraginta,  afari  he- 
xag.  vnunij  ramorum  myricx  manipuhfemis ,  florum 
capparis  vnc.(emis,fcolopendni,  rofarum,  finguloruro 
vnciam  vnam,adianti  mamp.femis  hyffopi Cretici  vn- 
ciam  vnam  ,  glycyrrhizx  vnciaxn  femis,  tragacan-» 
thx,violarum,fingulorum  hexagia  q  aatuor,  lapidis  la- 
zurii,lapidis  Armenii ,  fir.gi  rj  .^xag.duo,  feminu 
cucumerum,fingu!orum  vrr  arri^femis^ferrunis  intybi, 
anifi,  fingulorum  hexag  - .  .-fcalaminthxmontanx 

ftfi. 


54i 

vnic.femi$,fpicx,(e 


NICOL.  MYREPSI 


H2 


igni,fing.hcxag.vnumfemis,  A  Recipitzingiberis  repurgati  vnc.duas,caryophylli  vnc. 


chamxdjryos,chamlrayo$,triufantaIbrum  ,  ammeos, 
fing.vnc.femis,  polypodn  vnc.duas,  fcnx,  cufcutx,fa- 
niculi  femini$,coriandri,fing.hexag.  quatuor.  Hxc  co- 
quitom  aqua  ad  tertia$ ,  coloque  expurgato.dein  ad- 
iice  hac  tnta  &  cnbrata  ,  chryfobalani  magni  &  parui, 
fing.hcxag.vnum,rhei  barban  hexag.  vnum  femis,tur- 
peti  hexag.vnum,mannx,oxyphanici,iing.vnc.femis, 
calami  dulcis  vnc.  vnam.  Hxc  coquito  cum  fuperiorc 
decocto,  &adiicemellis  Attici  Lb.duas ,  ficchan  lib.v- 


femis,nucis  mofchatx  vnc.fcmis,maccris  vnc.femis  dr. 
vnam,  croci  hcxag.  vnum,anifi  vnc.vnam  fcmis,corti- 
cis  cinamomi  vnc.vnam  femis,  facchan  lib.femis.  HatC 
contete,&  fac  drangxam:  de  qua  dato  manc,mendie& 
vefperi  hcxag.  vnum ,  poftea  da  forbcndum  vinum  bo- 
num,mcnfura  cxigui  poculi. 

Cap.  CXX. 
DROSATON  purgatorium  cx  myrobalano ,  ad 
iecinorofos,lienofos,&  melancholicos,maniacos,&  vi- 


nam,&  prabeto  mcdia  nodtecum  aqua  tepida  vnc.  vna  B  tiofo  colore  praditos.  Item  ad  exanthcmata  facTa  ln  fu 

pcrficie  totius  corporis  a  melancholico  humore,&  falfa 
pituita  nata,ad  fcabiem  &  pruntum.  Accipit  my  roba- 
lani  citrini,violarum,abiii;thii,  cufcuta,fing.vnc.duas, 
fenx  vnc.femis,polypodii  vnc.duas,agarici  hexag.duo, 
epithymi  vnc.duns,fcolopcr.dni,polytr;chi,iing.mani- 
pul.femis,indis  hexag.duo,rofaru,  laca,  fing.  vnc.  vna, 
radicis  cappans  vnc.  femis,  ramcrum  m^ricx  manipul. 
femis,tnum  fanta!orum,fing.hexag.  duo,feminum  cu- 
cumerum,fing.vnc.duas,radicisfaniculi,apii,maccdo- 
C  nifu,afparagi,borraginis,intybi  &  bugloiTi,  fing.vncias 
duas,aniii,tanicuh  feminis,fing.vnc.femis,prunavigin 
ti,cerafia  triginta,  febeften  quadraginta,  glycyrrhizx 
vnc.vnam.Hac  probc  cccTa  cum  aqua  colo  expurgato, 
&  accipe  ex  deco&o  hb.quatuor,&  adiice  fucci  fumanx 
defpumati  lib.vnam  femis,  facchari  hb.duas,rhei  barba 
ri  hexag.  duo.  Decoquito  hac  lento  ignc  ad  confiften- 
tiam  vique,&  colato.  Dato  maneieiuno  vnc.  vniferrus 
cum  aqua  tepida,&  prabeto  etiam  rhei  barban  tnti  tur 
nefium  vnum,diebus  feptem.  deinde  autem  propinato 


femis,aut  duas.  Poftea  dato  ad  os  ablucndum  aquam  cu 
aceto  diebus  fex.dein  pnbc  hanc  purgationem  qux  ha 
bet  hierx  picrx  laxatiua  drachmas  duas  femis,benedi- 
cTxlaxatiux  drach.  duns,turpeti  drach.duas  fenns ,  da- 
crydn  fcrup.duos,cydoimtilaxatiui,ftcchan  rofacei  la- 
xatiui;fing.hexag.duo,rhei  barban  hexag.vnum.Datur 
media  nocTe  cum  aqua  tepida  pondere  hexag.  triii  aut 
tnum  &  femis,aut  quod  fetis  eft.dein  vcrb  ad  os  abluen 
dum,  propter  huius  medicamenti  mfuauitatcm  ,  dato 
acetum  cum  aqua. 

Cap.  C  XVI II. 
DROS  ATON  ex  myrobalano  ad  pcdagncos,ar- 
thnticos,iecinorofcs,henofos,omncmvifcerum  obftru 
dTionem,  melancholicos ,  vitiofo  colcre  pracitos,&  o- 
mnem  ccrpons  mahtiam.  Habet  radicis  fanicuh  ,  a- 
pii,macedoniiii,nfpatagi,borraginis,innbi,  bugloffi,& 
brufci,fing.vnc.du^s,violarum  vnc.femis,pruna  vigm- 
ti,cerafiatnginta,febeften  quadraginta,cucumerum  fe- 
minum,fing.vnc.vnam,tnum  fantalorum,fing.vnc.fe- 

mis,  hordei  decorticati  vnc.vnam,  poly tnchi  manipul.  D  purgatorium  medicamentum. 


femis,radici$  capparis  vnc.femis,  ramorum  myricx  ma 
nip.fenfi$,gly<^rrhizxvnc.vnam,ziziphaviginti,pruna 
triginta,ceralia,febeftcn,fing.quadraginta,hyffopima- 
nip.femis,  rubix  vnc.fcmis ,  florum  rofmanni  hcxagia 
duo,  fcolopendrn  manipul.  femis,  myrobalanorum  o- 
mnium,exceptis  flau!$,fing.vnc.femis.Hac  tufa  coqui- 
to  in  aqua  ad  tertias,dein  colo  expurgato,&  adnce  pro- 
be  tufarum&cnbratarum  rofarum  vnc.femi$,cufcutx, 
afan,& opobalfami,  fing.hexag.tria,cpithy mi,polypc- 


Cap.  CXXI. 
DROSATON  acctofum  compofitum  ad  tertia- 
nas,duplices  tertiana$,quotidiana$,&continua$  fcbrc$, 
atque  hecTica$,necnon  ad  lmmodicam  fitim  vtile.  Ca 
pit  radicis  faniculi,apii,macedonifii,afparagi,borragi- 
nis,intybi  &bugloffi ,  ling.vnc  vnam  ,  feminum  cucu- 
merum,fing.  vncfemis,  pruna  viginti,cerafia  tnginta, 
febcfte  quadragintr,violarum  vnc.vnam,rofarum  vnc 
vnam  femis,tlorum  bcrraginis,  &  refmarini,  fing.vnc. 


dii,fing.vnc.vna,aganc],iena',  turpeti,  fing.vnc.femis,  E  femis,iridis  vnc.vnam,  fcolopcndrn,adianti,  fing.vnc. 


rheibarbari  hexag.vnum,tartan  vnc.fcmis,facchan  lib. 
vnam  femis.Hac  probe  co&a  cum  fupencre  decccto  co 
lato,  datcque  media  nocte  vnc.  vnam  ftmis  zutduas, 
cum  aqua  tepida  diebus  feptem.  deinde  prcpinato  pur- 
gatonum  mtdicamentum  pro  vinbus  laborantis. 
Cap.  CXIX. 
D  R  AN  G  A  A.  confectio  ad  eos  qui  cihum  non  ap 
pctunt,  &  ftomacho  refngerati  funt ,  nec  recTc  conco- 
qunnt>iedcibum  euomunt,eumque  minimc  conficiiit. 


vnam,cupatorii,tnum  iantalorum,fing.vnc.fcmi$,fIo- 
rum  iunci  odorati,afan,fing.hexag.duo,  fenae  vnc.vni, 
cufcutx  vnc.femis,epith)  mi,aganci,iii'g.vnc.vnam,a- 
nifijfeminum  faniculi,ammeos,  iing.  v  nc.femis,  rofa- 
rum  vnc.vnam,  aqux  quod  fatis  eft,  rhei  barban  hexa- 
giaduo,fucci  malcrum  Punicorum  acidcrum  vncias 
quinquc,facchan  hb.dua$ .  Daturmane  cum  aqua  tc- 
pida  vnc.vna  femi$,aut  dux. 


94* 


INDEX    STOMATICORVM  MEDICAMK 

torum,illitionum,  &  dyfeutencorum  remediorum. 


S44 


Diamoron  confe&io  admodum  probata, 
Cap.i. 

Diamoron  confe&io  aha  magis  varia,    Cap.  U. 
Diamoronex  Afclepiadefimplex,         Cap.  in. 
Diathccon  Caleni  confe&io,  valde  bona, 
Cap.iin- 

Diarhce6n,Galeni  aha  confe&io,      •    Cap.  v. 
Diagleuceos  confeclio  ftomatica,  Andromachi, 
Cap.  vi. 

Perundionis  confe&io  S  orani ,  ftomatica , 
Cap.  vn. 

Diacaryon  Galem  confettio,  Cap.  vifi. 

Diacaryon  aha  confe&io,  Cap  ix. 

Ubtio  fub  hngua  ad  eos  qui  angina  laborant, 
Cap.  x. 

Ilhtio  ad  anginam  experta,  Cap.xi. 
Ilhtio  aha  ad  eos  qui  angina  correpti  funt, 
Cap.xii. 

Illitio  Afclepiadisadphlegmonas  cum  vlceratione, 
Cap.xur. 

Illitio  ad  ons  putredines,  Cap.xfm. 
Ilhtio  ftomatica  ad  phlegmonas  &  cruftas,  Androma- 

chi,  Cap.xv. 
Illitio  ad  oris  &  tonfillarum  phlegmonas, 

Cap.x  vi. 

Illitio  optima  ad  cruftas,  Cap.  x  V 1 1. 

Illitioad  cruftas,  Cap.  xviii. 

Ilhtioftomatica  adcruftas,  Cap.xix. 
Hlitio  ftomaticaad  cruftas,&  gingiUas  putrefcentes  & 

fatidas,  Cap.xx. 
Ilhtio  Antheradi£ra,ad  pra.difl:a,         Cap.  xxt. 
Illitioad  oris  eroiiones  Philagrii,  Cap.xxn. 
Ilhtio  Theodoriadtonfiilarum  vlcera ,  &  gingiUarUm, 

&  pudendorum  putredmes,  nomas,  &  carbunculos, 

Cap.x  xiii. 

Ilhtio  ad  ons  affe&iones,  ab  aphthis  vfque  ad  cruftas  & 
carcinomata,  Cap.xxuit. 

Illitio  ad  ons  nomas,  ging:uarum,&  lingua:, 
Cap.x  x  v. 

Illitioad  ons  compreffiones ,  exulcerationes,  &  nomas, 

Cap.  xxvi. 
Ilhtio  ad  omnia  oris  &  tonfillarum  mala, 

Cap.xxvii. 

Illitio  l.milis,  Cap.  xxviii. 

Illitio  neceiiaria.Datur  autem  ad  gargarizandum, 
Cap.  xxix. 

Illitio  fimihs,  Cap.  x  x  x. 

Ilhtio  neceflaria,fimihs,  Cap.  XXXI. 

Illitio  ad  occultas  anginas,  Cap.  xxxu. 

Illitio  valde  bona,iimihs,  Cap.  xxxm. 

Illitio  aha,fimilis,  Cap.  x  x  X 1 1 1 1. 

Ilhtio  de  pulhs  agreftium  hirundinum,  Cap.  xxx  v . 
Illitiofimihs,  Cap.xxxvi. 
Ilhtio  ad  eos  qui  angina  laborant,  experta, 
Cap.xxxvii. 

Ilhtio  e  hmacibus,  Cap.  xxxvnr. 

Ulitio  fiue  garganfmus  de  canchs  fluuiahbus, 
Cap.xxxix. 

Ilhtio  de  centaurio,  Cap.xL. 
Illitio  adonsputredines,  Cap.xti. 
Ilhtioad  phlegmonas  tonfillarum,  Cap.xLii. 


llhtio  ad  anginofbs  &  occultas  anginas,Vomitum  cics, 

Cap.xLin. 
Collutio  adcruentasgingiuas,  Afclepiadis, 

Cap.xLtiu. 

Collutio  fimilis,  Cap.xLV. 
Illitio  ad  erofasgingiuas,  Cap.xLvi. 
Diaclyfma  ,  hoc  eftcollutid  ad  comeftionemgingiua- 

rum  probata,  Cap.xLvii. 
Illitio  ad  gingiuarum  comeftionem  optima, 

CapxLvm. 

Dyfentencum  irriguum  ,  ad  defluxionem  oculorum,& 
cahacos,        *  Cap.xnx. 

Dyfentericum  infperfile  probatum,      Cap.  l. 

Dyfenteticum  ferculum,ad  cahacos  etiam,&  ftomachu 
defluxione  laborantem  vtile,  Cap.Li. 

Dyfentcncum  ferculum  bonum,        Cap.  L  u. 

Dyfentencum  mfperfile,  Cap.Liir. 

Dyfentericum  abfolutum,5cadfj>uentesfanguinem, 
Cap.Liui. 

Dyfenterica  potio,probata,  Cap.  l  v. 

D)fentericum  aliud  expertum,  Cap.LVi. 
Dyfentericum  alterum  expertum,         Cap.  lvii. 
Dy  fentericum  aliud  mirabile,  Cap  .lviii. 

Dyfentencum  aliud  probatum,  Cap.Lix. 
Diofpoliticon  ad  errantes  flatus,&  acidos  ruftus,ac  dif- 

ficultatem  co£honis,  Cap.  ix. 

Diofpohticon,ventremfubducens,  Cap.  lxi. 
Furunculos  citb  concoquens,  Cap.Lxu. 
Potio  ad  difficultatem  fpirandi  experta, 

Cap.  Lxm. 

Alia  ad  fpirandi  difficultatem  potio,  experta, 
Cap.  Lxnn. 

Ahaad  difficultatem  fpirandi,experta,  Cap.  Lxv. 
Dropax  expertus,  Cap.  lxvi. 

Coria  alba  vt  tingendapurpura  Cap.  lxvii. 

Decamyri  confeSiomiranda,  Cap.  lxvui. 

Mafticatorium  caput  purgans,  Cap.  lxix. 

Vrinam  ciens  Euftochn  chirurgi,expertum&mirabile; 
Cap.  lxx. 

Vftio  ad  eminentias,  Cap.  lxxi. 

Difficulter  mingentium  naturale  remedium, 
Cap.  Lxxn. 

Inundho  ad  gargareonem,  vuam,&  omnia  oris  mala, 
Cap.  Lxxni. 

Dyfenterica  qua:  per  inferna  iniiciuntur,compofitame 
dicamenta,  Cap.  lxxi  i  i  i. 

Dyfentencum  aliud  pra;ftans,  Cap.  lxxv. 

Dyfenrericumahudmirabile,  Cap.  lxxvi. 

Dyfentericum  ahud,etiamad  cahacos  vtiJe, 
Cap.  lxxvii. 

Dyfentenca  potio  ad  eos  quineque  potum  nequecibu 

retinent,  Cap.  lxxviii. 

Dyfentericumaliud  nobile,  Cap.  lxxix. 

Dyfentericum  aliud  probatum,  Cap.  lxxx; 

Dyfentenca  alia  potio,experta,  Cap.  lxxxi. 

Dyfentericum  aliud,  Cap.  lxxxu. 

Dyfentericum  admodum  vtile,  Cap.  lxxxhi. 

Dyfentenca  potio,valde  laudata,         Cap.  lxxxiiii. 
Dyfentericapotio  admodumbona,      Cap.  lxxxv. 
Forationis  hominis  medicamentum,  Cap.  txxxvi. 


\  an1 


fff.ii. 


N 


LAI   MYREPSI  ALEXANDRINI, 

De  ftomaticis  medicamentis^ilritionibiis, 
&  dyfentericisremcdiis. 


Sedho  nona. 


Cap.  I. 

I  A  M  O  R  O  N  confe&io  ,  admodum 
probata.  Habet  fucci  mororum  hbras 
qumque.Coquito  ad  fordium  craffitudi- 
nem:  dem  adnce  mcllis  bom  lib.  vnam, 
&  lterum  coquito  vfque  ad  melhs  confi 
ftentiam.Adde  croci,  azingiberis,&  om 
phacii,fmg.drach.vnam,&  fic  parato  vtere. 

a  Zingibcris]  Nicolaus  habt  i  ^/j-f/C«,esa:  .  fed  Calcnus  liS.S. 
Decompof.medic.local.8d\niIus,:.  gut  s^evas.hoc  eft  myiiha:  Cau- 
fam  cius  vatietatis  infra  mdicabimus. 

Cap.  II. 

DIAMORON  aliapraparatio,magis  varia.  Re 
cipitfuccimororum  cotylas  quinque,  vmi  aufteri  cory 
lam  vnam,mellis  cochleanum  vnum.Coquito  fuccum 
mororum  cum  vino  adfordis  craffitudinem:  deindead 
iedTo  melle  rurfus  decoque  quoad  mftam  cofiftentiam 
nancifcatur:  &  adncecroci,  zmgibens,  omphacn  andi, 
fing.vnc.vnam  S.Optimum  vero  eft  omnibus  ftomati- 
cis  lllitionibus,  ii  pncdi&a  menfura  fimul  incoquantur 
glycyrrhizx  vnc.viginti.mitigatona  enim  eft  :  ob  id  a- 
fpentatem  ex  adftnngentibusillata  lenire  poteft.Con- 
fert  hoc  etiam,  ait  Heras,  ad  tonfillas,  &  onsphlegmo- 
nasillitum,  &  percollutionem  adhibitum  .  Aln  vero 
fuccum  tantum  mororum  praparant  cum  melle ,  &  v- 
tuntur. 

Cap.  III. 

DIAMORON  ex  Afclepiade  fimplex.  Capit 
fucci  mororum  hexag.fedecim  ,  fucci  omphacii  hexag. 
tredecim,melhs  Atticihexag.duodecim.  Coquitofuc- 
cos  ad  confiftentiam  :  dein  adiecTo  melle  rurfus  coqui- 
to,vfque  ad  bonam  confiftentiam. 

Cap.     III I. 

aDI  ARH  CEON,  hoceft  c  mahs  Punicis,  Galeni 
confedho  admodum  bona.  Recipe  malorum  Punico- 
rum  dulcium  acidorum  &  aufterorum,  b  contiide  in 
mortano  cum  putnmin;bus,&  expnme  fuccum, &  acci 
pe  dehocfuccocotyl.quinque,melhs  cotyl.i.  glycy  rrhi 
zafucci  vnc.vigir.ti.Coquito  ad  coniiftentiam.  Vtilius 
vero  hoc  exhibetur  lis  quibus  os  phlegmone  laborat, 
quique  ftomachum  diffolutum  habent  &nihilappe- 
tentem.Illitum  &  potum  ad  alui  affecTus  prodeft .  Ad- 
mifcere  vero  illi,  quemadmodum  alns  ftomaticis  medi 
camentis,in  pnncipio  quidem  expedit  adftnngeha ,  in 
vigoreconcoquentia,m  mclinatione  difcutientia.Con- 
fert  autem  ad  vlcera  or:s,&  aphthas,nomafque. 

a  Uiaihoconj  Ct  d  'X  Nicolai  male  Siu.piuy  legii,pro  <f/*f:/av: 
Grxcis  enim  f >'.»»  malum  effl  Punicurn.  b  Contundt]  Maiiufcti 
ptus  codex  non  recte  legit  ffafln  pto  xin7t:aut  iMt,hoc  cft  comict-  in 
mortaiium.Std  fcnfui  ma^is  quadiar,  contunde  in  mortario.Et  infra 
inconttftiorieexnuJbusctiam  legitur  xtnfit  ev  h/un  .  Etpaulopeft 
male  leguur  in  Nicolai  codice-sfsajt^Sa/.pio^itJ-aj.wrSa^. 

Cap.  V. 

DIARHCEON  Galeni,alia  confe&io.  Habetfuc 
ci  malorum  Punicorum  fextana  Itahca  fex,melhs  Atti- 
ci  hb.duodecim,croci  vnc.quatuor  femis,  myrrhx  vnc. 
quatuor .  Succum  per  fe  fatis  diu  coquito  :  dein  adieclo 
melle,decoque  vfque  ad  luftam  conliftentiam:  crocum 
dein  &  my  rrham  m  mortano  vnita,  adiice. 

Cap.  VI. 

CONFECTIO  c mufto ftomatica  Andromachi, 
pulcherrima.  Accipit  gal'arum  triginta  ,  rhois  cona- 
ru,mufti  optimi,dulcis&  albi,  exvua  aminaa  expreffi 
fextar.  fex.  Gallas  coiuufas  macerato  cum  rhoe  diem  & 
noflcmiti  mufto,cx  cdquito  quoad  quartapars  relin- 
quatur:pcrque  lmteum  colatum  iterum  coquito  donec 
melleam  conliftcntiajn^—jj^  ain-ur .  dein  adnce  croci 
vnc.vnam,alununis  fcrf.AlTr.o"  N*Tix,fingul.vnc.vnam. 
Facitetiam  ad  aiirium  &  icu.  ra. 


A  Cap.  VII. 

I  L  L  I  T  I  O.    ConfecTio  Sorani  ftomatica  ex  fucco 
vua*  lmmatune  ,  ad  mcipientes  phlegmonas ,  ging;uas 
flaccidas,  &  pura  ton/illarum  vkera  vtihs.  Capitfui- 
civux  lmmatura-  coch  vfque  ad  confiftcntiam  fext.i. 
Rofarum  hb.i.croci  vnc.quaruor,melhs  Attici  cotyl.i. 
Cap.  VIII. 
E  nucibus  Galeni  confecho.  Accipecxtcriorem  cor- 
ticem  nucum  ,  quo  tinctores  vtuntur,  adhucvindem, 
contundein  mortano,  &  exprime,  atque  per  hnteum 
B  excolato .  Eius  autem  quod  expreflum  eft  accipe  cotyl. 
quinq;,mell'.s  Attici  cotyl.  vnam  ,  glycy  rrhiza  vnc.  vi- 
ginti.  Coquito  fuccum  cum  glycyrrhizaadmelhs  crafTi 
tudinem,&  per  colum  tranciens ,  adiecto  melle  lterum 
coquito.Fft  aute  efficacioromnibusilhtionibusftoma- 
ticis,&  validior.-non  tamen,  vt  alia,ftomacho  grata 
Cap.    I  X. 

E  nucibus  alia  confetfho.Succi  exteriorum  corticum 
fext.  i.  Coquitovfqueadfordium  confiftentiam  ,  dein 
percolum  expurgato.adhce  melhs  Attici  fext.vnum,& 
C  coquito  ad  melleam  confiftentia .  Vbi  voluens  ab  igne 
remouere,adde  zingiberis,&  gallarum,iing.vnc.vnam, 
croci  fcrup.fex.trita  diligenter  prabeto. 

Cap.  X. 

ILLITIO  ad  eos  qui  angma  laborant  fub  hngua, 
experta.Onganum  fuluam  comam  habentem  tunde,& 
cnbrato,mellc'que  excipiens iHine. 

Cap.  XI. 

I  L  L I  T  I  O  angina  conferens,optima.  Stercus  lupi 
aut  canis  album,terito  m  pollinem,mellcque  excipiens 
D  lllinito.  Cap.  XII. 

I  L  L  I  T I O  aha  ex  Befafa,hoc  eft  femine  ruta:  fylue 
ftns.  Habet  anifi,feminis  apii ,  ammeos ,  floris  iunci 
odorati,aluminis  fciffihs,indis,befafa,fingul.vnc.vnarn 
hexag.  femis,acafia:,crocomagmatis,  rofarum  aridaru, 
fing.vnc.i .cofti  vnc.i .  S.  hirundinum  pullorum  vftoru 
vnc.i.S.croci  vnc.S.hexag.i  .S.zingibens,  fpica*  nardi,a- 
memi,fing.vnc.femis,  gallas  quatuor.  Hacterito&  v- 
nito  cum  melle,fingitoque  paftillos,&  prabeto. 

a    Calia-]  Galcnus  lib.s.l  e  compof.  medicam .  localium  ha 
p    bct,x/;=!yU&/«i!,r//i/cV)i;  rrf»y>cJC'tiSi(,apif-ohcyJa(tietKpS(,<tiii.r<i.  et.  id 
tft  cinamonii.mytihx  troglodytica:,ai.ltolochia;  lor.gi,  ling.  vnc.i. 
Qiiar  omnia  hlc  de/idei antur. 

Cap.  XIII. 
ILLITIO  Afclepiadis  ad  phlegmonas  cum  exul- 
ceratione.    Recipitrofarum  drach.  ccTo,croci  dr.mi. 
balauftiorum,myrrha,iing.drach.vnam,nucum  pinea- 
rum  drach.quatuor.Excipiantur  melle  Attico. 
Cap.  XIIII. 
ILLITIO  Afclepiadis,ad oris  putredines.  Accl- 
pit  rhois  cuhnarii  drach.  quatuor,  acacia  drach.vnam, 
F  oflis ceruini medullx,aut v itulini  dr.quatuor.Omnia m 
vmo  dulci  diiToluta,excipemelle  Attico. 

Cap.  XV. 

I L  L  I  T  I O  odorata,  ftomatica,  ad  phlegmonas  & 
cruftas, Andromachi.    Capitnucum  pinearum  drach. 
tres,amylidrach.duas,  ahiminis  fciffilis,  rofarum,  fing. 
dr.\  nam,croci  drach.S.mellis  Attici  quodfatiseft. 
Cap.  XVI. 
I  L  L  I  T  I  O  ad  omnes  oris  &  tonfillarum  phlegmo- 
nas.  Habet  rhois  culinani  drach.quatuor,rofaru  drach. 
G  duas,croci,cofti,fing.drach.vna,  melhs  Artici  quatum 
fufficit.  Diffolutam  cum  aqua  mellis  &modico  aceto, 
prabeto  ad  garganzandum. 

Cap.  XVII. 
ILLITIO  mehorad  cruftas.   Mify  affatuxn  cum 
melle  Attico  llhne.Sint  autem  mifyos  drach.fcx,  melli<; 
drach.duodecim.  Confeftim  emm  e  medio  tolht. 


S47 


DE   ILUITIONIB  V  S,   SECT.  IX, 


Cap.  XVIII. 
I  L  L I  T I O  Archigcnis ,  ad  cruftas.  a  Stercus  ca- 
Tiinum  quando  offa  canes  vorauerint,  cum  melle  Atti- 
co  diffolutum,optimum  in  ommbus  exiftit ,  &  ftrenue 
auxihatur  cum  pofca  gargarizatum ,  &  nullam  vtenti 
infuauitatem  exhibet. 

a  Stcrcus  caninum]  Manufcriptus  codex  habet  xuri*»  nonf  sv 
pro  Ko'yH«,Hoc  tamen  erratum,  Sc  alia  multa  in  illitionibus  i!s  com- 
miil'a,e  Caleno  emendare  cuiuit  integrum  eft . 

Cap.  XIX. 

I  L  L I  T I O  alia  ftomachica  ad  cruftas.  Recipit  ci- 
nens  pullorum  hirundinum  vftorum,  &  ftercoris  pue- 
ri,vtriufquea:quas  portiones.Diffolutacum  melle  Atti 
coilhne.Accepitautcmanon  quodhbet,fedpueris  plu- 
nmiim  in  cibo  duobus  ante  diebus  lupinos  &  vinum 
mediocredabat,  atqueita  exficcans  repofitum  habebat 
ad  quarcunque  vn  vellet. 

a  Non  quodlibet]  Legendum  in  Nicolao ,  ikiftCeut  a\  i  t»v 
t-TiTuyiraji,  aK>.al  Tra^iuu  s  to  3r?.«C6V  T*Tscxy>ic  aVrev,  &c.  pro  eo 
quod  habet,*ia;.auCa*i  Ji  xo-sf  cv/^tht  vvyieax,  sM.a.  s-a//iB,Scc. 

Cap.  XX. 

I L  L I  T  I O  ftomatica  ad  cruftas,&  gingiuas  putre- 
fcentes  &foctidas.  Accipit  mifyos  vfti  drach.  oc"to,in- 
disdrach.quatuor,croci  drach.vnam.  Trita  rcconde  ln 
buxeo  vafe,&  ln  vfu  lrngato  cuhi  melle  Attico. 

Cap.  XXI. 
ILLITIO  anthera,limilis.  Capit  indis,fandara- 
ch2,cypcn,i3ng.drach.quatuor,aluminis  fcilhhs,  myr- 
rha;,crocomagmatis,fing.drach.duas .  tntis  Vtere.No- 
nuUi  etiam  accipiunt  rofarum,&  gallarum,fing.  drach. 
duas.Vtere  igitur  ea  ad  putredines  ,  &  abfcedentcs  gin- 
giuas  ficca.  Ad  cruftas  autem  cum  melle. 

Cap.  XXII. 
ILLITIO  Philagrii,ad  ons erofiones.  Habetlen 
tifci  fruftus  nondum  nigri  drach.duas ,  gallarum  vnc. 
duas,cofti,foiii,fing.vnc.femis. 

Cap.  XXIII. 
I L  L I T I O  Theodori  ad  tonfillarum  vlcera,&  gingi 
uarum  atque  pudendoru  putredines,  nomas&carbun- 
culos.  Recipit  ahiminisfciffilis,fandarachs,flhgul.he 
xag.vnum. 

Cap.  XXIIII. 
I L  L I  T  I O  Hermi  ad  bris  afJecriones  omnes,ab  a-i 
phthis  vfque  ad  cruftas  &  cancros.  Fru&um  mynca:  Ix 
tiigatum  cxcipe  fucco  hyofcyami  fimihter,&  cu  mcllcj 

Cap.  XXV. 
ILLITIO  ad  nomas  oris  &  gingiuarum.  Succi 
fohorumvitis  alba;  qtiam  bryoniam  vocant ,  rnifyos. 
Hatc  triutxcipe  cum  melle  Attico ,  &  lllinc .  Extent  e- 
nim  &  expurgat.  Poftquamverb  expurgaueris,bryo- 
nia:  radice  tuia  &  cnbrata  vtere :  ad  cicatncem  ehini 
perducit. 

Cap.  XXVI. 
ILLITIO  ad  ons  aputredines,  exulcerationes,  & 
nomas.  Capit  f ohorum  vitis  alba:  drach.tres,  alUminiJ 
rciffihs,mifyos  tofti,iridiSjmanna:,fing.drach.quatuor, 
chalcanthi  drach.duas.Tcre  donec  exliccentur,&  in  pol 
lincm  redigantur.Vtere  arida.  Expurgat  enim  &  repn- 
mitfluxionem  affluentem. 

a  Futredines]  Codex  Nicolai  nianurcriptus  falfo  legit  rv'4«s 
pro  j-*4«e,c)Uod  ex  Aetio  fatis  liquer,quilib.  8.cap.^S.legit,w^3{Tic  tv 

t£  Ttf&Tl  Tliyttt  XOj  t/JcOPS-fit, 

Cap.  XXVII. 
I L  L I T I O  ad  omnia  ons  &  tonfillarum  mala.mi- 
l  abilis.Habet  foliorum  oiea:  viridium,fidiorum,balau- 
ftiorum,rhois  culinarii,  rofarum.  Conco&a  cum  pofca 
dato  gargarizanda. 

Cap.  XXVIII. 
I L  L I T I O  fimihs.Elaterium  tntum,  mcllc  Attico 
exceptum  llline. 

Cap.  XXIX. 
ILLITIO  neceffanagargarizata.  Habethyffopi, 
xiziphorum,mah  Punici  dulcis  integri  contufi,florum 
iunci  odorati,  cubebarum ,  cancarum ,  rhois  cuhnani. 


vuarum  Corinthiacaru,  roiaru^Mjpfeti,  partem  vnam, 
aqua:  partes  tres.coquantur  adSMBias.Comrmfceantur 
llh  diamoron  &  diacaryon,&  detur  garganzanduim 
Cap.  XXX. 
IL  LI  T  I  O  fimihs,op'tima.    RecipithylTopi,  zin- 
phorum,caricarum,vuarum  Connthiacaru,floris  lunci 
odorati,rhois  conarii,lidiorum,  balauftiorum,cubebe, 
granorum  myrti,  mah  Punici  dulcis  mtegri  contufi,ar- 
ceti  parrem  vnam,aqua:  partes  quatuor.  coquantur  ad 
tertias.Commifce  llli  diamoron  ,  &  diacaryon  ,  atquc 
g  vtere. 

Cap.  XXXI. 
I L  L  T  T I O  neceflaria  ,  limihs.  Conizam  minimam 
tunde  &  expnme.    Accipe  fucci  vnc.fex  .  adiice  mel  is 
Attici  vnc.tres.  Coquito  ad  confiftentiam,  &  in  vfu  ad- 
Imfcediamoion  &  diacaryon.Pra.beto  garganzadum.^ 
Cap.  XXXII. 
ILLITIO  ad  occiiltas  angihas.Sinapi  fubnctum  cu 
melicrato  coquito  ad  confiftentiam,  &  cclo  traucicns 
prabeto  garganznndum.Competit  etiam  llhs  caiia:  de- 
C  coctum,indis,racicis  panacis,  gentiana,  centaurii,  nn- 
ftolochia:  ,  cofti ,  aganci ,  cucumeris  fylueftns  ndicis, 
quodlibet  cum  oxymehte  plurimum  codtum.Simihter 
galh  ftercus  album  &acerullam  colore  teferens  exiicca- 
tum  habeto,&  vfu  poftulante  fubige  cum  aqua,aut  me- 
licrato,propinato  cochleanum.  defperatos  enim  fanat. 
Qubd  fi  bibere  nequeant,cum  mclle  fubaftum  intimas 
partesillinlto. 

a    CeiulTam  referens]  Grsce  eft,x*< ^JjjUiSif**"*'. 

Cap.  XXXIII. 
"       ILLITIO  admodum  bona,fimihs.   Capit  centau 
rii,nitn,falis  communis,fing.drach.octo.  Hac  contrita 
reconde,  &  vfu  poftulante  imbue  melle  Attico,&  llline 
intimas  partes  cum  pcnna, autprout  hbuent. 
Cap.    XXXI II  T. 
I LT I  T  I  O  alia,  valdc  bona.  AbfinthiUm  tufum  & 
cribratum,nitro  trito  adie£to,cum  mellc  llline.Elatenu 
cum  taurino  felle  &  melle  fubaclum,ilhnito.  Salem  co- 
munem  fubictumcumoleovetcn,  &  melle  atquc  ace- 
to  fquilliticojilhnito. 
E  Cap.  XXXV. 

ILLITIO  ex  pullis  fylueftriumhirundinum.  Ha- 
betpullorum  hirundinuin  agreftium  vftorum  cinens 
vnc.ofto,croci  vnc.duas,fpica;  nirdi  vnc.vnam.  Excipc 
melle,&  vtere.  a  Oportet  autem  pullos  vrere  hbc  paCto, 
Sale  mcdiocri  confperfos  vna  cum  penniscOnncein  vas 
fiftilc,  obtUtatumquc  imponc  prunis  donec  mcinerc 
redigantiir. 

a  Oportet  autem.&c.  ]  Nicolai  codex  non  reQe  ita  legit: 
JiTJiTWt  «)'»««»  f£lut  ■jfii^u-i  a.\ali  fVfjfAitfa  >{jflaTnica»lci.tTTnt 
—  ■rlipus.HTit  0<OJ.i  tit  JiPyot  xisa^«cSv,xa)4>iifaVac  Tztro,  tcc.  Lepedum 
*"  autem  ita  erit.Galeno  futTTagante  ,  J-Ui  -r.vt  vtiajiit  koJhv  ti>  tJ.tki 
T5UT0V .aJ.aTlt  evjjftiTftf  yjfl3.micvajla.t  <riv  Toif  witf  tlt  pa.K>  t  eit  aykt  xl 
fafjuh,ttajit,vTti  siuacat  fTiT<9«,cVc.Sic  etiam  legit  Aetius  lib.  otiauo 
cap.47.  Et  horuai  verborum  fcnfuih  ih  nbftra  cohueifibnc  expiefli- 
mus.  .  . 

Cap.  XXXVI. 
ILLITIO  aha,fimilis.     Recipit  pullos  hirundi- 
numagreftium  numero  vndccim .  Succi  myrti  viridis 
cyath.duos,femihis  myrti  fucci  tnobolum,meLlis  Atti- 
ci  cyath.duos.Hasc  mifce  cum  cmerc  hirundinum. 
G  Cap.  XXXVII. 

ILLITIO  ad  eos  qui  angina  laborant  prsftantif- 
fima.  Accipit  folii ,  cofti,  caryophylli ,  piperis ,  fing. 
vnc.femis,fandarachaj  vnc.duas,  melhs  quod  fatis  eft.il 
linecum  penna. 

Cap.  XXXVIII. 
ILLITIO  exhmacibus.  Limaces nudas fine te- 
ftis  in  hortis  repcrtas,in  olliila  vnto,&  ln  cinerem  reda- 
&as  excipe  melle  Attico  quod  fatis  eft,&  ilhiuto.  Alii  pi 
pens grana  decem iniiciunt .  Oportet  vcro eodcm  mb- 
H  do  parare  cancrorum  vftorum  onerem  curn  melie.  finfi 
aiitem  fluuiales. 

Cap.    XX  7.  IX. 
I L  L I  T I O  ,  feu  gai  loti  arbo  ex  cancris  fluuiahbus. 
Cihcrosfliiuiales  cot^acc  -m--^1*  cJtylavna,coctos& 

ffliii. 


percolatos 


ptu: 

multaducit  &  leua 
mentum 


N  I  C  O  L. 


rizandos.  Siquidem  craffa 
yt  aitGalenus,hocmedica- 

(iiriCK    iii  :IU 
Cap.  XL. 

ILLITIO  decentauno  Cctaurium  nnnus  vfhim 
&  contntum,melle  Attico  fufficienti  lmbutum,  llhni- 
to.  Simile.  Maxillx  porci  vfta:  vnc.vnam,  cofti  vncias 
quatucr  ,  ftercons  canis  ofla  comedentis  vnc.  quatuor, 
eallarum,fidiorum,iing.vnc.vnam,  piperis  tofti  fcrup. 
fex.Tnta  ih  polhp.em  lmb  ue  melle  fufriciente,&  llhne, 

Cap.  XLL 

I  L  L  I  TI  ()  ad  aris  putredmes.  Recipit  gallarum, 
lidioi-um,pyrethri,pipens,liiig.  hexag  .  femis.  tnta  in- 
fpcrge  palato.  Pyrethn,  piperis ,  malorum  Piuiiccrum 
dulciufucci  part.rres,  melhs  Atticipartes  1  i.linapi,gal- 
larum,cofti,p\rethri,a!umiiiis  fciflilis,  fing.  drach.tres. 
Coquantur  probc,&  reponanturad  v;fum. 

Cap.  XLII. 
ILLITIO  ad  mtlanimationcstonlillarum.  Acci- 
pitgallarum  vnc.vna,  coftivnc.  femis.  Tntain  polhnc 
lnfpcrge  defuper,aut  ciim  melle  excipe  .  Nonulh 'etiam 
adiiciunt  fohum.  Aln  hngunt  pilulas  expertas,  qua.  ca- 
piunt  elatern  femiobohnii,nitri  ipumx  tnobolum,fina 
pi  vnc.vnam.Tnta  finge  cum  aqua,&  da  dduculo  du.iv, 
&ve(peri  duas,&  deinceps  iimihter. 

Cap.  XLIII. 

IL  L  I  TI  O  ad  anginam  vtihs,ciens  vomitum,&  ad 
occultas  anginas  conueniens.  Qui  verb  hac  ilhtione  vti 
volunt,ab  ns  prius  mercedem  accipe./rris  vfti,chalcan 
dii,iing.vnc.duas,myrrha:,elateni,aphonitri  albi, ling. 
vnc.vnam,fellis  taunni  vnc.quatuor.  Excipiantur  mel- 
le,&  llline  cum  penna  penitiflimc. 

Cap.  XLIIII. 

COLL  VT  IO  ad  cruentas  gingiuas,  Afclepiadis. 
Capit  balauftiorum,rofarum,ramorum  myrtijfing.^a:- 
quales  partes.Coquito  cum  pofca  dilutiore,col6que  tra 
lecto  liquore,dato  vt  in  ore  retineatur. 

a  Aqualesparus]  Codcx  Nicolai  habet ,  *»*  *r->-.  non  ex- 
preflo  pondeie.Aetius  hb.R.cap.r  3 .lcgit,? <5rV si  iffti.  Ciuam  quidcm  lc 
ctionctn  in  noftra  conu-rfionefeciuuci  fumus- 

Cap.  XLV. 

COLLVTIO  iimihs.  Habet  ramorum  lentifci, 
balauftiorum,malorum  radicis,fing.  hexag.vnum.  co- 
dtam  in  pofca prajbeto.  Ruborum,rofarun!,ramorum 
olea:,rhois  cuhnarn,lentis,  myrti,  iidiorum,  balauftio- 
rum,  palmularum  oihum.  Ha:c  tufa  coquitoin  pofca,& 
dilue  cumconfeftione  de  nucibus. 

Cap.  XLVI. 

ILLITIO  ad  gingiuas  erofas.  Recipe  malum  Pu 
nicum  integrum,&  interiora  eius  ommavacuato  ,&  lm 
ple  cauitatem  melle  Attico  puro .  dein  adhce  aluminis 
fcilhhs,cinamomi,iitig.hexag.femis.aCoopertum  ln  ci 
nere  cahdo  coquito  ad  tertias ,  &  vtere  ad  gingiua  s  pu- 
tndas,&  erofas,&  cruentas  .  Poftea  collue  cumeaqua: 
ailte  hanc  difta  eft  collunone. 

a  Coopertum]  Nicclai  codcx  non  reotc  legit  iyii**c,  pro  cr» 
(4&fi(,vel  i-/jiTa.;,id  eft  coopcriens.vc  1  fcnfim  mouens:  vc  lam  fa-pe  an 
notaui.i.us. 

Cap.  XLVII. 
COLLVTIO  ad  gingiuarum  comeftionem ,  ex- 
perta.  Oliuarum  ramos,fidia,balauftia,rofas,rubi  fiim- 
mitates,aalumen  fciilile  .  Coquito  ad  tertias .  pra.be  ad 
colluendum  os  multoties.deinde  pone  defuper  cum  bo 
baciohoc  infperfile  contntum  m  polhnem:  Cinamo- 
mi,nucismoichata:,rofarum,balauftiorum,thuris,ma- 
ftichcsjtrium  piperum,my  robalani  magm  cum  oflibus 
eiusjfmg.vnc.femis.  Fermentato  ipfacum  albo  vino,& 
coniicem  calamum,  &  probe  cum  fermento  obturatu 
^affatoin  mortario ,  doncc  in  cinerem  redigatur  cala  - 


MYREPSI 

A 


Cap.  XLVIII. 
ILLITIO  ad  giugiuarum  comeftionem  admo- 
dum  bona.  Capit  aalmynnrhra:  vnc.  vnam ,  arfenici, 
my  robalani  flaui  cum  ofhbus,cinamomi,  fing.  vnc.  fe- 
mis.Tnta  ha.c  fermentato  cum  vino  albo,&  connce  in 
calamum,  probcque  cum  fermento  obturatum  fenfim 
affatOjdoneccalamusin  cinercm  rcdigatur.Pofteaacci- 
pe  intcriora  calami,infpcrgc  bobacio,  &impone:  prn.s 
tamen  orc  aceto  tepido  fuis  colluto. 

a    Almyrir.thrxJ  Nicolaus  habet  a//u<;fi>9f-\Qnid  veto  i!li 
jj  i>a:c  vox  f.ptiifictt.fcire  non  podununili  fortc  hxc  vox  idcir,  cjuod  »\ 
myta  ligr.ilicct.cjua.  Aiabibus  iionniii  cakcm  viuam  J>noc_t. 

Cap.  XLIX. 
DVSENTERICVM  a  irnguum  ad  oculorum 
f  luxionem  ,  &  ad  ccchacos.  Habet  mororum  drachm. 
duas,zingiberis,  thuns,  gallarum,fulphuns  lgnem  non 
cxperti,maftiches,iing.drach.vnam.  Tnta  aceto,irnga 
to  c\  adfordium  craflitudinem  redigito,rcpofita  inhn- 
teum  lmpone  inteftinis. 

a    lrri(;uum;  Gricc  eft  irri^vpa. .  Sic  autcni  vocat  medica- 
mcntum  itrigatum.quodtortc  rccJius  Vrifit/tn  dicerctur .  Eft  veroid 
C  contianuin  plaiu  ei  cuod  infpeililc  vocatui  .hoceruin  piorfus  aiidii 
cft.nec  vllo  licjuore,\ tpui_,inig_tui. 

Cap.  L. 

DVSF.NTERlCVM  infperfilelaudatum.  Re- 
cipit  picis  anda;  drach.  duas,  bituminis,  maftiches,  cu- 
mini,aluminis  fciffilis,fing.drach.vnam,acacia:,finapi, 
fing.drach.  femis .  tundito  &  cnbrato  .  Vbi  lauit  argro- 
tans,  &  a  balneo  egreifus  eft ,  fpongia  lllum  abftergitOi 
fupinumque  padens  illi  nc  totum  vetrem  vino,&  poft- 
ea  pradicta  mfperge,  &  domum  ducito .  dcin  nutnto 
D  ipfum  paucis  nucis  in  vino  feruefactis.  A ger  autem  in 
ventre  pilis  careat,  propter^a  qubd  ea  qux  infpcrgutur 
adha;reant. 

Cap.  LI. 

DYSENTERICVM  ferculum  ad  cccliacos ,  & 
ftomackum  defluxione  laborantem  nurabile,  Accipc 
onzam,&  malum  Punicum  adftnngens  mtegrum,  co- 
quito  m  aqua,&  pra;be  comedendum  cum  decodo. 
Cap.  LII. 

DVSENTERICVM  ferculum  bonum.  Reci- 
£  peorizaminfannamtufam,&nucesP6ticas,  fimiliter 
amylum,&rhucuhnarjum.  Tritain  polhnem  mifceto: 
deincoquito  m  aqua,grana  myrti,rofas,corna,mefpila, 
adternas  :&  perfaccum  tranfmiffa ,  pradicStis  mifcens 
fac  mftar  fucci.  dein  infperge  defuper  cinamomum, 
macer,  crocum ,  &  coriandrum  ,  ac  'pra.be  come- 
dendum. 

Cap.  LIII. 
DYSENTERICVM  infperfile  Puls,  prafertim 
vbi  vlcera  funt  m  ilipenonbus  .  iine  enim  periculo  ex- 
j  Purg:»t  ipfa  &  ad  cicatricem  ducit,vti  nullum  aliud  me- 
dicamentum.  Medicis  enimRomanis  hanc  confe£tio- 
nem  per  fomnium  a  Scruaiore  datam  cffe,ait  Msa  mu- 
lier  quxdam.  Fermenti  fihginei  acidi  hb.vna,rhois  Sy 
riaci  vnc.femis,tragacantha:  vnc.vna,ichthyocolla:vnc. 
femis,fepi  tannni  vnc.duas,  cera:  Ty  rrhenica;  fcrup.fex. 
Aqua  anethina  diffoluefermentum,  &iniicearidatufa 
&  cnbrata,coque  vt  apultem. 

a  Pultemj  Nicolaus  habet  acTsVTT?  .  Vfus  eft  cnim  dittion» 
Latinadeprauata. 

Cap.    L  I III. 
G      DYSENTERICVM  abfolutum,  ad  fanguinem 
fpuentcs.    Symphyti  radicem  coquito  diligcnter,  & 
acaryotam  .dein  condiens adnce  oua,&prabecome- 
dcndum. 

a  Caiyotam]  Grarce  eft  ^pvsTiVoc.Eft  autcm  caryota, Var- 
ronc  &:  Plinio  tcftibus.paJmuli  gcnus  oflc  cai cns.  Act:us  bb.  1 1.  cap. 
io.xa.fCa-r.1  vocat. 

Cap.    L  V. 

D  Y  S  E  N  T  E  R I  C  A  potio  laudata.   Cafei  yeteris 
cxtenora,picis  anda.,aluminis  rotundi,interioris  mem 


mus.dein  ab  igne  remouens,  accipe  interiora  calami,&  h  h™nX  vcntnculj  gallina;3  ^l""  portiones .  Cafeum  & 

contere,ac  dentihus  mfpcrge.  ventns  membranas  vrito,&  redige  in  pulucre, omnia- 

.,             _,.x  ,.  .        ...                    .   .  que  commifcensjda  bibendum  cochleanum  vnum. 

a  Alumenkiliil'. ■>  ^/colaun,  ufcnptus  codcx  corrupte  sru-  „  ___ 

^iv.pro  y;s-«v  legit.          b  VAfiVo"  N  col.n  codcx  falfo  Icirit  £vw-  Cap.      1  VI. 

-5v,Pto  «»W  '  DYSENTERICVM  alnid,va!de  nobile.  Nuce. 


jgf  DE  ILLITIONIBVS, 

tres  ficcas  vre  cum  putaminibus ,  &  tritas  da  a:grotanu  A 
bibendasJLnfperge  etiam  capnnum  ftercus  cum  melle. 
Cap.  LVII. 

DYSENTERICVM  aliud.  Recipit  rubrica: 
finopica:,fymphyti  la:uigati,fing.vnc.tres,  vimamina:i 
cyathos  tres.Commixtain  poculo  poft  emendationem 
rubncx  da  bibenda. 

Cap.  LVIII. 

DYSENTERICVM  ahud,mirabile.Sidiorum, 
gallarum,  fucci  ex  vuis  immaturis  exprefli  flaui ,  lndis, 
aquas  partes.  Contundens  da  cochleanum  vnum  ,  va- 
cantibus  febre  cum  vino  :  febricitantibus  autem  ,  ex 
temperata. 

Cap.  LIX. 

DYSENTERICVM  aliud probatum.  Corti- 
ces  caftanearum  andarum,  aut  etiam  acincs  immaturx 
xux  tundens  &  tranciens  per  cnbrum  fubtile ,  pra;beto 
cochleanum  vnum  in  vino  adftnngente  leiuno  &  dor 
mituro,atque  mnaberis. 

Cap.  LX. 

DIOSPOLITICVM  ad  errantes  flatus ,  &  aci- 
dos  ruclus,  difficilefque  concochones.  Habet  cumini 
tofti  drach.tres,petrofehni  drach.vnam  femis,zingibe- 
ns  drach.vnam,pipens  drach.vnam  femis,foliorum  ru 
tx  vindium  drachmas  duas,Berenicarn  melhs  quod  fa- 
tis  eft. 

Cap.  LXI. 

DIOSPOLITICVM  fubducensaluum.  Reci 
pit  cumini  tofti ,  foliorum  ruta:  vindium,  berenicarii, 
fing.drach.duas,pipens  longi,  zingibens,  fing.fcrupul. 
quatuor,  pipens  nigri  drach.oi_r.o,  mellis  quod  fatis  eft. 
Datur  cochleanum  vnum.  ' 


SECT.  I 


Cap.  LXII. 
FVRVNCVLOS  celerit^r concoquens.  Acci- 
pit  falem  communem,or lganum,  oleum  commune,& 
fermentum.His  probe  vnitis  vtere. 

Cap.  LXIII. 
DIFFICVLTATI  fpiritus  coferens,expertum. 
Capit  aphonitri  albi  drach  .  vnam.  da  bibendumcum 
temperata.  Simile.Struthii  vnc.femis,  cumini  drachm. 
duas,  agancivnc.femis,  fquilla:  aflata:  vnc.vnam,  nitri 
Alexandrini  drach.  vnam,  mellis  quantum  fufficit.  da- 
tur  cochlearium  vnum.  Simile.  Fellis  vrlini  drach.  fe- 
mis.daieiunobibendumcum  temperato.  Simile.Bi- 
tuminis  Iudaici  fcrup.vnum.tntum  da  cum  ouo  forbili 
ieiuno,diebus  tribus. 

Cap;  L  XI III. 
A  L I  V  D  difficultati  fpirandi  vtile,expertum.  Ha 
bet  feminis  conandn  fcrup.quinque,  grana  lauri  decor 
ticativigintitria,oleieximmaturisohuisexpreflji,aphi  f 
alu  mediocns  dimidiam  partem  .  trita  fimul  dihgenter 
da  bibendaieiuno  diebus  tribus.Si  verb  morbus  diutur- 
nus  fuent,prstbeto  diebus  nouem. 

a    PhialnJ  Gr-cce  cftifnxi».  Elt  autem  phialium,  Athenaro 
autb.ore,poculigenus,quodGra.cis  etiam  ^Uko.  dicitur. 

Cap.  LXV. 
A  L I V  D  difficultati  fpirandi  conuemcs,  expertum 
&  optimum.  Recipit  ftruthii,thymi,  comarum,cap- 
paris  montani,fing.drach.duas,acon,helenii, berenica-  ^ 
rii,iridis,fing.drach.vna,rubia:  fcrup.duos  femis,fquil- 
\x  aflata:  fcrup.nouem.Redige  hocin  puluerem,&pra_- 
be  cochleanum  vnum,&oxymehtis  cochlearium  vnfi, 
cum  temperata  fufficienti. 

Cap.  LXVI. 

D  R  O  P  A  X  probatus.  Accipit  bituminis  vncias 
duas,cera:  vnc.vnam  hexag.vnum,  picis  andae  drach.v- 
ham,refin<e  pinex,nitri,fing.vnc.vnam,fulphuris  igne 
non  experti,pyrethri,veratri  albi,adarca:,fingul.hexag. 
vnum,ftaphidis  agna:,euphorbii,fing.drachma:o£raua  jj 
partem,olei  quodfatis  eft. 

Cap.  LXVII. 

CORIA  albavttingendapurpura,  Anchufiera- 
dicem  aceto  lrngatam  illine. 


Cap.  lxvJHK 

D  E  C  A  M  Y  R  h  confedrp  'miranda.  Habet  folii, 
maftiches,euphorbii,fpica:  nardi,fing.hexag.vnum,fty 
racis  calamitis,adarces,fing.hexag.vnum  femis,piperis 
communis  hexag.vnu,  vnguenti  nardini  vnc.quatuor, 
opobalfami,cera:,fing.hexag.quatuor. 

Cap.  LXIX. 
aMASTIC  ATORIVM  caput purgans.  Rea 
pit  pyrethn,ftaphidis  agna:,  iing.drach.tres,  betx  alba: 
feminis  drach.duas,maftiches  drach.decem.Effinge  pa- 
^  ftillos,&  prabe  commanducandos  ln  fole,vel  balneo. 

a  Mafticaiouum]  Gticc  eft  £i?y.-tas><tjjt,id  cjucd  m  orc  n-  3. 
ditur.Mafticatorium  hodie  facknt.s  mc.dn.inam  vocant.Vfi  naque  fu 
mus  voce  vfitJta.Sc  li  paium  toi  te  Lacira. 

Cap.  LXX. 
V  RIN  A  M  elicien.s  Euftomachii  chiruvgi,  expe:- 
tum.  Accipit  pipens  communis,cumini  latioiis,  iin- 
gul.hexag.vnum,petrofelini,pyrethri,  iing.  drach.  vna. 
grana  quindecim,granalauri  repurgata  tna  &dimid;u. 
Tundantur&  cnbrentur ,  daque  bibendumieiuno  co- 
C  chlearium  vnum  cum  temperata. 

Cap.  LXXI. 
VSTIO  ad  eminentias.  Capit faponis  Galhci,cal 
cis  viua:,fa:cis  vini  vfta:,ammoniaci  thymiamatis,  gal- 
bani,propolis,iing.hexag.vnum.Ammoniacum,  galba 
num  &  propolin  limul  contufa  in  mortario,conucein 
atrullam;&impone  carbonibus,ac  permitte  vt  modicu 
incalefcant:  vbi  capennt  parum  liquan,inhce  fapone 
&  calcem  difioluta  cum  fa.ce  vini  vfta ,  &  fublata  ab  1- 
gnebfpatha  commoueto,  donec  vtiq;  comifceantur. 
jj  Probatoinvngue  tuo.Si  enim  vffent  vnguem,bonum: 
fin  minus,adnceexiguum  calcis.Vbi  verb  eminentiam 
vfleris,hnteum  munairrigatum  loco  impone. 

i  Tiullam]  Nicolaus  habct  Tf-.*A«w,Lati..arr.que  vcce  Graj- 
cis  exarauit  literis.  Lft  cnim  trulla  vafculi  g.nus,  quod  trulleuni  etiam 
appellacur.  b  Spaiha  conimoucto]  in  Nicolao  eft  airafl/cjt.quo 
vcibo  haud  dubie  vfus  cft  pro  eo  quod  eft  fpatha  commoueto. 

Cap.  LXXIL 
DIFFICVLTER  mingentibus auxilium  admo 
dum  probatum.    Capillos  cerui  fuffumigato,  & confe 
ftimminget.  Simile.Turtuns  ftercorisdrach.vnamtn 
E  tam  da  ieiunobibendam  cum  melle,tnbus  diebus. 

Cap.  LXXIII. 
ILLITIO  ad  columellam,  vuas,&  omnia  ons  ma 
la.  SUcci  malorum  Punicorum  acidorum,fucci  moro 
rum  &  melliSjfing.lib.  vna  femis.coquito  ad  confiften- 
tiam.dein  adiice  tnta  &  cnbrata,  croci  drach.  quatuor, 
aluminis  fciflilis,myrrha:,acacia:,fing.drach.fex,fory,ly 
cn,fing.drach.tres. 

Cap.  L  XXI III. 
F  DYSENTERICA,  qua:  fupernc  exhibentur, 
compofita  medicamenta.Vinum  vetus  adftnngens  de- 
coquito  ad  tertias.Iniice  hac  trita,  radicis  fy  mphy  ti,fuc 
ci  acacia:,hypocifthidis,  mellis  quantum  vini,  &  rurfus 
coquito  adconfiftentiam.Datur  maneieiuno  myftrum 
vnum. 

Cap.  LXXV. 
D  YSENTERICV  M  aliud,probatum.  Vinum 
vetus  rubrum  adftringens  coquko  ad  tertias.  Adncea.- 
qualem  portionem  mellis  ,  &  nerum  coquito  vfque  ad 
confiftentiam.Datur  mane  ieiuno  myftrum  vnum. 

Cap.  LXXVI. 
DYSENTERICVM  aliud,  expertum.  Galla: 
optime  trita.,piperis  communis,  rhois  cuhnam,  fidio- 
rum,fing.hexag.vnum.  Ha:c  fubtiliflime  trita  excipe  c« 
ouorum  luteis  quod  fatis  erit ,  &  conhce  in  malum  Pu» 
nicum  vacuum,quod  oblitum  fermento  coquaturiu- 
xta  prunas  ad  confiftentiam.Dat  ur  cochleanum  vnum 
ieiuno  ante  cibum. 

Cap.  LXXVH. 
.  DYSENTERICA  tonoMarcianijadeosquine 
que  cibum  neque  potum  ca^>iunt,fed  defperati  funt. 
Accipit  fcobiscorticis  loti  arboris  hexag.  vigintiquin- 
que,myrti  albarum  bacc   ur.  ^exag.vnum  &  quartam 

fflC  iiii. 


v  _ 


m  m  nicol: 

partem.malorum  r^Bfeerum  vnc.femis,aqux  hcxag. 
tria.Cocjuito  ad  tertias  ,£t  da  bibcdum  quantum  agro- 
tus  poterit :  fi  vero  haud  poteft,  idem  per  clyfterem  in- 
fundito.  Eiufde  facultatis  cft  folius  loti  deco&u .  Qu6d 
H  loto  deftitutus  fueris,vtere  cortice  pini. 
Cap.  LXXVIII. 

DYSENTERICVM  ahud  ,  ad  cccliaeos.  Ca- 
pit  baccarum  myrti  nigrarum  cochlearia  tria,  anifi,ro- 
farum  andarum,acnanthe$,acacia:,fing.coehlearium  v~ 
num,carnes  palmularum  qiiadraginta.  Excipe  per  pnl- 
mulas,&pra-bero  vnc.vnarmocnanthe  vero  non  prafen 
te,vuamimmaturam  &  exficcatam  miice. 
Cap.  LXXIX. 

DYSENTERICVM  Marciani  pr<  batum.  Ha 
betaloes  probe  vfta-,fidiorum  vftorum,  feminis  lini  v- 
fti,fing.vnc.vnam.  Contere,&  dato  cochleana  duo  non 
febricitantibus,cum  vino  :  febncitantibus  autem,  cum 
aqua  pluuia  tepida .  nonnulli  vero  adiiciunt  mcmbra- 
nas  ventriculi  ennaceorum  aterreftrium,  habentes  ad- 
buc  cibum.Illotas  igitur  membranas  capito,  &  exiicca- 
tas  habeto.Per  fe  cmm  pota,ventns  fluxionem  fiftunt. 

a    Terreftrium]  Codex  Nieolai  lcgit  mftrifSn  pio  '/'.fcajur, 
Vtetiarn  Aetius. 

Cap.  L  X  X  X. 
DYSENTERICA  potio  probara  eiufdem.  Non 
«ft  vcro  cur  commoditatem  eius  defpicias.  Recipit  fe- 
minis  anethi,apii,fceniculi  montani,fingul.Vnc.vnam. 
Contere  hae  valide  in  mortario  ateftaceo,&  admifce  c- 
chinorum  fiue  ennaccorum  terrefthum  ventriculi  in- 
ternam  membranaper  fe  tufam  &cribro  tranfmiflam, 
pondere  vnc.  i.  dein  vinum  merum  in  nouum  vafculu 
infundito,&  laminam  fapius  ignitam  fern  chalybe  ro- 
borati  non  minorem  lib.  vna  rn  vino  multoties  extin- 
guito,&  cum  aridoruiri  vncns  duabus  prabeto.Hoc  eft 
ad  dyfentericos  perfe&Um  pondus. 

a    Teftaceo]  Mafiufcriptus  codex  kgit  arfaxhnr  pro  i<r;*»  i- 
fin,  Sunt  &  alia  multaih  hacpotionc-  anobis  ex  Attio  reftituta. 

Cap.  LxXXI. 

DYSENTERICA  alia  potio  experta.  Cochlea- 
rum  terreftnum,  maxime  montanarum,  vftarum  cum 
carne  vnc.tres,pipens  longi  fcrup.otro.tere  areo  piftil- 
lo  plunmum  ,  dein  adiice  vini  vctens  vnc.fex,  carani 
vnc.fex.His  vnitis  fac  potiones  tres,  &da  dicbus  tnbus 
maneieiuno.Oribafius  veroita  ait ,  Cochlearum  vfta- 
rum  vnd  cum  teftis  vnc.quatuor,  galla*  vnc.duas,  pipe- 
ris  vnc.vna.Redacrain  pollinem  cum  aqua  vclvino  al- 
bo  &  tenui  propinato.  Hoc  dyfentericis  plurimum  auxi 
liatur,in  quibus  vlcera  nondum  putruerunt. 
Cap.  LXXXII. 

DYSENTERICA  potioMarciani vocataaPhe- 
mus.  Accipit  myrrha^opii^balauftiorum.rhois  rubei, 
anifi,fpina  ^gyptia,fing.vnc.femis,  aluminis  fciiTilis, 
(nonnulli  lentifcumaut  huius  frudrum  adnciunt)  iing. 
vnc.vnaiemis.Excipe  cum  decoctocorticis  ligni  loti, 
&  prabe  nucis  Pontica  magnitudine.  Quod  fi  autem 
non  adfit  hgnum  loti,vtere  melpihno. 

i    Phcinus]  Codex  Nicolai  eoriupte  legittfKV^r,  pro.tSuec.vt 
fatit  ex  Attio  liquet. 

Cap.  LXXXlli. 
DYSENTERICA  potio  valde  bona.  Recipe 
amyrobalanum  magnum ,  hoceft  vocatum  Cepulam, 


MYREPSI 


«4 


A  vrito  ,  &  cnbro  traiicito  vt  pollinem  ,  irrigatoque  cum 
fucco  plantaginis  minoris,  aut  ftillatitio  rofarum  cam- 
peftnum  liquore  ,  ac  calefaciens  pnebc  bibcndum  leiu- 
no.  Simihs.  Rhei  barban  hexag.fcmis.  Vrito,  adiectis 
Athanafia  &micleta,fingul.hexig;femis.  Irrigatocum 
fucco  quinquencruia,  &  ftillatitio  campeftrium  rofaru 
fucco,&  calefaOum  bibendum  prabero  iciuno. 

a  Myrobalanum  magnum]  Nicolaus  habet^^a»  Stjuj&pn 
fed  fallo:quod  fequentla  fatu  indicani.Subiicirenim  ftatirn,iVrti  >t. 
yifiAin  KiTTK/t.  Qn*  quidem  verba  abundc  monftiant  legendum  elle, 
/Jywr i/Ji:?a.roxt.)/,hoc.  eft  myrobalanum  m^num.  Iscnim  alio  nomi 

tj  nel  Actuario  ceftejcepula  dicitur.  Accedit  qu<>d  non  tutuni  fit.imo  no 
conueniatpioiiuj.vtdyfeniericijtxhibeaii.uj  dieborum  .  Vide  qua 
fuprj  feftione  ptima,  annotationc  +  t  t.  diximus .  Ibidem  cnimtcura 
mytobalanum  vocauit  elltborum. 

Cap.  LXXXIIII. 
DYSENTERICA  porio,vaIde laudata.  Habct 
Armenn boli,ligilli  Lemnii,fanguinis  draconis,lapidis 
hamatitis,corallii  rubei,  fing.fcrup.duos .  Hac  tnta  in 
pollinem  lmbue  cum  Athanafia  hexagio  dimidio.  Da 
bibendum  cum  fucco  plantagmis  minons,&  ftillatitio 
rofifum  campcftnum  tepido  liquore,mane. 

c  Cap.  LXXXV. 

DYSENTERICA  potio  valdebona,&  probata. 
Recipit  mala  acida  quinque.cotonea  quatuor,  pyra  fyl- 
ueftna  immatura  viginti .  Repurgatis  mterioribus  & 
cxterioribus  ea  contunde  :dein  adnce  baccarum  myrti 
vnc.vnam,&  maftiches  hexag.vnum,  &  arhaipe  boriO, 
aut  marathatum,aut  elifphacatum  purum  vinum  quan 
tum  oportct.  Coquitorite  ad  tertias,&colbtraiicito, 
atque  in  vas  vitrcum  coniicito.Quum  vfus  exigit,prz> 
beto  ieiuno  cum  theriaca  poculum  vnum  exiguum. 

D  Dato  etiam  fine theriaca.Prabe  quoque  comedcnduni 
e  fpcciebus  qua  intra  decoc>ionem  funt,  quantnm  vo- 
luentager.Prxbe  etiam  bibendam  aifidue:  eftcnim 
admodum  laudata  ad  dyfentericos,lientericos)& aliii  te 
nefmum.Da  quoque  theriacaiciuno  cum  vino  tepido 
non  febncitantibus:eft  enim  experta  ad  taha  mala. 

a  Rhafpe.acc]  Nicolao  rhafpe  genusvini  llgnificare  I  fupii 
eft  annotatum.Sic  etiam  reliqua  duo, vini  funt genera .  Pro  rhafr*  aU . 
tem  iorte  lcgendum  'ptn*t ,  hoc  eft  vjnum  e  pumicis  nialis.velisZ/TKf  * 
Permatathatum  vel  reflius  marathratum  ,  vinum  e  fcenictllcl  quod 
Gtzcisf&fahpi  diritut :vt  per  elifphacatum.aut  reflius  elelifphacatutri 
vinurn  i  faluia iquam  i>.ixiV<f  anct  Grarci  vocant) inttlligit. 

Cap.  LXXXVI. 
FORATIONIS  feucarieihommismedicamen- 
tum.*Chorigen  &  bryoniam  contunde  fimul,  &  fac  vt 
fermentum,imponeforationi.Poftquam  veroabluens 
ipfam,fac  linamen tum  ,  &  imbue  fucco  anchufx  ,  quz 
eft  herba  qua-dam  htingens,&  iniicc  finamcntum  ln  fo 
rationem  diebus  fufficientibus.Vbi  vero  malum  demo 
litu  m  fucnt,  glutinato  emplaftro  donec  ad  cicatriccm 
veniat.  Ahud.  CerutTam  &  lutea  ouorum  cxcipe  bom 
p  bacioj&inungehquorcm,  &  immitte  .  Prodeftautem 
ad  omnem  dolorem  fedis.  Ahud.  Manarum  capita  vr 
tio,  ciner.mquecummelle  exctptumfedi  impone  vr 
expertum  &praftantiir?mum  adhuiufmodi. 

a  Chorigen]  Grarcm  codex  hibct  -//.fiyxr  .  Quid  vero  Nico- 
lins  hac  v0ce  inrrlligat.fcire  non  poflum.  h  Tingens]  p0fl  hzc 
vttba  in  Gra?co  Nicolai  codice  legitur  ta  iyjbma  x.»fia.  Qni  fane  vo- 
cei  quidprzfe  feiant  fatis  conftnuere  non  poftutrunili  quijpio  %ifia, 
ftvfa  kgendum  putct.vt  Ct  fenfus:  Ancliufam  hcrbam  efTe  qu*veie  rin 
guntur  vnguenta.quod  euam  DioRotides  innuit.Sed cettrnihfl  ftatui- 
mus  incopofmonehacmiiificedeprauata.Aliiforte  emcdatioribwco 
dicibus  vh.lcgitimam  lcctionrm  huic  icco  &  aliis  mulru  rtftiruent. 


flf 


INDEX  EMPIAJTRORYM, 


Emplaftrum  diuorum  apoftolorum  Pctri  &Pauli, 
Cap.  t. 

Emplaftrum  addyfentericos,&  ad  tenefinum, 
Cap.  u. 

Emplaftrum  caliacum,ad  lienofos&  ftomaichicosj 
Cap.  Itl. 

Emplaftrum  ad  abfccflu s  &  fiibdu&a  vlcera, 
Cap.  ilM* 

Emplaftrum  fiuecataplafma  optimum,  Cap.  v. 
Emplaftrumad  iecons  obftru£rionem&  dunti.im, 
Cap.  vi. 

Emplaftrum  ad  induratum  &  tumidum  licncm, 
Cap.  vii. 

Emplaftrum  ftomachicum  laudatum,  Cap.  vtii. 
Emplaftrum  attra&orium  ad  fubdu&a  vlcera ,  abfcefliis; 

&gingiuaruminflammationc$,       Cap.  ix. 
Emplaftrum  ad  lienem  induratum  &  iecur,  phlegmo- 

nemque,  &  ftomachi  inibecilhtatem,  Cap.  x. 
Emplaftrum  ad  duririam  lienis  &  obftru&ionem  vifce- 

rum,  Cap.xi. 
Emplaftrum  ad  iecons  obftru&ionem  &  duntiam, 

Cap.xn. 

Emplaftrum  ad contufa ofla  &  dolores,  Cap.  x  1 1 1. 
Emplaftrum  ad  contuii  ofla,neruos  &  dolores,vocaturh 

oxycrocium,  Cap.xim. 
Emplaftrurri  ad  diuifiiras  •,  fiftulas ,  icgylopas ,  furculos, 

fquamas,&  oinni$  genens  vlcera,     Cap.  x  v. 
Emplaftrum  nominatum  Auguftum ,  ad  vanos  mor- 

bos,  Cap.xvi. 
Emplaftrum  ex  diC"tamno,ad  diuerla  vulnera, 

Cap.  xvii. 

Emplaftrum  di&um  potens ,  nd  varios  morbo$, 
Cap.  x  vm. 

Emplaftrum  Anicetum  ,hoceft  inuincibile,  ad  diucrfa 

mala,  Cap'.fcix. 
Emplaftrum  Athena,ad  varia  mala,  Cap.  x.x . 
Emplaftrum  eXiccatorium  ad  ramicem  aquofuin  & in- 

teftinorum  tefticuloriimque,  Cap.  xxi. 
Emplaftrum dichromon  vulnerarium,  Cap. xxi  i; 
fcinplaftrum  ex  abiinthio,  Cap.  x  x  1 1  i. 

Emplaftrum  vocarum  Pfitacion,  Cap.xxuu. 
Emplaftrum  e  fermento,difcuflbrium  ad  furunculos  & 

abfccflus,  Cap.xxv. 
Emplaftrum  di&um  Droma,ad  diuerfa mala, 

Cap.  xxvi. 

Emplaftrum  nigrum,dicrum  Sotirichi  Azaniti,ad  varia 

mala,  Cap.xxvii; 
Emplaftrum  Vocatum  Epigoni ,  ad  diucrfa  vitia, 

Cap.  xx  viii. 
Emplaftrum  Calbianum  eximium,  Tribuni  Iuliani ,  ad 

diucriamala,  Cap.  xxix. 

Emplaftrum  Caleni  appellatum  Athena ,  ad  omni$  ge- 

neri$  vitia,  Cap.  x x x. 

Emplaftrum  j£gyptia,adcontuia,       Cap.  xxxi. 
Emplaftrum  ccnopocon  ,  ad  omnia  vulncra ,  morfus  & 

tubercula,  Cap.xxxn. 
Emplaftrum  Cyrilli  ad  varia  mala,        Cap.  xxxm. 
Emplaftrum  Purpura,finu$  conglutinan$  omni$  gene- 

fis,  Cap.  x  x x i  iii. 

Emplaftrum  barbarum  ad  orrinis  generi$  viria, 

Cap.xxxv. 

Emplaftrum  difcuflbrium,ruptorium,&(enfim  depa> 
fccns",  Cap.xxxvi. 

Emplaftrum  riominatum  Methe,  fnirabile , 
Cap.xrxvii. 

Emplaftrum  carnemglutinans,&pfa:ieftim  inlienofis 
duntiebu$  vtile,  Cap.xxxvni. 

Emplaftrum  nigrum ,  ad  diuerfa  vitia, 
Cap.xxxix. 

Emplaftrum  adduntiem  finus  &  in  alis  affe&us  ,  o- 
mncmqueabfceffnm,  Cap.xt. 


Emplaftrum  Myrfinaton  cicatricem  inducens  &  refri- 
gerans,  Cap.xti. 

Emplaftrum  ex  falicibus  ad  omnem  affecium, 
Cap.xtit. 

Emplaftrum  chalcitidis  ad  Varia  mala, 
Cap.xtni. 

Emplaftrum  de  falibus,  vomitus  Euthalii, 
Cap.xLiiii. 

Emplaftrum  venchatorurn,accommodatum  adomnii 
generismala,  t  Cap.XLV. 

Emplaftrum  Coreo$,ad  lienofos,  hydropico$  &  lfclua- 
dico$,  Cap.xi.vi. 

Emplaftrtim  Simotosad  omms  generis  vitia, 
Cap.xLvn. 

Emplaftrum  adneruos  vulnerato$  &  langUinem  fpuc- 
tes,  Capxtvnt. 

Emplaftrum  aliud  ad  vulnefato$  neruo$ , 
Cap.xnx. 

Emplaftrum  caufticon  ad  morfu$,carcinofnafa  ,fteato- 
rnata&  ftrumas,  Cap.L. 

Emplaftrum  aliudprsftantiflimum,  Cap.Li. 

Emplaftrum  Aphra  exiccatorium ,  ad  omnem  deflu- 
xionem&vbi  ficcandum  eft,vtile,  Cap.tn. 

Emplaftrum  Icefium  ad  omnia  vulnera, 
Cap.Lin. 

Emplaftrumad  cruenta  vulnera  &neruorum  prarcifio- 
nes,'vetera  &quac  difficulter  ad  cicatricem  perdu- 
cuntur  vlcera,&  alia,  Cap.tim. 

Emplaftrum  Ifi$  ad  chironia  mala  &  curatu  difficilia. 
Confert  etiam  ad  cruenta  vulnera,    Cap.  t  v . 

Emplaftrum  ad  malitiofa,furunculos,  ftrumas&abf- 
cefius,  Cap.tvi. 

Emplaftrum  Pardalis ,  ad  diuerfa  mala, 
Cap.  tvn. 

Emplaftrum  Pelargi  fiue  Ciconix ,  podagricos  prorfus 

fanans,  Cap.Lvm. 
Emplaftrum  phlcgmona$arcen$in  recentibu$  diuifio= 

nibu$&cryfipelatis,  Cap.nx. 
Emplaftrum  ad  furunculos,  malitiofa,  mammas  de« 

fluxione  labofahtes  &  veha;  fe&iones, 

Cap.  ix. 

Emplaftrum  podagriciim  fbluens  callos  /eii  fofos, 
Cap.  lxi. 

Emplaftrum  c  fermentoprobatumj  Cap.Lxu. 
Emplaftrum  diachylon  ad  omnem  phlegmonem  &  da 

ritiem,  Cap.  lxih. 

Emplaftrum  Pentatheton  ad  varia  mala, 

Cap.  txiiu. 
Emplaftrum  c  feminibus  ad  diuerfa  mala, 

Cap.  txv. 

Emplaftrum  aliud  ad  variavitia,  Cap.  txvi. 

Emplaftrum  ifchiadicum  demoliens  affeclus  veteres, 

Cap.  txvu. 
Emplaftrum  ad  eliciendo$  fudores  nobile, 

Cap.  lxviii. 
EmplaftrUm  ad  choieram  valde  bonUm, 

Cap.  txix. 
Emplaftrurri  Pampathes  ad  varia  mala, 

Cap.  lxx. 

Emplaftrum  ad  lienofos,hydropico$  &  malo  corporis 

habitupneditos,  Cap.  txxi. 

Emplaftrum  ad  hydropicos,mirabile,  Cap.  txxii. 
Emplaftrum  ad  palpitationem  cordis,  animi  dcfe&io- 

nem  &  fy  ncopen,  Cap.  ixxi  1 1. 

Emplaftrum  ad  cordis  fy  ncopcn,&  corporis  imbecilhta 

temicaloreortam,  Cap.  lxxiim. 

Emplaftrum  ex  afypo ,  ad  omnem  duritiem, 

Cap.  lxxv. 

Emplaftrum  aliud  ex  afypc,  Cap.  ixxvt. 

Emplaftrumfiuepracparario  r.;afypo,  Cap.  txxvir. 
Emplaftrumadpleurificos,  ^  Cap.  txxvin. 


5*7 


mcos  optimum, 
Urir^Cdi  praclarum> 


Emplaftrum  aliu< 

Cap.  lxxix. 
Emplaftrum  ahud ; 
Cap.  lxxx. 

Emplaftrum  ahud  fimile,  Cap.  lxxxi. 

Emplaftrum  aliud  adlatens  dolores  citra  febrem, 

Cap.  lxxxii. 
Emplaftrum  ftomachicum ,  probatum, 

Cap.  lxxxih. 

Emplaftrumad  imbecillitatem  ftomachi ,  acidum  ru- 

&um,&  omnem  fngidum  affe&um, 

Cap.  Lxxxim. 
Emplaftrum  ftomachicum,&  ad  colicos,  dy  fentericos, 

cocliacos,&  onmem  affechim,         Cap.  lxxxv. 
Emplaftrum  ahud  ccchacum,exf)lueftribus  pyris, 

Cap.  lxxxvi. 
Emplaftrum  ad  iecoranam  dyfenteriam, 

Cap.  lxxxvii. 
Emplaftrum  ad  hydropicos  accommodatum, 

Cap.  ^xxxviu. 
Emplaftrum  ad  tuflientes,abfceflu  laborates,  &deftil- 

latione  correptos,  Cap.  lxxxix. 

Emplaftrum  ad  henofosprobatum,  Cap.xc. 
Emplaftrum  ad  cocliacos,  dyfentericos ,  &  profluuium 

muhebre,  Cap.  xci. 

Emplaftrum  deEuphorbio,  Cap.xcn. 
Emplaftrum  ad  caput  defluxioni  obnoxium, 

Cap.xcm. 

Emplaftrum  ahudfimile,  Cap.xciui. 
Emplaftrum  &  ipfum  fimile,  Cap.xc  v. 

Emplaftrum  ad  ftomachicos,ccchacos,  &  dyfentencos, 
Cap.xc  vi., 

Emplaftrum  adeos  qui  nihil  appetunt,&  cibum  vo- 
munt,&  ad  diarrhccam,&  alui  profluuium, 
Cap.xc  vil 

Emplaftrum  ad  ftrumas,abfceffus,  deftillationes,  &  lie- 
nofos,  Cap.xcvin. 

Emplaftrumcprliacummirabile,  Cap.xcix. 

Emplaftrum  ad  hepaticam  dyfenteriam , 
Cap.  c. 

Emplaftrumfimplexadfra&uras,        Cap.  ci. 
Emplaftrum  adputrefaciendam  carnis  abundantiam, 
Cap.  cn. 

Emplaftrum  vomitoriuvn  domini  Ioannis, 
Cap.  cm. 

Emplaftrum  de  ocfypo,  Cap.  cinf. 

Emplaftrum  ad  dyfentencos,  Cap.  c  v. 

Emplaftrum  roborans  ftomachum,  Cap.  c  vi. 
Emplaftrum  tetrapharmacum,  Cap.  c  vn. 

Emplaftrumex  fucco  feminis lini, difcutiens  &rum- 

pens,  Cap.  cviu. 

Emplaftrum  de  melle,  Cap.  cix. 

Emplaftrum  ex  polhne,  Cap.  cx. 

Emplaftrum  di&um  botanicum,  Cap.  cxi. 
Emplaftrum  ex  afphodelo,  Cap.  cxn. 

Emplaftrum  de  fermento,rumpens  abfceflus, 

Cap.  cxtii. 

Emplaftrum  ad  furunculos,  Cap.  cxiui, 

Emplaftrumeftruthio,difcutiens  ftrumas,. 
Cap.  cxv. 

Emplaftrum  ad  abfceffus  valdebonum,Cap.  cxvi. 
Emplaftrum  ex  alhs  ruptorium,  Cap.cxvn. 
Emplaftrume  py  rano  difcutiens,        Cap.  cxviu, 
Emplaftrum  Pyrine,ad  dunties,  Cap.  cxix. 

Emplaftrum  Pelanum  ad  defquamata,&  fimiha, 
Cap.  cxx. 

Emplaftrum  ex  althaa,ad  eos  qui  abfceffu  &  fiippura- 
tione  laborant,  Cap.  cxxi. 

Emplaftrum  ciffinum  ad  neruos  vulncratos ,  &  pu&u- 
ras,prafertim  diuturnas,  Cap.cxxit. 

tmplaftrum  melacl  loron  ,  fimile.Cruentij  etiam  con- 
ducit,  Cap.cxxm. 

r.roplaftrum  Cxfenecione,  Cap.cxxmi. 


5S« 

Emplaftrum  Mnafai  difcutiens,  Cap.cxxv. 
Emplaftrum  Ariobarzanion  fimile,  Cap.cxxvi. 
Emplaft  rum  ex  dracontio,  Cap.cxxv» 
Emplaftrum  pfitacium,  Cap.cxxvm. 
Emplaftrum  deceruffa,  Cap.cxxix. 
Fmplaftrum  nominatum  Parygron,  Onbaiii, 
Cap.cxxx. 

Emplaftrum  de  Cadmia,  cicatncem  mducens, 
Cap.cxxxi. 

Emplaftrum  Phanicine,  Cap.cxxxn. 
Emplaftrum  ex  anchufa,ad  ambufta,  Cap.cxxxm. 
Emplaftrum  fimile,  Cap.cxxxmi 
Emplaftrum  Pompholygeron,  Cap.  cxxxv. 

Emplaftrum  Philocotyche,dolorem  mitigans, 
Cap.cxxxvi. 

Emplaftrum  Amithaoms ,  ad  contra&os  &  conuulfo* 
articulos,  Cap.cxxxvu, 

Emplaftrum  Anftophanion,  emolhens, 
Cap.cxxxviu. 

Emplaftrum  e  plumbagine,ad  cahdos  affe&us, 
Cap.cxxxix. 

Emplaftrum  coracum  pudendis  &  nomis  conferens, 
Cap.cxL. 

Emplaftrum  ex  oleo  &  aceto  pWbatum, 
Cap.cxLi. 

Emplaftrumexachatelapide,  difcutiens  acemolheni, 
Cap.cxLin 

EmplaftrumNicolai  cruentisvtile,&finusglutinans> 
Cap.cxLin. 

Emplaftrum  Neroms,ad  i&us,&  omnem  partium  car- 

nofarum  dolorem,  Cap.cxLim. 
Emplaftrum  oxyron ,  ad  varia  vtile,    Cap.cxL  v. 
Emplaftrum  Caleni  glutinans,concoquens ,  &  pus  effi- 

ciens,  Cap.cxLvi.  A 

Emplaftrum  exmetallicis,  Cap.c  x  lvii.) 

Emplaftrum  vocatum  Harmonia,adfradturas  vtile, 

Cap.cxLvm. 
Emplaftrum  Melene,Serapioms,  Cap.cxLrx. 
Emplaftrum  glutinans,  difcutiens,  fquamas  demo- 

liens,  &  ad  contra&os  articulos  vtile, 

Cap.  c  l. 

Emplaftrum  e  Uquore  Sycamini,        Cap.c  n. 
Emplaftrum  nominatumDichromon,Cap.c  lii. 
Emplaftrum  Indicum  glutinans,ad  nomas,  &  fanguinc 

fpuentes  vtile,  Cap.c  Liu. 

Emplaftrum  de  cinere  afpidum ,  difcutiens  ftrumas ,  & 

podagram,  Cap.cnm. 
Emplaftrum  leama ,  exiccans  &  difcutiens, 

Cap.c  LV. 

Emplaftrum  Ieamafimile,  Cap.cLvi. 
Emplaftrum  Macedonicum  vocatum,Cap.c  Lvn. 
Emplaftrumadignita,  Cap.cLvm. 
Emplaftrum  phlegmonem  aicensiis  qui  in  mdicio  tor« 

ti  funt,  Cap.cnx. 
Emplaftrum  glutinans,difcutiens,&  abftergens, 

Cap.cLx. 

Emplaftrum  emolhens,  Cap.  c  ixi. 

Emplaftrum  e  pumice  cicatncem  mducens, 
Cap.c  lxii. 

Emplaftrum  Paula,ad  ftrumas  &  bubones, 
Cap.c  lxiii. 

Emplaftrum  ex  nitro  ad  carbunculos,  Cap. c  ixiu;, 
Emplaftrum  cx  anemone,  Cap.c  ixv. 

Emplaftrum  ad  ifchiadicos,articulos  infar&os ,  &  abf 

ceffus,  Cap.cLxvi. 
Emplaftrumviridefimplex,  Cap.c  lxvii. 

Emplaftrum  viride  faciens  ad  humida  vitia,&  excrefce- 

tescarnes,  Cap.cLxvni. 
Emplaftrum  c  lixiuio,ad  lfchiadicos,  arthnticos ,  &  cc- 

dematofos,  Cap.cixix. 
Emplaftrum  ad  callos,&  alios  duros  tumores, 

Cap.c  lxx. 

Emplaftrum  ad callos  arf iculorum,    Cap.c  ixxi. 


Emplaftrum  cerathm  ad  podagncos,doiorem  miti- 

gans,  Cap.c  lxxii. 

Emplaftrum  ifis  cruentis  accommodatum,glutinans, 

carnem  generans,&  mirabihter  purgans, 

Cap.c  l  x  x  1 1 1. 
Emplaftrumadhemicranicos,ex  nsquxfunt  Alexan- 

dn,  Cap.cLxxim. 
Emplaftrum  Pentatheton,  Cap.cLXxv. 
Emplaftrum  ad  ftillicidium  vnnac ,  abfceilus ,  &  vlcera 

in  partibus  vrinariis  vefica:,  Cap.cLxxvi. 
Emplaftrum  fimile  ex  butyro,  Cap.cLxxvn. 
Emplaftrum  ex  femine  lini  iimile,  Cnp.cLxxvui. 
Emplaftrum  ad  abfcefius  &  hypophoras,omnifque  ge- 

nensahas  dunties  celernmum,  Cap.cLxxix. 
Emplaftrum  ad  eos  quibus  ftomachus  a  flaua  bile ,  aut 

alio  quoda  cahdo  humore  aduntur,  Cap.cLXXX. 
Emplaftrum  vt  pra:cedens , valde  bonum, 

Cap.cLxxxi. 

Emplnftrum  ad  eos  quibusftomachus  a  flauabile  adu- 
ftuseft,  Cap.cLxxxn. 

Emplaftrum  ad  podagncos,ftrumas,&  omnem  nephri 
ticummorbum,  Cap.cLxxxiu. 

Emplaftrum  adlacrymantesoculos,    Cap.cL  xxxmi. 

Emplaftrum  ad  podagricos,&  alia  mala,Cap.  clxxx  v. 

Emplaftrum  dicrum  captiuum,  Cap.cLXXX  vi. 


Emplaftrum  ex  Cantharidibu^^Jpliadicos  ,&heno- 
fos,  CapxLxxxvn.  j 

Emplaftrum  hepaticum,ad  coritiriuas  febres ,  &  tertia- 

Cap.cLxxxvm. 


nas, 


Empiaftrum  ftomachicurn,  ad  refrigerationem  &cru- 

ditatem,  Cap.cLxxxix. 
Ad  dyfentericosinfuium,  Cap.cxc. 
Epithemaad  dyfentericos,  Cap.  cxci. 

Ad  omnem  ianguinis  eruptionem,&  ad  muhebre  pro- 

fluuium  peflus,  Cap.  cxcii. 

Emplaftrum  nephriticum,  Cap.cxciii. 
Emplaftrum  ad  eos  qui  abfceflu  laborant, 

Cap.cx c 1 1 1  i. 
Ad  malaqua:  fub  hngua  e  deftillatione  fiunt  &nomi- 

nanturrana:,  Cap.cxcv. 
Adeosqui  laborant  deftillatione ,  bonum  admodum 

balneum,  Cap.cxcvi. 
Emplaftrum  temporibus  admouendum,ad vigilanres, 

febncitantes,caput  dolenres,&  phreniticos, 

Cap.cx  c  v  1 1. 
Emplaftrumfronti  imponendum,ad  mala  quar  adeftil 

latione  riunt,&  omnigenas  infl*mmationes, 

Cap.cxc  vi  1 1. 
Fmplaftrum  ad  animi  defet~tionem,&ftomachiimbe- 

cilhtatem,  Cap.cxcix. 


NICOLAI    MYREPSI  ALEXANDRINl, 

DeEmplaftris. 

Sedhodecima. 


Cap.  l! 

S-MPLASTRVM  Apoftolicum  ,  pro- 
ptcr  facultatis  fux  efficacu,&  fpecierum 
numeruappellatu,  confeGionis  Petn& 
Pauli.aEmmot6  vulnerariii,  omnes  ner 
Uorum  praxifiones  &punfturas  a  ferro 
ZM^\=z/  -^s^ fa£tas  a  phlegmone  arcens:  cruentis  vul- 
neribus  deftinatum.Educit  furculos,calamos,tela,  &  o- 
mnia  venenata.Extrahit  omnia  aliena  in  profundo  cor 
pons  nta.Facitadabfceflus,  carcinomata,phygethla,& 
ceruicis  dolores.Strumas,  bperniciofa  &  mahgna  vlce- 
ra  rumpit  &  immutat,humoresefferens.Prodeftad  du 
ntieshenis,  influx;ones  articulorum ,  &  cdefluxiones 
genuum,tibia:  vlcera  rotunda,melicendas.capitis  tuni- 
cas  difcutit,&  humores  educitrglutinat  corpora  a  fe  dif 
ftdentin,frac"turas  cum  embrocha  fanat.Valet  ad  abfcef- 
fus  mammamm  &  eryfipelata ,  ad  fiftulas  inie&um  & 
impofitum,ad  eos  qui  iunt  morfi  a  rabidrs  animatibus, 
&  quaicunque  difcutere  oportet.  ad  vetufta  &  diuturna 
vlcera,ad  putredines,iinus,ha,morrhoidas,fedcm,con- 
dylomata,nmas  ani,carbunculos,inipetigines,ichores, 
inteftmorum  ramices ,  morfus  venenatorum  ,morfus 
fcorpionum,nomas  pudendorum  cum  rofaceo  inie£tu, 
&  ad  ea  quae  difficulter  cicatrice  inducuntur,  &  diutur- 
na  vlcera.ad  muliebna  mala  tomento  appofitum  cum 
rofaceo.  Habet  lithargyn  hexagia  tredecim,cera:,colo- 
phonia:  ,ilng.hexagia  feptem,ammoniacihexag.vnum 
femis,  galbani  hexagium  vnum ,  myrrha:  hexagium  v- 
num,bdelhi  hexagium  vnum  femis,pinea:  refinx,  ma- 
ftlches,fingulorum  hexagia  tria,manna:,thuris,  fingul. 
hexag.vnum  femis,  a:ruginis  ralilis  hexagium  vnum, 
opopanacis,ariftolochia;  longa.-,fingulorUm  hexagium 
vnum,olei  vetens  vncias  duas .  Tntum  lithargyrum  & 
per  cnbrum  tenuiflimum  fecretum  coquito  cumoleo 
apudlentum  lgnem.  mnce  autem  aruginem  poftqua 
hthargyrum  ad  medietatem  codlum  eft  ,  &  probatum 
in  ^aqua.vbi  videns  quod  durum  fit,adiice  ceram&  co 
lophoniam  trita  m  ahud  vafeulum:  &  fubmouens  ab  l- 


A  gne,infpergefpecies  iuperiores  tritas&  cribratas.Opo- 
panacemautem  &galbanum  inmortario  tufa,cum  exi 
gua  cera  adiice  poftremum,&  vtere. 

a    Emmoton]Gra:cis  \/a/avth  dicuncur  mcdicamenra,  quarlina- 
mentis  excepta,  vulneribus  vlceribufque  ac  hmbus  induntur. 
b    Perniciofa]Nicolai  codex  lcgit  witn<x>jt?  pio  zwvsV^ac. 
e    DefluxionesJGiarce  eft  xfnV^Tit.Scd  puto  potius  legendum  e£- 
feffi/^jtTa.Sicenim  eflc  fcribendum.Iatini  codices  monent ,  qui  ha- 
bcnt  reuma  io  genuvel  pededeliccat.Eft  vero  hocloco  Nicolai  codex 
manufciiptus  mirifice  depiauacus.v  t  fine  melioiis  codicis  adiumenro 
emedari  nequear.Vel  xpKTf/jtTa.  vocat  plagas  ex  pcrrcufTione  ir,fli£tas. 
d    Aqua]Grxcus  Nicolai  codcx  habct  i oxi/jj£<tsl(  ei;  ufcct  .  Lcgen- 
g  dum  autem  foitc  tit  f/dtft'Mv,vt  Latina  etiam  habent  exemplaria  .  Su- 
per  marmor  cnim  fufa  medicanienta.numfatis  cofta  fint  probacur. 
Cap.  II. 

EMPLASTRVMad  dyfentencos ,  &  tenefmos. 
Recipit  gumi  hexagia  quatuor,thuris,maftiches,  aloes, 
lingulorum  hexagia  quatuor,ladani  hexagia  duo ,  fan- 
na:  cochleana  duo.Tnta  bene  vnito  cum  albo  oui  fuffi- 
cienti,pannoqueillitum  imponito  renibus. 

Cap.  III. 

EMPLASTRVM  ccchacu,ad  lieno  fos,&  ftoma- 
chicosvtile.  Accipitnucem  mofchatam  , gallam  mo- 

C  fchatam,macer,fampfychum,mentham,  pilulas  cupref 
fi,  Armenium  bolum,iigillum  Lemnium,  myrtum,  ci- 
namomum,fidia,rhun  cuhnanum,rhun  Synacum,rhil 
corianum,panem  aridum,  rofas ,  flores  iunci  odorati, 
grana  myrti,farinam  oriza:,berberis ,  hoc  eft  oxyacan- 
tham,thus,maftichen,calamum  odoratum  ,  lignum  a- 
loes,betonicam,xylobalfamum,cafiam  hgneam,  gum- 
mi  Arabici,fuccum  acacia:  &hypocifthidis,acinosvua- 
rum,amylum,ofla  palmularum  ,  calamum  odoratum, 
fpicam,caryophyllum,ftyracem  calamitin  femen  pe- 

j-j  taneun,&  iuccum  zingiberis,coriadrum,ladanum,fuc- 
cum  cotoneorum,zopiflam,ceram,  zedoariam  ,  oleum 
rofaceum  &myrtinum.  Hxcrite  fiiba&a  impone  fto- 
macho,lieni,&  vniuerfo  imo  vcntri. 
Cap.    II II. 

EMPLASTRVMad  abfceffus  &  *  fubdutta  vl- 
Cera.Micas  pUras  lotas  multoti^,  olei  anethini ,  fanna; 
cumini,mellispu  canns  funigrsci  &  chamsmeli^pa 
rato,&vtcre.    i  * 


-  ^  


NICOL.  MYREPSI 


a  Sub&kU"  :4H«us  lfjit  -^vfjt.  Quid  vero  illi  vox  hxc 
fisnincct  ,:ur  i^varsflBBR.tiit  ■  ajtcm  inuerlionc  Iiteratum  elTe 
tieprauatam.atque  Iztib&Sppti! !  i  iv  .'Trr-.iac.-ijuaiu:.-  f.tpc  Galenui 
in  librodc  Compof.mcJica*tent.y«T*  }tv>.,nicinioir.Sunt  auteni  t,'"T5- 
9<f*/  vlceraprotunda&iilWucta.  Vel  Xrnxst^ix.id  eft  abfcond"a:vel 
certeX-rj^ct.hoc  eft  obliqua  &  incurua  vlcora:  aut  x.-spj$ »/ tx  ,  id  cft 
tOmentia.leirendum.Ccrti  tan.en  nihi!  ftatuimut  ctoriec  meliorem  na- 
«fti  codicem.quT  tit  Irgitima  lcciio  compcrtuci  habcamui.  Priottanie 
lrcuo  vetior  elle  vidctur. 

Cap.  V. 

F  EMPLASTRVjM  aut  cataplafma  opeimum.Fo- 
ha  althxx,herbx  vcti,l.ipathi,folta  hyofcyami, chamx 


Cap.  XII. 

E  M  P  L  A  S  T  R  V  M  ad  obftru&ionem  &  duntiem 
lecoris  probatum.  Accipit  ch  amxmcli,hy{Topi  ,  fpicx, 
feminis  malux,fcenigrxci,florum  cappans ,  violarum, 
rofarum,maftiches,florum  iunciodorati,feminis  hyof- 
cyami ,  lingulorum  drachm.  quatuor,polentx,fucci  fo 
lani,fantah  albi  &  rubei,fingulorum  drachmas  tres  fe- 
mis,fucci  feminis  lini  quantum  fufFicit. 
Cap.  XI  II. 
E  M  P  L  A  S  T  R  V  M  ad  contufa  offa,&  dolores.Ca- 


meli.Hxccoquitoinfacculodonec  Milfoluantur.poft-  B  p,t  picea,  humidx,picis,ladam,maftiches,fingulorum 


ca  appone  butyrum  &  adipes,quofcunque  niueneris,  & 
comifcens  coquito.Dein  ilhtum  panno  unpoxie  tepidu, 
&  mirabens. 

a  DiiToluantur~Codex  manufcriprus  lejit  ?it } !>:>•.*;,  haud 
dubie  pio  /lixun*?. 

Cap    v  r. 

EMPLASTRVM  ad  lecoris  obft'uc'rionem  & 
duntiem.Succi  foenigrxci,femmis  lini  fucci,milux  fyl- 
ueftns  fucci,violarum,fpicx ,  hylfopi ,  calami  odorati, 
abfinthn,rofarum,chamu.meli ,  florum  mnci  odorati, 
farinx,cofti  Alexandntii,fantali  albi,feminis  hni,  &  fce 
nigrxci,parumque  olei  rofacci.Impone  lecori  tepidu. 

Cap.    V 1 1. 

T.  M  P  L  A  S  T  R  V  M  ad  mduratum  &  tumefcentc 
henem  optimum.  Recipit  hquons  Cyrenaici,liquons 
peucedani,fcordn,ftyracis,terebinthinx,  galbani  ,am- 
moniaci,thuns,bituminis,pinex  refinx ,  cerx  .  Liquo- 
res  macerato  rn  aceto,&  rehqua  re&c  parato  ,  &  impo- 
netepidum  heni.Ad  lienem  verb  lnflatum,  prxbeto 


vncias  tres,croci  hexagium  vnum,rerebinthinx  vncias 
duasjzopillx,  ammoniaci ,  iingulorum  vnciain  vnam, 
cerx  vncias  duas. 

Cap.  XII 1 1. 
E  M  P  L  A  S  T  R  V  M  ad  contufa  olTa,neruos,ac  do- 
lores  ,&ad  omnem  contufum  !ocum,vocatum  Oxycro 
cium.Habet  croci,zopiflx,  colophonix,cerx,linguloril 
vncias  duas,terebinthinx,  galbani ,  ammoniaci ,  myr- 
rhx,thur:s,maftiches,  lingulorum  vnciam  femis  dra- 
chmam  vnam  femis.Galbanum  &  ammoniacum  conii- 
ce  iri  modicum  acetum  per  totam  nocfem  ,  &  feruefa- 
fta  per  faccum  ex  tenui  linteo  facl  um  colato,dein  dilTo 
lutam  zopillam  colatam  inncito:adiec"ta  cera,  ac  diffol- 
uens  omma,fimul  adace  colophoniam  ,  &  deinceps  te- 
rebinthinam,  pbft  maftichen,myrrham,&  rhus.  Dein- 
de  funde  fuper  marmor,&  croco  in  puluerem  tnto  ii>- 
fperlo,ipfum  fubigito. 

Cap.  XV. 

E  M  Pl  A  S  T  R  V  M  Samtas,vtUe  ad  diuifiones ,  fi- 


galbanumdeuorandumciceris  quantitate  mane  lem- D  ftulas,&  xgylopas,furculos  educens  ,  &  fquamas  remo- 


no,&  vefpen. 

Cap.  VIII. 
EMPLASTRVM  ftomachicum  probatum.  Ac- 
cipit  thuns,maftiches,fingulorum hexagia  quatuor,a- 
Ioes  hexagia  tna,zopilfx  hexagia  quatuor,galbani,  am 
momaci,lingulorum  vnciam  lemis,ladani,thymiama- 
tis,fing.  hexagia  quatuor,  terebinthina:,refinx,  fingu- 
lorum  hexagia  tna,  cerx  vnciam  vnam  ,  melhs  Attici 
quod  fatis  eft. 

Cap.  IX.  £ 
EMPLASTRVM  attracronum  mirabile,ad  fub- 
ducTa  vlcera&  abfceffus,  &  gingiuarum  lnflammatio- 
nes.  Capit  ammoniaci  hexagia  duo ,  galbani  hexagia 
tna,thuns,maftiches,fingulorum  hexagiaduo,refinx, 
terebinthinx,lingulorum  hexagium  vnum  femis,hyof 
cyami  he:cagium  vnum  femis,refinx  picex  hexag.duo, 
cancarum,vuarum  paflarum  exemptis  acinis ,  fingula- 
mm  vnciam  femis,oleilaurini  vnciam  femis,adipis  tau 
nm,adipis  milh,lingulorum  vncias  duas,aloes  flaux  he 


uens.  Ad  omma  vlcera  faciens,herpetas,&hemicranias, 
fronti  impoiitum,finus  glutinat.  Recipitlithargyn  vrt 
cias  fex,ceruffx,fahs  commums,ammoniaci,  fingulom 
vncias  quatuor  ,  xruginis ,  terebinthinx  ,  fingulorum 
vncias  treSjcerx  vncias  fex  ,  propoleos  vncias  duas, 
chalcanthi  drachmas  decem,mannx,aluminis  humidi, 
fingulorum  vncias  duas,olei  veteris,fquamx  ,  fingulo- 
rum  vncias  quatuor.C  oquito  lithargyrum,cerulTam  & 
fquamam  donec  non  inquinent.Dein  adiice  hqucfaQa 
cum  aridis< 

Cap.  XVI; 
EMPLASTRVM  dicTum  Auguftum , refie dif- 
pofitum,&  paratum  multoties  a  nobis.Confert  ad  ocu- 
lorum  vehementes  dolores,plagas  articulorum  veteres 
&  recentes,lienofos,iecinorofos ,  hydropicos,  abfcclTus 
crudioresjdolorcfque  grauiores.Nam  difcutit,aut  con- 
coquit,aut  roborat.Ad  pleunticos,podagricos,arthriti 
cos,in  vigore  &  mclinatione  exiftetes  valet.Oportet  au 
tem  eos  qui  lmponunt  medicamentum  ,  locum  cahdo 


xagia  duo,farinx  lohacex,feminis  malux ,  fingulorum  F  oleo  lana  excepro  fouere:atque  vbi  impofitum  eft,etia 


vncii  femis,radicis  malux  fylueftris  vnciam  vnam  ,  fa 
rinx  feminis  hmhexagia  duo,fimi  columbini  vnciam 
femis,propoleos  hexagium  vnum  femis,ladani  vnciam 
femis,ftyracis  hexagia  duo,olei  nardini  &  amygdalini 
dulcis,fingulorum  hexagiaduo,  melhs  Attici  quod  fa- 
t:seft,cerx  purx  vnciam  vnam. 

Cap.  X. 

EMPLASTRVM  adliencm  iecurque  mduratu, 
&  phlegmone  ■■,  ac  ftomachi  imbecilhtatem.Habet  vio- 
larum  drachmam  vnam,ccfypi  drachmas  duas,rofarum  ^ 
drachmas  quinque,fpicx,maftiches,  fingulorum  dra- 
chmas  tres,cyperi,flons  mnci  odorati,afari,calami  odo 
rati,fingulorum  drachrhas  quatuor ,  pohi ,  fctnigrxci, 
fingulorum  drachmas  decem,chamxmeh,feminis  mal 
ux,polentx,dauci,lingulorum  drachmas  oCfo.Fermen 
tefcantcum  fuccofeminishin&folam,&vterein  prx- 
dicTismahs. 

Cap.      XI.  9 
E  M  P  L  AS  T  R  V  M  adduritiem  hems,&  vifcerum 


deligare.  Accipit  radicis  bryonix,radicis  cucumens  fyl- 
ueft'ris,radicis  ebifci,oculorum  populi  nign  ,  fingnloru 
vnciam  vnam,olei  vetens  libram  vnam  vncias  tres.Co 
qiiitoradicestenuitercontufas,&  oculos  populi  nigri 
cum  oleo.-atque  oleopoftea  colato,adiice  hthargyrivn 
cias  decem,cerulfx  vncias  duas,lapidis  afii  floris  vncia 
vnam,nv,  rti,aloes,maftiches,fingulorum  vncia femis, 
croci  hexagia  duo,bdel!n,ladani,lingul.  vnc.  duas,pro- 
poleos  vncias  tres,a:ruginis  vncias  duas  ,  cafix  hexagia 
quatuor,thuns  hexagia  duo,pinex,terebmthinx,fing. 
vncias  qumque,  ammomaa,  cerx ,  finguloium  vncias 
quatuor,chamaeleontis  vnciamfemis .  Coquito  hthar- 
gyrum  &  cerulTam ,  &  alium  lapidem  cum  oleo,  &  vbi 
dofiec  nOn  InqUinentdecofta  fuennt,adnce  hquefada, 
&anda  tufa  &cribrata. 

Cap.  XVII. 
E  M  P  L  A  S  T  R  V  M  e  dicTamno  mirabile,glotinas 
neruos,&  mulculorum  prxcifiones3ac  afintis.Facit  etil 
ad  vetera,&  qux  difficulter  ad  cicatncem  perducuntur 


obftrucfionedi.  Recipitrcrr£grxci,chamxmeli, hyflb-  H  vlcera,melicendas ,  morfus  venenatorum.Eeducit  ofia 

pi,calami  odorati,rolatum5violaium,abfinthii^nelilo-  corrupta  &  aculeos,cufpidefque  difcutit,ad  dolorcs  ca- 

ti,fpicx,  r.idicis  cappuns  aut  fDliorum  ,  falicis  fohoru,  pitis,oculorum,&  omms  generis  fluxiones  frontiim» 

pokntx,coftijfiKci  fem^^is  Lni,&viniquod  fatiseft.  pofitum  vtile.Eftetiam  maJagma  bonu  ad  pleuriticos, 


DE    EMPLASTRIS,    SECT.  X. 


lienofos,fracra,luxat:i,  &  venenatorum  ic"fus.  Capitli-  A 
thargyn  dr.vigintiquinque,fquamx  fern  dr.  tres,man- 
nx  drachmas  quinque,diCtamni,aloes,  fingulorum  dra 
chmas  duas,ammomaci  drachmas  tres,  ins  vfti  drach. 
quaruor,diphrvgis  dcachm.duas ,  myrrhx  drach  .  duas, 
prcpoleos  drachmas  quatuor,galbani,chalcathi,lingu- 
lorum  drachmas  fex,gentianx  drachmas  tres ,  ariftolo- 
chix  longxdrachmas  quatuor,  colophonix  vnciam  fe- 
rois,cerx,clei  communis,finguiorum  drachnns  vigin- 
tiquinque.  Coquito  lirharg)  rum  &  fquamnm  cum  o-  B 
leodotiec  non  mquinenr,dein  mifce  rehquas  fpecies. 

a    Sir.us~Nicolaus  habet  «^/■•OTt/c.Galenus  lib.f.  de  Compoljne 
dicam.;c*^*>«"is^;'5>"««,idert  contulioncs  Icgit. 

Cap.  XVIII. 

EMPLASTRVM  diftum  Dynamic5,id  eft  mul- 
tarum  vinum,ad  vulnera  capitis  &  perforata  ,  ad  mor- 
fus  rabidorum,id~f  us  venenatorum,ad  eos  qui  ab  homi- 
ne  morii  iunt,ftrumas,furunculos,abfcellus,finus  &  of 
fa  latentia,riftulas,  aculeos ,  impetigines  feras ,  fcabies, 
mcbra,neruos  contufos,oflaque  fracl a.Educit  calamos,  q 
glunnnt  diffidetia  vulnera,&  carnem  generat ,  cauaque 
implet.  Ad  cruftas  cum  melle  inieclu,ad  putrefa&a  ,  & 
phygetiila,polypos  in  nanbus,conclufa  vlcera  &mah- 
gna,acdifficilc  curabiha.Difpergit,rumpit,ad  cicatnce 
perducit.curat  etiam  carcinomata.Habet  liquons  cedri 
ni  non  adulterati  vncias  tres  femis,picis  humidx,  bitu 
minis  Iudaici ,  adipis  fuilli  vncias  tres  femis,adipis  leo- 
nini  hbram  vnam,galbani  vnciam  vnam ,  cerx  hbram 
femis,terebinthmx,  ammeninci,colophomx,  lingulo- 
rum  vncias  tres,lycii,thuns,aluminisfciffi,  myrrhx,  a-  D 
loes,bdellii,fqunmx  xns,fing.hex.quatuor  s.  calamin- 
thx,sruginis,cornu  ceruini  vfti,iing.vnc.  $  .  aceti  acns^ 
hexag.vnii  s.melhs  Attici  lib.vna  s.Sicca  tnta  &  cnbra 
ta,folue  iri  aceto.Mellcaute  pnus  coclo,innce  hquabilia 
&  fimul  liquato.Vbi  diffolutafuerint,fundeinmorta 
num,  &  fubacla  valide  exime,ac  vtere. 

Cap.  XIX. 

EMPLASTRVM  inuincibile ad  bubones,ner- 
uos  vulneratos,durities,  tubercula  ,  furunculos ,  plagas 
ex  percuflione  infhc"tas,membranas  contufas ,  &  ad  o-  £ 
mne  malum.  Recipitlithargyri  hbram  femis,cerx,  te- 
rebinthinx,ammoniaa,fingulorum  vncias  fex,galbani 
vncias  tres,opopanacis,thuris ,  maftiches ,  fingulorum 
vncias  tres,bdellii,myrrhx,ftyracis,propoleos,lingulo- 
rum  vnciam  vnam  femis ,  nitri  Alexandrini ,  aluminis 
fciffi,xris  vfti,xruginis,anftolochix  longx ,  fidiorum, 
malorum  Punicorum,di&amni,gallarum,fingulorurn 
vnciam  femis  drachm.  vnam,  olei  vetens ,  picis  andx, 
colophonix,pinex,fingulorum  libram  femis. 

Cap.    XX.  F 

EMPLASTRVM  Athena  diclum  ,  optimfi  dif- 
cuffonum,conferens  ad  durities,ad  vetera  &  noua  vlce- 
ra,abfceffus,phagedxnica,nomas,putredines,omnisge 
nens  vulnera  ,  neruorum  ac  mufculorum  prxcifiones. 
Educitoffaa  capite  fine  perforatione .  extrahit  tela& 
furculos.  Ad  morfus  venenatorum,maligna  vlcera,car- 
cinomata,phygethla,bubones,furunculos,vcteres  fiftu 
las  &  ad  omne  malii  vtile .  Alleuat  capitis  dolores  froti 
impofitii&  gingiuas  erofas.Adcmnes  in  pudendis  no- 
mas,condylomata,offa  putrefada  &  toniillas  valet.In-  C 
iec"tumrofaceo,omnevlcusrepurgat.Et  implet  magna 
vulnera,inieclum  cum  cerati  vna  parte  &  medicamen- 
ti  partibus  quatuor,ad  vulnera  &  m  medio  fedis  vitia. 
Accipit  fidiorum,gaIlarum,anftolochix  longx  &  rotu 
dx,diphrygis,falis  ammoniaci,aIuminis  fciffi,  nitri  Ale 
xandrini,indis,xns  vfti,mif\  os,chalcitidis,chalcanthi, 
fquamx  xris,thuns,fingulorum  drachmas  tres,  aloes, 
foreos,Cadmix,opopannc;s,fingulorum  drachmam v- 
nam  femis,bituminis  Iudnici  drachm.  tngintaquatuor, 
ammoniaci  drachmas  fex,mannx,thuns,galbani ,  fing.  n 
drachmas  quntuor ,  terebinthinx  drachmas  fex ,  pinex 
drachmas  tngintaquatucr,p;cis  andx,colophonix,fin- 
gulorum  drachmas  tngintaquatuor,cerx  drachmas  tri- 
gintafex,aceti  drach  .oclodecim.  Metalhca  terito  valide 


efacl:a  aflrunde. 
,  &  lento  lgne 


cum  aceto  in  mortario,&  liquabflia 
Dein  amota  ab  igne  coniice  in  cic^ 
coquito.Poftea  adiicearida. 

Cap.  XXI. 

EMPLASTRVM  exiccans  ad  aquofos  ramices 
&inteftinorum,omniumque  teftium  vtile.  Capitalicaj 
drachmas  duas,thuns,glutini  fabrilis,myrrhx,  rhois  co 
narh,ling.dr.tres,balauftiorum  dr.quatuordecim,fidio 
rum,gallai-um,fingulorum  drach.fex,  aloes  dr  .  quadra- 
gintafex,vini  optimi  quod  fatis  eft. 

Cnp,  XXII. 

EMPLASTRVM  dichrcmon  a  duplici  colore 
fic  appellatum,vu!nerarium  optimum.  Habet  xns  vftij 
aluminis  fciliihs,ammcninci,  iingulorum  drach  .duas, 
cerx,colophonix,adipis  fuillijfmgulorum  drach  .  cuoJ 
decim,aceti  quod  latis  eft. 

Cap.  XXIII. 

E  MP  L  AS  TR  VMde  abfmthio.Recipit  ceruilx, 
lithargyn,fingulorum  Vnciam  femis,cerx,  adipis  fuilli, 
fingulorum  hexagium  vnum  femis. 

Cap.    XXI  III. 

EMPLASTRVM  nominaru  Pfitacion.  Accipit 
colophonix,adipis  fuilh,cerx,fmg.dr.fex,fucci  hyofcya 
mi. Adipem  cum  fiicco&  cera  connce  in  cacabum,& 
poftea  lnnce  rehqua. 

Cap.  XXV. 

EMPLASTRVMe  fermento  difcuffonum  ,  ad 
furunculos  &  ablceffus.  Capit  nitn  Alexandrini  hbram 
vnam,olei  communis  vetens  vnciam  vnamfemis,  refi- 
nx  pinex  vncias  tres,myrrhx  vnciam  vnam  femis,falis 
ccmmuniSjCerx  purx,fingul.hexag.triafemis.  acetum 
cum  fale  &  nitro  mifce,donec  ad  glutinis  confiftentiam 
redeant:dein  probe  pnrato  &  fubafto  vtere. 

Cap.  XXVI. 

EMPLASTRVM  diclum  Droma,ad  clauos,ftru 
mas,grandmes,abfceffus,phygethla  &quxcunque  aperi 
re  voluens.  Quum  enim  emplaftrum  hoc  imponitur, 
cultro  non  eft  opus.Habet  picis  humidx  dr.tres,  ammd 
niaci,arfenici  fciffi,fing.dr.tres,terebinthinx  ,portula- 
cx,fing.dr.tres,xruginisdr.vnam,opopanacis  dr.  duas, 
liquoris  tithymali  dr.femis,calcis  viux,mifyos ,  chalci- 
tidis,nitn,faponis  Galhci,fulphuris  lgnem  non  experti, 
fing.dr.vnam.Coquito  hquabiha  donec  non  inqumet, 
&tumadiice  anda.aSandaracham  poftremum  infperge; 

a  SandaiachaoijHtnc  fatis  conftat,  Nicolaum  per  AiCxiicu 
lciflilt-jSar.daracham  intell:gere  veieium. 

Cnp.  XXVII. 
EMPLASTRVM  nigrum  di£f  um,  Sotinchi  A- 
zaniti ,  ea  qux  phlegmone  vacant  glutinat  in  gladia- 
tonbus,carniserofionibus,agreftis  fuis  &  rabidorum 
omnifque  venenan  animantis&  ferx  morlibus  coferr. 
Ad  capitis  dolorem,hemicraniam,oculos  defluxione  la 
borantesjfronti  lmpofitum  valet.ad  aunum  dolorem 
cumrofaceo  mftillatum  auri  prodeft:  fummos  item  hil 
meros&lumbosdolentibus.  lecoris  &  lienis  diffoluit 
durities,&  m  lnfeffionibus  illitum  emollit .  Cum  rofa- 
ceo  oleo  facit  ad  articulos  defluxione  vexatos,gibberos 
&genua,atqueextremam  fedispartem.  aduerfaturicli- 
bus  fern,aut  hgni  autaliorum  .  Educit  furculos ,  cufpi- 
des,clauos,calamos,teftas&fpinas.adpudenda  vlcerata 
&  rimas,etiamfi  lam  puttefcunt.Rofaceo  dilutum  &  ll- 
htuminftarplicaturxinlinteo,  omnero  duntie  &abf 
ceffum  fanat  &  vetuftiora  vlcera  &  qux  difficulter  ad  ci 
catricem  perducuntur.  Adomnia  depnfcentia,  nigra,& 
incidentem  putrefadlionem  .  In  generationibus  autem 
plagarum  &  vulnerum  vtere  medicamento  enhxmo, 
fcalprononadmoto.Extrinfecusautem  impone  pofca, 
aut  vmum  cum  oleo,  vt  neceffitas  exigit.In  contntio- 
nibns  vero  lntroadhibe  collyrii  inftar  emolhtum  cum 
rofaceo  oleo,vt  non  fit  afubdurum .  Recipit  maftiches 
libram  vnam,propoleos  lfl.  femis,ladani  vnc.  vnamfe- 
miSjbdellii  vnciam  vnam,thuris,rnyrrhx,aloes,ammo- 
niacijfingulorum  hexagTi  quatuorfemis,aluminisfcif- 
filis,mifyos,chalcathi,xn'  vftjifing.vnc.j.ariftolochia: 


NICOL.  MYREPSI 


tf6 


longx,gallarnmjKtinonim,mah  Pimici,lingul .  vncia  A  Ad  omnia  qux  ln  ahs  funt,furunculos ,  bamylogloflo'» 


vnam,xrugini$h^teia  quattior  fenns,cerx  purx  ,  olei 
roficei,aceti  acris,n$rguiofum  vnciam  vnam  .  Ammo- 
niacum  &  propolin  cnm  rofacco  &  cera  in  mortano  co 
tundedonccliquefcant.  Anda  vero  tereaccribrato.lada 
num  &  met.ilhca  cum  aceto  liquato.  Dein  liqums  ma- 
ftichen,infperge  anda,&  vnitis  vahde  &  fubaChs  adco- 
iiftentiam  vtere» 

i    Subdu:um].V(.iniifLiiptus  cod.x  legit  perpcianiu^xxxfov, 
pib  vrmrnhbf  ov. 

Cap.  XXVIII. 
F.MPL  ASTRVM  cognominatum  Epigoni.Hic 
quidem  quum  in  carcere  ad  mortem  damnatus  eflet, 
propter  hoc  medicamentum  dimiflus  eft,  quod  nnpe- 
ratoris  Marci  fiham  fanallet.Morfa  enim  quum  in  mam 
ma  ellet  a  ferpente,&  omnibus  medicis  de  illa  defpera- 
tibus,  fanata  tamen  eft.Facit  etiam  ad omne  vlcus  reccs 
&  vetus,  ad  eos qui  morii  funt  ab  homine,  &  ad  omniii 
reptilium,omniumqueferarum  quadrupedum  ,  croco- 
dilorum,fcorpionum,&  torpedinis  marinx  morfus.  ad 
abfceflus,fmus,phygethla,parotidas,furuncul6fque .  A  Q 
phlegmone  atcet  lniccrum  cum  parte  vna  cerati,&  me 
dicamenti  partibus  quatuor  cum  oleo  rofaceo  diiTolu- 
tum.Facit  etiamad  ea  qux  in  profundo  cicatricem  dif 
ficulter  contrahunt,&  chironia.Expurgat  &  lmplet  pu- 
tnda  carcinomata,&  omnibus  vlcenbus  confert,  mali- 
gniSjCorruptionem  fentientibus,&  iis  qux  difficile  ma 
tuvantur.ad  abceifus  &  tluxionem  oculorum  fronti  lm 
poiitum.  ofia  capitis  exicTu  commota  figit  firmatve. 
Epigonus  autem  non  iine  gratiarum  achoneipfum  re- 


cum  chirurgia,cartilagines  nar.s  &  aununi  agglutinat, 
quas  nonnulli  medicorum,vtpote  quod  fien  haud  pof- 
feputet,  prxtereunt.Facit  ad  refolutionem,&  vrforum, 
leonum,&  aipidu  morfus.eius  compofmo  hxc  cft.  Ac- 
cipit  ariftolochix  Iongx,iridis,chamxmeli  aridi  ,fqua- 
mx  xris,femperuiui,  thuris,myrrhx,aloes,cadmix,fin 
gulorum  vnciam  vnam,anftolochix  rotundx  vnciam 
vnam  ftagium  femis,xris  vfti,xruginis,aluminis  fcifli, 
iingulorum  ftagia  quatuor  femis,  gentianx ,  cenraurii, 
B  chalcanthi,dracontn,  fingulorum  vnciam  femis,falis 
ammoniaci,aluminis  rotundi,lidiorum,  gallarum,  fahs 
Cappadocici,fahs  communis,chalcitidis,  mifyos,  fmgu 
lorum  ftagium  vnum  femis .  Tufa  diliolue  cum  aceto, 
in  mortano,&hquabilia  hquefacito,  &  mfunde  morta- 
rio,  &dillolue.Sunt  autem  hxc ,  terebinthmx  vncia  fe- 
mis,propoleos  vncia  vna  ,  ammomaci ,  a  rafurx  nauis, 
lingulorum  vncia  femis,  galbani  vncia  vna,cerxjColo- 
phonix,lingulorum  libra  vna  femi?,  olei  veteris  hbra  fe 
mis.Vnita  iubigito. 

a  InfixajNicolaus  legit  i/jfjrvrtfoifMt*  ,fcd  fortc mirui  rcctc.Le 
gcdu  enim  cfle  vidctui  iyTn-rnyvv/u.htL.  b  Amylogloflos]Codcx  Ni 
colai  lcgit  K±yay6,  xc:fcd  haud  dubie  deprauatc.  legendum  ltaque  cen- 
femus,  rjy  KV>.  J/,acaiss,  vel  ceite  ayxvtat ,  hoc  cft  paiticuloium  liga- 
tiones.Qudd  li  tamcn  quifpiam  vcrioreni  left  ioneni  fubftituciit.noftra 
immutatc  nihil  giauabimut.    c    Rafuri  nauis]  Zopiflam  inttlhgit. 

Cap.  XXX. 
EMPL  ASTRVM1  Galeni,  Athena.Confert  cer- 
tb  ad  omne  malum,&  non  eft  quod  non  fanauit.Poteft 
etiam  vtiliter  adhiben  pro  malagmate  lis  qux  eget  e- 
molhtione,laxatione,&  impletione.  Accepit  aute  hoc 


uelauit;poftquam  elTet  liberat9  a  carcere.  Accipit  fqua-      emplaftrum  ab  Alyppio  medico.  Eius  compofitio.  Ce 


mx  xns,ammoniaci,aloes,  hepaticx  ,  xruginis  ralilis, 
xns  vfti,thuris  mans,fahs  ammoniaci,anftolochix  ro- 
tundx,fing.vnciam  femis,feminis  rapi  fcrupulos  tres, 
dracuncuh  radicis  vnciam  femis,feminis  artemiiix  fcru 
pulosnouem,cerx  purxhbras  quinque,colophonixli- 
bram  vnam,olei  vetcns  cotyl.femis,aceti  acns  cochlea- 
rium  fcmiSjlinapi  fcrupulos  tres,  fpochi  fcrupul .  noue, 
aluminis  fcifiihs,opopanacis,fingulorum  vncia  femis. 
Metalhca  tere  cu  aceto  diebus  tnbus.  liquabilia  verb  h- 


rx  dr.tres,  tefebinthinx  dr.xxv.refinxfnxx  dr.  duode- 
cim  S.  adipis  vituhni,aluminis  fcifli,chalcathi,mifyos, 
opopanacis,iing.  dr.  vna,galbani ,  myrrhx,thuns,  iin- 
gul.dr.tres,falis  ammoniaci,xns  vfti,aloes,aluminis  ro 
tundi,fin.dr .  vna  femis ,  xruginis  rafihs ,  ammoniaci, 
fingul.drach.quatuorfemis,rubncx  finopicx  drach.fe- 
mis,aceti  cochlearium  femis,  olei  cochlearia  quatuor. 
Anda  contunde,&  cnbrato.Galbanum  &  opopanacem 
cum  exigua  cera,&  ammoniacum  m  mortario  contun- 


quato.  aridainlperge,&omnibusrite  fubadis  &  confe  g  dedonecdiffoluantur.Alumen;falem,bxsvftum,mify, 


cTis  vtere. 

Cap.  XXIX. 
EMPLASTRVM  Calbianum  eximium,tribunl 
luhani,adcapitis  dolorem&  hemicraniam  fronti  im- 
pofitum.Oculorum  fluxiones  fiftit ,  deftillationem  fa- 
nar,&  omnes  dolores,dilutum  cum  oleo  rofaceo  &  illi- 
tum.ad  maligna  nanum  vlcera  illitu.ad  ea  qux  ori  gra- 
ta  funt,cum  melle.ad  difficulter  fpirates,mammas,car- 
diacos,ftomachicos,iecinorolbs,lienofos,  dyfentencos, 


ehakanthum,xruginem  conterecum  aceto,&  affunde 
hquabilibus  nte  fuba&a. 

a  Galenijln  lib.i.de  Ccmpof.medic.  «iTa  yhn.  b  j€s  v- 
ftii]Nicolai  codex  lcgit  tii  ^aSt.Q-ltM  falio  ,  pvOTU^axxsvxij^v/uvov: 
idquodex  piaxedentibus  fatis  cofiftac. 

Cap.  XXXI. 
EMPLASTRVM  Agyptia nominatum,omnes 
diuifionesa  phlegmone  conferuans.Facit  ad  contuiio- 
nes,morfus  quadrupedum,  ferpentium  venenatorum, 
omnes  phlegmonas  citra  vulnerationem,  neruorumq;, 


hydropicos,n6nifirecTa  ceruice  fPirates,ifchiadicos,ar-  p  fine  manifefta  caufa  dolores .  hanc  Andromachus  plu 


thnticos,podagricos,addolores  neruorum&ftuporem, 
effcrminationcfque.educitofla,  remouet  fquamas.  C6- 
ferr  cohcis,nephnticis  cum  llicino  oleo  aut  rutaceo,  & 
ad  eos  qui  dentium  ftupore  laborant,eositem  qui  deflu 
xionibus  vcxantur,aut  quomodocunque  ahrer  refnge- 
ratos,pubi  impofitum.cum  rofaceo  impolituni,aut  gla. 
de  fuppofitum,&  fedi.Facit  etiam  ad  ftrnmas,bubones, 
gangha,vlcera  vetufta  &  omnem  abfceffum.  Conducit 
&  ad  ea  qux  in  renibus  &  fede  funt.mahgna  repurgat, 

carni  cicatncem  mducit.  Ad  chiragram  nobile  eft,cala-  c  nent.Dein  liquabiha  adiicito,  anda  verolento 
mos,vitra  &  ligna  &  omma  ainfixa  corpori  extrahit.  Fa 
cit  ad.  diuturna  mala  &  carcinomata.In  artificiali  prxpa 


nmumlaudat.Lippientiumetiam  oculorum  eft  *  ana- 
collema,capitifquc  dolore  labcrantes  iuuat.  Recipit  K 
thargyri,cerx,fmgul.vncias  quatuor  femis,ammoniact 
vncias  tres,thuris,lanx  fuccidx  combuftx,fingnlorum: 
Vnciam  femis,fquamx  xris  ftagium  vnum  femis ,  tere- 
binthinx  vnciam  vnam  femis,fquamx  ftomom'atos,a- 
riftolochix  longx,  iing.ftag.vnum  S.  bncini  ftag.  qua- 
tuorfemis,olei  veteris  vnc.  decefemis.  Lithargy  rum» 
fquamas,&  ncinum  decoquito  donec  digitos-  h6  inquj 


tione  ad  iecinorolos,adiice  vinum  oleo  mixtum.ad  he- 
nofos,  pofca  &  rehqua  iimiliter.Eft  vero  ad  omnia  mu- 
hebria  mala  vtile  inpeiTo  fubditum  .  Impolitu  facit  ad 
reduuias  &  ramices  mteftinorum.In  propnam  enim  fe- 
dem  reponit  prolapfum  inteftinum.&  ad  aquofos  rami 
ces.Sinus  glutinat,  &  cum  chirurgia  impofitum  probe 
facitjfangumis  erupnoitfs  fiftit.Eft  etiam  acopon  vn- 
guentum  diflbhitum  ctiriWeo &inii£rum.Eft  etiibo- 
nu  malagma  iis  qui  angina  correpti  funt,impoiitum  iu 
xta  ceruicc.  Ad  reloluto5&  ea.  jux  in  mamis  funt ,  qui- 
btifque  omcntu  ruptu  e       vnibilicus  prominet,  vtilc. 


a  AnacollemalGrarce  cft  «tvax^.^xiHst.Sunt  auceni  dtano^ti- 
/jjttx  Gi.xcis  mcdicamenta  qu.x  fronti.Galenci \ib.6.  de  Comp.medic. 
xjirx  >€v»,ttfte,dum  oculi  fluxione  laborant,  imponuntat.  b  Ri- 
cihijNicolaus  habet  x/x<&c:Galcnus  autcm  lib.;.de  Comp .medic.  jyt- 
a«  yiin  1(  git  tkcijx  x;xivK,id  eft  olci  licinini. 

Cap.  XXXII. 
EMPLASTRVM  cenopaon.Facit  ad  omne  vuln', 
omntimq;  morfum  ,  tubercula,ad  ea  qux  tfl  mamis,fi- 
nus,fiftulas,  furunculos,&  phagedxnas.Accipit  ceruffx 
vnc.i.terebinthinx,mannx,  cinabans,fmg.dr.  n.pinex 
H  refinx  dr.quatuor  S .  ammoniaci  vnc.S.  propoleos  vnc. 
duas,galbani  hb.i.opopanacis  dr.duas,  ncini  ftagia  fex. 
Liquida  coquitocum  cerufla  donec  confluant  &  coa- 
ceruentar .  Adiice  olei  vetens  ftagium  vnum,  aquas 


<«7 


DE    EMPLASTRIS,  SECT.  X. 


niarinx  ftagium  vnum .  Dcin  liquabilia  decoquito  do- 
necmanus  non  inquinent:poftea  propolin  ,  galbanum, 
opopanacem  contude  m  mortario:  adiice  ammoniacu, 
aut  tufum  mfperge ,  aut  iuba&um  dilatato:&  arida  tufa 
&  cnbro  tranfmiffa  infperge.Eft  enim  probatum. 
Cap.  XXXIII. 

EMPLASTRVM  Cynlli ,  quod  Philanthropos 
dicitur^exiccatorium^diicuironum  :  glutinat  etiam  fi- 
nus,&  defluxionibus  in  articulos  vtile  eft:fiftulofis  aute 
potiflimiim  conducit  m  angufto  ad  cartilagines  loco. 
Capitlithargyri,olei,refinx  pinex ,  fingulorum  libram 
vnam  vncias  tres ,  ceruiTx  vnciam  vnam  ftagiumvnu 
femis,propoleos  fimiliter,vifci  quercini  vnc.  duas,cha- 
mxleontis  vnciam  vnam  ftagium  femis,radicis  centau 
rii  vnciam  vnam  femis  ftagium  femis,popholygis  vnc. 
vnam  femis,floris  lapidis  afii  aut  ipfius  lapidis  vnciam 
vnamfemis,ammoniaci  vncias  tres,myrrhx  ftagia  tria. 
Coquito  lithargyrum,oleum&  refinam  donec  digitos 
non  mquinent.  Dein  prcpolin ,  nmmoniacum,vnum- 
quodque  eorum  feorlim  in  mortano  tufum,cum  modi 
co  oleo  dilatato.-pofteaadiice  ceruffam ,  firnf  mque  in- 
fperge.Dein  vifcum  contufumadmifce,  ac  poftea  cum 
oleisaridainiice,&  fubigito. 

Cap.  XXXIIII. 

EMPL  ASTRVM  Purpura  di&um,finus  agglu- 
tinans  omnis  genens.  Habet  lithargyri ,  colophonix, 
fingulorum  vnciam  vnam,Iapidis  hxmatitis  vnc.duas, 
cerx  vnciasquatuor,  picishbiam  vnam  ,  aqux  vncias 
tres,olei  quod  fatis  eft. 

Cap.  XXXV. 

EMPLASTRVM  barbarum.conducit  ad  omnia 
rnala.Rccipit  bituminis  hbram  vnam  ,  mifyosvnciam 
femis,galbani,opapanacis,fquamx  a.ris,finguloru  vnc. 
femis,picis  aridx,colophonix,fingul.lib.  s.vnc.vnafe- 
mis,olei  vcteris  cochlearium  femis.Oleo  autem  admi- 
fce  etiam  aceti  libram  femis,aut  quantum  fufficit. 
Cap.  XXXVI. 

EMPLASTRVM  difcuflbrium ,  ruptorium,& 
*fenfim  depafcens.  Accipit  pyrethri  libram  femis,  picis 
aridxlibram  vnam  vncias  tres,  baccarum  lauri  fextar. 
quatuor,  cyperi,feminis  raphani,iinapi,radicis  canabis, 
fingulorum  vnciam  femis,nitri  afli,radicis  capparis,ce- 
rx,fingulorum  vncias  tres,fanigrxci  vncias  duas ,  co- 
locynthidis  vncu  femis,  fimi  caprini  fextarium  femis, 
acetifextanos  duos,olei  fextar.femis  vnc.vna  femis,ni- 
trum  tcrito  cum  aceto. 

a    Senfim  dep.ifccns]Gra:cus  N  icolai  codex  legit  ifcpiTount, 
pro  ij-iTKvo-a.  Hinc  i-rTrwriiyt  medicamenta  dicuntur  Giarcis  anx  fin 
litr.  humoies  difcminnt  acdepafcuntnr,vt  lib.7.  de  Con.pof .  mtdio 
yin  teftis  eft  Galenus. 

Cap.  XXXVII. 
EMPLASTRVM  Methe  nobile.Capit  lithargy- 
n  libram  vnam,picis  aridx  hbram  vnam,adipis  taunni 
vncias  quinque  fextanos  duos,olei  vetens  hcxag.  qua- 
tuor,terebinthinx  vncias  quinque  femis ,  olei  rofacei 
hexagia  fedecim,opopanacis,  galbani ,  fingulorum  he- 
xagia  quaruor,thuns  vncias  quinque  hexagia  duo,xru- 
ginis  hexagia  quatuor,cerx  purxhexagia  iedccim,myr 
rhx  hexagia  o&o.Coquito  lithargyrum  cum  oleo  do- 
nec  non  mquinet.  dein  reliqua  ordine  adiicito,  &  acce- 
pto  medicamcnto  conncein  vinum  bonum  tnbus  dic- 
bus:poftea  exempto  vtere.Hoc  igitur  emplaftrum,ma- 
ximum eft medicamentum.-facitenim  ad  fra£ta,ftru- 
mas  fanat,difpergit,rumpit& ad  cicatriccm  pcrducit. 
Confert  ad  omnem  neruoru  confenfum,&  potiflimum 
mufculorum  prxcifiones  &podagras,  omnequcma- 
lum  a  phlegmone  tuetur.a  Conglutinandi  vim  haber, 
tela,cufp:des,furculos&  calamos  educit.renes  cofeftim 
fanat,colleGioncs  diipergit,tubercula,  furunculos,  du- 
ritiefquc  emnes.  mammas  micigat,  &  vehementes 
dolores .  Oculorumfluxiones  fiftitfronti  impofitum, 
capihs  dolorem  fanat.  Ad  tibiarum  pulfationes  facit,  & 
maligna  vlcera,  fordidaque  omnia  purgat.ad  morfiis  ca 
num,hominum,licnofos,pleunticos,ifchiadicos,  prx- 
ftantiflimum  exiftit. 


A  a    Clutinandi  vim  h»bet]Codex  Ni^cjfai  nule  legit  t^lxooxec 

prol^ixsA.Ms. 

Cap.    XXXV  il| 
EMPLASTRVM  carnem  glurinans ,  &  prxci- 
pue  ad  induratum  henem  vtile.Habetcerxpurx,mafti 
ches,colophonix,refinx  picex ,  terebinthinx ,  ammo- 
niaci,fingulorum  hbram  iemis,bdellii  Ubram  femis  vn- 
cias  trcs,bituminis,arfcnici,aluminis  fciffilis,chalcathi, 
mifyos,fingulorumvnciamfemis.  Mctallica  tcrito  in 
mortario,&  liquabilia  liqucfacito  m  cacabo ,  dein  adli- 
B  cc  ammoniacum  cum  cera  in  mortano  tufum,eoque  a- 
moto  ab  igne  adiicc  tercbinthinam,  ac  poftea  infpargc 
anda.Dein  iterum  ln  mortanum  coniice,  &  adnnfce  a- 
ceti  acns  vncias  fcx,&  moueto  agiliter  doncc  acetu  co- 
fumatur.vbi  refngeratu  fuerit,fubaclu  excipe.In  aquo- 
fis  ramicibus  vniuerfum  tumore  hcc  medicameto  cir- 
cumlinc.  Abfumit  enim  &a  depafcitur  humorem.fimi- 
litcr  ctiam  valet  rn  carnofis  ramicibus:  imminuit  enim 
tumorem  &  in  licnofis.  Abfumit  cnim  malitiam  lienis, 
&  omnem  dunticm  cmollit. 
C         a    Depafcitur]Paifim  in  Nicolai  codice  manufciipto  i£«?r«  pro 
legitui. 

Cap.  XXXIX. 

EMPLASTRVM  nigrum,enhxmon, ad effatu 
dignas  diuifiones,eafq;  potifiimum  qux  ln  capite  funt, 
ad  fiftulas,finus,fradturns,  iecinorofos ,  lienofos  :  phle- 
gmonemqucarcet.Ad  neruos,  cartilagines  cotufas,of- 
fa,ftupidos,hypophoras  &  abfccflus.Eft  bonum  adcon 
ftnngendum  fanguincm,&  maxime  111  iis  qui  fanguinc 
cxcreant.Vbi  duobus  illcueris  conis,vnumque  fuper  ie 
D  Ctus  vt  coftas  comprehendat,altei  um  fuper  dorfum  im 
pofueris,  valet  ad  morfiis  canum  hominumque  :  vni- 
ucrfiim  cnim  locum  a  phlegmonc  tutum  reddit,  vt  ex- 
perientia  cdocuit.Libcrat  hyeme  quidem  diebus  fepte, 
xftate  autem  dieb9  nouem.ii  verb  prcpcrauent,  citiiis. 
Recipitcerx  purx,picis  aridx,pinex,iing.lib.s.manx 
vnc.tres,ceruffx,chalcathi,fing.vnc.ii  .  bituminis  lib.i. 
opopanacis  vnc.vnam,bdcllii  vnc.  trcs,ammoniaci  lib. 
femis,olei  communis  librx  quartam  partem ,  accti  co- 
chleanum  vnum.Ritc  parato  vtcrc. 
E  Cap.  XL. 

EMPLASTRVM  Mile  ,  adduritias,  finus  ,  & 
m  alis  affe&usjomndmque  abfcefium.  Accipit  ccrx  pu- 
rx  libram  femis,adipis  fuilli  vncias  tres,  picis  aridx  lib. 
femis,bitumims,ammoniaci,  fingulorum  vncias  tres, 
galbani  vnciam  vnam  femis,myrrhx  vnc.vnam. 
Cap.  XLI. 

EMPLASTRVM  myrtinum  ,  cicatricem  indu- 
cens&rcfrigcrans.  Capit  lithargyri,cerutfx,  fingulorii 
vnciam  vnam,cerx  purx  vnciam  vna  iemis  ,  plumba- 
F  ginis  vnciam  vnam,olei  myrtini  quod  fatis  eft.  Plum- 
baginem  &  hthargyrum  terito  cum  fiicco  folani,  ceruf- 
fam  &  liquabilia  affunde. 

Cap.  XLII. 

EMPLASTRVM  de  falicibus,ad  omnem  excel- 
lenter  affe&um  conferens.  Habetcerx  purx,bitumi- 
nis,picis  aridx,refinx,colophonix,  fingulorumhbram 
femis,mifyos,xruginis,fidiorum,fquamxxris,ccruflx, 
aluminis  fciflilis&  rotundi,gallx",  chalcitidis ,  mclan- 
tcrix,icorix  ferri,fingulorum  vnciam  vnam  femis,fo- 
G  liorum  falicis  vncias  feptem  femis,aceti  quod  fatis  eft. 
Arida  tere  cum  aceto,&  magis  folia,  olei  quantumfuf- 
ficit. 

Cap.  XLIIL 
EMPLASTRVM  chalcitidis glutinans,» phle- 
gmonc  conferuans,adcontufiones  diuifionefque  vtile. 
Sinus(cxiccat,glutinat,  prohibet  abfceflus  fien,educit 
offa  corrupta,maxime  in  corporis  extremitatibus.  Re- 
cipit  lithargyrijfquamx  xris,pincx,cerx  purx,  fingul. 
drachmas  vigintiquinque,ammoniaci,galbani ,  fingul. 
^  drachmas  quatuor,diphrygivdrachm.tres,anftolochix 
rotundx  drachmas  decef^/Wti  vetcns  vncias  quatuor 
fcmis.Lithargyrum,fqua^mam,coniicein  oleum,  &de- 
coquito  donecnon  mq  unent  digitos :  dena  adiice  U«> 
quabilia,&  ammoniacuiT>  dilatatum. 


NICOL.  MYREPSI 


S7° 


xlhii. 

E  M  P'  L  A  S  TW^A-de  falibus$l vomitus  Euthalii. 
Accipit  chalca|h^lpi(<)nirt;i  alfci,faLs  communis,  ccruf 
fx,cerx  pura-,fmgti|fldciam  femls ,  olei  myrtini  quod 
fatis  cft. 

a    Vomitus]Gr.TCf  cft  Xync  Scd  fcxfe  legendum  eiu  'iyytrpt 
hoceftnietricuir,,auttaiminccorifciip'tuu  . 

Cnp.  XLV. 
EMPLASTRVM  venatorUiti ,  accommodatu 
ommbus  malis.  Capit  fymphyti,xris  vfti,fquamx  xns, 
iridis  Illyncx,fingulorum  vnciain  vna,atramenti  Indir 
ci  vnciam  vnam  iemis ,  fahs  Cappadocici  vnciam  vna, 
«eruginis  vnciam  vnam  femis,aluminis  fcifiilis,mifyos, 
iingulorum  vnciam  vnam,gallarum,  anftolochix  rotu 
dx&  longx,lingulorum  vnciam  femis,  di<2amni,am- 
moniaci,lingulorum  vnciam  vnam  ,  fidiorum  ,  thuns, 
fingulorum  vnciam  femis,picis  aridx,cerx  purx,  fing. 
libram  vnam  femis,olei  communis  vnciam  vnam,ace- 
ti  cochleanum  femis.Probe  parato  vtere. 

Cap.  XLVI. 
EMPLASTRVM  Coreos,ad  lienofos ,  hydropi-  q 
cos  & ifchiadicos.Habet  picis  andx  hbram  vnam  ,  cerx 
purx,ammoniaci,nitri  rubei,pinex  refinx,  baccaru  lau 
n,adipis  taurinijfingulorum  hbram  femis,fannx  fani- 
grxci  fextarii  quartam  partem,chamxleontis  nigri,cu- 
mini  tenius,linguloium  vnciam  vnam  &  hexagium  v- 
num  femis. 

Cap.  XLVII. 
EMPLASTRVM  Simotos  vocatum,  ad  vniuer- 
fa  mala.Recipit  cerx  purx  hexagia  duodecim,  colcpho 
nixvncias  fex,fquamx  rubex,xruginis,thuns,  anftolo  ^ 
chix  longx,opopanacis,aluminis  fciflilis,xns  vfti,  lin- 
guloru  hexagium  vnUm,myrrhx,  aloes  f  laux,  galbani, 
iing.hexag.vnum  femis,olei,aceti ,  lingulorum  hexag. 
vnum,&  quartam  eiufdem  partem. 

Cap.  XLVIIL 
EMPLASTRVM  carycum  Eladii,  quod  vocatur 
Ephrates  perdica  ,  adneruos  viilneratosck  fanguinem 
fpuentes,thoraci  impolitum.  Accipit  cerx  purx  drach. 
vigintifeptem,olei  communis  vncias  tres ,  terebinthi- 
nx  drachmas  nouemdccim,ammomaci ,  aftens  Samii,  E 
fingulorumdrachmas  duas  femis,myrrhx  drach.duas, 
aloes flaux  drach.vnam  femis  grana  quindecim,  chalca 
thi  drach.duas  gran.quindecim,falis  ammoniaci,ceruf- 
fx,fingulcrum  drachmam  vnam  ,  alummis  fciffilis,i- 
chthyocollx,fing.drach.vna  grana  quindecim,farcocol 
Ix  drach.vnam,ariftolochix  rotundx  drach  .  femis  gra- 
na  quindecim,indis  drachmam  vnam,mifyos  crudi,x- 
ris  vfti,chalcitidis,fingul.grana  quindecim  ,  Lemnii  li- 
gilli  drach.femisjgalbani  drachmam  vnam,opopanacis 
grana  quindecim,terrx  Eretriadisdr.femis  grana  quin-  F 
decim,adipis  fuis  fylueftris  aut  taurini  lib.femis ,  aceti 
quod  fatis  eft. 

Cap.  XLIX. 
E  M  P  L  A  S  T  R  V  M  ad  neruos  vulneratos  Valde  bo 
hum.  Capit  cerx  purx  vnciam  vnafemis,  mifyos  cru- 
di,fquamx  xr:s,aluminis  fciffilis ,  cyprix ,  lingulorum 
vnciam  vnam  femis,chalcitidis  hexagium  vnum  fenus, 
olei  communis  vnciam  femis,thuns  grana  quindecim, 
galbani  gran.  quindecim,aceti  cochlear.femis  &  quarta 
partem.Madefadta  hxc  diflolue  fub  fole  xftu  canicula-  G 
ri:dein  adiice  acetum  quoad  lmbibatur  .fi  verohyeme 
p,rxparaueris,quantum  capiet  acetum  adiice:rehquum 
vero  aceti  cum  oleo  fimul  coquito  donec  imbibatur,  & 
vterc  vt  emmoto, 

Cap.    L.  f 
E  M  P  L.A  S  T  R  V  M  caufticum  veluti  ferru,ad  mor 
fus,caicinomata,omnem  ferarum  ic!tum,fteatom:\ta  & 
ftrumas.fecando  penetrat  vlque  ad  ofla.  Habetfquarnx 
xrisdrachmam  ynnm  ,  cantharidum  drachmas  tres, 


A  confilium  eft,ns  circulariter  ceratum  impohe,vt  no  ef- 
fluatquodlocos  cxulceret. 

Cap.  LI. 

EMPLASTRVM  Chyre  mirabile.  Recipit  cerx 
purx  vnciasduas  femis,pinex  vncias  duas,adipis  taun- 
ni  vnciam  vnam  fcmis,afy pi  vnciam  vnam ,  butyn  re- 
centis  vnciam  femis. 

Cap.  LII. 

EMPLASTRVM  Aphra,quod  accepi  a  Nabafia 
to  y!gyptio,exiccans  omnino, &  omnibus  detluxione 
laborantibusvtile. Accipit  cerx  purx,picisaBrunx,Co- 
lophonix,bituminis,fingulorum  hbram  femis,  lithar- 
gyn,aluminis  fcifli  &  rotundi,iingulcru  dr.fex,mifyos, 
gallarum,chalcitidis,opii,opopanacis,myrrhx ,  xrugi- 
niSjlingulorum  drachmas  quatuor,thuns,aloes,lingul. 
vnciam  vnam  femiSjfucci  mandmgorx  drachm.  dece, 
ceruffxvnciam  vnam,galbani  vnciam  fem.'s,olei  vncia 
vnam  femis,aceti  quod  fatis  eft. 

a  Biutia:]Manufciiptuscodex  lcgii  ySftTiac ,  intcrpofito  poA 
9r/«nte,punclo:ciuum  tamcn  legendum  fit  T«'w>ic/2fi"T/ac.Meiiiii<it  au 
teni  Brutia-picis  Diofcondes  libr.  1  .capitc  dc  picc  arida. 

Cap.  1.1  II. 
EMPLASTRVM  multis  accommodatum,Icefii 
nominatum,adomnevulnusrecens&vetus,  contufa, 
defluxiones,luxationes,fradta,  phlegmonas,  omne  do- 
lorem,quem  protinus  fedat.facit  ad  abfceflus ,  tubercu- 
la,ftrumas,carbunculos,parotidas,phygethla,condylo- 
mata,impetigines,clauos,anigritias,hxmorrhoidaS,iri 
flammatas  fiftulas,ambufta,hdilutum  rofaceo  aut  myr 
tino  oleo. Ad  vlcera,furculos,cufpides,  morfus  canum, 
ferarum  idtus,morfus  hominum.  ltem  ad  fanguinc  co- 
hibedum  vtitor,  &  loco  malagmatiscad  omni*:  oleum 
vero  non  adhibendum  eft.Lippientium  in  linteolo  effc 
anacollema.fint  autem  fplenia  maiora .  eft  &  ad  hy dro- 
picos  valde  bonum.Capit  terrx  ampehtidis,bituminis, 
iithargyrijfingulorufn  vncias  quatuor,cerx  piirx,  thu- 
ris,terebinthinx,propohs,fingulorum  vnciamvnam, 
galbani,aluminis  fciffi,fingulorum  hexagia  duo  &ter- 
tiam  partem,myrrhxdrachmam  rnam  iiliquastresfe 
miSjchalcitidis  drach.vnam  femis  filiq.vna  femi  s,mel- 
lis  hexagia  vigintidiio  femis,olei  omphacini  ftag .  vnu 
femis.Coquito  ampelitin,bitumen  &  hthargyrumcum 
oleo  donec  fubigantur,  &  coquito  ad  lentum  igne  mo- 

uens  lpatha  tedacea. 

a  Nigritias]Manufcriptus  codex  falf6/tt«v;tv/sicpro  /wXstv/ae  le- 
git,vt  ex  Galcno  lib.  f .dc  Comp.medic.  tynxyiv»,  \  b:  hoceriam  em- 
plafhumdefcribit.fatisiicjuct.  b  Dilutum]In  Nicojai  codice  corru 
pte  legitui  tvttyuni  pro  iinyiiti.  c  Adomnia.cVc.]  Hic  locus  totus 
inNicolai  codice  dcprauatus  cft:llc  enim  habt t,^jt<  a»t)  ygihJyy&Tit 
yncL  'i'Aajis,njci  aiiHOAAvyst  o<p B*Ayiirra/ .^uum  ta.nen  Gali  no  aftipu 
Jantc.ita  potius  fit  lcgcndum,^ti  *vt1  ycx),a^yct-n(  tsptic  m.ta. .  i>  <^o» 
JlyK^oca^fny.)  ain.x.o>.K>iyst  't7rof&a.Ay totnavh  o4sv/a.lk'«  Jlcrzrhtvm 
yAlftl*.. 

Cap.  LllII. 
EMPLASTRVM  Haliei  ad  cruenta  vulnera  & 
neruorum  prxcifiones,vulrlera  vetera,  &  cicatricem  x- 
gre  contrahentia,defluxioneque  tentata,  Emollit  p^otif 
limum  mammarum  durities.  Cofert  morfibus  canum, 
&  idlui  paftinacx  marinx  &  aliorufn  fauorum  pifciu. 
ac  in  fumma,virtutem  habet  mirabilem.  Habet  hthar- 
gyri,purx  cerx,fingulorum  drachm  .  viginriquinque, 
terebinthinx,myrrhx,afinopidis,xruginis  rafilis,fqUa- 
mx  xns,iingulorum  drachmas  duas,  anftolochix  dra- 
chmas  tres,thuris  drachm.  fedecim  &  tertiam  partem, 
diphrygis  drachmas  quatuor,galbani,ammoniaci,  fin- 
gtilortim  drach.  tres,olei  communis  ftagia  tria  femis. 

a    Sinopidis]Codex  Nicolai  manufcriptusfvt  alias  fcre  femper) 
ita  hoc  etiani  loco  depi  auatus  eft:lcgit  enini  a-inTrvr  pro  <r/vt.V</ Of. 

Cap.    L  V. 

EMPLASTRVM  If!s,cephalicum  aliudjad^chi- 
roniamala  &curatu  difficilia.eft  etiamcruentis  vulne- 
nbus  accommodum.  Recipitcerx  plirx  drach^  vigin- 
tiquinque,refinxbterebinthinx  drach.tres,ammoniaci 


fandarachx^arfenicijiingi^vum  drachmas  duas,pityo  h  drach.duas,fquamx  xris,cxris  vfti,ariftolOchix  Iongx, 
campx  drachmam  vnant.<j  utx  drach.femis,  anftolo-  xruginis,falis  ammomaci,fingulorum  drdch.duasjgai- 
cjnx  drachmam  vnani,  t1  p^i  :  drachm  .  vnam  femis,  bani,  mannx,myrrhx,aloes,fingulorufn  drach.tres ,  i- 
adipis  anfennidimidium  h<    'jm.In  quibus  autem  vti      lumi  ms  rotundi  drachmam  femis  grana  feptem,c.!ei 

/  vetens 


5^7 


D  E    EMPLASTRIS,    S  E  C  T.  %'.'& 


vetens  vncias  duas  femis ,  radicis  dracontii  vnc.vnam,  A 

aceti  quod  fatis  eft. 

a  Chironia]  Manufcriptus  codex  male legit^ov/*,  quumin 
Galeno  fit  fcnptum  x«pa>W.  b  Tercbinthinar  ]  Nicoluusha- 
betTiftSi»6i'v»c.Galcnusautem  x.o\o<p»K»xSf.  c  ytris  vfti]  Nico 
lauslegit;^***»  KJxooi^MVK.Galenus  K&*jia>Tou  xsitcu^uvs.thuns  vfti. 

Cap.  LVI. 
EMPLASTRVM  Lxina,ad malitiofa,fui'tincu- 
los,ftrumas,&abfceflus.  Accipit  cumini  communis 
hexagium  vnum,colophortix  vnc.duas,  anifihexag.  v- 
num,farinxhordeacex,  nitn,fing.vnc.tres,  olei  vetens 
ftag.vnum  femis,picis  lib.vrtam  &tertiam  eius  partem,  B 
cerx  purx  lib.femis,vini  boni  ftag.  quatuor&  o&auam 
eiuspartem. 

Cap.  LVIT. 
EMPLASTRVM  Pardalis  appellatum  ,  ad  ftru- 
mas:  exulcerat  enirh  &  rumpit ,  &  ad  cicatncem  ducit. 
Ad  contrita  oifa  valet.  eadem  educit.  emollitetiam.  Ad 
iecons  phlegmonas  & Uems,fuppuratcs,arthnticos.po 
dagncos,hypochondria,  omnes  dunties  ,  tuberculaque 
vtile.Diflbluit  carcinomata  &  phygethla  .  Auxiliatur 
conunllis,&morfisa  fcorpioue,hydropicifque.  Capit  C 
pyrethn  drach.  quinque,  falis  ammoniaci,grani  Cnidii 
decorticati,ariftolochix  longx,  lndis  Illyncx,  ammo- 
niaci,bdellii,ling".drach.duas,naftui  tii,  xylobalfami,firl 
gul.drach.duas  femis,vifci  quercini  elaborati  minas  u. 
myrrhx  drach.duas  femis,  fycomori  afli  minas  duas,ce 
rx  Tyrrhenicx  drach.feptem  femis,  ammoniaci,  adipis 
caprini,refinx  andx,fingul.  drach.  duas.  Irinum  oleum 
liquans  diflblue  vt  ceratum,&vafi  mfunde.Bdclhum  au 
tem&ammoniacum  maceratoin  vini  Italici  cyatho  di 
midio.dein  contntis  in  fole,  aduce  dilfolutum  ceratum 
in  mortario:  &  adiechs  bdellio  &  ammoniaco  contuiv 
de  diebus  duobus.Vbi  vero  vnitafuerint,reponein  va- 
fculuminuolutum  corio,ne  tranfpirent.Si  verb  acopon 
efficere  volueris,admifce  emplaftro  irinum  vnguetum, 
nardinum,cyprinum,fulinum,bubulum  adipem  &an- 
ferinum,fingulorum  cochlearn  quartam  partem,redu- 
cito  hxc  ad  vifci  craflitudinem  .Nonnulh  produnt  em- 
plaftri  huius  pondus  draehmx  quartam  partem ,  &  vn- 
guenti  inni  copioiius  efle  debere.  ^ 

Cap.  LVIII. 
EMPLASTRVM  Ciconixjomnino podagricos 
fanans.    Habet  ftercoris  ciconix,  adipisfuilli  veteris, 
fingul.lib.femis. 

Cap.  LIX. 

EMPLASTRVM  Sofia,vocatum  Philanthro- 
posmonach  ca,  ad  recentes  diuifiones  conferens,  eafq; 
a  phlcgmon?  tutas  reddens  .  Dilutum  autem  facit  ad 
phie^mones  eryfipelatofas.  Recipit  cerx  purx  vnc. 
duas,apinex  vnc.vnam,refinx,  olei  comunis,  fing.vnc.  p 
vnam,vini  optnni  hexag.quinque.  Ne  contemnas  me-  ' 
dicamentum  hoc.-eft  enim  expertum  &  bonum.  Redu- 
cito  autem  ad  taforum  formam,&  vtere. 

a  Tinea:]  Grxce  eftqwtnt/^aTGC.Hneam  autem  refinam  <fvo-n- 
yg.  vocariitcftatur  Galenus  lib-7.De  compof.medic.j^1  j,£v»:vbi  ica  fcii 
ptum  reliquit,»  ttiti/iWj^xSo-/  J[  cu/tiiv  lJ[iu(  yttntijsr.. 

Cap.  LX. 

EMPLASTRVM  e fermento adfurunculos,ma 
litiofa,mammas  defluxione  laborantes,&bonum  venx 
ieftionu  Accipit  myrrhx  purx  drach.  quatuor ,  cerx  G 
purx,adipis  fuilli  recentis,  fing.drach.fex,  refinx  pinex 
fndtx  drach.tres,  afalis.  Liquato  fermentum,  exiguam 
affundens  aquam .  Cerato  autem  liquefa&o  &  fuba&O 
vtere. 

a    Salis]  In  Grarco  Nicolai  codice  eftfimpliciteraAstToc,  nul- 
lo  adiedopondere. 

Cap.  LXI. 

EMPLASTRVM  podagiicum , diflbluens cal- 
los.  Capit  cerx  purx,terebinthinx ,  fingulorum  drach. 
vnam,olei  vetens  drachmarn  vnam  femis,nitri  Alexan  H 
dnni  Ubram  vnam  Iemis,euphorbn  vnc.vnam,iridis  lU 
lyncx  lib.vnam,fannxfcenigrxcifext.vnum  Si 
Cap.  LXII. 

EMPLASTRVM  c  fermento  probatum.  tia- 


bet  myrrhx,cerxpurx,adipis  hyagprecenhs,  fingulo- 
ru  vncia  vnam,  pine^e^nx  hexjpt  quatuor,frictx  re- 
finx hexagia  quatuo^wiis commuhis  vnc.vnam ,  nitri 
nign  vnc.S.        ''•'<"•' . 

Cap.  LXIII. 
EMPLASTRVM  c  fuccis,ad  omnem  phlegmo- 
nen  propter  duritiem  fk&am  conferens .  Item  dolores 
demolitur.Proprie  verb  cofert  podagncis  &  arrhnticis. 
Recipittannx  focnigrxci,&  feminis  hm,ptifinx,fingu 
lorum  hbram  femis,fucci  ebifci,vifci,  lithargyri,  lingu- 
lorum  hbram  vnam,cerxlibram  femis,  olei  communis 
hbram  vnam  femis.Coquito  oleum,hthargyrum,&  fijc 
cumebifci  donec  non  mquincnt.dein  aduce  reUqua, 

Cap.  LXIlili 
EMPLASTRVM  Pentatheton Glnuci archiatn 
Alexandrix,ad  phlegmonas,  eryfipelati,  apapulas  ferui 
dasin  vniuerib  corpore.In  podagncisd;Uiaim  cum  vi,- 
no&  oleo,in  erylipelatis  &  mammis  cum  rcfaceo  oleo, 
aut  vino  &  oleo.  Accipit  calcis  ,  adipis  taunni ,  cerx 
purx,picis,re7inxfn<Ltx,fingulorum  vnc.vnam.  CalcJ 
diligenterdiflblue. 

z  Papulas  feruidas]  Nicolai  codcx  legit  corrupte  iK^tfjsOu, 
pto  i x(h/jsfl*..sic  autem  diil.-e  funt  papul.t  ab  cbullieDdo  &  terue'do: 
Gakno  alio  nonvne  dicuntur  ijt&xV/jjtTa. 

Cap.  L  XV. 
EMPLASTRVM  de feminibus  ad hydropicos, 
angina  laborantes,  inflatos ,  articulos  tofos  facientes,& 
vbi  extenuare  &  emollire  voles.  Capit  falis  folhlis  vh 
ciam  vnam  femis,anili,  baccarum  laun,farinx  Ucrrtea- 
cex,cumini,nitn,vini  veteris,fannx  famgrxci,olei  ve 
teriSjfingulorum  Vncvnam  lemis,cerx  purx  Ub.femis, 
picisUb.femis,pinex  vnc.ofto.Arida  vino  irngato. 

Cap.  LXVL 
EMPLASTRVM  ad  relaxationes  neruorum,  & 
4oculorum,bpapulas  feruidas,  reiolutos,  ctumores  ner- 
uorum,^articuIos  pUlegmone  tentatos,&  gcnua:  potif- 
fimiim  verb  ad  refolutos  &  tumores.  Habet  cerx  pu- 
rx  vnc.quatuor,refinx  terebintUinx,opopanacis,  fing. 
hexag.duo,colophonix  vnc.quatuor,  olei  vetens  hexa- 
gia  quinque,adipis  fuilli  vetens  hexag.  quinque. 

a  Oculorum]  Hauddubie  hoc  loco  Nicolai  manufcriptus  cO 
dex  dcpiauatus  eft.legit  tnim  x.afm.f.cD/j^Tuv.  Quid  autcm  hac  voce  1/* 
griificare  velir,m  mo  iputo)  facile  diuinabit .  CenlVo  iiaque  lcgendum 
cfle.xa)  7«f'  iuMTvv.  b  1'apulas  feruidas]  Codtx  Nicolaiha- 
bet  sxffxs^uynst/st.Quid  vero  'in£> '.yyjt  (it  ignoramus :  legendum  itaquc 
efle  ludicc  JK^to-//jx?5t  ,  vt  paulo  fupra.  c  Tumores]  Gnce  cft 
trurp^^s-Sunt  aut.  m  trurfc<f  -j},  vt  lib.  4.  De  vi£tu  acutorum  morbor. 
cornment.  r  j.teftis  cft  Galeniis,  omnespntet  natura  ii  tumores  :  in- 
terdum  tamen  ad  tubercula  &  durkias  tantum  vox  ha?cdttorquetur, 
d  Articlilosj  Codcx  Nicolai  legit  falfti  »v/fi*,ptoa£5f<. 

Cap.  LXVII. 
EMPLASTRVM  lfchiadicum  e  didamno ,  co- 
gnominatum  etiamab  aliis  c  farmentis,  deftruens  vete 
res  affeftus.  Vritofarmenta,&horum  cinens  vinoau 
ftero  extin&i  adiicevnc.vna,euphorbii,  terebinthinx, 
mannx,fing.vnc.Iemis,galbani  vnc.vnam,  ammoniad 
vnc.iemis  dracb.vnam,nitri  vnc.vnam,piperis  commu 
nis  vnc.duas,opopanacis,cypen,baccaru  laun,cyclami- 
ni,myrrUx,petrolelini,zingiberis,pyrethri,olei  tedacei, 
ladani,  fing.  vnc.  femis,  nardi  Celticx  hexag.  vnum  le- 
mis,adipis  caprini  vnc.femis,olei  vetens,nardini,  cypri 
ni,fing.vnc.tres,adipis  taurini  vnc.duasfemis,cerx  Tyr 
rhenicx  vnc.q  uatuor,opobalfami  vnc.duas,cafix  fiftu- 
Ix  vnc.femisjcardamomi  vnc.duas,pinex  vnc.Vnam. 

Cap.  LXVIII. 
EMPLASTRVM  ad  euocandos  fudores  proba- 
tum. '  Recipitiantalorum  aibi&rubei,fatinxfcenigrx 
ciiUordeacex,feminis  lini,finguloi  um  vnc.S  .  Fermen- 
tato  cum  oleo  rofitceo,aiu  ^|rnxmelino  ,  aut  lentifci- 
110, &  calefaciens  impone »  raafho  calidu  .dein  accipe 
vinu  calefadum  bonum,'v pbgiam  nouaimbutam 
applicato  fpihx,fcapuhs,  ychiis  ,  femoribufq;  validc 
multoties.dein  finito,&        ^fodabit.  Simile.Accipe 

ttt.i. 


S*9 


feme  lini,coquit 
ne  ftomacho  aiudyi' 


NICOL.  MYREPSI 


ffupio  cum  vino  albo,&  lmpo  A  defectionem,&fyncopen.  Accipitrofarumrubearum 


drachmas  duas,caryophylh  drachmam  femis,netx,hoc 
eft  gallx  mofchatx,grana  quindecim,  flons  borraginis 
drachmam  vnam  fcmis,berberis  drachmam  vnam,  fe- 
nci  vfti  drachmam  femis,  hgni  aloes  drachmas  dnas, 
maceris  drach.femis,cinamomi  drach.tres,fitali  rubei, 
foliorum  citri,  fing.drach.duas,  nucis  mofcharx  drach. 
duasfemis,feminis  mehflx  &  herbx,fingul.drach.trcs, 
fampfychi,menthx,fing.drach.duas  femis,fpicx  dtach. 
vnam,croci  fcrupul.vnum,corallii  rubei,ambaris,  fing. 


a£tum. 
LXIX. 

EMPLASTRV  M  ad  choleram  valde  bonum.  Ac 
cipe  mala  acida,purg.itb  medullam:  dein  coquito  cum 
aceto,&  probc  contufis  adnce  fannam  rofaru ,  &  rhois 
Synaci.Subacla  fimul  lmponc  ftomacho,imo  ventn,& 
renibus.  Cap.  LXX. 

E  M  P  L  A  S  T  R  V  M  vocatum  Pampathes,  lapides 
^ontentjfoluit  poros  iiue  tofos  duodecim  annorum,in 


pedibus &  mambus  fadtos  .  Curat  eos  per  humidxfa-  B  hexag.femis,feminis  ocimi  hexag.vnum,ofla  cordn  cer 
niei  refolutionem.  Facit  ad  omnia  mala  ex  defluxione 
nata,abfcefl'us,carcinoniata,phygethla,&  ftupores  cor- 
pons.Pant  etiam  lxtitinm  lucunditatemve  ,  carnium 
bonitatem  &  corpons  robur.CapitlapidisScythici  ftag. 
fex,lapidis  Perfici,pyntis  &  hxmatitis,  lingulorum  he- 
xag.duo,lapidis  Phrygn  ftagiaquinque&  rertiameius 
parte,cinabans  loti  hexag.quatuor,chalcitidis  vftx  fta- 
gia  fex,fquamx  xns  hexagia  quaruor ,  xruginis  rafihs 
hexagia  duo,lithargyri  vnciam  vnam,thuns  ftag.  duo, 


uini  tna,xylobalfami  drach.duas,  margaritarum  hexag. 
femis,  panis  vfti  &  in  vino  macerati ,  ftillatitn  rofarum 
boni  hquoris ,  8c  fucci  borraginis  qunntum  volueris. 
His  omnibus  fimul  contufis  fac  facculos  duos,  &  :mpo 
ne ipfos  cordi, &  calefac  cum  fuccis,&  cahdos  fkpius 
permutato. 

Cap.    L XXI III. 
E  M  P  L  A  S  T  R  V  M  ad  cordis  fyncopcn,&  imbecil 
litatem  corpons  a  calore  natam.    Capit  cinamomi  he- 


am 


moniacihexapia  duo,  aloes  flaux  hexagia  tria  ,di-  C  xag.vnum,caryophylh  hexag.femis,fpicx,foln,fingul. 

drach.vnam,coralhi  rubei  &  albi,fing.  drach.  duas,  tnu 
fantalorum,fing.hexag.vnum ,  marganrarum  perfora- 
tarum  &  no  perforatarum,fing.hexag.vnum  femis,  fpo 
dii  hexagium  vnum,ligni  aloes  boni ,  zedoanx,  finguL 
drach.vnam,calami  odorati  hexagia  duo,foliorum  citri 
vnciam  vnam,rcfarum  rubearum  vnciam  femis  ,fenci 
recenter  c  grano  ihcis  tincti  hexagium  vnum  ,  meliflx, 
herbx  vnciam  femis  drachmam  vnam  ,  fapphiri  fcrup. 
duos,aambans  hexagia  duo,mofclu  fcrupul.  duos,  am- 


ctami  vnciam  vnam,anftolochix,  chamxmeli,  fingul. 
hexagia  quatuor,betonicx  hexagia  duo  ftagh  o&auam 
partem,gentianxhexagiaduo,floris  falis  vncias  odro, 
olei  veteris  hexagia  duo,  cerx  rubex  hbram  femis,pro- 
polishexagia  vigintiduo ,  galbam  hexagia  tria  ,  adipis 
paflens  vncias  oclo,colophonix,Cadmix,  fingulorum 
vncias  quatuor,anftolochix  longx  ftagia  quatuor,ace- 
ti  quod  fatis  eft. 

Cap.  LXXI. 


EMPLASTRVM  ad  lienofos,hydropicos,&  ma  D  brx  hexagia  tna,nucis  mofchatx  hexagium  femis,fam 


locorporishabituprxditos,valdebonum.  Habet  aga- 
rici,calaminthx,  fingulorum  vnciam  femis ,  anthemi- 
dis,abfinthii  ;omx,  fingul.  vnc.  femis,picis  aridx,myr 
rhx,  aloes,fingulorum  hexag.duo,galbam,filis  ammo- 
Miaci,aluminis  fcifli,ariftolochix  rotundx,fingulorum 
vnciam  vnam,nitn  rub*ei,ammoniaci,  baccarum  lauri, 
lingulorum  vnciam  vnam  ,  anftolochix  longx  drach. 
vnam,rutx,opopanacis,fingulorum  drachmas  duas,te 
rebinthinx  vncias  tres,  mifyos  ,  xhs  vfti ,  lchthyocol- 
lx,farcocollx,taurocollx,  finguloru  vnciam  vnam,  co- 
lophomx,ftercoris  columbarum,ftyracis  calamitis,  fin 
guldrum  hexagia  tna,adipis  taunni  hbram  femis ,  fco- 
rix  fern  vnciam  femis,foliorum  falicis  vncias  duas,ma 
ftiches,  thuriSjlingulorum  vnciam  vnam  ,  olei  nardini 
quantumfufficit. 

Cap.  LXXII. 

EMPLASTRVM  ad  hydropicos  mirabile.  Re- 
ripitabfinthh,calaminthx,pyrethn,  fingulorum  dra- 
chmasdecem,falisammoniaci,grani  Cnidn  decortica- 
ti,anftolochix,aluminis  fcilfiUsjindis  Illyricx,aphoni- 
trijfingulorum  drachmas  tres,ammoniaci,bdelhi,iing. 
drachmas  decem,cardamomi ,  liquoris  fycaminorum, 
hoc  eft  mororum,xy  lobalfami,vifci  quercini  elaborati, 
fingulorum  minas  quatuor ,  cucumeris  fylueftns  radi- 
cis,myrrhx,fingulorum  drachmas  quinque ,  fycomori 
afli  minas  quatuor,picis,cerx  Tyrrhenicx,fingulorum 
drach.quindecim,cancarum,adipis  capnni,reiinx  tere 
binthinx,peucedani,fmgu!orum  drachmas  oQo,  opo- 
panacis,mifyos,pipens  longi,  fingulorum  drach  .  tres, 
anftolochix  longx&  rotundx,iing.dr.ii.femis  ,fannx 
fccnigrxci  drach.quatuor,chamxleontis  nigri ,  folioru 
rutx,iing.drach.  quinque,vnguenti  lrini  iiliq.quatuor. 
Ceram,refinam,&adipem  taunnum  cum  vnguetoiri- 
noliquefacito.  bdellium,ammoniacum  ,pnus  invino 
Italico  macerato  menfura  duorum  cyathorum.Dein  m 
fole  fuba&a  in  mortanum  coniice ,  &  contunde  diebus 
duobus.Vbi  vnitafuermt  omnia,reponcin  coriii&im 
pone  toti  ventri.  Quandojiute  hoc  vt  acopo  vti  volue- 
ris,mifceto  cu  emplaftro  Hfcc  irinuoleu  nardinu ,  cypri- 
Cu,aut  fufinu,&  rediguo  ad  ^lutinis  craflitudinc.  Non- 
nulli  vero  adiiciut  emplaftro  huic  lnni  vngueti  dr.vna. 
Cap.  LXXIji. 

EMPLASTRVM^  adccrdis  palpitationc,  animi 


pfychi  vnciam  femis,  feminis  ocimi  hexagium  vnum, 
carnium  cotoneorum  purgatarum  vnciam  vnam,  ca- 
phurx  drachmam  femis,  carnismalorum  dulcium  vn- 
ciam  vnam,fohorum  borraginis.Hxc  tufa  &  coquaffa- 
ta  in  mortario  pone  in  facculos  duos  e  fenco  rubro  fa- 
dros.dein  appone  ftillatitii  rofarum  liquoris  puri  hb.  v- 
nam,&  fucciborraginisUb.duas.  Caletaftis  his  probeir 
ngato  facculos  ,&  impone  cahdos  cordi ,  crebrb  per- 
mutans. 

:  a    AmbaiislHocloco  (nifi  codex  fic  deprauatus)  diffeientiara 

inter  ambarem  &  ambiam  Nicolaus  faceie  videtur. 

Cap.  LXXV. 
EMPLASTRVM  ex  cefypo ,  ad  cmnem  duritii 
probatum.  Habet  colophonix  vncias  decem,cerx  pu 
rx  vnciasftx,pinex  vncias  viginti,  oleiccmunis  libras 
tres  vnc.duas ,  adipis  taurim  vnc.  octo  ,  lanarum  fucci- 
darum  vnc.duas ,  maftiches  vncias  nouem ,  fccnigrxci 
vnc.duas,radicis  althxx  vnciam  vnam,  adipis  ouilh  vn 
cias  im.adipis  capnni  vnc.fex,fampfychi  Ub.vna  vncias 
quatuor,mellis  vnciam  vnam  femis,  hyflbpi  vnc.  fede- 
cim,croa  vnciam  vnam,vini  &  olei  quantum  fufficit. 
Cap.  LXXVI. 

F  EMPL  ASTR  VM  ahudex  afypo.  Capitcolo 
phonix  vnc.  duas  femis,cerx  purxvnc.  vnamfemis, 
refinx  pinex  vnc.  quatuor  femis,  olei  vnc.nouem,  adi- 
pis  taurini  vnc.vnam,  maftiches  vnc.vnam  femis,lana- 
rum  (uccidarum,fucci  fanigrxci,  radicis  althxx,  fing. 
vnc.femis,adipis  ouilli  vnc.duas,  adipis  caprini  vnc.  v- 
nam  femis,ftyracis  calamitis  vnc.femis,  butyn  veteris, 
medullx  ceruinx,fing.vnc.vnam,adipisgallinx,anferis 

^  &anatis,fing.vnc.vnam  femis,croci  vnc.femis,  meUis 
Atticiquodfatis  eft. 

Cap.  LXXVII. 
EMPLASTRVM,  confeftio  ccfypi.  Sordes  qux 
ln  lanis  ouium  nutnuntur  ,  e  quibus  paramus  afy  pum 
nominatum,habent  concoquendi  facultatem  fimiliter 
butyro:paululum  eti^m  difcutiunt.  Paraturautem  hoc 
modo:Sumitofordidas  fuccidafve  lanas  in  alis,acollo,& 
femorib9ouiu  repertas  molles,ac  calida  aqua  lauato,fi- 

u  miilq;  omnes  eoru  fordes  expreflas  m  craterepatetis  o- 
ris  coiicito:fuperinfufaaltera  aqua  fcructi  agitato,acce 
ptoq;  poculo  aut  alio  quopia,humore  ex  altocuimpetu 
deiice  donec  fpumefcat.dcin  manniaqua  illisbinfpergl 
to:  fi  1)5  adfit,fngidaaquainfperge,&iinevt  cofidant. 


D  E    EMPLASTRIS,    SECT.  X. 


t7- 


litis  hexagium  v- 
jBprum  hexagta  duo, 
colophonix  hexagium  vnum  leTSuV",  picis  humidx  hc- 
xagia  duoj  hgnialoes  crudi  vncia*m  femis,  maftiches, 
thuns,iingulorumhexagiaquatuor,  gallx  mofchatx 
drachmam  femis,iadani  bom  vnciam  vnam,  cerx  albx 
vnciamfemis,  nucis  mofchatx  hexagia  quatuor,  croci 
hexagium  femis,afucci  cotoneorum,olei  nardim  qua- 
tumfufficit,fpicx  hexagium  femis,cubebe,cardamcmi 
maions,fampfychi,fingulorum  hexagiaduo,  aloesfta- 


Vbi  refrigerata  fuerint,quod  fupernatat  pingue  in  alte-  A  baris  drachmam  femis,  ftyra; 
r um  vas  conncito:&  infufa  iterum  aqua,manibus  fubi-  num,  xylcbalfami,  galangx, 
gito.Poftea  effufa  aqua  aliam  cahdam  affundito  &  com 
moueto  vt  prxdi&um  eftlimihtcr,&affufa  manna  aut 
fngida  aqua,fine  vtconfidat.&  vbi  refngeratafuerint, 
iterum  m  alterum  vas  conncito,  &  manibus  fubigito.& 
tertio  affunde  aquam  cahdam  &fac  vt  prxdiclum  eft 
donec  cefypus  candidus  &  purus  reddatur,  &  nihil  quod 
non  lit  purgatum  habeat.Sicque  curatum  m  fic>ihvafe 
repolitum  m  fole  ahquot  diebus  cuftodito  .  Omiiia  ve- 

ro  hxc  m  fble  cxftiuo  facito:iic  enim  vtilior  ent,^&  ni  B  ux  vnciam  femis,melhs  Attici  quanrum  volueris 
hil  in  fe  habebit  dun  &  concreti,  veluti  qui  cera  aut  adi 
pe  adulteratus  eft.Facit  autem  ad  fedis  &  vteri  vlcera 
cum  melle&butyro,ahaqueplunma.CEfypiis  vero  cre- 
nntus(facuint  enim  ex  eo  collc&um  cinerem,  aut  fuli- 
ginem)vtihuimuscad  erofos  oculorum  angulos,fcabio- 
fofque,  palpebrarum  callos,&  defluuia.  Crematurau- 
tem  ahquando  ln  noua  tefta ,  donec  *  reda&us  in  cine- 
rem,  pinguitudinem  amifent.Tefta  vcrb  m  carboniblis 
flta  iit. 

a  Collo&femoribus]  Manufcriptus  codex  deprsuatiiTime  C 
legit  KvPii.  x&]  5iTa<,  pro  T>iyJ\\tt  kcuux:oi;.  Sic  enim  elle  legcndum  ,  c 
Diofconde  fausliquct.qui  piobatiliimas  lanas.Iib.  2.  cap.Sj".  iuccidas 
Tno\\es,'iJ!i 'rxrpzyjnr.x, xejicti ftna;  deconfas  elle  fcribir.  b  In- 
fpergito]  Codex  Nicolai  male  kgit  mTjfi-i  $i>.*<vn  i-ractri,pio  yct- 
v*ip*f<*  9*Aauvii,«  ■attfin.  c  itftiu  .•]  Cta.cc  eft  S«w» .  Diofco- 
rid-s  autem  legit  Sfe/zii.hoccft  calido.  d  Er  nihil  in  fe,  &c.]  Ita 
clVe  lege'dum,e  Diofcoiide  fatis  liquec.qui  habet  xa  iJh  tyjt.  it  itumm 
tTxXnfc',»  3-u,iriKo;,'*;7rif  5  i::i?  j;jLm;  Ktcarrv  r.  stIzti  .  Qiiare  Nicolai 
codex  hinc  venii  emindandus ,  quod  .-.dmodum  hoc  loco  lit  d^p.aua- 
tus,&  pro  r;xTi  kgat  ^,«»,hoc  cft  lermenro.  c  Ad  erolos,&c.] 
Nicolai  ccd:x  habet.-ofsc  <£is£«Jf*u«'v=i  -IumS*  yjf.S»;  , &c.  quum  ex  Cap.     LXXX  V. 

Diofcorid.-conikclegedum  potiusctle,  v?c;  vnuCtScau^;  yjtixt  xj  EMPLASTRVM  ftomachicum,  ccchacum,coli 
■lapciS  m  xcti  SAi*«;»nTu>at«if»,&c.         f    Redauus  111  cmcicmj  c  j  r    »  /-        C       r  1         —  i.  r 

T/    ,-        ,  j  ._^c-...i „r„„c*,,t.i  L)  cum,& dyientencum.    Capit  iucci  roliorum  hvoicya- 

ManulcriptuscodcxT^fo5£.lc-git,proTt<ptat)s-'.  ■ •       1  r  ;  ; 

mi,iucci  vtriufque  plantaginis,fucci  cotoneorum  &  ma 


a  Succi]  In  manufcripto  cod.cc  fmpliciter  eft ^&gejt.yi detur 
iraqueaiiquidd~liderari  hoc  loco.ntnip-.  xviu\uc,vi  cx  kqucti  empla- 
iho  fit  mauitcftiiliinum. 

Cap.  LXXXIIII. 
E  M  P  L  A  S  T  R  V  M  ad  :mbecilhtatem  ftomachi, 
&  acidum  rudTum,omnemque  frigidum  affedlum.  Im- 
pomtur  autem  vt  emphftrum,&  vt  vnguentum.  Ac- 
cipit  ftadi:es,xylubaliami,maiticlies,  iingulorum  hcxa- 
gium  vnum,ligm  aloes  hexagia  duo  ,  galix  mofchatx 
hexagia  duo,ambrx  liexagium  femis,  caryophylh  hcxa 
gium  vnum,  ziPgibens,chamxmeli,iingulorum  hexa- 
gium  vnum  femis,  ftyracis  calamitis  hexagium  vnum, 
fucci  cotoneortim,olei  amygdalini,  &  nardim,&  anethi 
ni,iingiilorum  vnciam  vnam  ,  pinguedinis  gallinx  & 
anfcns,  iingulorum  vnciam  Vnam ,  ladani  vnciam  fe- 
mis,cera;  pura:  vnciam  vnam. 


Cap.    LX  XVIII. 

EMPLASTRVM  ad  pleunticos .  Recipitbu- 
tyn,ablinthn,marrubii,fcenigrj;ci,tercbinthina;,  men- 
tha;,pinguedinis  fuilla;  &  anlerina;,  cciypi,cera',medul- 
la:  ceruinx,laun  feminis,hni  feminis,  carnis  cancarum, 
olei  chamxmehni,anethini,fefamini  quod  fatis  eft. 

Cap.  LXXIX. 
EMPLASTRVM  ahud  ad  pleuriticos  optimum. 
Accipit  radicis  malux  fylueftns,  pinguedinis  fuilla;,gal 
linacea^jT-ulpinx^afbOj&anfennXjorfypi^violarumjbu 
tyri,terebln thinx ,  fucci  fccmgrxci ,  &  feminis  hni,olei 
lefamini,ccra;  pura;  quod  fatis  eft. 

a  A  (b.  ]  Grice  elt  ifi:.  Quod  quidem  aibo  i;  t  Nicolao  ani- 
lP3nt;sgenus,fupraetiam  annotauimus  :  quale autem  lit  genus.fcire 
nonduui  j  ollum. 

Cap.  LXXX. 
EMPLASTRVM  alterum,  ad  pleuriticos  mira- 
bile.   a  Ventrem  hirundmis  vniuerfum  accipiens  ten- 


lorum  ,  myrtorum ,  &  mefpilorum ,  fannx  rofarum, 
rhois  cuhnarn,  rhois  Synaci ,  rhois  coriarii ,  iidiorum, 
ba!auftiorum,faiina;  onzx,  farina;  abriza; ,  fucci  fihcis, 
acacix,hypocifthidis,  boli  Armenii,  ligilh  Lemnii,fru- 
ftus  mororum  lmmaturorum,  panis  andi  pun  ,  farina: 
lentium,lentifci,rubi,polenra;,  gummi  Arabici,  mafti- 
ches,myrrha,oui  albuminis.  Anda  liquefacfa  cum  hu- 
midis  fubigito,&  calefacfa  iinponito  toti  ventn,&  lmo 
E  ventn,aut  etiam  a  tergo  ad  rehes. 

a    Eriza:]  Brii.x  fiumenti  fcgetff  e  typhar fimillima: m»mi- 
nit  Galenus  hb.i. Deaiimenc.facul.cap.de  rypha. 

Cap.  LXXXVI. 
E  M  P  L  A  S  T  R  V  M  aliud  caliacum  ex  fylueftri- 
bus  pyris.  Accipito  fj  lueftna  pyra,  aut  pyra  lmmatu- 
ra,coquito  pvobc  cum  aceto  optimo  dolo  carente  :  dein 
amoucns  ab  igne,externam  mebranam  abiice:  e  medul 
la-vero  capitohbram  vnam,  cui  adiice  galla  mofchataj 


to,&  cum  fuccoapiij&fannafccnigrxci  mibuto  &  pro-  F  qux  cognomihatur  ner,baccaru  myrti,  rhois,fucci  aca- 

cix,&  hypotifthidis,myrrhx,  thuns,  maftiches,  fingu- 


be  calefado  vtere 

a   Ventiem]  Nicolaus ^>ja»  corrupte  lrgit,  pro  xcnicur. 

Cap.  LXXXI. 
E  M  P  L  A  S  T  R  V  M  ad  prxdida  mala ,  admodum 
efficax.  Capit  farinx  hordcacex,violarum  andarum, 
chamxmeh,mehloti,fanigrxci,feminis  lini.  Ebulliant 
in  aqua  dulci,dein  contuiis  &  vtraque  manu  fuba&is  v- 
tere. 

Cap.  LXXXII 


lorum  drachmas  quatuor ,  panis  aridi  pun  drachmas  o- 
£fo,calami  odorati  drachmam  vnam,  iidiorum,  balau- 
ftiorum,rofarum,gallarum,  pilularum  cypanifi,berbe- 
ns ,  orizx  fannx  ,  betonicx.  Arida  tufa,&  tenui  cnbro 
tranfmiiTa,fermentato  cum  oleo  rofaceo,&  fucco  coto- 
neorum,&  carnibus  fy  lueftrium  pyrorum  .  dein  admi- 
fce  myrobalanum  fcilfum,&  coquito  cum  aceto  ad  ter- 
tias,  atquedeaceto  capito,& permifce  emplaftro  antea 


j^i^,»,  c.~.c  G  fuba£ro,&  denub  bene  fubadio  adnce  hgni  aloes  crudi 
EMPLASTRVM  ahud  adlatens  dolores,uncre  3r       ,r    ~  .,     r  .   n°     „     ,  r 

r  ,  r„-  vnciamiemis.Vtriique  manibus  iubacium,&  calefactu 
,ranigrxci,lemi-  .      n  5 


bre.  Habet  cerx,pmex  rclinx,laun 
nis  hni,thuris,menthx,caryophylh,  xylobalfami,ftyra- 
cis  calamiti$,picishumidx,hyifopi,croci,marrubii,lada 
ni3thuris,mehloti,galbani,maftiches,ipicx,  ammonia- 
ci,myrrhx,aloes,abiinthn,caricaru,nitn,  olei  cypnni, 
anethini,&chamxmehni,euphorbii,tercbinthinx,opo 
panacis,pinguedinisgallinx  &  anfens,olei  rutacei,nar 
dini,&  communis  veteris,  bdelhi,  cofti,  adipis  fuilh  re- 
centis. 

Cap.    L  XXXI II. 
EMPLASTRVM  ftomachicum,admodum lau 
datum.  Recipit  cardamomi,zingibens,  cinamomi,ca 
lammthx,menthx  andx,fmgulorum  hexagia  duo,am 


ilhnc  lmteoj&  lmpone. 

Cap.  LXXXVII. 
EMPLASTRVM  ad  hepaticam  dyfenteriam. 
Habct  cinamomi,fucci  acacix,&  hypocifthidis ,  fingu- 
lorum  vnciam  femis,  rofarum  veraram  &v£gy  ptia- 
rum,i)hgulorum  hexagia  duo ,  fummitatum  my  rti  ni- 
gn,rliois  cuhnarii,rhois  Syn?ci,  rhois  coriarii,  lidioru, 
balau^tiorum  ,fingul.  hcxagia  tna ,  farinse  orizxvnc. 
H  vnam,farinaebrizx,aluiTUDi  fciffi,  berbens,florisiun- 
ci  odoratijiingulorum  he::agia  ckro,thuris  mafculi,ma- 
ftiches,hgni  alocs,ling.vnc,  fcrpis,  rubifruftus  lmma- 
tun  vnc.vnam,fucci  menrhx,  cotonei,  rutar,plataginis 

^  m.u. 


NICOL. 


mmons,  polygonij^JHHBfcfpd  frtis  ent  ad  fermctatio 
ncm,  Armenn  boli,LermfigiIh,alumniis  fciflihs,  rhois 
Syriaci,fanguinis.draconis ,  iingulorum  vnciam  femis, 
mci  afli  hcxagia  duOjSamii  afteris,  fpodn  ,  fingulorum 
hcxagia  rria,gummi  Arabici,  cypariffi  pilularum,  fing. 
vnciam femis,fcminis  portulacx,  pfylhi,  iing.  hexagia 
duo,fantali  albi  &  rtibci,iingul.  vnciam  vnam,filiginei 
frumenti  &albioui  quantum  neceflitas  poftulauent. 
Arida  tufa  cum  fuccis  fermentato:  vnitifque  ommbus 
tc  calefadtis ,  lmteo  illita  impone  ton  vcntri ,  &  fafcia 
mduCtailhc  permitte.  B 
Cap.  LXXXVIII. 
EMPLASTRVM  aut  cntaplafma  hydropicis  v- 
tilc.    Rccipit  farinx  cicerum  &  irini  cu  melle.Coqui- 
to  cum  mufto.  deindc  admifce  abfinthiii,  lignu  anethi, 
chamxmeh,.nlthxx,maftichcn,  femc  agni,feme  abiin- 
thii,foha  rutx  reccntia  tufa,calcemlota,rofas  andas,fc- 
men  anethi,coriandn,cumini,&  olcum  ancthinum. 
Cap.  LXXXIX. 
LTNCT  VS  cfeminelmiadtuiTientes,abfceiTu  & 
dcftnlanone  laborates.  Accipitfemmis  hm  vnciasduas,  q 
hyflbpi  vnciam  femis,tragacanthx  hexagiumvnum  fe- 
miSjieminis  aniii,  feminis  vrticx ,  lingulorum  hexagia 
duo,croci  hexagia  quatuor,anifi  hexagium  vnum,  mel 
lis  Attici  aut  facchan  quod  fatis  eft. 

Cap.  XC. 

EMPLASTRVM  ad  lienofos  probatum.  Ca-  • 
pitfarinx  hordeacex,mellis  Attici,fingulorumacauciu 
vnum.Vtraque  cum  acetocoquito,  &  adnce  maftiches 
ftagia  duo,foliorum  tamaricis  exquifitc  tritoru  vncia 
vnam.Vbiprobe  decoxens,admifce  corticis  radicis  cap  rj 
paris  ftagia  duo,fanigrxci,  hyiropi,chamxmeh,fingu- 
loru  hexagia  duo  ,  rofarum  aridaru  ftagia  duo,  ammo- 
niaci  hexagia  duo.terito  m  aceto  &  oleo  chamxmelino 
&  adipe  anfenno  quantum  voluens.  Contufack  fubafta 
ntc,ponein  cinere  cahdo,&  frequenter  moueto:poftea 
ab  igne  remouens, llline hnteo  folido ,  ac  jmpone  tepi- 
dum  fuperlienem. 

a    Caucium^Giarce  eft  jttftx/t!.  Quale  autem  Nicolao  pondui 
Ct  diuinarenccjueo.Conuptam  tamen  efle  djfrione.n  nihildubito. 
Cap.  XCI. 

EMPLASTRVM  ad  cahacos ,  dyfentericos,  &  E 
profluuium  muliebre,imo  ventri  impofitum ,  lumbis, 
&  rcnibos  vtile.  Eft  autem  probatum.  Habetacacix, 
hypocifthidis,rofarum  rubearum,  iidiorum,  balauftio- 
rum,rhois  Syriaci,rhois  cuhnani,  rhois  coriani,  farina: 
onzx,terrx  Samix,  boh  Armcnii,  figilli  Lemmi,  gumi 
Arabici,amyli,maftiches,farinx  brizx,  fucci  plataginis 
vtriuiq;,&  fihcis,fucci  frud9  myrtoru,glutinis  fabnlis  , 
fucci  polygoni,fpodii,  vux  immaturx  aridx  acinorum. 
Hxctrita,&  per  tenue  cribrii  tranfmiifa  ,  &  cum  fuccis 
&  albis  ouoru  fuba&a,illine  hnteo,  &  imponc  cahdum. 
Cap.  XCII. 

EMPLASTRVM  ex euphorbio.  Recipit cera: 
purx  vncias  duas,  terebinthinx,  picis  aridx ,  fingulorfi 
vnciam  vnam,euphorbii  vnc.  fex  poftremu  omnium. 

Cap.  XCIII. 
EMPLASTRVMad  capur  deftillatione  laboras, 
in  quo  non  committitur  error:  impoiitum  vertici,val- 
de  bonum.  Accipit  indis,  hslenii,  florum  lunci  odo- 
rari,fingulorum  vnciam  vnam ,  rofarum  andarum  he- 
xagium  vnum  femis,amomi,cofti,fohi,  gallarum,iln- 


M  YREPSl 

A 


174 


rhxtana  duo ,  thuris,  maftiches  ,  fingulomm  hexa- 
gium  femis ,  ladani  hexagium  vnum  femis  ,  alocs 
ilaux,fingulorum  hexagium  vnum,  caryophylli  hex^- 
gium  femisgrana  vndecim,cubebe  hexagium  femis,ce 
rx  purx  vnciain  femis,olei  nardini  quod  fatis  eft. 

a  Tarium]  Crarcc  eft  ttf in.Qjjid  vero  caiium  Nicolao  fiirtii- 
ficc-t.fcire  r.on  iatis  pofiurn  Pondtris  eflc  quidem  genus  (atis  eonfUt: 
quale  i  ei6,me  ignoraie  fateot, 

Cap.  XCV. 

EMPLASTRVM  ad  caput  dcftillatiorie  corre-. 
ptum,in  quo  non  committiturerror,  lmpoiitum  vcrti 
ci,mirabile.  Habetnucis  mofchatx,galbani,longi  pt- 
pens,aloes  flaux,ladani,  thuns,  maftiches,  ftyracis,  ca- 
ryophylli,cubebe,olei  coftini,  irini,&balfarnini ,  cerx 
&  caftorei  quod  fatis  eft. 

Cap.  XCVl. 

tMPLASTRVM  ad  ftomachicos ,  cahacos,  & 
dyientencos  valde  bonum.  Recipit  croci ,  myrrhx 
troglodyticx,cyphi,maftiches,fucci  abfinthn,  alocs  fla 
ux,acacix,palmularum,amafuchx,  ladani,carnis  coto- 
ncorum,cumini  tofti,ouorum  lutca  fcptcm,  fidiorum, 
feminis  myrtorum,panis  vfti  &invino  macerati ,  olei 
melini  aut  rofacei. 

a  Mafuchaej  Mafucha  eft  confectio  quar  alio  nominc  Mi- 
fuaphionappelLtur.trusmcminit  I'auiuslib.7.cap.i  5. 

Cap.  XCVII. 

EMPLASTRVM  ftomachicum,  ad  eosqui  ci- 
bum  non  appetunt,&  cibum  vomunt,  ad  alui  proflu- 
uium,&immodicum  aluifluxum  conferens.  Accipit 
ananthes ,  rofarum,  cbamxmeh  ,  carnis  palmularum, 
hyfl'opi,xylobalfami,calamiinhx,mehloti,abfinthii,be 
tonicx,cinamomi,croci,maftiches,faluix,caryophylli, 
meinhx,fampfychi,fpicx  nardi,nucis  mofchatx,gaka- 
rum,rhois  cuhnarii,fidiorum,balauftiorum,maceris,a- 
cacix,  florum  lunci  odorati ,  feminis  myrtorum ,  ligni 
aloes ,  panis  vfti  &  in  aceto  macerati .  fermentato  cum 
fucco  cotoneorum,meipilorum,&  vino. 

Cap.  XCVIII. 

EMPLASTRVM  Icefion,ad ftrumas,abfceflus, 
deftillationes,lienofos,ifchiadicos,&  articulos,admodu 
bonum.  Capitlithargyn  drachmas  tnginta ,  oleive- 
tens  fextanum  femis,aceti  fextani  quartam  partem,x- 
ruginis  drachmas  duas  liliquas  duas,corticis  pini,fingu 
lorum  drachmam  vnam,chamxleontis,euphorbii,fin- 
gulorum  drachmas  quatuor,fucci  hypocifthidis,  propo 
hs,helenii,pyretbn,iingulorum  drachmas  quatuor,ce- 
rar  hbram  femis  vnciam  vnam  femis. 

Cap.  XCIX. 
EMPLASTR  VM  caliacum  mirabile.  Habet 
maftiches,rofarum,gallarum,balauftiorum,ftyracis,ilo 
rum  lunci  odorati,thuns,aluminis  fcilii,  cinamomi,  a- 
cacix,&  hypocifthidis  fucci,  berbens ,  hgni  aloes  crudi, 
betonicx,  iidiorum,boli  Armenn,farinx,  orizx,gum- 
mi,feminis  plantagmis  minor.s,  coriandn,  glutinisfa- 
bnhs,cumini  aridi,fpodii,acinorum  vux,figilhLemnii, 
cerx  purx,olci  myrtini,maftichini,  mehni,rofarum  ru- 
bearum,terrx  Samix,fucci  plantaginis  vtnufque,panis 
aridi.Probe  parato  vtere. 

Cap.  C. 

EMPLASTRVM  ad  lecorariam  dyfenteriam, 
iecori  impofitu,vtile.  Recipit  tnum  fantalorum,fin- 
gulorum  hexagium  vnum,ieminis  inrybi,h<ftuci  femi 


gulorum  hexagia  tna,cerx  pura:,ladani,fingulorum  vn  q  nis  hexagium  femis,  rofarum  hexagiumvnum ,  pfylhi. 


ciam  iemis,  thuns  hexagium  vnum ,  maftiches ,  nucis 
mofchata: ,  fingulorum  hexagium  vnum ,  caryophylli 
hexagium  femis,olei  nardini  quod  fatis  eft.Probe  para- 
tum  lmpone  vertici  capitis,  loco  prius  rafo ,  &  uiwndo 
vino  auftero  feruente. 

Cap.  XCIIII. 
EMPLASTRVM  adeosqui  deftillationelabo- 
rant,  lmpofitum  vertici  capitis ,  optimum.  Capit  ui- 
dishexagiumvnum  femjs,  gnllarum  hexagium  ftmis, 
cafia:,cofti,  folii,  fpicx  nardi,  balauftiorum,rofarum  a- 
ndarum^carpobalhimijiriigulorum^tariumvnumjmyr 


feminis  portulaca,autgerminu,fingulorum  hexagium 
vnum,fpodii  hexagii  quartam  partem,  farina:  lentium 
hexagium  vnum  femis,polenta:  hexagium  vnum,  fan- 
guinis  draconiSjfigilli  Lemnii,boh  Armenii,maftiches, 
iidiorum,balauftioru,iumach,thuris,gumi  Alexadrini, 
cinamomi,nucis  mofchata:,fing.hexag.ii.ftillatitii  rofk 
ru  liquoris,&  albi  ouoru  quam  oportet,&  fucci  cotoneo 
H  ru,&plataginisminoris.  Paratuimponecalidu  ,  crebro 
immutans .  Imponc  autem  fiiper  ftomachum  hocvn- 
guentum  ,  maftichcs ,  thuris ,  aloes  flaua:,  ladani,cera: 
purx,  melhs  Attici,quantum  fufficit .  Coquito  nte  ad 


D 


575 

confiftentiam,&  amoto  ab  igne  adiice  cinamomu,  zin- 
giber,caryophyllos,nuce  mofchati,&  tere  ln  polhne. 
Cap.    C I. 

EMPLASTRVM  fiue  epithema  fimplex  ad  fra- 
ftos.    Accipit  cerx  purx,  colophonix ,  picis  humidx, 
galbani,propohs,ammoniaci,fingulorum.vnciasfex. 
Cap.  CII. 

EMPLASTRVM  ad  redundantis  carnis  putrefa 
ftionem  probatum.    Capitfannx  hordeacex  &  erui- 
jix  cum  melle.Bene  cofto  &  fermentato  vtere. 
Cap.  CIII. 

EMPLASTRVM  vomitorium  domini  loanhis. 
Habet  colophonix  vnc.  vnam  iemis,  picis  andx  vncias 
tres,a.ruginis  ralihs  vnciam  vnam ,  cerx  flaux  vnc.vna 
femis,thuns  vnc.  duas,  marrubn  vnc.  vnam  iemis,olei 
rofacei  vncias  duas  femis,mellis  Attici  quod  fat:s  eft. 
Cap.  CIIIT. 

EMPLASTRVM  de  ccfypo.  Recipit  rheliioti 
vncias  duas,  cardamomi  vnciamvnam,  lanarum  fucci- 
darum  vncias  tres.Macerato  in  vini  fextano  vno  diebus 
tribus.dein  coquitomodice  &  colato,stque  adnce  oleQ  c 
commune,  &  denuo  coquito  quoad  parum  vini  relicru 
fuerit.  Atque  tum  adnnfce  colophonix,  terebinthinx, 
fing.vncias  quinque,cerx  purx  vncias  quatuor  S. 
Cap.  CV. 

EMPLASTRVM  ad dyfcntericos valde bonum. 
Accipitfuccifoliorum  hyofcyami,fucci  plataginis  ma- 
ions,&  polygoni,  lingulorum  vnc.  duas.  Excipito  cum 
fanna  lentmm  &  fecahs ,  atque  lmpone  cahdo  cinen,ac 
probefuba&is  admifcemaftiches  tntx  vnciavna.  Poft 
Ilhne  hnteojck  calefaclu  imo  impone  ventri. 
Cap.  CVI. 

EMPLASTRVM  roborans  ventnculum.  Ca- 
pitcancarum,  carnis  palmularum,  fccnigrxci,  feminis 
lini,vuarum  Corinthiacarum ,  carnis  Damafcenorum, 
crnanthes,  rofarum  rubearum,  maftiches,  abfinthn,pa- 
ms  andi  pun,lutei  ouorum  quantum  fufficit, 
Cap.  C  V  1 1. 
EMPLASTRVM  Bafilicum  cognominatu  ,  te- 
trapharmacum.  Habet  cerx,colophonix,picis,  adipis 
taunni,xquas  partes. 

Cap.  CVIII. 
EMPLASTRVM  e  fucco  feminis  lini,  difcuties 
&  rumpens.  Recipit  oleivetens  hb.duas,  cerx  vncias 
viginti,colophonix,adipis  fuilli,  fingulorum  hbram  v- 
nam  iemis,  lithargyn  lib.vnam,cerulia,fucci  feminis  li 
ni,fij  gulorum  hbram  icmis,apolhnis  fannacei,thuris, 
fing.vneias  quatuor. 

a    Polhnis]  Manufcriptus  coder  legit  yiftx<: .  Habet  autem 
J-i!f«c,Paulo  t.rte.eandvm  amylo  tacukatem. 

Cap.  ClX. 

EMPLASTRVM  e  melle.  Accipitlithargyn, 
cerx,olei,lingulorum  libram  vnam,  terebinthinx  vnc. 
tres,melhs  Attici,adipis  porcini,finguloru  vncias  tres. 
Cap.  CX. 

EMPLASTRVM  ex  polline  farinaceo  ,  diagy- 
reos  appellatum.  Polhnis,  ammomaci  thymiamatis, 
finguloru  lib.femis,pinex  refina;,cerx  purx,adipis  fuil- 
h,hb.vnam,fucci  fennnis  hni  quantum  fufficit. 

Cap.  C  XI. 
E  M  PLASTRVM  diftum  botanicUm.  Habet 
lapathi,aolei  fqualidi,anchufx,bchccrolpelethi,(eftau- 
te  onoclea)heptaneuri,  fingulorii  vncias  tres,  plantagi- 
nismaioriSjfingulorum  vnciam  vnam  femis,olei  comu 
nis,adipis  porcini,  linguloru  hbras  tres.  Herbx  in  oleo 
co&x  abnciuntur,cxtera  vero  cum  oleo  ehquantur. 

a  Olci  fqualidi]  Nicolaus  corrupte  admodum  legit  i!7re>.<t/s. 
«juum  porius  P -ulo  atteftante.legendum  lit  pi7rt>  e^K.  b  Chcero 
JpelethijGi  Tce  fcribitut  talfo;£5ifc7rf>  sfls.pi  o  ;roi/«<nrt>  t8<t.Sic  autem 
appdlatNicolausanchufam  ptimigenens,c|UnUiofcoride  etia  tcfte) 
onodea  dicta  eft. 

Cap.  CXII. 
EMPLASTRVM  exafphodelo.  Recipitfucci 
radicis  afphodeh  hbram  lemis  ,  olei  roiacei,  &  chamx- 
mehni,adipis  anfenni,fingulorum  vnciam  vnam,  adi- 
pis  porcim  vnciam  vnam  femis,cerx  vncias  duas. 


EMPLASTRIS,  SECT., 

A 


H 


Cat. 

EMPLASTRV  M  >fermcnto,abfceiTus  mirabi- 

hter  rQpens.     Accipit  fermentLyncias  tres,  fahs  vncm 

duas,adipis  vnc.tres,refinxpinexvnciam  vi  amS.cerx 

vnc.duas,aphonitn  vnc.S.ammoniaci  thy  minmatis  vn- 

ciam  vnam,melhs  Attici  vncias.tres,faponis  vnc.vna. 

Cap.  CXIIII. 

EMPLASTRVM  aad  furunculos.  Capit rmmo 

niaci  thyhiiamatis  hbramS.mtri  Alexandnni,  aphcni- 

tn,lingulorum  vncias  tres,adipis  fuilli,cerxmQdx,fin- 

B  gulorum  hbram vnam,terebinthinx  hbram  femis,  olei 

vetens  vnciam  vnam,aceti  quodfatis  eft. 

3    Ad  tuiunculosj  Nicolaus  legit  fic  c/ji6<»,vaf.Paulus  Ter6 
6j»r«,h6c  eft  dothicnc:vr  lit  s mplaftii  appcllatio. 

Cap;  C  X  V. 
EMPLASTRVM  c ftruthio,hoc eft lanana, ftru 
mas  difcutiens.  Habet  lithargyn,ftruthii,ariftblcchix, 
fing.vnc.duas,galham,fquamx  xns,aloes  flaux,fingul. 
vnc.S  mannx  vnc.vnam.animohiaci  thymiamatis  vnc. 
tres,reiinx  pinex  vncias  ofto,aceti  fquillitici  fext.  duo. 
Cap.  CXVI. 
EMPLASTRVM  Smilion,ad  abfceffus  admodu 
vtile.  Recipit  blei  veteris  hbram  S.  vnc.tres,hthargy- 
n,nitri  rubei ,  falis  ammoniaci ,  lixiun  e  cinere  flculno 
aprotcftacti,refinx,fing.hb.S.galbani  vnc.S.  chalcathi 
vnciam  S.cerx  vncias  tres,xruginis,opopanacis,fingul. 
vnc.femis ,  ammoniaci  thymiamatis  vnciam  vnam  fe- 
mis,aceti  quod  fatis  eft.  Coquito  lithargyrum  &xrugi- 
nem  111  aceto  &  oleo,quoad  digitcs  non  lnquinent .  de- 
inde  reliqua  admifce. 

a  Protoftacri]  Sic  vocant  Grarci.Paulo  lib.7.  attcftante.Iixi- 
uium  in  quod  parandum  calx  ad  cintrcm  alium  qucmcunque  additur, 
vt  fupra  etiam  anhotatum  cft. 

Cap.  CXVII. 
EMPLASTRVM  ex  allhs  ruptorium.  Capit  ce- 
rx  vnc.tres,  colophonix  vncias  duas,  rellnx  pinea  vnc. 
vnam  S.adipis  taunni  vnc.duas,nitn  rufi  vnc.  S.dr.vna, 
alhoru  repurgatoruviginti,  olei  fextanufemis.  Alliain 
oleo  co£ta  abuce,a&  reliqua  mifceto. 

a  Rehqua.&c.]  In  Nicolai  codice  ha:c  deliderantui :•■  adk£U 
vcro  funtcx  Paulo,qui  hab.  t  x^Ta/jfWju/^cv, 

Cap.  CXVIII. 
EMPLASTRVM  ae  pyrano  difcutiens.  Habec 
adipis  anferini  &  phafiani ,  fingulorum  vnciamvnam 
femis,olei  veteris  vncias  tredecim,pfylln  vnciam  vnam 
femiSjftminis  vrticx,radicis  apyrani  vindis ,  fingulcm 
hbram  femis,cerxbpurxhbram  femis,emp!aftn  diachy 
lon  vhciam  vnrm  ,  terebinthinx  vnciam  femis.Radicc 
apyrani  m  tenuilTimas  partes  concifam  m  oleo  cum 
pfyIlio&  femine  vrticx  per  diem&noiTiem  macerato. 
deinde  vbi  probe  excocia  fuennt,colato,  herbafque  ab- 
licito.Liquabiha  vero  admixta oleo  foluuntur. 

1  -£  pyrano]  Manufcriptus  codcx  falfo  lcgir  Siiwfttyv^ro 
<f\n±irvf<ux  ■  b  Pura;]  Nicolaus  habet  >ytSaf  i  .  Sed  l  aulus  <re<*- 
xix,hoc  eft  alo.r. 

Cap.  CXIX. 
EMPLASTRVM  Pynne,ad durities.  Rccipit 
radicis*althxx,carnis  palmularum,  iingulorum  hbr^am 
vnam,fcenigrxci,feminis  Iini,fingulorumfextani  quar 
tam  partem,chamxmeh,mehloti,afalis  communis,iin- 
gulorum  vncias  tres ,  vini  aminxi  ftxtanumfemis ,  h- 
thargyn  hbram  femis,ceruflx,colophonix,fingulorum 
hbram  vnam,cerx  purx,terebinthinx,  fingulorum  lib. 
femis,olei  veteris  lib.duas  femis,  aqux  lib.vnam,  panij 
andi  hb.duas  S.Herbx  ln  vino  probe  decodrxbcolantur, 
&  fucco  cimponitur  panis.Sequenti  verb  die  iubacra  co 
lantur:  poftea  admifcentur  lithargyrum  &  cerufla  in  a- 
qua  tnta ,  &  adie£to  oleo  coquuntur  donec  non  lnqui- 
nent.Dein  rehqua  adduntur:  amotifqueabigne,  panis 
inditur,validcque  rudicula  agitatur,atque  admifccntur 
xrugmis  rafihsjflons  fahs,  fingulorum  vnc.  tres,indis, 
anftolochix ,  fingulorum  vnc.vna  femis,  terebmthi- 
nxhbra  femis. 

a  Saliscoromuni»]  Grzcecft  axarot  Ktni.  Paulus  vero  legic 
l?.a'',^c  Eft  autem  tKa.rn  cortic»furn  quod  in  fummapalmulaenalci- 
tur.  b  ColantuiJ  Grac'  eit  a-ifWiv.  Sed  PaulusIegit^w^oCw^, 
hoc  eft  exprimnntur.feu  in  fuccum  rediguncur.  c  Impomtur] 

Crarce  eft  tT<9tf.Paulus  autcm  habetf^s^eTdj.idcftrnaceratur» 

ttt.  Ul. 


NICOL  MYREPSI 


S77 

xx 

E  M  P  L  A  S  T  KMB3p'p'elarion,ad  abrafa  feu  defqua 
mata,&  finulia.  v-$|ffipitt cerx,adipis  taurini,vnc.quin 
que,rafurx  plumbr?M^res,  colophonix  vnc.tres,picis 
aridx  vnc.vnam,olefvetens  hb.vnam  Vnc.tres. 

Cap.  CXXT. 
EMPLASTRVM  cx  althxa  ad  abfceflus,&  fup- 
puratoSadmodumbonum.Capit  fuccj  fcenigrxci,femi 
nis  lini  &  althxx,lingulorum  lib.vnam  femis,  olei  vete 
ris  hb.vnam.Coquito  donec  fuccus  abfumatur,admifce  _ 
colophonix  vnc.duas,acerx  purx  hb.femis,galbani  vn 
ciasbduas. 

a  Ccrx]  Poft  hxc  verba  Paulus  addit,  T«p«C/vfl/vifC  >/.«'.  xiojx 
c/J<xpu'V  JS.j/.eTe  di  M/fln.afnc  ^tdtS  ;ri/pec  t7riC*.Kkt  xnpS  ,  &c.  hoc  eft 
iciebinthinx  relinx  lib.vnam.hedcix  lacrymx  vnc.quatuoi  .Vbi  folu- 
tafueriht  &  ab  igne  fublata.iniice  ccrx.&c.  b  Duas]  Pofthxc 
Paulus  fubiicit,-'(w<t!''T^*  '■'''WT* >  x-*J'  vr<*(  arr-ibt^t ,  id  cft  Vtiaq. 
ftmul  contufa  folutacjue.rudicula  agitaiuui. 

Cap.  CXXII. 
EMPLASTRVM  aCifTinum,  ad  neruos  vulne- 
ratos,&pun£tuias  eorundem,maxime  diuturnas.  Ha- 
bet  fquamx  rubex  vnc.duas ,  thuns  vnc  .  vnam  femis, 
galbani  vnc.vnam,mifyos  vnc.vnam  femis,  chalcitidis 
drach.quatuor ,  aceti  cochleana  iex.  Lauigato  hxc  o- 
mnia  in  fole  xftiuo  donec  acetum  fuent  confumptum: 
dein  folue  etiam  cerx  vnc.  tredecim  ,  cum  olei  vetens 
vnc.oftodecim.  mifce.Si  vero  diuifus  fuent  neruus  & 
nudus  fit,bpro  galbano  adiice  terebinthinx  vnc.duas. 

a  Cillinum]  Manufcriptus  codex  habet  i  JuVn.fed  non  recle: 
legcndum  enim  jtiflrivoc.Paulo  tefte.  b  Si  vet6,&c.]  Hxc  ex  Pau- 
lo  aditc~tafunt,e]Ui  ita  habet.fi  Ji  ftajftfitin ,xtijyvfjii,v  vi3p5V,*vTi,(S:c. 

Cap.  C  XXI II.  D 
EMPLASTRVM  aMelanchIoron,  ad  cadc  ma- 
la.Adcruentaetiam  facit.  Recipit  fidiorum,xrisv- 
fti,gallarum  ,  ariftolochix  rotundx,  fahs  ammoniaci, 
fquamx  xris ,  aluminis  fcilli  &  rotundi ,  indis,  mifyos, 
chalcanthi,chalcitidis,xrugims  rafilis,cadmix,aloes  fla 
ux,myrrhx,thuns,opopanacis,  hthargyri,  ceruffx,fin. 
vnc.vnam  femis.Hxc  omnia  teruntur  m  fole  xftiuoci 
aceto  diebusplunbus.  Adiice  cerx  purx  vnc.fex,olei  co- 
munis  vetens  vnc.odto,in  neruis  quidem  valneratis:in 
alns  vero,oleireccntis.  E 

a  Mclanchloron]  Nicolai  codex  corrupte  legit  /xexa^oxoc 
pro  iM^XKaf{% 

Cap.  C  XXI III. 
EMPLASTRVM  e  fenecione.  Accipit  fene- 
cionis  fucci  hb.vnam,olei  veteris  hb.femis  vnc.vnam  S. 
olei  cyprini  vnc.duas,adipis  vetens  hb.femisvnc.vnam 
femis,terebinthinx  vnc.femis,galbani  hexag.vnum  fe- 
mis,pinex  vnc.  tres,'xruginis ,  thuris,  hyffopi  medica- 
menti ,  fingulorum  vnciam  S.  fquamx  xris  fcrup.dece, 
cerx  purx  vncias  quinque,  zopiffx  vncias  feptem.  Suc- 
cus  &  oleum  vfque  ad  fordium  confiftentiam  coqui- 
tur .  anda  vero  teruntur  cum  cyprino ,  galbanum  cum 
cera  contunditur,&  in  lebetem  miiciutur.  Zopiffa  ver6 
*fi  arida  fuent, tntam  &  cribratam  ponderato  &  infper- 
ge:  fi  vero  nequeat  conten,in  oleo  diffolutam  colato,& 
tum  alia  admifceantur. 

a    Siaridafuciit]  Lcgendnm  in  codice  Nicolai,  eifM*. 


Cap.  CXXV. 
EMPLASTRVM  aMnafxi  difcuiTorium.  Ca- 
pit  cerx  purx,adipis  fuilli,  iing.hb.  femis ,  colophonix  G 
vncias  tres,hthargyn  libram  vnam,  vini  boui  pnmi  co- 
chleanum  femis. 

a    Mnafxi]  Male  Iegitur  in  manufciipto  codice  itjuv*Vjoc,pro 

Cap.    CXXVI.  V 
EMPLASTRVM  a Ariobarzanion fimile.  >  Ha 
bet  lithargy  ri  vnc.femis  drach.vnam,  ceruffx  vnc:o£to 
femis,aqux  marinx  viu  .fedecim  femis,  olei  veteris'Jib. 
femisvnc.vnam  femis ,  fuccinorum  vftorum  hcxag.vi 


Cap.  C  XXVII. 
EMPLASTRVM  edracontio.  Recipitcerx pu 
rx,colophonix,adipis  porcini,  picis  aridx,  refinx,fing. 
hb.duas,ammomaci  thymiamatis  hb.vnam,radicis  dra. 
contn  hb.duas  Icmis.Radix  anda  alxuis  ahis  folutis  in- 
fpergitur. 

a  Lauis.&rc.]  Nicolai  codcx  hoc  loco  aliter  habc  t  quam  Pau 
Itis.Quum  veio  oninia  ad  «'cibum  c  Paulo  tianfciipfcrit  Nicolaus.PaU 
li  cxcmplai  potms  quani  Nicolai  fcqui  voluimus.  Paulus  autem  fic  lc- 
git,ii  fi{ *  z*f  3.  /  ho.  toic  *km.is  \?rim.iw{l<ti  /.uifiaiv. 

Cap.  CXXVIII. 
EMPLASTRVM  Pfittacion.  Accipitcerx  pu 
rx,colophonix,adipis  porcini,fucci  hyofcyami,aut  fo- 
liorum  tenellorum  xquas  partes.  Mn  Alexandna  vero 
cerx  lib.vnam  vnc.tres,  hyofcyami  hb.vnam,  axungix 
hb.  vnam  vnc.tres,colophonix  hb.quinque.fic  confice. 

a  In  Alcxandna  vero]  Et  hlc  quxdam deliderantur,  qux  cx 
Faulo  adiecla  funt.  Hxc  nimintm.ioe-xta^*  >.t.eL.i^t!yU  >.t.d.!..y' '. 

Cnp.  CXXIX. 
EMPLASTRVM  c  cerUila.     Capit  cerx  qux 
fa&a  eft  alba  vnc.tres,olei  rofacei,  lithargyri,  fing.  vnc. 
femisjceruflx  vnc.vnam,amyh  vnc.vnamfemis,  ouorii 
alba  duo  &  dimidium. 

Cap.  CXXX. 
EMPLASTRVM  nominatum  aParygron  Ori- 
bafii.  Capit  lithargyri,ceruflx,fing.vnc.  vnam  femis, 
cerx  vnc.quatuor,pinguedinis  iuillx  vnc.feptem,colo- 
^honix  vnc.nouem,fucci  feminis  lini,olei,  fing.vncias 
decem.Hoc  facit  minficc  ad  ruinas  bcalcaneorum.In  vl 
cenbusvero  vitato.tetri  enim  odoris  ea  reddit. 

a  Parygron]  Manufcnptus  codex  legit  perperam  Trtiiyput 
pro  OTt'fu>fov,hoc  eft  liquidum.  b  Calcaneorum]  Grxcetalfo 
lcgitur  frlffiv  pro  Trltpuv. 

Cap.  CXXXI. 
EMPLASTRVM  e  cadmia,  cicatrice  induccns. 
Habet  chalcitidis  vnc.vnam,acadmix,manx,  fing.vnc. 
femis,cerx,colophonix ,  olei  myrtini,hbra  femis,  vini 
quantum  fufficit. 

a  Cadmix]  Hxc  diftio  ia  Nicolai  codice  non  fine  magno 
errore  d/hderatur:  quippe  emplaftrum  hoc  a  cadmia  nomen  fuuni  ha 
bet.lnfcrendum  itaque  contextui  erit  <yt^|ju»atc  didlio. 

:  Cap.  CXXXII. 

EMPLASTRVM  Phccnicine.  Recipit  adipis 
porcim  veterislib.vnam,  olei  veteris,lithargyri,fingul. 
lib.  vnam  femis ,  chalcitidis  crudx  vnc .  duas.Chalcitis 
cum  olco  in  mortario  pnus  lxuigatur,  vel  in  fble.  vbi 
vero  ad  glutinis  confiftentiam  venent,  lithargyru  prius 
fimiliter  tntum  iniicitur,poftea  adeps.  Vbi  autem  pro- 
belxuigatafuennt,adlenemignem  coquuntur  donec 
non  inquinant .  Agitato  cum  palmularum  virgis  vi- 
ndibus. 

Cap.  CXXXIII. 
t  EMPLASTRVM  exanchufa,ad  ambufta.  Ac- 
p  cipit  cerx  qux  fafta  eft  alba  vnc.  quatuor  femis,olei  ro- 
lacei  vnc.ix.radicis  anchufx  aridx  optime  tntx  vnc.it. 
Cap.  CXXXIIII. 
EMPLASTRVM  fimile.    Capit radicis anchu- 
fx  viridis,marrubii,gummi,fing.vnc.tres,olei  vnc.  no- 
uem.Coquito  hxc  in  oleo,dein  colato,  herbafquc  abii- 
cito.Oleo  autem  iniicecerx  albx  vnc.xv.&diffolue. 

Cap.  CXXXV. 
EMPLASTRVM  a  Pompholygeron.  HabcC 
pompholygis  vnc.duas,lithargyri  vncias  tres.Lxuigato 
hxc  cum  fucco  feminis  lini:  b  &  adiiciuntur  ipfis  lique- 
hCtis  &  refrigeratis  cerx  purx  vnc.dux,  adipis  anfcrint 
autgalhnacei  vncix  dux,olci  chamxmelini  libralc- 
miSj&vterc. 

a  Pompholygeron]  Manufcriptus  eodex  habet  imfjupokvy» 
fa.Paulus  vero  tc  TrofKfoxcjiifcv.qutm  nos  fcquuti  fumus.  b  Et 
adi.ciuntur]  Nicolai  codcx  habct,xajTHx*:  Paulus  vti6,im}Mr«C*w.»» 
lajTctxtfld.  ictij  •^uy'til<t,x.rifi. 


Cap.  CXXXVI. 


gintiduo  femis,  cerx  rufx  vnc.quatuorfemis,  terebin-  H     EMPLASTRVM  nominatum  a  Philocotyehe, 

thinx  vnc.tres, bthuns  vnc.vnamS.                   /  dolorem  mitigans.  Recipit  thuns  drach.xvti.myrrhx 

a  AiiobalzanionlK.coUicod,^  vn.VM.opn  dr.iu..aluminis fciffi  dr.i i.butyn dr.m..bo- 

■jLV&t£vitK.       0    ThunsJ  Hxc  cx  Paulo  adiecta  funt  ,& inma-  *                                        .  01. 

nuiaiptocodicedefidetabaniui.  uorum  aiutorum  lutea  iiii.  cadmi*  «enjauocciota: 


V9 


drach.quatuor,  Pompholygis  drach.fex ,  cerx  Tyrrhe- 
nicx  drach.quatuor,adipis  anfenni  drach.fededm,  me- 
dullx  ceruinx  drach.vndecim,plumbi  vfti  &  loti  drach. 
oc~to,lapidis  hxmatitis  drach.  vnam,  cefy pi  drach .  qua- 
tuor.  Anda  lxuigantur  cum  vino  Italico:  cqux  vero  li- 
quan  poihint,admifcentur. 

a  Philocotyche]  Manufcriptus  codex  m.ile  wxvrvyti  Ifgit, 
pro  <p/\'x 5ti/^;>.  b  Ouoium  atlatoruiii, &c.]  Hic  ex  Paulo  ad- 
iccta  funt,c|ui  hab;  t  a&v  ottJSv  >.(.xvSoi  tf['.yjt\ifttac  Kixavfiivtic,xa)  -n- 
irKvfutvvic.  Qu.c  tamen  omnia  irj  Nlcolai  codice  manufcripto  drfide- 
rantur.  c  Qji.r  veio  liqiuri  pollunt]  Hic  itidcm  ex  l'aulo  ad- 
iecimus.qui  habct  xajftlo-yiTaTnKld. 

Cap.    C  XXXVII. 

EMPLASTRVM  Amithaonis ad contra&os & 
conuulfos  articulos.  Accipit  ammoniaci,cerx,bdelln, 
fingul.drach.o<£ro,terebinthinx,iridis  Illyricx,  galbani, 
fing.drach.viginti. 

Cap.    C  XXX  VI II. 

EMPLASTRVM  Ariftophannim  emolliens. 
Capit  picis  ffixx  lib.quatuor,zopinx  hb.femis,cerx  hb. 
vnam,opopanacis  vnc.vnam,aceti  quod  fitis  eft. 
Cap.  CXXXIX. 

EMPLASTRVM  c plumbagine,ad calidos affe- 
<£tus.  Habet  plumbaginis  vnc.quatuor,lithargyn  vnc. 
duas,ceruffx  vnc.duas,cerx  vnc.ocio  » olei  myrtini  lib. 
duas.Andain  vino  lxuigantur. 

Cap  CXL. 

EMPLASTRVM  a  Coracon  ex  oxymelite,  b  ad 
pudendorum  vitia&  nomas  conferens.  Recipitgal- 
larum  vnc.duas,  fquamx  vnc.vnam  femis ,  chalcitidis, 
thuris,fingul.vnc.  vnam.Hfc  diebus  complunbus  teri- 
to  in  aceto.  dein  admifce  mellis  vnc.quinque  .  Vbi  vero 
feorfim  ceratum  fecens  ex  myrtini  aut  rofacei  olei  lib. 
vna ,  adipis  taunni  vnc.  o£to  ,  cerx  vnc.  quatuor,  tere- 
binthinx  vnc.vna,dein  mixta  fimul  lxuigato,  &  v titor. 

a  Coracon]  K<if  i*m  legindum.non  x:f  axtov,  vt  habet  Nico- 
lai  codex.  b  Ad  pudendorum  vitia]  Male  fcnbitlir  a)Sixii,  pro 
ojSwxvi. 

Cap.  CXLI. 
EMPLASTRVM  ex  olco,&  aceto  probatum. 
Accipit  lithargyri  vnc.vnam,  olei,  aceti,  ling.  vnc.tres, 
cerxvnc.duas. 

Cap.  CXLIT. 

EMPLASTRVM  ex  achate  Iapide,difcutiens  & 
cmolhens.    Capit  lapidis  Achatis  femiuftivnc.  vna.S. 
cerx  purx  vnc.quinque,picisfnxxvnc.tres,olei  vnc.i. 
Cap.  CXLIII. 

EMPLASTRVM  Nicolai  cruentis  vulneribus 
Vtilc,&finusglutinans.  Habet  fquamx  xris  vnc.qua- 
tucr,a  i  ua  us  i.iitlis  vnc.vnam  femis ,  aluminis  fcilli& 
rotundi,lith.irg\ri,ling.  vnc.vnam  ferms ,  anftolochia: 
Iongi,,achr!cathi  vnc.vnam,fulphuns  viui  vnc.vnam, 
gallx  immaturx  vnc.  quatuor ,  fahs  ammoniaci  vnc.v- 
nam,mifyos,  cngani,  chamxleontis,  cadmix  botryiti- 
dis  feu  raccmofa.,veratri  albi,fing.vnc.vnam,  peuceda- 
ni  vnc.tres,feminis  apii  vnc.duas,  radicis  fymphy ti,ce- 
ruffx,mandragorx  fucci,iing.vnc.vnam,chalcitidis,  Sa 
mh  afteris,thuns  mafcuh,aloes  flaux,bdelIh,opn  The- 
baici,fing.vnc.vnam,myrrhx  troglodyticx  vnc.  vnam 
femis,ammoniaci  thymiamatis  vnc.vnam,  fccnigrxci, 
{ucci  perdicii,  fing.lib.femis,cerx  flaux  lib.duas ,  colo- 
phonix  hb.  duas,pinex  relinx,  bituminis,fing.hb.vna, 
mafticheshbr.femis,picis  nigrxhbr.  duas,  olei  veteris 
lib.vnam,  ftyracis  vnc.vnam,  opopanacis  vnc.  quatuor 
femis,aceti  quod  fatis  eft. 

a  Lhalcanthi)  Hlc  quxdam  dcfiderantur  in  Nicolai  codice 
qui  ex  Piulo  reftitui  poflunr.qui  lic  habet ,  xaXKaJbis  To.a.  Shk  aTrifit 
To.d.KiKtS ){  OftqaKiTtSoc  To.aX.axuv  afiftmv  taKUV  JtW.yU/Vt/M.&C. 

Cap.  CXLIIII. 
EMPLASTRVM  Neronis  ad  plagas  icHfve,  & 
omnem  carnofarum  partium  dolorem,  olei  veteris  hb. 
vnam  fenns,lithargynlib.vnam,cerx  purx,pinex,fin- 
gul.vnc.feptem  femis,ammoniaci  thymiamatis,  ceruf- 
fie,fing.vnc.quatuor,galbani,mannx,  myrrhx,  thuris, 
fing.vnc.vnam. 

Cap.    C  X  L  V. 
EMPLASTRVM  Oxyron polychrcfton,hoc eft 


DE   EMPLASTRIS,  SECT 

A 


multiplicis  vfus,picis  aridx 
niaci  thymiamatis  vnc.  vna' 
galbani,mannx,fing.vnc.vn"i 


?8o 

,cerx  Iib.S.ammo 
mthinx  vnc.tres, 
ext.  vnum  femis. 


I 


,  Cap.  CX 

E  M  P  L  A  S  T  RV  M  Acef^ton,hoc  eft,cerx  expers 
Caleni:  glutmans,  concoquens,  vlceraad fuppurationc 
perducens,cum  ncinino  aut  oleo  veten  vt  emmoton 
eliquatum.  Capit  hthargyrihb.vnam  femis,oleiarici- 
nini  autveteris  hb.duas  vnc.tres,  aceti  acerrimi  vncias 
U  xi^fquamxxris  mgrx,chalcitidis,  a:ruginis,  fing.  vnc. 
vnam.Lithargyru  cum  oleo  concoque  ad  glutinis  con- 
fiftentiam.dein  metalhca  compluribusdiebusexaceto 
lxuigata  adiice. 

a    Ricinini]  M.mufcriptus  codex  non  recle  kcivx  pro  xikivx, 
Paulo  atteftann  ,lcgit. 

Cap.  CXLVII. 
EMPLASTRVM  exmetallicis.  Habetchalci- 
tidis  vnc.ynS,  mifyos  vnc.  duns,  fquama:  xns  vnc.tres, 
athuris  vnc.ties,  colophonix  Vnc.  duas,  galbani  vnc.v- 
q  nam  S.cera',olei  comunis,iing.lib.i.aceti  quod  fatis  eft. 

a    Colophonia-]  Ante  hanc  diftioncm  Paulus  habctM&tKu 

r,.  y. 

Cap.  CXLVIII. 
EMPLASTRVM  diaum  Harmonia,  ad  fra^u- 
ras  vtile.  Recipit  chalcitidis  vnc.  duas ,  fquama:  a;ns 
vnc.i.a:ris  vfti,thuns,fing.vnc.i.olei  &  aceti,  iing.hb.S. 
Coquito  metallica  in  oleo  &  aceto,  quoad  manum  non 
inquinent.dein  admifce  thus. 

Cap.  CXLIX. 
p  EMPLASTRVM  Melene Serapionis.  Accipit 
lithargyn  hb.S.  cerx  purx  vnc.tres  femis,  ammoniaci 
thymiamatis  hexag.vnum  femis,galbani  vnc.quatuor, 
S.colophonix  vnc.tres  S.xruginis  vnc  .  quatuorS.myr- 
rhx  drach.  S.  olei  cochlearium  S.&  quartam  eius  parte. 
Coquito  lithargyrum  cumoleo  donec  non  mquinet. 
poftea  reliqua  admifce. 

Cap.    C  L. 

EMPLASTRVM  Aniceton, hoc Cft infuperabi 
leadifcutiens,fquamas  demoliens,&  ad  contradfos  arti- 

E  culosvtile.  Capit  baccarum  lauri,  inchs  andx,thuns, 
bxns vfti,nitri,  fahs  amoniaci,pyrethri,vux  fylueftris, 
canchryoSjgrani  Cnidh,finapis,fimicolumbarum,  ari- 
ftolochix,cumini,xruginis,cypen,feminis  arucx,fing. 
drach.quatuor,aceti  cochlearia  fex.  Lxuigantur  fub  x^ 
ftu  caniculari  donec  acetum  abfumatur .  Admifce  dein 
decoiti  cancarum  craffiilimi  vnc.quatuor  S.&  commi- 
fcens  finge  paftillos,&  exliccato.  Vbi  vfus  exigit,accipe 
c  paftilhs  vnc.duas,&  lxuigatis  in  aceto,admifce  reiinx 
vnc.tres ,  c  cerx  vnc.duas ,  lannx  innx  fext.  vnum,ace- 

F  ticochlearia  duo. 

a        Difcuttens]  Nicolai  codex  habetxaM/T/xii,  fed  nonre- 
cle.Paulo  enim  tefte  lctibendum  </[;j«t>f»7/K«  vel  J\idL<pcfko-a. 

b  jtrisvfti]  Ha;c  omnia  in  manufciipto  codice  defiderantui,&  es 
Paulo  in  cot  .xtum  funt  accerfita,qui  ita  legit, %z>.xx  xeKcWfMVis,  ilvtit, 
Aj\»1  uf/fAavtaKcrV,fnct6fis,^^cf!Jloi  ayc iatr ,&c.  Qtiar  oinnia  teftantur 
nosin  reddedo  Nicolao.proptet  codicem  deprauatiftimuni,  nonpartX 
fudaJle.  c  Cera;  vnc.duas]  Hic  multa  in  manufciipto  codice  de- 
fidciantur.qua;  ex  1'aulo  ln  huc  modum  reftitui  poflunt,K«K  TVfpmiKv 
re.,S'.i>.ttj)>s  To.fi'.  hoceft  cera:  Tyrrhenica:  vnc.du2S,  olei  tautundem. 
Dein  fcquitur  aliud, 

»  J[i  aifav. 

q  irlaTMt  .&' .n-trv lv»t  lo.9'.x»fJ Tt/ppnv/x*  To.i.\\a/ov  To.y-ao-cpaXTOu  ne-ri- 
Cfuvov  To.fi'. a)ftvov  ax&j fov  j-.a.oj-cvc  ro  afxiv,\&  eft  Picis  lib.  duas,  reli- 
na:  pinea:  vnc.  nouem ,  cerx  T yrrhenica:  vnc.  quinque ,  olei  unc.tres, 
bituminis  inct eti  vnc.duas.loliacci  tarina:  fext.  vnum  ,  accti  quantuna 
fufficit.Et  ita  facile  hic  locus  Nicolai  muulus  in  integrum  reftituipo- 
teft.Sc  fciendum,male  tfivov  legi  in  manufcripto  codice,pro  «jf/vsv. 

Cap.  CLI. 

EMPLASTRVM  ex  hquore  mori.  Habetli- 
thargyri,picis  aridx,adipis  taurini,  fing.vnc.vnam,  tc- 
rebnithinx  vnc.quinque,  cerx  purxvnc.duas  S.xrugi- 
nis  rafihs,opopanacis,galbam,  lingul.vnc.S.oleiacomu 
nis^autlicyonhj^aut  admodum  veteris,fing.cochl.^.pi 
cisiiquidx  cochleani  qur.rtam  partem,aceti  cochl.S.li- 
quons  mororum  cochl.S. 

v'  a  Comrounis]  Paul  is  lcgit  :ux'vx,*  o-xtrhit,  hoc  eft  ricinin/, 
autfufini.  b  Admodum  vetens]  Mauuiciiptuscodex  ttule  hos 
loco  legit,i  TnxhaiZ  srurttw^pro  n  rr*h«j*  roiitt, 

ttt.hu, 


I 


<8i 


EMPL  AST 

chromon.  Recfjj 
niaci  rhyrniamnti^ 
dipis  fiul!i,iing.lib.' 


m  CLH- , 

vocatum  a  duplici  colorc  Di- 
.  vRi,aIuminis  fciffihs,ammo- 
jvvnc.femis;cerx  colophonix,a- 
aceti quod  fatis  eft. 
Cap":  cBlK^' 
EMPLASTRVM  Indicum  glutinans,ad  nomas 
&  fangiunem  fpuentes  vtile.    Accipit  cerx  purx  ,  refi- 
nx  frixx,picis  ar;dx,bitummis  liquicii,zacyiuhix,fing. 
lib.  vnam  femis,ceruirx,chalcitidis,mifyos,melatcrix, 
aluminis  fcifh  &  rotundi ,  gallarum  immaturarum,  fi-  jj 
diorum,  iingulorum  hhram  femis  ,  acen  quod  fa- 
tiseft. 

Cap.  CLIIII. 
EM  P  L  A  S  T  R  V  M  c  cinere  afpidum  ,  difcutiens 
ftrumas  &  podagras.  Capit  terebinthmx,  alapidis  A- 
fii,bituminis  ludaici ,  lingulorum  drachmas  ocio,cerx 
purxjbaccarum  lauri,  ammoniaci  thymiamatis,  apho- 
nitn,adipis  vitulini ,  fingulorum  drachmas  odtoginta- 
quinq;,lapidis  pyritis  viui  drach.vigintiquinque,cine 
ris  afpidum  drach.  tngintaquinque ,  olci  vetens  cochl.  ( 
femis.  Medicamento  refngerato  mfpergno  cinerem. 
Prxpnratur  vero  etiam  iine  cmere,quod  nonnulh  eum 
auerfentur,&  nihilo  minus  efficax  iit. 

a    Lapidis  Alii]  Giarce  cft  >JSv  d.<rix.  Faulus  habet ,  non  teific 
tanicn.a/WTiTs.nam  &.  Galcnus  habc-i  Alii  lapidis. 

Cap.  C  L  V. 
EMPLASTRVM  Lcena,exficcans  &  difcuties. 
Habet  ammoniaci  thymiamatis,pIumbaginis,fingulo- 
rumdrach.  quinquaginta,finapis  drach.  quatuor,  cha- 
mxleontis  radicis  drach.oclo,  colophonix  drachmas  ^ 
quinquaginta,fquamx  xris  drach.quatuor,  radicis  ftru 
thii,euphorbn,xruginis,pyrethrijiing.drach.quatuor, 
anftolochix  drach.oc~to,olei  vetens  cochl.femis,olei  ra 
phanini  quantum  fufficit. 

Cap.  CLVI. 
EMPLASTRVM  Lexna, vtprxcedens.  Acci 
pit  chalcanthi  vnc.vnam,arfcnici  vnc.femis,  veratn  ni- 
gri,thoracum  canthandum,iing.  drach. femis  gran.fe- 
ptem,fandarachx  vnc.vnam  S.cerx  purx  hb.femisvnc 
vnam  S.picis  frixx  lib.S.olei  communis  cochl.vnum.  £ 

Cap.  CLVII. 

EMPLASTRVM  Macedonicum  vocatum.  Ac- 
cipit  ccrx  purx,colophonix,picis  aridx,adipis  taunni, 
thuns,iing.vnc.vnam. 

Cap.  CLVIII. 

EMPLASTRVM  Sphxrium,adignita.  Capit 
ceruffa:,lithargyri,calcis  viux,fing.vnc.tres,  cerx  purx 
vnc.femis  drach.\  nam,berenicarii,rofacei,iing.vnc.(e- 
mis.  Liquabiha  ficcis  affundcns  fingito  orbiculos.  Vbi 
vfus  exigit,acc;pito  olci  communis  hb.femis,  cerx  pu-  * 
rx  vncias  duas ,  &  huius  medicamenti  vnciam  vnam 
milcervbi  vero  refrigeratum  fuent ,  contunde  ex  aqux 
vnciisnouem  .  Egovero  rofaceum  oleum  adiectjVtpo- 
temchus,  pondere  vnc.trium. 

Cap.  CLIX. 
EMPLASTRVM  ex  ochra  ,  a  phlegmone  eos 
qui  itl  mdicio  torti  funt  arcens.  Ochrx  Atticx  lib.vni, 
ochrx  Creticx  hb.femis,  lithargyri  vnc.quatuor  avino 
lxuigati,cerx  purx,colophonix,picis,  refinxpinex,fin 
gul.lih.fcmis,terehinthinx  vnc.quatuor,olei  hb.vnam. 
Diffoluuntur  autem  vfu  poftulantein  hunc  modum,ce  ^ 
rx  lib.lemisjolei  veteris  hb.  vna  iemis,  &  medicamenti 
lib.femisjvino  contentur. 

a    Vino  la-uigati]  CocLx  manufctiptus  pciperam  fivu\tit  le- 
gif,p:o  iim  xtix.  i 

Cnp.    CLX.  L  } 

EMPLASTRVM  c ccdnno liquore, glutirfans, 
difcuticnsj&abftergens.  Recipitcerx  purx,  picis  £ri- 
dxjfing.hb.femis,  colophonix  vnc.quatuor,  cednm,h- 
quons  vnctres.aliquata  f.mv.l  incoquuntur  dumdigi- 
tos  non  inquinent.  r 

a  liquidaiiuiul]  Hxcomniain  manufcripto  codice  deiide- 
jantur,&ex  raulo  aditc  al'unt,<)ii  ha!>ct,  T^«;o^2i'4«  i*t  a^»eAWT*. 


NICOL.  MYREPSI 

A  Cap.  CLXI. 

EMPLASTRVM  c  cednno  liquore  emolliens. 
Accipit  cerx  purx,picis  aridx,fing.drach.quatuor,colo 
phonix  drach.ducdecim  femis,  propohs  drach.  o&o  S. 
cednm  liquoris  drach.decem. 

Cap.  CLXII. 
EMPLASTRVM  c  pumice,cicatricem  induccs. 
Capit  olei  myrtini  lih.vnam,cerx  purx  hb.femis,  pumi 
cis  vfti  8i  vino  reftin&i.fquamx  ftomomatis  drach.i  1 1 . 
xns  vfti,cimolix,fing.vnc.duas  femis. 

Cap.  CLXIII. 
EMPLASTRVM  Paula,ad  ftrumas  &  bubones 
efficax.    Hahet  cerx  purx,  colophonix,  mtri,iing.hb. 
femis.  Suba&is  probc  omnibus,vtcre. 

Cap.  CLXIIII. 
EMPLASTRVM  e  nitro,  ad  carbunculos.  Re- 
cipit  nitn  arotundi  vnc.  vnam  femis,  cerx ,  olci,  colo- 
phonix,fing.drach.fcmis  gran.feptem,  hquons  Medici 
drach.vnam  femis. 


H 


a    Nitii  lotundi]  Nicolaus  habet  FfvylBto.  Paulusveio  lcgit 
,  'wfli  id  eft  tofti. 

Cap.  CLXV. 
EMPLASTRVM  ex  anemone.     Acripir  ane- 
mcnes  vnguibus  detra&is  vnc.vnam,cerx  vnc.duas  fc- 
mis,olei  vnc.duas,rciinx  vncduas  fcmis  drach.  vnam, 
colophonix  hb.vnam  vnc.tres. 

Cap.  CLXVI. 
EMPLASTRVM  Machenonis  viride,  ad  ifchia 
dicos,aarticulorum  infardta,  &  abfceffhs.  Capit  opo- 
panacis,galbani,  xruginis,  my rrhx,  indis ,  ammoniaci 
thymiamafis,ariftolochix,iing.vnc.  iemis,  terebinthi- 
nx,cerxpurx,olei  omphacini,  vnc.tres  fcmis. 
a  Articulor 

Cap.  CLXVII. 
EMPL  ASTRVM  viridefimplex.  Habetrefi- 
nx  hb.vnam  femis,cerx  purx  lib.  iemis ,  xruginis  rafi- 
lis  alib.femis,thunsbdrach.duodecim  femis.aceti  quod 
fatis  eft. 

a    Lib.fcmis]  Nicolai  codexfalf61egit.H).v.pro  >i  r. 
b    Drach.duod'.cim  fcrms]  Manufciiptus  codex  ncn  iine  magno 
eriore  lcgit.H).i./3.r'.pio  L. /$.«-'. 

Cap.  CLXVIII. 
EMPLASTRVM  viride  afaciens  ad  humida  vi- 
tia,  &  carnes  excreicentes.  Recipit  colophonix  vnc. 
tres,  xruginis  rafihs  vnc.  femis  drach.  vnam,  cerx  purx 
vnc.vnam,fahs  Cappadocn  vnc.femis ,  olei  roiacei  dra- 
chmas  duas,aceti  quantum  fufficit. 

a    Faciens]  Lcgendum  ,  Paulo  attcftante,  tkiZo-u.  non&n- 
tfunTa.,vt  habet  manufcnptus  codcx. 

Cap.  CLXIX. 
EMPLASTRVMc  hxiuio,  ad  ifchiadicos,  arthri 
ticos,&  ocdematofos.  Accipit  cerx  purx,  olei  veteris, 
lixiuii  protoftacli,fing.lib.femis,refinx  frixx,anitn  A- 
lexandrini,nitnalbi,fing.vnc.tres.Nitrumvtrunque  in 
lixiuio  tentur. 

a    Nitri  Alexandrini]  Sic  habet  Faulus  h't/k  «V.flou/f  lits ,  il. 
Tfs  X»1xi,&c. 

Cap.  CLXX. 
EMPLASTRVM  e  cinabari,ad  callos  tophofve, 
&  alios  omnisgeneris  duros  tumores.  Capitlithargy 
ri  lib.vnam,olei  vetens  fextar.vnum,  fquamx  xris  vnc. 
vnam,xris  vfti  vnc.  vnam,  cinabans  icrup.  oftodecim, 
magnetis  viui  vnc.vnam,  lapidis  Phrygii  adrach.fex,la- 
pidis  pyntis,cadmix,fing.vnc.vna,diphrygis  vnc.duas, 
xruginisrafx,thuris,  fing.vnc.  vnam,  aloesflaux  rnc. 
duas  fcmis,  galbani  vnc.  vnam  femis  ,  ammoniaci  thy* 
miamatis  vnc.tres  femis,  blapidis  oniris  Scy thici  icrup. 
oclodecim,lapidishamatitisvnc  vna,  propohs  libra  i. 
cfcrup.  vigintioftojCerx  vnc.od>odecim,  lapidis  perdici 
tis  vnc.quatuor,betonicx  vnc.i  fcrup.  oCto ,  gentianx 
vnc.  i.anftolochix  longx  &rotundx  drach.i  vnc.S.cha 
mxleontis  nigri  vnc.i.didtami  fcrup.  quadragintaduos, 
refinx  aridx  lib.vnam,  adipis  ftruthiocameh hb.vnam. 
Lapides  cum  lithargy  ro  tcnto,  adic&s  fahs  florishbr. 
duabus  particulatjru  donec  totum  abfumatur. 


DE    EMPLASTRIS  SECT. 


a  Dractimas  fex]Corruptc  legitur  in  codiee  Nicolai  H.  )  ^'-pro 
L.r'.  b  Lapidisonitis,&c]Sicenim  PaulusXiS*  ovit*  <rxt/8<xS.  In 
Nicolai  codice  ov/tk  dceft.  c  Scrup.i8.]Ex  Paulo  adie&um. 
Cap.  CLXXI. 
EMPLASTRVMex  auellanis  ad  callos ,  lapido- 
fifque  durities  articulorum,valdebonum.Habethxiuii 
protoftafti  vncias  tres,medullx  fiue  interioris  partisa- 
uellanarum  vnciam  vnam,aphonitri  vncias  tres  ,  aolei 
veteris  hbram  femis,faponis  Gallici  vncias  duas ,  mellis 
Vncias  quatuor,alba  ouorum  tna,cerx  purx  vnc .  quin- 
que,  terebinthinx  vnc.  tres  femis.la  uigantur  ex  lixiuio 
protoftatto. 

a    Olei  vetctis.&c.jHxc  omnia  in  codice  Nicolai  dcfiderata 
exPaulo  accdleriint.qui  habetWa/s  TraKaji  /•t.r.o-d-rw.i  i5t>Mx£,.r». 
.[X.i\lT<i<,rc<f(  .oeuv  y.vi  ktvyji. 

Cap.  CLXXII. 
EMPLASTRVM  e  Turpxna,ceratum  ad  podn- 
gram,dolore  nntigans  mirabihter.Qumco  menlis  Mar- 
tn  chein  domo  afubterranea  m  lebetem  coniicito  olei 
communis  fextsrios  duos.Coquito  lignis  e  vite  :  &  vbi 
ebullierit,adiice  turpxnx  marini  pifcishbrpmvnarn,  & 
bafphalacis  animalis,quod  aliqui  madamudam  vccant, 
(anguinis  vncias  quatuor.  Coquito  quoad  carnes  pifcis 
diflbluantur,caut  torrefiant.  Dein  colato,  &  adncito  o- 
leo  ceram  mediocrem,&  fafto  cerato  vtere. 

a    Subcerranca]Manufctiptus  codexyjzTay  »m  prrpeia  '  lcgit 
pro  yjtTiyeiu,.    b     Afphalacis]Codex  Nicolai  legit  »^«i>r»  ,  pto 
'  c    Aut  torrcfiantjZx  Paulo  adieitum,  qui  lcgn  fc  <?f- 

yitrp. 

Cap.  L  XXI II. 
'  EMPLASTRVM  Ifis,cruentis accommodatum 
vulneribusjcarnemglutinans  &  purgans  mirabiliter. 
Accipit  fquamxxris  vfti,anftolochix  rotundx,  fingul. 
drachmas  quatuor,aluminis  fcifli  drachm.tres,fahs  am- 
moniaci,ammoniaci  thymiamatis,thuns ,  fingulorum 
dr.quatuor,rhyrrhx,aloes  flaux,galbarii,fin.dr.  fex,  fuc 
ci  radicis  dracotii  dr.quatuor,cerx  pUrx  hb.femis,colo- 
phonix  lib.i.olei  vetens  vnc.vnaS.aceti  quod  fatiseft. 
Cap.  CLXXIIII. 
EMPLASTRVM  fiue  malagma  ad  hemicranicos 
tx  iis  qux  funt  Alexandn.  Capit  euphorbii,atramen- 
ti  fcnptoriijfingulorum  drachm.  quatuor,myrrhx  tro- 
glodyticx,crocomagmatis,piperis  communis  ,fingul. 
drach.tres,croci  drachmas  duas,aceti  quantum  fufficit. 
Tento  donec  omnia  diffoluantur  ,&  vifcifordiumve 
craflitudinem  nancifcanturrdcin  llline  incipiens  a  me- 
diofuperciHorum  vfque  ad  tempora  tota  ,  potiffiinum 
fj  pilorum  denudatio  fuerit.Vbi  probe  egent,  laboran- 
tein  in  balneum  ducito. 

Cap.  CLXXV. 

EMPLASTRVM  Pentatheton.  Habet  cerx  pu- 
rx  hb.o&odecim  S.&quartapartem,colophonix  libras 
duodecim  S.adipis  taunni  libram  vnam ,  calcis  lib  .  tres 
lemis  &  quartam  partem,  picis  aridx  libras  duas  femis. 
Cap.  CLXXVI. 

EMPLASTRVM  adftilhcidm  vrinx,  abfceffus, 
&  vlcera  in  vrinanis  partibus  veficx.  Accipit  fucci  radi 
cis  althxx,galbant,olei  rutacei,caftorei,&  chamxmeli- 
ni,pinguedinis  fuillx,anferinx,butyri  recentis ,  ftyra- 
cis,terebinrhinx,fucci  femims  lini  &  fcenigrxci,fingu- 
lorum  vnciam  vnam,cerx  purx  vnciam  vnam  femis. 

Cap.  CLXXVII. 
EMPLASTRVM  fimile  ex  butyro.  Accipit  fuc- 
ci  radicis  althxx,feminis  lini  &  foenigrxci,chamxmeh, 
ftyracis  ,adipis  vitulini  &  vrfmi,buty n  recentis ,  adipis 
anfernu,terebinthinx,fingulorum  vnciam  vnam,cafto 
rei  vnciam  femis,olei  anethini,  rutacei  &  chamxmeli- 
ni,ftngulorum  vnciam  vnam ,  cerx  purx  vnciam  vna, 
ccfypi  vnciam  vnam  &  quartam  partem. 

Cap.  CLXXVIII. 
EMPLASTRVM  defeminelini,  fimile.  Capit 
eefypi,butyri,ad!pis  anfenni,fucci  radicis  althxx,femi- 
nis hni  &  fccmgrxci,linguloru  vnciam  femis  ,  cerx  pu- 
rxvnciam  vnam,olei  rutacei ,  anethini ,  chamxmehm 
&communis,fingulorum  vnciam  femis,caftorei  hexa- 
giaduo. 


c84 


D 


H 


Cap.  CLXX^ 
EMPLASTRVM  ad  afe^p,  ahypophoras  & 
omnis  genens  alias  durities  cflec^Sum.Habet  immo- 
niaci,galbani,thuns,maft4che^mpa:,tercbinthinu.',re 
finx  picea,hyofcyanji,Vujirum*extmptis  acmis ,  cerx 
purx,olei  launni,colophonix,adipis  taurihi ,  aloesfla- 
ux,fuccimaluxfyhieftris,  adipis  fuilli ,  fannx  erumx, 
radicis  malux,femimshni,mellis  Attici,fimi  columbi- 
ni,propohs,ladani,carnis  canc>.rum,ftyracis,  nardini  & 
amygdalini  olet,but)ri  &  quotquot  ahos  r.dipes  inue- 
nens.His  probe  paratis  facemplaftrum  aut  vnctiotiem, 
&  vtere. 

a  Hypop'noras]Kicol.^us  habei  >irp3>=f  quani  quidc  dictione 
vt  fupra  cftannotarum,ego  dcpr.iuat.im  clk-  iudico. 

Cap.  C  L  X  X  X. 
E  M  P  L  A  S  T  R  V  M  ad  eos  quorum  ftcfnachus  a 
flaua  bile,aut  ab  alio  quodam  cilido  fucco  adtiritur.Re 
cipit  polygoni,vioIarum,heibx  venti,mtybi,ionchi,a- 
pii,cvperi,portiilncx,pelentx,chamxmeli,pf)llii,  roia- 
rum,olei,olei  rplaceijftillatitii  rofuum  liq.uoris  ,  ciiia- 
momi,hgnialoes,hyofcyami,papauens,ocimi,femper- 
u;ui,  folani,  maftiches,  findarachx,  nucis  mofchatse, 
croci. 

Cap.  CLXXXI. 

EMPLASTRVM  prxcedenti  fimile,valde  vtile. 
Accipit  violarum,herbx  Vcnti,apn,portulacx,chamx- 
meh,rofai  um,olei  rcfacei,olei  vioIacci,ligni  aloes ,  pa- 
pauens  albi,hyofcyami,nucis  mofchatx,  maftiches,ftil 
hititii  rofarum  liquons  quod  fatis  cft,  laclucx,ckint)bl 
feminis,&  polentx. 

Cap.  CLXXXII. 

EMPLASTRVMad eos quibus aflaua  bile  fto- 
machus  aduftus  eft.Pulegium  contufum  mvino  veteri 
probe  coqiuto,&  admifcefemen  fceniculi ,  acccptifqtie 
duabus  fpongiis  tenuibus  imbutis  decofto,  foueto  affi- 
dui.'  fpongias  lmmutando.Eft  etiam  ad  ftomachi  infla- 
tionem  vtile. 

Cap.  CLXXXIII. 
EMPLASTRVMad  pcdagricos  nominatum  ex 
vrinis,quod  Aphricanus  fcnpfit.  Impofitum  enim  po- 
dagncos  dolore  hberr.t,vt  fecundo  aut  tertio  die  furge- 
tes  deambulent.  Verum  ftrumas  &  a  omnemq;  renum 
morbum  fanat,gratia  Dei.Capit  vnnx  mulx  clim  acce 
ptx  hbras  tres,aqux,  hthargyn ,  fingulorum  hbram  v- 
na.Terito  bene.adiice  exigu  u  vrinx,&  coquito  vfqj  ad 
mellis  craflitudmem.  Dein  admifce  olei  vetens  hbram 
femis  viiciam  vnam  femis,ac!ipis  fuilii  veteris  vncias  o- 
£to  femis,&ccquito  adlentum  ignem,  ac  mcuetodo- 
nec  fiat  emplaftrum  qucd  non  inquinet,  &  llhtum  lin- 
;  teo  fohdo  lmpone  calic!um.  qui  hocmalolaborat,m- 
fpuat  rn  lebetem  deorium,&  in  terram  fimihter  femel. 
Hoc  verb  faciat  tacitus,&  fic  dicat:Marmara  filio ,  Do- 
mine  fabaoth,qui  vt  omnia  incidis  &  diflipas ,  lta  dilii- 
pa  hoc  malum  podagrx  per  gratiam  Domini  &  fanfto- 
rumbpecunix  contemptorum  .  Vemat  fanatio  m  prx- 
fens  vnguentnm,celenter,celenter,  abeat,  abeat,  abeat 
malum.  Amen. 

a  Strumas  &]Ir.  Grarco  fequitur«tI6/)ajr*c  ,  qua?  quidem  diQio 
corrupta  eftc  videtur.ideoque  a  nobis  pia-tenta.  b  Pccunia:  con- 
temptorum]Cofmam  &  Damianuniintelligitmam  infra  ctiaeoshoc 
epitheto  maniteftc  ornabit. 

Cap.  CLXXXIIII. 

EMPLASTRVM  ad  oculos  lacry  mantes.  Habet 
aloesflaux,thuris,maftiches,polentx,finulaginis,  oui 
lutei  quod  fatis  eft. 

Cap.  CLXXXV. 

EMPLASTRVM  ad  podagncos  confcriptum 
ab  Emeno  rege  tn  belloiuxta  femur  vulnerato:quihoc 
cmplaftxo  vfus,fanus  faftus  eft.Efficax  enim  eft  ad  rece- 
tia  vulnera,neruorum  prxcifiones,vlcera  vetera  &  frau 
dulehta.Itemcontufajfiftulofa.putredines,  fteatomata, 
tubcicula,parotidas&  furur.^ulos.  Tela  extrahit  & fur- 
culos.<-apitis  offa  contufa  ecucit.A  veuenatisictos,&a 
vipera^fcorpione,araneo  &  c«iiibLs  d?morfbs  fanat.  O- 
mnia  demque  quae  in  collo  fun  ,fimihtercurat.  Pleuri- 


ticis,iecinorofis,f 
malagmate  lmpoj 
peflo  fubditum 
ciam  femis,lithar 
quaruor,xnsvfti 


NICOL  MYREPSI 


j^genuum  refrigerationib*,pro  A  vero  da  bibendostheriaces,  athanafix,&micletx  ,  fing. 
"fcprodeft.Item  ad  muhebna,p*o      fcrupulosduos  cum  vino  cahdo,ieiuno. 

a    IntufuiiijNicolai  codex  falfo  lcgit  ti%rvr/4?.  pro  *> Ct/j&. 
b    Neiantie*]Grarcc  eft  y«;«rT('fac.Ciiiid  autn.  fit  Nctantzta.fci- 
rc  non  pofliim:di£tio  enim  batbara  eft,  vt  alis  multJt  qnibus  palTim 
Nicolaus  vtitur. 

Cap.  CXCI. 
E  P I  T  H  E  M  A  ad  dy  fentericos,impofituni  toti  ve 
tn  &  imo  ventn.  Capit  maioranx,menthx,faluix,rof- 
marini,  rofarum,fumach,maftiches ,  ruborum  ,  foliori» 


fytolei  veteris  hbram  vnam  vn- 
uamx  xns,fiHgulorum  vncias 
^uihgue,diphrygis  vncias  qua- 
tuor,mannx  thur;s,thymiamatis,iingulorum  vnciatn 
vnam  femis  drachmam  fcmis,aloes  flaux  vncia  femis, 
galbani  vnciam  femis  drachmam  vnam ,  propoleos 
vnciam  femis,cerx  vnciam  vnam  femis  drachmam  fe- 


mis,ariftolcchixdrachmas  quinque ,  gentianx  vncias  g  myrti&  eius  fru£tus,boh  Armenii,figilli  Lcmnu,coto- 


tres  femis,iridis  vnciam  fcmis,  dictami  vnciam  femis 
drachmam  ynam.Oleum  &  Lithargyram  coquiro  in  ca 
hdo  cmererdem  admifcefquamam,xs,&diphryges  ,  ac 
coquito  quoad  non  mquinent.poftea  cxtera. 
Cap.  C  L  X  X  X  V I. 
EMPLASTR.VM  di&um  Captiuum.  Protlilius 
enim  medicus  folus  c  bello  feruatus,in  Cermaniam  ca- 
ptiuus  venit.Vidcnfque  rcgis  fiham  percufTam,  llla  hu- 
ms  efficacia  medicamenti  ianauitrdonilque  acceptis,  & 
ipfc&  qui  cu  eo  capnui  erant  hberati  funt.  Accipit  fa- 
hs  foflilis,aqux  marina:,nitn  berenicarh,fingulorum  li 
brastres,  cerx  punt  hbram  Vnam  ,  refinx  fnxx  hbras 
duas,propoliS,(alis  ammoniaci,opopanacis,galbani,  fi- 
mi  columbinijfingulorum  vncias  tres ,  olei  veteris  hb. 
tres,hxiuii  ftillatmi,ariftolochix,ftercons  canis  albi,  ce 
ruflx,fmgiil.  vncias  tres.Facit  vero  ad  ftrumas ,  abfcef- 
fus,finus,fra£ta,pun£turas,foluit  callos ,  &  omnia  citra 
ferrum  exulcerat.vbi  eo  vfus  fueris,laudabis .  Ceruflam 
igitur,falem,oleum  &  aquam  marinam  in  mortanum 


neorum,pyrorUm  fy  lueftrium,ftillatitn  rofarum  liquo- 
ns,&  vini  rubei.Contufa  hxc  lmpone  in  facculos  duos, 
&  calcfactos  muta  crebro:&  fi  febrem  habuent,  calefa- 
cito  in  aceto  &  ftillatitio  rofarum  hquore  :  li  vero  non, 
in  vino  rubeo. 

Cap.  CXCII. 
A  D  omnisgeneiis  fanguin  is  cruptionem,&  ad  mu- 
hcbre  profluuium  valdebonum  mcdicamentum  ,  fiue 
peflus,fiue  clyftcr  cx  eo  fiat,  aut  vtcunque  vifumfuent 
medico.Habet  boh  Armenn,  figilh  Lemnii  ,fangumi$ 
draconis,ceruflx,maftiches,ahiminis  fcifli,acacix ,  gal- 
larum,  malorum  Punicorum  paruorum  ,  olei  rofacei. 
Hisfimulfubactisadiice  athanafiam  ,  hamatiten  lapi- 
dem,&  vnito  cum  fuccomenthx,  cotonei  &  quinque- 
neruix.Da  vero  lllis  bibendum  athanalix  fcrup.vnum, 
thenacx  fcrupulos  tres,corallu  rubei  fcrupulos  duos.Ir- 
rigato  cum  fucco  cotoneorum  aut  pentaneun,&  ftilla- 
titio  rofarum  campeftnum  hquore  calido  media  no<£te. 
Da  etiam  lapidis  hxmatitis,  fanguinis  draconis,  figilli 


coiiciro,  &  valide  tento  donec  inter  fe  mifceatur.  Dein  j)  Lemnh,coralln  rubei,  rhei  barban  vfti ,  boli  Armenii, 


ceram,refinam,  propolin  &  hxiuium  affunde.  fuccum 
vero  non  feruefacito.Nitrum  vero,anftolochiam,canis 
&  columbx  ftercora  contufa  &  cribro  tranfrmfla  ad- 
mifce.  . 

Cap.  CLXXXVII. 

EMPL  ASTRVM  e  canrhandibus,vbi  volueris 
apenre  &  attrahere  fluxionem  .  In  partibus  enim  quib9 
admouetur,puftulas  excitat^Vtile  eft  ifchiadicis,  heno- 
fifque  &  ad  humores,brachiaha,genua  &talos  mirabile. 
Capitcerx  purx,adipis  taunni,colophonix,vifci ,  fing. 
VnciaS  quatuor,'cantharidum  vncias  duas.  Canthandas 
tento  cum  aceto:&  adiettis  hquabihbus,  ad  confiften- 
nam  reducito,&  vtere. 

Cap.     CL  XXX  VIII. 

EMPLASTRVM  lecon  aptum,  febhbus  conti- 
nuis  &  tertianis.Habet  fylueftns  mehrzanii,  portulacx, 
&  femperuiui  fuccorum,fingul.vncias  duas,polentx  he 
xagium  vnum,fantali  rubei  &  albi,iing.hexag.femis,ro 
farum  hexagium  vnum,mali  Punici  acidi  fucci  vnciam 
vnam,la£hs  muliebns,ftillatitii  rofarum  hquons ,  fing.  ] 
vncias  duas,  caphurx  fcrupulum  vnum ,  fucci  lentis  re- 
centis  vnciam  vnam,olei  violacei  vnciam  femis  .  Hxc 
fuba&a  cum  modico  aceto  irrigato  .  Etin  linteoexce- 
ptumimpcnito  :hyeme  quidcm  tepidum,xftate  vero 
frigidum. 

Cap.    CL  XXXIX. 
EMPLASTRVM  ftomachicum  ad  frigiditatem 
&  cruditatem.  Recipit  thuns,aloes  flaua',maftiches,  la 
dani,ammoniaci,zcpiflx,terebinthinx,ga!bam,  fingu- 


fingulorum  fcrupulum  vnum  ,  athanafix  hexagium  fe- 
mis,theriacx  hexagium  vnum.  Madefacito  cumfucco 
menthx,&  ftillatitio  rofarum  campeftnum  hquore,  iis 
qui  febre  vacant:fi  vero  non  febncitant,  cum  vino  te- 
pido.Aut  prxbeto  folam  thenacam  cum  athanafix  & 
boli  Armeniijiinguloru  fcrupulis  duobus.Ex  vino  qui- 
dem,febre  vacantibus:fi  vero  non  vacant  febre.cum  a- 
qua  pentaneuri  &  ftillatitio  campeftnum  rofarumli- 
quore. 

Cap.  CXCIII. 
EMPLASTRVM  anephriticum.Recipit  thuris, 
aloes,maftiches,fanguinis  draconis,  lapidis  hxmatitis, 
bbiffali  ,marmons,cftibii,malorum  Punicorum  paruo- 
rum,gallarum,albi  oui  quod  fatiseft. 

a  Nephriticuni]Ethoc  loco  lt£tionem  eodjcis  manufcripti 
falfam  eiTe  fitis  conftat.neque  enim  nephriticis  harc  medicamenta  c6 
ucniunt.nili  pcr  r.ephiiticos,eos  quibus  renes  exulceiati  fanguinem  t f- 
fundunt.intellexerrs.  b  BiflahjOarce  eft/S/«r*/.e.Quid  vero  Bifia- 
lr.m  iignificu.diuinarenequeo.  c  Stibii]  Manufcnptui  codex  legit 
rt'4«*cp'0  riufJtu;. 

Cap.  CXCIIII. 
FMPLASTRV  M  ad  eos  qui  abfceflu  laborant: 
ftatim  enim  rumpit  ac  lacerat.Accipitcarniscaricarum 
feminis  lini,focnigrxci,radicis  ahhxx,butyri,  medulhe 
cerui,pinguedinis  fuillx,fimi  columbini ,  vuarum  Co- 
rinthiacarum,terebinthjnx ,  fingulorum  vnciam  vna, 
olei  chamarmehni  &  anethini  quodfatis  eft,&  fucci  ra- 
dicis  ahhxx  quantum  Oportet.  Prxbeto  vero  bibedum 
xgroranti  fuccum  comzx,aut  decoclum  phu,aut  vngu 
lx  cnballmx  aquam  quam  plebei  vocantBerbelice,ma- 


lcrum  vnciam  iemis,cinamcmi,zingibens,caryophyl-  G  n^  ieiuno  tepidum  cum  penfdiis. 


li,maceris,nucis  mofchatx,croci,  cubebarum,galangx, 
iingulorumfcrupulosduosjthymiamatis  vncia  femis, 
cerx  purx  vnciam  fieniis  drachmam  vnam  ,  mclhs  At- 
tici  quantum  fufficit. 

Cap.  CXC. 
A  D  dyfentericosainfufum,expertiim.  Accipitfum- 
mitates  ruborum,rofarum,roffnanni,fahii;e,  qiynque- 
neruix,ramorum  olcx,  fummitates  myrti  &  euis  fru- 
Ous,filicis,fruc"his  lentifci,bnerantzex&  citrh  fbhoru, 
glandium,gallanim,i))alorum  Punicorum,  pyrorufyl- 
ueftrium,C0toinci  mii  ,  !egii,fumach,maftichesi  aca- 
cix,feminiiportul.ica"  uhum  e:us,Ietis,  maioranx, 
menthxjfeminis  fcrm^^  xc  coquitoin  aqua'pluuia, 
&  eliutofrequenter, ^  ha   Ineum  lmmntito .  Poftea 


Cap.  CXCV. 
A  D  mala  qux  fiib  hnguaa  deftillatione  fiunt,qux 
nominantur  Ranx.Callas  terito,  &  lrngato  cum  melle, 
intimaque  cum  iis  inungito.  Simile.  SemenmaliPu- 
nici  tntum  &  madefa&um  cum  melle  llline  defuper. 

Simile.  Salem,alicam,&foha  olea  teneratnta  lmpo- 
ne  defupermalum.Incidito  etiam  venaslingux,  &occi 
pitiappone  cucurbitam  cum  fcanficatione ,  &  prxbe 
crebro  garganzandum  diamoron,  &  diacary  6n  ex  aqua" 
H  cahda. 

Cap.  CXCVI. 
AD  eosqui  laborantdeftillatione,balneumbonnm. 
Semen  anethi &apn,ftichademlndicam  &  Arabicam, 
quam  plebeivocant  Sendonicon,mctham,fampfychu» 


1*7 


DE    EPITHEMATIS,     SECT.  Xt 


faluiam,rofmarinum,rofas  probe  feruefacito,&  irriga- 
to  cumiis  lixiuium  farmentarium ,  ac  lauato  caput. 
Poftea  calefa&o  vino  cum  fccnogrxco  &  faluia  &  a- 
biinthio,lauato  caput,&  fic  crebro  facito. 
Cap.  CXCVII. 

EMPLASTRVM  temponbus  imponendum , 
advigilantes,febrientes,caputdolentes  &  phreniticos. 
Capitpapauens  albi&  nigri,fingulorum  hexagium  fe- 
mis,hyofcyami  hexagium  vnum,feminisocimi,  femi- 
nis  laciuca:,fingulorum  hexagium  vnum  femis,  propo 
lis,o'ei  mandragora:  &fruc~rus  eius,caphurx,finguloru 
fcrupulum  vnum,feminis  portulacx  hexagium  femis, 
farinx  hordei  vnciam  femis,  olei  rofacei ,  la&is  mulie- 
bns  quodfatiseft. 

Cap.  CXCVIII. 

EMPLASTRVM  fronti imponendum  ad  mala 
quxa  d*ftillatione  fiunt,  &  phlegmonas  omnis  gene- 
ris,oculorum  dolores,&  a  ficcitace  natos  cruciatus.  Ha- 
bet  thuns  pun,aloes  flaux ,  maftiches,iingul.fcrupulos 


f88 


A  tres,croci  (crupulos  duos  (emrsjfs^Mf purx  vnciamv- 
ham,ouorum  lutea  quatuor.FadSsEfermenri,  &  im- 
pone  fronti  tepidum,  ac  permittj^^lic  maneat  diem 
vnum,& rurfum  vefpen  altero  aijr&otb  immutato. 

Cap."  CXCIX. 

E  M  P  L  A  S  T  R  V  M  ad  animi  defeftionem  &  fto- 
machi  lmbecilhtatem.  Recipit  rofarum,  cotoneorum, 
malorum  purgatorum,fingulorum  vncias  tres,cinamo 
mi  vnciam  femis,maioranx,menthx,rofmarini,  melif 
B  fophylli,foliorum  borraginiSjfingulorum  vnciasduas, 
corallii,ambans,nucis  mofchatx,ferhinis  ocimi,fingul, 
hexagia  duo,faluix,fohori;m  citn,fingulorum  vnciam 
vnam,  caryophylli  hexagiu  vniim,feminisfceniculi,a- 
nifi,fingulorum  hexagia  duo,  croci  hexagium  vnum. 
Probe  tuia  connce  m  lacculos  duos,&feruefacitoin  vi 
no,vbi  fcihcet  vacant  i  ebre .  Febricitatibus  autem  cum 
ftillatitio  rofarum  liquore,&  fucco  borraginis  ndhibe- 
to.Crebrb  mutato  tepidum  fuperftomacho  &corde 


INDEX  EPITHEMATVM. 


Epithema  Epomphalion  thcriacum  ad  diuerfosmor- 
bos,  Cap.  i. 

Epithema  Epomphalion  purgans  probc  admodum , 
Cap.n. 

Epithema  Polyarchion  magnum,  Cap.in. 
Epithema  Polyarchion  minus,  Cap.mi. 
Epithema  e  baccis  lauri  ad  licnolbs  &  hydropicos, 
Cap.v. 


Epithema  ftomachicum  probatum,      Cap.  vr. 
Epithema  ex  cenanthe,ex  hs  q  ux  funt  Tralliam, 
Cap.vn. 

Epithema  odoratum  ad  iecoris  phlegmonas,  &  ftoma- 
chi,  Cap.vm. 

Epithema  auribus  imponendum,tecon  &  ftomacho, 
Cap.ix. 


N ICOLAI 


MYREPSI  ALEXANDRINI 
De  Epithematis. 

Se&io  vndecima. 


Cap.  I. 

sx^=z?$  PITHEM  A  vmbilico  imponendum  C 
S^v^  theiiacum,vehementem  obtines  facul- 
tatem.Impcfitum  nanque  purgat  ccelia- 
cos,hydropicos,&  fcetus  conceptos  ex- 
trahitjomncquelumbncorum  genus  ex 
cutit.Accipit  dacrydii,elaterii,tithyma- 
li,fingulorum  drachmas  ofto,ellebori  nign  &  albi,  fel- 
lis  taurini,fingulorum  drachmas  duas,radicis  cucume- 
ris  fylueftns  &foliorum  abfinthii,  fingulorum  drach. 
viginti,cerx  Tyrrhenicx  drachmas  o&o ,  refinx  tere- 
binthinx  drachmas  quatuor,melhs  Attici  vncias  o&o,  £> 
nitn  rubei  vnciam  vnam. 

Cap.  II. 

EPITHEM  A  aliudvmbilico  imponendum,pro- 
be  admodum  purgans.  Staphldis  fylueftns,fellis  tauri- 
ni,amygdalarum  amararum,ammoniaci,grani  Cnidii , 
anftolochix  rotundx,nitri,  fingulorum  vnciam  femis, 
ellebonnignhexagiumvnum  femis,colocynthidis  vn 
ciam  femis,cerx  purx  vnc.  quatuor.  Amygdalas  &  gra- 
num  Cnidni  terito  cum  ammoniaco  &  oleo  irino  quod 
fatis  eft,&  felle:  dein  liquefcibilia  &  arida  .lmponeque  £ 
imo  ventri:fiquidem  purgat.In  mulienbus  autemlum- 
bis  impofitum,foctus  excutit,&  menfes  ducit. 
Cap.    1 1  I. 

EPITHEMA  Polyarchion  magnum .  Habet  fo- 
lii  drachmas  tres,cafix  fiftulx  drachmasduas,  fpicxnar 
di  drach.vnam  femis,myrrhx  troglodyticx,  carpobal- 
famijfingulorum  drachmas  tres,croci  drachmam  vni, 


cofti  drachmas  tre»,caftorei  drachmam  vnam,floris  iu 
ci  odorati  drachmas  quatuor,cardamomi  drach.fex,cy 
peri  drachmas  tres,  indis  Illyricx ,  ariftolochix  longx, 
fingulorumdrachmas  fex,ftyracis  pnmarix,maftiches, 
refinx  frixx,opobalfami,fingulorum  drachmas  tres,o- 
lei  cypnni  drachmasfexaginta,  aloes  flaux  drachmam 
vnam,cerx  purx  drachmas  tngintafex,nardini  boni  dr. 
cxx.terebinthinx  drachmas  vigintiquatuor,  vini  odo- 
rati  quantum  fufficit. 

Cap.  IIII. 
EPITHEMA  Polyarchio  minus.  Recipit  cyperi, 
cardamomi,bdelln,thurismaris,fingulorum  vncii  vna 
femis,cerx  purxvncias  duas,  refinx  frixa: ,  terebinthi- 
nx,fingulorum  vncias  quatuor,cafix,  cinamomi ,  am- 
moniaci,croci,  myrrhx,  lingulorum  hexagium  femis, 
vini  odorati  quod  fatis  eft. 

Cap.  V. 

EPITHEMA  ex  baccis  lauri,ad  Iienofos ,  hydro- 
picos,diffoluitque omnem  duritiam.  Capit  cerx purar, 
picis  Brutix,mtri  Alexadrini,  fingulorum  vncias  tres, 
baccarumlauriandarum  ,  ammoniaci  thymiamatis,a- 
Jipis  vituhni,fingulorum  vncias  tres  iemis. 
Cap  VI. 

E  P I T  H  E  M  A  ftomachicum,  probatum  ,  Accipit 
ftyracis  calamitis  vncias  duasfem:<,  piperis  communis 
vnciarh  vnam,maftiches  vnr;r  -r>  vnam  femis,refinx  te 
rebinthinasvnciam  vnam,  r°  •  cypaiiffins  vnciam 
fcmis,opopanacisvnciam  f-  "L  v  chmam  vnam,gal- 
bani,Cilis  ammoniacijcolo?  y1"*  ^ncias  fex ,  picis  fn- 
xx vncias Itres ,  ccrx  purr    "n     nouem,vini  veteris 


(  •) 
i 


$9 


N 1  C  O  L.   M  Y  R  R  P  S I 


l,lauato  fer^tcm  hoc  epithema  fe- 
fvitte  donecfua  fponte  decidat. 


VII.  ,*:• 


fextarium  femis.] 
xaginta  di  ebus,"a 


EPITH  E  M  A^eVbcnnnthe,  cnamcro  eorumqux 

funt  Tralliani.  Habetacnanthes.  drachmam  vnam,om- 
phaciijftyraciSjiingulorum  drachmasduas,  acacix ,  ro- 
f  arum  andarum,iingularum  drachmas  quatuor,  gallx 
immaturx  drachmas  duas,palmulaEum,vini  auftcn,  o- 
lei  myrtini,picis  aridx,cerx  purx,fingulorum  drachm. 
o&o.  Hoc  eft  ad  lecons  morbos  optimum,  &  ad  eos  qiu 
cibum  vomuntjmirabile  admodum. 

Cap.  VIII. 
EPITHEMA  odoratum,adiecoris  phlegmonas, 
&  ftomachi  valde  bonum.  Recipit  croci  drach.  vnam, 
bdelln  drachmas  nouem,aloes  flaux,myrrhx,  fingulo- 
rumdrachmas  duas ,  foln  drachmam  vnam  ,  propolis 


A  drachmas  tres,terebinthinx  drachmas  duas  femis,gra- 
na  feptem,thuns  drachmas  duas,ftyracis  drachrrt .  tres, 
maft  lches  drachmas  duodecim,fpica;  nardi  drachmam 
vnam,cardamomi  drachmas  duas,hedychroi  magma- 
tis,drachmam  vnam  femis,  ammoniaci  drachrr.as  fex, 
cerx  pura:  drachmas  duodeam,  colophonix  drachmas 
vigintiquatuor,  opobalfami  drachm.fex,carnis  palmu- 
lai  um  drachmas  fex  femis. 

Cap  XI. 

E  P I  T  H  E  M  A  corroborans  iecur  &  ftomachum, 
B  phlegmonafque  concoquens.  Accipit  ammoniaci,me- 
hloti,fingulorum  drachmas  rres,ocnanthes,cafi«e,myr- 
rhx,croci,aloes  flaux,fucci  abfinthii,fpicx  nardi,fohi, 
fingulorum  drachmam  vnam,cera:  purx,ftyracis,  ara- 
moniacijlingulorum  drachmas  duas  ,  nardini  quod  fa- 
tis  eft. 


INDEX    EORVM    CVV  A  SEDl 
admouentur. 


Hedncu ,  hoc  eft  quod  fedi  adhibetur ,  &  tetiginem  fa- 
cit,  atque  ad  vterum  exulceratum  vtile  eft, 
Cap.  i. 

Hedricum  ad  ficus ,  condylo  mata  &  aha, 
Cap.  il. 

Hedricum  ii  omnem  dolorem  am,phlegmonen,& 
vlcus,  Cap.  m. 

Hedncum  maximum  ad  omnem  dolorem  codyloma- 
tum,rhagades,&  vehementiiTimos  dolores, 
Cap.  mi. 

Hedncum  aridum  morfus  expers,ad  hxmorrhoidas, 
Cap.  v. 

Hedncum  ad  eryfipelata,nomas  pudendorum,fcruidas 
papulas  capitis,&  omne  fordidum  vlcus, 
Cap.  vi. 

Hedricum  vulnerarium  optimum,       Cap.  vu. 
Hedricum  ad  fedis  phlegmonas&  dolorcm. 
Cap.  viii. 

Hedricum  valde  bonum,  Cap  ix. 

Hedricum  ad  condylomata  efficaciffimum, 
Cap.  x. 

Hedncum  ad  inflationes  ani,  condylomata ,  hxmor- 
rhoidas&omnem  phlegmonen,  Cap.xi. 

Hedriciiad  fluxiones  qua;  ln  ano  funt,  phlegmonas,e- 
ryfipelata,herpetas,vlcera  mahgna,  &teftium  phle- 
gmonas,  Cap.xu. 


Hedricum  ad  eminentias,admodumbonum, 
Cap.xin. 

Hedricum  fiue  fomentum  ad  eminentias, 
Cap.xiin. 

Hedncum  ad  internas  &  externas  eminentias, 
Cap.xv. 

Hedncum  fimile,  Cap.xvr. 
Hedncum  adinternas  &  externas  eminentias  expertu, 
Cap.  xvn. 

Hedncum  fimile,  Cap.  xvni. 

Hedricum  ad  eminentias  admodum  vtile, 
Cap.xix. 

Hedncum  ad  internas  &  externas  eminentias  probatu, 
Cap.x  x. 

Hedncum  fimile,  Cap.  xxi. 

Hedncum  aUudfimile,  Cap.xxn. 
Hedncumademinentiasvalde  neceffarium, 
Cap. xxiii. 

Hedncum  fimile,  Cap.xXIIII. 
Hedricum  adinternas  &externas  eminentias  admodu 

vtile,  Cap.xxv. 
Hedricirm  ad  internas  &  externas  emincntias  probatu, 

Cap.  xxvi. 
Ad  externas&  internas  eminentias  expertum, 

Cap.xxvn. 

Adomnisgenensfedis  dolorc  optimu,  Cap.  XXVIII. 


NICOLAI   MYREPSI  ALEXANDRINI, 

De  iis  quze  fedi  adhibentur. 
Se£tio  duodecima. 


Cap.  L. 

EDRICVM  tentiginem  faciens,quo 
f)  Iulianus  vtebatur  ad  vteru  exulceratu. 
y  Recipit  rofarum  dt.mr.  la<ftis  muhebns 
cochlearium  femis,lithargyn,opn,  fing. 
l|  drachmam  femisjouum  integrumvnii, 
butyn  drachmas  o&o ,  melhs  Attici  co- 
chleanum  femis,olei  rofacei  cyathi  quartam  jjartem, 
vnguentnnni,cera;  purx  ,  fingulorum  drachmas  qua- 
tuor,hitea  ouorum  alforum  tna  &  femis.  ^ 

Cap.  II. 


H  ED  RIGVMad ficus,condy!omata,vetera tuber- 
cula,&omr»ia  fedis  vkera.Vtile  etiam  eft  ad  omnisge- 
nensnmasin  labns,nomas,&  vlcera.  Accipitmyrrhx 
drathmasduaSimifyosjaliiminisfciiTi^allar^mjlingu- 


lorum  drachmas  quatuor,vini  veteris  quod  fatis  eft. 
Cap.  III. 

HEDRICVM  ad  omnem  dolorem  ani  & phte- 
gmonem  omneque  vlcus.  Capit  meliloti  draehmarrt 
q  femiSjcafia;  drachmas  duas,crocijthuns,myrrhx,  opii, 
fingulorum  drachmam  vnam,  aluminis  fcilfi ,  plumbi 
vfti&  Ioti,pompholygis,adip!sanferini,afypi,fingulo- 
rum  drachmasduasfemis,  omphacn  drachrnamvnarri 
femiSjVim  bom  fextarium  femis ,  olei  rofacei  quanfurrt 
fiifficit. 

Cap.    II  ir. 

HEDRICVM  maximum ad omnem dolorem co 
dylomatum,  nmarum  &  vehementiffimos  crociatus. 
vocatur  autem  Arete  .  Habet  ftimmi,acacix,plumbi  v- 
fti  &  loti,fingulorum  drachmi  vnam,fpodjij  popholy- 
gis  lotx,thuns,femims  encx,alumjnisfcifli ,  chalcathi, 


D  E    H  E  DRICIS,     S  ECT.  XII. 

A 


myrrha:,opii,fingulorum  drachmas  quatuor.excipian- 
tur vino. Vbi vfus  poftulat, paffo  Cretico  chlTolue,ac 
vtere. 

Cap.  V. 

HEDRTCVM  aridum,morfus  expers,  ad  hsmor- 
rhoidas.  Recipitarfenici,fandaracha:,calcis  viua:,chry- 
focolla:,fucci  thapfia:,fquama:  aris,  fingulorum  drach. 
femis. 

Cap.  VI. 

H  E  D  R  I  C  V  M  vocatum  Lampadion,ad  eryfipela- 
ta,nomas  pudedorum,papulas  feruidas  capitis,&  omne  B 
fordidil  vlcus.Accipitopn,  croci,  lingulorum  drachm. 
tres,fucci  glauci  libram  femis,  olei  rofacei  vnciifemis 
drachmam  vnam,viniboni  veteris  quod  fatis  eft.  An- 
da  fubtihter  terito,&  cum  liquidis  vnito,  inque  aollam 
conie&alentoigni  coquito,&  vtere. 

a    Ollam]  Manufcriptus  codex  non  recle  kgic  iv  x«»  ,  pto  iv 

Cap.  VII. 
H  E  D  R  I  C  V  M  vulnerarium  optimum  .  Herbam 
femperuiuum  cum  pane  tcrito,&  vtere. 

Cap.    VIII.  C 
H  E  D  R I  C  VM  adani  phlegmonas  &  dolorem.Ca- 
pit  lithargyn,ceruffa:,maftiches ,  fingulorum  hexagiu 
vnum.Subaths  cum  fucco  hyofcyami  vtere. 
Cap.    I X. 

H  EDRIC  V  Mvaldebonum.  Habet  thuns,mafti- 
ches,aluminis  liquidi,myrrha:,  fingulorum  vnciam  fe- 
mis,olei  rofacei  hbramfemis,  ouorum  afforum  vitel- 
los  quatuor. 

Cap.  X. 

HEDRICVMad  condylomata  mirabile.  Recipit  u 
bthargyn,aluminis  fciffi,  fingulorum  drachmas  duas, 
manna:,thuris  ,lingulorum  drachmam  vna,lapidis  hx- 
matitis,croci,adipis  anferini,ccfypi,lingulorum  drach. 
duas,olei  rofacei  quatum  fufficere  videtur.Crocum  vi- 
noirngato,&  diflblue  cum  ccfypo. 

Cap.  XI. 

HEDRICVM  Liparon ad inflationem & ani con 
dylomata,ha:morrhoidas,&omnem  phlegmonen.  Ac- 
cipit  adipis  anferini,thuris,medulla:  vituhna:,  pompho 
lygis  Iota:,cadmia:  lota:,plumbi  vfti,fingulorum  drach. 
duasjceruffa:  drachmas  qUatuor,  cerebri  anferis  drach. 
femis,rofarum,ccfypi,fingulorum  drachmas  duas,fiicci 
intybi  cochleanum  femis. 

Cap.  XII. 

HEDRICVM  Liparon  Alexandri,ad  fluxiones  fe 
dis,phlegmonas,eryfipelata,herpetas ,  vlcera  maligna 
&  teftium  phlegmonas.  Capit  ceruffa:,hthargyri,fing. 
libram  femis,cera:  pura:,adipis  fiiilli  recentis,  Snguloru 
libram  vnam,olei  rofacei  libram  vnam  femis,  feptics  in 
aqua  loti,aluminis  fciffi  vnciam  femis,  cefypi  vnc.  tres,  ^ 
oua  cruda  cum  teftis  fex.Anda  folue  cum  ouis:liquabi- 
lia  autem  poftea  affunde. 

Cap.  XIII. 

HEDRICVMad  eminentias  bonum  .  Habet  li- 
thargyrivnciam  femis  drachmam  vnam,ouorum  tefta 
vftam  vnam,&luteumouorum  vnum  ,  croci  drachma 
vnam  femis,ftercoris  canini  albi  vnciam  vnam,olei  ro- 
facei  quodfatis  eft.omnibus  fimul  tntis  ,  fac  vt  empla- 
ftrum,&  vtere. 

Cap.  XIIII.  C 
HEDRIC  VM  liue  fomentum  ad  eminentias.Re 
cipit  pclh,rofarum,rhois  Syriaci,rhois  coriarii,ruborii, 
rofmarini,faluia-,pilularum  cypariffi,cyperi,  fidiorum, 
balauftioril,Vini  aufteri,ftillatitii  rofarum  liquoris  qua- 
tum  fufficit.foueto  cum  fpongia. 

Cap.  XV. 

HEDRICVM  ad  internas  &  externas  eminentias. 
Accipitgallarum,glandium,falis  foflihs,  cornu  cerui- 
ni,folioru  rubi  andoru.Tento  vt  polhnem  ,  &  locos  cu  jj 
aceto  calido  lauato,&  dein  infpergito. 

Cap.  XVI. 

HEDRICVM fimile.  Capit  ftercoris  canis,faUs 


S9 


is.Terito  vt  pol- 
upti  tepidam ,  lo- 

t/u.uiac  in  manufcripto 


foffilis,aftibii,finguJorum  vnc 

linem,&  accipe  yrijftam  puerfjt 

ciimque  abluito,&J>oftea  infj*/i 

a    Stibii]  itttotn-tBtiupce  rw^K 
codice  legicnt. 

Cap.-  XVII. 
H  E  D  R I  C  V  M  ad  intrinfecas  &  extrinfecas  emine 
tias  valdeprobatum.Aceto&vrinapueriincorrupti  ca 
lefac"hs,ablue  f&pi*.  Deinde  accipito  ftercus  ouillumjfa 
lcm  foffilem,amygdalasamaras,&lupinos.Tento  &  de 
fuper  infpergito. 

Cap.  XVIII. 
HEDRTCVM  fimile.  Marrubium  contufum  in  a- 
qua  &  aceto  feruefacito,abluitoq;  locu  tepido .  Dein  ac 
cipe  aloes  flaux,fiilphuris  &  ftibii ,  fingulorum  hexag. 
vnum,&  tnta  in  pollinem  infperge. 

Cap.  XIX. 
HEDRICVMad  eminetias  admodum  vtile.  a  A- 
zogerifoha  &  fruc~tus,folia  capparis,&  rubi  folia,ferue- 
facito  in  aqua,abluitoque  frequenter  locum  calido:  de- 
mde  mfperge  aloen  flauam,azogen  femen  ,  falem  foffi- 
lem,&  ftibium. 

a  AzogctijGrarce  eft  ai^cyifx  Quam  vcro  ftirprm  d^iyx^v  vo- 
cet.diuinatc  nequeo. 

Cap.    X  X. 

HEDRICVMad  eminentias  externas  &  internas 
expertum.Melantzanam  mtegram  cum  fohis  &  radici- 
bus  decodtam  in  aqua  ad  tertias  imponito  defuper. 
Cap.  XXI. 

HEDRICVM  fimile.  Aqua  calida  abluito.  Deiti 
accipe  fulphur,  impone  carbonibus  ,  &  eluito  ftpius^ 
Dein  macerato  aceto  cahdo,&  infperge  aloen  flauam. 
Cap.  XXII. 

HEDRICVM  aliud  fimile.  Accipe  acetum  tepi- 
dum,ablue  fapius  locum.dein  aloes  flaux ,  falis  foflilis 
&  fulphunsjlingulorum  hexagium  femis ,  tnta  mfper- 
ge.Poftaccipe  folia cappans repurgata& contufa,  im- 
pone  defuper  calida. 

Cap.  XXIII. 
HEDRICVMad  eminentias  admodum  neceffa- 
rium.Sulphur  coquito  in  aqua,  &  accipe  fpongiam  no- 
uam  ea  aqua  imbutam,&  impone  crebro  calidam. 
Cap.  XXIIII. 

HEDRICVM  fimile.Colocynthidis  arida:  exte- 
riora  vrito :  &  poftqua  aceto  calido  locil  irngaueris,  in- 
fperge.  Simile.Calcem  non  irrigatam,2  fphetlen  quer- 
cinam,arfenicum  fciffum ,  fandaracham  puram  ,  falem 
Cappadocicum,nitrum  Alexandrinum,zmgiber,  piper 
longum:tnta  in  polhnem  excipe  cum  fapone,  &  redigc 
ad  vifci  cralTitudinem.illine  defuper,prius  abluens  locu 
cum  vnna  puenincorrupti. 

a    Spheclen]    Grice<r<?-tTA«c  /fviW.  Cenfeo autem  legendum 
9-4>(xx«f,quadiftioneipfe&  alii  Graxi  ciebio  vtuntut  pofarce  vini. 
VndchJc  lntelligeiefarcem  vini  c  queicino  vafe  fumptam  puco 
Cap.  XXV. 

HEDRICVM  adinternas&externaseminentias 
valde  vtile.Rubi  fummitates,folia  olea:,laurum,  rofas, 
chama;melum,gallas,glades,  probe  coquito  ad  tertias, 
lrrigato  farpius  fedem  cum  fpongia  calida  .  Dein  accipe 
ftibium,gallas,  glandes,lupinaria  anda,aloen  flauam,pi 
per,falem  foflilem,&  tntairrigato  cum  felle  bouis  ,  & 
oleorofaceo  quodfatiseft,  &inunge  cum  bombacio 
puro. 

Cap.  XXVI. 

HEDRICVMad  cminentias  internas  &  externas 
laudatum.Salem  communem,falem  foflilcm,zingiber, 
pipercommune,baccas  lauri,  foliaamara:  lauri  tufaco- 
quito  inaceto&  aqua,&locum  irrigato  cum  fpongia 
noua  .  Dein  accipe  aloen  flauam,  lithargyrum ,  oui  lu- 
reum  &oleum  rofaceum,redige  ad  vifci  craflitudinem, 
&i-nponcdefiiper. 

'T>  Cap.  XXVII. 

H^E  D  R IC  VM  adintcrnas&exteraaseminentia£ 
probzrum.aTeaphinper  infundibulum  fumigato mul- 
toties,&-poft  tritumimpore  falem  foffilem  ,  alocnfla 
iiam,fing.hcxagiurn  femir 


\ 


S5>5 

a  Teaplvn' 
lao  lignificet,  i^noraic 

H  E  D  R I  C  V, 
forationes,nmas,, 


NICOL 

^UBr*TT^n.c)uicl  vero  hsc  vox  Nico- 
haibara  cnim  cxiftit. 
XVIII. 
ernas  &  externas  erninentias, 
,idas  &  dpjorem  veluti  ha- 
bens  mtra  &  extrl^TOrn^Couejnit  habete  brecens  faclii 
cultellum,alibi  non  inquinatu».&  abirein  locu  vbi  funt 
Kerbx  Jiftx'  qu14ueneru1x.Ii)  prfmo  &  quinto  lunx  de 
ficictis  die  incidito  herbas  tres  quidem  cultello,  fic  di- 
ccns.-tn  nomine  p.itns&  rihi  &  fin£h  fpiritus.Poftea  e- 
ruito  tres  herbas  cumrnd;cibus  hanc  precationem  di- 
cens:0  Deus  cxh  &  teiTX,&omnium  qux  in  ns  funt, 
fatidta  trinitas  eiufdem  eil'entix,infeparabilis,fermo  pa 
rris,tih  Dei,fanftmima  Dei  genitnx,fan£tccLuca,  fan- 
ctc  Paule,fancti  pecunix  contemptores  &  miracula  edc 
tes  Cofma&  Damiane  , Cyre & Ioannes  mifencors,& 
Hermolae,intercedite  apud  oprimum  Deum  noftrum, 
&facTorem  omiiium,vt  vadat,taber'aciat,&  demoliatur 
eminentias  externas&internas,nmas,forationes&  ra- 


MYREPSI 


S?4 


A  chmadas,&  fiquid  aliud  fuerit ln  fede  intra  &  extra  ferui 
DeiN.Etquemadmodum  hxcherba  conteritur,fic  co- 
teratur  &  omne  malum  quodcunque  fuerit  eius  homi- 
nis  ferui  Dei:fic  pergloriam  &  erga  homines  amorem 
Chnfti  ven  Dei  noftn,  &  deprecationem  lmmaculatx 
m  atns,&  omnium  fan&orum,c6terantur  &  marcefcat, 
demohanturque  internx  &  externx  eminentix  ,&  fi- 
quid  aliud  eft  m  ano  malum  fcrui  DeiN.  Pofthxc  dic 
prxfentem  exorcifmum.Colligato  tres  herbas  cii  ^fim- 
phci  filo,&  fufpende  m  fumum.  Et  fi  herbx  conteratur, 

B  conterentur&  lpfxgratia  Dei,  &  immaculatx  genitri- 
cis  Dei,&  omnium  fanftorum,  Amen. 

a  RathmadasjGracc  cft  yxyjj&i  ar.  Hac  voce,  qOod  fciam, 
ncmo  Gi.xcorum  alioium  v  fus  tft.nihil  vcio  aliud  hanc  Nicolao  figni 
ficare  puio  (luamfaj-a/achoc  cft  rimas.  b  Rccins  fa£tum~Manu- 
fciiptus  codcx  legit  kvi*fioi\  Ccnfco  autcm  fcribcndum  cflr  y^tvxfy.y. 

c    LucajNicolai  codcx  habct  ABximt.forrc  pro  i.x-/Jl.    d  Simpli- 
ci  filo]Manufcriptus  codex  habct  /^'.v-./ui/Tis^iTjffJi^pio  ixwjjuavtut 


INDEX  ELICMATVM. 


Eltgma,hoc  eft  lindus  ad  tuiTientes,pUrulentos,tabi- 
dos  &  expurgationem  thoracis,  Cap.i. 

Eligma  ad  laborantes  abfcelTus,tabidos  &  purulentos, 
Cap.n. 

Eligma  fomnum  alliciens  &  ad  tuiTientes  ,  phreniticos 

&  vocem  amiffam,  Cap.in. 
Eligma  ad  tuliientes  mirabile,  Cap.im. 


Eligma  ad  deftillationes,  tufies  &  purgationem  thora- 
cis,  Cap.v. 

Eligma  ad  vocem  deperditam,  Cap. vi. 

F.ligmaad  quartanas  datum  poftacceffionem, 
Cap.vn. 

Ehgmaad  eos  qui  elephantia  correpti  funt, 
Cap.vni. 


NICOLAI    MYREPSl  ALEXAN  DRINI, 

De  Eligmatis. 

Seftio  decimatertia. 


Cap.  I. 

^^{y ?  ^IG  M  A  fiue  lin&us  ex  'Damafcenis, 


I 


D 


===VYK    '   J 

conferens  tuflientibus,purulentis  &  ex-  q 


£¥^\=&-  purgationi  corpons  admodum  vtilis 
it  Damafcenorum  ,  caricaru  alba- 
rum,fingulorum  viginti,pulegii,hyffo- 
-  pi,indis,fingulorum  vnciam  vnam,mel 
lis  Attici  fextariu  S.Macerato  diebus  tnbus  in  aquxfe- 
xtano  vno.Coquito  donec  dimidium  remaneat,&  colo 
tranfmittens  abncito,mclque  admifceto  &  rurfus  ad  c6 
iiftentiam  coquito.Datur  cochleanum  vnum. 
Cap.  II. 

E  L  1C  M  A  ad  eos  qui  abfceffu  laborant ,  tabidos  & 
puiuletos. Accipit  ftyracis  calamitis  drachmas  tres,thu 
ris  mafrfili  drachmas  quatuorfemis,terebinthinx,  hyf- 
fopi,tr,Ciis,fingulorum  drachmas  fex,  fannx  eruinxvn 
ciam  vnr.m  femis,mellis  Atttci  fextanum  femis .  Datur 
cochleanum  vnum. 

Ctp.  III. 

E  L I  G  M  A  de  capitibus  papauerum  fomniferum, 
tuflientibus,phreniticiSj&  vociamiflxvtile.  Capitca- 
ptta  papauerum  alborum  fexaginta ,  aqux  fontanx  fe- 
xtariiim  vnum  femis,croci,  glycyrrhizx  ,  fingulorum 
drachmam  vnam.Capita  vindia  &  glycyrrhtzam  coiice 
in  aqUam  diebus  tnbus,  &  dein  coquito  ad  tertias,per- 
quefaccum  tranfnu/tens,abiice  herbas  &  mifce  melh, 
lterumqtie  ad  conmtc  nt  am  coquito.  Datur  cochleariii 
vntim  aut  dimidnim  ,  jno  vinbus  cum  temperata^aut 
ptifana.  v  } 

•C.ip.  IIIT. 

F.  L  I  G  M  A  ttffTientibus  mirabile.Habet  fabafnigrx 
roftx,pipcris  commums,  fingulorum  grana  c^uinqua- 


ginta,pulegiicontufi  fcrupulos  o€to  ,  mellis  Atticife^ 
xtarios  duos.Datur  cochleanum  vnum. 

Cap.  V. 

E  L I G  M  A  e  fuccofocnigrxci  addeftillationes,  tu£ 
fes,&  expurgationem  thoracis  efficax.Focnogrxcu  pur- 
gatum  decoquito  in  aqua  pluuia  ebullitione  vna,&  co- 
lo  tranfmiflam  aquam  effunde:&  rurfus  affiinde  aliam 
aquam  &  coquito  fimiliter,&  effunde .  Tertio  vero  de- 
coftum  focnogrxcum  abiice.Deco&um  vero  eius  pon- 
derefextariivniusj&mellisbonifextarios  duos  adlen- 
tum  ignem  coquito  vfque  ad  confiftentiam.Dein  adii- 
ce  butyri  recentis  cochleanum  vnu,  terebinthinx  fcru- 
pulos  tres.  Vbi  exquifite  vmtafuerint,dato  cochleariu 
vnum. 

Cap.  VI. 

E  L I  G  M  A  ad  vocem  amilTam.  Recipit  feminis  Lini 
tofti  drachmasduaSjVuarum  pinguium  exemptis  aci- 
nis,femtnis  pinearum  nucum  tofti ,  fingulorum  drach. 
fex,glycytrhizxdrachmas  tres,palmularum  pinguium 
vnciam  vnam  femis,tragacanthx  drachmam  vnam,fe- 
minis  vrticx  drachmam  femis  gran.feptem,ftyracis  ca- 
lamitis  drachmam  femis,penidn  &  facchari,  finguloru 
vnciam  vnam,cum  fucco  chamxleuces  fermentato. 
Cap.  VII. 

E  L  IGM  A  adeosqui  tertiana  correpti  funt  vtile, 
datum  poft  primam  acceflionem.  Accipit  baccas  lau- 
n  feptem,pipens  communis  grana  nouem .  Contunde 
ytraque&  coiicein  ollam  nouam  cum  vini  boniiexta- 
no  vno.Etcoquensadtertias,  da  bibendum  cochlea- 
num  vnum. 

Cap.  VIII. 
E  L  I  C  M  A  ad  elephanticos .  Capit  myrobalani 


DE    ELIGMATIS,  SECT..XI 


cmphci  vncias  tres.  Macerato  hunc  in  ladre  caprino  die 
bus  tnbus,iingulis  diebus  lac  permutans .  Dein  exem- 
ptum  probe  contunde, &adiice  mellis  defpumativn- 
cias  o£to,fpica:  drachmam  femis ,  calamintha:  mon  ta- 
B£  hexagia  duo,paftilh  fquiliitici,paftilh  theriaci ,  hc- 


dychroimagmatis,fingulorunYi 

ti  fern  ftomomatis  beneloti&-n^Rtano  fitpius  tnti 
drachmas  fex,fena:  drachmam  V^wKj/emis .  Paratum 
datur  vefperi  &  mane  pondere  dr.^i'  femis.  Poft  pnc- 
beto  bibendum  virluin  quo ferrii  fspius  cft extin&um. 


am  femis,rame- 


INDEX    E  O  R  V  M    MEDI  C  AMENTORVM    QJV  A 
Jumbricos  expellunt  &interimunr. 


Lumbricos  necat  expellitque  h  corpore, 
Cap.  lt 

Lumbicos  eiicit&  expellit,  Cap.ii. 
Lumbricos  eiicit  &  excutit,  Cap.i  i  r. 

Lumbncos  eiicit  &  expclht,  Cap.nir. 
Lumbncos  omnes  in  ftomacho  natos  eiicit  &  excutit, 
Cap.v. 


Lumbricorum  omne  gcnus  eiicit  &  expelht, 
Cap.vi. 

Lumbricos  omnes  eiicit  atque  excutit , 
Cap.vn. 

Lumbncorum  omne  genus  eiicit  &  expellit, 
Cap.vm. 


NICOLAI    MYREPSI  ALEXANDRINI, 

Dc  iis  qu*  lumbricos  expcllunt  &:  interimunt 
medicamentis. 

Se&io  decimaquarta. 


Cap.  I.  A 
VMBRI  COS occidit & expellit a cor- 
pore.Recipit  piperis  drachmas  duas,  hy f 
fopi  aridi  drachmamfemis,cardamomi, 
nitri  Alcxandrini, fingulorum drachma 
femis  grana  feptem,dacrydii  drachmam 
femis.Datur  cum  hydromehte. 
Cap.  II. 

LVMBRICOS  perimit  &  excutit.  Accipit  fihcis, 
helenh,ammoniaci,fingulorum  vnciam  femis.  Tnta  lr 
rigato  cum  vino,&  dato  ieiuno.Dein  accipe  fylueftrem  B 
vuam,medullam  ccruinam,fel  taurinum  ,  aloc  flauam, 
feme  apii:&  irrigato  cum  fiicco  fohonim  perfica:,  &  re- 
duc  ad  glutinis  craifitudinem.Impone  vmbilico  ,  &  in- 
tra  fauces  &  aures  indito.Dein  accipe  cornu  ceruinum, 
corticem  oui,vnto  &  terito,  prarbetoque  cum  vino  bi- 
bendum lis  qui  f ebre  vacant:febricitantibus  vero,  cum 
aqua  tepidaieiunis. 

Cap.    1 1 1. 

LVMBRICOS  encit & expellit .  Capito terra: in- 
teftinafeptem,vntoac  tento,bibendaque  prarbeto.  Si- 
mile.  Semen  braffica:,femen  nigella;  &  canabis  tcnto,  C 
&  cumaquairrigatb.  Dein  colato  ,  deque  fucco  cape 
vncias  duas,&  faccharo  imbutum  da  bibendum. 
Cap.       III I. 
LVMBRICOS  eiicit  &  expellit.  Semini  corian- 
dri  b.ene  tnto  admifce  medullam  ceruinam,  &  reduc  ad 
vifci  craffitudine,imponeq;  vmbihco  &  faucib9.Poftea 
vero  dato  bibendu  myrmecochortum  ex  aqua  ieiuno. 
Dein  cum  medulla  ceruina  tepida  inungefpinam  tota. 
a  pnma  vertebra  incipiens,&  mxta  vmbilicum. 
Cap.  V. 

LVMBRICOS  omnes  in  ftomacho  natos  eiicit  & 


cxpclht. Artemifiam  hcrbam  coquito ,  non  febricitan- 
tibus  cum  vino:febncitantibusautem,cum  aqua.Acci- 
pcde  decocio  quantum  volueris,&  adiice  aloesrlaua: 
fcrupulum  vnum.Da  bibendum  leiuno. 

Cap  VI. 

LVMBRICORVM  omnc  gcnus  eiicit  &  excu- 
tit.Lupmorum  farHiam,foha  Perfica:,aloenflauam,feI 
taunnum,amygdalas  amaras,la:uigato:&  vbi  probe  fub 
adiafuerint,fac  emplaftrum  ,  &  lmpone  toti  ventn  & 
thoraci.Dein  accipe  tenernmi  grammis  radicis  vnciam 
vnam.contunde  &  coque  ad  tertias.Dato  bibendum  cu 
faccharo  multoties.  Simile.  Accipe  rhei  barban  fcru- 
pulos  duos,dacrydh  fcrupulum  vnum  .  Terito  vt  polli- 
nem,&  lrrigato  cum  ferapii  violarum  vnc.duabus  &  a- 
qua  tepidaquantumfufficit.Dabibendumduobus  die- 
bus  manc. 

Cap.  VII. 

LVMBRICOS  omnes  eiicit&expellit.  Aloen  fla 
ua,  medullaceruina,  fuccum  abfinthii,vuam  fylueftre, 
fel  taunnum,foha  Perfica-,la:uigato  &  fubigito  probe, 
facque  mftar  emplaftn,&  lmpone  toti  ventn  &  thoraci. 
Cap.  VIII. 

LVMBRICORVM  omnegenus  eiicit  &excu- 
tit.Recipit  rhei  barbari,myrmecochorti,finguloru  fcru 
pulum  vnum.Tento  vtpollinem,&  irrigato  cum  aqua 
fandiarum  appantionum  Dei.  Poftea  ln  catinunoin- 
quinatum  fcnbe  eiufmodi:  Dominus  llluminatio  mea, 
&feruator  meus,  quem  timebo?  Dominus  protedior  vi 
ta:  mea:,a  quo  trcpidabo  ?  Dum  appropinquant  aduer- 
fus  me  affligentcsjvt  edant  carnes  meas,tribulantes  mc 
&  lnimici  mei,  ipfi  iniirmati  funt  &  ceciderunt,.  Ha;c 
cum  aqua  fan&arum  apparitionum  Dei  da  bibenda 
manc- 


\ 


Errhinon  caput  psigau», 
Errhinori  cnput  pargans, 
Errhinon  caput  purgans, 
Enhmon  caput  purgans, 


D  E  X   E  R  R 


Cap.mr. 


Medicamentum  epomphalion  ventrem  fubducens, 


c98 


HINORVM. 

Cap.V. 

Vomitio  a  raphanis,  Cap.vi. 

Errhinon  caput  purgans,  Cap.vit; 

Errhinon  caputpurgans,  Cap.vm. 

Errhinon  caput  purgans  expertum,  Cap.i  x. 


NICOLAI    MYREPSI  ALEXANDRINI, 
t)e  Errhinis, 

Se&io  decimaquinta. 


Cap.     I.  A 

R  RH  IN  ON  caput  purgans  ,exper- 
tum.  Recipit  cyclamini  radicis  fucci, 
mellis  Attici  a:quales  partes.Mifceto  & 
fPW^Hf  calefafri  naribus  infundito  fpecillum 
^^^fsjt  vnum.Pituitam  ex  capite  &  thorace  e- 

Cap.    1 1. 

E  R  R  H  I  N  O  N  cnput  purgans  valdebonum.Acci- 
pit  melanthii,filis  ammoniaci,elaterii ,  fingulorum  dr.  g 
vnam.F.xcipe  oleocucumenno,&infunde  naribusfpe- 
cillumvnum  Cap.  III. 

E  R  R  H  I  N  O  N  caput  purgans  mirabile.Capit  cy- 
ciamini  aridi  drachmas  quatuor  ,  nitri  rubei  drachmas 
duas. Inie&a  per  calamos  furfum  trahito,dein  rurfiis 
deorfum:&  expue  humorem. 

Cap.    II II. 

E  R  R  H I  N  O  N  expertum  caput  purgans .  Habet 
melanthn  drachmas  quatuor,falis  ammoniaci,elaterii, 
fingulorum  drachmas  duas.Tnta  exfipe  ficyonio  oleo,  q 
aut  *vnguento  irino,aut  cypnno  adconfiftentiarh  Ce- 
rati  perducatur.Excepto  igitur  m  pyxide  cornea  llli- 
ne  nares,&  iube  vt  furfum  trahat  ager. 

Nkolaus  falio  \ev,it*i  f*vitruvii*,$iori  ftvfif  if/v«,Galea.hb.i.de 
comp.medic.localium  tefte. 

Cap.  V. 

EPOMPHALION  expertum ,  ventrem  fubdu- 


cens.  Recipit  cyclamini  drachmas  duas,  nitri  drachm. 
vnam  femis,veratn  nigri  &  albi ,  fingulorum  dracl.mi 
vnam,colocynthidis  drachmas  duas,dacrydii  dracLma 
vnam,fucci  elateni,grani  Cnidn  ,  fingulorum  drachm. 
duas,caricarum  pinguium  vnciam  vnam  .  Excipe  cuni 
felle  taunno. 

Cap.    V I. 

VOMITIO  a  raphanis.  Accipit  aceti  partes  tres, 
melhs  Attici  partes  quatuor.  Coque  ad  coniiftentiam, 
&  acciperaphanos  paruos,contunde  in  minutas  partes, 
&  coquito  ad  tertias,  perque  faccum  tranfmifios  repo-1 
ne,&  dato  cum  calida. 

Cap.  VII. 

ERRHINON  caput  purgans.  Capit  ellebori  albij 
ftruthii,caftorei,pipens  albi,cumini  ^Ethiopici,  fingul. 
drachmam. 

Cap.  VIII. 
ERRHINON  caput purgans,optimum.Habet pi 
peris,caftorei,ftruthii,lingulorum  drach.vnam. 
Cap.    1 X. 

E  R  R  H I N  O  N  caput  purgans  expertum.  Sanat  e- 
nim  capitis  dolorem  diuturnum  &  hemicraniam ,  ver- 
tiginofos,&quicunquegrauitate  oculorum  &  auditus 
laborant,  fiquis  in  balneo  vtatur  vt  ficco  fomento ,  aut 
in  fole  attrahat  puluerem  naribus  .Recipit  ellebon  al- 
bi,ftruthii,piperisalbi,cumini  ytthiopici ,  fingulorum 
drachmam  vnam.Tufa  &  cribrata  vfu  exigente  dato. 


Olei  ricinini  confe&io, 
Olei  feminis  lini  confe&io, 
Olei  raphanini  confe&io, 
Olei  populi  nigrx  confe&io, 
Olei  amygdalini  confe£rio, 
Olei  e  mglandibus  confe&io, 
Olei  myrobalami  confe&io, 
Oleilaunni  confe&io, 
Olei  fefaminiconfe&io, 
Oleilentifcini  confedfio, 
Olei  ocnanthini  confectioj 
Olei  mehni  confeftioi 
Olei  rofacei  confe&io^ 
Olei  chamamehni  confe&io, 
Olei  anethini  confeclio, 
Oleiinm  confe&io, 
Olei  fcenigraci  confe&io, 
Olei  narciilini  confe&io, 
Olei  violacei  confc&io, 
Olei  iafme  confecTio, 
Olei  myrtini  eonfeclio, 
Olei  maftichini  confettio, 
Olei  ftyracihi  confeclio, 
Olci  ficyoftii  confeQisj, 
Olei  metopii  confecho, 
Olci  Mcndcfii  confecho, 
Olei  megalii  confectio, 


INDEX  OLEORVM. 

Cap.  i.  Olei  amaracini  confeclio,  Cap.  xxviir* 

Cap.  il.  Olei  cyprmiconfe&io,  Cap.  xxiX; 

Cap.  iii.  Olei  lrini  confecfio,  Cap.  xxx. 

Cap.  iiu.  OleinardiniCyziceniconfe&io,  Cap.  xxxi. 

Cap.  v.  Oleinardiniconfe£ho,Iohannisvnguentarii, 
Cap.  vi.  Cap.xxxn. 

Cap.  vii.  Olei  nardini  confe&io  magis  varia,  Cap.  xxxnr. 

Cap.  vui.  Olei  Salca  confe&io,  Cap.  XXXIIII* 

Cap.  ix.  OleiSalcaconfe&ioJoannis  vnguentarii, 
Cap.  x.  Cap.  xxxv. 

Cap.xi.  Olei  malabathrini  confe&io,  Cap.xxxvr. 

Cap.xn.  Olei  capnifti  confeclio,  Cap.xxxvu. 

Cap.xin.  Oleimaftichini  confeftio,  Cap.xxxvnn 

Cap.xiiu.  Olei  maftichini  fimplexconfectio,  Cap.xxxix. 

Cap.xv.  Olei  ex  anemone  confedho,  Cap.xL. 

Cap.xvi.  Oleileucophyllim  confetho,  Cap.xLi. 

Cap.  xvn.  Oleigleucini  confe&io,  Cap.xLii. 

Cap.  xviii.  Oleicyprini  alia  confectio,  Cap.xmr. 

Cap.xix.  Olei  cucumerini  compoiiti  confcGio,  Cap.xLiiu. 

Cap.xx.  Olei  cucumenniefficacior  confeftio,  Cap.xLVi, 

Cap.  xxi.  Olei  cucumerini  confe&io  compoiita  , 
Cap.xxiit,'  Cap.xLVl. 

Cap.xXitl.  Oleicyprini  confe&io,  Cap.XLVii. 

Cap-xxnn.  Olci  cypnni  aha  cohfe6ho,  CapxLVii?. 

Cap.xxv.  Olei  maftichini  confeftio,  Cap.xLix 

Cap.  xxvi.  Olei  mandragora confedTio,  Cnp.L. 

Cap.rxvn.  Olei  nenuphanni  confeclio,  Cap.Ll. 


NICOLAI   MYREPSI   A  L  E  X  A  N 

DeOlcis, 

SeStio  decimaiexta. 


6 


©9 


Cap.  h  A 
LEI  Cicini  ,feu  ricinini  confe&io.  Cb- 
cinumoleum  in  jtgypto  fit  e  femine  ri- 
cinij  qui  vocatur  Gra:ce  Croton.Contun 
ditur  &  exprimitur,c'xque  aqua  cahda 
colligi  tur .  Ad  alphos,  maculas  ih  facie  a 
fole  faclas,  lentigines,aflidue  inunftum, 
valet.Simile  autem  eft  oleo  raphanino:quapropter  vten 
dum  eo  vbi  ncininum  non  adiit. 

Cap.    I L 

OLEI  c  ieminelini  confeiho.  E  ieminelini  oleum  B 
conficitur  vt  pra:dictum  eft,&  vtuntur  eo  pro  ncinino. 
Ricininum  cnim  non  amplius  defertur. 

Cap.  III. 

O  L  E  I  rhaphanim  confe&io.    Simile  in  aliis  rici- 
nino:calidius  verb  eft. 

Cap.  IIII. 

OLEI  e  populo  nigra  confedho,  Oleum  c  popu- 
Io  nigra  m  vere ,  eo  quod  multa  iuxta  iemen  refina  eft, 
conncitur.  Accipeigiturgranorum  modice  cotuforum 
vnc.quatuor,clei  dulcis  £exr.  Italicum  :  &  fch  exponito  C 
diebus  quadraginta.Emolht,  tenuium  eft  partium  &  ca 
hdum,idquemagis  cum  bono  odore. 

Cap.  V. 

O  LEI  amygdahni  confe&io  .  Oleum  amygdali- 
hum  ex  frudhbus  amygdahs  fit  amaris:  tenuium  eft  par 
tium,&  calidius  dulci  vno  gradu.Potiflimiim  verb  pro- 
deft  obftrudhonibus  a  craflb  fpiritu  flatiive  natis ,  difFi- 
cultati  auditusjtinmtui  a  fngore ,  &  vermes  in  aunbus 
occidit.  Expenentia  enim  cogmtum  eft  auribus  magis 
qnam  alns  conuenire.  D 
Cap.  VI. 

OLEI  eiuglandibus  confeftio . ilmiliter  amygda- 
lino  conficitur.IifHem  etiam  conuemt,  aplurimumque 
vtile  eft:quippe  exficcat. 

a  1'lurimumque  vtile  eft]  Nicolai  codex  habet,  Tnprrlcv  Ji !i- 
Jt«Tc  Xf»nfjuvetv,!;iif<if>H  ■ya.f.  ideoque  aliqua  omifla  funr ,  qua:  ex  Ae- 
tio  teftitui  poflunt.qui  ita  lcgit,7rtf<T7c-v  Ji  tyeni  prjntri/utvHv  toT{  ^pv- 
eitri ,  S  ilm^ovtrr^ftjVHtt  yaf,yjti  Tro>\vv  ^jfovov  avityHta\  XfvcronTHt 
H&i  iliduve-en  ,  hoc  eft ,  multum  admodum  vfum  piarftat  inauianti- 
bus,&  inuftoribus  :  exliccatenim,&:pluiimotemporcinaurationes& 
inuftiones  conferuat. 

Cap.  VII.  E 
O  L  E  I  myrobalani ,  hoc  eft  e  glande  vnguentaria, 
confe&io.Vim  habet  repurgandiamaculas ,  lentigines, 
varos,&  omnem  nigntiem.  Purgat  etiamperventrem 
inferiorem.Prodeft  ad  aunum  dcjlore  &  tinnitus  ,  cum 
adipeanferinoinfufum.Paratur  inftar  amygdalini. 

a    Maculas]  Manufcuptus  codexfalfo  lcgit  uyoTUscpro  cari 
lav,  AEetiattcftantc. 

Cap.  VIII. 
O  L  E  I  laurini  prxparatio.E  fru&U  lauri,vt  pra:dic"ta 
paratur.  Compoiitum  autem  hoc  modo  conficitur: 
CHnnque  fextarns  maturarum  ohuarum ,  piriguium  & 
recentium  baccarum  Iaun  vnuin  iextariumiriiicimUs, 
atque  fic  teruntur&  exprimuntur ,  quemadmodum  e- 
tiaoleum.Calidum  verb  eft,  &emollit.Immixtum  iin- 
cerumve  partibus  corporis  vehementer  refrigeratis  vti- 
le  eft,&  admodum  exiiccat,vt  etiam  fcabiofis  &  iiccam 
habentibus  cutem,  impetiginibus  laborantibus  aiperis 
inunc"him  in  balneo  medeatur.Fugiendum  veroiis  qui 
inflammatis  impetiginibus  &fcabie  laborant ,  cahdis 
temperamentis  &bilioiis:qtiippe  humidisac pituitoiis  C 
prodeft ,  &  omnibus  quibus  articuh  a  frigore  infeftan- 
tur,&ifchiadicis.Vermesoccidit,&pediculos  culiceiq;. 
Capitis  furfures,ophiafin  ,  alopeciam.  Vfus  eius  in  bal- 
neo  eft,vt  fcilicet  leiuno  lllinatur .  dein  abftergendum 
ouo,melle,fanna  focnigra*ci,  acauendo  ne  capiti  ipfum 
cahdo  applicetur. 

a  Caucndo,&.c.]  Manufcripto  in  codice,  vztfctcpv>,ti-rltxv  dUjrC 
ti ^«p/uwxitpx/^jnon  rc£te  nce  integie fcriptum  eft.  Legendum  vet6 1> 


lit,ir*f<t<»v\ovT7ixv  Qtffjtf  Ktqax»  <wpco-iyefV  dusri, 
Cap.  IX. 

O  L  E I  fefatnini  prsparatio.  Hoc  conficitur  ex  iela: 
mo  tnto  &  aqua:  inie&o.  Facultas  eius  ab  olco  dulci  no 
multum  recedit,caliditatem  verb  mediocrcm  habet.O- 
mnino  eft  expers  adftndhonis.Idoneum  vt  comedatur, 
guftuque  dulce  aexiftit,&facilc  coquittir,  ventrtmqtie 
iubducit.  Fons  lllitum  ob  craflitudinem  emplaihcum 
eft.  Adinducendum  bonum  odorem  compofitis  oieis 
magiscommum  oleo  idoncum  eft,quodnon  facilc  pu- 
treicat. 

a    Exiftit]  Codex  Nicolai  non  rcftclegit  JroJopro  vWf^rti» 
Cap.  X. 

OLEI  lentifcini  confedho.  Paratur&  hoc  cfrudhi 
lentifci,vt  in  ahis  eft  expofitum  .  Conficitur  &  ahter,  vt 
in  laurinoeft  antea  didhim ,  fru&u  lentifci  ohuiscom- 
mixto.Vtile  vero  etiam  immixtum  &  iincerum  ori  de- 
fluxione  laboranti,  &gingiuis  inflammatis,calidum  in 
balneo,  &  extrabalneum  afFufum.  Quippe  repnmit,  & 
robur  addit,cum  eo  qubdnon  exafperat.  a  Copolitum 
vero  magismitigat ,  cum  hoc  qubdrobur  tuetUr.  Hnlc 
ln  lecons  &  ftomachi  afpcriionibus  fomentifve  vfur- 
patur. 

a    Compofitum]  Nicolai  codex  falfo  legit^/xpcv  pro /uikIov.  , 
Cap.  XI. 

O  L  E  I  ornanthini  prxparatio.Eadem  facit  qua:  me- 
linum,&  rofaceum  .  Fons  adhibitum  ventrem  mollir, 
componitur  autem  hoc  modo.  Labrufcse  florem  odo 
ratum  accipiens,iine  marcefcere,&  coniice  in  vafculum 
cum  herba:  vnc.duabus,oleiahb.vnam,  agitatoque  die- 
bus  quadraginta,&  percolum  traieclo  vtere. 

a    Libram]  Aetius  habet  fextarium. 
Cap.  XII. 

OLEI  melini  confedho.  Confkitur  c  malis  coto= 
neis.fitetiam  ex  aliis  malis  cutem  habentibus  acerbio- 
rem  &odoratiorem.  Abicindunturqua:  luxta  pediculu 
& imum  lunt  feftuca:,&  medulla  pnus  cum  internis  gra 
nis  abie&a  ,  deinde  inciduntur  cortice  recepto.-in  eo  e- 
nim  bdor  &  adftnctio  eft  .  Vbi  rn  exigua  fruftula  difie- 
cuerimus,coniicimus  in  fextarium  olei  omphacini  ma- 
lorum  cotoneortirii  vric.  tres,  &  foli  exponentes  diebus 
quadraginta,pcftea  recondimus  .  Vis  verb  huius  magis 
ad  frigidius  vergit :  non  tamen  valde,  propter  vinofum 
mali  fuccum.Adftnngit  quidem  admodum,perindeat- 
que  lentiicinum  :  magis  verb  fnmiliare  eftftoinacho, 
quod  ex  duabus  materiis  ad  nutriendum  aptis  conftet, 
oleo  nimirum  &  malo.  Proinde  meritb  ftomacho  infla 
matione  labcranti  prodeft,&  imbecillo,ex  alto  deftilla- 
tum,&  epithematis  inieitum  potumque.Eftrofaceo  v- 
tilius,qubd  mala  iint  magis  familiana.Nam  robur  adii- 
ciunt  ftomacho,&  vehementius  propellunt  acres  in  ve- 
triculo  contentos  humores.  Interdum  etiam  per iedem 
inhcitur,  vbi  fcilicet  fubacrisbiliscolum  &  craflainte- 
ftina  mordicat.Catiendum  autem  ne  adhibeaturiis  qui 
afrigorefunt  la.fi:iri  nsenim  abiinthium  oleo  incoffhl 
magis  conuenit. 

Cap.  XIII. 
O  L  E I  rofacei  confedho.  Recipit  rofarum  rubea- 
rum,execlis  vnguibus  &parum  refrigeratarum  vn- 
cias  atrcs,olei  omphacini  fextanum  Itahcum  .Soliex- 
ponito  diebus  tnginta.  Nor  nulli  alia  quxdam  roiis  ad- 
iiciunt .  Optimum  verb  eft  quod  cfolisrofis  b&oleo 
paratum  eft  .  Alii  hoc  non  iniolant ,  ied  iulpendunt  vas 
in  puteum  aqux  frigidx  Siebus  quadraginta.  Iuuat 
caput  calefaftum,&  exficcatum  aut  ex  mora  ln  fole,aut 
a  febrii.!us,aut  ab  alia  eiufmodi  caufa .  Humeftat  enfm, 
mitigat,(&fomnuminducir,  Etin  vifceribus  caleiii&hs 

uuu.i . 


6e 


01 


NICOL.  MYREPSI 


4oi 


o  compofitu,&  lotum  a-  A  achores:&  maculas  faciei  a  fble  excitatas  expurgat,  &  fa 
»>  .  utatum .  Paratur  niitem       ciem  candidam  reddit  atque  extergit,&recentem  facitr 


ob  febres  prode 
quafrigida,mujrdl  ,m 

ceratum  hoc  mod^jBpt Vnc".-Vffnm  ,  olei  rofacei  vnc. 
quatuor.Liq.ucfacSSHSfem  rum  modico  rofaceo  oleo 
ln  duphci  vaf^&jrflSnide  in  tngidam  aquam.  Eo  re  fri- 
gerato,nblatunl-")terurn  hquefacito,&  emmde:inambuf 
que  fubaCtam  laiiatO  aqua,&  tertio  liquefacito:&  effun 
dens  iterumlauato.Mox  reliquo  oleo  rofaceo  adie&oli 
quefacito,&  motam  fublatamque  refngerato,  &  efFun- 
de  in  mortarium,&fuhigito  inftillando  nquam  quan- 
tum  fufcipit,  &  tum  vniuerfo  accepto  vafe  m  fngidam 
aquam  reponito.  Quod  fi  verb  aquxloco  acetum  cera- 
to  mifcueris  inftillando  lpfi  dtim  tentur  m  mortano, 
optimum  medicamentum  eft  ad  eryfipelata  ,  &  herpe- 
tas,&carbunculos.  Rofnceum  autem  potum  cum  aqua 
frigida  aut  cahda  ab  ns  quibus  mordicatur  ftomachus 
ex  acnbile,aut  lumbncis,  aut  afcaridibus,mngnam  af- 
fert  vtihtatem .  In  lubricis  autem ,  pra.fertim  m  pueris, 
melnis  facitcommixtu  fapa:  cum  vini  tertia  parte  prx- 
parato  &  poto.  Excutit  autem  ipfos  celernmc.  Inncitur 
autem  ccolo  propter  caufas  di&as  erofb. 

a  Vncias  trcs]  Aetius  habet  vnciam  vnam.  Sunt  &:  hic  quxda 
omiflaqua:ilIicrcperient  ftudioli.  b  Et  olcoj  Ex  Actio  adieftum: 
qui  lcgit  J\ii.  tov  'aiiJ[uy uim/^ifjtt  t\<u:v .  c  Colo]  Codex  Nico- 
lai  habct  Kf/Vtt  fallo  pro  xw.«. 

cap.  xinr. 

OLEl  chamxmelini  confecrio.    Olei  communi» 

dulcis  fextar.vnum,  chamxmeh  aflorum  vnc.duas,qui 

antea  vnum  diem  tabuerint.Vasverb  oportet  tegerelin 

teo  tenui ,  vt  oleum  trafpiret:iniucundum  enim  quen- 

dam  odorem  fimilem  garo  affumit  oleum  chamarmeli-  D 

num,fi  non  tranfpiret:&  foli  exponatur  diebus  x  i.De- 

in  verb  colatum  reponere  in  domo  temperato  fuper  ta- 

bulato  oportet.Vtendum  autem  eo  in  capite  mediocri- 

terdenfato,&  dolentea  febribus  non  admodum  arden- 

tibus.Meatus  emm  rarefacit,  &  difcutit  vapores,&  acri- 

monias  contemperat.  Et  m  vniuerfum,magis  dolorem 

mitigat  quam  roface£i,in  febnbus  non  admodu  calidis. 

a    Florumj  Manufcriptus  codex  malc  lcgit  xjA&f  <*r ,  Aetio 
ccftcpfo 

Cap.  XV. 

O  L  E  I  anethini  confe£fio.  Fit  ex  coma  anethi  viri- 
di  adhuc exiftente ,  priufquam  fcmen fohdum  fiat  &  a- 
cre.Inutile  enim  ad  vfiim  fit  propter  floris  amiflionem. 
Abfciflorum  itaque  tantiim  calathorum  vnc.vnam  co- 
jicere  in  olei  dulcis  fext.Italicu  oportet ,  vafis  ore  extre- 
me  conftri&o ,  &  fbh  dies  quadraginta  expofito  .  cah- 
dius  eft  chamxmelino.  Admoueatur  lgitur fatigatis in 
hyeme:emolhtenim  &  humectat .  Bonum  verbetiam 
iis  qui  a  pituita  leuiter  febncitant ,  omninoque  a  frigi- 
dis  caufislaborantibus  vtile  eft,  tendimbus  pncfertim 
&  mufcuhs. 

Cap.  XVI. 
O  L  E  I  ahhacei  confe&io.  Liliaceum ,  aut  fufinu, 
aut  lilinum,fit  ex  alhis  hlii  foliis,exe£tis  vngmbus  &  fo- 
lis  inie&is  fine  eo  quod  m  illis  eft  croceum,p6dere  vnc. 
duarii,  olei  dulcilfimi  optimi  fext.Itahcum.  Vas  dihge- 
terobturatum  infolato  diebus  tnbus  .  Poftquam  colo 
trafiruflum  fue,rit,adiice  tertib  alias  vncias  duas  hlioru, 
&  tnbus  dieb9  infolato,&  iniice  dein  alia  foha  exquifite 
ficcata,&  ita  in  vmbra  reponito .  Si  quis  verb  initio  fta- 
tim  fex  vncias  oleo  iniecerit,  putrefcentes  fcctidum  ef- 
ficerentoleum  .Vtile  autem  eftin  muliebnbus  mahs: 
foluit  enim  dunties,  &  morfus  ab  acnmonia  excitatos 
obtundit ,  roburque  vtero  addit .  Sufini  hoc  teftantur, 
qubdgrauidis  adfacilempartum  conferat.Cum  alns  ll- 
litum,acopon  eft  lis  qui  fatigatifunt,atque  emollienti- 
bus  adiectum  medicnmentis)emollit:&  m  fumma,  tepi 
dum  dolores  mitiga^,emollit,  odoratum  eft,  &  facilem 
redditpartum.  <■ 

a    Liliacei]  Nicoiai  codex^nerperam  kgitifuot/  pto  xoivivot/. 

Cap.  XVII. 
O  L  F,  I  c  foenogra.co  confe&io.  E  fanogra:oj  para- 
tum  oleum  vim  habet  cniolhendi.  Vtile  eft  ad  furtures. 


Ad.vteri  duritias  &  abfcellus  confert,difficulte'rque  pa- 
nentibus  auxiliatur.  Facit  ad  ani  &  mteftinorum  phle- 
gmonas.inie&um  tenefmum  foluit.facit  ad  pernicnes. 
Paiatur  hoc  modo:Focnigra:ci  hbras  duas  femis,olei  co 
munis  fextaria  quatuor,cypen  hbram  vnam.Ha:c  mace 
rato  moleo  diebus  feptem,  &  agitato  fingulis  diebus  tn 
bus  vicibus.Dein  expreffum  &  colo  tranfmiffurn  recon 
ditoin  vafc. 
B  Cap.  XVIII. 

OLEI  narciflim  confecfio.Ex  alborum  narcifliflo- 
rum  qui  diem  vnum  pnttabuennt  vncns  duabus  fit,& 
olei  dulciflimi  fextario  Itahco  :  vafe  exquifitc  obturato 
&  foli  expofito  diebus  triginta  .  Oportet  aute  flores  ac- 
curatc  (vt  m  lilio  dictu  eft)  permutare .  fitque  oleii  ma- 
gis odoratum,potiflimum  fi  mediocnter  mfoletur.Si 
enim  plus  mfto  hoc,aut  narciffinum,  aut  violaceii ,  aut 
ahudtalequodftabilem&  vehemente  odorc  no  habet 
infoletur,odore  deftituitur.  Vim  autem  habet  narcifli- 
C  num  cahdiorem  anethino.Proindevtile  eftalusin  par- 
tibus  corpons  capite  dempto.  Acnor  emm  eft  odor  olei 
narciflini  quam  vt  caput  ferat.  . 


Cap.  XIX. 
O  L  E I  violarum  confedtio.Conficitur  ex  purpureis 
flonbus,&  albis  violarUm,quarum  vnci<e  tres  connciu- 
tur  m  dulciflimi  olei  fextanum  Italicum.  aTerque  per- 
mutanturipfijvtinhhnoeftantea  di&um.bVim  habet 
rofaceo  paulo  cahdiorem  :  proindensqui  in  seftatela- 
borarut  &  in  fole  moratis  hoc  vtiliter  adhibetur,potifli 
miim  ld  quod  ex  purpureis  flonbus  coponitur ,  in  bal- 
reoinunctum.  Adlaflitudinem  curandam  odorisiucu 
ditate,ammi  fqualorem  ad  tranquilhtatem  acvolupta- 
temimmutatj&fomnummimme  turbulentii  facit. 

a  Terquc]  Ha?c  di£tio  ex  Aetio  adiefta  eft.qui  habet  n&i  d- 
fjLitZoiMWi  TpiTov.  b  Vim  habet]Ha:c  ex  Aetii  fententia  ita  conaer- 
timus,qui  legit  tn  Jt  i  f  vvaftis  axiti  (liffxoTipa.Tcv  potiv*  \tt 'tAiy.o».Ni 
colai  codex  fccus  habet,ita  nimiru,i5-i  -tifuvct/Mat  ^.uktik*i!  yjc)  Jja-ft 
s-aT»c,id  eftfacultatem  vero  habet  refrigerantem  &  odoratiffimara. 
quanquam  minus  rtcte  in  Nicolao  legatur  ol&raTtic. 

Cap.    X  X. 

^  OLEI  quod vocaturlafme  confectio.Oleumlafme 
vocatum  a  Perfis,conficitur  e  floribus  albis  violac&o- 
leo  fefamino.Florum  violie  vncias  duas  m  olei  lefamini 
lextariumltalicumconiiciuntur  &  permutantur,vtin 
lilino  eft  dictum.  Apud  Perfas  inter  epulandum  odoris 
gratia  vfurpatur.Prodeft  etiam  atoti  corponin  balneo, 
in  corponbus  qux  calefaCtionem&laxationem  defide- 
rant.Grauius  verb  fpirat  quam  vt  plerique  ipfum  hbe- 
ter  recipiant. 

a    Toti  corpori,8cc.]  Locushic  in  manufcripto  codice  n.irifi 
p  ce  dtprauatus  eft,in  quo  lic  habetur  ,  acyi^H  Ji  ya.)  tA«e  tu  o-o^ti 
\xlpiv,ivi  t«v  fitf/^tirw  yjck  ^aKaneet  o-ayjrVojy;  quum  ita  potius'le- 
genoum  nt ,  ot/J^uo^ei  ii  h.u  tos  rdf^oCn  fj£  to.  >.ti/Tea  \n\  Tot»  S«f^a«-i'it; 

Cap.  XXI. 
O  L  E I  nvy rtini  coufeciio.Fit  hoc  etiam  folns  myrti 
vindibus  acceptis  vncns  duabus,&in  olei  omphacini  fe 
xtanum  Itahcum  comectis,  &  vini  odorati  adftnngen- 
tis  Italici  fextani  quarta  parte  .  Deinde  coquito  ad  len- 
tas  prunas  donec  foha  ficcentur, vinumque  aflumatur, 
G  Poftea  per  colum  tranfmittito,oleiimque  purum  in  vi 
treum  vafculum  repomto,ac  foliorum  myrti  vinditim 
(poftquam  diem  &  nodf em  tabuerint)vncia  vna ,  &  fic 
reconde.Adftnngit&refrigerat  oleum  hoc  plusquam 
lentifcinum&  mehnum.Quapropter ftomachi  &ieco- 
ns  irngationibushaudconfert:fedneque  ahis  vifceri- 
bus  eft  vtile.  Multaigitur  expenentia  compertum  eft, 
ceratis  &emplaftns,aquibus  pars  adftricfione  denfan- 
da  &  vbi  ab  ea  repellendum  eft,  vtiliter  adhiberi .  Vtile 
quoque  adaffluetesdefluxiones,&vlceribus  bhumidis 
jj  cicatricem  lnducitj&capiumuliens  vt  capillos  conti- 
ncat,vtile  &  odoratum  eft. 

a  Quibus  parsadftriftione]  Codcx  rnanufcriptut  legit  cor- 
rupteadmodum.^/oiv  ^C^n^^^imiieniofMyir .  quumitaex  Aetio  le- 
gendumiit,o^i'o»»w-t/KiSvT)7  s-t;'4«,&c.  b  Humidis  ]  Manufcri- 
ptus  codcx  falfd  >fizt/uim{  legit  pro  vycainfunK. 


D 


605  D  E    O  L  E  I  S, 

Cap.    XXII.  A 

OLEI  maftichiniconfe&io.  Maftiches  vnc.vna, 
olei  communis  omninoimmaturi  fext.  vnum  .  coqui- 
tur  ln  vafe  duplio.Cahdum  vero  eft  mediocriter,&  bo- 
num  coipori  colorem  conciliat .  Paratur  autem  fimili- 
trr  amaracino.odoratius  tamen  eft.  Ffficax  etiam  ad  af- 
fetfus.Condenfat  &  obturatadmotum  partibus  qux  ro 
boran  defiderant.Conftnngit&calefacit  mediocnter. 
Cap.  XXIII. 

O  L  EI  ftyracini  confe&jo.    Olei  optimi  fext.vnu, 
ftyracis  pinguis  vuc.  duas.  coquito ln  duplici  vafe.Cah-  J3 
dius  eft  anethino  modicc  :  vehementer  autem  emollit. 
quapropter  corporis  dunties  mfigniter  molht. 
Cap.    XX  III I. 

OLEI  Sicyonii  confe£ho.  Olei  dulcisfext.decem, 
fccnigrxci  fextanum  vnum,rofmarini,pohi,fampfychi, 
fing.vnc.fex,teda:  vnc.quatuor,anftolochia:  longa:  vn- 
cias  xn.mehloti  vnc.Iex^cucumerisfylueftris  radicis  hb. 
duas,aqua  quodfatis  eft.Coftum  &  colo  tranfmilium 
vfurpato.  Archigenes  aute  ait  paran  inSicyomo,tccno- 
grxco,&  hyperico.  C 
Cap.  XXV. 

O  L  E  I  Metopii  confedho .  Huiufmodi  oleum  con- 
ficiturin  ytgypto.  Appellatur  verb  metopium  proptef 
galbani  lignum.  Conficitur  autem  ex  oleo  omphacino 
&  amararum  amygdalarum,cardamomo,iuncoodora- 
to,calamo  odorato,melle,vino,carpobalfamo,  galbano 
&  refina.  Calefacit  ora  venarum  :  apent ,  extrahit,  pur- 
gat.Facit  ad  prscifos  mufculos,  &  neruos ,  panter  ad  a- 
quofbs  ramices:&in  fumma,vim  emolhendi  obtinet 

Cap.  XXVI. 
OLEI  Mendefii  confe&io.   Hoc oleum  fumme  e- 
mollit  &  laxat  corpus,pufque  creat.Componitur  autem 
ex  myrobalanino  oleo,&amyrrha:.  Alii  verobgratia  ad- 
ftnchonis  cinamomum  quoque  infpeigunt. 

a  Myitha?]  Gtzce  c&v/jiupvnr.  Actius  .luitm  legit  {lytetpuct 
hoctftzingibetis.  b  Gratia  adftnclionis]  Codex  Nicolai  perpe 
ram  leg       TtS&Ttrv^*/  pro  ^istiD^&c. 

Cap.  XXVIT. 
OLEI  amegahi  confec~ho.  Megalium  vocatum  o- 
lim  quidem  conficicbatur,nunc  autem  defiit .  Confici-  £ 
tur  amaracino  fimiliter,  amplfulque  additam  fibi  refi- 
jnam  accipit.Facit  *d  eofdem  affecfius. 

a    M<-g)Iii]  Sic  legit  Diofcorides  &  Actius.nempc/wj/jt^eiou: 
Nicolaus  autcm  /jueytthhti. 

Cap.  XXVIII. 

O  L  E  I  amaracini  confe&io.  Sabina:,xyIobalfamt,ca 
lami  odorati ,  floris  iUnci  odorati ,  nardi  Cehica:,  cofti, 
fing.llb.duas  iemis,amomi,cafia:,carpobiliami,  fingul. 
lib.vnam  femis,myrrha:,feminis  amaracini,  fing.  hb.S. 
olei  omphacini  fext.  quindecim,  vini  odorations  fext.  F 
duos  femis  .  coquitur  more  nardini .  Vim  obtinet  cale- 
facientem ,  vt  nardinum  :  non  vero  fimiliter  roborat. 
Magis  vero  tenuluni  partium  eft  nardino,magifque  mi 
tigat  &  Ienit,qu6d  non  habeat  opobalfamum.Mulien- 
bus  in  finum  inditum,menfes  mouet.  Mehus  autem  a- 
maracinum  cnlefacit,ora  venarum  apent.  Congruit  fi- 
ftulis,aquofis  ramicibus  poft  chirurgiam.  Facitadferi- 
ha  vlcera,&  cruftas .  ad  difficultatem  vrinae  llhtum  fe- 
ch.Facitetiamadphlegmonasvteri,&  dtirities,menf:f- 
que  mouet,&  hamorrhoidas  aperit. 

Cap.  XXIX. 

OLEI  cyprini  confettio.  Olei  commUnis  fextar. 
duodecim  &  S.cypen,  helemi,iridis,fing.hb.S.  hyflbpi, 
feminis  agni)faluia-,fing.vnc.  vnam  S.florum  cypn  Iib. 
femis.Coquitur  hoc  dtiabus  cotfhonibus,  ahis  omnibiis 
fpcciebus  vino  odorato  pervnumdiem  prius  irroratis. 
dein  mieclo  oleo  coquito  horisfex  .  Poftridieolco  per 
colum  tranfiuibjiniice  florem  cypri  cum  teneris  ramu- 
hs  non  contufum.  Si  vero  andus  fuerit,pnus  contundi- 
to,&  coquito  horam  vnam.  Cyprinum  autem  infigni-  H 
ter  calefacit.  tenuium  eft  partium  ,  &  vtero  valde  vule, 
prafemm  refrigerato :  crafios  emm  in  ipfo  humores 
extenuat.Vbivero  copiam  viridis  herbs  habere  poflu- 


ECT.  XV 


604 

xagintafeniis,cy- 
chi,hyffopi,fal-» 
i-ijm  vncias  tres 
lorum  laun  vi- 
«topobalfami  vnc. 


mus,ita  paramus  :Cypr 
pen,helenii,indis,fing, 
uia:,fing.vnc.vnam,citr)  foh 
femiSjchamalibani  vindisV 
ndium  vhc.duasjflorurtti! 
tres. 

Cap.  XXX, 
OLEI  irinieonfe£ho.  Indis,afpalathi,acyperi,he 
leniijfing.  hb.  duas S.  opopahacis  vnc.  vnam  S.anchufie 
vnc.vnam,olei  pun  fext. xv.  aqux  fext.ii.  S.  Coritundi- 
to  fingula  craihufcule,&  diebus  duobus  macerato.  dein 
coquito  hons  fex,&  poftea  innce  opopanacem  111  vmo 
maceratum&  liquatum.Interdum  pru.dic"hs  adncjmus 
iunci  odorati  vnc.trcs,cafia:,xy  lobalfiimi,nardiCeltica:, 
fing.vnc.tres.Vis  eius calefaciens.-verum  mmimc  acns. 
ldeo  reingeratis  partibus  vtjle . Roborat  etiam,&  e- 
mollit. 

a  Cyperi.heknii]  Mar.ufciiptus  codcx  fallo  leeit,  Ktimeu*  i. 
?njx  ptoxi/7npii/.«VH8. 

Cap.  XXXI. 
O  L  E I  nardini  Cy ziceni  confeftio.Conficitur  autem 
in  Alexandna  ftpius,&  eft  valde  bonum  &  vtile.  Olei 
omphacini  fext.Italicos  fex,afpalathi,  cyperi,indis  Illy- 
nca,femims  cardamomi,  anftolochia;  longa ,  cafia:  h- 
gncx,fing.vnc.fex,helenu,  xylobalfami,  flons  iunci  o- 
dorati,caiia,coftijfing.vnc.tres,amomi,fohi,fpica:nar- 
di,arnabonis,ft)racis,carpobalfami,  fing.vnc.  vnam  fe- 
mis,opobalfami  vnc.vnam ,  fiibina:  vnc.femis .  Paratur 
autem  hoc  modo:  Afpalathum,cyperum,  helenium,xy 
lobalfimum  ,  lnn,  anftolochiam  ,  demptis  corticibus, 
craflius  tundito,ac  tnbus  diebus  aqua  calida  macerato. 
dein2oleum  miice,  &  continue  mouendo  coquito,  mi- 
fcendo  aquam  paulatim  ad  eam  qua:  primo  cofumitur, 
&  coquito  hons  tnbus  autlongiiis  ,  finitoqueperno- 
Gare.Poftndie  ea  qua:  ia  co&a  lunt  amoueto:  &  ab  cieo 
feparas  aqua,alia  admifce  pura  aqua  parumq;  vmi,&  co 
que  .  Vbi  ebullierint,  adnce  pnmum  cardamomu,dein 
iuncu  &  cafu  lignea  cotufa,  &  coquito  hons  duabus,  & 
iterum  fine  per  nofte  ftare.  Tertio  d;e  fpeciebus  his  ex- 
tradis  fimiliter,aquam  puram  affundens  coquito:&vbi 
ebullierit ,  inlperge  feorfim  trita,cafiam,coftum,&  reli- 
qua:in  fine  autem fpicam  nardi,folium  &ftyracemin 
partes  tenues  concifa  &  liquefa&a  tolle  confettim  ab  i- 
gne,&iniice  opobalfamum,  &fuff;cienter  agitatis  ob- 
turatifque  tuto,  permitte  diebus  duobus ,  atque  ita  va- 
fculo  excipito,& vtitor.  Qucd  vero  fecundQ  appelli- 
tur,fic  coiificitur.  His  quxatertia  decoctiohe  relida 
funt  idiice  bolei  fextar.fex,  &  feruefaciens  coquito  ho- 
ris  duabus.  dein  mfperge  cafia:  m  polhnem  tnta ,  nardi 
Celtica,fing.vnc.vnam,iabina;  drach.duas,ftyracisvnc. 
femis,opobalfami  vnc.  vnam.Eft  nardino  lpfifacultas 
calefaciendi,firmandi  &  mitigandi  ftomachum.  Refri- 
gerato  igitur  &  imbecillo  ventn,aciecori  nfdem  malis 
affeiftis,maxime  vtile  eft.  cIniicitur  etiam  mteftinis  re- 
fngeratis. Vtero  quoque  laborante,eo  vt  admodum  laii 
dato,vtere. 

a  Oleuminiice]  Ha?c  in  manufcripto  Nicolai  codice  non  ha 
bentur,fcd  cx  Aetio  adiccla  lunt.qui  ita  habet,  «t*  t?rtQa.hui  ii  ihaim, 
i\i  mvit  a-vvt^iet,  tn-iCi.?  a.v,Scc.  b  Olei  fcxt.fex  ]  Manufcriptus 
codex  haud  rede  legit/.a-cv  t/.niv  ct.quum  potiuscx  Aetio  legendum  fit 
|.r.       c    Ioiicitur]  Codcx  Nicolai  perperam  hitt)*  lcgit  prosnV/e^. 

Cap.  XXXII. 

O  L  E I  nardini  confeftio  Ioannis  vnguentarii.  O- 
lei  comfnunisfext.tres,aipalathi  hb.  duas,  xylobalfami 
lib.vnam,cofti  vnc.vnam  S.xylocafia  vnc.duas,  carpo- 
balfami  vnc.tres,afnomi  vnc.vnam  femis,ftyracis  cala- 
mitis,opobalfami,fing.vnc.vnami 
Cap.    XXXI II. 

O  L  E I  nardini  confedio  m  agis  varia.  Olei  com- 
mums  puri  lext.tres,  helenii  vnc.nouem ,  afpalathi  lib. 
vnam  femis,cyperi  hb.vnarj,ligni  aloesboni,indis,fo- 
liorum  myrti&  lauri,  rofmanni,  anftolochia:,  calix  h- 
gnea:,fingulorum  hb.femis  vnc.tres,  cafia:  hb.femis,xy 
lobalfann  hb.vnam,floris  lunci  odorati vncias  tres,co- 
fti  Ubram  femis ,  airiomi  hbram  femis  vncias  tres,foliia 


I  L  7k 


N    C  O  L.    M  Y  R  E  P  S  I 


6c6 


fpicx  nardi,fing.iS 
racislib.femis  vn§| 
vnam.Ccltict  vr 
gni  caryophylli  If 
ni  lib.femis, afui. 


eris  hb.vnam  femis,fty-  A 
)  r.hx,  cardamomi,  ling.libr. 

r;  ophylh  hb.vnam,li- 
mpluti  vnc.qumdecim,lada- 
<  ji  .Jing.hb.vnam  femis,ligni 
einamomi,bbocha,zanb..  i.,fing.hb.  vnnm,  myrobala- 
ni,carpobnlfami,iing.lib.  femis  vnc.vnam  femis,tere- 
binthina:  hb.vnam  femis,balfimi  hbr.im  femis,  vini  o- 
dorati  quod  fatis  eft. 

a  Goniplnci]  Manufcriptus  codcx  Iiabct y,ij.&i'TiJ\:<.  Aetius 
vet6  lcgit>o«<jiTi!.  Quidvtro  lit^owtfiTv/.diuinare  £atis  DOnpofluiT).  _^ 
Fotte  pio  eo  lc^rnduni  erit  T\jfjL<sv-nv  ,\  t  diximus  annOti117.fecJ.pri- 
IUI.  b  Bocha.zanbani]  Nicolaus  habct/2  p<5,(f-xrC*v/.  Conftat 
autem  cfle  voces  baibai  .is ,  quarum  ctiam  multx  funt  apud  Aetium  in 
Naidini  defciiptione.  Qtiid  veio  fignificcnt,  in  piaftnuaium  u.dicaie 
haud  polluni. 

Cap.  X  X  X  II 1 1. 
OLEI  Salca  confeCtio,  ndmodum  probata.  Afpa- 
lathi  vnc.fex,  xylobalfami  vnc.nouem,cypen  vnc.qua- 
tuor,helenn,iridis,iing.vnc.fex,  calami  odorati  afcrup. 
oCtodecim,fpicu;  nardi  vnc.  vnam,iunci  odorati  vncias 
duas  femis,ftyrac!s  pingms  vnc  duas ,  nuces  Indicas  it. 
foln  fcrup.oCtodecim,caryophylli,arnabonis,  fing.vnc.  ^ 
vnam  femis,amomi  vnc.tres,caiia:  vnc. duas,  cofti,myr 
rha:,fing.vnc.vnam,  zingiberis,caiia:  hgnea:,fing.vnc. 
tres,olei  fext.vnum  .  coquitur  mododitftoin  nardino. 
In  pnma  decochone  adnce  thus,xylobalfamum,irm,cy 
perum,  helenium  ,  xylocaiiam  ,  demptis  corticibus,& 
craffo  modo  contufa  ,  &  m  aqua  duobus  nut  tnbusdie- 
bus  antea  macerata.  m  altera  decoChone  adiice  calamil 
odoratum,iuncum  odoratum,prius  m  vino  odorato  ve 
tcri  humectata.in  tertia,rehqua.  At  quod  fecundumap 
pellatur,ita  coniicitur :  His  qua:  a  tertia  codtura  reliqua  L> 
funt,adnce  olei  fext.fex,  &  coque  fufficienter.dein  inii- 
cito  ftaCres  bona:  & alba:  vnc.trcs,ciiromatis  id  eft  aqua: 
opobalfami,maftiches,fing.vnc.  fex,  ftyracis  bona:  vnc. 
vnam.Vtuntur  falca  mulieres  caput  mungentes.Eft  vc- 
rb  optimum. 

a    Scuip.odtodecim]  Actius  habec«j>i*c  i»'.hoc  eft  vnc.ofto- 
decim.queniadmodu  .  etiam  paulo  poft  in  toln  adiettione. 

b  Zingiberis]  Mar.ufci  iptus  codex  habct  TO-rrt^f  ff»; ,  corrupte 
haud  dubic  pro Sic  cnim  Actius  lcgit ,  &  adiicit  uttk  ,  hoc 
eft  hypni  feu  mufci.  c  Siromatis]  Nicolai  codcx  iegit  deficien' 
ter  vvpiiny-nsTx  iSatvt  tk  '.rraCx/  T&fttt  ,  quum  cx  Accio  kgetidum  fic  p 

tr/f£ry4<lTllC,7sTSS"l  TO  '{jSlcf  T*  '.m£v>  P-JfAX. 

Cap.  XXXV. 
OLEI  Salca  confecrio  Ioanais  vnguentarii.  Habet 
coftijfoliijling.vnc.duas  femis,calia:,  myrrha:,  ligni  ca- 
ryophylli,carpobalfami,fing.hb.femis,ipicx  nardi  vnc. 
duas,calami  odorati  vnc.femis,iridis  lib.vnam,  ftyracis 
pinguis  vnc.quatuor  S.croci  drach.  duas,  olei  commu- 
nis  pun  fext.tres. 

Cap.  XXXVI. 

OLEI  amalabathnm,id  eftfoliati  confectio.  Re-  F 
cipit  afpalathi  hb.femis  vnc.tres,xyiobalfami  lib.vnam, 
cyperi  lib.femis,  helenn  lib.femis  vnc.tres,  folu  vnc.  n. 
bamomi,xylocafia:,vnc.tres,myrrha:  vnc.vnam  S.  cofti 
vnc.quatuorfemis,  ftyracis  optimilib.femis,  carpobal- 
fami  vnc.tres,calami  odorati  hb.S.vnc.tres,  fpica;  nardi 
vnc.vnam,caryophylli  vnc.duas,iiromatis  hoceftcfub- 
fidentia:  aquofe  opobalfami,  amabonis,  fing.vnc.trcs, 
cardamomi  vnc.tres,  lndis  hb.  S.helenii  drach.decem, 
viniodorati  quantum  fufficit.  coquito  vtnardinum. 

Quibus  odorata  vnguentacopetant.Odorata  vnguen  Q 
ta  ns  qui  caput  fngidius  habent  magis  conueniunt,aut 
mediocnter  calidum  m  hyeme  :  cahdionbus  enim  non 
funt  vtiba.Si  veio  quiipiam  odons  gratia  ns  vti  vult,ro 
faceum  aquale  a;quali  commifceat .  lta  enim  mixtum, 
non  cft  noxium.  ^Quoniam  verb  plu  res  mulieres  fic  ca 
pita  habct  cahda,  vtnullum  quidem  calefacientium  fuf 
tineant,  proptcrea  olcum  omphacinum  folum  vfurpet 
&  rofaceum.  Qua.dnni  verb  carum ncquaquam  olco  v- 
tuntur,  eo  qubd  c iKr •  i  m  hunit  entur  capita ,  deftilla- 
tioncfqueiricuiTant.Hns  n'£n  oportet  cogi  vt  mungan- 
tur:  lndigentcnim  vt  caputexficcetur  opportunis  m- 
fperfionibus  andis,' non  vr  oleo  humedtetur.  < 

a  Malabathnni]  C<:ri  x  Micolailall'6 legit /Jjt>.a6fhx  pro /yt 
>.iCa9ji'vx.        b    Amomi]  In  Nicolai  ccdice  niintis  rc€tc  xivfy"'1]"* 


pio»',«t^«i(fcribitui.   (    c    Subfidentiac ]  Ctarcc-eft  jytSatfitr/y*  .  in 
Actioautem  Irgitur^i:///^       d    quoniam  veio]  incodiccma 
nulcripto  pcipci  am  legitur,Krj  Jim/.>.aj(  pro  tirnS*  m>  >  <t!,&c. 
e    Statim]  Manufcnptus  codex  falfo  lceitTO^J^c  piOTap^^, 
t    Nonvt  oleo  humectctui]  Htc  in  codice  Nicolai  r.onhabcr.tur, 
fcd  x  Actio  lunt  adic£ta,qui  leeil  iva  Cyfajvwrts  tKaj*. 

Cap.  XXXVII. 
OLEI  capntfti  hoc  eft  fuffumigati  vel  mfumati  co 
fedtio.  Vnguium  odoratorum  magnorMm,thuns  ma 
iculijftyracis  optimi,bdelln  puri,cofti,ling.vnc.duas.S. 
olci  dulcis  lextar.duos  ftmis,hypm  quod  fatis  eft.Cofta 
m  cralliores  partes  diiVedtum,  atque  itidem  ftyracem  ck 
bdelhum,pofteaquam  fimul  commixta  funt,in  vas  no 
uum  teftaceum  anfulas  non  habens  coniicics,cuius  on- 
ficium  hypno  obturabis ,  extraque  hypnum  furculis  a- 
Ipnlathi  aut  quodam  ex  odoratis  clrcumfepms ,  ne  c  fi- 
ftili  excidat .  dein  aliud  vas  teftaceum  iine  ahfiilis  acci- 
pias,collo  procero,  quod  onficium  habeat  altcrius  vafis 
fpecies  prxdiclascontinentis  onricio  apte  conueniens. 
ln  quod  conncies  olei  dulcis  fcxt.quinque  :  poftea  de- 
follum  vafcnlum  oleumcontinens  vfq;  ad  collum  terra 
obrues,nc  lgne  excandefcat .  deinde  a  altero  vafe  m  ca- 
putrefupinato,ipfumque  onficio  fid>ilis  continentis  o- 
leum  coaptatOjtotumque  vas  fidlile  &vtrorumqueori 
ficia  muiceni  coaptata,exmnfecus  luto  circumhnito,& 
line  exficcan.demceps  carboncsplures  circumpones,cSc 
tedo  pcr  eos  vndequaque  ficrili,accende  ignem  &  ven- 
tilato.Igneauteaccenfo,fimto  bipfum  tabefieri,vtfen- 
fimignita:  perteftacei  vafis  ofculum  fpecies  in  fubie- 
Ctum  lpiisoleum  euaporent.  huius  enim  gratia  infuma 
tum  nominatur.Poftndieapertooleoillud  amoueto,5c 
m  vitreo  vafe  feruato.Vtutur  hoc  mulieres  quibus  men 
fes  fuppnmuntur,  imum  ventrem  &  lumbos  eo  mun- 
gentes.Conuenit  etiam  iis  qua:  a  partu  modice  purgan 
tur,fimiliterillitum.Vtile  quoque  eft  ns  quibus  thorax 
refngeratus  eft,&  tenefmo,  calida  lana  complicata  exce 
ptum,imoque  ventri  &  lumbis  impofitum. 

a  Altero  vafeincaput]  Nicolai  codex  habet  i?r)  xtq xa. 
Cw.hoceft  capite  apprchcnfo.  Rectms  autem  Aetius  legit  M  xi^<t,it 
<?»>.*v,,deft.ncaput  refupinato.  b  Ipfum]  In  codice  Nicolai  fal- 
fo  ajsrtt  pro  ojjtz  lcgitur. 

Cap.  XXXVIII. 
O  L  E  I  maftichini  magis  vani  confeciio.  Recipit 
olei  communis  fcxt.xn.S.helemi  Lb.vnam  vnc.tres,  xy 
lobalfami  lib.duas  S.florum  lunci  odora ti,  cardamomi, 
maftichesjfing.lib.  vnam  vnc.  tres,xylcmaftiches  libr. 
duas,  tercbinthina:  hb.S.ck  quartam  partem  ,  coma:  a- 
bfinthii  vnc.tresj  vini  odorati  fext.vnum  &  quaita  eius 
partem,aqua:  fext.duos  S.  Arida  vino  tnbus  ante  diebus 
macerata  mifceantur  oleo  &  aqux,  coquanturque  horis 
fex,&  tandemmaftiche&  terebinthina  miiciantur. 

Cap.  XXXIX. 
O  L  E  I  maftichini  confectio  fimplex.  Accipit  o- 
lei  communis , florum  lunci  odorati,  ling.  lib.  S.  coma: 
abiinthn,cyperi,fing.vnc.S.maftichcs  vnc.vnam  femis, 
rofarum  Perficarum  vnc.femis,  folu  Indici  ftag.  vnum 
femis,ftyracis  vnc.vnam. 

Cap.  XL. 

OLEI  ex  anemone  confectio.  Florum  anemones 
foln  vnc.vnam,olci  dulcisfcxt.Italicum  femis.prapara- 
to  probc  vt  innum,  &  vtere.  Calefacit  &  difcutit  ccde- 
mata  mixtumadipifuillo. 

Cap.  XLI. 

OLEI  leucophyllmi  confeCtio.  Rofarumcfru- 
Ctu  rubi,qua:leucophyll«  dicunturvnc.vnafcmis,  olei 
omphacini  fextar.Italicum  femis .  Reconde m vafeim- 
mutando,(vtin  lnno  eft  dictum)&  mediocnterinfola- 
to.  hoc  vt  rofaceum  fe  habet.  Adftringit  enim  &  refrige 
rat,idque  rofaceo  magis.illitum,cranium  quoque  fanat_ 

Cap.  XLII. 
OLEI  gleucini,ideft  muftci  confcdrio.  01eiabe- 
nephrados,hoceft  porracei  puri  lib.quindccim,  vini  ve 
tens  odorati  fextarium  vnum  S.  mufti  amina:i  fext.  fe- 
ptem  S.  afpalathi  vnc.  tres,  hedyfari,  artemifia: ,  bcofti, 


l 


6o7  D  E   O  L  E  I  S,    S  E  C  T.   X  v 

capparis,fing.vnc.vnamS.myrrhxlegitimx  vnc.vnam  A  ni,cyperi,olei,fext.duo.  nS^S 
fenus  drach.vnam  ,  foliorum  viridium  myrti  vnc.vna,  quoad  parum  fucci  abfumpturtl 
bdelhi,indis,fing.  vnc.vnam  femis,  ftyracis  puri,cafix, 
ladani,iing.vnc.femis  drach.  vnam,croci  vnc.vnam  dr. 
duas,carpobalfanu  vnc.vnam  femis,thuns  mafculi,  cro 
comagm.ins,fing.vnc.tres,  opopanacis  vnc.femis ,  car- 
damomi  vnc.femis  drach.  vnam,calami  odorati  vncias 
tres,afan  Vnc.vnam  S.cafix  nigrx  vnc.vnamS.  amomi 
vnc.femis  drach.  vnam,  cofti  vnc.vnam  ,  nardi  Celticx 
vnc.tres,mellis,vofirurn  nridariim,fampfychi,  malaba- 


lixta  decoquantur 


Cap.    X  L  VVJ 
OLEI  cucumenni confe^^Smpofita.  Radicis 
cucumens  fylueftris  tabefa&a^#||vnam,  olei  fext.  Ita- 
licum.Coquito  in  duplici  valej*ccvtere. 

Cap.  XLVII. 
0  L  E I  cyprini  confectio.    Foliorum  citri  vindiu 
fafciculum  qui  manu  coplecti  poteft,vnum ,  foliorum 
myrti  vindium  modium  vnum,  ramorum  cupreifi  mo 


thrijfing.vncfemis  dr.uh.vnam,  focmgrxci  vnc.vnam  B  dium,cypen,cardamomi,ocnanthes  ficcx,  Celncx,  flo 


$.baliamiync.tres,cafimi,quod  eft  cyclamini  feme,vnc, 
femiSjhelenu  lib.femis  vnc.vnam  drach.duas,  c  fpathx 
paimarum  vnc.tres .  Prxparatur  hoc  modo  .  Vindia  lrt 
mortano  contundito.  adnce  oleum  &  vinum  pondere 
olei  dimidio,&  finito  maceran  diebus  quinque.dein  co 
quito  quoad  muftum  lgms  feruore  abfumatur .  Colo 
tranfmiifoliquore,herbas  abhce,&refarciundx  inie&o 
rum  iadlurx  adnce  lterum  oleum  &  muftum  quod  re- 
manferat,cxteraque  anda  tufa  &  cribrata  cnbro  denfio- 


rum  iiici  odorati,maftiches,ftyracis,helenn,fampfychi, 
feminis  agni,fing.vnc.S.  indis  vnc.duas,  olei  Hifpanici 
fextar.  o&o,  aqux  qtiod  fatis.Coquito  Vt  m  nardino  eft 
dictum. 

Cap.  XLVIII. 
O  L  E  I  cyprini  alia  confeclio.   Myrrhx  vnc.  vnam, 
foliorum  citri,cardamomi,calami  odorati,  fingul.  vnc. 
tres,afpalathi  hb.vnam,fampfychi  vnc.vnam,olei  vete- 
ns  fextar.quinque,vini  veteris  &  aqux,fingul.fexr.tres. 


re,atque  ad  vnitatem  redacta,diebus  feptemmadere  fi-  C  Vinum&aquam  commilcta,  fpecicfque  crailicule  cotu 


nito:ruvfufque  coquito  dum  muftum  lgms  feruore  ab- 
fumatur.dein  colo  rranftufum  oleum  finito  diebusfe- 
nis.  dein  oleum  defxcatum  tranffunde  in  vas  vitreum, 
&  vtere. 

a    Bencphrados]Gr.Tce  eft  &titQpa.<f\,it,wmt  tapxrmxa/n. 
b    Cofti]  In  manufcriprocodicetalfoxcxs  legitur.pro  xoru. 
c    Sparha:  pa!ma?]Grarcis  cnrafis^s/nxsv  diciturmec  aliud  cft  quam 
fiudtus  palma:  adhuc  f  lorcntis  inuolucrum. 

Cap.  XLIII. 

OLEI  Cyprini confeftio.  Citri,& foliorum  lauri, 
fing.vnc.duas ,  helenii  vnc.tres,  afpalathi,  anftolochix 
longx,fing.vnc.duas,indis,cypen,fiiluix,fing.vnc.vni 
femis,olei  porracei  lib.duas.  Hic  pnus  ifa  vino  macera- 
to,&cum  oleo  decoquito  fetns  horis ,  &  colo  tranffulb 
liquore  herbasabiicitOiOleo  autem  accepto  hxc  miici- 
to,xylcbalfami.,calix  lignex,fing.vnc.duas,  fampfychi, 
cumini  ^Ethiopicijfing  vnc.vnam  S.  op  panacis,  floru 
cypri,fing.vnc.vnam,myrrhx,ftyracis,  maftiches,  fing. 
vnc.vnamS.xruginis  rafihsvnc.  femis.  Subactis  probe 
Vterc.  F 
Cap.  XLIIII. 

O  L  E I  boni  cucumenni  compofiti  confedrio.  O- 
lei  comunis  fext.  quinque ,  radicis  cucumcns  fylueftris 
lib.femis,ferpylli,meliloti,fing.vnc.tres  j  tedarum  pin- 
guium,  althxx,  fing.vnc.duas  femis ,  fcolopendrii  vnc. 
trc^jicenigrxcifext.vnum.Prxmaceratis  in  aqua  diev- 
no,dein  colo  tranfmiflis,&iniec~rocum  oleo  etiamvini 
fextario  vno,&  vndiquaque  decoctis ,  aduciuntur  me- 
dullx  ceruinx  cum  exiguo  oleo  liquatx,  &  adipis  galli- 
nacei,fing.vnc.  dux,  &  cum  oleo  colata  ln  vas  tranffun 
duntur.nonnulhetiamfoh  exponunt  lpfum  poftquam 
deco£tum  eft  diebus  quadraginta. 

Cap.    XLV.  * 

OLEI  cucumerini  efficaciof  confeclio.  Elateni, 
fext.vnum  femis,ariftolochix  loligx  &  rotundx,ftyfa- 
cis,helenu,hyflbpi,iridis,  colocynthidis,pulegii,  origa- 


fas  iine  maceran  diebus  &  noc~hbus  tnbus.dein  oleo  m- 
ie£ro  decoquito  donec  aqua  &  vinu  abfumantur.  Poft- 
ea  accipe  opopanacis,  myrrhx,  ftyracis  ,&maftiches, 
fing.vnc.vnam.  DifTolutis  iis  cum  parte  vini,habeto  pa 
ratum  .dein  colo  tranffufis  oleum  dihgenter  mifceto, 
rurfiifque  coquito.Dein  colatis  vtere. 

Cap.  XLIX. 
OLEI  maftichiniconfecrio,  a  Gaziti  vnc.vnam, 
comx  ablinthiijfolioru  rutx  viridium,fing.  fcrup.tres, 
olei  communisfcrup  .  vnumfemis,maftiches  fcrupul. 
qijatuor  femis,ftyracis,fta&es,terebinthinx,fing.fcrup. 
tres,olei  laurini  fcrup.quatuor  femis,tedacei  fcrup.tres, 
nardini  fcrup.nouem,olei  anethim  vnc.tres. 

a  Gaziti]  Grsceeft^a^iTs  .  Quid  vero  harc  vox  Nicolaofi- 
gnificet.me  ignorare  faceor. 

Cap.  L. 

O  L  E I  mandragorx  confec~tio,phreniticis,  febrici- 
tantibus,  &  vigilantibus  conueniens.Olei  comunis  lib. 
duas,fuccimali  Punici  acidi,fuccimandragorx  radicis, 
fing.vnc.quatuor,fuccihyofcyami  vnc.duas,  fuccipapa 
uens  hortenfis  nigri  vnc.tres,fiicci  foliorum  violx,fuc* 
ci  canchryos,fing.vnc.vnam,opu  borti,  ftyracis  calarni- 
tiSjfing.vnc.femis.  omnia  fimul  cum  oleo  mixta  repo- 
nito  in  vafe  vitreo ,  &  fub  xftu  caniculari  infolato  die- 
bus  decem,  dein  coqiuto  vt  fblum  oleum  remaneat.Co 
latum  recode  in  vafe,&  vtere  in  fronte  ac  temponbus. 
Cap.    L I, 

OLEI  nenuphanni  confedio.  Olei  violacei,ro- 
facei,ceruifx,fing.vnc.vnam,  caphurx  drach.  femis,  H- 
thargyri  vnc.femis,betonicx,amyli,fing.  vnc.vna,thu- 
ris  albi  drach.vnam  femis,fucci  pfyllii  &  ptifanx,adipis 
gallinacei,amiartti,fing.drach.  vni.  Ceruflam  ciiplum- 
bo  prxparati  eflc  oportet .  cerx  purx  albx  drach  .  duas, 
aloes  flaux,farcocollx,fing.drach.vnam.  Probe  parato 
vtere. 


6ay 


610 


ENEMATVM 

iniedtionum. 


S  I  V  E 


Enema  feu iniec- iv      )f> ntericos  &ahos  mrbos, 

Enema  ad  dylectericw  mirabile,  Cap.n. 
Enema dyfentericum  optimum,  Cap.nr. 
Enema  dyfentericum  mirabile,  Cap.Mif. 
Enema  ad  dyfentericos  &  lientencos, 
Cap.v. 

Enemaad  cohcos  expertum,  Cap.vr. 
Enemaadcohcos,Galeni,probatum,  Cap.vn. 
Enema  ad  colicos,Galeni,  vt  prxcedens, 
Cap.  viii. 

Enemaad  colicos  expertum,  Cap.ix. 
Enema  ad  colicos  probatum,  Cap.  x. 

Enema  adcolicos  fimile,  Cap.xi. 
Enema  ad  colicos  limile,  Cap.  xn. 

Enema  ad  cohcos  mirabile,  Cap.xm. 
Enema  feu  confedriotetrapharmaci,  Cap.xuir. 
Enema  ad  cohcos  prxftans,  Cap.xv. 
Enema  ad  colicos  fomnum  concihans,mitigans,&  con 

coquens,  Cap.xvr. 
Enema  per  lnferuis  inhciendum,mirabile, 

Cap.xvn. 

Fnema  adcohcos  valdebonum,  Cap.xvm. 
Enema  ad  colicos  &  diuturnos  affe&us  prxftans, 
Cap.xix. 

Ituedtio  ad  aures,diutinos  nephnticos,cakulofos,  &  ci- 

tra  voluntatemmingentes,  Cap.  xx. 

Enema  ad  cohcos  mirabile,  Cap.xxr. 
Enemaadcohcosprxftans,  Cap.xxn. 
Enema  ad  cohcos  nobile,  Cap.xxiu. 
Enema  ad  cohcos  fimile,  Cap.xxmr. 
Enema  ad  cohcos  iimile,  Cap.xxv. 
Enema  ad  vterum  exulceratum,&  eryfipelata, 


Cap.  xxvr. 
Enema  ad  continuas  febres  expertum,, 
Cap.  xxvri. 

Enema  ad  lfchiadicos,  Cap.  xxvin. 

Enema  ad  nephnticos  muabile,         Cap.  xxix. 
Enema  ad  nephnticos  mehus,  Cap.  xxx. 

Enema  ad  cochacos  &  dy  fentericos,  Cap.xxxi. 
Enema  pituitam  laxans,valde  bonum,  Cap.  xxxu. 
Enema  ad  colicos,  Cap.  xxxni. 

Enemaad  colicos,dolorem  fedans,  Cap.xxxitu. 
Enema  ad  colicos  admodum  vtile,       Cap.  xxxv. 
Enema  febres  finiens,nnrabile,  Cap.  xxxvr. 

Enema  febres  finiens  bonum,  Cap.  xxxvii. 

Enema  nephriticum,valdebonum,      Cap.  xxxviu. 
Enema  nephriticum,expertum,  Cap.  xxxix. 

Enema  ad  cocliacos  probatum,  Cap.  x  L. 

Enema  delicatum  appellatum,c6mune  mftrumentum, 
Cap.xLi. 

Enema  pituitam  educens,  bonum  valde, 
Cap.xLii. 

Enema  ad  colicos,  inflatos,&  dolore  mteftinorum  cru- 
ciatos,  Cap.xLiir. 

Enema  ad  inflationes ,  colicos,  &  dolore  mteftinorum 
vexatos,  Cap.xmii. 

Enema  arliacum  expertum,  Cap.xLv. 

Enemaad  dyfentencos  &ccchacos,  Cap.xLvi. 

Enemaaddyfentencos  valdebonum,  Cap.xLvn. 

Enemaaddyfentehcos  &caliacos,  Cap.xLvui. 

Enema  adcolicos  bonum  admodum,  Cap.xnx. 

Epithema  ad  dyfentericos  Metafaculu, 
Cap.  l. 

Epithema  ad  dyientericos  &  cahacos, 
Cap.  li. 


KICOLAI 


MYREPSl  ALEXAN  DRINI, 
Dc  Enematis  fiue  Clyfteribus, 

Sedtio  decimafeptima. 


1 


Cap.  I.  A 
^  -^l^-  NEMA  dy fentericum  mirabile.  Re- 
k^V<-;~';  cipitfohorum  hyofcyami ,  quinquener- 
hy^j&i'-'  uix,filicis,arnogloflj,  cotoneoru ,  malo- 
y^^sl&A  rum  immaturorum ,  brizx  fannam,  aut 
integram,onzx,  fidiorum,  balauftioru, 
rofaru,rhois  culinarn,  rhois  conani,  hy- 
pocifthidiSjfummitatum  rubi,lentifci.  Hxc  coquito  in 
aquapluuia,&  dedecodto  accipe  quantum  vis.admifce 
lutea  ouorumduoin  aceto  elixa ,  &  olei  rofacei  vnc.S. 
demadnce  boh  Armenn,figilh  Lemnu,  fanguinis  dra-  J 
conis,gummi  Arabici,iucci  acacix  &hypocifthid]s,fm 
gulorum  hexagia  duo.Hxc  iimul  fubadtaunice  tepida, 
pro  vinbus.Verum  altero  enemate  prius  corpus  vacuan 
dum  ent,quod  habet  ptifanx,rofan.im,mercunalis,fo- 
liorum  tenerum  betx,herbx  venti,fohorum  althxx,a- 
nifi,chamxineli  florum.  adhce  etiam  portionem  thuns 
&  facchari  nigri  vncix  vnius,  &  ouorum  luteain  cahdo 
cinere  ailata  duo,rofacei  quod  fatis  eft.  Poftea  eo  vtere, 
ac  confeftim  cum  prxdidto  tepidum  innce. 

Cap.    II.  C 

ENEM  A  ad  cly  fentericos,  mirabile  admodum. 
Accipit  onzx,hordei  r,udati,caulium  portulacx  iinefo 
lns,afecahs,myrti  fohorum  vindlum,  lidiorum,  balau- 
ftiorum  ,capitisma!i  Pum<?5,rhois  Syriaci,rhoiscoria- 
rii,gallarum,rofarum,  fun.H)  itatum  rubi,  mefpilorum, 
cotoneorum,pyrorum  imn-  ,turorum,quinqueneruix, 
polygoni,arnoglofli,  fihc  x  Nixc  coquito  m  aqux  plu- 


uix  libris  fex:&  vbi  probe  quoadlibrx  dux  rematiferint 
decoxens,&  perfaccum  tranfmiieris,  adiicegummi  A- 
rabicijfigilli  Lemnii,fanguinis  draconis,  boli  Armenii, 
amyh,bceruflx,fucci  acacix&  hypocifthidis,chartx  b5 
bacmx  vftx,  iucci  arnoglofli,  galli  intenons  membra- 
1«  ventriculi,ichthyocollx.Si  vero  vehementer  intefti 
na  dolent ,  appone  fuccum  p  ilygoni  aut  opii ,  &  ouo- 
rum  ehxorum  lutea  duo  cum  aceto  aflata,  adipisre- 
num  capn .  Pra  paratum  infunde  tepidum,  prius  va- 
cuans  perid  quod  antea  didtum  eft  purgatonum  .  Si- 
nito  m  mteftinis,  quandiu  ldipfum  xger  continere 
poteft. 

a  SecalisJ  Codex  Nicolai  hibet  rdtaxx/c.haud  dubie  prorl- 
yji>.i(.  b  CeruflVj  Grarce  efl; -}/,«1u/5ik.  Sed  fortc  legenduru  e» 
nt  4w>->-'»iaut  certe  rtffjnat  vel  asUv&iK.quod  vcrifimiuus  eft. 

Cap.    1 1 1. 

E  N  E  M  A  dyfentencum  valde  bonum.  Succi  itni, 
fucci  onzx,adipis  boiulh,cimohx,amyli,  folani,  ceruf- 
fx,olei  rofacei,&  ouorum  lutea  duo  ehxa  in  aceto.Prx- 
parato  hxc  cum  fucco  quinqueneruix,  polygoni,arno- 
glofll,  bolo  Armenio  ,  ligillo  Lemnio,  &  fuccoacacix. 
Probc  paratum  inhce  tepidum ,  quando  mflammatio 
eftin  mteftinis. 

Cap.    III I. 

ENEMA  dyfentericum  mirabile.  LadTis  caprx 
qux  recens  pcperit,  cerati  cum  rofaceo  &  ftillatitio  ro- 
farum  liquore,  cerx  cum  feruente  aqua  dealbatx .  Ihii- 
ce  cu  decodto  ruborum,  fihcis,myrti,hordeijpolygoni, 


1 


6n 


D  E    ENEMATIS,    SECT.    XV  U 


6it 


quiuq\ieneruix,rhois  Syriaci,  rhois  conarii,caulis  por-  A 
tulacx,arnoglofli,rofarum,  iiJiorum,mefpilorum,  ba- 
lauftiorum  ,  baccarum  myrti ,  &  fumach ,  aqux  pluuix 
quod  fatis  eft.Probe  paratum  innce  tepidum. 
Cap.  V. 

ENEMA  ad  dyfentericos  &  lientericos.  Habet 
mefpilorum,maftiches,gallarum,rofarum,quinquener 
uix,balauftiorum,hyofcyami  fohorum  viridium ,  cau- 
hum  portulacx,  cotoneorum  ,  maloru  immaturorum, 
pyrorum  fylueftriu,rhois  culinarii ,  rhois  Synaci ,  rhois 


apit  fucci  opii  dr. 
Jjjuidx  drachm.qua- 
feseft. 


Cap.    X I 

E  N  E  M  A  ad  cohccs  fimiJ 
duas,butyn  drach.feptem  S.p 
tuor,cedrixdrach.fex,vini  quc 

Cap.    X  irL* 

ENEMA  adcohcosmirabiie.  Habet  chamxme 
li,althxx,a nethi,fanigrxci,cumini,feminis  lini,  meh- 
loti,rutx,hordei  afli,pulegii,fing.  drach.duas.Lota  coh 
nceinaqux  fextar.tres: dein  coquito  quoad  tertia,pars 
remaneat.Poftea  adnce  olei  duicis  fextar.vnum  ,  &  co- 


conarn,acinos  vux,  omphacis  aridi,orizx,hordei  nuda  g  quito  cum  decoclo  donec  decoftum  abfunutur,cauen 


tijfummitatum  myrti  mgn  &frucruum,polygoni,&  h 
licis.Hxc  coqiuto  m  aqua  pluuia  fufficienti,  &  ex  deco- 
€to  accipe  quantum  vis.adiice  chartx  vftx  bombacmx, 
cicadarum  vftaru,amyh,  boli  Armenii ,  fucci  qumque- 
rieru:x,acacix,&  hypocifthidis,gummi  Arabici,faccha 
rirofacei  cumftillatitio  rofarum  hquore  fubatti,  &  lu- 
tea  ouorum  in  aceto  co&a  duo.  Prius  vacuato  per  aliud 
rnema(vtdiftumeft)  purgatorium  &  delicaciflimum. 
Innce  hoc  tepidum.  Aliorum  enematum  co  fechones 
repenesin  capite  De  paftilhs.  C 
Cap.  VI. 

ENEMA  ad  cohcos,mirabile.  Recipit  focnigrx- 
ci,chamxmeli,abflnthii,colocynthidis,centai!m ,  ane- 
tlu,anifi,cununi,fceniculi,ptifanx,  fohorum  braflicx, 
mercunalis,mehloti,  fcarolachani.  Hxcin  ?.qUa  coqui- 
to  ad  tertias,p^rque  colum  tranfrundiro  .  Accipedeco- 
£rum,&  adnce  illi  lanam  fuccidam ,  atque  cum  decodfo 
probe  fubaftam  lterum  per  faccum  tranfmitte.dein  ac- 
cipe  quantum  vis,&  admifce  hierx  picrx  laxatiux  vnc. 
femis,  terebinrhinx,  benedictxlaxatiux  optimx,  fing.  £> 
vnc.femis,olei  vetens  communis,aut  rutacei,  aut  ane- 
thinivnc.  vnam  .  Paratum  probt  &fubaGum  mnce  te- 
pidu.  Si  vero  ob  acres&  mordaces  humores  dolent,  in- 
iicienda  hxc  ipfis  erunt,oleum  ln  quo  deco  clum  eft  fcc 
nugrxcum,chamxmelum,lauri,abfinthh,&  althxx  fo- 
lia.Feruefiant  bene  cum  adipe  anferis,gallinx,  fucco  le- 
rninis  hni,ptifanx,&  rofaceo  oleo. 

Cap.  VII. 

E  N  E  M  A  ad  cohcos  Galeni,probatum.  Luteorum 
oui  drach.  iin.  apn  drach.  fex,  caftorei  drach.  nit.  fpicx  E 
nardi  drach.duas,myrrhx  drach.S.  aluminis  fciflihs  dr. 
tres.Liquato  hxc  &  irngato  cum  vino  fufficienti  &  in- 
iice  drach.vnam  cum  oleo  rutaceo. 

Cap.  VIII. 
ENEMA  adcohcos  aGaleni ,  fimile.  Accipitru- 
tx,fanigrxci,abfinthii,chamxmeli,colocynthidi$.Co- 
quito  cum  oleo,&  ex  decodo  accipe  quantum  vis ,  atq; 
adnce  caftorei,  picrx  Galeni,  zulaph  rofacei  purgatorn, 
fing/nexag.vnum  femis,  dulcis  calami  pun  vnc.  vnam. 
Paratum  re£te  lnnce  tepidum. 

a  Galeni]  Ni  n  efle  Galeni  hoc  enema,  nemo  nonarimad- 
uertit.qudd  in  eo  Galenus  citecut,&  quod  dulcis  cal.mii ,  hoc  cft  calii 
fiftulans  qux  Galeno  incognita  fuit,mentio  fiat. 

Cap.    I X. 

ENEMA  ad colicos,admodum  laudatum.  Habet 
cednni  liquons  vnc.vnam  S.picis  hquidx  drach.tres,  ca 
ftorei,lutei  ouorum,fing.vnc.S.dr.vnani,  piperis  c5mu 
nis  drach.quatuor.Paratum  probc  lniiCe  qtiantu  digitti 
medium  feu  mdicern  inquinat  cum  oleo  rutaceo ,  pon- 
dere  quartx  cotylx  partis.  Mifce  cum  butyro  etiam  te- 
rebinthinx  vnc.S.dr.vna,  caftorei  dr.  duas,  nitn  drach. 


do  neoleum  aduratur  .  Adiice  olei  vnc.vnam  S.but\n, 
adipis anienni,filig.drach.duas,tetrapharmaci  tantun- 
dem.probe  parato  vtere. 

Cap.  XIIIT. 
ENEMA  fitie  confedlio  retrapharmaci.  Recipit 
cerx  purx,picis  andx,colophonix,aadipis  bcuilli,fing; 
drach.tres  femis.Probe  parato  vtere. 

a    Adipis  boudli]  l;aulus  iSc  Aetius  habent  Tcu/ciit,hoc  eft  tau* 
rini.qucmadmodum  e tiam  Cclfusi 
Cap.    X  V. 

ENEMA  ad  colicos,admcdum  prxftans.  Accipit 
cednx  vnc.vnam  S.picis  hquidx  vnc.tres,caftorei,oph, 
fing.vnc.S.drach.vnam,pipens  comunis  gr.xxx.  Vnitis 
vtere,digito  mdice  vfque  ad  pnmum  nodu  articulum- 
veflexionis  cu  olei  rutacei  cyatho  dimidio  inquinato. 
Admifce  etiam  butyn  vnc.S.  terebinthinx  vnc.S.drach. 
Vnam.tepidum  per  latiorem  fiftulam  lnfundito. 

Cap.  XVI. 
EN  E  M  A  ad  cohcos,  a  dormituris  fumptum  .  fo- 
mnum  facit,mitigat,  concoquit,  expertum.  Accipit 
abfinthh  fucci,opn,centaurh,  fing.  dr.  diias,aloesflaux 
drach.fex,picis  liquidx,cedrix,myrrhx,  maftiches,fo- 
horum  rutx,fing.drach.S.caftorei  drach.  v.croci  drach. 
tres,ftyracis  drach.vnam,melhs  Attici  &  terebinthinx 
quod  latis  eft .  hxc  coquito  donec  ad  melhs  confiften- 
tiam  veniant .  Vbi  vfiis  pofc't,  accipe  adrach  .  duas  aut 
plus  aut  minus,pro  vinbus  &  luxta  xtatem.  hquatoin 
duplici  vafe  cum  oleo  cypnno,gleucino,anethino,&fce 
nigrxci,  bin  qinbus  cuminum  &  chamxmelum  contu- 
fum  codtumcft.diflblue  &  parum  butyri  adnnfce.  Vbi 
pnus vacuaueris aluum clyftere qui  ftercus  educit,ha- 
bete  foha  malux,  abfinthii,  chamxmeh,fcrnigrxci,cen 
tauni,violarum,feminis  lini,  mercuriahs ,  anethi  &  cu- 
mini.Hxc  ln  aqua  coquito  ad  confiftentiam.  dein  acci- 
peexdecodto  quantum  vis  .  Adiice  dulcis  calami  puri 
vnc.vnam,hierx  picra,&  benedictx  laxatiux,fing.vnc 
S.aganci  filiq.fex,mellis  Attici&  olei  communis.Para- 
tum  probc  iniice  tepidum.dein  lauato,&  nutnto,&  vn- 
gito  caput  oleo  anethino  aut  omphacino.  Iniice  dormi 
turo  prxdidlum  enema ,  fomnum  mducens.  Expertum 
enimeftin  Alexandna. 

a  Diachmas  duas]  Actius  habet  L.  <T{.  id  eft  drachmas  qua- 
tuor.  b  In  quibus  cuir.inum  contufum  coctum  eft.diflblue.cVc.] 
Locus  hic  in  nvanufciipto  codice  prorfus  dcpiauatus  eft  .  lcgirur  enim 
hoc  modo,i-fiu»<t  /j£  t£v  e/  twv  ,xv/jivx,koi  yjt/jtttijuihctv  tsS> atr/jjvav, 
jjjti  ^ni-jfx  ^fa^lac.Quum  ita  potius  ex  Aetio  legendu.n  fit.ev  ci;  «4« 

Cap.  XVII. 
EN  E  M  A  quod  per  infenora  iniicitur,  quo  vfiis 
fum  ego  m  Alexandna,mirabile.  Capit  caftorei  vnc. 
duas,croci  vnc.vnam,opii,myrrhx,iing.vnc.duas,fiicci 
rutx,nitri  rubei,  fing.  vnc.  1.  vel  pro  nitro  adde  ipicam 
nardi .  Excipe  melle  a  Attico  defpumato.  Vbi  vfus  po- 
tres,myrrhxdr.duas,mellis  Attici  quodfatis  eft.Probc  G  fclt  acCipefabxquantitatem, &dilueinvini  menfura 


paratum  miice  a  balneo  dormituro  tepidu  quantu  digi 
tu  mquinatjCu  oleo  rutaceo  nucis  Poticx  magnitudinc. 
Cap.  X. 

ENEMA  ad  cohcos  probatu.  Accipit  aloes  flaux, 
oph,fing.drach.tres,butyn,altha.x,flng.drach.fex.Prx- 
paratum  miice  pondere  drach.quatuordecim,cum  oleo 
rutaceo  fuffjcienti. 

Cap.  XI. 

ENEMA  ad  cohcos  fimile.  Rccipit  aloes  fla- 
ux,butyn,fingul.drach.  fex,  picis  liquidx  drach.  o(kot 
Paratummiice  tepidum. 


vna.  Adiice  etiam  olei  rutacei  menfuram  vnam,  bvt  vi- 
dehcet  dux  menfurx  fint,  xgroque  pnus  lauato,  c  antc 
fomnum  vtere.  ^Cxterum  antidotorum  in  litera  A  di- 
ciorum,dolorc  iedantiii,&  enematum  affiduu  vfum  vi- 
tareoportet.Scdat  enim  confeftim  dolores:caufas  vero 
intus  feruant,&aut  periculfifyncopespaulatim  afferut 
&  morteraut  diuturna  &  folutu  difficilia  mala  efficiut. 

H  a    Attico]  Grxceeft  «al/xa.Aetius  autem  habet  ot?6o>,  id  cft 

cofto.  b  Vt  videlicetdua:  :  .ilura:  fint]  Harc  in  manufcripto 
codice  non  habentur.fedex  Aeti.  .diefla  funt,qui  babet  h±  d<ri  xfi- 
r«c/S'.  c  Antefoninum]  ''ufcriptus  codex  falfo  legit-»«cc 
xtvutw  prcofscxsiTsi'.       d    C-    ium  antidotorum,&c.]  Hislo- 

uuii.  liii, 


Iffe 

cus  totus  miiifice  in  c 
Aetio  lcftitui.  'iitjk 

t/[uTUV  Tt  XOJ  \\ifJ3TUVt 
II  T(i  T»f£t£/i<«  T*{ 


NICOL.  MYREPSI 


14 


T^i.colai  tft  deprauatui.  Drbct  autr m  itaex  A. 
'jf:-»  MT<»  j)ti  nvywt  tuutvvttv  dotrl- 
fci£_S  ^ciiTiv  CJk-tT^itrixj  i  ci.TrtUj-.vtri  fMt  liv 
'■KtLzjtiJi  ht'jV  Ttt  tt/ria  ,  jyti  i  ktv^uirtt 

XVIII. 


B 


ENEMA  nd  co^fevalde  bonum.  Habet  rutacei 
olei,  decccti  fanigfaci,  butyri.,  fagapeni,  opopanacis, 
fco:dii,hoc  cft  afa  i<;tida,caftorei,euphcrbn ,  agarici, 
terebintlnna,picra,benedicla  laxatiua,ocf\pi.Suba£ta 
haccum  decocloirngato  pradi&orum  enematum,  & 
probe  confecra  miice  tepida. 

Cap.    X  I X. 

E  N  E  M  A  ad  coliccs,&  diuturnos  affectus  minficu. 
Recipitbutyn  vi:c.duns  femis,adipis  anfens  &  galhnae, 
medulla  ceru:na,terebinthina,fingulorum  vncicm  v- 
nam,adipis  vrlini  vnciam  femis ,  cumini,  fohorum  ru- 
ta,caftorei,  fingulorum  vnc.vnam  femis,euphorbn  re- 
centis  vnc.tres,  opobalfami  vnc.tres  femis,  nardi  Celti- 
ca  vnc.duas,vnguenti  nardmi  hb.vnam,olei  rutacei  ft- 
xtana  duo  .  Vtere  hocin  vehementibus  dolonbus,cor- 
pore  antea  per  aham  imechonem,vt  pradiclum  eft,va-  C 
cuato.Et  poft  vr.ius  hora  interuallum,agrotanti  iniice 
tepidam  amenfuram  vnam,iiue  cahcem  vnum  medio- 
cris  pocuh  ,  &  lube  vt  quiefcat ,  &  longo  tempore  reti- 
neat,videbifquediuinam  eius  virtutem. 

a  Mtnluram  vnam  ,  fcu  calicem  vnum  ,  &c.]  Ethiclocusin 
codicc  manufciipto  non  rpfte  ft  habct.kgitur  enim  hocmodo,  xftttriv 
tt,xi> lyjt  ijnoirnimiiv  atrufj.tTf.u  .  Qrum  Actio  tcftc  itapotius  lit  lo 
gendum,xfiViv/ui«.»,>!TM  xikixji  iniliiftou  truyy.iTKu. 


Cap.    X  X. 

ENEMA  aquod  caufasvacu?t  &  dolores  mitigat. 
Facit  etiam  ad  diuturnos  nephnticos,  calculofos ,  &  m- 
uoluntane  mingentcs.  Accjpit  capita  magnaalhoru 
tria,rutx  vindisjfafciculosmanipulares  duos ,  olei  dul- 
cis  hb.duas.  Alha  decorticata  ccquito  cum  oleo,&  ruta, 
donec  torrefiant,idque  ad  carbones  fumum  haud  eden 
tes,  ac  dein  colato,ad  oleumque  butyn  hbra  femis  adh- 
cito,picis  liquida  fextar.Italici  oftauam  partem,cedria 
aqualem  portionem.Decocta  probe  acvnita  ,reconde 
in  vitreo  vafe.  Vbi  vfus  exigit,accipe  vnc.vnam  aut  mi- 
nuspro  vinbusjdei  &  viui  aquales  partes ,  vt  vniuer- 
fum  fiat  cotyledimidia.tepidum  iniice. 

a  Quod  caufas  vacuat.&c.]  Manufctiptus  codcx  habct.^ic 
ara  in  i£iu'.*a.,'Bfh  xf/j.visu^Vivc^&cc.  Scd  tjlhlhma  hrc  quidem  le- 
cuo.ita  icftuui  dcbct,zf:acr(VTav  ttfTiut  \fytt(\iyj.ti.v  >tv.utf\uv<.t  ■mi&ttciX 
tc7;  x-r/i-.viTyii-.ic. 

Cap.  XXI. 
E  N  E  M  A  adcohcos  mirabile.  Olei  cyprini  hbr. 
duas  femis,caftorei  vnc.tres,tetrapharmaci  regn  cogno 
minati,emplaftn  diachylon,terebinthina,buty  ri,fingu 
lorum  vnc.tresjbaccarum  lauri  quinquaginta,alliorum 
baccas  magnas  vigintiquinque,  cumini  lati  vnc.femis, 
rutafafciculum  manipularem  vnum.Baccas  lauri  &al 
ha  purgatodatum  cuminum&  rutam  mortario  contu- 
de,&in  vini  dulcis  veteris  dimidia  cotyle  macerato.Po 
ftndie  adnce  oleum  &  butyrum,  coquitoque  ln  duphci 
vafe,&  percolato,ac  reliqua  mifceto,  &  caitoreum  m  o- 
leo  tntum.  Vbi  vfus  pofcit  accipe  vnc.vnam,adipisaan- 
ferinihquefacii  vnc.vnam.Vnita&  tepidainnce. 

a  Anferini]  Codex  manufcriptus  lcg;tpcrperam  yotfiov  pto 
ymtivj. 

Cap.  XXII. 
E  N  E  M  A  ad  cohcos  mirabile.  Habet  fcenigraci, 
femjnishnijfing.vnc.vnam.Aqua  pnus  macerato,&  co 
quito.Vbi  fuccus  mde  prodient,aquantum  ad  vfum  fa- 
tis  ent  percolato,  ac  m  ipfo  lanas  fordidas  eluito.  Lanif- 
que  exprcffis,baqua  ctiam  falem  &  oleum  mediocnter 
adiicito,vnitoque,ac  miice  tepidum. 

a  Quantum  ad  vfum]hi  codice  Nicolai  perpe  ram  ita  fcriptum 
fuit,^l()i5)iVac  Sao-iv  '.o-cv  Y^atxitrtt  "oTr.Trlvvaj,  \v  kijlu  ?;/*,Scc.  quuita 
potius  lit  ]Lgcndu,</i/if6)iVac  ttr&v  f|»fx«,V77»5r>  un  \v  6tcTo,&c.  nifipro 
"xistr/.uitmalii  LgereSa&fl-Xi/Vct,:  vt  lit  fenfus,  Quantum  latis  etit.vt  lrt 
co  eluas  lanas.&c.  .  b  Aqu.c  l.tkm  &  olcum]  Manufcriptusco- 
dcx  lcgit  "3^i»£*MS*f«  vJitfi 1  ,it a/ o.euts  trvftfjurpw  .  Atqui  minus  tcdle: 
lcgcr.dum  emmeiit  */.ac  xtu  ;t  oj-.v  truyyjTfut. 

Cap.  XXIII. 
ENEMA  ad  cohcos  mir  bile.    Accipegallum  ad- 
modum  vetercm,  fuffocato,    mundato :  mterioraque 


eius  cffa  abiiciro,ponitoquein  focnumgracum,fpicam, 
cinamomum,anethum,cuminum,meicunalt5,  althxa; 
foha  &  femen,abiinthium,  femc  hni,  fceniculi  radicem 
&  petrofehni,crocum,adianrum,  fcolopendrium,  folia 
bralhca:,&  mehlotu .  Coquito  tD  aqua  dulci  ad  tei  tias, 
atq;  ex  decofto  accipe  hb.S.&  quarta  partem  .  Huic  ad- 
uce  hiera,-  picra;,benedicla;  laxatiux,  ling.  vnc.S.  dulcis 
calami  pun  vnc.vni,aganci  fihq.quatuor,melhs  Attici 
&  olei  communis  quod  fitis  e  ft.Paratu  probeinnce  te- 
pidum,&  lube  vtagrotusiufto  tempore  quieicat. 

Cap.  XXIIII. 
ENEMA  ad  colicos  valde  bonum.  Colocynthi- 
dis,violarum,mercuriahs,abfinthn,anthemidis,fohotu 
braiiica  &  nlthaa;,ainfi,feminis  fccnicuh ,  herbx  venti, 
centauiii,fctnigraci,feminishni.Coquitur  m  aqua  dul- 
ci  fufficienti  ad  tertias.  Accipiturqv  de  decodto  hb.i.ad- 
nciturilh  hiera  picra, bencdicl^a  laxatiua  ,  fing.vnc.S. 
ag  inca  fihq.im.turpeti  hexag.duo,melhs  Attici  &  olei 
quod  fatis  eft.Probe  paratum  mnce  tepidum,  &pcrmit 
tc  vt  ager  fufficienti  tempore  quiefcat. 

Cap.  XXV. 
ENEMA  ad  colicos,admodum  probatum.  Ruta: 
viridis  vnc.tres,olei  communis  hb.  vnam  femis  .  Deco- 
€t\s  &  per  faccum  tranfmifiis  adnce  terebinthina,  pin- 
guedinisgalhna  &  anferis,afypi,probcque  paratumte 
pidum  innciatur,&  lubc  vt  ager  lufto tempore  rett- 
neat,&  videbis  diumam  facultatem. 

Cap.  XXVI. 
E  N  E  M  A  ad  exulceratum  vterum,&  eryfipelata. 
^  Hacvtehmala  curarc  oportet  cum  laftemuhebn  reccs 
mul«£ro,&  cotufis  peponis,angurii,cucurbita  ,&  citruli 
feminibusjfuccdque  portulaca.dein  m  alia  aqua  ad  ter- 
tias  decoquito  violas,  nenupharem ,  tenera  beta  folia, 
rofas,fpicam,intybum,hordeumque  nudatum.  Accipe 
ex  decofto  quantnm  voluens,  &  commifcc  cum  pradi- 
ftis  fuccis,  atquc  adnce  facchari  violacei  vnciam  femis 
per  faccum  tranfmifli,  olei  rofacei,  &  violacei,  ouorum 
lutea  duo  bene  contufa.Probc  paratum  &  tepidum  inii 
ce  vtero  per  cly fterem ,  &  Cne  vt  quiefcat ,  prius  imum 
^  ventrem  multoties  mungendo  cum  feruenti  vino  bo- 
no,&  oleo  rofaceo. 

Cap.  XXVII. 
ENEMA  ad  continuas  febres,expertum.  Folio- 
rum  beta,violam ,  feminum  cucumerum,  nenuphans, 
lafiuca,&foliorum  intybi,  ceraforum ,  Damafcenoru, 
hordei  nudi,fohcrum  malua  &  bugloffi,  adianti,  ptifa- 
na*,herba  venti,fcarolachani.Decoquito  m  aqua  ad  ter 
tias.dem  accipe  decodti  quantum  voluens,  &  adhceilli 
P  facchan  violacei  vnc.vnam,olei  violacei  vnc.duas,man 
na;vnc.fcmis.Hoc  ncn  foliim  ad  continuasfebres  eft 
laudatum,fed&adlipynas,hecl:icas,&  tertianas.  Ahqui 
vero  vtunturad  he£ticasfebres,&adiiciuntplurese  fpc 
ciebus  pradiftis,&fucco  peponis,&  citruli. 

Cap.  XXVIII. 
EN  E  M  A  adifchiadicos,  valde  probatum.  Agari- 
ci,medulla  radicis  cucumens  agreftis ,  cancarum,  radi- 
cis  apn,&fceniculi,ruta,  foliorum  beta,hordei  nudi,al 
^  thaa,fing.  drachmam  vnam ,  fbhorum  ebuli ,  pulegii, 
prifana,centauni,  thlafpeos,  calnmintha,  chamameU, 
cllebori  .Coquitoin  aquaad  tertias  ,  &  accipe  decofti 
quantum  voluens .  Adnce  benedi&a  Iaxatiua ,  hiera: 
Logadn,&  tryphera  Saracenica,fingulorum  vnciam  fe 
mis,mellis  Attici  &  olei  quod  fatis  eft. Aut  pro  oleo  ad- 
iicebutyri&  falisquod  fatiseft  .  Probeparatum  imicc 
tepidumifchiaiiicis,ob  pituitam  laborantibus. 

Cap.  XXIX. 
E  N  E  M  A  ad  nephnticos ,  valde  mirabile.  Fceni- 
pj  graci,mehloti,folioru  althaa,  abfinthn,fing.vnc.tres. 
Coquito  in  aqua  ad  tertias ,  &  accipe  decoGi  quantum 
volucris.  Adncc  hiera  picra,  &  benedidta  laxatiua,fin- 
gul.vnc.S.mellis  Attici  &  olei  quantum  fufficit.Vbi  rc- 
Ctc  paraueris,tepidum  lnnce. 


DE    ENEMATIS,     SECT.  XVlt 


Cap.  XXX.  A 
E  N  E  M  A  ad  nephriticos  pulcherrimum .  Centau- 
rii,chamxmeli,aampeloprafi,marrubii,ruta;,  mercuria 
hsjfingulorum fafciculum  manipularem  vnum,fccni- 
grxci,abfinthn,feminis  Cnici,feminislini,  colocynthi- 
dis,fingulorum  drachmam  vnam.  His  rufis  &  cnbratis 
adnce  nitri  vnciam  vnam  ,  falis  vnciam  femis  drachma 
vnam,  olei  communis  vnciam  vnam  femis  ,  dulcis  ca- 
lami  puri  vnciam  vnam  ,  hiera:  picrx  &  benedi&a:, 
fingularum  vnciamfemis.Vbiprobc  parauens,cum  de  g 
codro  prxdidti  enematis  iniice  tepidum. 

a  Ampcloprafi]  Manufcriptus  codex  corrupte  admodum  le- 
git  XfsySTixV*  pio  a^W.Hfars. 

Cap.  XX  XI. 
E  N  E  M  A  ad  cohcos  &  dyientericos .  Orizar,  papa- 
uens  albi,lentis,taurocollx,ichthyocolla:,rhois  Synaci, 
quinqueneruia:,polygoni,cotoneorum,  pyrorum  fylue 
ftnum,rhois  conarn,fumachii,  maftiches  &  baccarum 
myrti.Coquito  in  aqua  pluuiah  ad  tertias,&  accipede- 
cocxi  quantum  volueris:atque  ilh  adiiceboli  Armemi, 
figilh  Lemnn,fanguinis  draconis,lapidis  hxmatitis ,  a- 
myh,cerulIa:,hthargyri,opii,atque  tento  vt  pollinem, 
olei  rofacei  &  ouorum  lutea  ln  aceto  cocta  duo ,  fuba- 
Ctis  omnibus  fimul,  &  lrrigatis  miice  tepidum. 

Cap.  XXXII. 
E  N  E  M  A  pituitam  Iaxans,valde  bonum.aMyrian- 
thum,  qux  eftbiuium  humanum,  aridam,coiice  in  ol- 
lam  nouam,cum  plena  manu  fahs,&  hgnis  altha;a:,ma- 
nipulo  vno.Coquito  in  aqua  dulci  ad  tertias.Dein  cola- 
to  in  vas  purum,adiice  melhs  Attici,olei  &  falis  quod  fa  D 
tis  eft.colatum  &  calefadhim  innce  no  contemnes  vti- 
litatem:expertum  enim  eft, 

a  My  rianthum]Codex  Nicolai  fic  habetyuupicwflsu,*  ifU  *f*- 
qe$'.t  ctv6^rrii'»,5)ipi<.Quid  aute  iis  verbis  velit  Nicolaus.nefatis  mtel 
ligo.mfi  terraiti  aridam  in  biuio  per  quodhoniinesambu!ant,reperta, 
fignificare  voluerit.  Scd  nihilpionuntiamus ,  pra:fertim  in  eo  codice 
ejui  infinitis  mcndis  fcatct.Sufpicio  tamen  eft  pro  /tvfteuQw  pofle  re- 
cJius  Iegi (uupT*^f'v55t>,quo  nomine  appellatur  myttus  fylueftris  :vt  fe 
cundo  noftiotum  de  ftirpium  hiftoiia  conamcntariorum  tomolatius 
dixiniUs. 

Cap.  XXXIII.  £ 
E  N  E  M  A  ad  cohcos,quo  femper  vtor.Hyflbpi,cen 
taurii,fingulorum  vnciam  vnam  ,  colocynthidem  vna 
intcgram.Coquito  in  aqua:  fextanis  quatuor,quo  ad  di 
rnidium  abfumatur.Dein  colato,&  decodi  accipito  qua 
tum  lubet,adiiceque  olei  rutacei  vnclas  tres  &  tcpidum 
iniice.Qubd  fi  vero  iterum  de  eo  iniicere  vis ,  adiice  o- 
lej  rutacei  vnciam  vnam,mellis  Attici  vncias  fex ,  falis 
communis  vncias  tres.Pbft  calefa&um  miicc. 

Cap.  XXXIIII. 
EN  E  M  A  ad  colicos,confeftim  dolorehbcrans.He  p 
lenii,aloes  flaux,petrofehni,myrrha:,caftorei,  fingulo- 
rumvnciam  vnaro,opn  hexagia  quinque,pipens  albi, 
fpica*  nardi,fingulorum  vnciam  femis.  Opium  &  myr- 
rham  pnus  in  fucco  rutxmacerato  ,  arida  per  cnbrum 
tranfmiiTa  adiiciendo ,  tnta  &  exiccata  recondc  in  vale 
in  quo  facile  perfpirent.Vfu  pofcente,  miice  cochleana 
duo  cum  decofto  ruta:  tepido. 

Cap.  XXXV. 
E  N  E  M  A  ad  colicos  valdc  vtile.Fcenigrarci,abfin- 
thii,feminis  anethi,apii  &  fccnicuh,  foliorum  braflica:,  G 
colocynthidis,mercunalis,centaurii,metha: ,  foliorum 
alrhxa:  &  feminis,foliorum  beta:  tenerum  .  Coquito  in 
aqua  ad  tertias.Dcco&i  accipe  hb.  duas,  Sclanas  inahs 
ouium  fordidatas  in  deco&o  donec  omnes  deponant 
fordcs,lauato.Poftea  adiice  fahs  vnciam  vnam ,  olei  ru- 
tacei  vncias  tres,dulcis  Alami  puri  vnciam  vnam ,  hie- 
rx  picra:  Galeni  &  bcnedicl:a:,fingularum  vncia  femis, 
mclhs  Attici  vncias  duas  .  Suba&a  hac  &  calefafta  inii- 
ce.Si  vero  efficacion  vti  necefle  eft,adiice  etiam  cafto- 
reihexagium  vnum,terebinthina:vnciamfernis,faxi-  ^ 
fragi,fcordii,fingulorum  hexagium  vnum  lemis ,  aga- 
rici  grana  decem.Innce  tepidum  cum  prardiftis.  Hoc  ve 
rb  expcrtum  propter  maximas  in  vehementibus  coli- 
cis  dolonbus  vtihtates. 


6l6 


min  ardetitibus 
i,nenuphans,vio- 
mixariorum,  ccra- 


Cap  xxx: 

E N  E  M  A  fcbres  finiens,j 
febnbus.Succi  ptifana: ,  &  ferr„ 
larum,florum  buglofli,hordei 

forum,cucumens  iatiui  femiriis^fecehtis ,  fohorum  be 
ta:  tenerum.Coquito  in  aqua  ad  tertias,&  accipe  deco- 
€t\  quantum  lubet .  Adnce  facchari  violacei  vnciam  v- 
nam,cafia*  pura:  vnciam  vnam  femis,  olei  violacei  vn- 
cias  duas,luteaouorumduo.Subac"taprobe&  colatao- 
mnia  iimul  mifceto:&  poftquam  diligenter  fubegens, 
innce  tepida. 

Cap.  XXXVII. 

E  N  E  M  A  finiens  febrem,bonum.Succi  ptifana:,  & 
feminis  hnijouorum  lutea  duo,olei  chamxmelini  aut 
communis  quod  fatis  eft.Paratum  cum  pra*di£to  deco- 
&o,iniice  tepidum. 

Cap.  XXXVIII. 

E  N  E  M  A  nephriticum,admodum  bonurn.  Mercu- 
nahs,anthemidis,meliloti,fcenigra:ci,altha:a*,  fingulo- 
rumvncias  tres.Coquitoin  aqua  ad  tertias,&  accipede 
co&i  quantii  volueris.Adiice  melhs  Attici&olei  quod 
fatis  eft,&  innce  tepidum. 

Cap.  XXXIX. 

E  N  E  M  A  ncphriticum  expertum  .  Centaurii,  cha- 
mameli,radicis  foeniculi  &  apn,cicerum  nigrorum,  fe- 
minis  anethi,marrubii,ratx,fcenigrxci,{eminis  Cnici, 
ziziphorum,fena:,  colocynthidis .  Coquito  in  aqua  ad 
tertias,&  accipc  decofti  quatum  lubet .  admiice  melhs 
Attici  vncias  duas,falis  communis  vnciam  vnam ,  nitri 
vnciam  femis,olei  communis  vncias  duas ,  lutea  ouortl 
duo.Paratum  innce  tepidum. 

Cap.  XL 

E  N  E  M  A  ad  cccliacos  admodu  probatum.  Oriza:, 
papauens  albi,rofarum,fidiorum,taurocolla: ,  ichthyo- 
collx.Coquito  ro  aqua  pluuia  ad  tertias.Dein  accipe  de- 
co&i  quantum  vis.Adnce  boli  Armenii,cerufla:,fangui 
nis  draconis,opii,lithargyri,paftilh  catotenci ,  ouorum 
luteain  aceto  afla  duo,charta:  vftx  bombacina*,olei  ro- 
facei  &ftillatitii  rolarum  liquoris  quantum  placuent. 
Probe  paratum  iniice  tepidum. 

Cap.    X  L I. 

E  N  E  M  A  mollc,  vocatum  communc  inftrumen- 
tum.Aquxcalidx  deco&ionis  mercurialis ,  aut  calida: 
duntaxat,melhs  pun  ,olei  ac  falis  communis.imice  ca- 
lidum. 

Cap.  XLII. 

E  N  E  M  A  pituitam  educens  admodum  bonum.Ra 
dicis  cucumens  agreftis,mercurialis,anftolochia:,  cen- 
tauni,colocynthidis,origani,bliti,baccarum  lauri,  fin- 
gulorum  vncias  tres.Coquito  in  aqua  ad  tertias.  Accipi- 
to  deco&i  quantum  lubet.-adiice  pyrethri,  ftyracis ,  ca- 
ftorei,fingulorum  vnciam  vnam,feminis  eryfimivnc. 
femis  drachmam  vnam,olei  veteris  quod  fatis  eft.Con- 
tufa  coniicito  in  vas  duplex,&  colata  affunde,  &  eluens 
clyftere  confueto,  vnita  &  cum  olco  m  vnam  mixtura 
reda£ta,iniice  tepida. 

Cap.  XLIII. 

E  N  E  M  A  ad  cohcos,inflatos,  &  doloreinteftinoru 
cruciatos,admodum  expertum.Folia  althxa:  tenerx,fo 
lia  beta:  tenera,chamxmeli  pilulas,femen  anethi,  anifi, 
fccniculi  &  apii,cyclamini,centaurii,  tribuli  herbam  & 
lemen,caricas,femen  lini,focnigra:ci,colocynthidis.  Co 
quitoinaquaadtertias,&  accipe  decoc^ii  quantum  vis. 
adnce  hierx  picrx,benedi£ra:,agarici  triti ,  fingulorum 
vnciam  femis,melhs  Attici,  olei  rutacei  quod  fatis  eft. 
Paratum  probe,iniice  cahdum. 

Cap.  XLIIII. 

E  N  E  M  A  mirabile  ad  inflationes,colicos,&  dolore 
intcftinoruinfeftatos.Hordei  nudi,  chamarmeh ,  folio- 
rum  braflica:,ccntaurii,fohorum  betx,tribuli  herbx& 
fcminisjcolocynthidis,  aganc:,caricarum,focnigra:ci,le 
minislini,amii,apii,&fa'i  '1  femen,caroi  {emen.Co 
quito  in  aqua  ad  tertias,  C  jcipe  decodi  quantum  lu- 
bct.  Adiice  fagapeni,opop    acis ,  fingulornm  drachmit 


1-.* 


6.7 

femis,melhs  Attici 
eft.Paratum  probj 


NICOL  MYREPSI 


61S 


ei  &  mtacei  quod  fatis  A  te  vtxger  dormiat.Dein  accipe  olei  rutacei  tepidi,& 

lnunge  imum  ventrem.Poftea  accipe  fidiorum,  balau 


ENF.  M  Ar  ^|(iJm,p d m odiu^rauda tu m .  Orizx, 
papuieris'(-1iitisrrr.UT6colla,icluhyoc'c*ftk-,i"ulioru!Ti,ba- 
lauftiorum,toliorum  acidorum  Punicorum,  quinque- 
neruix,foliorum  arnoglolTi,roftrjju^n  rubearum  &  yE  gy 
ptiarum,fumachii,  baccarum^fyMi ,  fummitatum  ru- 
bi,faluix,rofmarini,aaugares,anifuFccniculi ,  cotoneo-  ^ 
rum,  malorum,  pyrorum  agreftium  lmmaturorum. 
Coquito  ln  aqua  pluuiali  idrertias,&  accipe  decocli 
quantum  v:s.  Adnce  boli  Armenh,ligilh  Lemni  l,  fan- 
gumis  draconis,fucci  acacix  &  hypociftbidis ,  gummi 
Arabici,amyli,ceruifx,maftiches.  Hxc  probe  tntacum 
lutds  ouorumin  acetocoChs  vnito,olei  rofacei ,  fucci 
quinqueueruix,&  modicum  opn.Dein  miice  tepidum. 

a    Atigates]  Gia?ce  cft  ajjyifi;.  (^ttid  veio  llli  hxc  vox  iignifi- 
cet  diuinaiencqueo. 

Cap.  XLVI. 
ENEM  A  ad dyfentencos  &  cocliacos  probatum  .  C 
Orizx  tntx  vncias  duas,hordei  nudi,  picis  andx,  lentis 
in  pollmem  tritx,fingulorum  vnciam  vna  fcmis,  myr- 
torum  viridium  vncias  duas  ,  balauftiornm ,  capituni 
acidorum  Punicorum,fingulorum  vnciam  vnam,rofa- 
rum  rubearum,fumachii,finguloruni  vnciam  vnam  fe- 
mis.rofmanni,  faluix ,  fingulorum  mampulum  femis, 
cotoneorum,  pyrorum  fylueftnum  contuforum,  fmg. 
vncias  quatuor.Coquito  in  aqua  pluuia  ad  tertias,&  ac- 
cipe  decocTi  quantum  lubet.  Adnce  gummi  Arabici,  ii- 


ftiorum,rofarum,  abfinthii,  fummitatum  my rti ,  fam- 
pfychi,menthx,pulegii,cyperi,gallarum,rhois  coriani, 
baccarum  myrti,abrotoni  vfti,  rofmarii)i,rhuns,mafti- 
ches.Tento  hxc,&  fannas  puras  accipe ,  coquitoque  in 
vino  &  aqua  pluuia  &  ftillatitio  rofarum  liquore  quan- 
tum  fufficit.Illita  folido  panno,&  calefa&a  imponito  re 
nibus,&imo  ventn. 

Cap.  XLVIII. 
E  N  E  M  A  ad  dyfentericos  &  ccchacos.Rubi  ramori 
&  radicis,rofarum,faluix,gallarum,acacix,baccaru  myr 
ti,fidiorum,balauftiorum,frucTus  mori  immatun,pam 
pinorum  vitis,cotoneorum,pyrorum  fylueftnum  nn- 
maturorum,acinorum  vux,feminis  fanicuh,anifi,  pu- 
legii,augares,maftiches.Coquito  in  aqua  pluuia  ad  ter 
tias,&  accipe  deco&i  quantii  placer.  Adnce  boh  Arme- 
niijLemnn  figilh,cataftati,fingul.hexag  .  duo,  facchari 
rofacei  vetens  vnc.vnam  ftillatitn,ri  faru  campeftnum 
hquoris  vncias  duas.Probe  paratum  innce  tepiduim 
Dein  accipe  acacix,fidiorum,balauftiorum,rhois  cona- 
rh,rhois  Synaci,pampinorum  vitis ,  fohorum  Punico- 
rum  acidorum,foliorum  laun,faluix,rofinanni ,  filicis, 
baccarum  myrti,rofarum,fumachn,maftiches.Hxc  be- 
ne  tnta  conncein  facculum,&  calefaclain  vino  &ftil- 
latitio  rofarum  liquore,impone  vniuerfb  ventri&imo 
ventri. 

Cap.  XLIX. 
E  N  E  M  A  ad  cohcos,valde  bonum.Seminis  lini,fe- 


gilli  Lemmi,boli  Armenii,Jcataftati,iingulorum  hexa  D  minismalux  &  foliorum,fingulorum  vnciam  vnam  fe 


gium  vnum,ceruflx  ,  fanguinis  dracoms  ,  fucci  acacix, 
charrx  bombacinx  vftx  ,  fingulorum  hexagiu  femis, 
coralliirubei,veronicx ,  fingulorum  hexagium  vnum, 
fucci  arnoglofli  &  hypocifthidis,  rofarum  legitimarum 
&  .#gyptiarum,fucci  Cimolix,ichthyocollx,membra- 
nx  intenons  ventnculi  galhnx,  iingulorum  hexagium 
vnum  femis .  Qobd  li  vehementercirca  lnteftina  xger 
dolet,adiice  fucci  pol)gom  aut  opii hexagium femis,lu 
tea  ouoruai  duo  in  aceto  codra.  Adipis  e  renibus  hirci 
vncia  i.  ftillatitii  rofarum  campeftnum  hquons  vncias 
duas.Subacru  &  pararum  probe,inhce  tepidum.  Impo- 
nes  autem  hcc  tmplaftrum  imo  ventri  &  renibus .  Fo- 
liorum  hyofcyami  vindium  iucci  vnciam  vnam,arno- 
glofli,polygoni  &  quinqueneruix  fucci,iingulorum  vn 
ciam  vnam  feinis,rarinx  fecales,lenns,&  onzx,  fingul. 
vncias  duasjipicx  vnciam  vnam .  Omma  fubacta  &  ca- 
leiacta  ln  hnteo  fohdo  illita,imponito  tepida. 

a    Citaftati]Gra-ce  eft  j-jtTxraTs.  £t  hac  dittijne  paulo  poft 
etiam  vtitur.Sed  quid  hax  ipfa  lignificc  t  fcirc  non  pollum. 

Cap.  XLVII. 
E  N  E  M  A  ad  dyfentencos,valde  vtile.  Succi  itrii  & 
orizx,adipis  bouillijteroe  Cimolix,caraftati,  fucci  fola- 
ni,fingulorum  vnciam  vnam  iemis  ,  alba  ouorum  tria, 
fucci  arnogloiri,polygoni  &  quinqueneruix,  finguloru 
vncias  tres,  ftillatitn  rofarum  campeftnuliquons  qui- 
tum  placuent.Paratum  re&e  tepidum  miice,  &  permit 


misjfccnigrxci  vnciam  vnam,fcarolachani  vncias  qua- 
tuor,furfuris  frumenti  vncias  duas,fahs  puri  vnc.  duas, 
zedoanx  vnciam  vnam  femis,epithymi,polypodii,aga 
ncj,fenx,iing.vnc.vnam  femis  ,colocynthidis  vnciarrt 
femis,anifi,fcrniculi  femen,fing.vnc.vnam.Coquito  irt 
aqua  ad  tertias,&  accipe  deco£ri  quantum  voles,  atque 
adde  lutea  ouorum  duo,olei  rutacei ,  puluens  facchari, 
fing.vnc.vnam.Probe  paratum  miice  tepidum. 
Cap.  L. 

k  EPITHEMAad  dyfentericos  in  facculo-  Rofaru, 
ramorii  rubi,myrti  &  eius  fru£r9,pohi.Coquito  m  vino 
&  coniice  in  facculum,&  calefadum  imponito  argrota- 
tiiedendo.  Vbi  ficubus  laborat ,  ablue  ledem  hocde- 
codo  cum  Ipongia  fxpius .  Dein  accipe  rubi  frudrum 
immaturum  &  mori,&  ramos  ipforum,&  pilos  iuillos, 
& frudtum  lentifci.Vfta  &  vt  pollinem  trita iniperge  po 
dici. 

Cap.  LI. 

EPITHEMA  ad  dyfentericos  &  ccchacos,  valde 
F  expertum.Cummi  Arabici,thuns,maftiches,  aloes  fla- 
ux,  fingulorum  hexagia  tna,fanguinis  draconis ,  lapi- 
dis  hxmatitis,  fingulorum  hexagia  duo ,  teftx  Vnc.  fe- 
mis.Trita&  cu  ouorum  albo&  lureo  fubac~ra,imponito 
renibus,mutas  illud  lingulis  admotiombus.if  grotanti 
bibendum  prxbeto  thenaces  hexagtum  femis,  cum  vi- 
no  tepido  finguhs  diebus,ieiuno.Eft  enim  expertum. 


6\y 


INDEX  SMECMATVM. 


Smegma  Indum  nominatu  cx  fahbus,  Cap.  t. 
Smegma  ad  lepras,fcabiem,impetigines,&  omnis  gcne 

nsalphos,  Cap.  ir. 

Smcgma  ad  lmpetigines  ,&  potirTimum  agreftes  fiue 

feras,  Cap.  in. 

Smegma  ad  fenndas  papulas  expertum , 

Cap.  i m. 

Smegma  ad  impetigines  &  lepraj,  Cap.  v. 
Smegma  lirmle,  Cap.  vi. 

Smegmaboiuim  corpons  colorem  efficicns, 
Cap.  vn. 

Smegma  ad  impetigmcs  admodum  bonum, 
Cap.  viii. 

Smegma  ad  cicatnces  oris,  Cap  ix. 

Smegmacjuo  Iulianus  fanauit  alphos,  & intolerabilcs 

pruntus  &  aha,  Cap.  x. 

Smegma  ad  mahgnos  alphos  nigros,  quo  multoties 

fumvfus,  Cap.xi. 
Smegmaad  lepras,fcabies,impetigines  &  omnisgene- 

ns  alphos,valde  vtile,  Cap.xn. 
Smegma  caput  denfans,a  defluxione  lmmuma  fcruans 

m  ore  omma  ,  &  columellam  &  alia  , 

Cap.xm. 

Smegma  caput  defluxioni  admodum  obnoxium  con- 
denfans,valde  bonum,  Cap.xin  i. 

Smegma  adcaputquod  calefactione  indiget,&  ifchia- 
dicosin  balnco,  Cap.xv. 

Smegma  ad  deftillationes  &  defluxionem  capitis, 
Cap.x  vi. 

Smegma  ad  pruritum  corporis,  Cap.  x  v  i  r. 

Smegma  ad  prtmtum  totius  corporis,  Cap.xvni. 
Smegmaiimile  expcrtum,  Cap.xix. 
Smegma  ad  maculas  a  partu  fa&as  ln  facie, 
Cap.x  x. 

Smegma  ad  pruntum,alphos,lepras,  impetigines,  fca- 
bies  &  perniones  totius  corporis,     Cap.  xxi. 

Smegma  lxue  corpus  faciens ,  &  confeftim  pilis  nu- 
clum,  Cap.  xxu. 

Smegma adalphos  albos,&fcabiem,  Cap.xxm. 

Smegmaadcaput  defluxioni  obnoxium  praftantiffi- 
mum,  Cap.xxim. 


Smegma  ad faciem  ne  rugas  comraljat, &  corrugatam 
faciem  extendens,  \  Cap.xxv. 

Smegma  ad  faciei  mgredincs  experrum  , 
Cap.  xxvi. 

Smegmafimile,  Cap.xxvn. 
Smegmafaciem  fplendefcerefaciens,  Cap.  xxvui. 
Smegmafplendoremreddensfaciei,  &rugas  expohens 

&aha,  Cap.  xxiX. 

Smegma  faciem  fplendefcere  faciens,&  rubefcere, 

Cap.  xxx. 

Smegma  fplendorem  faciei  &  vniuerfi  corpon  faciens, 
optimum.  Cap.  xxxi. 

SmegmaCleopatra:regin£,preticfum  &  odoratum, 
Cap.  xxxri. 

Smegma  admodum  efficax  &  odoratum  fimik, 
Cap.  xxxnr. 

Smegma  faciem  llluftrans  &  vniuerfum  corpus,exper- 
tiim,  Cap.  xxxi iii. 

Smegma  faciem  lplendidam  reddcns,  valde  bonum, 
Cap.  xxxv. 

Smegma  liiie  faponi um,vtendum  in  balneo, 
Cap.xxxvi. 

Smegma  ad  nigrcdinemfaciei,  Cap.xxxvn. 
Smegma  illuftrans&  purgansfaciem,  Cap.xxxvm. 
Smegmafaciem&vmuerfum  corpus  fplendefcere  fa- 

ciens,  Cap.xxxix. 
SmegmaRufi  ad  rugas  corporis,  Cap.xL. 
Smegma  totius  corpons  odoratum,  Cap.XLi. 
Smegma  caput  denfans,  Cap.xLii. 
Smegma  ad  deftillationes  &  humida  habentes  capita, 

Cap.xLin. 

Smegmaad  omnem  capitis  dolorem&  oculorum  de= 
fluxionem,  Cap.xLiin. 

Smegma  ad  eos  qui  a  fole  vfti  funt,expertum, 
Cap.xLv- 

Smegma  dentium  valde  bomim,  Cap.xLvi. 
Smegma  faciei  laudatum,  Cap.xLvn. 
Smegma  fumme  ad  totius  corporis  pruritus  faciens, 
Cap.XLvnr. 

Smegma  dentium  expertum,  Cap.x  L  ix- 

Smegmadentium,mirabilevalde,  Cap.L. 


NICOLAI    MYREPSI  ALEXANDRINI, 

De  Smegmatis, 

Se&io  decimaoctaua- 


Cap.    I.  A 

p  MEGMAmaximum  nominatum  In- 
\  dum,  vfitatum.  Demohtur  enimdiu- 
f'l  turna  mala,&  crann  defluxiones  compe 
fcit.oculorum,dentium,aiirium,&  na- 
'  num  defluxionesdifcutit.  Vtile  eftad- 

modum  ad  mali  habitus  ftomachos,ar- 
ticuloriimque  robur.Si  vero  quis  eoailiduc  vtitur,  nii- 
quam  podagra  tentabitur  neque  lfchiade.Fertur  etiam 
incipientes  elephantias  curare.Compolitio  autem  eius 
efteiufmodi.  Salis  marini  tofti ,  falis  Cappadocici,fahs  B 
ammoniaci,falis  aefontibus  nitri,fahs  aman,  mtri  ru- 
bei,lingulorum  vnciam  femis ,  ellebon  albi  drachmas 
duas,fpums  nitn  vnciam  femis,ellebon  nign  ,  radicis 
ftruthn  ,radicis  cucumens  fylueftris,gummi,fpica:  nar- 
di,ftaphidis  agna:,pumias,finapis,  cyperi ,  fepix  tefta- 
rum,feminis  agnijfocmgrici,  baccarum  lauri  andaru, 
pa:onii,pulegu,cofti,lapidisafn,Cimolix,folii,euphor 
bn,gram  Cmdn,feminis  c6munis,marrubii,indis,cha- 
marleontis  nign,thuns,gallarum,aluminis  fciililis,py- 
rethrijiunci  odorati,tartari,canchryos,  fingulorum  dr.  C 


duas,adarces,alcyonn,fing.fcrup  tres,  fulphuris  ignem 
non  cxpert.',fampfychi,bdifci  Britannica*,fing.hexag.i. 
femis,ftyracis,aloesflauiE,myrrh2:,finguloru  vnciam  S. 
His  tufis  &  per  tenue  cnbrii  tranfmiflis  vterein  balneo, 
diligenterattendens  neomnino  contingant  oculos. 

a  E  fontibus  nitrij  In  manufcripto  codice  lcguur  perperam 
Tf craixtTv  pro  WfCTrx^/xiiv.teftiS  Paulus  lib^.cap.i  j .  b  Difci 
BritannicarjGraice  eft  S ttrx.*  ^fSTcw/xs.Sed  forte  lcgendum,  vt  e  Paulo 
liquet,;Sf  wav/ac  fnf  £c. 

Cap.  II. 

S  M  E  G  M  A  ad  lepras,fcabies,impetigines  &  omms 
gencns  alphos.  Nitn  rubei,refina:,fingul.hb.femis,fa- 
rina:  lupinorum  vnc.  tres  femis,  lyciilndici  vnciam  v- 
nam  femis,  thuris  vnciam  vnam  femis  drachmam  vna, 
cllebori  nign  vnciam  vnam ,  finapi  vncias  tres  femis, 
pfyllii  vnciam  vnam,  radicis  hyofcyami,elateni ,  fing. 
vnciam  vnam  femiss  ^  ti  cochlear.  fex.Prsparato  pro- 
bc,vtere  fine  oleo. 

Cap.    I  1 1. 

SM E G  M  A  adimpetigines,potiffirmhnferas  .Mi- 
fyoscrudi  drach.  quatuor,i  halcanthi,lapidis  afii,nitri, 
thuris,fulphuns  ignem  non  experti,  fingul.drachmas 


6u 


NICOL.  MYREPSI 


6u 


duas,fquama:  a-mcfelt  mamvnam,  foreos  drachmam  A  napi,ellebori  albi,fingu1orum  vnciam  femis ,  coloq  n- 


femis,aceti  acemngfcq  od  fatis  eft,&  vtere 
Cap.  III!. 

SMEC.MA  adierjiidas  papulas,  expertum  .  Mafti- 
ches  drach  masduas^thum,  alcyonii ,  fingulorum  vnc. 
femis,melhs  vnciasduasjfaponis  Galhci ,  pilulas  cypa- 
riiii.Hatcproncitoin  ollam  nouam,&  coquito  ad  len- 
tumignem  ifl  aqua.  Dem  contunde  m  mortano,& 
vtere. 

Cap.  V. 


thidis  vnciam  vnam  femis,nitn  vfti  hbram  femis .  Ex- 
cipefucco  fanigrjeci  ,illine  caput  vefperi,  &  poftndie 
lauato. 

Cap.  XII II. 
S  M  E  C  M  A  caput  defluxioni  admodum  obnoxiil 
denfans,  valde  bonum.  Nitri  Alexandnni  vncias  fex, 
fampfychijbaccarum  lauri,  lingulorum  vnciam  vnam 
femis,finapi  vnc.  femis,  ftaphidis  agria:  vncvnam,  cu- 
phorbii  fcrupulum  vnum  ,caricarum  pinguium  quod 


SMECMA  ad  lmpengines  &  lepras .  Sulphuris  i-  B  fatis  eft.Excipe,&  quum  vfus  poftulat  ftifhcienti  mulfo 


gnem  non  experti,fohorum  aiidorum  ricus,\  ncias  no- 
uem, alcyonn  mafcuh,ellebon,radicis  afphodeh,iingu- 
lorum  vncix  odauam  partem,aceti  quantum  fufTicir. 
Hxc  coqiuto  ad  melhs  craffitudinem.  Dein  pn9  lotum 
xgrotantem  munge.poftridie  cum  luteis  uuorum  abf- 
terge. 

Cap.  VI. 

S  M  E  G  M  A  ad  impetigines  &  lepras.  Acacia:  vncia 
vnam,picis  hquidx  hbram  femis,  fulphuns  lgnemnon 
experti,  alcyonii,nitn  Alexandrim  ,  lingulorum  vncii. 
vnam  femis,olei  communis  cyathos  duos ,  aceti  vncias 
tres.Diflolue  cum  aceto,&  reduc  ad  melhs  conliftentia 
ac  vtere. 

Cap.  VII. 

S  M  E  G  M  A  corpus  bene  coloratu  reddes.  aOftreo- 
rum  vftorum  &  cribratorum  vnciam  vnam ,  f&cis  vini 
fextanum  femis&  quartam  partem,olei  rofacei,  hyffo- 
pi  andi,erui  tuli,iingulorum  vnciam  femis,melhs  At- 
tici  quod  fatis  eft.Hoc  etiam  ad  pruntus  prodeft. 


coquito,&  ln  fole  llhnito  ,  atque  a.grorai;te  ducito  111 
balneum,&  modicc  fricato,&  coniice  m  fohum. 
Cap.    X  V. 

S  M  E  G  M  A  ad  caput  quod  calefa&ione  indigct,  & 
ad  lfchiadicos  in  balneo.  Sinapi,nitn,  baccarum  laun, 
vuarum  fylueftrium,fa?cis  vini,pyrethn,eupherbii,  am 
moniaci,galbani,fingulorum  vncias  tres,iaponis  Galh- 
ci  hbram  femis  vncias  tres.Probc  parato  vtere. 
Cap.  XVI. 
SMEGMA  addeftillationem  &  defluxionem  ca- 
pitis.Nitri  albi,myrrha:,  ftyracis  ,fingulorum  vnciam 
vnam,nitnAlexandrinilibramfemis,faponis  Gallici  h- 
bram  femis  vncias  tres. 

Cap.  XVII. 
S  M  E  G  M  A  ad  pruritum  corporis.  Olex  colymba- 
des  fortitev  tento,&  m  balneo  corpon  illimto» 
Cap.  XVIII. 
S  M  E  G  M  A  ad  pruntum  totius  corporis.  Baccarum 
laun,fampfychi,  fulphuns  lgnem  non  experti,ftaphidis 


a  ortreoium]  Nicolai  codex  perperam ilcgit  uii^iuy  pro  '°-  -q  agnx,fingulorum  vnciam  vnam.His  vtere  m  balneo 
Tfiff.Sunt  enim  oftreaadfmegmata  apcaadmoduni  &idonea. 


Cap.  VIII. 
SMEGM  A  adimpetigines  vahaVbonu.  Gummi, 
thuris,fingulorum  vnciam  vnam.Tufa  &  cum  aceto  a- 
cri  fufficier  ti  fubadta  illine,locumque  prius  nitro  fnca- 
to  vt  fanguinem  purget,&  poftea  inunge. 

Cap.    I X. 

S  M  E  G  M  A  adcicatrices  oris.  Nitri  vnciam  v- 
nam,faponis,ftercons  columbini,alcyonii,farina'  erui, 
fingulorii  vncia  femis,  aluminis  fciffihs  vnc.S.dr.vna, 
farins  fabacea:  vnc.vna,Cimolia:,thuris,  maftiches,fin 
gulorum  hexag.  vnum  femis.Ilhne  cum  aqua ,  &vtere. 
Cap.  X. 

S  M  E  G  M  A  quo  Iulianus  curauit  alphos  &  intole- 
rabiles  pruritus.Vno  emm  die  dicebat  abnffe,  adeo  vt 
per  incatationemvideretur  effefa&um  .  Prodeft  etiam 
ad  impetigines  &  omnis  genens  maculas  corporis,leti- 
ginofas  &  alia  mala  qua:  aceruicem  depafcuntur .  Cerx 
hbram  femis,fannxfo:nigra:ci  vnciam  vnam  femis,  a- 


Cap.  XIX. 

S  M  E  G  M  A  ad  pruritum  totius  corporis,expertum. 
Rofarum  ahdarum  vncias  fex,myrrha:,iridis,fingulcri. 
vnciamfemis,Cimoha:drach.duas,  vini  odorati  quod 
fatis  eft. 

Cap.  XX. 

S  M  E  G  M  A  faciei,ad  maculas  a  partu  fadras  laudatu. 
Melanthii,aoxylapathi,cucumens  fylueftns  radicis.i  ;- 
gulorum  vnciam  vnam .  Tnta  in  polhnem  cum  melle 
puro  lrrigata  llhne  dormituns,&  permitte  vt  rennc 
vfquead  matutinum  tempus  .dein  abftergito  cuml- 
qua. 

a  OxyIapathi]Gra:ce  eft  V^nZiiS/n  fcriptum.pro  l^vxnTraix .  rft 
enim  ij;»G4<toii  menfurx  genus.Oxylapathi  autem radices  iliitarfcruda: 
etiam)lepras,Diofcoride  tefte,&  impetigines  fanant. 

Cap.  XXI. 

S  M  E  G  M  A  ad  pruritum,alphos  ,  lepras ,  impetigi- 
nes,lcabies&  perniones  totius  corpons,  valde  bonum. 
Nitri  Alexandnni  vncias  tres,fxcis  vini  hbram  vnam, 


luminis  fciffilis  vnciam  femis  drachmam  vnam,reiinar,  F  pumicis  vncias  quatuor,alcyonii,ftaphidis  agrix,  iing. 


colophonia:,fingulorum  hbram  femis,fa:cis  vini  lib.Ie- 
mis,olei  communis  vnciastres  .  Anda  tufa  &  cnbrata 
commifce  hquabilibus,&  fac  vt  ceratum,ac  vtere. 
a    Ceruicem]Manufcnptus  codex  perperam  Su-.ii  pro  Suui, 

Cap.  XI. 

S  M  E  G  M  A  ad  malignos  alphos  nigros ,  quo  cre- 
bro  fum  vfus.  Alcyonn,ellebori  albi,aphonitn  albi ,  ful- 
phuris  lgnem  non  experti,  myrrha:  bona: ,  lingulorum 
vnciam  femis,aceti  acns  quodfatis  eft.Effingito  ifta,& 
facpaftillos  .Inducito  autem  xgrum  in  balneum,  &  vbi  Q 
capentfudare,infperge  &  affnca,ac  vtcre. 

Cap.  XII. 

S  M  E  G  M  A  adlepras,fcabies,impetigines  &  omnis 
generis  alphos.Nitn  rubei  libra  femis,  colophonia:  vn- 
cias  quinque,farina  f«nigra;ci  vncins  tres ,  lycii  vncia 
vnam  femis,thuris  vncias  duas  femis,ellebon  nrgn  vn- 
ciam  vnam,finapi  vncias  tres  iemis,pfylhi  hexagiafe- 
prem  femiSjttdicis  li\oicyami,elateni,fingulorum  vn- 
ciam  vnam  fcmis, acer  cochlearium  vnum. 

Cap.  XIII. 
S  M  EGM  A  caput  denfans ,  &  omnia  qux  in  orc 
funt  a  defluxione  confcrua,is,&  ad  columella  &  omnes 
capitis  dolores  vtile.Spma:  /Egyptix,ftaphidis  agns,fi- 


V 


vncias  duasjfulphuris  ignem  non  experti  vnciamvna 
femis,opobalfami  vncias  tres .  Paratuin  re&e  lllinein 
balneo. 

Cap.  XXII. 
SMEGM  A  cutem  lxuem faciens,&  nudum  pilis 
confeftim  expertum.Calcis  viuXjOxylapathijCimobx, 
arfenici,partes  quatuor.  Coquito  ln  aqua  fufficienti,& 
vtere. 

Cap.  XXIII. 
S  M  E  G  M  A  ad  alphos  albos  &  fcabies.Ellebori  albi 
&  nign,euphorbn,adarces,nitri  rubei,falis  ammoniaci, 
fulphuns  lgnem  non  expevti,cachryos,  radicis  ftruthii, 
feminis  hyofcyami,ftngulorum  vnciam  femis.  Tunda- 
tur&cnbrentur,formenturque  paftilli .  Vfu  exigente 
aceto  diffolue,&illine  locum  cum  panno  puro  pnusfri 
catum. 

Cap.  XXIIII. 
SMECMA  adcaputdefluxioni  obnoxium  pra:fta 
tiffimum.  Sahs  communis  tofti,falis  amari ,  fahs  Cap- 
H  padocici,nitn  tofti,pumicis,fingulorumhbramfemis, 
elleborialbi,radicis  ftruthn,ftaphidis  agriSjfinapi ,  cy- 
pen,fingulorum  vncias  tres,  aphonitn  albi,  baccarum 
laun,fingul.hbramfemis,radicis  cucumens  fylueftns, 


«*5 


DE    SMEGMATIS,     SECT.  XVII 


pyrcthri,chama-leontis,iridis,floris  iunc odorati,alumi  A 
nis  fciflihs  ,  marrubn  aridi ,  iingulorum  vnciam  vnam 
femis,adarces  vnciam  vnam,fampfychi,  alcyonii,  tha- 
piia  ,  fingulorum  vnciam  femis .  His  probe  vnitis 
vtere  ln  balneo  affncans  validc  fub  aftu  camcuke.  Tegi 
to  autem  ea  qua  uixta  faciem  funt  panno  afpero  ne  o- 
culos  offendat. 

Cap.  XXV. 
SMEGM  A  vtfaciesnoncontrahatrugasconfere's, 
&  corrugatam  faciem  extendens.  Cornu  ceruinum  re- 
cens  ccquitoinaquaquoadfuccumde  feprabeat.aDe-  g 
in  percola  aquam  &  cum  ea  fubige  fannam  fabaceam, 
&  niiorma  paftillos,ficcatoque  m  vmbra.Vfu  poftulan- 
te  quantum  vis  bdiflolue  in  aqua  dulci ,  vt  craflitudme 
hq.yidi  cerati  accipiat,  &  cum  eo  faciem  lllinito  :  cvbi 
agglutinatumfuent,iubeabftergere  cumaqua  tepida. 

a  Percola  aquan;]Ha:c  in  manufcnpto  codicc  delideiantui:.  d- 
iecta  vero  funt  ex  Aeto.qm  legit  & ii  v<Sap,yjt)  tzvtz  9i//>?Vac,ii:c. 

b  DilVolue.Nicolai  codex  haber  J['.i?a<; ,  pto  it-aitraf  otrci  i^f- 
»«.  c  Vbiazglucinatuni  fuerit  1  Manufcnptus  codex  fallo  .tou» 
pro  ^a>?ltgit. 

Cap  XXVI.  c 
S  M  E  G  M  A  ad  afaciei  nigredines  expertum.  Tridis 
trita:,ptifana:,ellebori  albi,farina-  fabacea,  fingulorum 
hexagium  vnu  femis,  falis  ammomaci,cornu  ceruini, 
ammoniaci  thymiamatis,lingulorum  vncias  duas.dif- 
folue  m  aqua  dulci,dein  ilhne  ante  balneum. 

a  Faciei  nigiedines]ln  manufcripto  codice  talllflime  legirur 
l-lm  ^tsvijtcpro  t\vrs yAXa.A*s.  Sicnufquam  non  hic  Nicolaicodcx 
dcpiauatus  eft.vt  miium  non  u~t,nos  interdum  legitimum  fenfum  non 
potuiile  allequi. 

Cap.  XXVII. 
S  M  E  C  M  A  fimile  ad  faciei  nigredines.Ptifana  fa-  D 
rina:,fabacea:  farina,thuris,cumini,fanna:  eruina: ,  iri- 
dis,aphonitn,cofti,fingulorum  drachm.duas,amygda- 
larum  amararum  viginti.Praparato  cum  la&e  afmino, 
&  candido  ouorum,iiccat6quc  in  vmbra.  Vfu  vero  exi- 
gente  foluein  aqua  dulcij&ilhneantebalneum. 

Cap.  XXVIII. 

S  M  E  G  M  A  llluftriorem  &  nitidum  reddens  vul- 
tum.Thuris,aphonitn,gummi ,  fingulorum  drachmas 
duas,amygdalas  vigintijfimilagimsdrachmas  duas,fa- 
rina:  fabacea:  drachm.  fex.  Probe  tufa  excipe  cum  albis  ^ 
ouorum,&  fingito  paftillos. Vfu  pofcente  diflolue  in  a- 
qua  dulci  fufficienti,&  ilhne  in  balneo  &  citra  balneu. 
Cap.  XXIX. 

S  M  E  G  M  A  mirabile,faciem  reddens  mtidam,&  ru 
gas  expohes,la*uigat  omnes  afperitates.ad  initia  quoq; 
eiephantia,&  ad  omne  corpus  eft  laudatum.Maftiches, 
thuns,thymiamatos  ammoniaci,iridis,fingulcrum  vn 
ciam  femisjtragacatha:  vnciam  femis  drachmam  vna, 
fucci  vua  acerba:  vncias  quatuorfemis ,  feminis  pepo- 
nis  cum  humore  qui  in  eo  eft,vncias  quinque,ouorum  F 
alba  decem  &  dimidium,fimilagmis  hb.  tres  femis  vnc. 
tres.EfEnge  paftillos  latos,&  ficcato  m  vmbra.Dein  tri- 
tos  &  cnbratos  feruato  ln  vitreo  vafe,  &  vfu  poftulance 
prabeto. 

Cap.  XXX. 
S  M  E  G  M  A  faciem  niudam  &  rubicundam  reddcs. 
Fannarum  eruina:,fabacea,&  lupinorum,ptifana,fari- 
na  cicerum,narcifci  bulborum,fingulorum  fextarulta 
hciquartam  partem,fimilaginis  purx  hbram  femis  vn  q 
cias  tres.Tufa  &per  tenue  cnbrum  tranfmiffa  lrngato 
cum  albo  ouorum  &  fingito  paftillos,ficcatoque  ln  vm 
bra.  Vfu  exigente  diflolue  m  aqua  &  prabeto  poft  bal- 
neum. 

Cap.  XXXI. 
S  M  E  G  M  A  fplendidam  reddens  faciem  &  vniuer- 
fum  corpus.optimum  etiam  ad  diifipandas  rugas.Bryo 
nia:  radicis  in  fole  liccata,dein  tnta:  fextar.Italici  quar- 
tam  partem,indis,myrobalani  decorticati  andi,fingul. 
fextani  Itahci  quartam  partem,fanna  tabaceaachcem-  H 
cem,vini  albi  vetens  odorati  quod  fatis  eft.Probe  fuba- 
da  fingito  in  pafti!los,ficcatoque  in  vmbra,atque  pofce 
te  vfu  accipe  ex  lpfis  quantumvolueris,&  diffolue  ina- 
qua  dulci,&  vtere. 


624 

.i    Chcenicem]In  nsanufcrip '-' ^flwice perperam  %u>ixit  pto 
^om^t  legitur. 

Cap.  XX}.i 

S  M  E  G  M  A  Cleopatra  regiijSc  ,  pretiofum  &  odo- 
ratum  valde  laudatum.Cofti,myrrhx  troglodytica,m- 
dis,fpica  nardi,amomi,fclii,cafia:,f  I01  um  iunci  odora- 
tijfingulorum  vnciam  fenns,myrobalani  albi  drachm. 
duas,aphomtn  libram  vnam  femis.His  tufis  &  cnbratis 
ac  probe  paratis  vtere  ad  vniuerfum  ccrpus. 
Cap.  XXXIII. 

S  M  E  G  M  A  iinnle,admodum  efficax  &  odoratum. 
Flons  lunci  odorati,iridis,fingulorum  drachmam  vna, 
maftiches  drachmam  femis.  Lauigata  excipe  cum  fuc- 
co  ptifnna  denfiflimo  Iufficicti,&fac  paftillos ,  ficcato- 
que  ln  vmbra.Vfu  pofcente  diiiolue  m  aqua,  &  llhnito. 
poft  hora:  lnteruallum  aqua  frigida  abluito. 
Cap.    X  X  X  1 1 1 1. 

S  M  E  G  M  A  faciem  fplendidam  &  erugatam  totiim 
que  corpus  nitidum  reddens,expertum.Fanna  fabacea: 
fextarium  Itahcum  femis,fimilagin:spura,trifolii  tufi, 
fingulorum  fextanos  duos,myrobalani  albi,indis,fmg. 
fextarios  duos,ammoniaci  th\miamatis,cofti,fingulo- 
rum  hbram  femis,alba  ouorum  recentir.m  trigmta,  fe- 
minis  peponis  vna  cuni  humore,fucci  viue  immatura,) 
fingulorum  fextanum  vnum.  Hisfuba&is  r.ngito  pa- 
ftillos,&in  vmbra  ficcato.  vfu  poftulante  diilolue  ina- 
qua  &ilhne  a  balneo.Facit  etiam  ad  mgredines  qua-  ln 
collo  funt,&  reliquo  corpore. 

Cap.  XXXV. 

SMEG  M  A  quovtebatur  Pelagia  atricia vtfapone, 
ad  nitida  reddendam  taciem  pervriuerfam  fairnhamj 
valde  laudatum.Saponis  Galhci,amyh,fingulorum  vn- 
cias  tresjcerufla:  vnciam  vnam,maftiches  hexagium  v- 
num  femis,medulla  ceruina:  vnciam  femis,  aphonitri 
albi,cera  dealbara,fingulorum  vnciam  vnam  femis.Sa 
ponem  pnus  maceratoin  vafe  vitreo  diebus  quinque, 
diebus  finguhs  aquam  pluuialem  mutando,fohque  ex- 
ponito  faponem.Poftea  conncein  ollam  nouam,&afe- 
xtadie  rurfus  aquam  pluuialem  fufficientem  affufam 
carbonibus  admoue,  &  lento  lgni  coquito  donecfapo 
difloluatur.Dein  adiice  ceram  &  medullam.vbi  diflblu 
ta  fuennt,apprehcde  ollam  &  cum  rude  crebro  moue- 
to,&infpergemaftichen  &  amylum  lauigata .  Deinde 
ceruflam  exigua  pnus  in  aqua  dilfolutam  pronce  ln  co 
cham,&  manu  vahde  fubigito.Dein  proie£to  in  vas  vi- 
treum  vtere  perfamiliam. 

a  Scxta  di  ,&c]Hic  adiccra  funt  ex  Aetio  qui  lib.8.cap.  e-  hoc 
eti.im  fmegma  defcubit.quanuis  Cornaiius  in  fua  conucifione  illud 
prorfus  omift  rit.Ibide  fic  fcribirur^a'<  tV  ifiifttt  7nt>.iv  iSu(lfj>CfM 
jt»S«c  6t'  euSf oIkwv  yia/J^  «  mfi  5&>c  ,&c. 

Cap.  XXXVI. 

S  M  E  G  M  A,  hoc  eft  fapo  quo  vtendum  erit  in  bal- 
neo.Saponis  Galhci  prxcipui  hbras  duas  femis,nitri  hb. 
vnam,ammoniaci  thymiamatis,ceruiTa: ,  oi  reorum  v- 
ftorum,fingulorum  hbram  femiSjmaft  ches^amylijfin- 
gulorum  vncias  tres.Vbi  probe  parauens3vtere. 
Cap.  XXXVII. 

S  M  E  G  M  A  probatum  ad  nigredinem  faciei.Thu- 
ris  vnciam  femis  drachmam  vnam.  Ceruiia:  lotx  dihge 
ter,lithargyn  multoties  in  decofto  alborum  cicerum 
aad  folem  abluti,amyli  recentis,fcobis  marmons  albif- 
fimi,maftiches  pura-japhonitri  albijteftarum  fepia:',fin 
gulorum  vnciam  lemis.Tnta  in  pollinem  madefacito 
cum  faponis  Galhci  vnc.fex,&  albis  ouorum  duobus,ac 
vtere. 

a  Adfolem]  Hzc  in  Nicolai  codice,  vt  alia  qua:dajii  de  quibus 
/ingulis  vt  aliquid  annotemus  nonefle  neceflc  iudico,def!deiantur ,  Sc 
ex  Actio  funt  adiefta. 

Cap.  XXXVIII. 
S  M  E  G  M  A  mirabile  expurgans,  &nitidam  reddes 
faciem.Fanna:  fccnigra:ci  vncias  duas,tcrrs  Samia:  qux 
afterappellatur,ammoniaci  thymiamatis,  fingulorum 
vnciam  vnam  femis,amyli  vncias  duas,  maftiches "  nc. 
tres ,  tragacantha:  vncias  duas.  Tragacantham  in  lacic 
muliebri  aut  afinino  maceratOjac  cum  eodifloluta ,  re- 
hquatenuiflimetritain  paftillos  digerito,ficcat6que 


NICOL  MYREPSI 


in  vmbra.Vfu  pofea^Bgribcco  vt  di&um  eft.  A 

SMEGM  A  tiMB^^reddei-is  faciem  &  reliquum 
corpus.J  Rnini  llmiilisiiircrioi; , ,  bulborum  n.irufh 
aridorum  deco^tickow^i^fuigulorum  drachmas  qua- 
tuor,  finulagmis drachmas  duas ,  rhuns  drachmamv- 
nam,oui  vnius  albiim.  Parato  re<fte,ac  vtere. 

a    R.cim  leminisj  Munufcnptus  codex  habct  xixi'*e  xtrrarfc, 
pio  xlxi-J!  *i-,TaH(». 

Cap.  XL. 

SMEGMA  exRufi  hbns  ad  rugas  totius  corporis. 
Ficuspingues,radicem  bryoma:,teftas  fepix  vftas ,  fan- 
nam  eruinam.Vnumquodque  feoriim  contude,  adein 
etiam  fimul  contundito,aiTufo  melle  modico  ,  &  vtere. 

a   Dtindeetiani  lliriul  contundito'1-egenduni  'irttrx  yjtt  ■JjJS- 
xJ-rlav.Nicoiai  autim  codcx  habct  limplicitcr.v^i  i/jjt. 

Cap.    X  L  I. 

S  M  E  G  M  A  totius  corporis  odoratum  valde.Terrx 
Cimohx  vncias  decem,  lridis  tenuiflimc  tntx  libram 
vnam,riardi  Celticx  drachmas  duodecim,cyperi,carda- 
momi,ftyracisflaui  &  pinguis,  fingulorum  drachmas 
fex.Styracem  in  vino  albo  odorato  veten  diifolue:  dein  ^ 
Cimohamin  ficrilevas  coniecram  admouc  carbonibus: 
&vbifatisab  igne  mcanduent,  admifce  lllam  ftyraci 
diifoluto:poftea  mfperge  anda  tenuiifimc  trita .  Vmta 
fufficienter  in  paftillos  digere,&  iiccato  in  vmbra.  Vbi 
vfus  poftulat,contufis  &  cnbratis  vtere. 

Cap.  XLII. 
S  M  E  G  M  A  caput  condenfans.Nitn  berenicarii  dr. 
fex,baccarum  lauri,iinapis,fampfychi,fingulorum  dra- 
chmas  duas,cyperi  drachmam  vnam,fxcis  vini  vftx  dr. 
vnam.Liquefcatin  balneo  non  ailhtum  .Ocuhs  autem  D 
offunde linteum  denfiflimum  aut  fpongiam. 

a    illitum]incodicel\'icolaimanufcripto  >>tt-\.a.fj*viv  pio  x/.n- 

Cap.  XLIII. 

SMEGMA  caputdenfans.  Nitnaffati  drachmam 
vnam,baccarum  lauri  drachmas  duas,  finapi,  launfyl- 
ueftris,radicis  cucumeris  fy  lueftns  drachm.  femis.  Pro- 
be  parato  vtere  m  diuturnis  affecTribus. 

Cap.  XLIIII. 

SMEGM  A  ad  deftillationes  &  humida  habentes 
capita.Nitri  afli  m  vino  extin&i  vncias  tres,iridis,arifto  E 
lochix,  heleniijfingulorii  vnc.femis ,  oxymehtis  quod 
{atis  eft.Tufa  &  cribrata  mifce  cum  oxymciite.Pnus  ra- 


fo  vertice,capiti  affunde  ante  balneum,&  finens  pauhf- 

per  affrica. 

Cap.  X  L  V. 
S  M  E  G  M  A  ad  omnem  capitis  dolorem  &  deflu- 
xionem  octiloru  expertum  .  Helenh,myrrhx,calami  o- 
dorati,farinx  lupinorum  &  eruinx,fulphuris  ignem  no 
expertijfingulorum  vncias  duas.  Excipe  fucco  ptifanx, 
&  tormato  paftillos,quorum  finguh  pendeant  vnciam 
femis.  vni  exigente  diffolue  vnum  cum  fucco  ptifanx, 
&  prxbeto. 

Cap.  XLVI. 
S  M  E  G  M  A  ad  eos  qui  funt  vfti  a  fole,probatum.Si- 
milaginis  fuccumfine  vtfubfidat,affunde'queilli  aqua, 
&  accipe  fubfidentix  vncias  quatuor.Commifce  ex  oui 
albo  quantu  fatis  effe  videbitur,&  reduc  ad  mellis  craf- 
fitudinem,ilhne  vefperi.Mane  autem  abfterge  aquate- 
pida. 

Cap.  XLVII. 
SME  GM  A  dentium  valde  bonum.Cornu ceruini, 
falis  communiSjfingulorum  drachmam  vnam,flons  m 
ci  odorati  drachmam  vnaln  femis,cofti,maftiches,fin- 
gulorum  drachmas  duas,fpicx  nardi  gran.quatuof.Tu- 
fa  &  cnbrata  vt  pollinem  lhfpergedefuper. 

Cap.  XLVIII. 
S  M  E  G  M  A  faciei  expertum.  Myrobalani  albi ,  Ci- 
molix,amygdalarum  amararum,fingulorum  drachm. 
tres,mehloti  grana  duo.Tufa  &  cnbrata  vt  pollinem  re- 
conde  m  vafe  vitreo  aut  teftaceo:&  vbi  vfus  poftulat,  ir 
rigato  ac  fubigito  cum  aqua  pluuia,&  vtere. 
Cap.  XLIX. 
S  M  E  G  M  A  ad  pruritum  corporis  mirabile .  Myr- 
rhx,aloes  toftx  flaux,  fingulorum  vncia  vnam  femis, 
fulphuns  lgnem  non  experti  vnciamfemis. 

Cap.  L. 

SMEGMA  dentium  expertum.  j£ruginis,alumi- 
nis  fciflilis,maftiches,fingulorum  hexagium  vnum,la- 
pidis  Arfenici  hexagia  duo.Trita  vt  polhnem  prxbeto. 
Cap.  Lt. 

S  M  E  G  M  A  dentium  mirabile  admodil.  Cornu  cer- 
uini  vfti  donec  albefcat  libras  duas,falis  ammoniacihb. 
femis,maftiches  vnciam  vnam,floris  iunci  odorati,pi- 
peris  albi,fingulorum  vnciam  femis,  cofti ,  fohi  drach. 
femis,nucem  mofchatam  vnam,cumini  hexagiumfc- 
mis.Trita  probe  prxbeto. 


IND^EX    ZVLAPIORVJi    E  T  DECOCTORVM. 


Zulapion  polyepfeton,quod  vocatur  aqua  rofacea, 
Cap.  i. 

Zulapii  aqux  rofacex  fimphcis  confe&io, 
Cap.  ir. 

Zulapii  e  nenuphans,confe£ho  laudata, 
Cap.  iii. 

Zulapium  emeliflaherbamirabile,      Cap.  iiii. 
Zulapium  e  violis  adfebricitantes,      Cap.  v. 
Zulapii  de  pomis  confedrio,  Cap.vi. 
Zulapmm  fimile,  Cap.  vn. 

Zulaph  confe&io  e  malis  Punicis  laudata, 
Cap.  viii. 

Zulapium  e  malis  ad  fcbres  adurentes,  Cap.  i  x. 
Zulapii  e  fumanaconfeftio,  Cap.  x, 

Zulapii  ex  oxyphanicis  cofe&io,  Cap.xi. 
Zulapn  ccitoniisconfe&io,  Cap.xn. 
Zulapn  myrtini  confe&io,  Cap.xin. 
Deco&um  magnum  aluum  fubducens, 

Cap.xmi. 
Deco&um  ad  melanchohcos  probatum, 

Cap.xv. 


DecocTumventrem  fubduccns  mirabile, 
Cap.x  vi. 

Deco&um  paruum limile,  Cap.  xvir. 

Deco&um  fumedum  cu  oxofaccharo,  Cap.  xvnr. 
Deco&um  paruum  fimile,  Cap.xix. 
Deco&um  magnum  ventre  fubduces,  Cap.x  x. 
Decoctum  e  zingibere  ftomachicum,   Cap.  xxi. 
Deco&um  bechicum  ad  refrigerationes  laudatum, 
Cap.  xxn. 

Feruores&  phIegmonas,&  corporis  eryfipelata  lananj, 

Cap.x  xin. 
Cahgines  oculorum  &  leucomata  curans, 

Capxxun. 

Deco&um  purgatorium  ad  difficilem  aluum  habcrej> 

expertum,  Cap.xXV. 
DecocTum  purgans  &  fubducens  aluum^ 

Cap.  xxvi. 
Feruoresjphlegmonas  &  eryfipelata  fanans, 

Cap.xxvn. 
Deco&um  ventrem  fubducens,Onbafji,experturn». 

Cap.  xxvm. 


6z7 


NICOLAI 


MYRE  PSI 
DeZulapiis. 

Se&io  decimanona. 


✓  i. 

ALEX  AND*: 


61% 


Cap.  F: 

=  V  L  A  P 1 1  polyepfeti ,  hoc  eft  pluri- 
l^^^fev^  m^m  decoc"h,ieu  aqua:  rofacea:  confe- 
'  clio.Rofarumlibram  vnam  femisina- 
quaconnce,&decoquito  diem  rnum. 
Dein  abie£hs  rofis  imice  alias,&  coqui- 
to  per  totam  die,&fimiliterfacito  qua 
tuor  diebus.Poftea  a:quale  aqua:  podus  admifce  faccha- 
iri  &  parato.Hoc  fitim  reftinguit,ventrem  fubducit,mo 
uetque  humorem  melancholicum. 

Cap.    1 1. 

Z  V  L  A  P 1 1  aqua:  rofacea:  fimplicis  confe&io.  Ro- 
farum  libras  duas  femis,aqua:  libras  fex.Coqui  to  probe 
ad  confiftentiam,&  in  deco&um  illorum  coniice  xqua 
lepondus  facchari.Aluumautem  cohibet  ,  fitim  fedat, 
&  bilem  contemperat. 

Cap.    II L 

ZVLAPII  eNenupharis  confedrio .  Primiim  fit 


ftiPatitius  nenupharis  perinde  atque  rofarum  liquor 
Admifceautem  hquoris  ponderi ,  facchari  vnciam  fe- 

mis,&conficito.Confertautemfibibatur  cum  aquaa  C  fatis  eft,&  bene  confechim  pra:beto 


A  faccharum  xquah  pondere  fiicci,hoc  eft  libras  duas.Pa- 
ratum  prbbe  pra:be  bibendum  fine  aqua ,  quando  ager 
voluerit.Prodeft  fitientibus  &febricitantlbus,ventrem 
cohibet,&  fiftit  vomitum  a  flaua  bilc  natum. 

Cap.  IX. 

Z  V  L  A  P  II  c  malis  confe&io.Malorum  pattim  dul 
cium,partim  acidorum  fucci  hbras  quinque.Pronce  rn 
ollam  lauigatam  fplendentemve,  &  coquito  donec  re- 
manfent  libra  vna.  Dein  mifce  cu  facchari  hb  i.  &  cofi- 
cito.Confert  iiti ,  febnbus  ardentibus,  pufillanimitati, 
B  fyncopa:  cordis,&  vomentibus  a  flaua  bile. 

Cap.    X . 

ZVLAPII  e  fumaria  confe&io.Fumaria:  ftagium 
Vnum  femis,anifi,focniculi,florisiunci  odorati,fingul. 
ftagia  tna  femis,fen&'  ftagia  duo,  feminis  mtybi  ftagia 
triafemis,ziziphorum,prunorum,  fingulorum  decem. 
coquito  ha:c  cum  aqua  ad  tertias.Dein  adiice  oxypha- 
nicorumftagiafex,  atquetum  per  faccum  tranffunde, 
adiice  aqua:  rofacea:  po!yepfeta:,&zulapii  vioUcei  quod 


ieiums  in  febribus  ardentibus,cotinuis  &  tertianis.Pro 
deft  vero  pueris,&  a  in  media  a:tate  conftitutis ,  a:ftatis 
teinpore  potum.Ethocdeco&um  cum  rofaceo  oleo  mi 
xtum,&  vinoirrigatum  finefaccharo,ad  capitis  dolorc 
confert,&  ad  illinendum  quando  quis  febncitat ,  &  ad 
vigilantes  optimo  betiam  tempore. 

a  In  inediaa,tau]Nicolai  codex  legit/UfS-ojyejfaT*;.  Sed  quid 
hicvox  lie.nificet,d;uinate  non  poflum.Cenfeo  autem  legendumclle 
fi!o->l\tKSK  ve\/M(r<>ng.it «? .  b  Optimo  etiam  cempore]Graxe  eftxjtM 
jytif/a.aic  autcm  vocare  Nicolaum  piito  vetnu  tempus ,  quod  omniu 
pulchcriinjum  faluberrimumque,&  vigiliis  minime  obnoxium  eft. 
Cap.  flU. 

ZVLAPHe  melifla  colifeftio.  Meliffa  prarparetur 
vtftillatitius  rofaru  liquor,&  ponderi  fiicci  imiciatur 
duplum  facchari,&  confice.  fit  aute  fuccicum  faccharo 
libravna.  Dein  adiice  auri  puri  &  margaritarum  per-< 
forataru  &no  perforataru,fing.  ftagium  femis.  Prodeft 
aute m  hyeme,vere &  autumno  ad mgru humore,  & ad 
cordis  timiditatem,acfyncopen,timoremque,adhypo 
chondna,&  vt  in  animo  gaudium  &  hetitia  excitetur.  _ 
Cap.  V. 

ZVLAPII  e  vioBs  confe&io.Foliorum  violarum 
vncias  ti  es.coquito  ebullitioneVnar&maneantin  deco 
€to  per  mtegram  no&em.Mane  per  faccum  tranfmitta 
tur,  adiicianturque  facchari  hbra:  tres,&  conficiatur. 
Confert  ad  exquiiitam  tertianam,&ad  tuffim  pleuriti- 
cam,ad  febrem  ardentem  &  continuam.  Laxat  vetrem, 
&  fitim  fedat,  przfertim  lis  quibus  a  bile  orta  eft. 
Cap.    V I. 

ZV  L  A  P  1 1  e  ponns  confedho.Pomorum  dulcium 
&repurgatorum  fucci  perfaccum  tranffufi  hbras  qua- 
tiior,fpica;  libram  vnam.  coquito  .  Reftinguit  fitim  &  ^ 
vomitum.Prodeft  ad  pufillanimitatem  &  febres  conti- 
nuas.QUi  eo  vtitur,is  careat  ngoribus,  neque  fit  natura 
biliolus. 

Cap.  VII. 

ZVL  APII  e  mahs  confedtio.  Malorum  repurga- 
torum  libram  vnam,facchari  hbras  nouem,ftillatitii  ro 
farum  liquons  boni  libras  duas,mellis  boni  albi  hbram 
vnam.Coquito  vt  cydoniatum.Dein  adiice  croci  ftagiu 
vnum,cachryos  ftagia  duo,cinamomi  veri,fantali  albi, 
fingulorum  ftag.  duo,  caryophylh  ftagia  quinque,mo-  q 
fchi  ftagia  quinque.Prodeft  ftomachicis  non  appetenti 
bus  cibum,febncitantibus,&  vomentibus  cibum ,  me- 
lancholicis  ltem  &  pituitofis. 

Cap.  VIII. 

Z  V  L  A  P 1 1  c  malis  Punicis  confe&io.Succi  Puni- 
corum  acidorum&  dulcium,fingulorum  librasquin- 
que.  coquito  quoad  remaniennt  hb .  dux .  Dein  adiice 


Cap.  XI. 

ZVLAPIIex  oxyphccnicis  confe&io.Oxyphani- 
ci  &malorum  dulcium  fucci,fingulorum  hbram  vna. 
Coquito  ad  lentum  ignem,&  per  faccum  tranffufo  ad- 
iice  fucci  Punicorum  acidorum  libram  femis ,  rofarum 
ftillatitii  liquons  boni  libram  vnam.  Sint  autern  fiiccili 
brxquatuor,&facchari  lib.quatuor.Probe  co&urecon- 
de  m  vafe,&  pra:beto  habentibus  cordis  feruorem  qua- 
tum  voluens,ieiunis. 

Cap.  XII. 

Z  V  L  A  P  II  e  cotoneis  confe&io.  Cotoneorum  re~ 
purgatorum  hbras  quatuor,  ftillatitii  rofarum  hquoris 
boni  libras  duas,facchari  libras  ofto.  coquito  harc  ad  co 
fiftentiam.Prodeftnon  appetentibus  cibum  ,  cceliacis, 
dyfentericis,ftomachi  intemperiei,&  inteftinorum.  Su 
matur  autem  a  ieiuno. 

Cap.  XIII. 

Z  V  L  A  P 1 1  myrtini  confeftio  .  Succi  myrtorum 
maturorum  hbras  quatuor,ftillatitii  rofarum  liquoris 
boni  hbras  duas,facchan  libras  ofto.  Coquito  ad  mellis 
conliftentiam,&  reconde  rn  vafe,&  pra:beto.  Valet  cot- 
liacis,cholericis,diarrhcea:,dyfentericis ,  defluxionibus 
ftomachi,alui,&  inteftinoru.In  fumma ,  ad  omnem  af- 
fedum  cceliacum. 

Cap.  XI III. 
DECOCTVM  magnum,ventremfubducens,pur 
gans  &  difcutiens  interiora  ventriculi .  Vtuntur  autem 
m  iis  qui  difficilem  aluum  habent,  prxlertim  quum  da 
tum  purgatonum  nihilefficit.  Quapropterabalnsme- 
dicfs  magnum  decoftum  appellatur.Spica:,pulegii,cha 
ma:dryos,hyffopi,hyperici,origani,thymi,epithymi,a- 
garici,  ^medullxjxylobalfamij^xanthefarion,  ellebori» 
peplii,alypia:,polypodii,fingulorum  vnciam  vnam.  co 
quito  in  aqua  ad  tertias.  Accipe  ex  decofto  quatum  vo- 
luerisj&adhcefaccharilibramvnam.  Bene  confeftum 
prxbe  bibendum  cum  aqua  tepida. 

a  Medullar]Grxce  cft  limpliciter  «vT«fiaw.  Intelligit autem 
medullam  colocynthidis.vt  fipe  alias.ac  puto  adiiciendum  efle  xo\o- 
xuvS/cTo!'.  b  XanthefaiionJGtsce  eft £a»flno-«f /a».Quid  vtrohac  vo 
ce  intellig*t,me  ignorare  fateor. 

Cap.  XV. 

DECOCTVMad  melancholico$,expertum.  Pi- 
peris  albi  longi&  nign,fingulorum  vnciam  femis,fpi- 
ca:  grana  tria,cinamomi  boni  Vnciam  vnam,  lignizin- 
gibens,cofti,pyrethri,galanga:jZedoaria:,(emihis  rutx 
&  dauci,ammeosjamomi,raentha:,calaminthx  ,tenui- 
folia:,radicisfanicuh  &  (eminis,radicis  eryngiijglycyr 
rhiza:,lpica:  nardi,indis,chama:pityos,  feminis  petrofe- 
lini,hbyftici,apii,ftyracis,  tragacanth*  ,  carpobalfami, 


:pithymi,xylobalfa 


NICOL  MYREPSI 


6jo 


lami«dorati,on^.Tn,thymi-thyttTbrx,feminisanethi, 
afan,arhei  barbari,rh#  Pdiina, hypenci,  fuigulorufn 
vnci.mi  fcnns  ;n;'cgii  vncias  tres .  Hi<  ccquito  m  aqua 
ad  tertias.dem  ,oiafo,&  adnce  croci  hexagium  vniun 
femis,pipens  coiuinuius  trui  vnciam  femis,  melhs  At- 
tici  aiitfacchariquodfuiseft.Probt  paritum  da  biber. 
dum  ieiuno  pocuhim  vnum  cum  aqua  ttpida  imgulis 
diebus 


,Varyophylli,cafi2  ,  ca-  A  niadis,myrobalaniflaui,anifi,cumini  jfthiopici  oUO£| 


dicitur  carnabadium,fingulorum  vnciam  vnam  ,  Xzdi- 
cis  pa.oma:,teucrii  minons,alypia,fampfychi,fingulo- 
rum  vnciam  vnam  femis,eryngii,  gentiana: ,  xylocera- 
torum,fingulorum  vnciam  vnam,rofarum  vnciam  vna 
femis,ziziphorum,prunorum  ,  fingul.  viginti .  Coqui- 
to  in  aqua  adtertias  .  dein  adncemellis  Attici  aut  fac- 
chari  qtiod  fatis  eft.Vbi  probc  parauens,  prarbeto  manc 
leiuno  vnciam  vnam  femis  aut  duas  cum  aqua  tepida. 


Rhefbarb.ifi.rlk-lPimicrv  etexiioc  NicoVai  iocoomni-  g  Datur  verb  finguhs  oblatiombus  dacrydn  fcrup.  vnus. 


bus palam  fir.inter  fc  dirFeiterrrcum  baibaium  &  rhcUm  Ponucum.vt 
alibi  cnjoque  copioliiis  dcuionfci  auimus. 

Cap.,  XVI. 
DECOCTVM  magnu  vetre  fubducens,valde  mi- 
rabile.Thymi,origaiii,thymbra,ftichadis,abrotoni,fin 
gulorum  vnciam  femis,polypodii  vncias  duas,pepln,a- 
garici,afari,colocyntludos,etlebon  mgri,  pulegu,  ling. 
vnciam  femis,fenx,epithymi,fingulorum  vnciam  vna, 
hyiTopi?graniCnidn,lath)ridis,acroniadis,myrobalaiu 
albijfingulorum  drachmas  duas,atufi,caroi,teucru  mi- 
nons,abrotoni,alypix,fingulorum  vnciam  fenus,fun- 
pfychi  vnciam  vnam,radicis  eryngii  maiupulum  vnu, 
gentianx,xyloceratQrum,pohi,fmgulorum  vnciam  fe- 
mis.  Coquitoin  aqua  adtcrtias.dem  colato  ,&admifce 
deco&o  mellis  aut  facchari  quod  fatis  eft  .  &  vbi  probe 
paratumfuent,prxbeto  vnciam  vnam  femis  aut  duas 
cum  aqua  tepida.Dato  etiam  in  fingulis  oblationibus 
dacrydn  fcrupulum  vnum. 

a    CroniadiOGrsce  cft  xpov/a/i,-  Qnid  v«6  hac  vocc  inte'I'gat, 
diuinaicnon  polium. 

Cap.  XVIT.  D 
DECOCTVM  paruumeiufdemfacultatis,&ad 
vertiginofos  mirabile.Ligni  amfi,hyfiopi,  ftichadis,  o- 
ngani,fingulorum  vnciam  femis,hypenci,ellebon,fin 
gulorum  vnciam  femis  drachmam  vnam,  a  nucum  iu- 
glandiumflauarum  vnciam  fenns .  Coquitoin  aqua  ad 
tertias  .demadnce  mellis  Attici  &  facchari  quantum 
fufficit. 

a    Nucum  iuglandium  flauaiunijGrice  Icgitui  fceLnSu&pCut. 

Cap.  XVIII.  I 
D  E  C  O  C  T  I  cofe&io,  fumpti  cum  oxofacchari  vn- 
ciavna&deco&i  vnciis  duabus,  mtybi  fcminis  ftagiis 
trib.glycyrrhizx  ftagiis  duob.buglofli  ftagns  tnb.fuma 
rix  ftagns  duobusjfeminis  fotnicuh  ftagio  vno  ,  vuaru 
repurgatarum  vncia  vna,  ziziphorum  vigintr,  viola- 
rum  ftaghsduobus,coriandn  contufi  ftagiovno,  femi- 
ms  pepoius  &  angunx,fingulorum  ftagns  tnbus,adiati 
ftagns  duob.Coquito  m  aqua  ad  tertias,dei  adiicemel- 
lis  Attici  aut  facchan  quod  fatis  eft. 

Cap.  XIX.  ^ 
DECOCTVM  paruum  vt  prxcedens.Buglofli  fta 
.  gia  duojcarmum  vuariim  vncias  quatuor,adiari,  fuma- 
nx,eupatorn,fmgulorum  ftag.  tna,  fennnis  mtybi  fta- 
giaquatuor,  cichorn  ftagiatria  ,glycyrrhizx  ftagiura 
vnum»rofarum  ftagiaquatuor,violarumftagia  tna.C  o- 
quito  in  aqua  ad  tertiam  partem,&  aduce  melhs  Attici 
aut  facchan  quod  fatis  eft.  Probc  apparatum  ,  pfxbeto 
\  tprxcedens. 

Cap.  XX. 

D  E  C  O  C  T  V  M  niagnum  mirabile  valde  vt  prx- 
cedens.Thynii,epithyiru,ongani,thymbix ,  ftichadis, 
abrototu,fingulorum  vnciam  femis  ,polypodii  vncias 
duas,fenx  vnciam  vnam,aganci  vnciam  femis  ,pephi, 
afari,coloc)ntludis,iingulorum  vnciam  vna ,  pulegn, 
nyflbpi,granoruCnidn,lathyr!dis,fing.vnc.fenus,  cro- 


Cap.  X^XI. 
DECOCTVM  ftomachicum  valde  bonum.  A- 
bfinthu,chamadryos,marrubn,calamitha.,pulegh,zin 
giberis,  piperis,  pyrethn.  Coquitoin  aquaad  ternas. 
Dein  adnce  melhs  Attici  autfacchan  quod  fatiscft,& 
parato  vtcre. 

Cap.  XXII. 
DECOCTVM  bechicum  ad  frigiditatem  ,  pro- 
barum.Marrubh  herbx,  rutx  vindis ,  hyflopi  ,origain, 
th)mi,thymbrx,pulegii,feminisfcriucuh,anifi  .Deco- 
quantur  rn  aqua  ad  tertias.Dem  adnce  mellis  Attici  aut 
facchan  quod  iatis  eft. 

Cap.  XXIII. 
F  E  R  V  OR  ES  jinflammationes  totius  corporis  & 
eryfipelata  fanans.Foha  braflicx  cum  farina  fubadla  ll- 
line.  Aliud.  Adiantum  lxujgatum  cum  la&uca  llhne. 

Aliud.  Coniza  aelixa  in  aceto  impofita,&  eius  fuccus 
Vt  fomentum  adhibitus.Probatum  eft. 

a    Elixa]ln  codice  manufcripto  coirupce  udmedum  Mn  ,pro 
il<?6)i  legicut. 

Cap.  XXIIII. 
C  A  L I  C  I N  E  M  cculcrum  fanat  &  albugines.Suc- 
cusrutxcum  chalcitideinun&us.  Simile.  Trifolii  her- 
bx  fuccus  mftillatus.  Simile.  Bryonix  folia  llhta .  Si- 
mile.  Balfami  fuccus  inun&us.  Simile.Foliarutx  tnta 
lllita.  Simile.  Amygdalx  comanducatx  &  impofitx.Si- 
mile.  Lycium  cum  la&e  muliebn,&  ftillatitio  rofarum 
hquore  impofitum,aut  mel  fblum  lmpofitum. 
Cap.  XXV. 
IVSCVLVM  purgatonum ad eos qui  difficilem 
aluum  habent,idoneum.  Medullx  colocynthidis  fcrup. 
duos  auttres  pro  vinbus,  tntos  iniice  iun  carnis  *aut 
pifcium,&  da  bibendos  leiunopro  vinbus.  Ahud.  Cra 
ni  Cnidn  drachmam  vnam  tri  tam  coniice  in  ius  pifciu 
aut  carnium,&prxbeto.  Simile.  Epithymi  vnc.vnam 
tritam  da  cum  iure.  Simile.  Alypiam  &  aoxypunn  tri 
ta  probe  prxbeto  leiuno  cum  iure  pro  vinbus. 

a  OxypurinjGrice  legitui  '.^C-mvfii .  Quid  vero  hxc  vox  fi- 
gnifiu  t.diuinare  ncquco:  nifi  talfo  ita  pio  o£k?8wxov  fit  lcriptum. 
Aut  l^unntat  lcgendum.vt  hoc  n.omine  intelligat  omne  mcdicarocntu 
ouod  aluum  pcrtianiii- 

Cap.    XXV  r. 
FERVORES,  inflammationes  totius  corporis, 
eryfipelata&  mcenfiones  fanas.  a Azochocrex  coniam, 
veneti  folia,coriandn  vindis  &  laflan ,  lllita .  Sunt  vero 
experta. 

a  Az.ochcerc*,veneti,&:  lalTaiijGrice  v?a%tifix(,  ^tvirx  xjX 
xa<va;*.Qua:  vet6  heibaiu  genera  iis  vccibus  lnceliigat.fcire  nequeo. 
Sunt  enim.vt  omnibus  appaiet.voccs  coriuptz. 

Cap.  XXVII. 
IVS  fubducens  aluum,mirabile admodum.  Semi- 
£  nis  ctnci  hexagia  duocontufi  in  polhnem,  coniice  m 
iufculum  carnis  aut  pifcium  .  Prabe  bibendum  ieiuno 
pro  vinbus.  Simile.  Cyclanuni  drachmas  tres  in  deco- 
crum  verbenaca.  conncc,&prabeto  .  Aut  alypiam  her- 
bam,aut  polypodium ,  aut  granum  Cnidium  lxuigata 
prxbe. 


6» 


INDEX  HEPATICORVM 

H  emi  cranicorum . 


6,* 


Hepaticum  epithema  ad  fngidos  affeQus, 
Cap.  l. 

Hepaticum  naturale,epithema  mirabile, 
Cap.  ii. 

Hepatica  potio,  valde  mira,  Cap.  nt. 

Hepaticum,  henoiis  etiam  conueniens ,  &  vrinara  mo- 

uens,  Cap.  iiii. 

Hepaticum  epithema  mirabile,  Cap.  V. 

Hepatica  potio,  tabidis  etiam  accommodata,  agrc  cx 

rhoraceeiicientibUs,&  omnibus  thoracis  malis, 

Cap.  vi. 

Hepatica  potio  ad  lecur  cliquatum,     Cap.  vii» 
Hcdychroi  magmatis  confedtio,         Cap.  vm. 
Hemicranii  dolons  remedium  incommutabile, 
Cap.ix. 

Hemicranii  rcmediu  m  nobile,  Cap.  x. 

Hemicraniiintolerabilem  dolorem  fanans, 


Cap.  Xi. 

Hemicranium  dolorem  fedans,valde,mirabile, 
Cap.  xii. 

Hemicranium  dolorem  fanans,  Cap.  xui. 

Hcmicranii  naturale  remedium,         Cap.  xiiii. 
Hemicranii  remedium  expertum,       Cap.  xv. 
Hemicrahium  dolorem  &  refrigerationem  fanans, 
Cap.xvi. 

Hemicranium  dolorem  icdans,  Cap.  xvii. 

Hemicfanios  dolorcscurans,  Cap.  xv.tr. 

Hemicranii  prafidiiim  expertum,       Cap.  xix. 
Hemicranii  naturale  remedium,         Cap.  x±. 
Hemicrami  prafidium  expertum,       Cap.  xxi. 
HemicraniUm  dolorem  fedans,  Cap.  xxir. 

Hemicranii  remedium  nobile,  Cap.  xxni. 

Hemicranii  doloris  naturalc  remedium, 
Cap.xxiui. 


NICOLAI    M  Y  R  E  I*  S  I  ALEXANDRINt 
De  Hcpaci  cis  &  Hernicranicis  remediis, 

Se&io  vigefima. 


Cap.  I. 
V  I  T  H  E  M  A 


mirabile  admodum 


Saagy^j  *d  frigidos  iecoris  affe&us  ,  eiufdem- 
K^sis?.»        „uft«,Ai«n»t  vtile.  Ammonia- 


que  obftru&iones 


Jf^M^j  na,thuiis,  fing.  drach.  quinque,aceti  o- 
£X>w  ptimi  cochlearium  vnum  .Lauigatis  & 

fe&e  paratis  vtere. 

Cap.  II. 

HEPATlCVM  naturale,apotusmirabilis.   Ef-  B 
ua  cum  pofca  codra  bibenda  prabeto .  Aut  aflarum  co- 
£tum  in  vino  da  bibendum.aut  rhei  barbari  drach.duas 
tufas  da  .bibendas  cum  vino.aut  centaureum  cum  vino 
eoftum  bibendum  prxbetb. 

a    Potus]  Ih  manuferipto  Nicolai  codice  falfiflime  Wfays. 
pro  nvnn&  fct  ibi  tur. 

Cap.  III. 

HEPATICA  porio,mirabihs valde;  fc-ehtianar, 
amomi,abfinthii,  cofti,  cupatorii,  amygdalarurh  ama- 
rarum,iing.drach.duas,  piperis  communis,  anifi,  fing. 
drach.vnam.Hxc  vbi  probe  confeceris,  prabeto  cochl. 
vnum  cum  tep:da :  vacantibus  aiitem  febre,  cum  con- 
dito  .  Dum  verb  accipitur ,  in  eum  locum  m  quo  dolct 
sgeriiKlinetur. 

Cap.    II II. 

HEPATICVM  cottferens  etiam  lienofis,  5£  vfi- 
naminf)uehs.    Spicx  nardi  drach.vnam,acon,afah, 
chamaleontis  radicis ,   fingulorum  drachmas  duas 
femis:Tritahxccummelle  ltrigata  ck  fub^a  Attico  D 
fufTiciehti  pra;beto. 

Cap.  V. 

HEPATICVM  epithema  nobile.  Cera: purac, 
picis  liquida,tefebmthina:,fingulofum  vncias  tres,falis 
ammoniaci  vneias  duas ,  mannx  vncias  tres,caricarurh 
pingtiium,"olei  cyprihi,fingulorum  libram  fcmis,  fari- 
nx  iahigrxci/eminis  lini,  finguloriim  vnciam  vnam. 
Tntahacin  pollinerfiiifngato,&  fubigitocum  mell* 
fumci*nti;&  vtere."  j: 

Cap.  VI. 

H  E  P  A  T  1  C  A  potio  fummc  faciens  ad  tabidos, 
eos  quiaugrc  cthorace  excieant,  omnia  thoracis  mala, 
&  jbfcelitis.   Slyfrhs  tfoglodytica:  drachmas  tres,gen 


tiana:,  pctrofelini  Macedonici ,  fingulorum  drachmas 
fex,croci  drachmas  tres,  cafia:  drach.quinque,fpica  nar 
di  drachmas  tres,caftorei  drachroam  vnam,rhei  barba- 
n  vncias  duas  fcmis.Hac  re&e  tnta  fubigito  curo  melle 
Attico,aut  faccharo  quod  fatiseft,8c  prabetofaba.  ma« 
gnitudine  mane  ieiuno:  hepaticis,cumfucco  intybi:a> 
gre  excfcantibus ,  cum  fucco  fccmgraci*  tabidis,  cum 
decodfb  althxa: :  hepaticis  verb  vacantibiis  febre,  cum 
condito. 

Cap.  VII. 

HEPATICA  potio  adiecur eliquatum.  Rofa- 
rum  andarum ,  liliquarum  quas  comedimus,  gallarum 
radicis  rubi,ouorum  liitea  duo,  Punicorum  acidorum. 
Ha:c  coqUito  in  vino  adftringente  donec  tertia  pars 
abfumpta  fuerit.Colato,&  ius  cum  melle  Attico  imbui 
to  aut  faccharo  fufFicienti ,  &  pra.be  bibenduni  ad 
noflem. 

Cap.  VIII. 

.  HEDYCHROI  magmatos  confeGio.  Afpala- 
thi  vnciam  femis,cafia; ynciam  vnam,  cinamomi  vnc. 
tres,iunci  odorati  vnciam  lemis,  cofti,  myrrha',  mafti- 
chesjcarpobalfami,  calami  odorati ,  fingulorum  drach. 
vnam,folii  drach.vnam  femis,  fpica:  nardi,  fingulorum 
drach.femis,xylobalfami ,  mei,  a  amaraci,  opobalfami, 
fing.drach.vnam.Refteparatovtere. 

a  Amataci  ]  Manufcnptus  male  habet  dystfxlt* pto 
Lrgendum  enitn  eflc  amaraci.ex  AttuarjC '  latis  liquet 

Cap.  IX. 

HEMICRANII  dolons femedium incommuta 
bile.  Tefra:  inteftina  qumdecim ,  piperis  commUniS 
grana  qui n dec;m .  Behe  trita  imbuito  cum  acetb fum- 
cienti,5c  llhne, 

Cap.  X. 

HEMICRANII  remedium  nobile.  Aloesfla- 
ua:,thufis,afari,ftercoriS  ouilli  ,  fingulorum  vnc.Iemis» 
Trita  madefacitocum  acetoacriquodfatiseft. 

Cap.  XI. 

HEMICRANII  intolefabilem dolorem fanans. 
Atramenti  fcriptoiii,  crocomagmatis,&ig.drach.duas, 
piperiscommunis  drach.  vnamfcmis,  snyrrha:,  croci, 
fi  ngulorum  drach.vnam,  aceti  fquillitici  quod  fatis  eft. 
Bene  paratum  fcrjaato.  Vbi  autc  exficcr 'u  fueht,  adiice 


ifcrui 


XXX.  X, 


/4.  * 


6tt 


NICOL 

?  &difl*olatUm  probe  ilhneloco 


M  YREPSI 


aceti  qflantum  fu 
dolenti. 

^■Cap.  XII. 
H  E  M  I  C  R  A  Tft-l !  dolorem  fedans,  admodil  mira- 
bile.  Piperis  grana{cxaginta,euphorbii  drach.vnam, 
cypnni  olei  cochl.Vnum  ,  caftorei  drach.  vnam.  Probc 
paratum  impone  fuper  partem  oppoiitam  laborantis 
crann,&fanabit. 

Cap.  XIII. 

HEMICRAMI  dolores  curans.  Atramenti 
fcriptoni,cumini,caftorei,piperis  communis,  fucci  ru- 
tx,ling.drach.vnam,aceti  drach.fenns,ulba  trium  ouo- 
rum.Conie&um&fubactum  bene  lliine  vt  pra.cedens. 
Cap.     XI III. 

HEMICRANII  naturale  remedium.  Ecapitis 
parte  non  labcrante  abfcinde  paucos  capillosin  nomi- 
ne  Iefu  Chrifti,&  imponelocodolentt,ita  diccs:Vt  harc 
pars  non  dolet,ita  neque  tu  dolebis.&  dic  tertib,  fanabi 
rurquegratia  Dei. 

Cap.  XV. 

HEMICRANII  remedium  expertum.  Accipe 
fpongiam  a  doaca,aut  loco  pubhco,&  lmpone  parti  do 
lcnti. 

Cap.  XVI. 
H  E  M  I  C  R  A  N  1 1  dolorem  &  refrigerationem  fa- 
nans.   Canis  mcrtui  infenorem  capitis  partern  radens, 
capillos  parti  dolenti  impone,&  fanabitur. 
Cap.  XVII. 
H  EMICRAMI  dolorem  fedans.  Accipepu- 
gnacis  arietis  e  medio  cornuum  lanas  fuffitas,  &impo- 
ne  loco  dolenti. 

Cap.  XVIII. 
HEMICRANII  dolorem  curans.  Pipens  com- 


^4 


A  munis  vnc.femis,  exeipe  terebinthina,  &  utere,  in  diu- 
turnis  quidem  malis,die  &  nocle:  ln  recentibus  autem, 
nofte.Curat  autem  cum  cerato  rofaceo. 

Cap.  XIX. 
HEMICRANII  remedium  ,  expertum.  Cofti, 

pipens  communis ,  cardamomi,finguloium  diachmi 
vnam  femis.Hiec  tufa  &  cnbrata  excipe  accto,&  vtere. 

Cap.  XX. 

HEMICRANII    naturale  pr«cf]d:uni.  Camni 
B  capins  oliicula  fublata  appende.  Fr  ii  dcxtra  pars  dotet, 
adn  ce  os  iiniftrum:ii  vero  iiniftrum,dcxtrum. 
Cap.  XXI. 

HEMICRANII  auxihum,  expertum.  Canisca 
putcomburito,&  cinerem  eius  cum  aceto  fufficicrm 
excipe,&ilhne  morbofam  trontem. 

Cap.  XXII. 
HEMICRANII  dolorcm  fedans.  Luceniam 
cedna  tindam  uftam,  accende&  extinguc.da  ^.grotan- 
ti  odorandam.&fedabis. 

Cap.  XXIII. 
HEMlCRANII  pra.fidium  mirabile.  Pipens 
albijinteftinorum  terru:,amufcerdarum,  my  rrha:,iing. 
vnc.femis.Hisla:uigatis&  fubaQis  aceto  fufficienti,ilii- 
nclocum  dolentem. 

a  Mufceidaium]  Grarce  uv.y  iSert.  Crlcis  a<item  <r«pi,9 
y*S<L  lignificare  murium  ftercus,  notius  cft  quam  vt  plunbus a  me  di- 
ci  debeat. 

Cap.  XXIIII. 
HEMICRANII  dolons  naturale  remedium. 
D  Styracem  in  aurem  agrotantis  connce.Et  fi  dextra  pars 
dolet,in  finiftram  connce:fi  verb  finiftra,  m  dcxtra.m,& 
mirabens. 


INDEX  SVFFITVVM. 


~r"\oJ»    .nrtui;    ••         j.bi  o«o*j  A         A  J  xH 
Suffitui  Efdrx  propheta:,  Cap.  i. 

.  Suffitus  ad  eos  qui  cominali  morbo  correpti  funt ,  ex- 

pertus,  Cap.  n. 

Suffitus  ad  fyncopen  ,&  cordis  lmbeallitacem, 
Cap.  111. 

Suffitus  ad  refolutos,&  tremorem  capitis  habentes, 
Cap.uit. 

Suffitus  ad  lnternas  &  exterr.as  eminent:as  fanguinem 
excernentes,  Cap.  v. 

SuffitusCyphion,ad  omnin  pr^fcripta  in  frimo  capite, 
Cap.  vt. 

Suffitus-qui  confectus  eft  m  far.&a  ciuitate, 
Cap.vii. 


Suffitus  paftilli  confe&io, 
Suffitus  rnelchati  confe&io, 

Suffitus  fimilis, 
Suffnus  limilis, 
Suffitusad  epilepncos, 


Cap.vnr, 
Cap.ix. 
Cap.  x. 
Cap.xi. 
Cap.xii. 


Suffitus  Chryiiphiadis  vicina:,  I  eg,t*r  iafri  Chryfaphia£s 

Comuflk  Cap.xui. 

SuffitusMafucha,  Cap.  xmi. 

Suffituspaftillus,  Cap.  xv. 

Suffitusmofchatus,  Cap.  xvi. 

SuffitusdiGusCrinatos,  Cap.  xvii. 

Suffitui  boni  angeli,  Cap.  nui 


NICOLAI 


MYREPSI    A  L  E  X  A  N  D 

De  Suffimentis, 

SeQio  vigefimaprima. 


6tf 


A  bene  fuba&is  &  commixtis  vtere. 

a  Mulcimentum]  Manufcripius  codex  cortuptc  lcgit  £i,\>»- 
s-f sv  pto iit.ynTf or.  b  Zatnaba]  Gia?ce  t 11  (itftxCi-  Alii  lecen- 
tiores  Grxcizarnabum.S:  zainabad^um  vocanc.Paulo  arnabo.cjue.i  - 
admodum  etiam  Aetio.dicitur.  Piadicli  autem  authores  odoiamcntis 
adnumtranr  arnaboncm.  c  Saroa]  Giara-  icribitur  casaa.Quid 
vero  hac  vocc  Nicolaus  intelligat.lc ;i  c  necjuco.  d  Muchhi& ?.- 
phrofclini]  Gra-cc  habetm  ,  fjtnx^'^  >  :'Ct:<rt>.hn .  Quid  vcio  iiomficet 
prima  vox.ignorare  nic  htttor :  altcraidcm  quc-d  apium  fpumofum 
aenotat. 

Cnp.  II. 

SVFFIMENTVM  ad  eos  qui  comitiali  morbo 
laborant,expertum.  Hirci,&  vrfi,&  lupi  teftium,fan- 
guinis  hirundinis ,  &  Inpidis  in  eiusventriculoreperti:, 
aafterhin  marunuenti,anethi,fing.drach.duas,  alhoru 
purgatorum,cornu  ceruini,  &  cnprini,fingulorum  dra- 
chmam  vnam.Contundantur  bene  vtnfque  manibus, 
fermenteturque  cum  fucco  ruta: .  Probe  paratum  ficce- 
tur  in  vmbra.Vfupofcente,furhto  perinfundibulum  in 
nares.F.ft  valde  probatum. 

3  Afterii]  Grarce  Icgitui  tlripix.  Qiiid  autem  aftcrium  fit,  di- 
uinare  non  poftum. 

Cnp.  III. 

SVFFIMENTVM  adfyncopen,&imbecillitate 
cordis.  Styracis  boni,1adaiu  puri,hgni  aloes  boni,fin- 
gulorum  vncias  o&o.Bene  tntis  adnce  nardini,&amo- 
fchati  oleijfing.drach.  duas.dein  iterum  adnce  balfami, 
mofchi,  fingulorum  drachmam  vnam,  ambans,caphu 
tx  ,  fingulorum  drachmam  femis  .  Trita  fermentato 
cum  pradi&is,  fimulque  fuba&is  omnibus  diligenter 
fingito  paftillos  exiguos,&  exficcatos  in  vmbra,vfu  exi 
gente,fuffito  perintundibulum  naribus. 

a    MofchatfJGrarce  c(i pxtrvvx  h.tun.  de  quo  fupra  fatis  cft  di£tu. 

Cap.    I III. 

SVFFIMENTVM  ad refolutos, & tremulum ca 
put  habentes.  Caftorei ,  myrrha: ,  fingulorum  dra- 
chmas  fex,cofti,  faluia:,  pipens  longi  ,fingulorum  dra- 
chmas  duas.  Contufa  fimul  redigito  in  pollinem ,  dein 
fermentatocum  ftyrace  calamite  in  mortario,  &  dige- 
rito  in  pafti]los,exiiccatoque  in  vmbra.Vfu  poftulante, 
fuffito  per  infundibulum  naribus. 

Cap.  V. 

SVFFIMENTVM  ad  externas & internas emi- 
£  nentias  fanguinem  effundentes,admodumlaudatum. 
Callarum,cyclamini,boli  Atmenii,lapidishtze,  lapidiS 
hamatitis,fingulorum  drachmas  tres.Trita  bene  fubi- 
gito  cii  tragacantha  rn  aqua  pnus  macerata,&  finge  pa- 
ftillos,  ficcatcquein  vmbra.vfu  pofcente.iube  vt  fedeat 
ager  m  fella,&  tegatur  probe  vndiquaque  linteo ,  ccn- 
iefloque  paftillo  rn  calidum  cinerem,&  adhibito  agro, 
fuffito  lllum  inferne  fuper:ficque  parato  vtere. 
Cap.  VI. 

SVFFIMENTVM  Cyphion  facratum ,  faciens- 
fumme  ad  omnia  qua  rn  primo  huius  hteras  capite  di- 
p  Cta.  funt.  Croci  vncia  vnam,fpica  nardi,folii,nardi  Cel- 
ticar,cofti,iunci  odorati  florum,fingulorum  vnciam  v- 
nam  femis,cafia:vnc.  duas,ftyracis  ele&i  hbram  femis, 
bdelliivnciam unam  femis,afpalathi  vnciastres  femis, 
myrrha»  drachmas  duas,ladani  vncias  duas,muici  vncii 
vnam  femis,cardamomi,cyperi,lauina,fingulorum  vn 
ciam  vnam,terebinthina:  vnc.duas,  rofarum  andarum 
vnc.tres  femis,caryophylh,maftiches,fingulorum  vnc. 
vnam  femis,calamiodorati,thuns,hedychroi  magma- 
tis,vnguiii  odoratoruminorum,fing.vnc.i.granoru  iu- 
nipen  vnc.lemis  drach.vna,afphcdeli  vnc.vna,pinearu, 
vnc.femisjhbania  herba,  faluia:,  fing.vnc.vnam  femis,  G  pilularum  cypariffi,fing.vnc.i.S.  carnis  paLrnularu  pin- 


Cap.  L 

MHYMIAMATIS  fuffimentiveconfe 
^Ofi  ^10  E^r2  propheta: ,  didta  Cyphaa  .  A 
sOjv*|  quibufdam  verb  a  mulcimentum  .  Facit 
'  s|  ad  omnia  fubfcripta.Eft  enim  admirabi- 
■'^^[j  le,&  experientia  cogmtum.  Si  enim  vn- 
Jfe^^^^A  diquaquemanu  attingitur,fuaueolentia 
omnem  fcetorem  corporis  abigit .  Concihat  fomnum. 
Tnftitiam  &  omne/n  folicitudine  abigit.  Eft  etiam  po- 
tio  bona  :  intenora  enim  corpons  purgat,  &  fanato- 
mnia,potum  pondere  drach.vnius  ex  aqua  calida.Sinus  -B 
diffoluit,  oleo  diffolutum  &illitum.  Suffitum  ,  omne 
malumfugat,&malum  fpiritum.Fugat  omnes  feras  nn 
modico  fuo  lmpetu  .  Inun&um  fronti ,  capitis  dolores 
fedat.  Liquatum  in  oleo  ,  &  inftillatum  ,  auns  dolo- 
rem  curat.  Omnia  oris  vlcera  fanat ,  difiolutum  cum 
mulfo,  aut  oxymehte ,  diuqiie  in  ore  retentum.Tufl 
fientibus ,  nonnifi  recta  ceruice  fpirantibus,  &  ftoma- 
chicis  prodeft  mulfo  commixtum ,  potumque  ./Egy- 
ptia:  fabx  magnitudine .  Lienofbs,  lecinorofos,  &  iie-  q 
phriticos  fanat,datum  cum  oxymelite  faba:  magnitudi 
ne.lfchiadicis,  &inteftinorum  dolonbus  cofeftim  me- 
detur,  datum  ex  tepida  duum  drachmarum  quantitate. 
Lunaticos  emendat,  datum  cum  fpuma  tauri,  faba:  V£- 
gyptia  magnitudine.  Ab  ortuluna:  vfque  ad  eius  defe- 
ftum  damonio  vexatos  hberat  ,  datum  ex  mulfa  cum 
vino  fimul  pondere  drach.quatuor.Dicat  autem  «retc*- 
yov,id  eft  ter  fandum,  is  qui  bibit :  lunaque  deficiente 
detur.Sic  enim  demonftratum  eft .  Suffitum  prodeft  ad 
omnia  muliebna  mala.  Potumidem  efficit.  Suffitur 
autem  maxime,  &bibitur  ad  recurfus  vten,  &  erroneas  D 
inclinationes ,  vterique  mfaniahi .  Conficitur  etiam  ex 
eo  peffus  cum  melle ,  &  vino,&  nardo  vera  latngatum 
adfummum.  Qui  conficit  hoc  thymiama  ,  profcrat 
has  vocalcs  «,t,»,;,e,i;,«j.Ignoretur  autem  is  qui  conficit 
vna  cum  iis  qui  llli  feruiunt :  conficitur  autem  Martio 
menfe ,  fole  exiftente  in  primo  arietis  gradu  :  &  omnia 
«jua:  didla  funt  fuccedent.  Si  verb  quis  ipfum  geftet  in 
collo,autfufpendat,nequemorbum,  nequeincantatio- 
jieij  vllam  timebit  J  in  quocunque  autem  loco  aut  do- 
modecumbet,  nihil  rn  hanc  ihcantatio  aut  venenum 
poterit.  Habet  lapidls  gagatis  vnc.  vnam  S.radicis  a^ 
ipalathivnc.S.radicis  afphodeli  vnc.  n.  bdellii ,  helenii, 
fingulorum  vnc.tres  femis,fauina:  vnc.  duas,  cofti  vnc. 
vnam  femis,croci  vnc.vnam,cardamomi,  cy  peri,  fing. 
irnc.  duas  femis ,  pilularum  cypariffi  vnc.vnam  S.  afari 
vnc.vnam,  ladanivnc.tres  femis ,  fpica:  nardi  vnc.  tres, 
rofarum  andarum,ftyracis  calamitis,fing.vnc.tres  S.flo 
rum  mnci  odorati  vnc.vnam,  myrrha:  pura:  vnc.tres  fe- 
mis,  cafia:  vnc.  tres,  nardi  Celtica:  vnc.  vnam  S.amomi 
vnc.treSjCalami  odorati  vnc  femis ,  vnguium  odorato- 
rum  magnorum  &  minorum,fing.vnc.vnam  femis,co- 
niza:  vnc.tres,feminis  agni,peucedani, indis Illyricx,bi 
tUminisIudaici,fing.vnc.vnafemis,corticispini  dr.vna, 
fphagni  feu  mufci  vnc.duas  S.  folii,  aloes  flaua:,  fingul. 
Vnc.Vnamfemis,ambarn  vnc.vnam,granorum  iunipe- 
ri  minoVum  drach.vnam,pinguedims  leonis  vnc.vnam 
femis,thuris  vnc.tres,Iapidis  magnetis  vnc.duas,caryo- 
phylh,hzarnaba,  cafia:  lignea,  hgni  cinamomi ,  mafti- 
ches,hedychroi  magmatis,  fing.  vnc.vnam  S.foliorum 
laun,myrti,fing.vnc.vnam,  carpobalfami  vnc.duas,cfa 
roa  vnc.vnam  femis,phu,  mei,fing.vnc.vnam  ,  adianti 


»aIbani,opopanaeis,fing.vnc.  vnam,  polii  herba:vncia 
femisi  cancarum  pinguium  exemptis  acinis,  opobalfa- 
mi,fingulorum  vnciam  vnamfemis ,  terebinthina:  lib. 
femis,  muchlii,aphrofelini,fing.vnc.vnafemis,  mellis 
boni  Attici  lib.  fex,  vini  vetens  ele&ifextar.vuum.  His 


guium,cancarum  pinguium,vuarum  pinguium  exem 
ptisacinis,  fing.libram  femis-vim  odorati  fextanum  fe 
mis,mellis  Attici libras  qu attior  femis .  Confice  autem 
hoc  fuffimentu quojjcaftu  efficit  homine,&  dic  has  fe- 
ptemvocales,«,t,«^i,i',c),&  probeparato  vtere 

xxx.  II- 


«J7 

SVFHME 

ciuitate,probat 
nardt,folii,iing 
myrrhx ,  maftic 


N  I  C  O  L. 

ap.  VII. 

VM  quod  confe&um  eftin  fan&a 
Rofarum  tenerumlib.duas,fpicx 
vn  im  fenns,  cafix  vnc.duas,  cofti, 
.•aniomi,  caryophylli,  opobalfami, 


ftne.vnc.vn.ini  S.firoa  vnc.vnam,ladani  vnc.duas,  cala 


mi  odor.ui  vnc\  S.drich.  vna,bryonix  radicis,  zarnaba, 
fing.vnc.vnam,bdellii  vnc.  vnam  femis,vngu;um  odo- 
ratorum  vnc.vnam,croci  vnc.femis,  nardi  Celticx,  flo- 
rum  lunci  odorati,iing.vnc.vnam,  ftyracis  lib.S.opobal 


M  Y  R  E  P  S  1  t# 

A  cumini  Jt thiopici,anifi,caftorei,  retinx  picex  andxda- 
pidis  gagatis,vnguium  odoratorum,fing.vnc.femis,  ce 
dnx,picis  hquidx,fing.vnc.vna  S.Parato  probc  vtere. 
Cap.  XIII. 
SVFFIMENTI  confe&io  admodum  probata, 
quam  accepi  aChr)faphiade  comitilfa.  Stvracis  veri 
hb.  feptem  femis,roiarum  fine  vnguibus  fuis  Iib.vmm 
femisjcoftihb.  femis  vnc.ties,  caryophylh  hb.  S.  mafti- 
ches  lib.S.vnc.tres,  balfanu  hb.  femis,foln  vnc.quatuor 
femis,fpicx  nardi  vnc.tres,  croci  vnc.femis ,  nucem  In- 


fami  vnc.vnam,  vini  odorati  quod  fatis  eft.Bene  parato    B  dicam  vnam.probe  parato  vrerc. 


vtere. 

Cap.  VIII. 
SVFFIMENTVM,  autpaflilli  confe£tio.  Spi- 
cx  nardi  vnc.quatuor,fohi  vnc.tres,cofti  vnc.  duas,hele 
nn  vnc.vnam,  vnguium  odoratorum  vnc.vnam  femis, 
bdelhi  vnc.duas,myrrhx  vnc.vnam  lemis,maftiches,a- 
momi,fing.vnc.duas  femis,  caryophylh  vnc.tres  femis, 
cafix  vnc. tres,carpobalfami  vnc.duas ,  ftyracis  puri  lib. 
femis,  faroa  vnc.tres,  opobalfami  hb.  femis  ,  rofarii  te- 
nerum  hb.quinque,  ladani  vnc.duas  femis,calami  odo- 
rati  vnc.quatuor,bryonix  vnc.vnam.  Teranturomnia, 
&icribientur,&excipianturcumhumidis:&  quum  bene 
paratum  fuerit,digerito  m  paftillos  ,  iiccatoque  in  vm- 
bra,&vtere. 

Cap.  IX. 

SVFFIMENTI  mofchati  confecrio.  Rofarum 
exemptis  vngmbus  vnc.vnam  femis,myrrhx,  fohi,fta- 
cles,amomi,caryophylli,iing.vnc.femis,ftyracis  calami 
tis  vnc.  tres,vnguium  odoratorum  magnorum  vnc.  ir. 
opobalfami  vnc.vna,aloes  flaux  vnc.femis,molchi  fcru 
pulum  vnum  femis .  Paratis  recte ,  &  ficcatis  ln  vmbra, 
vtere. 

Cap.  X. 

SVFFIMENTI  mofchati  confeftio  .  Sryracis 
pinguis  lib.femis,folii,cofti,(picxnardi,fing.vnc.fcmis, 
caryophylli,  maftiches,  llng.fcrup.tres ,  calamt  odorati 
drach.duas,opobalfami  cochl.quinque,rofarum  aridaru 
vnc.femis,mofchi  fcrup.duos  femis.Mofchus  folutus  cu 
opobalfamo  mifceatur ,  cxtens  andis  tufis.Paratu  pro- 
be  iiccato  in  vmbra,&  vtere. 

Cap.  XI. 

SVFFIMENTI  altenus  confedio.  Rofarum 
exemptis  vnguibus  lib.duas  femis,  folii,amomi,mafu- 
chx,faroa,carpobalfami,cafix,myrrhx,  vnguium  odo- 
ratorum,cofti,fpicxnardi,bdellu,thuris,fing.vnc.duas, 
croci  vnc.vnam,maftiches  vnc.tres ,  mufci  qui  c (pajrctc 
Grxcis  dicitur,  ftyracis  hbr.  femis  &  quartam  partem, 
opobalfami  vnc.tres,  caryophylh  vnc.femis  drach.vna, 
florisiunci  odorati  vnc.  femis  ,vini  odorati  quantum 
fiifficit.Excipeomnia  ficcatoquein  vmbra,&  vtere. 
Cap.  XII. 

S  V  F  F I  M  E  N  T  V  M  didum  Veronice,ad  epilepti 
cos:abigit  enim  omnem  fpiritum  malum.  Sampfychi, 
melanthii,feminis  agni,  cornu  ceruini,baccarum  lauri, 
abfinthiijbituminis  Iudaici,  feminis  origani  fylueftris, 


Cap.  XIIII. 
SVFFIMENTI  confe£tio,Mafucha d.Cta.  Alocs 
flaux,foliorum  lauri,  cofti,amomi,  cardamomi ,  calix, 
carpobalfamidadani^fing.hb.femis^myrrhxjiridis.me- 
liloti,fohi,rofarum,fohorum  olex,Celticx,  ling.hb.fe- 
mis  vnc.tres  ,croci  vnc.tres,  galbani  vnc. vnam  S.gum- 
mi  hb.vnam  femis,vini  odcrati  quod  fatis  eft. 
Cap.    X  V. 

SVFFIMENTI  confeaio,paftilli.  Spicx  nardi 
c  vnc.quaruor,folhvnc.tres,cofti  vnc.duas,helenn  vncia 
vnam,vnguium  odoratorum  vnc.vnam  S.bdelln,  myr- 
rhx,vnc.vnam  femis,  maftiches,  amomi  ,  lingulorum 
vncias  duas  femis ,  caryophylli  vncias  tres  femis ,  cafix 
vnc.tres,carpobalfami  vnc.duas,  rofarum  tenerum  hb. 
quinque,ladani  vnc.duas  femis,calami  odorati  vnc.qua 
tuor,faroa  vnc.tres,  ftyracishb.vnam  S.opobalfami  hb. 
femis,mufci  vnc.vnam.Hxc  tufa  &  cnbrata  adncehqui- 
dis,&  fingito  paftillos,coniunao  opobalfamo,ficcatoqi 
in  vmbra. 
D  Cap.  XVI. 

SVFFIMENTI  di£h  Mofchati,confeaio.  Ro- 
farum  fucci  recentis  vnc.vnam  femis,  myrrhx,  ftades, 
amomi,caryophylli,fing.vnc.S.ftyracis  feleGi  vnc.tres' 
vnguium  odoratorum  magnorum  vnc.duas,  opobalfa- 
mi  vnc.vnam,mofchi  fcrup.duos. 

Cap.  XVII. 
SVFFIMENTI  confeftio didi Crmati, hoc eft li 
lini.  Lihorum mtegf orum  flores  quinquagintaqua- 
tuor,cofti,carpobalfami,  folii,  fing.  vnc.S.  caryophylli, 
E  fpicx  nardijfing.vnc.femis  drach.vnam,  maftiches  dra- 
cbmas  duas,amomi  vnc.vnam,  ftyracis  vnc.vnam  S.  o- 
pobalfami  vnc .  duas,  myrxhx  fcrup.  tres,  vini  aminxi, 
quod  fatis  eft. 

Cap.  XVIII. 
SVFFIMENTVM  ahud  boni  angcli.  Cofti  dr. 
duas  femis,thuris  drach.quinque,  cafix,  cyperi,  fingul. 
drach.duas,fpicx  drach.  vnam  femis,  cinamomi  drach. 
vnam,zygxx  andx  drach.qumdecim,cerx  purx  drach. 
decera.Hxc  tunde,&arida  connce.-dein  in  mortanum, 
F  adieftis  cera  ,  &  oleo  lnno  quantum  fufficit .  vbi  lique- 
fcereincipiunt,admifce  mellis  vnc.  femis,&  eliquata 
prompte  coniice in  mortarium.Vbi  vero  igne  mcalue- 
rint ,  affunde  ceram ,  & irinum  oleum ,  aridaque  twfa& 
cnbrata .  Poftquam  omnia  commixta  fuennr ,  munge 
manus  inno  oleo,&fubigeprope  ignem,ac  vtere. 


6^ 


ijN  D  E  X^T  HERIACARVM. 


£4© 


Theriat*  antidotus  cogtiominata  Andromachi, 
Cap.  i. 

Thenaca,  iiue  hedychroi  magmatis  confc&io, 
Cap.  ii. 

Thenaca,feu  paftilli  fquillitici  cofe£tio,Cap.  Hi« 
Tkeriaca,  feu  pr.ftilli  fquilhtici  confe&io,* 
Cap.  iiii. 


Theriaces  Andromachi  Confei^T^  Cap.  v . 
Theriaca  ex  herbis,  Cap.  vi. 

Thehace  experta  ad  morfiis  attBfcrabido  infli&os, 
Cap.  vn. 

Theriacaadvencnata,  .  Cap.  vm. 

Theriaca  ad  i&us  fcorpionum,  Cap.  ix. 

Theriacc  Andromachi,vt  pvxcedens,  Cap.  x. 


N  I C  O  L  A  I 


MYREPSI  ALEXAN  DRINI, 
De  Theriacis, 

Scftio  vigefimafccunda. 


Cap.  I 

^pj^s^a^  H  E  R I  A  C  A  antidotus  Andromachi. 
<>xj$q  Menfura  eius  no  eadcm  ln  bmnibus  ho- 
IjjOg*  minibus  exiftit ,  ficuti  neque  liquorin 
£f^S|  quo  diffolutaexhibetur.Ipfa  enim  aduer 
If^&Zl  fus  maxima  mala'medicamentum  alexe 


*  terium  eftexpertum  .  Datur  igitur  ipfa 
in  venenatis  medicametis,  aut  venenatorum  plagis,nu 
cis  Poticx  magnitudine  ,  cum  vino.Capitis  dolores  di- 
uturnos,vertigines,auditus  graues,hebetudines  oculo- 
rum,guftus  mftrumentum  debihtatum,comitia1e  fhor 
bum,vertiginofos ,  nonnifi  re&a  ceruice  fpirantes  cum 
mulla  pota fanat,  diffecans,  attenuans,  &  edu£hi  faciles 
reddens  lentos  humores.Succurrit  etiam  rccenti  &  vete 
ri  tufli,&  iis  a  quibus  thorax  dolet.  Febre  carentibus  eX 
mulfo,febricitantibus  autemex  mulfa.Couenit  fangui- 
nem  expuctibus,fiuea  thorace  fiue  a  pulmone  edu&io 
fiat.  fi  quidem  recens  edu&io  fit,cum  pofca :  inuetcrata 
verbjcum  aqua  deco&i  radicis  fymphy ti,mane  &  vefpe 
ri  fimihter.Stomachi  vitia,ventnculi  difficilem  conco- 
£rionem,&  lmbecilUtatem  emendat.Inflationes  ftoma 
chi,&inteftinorum  cruciatusfedat:  autcoludiu  dolen- 
tes,  autiliofbs  placat.Datur  nucis  Pontica:  magnitudi- 
ne  cum  aqua  calida.Valet  etiam  in  cardiacis,&  lis  qui  a- 
nimolinquuntur,&  cholericis  .Lumbricorum  etiam  o- 
mnegenus  mirabiliterexigit,  cum  fiicco  mentha;  da- 
ta.Hepaticos  affe£his,itemque  morbo  regio  laborantes 
ftrenuccuratrfebre  carentibus,cum  vino  mulfb:fcbrici 
tantibus  autem,  cum  tepida  aqua  data.Induratos  liencs 
liquefacit,fordes  in  iis  confiimens,cum  oxy melite  data. 
Detent&lapides  renum,  cum  deco&o  apii,aut  petrole 
lini,aut  femine  dauci,aut  quorundam  aliorum,  &  diffi- 
cilem  michonem  veficse,&in  ipfa  exulccrationes  inter- 
dum  ianat ,  cum  deco&o  chamxmeli  febre  vacantibus 
data,aut  cum  vino  dulci.Prxbetur  quoque  in  omnis  ge 
nens  ngonbus  diuturnis:  maxime  verb  quartanis,fi 
quis  ca  artificiofe  vtatur,hoc  eft  poft  inchnatione .  Da- 
turetiahydropicis  cum  afari  decocto,&  fimilibus  ma- 
lis:  potiffimum  verb  qui  anafarca  laborant .  Elephantia 
quoque  correptis,  fkpe  auxiliatur.Et  partium  corporis 
reiblutiones  :n  potu  accepta,la:pe  fanat.MuUerum  pur- 
gationesmouet,  &  mortuos  foctus  eiicit,data  cum  paf- 
io  aut  aqua  mulfa:ruta  tamen  aut  di&amno  priiis  in  iis 
liquonbus  inco&is ,  fabx  magnitudine  .  Podagra  affli- 
£hs,&  articulorum  defluxione  infeftatis  conducit  poft 
inchnationcm,non  iemel  tantum,  fed  multoties  etiara 
pondere  hexagii  vnius  pota,pro  vinbus,&  asgn  tempe- 
ramento.Opitulaturadolentibus  etiam  impofita.  Admi 
rari  autem  oportet  hanc  antidotum ,  qubd  non  modo 
corpori ,  verumetiam  animo  male  affetto  medetur.  Fx 
atra  enim  bile  natas  diuerfas  imaginationes  hoc  medi- 
camentum  exhibitum  iedat , e  vafis  lienis  atram  bilem 
velutieluens  &  exhaunens  :  quemadmodum  etiamex 
ferarum  i£tu  illatum  venenum ,  &  aqua:  formidinem, 
peffimum  fane&  curatu  difficilem  morbum  ,aut  po- 
tius  lncurabilenr,  affiduc  data  fxpe  fuftuht.In  peftilen- 


A  tibus  fimiliter  conftitutioriibus  prxiumentes  ipfamj 
hoc  malocorripiprohibet.  Hyemis  temporeiterfacien 
tibus  confulo  vt  ex  ipfa  fumant:eft  enim  veluti  bonum 
viicerum  indumentum,  quod  plunmum  iis  qui  eam 
fumpierunt,calorem  exhibeat.Dare  oportet  hoc  medi- 
camentum  ,  quum  probe  concoxeru^qui  ipfum  acce- 
pturus  eft,nequc  cibis  refertus  lit.Bibat  autem  leiunus, 
&iube  quo  fufficienti  temporeacibisabftineat,vc  me- 
dicamentum  cocoqui  poiDt.Inipicere  verb  etiam  opor- 
tet  tcmpus  &  xtatem  eius  qui  fumpturus  eft:xftatc 

B  cnim  neque  omnino  dabis :  neque  in  vigore  xtatis 
exiftcntibus,vt  qui  plurimumhabeat  calons:nequefx- 
pius  medicamentum  ipfum  exhibendum  effehortor. 
lis  verb  qui  iam  vitse  dcclinationem  attigerunt ,  &  pi- 
tuitofis,&  nauleabundis,&  cruditate  laborantibus,&  iis 
qui  cibumnon  appetunt  exmelancholia,autfngidita- 
te,hanc  ixpius  &  plurimam  exhibere  ccnuenit .  Simili- 
ter  etiam  iis  qui  ftomachi  inflatione  laborant ,  &  vteri 
malis,non  cum  aqua,(ed  cum  vino  bono  ac  veteri ,  co- 
fulo  hanc  frcquenter  effe  accipiendam.  In  biliofis,febri 

C  citantibus,  &puens,  omnino  cius  exhibitionem  vitare 
oportet.  Maiorenim  eft  eiusfacultas  quam  vires  coru 
tolcrare  poifint :  co  qubd  corpora  illorum  facilc  diffol- 
uat,&  innatum  fpiritum  celeriter  extinguat.Neceffe  ve 
rbeft  primiim  confe£hones  qux  hocmedicamentum 
ingrediuntur,enarrare,vt  hedychroi  magmatis,iquilli- 
tici  paftilh,&  thc  nacndein  in  vniuerium  theriaces.  ' 

a    Dolcntibus]  Grarce  perpcram  Jl*ta/MYii  pro  Qtvvttfiiita 
fcribitur. 

Cap.  II. 

D  CONFECTIO  hedychroi  magmatis.  Afpalathi 
"radicis  corticis,cofti  albi,fing.drach.  tres,  cafix  fiftuhe 
drach.tredecim,afari,xylobalii4mi,phu,rhei  Pontici,ma 
ftiches,fing.drach.tres,  ^amaraci  drach.decem,rhei  bar- 
bari  drach.duodecim,flcrum  iunci  odorati,cinamomi, 
amomi,botryos,fing.drach.iex,nardi  Celticx,fohi,dra- 
chmas  o£to,myrrhx  drach.  duodecim,croci  drach.fex. 
Hacprobe  trita  &cnbrata  excipe  vino  phalerno  Juffi- 
cienti,&  finge  paftillos,in  vmbraque  exficcato ,  adiun- 
Cto  lllis  opobalfamo. 

a    Radici«corticis]  In  manufciipco  codice  Cmplicitci  lrgltur 
cwaraxaflii  >?>.s/i.Scd  in  Galeno  Sc  Paulo  eft  ctazraxaSK pi^ic  <p >.otS. 

b    Amaraci]  Manufcriptus  codex  conupte  le^it.tif^faxht:  legcn 
dUrncnim,Galeno  &  Pauio  teftibus.ofift^ctiti;. 

Cap.  III. 

PASTILLI  fquiUitici  confe£ho.  Accipe  Iquil- 
lam  focminam  :  eft  enim  alba  .  &  abiciudito  fundum  & 
caput:arida  verb decorticato,  acfermento  obUnito,& 
in  caminu m  balnci  coniicito,aut  f urnum.  Poftqua au- 
p  tcm  in  carbonem  mutata  fuerit,amoue  cam  ab  igne,& 
accipe  feftucam,  perforato  ipfam .  Et  fi  prompte  feftu- 
ca  penetrauerit,  afia  ent:  fin  facile  non  penctrauerit,no 
probeaffa  erit.ideo  vtipfadenub  affet»r,neceffecrit. 
Vbi  verb  probeaffafuent,  accipe  lntcrnarupartiii  fquil 
\x  dfach.i;x.  &ftrinac  cruorum  alboru  dr.  quadraginta, 

xxx.  ii^ 


%  .  E  N  I  C  O  L. 

Lauigarohxc  fimutfialnk  m  morrario^&exfceptadi- 
gere  m  paftillos,cxlic|ei«!oque  m  vmbra. 

^ap  '    I!  II  •■■  /•- 

ailli  confeftitf.Munc  paKillum  m 

tt  J-A-'  •_J'"I.  •  A  ■       \  ■  * .'  i  1 


TH  ER  I  ACI | 
hunc'rhodum  confS^SPWporret.  Acceptrs  viperis  ax- 
ftatisinitio,  primui^  vtnnque  a  camia  &  jcapite  qiia- 
tuor  digitorum  longitu  Jme  amputare  cJpmicnit :  dein 
exconare',&m  fidtjli  cuifi  aqua&  h  anifo  (ufificicritt  co- 
quere.  Vbi  vero  confab'i4ei'int ,  omhibiis  olTibus  exem- 
pti  s,  accipe  dc  carnibus  drach .  fcdecim  ,  &  lu.uigato  in 
mortano  validc,  affundens  ex  ipfo  decocro ,  vtrormari 
paftilli  polfint.  Formatos  ficcato  in  vmbra  &  reconde 
in  vafe,&  vfu  pofcente  illis  vtete. 

a    j€ftatis]  NicoUus  ba&c:  fiififc.-Galrnus *- eft \erii. 

b  Anifo]  Codex  Nicolai  hgit  o*iVif,fed  Galenus  &  Iaulus <tv»5»u, 
hoc  cft  anethi. 

Cap.  V. 

THERIACES  Andromachi  confeftio.  Paftil- 
lorum  thenaccrum,pnftillorum  fquilliticorum,fingul. 
drach.duodecim ,  pif  ens  communis,  hcdychroi  ma- 
gmatis,fing.duodeuir, ,  r  >larum  aridarum,fcordii,  ln- 
dis  Illyrica:,  feminis  bumadis,  glycyrrhiz-e,  fing.drach. 
fex,piperis  albi  diach.tres,opobalfami,cinamomi,  aga- 
nci,-ing.drach.fex>J  rhei  barbai'i,myrrha.'  pura:,croci,ca 
fut,nardi  Indica.,nardi  Celticx  ,  cancrorum  fluuiahum 
cinerum,florum  lunci  odorati,thuris,  piperis  longi,di- 
&amni,marrubii,ftichadis,petrofelini  jMacedonici,tere 
binthin-e,  calammth:v,  zmgibens ,  pentaphylhradicis, 
fing.drach.tres,pohi,chama:pityos,  ftyracis,  mei,amo- 
mi,  botryos  Celtica.-,  JLemnu  iigilh,  phu,  chama.dryos, 
fohijchalcitidis  toft-e,gentian-t-,anili,fucci  hypocifthi- 
dis,carpobaIfami,gummi,feminis  formcuh,  apn,carda- 
momi,fefelis,acon,fueci  acacia:,  thlafpeos,hypenci,ca- 
ftorei,ammeos,fagapeni,finguhdrach.duas,  clematidis 
drach.vnam,malabathri  drachm.duas  femis,erui  drach. 
quadraginta  ,  fquilla.  tofta:  drach.  fexaginta ,  ariftolo- 
chias  longa:,feminis  dauci,bituminisIudaici,opopana- 
cis,centauni  tenuions,galbani,iing.drach.vnam,melli$ 
Attici  lib.fcx,vini  phaierni  fext.vnum.Connce  m  mor- 
tarium  opium,hypocifthidem ,  fagapenum,  glycyrrhi- 
zam,acaciam,ftyracem,opopanacem,&  affunde  exiguu 
melhs ,  &  vnumquodque  contulum  dilTolue  ,  &  adiice 
vmum  vt  llla  fuperet ,  iinitoque  vt  per  triduum  made- 
fcantrmdeanda  cmnia,radices  fcihcet,femina,  herbas, 
tufa  &  cnbrata  connce  m  mortanum ,  &  affufo  vino  te- 
rito,ac  lajuigato  vtcollyna.deinde  his  c  mortario  exem 
ptis  admifce  omnia  arida,&  fubigito  fortiter.  Poft  harc 
iniice  mel,terebinthinam,galbanum,&opobalfamum, 
&  calefa&a  m  cacabo  confundc.in  mortano  ha:c  vnicn 
do  diebus  quinque  fubige  valide,  &  reconde  in  vafe  vi- 
treo.Vtere  hac  antidoto  poft  mefes  fex  aut  decem.Pcr- 
fedtc  autc  coquitur  poft  annos  decem.    Thenaces  pro- 
batio.Nosin  homme  penculum  de  hoc  medicamento 
facere  nequcuntes,  m  aliquo  ahorum  animantiumidi- 
pfum  facientes,  veram  huius  medicamenti  probatione 
inuenire  conamur:  Gallisenimbqui  domi  non  cnutriti 
ncque  nobis  funt  contubernales,  fed  potius  agreftibus, 
&ficciore  pra:ditis  corporis  temperamento,  acceptis, 
his  quidem  hoc  medicamenrum  mfundimus,  lllis  vero 
minusj&ficipfisobncimus  venenatas  feras .  Quiinter 
illos  non  bibcnnt  c  theriaca,  confeftim  monuntur:  qui 
verb  biberint,roborantur,&  a  morfu  vitam  rctinent. 
Thcnaca:  piobatio.  Probamus  interdum  medicamen- 
tum  num  iit  adulteratum,  hoc  modo:  Quum  enim  da- 
mus  eorum  aliquod  medicamentorum  qua:  per  ventre 
purgare  valent,ii  pra:fumpra  thenaca  non  purgat,  me- 
dicamentu  eile  optimum  cognofcimus.  Vbi  lgitur  pur 
gaticnem  lmpedient  per  hoc  expenmcntum,  niiquam 
de  hoc  meditamentofallimur.   Vfus  huius  antidoti  & 
fimilium.Theriaca  cxti mfecus  impofita,&  epota,rabio 
forum  morfibus,&  venenatorui&ibus  exquilitc  fuccur 
rit.Cartcrum/jbbis  etiam  m  peftilen.ibus  conftitutio- 
mbus  fola  hxcantidotus  malo  correptis  prodeffe  adeo 
ov.O  eft  vt  nullum  ahud  pra;iidium  tantomalo  refiftcre 
fuent  lcioneura .  CUiamobrem  HippoCtatemommbus 


M  YREPSI 


642 


A  mbdis  admirandum  laudo ,  qui  luem  illa  cx £  A thiopu 
Crarcos  muadcntem  non  ahter  curauit  quamaere  mu. 
tando  &  altcrando.Per  vniucrfam  cnim  ouitatem  iuffit 
acccndiigne,  non  fimphcis  mccnfionis  materiam  ha- 
bcntcmjfed  ferta&floies  fuauilTimos  ahmentum  eue 
ignisconfuluit,&ipii  vngueuta  pinguiffimamfundi,vt 
per  odorcm  apurum  acrem  redditum  homines  in  mali 
fubfidium  refpirarent.  Simili  ratione  theriacen,ctu  ipfa 
quoque  lgnis  quidam  purgatonus  exiftat ,  prafumctc s 
111  peftitera  aeris  conftitutione,  neutiquam  malo  corn- 

8  pi  fmerc  nouimusrcorreptis  vcro  lam  poffc  mcderi,  ae- 
ris  mfpirati malitiam  inalterantem  mutantemque,nec 
corporis  temperaturam  corrumpi  iinentem.  Medetur 
autcm  diBturnis  capitis  dolonbus,vcrtigmi,auditus  dif 
fit ultati,ck  oculorii  hcbetudmi.Prodeft  quartanis.Non- 
nunquam  vero&guftusinftrumentum  laboras  reficit. 
Sa.piusm  phrcneticismentisahenationesjfomnumin- 
ducens,gcncrofc  fcdauit.Infuper  animi  perturbationcs, 
f &  implcxas  fomnis  imagines  abigit.Coraitiahb9  quo- 
que  ipfis  vehcmenter  folct  auxihan,humiditatem  c  ca- 

C  piteabfumensj&hberumfpimui  tranfitum  efficicns. 
Iuuatctiamdifficulterfpirantes,dillccaijs,&  vtfacilt  e- 
ducantur  efficiens,  acextcnuans  lentos  humcres .  San- 
guinem  reiicientibus  admodum  prodeft  cum  deco&o 
fymphyti  exhibita.Stomachi  quoq,  vitns  meden  folet. 
Non  appetentem,&  cibum  capercnon  potcntem,  vti- 
pfbs  cum  voluptate  adeat,emendat.  Naufcam muat,  f& 
omnem  maximum  latiimque  lumbncum,qui  omnem 
affumptum  cibum  depafcitpr,  eoquc  rehquum  totum 
corpus  emaciat,mirabihterex  mteftinis  encit.  Iecinoro 

D  fis  fuccurnt.  Lienofos  etiam  fanare  folet,  calculofos ,  & 
caliacos  affe£fus,omniaque  inteftinorum  vitia.Dylen- 
teriam,ileum,choleram,  omncmquc  vteriimbecilhta- 
tem  fanat,  &  podagram.  In  fumma ,  haxipfa  antidotus 
ad  omnis  generis  hominis  mala  a  fngiditatc  orta  vtihs 
exiftit. 

a  Rhei  batbati]  Nicolaus  habetffs^affafK  :  quum  tamen 
in  Galeno  ,  Paulo  &  Aetio.fcriptum  fic  piits^S-jrtvl/xS.cV:  f«ts  myliicS .  ld 
cjuod  idco  fadtum  eft,  quia  Nicolaushic  (vtalin  etiam  in  locislipe) 
iheum  Ponticum  &:  baibaium  intrr  fe ,  ac  fi  vna  re»  eflent.confundit. 
quanquam  paulo  fupra  vduti  diuerfas  res  a  fe  inuicem  diftinxerit.Vn 
de  facile  coniiccre  licet.Nicolaum,  vtpote  vnguentatium  ,  rerum  me- 
t  dicarum  non  admodum  peritum  tuifle ;  alias  enim  hanc  diuerfuatein 
facile  animadueitiflet.  b  Qui  domi  funt  eiiutriti.&c.]  HicJo- 
cus  in  manufciipto  codice  totus  elt  depraaatus :  fic  cnim  lceitur  ibide. 

41  1:  quum  potiiusvtex  Caleno  fit  manifeftum,  ita  lcgendumlit,  &*- 
*l?vi,a.iy£f  ■/.tt.avlislcutftiitri,  yiTtvt(  (,\MSiafni  ti  eirir  i/A 
c/x:fi<pui.  c^  itthiopia]  Manufciiptus  codcxperpeiamlcgit , in 
micn*c,?xQi*T"tfi<rri3.-.  d  Putum.&c.]  £thocloco  conu- 
ptus  eft  codex  manufciiptus  :  legit  enim  ^(flafoc  ytiifjurct  0  ai(,c\  *S. 
fefa-Trei  aia^vW/vvquuni  itapotius  lit  lej;endum,  ivas^rajytSafiv^tvo 
^«vtv  c/  ludtumn  aJctirf&e-us-iv  ti:  t»v  aLTraxxttyiit  tov  xip*  .  Sunt  &  in  fe- 
quentibusaliquocmend.T,qu»ex  Gakno  in  libello  quem  Dethcriaca 
ad  Pifor.em  infciipfit ,  rcftitui  pollunt.  e  Et  implexas  fomnis] 
F  Manufcriptus  codt x  Nicolai  habet,  wwfaxc^/^tc  ^^aWaj.pro  mfi- 
flrxcJtac,&c.  f  Etomnem  m.ainium, &c.  ]  Manufcriptus  co- 
dex  hic  totus  eft  mutilus,&  depiauatu!..  I<  git  enim  fimplicitei./ta/  m~ 
rav  Pf^unvv/KiSveKCaXAH.ciiium  ui  planr-  lic  legendum.Galeno  tefte  :  Irt 
l(cu  TKVfMyiTuv  nsfi  ir\:ileieu  c./fjtivSa.  y<tcfMt»r,x.a)  -rrwraj  rir  drcftfu*- 
vmlf. C9*y  tx.nftcfuvxv,t^i  Iti rir  «x-7»x«a-<u  ti  oaao  vii  r£f& ,6ctof&«i 
tXftoc  \i\iyti  Turtvrtfc*r. 

Cap.    V I. 

T  H  E  R I  A  C  A  antidotus  ex  herbis,faciens  ad  l&us 
reptihum,&  venenatis,pleunticis,ruptis,  conuullis,dm 
turnis  tulTibus  mirabihterconfercns.  Ccntiana:  repur 
G  gata-,anftolochia:  rotunds ,  baccarum  laun  decortica- 
tarum,chamicdryos,fmg.vnc.femis.  Tufain  pollmem 
&  cnbrata  excipe  melle  Attico,&  vtere.  Datur  ponderc 
fcrup.quatuor :  febncitantibus  cum  mulfa ,  vacantibus 
febre  cum  vino .  Imponitur  etiam  uffibus  hoc  medica- 
mentum  .  Inrabioforummorfibusadie&ocancrorum 
fluuiahum  cinereprxbeto. 

Cap.  VII. 

T  H  E  R  I  A  C  A  probata  admorfusrabioforum.Spf 
cx  nardi,pa'onuE,  cinabens  herba:qua:nafciturin  Ly- 
fH  cia,a:ris  vfti,fingulorum  vnc  femis,  piperis  coramunis 
vnc.femis  drach.vnam.  Excipe  oxymelitefufficienti,& 
pra:beto  magnitudme  nucis  Poutica:  in  vino  condito. 
Illuicctiam  morfui. 


^45 


DE    T  HERIAC 


Cap.  VIII. 
THERIACA  antidotus  vencna  abigens,  admo- 
dummira:&vt  multa  expenentia  comprobatum  eft, 
ad  omnia  qux  a  venenatis  fens  orta  fint  mala  conferes. 
Serpylh  herbx  andx  drach.  duas,  ariftolochix  rotundx 
drach.quatuor,radicis  bryonix  albx  drach .  i.  centaurii 
atenuis  diach.quatuor,mellis  Attici  quantum  fatis  vi- 
debitur.Daturdrachma  vna  ex  vino  tepido  ieiUho. 

a  Tenuis]  In  cociice  mam.li.upto  conupie  >bx.i  pto  astjU 
legitur.  Cap.     I X. 

THERIACE  facicns  ad  eos  qui  a  fcorpione  funt 
icli,&  eos  qui  a  draconibus  hberan  cupiunt,ad  conuul- 
fa,  inflationes,&  multa  fimiha.Huius  lgitur  mihi  copii 
fecit  Gallus  quidam  in  Arabix  veniens  Cafanam ,  qui 
multosilhcftipcndia  faciens  peripfam  ieruauit.  Ra- 
dicisbryonix  alba:  drach.quatuor,  feminis  trifolii  dra- 
chmas  duas,indis  drach.  quaruor,  opopanacis  drachm. 
duas,ariftolochia;  rotunda:  drach.tres ,  radicis  rofman- 
ni,liquoris  papauens,myrrhx  fing.  drach.duas,ruta-  fyl 
ucftns  feminis,ferpylh,fing.drach.tres,cumini  Thebai- 
ci  &  ^tthiopici,caftorei,  radicis  eryngn,  fing.  drach.  v- 
nam  femis,fannx  eruinx  drach.fex,vini  Chn  aut  rnari- 
ni  quod  fatis  eft.Vbi  bene  parauens,finge  paftillos  quo- 
rum  finguli  pendeant  draeh.  vnam,  &  prxbeto  cum  vi- 
no  tepido. 


IS,    SECT.    XXi  ^  644 

A  Cap.  X„jj& 

THERIACES  Andrcnipgu  alia  confectio ,  vt 
prxcedens ,  valde  laudata.  1'aftiHi  fquilhtici,  paftilli 
thcriaci,fingulorumvnc.quntuor^cdychroi  magmatis 
vnc.duas,cinamomivncTemis,pip<ris  communis,opii, 
rofarumandarum,fing.vncias  duas,  fcordn,buniadis,i- 
ridis,glycyrrhizx  fucci,balfami,  fing.vnc.vnam,  zingi- 
bens  hexag.tna,croci,myrrhx,radicisaeph]li,rhei  Indi- 
ci,  pipens  albi &  longi,  radicis  di&amni,terebnithinx, 
cafix,fpicx  nardi,pohi,ftyracis  calamitis ,  iing.hexagia 

B  tna,feminis  apii,fefehs,  bfamoletici,  thlafpis,ammeos, 
chamadryos,chamxpityoS,  focriicuh,  fucci  hypocjfthi- 
dis,nardi Celticx,mei  athamantiCi,gentianx,anifi,Le- 
mniifigilli,chalcitidis,bituminis,amomi,  acori,  galba- 
ni,carpobalfami,phu,hyperici ,  acacix,  gummi,carda- 
momi,dauci  Cretici,fing.  hexagia  duo,f.igapeni,cpopa 
nacis,caftorei,centaurii,  anftolochix  longx  &  rotudx, 
fing.hexag.vnum.  Hxcommatnta  lnpolhnem  made- 
facito  cum  melle  Attico&  vino  fufficienti,&  bene  con- 
fecra  rcconde  ln  vafe.  Vfu  pofcente  prabeto  hexagium 

C  vnum  aut  quantum  voluens  ,  cum  vino  veten  rcpido, 
lciuno. 

a  Ephili]  Gr.xce  eft  t^iVsrTecl  fortc  legendum,  vt  fupra,7m 
Tiiffej x  fi£»c .  b  Samolecici]  Gra;ce  legitui  tf-auaABT/xi.  Qjjj^ 
veto  hac  cliduone  innuat,diuinaic  non  pofliim. 


INDEX    HIERARVM    ET  MEDICAMENTORVM 

i&encis  &  ifchiadicis  conuenientium. 


Hicra  Logadii  Memphitx,  ad  diuturna  malaamelan- 


choha  fa&a,  Cap.  I. 

Hicra  Logadii  alia,  Cap.n. 

Hiera  Theodoretos  probata,  Cap.i  1 1. 

Hiera  Thcodoretos  aha,fimilis,  Cap.im. 


Hiera  Iufti,  ad  vertigihofos,  colicos,&  a  cane  demorfos, 
Cap.v. 

Hiera  Iufti  ad  capitis  dolores,probata  admodum, 
Cap.vi. 

Hiera  picra  Caleni  ad  vitium  ftomachi,cruditatem,&  a* 
ha,  Cap.Vii. 

Hiera  antidotus  Logadii ,  valde  probata, 
Cap.vm. 

Hiera  Galeni,  probata,  Cap.ix. 
Hiera  aha  Galeni,  ad  omne  maluin  capitis ,  &  ftomachi 

imbecilhtatem,  Cap.  x. 

Hiera  alia  Galeni,vtprxcedens,  Cap.xi. 
Hiera  picra  Galeni,admodum  probata,  Cap.  xii. 
Hiera  aha,magna  Galeni,  Cap.xm. 
HieraLogadn  Memphitx,mirabihs,  Cap.xim. 
Hiera  Logadii  ad  caput  dolentes,&  hppitudine  laboran 

tes,  Cap.xv. 
Hiera  Iufti,ad  capitis  dolorem,  Cap.xvi. 
Hiera  Iufti  omnem  bilem  a  capite  purgans, 

Cap.xvn. 

Hiera  Archigenisad  capttis  dolorem,&  comitiali  mor- 

bo  affli&os  vtilis,  Cap.xvui. 
Hiera  Archigems  purgans  caput&  ftomachum  ,  ac  o- 


mnisgeneris  humores,  Cap.xix. 
Hiera  Archigenis  ad  melancholiam,  Cap.  xx. 
Hiera  purgatona  mirabihs  admodum  &probata4 

Cap.xxi. 

Hiera  anodotus  e  marrubio  probata,  Cap.xxir. 
HieraRufiprobata,  Cap.xxm. 
Hiera  Rufi  admirabihs,  Cap.xxmi. 
Hiera  Conftantini  ad  vitiofum  corporis  colorem, 
Cap.xxv. 

Hiera  Ducisadmelancholicos,pituitofos,&reioluto$3 
Cap.  xxvi. 

Irini  confectio  probata,  mirabilis  valde, 
Cap.  xxvn. 

Hiera  antidotus  interpretatione  Galeni  &  Hippocratisp 

Cap.  xxviii. 
I&encum  prxfidium,  admodum  mirabile, 

Cap. xxix. 

icrericum  aliud  expertum,  Cap.  xxx. 

I&ericum  curans  cxquifite,  Cap.xxxi.  - 

Antidotus  prxferuans  ab  lfchiade,  expertum, 
Cap.  xxxii. 

Ifchiadico  dolonfumme  conferens,     Cap.  xxxni. 
Hiera  penculo  vacan s,ex  Tralliano,     Cap.  xxxi 1 1 ii 
Hiera  picra  Galeni,  ad  ftomachum  &  caput, 
Cap. xxxv. 

Hiera  Antiochi  probata,  Cap.xxxvr. 
Hiera  picra  Galeni  ad  turbationena  ftomachi, 
Cap.xxxvn. 


N 


YREPSI  ALEXANDRINI, 

.medicamenris  ictericis  &  lfchia- 
dicis  conucnientibus, 
*N     Sedtio  vigefimatertia. 


6+6 


CXp.  t} 

!E  R  A  l.ogadii.  Mala  dititnrna  ex  mc- 
lanchulia  fada  atranfnnitat.  data  emm 
humnres  purgat  qui  moleftias  corpon 
;• J  .    exhibct,  neque  angviftiam  vllam  facit, 

P  [^•'v^j  B  fed  appetentiam  incitat,  &  robur  corpo 
ir-rT^xSzT^  ri  mducit ,  atqiie  xgrotantcm  hilarem 
reddit.Comitiali  morbo  laborantibus,vertigmofis,fu- 
bitb  concidenribus,  fpumantibus,&  Iinguam  mandenr 
tibus,  aut  conuuliis,  lta  vt  putentur  ahquibus  a  damo- 
ne  occnpati  efle,vtilis.  Conuemt  autem  biliofis ,  &  ele- 
phantia  correptis  mterinitia.Prodeft  etiam  iisqui  fens 
impetiginibus  laborant,  lcthargicis,  &  iis  qui  muolun- 
tariealui  excrementa  emittunt :  potiilimum  verb  iis 
qui  lethalia  medicamenta  hauferunt.Dolorem  quoqne 
fedat,& iecmorofis  vtihs  eft  .  Datur  etiam  pleunticis, 
&iis  quibus  penca^rdium  laborat.Educit  enim  vitiofos 
humorcs,&  mouet  menftrua  muherum.  ifchiadicis,  & 
^lumborum  dolore  affeCtis  admodum  conuenire  cre- 
ditur,&  omma  duiturna  mala  fanat,  ter  fingulismenfi- 
bus  fumpta .  Datur  pondere  fcrupulorum  nouem  m  a- 
qua  mulfa  vniusmenfurx.  Agarici,  elaterii,falis  am- 
moniaci,abfinthii,  ammoniaci,foliorum  Indicorum,el 
lebon  nigri,fquillx  toftx,fcamonix,myrrhx,  zingibe- 
ns,fing.drach.fex,aloes  flatix,euphorbii,  fing.drach.o- 
fto,poln  herbx,cafix,chamxdryos,centaurn,hyperici, 
bdelln,marrubii,fing.drach.quinque,pipensalbi,cina- 
momijopopanacis,  fagapeni,pipens  longi,croci,petro- 
felini  Macedonici,ling.drach.quatuor,  caftorei,  pipens 
nign,anftolochix  rotundx,ling.drach.tres  femis,colo- 
cynthidis,polypodii,fing.drai  1  D£to,fpicx  nardi,grani 
Cnidn,fing.drach.fex.Hxc  trita  111  pollinem  madefaci- 
to  cum  melleAttico  defpumato  fufficienti.Opopanace, 
fagapenum,folue  in  mortario  cum  melle,  &  probc  con 
fettum  reconde  in  vafe,&  vtere. 

a  Tianfmutatj  ln  nunufcnpto  codice  <n/,rxt/7/xii  legitur,  pro 
^un*9-i/.rxp/i/x»,aut  certe  ,  id  cft  cxpellit.       b  Luniboiutu 

doioie  vexatisj  Inmanurcnpto  codice  \tmzJ^y.:U  pro  Ivntffijy.-.it  \c- 
gitur. 

Cap.  II. 

HIERjE  Logadii  alia  confe£ho.  Colocynthidis, 
polypodii,fing.drach.duas,euphorbn,  polii,  grani  Cni 
dii,iing.  drach.  vnam  S.  frumetaria  grana  fex,abfmthn, 
myrrhx,fing.drach.vnam  gran.duodecim,  centaurn,a- 
ganci,ammoniaci  thymiamatis,folii,fquiila.,fpicx,da- 
crydiijfing.vnc.  vnam,  aloesflaux,  cor\mboru  thymi, 
cafix  hgnex,chama:dryos,bdelhi,marrubii,  fing.fcrup. 
vnum  grana  quatuordecim,cmamomi,  opopanacis,ca- 
ftorei,anftolochix  Iongx,trium piperum,croci,  fagape 
nijfeminis  petrofelmi,fing.drach.  femis ,  ellebon  nigri 
&  albi,  fing.  drach.  fex ,  mellis  Attici  quantum  fuffieit. 
Daturcaftanex  nticis  quanntate  cuni  aqua  tepida  ma- 
ne  ieiuno. 

Cap.  III. 

H  I  F  R  A  Theodoretis  vehementer  cffica-,  condu- 
cens  \  r  altera.  Summc  enim  congrutt  morbo  conutiali 
affcchbjiecinorofis,  lethargicis,  melanchohcis,&  ns  qui 
per  circuitum  exaccrbantur, ftomachias,  henofis,  coli- 
cis  &  iliofis.Infigmter  autem  menfes  ducit,&  malo  cor- 
poris  habitui  aducrfatttr.  Aloesflaux  drach.  tnginta, 
aganci  drach.duodccim,croci,rhei  barban,acori,  mafti 
ches,cinamomi,fpicx  nardijiing.drach.ires,  alan,my  ro 
balani  nigri,fing.di\icb.chi.;s,cofti  drach.quatuor,cafix, 
inci,chamxd|;yos,pipcn>.  1.  gri&longi,  zmgibcns,gen 
n.tnx,amomi^floris  nnui  odorati,fing.drach  vnam,pi- 
pcris  albi  drach.duas,lc  unriiOiii;»;  dr.ich.duodecim,  co- 
locynthnhs  «rach.duai .  Tnta  m  polhnem  madeiacito 
cum  mcllc  Attico  fufficicnti  ,&probc  confcctam  prx- 


A  beto  manc  ieiuno  cum  aqua  tepida  drach.tnbus. 
Cap.  IIII. 

H  I  F  R  A  Theodoretis  aha  ,  vt  prxcedens.  Aloes 
drach.xxx.afx  fcctidx,hoc  eft  fcotdn  dr.xn.aganci,cro- 
ci,fing.dr  tres,anftolochix  longx  dr.i.S.afari,  lndis  Illy 
i:<:x,opoballami,fing.dr.duas,  cofti  dr.  quatuor,  mafh- 
ches,caryophylIi,hgni  cmamomi,fing.dr.tres,cafix,nu 
cis  odoratXjfing.drach.xn.fpicx  nardi  dr.trcs,epithymi 
drach.nouem,  chamxdryos  dr.  quatuor,  niei  dr.vnam, 
trnim  piperu,euphorbn,fing.dr.v.myrrhx,  floriiiunci 
g  odorati,fing.dr.ii.getianx  dr.  11.  amomi  drach.i.  xylo- 
balfami  dr.duas,  fcamonix  drach.nouem  .Tritahxcin 
polhnem  madefacito  cum  melle  Attico  fufficienti ,  & 
prxbeto  drach.quatuor  ex  aqua  tepida  leiuno. 
Cap.  V. 

HIE  R  A  Iufti  conferensvertiginofis,colicis,acane 
demorfis,  &  fimilis  eft  prxfcnptx  hierx  aTheodoretis. 
Epithymi  drach.fex,  ftichadis,marrubii, chamxdryos, 
ellebori  nign  corticis,fcammonix,  agarici,tnum  pipe- 
rum,fquillx  afl~atx,paftilh  thenaci,fing.drach.o£to,co- 
locynthidis,euphorbii,croci,petrofelim  feminis,gentia 
nx ,  ammoniaci  thymiamatis ,  fagapeni ,  fingtilorurrr 
drachmas  quatuor,aloes  flaux,  opopanacis,  poln,cina- 
momi,my  rrhx,fpicx  nardi,calix,  florum  iunci  odora- 
ti,calaminthx  montanx  &f]uiualis,  fing.drachm.duas, 
anftolochix  longx  &  rotundx,finguloru  drach.  vnam. 
Hactrita  in  polhnem  madefacito  cum  melleAttico 
fufficienti. 

a    Theodoretii]  Manufcriptns  codcx  habet  «fx<>*VB5  pro 
Cap.  VI. 

D  H  I  E  R  A  Iufti  ad  capitis  dolores,  valde  probata. 
Marrubii  drach.duas,fpicx,chamadryos,ellebori  nigri, 
fcammomx ,  aganci ,  pipens  nigri ,  fquillx  torrefaCtx, 
fingulorum  drachmas  quatuor,  coloc)nthidis,  euphor- 
bn,a!oes  flaux,croci,gentianx,feminis  petrofehni,am- 
moniacijfagapeni  fing.drach.octo,opopanacis,polypo- 
dii,fpicx  nardi,  flonsiunci  odorati,  pulegii,fing.drach. 
quatuor,  anftolochix  rotundx  drach.duas,melli$quan 
tumfufficit. 

Cap.  VII. 

E  HIERA  Galeni,hoceftamara,advitiumftomachi 
&  cruditatem,ileum  &  fubuerfiones,  capitis  dolores,he 
micraniam,  lienofos ,  lecinorofos,  ftomachicos,  &  vo- 
mentes  cibum.Simihter  anginofos,epilepticos,  deftilla 
tione laborantes  ,  &gingiuarum  inflammationem iu- 
uat.  Cmamomi,  fpicx,croci,  tlorum  lunci  odorati,a- 
fan,cafix  lignex,  xy  lobalfami,  carpobalfami,violarum, 
ablinthii,epithymi,agarici,rofarum,turpeti,maftichej, 
colocynthidis  pulpx,fing.drach.  S.aloesflaux  quantu 
omnium  aliarum  fpecierum.Nonnulli  medicorum  dn- 
plum  quantum  omniumaharum  fpecierum  iniiciunt, 

p  mellis  Attici  quod  fttis  eft .  Dantur  hexag.tria,  aut  tn* 
&  femis,pro  vinbus  cum  aqua  tepidaieiuno. 
Cap.  VIII. 
H  I  E  R  A  antidotus  Logadn,valde  probata.Maxim» 
verb  emfdem  commoditas,  qubd  eprofundo  excellen- 
ter  purgat  \  arios  humores,neque  compreflionem  ,  ne- 
qtte  anxtctatem,neque inappetentiam,neq;  alia  pcrple 
xitatem  iaciens,fed  potuis  bene  fpirates,  hilares,  robu- 
ftbfque  efficit,vt  excellentiam  eius  aliquis  miretnr.Me- 
detur  itaque  hemicranicis  affcttibus,vertiginoiis,mor- 
bo  comitiah,infanix,melanchohx,  lethargo,& fimili- 

G  bus.Itcm  hebetudini  vifus,difficultati  auditus,amiflio- 
ni  vocis,afthmaticis,ftomachicis,affettib9  diuturnis,!!*? 
noiis,nephriticis,caliacis,  ifchiadicis,  arthnticis,&  po- 
dagncis.fanguinc  mulieritdttcit.  trementibus  cbducit, 
impctigmibus  fens  &omnibus  in  fuperficie corpons 


6*7 


DE    HIERIS,      SECT.  XXIII. 


tates  vrinx,feminis  profluuiuia' 
&  ad  vtenna  mala  ter  mefe  furo 


ortisexanthematis,elephantiacorreptis,humorcfque  A  qunt,&  eosquifumpferunr  le;  ^ 
dolorem  excitantium  febnum  curat,&  omnia  maligna  humores  crudos  arefcentes.Prf 
vlcera&cancerofa.  Colocynthidis  drachmas  quatuor, 
fquillx  affatx,agarici,ammoniaci,ellebori  nigii ,  corti- 
cis,  ftichadis,hyperici,fingulorum  drachmas  u&o,  epi- 
thymi,polypodn,bdellii,aloes  flaux,chamxdryos,mar 
rubii,cafix,fmgulorum  drachmas  quatuor,myrrhx,fa- 
gapeni,croci,ariftolochix  longx,tnum  piperum,  cina- 
momi,opopanacis,caftorei,feminis  petrofehni,  fingul 


£48 


venena.purgnt  etia. 
nualidos ,  difficul- 
luntanum  niuat, 
alde  mirabiliseft. 
ij,filens,  nfari,  da- 
vmim,cafia,chn- 


Agarici,ammoniaci  thymiam, 
crydii,fcordn,iingulorum  hexa 

mxdryos,hyperici,bdelhi,  mamibii,  fehguloru,  hexag. 
quatuor,cinamomi,opopnnacis,  caftorei ,  nnitolochix 
longx,tnuin  piperum,croci,fagnpeni,  fcminis  perrofe- 


drachmas  duas,mellis  Attici  quantum  fufficit.Perfeda  B  hni,fingulcrum  hexagia  quinque,€olocynthidis,  myv- 


menfura  drach.quatuor,media  drach.m.  minima  dr.ti. 
cum  aqua  mulfa  fufficienti  &falis  renuiflimc  tnti  co- 
chlear.femis.Datur  autem  maneieiuno. 
Cap.  IX. 

H  IE  R  A  Galcni,valdeprobata.Chamxdryos,pipe- 
ris  longi  &  albi,aganci,ftichadis ,  ellebon  nign  ,  fcam- 
monix,fpicx  nardi,fquillx  aflatx,epithymi ,  fihguloru 
drachmas  tres,croci,ammoniaci,  euphorbu  ,  linguloru 
drachmas  quatuor,melhs  quod  fatis  eft. 
Cap.  X. 

H  I  E  R  A  alia  Galeni,adomnecapitis  malum,dolo- 
rem  aurium,oculi  mala,&  ftomachi  imbecillitatem.A- 
loes  flaux  vnciam  vnam  drachmas  duas,  fpicx  hexagiu 
femis,cmamomi,xylobalfnmi,cafix,  croci ,  maftiches, 
pulpx  colocynthidis,agarici,centaurii,  euphorbii,  epi- 
thymi,afari,iingulorum  hexagium  femis,  mellis  Attici 
quod  fatis  eft.Datur  pro  vinbus  cum  aqua  tcpida  mane 
ieiuno. 

Cap.  XI. 


rhx,claterii,iingulorum  hexagiuni  \  niim,abiinthii,zin 
giberiSjiinguloium  hexagium  vnum,cuphorbn,  poln, 
graniCiudn,  iingulorum  hexag.  thio,cpithymi  hexag. 
quinque,eIleboii  nigri,centnuni,  fiugiilorum  hexagiu 
vnum,melhs  Attici  quod  latis  eft.Daturex  aqua  tepida 
manc  leiuno. 

Cap.    X  V. 

H  1  E  R  A  Logadn  mirabihs  nd  dolentes  caput,£Uip- 
pitudme  laborantes.I  ft  iimilis  ei  qux  prxdicta  eft. Aga 
rici  hexagium  vnum  &  quartnm  ciiifdem  pnrtem  ,  am- 
moniaci  thymiamatis,iolii,aloes  f!aux,thy  mi,polii,ca- 
fix,chamxdryos,polypodii  reptirgati ,  iingulorum  he- 
xagium  vnum,trium  pipei  um,opopnnacis,cnftorei ,  a- 
riftolochix  longx,lingu!orum  hexngium  vniim,  colo- 
cynthidis  hexagmm  femis,corticjs  ellebori  nign,fquil- 
lx  aifatx,fing'uloruin  hexagiiim  vnum,dacrydii  hexag. 
ofto,hyperici5bdellu,marrtibii  aridi,fingulorum  hexa- 
gium  vnum,croci  ftagium  femis  fcrupulum  vnum,fe-* 
mmis  petrofchni  hexagium  vnum,hbyftici,lapidis  Ar- 


HIER  A  alia  Galeni  ad  melanchohcos ,  coimtiali  D  menn,fmgulorum  hexagium  femis,indis  andx,zingi 


morbo  laborantes,vertiginofos,refrigerationem  totius 
corpons,&  iitim,obftructionemitem  lecoris  ac  lienis. 
Datur  etiam  regio  morbo  affe&is  cum  decocto  abfin- 
thii.Efficaxeft  quoque  ad  vifcera,  hypochondna  ,  dor- 
fum,&  renes  ac  vten  mala  fannt.  Aloes  flaux  vnc  .duas, 
cinamomi  ,nardi,cofti,xylobalfami,cafix  purx ,  mafti- 
ches,afan,  rofarum,abfmthh,amomi  ,fingulorum  dra- 
chmam  vnam  femis,mellis  Attici  quantum  fufficit.Da 
turponticx  nucis  quantitate  cum  aqua  tepida  manc 
ieiuno. 

Cap.  XII. 

H  I  E  R  A  amara  Galeni  admodum  probata,  potens 
eadem  qux  prxcedens.Ducit  etiam  menfes  muherum, 
&  conceptionem  muat.Mirabihter  etiaftiad  refngera- 
tionem  vten  valet.Colocynthidis,florum  mnci  odora- 
ti,cinamomi,xylocalix,fing.hexag  .i.xylobalfami,cro- 
ci,fing.hexag.vnu,maftiches,  afan,fing.  hexag.S.aloes 
flaux  quantum  omnium  aliarum  fpecierum,melhs  At 
tici  quodfatis  eft.Daturmane  leiuno  hexagia  tnaaut 
tria  &  fenus  cum  aqua  tepida. 

Cap.  XIII. 
H  I  E  R  A  alin  inagna  Galeni,ad  capitis  dolores,ver- 
tigmem,morbum  comitialem,cholencos ,melanchoh- 
cos,pituitofos,quartancs,hydropicos,pleunticos,  ane- 
phnticos,dyfentericos,refolutos,  ftomachicos ,  morbo 
regio  correptos,lienofcs,iecmorofos,lethargicos.Arte- 
rix  etiam  raucitatem  fanat,&  vmuerfo  corpori  fanitate 
prxbct.  Aloes  ftaux,feminis  petrofehni,abfinthii,pipe- 
ris  nigrijlingulortim  hexagia  duo,colocynthidis,fquil- 
lx  aliatx,agarici,ellebori  mgri,  ammoniaci,  fulphuris, 
hypencijfingulorum  hexagium  vnum  femis,epithymi, 
polypodii,bdellii,fucci  chamxdryos,  braflicx  exigux, 
caiix,fingulorum  hexagia  tria,myrrhx,fagapeni,arifto 
lochix  longx,piperis  albi  longi,  cinamomi,  opopana- 
cis,caftorei ,  fingulorum  vnciam  vnam  ,  mellis  Attici 
quod  fatis  eft.Daturmanc  &  vefperi  cum  tepida  aqua 
fufficienti. 

a  Nephriricos]In  tninufcripto  Nicolai  codice  eft  /«^oomx*, 
foitcpiu  :5^f/T;x'.iicfcriptum. 

Cap.    X 1 1 1 1. 
HIER  A  LogadhMemphitx,mirabilis ,  tempera- 
ta.Abducit  noua  &  veteramala,maniam,  &omne  me- 
lancholiam  omnino  purgat,crudos humores  fine  mo- 
leftia,&  quidem  a  pnncipio.Facit  ad  eos  qui  non  conco 


bens,fefehs,fingulorum  vnciam  femis,centaurn  hcxa- 
gia  duo,myrrhx,thuns  ,fingulorum  bexagia  quatuor, 
euphorbn  hexagia  duo,ftichadis  hexagium  femis,  me- 
lanthii  hexagia  duo,grani  Cnidiijfagapenijfinguloru-Tn 
vnciam  femis,melhs  Attici  quod  fatis  eft. 
Cap.  XVI. 
H  I  E  R  A  Iufti,ad  cn,  uis  dolorem.  Marrubn  hexag; 
duq,fpicx  nardi,chamxdryos,ellebori  nign,  dacrydiij 
aganci,pipens  nign,fquillx  aflatx,  fingulorum  hexag. 
£  quatuor,colocynthidis,euphorbii,aloes  flaux,croci,gc- 
tianx,petrofehni,ammoniaci,fngapeni,finguloriimhe- 
xagia  odto,opopanacis,polypodn,  ipicx  nardi ,  ilcrum 
iunci  odorati,pulegii,finguloium  hexagia  quntuor,  ari 
ftolochix  rotundx  hexagia  duo,  mclhs  qunntum  luffi- 
cere  videtut. 

Cap.  XVII. 
HIER  A  nha Iufti,cmnem  flauam  bilcma  cnpite 
purgans.Colocynthidis,ftichadis,chamadryos,  piperis 
albi  &  nigri,corticis  ellebcri  n!gri,ngarici,dncr)dn,  nm 
f  moniaci,fquiUx  aflatx,fingulo!  tim  dfachmas  odto,cro 
ci,euphorbii,iingulcium  drachmas  quntuor , myrrhx 
drachmas  duas,mellis  Attici  qucd  fatis  eft.Pondus  cx- 
hibitioms  perfectuin  drnchmx  tres:minus,dmch. dux, 
ex  mulfa  calida  ftifficienti.Iuyta  pondus  antidoti  prx- 
be  granum  falis  fabx  magnitudine ,  hcque  probccon- 
fefto  vtere. 

Cap.  XVIII. 

HIER  A  Archigcnis ad capitisdolorem  & eos  qui 
comitiah  morbo  laborant.Chamxdryos,agarici,marru 
G  bii,vnciam  vnam  femis  hexagium  vnum  ,  colocynthi- 
dis  hexagia  viginti,ftichadis,opopanacis,fngapeni,fin- 
gulorum  hexagia  odto,petrofelmi  Macedonici,  foln,a- 
riftolochiXjfingulorum  hexagia  duo,melhs  Attici  qul 
tum  fufficit.Datur  pro  arbitno. 

Cap.  XIX. 

H  I  E  R  A  Archigems  aha ,  caput  &  ftomachum  o- 
mnifque  genens  humores  cxcellenrer  purgans.  Colo- 
cynthidisjfqui llx  allatx, eiiphorbn,gentianx,opopana 
ciSjpaftillorum  theriacorum,fii  guloilim  drach .  quin- 
que,ftichadis  drachmas  fcxji^minis  petrofchni,ellebori 
nigri,fcammonix,piperis  nign  &longi,fingulorum  vn 
cias  duas,ligni  cinamomi.ir  dis  l!lyr)cx,fagnpcni,myr- 
rhxjfpicx  nardijflorurn  iunci  cdorati ,  &'radicis  cala= 
minthx  mqntanx,anfto!cchixlongx  &rotundx,fing^ 


64c,  V  NICOL.  MYREPSI 

drachimsdi!as,fem3prutx  fylueftns  drachmas  duas   A  chmam  vnam,opopanacis,lagapeni,(eminis  petrofeh- 

£:nHs,aloes  flauxda3p!iiasqumdecim,pullorum  hiru-  ni,anftolochix  rotunda.,  piperis  communis  ,cinamo- 

dmis  vftorum  ciiicris,acori,xyiobalfanii,carpobalfami,  mi,fpic*  nardi,poln,myrrha:,croci,fingulorum  drach. 

feminis  apiijlingulorumdraclunam  vnam  fenns,  mel-  duas,tnelhs  Attici  quod  fufficif. 

ijs  AtCiCl  quod  (atis  cft.  r    ..  a  .  Chanixroiis]C.«ce «ftx«j«4m< •  Q«£idv«6  harc  diGio 

Cap.     XX.  t>             ^  XXIII. 

HIER  A  ArchigemsexcpiftobadMarfumdeme-  H  I  E  R  A  Rufi  probata,qua  vti  confueuit  Calenus. 

lancholia.  hic  vero  in  aho  loco  aitefte  Rufi.Opopanacis  t  enjm  fme  moieftia#C6fert  morbo  comitiali,he 

drachmas  quatuor,fagapeni  drachmas  quinque,  petro-  micrania.jpieuritidi,tabidis,coli  dolorib',diuturnis  ma 

fclini,ariftolochix  rotund*,piperis  albi,  hnguloru  dra-  hS)henouV&  ns      b9)n  vniuerf0  corpore  eUgataexi- 

chmas  duas  femis,cinamom,,fpica:  nardi,myrrha:,  po-  B  alba  exoriunturjqux  Vocantur  Latims  aonga,poda 

lii,croci,  iingulorum  drachmas  duas.  nonnulh  adnciut  ^  &  arthmias  _  non  dabjj  vero  hanc  n$  deflu. 

chaniiDitvn.Es?o  vero  pro  chamarpitv  miicio  chama:-  °.       .  ,          w.  ,.  '  .         -  .  « 

tll«UI,'"rllJ'I1"L&          r              r   J  xione laboraiit.Muhenbus  qux  non  pureatur  prodeft, 

drvn  Hxc  trita  in  pollmem,  iubigito  cutii  mclle  ium-  „  .         ,  ,  •  »  r  1      r»  u-  u 

ai)ti.no.L  uiwni^uiu       ,       &  &  ns       laborant  eugatis  macnis  &  icabie.  Dabis  hanc 

rienti  &reconde  ln  vafe,&  prabeto.Multoties  ex  ea  de-  ,   .       P  °  ,r  . 

cicnn,ctrcLoiiuciu  va^.,^.  r  ctiam  ad  lumbricos,impeti£inelque.purgat  quoque  al- 

di  fcruuulos  dece,&  effeci  vt  decies  aut  vndecies  is  qui  ~  ,         ....      1  i         j  n.  u 

aiurupuiusucu,muii  uiim.Colocynthidis,pipcns ,  chamadryos ,  maftiches, 

iuiTiuferat  excerneret.Integra  cxhibitio  eius  dracn.qua-  ri         u        ■■       -i.  .      r       1  - 

lumuicrai  C.UUHU  i.      8                              f  .  fmeulorum  hexagia  quatuor,croci,myrrha:,  nnguloru 

tuorexacuia  mlilia  adietto  lale  quanrum  eit  cochleare  ,         •   j      j       j    j     i  n     *  .  j 

tuuiaduuaiiHuuuui           ^                 e  hexagia  duojdacrydn  drachmas  tres,melhs  Attici  quod 

nanium  aMalc  enim  agro  afteao,  efticacem  iacit  pra-  r  :  °n                  j     i        j      r  u    u  j 

paiuuiu.  iviau.  «.iiii     5             '                      r   ,  iatiseft,ammoniacidrachmasduasiemis,euphorbndr. 

oarationem.-non  lolum  multitudine  eorum  qua  per  al-  r       -rv.            l  j 

par.uioucin.iiuu  ■«  "                              -j     r  vnam  lemis.Datur luxta  honinns  temperamentu  duo- 

uiim  educuntnt,fed  afteaus  propnetate ,  pnuatim  atra  C  i     j  „i          j  j  u  i  •     ■  i 

uiuii  tuuuimi  .)                r    r          ,r                   »-  bu$ diebus.  podagncis  tneinta  diebus  cochleana  duo 

bilem  minuens.Conuenit  pleurmdi ,  flatuof.fque  mahs  ex  mu,fa-Dlxlt  vfro  ahquit  fapientum,qubd  multoties 

eftaccommodatiilima.Optimamfacitrefpirationem,  data,elePhantia  laborantes  purget. 

&nsqux  nutritionem  impediunt  e  regione  adueria-  a   Etiis  ^.b^  in  vniueifo  co°ore]Hxc  vtcunque  potuimus 

tur.bColorem  mirificc  emendat,tum  qubd  fanguinem  reddeiecoa&ifumus.In  codiceenim  Nicolai  itafcriptuti  t.^t)  hti- 

cexcolet,tum  quia  vitiofum  fpintum  acccfum  lucidio-  wfafl&Miwi  tiy*.™^*^ h     t»  nfmwi,  *wf  *<" 

,  .     _  7           j          A  ■      •      ,.  .,  tivm  aLiptyA  .Vtiaque  cnim  vox.Grarca  nimitum  «i/><tT«  &  Latina  ao- 

rem  reddat.Sednuiic  anon  eftlaudandnnftitutumeam  riga,nobwincogn.ta.  Sedamb*  haud  dubi^  cormptx  funt  &  bat- 

quam  haud  temere  hieram  appellant:  prolixa  enim  fu-  barar. 

tura  eflet  oratio.Cxtc.ium  melachohcorum  affecluum  Cap.    X X  II 1 1. 

nullum  ahud  reuera  huic  comparandum  mueniemus  HIER  A  Rufi,confedio  mirabihs.Aloesflaus  vn- 

prxfidium.Nam  multos  noui  ob  huius  afliduum  vfum  D  ciam  femis,ellebori  mgri  &  albi,fingulorqm  drachmas 

nullo  alio  indiguifle  medicamento,eetiamii  nullam  bi-  duas,dacrydii ,  colocy nthidis ,  fingulorum  drachmam 

lem  excreuerint.Nequeenim  hi  tantiim  melancholici  vnam  femis,nitri,euphorbii,polypodii,  falis  ammonia 

vocantur  qui  atram  excernunt,fed  qui  in  ibhdis  ia  hanc  ci,fingulorum  drachmam  vnam  grana  feptem  clcfemis, 

ftrufturam  obtinent.Meml  ranarum  cerebri  malos  ha-  pipens  commums,cardamomi ,  croci ,  aganci ,  mafti- 

birus  quammaxime  extern        nde  morbum  comitia-  ches,epithymi,fingulorum  drachmam  femis  grana  ie- 

lem  &  mfaniam  illinc  na*       nirum  m  modum  de-  ptem,xylocafia:,balfami,opopanacis,cocalis,fingulora 

molitur.  fcrupulum  vnum  &  quarta  eius  partem,  hoceftgrana 

a   Male]Manufcriptus  codcx  ic-git  peiperam  adaioduni.^xo-  quinque,myrrh2  drachmas  ieptem,mellis  Attici  qua- 

#hu  P,o  nsmmt.  b  Col.>rem .  &c.]in  codice  manufcripto  cot-  tum  fufflot.Datur  eunti  dormitum  ex  tepida  aqua  ca- 

ruptc  le^itut  ylati^jays<w>  ^frixaa anv.pto  yja^-xt^  ffyunxTix«Tct-  *  * 

•jnv.Qui  locus  itcium  cftendit.quantis nobis  ha:c  conuetfio  laboribus  italiea:  quantltate. 

conftiteiit.    c    £xcolet]Codex  Nicolai  pctpciam  iyt6i)Aifav  pro  jyc-  Cip.  XXV* 

S^if-vlegit    d  No n  eft  laudan dj n'-an".f^1^1tr ^4'^  1  p^rper' 5  H  I  £  R  A  Conftantitn, prodeft  ad  vitiofum  corpo- 

ptum  sj/kocmvcv  pi  o     KapiiV.    e    tuanili  i.ullamjCiHcc  eir  perpera  t-r                   1  i       j  -r 

fcriptum  k£*  tf»f*i*t  x.»' »v  «c^Kfiifi.pro  ^v  tiy»Jitxi<ui  ^iiMoii  ris  colore  &  faciei.Myrobalani  eepuli  Indici  &  flaui,vio 

^-Tux^wiv.Sicnufquainnon  d.puuatum  cft  Nitolai  exemplai  mi-  larum,abfinthii,finguloruna  drachmas  duas,myrobala- 

nufcuptum.  nl  belly  rici,emplici,caiia;  rcpurgat2,epithymi,fena?,a- 

Cap.    XXI.  ganci,cufcuta:,tlorisiuci  odorati,rhei  barbari, fingulo- 

HIERA  purgatoria  mira  admodum  &  probata.  rum  drachmam  vna,xylocafia:,ipica?,  anifi,  maftiches, 

Prxcipuum  verb  hoc  habet ,  qubd  purgans  excellen-  ligni  aloes,falis  gemroaij^eft  fpccics  lapidis)nitri,fingu 

tervnumaliquem  &  varios  humoreseduces,nequeco-  lorum  drachmam  femis,mellis  Attici  quod  fatis  cft.Da 
preflionem,neque  anguftiam,neq;imbecillirate,neque  F  turquantum  libet  dormituris:vacitibus,febre  cum  vi- 

appetentiz  deieclionem,neque  ahquam  perplexitatem  no,tebricitantibus  autem,cum  aqua  tepida. 

^grotanti  facit.  Plurimum  verb  ac  vehemeter  confert  Cap  XXVI. 

ad  diuturnos  morbos  comitiales ,  eofque  lta  vehemen-  H  I E  R  A  Ducis,a,d  melancholicos ,  &  pituitofos  & 

tes  vtmingant,cacent,cruentamlinguam  habeant,fpu  -  reiolutosmirabihs.Aganci,colocynthidis,turpeti,epi- 

ment,&  omnino  conuulfione  comprehendanturlabo-  thymi,cufcuta;,fingulorum  fcrupulos  duos  grana  qain 

rantes  ipfi.Exeuntes  e  poteftate,furiofos ,  melancholi-  quedigni  aloes,rhei  barban,carpobaliami,florum  iun* 

cos,tremebundos,refolutos,elephatia  correptos,  feram  ci  odorati,xylocaiis,croci,afari,cinamomi ,  maftiches, 

impetiginem,omnem  cncuitum  a  bile  faftum,  lecino-  rofarum,abfinthii,foln,lapidis  litzi,lapidis  lazuli,  fing. 
roiofquefanat,menfes  ducit.  Pleunticos  adnaturalem  q  drachmas  duas,dacrydii  drachmam  vnam  femis ,aIoe$ 

ftatum  reducit.Terinenfe  data,reuera  probe  auxihatur.  flauxdrachmasduasiemis,mellis  Attici  quantum  fu£- 

Colocyntlndis  herbx  foha  di-achmaru  decem,fquilla:  af  ficere  videtur.Datur  ex  aqua  tepida  media  no&e.  Si  ve- 

fatx  drachmasquinque,ammoniaci  thymiamatis,aga-  rb  hanc  vis  redigerein  pilulas  ,fermentato  probe  cum 

rici,fcammonix,cllebon  nign  ,finguloriun  drachmas  iureabfinthii,&  pra:beto  dormituns  veiperc  pilulasno 

quinque,hypenci,epithymi,  poln,bdcllii ,  aloes  flaux,  uemdecim  aut  vigintiunam. 

chamxdryos,marrubn,cafix  ,  fingulorumdrach.  qua-  Cap.  XXVII. 

tuor,pipens  longi  &  albi,cinamonn,croci,opopanacis,  I  R  I  N  I  confeQio,  admodum  probata.  Afpalathi  vn 

fagapeni,caftorei,petrofelini  Macedoni  ci ,  ariftolochia;  cias  feptem,  olei  communis  vncias  nouem  .  Afpalathu 

longa,fingulorum  drachniam  vnam  femis,  melhs  Atti  fubtihter  tritum  coniice  in  aqua:  cochlearia  quinque  & 
ci  quod  fatiseft.Datu''  ii-.gulis  diebus  drachma  Vna  fe-  H  fine  vt  llhc  maceretur  diebus  tribus,&  coquitoiufto  te 

miSjtci  menfe.  pore.Expreflum  in  craterem  coniice,  &  cum  lpfo  fubti- 

Cap.    XXII.  liter  tnti  xylobalfami,myrrhx,  finguhorum  vnciam  v- 

HIER  A  probata  c  marrubio . Stichadis,marrubii,  nani,&  rurfus coquitoiufto  tempore:dein colato,&fta 

'chaniu.rotisfylueftns,colocynthidis,fingulorumdra-  tuuoleum  hoc  m  ftatera,&  xquali  ponderi  olei  adiice 


DE    HIERIS,  SECT. 


inn  probc  tufnm,&  fine  vt  ni  co  maceretur  diebus  &  no 
chbus  tnbus.Deinde  exprelTo  validc,&  lta  parato,  quo- 
uis  tertio  die  vtcre. 

Cap.  XXVIII. 
HIER  A  antidotusinterpretatione  Caleni&Hip- 
pocratis,qua  non  folu.m  aluuftv,fed  &  reliquum  corpus 
purgat:pracipue  vero  a  capite  ad  inferiera  trahit.  N6- 
nulli  pro  medicamcnto  vtunturieiunis  dantes  modicu 
commanducandum.Morbo  ccmitiali  laboratibus,  me- 
lancholicis  ,vertiginolis  &  neruorum  malis  diuturnw 
correptis  mirum  m  modum  co.nfert .  Tnum;  piperum 
fingulorum  drachmam  vnam,ammoniaci  drach.  trcs, 
colocyntlndis  drachmam  vnam,myrrha'  drachm  .  tres, 
croci  drachm.  quinque,fcammonix  drachrnam  vnam 
femis,ch.-ma dryos,epith) mi , iingulorum  drachm.un 
vnam,abiinthii  fucci  drachmam  lemis,falis  animoma- 
ci  drachmam  fenns,  melhs  Atti.ci  quodfatis  eft. 

Cap.  XXIX. 

ICTERICVM  prxfidium  mirabile.  Rubi  ramo- 
ri:m  mampulum  vnum,aqux,  purx  fextanum  vnum. 
Connce  m  ollam  nouam,&  coquito  ad  d;midium:dcin 
ct  lato,&  reconde  in  Vafe,&  da  bibendum  mane  leiuno 
cyathumvnum  diebus  quinqueaut  feptem,&  conte- 
ftim  difcutiturmalum. 

Cap.  XXX, 

ICTERICVM  aliiid  probatum.Radicem  anchu- 
fe  andam  probe  contunde^&.accipe  cochlearia  duo ,  & 
imgatocum  aquxmenfura  vna  .Dabibendumieiuno: 
cftenim  mirabile. 

Cap.  XXXI. 
ICTERICVM  exquifite  curans.Sulphuris  ignem 
non  experti  hexagium  vnum,  falis  communis  hexag^. 
femis.Trita  bene  da  comedenda  leiunis  cu  ouis  forbili- 
bus:eft  enim  prxcipuum  admodum. 

Cap.  XXXII. 
AB  ifchiade  prxfcruans,  probatum.  Scribeinlami- 
namftanncam,Barboth,  barboth  hbera  fertum  Domi- 
ni  N.a  dolpre  qui  ipfum  cornpuit  lichiadico:  &  appen- 
dccollolaborantis. 

Cap.  XXXIII. 
ISCHI  AD  IS  dolonfummeconferens.Radixcy- 
clamini  appenfa  collo  laboranus. 


XXIII. 

Cap.  XX^JIff. 


I  N  D  E  X 


Collyrium  Sotena  Amanithonis,admodum  efficax, 

Legituriitfri  Mamthtnii,  Cap.  i. 
CoU)  rium  Sol,ad  omms  gene  ris  affectu  s, 

Cap.  II. 

Collyrium  Iumen,ad  albugines&ftaphylomata, 
Cap.m. 

Cpllynum  Aquila  repurgans  albugines, 
Caj>.  iui. 

Ccllyrium  Prpteusad  incipientcs  fuffufiones  & aha 

mala,  Cap.  v. 

Ccllynum  Monohemeron  magnum  adiniua,&diutur 

npsaffecTus,  Cap.vi. 
Collynum  Nardaniu,admultam  defluxionc  &omne 

malum,  Cap.  vu. 

Collyrium  Libyanum  ad  phlegmonas  &  vlcera, 

Cap.  viu. 

Collynume  crocoadfuperantes  chemofes&  phlegmo 
naj,  Cap  IX. 

Collynum  Cicius  albus,adincipienteshppitudines, 
Cap.X. 

Collyrium  elacTe  mirabile,  Cap.xt. 
Collynum  c  cornu,ad  phlegmonas  &  defluxiones., 
Cap.x». 


HIER  A  pcnculo  vacanjjcx  Ttalliano.Aloesfcrup, 
duos,folii,agaric]jOpopanacis,amomi,  croci ,  fagapeni, 
caftorei,dacrydii,ammoniaci,f:ng»Jorum  fcrupulos  v. 
polypodn,cafix,fingulorum  fcrupules  qunucr.piperis 
albi,petrofehni  Macedomci,  anftolocl.ia  .elleberi  nigri 
fingulorum  lcrupulos  duos  femisy  roarrubn  arfdi ,  cha- 
madryoSjbdelhi,colocynrhidis,'fingulcrum  fcrupulos 
quatuonlntcgra  exhibitio,fi  quidemcum  meile  ronfe- 
cens  ferupuhfeptem:fi  vero  cum  melle  excipere  volue- 
B  ris(quemadmodum  mnlti  confueuerunr) oato kn;pu- 
los  duodecim.&  probe  parato  vtere. 

Cap.  XXXV. 
HIERA  amara Caleni , mirum  in  modum  confe- 
rens  ftemachc  &  capiti.Aloes  flauX  drn  I  masquatuor 
decim  iemis,cir:amcmi,croci,cofti,flor:s  mnci  odora- 
ti,xylcba!f:mi,caiix  fiftulx  pura>imaftiches,afan,rofa- 
rum,ajnomi,abfinthii,finguloruni  dracl.raam  vnam. 
Tritain  pollmem  fubigttocum  melle  Atn  :o  fufficien- 
ti,&  pra.betc  bexngia  tna  AM  tria  &  feftfiis,  pro  vinbusf 
C  carentibus  lebce  ex  vino  ,  f  ebricitantibur.  cum  aqoa  te- 
pida.       ,?f.JuftV*     •.i**lv        L*t»t  '  ?     mtiiivH  O 
Cap.  XXXVI. 
H  I  E  R  A  Anticchi  probata:Chamadryos ,  agaricii 
colocynthidis,lingulorum  drachma-S  octo,fquillx  afia- 
tx,ammoniaci  thymiamarik,ellebcri  nigri,cleni3tidis, 
pipens  albi,Iingulortim  drachmas  duas  iemis,  ciriamo- 
mi,fpicx  nardi,zingiberis.m'y-rrhx-  troglody  tica,croci, 
foliijfinguionim  drachmas  duas,  melhs  quodfatis-eft. 
Cap.  XXXVII. 
D      H  I E  R  A  amara  Galeni,ad  alpentatem  gu?a-&  ma- 
la  vteri  pecuharirer  vales.  vrmam  quoque  mouet.Tuf* 
fientibus,caput  dolentibus,vertigincfis,  defluxiOne  la- 
borantlbus,hydropicis  ,  nephriticis  &  iecinorofis  cOn- 
fert.mirum  in  modum  tti  m  menfes  mulierum  ducit. 
SpicXjCarpobalfami ,  y  ami  ,flonsiunci  Odorati, 

cinamomi,nardi,dacr^  '  >farum:,  v-iolarum ,  epithy- 
mijaganci^abfinthiijtu^  i,fena; ,  fisgulorum  vnda* 
duas  femis,rhei  barbari  hexagia  tria,  croci  vnciam  Vna, 
aloesflaua;  quantum  omnitlmal:arum  fpecierum,meli 
E  lis  Attici  quod  fatis  eft  .  Vbi  prcbe  paraueris  prabeto 
media  node  hexagia  tna  aut'  tna  &  femis  cum  aquis 
tepidafufficienti. 

.       r-Miuit'  muilvtlk  mmcno  Lt«  jjjj%  a  j  miiii;Ho> 

9.  r  /»ii'  *>       iri  .miifno  fnmwit  m  niv  uiu<i 

-c>Jl*f!j  ?»jn»i«|  '  i:  h<5 , ••J9n»i1  ?rmv'T>ti rnun(tIoD 
COLLYRIOR  V.M. 

.•.iJt.f!:^ 

Collyrium  ad  defluxiones,ftaphylomata,chemofes,piji 
cturas&membranarum  rebelliones,Cap.xni. 

Collynum  Libyanum vocatum,  Cap.xnir. 

Collyrium  ad  fugiUata  &  dolores,         Cap.x  V. 

Collynum  ad  morfus  m  tunicis  oculorum  faiios, 
Cap.x  v  i. 

Collyrium  Hydaron  ad  oculos  fugiUatos, 
Cap.  xvii. 

Collynum  Irin,adalbugine$,  Cap.  xviif. 

Collynum  e  rofis  magnum ,  ad  diuturna  &  fbrdida  \U 

cera,  Cap.xix. 
Collyrium  facra  anchora,ad  albugines  non  tenues  ac 

denfas,  Cap.xx. 
Collynum  Theodoretu,vifumacuens,  Cap.  xxi. 
CoUyrium  After,ad  omnem  vehementem  dolorcm,  pU 

ftulas,  ftaphylomata,&  diuturna  vlcera, 

Cap.xxn. 

ColIyriumHermolaus,adon  em  rffedtum  ocularemt 
Cap.xxtn. 

Collyrium  e  comu,ad  albugines  &  omties  affeGus, 

Cap  xxi m. 
Collyrium  Zoili  ad  veteres  &rcccntes  affeflus. 

Cap.xxv.  ^ 


6« 

Collyriuni  T  amboqg&U  pefaftonum  ,  anodynum  & 

fomnifeium,    'mEfiik  Cap.  xxvi. 

Collynum  ,:rd  mcipicntes  fuffuiiones,  hebetu- 

.    dines& cicatrid^^^MP*  Cap.xxvn. 
Collynum  Lan;b>'1»i'$  ad  chemofes,  foffulas,&  omncm 

oculorum  percurbafionem,  Cap.  xXviu. 

Collyrium  e  foeniculo  ad  hebetudines,  pnncipium  fuf. 

fulionis,&  cicatrices,  Cap.xxix. 
Collyrium  e  cornu  nigro,ad  omncm  diuturnum  affe- 

ftumjc  albugines,  Cap.xxx. 
Collynum  Phccnix  ad  albugines,pterygia,  facttque  vi- 

Fumacutum,  Cap.  XXXI. 

Collynum  e  rofis,  ad  phlegmonas,chemofes  &  rubores 

palpebrarum,  -  Cap.xxxn. 
Collyrium  album  e  rofis,  Cap.  xxxm. 

Collyrium  Monohemeron,  Cap.  x  x  x 1 1 1 1. 

Collyrium  Monohemeron  ad  ptcrygia, 
.  Cap.xxxv. 

Collynum  croceum  reprimcns,  Cap.xxxvi. 
Collyrii  m  Pclanon,ad  omncm  affcctumadmodum  bo 

num,  Cap.xxxvn. 
Collyrium  c  thure,ad  caua  vlcera  &  foffulas, 

Cap.  xxxvm. 

Collynuna  Theodotium  magnum,ad  omnis  generis 
oculorum  mala,  Cap.xxxix. 

Collynum  enftacton,ad  vifus  acumen  mirabile, 
Cap.xl. 

Collyrium  e  lapidtbus  fcylaciis,  ad  defluxionem  repri- 
mi:dam&  diutumashppitudines,  Cap.xLi. 

Collyrium  e  fucco  ad  omnem  affcctum, 
Cap.xLii. 

Coll)  num  Anerii  chirurgi,ad  epiphoras,  . 
.:  Cap.xLiu. 

CoUyrjum  c  cornu  ad  omnes  generis  deflirxiones  ,  fbr- 

djda ylcera,callos &  afpentudines,  Cap.xLim. 
Collyrium  Miraculum  appellatum,ad  omnem  lippitu- 

dinemjiGum&fugillatos,  Cap.xLV.J 
Collyrium  tenerum  m,olleve,dolorem  rriitigans, 

Cap.xLvi.  9:hti:i 
Collynum  Pacianum,addiuturna  vlcera  &  fordida, 

Cap.xLVii.  .  . 

Collynum  Libyanuirijad  defluxiones,dolores  &  recen- 

teshppitudines,  Cap  xlviii. 

Collynum  ex  acetc,  adomnem  affectum  inueterataru 

afperitudinum,  Cap.xLix. 
Collynumvifum  acuens&  omnem  hebctudinem,  & 

incipientesfuffuliones,  Cap.L. 
Collynum  lacrymas  rennens ,  ad  incipientes  fuffufio- 

nes,  Cap.Li. 
Collyrium  raolle,ad  intolerabiles  lippitudincs, 

Cap.Lii. 

Collynum  Pfitacium,ad  dolores,puftulas,a:ftus,cicatri 
ces.&  aliamala,  Cap.  im, 

Collyrium  ad  omnem  defluxionem,phlegmonen,  do- 
lorem  vehemcntem  &  capitis  dolorem, 
Cap..  ljiii. 

Collynum  lumen5ad  myiocephala  &  albuginei, 

Cap.  lv.    ,   ■    '  .    '     .  ,; 
Collyrium  c  cornu,ad  afperaslippitudincs&  diutufnos 


affcc^us, 


Cap.  lvi. 


Collyrium  Onilabium  ad  vlcera,puftulas  ,  rupturas ,  v- 
ftiones ,  vuac  procidentiam  & alia  mal» , 
Cap.  lvh. 

Collynum  Achanftoia,ad  maximas  epiphoras, 

Cap.LViii. 
Collyrium  diathalias,ad  omnia  vlcera, 

Cap.Lix. 

Collyrium  Diathece  fiue  teftamentum  Cbryfochoi, 
Cap.Lx. 

Collyrit  m  Chobs,comprehendens  omnem  lippitudi- 
nem,&  reprimens  omnem  deiluxum, 
Cap.Lxi. 

Collyriume  fiicco  polygoni  ad  (eptuaginta  duo  mala 
oculorum,  tap.Lxn. 

Collyrium  c  fucco  conandri,ad  acuta  mala  m  pnncipio 
inftillatum,  Cap.Lxui. 

Collyrium  Hecatombe,  adincipientes  lippitudines, 
Cap.Lxuii. 

Collynum  Cleoms,profundiffirua  vlcera  implens, 
Cap.LXV. 

Collyrium  Cleonis  aliud,  Cap.  lxvi. 

Collyrium  c  vino  Phalerno  ad>lcera,vulnera,dolorem, 

affectufque  diuturnos,  Cap.Lxvu. 
Collyrium  e  fellibus,vifum  acuens,&  ad  cicatnces,albu 

ginesj&ahavtile,  Cap.Lxvm. 
Collynum  Diony  fos  fiue  lumen,  reprimens, 

Cap.Lxix. 

Collyrium  lumen,Yifum  maximc  acuens, 
Cap.  Lxx. 

Collynum  Hermi,vifum  acuens,        Cap.  Lxxr. 
Collyrium  e  fucco  radicis  cucumeris  fylueftris  adcica- 

trices  &  albugines,  Cap.Lxxn. 
Collynum  Acharifton,ad  affe&us plurimos  &  maxim£ 

glaucos  oculos,  Cap.Lxxm. 
Collyrium  omnibusconferenj,  Cap.  lxxiiii. 

Collynum  ex  Ericadalbugines&hebetudines, 

Cap.Lxxv. 

Collyrium  Stratiote$,vifum  acuens,  Cap.txxvt. 
Collyrium  Antomnus,  foflulas  complens&  cicatrices 

extcrgens,  Cap.  lxxvh. 

Collyrium  odorarum  adtulnera&myiocephala, 

Cap.Lxxvm. 

Collynum  Afyncritonadmyiocephala  &  ftaphyloma- 
ta>  Cap.Lxxix. 

Collyrium Mcmphites  ad  albugines,hebttudines-,& 
fufrufioues,  Cap.Lxxx. 

Collyrium  adoculo$quospili  pungunt, 
I  Cap.Lxxxi. 

Collynum  tingens  albugincs  &  cicatrices, 

Cap.Lxxxu. 
Collyrium  tingens  cicatrices  in  oculis, 

Cap.  lxxxiii. 
Colly  riura  ad  albugines  &  nebulas  omnis  generis, 

Cap.  Lxxxnu. 
Collynum  ophthalmicum ,  dictum  Diatheca  Chrylb- 

choi,  Cap.  lxxxv. 

Collynum  conferensad  albuginf j  oculorum  &  nebu- 

laI>  Cap.  txxxvi. 

Aqua:  ocularis  confe itio,  Cap.  lxxxvii. 


NICOLAl  MYREPSl  ALEXAN 

De  CoIIyriis, 

SeCtio  Vicefimaquarta. 


Cap.  I.  A 
r  OLLYRIVM  Soteria  di&um  Mani- 
cM'/  tnonis  admodum  efficax,  ad  incipientes 
k^j5^=?:;  lippitudines,defluxionem,  vlcera  ,  ocu- 
•0?~*£<  los  fcabiofos ,  hebetudinem  ,  albugines, 
g|?rN  tenues  vngues,  encanthides  ,  fuffufione 
£5^.  atquepundhonibuslaborantes.  Eft  etii 
fomniferum  &  omnem  m  oculisfacram  caufam  vincit. 
Habet  cafia:  drachmas  fex,a:ris  vfti  drachmas  quatuor, 
ftibii  drachmas  odto,  ceruifx  drachmam  vnamfemis, 
pompholygis  drachmas  duas,aloes  flaua:,  opobalfami,  B 
florum  verbafci ,  rofarum  tenerum,  carr.is  baccarum, 
myrti  maturarum,lycii,conandn,fucci  mandragora:,& 
hyofcyami,fingulorum  drachmas  duas ,  foenigraxi  co- 
ch  m  aqua  pluuiali,&  maftiches  expreffionis  exquifita: 
drachmas  duas,fucci  fblani,melhs  Attici ,  fingulorum 
drachmasduas.Tentoin  vino  bonoalbo  veten  ,  &  fac 
collyria,ilhfque  vtere. 

Cap.    I L 

COLLYRIVM  nommatum  Sol,  ad  omnes  effe- 
dtus:abftergit  enim  fummc,omnia  etiam  defperata  ma  C 
la.Cafix  drachmas  vigintiquatuor,ftibii  drachm.  ofto, 
lapidis  ha:matitis  drachm.ocro,fpicx  nardi,folii,  myr- 
rhx,crocodilii,lapidis  afii,mifyos,a:ruginis,piperis  lon 
gi  &  albi,gummi ,  fingulorum  drachmas  duas ,  lapidis 
fciffilis,croci,opobalfami ,  fingulorum  drachmas  qua- 
tuor.Tritain  pollinem  lrngato  cum  aqua  pluuia  fuffi- 
cienti,&  finge  collyna. 

Cap.  III. 

COLLYRIVM  didt  um  Lumen,ad  albugines  craf 
fas,ftaphylomata,vteo  femeltantum  vtentesfani  eua-  D 
dant.yEns  vfti,fquamx  xris,fquamx  ftomomatis,fing. 
drachm  as  duas,xruginis  rafilis  drachmam  vnam,  chal- 
cathi,lapidis  ha?matitis,chalcitidis,  fingulorum  drach. 
vnam,omphacn  drachmam  femis,hebeni  radicis  drach. 
tres,fpicxnardi,croci,fingulorum  drachmas  duas,  cro- 
codiln,myrrhx,fingulorum  drachmam  vnam  ,acacix 
drachmas  tres,  thuns  repurgati,cytinorum  mah  Puhi- 
ci,fingulorum  drachmam  femis ,  gallarum  drach.  vni, 
cafix  drachmasduasjpompholygis  drachmam  femis, 
opn  drachmam  vnam,  aphonith  albi,gummi ,  fingul.  E 
drachmas  fex.Trita  probe  madefacito  vino  fufficienti, 
fadhfque  collyrns  vtere. 

Cap.    II II. 

COLLYRIVM  Aquila,didtum myfterium , pur- 
gans  albugines  craffas,fummc  expertum.  Ammoniaci 
drachmas  fex,xruginis  rafilis  drachmas  quatuor,pumi- 
cisleuis  drachmam  femis,crocodilii  drachmam  vnam 
femis,teftarum  fepix  drach.  vnam  femis ,  falis  ammo- 
niacidrachmamvnam  femis,myrrhx,gummi,fingulo-  p 
rum  drachmam  femis.Tnta  madefacito  aqua  pluuiali 
fufficienh,  formatifque  collyriis  vtere. 

Cap.  V. 

COLLYRIVM  Proteus,  nihilominusfaciensad 
ihcipientesfuffuficnes,cicatricesitem,&  clauos  exte- 
rens.Adomnemaffedrum  diuturnum  ,  albugines  craf- 
fas,&eius  generis  mala  confert.Chalcitidis  crudx,  ceruf 
fx,fingulorumdrachmasviginti,piperis  albi  drachmas 
n.liquoris  Cyrenaici  dr.  i.  croci  dr.  o€to,  lacrymx  olex 
dr.  odro,ammoniaci  drach.  viginti ,  opopanacis  drach.  ^ 
duas  femis,opobalfami  drachmas  fex,  gummi  drachm. 
decem.Tntairrigato  aqua  pluuiali  fufficienti,fachfque 
collyriis  vtere. 

Cap.  VI. 

COLLYRIV  M4Monohemeron  didtum  magnu, 
ad  principia  &  vetcves  affedhis .  Illinendum  autem  cre- 
brius.eodem  die  malum  demulcet:p6ftmittedus  inbal 
neum  xger.Sobii  loti  vncias  tres  femis,myrrhx  drach. 


tres,ceruffx  vnciam  vnam  femis,  fpicx  nardi  drachm. 
tres,cafix  vnciam  vnam  femis,acacix  vncias  tres  femis, 
xris  vfti  vnciam  vnam,croci  drachmas  tres,caftorei,a- 
loes  flaux,opn,chalatidis,fingulorum  drachmam  vna 
femiSjlycn  drachmas  tres,gummi  vncias  tres  femisdr. 
vnam.Trita  irngato  in  aqua  pluuiali  fufficienti,forma- 
tifque  collynis  vtere 

a    Monohrmcron]  In  ccidicemanufcripto  perj>eiam  lenicur 
v.irwwt  pro/uovs»'a?f5i.S>ic  auccin  diftu  eft  quoj  vnica  illicionc  lanat. 
Cap.  VII. 

COLLYRIVM  nardinum  ad  multam  defluxio- 
nem,&  omne  maJum,  phlegmonen,dolorem,  chemo- 
fes,omndmque  lippitudinem.illine  multoties.  Inuete- 
ratum  autem  ad  huiufmodi  mala  mehus  fit.Cadmix  v- 
ftx  vnciam  vnam,caftorei  vnciam  vnam  femis ,  fpicx 
nardi,croci,fingulorum  drachmas  tres,folh  drachmam 
vnam  femis,acacix  drachm.  duas  femis,  opii,  myrrhx, 
fingulorum  drachmas  duas,lycu  Indici,gummi,  fingu- 
iorum  drachmas  duas,aloes  flaux,ceruiix ,  fingulorum 
drachmas  quatuor.Teraotur  &  cum  aqua  pluuiali  finga 
tur  collyna,quibus  vtere. 

Cap.  VIII. 

COLLYRIVM  Libyanum ad phlegmonas & vl- 
cera  quibus  cicatncem  fummc  mducit ,  &  ad  omnem 
affedhim  vtile.eft  molle.Ceruffx  drachmas  tres,  fpodri, 
pompholygiSjfingulorum  drachmas  quatuor,  Cadmix 
lotxdrachm.  odto,ftibhvfti&loti,  fingulorum  drach. 
quatuor,myrrhx  drachmas  fex,plumbi  vfti&loti  dra- 
chmas  quatuor,amyli,Samii  afteris,fingulorum  drach, 
vnam,tragacanthx  drachmas  quatuor,  opii  drachmam 
vnam.Tnta  madefacito  cum  quinque  ouorum  albis,& 
aqua  pluuiali  fufficienti,&  ringe  collyria. 

Cap.  IX. 

COLLYRIVMe  croco,Onefimi  confeaio,afine 
vlceratione.Potiffimum  vero  facit  ad  Vehementes  che- 
mofes,&  omnes  phlegmonas,illitum  cum  multa  fome 
tatione.Eft  verb  comprehenforium  cum  aqua  illitum, 
vt  omnem  repnmat  hppitudinem.  Succiconizx  drach» 
vnam,fiicci  focniculi  vnciam  vnam,opii,lycii,  fucci  ro- 
farum  &  hyofcyami,fingu!orum  drachma  vnam  ,  om- 
phacii  drachmam  femis,croci  drachmas  tres ,  farcOcol- 
lxdrachmas  fex,fucci  glaucn  drachmas  odtodecim,gu- 
mi  drachmas  odfodecim.  Tnta  madefacito  cum  mellis 
Attici  defpumati  cochlearns  tnbus,formato  collyna  & 
dato. 

a    Sine  vlceratione]Vidcrurhfcaliquid  dciidciari  quod  prff- 

ccdat. 

Cap.  X. 

COLLYRIVM  didhim  Cicius  albus,  ad  incipie- 
tes  hppitudinesjdefluxionem  acrem  &  albam,xftus,vl- 
cera  caua  &  fordida,puftulas,  chemofes,  &  propemodil 
ad  omnem  affedhim,&  eos  qui  non  fufferunt  morfum. 
Pompholygis  lotx  draclimas  quatuor,Cadmix  vftx  & 
lotx  drachmas  duas  femis,ceruffx  drachmas  quinque, 
Samii  afteris  drachmamfemis  gran.  feptem,opn  grana 
quindecim,amyli  drachmas  duas  femis,acacix  drach.fe 
mis,tragacanthx  drachmam  vnam ,  gummi  drachmas 
duas  femis.Trirafnadefacito  cum  aqua  pluuia  fufficien 
tij&finge  collyria.Adhibetur  fordidis  vlcenb9  cii  ladte? 
ad  alia  verb  omnia  cum  aqua  pluuiali  accomodatur. 
Cap.  XI. 

COLLYRIVM  e  lacfte  mirabile.  Cadmix  vetens 
vnciam  femis,Samii  afteris,cerufTa: , fingulorum  vncia 
vnam,opii  vnciam  vnam  femis,rr3gacantha:  vnc.duas, 
ouorum  albadiio.  Arida  difiolue  cum  albis  ouoru.  Tu- 
gacantham  verb  &  opmm  pnus  maccrato  in  lacte  ca- 
pnno,aqua  vero  non  attin^ito.finge  collyria.  Eftexcel- 
lenter  anod\nUm,vt  iis  cuibusilhtu  eftftatim  fomnu 
accerfat. 


4& 


NICOL.  MYRHPSI 


6*8 


np..  XII. 
rortiu  a  quo  quum  effeminNi- 
!»cpiphora  fanaui.Vtere  eo,poft- 
^pncitur,pnmum  illeueris.  Facit 
;Tuxiones  cofeftim  exficcat.  Vtere 
cnentia  ad  chemofes  &  exulcera- 
tiones , &in  vnitierfiim  adomnem  affeclum  ab  mitio 
vfque  ad  finem.Cadmix  racemofx,  cornu  cerui  vfti,plu 
hi  vfti,aca_cix,ftibii,xns  vfti,myrrhx,aloes  flaux,fingu 


COLLY  RIV, 
cea,vno  die  maxi 
quam  ld  quod  ex 
ad  phlegmonas, 
autem  cum  multa 


Cap.  XIX. 
COLLYRIVMe  rofis  magnum,ad  vlcera  vctcra, 
fordida,procidentias  oculi,myiocephala,ftnphylomata, 
fugillata,  vngues,&  omnem  affe&um.  Vrcre  ci  m  albo 
oui,aut  laftemuliebn,  m  acceflione  autem  cum  aqua 
pluuiah.  Cadmix  lotx  drachmas  duodecim  ,  crcci  dra- 
chmas  tres  femis,xruginis  rafilis  vnciam  vnam  ,  fpicx 
nardivnciam  vnam  femis,  fquamx  xns  drachmamv- 
nam,opn  drachmam  vnam  femis,ftibii  vfli&  loti  dra- 


lorum  vnciam  vnam,rhuris  mafculi  vncias  duas,lycii  jj  chmas  tres,myrrhxdrachmnm  vnam  f  nns ,  rofarum 


vnciam  femis,opii,fquamx,fingulorum  drachmam  v- 
nam,caftoreidrachmam  femis,oflium  palmularum  v- 
ftorum  decem.  Tnta  madefacito  cum  aqux  pluuiahs 
vncia  vna  femis.Fmge  collyria,&  vtere. 

a  Quo  quum  eliim]  Hklocus  incodice  manufuipto  vclie- 
menter  deprauacus  eft.  Nos, vtcunquc  potuimus.omnia  harc  conuer- 
timus.elicicntesfailum.vt  piitamustol«abilci>>,&:  aratione  non  ab- 
horrentem. 

Cap.  XIII. 

COLLYRIVMad  defluxiones,ftaphylomata,hu 
mores,puntturas,membranarum  rebelliones,lippitudi 
nes,foflulas  oculorum,myiocephala,cruftas  ,  &  omnes 
affe&us  expertum.Ne  contemnas  hoc  ipfum  eo  quod 
vile  fit.ylrisvfti  drachmas  otto,  cadmix  drachmasde- 
cem,gummi  drachmas  fedecim,medicamenti  drach.o- 
£todecim.Tnta  irrigato  cum  aqua  pluuiali.Eft  vero  co- 
fecSHo  medicamenti  eiufmodi .  Succi  centaurii  partem 
Vnam,fapx  Creticx  partem  femis.Coquito  hxclignis  c 
vite  fumptis  in  olla  noua,donec  fordium  craffitudinem 
acquirant.Inftillato  autem  cumouis.  Ad  eosvalet  qui 
adftricf  ionem  non  ferunt:  fedfic  quidemcum  aqua.ini  £) 
tio  fac  aquofum,&illine. 

Cap  XIIII. 

COLLYRIVM  Libyanum  vocatum.Cadmix  v- 
ftx  &  lotx,ceruflx  lotx,fingulorum  drachmas  oc~f  o,zin 
giheris  drachm .  fex,ftibn  vfti  &  loti  drachmam  vnam, 
amyhdrachmamvnam,  cinens  pompholygis  drachm. 
quatuor,terrx  aSamix  drachmas  quatuor.Trita  fubigi- 
to  cum  albis  ouorum  decem,&  aqua  pluuiali  fufficieti . 
dein  accipe  opii  dra.  fex.Terito  vtpollinem,  irrigato  cu 
eis.Eft  varii  vfus:facit  enim  ad  puftulas, inuftiones,  bru  ^ 
ptiones,fugillata,chemofes,immefos  dolores,  aliofque 
affe&us.cicatnces  etiam  extergit.fic  parato  vtere. 

a    Sacnia:]In  manufctipco  codice  r^/riic  perperapio  aV*foc  legitur. 

b    Rupturas]Nicolai  codex  talfo  admodum  lcgit fi^a-t  propx^cfc. 

Cap.  XV. 

COLLYRIVMad  fugillata,  &  dolores  elucTs  ma 
gnos,mirabile.Difcutithumoresin  profundo  exiften- 
tes,&  externam  rupturam.Cadmix  vnciam  fcmis,  xris 
hexagium  vnum  femis,myrrhx  fcrupulos  quatuor  fe- 
mis,opii  fcrupulos  tres,fahs  ammoniaci,gummi,fingu-  F 
lorumfcrupulos  tresJTrita  irrigato  cum  aqua  pluuiali 
fufficienti,&  albis  ouorum,  ac  finge  Collyria. 
Cap.  XVI. 

COLLYRIVM  ad  morfum  in  tunicis  oculorum 
fa&um  &erofiones.  Ceruffx  drachmas  quatuor ,  croci 
drachmas  tres,nardi  Indici  drachmas  duas,  mchloti  dra 
chmas  quinque.Tnta  bene  madefacito  cum  fucco  fym 
phyti  fufficienti,&  fac  collyria. 

Cap.  XVII. 
COLLYRIVM  Hydaron ,  ad  fugillatos  oculos. 
purgnt  ftatim  fiaquofum  infundatur.  Cadmix  v*ftx  & 
lotx  vncias  tres,xns  vfti  &  loti  vnciam  femis  drachma 
vnam,zingiberis  vncias  duas  &  quartam  partem,opii 
vnciam  vnam  femis,nardi  Celtica  vnciam  femis  drach. 
vnam,alcesflaux  vnciamvnam  femis.Tntafermenta- 
to  cum  aqua  pluuiah,&  finge  collyru. 

Cap.  XVIII. 
C  O  L  L  Y  R  I  V  M  Irm  ,  ad  albugines  craffas  valde 
bonum./l  rngjnis  rafilis  drachmam  lemis  grana  fepte, 
mtnalbi  torrefacl:i  diat  hmam  femis ,  teftarum  fepix 
vnciam  fcmilldrachnnn)  vnam,ammoniaci  vnciamv- 
nam  fcmis.Tritaferme^itatocum  aquapluuiali  fufficic 
r:,&  fonn.itocojlyria. 


tcnerum  drachm.  tngintafex,  gummi  vnciam  vnam 
femis.Tnta  feimentato  cum  albo  oi!i,lac~te  muhebri,& 
aquapluuiali,&  fingecollyria. 

Cap.    X  X . 

COLLYRIVM  facra  ancora,ex  Pontico,ad  albu- 
ginescraflas,nec  tcnues,fcd  denfis,  &ad  fiiffufiones& 
pterygia.  Ammoniaci  puri  drachmas  oc~io,xrugin:s,  a- 
luminis  fciffiliSjfingulorum  drachmam  femis,ftibu  dra 
chmam  vnam,fagapeni,opopanacis ,  fingtilorum  dra- 
chmam  femis,liquoris  Cyrenaici  drachmas  duas,gum- 
mi  drachmam  vnam.  Tritafeimentato  cum  aqua  plu- 
uiali  fufficienti,&  fac  collyria. 

Cap.  XXI. 

COLLYRIVM  Theodoreton ab  Afclepiade de- 
fcriptum,fumme  vifum  acuens.Vfus  fumilloin  quoda 
qui  quum  vellet  pungi,fuffufione  fanata ,  non  amplius 
pungi  voluit,qu6dnihilimpediretur,fedacute  videret. 
Repurgat  albuginescrafl~as,vngues,pterygia,cicatrices, 
&omniapupillam  obfcuratia,admcdum  mirabile.  Am- 
moniaci  puri  drachmas  duodecim,  thuris,opopanaciss 
liquoris  Cyrenaici,fingulorum  drachmam  vnam,faga- 
peni,croci,drachmas  duas,opobalfami  drachmam  vna, 
myrrhx drachmas  duas,gummi  drachmas  quatuor.Tri 
ta  bene  fermentato  cu  aqua  pluuiali  fufficienti,&  fingi- 
to  collyria. 

Cap.  XXII. 
COLLYRIVM  After,hoc eft Stella , ad omnem 
dolorem,puftulas,ftaphylornata,vleera  vetera ,  &  rece- 
tia. Facit  etiam  ad  diUturnos  affec~tus,&  cicatrices  exter 
git.Cadmix  vftx  &  lotx,ceruffx  t  orrefac~tx,opii,fingu- 
lorum  vnciam  vnam,ammoniaci  vnciam  femis  drach. 
vnam,ftibii  vfti  &loti  drachmas  fex  ,  aloes  flauxdra- 
chmas  duas ,  terrx  Samix ,  fpodii ,  plumbi  vfti  &  loti, 
tragacanthar,fingulorum  drach.  quatuor,thuris  mafcu 
li  drachmas  duas,myrrha:  drachmam  feiriis .  Trira  fer- 
mentato  cum  aqua  pluuiali,&  formato  colJyria. 
Cap.  XXIII. 
COLLYRIVM  aHermolaus,ad  omnem  ocularc 
affedum.Defideratur. 

a  Hermolaus]  Manuferipcnscodex  habet  ipftihAt  ptolf/Ai- 
>.£toc.EtmeminithuiuscolJyriiAetius  hb.  7.cap.j.  bis,non  tamen  de. 
fcribit.Et  Nicolaus  eiufdem  in  indice  tantum  nientionem  facit,nec  de- 
inceps  etiam  dcfcribit.-Statim  enim  pclt  collyrium  quod  After  dici- 
tur,id  quod  e  coinu  componitur  ceruino,fubiungit. 

Cap.  XXIIII. 
COLLYRIVMe  cornu  ad  albugines  craffas,&  o- 
mnem  affe&um.Cornu  ceruini  vftivnciam  femisdra- 
chmam  vnam,teftarum  fepix,  xrugims  rafilis,plumbi 
vfti,fingulorumvnciamfemis,ammoniacj  pun  vncias 
^  fex,myrrha:,gummi,drachmam  vnam .  Trita  fermeta- 
to  cum  aqua  pluuiah,&  finge  collyria. 

Cap.  XXV. 
COLLYRIVM  aZoili,medicum,  natdinUm  .  Ad 
veteres  affe£ius,fluxiones ,  exulcerationes ,  hemicrani- 
cos,&erofos  angulos  mirabile.Cadmixvffce  cum  lacle 
bxnuhebri  tertio  extin£tar,ftibii,fingulorum  drachmas 
oc>o,a:ris  vfti  drachmas  viginti,  caftorei  drachmam  v- 
nam  femis,fpica:  nardi,croci,fingulorum  drach.tres,fd 
liidrachmam  vnamfemis,acacia:  drachmas  quinque, 
opii,myrrha:,lycii,fingulorum  drachmas  duas,aloes  fla 
U2,ceruffa:,gummi,lingulorum  drachm. quatuor.Tri- 
ta  fermentato  cum  aqua  pluuiali  lufficienti,&  formato 
collyria.Quum  vftisexigit,irrigato  cum  lacle,&  ouial* 
bo,ac  vtere. 


6^ 


DE  COLLYRIIS, 


m 

SECT.  XXfT 


660 


a  Zoili]Nicolai  codexltgitfaifKfalfopio^i'/*.  b  Mu-  A  ta:,ceruffa:  lota,amyli,fing.  vna^-ttu.rofarum  exem- 


hebrHn  codice  Nicolai  limpliciter  1 ft  y<tKo.KTt ,  ltd  in  Actio  adduur 
yvVHlKttt».  -  .  , 

Cap.  XXVI. 

COLLYRIVM  Lambonis  ftupefa£rorium,dolo- 
rem  fedans,&  fomnum  concilians,valde  probatum.Ca- 
dmia  vfta  &  lota,pompholygis  lota,amyh,opn,  fing. 
libramfemis.Tntafcrmentatocum  aqua  pluuiali,fac 
collyna,&vtere. 

Cap.  XXVII. 

COLLYRIVM  Proteus  cui  nullum  eft  fimile. 
Conducit  ad  uicipientes  fiiffufiones,&  omne  hebetudi- 
nem.cicatrices& callos  exterit .  Cadmia  vfta  &Iota, 
chalcitidis  cruda,cerulfa,iinguloium  drachm.  decem, 
pipens  albi  grana  duodecim  femis ,  liquons  Cyrenaici 
drachmas  quinque,croci  drachmas  quatuor,opn  drach. 
duas  femis,fagapeni,lacryma  olexai£thiopica:,fingul. 
drachmas  tres,arfenici  drachmas  quatuor  femis,zingi- 
berisdrachmas  tres,gummi,ammoniaci ,  opopanacis, 
fingulorum  drachmas  quinque,  opobalfami  drachmas 


ptis  vnguibus  vncias  duas,  ,opu  yc^ftm  vnam  ,  gummi 
vncias  duas,tragacantha  vncias  du|l»crupulos  nouem, 
aloes  flaua  hexagia  quatuor  fem&.ilpHta  fermentato  cu 
aquapluuiah  fufficienti,&finge.cottyria. 

Cap.  XXX  r  I  II. 
COLLYRIVM  dicUim  Monohemeron  ,  poftqul 
quinquies  inftillaueris,mittein  balneum.Cadmia  yfta 
&  lota  drachmas  quatuor,chalcitidis  vfta  &  lota  dra- 
B  chmas  duas,opii,myrrha,fingt]l.drach.tres,acncia  dra- 
chmas  oclo,gummi  drach.duodecim.  I  rita  fVrnienta- 
to  cum  aqua  pluuiah,&  fac  coll)  tia. 

Cap.  XXXV. 
COLLY  RIVM  Monohemeron  celebre:&  qtian- 
do  vtihter& diligenter  a  concoctum  fuent  ccllynum, 
tum  mitte  ln  balneum,&  mirabens .  prodeft  etiam  ad 
pterygia.Croci,rofarum  viridium,ti-agacantha,  ijngul. 
vnciam  vnam,glaucn  vncias  tres,farcocolla  vnc.feinis, 
columba  alba  languinis  vnc.duas,aqua  pluuialis  quod 


tres.  Tnta  fermentato  cum  aqua  pluuiali,&  fmgito  col  Q  fufficit.Tragacantham,glaucium ,  &  crocum  macerato 

m  la£te  muliebri,  &  exceptis  ommbus  diligenter  fingi- 
to  collyna  cum  albo  oui,&  vtere. 

a    Concoflum]Gia:cecltOT^6":rcH)  ncn  viilctur  quadraiehax 


a    j£thiopic:e]Codex  Nicolat  fimplicitcr  legit  «JVxfi/ss  e&sptc: 


lyria 

fcd  Aeuus  addit  ^BtoTriw 

Cap.  XXVIII. 

COLLYRIVM  Lambonis  ad  chemofes,foffulas, 
&  omnem  oculorum  perturbatione.Cadmia  vfta  vnc. 
tres,ceruffa  vncias  quatuor  femis ,  pompholygis  lota, 
opii,tragacantha,gummi,amyh,  iingulorum  vnciam 
vnam  femis.Tnta  lrngato  cum  aqua  pluuiali ,  formato 
collyna,&vtere. 

Cap.  XXIX. 

COLLYRIVM  e  fccniculo  ad  hebetudine,&  mi- 
tiafuffufionis.cicatncesetiam  extent.  Cadmia  vfta  & 
lota  vncias  tres  fcrupulos  nouem,ftibii  vncias  tres,  mi- 
fyos  vncias  duas  quartam  partem,chalcathi  vnc  .  duas, 
chalcitidis  vncias  quatuor  femis ,  folii  vncias  quatuor 
quartam  partem,omphacini  collyrii  vnciam  vnam  fe- 
mis  fcrupulos  nouem,fpicx  nardi,croci,fingulorum  dr. 
quatuor,gummi  drachmas  fex  femis ,  opobalfami  dra- 
chmam  vnam  femis,  fucci  faniculi  fextarium  vnum. 
Trita  bene  madefacito  cum  aqua  pluuiali,  finge  colly- 
ria,&  vtere. 

Cap.  XXX. 
COLLYRIVM  e  cornu  nigro  Sophronnaabfter- 
gens,bonumad  albuginescraffas,&  omnem  veterem 
aUe£tum,perquodmulta  tentauimus.  Teftarum  fepia 
interiorum,<immoniaci,fingulorum  drachm.  quatuor, 
cornu  ceruim  vfti  vncias  quindecim,zingibens ,  gum- 
mijfingulorum  drach.decem,aruginis  raiilis  drach.vi- 


vox  fenfui.I  egcndum  potius  efleputaiem  vfyjtopiiov,  hoc  cft  illitum: 
lamen  mutaie ahquid temeie  citraalteiius  vel  codicis,  vel  autoris  fi- 
dem.haud  placuit. 

Cap.  XXXVI. 
C  O  L  L  YRI VM  croceum,repnmens  crebro  illitu, 
gaudens  lauacro.Croci,aloes  flaua,glaucii,fmgul  .dra- 
chmas  quatuor,opii,Cadmia,fingul.drach.vnam,£irco 
D  colla  drachmas  duas.Tnta  fermentato  cum  deco&o  pa 
paueris,&  finge  collyria. 

Cap.  XXXVII. 
COLLYRIVM  diiftum  Pelanon,quod  etiam  J\n 
toninus,monohemeron,&  anodynon  dicitur,quo  vfus 
eft  Apollmarius  Sy  rus ,  probatum  vero  ab  imperatore 
Antonino.Implet  foffulas,&  exterit  cicatnces ,  &  dolo- 
rem  mitigat,ad  omnemque  affe&um  valde  bonum:re- 
primit  &  mitigat.Cadmia  vfta  &  lota,  chalcitidis  vfta: 
&  lota,fingul.drach.duas,ceruffa  libram  femis ,  acaciai 
j  vnc.quatuor,zingibens  vnc.duas,  croci,  opn,  iing.vnc. 
qUatuor,amyli  vnc.n.tragacantha,gummi ,  linguloru 
vnciam  vnam  femis.Trita  fermentato  cum  aqua  plu- 
uiali,&finge  collyria.Vfii  exigente,diffolueintennitia 
cum  aqua  pluuiah,&  ilhne  crebro. 

s    Cap.  XXXVIII. 
COLLYRIVM  e  thure,ad  caua  vlcera  &foffulas. 
Cadmia  vfta?,pompholygis  lota.iing.drach.  quinque, 
ceruffa  diach.viginti,thuns  drach.quinque,opii,gum- 
mi,fingul.drachmas  tres.  Tnta  probe  fei  mentato  cum 


ginti.Tnta  madefacito  cum  aqua  pluuiah ,  finge  colly-   p  aa,ua  pluulal1  fufficienri,&  finge  collyna.vfu  poftulante 


na,&  vtere. 

a    Abfteigensjln  codice  Nicolai  poxTMto»  cotrupte ,  profi/- 
irrtnh  legitur. 

Cap  XXXI. 

COLLYRIVM  phccnix  ad  albugines  craffas  &  pte 
rygia.vifum  quoque  acuit.Teftaru  fepia,fquama  aris, 
pumicis,ammoniaci,aruginis,cornu  ceruini  vfti,  fing. 
vncias  tres,ztngiberis,thuns  mafcuh,mellis  Attici,fin- 
gulorum  vnciam  femis,gummi  vncias  duas,offium  pal 
mularum  vftorum  &frixorum  vnc.femis  drach.vnam. 
Tnta  fermentato  cum  aqua  pluuiali ,  in  qua  thusco- 
Qum  fit,autcum  ftillautiorofarumliquorepuro,  &al- 
bo  oui,&  finge  collyna. 

Cap.  XXXII. 

COLLYRIVM  c  rofis  odoratum  aNili,  mter  ini- 
tia  ad  phlegmonas,&chemofes,  rubores  palpebrarum, 
erofa,&  fugillatafaciens.Rofarumbtenerum  drach.qua 
tuor,croci  diach.duas,opii,fpica  nardi,fingul.drach.  v- 
nam,gummi  drach.vnam  femis  .  Trita  bene  fermenta- 
to  cum  aqua  pluuiali,&  formato  collyna. 

a    Nih]Codex  Nicol  i  vi'o"tipro  v(\*  legit.aut  vt  Paulus  habet  H 
v«>8.    b    Tenetum]Gra;ce  eft a.mi.Hv  :fed  Aetius  habet ^>.«fav,hoc 
cft  vindium. 

Cap.  XXXIII. 
COLLYRIVM  album e roiis.Cadmia: vfta: & lo- 


dillolue  cum  oui  albo. 

Cap.  XXXIX. 
COLLYRIVM  Theodotion  magnum,adomnia 
oculi  mala.Cadmia:  vfta:  &  lota:,opii,fingul .  drachmas 
fedecim,croci,aloesflaua,cerufi'a,gallartim ,  ramento- 
rum  fcobifve  hebeni,caftorei,chalcitidis  torrefafta,  po 
pholygis,atramenti  Indici,thuns ,  farcocolla ,  rofarum 
aridarum  &  viridium,fingul.drachmas  duas,  ftibii,aca- 
cia:,gummi,fingul.drach.quinquaginta.Tritafermen- 
G  tato  cum  aqua  pluuiali,&  facito  collyna. 

Cap.  XL. 

COLLYRIVM  aenftafton diaum,ad acumen ri 
fus  mirabile  admodum.Cadmia-,ceruifa:,fingul.  drach. 
viginti  quatuor,ftibii  dr.quadragintaquatuor,popholy 
gis  drach.decem,aruginis,folii,fingul.drach.vnam,  gil 
mi,opobalfami,fingul.drach.quatuor.  Tntafermenta- 
to  cum  fucco  radicis  fanicuh  drach.tngintaoGo,  &  fin 
ge  collyria. 

a    Enfta£ton]Manufcriptus  co^cxlegit  «-«'xtdv  pro  Wa*Tev. 
Eft  autem  evr£tx7tv,quod  inftillatur  collyiiuni. 

Cap.  XLI. 

COLLYRIVM  e  lapidibus  Scylaciis  appellatum; 
defluxione  interinitia  repnmit,&  cliuturnashppitudi- 
nes  fanat.fluxionem  craffam  extenuat,&  alpentudines^ 


I 


66i 


ficofafque  palpebraj 
ndris  aibiigines  d 
fi]is,lingulorum* 
fum  vric.vnam 


NICOL.    MYREPSI  661 

A  a  nonnullisDiafmenum  vocatum.  Ad  vlcera  vetera  & 


atrices,fluxiones  ,&  omnis  ge- 
Kxferit.  Lapidis  hxmatitis&  fcif 
as<tres,xris  vfti,Cadmix,fingnlo- 
Sjtbalcitidis  toncfa&x  ,  xruginis, 
myrrhx,croci,opu,flngulorum  vnciam  fcmis  drachm. 
vnam  ,gummi  v  ivc  .  tres .  Trita  fermentato  cumaqua 
pluuiah.fac  collym,&  vtere. 

Cap.  XLII. 
COLLYRIVMc  fucco  ad  omnem  affe£tum,phle 
gmonas,  chemofes ,  fugillata,  cum  ladte  nmhebri  aut 
fanguine  columbx  confedtum.Facit  ad  capitis  dolorem  g 
iniectum  cum  aceto&  llhtum  temponbus.  tacitadpu- 
denda  cum  vino  iniectum.  Radicis  mahix  arborefcetis, 
ftibh,feminis  lini,fingulorum  vnciam  femis ,  meliloti 
recentis  vnciam  vnam,aqux  pluuiahs  fextanum  femis. 
Herbas  coqiuto  in  aqua  &  fcmina ,  quoad  fuccum  de  fe 
prxbeant,&  colato  per  linteUm  purum  :  adiice  exipfo 
iure  libram  femis  vncias  tres.Dein  admifce  Ulibenetri- 
ti  croci  vnciam  femis,glaiicii,amyh,fingulorum  vncias 
tressgummi  vnc.vnam  femis.Probc  omnibus  confe&is 
&exceptis,fingecollyria.  C 
Cap.  XLIII 
COLLYRIVM  Aneni  chirurgi  medicum.  ad  epi 
phola's,fluxiones,cum  oui  media  menfura,&  pfydracia 
cum  aqua  ilhtum,vtile  eft.Claucii  hbram  vnam,farco- 
collx  vnc.vnam,croci  drach.duas,tragacanthx  vnciarh 
femis.  Glaucium  ad  erui  magnitudinem  reda&u  prius 
in  mortano  cum  aqua  pluuiali  macerato  fufficienti ,  & 
fine  vt  in  ea  perno&et.  Dein  crocum  tufum  &  cnbratu 
admifce,poftea  tragacantham  eo  dic  maceraram  .  Pro- 
bh  vnita  iermcntato  cum  la£te  muhebri,fa&ifque  colly  D 
viis  vtere. 

Cap.  XLIIII. 
COLLYRIVM  e  cornu  adomncs  defluxiones  & 
fordida  vlcera,callos  &  afperitudines  probatii.  Cadmix 
drachmas  decem,ftibii  drach.feptem  femis,fpicx  nardi 
"drach.dtias,  myrrhx,piperis  albi,xruginis,  fingulorum 
drachmam  vnam,croci,acacix,fing.  drach.  duas  femis, 
xris  vfti,cerulTx,fingul.drach.duas,lycii  Indici,opn,fin 
gulorum  drach.vnam,floriim  rofarum  drach.vnam  fc- 
mis,plumbi  vfti  drach.qUatuor,thuris  drach.duas,  cor-  £ 
iiu  ceruini  drach.quatuor,ocirhi  dr.decem.Trita  fcrme 
tato  cum  virio  vcteri,&  fac  collyna. 

Cap.  XLV, 
COLLYRIVM  mitaculum  appellatum , ad  o- 
mnem  lippitudinem  &iftum ,  fugillata ,  vlcerd,  &  flu- 
xiones,quale  nullu  cft  aliud,  cum  albo  oui  confe&um. 
Spicx  nardi ,  corticis  thuns ,  fingulorum  vnciam  fe- 
mis,  cafix  fiftulx  vncia  vnam  femis,  xris  vfti  vnc.tres, 
ftibii  vfti  vnc.  fex,aloes  flaux  vnc.  trcs,  atragacathx  vn  ^ 
ciam  vnam,croci  vnciam  femis,oflium  palmularum  v- 
ftorum  vncias  tre«,fquamx  xris  vnc.vnam  femis,  cafto 
rei,opii,fingulorum  vnciam  femis ,  acacix  vncias  duas 
femis,myrrhx  vnciam  vnam,gummi  vncias  dcce.  Tri- 
ta  fermctato  cum  aqua  pluuiali,fingcque  collyria .  Hoc 
jutem  teftaturartifexnofter  qui  Pontictis  etiam  no- 
mmatur. 

il    TragacanthilCodex  Nicolai  leeir  »je>.j;<</'v8< ,  haud  d'Jbie 
pro  Tf  *>  <^av6»c,aut  ccrte  proj^fcit^vSK.Srd  prior  lectio  maguplacet. 

Cap.  XLVI.  C 
COLLYRIVM  molle  appellatum,dolorem  miti 
gas,cui  hullu  ahud  fimile  exiftit.  Vtile  ad  omne  dolorc, 
vlcer.i,puftulas,vftiones,erofiones,cruftas,  procidetias, 
defllixionem  tenuem,illirumperoui  album.circum  fu- 
perciha  llhturh.fedat  dolorem.  Inunge  quoquecrcbro 
dolehtes  propter  procidentiaimcft  enim  mirabile .  Ca- 
dmix  vftx  &  lotx  drachmas  fex,cerufix,rofarum,fihg. 
drachmas  tres,amy!i  recentis,  opii ,  fingulorum  drach. 
v  nam  fernis,dcacix,trnpacanthx,fingul  .drachmam  fe- 

mis,rofarum  teticrum  Jrachmas  tres,aloes  flaux,gum-  H  fenfum  habent,  a  quibus  Iacryma  alba  &  magis  tenuis 
mi  drachmam  vnam.Trita  fermentato  cum  aqua  plu-  excernitur.Cadmix,croci,ftibii,amyli  rccentis,  fingu- 
uiah,  &  fac  colly na.  Iorum  vnciam  femis,  opii ,  gummi,fingulorum  vnciai 

Cap.  XLVII.  quatuor.Trita  probe  fermentatocumaqua  pluuiall,& 

COLLYRIVM  ^PacianumJDQnum  Seleucehfis,      fingc  collyria.vfu  poftulante  cumalbo  crui  vtcre. 


fbrdida,vngues,puftulas,  cauitates,  procidentias,  fugil- 
lata,oculos  cruentos,dolores,&  pun&uras.  C  admix  v- 
ftx  &  lotx,opn,croci,fingulorum  drach.  duodecim  fi- 
mis,xris  vfti  &  loti  drachmas  fcx,myrrhx  drach.  quin- 
quc,fpicx  nardi,gummi,fingul.drach.duas,  pjpens  albi 
diach.vnam.Tnta  fermentato  cum  vino  veten  fufftcic 
ti,&  finge  collyria. 

a  PacianunijManufctipiut  codcx  habet  irai»l*.vcr,  Aetii  vero 
exc.niplar  mtKunfo. 

Cap.  XLVIII. 
COLLYRlVM  Libyanum  ex  Pontico  ad  fluxio- 
nesjvehementes  dolores,&  recentes  lippitudines  effica 
ciflimiim.fine  enihi  dolore  effe  efficit.  repurgat ,  &-fb- 
mnum  conciliat.  Acacix  drachmasfcx  ,  ftibii  dradimas 
quatuor,  cadmix  vftx  &  lotx  drach.octo,fpod:i  drach. 
duas,caftorei  drach.vnam  femis,aloes  flaux  vnc.  qua- 
tuor,lycii,fquamx  xris,  fingulorum  fcrupulii  fenus,gQ 
mi  drach.vnam.Tnta  feritientato  cum  Vmo  VCtcn  fuf- 
ficienti,&  finge  collyna. 

Cap.  XLIX. 
COLLYRIVMex  aceto,Pontici,ad  omnein  affc- 
Q'Um  inueteratarum  &  earum  qua:  in  callum  abierunt 
afpentudinum,ad  albugines  cralfas,palpebrx  inuerlio- 
nes,vlcera,cicatrkes,vlccra  fatta  ab  afpentudine,ad  ru- 
borem,diuturnum  malum,  albas  fluxionts  :  confeftim 
enim  dolorem  aufert.Cadmix  drach  .  quinque ,  lapidis 
hamatitis  drachmasdecem,  arns  vfti  drach  .  quatuor, 
croci,myrrhx,gummi,fingulorum  drach.duas,  opii  dr. 
vnam  femis,aceti  acernmi  quod  fatis  eft .  Fermctato,& 
fingito  collyrit. 

Cap.  L. 

COLLYRIVM  appcllatiim  aOxydcrces , bhedy- 
ftac5on,ad  omnem  hebetudincm  ,  &incipientes  fuffu- 
fiones.Caput  etiaminfigniteralleuiat.  Lacrymas  etiarrt 
fiftit.Nam  per  nares  &palatum  plurimum  humorem 
ducit.prodeft  etiamfyderatis.Cadmiar,crocodihi,croci, 
pipens  albi,opii,myrrh2,omphacii,ellebori  albi ,  fing. 
vnciam  femis,gummi  vncias  duas .  Trita  fermctato  ca 
aqua  pluuiali,&  fac  collyria. 

a    Oxyderces]  Nicolaiccdexhabetoft/(7ncfortepro5;y/«)x{!'. 
b    HedyftaclonjSic  appcllatum  eft  quod  fuauitei  inftilletur. 

Cap.  LI. 

COLLYRIVM  lacrymas  retinens,Pontiti,ad  in- 
choantes  fuffufiones,&  nyd>alopas,ad  recctcrn  pupillz 
dilatatibnem.EftautemaThalafleros.  Cadmiaclotx  dr. 
vigintiquatuor,piperis  albi  drachmas  tres,  opopanacis 
drachmas  feptem,fagapeni,liquons  Cyrefiaici,finguIo- 
rum  drachmas  quihque,cerufla;  lotar  drachmas  duode- 
cim  femis,atramenti  Indici,lacrym£  olea:,  fingulorum 
drachmas  duas,gummi  drachmas  vigintinoiiem,  opo- 
balfami  drachmasfeptem.  Trita  benc  ferfhentato  cum 
aquapluuiali,&formato  collyria.Ncillinasfntiheh  gra 
uidx  caucto,ne  abortum  faciar. 

a    Thalafleros]Sic  vocatur  hoc  collyririm ,  vt  videre  licet  a- 
pud  Fadlum.'  quam  autem  ob  raufam,nefcio. 

Cap.  tlt 

:  -  C  O  L  L  Y  R I V  M  molie,intolerabiIem  lippitudinc 
mitigans.  Amyh  vncias  tres,fucci  fanigrxci ,  rofarum 
exemptis  vnguibus,  fingulorum  vnciam  vnam femis, 
ouorum  albi  autlaftis  muliebris  vncias  quinquc,traga 
canthx  vncras  tres,gummi  vnciam  femis.Trita  fcrmen 
tato  cum  lafte  muhebri  autalbis  ouorum ,  &  fac  col- 
lyria. 

Cap.  Llifc 
COLLYRIVM  Pfltacion  dfflum ,  ad  vehemen- 
res  dolores,puftulas,vftiones ,  cicatfices  ,  procidentias, 
ifuffufiones,&  admulti  fanguinis  effiufionem  .  Prodeft 
etiam  alns  affedibns,& maxime  ns  oculis  qui  facilem 


66i 


DE    COLLYRIIS,      S  E  C  T.  XXI 


Cap.  LIIII. 
COLLVRIVM  extnnfecus  lllinendum  ad  omne 
defluxionem,phlegmonen,  vehementem  dolorem,ca- 
pinfque  dolorem,fronti  llhtum.  Croci,fpica  nardi,fo 
lii,fmg.vnc.femis,aloes  iecoraria,  acacia,  fing.vnciain 
vnam ,  crocomngmatis  vnc.  femis,  myrrha  hexagmm 
vnum  lemisjfucca  corticismandragora,  aris  vfti,  fing. 
hexag.vnum  femis,ftibh  Iciflllis  vnc.femis,chalcanthi, 
fquama  xrisjcciaf&jtrggacatjha:,  gummi,  fmgulorum 
vnc.femis .  Trita  fermentato  cum  aqua  pluuiali ,  &  fac 
collyna. 

Cap.  LV. 

COLLYRIVM  Lumen  appelLnum,ad  myioce- 
phalon,  albugines  cralhores ,  &  vbi  teniionem  faciunt 
cicatnces,  mirabile.  Ammoniaci,  gallarum,  fing.lib. 
femis,rofarum  teneriim  vnc.quatuorfemis,finapi  vnc. 
tres,opu  vnc.vnam  femis.  Trita  iermentato  cumaqua 
pluuiali,  finge  collyna. 

Cap.  LVl. 

C  O  L  L  Y  R I V  M  e  cornu ,  ad  defperatos  oculos,& 
diutumos  affet~tus,ftaphyIomata,  &  myiocephala,&  he 
micranicos  affecTus.  Cadmia  lota  vnc.femis,  aloes  fla 
ua  vnc.vnam,  aris  vfti  vnc.tres,cornu  ceruini,  plumbi 
vfti  &loti,ceruffa,  fquama  aris,gummi ,  fingulorum 
vnciam  vnam,thuris,  opii,  chalcitidis,  fingulorum  vn- 
ciam  femis.Tnta  fermentato  cum  aqua  pluuiali ,  &  fac 
collyna. 

Cap.  LVII. 
COLLYRIVM  aOnilabiOn  cognominatum,co- 
ferens  ad  vlcera,puftulas,bruptuias<vftiones,prociden- 
tias,ftaphylomata,  fugillata,  aduftiones',  eroiiones,no- 
mas,carbuncu!os,&deiperatos  affecTus,vt  oculos  vide- 
refaciat  ac  fanos  eire,potillimiim  teneros  oculos  &  gra 
tiofos.Aquofum  vero  interinitia  mftillato.  Vbi  autem 
tenuis,  cmordax  &  calida  fucnt  fluxio,  aqua  diffolue. 
Terra  Samia  vfta  vnc.vnam  femis,  cadmia  vfta  &lo- 
ta  vnc.vnam,pompholygis  lota  vnc.femis,  fquama  lo 
ta  vnc.duas,  opii  vnc.  tres,  gummi  vnc.duas,  ftibu  vfti 
&loti  vnc.  vnam.  Tritafermentato  cum  aqua  pluuiali, 
&  fac  collyria. 

a  Onilabion]  G  ixce  fcriptuni  erat  oZvtov.  Hanc  ve ro  literaru 
abbreuiacionem  puto  valere  idem  quod  bvihaCtov, (ic  enim  aliquod  col 
lyrium  apptllat  Actius.  b  Rupturasj  Iterum  pifa;  conupte 
fcriptum  erat.pro  J»'|hj.  c  Mordax]  In  manufciipto  codicetal 
16  Jiiniv  pro  c/"[>»{Toi»  legitur. 

Cap.  LVIII. 
COLLYRIVM  Achanfton  admaximasepipho- 
ras:hoc  enim  folo  medici  qui  vtuntur,  felice  expenun- 
turfucceUum  :  prafertim  m  maximis  malis.  Cadmia 
drach.otTo,ans  vfti,  acacia,fing.  dr.quatuor,opu,fru- 
cTus  tamaricis,  fing.  hb.femis,  gummi  drach.tres.  Tnta 
fermentato  cumaqua  pluuiah,&  finge  collyna.  Vfu  exi 
gente  vtere  cum  latTe  muliebri. 

Cap.  LIX. 

COLLYRIVM  diathalias  ad  omnis  geheris  vlce 
ra,puftulas,  cicatnces,  foffulas,  &  ftaphy  lomata .  Ca- 
dmia,ans  vfti,fing.vnC.quatUor,fpica  nardi,croci,aIo 
es  flaua,ceruffa  lotx,fing.vnc.vni  femis,caftorei,myr- 
rha,opii,lycn  Indici,fing.vnc.femis,  ftibn,acacia,gum 
mijling.vnc.quatuor.Tntafermentato  cum  vino  odo- 
rato,&  fac  collyna. 

Cap.  LX. 

COLLYRIVM  TeftamctuditTum  chryfochoi, 
conferens  adomnem  affecTum  defperatum:  infcriptio 
autem  mdita  eft  a  cofuetudine  vnftionis.Chryfochous 
enim  quifpiam  admodum  pauperculus  grauiter  oculos 
dolens,&  lafus,fibi  collynum  hoc  adhibuit,curatufque 
eft.Curauit  aute  &  ipfe  plures ,  &  ditatus  eft  plurimum. 
Erant  autem  llh  tres  rilut:  &  vita  finita,  duabus  fihabus 
dmiiiit  facultatesmnnori  vero  Artemidi  nominata  col 
lyrii  huius  mlcnptionem,  &  hanc  folam  quidem,  &  di- 
tata  eft  per  ipfam  plurimum  <  Prodeft  ad  epiphoras,  a- 
fpentudines  ,  myiocephala,  &  defperatas  diuturnafque 
cicatnces  abftergit,&  fuffufiones  tollit ,  pellucidamque 
&  puram  efficit  pupillam  oculi,vt  admiran  liceat.  Facit 


664 


lenes,  albugincs 
immc  extent,  a- 
Bfe.Inuenta  v  ero  eft 
Cadmia  vfta  & 


A  ad  caliginem,  nubeculas,  puft 
craflas,angulos  erofos,  &  cicat 
haque  mala  quacunque  in  oc 
infcnptio  inter  Artemidis  o 
lota,ans  vfti,fing.drach.otto,  '  Jfi,draeh.decem,myr- 
rha,croci,fing.drach.duas,  fpicanardi  drach.  vnam  fe- 
mis,caftorei,iquama  ftomomatis,fing.drach.vnam,a- 
ruginis  raiihs  drach.  tres,lycnlndici  drach.  vnam,  opii 
drach.duas,aruginis  vermicularis,  rhuris,  cafia,fingul. 
drach.vnam,lapidisfciflilis,chalcathi,fing.drach.femis, 
B  pipens  albi  drach.vnam,ceruffa,  opoballami,fucc:  fa- 
nicuh,fellis  capnnijfing.drach.duas,  gummi  dracl  mas 
quatuor,acacia  anda  drach.ocTo  .  Tntatermctatc  curri 
vinoveten  bcno,&fac  collyria. 

Cap.    L  XI. 

COLLYRIVM  Cholas  nominatu , qucd  cmriE 
contrahit  lippitudinem  ,  ac  omnem  fluxioncm  repn- 
mit.Stibii,ftyracis  vfti,  vnguium  odoratorum  magno- 
■rum  tuforum,fabarum  contufarum,fing.vnc.femis.Tri 
ta  fermentato  cumalbo  ou:,&  finge  collyria. 
c  Cap.  LXII. 

COLLYRIVM  mirabile,t-  fucco  polygoni  ad  fe- 
ptuagintaduo  oculorum  mala.iuUat lippitudinem  cum 
ouo.  Succi  polygoni,lycn  Indici,fing.drach.tres,aloes 
flaua  drach.duas  femis,zingibens  drach.duas,  oph  dfa- 
chmas  tres,croci,thuns,  fmg.  drach.duas,  acacia  nigra 
drach.fex.Trita  fermentato  cum  acjua  pluuiah  quatum 
fufficit,&  fac  collyria. 

Cap.  LXIII. 
COLLYRIVM  c  fucco  coriandh ,  ad  acuta  mala, 
D  expertum  in  principio  inftillatum.    Pompholygis  lci- 
ta,croci,fing.drach.duas  fcrup.ocTo,ceruffa, 

HjV  defidtrantur  multa,utex  indice  colljriornm  fatere  fotefl, 
e\u&  tn  hetw  (jVaulo  refenuntur. 
ammoniaci,  fing.fcrup.tres,fucci  rofarum  vncia  vnafri, 
myrrha,croci,iing.vnc.femis,  ceruffa  vnc.vnam,  opii, 
lycii,fing.drach.duas,thuns,acacia,gummi,fing.fcrup. 
tres;  Tnta  fcrmentato  cum  aqua  pluuiali ,  &  albis  oui 
duobus,finge  collyna,&  vtere. 

Cap.  LXXV. 
E  COLLYRIVMex  erica,ad  craffas  albugines,&  he 
betudines  mfigniter  conferens.  Cadmia  vfta,  &  in  ia 
cTe  capnno  extincTa  aclota,ans  vfti  &  loti,fing.drach. 
ocTo,lapidis  afii  drach.femis,feminisenca  drach.  quin- 
que,my  rrha,opii,caftorei,fing.  drach.duas ,  acacia  dr. 
vndecim,gummi  drach.vnam  .  Tnta  fermctato  cum  a-< 
qua  pluuiah,&  formato  collyria. 

Cap.  LXXVI. 
COLLYRIVM  dicTum  Stratiotis,vifum  acuens, 
conferens  ad  hebetudinem,&  oculos  qui  a  morbo  non 
.*  nutnuntur,cum  thure,mirabile.  Cadmia  vfta  &lota 
drach.duodecim,opn,mifyos,fing.drach.duas,aruginis 
drach.vnam,pipens  albi  drach.tres,gummi  drach  .  tres 
femis.Trita  fermentato  cum  aqua  pluuiali ,  &  fac  col- 
lyna. 

Cap.  LXXVII. 
COLLYRIVM  Antoninusquod  etiam  pelarium 
vocatur.foffulas  complet,cicatrices  exterit .  Eft  anody- 
num,&monohemcrum,  &adomnem  oculorum  affe- 
q  £ium  conducit.Cadmia  vfta&lota  drach  .  duodecim, 
ceruffa  lota  drach.vigintiquatuor,croci,ans  vfti  &  lo- 
ti  drach.vnam,myrrha  drach.femis,opii,acacia,fing. 
drach.duodecim ,  tragacantha  drach.fex,  amyli  drach. 
quinque  femis ,  gummi  drach.vnam  femis .  Hoc  lacry- 
mas  etiam  retinet,&  fomnum  adducit.Vterc  autem  in- 
terinitiacum  aqua  craffa,&  lpfum  llline,  &  ad  vftiones 
cum  aqua  vtere.C6trahitpuftulas,chemofes  foluit,con 
fert  ad  oculos  glaucos ,  fugillata  ,  myiocephala,  eunu- 
chos,&  tenero  mollive  corpore  praditos. 

H  Cap  LXXVIII. 

COLLYRlVM  odoratum,quale  norj  eft  aliud  ad 
Omnes  afpentudines ,  &  myiocephala,  cumouo  aut 
lafte  hoc  diffolue,&  alterum  non  quare.  Cadmia  v» 
fta  &  lota  drach.  quatuor ,  aris  vftj  loti,rofaru  andaru^ 

yyy-  i- 


66% 


croci,fing.drach 
pn,fing.drach.vn 
tato  cum  vino  o 


NICOL.  MYREPSl 


666 


4pidis  fcilTilis,  folii,  myrrhx,o-  A  Tritis  in  pollinem  vtere  in  oculo  xgrotantis  mane& 
m  rai  drach.tres.Tnta  fermcn-  vefperi. 


*&  fac  collyria. 
L  X  X I  X. 

C  O  L  L  Y  RT  VM'-  Afyncriton  Theophili  chirurgi, 
cfui  teftaturmirai>ifiter  prodeffe  ad  myiocephala  &  fta- 
phylomata.Facit  iine  chirurgia  ad  omnem  cradamal- 
bugine .  Ammomaci  vnc.vnam,intenoris  teftxfepix, 
xrugmis  raulis,myrrhx,gummi,  fing.  vnc.S.  aloes  fla- 
uxhexag.vnum  femis.Trita  fermentato  cum  aqua  plu 
uiah,&  ringe  collyria. 

Cap.  LXXX. 
COLLYRIVM  Memphites  diftum  ad  craffas  al- 
bugines,hebetudines,  fuffuliones ,  &  omnem  veterem 
affedtum.  Ammoniaci  vnc.femis,xrugmisralilis,opo 
panacis,liquons  Cyrenaici,fingul.vnc.lemis,  figapeni, 
gummi,iing.drach.vnam,  fepix  teftx  lntenons  drach. 
duas.Tnta  fermetato  cum  aqua  pluuiah,&  fac  collyna. 

Cap.  LXXXI. 
COLLYRIVM  ad  oculos  quos  pih  pungunt,qui 
manuarix  operx  non  obediunt.  a  Vcfpertilionis  fangui 
nem  &  lecur  lxuigato,  &  fac  collynum  ,  &  euellens  pi- 
los  e  radicibus ,  ftatimfucco  cicutx  diffolue  collynum, 
&illme  loca  vnde  capillos  euulfifti.  Similc.  b  Ilhtum 
collynu  e  rofis,&  la£te  muliens  qux  primum  pepent, 
felleque  capnnotfimul  exceptis  vtere.  Aliud.  Similiter 
poftquam  euuliens,confeftim  fpecilh  mucronemaqua 


Cap.  LXXXV. 
COLLYRIVM  oculare  expertum,  vocatu  chry- 
fochoi.Inuenta  vero  huius  mamfeftatio  hoc  modo  eft. 
In  Alexandria  fuit  quidam  chryfochous  iuuems  xtate, 
annorum  nimirum  trigintaduorum  .  Accidit  autem  vt 
excxcatus  fit.Is  quum  laborare&  viGum  quxrerenon 
poffet ,  confugit  adtemplum  fanctiffimx  dominx  no- 
B  ftrx  genitricis  Dei ,  &  llhc  leiuniis  &  deprecationibus 
vfus,quadam  nodte  vocem  audiuit  ilh  dicentem,  Surge 
muenis,&  mgredere  mterius  altans  conclaue,  &  mue- 
mes  chartam  fcriptam,  qua  accepta,  fac  vt  m  ca  perfcn- 
ptu  eft.Ingreilus  ltaque  mteri9  altans  conclaue,inuenit 
chartam  fcnptam ,  &  faciens  pro  eo  quod  ln  hac  fcriptu 
erat,  confeftim  vifum  recuperauit,  &  multos  alios,  Dei 
gratia,curauit  Charta  vero  vfquein  hodiernum  diem 
extat,&  efta  multis  probata ,  &  reuera  fic  habet.  Ca- 
'  dmix  vftx  vncias  tres,  myrrhx  verx  vnciam  vnam,ca- 
C  ftorei  hexagia  quatuor,thutix  vnc.ferrus,fquamxferri, 
opii,thuris,  caflx,  fingulorum  hexagia  tria,lapidis  fcif- 
filis,chalcanthi,  fingulorum  hexagia  duo,ceruffx,gum 
mijfingulorum  vnciam  vnam,  piperis  albi  hexagia  tna 
femis,opobalfami,fucci  focnicuh,fellis  capnni,lingulo- 
rum  vnciam  vnam,acacix,iquamx  ftomomatis,fingu- 
lorum  vncias  tres.Tnta  fermentato  cum  ftillatitn  rofa- 
rum  hquons  pondere  vnc.tnum,  &  vino  odorato  fuffi- 
cienti  finge  collyna.  Vfu  pofcente  accipe  quantum  vo- 
luens,&  irrigato  cum  ladte  muhens  qux  mafculum  pe- 
fermenti  calefacics,hoc  ipfo  locus  vnde  pih  euulli  funt  D  perit)ac  ftdlatitio  rofarum  hquore  fufficienti.dein  con 


tingatur,  &pili  nonamplitis  nafcuntur.Hxc  tna  bona 

&probatafunt. 

a  Vefpertilionis]  Codex  Nicolai  legit  xi/x7«e/<f;<  .fortcpro 
yyxJep/cTfff.  b  lllitum]  Manufctiptus  codex  habet  ^«fc^ufvcv.for 
tt  pi  o  ^ontavov,  vel  xHfoV<nv,hoc  eft  confum  .  Vt  fenfus  fit,  primo  ca- 
pillos  clle  cuellendos,acdein  collyrium  adhibenduni. 

Cap.  L  XXXII. 
COLLYRIVM  tingens  craffas  albugines,&  cica 
tnces.  Succi  hyofcyami  drach.femis,plumbi  vfti  dra- 
chmam  vnam,melantcrix  drach.  quatuor  femis,  galla- 
rum  immatuiarum,chalcathi,gummi,fingulorum  dra  E 
thmas  duasjftibh  vfti  drach.femis.  Trita  fermentato  cu 
,iqua  pluuiah  fumcienti,&  finge  collyna. 

Cap.  LXXXIII. 
COLLYRIVM  tingehs  cicatrices  in  oculis.  Plu- 
bi  vfti  &loti  drach.femisgran.feptem,Punicorumme- 
dium  quod  luxta  grana  eft,gallarum  lmmaturarum, 
gummi,fing.drach.  duas  femis .  Tritafermentato  cum 
fucco  rofarum,&  fac  collyria. 

Cap.  LXXXIIII. 


nce  in  marfupium,  &  lmpone  xgrotantibus:aut  fi  ma- 
uis,fac  puluevem,&  impone  mane  &  vefperi. 

Cap.  LXXXVI. 
COLLYRIVM  ad  craffas  albugines  oculorum, 
nubcculafque  mirabiliterminuit ,  &  omnia  qux  in  llhs 
accidunt.Balfamum  extnnfecus  ilhtum,aut  faccharum 
cxhibetocum  thutia&  margantis,  vtraquein  pollmc 
trita.Autfanguinem  columbx  recentem  fub  ahs  extra- 
Gum  oculo  mftillato.Autpueri  mcorrupti  fanguincm 
c  digito  in  oculum  ftillato.  Poftremum  defuperprx- 
beto  faccharum  .  Verum  fxpius  dato  lac  muhem  qux 
mafculum  pepent,&  deincepsfaccharum. 

Cap  L  XXX  VII. 
A  Q_V  &  ocnlans  confeciio  ad  phlegmonas  ,  dolo- 
res,albuginescraffas,&  nubeculas  oculorum  probatum. 
Thutix  hexagia  tna,caryophylh,  macens,  fingulorum 
hexagium  vnum ,  teftarum  fepix  hexagium  vnum  fe- 
mis,facchari  candi  hexagium  vnum  ,  caphurx  hexagiu 
vnum  femis,  mofchi  fcrupulos  duos  ,  fircocollx  hexa- 
COLLYRIVM  oculare  probatum  ad  craffas  albu  F  gium  vnum ,  fanguinis  draconis ,  ceruffx,  fingulorum 
gines,&  nubeculas  omnis  genens,ftatim  fanans.  Thu  hexagium  femis,aloes  flaux  hexagium  vnum,  gummi 
tix  vnc.vnam  vftx  &lotx  multoties  m  vinobono,ca-  Arabici  hexagium  femis,  &  quartam  partem .  Tntain 
phurx  vnciam  femis,  vngulx  afini  vftx,  mofchi,  teftx  pollmem  madefacito  cum  ftillatmo  rofarum  liquore 
iepix,  margaritarum,  facchari  quantum  omnmm  alia-  merolibrx  vmus,&vini  albi  odoratihbhs  quinquevn- 
rum  fpecierum,croci,cornu  ceruim  vfti,thuris  malculi.      ciis  tnbus.Bene  confe&a,vtere. 


66j 


INDEX  INSPERSILIVM  CALVA- 
rix  medicamentorum. 


Pafma  feu  infperfile  caluarix  exficcatorium,mirabile, 
Cap. !. 

Infperfile  ealuana:,  admodum  probatum, 
Cap.  n. 

Infperfile  caluaria:  exficcatorium3probatum, 
Cap.  iii. 

Infperfile  caluans,  omnem  fluxionem  deficcans, 
Cap.  iiii. 

Infperfile  calua:  deficcatonum  ad  omne  dolore  capitis, 
Cap.  v. 

Infperfile  caluaria^adomnem  fluxionem  capitis, 
Cap.vi. 

Infperiile  caluaria:  deficcatonum  fluxionis  in  balneo 
adhibendum,  Cap.vn. 

Infperfile  calua:,omncm  fluxionern  exficcans, 
Cap.  vm. 


iones  deficcans, 
ablle, 


Infperfile  caluaria:,omnis  generi 
Cap.ix. 

Infperfile  calua: ,  deficcatoriii: 
Cap.  x. 

Infperfile  calnariSjdeficcatonum  omnis  fluxionis, 
Cap.  xr. 

Infperfile  calua:,  ad  capitis  dolorem  &  refrigeratione, 
Cap.  xn. 

Infperfile  caluana,fngidos  affeclus  dcficcans, 
Cap.xiu. 

Infperfile  calua:  exficcatorium  mirabilc, 
Cap.  xu  ii. 

Infperfile  caluaria:  deficcatorium,ad  omnis  generis,ca- 
pitis  defluxiones,  Cap.xv. 

Ramices  puerorum  fumme  fanans ,  quale  non  eftalio- 
rum  quoduis,  Cap.  xvi. 


NICOLAI    MYREPSI  ALEXANDRINI, 
De  lis  qux  caluaria?  infpcrguntur, 

Seftio  vigefimaquinta. 


Cap.  I.  A 
NSPERSILE  caluaria:  exficcatoriu, 
mirabile.  Seminis  erica:,  florum  liinci 
odorati,gallarum,fampfychi,  fing.  vnc. 
Cjgl&j  vnam,xylobalfami,cofti,iridis,  fing.lib. 
femis.Tufa  &  tnta  ln  pollinem,  prius  lo 
to  capite,  infpergc  defuper. 

Cap.  II. 

INSPERSILE  calua: ,  probatum  admodum. 
Galla:,iridis,  florum  iunci  odorati,  balauftiorum,femi- 
nis  enca;,fidiorum,fingUlorum  vnciam  duas.  Trita  in-  *> 
fpergecapiti. 

Cap.  III. 

5   I N  S  P  E  R  S 1 1 E  caliiarix  exficcatorium ,  proba- 


tum.  Aloenfhuam  tritam  irrigato  cum  vino  auftfc- 
ro  rubeo,&calefaciens  impone  capiti ,  priuslauans  x- 
grotantem  cum  cahdo  hoc  medicamento ,  quod  habet 
ifta:  Abfinthium,  floresiunci  odorati,  farmentorum 
lixiuiijfampfychijfaluia^jchamaimelijfanigrxcijrofma 
nnijftichadisj  rofarum.  decoquantur  in  aquaad  tertiat. 
Eft  valdeprobatum  ad  frigidos  affeGus. 

Cap.    II II. 

INSPERSILE  calua:exficcansomnemdefluxio 
nem3probatum.  Sonchi  *redolentis,  ladani  puri,nitri 
rubeivfti. 

a  Grice  c&tuufidfams  fcriptum  ,  forte  pro  *<f[ul'ti*t ,  hoc 
eftefculenti. 

Heliqua  dsfiderdntnr  in  Grtco  cedke. 


INDEX  VNCTIONVM 
purgantium. 


Vn&io  ptirgatoria,&  qua:  vmbilico  admouctur,adfla- 

tiium  edu&ionem  conferens,         Cap.  i.  . 
Vndho  purgatoria,  aluum  mouens  &  fedem, 
Cap.  ii. 


Vn&io  vmbilico  admoueoda,  aluum  fubduccns,admo 
dumlaudata,  Cap.  m. 

Purgatonum  vmbihco  admouendum,aluum  fiibdu- 
censjfimile,  Cap.im. 


NICOLAI   MYREPSI  ALEXANDRINI, 
Dc  Vn&ionibus  purgantibus, 

Se&io  Vicefimafexta. 


C«p.  I. 

N  C  T I O  purgatoria  vmbilico  admo- 
uenda  ,  ad  fcdis  &  f latuum  edu&ionem. 
Rutam  tritam  lrngato  cum  mcllejVt  fuc 
cum  dc  fe  pra:beat5ex  eoque  mtenora  fe- 
dis  mungito .  EfficacifTimum  verb  exi- 
ftitjfiadfumpfcht  paululum cumini  & 
«itrijaUt  fuccum  cyclamini.Stipula  excepta  imponitur, 
aut  glans  melle  adie&o  formatur.  Flatus  enim  cducun» 
tuij&lcuiores  fiunr. 


Cap.  it 

VN  C  TH9  purgatoria,  ventrem  mouens,  &  fe- 
dem.dicitur  autem  Chezanance.  Alumen  cum  melle 
tritum  coquito  quoufque  fuluum  reddatur ,  &  munga 
fedem. 

Cap.  III. 

PVRCATORIVM  vmbilieo  aiclmouendum, 
fubducens  aluum ,  admo^um  laudatUrrv  Cyclamim 
drachmasquatuor,nitri  drachmas  trcs,ellebori  nigri& 
albi,fcammonise,fingulorurn  drachmas  duas,colocyn- 


u9 

thidis  drachmas  tSg^/lacerii,  gram  Cnidii,fingu 
lorum  drachmas^^^ptfsiricarum  pinguium  vncias 
duas,fellis  taunni  vnciam  vnam.Tufa  &  fubaCta  probe, 
vmbihco  lmponaMtir. 


NICOL   MYREPSI  670 

A  clamini ,  ellebon  nigri  &  albi,  fingulorum  drachmas 


PVRG  ATORIVM  vmbilico  admouendum, 
fubducens  aluuhi,fimile.  Elatcni,lathyris,galbani,cy 


quatuor,  colocy  nthidis  dracbmas  ofto ,  cucumeris  fyl- 
ueftns  recentis,fcammonue,  grani  Cnidn  ,  flngulorum 
draehmas  duas,  tithymali  drachmas  quinque ,  terebin- 
thinac  drachmas  tres.  Hxc  probc  tufa  excipe  cum  felle 
taunno,&inftar  vn&ionisinunge.  Nonnulh  vcro  adn- 
ciunt  cene  vncias  ofto,  &  olei  Sicyonn  quod  fatis  cft:& 
lnftarcmplaftn  lmponunt. 


INDEX    PVRG  ATORIORVM,  E  T 
conditorum. 


Purgatorium  ex  caryophyllo,aquam  educens,admodil 
mirabile,  Cap.  i. 

Purgatorium  c  melle- rofaceo  Alexandn, 
Cap.  II. 

Purgatorium  e  melle  rofaceo,fimile,   Cap.  til. 
Purgatorium  ex  afaro,  Cap.  im. 

Purgatonum  e  mahs  &  cotoneis,        Cap.  v. 
Purgatonum  c  citno  malo,ftomacho  accomodatum, 
Cap.vi. 

Purgatonum  buccellatum  valde  bonurri, 
Cap.  vii. 

Puigatona:  colymbades  probx,          Cap.  vili. 
Purgatonus  paftillus,  admodum  bonus, 
Cap  ix. 

Purgatonum  Fufca,ftomacho  conuenien*. 
Cap.  x. 

Purgatonum  vinum  in  hydropicis,  Cap.xi. 
Purgatoriu  s  fal  probarus,  Cap.x  11. 

Purgatorium  cx  hermodac~tylo,podagricis  aptum. 
Cap.xm. 

Purgatonum  ex  hermodadylo  fimile, 
Cap.xim. 

Purgatoria  catapotia  e  lapide  Armenio,  ad  arthhticos 
potiflimumfacientia;  Cap.xv. 

Purgatonum  e  coronopode,  fimile  ei  quod  ex  hermo- 
da&ylo  nominatur,  Cap.xvi. 

Purgatorium  quartanis  conueniens,  c  fucco  Cyrenaico 
Cap.  xvii. 

Purgatona  puls  ad  ifchiadicos,  elephantia  correptos 
in  quibus  opus  eft  ahquid  vi  educere, 
Cap.  x  vin. 

Purgatorium  c  cotoneis  malK,fubducens  aluum, 
Cap.xix. 

Purgatonum  e  cotoneis,fimi!e,  Cap.xx. 
Purgatonum  ccoroneis,iimile,  Cap.  xxi. 

Purgatormm  e  cotoncis,admodum  probatum, 


Cap.xxii. 

Purgatorium  c  cotoneis,fimile,  Cap.xxtn. 
Cydonite  ad  cahacos,  dyfentericos,&  febncitantes  ad- 

modum  probatum,  Cap  xxmi. 

Cydonite  fimile,  Cap.xxv. 
Cydonite  frugale,valde  bonum,  Cap.  xxvi. 
Cotoneorum  &  malorum  confe&io  adrnodum  vtihs, 

Cap.  xxvii. 

Confectio  e  fucco  malorum,  Cap.  xxvm. 

Confe&io  alia  c  fucco  malorum,         Cap.  xxix. 
Confeclio  alia  e  fucco  malorum,         Cap.  xxx. 
Confeftio  e  lure  horum  ,  ad  eos  qui  nihil  appetunt,  & 

vomuntcibum,  Cap.xxxi. 
Cydonitis  confeftio  ftomacho  grata  ,  ad  eos  qui 

non  appetunt  ,  8c  nihil  concoquuntj 

Cap.  xxxii. 

Conditum  nephriticum  ,  &  lapides  atterens, 
Cap.  xxxi  1 1. 

Conditum  ftomachum  purgans  ,non  fubuertens,fiue 
is  qui  affumit  fanus  fit,  iiue  argrotet, 
Cap.  xxxii  11. 

Conditum  nephriticum,&calculorcontereus, 
Cap.  xxxv. 

Conditum  nephriticum,mirabile,  Cap.  xxxvi. 
Conditum  nephnticum,fimile,  Cap.  xxxvik 

Conditum  purgatonum,adhydropicos  &  cholericos, 

Cap.  xxxviii. 
Conditum  calculos  atterens,  Cap.xxxix. 
Conditum  purgatorium  ,  probatum, 

Cap.  xi. 

Conditum  ad  eos  quinihil  appetunt,&inflatum  fto- 
machum  habent,  Cap.xu. 

Conditum  ad  eosqui  nihil  appetunt ,  &  quibus  cibuj 
jnflatus  conuertitur^  Cap.xni. 

Conditum  fimile  hydropicis  conueniens, 
Cap.x1.111. 


«Ti- 


NICOLAI    MYREPSI  ALEXAT 

De  Purgatoriis  &  Condiris, 

Scftio  vigefimafeptima. 


cap.  r. 

VRGATORIVM   e  caryophyllo 
aquam  educens,admodum  mirabile. 
Aloes  flaua:,epithymi,caryophylli,gra 
ni  Cnidii,petrofelini,rhei  Pontici,iin- 
gulorum  vnc.  femis ,  euphorbii  fciup. 
quatuor,  mellis  Attici  quod  fatis  eft. 
Daturpondere  cochl.duorum  maneieiuno. 
'     Cap.  II. 
PVRGATORIVMe  melle  rofaceo  Alexandri. 
Succirofarumfext.duos,  melhs  Attici  iext.  vrium  .  co-  B 
quito  bene  ad  confiftentiam.  Adiice  fcammoma:  torre 
fa£ta:  vnc.quatuor.Daturmaneieiuno.  Integra  adliibi- 
tio,cochleana  quinque:  media,tria.minima,duo. 
Cap.  III. 

PVRGATORIVM  aliude  melle  rofaceo.  Mel- 
lis  Attici,rucci  rofarum,fing.hb.vnam,  pipenscommu 
nisdrach.vnam,zingiberis  drach.duas,fcammonia:  dra 
chmas  odto ,  maftiches  drach.  quatuor.  Datur  vt  pra:- 
cedens. 

Cap.   rnr.  C 

P  V  R  GATORIVM  ex  Afaro,quo  ego  Vtor,val- 
de  bonum.  Spicx  nardi,  afari,  epithymi,  iing.vnc.fe- 
mis.Macerato  m  aquafufricienti  diebus  tnbus.Coquito 
mediocnrer,&  iun  decofti  admifce  fucci  rofarum  fext. 
decem,  mellis  Attici  fextarium  femis .  Coftis  ad  confi- 
ftentiam  adiice  icammonia:  vnc.  vnam  femis,  &  probe 
parato  vtcre. 

Cap.  V. 

P  VRC  ATORI  VM  e  malis  &  cotontfis.  Ma- 
lorum  &cotoneorum  aflatorum  carnis  vnc.quatuor,pi  D 
pens  communis  drach.lex,  fcamonia:  drach.trcs,mellis 
Attici  vnc.  fex.Datur  mane  ieiuno,pro  viribus. 
Cap.  VI. 

PVRC  ATORI VM  ecitriomalo,ftomacho  ac- 
commodatum.  Corticis  citrii  &  carnis  lib.  vnam.Co- 
quito  in  aqua:  fext.vno  &  dimidio  vfque  ad  tertias:dcin 
adiice  mellis  Attici  fext.  dimidium  .  Coquito  donec  ad 
mellis  confiftentiam  veniat,&  infpergito  harc  trita:  nc- 
pe  piperis  communis ,  (cammoniz  aflatinfermento, 
turpeti  vnc»  Vnam.  Vbi  probe  paratum  fuerit,dato  qui  E 
turh  Vblueris. 

Cap.  VII. 

PVRGATORIA  buccella,admodum  boria.Sci- 
monia:  aflata:,iemini$  fanicuh,anifi,cumini,fing.vnc. 
vnam,pipcris  commtinis,  feminisapii,fing.fcrup.vnu. 
Trita  madefacito  in  mellis  Atticilibravha.  De  aflatis 
mediocriter  dato  vnc.vni  rriane  ieiUno,non  febricitan- 
ti  cum  condito:ei  verb  qui  febricitat,ciim  aqua  tepida. 
Cap.  VIII. 

PVRG  ATORI./E  ColymbadcS , hbc cft  falfie & 
condita:  oliUa:  probata:.  Scimonia: ,  piperis  commu- 
ms,firig.vnc.vriatri,epithymi,cuminifriciiipetroIehni, 
foliorum  ruta:,mentha:  viridis,  fing.  df.  nn.filphiidr. 
vna,carnis  palmularlim,  mellis  Attici,fing.Vnc.V.aceti 
cochl.duo,colymbadum  fdflarumfext.vnurii.  Nonnul 
li  adiiciunt  modicum  gari.  PoftqUafn  pfobe  c5feceris, 
dato  quinquc  aut  feptem  aut  nouem  colymbadcs  ,  aut 
pfb  vinbus. 

Cap.  IX. 

PVRGATORIVS  paftillus  ndmodum  bonus. 
Scammonia:,euphorbii,fing.drach.quatuor,fohi,pipe- 
ns  communisjfing.  drach.  duas.  Trita  madefacito  cum 
melle  Attico  pondere  vnc.  trium;Daturmarieieiuno 
vnc.vna,aut  pfo  viribus. 

Cap.  X. 

PVRGATORIA  fufca.ftomachoconucnicns. 
Cumini,faniculi,vnc.vnam,pulegii,leminisapii,anifi, 
fing.vnc.fexjepithymijfcammoDiijfing.vnc.vnamjfa- 


A  liscommunis  vnc.duas.  Aiiqirieuphorbii  adiiciunirfcf'. 
quatUor .  Tnta  bene  exhibeto  .Itiregra  exhibitio  funt 
fcrup.duo,autduo&  femisjproviribus. 

Cap.  XI. 

PVRGATORIVM  vind  ad  hydropicos.  Squil- 
la:  vnc.tres ,  femims  apii  drach.fex  ,  piperis  communis 
drach.vnam,radicis  capparis  drach.quatuor,grani  Cru- 
dri  dccorticati  draclv.fnarn  femis,folii,  pilulas  maloba- 
thri  duas.Bene  tnta  ifrigato  cum  vinicochl.duodecim, 
mellis  Attici  fcxt.tnbus.  Squilli  tufam  macerato  in  vi- 
^  no,&commifcecatens. 

Cap.  XII. 

PVRGATORIVS  fallaudatus.  Saliscommu 
nis  torrefa&i  drach.fex,feminis  apii,iingiberis,panisa- 
ridi,fing.fcrup.fex,feminis  anifi,pipenscommunis,fjn- 
gul.vnc.femis,  fcammonia-,  epithymi,fing.  vnc.vnnm. 
Tehto,&  prxbeto  cochl.  vnum.  Eft  admodum  laudatu 
medicamentum. 

Cap.  XIII. 
PVRCATORIVMex  hermoda&ylo,podagri- 
cis  conueniens.Hermodaftyh  vnc.tres,anifi,cuminii€- 
thiopici,ammeos,cory  mborum  rhymi,piperis,  lingul. 
fcrup.tres,epithymi  vnc.femis.Terito  &pra:beto  fcrup. 
quatuor  vel  fex  pro  vinbus.  Datur  etiam  cum  condito> 
aut  cu  aqua  mulfa,aut  cu  aqua  fefuefa&a  manc  hnnno;  , 

Cap.  XIIII. 
PVRGATORIVM  ex  hermodaGyIo,fimiIe5 
Hermoda£tyh  vnc.vnam,cumini  j€thiopici,anifi,aga!ri 
ci,aifii,zingiberis,fing.  fcrup.tres,  alypiadis  fcrup.fex, 
maftiches,  fpica:  nardi,  fing.fcrup.duos ,  mofchi  filiqui 
vnam,cnici  fcrup  .  fex.Trita  irngato  cum  melle  Attico 
furTicienti.Qfiod  li  opus  fit  maiore  vacuatione,admifce 
fcarrimonia:  filiquas  tres:  &  prabeto  lcrup.vnum,poit- 
quam  lotusfuent,maneieiuno« 

a    Mii]  Gncecft  iV/it.Quidautetnlfiunjnt  Nicolao.eonii- 
cere  nequeo. 

Cap.  XV. 

PVRGATORIA  catnpotiaex  Armenio  lapide, 
arthriticis  potifiimum  exhibita  vtiha.    Aloes  ilaui 
vnc.duasjfcammonia:  vnc.tres,aganci,  epithy  mi,  fing. 
vnc.femis,lapidis  Armcnii,  croci,  ling.fciop.fex,  cafia*, 
fpica  nardi,cofti,  rhei  barbari,  iing.vnc.  femis,  fquilla: 
torrefafta:  vnc.  vnam.  Trita  excipe  cum  ftillatuio  rofa- 
rum  hquore.Dantur  fcrup.duo  manc  leiuno. 
Cap.  XVI. 
PVRGATORIVM  ex coronopode vtile,pcrin- 
de  atque  ld  quod  ex  hermodaftylo  componitur.  Eft  e- 
tiamftomacho  gratum  &laudatum.  Zingibens  fcrup. 
duo5,piperis  communis  Tcrup.  vnufn,aganci,  medulla: 
F  cnici  ,  fing.  fcrup.  decem,  radicis  fcrup.  fex.  Trita  bene 
dantur  maneieiuno  acornua  ododecim:  qui  autem  dif 
ficilemaluuhabent,Iis  dantur  cornua  vigintitria.  bFac 
omnia  feptem  autodo  prope  vcntrem .  Poft  vacuatio- 
nem  lauato,  &  nutnto  ouis  forbihbus  &  panel 

a    Cornua]  Intclligit  mcnfuralia ,  t|ua;  inurfe&a  erant.vt  ex 
Galeni  libris  Efe  compof.medic.gencral.(aris  liquec.  b  Facc- 

mnia fcptem]  Grarce  cftOTffi  jrivrit^  ii  *'  evntyiicyiirtpm.  Qtiid  au- 
li  iis  verbis  vebt  Nicolaus.non  beneafl'equor:aliis  igiturcomiciendu 
relinqiiimus. 

Cap.  XVII. 
G  PVRGATORIVMad quartan^s ex  liquore Cy 
renaico,mirabile.  LiquonsCyrenaici,piperis  commu 
nis,myrrha:,foliorum  rutx,fing.drach.vnam.Trita  nu 
defacito  cum  melle  Attico,  &  datoPonticx  nucis  rna- 
gnitudinc  cum  vino  vctcn. 

Cap.  XVIII. 
PVRCATORIA  puls  e  colocynthide,  ad  ifchia- 
dicos,elephatia  correptos,  &in  quibusopus  eft  ahquid 
vieducere.    Colocynthidis  duobus  frudhbus  cauatis, 
&  horum  feminibus  abie&is ,  medullam  in  ris  dimittei 

yyy.'jii. 


<?75 


Impleto  eos  oleo  d 
finito  diem&  no€t 
locynthidas  coquit 
eas  abncito,ole6qu 
nign  triobolum, 
iis  coquitopulte 
Poftea  xgrotanti 


NICOL  MYREPSI 


^74 


opento  propn?s  operimentis.  A  Cngulorum  hexagiu  fcnus,nucis  mofcliatx ,  zedoarix, 
ridie  vero  vacuato  oIeo,co-      fingul.hexag.femis  &  quartam  partem,  conadn  hexag. 

vnum,fpicx  taria  tria,  mofchi  grana  duo,  croci  fihquas 
quinque.Datur  ieiuno,&  a  cibo. 

Cap.  XXVI. 
CYDONITE  afrugale,  admodumbonum.  Car 
nium  cotoneorum  repurgatarum  hb.tres,  melhs  Attici 
hb.fex.Coquito  rede  ad  confiftentiam  .  dein  amotis  ab 


donec  colliqucfcant .  dein 
uapermixta  adnce  ellebori 
ix  drach.vnam.  Simulcum 
lagine  aut  pane  arido  trito. 
uiter  cibato  prxbe  ponde- 
re  nucum  Ponticar^^H5bdecim,aut  plunmum  vigin 
tiqu.ituor.  Et  bibendam  d.uoaquam  cahdam  forbenda 
cum  lpfa. 

Cap.  X I X. 
fVRGATORIVM  cydonite  ,  hoc  eft  ex  cydo- 
niis,fubducens  aluum.  Cotoneorum  carnis,  gan,fin- 
gul.hb.vnam,mellis  Attici  lib.duas,  zingibens,  piperis 
longi,cinamomi,  fmg.hexag.  vnum  lemis ,  canchryos, 
croci,ling.hexag.duo,maftiches  ftag.tna,turpeti  vncias 
tres,dacrydii  vnc.  vnam.  Tnta  bene  cotonea  conuce  m 
garum  per  nodtem  &  diem.dein  mifce  cum  melle,&  co 
quito  ad  coniiltentiam.Poftea  adiice  prxdictas  Ipecies. 
Vfupolcente  dato  manc  ieiunohexag.tna,aut  tna&S. 
aut  quatuor  pro  vinum  ratione. 

Cap.  XX. 

PVRGATORIVM  cydonite, fimile.  Carnes 
cotoneorum  probc-  repurgatas  coquito  m  aqua  ad  con- 
liftentiam,dein  bene  tudito,&  aduce  facchari  lib  .  duas. 
coquitoque  ad  confiftentiam  cydonitis.  Adiice  turpeti 
drach.trigintajdacrydn  drach.  viginti,  zmgiberis,pipe- 
ns  longi,ling.drach.quatuor,cinamomi  boni  dr.  duas, 
amomi,croci,fing.dr.duas,  maftiches  dr.  qumque ,  ga- 
n  hb.  duas  ,rhei  barban  vnc.  vnam.  Irrigata  hxc  cum 


igne,adiice  tuforum  &  cnbratorum,  piperis  communis 
fcrup.quinque,caryophylli,ipicx  nardi,iing.fcrup.tres, 
B  cofti  fcrup.vnum  femis.Dum  coquuntur  cotonea,  mo- 
ueto  illa  cum  ferula,dein  admifce  odorata,recondito  in 
folns  laun,&  vtere. 

a    Ftugile]  Manufcrictus  cociexlcgit  v-irJrJbite  pro  >nv.. 
Cap.  XXVII. 
COTONEORVM  &  malorum  confedio  valde 
vtilis.    Succi  malorum  &cotoneorum  ,  ling.hb.vnam 
femis,melhs  Attici  defpumati  hb.  tres,  aceti  hb.  vnam 
S.Coquito  ad  mcllis  conliftentia.dein  adnce  hxc  tufa  & 
cribrata,zingiberis,pipens  albi,fpicx,  ling.vnc.duas,h- 
q  gni  aloes  crudi  vnc.S.cardamomiminons,cardamomi, 
iing.  hexag.  duo,  zedoanx  vnc.femis  ,  gallx  mofchatx 
hexag.femis,  nucis  mofchatx,galangx,cinamomi,car- 
damomi  magni,iing.vnc.vnam,  caryophylh  vnc.S.ma 
cens  hexag.duo,bet  beris  hexag.  tna,  croci  hexag.  vnu. 
Datur  manc  ieiuno,&  a  cibo, 

Cap.  XXVIII. 
CONFECTIO  e  fucco malorum.  Malorumdul 
cium  acorpora  repurgato  ab  eo  quod  mtus  &  extra  eft, 
accipe,&  cotufa  exprime  hnteo  tcnui,&  c  fucco  expref- 


prxdi&is,exhibeto  tertiana  correptis,  cholencis,&  du-  D  fo  acclPe  lik-vnam.Admifce  illi  hxc  tufa  &  cnbrata,fpi 


plici  tertiana  laborantibus  media  no&e,  pondere  hexa- 
giorum  duorum  femis,aut  triumprovinbus. 

Cap.  XXI. 

PVRGATORIVM  cydonitefimilc,admodum 
neceflanum.  Carnium  cotoneorum  repurgatorum 
lib.tres,mellis  Attici  defpumati  bb.tres.Qoquito  probe 
ad  conliftentiam,dcin  accipe  hxc  tufa,cribr6que  tranf- 
miiTa,&  admifce  galangx,caryophylh,maftiches,  pipe- 
rislongi,cinamomi,  nucismofchatx,  ling,  drach.tres, 

dacrydii  vnc.vnam  ,  turpeti  repurgati  drach.ilex,  fenx,  E  hofus.  luuat  autem  immodicam  iitim.    Succi  maloru 


cx  vnc.tres,xylobalfami  vnc.vnam,coriandri  vnc.S.zin 
gibens  hexag.quatuor.Coquito  bene  ad  coniiftentiam. 
Dato  vnc.S.vbi  volueris. 

a    Coipora]  In  codice  Nicolai  pcipcr»m  ^dy^T"-  pro  o-o/^lx 

legitur. 

Cap.  XXIX. 
C  O  N  F  E  C  T  I  O  alia  e  fucco  malorum  ,  conferens 
ad  vomitum,  animi  defe&ionem ,  continuam  febrem, 
data  m  mclinatione  morbi .  Qui  ea  vtitur,  rigore  vacet: 
neque  eius  natura  Ht  biliofa,  neque  etiam  ftomachus  bi 


ellebori  nign,polypodii  repurgati,ling.drach:quinque. 
Datur  mediano&e  podere  hexag.  duoru  femis,  aut  triu, 
pro  viribus. 

Cap.  XXII. 
PVRGATORIVM  cydonite ,  admodum  pro- 
batum.  Carnis  cotoneorum  repurgatx  hb.  vnam  fe- 
mis,mellis  Attici  defpumati  lib.tres.Coquito  ad  conli- 
ftentiam ,  &  adiice  hxctufa  &  cribrata  ,  nempe  caryo- 
phylh  fcrup.tres,petrofehni,  euphorbii,  fohi,iinguloru 


dulciumpurgatorum  hb.duas,fpicx  hb.femis,fantah  ra 
bri,fpodii,coralhi  rubri,cryftalh  pun,lingul.  vncfemis. 
Tritis  &  fuba£h's  vtere. 

Cap.  XXX. 
CONFECTIO  ahae  fuccomalorum.  Succima 
lorum  dulciflimorum  hb.quinque,  ftillatitii  rofarum  li 
quons  pun  hb.vnam,facchari  hb.quatuorfemis,mellis 
Attici  pun  lib.femis .  Coquito  vt  cydonite.  dein  adiice 
illi,croci,fpicx,ling.ftag.vnum,  canchryos,  cinamomi 


fcrup.duos,fcammonix  vnc.  vnam,  turp  eti  vnc.  femis.  F  veri,fantah  albi,iing.ftag.  duo,  caryophylli  ftag.vnum, 


Daturvtprxcedens, 

Cap.  XXIII. 
PVRGATORIVM  e cotoneis ahud,probatum. 
Cafnmm  cotoneorum  repurgatarum  hb.viginti,  mel- 
lis  Attici  defpumatihb.tnginta.  Coquito  adconiiften- 
tir.m.  Adiice  tufa&'Cnbratabene,pipens  albi  fcrup.  fe- 
ptuagita,caryophylii,fpicx  nardi,iing.fcr.quadraginta, 
cofti  fcrup.viginti ,  fcammomx  vnc.duas ,  turpeti  vnc. 
vnam.  Danturhexagia  duofemis ,  aut  tna  pro  vinbus, 
media  nodle. 

Cap.  XXIIII. 

CYDONITE  ad  ccehacos,  dyfentericos,&  febnci 
tantesadmodum  probatum.  Succi  cotoneorum  lib. 
quatuor,ftillatitu  rofarum  liquoris  puri  hb.  vnam,  ftc- 
chan lib.  quatuor.  Coquito  ad  coniiftentiarH,&  dato  m 
prxdi&is  malis  tota  die. 

Cap.  XXV. 

CYDONITE  vt  prxcedcns.  Succi  cotoneonl 
vnc.quatuor,ftillafith  rofarum  liquons  pun  vnc.duas , 
facchari  vnc.ofto .  Coquito  ad  conliftentiam  :  vbi  ab  i- 

gne  remoueris,adnce  probe  tufa  &  cribrata,  caryophyl-  H  ftcntiam,dein  adnce  melhs  Attici  hb.quatuor,&  coqui 
li  hexag.duo,cinamomi,hgni  aloes,galangx,cardamo-  to  ad  confiftentiam .  Vbi  remouens  ab  igne,adnce  hxc 
mi  maionsjfing.  hexag.vnu,  nuceris,{gallx  mofchatx,      tufa  &  tnta,cinamorai,zingiber:$,  iing.  vnciam  vnam, 


mofchi  ftagium  femis.  Trita  &  cenfe&a  probe  reconde 
in  vafe.dato  mane  &a  cibo  femunciam  autvnc.vnam. 
Prodeftftomachicis,  cibumnon  appetentibus,febnci- 
tantibus,  vomentibus  cibum.  Melancholicis&  pitui- 
tolis  admodum  bona. 

Cap.  XXXI. 
CYDONITE  ad eos qui  nihil appetunt,& cibum 
vomunt:&  neque  probe  concoquunt.  Succi  cotoneo- 
rum,fucci  methx,fucci  fampfychi,lingulorum  vnciam 
G  vnam  ,faccharilibram  vnam.  Coquito  bene  adconfl- 
ftentiam.Adiice  hxctufa,&  percrrbrum  tranfmilfajca- 
ryophylli,nucismofchatx,galangx,zedoanx,fpicx,flo 
ris  iunci  odorati ,  lingulorum  drach.femis ,  hgni  aloes 
crudt  drach.  femis  .Datur  mane  ieiuno  vncia  iemis.  eft 
valde  laudatum. 

Cap.  XXXII. 
CYDONITIS  confe&io  ftomacho  conueniens, 
ad  cos  qui  nihil  appetunt  &  concoquut ,  &  imbecillum 
habent  ftomachum,vtihs.    Carnis  cotoneorum  pur- 
gatorum  likduas.  Coquito  cum  vino  optimo  ad  conli- 


DE   PVRGATORIIS,    SECT.  XXVI 


nuces  mofchatasnumerotrcs ,  macerishexagiuvnum, 
caryophylh  hexag.vnum,  cubebarum  hexag.femis,  zc- 
doanx,cardamomi,fingulorumhexag.vnum,cardamo 
mi  magni,  galla:  mofchatx,  ambaris,  finguloru  hexag. 
iemis,croci,fpica:,fing.drach.femis,  galagx,ligni  aloes, 
fing.vnc.femis,mofchi  filiquas  duas .  Probe  confe&am 
prsbeto  ponderefemuncia:. 

Cap.  XXXIII. 

C  O  N  D  I  T  V  M  nephriticum,&  calculum  attercs. 
Rhei,faxifragi,perrofelini,afiri,fpica:  nardi,  caiia,-,  rhei 
Pontici,betonica:,finonis,dauci,acori,fing.  drach.vni, 
pipenscommunis  vnc.vnam,  mellis  Atticihbravnam 
fcmisjoptimi  vini  omphacini  lib.feptem  femis.Bene  pa 
ratum  datur  mane  leiuno  menfura  vnius  poculi  parui. 
Cap.  XXXIIII. 

C  O  N  D  I  T  V  M  purgatoruim  expertum,non  fub- 
uertens  ftomachum  neque  fanorum  nequea:grorum, 
admodum  nobile.  Succi  focniculi  vindis  lib.femis, 
mentha:  vindis  vnc.  tres ,  radicis  apu  vnc.vnam  ,  aqux 
fontana:  lib.quatuor  femis  vnc.tres.  Herbas  in  aqua  ma 
cerato  tnb9diebus,dein  coquito  donec  lib.vna  S.rerria- 
neat.  Poftea  colato,  &  abncito  herbas ,  tntaque  hax  in 
mortano  adnce,  piperis  vnc.  vnam,  fquilla:  vnc.  femis, 
mellis  Attici  lib.femisvnc.tres,  viniboni  lib.tres  femis 
vnc.  tres.  Confe&um  &  paratum  conditum  reconde  in 
vafe:  atque  vfu  poftulante,dato  poculum  vnum,&  ieiu 
no  &  dormituro.Probatum  eft,penculoque  vacat. 
Cap.  XXXV. 

C  O  N  D  I  T  V  M  nephriticum,&  calculos contercs. 
Maftiches  drach.duas,  cofti,foliorum  fpica:  nardi,rhfi 
Pontici,fing.  drach.  vnam,mellis  Attici  lib.  fenns  vnc. 
trcsjVini  boni  hb.o&o.Vbi  recte  confeceris,datomane 
poculum  vnum. 

Cap.  XXXVI. 

CONDITVM  nephriticum,mirabile.  Saxifra- 
gi,petrofelini,Cng.vnc.femis,betonica:vnc.duasfemis, 
cofti  vnc.femis  dra'ch.vnam,zingiberis  hexag.  vnum  fe 
mis,piperis  communis  hexag.feptem  femis,feminis  ru 
«  vnc.tres  femis,fpic*e  nardi  icrup.Vnum,  mellis  Atti- 
ci  hb.femis,vini  veteris  lib.duodccim  femis.  Datur  po- 
culum  vnum  mane  ieiuno. 

Cap  XXXVII. 

CONDITVM  nephriticum  fimile.  Saxifragi, 
betonics,petrofelini,fing.hb.  lemis,  fpica:  nardi  drach. 
vnam,piperis  communis  vnc.femis  drach.vnam.  Trita 
jnadefacito  cum  mellis  Attici  lib.  vna,  &  vini  boni  lib. 
fex.Datur  manc  ieiuno  poculum  vnum. 

Cap.  XXXVIII. 

CONDITVM  purgans,laudatum,ad hydropicos 
5c  cholericos  expertum,  fine  torminibus&  moleftia 
purgans .  Radicem  iridis  viridem  contufam  in  morta- 
rio  diligcntcr per diem  &  no&em  macerato  in  vino  bo 
«o:dein  expnmito  per  4  linteu  purum,&  impleta  phia- 
la  vna  admifce  melhs  cochl.  vnum  femis,  pipens  com- 
jnunis  granafex  femis:  &  prebeto  bibendum  mane  ie- 
junopnuscalefa&um.Daturautem  hyeme  &  xftate: 
probatum  enim  eft. 

l  Linteum]  Manufcriptus  codex  habct  >.t»Ti:»  pio  XiYritr. 
Itcinam  nanque  diclioneru  Giarcis literis  minus  rt£te  cxaiauit. 


Cap.  xxxi: 

CONDITVM  lapidema 
ris  albi,faxifragi,fpica:  nardi,fe 
gul.vnc.vnam,petrofelini,  foln, 
madefacito  cum  mellis  Attici 
niiboiuhb.nouem,&  vterc. 


676 


probatu.  Pipe- 

i,betonicar,fih> 
.c.vnam  S.Trita 
',  &  vini  Afcalo- 

/ 


Cap.  XL. 

CONDlTVM  purgatorium,admodum  probatu. 
Catapotiorum  purorum,lena:,polypodii,thymi,epithy 

g  mi,hermodaCtyli,pa;onia:,iiiig.vtic,vnam.Tiitis(ii  qui 
dem  non  febriciunt  :^gri )  adnce  vini  pun  menfuram 
vnam  autlib.fex:fi  vero  iebncitant,aqua:  hb.fex.eoqui- 
to  ad  tertias.CoLito,  (ieco&iimque  accipe.&  fi  febre  va- 
cant  xgrotautes ,  adiice  illi  melhs  Attici  lib.  vnam:  fin 
febncitant, ficchan  lib,vnam  ,  &  rurfusprobecoqmto, 
colatifque  adncein  pollinem  tufi  cinamomi  vnc.  Vna, 
galariga.,piperis  communis,zingiberis,fing.hexng.duo, 
caryophylhjcardamomi,  'fpigo,  ling.  hexag.  vnum  ,  & 
vini  boni  pondus  tnplex  ad  luperius  decoctum.  Suba- 

q  ctis&  lrrigatis  omnibuslimul ,  conticitovtbclaretum; 
&  pra:beto  mane  leiuno  cu  tepidx  aqua:  vnc.quatuor. 

a    Spigo]  Grxce  eftazrija .  QuiJ  vero  Nicolaus  hac  voce  in- 
telligac.rnc  ignoiare  fatcor.  b    Claretum]  In  codice  Nicolai 

hiccV:  paulo  poft  eft  KAafo^.Hac  voce  autem  illum  innuere  puto  id  po 
tioms  genus  quod  hodie  <  medicis  clarctum  vel  hippocias  app^Ilaiui. 
ideoque  daretum  potius  quam  clarun:  icilb.  nduni  tuifle  arbitior. 

Cap.  XLI. 

C  ONDITI,  quod claretum  vocatur,confe£tio ad 
ftomachicoSjCibum  non  appetentes ,  &  ftomachi  mfla- 
tione  laborantes.  Spicx  vnc.femis,  cinamomi  vncias 
"  fex  ,zingiberis  vnc.  quatuor,piperis  communis  vncias 
duas  femis,pipcns Jongi,anuntefarcas,galanga:,fingul. 
vnc.Vnam,  caryophylli  vnc.femis,facchari  &mellis,fin 
gul.lib.duas.  Tritas  fpecies  lrrigato  fimul,  &  adiice  vini 
menfiiras  duodecim.  Datur  manc  leiuno  poculum  vnu 
exiguum. 

a     Nuntefarcas]  Grarce  eft  v*(lf<rufyjtt.  Qux  quidem  dictib 
eft  hauddubie  coriuptaiidcoque  quid  ilgnificet.fcite  nequeo. 

Cap.  XLII. 
CONDITVM  ad  ftomachicos,  cibum  non  appe- 
E  tentes,inflatos,&  eibtim  noh  re&e  concoquentes.  Ci- 
namomi  vnc.vnam  femis,  caryophylh,maceris,fingul. 
hexagium  vnum,nuces  mofchatas  duas,galanga  hexa- 
gium  vnum  femis,cardamorhi  hexag.duo,  piperislcn- 
gi  &communis,  fingul.hexag.duojipica:  hexag.vnum. 
Trita  irrigato  cum  melhs  Attici  puri  hb.thb',&  vini  bo 
nimenfuris  fex.Poftquam  vt  clarerurfi  confccens,  dato 
maneieiuno  poculum  vnum. 

Cap.  XLIII. 
P  CONDITVM  adftomachicos, cibumnon  appe- 
tentes  ,inflatos,cibumque  non  redre  coquentes,  atque 
hydropicos.  Cinamomi  boni  vnc.vnam,zr.igibcns  al 
bi  repurgati  vnc.femis  drach.  vnam,  rofirum  rubearu, 
caryophyllijfintali  rubei,  iing.drach.  duas,  fpica  nardi 
fiue  netjfing.drach.vnani;  Tnta  irrigato  ciim  vino  bo- 
no  albo,pondere  lib.tnginta,  &  rrielle  Attico  defpuma- 
to  quod  fatis  eft  aut  faccharo.  Datiir  mane,  mendie ,  & 
vefperi  poculnm  vnum  quot;es  offercur. 


*77 


678 


1NDEX  PVRCANTIVM 

Eligmatum. 


^onachicum  di&um, 


Purgatorium 
Cap.i. 

Purgatonuir^i'c|^3|(elfgrna,mirabile  valde, 

Cap.n.  \ 
Purgatonum  eligma  ex  flaua  aloe,  Cap.m. 
Purgatorium  ehgma  ex  abfinthio,  Cap.nn. 
Purgatonum  ehgma,moIeftia  vacans,ad  llchiadicos, 

Cap.v. 

Purgatonum  eligma,quod  vocatur  Panaretcs, 
Cap.vi. 

Purgatonum  eligma,nominatum  Afirophon, 
Cap.vn. 

Purgatorium  eligmaflaua:  bilis,  Cap.vm. 
Purgatonum  eligma  fimplex,&  moleftia  vacans, 
Cap.  ix. 

Purgatorium  eligma,ad  humores  &  bilcm  probatum, 
Cap.  x. 

Purgatorium  eligma  ad  hydropicos,  mirabile, 
Cap.xi. 


Purgatorium  aquam  educens,adhydropicos, 
Cap.xu. 

Purgatonum  aquam  ducens,  exgrano  Cnidio, 
Cap.xiu. 

purgatorium  hydropicum  e  Ipica  nardi, 
Ca  p.xim. 

Purgatonum  aquam  ducens,ex  euphorbio, 
Cap.xv. 

Purgatorium  hydropicum  Euchirii,  Cap.xvi. 
Purgatonum  ex  aloe,  Cap.xvn. 
Purgatorium  ex  pipere,  tornunibus  &  moleftia  vacans, 
Cap.xvm. 

Purgatonum  c  cumino,  dolonbus  &  moleftia  carens, 
Cap.xix. 

Purgatonum  capitis  errhinon,admodum  probatum, 
Cap.xx. 

Purgatonumfordidorum  finuum  glutinans, 
Cap.xxi. 


NICOLAI    MYREPSI  ALEXANDRINf, 
De  purgantibus  eligmatis, 

Settio  vigefimao&aua. 


Cap.  1.  A 
VRGATORIVM  ehgma  Mona- 
chicum,quoddicitur$arraceniceLooch 
el  rachos,  purgans  gratia  Dei,vtranque 
bilem  ,  flauam  &  nigram  acpituitam, 
maculafque  rn  facie  fa&as  .  Purum  cor- 
poris  colorem  efficit.  Prodeft  vertigino 
fis,caliginique  oculorum.Pruntum  corpons  purgat,  & 
fanguinem  deprauatum  attenuat.  Exanthemata  feu  pu- 
ftulas  confumit  ac  diffipat.  Bonitatem  ftomachi  efficit. 
Venerea  quoqueexcitat.  Pityufc  drach.quinque,da-  B 
crydn  drach.trcs  femis  grana  fcptem,  facchan  drachm. 
quatuor,piperislongi  drach.duas,amomi,feminis  apii, 
ammeoSjfahs  ammoniaci,zingibens,  iingul.drach.tres 
lemis ,  piperis  albi  drach.duas ,  pyrethri  drach.  duas  fe- 
mis.Hxcin  mortario  contunditock  cnbrato.  fcammo- 
niam  bifanam  terito,&  vnito  omnia  w  vnum.  dein  fac 
charum  tritum  infperge,&c6mouetodihgenter.Poft- 
ca  adiice  mellis  Attici  quod  fatis  eft,  &  fa&um  aquo- 
fum  repone  ln  vafevitreo,  &dato  cum  tepida,  aut  vini 
dulcis  vnc  .  duab9  aut  quatuor,iis  falicet  qui  difficilem  C 
aluum  habent: facilem autem  habctibus  aluum,  vncias 
tres.Iumonbus  vnc.duas.  &febricitantibus  cum  tepida 
prabcto. 

Cap.  II. 

PVRGATORIVM,  regium  ehgma,  quod  Sar- 
raccnicc  Loch  elmelick ,  ad  bonum  ftomachi  odorem 
&  bonitatcm  eiuidcm  confert.  Purgat  pituitam  &  bilc 
mivabihter.  Pipcns  communis  &  longi,  fpica:  nardi, 
naidi  Ccltica*,  amomi ,  caryophylli,  iingul.  vnc.femis, 
zin^ibens  vnofemis  drach.  vnam,  fcnmmonia:  drach. 
tresfemis,  pityufx  vncias  feptem,  facchan  vncias  qua- 
tuor  femis .  Hac  tufaexcipe  mclle  Attico  fufficicnti,  & 
prabeto  Integra cxhibitio,vnc.  tiiu:media,viic.duaru: 
minima,vnc.vnius,  cum  aqua  cahda.  Ahqui  verb  hoc  i- 
pfo  vt  ele&uario  vtuntur ,  exhibcntcs  ld  cu  aqua  cahda. 

Cap.  III. 

PVRGATORIVM  eligma ,  admodum  proba- 
tum.    Aloen  flauam  <iu,<mcunque  vis  accipe,&  tento 
valide.  Accipeetiam  hquorem  tithymali,  fingito  pilu-  ^ 
las  ertii  magnitudine,&  prabeto  vnam  autduas  provi- 
ribus.Purgat  vero  vehementer. 


D 


Cap.    II II. 
PVRGATORIVM  chgmavaldelaudatnm. 
Dacrydii,aloesflaua:,fing.vnc.vnam,abfinthii,colocyn 
thidis,ammomaci,fingul.vnc.femis,aganci,maftiches, 
fing.hexag.vnum  femis.  Excipe  cum  iiicco  braffica:  ,  & 
madefacitoprobe,fingitoqucpilulas  erui  quantitate. 
Cap.  V. 

PVRCATORIVM  eligma  finc  moleftia  pur- 

gans,  ad  ifchiadicos  &  per  circuitum  affh&oj ,  eofque 
qui  diutiusmoleftantur,admodum  bonum.  Colocyn 
thidis  vnc.femis,  nitri  vnc.vnam.Bene  trita  prabeto  va 
hdis  drach.vnam  cum  aqua  mulfa,magns  menfuneie- 
iunisnmbecilhbus  drach.S. 

Cap.  VI. 

PVRGATORIVM  eligma ,  quod  ab  aliquibus 
vocatur  Panaretos,  ab  aiiis  Afclepios.  Valetadmorbos 
comitiales,diuturnos  capitis  doIores,infanietes,lethar- 
gicos,ftomachicos,arthriricos,melanchohcos,neruoru 
vitia,&  ad  eos  quibus  cibus  acefcit ,  omniaque  thoracis 
mala.Hoc  vfus  eft  Heraclides  Cous,aut  Gaha:fumme  e- 
nim  claruh.  Priuatim  vero  vfus  eft  ad  hydropicos  mira 
biliter.  Datur  nucis  Pontica:  magnitudine  cum  aquse 
mulfa  vna  menfura.  Pipens  communis,  albi  &lon- 
gi,feminis  daud,  aniii,  apii,  petrofelim,  libyftici,  carei, 
zingiberis,aganci,grani  Cnidii,fquilla:  torrefaaar,pyre 
thri,radicis  chametea-jeuphorbiijmyrrha,  croci,pohi, 
fpicx  nardi,  3  cardamomi  (fivero  nonhabes,adiice  du- 
plum  cafia)fauina*,amomi,cafia,ellebori  nigri,  dacry- 
dii,aloes  flaua,  fing.  vnc.  femis.  Tnta  madefacito  cum 
melle  Attico  fufficienti. 

a  Cardamomi]  Onamomi  legendum  puto,  proptcrea  qu6d 
dupluro  cafia:  pto  eo  fumendum  cfle  fcnbat. 

Cap.  VII. 

PVRGATORIVM  eligma  expertum ,  non  e%- 
citans  tormina,&molcftia  vacans.  Pipens  nigri ,  cu- 
minijanifi^petrofchnijfccniculi,  apii,  ammeos,epithy- 
mi,  fingulorum  drachmam  femis ,  dacrydn  drachmas 
quinque.  Tnta  danturmane  iciunoponderefcrup.  vn- 
decim.poftcaforbendam  prabetoaquam  tepidam. 
Cap.  VIII. 

PVRGATORIVM  ehgma flaua bilis.  Scmi- 
nis  apii,pipens  communis  ,  fing.  fcrup.  femis,  dacrydii 
drachmam  femis .  Tnta  dantur  vna  vice  mane  leiiiniy: 


*79 


DE   PVRGANT.   ELIG.    SECT.  XX 


poftea  forbenda  datur  aqua  tepida.  A 
Cap.  IX. 

{  PVRGATORIVM  eligma fimpIex,moIeftia & 
periculo  vacans,datum  omni  tcmpore.Indis  Illyncat  ra 
dicis  fucci  cyathum  femis,vini  boni  tantundem  .  Tufa 
mixta,&  tepida  da  bibenda  mane  leiuno.  eft  enim  pro- 
batum  medicamentum. 

Cap.  X 

PVRGATORIVM  eligma  probatum,pituitam 
bilem  &  humores  purgans,noxa  vacans .  Dacrydii  vnc. 
femis,colocynthidis  vnciam  vnam  hexagium  vnufe-B 
mis,aloesflaux  vncia  femis.fucci  abfinthii  vnciam  v- 
nam  drachmas  duas.Trita  cum  fucco  braffica:  fubigito, 
&  finge  pilulas,datoque  pro  vinbus  vefpen. 

Cap.  XI. 

PVRGATORIVM  probatum  admodum  vtile, 
veluti  pradidta.  Herbaxn  al)  piadis  cum  foliis  &  ramis 
tunde  &  cnbrato.Datur  puluis  llle  iis  qui  a  pituita,  aut 
humore  aliquo  acri,aut  bile  infeftantur,pondere  dimi- 
dii  cochlearii  tepidi.Facitadhydropicos,  &eos  de  qui- 
bus  medici  defperarunt. 

Cap.    XII.  C 

PVRGATORIVM  educens  aquam,hydropicis 
vtile.Piperis  communis,  fquama:  aris,iingulorudr.  v- 
nam,  ftruthri  feu  lanana  drachmas  duas,piperis  albi,da 
crydiijfingulorum  drachmam  vnam  femis.  Trita  dato 
mane  ieiuno  cochlear.vnum  femis,medium  podus  co- 
chlear.i.poft  forbendam  exhibeaquam  tepidam. 
Cap.  XIII. 
PVRGATORIVM  aquam  educens,  probatum. 
Grani  Cnidii  vfti  fcrupulum  femis,radicis  panacis  filiq. 
Vnam.Tnta  prabeto  cum  aquamulfa  pondere  cochlca 
rii  vnius  manc. 

Cap.  XIIII. 
PVRGATORIVM  hydropicorum  probatum. 
Spica:  nardi  drachmas  duas,libyftici  vnciam  femis,  pe- 
trofelini,dauci,  fingulorum  drachmas  duas ,  epithymi 
(crupulos  noUem,cocci  Cnidn  drach.duas.Trita  prabe- 
tur  mane  ieiuno  pondere  cochlearii  vmus,  cum  tepida. 
Cap.  XV. 

PVRCATORIVM  aquam  educens ,  adhydro- 
picos  probatum,laudatum  valde.Euphorbii,  pipens  co  E 
munis,cumini,pulegii,pyrethri,fingulorum  drachmas 
duas.Tnta  dantur  cUm  aqua  mulfa  mane  ieiuno  pon- 
dere  cochlearii  vnius :  fi  verb  vfus  eius  fit  poftpaucos 
diesjcochleanum  vnum  cum  dimidio  ad  integram  to- 
tius  corponspurgationem  fufficit. 


680 


s  Euchirii,  quo  v- 
.Euphorbn  vncia 
^sjt  grana  quinque, 
rrJgato  cumaqua 
UitSS  Tex,  tres  ,  vel  quin- 


Cap.    X  "V 
PVRG  ATORIVM 
tebatur  Aftenus  medicus  e- 
femiSjbaccarum  lauri  drach.  Iv 
aloes  flauie  drachmam  fenns.' 
mulfa,&  dato  pro  vinbus  fcruj[ 
que  aut  feptem.eft  probatum.J||. 

Cap.  x vii: 

PVRGA  TORIVM  expertum,bonum,quo  ego 
vfus  fum,datur  pro  arbitno.Dacrydii  fcrupulos  tres,  a- 
loes,epith)  mi,  nganci,fmgulorum  fcrupulum  vnum  fe 
mis,colccyi'thin:s,m.iftiches,fingulorum  fcrup.quin- 
que  &  quarom  pai  tem.Trita  irrigato  cum  aqua  mulfr. 
aut  oxymehte  poncere  cochlearii  vnius  .Dantur  fcru- 
puli  quinque  aut  feptem,&  tepida:  quantum  fatis eft. 
Cap.    XV III. 

PVRGATORIVM  admirabile  admodum  ,  ex- 
pertum  torminibus.cv  periculomoleftiaque  Vacans.Pi- 
pens  communis,cumini,amli.petrofelini  ,fanicuh  fe- 
minis,apii,ammeos,epithymi,fingulcrum  vnciamfe- 
mis,dacrydii  fcrupulos  ncuem.Tnta  prabeto  manc  ie- 
iuno  fcrupulos  quinque  femis  aut  fex  femis  cum  aqus 
tepida. 

Cap.  XIX. 
PVRGATORIVM  mirabile, valde  expertums 
torminibus  carens  &  detrimento .  Piperis  communis, 
cumini,ammeos,colocynthidis,epithymi,  fingulorum 
fcrupulos  nouem,dacrydii  fcrupulos  ocTo.  Trita  dantur 
maneieiuno  pondere  fcrupul.tnum  aut  quinque  cum 
aquatepida. 

Cap.  XX. 

PVRGATORIVM  capitis  errhinon  ,  admodu 
probatum.Melanthiijfahs  ammoniaci,elateni,lingulo- 
rum  vnciam  femis.Excipeficyoniooleo,&infundena- 
nbuscochlearium  vnum  repidum. 

Cap.  XXI. 

PVRGATORIVM  finus  fordidos  glurinans. 
Primo  enim  carne  expurgat,&pofteacoalefcerefacit,& 
glutinat.Sylueftns  ficus  ramorum  cortices  cultromo- 
dice  confcinde ,  &  coiice  in  oleum  fufficientis  quantita 
tis.Coquitoiufto  tepore,&  vbi  excolauens,corticcs  ab- 
iicito.ln  oleum  aurem  coniice  cera  modicum ,  vt  vniri 
queant  per  piulcum.Vbi  vnita  fuennt ,  extrinfecus  lm- 
pone  pannum  crallum,  quem  obturatum  &  lana  tectu 
alhgato.Primo  quidem  fic  purgat  vtcorrupta  mebra- 
narum  excernat. 


INDEX  CATAPLASMATVM. 


Cataplafma  ad  oculos  motos,mirabile,  Cap.  t. 
Cataplafmaaddolorcsocuiorum,probatum, 
Cap.n. 

Cataplafma  ad  carbunculos  oculorum  &  totius  corpo- 
rjsjCap.m. 

Cataplafma  ad  carbunculos  &  ftrumas,  Cap.m  t. 
Cataplafma  iecinoris,expertum,  Cap.v. 
Cataplafma  iecinoris,ftoniachi  &  hypochondrioriim, 
Cap.vi. 


Cataplafma  ad  duritiem  iecoris,  Cap.vn. 
Cataplafmadyfentencis  idoneum  ,admcc!um  bonum, 
Cap.vni, 

Cataplafma  ad  ftomachicos,henofos,iecinorofos,  &  vi- 
fcerum  caufas,  Cap.ix. 

Cataplafma  adcceliacos  &  dyfentericos,probatum, 
Cap.x. 

Cataplafma  ad  pleuriticos,  valde  efficax, 
Cap.xi. 


68i 


MYREPSI  ALEXANDRINI, 

De  Cataplafmatis, 


Se&io  Viccfimanona. 


ASMA  ad  oculos  motos , 


(~j?jv5VV  mirabilc.CrocijOpii,  iingulorum  drach. 
fftvZZ>^\f  femis,  caftorei  drachmam  fcmis  grana 
^^c?$  feptcm,mcliloti  drach.vnam  ,micarum 
filiginei  panis  maceratnrum  m  paflovn 
ciamvnam,  ouorum  aflatorum  vitcllu 
vnura.cum  dimidio  excipc  fiicco  fanigr;ici,&  vtcrc. 
Cap.  II. 

CATAPLASMA  ad  dolores  oculorum ,  proba- 
tum.Rofarum  andarum  drach.duas,opn,croci ,  fingul.  B 
drach.femis.Excipe  cum  deco&o  melhs  fufficicnte. 
Cap.    1 1  I. 

CATAPLASMA  mirabilc  ad  carbunculos  in  o- 
culis,&  toto  corporefa&o$.Meliloti,rofarum,  fingulo- 
rumvnciam  vnam  .Tufa  coquito  irj  aqua  plurinnim. 
Dein  conie&a  in  mortarium  conterc  diligcnter,  &  co- 
mifce  vitellos  ouorum  ehxorUm,&  modicum  olci  rofa- 
cei  vt  emplnftri  formaro  acquirat,&  tenui  panno  illicQ 
imponito.Hoc  dolores  mitigat&rcfrigerat.item  duri- 
tia$  &inflammationes  carbunculorum  diflbluit.  poft-  C 
ca  illine  paftillum  de  halicacabo  cum  vino  &  croco:  ita 
enim  multoties  fum  vfiis. 

Cap.     II II. 

CATAPLASMA  ad carbunculos & ftrumas,ex- 
pertum.Seminis  cardamomi ,  farina:  fabacea: ,  coquito 
cum  fta&e,&  lllinito  foliis  braflica:,&  vtere. 

Cap.  V. 

CATAPLASMA  lccinoris  cxpcrtum ,  admodu 
bonum.Abfinthium  tufum&cribratum  coquitobene 
cum  melle  Attico,&  ilhtis  vrere.  D 
Cap.  VI. 

CATAPLASMA  e myrobalano,ad iecinorofbs, 
ftrmachicos,&  hypochondnacos .  Myrobalani  Celtici, 
afan,xyIobalfami,  iridis,  cypen,fingulorum  vnciam  fe- 
mis,fa:cis  Afcalonis,  aut  Syriaca:  fapx,aut  olei  nucum 
quod  fatis  eftrexcipe  &  llline. 


Cap.  VII. 

CATAPLASMA  ad  dunties  iccinons ,  expcrtu. 
Scmen  hni  probe  tufum,&  cnbro  tranlmiffum,coquito 
ad  confiflentiam,&  llline. 

Cap.  VIII. 

CATAPLASMA  dyfentcricisvtile,valdc  bonu. 
Acacia:  vnciam  vnam  fcmis,  gallarum  vnciam  vnam, 
polents  vncias  tres,mana:  thuns  vnciam  vnam,  myrti 
aridx  vncias  tres,rofarum  ficcarum  vnciam  vna  ,  rhois 
Synaci  hexagia  quatuor  femis,  aluminis  lciffihs  vncias 
duas,rubi  fummitates.coqUito  cumvino  odoratofuf- 
ficienti,&  vtere. 

Cap.  IX. 

CATAPLASMA  Artomeli,ad  ftomachicos,he 
nofos,iecinorofos,&  caufas  vifcerum.Mehloti  menfura 
vnam,anifi,Ieminis  apii,fingulorum  vnciam  vnam,fe- 
minis  faniculi  vnciam,feminis  drachmas  duas ,  mafti- 
ches  vnciam  vnam  femis,coma:  abfinthii  hexagia  qua- 
tuor  femis,panis  aridiin  vino&  melle  prius  tnbusdie- 
bus  maccrati,ananthes  arida:  vr.cias  duas.Hitc  irrigato 
probc,atque  adhcevim  odorati  quodfatis  eft,  &  vrcre. 
Cap.  X. 

CATAPLASMA  ad  caliacos  &  dyfentericos,cx 
pertum.Succi  acacia;,&  hypocifthidis,  myrti  baccarura 
aridarum,rofarum,fidiorum,  balauftiorum  ,  gallarum, 
ananthes  arida:,offium  palmularum,farina:  orizx ,  pa- 
nis  aridi  probc  vfti,cumini,maftiches .  Redaclis  fingu- 
hs  in  puluercm,excipe  cum  fa:ce  colata,  aut  vino  bono 
odoraro,&  confe&o  vtereinftomacho,&  ventre,&lii- 
bis,&  fupra.cft  emm  probatum.Adiiceilli  fuccu  vtriuf- 
queplantaginis. 

Cap.  XI. 

CATAPLASMA  adplcunticos ,  Valde  efficax. 
Cypariflifoliaviridiacontufa,&  adipi  fiullo  recentico- 
mixta,ad cmplaftri  formam  redige.&illitapannoiis  v- 
tere.Ignihocipfum  adhibere  oportet,ncc  concedenduj 
cius  vfus  mfi  calidum  fit. 


INDEX  CERATORVM. 


Cerntum  ad  lcabiem  &  feruentes  puftulns^pudctida  glu 
tinans,  CaP-'- 

Ceratum  San&ilCrannisEuangelifta-,  ad  omncm  duri- 
tiam&lingulamala,  Cap.n. 

Ceratum  ad  omnem  phlegmonen  ,  &  vchementem  do 
lorem  mediarum  corporis  partium,  duruiam,atque 
aha,  Cip.tu. 

Ceratum  ad  omnem  duritiam  &  diitinc-honem  proba- 
tum,  Cnp.iui. 

Ceratum  omncm  diffbluefisduritiamjexpertumA 


Cap.v. 

Ceratum  mitigans  vftiones  &  cryfipcjata, 
Cap.vi. 

Ceratum  ad  exacerbationcs  podagricas  &  arfhfitifiy, 
mirabile,  Cap.vn. 

Ceratumad  eryfipelata,&  vlcera  phlegmone  obfcffa, 
cancerofi&  aha,  Cap.vm. 

Ceratum  ad  cryfipelata,fcrpentia,carbuculos,  &omn?< 
genens  vfttones,  Cap.ix. 


6%) 


N  I  C  O  L  A -I 


MYREPSI  ALEXANDB* 

De  Ceratis, 

Se&io  trigefima. 


Cap.  I.  A 
ERATVM  myrfeum  ,  ad  fcabies  fer- 
1  uentes,puftulas ,  & pudenda  glutinans. 
Lithargyri,  ceruffa:  ,plumbi  vfti,fingul. 
vnc.femis,cera:  purx  vnc.duas  femis,o- 
lei  myrtini  vncias  quatuor. 
Cap.  tt 

C  E  R  A  T  V  M  San&i  Ioannis  Euangelifta:  per  vi- 
fionemilh  manifeftatum.Confertad  omnem  duntiem 
acomne  malum,  lienes,  mammas  muliebres  a  la&e 
induratas,ftomachum  phlegmone  obfelfum  ,  bubo-  B 
nes,furunculos,coxarum  dolores ,  &  omnem  dolorem 
inquacuq;  corpons  partefuerit,  ad  abfceflus.  Aut  enim 
expnmit&  vacuat  fme  fe&ione,aut  rumpit.vacuat,glu 
tinat,&  curat.Nitn  Alexandrini  vnciam  femis,olei,  ce- 
ra:,refinx  pmea:,fingulorum  libram  ferais,  alhorum  va 
ginas  duodecim,fauina:  vncias  duas.01euro,cera,  &  re- 
finacoquuntur  fimuhinie&is  autem  alliisinjvafculum, 
coquuntur  donec  exarefcant  vehementer :  dein  autem 
fublatis  &  abiedis  ilhs,colatur  quod  decochim  eft .  po- 
ftremumnitrum  trituadditur.Iniiciturveroetiam  de  c 
mannaSanfti  Ibhannis  quantum  teneri  poteft  tribus 
diguis,diccdo,In  nomine  Patns,&  Filii,  &  Sandi  fpiri- 
tus.Liquabilibus  itaque  iam  coactis  &  compa&is ,  inii- 
ce  nitrum  tritum,fpathaque  moueto,&  vtere  in  nomi- 
ne  Domini,Amen. 

Cap.  III. 

C  E  R  A  T  V  M  mitigans  dolorem,&  omnem  phle- 
gmonen  ,  doloremque  mediarum  corporis  partium,  ac 
duritiem,ad  dolentes  articulos,podagras ,  &  neruorum 
diftefiones.Imicitur  etiam  colicis&  vteri  mahs.Prodeft  D 
jis  qui  ex  morbo  extenuati  funt ,  &  ficcum  habentibus 
corpus,febricitantibus  cum  oleo  dulci ,  vacantibus  fe- 
bre  cum  nardo  Celtica  folutum .  Ad  carbunculos,toti 
corpon  llhtum.recuperat  enim  vires  &  reficit .  aflumi- 
turetiam  adpeflbs.Adipis  anferini,fuilh,caprini,  tauri- 
ni,medulla:  ceruina:,finguloru  hbr.femis,  butyri  boni, 
terebinthina:,o:fypi,fingulorum  vncias  duas ,  cera:,  pi- 
nea:  refinxjfingulorum  vncias  quatuor.Confe&um  re- 
€te  recondc,&  vtere. 

Cap.    III I.  E 
CF.  RATVMe  fucco  focnigra:ci,ad  omnem  duri- 
tiam,&  diftenfionem  laudatum.  Oleifccnigrsci  libram 


ypi ,  finguloru 
te  horamace- 

BltO. 


vnam,cerx  vncias  duas,tereb 
vnc.vnam  femis.Fcenumgraicii 
ratoin  aqua,&  admifcendo  ol 
Cap. 

C  ER  A  T  VM  efolano,a;ftus  mitigans, &  eryfipe- 
lata.Succi  folani  vncias  tres,  cera:  purx  vnc.  quatuor  Ce- 
mis,ceruffa:,lithargyri,plumbi ,  fingulorum  vnc.  duas, 
olei  rofaceivnc.quatuor,adipis  fuilli  rccentis  vnc.tres, 
aceti  parum.vtere. 

Cap.  VI. 

C  E  R  A  T  V  M  adexacerbationes  podagncas  &ar- 
thriticasrnam  xgrotantibus  dolorem  abigit.  non  finito 
ante  triduum  decidere  .Olei  communis,cera:  pura:,fin 
gulorumlibramfemis  vnc.tres,  corticis  radicis  verba- 
fci,rutx  tenerum  ramorum,fingulorum  vnciam  vnam 
femis ,  cyparifli  pilulas  quatuor  femis ,  aqua:  marina: 
quodfatiseft.Tufacum  oleo&  aqua  manna  conncito 
inollamnouam,&coquito  donec  marina  remaneat. 
mouetoautemvirgulalaurina.Deinde  etiam  liquato 
ceram,&  probe  confe&o  vtere. 

Cap.  VII. 

C  E  R  A  T  V  M  diflbluens  omnem  duntiam,  exper- 
tum.  Adipis,  cera:,  refina:  pinea: ,  finguloruro.  vnc.tres, 
picis  anda:,butyri,fingulorum  vnc.femis  drachm.vna, 
meduUa:  ceruina:  drachmas  duas .  coquito  vt  ceratum, 
&  vtere. 

Cap.  VIII. 
C  E  R  A  T  V  M  mirabile  ad  eryfipelata,fenum  poda 
gras,vlcera  phlegmone  obfefla,&  cacerofa:ite  pudedo- 
rii  fedifq;  cahdos  dolores,  in  anteriore  parte  tibis  fa&a 
vlcera  feniha,&  defquamationes.Scoria?  plubi,  cerufla:, 
fuccifolani,cera:  pura:,olei  rofacei,fing.'hbram  femis. 
Cap.    I X. 

C  E  R  A  T  V  M  aliud  c  folano  ad  eryfipelata ,  herpi- 
ftica,carbunculos,&  omnis  generis  vftiones .  Plantagi- 
nis  maioris,feridis,&folani  niccorurn,fing.cyath.duos, 
fiicci  la&uca:  cyathos  duos  femis,lithargyn,ceruffa:,  fin 
gul.vnc.femis,fcoria:plumbi,fulphuris  ignem  nonex- 
perti,fing.vnc.duas  iemis,aluminis  fciflilis,thuris ,  fin- 
gul.vnc.vnam  drachmas  duas,ouorum  nouem  alba,ce- 
ra:  vncias  quinque,adipis  fiulh  vncias  quinque  partem 
quartam.Liquabilia  fundi  to,&  arida  tento  vahde  ,  re- 
condito,&  vtere. 


1NDEX    CATAPLAJM  ATVM  COLICORVN, 

&  cephalicorum. 


Cataplafma  ad  coUcos,&  inteftinoram  cruciatus, 
Cap.  i. 

Cataplafrna  ad  colicos  probatum,        Cap.  tl. 
Colicorum  potio  probata,  Cap.  m. 

Cohcos  confeftim  dolore  hberans,       Cap.  lllf. 
ColicaCroce,admodummirabilis,       Cap.  v. 
Cohca  inun&ioEfdra,fIatuscducens,  Cap.vi. 
Colica  antidotus,qua:  ad  Alypium  medicum  refertur, 
Cap.  vn. 

Cyphion  facerdotale,ad  dolorem  capitis,  hemicraniam 
&vigilias,  Cap.  vin. 

Cyphion  aliud,probatum,  Cap.  ix. 

Calamum  in  quamcunque  corporis  partem  mfixum 
enciens,  Cap.  x. 

Caufticum  vua:,probatum,  Cap.xt. 

Crocomagmatis  confe&io  probata,  Cap.xii. 


Crocomagmatisalia  confcdtio,  Cap.xui. 
Commageni  confe£rio  valde  vtilis,  Cap.xim. 
Capitis  alopecjas  aut  impetigines  fanans, 
Cap.x  v. 

Capitis  vnciiolaudata,  Cap.xvi. 
Caput  dolcntibus  fomnum  concilians,probatum, 
Cap.  x  vii. 

Capitisdoloremcalidumfedans,         Cap.  xviu, 
Caput  dolentibus  fomnuminducens,  Cap.xix. 
Capitisdolorem  confeftimledans,  Cap.xx. 
Caput  vehementer  dolentes  iuuans,&  refoluto*» 
Cap.  xxi. 

Crocida:  confe&io  ad  colicos,  Cap.xxn. 
Caput  purgans  errhinon,probatum,     Cap.  x  x  1 1 1 , 
Caput  purgans  ftemutatorium  laudatii,Cap  x  x  1 1  n . 
Catapotia,ad  dyfenteiicos  mlrabilia,    Cap.  xxv. 


I 


6te 


COLAI   MYREPSI  ALEXANDRINI, 

De  Cataplafmatis  colicorum  &  cephalicorum, 
Sc£tio  trigefimaprima. 


ms 


tum. 


Cap.  !.  A  rum  &paruorum,charta  vfta,carpefii,maftiches,  lapi- 

ASMA  ad  cohcos  &  inte-      dis  gagaris,caftorei,gentianajterebinthina: ,  fihguloru 

fcrupulos  tresjCoftijtoliijdiGami  Creteniis,earyophyl- 
li,fpi'ca-  nardi,pinearum  vftarum,bd<-lhi,  crocomagma 
tis,pyrethri,mei,nucis  Indica,corticis  mandragora,fty 
racis,  finguloru  fcrupulos  quatuor  femis,  nitrijbitumi- 
nis  Iudaici,arremifia-  moncclonesjCelticajamomijca- 
liar,cardamomijXylocafia,ligni  caryophyllorum,xylo- 
balfamijCalami  odorati,ariftolochia  Ionga  &  rotunda:, 
ladahi,afari,fefelis,ammoniaci"thymiamatis,pilular'um, 


mcruciatus.  Piperis  commu- 
ccarum  lauri  decorticatarum,fe- 
minis  ruta  fylueftris,cumini ,  fingulo- 
rumvnciam  femis.  Tundantur  &cri- 
brentur.Eft  cnim expei tum  &proba~ 


Cap.     1 1 

CATAPLASMA  ad  colicos  probatum .  Fariha: 


fanigraci  vncias  tres,fanna  baccaru  l:'iiri ,  maftiches,  B  cypariffi,ftruthii,meliloti,glycyrrhiza,  gumi,  fingulo- 


terebinthina,lingulorum  Vnciam  ytri  femis.  Trita  co 
quito  cum  mulfi  cochleario  vno,&  lmpone. 

Cap.  III. 

COL  YC  A  potio  probata.  Frlidtus  hcrbx  cynorrho 
3i  fac  aridos,&reconde .  Vfu  cxigcnte  dato  cochlcanu 
dimidium,  cumvino  tcmpcrato  tepido  diebus  tnbus 
mane  ieiuno.Confert  etiam  puens  ramicc  inteftinoru 
laborantibus,  datum  diebus  quindecim  altematim.  gc- 
ftet  verb  deligationcm. 

Cap.    II II. 

C  O  L I C  O  S  confeftim  dolorc  hberans.  Succi  braf- 
fica  cyathum  vnumfcmis  ,  vinivcteris  vnciam  vnam 
(emis.Commixta  &  calefa&a  dato  bibenda  iciuno. 
Cap.  V. 

C  O  L I C  A  Crocc  admodum  mirabilis .  Vtere  in  iis 
cohcis  inquibus  metus  eft  hea  medicamentis  epotis 
lartiatur  ftomachus,&  in  quibus  ca  qua lumuntur,euo- 
muntur.Dolorcm  etiam  fedat,ii  lana  exceptam  inuolu 
tamquefaba- vf  gyptia  magnitudine  in  lntenora  fedis 


rum  fcrupulos  feptem  femis,  floris  iunci  odorati,faui- 
na,mufci  herba,afpalathi,helenii,cyperi,indis,  rofaru 
aridarum,zingiberiSjVerbenaca ,  vnguium  Indicarum, 
Lemnii  iigilh,opobalfami,fibgulorum  fcrupulos  nouc, 
feminum  pinearum  vnc.  femis,feminis  focniculi  fcrlip. 
tres,croci  fcrupulum  femis,zarnaba  fcrupul.  quatuorS, 
palmularum  pinguium,ca'ri'carum  pmguium  ,  vuarum 
pinguium  cxempnsvinaccis,fing.vnciam  vnam  femis. 
Tufa  &  cnbrataanda  excipecum  humidis,deinirrigato 
cum  yino  bono  &  melle  Attico  fufficicnti:&  fubaftis 
omnibus,finge  paftillos,&  exiccatoin  vmbra.  recondei 
&vtere  vt  probato,gratia  Dei. 

Cap.    I X. 

C  Y  P  H I O  N  mirabile  ex  vigintifeptem  fpeciebus. 
Afpalathijbdellii,heleniijftyracis,ladahi,fingulorum  vrl 
ciam  femis  drachmam  vnam ,  rofarum  andarum  vncia 
vnam  femis,pyrethri  replirgati ,  cardamorhi,  fphagni, 
fingulorum  hexagia  feptcm  femis,radicis  afbhodeli,fa- 
uinar,croci,fingulorum  vnciam  vnam,  fehiinis  cypanf- 


imponamus.Habeatautem  lana  fimbriam  margin^m-  j)  fi,fohi,i}ucum  pinearum  purgatarum,folii,Celuca:,fin 


ve  extra  anum  propendctem,vt  poftquam  dormire  rn 
cipiat  a'ger,medicamcnrum  amoueamus,  permarginc 
extrahentes:muhenbus  in  pudendum  imponitur.Non 
cnim  folum  coli  infeftationes  foluit,fed  etiam  in  omni 
dolore  eft  nccellarium.  in  vigilantibus  quoque  eft  pro- 
batum.  Opii,caftorei,  fingulorum  drachmas  quatuor, 
myrrha:,nitri,fingulorum  drachmam  vnam  femis ,  cy- 
clamini  drachmam  vnam,foliorum  ruta:  drachm.  fex. 
Tufe  probe  excipc  melle  Attico,&  reduc  ad  cerati  craf- 
fitudinem,acvterc. 

Cap.    VI.  . 
COLIC  A  vn&ioEfdra,  flatus  educens .  Foliorurri 
ruta:viridium,nitri,cumini.  Tufa  irrigato  cum  melle 
Attico  vt  fbrdium  craffitudinem  acquirant ,  &  inunge 
interiorafedis. 

Cap.  VII* 

C  O  L I C  A  antidotus,quam  accepi  ab  Alypio  medi 
co.Data  autem  ter  menfeinipfis  exacerbationibus  per- 
fe&emalumfanat.Perhancemm  matrem  fuam  pror- 
fus  curauir  ab  Co  morbo  &  multos  alios  .  Anifi ,  cafiar,' 
myrrha:  ,  opii,  fingulorum  vnciam  femis  ,  feminis 
apii  vnciam  vnam,petrofelini,piperis  albi,  fingulorum 
fcrupulos  noucm,  pipens  longi ,  caftorei ,  croci ,  floris 
iunci  odorati ,  fpica  nardi,  fingulorum  fcrupulos  fcx. 
Tufa& cnbrata  excipe  melle  Atticocum  aqua  tepida 
drach.femis,robuftionbus  hexag.i.femis:  imbecilliori- 
bus  tnobolu  inipfis  exacerbationibus.potentibus  pra- 
beto alternis,  &a  fumprione  iube  vt  deambulct:  116  va- 
lidos  mbe  vomerc .  Mirabihter  facit  ad  tenefmum  &  i- 
leofbs. 

Cap.  VIII. 


gulorum  hexagia  quatuor  femis,fpica?  nardi,cafia: ,  co- 
ftijflorisiunci  odorati,fingulorum  vnciam  femis,bacca 
rum  iuniperi  magnarum  & paruarum,  fingulcrum  tre- 
decim,terebinthinat  vncias  tres,  vux  exeptis  vinaceis, 
caricarum  pinguium,fing.hbram  femis ,  carnis  palmu- 
larum  vncias  tres,mulfi  quod  fatis  eft. 

Cap.  X. 

C  A  L  A  M  V  M  infixum  cx  quacunque  cofporis  par 
te  educens.Pterisradicem  qua:  Romanis  vocaturfilix, 
^  tufam&cnbratam  madefacitocum  adipe  fufficienti,& 
lmpone  defuper,&extrahitipium.Sivero  nbn  prafto 
fit,radicem  calami  vnto,&  fnxam  cum  piciHo  oleo,  il- 
line  noftem  &  diem. 

Cap.  XI. 

CAVSTICVM  vuae probatum. Calcis viua*,fapo 
tiis  Gallici,finapi,drachmam  femis,  protofta&i  quod  (k 
tis  cft.probc  parato  vtere. 

Cap.  XII. 

CROCOMAGMATIS  confedtio  probata.Cro- 
ci,glaucii3rofarum  aridariim,myrrha:,aloesjamyli,gum 
mi,thuris,vini  boni.Fac  paftillos  exiccatos  ln  vmbra  rc- 
cbnde  in  vafe,&  vfu  pofcente  dato. 

Cap.  XIII. 
CROCOMAGMATIS  alia confe<ftio,admodu 
bona.Croci  drachmas  iex,rofarum  viridium  drachmas 
treSjgummidrachmam  vnam,vini  odorati  quod  fatis 
eft.fac  paftillos,exiccain  vmbra,  &vtcre. 

Cap.  XXIII. 
COMAGENI  confeftio  admodum  vtilis.  Carda- 
momi,abrotoni,baccarUm  lauri,terebinthina ,  melilo- 
ti,opopanacis,florumiunci  odorati,fingulorum  vncii 


CYPHION  facratum  magnuexfeptuaginra  dua-  q  vnamjmelfis  Atticilibram  femis,ccrx  alba  vnciam  vni 
bus  fpeciebus  probatum,&mirabilead  capitis  &hemi-      femis,oleibonilibram  femis,viniodorati  fextariumfc- 
crann  dclores,atque  vigilias .  fuffitum  autem  omncm      mis.vtcre.  * 
impurum  abigitipiritum.  Facit  etiam  ad  muidiam  &  Cap.  XVj 

omnem  mdignationem.Thuris  mafcuh,cuphorbii,  fa-  C  A  P  I T  I S  alopeciam  &  impetigmcs  fanans.Pipe- 

roa,peucedani,myrobalani ,  gr  .noru  iunipen  magno-      ris  communis,mufcerdarum,cllebon  albi ,  finguloruiri 


B 


687  DE  CATAPLASMATIS, 

drachmam  vnam  femis.Excipe  aceto  acerrimo,  &  redi- 
ge  ad  fordium  craflitudinem,  c  vtere. 

Cap.  XVI. 

C  A  P  I  T  I  S  vnc"ho  probata.  Croci,myrrhx  ,fingu- 
lorum  vnciam  femis,crocomagmatis  drachmas  tres,fo 
liorum  lauri  drachmas  quinque,vini  quantum  fufficit. 
Cap.  XVII. 

C  A  P  V  T  dolentibus  ibmnum  concilians ,  proba- 
tum.Similaginis  purx,abfinthii ,  mannx ,  lingulorum 
vnciam  femis,albi  ouoru  quod  faris  eft.Impone  fronri. 
Cap.  XVIII. 

C  A  PITIS  dolorem  vehementer  calidum  fedans. 
Succi  pf\  llii  aut  lpfum  pfyllium  tento  cum  rofaceo  fuf- 
ficienti,&  reduc  ad  fordium  craflitudinem.Inunge  tem 
pora  &frontem. 

Cap.  XIX. 
C  A  P  V  T  dolentibus  fomnum  inducens  vtile.Opii 
fcrupulum  vnum.Tntum  irngato  cum  la&e  muliebn, 
&irubueexeotomctum.  Apponeano  temponbufque 
xgrotantis,&dor.niet.Hocin  colicis  etiam  admodum 
laudatum  eft. 

Cap.  XX. 

C  A  P  I T  I  S  dolorem  confeftim  fedans .  Hcderam 
contunde  immaturam:&  vbi  probe  contudens,per  lin- 
teum  expnme  fuccum  eoqueirngato  nares,&frontem 
cum  rofaceo  tepido.eft  probatum. 

Cap.  XXI. 

CAPVT  dolentibus&febnbus  conferens  .  Scor- 
piumherbam  vmdem  teritofufficienter,  &admifcema 


SECT.. 


*S8 

Hos.vfu  pcftulante 


ad  colicos.Dolo- 
ftercusindura- 
,tfingulorum  vn- 


A  nx  &  aceti  quod  fatis  efbf  i\J 
diiTolue  cum  aceto,&  vtere 
Cap.  X- 
CROCIDl  confe£ho  mi 
rem  enim  ccnfeftim  fedat.educ 
tum.Corticis  madragorx,cnrdah7> 
ciam  vnam,opii  drachmas  duas1ehiis,cnftorei  drachm 
vnam  femisjcyclamini  drachmjcjfnerms  .  Trita  excipe 
melle  Attico,aut felle  taunno,& nnbuito  eoiloccos,a- 
noqueimponito. 

Cap.  XXIII. 
C  A  P  V  T  purgans  errhirion,laudatum.S'anat  capi- 
pitis  dolores  diuturnos,&  hemicraniam  ,  vertigincfos, 
&  oculorum  grauibte5,aut  grnuitate  auditiis  laboran- 
tes,  fi  eo  ln  balneo  vfus  fueris  ln  aLaconico  fcilicet,  nut 
in  fole,attrahendo  nanbus  puluerem.Ellebon  albi,ftiu- 
thii,piperis  albi,cumini  i€thiopici,iingulorum  drach. 
duas.Tufa  &  cnbratadato  vfu  poftulante. 

a    SvftiTTfix  malcpro  ^tfcwufi*  lcriptuni  tra  t  m  NicolSi  codice 
nianufcripto. 

Cap.  XXIIII. 
STERNVTATORIVM  capitis purgatoriufn 
laudatum.  Caftorei,piperis  albi ,  ftruthn ,  ellebon  albi, 
iingulorum  drachmas  duas.Tnta  excipe  nanbus. 

Cap.  XXV. 

CATAPOTIA  e  ligno  maceris ,  ad  dyfenterias, 
mirabiIe.Opii,ligni  maceris,rhei,  fingulorum  fcrupul. 
lex,gallarum,myrrhx,fingulorum  vnciam  vnam.  Tri- 
ta  excipe  vino  paflo,&  fac  catapotia.Vtere  pro  arbitno, 


INDEX  PIIVLARVM. 


Pflulx  purgantes  ad  dolorem  ventris  &  ftorhachi, 
Cap.i. 

PUulx  ad  dolorem  ventris  &  ftomachi, 
Cap.  ii. 

Pilulx  ad  capitis  dolorem,hebetudines  &  pterygia, 
Cap.  iii. 

Pilulx  ad  relblutos,  arthriticos,  morbo  eomitiali  Iabo- 

rantes,&  apople&icos,  Cap.mr. 
Pilulx  ad  dyfentencos  &  cccliacos,       Cap.  v. 
Tilulx  fub  lin^ua,ad  afthmaticos,  arthriticos,  tuffietes, 

&  alios,  Cap.vi. 
Pilulx  ad  arthriticosjpituitofos,  fnelanchohcos ,  poda- 

griccs,nephnticos,&  veficx  mala,  Cap.  vn. 
Pilulx  ad  qu  irtanosjvalde  bonx,  Cap.viir. 
Pilulx  ex  quinque  mirobalanis,  Cap  ix. 

Pilulx  ad  ftomachum  fngidum  &  pituitofum.  purgat 

etiam  putridos  humores,  Cap.  x. 

Pilulx  ad  ftomachicos  &  henofos,  Cap.xi. 
Pilulx  ad  vitium  ons  &  £ingiuarum,ftomachi,  &  capi- 

tis.purgat  etiam  medullam,  Cap.  xii. 

Pilulx  ad  podagricos,valde  probatx,    Cap.  xnr. 
Pilulx  ad  arthnticos  probatar,  Cap.  xiui. 

Pilulx  ad  eos  qui  vnnx  ftillicidio  laborant,  &  ad  calcu- 

lofos,mirabiles,  Cap.  xv. 

Pilulx  cocuonem  iuuantes  ftomachi,&  purgantes  ca- 

put,  Cap.xvi. 
Pilulx  ab  Italis  vocatx  Succocitrinx,valde  probatx, 

Cap.  xvit. 

Pilulx  ad  vitiofum  totius  corporis  colofem  ,  &  ad  fto- 

machicos,  Cap.xvm. 
Pilulx  adcapitis  purgationem , &  vitiofos  humores", 

cofque  qui  comitiali  laborant  morbo, 

Cap.xix.  ' 
Pilulx  pnrgantes  corpus  ab  omni  humore, 

Cap.xx. 

Pilulx  ad  conco&ionem,&  bonum  colorem, 
Cap.xxi. 


Pilulx  ad  dolores  dentium  afrigiditate  ortos,  mirabi» 

les,  Cap.xxn. 
Pilulx  ad  omnem  fluxionem  capitis,pe£toris  &  pulmo 

ms,  Cap.xxm. 
Pilulx  ad  cceliacos  &  dyfentericos,  Cap.xxuu. 
Pilulx  purgantes  e  cinamomo,  Cap.xxv. 
Pilulx  ad  hepaticos,lienofos,ftomachicos,caput  dolen 

tes,&  deftillatione  laborantes,        Cap.  x  x  v  i. 
Pilulx  adlienofos,melanchchcos,pituitofos,&  quarta- 

nacorreptos,  Cap.xxvn. 
Pilulx  ex  epithymo,purgantes,  Cap.  x  x  v  1 1 1. 

Pilulx  e  Sena,ftomacho  gratx,  Cap.x  x  i  x. 

Pilulx  piirgantes,  Cap.  x  x  x. 

Pilulx  ad  iecinorofos,Iieno(bs,&  omneftomachi  malu, 

Cap.  xxxi. 

Pilularum  communium  confe&io  admodumlaudata, 
Cap.xxxn. 

Pilulx  ad  capitis  dolorem  e  ftomacho  natum, 

Cap.  xxxiii. 
Pilulx  Chry  faphii  medici,admodum  probatx, 

Cap.  x  x  x  1 1 1 1. 
Pilulxc  rofis,valdelaudari:,  Cap.xxxv. 
Pilulx  ad  omnem  diuturnam  tuflem  &  pus  educentess 

inque  tribus  hons  vtilitatem  oftendchtes, 

Cap.xxxvi. 

Pilulx  ad  deftillatione  laborantes,&  tuflientes, 

Cap.xxxvn. 
Pilulx  ad  tuffientes,tabidos,&  artenacos, 

Cap.Xxxviii. 
Pilulx  ad  tuflientes  &  deftillatione  laborantes, 

Cap.xxxix. 

Pilulx  ad  tuflientes,  fuppuratos ,  &  acrem  ac  tenuium 
partium  fluxionem,  Cap.xL. 

Pilulx  ad  tuflientesjftomachicos,  &  deftillatione  labo- 
rantes,  Cap.xii. 

Pilulx  ad  tuflim  &  deftillationc  probatx,  ( 
Cap.xl.il. 


P 


uarix,  Cap.xLin. 
mfuperabiles  e  capite  ftilla- 
Cap.xLiiu. 
U4M*tes  fanguinem, 


capitefactasin  alperam  arte- 
oem,  Cap.xi.yi. 
rsvtiles,  Cap.XLVii. 
modum  excellentes, 


Cap.xLix. 
Cap.L. 
Cap.Li. 
Cap.Lii. 


Pilulxadtufllejj 
Pilulx  ad  deftil 
tiones,  /i 
Pilulx  ad  tufli'« 

Cap.XLV. 
Pilula.  ad  dei 
nam,&  in 
Pilulxaddefhlh 
PUulx  ad  tuilientfesl 

Cap  xlvhi. 
Pilulx  ad  cahacos  &  lientencos, 
Pilulx  admirabites,vt  pra.dic"tx, 
Pilulx  dyfentencx  Afclepudis, 
Pilulx  ad  dyfentericos  &  vigilantes, 
Pilulx  ad  dyientericos,potiflimum  verb  ad  lienten- 

cos,  Cap.  liii. 

Pilulx  vtprxdi£tx  probatx,  Cap.  liiii. 

Pilulx  ahx  admodum  nobiles,  Cap.  lv. 

Pilulx  e  thure  vt  prxcedentes,  Cap.  lvi. 

Pilulx  ad  dyfentencos  &  hentericos  probatx, 
Cap.  lvh. 

Pilulx  ad  eos  qui  malo  corpons  habitu  prxditi  funt,  & 
hydropicos,  Cap.Lvui. 

Pilulx  fimiles  prxdic~h's,  Cap.  ttx. 

Pilulx  fimiles,  Cap.LX. 

Pilulx  ad  refolutos  &  trementes,  Cap.Lxi. 

Pilulx  fimiles  dictis,  Cap.Lxn, 

Pilulx  ad  trementes  expertx,valde  bonx, 
Cap.Lxm. 

Pilulxad  trementes,opifthotonicos  &refolutos, 
Cap.  L  xi  ili. 

Pilulx  ad  opifthotonicos  &  trementes,Cap.Lxv. 
Pilulx  ad  trementes,fimiles,  Cap.  lxvi. 

Pilulx  pnrgantes  flauam  bilem,nigram  &  pituitam, 
Cap.Lxvn. 

Pilulx  c  quinque  fpeciebus  nominatx,  Cap.  Lxvm.- 
Pilulx  probatx  c  quatuorfpeciebus,  Cap.Lxix. 
Pilulx  alix  alypiadis  vocatx,  Cap.Lxx. 
Pilulx  purgantes  pituitam  &  caput,  Cap.Lxxi. 
Pilulx  ducentes  omne  ftercus  induratum  &  bilem, 
Cap.Lxxn. 

Pilulx  ventrem  emolUentes  ,  &  ftomachum  non  fub- 
uertentes,  Cap.Lxxiu. 

Pilulx  ventrem  fubducentes3mirabiles,  Cap.  lxxiiii. 

Pilulx  ad  cahacos,dyfentericos,  fanguinem  fpuentes, 
&  defluxione  ftomachi  laborantes,  Cap. lxxv. 

Pilulxnominatx  Ale&orix,  Cap.Lxxvi. 

Pilulx  fiibduccntes  ventrem,  &  vtiles  ad  ftomachicos, 
Cap.Lxxvn. 

Pilulx  foluentes  ventrem,probatx,     Cap.  lxxviii. 
Pilulx  purgantes  pituitam,  Cap.Lxxix. 
Pilulx  dictis  fimiles,  Cap.Lxxx. 
Pilulx  ftomacho  accommodatx  laudatx, 
Cap.Lxxxi. 

Pilulx  vomitonx  probatx,  Cap.  lxxxh. 

Pilulx  ad  iecinorofos,henofos,&  ftomachicos, 

Cap.  lxxxhi. 
Pilulx  communes  appellatx, 
Pilulx  ad  calculos  veiicx, 
Pilulx  aquam  educentes, 
Filulx  Onbafii,ad  diuerfos  morbos, 
Pilula'  purgantes  ftomachum, 

Pilulx  purgantes  pituitam,&  ad  lfchiadicos  &  henofos 

Vtiles,  Cap.  lxxxix. 

Pilulx  ad  arthriticos,ftomachicos,nephriticos ,  &  do- 

letes  caputvtiles,  Cap.xc. 
Pilulx  purgantes,admodum  bonx,      Cap.  xc  i. 
Pilulx  qumque  fpecierum,purgantes  pituitam, 

Cap.xcn.  k 
Pilulx  vomitorix  valde  bonx,  Cap.xcni, 
Pilulx  iecorarix<ft  >rrrachicx,&  lienares, 

Capxciui.  *W 


Cap.  lxxxiiii. 
Cap.  lxxxv. 
Cap.  lxxxvi. 
C.ap.  lxxxvh. 
Cap.  lxxxviiI. 


Pilulx  ftomachiCX,admodu  mirabiles,  Cap.xc  v. 
Pilulx  ftomachicx  ex  abfinthio,         Cap.  xc  vi. 
Pilulx  Pauli  purgatorix,  Cap.xc  vn. 

Pilulx  ad  ftomachicos,colicos,nephrmcos,  &  mflatos, 
Cap.  xc  viii. 

Pilulx  ad  mflationem  ftomachi,lienis,  &duntia  vifce- 
rum,atque  cohcos,  Cap.xcix. 

Pilulx  purgantes  magiftn  Ioannis,      Cap.  c. 

Pilulx  purgantcs  ftomachum  &  caput,  Cap.  ci. 

Pilulx  ad  deftillationes  mirabiles,        Cap.  cn. 

Pilulx  ad  deftillationes,arthnticos,podagncos,  neruo- 
rum  incontinentiam,&  defluxionum  mala, 
Cap.  ciii. 

Pilulx  purgantcs  caput,  vifcera ,  vterum  &  totum  cor- 
pus,  Cap.  cun. 

Pilulx  ad  omnes  deftilIationes,mirabiles, 
Cap.  c  v. 

Pilulx  ad  deftillationesjdefluxionum  mala,&  podagtT- 
cos,  Cap.  cvi. 

Pilulx  omnibus  dandx,mirabiles,       Cap.  cvn. 

Pilulx  ad  ftomachicos,colicos,&  mflatos, 
Cap.  cvm. 

Pilulx  purgantes  caput,ftomachum ,  vifcera,inteftina, 
vtiles  quoque  mteftinorum  cruciatibus  ,  &  nihil  ap- 
petentibus,  Cap.  cix. 

Pilulx  ad  eos  qui  nonnifi  refta  ceruice  &  difficulter  fpi 
rant,ac  deftillatione  laborant,         Cap.  cx. 

Pilulx  ad  ftomachicos,henofos,nephntico» ,  iecinoro- 
fos,&caput  dolentes,  Cap.  cxi. 

Pilulx  ad  arthriticos,probatx,  Cap.  cxn. 

Pilulx  ad  arthnticos  &  omnem  fluxionem  a  craflis& 
lentis  humonbusinftomachofa&am, 
Cap.  cxui. 

Pilulx  adarthnticos,podagncos,&  neruorum  inconti- 

nentiam,  Cap.cxmi. 
Pilulx  ad  iecinorofosjhenofosjdeftillationes,  &  arthri- 

ticos,  Cap.  cxv. 

Pilulxad  diuerfosmorbos,  Cap.  cxvi. 

Pilulx  ad  elephatiacos,mirabiIes,  Cap.cxvii. 
Pilulx  Aonx  nomin  atx  ex  Mefue  probatx, 

Cap.  cxvm. 
Pilulx  fomniferx  &  dolojes.mitigates,Cap.  cxix. 
Pilulxadarthriticos,mirabiles,  Cap.  cxx. 

Pilulx  ad  arthnticos,podagricos,&  omne  malucorpo 

ris,  Cap.  cxxi. 

Pilulx  ad  arthriticos  ,podagricos ,  &  deftillatione  labo- 

rantes,  Cap.cxxn. 
Pilulx  ad  deftillatione  laborantes,dolentes  caput,hemi 

cranicos,lippientes,&  neruorum  mcontinentiam, 

Cap.cxxai. 

Pilulx  fimiles  dic~h>s,pulchernmx,  Cap.cxxini. 
Pilulxfimiles,  Cap.cxxv. 
Pilulx  ad  calorem  iecons,&  dyfentericos, 
Cap.cxxvi. 

Pilulx  ad  omnia  qux  ex  capite  m  oculos  &  os  veniut, 
Cap.cxxvn. 

Pilulx  adarthriticos,iecinorofos,henofbs,&  omnes 

partes  corporis  defluxioni  obnoxias,Cap.  cxxviil. 
Pilulx  ad  arthnticos,podagricos,&  omnia  defluxionis 

corporis  mala,  Cap.cxxix. 
Pilulx  ad  melancholicos  probatx,  Cap.cxxx. 
Pilulx  iimiles,  Cap.cxxxi.  . 

Pilulx  ad  deftillationes,  Cap.cxxxn. 
Pilulx  addeftillationes,purgantes,      Cap.cxxxm.  . 
Pilulx  ad  difficulter  &non  nifi  refta  ceruice  fpirantes, 

&  alia  mala,  Cap.  cxxxim- 

Pilulx  ad  quartanas,  Cap.  cxxxv. 

Pilulx  ad  iecinorofos,henofos,melancholicos,  caput& 

oculos  purgantes,  Cap.cxxxvi. 
Pilulx  ad  podagricos,arthriticos»  iecinorofbs,  &  heno- 

fosj&muhebriamaja,  .  Cap.cxxxvn. 

Pilulxfimiles,  '  Cap.cxxxvm. 


6ji 


NICOLAl   MYRFPSI  ALEXaNDR 

De  Catapotiis  feu  Pilulis, 

Se£ho  trigefimafecunda. 


(><)t 


Cap.  r. 

I  L  V  L  A  purgantes  ad  dolorem  ven- 
l)  tns  &  ftomachi.Hierx  picrx  Galeni  dr. 
decem,colocynthidis  drachmas  tres,  da 
crydn  drachmas  duas  femis,turpen,  fti- 
chadis,fingulorum  drachmas  quinquc. 
Tnta  ln  polhnem  fermentato  cum  fuc- 
co  focniculi,&  ringe  pilulas.Pra.beto  dormnuns  pilulas 
fcptem  vel  nouem  vel  vndecim. 

Cap.  II. 


A  fos,melancholicos,podagncos ,  nephriticos ,  &  veficas 
mala  a  fngore  fac~fa.Turpeti,polypodn,agarici,hermo- 
dac~t)li,fingulorum  drachmas  decem,efulx,  hoc  eft  cha 
mxpityos,fenx,lapidis  ahtzi,id  eft  lapidis  vindis ,  am- 
moniaci,faxifragi,rofarum  ,  myrobalanorum  ,  cepulo- 
rum,iingulorlim  drachmas  tres,caryophylh,fpicx,zin- 
gibens,croci,florum  mnci  odorati,iocnicuh,apii,caroi, 
nfparagi  feminum,fcminis  rufci,fahs  gemmx,  granoru 
folis,maftiches,epithymi,myrobalam  Indici,linguloru 
drachmam  vnam,aloes  flaux,dacrydn  quantum  omniii 


P  I  L  V  L  Jf.  ad  dolorem  venrris  &  ftomachi.  Rofa-  73    aliarum  fpecierum,fucci  myrobalani  empehtici  qu.in- 


rum  andarum  drachmas  fex,glycyrrhizx,nardi,fingul 
drachmas  quatuor,aloes  flaux  drachmas  quatuor ,  tur- 
peti  drachmas  duas,rhei  barban  hexagium  vnum  ,  da- 
crydn  fcrnpulos  duos,vini  quod  fatis  eft.Dantur  dormi 
tuns  pilulx  feptem  aut  nouem  aut  vndecim. 
Cap.    I  I  I. 

P  I  L  V  L  v£  oCto  fpecierum,ad  dolorem  capitis  crc- 
bro  infeftantem,hebetudinem, &  apterygia.  Aloesfla- 
ux,dacrydii,fingulorum  drachmas  duas,colocynthidis, 
epithymi,dauci,aganti,maftichcs,myrobalani,  cepuli, 
abfinrhii,fingulorum  drach.vnam,  fucci  folani  quantu 
fufficere  videtur.Dantur  cubitum  euntibus  pilulx  no- 
Uem  autvndecim. 

a    PterygiaJIn  nianufcripto  codice  n.ale  «r;«:sr/<?T*  pro 
fCyu  kgitui.Qiiid  vcto  ft:  ptciygium.alibi  abunde  <.jcpln.auimus. 

Cap.    II 1 1. 

P I  L  V  L  AE  c  caftono  ad  rcfolutos,arthriticos,mor 
bocomitiah  correptos,&  apopledficos .  dantur  cum  a- 
qux  cahdx  vncia  vna  femis.funt  valdc  vtiles.  Caftorei, 
opii,croci,zingibens,pyrethri,euphorbn,lathyris,fucci 


ii  c 


tum  fufficit.finge  pilulas,&  prxbeto  pro  vinbus. 

a  Litzi]  Intclligit  lapidem  pialium  veJ  AtmcniUm,  vl  fupr-i 
copiolc  demonftiauimus. 

Cap.  VIII. 
P I  L  V  L  AE  ad  quartanas  valde  bonx.Croci,origa- 
ni,hylfopi,rutx,myrrhx,epithymi,aellebon  nigri,co^ 
locynthidis,polypodn,agarici,floru  lwnci  odorati,  gra- 
ni  Cnidn,aloes  flaux,fingulorum  drach.tres,fucci  braf 
ficx  i)  lueftris  quod  fitis  eft.Dentur  pro  viribus. 

a  Illcbon  ]  in  codice  Nicolai  perpciara ikaaix  pro  itMtCSct 
fcribitur. 

Cap.  IX. 

P  I  L  V  L  AE  e  quinque  myrobalanis.  Quinque  ge- 
nerum  myrobalanorum,aganci,dacrydn  ,  colocynthi- 
dis,fenx,fingulorum  drachmas  duas  fcrupulum  vnum 
femis,epithymi,turpeti,amfi,maft  iches,lapidis  htzi,id 
eft  viridis,fmgulorum  drachmam  vnam  gran.fedecim, 
rhei  barbari  hexagium  vnum,  aloesflaux  vncia  femis, 
fucci  fanicuh  quod  fatis  eft.Vfus  earum  eft  ad  ftoma- 
chicos ,  melanchohcos ,  henofos ,  &  mflatos .  Dantur 
pro  vinbus  pilulx  nouemaut  vndecim  aut  tredccim 


bralTicx  fylueftns,pipens  albi,nign,ftaphidis  agrix,epi  D  aut  quindecim.prodeft  etiam  ad  duntiem  vifcerum 


th\mi,fpicx,lingulorum  drachmam  vnam  ,fucci  betx 
cjuod  fatiseft.Dantur  donmtuns  pilulx  nouem  aut  vn- 
decim. 

Cap.  V. 

V  IL  V  L  AE  c  baccis  myrti,ad  dyfentericos ,  &  ca- 
Iiacos.Baccarum  myrtibalauftiorum  ,  fohoru  mali  Pu- 
tiici,f)mphyti,fanguinis  draconis ,  boli  Armenn,aca- 
cix ,  hy  pocifthidis ,  rofarum  ,  tartari  nominati  grxcis 
a<ret'x?n,rhois  culinarn,rhois  Sy  riaci,  croci ,  gallx  mo- 


Cap.  X 

PILVL  AE  aromaticx  fiue  odorata? , loannis  Da- 
mafceni,ad  ftomachum  frigidum&  pituitofum,doIen- 
temquc.purgatenim  hunc  omnino:panter&humores 
putridos.purgat  quoque  medullam  .  Sunt  etiam  vtiles 
deftillatione  laborantibus.Calami  odorati,cardamomi, 
hoc  cft  cubebe,nucis  mofchatx,maceris,cinamomi,fpi 
cx,carpobalfami,f  lons  lunci  odorati,  maftiches ,  afan, 
caryophylli,iingulorum  vnciam  femis,croci  gran.quin 


fchata,didti-  Net  gallaru,cinamcm!,fpodii,maftiches,  E    decim.Tntis  ns  adncc  aqux  hbras  fex,  &  bene  coquito 


>ummi  Arabici.fingulorum  drachmam  vnam,opn  dr. 
femis,fucci  my  rti,&  lentis  quod  fatis  eft.Dentur  pilulx 
crui  magnitudine  nouem  aut  vndecim  cum  ftillatitio 
fofarum  liquore. 

a    2.$ix.-x]  In  todice  Nicolai  corrupte  «^tK>i  fcriptum  erat. 

Cap.  VI. 

P I  L  V  L  AE  hngux  fubditx,  a  Magiftri  Orfoni ,  id 
afthmaticos,arthriticos,tulIientes,  &  ftomachi  lmbe- 
cillitatem,admodum  probatx.  Seminum  cucumerum, 


donec  dimiduim  rehftum  fuent.Dein  accipe  ex  ipfj  a- 
qua  hbram  Tnam  vncias  duas,ac  connce  m  eam  trita  & 
cnbrata  bene  e;ufmodi,aloes  flaux  vncias  duas  fenns, 
myrrhx  drachmam  femis.fine  donec  ad  coniiftentiarrl 
pegmatis  veniant.Finge  pilulas,&  prxbeto  drach.  tres, 
cum  vino  tepido  dormituro. 

Cap.  XI. 

PILVLAE  c  fena  ad  ftomachicos,lienofos,  purgi 
tes&  connrmates.Senx,epithymi,cufcutx,lapidis  cya- 


iingulorum  fcrupulum  vnum  femis,glycyrrhizx  fcrup.  F    nei,hoc  eft  cxruleidapidis  Armenn,hoc  eft  lapidis  vin 


duos,fucci  glycyrrhizx  fcrupulos  tres,galangx,tragaca 
thx,  gummi  Arabici ,  fingulorum  fcrupiilum  vnum, 
zingiberis,iridis,  ambaris,ftyracis  calanutis ,  margan- 
tarum,ligin  aloes,lingulorum  fcrupulum  vnum  ,  cina- 
inomi,caryophylh,nucis  mofchatx,papauens  albi,bu- 
glolfi  ld  eft  borraginis,ocimi ,  fingulorum  fcrupulum 
vnum,penidiorum  fcrupulos  ttes,mofchi  grana  fex,nu 
cum  pinearum  fcrupu!um  vnum  ,  ftillatitn  rofarum  h- 
quons  quod  fatis  eft,cui  tragacantha  mtrita  fit.fac  pilu 
las  qux  fub  lingua  contineantur.Sunt  enim  probatx  ad 
dicta  mala.Confcrunt  limihter  cardiacis,&  non  mfi  re- 
cia  ceruice  fpirantibus. 

a  M.igiilri  Oifoni^Griceeft/u^irMfJci^t'»»  .  Nccjue  aliud 
has  vocts  ab  eo  (juod  in  conuerlionc  noftra  cxpreflimus ,  lignificare 
putamus. 

Cap.  VII. 

P  I  L  V  L  AE  c  m^robalano.ad  arthriticos,  pitiuto- 


dis,&  lapidis  lazuh,cetaurii,hgni  aloes  boni,lapidis  a  h- 
tzi,  bdelln,  fingulorii  drachmam  vnam,polypodn,aga 
nci,turpeti,hermodaclyli,chamxdryos,lingulorumvn 
ciam  vnam  fcmis,fccniculi,apii,pctrofelini,afparagi  ,& 
rufci  feminum,feminum  cucumerum,fmgulorum  fcru 
pulum  vnum,myrobalanorum  quinque  generum,  fin- 
gulorum  drach.vnam,cyperi,  cardamomi ,  carpobalfa- 
mi,cinamomi,fohi,fpicx ,  galangx  ,  zingiberis ,  nucis 
C  mofchatx,caryophylli,rofarum ,  iingulorum  fcrupulu 
vnum,rhei  barban  icrupulum  vnum,aloes  tlaux  quan- 
tum  omnium  aharum  fpecierum ,  lucci  fccnicuh  &  a- 
bfmthu  quod  fatis  eft.Datur  pro  vinbus.funt  valde  v ti- 
les  ad  omnem  melanchohcum  affecl um. 

1    LitnjProlapidcprafio  fuoMw.Ei  cx  hotloco  fufpicio  tf) 
li.cz i  pro  prafiomagis  quam  Armenio  Jle  fumendum. 

Cap.     X  1 1. 

PILVL  AE  alix IoannisDamafceni ad  ftomashfi1 


NICOL.  MYREPSl 


£94 


eaput,vitiurri  < 
lam,&  cfficit  v 


qui  c  capite  1 
ti,  cinamomi,c 
balfami,flons 
li,fingulorum  M 
femis.Tnta  cc*efi 
ni  libris  duodeci 


aoipe  e  lure  d 
loes  flaux  vn 
nam,  Sme  vt 


11    n.purgar  etiam  medul-  A  nx.admodum  probatx.  Alocs  flaux  libram  femis ,  my- 


Jeat,&  humores  cducit 
.  .clahuntur.Calami  odora- 
'  cis  mofchatx,maceris  ,  carpo- 
i,maftiches,afan,  caryophyl 
^JanijCroci  drachmas  quatuor 
rft  fc!".atitn  rofarum  hquonsbo 
■§j~  remaneant  hb.quatuor:  dem 
Tcia  visiintinouem  .  adnce  llh  a- 
jque,myrrhx  purx  drachmam  v- 
eturin  v  mbra  quciad  mde  pilulx  fin- 
gi  que.int.vfu  epagente  prxbeto  drachmas  tres  cum  vi- 
no  feruido  dormituris . 

Cap.  XIII. 
PI  L  VL  AE  adpodagncos,valdeprobatx .  Turpe- 
ti,hermodactvli,fingulorum  vncias  tres,  myrobalani 
Indici,cepuh,&  citrini,aganci,colocynthidi5,anifi  ,  ca- 
ryophylh,fpicx,zingiberis,faxifragi,pipens  !ongi,femi 
nis  apn,&  dauci,rofarHm,amomi,fahsgemi'nx  ,  mafti- 


robalani  citrini,empelitici,cepu!i,&  Indici,ilngulorum 
vncias  duas,  aganci,afan,rofarum,violariim,anifi,  fefe- 
hs,  maftiches,abfmtlui,turpeti,colocynth!dis ,  chama- 
pityos,lathyridis,fenx,la£tis  nthymah,fingulorum  vn- 
ciam  femis.Finge  pilulas,prxbeto  quantum  vis. 

a  Succocitiinxjm  manufcnpto  codice  legiiurruxiTi/ji  pio 
(7i<xiTfiva..Sic  crnin  .tppclbtur,ob  nin.iam  alocs  copiani  .  Nani  in  ho- 
dicinum  vfquc  diem  medici  aloen  optimam  liiccouirinaiu,aui  conu- 
pte,vth!c  Nicolaus,  fuccoiunain  vocat. 

Cap.  XVIIf. 
PI  L  VL  AE  purgantes  facicm,&  totum  corpos.  V- 
tiles  malo  habitu  corpons  laborantibus ,  &  ftomachi- 
cis,admodum  laudarx.Senx,epithvmi,cafuthx,  lapidis 
htzijhoceft  Armenn,ammoniaci,(picx  nardi ,  hgni  a- 
loes  boni,htze,bdellu,iingulorum  draclun  am  vnarrij 
polypodn,agarici,turpeti,hermoda£tyh,  chamxdryos, 
feminum  cucumens,(eminis  borraginis,  m)  robalano- 
rum  quinque,lingulorum  drachmam  vnam,c)pen,car 
damomi,carpobalfami,cmamomi,fohi,fpicx,galangx, 


I) 


ches,grana  fohs,carnabadn,femmisafparagi  &  fcer.icu  q  zingibens,croci,nucis  mofchatx,caryophylh,rofarum, 

fingulorum  fcrupulum  vnum  ,  rheibarban  hexagium 
femis,aloes  flaux  quantum  omnium  aharum  fpecieru, 
lucci  fanicuh  aut  ablinthu.quod  f.ms  eft.Fmge  pilulas, 
prxbeto  cubitum  ituns,aur  media  no£te  vndecim  sut 
tredecim  aut  quihdecim  autfeptemdccim  pro  vmbus. 

Cap.  XIX. 

P I  L  V  L  AE  magiftri  Bai  tholomxi  Sy riani ,  caput 
purganres,&humores  vitiatos,comitialique  morbola- 
borantes.Aloes  flaux  hbram  vnam  femis ,  myrobalani 
citnnijccpuh,  empehtici,  lingulorum  drachmam  vna, 
myrobalani  Indici,belhnci,violarum,rofarum,aniii,  fe 
thinis  aph,fccniculi,&  petrofehni,carnabadii,aganci,a- 
fari,fefehs,  colocynthidis,maftiches,abfinthn ,  turpeti, 
chamxpityos,hermoda<3:yli,fenXjthymi,epithymi,  la* 
thyndis,fingulorum  vnc.  femis,  la&is  tithymah  quod 
fatis  eft.Finge  pilulas,prxbeto  dormituns  pilulas  trede 
cim  aut  feptemdecim  pro  vinbus. 

Cap.    X  X. 

P  IL  V  L  AL  e  hermodac~tylo,purgates  caput  abomni 
E  humore,  fanxappellatx.Turpeti,chamxpityos,polypo 
dh,quinque  myrobalanorum,  violarum,  tragacanthx, 
fingulorum  drachmas  tres,anifi,aph,fanicuh,caroi,  a- 
nethi,afparagi,&rufci  femmum,finonis,papaueris  albi 
feminis,ladtucx,intybi,portulacx,&  granorum  folis  fe-* 
minum,faxifragi,colocynthidis ,  fingulorum  drachma 
,vnamfemis,cinamomi,fampfychi,faluix,ocimi,epithy 
mi,aganci,rheibarban,croci,rofarum,abfinthn,glycyr 
rhizx  &  eius  fucci,amme'os,hermoda£tyh,  femims  mal 
uxjfingulorum  drachmam  vnam,aloesflaux  quantum 
F  omnium  aliarum  fpecierum ,  fucci  anftolochix  longx 
quod  fatis  eft.Datur  cubitum  ituns  pilulx  cicens  qua- 
titate  nouem  aut  vndecim  aut  tredecirm 
Cap.  X  X  I. 
P  I  L  V  L  V£  ad  conco&ionem  &  bonum  corporis 
colorem  ante  &  poft  cibum  datx,magiftfi  Vrfini  medi 
ci,admodum  bonx.Senx,ftyracis  calamitis,caryophyI- 
li,thymi,epithymi,zedoanx,croci,caluthx,galangx,a- 
nifi,macens,feminis  fccnicuh,cardamomi,ocimi,zingi 
r  bens,ligni  aloes,nucis  mofchatx,amomi,maftiches,fin 
gulorum  fcrupulum  vnum,chamxpityos,  hermodacly 
h,turpeti,agarici,fingulorum  drachmas  tres,rhei  barba 
n  quantum  omnium  aharum  fpecierum ,  aloes  flaux 
tertix  partis  omnium  fpecierum  pondere ,  fucci  abfin- 
thii,aut  vim  boni  quatum  fufficere  videtur .  Si  vero  qui 
fumitjdeftillatione  a  capite  laborat,adhce  etiam  illa,ue 
pe  thuns,maftiches,myrrhx,ftyracis,ladani,terebinthl 
nx,aarlenicn,opii,galbani,ammoniaci,croci.Danturp| 
lulx  xi.  aut  tredecim  aut  quindecim  cubitum  ituns. 

a  Aifcnicii]  Gr.xcceft  ^«riv/xis.Qiiid  vero  illi  iic  arfenicium, 
H  cettc- ftatuere  nequco.  Caueat  autcm  quifque  ne  arfenicum  cllc  pucet 
id  quod  hodic  ita  appellatunhoc  enim  vcncrum  plane  exiffit.puto  ye 
ro  locum  hunc  efic  dcprauatum  ,  fcnptumque  fic  eflc.pro  'i»'i«  *ff«- 
•  wci.id  cft  t  huris  mafculi.Et  potcft  commodc  thus  m  deftillatione  ca- 
pitis  viiupari.  Intclli^it  itaquc  pir  aifeouium  thus  mafculinum,  quo± 
Grxcis  «fptNwoi  appcllatur. 

Cav- 


h,fingulorum  drachmam  vnam  ,  aloestlaux  drachma 
vnam,dacrydn  vncias  duas ,  fucci  abfinthu  quod  fatis 
eft.Finge  pilulas  datoque  dormiruns  vndecim,vel  tre- 
d«cim,\  cl  qumdecim  pro  vinbus. 

Cap.  XIIII. 
P I L  V  L  AE  probatx  ad  arthnticos,  admodum  bo- 
nx.  Ammoniaci,anacardn,anethi,  agarici,  anili ,  fcor- 
diijhgncx  calixjcllebon  nigri,cyperi,polypodu  ,  colo- 
cynthidis,hermodaftyh,maftichcs ,  opopanacis ,  hele- 
nii,  turpeti,fingul.drachmas  duas,a!oes  flaux  quatum 
omnium  aliarum  fpecierum,  fucci  ablinthn  quod  fatis 
eft.Finge  pilulas:prxbero  cubitum  lturis  trcdecim  aut 
quindecim  aut  feptemdecim  pro  vinbus. 

Cap.  XV. 

P  I  L  V  L  AE  ad  eos  qui  ftilhcidio  vnnx  laborant,& 
calculofos,  mirabiles.1Cinatnomi,  cofti,  xylocafia: ,  an- 
ftolochix  longx  &  rotundx,helenh,centauni ,  feminis 
aphjfmgulorum  fcrupulos  duos,aniii,maftiches,fingu- 
lorum  drachmam  vnam,cham;tdryos,zingiberis,femi- 
nis  fccniculi,caroi,calaminthx,piperis  albi  &  longi,py- 
rethn,cypen,floris  mnci  odorati,dauci,fingulorum  dr. 
vnam  femis,fpicx,gummi  Arabici,croci,tragacanthx, 
fingulorum  fcrupulos  duos,anethi,calami  odorati ,  cn- 
bebe,caryophylli,carpobalfami,hbyftici,finonis,iunipe 
ri,hoc  eft  cedn  fylueftns  fructus,corticis  tamancis,  fin- 
gulorum  drachma  vnam ,  quinquefolii,  afparagi,rufci, 
ammeos,rhei  barban,nucis  mofchatx,hgni  aloes  boni, 
fingulorum  fcrupulum  vnum  femis,granorum  fohs,  fa 
xifragi,feminum  cucumerum,leminis  rutx  ,  been  albi 
&  rubn,hoc  eft  hermodacfyh,  ftyracis  calamitis,carda- 
momijbaccarum  laun,pulegii,hyiropi,apii,  feminis  ci- 
trn,xylobalfami,acori,peucedani,mei,pipens  nign^in 
gulorum  fcrupulum  vnum,glycyrrhizx,bdellh  ,  lndis, 
finonis,hoc  eft  petrofehm  fylueftns,lapidis  lyncis,  eu- 
phorbn,lingulorum  drachmam  vtiam,thymi,  hahcaca 
bi,zedoanx,phu,femmis  rutx,fmapi,nardmi  olei ,  &  e- 
buh.,olei  mcfchati,lingulorum  drachmam  femis,  aloes 
flaux  vnciam  femis,fanguinis  fuis  fylueftris  drachmas 
duas,fucc:  dictnrnni  quod  fatis eft.Finge  pilulas,prxbe- 
toque  mcdia  notte  quantum  \  ult,pro  viribus. 
Cap.  XVI. 
PILVLAE  concodlionem  ftomachi  iuuantes,& 
bene  coloratum  eum  qui  fumit  eflicientes.  Caput  pur- 
gant  datx  &  ante  &  poft  cibum,nnrabi!es  valde .  Nueis 
mofchatx,fpicx,crocilyhieftris,ftyracis  calamitis,hgni 
aloes^galangXjCardamomijamomijCinamoimjZingibe 
ris,caryoph)lli,zedoarix,cubebe,maceris, anili,  lingul. 
drachmam  vn.im,rhei  barbari  quantum  omnium  alia- 
rum  ipecierum,aloes  flaux  quantum  omnium  aharum 
fpecicrum  cumrheo  h.irbnro,&  vini  albi  quod  C'tiseft. 
Finge  pilulas,&  prxb^to  media  nocle  feptem  aut  noue 
aut  vndecim. 

Cap.  XVII. 
P  I  L  V  L  AE  Itahca  lmgua  nominatx  3  fuccocitn- 


DE   PILVLIS,     SECT.  XXXU 


Cap.  XXII. 
PILVLjC  addolorem  denriumi  frigore  natum, 
mirabiles.  Myrrhx  drachm.  fex,thuris  mafculi  drach. 
quinque,opii,hyofcyami,  radicis  cynoglofli  aridi,fing. 
drachm.quatuor,ftiUatitii  rofarum  liquoris  quodfatis. 
Finge  pilulas,&  dato  dormituns  vndecim  aut  tredecim 
aut  quindecim. 

Cap.  XXIII. 
P  I  L  V  L  AE  ad  omnem  defluxionem  capitis ,  pe 


A  pilulas ,  &  dato  dormituns  fe. 
decim» 

Cap.  XX 
PILVLAE  adiecinorofc 
ftomachii    Staphidis  agria.'3a 
nx,cUmini  torrefa£h,pnu$  itt 
vnc.femis,cucurbita;  femims: 

ci  marrubii  autabfinthii  aut 'apifquod  fatis  eft.  Finge 
pilulas,&prabeto  vbi  voles  noliem  aut  vndecim  aut 


lbs,&  omnemalu 
yrhei  barbari,  fe- 
^Jr^cerati,finguloru 
Bati  vnc.vnam,fuc- 


flons  &  pulmonis,  mirabiles.    Caftorei ,  opn,ftyracis  Q  tredecim  pro  Vihtim  ratione. 


calamitis,fing.drachm.trcs,myrrha,  lapidis  hamatitis, 
fingulorum  drachm.duas,  fucci  ablinthn  quod  fatis  eft 
Finge  pilulss,&  dato  dormituns  vndecim  auttredecim 
pro  vinbus. 

Cap.  XXII II. 
P  I L  V  L  AE  ad  cocliacos  &  dyfentericos.  Cafto- 
rei,  ftyracis  calamitis,  opii,  lapidis  hamatitis,  my rrha, 
finguLdrachm.  quatuor,  feminis  plantaginis  minoris, 
baccarum  myrti,balaufti  orum,  fidiorum,fymphy ti,fm 
guinis  draconis,boli  Armenii,acacia,hypocifthidis,tar 
tari,rhois  cuhnani,  rhois  Synaci,fing.drachm.quatuor, 
croci,corallii  albi,galla  mofchata  ,  cinamomi ,  fpodn, 
maceriSjgummi  Arabici,  febeften  ,  corallii  rubei ,  fucci 
myrti  &  lentis  quantum  fufficit.  Finge  pilulas  ,  &  pra- 
beto  cubitum  ituns  quinque  aut  feptem ,  cum  fiicco 
myrti&lentis. 

Cap.  XXV. 
PILVLAE  purgantes,e  cinamomo.  Cinamomi, 
cubebe,ligni  aloes,  feminis  myrti,  floris  mnci  odoran, 
nucis  mofchata,cardamomi,maftiches,fpics,  fingulo- 
rUmdrach.vnam,abfinthii,rofarum,fing.hexag.vnum- 
Tnta  coquito  CUm  ftillantio  rofarum  hquore  &  fucco 
apii,fingulorum  vnc.o£to,doneC  remaneant  vnria  fex. 
dein  accipe  aloes  vnc.duas.Lauato  cum  aqua  pluuiali,& 
exficcatam  in  fole  terito,&commifce  cum  pradi&o  de- 
coclo :  &  fi  voles,  finge  pilulas:fin  minus,  ele&uarium. 
Poftea  expone  fbli,&  fine  vt  exficcetur:&  fic  finge  pilu* 
las,vbi  voles,cum  pradi&o  iure:  &  vfu  poftulante,dato 
pro  vifibus. 

Cap.  XXVI. 

P I L  V  L  AE  ad  iecinorofos,beftofos,  ftomachicos, 
caput  dolen tes,&  crebra  capitis  deftillatione  laborates, 
infignes  vt  nulla  alia.  Galanga,croci,maftiches,cina 
jnomi,fpica:,afari,hgni  aloes,  nucis  rhofcha'ta,fena,xy 
lobalfami,xylocafi*,cubeba?,  fantali  rubei,  fpodn,fing. 
filiq.fex,rheibafban  vnc.vnam,  aloes  quantum  Omniu 
aliarum  eft  fpecierum  duplum  pondus ,  dactydii  hexa- 
gium  femis,fucci  abfinthii  quod  fatis  eft.Finge  pilulas, 
&prxbeto  dormituris  nouemaut  vndecim  auttrede- 
cim  pro  virium  ratione. 

Cap.  XXVII. 

PIL  VL  AE  adhenofos,melanchohcos,pituitofbs, 
&  quartanas.  Epithymi,rhei  barbari,agarici,  colocyn 
thidis,fenx,aloes  flaux,fingulorum  ftagium  vnum,da- 
crydii  ftagiu  femis,  euphorbh  ftag.duo ,  fucci  apii  quod 
fatis  eft.  Facito  pilulas ,  &  dato  cubitum  ituris  noue  aut 
Vndecim  aut  tredecim  pro  viribus. 

Cap.  XXVIII. 

PILVLAE  ex epithymopurgantes.  Agarici,epi 
thymi,aloes  flaUx,fingulorum  hexagium  vnum,dacry 
diihexagium  femis,colocynthidis  drach.  duas,fucci  a- 
bfinthii  &  apij  qnatum  fiifficere  videbitui»  Formatopi 
lulas,&prxbeto  dormiturisnouem  ant  vndecim  aut  tre 
decim  pro  vinbus. 

Cap.  XXIX. 

P I L  V  L  AE  ftomacho  gratx  ex  Sena.  Abfinthii, 
aloes  flaux,maftiches,rhei  barbari,fena,  fingul.  hexag. 
femis,fucci  marrubii  quodfatis  eft.Fingc  pilulas,&pras 
beto  vnc.femis. 

Cap.  XXX. 


Cap.  XXX IL  »4 
PILVLAE  communes,  admodurri  probata.  A- 
loes  flaua  hexag.duo,epithymi  hexag.vnum,  croci,ma 
ftiches,annmomi,fpiea,afari,eiiphorbii,agarici,pulpx 
colocynthidis,caftorei,xy!obalfami,xylocafia,fing.  fili- 
quas  quatuor,rhei  barban  hexag.vnum,  fucci  abfinthii 
quantum  fufficit.formato  pilulas,da  ituris  cubitum  nb 
urm  autvndecim  aut  tredecim  pro  Viribusi 
Cap.  XXXIII. 

C  P  I  L  VL  AE  ad  capitis  dolorem  qui  ex  ftomdcho 
ortus  eft.  Iunci  odorati  floris,folii  Indici,  fpica,cina- 
ciomi^  ligni  aloes,  maftiches,  herba  pedagra  feminis, 
anifi,focnicnh,feminis  dauci,abfinthn,fenx,agari  ci,epi 
tlvym},polypodu  repurgati,lapidis  fapphiri,nitn,  ftaphi 
dis  agna,rhei  barbari,hermoda£tyh,lingulorum  hexa- 
gium  vnum,turpeti,cepuli,  chryfobalaniflaui  &  nigri, 
fingul.hexag.femis,fucci  glycyrrhiza,rofarum,violarw, 
fingul.ftag.femis,  aloes  flaua  vnc.  vnam,  fucci  fcenicuU 
quantum  fufficit.Fingepilulas,prabeto  dormituns  pro 

^  vinbus.  Pnmis  quidem  pilulas  feptem,  fecundis  nouc, 
tertiis  vndecim. 

Cap.  XX  XI III. 
PIL  V  L  AE  Chryfaphii  medici ,  admodum  lauda- 
tx.  Myrobalam  citnni  drach.tres,flons  iuiici  odorati 
drach.vnam  femis,  cinamomi,  fohi  Indici,  fing.  drach. 
duas,abfinthri,fenx,fingulorUm  drach.  vnamlemis,fe- 
minis  dauci  drach.duas,aloes  flaux,  maftiches,  fing.dra 
chmas  quaruor,  rofarum  drachm.duas  ,  crocidrach.  fe- 
mis,rhei  barbari  hexag.vnum,  aganci  hexag.femis,epi 
:  thymi  hexag.duo,  turpeti  hexag.  vnum,  fucci  focniculi 
quantum  fufficit.Formato  pilulas  piperis  magnitudine: 
da  cubitumiturisfeptem  aut  nouem  aut  vndecim  aut 
trcdecim  aut  quindecim  cum  aqua  tepida  k  Sunt  excel- 
lentes  ad  ftomachicos  ,  cohcos ,  &  deftillatione  labo- 
rantes. 

Cap.  XXXV. 
PILVLAE  e  rofis  ,valde  laudats.  Myrobalani  ci 
trini  drach.quinque,aloesflaua  drach.  quatuor,  mafti- 
chesVnc.vnam  femis,rofarum,croci,  fingul.vnc.femis, 
P  fucci  fceniculi  quantum  fufficit.  Finge  pilulas,  prabeto 
dormituris  nouem  aut  vndecim  aut  tredecim  aut  quin 
decim  ex  aqua  tepida. 

Cap.  XXXVI. 
P  I  L  V  L  A  ad  omnem  diutinam  tuffem,&  pus  ex~ 
ereantes,  trium  horarum  fpatio  commoditatemfuam 
oftendentes.  Styracis  flaui ,  piperis  albi,  myrrhx  tro- 
glodyticx,caftorei,galbani  puri,  opii  Achaici  aut  Afia- 
fii,fing.vnc.vnam.Excipe  galbano  &  ftyrace,  &  finge  pi 
lulaserui  magnitudine.  Prxbeto  dorraituns  tresaut 
-  quinque  cum  tepida  aqua. 

Cap.  XXXVII. 
P I L  V  L  AE  mirabiles  data:  tres  vefperi  lis  qui  de~ 
ftillatione  &  tufli  laborant.  bpii,amyh,gummi  Ara- 
bici,feminis  papaueris  albi ,  fingulorum  dracbmam  v- 
nam,drofati  violacei  qUod  fatis  eft .  Dantur  cubitum  i- 
tunspilula:  tresaut  quinque  iuxta  vires.  Poft  horum, 
fumptionem  forbendum  prabeto  parum  aqua;  tepida:. 

Cap.  XXXVIIL 
PIL  VLj€  Galeni  ad  tuffientes, tabidos  &arteria- 
cos,valde  probata:.    Styracis,  opii,  fingiilorum  drach. 


Pl  L  V  L  AE  purgantes.  Aloes  flaua:  vtic.femis,  H  duas,feminis  hyofcyami  albi  drachmastres ,  myrrhx 
pnlpx  colocynthidis,dacrydii,  cinamomi,rylobalfami,  drachmam  vnam ,  meUis  cofti  quod  fatis  eft.  Formato 
rhei  barbari,  fingulorum  hexagium  vnum  ,  maftiches  pilulas  erui  magnitudine ,  &  prsbeto  cubitum  ituro  v- 
hexagium  femis,fucci  brailicx  quantum  fufficit.Facito      nam  autpro  arbitrioi 

Wxzi.  i, 


^X.XIX.  A 
deftillatione  laboran- 
i,  flngulorum  drach. 
pilifhs  eruj  quantita- 
.  Integra  cxhibitio,pilulx 
inima,tres .  poftea  forben- 
an.c  fiint  admodum  &  mira- 


697 

P I L  V  L  AE  a 
tes.  Styracis,my 
tres,paffi  qtun  tnj 
te,&  prxbeto  irur£ 
quinque:mcdia,Jjjti 
dum  dato  paiTuni.TS 
biles. 

Cap.  XL. 

P  I L  V  L  AEtad  tuffientes,iuppuratos ,  acrem  &  te- 
nuem  fluxionemi  Aniii  drach.vnam  ,  cofti  dr.  quatuor, 
myrrhx,caftorei,galbani,piperis  communis,fingul.dra 
chmam  femis,ftyraciSjfeminisvrticx,opii,feminis  hyof 
cyamij  feminis  pinearum,fingidrach.duas,drofui  vio- 
lacei  quantum  fufficit.Fac  pilulas  &  dato  dormituns  cii 
tepida  aqua  vnam  aut  duas.Hoc  eft  vehemens  medica- 
mentum  &  valde  vtile. 

Cap.  XLI. 

P I  L  V  L  AE  ad  tuffientes,ftomachicos,  &  deftilla- 
tione  laboralites.  Myrrhx  drach.fex ,  thuris  mafculi 
drach.quinque,ieminis  hyofcyami,opn  Afiani,  iingul. 
drach.quatuor,ftillatitii  rofarum  hquons  boni  aut  zu- 
lapn  rofacei  q  uod  fatis  eft.  Formato  pilulas ,  &  prxbeto 
manc  ieiuno:&  deinceps  nullam  accipiat  fbrbitionem. 

Cap.  XLII. 

PIL  V  L  AE  adtuffientes  &deftiIlationes,probatx. 
Styracis  drach.fex,myrrhx  drach.duas  femis,terebinthi 
nx,galbani,opopanacis,iridis,  fingulorum  drach.duas, 
pipcns  communis,nitri  albi,fermnishyofcyami,liquo- 
rispapaueris,  fingulorum  drach.vnamln  mortariobe- 
ne  contudito  fine  ahquo  liquore.  facito  pilulas,  &  prx- 
beto  iuxta  vires. 

Cap.  XLIII. 

P I L  V  L  AE  ad  tuffientes  neceffarix.    Opii,  pipe- 
ris,ftyracis,galbani3myrrhx,  fingulorum  drach.vnam, 
drofati  violacei  quod  fatis  eft.  Finge  pilulas,  &  prxbeto 
ituris  cubituna  quinque:&  poftea  nihil  forbeatur. 
Cap.  XLIIII. 

P  I L  V  L  AE  ad  deftillationes  e  capite,&  infuperabi 
les  ftillationesjValde  nobiles.  Styracis  calamitis,cafto- 
rei,piperis  communis,  cardamomi,fingulorum  hexag. 
tria,opii,myrrhx,  feminis  hyofcyami  albi ,  fingulorum 
hexag.quatuor,  paffi  quod  fatis  eft.  Formato  pilulas  v. 
ciceris  magnitudine,  &  prxbeto  dormituris  tres  aut 
quinquepro  vinbus. 

Cap.    X  L  V. 

PILVLAE  ad  tuffientes,  &  fanguinem  expuentes 
mirabiles.  Styracis,myrrhx,piperis  communis  ,galba 
ni,thurismafcuh,fing.hexagium  vnum.  Finge  pilulas, 
&prxbeto  lturis  cubitum  pilulas  tresaut  quinquepro 
vinbtts. 

Cap.  XLVI. 
P I  L  V  L  AE  probatx,  omnino  dolorem  nntigates, 
addeftillationesecapiteinafperam  artenam,  &in  co- 
lumellam  delabentes.  Styracis  vnciam  vnam  ,  myr- 
rhx  hexagia  duo  femis,terebinthinx,  galbani,opopana 
cis,indis,hexagia  duo  ,  pipens  albi,  fpicx  nardi ,  nitri, 
liyofcyami  feminis,opii,fingulorum  hexagium  vnum. 
Anda  tundito&  cribrato,ac  rcliqna  inmortariofineh- 


NICOL.  MYREPSI 


698 


quam  tepidam,  cui  inco£ra  fit  ch.-iraxleuee,  hoc  eft  tuf- 
iilago.Huiufmodi  pilulx  funt  mirabiles  ad  tabidos. 

Cap.  XLIX. 
PILVLAE  adcocliacos  &  dyfcntericcs.  Sidioru, 
myrrhx,fingulorum  drach.  quatuor,  aluminis fciililis, 
fiicci  hypocifthidis,  fingulorum  drach.duas,  boli  Anne 
nii,fucci  acacix,fingulorum  drach.vnam,  aqux  pluuia- 
hs  quantum  fufficit.Formato  pilulas,prxbeto  mant  ic- 
liino  quinque  aut  feptem  erui  magnitudine. 

B  Cap.  L. 

PlLVLyE  mirabiles,  vtpra:dictx.  Maftiches  dra 
chmas  duas,iidiorum,fru6Jus  mon  immaturi,aluminis 
fciffilis,fingulorum  drachmam  vnam,opn  grana  quin- 
decim,aqux  pluuialis  quodfatis  eft.Fingitopilulas  erui 
magnitudine:dato  dormituris  tres  autquinque. 

Cap.  LI. 

PILVL  AE  addyfentericos,  Afclepiadis.  Radicis 
fymphytijfeminis  ericx,  fidiorum,  galIarum,finguloru 
q  drach.vnam,  vini  temperati  quantum  fufficit.Facito  pi 
lulas,&  dato  dormituns  pondere  trium  obolorum  cum 
vino  &  aqua. 

Cap>  LII. 

PILVLAE  ad  dyfentericos&  vigilantes.  Moro- 
rum,aluminis  fciffilis,  opii,  balauftiorum  ,  fingulorum 
drach.vnam.Formato  pilulas  erui  magni  quantitate,  & 
da  cubitum  ituns  tres :  poftea  dato  forbeiidam  aquam 
tepidam  pluuialem. 

Cap.    1. 1 I  I. 

D  PI L  V  L  AE  ad  dyfentericos.-potiffimum  verb  lien- 
tericos.  Sidiorum,my  rrhx ,  fingulorum,  drach.duas, 
aluminisfciffilis,  fucci  hypocifthidis,fingulorudrach. 
vnam,aqua:  quod  fatis  eft.Formato  pilulaserui  magni- 
tudine,datomane&  vefperi  quinque  autfeptempro 
viribus. 

Cap.  LIIIT. 
PILVLAE,  vtprxdi&x.    Callarum vncias  duas, 
opii  Afiani  vnc.vnam,petrofelini  vnc.  S.  aqux  quatum 
fufficit.Fac  pilulas  cicens  magnitudine:prxbeto. 
E  Cap.  LV. 

PILVLAE  ahx ,admodum  mirabiles.  Thuris 
mafculi,acacix,opii,  gallarum,  fingulorum  drach.qua- 
tuor,fuccia  troximiquantum  fufficit.  Formato  pilulas 
cicens  magmtudine,&  dato  pro  viribus. 

a  Troximi]  SicappelJatheibam  eam  quam  n»sinprlmo  no- 
ftro  tomo  Dc  ftirpiumnatura  vocauimuj  hedypnoen  lutcara  :6c  offi- 
cina:hodie  caraxa  conuocant.ad  troximi  voce  haud  dubie  alludtnte». 

Cap.  LVI. 

PILVLAE  e  thure,fimiles.  Thuris,acacix,opil, 
j  gallarum,fingulorum  drach.quatuor,fIorum  rofarum, 
gummi,  hypocifthidis  fucci,fingulorum  drach.tres,fe- 
rnmisplantaginis  maioris  &  fucci,fingulorumvnciam 
vnam3rofarum  vnc.  femis.  Finge  pilulas,  &  dato  media 
no&e  pondere  obolorum  trium. 

Cap.  LVII. 
PILVL  AE  addyfentericos  &  lictericos  probatar. 
Abrotoni  vnc.vnam,farcocollx  vnc.femis,gummi  dra- 
chmam  vnam,vini  quod  fatis  eft.Formato  pilulas  cice- 
ns  quantitare,&  dato  ieiuno  deglutiendam  vnam.Pan- 


quore  contundito:fac  piluhs,dat6que  dormituris  qua.-   G  rer  &cubitum  ituns  dato  vnam 


tuor  aut  duas  aut  tres. 

Cap.  XLVIL 

P  I L  V  L  Jf.  fedantes  dolorem  ,  ad  deftitlationes. 
Styracishcx.ig.quatuor,myirhx,  opii,galbani,fing.he- 
xagium  vnum.Finge  piluhs  erui  magnirudine,&dato 
cubitum  ituris  quatuor  aut  tres  autduas.  Pofteadato 
forbendos  aqux  tepidx  cyathos  duos. 

Cap.  XLVIII. 

V  I  L  V  L  li  ad  tuffientesj  admodum  lnjlgnes.  Spi 
ca:nardi,zi:igiberis,  fhigulorum  drachmas  duas,  femi- 
nis  fihux  frixi  drachmas  quatuordecim  ,  piperis  longi 
drachmas  duodecim ,  penidiorumdrachmas  tres,fucc» 
faluix  quod  fatis  eft.  Finge  pilulas,  &  prxbeto  vefperi 
drachmam  \  nam,&  manc  .  Pbft  prxbcto  forbendam  a- 


H 


Cap.  LVIII. 
PIL  V  L  AE  adeos  qui  malo  corporishabitu  funt 
prxditi,&  hydropicos,nominatx  inui&x.  Crani  Cni- 
dii  repurgati ,  lathyndis  repurgatx ,  fingulorum  drach. 
dnas,euphorbii  ,aloesflaux,fingulorum  drach.vnam, 
.gummi  drach.vnam  femis,aqux  quod  fatis  eft.Fingepi 
lulas  erui  quantitate,&  dato  perfettis  feptem,  alhs  verb 
pro  viribus.Poftea  fbrbedos  prxbeto  vini  meri  cyathos 
quatuor. 

Cap.  LIX. 
P I  L  V  L  AE  fimiles  di&is,  tiominatx  Xyfti .  His  e- 
nimqui  fblisvtitur,feliciter&  ex  animi  fententiavi- 
uit.   Gram  Cnidii repurgati  drach.quaruor,fquamx  a:- 
ns,lapidis  maguetis,fing.drachm.tres,  nciiu  repurgati 


^99 


D  E   PILVLIS,     SECT.  XXXI 


dracH.duas,fucci  fquilla,  mellis  Attici  cyathum  vnum. 
Coquito  fuccum&  melad  confiftentiam .  dein  vnito 
cum  catens.fac  pilulas  erui  quantitate,&  dato  quando 
voluens  pro  vinbus.  In  puens  autem  malo  hoc  laboran 
tibus  fex  tantum  prabeto,neque  plus  neque  minus. 
Cap.  LX. 

P I  L  V  L  AE  fimiles,quotidie  aut  quando  lubet  da- 
tx.  Tithvmahfucci  recentis  cochlear.duo,aloes  flaua 
drach.quaruor.  fac  pilulas  cicens  magnitudine.  Dato 
pilulas  duas,  aut  nixta  vires. 

Cap.    L  X I. 

P I  L  V  L  JE  ad  refolutos  &  tremore  laborantes,pro- 
bata*.  Liquons  Cvrenaici,  pipens  commums,  galbani, 
iingul.drach.femis.  Diffolue  probc  cum  paffo,&  fac  pi- 
lulas,datoque  pondere  duorum  obolorum  .  Poftea  for- 
bendam  prop  nato  mulfam,  aut  vinum  vetus  bonum 
cum  decodto  faluia. 

Cap.  LXII. 

P I  L  V  L  Jt  ad  refolutos  &  tremore  correptos,fimi- 
les.  Myrrha,caftorei,ftyracis,  pipens  communis,fin- 
gulorum  drach.vnam,rhei  barban,aganci,berbens,gal 
bani  .ling.drach.vnam  gran.quindecim,  pafli  quod  fatis 
cft.Formato  pilulas,prabeto  vt  pracedentes. 

Cap.  LXIII. 
P  I  L  V  L  AL  ex  hquore  Cyrenaico,ad  tremore  corre- 
ptos  experta,valde  bona.  Opopaiiacis,fagapem,myr- 
rha,hquons  Cyrenaici,bdelln,  triurp  piperum,ramoru 
ruta,fing.drach.vnim,rheibarbari  drach.  vnam  femis, 
berberis,fena,fing.vnc.femis,  pafli  quod  fatis  eft.Finge 
pilulas.Pra.beto  cyathos  duos,  vt  in  pradi&is,  mane  & 
cubitum  ituns. 

Cap.  L  XI III. 
P  I  L  V  L  AE  ad  eos  qui  tremore  laborant,  opiftho- 
tonicos  &  refolutos,  admodum  bona  &  probata.  Li- 
cjuons  Cyrenaici,pipens  communis,  galbani,  iing.drr- 
chmam  vnam,pafli  quod  fatis  eft.  Fac  pilulas,&  dato  o- 
bolos  duos.  Pbft  forbendam  prabcto  mulfam  cum  de- 
co&o  faluia. 

Cap.  LXV. 

P I L  V  L  AE  ad  opifthotonicos  &trcmore  laboran- 
tes.  Myrrha,caftorei,ftyracis,pipens  communis,  fin- 
gul.obolum  vnum.Formato  pilulas,&dato  obolos  duos 
cummulfacyathis  tribus. 

Cap.  LXVI. 

P I L  V  L  AE  ad  eos  qui  laborant  tremore .  Opopa- 
nacis,lagapeni,caftorei,hquons  Cyrenaici,ptperis  com 
munisjiamorum  ruta,  fing.drach.vnam.  Facpilulas,& 
prabeto  vtpriores. 

Cap.  LXVII. 

P I  L  V  L  AE  Corneln  quas  deditNicomtobi  Banti- 
no,purgantes  flauam  bilem  &  nigram  pituitamque  fi- 
ne  moleftia.  Sc?mmonia  hexagia  qUatuor ,  gummi, 
fcdelln,ellebori  nigri,piperis  albi,colocynthidis,  iingul. 
liexag.vnum,zingibens  hexagium  femis,fucci  chama- 
dapbnes  vel  ellebori  nign  quantum  fufficit.Finge  pilu- 
las  iaba  quatitate.  Prabeto  pilulas  quinque  aut  fepterh 
pro  viribus. 

Cap.  LXVIII; 

PILVLAE  quinquefpecierum  nomihata.  Scam 
rnonia  hexagium  vnum,  ellebori  nigri  hexagiumfe- 
misjcolocynthidis,  euphorbii,  epithymi,fingul.hexag. 
vnum,fucci  tithymali  quod  fatis  eft.  Formato  pilulas  fa 
ba  magnitudine.  Prabeto  hoia  cani  tres  aut  quinque 
pro  virium  ratione. 

Cap.  LXIX. 

PILVLAE  probata  quatuor  fpecierum.  Mafti- 
ches,fcammonia,bdelhi,  filphii,  fingulorum  hexag.v- 
num,  fucci  abfinthn  quantum  fufficit.  Fac  pilulas,dato 
feptem  aut  nouemproviribus. 

Cap.  LXX. 

PILVL  AE  alypiadis  vocata.  Alypiadis  hexag. 
vnum,fcammoniadrach.fex,  aloes  flaua  hex..  agarici 
drach.duas,  euphorbn  drach.tres,  fiicci  ebuhquantum 
fatisem.Fingepilulas,prsbeto  tresaut  quinque  autfc- 


caput,  admodu 
„cycthidis  drach. 
ipa  drach.vnam3 
erui  quatitate. 
cim,pro  vinbus. 


A  ptem  pro  viribus. 

Cap. 

PILVLAE  purgar 
laudata.     Aloes  ilaua  drll 
duas,dacrydii  drach.  quatuc 
fucci  ablinthii  quod  fatis  eft.  Fa 
da  nouem  aut  tredecim  aut  quj* 
Cap.  LXXH. 
P I  L  V  L  AE    educentes  arida  ftereora  &  bilem  :  ad 
febres  per  circuitus  reuertentes,mornurh  regiu  &  quar 
B  tanas,vtiles.    Colocynthidis,  aloesflaua ,  laiguloruirt 
vnc.vna,ellebon  nign  drach.femis,  nitn ,  amatnniaci, 
eiiphorbn,fcammonia,gram  Cnidn,  fihgul.vnc.vnam. 
Vnumquodque  feoriim  teriro ,  &  excipe  oinmafucco 
bvaflica,&formato  pilulas  erui  quantitate,  cxdato  pro 
vinbus  .  Qui  verb  vitam  fine  moleftia  tranligere  cupit, 
tnbus  diebus  accipiat. 

i  Matnniacf  Grarcc  e  ft  n/lsmatx. Quid  vero  hac  vocc,  qul 
efii  deprauatamiudico,intdI,gat,&:  an  ad  nitrum  leteicndum  lit.ftire 
fat  snequeo.Infta  autcm  tt:am  mentiontm  f-cict  nitii  matronici,  vt 
forte  hic  pro/njt7f/7»«*?,ltgendum  (ityj^ftiiiii. 

C  Cap.    L  XXIII. 

P  I  L  V  L  AE  aloedaria  appellara,cubitum  ituris  da 
ta,ventrem  emollientes,  &  ftomachum  non  fubuerten 
tes.     Aloes  flaua,fcammonia,  fing.hexag.vnum,fuc- 
ci  braflica  quod  fatis  eft.  Facpilulas  erui  quantitate, 
prabeto  dormituns  &ieiunis  fcrup.vnum. 
Cap.    L  XXI  III. 
P I  L  V  L  AE  ad  ccrhacos,  dyfentericos ,  fanguinem 
fpuentes,&in  ventnculum  fluxione laborantes,admo- 
dumprobata.    Styracis  calamitis,  zingibens,croci,o- 
D  piijfeminis  hyofcyami,fingulorum  vnciam  femis.  Sry- 
racem,opium,zingiber,&  crocum  vino  veteri  priiis  ma 
cerato.Excipe,&  facpilulas.  Prabeto  dormituns  &  ma 
ne  fcrup.vnum  femis,cum  vino  temperato. 

Cap.  LXXV. 
P I  L  V  L  AE  difta  alectona .  Aloes  flaua  vnc. 
femis,  fcammonia, maftiches ,  fingulorum  fcrupulum 
femis,pipens  communis,colocynthidis,  finguloru  fcru 
pul.femis,  fucci  braflica  quod  fatis  eft.  Facpilulas  cice- 
E  «s  quantitate.  Prabeto  nouem  aut  vndecim  aut  trede- 
cim  dormituris.Sunt  valde  probata. 

Cap.  LXXVI. 
P I  L  V  L  AE  fana  nominataj ,  ventrem  fiibducen- 
tes,bona:  admodum  &ftomachicis  conferentes.  Aloes 
flaua  drach.duas,fucci  ablinthn  drachm.  tres,  medulla 
fquilla  drach.vnam.SquilIam  conhce  m  fermentum,af- 
fatoque  bcne:  exemptam  ponderato ,  &in  mortanum 
coniedam  probc  contundito  ,  adieftoque  fucco  abfin- 
thn,&  aloe  lauigata  iimul  fubac"ta  excipe,  & fac  pilulas 
cicens  quantitate.Prabeto  a  longo  morbo  lis  qui  diffi- 
culter  reficiuntur,  aut  alocahter  agrotant,  pilulas  fepte 
F  autvndecim  auttredecim  autquindecim,cubitumitu- 
ri5,diebus  quinque  aut  feptem  aut  nouem.  Quod  fi  ve- 
rb  efficere  vis  vt pituitam  ducant,aut vt  fint  vabdiores, 
adiiceeuphorbii  drach.vnam. 

a   Locahter]  Grsrce  eft  WTixic  .hoteftcerta  aliqua  corporls 

paite. 

Cap.  LXXVII. 
PILVLAE  aluum foluentes,probata*.  Scammo 
nia:  vnc.  femis,aloes  flaua,euphorbn,  fing.drach.duas, 
C  aqua:  quod  fatis  eft.  Formato  pilulas  erui  quantitate,  & 
prabeto  dormituris  feptc  aut  nouem  aut  vndecim  aut 
tredecim  aut  quindecim  aut  feptendecim  aut  nouen- 
decim  autvigintiunamPofteaforbendum  dato  vinum 
temperatum. 

Cap.  LXXVIII. 
PILVLAE  purgantes  pituitam.  Epithymi,aga- 
rici,  pulpa  colocynthidis,  aloes  flaua,  euphorbn,  iing. 
ftag.vnum  S.dacrydii  ftag .  duo,  fucci  fccniculi  quatum 
fufficit.Fingepilulas,prabeto  cubitum  ituris  noue  aut 
xi  autxni.Pbftforbendumdato  vinum  temperaturo. 
Cap.  LXXIX. 
P I  L  V  L  AE  purgantes  pituitam,laudata,  Agarici, 
epithymi,aloesflaua*,fing.drach.duas,dacrydu  dr.  nn- 

BEzx.-ii. 


7°i 


colocyntludis  dri 
eft.Dato  vtprxc 


PILVL  AE 
aloes  flaux,ma_ 
quantum  fuffi 
tem  forbendu 
vnura. 


PILVL  AE 


NICOL  MYREPSI 


702 


L  XXX  I. 
utum  e!tnenres,admodum  lauda- 
tx.    Sinapi,  nitff»fi?us  fylucftns  folia,  iing.ftag.vnum.  B 
Facpilulas,&  dato  Vnciam  vnam. 

Cap.    L  X  XX  II. 
P  I  L  V  L  A  adxecinorofos,licnofbs,&  ftomachicos, 
mirabiles.    Stapludis  agrix,  abfinthu,maftiches,cumi 
niin  aceto  macerati  &  cxficcati,fing.dtach.  vnam,colo 
cynthidis  drach.duas.  Fmgepilulas,&vfuexigetedato. 
Cap.  LXXXIII. 
PILVLvE  communes  nominatx.    Aloes  flaux 
vnc.vnam,epithymi  vnc.femis,  croci,  maftiches,  cina- 
momi,fpicx,afari,  agarici,  pulpx  colocynthidis,  cafto-  *" 
rei ,  xylobalfami,  xylocafix ,  fingulorum  hexagium  fe- 
niis,fucci  abfmthn  quantum  fufncit.Fac  pilulas,&  dato 
pro  viribus. 

Cap.  LXXXIIII. 
PILVL./E  adcalculos  renum,  dolorem mitigan- 
tes.  Seminis  malux  fylueftns,graminis,betonicx,  me 
huophylli,fumarix,fa-xifragi,  feminis  paliuri,  carnium 
vuarum  exemptis  acinis  vnc.  femis,  cinamomi  hexagii 
quartam  partem,fpicx  hexag.femis,lithofpermatishe~ 
xagium  vnum,cicens  nign  vnc.femis,  glycyrrhizx  he-  D 
xagium  femis,lapidis  Iudaici  hexagium  vnum.  Eftita- 
que  hoc  medicamentum  tale  vt  calculos  conterat,ieco 
ris  obftru&iones  tollat,  ftomacho gratum  fit,&  per  vo- 
mitum  purget.Humores  etiam  ventns  purgat,contem 
perar  humores  corruptos .  Dum  verb  ld  fumis ,  vide  ne 
qua  fitin  ventnculo  cruditas,aut  tarda  concodfio,  aut 
alicuius  humons  corruptio,vel  ex  amantudine,vel  alia 
quapiam  aliena  qualitate,neque  cibus  ahquis  in  ventre 
contineatur,  aut  ventnsfiibdudio  prxter  confuetudi- 
nem  fadta  fit.Dantur  ex  eo  iiliqux  duodecim  cum  vino  E 
ftomachograto  &  mero.Si  verb  propter  alignofitatem 
corum  quxdantur,offenditur  quifpiam,pilulx  fedecim 
a  vefpera  macerentur  priiis  in  vino,&  mane  per  faccum 
tranffundantur,&  dentur  bis  feptimana. 

a    Lignofiratem]  Grice  eft  %v>.a>Jlt .  l'et  lignofitatem  autem 
duritiam  hauddubic  intelligit  Nicolaus. 

Cap.  LXXXV. 
PILVLvE  ducentes  aquam,  epitonix  nominatx. 
Chamelxx,  grani  Cnidii,elaterii,fing.4rach.vnam,fuc 
ci  brafficx  quod  fatis  eft.  Formato  pilulas  erm  magnitu  p 
dine,dato  vbi  volueris. 

Cap.  LXXXVI. 
P  I  L  V  L  JE  Onbafii  facratx ,  purgantes  admodum 
&  cranium,  &  aures,  oculos  &  nares ,  dentium  dolores, 
abfceffus,ea  qux  ln  ftomacho  funt,  &  humores :  neque 
anguftiam,neque  querelam  facientes,  fed  appetentiam 
exiiccantes,&  robur  corpori  concihantes,&  hilantatem 
afferentes.Comitiah  morbo  correptis,  fubitoque  caden 
tibus,&  linguam  mandentibus,aut  fpumantibus,vt  ali- 
qui  j.  dxmone  effe  correpti  putentur ,  prodeft  hasipfas  q 
dan.Melancholicos,elephantia  laborantes,  lethargicos, 
&  unpetigines  feras  habentes,  &  reliquos  hoc  malocor 
reptos,vnnam&  ftercuscitravoluntatem  excernentes 
m  lecto.  Prxfertim  verb  eos  qui  lethalia  medicamenta 
acceperunt,pleuriticofqueiuuant.  Vitiohs  fuccisrefer- 
tis  bonam  conftitutionem  faciunt,&  fine  omni  pencu 
lo.Iecinorofis  &  lienofis  admodum  vtiles ,  ter  per  men- 
fem ailumptx.  Aganci,euphorbn,fpodii,graiu  Cnidii, 
colocyntludis,alocs  flaux,  lingul .  vncias  tres ,  ellebori 
nigri,myrrha:verx,  fpicx  nardi ,  dacrydn,  iingulorum 
vncias  ties,  cinamomt,  opopanacis_,epithymi ,  pipens  ^ 
longi,fingulorum  vncias  quatuor,poln  herbx,  cafix, 
flngulorum  vnc.  qumquc  ,  fuccimaloru  quod  fatis  eft. 
Fingito  pilulas  erui  magmtudine,datodrachmas  duas, 


fcemccii  quodfatis  Aautpilulas  nouem  aut  vndecim  cubitum  tturis ,  cum 
melhs  temperati  menfura  vna. 

Cap.  LXXXVII. 
P  I  L  V  L  AE  purgantes  ftomachum,valde  bonar. 
Colocynthidis,aganci,  aloes  flaux,  epithynu,finguloru 
vnciam  femis,dacrydii  vnc.vnam,  rheibarban  hexagia 
duo,turpeti  vnciam  femis,fucci  abfinthn  quantum  fuf- 
ficit.  Finge  pilulas  erui  quantitate  ,  dato  dormituns  fe- 
ptem  aut  nouem  aut  quindecim  pro  vmbus.Poftca  da- 
to  forbcndam  vini  amenfuram  vnam. 


ommodatx.  Abfinthii, 
ch.vnam,  fucci  marrubii 
femunciam  .  Poftea  au- 
vmt  temperati  poculum 


a  Mcnfuram]  Gra-cc  tft  xfsViv.Intclligit  igitui  hac.  voce  vini 
menfuram  conuenientem,  &  talcm  mixtionem  cjii.t  cuiuis  natuia:  it- 
fpondeat,&  conucnitns  fit. 

Cap.  LXXXVIII. 
PILVLAE  purgantes  pituitofos  hwmores,&ad 
omneminrernam  refrigerationem,ifcluadicos,&  heno 
fosprobatx.  Bdellii,euphorbii,ellebori  nigri,aganci, 
fingulorum  hcxagium  vnum ,  aloes  flaux  hexagia  tria, 
pulpx  colocynthidis  hexagia  duo  ,  nitri  hexagium  fe- 
miSjdacrydn  fcrupulos  duos.Si  verb  efficaciores  effice- 
recupis,admifce  pepln  fihquam  vnam  &quartam  par- 
tem.Fermentato  cum  fucco  brafficx ,  fingeque  pilulas, 
dato  dormituns  nouem  aut  vndecim  aut  tredecim. 
dein  forbendam  prxbe  vini  temperati  menfuram 
vnam. 

Cap.  L  XX  XIX. 
P 1  L  V  L  AE  purgantes,  ad  arthnticos ,  ftomachi- 
cos,nephriticos,  dolentcfquecaput,  valde  probatx.  A- 
garici,flaux  bilis,fingulorum  vnciam  femis,  croci,  fpi- 
cx  nardi,  fingulorum  vnc.vna,  cafix,  cofti,fingulorum 
vncias  quatuor,floris  mnci  odorati  vncias  duas ,  carpo- 
balfami  vnciam  femis,  mellis  rofacei  quantum  fuffice- 
re  videtur.  Finge  pilulas,  dato  cubitum  ltuns  pro 
Viribus. 

Cap.    X  C. 

P I  L  V  L  AE  purgantes ,  valde  bonx.  Maftiches, 
aloesflaux,finguiorwm  vncias  tres,dacrydii,peplii,fin- 
gulorumfihquasfeptem,fucci  brafficx  quod  fatiseft. 
Dantur  pro  viribus. 

Cap.  XCI. 

P I  L  V  L  AE  quinque  lpecierum,purgantes  pituita, 
probatx.  Aganci,  epithy mi,  aloes  flaux ,  fingulorum 
vnciam  vnam,dacrydfi  vncias  duas,colocynthidis  vnc. 
femis,paffi  quod  fatis  eft.Dantur  pro  vinbus. 
Cap.  XCII. 

PILVLAE  vomitonx, admodum bonar.  Braffi* 
cxfylueftris,epithymi,lathyridis,  fingulorum  ftagium 
vnum  ,  fucci  foliorum  ,  fylueftris  cucumeris  quantum 
fufficit.Dantur  pro  vinbus. 

Cap.  XCIII. 

P I L  V  L  AE  iecinori, ftomacho,&  lieni  conuenien 
tes.probatx.  Abfinthii,ftaphidis  agrix,maftiches,cu 
mini  in  aceto  macerati  &  exiiccati ,  iingulorum  vncia 
vnam,colocynthidis  vnciam  femis,  a  calix  nigrx  me- 
dullx  vncias  duas,  fucci  brafficx  quantum  fufticit.  Fac 
pilulas  erui  magnitudme. Dato  pro arbitno  tredecim 
aut  quindecim. 

a  Cafia:  nigra:  medulla:]  Grarce  eft  1v7«m»w :  quam  diftionf 
antea  frpc  pro  colocynthidispulpa  conuertimus.  Quum  vero  hic  co- 
locynthidisficfadta  mentio,  pro  cafia:  raeduila  hoc  inloco  pofiwra 
hanc  didhonem  cenfcmus. 

Cap.  XCIIII. 
P I L  V  L  AE  ftomachicx ,  admodum  mirabiles. 
Aloes  flaux  vncias  duas,fquillx  affatx  vnc.vnam,abfin 
tlui  vnc.tres,fucci  braflicx  quod  Catis  eft.  Finge  pilulas, 
&  prxbeto  dormituns  vndecim  aut  tredecim ,  pro 
vinbus. 

Cap.    X  C  V. 
PILVLAE  ftomachicx  ex  abfinthio.  Aloesfla- 
ux,maftiches,abfinthii,  fingulorum  vnciam  vnam,fuc 
cimarrubn  quantum  fatis  erit.  Dantur  tredecim  aut 
quindecim  aut  leptendecim  luxta  vircs. 
Cap.    X  C  V I. 
P I  L  V  L  AE  aloedarix,  quas  Paulas  confecit ,  pur- 
gantes.   Aloes  flaux  vnc.femis,bdelln  hexag.vnum  S. 
fpicx  nardi  drach.  vnam  grana  xv.  dacrydn  vnc.  fenu J> 


7o5  DE  PILVLIS, 

cuphorbii  vnr.vnam  drach.duas,epithymi  vnc.duas  fir- 
mis,pephi  vnc.vnam,colocynthidis,  aganci,  ling.  dr.i. 
grana  quinderim,fucci  focnicuh  quod  fatis  eft.Finge  pi 
lulas,&  dato  quando  voluens. 

Cap.  XCVII. 
P  I  L  V  L  AE  ab  Italis  vocatx  Aorix  ,  ad  ftomachi- 
cos,colicos,nephriticos,  &  inflatos,valde  probatx»  A- 
loes  flaux,dacrydii,fing.drach.  quinque,  rofarum,apii, 
fing.drach.duas  icmis,anifi,fccnicuh,  fing.drach.vnam 
fcmiSjCioci,  colocynthidis,  fing.  drach.vnam,  hierx  pi- 
crx  drach.vnam,fucci  tragacanthx  quantum  fufficit. 
Formdtopilulas,  &dato  cubitum  ltuns  noucm  aut  vn- 
decim  aut  tredecimaut  quindecim  aut  feptcdecim  pro 
viribus. 

Cap.  XCVIII. 
P I L  V  L  AE  laudatx  adinflationem  lienis,&  ftoma 
chi,vifcerum  duntiam,&  colicos,  Valdebonx.  Iridis, 
chama^dryosjfeminisfoeniculi^caroi^phujapii^anifijafa- 
ri,ling.drach.duas,cinamomi,  zingibcns,  chamxmeli, 
fing.drach.vnam,ftichadis,gentianx,  marrubii,  iingul. 
drach.duas.  Tnta,  benefermcntatocum  decocto  floris 
iunci  odorati,afan,&  anili,  quantum  fufficit.Finge  pilu 
las  cerafigranorum  magnitudine.  Dato  vbi  voles  pilu- 
las  tres  aut  quinque  aut  fcptem.  Poftea  forbendam 
dato  deco&i  chamxmeh  tepidi  menfuram  vnam< 

Cap.  XCIX. 
PILVLAE  magiftriIohannis,purgantes.  Rofn- 
rum  in  vmbra  exficcatarum,  fcminis  fccniculi,  amfi,  a- 
pn,croci,fingulorum  lihquas  fex,  aloes  flaux,  dacrydii, 
ling.vnc.femis,rhcibarbarihexag.vnum,  turpeti  hexa- 
giaduo,fuccibraflicx  vel  abfinthn  quodfarij  eft.Facpi 
lulas  erui  magnitudine'.  Dato  dormituris  piluias  vnde- 
cimaut  tredecim  aut  quindecimaut  feptendecim  pro 
vinbus. 

Cap.  C. 

PILVL  AE  probatx , purgantes  caput  &  ftoma- 
chum.  Colocynthidisjfirammoniar,  fing.  hexag.duo, 
maftiches,rheibarbari,fing.hexag.vnum,  agarici,aloes 
fIaux,fingulorum  vnc.femis,turpeti  hcxag.vnum,  fuc- 
ci  brafficx  quod  fatis  eft.Dantur  dof  mituris  feptem  aut 
nouem  autvndecim  aut  tredecim  aut  quindecim.  Pbft 
forbendum  dato  vinuni  temperatum. 

Cap;  CI. 

PI L  V  L  AE  admirabiles  valde,ad  deftillationes. 
A'.oes  flaux  hexag.vnum,  thuris  malculi  ,florum  vrti- 
cajm  .  irha:,fing.hexagii  quartam  partem ,  rheibarbari 
hexag.  vnum,  \  ulucns  hierxpicrx  Galem  drach.  duas, 
turpeti  hexag.vnum,fuccifaniculiquod  fatis  eft.Finge 
p:luIascicensmagnitudirte:Prxbeto  cubitumituns  no  . 
uem  aut  vndecim  aut  tredecim. 

Cap.    C  1 1. 

P I  L  V  L  AE  ad  deftillationes.arthriticos,  podagri- 
cos,neruorum  incontinentiam ,  &  omnia  mala  fluxio- 
nis.Sunt  verb  admodum  laudatx.  Aloes  flaux  drach. 
vnam  femis,  dacrydii  drach.  vnam  ,  rhei  barbari  drach. 
vnam  iemis,colocynthidis,  abfinthii ,  turpeti,rofarum 
fubearum,agafici,fing.drach.  vnam,  ftichadis  drach.v- 
ham  femis,maftiches  drach.vnam,pulueris  hierx  picrx 
Caleni  drach.duasfemis,hermodacryhdrachm.duas,fa-  j 
gapeni,opopanacis,bdellii,amhioniaci,lpica:,fing.dra- 
chmam  femis,ariftolOclux  longx  &  fotuhdx,fing.dra- 
chmam  femis,crnamomi  drach;vnam,vuxpaffx  drach. 
duas,croci  fcrup.duos,fucci  fccniculi  quantiim  fiifficit. 
Formato  pilulasciceris  quantitate,  dato  dormituris  vri 
decim  aut  tredecimaut  quindecim  aut  ieptcndecim. 
demdc  forbendum  prxbefo  Vini  temperati  poculum 
vnum. 

Cap.  CIII. 
P I L  V  L  AE  purgantes  caput,Vifcera,vterum,  &  v- 
niuerfum  corpus.  Golocynthidishexag.vnum,fcam- 
monix  hexagia  duo,mafticheshexag.lemis,  rhei  barba 
nhexag.duo,agarici  hexag.vnum  S.turpeti  hexag.tria, 
alocs  flaux  vnc.vnam  S.thuris  mafcuh  hexag.S.  abfin- 


SECT.  XXXI 


7<4 

A  thii,rofarum,  iing.df.V  (R«JftshierxpicrxGaleiu 
hexag.tna,croci  hexagX.  ^Mt^^KML-  vnum,  epithymi 
h  e  x  3  g .  S .  fe  m  11 1  i  s  f cr  n  1  cfe$5iHi  *jH*,h"  g .  h  e  x  a  g .  fe  m  i  s , 
fuccirofarum  quantu  ""l^^HB&ihilas  cicerisma- 

gnitudinc,dato  cubitum  ituris  tredVcim  aut  quinde- 
cimaut  feptendecim.  Poftea  Ibrbenchjm  dato  vini  tem 
perati  poculum  vnum. 

CaP.  CTfTI, 
PILVL  AE  ad  omnes  deftiHatjoues,admodum  no 
B  biles.    Rhei  barban  drach.  vnarrTx^|oes£^a:hexagia 
duo,turpeti,hermodac"t\Ii,  fing.  drach.vn^»,  pulueris 
hierx  picrx  Galeni  hexng.  vi.um,  maftiche»fftichadis, 
fing.drach.femis,rofarum  lcrUp.vnum,ariffolochix  16- 
gx  &  rotundx,fing.drach.femis,fagapeni,  opopanacis, 
bdelhi,fpicx,  fing.  drach.  femis ,  dacrydn  hexag.femis, 
ammoniaci,cinamomi,fing.drach.  femis,cruci  fcrupu!. 
vnum,ienx,epithymi,agarici,fing.drachm.femis,  fncci 
fcenicuh  quod  fatis  cft.Facpiliilas  ciceris  magnitudine, 
dato  dormituns  nouem  aut  vndccim  aut  tredecim  prb 
C  vinbus.  poftea  forbendum  prxbeto  vini  temperati  po- 
culum  vnum.  Vtiles  funt  etiam  hx  pilulx  podagncisj 
arthnticis,&  neruorum  incontinentix. 

Cap.  CV. 

PILVLAE  ad  dcftillationes ,  mala  defluxionum, 
podagricos  &arthnticos.  Rhei  barbari  hexag.vnum, 
dacrydn  fcrup.quatuor,  aloes  flaux  hexag.duo,hermo- 
da&yh,turpeti,fing.drach.vnam,ftichadis  drach.femis, 
puluens  hierx  picrx  Galeni  hexag.vnum,maftiches,ro 
1  farum,fing.fcrup.vnum,anftolochixlogx  &  rotundx, 
fing.drach.femis,  tartari  hexag.  vnum  ,croci  drach.fe- 
miSjfiicci  fofaruni  aiit  hermodactyli  quod  fatis  eft.Fin- 
ge  pilulas  eruimagnitudine,datoitunsciibitum  trede- 
cim  aut  quindecim  pro  viribus. 

Cap.  CVI. 
P  I  L  V  L  AE  datx  ad  omnes  affectus  prxftantes. 
Myrobalani  citnni,rhei  barban,fing.drach.duas,dacry- 
dii  drach.duas  femis,  myrobalani  cepuh  &  Indici,agari- 
ci,colocynthidis,polypodii,  fing.  drach.  vnam,  turpeti 
£  drach.tres,  maftiches,  rofarum,  fahs  foflili5,zingibens, 
cpithymi,anifiifing.drach.femis .  Tnta  fermctato  cum 
faccharo  rofatolaxatiuo  quantum  fatis  ent  ,&fac  pilit- 
las  cicens  quantitate,dato  dormituns,  aut  media  nofte 
noucm  aut  vndecim  aut  tredecim  aut  quindecimpro 
viribus. 

Cap,  CVII. 
P  IL  VL  AE  ad  ftomachicos,colicos,&  inf!atos,val 
de  probatx.  Maftiches,cinamomi,  zingiberis ,  caryo- 
phylli,piperis  longi  &  nigri,facchari,dacrydii,fing.dra- 
p  chmas  duas,fucci  apii  quod  fatis  eft .  Fac  pilulas  ciceris 
magnitudine,dato  vbi  voles  leptem  aut  nouem  autvn 
decim  aurtredecim  pro  vinbus, 

Cap.  CVIIL 
P  I L  V  L  AE  purgantes  caput,  &  ftomachum  a  craf 
fis  humoribus  moleftatum  .  Valent  etiam  ad  dolorem 
inteftinorum  &  vifcerum,  ad  eos  a  qiu  non  nutnunturj 
non  appetentes  cibum,&  inflatos.    Hierx  picrx  Gale- 
ni  drach.vnam,  myrobalani  citrini  &  Indici,  abfinthii, 
fing.drach.tres,maftiches,anifi,  myrobalani  bellirici,a- 
£  ganci,myrobalani  emblici,fing.drach.  tres  fimis,zingi 
beris  drach.duas,caryophylh,  lalis  gemmx,  flons  mnci 
odorati,fing.drach.vnam,  turpeti  drach.  duas,  dacrydii 
drach.lemis,fucci  abfinthii  quod  fatis  eft.Finge  pilulas, 
&datocubitum  lturis  drach.  duas  aut  tres  provinbus, 
Poftea  forbendum  prxbeto  vnu  temperati  poculum 
vnum. 

a    Qui  non  nutriuDtur]  ln  codice  <nanafcrip:o  non  reftele- 
giturTft<$»M<i!ic,omi(la  aii  diliionc. 

Cap.  CIX. 

P I  L  V  L  AE  cx  agarico,ad  eos  qui  nonifi  re£ra  cer- 
H  uice  &  difficulter  fpirant,  &  deftillatione  laborant ,  v  al- 
de  laudatx.    Agarici  drach.vnam  femis,indis,  marfu- 
bii,fingul.  drach.  vnam  femis,  turpeti,  hierx  picrx  Ga- 
lenijfingulorum  drach.duas^colocynthidis,  Ctrcocollxj 

izz.w. 


7°S 

ling.drach.vnam; 
las,prxbetodormj 
decim  aut  fepte 
prxbeto  vini  teir 


PILVL  A 

iecinorofos,  cap 
pochondnorum 


NICOL.  MYREPSI 


706 


pro  yjrjbus.  Poftea  forbendum 
cuium  vnum. 
£  X. 

iicos,lieno(bs,  nephriticos, 
,  &  limphciter  ad  omnehy- 
ai  thnticos,da£X  quando  lu 
bet,vel  ante  vel  poft  c;bum.  Maftiches ,  cardamomi, 
croci,calami  odorathfohi,nucis  mofchatx,cumim,/pi- 
cx,carpobalfami,floris  lunci  odorati,caryophylh,mace 
ris,zingiberis,  galangx,  iunipen,afari,  apn,  petrofehni, 
fanicuh  &afparagi  femen,arhei  Pontici,  rufci,cypen, 
hcarei,cubebe,xylobalfami,chamxdryos,chamxpityos 
thymi,epithymi,fenx,cofti,  faxifragi,lapidis  Armemi, 
pulegii,fileris,ammeos,amomi,anethi,milii  folis,femi- 
nis  portulacx  &  la£tucx,mannx,  gummi,  ccalacathes, 
feminis  bombacii  &  malux,glycyrrhizx,  tragacanthx, 
myrobalani  Indici,abfinthii,cafuthx,  anifi,zedoarix,ci 
namomi,fing.vnc.femis,turpeti,hermodadyli,aganci, 


ntum  fufficit.  Formato  pilu-  A   agarici,fenx,epithymi,fing.drach.  vnam,  rofarum  dra- 
eamauttredecimautquin-       chmam  femis,  maftiches  grana  quindccim  ,  ftichadis 

drach.femis ,  puluens  hierx  picrx  Caleni  hcxagiaduo, 
dacrydii  fcrupulps  quatuor  ,  colocynthidis  drachmam 
vnam,  croci  fcrupulos  duos ,  hermodaciy  h  drach.duas, 
fuccifaniculi  &  hermoda£tyli  quantum  fufficit .  For- 
mato  pilulas ,  dato  cubitum  ituris  vndecim  aut  tr  ede- 
cim  aut  quindecim .  Poftea  forbendum  exhibeto  vini 
temperati  poculum  vnum. 

Cap.  CXV. 
P I  L  V  L  AE  e  myrobalano,  ad  mcontinentiam  ner 
uorum,difficultatem  vrinx,podagricos,  arthriticos,ie- 
cinorofos,henofos,crafl'os  &  lentos  humores  ln  ftoma- 
cho,&  omnem  corporis  impuritatem,gratia  Dei,fanita 
tem  lllis  qui  eis  vtuntur  conciliantes.  Aloesflauxhe- 
xagia  duo  ,  hermodaftyh  parui  &  magni,  lingulorum 
hexagium  vnu,myrobalani  empehtici  belhrici  &  citri 
ni,colocynthidis,fingulorum  drachmam  vnam,turpeti 
hexagium  vnum,fenx,epithymi,  fingulorum  drachm. 
vnam,ammoniaci,fpicx,  fingulorum  drachma  femis, 
fing.vnc.vnana,  rhei  barbari  quantum  omnium  aharu  C  bdellh,fagapeni,opopanacis,fingulorum  drachmam  v- 
fpecierum,alocs  flaux  tantundem,  vuu  rubei  quod  fa- 
tis  eft.Finge  pilulas  erui  magnitudine,&  prxbcto  cubi- 
tum  ltuns  vndecim  aut  tredecim  aut  quindecim  aut  fe 
ptendecim.  dein  forbendum  dato  vini  temperati  pocu- 
lum  vnum  .  Conferunt  etiam  iis  qui  nihil  appetunt,  & 
non  concoquunt ,  lnflationequevifcerum  laboratibus, 

&  ipfi  ftomacho. 

3  Rhei  Pontici)  Et  exhoc  loco  apparet  ihcum  Ponticum  i 
iheobarbaio,  cuius  paulo  poft  fit  mentio,  efle  diuetfum.  b  Ca 
rei]  Grxce  legitur  >ytfi/«  pro  ^*f»«.  c  CalacanthesjManufcri- 
ptus  codexlegit  ^^a^jfVSnc  Quicl  vero  lit<|c\rtjyevS«,  ignorare  mefa 
teor.Forte  lcgendum  ciit  a6Lj<jc^5ev9»c. 

Cap.  CXI. 

P I  L  V  L  AE  valde  probatx  ad  arthriticos.  Turpe- 
ti,hermodadtyli,fing.drach.  vnam,myrobalani  cepuli 
&Indici  &citnni,  colocynthidis,  zingiberis,  faxifragi, 
anifi,apii  feminis,cufcutx,  croci,fenx,  maftiches ,  fing. 
fcrup.vnum,agarici  fihq.  o€to  ,  aloes  flaux  drach.duas, 
dacrydii  drach.vnam,rhei  barban  drach.duas,fucci  fcc- 
nicuh  quatum  fatis  efle  videbitur.Finge  pilulas,  &  prx- 
be  dormituris  vndecim  vel  tredecim  aut  quindecim. 
dein  fbrbendum  exhibe  yinum  temperatum. 
Cap.  CXII. 

P  I  L  V  L  &  ad  arthriticos,&  omnem  fluxionem  fa 
Gam  a  craflls  &  lentis  humoribus  in  ftomacho.  Aloes 
flaux,hermoda£tyIi,myrobalani  empelitici  belhnci  & 
citrini,colocynthidis,turpeti,  fenx,  bdellii,  fagapeni,a- 
garici,fing.drach.vnam,farcocollx,caftorei,euphorbii, 
opopanacis,cufcutx,feminis  apii,fing.drach.lemis,rhei 
barban  hexagium  vnum,croci,dacrydn  aflati,  fing.fili- 
quas  o£to,fucci  faniculi  quod  fatis  eft.  Fac  pilulas,dato 
cubitum  lturis  nouem  aut  vndecim  aut  tredecim. 


Cap.  C  X 1 1 1. 
PI  L  VL  AE  probatx  ad  arthriticos,  podagricos, 
neruorum  incontinctiam,  &  omnem  corporis  noxam. 
Thuris  mafculi  hexagii  quartam  partem  ,  nucem  mo- 
fchatam  vnam,  baccarum  lauri  repurgatarum  drachm. 
duas,aloes  fiaux  hexag.quatuor,  hermodactyh  hexag. 


nam,aganci  hexagium  vnum,  caftorei,  euphorbn,  fin- 
gulorum  drachmam  vnam,cufcutx,  feminu  apn,abfin 
thn,fingulorum  drachmam  femis,  croci  fcrupul .  duos, 
rhei  barban  hexagium  vnum,  rofarum  fcrupulos  duos, 
ftichadis  drach.vnam,puluens  hierx  picrx  Galem  hexa 
gia  duo,  dacrydii  drachmam  vnam  ,  maftiches ,  thuris 
mafcuhjfingulorum  fcrupulum  vnum,anftolochix  15- 
gx  &  rotundx,fingulorum  drachmam  femrs-,  fucci  fa- 
niculi  quodfatis  eft.fac  pilulas  ciceris  magnitudine,da- 
to  dormiturisvndecim  aut  tredecim  aut  quindecimpro 
vinbus.dein  forbendum,febre  vacantibus,  vini  pcculu 
vnum:febncitantibus,aquam  tepidam  exhibcto. 
Cap.  CXVI. 
P I L  V  L  AE  ad  eos  qui  funt  correpti  elcphantia,ex 
cuphorbio,admodum  nobiles.  Aganci,euphorbii,po 
lypodii,grani  Cnidii,  colocynthidis,  fingulorum  hexa- 
gia  duo,aloes  flaux  vnciam  femis ,  ellebori  nigri,  myr- 
rhxjfpicx  nardi,fingulorum  hexag.duo  femis,dacrydii 
hexagia  duo,cinamomi,  opopanacis,epithymi,  piperis 
communis,fing.vnc.femisfiliq.quatuor,polii,cafix,fin 
gulorumhexagia  duo  drachm  .  vnam,  fucci  pomorum 
dulcium  quantum  fiifficit .  Fingito  pilulas:  dato  cubitu 
ituris  vndccim  aut  tredecim  aut  qumdecim  aut  fepten- 
decim  pro  viribus.  Poftea  forbendum  dato  vinum  tem 
peratum  menfura  vna.  Pofthxc  alternis  diebus  cxhibe- 
to  paftillum  de  vipera  bibendum  mane  ieiuno,cum  de- 
co&o  calaminthx  montanx  quantum  vis.Eft  enim  val 
de  probatum  &  vtile  medicamentum. 

Cap.  CXVII. 
P I  L  V  L  AE  Aonx  vocatx ,  ex  Mefiie,laudatx. 
Cepuli  myrobalani,empelitici  &belhrici,fing.drachm. 
duas  femis,  turpeti  drach.nouem,aganci,  dacry  dii,am- 
moniaci,fing.drach.  duas,feminis  apii  &  anifi,  fing.  dr. 
vnam ,aloes  flaux  drach.  quatuor ,  falis  foffilis  drachm. 
duas,nucem  mofchatam  vnam,caryophylh  drachmam 
femis,hierxpicrx  Galenidrach.quinque,  maftiches  dr. 
vnam,  rhei  barbari  hexag.  vnum  femis  ,  fucci  faniculi, 
autfolani  quantumfufficit.  Formatopilulas,  dato  dor- 


duo,rofarum  hexagii  quartam  partem,  maftiches,  zin-  mituris  pilulas  nouem  aut  vndecim  aut  tredecim  pro 
giberis,croci,caryophylli,cinamomi,  pipens  longi,fin- 
gul.hexagii  quartam  partem,  turpeti  hexag.tria,  fcam- 
monix  hexag.vnum,  rhei  barban  hexag.duo,  anftolo- 
chix  longx&rotundx,fing.hexag.fi?m!S,  polypodiihe 
xagia  duo,agarici,myrobalani  citrini  &  flaui ,  fingul.he 
xagium  fcmis,fenx  hexag.vnum  femis,  puluens  hierx 
picrx  Galeni  hexagia  tna,fucci  fanicuh  &  hermodadry 
h  quantum  fufficit.Fac  pilulas  cicci is  quantitate .  Dato 
dormituris  vndecim  aut  tredecim  aut  quindecim.Poft 
eaforbendumexhibeto  vini  ternperati  poculu  vnum. 


Cap.  CXIIII. 
P  I  L  V  LJf.  ad  lecinorofos,  lienofo»,  omne  corporis 
vitium,deftUlationes,&atthnticos,valde  vtiles.  Alocs 
flaux  drach.tres,rhei  barbari,  turpeti,  fing.  hcxag.vnu, 


vinbus.deinde  forbendum  prxbeto  vini  temperati  po- 
culum  vnum.Sunt  bonx  ad  melanchohcos. 

Cap.  CXVIII. 
P I L  V  L  AE  (bmniferx,&  mitigantes  dolorem,da- 
tx  dormituns.  Caftorei,galbani,  apii,petrofelini,&  a- 
nifi,myrrhx,opii,croci,fing.hexagium  vnum,papaue- 
ris  albi  hexag.vnum  fcmis,  feminis  ocimi  hexag.  vnu, 
ftillatitii  rofarum  liquoris  boni  quod  fatis  eft.  Finge  pi- 
lulas  crui  quantitate,  prxbeto  quinque  aut  feptem  pro 
vinbus.fiit  mirabiies  admodum  adcolicos  &inflatos. 
Pbft  forbendam  dato  aquam  tepidam. 

Cap.  CXIX., 
PILVLAE  adarthnticos,admodumnobile|.  A- 
loes  flaux  drach.vnam,  hermoda£ryli,  turpeti,  fing.dr. 


7°7 


D  E    P  I  L  V  L  I  S,     S  E  C  T.  XXXII. 


vnani,rhei\>arban  hexag.  vnum,  rofarum  filiq.tres,da-  A  capitis,&  omnia  c  cnpite  in  oc 


crydn  fcrup.duos,croci  fcrup.vnu  ,  fucci  fanicuh  quod 
fatis  eft.Fac  pilulas  cicens  magnitu  Jine ,  dato  cubitum 
jtuns  nouem,aut  vndecim,aut  trcdecim.Poftea  forbcn 
dum  dato  vini  temperati  poculum  vnum. 
Cap.  CXX. 

PILVL  AE  adarthriticos,podagricos,&omnema 
lum  corpons,'laudatx.  Aloes  tl.uix  hexag.vnum.hcr- 
nioda&yUparui&magni,iing.drach.vnam,rheibarba- 
rihcxag.vnum,dacry<hi  fcrup.  duos,croci  fcrup.vuum, 
fucci  hermodadyliquantum  fufficit.  Fmge  pilulas  cice 
ns  quantitate,dato  dormnuns  nouem  aut  vndecim  aut 
tredecim  pro  vuibus.dein  iorbendum  prxbe  vini  tem- 
perati  poculum  vnum.Sunt  admodum  vnles. 

Cap.  CXXI. 

PILVL  AE  ad  arthnticos,  podagricos ,  &  deftilla- 
tione  laborantes,  admodum  bonx.  Maftiches,  zmgi- 
bens,cinamomi,  caryophylh,piperis  longi,fing.drach. 
vnam,dacrydn  hexag.  duo,  rhei  barban  hexag.  vnum, 
turpeti  hexag.femis  ,  croci  fcrup.vnum  ,  hermodactyli 
drachm.  vnam,aloesflaux  hexag.vnum,fucci  faniculi 
quod  fatis  eft.Formato  pilulas  ciceris  quantitate .  Dato 
vndecim  aut  tredecim  aut  quindecim  cubitum  ituris. 
Pbft  forbendu  prxbeto  vini  temperati  poculii  vnum. 
Cap.  CXXII. 

P I  L  V  L  AE  voeatx  acocce.i,ad  laborantes  dcftilla 
tione,caput  dolentes,hemicr.imcos,  hppitudme  &  ner- 
uorum  lncontmentia  affe<Lh>s.  Hierx  picrx  Galeni 
dTach.quinque,dacrydn  drach.vnam  femis,  pulpx  colo 
cynthidis  drach.femis,turpeti,  ftichadis  Arabicx,  fing. 
drach.duas  femis,fjgapeni,opopanacis,  bdelln,  ammo- 
niaci,aganci,fpicx,iing.drach.lemis,  rhei  barbari,alocs 
f  laux,  iing.hexag.  vnum,  fucci  fceniculi  quod  fatis  eft, 
Tinge  pilulas ,  dato  dormituris  vndecim  aut  tredecim 
au t  qumdecim.Poft  furbcdum  dato  vini  tcmperati  po- 

culum  vnum. 

a    Pilul.r  cocceri,vulgd  vocati  cochfaF. 

Cap.  C  XXI II. 
P  I  L  V  L  AE  nominatx  ab  Italis  cotz<rx  ,  prxdi&is 
£miles,admodum  bonx.  Aloes  flaux  lvexag.  vnum,co 
locynthidis,maftiches,abfmthn,turpeti,aganci,iingul. 
drach.duas,rofarum  drach.vnam,rhei  barban  hexag.v- 
jium  fiemis,ftichadis,dacrydii,fing.drach.tres,hierx  pi- 
crx  Galem  drach.  quinque ,  hermodacly  li  drach.vnam 
femis,fucci  fccnicuh  quod  fatis  eft.  Fmge  pilulas  cicens 
quantitate;pixbeto  cubitum  ltuns  vndecim  aut  trede- 
cim  zutquindecim  pio  vinbus .  dcm  dato  forbendum 
Vini  temptrati  poculum  vnum. 


70S 

ps  aut  in  quam- 
amnl.i.  Aloesila 


,fmg.liexag.le- 
ndrach.vna, 
:ftcens  magintu 
feeim  aut  trede- 
nperati  poculum 


D 


Cap.  CXXIIII. 
-  PILVLAE  nominatx  cotzerx,  fimiles  prxdirftis. 
Colocynthidis  drach.femis  gran.feptem,turpeti,fticha- 
dis,fing.drach.vnam  gran.quindecim,  aganci  drach.v- 
nam,fpicx  gran.qumdecim,  rhei  barban  hexag.vntim, 
maftichesdrach.femis,  hierx  picrx  Calem  hexag.vnu, 
aloesflaux  hexag.femis,rofirum  drach.  fertlis,  dacrydn 
fcrup.duos,  hermodaclyh  hexag.vnum,  fenx  hexag.fe- 
mis,croci  fcrup.duos,  epithymi  hcxag.vnum,myroba- 
lani  flaui  &  citrini,fimg.hexa.S.fiucci  focnicuh  quod  fuf- 
ficit.  Facito  pilulas  cicens  quantitate ,  dato  dormituns 
vndecim  aut  ttcdecim  pro  vinbus  Poftea  prxbeto  for- 
bendum  vim  temperati  poculum  vnum. 

Cap.  CXXV. 

P I  L  V  L  AE  vtiles  ad  raliditatem  iecoris,&  ad  dyfen 
tencos,Murabiles.  Leiilmi  iigilli,fucci  plantaginis  ma- 
ions,fing.hexag.vnum  femis,  fimguinis  draconts ,  boli 
Armenn,fucci  acacix,maftiches,fing.hexag.vnum,gu- 
mi  Arabicijiing.hexagium  femis,cataftathi  hexagu  ter 
tiam  partem,fiicci  plantagmis  minons  vnc.  femis ,  rhei 
barban  ''vfti  hcxag.femis,  ellebon  nigri  hhexag.vnum, 
Finge  pilulas,dato  cubitum  ituns  feptem  aut  nouem. 

a    Vfti]  in  manufctipco  codtcetalfo  yjffli  pro  xcu/S-S  legi- 
tur.        b    Hexag  um  vnuni]  Grarce  legitur  «jycVlcy  a.forte  pro  «£x 
%m  *.Temcre  tamen  citra  niclions  codicis  fidem  nihil  ftatuemus. 
Cap.  CXXVI. 

P I  L  V  L  AE  ex  aloe,  ad  deftillationes ,  grauitatem 


II 


cunquecorporis  partem  decun 
ux  hexag.vnum,tlons  cavtam' 
mis,thuns  maicuh  drach.lejriL, 
fucci  foenicuh  quod  latis  cft.:tT: 
dme,dato  dormituns  ncuentv 
cim.Poft  forbendum  pntbet 
vnum. 

Cap.  CXXVlf.  . 
PIL  VL  AE  ad arthnticos,podagricos,iecinoi ofos, 
henofios,&  omnis  generis  p.utes  cprpons  fluxione  labo 
r.mtes,  lanx  appeli.itx.  Ep:thymi>celocymJiidis,aga- 
rici,myrobnlar,i  citrini  &  flnui.abiinthn,  iing.rlrach.le- 
inis,polypodii,turpcti,rhei  barbari, iing.hexng.vnum, 
hermoda&yli  magni  &•  parui,  fing.nexag.vnum  femis, 
dacrydn  drach.vnam  ieiuis,croci  drach.iemis,  rofuum 
grana  quindccim,  ariftolochix  longx&  rorundx,  img. 
drach.femis^cinamomi.fpicx,  nfiin,xylobaliami,caipo- 
balfami,fing.drach.vnam  ,  violarum  gran.  quindec;ms 
zingiberis,c.iryophylh,  fing.  drach.  femis  gran.feptem: 
fenunis  fanicuh  &  anifi,  fing.  hexag.femis,a!oes  ihux 
vnc.vnam,puluens  hierx  picrx  Galer.t  vnc.femis,  fiicci 
faniculi  quod  fntis  ett.  Fmgc  pilulas  ciccris  quantitatc: 
dato  cubitum  tturis  tredecim  autquindecim  aut  fepten 
decim  pro  vinbus.poftca  forbendum  pru.beto  vmi  tem 
perati  quantum  fufJicit. 

Cap.  C  XX  VI II. 
P  I  L  V  L  A.  ad  arthnticos,pcdagncos,&  omnia  cor 
pons  cfluxione  natn  mala.  Fpithymi,  colocyruhidis, 
aganci,my robalam  flaiu  &  citrini,abfinthii,fmg.drach, 
fernis,polypodii,turpeti,rhei  barban,  fing.hexag.vnu, 
hermcdactyh  magni&  parui,fing.hexagium  vnu  S.da- 
crydn  drachmam  vnam  femis,  croci  drachmam  femis, 
rofarum  gran  .  quindecim,  anftolochix  longx  &  rotun 
dx,iing.drach.Iemis,cinamomi,  fpicx,  afari,xy  lobalfa- 
mijcarpobalfami,  fmgul.drach.  vnam,  violarum  grana 
quindecim,zingibens,  caryophylli,fcminis  fceniculi,a- 
niii,fing.drachmam  vnam,  aioes  flaux  vnciam  vnam, 
fucci  rofr.rumquod  fatis  eft.Fac  pilulas  cicens  quantita- 
te,dato  dormituris  vndecimaut  tredecim aut  quinde- 
cim  pro  viribus.deinde  forbendum  prxbeto  vini  tem- 
perati  poculum  vnurh. 

Cap.  CXXIX. 
P I  L  V  L  AE  ad  melancholicos,admodum  pvobatx. 
Agarici,  turpeti,g!ycyrrhizx,fing.liexag.femis  &  quar- 
tam  pnrtcm,epithy  mi,hyiTopi  Cretenfis,fmg.hexng.fe- 
mis,rhei  batbari  hexag.  vnum,  tragacuuha.,  ldelln,la- 
pidu  lazurii,  lapidis  Armenii,  croci,  finguloium  hexa- 
gn  quartam  partem,icammonia.  hexngmm  vnum,ani- 
ii  hexagium  iemis,aloes  flaux  hexag.  duo  femis,chryfo 
balani  magni  hexag.femis  quartam  partem ,  chryfoba- 
lani  parui  hexag.femis,  pulpx  colocy  nthidis,  rhei  Indi- 
ci,ling.hexng.femis&  quartam  partcm  ,  feminisintybi 
hexag.vnum  femis,fenx  hexag.vnum,polypodn  hexa- 
gia  duo,fucci  abfinthn  aut  brailicx  quod  fufficit.Fac  pi 
lulas,dato  dormituns  vndecim  aut  tredccim  autqum- 
decim  aut  feptendecim  pro  viribus .  Poftea  forbendum 
prxbeto  vini  temperati  poculum  vnuiti. 

Cap.  CXXX. 
'  PlLVLvE  ad  melancholicos aliXjlaudatx.  Quin- 
que  myrobalanorum  gcnerum  finc  flauis,iing.  vnc.  fe- 
mis,poly  podn,epithy  mi,  ftichadis  herbx  ,  fingulorum 
drach.duas,aganci  drach.vna,rhei  barbari  hexag.  vnu, 
fenxhexag.duo,dacrydn  hexag.  femis,  fucci  my  robala-" 
ni  aut  fanicuh  quod  fatis  eft.  Formato  pilulas  cicens 
magnitudine ,  dato  cubitum  ltuns  vndecim  atit  trede- 
cim  pro  vinbus.dein  forbendum  prxbeto  vini  tempff- 
rati  poculum  vnum. 

Cap.  CXXXI. 
P  I  L  V  L  Jt  ad  deftillationes,admodum  probatx. 
Aloesflaux,dacrydii,rhei  barban,pulpx  colocynthidis, 
turpeti,aganci,ling.drach.duas,maftiches,  rofaruna,fir. 
gul.drach.i.ftichadis  dr.duas,  hierx  picrxCaleni  dr.  v- 

zzz. 


7°9 

fucci  rofarui  ; 
pilulas  ciceri 
tredecim,aut  q 
deinde  forbeni 
vnum. 


NICOL  MYREPS! 


710 


iquantum  fi  fficit. Fingito  A 
«Sc-prtodormitur'?.  vndecim,aut 
■f"  rt  r  feptendfcim,pro  vinbus. 
\^Mjti0fm  temperati  poculum 


PILV  LJ£ 
Aloes  flaua  vnc 
'ia  duo ;  fcammo.,. 


^XII. 

irgantcs,  probntar. 


n,t'i  r  *  jolocynthidis  hexa- 
luxag.  vnum ,  maftiches  hexagiu 
femis,rhei  barbari  hexag.  vnum  ,  thuns  mafculi  drach. 
femis,puluens  hiera  picra  Galeni  hexag.  vnum  ,  fucci  B 
fccniculi  quod  fatis  eft.Fac  pilulas  ciceris  magmtudme, 
dato  dormituris  vndecim  aut  tredecim  aut  quindecim 
pro  vinbus.dein  forbendum  prabeto  vini  temperati  po 
culum  vnum. 

Cap.  CXXXIII. 
P I L  V  L  &  mirabilcs  ex  elaterio  ,  ad  difficulter  & 
nonnili  re&a  ceruice  ipirantes.  Purgant  pituitam,&  m 
vifcenbus  obftrucliones  a  craffisck  lentis  humonbus 
corpus  male  afficientibus  natas  tollunt ,  &  fynanchicos 
iuuant.  Purgatetiam  pituitofum  &  craiTumhumorcm  q 
ex  ftomacho.  Agarici  grana  oc~todecim ,  colocynthi- 
disgranalex,elatcni  grana  quatuor,  rhei  barban  hexa- 
gium  femis,aloes  flaua  drach.vnam,fucci  glycyrrhiza, 
aut  apii,aut  abfinthii,  quantum  fnfficere  videtur .  For- 
mato  pilulas  erui  quantitate.  Dato  cubitum  ituris ,  aut 
media  no&e  tredecim  aut  quindecim  aut  feptendecim 
proviribus.  Poftea  forbendum  prabeto  vini  temperati 
tepidi  poculum  vnum. 

Cap.  CXXXIIII.  D 
PILVL./£  ad  quartanas  ,  ex  fena.  Papaueris  albi 
drach.fex,agarici  lihq.oclodecim,croci  lcrup.duos,ma- 
ftiches  drach.duas,fena  vnc.femis,  polypodn  vnc.vna, 
epithymi  vnc.S.luera»  picra;  laxatiua,benedic~talaxati- 
ua,fing.vnc.S.cydomtislaxatiui,facchari  rofacei  laxati 
ui,  fing.hexag.duo,  rhei  barbari  hexag.i.  S.  dacrydh  he- 
xag.femis,fucci  braffica  aut  fccniculi.Finge  pilulas  cice 
ns  quantitate.dato  ituris  cubitum,  aut  media  nocte  vn 
decim  aut  tredecim  aut  quindecim  pro  vinbus. 

Cap.  CXXXV.  E 
P I L  V  L  &  ad  iecinorofbsjlienofbs,  melancbolicos, 
&  omne  corporis  vitium.Purgant  caput  &  oculos  mi- 
rifice\  Aloes  flaua  dr..quinque,dacrydii  dr.mi.rofarum, 
apiifeminum,fing.dr.  i.feminum amfi,fanicuh,fingu 
lorum.  drachmas  duas,croci  drachmam  vnam,  colocyn 


thidis  drach.vnan-  ptoh  eris  hiera:  picrae  Caleni  drach. 
feptem,benedic~ta  ixatina  Irach.  quatuor,cydcnitis  la 
xatiui,facchari,  rowu  laxanui,  fingulorum  vnc.femis, 
rheibarban  hexagia  duo,  lena,  epithymi,  fingulorum 
vnc.femis,  agarici  hexagia  duo,  polypodn  vncia  femis, 
fuccifaniculi  autrofarum  quod  fatis  eft.Fingito  pilu- 
las  ciceris  quantitate  paruas .  Prabetomedia  no£te  no- 
uem  aut  vndecim  aut  tredecim  pro  vinbus,  &  permit- 
tevt  dormiat. 

Cap.  CXXXVI. 
P  I  L  V  L  A  mirabiles  fana  nominata',  ad  podagn- 
cos,arthriticos,iecinorofos,heuofos,&  muhcbna  mala, 
laudata.  Quinque  generum  myrobalanorum,  dcmptis 
flauis,finguiorum  vnc.femis,  turpeti  hexagia  duo,rhei 
barban  hexag.  vnumfemis ,  rofarum  rubrarum  drach. 
vnam,aganci  drach.duas,  maftiches  drach.vnam,hiera; 
picra  Galeni ,  benedi&a  laxatiua ,  cydonitis  laxatiui, 
fingulorumhexag.  tria,puluenshierapicraGaleni  df. 
n.cinamomi  drach.Vnam  femis,croci  drachmam  vna, 
tartari,fena,epithymi,polypodii,  fingulorum  hexagia 
duo  femis,aloes  flaua  hexagia  tna ,  dacrydn  hexagium 
vnum,colocynthidis  drach.vnam,  hermoda&yli  hexa- 
gia  duo,papauens  albi  hexagium  vnum  ,  facchan  rofa- 
cei  laxatiui  hexagia  tria,  fucci  rofaru  autfanicuh  quod 
fatis  eft.  fac  pilulas  ciceris  quantitate.  Dato  dormituris 
nouem  aut  vndecim  aut  tredecim  aut  quindecim,  pro 
viribus. 

Cap  CXXXVII. 
PI  L  V  L  AE  alia  fana  nominata ,  admelancholi- 
cos,biliofos,pituitofos,podagricos,  arthnticos,vtiles,Sc 
totum  corpus  a  prauis  humonbus  purgant.  Valent  etia 
adfcabiem,  pruritum,impetigines,lepras,&  elephantia 
correptos.  Sena  hcxag.  tna,  epithymi  repurgati  vnc. 
vnam,  polypodii  repurgati  vncias  duas,quinque  gene- 
rum  myrobalanorum  demptis  flauis,  fingulorum  vn- 
ciam  vnam  femis,turpeti  vnciam  femis,rhei  barban  he 
xagia  duo,dacrydii  hexagia  duo,cydonitis  laxatiui,fac- 
chari  rofacei  laxatiui,fingulorwm  vnciam  vnam,  rofaru 
vnciam  femis,  agaricihexag.  duo,  aloes  flaua  vnciam 
vnam,benedic~ta  laxatiua,  hiera  picra  laxatiua,fingu- 
lorum  vnciam  vnamfemis,puluerishiera  picra  Galeni 
Vnciam  vnam,  colocynthidis  hexagia  duo ,  croci  hexa- 
gium  vnum,fucci  faniculi  quod  fatis  eft .  Finge  pilulas 
ciceris  quantitate,  dato  media  nocfe  vndecim  aut  tredf 
cim  aut  feptendecim  pro  viribus. 


INDEX    LEXOPYRETORVM,  ID    EST  FINIEN- 
tium  febresritem  impetigines  &  calculos  curantium 
medicamentorum. 


Lexopyrcton  Ambrofia,  Cap.i. 
Lexopyreton  epirrhema,experrum,  Cap.n. 
Lexopyreton  certum  ac  conftans,admodum  bonum, 
Cap.ni. 

Lexopyreton  admodum  nobile,  Cap.mr. 
Jmpetiginumferarum  fanatio  valde  bona, 
Cap.v. 

Lichenicum  ad  tenera  corpora,  probatum, 
Cap.vi. 

Lichenica  illitio  admodum  bona,  Cap.vu. 
Lichenica  inun£tio  valde  laudata,  Cap.vm. 
Lichenicus  paftillus  probatus,  Cap.ix. 
Lichenica  ilhtio,&  ad  alphos  experta,  Cap.x. 
Lichenicainunctio  faclain  mediopulpa  brachiorum 


&alarum,  Cap.xi. 

lichenicum  &  pfbncum  expertnm,  Cap.xn. 

Lichenicum  expertum,  Cap.xiii. 

Lichenicaillitioexperta,  Cap.xmi. 

Lichenicainuncfioprobata,  Cap.xv. 

Lichenica  lllitio  admodum  bona,  Cap.xvi. 

Lichenica  inunc~fio  nobilis,  Cap.xvn. 

Lichenica  lllitio  Valde  laudata,  Cap.  xviii. 

Lichenica  inunclio  admodum  bona,  Cap.  xix. 

Lichenica  lllitio,  Cap.  xx. 

Lichenas  &  prurituslanans,  Cap.  xxi. 

Lichenica  illitio  conftans,  Cap.  xxu. 
Calculoforum  potus,expertus  ad  calculos  vcfica, 

Cap.xxm. 


I 


7» 


NICOLAI   MYREPSI  ALEXAND 
Dc  Lcxopyrctis-.itcm  impctigincs  &  calculos  . 
fanantibus  mcdicamcntis, 

Sectio  tiigefimatertia. 


7n 


Cap.  I. 

aEXOPYRF.TO  N,hoc  eft  finiens  fe 
brem,  Ambroiia.Croci  drachmas  duas,  U 
j  thargyri  vnciam  vnam  femis,chaiuxmc 
^^^S  h  vnciam  vnana,adipis  fuilli  recentis,  ce- 
rx  purx,olet  rofacei ,  lingulorum  vncias 
^c^e=^<J  tres,mehloti  vnciam  vnam  femis ,  femi- 
ms  lini  vncias  viginti.Bene  paratum  recondc  ad  vlum. 

a  Lexopyreton]A»f*)nJ^tTO»niedicameniuni  Ciarcis  diVitm  h- 
niens  tebrcm.a \&y*tjti  irvfvns. 

Cap.  II; 

L  F.  XOPYRETON  a  eptrrhema  expertum.Suc- 
ci  folani,fucci  colocynthidos ,  finguloru  hbram  femis, 
ouorum  lutea  quatuor,olei  rofacei,olei  chamxmchni, 
fingulorum  vncias  quatuor.Mifce  omnia  iimul  probc, 
&  connce  m  linteum,ac  crebro  mutato. 

a  Epirrhem*]Gi*ce  in,if'f»f&  .  Totti  fic  nominatum  efthoc 
medicamcntum,qu6dintr,u  lubucftiiiientnvtitadicam)  quod  Gracis 
tn-iM^j^VOcatur^linteo  excepturn  adhibcatur.  nilimalis  trtiny^  U- 
gere. 

Cap.  III. 

LEXOPYRETON  certum,admodum  bonum. 
FohorumbraiTicx&apn  diligenter  tritorum  vt  ad  ce- 
rati  redigantur  crallitudmem,  adnceilhs  ahquid  panis 
puri  macerati  m  aqua  frigida.  Tento  dihgenter ,  &  ad- 
mifce  olei  quod  fati  s  eft.Slibactum  dihgenter  llhne  pan 
no,&  vtereirequenter  mutando. 

Cap.    II II. 

LEXOPYRETON  admodum  mirabile  .  Croci 
Vnciam  femis,hthargyri,olei  rofacei,adipis  fuilli  recen- 
tis,fingulorum  vncias  tres,cerx  purx  vncduas  &  quar- 
tampartem,fucci  feminis  lini  vnciam  femis  drachma. 
vnam,melhs  Attici  vnciam  vnam.Crocum  &hthargy- 
rum  tento  m  aqua.excipe  ccrato  fngido,&  vtere  vt  fu- 
pradi&um  eft. 

Cap.  V. 

IMPETIGINVM  ferarum  admodum  pulchra  fa 
r.atio.Radic.s  afphodehjfulphuns  lgnem  non  experti, 
manna.,fingulorum  vnciam  vnam.Tnta  bene  lrrigato 
cum  acerrimo  aceto,&  llline. 

Cap  VI. 

IMPETIGINIBVS  conueniens,in  tenens  cor- 
poribus  prc  batum.Semen  hni  tufum  ckcnbratum  ma- 
defacitc  cuir.  ..cernrri.0  acero  v  t  fordium  crailitudinem 
acquirat,&ilhne. 

Cap.  VII. 

LICHENICA  llhtio admodu bona.Thuri5,gum- 
mi,fingulorum  hexagium  vnum.  Tntaprobe  urignto 
cum  acetoacernmo  vtfordium  craiTitudincm  acqui- 
tant,ilhne  nitro  prius  perfncans  locum. 

Cap.  VIII. 

LICHENICA  illitio  valde  laudata.Succum  dauci 
fylueftris,&alharepurgata  tento  cum  modico  fale:illi- 
ne  defuper  nitro  pnus  perfneans  locum .  aut  protofta- 
£ten  Uhne. 

Cap.     I X. 

LICHENICVS  paftillus,probatus.ThHris mafcu 
li,fulphuns  ignem  non  experti,radicis  afphodeh,fingu 
lorum  vnciam  femis.Trita  m  pollinemcum  acetoacer 
rimo  madetacito,&  crebro  llhnito. 

Cap.  X. 

L  I  C  H  E  N I  C  A  ilhtio,&  ad  alphos  experta.  Alumi- 
jus  fciflihs  &  rotundi,mifyos,thuns  mafcuh  ,  radicis  a- 
fphodeli,chalcitidis,melantenx,aphonitn,  chalcanthi, 
fulphuns  ignem  non  experti,gummi,fquamx  xns,ftn- 
gulorum  fcrupulos  tres,xruginis  rafihs ,  canthandum, 
fingulorum  fcrupulum  vnum  femis.  Tnta  bene  lrriga- 
to  cum  fucco  herbx  heliotropn,&  aceto  acemmo,(ubi 


A  gitoque  vt  glutitm  confiftentiarrt  accipiat,&  llhne, 
Cap.  XI. 

LICHENICA  lllitio  corum  qux  factafuntin  me 
dioapulpx  brachiorum  &  alarum,probata  .  Lithargyri 
drachmam  vnam  femis,Hilphuns  ignem  non  expertis, 
cimolix,iingulorum  drachmam  fcmis  .  Tnta  macera- 
to  cum  oleo  rofnceo  &  vmo  dulci  quod  fatis  ,&  redige 
ad  glutinis  confiltentiamalhue. 

a    lJulpx  bi  achioi  uni](n  codice  mauufcriplo  legitur^uwi/^ff, 
soriuptc  haud  dubie  {>io//v£vsc. 

B  Cap.  XII- 

LICHENICVM  &  pforicum  experrum.Bitumi- 
nis,fulphuns  lgnem  non  experti,  mannx ,  fingulorum 
vnciam  femis,  violarum  vnciam  vnam  ,  pumicis  vncia 
femis.Trita  lrrigaro  aceto  acernmo,vtglutiius  confifte 
ti.im  acquirant,&  ilhne  m  lole,autin  balneo  .  Admodu 
enim  probatum  eft. 

Cap.  XIII. 
L I  C  H  E  N  I C  V  M  expcrrum,  valde  bonum .  Sul- 
phuns  ignem  non  experti,  mufcerdarum  ,  fingulorum 
^  hexagium  vnum.  Trita  madefacito  acerrimo  acetovt 
glutmis  conliftentiam  acquirant.ilhne  cum  penna  do- 
ncc  fanes. 

Cap.  XI III. 
LI C  H  E  N  I  C  A  ilhrio  experta.  Thuris  mafcub.ful- 
phunsignem  non  experti,xruginis  ralihs,alhi  caput  v- 
num  repurgatum,gummi,  fingulorum  vnciam  lemis. 
Trita  lrrigato  accto  acernmo  quantum  fufficit  vt  glu- 
tinis  coniiftentiam  nancifcantur  :  llline  &  crebro  mu- 
tato. 

D  Cap.  XV. 

LICHENICA  llhtio probata.Glutinisfabnhs  dr. 
quatuor.Diffolue  cum  acerriino  aceto  .  dein  llh  adnce 
thuris  mafcuh  tufi  ln  polhnem  drach.duas .  Irngato  v- 
traque  vt  glutinis  conliftentiam  nancifcantur,&  illine„ 

Cap.  X  V  I. 
L  I  C  H  E  N  I  C  A  llhtio  admodum  bona.  Chalciti- 
dis,gummi,iingulorum  drachmas  quatuor,  fulphurii 
lgnein  non  cxperti,mifyos,fingulorum  drachmas  tres, 
fquamx  aris,acacix,iinguloriim  dfachmam  vnam.Trj 
E  ta  lrngato  aceto  accrrimo  vt  glutinis  confiftentiam  ac 
quirant,&  llline  crebro. 

Cap.  XVII. 
LICHENICA  llhtiomirabilis.  Sulphuris  lgnem 
noh  experti,aphonitn,iinguIcrum  drachmas  quatuor, 
canchryos  grana  tnginta.Tento  ln  aceto  vt  glutinis  co 
iiftentiam  acquirant.Ilhne  non  comquinando  locum  i 
malo  ahenum.  Exliccato  aUtem  medicamJto,elue  locu 
aquafrigida,&  rurfus  defupenlhne. 

Cap.  XVIII. 
LICHEN  ICA  ilhtio,admodumlaudata.ElIebo- 
p  ri  albi  drachmas  quatuor,farmx  hipinorum,buccmoru 
vftorum,fingulorum  chocnicem  vnum.aexiccata  fubi- 
gito.Feras  autem  lmpetigines  vocant,qux  a  mediocn- 
ter  exiccanribus  nihil  iuuantur,ab  acnbus  autem  lrnta 
tur.  Oportetigitur  ex  illis  aifumere  medicamenta  ad- 
modum  efficacia,  citra  tamen  vehementem  mordica- 
tionem,quaha  funt:Glaucn,thuns,halcyonii,  fulphuris 
jgtiem  non  experti,bituminis,gummi,lingulorum  vn- 
ciam  vnam.Tnta  madefacito  aceto  acernmo  vt  ghiti- 
nis  conliftentiam  nancifcantur,&illinito. 

a    ExU  c.ua  fiibi»ito]Manufcnpti:s  codexlcgit  ^tfu  /t/_aV9»,  pio 

Cap.  XIX. 
LlCHENICA  ilhho  valde  bona  .  Picem  Africa- 
nam  probc  lxuigatam  cum  aceto  tento  acernmo,  &  u- 
quefaCtana  crcbro  llline. 


''5 


IMPETK.I 
fulphuns  igin 
hexagium  vnumlj 
glutinis  confiflejjfof 

W 

LICHENIC  * 


risignem  nov 
gulorum  vnc 
cum  aceto  ac 
tiam,&illine 


^ICOL.  MYREPSI 


7»4 


xx. 

uriti        ins.  Chalcanthi, 
,ifculi,nitri,fing. 
fcatocumacerrimo  acetovt 

xuifant.illir  c. 
KXI, 

Ammoniaci,fulphu 
Hjjreriuna:  &lupinorum,fin 
vtpollincm  madefacito 
utnus  nancifcantur  coniiften 


XII. 

IICHENICA  circumlitio  certa.Chalcanthi,  ni- 


A  tri,mifyos,fulphuris  ignem  non  experti,  chalcitidis,hal 
cyonii  vfti,thuris  mafculi,  feminis  viticis ,  ammoniaci 
thymiamatis,fingulorum  vnciam  femis,  glaucn  hexa- 
gia  quatuor.Tnta  lrngatocum  accernmo  aceto  vt  ad 
glutmis  confiftentiam  veniant.calefa&o  vtere. 
Cap.  XXIII. 
CALCVLOSORVM  potus  expertus  ad  calcu- 
los  veficar.Floris  lunci  odorati,  piperis  communis ,  pe- 
trofelinifeminis  &braffica:,piperis  longi  ,fingulorum 
vnciam  vnam.Contufa  probe  vt  polhnem,  datomanc 

B  iciunofcrupulos  duos  aut  quatuorcum  decoctoglycyr 
rhiza:  aut  rubia:  tepido. 


1NDEX    MALACMATYM  feT 
vngucntorum. 


Marciati  co;ife&io,aut  e  ftyrace,  Cap.i. 
Mafuaphii  Indici  confe&io  mirabilis,  Cap.u. 
Malagma  monomachion,ad  phlegmonas  probatum, 
Cap.m. 

Malagma  ad  luxationes  &  plagas,  Cap.im. 
Malagma  c  maftiche,  fiue  folidum  nobile, 
Cap.v. 

Malagma  oxyra  di£him .  eft  vero  cruentis  vulncribus 
conueniens,  Cap.vi. 

Malagma  e  myrrha,  Apollophanium  medicamentum, 
Cap.vn. 

Malagmaadfteatomata  vtile,  Cap.vttr. 
Malagma  ad  fluxiones  ftomachi  &inteftinorumi 
Cap.  ix. 

Malagma  amblamula  di&um,ad  podagricos, 
Cap.x. 

Malagmaad  lienofos&hydropicos,  Cap.xi. 
Malagma  ad  lfchiadicos,  &  rcnum  dolores, 
Cap.xn. 

Malagma  ad  colicos,  Antipatri,  Cap.xm. 


Malagma  Afclepiadis,politicum,  Cap.xiim 
Malagmaad  neruorum  diftentiones,  Cap.xv. 
Malagma  probatum,difcutiens  atheromata, 
Cap.xvi. 

Malagma  Magni  Sophifta:  medicamentum, 
Cap.xvn. 

Myrtim  confe&io  ad  colicos  &dyfentericos, 
Cap^xVHt. 

Vnguentifoliati  confe&io  valde  probata, 
Cap.xix. 

Medi  coftio,quodeft  Apomeli  mirabile, 
Cap.  xx. 

Malorum  confe&io  admodum  probata, 
Cap.xxi. 

Vnguenti  fohati  alia  cohfe&io  pfobata, 
Cap.xxlt. 

Vnguenti  confe&io  pentafnyri  di&i,  Cap.xxw. 
Vhguenti  confedtio  dccamyri  vocati, 
Cap.xxnii. 

VngUenti  odof ati  nominati  confe&io,Cap.xxv. 


NICOLAI    MYREPSI  ALEXANDRINI, 

De  Malagmatis  &  vnguentis, 

Sectio  trigcfimaquarta* 


Cap.  I; 

A  R  C  I  A  T I  confe&ib.Styracis  calami- 
tis  vnciam  vnam,cera:  vnciam  femis  dr. 
vnam,glaucii,nardi,fingulorum  vncia. 
\  vnam  femis,maftiches  vnciam  vnamfe- 
g  mis  drachmam  vnam,medulla:  ceruina: 
vnciam  vnam,  terebinthina:  vnciam  fe- 
misjhyfibpi  drachmasduas,opobalfami  hexagium  vnu 
femis.  Tnta  probeque  confedta  coquito  ad  confiften- 
tiain. 

Cap.  II. 

aMASVAPHlI  Indici  confe&io  mirabilis .  Zin- 
giberis,aloesfiaua:,fingulorurn  vnciam  femis,cofti  he- 
xagium  vnum  femis,caryophylli  fcrupulos  quatuor,  fo 
lu  vncias  tres,nardi  Indici,amomi,croci,finguloru  fcru 
pulos  tres,cafix  fcrupulos  quatuor  femis,carpobalfami 
drachmas  duas,gummi  vnciam  femis.  Probe  trita  con- 
fice  cUm  ocnanthe  liquida  quod  latis  eft. 

a    Mafuaphii]Manufcriptus  codcxnou  rcfte  fjjr.a-x^l»  lcgit 
proM^IIlrl'!t:?",• 

Cap.  III. 

M  ALAGMA  monomachion,ad  phlegmonas,& 
duritias  iecoris,henis,alui,  &  vteri,locos  tumefeentes, 
ftruniasmaligna  vlcera,bubones,  tubercula  vtilc  :  &  m 


fumma  omnem  duritiam  iiToIuens  mirificc' .  Eft  vctcj 
adinflationemetiamprobatum.  Lithargyri  vnc.  tres, 
radicisalthxasfannaivncias  quatuor  femis,feminismal 
uxfylueftris vnciam vnam  femis,adipis  fuilli  vcteris 
vnciam  vnam  femis,adipis  anferini  vncia  femis  &  quar 
tam  partem,  adipis  gallina:  vnciam  vnam  fcrupul.  trey< 
farina:  fcenigra:ci,medulla:  ceruina: ,  fingulorum  vncia 
q  vnam  femis,cera:  pura:  vncias  tres ,  galbani ,  colopho- 
niXjlingulorum  vnciam  vnam,olei  veteris vncias fe- 
ptem  femiSjfanna:  anethi  vncias  tres,farina:  chamzmc 
li  fcrupulos  tres ,  ellebori  albi  drachmam  vnam  lemis* 
fampfychi  vnciam  femis.Liquabiha  liquefacito  &com- 
mifce  aridis,fuba&ifquc&  confec~tis  probe  vtere. 
Cap.     II II. 

MALAGMA  ad luxationcs,plagas,abortus & fra» 
£f  uras.Galbani  vnciam  vnam,croci  drachmas  duas,  am 
moniaci  thymiamatis,cera:  pura: ,  fingulorum  vnciam 
vnam  femis,picis  arida:  libram  femis,aceti  acerrimi  co- 
chleanumfemis.Tritis&probc  confe&is  vtere ,  confi- 
fus  Domino. 

Cap.  V- 

MALAGMAm  aftirheron,fiueiolidum  vtprxdi- 
€tam  confcrens.Maftiches  vncias  duas,cera:  pura:vnci3 
vnam,colophonia:  vnc.  tres,  ammoniaci  thymiamatis 


7If 


DE  MAL'AGM.  ET 


vncias  duas,pinea  refinx  hbram  femis.Hac  rc&e  con- 
fecla  etiam  ad  ramices  lnteftinorum  admoueto. 

Cap.  VI. 

MAL  AGMA  oxyra  diclum.cruetis  conuenitvul- 
jienbus,&  diftantesa  fe  inuicem  linus  glutinat .  Facit 
ad omnia  conuulfa,arthnticos,podagncos,ifchiadicos, 
refolutos  ,coxendicum  dolores,  &  a  f ens  demorfos. Vte 
re  vero  potiffnnum  ad  eos  qmbus  extrema:  corpons  par 
tes  vehcmeter  dolent,neiuoru  mcuruationes  &  digito- 
Tucotradhones.  Strumas  arque  parotidas  difcutit.Picis 
arida:  hb.femis,cera-  pura  vncias  tres ,  ammoniaci  thy 
nuamatisvnc.i.femis,thuns,galbani,ftyracis,fing.vnc. 
fcmis,terebinthinx  vnciam  femis,  accti  cotylam  iemis. 
Picem  in  minuta  contufam  connce  in  partem  aceti  vt 
ferueat  donec  acetum  cum  pice  vniatur.dein  adnce  ce- 
ram  &galbannm,ftyracemquecum  modico  cera  emol 
lita.  Auferens  autem  ab  lgne  terebinthinam  ,  ammo- 
niacumque  &  thus  m  aceto  lauigata,&  vtraque  in  mor 
tario  vnita,pnufque  aceto  humecl:ata,iniicito.Reftc  co 
fe£hs,recondens  m  vafe  vtere. 

Cap.  VII. 

M  A  L  A  C  M  A  c  myrrha,  Apollophanium  medica- 
mentum  ,  accommodatum  ad  affeflus  hypochondno- 
runi.diffoluit  omnem  duntiam  .  Facit  ad  jecinorofos, 
lienofcs,nephnticos,&  omnem  nerui  confenfum,  arti- 
culorum  dolores,&fopores.  Cerapura,  tcrcbinthina, 
bdelhi,zingibens,ammoniaci .  Tnta  probc  irngato  cu 
Vinofutficienti  &re£c  paratum  llhne  cum  lana  donec 
affeclus  fimatur. 

Cap.  VIII. 
M  A  L  A  C  M  A  ad  fteatomata  vtile ,  &  multi  vfus, 
pracipue  verb  ad  lfta.vfus  autem  lllo  teftificor.CerarpU 
ra,terebinthina, vifci .  Liquefa&a  probc  emolhantur 
vmojbono  fufficienti  ,&  coquantur  quoad  inqmnent 
jnanus. 

Cap.    I X. 

MALACMAad  fluxionem  ftomachi  &  intefti- 
norum,&  ad  cocliacos,admodum  probatum.  CEnanthes 
anda  vnciam  vnam,omphacini,palmularum  ,  glandiu 
carnium,acacia,aloesflaua:,gallarum,aluminis  rotun- 
di,picis  arida,fingulorum  vncias  duas,cerx  pura ,  olei 
myrtini,fingulorum  vncias  tres ,  hypocifthidis  &  cius 
iiicci  vncias  duas,rofarum  rubearum,fcminis  plantagi- 
rns  minoris,fingulorum  vnciam  vnam  femis,fucci  pla- 
taginis  minoris,vmi  odorati  quod  fatis  eft.Tritis  fuba- 
Gis  &  probe  confeclis  vtcre. 

Cap.  X. 

MALAGMA  *  amblamula  di&Um  ,  ad  podagri- 
fcosexpcrtum,item  arthfiticos,ifchiadicos  &  refolutos. 
IS'on  folum  autem  hominibus  prodeft,fed  &  mmentis. 
Accepi  hoc  ab  Htpiallo  medico,qui  diffoluens  ex  eo  a- 
liquid  ad  carbones  cUm  oleo  nardino  aut  lrino  pro  aco- 
po  vtebatur,illmcs  eius  crura.  Celenter  autem  expctfa- 
tioni  refpondens,ob  ld  amblamula  appellatum  eft.vfus 
autem  lllo  ad  podagricos,magis  claruit.  Opopanacis,bi 
tuminis,galbani,fagapem  ,  vifci  quercini ,  fmgulorum 
Vnciam  vnam  Femis,alo*s  fl  aua*,caftorei,fty  racis,li  ngu 
lorum  vnciam  vnam,ocfypi,ammoniaci  thymiamatis, 
iingulorum  vncias  duas,bdelui,manna,fingulorii  vnc. 
vnam  femis,propolis,terebinthina:,fingulorum  vncias 
duas,pinea  refina  hbrafn  femis,cera  pura  hbram  vna, 
picis  arida  hbram  femis .  Tnta  madefacito  cum  vino 
odorato  quod  fitis  eft. 

a  Amblamula]Giarcc  cft  fcuptum  a'f*C>.a/uS\a. .  Sed  effe  bar- 
bsvam  di&ionem,  ncmini  non  conll.u. Quid  vcro  fignificct.Nicolaus 
ipfc  exponic. 

Cap.  XI. 

MALAGMAad  lienofos,hydropicos,ifchiadicos, 
&  arthntJcos,probatu.  Cera  Tyrrhenica,vifci  cypnni, 
fingulctum  vncias  quatuof  femis,  carnium  myrobala- 
norum,nitn  Alexandxini,lapidis  afii ,  ammoniaci  thy- 
miamatiSjlingul.vncvnam  ferrus.Tnta  lrngato  cum  a- 
ccto  fufficienti. 


716 

olores  renu,  cui 
fpicis  fnxa,fingu 
ci,opopanacis,tc 
%  pjpens  commu- 
Jp  bene  madefacito 


VNG.  SECT. 

A  Cap.  X 

MALAGMA  ad lfchiadic 
nullum  aliorum  fimile  eft.Ccra 
lorum  hbram  femis,fty  r'acis,atr 
rebinthina:,maftiches,galbaru 
niSjfingulorum  vnciam  vnarn^ 
cum  aceto  fufficienti. 

Cap. 

M  A  L  A  G  M  A  ad  cohcos,  Anhpatri,&  omnemin- 
teriorem  dolorem.Silphii,faliiia-,fingularum  drachmi 
B  vnam,cafia,fanicuh,melanthii,ftaphidis  agria,galba- 
ni,ftruthii,  fiilphuris  lgnem  non  experti ,  iingulorum 
drachm.  duas,rad;cis  pjnacis,prOpohs,pyrethn,ammo 
niaci,nitri,iinguloruin  drachmas  tres  &femis,  lapidis 
afn  iloris  drachmas  duodecim  femis  ,  cera  pura  drach. 
qumquaginraduas  femis,  refina  dr.feptuagintaquinqj; 
Tnta  lrrigato  cum  olei  hbra  femis. 

Cap.  XI III. 
M  A  L  A  G  M  A  Aklepiadis  politicum  ,  ad  omnem 
dolorem,affumentibus  confeftim  dolorem  fedans .  Ce- 
v  ra  Tyrrhenica  minam  vnam,adipis  taunni  minas  qua 
tuor,adip:s  anfermi  minam  femis,medulla  ceruina,  te 
rebmthma,fingulorum  minam  femis,galbam  vnciam 
vnam  femis,ceiypi  vncias  duas,olei  roiacei  cothlearia 
duo,olci  fornigraci  cot)  lam  femis.Tnta  irngato  bene, 
lUxta  lgnem  lentum  ccleritcr  moucdo.Sinr  aiitem  hac 
promptctufa:IndisIllynca  chcrnix  i.ariftoloclua  chcc 
nixlemis,hypocifthidis  tnta  chcrnix  fcmis  &  quarta 
pars,cinamomi,cioci,myrrha,caiia,nardiIndici,floris 
p  mnci  odoran,calami  odorati,amomi ,  piperis  commu- 
niSjiucci  rhoiSjteftudinis  marinx  languinis,  androia- 
mi  herba-,pyrethri,  ilngulorum  drachmas  quindecim. 
Tnta  bene madefacito  cum  aceti  vetens  vncns  duabus: 
&  commixtis  omnibus,  fubigito  &  contundito  ea  do- 
nec  trac~hha  &  edomita  fiant.dein  reconde  in  vafe.Pro- 
deft  autem  hoc  malagma  ad  thoracis  &  pulmonis  deflu 
xionem,& iisqUibus  capitis  vertex  dolet.  nam  confe- 
ftim  dolorem  abigit.Eft  valde  probatum. 

Cap.  XV. 

E  MALACMAad  neruorum  diftenfiones.  Ammo- 
niaci,bdellii,ftyracis,caftorei,iiiigulorum  Vnciam  vna, 
Tnta  madefacito  cum  olei  vetens  &Sicyonn,iinguloru 
libr.  femis,quercini  vifci  vnc.  femis,  btityn  recentis,  a- 
dipis  anferis,lingulorum  vnc.  1.  medulla:  ceruina: ,  gal- 
bani,opopanacis,adipis  taunni ,  iing.vnc.i.fcmis ,  tere- 
binthina:  vncia  vna  fenus,  cerapune  hbra  femis.Madc- 
facito  omnia  &  probc  /ubacla  recondead  vfum. 
Cap.  XVI. 
M  A  L  AC  M  A  probatum,  atheromata  difcutiens, 

F  fteatomata,mehcendas,&  condyiomata.Cerx  pura-,te- 
rebmthina-,fanni*  eruina:,thuris,  aphonitri ,  iingulorii 
vnciam  vnam  fcmis,galbani  fcrupulos  nouem.Tntabe 
ne  madefacito  cum  oleo  fufficienti,  &  probc  confeclis 
vt  emplaftn  formam  acquirant,vterc. 

Cap.  XVII. 
M  A  L  A  C  M  A  ,  Magni  Sophifta:,medicamentum 
adeos  qui  futun  funt  hydropici,&  phlegmonen  haben 
tes,&  ad  omnem  vifcerumduntiam.Cardamomi,meh- 

q  loti,baccarum  lauri,nardi  Celtita,fimpfuchi,indis  Illy 
rics,radicis  panacis,cypen,berenicani,cafix,farina:  fo: 
nigraci,apn  feminis,aniii,fingulorum  drachmas  qum 
cjue  quartamque  partem,ftyracis,zingibens,fingulonl 
drachm.nouem,cera:  pura:,  terebinthina: ,  iingulorum 
vncias  tres,ammoniaci,colophonia:,fingulorum  vncia 
vnam  femis,olei  nardini  vnciam  femis  drachmam  vna. 
Ammoniacum  &  ftyracem  contunde  cum  exigua  cera, 
&tollenshquefacitoliquabilia,veluti  colophotuam  & 
nardinum  oleunudeinde  ftyracem  ,  ammomacum ,  & 

H  ceram  in  mortario  tufamrpoft  terebinthinamin  aho 
vafe.Adnceha'c,&bcnemotisadmifceanda  ,&  fic  res 
conde,ac  vttre. 

Cap.  XVIII. 
M  Y  R  T I  N  I  confec~ho  ad  colicos,  dyfentencos ,  & 


7'7 

caeliacos,&fto 
cas  myrti  bene 
quindecim,atq 
femis,&  probc 


NICOL  MYREPSI 


718 


pique  defluxionc  laborites.  Bac  A 
!5?exprime,&accipe  e  fucco  libr. 
ce  facchan  puri  libras  feptcm 
nde  ad  vfum. 

XIX. 

confec~tio,admodum  proba 
,amomi  vnciam  vnam  fe- 
am,pipens  communis  vnc. 
ffigcias  duas  femis,  olei  balanu  lib. 
nia  &  bene  fubatta ,  reponito  ad 


VN  G VEN 
ta.Fohi  vnciam 
mis,nafdi  fpica^*n% 
femis,cerx  dealb, 
femis .  Madefatra- 
vfum. 

Cap.  XX. 

MEDI  co£ho,quod  eft  apomeli  .  Foliorum  anethi 
manipulum  vnum,ramorum  foenicuh,  foliorum  lauri, 
fmgulorum  manipulum  vnum,cotoneorum  maturorii 
•decem,aqua:  fontana:  libras  quadragincaquinque.Bene 
coqu.to  ad  tertias,colato  &  abncito  herbas.  Accipe  ius 
&  adiice  ilh  mellis  Attici  hbras  quindecim  ,  &  coquito 
donec  in  vniuerfum  remaferint  librx  quadragintaquin 
que.Vbi  ab  igne  amoueris,arida  bene  mfpergito,  verbi 
gratia,feminis  apii  &  faniculi,cumini,anifi,  fpica:  nar- 
di,caryophylli,cofti,feminis  rutx,  fingulorum  fcrupul. 
quatuor  femis.Et  vbi  refnxerint ,  concito  denuo  in  vas 
purum,&recondeinlocum  fubterraneum.  Hoc  vtere 
poftannunV. 

Cap.  XXI. 

M  ALOS.VM  confet~tio,admodum  probata .  Ma- 
lorum  repurgatorum  libram  vnam,feminis  intybi  fta- 
gia  quatuor,eupatorii,fantah  rubei ,  fingulorum  ftagiu 
vnum.coquito  cum  Vino  dulci  hb.fex,quoad  malorum 


B 


a  Requirit]In  codice  marufcripto  eft  n^f/nv.il^u.  Quid  vcro 
illavox  Nicolaolignihcet.ignoro.ncquc  cnim  abaliis  Cia-cu  mcdieis 
vfurpatur. 

Cap.  XXII. 

V  N  G  V  E  N  T  I  foliati  alia  confeftio.Folri  vnciam 
vnam  femis,amomi  vnciam  femis,  czfix  Vnciam  vna, 
ladani  vnciam  femis,pipens  communisck  albi ,  lingul. 
grana  viginti,my  rrha:  troglodytica:  drachmam  femjs, 
Tuiis  &  cnbratis  bene  adnce  olei  nardini  libram  femis. 
Vt  autem  medicametum  nignus  reddatur,  accipe  corti 
cem  iug'andium  &  vrito,  tntumque  lllis  comifce.  dein 
admifce  etiam  opobalfami  cochlcanum  vnum  fenus,ce 
rx  purx  vnciam  femis,  &  fic  probc  parato  vtere. 

Cap.     XXII  I. 

V  N  G  V  E  N  T  I  pentamyri  nominati  cofettio.Sty- 
racisvnciam  femis,maftiches  vnciam  vnam,  cefa:  »\bx. 
vnciam  vnam  fenns,opobalfami  vncias  duas,nardi  vn- 
cias  duas  femis.Bcne  parato  vterc. 

Cap.  XXIIII; 

V  N  G  V  E  N  T I  decamy ri  Vocati  confe&io .  Spicaj 
nardi,folii,euphorbii,piperis  commums,cofti,adarces, 
lingulorum  vnciam  femis  cirachmam  vnam,maftiches 
vnciam  lemis  Scquartam  partem  ,  opobalfami  vnciam 
vnam,nardi  hbram  femis,cera- pura:  libram  vnafemis. 
confe&o  probe  vtere. 

Cap.  XXV. 
VNGVENTI  odorati  di&i  confe£tio .  Terebin- 
thina:  drachmas  vigintiofto,cera'  pura:  drach.  quatuor 
dccim,ccfypi,mellis  Attici,medulla:  ceruinx,ammonia 
ci  thymiamatis,galbani,aphoriitri  ,fingulorum  drach. 
tres,olci  vetens  textarium  femis,caftorei  drachmam  v- 


caio  diffolu-itur.dein  per  cnbrum  rarum  colato.  Adiice  p  nam  femis ,  vini  veteris  cyathumvnum.  Tnta  &  pra> 
iun  facchari  quantum  hocipfum  *  requirit,&  coquito       parata  pra:beto. 


ad  mellis  coniiftentiam,vmtoque  cum  carnibus malo- 
rum.  deindc  admifce  llhs  ha:c  tufa&cribrata.Cinamo- 
mi  ven  ftagia  tna,maftiches  ftagii  tertiam  partem,cro 
ci  ftagii  quartam  partem,coriandri  ftagium  vnum.co* 
fe&um  probt  fecondein  vafe,&  pr*beto  vti  volueris. 


Cap.  XXVI. 
MYRMECIAM  fanans  vt  eadem  hora  decidat, 
valdebonum.Fici  folia  vrito,&cinerem  eorumcum  U 
&e  ficus  fuba&um  &  panno  ilhtum  imponito  ,  &  con- 
f eftim  dccide  t,ac  miraberis. 


INDEX  NARDINI,  NEPHRITICORVM, 

nomas  fanantium,&  abfterforiorum. 


Nardini  confe&io  probata,  Cap.  1. 

Nardini  confedtio  mirabilis,  Cap.  11. 

Nardini  confe&io  probata,  Cap.i  1 1. 

Nardini  vnguenti  confe&io,  Cap.nu. 

Nardinl  confetho  laudata,  Cap.  v< 

Renes  exulceratosfumme  iuuans,  Cap.  vi. 
F^enumexulceratorum  potus  probatiis, 
Cap.  vii. 

Nephriticus  potus  certusj  Cap.  vm. 


Nephriticus  paftillus  mirabilis,  C  ap. 1*. 

Neruum  vulneratum, &phIegmoncn  ex  vulnere  natl 

fanans,  Cap.  x. 

Nomas  &  omnes  affe&us  refcindens,  Cap.  xr. 
Abfterforium  nomas  &  omnes  affe&us  muans, 

Cap.  xii. 

Abfterfonum  alterum  corpon  bonum  colorem  conci- 

lians,  Cap.xm. 
Abfterforium  ad  caluas  &  cicatrices,    Cap.  xiiu» 


NICOLAI    MYREPSI  ALEXANDRINI, 

De  Nardini5,nephr  iticis,nomas  fananubus» 
&abfterforiis, 

Se&io  trigefimaquinta. 


Cap.  I. 

ARDIN  I  vngUenti  confettio  proba- 
ta  Habetautem  omnis  eius  confetliofe 
xtarios  quinque  vtin  Cyziceno  .  Prima 
lgitur  embole  hxc  habet:  Afpalathi  vnc. 
vnam  femis,calami  odorati  vntias  duas, 
fampf^chijindislllyrica-jpipens,  fingul. 
vnciam  vnam,cardamomi  vncias  duas,lauina.,helenii, 
ariftolochia:  longa: ,  fingulorum  vnciam  vnam  femis, 
fefelis  vnciam  vnam,xylobalfami  vnc.duas,aqua:  quod 


fatiseftjoIeiHifpani  vncias  quinque.Ftec  fundantur-, 
fiantque  tenuiora,  &  aqua  macerentur  diem  vnu .  deia 
coquantur  cum  oleo  ad  lentum  ignem  horis  thbus  aut 
fex.  Altera  embole  hxc  eft:  Flons  iunci  odorati  vncia 
vnarii  feiriis,  caryophylli,calia:,carpobalfami,  *arnabo- 
nis  Celtica:,cofti,amomi,xylocafia:,fpica:  nardi,  fingu- 
lorUm  VnCiam  vnam  femis,ligni  caryophylli  vnciam 
vnam.Trita  bene  coniice  in  aquam  fufficicntcm,  &  co- 
quito  vt  prima.  Embole  tertia:7ingibens,bdellri,fin- 
gulortim  vuciam  vnam,  thuns,aloes  fIaiia:,finguIorum 


7l9 


D  E  N  A  R  D.    N  E  P  H  R.  SECT. 


vnciam  femis,croci  drachmas  duas ,  maftiches  vnciam 
vnam,ftacTes  tenuis  vnciam  vnam  femis ,  opobalfami 
vnciam  femis.Trita  bene  lingato  cum  aqua  fufficienti, 
&  coquito  horis  duabus.Poftquam  veio  lebetem  ab  1- 
gne  fiimmouens,  coniice  piperin  pollmem  tntum  & 
opobalfamum,tege'nfquehons  tnbus  lebetem  claudi- 
to.  Apponemus  &  modum  cocTionis,  &  confecTionem 
omni  fanc  diligentia,vt  nihil  vtique  deftt.Species  lgitur 
omnes  recetes  &  probatas  feligere  oportet.Oleum  verb 
elle  oportet  mediocriter  immaturum.tale  enim  eft  Cy- 
zicenum.Oliuam  enim  maturefcereincipientem  terut, 
&  propterea  craffius  oleum  efficiunt,vt  fufceptas  fpe- 
cies  finnius  retineat  ne  facile  euanefcant  tranfpirantes. 
Domi  autem  couenit  habere  bfocos  praparatos,  in  qui 
bus  ponantur  areavafa  extrinfecus  vbi  funt  foci  contri 
ta.Et  Iigna  adiicere  oportet  tenuia  &  ficca  valde,vt  neq; 
fumii  emittant  neq;  ad  xreum  appropinquent :  exigua 
vero  tantum  flama  ad  xreum  quod  aqua  continet,  per 
tingat.  Prxcalefacere  aute  oportet  pnufquam  alteru  ha 
bens  oleu  iniiciatur.Oportet  aute  eu  qui  odoratu  nardi 
nu  &  cab  vftione  alienu  coquere  vult,duab9xreis  vti  vt 
a  duplici  vafe  decocTio  procedat.Species  verb  maceren- 
tur  pura  aqua:& maceratione  fafta  xreo  iniicere  opor- 
tet  oleu,&  omnino  rudicula  lignea  mouere.  Vbi  aut£m 
pnma  coxens,ab  igne  amota  refrigerare  opus .  Dein- 
ceps  fublata  aqua,rurfus  adhce  altenus  emboles  fpecies 
aquamaceratas,&fimilitercoquito.  Et  vbi  colauens, 
tertix  emboles  fpecies  pri9  maceratas  adnce&  hasquo 
que  aqua  coquito.Oleum  vero  finguhs  cocTionibus  ad- 
mifce.aqux  enim  adiecTumnon  vritur.Aquam  ad  olei 
cocTionem  adiice  recentem  vfque  ad  abiblutam  per- 
fecTionem,&  ita  duabus  hons  ad  finc  coquito .  Si  enim 
vltva  coxcris,oleum  antea  cocTu  facile  aduretur.  Proin 
ahqui vna  dutaxat  hora  coquut,metuentes  ne  poft  mul- 
tumlaborem  voto  fuofruftrentur.  Amotisautem  abi- 
gne  innciunt  piper  &  opobalfamum  adhuc  feruente  o- 
leo,&  diligenter  mouent  vt  vniantur,&  conficiunt  ter- 
tia  die.  Claudunt  &  recondunt  in  vafe. 

a  Arnabonis]Gra;ce  eft /ytp^ava^*  fcripru  corrupte  pro  ttfvtlGx,  vt 
fatis  ex  Aetio  liquet  b  Focos]Inmanufctipto  codice  falfo  legitur 
iff^ap*^  prosa-^sp/tTac.  c  Ab  vftione]Nicolai  codex  legita^u- 
rov:  fedfortc  a^ssTVfs-ov  legenduni  erir.hoc  eftfumo  vacans. 

Cap.  II. 

N  A  R  D I N I  confecTio  fextarioruta  fex,  valde  no- 
bilis.Helenii  vncias  quatuor  femis,iridis  vncias  tres,a- 
Ipalathi  libram  femis,cyperi  vnciam  vnam  femis,xylo- 
c.uia,floris  iunci  odorati ,  nardi  Celtici  ,  xylobalfami, 
iinguloru  vnaas  tres.&  fic  cocoquito.  Embole  altera: 
Carpobalfami  vnciam  vnam  femis,cardamomi  vnciam 
vnam,fampfychi  vncias  tres,cafix  vncias  duas,cofti,fty 
racis  calamitis,amomi,finguloru  vncias  tres.  Embole 
tertia:Fohoru  abuchadis,fpicx  nardi,faroa,  caryophyl- 
li,calami  odorati,  zingibensregii,  ftyracis,vnciam  vna 
femis,nucis  Indicx,zarnabo,fingulorum  vncias  tres,h- 
gni  caryophylli  vnciam  vnam.  Confice  vt  prxcedetem 
&  vtere. 

a  Buchadis]  Nicolai  codex  habct  jSi^a^of .  Quid  vero  lit.diui- 
nare  nequco.eft  etiim  vox  barbara. 

Cap.    1 1 1. 

N  A  R  D  I N I  confe&io  fextariorum  trium,proba- 
ta.Helenii  tufi  &  craffiiis  conquaffati  vncias  quatuor,cy 
pen  repurgati  Cmiliter  tufi,vt  craffiiis  conquaffetur,vn 
cias  decem.Cyperum  vna  ante  hora  in  aqua  macerato: 
ahelenium  autemhons  priufquam  coquatur  quatuor, 
in  aquamaceretundein  fimulhelenium&  cyperum  in 
aqua  coquito  vfque  adferuorem  mediocrem.In  fuper- 
ficie  natantia  eiice,&  adde  olei  optimi  fextarios  tres  aut 
libras  quatuor  femis,&mdicula  moues  permitte  vt b  v- 
rantur.Quando  autem  prope  eft  vt  iam  ftrepere  mci- 
piantjimice  falis  floris  tufi  vnciam  vnam.&fine  donec 
non  perftrepant-in  igne,&  rurfus  commoueto,&  mifce 
to:&  lterum  fine  vt  perftrepant ,  &  non  amplius  vrito, 
fedfinevtpernocTemmaneantin  cinere;  poftero  die 
cocha  excipe.  Secuda  difpenfatio.Xylobalfami  vncias 
quatuor.Contundito&  craffius  conquaffato  ,&  ipfum 


72O 

&  feruefaciens 
donec  videatur 
yt  per  nocTem 
cipes,  dein  aro- 
eafix  vncias  qua 
.aqua  fufficienti 
pmouendo  ne  v- 
Ve  wdebuntur,amo- 


D 


A  iniice  cum  aqua  fufficienti  111  !e' 

adiice  oleum  praparatum  ,  & 

bonum,mouendo  ex  intema 

ftent  abiecTo  igne.Pofter 

matis  condito  ln  huc  mod 

tuor.  contunde  &  cnbrato- 
•  &  oleo  praparato  ac  puro,ci 

rantur  odorata.Vbi  tibi  recT 

taabigne  rudicula  moueto  diligfftter  donec  refrige 
B  rentur,obturataque  fme  vt  per  uoeTcm  ftent.  Poftridie 
concha  excipepurc  ne  aqua  f.ipercunat,  &  ConiecTism 
evafculum  adiice  opobalfami  vnciam  femis:  &  commo 
uendo  diligen  ter  reconde,&  vterr. 

a  He!cn:um]In  nianufcriptp  codicc  legitur  t\df>t  ,liaud  du- 
bie  pro  t>  sv/sv.Quomod  J  cni  oleilrh  in  aqua  mactrctur.non  video. 
Eftautem  vniuerfuni  lioccaput  mnifice  df-^iuaium,vtmetuam  non 
paium.ne  vbiquelcgitimuin  lim  t onfequutus fenfum.  b  Vrantur] 
Manufcripfis  codcx  pctperam  k  ttrfe.pto  yjLiis^af  ltgit.  c  VafcU 
lum]Grace  eft/i»ritv  :forte  autcm/5«V/5vfcribcndum. 

Cap.  iin. 

C  NARDINI  vnguenti  confecTio.Olei omphacini 
hbras  11. S .  &  quartam  partem,afpalathi  vnciam  vnam, 
calann  odorati  Vnciamfcmis,indisvnciam  vnam  ,flo- 
ris  lunci  odorati,helenii,cyperi,fingulorum  vnciam  v- 
ham,aqux fontana  hbram  vnam  femis.probe  confe- 
cTu  linito.  Embole  fecuda  habet,Spicx  nardi,folii,  fin- 
gulorum  drachmam  vnam,opobalfami  vnciam  femis. 
Hac  tnta,madefacTa  &  confecla  bene  ad  confiftentiam 
reconde  ln  vafe,&  vterc. 

Cap.  V. 

N  A  R  D I N  I  cofedTio  probata.Olei  comunis  puri  h 
bras  quatuor,rofmarini  herbx,myrrhx,flons  iunci  odo 
ratijfmgulorum  hbram  femis,fohi,  fpicx  nardi ,  amo- 
mi,ftyracis,fingulorum  vnciam  femis ,  afpalathi  libra 
femis,ariftolochixlongxhbrasduas,cyperi  libram  fe- 
mis,aqux  fontanx  hbras  decem,  helenn  vncias  tres ,  a- 
fphodeh  libras  tres,mufci,xylobaliami,indis,  finguloru 
libram  lemiSjCatdamomilibram  vnam  ,  cofti  vnciam 
vnamfemis,amygdalarum  amararum  vnciamfemis, 
Hac  tufa,madefacTa&confecTa  bcne  ,  vfu  expofcene, 
E  aquacommifcensjinungeinbalneo. 

Cap.  VI. 

R  E  N  E  S  exulceratos  fumme  iuuans.  Papaueris  al- 
bi,aperfix,amyh,baccaruni  myrti  nigrarum,  fmguloru 
drachmas  duas,oui  affi  lutea  quatuor  cum  dimidio .  O- 
mnes  has  fpecies  fimul  probc  Iauigatasbbibat  fimiliter 
&iic  vtere. 

a    Peifir]Codex  Nicol.ii  ■m^nc  legir,forte  pro  rr\rcl-j{.    b  Bi- 
bat]Gra:ce  legitut  7rn'io-bt*<  mpctTrv.miac  ;  quam  rt  dte  ntfcio  •  Necuc  e- 
nim  ■ntid-Sa  fentcnria:  congruere  videtur.Sed  quis  omr.i  s  nicndolifii- 
mi  codicis  crrores,pia:fertim  altero  deftitutus  extmplan  ,  emtndare 
F  poflet? 

Cap.  VII. 

R  E  N  V  M  exulceratorum  potio  laudata.Pineas  fex, 
amygdalarum  amararum  decorticatarum  diachmam 
vnafemis,cucumeris  fatiui  femims  repurgati  nucleos 
quindecim,croci  parum  vt  hxc  tingere  queant.Hxc  tri 
tabenecum  lacTe  caprino  madefacito,aut  Cretico  paf- 
fb  fufficienti,&prxbe  bibenda  ieiuno  finguhs  diebus. 

Cap.  VIII. 
NEPHRITICA  potio  certa  .  Sagapenum  cicens 
quantitate  bene  tritum  cum  temperata  fufficienti  ma- 
defacito,&  bibendum  prxbeto  manc  ieiuno. 

Cap.    I X. 

NEPHRITICVS  paftillus  ad  affeQus  qui  m  re- 
mbus  &velica  funt ,  &adeos  qui  pus  aut  fanguinem 
aut  mucofa  mingunt,plurimumque  dolent,ad  vlcera& 
fcabiem.Opn  drachmam  vnam  femis,cucumeris  fatiui 
feminis  drachmas  fex,feminis  apiidrachm.  tres,pinea- 
rum  purgafarum,feminis  fcenicuh  &  lapathi,finguloru 
jj  drachmamvnam  femis,pinearum  vftarum  drachmas 
duas,herbx  halicacabi  baccarum  drachmas  duas  femis„ 
Hxc  trita  paffo  Cretico  excipe,&  finge  paftillos  drach. 
pondere,&  prxbeto  vacantibus  iebrecum  paffi  cyathis 
rnbus:febricitantibus  autem,cum  aqua  mulfa  tepida. 


L 


721 

NER.  VVl^ 
nen  fanans,adi» 
farinx  hordeac^ 
aqua  fufficienti 
pone  farinam  e; 
pLftro  ex  eupho 

a  LixiuiuiiijCqi' 
J 


N  I  C  O  L. 

/iqi  X  A 

m,&ex  vulnere  phlegmo- 
piobatum  .  Lixiuii  ftillatith,& 
j^mm  vncias  duas.Coquito  cu 
poft  a  hxiuium ,  ruifus  ap- 
pluuia  aqua.vtere  etia  em- 


MYREPSI 


722 


lai  Kfinav  falfo  pro  Kctlai/  legit. 

XI. 

NOMAS  &.omnc's  affedlus  refcindens,&  carnes  e-  R 
mortuas .carnemgenerat  &  cicitricem  niducit.ad  fiftu- 
las  occultas  confifus  Dommo  Chnfto.  ^ruginis  ,  aloes 
flaux,fquamxxns,  iingulorum  vnciam  femis,iridis, 
thunsjiingulorum  vncias  duas,mellis  Attici  quodfatis 
eft.coquitobenemel:&  quando  conftitent,innce  xru- 
ginem,deindefquamam,aloen  ,  lnmque  contufa:po- 
ftremiim  thus:&  vtere. 

Cap.  XII. 

N  O  M  A  S  &  omnes  affeclus  fanans ,  Nitrum  di&ii. 
Confertad  omnes  corpons  pruritus,fcabies ,  impetigi- 
nes,&alphos  admodum  probatum.Nitri  affi,thuris,iin  ^ 
gulorum  hbram  femis,ellebon  albi,  finapi  ,canchryos, 
ftaphidisagnx,fampfychi,baccarum  lauri ,  ftruthn ,  a- 
loesilaux  affx,adarces ,  faponis  Gallici  ,aphonitn  albi, 


halcyonii,pumicis,fingulorum  libram  femis.Tritis  pro 
be  &  vnitis  vtere  m  balneo. 

Cap.  XIII. 
NITRVM  ahudcorpon  bonum  mducens  colo- 
rem.Oftreorum  vftorum  &  cnbratorum  vnciam  fcmis, 
vini,olei  rofacei,fingulorum  lihram  femis  vnciasduas, 
hyffopi  aridi,farinx  eruinx,fingulorum  vnciam  femis, 
melhs  Atticiquod  fatis  eft.Probc  confe&o  vtereinbal 
neovtprobato. 

Cap.  XIIII. 
N I  T  R  V  M  ad  clauos  &  cicatrices.aOrcgmi,myro- 
balani,cimohx,nitn  rubei,fingulorum  vnciam  fcmis, 
cafix  vnciam  femis  drachmam  vnam,petrofelini  Mace 
donici,thuns,carnium  palmularum,  fingulorum  vncia 
femis,amygdalarum  amararum  repurgararum,fenmm 
aph,tragacanthx,ftminis  malux,dauciCretici,femiuis 
tordyli,ipicx  nardi,rheiPontici,pipens  communis,  fin 
gulorum  vnciam  femis.Tnta  bene  madefacito  cumvi 
no  bono  fufficieti,  &  prxbeto  in  codito  aut  mulfo.  De- 
tur  autem  quantitate  lupini,&  fic  confe&o  vtere. 

a  Oregmi]Q_uid  fu  or<  gmum,fcirt  non  poffuro.Ctnfco  aiut 
perperam.  vt  in  fcqucnti  ctiam  fctlione,it»}//uJ  pro  V»}f<S.  iu  cfl  lotuC 
ti.cflrefcriptuni. 


i  N  b  e  x 

Puluis  ad  eruptiones  fanguinis,carnilim  exciefcetiam, 
nomascorporis&oris,  Cap.  t. 

Puluis  ad  oiris  putredines,gingiuarum  &  dctium  niala, 
Cap.n. 

Puluis  fanguinem  comprimens,admodum  bonu?; 
Cap.  111. 

Puluis  ad  calios  expertus,  Cap.itu. 

Puluis  fternutatonus  difcutiens,  Cap.  v. 

Puluis  ad  refrigerationem  ftomachi,  appetentiam  deie 
ftam,difficultatem  conco&ionis,  &  dolorem  exper- 
tus,  Cap.vi. 

Puluis  carnem  generans,  valde  bonus, 
Cap.  vn. 

Puluis  "ad  columellam  relaxatam&inflammatam, 
Cap.vin. 

Puluis  ad  vuam  ex  deftillatione  relaxatam, 
Cap.ix. 

Puluis  ad  columellam  relaxatam ,  &  phlegmone  labo- 
rantem,  Cap.  x. 

Puluis  ad  vuam  e  fluxione  natam ,  gingiuas  abfceden- 
tes ,  putredines  &  dentes  commotos , 
Cap.xi. 

Puluis  ?.d  ranam  puerorum  mirabilis,   Cap.  xii. 
Puluis  ad  ranas  puerorum  fub  lingua  natas, 
Cnp.  xui. 

Puluis  ad  nomas  oris,  Cap.  xint. 

Puhnsori  accommodatus  ad  gingiuas  fluxione  labo- 

rantes,  Cap.  xv. 

Puluis  ad  varios  morbos,  Cap.xvi. 
Puhns  on  conuemens,  vocatus  thauma, 

Cap.  xvii. 

Puluis  contemprorum  pecunix  Cofmx  &  Damiani,ad 
omnia  (-culorum  mala,  Cap.xviu. 

Puluis  anteuertens  omuem  lippitudinem,expcrtus, 
Cap.xix. 

Puluis  ad  fluxionem  &  humidos  fcabieque  tentatos  o- 
culos&palpebras,  Cap.xx. 

Puluis  ad  afperitudines  &  pterygia,admodum  nobilis, 
Cap.xxi. 

Aridum  collyrium,  ad  fiiffiifiones,confe<£mm  ab  Ada- 

mantino  Iatrofophifta,  Cap.xxn. 
Andum  collyrium  Seuenani,  ad  craffas  albugincs ,  he- 


PVIVERVM. 

betudines,&  cicatriceS,  Cap.xxm. 
Ahdum  cbllyhUm  Philoxeni  ad  prurientes  oculorurrl 
jmguloS,erofos,  &  caliginem  mducentes, 
Cap.xxiui. 

Puluis  caput  purgans,probatus,  Cap.xxv. 
Puluis  ad  nomas  gingiuarum  &  pudendoru,  omnium- 

que  partium  corporis,  Cap.  x  x  v  1. 

Puluis  ad  ncmas,putredines,carbunculos,pterygia,au- 

respurulentas,&ons  nomas,  Cap.xxvil. 
Puluisadnomas  &  carnium  excrefcentias, 

Cap.  xx viii. 
Puluis  ad  pudenda,quo  maior  non  quxrittir, 

Cap.xxix. 

Puluis  ad  fycamina,hoc  eft  mora,        Cap.  x  X  X. 
Puluis  Sorani  cruftas  faciens,laudatus, 

Cap.  xxxi. 
Puluis  ad  re&uminteftinum  procidens,expertus, 

Cap.  xxxii. 

Puluis  ad  nomas e*  Galeno,expertus,    Cap.  xxxni. 
Puluis  ad  fordida  vlcera  &  aha,  Cap.  x  x  X II 1 1. 

Puluis  cicatncem  mducens ,  etiam  malignis  vlccribus» 
Cap.xxxv. 

Puluis  fanguinem  ftringens,optimus  expertus, 
Cap.xxxvi. 

Puluis  ad  commotos  dentes,  Cap.xxxvil. 
Puluis  omnis  genens  vulnera  ad  cicatricem  perduces2 

Cap.xxxvm. 
Puluis  ad  quartanas  in  tempcrata  affumptus, 

Cap.xxxix. 

Puluis  ad  impetigines,alphos  albos  &  nigros,expemr$i 
Cap.xL. 

Puluis  Mcnabios  didtus,  Capi.xl. 
Puluis  camem  producens,&  cicatricem  inducens, 
Cap.xLii. 

Puluis  ad  ozxnas  mirabilis,  Cap.xLin. 
Puluis ad  nomas,fordida  purgans  vlcera,ac  pudendii 

accommodatus,  Cap.XLiiu. 
Puluis  fiftulis  cortueniens,probatus,  Cap.xLv. 
Puluis  carnem  generans,experrus,  Cap.xLVl. 
Puluis  ad  eryfipelata,  vt  eadem  hora  malum  euanefcar; 

Cap.xLvii. 

Pulmsfimilis,  aderyfipelata probatus,  Capxivm. 


7*5 

Xeromyron  ad  fragrantiam  veftium  ,  valde  bonurn, 
Cap.xnx. 

Xeromyron  fimile  adfragrantiam  veftium, 
Cap.t. 

Gladius  vt  rubiginem  non  contrahat,  Cap.  1 1. 
Xeromyron  adfragrantiam  veftimentorum  mirabile, 
Cap.Lii. 

Puluispudendafluxione  laborantia  ad  cicatricem  per- 
ducens,  Cap.  liii. 

Puluis  ad  pudenda  exulcerata  recentia,  &  attntiones  vl 
cerofas  a  muliere  profedtas,  Cap.  Luu. 

Puluis  acopos  qui  mfpergitur  m  balneo, 
Cap.  lv. 

Puluis  cataplafma  capitis,probatus,     Cap.  Lvr. 
Puluis  cataplafma  capitis,laudatus,      Cap.  LVit. 
Puluisex  aloe  valde  bonus,  Cap.Lvui. 
Puluis  e  fa:ce  vini  vfta,Manethonis  nominatus, 
Cap.  lix. 

Puluis  Onbafii,Meliteraappellatus,     Cap.LX. . 
Puluis  ex  oftreis  vocatus,  Cap.Lxi, 
Puluis  h  thure  nominatus,  Cap.Lxn. 
Puluis  Aphroditanus  appellatus,  Cap.Lxnr. 
Puluisfanguinem  comprimens,  adnom  s  &  carnium 

excrefcentias,  Cap.Lxim. 
Puluisflauus  nominatus,  Cap.Lxv. 
Puluis  Pfaros  nuncupatus,  Cap.  lxvi. 

Puluis  Heliocaes,probarus,  Cap.  lxvii. 

Puluis  Antheron  nominatus,  Cap.Lxvui. 
Puluisadnomasons  potimmum,&  pudendorumlau- 

datus,  Cap.Lxix. 
Puluis  ex  fylueftri  myrto>adeadem,  Cap.LXX. 
Puluis  Maflahoti  nominatus,  Cap.  lxxi. 

Puluisdi&us  Afclepios,  Cap.LXxn. 
Puluisvocatus  peponatos,  Cap.Lxxm. 
Puluis  Critonis  nominatus,  Cap.  lxxiiii. 

Puluis  ahus  vtpraxedens,  Cap.LxxV. 
Anda  mfperfio  capitis  fluxione  laborantis, 

Cap.Lxxvi. 

Puluis  fiue  pfilothrum  podagricum,probatum, 
Cap.Lxxvit. 

Puluis  ad  polypos,valde  bonus,  Cap.  txxvni. 

Puluis  acopos,cuius  in  balneo  vfiis  cft,Cap.txxix. 
Puluisad  polypum,laudatus,  Cap.Lxxx. 
Puluis  fanguinem  conftringens ,  cicatriccmque  indu- 

cens,adiordida  ons  &aba  vlcera  vtuis, 

Cap.Lxxxi. 

Pulu  s  ad  cancrum  oris.cmnis  generis vlcera  &  gingi- 

uasfin^uinolentas,  Cap.Lxxxn. 
Puluis  capualis  expurgans&  implens  caua  vlcera  car- 

ne,&  ciia  exjmit,  Cap.  lxxxiu. 

Puluis  omnem  fupprimens  eminentiam,  &  qu;e  diffici 

le  curantur  au  cicatncem  perduccs,  Cap.  txxxuif. 
Puluis  implens,adgingiuasrlaccidas,olTa  nofinensco- 

tnftari,  Cap.  lxxxv. 

Puluis  ad  pudenda  defluxionelaborantia,&combuftio 

nts  ani  &  aliarum  partium,  Cap.  lxxxvi. 

Puluis  capitahs  vulneranus,cicatncem  inducens ,  &  ad 

ambufta,  Cap.  lxxxvh. 

Puluis  capitalis  profunda  vlcera  implens,&  carncm  ge- 

nerans,  Cap.  Lxxxvut. 

Puluisaddyfentericos,  Cap.  txxxix. 

Puluis  ada:gilopas,  cicatriceminduccns  citra  perfora- 

tionem,  Cap.xc. 
Puluis  Seueriani  ad  mala  oculorum,     Cap.  xci. 
Puluis  ad  lacrymantes  oculos .  arcet  ac  prohibet  lippi- 

tudinem,  Cap.xcii,. 
Puluis  pudendis  conueniens,valdc  Iaudatus, 

Cap.xcm. 


7H 


lis, 

es  infignis, 

ineuitabile,& 
Cap.  xc  vi. 
Cap.xc  vii. 
Cap.  xc  vm. 
Cap.xcix. 


Puluis  carncm  producens,  am 

Cap.xcnu. 
Puluis  adgingiuasdefluxionei 

Cap.xc  v. 
Xcromyron  capitis  fluxior 

ad  deftillationes  vtile, 
Xeromyron  fimilc, 
Puluisexiride  nominatus, 
Puluis  ad  naris  oza:nas, 
Puluis  carnem  generans  admodum  probatus, 

Cap.  c. 

Puluis  ad  ozamas  valde  laudarus,  Cap.  ci. 
Puluis  ad  ozamas  nanum  mirabilis  Cap.  cu. 
Puluis  ad  ozamas,  Cap.  c  n  i. 

Puluisadfatorem  narium  probatus,    Cap.  cxui. 
Puluis  ad  ozxnas  narium  valde  bonus,  Cap.c  v. 
Puluis  vocatus  terpon,ad  nares,  Cap.  cvi. 

Puluis  ad  polypos  &  ozamas,  Cap.  c  vu. 

Puluis  ad  polypos,  Apollonn,  Cap.  c  vm. 

Puluis  adpolypos,eiufdem,  Cap.cix. 
Puluis  ad  gingiuas  erofas  &  depaftas,  Cap.  cx. 
Puluis  on  conueniens,neceflanus  adfluxione  laboran- 

tcsgingiuas,  Cap.  cxi. 

Puluis  ad  putrefa<fhones-,cancros,fcctores,dentes  com- 

motos,&  alia  mala,  Cap.  cxu. 

Puluis  ad  comeftionem  gingiuarum  admodum  bonus, 

Cap.  cxm. 

Puluis  probatus  ad  gingiuarum  comeftioncm, 
Cap.cxnu. 

Puluis  laudatus  ad  gingiuarum  comeftionem, 
Cap.  cxv. 

Puluis  neceflarius  ad  gingiuarum  comeftionem, 

Cap.  cxvi. 
Pulueris  ad  gingiuarum  nomasprobatus, 

Cap.cxvu. 

Puluisad  gingiuarum  comeftionem  mirabilis  admo- 
dum,  Cap.  cxviu. 

Puluis  ad  gingiuas  abfcedentes,&  oris  cruftas, 
Cap.  cxix. 

Puluis  ad  gingiuarum  comeftionem  nobilis, 
Cap.  cxx. 

Puluis  gingiuis  comeftis  carnem  generans, 
Cap.  cxxi. 

Puluisadmodum  laudarus  adgmgiuarum  comeftionc, 
Cap.cxxu. 

Puluisadodoris  putredines,  Cap.cxxin. 
Puluis  ad  putredmes,gingiuas  comeftas,tonfillas,colu« 

mcllam,&dentes  commotos,  Cap.cxxun. 
Puluis  ad  gingiuas  erofas,  Cap.cxxv. 
Puluisantheron  comprobatus,  '  Cap.cxxvi. 
Puluis  ad  ons  putredincs,  Cap.cxxvn. 
Puluis  ad  putredines  oris,  Cap.cxxvnr. 
Puluisadfngidosaffe&us  laudatus,  Cap.cxxix. 
Puluis  ad  nans  ozamas,erofiones,nomas,&  omnia  na- 

rium  mala,  Cap.cxxx. 
Puluisadozsnas  naris,fimilis,  Cap.cxxxi. 
Puluis  laudatus  vt  praxedens,  Cap.cxxxii. 
Puluis  vt  praccedens,  Cap.cxxxm. 
Puluis  fimilis,  Cap.cxxxna 
Puluis  ad  ozan.  s  narium,  Cap.  cxxxv. 

Puluis  adozamas  mirabilis,  Cap.cxxxvi. 
Puluis  adozxnas  probatus,  Cap.cxxxvn. 
Puluis  ad  fcctorem  nanum,  Cap.cxxxvm. 
Puluis  adozamas  narium,  Cap.cxxxix. 
Puluis  ad  ozamas,  Cap.cxL. 
Puluis  ad  nares,  Cap.cxLi. 
Puluis  mirabilisjfimilis,  Cap.cxLii. 
Puluis  fimilis,laudatus,  Cap.cxLin. 


7*S 


MYREPSI  ALEXANDRINI, 

De  Pulueribus  ad  diuerfos  morbos, 

Se&io  trigefimafexta. 


ji6 


atitheron'  rriirabiliter  ad  eru- 
ytJonfSianguinis ,  carniu  excrefcecias, 
&nomas  ons,totiufq;corporisc6duccs. 
fchalcitidis  vftx  drach.  vna,  mifyos  df. 
duas  femis,chalcanthi  drach.Vnaiii  gra 
na  quindecim.Tntis  bene  Vtere. 
Cap.  II. 

P  V  L  V I S  morfu  carens,  vehementer  fupprimens. 
Valet  ad  ons  putredines,  curat  etiam  gingiuas  &  dctes, 
omnifquegeneris  mala.  Calcis  viux  libram  vnam,  alu- 
minis  fciffi  vncias  duas,myrrhx  vnc.femis.  tento  ad  v- 
fum  iH  fole  fub  caniculz  a?ftu. 

Cap.  III. 

P  V  L  V I  S  fanguinem  fupprimens,valdc  bonus.Cal 
larum  drachmas  tres,fquama:  xris  drachma  vnam,mi- 
fyos  drachmas  duas  femis,aluminis  lcillilis  drach.  duas 
fenns.Tritisin  pollinem  vtere. 

Cap.    II II. 

P  V  L  V  I  S  Heracles  adurens ,  &  callos  multa  expe- 
rientia  demohens.Chalcitidis,fandaracha:,arfenici,  cal- 
cis  viua:,mifyos,fingulorum  vnciam  femis.Tritairriga 
to  cum  aceto  acri  fufficienti, dein  liccaco  &  vfu  exigen- 
te  terito,&  vtere. 

Cap.  V. 

P  V  L  V 1 S  fternutatorius.  Ellebori  vnciam  femts, 
zingiberis  hexagium  Vnum  femi$,afari  fcrupulos  noue, 
caftorei  fcrupulos  tres.Trita  dato  vfu  poftulante. 
Cap.  VI. 

PVL  VI S  ftomachicus,  potus  ad  ftomachi  refri- 
gerationem,appetentiam  amiffam  ,  difbcilem  conco- 
dhonem  &  dolorem,aluliano  aPamentalo  expertus. 
Cumini  tofti  vnciam  vnam ,  piperis  communisbaccas 
quatuor  femis,baccas  lauri  nouem,  ruta:  fatiua:  baccam 
vnam.E  tritis  in  pollinem  prxbeto  cocblearium  vnum 
cum  mulfb  bono  menfura;  vniuscalefa&utti  ftomoma 
teferri  candente:&  vbibiberis  confeftim  inftomachu 
inclinato.Eft  enim  probatum. 

a  Pcemi-ntalo]  Gncc  tttmifiMtih*  .  Quld  vero  hare  dittio 
Ggnificec,diuinare  non  r>oiium:ni(i  forte  legcndum  iit  vnt/jLiiix ,  id  eft 
r«gis. 

Cap.  VII. 

P  V  L  VI S  carnem  generans,valde  bonus.Cadrrua:, 
aloes  flaux,eeruffx,hthargyri,amyli,thuris,farina:  erui- 
nx,fingul.drach.femis,mdis,ariftolochia;  longs  ,  fing. 
drach.vnam. 

Cap.  VIII. 
PVL  VIS  adcolumellamrelaxatam  phlegmone 
laborantem,valdelaudatus.  Piperis  albi  drachmamfe- 
mis,aluminis  fciffi.  drachm.  vnam,zingiberis  drach.  fe- 
mis,gallximmaturaj  drach.vnam» 
Cap.    I X. 

P  V  L  V I  S  ad  vuam  deftillatione  fupprefTam  &  re- 
laxatam,valdebonus.Aluminis  fciflilis,galhe  immatu- 
ra:,fingul.drach.femis  grana  ieptern  ,  piperisalbi  vncia 
femis,rofarum  vnc.femis  gran.tria  .Tufa  vt  pollinem 
reconde  in  vitreo  vafe,&  vlu  pofcente  coniice  in  xream 
fiftulam,&  inflato  fuper  vuam. 

Cap.  X. 

P  V  L  V  I S  ad  coly mellas  relaxatas,  &  vuam  inflam- 
matam.Cofti  Alexandrini  vnciam  vnam,  galla:  imma- 
turx  vnc.fcmis.  Tufa  probc  mifceto  cum  melle  Attico 
fuffici.enti,&  illine  cum  penna  intime". 

Cap.  XI. 

P  V  L  V I S  Anthet  on,ad  vuatn  f luxione  tentatam, 
gingiuas  a  dentibus  diicedentes,putredines,&gingiuas 
t -ruentas,dentes  commotos,mirabilis.Iridis  Illyrica:,fan 
daracha-,cyperi,aluminis  fcilfilis,  cytinortim  mah  gra- 
nati,zmgiberis,crocomagmatis,  croci ,  fingulorum  dr. 


A  vnam.Tufisin  pollinem  vterfr,ad  pntredines,  &  abfce- 
dcntes  cruentafque  gingiuas,  &dentes  commotos,ari- 
disiad  cruftas  verb,cum  melle. 

Cap.  XII. 

P  V  L  VI  S  ad  ranas  puerorum  mirabilis.McHtha:  a- 
ridx,piperis  albi,fingulorum  fcrupulos  duos  fcmis,fahs 
ammoniaci  fcrupulos  decem,folii  fcrupulos  trcs ,  cofti 
fcrupulos  duos.Trita  excipe  cum  melle  Attico  quodfa 
tis  eft,&  fub  hngua  illine. 

Cap.  XIII. 

B      PVLVISad  ranas  puerorum  lub  lingua  fa&as  ad- 
modum  bonus,expertus.Cofti,galla;  immaturz  ,  focni- 
culi  femims  veteris,fingulorum  drach.femis,  pipens  co 
munis  baccas  quinque  femis,falis  comums  gr.  i.  femis, 
colocynthidis,oftrei  aridi  vfti,fing.fcrupulum  femis,co 
rymborum  thymi.Trita  reconde,&  vfu  poftulante  lin- 
gux  illine  mel,&  poftea  infpergito  puluercm. 
Cap.    XI III. 
P  VL  VI S  Antheron  di£tus,ad  nomas  in  orefa&as. 
r  Cofti,rhois'Syriaci,fingul.drach.quatuor, flons  rofaru 
drach.ofto,zingiberisdrach.quindecim.  Trita  irrigato 
cum  melle  Attico  fufficienti,&  vtere. 

Cap.  XV. 

P  V  L  V I S  ori  conueniens ,  neceffarius  ad  fluxione 
laborantes  gingiuas.Fohorumfocnicuh  drach.vnam,ca 
fiae  drach.duas,piperis  communis  drach.vnam,bereni- 
carii  drach.duodecim.Tntisin  pollinem  vtere. 
Cap.  XVI. 
P  V  L  V I S  ad  oris  putredines,cacros,  foctorem  oris," 
dentes  commotos,  &gingiuas  aberrantes  conftringit. 
D  Facit  ad  ranas  lingua:  &  faliuam  plurimam  fupprimit, 
expertus.Corticis  mah  granati,corticis  amygdalarum, 
colocynthidis  aridx,teftarum  vftarum ,  offium  palmu- 
larum  vftorum,  caryophylli,  piperis  comunis,fingulo- 
rum  vnciam  femis.Tufa  vt  pollinem,  dentibur,gingi- 
uis,&Ialiuz  arida  appone:  aliis  autem  malis  cummcl- 
le  Attico.probatus  enim  eft. 

Cap.  XVII. 
P  VLVIS  ori  conueniens  ,morfu  carens,vocatus 
thauma ,  rimas  lmgua.  &  oris  afluxionc  natas  impleS. 
£  Siftit  ac  fanat  omnes affe£tus,&  gingiuas,omni  que  x ta- 
ti  facitprxter  opinionem.Thuris ,  amyli,terra:  afteris, 
fingulorumvnciamfemis.Tritain  pollinem  infperge 
rimis»Conducit  etiam  ad  iedis  rimas  fi  cum  albo  oui  v- 
fus  fueris. 

Cap.  XVIII. 

A  R I D  V  M  tollyriurtt  fan&orum  gloriofbrum  & 
mirabiliaefficietium,pecunixque  cotemptoru  Cofmx 
&  Damiani,ad  craffas  albugines,pterygia,&  omnia  ocu 
lorum  mala,atque  ad  hebetudinem  vtile.  Piperis  longi 
drach.quatuordecimfemis,cofti  drach.duas  femis,ca- 
dmia:  racemofx,  melanteria:  illota:  vftx,  fingul .  drach, 
duasS.caryophyllibaccasofto,maftiches  purgatxbac- 
cam  (emis.Tritis  in  pollinem  vtere :  laudatus  enim  eft. 
Cap.  XIX. 

P  V  L  V  I S  e  croco  anteuertens  omnem  lippitudinl 
expertus.  Aloesflaua:,croci,farcocolIa:,glaucii ,  aantio- 
ches,m  amoran  ,caphura:,fing.vnc.femis. 

a  Antioches,mamotan]In  manufcripto  codice  legitur  dJrta- 
^«c^/u&Ifttv.Nemo  vero  quid  fignificcnc  bx  diltiones ,  facile  (puto)' 
diuinabit. 

Cap.  XX. 

AR  ID  VM  collyrium  exfertum  ad  fluxionem  Sb 
C  humidos  oculos:&  def luentes  capillos  retinet :  &  vt  re- 
nafcantur  efticit:adfcabiem  denique  oculorum  &  pal- 
pebrarum  cofert.Cadmia:,a:ruginis  rafilis,  linguloruna 
vnciam  vnam,ftimmi  hcxagiumlemis.  Tufa  &  cnbra- 
ta  humeftato  cum  melle  Attico,  &  coniice  in  ollam  no 
uam,lutoqueobhmto,  affato:&  vbi  ab  igne  remouens, 

cxtinguc 


P  VL  VTS  adanum  proculenteru  expertus. 


?l7  DE   PVLVERIBVS,     S  E  C  T,  XI 

extingue  cum  vino  aminaeo.Dein  coniice  in  mortariu,  A  pfb  fercula. 
&  admifce  fpica:  nardi fcrup.tres.  Et  tritis fimuldiligcn  a  J"  vfto]  Velfici 

,,     .  vel  ahquiddecft, 

ter  vtere  vtcollyno. 

Cap.  XXI. 

A  R I  D  V  M  collynum  adafpentudines&pterygia, 
mirabile  valde.  Accipe  asa  manicanum ,  &  vnnam 
pueri  annoru  lex  aut  ocio.  AEs  ad  carbones  vt  vehemen 
ter  candens  reddatur  efTice:  dein  extingue  cum  vnna.& 
vbi  vniuerfum  as  in  vrina  fordium  craflitudinem  nan- 
ciIatur,repone  111  fole  vt  tabefcat :  dein  tolle  ,  &  per  te- 
nue  cribrum  traiicito.  De  eo  tandem  accipe  partem  v- 
nam,&admifce  illi  pipens  communis partem  femis, 
falis  Cappadocici  modicum:  &  lauigata  bene,in  die  fe- 
mel  ilhne. 

a    Manicarium]  Nkolaus  h&bet nsmH&ptn  .  Imelligit  autcm 
foitaflis  hac  voce.xs  quod  manibus  tiactatum  eft. 

Cap.  XXII. 
A  R ID  V  M  collyrium  ad fufTufionesinuentum, A- 
damantini  medici  fbphiftx.  Cadmia:  drachmas  qua- 
tuor,euphorbii  drach.tres,nitri  drach.vnam,fpica  nar- 
di  drach.duas,piperis  albi  drach.decem,  falis  foflihs  dra 
chmam  vnam  ,  facis  vini  aut  gypfi  drach  .  duas  femis. 
Tnta  exhibe. 

Cap.  XXIII. 
A  R I D  V  M  collyrium  Seueriani,  ad  craflas  albugi- 
res,hebetudines  &  cicatrices.   Cadmia:  vnc.vnam,am 
moniaci  vnciam  femis,pipens  albi  drachm.duas.  Trita 
exhibeto. 

Cap.    XXI III. 

ARID  VM  collyrium  Philoxeni ,  ad  angulos pru- 
fientes  &  erofos,  atque  hebetudinem.  Cadmia:  drach. 
duas,  fahs  ammoniaci  drach.  vnam,  piperis  albi  drach. 
duas.Tntis  vtitor. 

Cap.  XXV. 

P  V  L  V I S  caput  purgans,  probatus.Iridis,hyflbpi, 
aphronitri,ftaphidis  agria:,fing.drach.iemis,folia  lauri 
duo&  femis.  Probc  contufis,  verticem  priiis  capitis  vi- 
sjo  rubeo  irrigato  tepido;  &  poftea  inftar  fanna:  in- 
ipergito. 

Cap.  XXVI. 

P  V  L  V  I S  JEgyptiusdi&us,  ad  nomas  in  gingiuis, 
&  pudendis,&  omnem  corporis  partem  expertus.  Com 
primitcarnis  excrefcentiam,&c!catriccrninducit.Chal 
citidis  aflata:  drachmas  quatuor,  chalcanthi  drach.  de- 
cc,  mifyos  aflata:  drach.lex,  xris  vfti  drach.  duas  femis. 
Tntis  in  pollinem  vtere. 

Cap.  XXVII. 

P  V  L  V I S  Angeli  boni  ad  nomas ,  putredines  o- 
tnnes  ,carbunculos,pterygia,aures  purulentas,&ons  no 
rnas.  Callx  immaturae,aluminis  fcifli,  chalcanthi ,  la- 
pidis  Afii,diphrygis,berenicarii,fing.  drach.femis,  mi- 
(yos,chalcitidis,arfenici,  fandaracha,  fing.  drach.  qua- 
tuor.Triris  vtere:in  aure  quidem,  cum  pofca:in  ore  au- 
tem,cum  melle  Attico  furTicienti. 

Cap.  XXVIII. 

P  V  L  V I S  Melinos  vocatus ,  fiftens  nomas ,  &  car- 
nium  excrefcentias  reprimens.  Arfenici,  fandarachx, 
chalcitidis,  fingulorum  vnciam  femis ,  calcis  viua:  vnc. 
vnam.Tritisvtcrc. 

Cap.  XXIX. 
P  VLVIS  pudendis  aptus,  quo  efTicaciorem  ne 
quaras .  Anftolochiam  rotundamtufam  &  cribratam, 
fiquidem  nonaha:res  dubitafve,melli  mifce}&  vt  lina- 
mentum  iniice ,  &  mitte  intus  fi  nome  eft :  fi  verb  abf- 
condatur,  arido  vtere  donec  curabis  .  hoc  enim  purgat, 
carnem  generat,&  cicatncem  probabiliter  inducit. 

a  Ha:tes]  Inmanuicriptocodice  lcgitur^in/pttc ,  foite  pro 
&7rf>iVH?.vt  fit  fenfus.fi  non  haeres,hoc  eft  fi  no  dubitas  quin  nome  iit, 
aut  fi  in  confpe&u  eft.Nam  ftatim  fubiungit:  li  vero  abfcondatur. 

Cap.  XXX. 
P  V  L  V I S  ad  mora.Herbam  hehotropium,  qua:  e- 
tiam  fcorpiurusdicitur,bene  tufam  cribrato,coniice  in 
vafculum,  &  priiis  lauato  aqua  Iocum  laborantis ,  & in- 
Iperge  puluerem  .  Et  tanquam  optmio  accipc  ex  iplb 
*ter  vfto ,  &  profale  appone  mergens  intingenfve  m  i- 


P  V  L  VI  S  Sorani,crufta$g(?p'eJ^i's,  laudatus.  Ar- 
fenici,calcisviux,fing.drach.  quat^.|  chalcitidis,  ello 
bon  nigri^ing.drach.duns."a|HBB;olIine  vtere. 


lCaI- 


la  vfta,centuncuh  vfti,picis  andaiifi^.vnc.  femis.  Fac 
g  puluerem,&  cum  manu  propelle  ahiiiii  ad  mteriora,  & 
defuperconiicito:confeftim  hconiiftet,&  ftabilietur. 

a    Galla?]  Incodice  Nicolai  x^nxct  pro  xnxtfci  legitur. 
b    Coniiftet]  Grxce  r«>.«V«Tcii  falfo  pio  c-^TtdToj  lcgitur. 

Cap.  XXXIII. 
PVLVIS  ad  nomas  t  Calenc,expertus.  Squama 
aris,arfenici,iing.drach.du.is,  charta  vfta  ,^  risvfti,(ul- 
phunsignem  non  experti,fing.drach.quatuor. 
Cap.   XXXI III. 
P  VL  VIS  caraplafma, morfu  carens,  expertus,  ad- 
q  modum  bonus  ad  fordida  vlcera,&  in  qmbus  nerui  pu- 
truerunt,&  ad  pterygia,oiTaque  contnta,  vua.  &  tonfil- 
las.    Indis  drach.quatuor,erui  drachm.  femis,Cadmia: 
drach.duas  femis,manna,thuris,  fing.  drach.  qiiinque, 
fquama  Cypria  drach.fex,lithargyn  drnch.  duas ,  terrar 
Samia  drach.  feptem  femis,  ariftolochia:  rotuda  drach. 
quatuor.Tntis  bene  vtere. 

Cap.  XXXV. 
P  VLVIS  cicatricc inducens, etiammalignis.  Pi- 
nea  drach.fex,cornu  cenuni  vfti  drachm.  duas,  cadmia' 
jj  drach.nouem,cerufla,manna>  iing.drach.duas,  «erugi- 
nis  ralihs  drach.vnam. 

Cap.  XXXVI. 
PVL  VI  >  fanguinem  fupprimens,  quem  nobis 
Diofcorides  Tarlenfis  veluti  expertum  dedit:  bonus  e- 
nim  eft  ad  fanguinis  eruptiones.  Chalcitidis  drachm. 
quatuo.r,manna:drach.tres>rel)na:  anda,gypfi  vfti,fin- 
gul.drach.  quatuor.  Alia  quidem  contunde,&  percri- 
brum  traiicito,  &  comifce,acrecondeinaream  pyxidc. 
Vfuvero  poftulante  gypfum  admifce,&  vtere. 
£  Cap.  XXXVII. 

P  V  L  V I S  addentes  commotos.  Cornu  ceiuini  v- 
fti  drach.quatuor,  rhoisSynaci  drach.duas,galla  imma 
tura  drach.vnam,balauftiorum  drach.duas,corticis  pi- 
ni,zingiberis,  fingulorum  drachm.femis .  Tritis  probe 
vtere. 

Cap.  XXXVIII. 
P  V  L  V  I  S  cicatricem  jnducens  omnibus  vulnen- 
bus.Molybdena,aloes  flaua,fing.vnc.vnam.  Tntis  be~ 
rie  Vtitor. 
F  Cap.  XXXIX. 

PVLVIS  ad  quartanasin  tepida fumptus.  Alc.es 
flaua,epithymi,fing.fcrup.  vnum  .  terantur.  A ger  ve~ 
fpere  lotus  prabibat  folam  tepidam:fimiliteretiam  ma 
nclotusaccipiat  de  eo  totum  pondus,&ieiunet  hons 
fex. 

Cap.  XL. 

PVLVIS  ad  lmpetigines,  alphos  albos  &nigrof, 
expertus  &  probatus.  Lithargyri,  ellebon  nign,  finguh 
drach.vnam,fulphuns  ignem  non  experti,nitn,fampfy 
G  chi,ung.drach.duas.His  bene  tritis  vtere  in  balneo. 
Cap.  XLI. 

PVLVIS  Menabios  di&us.  Cadmia  ,  chalciti- 
dis,fing.vnc.vnam.Diflolue  in  aceto  fub  aftu  cacicula:. 
Hic  verb  confert  nomis:eftenim  nurabihs. 

Cap.  XLII. 
P  V  L  V I S  generans  carnem,&  cicatncem  induces, 
Thuris,farina  eruin^fing.drach.quinq;,  anftolochia', 
panacis  radicis,  indis,bryonia-  radicis,  ling.  drach.  dnas 
femiSjhelenh  drach.vnam  grana  quindecim. 
Cap.  XLIII. 
P  V  L  VI S  adozanasmirabilis,  neillum  defpicias; 
cxpertusenim  eft.Centaurn,fquama:  vfta1,  ling.drach- 
nii .  aruginis  raiilis ,  fquama  aris ,  radicis  cyclannnj, 
myrrha,aloes  flaux,fidioru,iing.dr.duas.Tritis  vtere. 

mgaai.  i. 


H 


yi9 


PVLVIS 

modatus.Purgat| 
gat  autem  citra 
corporibus.  Arfe: 
expefti,fquamx 
re.carnes  enim  ge 


P  VL  VIS 

folum  la.uigato, 


LIIII. 


NICOL   MYREPSI  750 

A  Eruorum  aridorum  vnc.duasfemis,iridis  vnc.vnam  he 


B 


:«ufve,fiftulis  &nomisacco- 
tfchda  vlcera,&ptfdenda.  Pur- 
iiem,potiirimiim  in  tenuibus 
irachx,  fulphuns  lgnem  non 
.vnc.femis.  Tritis  probc  vte- 
vtilis  eft. 
CaP.  XLV. 

accommodus,  probatus.  Mify 
ltor  eo. 

Cap.  XLVI. 
PVLVIS  carnem  generans,expertus.  Thuns,  ca- 
dmi«,fafin^  eruinx,ceruffa:,pompholygis,amyli,ma- 
na:,lithargyri,iing.f  rup.tres,plumbi  vfti,  terra;  Chia:, 
fing.fcrup.fex.Tritis  bene  vtere. 

Cap.  XLVII. 
P  V  L  V I  S  ad  erylipelata,  vt  eadem  hora  euanefcat 
malum.  Capra:  pedem  vnto  cum  capillis,  &  cinerem  e- 
lusin  pyxidera  connciens  feruato.Vfu  exigente  locum 
vino  pnus  madefacito,&  poftea  puluerem  infperge.  C 

Cap.  XLVIII. 
P  V  L  V  I  S  fimilis,ad  eryfiptiata  probatus.Oleo  ro- 
faceo,oui  albo,fucco  folani,  &  rofaru  ftillatitio  licjuore 
probe  fuba&islocum  inunge. 

Cap.  XLIX. 
XEROMYRON  ad  fragrantiam  veftimentorum 
valde  bonum:Violarum  viridium,indis,cofti,fing.  vn- 
ciam  vnam.Tenuiter  contufa,&  ln  linteo  hgata  tenui, 
reconde  m  vnumquemuis  arcula:  angulum.  D 
Cap.  L. 

XEROMYRON  fimilead  conciliandum  bonu 
odorem  veftibus.  Rofarum  recentium  c?rentium  hu- 
more,flons  mnci  odoran,ling.drach.fex  quartam  par- 
tem,fpica:  nardi,zingiberis,fing.drach.femis,amyli,  xy 
lobalfami,cofti,fing.fcrup.femis  &  quartam  partem,  iri 
dis  drach.  vna .  Tufa  probe  ligato  m  hnteum  tenue  ,  & 
reconde  in  arculam. 

Cap.  LI. 

G  L  AD I V  M  rubiginem  contrahere  non  permit-  £ 
tens.Hederam  fylueftrem  vftam  madefacito  cum  oleo 
rofaceofufncienti,&  probe  fubattis  llline  ferrum  qua- 
do  lubet. 

Cap.  LII. 

XEROMYRON  ad  fragrantiam  veftimentorum 
mirabile.Carpobalfami  vnciam  vnam  femis,caryophyl 
li  vnc.femis  quartam  partem,amomi  vnc.vnam  ,  fpica: 
nardi  vnc.femis,cofti  vnc.femis  quartam  partem  ,  rofa- 
rumficcarum,folii,calia:,iingul.vnc.  femis  drachmam 
vnam.Benctufa  hg.no  lnlinteofubtili,  &reponein  ar-  I 
culam. 

Cap.  L 1 1 1 
P  V  L  V I  S  aphroditeiius  vocatus,  ad  pudenda  flu- 
xione  laborantia.His  enim  cicatncem  mducit.valde  bo 
nus  eft.  CerufTx  vnc.duas  femis,  amyh  drachm.  qua- 
tuor  femis,thuris  drach.  quatuor  quarta  partem,aphy- 
careos  drach.vnam.Bene  tntis  vtere. 

a    l  hyc.ueos]  Grxce  cliqvyjtiiat  .  Quid  veroperhanc  voce 
intclligat.non  accipto. 

Cap.  LIIII.  C 
P  V  L  V I S  ad  pudenda  exulcerata ,  &  potiffimum 
recenria,&ad  mulierum  vlcerofas  intertrigines,  morfn 
vacans ,  laudatus.  Lapidis  Phrygii  vfti  &  extindiin 
mellcjcumque  vino  fufficienti  lauigati.  vtere  vt  certo. 
Ego  adieci  ad  duas  eius  partes,  aloes  flaua:  partem  vna, 
&  fcliciter  celTit.Etiam  citra  chirurgiam  malum  vincit: 
eft  cium  mirabilis. 

Cap.  LV. 

PVLVIS  laffitudineni  remouens,  mbalneo  vfur- 
pandus.  Samjpfychi ,  nitri ,  finguloium  vncias  duas  S. 
idarces,piperis  communis,baccarum  lauri,pyrethri,el- 
k-bon  albi,fing.drach.duas. 

Cap.  LVI. 

P  VL  VIS,  capitis  cataplafma  admodum  bonurn. 


xagium  Vnum  femis,manna:,  anftolochi&jfingulorum 
hexagia  quatuor  femis.Trita  infperge  vertici  capitis. 

Cap.  LVII. 
PVLVIS,  cataplafmacapitiSjprobatus.  Corticis 
pini  drach.tres,thuris  mafciili,pumicis,finguioriim  dra 
chmas  duas,indis  drach.vnam,  refina:  arida:  drach.tres, 
ariftolochia:  dfach.quatuor.  Bene  tnta  infperge  vertici 
capitis. 

Cap.  LVIII. 
PVLVIS  exaloe,valde  bonus.    AloCs  flaux  dra- 
chmas  tres,  farina*  eruina'  drach.  quatuor,  manna:  dra- 
chmas  duas,gallarum  drach.vnam  femis,  alummis  fcif- 
fihs  drach.vnam. 

Cap.  L  I  X. 
P  V  L  V  I  S  c  fa:ce  vini  combufta ,  Manethonis  no- 
mmatus.  Cadmia:  vftx  &  lota:,tetra:  aftens,  fingulo- 
rum  vnc.femis,fa:cis  vfta.  c  vino  perfpicuo,thuns.  Ali- 
qui  etiam  amylum  adnciunt ,  fingulorum  vncias  duas. 
Triris  vtere. 

Cap.  LX. 

PVLVIS  Oribalii,  mehtera  diftus.  Chalcitidis, 
fcnjama:  a:ris,gallarum,  balauftiorum,  anftolochia:  lon 
ga:,fing.vnc.femis,  fidiorum,aluminis  fciililis,fing.he- 
xag.vnum  femis.Bene  tntis  vtere. 

Cap.  LXI. 
P  V  L  V 1 S  ex  oftreis.    Cadmia-,  thuris,fingul.vnc, 
feniiSjoftreorum  vftorum  vnc.vnam  femis. 
Cap.  LXII. 
P  V  L  V  I S  e  thure.  Lithargyri,thuris,cadmiar, 
ceruffa:,  fingulorum  drach.duas  fcrup.vnum  gran.tna. 
Tntis  rn  polhnem  vtere. 

Cap.  LXIII. 
P  V  L  VI S  aphroditanus  cognominatus.  Thu» 
ris,fquama:  a:ris,amali  Punici,amyh,ceruflk,  fing.dra- 
chmam  vnam  fcrup.vnum  gran.quatuor.Triris  vtere. 

a    Mali  Punici]  Grxcus  coctex  habet  pMe/Jaf  ih  .  £ft  autem  (  vt 
Paulus  in  feptimo  teftis  eftj  legendum  foiaafyi». 

Cap.  LXIIIL 
P  V  L  V I S  a  rhodios  vocatus ,  fanguinem  fuppri- 
mens,  ad  nomas  &  carnium  excrefcentias  laudatus. 
Gallx  crudx  drach.  tres,  galla:  vfta:,  &  m  vino  extin£fce 
drach.fex,  fquams  sris  nigra:,b&  fi  non  fit,  rubese  dra- 
chmas  quatuor,chalcanthi  drachmas  duodecimj  alumi 
nis  fcnTilis  drachmas  tredecim.  Terito  lfta  diebusfuffi- 
cientibus,&  vtere. 

a  Rhodios]  ManufcriptUs  codex  falfof^^J/ov  pro  \i<f[ia.  Ie- 
git.  b  Etfinoniit]  Nicoiai  codex  non  refle  legit  Juii/uiS  tfV» 
bp£ ?,pro  tiJifAti^uBfov. 

Cap.  LXV. 
PVLVIS  flauus  appellatus.    Chalcitidis  vfta:  df< 
ofro,chalcathi  vfti  drach.decem,mifyos  drach.  quinq;, 
aris  drach.duas  femis.Tritis  vtere. 

Cap.  LXVI. 
PVLVIS  amurino  colore  pfaros  nominatus. 
Mifyos  drach.duas,gallarum  vnc.vnam,chalcitidisvnc. 
femisjchalcanthi,  xrugims  rafilis,  fing.hexag.vnumS. 
Tritis  vtere. 

Cap.  LXVIT. 
P  V  L  V I S  hehocaes ,  ld  eft  fole  vftus ,  laudatus. 
Chalcanthi,arfenici,  fingulorum  hbram  femis,calcis  vt 
ua:  lib.vnam.Tnta  fubigito  cum  aqua  fufficienti,  &la: 
uigato  fub  a:ftu  caniculari  diebus  fufficientibus :  dein 
liccatis  vteve.  Admodum  enim  adurit. 

Cap.  LXVIII. 
PVLVIS  antheron  nominatus.  Cyperi  drachm. 
quatuor,myrrha:  drach.fex,  fandaracha:  drach.vnam  S. 
rofarum  drach.vnam,croci  drach.  femis,crocomagma- 
tis  drach.vnam,aluminis  fciliilis,indis  lllyrica:,ling.dr. 
vnam.Tritis  vtere. 

Cap.  LXIX. 
P  V  L  V I S  ex  charta,ad  nomas  oris,potilfimum  pu 
dendorum,admodum  laudatus.    Squama-  a.ns,charta: 
vfta:,fingu).  diach.duodecim,arfcnici,fulphuris  igncm 


H 


( 


7?1 


DE   PVLVERIBVS,     SECT.  X 


non  experti,fing.drach.fex,  plumbi  vfti  drach.tres  te-  A 
rantur  ln  pollinem.  Et  quidem  ad  humidiores  putredi- 
nes  aridis  vtere :  cum  rofaceo  vero  &melle  fuba&is,  ad 
andas  vtere. 

Cap.  LXX. 
P  V  L  V I  S  ex  oxymyrfine  feu  myrtofylueftrijad  e- 
iufmodi.Rhois  conani  vnc.fex,oxymyrfines  fohorum, 
fandaracha:,fing.drach.quatuor,  fohorum  fahcis  arido- 
rum,iidiorum,iing.drach.tres,  aluminis  fciflilis^chryfo 
colla:,aloes  rlaua:,chalcitidis  cruda.,fquama:,  arfenici,fa  £ 
hscommuniSj  iingulorum  drachmas  duas.Tntis  v- 
tere. 

Cap.  LXXI. 
P  V  L  V I S  amaiiahoti  di&us.    Nitri,  opii,  chryfcv- 
colla:,lapidis  Afii,  fandaracha:,  mifyos,  chalcitidis,  alu- 
minis  fciflihs,diphrygis,  iingulorum  vnc  femis.  Tritis 
vtere. 

a    MafTalioti]  Ex  Taulo  lcgcndum/<?«rax»a»TBi/:non  [vt  ha- 
bet  Nicolai  codcxlf&mxtaivv. 

Cap.  LXXII. 


ellebori  albijlithargyri,  fing.vn^Hfei  femisjfohi,  aa- 
mylijellebori  nigri,tlonshpidisafl8|ng.vnc.femis,al- 
eyonii,pumicis  ai!ata;,Cimohas,faM^chij  fmgul.vnc. 
l.S.fpicx  nardi  vnc.  S.  Nonulli  VejBmicnlt  aloesflauz 
vnciaS.Tufa  in  pollinem  fc-riiatov^tuVero  poftul.inte, 
fuccum  oriza:  &  ptifana:  ln  ollatfc  flormaro  :  atque  vbi 
ebullierint,  adiice  pulueris  vnciam  femis  drachmam  v- 
nam.  Alii  &  hac  admifcent ,  faponij^tlalhci  vnci.i  femis 
drachmamvnam  ,arfemci  drachmam  vnam,  aluminis 
fciffi  vnciam  femis  drachmam  vnam,fandaracha:  vncia 
femis  drachmam  vnam ,  calcis  viuar  recentis  hbram  fe- 
mis.Bene  confe&um  recondc.Vtendum  autem  hoc  ter 
menfej  nono  fcilicet  dic  luna: ,  &  vigeiimonono,  idque 
perannum  .  Poft  hunc  vero  femel  rn  menfc,luna  de- 
ficiente. 

a    Amyli]  Manufcriptuscodcxlfgit^iiAxproa/aiJMi. 

Cap.  LXXVIII. 
PVLVIS  ad  polypos  valdebonus.  jfris  vfti,chal 
canthi,chalcitidis,miiyos,  ling.vnc.  vnam.  Ha:c  tufa  in 


PVLVIS  fmegma,quodvocatur  Afclepios.  Bac-  C  mortario,  & excepta  aceto  bono  in  olla  figuhna  oblita 


carum  laun,  nitn  Alexandrmi,  fahs  torrefa&i  commu 
nis,  fahs  Cappadocici,ammoniaci,  aphomtn,  pumicis, 
lingulorum  drach.femis,  ellebori  nign,  ftruthn  ,  pyre- 
thn,fa:cis  vim  vftac,ftaphidis  agria',iinapi,aluminisfcif 
£lis,florum  lunci  odorati,indis,  gallarum,  fingulorum 
vnc.tres.fampfychi  hb.femis,femmis  viticis,  pulegn,fa 
rinx  eruina:,cum!ni,titig.vnc.  tres,chama.Ieontis  nigri, 
fulphuns  lgnem  non  experti  ,  gummi ,  thuris,  pipens 
communis ,  radicis  cucumens  fylueftns,  marrubn,Ci- 
molia:,pa:onia:,tefta.  fepia:,  fccnigrxci,  folii,  cofti,  eu-  D 
phorbiijfpica;  nardi,fingulorum  drach.dtias:  Alexander 
autem  ifta  adiicit,nempe  fahs  amari,  fahs  e  fontibus  ni 
tn,fingulorum  drach.  fcmis,  adarces  vnc.femis,  alumi- 
nis  hquidi  &  albi,cnici,  graminis  aridi ,  bryonia;  ficca:, 
fing.vnciam  vnam.Tntis  probc  vtere. 

Cap.    L  XXIII. 
PVLVIS  fmegma  vocatum  Peponatum.Thuris, 
maftiches,ammoniaci  thymiamatis,fing.vnc.femis,tra 
gacanthx  vnc.femis  drach.vnam,  fucci  vua;  immatura: 


affatoin  clibano  aut  in  furno,&  eie&a  diflolue  vino,& 
itcrum  affato:dein  eiefta  diffolue ,  &  repofitis  in  vafe  v- 
tere  vt  probatis. 

Cap.  LXXIX. 
PVLVIS  laffitudinem  abigens ,  lnfpergendus  in 
balneo.Sampfychi,nitri,fing.vnc.duas  femis,  adarces, 
piperis  communis,baccariimlauri,pyrethri,e]leboriaI- 
bijiing.vnc.duas» 

Cap.  LXXX. 
PVLVIS  ad  polypum  probatus.  Calcis  viua:,chal 
citidis,chalcanthi,finopidis,  fing.  fcrup.  tres.tnta  exhi- 
bcto  quafi  ha :  fola  fint  laudata. 

Cap.  LXXXI. 
P  VLVIS  Rhodias  nominatus,'anguinem  fiippri- 
mens,  &  cicatnce  inducens.  Ad  fordida  oris  vlcera  cum 
melle  datur:ad  hppitudinem  aceto  madefac~tus .  ad  reli- 
qua  verb  mala,andus  infperfus.ad  fpuentes  fanguinern 
cum  aqua  frigida  menfura cochleanorum  duorum.  Dyl 


vnc.quatuorfemiSjfeminis  peponis  recentis  repurgati  E  entenam  &  alui  fluorem,&  nonias  pudendorum  confe 

ftim  fiftit  mfperfus.ad  ptcrygia  digitorum  fumme  fa- 
cit.prodeft  etiam  ad  herpetes  a  exedentes,  &  ad  ruben- 
tes  podagras.ad  vlccra  pudedorum  melle  dillolutus.ad 
dentium  dolorem  aridus  infperfus:confeftim  enim  do- 
lorem  tolhr.ianguinis  eruptiones  ex  omni  vulncrc  co- 
pefcit.ad  carnis  luxta  gingiuas  eminentiam  facit,&  hu- 
midas  gingiuas.  Conducit  peripneumonicis ,  fanguinc 
excrcantibus,&  carnium  excrefcentias  comprimit,  &  ci 
catncem  lnducit.Gallas  lmmaturas  nouem,  fqu-ama:  ru 
F  bea:  drach.quinque3chalcanthi  drach.tres,  aluminis  fcif 
filis  drach.duas.Dimidium  gallarum  parte  vrito ,  &  ex- 
tinguito  in  vino  auftero,vt  nigrefcat  medicamentu.Bc- 
netnto  vtere. 

a  Excdentcs]  Incodice  Nicolai  eft  fcriptum  <?«v?st<,fortepre 
iaQiojMixt. 

Cap.  L  XXX II. 
P  VL  VIS  ad carcinomata  oris,& omnis generisvl 
cera  ,cruentafque  gingiuas  admodum  vtihs.Cofti,folii, 
fpica:  nardi,gallarum  immaturarum ,  cochyliorum  of- 
iium  crematorum,fa:cis  vini  vfta:,teftarum  fepia:  vfta^ 
^  rum,charta:  vfta:,atarichi  vfti,phales  vfta:,  fingulorum 
vnc.femis.Tritis  vtere  priiis  abftergendo  locumvino, 
inuolues  digitii  linteolo,&infperge.comede  panis  buc 
cellas  vino  diluto  maceratas.  Oleo  autem&melle  per 
totum  abftineto. 

4  Tanchi  vfti,8c  phales  vfta-]  Gixce  eftTiplz* xitnuj/Mrxtfd 
Xxs  KtKtuufjJftnt.Val autem  carnem  pifcium  alUiuivc  alii  Grard) 
accipit.?**»  veid  quid  lit,diuinare  nequeo. 

Cap.  LXXXIII. 
PVLVIS  capitalis p«rgans  &  caua  carnibus  im- 
plens.Offa &fquamasremouct,&  ad  putrefadtos ncr- 
H  uos  confert.Indis  drach.  quinque ,  ariftolochia:  longa: 
drach.duas  femis,eruorum  rubeorum  drach  .  quatuor, 
manna:,thuriSjfquama:  a:ris,aloes  flaua:,fing.dr.duas  fe 
mis.Singulafeorfim  tundito  &  cnbrato.mifce,&vtere, 

t  aaaa.  ik 


vnc.vnam  femis,fimilaginis  hb.centum  quinquaginta, 
alborum  ouorum  quinque ,  iridis  vnc.  S.  Aliqui  etiaitt 
adiiciunt  ellebon  vnc.vnam.Bene  tntis  vterc. 

Cap.  LXXIIII. 
I  VLVIS  Critonis nominatus,probatus.aLomcn- 
ti  mcd>um  femiSji.milaginislib.tres,tnfohi,myrobala- 
ni,iridisillynca:,fingulorum  lib.duas,  ammoniaci  thy- 
miamatis  vnc.fex,ouorum  alba  feptemjcamis  peponis, 
fucci  vua:  immatura;,  fing.hb.vnam  femis.  Bene  parata 
commifce,  &  finge  paftillos,&  exiiccatoin  vmbra:  vfu 
verb  poftula nte  tufa  &  cribrata  exhibeto. 

a    Lomer.ti^  In  codice  Nicolai  falfo  fcribitur  cfnj^Spto  «- 

fty/ui. 

Cap.  LXXV. 
P  V  L  VT  S  alius,&vt  pra  cedens,  admodum  Iauda- 
.  tus.  Tragacatha:,thuris,maftiches,ammoniaci  thymia- 
matis,fingulorum  drach.  quindecim,  fucci  vua:  imma- 
tura:  vnc.duas  femis  ,  fimilaginis  hb.  quinque  vnc.tres, 
Albi  oui  vnc.femisjcarnis  peponis  vnc.quinque.  His  be 
ne  fubac~hs,  confice  vt  pra;cedentem. 

Cap.  L  X  X  V  I. 
INSPERSORIVM  exficcans  caput  quod  flu- 
xione  laborat.  Nitri  Alexandnni  rufi  vnc.duas  femis, 
fahs  communis  torrefaGi  vnc.  femis  drach.vnam,  falis 
Cappadocici  vnc.femis .  Hatc  trita  &  macerata  aceto  a- 
cemmo  fufficienti,  aconiiccin  linteum  facculum,&m 
camino  vrito  donec  ln  carbones  vertantur. dcindc  m 
fole  refrigeratis,ad  abftergendum  vtitor  cum  vino  fuffi 
cicntijdefuper  inftillans  inbalnco. 

a  Coniicein  linteum]  Hae  ex  Paulo  adieSa  funt,  &  incodice 
Nicolai  dtlideiantur:  vbi  legitur  iftCa.}.*  hhif  raKiwitt ,  iyci  noLroi  ii 
Kjt^/vy.Scc. 

Cap.  LXXVII. 
P  V  L  V I S  vel  pfilothrum  podagricum ,  laudatum. 
Waftiches ,  thuns  mafculi,  vua;  fatiua:,  ftaphidis  agriar, 


N 1  C  O  L. 


XXXIIII. 
miens  omnem  eminentiam:  ad  ci 
etiam  ea  qua:  difficulter  curan- 
halcanthi  drach .  duas,  ca- 
drach.  quatuor.  Aceto  dif- 


733 

PVLVIS 

catncem  autei 
tur.  Chalcitidis 
dmia:,mifyos, 
folue,&  ruifus  t 

Cap.  .  XXXX  V. 
PVLVIS  vocariisXenocranos,impletis,  adflacci- 
dasgingiuasvGa^fc&ofla  non  finit  contriftan .  Cum 
mellepurgat  mal^na  ac  depafce^Utia .  fquamasetiam 
recedere  facic.Cadmia:  vnciam  femis,  mifyos,  chalciti-  B 
dis,  fory,myrrhx  ,  fingulorum  vncum  lemis.Tntis  v- 
tere. 

Cap.  LXXXVI. 
PVL  VIS  adpudenda  fluxione  labor.mtia,  &  ani, 
alarum,&  partium  qux  coftas  interiacent,vftiones.  Ca- 
dmia:vfta;&lota:,corticispmi,thuns,  plumbi,  iingul. 
vnc.vnam. 

Cap.    L  X  X  X  V 1 1. 

PVLVIS  capitalis ,  vulnerarius,  cicatricem mdu- 
cens.Confert  ad  ambufta  cum  cerato  rofaceo.  Arido  ve  ^ 
rb  vbi  vti  velis,  aconcerpta  linamenta  oleo  imbuta,po- 
nc  fuper  puluerem  .  Limacum  vftarum  vnciam  vnam, 
thuris  mafcuh,  aloes  flaua:,fingulorum  vnc.femis.  Lx- 
uigatis  vtere. 

a    Concerpta  linanienta]Legcndum  Ti'>.^jt1*//0Tsi)non y.olS, 
*t  habit  manufciiptus  Nicolai  codex. 

Cap.    LX  XX  VIII. 

P  V  L  V I  S  capitalis ,  profunda  lmplens  vulnera,& 
carnem  generans,valde  bonus.  Erui  albi  drachm.qua- 
tuor,indis  drachm.decem,manna:,thuris,ariftolochia:,  jj 
fquama:,aloes  flaua:,myrrha:,  fingulorum  drach.quin- 
que.Bene  tntis  vtere. 

Cap.    L  XX  XIX. 

PVLVIS  heliocaes  di£us,  id  eft  a  fole  vftus.  Valet 
ad  dyfentencos,  iniectus  cii  deco&o  m-,Ii  Punici  puta- 
minum  aut  ruborum ,  aut  myrtt ,  aut  <-c!iorum  oliua:, 
fumme  probatus  &mirabihs.  Arfenici,calcis,  rhoisco- 
nani,fiiig.vnc.S.fucci  hypocifthidisvnc.vnam.Bene  tri 
ta  fubigito  fub  xftu  camculari  in  vrina  puerinondum 
corrupti  aut  aqua  marina,  aut  fucco  plantaginis  maio-  ^ 
ris  aut  rmnoris  diebus  viginti  exficcans.  Vfu  poftulan- 
te  Uuigato,&  vtere. 

Cap.  XC. 

P  V  L  V I  S  ad  xgilopas  expertus,  ad  cicatricem  du- 
cens  fine  perforatione.Thuns,aluminis  fciflihs,  fingul. 
vnc.S.Tnta  excipiantur  cum  rerebinthina  pondere  hc- 
xag.quatuor,&  vtere. 

Cap.  XCI. 

P  V  L  V 1  S  Seueriani  ad  mala  oculorum,toIlens  al- 
bugines  fummc  craflas,&  omnem  caliginem,hebetudi  p 
nem  &gingiuas.Cndmia:  vnc.vnam  femis,fali$  ammo- 
niaci  vnc.  vnam,piperis  albi,  folii,  fingulorum  vnciam 
S.Tntis  vtere. 

Cap.  XCII. 

P  V  L  V I S  ocularis,  quem  accepi  ab  Alypio  archia- 
tro,adoculos  lacrymantes ,  qui  pra:feruat,&abigito- 
mnem  lippitudinem.Cadmia:  drich.tres,  a*ris  vfti  dra- 
chmas  duas,ftimmi,ammoniaci,  fingulorum  drach.v- 
nam.Cadmia,a:s&ftimmi  cum  Attico  melle  vruntur, 
&  vino  ammajo  extinguntur.dein  contunditur  ammo-  q 
niacum.  Aliqui  autem  adhciiit  etiam  croci  drachm.S.& 
fpica:  nardi  drach.vnam. 

•  Cap.    XC  III. 

P  V  L  V I  S  pudendis  conueniens,admodum  lauda- 
tus.Fceniculi  affati,&  amygdalarum  amararum,  fingul. 
vnc.vnam,cinerem  infperge  fitpius  manu. 

Cap.  XCIIII. 

PVLVIS  carnem  generans,  ad  fiftulas  conue- 
niens.  Chamxleontis  nign,  thuns,  lndis  ,corticispi- 
m,arfenici,ariftolochix  longx,  fingulorum  vnciam  fe- 
mis.Fiftulam  prius  mulfa  abluito:dein  tnta  in  polline, 
lnfperge. 

Cap.  XCV. 
P  V  L  V  i  S  antheron,ad  gingiuas  fluxione  tentatas, 


MYREPSl 

A 


734 


praecipuu  medicamentum.  Aluminis  fciflilis,cyperi,fan 
daracha:,fing.dr.  quatuor,  myrrhac  drach.vna,crocidr. 
S.crocomagmatis  drach.vnam  S. 

Cap.  XCVI. 
XE  RO  MYRON  capitis  fluxione  laborantis ,  in 
quonullus  error  admittitur ,  &  ad  deftillationcs  valde 
bonum.Indis,  helenn,  floris  lunci  odorati,  fing.hb.  le- 
mis,rofarum  andarum  vnc.vnam  S.arrtomi,  cofti,fohi, 
gallaru,fing.Vnc.tres.  Tntis  vtere  a  balneo ,  caput  prnis 
vino  auftero  illmens. 

Cap.  XCVII. 
XEROMYRON  adcaputfluxionetentatum  & 
deftillationem  conferens,in  quo  nulluspoteft  commit 
ti  cvror.  Cubebx,caryophylh,  coftircaiia:,  folii,  fpicx 
nardi,iingulorum  hexagium  vnum.  Tnta  bene  coquu 
to  in  vino  rubeo  bono,  &  lauaro  ex  eo  caput  a:grotan- 
tis  tepido.dein  tentoalocs  flaua:  hexag.vnum  S.&irri- 
gato  vino  bono  quod  fatis  eft  :  infperge  vertici  capitis, 
&  dcftiper  ponito  goffipium,&  permitte  vt  quiefcat. 

Cap.  XCVIII. 
PVLVIS  exinde.  Indis  vnc.  vnam  fcmis,galla- 
rum  vnciam  femis,cafiar,cofti,  foliijfpica*  nardi,balau- 
ftiorum,  rofarum  andarum,carpobalfami,  fingulorum 
vnciam  vnam,  myrrha:  drachmas  duas .  Tnta  bene,  & 
capite  vino  auftero  tepidomadefa&o,infpergc  defupcr 
puluerem  a  balneo. 

Cap.  XCIX. 
P  V  L  V  I S  ad  ozamas  nans,probatus.  Spicx  nardi, 
mifyosjfingulorum  hexagium  vnum.  Subacla  cum  vi- 
no  auftero ,  &  lrngata  bene  ,  vt  fordium  craffitudinem 
nancifcantur,illine  interiora,  &  lana  obturato.  Optimc 
facit  ad  ozamas  chalcanthum  melle  Attico  exceptum. 
fimiliterchalcitis,  arugo,  &a:ris  fquama.  &  iftepuluis 
qui  habet  chalcitidis  cruda:  drachmas  fex,cadmia:  dra 
chmas  quatuor.  fubige  cum  aceto  in  aftu  caniculari 
multis  diebus,&  exficcatis  vtere  .  Aut  cum vino  diflbl- 
ue,autaridum  infufflato .  Eft  autem  is  puluis  laudatus 
&mirabilis. 

Cap.  C. 

P  V  L  V I S  carnem  generans,admodum  laudatus. 
Thuris,cadmia:,amyli,lirhargyri,pompholygis,  *  eli- 
chnes,fingulorum  vnciam  vnam  .  trita  in  polhnem  in- 
fperge. 

a    Elichnes]  Gurce eft  »>J%Y»t- 

Cap.  CI. 

P  V  L  VI S  ad  ozamas  admodum  probatus.  Mifyos, 
chalcitidis,myrrha  fing.drach.femis,chalcanthi  drach. 
fex,aluminis  fcifli,gallarum,fquama:,  fing.  drach.duas, 
aluminis  rotundi  drach.  vnam,  thuris  maris  drachm.S. 
Trita  irrigato  cum  aceti  lib.vna  femis,  &  coquitoin  x- 
reo  vafe.  Vbi  mellis  confiftentiam  natta  fuennt ,  exce- 
ptisvtere  ,  elychnium  imbutum  interioribus  nanum 
imponendo. 

Cap.  CII. 

PVLVIS  ad  ozamas  naris  mirabilis.  Seminis  eri- 
ces,myrrha:,nitri,fidiorum,  fing.dradi.  duas,  croci,co- 
fti,fing.drach.vnam.Tnta  miufflato  perinfundibulunt 
ininteriora  naris. 

Cap.    C  I II. 
P  V  L  VI S  ad  ozxnas  narium.  Aluminis  fcifli,myr- 
rha:,fing.drach.duas,  fandarachx,  rhois  cuhnani,falis 
ammoniaci,croci,cofti,fing.dr.vna.Trita  infufflato  per 
mfundibulum  naribus,mulfo  naribus  pruis  infufb. 
Cap.    C  1 1 1 1. 
P  VLVIS  magiftriTheodori  ad  fcctorem  narium, 
admodum  probatus.Aniomi  repurgati,myrrha*,rofaru 
andarum.Trita infufflato  nanum  mtimis  partibus,  aut 
cum  nardino  diflblue  vnguento,&  vtere. 

Cap.    C  V. 

PV  LVIS  adozanas  naris,valde bonus.  Myrrhar, 
cafia:,rofaium  aridarum,fing.hexag.vnum.Tritis  benc 
&commixtis  cum  melle  Attico  ilhne  narium  intima 
mane  &  vefperi,donec  vtique  fanetur. 


7rt 


DE  PVLVERIBVS   SECT.  XXX 


Cap.  CVI. 

P-VLVIS  vocatus  terpon,ad  nares.  Myrrhx,ca- 
fia:,fing.drach.duas,floris  iunciodorati,rofarum  anda- 
rum,fing.drach.femis .  Trita  lrngato  cum  mulfb  vete- 
rij&illine  naribus. 

Cap.  CVII. 
PVLVIS  ad  polypos  &  ozamas.  Aluminisfcifli, 
jnyrrhx,fandaracha:,ling.drach.duas,a;ris  vfti,gallaru, 
iing  drach.fenns.Trita  nanbus  prnis  vmo  odorato  infu 
fojilhne  cufpide  fpecilli.  £ 
Cap.  CVlII. 
PVLVIS  ad polypos  Apollonii.    Ellebori,  origa- 
ni,fing.hexag.  vnum.  Tntain  polhnem  lnfufflatointi- 
mis  narium  partibus. 

Cap.  CIX. 

PVLVIS  ad  polypos  eiufdem,probatus.  Ellebo- 
ri  mgn,fundaracha:,fingul.hexag.vnum.  Tntairngato 
cum  oleo  fufficienti ,  &  excipe  lana ,  lmplens  intenora 
nanum. 

Cap.  CX.  < 
P  VLVIS  heliocaes  ad  erofasgingiuas  furnmcfa- 
ciens.  Arfenici,calcis,fing.lib.femis,rhois  coriaru  vn- 
ci.ntres,  fucci  hypocifthidis  vnc.  vnam.  Tnta irrigato 
cum  decoclo  putaminis  malorum  Punicorum,  aut  ru- 
bi,autmyrti,autfoliorum  oliux',aut  vrinar,aur  marina: 
aqua;,  aut  fucco  plantaginis  maioris ,  &  fubigito  in  x- 
ftucaniculandiebusviginti,  &  exficcatum  rurfus  laui- 
gatoad  vfum. 

Cap.  CXI. 

P  V  L  V I S  ori  accommodus ,  ad  ginginas  fluxione  ^ 
laborantcs,valdeprobatus.   Foliorum  focniculi,  pipe- 
ns  communisjfing.drach.  vnam,  cafix  fiftula:  drachm. 
■duas,berenicarn  vnc.duodecim. 

Cap.  CXII. 

P  V  L  V I S  ad  putrefa&iones  oris,carcinomata,  fot- 
totem  onsjdentes  commotos,  gingiuas  difcedentes,ra- 
nas  vocatas  fiib  lingua,  &  abundantem  fahuam  mirifi- 
cus  &expertus.  Corticis  malorum  granatorum,amy 
gdalarum  corticis ,  cucurbita:  arida;,chryfobalanivfti, 


iamfcmis.  Hxc 
vertantur.  dein 


audatus.  Ahl- 
vnam,  fahs  fo£ 
ta  n  rigato  cum 


A  nici,  aluminis  fciflihs,fingui 
ficcato  ln  teftaceo  vafe  quoad  i 
tento,&  vtere. 

Cap.  CXVI 
-   PVL  VIS  ad  nomas 
minis  icifli,rofarum,firigulorui&i  drac 
filis  drach.  duas  ,  croci  dradi.fenm  .'! 

melle  fufficienti,&  vtere. 

Cap.  c  x  Vm;  •  •• 

B  PVLVIS  adgingiuarum  corrapionem  valde  mf 
rabilis  Ornphacn  drach.vnam ,  aiuminis  fcifli  ,  myr- 
rha:,nitri,fing.drach.femis,croci  gran.quinJecnn.  Tri- 
ta  madefacito  cum  melle,  &  vtere. 

Cap.  CXIX. 
P  VL  VI S  ad  abicedentes  ging-uaSjC^  cruftas  m  orc 
admodum  bonus.  Aluminisiciih,cvperi,m)nha:,  fin 
gul.drachm.quatuor,  fandarachx  diachmas  duas,indis 
drachmam  vnam  femrs ,  croci  drachmam  femis .  Bene 
tritis  vtere. 
C  Cap.  CXX. 

P  V  L  VI S  ad  comeftionem  gingiuarum  mirabilis. 
Cyperi  drach.quatuor,  fandaracha;  drach.  vnamfemis, 
myrrha;,croci,aluminis  fciifi,  indis,  iing.  drach.vnam. 
Tnta  madefacito  cum  melle,&  vtere. 

Cap.  CXXI. 
P  V  L  V I S  ad  carnem  generandam  in  gingiuis  co- 
meftis.Rofuum  veterum  feminis  drach.  vnam,  calarm 
odorati  vetens  aut  Indici  drach.femis.Tnta  bene  deiii- 
perinfpergito. 

Cap.  CXXII. 
P  V  L  V I  S  admodum  laudatus  ad  gingiuarum  co- 
meftioncm.  Florum  rofarum  fcrup.duos,  calami  odo- 
rati  vnc.vnam  femis ,  fidiorum  fcrup.vntim,  aluminis 
fcillijCyperijfing.fcrup.  femis.  Bene  tnta  inlperge  defu- 
per.Eftemm  mirabihs. 

Cap.  CXXIII. 
P  V  L  VI  S  antheron  ad  putredinesin  orefattas, 
Aluminis  fcifli,cyperijfandaracha!,fingul.drachm.qua- 
tuor,myrrha:  drach.vnam,  croci  grap.quirrdeciffl,  cro- 


ofiium  palmularum  vftarum,cofti,caryophylli,  piperis  £  comagmatis  drach.vnam  femis 


communis,fing.drach.tres.,Tritis  bene,  ad  dentes  qui- 
dem,gingiuas&faliuam,andis  vtere;ad  aha  veromala, 
cumraelle  Attico.  ' 

Cap.  CXIII. 
P  V  L  VIS  adcomeftionem  gingiuarum.  Almyri 
thra;,arfenici,fing.vnc.femis,  pipens  communis,alurtii 
nis  icifli ,  faUsfofiihs,  chryfobalani  magni &  parui  vna 
cum  oflibusjfalis  gangrim,fing.hexagia  quatuor.  Bene 
tritafetmentato  cum  acn  aceto,&  comicein  calamum 


Cap  CXXIIII. 

P  V  L  V I S  ad  putredines  oris,&  gingiuas  depaftas, 
tonfjllas,antiades,&columellas,  aridus  admotus.in  den 
tibus  autcm  commotis  m  aceto  duiolutus  retinendus 
in  ore  ent.  Gallarum  immatur.uum  ,  aluminis  fcifli, 
fing.  vnc.femis.  Trita  infperge  deiuper  vt  efficacem, & 
probatuni. 

Cap.  CXXV. 
PVLVIS  antheron  ad  gingiuas  erofas vtilis.  Cy 


donec  totumin  cinerem  vertatur  .  Interiorehuius  par-  p  peri,croci,fing.drach.vnam,alumin;s  fcifli  drach.  duas, 


rofarum  drach.tres,fandaracha,iridis,gallarum,cytino- 
rummah  Punici,fing.drach.duas. 

Cap.  CXXVI. 
PVLVlS  antheron,expertus.   Cyperi  drach.qua* 
tuor,crocomagmatis,  aluminis  fcifli,iridis,fingulorurH 
drach.vnam,croci  drach.lemis,fandaracha;drach.vnam 
femis. 

Cap.  CXXVIi. 

P  V  L  V  I  S  ad  putredmes  in  ore.   Fbliorum  olex 
lauftiorum,  mvrobalammagni  mtegri,  alummislcifli-        „  j      i  A        a    rj      ~  l  t  n. 

wuuiumiH,m?I  &         &  vftorum,  radicisladtuca:  vfta;,fidiorum,  balauftiorum, 

lis.tlons  rubumvrrhx,CYpen,croci,  lalistoililisjhypoci  G  .  '  A  ,       'r    .       \  . 

m,iiuri&iuui,iii)iin*,  Jr  ,  '  ■  '  T  fing.hexag.vnum,coftihexae.femis.Terito,&  primum 
fthidis  &  eius  fiicci ,  lingu  orum  hexagium  vnum.  Te- 


tem  accipe,&  tento:dein  sgrotatis  os  ablue  aceto  acn: 
&  poftea  goflipio  pra:di&as  fpecies  infpergito,  &gin- 
giuis  apponito,& lta  fex  horis  flnito.  Abietus  dein  ite- 
rum  os  cum  acri  aceto  abluito,  &  riirfus  deeo lnfperge: 
atque  idipfum  donec  fanetur  facito. 

Cap.  CXIIII. 
P  V  L  V I S  ad  comeftas  gingiuas,admodum  lauda- 
Nucis  mofchata:,  rofarum  aridarum,fidiorum,ba 


tus 


g.hexag.vnum,colti  nexag.lemis.  l  erito,<3c  pnmi 
os  colhnto  cum  ladte  afinino  aut  caprino  tepido.  Attf 
folia  olea:,rhoem  Syriacum,afpalathum,rofas,letes,rof- 
marinum  ,  platani  folia,decoque,&  cum  decocti  mre  o^s 
fiepius  abluito.  dein  mfperge  didtum  ptiluerem  ,  &  ga~ 
ftremiim  os  cum  vino  collue. 


rito,&paratovtpra:cedem£m.  Pra;beto  aridum  vfupo 
ftulanct.   ....  b  ■  ■  -' 

Cap.   CX  V. 
P  V  L  V I S  probatus  ad  comeftionem  gingiuarum. 
Succi  polygoiu  vnciam  vnam  ,  acinorum  vua:  vnciam 
fenus.  tento&coquito  cum  pofca,  collueexeoos  mul  Cap.  CXXVIII 

toties.Autacciperadicisrubi,ramorum  olea:, rhoisSy-  PVLVIS  ad putredines ons.  A ruginis  ferrijba- 
naci,rhois  conarii,&  balauftiorum:cum  pofca  fufficien  lauftiorum,cytinorum,  aluminis  fcifli ,  rofarumjgalla^. 
ti,coquito,&  os  cum  eo  collue.  rum,iridis,fingul.hexag.vnum,  cumini  drachm.vnajai, 

Cap.    CXVL  H  Tnta llhne dehiper. 

PVLVIS    neceflarius  ad  gingiuarum  comeftio-  Cap.  CXXIX. 

nes.  Nucismofchatar,rofarum,caryophylli  ,cubebx,  PVLVIS  calidus  admodum  ,  adfrigido*  affeflus 
balauftiorum,tnum  piperum,myrobalanimagni,arfe-      valde  laudatus .    Salis  communis,  lalis  Cappadocia, 

aaaa.  m. 


737 

falisefontibus 
lexandrini,nitri 
cis,ammoniaci 
ellebori  nigri& 
vftx ,  ftaphidis 
nis  lciffi  &  rot 
rum  non  perfor 
chi  Hb.femis,fi 
nnx,ling.vnc 
116  experti,gumij  i 


nicol:  myrep si  738 

parechiri,ialis  amari,nitri  A-  A  mis,chalcanthidrach.treJ,«Iufhinls!ongi,gallaru,fqua- 


%nitn  Phrygii  magni,pumi 
atis,fingulorum  libram  femis, 
thii  herbx,pyrcthri,  fxcis  vmi 
-yonu ,  finapi,  cyperi ,  alumi- 
m  iunci  odorati,  indis,  galla- 
ugulorum  vncias  tres,fampfy 
ni,pulegii,fabacex  &  lupini  fa- 
mxleontis  nigri,fulphuns  ignc 
s,  piperis  I6gi,radicis  cucumeris 
fylueftris,mar.rubii  hcrbx,firrg.vnc.vnam  femis,  teftu-  B 
dinis  marinx&lfa?jliquons  Cyrcnaici,fing.vnc.tres,Ci 
molia-,radicis  pxonrx,teftarum  fepix ,  buccinorumv- 
ftorum,cofti,oftreorum  vftom,aloes  vftx ,  myrrhx,fo 
lii,cumini  /Ethioptci,euphorbii,  fpicx  nardi ,  Celticx, 
cnici,grani  Cnidingraminis  aridi,radicis  bryonix,bac- 
carum  lauri,fing.lib.femis, adarcx  vnc.fenus.Hxc  bene 
tritainfperge  dcfiiper. 

a  l>arechin]In  codicc  manufcripto  legitUT«>.5>  mtpnyjtut.Ui 
paulo  poft  yiTfK^tsiTfcKxs.riTfi!  Qfvyix fj&yvx  .  Qua:  lec~Hone-s  an  lcgi- 
tinia  fint.pluiiniihn  dub  itamus.Nitri  autem  diuerfas  fpecies  hauddu- 
bic  innuunt. 

Cap.  CXXX. 

P  V  L  V I S  ad  ozxnas  naris,erofiones,nomas,denfi- 
tates,&  quxcunque  narium  mala.diuinum  eft  medica- 
mentum.  Mannx,chalcanthi,thuns,chalcitidis,anfto- 
lochix,fing.drach.tres,vitis  albx  fucci  vnc.tres.Lxuiga 
to  hxc  quoad  arida  reddantur,&  vtere. 

Cap.  CXXXI. 

P  VLVIS  adozxnasnaris  fimilis  .  Squamx  xris, 
chalcitidis,fing.drach.quatuor,chalcanthi  drach .  tres, 
fellis  taurini,amomi,myrrhx,  calaminthx ,  marrubn.  D 
Tnta  defuper  infperge. 

Cap.  CXXXII. 

PVLVIS  Iaudatus vtprxcedens.  Sandarachx dr. 
quatuor,  fquamx  xris  drach.duas,chalcathi  dr.tres,el- 
lebon  nigri  drach.vnam.  Tnta  mfufflato  intimis  nariu 
partibus,&  vtere  vt  optimo.  hoc cnim  medicamentum 
in  deccm  diebus  prodeft.Facit  vcro  idipfum  etiam  chal 
canthum  folum  cum  accto  lllitum. 

Cap.  CXXXIII. 

PVLVIS  probatus  vt  prxcedens .  Sidiorumdra-  E 
chmam  vnam,chalcanthi  dr.quinque,chalcitidis,  fellis 
taurini,croci,amomi,myrrhx ,  calaminthx,marrubii, 
fing.drach.duas.Tnta  defuperinfperge.  eft  enimvalde 
bonus. 

Cap.  CXXXIIII. 
P  V  L  V I S  vt  prxcedens,per  nares  immiffus  admo- 
dum vtilis.Mifyos,chalcitidis,myrrhx,fing.dr.tres  fc- 


mxxris,aluminisrotundi,fing.drach.duas,thunsdr.fe 
mis.  Trita  coiice  in  aceti  lib.S.  vnc.vnam  femis,  &  co- 
quito  in  xreo  vafe  donec  mellis  confiftctiam  acquirat. 
Vtcre  pcr  lmamenta. 

Cap.    C  X  X  X  V. 
P  V  L  V I S  ad  ozxnas  narium,laudatus.  jtruginis, 
fquamx,fing.drach.  vnam  femis.Trita  mfuffla  interio- 
nbus  nariuhi  partibus. 

Cap.  CXXXVI. 
P  VLVIS  ad  ozxnas  narium  mirabilis.  Semims 
ericx,myrrhx,nitri,fidiorum,fing.drach.duas,croci,co 
fti,fing.dr.vna.Trita  intimis  nanu  partibus  mfufflato. 

Cap.  C  XX  XVII. 
P  V  L  V I S  ad  ozxnas  narium  probatus.  Salis  com 
munis,aluminis  fcifli,myrrhx,fing.  drach.duas,fampfy 
chi,rhois  culinarii,falis  ammomaci ,  fandarachx,croci, 
cofti,fing.drach.vnam.Tritainfufflatonaribus,aut  mul 
fum  prnis  nanbus  mftillato. 

Cap.  CXXXVIII. 
P  V  L  V  I S  Theodon  A&uarii  ad  fcrtorem  narium. 
Amomi,myrrhx,rofarum  aridarum,fing.hexag.vnum» 
Suba&is  cum  vnguento  nardino  vtere. 

Cap.    C  X  X  X  I X. 
PVLVIS  fimilis ad  ozxnas  narium.  Myrrhx,ca 
fix,rofarum,fing.hexag.  duo.  Contufa  humeftato  cum 
tcpido  melle,&  prxbeto  mane  &  vefpcri  donec  fa- 
netur. 

Cap.  CXL. 
P  V  L  V I S  ad  ozxnas  narium.    Hedychroon  teri- 
to,  &madcfacito  cum  mulfo  fufficienti,  &infundena- 
nbus. 

Cap.  CXLI. 
P  V  L  V I S  vocatus  Terpon,ad  nares  laudatus.  Myr 
rhx,cafix,fingul.drach.duas,floris  iunci  odorati,rofam 
aridarum,fingulorum  drachmam  femis.  Trita  madefa- 
cito  cum  mufib  veteri  fufficicnti,&  llline  nanbus. 
Cap.  CXLII. 
P  V  L  V I S  mirabilis  Vt  prxcedens.  Myrrhx,cafiar» 
fing.  drach.  vnam  femis ,  chalcitidis  drach.duas ,  fpica: 
nardi  drach.vnam,ellebori  albi  drach.femis.Tnta  defu- 
per  infperge  cum  mulfo» 

Cap.  CXLIII. 
PVLVIS,  vtprxcedens ,  laudatus.  MifyosaiTati 
drach.quaruor,iridis  drach.duas,croci  drach.femis.Tn- 
ta  infperge  cum  melle  Attico  fufficienti. 


INDEX    OXYMELITVM,  OXYPORIORVM, 

confe&ionum  vini,gingiuarum,dentium, 
&  aliorum  remcdiorum. 


Oxymetitis  ptlrgatorii  confe&io,        Cap.  i. 
Oxymelitis  confeftio,Iuliana  Vocata,   Cap.  it. 
OxymelitiS  purgatorii  confec"tio,         Cap.  iii. 
Oxymelitis  limplicis  confe£tiolaudata,Cap.itn. 
Oxymeli  incidens,&  obftru&iones  tollens,optimum, 
Cnp.  v. 

Oxymeli  purgatorium,expertum,  Cap.vi. 
Oxymeh  purgatorium,pituita  ducens,  Cap.  vit. 
Oxymeli  purgatonum,valdc  bonura,  Cap.  vin. 
Oxymeli  purgarorium,cxpertum,  Cap.ix. 
Oxymeli  purgatorium  pituitx,flaux  bilis  &  nigrx,tho 

racis &ftomachi,expcrtum,  Cap.  x. 

Oxymeli  purgatonum,fimile,  Cap.xt. 
Oxymeli  ad  quotidianas,tertianas,quartanas,&  hydro- 

picoi,vtile  admodum,  Cap.xit. 
Aceti  fqmllitici  confedtiolaudata,        Cap.  xnt. 
Aceti  fquillitici  confe&io  fimilis,         Cap.  xutr. 
Aceti  fquilliticifimplicis  confe&io,     Cap.  xv. 


Oxymeli  purgatorium  conferens  rt  prxdithim  in  pr£ 
mocapite,  Cap.xvi. 

Oxymelitis  lienofis  conferentis  confe&io, 
Cap.  xvti. 

Oxymeli  ad  calculoios  laudatum,        Cap.  xvtn. 
Oxymelitis  confeftio  Iuliani  probata,  Cap.xix. 
Oxymeli  ad  ftomachicos,  hydropicos,  colicos,&  vterfi, 

admodum  probatum,  Cap.xx. 
Oxyfacchari  confe&io  admodum  laudata, 

Cap.xxt. 

Oxyporium  cx iunipcri  granis ,  Lamoxo dictum., 
Cap.xxn. 

Oxyponi  confe&io  ad  omnes  morbos,  Cap.xxm. 
Oxyporium  bilem  ducens,mirabile,  Cap.xxim. 
Oxyporium  ad  cruditatem  &inflatioticm  ftomachi, 
Cap.xxv. 

Oxyponum  ftomacho  gratum,Midonis  regis, 
Cap.  xx  vi. 


719 

Cingiuasfluxione  laborantes  lanans,  Cap.xxvn. 
Oxyponum  quo  vfus  eft  Apollonius,co£tione  adiuuas, 

Cap.  xxviii. 
Vini  confe&io  ex  malis,&  cydoniis,     Cap.x  xix. 
Vini  inni  confedho  mirabilis,  Cap.  xxx. 

Mulfum,fanans,coc>ionem  iuuans,&inflationem.Vri- 

nam  etiam  mouet,&interioribus  confert, 

Cap.  xxxi. 
Vinum  acidum  efie  vt  breui  tempore  definat, 

Cap.  xxxii. 

Vinum  nigrum  reuera  vt  album  fiat,     Cap.  xxxm. 
Vinum  album  breuitemporevt  nigrum  reddatur, 

Cap.  xx xn ii. 
Vinum  vtftatim  pellucidum  fiat,  Cap.xxxv. 
Vinum  vt  pellucidum  album  &  dulce  fiat, 

Cap.xxxvi. 

Vinum  vt  ftabile  leruetur,admodum  laudatum, 
Cap.xxxvn. 

Vinum  nouum  vt  breui  vetus  fiat,       Cap.  xxxvm. 
Vinum  turbidum,vt  confeftim  purgetur, 
Cap.xxxix. 

Vinum  vt  dulce  &  fuaue  reddatur,  Cap.xL. 
Vinum  acefcere  incipiens  vt  corrigendum, 
Cap.xLi. 

Vini  condirura  mirabilis,  Cap.xLii. 
Opobalfami  confe&io,  Cap.xLia. 
Opobalfami  probatio,  Cap.xLiui. 
CEnantharion  odoratum  valde,  Cap.xLV. 
CEnanthes  confe£tio  admodum  probata, 
Cap.  xlvi. 

Cingiuasin  ore&  exanthemata  fummc  curas,  laudatu, 
Cap.xLvn. 

Cingiuas  excrefcentes ,  mtumefcentes  ,  putrefa&as ,  & 
cruentas  fanans,  CapxLvm. 

Oris  fcerorem  fanans,valde  bonum  &  laudatum, 
Cap.xnx. 

Dentes  prsferuans  admodum  laudatum, 
Cap.L. 

Dentibus  conueniens,vtile  ad  eorundem  putredines,& 
fluxiones,atque  pudendorum,  Cap.Lr. 

Dentium  dolorem  lcdans,valde  mirabile, 
Cap.m. 

Dentes  refrigeratos  &  fluxione  laborantes  iuuans, 
Cap.  iiu. 

Dentescommotos  mirabiliter  firmans, 

Cap.  Lim. 
Dentes  ab  i&u  commotos  confirmans, 

Cap.  lv. 

Dentium  dolorem  fedans,laudatum  valde, 
Cap.  lvi. 

Dentes  dolentes  fedans,  &  commotos  firmans, 
Cap.  lvii. 

Dentium  dolores  fedans,laudatum,  CapuLvm. 
Dentes  erofos&  putridos  muans,  Cap.Lix. 
Dentifricium  quo  vtor,  Archelaimedici, 
Cap.LX. 

Dentesfluxionelaborantes,&  commotosiuuans,  valde 
bonum,  Cap.Lxt 


740 


,&  adcruentaSi 
'Cap.Lxn. 
Cap.Lxm. 
nfirmans, 


ris  vitia  valenSj, 
^Cap.  lxvi. 


Dentiufn  fmegma  ,  dentes  a» 

gingiuasvtile, 
Dentibus  erofis  mirabiliter 
Dentifncium  dentes  albos  r.ecU  \ 

Cap.Lxim. 
Dentibus  nitore  concilus,&a2 

Cap.Lxv. 
Dentium  dolorer"  eademhora \.\ 
Dentes  retngeratos  fr.mme :  curans^'  "Cap.Lxvn. 
Dentes comotos  mirabiliterftabihens,  Cap.Lxvm. 
Denrium  dolorem  fanans,&  adgingi^uas  cruentas  vhle, 
Cap.LXix. 

Dentifncium  candidum  reddens  mirabiliter, 
Cap.LXX. 

Denres  commoros  fanans,  Cap.Lxxi. 
Ad  dentium  fedandos  dolores  efficaciflimum, 
Cap.Lxxii. 

Dentifncium  valde  efficax,  Cap.Lxxiu. 
Dentes  nigros  faciens  candido.*.,  Cap.  lxxiiii, 

Dentes  pra:feruans  mirabihter,  Cap.Lxxv. 
Dentium  fmegma  admodum  laudatu,  Cap.Lxxvi. 
Dentium  fluxionem  fedat,&  cruentas  gingiuas  &  den- 

tes  commotos  conftnngit,  Cap.Lxxvn. 
Dentes  minutatimfrangens&eiiciens  citraferrum, 

Cap.Lxxvm. 

Denres  vt  citra  dolorem  extrahantur  prxter  opinione, 

Cap.  lxxix. 
Dentium  putredines,  &  gingiuas  fanans, 

Cap.Lxxx. 

Dentibus  accommodatum,&  alns  morbis, 
Cap.Lxxxr. 

Dentibus  conueniens,  &  adahos  morbosloge  optimu, 
Cap.Lxxxn. 

Supercilia  alba  faciens  nigra,  Cap.  lxxxiii. 

Vifum  acuens,bonum  &  nobile,         Cap.  lxxxiiii. 
Vifum  acuens,bonum  &  mirabile  admodum, 
Cap.  lxxxv. 

Serpentis,canis,&  omnis  venenumiaculantis  morfiim, 

auriumquedolorem  curans,  Cap.  lxxxvi, 

Nonnifi  retta  ceruice  fpirantium  potus,  expertus, 

Cap.  lxxxvii. 
Articulorum  lubricitatem  curans  expertum, 

Cap.  lxxxviii. 
Omphacomeh  ad  cocliacos,dyfentericos,&  ftomachum 

fluxione  tentatum,  Cap.  lxxxix. 

Omphacii  compofitio,ad  collyriafaciens, 

Cap.xc. 

Qiue  expedit  menfe  Maio,&  Iunio  confici, 
Cap.  xc  i. 

Qux  confert  menfe  Iulio  &  Augufto  confici, 
Cap.  xcn. 

Quje  prodeft  menfe  Septembri ,  O&obri,  &Nouembn 
confici,  Cap.xcm. 

Coniuraho  deuorata  offa  eiiciens,  Cap.xciiii» 

Coniuratio  alia,deuorata  ofla  educens,  Cap.xcv. 

Os  fiquis  deglutientjVtipfueiiciatur,   Cap.xc  vi. 

Os  fiquis  deglutiatpifcis,  quodfpina  vocatur,vt  eiicia- 
tur,  Cap.xcvn. 


NICOLAI    MYREPSI  ALEXANDRINI, 

De  oxymelitis,oxyporiis,confe6Honibus  vini,gingiua- 
rum,dentium,&  oculorum  remediis, 

Se&io  trigefimafeptima. 


Cap.  T. 

XYMELITIS  purgatom  confeftio. 
Purgat  autem  bene  caluariam .  Prodeft 
etiam  ad  omnemalum  hominis,nempe 
ad  dentes,vifus  acume,thoracem,  lecur, 
lienem,humoresfuperioris  ventns,&  ro 
bur  addit  infenon,  &  mala  folutu  facilia 


reddit .  Addolores  aunum,  morbo  comiriah  Iaboran- 
tes,nephriticos,ftomachicos,  nonnifi  redta  ceruicefpi' 
rantes,peripneumonicos  valer,  &robuftum  facithomi 
nem.Adacidum  ru£him,  elephantia  laborantes,apople 
fticos  hydropicofqj.Humorem  excidit,pituuam  & m- 
flationes.Datur  ponderedimidii  cyathi,hoc  eft  femun- 
cix.  Eosautem  quibiberunt  cum  aquatepida,  mbevt 

. .  aaaa-  mi, 


m  o 


7^1 

deambulent.  Si 
reptis5morli  . 
fis,difhculte 
tentibus  cib::  a 
timad  omt 
hores  funt  <  i 
lis  quibusc  <.!eft 
pedibus  po 
hoc  eft  vnj 
ptimi&d< 
fquilla:  afl 
vnum  fen 
quartam 
damomi. 
quartam  parte 


NICOL  MYREPSI 


74* 


t  tu  (TientibuSjtremore  cor  A  coniice  in  acetum  diebus  tribus.Piper  autem  macerato 
aufeabundis,  cohcis,  calculo-      invino  tnbusdiebus,  &  coquitoherbas  m  olla  nouacu 

aqua  fufficicte,&  vbi  ad  tertias  decodhe  fuennt,  colato, 
&  accipe  ex  iure  dccodti  quantum  vis,&  admifce  mellis 
Attici  hb.  vnam  femis ,  &  piper  htuigatnm  cum  eo ,  & 
coquito  ad  lentum  ignem. 

Cap.  VI* 

O  X  Y  M  E  L I  purgatorium  expertum.  Dacrydii 
drach.vnam,aloes  flaua:  drach.  duas,epithymi  fcrupul. 


rhacis  tabidis,  non  appe- 
ejj  Lr.co  naticis,  &fumma- 
ratidatum.  Qui  vero  lmbecil- 
e  queant,  vtantur  eoin  fercu- 
jbis  autem  vtantur,  gallinis,& 
|aro:autfotbeantex  eomyftro, 
bet  aute  rr  hxc:  Aceti  acns  o- 


nt!s  fext.trc;       is  &  quartam  partc,  B  duos.Tnta  fubigito  ln  aceti  hb.i.  femis,  &  pra:beto  co- 


emis,petrofelnu  Macedonici  hexag. 
Celtica; ,  fing.  hexag.  femis  & 
,mentha:,pulegii,car 
;.  vmun  femis,apii  teneri  faiciculi 
LpvJ?  .  quartam  partcm,  fo- 

liorum  rntx,afari,fing.hexag .  vnu  femis ,  glycyrrhiza:, 
fena:,fing.vnc.femis,fpicar  nardi,amomi,  fingul.vnc.v- 
namfemis,polypodii,thymbra:,fing.hexag.quatuor  fe- 
mis,aganci,iridis,epithymi,  fing.  vnc.femis,  fcolopen 


chleanum  vnum  cum  temperata  fufficienti. 
Cap.  VII. 

O  X  Y  M  F.  L  I  purgatoriura,pituitam  educens.  Hyf- 
fopi,  origalii,epithymi,indis,  fing.vnc.vnam,aceti  hb. 
vnam  S.Vnum  autem  die^m  herbas  macerato  in  aceto, 
dein  coquito  adtertias.Colato&proiicito  herbas,&ad- 
milce  mellis  Attici  defpumati  hb.  vnam  S .  ac  coquito 
ad  confiftentiam.amotis  ab  lgne  adnce  grani  Cnidii  re- 
purgati  &  tnti  cum  oxymelitefngido  vnc.femis,  &  re- 


dnihexag.vnum  femis,origani  vnc.vnam,  corymborii  c   condensin  vafe  vitreo  praibeto  pro  vinbus  cochleariu 
thymijfoliorum  mandragora:,fingul.  hexagium  vnum 
femis,feptem  radicum,  fing.vnc.femis,  radicis  capparis 


hexag.quatuor,  fenums  vrtica:  hexag.vnum,melhs  At- 
tici  defpumati  lib.vnam  femis,fapa:  libr.femis  &  quarta. 
partem.Squillam,mentham,  rutam,  apium  ,  fcolopen- 
dnum,tu/a  pnmum  in  acetidolo  vacantis  hexag .  tna 
coniice,&maceratodiebusfeptem:  coquitoque  donec 
abfumatur  tertia  pars.Pofteaavbicolauens,iniice  arida, 
&  macerato  aliis  diebus  feptem,  &  rurfus  coquito  quo- 
ad  remaneat  fextarius  vnus  &femis.  dein  per  linteum  D 
denfum&firmum  tutb  colatis  adiice  mel,&iterum  co- 
quito  donecremaneatdimidius  fextanus  &  quarta  e- 
ius  pars.Reconde  in  vafe  bene  picato,&  vtere  vt  pra:di- 
ftum  eft.Pofteaaccipe  turpeti  repurgati  hexag.  vnum 
femis,  hermoda&yh  hexag.duo ,  rhei  barban  hexag.v- 
num  femis,  dacrydii  drach.  vnam.  Trita  dato  vna  qua- 
uis  oblatione  cum  ferapio  pondere  fcrupuh  vnius ,  aut 
fcrup.  vnius  femis.Et  fic  confe&o  re&c  vtere. 

a    Vbicolaueris]  Manufcriptus  codex  perperam  h?c,  vtaliaj 
f2pe,</i/H\)tVac,pro  efliMrxf  legit.  P 
Cap.    II.  fc 
OXYMELITIS  confeaiolulianiosdida.  Spicx 
vnc.femis,epithymi  vncvnam,feminis  cnici,foenicuh, 
fing.hexag.  vnum  femis  ,polypodii  hexagia  duo,pule- 
gii  vnc.femis,  cumini ,  iridis,  fing.  hexag.vnum  femis, 
aganci  vnciam  femisgrana  feptem,  feminis  apii  hexa- 
gia  duojfcammonix  vnc.vna .  Ha:c  coquito  ad  tertias, 
&  accipe  ciure  quantumlubet .  Adiicefohi  vnc.vnam, 
fofarum  vnc.femis,anifi  hexagia  duo ,  melhs  Attici  hb. 
vnam,aceti  Iquillmci  hb.femis.  Confe&um  probe  dato 
m  prxdnftis  malis.  f 
Cap.  III. 

O  X  Y  M  E  L  I  T I S  purgatorii  confeCHo.  Epithy- 
mi,polypodn,agarici,  femnns  apii,pulegii,anifi,cumi- 
ni,fohi,calamintha:,fing.vnc.femis.  Hac  priiis  macera- 
to  cum  aceto  diebus  quindecim .  dein  coquito  cum  a- 
qua  ad  tertias,colato,  &  accipito  ex  lure  quantum  vis,& 
adncemellis  Attici  hb.  femis  vnciam  vnam  femis.Etei 
quod  recK  confe£tum  eft  admifce  fcammonia:  lauiga- 
r.e  vnc.femis,& fic  vtere. 

Cap.     II II.  G 

OXYMELITIS  fimpluisconfeclioprobata.  Ra 
dicis  fccniculi,apn,fing.  vnc.duas,maceratoin  aceti  hb. 
tribus  per  tres  d\es.  dem  coquito  quoad  remancatlib. 
I.S.  colato  ,  &  herbas  abiicito.  Adiiceexiure  deco£h 
quantum  lubet,&  melle  Attico  lib.S.vnc.i.S.&  coquito 
ad  lentum  lgnem  donec  melhs  coniiftentiam  nicifcan 
tur.Vfu  poftulante  pra:beto  cochleariu  vnumcumde- 
coftoffjcnicuh  &  apii  radicum,aut  cim  ptifana. 
Cap.  V 

O  X  Y  M  E  L I  incidens,  &  obftru&iones  tollens ,  o- 


vnum  aut  duo  aut  tria,cum  temperata  manc  leiuno. 
Cap.  VIII. 


O  XY  ME  L  I  purgatonum  admodum  probarum. 
Petrofelini,myrrha:,anifi,cumini,ruta:,  folii,  fing.vnc. 
femis,  carnis  palmularum  vnc.duas.  coquito  cum  aqua 
ad  tertias:dein  coIato,&  accipe  c  lure  decodi  quantum 
lubet.  Admifce  dacrydii  lauigati  vnc  vnam,aceti  lib.v- 
nam,mellis  Attici  vnc.o&o.coquito  ad  confiftentiam. 
Pracbeto  mediis  cochlearia  duo  :  perfe£hs,  tna  cum 
temperata. 

Cap.  IX. 

OXYMELI  purgatorium  expertum.  CraniCni 
dii  repurgati,  fpicx  nardi,  fing.vnc.femis,fanicuh,ori- 
gani,  &petrofelini  feminis,  maftiches,  thymi,  cumini 
AEthiopici,iridis,fing.  drach.  duas,  femen  cnici  repur- 
gati  vnc.fcmis  drach.vnam,  polypodii,folii,agarici,fin 
gulorum  vnc.vnam.Omnes  herbaceas  fpecies  macerato 
111  aceto  &  aqua  diebus  tnbus :  aqux  autem  &  aceti  fint 
zquales  portiones,fingul.  lib.vna.  dein  coquito  adter- 
tias.  colato,&  herbas  abiicito.  Pbft  accipemelhs  Atfici 
vnc.nouem,&  coquito  iuxta  carbones  ad  cofiftentiam: 
&  remota  ab  igne  iine  vt  tepida  fiant.  dein  adiice  in  pol 
linem  trita,maftichen ,  agaricum,  dacrydium,  granum 
Cnidium:fuba£ta  in  pofca,  commixtaque  diligenterre- 
conde  in  vafe  vitreo.  Vfu  pofcente  prsbeto  pro  vinbus 
cochl.vnum  aut  duo  m  temperata. 

Cap.  X 

O  X  Y  M  E  L I  purgatorium  pituita;,fjaua:  bilis  &  ni 
grae,expertum.Thoracc,ftomachi  diuturnos  dolores, 
&  omnes  morbos,&  mala  diuturna  iuuans.  Radicis  a- 
pii&fccniculi,pulegii,  anethi,gummi,melhs  Attici,fin 
gulorum  vnc.  vnam ,  aceti  fextanum  vnum  femis  .  V- 
niim  ante  diem  macerato  herbas  in  aceto,deinde  coqui 
to  ad  tertias,&  colato,herbafque  abiicito,  admifce  mel- 
lis  defpuroati  fextarium  vnum,&  coquito  ad  confiften- 
tiam.dein  ab  lgne  remotis,adiice  zingiberis  vnc.vnam, 
agarici  fcrup.  o£to,dacrydii  vnc.vnam.  Reconditum  m 
vafe  vitreo,  vfu  expofcente  prasbeto  pro  viribus  cu  tem 
perata.Eft  enimmirabile. 

Cap.  XI. 

O  X  Y  M  E  L I  purgatorium  pitui ta:,flaua:  &  atra:  bi 
lis,thoracis  &  ftomachi,  expertum,  admodum  bonum. 
Hyffopi,iridis,glycyrrhiza:,thymi,  pulegii,origani,fin- 
gulorum  vnciam  vnam,  epithymi  vnc.  lemis  drachma 
Vnam,polypodii,dacrydii,iingulorum  vnc  .  vnafemis, 
aceti  fextanum  vnuS . mellis fextarium femis.  Herbas 
diem  &  noftcm  macerato  ln  aceto ,  &  poft  coquito  do- 
nec  remaneat  fextarius  femis.  dein  abie&is  herbis ,  ad- 
mifce  dacrydium  heuigatum  ,  &  dimidium  lextarium 
mellis,&  coquito  iuxta  lentum  ignem  ad  confiftetiam. 


ptimum&  cxpertum.    Iridis,calamintha:,fing.vnc.fe-  ^  Prxbetocochleariumvnumm  temperata,cum  decofto 

mis,hyfTopi  hexag.vnum  S.epithymi  fcrup.quatuor,  pi  apii,&  fanicuh  radicum. 

peris  fciup.duoslemiSjfaniculi&apiiradicum,  fing.  Cap.  XII. 

vnc.femis,  acetilib.femis  vnc.vnam  femis  .  Hxctufa  OXYMELI    ad  quotidianas  >  tertianas  ,  quar 


745 

tanafquefebres,&hydropicos  valde  bonum.Vrinamo-  A 
uet,&  melancholicum  purgat  humorem.  Afari,fena:,ca 
lamintha:,fing.vnc.femis  drach.vnam,hyffopi,lcolopc 
drii,thymi,piperis  comiminis,fing.vnc.femis ,  epithy- 
mi,petrofelim,grani  Cnidii  repurgati,fing.drach.duas, 
aceti fextarium vnum  femis,mellis  fextanum  femis. 
coquito  vt  pra:cedens,&  dato. 

Cap.  XIII. 
A  C  E  T  I  fquillitici  confe&io  probata.Squillam  in- 
tegram  fermenro  obhmto,&  in  cinere  cnlido  bene  aila 
to.Vbi  amouens  ab  igne,accipe  mterioris  eius  partis  li-  £ 
bram  vnamfemis.irngato  cum  aceti  acernmi  libns  fi> 
ptem  femis,&  reconde  rn  vitreo  vafi  bene  operto,&  fo- 
li  exponito  diebus  quadraginta.Vbi  pra:di£h  dies  com- 
pleti  fuerint,colato ,  &  abncito  fquillam  ,  atque  vtere. 
Hocipfum  autem  facito  etiam  in  lienofis.  Ad  difficul- 
ter  autem  fpirantes  cum  melle  commifcendo,&  coque- 
do  modicum  ruta:  vnidis,pra;beto  vt  oxymeli  cyathii 
vnum  m  temperata. 

Cap.  XII II. 
A  C  E  TI  fquilliticiconfe&io  limilis.  Accipe  fquil-  Q 
lannterions  hbram  femis,pipens  vnc.femis ,  feminis 
dauci  Cretici,feminis  fcenicuh  &  apii,cumini,fing.  fta- 
gium  vnum,feminis  petrofelini  ftagia  duo,filphn,  zm- 
gibens,hyilopi,cofti,lib)ftici,cardamomi,  afan  ,amo- 
mi,fing.ftagium  vnum,pyrethn  ftag.vnum  femis,  Cel 
tica-  ftng.femis,fpicx  ftag.duo,rhei  barban,florum  pule 
gii,fing.ftag.vnum,menthas viridis  ,foliorum  apu,& 
ruta:  vindis,fing.drachm.iemis,aceti  albi  &  valde  acris 
minam  vnam  femis  &  quartam  partem.Sic  autem  con- 
ficitorSquillam  inacetu  cum  apio,mentha  &  ruta  con-  D 
iicito,folique  exponito  diebus  quindecim .  Poftea  exi- 
mito  ifta  ex  aceco:&  poftquam  colauens,  reliqua  tento 
diligenter,&  foli  exponito  cum  aceto  ahos  dies  quinde 
cim,&  acceptis  vteie  pro  arbitrio  vtintin&o,  aut  vt 
fapa. 

Cap.    XV.  . 

ACETI  (quillitici  fimplicis  cohfe&io. Squilla:  re- 
purgata;&diffoluta:lib.duas  femisjaceti  fextar.  vigin-  - 
tiquatuor.Soli  exponito  fub  a?ftu  caniculari  diebus  qua 
dragintacdo,&  vtere.  E 
Cap.  XVI. 

OXVMELITIS  purgatorii  confeftio,  conferens 
Vt  id  quodin  primo  capite  diftum  eft.Ad  cos  qui  malo 
eorporis  habitu  prxditi  funt,hydropicos,lienofos,  ieci- 
norofos,ftomachicos,colicos:item  eos  qui  capitis  dolo 
re  laborant,ad  aunum  dolores  &  dentium ,  vertigino- 
los,nephriticos,  hemicranic6fque  valet.  Probatum  & 
mehus  ommbus  pracedenribus  confe&ionibus  exiftit, 
ad  cmnis  generis  mala.Seminum  cucumeru,fing .  vnc. 
femis,focniculi&  vrtiea:  feminum,fing.hexag.vnu,  ra-  F 
dicum  faniculi  &  r.pn  fylueftns,fing .  Vnc.duas,  radicis 
cappans  valde  tenera:  vnc.fimis,ammeos  hexag.femis, 
hypocifthidis,floris  iunci  odorati,fing.  vnc.duas ,  cha- 
madeuccs  ab  It  alis  nominata:  vngula  caballina,poly po 
dii,epithymi,  ramorum  tamaricis,afpleni  herba: ,  floru 
chama'meii,fing.vnc.duas,hermoda&yli  vnc.vnam,  a- 
dianti  manipulum  vnum,cicerum  alborum  &  rubeoru, 
fing.vnc.duas  femis,agarici  hexag  .  vnum  femis  ,fcna:, 
cufcuta:,fing.hexag.  quatuor,indis  vnc.femis,afan  he-  q 
xag.duo,fanigra:ci,fantali  albi,fing.vnc.vnam,glycyr- 
fhiza;  vnc Vnam  femis,fantali  rubei  vnc.femis  drach.  v- 
nam,turpen  hexag.triafemis,medulla:  fquilla:  vnc.v- 
nam,aceti  optimi  vacantis  dolo,&melhs  Attici  delpu- 
mati,&aqua:  fontana;  pune  quod  fufficit.E  co&is  bene 
ad  coniiftentiam  pra.betovnc.duas  leiuno  cum  aqua 
tepida.Sin  efficacius  efficere  vis,adhce  inrer  coquendu 
aceti  fquilhtieivncias  quatuor,&rhei  barban  hexagia 
duo. 

Cap.    XVII.  H 
OXYMELITIS  confedio henofis coferens.Cor- 
ticis  radicis  cappans,fcolopendni,fpica:  nardi,afan,iri- 
disjfloris  iunciodoratijCyperi,anethi,anifi,cumini,fcc- 
nicuh  feminum,acori,enc2  feminis,  fing.vnc.  vna,fo- 


q  m 


DE  OXYMELITIS   SECT.  XXXY^ 


744 


rofinarini,  fijuil* 
is  Attici  fextar„ 
jcs.  Hac  bene  tri- 
iebeto  cochlearia 


um.Saxifrngi,be- 
',afari,carpein,fin~ 


liorum  tamaricis  &  falicis,radici$.; 
la:,fing.vnc.duas,aceti  fixtar. 
duos,ammoniaci  thymiafcon 
ta  cofice  vt  fquilhticum  ace 
duo. 

Cap.    X  V^  3b 

OXYMELIad  calculofb; 
tonica*,graminis,  adianti,iptca  ,< 
gul.vnc.vnam,  petrofelini  Maeetfofuci ,  fejmms  ruta- 
lingul.vnciam  femis,fanicuh  viridi^fquilla:  aiTata:,  lri 
dts,chamadaphnes,corticts  radicis  cappnris,  fing.  vnc. 
tresjfiorum  vnc.duas,aqua:,aceti,&'m£ltis,iing.  hexag, 
duo.Tnta  bene  confice  vt  fquilhticum  ncetum. 
Cap.  XIX. 

OXYMELITIS  confeclioluliani  probata,confe« 
rens  podagricis,comitiali  morbo  affeclis  ,  &  ns  quibus 
vacuare  crallos  humores  atque  obftiuftionem  tollere 
debemus.Ruta:  vnc.tres,thymi,gummi,fingul .  vncias 
duas,anethi  vnciam  vnam  femis,indis  vnc.vnam,  aga- 
nci  vnc.duas,  tedarum  pingiiium  hb.vnam,  grani  Cni- 
dii  vnc.quatuor,lathyndis,alypindis,fing.vnc.tres,poly 
podii  vnc.quatuor,fohi,cofti,rpica:  nardi,fingul  .  vncia 
vnam,rhei  Pontici  vnc.vnam  femis,fquilla:,  ramorum 
fambuci,fingul.vnc.tres,afari  vnc.Vnam ,  canopim  hoc 
eft  corticis  fambuci,pulegii,fingul.vnc.tres,  epithymi, 
ellebori,acori,fingul.vnc.duas,iii,amomi,hyperici,cU- 
mini,fing.vnc.vnam,anifi  vnc.duas,aceti  lextanos de- 
cem,mellis  Attici  fextanos  quinque.Herbas  macerato 
m  aceto  diebus  tnb9:deindecoquito  donec  plus  quam 
dimidia  eius  pars  abfumpta  fuent. Admifce  mel,&  amo 
ta  ab  igne  colato,&adnceillislathyrin  ,  coftum,&  gra- 
num  Cnidium.Et,fi  placet,admifce  etiam  rheum  bar- 
barum,&  reponitoin  vafe,datoque  vnc.vnam,  aut  pro 
viribus. 

Cap.  XX. 

OXYMELITIS  confeftio  dida  amara,ad  ftoma- 
chicos,hy  dropicos,colicos,&  vterimala  admodum  lau 
data.  Aloes  flaua:  vnc.duas,folii  vnc.vnam,cofti,  cafia:, 
amomijiridiSjfing  drach.femis,  piperis  communis.Sa- 
mii  afteris, fing.drach.vnam,aceti,&  mellis  Attici,  fin- 
gul.fextariumfemis&  quartam  eius  partem  ,faniculi 
vnc.duas.Faniculum  pnus  in  aceto  codtum  abiice:ace- 
tum  admifce  melh.&  pcftqunm  coc~ta  fuennt  vfque  ad 
confiftentiam  eximito:&  vbi  commouens ,  reliqua  irt- 
fperge  tnta» 

Cap.  XXI. 
OXOS  ACCHARI  confeflio  valde  probata,co«< 
ferens  ad  tertianas,duphces  tertianas,continuas,&  arde 
tes  fehres,hpynas,&  hedhcas.  Aceti  vncias  quatuor,  fuc 
ci  tnali  Punici  acidi  vnc.c£to ,  facchari  pun  hb .  vnam. 
coquito  bene  ad  confiftentiam,&  recodita  in  vafi?  pra:- 
betoieiunocum  tepida  aqUa  .  Qucd  fi  vero  neceflitas 
exigat,dato  etiam  ln  medio  diei  cum  aqua  fngida,Do- 
mino  confifiis. 

Cap.  XXII. 

OXYPORIVM  exgranis  iuniperi,  Lamnaon  vo 
catum,probaturh  &  expertum  ad  omncm  caufam  fngi 
dam  ftomachi,&  eos  qui  comitiali  morbo  laborant.Spi 
ca:  nardi  drach.vnam,piperis  communis  vnc.vnam,pu 
legii  vnc.vnamfemisjcumini  vnc.duas,filphii  drachm. 
quatuor,ammeos  vnc.vnam,feminis  apn  vnc.vnam  fe- 
miSjpetrofelini  vnc.quatuor,zingiberis  vnc.vnam,thy- 
mijberenicariijfingul.vnc.vnam  femis,ruta:  viridis  vn- 
ciam  vnam,granorum  mniperi  paruorum  vnc.  vnam, 
melhs  Attici  defpumati  quod  fatis  eft .  Deinde  cuminu 
macerato  in  aceto  acerrimo  die  &  no&e,&  fiibadtum  cu 
ca:teris  fpeciebus  tundito,&  cum  melle  madefacito  da- 
toque  cochlearium  vnum  quando  lubet.  Eft  verb  expe- 
nentia  comprobatum. 

Cap.  XXIII. 

OXY  P  ORII  boni  cofedio  ad  omnisgeneris  mot 
bos.Oportetautemdiuites  fingulis  diebushoc  lpfum 
in  menfa  paratum  habere.Concodhones  enim  iuuat,  & 
bonamfacitaluum,tuffientibufquefine  febre  confert 


74S 

non  admixto  ac 
no  dormituro.p 
Comeftumaute! 
tam  &  vtranque 
mnem  humore 
pemodum  fine 
\nx  fux  tempus 
Ferunf  nOnnu^ 
fiinet,&  ren.es  d 
nu;  &  calculum  n< 


NICOL.   MYREPSI   i  746 

sbcto.eochlearium  vnum  ieiu-  A  batum  eft:vtere  igitur  confifus  Domino. 


feftim  finguhs  diebus 
.corpus  purgat,pitui- 
icet&  nigram  :  &  o- 
Idie  fiimptum,  vt  pro- 
ientem  femet  per  omne 
e.siecoris  &  vefica:  tollit. 
quod  ipfum  colum  etiam 
,  atqueftilhcidium  vri- 
aud  peimittat ,  fiquis  eo  vt  in-  B  pidum 
tin&o  vtatur.Zrngibens ,  pipens  communis ,  cumini, 
fingulorum  vncjaft*  vnam ,  baccarum  laun  decortica- 
tarum  feptem,caryophyllorum  gra.tnginta,grani  Cni- 
dii  repurgati  filiq.tre*s,foliorum  ruta:  vindium  vnc.fe- 
mis,mellis  Attici  delpumati  fextariosduos.  Vbi  vfum 
eius  quemadmodum  di&um  eft  expenn  voluens ,  ad- 
mifceto  aceti  acerrimi  cochlearia  duo,oxyporii  aceti 
cochlearium  vnum.QiJi  hoc  dedit  medicamentum  di- 
xit  quod  ille  qui  eo  quotidie  vt  lntin&o  vtitur  ,  pedes 
nunquam  dolebit:  eft  enim  diuinum  medicamentum.  q 
Cap.  XXI III. 
OXYPORIVM  bilem  educens  mirabile.  Epithy 
mi,petrofelini,pipens  albi,fcammonia:,zingibens,  fin- 
gulorum  vnc.duas,feminis  apii  vnc.femis,anifi  fcrupu- 
los  odtodecim.Trita  irrigato  cum  melle  Attico  defpu- 
mato  fufficiente:&  poftquam  bene  confeceris,dato  ad- 
ultis  cochlear.  tria  mane  ieiunis:puens  autem,cochlea- 
num  vnum  femis. 

Cap.  XXV. 
OXYPORIVM  ftomachicum  ad  cruditatem  &  D 
inflahoncm  probatum.  Piperis  albi,finonis  Syriaci,fe- 
minis  petrofehni,zingiberiSjfucci  ruta:,cofti,fing.  vnc. 
vnam.Tntairngato  cum  melhs  defpumati  iibra  vna. 
Confedtum  probe  dato  pondere  cochleani  vnius  ma- 
ne  ieiuno. 

Cap.  XXVI. 
OXYPORIVM  ftomacho  gratum ,  Midonis  re- 
gis.Pipens  communis,corymborum  thymi,iridis  Illyri 
ca:,origani,hyffopi,fing.vnc.  vnam .  Trita  madefacito 
cum  melle  defpumatofufficienti,  datoque  mane  ieiu-  j 
no  cochleanum  vnum. 

Cap.  XXVII. 
.  GINGIVAS  fluxioneinfeftatasfanans.Panisvfti, 
origani,fingul.vnc.femis,falis  communis  vnc.vnam. 
La;uigatabeneaccommodatogingiuis  &  confeftim  fa 
nabuntur. 

Cap.  XXVIII. 
OXYPORIVM  quo  vfus  eft  Apollonius ,  coco- 
£honem  muans.Piperis  vnciam  vnam  femis ,  libyftici 
vnc.vnam,petrofelini  Macedonici  vnc.femis,carei  vnc. 
feptem  femis,ammeos  drach.fex  femis,carnium  bacca- 
rumiuniperi,fefehs,  iingulorum  drach.  duas.  Tnta  cu 
melle  Attico  madefacito ,  &  pncbeto  mane  leiuno  co- 
chleanum  vnum. 

Cap.  XXIX. 
VI  NI  confecho  ex  malis&  cydoniis.  Cydoniorum 
&  malorum  carnium  repurgatarum ,  fingul.hb  .  femis, 
mufti  fextarios  quinque.  Coiice  cydonia&malain  mu 
ftum,&  vtraque  foli  exponito  diebus  triginta.Roborat 
ftomachutri,&  confert  non  appetentibus  cibum,iecino 
rifque  imbecilhtatem  luuat.  Semina  malorum&cy- 
doniorum  abncito:&  bene  confe&um,  vfupoftulante, 
dato. 

Cap.  XXX. 
V  I N  I  irmi  confectio  mirabilis  5experta.Iridis  Illyri 
ca;,feminis  fctniculi,anifi,cumini,folii,fingul.drachm. 
duas,carei,piperis  comunis ,  feminis  petrofelini  &ma- 
cedonifii,fefelis,zingibens,myrrhx,maftiches ,  fingul. 
diach.tresjfeminis  apii  drach.quatuor,mei  drach.vnam 
femis.Tritamadefacito  cum  viniboni  hb  .quindecim, 
&  melhs  defpumati  hb.tribus.Vbi  probc  confeceris,bi- 
bendum  prxbeto  ieiunis  cyathos  tres  tepidos.hoc  facit 
ad  omnem  ftomachi  caufam,&  omnes  morbos  .  pntfu- 
mitur  ad  eiutandummala.Datur  autem  tcrmenfe.pro- 


Cap.  XXXI. 
CE  N  O  M  E  L I  Ianum,conco£rioncm  iuuans ,  &  ad 
inflationes  vtile.  Vrinarh  mouet,  &  ad  mterna  omnia 
conducit.Eft  mftar  antidoti,vtile  admodum  &  mirabi- 
le.Betonicx  herba:  drach.vnam,folri  drach.duas .  Trita 
bene  madefacito  cum  mellis  defpumati  hb.quatuor  fe- 
mis,&  vini  vetens  odorati  lib .  duabus  &  quarta  parte. 
Confetti  fmgulis  diebus  dato  calicem  vnum  iciuno  tc- 


Cap.  XXXII. 

V  I N  V  M  acidum  confeftim  emendans.Gallam  co- 
tufam  conncein  vinum. 

Cap.  XXXIII. 
VIN  VM  nigrum  reuera  album  facicns.  Salis  acris 
manipulum  i.Tntum  coniice  m  vinum&  album  cf- 
hciet,aut  ferumladis  quod  fatis  eft,aut  clematis  albat 
cinerem. 

Cap.  XXXIIII. 

V  INVM  nigrumvtbreuialbum  fiat.Clematisni- 
gra:  cinercm  conricein  vinum,&  conquaffatum  obtu- 
rato  probe,&finito. 

Cap.  XXXV. 
V IN  V  M  vtpellucidum  confeftim  fiat.Alba  ouoru 
coniice  in  vas  quotquot  fuffecerint,&  vinii  quoad  fpu- 
mat  concutiatur.  cum  vino  &  modicii  fahs  albi  tenuis, 
&  fit  album.dein  impleto  vas  vino^ccum  vafe  figulino 
ita  facito.commouetoiufto  temporevinum ,  &exqui- 
fite  obturato. 

Cap.  XXXVI. 
VI N  VM  pellucidum,odoratum,  &  dulce  facicns. 
Grana  myrti  matura  exiccato  &  contundito,  ac  in  vinu 
coniicito.aut  mala  macerato  ln  aqua,  &  reconditam  a- 
quam  infunditoin  vinum:aut  ananthentempore  quo 
f  loret  a  frutice  acceptam  in  vinum  coniice,  &  ceram  cu 
thure  fuffito. 

Cap.  XXXVII. 
V I N  V  M  vt  ftabile  permaneat ,  admodum  proba- 
rum.Marinam  in  vinum  coniicito  ,&  ftabile  leruabis, 
£  aut  fxccm  olei  per  faccum  tranfmiffam  &  fubaftam  cu 
mellis  pun  dimidia  parre,  &  concodtam  pone  in  vafis 
fundum.manet  enim  &  feruatur  plurimo  tempore. 
Cap.  XXXVIII. 
V I N  V  M  nouum  vt  vetus  breui  fiat.  Amygdalarum 
amararum  repurgatarum  vnc.tres,fccnigrarci  manip.v- 
num.Contiide  vtraque&  poncin  vafculum ,  &  obtura- 
tobene. 

Cap.  XXXIX. 
V I N  V  M  turbidum  vt  confeftim  repurgetur .  Olei 
F  fa;cem  ter  codam  coiicein  vas  menfura  cotyla;  vnius, 
&  emendabiturconfeftim:eftenim  probatum. 
Cap.    X  L. 

V I N  V  M  album  &  fuaue  vt  fiat.Muftum  ipfiim  co- 
le&umin  dolium  diebus  tribus  aut  quinquc  nonope- 
rito.-dein  tegito  &  finito. 

Cap.  XLI. 

V I N  V  M  quod  acefcere  incipit,vt  lanandum  &  cor 
rigendum.Ollam  nouam  aut  aliud  vas  aqua  impleto,& 
lta  facito.Vas  opento,&  in  illud  vinum  coniicito:  dein 
C  operito,&  permitte  vt  parum  refpiret.  ac  poft  tresdies 
inuenies  vinum  minimc  acidum,fed  vasipfumacetum 
redolens.fac  hoc  multoties  quoad  perfefte  corrigatur- 
Alii  lac  caprinum  iniiciunt,vigefimam  nimirum  partc 
vini,&  diebus  quinque  tegunt,  &  poftea  ln  aliud  vas  ef- 
fundunt vinum,dicbufque  decem  tegunt ,  &  non  mu- 
tatur  vinum. 

Cap.  XLII. 
VINI  conditura  mirabilis .  Quandovinum  purga- 
tum  fuent,condito  hunc  in  modum .  Cardamomi,  lri- 
H  dis  Illyrica:,cafia-,fpica:nardi3meliloti,ligni  balfami,iu- 
ci  Alexandnni,  nardi  Celtica:,  fing.vnc.femis,croci  firru 
pulos  tres.Trita  ligato  in  linteo  tenui,deinde  in  vinum 
coniicito:&  vbi  probe  commoueris,exquifite  obturato 
&bonicolonsvinii  cfficies.aut  thuris  mafculi  manip. 


DE 


OX  YMEL[ITIS 

A 


747  —  ~   * 

quatuor  tnti  8c  eribrati  Vt  pollinem  coiicito  in  vinum: 
&  poftquam  probe  commouens,linito.  Hoc  aufterum 
facict  vinum. 

Cap.  XLIIL 
OPOBALSAMI  confe&io.  Fauum  opportune 
colleGum  calamo  fe£rum,in  vafculum  coniicito  pon- 
dere  hbra:  vnius.Deindeadiiceilh  oleimaftichini  libr. 
tres,&vas  vahde  obturato,ac  moueto  diebus  quinque 
fineinteruallo.Pofteainfpe&oapertove  Vafculo,in  id 
coniice  xylobalfafni  triti  vnciam  vnam.&  rurfum  die-  g 
bus  quinque  moueto.Dein  lterum  connce  in  lllud  car- 
damomi  vnc.vnam:ac  rurfus  quinquc  diebus  moueto. 
Tandemconiiceinilludfeminiscofiaiidri  triti  vncias 
tres,&  commoueus  vahde,diebus  viginti  foh  exponito, 
&vtere. 

Cap.  XLIIII. 

OPOBALSAMI  probatio  .  Lanea:  vefti  inftilla- 
tus  &ficcatus,maculam  tion  facit:  lacti  autem  inftilla- 
tus,id  coagulat:aqua:  verb  inftillatus,celeriter  liquatur, 
&la£tis  tnodo  albefcit.  £ 
Cap.  XLV. 

CENANTHARION  odoratum  Valde.  Antomi 
vnc.tres,folii  vrtc.duas,cofti  vnc.vnam,fpica-  nardi,  ca- 
ryophylli,ftyracis,fing.vnciam  vnam,  opobalfami  vnc. 
tres,vini  odorati  fextanos  quinque,liliorum  exemptis 
vnguibus,&  in  vmbra  exiccatorum  vncias  o£to.Tufa& 
cnbrata,  ftyrac  em  Vero  in  tenuiflimas  partes  diuifum, 
connce  in  vas  lati  oris:dein  admifce  vuium  &  opobalfa 
mum,fimulque  conciiflis  obturato  os  vafcuh,&  foh  ex-  ^ 
ponito  diebus  quadraginta. 

Cap.  XLVI. 

QENANTHES  confedho  admodum  probata.  A- 
momi  Vnc.vnam,cafi2,ft)  racu,fohi,fing.vnc.femis,o- 
pobalfa  mi  vnc.tres,hhorum  flores  quinquaginta  ,  vini 
anafcaloti  aut  gaziti  fcxtarios  oclo»&  ficbenC  confc- 
cio  vtefe. 

Cap.  XLVII. 
G I N  G I  V  A  S  ons  &  exanthemata  fummfc  curans, 
valdelaudatum&mirabile.Aloes  vnc.femis,  nitn  Ale-  ^ 
xandrini,opii,mifyos,fingulorum  vnc.femis .  Trita  ex* 
lubeto. 

Cap.  XLVIII. 
GlNCIVAS  excrefcentes,intumefcehtes,putrefa- 
Ctas  ac  cruentas  fanans.Malum  Puhicum  intcgrum  ac- 
eipe,&  in  internam  eius  partem  totam  repurgatam  in- 
iice  mellis  Attici  defpumati,aluminis  fcifli,cinamomi: 
afiatoque  in  cahdo  cinerc,&  permitte  vt  probe  ferueat. 
Dein  cim  eo  colluito  aut  llline  gitigiuas:  poftea  Vefb 
abluito  cum  decodto  rubi,foIiorum  olea:  tenerum  ,  fi 


ileadmodum, 
o  dentes;Ace- 
uxione  laboran 


748 


nfcftatbs  iu- 
Tua  coqui 


SECT.  xxx\-..r; 

Cap.  :  LIIv 
DENTIVM  dolorei 
Tedas  pingues  ln  olec 
tum  quoque  catidum  i 
tes  dentes,fanat. 

Cap, 

D  E  N  TE  S  refrigeratoS 
uans,valde  laudatum.Gfar 
to,  &dentes  dolore  affe&os  1 

Cap.  LIIII. 

D  E  N  T  E  S  commotos  miiabiliter  firfrians^rugo 
in  vino  difl"oluta,fi  eo  colluantur  fitpius  denies^abime 
facit.Simihter  alumen  fciflile  lxjrigatum  &'at^pfiumj 
confeft. 

Cap  LV. 

D  E  N  T  ES  ab  iftu  commotos  firmans.Lafte  afini- 
no  crebro  dentes  col!ue,&  confeftim  fanabis. 
Cap.  LVI. 
D  E  N  T  I  V  M  dolorem  fedans  admodum  laudatu. 
Hyana:  dentes  admoti  dentibus,&  appenfi. 
Cap.  LVII. 
DENTIVM  dolores  fedans,&  commotos  firmas, 
Cyparifli  pilulas  teneras  in  Vino  coquito  tertio  quouis 
die,&  crcbro  dentes  colluito. 

Cap.  LV.III. 
DENTIVM  dolores  fedans,probatam.  Lapathi 
radiceminaquadecoquito,&  ex  eius  decotto  dcntes 
colluito. 

Cap.  LIX. 

D  EN  TE  S  erofbs  &  putrefa&os  iuUans.  Pyrethri 
radicem  contufam  in  acerrimum  acctum  coniice,  ac  fi- 
nito  illic  diebus  quadraginta.-poftea  rehquos  dentes  pri 
mum  cera  obhnito,&  in  erofum  dentem  pradi&um  a- 
cetum  coniice:&  poft  horam  digito  erofum  extrahito 
dentem,&cohfeftim  fine  dolore  lllum  eiicies. 
Cap.  LX. 

DEN  TIFRICI  VM  quovtor,  Archelai  medici. 
Cofto  &  fahbus  lychnos  vacuos  tres  imple,&  vbi  aflaue' 
ris,coniice  in  mortarium  cum  plantaginemaiore.Tu- 
fa  &  per  tehuc  cribrum  tranfmifla  pra:beto,vfu  exigen- 
te  vt  probata. 

Cap.  LXI. 

D  E  N  T  E  S  fluxione  laboiites  &  eommotos  iuua», 
valde  pulchrum  &  mirabile.Cedria:  lib.  femis  quartam 
partem,aluminis  lcifli  libra  quartam  partem,  aceti  lib 
ferriis  quartam  parrem.Coquito  hac,  &  cum  tedis  pin- 
guibus  moueto  qUoad  mellis  crafiitiem  nancifcantur. 
Pbft  recondc  in  vafe  vitreo  &  vfu  poftulante,collue  de- 
tes  cum  pofca,&  hoc  medicamentum  llline .  hoc  tnbus 


diorum,balauftiorum,rofarum,rhois  Synaci,  mcfpilo-  ^   facito  mcnfibus,&  nunquafn  dolebunt  dentes.Per  hoc 


fum,&  baccarum  myrti.  coquito  ad  tertias,&  vtere. 

Cap.  XLIX. 
'  ORTS  foetorem  fedans,valde  bonum&  laudatunl. 
Jlordei,focnigra?ci,fingul.  vnc.femis,  myrrha:  hexagia 
duo.Ligato  tutoin  *fubtili  hhtco,aflato  in  calidocine- 
redonecin  carbonem  Vertatuf .  Dein  admifce  pipcris 
communis,maftiches  grana  quinquaginta.  &  trita  ma- 
defacito  cum  melle,&  illine  quando  lubet. 

3    SubcilijNicolaimanufcriptuscodcxx^^filtgit,  eorruptc 
pro  ifaff.  G 
Cap.  L. 

DENTES  muniens  admodumlaudatum  .  Radix 
herbx  pcntadadtyli  quotidiecommanducata  ,  ilhefosi- 
pfos  feruat.Quod  {[  Ver6  eroii  fuerint,&  dolore  affecli, 
commanducata  dolorem  abigit.Simihter&pyrethtum 
cft  probatum. 

Cap.  LI. 

D  E  N  T I  V  M  &  pudendortim  putredinibus  &  flu- 
xionibus  accommodatum.Nitri  puri  drach.vnam,  falis 
foiTihsdrachitres.gallarumjchalcanthi,  fquilla:  arida:*  H 
fingulorum  drachm.quatuor.  Tntis  paululum  affunde 
mellts,&redigeademplaftri  formam.Inuoluta  in  pan- 
num  lineum  vnro  ad  carboncs.  dcni  keuigata  recondc 
in  vafe  vitreo,ac  ilhs  yterc. 


medicamenrum  tam  magnum  affedtum  giratia  Dei  cu- 
raui  Vt  etiam  ofla  deciderent. 

Cap.  LXIL 
D  E  N  T  I V  M  finegma  quo  Vtor.dehtes  albos  coh-^ 
feruans,  &  ad  cruentas  gingiuas  admodum  raudatum; 
Cornu  ceruini  vfti  hb.vnam,falis  ammoniaci  hb.vnam 
femis,maftiches,pipens  cemmunis,  fingulorum  vncia 
vnam,floris  lUhci  odorati  drach.vnam,cofti,  cardamo- 
mi>cyperi,fohi,rofarum  ,  lingul.drach  .  quatuor  .Tnta 
cnbrato,&  recondito  in  vitreo  vafe,vfuque  exigentc 
infpergito. 

Cap.  LXilf. 
D  E  N  T  E  S  erofbsmirabihteriiiuanlBuxifafcicn- 
Inm  vnum,hedera:  nigra;,foha  lauri,fingulorurn  mani- 
pulum  vnum.Ha;c  contufa  coniice  in  ollam  &  aquam 
pondere  lib.tredecim  femis.Coquito  quoad  remanferit 
lib.Vna  femis.acceptum  ddtibus  affunde,&  eadem  hora 
ceflabitmalum. 

Cap.  LXIIIL 
DEN  TIFRICI  VM  candidos  reddens  &  ftabi- 
les  dentes,admodum  laudatum  .  Cafia:drachmas  oftoj 
ftaphidis  agria:  dr.quatuof,aluminis  fcifli  drach  .  o&o^ 
cofti,maftiche$,finguloriim  drachmas  quatuor  ,cornu 
cerumivfti  drach^duodecim,  falis  frixi  drachmas  dui^ 


nicol: 

;  \*  .Uxc  probe"  trita ,  vfu  poftu-  A 
LXV. 

'r  -m  mducens,  &  ad  Otnnia  orif 
•^lamter  olere  faciens.  Vitri  puri 
|it-idis  vnc.femis,pyrethri,alumi 
l,folii,cofti,rhuns,  fingul .  dra- 
feinpolhnemprxbtftovt  iisfri 


749 

piperis  albi  <!i 
lante,pra;bcto^ 

DENTIB 

nrnla  conferen 
&  fplendidi  libie 
rus  fciiri ,  iingu 
chmam  vnamji 
centur  dentes, 

Cap.  LXVI. 
D  E  N  T  I  V  JVL  dolorem  fedans  eadcm  hora.Si  ex  in-  B 
ferionbus  dentibus-nhqtiis  laboret ,  exinfenore  lapide 
molendim  excindc  bpillum  fole  oncnte  m  nominela 
borantis,&ligatum  m  laneurrt  pannum  appendeden- 
tibusrfiverbfupeiiorum  aliquis  doluent,  Iuperiorem 
lapidem  mole.ndini  contunde,fac  vt  prxdidum  eft.nut 
o&opedis  maniu  deiuem  fufpende :  ldem  enim  efficit. 
''.   Cap.  LXVII. 
D  E  N  T  E  S  refngeratos  fummt  curans.  Accipe  mu- 
rem  viutim ,  &  exemptum  Cius  dcntem  appendeden-^ 
tibus  agrotantibus.Murem  autem  viuum  occidito. 
Cap.  LXVIII. 
D  EN  T  E  S  commotos  mirabihter  ftabiliens. Alu- 
minis  fciffi,mannae,finguk>run3  hexag.vnum.Probe  tn 
ta  infperge  defuper. 
?  Cap.     L  X I X. 

DENTIVM  dolorem  curans ,  nec  cofdem  com- 
mouens,fed  fplendidos  potius  faciens,  &  gingiOas  fien 
cruentas  haud  permittens,neque  excrefcere  .  bonum  e- 
tiam  odorem  ori  conciliat.  Alumims.fcrffi  vnciam  vna,  D 
thuris  mafculi  vnc.fexjfohi  vnc.vnam.tntis  vterc. 
Cap.  LXX. 
DENTIFRICIVM  mirabiliter  candidos  facies 
dentes.Teftarurn  fepia:,pumicis,aloes  flaua:,fingul.  vn- 
ciam  vnam,foln  drach.feptem,floris  lunci  odorati  dra- 
chmam  vnam.Tnta  prxbeto. 

Cap.  LXXI. 
b  E  N  T  E  S  commotos  fanans,  probatam.  Sidiorum , 
gallarum,pyrethri,maftiches,croa,thuris,fing.  hex.  v- 
num.Tntadefiiperinfpergito.  E 
Cap.  LXXII. 
D  E  N  T I  V  M  dolorem  fedans,efficaciffimum.  Sta- 
phidisagri^drachmasquatuor,  radicis  panacis  drach. 
duas,nitn,folii,fingulorum  drachmam  vnam.  Tnta  pa 
pauens  deco&o  vnito,&  iis  obhnito  dolentes  dento. 

Cap.    L  XXI II. 
DENTIFRICIVM  valde  efficax.  Salis  frixi  vn- 
eins  tres,origani,xylocafix,pumicis  ,fing.vnc.vna,  myr 
rhx  dracfvvnam  .  trita  infperge  dentibus. 

Cnp.     LXXIIII.  f 
D  E  N  T  E  S  nigros  albos  faciens.Hordei  &  falis,fin- 
gul.hexag.vnum.Toftis&laruigatislimul,  fricato  cre- 
bro  dentes. 

Cap.  LXXV. 
D  E  N  T  E  S  muniens  mirabi!irer:Radicem  tithyma 
h  coquito  m  vino  quoad  vini  dnnidium  reli&um  fue- 
1rtt,&pru.betoexipfo  ad  colluendum  os  bis  menfe,& 
nunquam  is  dolebit  dentes:  eft  enim  expertum. 
Cap.  LXXVI., 
D  E  N  T I V  M  fmegma  admodum  laudatum.  aLo-  ^ 
lium  &  mcl  fubigito,vt  ceratum  fiant.  ligataque  in  pu- 
rumhnteum  v  nto ,  &  la.uigatis  admifce  parum  lndis 
probccribrata:.-deinde.illine,cVmiraberis. 
'        i'  Lolium;In  cnJ  cc  Nicolail-gi(Ur^A*f,iuca  quiclem  fenten- 
tia  non  rc#c  pro  sapac-  ''!         •  '  ' 

Cap.  LXXVIT. 
1  DENTIVM  fluxionem  fiftens  &  cmentas  gingi- 
uas  fanansjcommotofque  dentes  ftabihens  ,admodum 
fidele.  Aluminis  fciffi  hbram  vnam,pipens  albi ,  faluia: 
ficcx,zingiberis,fingul.vnciam  vnam.Tritis  fncato  dc 
tes,vt  expertis. 

Cap.    L  XXVIII. 
DENTES  minutatim  frangens,&  citra  ferrum  e- 
ncicns.Lacryma:hederx,aphormii,pipcns  commtinis, 


M  YREPSI 


7So 


fingulorum  vnciam  vnam.Trita  probc-  detibus  mfptr- 
ge,&miraberis. 

a  I>hormii]Nicolai  coder  h}c  tV  in  fiquenti  compofitionc 
non  i  e£le  i-..yi/ r  ;.i  i.  c -:y  \*  kgk.Fhoimii  auttm  nic minn  iaulusli- 
bi.>  7-atque  id  ipfum  aitraGoria  prarditum  eflc  tacultate-. 

Cap.  LXXIX. 
DENTES  flne  dolore,pra;ter cpinionem  cxtra- 
hens.Alumitns  fciff:  &  rotundi,fingulorum  drachmam 
Vnam,phormii  dtachmas  duas,chalcitid:s  vnciam  vna, 
mifyos,rninii,fingulorum  drachmam  vnam.Repurga- 
tis  &  tritis  dcntes  obhnito,&  paulo  pbft  citra  dolorem 
mouebis. 

Cap.  LXXX. 
D  E  N  T  I  V  M  putredines  &  gingiuas  fanans.  Folii 
vitis  vncias  tres,  aluminis  fciffi,mifyos,m.-!nna:,  lingul. 
drach.duas,a.-rug!nis  drachmam  vnam  .  Tnta  confot- 
mato.Purgat  enim,ad  cicatncem  ducit,  lluxionemque 
reprimit.expertum. 

Cnp.  LXXXI. 
D  E  N  T  I  B  V  S  coueniens  quo  vtor,  laudatutti  ad- 
raodum  ad  dentcs  commotos,ging:uaruin  mtlamma- 
tiones,&  excrefcentem  earude  carnem.  Pracipuc  vero 
facit  infufflatum  ad  tonfil!.is,antiades,&  vuam  ita  cor- 
ruptam  vt  non  admittat  chirurgiam  .  bibitur  etiam  i 
fpuentibus  fanguinem.  Datur  aurem  cochlearium  vnu 
cuin  aqua,aut  pofca.vtitor  hcc  tanquam  myfteno.Cal- 
lartim  libras  duas,aluminis  fciffi  drachmas  fedecim,iri- 
dis  Illyrica:  drachmas  fex,folii  drachmas  quatuor,amo- 
mi  vnc.vnam,rofn  um  drach  quatuor-  Tntis  vtere  vt 
expertis  &  mirabilibus. 

Cap.  LXXXII. 
D  E  N  T  I  B  V  S  conueniens,ad  nomas  aoris,dcntc$ 
commotos,putrefcentes  gingiuas  &  cruenfas ,  earun- 
dcmque  excrefcentcm  carnero  confercns.In  fumma, 
ad  putredines  oris,Nefimus  hoc  vehemeter  laudat.Gal- 
larum,acantha:  A gyptia?,rhois  obfoniorum,balauftio- 
rum,cytinorum  mali  Punici,fingulorum  vnciam  vna. 
Tnta  habeto  anda.vlu  poftulante  melle  madefacia  illi- 
nc.autaridovtere  etiam  adpudendorum  nomas.ex- 
pertum  cft. 

a  Ori5]Codex  Nicolai  bis  in  hac  compofitionc  Itghvattrn/uikH, 
mea  quidem  fententia  parum  le^e.pro  »»  tm  ri/^stTi.Neque  enim  «rw 
piiti  fignificatio  hui«  loco  faus  quadrarc  vidctur. 

Cap.  LXXXIII. 
S  V  P  E  R  C  I  L  I  A  alba  nigra  factens.  Mify  laung*- 
tnm  cum  aceto  llline  fupercilns. 

Cap.  LXXXIIII. 

V  I  S  V  M  acuens,bonum  &  mirabile.Hcdcrx  lacry- 
mam  cum  melle  Attico  mixtam  illine. 

Cap.  LXXXV. 

V I  S  V  M  acuens,pulchrum,minficum  admodum. 
Perdicis  iunioris  fanguinem  cum  melle  fine  fumoex 
a:quo  fubadum,illine. 

Cap.  L  XXX  VI. 
SERPENTIS,  canis,&  omnis  vencnati  animalrs 
morfum  atque  aurium  dolorem  fanans  .  Dracontium 
herbam,autradicem,autbotry  on  coniicein  oleum,co- 
quito  donec  frixetur  &  ad  tertias  abfumatundein  cola- 
to  &  in  vafe  recondito  .  vfu  poftulante  accipe  &  llline 
morfumraure  autem  dolente,tepidum  inftillato. 
Cap.    L  X  X  X  V 1 1. 

G  P  O  T  V  S  conferens  iis  qui  nonnifi  refta  ceruice  fpi 
rant,expertus.  Abrotoni,ariitolochia: ,  abfinthii ,  am- 
moniaci,femims  ruta:  fylueftris,fulphuns  viui ,  fingul. 
vnciam  fcmis  Tnta  urigato  cum  melle  defpumato  ,& 
dato  faba:  magnitudine  mant  leiuno. 

Cap.    LX  XX  VIII. 
ARTICVLORVM  Uimbncitatem  fanans  rex- 
pertum.Ramenta  fquilla:  in  aceto  acn  coquito  vtem- 
plaftnformam  nant  ifcantur.Hxc  defuper  ligato,&illic 
immota  tnbtis  diebus  llnito. 
H  Cap.  LXXXIX. 

OMPH  ACOMFlITIS  confe^io  ad  cahacos, 
dy(entericos,&  ftornnchum  fluxione  infcftatuni;robo- 
rat  nanqMe.Succi  vus  acecba:  libras  qmndecim  ,  mellis 


7V 


DE    OXYMELITIS,     SECT.  XXX 


Attici  deipumati  lib.fcx.Bcne  coquito  &  recondito  ad  A  moron,diacaryon,quar  pai 


vfiim. 

Cap.  XC. 

O  M  P  H  A  C 1 1  c6fe£h  o  vt  colly rium .  Vux  acerba: 
fucci  diffoluti  vfque  ad  colhquationem,ac  reconditi.A- 
liud.Succi  vux  acerba:,croci,myrrha: ,  itng.  vnc.tres,  z- 
luminis  fcifli,melhs  Attici,fing.vnc.vnam .  Bene  con- 
fe&o  vtere. 

Cap.  XCI. 

QV  AE  confertconhcimenieMaio&Iunio.Drofa- 
ton,hoc  eft  ferapium,aquam  rofaceam ,  mel  rofaceum, 
ftillatuium  rofarum  liquorem,  oleum  rolaceum  ,  ane- 
thinum&chamamielinum,  ccnathenque  fruftum  fyl- 
ueftns  vitis  colhgas,&  ahas  quafdam  ipecies  qua:  confi 
ciuntura  feplafiariis  lurfu  medicorum. 
Cap.  XCII. 
Q"V  AE  confici  confert  mcfe  Iulio  &  Augufto.  Dia- 


7V 


ons. 


brijO&obri, 
mehnum,  po- 
laurinum,len- 
inicorum  fadlu, 

m 

ati  eieftjb,  In  nomi 


Cap.  X 

QV  AE  prodeftconficim 
&  Nouembri.Mulfam,cydoni 
lypodytonjmyrtinumjcitraturh, 
tifcinum,rhoiton,ex  fucco  malrt! 
&aha;  quardam  fpecies  &  conlj 
Cap.  XcV 

CONIVR  ATIO,offisS 
ne  magni  Dei  omnipctctis,&c.Kf%«£j  uix  m  Lannum  fer- 
tnonem  ccmmode  (jcttrj  cjfenficncm  tt.ultarvm  panffitndi  po/Jtnft 
CT  rtduula  admodum  [npcrliiiionilque p!etnt fitr,r:<\u ,t  de  indufiru 
(y  confulto  i  ncbu  omijfa  /ttnt. 

Cap.  XCV. 

S  I  quis  os  pifcis,quod  fpina  voCatur,deglutierit,nlia 
fpinam  accipiens  impone  capm  &  cor.fefbm  abforbc- 
tur,gratia  Domnn  noftn  Ieiu  Chrifti. 


INDEX    PESSORVM  PROPOMATVM, 
alopecias  &  alia  diuerfa  mala  conferentium 
medicamentorum. 


A  D 


PeiTus  conceptionem  adiuuans,  admodum  probatus, 
Cap.i. 

Peiius  conceptionem  iuuans,quo  vtebaturmulierBar- 
bara,&  ftatim  concepit,  Cap.  ir. 

Pefliis  conceptionem  iuuans,yterum  aucrfum  in  redtu 
ferens,&  aha  efficiens,  Cap.  m. 

Peflus  relaxans,&  omnem  duritiem  diffoluens, 
Cap.iut. 

Peffus  emolliensDemarchi  mirabilis,  Cap.  v. 
Peffus  ad  hydropicas  mulieres  valde  bonus, 
Cap.vi. 

Pcffus  advefica:doloresmirificus,       Cap.  vii.  " 
Pcffus  conceptioni  conferens  mirabiliter  expertus, 
Cap.  vin. 

Peffusmenfes  mouens  expertus,        Cap.  ix. 
Peffus  ad  omnem  duritiam  &  e  partu  dolores  veheme- 

tes,  Cap.  x. 

Peffus  ad  duritiem,extenfionem,phlegmonen,  &  ocde- 

matavteri,  Cap.xi. 
Pelius  emolliens  ad  phlegmonen  &  durkiem  vteri, 

Cap.xii. 

Peffus  menfes  eliciens  expertus,  Cap.xni. 
Peffus  fimilis  expertus,  Cap.xim. 
Peffusfimilisprobatus,  Cap.xv. 
Peffus  adduntienvdiftenfionem,  phlegmonen,&  con- 

dylomata  vteri,  Cap.xvi. 
Peffus  menfes  ducens,expertus,probatus, 
t-  Cap.  xvii. 

Peffus  fimilis  expertus,  Cap.  x  vin. 

Peffus  fimilisprobatus,  Cap.xix. 
Peffus  fimihsahus,  Cap.xx. 
Peflus  alius  mirabilis,  Cap.  xxi. 

Peffus  alius  admodum  bonus,  Cap.xxn. 
Peffus  fimilis  &purgatonus,  Cap.xxilt. 
Peffus  fimilis  valdemirabihs,  Cap  xxmi. 

Pefiiis  ad  omnem  vteriimmundiriem,Cap.xx  v. 
Pefius  menftrua  educens,admodum  neceffarius, 
Cap.  xxvi. 

Peffusfimihsvaldeprobatus,  Cap.xxvn. 
PeiTus  menfes  educens  &  omnem  vteri  immunditiem 

purgans,  Cap.  xxvm. 

Petius  iiftens,ad  omnem  fanguinis  eruptionem,&  ma- 

leaffectum  vterum  conferens,  Cap.xxix. 
Peffus  conceptionem iuuans  cxprrtus,  Cap.  x  X x. 
Peffus  ad  vterum  vnde  fanguis  emanat,probatus, 

Cap.  xxxi. 

Peifus  multi  vfus,  Cap.xxxii. 
Peflus  ad-vten  maniam  mirabilis,      Cap.  xxxi". 


Peffus  ad  ftillicidium  vrina:  mulieris  laudatus, 

Cap.  xxxi iii. 
Peffus  conceptionem  adiuuans  expertus  &vtilis, 

Cap.xxxv. 

Peffus  conceptioni  conferens,valde  bonus  &  probatus, 
Cap.xxxvi. 

Peffus  menftrua  eliciens,expertus,  Cap.xxxvn. 
Peffus  purgatonus  valdebonus  &  expertus, 

Cap.xxxvm. 
PeffusGaleni  ad  exulceratum  vtemm,  Cap.xxxix. 
Peffus  dolorem  fedans,mirabilis,  Cap.xL. 
Peffus  relaxans,ad  phlegmonen,  Cap.xLl. 
Peffus  ad  rupturam,afperitudinem,&aqua:  impetum, 

valde  neceffarius,  Cap.xLii. 
Peffus  ad  fanguine  manantem  vterum,Cap.xLin. 
Peffus  ad  profluuium  muhebre,admodum  laudatus, 

Cap.xLini. 

Peffus  conceptioni  conferens  certus,  Cap.xLv. 
Propomatis  cydonitis  confeclio,      Legitur  infra  conditi, 
Cap.  xlvi. 

Propoma  ablinthite,mirabile,  Cap.xLvii. 
Propoma  afinite  valdebonum,  CapxLvm. 
Propoma  pulegii,admodii  probatum,  Cap.xnx. 
Propoma  ftyracis  valde  laudatum,  Cap.L. 
Propoma  rofaceum,admodu  mirabile,  Cap.Li. 
Propomaabfinthitc,valde  probatum,  Cap.Lii. 
Propoma  e  pyris,valde  laudatum,        Cap.  LHI. 
Propomaex  afaro,admodum  laudatu,  Cap.  liiii. 
Propoma  ex  amygdalis,ad  fuppuratos,  &  thoracemale 

affe&os  probatum,  Cap.  IV. 

Propoma  pituitam  ducensftomachi  &oculorum, 

Cap.  lvi. 

Propoma  excitro  admodum  probatu,  Cap.  lvii. 
Propoma  ex  polypodio  ad  melancholicos:  ventrc  quo- 

quefubducir,  Cap.Lvm. 
Propomafimile,  Cap.  lix. 

Propoma  ex  carpefiis  vocatum  pirrcherrimum, 

Cap.LX. 

Propoma  ex  aloe,ad  iecinorofos  &  ftomachicos, 
Cap.LXi. 

Propoma  odoratum,humorum  copiam  excernensper 
ventrem,&vomitum,  Cap.Lxu. 

Propoma  ad  quartanas  expertum,       Cap.  lxiii. 

Propoma  ad  quartanas,quo  vtor,expertum  &  probatu, 
Cap.ixnn. 

Propoma  adquartanas  mirabile,  Cap.Lxv. 
Propoma  ad  quartanas  probatum,  Cap.  lxvi. 
Propomaadquartanas  ccrtum,  Cap.Lxvn. 


7<5 

Propoma   \  &i 
Propoma 
f  Cap.LX 

Propoma  i  x  cuJ 
Ad  alopeciamW 
Adalope. 
A>".  nlopeoamqj 
Cap.LxXjjjfl 
Ad  alope  TigpH 
Ad  alcpe  J 
Ad  alopt 
Ad  alop* 
Ad  aldpi 


•  rabile,  Cap.LXvm. 
.•:  batum, 

Cap.LXX. 
Cap.Lxxr. 
,       m,  Cap.Lxxit. 
i<    am  probatum, 

^Hrab:'it.',       Cap.  txxim. 
ttatum,  Cap.Lxxv. 
ij  Cap.Lxxvi. 

#  Cap.LXXvn. 
"acit,  Cap.Lxxvm. 


Adalop  ilde.laudatuni,  Cap.Lxxix. 

Adalopeciam,  Archigenis,laudatuni,  Cap.Lxxx. 
Adalopecum  &oriine  capilloium  derluuium ,  alphof- 

qu.-d  utiirnos  vtile,  Cap.Lxxxi. 
Adal  peciain  ATclepiadis  probatum,  Cap.Lxxxn. 
Ad  alopeciam  capillorum  admirabile  admodum, 

Cap.  lxxxiii. 
Ad  alopeciam  Sorani,  valde  laudarum,Cap.  lxxxiiti. 
Ad  alopeciam  Archigenis  probatum,  Cap.  lxxxv. 
Ad  alcpeciam,laudatum  admoduru,    Cap.  lxxxvi. 
Ad  alope-cnm,caluitium,&  capillorum  raritatem  in  ca 

piteautmento,aut  fupercilns,         Cap.  lxxxvii. 
Adalopeciam  Onbafii,mirabile,  Cap.  lxxxviii. 

Ad  alopeciam  &  diuturna  mala,  Cap.  lxxxix. 

Ad  porriginem  exulceratam,admodum  laudatum, 
Cap.xc. 

Ad  pornginem  exulceratam  ,  &  achores  admodu  pro- 
batum,  Cap.  xci. 

Adporriginem  exulceratam,  achor.es  &  impetigines 
humidas,  ~ap.  xcn. 

Ad  achores  capitis  expertum,  ^ap.xcrii. 

Ad  exulceratam  pornginem  medicamctum  vehemcs, 
Cap.x  -  nn. 

Ad  hum.das  achores,v:lde  laudatum,  Cap.xc  v. 
Ad  pra.humidas  achores  &  lmpetigines, 
Cap.xcvi. 

Ad  cjuptidianas,qusrtanas,ftomachum,comitiali  mor 
bo  correptos,henofos  &  hydropicos,Cap.xc  vn. 

Ad  parotidas  laudatum,  Cap.  xc  vm. 

Adiingultus&arthnticos,  Cap.xcrx. 

Ad  pf)draciacalidiflima  &  fera,  Cap.  c. 

Adlethaha  mirabile admodum,  Cap.  ci. 

Addentium  dolorem  expertum,         Cap.  cii. 

Vt  dens  fua  fponte  excrdat,  Cap.  cnr. 

Ad  oentiumdoloremmitig.Ttonnm,   Cap.  cmr. 

Ad  crurntacx  recentia  vuliiera,conglutinatorium, 
Cap.c  v. 

Ad  ons  vlcera  puerorum,  Cap.  c  vr. 

Ada!  f  eJus  nirabile  8c  prcb.irum,      Cap.  cvn. 
Ad  minuendos  tumcr--s,admcdum  hudatum, 
Cnp.  c  vin. 

Ad  fecundas  mulieris  appenfas,  Cap.cix. 
Ad  violentjas,valde  probatum,  Cap.  cx. 

Ad  pehiiles  verrucas  laudatum,  Cap.  cxr. 

Ad  eminentias  mirabile  probatum,     Cap.  cxir. 
Adermnentiasexperrum  laudatum,    Cap.  cxm. 
•  Ad  emin*ntias  expertum,  Cap.cxiur. 
Ad  mternas  & externas  eminentias  potus  mirabilis, 
Cap.  cxv. 

Admiernas  &exrernas  eminentias,     Cap.  cxvi. 
Ad  ncipientes  attecrus  laudatum,  Cap.cxvir. 
Ad  pterygiadigitorum  mirabile,         Cap.  cxvm. 
Ad  feruentes  p.ipulas  admodum  probatum, 
Cap.  cxix. 

Ad feruentcs  papi.las  in  ore  puerorum,Cap.  cxx. 
Ader)  lipslata  adniodum  probatum,  Cap.  cxxi. 
Adcvfipel  ta,&  omnem  mtlamm.ationem,&  ad  malu 

zoftera  vocatum  Cap.cxxu. 
A  d  eryfipflata  minbile,  Cap.cxxiu. 
Ad  pedum  fluxioncm  mcipientem  probatum, 

Cap.cxxurfl  & 


m 

Aderyfipelata,  Cap.cxxv. 
Aduerfus  lnfomnia  mirabile  valde,  Cap.cxxvi. 
Ad  oculos  quos  capilli  pungunt  laudatum, 

Cap.cxxvn. 
Ad  depilatos  oculos,  &  capillos  non  habentes, 

Cap.c  xxvm. 
Ad  encathides  admodum  mirabile,  Cap.cxxix. 
Ad  grandines  oculorum,  Cap.cXxx. 
Ad  grandines  in  palpebns,  Cap.cxxxr. 
Ad  pterygia  oculorum,  Cap.cxxxrr. 
Ad  pol\pos&  ozitnas  probatum,  Cap.cxxxm. 
Ad  polypos,certum,  Cap.cxxxim 
Ad  ozu:nas,nomas,erouones,denutatej,&  mala  omnii 

nanum,  Cap.  cxxxv. 

Ad  vlccra  in  nanbuslaudatum,  Cap.cxxxvr. 
Adencanthidas  &  pterygia  probatum,Cap.cxxxvir. 
Ad  oculos  quospih  pungunt  laudatum, 

Cap.cxxxvnr. 
Ad  dunties  parotidum  bonum,  Cap.cxxxtx. 
Adlumborum  dolores,admodum  iaudatum, 
Cap.cxL. 

Ad  lingultum,valde  bonum,  Cap.cxLi. 
Adlumbncosexpertum,  Cap.cxLtr. 
Ad  lumbncos  latos  &aicarides,  Cap.cxtin. 
Ad  morfus  ftomachi  citra  manifeftam  caufam, 

Cap.cxLim. 
Penramyri  confe£ho,admodum  probata, 

Cap.cxLV. 

Ad  phlegmonenfaciei  mirabile,  Cap.cxLVi. 
Ad  phlegmones  ex  fe&ione  venx  natas  &  duntiam, 
Cap.cxLvn. 

Ad  vifcera,lienem  &hydropem,emolliens&  difcutics, 

Cap.cxLvm. 
Ad  phlegmonen  crumm  aut  pedum,  Cap.cxttx. 
Potus  expertus,  humiditatis  cxiccatohus, 

Cap.cL. 

Ad  tormina  ventns  admodum  mirabile, 
Cap.cn. 

Ad  hebetudinem  mirabile,  Cap.c  tir. 

Potus  adfuppuratos&abfceffulaborantes,iecinoro(o£ 

que,  Cap.ctm. 
Vt  vinonon  ispius  vtendum,  Op.ctnn. 
Ad  vnns  difficultatem,cakulumque  admodum  bonu, 

Cap.c  tv. 

Ad  reduuias  valdebonum,  Cap.cLVl. 
Ad  peniiles  verrucas  &  th)  mos  in  pudendis, 
Cap.c  Lvn. 

Ad  caput  dolentes  &  hemicraniccs,    Cap.c  lviii. 
Adchimethlavlcerata,  Cap.cnx. 
Ad  eos  qui  lienteria  laborant,  Cap.c  LX. 

Ad  fcabiofa,&  fluxioni  obnoxia  vlcera ,  &  partiu  phlfr» 

gmonen&duntiem,  Cap.cLxi. 
Ad  vulnus  tibix  diuturnum  fordidum, 

Cap.c  lxii. 

Ad  angiaas  &  mala  fub  lingua  nata,expertum, 

Cap.c  lxiii. 
Ad  icios  a  fcorpionc  admodum  mirabile, 

Cap.c  LXiur. 
Adaphthasin  orepuerorum,  Cap.ctxv. 
Ad  depafcentes  aphthas,&difficilia  oris  vlcera  profun- 

da,  Cap.cLxvi. 
Ad  pedum  dolorem  bonum  expertum,Cap.c  Lxvir. 
Adalopeciam  expertum,probatum,  Cap.cLxvni. 
Podagnca  potioin  pnncipio  cxacerbatioms  admodu 

mirabihs,  Cap.c  lxix. 

Podagricus  lin&us  in  principio  acceflionis  mirabilis, 

Cap.c  lxx. 

Ad  eos  qui  comederunt  boletos,aut  fungos  ,  aut  ama- 
nitas:&  penculum  eft  ne monatur,  Cap.c  lxxi. 

Adfurditatem  aurium,  Cap.cLxxn. 

Ad  ftrumas  admodum  probatum,      Cap.c  t  x  x  1 1  r. 

Ad  alunm  citam  expertum,  Cap.ctxxmr. 

Ad  vftiones  ab  aqua  cahda  expcrtum  ,  admodum  pro- 
batum,  Cap.ctxxv.  . 


7» 

Ad  hydropicos  expertum,  Cap.c  Lxxvt. 

Ad  formicas,vtftatim  decidant,  Cap.cLxxvn. 
Ad  profluuium  fanguimsnanum,  admodum  probatu, 

Cap.cLxxvm. 

Adpleunticos  mirabile  valde,  Cap.CLXxiX.' 

Ad  pleurincos  peros  probatum,  Cap.cLxxx. 

Ad  eryfipelata  valdeJjonum,  Cap.cLXxxr. 

Ad  carbunculos  adrRdum  vtile,  Cap.c  lxxxii. 

Ad  vftiones  vndecunquefiant,  Cap.CLxxxm. 

Potus  adafthmaticoslaudatus>  Cap.  CLxxxmr. 


Potus  adeos  qui  morbo  cornin  ' 
bilis, 

Potus  probatus  ad  tertianas  &  qu  Mt, 

Cap.cLxxxvi.  * 
Potus  ad  quartanas  ante  inuafione 

Cap.cLXxxvn. 
Potus  adquartanas  admodnm  '. 

Cap.cLxxxvm. 
Porus  mirabihs  ad  homims  rabiem  ,grat:a  Del, 

Cap.cLxxxix. 


7& 


Si  fiint ,  mira- 

p.CLXXXV.  , 


ffionis  datus, 


nicola;i  myrepsi  alexandrin 

De  peflis,  propomatis,  alopecia:  &  aliorum  diuer- 
forum  malorum  mcdicamcntis, 

Se&io  trigefimaoclaua. 


Cap.  I. 

ESSVS  conceptionem  iuuas, exquo 
mulier  fexaginta  annorum  menftrua 
non  videns ,  purgata  eft ,  &  confeftim 
concepit.Habet  autem  h^;c.  Opobalfa- 
mi,opopanacis ,  fingulorum  drachmi 
vnam,thunsmafcuh  drach.duas,  cina- 
momi  drach.vnam  femis,myrrhx  drachm.  vnam,cofti 
drach.femis,croci,cafia*,fingul.drach.vnam  femis.Ha.-c 
bene  tnra  commifce  vnguento  irino,&  reduc  ad  mellis 
cra{Titudinem,&  recondens  m  vafe  ad  vfum,  lllme  pra> 
putium  cum  hoc  medicamento  ,  &  fic  coeat  cum  viro 
fiio  muher,&ftatim  concipiet .  Fac  autem  eo  tempore 
quo  menfes  eius  fiint  profluxuri. 

Cap.  II. 

P  E  S  S  V  S  ad  conceptionem  conferens,quo  vteba- 
turvxor  Alexandri  Barbara,  &concepit  confeftim  an- 
norum  exiftens  odtuaginta.  Opobalfami  drach .  vnam, 
peucedani  drach.femisf  ariftolochia  longa  ,  myrrha-, 
croci,fingulorum  drach.vnam,medulla-  cerui,  lecons 
anferini,  fingulorum  drach.vnam  femis.His  feorfim  li- 
quatis  &  exceptis  lana  Italica,vt  decumbat  muher,  fub- 
ditoque  pefib  ad  os  vtcri  vt  contineat  llhim  hons  dua- 
busiubeto.  Amoto  medicamentocoeat  cum  viro  ,  & 
grana  diuinamagna  donante,confeftim  cocipiet.Que- 
admodumCleopatravxor  Ptolemai  regis  mortui  v- 
furpauit ,  faciens  vt  infcriptio  monftrat,  &  ftatim  con- 
cepit. 

Cap.  III. 

P  E  S  S  V  S  conceptionem  muans,  vocatus  gonos,in 
redlum  vterum  auerfum  tranfferens,dunties  emollicns 
&  callos  tollensjcarcinomata  fanans  ,  erofiones ,  dolo- 
rcs  vehementes ,  omnem  afFe&um  ,  &  mala  ln  vtero 
fafta .  Per  hunc  Bania  regina  peperit  Flauianum. 
Per  hunc  etiam  conftitutus  eft  prions  regina  filius.Scn 
ptus  eft  itaque  magna  diligentia  a  Claudia  patncilla  ie- 
cinorofa  non  concipiente.  Butyri  vncias  tres,  afypih- 
quidi,medulla  ceruina-,adipis  anfenni,leporis  coaguli, 
aloesflaua:,terebinthina,fingulorum  vnciam  vnam  fe 
mis,myrrha:  vnciam  vnam,cafia,  cofti,fingulorum  vn 
ciam  femis,cera:  Tyrrhenica,nardi  bona,fingul.vncias 
tre$,mellis  Attici  quod  fatis  eft.  Mel  cum  liquabihbus 
hquato,&  fic  confe&o  &  fuba&o  vtere. 

Cap.    II II. 

P  E  S  S  V  S  relaxans,  omnemdiflblues  duritiam,  lau 
datus.  Adipis  taurini,medulla  ceruina,terebinthina,ce 
ra  pura,fingul.vnciam  femis,ouorum  vitellos  aflatos 
quindecim.olei  rofacei  quod  fatis  eft.  Liquefa&a  probi 
fubigito,&  prabeto  cum  nardino  bono  excepta. 
Cap.  V. 

P  ESSVS  emolliens,a  Marcho  compAfitus ,  mira- 
bihs.Medulla  ceruina,adipis  fuilli ,  cara Tyiwrhentca, 
fingulorum  hexagium  vnumfemis,  terebfttthinadr.i 


A  croci,fanigraci,fing.drach.femis,mellis  Attici,  myr- 
rha,butyn,  fingulorum  drachmam  vnam-.  Liquefa£U 
bene  fubigito  cum  oleo  cypnno  quod  fatis  eft,&  probe 
confe&o  vtere. 

cap.  vi.  •  ; 

P  E  S  S  V  S  ad  hydropicas  muheres,valdehonus. Ani 
fi,cumini,anftolochia  longa,caroi,  nitn,pulegn,fani- 
gricijfingulorum  drach.vnam  ,  mteriorum  ficuum  gr. 
quindccim  .  Liquefa&a  fubigito  cum  vmo  bono  fuffi- 
cienti:&  excepta  prabefo. 
B  Cap.  VII. 

P  E  S  S  V  S  ad  vefica  dolores,  mirabilis .  Cera  Tyr- 
rhenica  aut  Pontica  vnciam  femis,olci  rofacei ,  crocij. 
fingulorumvnciamfemis,adipisgallina  vncia  femis, 
ouorum  coftorum  vitellos  fex.Liquefa&is  probe,  cfo- 
ciim  tento  cum  vino,&  vnitis  confe&ifque  rec"fe  vtere. 

Cap.    VIIL  _. 

P  E  S  5  V  S  concepnonem  luuans  expertus.  Cochlea 
rum  Africanarum  magnarum  tres  aut  qmnq.ue ,  ladtis 
q  bubuli,coaguli  leporis,fingul.vnc.Iemis.Cochleas.cum 
tcftis  probe  tundito,&  adnce  modicum  lactis  vt  confi- 
ftentiam  nancifcantur,&  croci  kgitimiromnibufqqe  fa 
diis,pefl"um  fubiicito  meniibus  incipienhbus  aut  defi- 
nentibus.Hoc  faclo  tnbus  diebus,c©nfeftim  .-muher  cu 
viro  coeat,&  concipiet. 

Cap.  IX. 

P  E  S  S  V  S  menfes  mouens,expertus.Cera  pUfa  yn- 
cias  tres,opopanacis  vncias  duas,tcliorum  rutaYindiu 
vncias  duas  femis,o!ei  cypnni  libram  femis .  Terito  ru- 
tam  &  opcpanacem  feorlim,&  ceratm  cum  cyp.rino  c.o- 
D  quito.Commixta  vtraque.&  prcbc  confe&a  lmponito 
vmbilico,&.iHjo  ventn:&  lic  vtere. 

Cap.  X. 

P  E  S  S  vTS-rvO.catus  Aureus ,  ad  omnem  duritiem  & 
vehemertterri  dolorermpotiflimum  ad  lationes  a  partii 
faftas  admodum  mirabilis.Refina-  terebinthinx',  cera; 
Tyrrhenicar,  medulla  ceruina  ,  cefypi  Attici,fing.  vnc. 
tres,adipis  gallina  &  anierini,fing.vnc.duas,  adipis  leo 
nini  &  vrfinijiingulorumvnciam  femis.Hac  liquefada 
&  lauigata  reconde  in  pyxide,  &  vtere  vt  efficaciflimo 
E  medicamento. 

Cap.  XI. 

PE  S  S  V  S  Libyanos  ad  duntiem,extenfione,  phle- 
gmonen,&  condylomata  vteri.  Adipis  afifenm  vnciam 
femis,adipis  gallinar,m'edulla;  ceru;nx,afypi,croci,  ce- 
rx  Tyrrhemcxjfingulorum  vnciam  Vnani  femis,  mafti 
ches  drachmas  duas,  ouorum  elixorum  vitellos  duos, 
probc  confecio  vtere. 

^p.  XII. 

PESSVS  emolliensadphlegmohcj&vteri  dufl- 
tiem,admodum  laudatus.Succilenti  fanigrxci,  adipis 
F  anfenni,olei  anethim,chama:mehni,  fingulorum  Vnc 
+  fcmis.medullaceruinarjafypijceratiefuccisifingulorr* 


7*7 

vnciamfemis 
Vterc. 


^PESSVS 
mi,zingibens,< 
ta  cum  vino 
&  fie  exccpj 

PE  SS  V; 
rotundx  vrjc. 


NICOL  MYREPSI 

-ix  fcrupulos  tres .  Confe&o  A 


758 


XIII.  *  . 
£ucens,experrus.Cumini,epithy 
fing.drach.femis.  Andabene  tri 
f  galbanu  autem  cum  uino  oleo, 
¥  % 

II II. 

ciens  probatus  .  Ariftolochix 
(islSubafta  cum  melle  Attico  fufficien 
ti  fubii«'£iirn  tarfeiordida.Hoc  medicamcntum  fccun  B 
das  eriahfencitrexpertum  eft. 

,  '  ;;.  •  ,.faP.  xv. 

P  E.S  S  V5menie.$  ducens,experrus.Pulpx  colocyn- 
thidis,myrrha?',ii/)gui  orum  hexagium  vnum.Trita  co- 
fice  cum ac.t'o-&  mclle,&  cxceptis  vterc. 
"\    ■ ;    Cap.  XVI. 

P  E  S  S  I  Libanoti  confec~tio,ad  duritie,extenfionem, 
phlegmonen  ,  &  condylomata  vten.  Adipis  anfenni  vn 
ciam  femis,adipis  gallinx,medullx  ceruinx,afypi,cro 
ci,ccrx  Tyrrhenicx,iingul.vnaam  vnam  femis,  mafti-  C 
ches  drach.duas.  Trita  confice  cum  ouorum  elixorum 
vitelhs  duobus. 

Cap.  XVII. 

P  E  S  S  V  S  menfes  citans  expertus.  Cerx  hexagium 
vnum  femis,opopaaacis  hexagium  vnum,foliorum  ru 
txviridium  hexag.i.  quarta  parte ,  olei  cy  prini  vnc.fe- 
m.is.Tento  rutam  &  opopanacem  :  ceram  autem  cum 
cyprino  coquito.Commixta  vtraque  ,  redcque  confe- 
c~ta  impomto  vmbihco,&  lmo  ventri. 

Cap     XVIII.  D 

P  E  S  S  V  S  menfes  ducens,expertus.Cumini  JEthio- 
pici,myrrhx,galbani,adipis  anfenni ,  fingulorum  dra- 
chmam  femis.  Anda  cum  vino  bono  mifceto  :  galbanu 
vero  cum  oleoirino,&  probe  confe&o  vtere. 
Cap.  XIX. 

P  E  S  S  V  S  menfes  eliciens,laudatus.  Anftolochiam 
rotundam  cum  melle  Attico  fubactam  apponito  in  la- 
nafordida.PeiTum  in  rutaceo  imbutum  oleo  fubdito. 
hic  fecundas  quoque  eiicit. 

Cap.    XX.  E 

P  E  S  S  V  S  laudatus  vt  prxcedens.  Fanigrxci ,  gal- 
bani,caftorei,mofchi,fpicx,ariftolochix  rotundx,afy- 
pi,pinguedinis  anferis.  Conficito  cum  oleo  cyprino,& 
vtere. 

Cap.  XXk 

P  E  S  S  V  S  finulis,mirabilis.  Artemifix,ftyracis,car- 
nium  vuarum,&caricum  pinguium  exemptis  vinaceis, 
herbx  venti,mercurialis,olei  rofacei,afypi .  Tnta  con- 
fice  cum  adipe  anferino,&  vtere. 

Cap.    XXII.  F 

P  E  S  S  V  S  fimilis,admodumbonus.Mofchi,  cafto- 
rei,fpicx,herbx  venti,mercuriali3,carnis  vuarum,  &  ca 
ncarum  exemptis  acinis,fingul. drachmam  femis.Li- 
quefa&a  fubigito  cummelle  Attico,  pinguedine  galli- 
nx,anferis,&  cyprino  oleo:&  reftc  confeclo  vtere. 
Cap.  XXIII. 

P  E  S  S  V  S  iimihsjValde  bonus,&  purgatorius .  Iridt 
probc  repurgatx,  elotx  ter  nouies  &  bene  contufx,ad- 
iicc  etiam  melanthium,faccharum  ,  &  album  oui  cum  q 
lacte  muIiebn.Bonum  verofi  adncias  pingedinem  an- 
fens  autgallinx,aut  butyn.Liquefa&a&re&c  confe&a 
prxbeto  vfu  pofcente. 

Cap.    XXII II. 

P  E  S  S  VS  menfes  educens,  valde  mirabilis.Epithy- 
mi,  afypi,fpicx,mofchi,galbani,  herbx  veti,adipisfuil 
li,vuarum&caricarumcarnium  ftne  vuaceis .  Liquefa 
cta  cum  la&e  mulieris  fubigito,  &  vtere  lllis. 

Cap.    XXV.  . 

P  E  S  S  VSmirabihs  ad  omne^pi  vteri  immunditiem  H 
m  lana  exccptus& illirus,&  rofaceo  imbutus,orique  v- 
teri  appofitus.Succi  radicis  cyclamini,colocynthidis,be* 
renicarn,fucci  mercunalis,iingul.drach.femis,  zingibe- 
ris,  carnium  caricum  ,  fingulorum  drachmam  vaam. 


Liquefafta  probe  fubigito  cum  melle  iufficiente ,  &  fac 
hnamentum  quodimbutum  pingucdine  an(ens,aut  o- 
leo,aUt  oleo  rofaceo,&  albo  oui  imponito. 

Cap.  XXVI. 
P  E  S  S  V  S  menfes  eliciens  &  fatum  oceidcns ,  ad- 
modum  probatus.Succo  radicis  cyclamini  ilhne  nnum 
ventrem,aut  imponito  vt  pefTurnc  aut  dracunculi  radi- 
cis  dccocto  fimihter  vtere  .  Aut  fltipe  decoc~ti  artemi 
iix  cahce  dimidium  ,  fubigito  cumanndoti  Trypherx 
magnx  hexagio  vno,  &  bibendum  prabeto  manc  leiu- 
no  tepidum. 

Cap.  XXVII. 
P  E  S  S  V  S  menfes  educens,admodum  laudatus.Ru 
tx,galbani,herbx  venti,  mercurialis,  artemifix  ,  fpicx, 
vuarum  vmaceis  exemptis,  anftolochix  rotiidx.Com- 
minura  probe  lrrigato  cum  oleo  cyprino  ,  lac~te  mulie- 
bn  &  mellefufficiente,  &  confe&um  prxbeto  .  prodeft 
etiam  ad  inflationcs  ii  accipias  fenecionis  herbx  foha 
qux  a  nonnullis  nominanturCortala,&benetufa  ado- 
leris  formam  cum  condimenris  &  odoratis  vocatis  re- 
digito,coquitoque  probc  m  chbano,  &  exhibeto  mane 
leiuno  &  vefpen.Vbi  comedent,bibendum  prxbeto  co 
ditum,aut  vinum  vetus  menfes  ftrenuc  duces.  eft  enim 
probatum. 

Cap.  XXVIII. 

P  E  S  S  V  S  menfes  ehcicns,  omnem  immunditiem 
ab  vtcro  reuellens,in  lana  exceptus  &  llhfus ,  aut  in  ro- 
faceu  lmmerfus  &  on  vteri  appoiitus.  Succi  radicis  cy- 
clamini,  pulpx  colocynthidis,berenicani,fucci  mercu- 
rialisjfingulorum  drachmam  vnam  ,  zingiberis  drach. 
duas.Tntafubigitocum  melle  fufficienti ,  &  confe&a 
prxbeto:dein  ab  infernis  fuffianturifta:Ladanum,  cor- 
nu  bouinum,maftjche,rhu  s,femen  citri,artemifia,mar 
rubium,galbanum,fampfychum,mentha,faluia,rofma 
rinus,rofx,chamxmelum  .coquito  benein  aqua&in- 
fundc  ab  infcrnis.Ducitenim  menfes,  &  omnemim- 
munditiem  abvtero  reuclht. 

Cap.  XXIX. 

P  E  S  S  V  S  omncm  fanguinis  eruptionem  fiftens,& 
&  malc  affec"rum  vterum  ianan s,valde  bonus.  Terrx a- 
fteris,terrx  Samix,cerufl~x,amyli,  thuris  mafculi ,  aca- 
cix,fingulorum  drach.quatuor,fanguinis  draconis,ma 
ftiches,iingul.drach.vnam,boli  Armenii  drach.duas,o- 
uorum  alba  duo  &  femis .  Arida  in  pollinem  tnta  cum 
vino  odorato  ,fubigantur  vino  odorato  fufficienti,  8c 
reducantur  ad  vifci  craflltudinem :  priuique  cum  vino 
myrtite  inftillato,&  poftea  imponeUnamentum. 
Cap.  XXX. 

P  E  S  S  V  S  conceptionem  iuuans,expertus.  Alumi- 
nis  fcifli,melanthii,fingulorum  vnciam  femis,  gcntia- 
nxfcrupulos  nouem,cerx  purx  drach.duas.Comminu 
ta  irrigato  cum  vnguento  Suiino,&  vtere. 

Cap.  XXXI. 

P  E  S  S  V  S  ad  ianguinem  ex  vtero  erumpentem. A- 
cacix,aluminis  fciflihs,  fucci  hypocifthidis ,  gallx  im- 
maturx,fingulorum  vnc.femis.  Tritacum  fucco  arno- 
glofli  fubigito,aut  pentaneuri,  aut  alio  quodam  fimiU 
fucco ,  &  inftillato,aut  vt  peflum  fubdito. 

Cap.  XXXII. 

PESSVS  Polychreftos ,  durities  cmolIiens,vteri 
perucrfiones ,  diutunias  duritics  ,&  formicas  fanans. 
Menfes  etiam ducit:&  vt  ferant  vterum  facit.Cerx  Tyr- 
rhenicx,adipis  anferini  &gallinx,terebinthinx,tetra- 
pharmaci,vnguenti  fufini,fing.vnc.vnam  femis ,  afypi 
cerati  drach.duas.Prxparato  probe,vtere. 

Cap.  XXXIII. 

P  E  S  S  V  S  advten  maniam  mirabihs.Succi  planta- 
ginismaioris  &portulacx,  fingulorum  vnciam  femis 
drachmas  duas,aqux  pluuiahs  frigidx  drachmas  duas. 
Commotamultacommiftione^in  vtcn  finum  infun- 
dito. 

Cap.    XX  XII II. 
IfrESSVS  ad  vrmx  ftillicidium  muliebre , proba- 
tus.  Allium  decorticatu  fubigito  in  mortario  diligeter, 

&lan 


7W 


DE  PESS 


&  lana  exceptum  impotiito  vt  peffum.Eft  expertum, 
Cap.  XXXV. 
P  E  S  S  V  S  conceptionem  iuuans,expertus,&vtilis. 
Butyri  reccntis  vncia  vnam  femis ,  mellis  puri  dealbati 
vnc.S.nardiniCyziceni,coagulileporis,fing.vnc.tres,0- 
pobalfami  fcrup.quatuor  femis.  Hxc  fubiicito  a  purga- 
tione  muheris. 

Cap.  XXXVI. 
P  E  S  S  V  S  conceptionem  adiuuans,admodum  bo- 
nus,  &  probatus.Coaguli  lepons,vnguenti  fohati,laftis 
afinini,fingul.vnc.  femis,  trypherx  magnx  hexag.qua- 
tuor,fucci  artemifix  vnc.femis,  liquefa&a  &  fubaila  re- 
ducito  ad  glutinis  confiftctiam,  fubncitoque  vtero  die- 
btis  qUinque  mane  &  vefpen.  His  autem  diebus  cum  vi 
ro  non  coeat,  fed  ab  lis  congrediatur  cum  eo ,  &  confe- 
ftim  concipiet. 

Cap.  XXXVIT. 
PESSVS  menfeseducens,cxpertus.  Fccnigrxci, 
maftiches,carnis  cancarum,  &  vuarum  paifarum,  mar- 
rubii,artemifix,fcaiolachani,galbani,ftruphylli  radicis, 
ladani,butyri,nucis  mofchatx,  adipis  gallinx,trypherx 
magnx,fing.hexag.femis,  agriobambacex  foliorum& 
feminis,fing.drach.femis  .  Tufa  bene  fubigito  cum  oui 
Vitello  &la&emuliebri,  probeque  confecta  prxbeto  & 
mane&  vefperi. 

Cap.  XXXVIII. 

P  E  S  S  V  S  purgatonus  admodum  bonus,expertus. 
Accipe  agriobambacex  folia  &  femen  ,  &  adipem  galh- 
nx  &  anferis:  adiice  etiam  lllis  artemitiam,&  bene  tufa 
fubigito  cum  lafte  muliebri,&  dato. 

Cap.  XXXIX. 

P  E  S  S  V  S  ad  exulceratum  vterum,Caleni.  Pom- 
pholygis,ceruffx,Cadmix,  fing.  vnc.femis  drach.duas. 
melanos  Indici,  thuns  mafculi,amrrioniaci  thymiama- 
tis,cerx  albx,plumbi  vfti,lycii,  fing.vnc.femis,tcrebin 
thinx  vnc.vnam.  Bene  liquefa£ta  fubigito  cum  oui  vi- 
tello)&  ladle  muliebn  quod  fatis  eft,&  prxbeto. 

Cap.    X  L. 

P  E  S  S  V  S  dolorem  fedans ,  mirabilis.  Croci,opii, 
ling.drach.femis,  oui  affati  vitellum  vnum ,  cerx  Tyr- 
rhenicx  drach.lex,adipis  anferini  drach.  o&o,  medullx 
ceruinxdrach.quatuor, olei  rofacei  quodfatiseft.Liqua 
bilia  liquato,&  reliquis  in  mortario  prius  tritis,  beneq; 
(ubaftisvwre. 

Cap.  XLI. 

P  E  S  S  V  S  relaxans,  ad  phlegmonen  vtilis.  CEfy- 
piliquidi,adipis  anferini,medullx  ceruinx,  nardini,fin 
gulorum  vnc.vnam,cerx  purx  vnc.  vnam  S.terebinthi 
nx,butyri,feui  taunni,fing.drach.duas.  Liquata&  pro- 
be  confecta  dato  manc  &  vefperi. 

Cap.  XLII. 
P  E  S S  V  S  ad  rupturam,afperitudinem,&  aqiix  im- 
petum  neceffanus  admodumi  Pompholygis,  ceruffx 
lotx,plumbi  vfti  &  loti,Cadmix,lithargyri,fing.vnc.S. 
olei  myrtini  vnc.vnam femis,  adipis  anferis  vnc. vnam 
femis,cerx  Tyrrhenicx  vnc.femis.Lxuigenturdiligen- 
ter,&cera  diffoluatur  cum  adipe ,  &  fuba&a  omnia  fi- 
mulj&bene  confe&a  prxbeto. 

Cap.  XLIIt. 

P  E  S  S  V  S  ad  vterum,vnde  fanguis  promanat.  A-- 
cacix  vnc.femis  ,  aluminis  fciifi  drach.duas,fucci  hypo- 
eifthidis,acanthx  j£gyptix,galUrum,cytinorum,lym- 
phyti,oenanthes  aridx,fing.vnc.  vna  S.aloes  flaux  vnc. 
duas,cerx  purx  vnc.tres,olei  rofacei  aut  myrtini  quan- 
tum  fufficit.Beneconfedovtere. 

Cap.  XLIIIf. 

A  D  profluuium  muliebre  probawm  admodum. 
ACcipe  faluiam  hortenfem  contufam&  co&am  adcar- 
bones,  &  lnfunde  ipfam  ab  infernis  furfum.  Accipee- 
tiam  de  deco&o  eius  femunciam  ,  boli  Armenn  dra- 
chmam  vnam,  &  vini  rubei  calicem  paruum  .  Suba&a 
fimul  &  calefac~ta,dato  ieiuno  bibenda.P  rxbeto  autem 
diebus  feptem. 


j6c 


.is.  Accipe 
m  puram,& 
efperi.  Mu- 
.Dato  etiam 
•pherx  ma- 
agux  fan&a- 
:epidis,die- 
gflam  ,  llline 
I  &  ftatim 


■m 


I  S,     S  E  C  T. 

A  Cap'.    X  L 

PESSVS  conceptionem  i' 

fel  fiiis  apri  omnino  nigri,  lmbii 

imponito  on  vten  diebus  feptetjj 

lieratitempriusa  menfibus  mii  pv 

fingulis  diebus  mane  ieiuhx  bil 

gnx  vnciam  femis,cum  deco&ojfj 

rum  Dei  apparitionum,  vino.qtflT 

bus  feptem.  Poftea  accipe  trypf 
B  cum  ea  os  vteri ,  &  fic  coeat  cum  maritc 

gratia  Dei  concipiet. 

Cap.  XLVT. 
PROPOMA    conditi  confedlio  .    Piperis  com- 

munis  vnc.femis,  maftiches  fcriip.  vriuri¥^mis.  Tnta 

cum  mellis  Attici  libr.vna  S.fubigitb,  & .vini  bonilibr 

vigintiduabus  &  S.Confe&um  dato. 

Cap.  XL  VII.  : 
P  R  O  P  O  M  A  abfinthite,  mirabile!''  Meliloti  vnc. 
vnam,carpobalfimi,nardi  Celticx,  fingul.vnc.vnam  S. 
C  florurn  iuci  odorati  vnc.S.drach.  duas.  maftiches  vnc.S. 
rofarum  aridarum  vnciam  vnam,aromatis  vnc.vnamS. 
Trita  lrrigato  cum  melhs  lib-  quatuorfemis,&  vini  bo- 
ni  lib.xxn.S.&  prxbeto. 

Cap.  XLVIII. 
PROPOMA  amfatum  ,admodum  bonum.  A- 
nifi  vnc.Vnam  femis,  maftiches  fi  rup.  tres,  croci  fcrup. 
duos,foli),caryophylli,fing.fcrup.vnum  S.Tnta  imga- 
to  cum  melhs  Attici  lib.duabus,  &  cjuarta  parte,&  vini 
boni  lib.xxn.S.Probe  confeclum  dato. 
D  Cap.  XLIX. 

P  R  O  P  O  M  A  pulegii ,  probatum  valde.  Pulegii 
tenernmi  vnc.vnam  S.rhaftiches,caryophylli,  fing.lcr. 
vnum  S.Tnta  madefacito  cum  mellis  hb.duabus  &  ter- 
tia  parte,&  vini  boni  fext.  feptem  S.aut  lib  .  vndecim  & 
quarta  parte.Redte  confecto  vtere. 

Cap.  L. 

PROPOMA  ftyracinum, valdelaudatum.  Sty- 
raeis  vnc.vnam  S.mellis  Attici  lib.im.  S.  viniboni  libr. 
duas  quarta  partem.Styrace  diligeter  tundito,& exiguo 
E  melli  mifceto  qlioad  Vniahtur  .  Vnita  ia  ln  vafe,ad  car- 
bones  calefacito,  vt  probe  mifceantur .  dein  vniuerfum 
mel  mifceto  defpumatu,&  inmortario  vahdc  rento: 
admixtoque  vino,  bcnefubacladato  vfu  poftulante. 

Cap.    L I. 

P  R  O  P  O  M  A  rofatum,valde  mirabile.  Rofamm 
exemptis  vnguibus  &  exliccatarum  lib.femis.  Vini  bo- 
nihb.lrptem  femis,mellis  Attici  lib.vnam  femis.Rofas 
primiim  rn  vinum  coniicito  &fingulis  diebusbis  con- 
p  cutito  donec  dics  abierint  quindecim  .dein  colato& 
exprimito  rolas  plunmum,adiice  mel:&  confeclum,v- 
fu  exigente,prxbeto. 

Cap.    L II. 

P  R  O  P  O  M  A  ablinthite,admodum  piobatum. 
Spicx  nardi,amomi,acafami,maftiches,  fing.  hexag;v- 
numfemis,foIii,cofti,abfinthii,fing.  vnciam  femis,ca- 
fix  drach.dtias  ,  rofarum  aridariim  vncias  duas,  caryo- 
phyllorumdrach.duas,Celticx  vnc.femis,florum  lunci 
odorati  vnc.qUinque,aromatis  vnc.vnam  S.  Tnta  cum 
q  mellis  Artici  lib.feptem  S.&  Vini  boni  lib.xxn.S.made- 
facito,&  probeconfeclum  prxbeto. 

a  Cafarni]  Quanquam  aliis  pro  cydamlnci  voce  cafami  vri 
tur  Nicolaus :  tamcn  hoc  loco(  Actii  eXeuipIo  t  pro  carpobalfamo 
lllaru  vfurpaiTe  vidctur. 

Cap.  Llll. 
PROPJOMA  piperum  mirabile.  Pyrorum  ma- 
turorum  repurgatomm  viginti ,  maftiches  drach.duas, 
anifi  fcrup.quatuor,  petrofelini  fcr.  femis ,  ferhinis  apii 
&  rutx,piperis  communis,fingiilortim  fcrup.tres,mel- 
lis  Attici  hb.femis&  quartam  partem,vini  boni  lib.tres 
femis  &quartam  partem .  Pyra  in  virio  macerato  die- 
H  bus  duobus,  dein  expreffis  reliqua  bene  tlifa  adncito,& 
fic  confe&um  dato. 

Cap.  LIIII. 
PROPOMA  afan  admodum  bonum .  Afari 

bbbb.  u 


j6\ 


probc  contuff 
quatuor  femji 
cunfe&um  da 


niccl: 


am  femis,mellis  Atticilibras 
tai  bom  Ub.viginti  duas  femis.  Re&c 


M.YREPSl 

A 


PROP 
thorace  labor 
g-atarum  vnfct 
quatuor  ferjHl 


Cap.  LXIITl. 

P  R  O  P  O  M  A  ad  quartanos ,  quo  ego  vtor,  valde 
laudatum.  Piperis  longi,zingiberis,  liquoris  Cyrenaici, 
caftorei,fing.hexag.vnum.Trita  prabcto  ante  muafio- 
ncm  acceflionis  pro  vinbus  .  Poftea  dato  vini  conditi, 
aut  monembafioti  cahcem  vnum. 

Cap.    L  X  V. 
P  R  O  P  O  M  A  ad  quartanos,mirnbile.Hora  vna  m 
te  inuaiionem  acceflionis  lauato,prabeto  cum  vmo  di 
j»  luto  vtprobatum.  Bituminisludaici  dr.vnam,myrrha- 
Troglody  tica  drach.  duas,  mentha  foliorum  vindium 
drach.vnam.  Commixta  &  fuba&a  diligenter  dato. 

ALIVD  PROPOMA  adquartancs,mirabile. 
Bituminis  ludaici  dr.  vnam,'my  rrha  Troglody  tita  dr. 
duas,  fohorum  menthx  viridium  drach.  vnam.  M;xta 
&  diligenter  fuba&a  dato. 

Cap.  LXVI. 
P  R  O  P  O  M  A  ad  quartanos  probatum.  Chamelaa 
^  herbam  contundito  vt  admodum  laujgetur,  dato  ex  ca 
cochleanum  vnum  ante  acceflionis  lnuafionem  ftipe- 
&adic:pofteaprabcto  vinum  temperatum. 

Cap.  LXVII. 
PROPOMA  ad  quartanam,certum.Coaguli  lepo 
ris  fcrup.vnum  S.  Lauigato  cum  vino  bonofufficienti. 
Da  bibendum  fufpe&a  die. 

Cap.  L  XVIII. 
PROPOMA  ad  quartanas  mirabile.  Baccas  lauri 
feptem,piperis  communisgrana  nouem.  Tritamade- 
facito  cum  vim  boni  vetens  lib.  vna  S.&  coniice  in  olla 
nouam  .  coquito  ad  tcrtias,  &dato  menfuram  vnamin 
primaacceflione. 

Cap.  LXIX. 
PROPOMA  ad  hydropicos, valde laudatum. 
Di&amm,  chamameli,  rubia,  radicis  apii  &  capparis, 
phu,cyperi,  flons  iunci  odorati ,  erica  feminis  cum  ra- 
mis,  fcolopcdrii,  adianti,fing.vnc.S.croci  hexag.femis, 
acori  drach.quatucr,eryngii  radicis,corticis  fraxini,ra. 
dicis  famcuh,&  macedonifii,  fing.  vncvnam,  feminis 
faniculi,anifi,iridis3fing.vnc.S.ammeoshexag.vnum, 
fpica  drach.vnam.Contufa  benecoquitoin  aquaadter 
tias,&  prabeto  vbi  volueris  cum  faccharo  &  vino  bono 
bibendum. 

Cap.  LXX. 
PROPOMA  e  cumino,mirabile  valde.  Cumini 
vnc.vnam,anifi  fcrup.duos.  Lauigata  madefacico  cum 
melhs  Attici  lib.  vnafemis,  &  vini  boni  Iib.feptem  S.Sc 
bene  confeftum  prabeto  bibendum. 

Cap.  LXXI. 
AD  alopeciam  probatum.  Euphorbii,thapfia-,fin 
gul.vnc.vnam,  fulphuris  ignem  non  experti,cllebori  ni 
gri>fing.  drach.  S.  Tntis  adnce  cerapura*  drach.vnam, 
olei  launni  vnc.trcs.Liquefaftis  vtere  vtmedicamento 
bono  m  iis  qui  difficilc  curantur ,  &  in  longis  morbis. 
Thapfiaverbfi  careas,admifcetoTemecardamcmi,aut 
erucx.Si  vcrb  oleo  launno  deftituaris ,  picem  liquidam 
inhce,&  fic  confe&o  vtcre. 


rgdabs ,  ad  fuppuf  atos ,  &  ex 
gtum.    Amygdalarum  repur- 
tufascum  mellisdefpumati  lib. 
*&  vfHR$m  libr.  vigintiduabus  S.  mndc 
facito,&  bene  confrot-tim  pru.bero. 

ipHtpcv 1  yi... 

PROJPO.MA  purgans  pituitam  cx  ftomacho  & 
oculis ,  admodum  bonum.  Indis  iHyrica  ,  a  gladioli, 
fing.vnc.femis.Trita  madefacito  cum  vini  hb.tribus  S. 
&quarta  parte ,  &  mellis  Attici  lib.  quinque  &  quarta 
parte.  Vbi  confeceris,  dato  mane  ieiuno  tepidum  cah- 
cemvnum. 

a    Gladiolij  Kon  lccle  manufciipius  codex  |/fi«  pio£»<f/iu 

legic. 

Cap.  LVII. 

P  R  O  POMA  citriatum,  valde  laudatum.   Corti-  ^ 
ciscitrii  hbi.vnam,  mcllis  boni  lib.vnam  femis.Vini  al 
bi  boni  lib.feptem  S.  Citria  tufa  maceratoin  vino  die- 
bus  quadraginta,&  per  colum  tranfmilTis  admifce  mel, 
&probe  confedto  vtere. 

Cap.  LVIII. 

PROPOMA  expolypodioadmelacholicos.  Sub 
ducit  etiam  ventrem.Polypodii  repurgati  vnc.tres.  ma 
cerato  in  vino  diem  vnum,deinde  probe  contufb  adn- 
cito  cpithymi  repurgati  vnc.vnam,  piperis  communis 
vnc.femis.Probe  tnta  madefacito  cum  mellis  defpuma 
ti  lib.quatuor  &  vini  boni  hb.feptem  femis.Conficito, 
&  datocahcem  vnum  tepidum  ieiuno. 

Cap.  LIX. 

PROPOMA  ex  polypodio,fimile .  fubducit'  etia 
Ventrem.Muftifcruentishb.quindecim,polypodiiviri- 
dis  lib.vnam.Scindito  idipfum  cum  gladio  ,  &  finjto  vt 
cum  eo  ferueat  diebus  quadraginta,&  per  colum  tranf- 
fufum  reconde,vt  non  admodum  amarum  fiat .  Aliqui 
andum  ipfum  decoquunt,macerantes  priiis  in  vino.  co  ^ 
fedtum  dato  vtpracedens. 

Cap.  LX. 

P  R  O  P  O  M  A  carpefiatum  optimum.Carpefia*  a- 
rida*  vnc.vnam,vno  ante  die  macerato  m  vino.dein  ac- 
cipemellisdefpumati  lib.fex,&  vini  boni  libr  .  viginti- 
quatuor.conficito  ad  confiftentiam,  dato  mane  ieiuno 
cahcem  vnum  tepidum. 

Cap.  LXI. 

P  R  O  P  O  M  A  aloatum,  ad  iecinorofos  &  ftoma- 
chicos.  Aloes  flaua-  fcrup.decem,cofti,  maftiches ,  fing. 
fcrup.fex,abiinthii  Pontici  fcrup.duos.  Tufa  madefaci-  F 
rocummelhs  Attici  lib.vna  femis,&  vini  boni  hb.fe- 
ptem  femis.Vbi  confecerisad  coniiftentiam  dato,ieiu- 
no  calicem  vnum.ventrem  cmolht,valde  probatum. 

Cap.  LXII. 
P  R  O  P  O  M  A  aromaticum,feu  odoratum  quod  in 
Alexandna  confeci.Caliayfloris  lunci  odorati,Celtica, 
fing.vnc.femis,ipica'  nardi,calami,cofti,caryophylli,  li 
gjni  rofarum  nndarum,fing.fcrup.fex ,  mehloti  vnc.  fe- 
mis,maftiches  diach.vnnm.  Prcbe  tritis  adiice  mellis 
Attici  puri  hb.houem,  vini  boni  lib.quadragintaquin- 
que.Coquito  probc,dein  macerato  rn  gari  boni  poculo 
dim;dio,datoque  hora  vna  ante  acceflionis  inuafioncm 
comedendum  alhum,&  ab  eo  bibedum  garum.  Habeat 
autem  contnti  piperis  gran.  fcxnginta  .  ieiunus  autem 
iit  &  vigilasqui  eft  accepturus  dcnec  fitiat  plurimiim. 
dein  lauet  capiatque  in  cibo  &  potu  quacunque  funt  ca 
hda.Vacuabit  enimhoc  medicametum  multitudinem 
humorum  per  vctrem  &  per  vomitu:&  Deo  annuente, 
fanus  ent  qui  llludaffumpfit. 

Cap.  LXIII. 

PROPOMA  ad  quartanos  expertum  .  Afari  vn-    J  icMMBt  capitis  m  tencra  cum  oleo  fricato. 
cinm  femisjtritam  indecodro  meh  bibat  leiunus manc\  Cap.    LX  X  I III. 

Sen.un  quoque  &  epithymum  cum  decofto  iciunus  A  D  alopecias  puerorum  mirabile.  Raditolocum, 

bmat.  &hordeu  in  farinam  mola  redaOum  mifceto  ,&  cum 


Cap.  LXXII. 

A  D  alopeciam  capillorum  landatum.  Alcyonium 
afperummaceratoin  cedna,  vtillamimbibat,&vrito. 
dein  m  pollinem  tento,  &  accipe  ex  eo  partes  duas.Ma 
dcfacito  fucci  thapfia  parte  vna,  &  aceto  exiguo.  Pnus 
irrigato  locum  cum  eis,&  illine.aut  accipe  mufcas,&  fx 
pius  fncato  locumreft  mnnbile  &  probatum. 
Cap.    L  XXIII. 

AD  alopeciam  cnpillorum  admodum  probatum. 
Squama*  ferri  vne.vnam,  alcyonii  vfti  ip  olla  noua  vnc. 
S.liquoriscedri,adfpis  vulpini,fing.vnc.vna,aceti  fquil 
htici  quodfatis  eft.  Prius  alopecias  fncato  donec  ruber 


7^5 


D'E  PR'OPOM"A'TIS   SECT.  XX 


adipe  vulpino  aut  vrfino  fiibigito :  dein  fricato  locum  A 
<rum  ca;pe  acerrima.Imponito  vtprobatum. 
Cap.  LXXV. 

A  D  alopeciam  admodum  laudatum.  Opobalfa- 
mum  bonum  lllinito ,  &  fortiter  locum  fricato ,  atque 
mfpergito  hunc  puluerem.Berenicani  fcrupulos  nouc, 
pumicis  fcrupulum  vnum,  fahs  ammoniaci  fcrup.qua- 
tuonTrms  iis  bene  vtere. 

Cap.  LXXVI. 

AD  alopeciam,expertum.  Teftx  erinaceimarini  v-  g 
ftj,mufcerdarum,iridis,fing.vnc.vnam.bene  contufair 
ngato  cum  oleo  omphacino,&  vtere.Hoc  in  vulnerum 
cuam  cicatricibus  pilos  creat. 

Cap.    L  XX  VII. 

A  D  alopeciam  mirabile.Vtere  illo  locum  pnus  ni- 
tro  fncans,  &  modico  acero:dein  panno  eo  imbuto  fri- 
cato  donec  locus  rubefcat,&  fic  fxpius  facito.  Alcyoniu 
vftum  cum  oleo  a  lucerna  defumpto  fubigito  &illini- 
to. Aut  arundinis  radicem  vftam  cum  euphorbio ,  &a- 
dipevrfino  fubatftam  llline.  Aut  fulphurignem  non  ex- 
pertum  cum  pice  liquida  fuba&um  illine .  aut  feminis 
eruca;  &  nitri,fingulorum  vnc.  vnam  cum  pice  liquida 
fuba&am  llhnito. 

Cap.  LXXVIII. 

A  D  alopeciam.  pilos  etiam  producit.  Alcyonii  vfti, 
pipens  communiSjfinguIorum  vnc.vnam,adipis  vrfini 
vnc.duas,mufcerdarum  vnc.tres,  melanthii  vnc.femis, 
opobalfami  &  olei  communis  quod  fatis  eft.  Trita& 
probeconfefta  illine.  aut  ennaceum  terreftrem  vftum 
&  tritum  fubigito  cum  cedria  &  adipc  vrfino  fufncien  ® 
te,&itutngelocum.Eftetiamad  ophialin  mirabile. 
Cap.  LXXIX. 

A  D  alopedamvaldelaudatum.aVrfi  capillorum  v- 
ftorum,adianti  vfti,radicisarundinis,  fohorum  ficus,ci 
licn  panni,omnium  vftorum,fmg.vnc.vnam.  Subigito 
cum  adipe  vrfino  &  cedria  fufficienti .  Vfu  autem  exi- 
gente  pruis  locum  fncato  foliis  ficus,&  nitro:deinde  eo 
abfterfo ,  illine  hoc  medicamentum  fingulis  diebus, 
crebro.  _ 

a  Vrfi]  Gnce  eft  if x.ia<v  fcriptum  deprauate.pro  «fxlHtvP.Ae 
tii  codex  in  lib.tT.cap.j  f.etiammale  legic  etprtx  pro  eLfitltiou.  Hocn.e- 
dicamentum  ad  verbum  Galenuslib.i.Dc  compof.mediclocal.ex  O- 
reftino  rxfert. 

Cap.  LXXX. 
A  D  alopeciam  Archigenis  probatum.  aFimum  co- 
lumbinum  bene  tntum  cum  aceto  irrigato,&  nitro 
priiis  fncato  loco  llhne.Poftea  fubtile  hnteumimponi- 
to:quod  vbi  abftu!ens,locum  priiis  irngato .  autalcyo- 
nium  alpenus  vftum  ad  lucernam  &  extin&um  te- 
ritOjdiluito  cum  opobalfamo  non  adulterino,  &  il- 
linito  :  manet  enim  omnino  $  nec  abfcedit  donec  ca-  F 
pilhcreuerint.Aut  fquamam  ftomomatisfem  fubigito 
plurimumcum  acetoin  fole,&  adiecto  pauco  oleo,  llli- 
mto.Autcafami  recentis  carnofum  vnto,&cum  aceto 
illine.aut  dentem  equinum  vftum  &  tntum  cum  aceto 
irrigato,&  llhnito.  Exquilitc  autem  hoc  facit  ad  diutur 
na  mala  .  Succum  thapiia:  excipe  cum  cerato  ,  locoque 
imponito.  poftea  vero  nihil  aliud  efficias:abfcedit  enim 
extima  fuperficies,&  fua  fponte  capilh  crefcunt, 

a    Fimumcoluivsbinum]  Nrcolai  codex  hjbet ,  mfinfixf  xo- 
iDpov.  Attius.vti  fupra,Icgit,7rif/s-tftivit  Lp&ct  iv  ihict  Tfi'4*s,  ideft.Ver-  q 
benacam  icctain  infoletx  aceto  ttiiam. 

*    Cap.  LXXXI. 
A  D  alopeciam,  &  omne  defluuium  capillorum ,  al- 
phofque  diuturnos,mirabile  .  Buccina  tnta  &  vftain  o- 
Ieo  veteri  fufficienti  fubigito ,  &  ad  glutims  craffitudi- 
nem  reducito:rafo  prnis  capitej&  fn£to  ilhnito. 

Cap.  LXXXII. 
AD  alopeciam,Afclepiadis  probatum.  Aphronitri 
hexagia  duo,falisammoniaci  hexagium  vnum.  Vrito 
&fubigito  cum  aceto  acerrimo,&  reduc  adglutinis 
craiTitudinem,  priiis  rafa  alopecia  llline  defuper ,  &fri-  ^ 
cato  quoad  in  profundum  penetrabit  medicamentum: 
&  hoc  die  bis  facito .  aut  marrubium  viride  tritil  llline. 
aut  perdicii  herba:  vindis  folia  affricato  frequenter.  aut 
*fphxritidis  foha  tnta  cum  aceto  fuba&a.aut  ennaceo- 


764 


ntas  lrrigato 
cutem  aut  ca- 
enti  iuba&um 


fpJjgfftts.Calenn  loco  pau 
a,ideftp 

III. 


SWM-^sw  .^ert  Ae- 
j^rrnpolitio- 


rum  marinorum  teftas  c 
cum  melle,&  illine.aut  erin 
putvftum,&  cum  mehV' 
ilhne. 

a    Sphzritidis^  Appel 
lo  arrte  citato  tcfte.cu  preflus,qu 
Cap.  L 

A  D  alopeciam  capillorum  mirabiie.  Alcyquii  dra- 

chmas  duas ,  fulphuris  ignera,  n^jex^jRi  d^J^am 

vnam,mufcarum  torrefa&arum  cy  athos  duos .  Muiljs 
tento  feorfim,&  fulphur  :  alcyoniumaufcm  tufum  co- 
quito  ln  aqua,fubigitoque  cum  andis  iuftHUndo  pau- 
latim.  aut  fel  hya:na:,&  acetum  fubW  ,  qttbad  glutinis 
craffitudinem  accipiat.  dein  pinguecLnerif  a.p^n^i  ro- 
ta  acceptam,acamambus  rcmollitanr-jfimr.tot; uafeti n h' 
fus  vtoptimo  medicamento. 

a    Manibus  tcmollitam]  Nicnlaus  legi 
tius.tfr)  Tr^«poc  cU3/JstKdL^a.(.  Sunt  &  alia  quii 
ne,qua:  Actri  verbis  patuni  conucniunt. 

Cap.  LXXXIlli 
A  D  alopeciam,Sorani,quo  Archigehtfs  yfii5;£ft,val 
delaudatum  .  Alopeciam  prnis  rafam  bjjSglwh^fricato, 
dein  fcarificato  plurimiim  cum  capa:  au«iS$mpahi  cor 
tice,illmit6que  tnta  fingula  cum  melle,&  affricando  il- 
line  hxc  ipfa:Nafturtii  femen,  mufcerdaru,piperis  com 
munis,ellebori  albi,fing.  vnc.lemis.  Tritairrigatocum 
aceto,&  illine. 

Cap.  LXXXV. 
AD  alopeciam,  probatum,Archigenis.  Rhoiscu»- 
hnarii  drachmas  quatuor ,  finapi  drachmas  duas .  Tnta 
irrigato  cum  aceto  fufficienti,&  lllinc. Aut  cantharidas 
vftas,&la:uigaras  cum  melleloco  pfiusfncato,vfurpa- 
to.  aut  2  pelhs  recentis  lanofam  partem  v  ftam  in  a:reo 
vafe,cum  oleoverere  fuba&am  .  autmel  Atticum.  aut 
acetum  acernmum  llline  .hoc  capillos  etiam  produdt 
celenter  .aut  cyclamini  radicem  tntam  viridemilhnt. 
aut  aridam  vftam  cum  aceto  madefa&am  vfurpato.aut 
allium  vftum  cum  rofaceo  llhne .  aut  beta:  radicem. 
aut  vnguis  odorati  vfti,  radicis  aiphodeh  vfti,  alcyonii, 
nitrijlingulorum  drachmam  vnam.Trita  irngato  oleo 
veteri,&  vtere. 

a  Pellis]  IncoJiceNicolailegitur  »yt9-/»x5tT!)c  perperam  ,  pro 
^tan/jvjtToc.Lft  autem  nsiaiu/^  Gra?cisidem  quod  Jif/jyt. 

Cap.  LXXXVI. 

AD  alopeciam  adm-odum  laudatum .  Frinaceo- 
rum  mannorum  vftorum  ,gallarum  immaturarum,a- 
mygdalarum  vftarum  cum  cortice ,  iingulorum  drach. 
duas,  mufcerdarum  drachmam  vnam .  Trita  diffolue 
cum  aceto  acn  fufficienti,priufquefncato  loco  illinc. 
Simile.  Alcyonii,cornu  ceruini,cypen,iingulorum  vn 
ciam  vnam .  Hasc  tntairrigato  cum  aceto  acernmo,  & 
illine.Simile.Abroroni  vfti  vnc.vnam.  Tntum  madefa 
cito  cum  oleo  communi,&  apphcato. 

Cap.    L  XXX  VII. 

A  D  alopeciam  &caluitiem,&raritatem  capillorum 
in  capite,aut  mento,aut  fuperciliis.  aOuis  pilorum  vn- 
ciam  vnam,radicis  arundinis  vneiasfex,  filiciscumra- 
dice  vnc.tresjcaftanearum  barba',hifpidive  corticis  vn- 
cias  deccm ,  lanarum  fuccidarum  pinguiflimarum  vn- 
cias  fex,capita  mufcarum  triginta,&  mufcas  fine  capitc 
quinquc.  Omnia  in  ollam  nouam  coniecta,bfurno  im- 
ponito  vrenda.  dcincinerem  ktuigato.Prius  verb  teri- 
to  in  vino  amina:o  ladani  vnc.vnam,folii,  myrrha",fin- 
gulorum  vncias  duas.Iniicitofimul&olei  vetcnsvnc. 
duas,olei  ccdrini  vnciam  vnam,  dcindecinfperfis  andis 
tntis  recondc.Priiis  alopecia  hntco  pcrfricata,  poftea  le 
ui  fcarificatione  vfiis ,  aut  ca:pa,  aut  fquilla,  aut  foliis  fi- 
cus  derafa,  ilhne affricando  medicamenta,&  locovali- 
do afperove  linteo  abfterlb ,  reliquu  lllinc  quoad  durat. 
Sanabit  ctiam  caluitiem. 

a  Ouis]  Aetius  legit  «fdCctTou.Nicolai  autem  codcx/5<tTci/,id 
eft  tUbi.Galenus  etiam  UgittafeCsLit,v  lib.primo  De  compof.  mcdic.Io 
calium.  b  Furno  lmponito  vtenda]  Nicolaus  finipliciterhabct 
iv5ic  njf.Ltcddj.Scd  Aetius  legit  ev6t;  iwvoi njtltabou  .  Sic  quoque  Galenus 
habet.  c  Infperfis  aridrs,  Scc.]  In  codice  Nrcolai  cft,etra  <7-xA<at- 
<ras  tTTlVsttut  ta.%»pct. 

Cap.  LXXXVIII. 
A  D  alopeciam,  Oribafii  mirabile.  IMurcerdaruTM 

bbbb.n, 


7$% 

vnc.vnam,fi 
gillum  vnum 
comixta  ford 
le.Pipens,ouil 
fmg.drach.qu* 
ftercons  drachV 
taurino,aut  hiti 


NIGOL  MYREPSI 


j66 


A  D  alopecj 


vfti,hordei  vfti,fingulorum  pu-  A 
inipulum  vnum  vftum  .  Excipe 
tcurrus  derafis,&  vtere.  Simi- 
"na  s  aridi,  eryfimi,  ieminis  eruca:, 
i  i  albi  drach.tres,  mufcarum 
oc  trita  madefacito  cum  felle 
iiillo,  &  vtere. 
*X  X  I X. 

ipfia  ceratum  ad  omnia  diutur 
na  maia.  EuphorVi,thapiia:  ,baccarum  lauri,iingulo-  Q 
rum  vnc.vnam,flflphuris  ignem  non  expcrti  vnc.o&o, 
ellebon,cerx,fing.vnc.iex,  olei  lauriiu  aut  ncinini  & 
communis  quod  fatis  eft.  Bene  confefto  vtere.In  fortio 
nbus  adiice  etlam  cardamomi  vncvnam ,  alcyonn  vfti 
vnc.vnam.Hoc  non  foltim  eft  vtile  ad  aIopeciam,fed  c- 
tiam  ad  omnem  morbum  diuturnum  alopeci<e,&  ad  o- 
phiafin,capillorumque  lncrementum  eft  bonum.In  hu 
ius  vfu  prius  nitro  perfricandus  locus  eft  ,  friChoncque 
vtendumnn  alopecia  verb  crebro  radendus  locus.Mul- 
tos  enim  noui  quibus  per  folam  affri&ione ,  &  crebras 
rafuras  capilh  nati  funt.  Simile.  Abfinthiu  vrito  in  pu 
to  loco .  dein  gallas  tntas  mifceto  cum  abfinthii  cinere, 
quantum  tnbus  digitis;  capi  poteft  ,  flons  arris  ftagio 
vno".  Poftea  irrigato  cum  olei  communis  cotyla  vna, 
&  fimto  diebus  tnbus.Deinde  llline  radices  capilloru. 
Cap.    X  C. 

A  D  porriginem  vlceratam,  admodum  laudatum. 
Sulphuris  ignem  non  experti  vnc.femis,  manna:  vncias 
duas,fucci  betx  fextar.femis,  nitri  vnc.vnam  femis.Be- 
ne  confe&o  vterC 

Cap.  XCI. 

AD  porriginem  exulceratam,&*achores  probatum. 
Ofiium  oliuarum  tritorum  ,  &  nitri  vfti :  abfterge  cum 
deco&o  beta:  radicis,&  llline  ante  balnei  tempus. 

a    Achoresj  Paflim  in  Nicolai  codice  pro  eyji?*t  fcri 

biiUr. 

Cap.  XCII. 
A  D  porhginem  exulceratam,  achores,&  impetigi- 
nes  feras,  optimum  &  expertum.  Sulphuris  ignem  no 
experti,ruta:,fing.vnc.femis,  cera:  purs  vnc.vnam,olei 
myrtini  lib.femis. 

Cap.  XCIII. 
AD  achores  capiris  expertum  plurimum.  Achori- 
bus  autem  a  ludicatione  fiaftis  maxime  conuenit:dolo- 
re  vero  non  valde  imminente,  llline  vt  probatum.  Len 
tis  ehxa:,cum  modico  mellis  fijba&a::  aut  panis  cum  co 
nandro,plantagine  maiore,  &  folano,aut  fende,aut  po- 
lygono,  aut  perdicio  herba .  Acceflione  mcrefcente  lo- 
cum  radito,  abftergitoque  decotto  focnigra:ci ,  &  aqua 
betar.dein  adiice  plumbaginis  &  fulphuns  ignem  non 
experti,  fing.  vnc.  vnam:la.uigato,  affufo  rofaceo  oleo, 
aut  myrtino,aut  lentifcino,  donec  glutinis  confiftentia 
accipiant,&  ficconfe&um  llhne. 

CaP.  XCIIII. 
A  D  exuIceratamporiiginem,medicamentumvah> 
dum,metafyncriticum.Prodeft  ad  mala  diuturna,&fo- 
lutu  difficilia.  Olei  cednni,aceti  acerrimi ,  fing.hb  fe- 
mis&  quartam  partem  .  Coquito  bene  donec  acetum 
difiipetur.  dein  adhce  adipis  taurinifahtiveterishb.lc- 
mis  Eo  nutemhquatr,  *  DefictKnt. 

Cap.  X  C  V. 
AD  htimidas  achores,vnldelaudatum.  Ladani,ce- 
rufia:,iing.drach.quatuor,fulphuris  ignem  non  experti 
vnc.femis.  Madefacito  cum  vino&  oleomyrtino  quod 
fatis  eft,&  vtere.  Simile.Ladani,  myrti  nigri,hthargyri, 
fulphuns  ignem  non  experti,femini»  hyofcyami,fidio- 
rum,fingulorum  vnciemis.Tritis  affunde  vinum,&  o- 
leum  myrtinum  &  roficeum,&  confe&u  lllinc.  Simi 
Je.Verbenaca:  fupinu;  dtach.quatuor,  myrrha:  drach.V- 
r.am.Tritairngato  cum  vinoauftero.  Hoc  vcro  facitmi 
rabiliter  ad  fuppurationes ,  fanies  ,  &a  lmpetigines  in 
mento.  Simile, Accipe myrtoru,fidiorum,chalcanthi,  H 
Iithargyn,fing.  vnc.femis.  Trita  madefacito  cum  vino 
&  myrtino  oleo.Similc.Pinea:  arida:,  cera:  pura; ,  adipis 
fuilh  aut  lubuhjfingulorurn  Vnc.duas.Singula  hquato 


fimul,&colatoaquam,manibufque  plurimumfuba&is 

vtere. 

a    Impctigines]  CodexNicoIailegitjyt>)<^)i','tti/Jxpro^jti>.«. 

Cap.  XCVI. 
A  D  pra;humidas  achorcs  &  lmpetigines  diuturnas, 
quovfuseft  ylgyptius  medicus  111  Pelagio  Megiftano 
Alexandna: ,  poftquamfruftrarentureum  antiquorum 
medicorum  auxilia.   Colophonia- vnc.tres,ammonia- 
ci  thymiamatis  vnc.vnam,  galbani  fcrup.duos,olei  c6- 
munisdrach.duas,maftiches,cera;  pura;,linguloru  vnc. 
femis,refina:  pinea:  liquida:  hgnofa.  drach.  duas,  a:rugi- 
nis  fcrup.duosjopopanacisfcrup.vnum  S  .  Si  vero  accr- 
nmum  fuent,non  adiicito  aruginem.Hoc  difcutit  abf- 
ceflus:&  fi  qui  rupti  funt,hoi  reftituit  &  fanat. 
Cap.  XCVII. 
A  D  typos  quotidianos  &  quartanos,&  ftomachi  af- 
feftus  omnes,ad  eos  qui  morbo  comitiah  laborant,he- 
nofos  ,  &  hydropicos  expertum.   Calamintha:  monta- 
na:,pulegii,  ruta:  fylueftns  femen ,  fingulorum  vnciam 
C  femis.Tnta  dato  cochleanum  vnum,vna  anteinuafio- 
nem  hora  .  Poftea  pra:beto  bibendum  vini  quod  fatis 
eft,&  vtere. 

Cap.  XCVIII. 
AD  parotidas,laudatum  admodum.   Pinea;  refina; 
tenera;,nitri,butyri,cera;  pura:,fing.vnc.  vnam  S.  probc 
coufefto  vterc. 

Cap.    X  C I X. 
A  D  fingultus  &  arthnticos  expertum.  Plantagi- 
nis  minons  hcrbam  contunde,  fubigitoque  cum  adipe 
3  fuillo  rcccnti,&  vtere. 

Cap.  C. 

AD  pfydraciacahdiflima  &  fera.  Farina:  fabarum 
vnc.duas.Excipiantur  vino,&  ad  ccrati  reducantur  craf- 
fitudinem,&  illinantur. 

Cap.    C I. 

A  D  delctena  lethaliave  mirabilc.    Onganum  & 
ftillatitiUm  lixiuium  diluito  cum  vino  dulci  quantum 
fufficit,&  pribc to bibcdum.aut  languinem  anlerinum 
cum  accto  bibendum  dato .  aut  anatis  fanguinem  cum 
E  vino  bibendum  prxbcto. 

Cap.  cn. 

A  D  dcntium  dolorem  expcrtum.  Caryophyllum 
probe  cotundito,madefacitoque  cum  garo  bono  quod 
fatis  eft,&  cxceptum  imponiro  denti  dolenti. 
Cap.  CIII. 
A  D  dentium  dolorem  mitigatorium,expertum. 
Accipe  radicis  ficus  tenernma;  vnc.duas .  Contundito 
modice,&  cum  albo  vino  coquito  ad  tertias.  dein  pra> 
beto  ad  os  fiepius  cojluendum.Poftremo  dato  quod  iu- 
F  fto  retineat  tempore  cvinoquodabltalisvocatur  Age 
vita,&  hoc  modo  fiepius  facicns  vtere. 

Cap.  CIIII. 
A  D  cruenta  &  recentia  vulnera  glutinatorium ,  ex- 
pertum.    Poliiherbam  tundito  ,&  keuigata  impleto 
vulnus : &  ligatam  probc,diebus  trihus  finito.  deia 
lbluito,&confeftim  Ianabitur,&  mirabcris. 
Cap.    C  V. 

AD  dentesvtfua  iponteexcidant.  Oculum  vitisal 
ba;  repurgato,&  erofioni  dentis  imponito,  ceraque  pu- 
C  ra  munito,atque  dcnslua  Iponte  excidet.  Vtereigitur 
veluti  probato. 

Cap.    C  V I. 
A  D  vlcerJin  orepuerorum  nata,adraodum  vtile& 
mirracum.    Stercus  caninum  candidiflimum  vnto,  & 
tritum  cum  mellcfubigito,acvterc. 

Cap.  CVII. 
A  D  abfceflus  :  emolhtcnim  &  rumpit ,  difcutitquc 
mirabiliter.   Beta:  alba:  radicem  cum  adipe  probe  fubr- 
actam  ilhnc,&  mirabcris. 

Cap.  CVIII. 
AD  tumorcs  excrefcentes  minuendos  admodum 
laudatum.    Spongia  recenti  in  balneo  a  fupernis  ad  in- 
ferna  lube  tumores  abftergere :  &  vbi  mcepcnt  fudarc, 
continuo  cxpnmc  lpongum,&  hoc  facito  donec  ad 


7<?7 


DE  PROPOMATIS   SECT.  XX 


tiatutalemreniatconftitutionemintra  decemdierum  A 
fpatium.  Extenuat  adeo  vt  etiam  abfceflus  exiiccet ,  & 
hydropicos  qui  in  calciametis  cincri  incedere  nequeut, 
fed  rudi  panno  pedes  obuoluere  coguntur. 
Cap.  CIX. 
AD  fecundas  muliens  appenfas.    Sapa;  cyathos 
duos,  ouum  crudum  vnum  ,  &  aqua:  cahda:  quod  fatis 
eft.fimulmixtabibeda  prsbeto.Ec  fi  fequitur  quidem, 
confeftim  ipfam  lubuertet,eaque  vomete  ftatim  fecun 
da  eiicietur:  li  vero  no  exciderit,foenumgra:cu  cu  aqua 
coquito  ad  tertias,pra:be  bibendii:eft  enim  probatum.  B 
Cap.  CX. 

AD  violentias  admodum  laudatum  &  probatum. 
Rutx  manipulum  vnum.Ferueat  m  vino  albo,  &  detur 
ieiuno  bibendus  calix  exiguus  vnus  diebus  tnbus  aut 
quinque:  &  videbis  diuinam  nrtutem. 

Cap.  CXI. 

AD  verrucas  penfiles.  Sarmenta  vitis  vfta  irngato 
cum  vnna  puen  incorrupti  quod  fatis  eft,&  llline. 
Cap.  CXII. 

AD  eminentias  expertum  mifabile.Sylueftris  ficus  C 
groflbs  colleftos  exiccato  in  fole,deinde  tufos  &  cnbra 
tos  reconde  in  vafe  vitreo,&  vfu  exigete  a  ccipe,  irriga- 
toque  cum  myrtino  oleo,&  lajuigato  in  plumbeaapila, 
Vt  aliquid  inde  accipiat,&  ad  cerati  reducatur  crafli  tudt 
nem,pannoque  illitum  impone  eminentns,&  vtere. 

a    Pila]  Perperam  in  «odice  manufciipto  »<f[iif  pro  bf/u  le- 

gitur. 

Cap.  CXIII. 

AD  eminentias  expertum  valde  probatum  .  Ouum 
elixato  donec  purum  hac,&  repurgato.quod  m  eo  tefta  ^ 
ceumeft  abiicito:intenorem  autem  eius  partem  cum 
albo  iplius  in  carbones  coniicito,&  tantifper  aflato  do- 
nec  totum  albefcat.  dein  vitellum  eius  coniice  ln  mor- 
tanum  plumbcum  ,  cum  ceruffa  &  oleo  rofaceo  fiiffi- 
cienti:&  omnia  limul  diligenter  fubigito  quoad  gluti- 
nis  cralTitudinem  nancifcantur.  dein  chama:melon  co- 
quito  m  aqua  ad  tertias ,  &  foueto  cum  fpongia  farpius 
locum.  Poft  vnftionem  defuper  cum  penna  illimto,  & 
fic  curato  bis  die,afliduc  obferuando. 

Cap.    CXIIII.  E 

AD  eminentiasarege  expertum.  Colocynthidis 
arida:,teftarum  oftreorum  vftarum,gallarum,  flngulo- 
lum  vnc.vnam.Trita  omnia  in  aqua:  frigida:  hb.  vna  S. 
coniicito.Foueto  continuo  diebus  tnbus,&  eminentix 
euanefcent. 

Cap.  C  X  V. 
AD  eminentias  mternas  &  externas,potus  mirabi- 
Ls.  Radicis  verbafci,radicis  ftruthii,  fingulorum  vn- 
cia  vnam, a  chryfoludorum  drachmam  femis ,  radicis 
chama:daphnes,radicis  afparagi,fingulorum  vnciam  fe  p 
mis,radicis  cyclamini,mafticnes,fingulorum  drachma 
femiSjferoperuiui,  picis,  fingulorum  vnciam  femis,pi- 
peris  communis  grana  tredecim  femis.Probe  tritama- 
defacito  cum  vini  boni  &odorihb.femis,ac  coquito  ad 
tertias,  bibcdumque  prarbeto  ter  mane  ieiuno  luna  de- 
ficiente.  Radicem  verbafci  in  polhnem  tntam  eminen 
tiis  infperge :  &  decident.  Simile.  Lithargyn  vnciam 
femis ,  corticis  oui  vfti  vnciam  vnam  }  vitellum  oui  v- 
num,croci  drachmam  vnam  femis,canini  ftercorisalbi 
vnc.vnam.Trita  madefacito  cum  oleo  rofaceo  fufficie-  G 
ti,&  bene  confe&um  ad  emplaftri  formam  redigito,& 
vtere. 

a  Chryfbludorum]  Gratce  fcribitur ^firw  is^ajy .  Quid  ver6 
fignificet  Nicolai  vox  illa.diuinare  nonpoffum.  Legendum  tortc  erit 
^ivao>j*^*»»»,id  eft  atriplicit. 

Cap.  CXVI. 
AD  internas&externas  eminentias  expertum,vt 
fua  fponte  decidant.   Serpentis  feneCtafn  lciflam  vt  for 
mammagm  numifinatis  habeat ,  coniicein  caricasvt 
a:gerclamieiunus  comedat,&  poft  tres  horas  mirabe- 
ris  huius  facultatem.  jj 
Cap.  CXVII. 
AD  incipientes  affe&us valde  probatum.  Malum 
Punicum  tntum  &  coftum  in  vino  auftero,  modicoqj 
melli  commixtum,imponito  cumdana  vt  peflum. 


76S 


Thuris  puri,a- 
acito  cum  felle 
aftri  formam  re- 


vtile  &  bonuro. 
gJirnc.S.  Tnta  ma- 


Cap.  CX\ 
A  D  digitorum  pterygia  f 
luminis  fcifli,fingul.vnc.S.  T  ,  •  , 
taurino  &  aqua  fufficienti ,  V,rn>' 
digito,ac  vtere. 

Cap.  cxi: 

A  D  feruentes  pnputas. , : 
Lithargyri,thuns,alumin!s  1 

defacito  cum  oleo  fufficienti,&  pvobc  confeftis  vtere. 
Cap.  C'XX1; 

AD  feruentes  papulas  ons  puerorum  .  Myrrhar, 
gallarum  immaturarum,rofarum,fingul,vnc.S.Terito, 
primumque  os  cum  vino  veteri  colluito:  poftea  autem 
puluerem  huncinfpergito,&  vteredonec  fanus  euadat. 
Cap.  CXXI. 

A  D  eryfipelata  admodum  vtile.  Pannum  a  men- 
ftruis  muliebnbus  contaminatum  vrito,&  cinere  cum 
aceto  difloluito,  ac  cum  penna  ilhnito  .  aut  pullum  hi- 
rundinisin  puluerem  redatlum,&  pofcafubatlumvfur 
pato.Mutato  autem  ipfum  bis  &  ter  die. 

Cap.  CXXII. 

A  D  eiyfipelataA  omnem  inflammatione,a:ftum- 
ve,&  ad  vocatumazoftera  malum  curatu  difficile.Plan- 
taginem  maiorem  herbam  cum  creta  argentaria  ,&  a- 
qua  pluuiali:&  vbi  ad  glutinis  craflitudinem  redegeris, 
llhne  cum  penna  locum.Eft  enim  mirabile. 

a  Zoftera]  Supra  quoquehuius  menrioneni  fecit.  Quale  au- 
tem  hocmalumlit  quod^a  i  ominat ,  diuinandum  otiotis  rtlin- 
quo.vt  aha  mulra  qux  in  hocauthore  obfcura  admodum  ac  barbaiie 
contaminata,&;  mirifice  cotrupra  fnnt. 

Cap.  CXXTII. 
A  D  eryfipelata  ceratum  mirabile.  Lithargyri  df, 
vnam,ceruflk-,indis,fing.vnc.  vnam,  rofacei  vnc.duas. 
Ha:c  madefacito  cum  fucci  folani  vnc.duab'l,&  redafta 
ad  glutinis  confiftentiam  lllinito  cum  penna  locum. 
Simile.  aThecam  poculorum  veterem  indomoreper 
tam,aut  efterquihnio  fiiblatam,pone  fuper  carbones,fi 
nitoque  verti  in  cinerc :  dein  cum  aceto  fuba&ailline. 

a  Thecam  poculorum]  Manufciiprus  cod>.x  habet  mxixiy  att 
Aouir.Puco  autemlcgendum  efle  kv>.ikh<.v  aut  x«u'xi  v ,  idcft  exiguura 
raiiccai- 

Cap.    C  XXI III. 

A  D  fluxionem  pedum  incipientem  probatum.Ma 
ne  furgens  a:ger  ingrediatur  fimii  nudis  pedibus.Paulo 
pbft  &  lllinc  abiens,mare  accedat ,  &  longo  tempore  rn 
aqua  moretur:&  non  vltra  pedes  dolebit. 

Cap.  CXXV. 

A  D  eryfipelata  aeadem  hora  tollens.  Ruta:,mctha; 
vindis,  fulphuns  ignem  non  expertl,  ling.  vnc.S.  Trita 
madefacito  cum  aceto  fufficienti,  &vtere.  Simile.  Li- 
thargyrum,autbphoccarinum  acidi:m,&  fuccum  conan 
dri  fubigito  limul  cum  rofaceo  oleo  ,  &  cum  pennailli- 
ne.Probatum  cnim  eft. 

1  Eadem  hoia  tollcns]  Codex  N*ico!ai  leg  t  co:  lUpte  «c5;f5V 
«^fnpro  nL^etftv  eijfav.  b  Phcecarinum  ac  duru] '  Gi  a"ce ^  cft  <f:iyjc- 
fin  o^Kc.Quare  conuertendum  phcecarinum  acidum,  vel  acetum.  Sed 
^uidphacatinum  illi  iignificet,igriOro. 

Cap.  CXXVI. 
VT  aliquis  noti  fomnietvenerea,valdemirum.  $e~ 
men  laftuca:  cum  aqua  fufficienti  (uba£ium,bibendum 
dato  quantum  voles.  Hoc  fbmniantibus  auxiliatur ,  & 
concubitus  auertit.  Simile.  Agni  feminis  dr.vna.Tn- 
tum  bibito  cum  vini  cyathis  duobus.  Simile.  Agni  fe- 
minis&lacl:uca:,iingul.drachm.vnam.Trita  cum  aqua 
prsbeto. 

Cap.  CXXVII. 
A  D  oculos  quos  pili  pungunt.  Poftquam  radicitu? 
euuliens  pilos ,  confeftim  fpecilli  mucronem  lgnitum 
loco  admoueto,&  euelles,  vtnon  ampliiis  pilus  fuccre- 
fcat.  Simile.  Fel  capnnum  ,  &  lac  muliens  qua:  pnmu 
pepent,fimul  commifce:  &  poftquam  euulli  funt  pilij 
llhnito. 

Cap.    C  XX  VIII. 
AD  depilatos,pilofquenohabentes  oculos  fumm^ 
faciens.producit  etiam  pilos.  Mufierda:&  fimi  capnni, 
fing.vnc.vna  .  Tnta  irtigato  cum  melle  puro  quanturrt. 
fufficit,&illine.Hoc  confert  defluuiis  palpebr.irum. 

bbbb.  iii. 


N 1  C  O  L. 


:xxix. 


M  YREPSI 

A 


77° 


11  \\xra  mirabile.  Mifyos  aflati, 
n  jm  .  Tritairngato  cum  melle 


cxxx. 

is,  valde  bonum.Paftilli  Crio 
i$um  aceto  fufficienti ,  &  ilhtu 


AD  encanth 
zingiberis,iing. 
Attico,&  vtere. 

A  D  grandi 
gems  vnc.fe 
panno  Vmponito 

X  X  I. 

AD  grandinesfaaas  in  p.ilpebris  ,  admodum  pro-  jj 
batum  &  mirabile.    Nitri  Alexandnni ,  galbani,  iing. 
vnc.S.Probe  tnta  deftiperinfpergito. 

Cap.  C  X  X  X  1 1. 
AD  pterygiain  oculis  fatla.  Teftnrum  oftreorum 
vftarum  vnc.vnam,cadmia,falisfoflilis,  fingul.  vnc.fe- 
mis.Probe  tnra  exhibeto.  Simile.  An%  vfti,chalcan- 
thijfing.drach.vnam.tnta  dato.Eo  autem  fublato,colly 
num  delicatum  llline.  Simile.  Florem  lapidis  Aiii  va- 
hde  hruigatum  munge  cum  modico  vitello  oui ,  &  ad- 
moueto  pterygio,&  citra  chirurgiam  perfe&c  tolletur.  q 

Cap.  C  XXXI  II. 
A  D  polypos  &  ozanas  probatum.  Ellebori  albi 
&  nigri,origani,fandaracha,iingulorum  vnc.femis.Tn 
ta  fubigito  cum  oleoncinino  fufficienti ,  &  exceptis  la- 
na  nares  llline.Hoc  enim  cmollit.Quum  vero  confpexe 
ris  locum  lam  tenerum  efle  fa£tum,illine  accommoda- 
tum  ozamis  puluerem,  vt  citra  ferrum  tollantur.  Sunt 
autem  eiufmodi.  Mifyos  crudi,aruginis  raiilis,iing.dra 
chmam  femis.  Lauigato  &  fubigito  cum  aceto,  vt  glu- 
tinisconfiftentiamnancifcantur,illinecum  pcnna,&  ^ 
intra  dies  decem  decident. 

Cap.  CXXXIIII. 
AD  polypos  certum.   Polypum  marinum  in  ebba 
no  cum  lignis  olea  donec  rn  cinere  m  vertantur  vnto, 
&  fumpta  de  eo  vnc.vna,  admifce  llli  chalcathi  vnc.S.& 
perarundincminfufflato  naribus. 

Cap.  CXXXV. 

A  D  ozxnas,eroiioncs,  nomas,  denfitates ,  &  qua- 
cunque  nafi  mala,diuinum  medicamentum.   Manna,  E 
chalcanthi,thHris,chalcitidis,ariftolochix,vitis  alba  fuc 
cijiing.drach.vnam  femis.  Haclauigato  donecin  pul- 
iierem  redigantUr,&  vtere  vt  probato* 
Cap.  CXXXVI, 

AD  vlcera  narium,  probatum.   Adipis  vitiilini,blt 
tyri  recentis,adipis  anfenni,  fing.  drach.  vnam,plumbi 
vfti  drach.fex,olei  rofacei  drachm.duas.  Plumbum  cum 
oleofubigito,&  mifceliquabihbus,&  novalde  coquito. 
Cap.  CXXXVII. 

AD  encanthidas  &  pterygia  probatum.    Chalcan- F 
thi  nigri  hexag.duo.  macerato  in  modica  aqua  diebus 
tribtis:dein  exiiccato .  adiicc  illi  fquama  ans  hexagia 
duo.Et  lauigato  vterc.  Hoc  vero  admodum  confert  e- 
tiam  albugini  craflion  oculorum. 

Cap.  CXXXVIII. 

AD  oculos  quos  pilipungunt,probatum.  Alumi- 
nis  fcilfi,cerebri  arces  marina  viua,fubigito  fimuhilli» 
nito,pnus  euulfis  pihs. 

Cap.    C  XX  XIX. 

AD  duritias  pararidum  bonum.  Braflica  veterii  q 
fuha,adipem  veterem,  &  micas  fimilaginis  in  aqua  ma 
ceratas.Subactis  omnibus  fimul,&  probe  cofettis  vtcre. 
Cap.  CXL. 

A  D  lumborum  dolorcm  valde  laudatum.  Vitrum 
accipe  purum,lauigato  dihgenter,  &  in  conum  veteris 
vtncuh  coniicc,ac  calefacito  ad  carbones  .  Dein  infper- 
gc  puluerem  vitn  lumbis,&  vtere  diebus  feptem.  Si- 
milc.  Cinerem  vitis  fubaftam  cum  oleo  fufficienti ,  & 
panno  exceptam  llhnito. 

Cap.  CXLI. 

AD  fingultumvaldc  bonum  &  probatum .  Rutam  H 
cum  vmo  pribetdiaut  apium,  autcaftoreum,autabro- 
tonum  ,  aut  anftolochiam,  aut  daucum  Creticum  ,  aut 
cuminum,aut  ani/um,  aut  zingiber ,  aut  fcordium,aut 


dit>amnum,aut  Calamintliam,aut  acorum,autCclrica, 
aut  pulegium  .  vnumquodque  feoriim  pro  vinbus.  Si- 
mile.  Abrotoni  filiq.nouem,cumini  ytthiopici  fihqua j 
decem.  Tnta  madeiacito  cum  aqua  calida  fufficiemi,& 
bibendaprabeto. 

Cap.  CXLII. 

A  D  Jumbricos  expertum,probattim.Scmen  canna- 
bis  andum  tufum  &  cnbratum,  aqua  mifceto  fufficien 
ti,vt  glutinis  nancifcatur  craflitudinem ,  perque  pannu 
purum  expreflum  prabeto  bibendum  cyathum  vnum. 

Simile.Sterconsbouaridi  vfti,&  m  puluerem  redacri 
dato  drachmam  vnam  cum  vino  fuffcienti  bibendam. 
Simihter.Ebuli  radicem  in  mortano  tufam,&  cum  hn- 
teo  expreflam  quantum  capiet,  cum  aqua  fufficienti  b* 
bendnm  prabeto:  ventrem  autem  &  dorfum  folnsfam 
buci  circundato.  Simile  probatum.  Semen  cardamo 
mi  lauigatum  cum  melle  Attico  fufficienti  bibendum 
prabeto.  Simile.  Sinopidis,coriandri,fcobis,conm  cer 
uini,iing.drach.vnam  .  Tntorum  in  polhnem  dato  co- 
chl.vnum  cum  vino  temperato  fufficienti.  Simile.  Co 
riandn  grana  triginta,  melanthn  gran  .  trigintaunum. 
Tnta  madefacito  cum  hydromelle,  &  ieiuno  bibedum 
dato. 

Cap.  CXLIII. 

AD  lumbncos  latos,  &  afcandes.  Cytini,  ieminis 
cardamomijiing.  vnc.S.  Terito,  datoque  cochl.  vnum, 
cum  vino  temperato  manc  ieiuno.  Simile.  Ammonia 
ci  thymiamafis,falis  ammoniaci,nitri  Alexandnni,lin- 
gul.drach.femis,radicis  filicis  drach.  duas,  cardamomi, 
juglandis  arida,fing.drach.vnam  femis.  Tnta  madefa- 
cito  cum  aceto  &  aqua,iing.cotyl.  femis,  bibcndaq;  ma 
ne  ieiunoprabeto. 

Cap.  CXLIIII. 

AD  erofionemftomachiiinemanifefta  caufa,&ad 
eos  qui  comedendo  non  rcficiuntur,fed  tabefcuntipra- 
lertim  vbi  citra  humorem  idjpfum  accidat.  Sylucftris 
cucumens  radicis  fuccum  bibendum  prabeto  pondere 
cochl.duo.  Mifceto  cum  olco  nucum ,  ali6ve  eiutmodu 
HoC  ericit  feras  ftomachi ,  &  lumbncos.  Ahud  proba* 
tUm  vt  pracedens,  quo  "princeps  vtebatur  vtmirabili. 
Oliuas  albas  ab  arboritus  dcccrptas  numero  viginti- 
qumquc  aut  tnginta  coquito ,  &  comedendas  prabeto 
ieiuno  dicbus fequentibus  quaruor  aut  quiAque:&  poft 
horas  duas  enciet  fcram.Simile  priori  exiftit; 

a  Pnnceps]  Cixaucid  x  Nicolai  habet  e  >afty!i-\, .  Cenfeo 
voccm  elTe  corruptjm.idf mijuc  valerc  cucd  Laiici  pntctp  j.Scrieet» 
dUm  itaque  crat  <of  i  <r*  <  <f , 

Cap.  CXLV. 
PENTAMVHl  confe&io  admodum  pfcbata. 
Styracis  calamitis  vnc .  Vnam  S.  maftiches vnc.f .  drach. 
vnam,nardini  vnc.quatuor  S.opobalfami  vnc.vnam  S. 
cera:  alba  vnc.S.drach.vnam.Confe&um  dato. 

Cap.  CXLVI. 
A  D  phlegmonen  faciei  mirabile.  Saaibuci  folio- 
rumfuccum  permittc  vtconiidat,  &humorem  fiicci 
per  colum  tranfmiflum  cffundito.Quod  autem  craflius 
eft  in  eo  poftquam  confedir,admifce  olco  rofaceo  fuffi- 
Cienti,&  oui  lutco,&  confedum  illine. 

Cap.  CXLVII. 
AD  phlegmoncn  c  vcna  feffionenatam,  autduri- 
tiam,autflorcs,aut  grumos.  Accipe  fcrmentum  tritici, 
&  fubaif  um  benc  ilhne  fuper  locum. 

Cap.  CXLVIII. 
A  D  vifcera  ac  henem ,  &  hydropem  ,  emolliens  86 
difcutiens.  Ficuum  pinguium  lib.vnam,foliorum  cypa 
riflivindium  hb.vnam,  nitri  Alexandrinihb.S.Cypanf 
fum  tundito:  dein  ficus.  &  fubadhs  adrniice  nirriiiimul 
diligcnter,&  probe  confc£tum  primo  mfarcito. 
Cap.  CXLIX. 
AD  phlegmonem  crurum  aut  pedum,  laudatum. 
Limaces  tcrreftres  cum  teftis  viginti.  SubaGis  miiceto 
Cimolia,  &  oui  lusei  quantum  iatis  eft.  Imponito  mor 
tario,vtccra  confiftentiam  acquirant ,  &  probc  confe- 
^um  cumpcnnailimito. 


77' 


DE  PROPOMATIS   SECT.  XXXVIJJL 


771 


Cap    CL.  A 
POTVS  expertus,humoremexficcan$.  Origani 
vncvnam  i  Tritum  coquito  in  vino  Cretico  ad  tertias, 
&  da  bibedum  ieiuno  diebus  tribus  calicem  dimidium. 
Eft  cnim  prbbatum. 

Cap.  CLI. 

A  D  tormina  ventris  admodum  mirabile.  Origanu 
cumaqua  coquito  ad  tertia$,&bibchdumdato. 
Cap.  CLII. 
AD  hcbctudincm  mirabile  i  Herbam  chelidonium 
vocatam  bcnc  tundito ,  acceptoqiie  e  fuccoeius  quan-  B 
tum  voles,madefadium  cum  aqoa  iiiine  vt  probatum. 
Cap.    C  L 1 1 1. 
POTVS  adfuppuratos,abfceflueiecore  laborates, 
bonum.Folia  petroielini,hyflbpi,  rofarum  aridarum,a- 
nifi,  liquoris  papaueris,  croci,  hyofcyami  feminis, 
zingibcns ,  fpiae  nafdi,iridis,fingulorum  vnciam  v- 
nam.Trita  madcfacito  ciiiri  Inelle  Attico  defpumato 
fufficienti,  &  bcne  confe&uiri  dato  ad  noftcm  faba:  ma 
gnitudine.  £ 
Cap.  CLIIII. 
VT  vino  nonfepius  fitvtendum.Recipcteftudinc 
viuam,ablue  in  vino  bono  iufto  tempore .  dein  ma£ta- 
to,&accipc  dcfanguine,acillum  cum  viho  mifceto,  di 
que  clarri  bibendlim  menfura  cahcis  dimidii  rriane  leiii 
no  diebus  tribus:&  Videbis  diuinam  vim.  Simile.Vua. 
marinam,  tufam  &  madefa&am  cum  vino fufficienti 
da  bibendam  clam  ieiuno  tribus  diebu$. 

Cap.  CLV. 

A  D  difficultatem  vrinac  &  calculum,  admodum  bo  D 
num^Fihcis  fccminafj  piperis  comunis,  feminis  petro- 
fehnijfirig.hexag.duo.Bene  tfita  dato  triane  ieiiino  cum 
condito  cochl.vnum.  Simile.  Stercori$  hirundinis  vnc. 
S.fanigrxci  odofati  hcxag.duo,  piperi$  corrirhunis  he- 
xag.vnum.Benc  tcfantuf,&  detur  cochl.  vnum  manc  ie 
iuno  cum  vino  bono.Hoc  igitur  confeftim  lapides  mi- 
tigat,&  per  vrinam  egredi  facit .  Eft  etiam  ad  coii  dolo- 
rcm  admodum  probatum.Similc.Accipecicada$arida$ 
viginti.  Abie&is  pedibus  &  alis ,  vrito  fuper  carbortes, 
&  tritas  madefacito  cum  mcllc  Attico  quod  fatis  eft,&  e 
iciurtoblbcndas  fabx  magnitudinc  cum  vino  menfu- 
XX  vniu$  cortimixtas  prsbcto. 

a    Filicis  tamina;]  Manuicriptus  codex  falfo  tuMtfieit  pro 

uWadirtfrtieglt* 

Cap.  CLVI. 
A  D  reduuias  valde  bonum,  Palmulam  comman du- 
catam  aiciuno,  impdncloco; 

Capi  CLVII. 
A  D  verrucas  perifiles,&  thymos  in  pudendo.  Arie- 
tisfel  exceptuconcerptislinamentisillinc.  Similc.Ma 
h&cotbneiflores,&ramorum  fummitates  coqiiitoin  F 
aqtia  ad  tcrtias,&  abluito  fspius,ac  dccidenh 

Cap,  CLVIII. 

A  D  dolcntes  caput  &  hemicranicos ,  probatum.  Si- 
ijapi  hixagiduOjammomaci  thymiamatis  hex .  vnum. 
Trita  rriadefacito  cum  aceto  donec  glutinis  confiftc n- 
tiam  acqiiifintj&iUinefronti  inbalneo  abftcrgcndo. 
Facit  ctiam  ad  diuturna  riiala. 

Cap.  CLIX. 

A  D  pcrniones  vlceratos  prxcipuum  medicamcntu, 
vt  n brt  amplius  *  Veficit  aliqmd.  dein  oleum  communc, 
&adiperrij&  ceram  coriiiccin  mortarium,  vtliquidum 
ommno  cefatum  fiat.Mifce^phylites  la:uigat2,&  vnita 
iiiine  &  impone  .Dum  coquitur  moueto  rn  vafe ,  &  ita 
confefto  vtere. 

a  PhylitcsjGrzcoi  Nicolai  codexlegit  Tt>7c  forte  pro 
r  «uxiT»{.Nili  TOt  uxiott  legendum  lit:quod  cc rto  i  nobis  ftacui,<ju5 
p«:edentiain  hocloco  deticiant.non  poteft. 

Cap.  CLX. 
A  D  iientericos  deiicientes  ramcnta.  Baccarum  lau- 
ri,pipens  communis,cumini,  maftiches,  fing.hexag.S. 
Tritorum  dctur  cochLvnum  cum  vino  vcteri  bibendu. 
Cap.  CLXI. 
A  D  vlccra  fcabie  &  fluxione  tcntata ,  &  ad  partium 
phlegmonen  ac  duritiam,  c  lcnte  &aftymmatis  oomi- 


natum.Lenti$  Alcxandrinx,fri*ft;^  r%rti,&  hlentifco- 
rum  vindiu,rubi  fummitatu,  rofaruljy^iarum,  patami- 


ni$  Punicom,fing.vnc.trcs.Tufa  qg»ji£|6ito  curh  aqua 
iufficienti,& coquito  m  olla  iioua*a<HjKas:poftea  co- 
lato.  Accipe  e  mre  decoc~ti,fubig  J  rfSientis  m  polli- 
nc  tuiie  vnc.mbus,&  mellis  Attiei  £c  jgg|&olei  rofacei 
qUbd  fatis  eftiVbi  ad  emplaftn  form/Sfedegeris,  pan«* 
no  illitum  &  calefa&um  prxdiclis  lfraBpito. 

a  Stymmatis]  Stymmata  hoc  Ioco  NflBpus  vocac  qux  vim 
adftrictorum  obtincnt.  b  T  - " •  j f  - -  -rnj>ffatiu('cr;ptus  codc: 
legit  falfo  ifjm  pfd %bmt.  libratius  n a^. nr^ySwtr -leg e n s  i^hw.r 
int  conuertic 

Cap.  CL 

AD  vulnustibisdiuturnum  &?ot3idum.  Farinam 
hordeaceamin  pofeacoquito  &  lllinitoipurgatenim  & 
cogit  vulnus.Vbi  verbidipfum  exiguum  feceiis,mcdi- 
camentoquodcicatriceminducere  potcft,vtcre.  Simi- 
lc.Peucedani  radicem  tufam  &  cribfatam  probe  infpef- 
gito  vuIneri.Nam  purgat  ofnnem fbfditiem,  carnege» 
ncrat,cogit,&  cicatncem  inducit.Prbbitum. 
Cap.  CLXIII. 
A  D  angiriasjfublinguaqucmala,  expertum.  Origa- 
num  aridum,&maximequodrufum  eft,tundito&cri 
bf ato  benc,  cxceptumque  meile  defpumato  fufficicnti, 
&pvobe  confcdum  ilhne'; 

Cap  CLXIIII. 
A  D  commorfo$  a  fcorpione,mirabile  admodum. 
Accipe  inteftma  terra:,  &  heuigata  lmponito  morfiii.& 
irin  bene  tufam,da  bibendani  cum  vino  fufficienti  aut 
aceto. 

Cap.  CLXV. 
A  D  aphtha$  in  ore  puerorum<Rhois  Syriaci  quan- 
tum  tnbusdigitis  capi  poteft,merith*ramos  tres,rofa-=' 
rum  andarumfolia  feptc ,  feminispiricx  granafeptenv 
Tnta  urigato  cum  meJle  Attico,&  vtcrc. 

Cap.  CLXVI. 
A  D  morbofas  aphthas ,  &  difficilia  oris  vlccra  pro« 
funda  facta,&  quahdb plurimum faliux  effiuit.Gallx  &  . 
folani,firtg.  vn  c.  v  nam.Tufis,&  cura  accto  fufficicti  ma- 
defa^iSjOS  colluito. 

Cap.  CLXVIL 
A  D  doiofem  pedum  cxpertum,bonum.Coniza:  her 
ba3,meliflbphylli,  fing.vnc.  vnam.  Tufa  pedibus  impo- 
nito.Simile. Accipc  mala  Punica  acida,  integra  coquito 
cum  aceto  accrrimo  donecputamen  eorundem  perfe- 
Qe  diflbluatur.dcin  in  mortario  contufum,&  ad  fcrmc- 
ti  formam  redadum,infarc>iimquc  linteo  ,  imponc  te- 
pidum.Fachocmane  &  Vefpcn. 

Cap.  CLXVIII. 
A  D  alopcciam  expcrtum,probafiim.  Erinaccorum 
mannofum  tcftas  vftas,&  bene  lxuigatas,cumquc  adi- 
pe  vriliio  madefadas  illirie. 

Cap.  CLXIX. 
PODAGRICVS  potus in  principio exacerbatio 
nis  viurpanduSjVt  eadem  diedolor  fedetur,  &  poftridie 
fanus  egrediatur,expertus.  Zingiberis  fcrup.tres  S.her- 
modaftyU  hb.vnam  fcrup.tres,  fcammoniiE  fcrup.  duos 
filiq.vnam,pipens  communisgr.  trigihtaquinqUe,  cu- 
mi  nigra  quinqiiagintatria.Zingiber  tundito  &  cribra- 
to  cum  hcrmodactylojlimiliter  ctiam  fcammoniam  Ix 
uigafb  dihgcnterin  mortario ,  &  adiicito  mellis  Attici 
pauxiiium,&  vini  tempcrati  cyathos  duos.Probe  confe 
clum  bibcndum  dato. 

Cap.  CLXX. 
PODAGRICVS  lindus  in  pnncipio  acceflio- 
nisvaldemirabihs&probatus .  Accipe  apellem  vetens 
calciamenti,aut  vnfo  autin  puluereni  redigito.Simile. 
bCeonidarum  vftarum,&in  puluerem  redadarum  vnc. 
duas.dein  accipe  fucci  conandn  &  aceti  acerrimi  quod 
fatiseft,&  admelliscraflitudinem  redada  recondein  va 
H  fe,&  ilhnito  cum  penna  dolenti  loco. 

a  Pellem.&c]  ln  codict  Nicolai  eft  Kjiciy^  mt>-**,  f^iJ\% 
M'it,pro  >tstajujjicf  nuhajZ  mfiMii.Ed  enim  yjicvvycf-  ide  quod  ttff^, 
vtpaulo  antcdi£tum  eft.  b  Ceonidaium]  Gncus  codex  iegit, 
xi»v/i/l*c.Eft&rha:c  vox  mihi  ignota.Tam  h*c  vero  quam  ea  qua;  il- 
lam  prxcedit,coriupta  efle  videtur. 

bbbb.iiii-- 


773 

IZfj  C  LXXI 
AD  eosquiS^  s  comederunt,aut  fungos,aut  a- 
manitjs,  &  m  JMk"*  /eniunt  periculum.  Multos  ra- 
ptunos  receiifBg  ..  .dos ,  ac  fubmde  vinum  tempera- 
tum,  &  etigu^B?  Uis  bibendum  prxbeto  ,  ac  lubeto 
vomere.  SiiflK^  r^crum  lxuigatum  cum  pofca  bi- 
bendum  prxhwj^B'  ilicer,  Rutam.  lxu:gatam  ,  cum 
poica  b:bend*j|H,     C  .' 

ths,CXXXir. 


NICOL.  MYREPSl 


774 


A  taginis  maioris,iing.coryl.vnam,cera:  puncvncias  fex' 
molybdenx,cerufla:,olei  rcfacei,iingulorum  hb.iemis. 
Tnta  madetacito  cum  adipis  taurim  recctis  hbra  vna, 
&  probc  fubactis  vtere. 

Cap.  CLXXXII. 
AD  carbunculos  valde  vtilc.    Fernicntuni  aridnni 
&  carbonem  viuum,&  cancas  iimul  la:uiga»:as  imponi- 
toloco  laborann.  Simile.  Carnem  bubulam  cuJjgen- 
ter  contufam  impomto.Solue  poft  tres  d:es ,  &  cuni  ra- 
AD  aurfiy^^fcru  ertum.   Leporis  fel  &  lac  mu-  3  dice  afcendit.Poftcjuam  decident,  vt  acauum  vlcus,cu- 
lier:s  ex  xqcr© rrmj^^^calefacito.lnfunde  auri,&  mi       rato.Eit  probuum. 

raberis.        r";'l4fib9B  1  <-a-,Ull,j  I"  codicc  GrjrcODon  refte  itiki/ pjoK-.I^ ;» Itgitut. 

Cap.  CLXXXIII. 
AD  vftiones,vndecunque  fiant.  Cretam  argentaru 
autCimoliam  cum  rofaceo  oleo  fubactam  llhr.e.Si  vcro 
betx  fuccum  adiecens,6t  admodum  bonum. 
Cap.  CLXXXIIII. 
P  O  T  V  S  ad  afthmaticosprobatus.  Pulmonem  Vui 
pis  accipe,  &  probc  ipfum  afliccatc,  &  fenfim  Ixuigatu 
bibendum  pru.be  afthmaucis.Hoc  cred.dum  erit,  quia 
probatum  eft,&  fanat 

Cap.  CLXXXV. 
P  O  T  V  S  ad  ecs  qui  morbo  comiriali  laborant  mi- 
nbihs .  Vngulas  auninasvftas  &tntasdato  bibcndas 
continuo:  prorfus  enim  curat.    Simile.  Impetigmes  e- 
quorum  m  aceto  Ixuigatas  &  potas  fanare  morbum  co 
mitialem  ferunt.  Ahqui  autem  ad  omnes  ferarum  mor 
fus  hocvtnubent.    Simile.  Muftella  afficcaea  &  pota 
fanat  comitiah  morbo  laborantes .  Totam  vero  viuam 
in  olla  vftam,  &  cinerem  eius  cum  mellc  aut  terebinthi 
na  aut  buryro  impofitam,ftrumas  fanare  affirmant. 
Cap.    CL  XXXVI. 
AD  quartanas  &  tertianas  potus  mirabilis ,  exper- 
tus.   Succi  plantaginis  minons  partes  duas,aceti  partc 
vnam.  Siibigito  limul :  &  vbi  bene  confecens,  dato  bi- 
bendum  duabus  hons  antc  inuafionem  acceflionis. 

Cap.  CLXXXVII. 
A  D  quartanas  potus  ante  muafionem  acccflionis, 
dandus  lCiuno.  Accipe  fuccum  herbx  vocatz  pimpincl 
lx,  Gra:ce  autem  *  Dericit,vncias  tres  .  adiice  ilh  vini 
Monembaiiatici  vnc  fex.-  &  fuba&a  dato  bibenda.  Pra> 
beto  etiam  comedendum  de  electuano  dia  tnon  pipc- 
rcon  hexag.tna  .  Et  facita  quatuor  oblationes,&mira- 
bensin  nomine  Domini. 


L  XXIII. 

A  D  ftrufYUfi^modum  probatum.Radicem  afpho 
deh  lanx  inu^IfttlSrn  appendito.Celenrer  enim  ianat. 
Cap.  CLXXIIII. 
A  D  aluum  citam',expertum.Sponginm  recentc  vi- 
no  m  idefacram  vnto  quoad  in  cinerem  vertatur.Et  ci- 
nens  cochleanum  vnum  lrngato  cum  vino  veten  men 
furx  vnius,da  bibendum  diebus  tnbus  mane  leiuno.Si  ^,- 
vero  febncitat,prxbeto  bibendum  cum  vino  teperato. 
Cap.  CLXXV. 
A  D  vftiones  ab  aqua  feruenre  factns,  expertum& 
laudatum.  Cerx  purx  vnc.duas,olei  roficei  quod  fatis 
eft,&  humidiorem  calcem  viur.m  m  aqua  conquafla- 
ta  n,  ceratum  colatum  &  confecfum  llline  cum  penna. 
Meljusautem  eftvtpro  aqua  furcum  tctx  calci  viux 
adm;fceas. 

Cap.  CLXXVI. 

AD  hydropicos  expertum,pro&atum.  Sterconsca^ 
prini  vnc.nouem,picis  andx,  cerx  purx,  rciinx  pinex, 
ling.hb.vnam,baccarum  laun  hb.S.  cypcri,fmapi,fing. 
vnc.vnam  femis ,  focnigrxci  vnc.  duas  S.indis  vnc.tres, 
feminis  rnphani,radicis  cappans,pyrethn,  cardamomi, 
iing.vnc.duas,  nitn  vnc.tres,  colocynthidis  vnc.vna  S. 
probe  trita-madetacito  cu  olei  comunis  vctens  vncns 
quinque,&  aceto  fuffiaenti.ConfecTum  admoueto. 
Cap.  CLXXVII. 

AD  formicas,vt  eadem  hora  decidant,  valdc  bonu. 
Foha  ficus  vnto,&  cinerem  ipforum  accipe,&cumla£e 
ficus  fubigito,&  pannoilhtumimponito  fuper  myrme 
cias,confeftimque  decidenr,ntque  r.iiraberis. 
Cap.  CLXXVIII. 

AD  profluuium  fanguinis  nanum  admodum  pro- 
barum.Cxpam  rubeam  acerrimam  tufam,  odorandam 
dato:&  ftatim  fanguinis  profluuium  liftetur. 
Cap.  CLXXIX. 

A  D  pleunticos ,  roirabile  valde  .  Rutx  fylueftris& 
fatiux  foliorum,iing.vnc.vnam  S.fampfychi,indis,ful- 
phuns  ignem  non  experti,  buryri  recentis,  adipis  fuilh  F 
aut  taunnijiing.hexag.  vnum  S.  terebinthmx  vnc.S.o- 
lei  cvpnni  vnc.duas,cerx  purx  vnc.vnam  S.Bene  confe 
ctovtere  vtprobato. 

•  Cap.  CLXXX. 

A  D  pleuriticos  per  os  fumendum,probatum  a  Co- 
mite  Redigapo.  Opn  drach.duas,caftorei,foliorum  ru- 
tx,fmg.drach.tres.  Tnta  madefacito  cum  melle  Attico 
fufTiaeiiti ,  &  prxbeto  fabx  Agyptix  quantitatc ,  cum 
melle  temperato  fufficienti. 

Cap.   CLXXXI.  G 

A  D  ervfipelata  valde  bonum.  Succi  folani  &  plan- 


Cap.    CLXXXVIII.  . 

AD  quartanas  potus  admodum  probatus.  Succi 
rutx  &  menthx,iing.hexag.tna,thenacx  dracn.vnam, 
aiya.  (Skth  hexag.tria,vini  Monembaliatici  vnc.fex.  Suba 
cTafimul  bibenda  prxbeto  antc  acceffionem  leiuno.Co 
medendudato  ex  elecTuano  diacumini  vnc.tres  &fac 
lta  quinquc  oblationes. 

Cap.    CL  XXXIX. 

POTVS  m:rabihs  ad  raKidum  hcmmem  gratia 
Dei.  Acape  radicisfparn  admodum  tenera:  vnc.rres,  & 
e  fru£ru  «us  vnc.duas  .  Purgata  &  bcne  lota  ccqoito  rii 
viniboni  hb.fex  donec  tert:a  pars  vini  abfumatur.dem 
colato,&  accipc  e  vino  vnc.duas.  Et  vnicuique  ablatio- 
ni  adiice  theriaca:  vncia  femis,  &  vini  Monembafiatici 
vnc.fex.Et  vtraque  bene  fubac^a  prabeto  bibenda  iciu- 
no  diebus  viginn,&ficvtere  vt  probato. 


INDEX     ROSACEI  MELLIS, 


Rbfacei  melhs  confeclio  probata, 
Rhodoftacli  confe&io, 
Rhoitis  confedio  mirabilis, 
Rofacei  melhs  purgatorii  confeQio, 
Rofacei  melhs  contcftio, 


facchanrofacei,  &  zulapii  rofacci. 


Cap.t. 

Cap.n. 
Cap.iu. 
Cap.uu. 
Cap.  v. 


Rof  icex  aqux  confeftio  valde  vtihs,   Cap.  vi. 


Rofacei  olei  confed>io  vaide  laudara,  Cap.vn. 
Rofacei  facchari  confectio  admodum  laudata^ 
Cap.vm. 

Rofacei  zulapii  confcdlio  mirabilis,     Cap.  ix. 
Rofacei  zulapu  confeftio  purgatona, 
Cap.x. 


17\ 


HYDROROSATI  coiiocq: 
Rofarum  exe£hs  vnguibus  lili.f 
qua:  autem  adhuc  ftrepenti  i 
gnem  extinguito:finito  per* 
colato  probe  expreffis  rofis:de 
ci  defpumati  hb .  vnam  decocti  libri$; 


NICOLAI   MYREPSI  ALEXANDR: 
De  melle,{accharo,&  zulapio  rofaceis, 

SeCtio  trigefimanon  j 


Cap.    r.  A 
O  S  A  C  E  V  M  mel  cofert  ad  ons  phle- 
gmonen  gingiuarum  &  tonfillarum  ex 
^  ES^C^i^  Huxione  cahda  natam  m  ore  retentum, 
P*7  ^Vw^Bt  &garganzatum-Daturetiamiisquibus 
'  venter  vntur,&  fitientibus  propter  an- 
ditatem  bilis,vbifcilicet  xgrotantesre- 
dundantiam  bilioli  humoris,&  bihofa:  fluxionis,acce- 
pto  cholagogo  ahquo  priiis  euomuennr  .  Ad  ftoma- 
chum  etiam  a;ftuantem  abfque  redundantia  ,  citra  vo- 
mitum,&  febncitantibus  cumaqua,  feruore  &  vigore  » 
febns  apnfente.Sxpenumerb  autem  rofaceum  mel& 
hydrorofatulargiuscongruo  tempore  exhibita  fineali- 
quo  alio,ad  lntempenem  febris  reftinguendam  fuffecc 
runt,fudoribus  &  alui  profluuio,ventrifque  fubdu&io- 
ne  excitatis.Prx  cxtens  enim  omnibus  potiombus  mel 
rofaceum  maxime  ad  humores  acres  per  aluum  ducen- 
dos  vtile  eft.Confettioigitur  rofacei  melhs  huiufmodi 
cft:Succi  rofarum  hb.quinque,melhs  Attici  puri  libras 
duas,aqua:  pluuialis  libram  vnam  femis.coquitolibr.a- 
qua:  m  duplici  vafe  donec  dimidium  eius  abfumatur:&  C 
accipe  femihbram.mifce  cum  ca:tens,&  vtere  .  Facit  ad 
omne  malum  in  ore  fa&um,&  aphthas  puerorum. 
a    Manufciipcus  codex  legit/vura  iytrwtvU;  pto  ivtg-fKUJcts. 
Cap.  II. 

RHODOSTACTI  compoiitio  feu  confe&io  . 
Rofarum  exe&is  vnguibus  fucci  hexag.duo,  mellis  At- 
tici  aut  facchan  lib.vna  S.Coquito  fpuma  diligeter  fub 
lata,quoad  quarta  pars  abfumpta  fuent,  dein  vterc  ac- 
cepta  vncia  vna  aut  duabus  pro  vinbus  cum  aqua  tcpi- 
da.Hoc  enim  ventrem  emollit.  D 
Cap.  III. 

M  A  L I  Punici  fucci  confe&io  mirabilis.  Succi  ma- 
lorum  Punicorura  lib.quatuorfemis,melhs  Atticiaut 
facchari  lib.i.femis.coquito  ad  tertias,&  dato  cum  aqua 
tcpidafufficienti. 

Cap.     II II. 

ROS  ACEI  melhs  purgatoniconfe&io.  Succiro- 
farum  hb.duas,dacrydh  vnc.vnam  hexagia  duo,agarici 
Tiiciam  vnam,mellis  Attici  hbras  quinque .  Bene  cofe- 
fium  dato.  E 
Cap.  V. 

ROS  ACEI  mellis  confe&io  probata.Rofarum  li- 
bras  feptem  ,  aqua:  libras  quinquaginta ,  mellis  Attici 
libras  quadraginta.Probe  coquito  ad  confiftentiam ,  & 
vtcre. 


776 


odum  vtilis. 
x  hb.tres .  a- 
iicerofas,&  i- 
noftem .  mane 
meliis  Atti- 
s .  Rofas  in 


vmbra  feruato  dicbus  quadraginta  in^Oioedito.Datur 
ad  eryfipelata,a:ftus,choleras ,  malis  humonbus  refer- 
tos,acrem  bilem,&  ftomachi  a:ftus. 

Cap.  VII. 

R  O  S  A  C  E I  olci  confeftio  admodum  laudata.  Ro*- 
farum  exe£Hs  vnguibus  lib.vnam,  aquar  lib.tres .  Ha:c 
coquito  probe  ad  ignem,dein  ab  igne  remota  finito  fic 
per  totamnodtem.Manc  per  colum  traiedra:  huic  aqua: 
mifccto  olei  communis  hb.vnam,&diebus  quadragin- 
ta  mfolato  .  Poft  ha:c  dihgenter  animaduerte  ne  dum 
perfaccum  tranfmittitur,aliquidaqua:  remaneatm  o- 
leo:tutoque  feruato. 

Cap.  VIII. 

R  O  S  A  C  E  I  facchari  confe&io  valde  laudata.  Acci- 
pe  rofarum  exedtis  vnguibus  hb.vnam.Contundito  bc 
ne,&  admifceto  facchan  hb.duas,&  coquito  limul  citra 
aquam.poftca  vacuatoin  marmor  latu,autvas  fi&ile, 
autin  tabulamj&  iinito  refngeran.dein  coniice  rn  vas 
latum,&  tundito  lpfa  rn  minuta:*frangitur  enim  inftar 
fahs:&infolatodiebus  quadraginta,&  dato  ccchacis,dyf 
entencis,&  ftomachicis.Mel  enim  no  habet  cfficaciam, 
nifiin  fanisfolum:febricirantibusaute&  bihofis,con- 
tranum  cxiftit. 

a  ©fs«pro6faw«. 

Cap.  IX. 

R  O  S  A  C  E I  zulapii  confe&io  mirabilis  &  probata, 
Rofarum  hb.  rres  connce  in  acaldarium:&  coquito val- 
deaqua  pluuiah  rofis  affufa,&  opcriens  iinito  ita  hons 
fcx.dein  per  faccum  traiicito,&  accipito  e  iure  deco&i 
hb.vnam,&ftillatitii  rofarum  hqucrishb.femis,faccha 
n  hbr.  tres:  &  ad  tertias  decoquito.Dato  cochacis  &  dyf 
cntencis. 

a    Kaf i dfivi  pio  n&xf  afw  iciibitur. 

Cap.  X. 

R  O  S  A  C  E  I  zulapn  purgatorii  confe&io .  Spodii, 
trium  fantalorum,iing.drach.quatuor,rhei  barban  dr. 
tredecim,zulapn  rofacei  vnc.  quindecim  ,  dacrydii  dr. 
duodecim,  caphura:  drach.femis,facchari  hb.vnam.vbi 
probe  confcccriSjdaro  hexagia  tnaautduo. 


INDEX    SATYRIACORVM,  SAPONVM, 
&finapifmorum. 


Satyriaeum  tentiginem  cxcitans,&  ad  coitum  irritans, 
puerofqueprocreans,  Cap.  1. 

Satyriacum  fimile,  Cap.n. 

Satynacum  tcntigincm  excitans,mirabihspotus, 
Cap.i  1 1. 

Satynacum  tentiginem  faciehs,inuftio  pudendi  ad  ve- 
nerea,  Cap.mi. 

Satyriacum  ageraton,hoc  eftn6nienefcens,fimile. 
Cap.  v. 

Satynacum  ad  colis  refolutiones,        Cap.  vi; 
Satyriacum  ad  venerea  admoduvtile,  Cap.  vii. 


Saponis  confe&io  ad  frigidasfluxiones  a  capite  defcen 
dentcs  in  thoraccm,  Cap.  vm. 

Saponis  cohfe&io  magis  neceffaria  ad  frigidas  a  capite 
fluxioncs,  C  ap.  ix. 

Saponis  confe&io  fluxiones  cxiccans,  Cap.  x. 

Saponis  confe&io  Conftantim  fluxionem  cxiccans, 
Cap.  xi. 

Saponis  confe&io  Andrese  Comitis,  Cap.xn. 
Sinapifini  confe&io  probata,  Cap.  xin. 

Satyriacon  tentigincm  excitans ,  vnguentum  probatu, 
Cap.  xuii. 


3 


777 


77» 


OLAl    MYREPSI  ALEXANDRINI, 

Dc  fatyriaris,faponibus,&  finapifaiis, 

Se&io  quadragefima. 


tap.  *?. "  ■' 
R  I  A  C  V  M  rentiginem  faciens 
irntans,puer6Ique  proereis, 
"^^Nj>*i  iui™™fiilaudatum .  Pipcns  commu- 
'%p  V^^Xf"  ni^TOJb  vigmti,adarccs,bryonia:,  py- 
"  -Ji-^h/:^  retKriieuphorbn,rc:nci,  fmgulorufcru- 
pufcs  dirasjfanna  ciccns,cercbn  paflc- 
risiriturribushaoitantis,fingul.fcrupulu  vnum  femis. 
Harcprobe  trita& cum  melle  Atticoconfecta,  datopo- 
dere  fcfupulorum  duorum,authcxagiorum  duorum. 
Cap.    1 1. 

SATYRIACVM  teritiginem  excitai.s  puden- 
dorum,ad  coitum  irritansj&  pueros  procreans .  Bryo- 
ni2,pyrcthti,adarces,euphbrbii  j  fihgulorum  fcrupulu 
vnum,pipens  communis  grana  viginti.  Tritamadefa- 
cito  cum  melle  Atfico  fufficienti,&  fuba&a  reducitu  ad 
glutinis  confiftentiam,ac  inunge  pudenda  .  Si  vcrovis 
vtfedctur,foueto  deco&obeta-  tepido. 

Cap.  III. 

SATYRIACVS  rentiginem  faciens,potus  mira 


A  darum,aloesflauje,gallarum,cafiar,nardi  Indica,  farco- 
colla^iingul.vnc.  vnam  femis  ,  balauftiorum ,  myrrhx 
vera^fandarachasfpica-  nardi,fing.vnc.vnam,cofti  vnc. 
femis,carydphylli,piperis  communis  ,  fpica  ,cinamo- 
mi,fingul.htxag.duo,faponis  Gallici  hb.femis.Hac  be- 
ne  tufa  excipe  cum  fucco  lupinorum,&  oleo  lcnnfcino: 
&  vbi  probe  confecens ,  finge  paftillos  nucis  Ponrica: 
quantitate,  &  ln  vmbra  ficcato.vfu  pofcente  coniice  m 
aqui  cahdam,&  capiti  affundito  veluti  circunfufioncr 
&impomto  defuperftupam.Ocuh  autem  probc  muni-» 
^  ti  fint,ne  ab  acnmonia  ladantur. 

Cap.    I X. 

S  A  P  O  N  I  S  alia  confeciio,magis  nece{T»riayadfri- 
gidasfluxiones  acapitein  os  defcendenfes.Thuns,ma- 
ftiches,ladani,balaufti6Tum,myrrha,fahdaracha;  ,flo- 
ns  lunci  odorari,caiia,c}  pen,  amomi ,  fohi ,  faecis  vini 
veteris  vftz,gypri,nitri,buccinorum  vftorum,  rofaru, 
ennacei  marini,.'helenri,carpobalfami,ligni  pineat,bac 
caru  lauri,chamaleontis,anftoloehia;,ptimici»,'fingul. 
vnciam  vnam,faponis  Callici  hbras  tres,aut  pro  eo  ipu- 
bilis.Satyrn  fuperiorem  teftem  accipeiinferior  enim  ve  C  mam  faponis,aut  olei  commonis  aut  lentifcini .  Hzc 


nerem  mhibet:  piperis  communis  grana  vigittti,corn- 
cis  thuns  drachmam  vnam,  feminis  eruca:,feminis  ca- 
pz,firigulorum  drachmas  duas,  cauda-  fcinci  drachma 
vnam  .  Probe  tnta  madefaeito  cum  Vino  dulci  Creti- 
co  fufficienti,  &  bcne  confe&i  prarbeto  drachmamv- 
nam  cum  vino  dulci. 

Cap.     II II. 

SATYRIACA  tentiginem  excitans,inunciio  pu 
dendi.Myrrhz,pyrethri,feminis  vrticz,fing.  vnc  .vna, 


trita  madefacito  cum  deco&o  lupinorum  :&  vbi  bene 
cofifecens,firigito  paftillos,&ficcato  m  vmbra.vfu  exi- 
gente  vtere  iri  balneo  vt  przcedenti,  abundc  foluendo 
cum  vino  auftero  bono  veren,ab  alto  deftillando  &  fu- 
percaput  fundendo:  veipercdomum  ito,cras  iterum 
lauato. 

Cap.  X. 

S  A  P  O  N I  S  confe£tio,fIuxionerri  exiccans,admo- 
dum  bona  &  probata  vt  przcedens.  Thuris,  maftiches, 


pipensalbivnc.duas.Tntamadefacitocamofeo  veteri  D  fandarachzJadani,balauftiorurii,myrrhz  ,f!oris  iunci 


quod  fatis  eft,&  reducta  ad  glutinis  coniiftentiam  llhne 
puderidis. 

Cap.  V. 

SATYRIACVM  tenriginem faciens,ageraton, 
ad  venerea  admodumbonum  &  probatum.  Styracis, 
rnyrrhac,thuris,fing.drach.quatuor,  piperis  communis 
drachmam  vnam,fefami  tofti,oxybaphi,amygdalarum 
toftarum,vuarum  exemptis  vinaceis,  fing.  minas-trcs. 
Tnta  madefacito  cum  mellis  optimi  eochleariis  duo- 
dus  &ouis  crudisquinque:&  vbi  probe  cofedJa  fuennt, 
firige  paftillos  pondere  drachmz  vnius,&  przbeto  cum 
vino  nigro,  aut  mulfo  fufficienti. 

Cap.  VI. 

SATYRIACVM  tentiginem  excitans ,  ad  colis 
refolutiones  mirabile.Seminis  erucz  drach.o&o,  carda 
momi  drach.quatuor,finapi,panacis,iing  .  drach.  o&o, 
piperis  communis  grana  viginti.Trita  madefacito  cum 
fucco  erucz  fufficienti,&  finge  paftillos  pondere  drach. 
Vliius:przbeto  leiuno  cum  vmodiluto  .  Alia  fatynaca 
tum  vnguenta  tum  antidota  quznto  in  litera  A. 
Cap.  VII. 

SATYRIACVM  probatum  ad  venerea.  Satyrn, 
nucisIndicz,piftaciorun),pine.mim ,  fingulorum  dra- 
ehmas  oc~to,  zihgibevis,aniii,femini$  rtitz,fing  .  drach. 
vnam  femis  &  quartam  partem  ,-  cinamomi ,  hnguz  a- 
uis,feminis  cu.pa,iing.fcrup.  quatuor,mofchi  grana  tri 
tici  tna,eryngn  drach.o£to,pinearum  fylueftrium  dra- 
chmas  quatuor,medullz  paiTens  rn  turribus  nidifican- 
tis  drach.tres.Bene  tnta  lrrigato  cum  melle  Attico  fuf- 
ficienti,&  vbi  confecens,exhibeto. 

Cap  VIII. 
S  A  P  O  N  I  S  boni  confe&io  ad  fngidas  fluxiones  i 
capite  venietes  ln  thoracem,  columellam,  pulmonem, 
gingiuas,ita  vt  exiccer&  roboret  cerebrum,&  defluxio 
nem  defcendctem  fiftaf.Facrus  eft  ab  Adtuario,&  cum 
centum  &  quiiiquagmta  alns  medicis,  Conftantino  re- 
ge  nibente.eft  emm  admodum  probatus.  Rofarum  ari- 


odorati,cafiz,cyperi,amomi,foIii,fzas  vini  vetens  v- 
ftz,gypfi,nitri  vfti,cinamomi^:arycJphylli,fingulorum 
vnciam  femis,cafiz  lignez,xyIobaIfami,aloesflauz,co 
fti,  fingulorum  hexagium  vrium femis, ligm  rurz,cha- 
mzmeli,chamzIeontis,fj>umz  faponis,helenri ,  erina- 
cei  marinijfing.vnciam  femis .  Tufa  probe  madefacito 
cu  lcntifcino  oleo  fufficienti,&  finge  paftillos.  vt  przdi- 
&os,&vfu  pofcenteprabeto  fimihter  vt  antedidos. 
£  •  Cap.  XI. 

S  A  P  O  N  I S  confeQio  Conftantini  exiccans,admo 
dum  bona.Balauftiorum,myrrhaE,  fandaracha;,  finguL 
vncias  duas,cofti,aloes  flaui,gallarum,  thuris ,  fidioru, 
folii,rofarum,farcocolla:,fing.vnc.tres^iica:  nardi  vnc. 
duas,faponis  Gallici  libram  vnam,Iupinorum  amarorii 
decodi  libram  vnam  femis.Sicca  tundito  &  cnbrato,  & 
cum  hquidis  fubadris  adiice  faponem,&  finge  paftillos, 
ficcatoque  m  vmbra.Vfu  verb  poftulante  quod  fatis  eft 
diluito  &madefacito  cum  vino  bono  fufficienti,  &  llli- 
neantebameC  fincipiripnus  rafoacpaulo  poftea  abf- 
F  tergito,&  abluito. 

Cap.  XII. 

S  A  P  O  N  I S  confedJio  Andrear  Comuis  probata. 
Floris  luci  odorati,cafiar,cyperi,amorf\i^olii,cofti,  gai- 
larum,fingulorum  vnciam  vnam,nardi  Celtica-,alumi» 
nisfciffi,iridis,fa:cisvini  veteris  vftz,gypii  vfti,nitri, 
fingul.^fcrupulos  duodecim  ,  rofarum  ficcamm  ,  bfahs 
communis,fingulorum  fcrupulos  o£to,  purpura  tefbe 
vfts  vnc.tres,faponisCaIhci  hbram  vnam.Trita  irriga- 
to  cumdecodolupinorumfufficienti, &  excepta  dige- 
G  ritoin  paftillos,cxiccat6quein  vmbra,  acvtere  vtpra- 
cedcnti. 

a    Squj?.]  Aetiushahitvncias.    b    Salis^  £>.£>  legendum. 
Cap.  XIII. 
S  I  N  A  P  I  S  M  I  cofedio  probata.Caricas  quotquot 
voles  vno  antc  diein  aqua  tepida  macerato,  deinde  ve- 
hementer  expnmito,v alideque  fubigito.Dein  accipea- 
crefinapi,quale  Syriacum  &  vf  gyptium:  tentofeoriim 


77?  DE  SATYRI 

affufo  etiam  carkarum  diluto,&fa&a  maza  inuicc  co- 
mifce.Si  vis  vt  vehementer  exulceret,duas  finapi  partes 
adiice  vni  parti  caricarum:  fin  debihter,contra  :  fi  vero 
mediocriter,vtrunquc  exa:quo.Sinapiauremance  affri 
£tionem  aceto  maccrato  vt  nonnulh  faciunt,  fit  autem 
imbecillius.Poft  finapi  purgationem  &  vfum  balnei ,  fi 
dolor  vehemens,aut  rubedo  &  puftulie  apparucnnt,lin 
teum  in  fucco  malux,aut  fccnigrxci  madefa&um  im- 
ponito  :  dein  rofaceum  ceraturn  cum  abfinthio.vtere. 
In  refolutis  autem  m  quibus  fenfus  lxfus  eft,affidue  at- 
tendere  oportet  mtuentem  &  videntem,ne  ld  quod 
fentit,immodiceinflammatumfit.&  caprmus  fimus 


ACiSSECT.XL; 


A  cum  acetoillitus  eft  vtihdr^prifc 
Cap.    XIIII.  . 
SATYRIACVM  arreftorii- 
batnm.Satyrii,padendi  cerui,fc 
drachmam  vnam ,  feminis-fruck:.  ^ 
ceraspura:,  fingulorum  drachmas- 
vnciam  femis,oua  paiferis  trogl 
Vnam  cum  dimidio  ,  olei  tedac 
eft.  Macerato  priusin  aceto  lacerl 

B  in  fimoreconditascumvafe,&" 
mento  vtere. 


caricis. 

eritum  pro- 
jjfingulorura 
|)  canchryos, 
ferebinthinic 
uo ,  lacertani 
m  quod  fatis 
s  quadraginta 
"  Q.Q  medita- 


INDEX  PASTilLCRVM. 


Paftiflus  adpleuriticos,rigore  concuflbs,  ftomachicos, 
&  iecinorofos,dolorem  mitigans,    Cap.  u 

Paftillus  ad  lpuentes  fanguinem  &  cahacos, 
Cap.  II. 

Paftillus  lienofis  conferens,ex  Galeno> 
Cap.  ilt. 

Paftillus  ad  dyfentericos  qui  fuperne  exhibetur ,  &  coc- 

liacos,  Cap.mi. 
Paftillos  ad  iecinorofos,&  morbo  regio  correptos ,  val- 

de  bonus,  Cap.  v. 

Paftillus  ad  nephnticos,&  vrinx  ftillifidium  admodu 

probatus,  Cap.vi. 
Paftillus  ad  henofos  probatus,  Cap.  vi«. 

Paftillus  adquartanas,admodum  laudatus, 

Cap.  vni/ 

Paftillus  fimilis,mirabilis  admodum,  Cap.ix» 
Paftullus  panchreftos  ad  omne  malum> 
Cap.  x. 

Paftillus  ad  quotidianas,tertianas ,  quartanas ,  colicos> 
dyfentericos,&alia,  Cap.xi. 

Paftillusfluxiones  oculorum  pfohibens,bonus, 
Cap.xn. 

Paftillus  inuincibilis ,  admodum  bonus, 
Cap.  xiif. 

Paftillus  Philippi,valde  bonus,  Cap.  xinn 

Paftillus  ad  dyfentericos  &  ccchacos  laudatus, 
Cap.  xv. 

1  rftillus  After  hominatusjmirificus,  Cap.xvn 
Paftillus  nominaa  s  t  rigonos,  Cap.  xvii; 

Paftillus  e  feminibus  mirabilis,  Cap.  xvitt» 

Paftillus  ex  acantha  A gyptiaminficus , 
Cap.xix. 

Paftillus  ad  dylentericos  &  cftcliacos  probatus, 

Cap.xx. 

Paftillus  fimilis  mirificus,  Cap.xxt. 
Paftillus  exhahcacabolaudatus,  Cap.xxit. 
Paftillus  c  corallio  ptobatus,  Cap.xxnt. 
Paftillus  ex  eodem  fimilis,  Cap.xxmt. 
Paftillu  s  &  ipfe  c  coralho,pra:ter  opinionem  dyfenteri-* 
*  cis  conferens,  Cap.xxv. 
Paftillus,ad  fpuentes  fanguinem,caliacos,&  dyfirnteri- 

cos,  &  ftomachicos  fluxione  tentatos, 

Cap.  xxvi. 

Paftillus  adfebricitantes, vigilantes,&  caliacos  mirifi* 
cus,  Cap.  xxvh. 

Paftillus  ad  quartanas,admodum  probatus, 
Cap.  xxvin. 

Paftillus  probatusad  caliacos  Nicephori» 
Cap.  xxix. 

Paftillus  henofis  conducens,ex  Galeno> 
Cap.  xxx. 

Paftillus  fupernc  cxhibendus  ad  dyfentericos  &  cali*- 
cosprobatus,  Cap.xxxi. 

Paftillus  ad  iecinorofos  &  morbo  regio  correptos ,  ad- 
modum  laudatus,  Cap.  xxxn. 


Paftillus  nephriticus,ad  ftilhcidium  vrins ,  admodum 

laudatus,  Cap.  xxxill. 

PaftillUs  e  (uccino,valde  vtilis,  Cap.  xxxn  i  r. 

Paftillus  ad  dyfentericos,&  fanguinem  fpuetes  e  cornu 

cerUino,  Cap.  xxxv. 

Paftillus  per  inferha  infundehdus,        Cap.  xxxvi. 
Paftillus  adiecinorofos,henofos,ftomachicos,&  hydro 

picos  mirabihs,  Cap.  xxxvn. 

Paftillus  lienem  ftatim  minuens,         Cap.  xxxvw. 
PaftillUs  albus  vocatus,admodum  probatus, 

Cap.xxxix. 

Paftillus  inuincibilis  nominatus,        Cap.  xi; 
Paftillus  e  thapfia,hemicrahicus,  Cap.xLi; 
Paftillus  auricularis,  probatUs,  Cap.xLii. 
Paftillus  Amazonis  vocatus,  Cap.xun. 
Paftillus  Polyidx  fphragidis  confeftio,- 
Cap.xLiut. 

Paftilh  crocomagmatis  confe&io,  Cap.xiv. 
Paftillus  ad  tertianas,quartanas  &  quotidianas, 
Cap.xLvi. 

Paftillus  c  rofisadmodum  probatus,  Cap.xtvu. 
Paftillus  diabes,  hoceft  c  Violis  nominatus, 
Cap.xLviIi. 

Paftillus  diorces,  qui  ingreditur  paftillum  rhodion, 
Cap.xLix. 

Paftillus  e  croco,  Cap.  i. 

Paftillus  fquilliticusmirabihs  admodum, 
Cap.Li. 

PaftillusSpodios,  Cap.Lti. 
Paftillus  e  vipcra,  Cap.  LUf. 

Paftillus  ecorallioadmodumbonus,    Cap.  Lnit 
PaftillUs  e  lacca,ad  iccinorofos,henofos,&  ftomachicos 

a  calote,  Cap.  Lv. 

Paftillus  adhypochondriacos  refertos  materia,&  aha, 

Cap.  lvi. 

Paftillus  ad  iecinorofo$4ienofos,ftomachicos ,  &  ihfla» 

tos,  Cap.  lvii. 

Paftillus  ad  refrigefatos  ftomacho ,  &  iecons  habente» 

tumorem,  Cap.LVin. 
Paftillus  ad  iecinorofos,  lienofos ,  ftomachieos ,  &  eos 

qui  malum  corporis  habitum  incurrent, 

Cap.Ltx. 

Paftillus  e  rofis,  ad  iecinorofos  &  ftomachicos ,  prxter 
opinionem  conducens,  Cap.LX. 

Paftillus  ad  iecoris  calorem,febf  es  acutas  &  ardentes, 
Cap.Lxu 

Paftillus  e  caphura  ad  iccoris  calorem, 
Cap.LXn. 

Paftillus  ad  calorcmiecoris,fitim  immodicam ,  liguaj- 
que  ariditatem,&  ardentes  fcbrCs,    Cap.  Lxiii. 

Paftillus  de  berbcns,fiue  de  acantha  itgyptia, 
Cap.Lxim. 

Paftillus  c  berberis  fiuc  oxyacantha>  Cap.Lxt. 
PaftiUus  ad  iecinorofos,lienofos>Aomachicos,&  hypo* 
«houdrucos,        ,  Cap.iXYti 


781 

PaftilWadie 

modum  b 
PaftiUus  adgr" 

Cap.Lxvu^ 
Paftillus  ad  0.; 

Cap.Lxix. 
Paftillus  adigaPi 

fruftraci^ 
Paftillus  c  jffl 
Paftillus  adeos  q« 


sdienofos,  &  melancholicos,  ad- 
Cap.Lxvn. 
oculis,admodum  bonus, 


bdriuj  &probatui, 


genis, 


fe&ione  animi  laborantes ,  & 
is,;  Cap.Lxx. 
ihs,  Cap.Lxxi. 
0  comitiali  laborant  ,  Archi- 
Cap.Lxxn. 

Paftillus  adeoscjui  morbo  comitiali  laborant,&  pef  cir 
cuitum  conuulfbs,aut  voluulo  moleftatos,&  alia  ma 
la,  Cap.Lxxm. 
Paftillus  ad  icftiuas  vftiones,odoratum  faciens  vniuer- 

fum  corpus,  Cap.  lxxiiii. 

Paftillusfurfumigabihsad  tuifientes,&  nonmli  re&a 
ccruice  fpirantes  admodum  probatus, 
Cap.Lxxv. 

Paftillus  fuffumigabilis,fimilis,  Cap.Lxxvi. 
Paftillus  ex  fuccino,probatus,  Cap.  lxxvii. 

Paftillus  Dofithei,probatus  ad  fanguinem  fpuentes ,  & 

tuffientcs,  Cap.Lxxviu. 
PaftiUus  adfpuentes  fanguinem  quo  vtor,  per  omnia 

probatus,  Cap.LXxix. 
Paftillus  ad  abfceffu  laborantes,tuffientes,&  fuppura- 

tos,  Cap.Lxxx. 
Paftillus  fimilis,  C*p.Lxxxu 
Paftillus  fimihs,admodum  probatus,  Cap.Lxxxn. 
Paftillus  ad  fuppuratos  &  tabidos,        Cap.  lxxxiii. 
Paftillus  amarus  nominatus,  Cap.  lxxxiiii. 

Paftillus  Afclepiada;,probatus  ad  diuerfos  morbos, 

Cap.  lxxxv. 

Paftillusaftens,  ad  cohcos  probatus,    Cap.  lxxxvi. 
Paftillus  ad  colicos  ex  calamintha,       Cap.  lxxxvh. 
Paftillus  colicus,&  conco&ionem  iuuans, 

Cap.  lxxxviii. 
Paftillusinfundendusadcolicos,        Cap.  lxxxix. 
Paftillus  mfundendus  addyfentericos  &  ccchacos, 

Cap.xc. 

Paftillusinfundendus  ad  dyfentericos  &  cocliacos  ad- 
modumprobatus,  Cap.  xci. 

Paftillus  ex  acantha  j£gyptia,fimilis,  Cap.xcn. 

Paftillus  trigonos  nominatus,  Cap.xcm. 

Paftillusaddyfentericos &cccliacos,  Cap.xcim. 

Paftillus  ad  dyfentericos  &  cccliacos  probatus, 
Cap.xc  v. 

Paftillus  Oribafii  admodum  bonus,  Cap. xc  vi. 
Paftillus  infundendus  ad  dyfentericos,  Cap.xc  vn. 
Paftillusinfundendus  fimilis,  Cap.  xc  viii. 

Paftillus  inligms  Fauftini  ad  dyfentericos  &  ccchacos, 
Cap.xcix. 

Paftillus  Fauftini,  Cap.  c. 

Paftillus  ad  dyfetencos,fanguinis  eruptiones,  &  omnes 

nomas,  Cap.  ci, 

Paftillus  addyfentericos,plurimum  expertus, 

Cap.  cn. 

Paftillus  infufilis  c  fubere,  Andromachi,pra:ter  opinio- 
nem,  Cap.  cm. 

PaftillusinfufilisfomHuminducens  &ad  dyfentericos 
febre  vacantes,  •  Cap.  cmi. 

Paftillus  lnfuiilis  ad  dyfentericos,multum  expertus, 
Cap.c  v. 

Paftillus  infufilis,thronus  Marcelli,      Cap.  c  vx. 
Paftillus  infuiilis,ad  dyfentericos  mirabilis, 
Cap.  cvn. 

Paftillus  magnus  ad  dyfentericos,        Cap.  c  vm. 
Paftillus  imponendus  ad  dyfcntericos  &  cccliacos ,  An- 
[    dromachi,probatus,  Cap.cix. 
Paftillus  ad  hen tcncos  admodum  laudatus, 

Cap.  cx.  s 
Paftillus  fimilis  valde  bonus,  Cap.  cxi- 

Paftillus  Theodoretos  di&us  ,optimus, 

Cap.  cxu. 


Paftillus  ad  lientericos.probatui,        Cap.  cxm. 
Paftillus  fimihs  mirabilis,  Cap.cxmi. 
Paftillus  ad  iecinorofos,  admodunVbonus, 
Cap.  cxv. 

Paftillus  adiecurvlceratum,  Andromachi ,  admodum 
lniignis,  Cap.  cxvi. 

Paftillus  difcutiens  iecur,  &  ad  febrem  &  fitim,  admo- 
dum  probatus,  Cap.cxvn. 

Paftillus  ad  lecur  induratum,  Cap.  cxvui. 

Paftillusfimilis,probatus,  Cap.  cxix. 

Paftillus  ad  iecinorofos,lienofos,  &  ftomachicos, 
Cap.  cxx. 

Paftillus  ad  iecur  induratum,probatus,  Cap.  cxxi. 
Paftillus  ad  lienem  induratum  &  phlegmonen,  proba- 

tus,  Cap.cxxn. 
Paftillus  exerice,ad  phlegmonen  lienis,&  duntiem, 

Cap.cxxm. 

Paftillus  ad  phlegmonen,  &  omne  malum  lienis,&  hy- 
dropicos:vrinam  nancjue  mouet,  Cap.cxxim. 

Paftillus  fimilis  mirabihs,  Cap.cxxv. 

Paftillus  ad  morbum  regium&  iecinorofos  mirabilis, 
Cap.cxxvi. 

Paftillus  ad  diuerfbs  morbos,  Cap.cxxvii. 
Paftillus  ad  hydropicos,  Cap.cxxvm. 
Paftillus  ad  hydropicos,vrinam  mouens, 
Capcxxix. 

Paftillus  ad  iecinorofos,regio  morbo  laborantes,admo 
dum  probatus,  Cap.cxxx. 

Paftillus  ad  nephriticos&calculofos,  Cap.cxxxi. 

Paftillus  ad  abfceffus,&  vlcera  ln  renibus  probatus, 
Cap.cxxxn. 

Paftillus  ad  renum  &  vefica:  affe&us,  Cap.cxxxm. 
Paftillus  ad  renum  exulcerationem  ac  cicatrice  mdi- 

gentium,valde  mirificus,  Cap.cxxxim 
Paftillus  ad  profluuium  muliebre,       Cap.  cxxxv. 
Paftillus  ad  eryfipelata,adraodum  laudatus, 

Cap.cxxxvi. 

paftillus  ad  quodcunque  in  auribus  malum  vetus  aut 
rccens,  Cap.cxxxvn. 

Paftillus  ad  dyfentericos  probatus,  Cap.cxxxvm. 

Paftillus  ad  dyfentericos,voluulofos,difficulter  minge- 
tes,&morfosacancrabido,  Cap.cxxxix. 

Paftillusad  dyfentericos  c  fubcre  nominatus, 
Cap.cxL. 

Paftillus  fimilis,valde  probatus,  Cap.exti. 
Paftillus  fimilis  &  fomniferus,  Cap.cxLir. 
Paitillus  Pafionis  vocatus,  Cap.cxLm. 
Paftillus  infufilis  Phauftionis,  Cap.cxLim. 
Paftillus  e  fubere  nominatus,  Cap.cxLv. 
Paftillus  Bithynos  appellatus,  Cap.cxLVi. 
Paftillus  ad  vlcera,nomas,  &  fluxiones  veteres, 

Cap.cx  lvii. 
Paftillus  ad  cohcos  probatus  &  minficus, 

Cap.cxLvm. 
Paftillus  ex  vino  &  oleo  pudendis  &  fedi  conueniens, 

Cap.cxLix. 
Paftillus  e  Iapide  Phrygio,pudendis  aptus, 

Cap.cL. 

Paftillus  e  lotariis,pudendo  &  fedi  conferen», 
Cap.c  li. 

Paftillus  albns  vocatus,  Cap.c  lii. 

Paftillus  ex  hahcacabo,  Cap.c  lih. 

paftillus  e  duobus  cllebons,  Cap.c  tnn. 

Paftillusmelanchlorosjhoccftnigri  coloris,  nomina» 

tus»  Cap.cLv. 
Paftillus  ad  chironia  &  mahgna  atque  fluxiones  valde 

laudatus,  Cap.cLvi. 
paftillus  e  thapfia,hemicranicus,        Cap.c  lvh. 
Paftillus  menfes  ducens,probatus,       Cap.c  lviii. 
PaftillusfimiliSjlaudatus,  Cap.c  Lix. 

Capillos  capitis  denigrans,  Cap.c  tx. 

Capillos  capitisflauos  reddens,  Cap.c  lxi. 

Capillos  capitis  nigros  efficiens,  Cap.c  lxii. 

Capillosdenigrans,  Cap.cLxiit 


7*3 


NICOLAI 


MYREPSI  ALEXANDRtN^ 
DePaftillis, 

Sc&io  quadragefimaprima.' 


OMPOSITIONEMpaftillorumtra  A  minis  fciflilis,iinguI.Jrachmas 
dituri,principibquidlit  paftillus  often-      drinarum,myrrha: ,  opn ,  fingu] 
demus,&  quot  eius  fpecies,&  quo pa&o 


nomincntur.Paftillus  igitur  a  formafi 
gurave  appellatur.Tres  autem  funt  eoru 
fpecies.Alii  nanquc  potabiles  funt,alii 
infufiIcsfunt,hoceftqui  per  anum  immittuntur:  alii 
inunguntur  ilhnunturve.Ex  iis  qui  potatur ,  ahi  aluiim 
cohibent  aut  fanguincm  autaliam  quampiam  fluxio- 
ncm,  refrigerando  autadftringendo,aut  a  obftruendo 
autdeficcandocompefcunt,  vtisqui  ex  fpina  JEgyptia  g 
conftat,&  qui  c  feminibus,  &fimiles.  ahi  verb  dolorc 
rhitigant,vel  qubd  fenfum  ftupefaciunt,  vt  crocodes  di 
ftus:vel  qubd  diffundunt,  veluti  qui  ex  aromatis  confi- 
ciuntur.  alii  obftrudtione  liberant  renum,aut  lienis,aut 
iecoris  vt  qui  ex  amaris  amygdalis  componitur ,  &  qui 
huic  fimiles  funt.Eorum  autem  qui  per  apum  miiciun- 
tur,nonnulli  acrimonias  obtundunt,  vt  iti  dyfenteria: 
quemadmodum  qui  eX  pompholyge,&  arriylo  ,  &  terra 
Samia,  fucco  ptifana: ,  aut  eiufmodi  ahquo  praparati; 
nonnulli  aluum  adftringunt ,  autfanguinis  profluuiii  C 
vcluti  Philippi  diftus,  aut  qui  ex  acantha/£  gyptia  con- 
ftat  cum  fucco  rofarum  aut  plantaginis  iniechis.  ahqui 
adurentesin  depalcentibus  dyfentenjs  congruente$,ex 
iandaracha,arfenico,calce,charta  vfta  cor.fe&i,&  cufuc- 
colentisautoriza:inie£h:inteftinotamen  pnus  muria 
eloto,&vtlaborantes  anteacibum&  potum  aiTumpfe- 
rmt,neahquid  medicamcntorum  facultatis  ad  ftoma- 
chumrapiatur.Cieterum  vtiles  funt  paftilli  qui  per  in- 
ferna  iniiciuntur,affe£hbus  potifiTmiim  malis  qui  in- 
fra  vmbilicum  fiint.nam  vis  eorum  vlterius  peruenirc 
non  potcft.bPoftquam  verb  quid  fit  paftillus,&  quot 
accipiatur  modis  diximus,  nunc  fingulorum  nomen- 
claturas  &  curationes  exponemus,initio  fa&o  a  paftillo 
qui  Myfterius  nominatur. 

a  Obftruendo]In  codicc  Nicolai.vt  etiam  in  Paulo,  falfo  legi 
tur,»«f*/*W«vr«v  pro  witpiyMjrXotarw.  b  Poftquam  veio]  Hic  qui- 
dam  in  manufcripto  codice  omiflafunt.quz  exlibro  7-cap.11.  Pauli, 
vnde  hxc  ad  verbuni  defcripfit  Nicolaus,rcftitui  poilunt. 


'7H 


a-rum  Alexan- 
achmas  dun 
Brmatis  paftil 


mas  duns 

Trita  cum  vino  Aminso  lnadefai 
lis  vtere. 

Cap.  V. 

PASTlLLVS  ad  lecinorofos  &  morbo  regio  cor 
reptos  valde  bonus.  Amfi,ieminis  apii,afari,amygJala- 
rumamararum,abfinthii,lingulorum  vnciam  fcm:s. 
Trita  madef.ic.to  cum  aqua,&  finge  paftillos,pia.bet6- 
que  vnciam  vnam  currl  aqua  calida. 

Cap.  VI. 

PASTILLVS  ad  nephnticos  &  vrinx  ftilliciJitu 
Pnmumautem  accipemercedem  tuam:  eft  enim  pro- 
batus  ,&  mirificus  admodum.  Pipens  Jrachmns  qiun- 
decim,gjlbani  Jrachmas  nouem,vuarum  exemptis  vw 
naceis  Jrachmas  tres.Bene  htuigata  Jigerito  in  pafti!- 
los  podere  vncia:  vnius,&  pra:beto  cum  vmo  bono  iuf- 
ficienti  m  introitu  balnei:&  mirabens. 


Cap.  I. 

PASTILLVS  Myftcrios  ad  pleuriticos,vna  dun- 
taxat  alfumptione  quodpollicetur  efficiens ,  dolorem  p 
mitigans,rigore  laborantibus,ftomachicis,  &  lecinoro- 
£s  conferens.Styracis  calamitis,  caftorei ,  piperis  com- 
munis,croci,fingulorum  vnciam  lemis,hyofcyami  he- 
xagium  vnum  femis.Bene  trita  madefacito  cum  iqua 
calida,&finge  paftillos  nucis  Ponticx  magnitudine.v- 
(u  cxigente  dato  paftillum  vnum  cx  vino  tempcrato. 
Cap.  II. 

PASTILLVS  ad  fpuentes  fanguinem  &  ccclia- 
cos.Opii  drach.tres,hyofcyami  drach.odro ,  anifi,  femi- 
nis  apiijfingulorum  drach.quinque,ipicx  nardi  drach. 


Cap.  VII. 

PASTILLVS  ad  licnofos ,  probatus  in  poiccllo 
tribus  dicbus.  Seminis  erica:  drachm.duas,  pipens  albi, 
fpiea:  nardi,ammohiaci  thymiamatis,rhei  barbari,  fin- 
gulorum  drachmam  vnam.Tnta  lrrigato  cum  decoctd 
eryngn  fufficicnti,&  finge  paftillos  cum  aceto  fquilhti- 
co,  &  prabeto  cum  oxymelite  aut  drolato  iquillirico 
pro  vinbus. 

Cap  VIII. 
PASTILLVSad  quartanas,admodum  probntus. 
Liquoris  Cyrenaici,piperis  comunis,  myrrha:  ,folicrd 
rutXjfingulorum  vnciam  vnam.Tritain  paftillcsdige 
D  rito  pondere  obolorum  duorum,  &  pra:bero  cum  oxy- 
mclite,pio  viribiis. 

Cap.    i  X- 

PASTILLVS  ad  quartanas  expertus ,  mirabili* 
omnino.Myrrha:  grana  feptem,euphorbi!,  piperis  cerri 
munisjfingulorum  drachmam  vnarn  .  Tritn  n;a  Jefnci- 
to  cum  aceto  fquilhtico  ,  &  linge  paftillos  cum  mclie 
defpumato  nucis  P6nticxmagfiitudine,&  piabcto*cu 
oxymelitc,aut  decoclo  fena:,  atit  afari,aUt  tatharitis; 


Cap.  X. 

PASTILLVS  Panchrcftos  expertus .  tacit  ad  c- 
mnemalum,pracipuc  verb  ad  eos  qui  vigilia  cirra  caru 
domahtur.ReprimitfIuxionem,toniJ!as  exiecat ,  prc- 
deft  cardiacis  jiecinorolis,  cholericis ,  henqfis ,  colicis^ 
muhenbus  moleftatis  &abortiehtibus ,  aJeo  vt  fecrti 
retineat.Sedat  quotiJianas,tertianas,&  quartanas ,  pri- 
ma  potione  febrem  foluens,fecunJa  potione  rigorerii, 
tertia  exurgere  facit.Sape  etiam  ad  ictus  venenatorum 
conducit,evceptis  tamcn  ns  qui  ab  afpi  Je  Jcmorii  funt. 
Confcrt  aJ  Jifficultatem  &  ftilliciJium  vrina:,&  hydro 


quatuor  femis,floris  lunci  odorati,croci,cafia: ,  fingul.  F  pcm.Summc  prodeft  arthriticis.bis  Jie  in  potU  ailum- 


drach.tres,mandragor£  corticis,ftyracis,  myrrharjfing. 
drach.quinquejhypocifthiJis,gallarum,  balauftiorum, 
fingulorum  drachmamvnam.Bcne  trita  fermentatocu 
fucco  plantaginis  minoris  aut  maioris,&  fingc  paftillos 
gallx  magnitudine,pra:bet6queproviribus  cum  aqua 
pluuiafi,aut  decocto  myrtorum  &  rhois  cuhnarii. 
Cap.  III. 

PASTILLVS  lienofus ex Galeno expertus.Myri- 
cx  fruc!ius,piperis  communis,  fingulorum  drach  .  qua- 
tuor,fpica:  nardi,ammoniaci,fingulorum  drach  .duas. 
Ammoniacum  diflbluecum  aceto ,  rehquis  autem  co-  • 
minutis &  probc  fubaftis,fingepaftillos  ponderc  vncia: 
vnius,pra:bcto  cum  oxymelite  quodfatis  eftjbibcndfi. 
Cap.    II II. 

PASTILLVS  ec',am/>«flc,hoc  eftperfuperna  cxhibc 
dus,ad  dylcntericos,&  ccchacos  probatus.  Acaciae ,  alu- 


ptus  antecibum,&  ad  nodem.mitigat  enim  ipiis  dolo 
rem  vt  probatus  &  mirabilis.Liquons  papauens  vncias 
duasjfeminis  hyofcyami  albi,glycyrrhiza:,  fmgulorum 
drachmam  vnam,piperis  efui  apti  nign  vnc.duas,  anifi 
Cretici  vnc.femis  quartam  pnrtem,croci  yhc.Vnam,fty 
racis  calamitis,caftorei,iingulori:m  vnc.lcmis ,  corticis 
mandragora:  vnc.femis.Styracem,opium  fubigito  cum 
paffo  Cretico:reliqun  dihgenter  tnta  mifce,&  excipe  cu 
paflb,ringequepaitillos  laba:  Grac;e  magnitudinc s  & 
pra:beto  paftillum  vnum  cum  vino  tcmperato. 

Cap.  XI. 

PASTILLVS  Connthius  nonii;inatus,aJquoti- 
dianas,tertianas,quartanas,colicos,dyfentencos,laiigUj 
nemlpuentes,non  concoquentes  cibum,&  Jiflicilc  ap 
pctentcs,aJ  oculos  fluxione  laboiantes ,  aut  tempor* 
Habet.-)fD  fictnnt  reliqux. 


7* 


N I  C  O  L*f  M  Y  R  E  P  S  I 


7i6 


ap.     XII.  A 
cluxionem  oculi  inhibitorium, 
s,zingibcriSjgummi,fingulorii 
m  exiguarum  cum  carnibus 
ui  albo  fuba<fta,&  digeftain  pa 

!  XIII. 

tos,hoc  eft  lnfuperabihs,  ad- 
rachmas  o<ftodecim,fquarria: 
lumbmi,  vuarum  iylueftnu, 


P  AS  TlL 

probatuni 
vnciam  femi 
vncias  duas 
ftillos,dat 

P  AST 

modum  bo 
ans  drachmas 
pyrethri,grani 

rotunda:,ciimini,1$uca:  femin;s,fahs  Cappadocici ,  fin- 
gulorum  drachmas  fex,iridis,thuns  mafcuh,  lingulorii 
drachmam  vnam  femis,falis  ammoniaci  drachmas  o- 
&odecim,a;ruginis  rafihs  drach.quadragmtao&o,  fina- 
pi  dra<&.  o£ruagintaquatuor.  Tritairngato  cii  decodo 
cancaru  pmguium  fufficienti:  &  vbi  bene  fubegeris,for 
mato  paftillos,&  pncbeto. 

Cap.  XIIII. 
PASTILLVS  Philippi,admodum  bonus.Balau- 
ftiorum  ftagium  femis,acacia:  ftagia  duo  femis,  hypoci  C 
fthidisfuca,op:i,thuris,myrrha:,crocomagmatis ,  gal- 
larum,aloes  flaua:,ihei  Pontici,baccarum  myrti,  fjdio- 
rum,fingul.ftag.femis.  Tnta  excipiuntur  cum  drofato 
myrtino,&  finguntur  paftilli. 

Cap  XV. 

PASTILLVS  diarhodon  ad  dyfentericos  &  cce- 
hacos  probatus.BaIauftiorum,thuris ,  fingulorum  vn- 
cias  femis ,  terra:  Samia: ,  terra:  aftens  ,  figilli  Lemnii, 
fingulorum  vncix  femis  quartam  partem  ,lycii,cro 
ci ,  rofarum  liccarum ,  rhois  Syriaci,  panis  ficci,  fym-  D  pofca 
phyti  vfti,iinopidis,acantha:  ^Egyptia;,  fingulorum  he 
xagia  duojopiijgummi,  fingulorum  vncias  duas.  Trita 
excipe  cum  fucco  plltaginis  maionsr&formatis  paftil- 
lisjdatoftagium  vnum. 

Cap.  XVI. 

PASTILLVS  after  nominatus,admodum  miri- 
ficus  &  probatus.CrocijopiijCaftoreijfpica;  nardi,cafia:, 


Cap.  XXII. 
PASTILLVS  c  vcficanis  laudatus.  Opii,feminis 

cucumens  fatiui,apii,  hyofcyami ,  &  femims  faniculi, 
veficaharujfing.vnc.vnam  femis ,  amygdalarii  amara- 
rum  vnc.femis  drachmamvnam,croci  vnc.vnam.Trita 
cum  vino  fufficienti  fermenrefcant :  &  formatis  paftil- 
li$,vterc. 

Cap.  XXIII. 
PASTILLVS  e  coralho  p^obatus.  Anagallidis  vn 
ciam  femis,corallii,rhei  barban  ,  fpicx  nardi ,  myrrha: 


ii,canchryo5,ariftolochia:  longx  &  B  Troglodyticar,pa:onia:,cariophylli,maceTi$,fing.vnc.j. 


anftolochix  loga:  &  rotuda:,fing.vnc.duas.Tnta  fermc 
tefcant  cu  fucco  plantaginismaions,&  fingatur  paftilli. 
Cap.    XXI III. 
PASTILLVS  e  corallio  fimihs .  Scminis  hyof- 
cyami,thuris,fingulorum  drach.vnam  femis ,  terra:  Sa- 
mia:,  cotallii,  rubnca:  finopica,  opn  ,  fingulorii  drach. 
vnam.Tnta  fermcntefcant  cum  fiicco  polygoni,  &  for- 
menrurpaftilh,qui  vfu  poftulante  pncbeantur. 
Cap.  XXV. 
PASTILLVSc  coralho  melior  omnibus,&  fami 
lians  omnibus  empiricis,pra:ter  opinioncm  dyfenteri- 
cis  conferens.Terra:  aftens,balauftiorum,coralhi,  fiicci 
hypocifthidis,acacia:,myrrha-,rhei  Pontki,dauci,  ora- 
phacii,tragacanrha*,fingulorum  vnc.  femis ,  rhois4ru- 
bei  vnc.vnam  femis,amyh,Lemnn  figilli,croci,  fiiigu!. 
fcrupulos  tres,  aluminis  fciffihs  fcrupulos  fex ,  acantha: 
A gyptia:  fru&us  fcrupulos  duos.Trita  excipe  cum  fuc- 
co  plantaginis  maioris,aut  vmo  veten  fufficicnti,&  for 
mato  paftillos  .  prabeto  dormituris  triobolum  cum 


Cap. 


pa 
XVII. 


a  RubeiJGnce  eft  e/wSfS:  AGuariasautero legic Sjriaci. 
Cap.  XXVI. 
PASTILLVSex  ./£  gyptia  fpma,quo  crebro  vtox 
aquem  Calenus  aphrodifiafticon  clidion  infcribit.  Me- 
dicamentum  accommodatum  ad  fanguinem  fpuentes, 
cocliacos,dyfentencos,&  defluxione  ftomachi  molefta- 
tos,  probatus.Cytinorum,fpina:./£gypria:  fru&us,ba- 
mvrrha,Lemnn  figilli,corticis  mandragora  ,  fingulo-  lauftiorum,acaciz,fucci  hypocifthidis,fingulorum  vn- 
rumvnc.vnam,feminisdauci,apii,amfi,fefelis,&hyof-  cias  tres,lycii,rhci  Pontici,fingulorum  vnc.duas,  myr- 
cyami,fty racis,fmgulorum  vnc.duas.Tnta  fcrmentato  E  rha:  vnciam  vnam.Tnta  excipiantur  cum  decofto  myf 
cum  vino  bono,&  formato  paftihW  torum,aut  rofarum,aut  vim  myrtini ,  &  fingito  pafbl- 

los,ac  prabeto  pro vinbuscum  decofto  rofarum,aut 
myrtorum,aut  pampinorum  vitis,aut  palmularu ,  aut 
aqua  fngida:  pluuialis  .  Lycio  autem  haud  pnrfente, 
conficito  cum  fucco  rhois  coriarii ,  vt  probatum  &  mi- 
rabile. 

Quem  Galenus.&c.JIn  codicemaculciipto  Gmpliciter  legitur 
r.r.Sed  vt  ex'Paulo  faiis  lic>uct,fcTilcndunj,e7  >  je>.«rcc  a$fc/<cja- 
c-<x5V  Ki  tiSit.ii  in-(j.fa*«. 

Cap.  XXVIL 
PASTILLVS  cx opio,fomnum mduccns, ad fc- 
bncitantes  &cahacos  minficus.Cinamomi,feminisa- 
pii,amfi,&  hyofcyami4myrrha,opn  Cretici,croci  veri, 
fingulorum  hexagium  vnum.  Trita fermetefcant  cum 
aqua  tepida,&finge  paftillos  exiguos.  praibeto  fingulis 
diebus  dormituns  vnum. 

Cap.  XXVIII. 
PASTILLVS  ad quartanas admodum probatus. 
Opiijfeminis  ruta  &  hyofcyami ,  fingulorum  vnc .  fc- 
q  mis,croci  hexag.vnum  femis,cafia;  vnc.vnam,  fulphu- 
risignemno  cxperti  vnc.duas  hcxag.i.femis.Tritafcr- 
mentefcant  cum  aqua  pluuiah,  &  fingito  paftillos  fcru- 
puh  vnius  pondere,pr*bet6que  cum  pofca  ante  acce£ 
fionis  inuafionem. 

Cap.  XXIX. 
PASTILLVS  probatus  N:cephori  ad  cahacos. 
Sandaracha  vnciam  vnam  femis,opn  hexag.duo,fqua- 
mx  ferri  vnc.vnam,fquama  ans  vnc.  vnam  hexag  .  v- 
num,croci  hexag.duo,calcis  vnia,aluminis  fciffihs,pa- 


'PASTILLVS  nominatus  tngonos  .  Seminis  a- 
pn  &  hyofcyami,  fingulorum  drachmam  vnam  ,anifi 
drachmas  duas,opii  drach.vna.rn  .  Tnta  fermentatocu 
aqua,&  finge  paftillos. 

Cap.  XVIII. 
PASTILLVS  de  femmibus,mirabilis  .  Anifi ,  a- 
pn,fingulorum  drach.duodecim,ammeos ,  hyofcyami 
feminis  ,fingulorum  drachmas  tres  ,  feminis  fanicuh  F 
drach.fex,opn  drach.quattior.  Tnra  feimenrato  cum  a- 
qua  fufficienti,&  formato  paftillos. 

Cap.  X I  X. 
PASTILLVS  e  fpina  JEgyptia.  Spma  ^Eg.yptia?, 
rhois  Syriaci,thuris,acacia:,aluminis  Iciflilis,  gallarum, 
fucci  hypocifthidis,Lemmi  iigilli,  coralhi,f)mphyti,Sa 
mii  afteris,  aloesflaux,ladani,fingul.vnc.femis.Terito 
fingitoqne  paftillos  cuffl  vino,&  prabeto. 
Cap.    X  X. 

PASTILLVS  chdios  Onbafiii  ad  dyfentericos 
&  cahacos,probarus.Galia:  lmmatura;  drach.  quaruor, 
opii  drach.duas.  Tnra  fermentato  cum  drofato  myrti- 
rio,  ac  formato  paftillos  aut  pilulas,  &  pra;beto  tres  aut 
qumque  cubitum  ituns. 

Cap.  XXI. 

PASTILLVS  Philippi  vocatus,ad  dyfentcricos 
&  caliacos  mirabilis.Balauftiorum,acacia:,  fucci  hypo- 
cifthidis,opn,rhoisSyriaci,thuris,myrrhx,croci,galla;, 

aloes  flaua:,rhei  Pontici,  fidiorum,  myrtorum,  fingul.  H  nis  vfti,fingul. vnc.vnam  hexag.vnu^n.  Trita  excipito, 
drach.duas .  Probe  trita  excipe  cum  vino  auftero ,  aut       &  paftillos  formatos  prxbcto. 
fucco  plantaginis  minoris.  Formatopaftillos  triobola-  Cap.  XXX. 

res:&  li  fcbris  abeft,pra:beto  cum  vino  :  febricitantibus  PASTILLVS  hcnofis  conferens  e  Caleno  exper 

autem,cum  hydromehte.  rus.Scmjnis  crica:,piperis  communis,finguloru  hcxag 


1  ^< 


78 


DE  PASTILLIS   SECT.  XLI. 


«juatnor,lpica:  nardi,ammoniaci ,  fingulorum  hexagia 
duo.Ammoniacum  diffolue  feorfim  cum  aceto,dein  o- 
mmbus  fimul  fubadtis  finge  paftillos  pondere  vncixv- 
rnis,&  bibendos  pra:be  cum  oxymelite. 

Cap.  XXXI. 
PASTTLLVS  qui  per  fuperiora  affumitur,ad  dyf- 
entencos  &  coeliacos  admodum  probatus.  Acacia:,  alu- 
minis  fcifli,gallarum  Alexandrinarum,  myrrha:,  opii, 
fingulorum  vncii  vnam.Trita  fermentefcant,  cum  vi- 
no  amina:o,  &  fingantur  paftilli,  acdenrur  cum  deco- 
£tofymphyti,myrtorum,rofarum,&  rhois  culinarii. 

Cap.  XXXII. 

PAfTILLVS  adiecinorofos  &  regio  morbo  Ia- 
borantes,Iaudatus.  Anifi,?.pn,aftri,amygdalarum  ama- 
rarum,abfinthii,fingulcrum  vnciam  vnam  .Tritaftr- 
mentefcant  cum  aqua  pluuiah,&formentur  paftilli  po 
dere  vnciaj  vnius,&  pra:beto. 

Cap.  XXXIII. 

PASTILLVS  nephriticus  ad  vrina:  ftillicidium 
admodum  laudatus  &  probatus.  Primum  vero  merce- 
dem  accipe.Piperis  vnc.feptem  femis,galbani  vnc.  qua 
tuor  femis,  vuarum  vnciamvnam  femis  ,  chamarmeli 
drachmam  vnam,radicis  rubia:  drachm.duas.Tnta  fer- 
mentefcantcum  decodfo  chama:meh,&  finganturpa- 
ftilh  quorum  finguh  pendeant  vnciam  vnam.Datur  m 
defcenfu  balnei  cum  vino,&  mirabens. 

Cap.  XXXIIII. 

PASTILLVSex  eledlro  feu  fuccino.Pfyllii,indis 
Illyrica:,maftiches,ele£rri,croci,fingulorumvnc.vnam, 
opn  vnc.duas.-in  aho  vnc.quatuor  habentur  •  Tcrantur 
&  formentur  paftilli,pra:beanturque. 

Cap.  XXXV. 

PASTILLVS  c  cornu  ceruino  ad  dyfentericos& 
fpuentes  fanguinem.Cochlearum  terreftnum  drachm. 
fex,cornu  ceruini  vfti,galla-  torrefa&a:,  acacia:  torrefa- 
£ta:,fingulorum  drach.duas  femis  obolos  fex,baccarum 
myrti  nigra:  drachmas  feptem  femis,opn  torrefa£ti,fuc 
ci  hy pocifthidis,fingulorum  drachmas  duas  femis,ocna 
thes  drachmas  tres,lucci  radicis  mandragora:,terra:  afte 
ris,fir,gulorum  drach.fex,rhois  obloniorum  drach.  fe- 
ptem,fidiorum  torridoru  drach.tres,thuris  drach.  qua- 
tuor,comcis  pinex  torrefa£h  drach.feptem,hyofcyanii 
tofti  drach.quinque,rhois  coriani  libram  vnam  femis. 
Rhu  coquatur  cum  vinonigro,  &  craflifTimum  fiat  vi- 
num,reliquaque  excipiatur,atque  cum  vinopaftilli  fin 
gantur  denturque  pro  vinbus. 

Cap.  XXXVI. 

PASTILLVS  per inferiorainiiciendus.Succi hy 
pocifthidis,opn,landaiacha:,arfenici,fqiiarna:a:ris,  cal- 
cis  viua:,xris  vfti ,  aluminis  ,  lycii ,  omphacii ,  mifyos, 
rhois  Syriaci,rcfarum  aridarum,  croci  fingulorum  vn- 
ciam  vnam,charta:  vnc.duas.Tnta  fermentefcant  cum 
aqua  fufficienti,&  fingantur  paftilh. 

Cap.  XXXVII. 
PASTILLVS  amarus  ad  iecinorofos  ,  Iienofos, 
ftomachicos  &  hy  dropicos  admodum  mirabihs.  Semi- 
nis  apii,afan,abfinthii,amygdalarum  amararum,  anifi, 
iingulorum  vnciam  femis.Trita  fermentefcant  cum 
fucco  abfinthii,&  formentur  paftilh,ac dentur  cumo- 
xymelite  fquilhtico  fufficiente. 

Cap.  XXXVIII. 
PASTILLVS  liquans  lienem  confeftim.  Ramo- 
rumtenerum  rubi,ammoniaci  thymiamatis,fingul  dr. 
quaruor,fohorum  capparis  drach.duas,fru£fus  myrica: 
qua:  afplenos  dicitur,fquillx  affatx,pipens  communis, 
fingulorum  drachmam  vnam  .  Tnta  irrigentur  cum  a- 
quas&  finganturpaftillijdenturque  cum  oxymelite  ,ac 
miraberis  eius  effedfum. 

Cap.  XXXIX. 
P  A  S  T  I  L  L  V  S  leucos  hoc  eft  albus  vocatus,  val- 
de  probatus.Tragacanthx,  lythargyri ,  fing.hbr  femis, 
figilh  Lemnii  hb.vnam,ceruffa:  hb.S.quartam  partem, 
thuns  mafculi  vnc.quatuor  lemis.Trita  fermentelcant 


78S 

turquepaftilli, 


jfris  vfti  vnc. 
arum  agreftiu, 
ruct,fihs  Cap- 
|fem:s,thuns 
nis  raiihs  lib. 
fmentefcant  cu 
:cpra.beantur. 


A  cum  decodro  myrti  &  papaueris,! 
dentur  pro  vinbus  vt  admodum-: 
Cap  X4 

P  ASTILLVS  amcetosj 
femis  quartam  partcm,fquari 
ariftolochia:  rotunda?,cumi: 
padocicijfingulorumvnciafisl 
mafculi  vnc.femis  quartam^u 
duas,finapi  libram  vnam  fer 
deco&o  cancarum,fingantul 
B  Cap.  XLL 

PASTILLVS  cx  abfinthio  hemicranicus  .  Succi 
abfinthii  drach.  octo,myrrha:  drach.quatuor,opopana- 
cis,euphorbii,fing.fcrup.tres,nitri,liquoris  parthenici, 
fing.  drach.duas,  pipens  communis,ftgapeni,  ihigulo- 
rum  drach.vnam.Tnta  fermentefcant  cum  ace»Talbo, 
&formentur  paftilli,qui  vfu  poftulante  aceta&ifloluti 
illtnantur,&poft  horas  fexIauato.Si  vero  vultparce  vti, 
cerato  a:quali  excepra  llhne  integras  diem  &no&em. 
Cap.  XLII. 
C  PASTILLVS  auriculans  di&us,mu'ta:  efiicacia: 
ad  aurium  fonitus,ac  apponderatione  confonans.Dicut 
autem  non  effe  contingendum  a:grorantem  pnufqua 
mercedem  accipiasnn  tribusenim  aut  qui::que  diebus 
omne  morbu  auriu  fiue  vetus  aut  reccs  fuerit,  emendat 
corngitve,&  confeftim  dolore  vacare  facir.Aunum  do 
lonbus  auxiliatur,in  oppofitaaurem  infufum .  Folioru 
ruta:,zingibensaTroglodytici  dolo  vacantis,fing  .  dra- 
chmas  tres,fucci  hyoicyami  drach.femis,opn  nigri  ,a- 
momi,crociCorycei  puri,fii.gul.drach.femis,baccarum 
D  lauri  excorticatarum  drachmas  tres.Trita  fermentefcat 
cum  lacte  muliebn,&  mformato  paftillos  quos  in  vm- 
bra  ficcato.vfu  exigcte  cum  la£te  irngato  muliebn,  in- 
funde  cum  gofipio. 

a  Ticglody tici ]ln  codice  Nicolai  non  refte  rf*>>  CtiSh^io 
Tfecyxsfvrix.ivelrfuyxcffatoot  legitur.Puio  enim  Nicolauni loqui 
de  zmgibeie  quod  in  Troglodytica  nafcitur. 

Cap.  XLIII. 

PASTILLVS  Amazonis nominatus.Seminis a- 
pii,anifi,cinamomi,fing.drach.  vnam  femis  ,  coma:  a- 
bfinthn  drachmas  duas,myrrha:,pipens  communis,o- 
^  pii,caftorei,fingulorum  drachmam  vnam.  Tnta  fermc 
tefcant  cum  aqua,&  formentur  paftilh,denturque. 
Cap.  XLIIII. 

POLY  ID  AE  fphragidis  confe&io.  Aluminis  fcif- 
fi  drachmam  vnam  femis,thuris  malcuh  drachm.duas, 
myrrha:  drach.quatuor,chalcanthi,aloes  f laua* ,  fingul. 
drachmam  vnam,cytinorum  drach  .  fex ,  fellis  taunni 
drach.tres  alias  drach.o&o.Trita  lrrigato  cum  vino  au- 
ftero  fufficienti,&  recte  confe&os  dato. 

Cap.  XLV. 

CROCOMACMATIS  confeaioadmodupro- 
bata.Croci  hexagia  vigintiquinque,myrrha: ,  rofarum 
^  aridarum,amyh,fingulorum  hexag.duodecmi  femis,a- 
mygdalaru,  thuris  mafcuh,gummi,fingu!orum  hexag. 
vnum  femis,cofti,fpica:  nardi,  fing.  drach.quarta  par- 
tem.Trita  fubiguntur  vino  bono,&  exhibentur. 
Cap.  XLVI. 

PASTILLVS  rubeus  appellatus,ab  Ttalis  rubea 
trochifcata.Conferens  tertianis,  quartanis  &  quotidia- 
nis,datus  temporeacceffionis  cum  ftillatitio  rofarum 
hquore,aut  ciidecoGo  fena:,Pontica:nucismagnitudi 
ne.Si  vero  placet  hunc  terito  cum  ftillatitio  rofarum  li- 
quore,&  munge  pulfus  manuum,  tcpora  &  nares .  Cly- 
cyrrhiza:  radicis,cinamomi,papaueris  albi,aut  capitum 
papaueris,fingulorum  drach.tres  fcrup.vnum,gran.fru 
mentacea  quinque,croci,rofarum,  hyofcyami,  &  femi- 
nis  apii,  fingulorum  drach.duasgra.  quindeom  femis, 
caryophylli ,  ftyracis,opii,finguloru  drach.femis,paftil 
lorum  e  croco&  diocri  vocati,fingulorum  drach .  duo- 
^  decim,myrrha:,anifi  ,fingulorudrachmas  quindecim. 
Trita  fermentefcant  cum  melle  Attico,  &  fingito  paftil 
los,datoque. 

Cap.  XLVII. 
PASTILLVS  diarhodot)  adroodum  probatus, 


7*9 


rofarum  viridiu, 
tali  rubei  dvacf 
xit.croci  fcrup.4 
tefcant  cum  ftil! 
ftillis  vtere. 

P  ASTIL 
tm.Seminis  pjf> 
ban  fcuip.  qui*g*l 
vnam,balfimi  rcr 
titio  rofarum  liq 

Diai6n]In  Nicolaf 


NICOL.    MYREPSI  79° 

,mas  tres,fpbdii  drach.duas,fan  A  quatuor,floris  iunci  odorati  drach.duas.  Trita  fermen- 
ran.vii.fantalialbi  dr.vnagra.       tefcant  cumfucco  fanicuh  aut  intybi,&  finganturpa- 

ftilli  denturque  cum  iiicco  malorum  Punicorum. 
Cap.  LVI. 
PASTILLVS  ex  rheo  barbaro,  ad  hypochodria- 
cos,materia  refertos.iecino rofos,henofos, ftomachum 
que  lmbecillum  habentes  roborat.Rofarum,  abfinthn, 
rhei  barbarijfingulorum  drachmas  tres ,  fpodn  ,  fpica, 
floris  lunci  odoiati,lacca,eiipatorii  fucci,  fingulorum 
drachmam  vnam,fantah  citrini,croci,xylocafia,traga- 
fo,vti^"^set|a>COIll'Ptc  adm°-  g  cantha-,maftiches,fingulorum  fcrupulos  duos.Tntafer 

menrefcant  cum  fucco  faniculi,&  fingatur  paftilli  qui 


gr.xn.Tnta  ferme- 
ore,&formatis  pa- 
L  V  1 1 1. 
r,hoc  eft  c  violis  nomina- 
uas  fcrup.vnum,rhei  bar 
antaginis  minons  drach. 
nta  fubigantur  cum  ftilla 
m;ttos.paitillos  exhibeto. 


dum  Ugum ,-:  S,  ■■£>,!  Fro  '-  ttJl*v,hoc  ert  ev;olt*$sS"c  enmi  apud  Aftua 
num  rcctcquidcm  Iegi  conftat .  Vethx  rfo*  difliones  de  vjolis  non 
lunt  integre  prohtx.Nara  in  Laiinis^odiobus  nonnullis  leguui  diaui, 
eoncife  pro  de  violis. 

Cap.  X  L  I  X. 
PASTILLVS  aDiocres,probatus  valde.  Amomi 
drachmam  vna,cinamomi,folii,myrrhx,cafixlignea:, 
fingulorum  drachmam  femis,fpica  fcrupulum  Vnum, 
opobalfa.mi,cofti,iunci  odorati  floris ,  calami  odorati, 
xylobalfami,afan,phu,fingulorum  gran.  quindecim, 
maftiches,focniculi,fingulorum  grana  fex  ,  °  tamancis 
granaodo.Tnta  madefiant  cum  vino  afcalonite,&  fin- 
gaiVtur  paftilli,  ficcentur  cum  fumo  ftyracis,  &  dentur. 

a  Diocres]  Manufciiptus  codex  legit  fiinfxc,  vt  etiam  Latinus. 
Conftac  autcm  baibaram  efie  dicrionem.  b  Tamancis  jln  codice 
manufcripto  pcrperam/ai'?i>-/'cprojuuf/ic>i{  legitur.  Eam  enimgenui- 
ram  cfle  lcftionem.c  Latinis  ctiam  codicibus  abunde  patet. 


Cap.  L. 

PASTILLVS  c  croco.*De/ja>.Croci  drach .  tres, 
rofarum,ammeos,myrrha: ,  fingulorum  drachmam  v- 
nam  femis,hgni  aloes  fcrup.duos  .  Tntafermentefcant 
cumftillatitio  rofarum  liquore,&formetur  paftilh:qui  D 
vt  probati  exhibeantur. 

Cap.  LI 

PASTILLVS  fquilliricus,mirabilis  valde.Squilla. 
extrinfecus  fermento  obhtam  affato  bene  in  chbano. 
Adiice  ilh  farinam  eruinam  &  rurfus  fimul  cotundito, 
dein  fermentato  cum  bono  Vino:&  vbi  excepens ,  for- 
mato  paftillos,&  dato. 

Cap.  LII. 

PASTILLVS  fpodios  cognominatus .  Spodii 


exhibeantur  cum  deco&o  faniculi. 

Cap.  LVII. 
-  PASTILLVSex  anifo  ad  iecinorofos ,  lienofos  , 
ftomachicos  &  inflatos.  Anifi,rofarum,faniculi,fing. 
drach.feptem,rhei  barbari  drach.vnam,fucci  glycyrrhi 
za,flons  lunci  odorati,lacca,maftiches,fpica: ,  eupato- 
rii,fingulorum  drach.tres,xylocafia-,afar],abfinthii,(po 
dn,fingulorum  drachmas  duas.  Tnta  fcimentefcant  cil 
C  fucco  ruta',&  fingantur  paftilh  qui  cum  decotfto  fani- 
culi  fufficienti  prabeamur. 

Cap.  LVIII. 
PASTILLVS  ex  abfinthio  ad  eos  quibus  refrige 
ratus  eft  ftomachus,iecinorofos,ftomachicos ,  &  haben 
tes  tumorem  ln  iecore:valde  bonus.Abfinthii,fanicu- 
li,anifi,rofarum,amygdalarum  amararum,fingulorum 
drachmas  tres,afari,ipica,  flons  iunci  odorati,apii,  fin- 
gulorum  drach.duas,rhei  barban,fucci  eupatorn  ,  fing. 
drach.vnam.Tnta  fermentefcant  cum  fucco  intybi,& 
formentur  paftilli  qui  pro  vinbus  exhibeantur. 
Cap.  LIX. 
PASTILLVS  ex  eupatono,adiecinorofbs,lieno 
fos,ftomachicos  &  eos  qui  malum  corpons  incurrent» 
Abfinthii,floris  iunci  odorati,fucci  eupatorii,rofarum, 
faniculi,maftiches,fingulorum  drachmas  tres,rhei  baf 
bari,anifi,tragacantha:,fantali  citnm,fpodii ,  finguloril 
drach.vnam  femis.Trita  fermentefcant  cum  fucco  inty 
bi,&  formentur  paftilh  quorum  iinguh  pendeant  hex. 
vnum.  Dentur  cum  deco&o  intybi  autdrofato  acido, 


drachmas  quatuor,rofarum  drach.feptem,femims por-  E  quv  oxofacchar  nominatur,  aut  acido  Punicorii  fucco. 

Cap.  LX. 

PASTILLVS  diarhodon,  ad iecinorofbs  & ito- 
machicos  prater  opinionem  faciens.  Rofarum  dfach. 
decem,glycyrrhiza  drach.fex,floris  lunci  odorati ,  fpi- 
ca,fanicuh,fpodii,tragacantha:,fingulorum  drachmas 
duas.Tnta  fermentefcant  cum  fucco  intybi ,  fingantur 
paftilli,  quorum  finguli  drachmam  vnam  adaqucnt. . 
Prabeantur  cum  fucco  Punicoium. 

Cap.  LXI. 

F  PASTILLVSe  fpodio  ad  calorem  iecoris,  &  fe- 
bresacutas,atque  ardentesmirabilis.  Rofarum  drach. 
tres,fpodh,feminis  portulaca,fucci  glycyrrhiza ,  fing. 
drachmas  duas,tragacantha,amyli,  fingulorum  drach. 
vnam,facchan  drach.quatuor .  Tnta  fermentefcant  cil 
fucco  pfyllii,&  finganturpaftilli  qui  cum  fucco  pfylhi 
prabeantur. 

Cap.  LXII. 
PASTILLI  e  caphuTa  ad  calorem  iecons.  Rofa- 
q  rum,gummi  Arabici,tragacantha?,fpodii ,  fingul .  dra- 
chmas  quatuor,feminum  cucumerum,  ieminis  portu- 
laca,glycyrrhiza,fingulorum  drach.o&o,  croci  drach. 
duas,amyli  drach.tres,caphura  drach.femis.  Trita  fer- 
mentefcant  cum  iucco  pfylhi,  &formentur  paftilh  de 
quibus  detur  quantum  v  olueris. 

Cap.  LXIII. 
PASTILLVS  e  tnbus  fantalis,ad  iecinons  calo- 
rem,immodicam  fitim,hngua*  ariditatem,&  febres  ar- 
dentes.Rofarum,  ipodii,  facchan  ,  fingulorum  diach. 
H  quatuor,trm  fantalorum,femims  portulaca ,  fucci  gly- 
c)  rrhizajfeminis  peponis  &  cucumeris,caphura,  traga 
cantha-jfingulorum  drachmam  femis  .  Fermentclcant 
cu  fucco  pfyllh,aut  mah  Punici,&  fingaturpaftilli.prav. 
beanturcum  pondere  thuns,autfucco dulcis calami. 

Cnp. 


tulaca,fucci  glycyrrhiza,fingulorum  drachmas  duas 
Tnta  fermentefcant  cum  fucco  feminis  lini:&  exiccati 
invfum  referantur. 

Cap.  LIlI. 
PASTILLVSe  Vipera.Alii  dicunt  qubd  conficia 
tut  ex  aliafera,qua  Itali  Tirumvocant.Accipe  tirum  fi- 
ue  viperam  quamcunque  inuenehs,&  amputatis  a  capi 
te  ac  cauda  ternis  digitis,deinde  quod  medium  eft  arri- 
pe,cutcque  detrac~ta,&  interaneis  omnibus  abiedris,  re- 
liquum  corpus  ablutum  &  probe  repurgatum  in  ollam 
Cum  aqua  connce,&  coquito  bene  :  poftea  eximito ,  & 
probe  oiTa  vndiquaque  purgato:carnibufque  in  morta 
num  coniec"tis,&  bene  contufis,admifce  illis  farina:  er- 
uinx ,  aut  panis  vfti  puri  quod  fatiseft  vt  fingi  paftilli 
queat.vbi  probt  fubafta  fuennt,formato  paftillos,qui- 
bus  vtere. 

Cap.  Lllll. 
PASTlLLVSc  corallio  admodum  bonus.  Coral 
lii  rubei,cinamomi,amomi,papaueris,myrrha:,  fingul. 
drachmas  quatuor  ,  flonsiunci  odorati ,  croci  fingulo- 
rum  drach.  duas,  calami  odorati,  xylobalfami,  calia:  li- 
gnea,maftiches,polii,foln,aut  phu,afari,  perdicii  her- 
ba  per  quam  inficiunr  veras  alanas,  fingulorum  drach. 
vnam^Trita  fermentefcant  cum  drofato  aut  vino  fuffi- 
cientij&formentur paftilli,quorum  finguli  pendeant 
hexagiuni  Vnum.prabeto  ad  vfum. 

a    I.anas^Manufcriptus  codex  ligit  xtfia  falfo  pro  «fia.Lanas 
ar.tcmpctdicio  infici.I  1 :  r, .  : .  tcftacur. 

Cap.  LV. 

PASTILLVS  c  lacca,ad  iecinorofos,lienofos  ,  & 
ftoinachicos  a  calore  faclos,  probatus.  Lacca:  qua  tin- 
gunt  fullones,rofarum,fpodii,abfinthii,facchari ,  fucci 
«riipatoriijfingulorum  drach.tres,  rhei  barban  drachm. 


79l 


Cap.    L  XI III. 

PASTILLVS  e  bcrbens,  hoc  eft  oxyacantha  J£- 
gyptia.  Berberis,  fpodii,  fucci  glycyrrhrzx ,  feminis 
portulacxjlingul.drach.tres ,  rofarum  drach.fex,fpica:, 
amylijtragacanthi-,  fingulorum  drachmam  vnam ,  fe- 
minis  anguria;  drachmam  vnam  femis ,  caphura:  dra- 
chmam  femis.  Tntafermentefcantcum  aqua  ,  fingan- 
turque  paftilh,qui  dentur. 

Cap.  LXV. 

PASTILLVS  e  berbens,  hoc  eft  oxyacantha. 
Succiberbens  drach.vnam,fucci  intybi,feminis  intybi, 
anguria:  &  portulacx ,  lingulorum  drach.tres,  rofarum 
drach.duas,rhei  barban  drach.vnam,fena:,fpica:,fingu- 
lorumdrachmam  femis.  Trita  fermentefcant  cuma- 
qua ,  formenturque  paftilli  pondere  hexagii  vmus,  & 
prxbeantur. 

Cap.  LXVI. 

PASTILLVSex  eupatorio,ad  iecinorofos,lie  no- 
fos,ftomachicos,&  hypochondna  fublata  murmuratia. 
Spica:,eupatorii  fucci,feminis  fccniculi,anifijfucci  abfin 
thn,fingulorum  drach.  duas,  rhei  barban  drach.vnam, 
fantali  citrini,croci,  xy  locafia:,  maftiches,  fing.fcrupul. 
<luos,fpodii  drach.vnam.Tntafermentefcant  cumfuc- 
co  fceniculi  fufficienti,&  formctur  paftilh.  Detur  vnus; 
<ft  enim  laudatus,&  probatus. 

Cap.  LXVIL 

PASTILLVS  e  fena,  ad  henofos,  iecinorofosj  & 
melancholiccs  admodum  bonus.  Afari,  fena:,  fpica:, 
fing.ftag.  vnum  femis,  rhei  barbari  ft.ig.  femis,feminis 
portulac£,rofarum,cinamomi,fing.drach.tres,feminis 
la<2uca:,intybi,agni,cyperi,fing.  hexag.  duo  gran.qua- 
tuor.Tntafermentef.ant  cum  fucco  fccnicuh,  formen- 
turpaftilh,deturcjue  vnus. 

Cap.    L  XVIII. 

PASTILLVS  Criogenes,  ad  grandines  in  oculis 
valde  bonus.  Ariftolochia:  rotundx,  fcjuamx  a:ns  v- 
fti,a:ruginis,aluminis  fciffilis  &  rotundi,zingiberis,fuc- 
ci  herba:  verbenaca:  re3a:,  fmgulorum  drachma  vnam 
fcrup.duos  grana  quinque.Tnta  fermentefcant  cuma- 
ceto,formenturpaftilh,&dentur. 

Cap.  LXIX. 

PASTILLVS  ad  oza:nas,admodum  probatus. 
Cadmia:  ter  vfta:,&  vino  reftm&a:,molybdena:,  plum- 
bi  vfti,lithargyn,  fpica:  nardi,thuris  mafculi,  foliorum 
cyparifli,fabina:,gallarum,lycii  Indici,gummi,fing.dra 
chmas  quatuor,  ceruffa:,  aglaucii,  nitn  aut  rubrica:,fo- 
ln,balauftior..m,  lloris  iunci  odorati,  acacia:,  aloes  fla- 
u2,fing.drach.femis,fohorum  &  florum  rofarum,fing. 
fcrup.fex.  Tnta  fermentefcant  cum  aceto  ,  &  fingantur 
paftilli,qui  dilloluti  cum  vino  prxbeantur. 

a    Glaucii]  l.i  manufcnpco  codice  kgiiur  Tfax/nU  profxni/xiK. 

Cap.  LXX. 

PASTILLVS  ad  cardiacos ,  animo  deficientes, 
refolutos ,  &  eos  qui  crafios  humores  in  fuperiore  ven- 
tre  aceruant,  animi  defeftionem  inducentes,  &  ad  fan- 
guinis  fruftrationem.  Coralhi  drach.  vnam  ,  mafti- 
ches  hexag.vnum,ambaris  drach.  femis,  fpica:,  ligni  a- 
loes,caryophylh,cinamomi,galla:  mofchata:,alipta:  mo 
fchata:,nucis  mofchata: ,  cubeba: ,  cardamomi  exigui  & 
magnijCaryophylh  magni,ferici  vfti,feminisocimi,  fin 
gulorum  hexag.vnum.Offa  cordis  ceruini  quatuor,flo- 
rum  borraginis  &  rofmarini ,  foliorum  citri,  aut  citrea; 
foliorum,iing.hexag.  vnum,  ramenti  oflis  eiephantis, 
oflis  nans  purpura:,margantarum  ,fingulorumhexag. 
femis,  fapphiri  drachma  femis,lapidis  Armenii,lapidis 
lazuli ,  fingulorum  drachmam  vnam ,  mofchi  lihquas 
duas  femiSjberberis  hexagium  vnum,  auri  pun  hexag. 
femis.  Tnta  fermentato  cum  fucco  borraginis  &  bu- 
glofli,  fingitoque  paftillos  pondere  drachma:  vnius.V- 
fu  pofcente  dato  quantum  lubet  mane  kiuno  cum  vi- 
no  veten  fufficiente. 

Cap.  LXXI. 

PASTILLVS  emoicho,adfyncopencordis,&a- 
nimi  defe£honern,fanguiniique  fruftrationem,  craflbs 


DE   PASTILLIS,     SECT.  X  Ll. 

A  itemhumoresin  fuperiore  ven' 


79* 

Midantes,&ir.du 

centes  animi  defe&ionem.  ^^K^  fpica:,hgni  a- 
loesjcinamomi,  cir\oplivia^al|jaB|Rhata-,nuci$  mo 
fchata:,cubeba:,cariam^mi'p^r«jjB^gni ,  corticis  ci- 
trn  carnis,  fing.  hexag.  vtj^^HR^iiiq.duas  fmjs, 
offa  cordis  cerumi  tna,l  :rbertjg^^BS.Tnta  fern.en- 
tefcant  cum  vino.&  tVjrn.atb  p»j|R,'dato  mane  ieiu-= 
nocum  vinobono  fuff:c:entc.  gg 

PASTILLVS  ad  eos^Hjporbo  comitinli  cnpti 
B  funt^Archigenis.Impetiginis^equi  cjiii  iuxta  genua  ha- 
betur  drachm.duodecim,  caftore'i,g?lbani,fmguloi um 
drach.fex,ferpy  ili  drach.quatuor.  Ha.c  probc  lauigata 
fermentefcant  cum  aceto,& fingantur  paftilh  tnobola- 
res.detur  vnus  cum  oxymelifis  cyathis  duobus,  dicbus 
quadraginta  perinterualla. 

Cap.  LXXIIl. 

PASTILLVS  Archigenis,  ad  eos  qui  morbo  co 
mitiali  laboranr,  &  per  circuitus  conuelluntur ,  aut  ilei 
dolore  moleftantur,aut  capitis  dolore  affliguntur.  Ca; 
ftorei,abrotoni,panacis  radicis,pyrethri,croci,fmgulo- 
rum  drachmas  otto,ruta:  fylueftns  feminis,  myrrha:,pi 
pens  communis,  fingulorum  drachmas  quatuor.  Bene 
tnta  fermentefcantcum  aceto  fqudlitico,finganturque 
paftilli  pondere  drachma:  vnius.Detur  vnus  febre  vaca 
tibus  cum  aceto  fquillitico  rfebrieitatibus  autem,in  re- 
mifiione, aut  inteniallis,ciim  mulfa  tnbus  diebus .  dein 
tres  intermittens  dies,  itcrum  tnbus  diebus  dato.  poft 
tres  intermittens  dies,dato  ahistnbus  diebus.  &  vniuer 
fx  exhibitiones  fimul  fntnouem.Hoc  faot  etiam  ad  ar 
D  thrmcosjducit  menfcs  muhenbus  in  neceflltate. 

Cap.  L XXI III. 
PASTILLVS  adaftiuasvftiones,vniuerfum  cor 
ptis  odoratum  faciens.  Cafia:,  indis,  myrrhar,  aiumi- 
nis  boni5fingulonim  vnciam  femis.Trita  fermentefcat 
cum  vino  odorato,&  formentur  paftilh,qui  dentur  vfu 
poftulante. 

Cap.  LXXV. 
P  ASTILLVS  capniftos  a  fumo  diftus ,  ac!  tuf- 
g  fientes ,  &  nonnifi  re&a  ceruice  ipirantes,  Valde  pruba- 
tus.  Abrotoni,fandaracha:,finapi,cardamomi,fingu- 
lorum  vnciam  femis.  Trita  fermentefcant  cum  aqua,& 
finge  paftillos,  vfuque  exigente  fuper  carbones  ponito, 
&  fuffito  per  infundibulum  ,  vt  ager  iumum  per  o$ 
excipiat. 

Cap.  LXXVI. 
PASTILLVS  ad  tuffientes,  &  nonnifi  re&acer» 
uice  fpirantes  fuffumigabilis,f  mihs.  Arfenici,alumi- 
nisfciffilis,  a  fabma:,  hordei,  aut  farina:hordei,  radicis 
p  chama:dry  os,  corii  vitis ,  maftichcs,  chamalences,  hoc 
eft  vngula:  cabalhna:  lingua  Italica  difta:,  ccfti ,  lutei  o- 
uorum,  fing.  vnc.  vnam .  Tnta  fermentefcant  cum  lu- 
teis  ouorum,formenturque  paftiiIi,quibusfuffitoieiu- 
num  &dormiturum. 

a    Sabinz  ]  Macufcriptus  codt  x  Jegit  ayovT/cv,  forte  pro  ftfi* 

rvot. 

Cap.    L  XX  VII. 
PASTILLVS  cx  eleftro  fcu  fuccino,probatus. 
Fanigra:ci,iridislllyricx,  maftiches,  eledri,croci,iing. 
drach.tres,opii  drach.fex,alias  drach.duodecim.Conte» 
rantur,&  fingantur  paftilh  ad  vfum. 

CaP.  LXXVIII. 
PASTILLVS  Dofithei ,  ad  excreantes  fanguine 
&  tuflientes  laudatus.  Ramorum  rubi  tenernmoru, 
radias  fymphy  ti,frudl:us  fpina:  j4gyptia:,  fucci  hy  poci- 
fthidisjy cii,opn,thuns,arhei  barban,  terrx  aftens,fia- 
gulorum  vnciam  vnam,rhois  culinarn  vnc.vnam  S.ro- 
farum  andarum  vnc.duas,my  rti  baccarum  vnc.duas  fe- 
mis,croci,Lemnii  figilh,corticis  maceris,iingul.vnc.fe- 
mis  drachmam  vnam.  Tnta  fermentefcant  cum  fucco 
H  arnogloffi ,  aut  vino  bpaflb  ,  finganturque  pnftilli,  qui 
pra:beantur cum  decocto  fy mphyti,  aut  polygoni,  auc 
arnoglofli. 

a    Rheibarban]  Aetius  habctfaflt^ix»  ,  Vndefatis  conftat, 
NKOlaumetiamnoauid  rha  PciBticuu),& rha  b.nbarurr.  u^d;s  >r>. 

tccc,  1, 


795 

catum.fnterle  co 
dem  etiam  facci 
ptumtin  Aetio  ai 
paiTum.quod  vuis? 
exprimitur. 


NICOL.  MYREPSI 


•94 


ihilmirumfitnoftrac  ztatismedieosi-  A  oboh  duo.Vacantibus  febre  CUftt  vino  dulci:  febricitan 


lb]  Incodlce  Nicolai  e{tazr*Q'mv  fcii- 
»    '/  pro  wttTHTtu. Eft  autem  Txtlinir,  hoc  eft 
te  a  fok  aduftis ,  aut  fponte  defluit ,  atic 


tXXIX. 

ac: 


- 4  -xcreantes  fanguinem,  quo  cre 


P  ASTI 

brb  vtor,  benqfc^,'  ;  Terra:  aftens  vnc.  vnam  fe- 
mis,amyli  recem2&F ^  ltns  femis,tragacantha:  vnc.fe- 
mis  drachmafrft^^njgunimi  vnciam  vnamfemis,glu 
tinis  pifcium  vnci^^mis.  Ichthyocollam  more  eo- 
rum  qui  arcus  faciunt  difloluito  ,  macerando  hanc  tn- 
bus  diebus  in  aceto  acerfimo,  repurgandoque  &  mem- 
branofum  quod  jn  ea  eftauferendo.  quarta  verb  die 
exemptam  paulatim  in  mortario  contundito,&  exqui- 
fitiffimcla:uigato:adla:uigandum  enim  contumax  eft. 
Vbi  autem  ezquifite  la:uigaueris,  coniice  m  acetum,  ac 
in  a:reo  aut  ferreo  aliquo  vaie  coquito  ad  cahdum  cine- 
rem,&  crcbrb  iufto  tempore  agitato  donec  craflifli- 
ma  euadat.  dein  coniec~tam  in  mortarium  plunmiim 
la:uigato.Poftea  in  promptu  fint  fingula:  pradichefpe- 
cies,feorfim  contufx  &  accuratc  cnbrata: :  potiflimum  ^ 
verb  tragacantham  a  in  mortarium  ad  diflolutam  i- 
chthyocollam  infperge ,  &  exquifitc  vnita  excipe  blan- 
cibus  vitreis  folidis,  &  exficcato  formando  paftillos 
mediocres .  moram  aliquam  dum  formantur  requi- 
runt.  Exhibetur  paftillus  vnus  cum  pofca ,  magna 
fiducia. 

a    In  mortariurr.,8cc.]  In  codice  Nicolai  legiturlvT*  J\i*7m- 
BhVk  fimpliciter:quum  ex  Aetio  porius  (it  fcribendu  iv  t»  &vUr*  J)_i±- 
xi/6hV».        b    Lancibus  vjtreis]  Manufciiptui  codex  habet  iv  otv*-  _ 
tm  »  iv  Xmk  rtfswc.falfo  adniodum.pro  iriv*%tt  voJimt  rtftw.  ~-J 

Cap.  LXXX. 
PASTILLVS  e  femine  hni ,  ad  eos  qui  abfceffu 
laborantjtuffientes  &fiippuratos.  Farina:  feminisli- 
ni,vuarum  exemptisvmaceis,fing.hb.femis, pinearum, 
amygdalarum  amararum  &  dulcium,fing.  vnc.tres,  a- 
uellanarum,terebinthina:,indis  rubea:,fing.vnc.femis, 
myrrha:,croci,thuris  mafculi,fing.  hexag.  vnum  femis. 
Hu.c  ln  mortario  bene  tufa  cum  lac~tc  afininofermente 
fcant,&  digerantur  in  paftillos  ad  vfum ,  qui  madefiant  £ 
cum  drofato  chamxleuces ,  aut  ex  inde:  ac  pra:beanrur 
cum  aqua  calida.Si  verb  non  madefeceris  cum  drofato, 
in  modum  ehgmatis  dato  leiuno  manc  &  vefpen  pon- 
derecochleariivnius.  Aut  quod  paftillo  fumptum  eft 
tento,madefacit6que  cum  drofato  chama.leuces,  &  fa- 
£hs  hypoglottns,pra:beto  vt  fub  lmgua  retineat  a:ger. 

Cap.  LXXXI. 
PASTILLVS  ad  fuppuratos,  abfceflu  laborantes 
&  tuflientes,probatus  vt  pra:dic~fus.    Cardamomi  vn- 


tibus  autem,cum  decoclo  myrtorum. 

Cap.  LXXXIIII. 
PASTILLVS  amarus  nominatus.  Seminisa- 
pii ,  anifi  jfingulorum  vnciam  vnam  femis,  abfinthn, 
gummi ,  fingulorum  vnciam  vnam  ,  myrrha: ,  piperis 
cc»mmunis,opii,caftorei,cinamomi,  fingulorum  vncia 
femis.Tnta  fermentefcant  cum  aqua  fufficienti,  &  fin- 
gantur  paftilh.  Prxbeatur  perfeclis  pbdus  vncia:  vnius: 
J3  Calenus  verb  citra  myrrham  confueuit  hoc  medica- 
mentum  conficere,proptereius  vim  medicametofam, 
pro  ea  admjfcens  pipens  communis  vnciam  femis.Da- 
tur  igitur  ftomaticis  cum  vini  diluti  cyathis  tnbus,cho 
lencis  cum  frigida  aqua  .  Iis  vero  qui  cibum  vomunr, 
fiquidem  laborans  fitibundus  fuerit,  &  fenfus  calons  in 
ore  ventnculi  apparuenr,  fngidxque  potiom  per  fani- 
tatem  aflueuerit,  cum  aqua  fngida  prxbetur  fimihter: 
fi  minus,cum  calida:  cccliacis  aute  &  dyfentencis,  cum  , 
deccdio  myrtorum  ;  henofis  cum  oxymehtis  calidi  cya 
,  thistnbus. 

Cap.  LXXXV. 
PASTILLVS  Afclepiadis  valde  probatus  ad  im- 
becillitate  ventriculi,&  eos  qui  acidum  rutfanr.Nomi- 
natur  autem  anicetus  after  .  Medicamentum  accom- 
modatum,dolorem  leniens,  fomnum  inducens,  multi 
vfus.Morbos  ftomachi  fanat  mirabiliter  ,  &  acidos  ru- 
dtus ,  concoctionifque  imbecillitatem  curat.  Cruciatus 
inxta  vmbilicum  &  inteftina,vertigines,inflationefque 
fanat.  Facit  adcapitis  dolores ,  potus,  cxtnnfecufquc 
^  fronti  illitus ,  aceto  dilutus.  Auxihatur  dolonbusau- 
rium,  cum  fucco  perdicii  diflblutus.  Et  ad  a  oculorum 
dolores,la:uigatus,&cum  galbano  exceptus,aut  liquo- 
re ficus fincipiti  impofitus.In  hppientibus  valet  cum 
vino  dulci  in  lana  impofitus .  His  quibus  tonfilla:  labo- 
rant ,  datur  cum  vino  tepido  gargarizandus ,  aut  cum 
mulfa  .  Adomnem  fanguinis  cruptioncm  ,  cum  vino 
myrtite  diflblutus.Facit  ad  veteres  tufles,  &  deftillatio- 
nes,  atque  ad  recentes  affe&us  cum  vino  Scibehtc  aut 
Therao  dilutus.  Confert  fuppuratis,tabidis,  diflblutus 
deco&o  marrubii.Prcdeft  dyfcntericis,  cholericis,  cum 
fucco  ruta:  diflblutus.Facit  ad  omnem  plagam  herpetis 
cumruta:  decoclo  potus .  Soluit  etiam  accefliones  pcr 
circuitum  factas ,  potus  duabus  ante  inuafionem  horis 
cum  vini  diluti  cyathis  tnbus.  Ducit  etiam  certb  mu- 
lieribus  menfes,cum  deco&o  artemifis  potus.  Facit  ad 
vefica:  affeclus  mulfo  diflolutus  fimiliter.  Pra:focatio- 
ne  vteri  laborantibus  auxiliatur  potus.Pari  rationc  po- 
dagricis ,  arthnticis ,  cum  deco&o  gentiana»  diflblutus 


&  potus  confert.  Lemnii  figilli,caftorei,myrrhae,fpi 
c:as  quatuor,iagapeni,  myrrhx,  fingulorum  vnc.duas,  f  cx  nzrdh  Cafia:,  corticis  mandragora:,fing.  vnc.i  .croci, 
opii,caftorei,fingulorum  vnc.vnam,pipens  vnc.femis.  opu>  fing.  vnc.i.S.  feminis  dauci,  ftyracis,  anifi ,  fefelis, 
Trita  fermentefcant  cum  aqua  fufficienti ,  formentur-      feminis  hyofcyami,fingulorum  vnaas  duas.Myrrham, 


que  paftilli  1  quorum  finguli  pendeant  obolos  duos. 
Pra.beatur  vnus  cum  aqua  calida. 

a    Quorum  iinguli.&c.]  In  manufcri['to  codice  perpcram  fcri 
bitur  ctvet»iXiIvCpro  ttvaito.avf. 

Cap.  L  X  X  X  1 1. 
PASTILLVS  ad  eos  qui  abfceflu  laborant,  tuf- 
fientcs  &  fuppuratos ,  citb  pus  faciens  cxpuere ,  admo- 
dum  laudatus.  Terebinthina:,ftyracis,fing.drachmas 
quatuor,myrrhx- drach.duasfem:s,croci,iridis,galbani,  ^ 
iing.drach.duasjfeminis  hyofcyami,corticis  mandrago 
ja:,eryiimi  torrefadti,opopanacis,fingulorum  drachm. 
vnam,piperis  communis,aphronitn  ,  fingul.  drachma 
S.Tnta  fermentefcant  cum  vino  paflb  bono,  fingantur 
paftilh  obolcs  duos  pendetes:  quorunvvnus  detur  cum 
melictati  cyathis  duobus  aut  tnbus. 

Cap.  LXXXIII. 
PASTILLVS  ad  fuppuratos  &  tabidos.  Seminis 
cucumeris  f)lueltns  excorticati  (aliqui  pro  fylueftris, 
fatiua:  cucumerisfemeniniiciunt)duplam  parrem  vnc. 
quatuor,amygdalarum  exccrticatarum  vnc.duas,femi- 
cis  lini,femims  papauens  albi,fing.vnc.vnam.Tnta  fer 
mcntelcantcum  decofto  tragacantha-,fingantur  paftil- 
li,qui  dentur  pro  vinbus,  us  quidem  vnc.vna:ahis  verb 


H 


ftyracem,  &  opium  vino  odciato  diffblue,  rehqua  tufa 
&  cnbrata  mfpergito,  &  omnibus  fimul  vnitis  formato 
paftillosciceris  magnitudine,  exficcatifque  in  vmbra 
vtere  vt  probatis, 

a  Oculorumdoloies]Grxcuscodexlegftnonreae*T*>.>'i'*l' 

pro  0<f9aA/uiVi. 

Cap.  LXXXVI. 
PASTILLVS  Afteris ,  ad  caliacos  probatus. 
Croci,opii,caftorei,fpica:  nardi,cafia:,  myrrha-,Lemnn 
figilh,corticis  mandragorxjfingulorumdrachm.  duas, 
feminis  dauci  &  apii,anifi,fefelis,hyofcyami  feminis,fty 
racis,fing.drach.quatuor.  Tnta  fermentefcantcum  vi- 
no,&  fingantur  paftilh  ad  vfum. 

Cap.  LXXXVII. 
PASTILLVS  ad  colicos,  ex  calamintha.  Cype 

ri,myrrha:,anifi,di£famni,petrofelini,  pipens  commu- 
nis,fingulorum  vnciam  femis,fpica:,nardi,ammoniaci, 
calammthxjfingulorum  drachmas  quatuor,cafia:,ftyTa 
cis,  fingulorum  vncias  quinque .  Tnta  fermentefcant 
cum  aqua,&  formentur  paftilli  nucis  Pontica:  ma- 
gnitudine.Exiicccntur  in  vmbra,&  non  febncitantibus 
detur  vnus  cum  condito :  febncitantibus  aut«n,cum 
mulflu 


79* 


DE   PASTILLIS,     SECT.  X  LI. 

A 


Cap.  LXXXVIII. 
PASTILLVS  colicus ,  conco&ionem  iuuans. 
Cumini,ruta:,oui,fing.  drach.  femis,  myrrha:,  caftorci, 
fing.drachmam  vnam  .  Trita  fermentefcant  cumvino, 
formentur  paftilli,&  dentur, 

Cap.  LXXXIX. 
P  A  S  T  I L  L  VS  infulihsanomine  vacans.  Ouorurri 
drach.quatuor,femtnis  apii  drach.fex,  caftorei  drachrh. 
quatuor,fpica:  nardi  dfach.duas,  myrrhx  gran.quinde- 
cim,aluminis  fciflilis  drach.tres.  Tento  &  formato  pa- 
ftillos.Vfu  poftulante  accipe  de  iis  drac  h.duas  diflolu-  ^ 
tas  in  vino  &  oleo  rutaceo,&  innce  tepidii  vt  probatu. 

a    Nomine  vacans]  ManufcriptUs  codex  fallo  tiifuSin  legit 
pto  'iftHH  fimpliciter.vel  tiuvu/Jtot. 

Cap.  XC. 

PASTILLVS  lnfufilis  nominatus,ad  dyfenteri- 
cos  &  cocliacos  valde  laudatus.  Acacia:,  alummis  fcifli 
Alexidrini ,  gallarum,opii,  fingul.vnc.femis.Trita  fer- 
mcntefcantcum  vino  amin2o,i\  fingahtur  paftilli.  C6 
iicianturin  enema,pro  vinbus.  C 

Cap.  XCI. 

P  ASTILLVS  infufilis,addyfentericos,cceliacos, 
admodum  mirificus  &probatus.  Succi  hypocifthidis, 
opn,fandaracha:,arfenici,  fquama:  a:ns,calcis,  aluminis 
fcifli,a:ris  vfti,lycri,omphacn,mifyos,  rhois  Syriaci,  ro- 
farum  aridarum,crocj,fingul.drach.  femis ,  charta:  vfta: 
drachvnam.  Tnta  fermentefcant  cum  aqua,&  fingan- 
tur  paftilh,ac  dentur. 

Cap.  XCII. 

PASTILLVS  ex  fpina  i€gyptia,ad  dyfentericos 
&cocliacos  probatus.  Spina:  VEgyptia; ,  rhois,  thuns  ^ 
mafcuh,acacia:,aluminis  fcifli,fucci  hypocifthidts,galla 
rum,Lemniiafigilli,corallii,fymphy  ti,Sanrii  aftens,a- 
loesflaua:,bdani)fing;vnc.  vnam.  Trita  fermentefcant 
cum  vino  odorato,&  fingantur  paftilli,  ac  dentur. 

a    Sigilh]In  codice  Nicolai  deptauate  %<r»ic  pro  r^fd^iJ[K  le- 

gitur. 

Cap.  XCIII. 

PASTILLVS  trigonus  appellatus.    Serriihisa-  ^ 
pii  vnc.vnam,hyofcyami,opii,anifi,  fingulorum  vncia 
S.Tnta  fermentefcant  cum  aqua  pluuiali,&  formentur 
paftilli,pra:beanturque. 

Cap  XCIIIt. 

PASTILLVS  ad dyfentencos,& cocliacos.Rhois 
culinarii,piperis  communis,fingul.  vnc.duas,  myrrha:, 
croci,acacia:,corticis  loti,ramenti,  ammeos,fmg.vncia 
vnam,(pica:  nardi,lycu,fucci  gallarum,opn,anili,aloes 
f!aua:,ling.vnc.S.  Tnta  fermentefcant  cum  lucco  rubi, 
fingsmtur  paftilli,  &  detur  dormituris  triobolus  cum  a- 
qua:febricitantibus  vero,  cum  fngida. 

Cap.  XCV. 

PASTILLVS  ad  dyfentericos  & ccehatos admo- 
dum  probatus.  Anifi^  aph  feminum  ,  ammeos ,  fucci 
hypocifthidis ,  balauftiorum  ,  feminis  hyofcyami  albi, 
fing.vnc.quatuor.  Tritafermentato  cum  vino,fingito- 
que  paftillos,  &  prxbeto .  Perfe&um  pondus  vncia  vna 
cum  aqua;  cahda:  cyathis  decem. 

Cap.  XCVI. 

PASTILLVS  Oribafii, valdebomis.    Opii,cro  q 
ei,lycii,acacia:,rhois,thuris,gallarum,hypocifthidis,fi- 
diorUm,aloes,myrrha-,fing.vncivnam.Trita  fermente- 
fcantcum  fucco  hypocifthidis ,  finganturque  paftillij 
qui  dentur  cum  aqua  pluuiali. 

Cap.  XCVII. 

PASTILLVS  infulilis ad dyfentericos,nomir1a- 
tus  Nymphodoti,ad  adepafcenria  omnibus  pra:ftitiorj 
quemadmodum  Cxperti  fumus(ait  Archigenes  )  com- 
poiitus  quidem,vt  Fauftinus:  diffonans  autem  ln  arle- 
mci  apponderatione  ,  opere  autem  lorigc  efficaciorco 
apparet.  Charta:  vfta:  fcrupifeptem  femis,arfenici  fcr.  H 
duos,bcalcis  viua:  fcrup.duos  femis ,  fandaracha:  fcrup; 
vnum  femis,vini  auftenc  fcrup.S.quartam  partem.Co- 
quito  vinum  folum  quoad  ^teftia  pars  remaneat .  dein 
anda  Ixuigato  m  martario,  &  fubigito  ad  conliftentuj 


ttirn,aut  vn 
ro  a:gri  viri 
Sint  autem 
Ttibe*  arida:, 
yrtorum  ni 
tforumque 
confe£him  & 
obatum. 
tariuii  ripto  codice  to- 


fingitoque  paftillos  pondere  Vn  i 
cia:  vnius  &  femis,aut  vncia;  vni'! 
bus.Infunduntur  cum  vino&  aqu 
aqux  incofta,rhus  Syriaca,lenri  Jta, 
onza  &ruta.Vinum  veroco&um  fit 
grorum  fummitatibus  &  frucV 
humor  lit  menfura  cotyla-  vni*^. 
fubac~ruminiice  vt  valde  mirih\<^ 
a  Ad  depafcentia.cxc/  Hic  loiais, 
tus  dcpiauatus  tft.Ita  ennr.  lllic  'cgitur  '.'tsjptsVa.  tifi  •■//-■.-/  ™.«  rr.ut 
ttfiuitr,et4  mlfttr  iyvuzivai  ig ^V»,^i!g^HiB|BffYl>c .  c-jTnnfjhv  fili  c'e 
<$*jWiv:i,  -fliiQ&vuv  ei;,cVc.  i]uuni  ita  pothlf  fcr:h''ndum  ciat  :-ov',?t* 
lifiiixtit  -zwitui  ifiAim  •m.iitr,i<  mmiftfi-fia.  {017)1  a%ifyint}a-u'>ieifu 
i'.;  fiXim  Qa/jrivi;  ,  8cc.  b  Calc^s  i  iua:]  Codcx  Nicplai  habet  ti 
Tivi&c  :Aetius  veto  tttrCtrx.  .  c  Scrupulum  fcnns]  Haud  dubiJ 
hoc  pondus  deprauatum  1  ft.quod  fequentia  enam  nionftrant.cW  in  Ae 
tio  diferte  e.xprimuntur  fcxtarii  ties.  d  Tertiapais]  In  Nicolal 
ccdice  falfo  lcgitur  s  t/tc<  pto  ti Tpmr. 

Cap.  XCVIII. 
PASTTLLVS  fufihs  ad  dy  fentericos,  cuius  mul- 
tam  habemus  expenentiam  .  Eft  enim  mirabilis  adde- 
pafcentia  vlcera,vt  non  folum  ad  dyfentericos,verume- 
tiam  ad  gingiu.is  putrefcentes,  &  omnes  nomas  confe- 
rat.  Calcis,arienici,chartx  \  fta:,fqiiama-  iriSjfingulo 
rum  hexag.quatuor.  Trita  fubigito  cum  (iicco  ramoru 
oliua:,aut  fucco  ofizar;Fit  autem  fuccus  hoc  modo:  Ac- 
cipe  ramulos  olea:,  tUfos  coniice  in  aquam  fufficietem: 
&donec  qiiater  efferbuent ,  coquito ,  &  expreflo  indtf 
fiicco  vtefe. 

Cap.  XClX-, 
P  A  S  TIL  L  I  infignes,Fauftini  nominati.Et  primi 
qindem  confeftio  eft  eiufmodi ,  valctque  addy  fenteri- 
cos  &  cochacos.  Charta:  combuftx  drach.  feptem  fe- 
mis,calcii  viua:  drach.fex  quartam  partem,  arfenici  dr. 
tresjfandaracha:  drach.vnam  femis.  Tnta  fermetnefcat 
cum  lenticula  &  decoclo  myrtorum  quahtum  fufficit. 
Altenus  paftilh  Fauftini  confeclio  h«c  eft:  Calcis  vi- 
ua:  drach.duas  femis,fandaracha:,drach.vnam  femis,  ar 
fenici  drach.duas,achafia:  vfta:  drach.feptem  femis.Tri 
tafermentefcant  cuni  deco&o  myrtoruni,fingitopaftii 
los  ad  vfum. 

a  Charti]  _M  anufcriptus  codcx  (impliciter  legit  xtxeujfMvtv, 
quum  adiiciendum  fuiflet  ^afrot/. 

Cap.  C. 

PAS  TILLVS  Fauftinus  nominatus,in  Alexah- 
dria  confedtus.  Arfenici,  fandarachxjfirigulorum  dra 
chmas  duas,calcis  drach.feptem,acacia:  drach.fex.Tnts 
fubigantur  cum  vino,  &formenturpaffilh,qui  excepti 
inhcianturs 

Cap.  CI. 

PASTILLVS  Philadelphos  cognominatiis,  ad 
dyfentencos,&  fanguinis  cruptiones,  omnefq;  nomasi 
Sandaracha:,  arfenici,  fingulorum  vnciam  vnam  femis, 
calcis,ncaciarifingQlorum  vncias  tre:.  TfitaexcipiantuT 
cum  fucco  arnoglofli  autvino  auftero,  &  finganturpa- 
ftilli  pendentes  vncias  duas,  aut  vnciam  vnam  femis, 
aut  vnciam  vnam.  Dctur  pro  viribus  cum  vino  myrti- 
te.Hcras  autem  hoc  modo  lpfum  compofuit:  Arfenici 
vncias  quatuor,  acacia:  &  calcis  viux,  fing.  vncias  dua$« 
Trita  eonfice ,  &  formato  paftillos ,  quos  vfu  exigent^ 
pra:beto. 

Cap.  CIL 

PASTILLVS  addy  fentericos  plunrhufn  exper^ 
tus,vt  confeftim  aluum  fiftat.  Bituminis,arfenici,fart 
darachi,aluminis  fciirilis,fquama:  a:ris,fingUlorum  vtt 
cias  duas,  charta:  combufta:  vnc.  quinque  ,  calcis  viuar 
vnc.quatuor,fucci  hy  pocifthidis,  balauftiotum,ling»jl-, 
vnc.vnam  femis,  opn  vnc.  vnam.  Tnta  fermentefcane 
cum  vino  myrtite,  &  fingantur  paftilh.  Dentur  vt  pr«= 
diximusin  paftillo  Nymphodotn 

Cap;  CIII. 
PASTILLVS  infiifilis  e  a  fubcfe  5  Aildforhachi, 
przter  opinionem  conferens.  Gallarum,chaf  t«  vfta?, 
^fubens  ex  vafe  vini  vetens  accepti*&  vfti ,  panis  vfti, 
fingul.vnc.  feptem  femis,  arfenici  vnc.tres,  fandarachas 
vnc.quinquc  s  calcis  viux,  lithargyrij  fingul.vnc.vnam 

ccccsiis 


797 

femis,acacia:j$ 
cis  vini  vfta&£ 
te,&  formeni 
\ncix  vnius 
tur,  principi 
perdicii,a$ir 
rum  adilfj  cu 
vigor  acveher^ 
nigra:ci  aut 
codto  myrti  ,  a 
thosduos.in 


n  icol;  myrepsi 


nvJit 


fingulorUm  vnciasduas  femis,fa: 
iuas.  Excipiantur  vino  adftringen- 
illi  pjndere  vnciarum  duarum,  aut 
cix,  aut  vncia:  vnius :  &  iniician- 
ucco  arnoglofli ,  aut  polygoni,  aut 
Svriici,autmyrti:  fivero  nihil  ho- 
pida  iniiciantur .  Qupd  fi  morbi 
*£uerit,iniiciantur  cum  decodto  foc 
* 1 ' nf :  in  inclinatione  verb cum  de- 
tj\yino  codtis.In  puens  dato  cya- 
abits,  cyathos  tres:inviris  perfecStis, 


798 


cyathos  quatutSf.Et  hocpacio  vtere  vt  probato. 


a  Subere]  ^uMetv  in  manufcripto  codice  legitur  corrupte  pro 
$>«*>.5v,vt  Iiquet  ex  Paitlo  &  Aetio.  b  Subeiis ,  8cc.]  InGrzco 
codice  manulcripro perperam <f i/aak  pro <fi\Ki legitur.  Ec poft  mi>.<ifi 
adiiciendum  ^xnufiUvn. 

Cap>  CIIH. 
PASTILLVS  infufilis,  Afclepiadis,dolorem  mi 
tigans,  fbmnuinducens,  diuturnos  dyfentericos  febre 
vacantes  confeftim  iuuans.  Charta:  combufta:  vncias 
quinque,  fandarachs,  arfenici,  fquama:  xris,  aluminis 
fcilTihs,omphacii,lycii,  acacia:,fucci  hypocifthidis,cal-> 
cis  viua:,  fingulorum  vncias  duas  femis,  opii,croci,fin- 
gulorum  vnciam  vnam.Tritafermentefcant  cum  vino 
myrtite,  finganturpaftilli. ,  quorum  finguli  ada:quent 
vncias  duas,  aut  vnciam  vnam  femis ,  aut  vnciam  vna. 
Iniiciantur  pro  xgri  vinbus  cum  vini  Cretici  dulcis  cya 
this  fex  pondere  perfe&o. 

Cap.    C  V. 

PASTILLVS  infufilis,ad  dyfentericos  multa: 
experientia:.  Arfenici  vnciam  vnam,  fandaracha:  vn- 
ciamvnam  femis,fquama:  a:ns  vnciam  femis,  calcis  vn 
cias  duas,  aluminis  fciffilis  vnciam  vnam,charta:  com- 
bufta:  vnc.  duas  femis,omphacii,  acacia:,hypocifthidis 
fucci,fingulorum  vnciam  vnam,  thuris  vnciam  femis, 
opii  vnciam  vnam  femis.  Trita  fermentefcant  cum  vi- 
no  myrtite  aut  alio  auftero,fingantur  paftilli,&  iniicia- 
tur  de  iis  pondus  vncia:  vnius  cum  aqua  pluuiali,&  vi- 
no  myrtite .  Quod  fiquis  ex  dyfentericis  &  cocliacis 
quod  inie&um  eft,  de  hoc  paftillo  non  retineat,  fed 
confeftim  ipfum  egerat,  certo  fcias  quod  non  fana- 
bitur,  fed  morietur  quemadmodum  crebro  fumus 
experti. 

Cap.  CVI. 
P  ASTILLVS  mfufiliSjthronus  Marcelli.  Affe- 
nici  vnciam  vnam  femis,fandaracha:  vncias  duas,balau 
ftiorum  vncias  quinque,  aluminis  fciflilis  vncias  duas, 
opiiynciam  vnam,calcis  vncias  quatuor,omphacii  vn- 
ciam  vna,  hypocifthidis  fiicci  vnciam  vnam  femis.  Tri 
ta fermentefcant  cumvino  auftero,&  formenturpa- 
ftilli,pra:beanturvtNymphodotipaftillus. 

Cap.  CVII. 
P  ASTILLVS infufilis, Lycos nominatus,ad dyf- 
entericos  mirabilis.  Sandaracha:vnciastres,  arfenici 
libram  femis,  calcis  viua:  vncias  quinque,  a:ris  vfti  vn- 
cias  decem,acacia:  vncias  tresjcadmia:,  chalcitidis  cru-« 
da:,fingulorum  vnciasfex,rhois  coriarii ,  fucci  hypoci- 
fthidis,  finguloruvnciamvnam  femis,myrti  baccarum 
nigrarum  recentium  vncias  tres,foreos,mifyos,ompha 
cii,fingulorum  vnciam  femis,  gallarum,lycii,  fingulo- 
rum  vncias  quatuor.Tnta  fiibigantur  cum  vino  myrti- 
te,&  fiicco  arnogloffi,  aC  fingantur  paftilli  pondere  vn- 
ciarum duarum,aut  vncia:  vnius  femis,autvncia: v- 
nius.Vfu  exigente  iniiciantur cum  vino  adftringente, 
2gri  habitacura,  quemadmodum  in  Nymphodoti  pa- 
ftillo  diximus. 

Cap.  CVIII. 
PASTILLVS  magnus , ad  dyfentericos accom- 
modatus,facit  ad  eos  qui  extreme  laborant,&  defpefati 
funt :  vtpote  ln  quibus  prodeunt  carnofa;  &  fa:cUlenta: 
egeftiones. Infunditur  autem-cum  fucco  oriza:,cum 
quo cocta  fint  adeps hircinus ,  &  myrtus.  In  iis  qui  non 
continent,  amuria  oliuarum  albarumprxmittcnda  ,  & 


A  poft  horac  interftitium  paftillus  infundendus ,  prsmu- 
niendo  ftomachum  &  caput,  vt  in  Nymphodoti  paftil- 
lo  pra:diximus.Poft  iniedtionem  foueto  anum.Facit  ve 
ro  etiam  ad  cruftas  in  pudendis  &  nomas.  In  dyfenteri- 
cis  vero  redtius  facies,fi  cum  cateris  quae  ia  ditta  funt, 
manus  laborantis  fafciis  circundederis  longionbus,  de- 
fuper  ab  humeris  initiofafto,  &ad  extremas  vfquc  ma 
nus  ligamento  protenfo  :  non  parum  enim  hoc  facit  ad 
defl  uxionis  conftridtionem.    Balauftiorum  recctium, 

B  fidiorum,rhois  coriarii,folii,fing.vnc.vnam,ifatidis  tin 
ttoria:  vnc.vnam  femis,fpina:  ./tgyptia:  vnc.  vna,  hyof- 
cyami  feminis  vnc.  femis  quartam  partem,farina:  leti- 
cuhe  vnc.duas,bfubens  ex  vafe  vini  vetens  accepti  &  v- 
ftijgalla:  immatura:  non  corrofie,fing.vnc.vnam  ,  rofa- 
rum  andarum,  cumfloribusipfarum  recentibus,fing. 
vnc.vnam  femis,croci  vnc.vnam,  myrrha:  vnc.duas,bi 
tuminis,picis  arida:,vnc.vnam  femis}lych,acacia:,hypo 
cifthidisjthurismafculijfing.vnc.  duas,  giimi  hb.femis, 
omphacii  fucci  aridi  vnc.vnam,opii,amyIi,  fing.  vncia 

C  femisjfolearum  veterum  vftarum,  ccornu  cerui  vfti,of- 
ficulorum  oliuarum  vftorum ,  offium  palmularum  v- 
ftorum  ,fa;cis  vini  vfta:,  fpongia:  noua:  pice  liquida  & 
cedria  imbutarjoftreorum  vftorum  ,  ams  vfti ,  fquama: 
a:ris,fing.vnc.femis  drach.  vnam,  lapidis  gagatis,coral- 
lii,drubiginem  ferri,fing.vnc.  vnam ,  aluminis  fciflilis 
in  tefta  vfti,aluminis  coriarii,  fing.  vnc.  femis ,  arfenici 
Vnc.femis  quartam  partem,  chalcitidis  cruda:,  fandara- 
cha;,gypfi  eloti,calcisviua:,fing.  vnc.femis  drach.  vna, 
rubnca:  finopica:  hexag.duo  quartam  partem,atramen 

D  11  comunis  vnc.femis  quartam  partem ,  diphrygis  vnc» 
femis  gran.tria,lithargyri  hexag.duo  quartam  partem, 
ochra:  vnc.femisgran.tria,atramenti  Indici  hexag.  duo 
quartam  partem,plumbi  vfti  vnc.femis  drach.Vnam,ce 
rufla:  vnc.femis  gr.tria,terra:  Samia:  vnc  .  femis  quaru 
partem,Cimolia:,pompholygis,fingul.vnc.femis.Trita 
omniabenefermentefcant  cum  fucco  madragora:,  aut 
fucco  arnoglofli  fufficiente,finganturque  paftillij&den 
tur.  Compofitio  quidem  paftilli  vniuerfam  congeriem 
habet  ex  fimplicibus  medicamctis  quinquagintaquin- 

E  que,pra;ter  herbas  decocStas  in  aqua,ad  paftilli  exceptio- 
nem  accommodatas.  Modus  autem  confecJionis  is  eft: 
In  mortarium  Thebaicum  coiice  a:ris  fquamam,  lithar 
gyrum,gypfum,calcem  viuam,gagatem  lapidem,coral 
lium,rubiginem  ferri,  oftrea  etiam  tufa  &  cribrata  pro- 
be:arida  validc  laruigentur  vt  in  pollinem  redigantur. 
dein  adiice  chalcitin,fandaracham,  arfenicu,  cornu  cer- 
uinum,ofla  palmularum  &  oliuarum,  Ipongiamjalumi 
na,&  rurfus  terito,affufo  aliquo  ex  iis  qua;  fpiflant.  Alu- 
men  vero ita  vritur:Coniice  ipfiim  m  ollam  nouam,  & 

p  carbonibus  admoueto:&  vbi  diffuditur  &  liquefcit  tol- 
lito,&  finito  refngerari ,  &  fic  lsuigatum  admifce.  His 
dein  tritis,  rubricam,  diphryges,atramentum  Indicum 
&  commune,ochram,plumbum ,  Samiam  terram,  Ci- 
moliam,ceruflam,pompholygem,&  reliqua  omnia  me 
tallica  addito,  &  vahdiflime  fub  a:ftu  eaniculari  terito, 
donec  eorum  qua:  fpiflant  quartam  aut  quintam  addi- 
deris  partem.Vbi  vero  aliquo  modo  collyrii  inftarlzui 
gatum  fueritjtum  arida  tufa  &cnbro  ar&iflimoexcufla 
adiicito.Contundito  etiam  veteres  fbleascum  aridis, 
dein  adiiceeaqua:  fpiflant,la:uigato  rurfus  vtpriora,fa; 

^  pius  affufis  iis  qua;  fpiffant.  Vbi  vero  la:uigata  inarue- 
rint,tum  ln  alteromortario  laruigato  crocum,cum  duo 
bus  fuccis,madragora:  fcilicet&arnogloffi,atq;  vbila:- 
uigatum  fuent ,  admifce  rehqua  :  myrrham  nimirum, 
thus,omphacium,acaciam,hypocifthidem,gummi,ly- 
cium,opium,picem,bitumen,&  lenticula:  farinam,fin- 
gula  feorfim  exficcata  la:uigataq;.  Vbi  in  mortario  pro 
be  laruigata  fueri n t,affuli s  duobus fuccis largiter  quatu 
fatiseritvtaliaexcipiatur:&omnibus  probe  fubacShs, 
fingito  paftillos,qui  duanlfabarum  magnaril  adarquct 
magnitudinc. Vtere  cum  fucco  orizx,  aut  vino  adftrin- 
gente,aut  aliquo  alio  accommodato  liquore.  Ego  vcio 
non  fuppetente  mihi  mandragora:  fiicco  viridi ,  ari- 
dum  fuccum  admifceo,pondere  vnciarum  duarum. 


7\A 


793 


DE  PASTlLLI 


Stymmata  ailte ,  hoc  eft  fpiffamenta  in  quibus  laeuigas  A 
paftillum,  hoc  modo  apparato  .  Rubi ,  myrti ,  Cyrino- 
rum,radicis  fymphyti,radicis  capparis,foliorum  falicis* 
cupreflijgummi,  fingulorum  vnc.vnam.  Ha:c  coquito 
cum  aqua  fufficienti,  &vtere.In  iis vero fpiffamentis 
fpongias  aut  glomosirrigato,  &  cum  eis  anum  crebrd 
foueto,maxime  poft  inie&ionem  paftilh,&  fic  vtere^ 

a    Muria  oliuaium.&c.]  Manufciipcus  codex  Iegic,  ?m 
yiv.Hoc  eft  primutn  iniice  muriam.&c.Clarius  Aetius^otvii  <t>./fiv. 

b    Suberis]  Iterurn  in  manufcripto  codice  falfo  yvhxuv  pro  <?tx>>5» 
legitur.        c    Cornucerui]  Hxc  omnia  deiiderancur  in  codice  Ni- 
eolai;  funt  autem  ex  Aetio  adie&a.        d    Rubiginem  ]  Nicolai  co-  ♦> 
dex  li  git  a-xay/ac.pro  ieu. Ec  icl  legendum  efie ,  cx  Aetio  &  fcquentibuj 
facisliquet. 

Cap.  C I  X. 
PASTILLVS  Andromachi  epithema,nd dyfen- 
tericos  &  caliacos,  admodum  probatus.  Hyofcyamial 
bi  &  apii  feminum,ling.vnc.femis,opii,croci,  fingulo- 
rum  hexag.vnum  femis,  anili,rofarum  florum,fucci  hy 
pocifthidis,balauftiorum,rhois  rubei,fingulorum  vnc. 
jemis.Trita  fermentefcant,cum  vino  myrtite,formen* 
tur  paftilli ,  ficcentur  invmbra.  Vfii  poftulanteexd- 
piantur  palmulis  paffis  feu  calcatis  ,&  lllinantur  lin-  C 
teo,  imponantiirque  toti  cauitati  ftomachi .  Sic  vfus  e- 
ius  efto. 

Cap.    C  X. 

PASTILLVSad  lientericos  admodum  probatus. 
Croci,opii,myrrha:,  fingulorum  vnciam  femis ,  thuris 
drachmasduas,caftorei  vncias  duas.  Tnta  fermente- 
fcant  cum  vino  adftringente  .  fingantur  paftilli,&  pra:-» 
beantur. 

Cap.  CXI. 

PASTILLVSad  lientencos  valde  bonus.  Styra-  D 
cis,opii,myrrha:,thuris,  croci,  fingulorum  drach.  duas 
femis.Tritafubiganturcum  vino  adftringente  aut  po- 
lygoni  fucco.formentur  paftilli,&  prsbeantur. 
Cap.  CXII. 

PASTILLVS  Theodoretus  ,  Afterios  di&us. 
Apii,afari,anifi,faniculi,gallarum,myrrha:,hyofcyami 
&  dauci  feminis,myrti  baccarum,  fing.vnc.lemis,petro 
fehni,ammeos,fing.hexag.vnum  femis,opii  vnc.vnam 
iemis.  Trita  irrigentur  cum  fucco  polygoni,  &  fingan- 
turpaftilli,denturque. 

Cap.  CXIII. 

PASTILLVS  ad  lientericos ,  probatus.  Cumi- 
tii,rhois  Syriaci,balauftiorum  florum,lingul.vnciam  S» 
drach.vnam,fidiorum  vnc.S.  filphii  hexag.vnum  S.auC 
arididrach.femis.  Tritafermentefcantcum  fucco  poly 
goni,aut  infpergatur  potui,  aut  fiiba&a  cum  oxymelitc 
prasbeantur  manc  &  velpen. 

Cap.  CXIIII. 

PASTILLVS  mirabilis  valde ,  ad  Iienrericos. 
Myrtorum  aridorum  cochleanum  vnumfemis,anifi,  ^ 
rofarum  aridarum,ananthes,fing.cochl.femis,  phani- 
cobalanos  viginti.Trita  fermentefcant  cum  fucco  poly 
goni,formenrur  paftilh  drachma:  vnius  cum  aqua  plu- 
uiali,aut  cum  vino  diluto. 

Cap.    C  X  V. 

PASTILLVS  adiecinorofos,valde  bonus.  Ani 
fi,apii  feminis,afari,amygdalarum  amararum,abfinthii 
coma:,fing.hexagium  vnum.  Tnta  fermentefcant  cum 
aqua  fufficienti.fingantur  paftilli  vncia:  vnius,qui  den-  G 
tur  cum  vini  diluti  cyathis  tribus  ,  iis  qui  vacant  febre: 
febncitantibus  autem,cum  mulfa.Vnnam  mouet  is  pa 
ftillus,&  leniter  calidus. 

Cap.  CXVI. 

PASTILLVS  ad  lecur  exulceratum,  Androma- 
chi,admodum  infignis.  Seminis  hyofcyami,glycyrrhi 
za:,mandragora,fymphyti,fena:,afari,  fagapeni,lingul. 
drach.vnam,rhei  barban  drach.tres,opii,feminis  papa- 
ueris,fingul.drach.duas,anifi  drach.  vnamlemis.  Tnta 
fubigito  cum  fucco  lntybi  &  apii,  formato  paftillos ,  &  H 
dato.Nonnulh  huic  paftillo  adiiciunt,cinamomi,croci, 
fpica,  leminis  agni,finguloru  vnc.  fcmis.Si  vero  inftar 
antidoti  conficere  vis,fermentato  cum  melle  Attico>& 
prebeto  cochl.vnum. 


rs,&  adfebfes,fi* 
oxyacantha:  fta* 
odn,fingulorum 
fucci  eupatorii, 
nam,  rheilndici, 
darumftag.vnum. 
culi,  finganturpa- 


S,    SECT.  X:Ai.^  8be> 

Cap.     .  w  V" 
PASTILLVS  difcufforioltl 
timque  admodum  proBafus. 
gia  duo,anguna:  feminis,maftfcJ 
hexagium  vnum,croci  ftagium 
glycyrrhiza:,mana:,lingulorum, 
lacha:,fing.  ftag.  femis,  rolart 
Trita  fermentefcant  cum  fucco : 
ftilfijdenturque  vfu  exigente. 

Cap.  CXVIff. 
PASTlLLVS  ad  lecur  induratum.  Eupatorii> 
fpica:,lucci glycyrrhiza:,afari,lena:,frng.hexag.vnum  S, 
berbens  hexag.iemis,  rhei  barbari  hexag.  duo,  ferriinis 
portulaca:,rofarum,  nardi,  cinamomi,fingulorum  vn* 
ciamlcmis,  croci,  pelecini ,  iingulorumhexag.  femis, 
chama:pityos,ieminis agni,cyperi, fing.  vnc.femis,  fe- 
minis  citrii  drach.duas.  Trita  fubigantur  cum  fucco  fcx 
niculi,formentur  paftilh,&  dentur. 

Cap.  CXIX. 

PASTILLVS  ad induratum iecur,fimilis,proba 
tus.  Anagallidis  vnc.femis,rhei  Pontici ,  Ipica:  nardi, 
fingulorum  vnc.vnam,anftolochia:,maceris,alari,femi 
nis  agni,fena:,fingulorum  vnciam  lemis,feminis  portu 
lacz,&  papaueris  albi,  fingulorum  hexagium  vnum  le* 
mis,rofarum,nardi  Celtica:,  fingulorum  hexag.vnum, 
fpodii  hexagium  fenris,hyofcyami  feminis,carnis  femi 
num  quinque,fing.hexag.femis  quartam  partem.  Tri- 
ta  fermentato  cum  lucco  fanicuh,fingitoque  paftillos: 
quos  pro  viribus  a-gri  dato  cum  drolato  quocunque  vo 
lueris,&  aqua  calida. 

Cap.  CXX. 

PASTILLVS  ad  iecinorolos,lienofos,  &  ftofna- 
chicos,admodum  laudatus.  Afari,lpica:,  lenar,fingu- 
lorum  hexag.vnum  femis,rhei  barban  hexag.  femis,fe- 
minis  portulacar,  rofarum,  cinamomi,  fing.drach.tres, 
intybi,&  feminis  agni,  cyperi,  fingulorum  hexag.duo, 
Trita  fermentelcant  cumfuccofaniculi,&fingantur 
paftilh,qui  dentur. 

Cap.  CXXt. 

PASTILLVS  ad  lecur  indurattimJaudatuS. 
Ammoniaci  hexagia  fedecim,  croci  hexagia  duo.  Cro- 
cum  tufum  &  cribro  tranfmiffum  fubigitocum  aqua» 
dein  adnce  ammoniacum  tritum,&  fuba&a  excipe,for- 
matoque  paftillos ,  qUos  dato  pro  vinbus  .  Primis  qui- 
dem  vncias  duas,mediis  vnciam  vnam.  Atque  hoc  pa- 
Cto  vtere. 

Cap.  CXXII. 

PASTILLVS  ad mduratum lienem,& phiegmo 
nen.  Cyclaminis  fucci  drach.quinque,bryonia,di£ra- 
mni ,  medulla:  fquilla:  aflata: ,  fingulorum  drachmam 
femis,ftruthii,capparis  radicis,  lingulorum  drachmam 
vnam  lemis.Tnta  fermentefcant  cum  aceto  Iquillitico, 
fingantur  paftilh  obolorum  duorum.  Detur  vnus  paftil 
lus  ex  oxymelite. 

Cap.  CXXIII. 

PASTILLVS  ex  erice  ad  lienis  phlegmonen,  & 
duntiem.  Teneriim  rubi  ramorum,  ammoniaci  thy-» 
miamatis ,  fingulorum  drach.duas , capparis  foliorum 
drach.vnam,myrica:  fruc>us,afpleni  nominati,rhei  P6- 
tici,fquilla:  affata:,piperis  c6munis,fing.drachm.femis. 
Trita  fubigantur  cum  aqua,fingantur  paftilli ,  qui  den- 
turexoxymelite.Miraberisillius  efficacia :  Iiene  enim 
ftatim  minuit.fimilitervtere.Seminis  erica:  hexag.duo, 
piperis  albi,fpica:  nardi,  ammoniaci  thymiamatis,rhei 
barbarijfingulorum  hexagium  Vnum. Alias  autem  ha:c 
etiam  milcc3tur:Cofti,  fcolopendni,  corticis  radicis  cap 
paris,  fing.  hexag.  duo.  Tnta  fermenrefcant  cum  aceto 
IquilhticOjfingantur  paftilii,&  dentur.  Simile.Semi- 
nis  enca: ,  corticis  lahcis,  fingulorum  vnc.femis  drach. 
vnam,corticis  capparis  vnc.lemis,ammoniaci  thymia- 
matis  drach.duas,euphorbn,fpicar  nardi,fing.  hexag.S. 
quartam  partem.  Tnta  fermentelcant  cum  aceto  fquil" 
litico,formentur  paftUli,ac  pra:beantur. 

cccc.  iii. 


801 


P ASTILL 

luTienis,ad  hydrop: 
ademolliendam 
mento  obliram  a 
cehbram  femi?, 
anifi,fefelis,erica: 
<hama:pityos,iridis 
minis  vrtica^frucTuS, 
vnam,eruorum'excq 
mentefcant  cum  vf$p 


B 


N I  C  O  L. 

lingulni.  A 

Sjad  phlegmonen  &  omne  ma 
ue.Vrrfu  cjuoq,  mouet,&  vtilis 
fcquillam  bene  magnaniafcr- 
in  purgatx  medulla;  eius  adh- 
ayci  hexagium  vnum  femis , 
elaamxdryos,radicis  panacis, 
iloriim  hexag.vnum  femis,fe- 
0vncia  femis,myrrha:  drach. 
crum  vncquatuor.  Trita  fer 
ntur  paftilb,dettirquevncia 
vna  ex  oxymelitis  cyathis~tribus.  Eft  Archigenis  inuen 

tum'  -    j  n. 

"a    Fermemo]  Gncceft  f</>.e.  Aetius  autem  legit  mUf  ,  ideft 

luto. 

Cap.  CXXV. 
PASTILLVS  fjmilispaftilloefquilla.  Hederaj 
nigrx  corymborum  vnc.  duas  quartam  partem  ,  fpicae 
nardi  vnc. vnam  drach.duas,feminis  rura:  fylueftns  vnc'. 
vnam,caftoreidrach.duas,indis  vnc.vnamfemis.  Trita 
fubigito  cum  fucco  verbenaca:  re&a:,format6que  paftil 
los  qui  in  prxditTis  malis  dentur,nempe  ad  hydropicos 
&lienofos,  exvinoveteri  diebus  quinque  :  acvrinam 
mouebit  cruentam  .  Cognouimus  autem  hunc  paftillu 
iniisetiam  qui  lienem  mduratum  habent ,  probatum 
efle. 

Cap.  CXXVT. 
PASTILLVS  adicTericos&iecinorofos,mira- 
bihs.  Amygdalarum  amararum  drach.  duas ,anifi  ,  a- 
bfinthn  coma-,fing.dr.vnam,  fpica:  nardi  drach.  femis. 
Reliqua;  fpecies  terantur,amygdalx  autem  terantur  in  p 
aqua,excipiantur,&  fingantur  paftilli,&  detur  drachma 
vna  carentibus  febre  ex  mulfi  cyathis  tribus. 

Cap.  CXXVII. 
PASTILLVS  panchreftus,  ducit  vrinr  m  multa. 
facit  etiam  ad  lumbos  dolentes ,  &  pituitam  habentes 
in  toto  corpore,peripneumonicos,  pleunticos,  quarta- 
narios,arthriticos,&  diftenfione  neruorum  laborantes, 
datus  iis  quidem  cum  vino,illis  vcro  ex  oxymehte,ahis 
vero  ex  mulfa.  Ariftolochia:,  myrrhx,  cerufla:,femi- 
nis  abrotoni ,  iridis,  canchryos  ,  lingulorum  drachmas 
duas ,  anili,  baccarum  cedn  ,  radicis  panacis,  pyrethri, 
ammoniaci  thymiamatis,cardamomi,  cumini,iing.dr. 
vnam.Trita  fermentefcantcum  aqua,  fingantiirquepa 
ftilh  triobolares,  aut  duorum  obolorum,  dato  pro  vm- 
bus  sgri. 

Cap.  C  XX  VIII. 
PASTILLVS  ad  hydropicos  potus.  Corallii, 
aluminis  fcifli,fingulorum  drach.vnam.Trita  fubigan- 
tur  cum  decocTo  calamintha:,  &  formentur  paftilh,  de- 
turque  obolus  vnus  bibendus  cum  calaminthae  deco- 
cTo.  Archigenes  fumme  etiam  ad  nephnticos  conferre 
inquit. 

Cap.  CXXIX. 
PASTILLVS  ad  hydropicos,  vrinam  mouens. 
Seminis  apii  drach.fex,myrrha:,dauci,croci,fing.drach. 
tres  femis,  iunci  odorati  drach.  duas,  feminis  fccniculi, 
afari,fing.drach.tres,fpica:  nardi,cafia:,cinamomi,fefe- 
Ls,fauina:,fing.drach.femis,quartam  partem.Tnta  fer- 
mentato  cntri  vino  odorato,formatoquepaftillos  obo- 


MYREPSI 


802 


Cap.  CXXXI. 
PASTILLVS  ad nephriticos,calculofos.Hyoicya 
mi,cicuta:,faniculi  ,vu*&malua:  feminum,  Celticar, 
folii,  fpica:  nardi ,  faxifragi,  fingulorum  drach.vnam  S. 
aoui  drach.quatuor,amygda!arum  amararum,pinearu, 
fingulorum  drach.duas,piperis  albi  drach.quatuor.Tn- 
ta  fermentefcant  cum  vino  dulci ,  fingantur  paftilh ,  & 
dentur. 

a    Oui]  Manufcriptus  codex  legit  »;£:fed  quam  te&e.dubito. 

Cap.  CXXXII. 
PASTILLVS  fimplex  ad  abfceflus ,  &  vlcera  in 
renibus,probatus.  Seminis  lmi ,  feminis  cucumerum, 
fing.drach.vnam,amyli  drach.duas.  Tnta  fermentefcat 
cum  aqua,fingantur  paftilh,&  dentur. 

Cap.  CXXXIII. 
PASTILLVS  nephriticus ad renum &  veficas af 
fe<Tus,pus  aut  fanguinem,aut  mucofum  mingentes,ad 
eos  qui  vehementi  dolore  laborant,atque  fyriafes.  Opii, 
pinearum  repurgatarum ,  feminis  fccnicuh  &lapathi, 
C  fingulorum  drachmam  vnam  ,  ieminis  cucumeris  dra- 
chmas  fex,  feminis  apii  drach.  tres ,  pinearum  vftarum 
drach.duas,  herba:  veficaria:  afolhculorum  drach.duas 
femis.  Trita  fermentefcant  cum  palfo  Cretico ,  fingan- 
turque  paftilli  drachma:  vnius.  Non  febncitantibus  da- 
tur  paftillus  vnus  ex  pafli  cochlearns  tnbus:  febricitan- 
tibus  autem,ex  aqua. 

a    Folliculorum]  In  codiceNicolai  fcribitur  xixJav.fortc  pro 
6u\ax/av. 

Cap.  CXXXIIII. 
PASTILLVS  ad  exulcerationem  renum,&  cica- 
trice  indigentium ,  admodum  mirabilis.  Opii  drach. 
vnam,  pinearum  torrefacTarum  gran.viginti,  amygda- 
larum  ,nucum  Ponticarum  excorticatarum  &  torrefa- 
cTarum,fing.drach.ocTo.Trita  fubigantur  cum  vino  dul 
cij&confeclisomnibus  fiantpaftilhduo3qui  denturex 
vinoautaqua. 

Cap.  CXXXV. 
PASTILLVS  ad  profluuium  muhebre , & eru- 
ptionem  fanguinis  ex  vtero,admodum  probatus.  Succi 
hypocifthidis,terra:  Samia:,  galke  immatura:,acacia:  fla 
^  ua:,fingulorum  drach.quatuor,  Lemniifigilh,rheibar- 
ban,fing.drach.duas,  fucci  acacia:,  rofarum  rubearum, 
fingulorum  drachmam  vnam  femis ,  cinabaris,hoc  eft 
fymphytijdrachmam  vnam ,  corallii  rubeidrach.vnam 
femis.Trita  fubigantur  cum  aqua  pluuiah,  forroentiir- 
que  paftilli ,  qui  dentur  ex  fucco  arnoglofli  ,  aut  fihcis, 
aut  polygoni,aut  plantaginis  minoris,aut  myrti  bacca- 
rum. 

Cap.  CXXXVI. 
PASTILLVS  capitahs  ad  eryfipelata,admodum 
*"  probatus.   Lithargyri,  cerufla:,  croci,  fulphuns  ignem 
non  experti,opii,rubrica:  finopica:,  chalcitidis,mifyos, 
chalcathi,  aluminis  fciflihs.Tnta  fermentato  cumace- 
to  acn,fingito  paftillos:&pra:beto. 

Cap.  CXXXVII. 
PASTILLVS  ad  dolorem  aurium  ob  fpiriturrt 
flatuofum  natum  mirificus .  Dicunt  autem  xgrotanti 
non  efle  admouendum  ,  priulquam  merces  accipiatur: 
tribus  enim  diebus  plurimum  fanat.  Csterum  non  fo- 


h  vnius,aut  obolorum  duorum.  dato  pro  vinbus.Facit   C  llim  eo*  V»  *  flatibus  dolent ,  fed  &  omne  malum  tam 


ad  calculofos,fumptus  cum  vini  diluti  cyathis  tribus. 

Cap.  CXXX. 
PASTILLVS  ad  lecinorofos  &  icTericos ,  admo- 
dum  probatus.  Anifi,feminis  apu,afan,amygdalarum 
amararum  ,  abfinthii ,  lingulorum  hexagium  vnum  S. 
rhei  barbari  hexag.  vnum  S.eupatorii  hexagii  quartam 
partem,lantali  rubei  &  citrini,iing.hexag.vnum  femis. 
Trita  fermentefcant  cum  aqua  ,  finganturque  paftilli 
pendentes  femunciam  .  Alii  autem  vnciam  vnam  ada:- 
quent.Dentur  pro  viribus  ex  aqua  dccocTionis  a  critha 
rn  tcpida. 

a  Ciitharii]  Grarcc  legitur  xciixeit .  Per  critharium  atttera 
forte  crithaimim  aut  ciithimum  di&um  intelligit:  quod  rcgio  roorb» 
conf.rre,Diofcoridcs  tcftatum  tclicjuit. 


recens  quam  vetus  aunum  emendat,gratia  Dei,&  con- 
feftim  dolorem  abigit,in  aurem  dolenti  oppolitam  m- 
ftillatus.  Fohorum  ruta: ,  zingiberis  dolo  vacanris  Tro 
glodyticijfingulorum  drachmas  tres  S.fucci  hyofcyami 
drachmamvnam,opii  nign,amomi  legitimi,croci  Co- 
rycei  puri,fingulorum  drach.  femis,  baccarum  lauri  ex- 
corticatarum  drach.tres.Trita  fubigito  cum  lacTe  mulie 
bri,formatoque  paftillos,&  exficcato  m  vmbra.Vfu  ve- 
rb  poftulante,accipe  ac  terito  ln  h€te  muhebri ,  &  benc 
fubac"tum  infunde  cum  goflipio  in  aure  dolenti  oppofi- 
tam.Eft  probatus  &iniignis. 

Cap.    C  XXX  VIII. 
PASTILLVS  ad  dyfentencos,laudatus.  Rhois 
Syriaci ,  gallarum  quercnurum ,  balauftiorum ,  amyli, 


8o$ 


DE   PASTILLIS,    SECT.  X  LW 


feminis  ericx,  feminis  apii,opii,fing<  vnc.  vnam.Trita  A  Sodecim.Trita  fermcntefcahf 
fermentato  cii  aqua,&  fingito  paftillos  drachma:  vnius,      ftilli,&  dentur. 


&  vtere. 

Cap.  C  XXXIX. 
PASTILLVS  ad  dyfentericos  dolorem  miti- 
gans,conferens  lliolis,  lienofis,  difficultatc  vnnas  labo- 
rantibus,&  aquam  metuentibus.  Hyofcyami,apii,&  pa 
pauensfeminum,fing.drach.fex,opii,caftorei,anifi,fpi- 
C2  nardi,feminis  fccnicuh,fingul.drach.  tres.  Tnta  fer- 
mentefcant  cum  aqua  pluuiah:  formentur  paftilh  fili- 
cjuas  pendenies  duas.  Dantur  ex  temperata  pro  icgri  vi* 
nbus. 

Cap.  CXL. 
PASTILLVS  addyfentencosexfubere.  Callar, 
charta:  vfta:,fing.  drach.  quindecim  ,  arfenici  drach.fe- 
decim,fandaracha:  drach.odo,aluminis  fciffilis,  acacia: 
arida:,fing.drach.viginti,ceruffa:,hthargyri,calcisviua:, 
fing.drach.quinque.Trita  fubigccum  vino,&  mforma 
paftillos. Vfu  poftulante  diffolue  vino  fufficicnti,  &  per 
anuminfundito. 

Cap.  C  X  L  I. 
PASTILLVS  ad  dyfentencos  lampterius  voca- 
tus,valde  probatus.  Arfenici  drach.quinque,  chalciti- 
dis  cruda:  drach.decem,  fquamz  zns  drach.o&o,  talcis 
viua:,croci,opii,fing.drach.  duas.  Tritafubige  cum  Vi- 
no  amina:o,finge  paftillos,&  pricbeto. 

Cap.  CXLII. 
PASTILLVS  ad  dyfentericos  c  feminibus ,  fo- 
mniferus.  Anifi,fccniculi  &  hyofcyami  feminis,amme- 


a    Mytrhs]  Graree  eft  ^tyTiSi 
»*;:&  rede  quidem.  Frequens  vera  eft 
ommbus  aliis  Ci  scis  n  edicis ,  vt  zingi 
non  alia  decaufa,  quam  quod  vnu^aue 
cii  ntedicu  fcriblfoiitum  lit.  ' 


ia,finganturpa- 

HSutamen  habet  vfiCf. 
'  n  Nicolao,  fed  &in 
irhalegatur:itique 
us.ncnipe     a  Gra; 


orum&  fedis  vi» 
rgyri  vnc.duas  fe- 
aim  fciffihs,fingu- 


Cap.  CX 
P  A  S  TI L  L  V  S  ex  aneKvK 
tiis  vtilis.Ceruffa:  vnc.quinqu 
B  mis,thuris,recrementi  plu 

loru  Vnc.vnam.Trita  fermehtcfcant  cum  vino  odora- 
to  marinz  experte,fingantur  paftilh.ac  dentur  cum  vi- 
no  rofacco  aut  myrtite. 

Cap.  CL. 

PASTILLVS  c  lapide  Phrygio  pudendis  vtilis» 
LapidisPhrygii  vfti  &  ter  reftindti,prim6  quidem  buty 
ro  aut  olco  rofaceo,fecundo  vino ,  tertio  autem  melle, 
vnc.duas,rofarum  vnc.i.fidiorCi  vnc.i.  Cofe&a  redigito 
in  paftillos,&  dato. 
C  Cap.    C  L I. 

PASTTLLVS  dia lotanon,id eft ex loto fylueftri 
ad  pudendorum  &  fedis  Vitia  probatus.Ceruffz, amyli, 
glaucii,croci,aluminis  fciffi,fing.  vnc.vnam  .  Trita  fer- 
mentcfcantcum  fucco  loti  fylueftns,aut  vino.-formen» 
tur  paftilli,&  dentur. 

Cap.  CLII. 
PASTILLVS  leucos,  hoc  eft  albtis  cognomina- 
tus.Terrae  aftens,pompholygis,ceruffz,amyli ,  fingul. 


os,opn,feminis  apn,  fing.  vnc.  vnam.  Vbi  contnuens,  D  vnc.vnani,opii  fcrup.duos.Trita  fubigantur  cum  aquaj 
diffolue  opium  cum  aqua,  &  probe  confeftis  fingito  pa      formenturque  paftilh,&  dentur. 


ftillos,&  dato. 

Cap.  CXLIII. 
PASTILLVS  Pafionis nominatus.Squamz zris 
drach.fex,zns  avfti,  aloesflauz,  ammoniaci ,  aluminis 
rotundi,fing.drach.quatuor,  chalcanthi,  croci,  alumi^ 
nis  fciffihs,crocomagmatis,  mifyos,thuris>  fing.  vncias 
duas.Trita  fubige  cum  vino  adftringente  aut  aceto,for 
matoque  paftillos  &  dato. 

a  Vfti]  Falfelegitur  in  manufcripto  codicextfo^Jirpro  *»- 
xtuuuAx. 

Cap.  CXLIIII. 
PASTILLVS  infufilis  ,  Fauftianus.  Arfenici 
drach.fex,fandarachz  drach.  tres,  calcis  viuz  drachmas 
duodccim  femis,chartz  vftz  drach.vnam.Trita  fubigi- 
to  cum  fiicco  baccarum  my  rti,aut  decodo  illarum.for- 
mato  paftillos,  &  iruice  cum  deco&o  lenticulz ,  ac  rubi 
radicum. 

Cap.  CXLV. 
PASTILLVS  efubere.  Callarum vftarum,char 
tz  vftz/fuberum  vftorum,  panis  vfti,cornu  ceruini  v- 
fti,fing.drach.tres  S.arfenici  drach.decem,  fandarachz, 
calcis>iing.drach.tres,acaciz,  ceruffz,  fing.drach.  duas 
femiSjlithargyti  drach.Vnam  femis.  Trita  fermentcfcat 
cum  vino  odorato,formentur  paftilli,&  dentur. 
a    Subetum]  Malerpu^aiipro^uAieyfcribiturt 

Cap.  CXLVI. 
PASTILLVS  Bithynus  appellatus.  Sidiorum 
drach.quinque,  cadmixdrach.vnalemis,  ariftolochix, 
gallarum  radicis,radicispanacis,  lridis,  chalcanthi,alu- 
minis  fciffihs,chalcitidis,mifyos,fquama:  xris,mannz, 
coftijfing.vnc.femis  quartam  partcm.  Trita  fubigantur 
cum  aceto,fingantur  paftilh,&  dentur. 

Cap.  CXLVII. 
PASTILLVS  e caftoreo ad vIcera,nomas & flu- 
Kiones  vcteres.  Croci,aloes,  thuris,fingulorum  vnc.fe- 
mts,cytinorum,aluminislciffilis,caftorei,manz,zrugl 
nis  rafiliSjfingulorum  vnc.vnam,  rubriczfinopicx  hb. 
femis.Trita  excipiantur  cum  vino  veternformentur  pa 
ftilh,&  dentur. 

Cap,  CXLVIII. 


Cap.  CLIII. 
PASTILLVS  ex halicacabo.Lithargyri, eeruffz, 
fingul.drach.fex,halicacabidrach.duas  ,chalcanthi  dr« 
trcs  &  qu-rtam  partcm,aluminis  fciffi  drach.vnam,  mi 
nii  quodad  colorandum  fatis  eft.  Trita  fermetato  curft 
aqua.-fingito  paftillos  &  dato. 

Cap  CLIIII. 
PASTILLVS  e  duphci  ellcboro ,  &  duabus  aca- 
ciis.Acaciz  nigrx  &  rubex,glutinisfabnhs  (alias  gluti- 
nis  pifcium)iingul.vnc.duas,ammoniaci  thymiamatis, 
glaucii,aloesflauz,fingul.vnc.vnani,thunsmafculi,el- 
lebon  nigri  &  albi,fing.vnc.femis.Tnta  excipiantur  cii 
aceto  iquillitico  .formenturpaftilli,  qui  vfu  pofccnte, 
excipianturcodem  vel  communiaceto,&fuba£taante 
&poft  balncum  mungantur. 

Cap.  C  L  V. 
PASTILLVS  e  nigro  &  viridi  colore,  melachlo 
rosdic>us.  4  Zingiberis  ,  aloes  flaua: ,  aris  fquama:, 
thuris  maiculi,a:ris  vfti,arfenici,aluminis  fciffi  &  rotu- 
dijiridis,chalcitidis,falis  foflilis,chalcanthi,ceruffa;,  ni- 
tri,lithargyri,radicis  pahacis,  cadmia;,fidiorum ,  galla- 
rum,anftolochia;  rotiida;,fquama:  aris,ftomomatis,a:- 
ruginis  rafilis,fing.vnc.femis.Tnta  fermentefcant  curri 
accto,formenrurquepaftilli.Fitetiamex  eo  emplaftru 
hoc  modo. Paftilli  colophonia:,olei  communis,  finguh 
Vnc.fex,aceti  quod  fatis  eftifolue  paftillum,&  fic  confe- 
€to  vtere. 

a  Zingiberis]  Paulus  habet  v/jtvfvtit,  hoc  cft  myrthx.Vthinc 
etiam,quod  paulo  aotediXimus,maniteftum  hat,zingibc-t  pto  my uha 
legi  multisinlocis. 

Cap.  CLVI. 
PASTlLLVS  pantolinos  di(ftus,ad  chironia  ma- 
lignaquevlcera,&fluxiones  admoduprobat'.  Cafia:,a:- 
hs  vftijccruffa:,  hthargyri,a:ruginis  rafilis,alumimsfcif 
filis  &  hquidi,&  latcricii  quod  plinthetis  dicitur ,  radi- 
cis  panacis,ariftolochia:  Ionga:  &  rotunda: ,  chalcanthi, 
portulaca:,iridis,aftragahtidis,chalcitidis,mifyos ,  am- 
moniaci  thymiamatis,  falis  ammmoniaci,  aruginis 
ferri,fquama:  a:ris ,  aloes  flaua: ,  diphrygis ,  thuris  gal- 


P  ASTILLVS  ccaftoreo,adcolicosadmodum  H  larum , farcocolla; , plumbi vfti , fohorum  olea:, myr 
laudatus&mirabihs.aMyrrha;,caftorei,fing.fcrup.fcx,  rha;,  atramenti  Indici  ,  oxymyrfines,  hoc  eft  myr- 
croci,opii,fineulorumfcrup.nouem,anifi,apii  &dauci  ti  fylueftr  - ,  atramenti  liquidi  ,  balauftiorum  ,  ipi- 
feminis^ing.drach.femiSjfeminis  hyofcyamifcrup.  o-      ns  itgy      :,  fulphuns  lgnem  non  expcrti  ,  nirn } 

cccc.  iiii. 


rhoisSyrfaci,i 
rii,acacia:,fal 
Tnta  ferment^ 
bus  triginta,fin 

a  Alumi 
hoc  eft  i  hois.-qt. 
dc  aluminc  no 


P  A  S  T  I  L  L  V 
pfia:  drach.odtOjmyr 


NICOL.  MYREPSI 


806* 


;riryiocolla:,  aaluminis  coria- 
J^rpftacii,  fingulorum  vnc.vna. 
aceto  fub  canicula:  a.ftu  die- 
ftilli,&det)tur. 

i.s  liabct  ri/VJnfiixc,  Paulus  autcm  fltt, 
'  flevidetur,quia  additur  couam ,<juod 

M  > 

CL  VII. 

apJ|a,hemicranicus.Succi  tha- 
h.quatuor,opopanacis,eu 
phorbn,iing.dra$:  <;rtaParthici  drach.duas,pipe 

ris  communis,iagiipeni,i[]hg.drach.vnam.Trita  fcrme- 
tato  cum  aceto ,  &rvfu  exigente ,  aceto  lllitum  poft  fex 
horas  abluito .  Si  vero  remifliore  vti  voles ,  cerato  pari 
c.xceptum  ilhnito,&  noclem  linito. 

a  PaVthici]  Manufcriptus  ccdex.vt  etiam  Paulus,  male  4ccor 
mpte  mfitvtiti  legit,  pro  wfflmS.  Nan,  Galcnus  hb.  i.  De  tonip.r.ie- 
dira.iv  rt.local.c.ip.vltirno,  vbi  hunc  paltillum  dc  fciibit.babct  birx-//»- 
^/itS.contciniinx  enim  furitregiones,Mt.dja  &  1  arthia. 

Cap.  CLVIII. 
PASTILLVS  menfes  mouens,  probatus.  Cafto- 
rei,afe  foetidx,hoc  eft  fcordii,fing.drach.vnam,opopa- 
nacis,galbani,  afari,  ariftolochia:  longar,  myrrha*,  fing. 
drach.femis.  Trita  fermentato  cum  fucco  abiinthii ,  & 
finge  paftillos,  dato  cum  decocto  mehtines,id  eft  abro- 
toni,aut  abafcanthi,hoc  eft  artemifia:,  fructus  iuniperi, 
(quiGra;ce  vocatur  cedri  fylueftris  fru&us )  &  corticis 
radacis  cappans,ficque  confe&um  pra.beto. 


A  Cap.  CLIX. 

PASTILLVS  menfesducens  admodum  lautla- 
tus.  aHyra  drach.tres ,  farina:  b  eruina:  drach.qiiir.que, 
ruta;,mentha;,rubiar,fagapeni,afa;fo:tida;,bcc  cft  koi  ' 
dii,opopanacis,fing.drach.duas.Trita  fcrmeim  to  cUm 
fucco  abfinthn,fingito  paftillos  drachmx  vnius,&  pra.- 
beto  cum  aqua  tepida,cui  nicocla  fint,iunipcn,h(.c  i  ft 
fruGuscedn  fylucftns,  abfinthii,  chr.nia.meli  floresJ& 
fic  pra.beto  cum  paftillo  manc  ieiuno. 

a    Hyra]  Cracc  Zf<t.  Quid  veio  fit.planc  ignoio .  T'uto  locil 

jj    eflecoriuptum.       b    Eruina.]  Manufcrijjtiii  codt  x  tcgk  fi>jufW, 
fotte  pro  8tf/u/»8,ideft  f  cenigra-ci  lann.T. 

Cap.  CLX. 
C  A  P  I  L  L  O  S  capitis  demgrans.  Dccoclum 'falfaia 
affufum  cahdum,&  foha  llhta. 

Cap.  CLXI. 
CAPILLOS  capitisfl.uios  efficieus.  Gypriafto» 
ris  fohi  decoctum  cum  fucco  ftruthn  crpjti  HUti  ..  . 
Cap.  CLXII. 
C  A  P  I  L  L  O  S  capitis  nigros  reddcns .  Myrti  £  ■•- 
C  ctus&foliainacetodecpcta,&]Ihta.  Simihter  capillos 
capitis  fiftitladanum,cumfuccoadianti  munctum. 
Cap.  CLXIII. 
CAPILLOS  denigrans.Corticem  radicis  cappa- 
ris  coquito  cum  lafte  aiinino  ad  tertias .  dein  oleu  con- 
tineto  m  ore  tuo,&  tingito  capillos.Si  er.im  ncn  conti- 
nueris  oleum  m  ore  tuo ,  modo  quodam  diftnbuticnis 
naturalisdentes  tui  nigrefcent. 


INDEX  HYPOGLOTTIDVM, 
aquarum,  &  aliorum. 


Hypoglottis  ad  tuffes  ac  deftillationes, 
Cap.  i. 

Hypoglottis  tuffi  vtilis ,  admodum  probata, 
Cap.  ii. 

Hypoglottis  fimihs  Iaudata,  Cap.  ni. 

Hypoglottis  ad  tulles ,  dcftillationes,  &omniaarterix 

&pulmonis  vitia,  Cap.un. 
Hypoglottis  ad  vocem  amiffam ,  &  eiufHem  afpentate, 

Cap.  v. 

Hypoglottis  ad  tuffim,  raucitatem,  arteriam  &vocem 
amiffam,  Cap.vi. 

Hypoglotns  ad  vocem  amiffam,  raucitatem  ,  &  omnia 
arteria;  mala,  Cap.  vn. 

Hypoglottis  ad  aipentatem  faucium,  &  voce  amiffam, 
Cap.  viii. 

Hypoglottis  ad  amiffam  vocem,  &  raucitatem  a  pluri- 
ma  humiditatefactam,  Cap  ix. 

Hypoglottis  ad  raucitatem  a  plurima  humiditate  orta, 
Cap.  x. 

Hypoglottis  ad  raucitatem  a  dcftillatione  natam, 
Cap.xi. 

Hypoglottis  e  braffica,vocem  repurgans, 
Cap.  xn. 

Hypoglottis  adamiffam  vocem  ,  raucitatcm  ,  &  argre 
•  excreanres,  Cap.xm. 
Hypoglottis  minfica,  adeosqui  nonnifi  recta  ceruice 

fpirant,  Cap.  xmi. 

Hypoglottis  ad  tuilientes,nonnifi  re&a  ceruice  &diffi- 

culter  fpirantes,deftillationeque  laborantes, 

Cap.  xv. 

Hypoglottis  fiftens  fluxionem,  Cap.  xvi. 

Hypoglottis  concoqucns,ad  dniturnas  tufies&  deftilla- 
tiones  vtihs,  Cap.  xvii. 


Hypoglottisfitim  reftinguens,iisqui  arftu  plurimola- 

borant  vtilis,  Cap.xvm. 
Hypoglottis  mirifica  valde,  ad  eos  qui  arftu  laborant,fi- 

tim  reftinguens,  Cap.xix. 
Hypoglottis  ad  continuas  febres,lipyrias,adurentes, & 

hedticas,  Cap.xx. 
Aqua  pleuriticis  pota  vtihs,  Cap.xxi. 
Aqua  ad  laborantes  abfctffu,fuppuratos  &  tuilientcs, 

Cap.xxn. 

Aqua  ad  continuas  febres  &^adurentes,valde  bona, 
Cap.xxui. 

Aluum  fubducens  medicamentum,pleuriticis  &  iis  qui 

non  febncitant,mirifice  vtile,  Cap.xxim. 
Aqua  m  pnncipi o  po ta,pleuntici s, febre  vacantibus  v- 

tdis,  Cap.xxv. 
Aqua  ad  vehementes  oculorum  dolores ,  cruentos ,  & 

aftuantes,  Cap.xxvi. 
Aquar.  malorum  confectio,  admodum  laudata  s 

Cap.  xxvu. 

Aqua:  malorum  confeclio  fimihs,  ncceffaria, 

Cap  xxvm. 

Aqua:  rofacea;  confedtio,  Cap  xxix, 

Aquxmali  confedio,  admodum  probata, 
Cap.  xxx. 

Hypomyrtitcs  confedio ,  valde  laudata, 
Cap.xxxi. 

Hypoglottis  ad  continuas  febres,&  ardenres  probata, 
Cap.  xxxn. 

Hypoglottis  ad  tuffes  in  febre factas,    Cap.  xxxi  1 1. 
Hypoglottis  fimihs  minfica,  Cap.xxxiui. 
In  hebctudine  &nubccuhs  oculorum  vtile, 
Cap. xxxv. . 

Aquain  dolorcoculorum  imponcnda,  Cap.xxxvi. 


8oy 


NlCOLAI   MYREPSl  ALFXANDRI* 

De  hypoglottidibus,aquis,&  aliis, 

Seftio  quadragefimafecunda. 


Cap.  r. 

yzp^rr*,*^,  YPOGLOTTIS  ad  tuffes  &  deftilla- 
tf »  (Pfa  ^  (T  tiones.Succi  glycyrrhizx ,  tragacantha, 
|j.  "m  amyh,gummi  Alexandrini,fingulorum 

m        \M  -  hexagium  vnum,feminum  peponis,  an- 

E(fp|^)l  q  guria,  &  cucurbita,  fing.  hexagium  fe- 
SH5^s2T^-  miSjfeminis cotoueorum  drach.femis, 
amygdalarum  dulcium  repurgatarum  hexag.vnum,pe 
nidiorum  heyag.tna.Probc  tnta  fubigantur  cum  dro- 
fatoviolarum  aut  chamaleuces,&  fingantur  hypoglot 
tides,deturvna  vtfublingua  retineatur,  &  fahua  ex  ea 
deglutiatur. 

Cap.  II. 

HYPOGLOTTIS  tuffi conueniens ,  admodum 
probata.Tragacantha,glycyrrhiza.  auteius  fucci,  femi- 
minisportulaca  & cotonecrum,amyli,gummi  Alexii- 
drini,fing.drach.tres,feminis  peponis  &  anguria,fing. 
drach.vnam,nuces  Ponticas  fex,piftacia  quatuor.Trita 
fernaentefcant  cum  aqua  tuffilaginis,&  formentur  hy- 
poglottides,ac  prabeantur. 

Cap.    1 1  i. 

HYPOGLOTTIS  limilislaudata.Amyli ,  peni- 
diorum,feminis  cotoneorum,feminis  vrtica* ,  feminis 
lini,fucci  glycyrrhiza:,fing.drach.duas  ,  fty  racis  drach. 
femis.Trnafubigiro  cum  pen  diis,&  oleoamygdalaru, 
aut  drofato  violarum,aut  tuflilaginis:formentuthypo- 
glottides,acdentur. 

Cap.    II II. 

HYPOGLOTTIS  ad  tuujentes.deftillationela- 
borantes,&  adomnis  genens  arteria:  pulmonifque  af- 
fe&us:  omnino  autem  prodeft  tuflientibus ,  &  deftilla- 
tione  correptis.Glycyrrhiza,amyli,  tragacantha,  amy- 
gdalarum,gummi  Arabici,feminum  cucumerum,fing. 
hexag.tria,penidiorum  vnc.femis.Tnta  fermentato  cu 
fucco  cotoneorum,formato  hypoglottides,&  dato. 

Cap.  V. 

HYPOGLOTTIS  arteriaca  ad  amhTam  voce,& 
eiufuem  afpennte.Tragacantha,gummi,  fing.  hexag. 
vr  um,fucci  glycyrrhiza  hexag.femis,myrrha  filiq  .  n. 
cr  ki  drachma  quartam  partem,penidioru  vnc.  femis. 
Tnta  U.bignocuiuccoglycyrrhiza:,&  formato  hypo- 
glc  ttidaS;&dato. 

Cap.  VI. 

HYPOGLOTTIDES  ad tuffietes, Taucitatem, 
artenamexafperatam,&vocemamilTam,&  eos  quia- 
gre  excreant.Tragacantha,gummi,feminis  vrtica,  dr. 
vnam,zingibtns,thuns  mans,piperis  longi,  palmula- 
rum  pinguium,fingul.iiliq.tres,glycyrrhiza:  drach.fe- 
mis.Gummijtragacatham  macerato  pnus  in  paflb  Cre- 
tico:&  vbi  diffolutaiuerint,reliqua  tufa  adiicito:&  cu 
drofato  fufficienti  excipito,formato  hypoglottides :  & 
quum  vfus  poftulat,dato. 

Cap.    V 1 1. 

HYPOGLOTTI  S  ad  vocem  amiflam,&  rauci- 
tate,  rehquofque  artena  affeilrus  probata.Tragacatha, 
gummi,fing.hexag.femi-:,myrrhx,thuris,fing.fihquas 
tres,palmularumpinguium,glycyrrhiza-,fing.filiq.fex. 
Tnta  excipecum  paflo  Cretico,aut  drofato  fquilhtico, 
aut  tuililagiuis.formato  hypoglottides ,  &  dato  vt  mi- 
rabiles. 

Cap  VIII. 
HYPOGLOTTIS  arteriaca  ad  afperitatem  fau- 
cium,vocemque  amiffam,valde  laudata.Croci  gran.fe- 
ptem,glycyrrhiza,fpica  nardi,fing.hex.quatuor,  myr- 
rha  hex.quartam  partem,thuns  hex.tria,feminis  hyof- 
cyami  hexag.vnum.Trita  fermentato  cum  drofato,  fin 
ge  hy  poglottides,&  prabeto. 


So8 


Cap.  IX. 

A  HYPOGLOTTIS  e?pe^|pwprinffam  vocem, 
&  raucitat;  m  a  plr.rima  humid  ir^MRtam .  Cofti,folii, 
fpica  nardi,amonii,pipens  conijgttsjr.tafia  ,  maftiches, 
fing.hexag.quinque,opii  hexa^ftt^^pTnta  fubigito 
cumhicco  mororum , &fingantur  hypoglottides  non 
admodum  arida,  vt  fcilicettacile  fub  Imgua  hquefcat, 
acdato. 

Cap.  X. 

HYPOGLOTTIS  admodum  mira  ad  raucitate 
propter  plurimam  humiditatem  fa&am.Croci  fihq  .  fe- 
ptem,gummi  fihq.decem,tragacantha  liliq.  fedecim, 
cafia  liliq.otrojfeminispapauerisalbi  liliq.  duodecim, 
piperis  communis  fihq.quatuor,thuns  mafcuh  filiquas 
tres.Trita  excipiantur  cum  drofato  fqmllitico  &  fiicco 
mon,fingantur  hypoglottides,&  prabeantur. 

Cap.  XI. 

HYPOGLOTTISad  raucitatem  a  deftillatione 
ortam  admodum  probata.Maceris  fihq.fex,cinamomi, 
fpica,ling.fihq.fex,fucci glycyrrhiza,camis  caricarum, 
^  fing.ftag.vnum.Tnta  excipe  cum  fiicco  braflica  Phry- 
gia,formato  hypoglottides,&  dato. 

Cap.  x  1 1; 

HYPOGLOTTIS  e  braflica  vocem  repurgans, 
valde  mirabilis.Succi  foliorum  braflica  hcrtenfis.  vni- 
to  cum  melle  probe  defpumato  ac  coquito  fimul  bene 
ad  confiftentiam.  Adiice  fucci  glycyrrhizam  &  tragaca- 
tham  maceratam.Suba£hfque  limul  bene  emolhtis,rur 
fusprope  lentum  ignem  adconfiftentiamvfque  coqui. 
to.dein  ab  igne  femota  m  lebete  maneat  tribus  diebus. 
j)  Tandem  exempta  recode  ln  vafe  ac  vfu  exigcte  forma- 
to  hypoglottidas,&  dato  cubitum  lturis  ,  muniens  a> 
grosa  frigore. 

Cap.  XIII. 
HYPOGLOTTIS  ad  amiffam  vocem,raucitate, 
&  eos  qui  agre  excreant  valde  probata .  Tragacantha, 
gummi,fing.vnc.fex,myrrha  vnc.  vnam  cbolos  duos, 
thuns  mafcuh  vnc.vnam  femis,piperis  albi  gra .  vigin- 
ti,croci  vnc.femisjfucci  glycyrrhiza  vnc.fex,palmularu 
pinguium.Tnta  excipito  cum  paffo  Cretico  .  Gummi 
£  autem  &  tragacantham  tunditc  &  cribrato.Paffum  ve- 
rb  lrrigato  cum  fuccoglycyrrhiza,&  tufa  in  aqua  co- 
quito  ad  confiftentiam  quadruplam,fingito  hypoglot- 
tidas  &  dato. 

Cap.  XII II. 
HYPOGLOTTIS  minfica,  ad  eos  qui  nonnifi 
recTa  ceruice  fpirant.Croci,glycyrrhiza,thuris  mafculi, 
myrrha,gummi,tragacantha,fing.fcrup.tres,penidio- 
rumfcrup.vnumfemis.  Trita  fermentato  cum  vir.o 
dulcijformatashypoglottidas  prabeto.- 
Cap.    X  V. 

F  HYPOGLOTTISad  tuffientes,n5nifi  refta  cer 
uice  fpirantes,&deftillationelaborantes.Tragacantha, 
gummi  Arabici,amyli,amygdalarumdulcium,feminis 
portulaca  &  vrtica,cucumeris  feminum,  glycyrrhiza, 
femhm  papauens  albi,  feminis  lini,fucciglycyrrhiza-, 
fingulorum  drach.tres,penidiorum  drach  .  duas .  Tnta 
fermentefcant  cum  drofato  fquilhtico ,  fingito  hypo- 
glottidas,&  dato. 

Cap.  XVI. 
HYPOGLOTTIS  f  luxiones  fiftens,  retenta  pet 
q  totam  no&em.autfaliuam  exipfacoacta  expuere  pro- 
deft.Styracis,croci,thuns,opii,fing.hexag.vnum.  Tnta 
fermentefcant  cum  drofato  rofarum  aut  myrtino,finga 
tur  hypoglottides,&  dentur. 

Cap.  XVII. 
HYPOGLOTTIS  concoquens,ad  diuturnas 
tuffes,&  deftillatione  laborantes  vtilis .  MellisAtticj 


8o? 


pun  vnc.qua 
bani  vnc.vn 

poftca  adiice^B^^^^Hbnplhtum:  vbi  liquefach  fuc- 
nnt,tollito  aWg^H^Byo^UQad  refngerenrur.vbi  re 

frigerata  fue.npt,formato  hpjoglottides  faba;  aut  nu- 
:«5nde  in  vmbra  ficcato  .  V- 
pttujem  extnnfecuscera  obuol- 
m  .  .ijjgguein  vafe.Vfu  vcro  poftu 
tlingua  retincto.  agerfah- 


cisPonti 
namqtiai 
uito  ne  ^JHK 
lante,addmpta  ctf 

uain  exu&ajH 


NICOL:   MYREPSI  8ro 

Ina:  fuba&a:  vnc.duas,  gal-  A  quito,datbquebibendam  in  vino  duki.au t  chamapi" 
rebinthina  bene  coquito.      tyos  fafciculum  vnum  manipularem  &  aqua:  hb.  qua- 

tuor  femis,coquito  ad  tertias,&  commixtis  vini  dulcis 


/III. 

H  Y  P  O  C  L  OT.^F  T  S  fitim  arcens  ad  a.ftuantcs.Se- 
minis  cucumeris^atiui,intybi,&  Jac>uca;,fing.hexag.t. 
Ipodii  liliq.quatBfc>reminis  cotonci  &  malorum,  fucci 
glycyrrhizs,ling.hexag.fcmis,tragacatuha:  hexag.  vnu 
femis,facchari  can^i  &  pcnidii,fmg.hexag.vnum.Trita 
fcrmentefcant  currralbo  oui,autfucco  zea:  quamafar 
Latininominant,aut  nenuphans:  fingito  hypogiom- 

des,&dato. 

a    Far]  *aetn. 

Cap.  XIX.  C 
HYPOGLOTTIS  admodum  mira,ad  xftuantes 
fitim  rcftinguens.  Seminis  cucumeris  fatiui ,  cotoneo- 
rum,drach.duas,feminis  lac"hica;,&  intybi,fing .  diach. 
vnam,glaciei  hyemalis  in  fornicibus  fac~hc  drach  .  tres, 
facchari  candi  hexag.vnum.Trita  fubigito  cum  albo  o- 
uijformato  hypoglottides,&da. 

Cap.  XX. 

HYPOGLOTTIS  ad  continuas  febres  nomina- 
taslipyrras,ardentes  &  hefticas  .  Seminum  cucumeru, 
fing.vnc.femisjfeminis  lacluca:  &  intybi,fing.hexag.v-  D 
num,feminum  pyrorum  hexag.femis,fucci  glycyrrhi- 
zx  hexag.vnum,tragacantha;,gummi,fing.hexag.duo, 
fcmirns  portulaca:  drach.femis ,  feminis  atnplicis  filiq. 
fex,penidiorum  vnc.vnam.Trita  fcrmcntato  cum  fuc- 
co  pfyllii  jfingito  hypoglottides  eafque  vfu  exigcnte 
ptsbeto. 

Cap.  XXI. 

A  Q_V  A  pota,pleuriticos  confeftim  iuuans.Radicis 
phu  fafciculu  vnum,coquito  vna  cum  aqua:  hbr.  qua- 


cyathis  tribus  bibendam  dato  leiuno  ante  cibum. 
Cap.  XXVI. 
A  QJV  A  oculans  llhta  ad  vehementcs  oculorum  do 
lores,&  oculos  cruentos,atque  a.ftuantes.Mofchi,caphu 
rx,tutia:,farcocolla:  qua:  antzarut  dicitur ,  fingulorum 
hexag.vnum,gummi  Arabici  hexag.femis,facchanca- 
di,aloes  flaua:,fingulorum  hexag.vnum.Tnta  madefa- 
B  cito  cum  vino  puro,&connce  ln  vitreum  vas.  dein  hoc 
vas  conuce  ln  lebetem  aqua  fufficienti  rcfcrrum  ,  &  vi- 
num  cum  fpeciebus  ad  tertias  coquito.  Colatam  poftea 
reconde  ln  vafe.fi  vfus  cxigit,accipito  &  inungito  pal- 
pebras  bis  &  ter,&  ftpius  die.eft  probata. 
Cap.  XXVII. 
A  O^V  J£  malorum  conf  edrio  admodum  probara  . 
Malorum  &  cotoneorum  purgatorum  fucci  lib.ties.ad- 
mifce  illi  mellis  Attici  pun  hb.quatuor&  aqua;  hb.no- 
uem.dein  coquito  defpumando  ad  tertias.fcmota  ab  i- 
C  gne  reconditoin  vafe:qubd  fi  verb  placet,pro  melle  fac 
charum  iniicies.Dato  iitictibus,a.ftuantibus,  refolutis, 
&  ftomacho  malc  affe£hs  vncduas,cum  aqua  calida  ie- 
lunis. 

Cap.  XXVIII. 
A  QJV  JE  malorum  confeCho  fimilis  valde  necefla- 
na.  Malorum  &  cotoneorum  in  frufta  difledtorum  pu- 
re  hb.quinque,aqua;  fontana:  hb.quindccim  .  Coquito 
vtraque  doncc  liquefcant,femota  ab  lgne  :  vbi  refrixe- 
rint,colato,&  expreflis  mahs  lpfa  abiicito.  Aqua  verb  di 
menfa,admifce  facchari  dimidiumr&rurfus  fpuma  fub- 
lata  coquito  donec  oftaua  pars  abfumatur  .  Ahqui  ctia 
mala  dulcia  adiiciunt.lic  probe  confefta  vtcre. 
Cap.  XXIX. 
A  QV  A.  rofacea:  confe&io.Rofarum,  cotoneorum 
carnis,fing.lib.duas,aqua; lib.quatuor femis,  facchan  li 
bras  tres.Bene  confedtam  dato  vt  aquam  malorum. 
Cap.  XXX. 
AQV-£  malorum  confe£ho  admodum  probata. 
Malorum  &  cotoneorum  lucci  lib.vnam  femis,rofarum 


tuor  femis  ad  tertias.Dein  expreffisadiicitofacchahaut  E  lib.  i\\  aqua;  hb.  fepte  femis.Verum  vbi  eo  tepore  rofa» 


penidiorum  vnc.quatuor:ac  rurfus  coquito  ad  confiftc 
tiam.pbftvbi  ab  lgne  ademeris,dato  a:grotati  cyathos 
tres  iciuno.  Simile.  Accipe  leue  olus,quodItahs  afca 
piuza  vocatur,fafciculum  vnum,hordei  denudati  vncia 
S.  aqua:  quod  fatis  eft,coquito  adtertias.  prsbebiben- 
dum  cum  penidhs  mane  leiuno. 

a    Scampiuza]TufTilaginem  intelligit. 

Cap.  XXII. 
A  QV  A  ad  eos  qui  abfceflu  laborant,fuppuratos,&  p 
tuffientes  pota  bona.Zizipha  viginh,glycyrrhiza:,cha- 
madeuces,anftolochia:  rotiida:,fing.vnc.femis ,  florum 
& feminis  malua;,fing.hexag.duo,hordei  denudati  vn- 
ciam  vnam:coquito  ih  aqua  ad  tertias,  dato  bibendum 
tola  die  cum  penidns  aut  faccharo. 

Cap     XX  111. 
A  QJV  A  potandcontinuas  febres  &  ardentes,admo 
dum  bona.Nenupharis-vnc.tres  coquitoin  aquaad  ter- 
tias,aut  confice  vt  ftillatinum  rofarum  liquore,  &  hanc 
aquam  bibendam  pra:beto  cum  drofato  violarum. 
Cap.  XXIIII. 
P  E  R  inferna  denciens  aqua  cx  maftiche,ad  pleuri- 
ticos  admodum  probata,&  eos  quifebrc  vacant  mirabi 
hs.Maftiches  fcrup.nouem  tento  valde,&  cum  aqua  te- 
pida  fubigito,ac  diligenter  concutito  quoad  la£hs  co- 
lorem  nancifcatur,  pra;betbque  bibendam .  ea  pota  in 
promptu  habeto  amygdalas  amaras  decorticatas  vigin- 
ti,&  fubac-tas  cum  modico  melle  aut  drofato,lingendas 
dato,pofteaforbendam  prxbeto  aquam  cahdam  paula- 
tim.eius  vtique  is  eft  vfus. 

Cap.    XXV.  H 
A  QV  A  inpnncipio  pota  ad  pleUriticosfebtevaCa 
tes  experta.Ruta:,hyflbpi,calamintha;,origani,  autiri- 
dis,  aut  ariftolochia:,  vnuquodque  m  aqua  ad  tertiaS  co 


inueniuntur  cummalis,  oportetfuo  tempore  confici- 
atur  cum  melle.quando  verb  poma  tantiim  apparue- 
rintjvniuerfa  corhpofitio  cum  faccharo  fiat,  quam  pro- 
be  confedtam  dato. 

Cap.  XXXI. 
A  QJV  Jf.  myrtitis  confe&io  admodum  probata. 
Succi  baccarum  myrti  hb.quatuor  femis ,  melhs  Attici 
aut  facchari  hb.vna  femis.  Mifce&  ad  ternas  coquito, 
dato  mane  ieiunis  vnciam  vnam  aut  vncias  duas  ccclia 
cis  &  dyfentencis  vt  probatam. 

Cap.  XXXII. 
HYPOGLOTTIS  ad febres continuas & ardcn 
tes,  valde  laudata.  Succi  glycyrrhizs  ,  femmis  hni,  fe- 
minis  cotoneorum,malorum  &  pyrorum  feminum,pa 
paueris  albi  &nigri,tragacantha:,faccari  candi,  penidio 
rum,fingulorum  vnciam  vnam,feminum  cucumerum 
femina  aconiatici,ling.vnciam  vnam  femis.Tnta  fiibi- 
gantur  cum  drofato  violarum  aut  limoniorum  ,  &  fin- 
ganturhypoglottidcs,  detur  vna  vtfublingua  conti- 
neatur,&  faliua  deglutiatur. 

a    Coniatici]  KcnaTjxS^forte  cicuts. 

Cap.  XXXIIL 

HYPOGLOTTIDES  ad  tufles  in  febnbusfa- 
Ctas  admodum  probata:.Glycyrrhiza:,  tragacantha: ,  fe- 
minis  vrtica;,&  cotoneorum,vncia  lemis ,  penidiorum 
vnc.vnam,fucci  glycyrrhiza:,amyli,papaueris  albi,fin- 
gulorum  hexag.duo.  Tnta  fermetcfcant  cum  drofato, 
&  fingantur  hypoglottides  qua:  vfu  poftulante  dentur. 
Cap.  XXXIIIL. 

HYPOGLOTTIS  mirabihs fimihs.Seminis por 
tulacx,papauens  albi,feminum  cucumerum,fragacan- 
tha;,amyh,feminiscotoneorum,fucciglycyrrhiza:,fin- 
gulorum  vnciam  femis,penidiorum  vnc.  vnam.  Tnta 


Sii         DE  HYPOGLOTTID 

cxcipiantur  eum  drofato  violarum,  &  fingantur  hypo- 
glottidcs  ,&  dentur. 

Cap.  XXXV. 

A  D  hebetudines  &  nubeculas  ocuiorum  ,  admodu 
mirificum  &  probatum.Succi  limoniorum,  fiicci  foeni- 
culi,fucci  rutXjfic  fijcci  afaluia:,  fingulorum  vnciamv- 
nam.Mifceto  vtraque  ac  ponito  in  arundinem,dein  ob- 
turato  ipfam  dihgeter,  &  extrinfecus  oblinito  fcrmen- 
to  puro,&  affato  in  cinere  calido ,  vt  fermentum  panis 
fiat,&fucciintraarundinem  inarefcant .  Poftea  accipe 
fuccos  condenfatos,reponito  in  vitreovafe  puro.  Siv- 
fus  poftulat,terito  in  pollinem,adhibeto  intra  nubecu- 
las  oculorum,&  lube  vt  a:ger  fupinus  iufto  tempore  la- 
ceat.admoueto  mane&  velpen,&  ager  gratia  Dei  fa- 


I  B  V  S,  SECT, 

A  nus  euadetrmulti  enim  funt  fa 
a  SaluizjFalfo^xxiitpioe 
Cap.     X  X. 
A  C^V  A  oculis  dolenubu 
losaftuantesj&adomnin 
cribus  defluxionibus  nata 
que  dolorcs  lnipfis  excitat 
sereos  quinquaginta-conii 
cupreum  nouum:  dein  ac 
aut  quinque  &  concute  cu 
B  diffoluanturinftarliquoris 


S  8« 


let  ad  ocu* 
entia,ab  a- 
tcjjff  omncf 
.♦"-paruos 
in,  aut 
orum  Mijuatuor 
t  &  lutea  oUcrfbm 


acceptum  deedrrude 


facito  cum  ftilbtitio  rofarumhquc>febono,  &lacle.  mu 
lieris  qua:  mafculum  peperit,&  illint  oculos  mtra  &  ex 
tra,manc  &  vefperi  vt  probato,&  pe^rriitte  totam  vt  s« 
ger  dormiat  cumipfo  no&em. 


INDEX  SOMNIFERORVM. 


Somniferum  epithema  mirabilc,  Cap.i. 
Somnifera:  fpongia:  confe£Ho,  Cap.  1 1. 

Somniferum  epithema,temporibus  imponendum, 
Cap.  in. 

Somniferum  fuffimentum  valde  probatum> 
Cap.  lin. 

Somniferum  fuffimcntum  laudatum,  Cap.  v. 


Somniferum  fuffimentu  fimile, 
Somniferum  vnguentum, 
Somniferum  cataplafma  h  palmulis, 
Somniferum  mirabile, 
Scmniferum  adcccliacos, 
Somniferum  valde  mirum, 
Somnifcrum  epithema  mirabile, 


Cap.vr. 
Cap.  vir» 
Cap.  vni» 
Cap  ix. 
Cap.  x. 
Cap.xi. 
Cap.xil-. 


NICOLAI   MYREPSI  ALEXANDRINI, 
Dc  Somniferis, 

Se&io  quadragefimatcrtia. 


Cap.  I. 

OMNIFERVM  epithema mirabile, 
fronti  &  temponbus  impofitum  .  Pro- 
pohsjopiijfeminis  hyofcyami ,  papaue- 
lis  albi ,  fingulorum  hexagium  vnum. 
Tritabene  excipito  cum  ftillatitio  ro- 
farum liquore, infar£umque  linteo,fro 
ti&temporibus  imponito.Similiter  feminis  hyofcya- 
mi,papaueris  albi,farina:  hordeacea:,olei  mandragora:, 
opn,fingulcrum  hexagia  duo .  Trita  fermentato  cum 
albo  cuorum,&  lllitum  hnteo  fronti  imponito. 

Op.  U. 

SOMNIFERAE  fpongix  confe&iomirabilis  val 
de.  Succi  mandragora:,iuccila£ruca:,fucci  hyofcyami, 
foliorum^caphurazjfucci  nenupharis,fucci  folani  :made 
facito  in  iis  opium  quod  fatis  eft .  dein  fpongiam  noua 
iniice,vt  totum  fuccum  combibat.  poftea  accipe  fpon- 
giam  hanc  confectionemin  fe  habentem,  &  hnteo  vn- 
diquaque  orbiculariter  teftam  in  ajftu  caniculari  fufpc- 
ditovt  exiccetur.Tandem  recondito,&  vfu  poftulantc 
odorandam  dato.confeftim  enim  fomnum  accerfit.co- 
fertnephriticis,vigilantibu s,continuis febnbus ,  &  o* 
mnis  genens  vigilus.eft  probatura. 

Cap.  III. 

SOMNIFERVM  epithema  temporibus  impone" 
dum.Hyofcyami  vindis  fucci,papaueris  albi  viridis  fuc 
ci,farina;  hordeacexjfucci  folani,olei  mandragora:,  o- 
pii,propolis,fingulorum  vnc.femis  .  Opium  bere  tritr, 
propohn  ,  &  farinam  fermentato  cum  fuccis ,  dcinde 
linteo  infar£U  fronti  imponito. 

Cap.     II II. 

SOMNIFERVM  fufBmentum  admodum  pro- 
batu.Styracis,amomi,ammoniaci  thymiamatis,bdellii 
Scythici,corticis  radicis  madragorx,opii,drach  .  fcmis. 
Confice  cum  lignis  cypanffinis.  poftea  argrotantem  fuf 
fito,&  ftatim  dormiet. 

Cap.  V 

SOMNIFERVM  fuffimentum  laudatum.  Folii, 
amomi,cofti,zarnabo,fingulorum  vnciam  femis,  car» 


pobalfami  vnc.fcx.Pfobe  confe&o  fuffito  JEgrotantemj 
vtpraxedente. 

Cap.    V I. 

SOMNIFERVM  'epithema.Sampfychi,  mela* 
thii,feminis  agni,  cornu  cerUini,baccarum  lauri,abfin- 
thiijbituminis  Iudaici,origani  fylueftris  feminis,cumi- 
C  ni  A thiopici,anifi,caftorei,refina:picea:  arida: ,  lapidis 
gagatis,vnguium  odoratorum,fingulorum  vnciam  fe- 
mis,cedria:,picis  liquida:,fingulorum  vnciam  femis  dr. 
vnam.Probe  tnta  &  fuba&ailline  linteo  &  fronti  im- 
pomto. 

a    Epithema]  ©y^uia/yt  falfo  pro  'nr/fli/^jtlegitur. 
Cap.  VII. 

SOMNIFERVM  vnguentum frotrti  inun&utn 
&  nanbus.Styracis,myrrha  ,fingulcrum  vnc.  femis,ma 
loru  mandragora:  fucci,&  radicis  ccrticis,  feminis  hyof 
jj  cyami,baccarum  myrti  i.igrarum  ,  rolarum  a'ridarum, 
fingulorum  vnc.femis,olei  rofacei  vnc.tres.Arida  bene 
trita  madefacito  cum  vino  odorato  veteri,c<  cum  oleo 
lintco  infartafronti  imponito. 

Cap.  VIII. 
SOMNIFERVM  cataplafma  e  palmulis  mirabf» 
leadmodum  &  probatum.Palmularum  pinguium  vn- 
ciam  vnam  maceratarum  in  vino,fiibac"ta  probe,&  ma-> 
defadla  cum  oleo  rofaceo  aut  melino ,  adie&is  farinis 
iufficientibus,&  fubadta  bene  lllinito  linteo  ,  &  peclori 
E  imponito.Nam&ipfurrt  xgrotatem  ad  fomnum  prar- 
parat. 

Cap.  IX. 

SOMNIFERVM  mirabile  probatum  .  Fel  Iepo» 
rinum  mifceto  cum  vino,&  da  bibendum  dormiturij, 
&  celenime  fomnum  alhciet.fi  verb  ftgerfebricitat,  da 
cum  aqua  potandum. 

Cap.  X. 

SOMNlFERVM  ad  ccchacos ,  dato  dormituriSj 
probatum.Spica:,maftiches,croci,apii,fcminis  papaue* 
ris  albi,fingulorum  filiq.tres,opii  grana  duo .  fi  placert 
^  adiice  etiam  alumen  fciflile.Tnta  dato  bibenda  c  arenti 
busfebrecu  vinoffebncitantibus  aute,cu  aquatepida, 


SOM 
tum.Opii 
Tritum  ben 
rum,&pra:L 
admodum. 

s  o  Wtil 
imponeadum 


nicol:  myrepsi 


?i4 


p  XT. 

mirabile  admodum  &  proba- 
it  quartam  partem  pro  vmbus. 
um  faccharo  aut  drofato  viola- 
rtlx-uinaqua.eft  enim  mirabile 

%  XII. 

"'ithemafroti  &  temporibus 
addormiendumvadit.  Pa- 


paueris  nigri  &  albi,finguIorum  nexagia  duo ,  femin.s 
hyofcyami  hcxagium  vnum  femis,feminis  ocimi  hexa 
gia  duo,feminis  la&uca:  hexagium  vnum,opii  fcrupu- 
losduos.Benetritamadefacito,&adncito  farins  hor- 
dei  hcxagia  duo.Suba&a  excipito  cum  fucco  hyofcya- 
mi,&  peponis  quantum  fatisent.Infarta  hnteo  nnponi 
to  tepida  fronti  &  temporibus.Poftremumautemdato 
ex  diapapauare  femunciam  comedcndam. 


1NDEX    A  QJ'  ARVM,    A  QV  A  M  DVCENTIVM, 

&vterinorum  medicamentorum. 


Aqui  capillos  augens,probata,  Cap.  t. 

Aquaflauos  capillosfaciens,  Cap.it. 
Aqua  capillos  muniens  a  gladiis,        Cap.i  1 1. 
Potioaquam  ducens  ad  hydropicos,  Cap.nii. 
Potio  aquam  ducens  hydropicorum,probata, 
Cap.  v. 

Porio  aquam  ducens  ad  hydropicos,  Cap.vr. 
Potio  aquam  ducens  panchreftos,  Cap.vii. 
Potio  aquam  ducens,&  vrinam  mouens  valde  vtilis, 
Cap.vui. 

Potio  aquam  ducens  Oribalii,probata,  Cap.  ix. 
Potio  ducens  aquam  hydvopicorum,valde  bona, 
Cap.  x. 

Potioaquamducenshydropicorum  admodum  bona, 
Cap.xi. 

Potio  aquam  ducens  ad  hydropicos,    Cap.  xu. 
Aquam  ducens  echgma  ad  hydropicos, 
Cap.Mii. 

Aquam  duccnshydropicorum  &Ucnoforum  potio, 
Cap.xun. 

Aquam  ducens  fimihs  potio,  Cap.xv. 
Aquam  ducens  fimilispotio,  Cap.xvi. 
Aquam  ducens  potio  ad  hydropicos  &  henofos, 
Cap.xvn. 

Aquam  ducens  potio,vteri  dolores  diffoluens, 
Cap.xvm. 


Vterinis  malis,&  difficultatibus  potio  valde  vtilis, 
Cap.xix. 

Vterinos  dolores  fedans  potio  probata, 
Cnp.  xx. 

Vtenna  mala  &  animi  defe&iones  fedans  porio  mira- 

bilis,  Cap.xxi. 
Vten  dolores  &  diftenfiones  hypochondriorum  acin- 

teftinorum  cruciatus  fanans,  Op.xxn. ' 

Potio  hydropicorum  e  feminibus,  Cap.xxnr. 
Hydropicorum  potio  admodum  bona,  Cap.xxint. 
Hydropicorum  m  quibus  magnus  eftin  ventre  tumor 

potio,  Cap.xxv. 
Medicamentum  hydrcpicis  accommodatum, 

Cap.  xxvi. 
Hydropicorum  epithema  valde  bonum, 

Cap.xx  vii. 
Hydropicorum  epithema,fimihter  bonum, 

Cap.  xx  viii. 
Aquam  ducentia  in  iis  qui  afcite  laborant  probata, 

Cap.xxix. 
Aquam  ducens  datum  hydropicis,laudatum, 

Cap.  xxx. 

Purgatorium  per  inferna  ducens,admodum  probatu, 
Cap.  xxxi. 

Purgatorium  fubducens,ommbus  firrnum  &  probatu, 
Cap.xxxn. 


NICOLAI    MYREPSI  ALEXANDRINI, 

Deaquis  aquam  ducentibus,&r  vtero  accommo- 
datis  medicamentis, 

Se&io  quadragefim  aquarta. 


Cap.  I. 

Q  V  A  capillos  augens.  Aqu2  pluuiae 
hb.nouem,rhois  Alcxandrini  lib.qua- 
tuor  iemis,adianti  vnc.tres,fauina;  vn 
cias  quatuor,  ladani  vnc.  duas  femis, 
myrti  vnc.vnam.Moueto  bis  die  cum 
fpatha  laurina:dein  aqua  caput  lauato, 
&pedtito  quotidie.  Simile.  Semen  althieie  jn  aqua  cli 
xato,&  abltergito  caput.feruat  capillos  &  auget,capi»t- 
que  roborat.  Simile.  Semen  althsa:  elixato  ln  oleo  co 
munij&inunge  cum  eo  caput  &  capillos  vt  ptobato. 
Cap.  II. 

AQ^VA  flauosefficienscapillos.  Lupinorum  cru- 
dorum,adianti,palearum  aridarum,  rofarum  utgyptia- 
rum,fingulorum  vncias  tres.Ehxatocum  aqua  ad  ter- 
tias,caputqj  eo  laUato.  Similiter  decofti  rofarum  Agy- 
ptiarum  vnc;decem,fubigito  cum  vini  rubei  hb.  vna  fe 
misjchelidooii  vnc.duabus,polytnchi,abfinthii,fingu- 
lorum  manipulo  vno,lupinariorum  vnciis  duab.  Hac 
coquitoin  aquac  hbris  decem.  Vbi  abigne  remoueris, 
coniice  in  vas  vitreum,&  finito  lllic  diebus  nouem.fin- 
gulis  diebus  moueto,deinde  imbue  co  fpongiam  noua 


B  &  capiti  capillifque  affricato  vt  probatum  .  atque  llc 
titor. 

Cap.    1 1 1. 

A  O^V  A  capillos  conferuis  a  gladiis.  Radicis  vlmi, 
palearum  aridarum,rofarum,  gallarum,polytnchi ,  ne- 
ratziorum  recentium,  foliorum,pilularum  cuprefii,fin 
gulorum  vnc.tres.coquito  in  aqua  ad  tertias,lauato  ca- 
put  &  pedte.  Simile.  Melanthium  vftum  &  tritum  ma 
defacito  cum  aqua&illine  vbi  voluens  vt  capilli  au- 
geantur  &  conferuentur,potiflimum  infupercilns. 

C  Cap.    II II. 

AQV  AM  hydropicorum  educens  valde  bonum. 
Smilacis  qusiuxta  aquas  in  fepibus  muenitur  aacfili- 
quas  producirquemadmodum  hortenfis  fmilax  qus  lo 
biavocatur  ,aut  bphafcolifoliorum  fiiccihb.  vnam  fe- 
mis.coquito  ad  tettias,  &  dato  bibendum  cyathum  v- 
num,aut  cochleatium  vnum  vt  probatum. 

a  Ac  filt<)uns,&c]Manufcriptui  codtx  hlc  mirifice  eft  drcur- 
tatus  <V  d<prauatus.  Nam  iu  lrgit  II  tc7c  Qpay/uiolf  &(tentfiiim  uaTKf  i 
XM»ai'ix  cpt'iKa]£,a.\iCia  nsnifx^.  Quum  potius  ira  Iegendum  fit,  ivrolt 
qpay/jtile  ivptcxipMVnc  *<  mitcnc,ocmp  ii  Knmia  cy-h.a^  ilv  x&>  ipuv 
>t.'u.  b  Aucphafeoli;cricetfth>(£i<?d»-<o**,&.'c.  Aecius  tatien 
habtt  ita<i><yt;^>.ei»Tiu.''r*cTJ^t/x£,hoccftauthuiusfolioruin  fuc<su. 


7l  X 


8if        DE   AQVAM  EDVCENTIB. 

Cap.    V.  A 
PO  TIO  aqua  educens  hydropicorumlat4ata.Ac- 
cipefmilacem,coquitoinaquaad  tertias  donecJacce_. 
fcat:dcin  terito  folia  cu  deco&o  donec  in  fuccti ver*n± 
tur,&  dato  bibendu  cochlearium  vnum  fingulis  diebt* 
quoad  fanauens.Perfe&a  autem  menfura,cochlear.i.fe- 
mis.   Simile.  Cartami  feminisdr.quatuor,aloesflaua: 
vnc.vnam,grani  Cnidii  fcrup.fex,dacrydii  fcru  pul.tres. 
Tnta  ln  pilulas  cegito  cum  fucco  aheliotropii,quod  co 
lorc  magis  catruleum  eft,  &  dato  dormituris  drachma 
vnam.aliis  vero  fcrup.fex  ieiunis. 

a    Heliocropii  quod  colorc,&c-]  Videcur  vulgi  more  per  he 
liotropium  Nicolaus  intelligere  cichorium. 

Cap.  VI. 

A  QV  A  M  educens hydropicorum  pcr  vniuerfum 
curationistempuspota.Cancrorum  fluuialium  arido- 
rum  Cne  manibus  &  pedibus  a  ademptis  teftis  lib.  vna, 
afari  hb.vnam.Trita  &commixta  exaqua  pluuiali  vn- 
de  funt  defumpti  cancri,dato  bibenda.  mterdum  pro  a- 
faro feruatur,&  multis  medicis  in  vfii  eft,hoc  quod  ha- 
bet:  Ammoniaci  thymiamatis  vnc.duas,  herbx  lonchi-  C 
tidis  radicis  vnc.t.  femis  quartam  partem ,  petrofelini 
vnc.femis,calami  Indici,cofti,cinamomi ,  fpica:  nardi, 
piperis  longi,myrrh£,fta£res,fingulorum  vnc.vnam,fe 
minis  rutx,folii,fingulorum  vnc.tres,phu,ftyracis,fin- 
gul.vnc.quatuor .  Tnta  excipianturcum  melle  defpu- 
maro,beneconfedradatofaba:  jtgypti*  magnitudine 

cum  aqua:  calicUe  cyathis  tribus. 

a    Adempcisteftis]Grice  eftxt\wr(u«W.Aetius  aucem  ha- 

Cap.    VII.  D 

P  O  T I O  aquam  cducens  pa.chreftos:multa  enim  v- 
rinam  ducit,&  ad  lubos  dolore  moleftatos  facit ,  &  eos 
qui  pituitahabent  in  vniuerfo  corpore.  [ad  pleunticos, 
peripneumonicos ,  quartana  confhctatos ,  arthriticos, 
&  diftentionecorreptos:  hisquidem  cum  vino,illisau 
tem  cum  mulfa  data  vt  probata.  Ariftolochia?,myrrh2, 
abfinthii,feminis  abrotoni,iridis,canchryos,  finguloru 
drach.quaruor,anifi,baccarum  cedri,radicis  panacis,py 
rethri,ammoniaci  thymiamatis,cardamomi,finguloru 
drach.duas,cumini  drach.duas  obolum  vnfi.Trita  fubi-  E 
gantur  cum  drofato,&  fingantur  paftihivnius  autduo- 
rum  triobolorum  pro  viribus  asgri» 
Cap  VIII. 

V  O  T I O  aquam  educens  &  vrina  moucns  admodu 
Vfihs.aOpobalfami,fpica:  nardi,carpobalfami,cafia:,  cU 
mini,glycyrfhizae,hyperici,flons  iunci  odorati,afah,a- 
momijdauci,  fmyrnii  feminis  &  petrofelini ,  calami  o- 
dorati,piperis  communis,fefeli,bacetabuli,fingulorum 
hexagium  vnum.  Teratur,  &  detur  cochlearium  vnum 
ex  vino.Conducit  etiam  vnumquodque  per  fe  potum. 

a    Opobalfanii]Aeciusle|ic/3aAs-!t/x8  /ytfTrS.    b  Acecabuli] 
H-/Ti/»Ji/oVof  . Aetius  autem  <rmiS vkx  legic.  j 

Cap.  IX. 

PO  TIO  educens  aquam,Oribafii,probata.Salisam 
moniaci  drach.quatuor,maftiches  drach  duas,  euphor- 
bh  drach.vnam.  Terantur  &  dentur .  vna  emm  vice  in 
fortionbus  dantur. 

Cap.  X. 

P  O  T I O  aquam  educens  hydropicorum  ,  admodu 


SEC  T. 

Cap.  XI 
P  O  T I O  aquam  ducens  1 
lis  Attico  melle  aflati  &  torr 
communis,euphorbii,fingu 
&  heuigatum  totum  dato  cum 
eft perfeSum  eius  pondus^  Sit 
li,fquillx  repurgatxjfingu^ 
<iutri  cum  mulfi  cyathjs  du 
no.   Pariter.  Euphorbii 
tres,ca»orei  vnc.vnam 
B  detur  cutn  aqua  cahda. 

trofelini,pijeris  commum^ 


triduum  macerato  in  vino  adftringente ,  pondere  obo- 
lorum  duorum,&  deinceps  dato  tnbus  diebus.  Et  fafto 
interuallo,rurfus  datofimiliter  quoufque  tumor  lede- 
tur.Molliter  autem  aquam  fubducit  &  neque  ftomachu 
lardit,amagifque  vires  conferuat. 

a    Magffque  vires&c.]  Aecius  linipl»cicerlegic,<sti  t*«  SvitL' 

fUt(  T*f «. 

Cap.  XI. 


um.  SalisfofQ 
.  duas ,  piperis 
hidecem.  Tritu 
fanxthoc  enirrt 
adicis  acetabu- 
vnam.Da  bibe- 
gubsdicbus  ieiu- 
h.s  communis  dr» 
lajuigato.  dimidium 
.  aChama:leontis,pe- 
g.  vnc.  vnam.Terito  & 
cribrato.  vbi  «fus  poftulat ,  datur  dimidium  cum  aqua 
calida. 

a    ChamxleontR]  Grajcc  eft^a^suxtorcc.Aetius  autem  habet 

Cap.  XIII. 
A  O^V  AM  ducens  ehgma  ad  hydropicos  proba- 
tum.^Seminaricini  numero  trigintaquinque,nitri  fpu 
mx  cochlearia  duo.Trita  diligenter  excipe  melle,  &  to- 
tum  pra:betoIingendum,pofteamulfa:  cahda:  cyathos 
tres  bibendos  porngito:mouet  enim  humorem  adiacg 
tem  citra  noxam.purgat  vero interdum  rotis  tribus  die 
bus.Oportet  autem  ante  eius  fumptionem  conuenien^ 
tivtivictus  ratione. 

a  Seminancini]Incodice  Nieolai  deprauate  legiturpoTiW 
x»)4saf,pro  xfd>r;rat  itlxStS, 

Cap.  XII II. 
AQJVAM  cducenspotioad  hydropicos  &  lieno- 
fos,admodum  probata.  Agarici  triobolum  exoxymeli- 
te  potum  fanat.  Similiter.Polh  herbx  decoctii  potum 
cum  oxymehte  &  aquain  qua  ferrum  ficpius  extinctu 
eft,prster  opinionem  fanat. 

Cap.    X  V. 

P  O  T I O  ducens  aquam  ad  hydropicos  &  liehofos, 
initio  morbi  vtilis.Sampfychi  decodhim  cum  vino  po- 
tum,& cum  aqua  marina perfufus  venter.  pritis  tamen 
bubulum  fimum  cum  aceto  &  vrina  pueri,&  fulphure 
ignem  non  cxperto  inungere  conuenit. 

Cap.  XVI. 

POTIO  aquam  educens  ad  hydropicos&  lienofbs 
per  vrinam  purgans.  Cyperi  radicem  la:uigatam  da  ex 
vino  bibendam.  Similiter .  Afari  radicem  tritam  cum 
Vino  bono  irrigatam  bibendam  prarbeto .  Item  cortice 
capparis  tritum  ex  bono  Vino  bibendum  propinato.Si- 
militer.  Acori  radicem  tritam  ex  odorato  vino  biben- 
damdato.  Similirer.  Struthii  radix&rana  fluuiahsex 
alboiure  comefta,&  eorundem  decoctum  cum  condi- 
mentis  vnguentariis  potum :  humorem  enim  peraluu 
educit.  Simihter.  Lapidem  rana?  terreftris  in  capite  e- 
ius  repertum  ligato  cum  diligentia,ac  trito:  &  appen* 
de  ceruici  sgtotantis.Pertingat  autem  Vlque  ad  ftoma 
chum,&  ita  xger  gratia  Dei  lanabitur. 

Cap.  XVII. 
A  Qjy  AM  ducenspotio,hydropicis&lienofis  ad- 
modum  laudata.Vrinam incorrupri  pueri  quotidie  bi- 
bcndam  prsbeto  leiuno.eftenim  probatum. 
Cap.  XVIII. 
POTIO  aquam  ducens,  vteri  diffoluens  dolores* 
Radicis  gentiana:,radicis  helenii,  foliorum  artemifix, 
rofmarini,marrubii,meliirophylli,fohorum  citrii,  farri 
ciam  Vnam  .  Trita  coquito  in  a- 
decofto  partes  duas,&  ex  de- 
partem  vnam  .  Simul  confundito  j  &  pra;be 
bibenda  ex  vino  fufficienti. 

Cap.  XIX. 
AD  malavteri&eiufHemmoleftias  admodumvri- 
lis  potus.Cafia:,rheibarbari,fingulorumhexag.  vnu,a* 
garicihexagiumfemis  .  Trita  bibenda  dato  ex  mulfa» 
prxbeto  etiam  vbi  voles,cum  vrinam  mouentibiis  ali- 
quot  fpeciebus.aut  admifce  llli  anethi  andi  deeotStumj 


^-"r*  tt  i — ■  i  — 

P  O  T I O  aquam  educens  hydropicorum ,  admodil      aut  feorfim  bibendum  dato. 


bona.Ducitaquam  per  aluum  multam.  Solanum  hortc 
fe  in  fuccum  eliquato,-datoque  cyathum  vnum  quo- 
tidie  donec  omnino  fanes. 


Cap.  XX. 

VTERINOS  dolores fedans potus pobatUs .  Ra- 
dieem  rhej  tritam  prsbeto  ex  vino  bono  potandam» 


8.7 

Similiter  .  Opoj 
mulfa.H.ocenif 


VTERIN* 
tus  mirabihs.G^ 
Simihtcr.Malua^ 
aut  meliflophyl 
doratum  fanat-. 

a  Semine  lini]l 
git  manufcriptus  codex.! 


1 


NlCOt:  MYREP5I 


818 


fe.femrs  tritam  exhibetoex  A 
etiam  phlegmoneri  mitigat. 
XXI. 

la  &  animi  defe&iones  ledanspo 
frri  odoratum  &  fuffitum  prodeft. 
fotnogfasCo,&  a  feminelini  illita. 
-t|  aUt  bitumen  illitum,&  o- 


U      tijiffTriwTos  pro  Mno-mpfj/-™  I* 


XX 1 1. 


B 


VTERINOS  dolores^iftenfiones hv,>och5drio- 


rum,cruciatufque  inteftihorum  fanans^obatu.  Rne» 
Pontici  hexagium  vnum  .  Tritum  datJ  cx  aqua  calida, 
aut  drofatobibendumcum  aliquo  <juod  vnnam  mo- 
uet.&  ita  vtitor. 

Cap.  XXIII. 
tt  YDROPIC  ORVM  potio  c  feminibus  vri- 
nas  mouens,&  per  aluum  educcns.  Carei  fcrupulos  tre-  c 
decim  femis,feminis  forniculi,aniftjfingulorum  fcrup. 
fex  femis  quartatn  partem  ,  cumini  latioris  fcrupul.  fe- 
ptem  S.fcrupuli  felViis  qtiarta  partc,  myrrha:,pipens  co- 
munr5,feminisapii,lingulorum  fcrup.vnum  femis,iri- 
dis  iiltquam  vnam  femis.Trita  madefactto  cum  mellis 
Attici  lib.femis  &  quarta  parte,&  vint  ltbris  tribus  .  Bc- 
ne  confe&i  dato  menfuram  vnam  meri  in  folii  infeflu 
ieiunopriuscalefa&am.eft  valdebonum&  iucundum 
medicamentum. 

Cap.  XXlIII. 

HYDROPICORVM  potio  admodum  bona,v- 
rina.  mouens,  aqua;  inter  cutem,qua:  tympanitis  dtci- 
tur  valde  vtihs  eft.Seminis  fceniculi  &  cucumeris,carda 
momi,radicis  eryngii,corticis  radicis  capparis,ftngulo- 
rum  vnciam  vnam,ftcrcoris  columbint  cyathos  duos. 
Tritafubtganturcum  aqua  &  fingantur  pilula:  eicens 
magnitudrne,dato  ftngulis  dicbus  qutnque. 
Cap.  XXV. 

POTABILE  hydropicorum  ,  Lagcnium  voca- 
tum  ,  probatum  rn  iis  quibus  copiofiis  eft  tumor  circa 
ventrem,&  reliquum  corpus  molle  eft.  Radicis  bfyo- 
uia;  repurgata:  drach.decem,myrrha:  drach.quatuor,cu 
mini  >tthtopici,anift,feminis  capparis,fing.drach.  tres, 
vint  aftringentis  drach.vnam,fapi  Cretici  lib.tres.  Bryo 
niam  cum  reliquis  in  mortarium  coniice,  accitra  myr- 
rham  tuiidito,&  omnibus  exemptis  in  vitreo  vafe  ma- 
cerato  admixto  liquore.Poft  dies  feptem  colato  ,  myr- 
rhamque  macerato  .&  vbi  fuent  difloluta,  probe  confi- 
dto,&  dato  ante  cibum  cyathos  quatuor,&  die  vna  in- 
teriedtaaprabeto  cyathos  quinque  :  rurfus  interpofita 
die,pra:beto  cyathos  fex.Etdeinde  dato  carnes  ferinas 
quantum  vinbus  fufficit.  Affas  autem  comedere  conue 
jnt,&  vinum  fuperbibere  aufterum  meractus. 

a  Prarbcto  cyathos  quinque":  H.xc  in  manufcripto  codice  no 
habentui  :fed  cx  Actio  adie&a  funt,&  alia  qu*dam  qui  lingulatini  in 
dicaiemh;lamnet. 

Cap.  XXVI. 
HYDROPICIS  accommodatum  medicamentu, 
per  fedem  enim  multam  aqua  ducit.  Eftautem  bonum 
medicamentum  ad  mouendam  etiamvrinam.  Grani 
Cnidii  repurgati,radicis  bryoniXjiingulorum  drachm. 
duas,iquillxcruda:  repttrgatxdrach.  quinque,  cumini 
Jf  tluopici  drach.vnam  femis,lathyndis  drach  .  vnam, 
myrrhx  drach.duas.Trita  maceratoin  viniaftrmgentis 
lib.duabus  &  quartaparte  diebus  feptem.quotidie  bene 
circumagitentur,&  dein  colentur.  Myrrha  difloluta  & 
bcne  cofetta,dato  primodie  cochlearia  tria:  fecunda  au 
tcm  cochleana  duo:tertia  vnu.hoc  facito  vt  probatum. 


Cap.  XXVII. 
^prfHEMA  hydropicis  conuenien  % ,'  valde  bo- 
nur.Cera:,terebtnthina:,ling.vnc.  vnam  ,  baccas  lauri 
q.indecimjgalbani^fulphuris  igne  no  cxperti,  aloes  fla 
ja:,refinx,maftiches,picis,vua:  fylueftris,cumini,  pro- 
polis,fingulorum  vnc.vnam.  Tritafiibigito  cum  oleo 
communi,&  conficito  vt  emplaftrum,ac  toti  ventn  im 
pomto  vt  probatum  &  mirabile. 

Cap.  XXVIII. 
E  P  I  T  H  E  M  A  hydropicis  conferens,fimile.  Cafi- 
cas  pinguesdecem,vua:fyiueftris,fulphurisignem  non 
experti,baccarum  lauri,calcis,acidt  fermenti,nitn,fter- 
coris  fylueftrium  columbarum,  ammoniaci ,  ftnguloru 
vnc.vnam.nafturtii  fylueftns  anguftions  vnc.vnam  fe- 
mis.His  benelxuigatis  adiice  farinx  vnciam  vna  .  dein 
ammoniacum  probc  conrrifum  &  caricas  in  oxymelite 
macefatas  adiice,&  in  mortario  bene  tundito  ,  &  fuccu 
cum  oxymelite  vnito,&  acceptis  fernWntis  &ammo- 
niaco,atque  vtnfque  lxuigatis,&  adie&is  farinis  ac  be- 
ne  confe£fis,formato  cataplafma,totique  ventri  impo- 
nito. 

Cap.  XXIX. 
A  C^y  A  M  educens  in  eo  qui  laborauit  afcif e ,  pro- 
batttm,inque  mulieribus  qux  albo  fluoremoleftantur, 
&  in  tis  qui  vltefa  ex  fluxione  nata  habent.Squama:  a> 
risCypni  drachmam  vnam  femis  tritam  madefacito 
cum  mulfa  &  dato  bibendam.  rp6ft  autem  parum  aceti 
forbendum  prxbeto,vt  non  animaduertat:aut  granum 
D  Cnidium  aflatum  tntum  ex  melle  co&o  potum  .  aqua 
educit.Dato  autem  grana  viginti  vfu  exigete  aut  vigin 
tiquinque  aut  triginta  .  Qm  vero  corpus  robuftiusha- 
bent,prxbeto  grana  quadraginta. 

Cap.  XXX. 
A  Q_V  A  M  cducens  hydropicis  datum,probatum» 
Euphorbii  drachmam  vnam.  Tritum  madefacito  currt 
melle  co£to,&  dato  bibendum.aquam  nanque  &  pitui 
tam  ducit.  Simile.  Seminis  lonchitidis  obolos  o&o. 
Tritum  bene  dato  bibedum  ex  aqua  mulfa.  ducit  enirri 
aquam  .  Pariter.Cneoron  tritum&  madefaftum  currt 
polenta  &mellebibendumdato  vtptobatum.  Simili- 
ter.  Cartami  feminis  drach.quinque.  Tritum  excipito 
cum  ptifana  &  exiguo  fale,& probc coOutti  dato  forbe- 
dum.  Similiter.  Ammoniaci  thymiamatis  drachmas 
duas.Tntum  madefacito  cum  melle  Attico  &bibendu 
prxbeto.  nonnulli  medici  hoc  ipfum  cum  pofca  prx- 
bent.ducit  enim  aquam.  Pariter.  Corticisradicis  fam- 
buci  fucci  vnc.duas.  Madcfacito  cum  vino  &bibedum 
propinatorducit  enim  aquam. 
:  Cap.  XXXI. 

PVRCATORIVM  per inferna ducens admodfi 
probat'a.Cinamomi,caryophylli,cfoci,  maceris,  zitigi- 
beris,ammeos,folii,falis  commUnis  ,  fingulorum  hcx» 
tria,fxcis  vini  vftx(vocatur  etiam  abltalis  tartarum) 
vnc.quatuor.Tnta  bene  dato  cum  cibis.Subducit  enim 
ventrem  iine  labore  &  perturbatione. 

Cap.  XX  XII. 
PVRGATORIVM  fubduces,  ccrtum  pra:  omni 
bus,probatum  valde  &  mirabile.Piperis  longi  &  nigri, 
q  zingibcris,cinamomi,ligni  cinamomi,caryophylh,ipi- 
ca:,  nardi  fpica:  ,  nardi ,  maftiches,  iingulorum  hexa- 
gia  duo  femis,crocihexagiuvnumfemtSjdacrydiihe- 
xagia  duo  femis.  Tnta  madefacito  cum  facchan  vnciis 
duabus  &  fcmis.dein  cum  melle  Attico  fufficienti  co- 
quito,&  probc  confeftum  dato  mane  teiuno  hex .  tna: 
aut  tria&femis  pro  vinbus.  atquehoc  quidem  modo 
vtitor. 


INDEX   MEDIC  AME  NTORVM  PEDICVL 

&  lentigines  amolientium,phanigm6n,phlegmoms,tubercula, 
puftulas,  &  vocemhefam  fanantium,. 


Pediculos  in  capite  conficiens  &  demoliens, 
Cap.  i 

Pcdiculos  in  capite  conficiens  fimiliter, 
Cap.  ii. 

Lentigines &  nsuos  in  facie  fa&os  curans, 
Cap.  uu 

Lentigines,varos,maculasa  folefa&as,  formicas,  thy- 
mos,&  verrucas  penfiles  fanans,ex  Galeno, 
Cap.  im. 

Lentigines&vibices  curans,  Cap.  v. 

Lentiginum&macularum  a  fole  vftarum  excoriato- 

num,  Cap.vi. 
Rubificans  optimum  Afclepiadis,  vniuerfum  hydropi- 

corum  affe&um  fanans,  Capjvn. 
Rubificans,adlienofos  admodum  probatum, 


Cap.  vnt. 
Phlegmonanim,eryfipelaturrr,fi 

Cap.ix.  ! 
Phlegmonas  omnes  mitigat,». 

Cap.x. 

Tubcrcula,phygethla,&  abfcel 
Cap.xi. 

Puftulas,epinydtidas,&  veteta-VIcera  curans, 
Cap.xn. 

Voccm  fiibito  amiffam  fanans,  Cap.xm. 
Vocem  amiffam  clarioremfaciens  &repurgansj 
Cap.xim. 

Phlegmonenlinguarcurans,  Cap.xv. 
Phlegmonen  tonlillarum  fanans,        Cap.x  vi* 
Fufca  calculos  conterens  probata,       Cap.  x  v  1 1» 


NICOLAI   MYREPSI  ALEXANDRINI, 

De  hs  qu2E  pediculos,lenrigines,phlegmonas,tuber- 
cula,puftulas,&:  vocem  laefam  fanant, 
medicamentis, 

Se£tio  quadragefimaquinta. 


Cap.    I.  A 

^EDICVLOS  cafitis  conficit,&  demo 
htur.Lupinorum  decocto  caput  freque- 
terlauato.  eft  enim  probatum.  Simili- 
ter.  Vuas  fylueftres ,  fandaracham,bene 
tritas  madefacito  cum  oleo  communi 
ys^l^  vcteris&  inunge.  Parirer  hedera:  fuccum 
cum  melle  fu&a&um  llhne.aut  raphani  fuccum  oleo  co 
muni  fubattum  illinito.  Simihter.  Aluminis  fciffilis  vn 
cias  tres ,  vuarum  agreftium  vnc.fex.  Probe  tntacum  g 
jnelle  madefacito  &  capiti  lllinito. 

Cap.  II. 

PEDlCVLOS  capitis interficiens &  demoliens. 
Sandarachaj,vuarum  agreftium,fing.vnc.vnam  .  Tnta 
fnadefacito  cum  oleo  communi ,  &  illine  capiti.  Simi- 
1)  i  er.Vu*  agreftisvnc.quatuor,fandaracha:  vnc.duas,ni 
tnvnc.vnam.  trita  madefacito  cum  aceto  &  oleo,acil- 
line.  Aut  cedriam  arefac~ram  tritam  cum  amygdalino 
madefacito,&  lllinc.aut  alume  keuigatum,  &  cum  oleo 
communi  madefa&um  fiepius  llhne.  Similirer  baccarii  C 
lauri  libram  vnam.Bene  tntas  baccas  madefacito  cum 
oleo:&  vbi  affudensferuefacito,&  illine  :  fi  verb  etiam 
in  ftragulis  f uerint,&  ipfa  crebro  inungenda. 

Cap.  III. 

LENTIGINES  &  maculas  in  facie  fa£ras  pul- 
chre  fanans.Terra:  Cimolia;  torrefa&a:  vnc.  vnam,  pal- 
mularum  vncia  femis,apl\ronitn  affati  drach.o&o.  Tri 
tain  pollincm  infpergito.  Similiter.  Origanivfti,  fari- 
nx  eruina:,fingulorum  drachmas  decem,  afabajfra£ta: 
drachmas  qumdecim,elleboh  albi  drachm.quinque,a-  ^ 
phronitri  drachm.  decem,  alcyonii  drachmas  quinque. 
Trita  fimul  lnfpergito.  Panter.  Origanum  vftum  &  al- 
cyonium  bene  trita  infperge. 

a    Faba:fra£ta:]Ptrpetain;nmanufcriptocodice  legitur  loA/- 
5.1'u*  pro  Iftj-//?. 

Cap.     II II. 

LENTIGINE  S,varos,faciei  a  fole  vftas  maculas, 
formicas,athymos,&  penfiles  verrucas  fanans,  ex  Gale- 
no.Radicembryonia:alba;&  nigrx  tritam  coquitocu 
oleo  comrauni  donec  in  fuccum  foluatur.hoc  enim  tol 
lit  lentigines  &  varos.  Similiter.  Oleum  amygdalinum  E 
cum  ceracoquito  puradonec  ceratumfiat,&illine.Pa- 
riter.bLiln  radicem  cum  melle  puro,bene  fubaftam  il- 
line.lentiginesprxcipue  aufert.Similiter  gummi  &ni* 


tri,fingulorum  vnciam  femis  Triracummelle  irrigato 
&  illinito.  Panterfemen  brafsica:  in  aqua  tntum,  facie 
pnus  abfterfa  llhne.Vbi  verb  exaruerit,&ccutis  attolla* 
tur,prolue  aqua  multa  fngida  ,&munge  adipe  anfen- 
num,aut  medullam  ceruinam,  aut  ceratum  c'u  aliquo 
horum  confedtum.Cauendum  verb  poft^exconationc 
neincidatin  aliquod  quod  efaciem  la:dere  poffit:  verbi 
gratia  aerem  fngidum ,  aut  ventum  ,  aut  prolutionem 
faciei. 

a  Thymos]Codex  Nicolai  corrupte  flt/^Tot  pro  ivpit  legit* 
b  LiliijManufciiptus  codex  falfo  xfiWc  pro  xfiv*  legit.  c  Cu- 
tis  attollatur,&c.]In  codicemanufcripto  coirupte  admodum  legitur 
XStt  uATttef ifiruj  «XfSt,  XV'^'"'1  Kfvx-^H&Ti».  cVc .  pro  fuTUrfiftTaj  i 
Xtut,xetiriiyBf>er>t-"jo-/4SfLTi.  d  Excoriationem]  Manufcriptus  codex 
Jegu  ix/a-fov.pro  tx.J' ctai.  e  Faciem  lardere]  ln  todice  Nicolai  per- 
peiam  |6<t;r?i;vTttv,pro  ^xitjfliilttt  fcribitur. 

Cap.  V 

LENTIGINES  &  cicatrices  fanans,valde  proba- 
tum.Stercus  columbinum  bene  tritum  cum  acn  aceto 
diluito,&  vtere.  Similiter .  Sandaracham  bene  tntam 
fubigito  cum  melle  Attico  ,  vt  fordium  craffitudinem 
nacifcatur,  llhnitoque  defuper  diebus  fex.  Arefacla  vero 
cute,&in  fublime  fublata,Vtendum  galbano  cumexi«< 
guo  nitro,&  aceto  la;uigato.  Vbi  vero  *  lentigines  diu- 
turna;  fucrint,iis  etiam  vtendum:nempe,Radicis  cuctf 
meris  agreftns  vncia  vna,Cim61ia;  vnc.femis  .  Trita  irt 
vafe  recondito,vfuque  poftulante  diflolue  cum  aqua,  & 
ilhne.  Aliud.  Bulboru  repurgatoril,thuris  fing.vne.v- 
nam.Tritis  adiice  cochleanum  terreftrium  magnarum 
faniem.Oportet  verb  ipfas  ftilo  pungcre  badhuc  viuas, 
&  quod  ex  iis  effluit  mucofum,huic  adiicere  medicame 
to. Vbi  verb  diffolutum  fuerit ,  cum  melle  Attico  fuba* 
€to  vtere.Idcm  facit  radix  ari  arida  cum  melle,  &  aceta= 
buh  radix  ceraro  Iiquido  cexcepta  &illita.  Simihter. 
Aphronitn,alcyonii,galbani ,  fingulorum  drach .  qua- 
tuor,amygdalarum  amararum  excorticatarum  drach* 
vnam  femis.Trita  excipito  cum  melle  Attico,&ilhne, 
&finito  exiccan:  dein  mbctofarina  fabacea  comman-* 
ducata  extergi,&  ablui  aqua  mediocnter  fngida,  cauc~ 
do  folem  &  venrum. 

a  lentigine$]Codex  Nicolai  legit  «xtfjttaxav  covrupte  admo- 
dum  pro  <paK»v.  b  Adhuc  viuas]Malc  in  codice  manulcripto  £Su 
Tl  pro  <f StTxt.    c    Excepta]Grace  eft  <tv«Xi/6is-£t  pro  «Ja^»<f6«<r:t, 

Cap.    V  h 

LENTIGINVM  &  macularum a  fole  faaarum 
excoriatorium .  Melanthii,  feminis  ocimi,  radici;  ari? 


821 

Ungulorur 
dein  linito  i 
Jum  co  quo<! 
toties. 


N 1  C  O  L. 


Trita  cUm  aqua  fubigito,  &  illine. 
lafi.poft  aliquantum  verb  rnterual- 
tfublato,aqua  calida  abluito  mul- 


MYREPSI 

A 


8iz 


R  V  B I  F4 

ron  infcriptu 
tans  ac  fanan 
nis  vrtict,pip 
finapr  vnc.u.Tn 
ualla  imponito» 
indebablato  medica 
liiinfelTu  vfus  .  Poftb' 


Cap.  VII. 

optimum  AfcIepiadis,aUtheme 
n  hydropicorum  affe£tu  mu- 
myrobalani,cardamomi,ierni- 
riUiHs,rjnguloru  Vttc.  quatuor, 
V  tfo  iuba£ta,calefatiaper  lnter 
h*$*ii  a.ger  toletare  poteft.  de- 
llurari  lubeto,  ferueutions  fo 
euni  vtendum  cerato  ex  rofa- 
ceo  conte&o  oleo.  Similiter.  cLepidri  foliorum  vncii 
vnam.trita  illine.Vbi  ^verp  ram  morfum  fenftrint,  in- 
ducito  in  balneum,& fublato  medicamento  in  aquam 
feruentem  coiccndere- rubetoA  cdetineto  .  iEgrt  enim 
nimiam  mordacitatem  ferunt:fani  verb  exeunt,aif  Ar- 
chigcnes.  hoc  etiam  confert  rfchiadrcis.  Summc  autem 
conciucit  &  hoc  ipfum:Myrobalani,fquama:  a:ris  ,  fmg. 
vnc.vnam,nitri  hexagia  duo.  *Trita  aceto  fubigrto,&  ^ 
refinam  ac  ceram  cum  exiguo  oleo  liquefa&a  affundi- 
to,&  fubaclis  vtere.Cognofcendum  verb  qubd  valen- 
tiora  medicamentaKer  quod  probe  concoxit  corpori,& 
ab  excrementis  ac  fuperfluis  vacuo,  admouenda  frnt. 

a  Si  scgcr  tolerare  poteft]  Manufct iptus  cidex  habet.H  iTuv* 
•tov  im/xiiVdj  cwt(i  .  In  Galeno  autem  Iegitur.ei  cfi/vaTov  vm/uuvetv  tti 
«VStvsuvT*.  b  Ablato]  Manufcriptus  codex  male  etf£ac  legit.pro 
apac.in  Galeno  eft  /2«s-*V*c.  c  Lepidii  fo)ioruni]In  codice  Nicolai 
falfoAtTri/ocproMTiJ'/»  fcribitur.  Hanc  Ieftionem  confirniat  Gale- 
nus  Sc  Aecius.  d  Vbi  vero  ia  morfum  fenferi..  t]  Grace  corrupte  & 
falfo  fcribitur  oto»  «<Thc  vj!fJVWTa.,pxooTd*  Ji  ion  <fa'x.va>VTet/.  e  De- 
tineto]Hic  locus  in  codice  manufcnpto  mirifice  eft  deprauatus.  Itae-  L) 
nim  habct  x^Ta^te.  fuo-dj/cfxtTusyip  vmpfctitvo/jjvuv.  quum  Galcno 
lib.ff.de  Couip.medic.  localium  tefte.potius  ita  fitlegendum,  ^jti  *jt- 
myt.fva-d.va.iyjTxirt  yif  ii57te<faxvou*vc/ .  Aetius  tamcn  legit  etiam  yjt- 
Tci^H.ideftperfimdico.  t  Trita  aceto  ftibigito  &c.]  Hiclocus  nii- 
rifice  in  Nicolai  codicc  depiauatus  cft  .  Scribitur  enim  in  hunc  modu, 
jyti  o|oc  'b/.iyov  i-rriZcLM.uvtir&t  pnTiv^v.^st»  xnpov  /j£  hki yn  \\*ft  srl^ac, 
Hgu /j#Actj-i<  K2"  <PUP clo-ctc, 7TUVtcti7ri  -/p^Hac  sfl-i^st.qlium  ita  txGa- 
leno  Jegcndu.ii  fit,  fi  J  o'£«  4>t>f  a'crac.p«Tiw  xjt)  nxpov  'ohiyx  \\ojt,u 
ti^tc  i7ri%ii ,yjt\  ua.\i£tc.%pu>.  Actius  tamen  (ic  habet ,  viTfov  >>ta'vac 
H$.TiS'ia>;,><jti  %H  ikiyu  cpuftia-&t  tlmmy  wu  xiif.v /mt' hkiyxi/.ajiu  tm- 
^cjl;  iTi^iiyHSAi  H?'  a'.;«c  Xf™^10^  eitNitrum  pet  fe  teiito.cV  cuni  modl 
eoaceto  fubigitorde^in  rclinamac  ceramcum  pauco  oleo  hqucfada 
atfundno.ic  ern'ollitis  vtere.  g  Ei  quod  probe  concoxit]  Manufcri  £ 
ptus  cudex  tvTttofl*  non  tc&e  pro  JLttitiIiii  legit. 

Cap.  VIII. 
RVBIFICANS  ad  lienem  valde  probatum.  Cor 
ticis  arbons  acarea',latitudine  trium  digitorum,longi- 
tudine  lienis,radito  modice  fuperficiem  externam  do- 
necehartam  referat .  dein  macerato  m  acerrrmo  aceto 
hons  duabus.Poftea  exaceto  adrmito,&  lreni  imponi- 
to,fafciifq;  ligatu  iinito  lllic  per  tres  horas,aut  quandiu 
ferre  poteft  a:ger:dernde  verb  foluito  &  tollito,inuenie'f 
que  folutam  duritiem,&  locum  rubore  fuffufum  .Tan-  ] 
dern  lllrnelreni  {xfiui  Marciaton  &  Agnppx  vngucta. 

a    Care^]Gia:ct  eft  ^jtftif.legendum  torte  ^ft^Wfttnctthae 
leclioncmcile  Ifgitimari),ex  Aetio  fatisconftat, 

Cap.  IX. 

PHLECMONA  S,eryfipelata,&  vftiones  fanans, 
valdebonum.a  Sambucrfolia  tenera  tufa,&cum  pole- 
ta  fubatia,tepida  rlhne.  Srmiliter.Pulegium  cum  pole- 
ta  excf  pturn  dline  .Panter.Lupinorum  amarorum  fa- 
rinamcum  polenta  &aqua  fubaftam  illine.  Item,Lauri 
folia  vindia  trita  cum  pane  &  polenta  excepta,  llline.  < 
hoc  omnes  phlegmonas  mitigat .  Item  ,  Calia  cum  vi- 
no  auftero  pcta  phlegmonas  omnes  in  internrs  rrfceri- 
bus  inirabiliter  iuuat,&  iic  vtcre. 

a    .sanibucijManuftiiptus  codci  dnTtj*(  pro  «xTtif  lcgit. 
Cap.  X. 

PHLEGMON  AS  omnes  mitigat ,  &  ccdemata 


difcutit,admodum  probatum.Brafficar  fclia  cum  polc- 
ta  trrta,excepta  &  illita.Item  r.  menta  cururbitz  illita, 
funt  admodum  probata.Item  platani  tenera  folia  rn  vi 
no  co&a,&  vfta,la.uigataque  illita,funt  valde  laudata. 
Cap  XI. 

TVBERCVLA,  panos  &  abfceffus  mitigans,val 
deprobatum  &mirabile.  Vrticie  folia  tnta  tufaqueca- 
lefafta  llhne.Item  helxinesherba:  foha  lauigata,tufa  & 
illita.Hoe  autem  bubones  &  omnem  phlegmonen  fa- 
nat.  Agreftis  oleae  folia  trita  tufa  llhta.Item  conyza:  fo- 
B  lra  la.uigata,&  calefacla  probt,illine. 

Cap.    X  1 1. 

P  V  S  T  V  L  A  S,epinyfiidas,veteraque  vlcera  fanas, 
Valde  probatum.  Arnogloilum  la.uigatum  &  calefadiu 
illine.Item  rubi  folia  tenera,aut  femperuiui,  aut  portu 
lacs  illine,&  polygom  foha. 

Cap.  XIII. 
V  O  C  E  M  fubitb  amifiam  curans,probatum.Liquo 
rem  Cyrenarcumcum  aqua  cahda  difiblutum  forbeat.  . 
Cap.    XII II. 
^     VOCEM  amiffam  clarificat  &  repurgat. Allium  co 
fium  aut  aflatum  comeftum,aut  cum  butyro  ailatum 
&  ficcatum.butyrum  crebrb  comeftum.  Aut  galbanum 
pro  catapotio  aflumptum  .  Item  ,  fuccus  chama.leuces 
cum  melle  Attico  potus  mirabiliter  auxiliatur. 
Cap.  XV. 

PHLECMONEN  lingua:  curans .  Portulaca  co- 
maducetur,aut  foha  plataginis,aut  folia  tenera  olea:  tri 
tabene,&  madefadia  cum  oleo  communi  illine,aut  fapa 
cum  ftillatitio  rofarum  liquore  illine ,  aut  drofatum, 
aut  pfylln  fuccum. 

Cap.  XVI. 
PHLECMONAS  iuxta  tonfillas  fanans,  Iaudatu. 
Cargarizare  oportet  adftnngentia  &  reprimentia,veluti 
lentis  decocl:um  cum  rofis,mixarns,&  palmulis.Venam 
incidere,aut  cucutbitas  adhibere  couenit.Et  rurfus  gar- 
garizandum  decodum  glycyrrhiza:  cum  fapa  aut  ftilla- 
titio  rofarum  hquore,aut  cucumerum ,  aut  hyffopi  de- 
co£rx),aut  drofato,autpofca,adiedta  etiam  diamoron& 
diacaiyon,hoc  eft  e  nucibus  confeirione,3ut  Punici  co 
tufr  fucco,aut  lafte  muhebrr,  aut  Iatte  caprino  tepido. 
Extrinfecus  autem  fouere  conuenit  fpongia,  aut  abfin- 
thio,aut  acochleis  crudis  ex  aqua  cahda  pluilia.Ha:c  au- 
tem  ilhnenda:Fanna  hordeacea,femen  lini,fanigra:ci, 
ftercus  columba,luccus  fohorum  apii,  &  bventer  hirii- 
dinis.Tnta  &  coda  mfperge  tepida.  Dato  et iam  garga- 
rizandum  paftillum  Andronis,  &  qua:cunque  pra:dixi- 
mus  ln  ftomachicis  qua:  illinuntur,in  litera  </j. 

a    Cochleis]Codex  Nicolaihabet  khk/  ick:  puto  auteni  legen- 
Jumcilc«%>.'V'    b    Vcntcr]Codex  NieoJai-legit  ^jtxwtpro  «ejfc 


Cap.  XVII. 
F  VSC  A  lapidesconterens  probata.Pulegii,mafti- 
chesjfeminis  apn,mentha;  arida:,fingulorum  vnc.vna, 
falis  communis  torrefacti  hb.vnam,  feminis  coriandri, 
fpica:  nardi,anifi,ammeos,fingul.fcrup.fey  ,folii  fcrup. 
quatuor,pipens  albi  fcrup.  femis,aut  ccmmui  is  vncil 
vnam,litholpermatis,betonica: ,  fingul.  vnc.  lex ,  aceti 
boni  libras  iepte  femis.Tufa  &  cnbrata,  tenuiflimtque 
tnta  tnbus  diebus  aceto  mifceto,&  fbli  exponito  dieb* 
quadragintn.Vbi  verb  vfus  exigit,parato  decoclum  ct- 
cerum  nigrorum,radicisaiparagi,apii  &  adianti ,  adii- 
ceque  mixtura:  eorun»  coty  las  duas  aceti ,  &  potato  a:- 
grotantem  in  cahdiffimi  balnei  infcenfu.Nonnulh  au- 
tcm  ex  iam  diCtis  fpeciebus  fcrup.duodecim  cum  aceto 
tepido  miicentes,  ex  deco&o  pradiOarum  herbarum 
pra;bent,&  medicamentum  nihilo  cft  inefficacius. 


INDEX 


s 


8*3 


INDEX   flSSVRAJ  LABIORVM    ET    STRVM  /Sj 
fanantium  medicamentorum,, 


Labiorum  fifforum  curatio  mirabilis,  Cap.r. 
Labiorum  fiflbrum  fanatio  probata,     ^  Cap.  1 1. 
Labiorum  vlcera&omnia  maligna  fanas,  Cap.  1 1  r. 
Labiorumfiffurascurans.probatum,       Cap.u  1 1. 
Labiorum  tubercula  confeftim  fanans,  Cap.v. 
Perniones  &  fiituras  labiorum  &  pedum  exulceratas,  ac 

podagrasfanans,  Cap.v  i. 

Strumas,parotidas,bubones&  malefica  vlcera  difcutics 

mirabiliter,  Cap.vn. 
$trumas,maleficavlce'ra,parotida$  &  bubones  difcu- 

tiens,  Cap.vm. 
Strumas  &  durities  difcutiens ,  ac  fedem  ttiutantes  rii- 


ptionts, 

Strumas  &  durities  difcutiens  ac  mu, 


tiptioncjj 


Cap.x. 

Strumas  omnis  generis  &  duritir 
Cap.  xi. 

Strumas  &  mammarum  durities  r 
Strumas  exulceratas  &citra  vlc>r  , 

Cap.  xin. 
Strumarum  infperfile  probatum, 
Strumas  putrefaciens  feu  erodes,mirabile,Cap,x  v> 
Strumas,abfceuus,atheromataimelicerides  &tubercu« 

lafanansjlaudatum,  Cap.xVl» 


Seip.xh. 


Cap.  xi  1 1 1. 


NICOLAI    MYk£PSl  ALEXANDRINI 

De  iis  qux  fifTuras  labiorum  &  ftrumas  fana  nt, 
medicamentis. 

Se&io  quadragefimafexta. 


Cap.  I. 

-j  ABtORVM  fiflorum  ciira  mirabilis* 
■  Ounriternampelliculam  fifTuns  labioru 
aagglutiha:  aut  quod  membranx  inftar 
circa  palmtilarum  offa  haret:  aut  araneo 
rum  a  trabibus  pendetium  albam  textu- 
ram.Profundiores  verbin  labns  fifluras 
adipe  caprino  aut  anferino  curato:  aut  medullam  bubu 
lam  aut  ceruinam  cum  femperuiuo  &  terebinthina  v- 
nitam  lmponito:  aut  gallam  lmmaturam  tntam  ctim  g 
tcrebinthina  &  ccfypo  aut  melle  Attico  exceptam  ,  be- 
ndque  confectam  lmponito.Icem  gallam  &  maftichen 
quamtenuiflime  tnta,cefypo  in  cerati  formam  reda<2a 
excipe,&  probe  confedis  vtere; 

a  Agglutina]Incodice  manufcvipto  perperam  uf olauw  Ugitut 
pro  tnpefxoAtat. 

Cap.  IT. 

L  A  B I  A  fifla  fanans,probaturh.Callarum,  cadmiar, 
lingulorumvnciam  vnam,cerufla:  vncias  tfes.  tnta  cu 
rofaceo  excepta  llline  .  Similiter.  Cypen  vncias  duas, 
gallarumvnciamvnam,aluminis  fciflilis  drach .  duas.  C 
Tnta  in  farinam,ficca  infperge.  Item.Maftichen  tntam 
ctim  vino  fubaftam  ilhne.Itcm.  Fa:cem  aceti  vftam  ce- 
rato  r»faceo  aut  myrtino  exceptam,impomto.  Condu- 
cit  etia  ad  maximas  in  extremis  corpons  partibus  phle 
gmonas.  Item.  Oui  putaminum  vftorum  ,  gallarum, 
rnyrrha,  aluminis  fciflihs ,  fingulorum  vnciam  vnam. 
Tnta  cu  vino  madefacito  aut  ccfypo  excepta  lmpone. 

Cap.  III. 


A  nito  vtprobata  admodum. 

a  Priuspiirgatis&abfttriisjGr.TCUsNicolaicodexnfcy^^c  jegit 
pi  o  'm-Krjji^rti.  ficenim  Aetius  habet.Cornaiius  autem  malc.contier 
ft  cofiicatis. 

Cap.  VI. 

PERNIONES&  rimas  &  mahuum  &  pcdum  ex- 
ulceratas,ac  podagr  z  fanans  .  Alphodeli  radicem  tr'ta 
&  tufam  atque  cum  oleo  elixa,crebro  llline.  Item.aRa- 
pi  radicem  lauigatam  bene  ,  &  cum  cerato  rofaceo  iti 
calido  cinere  liquefacltam  ilhne:aut  dracontii  herba  fo 
ha  cu  vino&  cyclamini  radicis  decofto  excepta  llline. 
a  Rapi]  Codex  Nicolaij-o/j-uxi/sc  legit  pro  yJyuK^. 

Cap.  VII. 

STRVMA  S,parotidas,biibones  &  malefica  vlce- 
ra  mirabihter  difcutiens.Farinam  lupinorum  cum  ace- 
to  exceptam  llhne.  Item.  Conandrum  vinde  cum  vuis1 
paflispinguibus  benecontufum ,  &  cum  mclle  AtticO 
exceptum  llline.  Similiter.  Lapathi  foha  lauigata,tufa, 
cum  melle  Attico  excepta,tepida  illine:  aut  femen  linii 
aut  althaa  agreftis  radicem  elixa  &  tritam  llline.  Item. 
Struthn  fadicem  tufam  &  cum  farina  elixam,bene  cum 
vino  illine:aut  filphii  radicem  cum  cerato  llline  &  lm- 
pone.  Simihter.  Radicem  althaa^cum  adipe  fuilloilli- 
ne:aut  cyclamini  rad'cem  collo  appenfam  a-grotantiss 
aut  dracotii  radix  pota  &  ilhta:aut  fimus  bubulus  cum 
aceto  elixus  &  lllitus .  Hoc  igitur  etia  mduratos  omnej 
tumoresprobedifcutit. 

Cap.  VIII. 
S  T  R  V  M  A  S,malefica  vlcefa,parotidas  &  bubone*s 
difcutiens.Calcem  viuam  cum  melle  fuba&am  autfuc 


LABIORVM  vlcera&  omnia  maligna  fanans.  D  co  exceptam,aut  oleo  communi  aut  adipe  fuillo  llline: 


Oftrea  vfta  tenuiflime  tnta  mfperge.  Ego  verb  non  v- 
ftis  contntis  yfus  fum,&  bene  ceflifc 
Cap.    1 1 II- 

LABIORVM  rimas  curans,probatum .  Mufa:  pa- 
ftillum  tritum  cum  afapa  aut  vino  dilutum  craflb  illi- 
ne.  Item.  Paftillum  eX^  halicacabo  ,mter  eos  qui  fedi 
adhibentur.  Simihter.  &  Era:  paftillus  ci  vino  ilutus. 

a  SapaJHoc  cx  Aetio  adieaum  eft.qui  lcgit  rfx 
&c.    b    HaliMcabo]Manufcnptu»codex  legit  conupte  <T«t(4^<t* 

pro  S  ■  i'  uiiafi. 

Cap.  V. 

L  ABIOR  VM  tubercula  confeftim  fanans.  Lapa- 


aut  calcis  viua  tnta  &  nitri,lingulorum  vnciam  vnams 
cardamomi  &fanigra-ci ,  fingulorum  vnciam  vnam. 
Trita  fubigito  cum  melle  &  ad  emplaftri  formam  reda 
ftaimponitoi 

Cap.  IX, 

STRVM  AS  &dunties  difcutiens &  afedem mu- 
tantes  ruptiones.Farinrmblohaceam,fimum  columbi- 
rfum,falinamfeminis  linijin  vino  probc  elixa,tepidail- 
line:aiitgroflbs  fylueftres  &  fatiuos  ln  aqua  donecdif- 
foluantur  ehxato:dein  rn  mortario  probe  tundito  &  te- 
pidos  imponito:aut  nafturtium  album  cum  liquida  pi 


thi  radicis,nitri,terebinthins  vfta,fing.fcruP-fex.  tnta  E  ce  exceptum  &  fubaftum  impone:aut  cucumens  agre- 


excipe  cerato.Vlceribus  aute  apnus  purgatls  &  abfter- 
fis  ilhne.Item.  Adipcm  anferinum,fuccum  folani,  mel- 
le  Attico  excepta  cum  penna  fapius  llline.  Repurgat  e- 
nim  mtralabia  fafta  tubercula  .  Collue  autem  la£fe& 
ante  illitionem  &  fimiliter  poft  eam.  Item.  Adipem  ca 
prinum,anferinum,medullam  bubulam  aut  ceruinam 
cum  amarantho  &  terebinthina  vnica  &  fuba&a  impo- 


ftis  radice  &  lauri  folia  arida  vfta  cum  terebinthina  ex- 
cepta  imponito:aut  vua  agreftis&  nitn,iir.guloru  vnc. 
duas  cum  eruca  &  rclina  fubacTa,fmg.vnc.quatuor.C6- 
fecTum  nnponito  vtprobatum. 

a  Sedcm  mutatcs  lupnoncs]  Manufcriptus  codex  legit  nunc  fu- 
rnt.nuncpdVttf.falfo  pro  fu'£e<c.V:dt  turque  pic/mflaCtXK/uivxt  Ifgendu 
effe  i uy^iMla^AiiTisc.hoceftfanatu  difFiciles.  b  Loliacea]In  codiee  m» 
nufciipto  corrupte  tf tm  pro  ajpinv  lcgitur. 

ddd  "b1  a. 


NICOLAI  MYREPSI 

A 


826 


S  T  RI^BBil''  &  durities  difcutics&mutabiles  ru- 
ptiones.  Fi«™<|ipnnurn  aut  bubulum  aelixum,  aut 
farmam  erj»&»  ctim  vnna  pueri  non  corrupti,  &  vi- 
no,fi  j.' Iacew4gifo  excepta,impone:ac  cum  eis  picisli 
quuU St  c&1&\gFo'r\i£  quantu  vis,&  cera:  &  olei:  bene  e- 
hxa  ad  erttpl%, .:.  •  m  rcducito,&  imponito.  Item. 
Serpentem'im  £°<l  onie£tam  111  ollam  nouam  &  gy 
pfo  probc  ob™'  niicein  caminum  vt  combura- 
tur.  dein  cin  Wfit  s  mifceto  cum  xquali  focnigra:ci 
portione,melle$p&|Artico  exceptum  probequeconfe-  E 
dumilhnito.  Sim^termedicamentum  ex  paffis  vuis 
eft  mirabile  admodi%;&  quod  ex  ftruthio  &  cucume- 
refylueftri  &e  cedna  coponitur.  Mirabilia  enimfunt, 
&  ad  fuppurationem  ftrumas  perducunt. 

a    ilixum]  Codex  Nicolai  falfo  legit  itflnv.pro  «41811/. 
Cap.  XI. 

STRVMAS  & durities  omnisgeneris' difcutiens. 
Myrrha?,ammoniaci  thymiamatis,  iing.drach .  tres  fe- 
mis,vifci  quercmi  drach.quatuor  ,  galbani  drach.  duas, 
propolis  drach.femis,refina:  andx  vncias  duas,  cera:  vn  q 
cias  tres.Omnibusin  mortario  tufis  &  re&c  confedis 
vtere. 

Cap.  XII. 

STRVMAS  &  mammarum  durities  curans.  Vifci 
elaborati,refma:  andar,  cerx  pura: ,  iingulorum  libram 
femis,galbani  vnciam  vnam  femis.Probe  vmtis  &  con- 
feftis  vtere  vt  probatis. 

Cap.  XIII. 

STRVM  AS  exulceratas  &  non  vlceratas  fanans. 


Cera:  pura:,reljnat  pinea:,adipis  fuilli  falis  expertis,mar 
rubii,a:ruginis  rafilis,fingulorum  vncias  tres.Trita  & 
&  probe  confedta,vfu  poftulante  dato. 

Cap.    XII II. 
INSPERSILE  ftrumis  conueniens  probatum. 
Olei  veterishbram  vnam,cera:  pura;  libram  fcmis,  co- 
Iophonia:,nitri,fingulorum  vncias  quatuor,alha  repur- 
gata  quinque.  Alliis  cortices  detrahito,  &  macerato  tri- 
bus  diebus ,  deincoquito  donec  frixentur  ,&  tum  ipfa 
abnce,&  liquabilia  eliquato,atque  ab  igne  remoueto. 
Nitrumla:uigatuinfpergito,&  vtitor.  Hoc  autemabf- 
ceffus  etiam  rumpit.  Simile.  Ficulni  cineris  vncias 
duas,aluminis  fciffilis,aphronitri ,  finguloruni  vnciam 
vnam,picis  liquida:  vncias  feptem.  Tnta  benc  &  fuba- 
£ta  dato  vt  mirabilia. 

Cap.  XV. 

S  T  R  V  M  A  S  aputrefaciens,mirabile  &  probatum. 
Aluminis  fciffihs,fandaracha:,iingulorurn  vncias duas, 
fquamx  a:ris  vnciam  vnam  ,  arfenici  vnciam  femis. 
Terantur,&arida  ftrumis  infpergantur .  Si  verocanccr 
fuent,fubigantur  cum  oleo  rofaceo,&  ex  interuallis  bi$ 
die  vtitor  vt  probato. 

a  Putrefacicns]Perperatn  in  manufciipto  codice  legitur  rvnnxjl 
pro  ritfroxrf.qui  error  libiario  fiequens  eft. 

Cap.  XVI. 

S  T  R  V  M  A  S,abfceffus,atheromata,meliceridas& 
tuberculacuransjprobatum.  Ladani ,  bdclhi  ,galbanii 
ammoniaci  thymiamatis,propohs,tercbinthina: ,  fing. 
vnciam  vnam.Tnta  bcne  &  fuba&a  prabeto; 


I  N  D  E  X   EORVM    Q^V  JE  SCABIEM    S  A  N  A  N  T> 

&  pfilothrorum. 


Scabicm&Iepramrepurgans,  Cap.i. 
lllitiofcabieiconuenies,admodum  mira,  Cap.  11. 
Ilhtio  fcabiei  vtilis,mirabilis,  Cap.  1 1 1. 

Illitio  fcabicm  fanans,admodum  probata,Cap.  1 1 1 1. 
Illitio  fcabiei  accommodata,probata  &  mirabihs, 
Cap.v. 

Scabiem&pruritum  incipicntcm  fanans,  Cap.v  1. 
Scabiem  palpebrarum  &  pruntus  fanans,  Cap.  v  1  r. 
Scabiem  palpebrarum,  prUntus ,  lepras  &  impetigines 
extergens,  Cap.  v  m 


Scabiem  &  pruritum  fanans,  Cap.  ix. 

Scabiem  &  prurirum  pudendorum  curans,Cap.x. 
Scabiem  velica: curans  mirabihter,  Cap.xr. 
Cruciatuslumborum  &eorundemdoIores  curans,. 
Cap.x  1 1. 

Pulices  fugans  &  ferpentes  propellens,probatum, 
Cap.x  iii. 

PClothra podagrica,valdc probata,        Cap.  xxttu 
Scabiei  aptum  vnguentum,admodum  laudatum  & co- 
probatum,  Cap.xv. 


NICOLAI    MYREPSI  ALEXANDRINJ* 

De  iis  qux  icabiem  fanant  medicamentis, 
acpfilothris. 

Settio  quadrageCmafeptima. 


Cap.  I.  D 
C  A  B I E  M  &  lepras  repurgans .  Sal- 
Ijuia:,  olex  Athiopica:  lacryma:,  iing.  dra- 
chmas  quatuor,corticis  radicis  cappans, 
gummijiing.drach .  feptem  femis.  Bene 
tnta  coquito  cum  aceto  &  oleo  fufficien- 
_  ti,confec>umq;inugecrebr6in  fole.  Ite. 
Succi  radicis  afphodeh  vnc.quatuor  femis ,  fulphuris  i- 
gnem  non  experti;manna:,fing.vnc.quinque,nitn dra- 
chmas  quatuor.Tntamadefacito  cum  aceto  acernmo, 
vtin  fuccum  foluantur,&ilhne  crebro.  Similiter.  Co-  E 
lophonia:  anda:,pinguedinis  bouis  &  galhna: ,  olei  lau- 
rini,fulphuris  ignem  non  expern,cera  pura,  refina  te- 
rebinthina,  finguloru  vnciam  femis .  Suba&a  fcruefa* 
citocum  oleo  rofaceo,&illine  frequenter  m  fole. 
Cap.  II. 

I L  L I T  I O  fcabiei  contiemens ,  admodum  mirabk 


lis.Lauri  amara  rccentis  foliorum  tenerum  vnc.duas; 
Bene  tufa  coquito  cum  oleo  communiad  tertias  :dem 
colato,&  fpecies  abiice  oleo ,  atque  admifce  cera:  alba: 
vncias  tres,&  elixato  quoad  difloluatur.  Poftea  infper- 
ge  fulphuris  ignem  non  experti  triti  vnciam  vnam.Ee- 
necofe&am  illine  infole.  Ahqui  pro  amaralaurofquJ 
lam  elixantesinnciunt. 

Cap.  III. 

S  C  A  B  I E I  apta  ilhtio,mirabilis  admodum .  Succi 
fquilla  vncias  tres,cera  pura  vncias  ciuas ,  olei  rcfacei 
vncias  quatuor,hfhargyri ,  cerufla,  fingulorum  vncias 
tres,picis  hquida  hbram  femis  ,  helcyfmatis  feu  fccria 
argenti  Synaci,fingulorum  vncias  duas.  Trita  irrigato 
cumaceto,&  cc&aad  coniiftentiam  llline  m  folefre- 
quenter. 

Cap.     II II. 

TL  L I T I O  fcabiei  idonea,admodum  probata.  Fari- 


8z7 


D  E  P  SILOTHRlSi    SECT.  XLVII; 


nx  eruinx  ,Uipinorum  &  fcenigfxci,  fingulorUm  vnc.  A 
duas,cicerum  nigrorum  farinx  vnc.vnam.  Trita  excipi 
to  cummelle,&  confedla  lllinein  balneo.Ite .  Ceruffx, 
amyli  fingulorum  vnc.femis,plumbaginis  vnc.vnam;> 
lupinonim  rubeorum  aut  ancbufx  vnc.  duas,  cerx  pu- 
rx  libram  femis,olei  rofacei  libram  femis  &  quarta  pai- 
tem.  Anchufam  probe  coquitocum  oleo  rofaceo,&ad- 
mifce  reliqua  bene  tnta ,  &  confe&a  llline.  Item.  Oua 
decem  m  aceto  acerrimo  macerato  quoad  omnis  lpfo- 
rum  tefta  marcefcat&  mollefcat.  Dein  coquito  ouacu 
acetb,&  luteis  lpforum  cum  rofaceo  &  acetolxuigatis,  „ 
adnce  lithargyri  vnc.  femis.Mixta&fubaCl-a  bcne,redi- 
ge  ad  glutinis  cramtudinem,&illine. 

Cap.  V. 

I  L  L  I  T I  O  fcabiei  deftinata  pfobata  &  mirabihs.Lu 
tea  ouorum  in  aceto  elixatorum  tria,cerx  purx  vncia 
vnam,rofacei  olei  vncias  riouem,fulphuris  ignem  non 
experti  vncias  tres.Luteis  prius  ln  aceto  fufficienti  lx- 
nigatis,adiice  fulphur  ignem  non  expertum  &  ceram, 
confeCtoque  vtitor.Lithargyrum  autemcuaceto  pro- 
be  codtum  vt  emplaftri  formam  nancifcatur ,  acriores  q 
repurgat  fcabies,  &  qux  perlapathum  fiuntfmegmata, 
&  plura  elephanticis  conuenientia,qux  reuera  funt  co- 
munia,ad  lepras  &  fcabies  mirabihter  conducunt. 
Cap.  VI. 

SCABIEM  &  pruntum  incipientem  curans.  Ce~ 
drix  bene  vftx  vntias  duascoquito  in  aceto  adter- 
tiaSj&ilhneinbalneo.Poftremum  autem  foueto  cum 
decofto  lupinorum  calidorum;  Item.  Amarx  lauri  iu- 
uenis  foliorum  tenerum,aut  myrti  corticis  fiue  medul 
lx  recentis,fingulorum  vncias  duas.Tufa  coquito  in  o- 
leo  communi  ad  tertias,dein  colato  &oleUm  m  balneo  D 
illme.  Item.  Hederx  foha  in  aqua  coquito  ad  tertias,& 
ea  crebrb  foueto:aut  deco&o  ongani  ln  balneo  foueto: 
aUt  perfexfolia  beneficcata,&in  polhnem  tntainlper- 
ge:aut  marrubji  Uerbx  deco&o  foueto. 

Capv  VII. 

PALPEBRARVM  ftabiem  &  pruritus  fanans. 
Aloes  flaux  vnciam  femis.Tritam  madefacito  cu  mel- 
le,&  llline. 

Cap.  VIII* 

PALPEBR  ARVM  fcabiem,pruritus,iepras , &  E 
i  mpetigines  mirabihter  abftergens.  Accipemyrobala- 
num  in.pollinem  tritum ,  &cum  bquido^cerato  llhne. 


tdiCe  gly-s- 
eco&um 
pidums  aut 


Cap.    I  X 
S  C  A  B I  E  M  &  pruritus  Curans 
cum  aqua  coquito  ad  confiftentiam^ 
dofoueto. 

Cap.  X. 
SCABIES  &  pruntus  pudcdor 
ramos  faluix  coquito  in  aqua,  &  ex 
batis. 

Cap.    XL  ■ 

S  C  A  B I  E  M  velicxmirabilir  < 
cyrrhizx&  eringiibene  coquito  t* 
dikitum  cum  paffo  prxbeto  bibe 
launnum  oleumin  balneoillitum,c"oiifeftim  fauat. 
Cap.    XII,  / 

CRVCIATVS  lumborum  &  eortindem  dolotcS 
curans.  Chamxleuces  herbx  folia  &  radicem  tundito, 
&  ex  aqua  bibendam  pru:beto  ,  aut  laun  radiCem  bene 
tufarh,ex  vino  fuffiCienti  bibendairi  dato. 

Cap.  XIII. 

P  V  L  I  C  E  S  amoliens  &  lerpentes  fugans,pfobatu» 
Conyza  per  domum  &  le&um  ftrata:  aut  abrotonum  Sc 
abfintbiUm  fubftratain  cubiculo.  Item  abfinthiunl,cti- 
cumerem  agreftemin  aquamaiina  coquito,  &  iis  do- 
mum  irforato:aut  cUamelxx  radicem,&  caryo  bene  co 
quito&  domum  irrora:aUt  amarx  laiiri  decoctUm,  alit 
tUure  aut  melantUio  domum  fuffitoraut  fac  foueam  iii 
aliquo  domus  angulo  exiguam  coniicein  ea  hirci  fan- 
guinem  ,&  lbidem  congregabuntur. 

Cap.    X  1 1 1 1. 

PSILOTHRA  podagrica  probata  admodu.  Opii 
vnciasduas,anftolochix  longx&  rotundx,  vua  fyluC- 
ftris,gentianx,indis,fingulorum  vncias  duas,aloes  fla- 
ux  vncias  fex,pulegii,fampfuchi,pxonix,cofti,baccaru 
laun,fing.vncias  duas.Tntis  bene&  confeftis  vtere  vt 
probatis. 

Cap.  XV. 

VNGVENTVM  fcabiei  conferens ,  probatu  ad- 
modum  &  laudatum.  Salis  communis  dracU.  o£ro,adi- 
pis  porcini  dracU.quinque,thuns  albi  pun  dracU.  duas, 
hydrargyri  puri  drach.dUas ,  olei  laurini  dr.  duas  iemi<j 
fucci  fumarix  Uerbx,  fucci  plantaginis  minoris  dracU. 
vnam.His  bene  confe&is  &  fubaC~tis  llUne  palmas  ma- 
nuum  xgrotantis  ,  &  plantas  pedum  marie  ,  mendie  & 
vefperi,&affricavalide,&  ficmalum  per  vrina  ab  lbit; 


INDEX  AVRICVLARIVM. 


Auricularia  ea  qux  a  ffigiditate  fa£ta  funt  cUrantia, 
Cap.  i. 

Auricularis  collutio  admodum  latldata,    Cap.  i  i. 
Auriculare  emplaftrum  ex  inde,  Cap.  1 1  i. 

Auris  dolorem  a  calore  natum  curans,      Cap  1 1 1 1. 
Auriculare  epitbemaiis  qui  propter  flatuofum  fpiritil 

dolentconferens,  Cap.v. 
Aunculare  epitUema  ad  fbrdium  duritie,  Cap.vi. 
Auriculare  epitUema  ad  vermes  aurium,  Cap.  v  1 1. 
Auriculare  epitUema  ad  tinnitus  aurium,  Cap.  v  l  M. 
Auriculareepithemaaddifficilem  auditum  &  furdita- 

tem,  Cap.  ix. 

Auriculare  epitUema  ad  camis  excrelcentias  &  vlcera, 

Cap.  x. 

Auriculare  epithema  Apollonii  ad  carnis  excrefcentias 

in  aunbus,  Cap.x  i. 

Aunculare  epitUema  ad  immutabiles  pUlegmonas, 
*  Cap.  xii. 

AunculareepitUema  ad  diuturnas  &  difficulter  muta- 
biles  pUIegmonasi  Cap.x  1 1 1. 


Auriculare  epitUema  adpaulatim  fa&tfs  doloresj 

Cap.  x  1 1 1 1. 
Auriculare  epithema  ad  vlcera  in  meatu  auris, 

Cap.  xv. 

Auriculare  epitUema  Apollonn ,  ad  aurium  exulcera-» 
iiones,  Cap.  x  v  i. 

Auriculare  epitUema  ad  magnos  dolores  &  pus  album, 
Cap.x  v  1 1. 

Auriculare  epithemaadfcetprem  aurium&  corruptio- 
nes,  Cap.xviii. 

Aunculare  epithema  ad  purulentas  &  fcctidas  aures, 
Cap.x  ix. 

Auriculareepithema  admagnosdolores&  pusalbum, 
Cap.  x  x. 

Auriculare  epithema  ad  vermes  aurium,  Cap.  x  x  i. 
Auriculare  epithema  ad  fanguinis  e  nanbus  eruptio*» 

nes,  Cap.xxir. 
Auriculare  epitheftia  ad  exteriora  meatus  aunum  iri 

puens  mala,  Cap.x  x  i  i  h 


ddddui, 


OLAI    MYRtPSI   ALEXANDRlNl  DE 
auricularibus  medicamentis. 

Settio  quadragefimao&aua. 


«>0 


Cap.     I  A 
LARIA  mala  a  frigiditate 
tu.Accipe  cepam  veterem  aut 
a-  ,c  'quito  m  oleo  communi  ad  ter- 
^&expreiTumexiis  oleum  in  aurem 
.Jfcdito:  aut  llh  admifce  lannnii  oleG, 
L^^4^au^^i*m  communeadmodum  vetuscu 
euphorbio  fubacturnjfimihter  mftillato  m  auditonum 


D 


meatum,&  dcfufer  ,%ni  imponiro,  aut  amaracmum 
bleum,aut  nardinum  vrg-entum ,  aut  opobalianrurn, 
autenucibusexp#ffum,autruraceum,aut  amygdah"  B 
num.Velablinthiu  coquito  cum  oleo  commum.&au 
nbusimice  vf  probatum. 

yjjap.  IT. 

AVRICVLARIS  acolIutio  valdelaudata.Fanu- 
prxcum,abiinthium,anethurn,chamamelum,laurum 
&  rutam  tufa  coquito  m  aqua,&bcolluito  aurem  per  m 
fundibulum .&  poftea  miice  oleum  aut  quod  e  caftoreo 
conncitur,aiitfoliatum  ,  aut  quodex  crocomagmate, 
aut  but)rumrecens.Autaccipecepam  albam  m  medio 
cauatam,ac  butyro,oleolaunno  &  amygdalino  imple-  c 
tam,incahdumponitocinerem,&  fine  vt  bene  ehxe- 
tur:  poftea  amotam  ab  igne,exterionbus  eius  repurga- 
tis,comice  in  mortanum,&  probe  contundito  .  Adnce 
etum  farinam  fanigraci ,  &  fubafta  calcfaGaque  lana 
excipito,&  aunbus  lmponito. 

a  Collutio]Mjnufciiptus  codex  legit  petpcram  uMWfV  P'° 
WvW,vcl  KxxXt/c^.Sicautem  ab  clucndo  dictueft  Grsc.s.  b  Col- 
iu.tojltcium  cotiupte  pro  lcgu  maadfeptus  codex. 

Cap.  III. 

AVRICVLARE  emplaftnim  ex  lnde  confe&u. 
Radicem  iridis  alba  coquito  cum  althaa:  folns,dein  co 
ncitoin  mortanum,&bene  tundito.Adnce  fanigraci 
&  lmi  ifarinam,flores  chama-meh,oleum  launnum,bu- 
tyium,adipemanfennum,fuillum,galhnaceum,vulpi- 
num,oleum  rutaceum  &  ahethinum,fubaGaque  probe 
&  calefacla  fuper  vtrunque  auns  meatum  lmponit o ,  & 
defuperlanamadmoueto.  Simile.  Cancas  pmgues  m 
aqua  ccquito,dem  txemptas  tundito  bene  in  mortario. 
Poft  radicem  althaa  adncito  aut  eius  foha,chamame- 
lum,fanumgra:cum,femenhni,abljnthium  ,radicem  £ 
iridisaalba-,laurum,butyrum,adipem  anfennu  &  fuil- 
lu m.Coquito hac  cum  anethino  &  rutaceo  oleo,&  tepi 
da  auribus  imponiro  .  Pnus  aute  nardinum  oleum  au- 
ditono  meatui  lmponito. 

a    Itidis  alba:]  ln  Nicolaicodice  firr.plicicer  t&n&l  legitur,&  i- 
•ta;  di&io  dclidttatar. 

Cap.     II II. 

A  V  R  I  S  dolorem  curans  a  calore  fa£rum,valde  pro 
batum.Cui  album  mftillato  meatui  auris :  aut  lac  afini- 
num:aut  fuccum  perdicii  cum  exiguo  rofaceo.-aut  vena 
fecanda:deinceps  vero  fuccus  folam,aut  oleum  rofaceu,  F 
aut  coriandri,autafphodeh,autoleucommune,in  quo 
terra:  inteftina  cofla  fint:aut  viuabuccina  m  oleo  elixa 
illine .  Hoc  emm  naturalem  quandam  m  eo  vim  ob- 
tinet. 

Cap.  V. 

AVRICVLARE  epithema  ad  eos  qui  ob  flatuo- 
fum  fpmtum  dolent.Fouendum  primo  perlaurum,fa 
numgracum,  chamamelum,mehlotum,metham,be- 
tonicam,abiinthium,calamintham,&fimilia.dein  ve- 
na  fecanda,autcucurbita;adhibenda,priusaquacalida  C 
fouendo.Pcftea  aunsmeatui  inftillanda ,  adeps  anfen- 
nus  aut  vulpinus,autCyprmum  oleum  aut  innum.Eo 
h  re  autem  vehc-menti  exiftente,us  qua  moderatt  fen- 
fum  obftupefaciunt  vtimur:veluti  cpu  vnciafi)  femis, 
caftorei  vnciam  vnam,&  la£ris  muhtbris  cu  c  uo  quod 
fatis  eft,aun  mftillato .  Confice  autem  pnftillun.  hunc, 
&  vtitor.Suadenr  eriam,quod  is  qui  paftillum  illum  co 
fjcir,agrptantem  contingere  non  debeat,nifi  pnus  ac- 


cepta  mercedc.  Quippe  fpatfo  triu  aut  plurimum  quin- 
que  dierum  omne  quod  m  auribus  malum  cft  ,  tam  re- 
cens  quam  vetus,emendat  ac  comgit,&  confcftim  do- 
lorem  fedat.  Confert  autem  fj  rn  oppoiitam  mftillatus 
fuent  aurem . Accipit  fchorum  ruia  ,  zirgibehs  atro- 
glodytici  legitimijfinguloru  drathmrs  tres,fucci  hyof- 
cyami,opii  nigri,amomi  ven,crcci  Corycei  pun,fmgu 
lorfj  drachmam  femis,baccarum  laun  decorticatarum 
drachmas  rres.Trita  &  cofecta  bene  lrngato  cum  la&e 
muhebri:iormato  paftillos,&  ficcato  in  vmbra.  Vbi  v- 
fuspoftulat,  trita  madefacito  cum  lacte  muhcris  qux 
maltulum  pepent,&  cum  goflipio  2un  mfundito.  Si- 
mile  ad  dolores  a  crafiis  &  lentis  humonbus  fa&os.  O- 
uisfclaun  cum  oleo  ccmmuni  autamygdalinoinfun- 
dito:&potn  cepaque  fuccum  cum  melle  tepidum  in- 
funde.  Aut  onganum  tntum  cum  melle  &  ladre  muhe- 
bn  irrigatum,auri  niftillato  .  In  quibus  autem  mulrus 
eft  dolor  &  affecrus  diuturnus,&  audicdi  difficultas  ad- 
eftjfcrtionbus  vtendum  eft,vt  fucco  dracontn,&  ari,& 
bryonia,iifquefimilibus. 

a  Troglodytici]Ruifus  hicvtfupraaliquotiessycj-J.i/Tj/cCjpi» 
Tfay^iJCTtJK  ItgitMr  inmanufcnpto  codice. 

Cap.    V I. 

AVRICVLARE  epithema  ad  duritiem  fordiu. 
Vnguentum  nardinum  dilutum  aun  inftillato  tepidu, 
&  poftridie  aaunfcalpio  auerfo  promptius  expurgato, 
&  rurfus  nardinum  tepidum  infundito.Si  verofordes 
dura  ftierint,bnjrrum  torrefacrum  actenuiflime  tntu 
in  aurem  indito,cahdumque  acetum  mftillato,lanaque 
lmpofita  lta  per  ncdrem  linito.Poftndie  eluito  aqua  te 
pida,&  oleo  amygdahno  cahdo  iniufo  fnito.  Poftea  ni 
tro  &acetocum  aqua  calida  dilutis  eluito  &  abftergito, 
inftillatoque  aun  nitrum  cu  rofaceo  oleo  &  aceto  acer- 
nmo  tepidis.  Simile.  Cardamomum  &  paululum  nitri 
cum  cancis  abfque  cacinis  gramfve  nifa,&  cnbrata  be- 
ne,auditorio  meatui  impone,  &  geftato  tnbus  diebus. 
Educit  enim  fordes  multas,&  abunde  leuat.  Facit  etiam 
addiuturnos  dolores  &  exulcerationes  excrefcentiaru 
carnis:nempe,Aloes  flaua,myrrha,thuhs,  fingulorum 
drachmas  duas,mifyos  drachmam  vnam.  Trita  fubigi- 
to  cum  aceto  &  nardino  oleo,&  f ormato  paftillos  ad  v- 
fum,infundeque  aunbus.  Simihter  Andronis  paftillu 
&Ihni&Mufa  difiolutos  infunde. 

a  Auiifcalpio  aucifojln  manufcripto  codice  falfeJW  6irtx/jtv>» 
lfift;,pto  iVi>:::,-!<  p  yi>ulfiJc(  lcgitur.  Generatim  vero  xi/afiiVxcf 
Giarcis  fpecilium  lignificat.Adiefta  vero  vocc  /ww.&lficpiiu.tim  quod 
aunbus  diftinatum  eft  IpecilJum  denotat,  quod  Latims  aurifcalriura 
appellatur.  b  Nitiuni  torrefa6um]ln  codicc  rr.ar.ufcripto  xai  ?f,i. 
rac.conuptc  pio  h~r)*a*f  fcribitur.  c  Acinis]  Gia?cus  Nicolai  co- 
dex  coirupte  xf^ca//iVav  pro  xi.^caf/iVnv  kgit.x«  Xf*/w<V«>"  autcm  vo 
cancurgtana  feulcminaquz  cancis  infunt. 

Cap.  VII. 

AVRICVLARE  epnhema  ad  vermes  aurium. 
Abfinthii  deco&um  inftillato,aut  centaurn,  aut  marru 
bn,aut  foliorum  cappans,aut  eius  frudiuu  viridium  fuc 
cuminftillaro:aut  cednam,  aut  hominis  fenis  vrinam 
in  aurem  inftilla,aut  elleborum  album  tritum  cu  mel- 
le  dilutum  m  aurem  inftillato:aut  calamintha  fuccum, 
aut  fcammoniam  cum  aceto  dilutam,aut  fuccum  a- 
biinthii,,&  oleu  aurium  meatui  mftillato  :  eftprobatu. 
Cap.  VIII. 
AVRICVLARE  epithema  ad  hnnitus  auhum. 
Ellebori  albi,caftorei,iingul  drach.vnam  ,croci  drach. 
vnam  femis,t  itn  dr^ch.  tres.  Terantur,& fingarur  pa- 
ftillus  qui  vfii  poftulante  difioluatur  ctm  aceto.Itcdiu- 
tinos  tinnitus  diicutit  euphorbmm  cum  C^phnooleo, 
ttpitium  admotum  .  Si  multum  lenfennt  vapores  aut 
flstus  diftnbLtcs,caftortum  &  cicuta  ftmen  cum  ac«- 
to  lubacla  au  n  lnftillato.aiit  ftiuthn,crcci,  c.-ftorei ,  a- 
phrcnitri,elkbon  albi,fini'ulorum  vnciam  vnam.Tn- 
ta&la.uigatarediganturinpaftilios,qui  vfu  exigentc 


DE  AVRICVLARIBVS. 


dentur  cx  vino  fufficienti.In  tinnitu  verb  e  morbo  fa-  A  diachma*.  quatuor,nardini  gu 


C*o  foueto  cum  decofto  abfinthii:  aut  acetum  cum  ro- 
faceo  oleo  tepidum  infundito  :  aut  raphani  fuccum  cu 
rofaceo  fimilitenaut  aloenflauam  tntamcum  melle  & 
Vino  dilutam  mfunde.  Qubd  fi  vero  malum  perfeuera- 
uerit,elleborum  nigrum  ehxato,&  bene  tntum  cum  a- 
ceto  fubi£ito,&  bene  confe&um  dato. 


minis  liquidi,aceti  fquillitici,fingi 
Tnta  fubigito  cum  mellis  Attici  ltt 
fedta  recondito  in  vafe  vitreo,atqU 
nardino  vnguento  aut  rofaceo  oleo 

a  Myrrha:]  Gt.fce  efta><t/fv>i;;  Aetius  aj 
obcaufam  antea  expolitam. 

Cap.  XIII. 
AVRICVLARE  epirh 
hatu  difficiles  phlegmonas  aijrtu^ 


Cap.  IX. 

AVRICVLARE  epithema  ad  dirTicilem  auditu 
&  furditatem,mirabile  admodum  &  probatum.  Afpho  B  ni,fingul.  drach.  quatuor,cenr  pur 
deli  radicem  tundito  bcne,&in  oleo  ad  tertias  coquito  nis,fingulorum  drachmas  tres,p- 
arqueextra  &intus  auri  dlinito.Hoc  etiam  confert  ad 
diuturnam  audiendi  difficultatem.  Optimus  autem  eft 
cucumensagreftis  radicis  autfoliorum  eius  fuccuscu 
acetoinftillatus:aut  vrinam  capra:&eius  fel  commi- 
Sta&fimul  calefadta  infundito:aut  euphorbium  bene 
tntum  cum  oleocommuni  veten  dilutumraut  caftoreu 
cum  baccis  launa  &  aceto:aut  elleborum  nigrum  cum 
aceto&melle  Attico  fuba&G,  plunmurh  coquito,fin- 
gitoque  collyna  glandis  forma  referctia  parua,  &  mea- 
tui lmpone, & finito  lllic  tnbus  diebus.Item  naftur- 
tii  femen  ,paululum  nitri,&  ficus  pingues  exemptis  aci 
nis  bene  tundito&  fubigito,facitoqueglandes  audito- 
rio  meatui  congruentes,aurique  lmponito  ,  &  llhc  tn- 
busdiebus  finito.Hoc  fordes  abunde  educit  ,&  confe- 
ftim  dolores  leuanrur.Interdum  aliqui  pro  nafturtio  fi- 
napiadnciunt.Cateriim  omnium  pifcium  fel  mftillato 
vt  probatum:  &  perdicis  fel  fimihter.  Item  faluia:  fuc- 
cum  cum  oleo  ex  lmmatuns  ohuis  exprefro,  tepidu  ad 
lenemignemfa&umin  aures  ftillato.Item  ellebon  albi  D  mulfo  dilutam 
drach.  quatuor,caftorei  drach.duas ,  aphronitn  drach. 
vnam.tnta  diluito  cumaceto.  Vtere  etiam  paftillo  ex 
amaris  amygdahs  cum  oxymelite.Eft  autem  eiufmodi: 
Amygdalarum  amararum  drachmas  duas,pipens  albi, 
f  abarum  itgyptiaru  medulla;,croci,myrrh2:,opii ,  thu- 
ris,caftorei,fing.drachmasduas,  omphacn,  chalcanthi 
fing.drach.quatuor,aphronitri  drach.duas.Tnta  fubigi 
to  cum  aceto  cui  mco&a  fint  malicona,&  medicamen- 
tum  adglutiniscraflitudinem  reducito:fi  voles,fingito 


8ji 


ffi  vnam.alii 
ncias  duas. 
benecon- 
pore  cum 

fct  ^.Tl"i;^,.it 
W 

rnas  &  fa= 
ipis  tauri- 
Rbnix,fapo- 
rachmam  vnam. 

Liquatis  prius  coIophonia,adipe|Ppi£e ,  adiiCe  galba- 
num  cum  cera  priUs  emolhtum^ein  faponem:a&  vbi 
excolauens,vfus  tempore  cumiaqua  aut  oleo  quopiam 
bene  ad  cotem  cum  oleo  diluito  .  Vbi  celfauerit  phle- 
gmone,in  aurem  poftea  mfundito .  ^imiliter  Cafio- 
rei  vnciam  iemis  tntam  cutn  oleo  diluito,&  dato  cona 
tibus  foluere  noxam  ex  mahtia» 

a  Eivbi  excolaueiis]Manufcnptus  coclex  legit  cbtrupte  «a.)  Stii- 
6«ffitc ft/li.  i/JVrcc  yji>.a>(  tTl  axovnc  tfeutrov  avt  tXeJot  :  quum  e>t  Aetict 
ita  potius  e(Te  legendum  conftet.jyci  <foiS«s-ac  yj. £  \tt\  ■/^fCiic 
(T  axcvac  «  ciiv  'fhaftlttt  ttntrAC. 

Cap.  XII II. 
AVRICVLARE  epithem  a  ad  dolores  fenfim  fa- 
£ros,admodum  probatum  .  Aloen  flauam  triram*ctirti 
melle&  vinodiluram  ,  aunbus  mftillato.  Simile.  A- 
cetum  in  quo  lana  fuccida  bulhent,auribus  infundito, 
jpfamque  lanam  fuperponito:  li  verb  mitius  facere  vo» 
lueris,cum  fapa&  aceto  lanas  coquito,&  vtere. 

a  Cum  melle  &  vino]  Aetius  hab.t  bhofMhfli  av^iic,hoc  eft  viao 

Cap.  XV. 

AVRICVLARE  epitliema  ad  vlcera  qux  in  mea 
tu  auditorip  i  onfiftunt,admodum  probatuin  &  mira- 
bile.Quaxunque  fu&t  recetia  vlcera,  glaucium  rn  ace- 
to  tntum  curat,&  omnia  qux  ex  lpfo  ta&a  funt  colly- 
na,&  qua:  ex  croco  qujeque  e  rofis  conficiuntur.  Curat 
verb  lpfa  aDamocratis  collynum  b  myrrha.Purulentas 
citra  dolorem  baures,fiita  moderate  afficiantur ,  eifdc 
curareconuenitremedns:  ii  verb  plurimum  puns  exau. 
paftillos"&  in  vmbra  ficcato.Vbi  vfus  poftulat ,  accipe  E  nbus  effluxent,per  hos  paftillos,nempe  Mufij  Andro- 
de  iis  quodfatis  eft  ,&vnito  nardino  vnguento,probe-      nis,ccufapa  &modico  aceto  inditos.Vbivero  puspror- 


que  confe<3um  infundito:ficque  vt  probato  vtitor. 

a    Et  aceto]  Manufcriptus  codex  perperam  ii  c|-,c  legit.pro  jyti 

Cap.  X. 

AVRICVLARE  epithema  ad  acarnis  in  auribus 
excrefcentias  &  vlcera  earundem.  Aruginis  drachmas 
o<3o,fquama:  a:ns  drach.  quatuor.  Tnta  lrngato  cum 
melhs  cochleano  dimidio  aur  quantum  fufficit,&  fub- 
adta  bene  coquito  donec  rubefcaht,atque  loco  lmpo- 
nito  quem  m  aure  fupereminentem  confpexens.  Si- 
mihter  ./£ruginis,chalcarhi,fing.drach.  quatuor,  fucci 
porrorum  cyathos  tres.tnta  cummclle  diluitoj  &  v- 
titor. 

a  Carnis  excrefcentias]  CodexNicolaiirapxay^c?*  fimpliciter 
pio  u-ir\f^ttfKUijJ\±  legit. 

Cap.  XI. 

AVRICVLARE  epithema  Apollonii  Memphi 
tacad  excrefcentias  carnis  ln  auribus  mirabile.Repnmit 
omnem  excrefcetiam  carnis  citra  dolorem,  probatum. 


fus  exuperauerit,fcoriam  recrementiimvefem  cum  a- 
ceto  acerrime  ln  fole  xftu  caniculan  fubactum  fingito 
in  paftillos,&  vtere  cum  aceto:fi  vero  caniculans  sftus 
non  affuerit,fcoriam  fern  fubtihffime  tnta  fubac>am- 
que  cum  aceto  ,  coquito  ad  carbones  donec  exiccetur, 
&  lta  vt  probato,cum  aceto  vtitor. 

a  DamocratisjCodex  Nicolaifalfo  legit  Snfiitxf  ctnuc  pro  A>vuo- 
xfaTtiuc.  b  Aures.fi  ira.'modcrate,cV;c  ]Hic  lo^is  (n  Nicolai  codice 
deprauatus  eft.Debet  autem  in  hunc  modum  reftuui  &:  tmc ndati;^ 

i5(,i/f5c7rffpcuv)a,<r(aTcIv,cVc.  c  Cum  fapa  &c  modico  , &c.]  Et  hic 
locusin  manufcripto  codict  dcprauams  fcv  mutilus  eft  .Debetautem 
ita  reftitui,;y£i  ctiu  A^v/fajvcc/uu/a  i^rjjjtn;  %a'i  i/iyn  c|uc  ntitarof.n- 
xteftziuv  Ji  x&i  •nv1wr,<nicefitt». 

Cap.  XVI. 
AVRICVLARIS  acollutio  Apollcnii  ad  exul- 
cerationes  auriu  ,  Vino  mulfo  cahdo  alfidue  colluito: 
aut  myrtum  decoque  m  vino,&  vtitor.  Qubd  fi  foctidu 
fitquoddefertur,fidia&letem  in  vinobene  coquito. 
eoq,  diltepet  colluito.Similiter   Alumen  fciffile  cum 


AluminisfciiTilis,mifyosvfti,fing.vnc.duas,a:ruginis,  q  fapa&aceto  tntum  m  feruenti  cnif  re  ad  melhs  craifi- 


lemnn figilli,gummi,iing.vnc.vnam.Tento  madefa- 
fta  cum  aceto  &  formato  paftillos.Vbi  vfus  poftulat,a- 
qua  aut  vino  diluito,&  prabeto.Hoc  repnmit  &  ad  cica 
tncem  ducit.  nanbus  etiam  vlceratis  confertex  qua- 
cunque  caufa  contigent. 

Cap.  XII. 

AVRICVLARE  epithema  ad  fanatu  difficiles 
phlegmonas  conferens,  &  citb  ad  fuppurationem  du- 
cens,^,'  ^iAcJl',  idefie  /«rr»,confec\um.  Ramentorum 


tudinem  decoquito.  Cduenit&omne  aluminis  genus 
cum  polygonh  fucco:aut  alummis  icirIilis,croci,  galla 
rum ,  iing.  vnciam  femis,  rnta  cum  vino  madefacito 
auftero,&  refte  confechs  vtere. 

a  Collutio]ln  codice  manutcnpco  conuptc  S7ri'5s/xa  prox^.y- 
Cfiot  fcribitur:id  cjuod  Aetius  &  ftqut  ntia  fatis  docent. 

Cap.  XVII. 
AVRICVLARE  epithema  ad  magnos  dolores  & 
album  pus,admodum  laudarum.  Amygdalarum  ama- 
rarum  decorticatarum  zi.aphronirn  albi ,  thuris ,  opii, 


cucurbitit  fuccijfohorum  arundinis  tenerum,hyofcya-  ^  iing.  drach.  tres,croci  dr.ich .  quatuor ,  galbani  drach 


mi  fohorum,perdicn,&  fohorum  braflica:  fucci ,  fingu 
lorum  cyath.vnu,nnn  torrefacii,amyrrh*,  croci,  fing 


duas,myrrha:  drach.vnam,r,loes  flaua-  drach.  quatuor. 
Tnta  diluito  cum  vino  ,  &  formato  paftilios ,  ac  vtere. 


'COLAI    MYR.    DE   A  V  R  I  C  V  L  A  R  I  B  V  S. 


fente,cum  rofaceo  :in  quopusef-  A 
,aceto,&fapa.  Difficultate  autem 
,  a.beto  cum  aceto  .  Item  ad  diutur- 
atoCaloesjthuriSjmyrrhx,  fingulo- 
"  os  drach.  duas.  Tnta  fubigito 
paftillos.Vbi  vfus  poftulat,diluito 
ato. 

am  mutilus  eft  in  m.inufcripto 
Vee,a\n  j-Ji  ,-,  •  TrvffitvvIciV  ds.&c. 

VIII. 

llutio  ad  fortores  aurium 
ptobata  .  Colluito  prius  B 
Vt  pra:dic"tum  eft  ,  deinde 
aMikfu  libra.  vna,chal- 
rocpmagmatis,  finguloru 


*33 

Dolore  quic 
fluit,datoci 
auditusexil 
nas  exulcer| 
rum  drach.' 
cum  acefx^ 
cum  acetoi 

a  Ci 
codicc.Sc  lid 

A  V  R  I C 

&  corrupticnS|| 
decoclo  fidioru! 
vtere  fubfcrfp|f 
catithi,  m}  vrhxtytbe 

drach.  oclo.TritateiTm  vfni  dulcis  myrtitis  libns  qua- 
tuor  femis  diluito  .  Alumen  autemcoquito  cum  vino 
dulci.&  vbi  concreuent,rehquas  fpecies  bene  cum  ace- 
to  tufas  &  tntas  admifceto,&  probc  vnito ,  cumque  fa- 
pa&  acero  vtere.  • 
a  Milefii]  Cixce  eft/u;i> iriac.  Aetius  autcm  cyt?*<,  legit. 
Cap.  XIX. 

C  OLLVTIO  auriculans  ad  aures  purulentas  & 
fcetidas.valde  laudata.  Fel  vrfi  auribusinftillato.  Qiibd 
fi  verb  anduin  fuent,cum  aceto  &  fapa  adiluito  .  Sum- 
mc  etiam  confert  ./fgyptia. 

a  Diluico]Manufciiptus  codex  falfo  tvcV*c  pto  avfj-ac  lcgit. 
Cap.  XX. 

AVRIC  V  L'A  R  E  epithema  ad  vehementes  do- 
lores  &  pus  album,laudatum  &  mirabile.  Amygdala- 
nim  amararum  decorticatarum,  piperis  albi  ,  medulla: 
fabx  y{gyptia:,cioci,  myrrha:,opii,thuris,caftorei  ,fin- 
gulornm  drach.  duas,omphacii,chaIcathi,  fing.  drach. 
quatuor,aphronitn  drach.quatuor.Trita  fubigito  cum 
aceto  cui  mcoifta  fint  fidia,&  reducito  met*fcamentum 
ad  glutinis  crafiitiidinem.Vfu  exigente  accipe  ex  me- 
dicamento.-diluito  cum  vnguento  aut  oleo  nardino,& 
jnftillato. 

.    ,  Cap.  XXI. 

A  V  R  I  C  V  L  A  R  E  epithema  ad  vermes  aurium, 
Vevmesin  auiibus  nat  aut  extrinfecus  incidentesfi 
mterimere  cupis>amara  &  acria  fummatim  vfurpato, 
velutifuccum  fohorum  capparis,aut  cedriam  autvri- 
nam  hominis.  antiquam  ,  fingula  cum  melle  comixta: 
aut  ariftolcchiam  tntam  mfufflato.aut  calammthx  fuc 
cum  infunditOjautelkborum  album  cum  vino:aut  de- 
cochim  ^colocynthidiSjautcentaunijaut  abfinthn,aut 


854 


D 


polii,aut  marrubii:aut  elaterium  cum  aceto  diluito.  Co 
fert  etia  malua:  fatiua:  ac  fylueftris  fuccus ,  potiflim  um, 
vbi  phlegmonelaborant  aures.Harc  funt  valde  laudata 
&  minflca. 

a  Colocynthidis]Codex  Nieolai  ltgit  x5Mm/'v6«:A!.iius  verd  ko- 

>.G)CI/v6l'<f<IC. 

Cap.  XXII. 
AVRICVLARIS  collutio  ad  fanguinis  ex  au- 
nbus  eruptiones,nefanguis  vertatur  m  grumos  .  Porn 
fuccum  cum  aceto  mftillato  aunbus.  hoc  fanguinem 
fiftit&g  rumos diffoluit:aut  malum  Punicum  maceto 
decoque&inftilla  :  autgallasin  aceto  coquito,&per 
colum  trance,atque  admixto  rubi  fucco  inftillato  :  aut 
polygoni  fuccum  cummodico  aceto  mixtum  mftilla- 
to:aut  acacia:  fuccum.,aut  amurcam,aut  prarcipuc  lycifi 
cum  aceto  lnftillato. 

Cap.  XXIII. 

AVRICVLARE  epithema ad externa  auditoi ii 
meatus  mala,&  ad  inflammatas  attntiones  fibrarum  au 
ns  puerorum,  admodum  laudatum.  Olcum  commu- 
ne  m  ameo  vafe  lychno  calefadf  um  crebrb  illine,&fana- 
bis.  Ad  cotufas  aures  accipe  myrrham,mannam,thus, 
terram  nigram:cum  aceto  vnita  &  ad  cerati  confiften- 
tiam  reducTailline,&  nequaquam  ipfas  lrntato.  Simi 
le.  Sulphur  ignem  non  expertum,myrrham,  thus,cu 
pice  hquida  fubadfa,  confedTa  vt  fplenium  jmponito. 
Simihter  bituminis,aloes  flaua:,thuris,  cochlearum  car 
nis,fing.vnc.duas.Tnta  fiibigito  cum  aceto,  &  llhne  vt 
ceratum:autpaftillisadpudenda  confeiTis  llhne.Item 
lumbricoscii  exigua  terra  vnde  defumpti  funt,  tento  , 
&bene  fubaftos  llhne.  In  quibus  auteaures  perfradfa: 
funt,ainternam  cauitatem  qua:  ad  cartilagine  vergit, 
figulinolutoimpleto,finit6quearefieri:  dem  folanii  cu 
abfihthii  fucco  llhnito.Quod  ii  vero  fracTurx  phlegmo 
nefucceffent,butyrurecens&tepidum  in  meatum  in- 
ftillato:aut  anferinum  adipem  ,  aut  galhna: ,  aut  ocimi 
fiiccum  cum  ahquo  didTorum  adipe.Extrmfecus  autem 
circumlineceruifam  bene  tntamcum  folano,  aut  poly- 
goni  aut  coriandn  fuccis:  aut  mali  Punici  dulcisfidia 
in  vino  bene  co&a  &  fubacTa  illine,aut  glaucium  1II1- 
ne.Item  huiufmodi  fpecies  parato  ,  &  reduc  ad  empla- 
ftri  formam,imponuo  defuper  vt  probatum  admodii: 
nempe  fandycishbram  vnam,aqua-  hbram  femis  ,olei 
ccmmunis  libram  vnam.Bene  tnta  cocjuito  quoad  ma 
nus  non  inquinent,atque  fic  bcne  confecTo  v  titor. 
a  Intcrnani]  Manufcnptus  codcx  s£;&6fv  Iegit  pro  =  tr&6ev. 


S5S 


DE    PODAGRA    LIBELLVS  INC 
autoris ,  e  Gxxco  fcrmone  in  Latinum  a  Marco 
Mufuro  verfus. 


M 


ILLVSTRI   ET   AMPLISSIMO    V  I  R 
rendo  Scaram.Triukio,antiftiti  Comcnfi,refcrendari6que  &afi 
maximidigniffimo  M.  Mufurusarchiepifcopus, 

(  n  tiU  dntifies  dmplijfime  opufculum  depoddgrdMegcerce  Qocytlw filole.fi  Lu<M  i^K^f.pdfemc-  ts- 
\terrim<eilliu) pejks  commnifcendce  Cuius  equidem  vn  Lattnumconutrtendi  tnttmis  ^'immit^prqCYdfhndndc 
j  detrechwi,  quod  jicut  dutortquififnu  heec  edident)  vnfitn,  £j  elmgtn  erat.ut  qui  neficaMji cy.tigucl drte  didi- 
1  affet  uel  ufiu  compertu  hdbuiffet,exprimcre:fic  ego,att  notit  erdt  qudm  mhilgloricsfoterh  vnt&pretes  £  tranf- 
firendu  <pu<e  non  poffent  mtefiere,reportdre,ter^uerfdbdr.  Sedidndem  ntcpracldro  uiroldno  Lafiuri  benede  ncbii  mertw*, 
qui  tucepraful  tlluflrti  udletudini  confulensid  mhi  laborif  miunxerdt  .poterdm  fldgitanti  recufdre  ,  nec  (hinongrere  mo- 
rem  dudebdm :  cui  necpue  qudnttvm debedm ,  neque  <{Ui.m  magnu/m  fim nomen,ignoro.  Non me  Idtet  optrd  qudm  mihiiqtieg 
tudfmt  benignitds)naudfh  cjuo  tempore  fivmmus  optimus  Vontifix  Leo  X.  jfeaofisdc  preeclaru  dntifhtum  titulis  tne  con 
decorduit-  Verle^imtur  qudlecunque  tdlibelli  efi  quod dmplitudvnituee  mncupatim  dedicumws:  perpende  non  chdrtdrvM 
numeru,ntc  dutoris  uelexcellentidm  uel  celebritdtemfeddmmtvmmterpretis,  qui  pro  digmtatetud  longe  nuiores  fitbire  Idbo- 
resdongeqtie  maiord  tibiprxjhtreofftad pdrdtuf  eft.  Perc  &  Deo  opt-mdx.  juwnifquc  uotis  expofooft  preces  ewm  vnnoointiS 
Cr  cundidt  oordii  unqudm  exordrunt,ut  l.ic nofkr  libelius  protinus  cpuim  fuerit  perleEbus  abs  tceijadt  ab  drtubM,neruii,dc 
meduUu  tuis omnem poddgricamfeeuitidm  wfifiutiones-  Dignus  emm  es,non  qut  idans  vn lecfo  crudera  &  eiules  ,fed  cum 
im  4  bond  udlctudinefdpientiffimoconfilioxerwm  diuindrwm  CT  humdndrwm  prudentid,  tdm  uberes  <pUm  confueiosec- 
cleftdDeifi-uftus percipidt dc degufkt .   Sit fofpes acfelix dmplitudo  v-  cui me etidm dtque etidm commendo- 


CfUCC 

Dignotio  vnde  onatur  morbus  podagricus:continens 
ttiam  in  ie,quomodo  fiant  cocodtiones  hepatis,  ve- 
narum ,  arteriarum,&  cuiuslibet  partis  corporis :  & 
quomodo  excernantur,qualefque  fint  qua:  exipfo 
reiiciuntur  fuperfluitates,&  vnde  exeant.  Secr.i. 

Quomodo  excernantur  ftomachi  fuperfluitates  per 
inteftina.  S.ii. 

Quomodo  expurgentur  qua:  in  hepate  funt  fuperflm- 
tates.  S.ui. 

Quomodo  llla:  qua-  in  venis  &  arterns.  S.mi. 

Quomodo  expurgentur  qusinalhs  partibusfunt  fu- 
perfluitates.  S.v. 

Quomodo  &  quam  ob  caufam  articuli  afficiantur  a  flu 
xione,  &  quomodo  dolores  fiant  vabdiores.  S.vi. 

Quomodo  dolores  fiant  diuturniores,&  cruciatusve- 
hementiores  amotuque  difficiliores,  &immobilita 
tesac  refolutiones.  S.vn. 

Quomodo  fiat  eiufmodifluxiotum  in  cerebrum,  tum 
m  iecur&cor:&quodindigeant  &fubitis&  validis 
purgationibus.  S.vm. 

Quomodo  ltem  domefticum  ac  familiarem  fe  reddat 
hic  morbus,&  a  pronepotibus  per  fenem  fuccefiio- 
nis  excipiatur:  &  qua:  concihent  &  augeant  huiuf- 
modi  malum.  S.ix. 

Qupd  robufta  fint  qua:dam  membra ,  &  qua:  ex  crudi- 
tatibusfunt  fuperfluitates  eiiciant,  vehementioref- 
que  concihent  diuturniorefque  ac  validiores  crucia 
tus  cxteris  membns  debihoribus.  S.x. 

Et quod,fi fana  fint  membra  omnia  nec  fuperfluitates 
admittat,ipfas  fuperfluitates  reiiciant:quai  fipaula- 
tim  colligantur,  magnarum  &  validarum  sgritudi- 
num  autores  funt.  S.xi. 

Qua:  ad  prxcauendum  huiufmodi  morbum  attineant, 
&quomodo  fiat  appetitus.  S.xn. 

Quxinvidus  ratione  faciha  fint,&  qux  difficilia. 
S.xm. 

Quomodo  etiam  ea  qux  concoquere  nequit ,  quxrat 
ftomachus:& quomodo  fiat  appetit9,  atque  edamus 
&bibaniusfuauiter.  S.xim. 

Quod  ad  omnia  conferat  euacuatio.  S.xv. 

De  vomitu:&  quod  fit  vtiliffimus,  multis  demonftra- 
tum  rationibus.  S.xvi. 


hdcx'eorum  aitce  hoc  libcllo  contincntur. 


Exemplum  quodab  alimento  repleantur  omnes  CQr- 
pons  partes>  &  purgationibus  exinaniantur.  Quo- 
modo  item  corpus  ex  nutnmento  attrahat  omnem 
ipfius  humiditatem.  S.xvii^ 

Quodvomitus  non  foliim  adprxferuationem  vtiliffi= 
mus,fed  etiam  in  lpfo  vigore  fa -penumero  :  &  quod 
peripfum  euacuantur  vniuerfaru  covporis  partium 
fuperfluitates.  S.xvm. 

Quantum  profit  vomitus.  S.xix„ 

Qua:  comedi  in  vomitu  debeant,  &  quomodo  ipfe 
fieri.  s.xx. 

AhafecundumHippocratemvomitusratio.  •  S.xxr. 

Alia  ratio  Alexandn.  S.xxn 

Quod  vtihflimus  fit  vomitus,  &  a  quibus  admitti  non 
debeat,fed  ea  qua:  per  aluum  fiteuacuatio.  S.xxm. 

Qu6d,fi  vomitus  non  fiat,  ea  qua:  per  aluum  fit  purga- 
tio  conferat.  Vbi  eft  &  compofitio  ex  fimplicibus 
granis  purgatoha.  Ite,Negledo  morbi  pra:cauen- 
di  ftudio  &  fluxione  exorta ,  quid  faciendum  fit. 
S.xxiiii. 

Quodinprimamorbunfeftationepro  cuiushbet  hu- 
mons  fluxione  fiat  vena:  fedio.  Itc,  Quod  venas 
circumeat  quihbet  humor,  quantitate  magis  quam 
qualitatenocens.  S.xxv. 

Qupd  corrupto  fanguine  &  fluxione  aperte  fadra ,  no- 
ceant  potius  vena:  fecriones,propterea  quod  humo- 
res  laxent.  Et  quod vinum  non  foliim  lxdat  flu- 
xioneinfeftatos,fed  etiam  caufa fluxionis  exiftat, 
S.xxvi. 

Quod  inedia  hedat  biliofos,cruciatufque  adaugeat:eo- 
demmodoetiam  humida  admodum  dia:ta  humi- 
diores,augens  &  ipfa  fluxiones.  S.xxvn. 

Qu6d,fi  fiat  a  folo  fanguine  fluxio ,  idque  exa&o  iudi- 
cio  cognitum  fit,conferat  ven*  fedtio  &  iimul  eua- 
cuatio.  S.xxvm. 

Qupd  poft  cruciatus  &  ad  ipfos  cruciatus  vtilis  fit  pur- 
gatio.  S.xxix. 

Quod  poft  purgationem  bibere  coueniat  ferum  la£tis: 
&  quo  modo  bibendum  fit.  S.xxx 

Quod  lis  qui  fic  purgatur,  ebibenda  fimul  fit  thenaca. 
S.xxxi. 

Quod  ea  qua:  ex  hermoda&yli  antidoto  fit  purgatio 

dddd.iiii. 


«37 

profit  a 

pofitio 

compo 

norum 
Contra  e 

vtile* 

ant  ptn 

cean  r. 
Qubd  fupc 

iir  ratiorc 

S.xxxm: 
De  ns  qui 


INCERTI    AVTORIS    L  I  B  E  L  L. 


838 


*nte)xionelaborant.  Item,Com 
acet'um  dandum  fit.    Item,  Alia 
^    Item,  Alia  compofitio  gra- 
S.xxxn. 

nnt  purgationes  non  bonas  efle  & 
tem,  Qu6d,fi  fepenumero  noce 
c  edici  iudicium  m  caufa  fit  cur  no 
S.xxxiii. 

.iMtio  fiexquifita&tutavi&us 
<:  a  non  vnquam  fiat  cruditas. 

■■.   "  | 

tnec  bibunt  purgationcs,quid 

&  ". 
II 


S.xxxv. 


Quod,fi  vt  ratio  poftulat,  fiat  purgatio  ,  conferant  re- 
pulfiuaadeas  qua:  fluxione  laborant,  corporis  par- 
tes.  S.xxxvi. 
Epitbemata  vtilifiima  expenmento  probata.  Item, 
Ahud  ex  oleo  rofaceo  aceto  diluto  cpithema.  Itc, 
Confe&io  ceroti  ad  validiffimos  cruciatus,  non  iu- 
uantibusalnsepithematis.  S.xxxvn. 
Qubd  fedatls  cruciatibus  fluxioms,abie£to  hoc,impo- 
nendum  fit  ldquod  per  chylum  vocatur.  Item, 
quodpofthscad  firmanda  &  corroboranda  mcm- 
bra  puniceum  velum  fiiperponendu  fit.  S.xxxviu. 
Crana  pra:feruatiua,qux  dicuntur  Perfica:  &  quo  mo- 
do  conficienda  fint.  S.xxxix. 


podagra   libellvs  incerti 

autoris,Marco  Mufurointerprete. 


P  R  JE  F  A  T  I  O. 


wyLV,,  prxcauenaump 

t^OSi  f1Ue  per  certam  vi&us  ratione ,  liue  per  me 
dicamenta  &  epithemata  :  itidem  vero  fcnbere  qux, 
poftquam  hic  morbus  muafit ,  remedia  ei  affern  pof- 
fint,&  quum  incipit ,  &  quum  in  ftatu  eft ,  &  quum  m 
declinatione.-nihil  omittentem  eorum  qux  a  me  ob- 
feruan  potuerunt.  Haud  equide  me  decebat ,  haud  de- 
cebat  inquam,tam  audacem  efle  vtquicquam  de  hoc 


2  Principio  difcernitur  fimul&  dimittitur  excre- 
mentum  perinteftina  omnia,  vfque  adeius  cauitatem 
quod  reclum  appellant ,  cuius  ad  exitum  mufculi  pro- 
tenduntur,qui  arcent  cohibent  ac  vetant  quominus 
excrementa  importunc  prater  tempus  excernantur. 

3  Excremenrcmi  hepatis  bicoloreft.partim  enim  af- 
fimilaturflon  qui  per  fumma  vini  apparet,partim  fa> 


morbo  traderem ,  quum  &totveteres  excellentefque  a  ci,vt  Galenus  ait:atque  hoc  a  liene,  lllud  a  vefica  vifce- 


medici  exatte  prohxeque  de  hoc  tra&auermt,&  quum 
rex  cui  harc  a  me  fcribenda  funt,  maiore  fit  m  his  quo- 
que  rebus  iudicio  prxditus  qUam  dici  poffit:  ac  reuera 
nihil  a  noftn  fecuh  medicis  afferri  queat(quantumcun 
que  &  multi  &  docli  fint)quod  eius  mgenio  dignu  iu- 
dicari  debeat.  Sedquumille  quitaliseft  ,&  mihi  eam 
qua:  huic  fcriptiom  conueniat  doannam  no  niefle  no 
uit,eamtamen  aggredi  imperauerit ,  quod  eiusnatu- 
ram  quam  potueram  diligentjffime  obferuaflem,face 


nbus  impofita  trahitur.  faftaq;  m  his  colluuione,  pars 
fub  lmtium  gracilium  lnteftinorum,  pars  ln  ipfum  ex- 
cermtur  ventrem.Quod  ad  mteftina  deuemt  flonfque 
vinaceifpeciem  gent,flaua  bilis  eft:  quodverb  delabi- 
tur  m  vetrem,atra  bilis  &  acida  vocan  debet.  Id  a  pro- 
uida  natura  fa&um  idcirco  Galenus  opinatur,vt  edaci- 
tatis  appetitu  venter  irntaretur. 

4  Quod  verb  in  venis  8c  artenis  coalefcit  excremen 
tum,veluti  ferum  eftladhs  confpiflati.  Idipfi  renes  ex- 


renullomodopotui,quineiusmandatoparerem:prx-  C  purgando  demittunt  ad  veficam,  vbi  paulatim  fit  col 


fertim  quum  tenerem  qu6d  prxftantiffimus  omnium 
atque  adeo  dux  nofter  Hippocrates  ait ,  Natura:  a  natu 
rismultum  differut,&loca  a  locis :  oportet  autem  me- 
dicum,  vt  communem  omnitim  naturam  ,  ita  &  pro- 
priam  cuiufque  cognofcere ,  necnon  loci  &  tcmporis 
uaturam:licet  hoc  difficilefit.  Etrurfusidem  fcnbit, 
proptertempcrisvelocitatem  fapevideo  medicosno 
tantum  ex  vulganbus,fcd  ex  praftantifiimis  etiam,in 
errorem  mcidere.  Et  egregius  llle  Galenus  lmpofiibile 
efletradit  vt  is  medeatur  ahcui  morbo  qui  propnam 
cuiufque  naturam  cognitam  non  habuerit.  Quando- 
quidem  lgitur  boc  mihi  imperauit  fan&iffimus  rex,  e 
cuius  medicis  fum  vnus  ,ideoque  naturam  eius  tempe 
ramentumque  noui ,  prafertim  qUu  diU  cum  eo  verfa- 
tus  fuenm:  pro  ea  qua  mihi  eft  fcientia,de  hoc  motbo 
(vt  eius  obediam  mandato  )  tra&are  mcipio.  Pnmum 
lgiturpartieulariterdecaufatahs  morbi  diccdum  eft, 
&quo  pofiit  modo  digncfci:(qui  enim  optime  digno- 
uitjis  &  medetur  optimc)deinde  &  de  catens. 


lec~tio:mufculufque  trafuerfalis  obftat,  qui  tam  diligen 
ter  oftiolum  occluditf  vt  inde  nihil  effluat  lmportune. 

5  Reliqua  pars  excrementorum  m  fingulis  mem- 
bns  efficitura  fuo  cuiufque  humorequi  r.utrit.  Porro 
tenuiffimum  excrementum,  quod  fudorem  &  hume- 
dtationem  vocant,facilc  excernitur.  Sunt  &  alia  excre- 
menta  qua  pra  nimia  fubtibtate  fubterfugiunt  obtu- 
tum,&  vapontia  dicuntur. 

6  Quum  igiturarticuli  de  quibus  fermo  habetur,iu 
giter  moueantur ,  fi  vis  expurgandi  difcernendi  atque 
dimittendi(de  qua  fupra  loquuti  fumus )  lta  vahda  eft 
vtqua  inutilia  funt  &  crafia,renciat,  vtihora  verb  te- 
nuioraque  retentet,  corpus  vtique  cum  omnibus  fuis 
membns  valet :  fin  verb  crafla  &  inutilia  longe  copio- 
fius  redundent  quam  vt  ab  orgamcis  facultatibus(qui- 
bus  natura  bona  tam  valetudini  quam  habitudini  cor 
poris  confulens,purgandi  difceincdique  delegauitof- 
ficium)expelh  poflint,tunc  excrementa  pra:doniinan- 


tur.  quorum  colluuie  ftagnante  putrefaciaque  a  calo- 
re  ,  fanguine  quoque  currupto  per  bilem  ac  pituitam, 
Tfinatura  rationis  expers  habetur,ea  tamen  E  (omnis  enim  humor  putreta&us  bilefcit )  morbus  cui 
facit  qua:  ratione  non  carent.  Satis  enim  va      fanclum  ac  venerabile  podagrx  nomen  mditum  eft, 

generatur.  Abundant  .  nanque bihs  acpituita:  huiuf- 
modi  gigni  morbu,Hippocratcs  aurorcft:  q  uar.quam 
reliqui  fere  omnes  cuihbethumori  mputct:  fed  fcnex 
illebreuitati  ftudens  lta  loquutus  cft  ,  In  llhs  eium  & 


let,Galeno  tefte,omnibus  animantibus  pecu 
liares  quafdam  appetitiones  ac  propefiones 
ingenerare,dum  eorum  fanitati  ac  faluti  peruigil  excu 
bans  profpicerecontendit.  Eapropter  hominibus  eden 
tibus  nutrimctiimque  capientibus  poft  cocoGioncm, 
qua;  faciunt  ad  mcolumitatem  atque  incrementum  a- 
mmalis,admittit:qua;  verb  funt  inutilia  fuperfluaque, 
reiicit.  Particulanbus  etiam  lecinons ,  arteriarum,  ve- 
naru,&  cuiufuis  membn  digeftionibus  eandemope- 
ram  nauat.  Multis  enim  lnftrumentis  qua:  lpla  pra.pa- 


humiditaseft  &  ficcitas  &  cahditas  &  fngiditas.  Por- 
rb  fafta  corruptione,ficuti  diflum  cft,  excrenjenra  vi- 
res  adepta,dum  a  calore  mouentur  ac  deilunnt,quncu- 
que  iula  iuennt,ibj  morbum  cfficiut.  Quum  enim  ve- 
na:  repleantur atque  ob  id  laxcntur,  cruciatus  ac  dclo- 
res  efficiunt  cum  111  alus  membns,tum  veio  in  lis  qux 


$5?  DE  PODAGRA.  4^-  846 

tam  dirum  diluuium  lnuafit.  Porrb  membrum  quod  A  na  runc  feciffe  contigenr,  id  c   t   <  •ifi'rt^li  caulam- 
affligitur,mcrbo  nomen  lmponit.Tormctum  enim  co      quum  tamen  vera  caufa  vetufiv 
xendicis,ifchiadem:pedum,podagram:  articulorum,ar 
thntin:dentium,odontagram  nominauit.  Nam(vt  fa- 
pientiffimusHippocratesafferit)  nomma,  morborum 
germina  funt. 

7  Quanto  autem  venx  tenuiores,nerui  crebriores, 
ofia  funt  mulnpliciora  qub  rbeuraa  defluit ,  tanto  te- 
triores  infiigit  cruciatus  ac  pertinacius  obmanet,atque 
adeo  difficilius  amouetur.  Nam  perturbatis  &  obtura- 


tis  meatibus ,  immobiles  prorfus  homines  aut  paraly-  B  bibat  homo,in  nullum  tnciditn 


ii    Diximus  qux  ad  prxcaik  .. 
bum  attinere  videbantur.  Atque  ea  " 
que  dicuntur,  iic  Kgrc  difficulterq 
niam  enim  contranorum  contra  " 
uendx  funtafiidux  atqueahx  J 
cruditates.  quod  fiet  fi  vel  edas  lI¥jf 
chus  fufficiat  concoquendis. 
oraculum  verum  eft,  Si  modk1'1- 


Vicos  reddit. 

8  Nonfoliim  autem  manus,  pedes,&  articuloso- 
jnnes  hinufmodi  fluxiones  infeftant ,  verumetiam  in 
ipfum  caput,in  lpfum  iecur,  in  ipfum  quandoque  cor 
faciunt  imprcfiionem:quas,  quia  deternmx  funt,  per- 
cjuam  difficulter  amohri  queas:fxpe  etiam  fi  acopia 
multorum  excrementorum  origmem  habeant,  morti 
caufam  pra  ftant,nili  citb  valideque  purgentur.  In  hxc 
enim  membra  rheumatifmus  non  fine  impetu  gralfa- 
tur.  Cxteriim  morbushic  fiuepedes,  fiue  coxend:cc,  C 
fiue  manus  malc  habeat,  tametii  difficillime  poteft  a- 
moueri,lethalis  tamen  non  eft.Nam  e  nimia  confue- 
tudine  qua  rheumata  hxc  deftillare  fclent,in  habitu  c5 
uerfa,fit  vt  neque  ingens  neque  copiofa  repletio  coalc 
fcat,excremctis  ad  articuloshuic  obnoxios  lxfiom  de- 
fcendere  confuefadhs. 

9  Porrb  morbushic  vfqueadeofe  domefticum  ac 
familiarem  reddit,vt  ii  fcnptis  veterum  habenda  fides 
eft,fa&us  hxreditanus  perfenem  fuccefiionis  a  prone 
potibus  excipiatur,nifi  tuta  fobriaque  vidus  ratio,  cre  D 
bruquefimul&accommodx  purgationes  remedmm 
afferant.  Nam  mitio  quum  primiim  generatur  ,  nullis 

i  maioribus  legatus  ,  ex  edacitate  deprauataque  nu- 
tritionecontrahitur.  Ergogenerat  eum  non  conco- 
Sorum  etiam  efculentorum  aflidua  coaceruatio  &  in- 
gluuies  immodica,pra.tcrque  confuetudinem  tam  laf- 
fitudo  quam  quies,cofuetarum  euacuationum  &  exer 
citationum  cohibitio,effrenatxdenique  venenshbi- 
do.  Nam  vencrex  voluptates,  prxfertim  qux  cum  ve- 


lr.  Quo- 
f  Wiunt ,  ca- 
iceruatx 
-uibus  ftoma 
'Hippocratis 
it  modicique 
.  Atque,vt  bre- 


ui  vercque  fermone  compledls» ;'  *£1**3 (entio,  fi  comeft 
&  bibit  homo  qux  fatis  fint  ad  ocjuendum,&  qux 
lta  naturx  fux  conueniant  vt%/,ea"facile  digeri  queat, 
nullam  cruditatis  fubibit  Ixfionem. 

ij  Reliquas  etiam  huius  morbi  caufas ,  dequibus 
figillatim  diileruimus,  quilibet  facue  cauere  poteft: 
prxfertim  quum  longe  leuiores  fint,vtpote  minus  ne- 
ceffanx  homini  quam  velcibus  ve.tpotus  fit:  qui  vter- 
que  mnxime  neceiTarius  eft,  quum  fine  alterutro  viue- 
re  nequeamus.  Nam  m  modeiato  cibi  ac  potus  vfu  vi- 
ta  hominis  coliftir.  Reliqux  itaque  caufx  morbi,qua- 
lia  iui.t  vencrea,fi  tollantur  ,  non  propterea  perniciem 
afferunt  :&obidfacibus  eft  eas  compefcere  quam  cibi 
potufque  nimietntem.  Hippocrates  etiam  efculcta  po- 
culentaque,  lafiitudines,  fomnos,  venerem  modicam, 
commemorans,  in  his  percenfendis  rationem ordinis 
habuit.  Primiim  enim  efculenta  poculentaque,tan- 
quam  maxime  neceffaria,pofuit:deinde  rehquorum  fc 
citmentionem. 

14  Sane  dixta  fecundum  ratione  vti  difficillimuiri 
eft  in  omnibus  fere  mortahbus.  Nam  etii  ftomaclius  a 
natura,hac  veluti  prxrogatiua  donatus  eft  vt  alimenta 
reliquis  membris  diftnbuat :  quia  tamen  ip-fi  auiditas 
edendi  iniita  eft,fxpe  etiam  qux  nequir  cocoqUere,do 
nec  diftendatur,affumit.  Expetitenim  natura  quibus 
indiget.  Indigetautem  vt  corporis  pars  qux  vacua  eft 
&  egena,impleatur&adxquetur:qux  verba  Hippocra- 
tisfunt.  Eapropter  (tnquit)  id  libenteredimus  acbibi- 
muSjCiuus  appetitu  moueamur.  Quonia  lgitur  ftoma- 


hementi  concuffu  peraguntur,  ngorem  corporum  ner  £  cnus  plus  expetit  quam  digerere  pufiitj  idcirco  crebrx 


uoforum  diffoluunt.  Mala  quoque  digeftio,quam  cru 
ditati  quam  cococtioni  viciniorem  effe  conftat,  pluri- 
mum  Ixdit. 

10  Quoniam  verb  humiditas  e  cruditatemanans,eft 
inutilis,quum  male  concodta  fit,&,fi  quale  confideres, 
jmpura:fin  veib  quantum,nimiafuperfluaque,&  renu 
lx  onmes  eam  excipiunt  a  craffis  venis  fecundum  Hip 
pocratem,  vt  nutnmentum  omnibus  corporis  partib9 
ipsifque  neruis  &  ofiibus  de  more  fubminiftretumdeo 
fi  partes  corporis  valentibus  fint  vmbus,de  quibus  di- 
&um  eft,  nutnmentum  hoc  accipiunt  femotis  excre- 
mentis  defxcatum:  fin  verb  virtus  excernendi  debilita 
ta  corruptaque  eft,excrementa  vi  comouentur  ac  fub- 
tifi  fluento  deftillant,&  quocunque  fecerint  lmpetum, 
jllic  morbi  de  quo  agimus,firmant  affhdHonem  .  Qua- 
propter  quo  membra  funt  lmbecilhora ,  eo  vehemen- 
tiore  fluxu  rn  ea  deftillatur  ,  vnde  acerba  diuturnaque 
cruciatuum  calamitas  incumbit :  quandoquidem  vali- 
dxcorporispartes,quxfuisfretxviribus  lxfioni  non 


atque  ahx  fuper  ahas  cruditates  fubfequuntur:qux  ma 
lorum  caufx  funt.  nam  hinc  faturitates  feu  repletiones 
atque  htnufcemodi  nocumenta  nafcuntur.quibus  quu 
occurrendum  iit,de  hacipfa  re  differemus ,  ducibus  fa- 
pientiffimis  medendi  artificibus ,  quorum  teftimonns 
innitemur. 

15  Dicoigitureuacuatione  hxc  omnia  indigere. 
Nam  qux  repletio  pant ,  vtait  Hippocrates,  euacuatio 
fanat:  qux  etiam  &  pnufquam  otiatur,  mhibet,  &,fi  ia 
ortaiitjtollit.Omniumautequx  purgant,  tutifiimum 
atque  ab  omni  periculo  maximc  hberum,vomitu  ar- 
bitramur.  Nam  aha  purgandi  genera  pro  facultate  co- 
gmtioneque  medentium  eft  quidem  vt  muent,  li  recH 
dignofcantur.-eftetiam  vt  detrimento  fint,  fi  male  di- 
gnofcaturhumorqui  peccat  &offendit.  quiaii,qua- 
ha  oportet  purgan,purgentur,  confert,&  bene  ferunt: 
fin  vero  non,  contranum.  Nam  quum  ftomachusfit 
fons  omnium,quumque  ex  illo  fumatur  mitium  &  or 
tus  alimonix  atque  repletionis,  natura  comparatu  eft 


fuccubuerunt,excrementaeiiciunt  procula  fe,&imbe  G  vt  omneshumores  ex  eodem  nafcatur  :  vndcfi  ipfere 


cillionbus  lmpingunt. 

11  Quod  fi(vt  mihi  quidem  videtur)  omnium  corpo 
ris  partium  organica  virtus  qua fecernuntur  excremen 
ta,ficpolletvtrecipiatquidemhumiditatem  e  crudi- 
tate,cui  repletio  dedit  ortum,fcatunentem,  reiiciatau 
tem  fiquid  fuperflui  fit:  fit  vt  articuli  reliquxque  cor- 
poris  partes  valeant  quidem,  led  torpore  quodam  elan 
guere  videantur.  Atque  huiufmodi  excremeta,tametfi 
rheuma  non  faciunt,  obftante  prohibenteque  virtute 


pleatur,rehqua  etiam  membra  corpons  ex  lllo  replen- 
tur:contra,fiille  fit  vacuus,inaniunturvfque  ad  omm- 
modam  exinanitionem.  Ipfe  enim  cft  tam  ahmonix 
quam  vtilium  &  mutilium  humorum  autor. 

16  Etquoniam  commune  prxceptum  eftvtcon- 
trarium  nocumento  remedium  afferamus ,  ldeo  cxte- 
ris  purgandi  genenbus  vomitum  cen^eo  prxferedum. 
Vomitus  enim  ftomachum  &  rehquas  corpons  partes 
non  folum  a  cibo  quem  excepennt ,  verumetiam  ab  i- 


fecernendi,  paulatim  tamc  in  vnum  vbertim  collecla,  H  pfis  humonbus  euacuat  &  purgat. 

non  parui  morbi  caufam  prxbent :  dicente  Hippocra-  17   Qu^emadmodum  enim  tonte  qui  cun&a  lrrigan 

te,  Excrementa  colledta  paulatim,  fic  vt  multi  tempo-  do  viuificet  &  alat,per  mediam  prati  cauitatem  fcatu- 

ris  fpatio  fadla  redundantiafit,  valetudinem  aduerfam  nente,arboTes,frutices,herbx,fi  modice  proque  captu 

jnuexerunt.  Homo  autem  quidquid  eum  fortefortu-  fuo,quatenu$  uutr»ntur,humorem  attrahant,  refte  fe 


$41 

hnbet:  fin.vc; 
&  repleti 
colujjw" 

ipfirirn  dcnir'! 
ciflimrecap 
omnibus-cjc^ 
facit.  Ea&j| 
confuetufir^ 
fed  ii  euacii 
xta  doftum  Hi 
efculentn  poc 
tionem  alimcrfri  pc 
tunquum  veio  ven 


INCE  RTI 


I  ulto  feie  ingUrgitauerint  fluido, 
arintj  vigorem  quo  pollebant,in  - 
>u  vitio  humiditatis  obruentis: 
fupevtluus  a  ftirpibus  recedat ,  in 
deueniat  necefie  eft,  vt  fonsvi- 
'ngitus  eft:  fic&  venterquum  m 
eubus  fontis  mftar  habear ,  ldem 
pletione  ,  quG  corporis  partes 


A  VTO  R  IS 

A 


L  I  B  E  L  L 


84« 


B 


" '.  m  non  percipiant,  diftenditur: 
Vque  tui  fus  exinanin  folent,iu 
cfti  qu:  dicit,Quum  in  ventrem 
i  ctcider.nt,corius  a  vctre  frui- 
if,&vnacum  tonticulis  miple 
acuatur ,  humorilli  rurfus  ab 
iis  qux  acceper»nr,re<!<iitiir.  Item,Ventcr  ccrpori,quu 
plenus  eftVfons  ^eluti  quid  im  eft  :  exmanitus  aute  dc- 
pakitur  mcmbratrorpcnsjqua-  propterea  macerantur 
ac  tabefcunc.  ltem,  Quu  comederit  aut  biberithomo, 
corpus  trahitad  fede  ventre  prxdicti  femperaliquid 
humoris,  pcrque  venas  a  ventre  fonticnli  deriuantur: 
ftcvtfimilis  humorfimilem  attnhat  &  corpon  diftri- 
buat.-ficut  in  plantis  fimilis  humor  iimilem  e  terra 
trahit. 

18  Ob  ha.cigitur,&  vt  pricaueamus  atque  eiicia- 
mus  excremcnta  vel  m  lpfo  rheumatis  fkpc  vigore,  vo 
mitus  vtihflin.us  eft.  Namquii  facultas  quur  purgan- 
dis  excrementisprouidetCvt  didtum  eft)  fit  multiplex, 
atque  aha  m  ventre,alia  in  hepate  arterns  ac  vems,  alia 
fit  m  vno  quoque  membro  :  quumque  debilitatis  me- 
bris  maiorem  excrementcrum  fieri  copiam  nccefle  fit, 
ftomachufque  omnium  additamentoru  autor  habea- 
tur:idcirco  perquam  conducibile  reor  huiufcemodi  o- 
mnium  euacuarionem  e  ftomacho  iic  affectoper  votni 
tum  efle  faciendara. 

19  Porro  vomiruSjtefte  Galeno,  multa  iuunmenta 
pra;ftat:pitu:tnm  euacuat,alleuiat  caput ,  lxdique  vetat 
eos  qui  folito  auid:us  vel  temuletia  vel  edacitate  gula: 
indulferunt.  Eadem  vomitus  purgatio  mmiam  repri- 
mir  corpulentia:  molem,nimiumque  extenuatisauxi- 
lioeft.  Omnibus prxterea  rheumaticis  affectionibus 
medetur.  Rcnum  denique  exulcerauonem  ac  vefica:  E 
reliquorumque  membrorum,tum  malos  corpons  ha- 
bitus  &  articulares  lxfiones  fanare  cofueuit.  Porro  vo 
mitum  lta  prouocare  oportet. 

20  Pnncipio  vefcendum  eft  vario  multiplicique 
cibo,exceptis  acerbis  &  liccis.  fint  autem  hmufmodi  ci 
bana  ahquanto  dulciora.  Ante  omnia  ne  delir  rapha- 
nus,ncue  falfnmentum  vetus,(hac  enim  neceiiaj-in  po- 
tiflimum  habentur)mcdicum  cepa:,porrum,  eruca,  o- 
riganum,carnes  adipales:quibus  mandendo  conteren- 
dis  immoran  non  oportet ,  amygdala:  praterea  melle  F 
imbuta:.  E  triplici  genere  vini  bibendum,  eligendum- 
que  quod  fit  dulcius.  Quum  autem  edens  bibenfque 
pro  vinbus,moram  tnum  horarum  interpon.es.  Poft 
aquatepida  cum  melle  epota  non  pauca,  periniedtio- 
nem  digiti  vel  penna;  vomitabis,  cu  oleo  mno  vel  Cy- 
pnno.lterum  aqua  tepida  haufta  ,tantifper  vomitum 
eructabis  donec  lpfa  tepida  aqua  fola  exient.  Quum  ve 
tb  fatis  abundcque  euomuens  ,  os  vino  vetere  ablnes 
pro  munimentofalubntateque  dentium.  Ambulabis 
etiam  per  apnca  loca,deinde  quiefces.  Nodu  ver6  pa»  q 
nem  cum  vino  diluto  canatus,  fomnum  capies:poftri 
die  fobne  comedes,  atque  d  nimiufrigidis  abftinebis. 

ti  Autore  autem  Hippocrate  hyberna  tempeftate 
plunmumcft  euomendum:fic  vtpnmum  plunmaca 
lida  lotus,tempemtum  dehbes :  pcftea  varns  iimul  ci- 
bisfruendum.  nec  poft  cibum  aut  mox  a  cibobiben- 
dum, fed  per  tantum  remporis  fpatium  bibendi  cupi- 
ditas  continenda  eft  quantu  decem  ftadns  percurren- 
dis  fatis  fit.  Tum  tnplex  vinum,aufterum,  dulce,  acu- 
•tum  eft  bibendum:pnmum  meracius,ftdfcniimatq;  jj 
multi  teniporis  intcrie&o  fpatio:  demde  dilutius  &  co 
piofius.  Quicunque  autem  (mquit)bisin  menfe  vo-  - 
»k  rc  folitus  eft ,  ti  mclius  erat  diwbus  dc«jcep$  dicbus 


vtrunque  vomitu  eie&are,  qvam  decimcquir.ro  quo- 
que  die.  Ifti  auttm  contrarium  pr<  rfus  iaclitat.  At  qui 
cibarns  pervomitum  eiiciendis  ldonei  non  (uut.vel 
quibufcunque  aluus  non  eft  pcrmeabilis,his  <  mr.il  us 
vtile  eft  fa.pius  m  die  variis  eiculetis  &  obfonns  cmm 
coquorii  arte  concinnatis  vti ,  vinaque  duorum  atque 
trium  generu  bibere  &  ita  vcmere.  Vcrba  pfiusfui.t 
etiam  haic.Quicunque  autem  v  ir  eft  coiiderans,quim 
plurimi  facienda  iit  mortahbus  fanitas,  adhibira  fua  i- 
pfius  aftimatione,in  lpfis  agrotatiombus  debet  cnpc- 
re  liiuamentum. 

Alcxanderautem  ait,  Si  tibi  collibeat  euacuare 


22 


per  vomitum  humores  qui  offendunt ,  parce  medica- 
mentis  ahis  vti  fi  vomitus  ciere  pcfils.  Facilc  autem  fu 
pernatabit  &  fupenora  petet  quod  fuperuacuum  cft,  il 
tempeiato  identidem  & abundc  vreris.  Mulfum  eium 
etii  vomitum  prouocar>in  huiufmodi  tamen  valetudi- 
he  fugiendum  eft.  quanAim  enim  malam  temperntu- 
ram  corpon  aduehir.  melius  lgitur  ages  rem  ii  tempe- 
rato  folu  vtens.  Quod  fiinterca.tera  vitelhs  ouorum 
Z  autfuccoptilanes  nutris  a-grotum  pnufquam  tnbuas 
temperatum,&  modicum  mterpones  mora.,facile  vo- 
mitum  clicies. 

23  Arq;  hicfane  vomitus  vt  minimc  moleftuseft, 
ita  plurimiim  prcdeft.  Hoc  itaq;  pafto  procedendum 
eft  ii  a;grorus  ad  vomitum  aptus  ldoneufque  fit:fin  ve 
ro  ad  vomendi!m  iit  contumax,  neque  cogendus  ne- 
que  nimium  lancinandus  eft  ftomachus,ne  appetitus 
prorfus  euertatur.  Praftat  lgitur  in  talibus,  matenam 
in  aluum  conuertere.  Kama;grotus  humecta&tem- 

D  perata  iifuent  vfusabmonia  ,facile  porerit  purganti- 
bus  materiam  obtemperare  :  quo  tempore  ftomachus 
obiterccrroborandus  eft.Porro  plunma  fur.t  qua:  vo- 
niitusparit  bcna  ferc  omr.ibus  qui  vel  obnoxnfunt 
huiufcemodi  morbo,vel  lam  eum  patiuntur. 

24  Eft  &  alius  pra  cauendi  modus,purgatio  per  al- 
uum.qua:  fi  fieri  pofiit  finguhs  menfibus,  Cmplex8£ 
modica  fiat.  porro  compoiitio  eius  lta  fe  habet ,  Aloes 
portionem  vnam.hermcdactyli  partem  femifiem,  dul 
cisaneti  vel  cinamoni  (vtmoderetur  nocumento  quo 

E  foletftomachum  hermodactylus  afficcre)  portaonem 
femiiTem,fcamonia;optima:portionem  femifiem:  fiat 
grana  ha;c,&  dentur  pro  vinbus  &  natura  eius  cui  dan 
tur  pro  quantitate  matena. 'proque  ttmpeftate  anni. 
Quoniam  aute  diximus  pracauendi  morbi  caufa  mo- 
dico  cibo  modicoq;  potu  vti  oportere,  &  omnino  bo- 
na:  ciborum  digeftioni  efte  cofulendum  :  facile  autem 
non  eftadvnguem  dia;ta:  rationem  obferuare,vnde  e- 
tiam  fa;pe  vomitibus  ac  purgatione  opus  eft,homi- 
nefq;  bona  freti  valetudine,qua:  fupra  dicta  funta  no- 
F  bis  negligunt,vnde  rheumatifmus  ingruit:ide«  dicen- 
dum  eft  quid  fr.dto  opus  iit  quii  iam  morbus  mcum- 
bere  cccpit. 

2C  In  lpfa  prima  morbi,hoc  eft  deftillationis,infe- 
ftatione,phlebotomiafacienda  eft.&,iiin  dextrum  pc 
dem  rheuma  fluxent,dextri:fin  rn  iiniftrum^finiftn  cu 
biti  renalem  mcide  vtnam  :  idque  quauis  hora  factre 
potes.  Quod  ii  ftomachus  continet  adhuc  cibu  quem, 
nondumconcoquere  potuenr,  vomitione  cpus  cft,  vt 
ne  vena:  fectio  omnimodam  muehat  cruditatem.  hoc 
Q  remedio  dcftillatiorepnmetur.Qubd  li  duobus  aut  tri 
bus  diebusantenectis,alter  qucque  pes  lnfeftan  cape- 
nt,tunc&pnmum  rheumatis  lmpetum  eodem  pra:- 
ftdio  copeiies.  Nam  111  pnmo  morbi  tentamento  ve- 
narum  fanguis  deprnuan  penitus  no  potuit.  ideo  qua- 
lifcunque  iithumorqui  moleftat  &  autor  eft  morbi, 
phlebotom  ia  eiiciedus  eft.circuit  enim  venas  &  quan- 
titate  potius  quam  quahtate  nocet. 

16  Corruptoautem  prorfus  fanguine,factcqueiam 
aperterheumatifmo,  venarum  mciiiones  nocumento 
potiusquam  prafidio  iunt.laxant  enim  humoresma- 
gis  m  partibus  ad  quas  rheuma  deiluxent.  Quocirca 
victus  extenuandui  eft  ex  intubis,vua,punicis,  cucur- 
bita,olerib9  qu*cunquc  pro  anni  ttmpeftate  repenua 


DE  PODAGRA. 


tur.Qubd  fi  febris  apparear,ptifana:  quoq;  fuccus  con  A 
gruit:finverb  a:gertebrevacat,pifciculis  quoque  vefci 
poteft,excepto  vino.  Vinum  enim  non  modb  rheuma 
patientibus  plurimum  officit,verumetiaipfumincau 
la  eft  cur  rheuma  coalefcat.  Itaque  pnfcorum  fenten- 
tia  eft,  eos  qiu  tam  tetro  confh&antur  morbo ,  abfte- 
mios(ii  fieri  pofiit)per  totu  vita:  fpatiu  efle  oportere. 

16  Nec  minus  lnedia  vitanda  eft:  quippe  qua:  bi- 
liofos  vehementermfeftat,&  rum  acnorem  reddit  bi- 
iem,tum  cruciatusacerbioresinfligit.  Sednehume- 
Cto  quidem  r.imis  viclu  vtendum  eft.  Nam  humeda-  B 
tio  quiim  humores  putrefaciat,  rheumata  nimis  inte- 
dit.  Omnino  vena  fecari  non  debet  poftquam  fe  rheu- 
ma  manifeftauit  ,  mfi  fortc  neceffitas  vrgeat  poft 
morbi  dechnationem. 

:8  Catertim  fi;i  folo  fanguinerheuma  expreffe  o- 
riatur,idque  euidentibus  comprehendatur  indiciis, 
tunc  tutb  venam  mcidere  potes. 

Facienda  fubinde  purgatio  eft,  no  folum  vigen 
te  verumetiam  dechnatne  morbo,vt  humor  abui  das 
euacuetur.Cuius  rei  morbis  vtilitas  experimento  com  C 
perta  eft,  autoritate  etiam  Hippocratis  fuffragante: 
qui,vbi  dolor  excruciat ,  medicamentum  cenfet  deor- 
fum  adhibendum. 

50  Debet  autem  cui  hxc  non  difplicent ,  ita  face- 
re:  Bibat  de  ladte  bubulo  ferum,  quod  hoc  pa&o  cocin 
nandumeft.  nam  vbi  feparatum  ala&e  fuent,  bis  at- 
que  terferuefacito,atque  vt  maxime  ferefcat,  modicu 
aceti  inftillandum  eft:  &  quum  mieceris  falis  lauigati 
circiter  duas  vncias  vel  plus  eo,pro  quahbet  dofi,pra> 
beferumagrobibenduquamplunmum  poffit:&quu  D 
purgatio  qux  ex  i!lo  ciebitur  completa  fuent,  iterum 
pra;be.  poftquam  vero  ftomachusa  purgatione  hber 
critjtertib  prxbe  fimiliter.  vbi  verb  purgatio  prorfus 
expleta  fuerit,(cito  enim  exploditur)tunc  alimenta  fo 
lidiora  dentur,pifcium  auft^uium. 

31  Debent  autem  qui  fic  purgantur,  femel  theria- 
cam  ebibere,id  eft  feptc  grana:  quippe  qua:  non  folum 
damna  rependit  lmbecillitatis  qua  purgatio  fecit ,  ve- 
rumetiam  ad  ipfum  morbumiuuat. 

32  Eft  autem  purgationis  concinnatio  quam  nos  E 
cxperimento  cognouimus  quouis  humore  peccate  da 

ri  folitam,qua>  per  hermodactylum  fit,  &  componitur 
pro  vinbus  a:groti,proque  rheumatis  motu  &  impetu 
&pro  humons  copia:multiimque  iuuat  quiciiquehu 
inor  deftillant:id  quod  exactiffimo  compertum  habe- 
mus  expenmento.  Priparatu  autemhoc  antidotum 
oportet  duobus  ante  meiibus,vel  ad  minus  vno,  vt  re» 
rum  componentium  vis  ac  natura  coalefcat  atque  (  vt 
"ita  dtxerim)  concorporetur.  Compofitio  autem  efthu 
jufmodi:Hermodacryli  vncia  vnam,cumini,pyrethri,  F 
ariftolochia:,agarici,Iaueris  fiue  fii,fcrupl.  vi:alypiadis 
tantundem:maftiches  fcrupl.n,  gentiana:,  galla:,  fcru- 
pulos  n,mufchi  fcrupulos  .tota  dofis  fcrup.nu,cu 
mulfo  &  fcamonia,pro  intentione  euacuationis.Eft  au 
tem  hxc  optima  euacuationum  omniu  qua:  ad  rheu- 
matadantur.  Qubdfi  forte  rheuma  ortum  habeat  a 
bilimera,  nec  defitfebrislatitans,dabis  hoc:Hermoda 
€tyh  vnciam  vnam,dulcis  aneti  hexag.in,  de  flore  ci- 
namomi  hexag.n,fena:  hexag.  iiu,  manna:  vnciam  v-  G 
nam.  Contundens  bene  xena  ac  madefaciens ,  deinde 
parum  feruefaciens  cum  fcamonia,  prout  arger  vult  ac 
tolerat,da  bibendum. Aliud.  Hermodacfyh  hexag.  v- 
num,aloes  hexag.dimidium,maftiches  hexag.  iu,cro- 
ci  grana  m,exflore  cinamomi  hexag.im,  &  lacrymu- 
Ix.  Facies  grana,&  pro  tolerantia  ipiius  a:groti  dabis. 

35  Sunt  qui  dicant  purgationes  aduerfus  huiufmo 
dimorbos  nihilprodeffe  :fedhi  medica:  artis  ftudioru 
rudes  funt.  Siquis  itaque  (  vt  verbis  Hippocratis  vtar)  H 
optime  callens  qux  multa  &  prxclara  rn  medicinain- 
uentafunt  perlongam  atatem,qua;rit  etiam  alu,re&e 
opinatur .  Fieri  nanque  poteft  vt  multa  alia  muenian 
tur.  Qui  verbhis  repudiatisac  reprobatis ,  alia  viaa- 


844 


idmue- 
iieri  ne- 
rehqua 
>|jriah- 
rocedit^ 
medici- 
liuque  hu 
Sj»t,proculdu 
^Qubd  fipur 
iorbu  quidem 


liaque  norma  conatur  res  quirere 
nilieglonatur,falfus  eft  &  falhtu' 
quit.  Si  igitur  qux  didta  funt  cp,  i 
perueftigat,non  perperam  facit:i 
bidine  mfcitiaque ,  atque  adeo  ma 
male  non  verc  loquirur.Quid  m?Q 
nx  lex  ac  regula  fit,appofitio  diiug 
iufcemodi  morboshumoru  app 
bio  purgatio  fubtihfque  viftutS  r^i 
gatio  nixta  tuam  rationem  noce^  4 
hunc  additio  gencrabit.  QuuTh*g.^ffc6traria  contra' 
ms  medcnntur,  tuuabunt  ingurgiifftiaiies  efculento- 
rum,tcmulentia,  creber  menb-aUt^us  ,  &  diftentus  ci- 
bi  copia  venter,  rehqua  demqueqiia:  appoiitiontbus 
caufam  prxbent.  qux  quidem  effe  abftirdiflima  faten- 
tur  omnes.Patet  enim  quam  hxc  ad  ratione  bonx  va- 
letudinisrectenon  habeant.  Dices,  Atqui  fxpenume 
ro  purgationes  officiunt.  refpondeo,Non  purgationi- 
bus  ld  nocumenti  expenfum  referri  oportere,  fed  rne- 
dici  ludicium  culpandu  efle,  qubd  difcernere  nefciuit 
&eiicere  humorem  qui  deftillationis  autor  erat.Sic  e- 
nim  fit  vt  purgatio  noceat,nedum  iuuet. 

34  Poirb  fuperflua  efteuacuatio  vbi  tam  exadlara 
tioviclusobferuaturvt  ne  cruditas  appofitioue  fubo- 
riatur:atque  ld  quidem  prxcauet  morbu.iin  verb  dix- 
tam  negleximus ,  fiat  euacuatio  per  vomttum  &  ven- 
trem,prxcauendt  caufa,  ficuti  didtum  eft.  Qubd  fi  ne- 
que  ld  cautum  fuent,neque  poftquam  muafit  morb9, 
vel  competenti  purgatione  vel  dixta  conuenienti  hu- 
morqui  offendit  encietur  :medici  partesfimt  vt  te- 
tros  ac  dtuturnos  cruciatus,vt  vigihas  infomniafue,  vt 
intortiones  claiidicattonefque  pedum  obnuntiet:prx- 
fertim  fi  magna  craflaque  deftillationis  copia  fit,  reci- 
procxque  morbi  lterationesatque  mouendi  difficulta 
tes  xgrum  profternant. 

55  Si  qui  verb  euacuationes  detrectant  (  nam  fcio 
nonnullos  rn  hac  re  nimisefle  formidolofos ,  natura 
fa.pe  repugnante  )  agendum  erit  clyftenbus  modice  ca 
lidis  &  epomphahis,qux  quia  vmbihco  impofita  mb 
uent  aluum,tale  nomen  forrita  fiint .  Illa  quoque  fedi 
impolita  euacuat:  Succus  mali  terra;,elaterium.funt  & 
aha  qua;  cient  aluum.  Vtendum  etiam  eft  vndtiomb9 
difculfonis,modicifque  fnclionibus,  &  reliquisqux  i 
mcbns  malo  humore  oppreffis  euacuare  pofiint  quod 
fuperfluum  eft:repulfiua  verb  fUgienda  funt. 

36  Qubd  fi  etiacuatio  fiat  proitt  ratio  poftulat,po- 
tens  audafter  qua:  repellunt,merhbns  cruciatum  fen- 
tientibus  imponere:cuiufmodi  funt  vefiicaria,pcrtula 
ca,femperuiuum,hyofcyamum ,  intubus,papauens  fo 
lia,rofa;  recentes,mica:  hordeacea:  aqua  madentes:ipfa 
quoqueaquafi  frigidaimponaturcum  lmteojiuuat. 

37  Ante  purgationem,  fa;pe  etiam  poft  purgatio- 
nem,cruciatum  qui  non  lmmodice  affligat  vel  brafii- 
ca,quam  minutatim  contnuens,impoiita  ter.it:  vel  a- 
pn  folia,vel  vtrunque:pra;fertim  fi  cum  pane  aqua  de- 
libuto&ouorum  vitellis,&  oleo  rofaceo.atque  aceto 
modicoimponantur.  Ca:terum  initio  cruciatuu,expe- 
nmentocognouimus  ante  purgationcm  verbafcifo- 
lia  minfice  luuare,  qua:  contufa  ollxque  recenti  inie- 
ftaacbene  adcperta,pruhisaccenfis  fuperpone,  cre- 
broque  ollam  moue  donecanimaduertens  multuiam 
eaferuefcere.-deindelinteoappofita  fuperpone  ficvt 
partes  etiam  incoIumes,fed  Vicina;  dolennbus.vndiq; 
tangantur:fuperpone  autem  calida  quoad  ager  fuffer- 
re  queat,nec  remoue  quandiu  feruor  durat:qui  vbi  re- 
frixerit ,  fuperpone  aliud  ,  deinde  aliud.  poftremb  vbi 
terque  quatcrque  mutauens,colligato.qubd  fi  recre  ac 
diligenter  ofncium  praftitens ,  inuemes  inde  reme- 
dium  dictu  mirabile.  Magis  porrb  imiat  quu  humor 
m  polhce  detluxent,quam  quu  rn  alios  quoq;  digitos. 
Eft  ahud  quoque  remedium  quod  us  qui  vehementer 
cxcamificanturadhibetur:cuiusnos  vtihtatem  expe- 
nmentocompertam  habemus.     Recipeolei  partes 


4  C  E  R  T I   A  V  T.    L  I  B.    D  E  PODAGRA. 


84* 


di  pnrtc  vna:&feruefacito,atq;  A  nito  puniceum  ,  quod  firmet  atque  corfoboret  mcbra 
facitoquoad  calorfuffeinqueat.       qua  mnlus  humor  infeftarit. 

i<)  Longa  nos  expenentia  dot,uit,grana  etiam  qux 
Perfica  dituntur,pra:caiiertjbus  ld  rnorbi  inultupro- 
defie  fi  quarto  quoque  dic  binn  ebibantur.F.uaciiant  e« 
nim  cmnem  humorem  qtn  pereos^dies  adiicmtur,  fto 
machumque  quo  ad  eiusfieri  poteft,a  cruditntibus  de- 
fendunt.  Carycphylh,  tlorifque  cinamoroi,ar.ahcxag. 
i,maftiches,  afan  ,  ana  hexag.  1  ac  fcmis ,  ft.iclv\os  he- 


tfom  vi m  hahet  ,&  meatus  red 
vcr<)oleum,intimaqiHim  pcne- 
CHiiu&  cucurbita  viridis  ramcn 
mi  Jju.int.    Qiiod  ii  dolor  vehemen 
Tt^;giis  mtfigctur,velaba;groto 
,c(uod  concinnaturm  hunc 


tr 

ta  irnpc 
tius  toiqu 
Jeretut  ,  rn 
nrodum, 
cpii  hexngC» 
cus  ln£te  bubulw 

quc  vmaturtum  ceraMbleo , .fiitque cerntum  :> quod 

cmciuIcs  fuper  rc'.im'"'1  imffones partibus  afthais 
vrillafa  quoquc  pertirfgan rui . 

?8  roft\Wluxi6:-ceflatt.erit,imponequod  pcr 
chvhim  vocatu&kinde  li  cruciatus  exnperet  ckdecli- 
nano  i  t ,  iropone  qiiod  per  crocnm  nppellatur.  luuat 
cnimhocopt:me^uodnobiscomPertueft.  Etquum 
rheumaofmus  fublatus  oronino  fuerit,relum  fuperpo 


ci,.m  vna,  croci  hexag  vnu, 

iquodfufficit. Opium&cro  xag.i  i.lignea:  cafiar  dimidium, de fruclu  ac  hgnobal- 
•  deinde  conteratur  beneat-  B  fami,ana  hexng.dimidium,de  Iigno  nloes  tnntundem. 

fandalcs  hexag.i,  mufchi  grana  Vi,aloes  hexag.vi,  vini 
maluatici  quantum  humtdtando  fit  fatis. 

Hac  funt  qua.  mihi  ditenda  videbanturartem  ac  iu 
dicium  fequenti  virorum  harum  rerum  fcientifiimo- 
rum.  Qincunque  autem  duce  fuperno  diuinoque  au- 
xilio  qua  difta  funt,  refte  obferuant  &  ad  vnguem,  1$ 
non  multo  poft  voti  compos  erit,magnamque  ex  hoc 
volumine ,  dus  bene  muantibus,  conlequctur  vtilita- 


Romx.Calendis  Apnhs,  M.  »•  xvn.  Leonex.ponti 


re. 


AVRELII  CORNELII  CELSI 

Ctc  re  mcclica  hhn  cclo;  opens  at  eo  fcn- 
pti  de  artibus,  pars  fexta. 


ZiAa.i. 


AVRELII  CORNELII  CELSI 

Liber  I, 


DE  RE 


Talimenta  fanis  corporibas  agricultara, 
fic  fanitatem  a:gris  medicina  promittit. 
Hax  quidem  nulquam  non  eft:(fiquidem 
etil  imperitifiima:  gentes  herbas,  aliaque 
[promptain  auxilium  vulnerum  morbo- 
riimque  nouerunt)  verutamen  apud  Gra:- 
cos  aliquanto  magisquam  in  ca:teris  nationibus  exculta 
eft.  Ac  ne  apud  hos  quidem  a  prima  origine ,  fed  paucis 
ante  nos  feculis:  vtpote  quu  vetuftiflimus  author  yEfcu- 
lapius  celebretur.Qui  quoniam  adhuc  rude&  vulgarem 


PRAEFATIO. 

A 


reramque  ratione  com 
efle  proponunt,indican 
parte  dicantunquo  facil 
poni  pofllt.  Igitur  ii  qui 
tentur,  hxc  neceffaria  efle 
bos  contincntium  caufaru: 
tim,poft  hxc  ctiam  natura 
tium  interiorum.Abditas 
ritur  ex quibus  principiis  n 


sntem  vfum 
imi  ex  vtraque. 
iopiriio  inter- 
Hcinam  profi- 
>abditarum  &  mor 
|pn.,  deinde  euidenti- 
ium,no.uiflimepar 
in  quibus  requi 
"corpora  finr,  qu*d  fecu- 


dam.quid  aduerfam  valetudinem  faciat.  Nequeenim 


hanc  fcientiam  paulo  fubtilius  excoluit ,  in  deorum  nu-  B  creduntpofle  eum  fcire  quomodo  morbos  curare  con- 


merum  receptus  eft.  Huius  deinde  duo  filii  Podalirius& 
Machaon  bello  Troiano  ducem  Agamemnone  fequuti, 
nonmediocrem  opem  commilitonibus  fuis  attulerunt. 
Quos  tamen  Homerus  non  tn  peftilentia  ,  neque  in  va- 
riis  generibus  morboru  aliquid  attulilie  auxilii,fed  vul- 
neribus  tantumodo  ferro  &  medicamentis  mederi  foli- 
tos  effe,  propofuit.  Ex  quo  apparet  has  partesmedicina: 
folas  ab  hisefle  tentatas,eafque  efle  vetnftifllmas.Eodem 
que  authore  difci  poteft ,  morbos  tum  ad  iram  deorum 
immortalium  relatos  effe ,  &  ab  iifdem  opem  pofci  foli- 
tam.Veriquefimile  eft,inter  nonulla  auxiha  aduerfx  va- 
letudinis,plerunque  tamen  eam  bonam  c6tigifle,ob  bo- 
nos  mores,quos  neque  defidia  neque  luxuria  vitiarat.fi- 
quide  hxc  duo,corpora  pri9  in  Grarcia,  deinde  apud  »os 
«fflixerunt.Ideoque  multiplex  lfta  mediciAa,nequeolim 
apud  Gra:cos,neqi  apud  alias  getes  neceffaria,vix  aliquos 
ex  bonis  ad  fene&utis  principia  perducit.  Ergo  etil  poft 
eos  de  quib9retuli,nonnulli  clari  viri  medicinl  exercue- 
runt,donec  maioreftudio  literaru  difciplina  agitari  cce- 


ueniat,qui  vnde  hi  fint,ignoret:neque  efle  dubiuquin  a- 
Iia  curatione  opusfit,  fi  ex  quatuor  principiis  velfuperis 
aliquid  vel  defieies  aduerfam  valetudinem  creat.  (vt  qui 
dl  ex  fapientiajprofeflbribus  dixerut)alia,  fi  in  humidis 
omne  vitiii  eft,  vt  Herophilo  vifum  eft:  alia,fi  in  fpiritu» 
vt  Hippocrati:alia,fi  fanguis  in  eas  venas  qua;  fpiritui  ac- 
commodata:  funt,tranffunditur,&  inflammatione(quani 
Grarci  Qtey/ucmr  nominat)excitat,eaque  inflammatio  ta- 
lem  motum  efficit  qualis  in  febre  eft,  vt  Erafiftraro  pla- 
C  cuit:alia,fi  manantia  corpufcula  per  inuifibilia  foramina 
fubfiftendo  iterclaudunt,  vt  Afclepiadescontendit.Eurtt 
verb  redte  curaturum  quem  prima  origo  caufa:  no  fefel- 
lerit.Neque  verb  inficiantnr  experimeta  quoque  efle  ne- 
ceffaria,  fed  ne  ad  ha:c  quidem  aditum  fieri  potuifle  nifi] 
ab  aliqua  ratione  contendunt.  Non  enim  quidlibet  anti- 
quioresvirosargris  inculcafle,fed  cogitafle  quid  maximc 
conueniret,&  id  vfu  explorafle  quod  ante  conieCrura  a- 
liqua  duxiflent:  neque  intereffe  an  nuc  iam  pleraque  ex- 
plorata  fint,  fi  a  confilio  tamen  cceperut:  &  id  quidem  in 


pit:  qua:  vt  animo  pra:cipue  omnium  neceflaria  ,  fic  cor-  D  multis  ita  fe  habere.Sxpe  verb  etil  noua  incidere  genera 


poninimica  eft.Primdque  medendi fcientia,fapientix 
pars  habebatur,  vt  &  morborum  curatio  &  rerii  naturx 
contemplatio,fub  iifdem  authoribus  natafir:  fcilicetiis 
hanc  maxime  requirentibus  qui  corporum  fuoru  robo- 
ra,irrquieta  cogitatione,nocturnaque  vigilia  minuerant. 
Ideoque  multos  ex  fapientia:  profeflbribusperitos  eius 
fuiffe  accepimus:  clariflimos  vero  ex  iis  Pythagoram,  & 
Empedoclem,  &  Democritu.Huitis  autem  (vt  quida  cre- 
diderut)difcipulus  Hippocrates  Cous,primus  quidem  ex 
omnibus  memoria  dignis ,  abftudio  fapientia;  difcipli- 
nam  hancfeparauit,  vir&  arte&facundiainfignis.Poft 
quem  Diocles  Caryftius,  deinde  Praxagoras ,  &  Chryfip- 
pusjtum  Herophilus  &ErafiftratUs  fic  artem  hlc  exercue- 
rut  vt  etiam  in  diuerfas  curldivias  proceflerint.  Iifdem- 
queteporibus  in  trespartesmedicina  didu&a  eft,  vt  vna 
effet  qua:  vic~hi,altera  qnx  medicamentis,tertia  qua:  ma- 
nu  mederetur .  Priml  Slcy-mtwn,  fecunda  (pctp/MtKcVTHtvT, 
tertiam  ^pxpytwv  }Grxci  nominauerunt.Eius  autem  qua: 
viftu  morbos  curatdoge  clariffimiauthores,  etiam  altias 
quzdam  agitare  conati,  reru  quoque  naturz  fibi  cogni- 
tionern  vendicauerunt ,  tanquam  fine  ea  truca  &  debilis 
medicina  effet.  Poft  quos  Serapion,  primus  omnifi  nihil 
hancrationalem  difciplinam  pertinere  ad  medicinam 
profeffus,  in  vfu  tatum  &  experimteis  ea  pofuit.Quem  A- 
pollonius  &  Glaucias,  &  aliquato  pbft  Heraclides  Tareti- 
n9,&  aliqui  no  mediocres  viri  fequuti,ex  ipfaprofeflion* 
fe  empiricos  appellauerunt.Sic  in  duas  partes  ea  quoque 
quac  viftucurat  medicina  diuifa  eft:aliis  rationale  arte, 
aliisvfum  tatiimfibi  vendicantibus:  nullo  verbquicqiia 


morborii,inquibus  nihil  adhuc  vfus  oftenderit:  &  ideo 
neceffariu  fit  animaduertere  vnde  ea  ccepennt ,  fine  quo 
nemo  mortaliu  reperire  poffit  cur  hoc  quam  illo  potius 
vtatur.Et  ob  ha:c  quidem  in  obfcuro  pofitas  caufas  perfe- 
quuntur.  Euidentes  verb  has  appcllat  in  quibus  qua:runt, 
initiumorbicalorattuleritaijfiigus,  fames  an  fatietas, 
&qua:fimiliafunt.Occurfuru  enim  vitio  dicunt  eum  qui 
originem  no  ignorarit.  Naturales  verb  corporis  acliones 
appellat  per  quas  fpiritum  trahimus  &  emittimus,cibum 
E  potionemq;  &  affumimus  &cocoquim9:  itemq;  per  quas 
eadem  ha:c  in  omnes  membroru  parres  digeruntur.  tum 
requirut  etiam  quare  vena:  noftrxmodo  fubmittant  fe, 
modb  attollat,  quxratio  fomni,qua:  vigilia:  fit:  fine  quo- 
ru  notitia  nemine  putant  vel  occurrere  vel  mederi  mor- 
bis  inter  harc  nafcetibus  poffe .  Ex  quibus  quia  quamma- 
ximepertineread  rem  cococtio  videtur,  huicpotiffima 
infiftuntj&ducealii  Erafiftrato  atteri  cibumin  ventre 
contendut:alii,PliftonicoPraxagora;  difcipuIo,putrefce- 
re:alii  crediit  Hippocrati,per  calore  cibos  cocoquLAcce» 
p  diintque  Afclepiadis  amuli  qui  omnia  ifta  vana  &  fuper 
uacua  effe  proponut .  nihil  enim  cocoqui,fed  cruda  ma- 
teriam  ficut  aflumpta  eft,in  corpus  omnediduci.  Ethxc 
qnide  inter  eosparu  conftant:i!lud  verb  conuenit,alium 
dandu  cibum  Iaboratibus,fi  hoc.-alium,  fi  illud  veru  eft. 
Namfiteriturintus,eum  quarendii  efie  qui  facillime  te- 
ri  pofljt:  fi  putrefcit,eum  in  qtio  hoc  expeditifiim  u  eft:  fl 
calorconcoquit,eum  qui  maxime  calore  mouear.  At  ni- 
hilexhis  efle  qua:rendu  finihil  concoquitur.Ea  verb  fu- 
menda  qua:  maxime  manet  qualia  aflumpta  fiint.Eadem. 


poft  eos  qui  fupra  coprehenfi  funt,agitante  nifi  quod  ac-  G  <Jue  ratione,quu  fpiritus  grauis  eft,quu  fomn9  aut  vigilf» 
ceperat :  donec  Afclepiades  medendi  rationem  ex  ma-  vrger,eu  mederj  poffearbitratur  qui  pri9illa  ipfa  qualirer 
gna  parte  mutauit.Ex  cuius  fuccefforibus  Themifon  nu-  -eueniat  perceperit.  Prxter  harc  qtiii  in  intenorib9  partib* 
per  ipfe  quoque  qua:da  in  fenedlute  deflexit.  Et  per  hos  &  dolores  &  morboru  varia  genera  nafcitur.nemine  pu- 
quidemmaxime  viros  falutarisifta  nobis  profeflio  in-  tlthisadhiberepofferemedia  qua-ipfeignoret.Necefla- 
creuit.  Quonilautem  extribus  medicina:  partibus  vt  H  r'um  ergoeffe  incidere  corpora  mortuorii.eoruque  vi- 
difficillima ,  fic  etil  clariffima  eft  ea  qua:  morbis  mede-  fcera  atq;  inteftina  fcrurari:  logeque  optime  feciffe  Hero- 
tur,ante  omnia  de  hac  dicendum  eft.  Et  quia  prima  in  ea  philu  &  Erafiftratu  qui  noceteshomines  a  regib9  ex  car- 
diffenfio  eft.qubd  alii  fibi  experimentorum  tantumodo  cere  acceptos.viuos  inciderint,  confiderarintq;  etil  fpiri 
uotitiam  neceffariam  effe  contenduntraiii,  uii  corpori      tu  remanent«jea  quxHatura  ante  claufiflet,eoruque  pofi* 

AAa.i|» 


7 

tura,  colorc 
mollitiem, 
lorum  &  re» 
partem  alteri 
tus  inciditi 
quc  vifcus  i 
rari  id  quod 
ret .  Erquuper 
qui  fanaecuiufc 
integrum,  quid  cj 
poffe  corruptis :  aj 
compertis  interioi 
corum  magnitudine: 
rationes  habere .  Neq 


m 


AVREJL II  CORN.  CELSI 


8 


B 


Kmagnitudine^ordinem.duriciem,  A  quod  ignotum,non  ideotamen  fore  medico derebu* 
contaau^proceflus  de.ndefingu-       cogitandum  obfcuris,  fed  eum  protinus  vifurum  cui 

morbo  id  proximum  fit,tentaturumque  remediafimi- 
ha  ilhs  qux  vic.no  malo  fape  fuccurrerint,  &  per  eius  fi- 
m.lm.d.nem  opcm  reperturum  .  Neque  cnim  fe  dicere 
confil.o  med.cum  non  egere  ,  &  i.rationale  animal 
hanc  arterr,  pofle  pnrftare ,  fed  hu  latentium  rerum  ccn- 
.ecturasad  rem  non  pemnere:quia  nointerfit  quidmor 
bum  fac.at,  fed  quid  tollat:  neque  ad  rem  pertineat  quo- 
modo  ,  fed  qu.d  optime  digeratur,  fil(e  hacde  cauf* 
concodl.o  inte,  c.  Jat,  fiue  de  illa :  &  fiue  concodio  fit 
illa  ,  fiue  tantum  digeft.o  .  Neque  quarrendum  effe  quo-' 
modo  fpireinus.fed  quid  grauem  rardumque  fpiri-1 
tum  expediat :  neque  quid  venas  moueat ,  fed  quid  ouz 
que  motus  genera  fignificent .  Hax  autem  cognofci  ex- 
penment.s,  &  in  omnibus  eiufmodi  cogitation.busin 
vtraquepartem  d.fler.  pofle .  Itaque  ingen.um  &facun- 
d.am  vmcere,  morbos  autem  non  eloquentia/ed  reme- 
d.iscuran  .  Quzfiquis  el.nguis  vfu  difcreta  bene  norit 
hunc  al.quanto  maiorem  medicum[  futurum  quam  fi 
fine  vfu  I.nguam  fuam  excoluent.  Atque  ea  quidem 
de  qu.bus  di6h,m  eft.fuperuacua  effe  titummodo-  id  ve- 

roquodreftat,et.amcrudele,viuorumhominumaluum 
atque  pra-cord.a  .nc.di ,  &falutis  humana>pra:fidem  ar- 
tem,  non  folum  peftem  alicui ,  fed  hanc  et.am  atrociffi- 
mam  inferre,quum  prarfertim  ex  his  qu*  tanta  violentia 
qusrantur ,  al.a  non  poffintomnino  cognofci ,  aha  pof- 
fint  etiam  fincfcelere  Nam  colorem,Lorem,m0Pm- 
t.em,dur.tiem,  fim.baque  omnia  non  efle  talia  inc.fo 
corpore  quaha  mtegro  fuerint :  quia  quum  corporibus 
inumhms  kcq  tamen  metu  ,  dolore ,  inedia ,  crudital 
te,laff.tud.ne,  m.lle  ahis  mediocr.bus  affeiib" L 
pe  mutentur :  multo  magis  verifimile  eft  interiora ,  qut 
busmaior  molhties  lux  ipfa  noua  fit,  fub  grauiffim  s 
vulnenbus  &  ,pfa  trucidatione  j  mutar.  :  nfque  ouk! 
quam  effe  ftult.us  quam  quale  quidque  v.uo  homine 
eft,tale  ex.ftimare  effe  mor.ente,  ?m6  iam  «ortuo?Na« 
vterum  qu.dern  qu,  minus  ad  rem  pert.neat,  fpiraI£ 
hommepoffe  d.duc. :  fimulatque  vefo  ferrum  fd  p^ 
cordia  acceff.t,&  d.fciflum  tranfuerfum  feptum  eft,quod 
membrana  quadam  fuperiores  partes  ab  inferioribus 
d.ducit,(^«^Gra:ci  vocant)homineprotinu  ani! 
mamam.ttere?  Ita  demum  mortui  >pr*cordia  &vifcuS 
omne  m  confpeftum  latrocinantis  med.ci  dariquod 
neceffefittale  effe  quale mortui  fit, non  quale  v.u£ 
Itaque  confequ.  med.cum ,  vt  hominem  crudeliter  iu- 
gulct ,  non  vt  faat  qual.a  viui  vifcera  habeamus .  Sicuid 
tamen  fit  quod  adhuc  fpirante  homine  confpedui  fub- 
i.cutur.idfarpe  cafuu.  offerre  curantibus . kterdum  e-' 
mm  gladiatorern  in  arena  ,  vcl  mihtem  in  acie ,  vel  vil 
torem  a  latron.bus  exceptum  ficvulnerari  vte  us  inte. 
nor  ahqua  pars  aperiatur,  &in  alio  aliafita  :  itafecW 

pofitum,ord.nem,figuram,fimiliaquecognofcerepu?: 
dentem  medicum,no  «dem,  fedfanitatem  mohentem - 
idque  per  mifericord.am  d.fcere,  quod  alii  dira  crudeH 
tate  cognouennt .  Ob  ha*  ne  mortuorum  quidem  Iace  ' 
rationem  neceffariam  effe  :  qU2  etfi  non  crJdehs,"  »ea 
fedafit,  quum  ahter  pleraque  in  mortuis  fe  habew? 

TnZmnerT  V1U,S  CT°fci  P°teft '  ¥>  ««tio  £ 
ftendat.  quum  ha:c  permulta  volumina ,  pLue  mJ, 

content.on.s  d.fputationes  imedicisfcpet^aat. S 

atque  traclen^r/ubhciendum  eft qua- proxima  vero  v  J 
der.poff.nt.Eaneque  addida  alterurri  opinioni  fun 
neque  ab  vtraque  n.m.um  abhorrentia.medi.  quodam- 
modo  inter  d.uerfas /ententias.  ^uod inplurimis  conJ 
tent.on.bus  deprehcdere hcet  fine  ambitic,ne  verfi  W 
tant.bus,vt  m  hac  ipfa  re.Nam  qux  demum  caufa:  vel  fe-1 
'Zt"  ^ 3kmimem}  P^vd morbos  excitent,quoJ 
modo  fpintus  aut  cibus  vel  detrahatur  vcl  digeratul  ne 
fapient.*  quidem  nroteffores  fcientia  comprehendu.^ 
fed  con.eftura  perfequuntur.  Cuius  autem  rei  n5  eft  cer 
tanotma  ,  e.usopinio  certum  reperire  remedium  no« 
poteft:  verumque  eftadipfam  curandi  rationem  nihU 
plus  conferre  quam  experientiam.  Quanquiig.turmul- 
tafintadapfawrtesproprienon  peSnemiaJamen  ea^ 


^pe  quid  inferitur  alteri ,  fiue  quid 
|tfecipit.nequeenim  quum  dolor  in- 
fid  doleat  eum  ,  qui  qua  parte  quod- 
:  fit ,  non  cognouerit :  ncque  cu- 
poffe  ab  eo  qui  quid  fit  igno- 
icuius  vifcera  patefafta  fut.eum 
&eApartis  ignoretanefcire  quid 

f:  ita  ne  fuccurrere  quidem 
rinfecus  imponi  remedia, 
k'T<dmus  &  figuris ,  cognitaque 
^fque  omnia  qua:  pofita  funt 
_Je  crudele(ficut  plerique  pro- 
ponunt)hominum  nocentium,&  horum  quoque  pauco- 
rum  fuppliciisi  remcdia  populis  innocentibus  feculo- 
rum  omnium  qua:ri.  Conttaiiquife  empiricos  ab  ex- 
perientia  nominant,  euidentes  quidem  caufas  vt  ne- 
ceffarias  ample&unrur  :  obfcuraium  vero  caufarum  & 
naturaliumacl:ionum  quarftionem  ideo  fuperuacuam  ef- 
fe  contendunt  quoniam  incomprehenfibilis  natura  fit.  C 
Non  poffevero  comprehendi,  patere  ex  eorum  qui  de 
hisdifputarunt  difcordia.quum  deifta  renequeinterfa- 
pientia:  profeffores ,  neque  inter  ipfos  medicos  conue- 
niat .  Cur  enim  potius  aliquis  Hippocrati  credat  quam 
Herophilo  ?  curhuic  potius  quam  Afclepiadi  ?  Si  ratio- 
nesfequi  velit,  omnium  poffe  videri  non  improbabr- 
les:  fi  curationes  ,ab  omnibus  his  xgros  perduftos  effe 
ad  fanitatem  .Itaneque  difputationi  neque  aucloritati 
cuiufquam  fidem  derogari  oportuiffe  .  Etiam  fapientia: 
ftudiofos  maximos  medicos  effe ,  fi  ratiocinatio  hoc  fa-  D 
ceret :  nunc  lllis  verba  fupereffe ,  deeffe  medendi  fcien- 
tiam.  Differre  quoque  pro  natura  locorum  genera  me- 
dicinai,  &aliud  opus  effe  Romx,  aliud  in  yEgypto,  aliud 
in  Gallia.  Qu6d  fi  morbos  ea:dem  caufa:  facerent  v- 
bique,  remedia  quoque  vbique  eadem  effe  debuiffent. 
Sa:pe  etiam  caufas  apparere,  vtputa  lippitudinis  ,  vul- 
neris.neque  ex  his  patere  medicinam  .  Qubdfifcien- 
tiam  hanc  non  fubiiciat  ^uidens  caufa,multo  minus  eam 
poffe  fubiicere  qua:  in  dubio  eft.  Quum  igitrur  illa  incer- 
ta,incomprehenfibilifquefit,acertispotius  &explora-  £ 
tis  percdum  effe  pratfidium ,  id  eft  iis  quar  exPerientia  in 
ipfis  curationibus  docuerit ,  ficut  in  ca;teris  omnibus  ar- 
tibus.  Nam  ne  agricolam  quidem  aut  gubernatorem 
difputatione,  fed  vfu  fieri .  At  nihil  iftas  cogitationes  ad 
medicinam  pertinere,  eo  quoque  difci  quod  qui  diuer-' 
fade  hisfenferint,ad  eandem  tamen  fanitatem  homi- 
ncs  perduxerint .  Id  enim  feciffe ,  quia  non  ab  obfcuris 
caufis  neque  a  naturalibus  a&ionibus,  qus  apud  eos  di- 
uerfac  erant,fed  ab  cxperimentis,proutcuiquerefPonde- 
rant>  medendiviastraxerint:neinterinitia  quidem  ab  F 
iftis  qua:ftionibus  dedudtam  effe  medicinam,fed  ab  ex- 
perimentis.y£grorum  enim  quifinemediciserant,alios 
proPter  auiditatem  Primis  diebus  prorinus  cibum  af- 
fumPfiffe ,  alios  propter  faftidium  abftinuifle ,  leuatum- 
que  magis  eorum  morbumeffequi  abftinuerant:  itcm- 
que  aliosinipfa  febre  aliquid  ediffe,alios  paulo  ante 
eam,alios  poft  remiflionem  eius  ,  optime  deinde  iis  ccf- 
fiffe  qili  poft  finemfebris  idfecerinf:  eademque  rafio- 
ne,  alios  incer  principia  protinus  vfos  effe  cibo  pleniore, 
alios  exiguo  ,  grauiorefque  eos  faclos  quife  implerent.  G 
Hsc  fimiliaque  quum  quotidie  incideret,diligentes  ho-, 
mines  notaffe  qux  plerunque  melius  refpondcrent,  de- 
inde  xgrotantibus  ea  prscipere  coepiffe.  Sic  medicinam 
ortam  ,  fubinde  aliorum  falute ,  aliorum  interitu  perni- 
ciofa  difcernentem  a  falutaribus :  repertis  deinde  medi- 
cina:  iam  remediis,  homines  de  rationibus  eorum  diffe- 
rerecoepifle:necpoft  rationem  medicinam  effe  inuen- 
tam,  fed  poft  inuentam  medicinam,  rationerh  effe  qua:- 
fitam.  requirere  etiam  fi  ratio  idem  doceatquod  ex- 
perientia,an aliud :  fi  idem,fuperuacuam  effe:  fi  aliud,ef- 
fe  contrariam.Primbtamen  remedia  exPloranda  fum- 
macurafuiffe:  nunc  vcro  iam  exPIorata  cffe,  neque  vlla 
aut  noua  genera  morborum  rePeriri,aut  nouam  defi- 
derare  medicinam.  Qubdfiiamincidatmaligenusali- 


9 


DEREMEDICA     LIB.  I. 


adiuuatexcitandoartificisingenium.Itaqueiftaquoque  A  pus  efficiunt .  Qubdfi  contemplati' 
natura?  rerum  contemplatio.quanuis  non  faciat  medicu.       (quam  tcmcre  medici  fibi  vendica 


JO 


aptiorem,  tame  medicinx  reddit  perfe&um.  Verique  fi- 
mile  eft  &  Hippocratem,&  Eraliftratum,&  quicunque  a- 
lii  non  contenti  febi  es  &  vlcera  agitare,  rerum  quoque 
naturam  ex  aliqua  pa.te  fcrutati  funt ,  non  ideo  quidem 
medicos  fuiffe,  veru  ideo  quoque  maiores  medicos  ex- 
titifle.  Ratione  verb  opus  eft  ipli  medicinx,  &  fi  non  in- 
ter  obfcuras  caufas,neque  inter  naturales  actiones,tamen 
fxpe.  Eft  enim  hxc  ars  coniecluralis,  neque  refpondet  ei 
plerunque  non  foliim  coniedTura ,  fed  etiam  experientia. 
Et  interdum  non  febris,non  cibus.non  fomnus  fubfequi- 
tur,ficut  afllieuit.Rariusjfed  aliquado  tame  morbus  quo- 
que  ipfe  nouus  eft  i  que  no  incidere,manifefte  falfum  eftj 
quu  xtatenoftraquxdam  ex  naturalibus  partibus  carne 
prolapfa  &  arente ,  intra  paucas  horas  expirauerit :  fic  vt 
nobiliffimi  medici,neque  gen*  mali  neque  remediu  in- 
uenerint .  quos  ego  nihil  ideo  tetaffe  iudico  :  quia  nemo 
infplendidaperfona  periclitari  coie&urafua  voluerit,ne 
occidiffe,  nififeruaffet,videretur.  Veri  tamen  fimile  eft, 


diffet,etiam  illud  fciflet,  nihil  omrj 
fieri ,  fed  id  pro  caufa  apprehendij 
rimiim  videtur.Poteft  autem  id  d\r 
uere,quod  iun&um  aliismaxinu 
qubd  ne  ip**e  quidem  Erafiftra 
riasfanguine  febrem  fieri  dic; 
pore  incidere  rcperit ,  car  e;  J  ( 
ter  in  morbum  inciderir^a 
B  (quod  quotidie  fieri  appar^ft'  l 
fci  poteft ,  vt  vera  fit  illa  tr|n  •  cjj 
fe,quum  plenum  corpus  el\ 
aCceiTerit.Themifonis  verb 


eitjrrcrum  natuvx 
omprehen- 
am  caufam 
Ifiiliffe  plu- 
eftnon  mo- 
xreditad  ha:c 
ffufo  in  arte- 
nis  repleto  cor- 
que  repletis  al- 
j>ericulo  vacant 
ereuerit.  Ex  qud  di- 
amen  illam  non  per 
quii  horum  aliquid 
li,fi  pcrpetua  qux'  pro- 


mittunthabent,  magis  etiamqium  vlli  rationalcs  funt. 
Neqne  enim  fiquis  non  omnia  tertetqux  rationalis  alius 
probat , protinus alio nouo nomlne  'artis  indiget :  fi mo- 
do(quod  primum  eft)no  memorix  foli,fed  rationi  quo-< 
que  infiftit .  Si  (quod  vero  propius  eft )  vix  vlla  perpetua 
pra:cepta  medicinalis  ars  recipit,  iidem  fut  quod  ii  quos 


potuifle  aliquidcogitaredetracla  tali  verecundia,  &for-  C  experimenta  fola  fuftinent:  eo  magis  quoniam  fi  com- 


tafle  refpofurum  fuifle  id  quod  aliquis  efTet  expertus.  Ad 
quod  medicina:  genus  neque  femper  fimUitudo  aliquid 
confert,  &fiquando  confert,tamen  idipfum  rationale  eft 
inter  multa  fimilia  genera  &  morborum  &  remediorum 
cogitare,quopotiflimu  medicamento fit  vtendu-  Quum. 
igitur  talis  res  incidit,  medicus  aliquidoportet  inueniat 
quod  non  vtique  fortaffe,fed  fitpius  tamen  etiam  refpo- 
dear.Petet  autem  nouum  quoque  confilium  non  a  rebus 
latetibusj  (ifta:  enim  dubia;  &  incerta:  fut)fed  ab  iis  quae 


prefleritaliquem  morbus,anfuderit,  quilibet  etiam  im- 
peritifiimus  videt .  Quid  autem  comprefTum  corpus  re- 
foluat,qutd  folutum  teneat,  fi  a  ratione  tradtum  eft, 
rationalis  cft  medicus:  fi  ( vt  ei  qui  fe  rationalem  negat, 
confiteri  necefle  eft)  ab  experientia,empiricus  eft .  lta  a- 
pud  eum  morbi  cognitio  extra  artem,  medicinaintra  v- 
fum  eft.  Neque  adie&um  quicquam  empiricorum  pro- 
feflioni,  fed  demptum  eft:  quoniam  illi  multa  circunfpi* 
ciunt ,  hi  tantum  facillima  cknon  plus  quam  vulgaria. 


explorari  poflunt,  id  eft  euidetibus  caufis.Intereft  enim,  £>  Nam  &  ii  qui  pecoribus  ac  iumeutis  medentur ,  quum. 

*  *.       •  i  ...  f..:  C:  i  :  :..C  :  :  1:1  iT  ,  er.  


fatigatio  morbum,an  fitis,an  frigus,  an  calor,  an  vigilia^ 
an  fauies  fecerit ,  an  cibi  vinique  abundantia,  an  intem- 
perantia  libidinis .  Neque  ignorare  hunc  oportet  qus  fit 
sgTrnarura:humidum  magis.an  magisficcum  corpus  e- 
ius  fit:validi  nerui,an  infirmi.Trequens  aduerfa  valetudo, 
aflrara  :  eaque  quu  eft,  vehemes  efTe  foleat.anleuis:  bre* 
uis,anloga  :  quod  is  vitx  genusfit  fequutus,laboriofum, 
an  quiecum:  cum  luxu,an  cum  frugalitate.Ex  his  enim  fi- 
milibufque  fxpe curandi  noua  ratio  ducenda  eft .  Quan- 
uis  ne  hxc  quidem  fic  prateriri  debent  quafi  nullam 
controuerfiam  recipiant.  Nam  &  Erafiftratus  non  ex 
his  fieri  morbos  dixit:  quoniam  &  alii  &iidem  alias, 
poft  ifti  non  febricitarent :  &  quidam  medici  feculi  no- 
ftri  fub  authore  ( Vt  ipfi  videri  volunt)  Themifone  ,  con- 
tendunt  nullius  caufx  notitiam  quicquam  ad  curationes 
pertinere  ,  fatifque  efle  quxdam  communia  morbcrum 
intueri :  fiquidem  horum  tria  gcnera  effe ,  vnum  adftri- 
tTtum',  alterum  fluens  ,  tertium  mixtum .  Nam  modb  pa- 
rum  excernere  xgros ,  modb  nimium  ,  modb  aliaparte 
paitrm  ,  alia  nimium  .  Ha:c  autem  genera  morborum, 
modb  acuta  efle ,  modb  longa.  &  modb  increfcere,  mo- 
db  confiftere ,  modb  minui  confueuerunt .  Cognito  igi- 
tur  eo  quodex  his  eft,fi  corpus  adftridum  eft,  dige- 
rendum  effe:  fi  profluuio  laborat,  continendu:fi  mixtum 
vitium  habet,  occurrendum  fubinde  vehementiori  ma- 
lo.&  aliter  acutis  morbis  medendum,  aliter  vetuftis,  ali- 
ter  irtcrefcentibus ,  aliter  fubfiftentibus ,  aliter  iam  ad  fa- 
nitatem  inclinantibus .  Horum  obferuationem  medici- 
nam  effe,quam  ita  finiunt  vt  quafi  viam  quandam(quam 


propria  cuiufque  ex  mutisanimalibus  nolfe  non  poffunr, 
communibus  tantummodo  infiftunt.  Etexterx  gentes 
quum  fubtilem  medicina*  rationem  non  nouerint,com- 
munia  tantum  vident: &qui ample  valetudinarios mi- 
triunt,quia  fingulisfumma  cura  confulere  non  fuftinenr, 
ad  communia  ifta  confugiunt .  Neque  Hercules  iftud  & 
antiqui  medici  nefcierunt ,  fed  his  coutenti  non  fuerunt» 
Ergo  etiam  vetuftiffimus  author  Hippocrates  dixit  me- 
deri  oportere,&communia&propriaintuentem.  Ac  ne 
ifti  quidem  ipfi  intra  fuam  profeflionem  confiftere  vl- 
lo  modo  poffunt.  Siquidem  &  comprefforum  &  fluen- 
tium  morborum  genera  diuerfa  funt,  faciliufque  id  in 
iis  qua»  fluunt,  infpici  poteft.  Aliud  eft  enim  fanguinem, 
aliud  bilem  ,  aliud  cibum  vomere,  aliud  deiedtionibus, 
ahud  torminibuslaborare :  aliud  fudore  digeri ,  aliud  ta- 
be  confumi .  Atque  in  parteis  quoque  humor  erumpit, 
vtin  oculos  aurefque.  qOopericulonullum  humanunt 
membrumvacat.Nihilaatemhorum  fic  vtaliudcura- 
tur  :  ita  protinusin  his  a  communi  fluentis  morbi  con-' 
templatione,  ad  propriam  medicina  defcendit .  Atque 
in  hac  quoque  rurfus  alia  proprietatis  notitia  fxpe  ne- 
ceffaria  eft  ,quia  norf  cadem  omnibus  etiam  in  fimili- 
bus  cafibus  opitulatur :  fiquidem  cei  fx  quardarh  res  funt 
quannpluribusventrem  aut  adftringunt,  aut  refoluunt: 
inueniutur  tamen  in  quibus  aliter  atque  in  cxteris  idem 
eueniat.ln  his  ergo  communium  infpeftio  contraria  eft, 
propriorum  tantiim  falutaris.  Et  caufx  quoque  xftima- 
tio  fxpe  morbum  foluit.  Ergo  etiam  ingeniofiffimus  fe- 
culi  noftrimedicus(quem  nuper  vidimus)  Caffius,febri- 


HtQofcv  Grxcinominant)eorumquequ£inmorbiscom-  G  citanticuidam,&magnafiti  atTefto,  quum  poftebrieta 


munia  funt,contemplatricem  effecontendant,  ac  neque 
rationalibus  fe ,  neque  experimenta  tantiim  fpe&antibus 
annumerari  volunt,  quum  ab  illis  eo  nomine  diffentiant 
qubd  in  conieftura  rerum  latentium  volunt  effe  medi- 
cinam  :  ab  his,eo  qubd  parum  artis  efle  in  obferuatione 
experimentorum  credunt.Quod  ad  Erafiftratum  perti- 
net,primum  ipfa  euidentia  eius  opinioni  repugnat,  quia 
rarbnifipofthorum  aliquid  morbus  venit:  deinde  non 
fequitur,  vt  quod  alium  non  afficit,  aut  eundem  alias,  id 


tem  cum  premi  cccpiffe  cognofceret ,  aquam  frigidam 
ingeffit.Q£a  ille  epota,quum  vini  vim  mifcendo  fregif- 
fet,  protinus  febrem  fomno  &  fudore  difcuffit.  Quod  au- 
xilium  medicus  opportune  prouidit,  non  ex  eo  qubd  auc 
ftriftum  corpus  erat ,  aut  fluebat ,  fed  ex  caufa  qux  antc; 
prxcefferat.  Eftque  etia  proprium  aliquid  &  loci  &  tem- 
poris  iftis  quoque  authoribus,qui  quu  difputat  quemad- 
modum  fanis  hominibus  agendum  fir.pr.xcipiiit  vtgra- 
uibusaut  locis  aut  teporibus  magis  viteturfrigus,  aftus, 


ne  alteri  quidem  auteidem  tempore  alionoceat.  Pof-  fatietas ,  labor,  libido  :  magifque  vt  conquiefcat  iifdem, 
funt  enim  quxdam  fubeffe  corpori  vel  exinfirmitate  e-  aut  Iocisaut  temporibus,fiquisgrauitatem  corporisfen- 
ius,  vel  ex  aliquo  affeflu ,  qux  vel  in  alio  non  funt,  vel in  tit,ac  neque  vomitu  ftomachu,  nequc  purgatione  aluum 
hoc  alias  non  fuerunt :  eaque  per  fe  non  tanta  vi  conci-  folicitet.  Qux  vera  quidem  funt,  a  communibus  tamen 
tant  morbum,tamen  obnoxium  magis  aliis  iniuriis  cor-      «d  quxdam  propria  defccndut.nifi  perfuadere  nobis  vo: 

AAaiii. 


lunt,fanisqiii 
tempus  anni 
omnis  obfe 
offenfisinfir 
hominibus. 
dis  aliquanc 
tur  :plurimaqi 
ex  quibus  conte 
adolefcens  quanl 
nuhfaciliusinl 
prandio  quoqucal 
ercitatus  bomofu| 
ria  cibi  fellinario  c| 
coniicio  eum  qui  propr 
iatueri  debere:eumqtie- 


AVRELIl  CORN.  CELSI 


lerandum  effeqnod  ca:him,quod 
n;erb  non  effe,quibustanto  magis 
;ffaria  eft :  quanto  magis  obnoxia 
^Quinetiam  mcrborum  in  iifdem 
■■jix  proprietates  funt:&  qui  fecun- 
j^atuseft,  contrariisfa:pe  reftitui- 
t^cibo  difcrimina  reperiuntur, 
rro  .  Nam  famem  facilius  fert 
:sin  denfo  ca:lo  quam  in  te- 
5bre:faciliusvno  cibo  quara 
tiliusinexercitatusquam  ex- 
autem  in  eo  magis  neceffa- 

isjnediam  tolerat.  Ob  qua: 

.13 

jj^nouJt,  communia  tantum 
jlfe  propria  poteft,  illa  qui- 


Q.V. 


E  M  A  D  M  O 


DVM  SANOJ 

agere  conueniat, 
Cap.  i. 

ANVS  homo,qui  &  bene  valet,&fua: 
fpontiseft,nulhsobligare  felegibus  de- 
bet,ac  neque  medico,  neque  ianalwpta  e- 
Igere.Hunc  oportet  varium  haberevira; 
,  genus:modo  ruri  efle,  modo  in  vrbe ,  (x- 
piaique  ui  agro  :  nauigare,  venari :  quiefcere  interdum,  g 
led  f  requenrius  fe  exercere.  fiquidem  ignnuia  corpus  he- 
betat.labor  firmat:  illamaturamfenectutem,  hic  longam 
sdolefcentiam  reddit.  Prodeft  etiam  interdum  balneo, 
interdum  aquisfrigidis  vti:modo  vngi,  modbidipfum 
negligere:  nullum  cibi  genus  fugere  quo  populus  vtatur: 
interdum  in  conuiuio  effe,  interdum  ab  eo  fe  retrahere: 
modo  plus  iufto,modonon  amplius  affumere  :  bis  die 
potius  quam  femel  cibum  capere,  &  femper  quampluri- 
mum,  dummodo  hunc  concoquat .  Sed  vt  huius  generis 
exercitationes  cibique  neceffarii  funt,ficathletici/upei- 
uacui .  Namck  intermiff/r  propter  ciuiles  aliquasnecef- 
fitates'ordo  exercitationis ,  corpus  affligit :  &  ea  corpora 
quxmore  eorumrepleta  funt,celerrime  &fenefcunt& 
agrotant  .Concubitus  verb  neque  nimis  concupifcen- 
dus,neque  njmis  pertimefcendus*eft  :  rarus  corpus  exci- 
tat,frequens  foluit.  Qutim  aute  frequens  non  numero  fit, 
fed  natura,  ratione  xtatis  &  corpoi  is  fcire  licet  eum  non 
mtitilem  effe  quem  corporisneque  languor  neque  dolor 
fequitur.  Idem  interdiu  peior  eft,  noctu  tutior-.ita  tamen 
fi nequeillumcibus,nequehunc  cum  vigilialabor  fta- 
tim  fequitur.Hicfirmis  feruanda  funt.cauenduroque  ne 
ia  fecunda  valetudine,aduerfa:  pra:fidia  confumantur. 


12 

dem  nb  oportere  negligere,fed  usquoque  infiftere.Ideo- 
que  quum  par  fcientia  fit ,  vtiliorem  tamen  medicu  effc 

amicumqudmextraneh.Igiturvtadpropofitummeum 
redeam,rationalem  quidem  puto  medicinam  effe  debe- 
re : inftrui  verb  ab  euidentibus  caufis , obfcuris ommbus 
non  a  cogitatione  artificis,  fed  ab  ipfa  arte  reicdis.  Inci- 
dere  autem  viuorum  corpora,&  crudele  &  fuperuacuurrt 
eft  :  mortuorum  corpora,difcentibus  neceflarium  .  Nam 
pofitum  &ordiiiem  ncffedebent:qux,cadauera  melius 
quam  vinus  &  vulneratus  homo  reprafentant.Sed  &  cx~ 
tera  qui  modo  in  viuis  cognofci  poffunt ,  in  ipfis  cura- 
tionibus  vulneratorum  paulo  tardius,fed  aliquando  mi- 
tius  vfus  ipfe  monftrauit.  His  propofitis,  primum  dicam 
quemadmodum  fanos  agere conueniat,tum  ad  ea  tranfi- 
bo  qux  ad  morbos  cmationefque  eorum  pertinebunt.  ' 


ridiari  potius  antc  cihum,  fin  minus,  poft  cum:  per  hye- 
mem  potiffimum  totisnoftibus  conquiefcere.  Sinlucu- 
brandum eft,  non  poft cibum  id  facere  ,  fed  poft  conco- 
ftionem  .  CHiem  interdiu  vel  domeftica  vel  ciuilia  offi- 
cia  tenueruntjhuic  tempus  aliquod  feruandum  curationi 
corporis  fui  eft.  Prima  autem  eius  curatio,  exerciratio  eft 
qux  fempcr  antecedcre  cibum  debet.in  eo  qui  minusla- 
borauit ,  &  bene  concoxk ,  amplior :  in  co  qui  fatigatus 
eft,  &  minus  concoxit,remiffior.  Cominode  verbexer- 
cent.clara  lec>io,arma,pila,curfus,ambulatio.Atque  hxc 
no  vtique  plana  commodior  eft.  fiquidem  melius  afcen- 
fus  quoque  &defcenfus  cum  quadam  varietate  corpus 
moueat :  nifi  tamen  id  perquam  imbecillum  eft .  Melior 
autem  eft  fub  dio  quam  in  porticu:  melior  (fi  caput  pati- 
tur)in  fole  quam  in  vmbra.melior  in  vmbra  quam  parie- 
tes  aut  viridaria  effidunt,quam  gux  tedo  fubefbmelior 
refta  quam  flexuofa  ilxeratitTonis  autcm  plerunqueE- 
mseffe  debetfudflr^uit.certe  laiTir.^n  rff  r^^f^ 


D 


QJV  AE  STOMACHO 

feruandalint, 


IMBECULIJ 

Cap.  u. 


tTbnem  fit:idque  ipfum,modb  minus.modbmagis  faae- 
dum  cft.  Ac  ne  iis  quidem  athletarum  exemplo,  vcl  cer- 
ta  efl"elex,velimmodicus  effclabor  debet.Exercitatio- 
nem  recle  fequitur  modo vn<3io  vel in  fole,  vel  ad  igne, 
modb  balneum:fedconclaui  quammaxime  &alto,& 
lu"do,&  fpaciofo.Ex  iis  verb  neutrum  fiepe  fieri  oportet: 
jedfxpiusaltcrutrum,pro  corporisnatura:  poftharcpau- 
lum  conquiefccre  opus  eft.  Vbi  ad cibum  ventum  eft, 
fa:pe  mutilis  nimia  fatictas, fa:peinutihs  nimia abftinen- 
tia:fa:pe,fiqiia  intempeiantiafubeft,  duriorcft  in  porio* 

nequaminefca.Cibusafalfamentis,olenbus,fimilibuf- 
que  rebus ,  melius  incipit:  tum  caro  affumenda  eft  qua: 
alla  optima,  aut elixa eft.  Conditaomnia  dua^uT^eaiu- 
fis  inutiha  funt ,  quonianLckplus  propter  dulcedineni  af- 
iumitur ,  Sc  quod  modo  par  eft,  tamen  a-grius  concoqui- 
tur .  Secunda  menfa  bono  ftomacho  nihil  nocet :  in  im- 
becillo  coaccfcit .  Siquis  itaque  hoc  parum  valet,  palmu- 
Ias,pomaque,  &  fimiha,  melius  primo  ciboaffumuTPoft 
multas  potiones,qua;  aliquantum  fitim  excefferunt,nihil 
cdendum>ft,pottIatietatemnihiTageridum.Vbrcxple- 
tuseftaliquis , facilius concoqiiitfi  quicquid  affumpfit, 
potimie^qTia:  tngida:  lncIu^iTTtTim-pauhJper  lnuigilat, 
'  ebcne  dorr"it-  Siquisintcrdiu  fe  implebit ,  poft 
i  nequeTngori,  neque  sltui ,  neque  Iabori  fe  debct 


ATimbecillisftomacho(quoin  numeroraagna  pars 
vrbanorum.omnefquepene  cupidi  literarum  funt) 
obferuatio  maior  neceffavia eft,  vt  quod  vel  corporis,  vel 
loci,  vel  ftudii  ratio  detrnhit,  cura  reftituat.  Ex  his  igitur, 
qui  beneconcoxit,  mane  tutbfurget:qui  parum,quiefce- 
re  debet,&  fi  manc  furgendi  neceffitas  fuerit,redormiie. 
qui  non  cohccxit,  extoto  conquiefcere,ac  neque  labori 
fe,  neque  exercitationi,  neque  negotio  credere.  Qui  cru- 
dum  fine  pra:cordiorum  dolore  rudat,is  ex  interuallo  a- 
quamfrigidam  bibere,&  fe  nihilominus  continere:  ha- 
bitare  verb  adificio  lucido  pcrflatum  xftiuum,hyber- 
num  folem  habente:  cauere  meridianum folem,  matuti- 
num  &vefpertinum  frigus ,  itemque  auras  fluminum 
atque  ftagnorum , minimeque  nubilo  cilo  foli  aperien- 
ti  fe  committere,  nemodbfrigus,  modbcalor  moueat: 
qiuc  resmaximc  grauedines  diftillationefque  concitat. 

Magis  vcrbgrauibuslocis  ifta feruanda funtjin  quibuse-  F  porum  genera,& fexus,&  states,&  teporaanni.Nam ... 
tiarii  peftilentiam  faciunt.  Scire  autemlicet  intcgrum"  que  ex  falubri  loco  iti  graucm,nequeex  graui  in  falubrc 
corpus  efle  quu  qtiotidie  manc  vrina  alba,  dein  rufa  eft.  tranfitus  fatis  tutus  eft.Ex  falubri  in  grauem  prima  hye- 
ilhid,concoquere:hoc,concoxiiTe  fignificat. Vbi  expcrre-  rne:ex  graui  in  eum  qui  falnbris  eft,  prima  aftate  tranf- 
Clus  cft  aliquis,paulum  intermittere:  deindc/nifi  hyems  irc  melius  eft .  I\eque  verb  ex  mtiltaTimeTrrimiairtTe- 
eft)  fouere  osnuilta  aquafrigidadebetdogisdiebusaie-    _t^neq»e^nirnw  fatietatefames  idonea  eft:pericli 


deind 
cibum 

commir^ere  .Nequeenim  tamfacilc  hxc  inani  corpore 
juarri i  repleto  nocent.  Siquibus  de  caufis  ftjtnra  inedia 
eft,labor  omnis  vitandus  eft. 
OBSER  vationes    c^vaedam,  provt 
res  noux  accidunt,  &  proui  corporum  gene 
ra,&  fexus,&  xtztes,8c  tcmpora 
annifunt,   Cap.  m. 
A  Tquehxc  quidcm  pcnc  perpctua  funt.  quafdam 
autem  obferuationes  dcfiderant  &  noux  res,&  cor- 

ne- 


DE    RE    MEDICA     L I B.  I. 


taturque  &  qui  femel  &qui  bis  die  cibum  incontinen-  A 
ter  contra confuetudinem  afiumit.  Item  nequeex  nimio 
laljore  lubitum  otium,neque  ex  nimio  otio  fubitusla- 
bor  iine  prjnrinciYx  pft -firgn  quum  gui-i  miiriur1  nlirjiitd 
voIetTpauTatim  debebit  aflueicere.Omnem  «iam  labore 
facilius  vel  puer  vel  fenex  quam  infuetus  homo  fuftinec: 
atqueideo  quoque  nimis  otiofa  vita  vtilis  no  eft,  quia 
poteftincidere  laboris  neceffitas^lTqTiando  tamen  mfue 
tus  aliquis  laborauir,  aut  multo  plus  quam  folet  etiamis 
qui  aflueuitjhuic  ieiuno  dormiendum  elhmulto  magisii 
etTam  os  amarum  eit,vel  oculi  caligant,aut  vcnter  per-  & 
turbatur.Tum  enim  non  dormiendum  tantummodo  ie-, 
iuno  eft,fed  etiamTn  poiterum  diem  permanendum,nifi 
citoid  quiesfuftulit.  Qupdiifactu  eft,  furgere  oportet, 
&lentcpaululum  ambulare .  At  fi  fomni  neceflitas  non 
fuir,quia  modice  magis  aliquis  laborauir,  tamen  ingredi 
aliquid  eodcm  modo  debet.  Communia  deinde  omni- 
busfunt,poft  fatigarionem  cibum  fumpturis ,  vbi  paulu 
deambulaueruntjii  balneum  non  eft ,  calido  loco ,  vel  ia 
fole  vel  ad  ignem  vngi  ,  atque  fudare:  ii  eft,  ante  omnia 
in  tepidario  reiidere,deinde  vbipaulum  coquieuerunt,  C 
intrare,& defcendere  in  folium:  tum  multo  oleo  vngi,le- 
niterque  perfricari ,  iterum  infolium  defcendere  :  poft 
ha;c,osaqua  calida  fouere,deinde  frigida.  Balneumhis 
feruens  idoneum  no  eft.  Ergo  fi  nimiumalicui  fatigato 
penefebris  eft,huic abunde  eft  locotepido  demittere fe 
inguinibus  tenus  in  aquam  calida  cui  paulum  olei  adie- 
£tum,deinde  totum  quidem  corpus,  maxime  tamen  eas 
partes  qua;  in  aqua  fuerunt.leniter  perft  icare  ex  oleo  cui 
vinum  &  paulum  contriti  falis  fit  adiectum.Foit  haTc,o-" 
mnibus  fatigatisaptum  eft  cibum  fumere ,  eoquehumi-  D 
dovti:aqua,vel  certe  diluta  potione,efle  cotentos,  maxi- 
meque  ea  qua;  moueat  vrina.  Iliud  quoque  noffe  opor- 
tet,qnod  exlaboreludanti  tngida  potio  perniciofiflima 
eft,atqueetia,  quum  fudorfe  remifit,itinerefatigatis  in- 
utilis.A  balneo  quoque  veniehtibus  Aiclepiades  inutile 
eam  ludicauit :  quod  in  iis  verum  eft  quibus  aluus  faci- 
le  nec  tuto  refoluitur,quique  facile  inhorrefcunt:  perpe- 
tuum  in  omnihus  non  eft,quu  potius  naturale  fit  potio- 
ne  aftuantem  ftomachum  refrigerari,  frigentem  calefie- 
ri:quod  itaprxcipio,  vttamen  fatear  ne  exhac  quidem 
caufa  fudanti  adhuc  frigidum  bibendum  efle  .  Solet  etia 
prodeflepoft  varium  cibum  frequentefque  dilutas  po- 
tiones,vomitus,&  poftero  die  longa  quies,deinde  modi- 
ca  exercitatio.  Si  aflidua  fatigatio  vrget,  inuicem  modo 
aqua,modo  vinum  bibendum  eft,  raroque  balneo  vten- 
dum.Leuatque  laflitudinem,etiam  laboris  mutatio,eura- 
que  quem  nouum  genus  eiufdem  laboris  preflit.id  quod 
in  confuetudine  eft  reficit:  fatigato  quotidianum  cu- 
bile  tuttflimum  eft,infolitum  contra  laflat .  Qupd  enim 
contra~c6Tuetudinem  eft,nocet,feu  mol!e,feu  durum  cftT  p 
Proprie  qjjxdam  ad  eum  peninent  qui  ambulapdo  fati», 
gatur:Tiuncreficit  in  ipfo  quoque  itinere  freques  fii&io. 
Poft  iter,primum  fedile,deinde  vnclio ,  tum  calida  aqua 
in  balneo  magis  fuperiores  partes  quam  inferiores  fo- 
uear.Siquis  vero  exuftus  in  fole  eft,huic  in  bahieum  pro- 
tinus  eundum  eft,  perfundendumque  oleo  corpus  &  ca- 
put ,  deinde  in  folium  benc  calidum  defcendendum  eft: 
tum  multa  aqua  per  caput  infundenda,prius  calida,dein 
de  frigida.At  ei  qui  perfrixir,opus  eft  in  balneo  primum 
inuolutofedere,donec  infuder,tum  vngi ,  deinde  lauari:  q 
cibum  modicum,  deinde  potiones  meracas  affumere.TT 
vTr^ulTi^utgaTfftj&flauffia  preilus  eit,  li  mulrarn  bilem 
euomuit,vel  abftinere  cibo  debet  ,veljpaululum  aliquid 
alTumeTe.  Si  pituitam  acida  erfiidu,vtique  iumere  cibuj 
fed  afliieto  leuiorem.fi  fine  vomitu  naufea  fuit,  vel  abfti- 
ne  -f,veIpoftcibum  vomere.Qui  vero  totodie  yelin  ve 
hTculo  vel  in  ipectaculis  fedit,huic  nihil  currendum,  fed 
lente  ambulandu  eft:lenta  quoque  in  balneo  mora,  dein 
coena  exigua,prodefleconfueuerunt  .Siquis  in  balneoar- 
ftuat.reficit  hunc  ore  exceptum  &  in  eo  retentum  acetu:  H 
fiid  non  eft.eodem  modo  frigida  aqua  aflumpta.  Ante 
omnia  trutem  norit  quifque  naturam  fui  corporis:quoni£ 
alii  graciles,ahi  ebefi  funt:alii  calidi,alii  frigidiores.alii 
humidi ,  alii  ficci:  alios  adftrida,ahoj refoluta  aluus  exer 


imbecillam 
enus  exte- 
mades  fic- 
is  cui  fufa, 
|fi?mper  parti 
dica  exercita 
eft  balneum, 
bmnus  &  ple- 
nnni  fecuritas, 
dulcia  &pinguia, 
muspoteft  concc- 


cet:raro  quifquatn  non  aliqua  parte 
habet.Tenuis  vero  homo  nnplere  1« 
nuarexalidus  refrigerare,frigidu's 
care,ficcus  madefacere.itemque  a' 
ibluere  is  cui  adftridta  eft:  fuccurre. 
maxime  laborati  eft.Implet  aute  ' 
tio,frequentior  quies ;  &  fi  pol  t  K 
contracia  aluus,modicum  frigu 
nus&  non  nimislongus, moll 
aflupta  percibos&  potionesn  j| 
cibus  &  frequentior  &quantu^  p 

qui.Extenuat  corpus  aqua  calida/JSjiji&s  in  eam  deicedit5 
magifquefifalfa  eft  in  ieiuni  aineum,murens  fol,&  o- 
mnis  calor,  cun,  \  igilia,(orr)tiU5iiimiiim  vel  breuis  vei 
16gus,lectusper  a^ftatem  terra,hyeme  durum  cubile,cur- 
fus,multa ambulatio  ,  omnifque  vehemens  exercitatio, 
vomit9,deieciio,  acida:  res  &  aufterx,  &fem.el  die  aifum, 
pta;  epula,&  vini  non  perfrigidi  ieiuno  potio  in  confue- 
tudinem  addufta.  Quum  vero  inter  extenuantia  pofue- 
rim  vomitum  &  deiectione,de  his  quoque  proprie  qux-> 
dam  dicenda  funt.Eiectum  efieab  Afclepiadevomitum, 
in  co  volumine  quod  detuendafanitate  compofuit,  vi- 
deo:  neque  reprehedo,fi  cffeufus  eoru  eft  confuetudine 
qui  quotidie  eiiciendo  vorandi  facultatem  moliuntur. 
Paulo  etiam  longius  proceflit:idem  purgationes  quoque 
eodem  volumineexpulit.Etfunthx  perniciofa;  finimis 
valentibus  medicamentis fiunr.  Sedhactamen  fubmo- 
uenda  efle  non  eftperpctuu.  quia  corporum  temponirn- 
que  ratio  poteft  ea  facere  neceflaria,dum  &  modo,  &  no 
nifi  quum  opus  eft,adhibeantur.Ei  go  llle  quoqueipfe^i 
quid  iam  corruptum  eflet,expelli  debere  confeiTuseft.lta 
non  ex  toto  res  condenanda  eft ,  fed  efle  eius  etiam  plu- 
res  caufa;  pofliint:  eftquein  ea  quadam  paulo  fubtihor 
obferuatio  ad  ibenda.Vomitus  vtilior  efthyeme  quam 
a;ftate:  nam  tum  &  piniitae plns,&  capitis  grauitas  m^ior 
fubeft.Inutilis  eft  gracihbus,  &  imbecillurn  ftomachura 
habentibus:vtilis  eft  plenis  &  biliofis  omnibus,  II  vel  ui- 
mium  fe  replerunt,  vel  paiumconcoxerunt.  Nafiueplus 
eftquam  quod  concoqui  poifir,  periclitarine  corrupatur 
non  oportet.fi  vero  corruptum  eft,  nihil  commodius  efts 
quam  id,qua  via  primum  expelli  poteft,eiijcere.Itaque  v- 
bi  amari  ructus  cum  dolore  &  grauitate  pracordiorum 
funt,adhunc  protinus  confugiendum  eft .  Itemprodeft 
eicui  pedtusaftuat,&frequens  faliua  velnaufea  eft,aut 
cui  fonant  aures,aut  madet  oculi,aut  os  amaru  eft;fimili- 
terque  ei  qui  vel  cadum  vel  locum  mutat.-  iifque  quibus, 
fipcr  plures  dies  non  vomuerut ,  dolorprarcordia  infe- 
ftat.Neque  ignoro  inter  rucc  prarcipi  quietem  :qua:noo 
fempercontingerepoteft  agendi  ncceflitatem  habenti- 
bus  ,  necin  omnibus  idem  facit.  Itaque  iftud  luxuria; 
caufa  fierinon  oportereconfiteor;  interdum  valetudinis 
caufa  redK'  fieri,experimentis  credo .  Commoneo  tamer» 
nequis  quivalere&  fenefcere  volet,  hoc  quotidianum 
habeat.Qui  vomere  poft  cibum  volet,fi  ex  facili  facit,  a- 
quam  tantum  tepidam  ante_.'debet  aflumereiii  difficilius, 
aqua;,vel  falis  ,vel  mellis  paulumadiicere.Atquimane 
vomituruseft,ante  bibere  naulfum,vel  hyfl'opij,aut  efle 
radiculam  debet ,  deinde  aquam  tepidam  (  vt  fupra  fcr \- 
ptum  eft)bibere.Cxtera  qua;  antiqui  medici  prarceperut, 
ftomachum  omnia  infeftat.Poft  vomitum,  fi  ftomachus 
infirmuseft,paululum  cibi,fed  huius  idonei,guftandumj 
&  aqua;  frigida;  cyathi  tres  bibendi  funt.Si  autem  vomi- 
tus  fauces  exafperauit,qui  vomuit,  fi  manc  id  fecit ,  am- 
bulare  debet,tum  vngi,deinde  canare.  Si  poftcoenam, 
poftero  dielauari,&  in  balneofudare.  hinc  proximus  ci- 
bus  mediocris  vtilior  eft,  ifque  effe  debetcum  panc  he- 
fterno:vino  auftero  meraco,&  carne  affa,  cibifque  omni- 
bus  quamficciflimis.Qui^vomere  bis  in  menfe  vulr,me« 
lius  confulet  fi  biduo  continuarit3quam  fi  poft  quintum 
decimum  diem  vomuerit:nifiha:c  moragrauitatem  pe- 
ctori  faciet  .Deiediio  autem  medicanaento  quoque  pet5 
da  eft,vbiventer  fuppreffus  parum  reddit  cx  eoque  infla- 
mationes,  caligines ,  capitis  dolores ,  aliafque  fuperions 
partis  mala  increfcunt.Quid  enim  inter  ha:c  adiuuare  pof 
iunt  cjuics&inedia,  qusperillasinaxirne  eueniunt?  Qui 

AAa  ,iiiit 


eiicerc  vol 
pranTanr : 
purgation 
frequcntes 
ali  corpus 
obnoxia  m 
aqua  falfa,n 
nofa,fi  poft 
gerat  in  ieiun 
&  omnia 
mifceatur 


AVRELII    CORN.  CELSI 


terdum  neccffaiia:  funt,  fic  vbi 
lum  afferunt .  AlTuefcit  cnim  non 
firmum  ent,quu  omnibusmotbis 
ritasfit.  Calefacit  autem  vndtio, 
vida  eft,omnia  falfa,  amara,  car- 
eum,  vinum  aufterum.Refri- 
&fpmnus,nifi  nimisloguseft: 
mfrigidiflima.oleum.fi  aqua: 


pulatio  &  vigilia  :  per  fe  quo- 
lemens  &  matutina  exercita- 


vinifque  vtcturiis  qux  hoc  A  deri:  vtileque  lunam  vitare,  maximeque'anr€  fpfum  lu- 
arum  illaproficient,aIocn  fumat.fed      nx  folifque  concurfum:fcd  nufquam  poft  cibum  progre- 

di.Sicui  capilli  funr,  eos  quotidie  pccTercmultum  ambu 
lare  :  fed  ,  fi  licet ,  fub  tecTo,rieque  in  fole.  Vbiqueau 
tem  vitare  folis  ardorem  ,  maximequcpoft  cibum  &vi- 
nu:potius  vngi  quam  Iauari.  nunquam  ad  flammam  vn- 
gi,interdum  ad  prunam  .  Si  in  balncum  venit ,  fub  vcfte 
primum  paulum  in  tcpidario  infudare,ibi  vngi:tum  traf 
irein  ca!idarium:vbi  ludabit,infolium  non  defcenderc, 
fed  multa  calid-aaqua  per  caput  fe  totu  perfudere:  tu  tcpi 
Ste-nvcorpus  efficit  l.ibor  maior  g  da  vri,deinde  frigida,diutiufque  ea  caput  quam  cicteras 
quens  balneum,cibus  plenior,      partes  perfundcre:deinde  id  aliquandiu  perfricare,nouif 

fime  detergere  &  vngere  .  Capiti  nihil  arque  prodeft  atqj 
aqua  frigida.Itaqueis  cui  hoc  infirmu  eft,per  xftateid 
benelargo  canali  quotidie  debet  aliquandiu  fubiicere: 
femper  autem,  etiamfi  fine  balneo  vncTus  eft ,  ncquc  to- 
tii  corpus  refrigerare  fuftinet,  caput  tamen  aqua  frigid» 
perfudere.Sed  quum  ca:rcras  partes  attingi  nolit,demit- 
tere  id  ne  ad  ceruices  aqua  defcendat,eamque(nequid  o- 
culis  aliifve  partibus  noceat)  deflucnte  fubindemanibus 
C  ad  osregerere.  Huicmodicus  cibus  neceffarius  eft,que 
facile  concoquat:ifque,fi  ieiunio  caput  laeditur.affumen- 
dus  etiam  mcdio  die  eft:fi  non  la:ditur,femel  potius.  Bi- 
berehuicaflidue  vinum  dilutum,leue,quam  aquam  ma 
gis  expedit ,  vt  quum  caput  grauius  effe  eceperit ,  fit  quo 
confugiat:eiqueextotonequevinum  neque  aqua  fem- 
per  vtilia  funt:medicamentum  vtrunque  eft,  quum  inui- 
eem  affiimitur.$cribere,legere,voce  contendere  huico- 
piis  non  eft  vtique  poft  cccnam,  poft  quam  nec  cogitatia 
quidemei  fatistuta  eft:maxime  tamen  vomitus  alienus 


quam  ex  con 
multa  potio : 
que  ambulati 

tio,&  non  protinusoibas  adiecTus:ea  genera  efca:  qux  ve 
niunt  ex  locis  frigidts,&  pluuiis,&  irriguis :  contra  ficcat 
modica  exercitatio,fames,vncTiofincaqua,calor,fol  mo 
dicus,frigtda  aqua.cibus  exercitationi  ftatim  fubiecTus, 
&  is  ipfe  ex  ficcis  &  aeftuofis  locis  venies.  Aluum  adftrin- 
gitlabor,fedile,creta  figularis  corpori  illita,  cibus  immi- 
nutus,&isipfefemel  die  affumprus  ab  eo  qui  bis  folet: 
exigua  potio,neque  adhibita  nifi  quum  cibi  quis  quan- 
tumafiiimpturus  eft,cepit:poft  cibum  quies  :  contrafol- 
iiir  aucTa  ambulatio  atque  efca,poft  motus  qui  poft  cibu 
eftjfubinde  potiones  cibo  immixtx  .  Illud  quoque  fcirc 
oporter.qubd  ventrem  vomitus  folutum  coinprimit,  co- 
prcfliimfoluit:itemquec6primitis  vomitus  qui  ftatim 
poft  cibum  eft,foluit  is  qui  tarde  fuperueiiit.  Quod  ad  a:- 
tates  veroperrinet,  inediam  facillime  fuftinet  mcdla:  a:- 
tates,minus  iuuenes,minime  pueri  &  fenecTute  confecTi: 


quo  minus  feitfacilequifque,eofipius  debet  cibum  af-  D  eft. 
fumere:maximpqueeoegctqui  increfcit.  Calida  lauatio 
&pueris  &fenibus apta  eft:vinum  dilutius  pueris.feni- 
bus  meracius  neutri  a:tati  qua:  inflationcs  mouent:iuuc- 
num  minus,  quae  aflumant ,  &  quomodo  curentur ,  inte- 
reft.Quibus  iuuenibus  fluxit  aluus,plcrunquc  in  fenecTu- 
tecontrahitur:quibus  in  adolefcetia  fuit  aftricTa,frpe  in 
fenecTutefoluitur.  Mclior  eftautem  in  iuuene  fufior ,  in 
fene adftricTior .  Tempus  qudqTle  anni  coniiderare  6> 


D  E     IIS         V  I     IIPPITVDINE,  ORA- 

uedine,deftillatione,tonfillifquclabo- 
ranr,Cap.  v. 


portet:hyeme  plus  etfe  couuenit :  minus ,  fed  meracius 
bibere:multo  pane  vti,  carne  potius  elixa,  modice  olen- 
bus.femcl  die  cibum  capere,  nifi  fi  nimis  venter  aftncTus 
eft.Siprandet  ahquis.vtilius  eft  exiguu  aliquid  &  ipfum 
ficcum  fine  carpc,fine  potione  fumere.  Eo  tempore  anui 
calidis  omnibus  potius  vtedum  eft,  vel  calorem  mouen- 
tibus:vcnus  tum  non  arque  perniciofa  eft .  At  vere,paulu 
cibo  dcmendum,adiiciendumquepotioni ,  fed  dilutius 
tamenbibcndum  eft:  magis  carne  vtendum ,  magis  olc 
ribus:tranfeundumpaulatim  ad  affa  ab  elixis:venus  eo 
temporeannitutiffima  eft.  JE ftate  verb,&  potione  &ci- 
bo  corpus  fa?pius  eget:idco  pradcre  quoque  commodum 
eft.Eo  rerripore  aptiffima  funt  &  caro  &  olus,potio  quam 
dilutiffima,vt  &  fitim  tollat,nec  corp9  incedaf.frigida  la 
uatio.caro  affa,frigidi  cibi,vclqui  refrigerent.Vt  ktpius 
autem  cibo  vtendum,fic  exiguo  eft.  Per  autumnum,pro- 
pter  caTi  varietatem,periculum  maximum  eft.ftaque  ne- 
quefine  veftc,neque  fine  calceamentis  prodire  oportet, 
prarcipueque  diebus  frigidioribus  ncque  fub  dio  nocTe 
dormii  e,aut  certe  bene  operiri.Cibo  vcro  iam  paulo  ple- 
niore  vti  licet:minus,fed  meracius  bibere.  Poma  nocere 
quidam  putant,qux  immodicc  totodieplerunqueficaf- 
fumuntur  vt  nequidex  denfiorecibo  remittatur:  ita  no 
hxc.fed  confummatio  omniunocet:  ex  quibus  in  nullo 
tamenminusquam  in  his  noxa;  eft  fedhis  vti  n5  farpius 
quam  alio  cibo  conuenit.Denique  aliquid  denfioi  i  cibo 
quum  id  acceditjneceffariumeft  demi.Nequeajftate  ve 
ro,nequc  autumno  vtilis  venus  eft.-tolerabiliortame  per 
autumnuniixftate  in  totum,fi  fieri  poteft,abftinendum. 

D  E    H  I  S    C>_V  I    A  L  I  Q_V  A    HARTE  CORPO- 

ris  laborant,&  primum  de  his  quibus  caput 
infirmum  eft,    Cap.   I  1 1 1. 

PRoximum  eft  vt  de  iis  dicam  qtii  parres  aliquascor- 
poris  imbecillas  habcnt.Cui  caputinfirmum  eft,is  fi 
bene  c6coxerit,leniter  perfricarc  id  mane  manib9fuis  de 
bet:nuqua  id,fi  fieri  potcft,vefte  vclare,aut  ad  cutem  ton 


NEque  verb  iis  folis  quos  capitis  imbecillitastor- 
quet,vfus  aqua;  frigidx  prodeft,  fed  iis  etiam  quos 
affidue  lippitudincs,grauedines,deftillationes3tonfilla:qi 
male  habent-His  autcm  no  caput  tantum  quotidie  pcr- 
fundedum  cft:  fed  os  quoquemulta  frigida  aqua  fouen- 
dum  eft:  prxcipueque  omnibus  quibus  hoc  vtile  auxihul 
E  eft,eo  vtedum  eft,  vbigrauiuscadum  Auftri  reddiderut. 
Qiiumqueomnibus  inutilisfit  poftcibum  aut  contentio 
aut  cogitatioanimi,  tumiis  prxcipue  qui  vel  capitis  vcl 
arteria:  dolores  habere  confucuerunt,veI  quoflibetalios 
oris  affecTus .  Vitari  etiam  grauedincs  deftillationefque 
poffunt  fi  quam  minime  cu  qui  his  opportunus  eft  aere» 
vel  Ioca,aquafque  mutet,  fi  caput  in  fole  protegit,ne  in- 
cendatur,  nevcfubitum  ex  repentino  nubilo  frigusid 
moueat,  fi  poft  concocTionem  ieiunus  caput  radit,fi  poft 
cibum  nequelegir,neque  fcribit. 

AD    SOLVTAM   ALVVM  REMEDIA> 
Cap.     V  I. 

QV  E  M  verb  frequcter  citata  aluus  exercet,huic  opuj 
eft  pila  fimilibufque  fuperiores  partes  exercere: 
dum  ieiunus  eft  ambtilare ,  vitare  folis  nimium  ardo- 
rem,continua  balnea ,  vngi  citra  fudorem  :  non  vti  cibis 
variis,minimeque  virulentis,autleguminibus,  oleribut 
vc  iisquarceleriter  defcendunt  :omnia  denique  fugere 
quxtardcconcoquuntur.Venatio,  durique  pifces,  &  ex 
domefticis  animalibus  affa  caro  maxime  iuuat  .Nunqu* 
'  vinum  falfum  biberc  expedit,  ne  tenue  quidem  aut  dul- 
ce,fed  aufterum  &  plcnius ,  neque  idipfum  peruetus  .-Si 
mulfo  vti  volet,id  ex  decodTo  melle  faciendum  eft.Si  fri-' 
gidx  potiones  ventrem  eiusnon  turbant,  his  vtendum 
potiflimum  eft.  Siquid  offenfe  in  ccena  fenfit,vomere  de 
bet,'idque  poftero  quoqj  die  facere:  tertio,modici  ponde- 
ris  pane  ex  vino  efle.adiecTa  vua  vel  olea.vel  cx  defnito, 
fimilibiifque  aliis:deinde  ad  confuctudincm  redire  Sem 
per  autem  poft  cibum  conquiefcere,ac  ncque  intendere 
animum,neque  ambulationequantus  leui  dimoueri. 

REMEDIA     A  D     CaL  l  DOLOREM, 

Cap.     v  i  i. 

AT  filaxiusinteftinum  dolereconfueuit  (quod  kjZw 
nominanO  quum  id  nihil  nifi  gcnus  inflaticnis  firf 
idagendum  cftvt  coiicoquataliquis,  vtlecTione  &  aliis 


»7 


DE    R  E    MEDICA     LIB.  II. 


gencribus  exerceaturivtatur  balneo  calido,cibis  quoque  A 
&  potionibus  calidis,denique  omnino  frigus  euitet:item 
dulciaomnia,leguminaque,&quicquid  inflare  confue- 
uit. 

Q^V  AE     AGENDA    SINT  STOMACHO 

laborantibus,   Cap.    v  i  i  i. 

SI  quis  verb  ftomacho  lsborat,legereclarc  debet,  poft 
le&ionem  ambulare:tum  pila ,  vel  armis ,  aliove  quo 
generequofuperior  pars  mouetur,  exerceri:non  aquam 
fed  vinum  calidum  bibere  ieiunusrtum  cibumbis  dieaf 
fumere,fic  tamen  vt  facile  concoquat  :vtivino  tenui  &  B 
auftero,&  poft  cibum  frigidis  potionibus  potius.  Stoma- 
chifm  autem  infirmum  indicant,pallor,macies ,  pra?cor- 
dioru  dolor,naufea  &  nolentium  vomitus,  in  ieiuno  do- 
lor  capitis:quxin  quonon  funt,is  firmi  ftomachieft.Ne- 
que  credendum  vtique  noftris  eft,  qui  quumin  aduerfa 
valetudine  vinum  aut  frigidam  aquam  concupierunt, 
deliciarum  patrocinium  in  accufationem  non  merentis 
ftomachi  habent.  Atqui  tarde  concoquunt,&  quorum 
ideopracordia  inflatur.quive  propterardorem  aliquem 
no£tu  fitire  confueuerunt,antequam  conquiefcant,  duos  q 
trefve  cyathos  per  tenuem  fiftulam  bibant.Prodeft  etiam 
aduerfus  tardam  conco&ionem  clare  legere ,  deinde  am- 
bulare,tum  vel  vngi,  vel  lauari  aflidue-.vinum  frigidum 
bibere,&poftcibum  magnamporionem  fumere,  fed(vt 
fupra  dixi)per  fiphonem,deinde  omnes  potionesaqua 
frigida  includere.Cui  verb  cibus  acefcit,  is  ante  eum  bi 
bereaquam  egelidam  debet,&  vomere.  Atiscuiex  hoc 
frequens  deiectio  incidit,quoties  aluus  ei  conftiterit,fri- 
gidapotionepotiflimum  vtatur. 

Q_V  ID-OBSERVANDVM     SIT     DO-  D 

lore  neruorum  laborantibus, 
Cap.   i  x. 

SI  cui  vcrb  dolerc  nerui  folent(quod  in  podagra,  chira 
grave  efle  confueuit)hnic  quantum  fieri  poteft,  exer- 
cendum  id  eft  quod  affeclum  eft,  obiiciendumque  labo- 
ri  &  frigori,nifi  quum  dolor  increuit:fub  dio  quies  opti- 
maeft,venusfemper  inimica  eft :  concoc~tio  (ficuti  in  o- 
mnibuscorporisaffec"tibus)neceffaria  eft.  Cruditas  enim 
id  maxime  la?dit ,  &  quoties  offenfum  corpus  eft, vitiofa 
pars  maximc  fentit.Vt  conco&io  autem  omnibus  vitiis  ^ 
occurrit,fic  rurfus  aliis  frigus ,  aliis  calor.-qua:  fequi  quif- 
queprohabitucorporis  fui  debet.  Frigus  inimicum  eft 
feni,tenui,vulneri,pra:cordiis,inteftinis,vefica?,auribus, 
coxis,fcapulis,naturalibus,oflibus,dentibus ,  neruis,  vul- 


ua?,cerebro:idem  fummam  cure 
duram,nigram:ex  hoc  horrores 
At  prodeftiuuenibus,&  omnibu 
eft,&  melius  concoquitur,vbi  ffi 
tur.  Aquavero  frigida  infufa,pj 
ftomacho  prodeft:  item  arri  "< 
fine.vlceribus,item  rubicundi 
re  vacant .  Calor  autem  aj£n 
ftat:item  lippientes,fi  nec  d 
quoque  q  ui  contrahuntujf^p 
frigore  funt.Idem  corporisc* 
mouet:  fi  nimius  eft,corp/uf 
ftomachum  foluit.Minimd 


18 

Iffdam  ,  arida» 
Ue  nafcuntur. 
Qiorquemes 
m  eft,fed  caue 
capiti,  etiam 
ufque  qui  funt 
mnubus,  fi  dolo 
a  qux  frigus  infe-  ' 
ymajfunt:  neruos. 
que  ea  vlcera  qua:  ex 
bonum  facit ,  vrina. 
|at,neruos  emollit, 
autfrigus  autcalortuta 
frigus  lateris  dolores, 


funt,vbi  fubita  infuetis  furi! 

aliaque  vitia,frigida  aqua  ftrumas  excitat .  Calor  conco 
ftionem  prohibet.fomnum  aufert,fudorem  digerit,  ob- 
noxium  morbis  peftilentibus  corpus  efficit. 

OBSERVATIO     IN     PESTl  UNTIA, 

Cap.  x. 

ESt  etiamobferuationeceffaria,quaquis  inpeftilentia 
vtaturadhucinteger,  quum  tamen  fecurus  efle  noa 
poflit.Tum  igitur  oportet  peregrinari ,  nauigare :  vbi  id» 
non  licet,geftari,  ambulare  fub  diuo  ante  aiftum  leniter, 
eodemque  modo  vngi ,  &  (vt  fupra  comprehenfum  efl) 
vitare  fatigatione,cruditatem,frigus,calorem,  libidine, 
multoque  magisfecotinere,fiquagrauitasin  corporeeft: 
tu  neque  mane  furgendu,neque  pedibus  nudis  ambulan- 
dum  eft.  minimeque  poft  cibum  aut  balneum  ,  neque  ie- 
iuno,neque  ccenato  vomendum  eft:  neque  mouenda  al- 
uus,  atque  etiamfi  per  fe  mota  eft,compnmenda  eft:  abf- 
tinendum  potiusfiplenius  corpus  eft.  itemque  vitandu 
balneum,fudor,meridianusfomnus,vtiquefi  cibus  quo>- 
que  anteceffit,  qui  tamefemel  dic  tunc  commodius  aflu 
mituninfupcr  etiam  modicus,ne  cruditate  moueat:aker- 
nis  diebus  inuicem  inodb  aqua,  modb  vinum  bibendu»  « 
eft.Quibus  feruatis ,  ex  reliqua  vi&us  cofuetudine  ouam 
minimum  mutari  deber.Quum  verb  hxc  inomni  pefti- 
lentia  facienda  fint ,  tum  m  ea  maxime  quam  Auftri 
excitarint.Atque  etiam  peregrinantibus  eadem  necefla- 
ria  funt,vbi  graui  tempore  anni  difcefferunt  ex  fuis  fedi- 
bus,vel  vbi  in  grauesregiones  venerunt :  acfi  ca;tera  res 
aliqua  prohibebit,vtique  abftinere  debebit :  atque  itaa 
vino  ad  aquam,ab  hac  ad  vinum,eo  qui  fupra  pofitus  eft 
modo,tranfitus  ei  effe. 


A  VR  E  LII 


CORNELII  CELSI  DE  RE  MEDICA 
Lib.  II. 


V  R  AE  F  A  T I O . 

rNftantis  autem  aduerfx  valetudinis  fi- 
sgna  complura  funt:in  quibus  explican- 
jdis  non  dubitabo  authoritate  antiquo- 
)rum  virorum  vti ,  maximeque  Hippocra- 
Jtis:quum  rccentiores  quoque  medici ,  F 
quanuis  quxdam  in  curationibus  muta- 
rint ,  tamcn  harc  illum  optime  prarfagiffe  fateantur.  Sed 
antequam  dico  quibus  prafcedentibus  morborum  timor 
fubfit ,  no  alienum  videtur  exponercqua:  tempora  anni, 
qua:  tempeftatumgenera,qua:  partes  a?tatis,qualia  corpo- 
ra  maxime  tuta  vel  periculis  opportuna  fint,  quod  genus 
aduerfa:  valetudinisquoque  timerimaxime  poflif.non 
qub  non  omni  tempore,in  omni  tempeftatum  genere,o- 
mnis  a'tatis,omnis  habitushominum,per  omnia  genera 
morborum &a?grotent&  moriantunfed  qubdfrequen-  G 
tius  tamen  quardam  eueniant:ideoque  vtileeftfcire  vnu- 
quemque  quid  &  quando  maxime  caueat. 

Q_V  AE   ANNI   TEMPORA,   q_V  AE   T  E  M  P  E- 

ftatum  genera,qua:  partes  xtatis,qualia  corpo- 
ra  vel  tuta,vel  morbis  opportuna fint,& 
quod  valetudinisgenusinquoque 
timeri  poffit^      Cap.  I. 


ICiturfalubcrrimum  vcreft.-proxima  deindcabhoc 
hyems,pcriculofior  a:ftas,autumnus  longe  periculofif 
fimus-Ex  tempeftatibus  verb  optima:  xquales  funt ,  fiue 
frigids,fiuccalidar:peffima: ,  qua:  variantmaxime :  quo 
fitvtautumnusplurimosopprimat.Namferemendianis 
temporibus  calor:nofturnis'atque.matutinis,fimulque  e- 
tiam  vefpertinis  frigus  eft.Corpus  ergo  &  a?ftate,&  fubin 
de  mcridianis  caloribus  relaxatum,fubito  frigore  excipi- 
tur:fed  vt  co  tempore  id  maxime  fit,fic  quandocunque  e- 
uenit,noxium  eft.Vbi  a?qualitas  autem  eft,tamen  faluber 
rimi  funt  fcreni  dies ,  meliores  pluuii  quam  tantum  ne- 
bulofi  aut  nubili,  optimique  hyeme  quiomni  vento  va- 
cant.a?ftate,quibusFauonii  perflant.Si  genus  aliud  vento- 
ru  cft,  falubriores  feptetrionales  quam  fubfolani  vel  Au- 
ftrifunt  :fictamen  vt  ha?c  interdu  regionum  forte  mu- 
tentur.Nam  fere  ventus  vbique  a  mcditerraneis  regioni- 
bus  veniens,  falubris :  a  mari,grauis  eft.  Neque  foliirn  in 
bono  tempeftatum  habitu  certior  valetudo  eft,  fed  prio- 
res  morbi  quoque(fiqui  inciderunt)leuiores  iunt,&  pro- 
ptius  finiuntur.  Peflimum  ergo  cxlum  eft  quodxgrum 
fecit,adeb  vtin  id  quoquegenus  quod  naturapeius  eft; 
in  hoc  ftatu,falubris  mutatio  fit.  At  a?tas  media  tutiffima 
cft,qus neque  iuuenta:  ealore,nequefene£ruus  frigore 


infeftatunlon 
gis  paret.Co 
cile  nequeo 
fic  matura  fen 
obefum,heb 
motu  nouatur, 
dines,puftula: 

Grajci 
appellat)infania, 
de^illationesojgiwt- 
lis,neruifquem< 
me&inchoantur 
plerifqueab  his  m 
vel  ardentes,vel  terri 
cularum  dolores,\Ic 
partibus,fedmaxime< 


AVRELII 


"s  fenec"tus,acutis  adolefcentia  ma 
inbiliffimu  quadratu  eft,neq;  gra- 
Iga  ftatura  vt  in  iuucnta  decora  eft: 
nficitungracile  corpus  ,  infirmu: 
t^Sfljn  maximequacuq;  humoris 
'r  onfueuerut.Ergo  tulippitn- 
i^abfceftus  corporis(qua: 
!is  atra  (qua  (MKafytoav 
ilis,  angina,grauedines, 
ique  morbi  qui  in  articu- 
ioquiefcunt ,  tum  maxi- 
jeftas  non  quidem  vacat 
iritfebres  velcontinuas, 
ius,alui  deiectiones,  auri- 
cmcros,&in  csteris  quide 
!fccenis,&  quicquid  fudore  homi 


CORN 

A 


C  E  L  S  I 


20 


tenerofque  adhuc  pueros  ferperia  vlcera  oris'qU2  a$9ac 
Grarci  nominant)vomitus,no£turnar  vigilix.aurium  hu- 
mor,circa  vmbilicum  inflammationes  exerceat.  Proprie 
etiam  denrientiii  gingiuaru  exulcerariones,diftentiones 
neruorum,febriculaeintcrdu,alui  deie&iones,  maxillxq; 
caninis  dentibus  orientibus  male  habent.qux  pericula 
pleniflimi  cuiufque  funt,&  cni  maxime  venteradftri&us 
eft. At  vbi  a?tas  paulu  proeeffit,gladular  &vertebraru  qux 
in  fpina  fut,aliqua:  inclinationes,ftriima.,verrucaru  qua: 
da  genera  doletia(«xf  o^tcfiiac,  Graci  appellat)&  plura  a- 
g  lia  tubercula  oriuntur.Incipiente  vero  iam  pube,ex  iifde 
multa:  &  longa:  febres.fanguinis  ex  naribus  curfus:  maxi 
meque  omnis  pueritia  primum  circa  quadragefirnu  die: 
deindefeptimo  menfe,tum  feptimo  anno  ,  poftea  circa. 
pubertatem  periclitatur.  Siqua  etiam  genera  morborum 
in  infantem  inciderut,ac  neque  pubertate,  nequeprimis 
coitibus,neque  in  fcemina  primis  menftruis  finita  funt, 
fere  longa  funt.  Sa:pe  tamen  morbi  pueriles  qui  diutius 
manferunt.terminantur.Adolefcctia  morbis  acutis,item 
comitialibus,tabique  maxime  obiecTa  eft,  fereque  iuue- 
C  nesfunt  quifanguinem  expuunt  .Pofthanc  statem  late- 
rum  &  pulmonis  dolores,lethargus,cholera,infania,  fan- 
guinisperquxdam  etiam  velutora  venaru  (  aiVfpo/A? 
Gra:ciappellat)profufio.In  feneQute  fpiritus  &vrina:  dif 
ficultasjgrauedoarticulorum,  &  renum  dolores ,  neruo- 
rum  refolutiones,malus  corporis  habitus^K^p^^avGrK- 
ci  appellat)  nodhirna:  vigilix,vitia  longiora  aurium,ocu- 
lorum^tiam  nariu,pra:cipueque  foluta  aluus,&  qua:  fe- 
quiitur  hanctormina,  vellsuitas  inteftinorum,ca;teraq} 
fufi  ventris  mala.Pra:ter  hac  graciles,tabes,  deiecTiones, 
deftillationes,item  vifcerum&laterum  dolores  fatigat: 
obefi  plerunque  acutis  morbis  &  difficultate  fpirandi 
ftrangulantur,fubitoque  faepe  moriuntur,quod  in  corpo- 
re  tenuiore  vix  euenit. 

DE     SICNIS     ADVEB  SAE    TA  1  E  T  V- 

dinis  futurx,    Cap.  1 1. 

ANte  aduerfam  autem  valetudinem  (vt  fupra  dixi) 
quaedam  nota:  oriuntur,  quarum  omnium  commu- 
ne  eft,aliterfecorpus  habereatque  confueuir ,  neque  in 
peiustantum,fed  etiam  in  melius.Ergofiplenior  aliquis, 
&  fpeciofior,&  coloratior  faftus  eft,  fufpefta  habere  bo- 
na  fua  debet:qux  quia  neque  in  eodem  habitu  fubfiftere, 
neque  vltra  progredi  poffunt,  fere  retro  quafi  ruina  qua- 
damreuoluuntur.Peius  tamenfignum  eftvbi  aliquisco- 
tra  cofuetudinem  emacruit,&colorem  decoremqueami 
_^fit.  quoniam  in  iis  qua:  fuperat ,  eft  quod  morbus  demat: 
in  iisquje  defunt,  no  eftquod  ipfum  morbum  ferat.Prs 
terhac  protinustimeridebetfi  grauiora  membrafunt, 
fl  crebra  vlcera  oriuutur,  fi  corpus  fupra  confuetudinera. 
incaluit,  fi  grauior  fomnus  preffit ,  fi  turoultuofa  fomnia. 
:  fuerunt,fifepius  expergifcituraliquis  quim  affueuit,de- 
inde  iterum  foporatur,  fi  corpus  dormientis  circa  partes 
aliquas  contra  confuetudirre  infudat,  maximeque  circa 
pe&us,aut  ceruices,aut  crura.vel  genua,vel  coxas.Item  fi 
marcet  animus,fi  loqui  &  moueri  piget ,  fi  corpus  torpet, 
fidolorprarcordiorum  eft,auttotiuspe&oris,  aut  in  plu- 
rimis  venis  capitis ,  fi  falius  plenum  eft  os ,  fi  oculi  cuiq 
dolore  vertuntur,fi  tempora  adftri&a  funt,fi  membra  in- 
horrefcutjfifpiritus  grauior  eft,fi  circa  frontem  intenta: 
venac  mouentur,fi  frequentes  ofcitationes,fi  gehua  quafi 


D 


nem  refoluit. Vix  quicquam  ex  his  in  autumnum  non  in 
cidit.fed  oriuntur  eo  qubque  tempore  febres  incertx,  lie 
nisdolor,aqua  inter  cutem,tabes(quiGra:ci  $%im  nomi- 
nat)vrinx  difFicultas(quam  rpayyvpixv  appellar)  tenuio- 
risinteftini  morbus,quem  «asoc  nominant.  Fit  item  la:- 
uitas  inteftinoi  um(quce  A«tm/>/«  vocatur)coxac  dolores, 
morbi  comitiales:  idemque  tempus  &  diutinis  malis  fa- 
tigatos,&  ab  iftate  tantum  proxima  preffos  interimit,  & 
aliis  nouis  morbis  coficit,&  quofda  logiffimis  implicat, 
maximeque  quartanisjquarperhyeme  quoque  exerceat. 
Nique  aliud  magis  tempus  peftilentiie  patet,cuiufcuque 
tageneris  eft,  quanuis  variis  rationibus  nocet.  Hyems 
autem  capitis  dolores,tuffim,  &  quicquid  in  faucibus,in 
lateribus,in  vifceribus  mali  cotrahitur,irritat.  Ex  tempe 
ftatibus,  Aquilotuffimmouet,  fauces  exafperat,ventrem 
adftringit ,  vrina  fupprimit,  horrores  excitat.item  dolo- 
res  lateris  &pedoris.Sanum  tamen  corpus  fpiffat,&  mo- 
bilius  atque  expedi tius  reddit .  Aufter  aures  hebetat,  fen- 
fus  tardat,capitis  dolores  monet,  aluumfoluit,totum  cor 
pus  efficit  hebes,humidum,languidum.  Cxteri  veti  quo 
v«I  huic  vel  illi  propiores  fiit ,  eo  magis  vicinos  hisillif- 
vc  affe£hisfaciut.Denique  omnis  calor,&  iecur  &liene 
inflamat.mete  hebetat,vt  animadeficiat,vtfanguis  pro- 
rumpat,efficit.Frigus  modo  neruorum  diftentione,  mo- 
do  rigorem  inferr,  (illud  aira,<!/uo(,\d  eft  conuulfio,hoc  E 
«•wvofjGrxcavocenominatur^nigritiem  in  vlceribus, 
horrorem  in  febribus  excitat.In  ficcatibus  acutae  febres, 
lippitudine.s,tormina,vrinaedifficultas,  articulorum  do- 
lores  oriuntur.  Per  imbres  logs  febres,alui  deiediones, 
angina,cancri,morbi  comitiales,refolutio  neruorii .  qua 
7ia.pd^u<ny  Gra?ci  nominant.Neque  foliim  intereft  quales 
dies  fint,fed  etiam  quales  ante  prarcefferint:  fi  hyems  fic- 
ca  feptentrionales  ventoshabuit,verautera  Auftros  & 
pluuias  exhibet,  fere  fubeunt  lippitudines ,  tormina,  fe- 
bres,maxim  eque  in  mollioribus  corporibus:  (ideoqj  pra: 
cipueinmulieribus)fi  vero  Auftri  pluuiasque  hyemem 
occuparut,ver  autem  &  frigidum  &  ficcum  eft,  grauidx 
quidem  fceminx  quibus  tum  adeft  partus,abortu  pericli 
tantunha:  vero  qua:  gignunt ,  imbecillos ,  vixque  vitaies 
edunt:  citeros  lippitudo  arida,&,fifeniores  funt ,  graue- 
dines  atque  deftillationes  male  habet.Atfiaprima  hye- 
me  Auftri  ad  vltimum  ver  continuarunt,laterum  dolo- 
res  &  infania  febricitantium  (quam  tppmnt  appellat)qua 
celeri ime  rapiunt.Vbi  primo  calor  a  primo  vere  orfus,je- 

ftate  quoque  fimilem  exhibet,neceffe  eft  multum  fudore  G  fatigata  funt ,  toti  vero  corpu*  laflitudtne  fentitex  qui» 


in  febribusfubfequi.Atfificca  xftasAquiloneshabuit,au 
tumno  vero  imbres  Auftrique  funt,tota  hyemequxpro- 
xima  eft,tuffis,deftillatio,  raucitas,  in quibufdam  etiam 
tabesoriuntur.Sinautem  autumnus  quoque  arqueficcus 
iifdem  Aquilonibusperflatur  ,  omnibusquide  molliori- 
bus  corponbus(inter  qux  muliebria  effe  propofui)  fecu- 
da  valetudo  contingit :  durioribus  vero  inftare  poffunt 
&  arida:  lippitudines,&  febres  partim  acutar  partim  lon- 
gx,&  hi  morbi  qui  ex  atra  bile  nafcutur.Quod  ad  xrates 
vero  pertinet,pueri,proximiquehis,vere  optime  valent,  H 
&  aflate  prima  tutiflimi  funt:  fenes  a:ftate,  &  autunipri- 
ma  parte:iuueneshyeme,quiq;  interiuuera  feneclutem- 
que  funt.inimicior  fenibus  hycs ,  acftas  adolefcetibus  eft. 
Tum  fiqua  imbecillitas  oiitur,proximum  eftvt  infantcs 


bus  fspe  plura,nunquam  non  aliqua,febrem  antecedunt. 
In  primis  tamen  illud  confiderandum  eft,  nuquid  fa;pius 
horiyn  aliquid  eueniat,ac  ideo  neque  corporis  vlla  diffi- 
culrasfubfequatur.Suntenim  quardam  proprietates  ho- 
minum,finequarum  notitia  non  facile  quicquam  in  fu- 
turUm  prarfagiri  poteft.Facile  itaque  fecurus  eftin  his  ali 
quis  qtia^farpe  finepericulo  euafitnlle  folicitari  debet cui 
hxc  noua  funt,aut  qui  ifta  nunquam  fine  cuftodia  fui  tu* 
ta  habuit. 

Q_VAE    BONA   IN  AEGROTANTIBVS 

fignafint,      Cap.    i  I  i. 

VB I  vero  febris  aliquem  occupat,  fcire  licet  nou  pe- 
riclitari  fi  in  latus  aut  dexttum  aut  finiftrum  (vt  ipfj 
vifumeft)cubat,  cruribnspauluw  redu£tis,qui  ferefani 


21 


DE    R  E 


MEDICA 

A 


LIB.  II. 


quoque  iacencis  habitus  eft,fi  facile  conuertitur>  fi  noc"hi 
dormit,fi  interdiu  vigilat,fi  ex  facili  fpirat,fi  non  confli- 
c~tatur,fi  circa  vmbilicum  &  pubem  cutis  plana  eft,fi  pra:- 
cordia  eius  fine  vllo  fenfu  doloris  arqualiter  mollia  in  v- 
traque  partc  funt.Quodfipaulo  tumidiora  funt,fedtame 
digitis  cedunt.&nondolent,  hzc  valetudo,  vt  fpatium 
aliquod  habebit,fic  tuta  erit.Corpus  quoque  quod  xqua- 
liter  molle  &  calidum  eft.quodque  zqualiter  totum  infu 
dar,&  cuius  febricula  eo  fudore  finitur,fecuritatem  polli- 
cetur,quandoiam  ad  fanitatem  venit  corpus.Sternutame 
tum  eciam  interbona  indiciaeft:  &cupiditas  cibi  vela  ^ 
primo  feruata  ,  vel  ctiam  poftfaftidium  orta.  Neque  ter- 
reer  debet  ea  febris  qua:  eodem  die  finita  eft,ac  ne  ea  qui 
dem  qux  quanuis  longioretempore  euanuit,  tamen  an- 
te  alteram  acceflione  ex  toto  quieuit,ficvc  &  corpus  inte- 
grum(quod  «A/K^Wf  Gra:ci  vocanc)fierer.Siquis  aure  in- 
cidit  vomitus,  mixtus  effe  ex  bile  &  pituita  debet ,  &  in 
vrina  fubfidere  album,ljeue,a:quale:fic  vt  etia  fiquz  qua- 
fi  nubeculzinnacarinr,inimum  deferanrur.  Ac  venter  ei 
qui  a  periculo  tutus  eft,  reddit  modo  mollia  figurata,eo- 
dem  fere  tempore  quo  fecunda  valetudine  affueuit,  mo-  c 
do  conuenientiaiis  quae  affumuntunPcior  cita  aluus  eft. 
fed  nehicquidem  terrcre  protinus  debet  fi  matutinis 
temporibuscoaftamagiseftrauc  fi  procedente  tempore 
paulatim  contrahitur,  &  rufa  eft:  neque  foeditate  odoris 
fimilem  aluum  fani hominis  excedit.Ac lumbricos quo- 
que  aliquos  fub  fine  morbi  defcendiffe  nihil  nocet.  Si  in- 
flammatio in fuperioribus  partibus  dolorem  cumoremq; 
fecit,bonum  fignum  eft  fonus  ventris  inde  ad  inferiores 
partes  euolutus ,  magifque  etiam  fi  fine  difficultate  cum 
ftercore  exceffit.  D 

MAIA    SIGNA  AECROTANTIVM, 


ilpala  vrinaeftin 
tetior  in  qua  quafi 
his,fi  tanquam 
tt :  diluta  quoq; 
maxime.  Aluus 
ulofa  etia  qua:  in* 
em  in  cubili  non 
iquidum,aut  albi- 
er  hac  periculum 
Biro,glutinofum» 
Ki;vel,fi  eftaut  liuidum, 
eioris  odoris  quam  ex 
iquod  poftlongas  febres 


COntra,grauis  morbi  periculumeft  vbi  fupinus  aiger 
iacet  porre&is  manibus  &  cruribus,  vbi  refidere  vult 
in  ipfo  acuti  morbi  imperu,  prarcipuequc  pulmonibus 
laborantibus:  vbi  noGurna  vigilia  premitur,  etiamfi  in- 
terdiufomnusaccedittexquotamen  peior  eft  quiinter 
quartam  horam  &  noftem  eft  quam  qui  matucino  tem- 
poread quarram.Peflimum  tamen  ett  fi  fomnusneque 
noclu  nequeinterdiu  accedit.idenim  ferefinecontinuo^  E 
dolore  eflc  non  potett :  zque  vero  lignum  malum  cft,  e- 
tiam  fomnovltra  debitum  vrgeri,peiufque,quomagis  fe 
fopor interdiu  nofluque  continuat.Malietiam  morbi 
teftimonium  eft,vehemeter  &  crtffJro  fpirare,  a  fexto  die 
ccepiffe  inhorrefcere,pus  expuere,vix  excreare ,  dolorem 
habere  continuum,difficulter  fcrre  morbum,  iaclare  bra 
chia  &  crura,fine  voluntate  Iacrymare,habere  humorem 
glutinofum  dentibus  inhxrentc ,  cute  circa  vmbilicu  & 
pube  macra,przcordia  inflamara,doIecia,  dura ,  tumida, 
intenta:magifque  fi  hxc  dextra  parte  quam  finiftra  fiint.  p 
periculofiffimum  tame  eft fi venz  quoque  ibi  veheme- 
teragitantur.Mali  etiam  morbi  fignum  eft,nimisceleri- 
teremacrefcere,caput  &pcdes  maniifque  calidashabere> 
vcntre  &lateribus  frigentibus,aut  frigidas  extremas  par- 
tes,acuto  morbo  vrgcre,aut  poft  fudorem  inhorrefcere, 
aut  poft  vomitum  fingultum  effe  ,  velrubere  oculos, 
aut  poft  cupiditatem  cibi,poftve  longas  febres  hunc 
faftidire,aut  multum  fudarejmaximdquefrigido  fudore, 
aut  habere  fudores  non  per  totum  corpus  xquales,  quiq; 
febrem  non  finiant,&eas  febres  qusquotidie  tempore  q 
eodem  reuertantur,  quzve  femper  pares acceffiones ha- 
beat,neque  tertio  quoque  die  leuentur ,  quxve  c5cinuet, 
velper  accefliones  increfcant,  per  difceffiones  tantum 
molliantur,nec  vnquam  integrum  corpus  dimittant.Pef- 
fimum  eft  fi  ne  leuatur  quidem  febris,fed  ajque  concita- 
ta  continuat.  Periculofum  eftetiam  poft  arquacu  mor- 
bu  febre  oriri,vtiquc  fi  prarcordia  dextraparte  dura  ma- 
fcrut,ac  doletibus  his la:ua.Nulla  acuta  febris  leuiter  ter- 
rere  eos  debet:  neque  vnqua  in  acuta  febre,  vt  a  fomno, 
no  eft  terribilis  neruoru  diftetio.Timere  etia  ex  fomno, 
jnali  morbi  eft :  itemque  in  prima  febre  protinus  mecem 
effe  curbaram,membrumve  aliquod  effe  refolutu.Ex  quo 
cafu  quanuis  vita  redditur,  tamen  id  fere  membrum  de- 
bilitatur:vomitus  eciipericulofuseftfincerzpiuics  rel 


bilis.peiorquefi  viridis  autnige 
qua  fubfidunt  fubrubra 
filaquxdam  cenuiaacque 
ex  furfuribusfa&asnu 
atque  alba,vitiofa  eft ,  fed  in  phn 
autem  mala  eft  ex  toto 
ter  febres  fluens  con 
patitur,vtique  fi  quod 
dum,autpallidum  ,au^ 
oftenditid  quod  excerUfif| 
heue,album,idemque  ' 
autbihofum,aut  cruent 
confuetudine.  Malum 
fincerum  eft. 

OE      flGNIS  '^1^1  MORBI, 

Cap.  v. 

POS  T  harc  indicia  notu  eft  logum  morbu  fieri:  fic  e- 
nim  neceffc  eft,nifi  occidir  .  Neque  vlla  aliafpesin 
malismagnis  eft  quam  vtimpecum  morbitrahendo  ali- 
quiseffugiat,porrigaturquein  id  rempus  quod  curationi 
locum  przftet.  Protinus  tame  fignaquxdam  funt  ex  qui- 
bus  colligerepoffumus,movbum,etfi  non  intererr>erir,15 
gius  tamen  tempus  habiturum.  Vbi  frigidus  fudor  inter 
febresnon  acutas  circa  caput  tantum  &  ceruices  oiitur, 
aut  vbi  febre  non  quiefcente  corpus  infudat,aut  vbi  cor- 
pus  modo  frigidum,modo  calidum  eft ,  &  color  alius  ex 
alio  fit,aut  vbi  quod  inter  febres  aliqua  parte  abfceffit,ad 
fanitatem  no  peruenit,  aut  vbi  a:ger  pro  fpatio  parum  e- 
macrefcit :  itemfi  vrina  modo  liquida  &pura  eft,  modo 
habet  quarda  fubfidetia:fi  lsuia  atque  alba  rubrave  funt: 
qua:  in  ea  fubfidunt:  autfi  quafdam  quafi  maculas  reprz- 
fentat,aut  fi  bullulas  excitat. 

 » D  E     1NDICIIS  MORTISj 

Cap.  v  i. 

SE  D  inter  harcquidem  propofito  metu  fpestamen  fu^ 
pereft.Ad  vltima  veroiam  vcntum  effe  teftantur ,  na- 
res  acuts,coilapfatempora,oculi  cocaui,frigidajlangui- 
darque  aures,&  imis  partibus  leniter  verfar.-cutis  circa  fr5 
te  dura  &  inteta,  color  aut  niger  aut  perpallidus :  multo- 
que  magis  fi  ita  hac  funt  vt  neque  v  igilia  przcefferit,ne- 
que  ventris  refoIutio,neque  inedia.Ex  quibus  caufis  inter 
du  harc  fpecies  oritur,fed  vno  die  finitur  :  itaque  diutius 
durans.monis  index  eft.  Si  vero  in  morbo  vetere  iam  tri 
duo  ralis  eft,in  propinquo  mors  eft:  magifquefi  prarter 
hzcoculi  quoque  lumen  refugiunt  &  illapymant,qua> 
que  in  his  alba  effedeber.t,  uibefcunt,  atque  miifdem 
venula:pallent:pituitaquein  his  innatans,nouiffime  an- 
gulis  inharrefcit:alterque  ex  his  minor  eft.hique  aut  vehe 
menteriubfederunt,aut  facl:i  tumidiores  funt,perque  fo- 
mnum  palpebrznoncommittuntur,fedintcrhas  exal- 
bo  oculorum  aliquid  apparet:neque  id  flues  aluus  expref 
fits  ezdemquepalpebra:  pallent,  &idem  pallor  Iabra  & 
nares  decolorat:  eademque  labra,&  nares,ocu!ique,&  pal 
pebra:,&  fupercilia  ,aliquaveex  his  peruertuntur:  ifque 
propter  imbecillitate  iam  nonaudit,autnonvidet  .Eadc 
mors  denuntiatur,  \  bi  zgcr  fupinus  cubat ,  eique  genua 
contracta  funt,  vbi  deorfum  ad  pedes  fubinde  delabitur, 
vbi  brachia  &  crura  nudat,&  inarquabiliter  difpergit,ne- 
quehiscalorfubeft:  vbihiat,vbi  affidue  dormit:vbi  is 
qui  mentis  fua:  non  eft,neque  id  facere  fanus  folet,denti- 
3  bus  ftridet.vbi  vlcus  quod  autante  aut  in  ipfo  morbona 
tum  eft,aridum,&  aut  pallidum  aut  liuidum  factumeft. 
llla  quoque  mortis  indicia  funt ,  vngues  digitique  palli-. 
di,frigidusfpiritus:autfimanibusquisin  febre  &acuto 
morbo,vel  infania,pulmonifve  dolore  vel  capitis,  in  ve- 
fte  floccos  legitjfimbriafve  diducit,vel  in  adiuclo  parie- 
te  fiqua  minuta  eminent,carpit.  Dolores  etiam  circa  co- 
xas  &  inferiores  partes  orti.fi  ad  vifcera  tranfierunt,fiibi 
toque  defierunt,mortem  fubeffe  teftantur,magifquefia- 
lia  quoque  figna  accefferunt.  Nequeis  feruari  poteft  qui 
H  fine  vllo  tremore  febricitans,fubito  ftragulatur,aurde- 
uorarefaliuam  fuam  non  poteft,  cuive  in  eodem  febris 
corporifque  habitu  ceruix  conuertitur,fic  vt  deuorare  a:- 
que  nihil  poffit  :autcui  fimul&  continua  febris  &  vl- 
tima  corpoiis  infirmitas  eft,aut  cui  febre  non  quie» 


*3 

fcentc  exterior 
tim  faciac:aut  qul 
lirio&fpirandi 
tro  exceptus  di; 
mutuit.Is  eniin  fjj 
fumitur,nifi  aut 
tas  folui  debet,Ii 
morbo  facilc  coh 
ger,&  cui  protinus 
vel  fuprifeoftedit 
quum  iam  longo  mor 
affe&um:fputum  eti 
-paratim  ifta,fiue  mi 


AVRELII    CORN.    CELSI  *4 

et,  interior  fic  calet  vtetiamfi-  A  conco&a  fertur  vrina ,  cruditatem  effe  manifeftum  eft. 

Quibusdiu  colorfine  morbo  regio  malus  eft_,hi  vel  ca- 


que  non  quiefcente:fimul  &  de 
vexatur:  aUt  qui  epotovera- 
r.uorum  eftraut  qui  ebrius  ob- 
itruornm  diftentione,con 
,aut  eo  tempore  quo  ebrie 
je/quoque  grauidaacuto 
\  frtii  lomnus  dolorem  au- 
morbo  bilis  atra  vel  infra 
ter.utrum  modo  Ce  prompfit, 
'CM;puK.eius  effetextenuatum  & 
im  &  purulentum,  fiue  fe- 
a  pfgy^uunt,  mteritus  periculum 
oftcdunt.  A-c  fi  circa  feptij^ftna,  diem  tale  efle  cccpit,pro- 
ximumeft  vtiscirca  quaffsrndecimum  diem  decedat, 
nifi  alia  figna  meliora  peiora  ve  acceflerint :  qux  quo  la:- 
uiora  grauwrave  fubfequuta  funt,eo  vel  feriorem  mortc 
vel  maturiorem  denuntiant  .Sudor  quoque  frigidus  in 
acuta  febre  peftiferus  eft,atque  in  omni  morbo  vomittfs 
qui  varius  &  multorum  colorum  eft,prxcipueque  fi  ma- 
lusin  hoc  odoreft.Ac  fanguinem  quoque  inrebre  vo- 
muifle,peftiferu  eft.Vrina  verorubra  &  tenuisjn  niagna.. 
crud  itnte  effeconfueuit,&  fape,  antequam  fpatio  matu- 
refcat,hominem  rapit.Itaque  fi  talis  diutius  pcrmanet,pe 
ficuhim  mortisoftendit.Tefliimf  tamen  eft  pncipueque 
mortifera,nigra,crafla,mali  odoris:  atque  in  viris  quide, 
&mulieribus  talis  deterrimaeft;  in  pueris  verb,  qua:  te- 
nuis  &  diiuta  eft  .  Aluus  quoque  vana  peftifera  eft,  qua: 
ftrigmetu,  fanguine,bilem  viridem,aliquid  modo  diuer 
fis  teporib9,modo  fimul  &  in  mixtura  quada,difcreta  ta- 
me,reprarfentat.Sed  hac  quidepoteftpauloayuti9trahe- 
re.  In  prascipitiveroia  efle  denuciat,qua:li(.^ida,  eadem 
quevel  nigra,  velpallida  ,  vel  pinguis  eft  ,  flfjquefima- 
gnafceditasodoris  accefllt.  lllud  interrogari  me  poffe 
ab  aliquo  fcio,fi  certa  futurx  mortis  indicia  funt,quomo 
do  interdu  deferti  a  medicis  conualefcnnr,  quofdamque 
fama  prodiderit  in  ipfis  funenbus  reuixiflc.  Quinetiam 
vir  iure  magni  nominis  Democritus ,  nefinita:  quidem 
vita:  fatis  certas  notas  efle  propofuitquibus  medici  cre- 
didiflenr.adeo  illud  non  reliquit  vt  ccrta  aliqua  figna  fu- 
tura:  morriseffent .  Aduerfusquos  ne  illudquidem  dici, 
qubdin  vicino  frpe  qua:dam  nota:pofita:  non  bonosfed 
imperitos  medicos  decipiunt :  quod  Afclepiades  funeri 
obuius  intellexit,  eum  viuere  qui  efferebatur,  neproti- 
nuscrimen  artis  effet,fiquod  profefforis  fit.  Iilatamen 
moderatius  fubiiciam,conieCturalem  artem  efle  medici 
nam,rationertique  coiectura:  talem  effe ,  vt  quum  fiepius 
aliquando  refponderit,interdum  tamen  fallat  nos.Siquid 
itaquevixin  millefimo  corpore  aliquando  decipit,id 
notam  non  habet,qiuim  per  innumerabiles  hominesref- 
pondeat,idque  non  in  iis  tannim  qua:  peftifera  funt  dico 
fed  in  iis  quoque  qua:  falutaria.  Siquidem  etiam  fpes  in- 
terdum fruftratur,  &  moritur  aliquis  de  quo  medicus  fe- 
curus  primo  fuit:qua:que  mededi  caufa  reperta  funt,  no- 
nunquam  in  peiusaliquidconuertunt .  Nequeid  euitare 
humana  imbecillitas  in  tanta  varietate  corporum  poteft. 
Sed  eft  tamen  medicina'  fide.s,  qux  multo  fapius  pe'rque 
multo  plures  a:gros  prodeft.  Neque  rame  ignorare  opor- 
tet,in.acutis  morbis fallaces  magis  notas  effe  &  falutis  & 
mortis. 

D  E     N  O  T  I  S     Q_V  A  S     A  L  I  QJV  I  S   I  N 

lingulis  morborum  generibus  habere 
poffit,    Cap.  vii. 

SED  quu  propofuerim  figna  qux  in  omni  aduerfa  va 
letudine  comunia  effe  confueuerur,  ea  quoque  ttanf- 
ibo  ,  vt  quas  aliquis  in  fingulis  morborum  generibus  ha- 
bere  poffit  notas,indicem.Qua:dam  autem  funtqua:  an- 
te  febres,qua:dam  qux  inter  eas,quid  aut  intus  fit,aut  ve- 
turum  fit,oftendunt.Ante  febres,fi  caput  graue  eft,aut  ex 
fomno  oculi  caligant,aut  frequentia  fternutamenta  funt, 


pitisjdoloribus  coflicHtur,vel  terram  edunt.Qui  diu  RaT 
JTenrfaciem^allidam  oTtTTm I d am , a u rca~prre", a"  ut  v  ifceri- 
bus,aut  aluolaborant.  Si  in  continua  febre  puero  venter 
nihil  reddit,  mutaturque  ei  color,nec  fomnus  accedit, 
ploratque  is  aflidue ,  metuenda  neruoi  um  diftentio  eft. 
Frequens  autem  deftillatio  in  corpore  tenui ,  longoque, 
tabem  timendam  effe  teftatur.  Vbi  pluribus  diebus  non 
defcedit  aluus,docet  aut  fubitam  deied~rionem,aut  febri- 
B  culam  inftare.Vbi  pedes  turgent,longa:  deieclionesfunr. 
Vbi  dolor  in  imo  ventre  &  in  coxis  eft,aqua  inter  cute  in 
ftat:  fed  hoc  morbi  genus  ab  ilibus  oriri  folet.  Idem  pro- 
pofitum  periculum  eft  iis  quibus  \  oluntas  defidendi  eft, 
venter  nihil  reddit  nifi  &  a:gre  &  durum,  tumor  in  pedi 
bus  eft  :  idemq;  modo  dextra,modo  finiftra  parte  vetris 
inuicem  oritur,atque  finitur.fed  a  iecinore  id  malu  pro- 
ficifci  videtur.Eiufdem  morbi  nota  eft  vbi  circa  vmbili- 
cum  inteftinatorquentur,(s)oo^o»  Gra:ci  nominant)coxa:- 
que  dolores  manent,eaque  neque  tempore  neque  rcme- 
C  rliis  foluuntur.  Dolor  autem  articulorum  ,  prout  in  pedi- 
bus,  manibufve,  aut  alia  qualibet  partefic  eftvteoloco 
nerui  contrahantur.autfi  id  membrum  exleui  caufa  fa- 
tigatum,aque  frigido  calidoque  offenditur, ■m^ti-^a^ 
^axafvcjvel  eius  articuli  in  quo  id  fentitur  ,  morbum 
futurum  effe  denuntiat.  Quibus  in  pueritia  fanguis  ex 
naribus  fluxit,dein  fluere  defiit ,  hi  vel  capitis  doloribus 
confli&entur  necefle  eft,vel  in  articulis  aliquas  exulcera- 
tiones  graueshabeant,vel  aliquo  morbo  etiam  debiliten- 
tur.  Quibus  faminis  menftrua  non  proueniunt,neceffe 
D  eft  capitisacetbiffimi  dolores  finr,vel  quaslibet  alia  pars 
morbo  infeftetur.Eademque  iispericula  funtquibus  ar 
ticuloru  vitia^dolores^tumor^fqjjfine  podagxa-limilibirf 
quemorbisjoriutur&definut:  vtiquefifiepe  teporaiif- 
dem  dolent,  nodluque  corpora  infudant,  frons  prurir, 
lippitudinis  metus  eft.Si  mulier  apartu  vehementes  do- 
loreshabet,neq;  alia  prarterea  figna  mala  funt,circa  vice- 
fimum  diem  aut  fanguisper  nares  erumpet,aut  in  infe 
rioribus  partibus  aliquid  abfcedet.Quicunque  etiam  do- 
lorem  ingentem  circa  tempora  &  frontem  habebit,is  al- 
E  terutra rationeeu finiet:mag'ifque,fi iuueniserit,perfan- 
guinis  profufionem:fi  fenior,  per  fuppurationem.  Febris 
autem  qua:  fubitb  fineratione,fine  bonis  fignis  finita  eft, 
fere  reuertitur.  Cuifaucesfanguine  &  interdiu  &  no&u 
replentur,fic  vt  neque  capitis  dolores,  neque  pra:cordio- 
rum,neque  tuffis,neque  vomitus,neque  febricula  pra:cef 
ferir,  huius  aut  in  naribus,autin  faucibus  vlcus  reperie- 
tur.  Si  mulieri  ex  inguine  febricula  orta  eft,neque  caufa 
apparet,vlcus  in  vulua  eft.  Vrina  aute  craffa  ex  qua  quod 
defidet  album  eft,fignificat  circa  articulos  aut  circa  vifce 
^  ra  dolorem  metumque  morbi  effe:  eadem  viridis  aut 
vifcerum  dolorem  rumoremque  cum  aliquo  periculo 
fubeffe,aut  certe  corpus  integrum  non  effe  teftatur.  At  ll 
fanguis  aut  pus in  vrina  eft,vel  vefica  vel  renes  exulcerati 
funt.Si  hJec  craffa  carunculas  quafdam  exiguas  quafi  ca- 
pillos  habet,autfi  bullat,  &male  olet,  &  interdum  quafi 
arenam,interdum  quafi  fanguinem  trahit,  dolentautem 
coxar.quarque  inter  has  fuperque  pubem  funt,  &  accedut 
frequentes  ru£tus;interdum  vomitus  biliofus  ,extremarq} 
partes  frigefcunt,vrina:  crebra  cupiditas,fed  magna  difH 
G  cultas  eft,&  quod  inde  excretum  eft,aqui  fimile,  vel  ru- 
fumvel  pallidum  eft,paulum  tamen  in  eo  leuamenti 
eft,aluus  verb  cum  multo  fpiritu  redditur,  vtique  in  reni- 
bus  vitiu  eft.At  fi  paulatim  deftillat,velfi  fanguisper  hac 
editur,&  in  eo  quada  crueta  concreta  funt ,  idque  ipfum 
cum  difficultate  redditur,&  circa  pubem  inferiorespar- 
tesdolent,  ineadem  vefica  vitiumeft.  Calculofi  verb 
his  indiciis  cognofcutunDifficulter  vrina  redditur,pau- 
latimque  interdumetiam  fine  voluntate  deftillat.eadem 
arenofa  eft,nonnunquam  aut  fanguis,aut  cruentum  auc 


circa  caput  aliquispituitximpetus  timeri  poteft.Sifan-  purulentum  aliquidcum  ea  excernitur :  eamque  quidam 

guis  ant  calor  abundat,proximum  eft  vt  aliqua  parte  pro  promptiusrecli,quida  refupinati,maximcque  ii  qui  gra- 

fluuium  fanguinisfiaflSi  finecaulTquisemacrefcit,  ncTin"  descalculos  habet,quidam  etiam  inclinati,  reddunt,co- 

malum  habitum  corpus  eius  recTdat  rrietus  eftiS^i  prscor  lemque  extededo,dolore  leuat-  Grauitatis  quoque  cuiuf- 

dia  dolent,aut  inflammatio  grauis  eft,  autnon  totodic  dara  meapartefcnfus  eft :  atque  ca  curfu  omnique  motu 


D  E   R  E    MEDICA     LIB.  II. 


D 


1$ 

augemur.Quida  etiamquum  torquentur ,  pedes  inter  fe 
fubinde  mutatis  vicibus  implicat.Fcemina:  vero  oras  na 
turaliu  fuoru  manibus  admotis  fcabere  crebro  cogutur. 
Nonuqua  fi  digitii  admoueriit,vbi  veficx  ceruice  is  vr- 
getjCalculumfentiunt.Atquifpumantem  fanguinem  ex- 
creant ,  iis  in  pulmone  vitium  eft .  Mulieri  grauida:fine 
modofufa  aluus  elidere  partum  poteft :  eidem  filacex 
mamniis  profluit,  imbecillum  eftquod  intus  gerit:  du- 
rx  mamma:  fanum  illud  efleteftantur.  Frequens  fingul- 
tus,  &pra:ter  confuetudiuem  continuus,  iecurinflam- 
matum  efle  fignificat.  Si  tumoresfuper  vlcera  fubitoef- 
fedefierunt,  idqueateigo  incidit,vel  diftentio  neruo- 
rum  vel  rigor  timeri  poteft:  at  fi  a  priore  parte  id  euenir, 
vcllateris  acutus  dolor,  vel  infania  expectanda  eft.  Inter- 
dum  etiam  huiufmodi  cafum  ,  qua:  tutiffima  tnterhic 
eft,profufio  alui fequitur.  Si  ora  venarum  ,fanguinem 
folita  fundere,fubito  fuppreffa  funt,  aut  aqua  inter  cutem 
aut  tabes  fequitur  .Eadem  tabes  fubit  fi  in  lateris  dolo- 
re  orta  fuppuratio ,  intra  quadraginta  dies  purgari  non 
potuit.  Atfilonga  triflitia  cumlongo  ttmore  &vigilia 
eft,atra:  bilis  morbus  fubeft.  Quibus  fape  ex  naribus  fluit 
fanguis  ,  iis  vt  lien  tumet,  aut  capitis  dolores  funt,  quos 
fequitur,autqua:dam  anteoculos  tanquam  imaginesob- 
uerfcntur.At  quibus  magnilienes  funt ,  his  gingiua:  ma- 
lxfunt,&os  olet,  aut  fanguts  aliqua  parte  prorumpir. 
Quorum  fi  nihil  euenit,  neceffe  eft  in  cruribus  mala  \  1- 
cera,  &  ex  his  nigrx  cicatrices  fiant .  Quibus  caufa  dolo- 
ris,  rieque  fenfus  eiuseft,  his  mens  labat.  Si  in  ventrem 
fanguisconfluxit,  ibi  in  pus  verticur.  Si  a  coxis  &  ab  in- 
ferioribus  partibusdolor  in  peclus  tranfit ,  neque  vllum 
fignnm  malum  acceflit, fuppurationis  eo  Ioco  pericu- 
lum  eft.  Quibus  fine  febre  aliqua  ex  parte  dolor  aur  pru- 
rigo  cum  rubore  aut  calore  eft ,  ibi  aliquid  fuppurat .  V- 
rina  quoque  quac  in  homine  fano  parum  liquida  eft,  cir- 
ca  aures  futuram  aliquam  fuppura:ionem  efle  denun- 
tiat.  Hxc  vero  cumfinefebrequoqtievel  latentium  vel 
fururarum  rerum  notas  habeant ,  multo  certiora  funt  v- 
bi  febvisaccefiit,atqueetiamaliorum  movborumtum 
figna  nafcuntur.  Ergo  protinus  infania  timenda  eft  vbi 
expeditioralicuiusquam  fam  fuit ,  fermo  eft ,  fubiraque  E 
loquacitas  orta  eft,&  harc  ipfa  folito  audacior:  aut  vbi  ra- 
ro  quis  &  vehementer  fpirat,  venafque  concitatas  habet» 
pracordiis  duris  &  tumentibus .  Oculoium  quoque  fre- 
quens  motus,  &  in  capitis  dolore  offufa:  oculis  tenebrar, 
vel  nullo  dolore  fubftante  fomnus  ereptus,  continuata- 
que  nocle  &  die  vigilia,  velproftratum  contra  confue- 
tudinem  corpus  in  ventrem  ,fic  vtipfius  alui  dolor  id 
non  coegeiit,item  robufto  adhuc  corpore  infolitus  den- 
tium  ftridor,infanix  figna  funt. Siquid  etiam  abfcefllr, 
&  antequam  f  lppuraret ,  manente  adhuc  corpore  infoli-  J 
ta  febrefubfedit,periculum  afTertprimum  furoris,  dein- 
de  interitus.Auris  quoque  dolor  acutus,cum  febre  conti- 
nua  vehementique  fape  mentemturbat,& ex  eo  cafu  iu- 
niores  interdum  intrafeptimum  diem  moriuntur,fenio- 
res  tardius  :quoniamneque  xquemagnas  febres  expe- 
riuntur,neque  a?que  infaniunt:ita  fuftinent,  dum  is  affe- 
ftus  intus  vetfatur.  Suffufa:  quoque  fanguine  mulieris 
itijmmi,  furorem  venturum  efle  teftantur .  Quibus  au- 
tem  longa:  febres  funt ,  his  abfceffus  aliqui ,  aut  articulo- 
rum  doloreserunt.Quorum  faucibus  in  febre  eliditur 
fptritusjinftat  his  neruorum  diftentio.Si  angina  fubitb  fi- 
nita  eft,in  pulmonem  id  malum  tranfir,  idque  fape  intra 
feptimum  diem  occidit.quod  nifiincidat,  fequitur  vt  a- 
liquaparte  fuppuret:  deinde  poft  alui  longam  refolutio- 
nem,tormina:poft  ha?c  inteftinorum  laruitas  oritur  :  poft 
nimins  deftillationes,tabes.poft  lateris  dolores,vitiapul- 
monum.poft  ha:c,  infania:  poft  magnos  feruores  corpo- 
ris,  neruorum  rigor  aut  diftentio .  Vbi  caput  vulneratum 
eft.dclirium  :vbi  vigilia  torfit,  neruorum  diftentio:  vfei 
v*hement 
fluuiumerlt 


u 


on,  fuftulerunr* 
e  in  adolefcC" 
caligo,  aut  ca- 
b>is  partibus 
jfllemhabenr, 
|  ha;retque  per 
s  partibus  fit 
ca  aures  erum- 
purarionem  fe- 
cordiis  quanj  is 
in  febre  eft,  vel  in 
it.Interdu  quoque 
f  alia  falutana  figna 
fra  n  fu  erfum  feptum 


lentia  ante  vicefimum  diem  homin 
neque fanguis  ex  naribus  fluxit,  max 
tibus:  vtique  fi inter  principia  aut  j 
pitis  dolores  fuerunt ,  fed  quum  t  " 
aliquid  abfcedit.At  fi  prxcordia 
neque  habere  intra  fexaginta  d- 
omne  id  tempus  febris ,  tum 
abfceffus:ac,fiinteripfa  vlcei 
pir.  Quumque  omnis  logus  ttii 
refpectet ,  magis  eo  tenditisqi 
qui  infra  eft .  Si  laffitudinis  etia 
maxillis,vel  in  aniculis  aliquid  a 
vrina  tenuis  &  cruda  ,  fic  dfu  fert 
fint ,  exque  eo  cafu  plerunquc  i 

(quod<f;a'<pDa>/"A  Grarci  vocaf)fit  abrcefius.  Dolor  autem 
pulmonis,  fi  neque  perfpura,  neque  per  cucurbitulas,ne- 
queperfanguinisdetracrionem  ,  neque  per  vicTus  ratio- 
nem  finitus  eft,vomicasaliquasiutei  du  excitat,aut  circa 
vicefimum  diem,autcirca  quadragcfimu,nonnunquam 
etiam  circa  fexagefimu  .  Numerabimus  aurem  ab  eo  die 
quo  primum  ftbricitauit  aliquis,aut  inhorruit,ai<tgraui- 
tatem  eius  partisfenfit.Sed  hasvomica:  modoa  pulmo- 
ne,modo  a  contraria  partenafcuntur .  Quodfuppurat  al> 
ea  partequam  afficit,dolorem  inflammationemque  con- 
citat,ipfum  calidius  eft:&  fi  in  paitem  fuam  aliquisdecu- 
buit,onerare  eam  ex  pondere  aliquo  viderur.Omnis  etii 
fuppuratio  qua:  nondum  oculis  patet,fic  deprehendi  po- 
teft:Si  febris  non  dimittit,  eique  interdiu  leuior  eft,  no" 
c~tu  increfcir,multus  fudor  oritur,  cupiditas  ruffiendi  eft, 
&  penc  nihil  in  tufli  excreatur ,  ocuh  caui  funr ,  mala:  ru- 
benr,vena»  fublingua  inalbefcut,in  manibus  fiunt  adun- 
ci  vngues,digiti,  maximeque  fummi  pallent,  inpedibus 
tumores  funt,  fpiritus  djfficilius  trahitur  ,  cibi  faftidium 
eft,puftula:  toto  corporeoriuntur.Quod  fi  protinus  initio 
dolor  cV  tuflis  futt,&  Ipiritus  difficultas,  vomica  vel  ante 
velcirca  vicefimumdiem  erumpet.  Siferiusifta  cccpe- 
rint,necefie  cft  quidem  increfcat,  fed  quo  minus  cit6  af- 
fecerint,eo  tai  dius  foIuentur.SoIent  etiam  in  graui  mor- 
bopedescum  digitis  vnguibufque  nigrefcere.  Qupdii 
non  eft  morsconfequuta,&  reliquum corpus  inualuit.pe- 
des  tamen  decidunt. 

Q^V  AE    NOTAE    IN   Q_V  O  Q_V  E  MORBIGE-1 

nere,vel  fpem,vel  pericula  oftendant, 
Cap.  vni. 


uentur,fanguinis  pro- 
atto  veropluribus  morbis  excitatur. 
Kam  fi  longa:  febres  fine  dolore,  fine  manifefta  caufa  re- 
manct,in  aliquam  partem  id  malum  incumbit,in  iunio- 
ribus  tantum:in  fenioribus  ex  eiufmodi  mOrbo  quartana 
ferc  nafcitur.  Eadem  fuppufatio  fit  fiprarcodia  durado- 


SEquitur  vt  in  quoque  morbi  genere  proprias  notss  er- 
plicem  qux  velfpem  vcl  periculum  oftendat.Ex  vefi- 
cj  dolente,fi  puruleta  vrina  proceffir,inque  ea  leue  &  al- 
bum  fubfedit,metu  detrahit:  in  pulmonis  morbo,  fi  fpu- 
to  ipfe  leuatur  do!or,quanuis id  purulentum  *ft  ,tamen  a:— 
p  ger  facile  (pirar,facile  excreat,  morbum  ipfum  non  diffi- 
culter  fert,poteft  ei  fecunda  valetudo  contingere.Neque 
interinitiaterreri  conuenit,fiprotinus  fputu  miftum  efl: 
rufo  quodam  &  fanguine.dummodo  ftatim  edatur.Late^, 
rum  dolores  fuppuratione  facla,  deinde  intra  quadrage- 
fimum  diem  purgata  finiutur.  Si  in  iocinore  vomica  eft, 
&ex  ea  fertur  puspuru  &album,falus  ei  facilis  i  Id  enim 
malum  in  tunica  eft  •  Ex  fuppurationibus  vcro  ha:  tolera- 
bilcs  funt  qua:  in  exteriorem  partem  ferutur  &  acuuntur: 
%i  ex  his  qua:  intus  procedunr,  ha:  lauiores  qua:  contra  fe 
G  cutc  non  afticiunt,eamque  &  fine  dolore  effe,&  eiufdem 
coloris  cuius  reliqua:  partes  funt,  finunt  effe  .  Pus  quoque 
quacunque  parte  crumpit ,  fi  eft  leue ,  album  &  vnius  co- 
loris,  finc  vllo  metu  eft,&  quo  effufo,  febris  protinus  c5- 
quieuit ,  defieriinrque  vrgere  cibi  faftidium  ,  &  potionis 
defiderium :  fiquando  ctiam  fuppurario  defcendit  ir» 
crura,  fputumque  eiufdem  fadtum  pro  rufo  purulen- 
tum  eft,periculi  minus  eft.At  in  tabe  eius  quifaluus 
futurus  eft,  fputum  effe  debctalbum,  iqualetotum,  e- 
lufdemque  coloris ,  fine  pituita  ,  eique  etiamfimile  effe 
H  oportet  fiquid  in  nares  a  capite  deftillat.  Loge  optimumi 
eft  febrem  omnino  non  effe:fecundum  eft,tantulun» 
effe  vt  rieque  cibum  impediat,  neque  crebmm  fitim  fa- 
ciat.Aluus  m  hac  valetudine  ea  tuta  eft  qux  quotidiecoa-' 
fta,eaque  couenientia  his  qux  affumutur,reddit.Corpui 
id  quodminimetenue,maximequelati  pecToris  atque 

BBb.i. 


27 

fetofi  eft,  cu 
tabem  fi  muji 
ca  peclus  at 
eruprtdeuarrj 
tis  arque  fe 
fanguis,vomi 
Aqua  autem  iri 
amecedente  r« 
fuperuenit.  Vti 
fi  nullus  dolnr ,  fi 
extremis  parttbus 
fis,nulla  iins,  fi  lin 
ficibi  cupiditas 
per  fe  excernit  rnolli 
vini  mutatioue  &  ep 


AVRELII  CORN.  CELSI 


28 


rtilago  exigua  &  carhofa  cft .  Super  A 
ic  fuppreffa  mcftrua  fuerut,&  cir- 
jfdolor  manfit,  fubitbque  fanguis 
Jt.  Nam  &  tuilis  minuitur,  &  fi- 
,;  nmnt .  Sed  iifdem  ferc  nifi  redtt 
t.qu.e  quo  cruetior,eo  melior  eft. 
HEmi  nme  ternbdis  tftqua:  nullo 
deinde  qua:  longo  morbo 
<^     lifer»  funt,  fi  fpiritus  facilis, 
-  <^rpus  eft,  a:qualiterque  ln 
(?  r*,lpyentermollis,  finullatuf-  B 
i     -rfffmnum  quidem  inarefcit, 


'^ej  gr  medicamentis  mouetur,  fi 
u*ata,fi  cxtenuatur,fi  vrina& 
uibus  medicamentis  muta- 
tur.  fi  corpus  fine  Iaituu3nfe  eft,  &  morbum  facilc  fufti- 
net.Siquidem  in  quo.omnia  hxc  funt,is  ex  toto  tutus  eft: 
in  quo  plura  ex  hts  funtyis  in  bona  fpe  tft  .  Articulorum 
vero  vitia,vt  podagra:  chiragrxque,ii  iuuenes  tentarunt, 
neque  callum  induxerunt  folui  poflunt,  maximtque  tor- 
minibusleniuntur,  &  exquocunque  modo  venter  fluit.  C 
Item  morbus  comitialis  ante  puberratem  ortus  non  a-grc" 
finitur  :  &in  quo  ab  vna  parte  corpovis,ven:entis  accef- 
fionis  fenfus  incipit ,  optimum  eftamanibus  pedibufve 
initium  fieri,deinde  a  lateribus :  pcffimu  intev  hxc,a  ca- 
pite.  Atque  in  his  quoque  ea  maxime  profunt  qua:  per  de- 
iecliones  excernuntur.Ipfa  autem  deiectio  fine  vlla  noxa 
eft  qux  fine  febre  eft,fi  celeriter  definir,fi  contrado  ven- 
tre  nullus  motus  eius  fcntitur.fi  extremnm  aluum  fpiritus 
fequitur  .  Acria  tormina  quidem  periculofa  nonfunt  fi 
fanguis  &ftrigmenta  defcendunt,dum  febris  ca:tera?que  D 
acceliiones  huiusmorbi  abfint ,  adco  vt  enam  grauida 
mulier  non  foltim  rcferuari  pofllt ,  fed  eti  im  partum  re- 
feruare  .Prodeftque  in  hoc  m«rbo  ,fi  iam  xtate  aliquis 
proceflit  .  Contra  inreftinorum  lxuitas  facilius  a  teneris 
ietatibus  depellitur,vtique  fi  fieri  vrina  &  ali  cibo  corpus 
incipit.Eadem  artas  prodeft &  in  coxa:  dol  ore,  &hume- 
rorum,&  tn  omni  refolutioneneruoru.  Ex  quibus  coxa, 
fi  fine  torpore  eft,  fi  leuiter  friget,quanuis  magnos  dolo- 
res  habet ,  tamen  &  facile  &  mature  fanatur ,  rcfolutum- 
quc membrum  ,  fi  nihtlominus  aliter fieri  (anum  poteft:  p 
ons  refolutio  etiam  aluo  cita  finitur  :  omnifque  deieclio 
lippienti  prodeft.  At  varix  ortus,  vcl  per  ora  venarum  fu- 
bita  profufiofanguinis,  veltormina  ,  infaniam  tollunt^ 
H^mierorum^dolores  qui  ad  fcapulas  vel  manus  tendunt, 
vomitu  atra:bilis  foluuntur :  &  quifquis  dolor  deorfiun 
teTr3it  fanabilior  eft^trrgultus  fternutarnentofinitur.  Lo- 
gas  deietiiones  fupprimit  vomitus.  Mulier  ianguuiem~ 
TOlrn^s^oftitrs  rnenftruis  UbeTatur .  Qua:  meftruis  nori 
purgatur ,  fi  fanguiiiernexnaribus  fudit ,  omni  rjmculo^ 
vaTaTrQ^TxDOsllEorat^aut  ditiiculrcrpartum edit,  fter-  p 
nutamentoleuatur  .  iEftiua  quartana  fere  breuis  eft :  cui 
caTbr&  tremoren\faluti  delirium  eft.  Lienofis  bona  tor- 
mina  funt  denique  ipfa  febris  (quod  maxime  mirum  vi- 
dei  i  poreft )  faepe  prxfidio  eft .  nam  &  prxcordiorum  do- 
lores,fi  fine  inflammatione  funt,  finit,&  in  iocinoris  do- 
lore  fuccurrit,  &  neruorum  diftentionem  rigoremque  (fi 
poftca  ccepit)  ex  toto  tollit:  &  ex  difficultate  vrina:  mor- 
buni  tenuioris  inteftini  ortum,fi  vrinam  per  caloreni 


pueris  a  feptimo  anno  ad  quartumdecimum  .  In  pulmo- 
nis  morbo  fi  fputum  prinns  dttbus  non  fuir,deinde  a  fe 
ptimo  die  coepit,  &  vltra  feptimum  manfit,  periculofum 
cft:  qiiantoque  magis  miftos,nequc  intcr  fe  didudtos  ca- 
lores  habet,tanto  deterius.&  tamen  nthil  peius  eft  qtiam. 
fincerum  id  edi ,  fiue  rufum  eft  ,  fiue  cruentum ,  fiueal- 
bum ,  fiue  glutinofum  ,  fiuc  pallidum,  fiuc  fpumans :  ni- 
grum  tamenpeflimum  cft.lneodem  morbo  periculo- 
ia  funt,tuflis,deftillatio:  etiam  (quod  alias  falutare  habe- 
tur)fternutamctu:periciilofiffimumque  eft,  fi  harc  fequu- 
ta  fubita  deieclio  eft.  Fere  verb  qua:  in  pulmonis,  eadem 
in  lateris  doloribus,  &  mitiora  figna  &  afperioraeffe  co- 
fueuerunt.  Ex  iocinore  fi  pus  ci  urntumexit,mortiferuni 
eft.Atexfuppurationibusea:  peflimi  funt  qux  tntus  ten- 
duntjfic  vt  extertorem  quoque  cutem  decolorent .  Ex  iis 
deinde  qua:  in  exteriorem  partem  prorumpiit,  qua»  ma- 
xima:,qua;que  planiffimx  funt.Qubd  fi  ne  rupta  quidem 
vomica  ,  vel  pure  extrinfecus  emiffo,febiis  quieuit ,  aut 
quanuis  quieuerit ,  tamen  repetit  :item  fi  fitis  eft,il  cibi 
i aftidium  ,  fi  venter  liquidus ,  fi  pus  eft  liuidum  &  palli- 
dum,  fi  nihil  atger  excreat  nifi  pituitam  fpumantem ,  pe- 
riculum  certum  eft .  Atque  ex  his  quidem  fuppurationi- 
bus  quas  pulmonum  morbi  concitarunt ,  fere  fenes  mo- 
riuntur,ex  caiteris  iuniores.  Atin  tabe  fputum  mixtum 
purulenrum ,  fcbris  affiduaqua;  &cibi  tempora  eripit, 
&fiti  affligit,  in  corpore  renui  periculum  fubeffe  tefta- 
tur .  Siquis  etiam  tn  eo  morbo  diuttus  traxit ,  vbt  capilli 
fluunt ,  vbi  vrina  quxdam  araneis  fimilia  fubfidentia  o- 
ftendit,atque  in  his  odorfceduseft,maximeque  vbi  pofl 
hic  orta  deie&io  eft ,  protinus  morttur :  vtique  fi  tem- 
pus  autumni  cft ,  quo  fere  qui  cxtera  parte  anni  traxe- 
runt,  refoluuntur.  Item  pus  expuiffe  in  hoc  morbo,  dein- 
de  ex  toto  fpuere  defiffe,  mortiferum  eft.  Solent  etiam  irt 
adolefcentibus  ex  eo  morbo  vomica:  fiftulasque  oriri, 
qua:  non  facilc  fanefcunt,  nifi  fi  multa  figna  bona;  vale- 
tudinis  fubfequuta  funt .  Ex  reliquis  verb  minime  facilc 
fanantur  virgit-es ,  aut  eac  mulieres  quibus  fuper  tabent 
menftrua  fuppreffa  funt .  Cuiverb  fanofubitusdolorca- 
pitis  ortus  cft,dein  fomnus  opprefftr ,  fic  vt  ftertat,neque 
expergifcatur,  intra  feptimum  diem  pereundum  eftrma- 
gis  fi  eum  aluus  cita  non  antecefferit .  fipalpebra;  dor- 
mientis  non  coeunt ,  fi  album  oculorum  apparet:quos 
tamenitamors  fequitur  fi  idmalumnon  eftfebre  dif- 
cuflum  .  At  aqua  inter  cutem  ,fi  exacuto  morbo  ccepit, 
ad  fanitatem  rarb  perduciturj:  vtique  fi  contraria  iis 
qua:  fupra  pofita  funt  fubfequuntur ,  a;que  in  ca  quoque 
tuflis  fpem  tollit:  item  fifanguis  furfum  deorfitmque  e- 
rupit ,  &  aqua  medium  corpus  impleuit .  Quibufdam  e- 
tiam  in  hoc  morbo  tumores  oriunrur,  deinde  definunt, 
deinde  rurfus  affurgunt .  Hi  quidem  tutioresfunt  quarr» 
qui  fupra  comprehenfi  funt ,  fi  attenduntur  :  fed  fere  fi- 
ducia  fecunda:  valetudinis  opprimuntur.IIlud  iure  ali- 
quis  mirabitur,  quomodo  quaidam  fimul  &  affligant 
noftra  corpora  ,  &  parte  aliqua  tueantur :  nam  fiue  aqu* 
inter  cutem  quem  impleuit,fiue  in  magno  abfceffu  mul- 
tumpuris  coiit,fimul  id  omne  effudiffe,a:que  morti- 
ferum  eft  ac  fiquis  fani  corporis  vulnere  fa&as  exan- 
guis  eft  .  Articuli  verb  qui  fic  dolent  vtfuper  eos  ex  cal- 
loquidam  tubercula  innata  fint,  nunquam  liberantur: 
qurque  eorum  vitiavelin  fene&ute  cceperunt,  vel  in 


mouet,leuat.  A't  doloresTa^itiVqTJTrjuToculorum"Ta1igo 

&rubor  cum  quadamjrontis  prurigine  accedunt^Jan-  q  feneclutem  ab  adolefcentia  peruenerunt ,  vt  aliquando 
^uints  pl^fuironeTelfortuita  vel  ettam  petita  lummo-       leniri  pofl'unt  ,fic  nunquam  ex  toto  finiuntur .  Morbus 


uentur.Si  capitis  ac  frontis  dolores  ex  yenro,  vel  frigore, 
aluxltu  funtrgrauedtne <?c fternutamentis finiuntur . Fe- 
brem  autem  ardentem  (quam  Grxci  »rjxf<-z»/K  vocant)fu- 
bitus  horror  exoluit.  Si  in  febre  aures  obtufa:  funt,  fi  fan- 
guis  c  naribus  fluxit.aut  venter  refolutus  eft,illud  malum 
^definitex  toto.  Nihil  plusaduerfus  furditatem  quam  bi- 
liofa  aluus  poteft .  Quibus  in  fiftula  vrinar,vti  minuti  ab- 
fceffustquos  fv/ua.m  Graeci  vocant)effc  cneperunt.iis,  vbi 
pus  eaparte  profluxit,  fanitas  redditur  .  Ex  quibus  quum 
pleraqueper  fe  proueniant,  fcire  licet,  inter  ea  quoque 
qua:  ars  adhibet,  naturam  plurimum  poffe.  Conti a,  fi  ca- 
put  febre  continenti  dolet,  neque  quicquam  reddit,ma- 
lum  atque  mortiferum  eft  :  naaximeque  id  periculum  eft 


H 


quoque  comitialis  poftannum  quintum  &  vicefimurn 
ortus,a:gre  curatur:  multoque  xgriusis  qui  poftquadra- 
gefimnm  annum  ccepit :  adeb  vt  in  ca  xtate  aliquid  im 
naturafpei,  vixquicquam  in  medicinafit.  In  eodc  mor- 
bo  fifimultotum  corpus  afficitur ,  neque  ante  inparri- 
bus  aliquis  venientis  mali  fenfus  eft,fed  homo  cx  impro- 
uifo  concidit  ,cuiufcunque  is  itatis  eft,  vlx  fanefcit.  Si 
verb  aut  mens  lafa  eft,  aut  neruorum  fa&a  refo!utio,me- 
dicina:  locus  non  eft .  Deiedionibus  quoquefi  febris  ac- 
ceffit ,  fi  inflammatio  iocinoris ,  aut  prarcordiorum ,  aut 
vcntris ,  fi  immodica  fitts,  fi  longius  tempus,  fi  aluus  va- 
ria  ,fi  cum  dolorc  eft.ctiam  mortis  periculum  fubeft,ma- 
ximcque  fi  inter  ha;c  tormina  vetera  effe  cceperut .  Ifquc 


z9 


D  E    R  E    MEDICA     LIB.  II. 


morbus  maximc  pueros  abfumit  vfquc  ad  annum  de-  A 
cimum.Ca:tera:  ztates  facilius  fuftinent .  Mulier  quoque 
grauida  eiufmodi  cafu  rapi  poteft,atque  etiam  li  ipfa  co* 
ualuit,partum  tamen  perdit-  Quinetiam  tormina  ab  atra 
bile  oria  mortifera  funt,aut  fi  fub  his  extenuato  iam  cor- 
pore  fubito  nigra  aluus  profiuxit,  autinteftinoru  la:uitas. 
Pei  icnlofior  eft  fi  frequens  deieclio  eft:  fi  venrer  omni- 
bus  horis&  cum  fomno,&fine  hoc  profluit :  fifimilitcr 
no-^u  &  interdiu  :fi  quod  exccrnitur  aut  ciudum  eftaut 
jligrum,&  ptaEter  id  etiam  leue,&  mali  odoris  fit:  fi  fitis 
vrga,fipoftpotionem  vrinanon  redditur:(quod  euenit  B 
quia  turiciiquo  -  omnis  non  in  vefica,fedin  inteftina  de- 
fce;idit)fios  exulccratur,fi  rubet  facies,  &  quafimaculis 
qnibufuam  coloru  omnium  diftinguitunfi  vetereft  qua- 
fi  fermentatus,  pinguis  atque  rugofus,  ii  &  cibi  cupiditas 
non  eft.Interquxquu  euidens  morsfit,  mulco  euidecior 
cft,fi  iam  Iogum  quoqueid  vitium  eft,  maximeq;  fi  etia 
jn  corpore  fenili  eft:fi  verb  in  tenuiore  inteftino  morbus 
cftjVomitus,fingu!tus,neruorum  diftentio,  deliriu,mala 
funt .  At  in  morbo  arquato  duru  fieri  iecur  perniciofifli- 
m>"i  eft.Q^os  licnis  male  habet,fi  tormina  prehenderunt,  C 
deinde  inuerfa  funt,  vel  in  aqua  inter  cutem ,  vel  in  mte- 
ftinoiu  luruitatem ,  vix  vlla  medicina  pcriculo  fubtrahir. 
Moibus  inteftini  tenuioi  is,  nifi  refolut9  eft.interfeptimu. 
diem  occidir.Muherex  partu,fi  cum  febre  veheme"tibus 
etinm &  affiduis  capitis  doloribuspremitur,  inpericulo 
rnorlh  rft. *>'i  dolor  atqueinflammatio  elt  lhhis  partibus" 
cniibus  vifcera  conrinentur.frequentgxfpirare fignu  np- 
lum  clt-Si  iihe  caufa  loguTdolor  capitis  eft,  &  in  ceruices 
ac  fcapulas  tranfit.rurfufq;  in  caput  reuertitur,aut  a  capite 
ad  ccruices  fcapulafquc  peruenit,perniciofus  eft,  nifi  vo-  j-> 
mica  aliqua  excitauir,fic  vt  pus  extuffiretur,  aut  nifi  fan- 
guis  ex  aliqua  parte  prorupit.aut  nifi  in  capite  multa  pru- 
rigctotove  corporc  puftulx  orta:  funt./tque  magnu  ma- 
lum  eft  vbi  torpor  atqueprurigoperuagantur,  modo  per 
totum  caput,modb  in  parte,  aut  fenfus  alicuius  ibi  quafi 
jfrigofis  eft,eaque  ad  fummaquoque  linguam  peiueniut. 
Et  quu  in  iifde  abfceflibus  auxiliu  fit,  eo  difficiliorfani- 
tas  cft,qiio  minus  fxpe  fub  his  malis  illi  fubfequuntur.In 
coxa:  verb  doloribus  fi  vehemens  torpor  eft,frigefcitque 
crus&  coxa,aluufque  nifi  coactanon  rcddit,idque  quod  £ 
excerniturmufcofum  eft,iamquea:taseiushominisqua- 
dragefimum  annum  exceflit,is  morbuseritlongiflimus, 
minimeque  annuus,neque  finiri  porerit  nifi  aut  vere  aut 
autumno.  Difficilis  a:que  curatio  cft  in  eadem  itate,  vbi 
humerorum  dolor  vel  ad  manus  peruenir,vel  ad  fcapulas 
tendit,torporemque  &  dolorem  crear.neque  bilis  vomi- 
tu  Ieuatur.  Qpciique  verb  parte  corporis  membrum  ali- 
quod  refolutu  eft,fi  neque  mouetur  &  emacrefcit,  in  pri- 
ftinum  habitum  non  reuertitur ,  eoque  minus  quo  vctu- 
ftius  id  vitium  eft,&  quo  magis  in  corpore  fenili  eft.TJnT?*  p 
mqudrelbTutionrneriidrlim  ad  medictna  rioTTTdrmeTte^ 
pora  funt  hyems  &autumnus :  aliquid  fperari  poteft  vere 
&  asftate.  llque  morbus  mediocrisvix  fanaturTvehem  ens 
fanari  non  poteft.Omnis  etia  dolor  minus  medicinx  pa- 
tetqui  iurlurH  procedit.MuIiengrauidx,liiubit6  rharn^ 
mx  emacruerunt,abortus  periculu  eft.Quar  neque  pepe- 
rltTTequegraUida  eff,fi  lachabet,a  menftruis  defecla  eft*. 
Quartana  ^ftiua  breuis:autumnalis,fere  longa  eft,  maxi- 
niequcquarccepithyeme  appropinquate.  Si  fanguis  pro- 
fiuxit,  deinde  fequuta  eft  dementia  cum  diftentione  ner-  G 
uorum,  periculum  mortis  eft  -.itemquefi  medicamentis 
purgatum ,  &  adhuc  inanem  neruorum  diftentio  oppref- 
fit,autfi  in  magno  dolore  extremje  partes  frigent.Neque 
is  ad  vitam  reditqui  ex fufpendio,  fpumante ore  detra- 
ct  us  eft.  Alfrus  nigra.iangutni  atro  fimilis,  repentina,  fiue" 
eum  febre.fiue  etiamfme  hac,perniciofa  eft. 

DE  MORBORVM 

Cap. 

COgnitis  indiciis  qua:  nos  vel  fpe  confolentur.vel  me- 
tu  tcrreant,  ad  curationes  morborum  tranfeundum 
cft  .  Ex  his  quzdam  communes  funt ,  qujedam  propria:: 
communes,  qua?  pluribus  morbis  opitulantur:  propriar, 
qua;fingulis.Ante  de  communibus  dicam  :  ex  quibusta- 


men  quxdam  non  argros  folum , 
nent:  quidam  in  aduerfa  tantii 
tur.Omne  vetb  auxilium  corpo 
teriam,aut  adiicit,aut  euocat,au 
autcalefacit,fimulque  aut  durat  a' 
vno  modo  tantum  ,  fed  eriam  d 
trariis  adiuuant.Demiturmaten; 
cucurbitula,deieftione,vorr. 
mnique  exercitafionecor 
quibusprotinus  dicam. 


D  E 


JANGVINIS 

venas, 


E  f 


3° 

^uoquefuftt- 
me  adhiben- 
t  aliqua  ma- 
refrigerar, 
ua:dam  non 
r  fe  non  con- 
detraclione, 
geftatione,  o- 
a,  fudore.  De 

XTIQNE  FER. 


feum  non  eft,fed  nul- 
ion  mittatur,  nouum 


CVRATIONIBVS, 
I  X. 


SAnguinem  incifa  vena  mitt 
lumpene  morbum  effe  in  c 
eft.Item  mitti  iunioribus&fceminis  vterum  non  geren- 
tibus,vetus  eft:in  puei  is  vcrb  idem  experiri,&  in  feniori- 
bus ,  &  in  grauidis  quoque  mulieribus  vetus  non  eft :  fi- 
quidem  antiqui  primam  vltimamque  a:tatem  fuftinere 
non  pofle  hoc  auxilii  genus  iudicabanr,  perfuaferantque 
fibi  mulierem  grauidam,  qux  ita  curata  effet,  abor- 
tum  effe  facluram.Poftea  verb  vfus  oftendit,nihil  ex  his 
effe  perpetuum  ,  aliafque  potiores  obferuationes  adhi- 
bendas  efle,ad  quas  dirigi  curantis  confilium  debeat.  In- 
tereft  enim  non  qua:  a:tas  fit ,  neque  quid  in  corpore  in» 
tus  gei  atur,  fed  qua:  viresfint.  Ergo  fi  iuuenis  imbecillus 
eft,  aut  fi  muher  qua:  grauida  non  eft,  parum  valet ,  male 
fanguis emirtitur.Emoritur  enim  vis,fiqua:  hisfupere- 
rat,&  hoc  m  odo  erepta  eft.  At  firmus  puer  &  robuftus  fe- 
nex,&  grauida  mulier  valens,tuto  curatur.  Maxime  tamel 
in  his  medicus  imperitus  falli  poteft,quiafere  minusro- 
boris  lllis  a:tatibus  fubeft.  Muliei ique  pra;gnanti  poft cu- 
rationem  quoque  viribus  opus  eft,  non  tantiim  ad  fe,fed 
etiam  ad  partum  fuftinendum .  Non  quicquid  aut  inten- 
tionem  animi  aut  prudetiam  exigit  protinus  faciendum 
eft,  quum  pra:cipua  in  hoc  ars  fit  quamo  annos  numeret, 
neque  conce^tionem  folam  videat ,  fed  vires a:ftimet,& 
ex  eo  colligat ,  poffit  nccne  fupereffe  quod  vel  puerum, 
vel  fenc,  vel  in  vna  muliere  quod  duo  corpora  fimul  fufti 
neat.Inteieftenim intervales corpus  &obefu,inter tenue 
&  infirmu  .  Tenuioribus  magis  fanguis,  plenioribus  ma- 
gis  caro  abundat .  Facilius  itaque  illi  detraclionem  eiuf- 
modi  fuftinent,  celeriufque ea  fi  nimium  eft  pinguis ali- 
quis  affligitur:  ideoq;  vis  corporis  melius  ex  venis  quam 
ex  ipfa  fpecie  xftimatur .  Neque  enim  folum  ha:c  cofide- 
randa  funt,fed  etiam  morbi  genus,quod  fit.Vtrum  fupe- 
rans  an  deficiens  materia  lsferit :  corruptum  corpus  fit, 
an  integm.  Nam  fi  materia  vel  deeft,vel  integra  eft,iftud 
alienii  eft.Atfi  vel  copia  fui  male  habet,  vel  corruptaeft, 
nullo  modo  melius  fuccurritur.Ergo  vehemens  febris  v- 
bi  rubet  corpus,plena:que  vena;  tument,fanguinis  detra- 
&ionemrequirit:itemvifcerum,morbi,neruorumquere- 
folutio,&  rigor,&  diftetio,  quicquid  denique  fauces  dif- 
ficultate  fpiritus  ftragular,quicquid  fubitb  fupprimit  vo- 
cem,quifquis  intolerabilis  dolor  eft,&  quacuque  de  cau- 
fa,ruptu  aliquid  intus  atque  collifum  eft.Item  malus  cor- 
poris  habitusjomnefque  acuti  morbi.qui  modo(vt  fupra 
dixi)non  infirmitate,fed  onerenocer.  Fieri  tamen  poteft 
vt  morbus  quidem  id  defideret,corpus  aute  vix  pati  pof- 
fe  videatur.  Sed  fi  nullum  tame  appareataliudauxilium, 
peritunifq;  fit  qui  laborat,nifi  temeraria  quoque  via  fue- 
rit  adiutus  in  hoc  ftatu  ,  boni  mcdici  eft  oftendere  quam 
nulla  fpes  fine  fanguinis  detra£tione  fit ,  fatcrique  quan- 
tus  in  hac  ipfa  re  fit  metus .  Et  tum  demum  fi  exigatur, 
fanguincm  mittere.  De  quo  dubitari  in  eiufmodi  re  non 
oportet. Satiuseftenim  anceps auxilium  expcririquam 
nullum  :  idquc  maxime  fieri  debet  vbi  ncrui  refoluti  fut, 
vbi  fubitb  aliquis  obmutuit,  vbi  angina  ftrangulatur,  v- 
bi  prioris  febris  acceffio  pene  confecit ,  paremque  fub- 
fequi  verifimile  eft,  neque  eandem  videntur  fuftinere 
a;gn  vires  poffc.  Quum  fit  autem  minimecrudo  fanguis 
mittendus,tamen  ne  id  quidem  perpetuum  eft.  Neque  e- 
nim  fcmpcr  concodHonem  res  expeftat .  Ergo  fi  ex  fu- 
periorc  parte  aliquis  decidit,  fi  contufus  eft,fi  ex  ali- 
quo fubitb cafu  fanguinem  vomit.quanuis  paulo  antd 

BBb.ii. 


fumpfit  ci 
ria  eft,  ne 
in  aliii^c 
rit.AtJjg 
tis  fnfpWon 
aptiffimus  ad 
Sed  vt  aliqua 
neceffe  eft.fic 
iam  fpatio  ipfc 
pit,  vtdctraftfo 
intcgrum  ~ 
eiusfanguineroi 
da  ergO  remitfio 
neqiie  fperatur  x\ 
tamen  occafio  noffo! 


AVRELII  CORN.    CELSI  32 

en  protinus  ei  demenda  matete-  A  foramc  eft.orefpiritusaddu&useft.fuperqceceraeauimi 
,  corpus  affliRat .  Idemque  etiam      id  claufum  cft,  xquc  inharrefcit.  Vtraque  non  ex  his  tan- 


corpusamigat .  laemq 
is  quiftrangulabunt,  dictum  e- 
arur,tum  demum  nulla  crudita- 
rife  id  fiet.  Idcoque  ei  rci  videtur 
etudinil  dies  fecundus  aut  tertius. 
primo  diefanguinem  mittere 
:;'tile  poft  diem  quartii  eft,quum 
&  exhaufta  eft  &  corpus  corrum- 
tJlum  idfacerepoffit,nonpoflit 
meus  febris  vrget,in  ipfo  impetu 
ominem  iugulare  eft.  Expecta- 
decrefcit,  fcd  crefcerc  defiit, 
C  cjuoque  quanuis  peior,  fola 
fda  eft  .  Fere  etiam  ifta  medi- 


aqucinharrelcit.  Vtraqi 
tum  materia:  generibus ,  fed  etiam  ex  quolibet  alio  rcGth 
fit.  A  t  fi  cauera  defecerunt,caliculus  quoqi!e,aut  pultarius 
oris  compreffioris  ei  rei  commode  apratur,vbi  inha:fit:fi 
concifa  ante  fcalpello  cutis  eft,fanguinem  cxtrahit:  fi  in- 
tegra  eft,fpirittim.  Ergo  vbi  materia  qua*  intus  eft  \xdit, 
illo  modo:vbi  inflatio,  hoc  imponi  folet.  Vfus  autem  cu- 
curbitulz  prxcipuus  eft  vbi  non  in  toto  corpore,  fed  iti 
parte  aliqua  vitium  eft ,  quam  exhauriri  ad  confirman- 
dam  valetudinem  fatis  cft.Idque  ipfum  teftimonium  eft, 
etiam  fcalpello  fanguinc  ,  vbi  membro  fuccurritur,ab  ea 
potiffimum  parte  qua:  iamlxfa  eft,  effemittedum:  qubd 
nemo  cucurbitulam  diuerfic  parti  imponit,  nifi  quu  pro- 
fufione*  fanguinisebauertitjfed  ci  ipfiqua:  dolet,quaquc 
liberanda  eft.  Opus  etiam  effe  cucurbitula  poteftin  mor- 
bis  longis,quanuis  &  iis  iam  fpatium  aliquod  acceffit,  fi- 
ue  corrupta  materia,  fiue  fpiritu  male  habente .  In  acutis 
quoque  quibufdam,  fi  &  leuari  corpus  debet ,  &  ex  vena 
fanguinem  mitti  vires  non  patiuntur:  idque  auxilium  vt 
minus  vehemes.ita  magis  tutum.Neque  vnquampericu- 
lofum  eft ,  etiamfi  in  medio  febris  impetu ,  etiifi  in  cru- 
ditate  adhibetur.Ideoque  vbi  fanguinem  mitti  opus  eft,fi 
incifa  vena  prarceps  periculum  eft,aut  fi  in  parte  corporis 
etiam  vitium  eft ,  huc  potius  confugiendum  eft :  cum  eo 
tamen  vt  fciamus ,  hic  vt  nullum  periculum ,  it»  ieuius 
prafidium  effe,nec  poffe  vehemenrimalo  nifia;que  ve- 
komensauxilium  fuccurrere. 

E     DEIECTIONI,  Cap.    *'l  I. 

Eieftionem  autcm  antiqui  variis  medicametis,  cre- 
que  alui  dudtione  in  omnib9  fere  morbis  molie- 
batur,dabantque  aut  nigrum  veratrum,aut  filiculam,aut 
fquamam  a:ris  (quam  At?n</a^iAwv  Gra:ci  vocant)  autla- 
Qucx  marina:  lac,(cuius  gutta  pani  adiefta  abunde  pur- 
gat)aut  lac,  vel  afininum,vel  bubulum,  vel  caprinum,  ei- 
que  falis  paulum  adiiciebanr,decoquebantque  id,&  fub- 
latis  iis  qua?  coierant,  quod  quafi  ferum  fupererat  biberc 
cogebant.  Sed  medicamenta  ftomachum  fcre  lsdunt:  i- 
deoque  omnibus  catharticis  aloe  mifcenda  eft.  Aluusfi 
vehemetius  fluit,atit  farpius  ducitur,  hominem  infirmat. 
Ergo  nunquam  in  aduerfa  valetudine  medicamentum 
eius  rei  caufa  recte  datur,  nifi  vbi  ismorbusfine  febre 
cft  :  vt  quum  veratrum  nigrum,aut  atra  bile  vexatis,  aut 
cum  triftitia  infanientibus,aut  iis  quorum  nerui  parte  a- 
liqua  refoluti  funt.datur.At  vbi  febres  funt,fatius  eft  eius 
reicaufa  cibos  potionefque  affumerc  qui  fimul  &alant 
&  ventrem  molliant  .  Simtque  valetudinisgenera  qui- 
bus  ex lacte  purgatio  conuenit .  Plei  unque  vero  aluus  po- 
tionibus  ducenda  eft:  quod  ab  Afclepiade  quoque  fic 
temperatum ,  vt  tamen  feruatum  fit ,  video  plerijnque  fe- 
culo  noftro  prsteriri.  Eft  autem  ea  moderatio  quam  isfc- 
quutus  videtur,  aptiflima,  vt  neque  fxpe  ea  medicina  tc- 
tejur,  &  tamen  femel  fumptum  vel  bis  non  omittatur .  Si 
caput  graue  eft,  fi  oculi  caligant,fi  morbus  maioris  inte- 
ftini  eft,(quod  Grxci  xa\ov  nominat)fi  in  imo  vetre,  aut 
in  coxa  dolores  funt.fi  in  ftomachu  quasdam  biliofa  con- 
currunt,vel  etiam  pituita  eo  fe  hum6rve  aliquis  aqua:  fi- 
milis  confert,fi  fpiritus  difficilius  redditur,  fi  nihil  per  fe 
veter  excernit,vtique  fi  iuxta  quoque  ftercus  eft,  &  intus 
remanet:autfiftercoris  odorem,nihil  deiiciens,  zgerex 
fpiritu  fuo  fentit :  aut  fi  corruptii  eft  quod  excernitur :  aut 
fi  prima  inedia  febrem  non  fuftulit :  aut  fi  fanguinem 
mitti  quum  opus  fit,  vires  non  patiuntur,  tempusve  eius 
rei  prxteriit :  aut  fi  multum  antc  morbum  aliquis  pota- 
uit.  autfiis  qui  fa?pe  vel  fponte  vel  cafu  purgatus  eft, 
fubitb  habet  aluum  fuppreffam  .  Seruanda  verb  illa  funt, 
ne  ante  diem  tertium  ducatur,  ne  vlla  cruditate  fubftan- 

inaduerfa  valetudine 
eddit  quotidie,  qui- 

Vcurbitularum  verb  duo  genera  funt,ameum  &  cor-  jj1  ve  eam  liquidam  habebir,  nein  ipfo  accefftonis  impetu: 


cinavbineccffana  e|r,m  biduum  diuideda  eft.Satiuseft 
enim  primum  leuarecegrum.deinde  perpurgare.quam  fi- 
mul  omni  vi  effiifa  fortaffe  pra:cipitare  .  Quod  fi  in  cura 
quoque  aqua:  qua:  inter  cutem  eft,ifta  refpondet,  quanto 
magis  neceffe  eft  in  fangtiinerefpondeatrMittiverb  isde- 
bet,  fi  totius  corporis  caufa  fit.ex  brachio :  fi  partis  alicu- 
ius,ex  ea  ipfa  parte ,  aut  certe  quamproxima:  quia  non  v- 
bique  mitti  poteft,  fed  in  temporibus,  in  brachiis ,  iuxta 
talos  .  Neque  ignoro  quofdam  dicere ,  quamlongiffime 
fanguinem  inde  vbilxdit  effc  mittedum:  fic  enim  auer- 
ti  materix  cuifum  ,  at  illo  modo  in  idipfum  quod  grauat 
euocari  .Sed  idipfum  falfum  eft .  proximum  enim  locum 
primb  cxhaurit :  ex  vlterioribus  autc  eatenus  fanguis  fe- 
quitur  quatenus  emittitur  :  vbi  is  fuppreffus  eft.quia  non  d 
trahitur,ne  venitquide.Videturtamen  vfus  ipfe  docuif-  D  T^^^ 
fe,fi  caputfractum  eft,ex  brachiopotius  fanguinem  mit-  bra 
tendum  effe :  fiquod  in  humero  vitium  eft.ex  altero  bra- 
chio.credo,quiafiquid  parum  cefferit,  opportuniores  ha: 
partes  iniuria:  funr  quam  qv.x  iam  male  habet.  A uertitur 
quoque  interdum  fanguis,vbi  alia  parte  prorumpes,  alia 
emittitur.Definit  enim  fluere  qua  volumus.inde  obiectis 
cjua:  prohibeant,aho  dato  itinere.  Mitrere  ainem  fangui- 
nem  quum  fit  expeditiffimum,  vfum  habenti,tum  igna- 
ro  difficillimum  eft.iucta  enim  cft  vena  arteriis,his  ner- 
ui.  Ita  fi  neruum  fcalpellus  attigit,  fequitur  neruorum  di-  1 
ftentio',  eaque  hominem  crudeliter  confumir.  At  arteria 
incifa  neque  coir,neque  fanefcir,  interdum  etiam  vt  fan- 
guis  vehementer  erumpat  efficit.  Ipfius  quoque  vena:,  fi 
forte  pra:cifa  eft,capita  comprimuntur.neque  fanguinem 
emittunt.Atfi  timidc  fcalpcllus  demittitur.fummam  cu- 
tem  lacerat,neque  venam  incidit.  nonniiquam  ctiam  ea 
latet,ncq;  facile  reperitur.Ita  multa:  res  id  difticile  infcio 
faciunt,quod  perito  facillimum  eft  Incidenda  ad  mediu 
vena  eft:  ex  qua  quu  fanguis  erumpit,colorem  eius  habi- 
tiimque  oportet  attendere .  Nam  fi  is  craffus  &  niger  eft, 
vitiofus  eft  ,  ideoque  vtiliter  effunditur:  fi  rubet  &  pellu- 
cet,integer  eft.  eaque  miffio  fanguinis  adeb  noo  prodeft, 
vtetiam  noceat:  protiniifque  is  fupprimendus  eft.Sed  id 
euenire  non  poteft  fub  eo  medico  qui  fcit  ex  quali  cor- 
porefanguis  mittendusfit.lllud  magis  fieri  folet,  vt  arque 
niger  affidue  ac  primo  die  profluat.  Qupd  quauis  ita  eft, 
tamen  fi  iam  fatis  fluxit,fupprimcdus  eft :  ferop^rque  an- 
tcfinisfacienduseft  quam  anima  deficiat.Deligandiim- 
aue  brachium  fuperimpofito  expreffo  ex  aqua  frigida 
penicillo  ,  &  poftero  die  aduerfo  medio  digito  vena  fe- 
rienda,vt  reces  coitus  eius  refoluatur,iterumque  fangui- 
nem  fundat.  Siuc  autem  primo,  fiue  fecundo  die  fanguis 
quicraffus&  nigerinitio  fluxerat ,  &  rubere& pellucere 
coepit ,  fatis  materiae  detraGum  eft, atque  quod  fupereft 
fincerum  eft  :  ideoquc  protinus  brachium  deligandum, 
habendumque  ita  eft  donec  valens  cicarricula  fit ,  qus 
celerrime  in  vena  confirmatur- 

DE     SANGVINIS     DBTRACTIONE  PER 

cucurbitulas,      Cap.   X 1. 


te,  ne  in  corpore  infirmo ,  diuque  ir 
exhaufto, neve  in  eo  cui  fatis aluus  r 


neu./Fnea,altera  parte  patet.altera  claufa  eft:  cornea, 
altera  parte  zque  patens.altera  foramen  habet  exiguu.In 
r neam  linamentum  ardens  coniicitur,  ac  fic  os  eius  cor- 
pori  aptatur,imprimiturque,donec  inhatreat.  Cornea  per 
fe  corpori  imponitur ,  deinde  vbi  ea  parte  qua  cxiguum 


quia  quod  tum  infufum  eft.aluo  continetur,regeftumque . 
in  capur.multo  grauius  periculu  efficit.Pridie  verb  abfti. 
nere  debeta:ger,vtaptus  tali  curationi  fit.Eodc  die  ante 
aliquot  horas  aquam  calidam  bibere  ,  vtfuperiorcs  eius 
partes madefcant , twn deiicienda  aluus  eft,fileuimc- 


D  E   R  E    MEDICA     L I B.  II. 


dicina  eontenti  fumus,pura  aqua:  fi  paulb  valetiori.mul-  A 
fa:fileni,  ex  aqua  in  qua  foenumgrarcum  ,  vel  ptiflana, 
vel  malua  deco&a  fit :  fi  reprimendi  caufa ,  ex  verbenis. 
Acris  autem  eft  marina  aqua ,  vel  alia  fale  adiefto ,  atque 
vtraque  decocra  commodior  eft. Acrior  fit  adiefto  vel  o- 
leo.vel  nitro,vel  melle  quoque.Siacrior  eft,eoplus  extra- 
hit.fed  minus  facile  fuftinetur.Id  quod  infunditur  neque 
frigidum  efie  oportet,  neque  calidum,  ne  alterutro  mo- 
dola:dat.Quum  infufum  eft,quantum  fieri  poteft,  conti- 
nere  fe  in  lechilo  debet  xger ,  nec  prima;  cupiditati  deie- 
dhonis  protinus  cederc  :  vbi  neceffe  eft,  tum  demum  de-  B 
fidere .  Fereque  eo  modo  dempta  materia,  fuperioribus 
partibus  leuatis  morbum  ipfum  mollit.Quum  verb  quo- 
ties  res  coegit,  defidedo  aliquis fe  exhaulir,  paulifper  de- 
bet  conquiefcere ,  &  ne  viresdeficiant,  vtique  eo  die  ci- 
bum  affumere:qui  plenior  an  exiguus  fit  dandus,ex  ratio- 
rse  eius  acceffionis  qua;  expe&abitur,  aut  in  metu  non  e- 
rit,$ftimari  oportebit. 

d  B   v  o  m  i  t  v,  Cap.  xiii. 

ATvomitus,vtinfecunda  quoque  valetudine  ftpe 
neceflariusbiliofiseft,  ficetiam  inhismorbis  quos  C 
bilis  concitauit.  Ergo  omnibus  qui  ante  febres  horrore 
&  tremore  vexantur ,  omnibus  qui  cholera  laborant ,  o- 
mnibus  ctia  cum  quadam  hilaritate  infanientibus,&  co- 
mitiali  quoque  morbo  oppreffis,  neceffarius  eft.  Sed  fi  a- 
cutus  morbus  eft ,  ficut  in  cholera ,  fi  febns  eft ,  vt  inrer 
horrores,  afperioribus  medicamentis  opus  non  eft,  ficut 
in  deiecrionibus  quoque  fupra  dictum  eft,  fatifque  eft  ea 
vomitus  caufa  fumi  qua;  fanisquoque  fumeda  effepro- 
pofui.  At  vbi  longi  valentefque  morbi  fine  febre  funr,  vt 
Comitialis  aut  infania,  veratro  quoque  albo  vtendum  eft.  D 
Idnequehyeme  neque  xftatereclcdatur,  optime  vere, 
tolerabiliter  autumno.Quifquis  darurus  erit,id  agere  an- 
te  debet  vt  accepturi  corpus  humidum  fit .  lllud  fcire  o- 
portet,  omne  eiufmodi  medicamentum  quod  potui  da- 
tur,non  femper  sgris  prode{Te,femper  fanis  nocere. 

P  E     f  RICTIONE,  Cap.     X  I  I  I  I. 

iE  frictione  vero  &  geftatione  adeb  multa  Afclepia- 
des,tanquam  inuentor  eius,pofuir,qubd  in  eovolu- 
mine  quod  communium  auxiliorum  fcripfit,quu  trium 
tantiim  faceret  mentionem,  huius  &  equi  &  geftationis,  E 
tamenmaximam  partem  in  hoc  confumpferit  .Oportet 
autem  neque  recentiores  viros  in  iis  fraudare  qua:  vel 
repererunt ,  vel  refte  fequuti  funt,  &  tamen  ea  qua:  apud 
antiquiores  aliquos  pofita  funt ,  authoribus  fuis  reddere. 
Neque  dubitari  poteft  quin  latius  quidem  &  dilucidius, 
vbi  &  quomodo  friclione  vtendum  effet,  Afclepiades 
praceperit ,  nihil  tamen  repererit  quod  non  a  vetuftifli- 
mo  aurhore  Hippocrate  paucis  verbis  comprehenfum 
fit, qui  dixit,  Fridhonefi  vehemens  fit ,  durari  corpus  :li 
lenis,molliri:fi  mulra,minui:fi  modica,impleri.Sequitur  p 
ergo  vt  tum  vtendum  fit  quum  aut  aftringendum  corpus 
fit  quodfluens  eft,autmolliendum  quod  induruit,  aut 
digerendum  in  eo  quod  copia  nocet,aut  alendum  id 
quodtenue  &  infirmum  eft  .  Quas  tamen  fpeciesfiquis 
euriofius  sftimet  (quod  iam  ad  medicum  non  pertinet) 
facile  intelliget,  omnes  ex  vnacaufa  pendere  quavde- 
mit.  Nam  &  aftringitur  aliquod  co  dempto,  quod  intcr- 
pofitum,vtidlaxaretur  effecerat:&  mollitureo  detradro, 
quod  duritiem  creabat:  &  impletur  no  ipfa  fri&ionc,  fed 
eocibo  quipoftea  vfquead  cutem  digeftione  quadam  G 
relaxatam  penetrat.  Diuerfarum  verb  rerum  in  modo 
caufa  eft.  Inter  vnctionem  autem  &  fri&ionem  multum 
intereft .  Vngi  enim,  leuiterquc  pertraclari  corpus  etiam 
in  acutis  &  recentibus  morbis  oportet,  in  remiflione  ta- 
men  &  ante  cibum:  longa  verb  fi  idhone  vti,  neque  in  a- 
cutis  morbis,neque  in  crefcentibus  couenir,pra;terquam 
quum  phreniticis  fomnus  eaquamtur.  Amatautem  hoc 
auxilium  valetudo  longa  ,  &  iam  1  primo  impetu  incli- 
nata.Neque  ignoro  quofdam  dicere,omneauxilium  ne- 
ceffarium  effe  in  crefcetibus  morbis,non  quumiam  per  " 
fe  finiuntur.Qupd  non  ita  fe  habet.Poteft  enim  morbus, 
ctiam  qui  per  fe  finem  habiturus  eft,  citius  tame  adhibi- 
to  auxiliotolli  :  quod  duabus  de  caufis  neceffarium  eft, 
Vt  &  quamprimum  bona  valetudo  contingat,5c  ne  mor- 


ufa ,  exafpe» 
quam  fue- 
bufdam  in- 
Vntit.  Scd  vc 
ctio  adhibe- 
fcente.Verum, 
bit,  minus  cer- 
intutiscorpo- 
implendus  mo- 
^jsimb.ecillitasid 
pitH;longos  dolores, 
«n  doloris  &  raem- 
cJione  confirmatur. 

m  eft  quum  aliud 
Suta  mediis  partibus 


bus  quiremaner,  iterum,  quanui 
retur .  Poteft  enim  morbus  miri 
rit :  neque  ideo  tamen  folui,  fe 
ha?rere,quasadmotum  aliquo 
leuata  quoque  aduerfa  valetucS; 
tur.ficnunquam  adhibenda  eft 
fi  fieri  poterit,  quu  ex  toto  co 
tequu  ea  remiferit .  Eodem  au 
ribus  effe  debet,  vt  quu  infirm 
db  eft  in  partibus,autquia  ipfi 
requirir,  aut  quia  alterius.Narn 
ipfiusfrictio  leuat,no  in  imperi 
brum  aliquod  refolutum:^ 
Longe  tamen  fa;pius  aliud' 
dolet,maximeque  quum  a 

corporis  euocare  materiam  volumus,,  ideoque  extremas 
partes  perfricamus.Neque  audiendi  funt  qui  numero  fi- 
niunt,quoties  aliquis  perfricandus ficid  enim  ex  viribus 
hominis  colligendum  eft  .  Et  fi  is  perinfirmus  eft ,  poteft 
fatis  effe  quinquagies  -.firobuftior ,  poteft  ducenties  efle 
faciendum:  inter  vtrunque  deinde,prout  vires  funt.  Quo 
fit  vt  etiam  minus  fxpe  in  muliere  quam  in  viro,  minus 
fxpe  in  puero  velfene  quam  in  iuuene  manus  dimouen- 
da;fint.  Denique  ,  fi  certa  membra  perfricantur ,  multa 
valentique  friftione  opus  eft .  Nam  neque  totum  corpus 
infirmari  citb  per  partem  poteft ,  &  opus  eft  quampluri- 
mum  mareria:  digeri ,  fiue  idipfum  membrum  ,  fiue  per 
id  aliud  leuamus .  At  vbi  totius  corporis  imbecillitas  hac 
curarionem  per  totum  id  exigit,  breuior  effe  debet&le- 
nior,  vt  tantummodo  fummam  cutem  emolliat,  qub  fa- 
cilius  capax  ex  recenti  cibo  noua:  materia:  fiat .  In  malis 
iam  a:grum  effe  teftatur  vbi  exterior  pars  corporis  fii- 
get.interior  quum  fiti  calet,\'tfupra  pofui.  Sed  tunc  quo- 
que  vnicum  in  frittione pn:fidium  eft ,  qux  fi  calorem 
in  cutem  euocauit,  poteft  alicui  medicinadocum  facere. 

DE     CtSTAIlONE,  Cap.     X  V. 

GEftatioquoque  longis  etiam  &inclinatis  morbisa- 
ptiffima  eft,  vtilifqueeft&  his  corporibus  qua:  ijm 
ex  toto  febre  carent ,  fed  adhuc  exerceri  per  fe  non  pof- 
funr,  &  his  quibus  lenta;  morborum  reliquix  remanent> 
nequealitereliduntur.  Afclepiades  etiam  in  recenti  ve- 
hementique  febre  ,  prxcipueque  ardente ,  ad  difcutien- 
dam  cam  ,  geftatione  dixit  vtendum  effe.  Sed  id  pericu- 
lofe  fit,  meliiifque  quiete  eiufmodi  impet9  fuftinetur.  Si- 
quis  tamen  experiri  volet,  fic  experiatur,  fi  Imgua  non  e- 
rit  afpera,fi  nullus  tumor,  nulla  durities,  nullus  dolor  vi  - 
fceribus,aurcapiti,aut  prxcordiis  fuberir.  Et  extoto,  nu- 
quam  geftari  corpus  dolens  debet,  fiue  id  in  toto,  fiue  in 
parteeft,  nifitamen  folis  neruis  dolenribus  :neque  vn- 
quam  in  recenti  febre,fed  in  remiflione  eius.Genera  au^ 
tem  geftationis  plura  funt  adhibenda  ,qux  funt  &pro 
viribuscuiufque,&proopibus,  ne  aut  imbecillnm  ho- 
minem  nimisdigerant,  authumiliobfint  .Geftationum 
leuiflima  eft  naui,vel  in  portu,vel  in  flumine:  vehcmen- 
tior  in  alto  mari  naui,vel  ledica,aut  fcano:  acrior,  vehi- 
culo.  Arque  ha;c  ipfa  &  intendi  &  leniri  poffunt.  Si  nihil 
horum  eft,  fufpendi  leclus  deber,  &  moueri :  fi  ne  ld  qui- 
dem  eft,arcerte  vni  pedi  le&i  funiculus  fubiiciendus  eft, 
atque  ita  leclus  huc  &  illuc  manu  impellendus  .Etleuia 
quidem  genera  exercitationis  infirmiflimis  coueniuntt 
valentiora  verb  his  qui  iam  pluribus  diebus  febre  libe- 
ratifunt,autiis  qui  grauium  morborum  initiaficfen- 
tiunt  vt  adhuc  febre  vacent:(quod  & in  tabe,&  in  ftoma- 
chi  vitiis,  &  quu  aqua  cutem  fubiit,  &  interdum  in  mor- 
bo  regio  fit )  autvbi  quidamotbi,qualis  comitialis,qua- 
lis  infania  eft,fine  febre,  quanuis  diu  manent.  In  quibus 
affecribus  eaquoque  genera  exercitationum  neceffari* 
funt  qui  comprehendimus  eoloco,quo  quemadmo- 
dumfani,  neque  firmi  homines  fegererenr,prxcepimus. 

DE     ABSTINENTIA,  Cap.  XVI. 

AAftinentia;  verb  duo  genera  funt:  alterum  vbi  nihil 
affumitarger  :  alteru.vbi  nonifi  quod  oporrer.Initia 
morboru  primufamemfirimque  defideranr.ipfideinde 
morbi  moderatione,  vt  neque  aliud  quam  expedit,  neqj 
ei'  ipfiusnimiii  fumatur.Neq;  eninacoueniriuxtainedi» 

BBb.iii. 


protinus  fatfet 
inutile  eft.vbl 
tihus  eft  in  c 
iuuat  laboran 
rantes  homii 
dant :  rurfus  alii 
biipfis  modii 
cstcra  illorum  a 
funt:  quafi  quaera 
falutarc  fit :  ctthsfe 
affumitur,veltempo 

D  E     S  V  D 

SVdor.etia  duobus 
balneo .  Siccus  c^lor 
clibani ,  &  quarundam 


AVRELII  CORN. 

A 


fdfifanisquoque  corporibus 
jtas  famem  fecit,quanto  inu- 
[oi  Neque  vlla  res  magis  ad- 
lpeftiua  abftinetia.  Intempe- 
ipiictbi  tempora  curantibus 
\eiicis  pro  dono  remittunt.fi- 
iberali&er  agere  fe  credunt  qui 
inquunt,  in  genere  cibi  liberi 
nedicb  liceat,  non  quid  xgro 
nocet  quoties  in  eius  quod 
i^do,vel  generepeccatur. 
Cap.  xvi. 
<y tui ,  aut  ficco  calore,  aut 
tux  calida:,&  laconici,& 
ium  fudationes,  vbi  e  ter- 
ra  profufus  calidus  vapor  xdificio  includitur,  ficut  fuper 
Baiasinmyrtetis  habemus  .Pratter  hxc ,  folcquoqtie  & 
exercitatione  is  mouetur:  vtiliaque  hic  genera  funt 
quoties  humor  mtus  nocet,  ifque  digerendus  eft.  Ac  ner- 
uorum  quoque  qusdam  vitia  iicoptime  curantur  .  Sed 
ca:teta  infirmis  polTunt  conuenire:  fol  &  cxercitatio  tan- 
tiim  robuftioribus,  qui  tamen fine  febre,  vel  inirio  mor- 
bi ,  vcl  etiam  grauibus  morbis  tenentur .  Cauendum  au- 
tem  eft  nequid  hoi  um  vcl  in  fcbre  vel  in cruditate  ten- 
tetim  At  balnei  duplex  vfus  eft :  nam  modo  difcuflis  fe- 
bribus  iuirium  cibi  plcnioris ,  vinique  firmioris  valetu- 
dini  facit,  modofebrem  ipfam  tollit,  ferequeadhibetur 
vbi  fummam  cutem  relaxari ,  enocarique  corruptum  hu- 
morem,  &  habitum  corporismutari  expedit.  Antiqui  ti- 
midius  eovtebantur.Afclepiades  audacius.Neque  terrere 


E 


C  E  L  S  I  '  36 

ignem  ferramenta  duo  funtcapitulis  paulo  latioribus, al- 
terumque  ex  his  dcmittitur  in  cum  falem  ,  &  aqua  fuper 
leuiter  afpcrgitur.Vbi  frigere  cccpit,  ad ignem  refertur,& 
idem  in  alterofit ,  deinde  inuiccm  in  vtroque  interquae 
defcendit  falfus  &  calidus  fuccus ,  qui  contractis  ahquo 
morbo  ncruis  opitulatur.  His  omnibus  commune  eft  di- 
gerere  id  quod  vel  prxcordia  onerat,  vel  fauces  ftrangu- 
lar,vel  in  aliquo  membro  nocet.  Quando  autem  quoquc 
vtendum  fit,in  ipfis  morborum  genenbus  dicetur. 

O^V  I     CIBI,     POTIONESVE,    AVT     ▼  A- 

lentis,aut  mediar,  aut  imbecilhe  materia  fint, 
Cap.  xviii. 

QVum  de  his  di&um  fit  qua:  detrahendo  iuuat,  ad  ea 
veniendum  eft  quxnos  alut.id  eft  cibum  &potio- 
ncm  .  Ha:c  autem  non  omnium  tantiim  morborum, 'fed 
etiam  fecunda;  valetudinis  communia  pra;fidiafunt:per- 
tinetque  ad  rem,omnium  proprietates  noffe,primum  vt 
fani  fciant  quomodo  his  vtantur ,  deinde  vt  exequenti- 
bus  nobis  morborum  curationem  ,  liceat  fpecies  rerum 
qua:  affidue  neceffaria:  erunt,fubiicereNeque  neceffe  eft 
fubinde  fingulasillas  nominare .  Scire  igitur  oportet  o- 
mnia  legumina  ,  quoeque  exfrumentispanificiafunt,  ge- 
neris  valentiffimi  effe.  Id  valetiflimum  voco  in  quo  plu- 
rimum  aUmenti  eft:item  omne  animal  quadrupes  domi 
natum,  omnem  grandem  feram  ,  qualesfunt  capra:,  cer- 
uus,aper,onagei  :omnem  grandem auem,quales funt  an- 
fer,&  pauo,  &  grus:omnes  belluas  marinas,  ex  quibus  x.%- 
7t{-  eft,  quieque  his  pares  funr ,  item  mel  &  cafcum .  Qub 
mmus  mirum  eft,  optis  piftorium,  valentiflimum  effe 


autemeares.fitempeftiua  eft,  debet,  &  ante  tepus  nocet.  p  quod  ex  frumento,  adipe,melle,cafeoconftat .  In  mcdia 


Quifquis  febre  liberatus  eft,  fim ulatque  ea  vno  dic  no  ac- 
ceflit ,  eo  qiu  proximus  eft ,  poft  rempus  acceflionis  tuto 
lauari  poteft.Atii  circuitum  liab^e  ea  febrisfolita  eft,fic 
vt  tertio  quartove  die  reuei  tanir , quandocunque  non 
acceflit,  balneumtutum  eft  .  Manentibus  ver6  adhuc  fe- 
bribus,fi  hx  funt  lentaj,lienefque  iamdiu  male  habet,re- 
€th  medicina  ifta  tentatur  :cu  eo  tame,  ne  praccordia  du- 
ra  fint,neve  ea  timeant,neve  lingua  afpera fit.nevc  aut  in 
medio  corpore,aut  in  capite  dolor  vllus  fit,  neve  tum  fe- 
bris  increfcat.At  in  iis  quidem  febribus  quz  certum  cir- 
cuitum  habent,duo  balnei  tempora  funt.akeru  ante  hor- 
rorem,  akeru  febre  finita:  in  iis  verb  qui lentis  fcbriculis 
din  detinentur,quu  aut  ex  toto  receflir  acceflio,aut  (fi  id 
no  folet)certe  lenita  eft,  iamque  corpus  tam  integrum  eft 
qu \m  maxime  effe  in  eogenere  valetudinis  folet,  imbe- 
cillus  homo  irurus  iia  baineum,  vitare  debet  ne  anre  fri- 
gus  aliquod  experintur.  Vbi  in  balneum  venit,  pauhfper 
refide:e,experirique  num  tepora  aftringantur,&  an  fudor 
aliquis  oriatur.Illud  fiincidit,hoc  non  fequutu  eft.inuti- 
le  eo  die  balneu  eft:perungendus  eft  is  leniter,&  referen- 
duseft,vitandumqueomnimodofrigus,&abftinenria  V- 
tendum.Atfi  temponbus  integris,primum  ibi,deinde  a- 
libi  fudor  mcipir,fouendum  os  aqua  calida,  tum  in  folio 
defidendum  eft:atque  lbi  quoque  videndu  num  fub  pri- 
mo  contaftu  aqua:  calida;  fumma  cutis  inhorrefcat.-quod 
vix  tamen  fieri  poteft  fi  priora  re&e  cefferunt.Certum  id 
autemfignu  inutilis  balnei  eft.  Ante  vero  anpoftea  quam 
in  aquam  calidam fe demittat,  aliquis perungi  debeat,ex 
ratione  valetudinis  fua:  cognofcat .  Fere  tamen  (  nifi  vbi 
nominatim,vt  poftea  fiat,id  pra:cipietur)motofudore  le- 
uitercorpusperungedum,deindein  aquam  calidam  de- 
mittendum  eft .  Atquc  hic  quoque  habenda  virium  ratio 
eft:  nequecommittendum  vtperi'ftum  anima  deficiat, 
fed  maturius  is  auferendus,curiofeque  in  veftimentis  in- 
uoluendus  eft,vt  neque  ad  eum  frigus  afpiret,  &  ibi  quo- 
que  antequam  aliquid  afl'umat,infudet.Fomenta  quoque 
cniida  funt ,  milium,  fal,  arena,  quodlibet  eorum  calefa- 
dtum,&  iplinteum  conieGum.  Siminore  viopus  eft,  e- 
tiamfolumlinteu-.atfimaiore,  cxtincli  titiones,  inuolu- 


verb  materia,  numerari  ex  oleribus  debere  ea  quorum 
radices  vel  bulbosaffumimus  :ex  quadrupedibus  ,lepo- 
rem  :  aues  omnesa  minimis  ad  phcenicopterum  :  item 
pifces  omnes  quifalem  non  patiunttir,folidive  faliutur. 
Imbecilliflimam  verb  materiam  effeomne  olus,  &quic- 
quid  in  cauliculo  nafcitur ,  qualis  eft  cucurbita ,  &  cucu- 
mis,&  capparis.  Omnia  pOma,oleas,  cochleas,itemq;  co- 
chylia  .  Sed  quanuis  hsc  ita  difcreta  funt,  tamen  etiam 
qui  fub  eademfpecie  funt,magna  difcrimina  recipiunt, 
aliaque  res  alia  vel  valentior  eft  vel  infirmior.  Siquidem 
plusalimentieftincarne  quarainvllo  alio,-  firmiuseft 
triticum  qaam  milium,idipfum  quam  ordeum,  &  extri 
tico  firmiffima  filigo,deinde  fimila,deinde  cui  nihil  ad- 
emptum  eft(quod  etur*Trupsr  Gra:ci  vocant)infirmior  eft, 
ex  polline  infirmiffimuscibariuspanis .  Ex  leguminibus 
vero  valentiorf3ba,vellenticula,quapifum.  Exoleribus 
valetior  rapa,napique,  &  omnes  bulbi  (in  quibusceparn 
quoq;  &  alliu  numero)  quam  paftinaca, vel  qua:  fpeciali- 
ter  radicula  appellatur.Ite  firmior  braffica,&  bcta,&por- 
rum,quam  laftuca,vel  cucurbita,vel  afparagus.  At  ex  fru- 
ftibus  furculorum  valentiores  vua;,ficus,nuces,palmula;, 
quam  qua:  poma  proprie  nominanrur:  atqueexhisipfis 
firmiora  qua:  fuccofa  quam  qua:  frigida  funt.Itemque  cz 
hisauibus  quanri  mediafpecie  funt ,  valctior  eaqujepe- 
dibus  quam  qua:  volatu  magis  nititur  :  &  ex  his  qus  vo- 
latu  fidunt,  firmiores  funtquxgradiores  aues  quam  qua; 
minutxfunt,  vt  ficedula  &  turdus.  Atque  ear  quoque  qua: 
in  aqua  degunt,leuiorem  cibu  prxftanr  quam  qua:  nati- 
di  fcientiam  non  habent.  Inter  domefticas  vero  quadru- 
pedes.leuiifima  fuilla  eft,  grauiflima  bubula.  Itemque  ex 
feris  quo  maius  quodque  animal ,  eo  robuftior  ex  eo  ci- 
buseft.  Pifciiimque  eorum  qui  ex  media  materia  funt, 
quibus  maxime  vtimur,tamen grauiflimi  funt  ex quibus 
falfamenta  quoque  fieri  poffunt,  qualis  lacertus  eft,  dein- 
de  qui,quanuis  teneriores.tamc  duri  funt,vt  aurata,cor- 
uus,fcarus,oculata  tum  plani,poitquosetiamleuioreslu- 
pi,mullique,  &  poft  hos  omnes  faxatiles .  Neque  vero  in 
generibus  rerumtantummodo  difcrimen  eft,fed  etiara 
in  ipfis ,  quod  &  a:tate  fit,  &  membro,  &  folo,  &  cslo ,  & 


tiqucpanniculis,  &fic  circundati.Quinetiam  calido  oleo  habitu  .  Nam  quadrupes  animal  omnefi  laftanseft ,  mi- 

replentur  vtriculi,&in  vafa  fi£hlia,ad  fimilitudine,  quas  nus  alimenti  pra;ftat:  item  quo  tenerior  pullus  cohor- 

lcnticulasvocant,aquaconiicitur,&falficcolinteoexci-  talis  eft:  in  pifcibus  quoquemedia  a:tas,quae  nondum 

pitur,  dcmittitiirquc  inaquam  benecalidam,  tumfuper  fummam  magnitudinem  impleuit:deinde  ex  eodem 

id  membrum  quod  fouendum  eftj  collocatur :  iuxtaque  fue  vngular,  roftrum,  aures,  cerebellum,  Ex  agno,  hfx- 


¥7 


DE    R  E 


MEDICA 

A 


dove,  cu  petiolis  totura  caput  aliquato  quam  cxtera  me 
bra  j  lcuiora  funt  >  adeo  vt  in  media  materia  poni  pof- 
flnr.ExauibiiSjColIa,  alxve  retle  infirmis  annumcrantur. 
Quod  ad  folum  vero  pertinet,frumentum  quoque  valen- 
tius  eft  collinum  quaru  campcftre.Leuior  pifcis  inter  fa- 
xa  editus  quam  in  arena,  leuior  in  arena  quam  in  iimo. 
Quo  fit  vt  ex  ftagno,vel  lacu,vel  flumine  eade  genera  gra 
uiorafinr:leuioiquequiin  alto  quamqui  in  vado  vixit. 
Omne  etiam  ferum  animal  domeftico  leuius,&  quod- 
cunque  humido  cado  quam  quodficco  natueft:  deinde 
endem  omnia  pinguia  quam  macra,recentia  quam  falfa,  g 
noua  quam  vetufta,plus  alimenti  habent :  tum  res  eadc 
magisalit  iurulenta  qu.im  afla,magis  affaquam  frixa. 
Ouum  dtirum  valentifiima:  materix  eft,  mollevelforbi- 
le,imbecilliflima^Quumque  panificia  omniafirmiflima 
finc,elotaramen  quxdam  genera  frumeti,vt  alica  ,  oputcc 
ptifiana,  vel  ex  iifdem  fa£ta  forbitio,  vel  pulticula ,  &  a- 
qua  quoque  mades  panis  imbecilliflimis  annumerari  po- 
teft.Ex  potionibus  vero  qua:cunque  ex  frumetofa&a  eft, 
itemque  lac,  mulfum,defrutum,  paflum,  vinum  autdul- 


LIB.  II. 

Q_V  AE 


38 


M  A  L  I 

V-, 


MALI 

-L  T  A  punn 


RIS 

Cap. 

vero  fucci  funt 
gumina,caro  domeftic 
fa  1  fa  ,om  n  e  falfa  m  en  tu  m  ,gar  uf. 
cula,rapa,napi,bulbi,  braflic#< 
afparagus,beta,cucumisjporrut 
mum)nepcta,fatureia,hjflopt" 
lum,cuminum,anifum,lapat 
licnes,  renes,inteftina,  pomi 
acerbum  eft,acetum,omnin ; 
pifces  quoque  faxatiles ,  j 
nere  funr,aut  hi  qui  rurfu| 
vt  fere  quos  ftagna,lacus  s 
nimiam  magnitudinem  ext 


INT, 


ordeum,  le 
nnifque  caro 
&  cicer,  radi 
:tia  cyma  eius, 
fturtium ,  thy- 
lethum,  fccnicu- 
,&allium  ,  cepa, 
jue  acidum  vel 
ida,-accrba,  oleum, 
^qui  ex  tenenimo  ge- 
Tduri ,  virofique  funt, 
ire  riui  ferunt,  quive  in 
int. 


Q_V  AE  RES    L  E  N  E  S,   Q_V  A  E  V  E  ACREJ 

fint,    Cap.  xxii. 

LEnes  autcm  funt,forbitiones,pulticula,Iaganum,amy 
lum,ptiflana,  pinguis  caro, &qua:cunque  glutinofa 
eft.Quod  fere  quidem  in  omni  qux  domefticafit,  pra;ci- 


ce,aut  vehemens,aut  muftum,aut  magna:  vetuftatis,vale-  C  pue  tamen  in  vngulis,truculifque  fuum,  in.petiolis ,  capi 
tiflimigeneris  eft.At  acetum,  &  id  vinum  quod  pauco- 
rum  annorum,velaufterum,vel  lene  eft,in  media  materia 
eft:  ideoque  infirmis  nunquam  generis  alterius  daride- 
bet.Aqua  omnium  imbecilliflima  eft:  firmiorque  ex  fru- 
mento  potio  eft,quo  firmius  fuit  ipfum  frumentum  :  fir- 
mior  ex  eo  vino  quod  bono  folo  quam  quod  tenui,quod 
que  temperato  caelo  quam  quod aut  nimis  humido,aut 
nimisficco,nimiumqueautfrigido  autcalido  natii  eft. 
Mulfum  quoplus  mcllis  habet,  defrutum  quo  magis  in- 
coctum  eft,paflum  quo  ex  ficciore  vua  eft,eo  valctius  eft. 
Aqua  leuiflima  pluuiajis  eft,deinde  fontana,tum  exflu- 
mine,tum  ex  puteo,poft  hxc  cx  niue,aut  glacie ,  grauior 
his  ex  lacu,grauiflima  ex  palude.  Facilisetiam  &necef- 
faria  cognitio  eft  naturam  eius  requirentibus.Nam  leuis 
pondere  apparet,&  ex  his  qua:  pondere  pares  funt,eo  me- 
lior  quxque  eftquo  cclerius  &  calefit&frigefcit,  quoque 
celerius  ex  ea  legumina  percoquuntur.Fere  vero  fequitur 
vt  quo  valentior  quxque  materia  eft,eo  minus  facile  co- 
coquatur,fed  fi  concofta  eft,plus  alat .  Itaque  vtendu  eft 


D 


tulifque  hccdorum,&  vitulorumj  &  agnorum ,  o.mnibiif- 
que  cerebellis:item  fiqui  proprie  bulbi  nominatuur,.lac, 
defrutum,paflum,nuclei  pinei.Acria  funt  omnia  nimis 
auftera,omnia  acida,omnia  falfa,&  mel  quidem,  quo  nie 
lius  eft,eomagis:item  allium,cepa,eruca  ,ruta,nafturtiu, 
cucumis,betajbraflica,afpar3gus,finapi,r3dicula,intubnsj 
thymum,lacruca,maximaque  olerum  pars. 

Q_V  AE    RES   CRASSIOREM  QJVAEVE 

tenuiorem  pituitam  faciantg 
Cap.      xx  iii. 

CRafliorem  autem  pituitam  faciunt,oua  forbilia,  ali- 
ca,oryza,amylum,pjjMTana,lac,bulbi,omniaque  fere 
glutinofa.Extenuant  eaMem  omnia  falfa,  atque  acria  & 
acida. 

Q_V  AE    R  E  S   STOMACHO  IDONEAE 

finr,    Cap.  x  x  i  i  i  i. 

STomachoautem  aptiflima  funt  quxcunque  auftera 
funr,etiam  qua:  acida  funt,qua-que  contacla  fale  mo- 
dico  funt,ite  panis  fine  fermenro,&  elota  alica,vel  oryza, 


materije  genere  pro  viribus,modHfqueomnibus  proge-  E  velptiflana,omnisauis,omnis  venatio,atq;  vtraq;  velaf 


irere  fumendus.Ergo  imbecillis  hominibus  rebus  infir- 
mifiimis  opus  eft  :  mediccriter  firmos  media  materia  o- 
ptimc  fuftinet:&  robuftis  apta  validiflima  eft.  Plus  dein- 
de  aliquis  afliimere  ex  leuioribus  poteft,magis  in  iis 
qux  valentiflima  funttemperare  fibi  deber. 

Q^VAE     NATVRA     AC  PROPRIETA» 

cuiufque  rei  fit  qua  vefcimur, 
Cap.  xix. 


fa  vel  elixa  :exdomefticis  animalibus  bubuIa.Siquid  ex 
carteris  fumitur,macru  potius  quam  pingue  ex  fue,vngu- 
la:,roftra,aures,vulu2eque  fteiiles:ex  olenbus,intubus,la- 
Ouca,paftinaca,cucurbita  elixa,fifer:  ex  pomis,  cerafium, 
morum,forburo ,  pirum  fragile,quale  cruftuminum ,  vel 
neuianum  eft:ircmpira  qua:  reponuntur  jtarentinaat- 
que  fagnina.  Malum  orbiculatum ,  aut  fcadianum,  vel  a- 
merinum,vel  cotoneum,vel  Punicum. Vua:  ex  olla,mol- 
leouu,palmulae ,  nucleipinei,  olexalbi  ex  duramuria, 


NEque  hxc  fola  difcrimina  funt,fed  c tiam  alis  res  bo  f  amo  intinaa:>v-ci  nigrat.qua:  in  arbore  bene  per. 

mfuccijalixmaUfunt,  quas  ^Ae^vel  xstwpx^      maturuerunt,velqua:  in  paffo  defrutove  feruatx  funt.Vi 


quas  Sjyvhcif  vel  xg.Tutyotot4 
Grsci  vocant:  Alia:  lenes,aiia:  acres.aha-  crafliorc  pituita 
in  nobis  faciunt,alia:  tenuioremulia:  idcnea;  funt  ftoma 
cho,alia:  aliena:  funt:itemquealia:inflant^lia:ab  hocab- 
funt:alia?  calefaciunt ,  alia:  refngerant:  alia:  facilein  fto- 
macho  acefcuntjalia:  non  facile  intus  corrumpuntur.-alix 
mouent  aluum,alia:  fupprimunt:alia:  citant  vrinam,  aliae 
tardant:  quidam  fomnum  mouent,qua:dam  fenfus  exci  - 
tant.Qua:  omnia  ideo  nofcenda  funt ,  quoniam  aliudali- 
ter  vel  corpori,  vel  valetudini  conuenit. 

QJV  AE     RES     BONI     SVCCI  SINT, 

Cap.    x  x. 

BON  I  fucci  funt,triticum,filigo,alica,oryza,amylum: 
item  &lenes  funt,  &  ftomacho  apta:,  &  calefaciunt, 
tragum,ptiflana,lac,cafeus  mollis.omnis  venatio,omnes 
aues  qux  ex  media  materia  funt :  ex  m  aioribus  quoque 
hae  quas  fupra  nominauimus :  medii  inter  teneros  durof- 
que  pifces,vt  mullus  &  lupus,verna,la£ruca,  vrti  ca,malua, 
cucumis,cucurbita,ouum  forbile,portulaca,cochlea:  pal- 
mulx:  ex  pomis  quodcunque  netjue  acerbum  neque  aci-  H 
dum  eft.  Vinum  dulce  vel  lene,  paffum,  defrutum  ,  olex 
qua:  ex  his  duobus  ln  alterutro  feruatx  funt,vulua:,roftra, 
trunculique.  In  fumma  omnis  pinguij  caro,omnis  glutN 
nofajomneiecar., 


num  aufterum,Ucet  iam  afperum  fit.item  refinatum.Du- 
ri  ex  media  materia  pifces,oftrea,pec~tines,murices,  pur- 
pura:,cochlea::cibi,  potionefquevel  frigida:  velferuen- 
tes,abfinthium. 

Q_V  AE  RES  AIIENAE  STOMACHO 

fint,       Cap.  xxv. 

ALiena  vero  ftomacho  funt  omnia  tepida,  omnia  fal- 
fa,omnia  iurulenta,  prxdulcia,  omnia  pinguia ,  for- 
G  bitio  ,  panis  fermetarus,  itemque  vel  ex  mi !ic,vel  ex  hor- 
deo,oleum,radices  olerum ,  &  quodcunque  olus  ex  oleo 
garove  eftur,mel,mulfum,defrutum,  paflum,  lac,  omnis 
cafeus,vua  recens,ficus  &  viridis  &  arida  ,  legumina  o- 
mnia,quxque  inflare  confueuerunrmem  thymum,nepe- 
ta,  fatureia,  hyflopum,nafturtium slapathu,lapfana,iugli 
des.Ex  his  autem  intelligi  poteft,non  quicquid  boni  fuc 
ci  eft,protinus  ftomacho  conuenire,neque  quicquid  fto- 
macho  conuenit,protinus  boni  fucci  elfe. 

Q_V  AE   INFLENT,  AVT  INfLAMMA- 

tionemleuent,    Cap.  xxvi. 

INflant  autem  omniaferelcgumina,omnia  pinguia.o- 
mnia  dulcia,omnia  iurulenta,muftum  ,  atque  etiam  id 
vinum  cui  nihil  adhuc  xtatis  acceflit.Ex  oleribus  allium, 
cepajbraflicajomnefqueradices,  excepto  fifere  &paftina7 

BBb.iiii. 


19 

naca,  bulbi,fi 
tcs,nuccs  om 
fcus.quicquid 

krsjconchyl  ' 


AVRELII    CORN.  CELSI 


40 


ida^fed  magisvitides,vuae  rccc  A  ferbuit ,  ircm  defrutu,paflum,  aqua  vcl  tcpida  vel  perfri- 
r/yfilei?pineis,l.!C,omnifqiie  ca-       gida,  dura,  (ld  cft  ca  qua  tarde  putrefcit,  ideoque  pluuiar 

potiflimum)omnia  dura,macra,auftera,afpera,tofta>&in 
eadem  carne  afla  potiusquam  elixa. 

qjf  A  E    KEJ  VRINAM  MOVENT, 

Cap.  xxxi. 


m  alicjuis  aflumpfit.Mini 
1cupio,pifcibus,  pomis ,  o- 
lbus  vel  forbilibus,vino  ve- 
thura  inflationes  etiamle- 


ACIANT,  AVT 
XXVII. 

mnis  iuruleta,  allium, 
vinum,&quo  mera-  ^ 
a  quorum  crudi  cau- 
uca,item  coriandrum, 
ra,  cerafa,mala  auftera, 
qtte  acetum  ,fiue  cibus 


tcre.¥tanS«ut 

uafit.  .<"$jp' 

Q_V  A  E   R  E 

Xcjletaciuirt 

^ficti4»ri€! 
cius  eTCjji  magis.  Re 
les  a{Iumuntur,vt 
cucumis,elixa  cucu 
pirafragilia,caro  elixa 
ex  eo,fiue  potio  aflunjjjtur. 

C^VAE     RES     I  NT  V  5     FACILE  VITIEN- 

tur,vel  minime  cotrumpantur, 
Cap.  xxviii. 

FAcile  autem  intus  corrumpuntur,  panis  fermentatus, 
&quifquisaliusquam  ex  tritico  eft,lac,mel ,  idcoque  C 
la&aria  atque  omne  piftoi  ium  opus,teneri  pifces,  oftrea, 
olera,cafeus,&recens  &  vetus ,  crafla  vel  tenera  caro,vi- 
num  dulce,mulfum,defrutum,pafllim ,  quicquid  deinde 
vel  iurulentum  eft,  velnimis  dulce  ,  vel  nimis  tenue  .  At 
minime  intus  vitiantur, panis  finefermento ,  aues ,  &  ea: 
potius  duriores,auratipifces:nequefolum  aurata  pura.au  t 
fcarus,fed  etiam  lolligo,locufta,polypus:item  bubula,  o- 
mnifque  dura  caro,eademque  aptior  eft  fimacra,fifalfa 
cftjomniaque  falfamentn,cochlea,  murices,purpura,  vi- 
num  aufterum  vel  refinatum.  D 

C^V  AE     RES     ALVVM  MOVEANT, 

Cap.  xxix. 

AT  aluum  mouent  pants  fermentatus,  n^gifquc  fi  ei-- 
barius  velordeaceus  eft,  braflica  fi  fubcruda  eft,la- 
cluc3,anethum,nafturtium,ocymum,vrtica,  ortulaca,ra 
dicula,capparis,allium,cepa,malua,Iapathum.beta,afpa- 
ragus,cucurbita,cerafia,mora,vua,  omnia  mitia  ,  ficus  e- 
tiam  arida.fed  magis  viridis,vua  recentes,  pingues,  mi- 
nuta  aues,cochlea?,garum,falfamenta,  oftrea  ,  pelorides, 

echini,mufculi,&  omnes  fere  conchul j,  maximeque  ius  E  (quam  s^t^o»  Grxci  vocat)braflica:  folia,  inttibus,  plata 


"TTRinam  autem  mouent  quarcunque  in  horto  nafcen- 
'  tia  boni  odoris  funr,  vt  apium,ruta,  ancthum  ,  ocy- 
mum,mentha,hyflopum,anefum,coriandrrjm,nafturtiu, 
eruca,fceniculum:  prarer  hac  afparagus,capparis,nepeta, 
thymum,fatureia,lapfana,paftinaca,magifquc  agreftis,  ra- 
dicula,fifer,cepa.Ex  venatione  maxime  lepus,vinu  renue, 
piper,&  rotundum  &longum,finapi,abfinthium,nuclei 
pinei. 

Q.V  AE     RES     SOMNVM  MOVEANT, 

autfenfus  excitent,    Cap.     x  x  x  1  1. 

SOmno  verb  aptum  eft  papauer  ,  laQuca ,  maximeque 
aftiua,cuius  cauliculus iam  laCke  rcpletus  eft,  morum, 
porrum.Senfus  excitant,nepeta,thymum,  fatureia,  hyiio- 
pum,pracipueque  pulegium,ruta  &  cepa. 

Q_V  AE     RES     CORFVS    AVT  ERODANT 

aut  reprimant,aut  refrigercnt,aut  calefaciar, 
aut  durent,aut  emolliant, 
Cap.  xxxiii, 

EVocare  ver6  materiam  multa  admodum  pofiunt:fed 
ea  qux  ex  peregrinis  medicamentis  maxime  coftar, 
aliifque  magis  quamquibus  ratione  vi&us  fuccurritur, 
opitulantur,  in  prafentia  differam  :  ponam  ea  vero  qua: 
prompta,  &iis  morbis  dc  quibus  protinus  di&urus  fum, 
apta  corpus  erodunt,&  fic  cx  eo  qtiod  mali  eft  extrahut. 
Habent  autem  hanc  facultatem  femina,eruca  ,  nafturtii, 
radicula?,pracipuetamen  omnium  finapi.  Salisquoque 
&  fici  eadem  vis  eft.Leniter  vero  fimul  &reprimunt& 
molliuntlanafuccida  ex  aceto  vel  vino  ,cui  oleum  adie- 
ttum  eft,contrita  palmula:,furfuresin  falfa  aqua  vel  ace- 
to  decofti.  At  fimul  reprimunt  &  refrigerant ,  herba  mu- 
rahs(parthenium  velperdicium  appellant)ferpyllum,pu- 
legium,ocymum,herba  fanguinalis,  (quaGraci  vn^vy- 
iov  vocant)  portulaca,papauei is  folia,capreolique  vitium, 
coriandri  folia,hyofcyamum,mufcus,fifer,apium,folanu, 


earum,faxatiles,&  omnes  teneri  pifces,fepiarum  atrame 
tum,fiqua  caroaifumiturpinguis  cadem  vel  iurulenta, 
vel  elixa,auesqua  natant,mel  crudu,lac,la.<3:aria  omnia, 
mulfum,vinum  dulce  velfalfum,aqua  tenera , omnia  te- 
pida,dulcia,pinguia,elixa,iurulenra,falfa,diluta. 

QJ?  AERES    ALVVM  ADSTRINGANT, 
Cap.  XXX. 

COntra  aftringunt,panis  ex  filigine,vel  ex  fimila ,  ma- 
gis  fi  fine  fermento  eft.magis  etiamfi  vftus  eft,inten- 


go,fccniculifemen,contritapira  velmala,  pracipueque 
cydonia,lenticula,aqua  frigida,maximeque  pluuialis,vi» 
num,acetum,&  ex  horum  aliquo  magis ,  madens,vel  pa- 
nis  vel  farina,vel  fpongia,vel  cinis,  vellana  fuccida  ,  vel 
ctiam  linteolum,creta  cimolia,gypfum,  melinum,  myr- 
teum,rofa  ,  acerbum  oleum,verbenarum  contufa  cum  te 
neris  caulibus  folia,  cuius  generis  funtolea  ,  cuprefluj, 
myrtus,lentifcus,tamaris,liguftrum,rofa,rubus,laurus,hc 
dera,Punicum  malum.Sinefrigore  autem  repiimunt  ca 


diturq;  vis  eius  etia  fi  bis  coquitur.Pulticula  vel  cx  alica,  F    &a  nnala  cydonia,malicorium,aqua  calida,in  qua  vcrbe- 


vel  ex  panico,  vel  ex  milio ,  itemque  cx  iifde  forbitio,& 
magis  fi  hac  anre  frifta  funt.Lenticula  cui  vel  beta  ,  vel 
intubus,vel  ambubeia  vel  plantago  adie&a  eft,magifque 
etiam  fi  illa  ante  fri&a  eft,per  fe  etiam  intubus,vel  ex  pla 
tagine  vcl  ambubeiafri<£ta,minuta  olera,braflica  his  de- 
coda,dura  oua,magifque  fi  aifa  funt,minuta:  aues,meru- 
la,palum  bus,magifque  fi  in  pofca  decodtus  eft ,  graues  o- 
mnes  aues.qui  magis  currunt  quam  vo!ar,lepus,  caprea, 
iecur  ex  his  qua  feuum  habent,maximeque  bubulum,ac 


na  co£he  funt  quas  fupra  propofui,  puluis  vcl  ex  face  vi- 
ni,vel  ex  myrti  folis,amara  nuces.Calefacit  vero  ex  qua- 
libet  farina cataplafma,  fiue  ex  tritici ,  fiue  ex farris ,  fiue 
ordei  ,fiue  erui,vel  lolii,vel  milii,vel  panici,  vel  leticula, 
vcl  faba.vel  lupini,vel  lini,  vel  fcenigraci,  vbi  ea  defer- 
buitjcalidaque  impofita  eft.  Valentior  tame  ad  id  omnis 
farina  eft  ex  mulfo  quam  ex  aqua  co£ta.  Pratterea  cypri- 
num,irinum,medulla,adeps  ex felle iuncla  oleo,magifqj 
fi  vetus  eft,fal,nirrum,gir,piper,  quinquefolium  ,  fereque 


feuum  ipfum,cafeusqui  vehementior  vetuftate  fit,vel  ea  G   qua  vehememer  &  reprimunt  &refrigerant.Durat  qua 


mutationequam  in  cafeo  tranfmarino  videmus,autfi  re- 
cens  eft,ex  melle  mulfove  decodus.item  mel  codum,pi- 
ra  immatura,forba,  magifque  ea  qua:  torminalia  vocan- 
tur,mala  cydonii  &  Punica  ,  olea  vel  alba:  vel  permatii- 
rx,myrta,palmula:,puipura,  murices ,  vinum  refinatum 
velafpcrum,item  meracum,  acctum  ,  mulfumquod  in- 


calefaciunt  &  digerunt  &  emolliunt.  Pracipueque  ad  e- 
molliendum  poteft  cataplafma  ex  lini  vel  fcenigraci  fe- 
mine.His  autem  omnibus  &  fimplicibus  &  permixtis  va- 
rie  medici  vtuntur,  vt  magis  quid  quifque  perfuaferit  fi- 
bi  appareat,quam  quid  euidcnter  compercrit. 


AVRELII 


COR  NELII  CELSI 
Lib.    1 1 1. 


DE 


RE  M 


A 


4* 


DE     MORBORVM     GENERIBVS,  A 
Cap.  I. 

sRouifis  omnibus  qua:  pertinent  ad  vniuer 
jjfa  genera  morboru  ,  ad  fingulorum  cura- 
jciones  veniam.Hos  autem  in  duas  fpecies 
^Grarci  diuiferunt,aliofquc  ex  his  acutos,  a- 
lios  longos  effe  dixerunt:  ideoque  quonia 
'non  femper  eodem  modo  refpondebant, 
cofdem  aJii  interacutos,alii  interlongos  retulerunt .  Ex 
quo  plura  eorum  genera  effe  manifeftum  eft.Quidam  e- 
nim  breues  vtique  funr,qui  cirb  vel  tollunt  hominem,vel  ^ 
ipfi  cito  finiuntur:  quidam  longi,fub  quibus  neque  fani- 
tas  in  propinquo  neque  exitium  eft :  tertiumque  genus 
eorum  eftqui  modo  acuti ,  niodo  longi  funt  idquenon 
in  febnbus  tantummodo,in  quibus  frequetiffimum  eft, 
fed  in  aliis  quoque  fit.  Atque  etiam  prster  hos  quartum 
cft  quod  neque  acutum  dici  poteft,quia  non  perimit:ne- 
que  vtiquelongum.quia  fi  occurritur,facile  fanatur.Ego 
quum  defingulisdica,  cuiusquifquegeneris  fit,  indica- 
bo.  Diuida  autem  omnes  in  eos  qui  in  totis  corporibus 
confiftere  videtur,&  eos  qui  oriuntur  in  partibus .  Inci-  C 
pia  a  prioribus,pauca  de  omnibus  pracfatus.In  nullo  qui- 
dem  morbo  minus  fortuna  fibi  vendicare  qudm  ars  po- 
teft,vtpote  quum  repugnate  natura  nihil  medicina  pro- 
ficiatrmagis  tamen  ignofcendum  medico  eftparum  pro- 
ficienti  in  acutis  morbis,quam  in  longis.Hic  enim  breue 
fpatiu  eft,  intra  quod  fiquod  auxiliu  no  profuit,a:gcr  ex- 
tinguitunibi  &  deliberationi  &  mutationi  remediorum 
tempus  patet,adeo  vt  raro ,  fi  inter  initia  medicus  accef- 
fit,obfequens  aeger  fine  illius  vitio  perear.Longus  tamen 
morbus  quum  penitus  infedit.quod  ad  difficultatem  per  D 
tinet,acuto  par  eft.Et  acutus  quidem,quo  vetuftior  eft,lo- 
gus  autem  quo  recentior,eo  facilius  curatur.  Alterum  ll- 
lud  ignorari  n5  oportet,  qubd  non  omnibus  jegris  eadc 
auxilia  conueniunt.Ex  quo  incidit  vt  alia  atque  alia  fum 
xni  authores  quafi  fola  vendicauerint,  prout  cuique  cef- 
ferant.Oportetitaque  vbi  aliquidnon  refpondit,non  tan 
ti  putare  authorem  quanti  a:grum,&  experiri  aliud  atq; 
aliud.  fictamen,  vt  in  acutis  morbis  cito  mutctur  quod 
nihil  prodeft:in  longis,quos  tempus  vt  facit,fic  etiam  fbl 
uit,  nonftatimcondemneturfiquidnon  ftatim  profuit:  E 
jninusvero  remouearur,fiquidpaulumfaltemiuuat,quia 
profeftus  tempore  expletur. 

q,V  O  M  O  D  ©   MORBI  COCNOJCANTVR, 

&  an  increfcant,an  confiftant,an  minuatur: 
&  qua  ratione  ab  initio,qui  lan- 
guerc  incipit,curari  debeat, 
Cap.    i  i. 

PRotinusauteminterinitiafcirefacile  eft  quisacutus 
morbus.quis  longus fit:noninhis  folis  in  quibus  fem- 
per'tale  habet,fed  in  hisquoquein  quibus  variat.Nam  f 
vbifine  intermiffionibus  acceffiones  &  dolores  graues 
vrgent,acutus  morbus  eft :  vbi  lenti  dolores ,  lentacve  fe- 
bres  funt,&  fpatiainter  acceffiones  porrigutur,accedunt- 
que  ea  figna  quas  in  priore  volumine  expofita  funt ,  logu 
hunc  futuru  effe  manifeftum  eft.Videdu  etiam  eft,mor- 
busan  increfcat,an  confiftat,an  minuatur:quia  qu<edam 
remedia  increfcentibus  morbis,plura  inclinantibus  con- 
ueniunt:  eaque  qua;  decrefcentibus  apta  funt ,  vbi  acutus 
increfcens  vrget,in  remiffionibus  potius  experieda  funt. 
Increfcit  autem  morbus  dumgrauiores  dolores  acceffio  q 
nefque  veniunt,  ha:que  &  antequam  proximx  reuertun- 
tur,&  poftea  definunt.  Atque  in  longis  quoque  morbis  e- 
tiam  tales  notas  non  habentibus,  fcire  licet,  increfcc- 
re  fi  fomnus  incertus  eft,fi  deterior  conco&io ,  fi  fcedio- 
res  deie&ionesjfi  tardior  fenfus,fipigrior  mens,fi  percur 
iritcorpusfrigus  autcalor,fiidem  magis  pallet.  Ea  vero 
quae  contraria  his  funt ,  decedentis  eius  notx  funt .  Pra:- 
ter  hic  in  acutis  morbis  ferius  a:ger  alendus  eft  ,  nec  nifi 
iaminchnatis,  vt  primodempta  materia  impetum  fran- 


gaf.in  longis  maturius,  vt 
mali  poffit.  Ac  fiquando  is  no 
te  eft,magis  tamen  ad  \ 
molliri  quam  propria: ; 
intereft,ab  initio  quis.j 
ratio  minus  his  prode} 
quistemerehabitus  ac 
ta  cWatione  momentol 
perim  qua:  notas  quafdal 
hibent,  curationum  quoi 


ri 

>ar- 

totius  corporis 
^.Wultum  etia 
>era,quia  cu 
IRidu^ifruftra  fuit.Si- 
is  viuit,  admo- 
I  quum  abhis  coz- 
rfa:  valetudinis  ex 
ium  ab  animaduer- 


fioneeiufdem  temporis  faciarn  .''tgjturfiquid  exhisqua: 
propofitafunt,incidit,omniu  optirna  funt,quies,&  abfti- 
nentia.Siquid  bibendum,aqua  :ji}queinterdum  vno  die 
fieri  fatis  eft:interdum  fi  terrentia  manent,  biduo:  prqxi- 
meque  abftinentiam  fumendus  eft  cibus  exiguus,  biben- 
da  aqua,poftera  die  etiam  vinum ,  deinde  inuicem  alter- 
nisdiebus,modb  aqua,  modo  vinum,  donec  omnis  cau- 
(x  metus finiatur.  per  ha:c enim  fa:pe  inftans  grauis  mor- 
bus  difcutitur.  Plurimique  falluntur  dum  fe  primodie 
protinus  fublaturos  languorem  aut  exercitatione,aut  bal 
neo,aut  coadta  deieclione,aur  vomitu,aut  fudationibus, 
aut  vinofperanr.  Non  qub  non  interdum  id  incidat  ,aut 
non  decipiat,fed  qub  farpius  fallat.folaque  abftinentia  fi- 
ne  vllo  periculo  medeatur.quum  prafertim  etia  pro  mo- 
doterroris  moderari  liceat ,  &  fi  leuiora  indicia  fuerinr, 
fatisfit  avino  tatum  abftinere:quod  fubtra£tu,plufquam 
fi  cibo  aliquid  dematur,adiuuat:fi  paulb  grauiora ,  facile 
fit  non  aquam  tantiim  bibere,  fed  ctiam  cibo  carne  fub- 
trahere.Interdum  panis  quoque  minus  quam  pro  confue 
tudine  affumere,humidoquecibo  effe  cotentum,&  olere 
potiffimum:fatifque  fittum  ex  toto  a  cibo,a  yino,  ab  o- 
mni  motu  corporis  abftinere,quum  vehemetesnora;  ter- 
ruerunt.  Nequedubium  eftquinvix  quifquam  quinon 
diffimulauitjfed  pcr  hajcmature  morbo  occurrit,  a:gro» 
tet. 

DE    FEBRIVM  CENERIBVS, 

Cap.   1 1 1. 

ATque  ha:c  quidem  fanis  facienda  funt ,  tantum  cau- 
fam  metuetibu5.Sequitur  verb  curatio  febriii ,  quod 
&  in  toto  corpore  ,  &  vulgare  maximc  morbi  genus  eft. 
Ex  his  vna  quotidiana,altera  tertiana,  altera  quartana  cft: 
interdum  etiam  longiore  circuitu  quxdam  redeunt ,  fed 
id  rarb  euenit.In  prioribus&morbifunt.&medicina :  at 
quartana:  quidem  fimpliciores  funr.  Incipiut  fere  ab  hor 
rore,deinde  calor  erumpir,finitaquefebre  biduu  integru 
cft,ita  quartodic  reuertitur.Tertianarti  veibduo  genera 
funt :  alterum  eodem  modo  quo  quartana  &  incipiens  & 
defincns,ilIo  tantuminterpofito  difcrimine,qubd  vnum 
diem  priftat  integrum,tertio  redit:  alterum  longe  perni- 
ciofius,quod  tertio  quidem  die  reuertitur,ex  ofto  autem 
& quadraginta  horis,fere fex &  triginta  per  acceffionem 
occupat,interdum  etiamvelminusvel  plus,nequeex  to- 
to  in  remiflione  defiftit,  fed  tantum  leuiuseft.  id  genus 
pleriquc  medici  hemirrirceon  appellant.Quotidiana:  ve- 
rb  variat  funt,&  multiplices :  aliae  enim  protinus  a  calore 
incipiunt,alia:  a  frigore,alia:  ab  horrore  (frigus  voco,vb» 
extremspartesmembrorum  inalgefcunt:  horrorem,vbi 
toturrt  corpus  intremit )  rurfus  alia: fic  definunt  vt  ex  to- 
to  fequatur  integritasralixfic  vt  aliquantum  quidem  mi 
nuatur  exfebre,nihilominusramen  quidam  reliquia:  re 
maneanr,  donec  altera  acceffio  accedat :  ac  fa:pe  alix  vix 
quicquam  autnihilremittant,fed  ita  vtcontinuent.dein 
de  alia:  feruorem  ingentem  habent,alia:  tolerabilem  :  a- 
lia:  quotidic  paresfunt,alia:impares,atque  inuicem  alte- 
ro  die  leniores,altero ▼ehementiores  :alia:  tempore  eode 
poftridie  reuertuntur,aha:  vel  ferius  vel  celei  ius,alia:  die 
nociemque  acceffionem&  deceffione  implent ,  aliae  mi- 
nus,alix  plus,alia:  quum  decedunt  fudorem  mouent,  a- 
liae  non  moucnttatque  alias  per  fudorem  ad  integritatem 
vemtur,alias  corpus  rantum  irabccillius  redditur.Acitt- 


/ula:  fingulis  diebusfiunt,  modb  A  gerabftinere  re&e*  videtur.Maturius  etiam  puero  quam 


45 

fionesetiamjgjc 
binx,plurelv 
die  plure£9| 
vnacHKcque^ 
fion^s-cji 
ra  earum  neqt 
cicur  a  quibufq 
aucex  vomica^ 
lior  enim  fempt 
quod  euidenq 
tieque  Je  rc  ,  fed : 
quum  alirer  alHerqifj 
non  eafdem  inordn 
oriri  dicuur.quoc 
tineret,eriamfi  vere 
fionum  modb  Iiberali*, 

DE     CVRATtONVM     D  I  V  E  R  S  I  S 

neribus,        Cap.  '  I  f  i  i. 

ET  febrium  quidem  ratio  maximetalis  eft.  Curationu 
verb  diuerfa  genera'funt,prout  authores  aliqui  haber. 


AVRELII    CORN.  CELSI 


44 


fcfc 


iuueni ,  xftate  quim  hyeme  dari  debet.  Vnumillud& 
femper&  vbique feruandum  eft,vta:gri  \ires  fubinde  af 
fidcs  medicus  infpiciat,&  quandiu  fupererunt,  abftinen- 
tia  pugnct.fi  imbecillitatem  vereri  cccperit ,  cibo  fubue- 
niat.Id  enttn  eius  officium  eft  vt  argrum  nequefuperua- 
cuamatcria  oneret,  neque  imbecillitatem  fami  prodar. 
Idque  apud  Erafiftratum  quoque  inuenio,  qui  quanuis  pa 
rum  docuitqtiando  venter,quando  corpus  ipfum  exina- 
nitetur,  dicendo  tamen  ha.c  efle  vilenda  ,  &  tum  cibutn 
E  dandum  quum  corpori  deberetur.fatis  oftendit,  dum  vi- 
res  fupereflent  dari  non  oporrereme  deficerent,confuIcn 
du  efie-Exhisaute  intelligi  poteftab  vno  medico  mul- 
tos  non  pofle  curari,eumque  (fi  artifex  eft)idoncum  effe 
qui  116  multum  ab  argro  receditSed  qui  quxftui  feruiut, 
quoniam  is  maior  ex  populo  cft,  libemer  ampleduntur 
ea  pracepta  qua:  fedulitatem  non  exigunt ,  vt  in  hac  ipfa 
re.Facile  eftetiim  dies  velacreffiones  numerareiis  quo- 
que  qui  xgrum  raro  vident .  ille  affideat  neceffe  eft ,  qui 
quod  folum  opus  eft,  vifurus  eft ,  quando  nimis  imbecil- 
Afclepiades  ofTictum  efle  medici  dicit  vt  tuto ,  vt  cele-   C  lus  futurusfit,nificibum  acceperit.  In  pluribus  tamenad 


'  ^nt.Ex  quo  fepe  euenit  vtquoti- 
^jiflionefquefint:fic  tamen  vt 
reipondeat.  Interdu  vero  accef- 
u  tur,fic  vt  notari  neque  tempo- 
Jjinr-Neque  verum  eft  quod  di- 
ifebremihordinatamefle,  nifi 
nmatjone.aut  ex  vlcere  (faci- 
k  £  : <  et&i  hoc  veruin  eflet)  fed 
fe  etii  abdita:  poffunt. 
jerfiam  mouent:  qui, 
iorbofebres  accedant, 
Ed  alias,ahafque  fubinde 
Fandi  ratjonem  nihilpcr- 
FTemporaquoque  remif- 
'vix  vlla  funt. 

G  E- 


riter,vt  iucunde  curet.Id  notu  eft:fed  ferepericulofa  elfe 
nimium  &  feftinatio  &  volupras  folet  Qtia  verb  modera' 
tione  vtendum  fit,vt  qtiantum  fieri  pote.t  omnia  ifta  co 
tinganr,prima  lemper  habira  lalute  in  ipfispartibus  cura- 
tionum  confiderandum  erit.Ecante  omnia  quxritur,pri- 
mis  diebus  a:ger  qua  ratione  continedus  fit. Aiuiqui  me- 
dicamentis  quibuldam  datis  concoctionem  molieban- 
tur,eo  qubd  cruditat;  in  maxime  horrebant:  deinde  eam 
jnateriam  qur  lsdere  videbatur,  ducendo  fepius  aluum 


initiumcibi  dies  quartus  aptiflimus  effe  confueuit.  Eft 
autem  alta  etiam  de  diebus  ipfis  dubitatio,quoniam  an- 
tiqui  potiffimum  impares  fequebantur ,  eofque  tanquam. 
tunc  dc  «egris  iudicareturj^inVtf  nominabanr.Hi  erant 
dies  tertius,quintus,  feptimus,nonus,vndccimus,quartuf 
decimus, vnus  &  vicefimus,ita  vt  fumma  potentia  fepti- 
mo,deinde  quartodecimo,dcinde  vni  &  vicefimo  dare- 
tur.Igirur  fic  a*gros  nutriebar.vt  dierum  imparium  accef- 
fionesexpeclarenr,deinde  poftea  cibum  quafi  leuioribus 


fubtrahebant.  Afclepiades  medicamenra  fuftulit ,  aluum  D  accefliotiibus  inftantibus  darent,adeo  vt  Hippocrates ,  fl 


non  toties,ledfere  tamen  in  omni  morbo  fubduxit.  Fe 
bre  veroipfa  praxipuefe  ad  eius  remedium  vti  profeffus 
eft.C6uellendas  enim  viresxgri  putauit,lu--e,  vigiha,fiti 
ingenti:ficvtneosquidem  primis  diebus  elui  finerct. 
Quo  magis  falluntur  qui  pcr  omnia  iucund.iti|eius  difci 
plinainefle  conrendunt:  lsenim  vlterioniuis  quidem 
diebus  cubantis  ctiam  luxuna:  fubfcripfit :  primis  vero 
torroris  vicem  exhibuit .  Ego  autem  medicamentorum 
dari  poriones,&  aluum  duci  nonnifi  rarb  debere,  conce- 
do.Et  id  non  ideo  tamen  agendum  vt  sgri  vires  conuel- 
1  intur,exiftimo:  quoniam  ex  imbecillitate  fummum  pe- 
riculum  eft.  Mintii  ergo  tantam  materiam  fuperantem  o- 
porcecqua:  naturaliter  digenrur  vbinihilnoui  accedit. 
Itaque  abftinendus  a  cibo  primis  diebus  eft,in  lucehabe 
dusa:ger,nifi  infirmus  inrerdiu  eft  ,  quoniam  corpus  ifta 
quoque  digerir,  lfque  cubare  quammaximo  cbclaui  de- 
bet.Quod  ad  fitim  verb  fomnumque  pertinet,moderan- 
dum  eft,vtinterdiu  vigilet.no&u.fipoteft,  conquiefcat: 
ac  neque  potet,neque  nimiumflti  ciucietur.  Os  etiam  e- 
ius  elui  poteft, vbi  &  ficcum  eft ,  &  ipfi  fcctet ,  quanuis  id 
tempusaprum  potioni  non  eft.  Commodeque  Erafiftra- 
tus  dixit,  fepe  inferioreparre  humorem  non  requirete, 
os  &  fauces  requirere ,  neque  ad  rem  male  haberi  xgrum 
pertinere.Ac  primbquidem  fic  tenendus  eft .  Optimum 
verb  medicamentum  eft,opportune  cibus  datus,qui  qua- 
doprimtim  dari  debeat,  qurritur  •  Pleriqueex  antiquis 
tarde  dabat,fa:pe  quinto  die,fxpe  fexto,&  id  fortaffe  vel 
in  Afia  vel  in  jEgypto  ca.fi  ratio  patitur.  Afclepiades  vbi 
a:grum  triduo  per  omnia  farigarar,  quavto  die  cibo  defti 


alio  die  febris  defiffet,recidiuam  timere  fit  folitus.Id  A- 
fclepiadesiure  vtvanum  repudiauit  .-ncque  in  vllodie, 
quia  par  imparve  effet,  his  vel  maius  vcl  minus  periculu 
efle  dixit.Iuterdum  enim  peioresdiesimparesfiur,&op- 
portunius  poft  earum  accefliones  cibusdatur.  Nonnun- 
quam  etiam  in  ipfo  morbo  dierum  ratio  mutatur.fitque 
grauior  qui  remiflior  effe  confueucrat,atque  ipfe  quartus 
decimuspareft:in  quo  efle  magnam  vim  antiqui  fateba 
tunqui quum  octauura  primi  naturam  habere  conten- 
E  dcrent,vt  ab  eo  fecundus  feptenarius  numerus  inciperet, 
ipfi  fibi  repugnabant,non  oclauum,neque  decimum,ne- 
que  duodecimum  diem  fumendum  quafi  potentiorem. 
Plus  enim  tribuebant  nono  &  vndecimo .  Quod  quum 
feciffent  fine  vlla  probabili  ratione  ab  vndecimo  non  ad 
tertiumdecimum  ,fed  ad  quartumdecimum  tanfibant. 
Eft  etiam  apud  Hippocratem,ei  quem  feptimus  dies  libe 
raturusfir,quartum  efle  grauiflimu:ita,i!lo  quoque  autho 
re  ,in  die  pari  &  grauior  febris  effe  poteft,&  certa  futuri 
nota.  Atque  idem  alioloco  quartu  quenque  diem  ,  vtin 
vtrunque  efficaciflimum  apprehendit,id  eft  quarrum,fe- 
ptimum,vndecimum,quartumdecimum,decimumfepti- 
mum,in  quo  &  ab  impari  ad  paris  rationem  tranfit:&  ne 
hocquidem  propofitum  conferuauit ,  quum  a  feptimo 
die  vndecimus,non  quartus,fed  quintus  fit:  adeb  apparee 
quacuque  rationc  ad  numerum  refpcxirnus,  nihil  ratio- 
nis  fub  illo  quidem  authore  reperiri.  Verum  in  his  qiiide 
antiquostunc  celebres  admodum  Pythagorici  numeri 
fefellerunt, quum  hic  quoque  medicus  non  numerare 
dies  debeat,fed  ipfas  acceffioncs  intueri,  &  ex  his  conie- 


nabat.AtThemifon  nuper,non  quando  ccepiffet  febris,  G  ftare  quando  dandus  cibus  fit.lllud  autcm  magisad  rcm 


fed  quando  defiffer,aut  certe  leuata  effet,confiderabat,& 
ab  illo  temppre  expecfato  die  tertio  ,  finon  acceflerat  fe- 
bris,ftatim:fi  acceflerat,  vbi  ea  veldefierat,velfiaflidue 
inhxrebat,ficertc  fe  inclinauerat,^ibum  dabat.Nihil  au- 
tem  horum  vtiqueperpetuum  eft.Nam  poteft  primo  die 
primuscibus  dandusefle,pote(t  fecundo,poteft  tertio,po 
teft  nonnifi  quarto  aut  quinto,poteft  poft  vnam  acceffio- 
nem,poteft  poft  duas,poteft  poft  plures.Refert  enim  qua- 
lis  morbus  fit,quale  corpus,quale  carlum,qua;  itas, 


pertinet,fcire,  rumne  oporteat  dari  quum  iam  bene  ve- 
nar  conquieuerunt,  autetiamnum  manentibus  reliquiis 
febris .  Antiqui  enim  quamintegerrimiscorporibusali- 
menrum  offerebar.Afclepiades  inclinata  quidem  febre, 
fedadhucramen  inhirente.In  quo  vanam  rationem  fe- 
quutus  eft,nonqubn6fitinterdumaturius  cibus  dadus, 
fi  mature  timetur  altera  acceflio,  fed  qub  fcilicetquam 
faniflimo  dari  debear.Minus  enim  corrumpitur  quod  in 
tegro  corpori  infertur.  Neque  tame  verum  eft  quod  Thc 


qUod  tempusanni:  minimeque  in  rebus  multum  inter  fe  pj  mifoni  videbatunfi  duabus  hons  integerfuturus  effet  a: 
differcntibus,quod  intermittendum  noneft ,  perpetuum  gcr,fati'  effe  tuc  dare.vt  ab  integro  corpore  potiffimum 
effe  prxccptum  tetnporis  poteft.  In  morbo  qui  plus  viriu  diduceretur.Nam  fi  diduci  tam  celeriter  poffet ,  id  efiet 
auferr,  celerius  cibus  dandus  eft,itemque  eo  carlo  quo  optimum.Sed  quum  hoc  breue  tempus  non  pra:ftec,fa- 
magisdigerit.Obquam  caufamin  Aphrica,  nullodiea:-     tius  effe  principiacibi  adecedcntc  fcbre  quam  reliquias 


DE    RE    MEDICA     LIB.  III, 


ab  incipiete  excipi  :ita  filongius  tempus  fecundum  eft, 
quam  integcrrimo  dandus  eft:fi  breue,etiam  antequam 
ex  toto  integer  fiat.Quoloco  verb  integritas  eft,  eodem 
&  remiflio,qua;  maximc  in  febre  continua  poteft  efle. 
At  hic  quoque  qua:ritur  vtru  tot  hora?  expe£randa:  fint 
quot  febrem  habuerunt,anfatis  fitprimam  partem  ea- 
rum  priteriri,vt  a:grisiucundiusiruldat,  quibus  interdii 
non  vacatTutiflimum  eft  autem,  ante  totius  acceflionis 
tenipus  prxterire.quauis  vbi  longa  febris  fuit ,  poteft  in- 
dulgeri  igro  maturius,dum  tamen  anre  minime  pars  di- 

midia  prartercatur  ldque  non  in  ea  fola  febre  de  qua  pro  g  die  dandus  elhmultoqi 
ximc  didlum  eft,fed  in  omnibus  lta  feruandum  eft.  remiflione  funt,quanto 

de  feBrivm  spEctEBvs,  etsingt-        plurefve  accefliones  eo 
larum  curdtionibus,&  primb  quando  cibus 
febricitantibus  dandusfit, 
Cap.  v. 

HJE  C  magis  pcr  omnia  genera  febriu  perpctua  funt: 
nunc  ad  fingulas  earum  fpecies  defc«ndam.Igitur  fi 
femel  tattim  acceflit,  deinde  defiit,eaque  vel  ex  inguine, 
vel  ex  laflitudincvel  ex  arftu  aliave  fimili  re  fuit,fic  vt  in 


A  integru  corpus  eft,integro  corpof 
Si  femper  febricula  manet,fed  alt  | 
miffionis  eft.id  potius  eligendu 
nes  continuantur,protinus  inchna 
fit  Etenim  perpetuum  eft,ad  qu 
gi poteft,cibum  quammaxime 
tura  reducere,&  hoc  faluo,dare 
ri.Quod  n5  inter  duas  jajiatum'/ 
cefliones  feruabitur.Se  " 
que  diecibum  dare,tar^ 


vt  &  a  primo  die  prOjtinul 
protinus  vena:  concfderuij 
plures  acceffiones  ftibinde 


4<5 

sapriuseftV 
ius  tepus  re 
i  acceffio 
dus  cibus 
ikm  diri- 
cceflione  fu- 
rrimo  corpo 
inter  pluresac- 
umtertioquo- 
rhVum  eft,qtioti- 
inentes  febresfine 
affligut,autfidua: 
nt.Quires  efficit 
iguotidiedebeat  ,fi 
ijh.  eodem  die,  fi  inter 
ori  deeft.Illud  tamen 


in  his  feruandum  eft,vt  poft  eas  febres  minus  cibi  detur, 
poftquas,fi  percorpusliceret.omnino  non  daretur.  Qtni 
verb  febris  inftet,incipiat,augearur  confiftat,decedat,  de 
indein  deceflioneconfiftat,autfiniatur,  fcire  licet  opti- 


terior  nullacaufa  metum  fecerit,  poftcrodie,quum  tcm-  C  mum  cibo  tempus  cffe  febre  finita,  deindequum  decef- 


pus  acceffionis  ita  trafiit  vt  nihil  mouerit,cibus  dari  po 
teft.  Atfiexalto  calor  venit,&grauitas  vel  capitis  vel 
prxcordiorum  fequuta  eft,neque  apparet  quidcorpusco 
fuderit,quauis  vnam  acceflionem  fequuta  integritas  eft, 
tamenquia  tertiana timcri  poteft,  expe&andus  eft  dies 
tertius:&vbi  acceflionis  tempuspra?teriir,cibus  dandus 
eft,fed  exiguus,  quia  quartana  quoque  timeri  poteft  .  Et 
die  quarto  demu,fi  corpus  integru  eft,  eo  cu  fiducia  vtcj- 
dum.Siverb  poftero  tertiove  autquarto  die  fequutafc- 
bris  eftjfcire  licet  morbum  effe.  Sed  tertianarum  quarra- 
narumq;,  quarum  &  certus  circuitus  eft,&  rinis  integer,& 
quia  liberaliter  quieta  tempora  funt,expeditior  ratio  eft: 
de  quibus  fuoloco  dica.  Nuncverbeas  expli  caboqua: 
quotidie  vrgent.Igitur  tertio  quoque  die  cibus  a:gro  co- 
modifiime datur, vtalterfebrem  minuat,alter  viribus 
fubueniat.Sed  his  dari  debet,fi  quotidiana  febris  eft  qua: 
extoto  definat,  fimulatque  corpusintegrum  fadJum  eft: 
fiquanuisnon  accefliones,  febrestamen  iunguntur,& 
quotidiequidem  increfcunt.fedfine  integritate  tamen 
rcmittunt,  quum  corpus  ita  fe  haber  vt  maior  remilfio 
no  expeftetur:  fi  altero  die  grauior,alteroleuior  acceffio 
eft  poft  grauiorem.Fere  verb  grauiorem  acceffioncm  le- 
uiornox  fequitur:qnbfir,vt  grauiorcm  acceffionem  nox 
quoque  triftior  antccedat. At  fi  continuatur  febris ,  neque 
leuior  vnquam  fit,&  dari  cibum  ncceffe  eft.  Quando  dari 
debeat ,  magna  quidc  diflenfio  eft:  quidam  quia  fere  re- 
miffius  matutinum  tempus  a:gris  eft,tunc  putant  dandu. 
Quod  fi  refpondet,  non  quia  mane  eft ,  fed  quia  remiflio 
eft  a:gris,dari  debet.Si  verb  ne  tunc  quidem  vlla  requies 


D 


fio  cius  confiftit:tertium  li  necefle  eft,quandocunque  de 
cedit,ca:tera  omnia  periculofa  efle .  Si  tamen  proptcr  in- 
firmitatem  neceflitas  vrget,  fatius  effe  cofiftente  iam  in- 
cremento  febris  aliquid  offerre  quam  increfcente:  fatius 
effe  inftante  quam  incipiete:  cum  eo  tamen  vtnullote- 
pore  is  quideficit,non  fitfuftinendus.jNeque  herculefa- 
tis  eft,ipfas  tantiim  febres  medicum  intueri,  fed  etiam  to 
tius  corpons  habitum,  & ad  eum  dirigere  eurationem, 
feu  fuperfunt vires,  feudefunt,  feuquidam  mali  affedus 
interueniunt.Quum  verbfemperargros  fecuros  agere.  co 
ueniat,vt  corporetantum,non  etiam  animo  laborent,  tu 
prxcipue  vbi  cibum  fumpferunt  :atque  fiqua  funt  quz 
exafperatura  eorum  animos  funt,optimum  cft^a,dumx- 
grotant,eorum  notitix  fubtrahere  fi  id  fieri  non  poteft, 
fuftinere  tan/  n  poftcibum  vfque  fomni  tempus,  &  quu 
experre&i  frm,tum  exponere. 

Q^V  A'N  do    potiones  febricitan- 
tibus  dari  expediat,    Cap.     v  i. 

SED  dexibofaciliorquidccum  xgris  ratio cft,  qiloru 
farpe  ftomachushuncrefpuit,  etiafi  mens  concupifcit. 
De  potione  veroingens  pugna  eft,eoque  magis  quo  ma- 
ior  febris  eft.Hic  enim  litim  accendit ,  &  tum  maxime 
aquam  exigitquum  illapericulofiffima  eft.  Sed  docedus 
a:ger  eft,vbi  fcbris  conquieuerit ,  protinus  fitim  quoque 
quieturam,longioremque  acceffionem  fore,fiquod  ei  da 
tum  fueritalimetum.Itacelerius  eum  definere  fitirequi 
non  bibit .  Neceffe  eft  ramen  quanto  facilius  etiam  fani 
fame  quam  fitim  fuftinent,tanto  magis  a:gris  in  potione 
quamincibo  indulgere.  Sedprimo  quidedie  nullushu 


segris  eft,hocipfopeius  id  tempus  eft:qubd  quum  fua  na  F  mor  dari  debet,nififubitbficvena:  concidei  unt  vt  cibus 


tura  melius  effe  debejr,morbi  vitio  non  eft :fimulque  in 
fequitur  tempus  mcridianum  ,  a  quo  quum  oranis  a?ger 
ferc  peior  fiat,timeri  poteft  ne  ille  magis  ctiam  quam  ex 
confuetudinevrgeatur.  Igituralii  vefpere  tali  argrocibii 
dant.Sed  quum  eo  tempore  fere  peffimi  fint  quixgro- 
tant,verendum  eft  nc  fiquid  tuc  mouerimus,  fiat  aliquid 
afperius.Ob  hacad  mediam  no£rem  decurro,  id  eft  fini- 
toiam  grauiflimo  tempore,eodemque  longiflime  difta- 
te,fequuturis  verb  antelucanis  horis ,  quibus  omncs  fere 


quoque  dari  debeat:  fecundo  verb,cxtenfque  etiam  qm- 
buscibus  non  dabitur,  tamen  fi  magna  fitis  vrgebit,  po- 
tio  dari  poteft.  A  c  ne  illud  quidem  ab  Heraclide  Tareti- 
no  didlum  ratione  caret,  vbi  aut  bilis  argrum  ,aut  crudi- 
tasmale  habet,  expedire  quoque  permedicas  potiones 
mifceri  houam  materiam  corrupta: .  Illud  videndum  eft, 
vt  qualia  tempora  cibo  leguntur,talia  potioni  quoque.-  v- 
bi  fine  illo  datur,dehgatur,autquum  aegrum  dormire  cu 
piemus:quod  ferefitisprohibet»  Satis  autem  conuenit, 


maxime  dormiunt.deinde  matutino  tempore,quod  na-  q  quum  omnibusfebricitatibus  nimius  humor  alienusfit, 


tura  fua  leuiflimum  eft.Si  verb  febres  vaga;funr,quia  ve- 
redu  eft  ne  cibum  ftatim  fubfequantur,  quandocunque 
quis  ex  acceflione  leuatus  eft,  tunc  debet  affumere.  At  fi 
plures  accefliones  eodem  die  veniunt,confiderare  opor- 
tetparefneper  omnia  fint(quod  vix fieri poteft)animpa 
res.Si  per  omnia  pare»  funr,poft  eara  potius  acceffionem 
cibus  daii  debetqux  no  inter  racridie  &  vefperum  dc- 
finit:fi  impares  funt,  confiderandum  eftquo  diftet.  Nam 
fi  altera  grauior,altera  leuior  cft,poft  grauiorera  dari  de 


tum  przcipue  effe  foeminis  qua:  ex  partu  in  febres  inci- 
dcrunt.Sedquumtempora  cibo  potioniquc  febris  &re- 
miffionisrario  det,non  eft  expeditiffimum  fcire  quado 
arger  febricitet,quando  melior  fit ,  quando  deficiat :  fine 
quibus  difpenfari  illa  non  poflunt.  Vcnis  enim  maxime 
credimus  fallaciflima:  rei,quia  farpe  iftz  leniores,celerio 
refve  funt,&  a:tate  &fexu,&corporum  natura  :  &  plerun- 
que  fatis  fano  corpore,fi  ftomachus  infirmus  eft,nonnua 
quam  etiam  incipiente  febre  fubeunt  &  quiefcunt,  vt  irn 


bet:fi  altera Iongior,altera  breuior ,  poftlongiorem:fi  al-  H  becillusisvideri  poflit  cui  facilelaturograuis  inftatac- 

tera  grauior ,  altera  lbgior  eft,cofiderandu  eft  vtra  magis  ceffio.Contra  fxpe  eas  concitat  &  refoluit  fol  &  balncu, 

affligat,illa  vi,an ha:c  tepore,&  poft  ea  dadus  eft.Sed  pla-  &  exercitatio,&  metus,&  ira,&  quilibet  alius  animi  affe- 

ne  plurimu  intereft  quatas  qualefque  intereas  remiffio-  clus,adcbvt  quumprimum  medicus  venit.folicitudo  a> 

nesfint.Nifipoftalterafebrcmotiomanet,poftalteram  gri  dubitantis quomodo  illefehabere  videatur,  easmo- 


47 

ucat.Ob  quam  ca 
yenitapprepS 
re  hilari  V( 
&fiquis  eiaS 
deinde  eius. 
confpedhis  mj 
Altera  rcs  eft,< 
que  exciratur 
rurinrueri  qmc 
credere,  ac  pj 
cuius  vena:  i 
qualis  effe  far 
tuque  febre  fefe  ( 
da  ina:qualiter  cut 
pr.rcordiis  oritur. 
rumpit.fi  color  aut  rabp 
fi  oculi  graues.  &  aut 


AVRELII    CORN.  CELSI 


4* 


;eriti  medici  eft ,  non  protinus  vt  A 
«^nu  brachium.fed  primiim  refide- 
arique  quemadmodum  fe  habear: 
^eum  probabili  fermone  lenire,  tii 
num  admouere.  Quas  venas  atite 
uet ,  qttamfacjle  mille  res  turbant. 
tus,calor,a:qucf.illrx.na  hic  qtto- 
mmo«metu,folicitudine.  Igi- 
|  '.  fta  oportet:  fed  his  non  omni.t 
em  fcire,  non  febricitare  eum 
rdinatx  funt,  teporquc  taliseft  ^ 
m  protjiius  aurem  fub  caloremo 
C,  fed-«a,  li  lumma  quoque  ari- 
;;C;alo£&  i:i  fronre  eft,&  ex  imis 
naribus  cum  feruore  pro- 
>ailore  nouo  mutarus  eft, 
:  fubhumidi  funt,  fi  fudor 
quum  fit,ina:qu.ilis  elt,fijVen:e  non  xquis  inreruallis  mo- 
uenrur.Ob  quam  c.Tularr^  medicus  neque  in  tenebris,  ne- 
que  a  cJpire  segri  debet"refidere,fed  illuftri  loco  aduerfus 
eum,vt  omnes  notas  ex  vultu  quoque  cubitis  perfpiciar.  C 
Vbi  verb  febiis  fuit,atque  decreuir,expe£tare  oportet  nu 
tempora  partefve  corporisalix  paulum  madefcant,  qux 
fudorem  venturum  elTe  teftentur.  Ac  fiqua  nota  eft,  tunc 
demum  dare potui  cnlida  aqunm,cnius  falubris  affeclus 
clt  li  iudorem  per  onmia  membra  dtffundit .  Huius  aute 
reicaufa  continere  ager  fub  vefte  fatis  multa  manus  de- 
bet,eademq';e  crura  pedefque  contegere,qua  male  pleri- 
que xgtos  i'i  ipfo mipetu  febris, pefumeque  vbi  ardens 
ea  eft,male  habent.Si  fudarecorpus  ccepit,  linteum  tepe- 
facere  oportet,  paulatimque  finguia  membra  detergere.  D 
At  vbi  fudor  omnis  finitus  eft,aut  fi  is  no  venit,  vbi  qua- 
maximepotuit,idoneus  effe  cibosger  videtur,  fub  vefte 
leniter  vngendus  eft,tum  detergendus ,  deinde  ei  cibus 
dandus.  Cibus  autem  febricitantibyS^huir.idus  eft  aptif- 
fimus,authumori  certe  quamproxiroiis:  vtique  ex  mare 
ria  quamleuiffima,  maximequeforbitio:eaquefi  magnse 
febrcs  fuerunt,  quamtenuiffima  effe  debet .  Mcl  quoque 
defpumatum  huic  recte  adiicitur,  qub  corpus  magis  nu- 
triarur-.fed  id,fi  ftomachum  offendit/uperuacuu  eft,  fic- 
utipfaquoque  forbitio  .  Dari  vero  in  vicemeius  poreft,  E 
vel  intrita  ex  aqua  calida,vel  ahca  elota  ,  fi  firmus  eft  fto- 
machus  &  compreffa  aluus,ex  aqua  mulfa  :  fi  vel  ille  lan- 
guer.vel  hax  profluit,ex  pofca.Et  primo  quidem  cibo  ita 
iatis  eft.fecundb  vero  aliquid  adiici  poteft,  ex  eodem  ta- 
men  genere  materie  vel  olus,  vel  cochylium  ,  vel  pomu: 
&  dum  febres  quidem  increfcunt  hicfolus  idoneus  ci- 
bus  eft.Vbi  vero  aut  definunt,aut  leuantur,femper  qtiide 
incipiendum  eft  ab  aliquo  ex  materia  Ieuiffima:adiicie- 
dum  veroaliquid  ex  media,ratione  habita  fubinde  &  vi 
riumhominis&  morbi .  Ponendi  vero  xgro  varii  cibi  F 
(ficut  Afclepiades prxcepit)tum  demu  funtvbi  faftidio 
vrgerur,neque  fatis  vires  fufficiunt,vt  paulum ex  fingulis 
deguftando  famem  vitet.At  fi  neque  vis  neque  cupiditas 
deeft,nulla  varietate  folicitadus  xger  eft,ne  plus  affumat 
quam  concoquat.  Nequeverum  eft  quodab  eo  dicitur, 
facilius  concoqui  cibos  varios.eduntur  enim  facilius ,  ad 
concoctionem  autem  materia:,  genus  &  modus  pertinet. 
Neque  inter  magnos  dolores,  vt  neque  increfcente  mor- 
bo  turum  eft  ajgrum  cibo  impleri,  fed  vbi  inclinata  iam 
in  mehus  valerudo  eft.Suntalia:  quoque  obferuationes  Q 
io  febribus  neceffaria: :  atque  id  quoque  videndum  eft 
quodquidam  folum  prxcipiunt,  an  aftrictum  corpus fit, 
an  profluat:quorum  alterum  ftrangulat  quod  continet, al 
terum  digerit.Nam  fi  aftriclum  eft\ducenda  aluuseft,mo 
ueuda  vrina,eIiciendusomni  modofudor.  Inhocgene- 
re  morborum  fanguine*m  ctiam  mififfe ,  cocufiiffe  vehe- 
mentibus  geftationibus  corpus,in  lumine  habuiffe,impe 
rafie  famem,firim,vigiliam,prodeft:vtilc  tft  etiam  indu 
cere  in  b.ilneum.prius  demittere  in  folium  ,  tum  vngere, 
iterum  ad  folium  redire,multaque  aqua  fouere  inguina,  H 
inrerdum  etiam  oleu  in  folio  cum  aqua  calida  mifcere: 
vti  cibo  rarius  &ferius  tenui,fimplici,  molli,  calido,cxi- 
guo,maximeque  oleribus,qualia  funt  lapathum,  vrtica, 
malua,vel  iure  etiam  concharum,mufculorumve,aut  Io- 


cuftarum,neqiie  dada  eft  caro  nifi  ellxa  eft.  At  potio  effe 
dcbet  magis  liberalis,&  anre  cibti,&  poft  hunc,&cu  hoc 
vltra  quam  fitis  coget.  Poteritque  a  balneo  etia  pinguius 
autdulcius  dari  vinum  ,  poterii  femel  aut  bis  interponi 
Gr.Tcum  falfum.Cotra  verb fi  corpus  profluer,fudor  coer- 
cendus,quies  adhibenda  eiit,tenebris,fomnoque  quado- 
cunque  volet  vtendum,  nonnifi  leui  geftatione  corpusa- 
gitandtim,&  pro  genere  mali  fubueniendum.Nam  fi  ve- 
ter  fluit,aut  fi  ftomachus  non  continet ,  vbi  febris  decre- 
uitjliberaliter  oportet  aquam  tepidam  potui  dare ,  &  vo- 
mere  cogere,nifi  aut  fauces,aut  prxcordia  ,  aut  latus  do- 
let,aut  vetus  morbus  eft.Si  verb  iudor  exercet,duranda  cu 
tis  eft  vel  nitro  vel  fale,  qua:  cum  oleo  mifccntur.At  fi  le- 
uiusidvitium  eft.oleo  corpus  vngendum  cft:fi  veheme- 
tius.rofa  vel  melino,veI  myrteo,  cui  vinum  aufterum  fit 
adieitum.QiTfquis  autem  fluore  xger  eft,  quum  venitin 
balneum,prius  vngendus,deinde  in  folium  demirtendus 
eft.Si  in  cute  \  itiu  eft.frigida  quoque  quam  calida  aqua 
melius  vtetur.  Vbi  ad  cibum  ventum  eft,dari  debet  is  va- 
lens,fi  igidus,ficcus ,  fimplex ,  qui  quaminime  corrumpi 
poflir,  panistoftus,caro  ?fia,\inu  afperum,  vel  certcfub- 
aufterum.Si  venter  profluit,calidum:fiiudores  nocent,vo 
mitufque  funt,frigidum. 

Ci_V  OMODO     PESTILENTES  FEBREJ 
curari  dcbeant,        Cap.  vn. 

Drfideratetiampropriam  aiiimaduerfionc  in  febri- 
buspeftilentia;cafus.  In  hanc  minime  vtile  eft  auc 
fimeaut  medicametis  vri,autducere  aluu.Si  viresfinut, 
fmguincm  mitrere  optimum  eft,  pra:cipueque  fi  cum  do 
lore  febi  is  eft.Si  ld  parum  tutu  eft.vbi  febris  aut  tenuata 
eft,aut  lenata  eft,vomitu  peclus  purgare.  Sed  in  hoc  ma- 
rurius  quam  in  his  morbis ,  ducerein  balneum  opus  cft, 
vinum  calidum  (k  meracius  dare,&  omnia  glutinofann- 
ter  qu.r  quoque  carnem  generis  eiufdem.Nam  qub  cele- 
rius  eiufmodi  tempeftates  corripiunt,  eo  maturius  auxi- 
lia,eti?m  cum  quadam  temeritate  rapienda  funr.Qubd  li 
puer  eft  qui  laborat,neque  tantum  robur  eius  eft  vtfan- 
guis  mitti  poflit,  fiti  ei  vtendum  eft,  ducenda  aluus  vel 
aqua  velptiffana;  cremore,tum  demum  is  leuibus  cibis 
mitri endus.&  ex  toto,non  fic  pueri  vt  viri  curari  debent. 
Ergo,  vt  in  alio  quoque  genere  morboru  ,  parcius  in  his 
agendum  eft.  Non  facile  fanguinem  mirtere,  non  fa 
cile  ducere aluum,non  cruciare  vigilia  , famcve,  aut  ni- 
mia  fici,non  vino  curare  fatis  conuenit.  Vomitus  poft  fe- 
bi  era  eliciendus  eft,  deinde  dandus  cibus  ex  leuiffimis, 
tum  is  dormiat:pofteroquoquediefifebrismanet,  abfti 
neatur:teruo  ad  fimilem  cibum  redeat.Dandaque  opera 
eft,quantum  fieri  poteft  vtinter  opportunamabftinen- 
tiam  cibofque  opportunos ,  omiffis  cxteris  nutriatur.  Si 
verbardens  febris  extorret,  nulla  medicamenti  danda 
potio  eft.fed  in  ipfis  accefiionibus,o!eo  &  aqua  refrigera 
dus  eft,  qua;  mifcenda  manu  funt  donec  albefcant,&  co 
clauitenendus,qub  multum  &  purum  aerem  rraherepof 
fit,neque  multis  veftimentisftrangulandus,  fed  admodtt 
leuibustantum  velandus eft. Pcffunretiam fuper  ftoma- 
chum  imponi  folia  vitis  in  aqua  frigidatincla.Acnefiti 
quidem  nimia  vexandus  eft,alendus  maturius  eft,id  efti 
dietertio,&  ante  cibum  iifdem  perungendus.  Sipituita 
m  ftomacho  coit,inclinata  iam  acceflione,  vomere  cogct 
dus  eft  &  tunc  dadum  frigidum  olus ,  aut  pomum  ex  hisj 
qux  ftomacho  conueniunt:  fi  ficcus  manet  ftomachus> 
protinus  velptiffana?,velalic2,vel  oryza;  cremor  dandus 
eft,cum  quo  recens  adeps  cocTa  fit.Quum  verb  in  fummo 
incremento  motbus  eft,  vtique  non  ante  diem  quartunt 
magna  fiti  antecedente,  frigida  aqua  copiofe  prxfta  nda 
eft,vt  bibat  etiam  vltra  fatietatem :  &  quum  iam  venter 
&prarcordia  vltra  modum  replera  ,fatifque  refrigerata 
funt,vomere  debet.  Quidam  ne  vomitum  quidemexi- 
gunt,fcd  ipfa  aqua  frigida  tantum  ad  fatietatem  data  pro 
medicamento  vtuntur.Vbi  vtrumlibet  fa£him  eft,  mul- 
ta  vefte  operiedus  eft,&collocandus  vt  dormiat.Ferequc 
poft  longam  fitim  &  vigiliam ,  poft  multam  fatietatem, 
poft  infraclum  calorem  plenus  fomnus  venit ,  per  quern 
ingens  fudor  effunditur,idquc  prafentiflimum  auxilium 
eft.Sed  in  his  tamen  in  quibus  pra:tcr  ardorem,nulli  do- 


4? 


D  E    RE    MEDICA     LIB.  III. 


A  aceto  impofim  dolorem  minuit,  '4 
Iuuat  etia  panis  cum  papauere  inij 
rufla,  fpumave  argeti.  Olfacere  qur 
anethum  non  alienum  eft.At  fi  in 
tio  &  dolor  eft,primo  fuperimpo 
reprimentia,ne  fi  caiidiora  fuerin 
currat.Deinde  vbi  prima  inflamr  . 
mumadcalida  &humidaver 
manferint  difcutiant.Notx  vet 
tuor,rubor&tumor,cum  calore 


leres,  nullus  pr*Cordiorum  tumor,  nihil  prohibens ,  vel 
in  thorace5vel  in  pulmone,vel  in  faucibus,n5  vlcus.non 
deie£tio,non  profluuium  alui  fuit.Siquis  autem  in  huiuf- 
modi  febreleuiter  tuifit ,  is  neque  vehementi  fiti  confli- 
ftatur,  neque  bibere  aquam  frigidam  debet,  fed  eo  mo- 
do  curandiis  eft  quo  in  cjeteris  febribus  prscipitur. 

C  V  R  A  T  I  O     JEMITERIIANAE  FEBRIJ, 

qua?  hemitrirsos  dicirur,         Cap.   v  i  1 1. 

AT  vbi  id  genus  tertiana:  eft  quod  hemitritson  me- 
diciappellant,magnacuraopuseftne  id  fallat.  Ha- 
betenim  plerunque  frequentiores  accefliones  deceflio-  B  rauitErafiftratus  qui  febrem  nurj; 
nefque ,  vt  aliud  morbi  genus  videri  poffit :  porrigitque  go  fi  fine  inflammationedolor  e. 
febris  inter  horas  viginriquatuor  &  trigintafex,  vtquod 
idem  eft,non  idem  efle  videatur.  Et  magnopere  necefTa- 
rium  eft.neque  dari  cibum.nifi  in  ea  remiflione  qus  ve- 
ra  eft.&  vbi  ea  venir,  protinus  dari,  plurimique  fub  alte- 
rutro  curantis  errore  fobito  moriuntur:ac  nifi  magnope* 
re  aliquarcsprohibet,interinitia  fanguismitti  debet» 
tum  dari  cibus  qui  neque  incitet  febrem ,  &  tamen  lon- 
gum  eius  fpatium  fuftineat. 

CVRATIO     LENTARVM   F E B  R  I  V  M, 
Cap.     I  X. 


V4 

liudinalio. 
;ij|tm  rofa,ce- 
^llum,vel 
nflamma- 
igKftaplafmati 
Iteriicon- 
ifit,  tucde- 
,vrea  qua?  re- 
FHsfint  qua- 
£©uo  magis  cr- 
ac  efFe  dixit.  Er- 


NOnnunquam  etiam  lentx  febres  fine  vlla  remifllo- 
ne  corpus  tenet,  ac  neque  cibo»  neque  vlli  remedio 
locus  eft.  In  hoc  cafu  medici  cura  effe  debet  vtmorbum 
routet :  fortafle  enim  curationi  opportunior  fiet  •  Sxpe  i- 
gitur  ex aqua  fngida  cui  oleu  fit adiectu,corpus  eiusper- 
trattandu  eft,quonia  interdum  fic  euenit  vt  horror  oria- 
tur,&  fiat  initiu  quodda.  noui  motus,  exque  eo,  quii  ma- 
gis  corpus  incaluit,fequatur  etiam  remifiio.In  his  friftio 


ilimponendu  eft* 

hunc  enim  ftatim  ipfa  ferVis.foldjffi&t  fi  neque  inflam- 
matio,neque  febris,fed  ta^tumgH^diorum  dolor  eft, 
protinus  calidis  &ficcisfot^^pRfrtket:  fi  vero  lingua 
ficca  etf  &  fcabia,derergend£||^iurri  penicillo  eftex  a- 
qua  calida ,  deinde  vngenda  miftidnrer  ferofr  &  melle. 
Mel  purgat ,  rofa  reprimit ,  fimulque  ficcefcere  non  finit» 
At  fi  fcabra  non  eft,fedarida,vbipenicillo  deterfa  eft,vn- 
gi  rofadebet  cui  cerafirpaulumadiectum. 

REMEDIA     CONTRA     F  R  I  0  V  $     QV O D 

febrem  prscedit,  Cap.  x  r. 

SOletetiam  ante  febresefle  frigus,'ldque  vel  moleftif- 
iimu  morbi  genus  eft:vbi  id  expeftatur,  omni  potio- 
ne  prohibendus  ajger  eft.Hxc  enim  paulo  ante  dara  mul- 
tum  mali  adiicir  item  maturius  vefte  multa  tegendus  efV 
admoueda  partibus  his  pro  quibusmetuimus,ficca  &  ca- 
lida  fomenta,  fic  ne  ftatim  vehementifiimi  calores  inci- 
piant,fed  paulatim  increfcat.  Perfricada:  quoque  ea-  par- 
tes  mambus  vndtis  ex  vetere  oleo  funt,  eique  adiiciendu. 


quoque  exoleo&falelalubrisvidetur.Atfidiufrigus  eft  D   aliquid  ex  calefacientibus :  contentique  medici  quidam 


&  torpor,&  iadatio  corporis,  non  alienii  eft  in  ipfa  febre 
dare  mulfi  tres  aut  quatuor  cyathosjvcl  cu  cibo  vinii  be- 
ne  dilutu.lntenditur  enim  farpe  ex  eo  febris,&  maior  or- 
tus  calor,  fimul  &  priora  mala  tollit,  &  fpem  remiflionis 
in  ea  curatione  oftendit.Neque  hercule  lfta  curatio  noua 
eft,qua  nuc  quida  traditos  fibi  a:gros  (qui  fub  cautiorib9  . 
medicis  trahebantur)  interdii  contrariis  remediis  fanat. 
Siquidem  apudantiquos  quoque  anteHerophilu  &Era- 
fiftratu,  maximeque  poft  Hippocrate  fuit  Petro  quidam 


vna  fridtione  etiam  ex  quolibet  oleo  funt.  In  harum  fe- 
bnu  remilTionibus,nonnulli  tresautquatuorforbitionis 
cyathos,etiamnum  vltra  maner  refebre,dant:  deinde  ea 
bene  finita  reficiutftjamachtim  cibo  frigido  &  leui.Ego 
tum  hoc  puro  tentandu  quum  parum  cibusfemel,&  poft 
febrem  datu^  prodeft.  Sed  curiole  perfpiciendum  eft  ne 
tepus  remifiionis  decipiat .  Sa:pe  enim  in  hoc  quoq;  ge- 
nere  valetfidinis  iam  minui  febris  videtur ,  &  rurfus  in- 
tenditur.Iraque  ei  remiflloni  credendii  eft  qua:  etia  im- 


qui  febricitantem  hominem,vbi  acceperat,multis  vefti-  £   moratur,&  ladtatione  foetoremq;  quenda  oris  (quem  o£»r 


mentisoperiebar,vtfimul  calore  ingente  fitimque  exci- 
taret.Deinde  vbipaulu  remitti  cceperat  febris,aqua  fri- 
gidampotui  dabauacfi  mouerat  fudore,exphcuifle  fear- 
gru  indicabat:fi  non  mouerat,plus  etia  aqua:  frigida:  in- 
gerebat,&  tum  mouere  cogebat.  Si  alterutro  modo  febre 
liberauerat,  protinus  fuilla  aflam,  &  vinu  homini  dabat, 
Si  no  liberauerat,  decoquebat  aqua  fale  adiedio,  eamque 
bibere  cogebat,  vtmouendo  ventrem  purgaret.  Et  intra 
harc  omnis  eius  medicma  erat.Eaq;  non  minus  grata  fuit 
iisquos  Hippocratis  fucceflbresno  refecerat,quam  nuc 
eft  iisquos  Herophili,  vel  Erafiftrati  aimuli  diutradxos 
non  expedierunt.  Neque  ideo  tamen  non  eft  temeraria 
ifta  medicina,quiaplures,fiprotinusa  principiisexcepit, 
interemit.Sed  quu  eadem  omnibus  couenire  no  poifint, 
ferequos  rationo  reftituit,temeritasadiuuat.lde6q;  eiuf- 
modi  medici  meli9alienos  a:gros  quam  fuos  nutriut.Sed 
cft  circufpefti  quoque  hominis,&  nouare  interdu,&  au- 
gere  morbum,&  febres  accendere,  quia  curationc  vbi  id 
ciuod  eft  non  recipit,poteft recipere  id  quod  futurum  eft. 

REMEDIA    IN    FEBRlBVS   A  D  CAPITIS 

dolorem,&  praicordiorum  inflammationem, 
&  ariditatem,&  fcabritiem  linguaj, 
Cap.  x. 

COnfideradum  etiam  eft  febrefne  foLe  fint,an  alia  his 
quoque  mala  accedant.id  eft,num  caput  doleat,num 
lingua  afpera ,  num  prarcordia  intenta  fint.  Si  capitis  do- 
lores  funt ,  rofam  cum  aceto  mifcere  oportet,  &  in  id  in- 
gerere,deinde  habere  duo  pittacia  quarlatitudinem  fro- 
tis  longitudinemque  zquent .  Ex  his  inuicem  alterum  in 


Grarci  vocat)minuit.Illud  fatis  conuenit.fi  quotidiepares 
acceflionesfunt,quotidiepari:u  cibum  dandum:fi  impa- 
res,  poft  grauiorem  cibum:poft  leuiore,  aquam  mulfam . 
CVRATIO    HORRORIS    !N  FEBriBVS, 

Cap.    x  1 1. 

HOrroratitemeasferefebres  antecedit  quscertum 
habentcircuitUm  ,  &  ex  totoremittuntur :  ideoque 
tutiffima:  funt.maximeque  curationes  admittuntmam  V- 
bi  incerta  tempora  funr,neque  alui  du£tio,neque  balneu, 
neque  vinu.ncque  medicamentum  aliud  redie  datur.  In- 
certum  eft  enim  quando  febris  ventura  fit:  ita  fieri  poteft 
vtfifubito  venerit,fumma  in  eo  perniciesfit  quod  auxi- 
lii  caufa  fit  inuetum.  Nihilque  aliud  fieri  poteft  quam  vc 
primisdiebus  bene  abftineatarger ,  deinde  fub  deceffu 
febris  eius  qua;  grauiflima  eft,  cibii  fumat.  At  vbi  certus 
circuituseft.faciliusomnia  llla  tentatur,quia  facili9  pro- 
ponerenobis  &  aceeflionum  &deceflionu  vices  poflu- 
mus.  In  iisautem  quu  veterauerunt,vtilisfames  non  eft, 
Primistantummododiebus  eapugnandueft,  deinde  di- 
uideda  curatioeft,  &  ante  horror,tum  febrisdilcutieda. 
Igitur  quu  primu  aliquis  inhorruit ,  &  ex  horrore  incal- 
luit,dare  ei  oportetpotui  tepidam  aqua,fubfalfam,&  vo- 
mere  eum  cogere.nam  f ere  talis  horror  ab  iis  oritur  qua: 
biliofa  inftomacho  refederunr.  Idem  faciendu  eftfi  pro- 
ximo  quoque  circuitu  xqut  ceflit:fa;pe  enim  fic  difcuti- 
tur .  Iamque  quod  genus  febris  fit,  fcire  licet .  Itaque  fub 
expe£fatione  proxima:  acceffionisqua;  inftaretertia  po- 
teft,deducendusin  balneu  eft,dandaqueopera  eft  vtper 
tepus  horroris  in  folio  fit.  Sl  ibi  quoq,-  fenferit,  nihilomi- 


aceto  &  rofa  habere,alterum  in  fronte,  aut  intindam  iif-  H  nus  ide  fub  expeftatione  acceflionis  quarta:  faciat,fiqui 
dem  Ianam  fuccidam  imponere.Si  acetum  offendit,pura  de  eo  quoq;  rnodo  fa:pe  id  difcutitur.  Si  nec  balneu  qui- 
rofa  vtendum  eftrfi  rofa  ipfa  la:dit,oleo  acerbo:  fi  ifta  pa-  dem  profuit,ante  acceflione  alliu  edat,aut  bibat  calidam 
rum  iuuant,teri  potcft  vel  iris  arida,vel  nuces  amarx,  vel  aqua cum  pipere,fiquide  ea  quoque  affumpta  calore  mo^ 
quxlibetherba  exrefrigerantibus.  quorum  quidlibetex      uent  quihorrore  nonadmittit;  deinde  eo  modo  quo  ix%. 

CCc.i, 


iVRELIl  CORN.    C  E  L  5  I 


frigore  pr., 
riatur.  Fo 
circundar- 
ftis  &  titioijH^ 
to  "leo  caU 
arque  ex  C.«^^^M 
turque  tiU* 
m  manibus 
deiiftendur 
iuuaas,mal  "ij^^H 
qui  tepida,itcrli<<n?}| 
eifdem  ert  do..ec  !« 
da  aiuus  eft,fi  r 
exoneratocoi 
lia  lunc  geftatio  &£k 
bis  maxime  dandifl 
glutinof.i,vinum,qt 
c  v  R  A  T  i 


equaij  horrefcerepoflit,  ope-  A  diu  furtinendum  eft,corpmfacilefuftineat.Qiiominus  e- 
.  hdioribus  totum  corpus       tiam  curatio  probari  HeraclidisTatentini  dcbct,qui  pri- 

mis  dicbus  ducenda  aluumjdeinde  abflinendu  vfque  in 


H 


./Ecadomnes 


iatim<  ,  e  inuolutis extindtiste- 
Ul   orror  perruperir,mul- 
_nta  perfundatur  ,cui 
j  aliquid  lit  adiedtum  :  adhibea- 
ere  poterit,  maximeque 
trici  fi  ipfe  contineat:  neque 
r  cft.fcpe  enim  pertinacia 
t.  Siquid  euomuit  danda  a-. 

idus  eft,  vredumque  B 
r  finiatur.  Sed  prxrer  hxc  ducen- 
iiquide  id  quoque 
'ma  quoque  poft  ha?c  auxi- 
in  eiufmodi  mor- 
fPSj&oHem  aluum  prjeftet ,  caro 
ufterum. 

ANAE      F  E  B  R  I  S, 

VIII.' 

tebri  u  pertinent:  difcerncn- 


feptimu  diem  dixit.  Quod  vt  fuftincre  aliquis  poflit,  ta- 
men  etia  febre  liberat'  vix  refectioni  valebit :  adeb fi fc- 
bris  fajpius  acceflerit,concidet.Igitur  fi  tertiodccimo  die 
morbus  remanebit,balneu  neq;  antefebrc  neque  poftea 
tentadum  erit,nifi  interdii  iam  horrorc  difcuflb.  Horror 
ipfepereadem  qua:  fupra  pra:fcripta  funt  cxpugnandus: 
deinde  poft  febre  oportcbit  vngi,  &  vehemeter  perfrica- 
ri,cibu  &  validu  &fortiter  aflumere,  vino  vti  quantu  li- 
bebit:  poftero  dic  quil  fatis  quieuerit,ambulare,exerceri, 
vngi,perfricari  fortiter,cibu  acciperefine  vino.tertio  die 
abftinere .  Qup  die  verbfebrem  expedtabit.ante  furgere, 
&  exerceri:  dareque  opera  non  oportet  vt  in  ipfam  exer- 
citationem  tempus  fcbris  incurrat  .ficenim  fa:peilladi- 
fcutitunat  fi  in  opere  occupauit,tum  demii  fe  recipere.Irt 
eiufmodi  valetudine  medicamenta  funt,oleu,friciiojex- 
ercitatio,cibus,vinu.Si  venter  aftridtus  cft,  folucndus  eft. 
Scd  hxc  facile  validiores  faciuntifi  imbecillitas  occupa- 


dxcame.n  lingulie  funt,ficut  rationem  habent  difli-  C  uic,pro  exercitationcgeftatio  eft:fi  ne  hancquidem  fufti- 


milem.fi  quotidiana  eft,  triduo  primo  magnopere  abfti- 
nere  oportet,tum  cibis  altero  quoque  die  vti.Si  res  inue- 
terauei  icpoftfebrem  experiri  balneum  &  vinum,magif- 
quefi  horrore  fublato  hxc  lupereft. 

CVRATIO     TERTIANAE     F  E  B  R  I  S, 
Cap.     X  t  t  1 1. 

SI  rerriana  verbqua:  ex  toto  intennitcic ,  autquartana 
eft,mediis  diebus  &  ambulationibus  vti  oportet,aliif- 
que  exercitationibus,&  vndtionibus.Quida  ex  antiquio- 
ribusmedicis  Cleophatus,in  hocgenere  morborii,  mul-  rj 
ro  ante  acceilione  caput  aJgri  multa  calida  aqua  perfun- 
debar,deinde  vinum  dabat  Quod,quanuis  pleraque  eius 
viri  praeceptafequutus  eft  Afclepiades,  redre  tamen  pra:- 
reriit:eft  enim  anceps.Iple,fi  tertianafebris  eft.tertio  dic 
poft  acceflionem  dicit  aluumduci  oportere,  quinto  poft 
horrorem  votnitum  elicen  .deindepoft  febrcm(ficut  illi 
mos  erat)  adhuc  calidis-dare  cibum  &  vinum :  fexto  die 
in  lecturo  detineri.fic  enim  forc  ne  feptimo  die  febris  ac- 
cedat  •  li  fcpe  fieri  poiVe  v  erifimile  eft.  Tutius  tamen  eft 


net,adhibenda  tamen  fridtio  eft:fi  hxc  quoque  vehemes 
onerat ,  intra  quietem&vndtionem  &cibumfiftendum 
eft ,  dandaque  opera  eft  nequa  cruditas  in  quotidianam 
id  malum  vertat .  nam  quartana  neminem  iugulat,  fed  fi 
ex  ea  fadta  quotidiana  eft,in  malis  a;ger  eft.  Quod  tamct* 
nifi  culpa  vel  agri  vel  curantis  nunquam  fit. 

CVRATIO     DVARVM     Q_V  ARTANA  RVM, 
Cap.  XVI. 

AT  fi  dua:  quartana:  funt,neque  ha_  quas  propofui  ex- 
ercitationes  adhiberi  poflunt ,  aut  ex  toto  quiefcere 
opus  eft.aut  fi  id  difficile  eft,  leuitcr  ambularc,  confidere 
diligenter  inuolutis  pedibus  &  capite.Quoties  febris  ac- 
ceflit  &  defiit,  cibum  modicu  fumcre  &  vinum  :  reliquo 
tempore  nifi  imbecillitas  vrget  abftinere .  Aut  fi  dua:  fe- 
bres  penc  iunguntur,poft  vtranquecibum  fumere:dein- 
Ac  vacuo  tempore  &  moueri  aliquid,&  poft  vndtioncm 
cibo  vti.Quum  verb  vetus  quartana  rarb  nifi  verefolua- 
tur,vtique  eo  tempore  attendcdum  eft  nequid  fiat  quod 
valetudine  impediatProdeftque  in  vetere  quartana  mu- 


vt  hoc  ipfo  ordine  vtamur :  tria  remedia,vomit9,alui  du-       tare  fubinde  viclus  genus,  a  vinoadaquam  ,  ab  aqua  ad 


Oionis,  vini  potus  per  triduum  ,  id  eft  die  tertio  &  quin 
to  &feptimo  tentare :  nec  vinum  nifipoft  acceflioncm 
die  feptimo  bibat  .Si  verb  primis  diebus  difcuflfus  mor- 
bus  uon  eft,incidicque  in  vetuftatem,  quo  diefebris  ex- 
pe&abitur,  in  ledlulo  fe  contineat,  poftfebrem  perfrice- 
tur,tum  cibo  aflumpto  bibat  aquam.-poftero  die  quo  ci- 
bo  vacat,&  ab  exercitatione  vnctioncque ,  aqua  tantiim 
contentus  conqmefcat:  &  id  quidem  optimum  eft.  Si  ve- 
rb  imbecillitas  vrgebit,  ckpoftfebrem  vinum,&medio 
die  paulum  cibi  debebit  aflumere.  p 

CVRATIO    Q^VARTANAE    F  E  B  R  1  $, 

Cap.    x  v. 

EAdem  in  quartana  facienda  funt.  Sed  quil  ha;c  tarde 
admodum  finiatur,nifi  primis  diebus  difcufla  eft,di- 
ligentius  abinitio  prxcipiendum  eftquid  in  eadebeat 
fieri.  Igitur  ficui  cum  horrore  febris  accefiir,eaque  defiit, 
codem  die  &  poftero  rertioquecontinere  fe  debet,  &  a- 
quam  tatiTummodo  calida  primo  die  poft  febrem  fume- 
re  hiduo  proximo  quantum  fieri  poreft,nc  hac  quidem. 
Si  quarto  die  cu  horrore  febris  reuertitur,  vomere ,  (ficut  G 
aiite  pra;ceptum  eft)deinde  poftfebrem  modicu  cibum 
fumere,vini  quadritcm.Poftero  tertibque  die  abftinerc, 
aqu  tatummodo  calida,fi  ficis  eft,aflumpta:feptimo  die 
balneofrigus  pra:uenire,abftinere,continerefedebet,  & 
aqu  i  tantummodo  calida  ,  fi  fitiet :  ac  tum  ita  nono  die 
balueo  frigus  praruenire:fi  febris  redierit,  ducere  aluum: 
vbi  ex  eo  corpus  conquieuerit ,  inundrione  vehementer 
perfricari,eodem  modo  fumere  cibu  &  vinu,biduo  pro- 
ximofe  abftinere,  fridrione  feruata  :  decimo  die  rurfus 


vinum,a  lenibus  cibis  ad  acres,ab  acribusadlencstranf- 
ire:efl"e  radicem  ,deinde  vomere,  iurevepulli  gallinacei 
ventrem  refoluerc,  oleum  ad  fridliones  adiicere,  calefa- 
cientia  ante  acceflionem  forbere,  vel  aceti  cyathos  duos, 
vel  vnum  finapis  cum  tribus  Grarci  vini  falfi,  vel  mixta 
paribus  portionibus,  &  in  aqua  diluta,  piper,  caftoreum, 
!afer,myrrham.  Per  hsc  enim  fimiliaque  corpus  agitan- 
dum  eft,  vt  moueatur  ex  eo  ftatu  quo  detinetur  .Si  febris 
quieuit,  diu  meminifle  eius  diei  conuenit,  eoque  vitarc 
frigus,calorem,cruditatem,laffitudinem.Facile  enimrc- 
uertitur,nifi  a  fano  quoque  aliquandiu  timetur. 

CVKAtlO    Q_V  OTIDIANAE  FEBRIS 

qua;  ex  quartana  fadta  fit,  Cap.  x  v  1 1. 

AT  fi  ex  quartana  quotidiana  fadla  eft,  quum  id  viti» 
inciderit,pcr  biduu  abftinere  oportet.fridrione  vti, 
aquam  rantummodo  vefperipotuidare.-tertiodiefxpe 
fic  ne  febris  accedatfed  fiue  fuit,fiue  non  fuit,cibus  pofli 
accefllonis  tempus  eft  dandus :  at  fi  manet  ,pcr  biduum 
abftinentia  quanta  maxime  imperari  corpori  poteft,  fri- 
catione  quotidie  vtendum  eft. 

DE     TRIBVS    INSANIAE  GENERIBVS, 

&  primo  de  eius  curationc  quai  a  Grscis  ypiii-nc 
dicitur,  Cap.  x  v  1 1 1. 

ET  febrium  quidem  ratio  expofita  eft.Superfunt  vcro 
alii  corporis  afFedlus  qui  huic  fuperueniunr  ,ex  qui- 
bus  eos  qui  certis  partibus  afllgnari  non  pofliint ,  proti- 
nus  iungam.  Incipiaab  infania,  primamquehuiusipfiu$ 
partem  aggrediar,  qua:  &  acuta  &  in  febre  eft:  Grarci  <g/>«- 
v?w»  appellant .  Illud  antc  omnia  fcire  oportet,  intcrdum 
balneuexperiri.Etfipofteafebrisacceflit,a:qucperfrica-  in  ncceflione  argros  defipere,  &  Ioqui  aliena.Quod  non 
ri  vinum  copiofius  bibcrc  :  acfi  proximum  eft,quies  tot  quide  leuc  eft,  ncque  incidere  poteft  nifi  in  fcbre  vehe- 
dieru  ,&abftinentia,cumca:teris  qua:  pncipiuntur ,  fe-  menti:no  tamen  xqucpeftiferu  eft.  nam  plerunquc  bre- 
brem  tollant.Si  verb  nihilominus  remanet,  aliud  ex  toto  ue  efle  confueuit,  leuatoque  acceflionis  impetu,  protinus 
fequendum  eft  curationis  geuus.idque  agcdum,  vt  quod      mens  redit.Ncque  idgenus  morbi  remcdiumaliud  defi- 


D  E    R  E    MEDICA     LIB.  U% 


dcrat  quam  quod  in  curanda  febre  pnrceptum  eft.Phre- 
nitis  verb  tum  demu  eftquum continua  demetia  effe  in- 
cipit,  aut  quu  a:ger  quanuis  adhuc  fapiat,  tamc  qu.ifdam 
vanas  imagines  accipit:perfec~ra  eft  vbi  mens  ilhs  imagi- 
nibus  addicta  eft.Eius  autem  plura  genera  funt-Siquidem 
e*x  phreniticis  alii  hilares,  alii  triftes  funt,alii  facilius  co- 
tinentur,&  intra  verba  defipiut.alii  confurgunt,&  viole- 
ter  quxda  manu  faciunt:  atque  ex  his  ipfis  alii  nihi!  niii 
impeiu  peccant,ahi  etia  artes  adhibet,  fummamq;  fpem 
faniratis  in  captandis  maioru  operum  occafionibus  pra:- 
bent,fed  exitu  deprehenduntur.Ex  hisaute  eos  qui  intra 
verba  defipiunt,  aut  leuiter  etia  manu  pecclt,  onerarc  a- 
fperioribus  coercitionibus  fuperuacuu  eft :  eos  vero  qui 
violentius  fegerunt,vincire  couenir,  ne  vel  alten  vel  fibi 
noceat.Neque  credendu  eft  fi  vindhis  aliquis,dum  leua- 
ri  vinculiscupit,fanu  iam  fe  fingat,quanuisprudenter& 
miferabiliter  loquatur,quonia  is  dolus  infanietiseft.  Fe- 
re  verb  antiqui  tales  sgros  in  tcnebris  habebat,  eo  qubd 
eij  cotrariu  effet  exten  eri,  &  ad  quietem  animi  tenebras 
ipfas  coferre  aliquid  iudicablt.  At  Afclepiades,  tanquam 
tenebris  ipfis  terrentibus,  in  lumine  habendos  efle  dixit: 
neutrum  tamen  perpetuu  eft.Alium  enim  lux,  aliu  tenc- 
bra:  magis  rurbat,  reperiunturque  in  quibus  nullu  difcri- 
mcn  deprehendi  vel  hoc  vel  illo  modo  poflit.Optimum 
itaque  eft  vtrunque  experit  i,  &  habere  eum  qui  tenebras 
horret,in  luce,eum  qui  luce,  in  tenebris.  At  vbi  nullu  ta- 
le  difcrimen  eft,xger  fi  vires  habet,loco  lucido, fi  no  ha- 
bet,obfcuro  cotinendus  eft.  Remedia  verb  adhibere  vbi 
maxime  furor  vrgct,fuperuacuum  ett:  fimul  enim  febris 


prxcipuc  neceffariu,  eft.  fub  hot 
Pi  odeft  ad  id,  atquc  etiam  ad  m 
dam,  crocinum  vnguentumcu' 
nihilominus  vigilant  hi,quidai 
tui  dando  aquam  in  qua  pa* 
&a  fit.alii  mandragorcem 


s4 


m ' 

kiiqae  fanefcut. 
nVjgpmponen- 
cap4t  datum.Si 
m^tiucnr,  po- 
fc^imos  deco- 
wsunr ,  alii  vel 
^iucunt : (hoc 
i  moru  vbvjci. 


verb  fignifi- 
cencu  ,  quam  ibi 
ueri,  corticibus, 
:  fi  uet.Afclepiades 
.eth-.rgum  fiepe  co- 
Cibo,potione,fom- 
porui  aqua  ,  tunc  fri  - 
rrianum  quidem  qui  fri- 


amomum  vel  fycaminilac 
nome  apud  medicos  reper 
/mvov  appellant ,  mori  null. 
catur  lacryma  arboris  in 
ovKoucpoY  appellltlplurimi 
ex  ea  aqua  fubinde  fpongia 
ea  fuperuactia  efle  dixit,  qu 
pelleret.  Prxcipit  aute  vt  pri 
no  abftineretur,  vefpere  ei.c 
C~rio  admoueretur  lenis,ita "w 

caret,vehemeter  lmptimeretrpoftero  deinde  die  iifdem 
omnibus  fatftis ,  vefperi  ei  dareturfdrbitioexaqua  ,  rur- 
fufque  frictio  adhiberetur.  per  hanc  enim  nos  coniequu- 
turos  vt  fomnus  accedat.Id  interdum  fit,&quidem  adeo, 
vt  illo  confitete,nimia  friftio  etiam  lethargi  periculura 
afterat.  Sed  fi  ficfomnus  non  acceffit,  tum  demum  illis 
medicametts  accerfendus  eft  ,  habita  fcilicet  eadem  mo- 
deratione  qu.v  hic  quoque  neceffaria  eft.ne  quem  obdor- 
mire  volumus,  excitare  poftea  non  poflimus .  Confert  e- 
tiam  aliquid  ad  fomnum  filanus  iuxra  cadens,  vel  gefta- 
tiopoft  cibum  &  noifhi ,  maximeque  fufpenfilecti  mo- 
tus .  Neque  alienum  eft  fi  neque  fanguis  aine  miflus  eft, 
neque  mens  coftat,neque  fomnus  accedit,occipitio  inci 


quoque  increfcit.  Itaque  tum  nihil  nifi  cotinendus  ager  D  fo  cucurbitulam  admouere:  qua:  quia  leuat  morbum,po 


eft;  vbi  vero  res  patitur,feftinaterfubueniendu  eft.Afcle- 
piades  perinde  efle  dixit,his  fanguinem  mitti,acfitruci- 
dentur:rationem  hanc  fequutus  quod  neque  infania  efiec 
nifi  febre  intenta  ,  neque  fanguis,  nifi  in  remiffione  eius 
recte  mitteretur.  Sed  ipfe  in  his  fomnum  multa  friclione 
quxfiuir,  quu  &  intentio  febrisfomnu  impediar,  &  fri- 
C~tio  nonnifi  in  remiffione  eius  vtilisfit.itaq;  hoc  quoque 
auxilium  debuit  prxteiire. Quid  igitur  eft?Multa  in  pra> 
cipiti  periculo  recte  fiunt,  alias  omittenda:&  continuata 
quoque  febris  habet  tepora,  quibus  etfi  no  remittit,  non  E 
tamen  crefcir.Eftque  hoc,vt  non  optimu,fic  tamenfecu- 
dum  remedii  tepus.  Quod  fi  vires  a_-gri  patiuntur,fanguis 
quoque  mitti  debet:  nec  min'  deliberai  i  poteft  an  aluus 
ducenda  fit:  tum  interpofito  die  couenit  oput  ad  cutem 
tondere  ,  deinde  aqua  fouere  in  qua  verbena:  aliqux  de- 
coche fint,vel  ex  reprimentibus:aur  pritis  fouere,  deinde 
tondere,&  iterii  fouere,ac  nouiJiime  rofa  caput  narefque 
implere,offcrre  etia  naribus  ruta  cx  accto  contrita,  mo- 
iiere  fternutamenta  medicamentis  in  id  efficacibus.Qua: 
tamenfaciendafuntin  hisquibus  viresno  defunt:fi  ve-  ] 
rb  imbecillitas  eft,  rofatatu  caput.  adietto  ferpyllo  fimi- 
lique  aliquo  madefaciendu  eft .  Vtiles  etia  in  quibufcun- 
que  vinbus  herba;  dua:  fut ,  folanum  &  muralis:  fimul  ex 
vtraque  fucco  exprcffo  caput  impleatur.  Quu  fe  febris  re- 
miferir,fric~tione  vtendii  eftj  parcius  tamen  in  his  qui  ni- 
mis  hilares  quam  in  his  qui  nimis  triftes  fut.  Aduerfus  o- 
mnium  aute  fic  infanicntiu  animos,  gerere  fe  pro  cuiuf- 
que  natura  neceffarium  eft.  Quprunda  enim  vani  metus 
leuandi  funt,ficut  in  homine  pra:diuite  famem  timente 
acciditjcui  fubinde  falfx  ha:reditates  nuntiabantur:  quo-  C 
rundam  audacia  coercenda  eft,  ficutin  hisfit  inquibus 
continendis  plaga:  quoque  adhibentur :  quorundam  c- 
tiam  intepeftiuus  rifus&  obiurgationc  &  minis  prohi- 
beridus  cft  quorundam  difcutiendx  triftes  cogitationesr 
ad  quod£y.mphoniar,&  cymbala,  ftrepitufqueproficiunt. 
Sxpius  tamen  affentiendum  quam  repugnadum  eft,  pau- 
latimque  &  non  euidenter  ab  his  quac  ftulte  dicentur,  ad 
meliora  mens  eius  abducenda  eft.Interdum  e"tiam  elicie- 
da  ipfius  intctio,vt  fit  in  hominibus  ftudiofis  literarum, 
quibus  liber  legitur,  aut  rcfte ,  fi  deleclantur ,  aut  perpe- 
ram,  fi  idipfum  eos  offendit  .Emendando  enim,  conuer- 
tere  animtim  incipiut.  Quinetiam  recitare  ,fiqua  memi- 
nerunt,cogendi  funt.Ad  cibum  quoquc  quofdam  no  de- 
fideranres  reduxerunr  hi  qui  mter  cpulantes  eos  colloca- 
uerunt.  Omnibus  verp  fic  affectis3  fomnus  & difficilis,  & 


teft  etiam  fomnum  facere  .  Modemio  aute  in  cibo  quo- 
q;  adhibeda  eft:  nam  neq;  impledusxger  eft,ne  infaniat, 
neqne  ieiunio  vtique  vexadrs  eft,ne  imbecillitate  in  car- 
diacum  incidat.Opus  eftaute  '•ibo  ir.  rrino,  maximeque 
foi  bitione,porione aqua: mulf;e,cuius  ternos  cyathos  bis 
hyeme.quater  aftate  dedifle  fatis  eft.  Alteru  genusinfa- 
nia:  eft  quod  fpatiul6giusrec'pit,quiaferefinefebrein- 
cipitdeues  deinde  febi  iculas  excitat,&  cofiftit  in  triftitia, 
quam  videtur  bilis  atracotnhere .  In  hac  vtilis  detndio 
fanguinis  eft.Siquid  hanc  prohibct,  prima  eft  abftiretia; 
fecunda  per  album  veratrum  vomitumque  purgitio,poft 
vtrumlibet  adhibenda  bis  dieftidio  tft ,  fi-magis  valer, 
freques  etiam  exercitatio.  Inieiuniovomitus,cibusfine 
vino  dadus  ex  media  materia  eft:  quam  quoties  pofuero, 
fcire  licet  etiam  ex  infirmiffima  dari  pofle,dum  ne  ea  fo- 
la  quis  vtatur,valcntiflima  tantummodo  effe  remoucda. 
Prxtcrha:cferu3nda  aluus  eft  quamtenerrima  ,  remouc- 
di  terrores,&potius  bona  fpes  afferenda,qua:rcnda  dele- 
clatioexfabulisludifque  ,  quibus  maxime  capi  fanus  af- 
J  fueucrar.Laudanda,fiqua  funt,  ipfius  opera,&  ante  oculos 
eius ponenda.Leuiter obiurganda vana triftitia  fubinde 
admonendus  in  his  ipfis  rebus  qua:  folicitant,cur  no  po- 
tius  lstitia:  quam  folicitudinis  caufa  fit.Si  febris  quoque 
acceffir.ficut  alia:  febrescurada  eft.  Tertiu  infanixge- 
nus  eft  ex  his  longiffimum.adeb  vt  vitam  ipfam  non  im- 
pediat,quod  robufti  corporis  effe  cofueuit.Huitis  autem 
ipfius  fpecies  dua:  funtmam  quida  imaginibtis,non  men- 
tefalluntur,  qualem  infanientem  Aiacem  vel  Oreftem 
poetarum  fabula:ferunt:quidam  animo  defipiut.Si  ima- 
C  gines  fallunt,  ante  omnia  videndum  eft  triftes  an  hilares 
fint.In  triftitia  nigrum  veratrum  deie&ionis  caufa,in  hi- 
laritate  album,ad  vomitum  excitandu  dari  debet:  idque 
fiinporionenon  accepit ,  pani  adiiciendum  eft.qub  fa- 
cilt'fallat.na  fi  benefe  purgauerit,  ex  magna  parte  mor- 
bum  leuabit.Ergo  ctiamfifemel  datum  vetatrum.parum 
profecerir,intcrpofito  tcmpore  iterum  dari  debet.neque 
ignorare  oportet,  leuiorem  effe  morbum  cum  rifu  quam 
fcrib  infanietium.Illud  quoque  perpetuu  eft  in  omnibus 
morbis,vbi  ab  inferiore  parte  purgandus  aliquis  eft,ven- 
jl  trcm  eius  ante  foluendu  efle:vbi  a  fuperiore,  comprime- 
dum.Si  verb  confilium  infanientem  fallir,  tormetisqut- 
bufdam  optimc  curatur.  Vbi  perperam  aliquid  dixit,  auc 
fecit ,  famc,  vinculis,  plagiscoercendus  eft.  Cogendus 
eft  &  attendere,&  edifcerc  aliqtiid,&  nseminiffe .  Si« 
enim  fiet  vt  paulatim  meru  cogatur  confiderare  quii 

CCe.ii, 


faciat.Sub 
prodeft  :l 
Potefte- 
in  quo  i 
fubind 
hilarita 
ratur.Si 
frittio.Irr 
corpus  in 
tcs  vehen 
quepingt 
poft  purgattoneilfc 
Non  oporte" 
cos  quosaut 
regioncs,  &,fi  n 


\V  K  E  L 1 1  C  O  R  N. 


i  &  cxpaucfcerc,  in  hoc  morbo  A 
eter  pertmbat. 
Q       b  co  ftatu  mcs 
atereft  ettamfil,  fefinecaufa 
TnifTuUjUC  ftr:  nam  demens 
us  iugpi  dixi ,  meiius  cu- 
E|  icnis,  fed  multa  bis  dic 
Jnfufa,  ilemiflumque 
lunta  funt,infanicn- 
lta  fri&ione  vti,  nc- 
affumere ,  cibis  vti 
eria  quamleuiflimis. 
ter  ignotos,  vel  inter 
ni/g!igant :  mutare  debere 
ua  pcregrinatione  effe  ia 


D  e 


CELSI 

LETHARGO, 

tione. 


5« 


E  T 

Cap. 


tiVf 
X  X. 


C  V  R  A- 


nafcitur.  Quod  j 
ftusgenere  curaii  h 
iiiaegenerefoIortV 

CARDIAC 


clandos.  Raro,  f  'netit  deliiium 


seiefimilique  vi 
]uodinhocinfa- 

hidatur. 

UBI  CVRATIO, 

Cap.  xi). 

HVic  morbo  prarctpue'  contrarium  eft  id  gcnus  quod 
ngipSfe'2v  a  Graecis  nominatur,  quanuis  ftpe  ad  cum 
phrenitict  tranfeunt.  Siquidem  mtm  in  illis  labat,in  hoc 
conftat  Id  autem  nihil  aliud  eftquam  nimia  imbecillitas 
corporis ,  quod  ftomacho  languente ,  immodtco  fudore 
digerttur.  Licctque  protinus  fctre  id  effe,vbi  venarum  e- 
xigui  imbecillique  pulfus  funt.  Sudor  autc  fupra  confue- 
tudinem,&  modo  &  tempore,ex  toto  thorace  &  ceruici 


ALtcr  quoque  morbus  eft  aliter  phreniiico  cotrariui. 
In  illo  difticilis  fomnus,  prompta  ad  omncm  auda- 
ctam  meus  efl:  at  in  hoc  marcor,  &  inexpugnabilis  pcnfc 
dormiendi  neceffitastAiifapjpjGraecinominant.  atque  id 
quoque  gcnus  acutum  eft,&  nifi  fuccurritur,cclcriteriu- 
gulat .  Hos  aegros  quidam  fubinde  excitarc  nituntur  ad- 
motis  iis  pcr  qux  ftemutamenta  euocantur,  &  iis  quae  o- 
B  dorefccdo  mouent,qualis  cft  pix  cruda,lana  fuccida,  pi- 
per,veratrum,caftoreum,  acetum,alliiu,cepa:  iuxta  etiam 
galbanum  incendunr,  aut  pilos,aut  cornu  ccruinum:  fi  icl 
non  cft,quodlibet  aliud.Haecenim  quum  comburunturj 
odorem  foedum  mouct.  Tharriasvcro  quidam  acceflio- 
nis  elle  id  malum  dixir,  Ieuartque  quu  ea  deceflit .  Itaque 
eos  qui  fubinde  excitatfinevfu,malchabere.Intereftau- 
tem,in  deceflione  expergifcatur  aeger,an  quum  febris  nd 
leuetur ,  autleuata  quoque  ea  fomnus  vrgeat .  nam  fi  cx- 
pcrgifcirur,adhtbere  ei  vt  fopito  fuperuacuum  eft.Neque 
C  enim  yigilando  melior  fir,fed  per  fe,fi  mclior  eft.vigilat^ 
Si  verb  continensei  fomnus  eft,  vtique  excitaduseft.fcd 
iis  temporibus  quibas  febris  leuiflima  eft ,  vt  &  excernat 
aliquid  &  fumat.Excitat  autem  validifiimercpenre  aqua 
frigida  infufa  poft  remiflionem.  Itaque  perunftum  oleO 
multo  corpus  tribus  autquatuor  amphoris  totum  per  ca- 
putperfundcndum  eft.Sedhoc  vtemur  fi  arqualts  a?gro 
fpiritus  erit,fi  mollia  praecordia:fin  alirer  haec  erur,ea  po- 
tiora  qua;  fupra  comprehenfa  funt .  Et  quod  ad  fomnum 
quidem  pertinet,  commodifltma  haec  ratio  eft.  Medendi 


bus  atque  etiam  capite  prorumpit,  pedibus  tatummodo  D  autem  caufa  caput  radendum,deinde  pofteafouedum  eff 


&cruribusficcioribusatquefrigentibus.  Atvbi  idmor- 
bi  genus  eft-  curatio  prima  eft.fupra  prxcordia  imponere 
qux  reprimant  cataplafmatarfecunda,  fud«prem  prohtbe- 
re.  Idpraeftatacerbum  oleumvelrofa,  velmelinum  aut 
myrteum  :  quorum  aliquo  corpus  leuiter  pcrungendum, 
cerattimque  ex  aliquo  horum  tutn  imponedum  eft.Si  fu- 
dor  vincit,delinendus  h  mo  eft  vel  gypfo  vel  argeti  fpu- 
jna,  vel  cimolia  crcta,  vel  etiam  fubinde  horum  puluere 
refpergendus.Idcm  praeftatouluis  ex  contritisaridi  myr- 
ti  vel  rubi  foliis,aut  ex  aufteri  &  boni  vini  arida  faece.Plu 
raque  fimiha  funt,quac  fi  defunt,fatis  vtilis  eft  quilibet  ex 
via  puluis  inie&us.  Super  haec  vcrb,quominus  corpus  in- 
fudetdeui  vefte  debet  effe  Conte&us,loco  non  calido,  fe- 
neftris  patetibus,  fic  vt  perflatus  quoque  aliquts  accedat. 
Tertium  auxilium  eft  imbecillitati  iacctis,  vinociboquc 
fuccurrere.Cibus  no  multus  quidem,fcd  faepe  tamen  no- 
Qc  ac  die  dandus  eft,  vt  nutriat,  neque  oneret.  Is  efle  de- 
bet  ex  infirmiffima  materia,&  ftomacho  aptus.  Nifi  autS 
necefle  eft,  ad  vinum  feftinare non  oportet. Si  verendum 
cft  nedcficiat  ,  tum  &intrita  ex  hoc,  &hocipfum  aufte- 
rum  quidem,  fed  tamen  tenue  meracum.  Egelidum  fub- 
inde  &liberaliter  dandum  eft,adiedb  polenta,fi  modo  is 
seger  parum  cibi  affumit:idque  vinum  effe  d«ber,neque 
nullarum  virium,neque  ingentium :  retteque  tota  die  ac 
no&e  veltresheminas  argerbibet:  fi  vaftiuscorpuseft, 
plus  etiam.Si  cibumnon  accipit,perun£him  anteperfun- 
dcre  aqua  frigida  conuenit,&  tum  dare.  Qubd  fi  ftoma- 
chus  refolutus  parum  continet,&  ante  cibum  &  poft  eum 
fponte  vomerc  oportet,rurfufque  poft  vomitum-,  cibu  fu- 
niere.  Si  ne  id  quidem  manferit,forbere  vini  Cyathu,in- 
terpofitaque  hora  fumerc  alteru:fi  id  quoque  ftomachus 
reddiderit,totum  corpus  bulbiscontritis  fuperillinendu 
eft.Qui  vbi  inaruerunt,efficiunt  vt  vinu  in  ftomacho  co- 
tincatur,  exque  eo  toti  corpori  calor  venifque  vis  rcdeat. 
Vltimum  auxilium  eft,inaluum  ptiffanx  velalica:  cre- 
morem  ex  inferioribus  partibus  indere :  fiquide  id  quo- 
que  virestuetur.Ncquealienu  eft  naribusquoqueaeftua- 
tis  admouere  quod  reficiat,td  eft  rofam  &  vinu  :  &  fiqua 
in  extremis  partibus  frigent ,  vncHs  &  calidis  manibus 


aqua  in  qua  laurus  aut  ruta  deco&afit .  Altero  die  impo- 
nendum  caftoreum  ,  aut  ruta  ex  acetocontrita ,  aut  lauri 
bacca;,aut  hedera  cum  rofa  &  aceto .  Praecipueque  profi- 
cit  &  ad  excitandum  hominem  naribus  admotum,  &  ad 
morbum  ipfum  depellendum,capiti  frontive  impofitun» 
finapi.Geftatioetiaminhoc  morbo  prodeft,maximeque 
opportunecibus  datus,id  eftin  remiffione,quanta  nnxi- 
ma  inueniri  potcrit.  Aptiffima  autemforbitio  eft,  donec 
morbusdecrefcereincipiat:ficvtfiquotidie  grauis  ac- 
ceffio  eft,ha;c  quotidie  dctur:fi  alternis,  poftgrauiorem,' 
forbitio,poftleuiorem,  mulfa  aqua.Vinum  quoque  cum 
tempeftiuo  cibo  datum,  non  mediocriter  adiuuat.  Qubd 
fi  poft  longas  febres  eiufmodi  torpor  corpori  accelfit, 
caetera  eadem  fcruada  funt.  Anteacceffioncmautem  tri- 
bus  quatubrve  horis  caftoreutn,fiventer  aftriclus  eft,mi- 
xtum  cum  fcamonia,fi  non  eft,per feipfum  cu  aqUa  dan- 
dum  eft.Si  prxcordia  mollia  funt,  cibis  vtendum  eftple- 
nioribus:  fi  dtira,  in  iifdem  forbitionibus  fubfiftendum, 
imponendumque  eft  prxcordiis  quod  fimul  & reprimat 
&emolIiat. 

D  E   A  Q.V  A    INTER   CVTEM,  HOC    E  $  T 

hydropico  morbo,  Cap.  x  x  i. 

SEd  hic  quide  acutus  eft  morbus.Longus  ver6  fieri  po- 
teft  eoru  quos  aqua  inter  cutem  male  habet ,  nifi  pri- 
mis  diebus  difcuffus  eft:*^,»»»  Graeci  vocant.Atque  eiufi 
tres  fpecies  funt:  nam  modo  ventre  vehementer  inrento, 
creber  intus  cx  motu  fpiritus  fonus  eft.  Modo  corpus  in- 
aJquale  eft,tumoribus  aliter  aliterque  per  totum  id  orien- 
tibus .  Modbintus  in  vnum  aqua  contrahitur,  &  moto 
corpore  ita  mouetur  vtimpetus  eius  confpici  poffit.  Pri- 
mum  n/^mvmKjfecudum  ^tvMQMj /UA-neur  vel  uart) 
tertium  aVxjTwr  Graeci  nominant .  Communistamen  o- 
mnium  eft  humoris  nimia  abundantia,  obquara  ne  vl- 
cera  quidem  in  his  sgris  facile  fanefcunt.  Srpe  verb  hoc 
malumperfe  incipit  faepe  alteri  yetufto  morbo  l  maxi- 
mcque  quartanae)fuperuenit .  hactlius  in  feruis  quim  in 
libcris  tollitur,quiaquum  defiderctfamem,  fitim,  mille? 
alia  txdia.longamque  patientiam,promptius  iis  fuccur- 
ritur  qui  facile  cogiitur  quam  quibus  inutilis  hbertas  cft. 


foucrc.Pcrquxficonfequipotuimus  vt&fudorisimpe-  H  Sedneiiquidem  quifub  alio  funt  ,fi  extoto  fibi  tepera- 
tus  minuatur,  &  vita  prorogetur,  inctpit  iam  tepus  ipfum  re  non  poflunt,ad  falute  perducuntur.Ideoque  non  igno- 
effcpraefidio.  Vbi  in  tuto  efTevidetur,  verendum  eft  ta-  bilis  medic9,  Chryfippi  difcipulus,apud  Antigonu  rege, 
men  neadcandemimbecillitatcm  citbrecidat.  Iraque  amicu  quenda  cius not£  intemperantix,mcdiocriter  e<j 
vino  tantum  remoto,  quotidie  validiorem  cibum  debct  morbo  implicitu,negauit  poffe  fanari.Qu^iique  alter  me- 
affumercjdonecfatisviriumcorpori  rcdeat.  dic'EpirotesPhilippusfefanaturupolliceretur,  refpodit. 


S7 


D  E   R  E    M  E  D  I  C  A     LIB.  II;. 


illum  ad  morbum  <egri  refpicere,  fe  ad  animum .  Neque  A 
eum  resfefellit.ille  enim  quu  fumma  diligentia  116  me- 
dici  tantumodo, fed  etiam  regiscuftodirerur,tamen  ma- 
lagmata  fua  deuorado,bibendoque  fua  vrina,in  exitium 
fepra:cipitauit.  Interinitiatamen  no  difficillima  curatio 
eft,  fi  imperata  funt  corpori,quies,firis,inedia :  at  fi  malu 
inueterauerir,  no  finemagna  moleftia  difcutitur.Metro- 
dorum  tamen  Epicuri  difcipulum  referut,quu  hocmor- 
bo  tentaretur,neque  a;quo  animo  ferret  neceffaria.  fitim, 
vbi  diu  abftinu^rar,  bibere  foliruro ,  deinde  euomere. 
Quo  J  fi  redditur  quicquid  receptu  eft ,  multu  txdio  de-  B 
mit:fi  aftomacho  retentumdt,morbu  auger.Ideoque  in 
quolibet  tentandu  no  eft.  Sed  fi  febris  quoque  efl,lia:c  in 
primis  fubmoueda  eft  per  eas  rationes  per  quas  huic  fuc- 
curri  poffe  propofitu  eft:  fi  fine  febre  xger  eft,rum  demu 
ad  ea  veniendu  eft  qua?  ipfi  morbo  mederi  folenr.Atque 
hic  quoque  quxcunq;  fpecies  eft,fi  nondG  nimis  occupa- 
uit,iifdem  auxiliis  opus  eft.Multu  ambulandum,  curren- 
dum  aliquando  eft  .  Superiores  maximc  partes  fic  perfi  i- 
canda:  vt  fpiritum  ipfe  contineat,  euocadus  eft  ludor  no 
exercitatione  tatummodo,  fed  etiam  ln  arena  calida,  vel  C 
laconicojvel  clibano.fimilibiifq,  aliis.  maximeque  vtiles 
naturales  & ficca:  fudationes  fut,qunles  fuper  Baias  habe- 
mus  in  myrtetis :  balneu  atque  omnis  humor  alienus  eft. 
leiuno  redte  catapotia  danturfadTa  ex  abfinthii  duabus, 
myrrha:  rertia  parte.  Cibus  effe  debetex  media  quidem 
materia,fed  tamen  generis  durioris.Porio  no  vltra  danda 
eft  qua  vt  vitam  fuftineat.-optimaque  eft  qua:  vrina  mo- 
uet.Sed  idipfum  tamen  molliricibo  quam  medicameto 
melius  eft.  Si  tamen  rescoget,  exhisaliquid  qua:  id  pra:- 
ftent,erit  decoquendum,eaque  aqua  potui  danda.  Vide-  D 
tur  autem  hanc  facultatem  habere,iris,nardum,  crccum, 
cinnamum,amomu,  cafia,  myrrha,balfamu,ga!banurn, 
ladanum,reiianthe,panace,cardamomu,hebenus,cupref- 
11  femen  ,vua  tyminia  (quam  sujnV^  a-^iolv  Grxci  nomi- 
nant)abrotonum,rofa;  folin,acorum,amarx  nuces.rrago- 
riganum,ftyrax,ccftum,iunciquadrati&  rotundi  femen, 
illud,  cypmon,  «^Tvov  hoc  Grjrci  vocanr.  Qux  quoties  po- 
fuero,non  qua:  hic  nafcuntur,fed  qua:  inrer  aromata  affe- 
iutur,fignincabo.Primo ramen,quar  leuiffima ex  Iiisfur, 
id  eft  rofa;  folia ,  vel  nardi  fpica  ,  tentanda  funt .  Vmum  g 
quoque  vtile  eft  &  aufterum,  fedquamtenuiflimum.Co- 
moaurrieit  etiam  lino'quotidle  Ventre'm  meriri  ,  &qt*ia 
comprehendit  aluum  ,  notam  imponere,  poftero  die  vi- 
dere  fi  pleniuscorpusfit,an  extenuetur.Id  enim  quod  te- 
nuatur,  medicinam  fentit.Neque  alienum  eftmetiri& 
potionem  eius  &  vrinam  .  nam  11  plus  humoris  excerni- 
tur  quam  affumitur,ita  demum  fecunda:  valetudinis  fpes 
eft.  Afclepiades  in  eo  qui  ex quarrana  in  hydropa  deci- 
derat ,  fe  abftinentia  bidui  &  fridTione  vfum  ,  terrio  die 
iam  &  febre&  aqua  liberato ,  cibum  &vinum  dediffe  p 
memoria:  prodit.  HacTenuscommuniterdeomni  fpecie 
dici  poteft  .  Si  vehementius  malum  eft ,  diducenda  ratio 
curandi  eft.Ergo  fi  inflammatio  &  ex  ea  dolor  creber  eft, 
vtilis  quotidianus  aut  alterno  quoque  die  poft  cibum  vo- 
mitus  eft  .  Fomentis  ficcis  calidifque  vtendum  eft :  11  per 
hxc  dolornofinitur,  neceffarisfuntfine  ferrocucurbi- 
tulaj.Si  neperhas  quidem  tormentum  tollitur,incidenda 
cutis  eft,&  tum  his  vtendum.Vltimum  auxilium  eft  11  cu- 
curbituhe  nihil  profuerunt,per  aluum  infundere  copiofe 
aquam  calidam,  eamque  recipere.  Quinetia  quotidie  ter  q 
quaterve  opus  eft  vti  fridione  vehemeti ,  cu  oleo  &  qui- 
bufdam  calefacientibus.Sed  in  hacfricTione  a  ventre  ab- 
ftinendum  eft  -.imponedum  verd  in  eum  crebrius  finapi, 
donec  cutem  erodat:ferramentifque  candetibus  pluribus 
locis  venter  exulcerandus  eft,  &  feruanda  vlcera  diutius. 
Vtiliter  etiam  fcilla  cocta  delinitur  cutis,fed  diu  poft  has 
inflamariones  abftinendu  eft  ab  omnibus  inflantibus.  At 
11  id  vitiu  eft  cui  leucophlegmatias  nomen  eft,eas  partes 
qua:  tumentjfubiicerefoli  oportet,fed  non  nimiu,ne  fe- 
bncula  incidat.  Si  is  vehementior  eft,caput  veladum  eft,  " 
vtendumque  fri&ione  madefa&is  tantum  manibus  aqua 
cui  fal  &  nitrum  & olei  paulum  fit  adie£ru,fic  vt  aur  pue- 
riles  aut  muliebres  manus  adhibeantur,  qub  mollior  ea- 
um  ta&us  fitidque  (i  vires  patiutitur ,  ante  ineridiem  to- 


ta  hora,poftmeridiem  femi  hor-> ' 
funt  cataplafmata  qua:  repnmi. ctt4 
teneriora  funt.  Incidendum  qi  ni  r< 
tuor  fere  digitis  ex  parte  intein  f 
frequens  humor  feratur,afp3Ui-  <"  •' 
tis  plagis  oportet .  Concu-'-1  f  Vllu 
corpus  eft  :  arque  vbiind'  iymam 
adiiciendum  &  exefci 
pus  ad  prifiinu  habit 
bet,&  glutinofus,ma 
chum  licet)dulci9 :  fe 
do  aqua  modoid  bib 
(qua;  grandis  iuxta  mar&ftpnia 
datu.Si  valens  eft  qui  id  lcc, nio 
dixi )  delinitur:  authorefq,; 


idecocT  \ 

OSti^f 


ojiet  Vtilia  etiJ 
corpora 
ipCr  talum  qua- 
rahquotdies 
l^ecidere  al- 
a  geftation  e 
catrices  funt, 
5 donec  cor- 
'alens  eflede^ 
(fi  per  ftoma- 
iduo triduove  mo- 
(m  l.ictuca-  marinx 
cn.cum  aqua  potui 
la  codla(ficut  fupra 
nt  inflatis  veficispul- 


iandostumores  cfle.Si  verelii^tfiorbi  genus  eft  quo  in  v- 
reium  multa  acjua  c6trahitiiK,Vmbolat  e,fed  magismodi- 
ccoportet:  malagma  quod  digerar -impofitu  habere,  id- 
que  ipfum  fuperimpofito  ti  iplici  panno ,  fafcia  non  ni- 
mium  tamen  vehemcter  aftringere.Quod  a  Tharria  pro- 
fecTum,fcruatu  effe  a  pluribus  video.  Si  iecur  aut  licnem 
affeclum  efle  manifeftii  eft,ficum  pinguem  cotufam  ad- 
iedTo  melle  fuperponere.Si  per  talia  auxilia  veternon  fic- 
catur,fed  humor  nihilominus  abundar,ce!eriore  via  fuc- 
currercjvt  is  perventrem  ipfum  emittatur.Neque  ignoro 
Erafiftrato  difplicuiffe  hanc  curandiMam.Morbum  enim 
hunc  iocinoris  purauit.-idcoque  ita  illum  effe  fanandum^ 
frufti  aque  aquam  emitti  qux  \  itiato  illo  fubinde  uafca- 
tur.Sed  primum  non  huius  vifceris  vnius  hoc  vitium  eft: 
nam  frdene  affecTo,&in  totiuscorporismalohabitulitf 
deinde,  vt  inde  cceperir,  tamen  aqua  nifi  emittitur  qua: 
cotra  naturam  ibi  fubfiftit,&  iocinori  &csteris  interio- 
ribus  parribus  nocet :  conuenitque  corpus  nihilominus 
efle  curadum.Neque  enim  fanat  emiffus  humor,fed  me- 
dicina:!ocum  facit, quam intus  inclufus  impedit.  Acne 
illud  quidem  in  conti  ouerfiam  venit  quin  non  omnes  irt 
hoc  moi  bol.c  curari  pofllnt,fer.  inenes  robufti,  qui  vel 
ex  toto  cartmt  febre ,  vel  certe  fntis  Iiberales  intermifiio- 
nes  habent.Nam  quorum  fto">achus  corruptus  eft,quive 
ex  atra  bile  huc  dcciderut,quique  malum  corporis  habi- 
tum  habe..t,idonei  huic  curationi  n5  funt.  Cibus  autem 
quo  die  primiim  humor  emiffus  eft ,  fuperuacuus  eft,  nill 
fi  vires  defunr.Infequentibus diebus  &  his  vinum  mera- 
cius  quidem,fed  no  ita  multum  dari  debet,  paulatimque 
euocadus  arger  eft  ad  exercitationes,fricTiones,folem,fu-' 
dationes,  nauigationes,  &  idoneoscibos, donec  ex  toto 
conualefcat.Balneum  rarum  res  amar,ff  equentiore  in  ic- 
iunio  vomitii.Si  aftas  eft,in  mare  natare comodu  eft.  V- 
brcoualuit  aliquis ,  diu  tamen  alienus  ei  veneris  vfus  eft. 

DE     TABE,     ET     EIVS     SPECIEBVS,  T 

curationibus,  Cap.    X  x  1 1. 

Dlutius fa;pe  & periculofi9  tabes  ecs  male  habet  quo» 
inuafit.Atque  huius  quoque  plures  fpecies  funt :  vna 
eft  qua  eorpus  non  alitur,&  naturaliter  femper  aliquibus 
decedentibus,nullis  vero  in  eoru  locC  fubeuntibus.fum- 
ma  macies  oritur,  &  nifi  occurritur  tollit:  e'<rf  oip/av  hane 
Gra;ci  vccant.Ea  duabus  fere  de  caufis  incidere  cofueuit» 
Aut  enim  nimio  timofe  aliquis  minus ,  aut  auiditate  ni- 
mia  plus  quam  debet  affumit :  ita  ve!  quod  deeft  infir- 
mat ,  velquod  fuperat  corrumpitur .  Altera  tabisfpecies 
eft  quam  Grarci  t&)*%iav  appellar,\  bi  malus  corporis  ha- 
bitus  eft,  ideoque  omnia  alimenta  corrumpuntur.  Qiiod 
ferefitquumlongo  morbo  vitiata  corpora  ,  etiamfi  illo 
vacant,refeci:ionem  tamen  non  accipiunr ,aut  quum  ma- 
lismedicamentis  corpns  affecTum  eft,  aut  quum  diu  ne- 
ceffaria  defuerunt ,  aut  quum  inufitatos  &  inutiles  cibo3 
aliquis  affumpfit,aliqu'ldve  fimile  incidir.Huic  prxter  ta- 
bem  illud  quoque  nonnuqUam  accidere  foler,  vtper  affi- 
duas  puftulasautvlcera  fumma  cutis  exafperetur,  vel  ali- 
qua:  corporis  partes  intumcfcant.Terria  eft,Iongeque  pe- 
nculofiffima,fpecies  tabis  quaGra:ci  <p6i'ajy  nominaucrutJ 
Orirur  fere  a  capite.indein  pulmonem  deftillat:btiic  ex- 
ulceratio  accedit,exhac  febriculaleuis  fit,  qua;  etia  quu 
quieuit,tamcn  &  repetit:  freques  tuflls  eft,pus  excreatur, 
interdu  cruentum  aliquid .  Quicquid  excreatum  eft,  11  ia 

CCe.iii. 


V 


R  E  L  1 1  C  O  R  N.    C  E  L  S  I 


60 


ignein  \m] 
dubit 
nial      •  >' 
dein  1 
in >  n      !-'"<,  •  ' 
adii      '.  f.  d 
dinc     fi'.  c- 
ftoi  ■  •  jf!..'li>'^ 
exij:uo  Cib 
mo 
qti 

ercci  i.  Si  inhrtTWS 
maximeper  feipfuj 
eum,fic  vtirirer4at 
tia  donecinfudeijS 
tas  partes  curc.,&a( 
na&  nbduGaiiiijfj 
dum  balneuni,  fpjf 
liorcctccsl)i  aliqoi 


c  odoris  eft.Itaque  qui  de  morbo 
lr.  Quu  haec  gencra  tabis  fint,a- 
>portcc  quid  iu  tn  quo  laboratur: 
110  ali  corpus  apparer,  caufani  e- 
inus  aliquis  c.dm  debet  affumit, 
f*/icorpi!b  t;  aetu  fubita  multitu 
lionem  impediat.  Si  verb  plus  iu- 
,abftinere  vno  die,deinde  ab 
tidie  adiiccre.donec  ad  iuftum 
hayrcomienitambulare  locis 
•e  v  rato,  per  man'  quoque  ex- 
•ftnri,  v^i  ,  perfricari,  fi  poteft, 
ius  vodc  d  1C&  ante  cibii  & poft 
rqiixdaaduciantur  calefacien- 


ieiuno  prehcdere  per  mul 
tr»h^SiLEeli:vetur,aur  impofira  refi- 
d^ideriBjtfceie.Vtile  eft  etiam  inter- 
pctftci'bum  exigiiu.  Atquein  ipfo  fo- 
litui  .,aut,fi  fine  hoc  rrictio  fuit, 
ibeffedebentexiisquifacile 
concoquiintiir,c]Ui  maxj  ie  alunt.  Ergo  vini  quoque,fed 
aufteri  neceflanus  vfus  eft,moueda  vnna.Arfi  maluscor- 
poris  hnbitus  eft,primu  abftinendti  eft,deinde  aluus  du- 
cenda.tum  paulatim  cibi  didi.adiectis  exercirationibus, 
vnirionibus,  friftionibus.Vtihus  hisfiequens  balneum 
eft, itd  ieiunis.etiam  vlquead  fudorem.Cibis  veroopus 
cft  copiofis,variis,boni  fucci,  quique  etiam  minus  facile 
corrupantur,vino  auftero.Si  nihilreliqua  proficiunr,fan- 
guis  mittendus  eft.fcd  paulatim  quotidie'q;,pluribus  die- 
bus:cu  eo  vr  cxtera  quoq;  eodem  modo  feruentur  Qubd 
fi  mnli  plus  eft,&  vera  phthilis  eft.inter  initia  protinus  oc- 
currereneceflariu  eft.  neque  enim  facile  is  morbus  quu 
jnueterauerir  euincitur.  Opuseft,fi  vires  pariurur,  longa 
nauigatione,  cxli  mutationc,  fic  vt  defius  quam  id  eft  ex 
quodifceditxger,  petarur:idedq,  aptiffime  Alexadriam 
ex  Italia  irur.  Fereque  id  pofle  inter  principia  corpus  pari 
debet,  quu  hic  moi  b9  xtate  firmiffima  maximc  oriarur, 
id  eft  ab  anno  duodecimo  ad  annum  quintufn  &  tricefi- 
mum.Si  id  imbecillitas  non  finit,  naue  tamen  non  longe 
geftari  c5modilTimum  eft.Si  nauigatione  aliqua  res  pro- 
hibetdeCtica.vel  alio  modo  corpus  dimoucdum  eft,  tum 
a negotiis abftmend u  eft,  omnibiifque  rebus  qux  folici- 
tare  animu  pofiunt:  fomno  indulgendu,  cauendx  deftil- 
lationes,ne  fiquid  cura  leuarir.exafperetur:  &  ob  id  vira- 
da  crudiras,fimulquefol&  frigus.  Osobtegedum,fauces 
velldx,  tufficula  fuis  rcmediis  finicda:  &  quam  diu  qui- 
dem  febricula  incurfat.huic  interdu  abftinentia,interdu 
etiam  tempeftiuis  cibis  medendti ,  ebque  tepore  bibcda 
aqtia.  Lac  quoque,  quod  in  capitis  doloribus,  &  in  acutis 
febribus&per  easfa&a  nimiafitis,fiueprxcordia  rumer, 
fiue  biliofa  vrina  eft,fiue  faguis  fluxit,  pro  veneno  eft:  in 
phrhifi  tamc,  ficut  in  omnibus  longis  difricilibufque  fc- 
bribus,recl:e  dari  poteft.Quod  fi  febris  aut  nondii  incur- 
fat,  aut  inm  remifit,  recurredum  eft  ad  modicas exercita- 
tiones,  maximeque  ambulationes,  item  lenes  fri&iones. 
Balneum  alienum  eft:cibus  effe  debetprimo  acer,  vtal- 
liurn,poiru,idque  ipfum  ex  aceto,  vel  exeodem  inrubus, 
ocymu.lattuca  :  deinlenis,vt  forbicioexptiffana,  vel  ex 
ahc  i,vel  ex  amylo,lacl-e  adie&o.Idem  oryza  quoque,&,fi 
nihil  aliud  eft,far  prxftat.  Tum  inuicem  modb  his  cibis 
modo  illis  vtendu  eft:  adiiciendaque  quxdam  ex  media 
materia.pra-cipueque  vel  ex  aprugna,cerebellum,vel  pi- 
fciculus,  &hisfimilia.  Farina  etiam  cumfeuo  ouillo  ca- 
prinove  mifta,dcinde  incocra,pro  medicamento  eft.  Vi- 
num  affumi  debet  lene,  aufterum  .  Hacrenus  non  magna 
mole  pugnatur.Si  vehementior  noxa  eft.ac  neque  febri- 
cula  neque  tuffis  quielcit,tenuarique  corpus  apparet.vali- 
dioribtis  auxiliis  opus  eft.Exulceranduseft  ferrocandcn- 
ti,vno  loco  fub  meto.altero  in  gutture,  duobus  ad  mam- 
mam  vtranque,  item  fub  imis  offibus  fcapularum,(  quas 
aMertctmf  Grxci  vocant)fic  ne  fanefcere  vlcera  finamus, 
nifi  tuffi  finita,  cui  per  fe  quoquemedendu  efie  manife- 
ftum  eft.Tuc  rer  quaterque  die vehementer  extrcmx  par- 
rcs  perfricandas,thorax  leui  manu  pertraclandus,  poft  ci- 
bum  intermittendahora,&perfricadacrurabrachiaque. 


\  Interpofitis  denis  diebus  demittcdus  cftxger  in  folium 
in  quo  fit  aqua  calida  &  oleum,  cxteris  diebtis  bibeda  a- 
qtin.tum  &  vinum,fi  tuliis  116  eft,potui  frigidu  dandiim, 
ii  xftas  eft,egelidum.Vrile  eft  etiam  cibos  in  remiffioni- 
bus  quotidie  dari,  fri&iones  geftationefque  fimiliter  ad- 
hiberi :  iteque  acria  quarto  aut  quinto  die  fumere,  inter- 
dum  herbam  fanguinalem  ex  aceto,veI  plataginem  effe. 
Medicamentum  etiam  cft  vel  plantaginis  fuccusperfe, 
vel  marrubium  ex  melle  concoclum,  ira  vt  illius  cyathus 
foibeattir,huitiscochleare  plenum  paulatim  delingatur, 
B  vel  inrer  fe  mifta  &  inco£ta,refinx  rerebinthinxparsdi- 
midia,butyri  &  mellis  pars  altera.Prxcipua  tamen  ex  hij 
omnibus  funt,vidfus,vehiculum,&  nauis,&  forbitio.  Al- 
tius  cita  vtique  vitanda  eft.  Vomitus  in  hoc  morbo  fi  fre- 
quens  eft,perniciofus  eft,maximeque  fanguinis.  Qui  mc- 
liufcultis  efle  ccepir,adiicere  debet  exercirationes.frictio- 
nes,cibos  deinde  ipfefe,fupprefibfpiritu,perfricarc:diu 
abftinere  a  vino,balneo,venere. 

DE    COMITIALIS      MORBl  CVRATIO- 

nibus,  Cap.   x  x  r  1  1. 

C   TNter  nottflimos  morbos  eft  etiamis  qui  comitialis 
J.  vel  maior  nominatur .  Homo  fubitb  concidit ,  ex  ore 
fpumx  mouetur,  deinde  interpofito  tempore  ad  fe  redit, 
&  per  feipfum  confurgir.Id  genus  fxpius  viros  quam  fce- 
minas  occupat:ac  foler  quidem  etiam  longum  effe,vfque 
ad  mortis  diem  ,  &  vitx  non  periculofum  .  Interdum  ta- 
men  qunmrecens  eft,hominem  confumit:&  fxpe  eum.fi 
remedia  non  iuftulerunt.in  pueris  veneris,  in  puellis  mc- 
ft  tiorum  initium  tollit:modb  cum  diftentione  mem- 
brorum  aurneruorum  prolabiruraliquis ,  modbfine  illa 
q  quidem.  Hos  quoque  iifdem  quibus  lethargicos  excitare 
conantur  :  quod  admodum  fuperuacuum  eft,&quia  ne 
lethargicus  quidem  his  fanatur ,  &  quia  qiium  poffit  ifte 
nunquam  expergifci,arque  ira  fame  inrerire,  hic  ad  fe  V- 
tique  reuertitur  .  Vbi  concidit  aliquis,  fi  nulla  neruorura 
diftentio  acceffir,vtique  fanguis  mitti  debet :  fi  acceffit, 
non  vtique  mittendus  eft,nifi  alia  quoque  hortantur.  Ne- 
ceffanit  autem  eft  ducere  aluum  ,  vel  nigro  veratro  pur- 
gare,vel  vrrunque  facere,fi  vires  patiuntur.-tunccaputto- 
dere,  olebque  &accto  perungere,  cibum  poftdiem  ter- 
£  rium  ,  fimul  quu  tranflr  hora  qua  concidir,  darc  .  Neque 
forbiriones  autem  his ,  aliique  molles  &  faciles  cibi ,  ne- 
que  caro,minimeque  fuilla,couenit,fed  media;  materiar. 
Nam  &  viribus  opus  eft,&  cruditates  cauendx  funt,  cum 
quib9  fugere  opcrret  folem,  balneu,  ignem,omniaq;  ca- 
lefacientia:item  frigus,vinu,venere,loci  prxcipitis  con- 
fpedum,omniumquc  terrentium:vomitu,laffitudinem, 
iolicitudines,  negotia  omnia .  Vbitertiodie  cibus  datus 
eft,intermittere  quartum,&  inuicem  alteru  quenqucea- 
dem  hora  cibi  feruata,donec  quatuordecim  dies  trafeat. 
p  Quosvbi  morb9  exceffit,acuti  vim  depofuit  :atfimanet, 
curidus  iam  vt  longus  eft .  Qubd  fi  no  quo  die  primu  idl 
incidit,  medicus  acceffit ,  fed  is  qui  cadere  confueuit,  ei 
traditus  eft,  protinus  eo  generc  vi&us  habito  quifupri 
comprehenfus  eft,expectadus  eft  dies  quo  prolabatur,v- 
tetidiimq;  tum  vel  fanguinis  miffione,vel  durftione  alui, 
vel  nigro  veratro,ficut  prxceptu  eft-Infequentibus  dein- 
de  diebus per eos  cibosquos  propofui,vitatis  omnibus 
quxcauenda  dixi,nutriendus.  Si  perhxc  morbus  finitus 
non  fuerir,confugiedum  erit  ad  album  veratrum,  ac  ter 
G  quoque  aut  quater  eo  vtendu,  non  ita  multis  interpofitis 
diebus:fic  tamen  neiterum  vnquam  fumat  nifi  concide- 
rit.Mediis  autc  diebus  vires  eius  erut  nutriendx,quibuf- 
dam  prxrer  ea  qux  fcripra  fut  adiediis.  Vbi  mane  exper- 
reclus  eft.corpus  eius  leuiterex  oleo  vetere,cu  capite  (ex- 
cepto  ventre)permulceatur,tum  ambulatione  quam  ma- 
ximc  Ionga  &  redra  vtatur.poft  ambulatione  loco  tepido 
vehementer&  diu.ac  non  minus  ducenties,nifi  infirmus 
.  erir,perfricetur:deinde  per  caput  multa  aqua  frigida  per- 
fundatur,  paulum  cibi  affumar,  conquiefcat,  rurfusante 
noctem  ambulatione  vtatur,iterum  vehementerperfri- 
cetur,fic  vt  neque  venrer,  neque  caput  contingatur :  poft 
hxc  ccener,inrerpofitifque  tribus  aut  quatuor  diebus.vno 
aut  altero  acria  affumat .  Si  ne  per  harc quide  fuerit  libe- 
ratusj  caput  radatur,  vngatur  oleo  vetere ,  adie&o  acetf» 


61 


DE    RE    MEDICA     LIB.  III. 


&  nitro,perfundatur"  aqua  falfa,bibnt  ieiunus  ex  aqua  ca- 
ftorium ,  nulla  aqua  nili  decocta  potionis  caufa  Vtatur. 
Quidam  iugulati  gladiatoris  calido  fanguine  epoto,  tali 
morbo  fefe  liberarunt:  apud  quos  miferum  auxilium, 
tolerabile,milerius  malum  fecit.Quod  ad  medicum  verb 
pertiner,vltimum  eft,iuxta  tnlum,  ex  vtroque  crure  pau- 
lum  fanguinismittere,occipitium  incidere  ,  &  cucurbi- 
tulas  admouere.ferro  candenre  in  occipitio  quoque  &  in 
fra,qua  fumma  vertebra  cum  capite  committitur,adure- 
re  duobus  locis,vt  per  ea  perniciofus  humor  euadat.Qiii- 
bus  fi  finitum  malumnon  fuerit,  prope  eft  vtperpetuu 
fit.Ad  lcuandum  id  tantummodo  vtcdum  erit  exercita- 
ti oac  mu'ta,fnctione,  cibifque  iis  qui  fupra  comprehe- 
fi  funtrprxcipucque  vitanda  omnia  qua:  ne  fierent  exce- 


pimus. 

D  E 


A  fine  pinguibus,fine  glutinofis,f 
terquam  primis  diebus,re£tc  di 
t.igo  &  lllita  tueri  optime  viddi 

DE    ATTONITIS  ET. 

tione,  Cap. 

ATtonitos  quoque  raro  vid 
•  mensftupet.Fitinterdu  iqj 
bo.  ScTtJTTin^/afhunc  Grxci  apn 
duseft:  veratro  quoquealbq,v- 
tum  adhibenda:  frictione  {J 
B  mc  pinguescibi,quidam 
dum.  *ir$ 

DE  RESOLVTI 

qiii'  apoplexia  vcl  pa 
Cap. 


r  E  c  r  i 


&  corpus  8c 
Iffprlu  mor- 
rnguis  mitten- 
iqcfie  vtenduiru 
SSateria  mini- 
\:$c'k  vino  abftinen» 

R  V  O  R  V  M, 

s  "rficitur, 


MORBI  CVRATIONE, 
Cap.     X  X  I  I  I  I. 

AEque  notus  eft  morbus  quem  interdum  arquatum, 
interdum  rcgium  nominant,quem  Hippocrates  ait, 
fi  poft  feptimum  diem  febricitante  xgro  fuperuenit,tu  - 
tum  eifcmollibus  tantummoddo  prxcordiis  fubftanti- 
bus.Dioclcs  cx  rotOjfi  poft  fcbrem  oritur,etia  prodeffe:fi 
poft  hunc  febris,  occidere .  Color  autem  eum  morbum 
dctegit,  maxime  oculorum ,  in  quibusquod  album  effe 
debet,fit  lutcum.Soletque  accedere  &  fitis ,  &  dolor  capi- 
tis,&  frequensfingultus  ,&  prarcordiorum  dextt  a  parte 
durities,&  vbi  corporis  vehemensmotuseft,fpiritusdif- 
ficulras.membrorumque  refolutio:atque  vbi  diutius  ma- 
net  morbus,totii  corpus  cum  pallore  quodam  inalbefcit. 
Primo  die  abfiincre  agrum  oportet,fecudo  ducere  alu u : 


*  T  refolutio  neruortim,freqiiens  \  biqne  motbuseft. 
Sed  interdum  tora  corpoi  a,inre'rdum  partes  infe- 
ftat:  vcteres autores  illud  d-n^n^tav,  hcc  /^ol hvciv  no- 
minauetut:nunc  vtruque  r®fgat>tveiv  appellari  video.So- 
lent  autcmquiper  oinnia  membra  vehementer  refoluti 
C  funt,celetiter  rapi,ac  fi  correcti  non  funt,diutius  quidem 
viuut,  fed  rarotamen  ad  fanitatem  perueniunt,&  pleru- 
qucmiferum  fpiritum  trahunt,memoria  quoqueamil- 
fa.In  panibus  verb  nunquam  acutus,fa;pe  longus,ferefa- 
nabilis  moi  buseft .  Si  omnia  membra  vehementer  re- 
foluta  funt ,  fanguinis  detraclio  vel  occidit ,  vcl  liberat. 
Aliudcurationis  genus  vix  vnquam  fanitate  reftituit,  far- 
pe  mortem  tantum  differt,vitam  intenm  infeftat.  Poft 
fanguinis  mifllonem  fi  non  redit  &  motus  &  mcns,nihil 
fpei  lupereft- fi  redit ,  fanitas  quoque  profpicitur.  At  vbi 


tum,fi  febris  eft,  eam  victus  genere  difcutere  :  fi  non  eft,  D  parsrefoluta  eft,proderitmalo  corporis  vel  fanguis  mif- 


fcammoniam  potui  dare.vel  cum  aqua  betam  albam  co  - 
tritam,vel  cum  aqua  mulfa  nuces  amaras.nbfinthium ,  a- 
nifum,  fic  vt  pars  huius  minima  fit.  Afclepiades  aquam 
quoquc  falfam,&  quidem  per  biduum  purgationis  caufa 
bibere  cogebat.iis  qux  vrinam  mouent  reieclis .  Quida 
fuperioi ibus  omiliis,per hxc,  &  pereos  cibos  qut  exte- 
nuant,idemfe  confequi  dicunt.Ego  vbiquefi  fatisviriu» 
eft,validiora,fi  parum,imbecillia  auxilia  pra;fero.  Si  pur- 
gatio  fuit,poft  eam  tridub  ,pnmb  modice  cibum  opor- 
tet  affumere  cx  media  matcria,&  vinum  bibere  Grxcu 
falfum,vtrefolutio  ventris  manent:tum  altero  triduo  va- 
lidiores  cibos,&  carnis  quoque  aliquid  efle,intra  aquam 
manere,deinde  ad  fuperius  genus  vidtus  reuei  ti ,  cum  eo 
vt  magis  fatietur :  omiffo  Gracco  vino  bibere  integrii  au 
fterum:  atque  ita  per  hxc  variare  vt  interdum  acres  quo- 
que  cibos interponat,  interdii  ad  falfum  vinum  redcat. 
Per  omne  verb  tempus  vtcdum  eft  exercitatione,fric"tio- 
ne,fi  hyems  eft,balneo,fi a:ftas,frigidis  natationibus ,  le- 
cto  etiam  &  conclaut  cultiore.claufo  loco  vti  ludis,  lafci- 
uia.per  qux  mcns  exhilaretur  :ob  qua:  regius  morbus  di- 
clusvidetur.Malagmaquoque  quoddigerat ,  fiiperpra:- 
cordia  datum  prodeft,  vel  anda  ibi  ficus  impofita ,  fi  ic- 
cur  aut  lienis  affedtus  eft. 

DE   ELEPHANTIAE     C  V  R  A  T  I  O  N  E, 

Cap.  xxv. 

IGnotus  autem  penc  in  Italia,  frequetiffimus  in  quibuf- 
dam  regionibus  is  morbus  eft  quc  i^t^txvaam  Grxci 
vocant,ifquc  longis  annumcratur.  Tctum  corpus  affici- 
tur,ita  vtoffa  quoque  vitiari  dicantur :  fumma  pars  cor- 


fus,vel  aluus  dudtaxxtera  eadem  in  vtroque  cafu  facien- 
da  funt.Siquidem  vitare pratcipuc  conuenitfrigus,paula- 
timque  ad  exercitationes  reu^rrendu  eft,fic  vtingredia- 
tur  ipfe  protinus,li  poteft.Si  id  crurum  iinbecillitas  pro- 
hibet,vel  gefterur,vel  motu  Iedti  concutiatur:  tum  id  me 
brum  quod  <>eficiet,fi  poteft,per  fe  ,fi  minus ,  per  alium 
moueatur,&  v  i  quadam  ad  confuetudinem  fuam  redeat. 
Prodeft  etiam  totpentis  membri  fummrm  cutem  exafpe 
rafl'e,vel  vrticis  cxfam,velimpofita  finapi,fic  vtvbi  rube 
E  recccperit  corpus;ha:c  remoueantur.  Scilla  quoqiie  con- 
ttita,bulbique  contriti  cu  thureredtt  imponuntur.Neq} 
alienum  eft,  refina  cutc  tertio  quoque  die  diutius  vellc- 
re,pluribus  etiam  locis,  aliquando  fine  ferro  cucurbitu- 
las  admouere.  Vnclioni  verb  aptiflimum  eft  vetus  oleu, 
vcl  nitrum  aceto  &  oleo  admixtum:  quinetiam  fouere  a- 
qua  calida  marina,vel  fi  ea  non  eft,tamen  falfa,magnope 
reneccffarium  eft-Atfi  quoloco  naturnles,vel  etiam  ma- 
nu  fadta:  talesnatationes  funt ,  iis  potiflimum  vtendum 
eft,pra:cipueque  in  his  agiranda  membra  qua*  maxime 
deficiunt.Si  id  non  eft,balneum  tamen  prodeft  Cibus  ef- 
fe  debet  ex  media  mareria,maxinuque  ex  venatione:po- 
tio  fine  vino  aqua:  calid.a:fi  tamen  vetus  moibus  eft,  in- 
terponi  quarto  vel  quinto  die  purgntionis  caufa  vinum 
Graccum  falfum  prodeft.Poft  ccenam  vtilis  vomitus  eft: 
interdum  verb  etiam  neruorum  dolor  oriri  folet .  In  hoc 
cafu  non  oportet  vomere,non  medicametis  vrinam  mo- 
ucre,nonfine  exercitatione  fudores  (vt  quida  pra:cipiut) 
cxpedit:bibeda  aqua  eft  bis  die.ln  lec~hilo  leniter  fatisdiu 
corpusperfricandum  eft.deinde  retcnto  fpiritu,ab  ipfa 


poris  crcbras  maculas  crebrofque  tumores  habet :  rubor  G  exercitatione  potius  fuperiores  partes  mouenda; :  balneo 


harum  paulatim  in  atrum  colorem  conuertitur .  Summa 
cutis  inzqualiter  craffa,tenuis,dura,mollifque,quafi  fqua 
jnisquibufdam  exafperatur,corpus  cmacrefcit,  os,  (urx, 
pcdes  intumefcunt.Vbivetusmorbuseftjdigiti  in  mani- 
bus  pedibtifque  fub  tumore  conduntur,  febricula  oritur, 
qusfacile  totmalis  obrutum  hominem  confumit.  Pro- 
tinus  crgo  inter  initia  fanguis  perbiduum  mitti  debet, 
aut  nigro  veratro  veter  folui,  adhibenda  tum  quanta  fuf- 
tincri  poteft  inedia  eft,  paulu  deinde  vires  rcficiendx,  & 


rarb  vtendum,mutadum  fubinde  peregrinationibus  ca> 
Ium  .Si  dolor  eft,ea  ipfa  pars  fine  oleo  nirro  cx  aqua  per- 
ungenda  eft,deinde  inuoluenda,&  fubiicienda  pninale- 
uis,&  fulphur,  atque  ita  id  fuffumigandum  ,idqueali- 
quandiu  faciendum.Sed  ieiuno,  quum  bene  iam  conco- 
xerit,cucurbitula;  quoque  fa:pe  dolenti  parti  admouen- 
dxfunt,pulfaudufqueleuiterinflatis  veftcis  bubulis  is  lo-, 
cuseft.Vtile  eft  etiam  feuum  mifcere  cum  hyofcyami  & 
vrtica;  contritis  feminibus,fic  vt  omnium  par  modus  fit, 


ducenda  aluus:  poft  hatc,vbi  corpus  leuatum  eft,  vtendu      idqueimponere,  fouere  aqua  iu  qua  fulphur  dccodrum 


eft  excrcitatione,pra?cipueque  curfu.Sudor  primum  labo 
reipfius  corporis ,  deinde  etiam  ficcis  fudationibus  euo- 
candus,  fridiio  adhibenda :  moderandiimque  interhrc, 
\t  vires conferuen  tur :  balneum  rarum  cffe  debet .  Cibus 


fit.Vtriculi  quoqucredteimponnntur  aquacalida  reple- 
ti,aut  bitumen  cum  ordeacea  farina  mixtum:  atque  in  i- 
pfopotiffimum  dolore  vtendum  geftatione  vehementi 
eft,quod  in  aliis  doloribus pcffiroum  eft-Tremorauter* 

CCc.iiii. 


6\ 


A  V  R  E  L  II    C  O  R  N.    C  E  L  S  I 


*>4 


uenyjb 
fudji 
ne 

1PN 
llbflj 

feci 

tendu 

leuiter 

pottusqU 

in  aliqua  in 

mum  id  ager 

munt ,  ne_eoit 

funt,per  ea  mal.  j 

fi  confequuti  ric 

devt  maturefcitt 


A  VR 


rnedicamentifque  v  inammo-  A 
■ica  etiam  habet  b 1'  lea,  affafq; 

■ifcri  ambulatione  vtendu, 
.libufquemaximc  per  feipfum: 
)re$parte$dimoue^..-:cibo  quo- 
o  coco£tioi*i  vriqu-  ftudeatur: 
ftinendymrranffjma  venere  v- 
n  eam  •fjrolapfu$  eft,  tum  oleo 
»^rfricfB___manibu$  puerilibus 
?  SupJBrationes  autem  qux 
u-,vbinotx  fuerint,pri-  ^ 
a.  catJj>lafmata  qux  repri- 
iaf^fiandeindejfi  hacvi&a 
erunr ,  diihpentur.  Qiiod 
ur  vt  euocetur ,  dein- 
tis  eft,v  t  rumpa- 


tunindiciumque  eft-pus  vel  aluo  vel  ore  redditum:fed  ni 
hil  facere  oportet  quominus  quicquid  cft  puris  excedat. 
Vtendum  maxime forbitionibus eft  &  aqua  calida.Vbi 
pusferri  defiit,tranfetindum  eftad  facilc$  quidem  fedta- 
men  validiores  &  fngidos  cibos,frigidamque  aquam.fic 
vt  ab  egelidistameninitium  fiat:  pnmoque  cum  melle 
quxdam  edenda,vt  nuclei  pinei,vel  Gr_cx  nuces,  vel  a- 
uellanx.Poftea  fubmouedum  idipfum,quo  maturius  in- 
duci  cicatrix  poflitMedicametum  eo  tempore  vlcerieft 
fuccus  alTumptus ,  vel  porri ,  vel  marrubii ,  &  omni  cibo 
porru  lpfum  adiec~turo.Oportebit  autem  vti  in  his  parti- 
bus  qux  non  afficietur,  frictionibus ,  irem  ambulationi 
bus  lenibus:  vitandumque  erit  ne  vel  lu&ando ,  vel  cur* 
rendo,vel  alia  ratione  fanefcentia  vlcera  exafperentur.  In 
hoc  enim  morbo  perniciofus,ideoque  omni  modo  caue- 
dus  fanguinis  vcmitus  eft. 


RNELII  CELSI  DE  RE  MEDICA 
Lib.    1 1 1  .1 


t)  E  H  VM  A  N  I    C  O  RPORIS  INTERIO- 

ribus  fedibus,        Cap.  i. 
_  ^Adtenus  reperiuntur  ea  genera  morboru 
:>'S?££J$  fjqux  in  totis  corporibus  ita  funt  vtiiscer- 
__5__3  $|tx  fedes  affignari  non  pofftnt :  nunc  de  C 

1 

"?);cem  omnium  interiorummorbi  curatio- 


^jfi^-l  >*.iis  dicam  quxfunt  in  partibus.  Facilius  au 
|^__?i  &jtemomnium  interiorummorbi  curatio- 
"k^^^nefque  in  notitiam  venient  fi  priuseoru 
fedes  breuiter  oftendero.Caput  igitur  eaAje  qu_  in  ore 
funt,  non  lingua  tantummodo  palator.uf^ferminantur, 
fed  eriam  quatenus  ocuhs  noftris  expofita  funt .  In  dextra 
finiftraque  circa  guttur  venx  grandes,  qux  cyaymSis  no- 
minantur,itc'mque  arterix(quas  Tmpd-nJbcs  vocat)furfum 
procedentcs  vltra  aures  feruntur .  Atque  in  ipfis  ceruici- 
busglandulxpofitx  func,qux  interdum  cum  dolore  in-  D 
tumefcunt:  deinde  duo  ltinera  incipiunt,  alterum  afpera 
arteriam  nominant ,  alterum,ftomachum.  Arteria  exte- 
riorad  pulmonem,  ftomachus  interiorad  ventriculum 
fertur  illa  fpiritum,hic  cibu  recipit:  A  quibusquum  di- 
uerfx  vix  fint  qua  coeunt,  exigua  ln  arteria  fub  ipfis  fau- 
cibuslingua  eft,qux quum  fpiramus  attollitur,  quum  ci- 
bum  potionemque  affumimus,arteriam  claudit.lpfa  aute 
artcriadura  &  cartilaginofa  in  gutture  affurgit,  cxteris 
partibus  refidet.  Conftat  ex  circulis  quibufdarrt  compo- 
iitis  ad  imaginem  earum  vertebrarum  qux  in  fpina  funt:  E 
ita  tamen  vt  ex  parte  exteriore,afpera,ex  interiore  ftoma 
chi  modo  lsuis  fit:eaque  defcendens  ad  prxcordia  cum 
pulmone  committitur.Isfpongiofus,ideoque  fpiritus  ca- 
pax,&  a  tergo  fpinx  ipfi  iunc~tus,in  duas  fibras  vngulx  bu 
bulx  modo  diuiditur.Huic  cor  annexum  eft,natura  mu- 
fculofum  in  pectore,  fub  linifteriore  mamma  fitu,du6f- 
que  quafi  ventriculos  habet.  At  fub  corde  atque  pulmo- 
ne  tranfuerfum  ex  valida  membrana  feptum  eft ,  quod  a 
prxcordiis  vterum  diduci:,_que  neruofum,multis  etiam 
vcnis  per  id  difcurrentibus  a  fuperiore  parte ,  non  foliim  p 
inteftina, fed  iecur  quoq;  lienemque  difcernir.Hxc  vifce 
ra  proxima,fed  infra  tame  pofita  dextra  finiftraque  funt. 
Iecur  a  dextra  partefub  prxcordiis  abipfofepto  ortum, 
intrinfecus  cauu,extrinfecus  gibbu,quod  promincs  leui 
ter  \ctricuIo  infidet,&  in  quatuor  fibras  diuiditur.  ex  in- 
feriore  vcroparte  ei  fel  inhxret.Atlienis  finiftra  nocide 
fepto,fed  inteftino  innexus  eft,natura  mollis  &  rarusdo- 
gitudinis  craffitudinifque  modicx,ifque  paulum  a  cofta- 
rum  regione  in  vterum  excedensex  maxima  partefub 
his  conditunatque  hxc  quidem  iun£ta  funt .  Renes  vero  q 
diuerfi,qui  Iumbisfub  imis  coxis  inh_rent,  aparte  earu 
refimi.ab  altera  rotundi,qui  &  venoii  fimt,&  ventnculos 
liabent,  &  tunicis  fuper  conteguntur.  Ac  vifcerum  qui- 
dem  hx  fedes  funt.Stomachus  vero,qui  inteftinoru  prin 
cipium  eft,neruofus  a  feprimx  fpinx  vertebra  incipit,ac 
circa  prxcordia  cum  ventriculo  committitnr.  Ventricu- 
Iusatitcin,qui  receptaculum  cibi  eft,  conftat  ex  duobus 


tergoribus,  ifque  inter  lienem  &  iecur  pofitus  eft ,  vtro- 
que  ex  his  paulum  fuper  cum  ingrediete  .  Stintque  etiam 
mebranulx  tenues ,  per  quas  inter  fc  oinnia  ifta  conedtu- 
tur,iunguntiirque  ei  fepto  quod  tranfuerfum  effe  fupra 
pofui.  Inde  ima  vcntriculi  pars  paulum  in  dexteriorem 
partem  conuerfa,in  fummum  inteftinu  coar&atur.Hanc 
iuncturam  otawp  ov  Graci  vocant,  quoniam  portx  modo 
in  inferiores  partes,ea  qux  excreturi  fumus  emittit .  Ab 
ea  ieiunum  inteftinum  mcipit,  non  ita  implicitum  :  cui 
tale  vocabulum  eft  quianunquam  quod  accipit  conti- 
net,fed  protinus  in  inferiores  partes  tranfmittit .  Inde  te- 
nue  inteftinum  eft,in  finus  vehementer  implicitum  .  Or- 
besvero  eius  per  membranulas  finguli  cum  inferiori- 
bus  connectuntur,qui  in  dexteriorem  partem  conuerfi,& 
J:  regione  dexterioris  coxx  finiti,fuperiores  tamen  partes 
magiscomplent.Deindeidinteftinum  cum  craffiore  al- 
tero  tranfuerfo  committitur,  quod  a  dcxtra  parte  inci-» 
piens,  in  finifteriorem  peruium  &  longum  eft ,  in  dexte- 
rioremnoneftjideoquecxcum  nominatur.  At  id  quod 
pcruium  eftdate  fufum  atque  finuatum,  minufque  quam 
fuperiora  inteftina  neruofum  ,  ab  vtraquc  parte  huc  at- 
que  illuc  volutum,  magis  tamen  finifteriores  infcrioref- 
quepartes  tenens,  contingit  iecur  atque  ventriculum: 
deinde  cum  quibufdam  membranulis  a  finiftro  rene 
venientibus  iungitur:  arque  hincdextra  recuruatum  in 
imo  dirigitur,  quaexcernit,  ideoqueidibi  reclum  in- 
teftinum  nominatur.  Contegit  vero  vniuerfa  hxc  omc- 
tum,ex  intenore  parteleue  &  ftridum,exfuperiore  mol- 
lius:  cui  adeps  quoque  innafcitur ,  qux  fenfu ,  ficut  cere- 
brum  quoqueck  medulla,caret.Ata  renibus  fingulx  ve- 
nx  colore  albx  ad  veficam  feruntur  ( vprm&Li  Grxci  vo- 
cant)quodpercas  inde  defcendentem  vrinam  in  vefica 
deftillareconcipiunr.  Vefica  autem  in  ipfolinu  neruofa 
&  duplex,ceruice  plena  atque  carnofa.iungitur  per  venas 
cum  inteftino,eoque  offe  quod  pubi  fubeft.Ipfa  foluta  at 
queliberior  eft.aliter  inviris  atquein  fceminis  pofita. 
Nam  invirisiuxta  redium  inteftinumeft  potiusin  fini-' 
ftram  partem  inclinara:in  fosminis  fuper  genitalc  earum 
pofita  eft,  fuperque  elapfa  ab  ipfa  vulua  fuftinetur.  Tum 
in  mafculis  iter  vrinx  fpatiofius  Sc  comprerfius  a  ceruice 
huiusdefcenditadcolem:infccminisbreuius  &  plenius 
fuper  vulux  ceruicem  fe  oftendir.  Vulua  aurem  in  virgi- 
nibus  quidem  admodum  cxigua  eft  :  in  mulicnbus  vero 
nifivbigrauid_funt,nonmulto  maior  quam  vt  mana 
comprehendatur.  Ea  re&a  continuataque  ceruice  ( quem 
canalcm  vocant)contra  mediam  aluum  orfa  ,  inde  paulu 
ad  dcxrenorem  coxam  conuei  titur,deinde  fuper  recfum 
inteftinum  progreffa,iliis  fceminx  latera  fua  inneftit.Ipf» 
aurem  ilia  mter  coxas&pubem  imo  ventre  pofita  funt,a, 
quibus  ac  pube  abdome  furfum  verfus  ad  prxcordia  pcr- 
uenit,ab  extenore parte euidenti  cute,ab  interiori  leui 
membrana  inclufum ,  qu_  omcnto  iungiturr^ntVaifrf 


\ 


DE    RE    MEDICA     LIB.  IIII. 


autcm  a  Grxcis  nominatur. 

D  E    CVRATIONIBVS    MORBORVM    Q_V  I 

nafcuntura  capite:&primode  etus  dolore,dein- 
dedemorboqui  circafaciem  nafcitur,tum 
dc  lingua:  refolutione.poftrcmb  de 
deftillatione  acgrauedine, 
Cap.    i  i. 

HIS  veluti  in  confpe&um  quendam  (  quatenus  fcire 
curati  ncceffarium  eft)  adductis,remediafingularu 
laborantium  partium  exequar.orfus  a  caphe.  iub  quo  no 


A  dropicis  communia  funt,vt 
ter  perfricetur,  cibispotiohi] 
cipue  mouentibus.  ^ 

De  morbo  qui  circa  tac. 

Gra:ci  kuvikcv  amtat. 
Circafaciem  verbmorbusiv 
tntiv  azm<r/msi  nominapt.  Is  cui  u 
Os  cum  motu  quodajp  peru  ep 
eft  quim  diftentio  .-Accej 
totoque  corpore  mullfcio  foi 


noeft,ducere  aluu:fibeli. 
ratro  vomitti  mouere.l*t;<o  n 
folcUaflitudinem,vinu.;  S 
tendum  cft  curfu,fri£Honc^ 
multa,in  reliquispartibt 


mine  nunc  iignifico  eam  partem  qua:  capillo  tegitur.Na  jj   fanguinem  mirtere ,  oprt  na 
oculorum,aurium,denrium  dolor,&  fiquis  fimilis  eft,  a- 
lias  erit  explicatidus.In  capite  autem  in  terdum  acutus  & 
peftifermorbus  eft,quem  tatpx*ttjzv  Grsci  vocant.  cuius 
nor^  funt.horror  calidus,ncruorum  refolutio,oculorum 
caligo,mcntis  alienatio,vomi:us,fic  vt  vox  fuppi  imatur: 
vel  fanguinis  ex  naribus  curfus  fic  vt  corpus  frigcfcat,  ani 
ma  deficiat.  Pra:terha:c  dolorintolerabilis,maxime  cir- 
ca  tempora,vel  occipitium  .Interdum  autem  in  capitc  16 
gaimbecillitas,fed  neque  grauis ,  neque  periculofa  per 
hominis  artatem  eft:interdum  grauior  dolor,  fed  breuis, 
neque  tamen  mortiferus:qui  vel  vino,  \cl  cruditare,  vel 
frigore,vcl  igne,aut  fole  contrahituv.  Hiqtie  omnesdo- 
lores  modo  in  febre  ,  modb  fine  hac  funt  ,modb  in  toto 
Capite.modb  in  parte  interdu:fic  vr  oris  quoq,  proxima 
parrem  excrucienr.  Prater  hrc  etia.  vnfi  inuenitur  genus 
quod  poteft  longum  ellc,vbi  humctr  cutem  inflat,  eaque 
intumefcit,  &  premenri  digito  cedit.  vUou%ahty  Grxci 
appellant.Ex  his  id  quod  fecumio  loco  pofitum  eft,  dum 
leue  eft,qua  fit  ratione  curandum  dixi  qtium  perleque- 
rer  ca  qua:  fani  homines  in  imbecillitate  partis  alicuius 
faccre  deberent.  Qua:  verb  auxilia  fint  capitis,  vbi  cum 
febre  dolor  cft,eo  loco  explicitum  eft  quo  febrium  cura- 
tio  expofita  eft.Nunc  deca.terisdiccndi.rn:  exquibusid 
quod  acutum  eft,&  id  quod  fupra  confuetudinem  inten- 
ditur,idque  quod  ex  fubita  caufa,etfi  non  peftifevum,  ta- 
men  vehemens  eft,primam  curatione  habet  qua  fanguis 
mirtarur.Sed  id,  nifi  intolcrabilis  eft  dolor  ,  fuperuacuu 
eft:fatiufque  cft  abftinei  c  a  cibo,fi  fieri  poteft,etiam  a  po- 
tione:fi  no  poteft,aquam  bibere.  Si  poftero  dic  dolor  re- 
manct,aluum  ducere,fteinutamenta  euocare,nihil  affu- 
mcre  nifi  aquam.Sape  en:m  dics  vnus  aut  altcrtctum  do 
lorem  hac  rationc  difcutit,vtique  fi  ex  vino  &  cruditate 
origo  eft  .  Si  verb  in  his  auxilii  parum  eft,tonderi  opor 
tet  ad  cutemrdeindeconfiderandum  eftqu.T  caufa  dolo- 
rc  cxcitarit.Si  calor,aqua  frigida  niulta  perfundere  caput 
expedif,fpongiamconcauam  imponere  fubinde  in  aqua 
frigida  expreflam,vngere  rofa  &  aceto.velpotius  his  tin- 
ttamlanam  fuccidam  impoi>ere,aliaquerefrigerantia  Ca 
taplafroata.  At  fi  frigus  nocuit ,  caput  opoi  tet  perfundei  e 
aqua  calida  marina ,  vel  eertc  falfa  ,  aur  in  qua  latirus  de- 
cocta fit:tum  caput  vehementer  perfricare.deinde  calido 
oleo  implere,vefte  velare:  quidam  etiam  id  deuinciunt: 
alii  ceruicalibus  Veftimentifquc  onerant,&fic  leuantur  : 
alios  calida  cataplafmata  adiuuant.  Ergo  eriam  vbi  caufa 
incognita  eft,videre  oportet,refrigerantia  magisan  ca- 
lcfacientialeniant,  &  iisvti  qua:  experimentum  appro- 
barit.Atfiparam  caufa  difcernitur.perfundere  caputpri- 
trmm  aqua  calida(ficut  fupra  prarceptum  eft)vel  falfa ,  vel 
cx  lauro  deco£ta,tum  frigida  pofca.  Illa  in  omni  vetufto 


>ra> 


ptnr. 

n  faciei 
:in  hoc 
hituTn"  eo  malum 
um  eft,albo  ve- 
excfl.ninm  eft  vitare 
Um  i"d  his  no  eft,v- 
jjjlacfum  eft ,  leni  & 
•^fed  vehementi  :pro- 


deftetiam  mouere'^e>ht^F|hera,cap utradere,idque  per- 
fundereaqua  caliditVvel  marTrfa.S Ve!  cfl|te falfa,  iic  vtei 
quoque  fulphur  adiiciatur:  poihpcrfufionem  iterum  per- 
fricare,finapi  manducare:eodernque  temporeaffVclis  o- 
2  rispartibtiS  ceratum,integris  idem  finapi.donec  anodat, 
imponere.Cibus  aptiilimus  ex  media  matetia  eft. 
Dc  refolutione  li  nguar. 
AT  fi  lingua  refoluta  eft(  quod  interdiim perfe,  irv 
ternum  ex  morbo  aliquo  fit,  fic  vt  fermo  hominis  non 
explicetur  )  oportet  gargarizateex  aqua  in  qu?  vel  thy- 
mum,vel  hyflopum.vel  nepeta  decocla  fit ,  aqua  bibere> 
caput&os&eaqus  fubmento  funr,&  ceruicerrivehenjC 
terperfricare,laferelinguaipfani  linere,  manducare  quas 
funt  acerrima,  id  eft  finapi,alliii,  capamrmagna  vi  ludta- 
^  ri.vt  verba  exprimantur,  exerceri  retento  fpiritu  ,caput 
fxpeaqua  frjgl  la  perfunderemonnunquam  multam  efie 
radiculam,deinde  vomere. 

De  deftillatione  ac  grauedine, 
Deftillat  autem  humor  ex  capite  interduro  in  hares; 
quod  leue  eft  :  interdum  in  fauces,  quod  peius  eft.  in- 
terdurn  etiam  in  pulmonem  ,quod  peflimum  eft.Si  in  na 
res  dcftillat,tenuis  per  has  pituita  profluit ,  caput  leuiter 
dolet,gradltas  cius  fcntitur,frequentia  fternutameta  funt. 
Si  in  fauces',hasexafperat,tiifliculam  mcuet.  Si  m  pulmo- 
E  nem,prster  fternutameta  &  tuffim,eft  etiam  cspitis  gra- 
uitas,laflitudo,fitis,aftus,biliofa  vrina.Aliud  autem(qua- 
uis  non  multum  diftans  malum)grauedo  eft  .  Ha  c  nares 
clauditjVocem  obtundit,tuflim  ficcam  mouet :  fuh  ear!c 
falfa  eft  faliua,fonant  aures, vena:  mouentur  iri  capite.tur 
bida  vrina  eft.Hac  omnia  Kcpi'?at  Hippocrates  noroinati 
nunc  video  apud  Grarcos  in  grauedint  hoc  nome  ferua- 
ri,deftillationes  t&Tnsny^i;  appellari.Hxc  aurem  &  bre- 
uia,  &,fi  neglecha  funt,16ga  efle  confi:eueiiint:nihi!  pefti 
ferum  eft  nifi  quod  pulmone  exulcerauit.Vbi  aliqmd  e- 
F  iufmodi  fcnfimus,protinus  abflinere  a  fcle,halneo,vino, 
ver.ere  debemus.Inter  qua-  vnftione ,  & anuetO  cibo  ni- 
hilominus  vti  licet.-pmbtilatione  tantum  acri,fed  recla 
vtendum  eft,& poft  ea  caput  atqueosfupra  quinquagies) 
perfricandii.Raioqiie  fit  vtfi  bidub,  vel  certt  rndubno- 
bis  teperauimiiSjid  vitiu  no  lcuetur.  Qtio  leuato,fi  in  de- 
ftillatione  crafla  fafta  pituita  eft,ve!  in  grauedine  nares 
magis patent,balneo  vtedQ  eft,roultaque aqtia  priuscalt 
da,poft  egelida  fcuendum  cs  caputqi!e;deirde  cum  ci- 
bopleniore  vinum  bibcdum.  Atfi  aquc  tenuis  die  quar- 
capitis dolore  communiafunt,fternutamenta  excitare,  q  to  pituita  eft, vel nares  aque  claufae  vidcntur,aflumendu 


inferiores  partes  veheinenter  perfricare  ,  gargarizare  iis 
«juae  faliuam  mouent,cucurbitulas  temporibus  &  occipi- 
tio  admouere  ,  fanguincm  ex  naribus  dctrahere  ,  refina 
fubinde  tempora  peruellere,  &  impofito  finapi  exulcera- 
tc  ea  qux  malehabent,antelinteolo  fubieclo,ne  vehemc 
ter  arrodat,cadentibus  ferramentis.vbi  dolor  eft ,  vlcera 
excitare,cibum  permodicum  cum  aqua  furoere:vbi  leua- 
tus  eft  dolor,  in  balneum  irehbi  multa  aqua  prius  calida, 
deindefrigidaper  caputperfundi.Si  difcuflTus  extotodo 


eft  vinum  Aminauro,  aufterum,  deirde  rurfus  biduba- 
qua:poft  qua:  sd  balneum  &  ad  confuetudinero  reucrte- 
dum  cft.Neque  tamen  illis  ipfis  diebus  quibus  aliqua  o? 
mittcnda  funt ,  expedit  tanquam  .rgros  agere,fed  ca;te- 
ra  otnnia  quafi  lanis  facienda  funt ,  prxtctquam  fi  diu* 
tiusaliquem&  vehcmentius  ifta  folicitare  cofueuerunr- 
Huic  enim  quida  curioficr  obferuatio  ncceffaria  eft  Igi 
tur  huic,fi  in  nares  vel  in  fauces  deitilJauit.prater  ea  ouae 
fupra  retuli,protinus  primis  dicbus  roultum  anibulandu 


loreft,etiam  ad  vinii  reuerti :  fed  poftca  femper  antequa  H  eft,pcrfricands  vehementer  inferioi  espartcv,leuior  fri- 

quicqua  aliud,aquam  bibcre.Diflimile  eft  idgenus  quod  Qio  adhibenda  thoraci  erit,leuior  capiti:  derocpda  ?(uc 

humorem  in  caput  contrahit .  In  hoc  tonderiad  cutem  to  cibo  pars  dimidia.fumenda  oua,aroyluhi  ,  fin  i!i;'iquc 

neceffarium  eft,deinde  imponerefinapi,fic  vtexulceret.  quxpituitam  faciunt  ci  affiorero.Siti  cuanta  ropximt  fu- 

Siid  parum  profuit,  fcalpello  vtendum  eft  .lllacum  hy-  ftineripoteft,pugnandum  eft.  Vbi  perhic  idoneus  ali- 


*9 

quisbalneo.fji 
pifciculus, 
cibi  fum 
pulmoncm  _ 
tione  &  fricfc 
obis,fi  rrp 
magis  fomno  i 
omnibus:aliqi 
grauedine  autem^ 
bibeie,caput  veLnx,! 
furgere,diu  abftiu? 
tra  aquie  heminai: 
multurnex-parte  iy 
fumere,aquam  bt 
quomiuns  picniotfi 
ventum  eft,mtilta  atptfj 


A  VRELII 

'fuseft,  adiiciendus  cft  cibo 
\ricn  ne  protinus  iuftusmodus 
copiofius  vtcdum  eft.  Ar  fi  in 
t,multoque  magis  &  ambula- 
eademque  adhibita  ratione  in 
unt ,  acrioribus  vtendum  eft, 
,abftinendumque  a  negotiis 
is ,  &  balneu  tentandum  .In 
uiefcere,  neque  efle ,  neque 
a  circundare  ,  poftero  die 
,aui|  res  coegerit,  no  vl- 
gmo  die  panis  non  ita 
pijfaculo  vel  leui  carne 
bi  tcmperare  no  potuerit, 
nr,vomere  Vbi  in  balneu 
Wapnt  &  os  fouere  vfque 


C  O  R  N.    C  E  L  S  I 

A 


6% 


B 


ad  fudorem,tum  »4  vi^bm^pire  ':  poft  qux  vix  fieri  po- 
teft  vtidem  incfmmodum  maneat.Scdii  manferii,vte- 
dumeritcibis  fi igidis,aadis,leuibus,humore quammi- 
nimojferuatisfnftonibus  exercitationibufque  quxin 
omnitaligcnerevaletudinis  neceffarix  funr.  C 

DE   CERVICIS    MORBIS  CVRATIO- 

nibufque,    Cap.     i  1 1. 

ACapitetranfitusad  ceruicem  eft,qux  grauibus  ad- 
modum  morbis  obnoxia  eft.Neque  tamen  alius  im 
portunior,acuti6rque  morbus  eft  quam  is  qui  quodari 
gore  neruorum  modb  caput  fcapulis,  modb  mcntum  pe- 
ftori  annectit,modb  reftam  &  immobilem  ceruicem  in 
tcndit:priorem  Grxci  oWfaVsvsr.infequentem  ipL  v&tSi- 
tsw  ,vltimum  TiTOrc»  appellant:quanuis  minus  fubtiliter 
quidam  indifcretis  his  nominibus  vtuntur.Ea  fxpe  intra  D 
quartum  diem  tollutdi  hunc  euaferut,fine  periculo  funt: 
omnia  eadem  ratione  curantur,idque  couenit.Sed  Afcle- 
piadesvtique  mittendum  fanguinem  credidit.quod  qui- 
dam  vitandum  efle  dixerunt,eo  qubd  maxtme  tum  cor- 
puscnlore  egeret,ifque  eflet  m  fanguine.Verum  hocqui 
dem  falfum  eft.Neque  enim  natura  fanguinis  cft  vt  vti- 
quc  caleat,fed  cx  his  qux  in  homine  lunt.is  celerrime  ca 
Iefcit,vel  rcfrigefcit.Mitti  vero  necne  debeat,  ex  his  intel 
li»i  poteft  qux  de  fanguinis  miflionc  prxcepta  funt.Vti- 
que  autem  redte  datur  caftorium,&  cum  hoc  piper  vel  la  E 
fer.deinde  opus  eft  fomento  humido  &  cahdo.Itaque  ple 
rique  aqua  calida  multa  ccruiccs  fubinde  perfundunt .  Id 
in  prxfentialeuat,fed  cpportuniores  neruosfrigore  red- 
dit:quod  vtique  vitandum  eft.Vtiliusigiturceratoliqui- 
do  primum  ceruicem  perungere,deindc  admoucre  vefi- 
cas  btibu!as,vel  vtriculos  oleo  calido  repletos.vel  ex  fari- 
na  calidum  cataplafma,vel  piper  rotundum  cum  fico  co- 
tufum.Vtiliflimum  tamen  eft  humidofalefouere:quod 
quomodo  fieret  iam  oftcndi.  Vbi  eorum  aliquid  fa- 
£tum  eft,admouere  ad  ignem  ,  vel  fi  xftas  eft,  in fole ,  x-  F 
grum  oportet,maximeque  oleo  vetere,fi  id  non  eft,  Syri- 
aco  ,  fi  ne  id  quidem  eft ,  adipe  quamuetuftilTima  cerui- 
cem,&  fcrpulas,  &  fpinas  perfricare.Friclio  quu  omnib9 
in  homine  vertebris  vtilis  fit ,  tum  iis  prxcipue  qux  in 
collofunt.Ergodic  nodeque,  interpofitis  tamenquibuf- 
dam  temporibus,hoc  remedio  vtendii  eftdum  id  inter- 
mittitur,imponcndum  malagma  aliquod  ex  calefacien- 
tibus.Cauendum  verb  prscipue  frigUs:ideoque  in  eo  c5 
claui  in  quo  cubabit  xger,ignis  continuus  eflc  debebit, 
maximeque  tempore  antelucano,  quo  prxeipue  frigus  G 
intenditur.Xeque  inutile  erit.caput  attonfum  habere.id- 
que  irino  vel  cyprino  calido  madefacere,&  fuperimpofi- 
to  pileo  velare,nonnunquam  etiam  in  calidum  oleum  to 
tum  defcendcre,vel  in  aquam  calidam  inqua  fcenum- 
grxcum  decodrum  fit ,  &  adieda  olei  pars  tertia  .  Aluus 
quoquc  du£ta  fxpe  fuperiorcspartes  refoluitSi  verb  etia 
vehemcntius  dolor  creuit,admouendx  ceruicibus  cucur 
bitula:funt,ficvtcutis  incidatur :  ea:dem  aut  ferrametis 
aut  finapi  aduredx-Vbi  leuatus  eft  dolor,mouerique  ccr- 
uix  cocpit,  fcirelicet  ccdcre  rcmediis  morbum.  Sed  diu  H 
vitanduscibus,quifquismandenduseft.Sorbitionibus  v- 
tendum  ,  itemque  ouis  forbilibus ,  aut  a  pullis  molhbus 
ius  aliquod  affumendum.  Id  fi  benc  procefferir,  iamque 
ex  toto  rcfte  fe  habere  ceruices  videbuntur,incipicndura 


erita  pulticula,vel  intrita  bene  madida .  Celerius  tamen 
etiam  panis  madendusquam  vinu  guftandum  :fi  quidc 
huius  vfus  pr.icipuc  pcriculofus,idcoque  in  longum  tem- 
pus  differendus  eft. 

DE    FAVCIVM    MORBIS,    AC  CVRA- 

tionibus,&  primum  de  angina  ,  deinde 
de  difficultatc  fpirandi,\  Itimb 
detufli,    Cap.    1 1  i  i. 

VT  hoc  aurem  morbi  genus  circa  totam  ceruicem,  fic 
alterum  xque  peftuertim  acutiimque  in  faucibus  cf- 
fe  confueuit.-noftri  anginamvocant,apud  Crarcos  nomen 
prout  Ipecies  eft.Interdum  enim  neque  rubor ,  nequetu- 
mor  vllus  apparet,fed  corpus  aridum  eft,  vix  fpiritus  tra- 
hitur,membra  foluuntur,id  aiu.a.y^  vocant:  interdurh 
lingua  faucefquecum  rubore  intumefcunt,  vox  nihil  fi- 
gnificat,oculi  vertutur,  facies  pallet,  finguliufqj  eft,ida'e 
cuua.';^]  vocatur.  Illa  communia  funt ,  a_ger  non  cibum 
deuorare,non  potionem  poteft,  fpiritus  eius  includitur. 
Leuius  eft,  vbi  tumor  rantummodo  &  ruborcft,citcra 
non  fequuntur,id  ^ha.mxjodyylw  appellant.Qujcquid  eft, 
fi  vires  patiuntur,fanguis  mittendus eft,fi  no  abundat,fe- 
cundii  eft  ducere  aluum.  Cucurbitula  quoque  redle  fub 
meto,&  circa  fauces  admouetur,  vt  id  quod  ftrangulac 
euocet.Opus  eft  deinde  fomentis  humidis:  nam  ficca  fpi 
ritum  elidunt  Ergo  admouere  fpongias oporter  qus  me- 
lius  in  calidum  oleum  quam  in  calidam  aquam  fubinde 
demittuntur:  efficaciflimufque  eft  hic  quoque  falis  calidi 
fuccus.Tum  commodum  eft  hyflbpum  ,  vel  nepeta  ,vel 
thymum,vel  abfinthium,vel  etiam  furfures,aut  ficus  ari- 
das,aut  mulfam  aqua  decoquere,  eaque  gargarizare :  poft 
hxc  palarum  vngere  vel  felle  taurino,  vel  eo  medicamc- 
to  quod  ex  moris  eft.polline  etiam  pipcris  id  redte  refper 
gitur.Si  per  hxc  parum  proficitur,vltimum  eft  incidcre 
fatis  altis  plagis  fub  ipfis  maxillis  fupra  collum,  &  in  pa- 
lato  citra  vuam,vel  eas  venasqux  fub  hngua  funt,  vtper 
ea  vulnera  morbus  erumpat.  Quibus  finonfuent  xger 
adiutus,fcire  licet,  malo  victum  effe  .  Si  verbhismorbus 
leuatus  eft,iamque  fauces  &  cibum  &  fpiritum  capiunt, 
facilis  ad  bonam  valetudine  recurfus  eft .  Arque  interdu 
natura  quoque  adiuuat,  fi  ex  anguftiore  fede  vitiu  tran- 
fit  m  latiorem.Itaque  rubore  &  tumorcin  prxcordiis  or'* 
to,fcire  licetfaucesIiberari.CHiicquid  autem  eas  l*uabir, 
ircipiedum  eft  ab  humidis.  maximequeaqua  mulfa  de- 
coc~ta,deinde  affumendi  molles  &  non  acres  cibi  funt,do 
necfauces  ad  priftinum  habitum  reuertantur.Vulgb  au- 
dio,  fiquis  pullum  hiriidinis  ederit,angina  toto  anno  no 
periclitari.feruatumqueeum  cx  fale.quum  is  morbusvr- 
ger,comburi,carbonemque  eius  contritum  in  aqua  mul- 
fam  qux  potui  datur,infricari,&  prodeffe.  Id  quum  ido- 
neosauthores  ex  populo  habeat  ,  neque  habere  quic- 
quam  periculi  poffir,quanuis  in  monumentis  medicoru 
nonlegerim,tamen  infercdum  huicoperimeo  credidi. 
De  difficultate  fpirandi. 
Eftetiamcircafauces  rnalu  quod  apud  Crxcos  aliud 
atque  aliudnomen  haber.proutfe intendir.Omnein  dif 
ficultate  fpirandi  confiftit  Sed  hxcdum  modica  eft,  nc- 
que  ex  toto  ftrangulat,  ^Wc;«  appellatur  :  quam  vehe- 
mcntior  eft,vt  fpirare  xger  fine  fono  &  anhelatione  non 
poffit,  atS/Mt :  quum  acceffit  id  qaoque,ne  nifi  reda  cer 
uice  fpiritus  trahatur,  c^So^oya.Exquibus  id  quod  pri- 
mum  eft,poteft  diutiustrahi:  duo  infequentia  acuta  effe 
coiifueuerunt.His  comunia  funt,  qubd  praiter  anguftias 
pcr  quas  fpiritus  euadit,fibilu  elidit,doIor  in  peftorc  prx 
cordiifque  eft ,  intcrdum  etiam  in  fcapulis :  ifque  modb 
decidit,modo  reuertitur,ad  hxc  tufficula  accedit.Auxi- 
Iium  eft,nifi  aliquid  prohibet,in  fanguinis  detraclionc. 
Nequc  idfatis  eft,fed  laftc  quoque  ventcr  refoluendus 
eftdiquanda  aluus.interdum  etiam  duccnda  :  quibus  ex- 
tcnuatum  corpus  incipit  fpiritum  trahere.commodius. 
Caput  autem  ctiam  in  le&o  fublime  habendum  eft,  tho- 
rax  fomentis  cataplafmatifquc  calidis,nutficcis,  aut  etia 
humidisadiuuandus  eft,&  poftea  vel  malagma  fuperim- 
ponendum,vel  certe  ceratum  ex  cyprino  vel  irino  vnguf 
to:fumenda  deinde  ieiuno  potui  mulfa  aqua  ,  cum  qua 
yel  hyffopus  codtaj  vel  conrrita  capparis  radixfit.Datur 


ex  gingiuis,modo  ex  ore,  &  qu.' 
tiam  copiofe,fed  fine  tufli,fine 
vitio,ita  vt  nihil  excreetur.Ver» 
re  aliquando  prorumpitAtq 
interdum  fimile  aquarquiddai 
eft.Nonunqua  autem  is  a  fu 
exulcerata  ea  parte,modo  n^ 
alicuius  adaperto,aut  tuber 


69  DE    RE    MEDlCA     L I B.  IIII.  4 

ctiam  vtiliter  .iut  nimim,aut  nafturtium,allium  fricrum,  A  gis  terreri  poteft  aliquis  quuirr 
deindecotritum  &  cum  melle  mixtum,fimulque  coqua-  modo  minus,modoplus  pericii: 
tur,mel,galbanum,refina  terebinthina :  &  vbi  coierunr, 
ex  his  quod  fabx  magnitudinem  habet,quotidie  fub  lin 
gua  liquarur:  aut  fulphuris  ignem  non  experti  pondo  & 
quadrans,abroroni  pondoin  vini  cyatho  reruntur ,  ldque 
tepefactum  forberui  Eft  etiam  non  vana  opinio  vulpinu 
iecur,vbi  ficcum  &  aridum  fadtum  eft,contundi  oporte- 
re.polentamque  ex  eo  potioni  alpergi  ,  vel  eiufdem  pul- 
monem  qiMmrecentifiimum  aflum,fed  fine  ferro  cociu, 

edendum  efle.Pneter  hxc  forbitionibus  &lenibuscibis  B  fanguine  erumpente;Quo 
vtendum  eft,interdum  vino  tenui  auftero  ,  nonunquam  tio  aut  cibus,  neque  cjfi^c- 
voir.iru.Profunt  etiam  quaxunque  vrmarn  augent,fed  ni 
hil  m.igis  quim  ambulatio  lenta  pene  vfque  ad  laflitudi- 
nem,fnctio  mulra,  prxcipue  inferiorum  partium  ,  vcl  in 
fole,vel  ad  ignem,&  per  feipfum,  &per  alios  vfque  ad  fu 
doremln  mreriore  veio  faiicium  parte  interdum  exulce- 
ratio  eile  confiieuit.Ii)  hac  plerique  extrinfecus  cataplaf- 
matiscalidis  fomeutifque  humidis  vtuntur.Volunt  etia 
vaporem  calidum  ore  recipi.per  quem  molliores  alii  par- 
tes  eas  fieri  dicur.t,  opportuniorefque  vitio  iam  hxrenti. 
Sed  fi  bene  fic  vitari  morbuspoteft ,  tuta  illa  prsfidia,  fi 
metus  eius  eft,fuperuacua  funt.  Vtique  autem  perfricare 
fauces  periculofum  eft.exulcerat  enim:  neque  vtilia  funt 
qux  vrinu;  mouendx  funt  apta ,  quia  poiTunt  dum  tranf- 
eunt,ibi  quoque  pituitam  extenuare,  quam  fupprimi  me 
lius  eft-Aiclepiadesmultarum  rerum  quas  ipfi  quoque  fe- 
quuti  fumus ,  author  bonus,acetum  ait  qu.imacernmum 
ef.e  forbendum:hoc  enim  fine  vlla  noxa  compriniit  vlce 
ra.Sed  ldfupprimerefanguinem  poteft,\  lcera  ipfa  fanare 


7° 

expuit :  fed  id 
enimmodo 
mterdum  e- 
•ngiuaravllo 
ibus^ficlex  °" 
ofiuit» 
o  recens  lota 
fertur,  modo 
fediut  ore  venx 
iaix^fiatis,  exhis 
n,  ja  eque.  iadit  po- 
ere  ^Tj£|je%  Ali- 
|frequis*raj|£  fan- 
am  neW*{oTttv'vt  aut 
re,aut  ex  iocinore 
s  fanguis  pefThenftrua  non 


:  later 


quando  gutture  &  arte$||si 
guinem  quoque  extundit. 
ex  pulmone,aut  ex  peclopjj 
feratur.Sxpe  fceminx  qi 

refpondet,  hunc  expuunt ,  3lithoreique  medici  fuerunt, 
vel  exefa  parte  aliqua  fanguinem  exire,ve1  rupta,  vel  ore 
alicuius  venx  patefaclo.  Primam 'SfylCf  waJE,fecundam  pn- 
>«5^aff^V,tertiam  etvagzju^aiv  appellannrvJtjnsia  minime 
C  nocet,prima grauillime.Ac  fiepe  quidem  euehit  vtifan- 
guinem  pus  fequatur.interdum  autem  qui  fanguinem  i- 
pfum  fuppreflitjfatis  ad  valetudinem  profuit .  $ed  fi  fe- 
quuta  vlcera  funt,fi  pus,fi  tuffis  eft,prout  fedes  ipfa  eft,ita 
variack  periculofa  genera  morborum  funt:fi  verofanguis 
tantum  fluit,  expeditius  &  remedium  &finis  eft.  Neque 
ignorari  oportet,eis  quibusfanguisfiuerefolet,  autqui- 
bus  fpina  dolet,coxxve,autpoft  curfum  vehemetem  vel 
ambulationem,  (dum  febris  abfitlno  effe  inutile  fangui- 
nis  mediocre  profluuiu:  idque  per  vrina  redditii ,  ipfam 


non  poteft.Melius  huic  rei  lycium  eft,quod  idem  quoq,-  D  quoque laflitudinem  foluere.Ac  nein  eo  quidem  terribi 


arque  probat :  vel  porri,  vel  marrubii  fuccus,vel  nuccs 
Grzcr  cum  tragacantho  c5trita*,  &  cum  paffo  mixtx,vel 
Iini  femen  contritum,&  c  um  dulci  vino  miftum.Exerci- 
tatio  quoque  ambulandi  currendique  neceffaria  eft.  Fri- 
Oio  a  peCtore  vehemens  toti  mferiori  parti  adhibenda. 
Cibi  vero  efle  debent  neque  nimium  acres  neque  afperi, 
mel,lenticula,tragum,lac,ptifl.ina,pinguis  quoque  caro, 
pnrcipueque  porrum,  &  quicquid  cum  hocmixtum  eft. 
Poticnis  quamminimum  efle  couenit.Aqua  dari  poteft 


le  efle,qui  ex  fuperiore  loco  decidit ,  fi  tamen  in  eius  vri- 
na  nihil  nouabit.Neque  vomitum  huius  afferre  periculu 
etiam  quum  repetit,fi  ante  confirmare  &  implere  corpus 
licuit:&  ex  toto  nullum  nocere  qui  in  corpore  robufto 
neque  nimius  eft,  neque  tuflim  aut  calore  mouet.  Hic 
pertinent  ad  vniuerfum:nunc  ad  ea  loca  quxpropofui  ve 
niam.Si  ex  gingiuis  exit,portulacam  maducaffe  fatis  eft, 
fi  ex  ore,continuiffe eo  merum  vinum :  fi  parum  id  pro- 
ficit,acetum-Si  inter  hxc  quoque  grauitererumpit,(  quia 


vel  pura ,  vel  in  qua  malum  cydonium  palmulasve  deco    E  confumerehominem  poteft)commodiflimum  eft,impe 


c~fx  funt.Gargarizationes  quoque  lenes .  iin  hx  paru  pro 
ficiunt,reprimentes  vtiles  funt.Hoc  genus  neque  acutum 
eft,&  poteft  effe  non  longum  ,  curationem  tamen  matu- 
ram,ne  vehementer  &  diu  ladat,defiderar. 

De  tuffi. 

Tuffis  ver6  fere  propter  faucium  exulcerationem  mo- 
lefta  eft,qus  multis  modis  contrahitur .  Itaque  illis  refti- 
tutis  ipfa  finitur.Solet  tamen  interdum  per  fe  quoque  ma 
le  habere,  &  vix  quum  vetus  fadta  eft  eliditur  ,  ac  modo 
arida  eft,modo  pituitam  citat  .Oportet  hyffopum  altero 
quoque  die  bibere,fpiritu  retento  currere,fed  minime  in 
puluere,ac  leftione  vti  vehementi,  qux  primo  impedi- 
tur  a  tufli.poft  eam  vmcit:tum  ambulare,deinde  per  ma- 
nus  quoque  exerceri ,  &  peftusdiu  perfricare.  Poft  hxc 
cjuampinguiflimx  ficus  vncias  tresfupra  prunas  incoftas 
eiTe.Prster  hxc  fi  humida  eft  ,prcfuntfricliones  validi 
cum  quibuidam  calefacientibus.fic  Vt  caput  quoque  fic- 
cum  vehementer  perfricetur .  Item  cucurbitula:  peftori 
admotx,finapi  ex  parte  exteriore  faucibus  impofitum, 


tum  eius,admotaoccipitio  cucurbitula  ,fic  vtcutis  quo. 
que  incidatur,auertere.Si  id  mulieri  cui  menftrua  non  fe 
runtur,euenit,  eandem  cucurbitulam  incifis  inguinibus 
eius  admouere.At  fi  ex  faucibus  interioribiifve  partibus 
proceffit,&  metus  maior  eft,  &  cura  maior  adhibenda, 
fanguisnrittenduseft,&finihilominusex  ore  prcceffit, 
iterum  tertioque&  quotidie  paulum  aliquid  Protinus  au 
tem  debetforberevelacetum,vel  etiam  cum  thureplan- 
taginis  aut  porri  fuccum  ,  imponendaque  extrinfecus  fu- 
pra  id  quod  dolet  lana  fuccida  ex  aceto  eft,  &  id  fpongia 
fubinderefrigerandum.Erafiftratushorum  crura  quoq; 
&  femora,brachiaque  pluribus locis  deligabat.  Id  Afcle- 
piades  adeo  non  prodefl'e,vt  etiam  inimicum effet, pro- 
pofuit.ied  id  fape  commode  refpondere  experimeta  te- 
ftantur.Neque  tamen  pluribus  locis  deligari  neceffeeft, 
fed  fat  eft  infra  inguina  &  fuper  talos,  fummofque  hume- 
ros,etiam  brachia.Tum  fi  febris  vrget,danda  eft  forbitio 
&potui  aqua  in  qua  aliquidexhis  quje  aluum  adftrin- 
gunt,decoclum  fit:atfi  abeft  febris,vel  elota  alica,vel  pa 


donec  leuirer  exulceret,potio  ex  menta  nucibufque  Grx  G  nis  ex  aqua  frigida,&  mollc  quoque  ouii  dari  poteft:  po- 


ci  s  &  amylo ,  primoque  affumptus  panis  aridus ,  deinde 
aliquis  cibus  lenis.Ar  fificca  tuflis  eft,quum  ea  veheme- 
tiffime  vrget,adiuuat  vini  aufteri  cyathus  affumptus,  du 
ne  amplius  id  interpofito  tempore  aliquo  quam  ter  aut 
quater  fiat:item  laferis  quamoptimi  paulum  deuorare  o- 
pus  eft,porri  vel  marrubii  fuccum  affhmere  ,  fcillam  de- 
lingere,acetum  ex  ea,vel  certc  acre,forbere,  autcum  fpi- 
ca  allii  contriti  duosvini  cyathos.  Vtilis  etiam  inomni 
tuffi  eft  peregrinatio,nauigatio  longa,loca  maritima,na- 


tui  velidemquodfupra  fcriptum  eft,vel  vinum  dulce, 
velaqua  frigida:fed  ficbibendum  erit  vt  fciarous  huic 
morbo  fitim  prodeffe .  Pra:ter  ha;c  neceffaria  funt  quics, 
fecuritas,filentium.Caputhuiusquoque  cubantis  fubli- 
me  effe  debet,redeque  tondetur:  facies  fa?pe  aqua  frigi- 
da  fouenda  eft.At  inimica  funt  vinum,balneum ,  vcnus, 
in  cibo  oleum  ,  acria  omnia  ,  item  calida  fom  enta,  con- 
claue  calidum  &  inclufum,multa  veftimenta  corpon  inJ 
iecxa,etiam  fricationes,vbi  beue  etiam  fanguis  conquie- 


tationes.Cibusinterdum  mollis,vt  malua  velvrtica:in  jj  uit.Tum  vero  incipiedum  eftabrachiis  cruribufque  , a 

terdum  acer,vt  lac  cum  allio  coftum,  forbitiones  quibus  thorace  abftinendum.In  hoc  cafu  per  hy emem  locis  ma- 

lafer  fit  adieclum,atit  in  quibus  porrum  incodtum  tabue  ritimis,per  a-ftatem  mediterraneis  opus  eft. 
rit,  ouum  forbile  fulphure  adie&o  :  potus  primum  aqua 

cahda,deinde  lnuicem  aliis  diebus  hxc.aliisvinum.  Ma-  DE  stomachi  morbis   et  cvra- 


u 


71  I 

tioni&ai 

FAucibus  fuu 

do  inflatio; 
afficit.Intef 
fimiimque 
magis  auta 
tia  eius,fic  ei 
rofa  extrinfe 
puluis  cu  olt 
&  molliunt.1 
da.Si  inflatioeft, 
dere  cutem  nece 
fed  non  vehem 
Vcihs  in  ieiunio 
Exercitatio  pri 

ximeaueq.ua:  fuperiores  paistes  moucbtJQupd  genusin 
omnibus  ftomichi  vitiis  aptiflimu  eft.  Poft  exercitatio- 
nem  opus  eft  vn£rione,fridricne,balne6  quoque  nonnu 
quam,fed  rarius  interdum  alui  dudrione.Obis  deinde  ca 
lidis,  neque  inflantib',codemque  modo  calidis  porioni-  C 
bus,primo  aqua:,poft,vbi  refedit  inflatio,  vini  aufteri .  II- 
ludquoquein  omnibus  ftomachi  vitiis  pracipiedii  eft, 
vt  quo  modo  fe  quifque  xger  refecerit ,  eo  vt  fanus  vta- 
tur.  Na  redit  huic  imbecillitas  fua,  nifi  iifdem  defenda- 
tut  bona  valecudoquibusreddita  eft.  Atfi  inflammatio 
aliqua  eft,quam  fere  tumor  &  dolor  fequicur ,  prima  funt 
quies  &  abftinentia,lana  fulfurata  circundata,  in  ieiunio 
abfinthium.Si  ardor  ftomachu  vrget,  aceto  cu  rofa  fub- 
inde  fouedus eft,  deinde  cibisquide  vtedu  eftmodicis: 


A  VR  ELII 

o  plura  longa  vitia 
do  ingens  calor,mo 
,  modoexulceratio 
soritur,  frequentif- 
uitur  ,  neque  vlla  re 
Vtdiuerfaautem  vi 
:&ftuat,  aceto  cum 
,  imponendiifque 
fimul  ckreprimut 
ida  aqua  prarftan- 
urbitulat.neq;  inci- 
calida  fomenta: 
uda"  abftinentia  eft. 
hyffopi  aut  ruta*. 
■nomdhibenda  eft,ma 


CORN.    CELSI  7l 

A  Perfricanda  ver6  nondiu,fed  vehementer  brachia,&  cm 
ra,&  calefacieda.Si  plus  doloris  eft,  infra  pra?cordia  qua- 
tuor  digitis  cucurbitula  v  tcndum  eft,protinus  dandus  pa 
nis  ex  pofca  frigida:  fi  non  continuit,  poft  vomitum  le- 
nealiquid  exiisqux  nonaliena  ftomacho  fint:fineid 
quide  tenuit,finguli  cyathivini  fingulis  interpofitisho 
ris,donec  ftomachus  confiftat.Valens  etiam  medicamc- 
tum  eft  radicuke  fuccus,valentius  acidi  Punici  mali,cum 
pari  modo  fucciqui  ex  dulci  Punico  malo  eft,adie£ro 
etiamintubifucco&  mentha ,  fed  huius  minima  parte, 
quibus  tantundem  quantum  in  his  omnibus  eft,aquje  fri 
gida:,quamoptime  mifcetur.Id  enim  plus  quam  vinum 
ad  comprimendum  ftomachum  poteftrfupprimcdus  au- 
te  vomitus  eft  qui  per  fe  venit,fic  fi  naufea  eft.  Sed  fi  coa- 
cuit  intus  cibus  aut  computruk,quoru  vtrunlibet  rudrus 
oftendit,eiiciendus  eft,prorinufque  cibis  aflumptisiifdc 
quosproxime  pofui,ftomachusreftituendus.Vbifublatus 
eft  pnfens  metus,ad  ea  redeundum  eft  qua:  fupra  prxcc 
pta  funt. 

DE    LATERVM  DOLORIBVJ, 
Cap.    v  i. 

STomachus  lateribus  cingitur,atque  in  Kis  quoque  ve~ 
hementes  dolores  effe  confueuerunt,  &  initium  vel  ex 
frigore.vel  ex  iclu,vel  ex  nimio  curfu,  vel  ex  morbo  eft. 
Sed  interdum  id  malum  intra  dolorem  eft ,  ifque  mod6 
rardc,  modo  celeriter  foluitur :  interdum  ad  perniciem 
quoque  procedif,orirurque  acutus  morbus,  qui  stfi&e*»»- 
xoV  a  Grxcis  nominatur.Huic  dolori  Iateris  febris  Sc  tufl 
fis  accedit  ,&  per  hanc  excreatur,  fi  tolerabilis  morbus 
eft,pituita:figrauis,fanguis .  Interdum  etiam  ficca  tuflis 


imponenda  vero  extrinfecus  quxfimul&  reprimunt&  D  eft,qua»  nihil  emolitur:  idque  primo  vitio  grauius,  fecun 


molliuntjdeinde  his  detrac~tis,vtendum  calidis  ex  farina 
cataplafmatis,qux  reliquias  digerant  interdum  aluus  du- 
cenda.Adhibenda  exercitatio,&  cibus  plenior.  Atfiexul 
ceratio  ftomachum  infeftat,eadem  fere  facienda  funt 
qua;  in  faucibus  exulceratis  pricepta  funt.Exercitatio.fri 
ftio  inferiorum  partium  adhibenda .  Adhibendi  leues & 
glurinofi  cibi.fed  citra  fatietatem.-omnia  acria  atque  aci- 
daremouenda.Vinofi  febris  no  eft,dulci:autfi  idinflat, 
certeleni  vtendum,fed  neque  pra*frigido ,  neque  nimis 


dotolerabilius  eft.Remedium  vero  eft  magni  &  recentis 
doloris,fanguismiflus.Atfiuelenior,fiue  vetuftior cafus 
eft,  vel  fuperuacuum  velferum  id  auxilium  eft,  confu- 
giedumqueadcucurbitulaseft,  ante  fummacute  incifa. 
Recre  etiam  finapi  exaceto  fuper  pe&us  imponitur ,  do- 
necvlcera  puftulafque  excirer,  &tum  medicamentum, 
quod  humore  illuc  citet-Przter  hxc  circundareprimum 
oportetlatusipfum  lana  fulfurata :  deinde  quumpaulu 
inflammatio  fe  remifit,ficcis  &  calidis  fomentis  vti.  Ab 


Calido.Si  veropituita  ftomachus  impletur,  neceflarius  E  his  tranfitus  ad  malagmata  eft .  Si  vetuftior  dolorrema- 


modo  in  ieiunio,modopoft  cibu  vomit9  eft:  vtilis  exer 
citatio,geftatio,nauigatio,fridl:io.Nihil  edendum  biben- 
dumquenificalidum,  vitatis  tantum  his  quatpituitam 
contrahere  confueuerut.Moleftius  eft ,  fi  ftomachus  bile 
vitiofus  eft.Solent  autem  hi  qui  fic  tentantur  interpofitis 
quibufdam  diebus,hanc,&  quidem(quod  pefllmum  eft) 
atram  vomere.His  recte  aluus  ducitur,  potiones  ex  abfiu 
thio  dantunneceffaria  geftatio,nauigatio,  &  (  fi  fieri  po- 
teft)exnaufea  voraitus,vitanda  cruditas,fumendicibi  fa- 
ciles  &  ftomacho  non  alieni,vinum  aufterum.  Vulgatif- 
fimum  vero  peflimumque  ftomachi  vitiu  eft  refolutio, 
id  eft  quu  cibi  116  tenax  eft ,  loletque  definere  ali  corpus, 
acfic  tabecofumi.Huicgeneri  inutiliflimu  balneu  eft. 
Ledhones  exercitationefque  fuperioris  partis  neceflarix: 
item  vndtionesfridtionefque,  hincperfundi  frigida  ,  at- 
que  in  eadem  natare,canalibus  eiufdem  fubiicere  etiam 
ftomachum  ipfum,&  magis  etiam  a£capulis,id  quod  co 
traftomachum  eft.  Confifterein  frigidis  medicatifque 
fontibus,qualescutiliarum  fubcutiliarumque  funt,  faluta 


net,  nouiflimerefina  impofita  difcutitur.Vtendum  cibis 
potionibiifque  calidis,vitandum  frigus.Inter  harctamea 
non  alienum,&extremaspartes  oleo  &  fulfure  perfrica- 
re.Si  leuata  tuffis  eft,leni  ledlione  vti,iamque  &  acres  ci- 
bos,  &  vinummeraciusaflumere  :quxamedicis  przci- 
piuntur,vt  tamen  fine  his,rufticos  noftros  epota  ex  aqna 
herbatrixagofatis  adiuuet.Hsc  in  omni  lateris  dolore 
communia  funr.  plus  negotiieft  fi  acutusquoquemor- 
bus  is  fac>us  eft.  In  hocpraster  ea  qux  fiipra  pofita  funf, 
hxcanimaduertendafunt.vtcibusfit  quammaxime  te- 
nuis  &  lenis,pra:cipueque  forbiticeaque  ex  ptiffana  po- 
tiflimum,aut  iusinquoporruscum  pullo  gallinaceoco-' 
dus  fit.  idque  nonnifi  tertio  quoque  die  detur ,  fi  tamca 
per  vires  hcebitrpotio  vero  aqua  mulfa,in  qua  hyffopum 

autrutadeco&afir.Quarquibustemporibus  danda  fint, 
ex  ratione  vel  adieda:,vel  leuatx  febris  apparebit ,  fic  vt 
in  remiffione  quammaxima  dent,  cum  eo  tamen  vt  fcia- 
mus  non  effe  eius  generis  tufli  aridas  fauces  comittedas, 
Sa:pe  enim,  vbi  nihil  eft  quod  excreatur.continuatur,  & 


re  eft .  Cibi  quoque  affumedi  funt  frigidt,quipotius  dif-  G  ftrangulat.  Ob  quam  caufam  dixi  etiam  peius  id  genus 


ficultercoquuntur  quamfacile  vitiantur.Ergo  plerique, 
qui  nihil  aliud  concoquere  poffunt,  bubulam  coquunt. 
Ex  quo  colligi  poteft ,  neque  auem  ,  neque  venationem, 
neque  pifce  dari  dcbere.nifigeneris  durioris.  Potui  qui- 
dem  aptiffimum  eft  vinum  frigidu  ,  vel  certe  bene  cali- 
dum  meracum,potiffimumRheticum,vel  Allobrogicii, 
aliiidve  quod  &  aufterum  &  refina  conditum  eft.fi  id  no 
eft,quamafperrimum  ,  maximeque  Signinum  .  Si  cibus 
non  continetur.danda  aqua,&  eliciendus  plenior  vomi 


effe  tuffis  quod  nihil,quam  quod  pituitam  moueret.Secl 
hic  vinum  forbere(vt  fupra  prarcipimus)morbus  ipfe  no 
patitur,in  vicem  eius  cremor  ptiffana:  fumendus  eft .  Vt 
hisautem  in  ipfomorbi  feruorefuftinendusarger  eft,fic 
vbipaulum  is  fe  remifit,  alimenra  pleniora  &  viniquo-' 
que  aliquid  dari  poteft,dum  nihil  detur  quod  aut  refrige 
ret  corpus,aut  fauces  afperer.Si  in  refeftione  quoque  ma» 
ferit  tuflis.intermittcre  oportebit  vno  die,pofteroque  cu 
cibo  vini  pauloplusaffumere.Atque  incipiente  quoque 


tus  eft,irerumque  dandus  cibus,&  tum  admouend*  duo  H  tufli.tum  non  erit  alienum(vt  fupri  quoque  pofitum  eft) 

bus  intra  ftomachum  digitiscucurbitula?,  ibique  duabus  vini  cyathos  forbere.  Scd  in  hoc  genere  valetudinis  dul- 

auttribusIioriscontinenda:funt.Si  fimul&vomitus  &  ce,velccrtclene  commodiuseft  .Si  malum  inueterauit, 

dolor  eft.imponenda  fupra  ftomachum  eftlana  fuccida,  athletico  vidlu  corpus  firmandum  eft. 
vel  fpongia  ex  aceto ,  vel  cataplafma  quod  refrigeret. 


7\ 


DE    RE  MEDICA 


IB.    III I. 


DE  VtSCERVM   MORBIJ,   ET  pRIMO  DE 

pulmone,  deinde  de  locinore,  tum  de 
liene.poftremo  de  rcnibus, 
Cap.    v  i  i. 

ACompagine  verocorporis  advifcera  tranfeundum 
eft ,  &  in  primis  ad  pulmonem  vcniendum  ,  ex  quo 
vchemens  &  acutus  morbus  oritur ,  quem  ■zfeA-m&jtuviKlr 
Graeci  vocant :  eius  hxc  conditio  eft :  Pulmo  totus  affici- 
tunhunc  eius  cafum  fubfequitur  tuflis  bilem  vel  pus  tra- 
hens,pra:cordiorum  totiufque  pe&oris  grauitas,  fpiritus 
difficultas,magna:  febres,continua  vigilia.cibi  faftidiu, 
tabcs.  Id  genus  morbi  plus  periculi  qudm  doloris  habet. 
Oportet,  li  fatis  valida:  vires  funt ,  fanguinem  mittere :  li 
minores,  cucurbitutas  finefeiTO  prxcordiis  admouere. 
Tum  fi  fatis  valer,geftandoaegrum,  digerere  :li  parum, 
intradomum  tamcn  dimoucre.Potionem  autem  hyflb- 
pi  dare,  cui  ficus  arida  fit  incocta  ,  aut  aquam  mulfam  in 
qua  vel  hyflopum  vel  ruta  decoira  fit.  Fri&ione  vti  diu- 
tiflime  in  fcapulis,proxime  ab  his  in  brachiis,&  pedibus, 
&crunbus,leuitercontra  pulmonem:idque  bis  quotidie 
facere.Quod  ad  cibum  vei 6  perrinet,huic  nec  falfis  opus 
cft,neque  actibus,neque  amaris.neque  aluum  aftringen- 
«bus,fed  paulolenioribus.  Ergo  primis  diebus  danda  cft 
forbitio  ptiffanx,  v  el  altcae.vel  oryz:e,  cum  qua  reccns  a- 
deps  codra  fit :  cu  hac  forbile  ouum,  nuclei  pinei  ex  mel- 
le,panis,vel  elota  alica,  ex  aqua  mulfa  :  potui  deinde  non 
folum  pura  aqua.fed  etiam  mulfa  egelida:  aut  fi  aftas  eft, 
etiam  frigida,ntli  quid  obftat  Ha;c  autem  altero  quoque 
dieincrefcentemorbodarefatis  eft.  Vbiin  incremento 
conftitit,quantum  respatitur,  ab  omnibus  abftinendum 
eft,prxterquam  aqua  egelida.  Si  vires  defunr,adiuuanda: 
fut  aqua  mulfa:profuntque  aduerfus  dolores  impofita  ca- 
lida  fomenta,vel  ea  qux  fimul  &  reprimum  &  emolliunt. 
Prodeft  impofitus  fuper  peftus  fal  bene  contritus  cum 
cerato  mixtus,quialeuiter  cutem  erodit,eoqueimpetum 
materisc  quo  pulmo  vexatur,euocar.  Vtile  etiam  aliquod 
malagmaeftex  iisqux  m.iteriam  trahunt .  Neque  alie- 
num  eft  dum  premit  morbus,claufis  feneftris  aegrum  co- 
tincre:vbi  paulum  leuatus  eft,ter  aut  quater  die,feneftris 
aliquanto  apertis ,  paruum  aerem  recipere  :  deindein  re- 
fectione  plaribus  diebus  avino  abftinere  :  geftatione, 
fridione  vti :  forbitionibus  &  prioribus  cibis  adiicere, 
ex  oleribus  porrum,  excarnc  vngulas,  &  fummatruncu- 
!orum,atque  pifciculos ,  fic  vt  diu  nihil  molle  &lene 
fumatur. 

DE    IOCINORIS    MORBOET  CVRA- 

tione,  Cap.  viii. 

ALterius  quoque  vifceris  morbus,  id  eft  iocinoris,!-» 
que  modo  longus,modo  acutus  effe  confueuit:  hto- 
■mtor  Graeci  vocant.  Dextra  parte  fub  prarcordiis  vehemcs 
dolor  eft,  idcmque ad  latus  dextrum,  &  ad  iugulum, hu- 
inerumquepartis  eiufdem  perucnit:  nonnunquam  ma- 
nus  quoque  dextra  torquetur,horror  calidus  eft.Vbi  ma- 
le  eft,  bilis  euomitur,  interdum  fingultus  propc  ftrangu- 
lat.  Et  harcquidem  acuti  morbi  figna  funt :  longiorisve- 
rb,  vbi  fuppuratio  iniocinore  eft,  dolorque  modo  fini- 
tur,  modointenditur :  dextra  parte  praecordia  dura  funti 
&tument,  poftcibummaiordifficuleas  eft,  accedit  ma- 
xillarumquaedam  refolutio.  Vbi  inueterauitmalum,ven 
ter  &  crura  pedefque  intumefcunt,  pedrus  atque  humeri, 
circaquc  iugulum  vtrunque  extenuatur.  Initio  fangui- 
nem  mittere  optimum  eft,tum  venter  foluendus  eft.fi  no 
poteftaliter,pcrnigrum  veratrum  imponenda  extrinfc- 
cus  cataplafmata ,  primiim  qua:  reprimant,  deinde  calida 
cjux  deducant:quibus  rccte  iris  vel  abfinthium  adiicitur, 
poft  hasc  malagma.Danda:  vero  forbitioncs  funt,omnef- 
quecibi  &cahdi,&qui  non  multum  alant,  &  fcrequi 
pulmonisquoque  doloriconueniunt,  praeterqueeos  qui 
vrinam  mouet.potioncfque  ad  id  efficaces.  Vtilia  in  hoc 
morbo  funt  thymum,  fatureia,  hyffopum,  nepeta,  amy- 
lum,  fifamum,  laari  baccae ,  piniflos ,  herba  fanguinalis, 
jnentha,ex  malo  cotoneo  medium,columbs  iecur  reccs 
&  crudum .  cx  quibus  quaedam  pcr  fe  effe,  quaedam  adii- 
cerc  vel  forbirioni  velpotioni  licet :  fic  tamcn  vtparce 


rc.Abftii 
nim  res  \ 
extremis 
mentior 

eft.Ira,tr<  iano,pajj 
fufio  corporis  mulf 
fia?ftas,tepida.Item 
vero  iecur  vomica 
csteris  in:  .Jr'w 
traid  fca!pelloapei 

D  E    L  I  e  n  i  s 


A  affumantur .  Neque  a 

cxmelle  &  piperc,c;afq^g^tapo 
:dum  vticue  effe^otn 
la  raagis  iecur  Keqit. 
irtibus ,  vitandu? 
.otus:  nefpii  'cuspai 


74 

contritum 
iie  deuora- 
i:  ■:  s.nequee- 
rendum  m 
misvehc- 
nunendus 
lunt.  Per- 
eft.calida: 
o  fudor.Si 
mt  cjux  in 
etiam  co- 
mt. 


C  V  RATIONE, 


AT  lietiis  vbiaffetla^HHPumefcit ,  fimulque  cuni 
eoparsfiniftra ,  eaque  #nra  eft  ,  &  prementi  reniti- 
tur,  venter  intentus eft, 'ahquis  etiamcruribus  tumoreft. 
Vlcera  aut  omnino  tion  lanefcunt ,  aut  certe  cicatricem. 
C  vix  recipiunt.In  inrenta  ambulatione  curfuque  dolor  & 
quxdam  difficultas  eft:hoc  vitium  quiesauget.Itaque  ex- 
ercitatione  Sc  labore  opuseft  ,  habita  tamen  ratione  ne 
febre  mixta,fi  nimium  procefferit.excitetur.  Vncliones, 
fri&ionefquc ,  &  fudores  neceffani  funt:  dulcia  omnia 
inimica  funt,item  lac  &  cafeus.  acida  autem  maxime  co- 
ueniunt.  Ergo  acetum  acre  per  fe  forbcrc,&  magis  ettam 
quod  fcilla  conditum  eft.expedit.  Edenda  funt  falfamen- 
ta,  vel  olea;  ex  muria  dura  tindx.in  aceto  laclucx,  intu- 
bique  &  betar  ex  eodem,  ex  finapi  afparagus ,  armoracia, 
D  paftinaca.vngula:,  roftra,  aues  macrx,  eiufde  gcneris  ve- 
natio.Potui  vero  ieiuno  dari  debet  abfinthiu  incoctum, 
atpoft  cibumaquaaferrariofabro  in  qua  candens  fer- 
rum  fubinde  tindum  fit.Harc  enim  vel  praEcipuc  lienem 
coercct:  quodanimaduerfum  eft  in  iis  animalibus  qujc 
apud  hos  fabros  educata,exiguos  lienes  habent.Poteft  e- 
tiam  dari  vinum  tenue,aufterum  , omniaque  in  cibis  & 
potionibus  quibus  vrina;  mouenda;  funt :  prscipueque 
ad  id  valet  vcl  trifolii  femen,  vel  cuminum,  vel  apium, 
velferpyllum,  vel  cytifus.vel  portulaca,  velnepeta,  vel 
£  thymum,vel  hyffopum,  vel  fatureia.Hazc  enim  indeco- 
modiflime  videntur  humorem  deducere.  Lienis  quoque 
bubulus  vtilitcr  efui  datur ,  pra:cipuc'que  eruca  &  naftur- 
tium  lienem  extenuant .  Imponenda  quoque  extrinlecus 
funt  qua:  leuent  •  Fit  ex  vnguento  &  palmulis,  quod  fw?o- 
/3aA«tro»  Grxci  vocant :  fit  ex  lini  &  nafturtii  femine  ,  cui 
vinum  &  oleum  adiicitur :  fit  ex  ctipreffo  viridi,&  arida 
ficu:fitex  finapi  cui  feui  hircini  arenibus  quarta  pars 
ponderis  adiicitur,teriturque  in  fale,&protinusimponi- 
tur.Multifque  modis  huic  rei  cappari  aptum  eft.  nam  &  i- 
P  pfum  cum  ctbo  affumere,  &muriam  eiuscum  aceto  for- 
bere  commodum  eft.Quinetiam  extrinfecus  radicera 
contritam,  vel  corticem  eius  cum  furfuribus,  aut  ipfum 
capparicum  mellecontritum  imponere  expedit .  Mala- 
gmata  quoque  huic  rei  aptantur. 

DERENVM     MORBIS    ET  CVRATIO- 

nibus,  Cap.  x. 

AT  rcnes  vbi  affedi  funt,  diu  male  habent.  Peius  eft, 
fi  frequens  biliofus  vomitus  accedit .  Oportet  con- 
quiefcere,cubare  molliter,foluerealuum:fialiternon  re- 
G  Ipondet,  etiam  dncere.  faspe  defidere  in  aqua  calida,  ne- 
que  cibum,neque  potionem  frigidam  affumere,abftine-' 
re  ab  omnibus  falfis,acribus,acidis  pomis.bibere  libera- 
liter,adiicere  modocibo,  modo  potioni  piper,  porrum, 
ferulam,album  papauer:  qua;  maximc*  inde  vrinam  mo- 
uere  confuerunt .  Auxilio  quoque  his  exulceratis  funt ,  fi 
adhuc  vlccra  purganda  funr,  cucumeris  femina  detradis 
corticibus,fexaginta ,  nuclei  expinu  fylueftri  duodecim, 
anifi  quod  tribus  digitis  fumi  poffit,  croci  paulum:  con- 
trita,&  in  duas  mulfi  potiones  diuifa .  Si  vero  dolor  tan- 
U  tiim  leuandus  eft.ciufdem  cucumeris  femina  triginta,  ii- 
dem  nuclci  viginti ,  nuces  Grasca;  quinque  ,  croci  paulu- 
lum,contrita,&cumladtc  potui  data:  ac  infuper  quoque 
recte  quaedam  malagmata  iniiciuntur,  maximequeea 
qux  humori  extrahcndofunt. 

PDd.i- 


1\ 


AVRELII  CORN.  CELSI 


76 


D  E   I  N 


R  V  M    M  O  R  B  I  S    E  T  PRI- 

ioj,  \  . .  Cap.  x  i. 
iftina  veniendum  eft,qua:funt  & 
orbisobnoxia.Primbu:qiicfacic- 
commune  id  ftomachi  atque 
oteft  .  namfimul  &  deiectio 
nflatio  eft,  inteftina  tor- 
eerumpit,  pninu  aqua;fimi- 
rolotaeffe  videatur,  interdu. 
iiia.Ej-go  eo  nomine  mor- 
/narut.  Prxter  ea  verb  qua: 
etiam  crura  manufque  co- 
eficih  quibus  concurrenti- 
uis  moritur.  Neque  tamen 
tfuccurritur.  Protinusergo 
quamplurimu  bibereo- 
finevomitu  fequitur:  fed 


A  pite,donec  arrodatur  &  rubeat,maximcque  fi  corpus  du- 
rum  &  virilc  eft:  paulatim  deinde  faciendus  eft  tranfitus 
ad  eaqux  vcntrem  comprimunt.  Aflfa  caro  danda  valcs, 
&qux  non  facilc  corrumpatur.potui  verb  pluuialisaqua 
deco&a ,  fed  qux  per  binos  ternofve  cyathos  bibatur .  Si 
vetus  vitium  eft,oportet  lafer  quamoptimum  ad  pipe- 
ris  magnitudinem  deuorare  ,  altero  quoque  die  vinum 
velaquam  bibere:interdum  interpofito  cibofingulos  vi- 
ni  cyathos  forbere ,  exinferioriparte  infundere  pluuia- 
B  lcm  egelidam  aquam,maximeque  fi  dolor  in  imis  parti- 
bus  remanet. 

DE   TENVIORIS    INTESTINI  MORBO, 
Cap.  XIII. 

INter  ipfa  verb  inteftina  confiftunt  duo  morbi,  quoru 
alter  in  tenuiore,alter  in  pleniore  inteftino  eft.Pi  ior  a- 
cutus  eft :  infequens  effe  longus  poteft .  Diocles  Cariftius 
tenuions  inteftini  moxbum ^pJit^cv ,  plenioris  «Mcbno- 
minauit.  A  plerifque  videonunc  illum  priorem  «VtoV, 
hunc  ng»mn  nominari.Sed  prior  modb  fupra  vmbili- 
C  cum,modbfub  vmbihco  dolorem  mouet .  Fitcxalteru- 
tro  loco  inflammatio,  nec  aluus ,  nec  fpiritus  infra  tranf- 
mittitur.Si  fuperiorpars  affecta  eft,cibus:  fi  inferior,fter- 
cus  per  os  redditur:fi  vtrumlibet  vetus  eft,adiicitur  peri- 
culo  vomitus  biliofus,mali  odoris,  aut  varius,  aut  niger. 
Remedium  eftfinguinem  mittere,  vel  cucurbitulas  plu- 
ribus  locis  admouere ,  non  vbique  cute  incifa  .  Id  enirr» 
duobus  aut  tribus  locis  fatis  eft.Excartetis  fpiritum  euo- 
care  ,  abund  e  eft :  tum  animaduertere  oportet  quo  loco 
malum  fit.  folet  enim  contra  is  tumere.  Et  fi  fupra  vmbi- 


AVifcej$uj 
acutis/&lon) 

da  metio  t_ 
inteftinorj^ 
&  vomitus 
quentur,bih's 
lis.deindc  v-tt. 
alba,nonnuq 
bum  hunc^f />«)». 
fupra  comprehenfal 
trahuntur,  vrget  fiti 
busnonmirum  eft 
vlli  morbo  mitiori 
vbi  ifta  cceperunt ,  aqua: 
portet,&  vomere.  Vixvnqj 

etiamfi  non  incidit,  rntii;uiffe  tame  nouam  tnateria  cor- 
ruptas  prodeft  .parfque  fanitatis  eft  vomitum  efle  fuppref- 
fum:fi  id  incidit,  prortrtus  ab  omni  potione  abftinedum 
eft.  Si  verbtQrmina'furjt,oportetfiigidis  &humidisfo- 
mentis  ftomachum fouef  e.fed  fi  veter  dolet,iifdem  ege- 
lidis,ficvt  venter  ipfe  rfle~dioci  iter  calentibus  iuuetur. 
Qubd  fi  vehem  ?nter  &  vomitus,&  deiec~tio,&  fitis  vexar, 
St  adhucfubcruda  funt  qtix  vomuntur,nodum  vino  ma- 
turum  tempus  eft:  aqua,  neqne  ea  ipfa  frigida,  fed  potius 
egelida  danda  eft,  adm  nicdumque  naribus  eft  pulegium 
ex  aceto,vel  polenta  vino  afperfa,vel  mentha,fi  nondum 
matura  eft.At  quu  difcuffi  cruditas  eft,tum  magis  veren- 

dum  eft  ne  anima  defictat.  Ergo  tum  confugiendtl  eftad  D  licum  eft,alui  duftio  vtilis  non  eft:fiinfra  eft,aluum  du- 


vinum  Id  effeoportet  tenue,odoratum,  cum  aqua  frigi 
da  mixtum,vclpoleta  adieita,  vel  mellequoque  affume- 
re  expedit :  quotiefque  aliquid  aut  ftomachus,  aut  venter 
effudit,  toties  per  hxc  vires  reftituere .  Erafiftratus  primb 
tribus  vini  guttis  aut  qutnis  afpergendam  potionem  effe 
dixit,deindc  paulatim  merum  adiiciendum.  Is  fi  &  ab  i- 
nitio  vinun  dedit,&  metum  cruditatis  fequutus  eft,  non 
fine  caufafecit:  fi  vehementem  infirmitatem  adiuuari 
poffe  tribusguttisputauit,errauit.  Atfi  inanis  eft  homo, 
&  crura  eius  contrahuntur,mterponenda  potio  abfinthii 
eft.Si  extremx  partes  corporis  frigent,  vngenda:  funt  ca- 
lido  oleo,cui  cerx  paulum  fit  adie£tum,calidifque  fome- 
tis  nutrienda::fi  ne  fub  his  quidem  quies  fa&a  eft,extrin- 
fecuscontra  ventriculum  ipfum  cucurbitula  admouen- 
da  eft  ,  aut  finapi  fuperimponendum  .  Vbi  his  conftitir, 
dormire  oportet,  poftero  die  vtique  a  potione  abftinere, 
die  tertio  in  balneum  ire,  paulatim  fe  cibo  reficere:  fom- 
no,quifquis  facile  acquiefcit,  itemque  laffitudine,  &  fri- 
gore.  Si  poft  fuppreflam  choleram  febricula  manet,  al- 
Uum  duci  neceflariumeft,tum  cibis  vinoque  vtendii  eft. 
Sed  hic  quidem  morbus  &  acutus  eft ,  &  inter  inteftina 
ftomachumque  verfatur ,  fic  vt  cuius  potiflimum  partis 
fit.non  facilc  dici  poflit. 

DE    COELIACO    VENTRICVLI     M  O  R  B  O, 

Cap.   x  i  i, 

IN  ipfius  verb  ventriculi  portaconfiftit  is  qui  &  longus 
efleconfueuit,  wMiaxo^ca  Grascisnominatur.  Subhoc 
venterindurefcit,dolorque  eiuseft.  Aluusnihil  reddir,ac 
ne  fpiritum  quidem  trafmittit.-extrema:  partes  frigefcut. 


cere(vt  Erafiftrato  placuit)optimum  eft,&  fxpc  id  auxilii 
fatis  eft.  Ducitur  autem  percolato  ptiffanat  cremore  cum 
oleo  &  melle,  fic  vtpra:tereanihiladiiciatur:fi  nihiltu- 
metjduas  manus  imponere  oportet  fupra  fummum  ven- 
rre,  paulntimque  deducere  .  Inuenietur  enim  mali  locust 
qui  neceffe  eft  renitatur  :  &  ex  eodem  deliberari  poterir, 
ducenda  necne  aluus  fit.llla  communia  funt,calida  cata- 
plafmata  admouere ,  eaque  imponere  a  mammis  vfque 
ad  inguina  &  fpinam,  ac  fxpe  mutare:  brachia,cruraque 
perfncare,  demittere  totum  homincm  in  calidu  oleum. 
Si  dolor  non  quiefcit ,  etiam  in  aluum  ex  parte  inferiore 
tres  autquatuorcyathos  calidi  olei  dare.Vbi  perharc  co« 
fequutifumus  vtiam  ex  inferiore  parte  fpiritus  trafmit- 
tatur,  offen  e  potui  mulfum  tepidum  non  multum  .  nam 
ante  magna  cura  vitandum  eft  ncquid  bibat :  fi  id  com- 
mode  ceflit,adiicere  forbitionem.  Vbi  dolor  &  febricu- 
ln  quierunt,tum  demumvti  cibo  pleniore,fed  neque  in- 
flante.neque  duro,neque  vahdo ,  ne  inteftina  adhuc  im- 
becilla  Ledantur:  potui  verb  nihil  prarterquam  puram  a- 
qnam.nam  fiuequid  vinoletum,fiue  acidum  eft,  id  huic 
morbo  alienum  eft.Ac  poftea  quoque  vitare  oportet  bal- 
neum,ambulationem,geftationem,  cartercfque  corporis 
motus.nam  facile  ld  malum  redire  confueuit:  &  fiue  quul 
frigus  fubit,fiue  aliqua  iadatio,  nifi  bene  iam  confirma- 
tis  inteftinis,reuertitur. 

DE    MORBO    INTESTINI    PLENIORI  S, 
Cap.    X  I  I  I  t. 

ISautemorbus  qui  in  inteftino  pleniore  eft,  in  ea  ma^ 
xime  parte  eft  quam  cxcam  effe  propofui.  Vehemens 


Difficulter  fpiritus  redditur  .  Commodiffimum  cft  inter  G  inflatio,  vehementesdolores  dextra  magisparte,  intefti- 


initia  calida  cataplafmata  toto  ventri  imponere,vt  dolo- 
rem  leniant ,  poft  cibum  vomere,  atque  ita  ventrem  exi- 
wanire:proximisdeinde  diebus  cucurbirulas  finc  ferro 
ventri  &coxis  admouere  :  ventrem  ipfum  liquare  dato 
Iadie,&  vino  falfo  frigido.  Si  tempUs  anni  patitur,  etiatn 
viridibus  ficis  ,  fic  tamen  nequis  aut  cibtis  aut  humor  v- 
niuerfus  detur,  fed  paulatim.  Ergo  per  interuallatempo- 
ns  fat  eft  cyathos  binos  ternofve  fumere ,  &  cibum  pro- 
portione  huius:commodeque  facit  cyatho  ladtis  cyathus 


num  quod  verti  videtur,  propc  fpiritum  elidit .  In  plerif- 
que  poft  frigora  cruditatefque  oritur,  deinde  quiefcit,  & 
per  artatem  fa:pe  repctens,  fic  cruciat  vt  vita:  fpatio  nihil 
demat.  Vbi  is  dolor  ccepit,  admouere  ficca  &  calida  foJ 
menta  oportet,fed  primb  lenta,deinde  validiora,  fimul- 
que  friftiones  ad  extrcmas  partes,id  eftcrura,  brachiaqf 
materiam  reuocare.Si  difcuffumno  eft,quadolct,  cucur- 
bitulasfineferrodcfigere.Eft  etia  medicamentu  eius  re£ 
caufa'comparatum,quod  m^tKoy  nominatur.  Id  fe  repe- 
aqua:  mixtus,  &  fic  datus .  Cibique  inflantes  &  acres  vti-  H  rifTe  Caffiusgloriabatur.Magisprodcft  potui  datum.fedl 


liores  funt,  adeb  vt  la£ti  quoque  re£tc  contritum  allium 
adiiciatur.Procedente  verb  tcmpore  opus  eft  gcftari,ma- 
ximeque  nauigarc,perfricari  ter  autquater  dicfic  vt  ni- 
trum  oleomifceatur  :  perfundi  aqua  calidapoft  cibum, 
dcindc  finapi  imponere  per  omniamcmbra,  cxcepto  ca- 


impofitum  quoque  extrinfecus,digerendo  fpiritum,  do- 
lorem  lcuat.Nifi  finito  verb  tormento,recle  neque  cibus 
neque  potio  afliimitur.Quo  vidru  fit  vrcdum  iis  qui  hoc 
genere  tentantur.tam  mihi  did>u  eft.Confedtio  medica- 
camenti  quod  mMnlv  nonamaturcxhis  conftar,  Cofti, 


77 


D  E    R  E    MEDICA     LIB.    III i. 


anefi,  caftorei,  fingulorumP.  denariorum  i  t  i.  petrofe-  A 
lini  P.  denariorum  1 1 1.  piperis  longi  &  rotundi,fingulo- 
rum  P.*.  i  r.  papauerislacrymx.iunci  rotundi,  myrrhx, 
nardi,fingulorum  P.  v  i.*  qux  melle  excipiuntur.Idau- 
tem  &  deuorari  poteft,&  ex  aqua  calida  fumi. 

D  E     TORMINIBVS,     ID     E  S  T  DYJEN- 

teria,  Cap.   x  v. 

PRoxima  his  inter  inteftinorii  mala  ,  tormina  effe  co- 
fueuerunt :  Sunmfta  Grxce  vocatur.  Intus  inteftina 
exulceranturex  his  cruor  manat.Iique  modocum  fterco- 
re  aliquo  femper  liquido  ,  modo  cum  quibufdam  quafi  B 
mucofisexcernitur  ,  interdum  fimul  quxda  carnofa  de- 
fcendunt.  Frequens  deiiciedi  cupiditas,  dolorque  in  ano 
eft.Cum  codem  doloreexiguum  aliquid  emittitunatque 
eoquoque  tormentum  intenditunidque  poft  tempusali- 
quod  leuarur,  exiguaq;  requies  eft,  fomnus  interpellatur, 
febricula  oritur,  longoquetemporeid  malum  quii  inue- 
terauerit,aut  tollit  hominem,aut  etiam(fi  finnur)  excru- 
ciat.Oportetin  primis  coquieicere:  fiquide  omnis  agita- 
tio  exulcerat:deinde  ieiunu  foi  bere  vini  cyathu,cui  con- 
trita  radix  quinquefolii  fit  adiefta ,  imponere  catapla-  Q 
fmata  fuper  vdtrem  qux  reprimut:  quod  in  iuperioribui 
ventris  morbis  no  expedit.quotiefque  defidit,fubluere  a- 
qua  calida  in  qua  deCoclx  verbenac  finr,  portul.icam  vel 
coftam  ,  vel  ex  dura  muria  edifle,  cibos  poticnefque  eaj 
qtir  aftringunt  aluum.Si  vetuftior  morbus  eft,ex  inferid- 
ribus  partibus  tepidu  mfundei e,vel  ptiflanx  cremorem, 
vel  lac,vel  adipem  liquntam.velmcdullam  ceruinam,vcl 
oleum,  vel  cum  rofa  butyium  ,  vel  cum  eadem  albu  cru- 
dum  ex  ouis,veI  aquam  in  qua  lini  femen  decoctu  fit  vcl 
fifomnusnon  acceditjVitelloscuaqua  in  qua  rofxrloris  D 
folia  codta  finr.Leuant  enim  dolorem  hxc,&  mitiora  vl- 
cera  effictut :  maximeq;  vrilia  funt  fi  cibi  quoque  fequu- 
tum  faftidiii  eft .  Themifon  muria  dura  quamafperrima 
fic  vtendum  memorix  prodidit .  Cibi  vero  efle  debent 
qui  leniter  ventrem  diftringanr,&  ea  qux  vrina  moueat. 
Si  ea  c5fequuta  funt,  in  aliam  partem  humorem  auerten- 
do,profunt:fi  non  funtconfequuta,noxam  augent.  Itaque 
tiifi  inquibusprompteidfacereconfueuerunt,  non  funt 
adhibenda.  Potui  fifebricula  eft,  aquapura  calida,vel  ea 
qux  ipfa  quoque  aftringat,dari  debet:fi  n5  eft,  vinum  le-  £ 
ne,  aufterum.  Si  pluribiis  diebus  nihilremedia  alia  iuue- 
runt.vettifque  iam  vitiu  eft,  aqux  bene  frigidx  potio  af- 
fumpta  vlcera  aftt  ingit,  &  initiu  fecundx  valetudinis  fa- 
cit.Sed  vbi  venter  fuppreflus  eft,protinus  ad  calidam  po- 
tionem  reuertendum  eft.  Solet  autem  interdti  etiam  pu- 
tris  fanies  peliimique  odoris  defcendere,  foler  purus  fan- 
guis  profluere.Si  fuperius  vitiu  eft,aluus  aqua  mulfa  duci 
debet,tunc  deinde  eodem  infundi  qux  fupra  comprehc- 
fa  funt.Valenfque  eft  etiam  aduerfus  vlcera  inteftinorum 
jninii  gleba,cum  falis  hemina  c5trita:  fi  minus,mixta  his  j. 
aqua  in  aluum  datur.Acfi  fanguis  profluit,cibipotionef- 
que  efle  debent  qux  aftringant. 

DE    1AEVITATE    INTESTINORV  M, 

Cap.  xvi. 

EXtorminibus  interdum  inteftinoru  lxuitas  oritur, 
qux  continere  nihil  poffunt,  &  quicquid  affumptum 
eft,imperfe£tum  protinus  reddunt.ld  interdu  xgrostra- 
hitjintcrdum  praecipitat.  In  hoc  vtique  adhibere  oportet 
comprimentia,quo  facilius  tenendi  aliquid  inteftinis  vis 
fit. Ergo  &  fupcr  pectus  ponetur  finapi,  exulcerataque  cu-  q 
te,malagma  quod  humorem  euocet ,  &  ex  verbenis  de- 
coctis  aqua  defidat,&  cibos,potionefque  affumat  qux  al- 
num  aftringunt,&  frigidis  vtetur  perfufionibus.  Oportet 
tamenprofpicere,  ne  fimulhisomnibusadraotisvitium 
contrarium  per  immodicas  inflationes  oriatur.Paulatim 
ergo  firmari  inteftina  debebunt ,  aliquibus  quotidie  ad- 
iectis .  Et  cum  in  omni  fluore  ventris,  tum  in  hoc  prxci- 
puc  neceiTarium  eft,  non  quotieshbct  defidere,fed  quo- 
ties  necefle  cft.vt  hac  ipfa  mora  in  confuetudinemferen- 
di  oneris  inteftina  deducat.  Alterum  quoque  quod  xque  H 
ad  omnes  fimiles  affe&us  pertinet,in  hoc  maxime  ferua- 
dum  eft  ,  vt  quum  pleraque  vtilia  mfuauia  fint,  qualis  eft 
piaatago,  &  rubi ,  &  quicquid  malicorio  mixtum  eft ,  ea 
potiffimum  ex  his  dentur  qu  x  m  axim  h  xger  volec :  dein- 


defiomniaifta  faftidiet,ad  exctti 
interponatur  aliquid  minus  vtile 
citationes,fri£tiones  huic  qiioq 
&  cum  his  fol,ignis,balneum,vo 
fum  eft)  etiam  albo  veratro  (  fi 
euocatus. 

DE     LVMBRICIS  A 

tibus, 

NOnrmnquam  autem  lu# 
uur.i,  hique  modo  e-x-in, 
fcedius  ore  redduntur.  Atq 
iores  funt,interdu  teretcs  * 
tui  dari  debet  in  qua  lupii 
fit,aut  cui  adie&um  fit,  co 
pcris  acetabulum,vellcamntf&j 
die  quu  multu  allium  edera 
Punici  tcnuesradiculas  cd 


?8 

fupiditatera 
ta .  Exer- 
etcfiarix  fut, 
ocrati  vi- 
rumproficient) 
WE?  v 

,clc  y  p  A  N- 


-occupant  al- 
tibus  ,modo 
s  cos  qui  pe- 
£ci  funt,  aqua  po- 
x  mori  decodtus 
'elhyflopum,  vel  pi- 
um:v  el  etiam  pri- 
ajipofteroque  die  mali 
quantum  manu  compre- 


hfender,eafquc  c5tufas  in  aqustribus  fextariisdecoquar, 
donec  rertia  pars  fuperfir.Hue  adiiciat  nitri  paulum,&  ie- 
iunus  bibat.Interpofitis  deinde  tribus  horis,  duaspotio- 
nes  fumat,aut  aqus,vel  muria;  durx  iicadiee~ta;,tumde- 
fidat  fubiecla  calida  aqua  in  pelui.  Si  vero  teretes  fiit  qui 
pueros  maxime  exercenr,&  eadem  dari  poflunt,  &  quae- 
dam  Ieuiora,vr  conrritum  femen  vrtica;,aut  braffica?,auc 
Cumini  cumaqua,vel  mentha  ciJ eadem.vel  abfinthium 
deco&um,  vel  hyflopum  ex  aqua  mulfa  ,  velnafturtii  fe- 
men  cum  aceto  contritum.Edifle  etiam  &  lupinum,&  al- 
lium  prodeft.vel  in  aluum  oleum  fubter  dediffe. 

DE    TENESMO    INTESTINORVM    M  O  RBO, 

Cap.  xviii. 

ES  T  autem  aliud  leuius  omnibus  proximis,de  quibus 
fupradidtum  eft  :quod7r;r«<ry^>Grxci  vocanr.Idne- 
queacutis  nequelongis  morbis  annumerari  debet ,  quu. 
&facile  tollatur.neque  vnquam  per  feiugulet-  In  hocx- 
que  atquc  in  torminibus  frequens  defidendi  cupiditas 
eft,a;que  dolor  vbi  aliquid  excp^nitur. Defcendut  autemi 
pituitx.mucifquefimiliajintfy^im  etia  leniter  fubcrue- 
tafedhis  intcrponuntur  nonnuiiquam  ex  cibo  quoque 
recte  coacta:defidere  oportet  in  aqua  calida:  fxpiufque  i- 
pfum  manu  nutrire  cui  plura  medicamenta  idonea  funt, 
butyrum  cum  rofa,acacia  ex  acero  liquata,  emplaftru  id 
quod  •nifcupdppM.iur  Grxci  vocit  rofa  liquatum,  alumerii 
lana  circundatum  ,  &  ita  appofitum,  eademque  ex  infe- 
riore  parte  indita,  quae  torminu  auxilia  funt,  eadem  ver- 
benx  decoftx,vtinferiores  partes  foueantur,  alternis 
vero  diebus  aqua,  alrernisleue  aut  aiifterum  vinum  bi- 
bendum  eft.Potio  efle  debet  egelida  &  frigfda:  proprioc 
ratio  vitftus  talis  qualem  in  tormina  fupra  prarcepimus. 

DE     VENTRIS     FLVXV    E  T  CVRATIONE^ 

Cap.    x  1  x. 

LEutor  etiam  dum  recens  deie&io  eft  ,  vbi  &  Iiquida 
aluus,&  fxpius  quam  ex  c5fuetudine  ferrur:atque  in- 
terdum  tolerabilis  doloreft,interdum  grauiflimus.idque 
pciuseft:  fed  vnodiefluere  alutimfarpe  pro  valetudinc 
cft,  arque  ctiam  pluribus  dum  febris abfir,  &  intra  fepti- 
mum  diem  id  c5quiefcat.Purgatur  enim  corpus,&  quod 
intuslxfurum  erat ,  vtiliter  effunditur :  veriim  fpatiunx 
periculofum  eft.lnterdura  entm  torraina  acfebriculas 
excitat,  virefque  confumit  .Primo  die  quiefccre  fatis  eft, 
neque  impetum  ventris  prohibere:  fi  per  fc  defiit,baIneoi 
vti,  paulum  cibl  capere  :  fi  manfit,  abftinere  non  foliim  i 
cibo,  fed  etiam  a  potione .  Poftero  die  fi  nihilominus  li- 
quida  aluus  eft ,  xquc  conquiefcere ,  paulum  aftringen- 
tis  cibi  fumcre,tertio  die  in  balneum  ire ,  vehementer  o- 
mnia  prxter  ventremperfricare ,  ad  ignem  lumbos  fca- 
pulafque  admouere,  cibis  vti,fed  ventrem  contrahenti- 
bus,vino  non  multu  meraco:  fi  poftero  quoque  die  fluet,- 
plus  edifle,fed  vomere  etiam  ex  toto  ,  donec  conquie- 
fcat.  Contra  fitim,fame,  vomitu  niti.  Vix  enim  fieri  po- 
teft  vt  pofthancanimaduerfionem  aluus  non  contraha- 
tur.Alia  via  eft,vbi  velis  fupprimere,  ccenare,  deindc  va- 
mercpoftero  die  in  ledto  conquiefcere:vefperi  vngi,  fed 
leniter,  deindepanis  circa  felibra,  ex  vino  Aminxo  mc 
ro  fumere,tum  affum  aliquid,maximeque  auem,  &poffc 

DDd.it, 


I 


A  V  R  )  L  1 1  CORN,    C  E  L  S  I 


acjua  pluuiali  mixtum  ,  idqtie  vf-  A 
acere,  irerumque  vomere .  Frigi- 
nem  cffe  debere,contra  pnores 
rmauit  >  &  quidem  quamfrigi- 
quen^ue iu  ft  ci  euere  debe- 
n  frigtja  vratur.  Interdu  autc 
1  neg^&«tti,curari  difficilius 
'e  poftero  die  ve- 
umere,  vinum 
fupei  .  ctrem  ha- 

■poris  ne-  B 
vehuulo  fedif- 
a  res  ma- 
icamentis  vte- 
i  Vindemix 
■'.v-..  .-r&jiqre  tnala  fyl- 
el  fignina, 
aditcien- 
Lbu^^U^pi  a,forba,& 
iaattS5g|'fiv    i.rc  tertiam 

implenda  eft,  C 
qux  indvta  funtjliquata, 
mftui  non  infuaue  eft,  & 


79 

ea  vinum  i 
queai  qui; 
dam  aute 
authoves 
diffmia  • 
re  exifttm 
eticuit  vt 
poffit.A  yo 
fperi  tepi< 
meracum  q 
bere  cum  ce\r$fflffi 
que  ambulatn  v.  nffi, 
fe,vel  magis  et. 
gis  inteftina  cc 
dum  eft,  apryftiJinj^ 
teoore  in  grade 
ueftria:fi  ea  non 
mala  fcandiana 
da  futcotone.i,i> 
quibus  mngis  vfi 
ollx  partem  tenea 
coquedumque  ia 
in  vnitatem  quanda  c 
quadocunque  opus  eit  affuhi  a  leuiter.fine  vlla  ftoma- 
chi  noxa  ventrem  tenet :  duo  aut  tria  cochlearia  vno  die 
fumpfiffe  fatis  eft.Alterum  valentius  genus  eft,myrti  bac- 
cas  legere.ex  his  vinu  exprimere,  id  decoquere,  vt  deci- 
3na  pars  remaneat.eiufque  cyathuforbere:tertium(quod 
quadoque  fieri  poteft)  malum  Punicum  excauare.  exem- 
ptifque  omntbus  feminibus,  mebranas  qua:  inter  ea  fue- 
runt,iterum  coniicere5tum  infundere  cruda  oua,rudicu-  q 
laque  mifcere ,  deinde  malum  ipfum  fuper  pruna  impo- 
nere,quoddum  humorintus  eft,n6adutitur.Vbi  ficcum 
efleccepit  ,remouere  oporter ,  extracTumque  cochleari, 
quod  intus  eft  ediiTe .  Aliquibus  adiecTis  maius  momen- 
tum  habecitaque  etiam  in  piperatum  coniicitur,  mifce- 
ttirque  cum  fale  &  piperf;  eft  quid  ex  his  ededu.Eft  pulti- 
culaetiam,cum  qua  pau'.f-m  ex  fauo  verere  cocTum  fit,& 
lenticula  cum  malo  conococTa,  rubique  cacumina  ina- 
qua  decocTa,&  ex  oleo  atq;  aceto  affumpta,efficacia  funr, 
atque  ea  aqua  in  qua  vel  paimulx,vel  malum  cotoneum,  £ 
vel  arida  forba,vel  rubi  decocTi  funt.potara.  Quod  genus 
fignifico.quoties  porionem  dadara  effedicoqux  aftrin- 
gat.Trittci  quoq;  hemina  in  vino  Aminxo  auftero  deco 
quitur,tdque  triticum  ieiituo  ac  fitieti  datur,  fuperque  id 
vinum  id  forbetur,quod  iure  valentifiTmis  medicametis 
annumerari  poteft  atque  etiam  potui  datur  vinum  figni- 
num,  vel  refinatu  aufterum,  vel  quodlibet  aufteru.  Con- 
tunditurque  cum  corticibus  feminibufque  fuisPunicum 
malum,  vinoque  tali  mifcerur:  idque  vel  merum  forbet 
aliquis,vel  bibit  mixtum- Sed  medicamentis  vti,  nifiin  p 
vehementibus  mahs  fuperuacuum  eft. 

DE     VVLVAE     MORBO,     ET    C  V  R  A- 

ttonibus,  Cap.   x  x. 

EX  vulua  quoque  foeminis  vehemens  roalum  nafcitur, 
proximeque ab  ftomacho  vel  afftcitur  hxc ,  vel cor- 
pus  afficit.  Interdum  etiam  fic  examinat  vt  tanquam  co- 
mitiali  morbo  profternat.Diftat  tame  hiccafus,eo  quod 
neque  oculi  vertuntur ,  nec  fpumx  profluunt ,  nec  nerui 
diftenduntur:  foportanttVm  eft:  idquequibufdam  fccmt- 
nis  crebro  reuertens  , perpetuurn  eft.  Vbi  incidit ,  fi fatis  G 
virium  eft,  fanguis  miflbs  adiuuat:  fi  parum  eft,  cucurbi- 
tulxtamen  defigendx  fum  in  inguinibus :  fidiutius  aut 
iacet,aut  alioqui  iacere  confueuit.admouere  oportet  na- 
ribus  extincTu  ex  lucerna  linamentu.vel  aliud  ex  iis  quar 
foedioris  effe  odoris  retuli,  quod  mulierc  excitet .  Idem- 
quc  aqux  quoque  frigidx  perfufio  afficit.-adtuuatqtie  ru- 
ta  cocrita  cu  melle,vel  ex  cyprino  ceratum.vel  quodlibet 
calidu  &  humidu  cataplafma,  naturalib'  pube  tenus  im- 
pofitum .  Intra  hxc  etiam  perfricare  coxas  &  poplites  o- 
portet:  deinde  vbi  ad  fe  redit ,  circuncidendu  vinum  eft 
in  totum  annum,  etiamfi  cafus  idem  non  reuertitur .  Frt- 
cTionequotidie  vtendum.totiusquidem  corporis,prxci- 
pue  vero  vetris  &  poplitum.  Cibus  ex  medta  matena  da- 
dus.  Sinapi  fuper  tmum  ventre  tertio  quoque  aut  quarto 


So 


die  imponedum,donec  corpus  rubeat.Si  duritics  manct, 
molliiecommodc  videtur  folanu  in  lac  demilTum,dein- 
de  coti  itum,&  cera  alba,atque  mcdulla  cei  uina  cum  iri. 
no,aut  feuum  tauiinum  vtl  caprinum  cum  rofa  mixtum: 
dandum  potui  etiam  vel  caftoreum  cft ,  vcl  git ,  vel  ane- 
thum.Si  parum  pura  eft,purgatur  iunco  quadrato.fi  verb 
vulua  exulcerara  eft ,  ceratum  ex  rofa  fiet ,  &  recens  fuiila 
adeps,  &  ex  ouis  album  mifceatur,  idquc  opponatur,  vel 
album  ex  ouo  cum  rofa  mixtum,adiecTo,qu6  facilius  co- 
fiftat,contrirx  rofa;  puluere:  doles  vcro  ea fulphure  fuffu- 
migari  debet.  At  fi  purgatio  nimia  mulieri  nocet,  reme- 
dio  fut  cucurbitulx  cute  incifa  inguinibus  vel  etiam  fub 
mammis  admotx  :fi  maligna  purgatio  eft,fubiicienda 
funt  coercentia.  Idfaciuntetiam  albx*  oliua: ,  &  nigrum 
papauer  cum  melle  aflumptu,  &  gummi  cum  trito  femi- 
ne  apti  liquatum,&  cum  cyatho  paflidatum.  Pru:terhxc 
in  omnibus  veficc  doloribus  idonea:  potionesfunt  qux 
ex  odoi  ibus  fiunt,  id  eft  fpica  nardi,croco,  cinnamomo, 
cafia,<imilibiifque:  idemque  etiam  decoiTa  letifcus  prx- 
ftat.Si  tamen  intolerabilis  dolor  eft,&  fanguisprofiuit,e- 
tiam  fanguinis  detracTio  apta  eft,aut  certe  coxis  admotx 
cucurbitulx  cute  incifa .  Atquum  vrina  fuper  potionutn 
modum  etiam  fine  dolore  profiuens,  maciem  6c  pericu- 
lum  facit,fi  tenttis  eft,  opus  eft  exercitatione  &  fricTione, 
maximeque  in  fole  vel  ad  ignem  .  Ealneu  rarum  effe  de- 
betmeque  longa  in  eo  mora,  cibus  comprimens.  Vinum 
aufterum  meracu,peraftatem  fngidum,pcr  hyeme  ege- 
lidu:fed  tantum  quantum  minimu  fit.Infima  aluusquo- 
que  vel  ducenda,  vel  ladTe  purganda  eft.Si  craffa  vrina  eft, 
vehementior  effe  debet&  exercitatio  &fridTio,logior  in 
balneo  mora:cibisop9eft  reneris,vinu  ide.In  vtroq;  mor- 
bo  vitanda  omnii  funtqux  vrinam  mouereconfuerunt. 

D  E    NIMIA    PROFVSIONE  JEMINIS 

ex  naturalibus,  Cap.   x  x  t. 

EST  etiam  circa  naturalia  vitiu,nimia  profufio  femi- 
nis,  quod  fin;  venererfine  nocTurnis  imaginibusfic 
fertur  vt  interpofito  fpatiotabe  homine  cofumat.In  hoc 
affecTu  falurares  funt  vehementes  fricTiones.perfufiones, 
natationefque  quamfrigidiflima? ,  neque  cibi,  nec  potio 
nifi  frigida  aflbmpta.V  itare  aute  oportet  cruditates,  om- 
nia  infl antia,nihil  ex  iis  affumere quxcontrahere femea 
videntur,qualia  funt,filigo,fimiIa,  oua,alica,  amylum,o- 
mnis  caro  gIutiuofa,piper,eruca,bulbi,nuclei  pinei.  Ne- 
que  alienum  eft  fouere  inferiores  partes  aqua  decocTa  ex 
verbenis  comprimentibus,ex  iifdem  aliqua  cataplafmata 
imo  ventri  inguinibufque  circundare:  prxcipueque  ex  a>- 
ceto  rutam  vitare,etiam  ne  fupinus  obdormiat. 

DE     COXARVM     M  O  R  B  I  S     ET  CVR.A- 

tionibus,  Cap.    x  x  i  i. 

SVpereft  vt  ad  extremas  partes  corporis  venia  qux  ar- 
ticulis inter  fe  conferuntur.Initiu  a  coxis  faciam.  Ha- 
rum  ingcs  dolor  effe  confueuit,ifque  hominc  fepe  debi- 
litat,&  quofdanon  dimittit.Eoqueidgenusdifficillime 
curatur.qubd  ferepoftlogosmorbos  vis  peftifcra  huc  fe 
inclinat.quaj  vt  illas  partes  liberat,fichac  ipfam  quoq;af- 
prehendit.Fouendu  primum  aqua  calida  eft,  dein- 
de  vtendu  calidis  cataplafmatis .  Maxime  prodeffe vtde- 
tur  aut  cu  hordeacea  farina ,  aut  cu  ficu  ex  aqua  decodT* 
mixtuscapparis  cortexcocifus,vel  lolii  farina  ex  vinodi-' 
luto  decocTa,&  mixta  cum  acida  fxce-qux,  quia  rcfrige- 
fcunt,imponere  nodTu  malagmata  commodius  eft.Inulx 
quoque  radix  contufa,  &  ex  vino  auftero  poftea  cocTa,  & 
late  fuper  coxam  impofita,intcr  valetiffima  auxilia  eft.  Si 
ifta  non  foluerunt,fale  calido  & humido  vtendu  eft:  fi  ntf 
fic  quide  finitus  dolor  eft,aut  tumor  ei  accedit,incifa  cu- 
te  admouedx  funt  cucurbitular,  roouenda  vrina.  Aluus 
compreffa  eft,ducenda:vltimum  eft,&in  veteribus  quo- 
que  morbis  efficaciflimum  ,  tribusaut  quatuor  Iocisfu- 
per  coxam,cutemcandentibus  ferrametisexulcerarc.Sedl 
fricTione  quoque  vtendum  eft,maxime  in  fole,&  eodem 
die  fxpius.-quo  facilius  ea  qur  coeundo  nocuerut,diriga- 
tur.Eaq;  fi  nulla  exulceratio  eft.etia  ipfis  coxis,ficut  &  cx 
teris  partibus,adhibeda  eft.  Qtiu  vero  fxpe  aliquid  exul- 
cerandu  candcti  ferrametofit,vtmateriainutilis  euoce- 
tur,illudperpetuumeft,  no  vtprimumfieripoteft,huius 


8i 


DE    RE    MEDICA     LIB.    III I. 


geiierisvlceraunare,fedeatrahere,donecid  vitium  cui  A 
per  hxc  opitulantur,conquiefcat. 
DE     GENVVM     DOLORIBVS,    ET    C  V  R  A, 

Cap.  xxui. 

COxis  proxima  genua  funcin  quibus  ipfis  nonnunqua 
dolor  efle  confueuit.In  eifdem  autem  cataplafmatis 
cucurbitulifqueprsfidium  eft,  ficutetiaquum  in  hume- 
ris  aliifve  commilluris  dolor  aliquis  exortus  elt.Equitare 
ci  cuigenua  dolent,inimiciflimum  omnium  eft.  Omnes 
autem  eiufmodi  dolores  vbi  inueterauerunt,  vix  citra  v- 
ftionem  finiuntur.  B 

DE     ARTICVLORVM     DOLORlBVS  IN 

manibus  pedibufque,        Cap.  xxnu. 

IN  manibus  pedibiifque  articulorum  viria  frequentio- 
ra  ,longioraque  funtqua:  in  podagris  chiragrifve  effe 
confuerunt.Ea  rato  vel  caftratos,  vel  pucros  ante  fcemina» 
Coitum,vel  mulieres,nifi  quibus  menftrua  fupprefla  funt, 
tentant.Vbi  fentiri  caeperunt,fanguis  mittendus  eft.id  e- 
nim  interinitia  ftatimfadtu,fa:peannuam,  nonnunqua 
perpetuam  valecudine  totam  prxftat.  Quida  etiam  quu 
afinino  lotio  epoto  fe  eluiflent ,  in  perpetuu  hoc  malum  C 
euaferuncquidam  quum  toto  anno  a  vino,mulfo,venere 
fibi  temperafl"ent,fecuritatem  totius  vits  cofequuti  funt. 
Idque  vtique  poft  primum  dolorem  feruandii  eft,ctiam- 
fi  quieuit.  Quod  fi  iam  confuetudo  eiusfacta  cft,  poteft 
quidem  aliquis  efle  fecuriorhis  teporibus  quibusdolor 
fe  remifit.Maiorem  verb  curam  adhiberedebent  hi  qui- 
bus  id  reuertirur :  quod  fere  vere  autumnovc  fieri  folet. 
Quum  verb  dolor  non  vrget,manu  geftari  debet,deinde 
ferri ,  inambulationeleui  fe  dimouere:  &  fi  podagra  eft, 
interpoficis  teporibus  exiguis  inuicem  modb  federe,mo- 
db  ingredijtum  antequa  cibu  capiat,finebalneo  loco  ca-  O 
lido  leuiter  perfricari,fudarc,perfudi  aqua  egelida,dein- 
de  cibum  fumere  ex  mcdia  materia,interpofitis rebus  v- 
rina  mouetibus,quotiefque  plenior  eft  cuomere.Vbi  do- 
lor  vehemens  vrget,  intereft  fine  tumore  is  fit,  an  tumor 
cum  calorc  ,  an  tumor  iam  ena.  occaluerit .  nam  fi  tumor 
nullus  eft.calidis  fomentis opus  eft.Aquam  mai  imm  vel 
muriam  dura  feruefacere  oportct,deinde  in  peluin  con- 
iicere,&  quu  iam  homo  pati  poteft,  pedes  demittere,  fu- 
perquepallam  dare,&  veftimeto  tegere,paulatim  deinde 
iuxta  labrum  ipfum  ex  eadem  aqua  Icuiter  infundere,nc 
calorintus  deftituat ,  acdeinde  noclu  cataplafmata  ca-  E 
lefacietia  imponere,  maximeque  hibifci  radicem  ex  vi- 
no  cocla.Sin  verb  tumor  calorque  eft,  vtiliora  funt  refri- 
gerantia,  recteque  in  aqua  quamfrigidiflima  articuli  co- 
tinetunfed  neque  quotidie.neque  diu  fit,  ne  nerui  larda- 
tur.Imponendu  verb  eft  cataplafma  quod  refrigeret.Ne- 


que  tamen  in  hoc  ipfo  permanen1 
dum  qux  fic  reprimunt  vt  emol  'i 
papaueris  cortices  in  vino  coqued 
rato  funt  quod  ex  rofa  factum  fit:v 
tantunde  vna  liquandu,dcinde 
que  vbi  quod  ex  eo  irrlpoficu  efljjf 
fubinde  imponedum  aliud  e; 
caluerunt,&  dol 
exoleo ,  vel  acei 
portioncinter  fe  n 
ra  idonea  manib^ 
fuperimponi  pati 
portetfpongia  qux 
vel  papauens  coi$fvi 
cla  fit,tum  inducere  a 
ueris,&  ouillolafte. 
aqua  egelida,in  qualeti 


Sz 

d^Jtca  tranfeun- 
iioreft  dolor, 
idiquecum  ce- 
'&  adipis  fuilljt 
m^mifcendii^at- 
rahedum'& 


lmores  etia  oc- 
tofita  fubinde 
•ximitur,  aut  pari 
n.  Sunc  eciam  plu- 
foara.  Quod  fi  nihil 
moreeft  ,  fouere  o- 
demictacur,  in  qua 
ylueftris  radix  deco- 
tum  cum  fucco  papaue- 
Ijfoueri  quidem  debet 
bena,.iliave  ex  reprimen- 
tibus  decocla fint:induci  verb  medicamentum  ex  nuci- 
bus  amaris  cum  acetotricis ,  aiit  ex-ccrufla  ,  cui  coinrira» 
herbx  muralis  fuccusfic  adieihis  .Lapis  etia  cjui  carnem 
cxedit(quem  -mpKoipcLyvGrxci  vocac)excifus,  fic  vr  pedes 
capiar,  demiffos  eos  quum  doleiit,  retentafque  ibi  leuare? 
cofueuit.  Exquo  in  Afialapidi  Afiogratia  cft.  Vbi  dolor 
&inflammatioferemiferut,quod  intra  dies  quadragin- 
ta  fit,nifi  vicium  hominis  acceflit,modicis  excrcitationi- 
bus,abftinentia,vnclionibus  lenibus  vcedum  eft,  fic  vt  e- 
tiam  acopo,vel  liquido  cerato  cypri  no  articuli  perfrice- 
tur.Equitare  podagricis  quoque  alienum  eft.  Quibus  ve'» 
rb  articulcrum  dolorcertis  temporibus  reuertitur,  hos 
antc  &  curiofo  vic~hi  caucre  oportet ,  ne  inudlis  materia 
corpori  fuperfit,&  crebriore  vomitu,&fiquis  ex  corpore 
metus  eft,vel  alui  du&ione  vti,vel  lacle  purgari.Quod  E- 
rafiftrat9  in  podagricis  expulir,ne  in  inferiores  partes  fa- 
clus  curfuspedes  i  epleret,quum  euidens  fic  omnipurga- 
tione  non  fuperiora  tantummodo,  fed  etiam  inferiora 
exinaniri.Ex  quocunque  autem  morbo  quis  inualefcit,  fi 
tardc  confirmatur,  vigilare  pnma  luce  dcbet ,  nihilomi- 
nus  in  lec~ro  conquiefcere  ,  circa  tertiam  horam  leuiter 
vnftis  manibus  corpus  permulcere.deinde  dele&ationis 
caufa(quantumiuuat)  ambulare,  circuncifa  omni  nego- 
tiofa  cogitatione  vel  aftione,  tum  geftari  diu,  multa  fri-' 
catione  vti,loca,  cadum,  cibos  fcpe  mutare .  Vbi  tridud 
quatriduove  vinum  bibit, vno  aut  etiam  altero  die  inter- 
ponere  aquam.Per  harc  enim  fiet  ne  in  vitia  tabem  infe- 
rentia  incidat,&  vt  mature  vires  fuas  recipiat.  Quu  ex  to- 
to  verb  conualuerit  ,periculofe  vita:  genusfubitb  muta- 
bit,&inordinate  aget.Paulatim  ergodebebit  omiflis  hi$ 
legibus,eo  tranfire  vt  arbitrio  fuo  viuat. 


AVRELII  CORNELII  CELSI 

Liber  V. 


DE  RE  MEDICA 


HAEFATt  o. 
I  X  i  dehismalis  corporis  quibus  vi£tus 
jratiomaxime  fubuenit:  nunc  tranfeundu 
eftad  eam  medicina:  partem  quzmagis 
|  medicamentis  purgat .  His  multum  anti- 
I  qui  authores  tribuerunt,  &  Erafiftratus,  &  F 
hi  qui  fe  empiricos  nomi naueruncprxci- 
pue  tameu  Herophilus,  deduftique  ab  illo  viri ,  adeb  vt 
nullum  morbi  gcnus  fine  his  curarent-  Multaque  etiam 
de  facultatibus  medicamentorum  memoria:  prodide- 
runt,qualia  funt  vel  Zenonis,  vel  Andrejc,vel  Apollonii 
qui  Mys  cognominatus  eft .  Horum  autem  vfum  ex  ma- 
gna  parce  Afclepiades  non  fine  caufa  fuftulit:  &  quum  o- 
mnia  fcre  medicamenta  ftomachum  hedant,  malique 
fucci  fint,adipfius  vi£hisrationem  potiusomnem  cu- 
ram  fuam  tranftulit.  Verum  vt  illud  in  plerifque  morbis  G 
Vtilius  eft ,  fic  multa  admodum  corporibus  noftris  inci- 
dere  confuerunt  qua;  fine  medicamentis  ad  fanitatem 
peruenire  non  poflunt .  Illud  ante  omnia  fcire  conuenit, 
«juod  omries  medicina;  partes  ita  innex*  funt,  vt  ex  toto 


feparari  non  poflinr,  fcd  ab  eo  nomen  trahant  a  quo'plu- 
rimum  perunt.Ergo  vt  illa  qua:  vidu  curat,aliquado  me- 
dicamentUm adhibet, &illa  qua; praecipue  medicamen- 
tis  purgat,adhibere  etia  rationem  viftus  debet,quz  muU 
tum  admodumin  omnibus  maliscorporis  proficit.  Sed 
quum  omnia  medicamenta  proprias  facultates  habeant» 
ac  farpe  fimplicia  opitulentur.fiepe  mixta,nb  aliehum  vi- 
detur  ante  proponcre  &  nomina  &  vires  &  mixturas  eo- 
rum,qub  minor  ipfius  curationis  ex  fequetibus  mora  fit, 

DE     SIMPLICIBVS  FACVLTATIBVS 

quaruncunque  rerum  ,  ex  quibus  medicamenta 
fiunt,&  primb  de  iis  quaj  fanguinem  fup- 
primunt,  Cap.  i. 

SAnguinem  fupprimunt  atramentum  futorium  (quod 
Grzci^ftA»cstvflor  appellant)  chalcitis,acacia,&exaqua 
lycium,thus,aloe,gummi,pIumbum  combuftu,porrum, 
hcrba  fanguinalis,creta  vel  cimolia  vel  figularis,mify,fri- 
gida  aqua,vinum,acemm,  alumen,  melinum,  fquama  & 
ferri  &xris,atque  huius  quoque duarfpeciesfunt, alis 
tantiim  xris,alia  rubri  «eris. 

DDd.iii, 


«5  .. 

W  m 

GLutinajrlt 
■acanihi  ' 

biillyjxUni  fem< 

c>um,fpong?a 
to  exprefla^ex  ii 
araneu  reprimil(i| 

&  liq'iidum,rnflH 
atramentum  fucori 

Q_V  AE     C  O  N  C 

COncoquunt  ~. 
balfamum,galbarti 
&  cortex,bitumen,pix 
Q_V  ae    a  p  t  R 
C 


AVRELII  CORN.  CELSI 


84 


NVS  CLVTINENT, 
.ap.  ii. 

iyrrha,thus,gummi,prxcipueque 
lenm,  tragacantha,  cardamomum, 
;ium,oui  album,gluten,  ichthyo- 
cum  teftis  fuis  cochlex ,  mel  co- 
afrigida.velex  vino,vel  ex  ace- 
fuccida.fi  leuis  plaga  eft.etiam 
fcifiilefquod  <r%&v  vocatur) 
iginentum,xrugo,chalcitis, 

,ET  MOVEANT 

<.  .  1  1  1. 

,nardum,  myrrha,coftus, 
Ks,ftyrax,  rhuris  &  fuligo 
fina,feuum,adeps,oleu. 
Av  v  L  N  E  R  A, 
4t'jC 

VVlneraaperiunttanqfiatSora  jrtcorponbus  (quod 
siua.  G.xcedicirui)cinnamomna»-bilfamum,pana- 
ces,iuncusquadratus,pulegiu,  flos  alb»  vioIj:,bdellium, 
galbanum,refina  terebihthina  &pinea,  propolis,  oleum 
vetus,piper,pyrethru,chamxpitys,vin  taminia,  fulphur, 
alumen,i  utx  femen. 

Q_VAE     PVRGANT,  Cap.  V. 

PVrgant,xrugo,auripigmetum,  qtiod  aipmiuv  aGrx- 
cis  nominatur  .  Huic  aute  &  fandaracx  in  omnia  ea- 
dem  vis,fed  validior  eft  fquama  xris,  pumex,  iris,  balfa- 
mum,ftyrax,thus,thuris  cortex,refina  &pinea  &  terebin- 
thinaliquida,ccnanche,hcerti  itercus,fanguis  columbx, 
&  pilumbi,&  hirundinis,ammoniacum,bdellium  (quod 
inomnia  idem  quod  ammoniactim  poteft,fed  valentius 
eft)abrotonum,ficus  arida,  coccum  cnidium,fcobis  ebo- 
ris,omphacium,radicula,coagulum,  fed  maximc  lepori- 
num(cui  eadem  qux  crteris  coagulii  facultas,fed  vbique 
validior  eft)  fel,  vicellus  crudus,  cornu  ceruinum  ,  gluten 
taurinum,mel  crudiim,rnify.chalciris,crocum,vua  tami- 
nia,abrotonum,  fpuma  arge  .,  galla,  fquama  xris,  lapis 
hxmjtites,minium,cofturr  alphur,pix  cruda,feuum,a- 
dsps,oleum,ruta,porrum,le;iticuIa,eruum. 

Q_V  AE     R  O  D  A  N  T,  Cap.    V  r. 

ROdunt,alumenliquidum  fed  magis  rotudum,  aeru- 
go,chalcitis,mify,fqu^ma  xris,  fed  magisrubri,xs 
combuftum,findaraca,minium  Synopicum,galIa,balfa- 
mum,myrrha,f  huris  cortex,galbanum,refina  terebinthi- 
na  humtda,piper  vtrunque,  fedrotundum  magis,  carda- 
inomum,auripigmentum,calx,nitrum,  &  fpuma  eius,a- 
pii  femen,narciffi  radix,omphacium,alcyonium,  oleum 
examaris  nucibus,allium,mel  crudum,vinum,lentifcus, 
fquama  ferri,fel  taurinum,fcammonia,vua  taminia,  cin- 
namomum,  ftyrax,  cicutxfemen,  refina,  narciffi  femen, 
fel,nuces  amarx,oleumque  earum,atramentum  futoriu, 
chryfocolla,veratrum,cinis. 

Q_V  AE     EXEDANT  CORPVS, 

Cap.  vii. 

EXeduntcorpus,acacix  fuccus,  hebenus,  xrugo,  fqua- 
ma  rris,  chryfocolla,  cinis  Cyprius,  nitrum,  cadmia, 
fpuma  argenti,hypociftis,diphryges,fal,  auripigmetum, 
fulphur,cicuta,fandaraca,falammdra,alcyoniu,  xris  flos, 
chalcitis,atramentumfutorium,ochra,calx,acetum,gal- 
la,alumen,lac  caprifici,vel  lacftucx  marinx(qux  n$ufjut\- 
\o(  aG^xcis  nominatur)  alcyonium, fel, thuris  fuligo, 
fpodium,lenticula,rael,olexfolia,marrubium,  lapis  hx- 
matites,&  Phrygius,&  A.fius,&  fcifiilis,mify,vinu,  acetu. 

Q_VAE  ADVRANT, 

Cap.  viii. 

ADurunt,auripigmentum,atramentum  futoriuxhal- 
citis,mify,xrugo,calx,charta  combufta,fal,  fquama 
a;ris,fexcombufta,myrrha,ftercus&lacerti  &  columbx, 
&  palumbi,&  hirundinis,piper,coccum  Gnidium,  alliu, 
diphryges,  lac  vtrunque,(quod  proximo  capite fupra  co- 
prehenfum  eft^  veratrum  &  album  &  nigrum,  canthari- 
des,corallium,pyrethnim,thus,falamandra,eruca,fanda- 
rac a,vua  taminia,chryfocolla,  ochra.alume  fciffile,  ouil- 
lum  ftercus,ananthe. 


A  Q_V  AE    CRVSTAS    VLCERlBVS    I  N- 

ducant,  Cap.   1  x. 

EAdem  fere  cruftas  vkcnbus  tanquam  igne  aduftis 
inducunt,  fed  prxcipue  chalcitis ,  vtique  fi  co&a  eft, 
flos  xris,  xrugo,  auripigmentum,mify,&id  quoquema- 
gis  codium. 

Q_V  A£  CRVSTAS  VlCERIBVS  RESOL- 

uant,  Cap.  x. 

CRuftas  ver6  has  refoluit  farina  triticea  cum  ruta,  ve! 
porro,aut  lenticula,cui  mellis  aliquid  adie&um  eft. 

Q_VAE    DISCVTIANT    EA    Q_V  AE    IN  A- 

liqua  parte  corporis  coierunt,      Cap.  xr. 

AD  difcunenda  vero  eaquxincorporis  parte  aliqua 
coierunt.maxime  polfunt,  abrotonum,helenium,a- 
maracus,alba  violajmeljliliu.fampfucusjcyperus.lac,  fer- 
tula  campana/erpyllum^cupreflus^cedrus,  iris,  viola  pur- 
purea,narcifTus,  rofa,  crocum  pafTum  ,  iuncus  quadratus, 
nardum,cinnamomum,cafia,ammoniacum,cera,  refina, 
vua  taminia.fpuma  argenti,flyrax,  ficus  arida,  tragoriga- 
C  nus,lini  &narciffifemen,  bitumen,  fordes  ex  gymnafio, 
pyrites  lapis ,  aut  molaris ,  crudus  vitellus ,  amarx  nuces, 
fulphur. 

Q_V  AE    EVOCENT,    ET  EDVCANT, 
Cap.  xii. 

EVocatcV educit,  ladanum,  alumen  rotundum, hcbe- 
nus,lini  femen,omphacium,fel,  chalcitis,  bdellium, 
refina  terebinthina  &pinca,propolis,ficus  anda  decodta, 
ftercus  columba-,pumex,farina  lolii,grofli  in  aqua  co&ij 
elarerium,lauri  baccx,nitrum,fal. 
D  Q,VAE  EXASPERATA  levent, 

Cap.  xiii. 

LEuatid  quod  exafperatum  eft,fpodium,hebenus,gu- 
mi,oui  album,lac,tragacanthum. 

QVAE     CARNEM    NVTRIANT,  ETVL- 

cus  impleant,  Cap.  x  1 1 1  r. 

CArnem  alunt,&vlcus  implent,refina  pinea,  ochra  a- 
dtica,vel  afteriaca,cera,butyru. 

QVAE    MOLLlANT,  Cap.  XV. 

\A  011iunt,xs combuftum, terra Ercthria, nirria, papa- 
E  a»A  uerislacryma,ammoniacum,bdellium,  cera,  feuu, 
adeps,oIeum,ficus  arida,fefamum,fertula  Campana,  nar- 
ciffi  &  radix  &  femen,rofxfolia,coagulum,  vitellus  cru- 
dus,amarx  nuces,medulla  omnis, ftibi.pix,  cochlea  co» 
c>a,cicutx  femen,  plumbi  recremctum  {trx&plav /uoxv&S'* 
Grsci  vocant)panaces,cardamomum,  galbanum,refina, 
vua  taminia,ftyrax,  iris,  balfamum,  fordes  ex  gymnafio, 
fulphur,butyrum,ruta. 

Q_VAE    CVTEM    PVRGENT,  Cap.  XVI. 

CVtempurgatmel,  fed  magisfieftcugalla,  vcl  eruo, 
vel  lenticula,vel  marrubio,vcl  iride,vel  ruta,  vel  ni- 
tro,velxrugine. 

DE    MIXTVRIS    SIMPLICIVM  RERVM, 

&  de  ratione  ponderum,&  quid  malagma,& 
emplaftrum,&  paftillus  inter  fe  difte- 
rant,         Cap.  x  v  1 1. 

EXpofitisfimplicibusfacultatibus,  dicedumeft  que- 
admodum  mifceanrur  qux  ex  his  fiant .  Mifcecur  au-' 
tem  varie,neque  huius  vllus  modus  eft,  quum  cx  fimpli-i 
cibus  alia  demantur,alia  adiiciantur,iifdemque  feruatis, 
G  ponderum  ratio  mutetur.  Ita  quum  facultatum  materia 
non  ita  multiplex  fit,  innumerabilia  mixturarum  genera 
funtquxcomprehedifipoflent,  tamen  efTetfuperoacuu. 
nam&iidem  effecius  intra  paucas  copofitionesfunt,  & 
mutare  eas  cuilibet  (cognitis  facultatibus )  facile  eft.  Ira- 
que  contentushisero  quasaccepi  velur  nobiliffimas.Ir» 
hoc  autem  volumine  eas  explicabo  qux  vel  defideran  ir» 
prioribuspotuerunt,vel  ad  eas  curationes  pertinent  quas 
protinus  hic  comprehedam  ,  fic  Vt  tamen  qux  magis  co- 
munia  funt,fimul  iungam.  Siqua  fingulis,  vel  etiara  par- 
H  uisaccomodata  funt,  in  ipforum  locum  diffierara.  Sed  & 
antea  fciri  volo,  in  vncia  pondus  denarioru  feptem  cfle. 
Vnius  deindedenariipodus  diuidi  a  me  in  fcx  partes,id 
eft  fex  vncias ,  vt  idem  in  vncia  denarii  habeam  quod 
Grxcihabent  in  eo  quem  e'f&o\oY  appellant.  Idadno;^ra 
pondcra  rdatum,pauloplus  dimidio  fcrupulo  facit.  Ma- 


DE    R  E    M  E  D I 


lagmata  vero  atque  emplaftra,paftillique  (quos  Tf  o^Vwtf 
Gra:ci  vocant)quii  plurima  eadem  habeant,differunt  eo 
quod  malagmata  maxime  ex  rloribus,  eonimque  eriam 
furculis:  emplaftra  paftillique  magis  ex  quibufdam  metal 
licisfiunt:deinde  malagmata  contufa  abunde  mollefcut: 
nam  fuper  integram  cutem  iniiciuntur  .  Laboriofe  vero 
CDnteriiturea  exquibus  emplaftra  paftillique  fiunt,ne  Ix 
dant  vulnera  quum  impofita  funt.  Inter  em  plaftrum  aute 
&  paftillum  hoc  intereft,quod  emplaftrum  vtique  hquati 
aliquiii  accipit:in  paftillo  tantiim  arida  medicamenta  a- 
Jiquo  humoreiunguntur.Tum  emplaftrum  hoc  modo 
fit :  Andamedicamentaperfe  terunturdeindemixtishis 
inftillaturautacetum,autfiquisalius  non  pinguis  humor 
aeceffurus  eft;&  ea  rurfus  ex  eo  teruntur .  Ea  vei 6  qua:  li- 
cjuari  poffunt,  adignemfimul  liquantur, &fiquid  olei 
mifcen  debet,tum  infunditur  .  Interdum  etiam  andum 
aliquod  ex  oleo  priuscoquirur.Vbi  facTa  funt  qui  fepa- 
ratim  fieri  debuerut,  in  vnu  omnia  mifcentur.At  paftil- 
li  ha:c  ratio  eft:Arida  medicamenta  contrita humore  no 
pingui,aut  vino  vel  aceto  coquuntur,&  rurfiis  cocTa  in* 
arefcunt.Atquc  vbi  vtendii  eft,eiuTdemgeneris  humore 
diluuntur,tnm  emplaftrum  imponitur,paftillusillinitur, 
aut alicui molliori,aut  cerato  m ifcetur. 

DE   MALAGMATIS,      Cap.  XVIII. 

Malagma  aduerfus  calidas  podagras. 

HIS  cognitis.primum  malagmata  fubiiciam,qux  fe- 
re  non  funt  refrigerandi ,  fed  calefaciendi  caufa  re- 
perta.Efttamen  quod  refrigerare  poffit.ad  calidas  poda- 
gras  3ptiim.HabetgalUe&  immaturx&  alrenus,  corian- 
dri  feminis,cicuta:,lacrymr  arida:,  gummi ,  Tmgulomm 
plenum  acetabulum,  cerati  eloti  (quod  wt^iut^uo»'  Gra:ci 
vocant)fehbram:  reliqua  fere  calefaciuut  •  Sed  qu-edam 
digerut  materiam,quxdam  extrahut,  (bfaaixtsjKsi  voca- 
tur)pleraque  certis  magispartibus  membromm  accom- 
modata  Tunt. 

Malagma  ad  materiam  extrahendam. 
Si  materiaextrahenda  eft,vtin  hydropico,in  lateris 
dolore,  in  incipiente  abfceffu,  m  fuppuratione  quoque 
mediocri,aptu  eft  id  quod  habet  refina:  arid  x  ,  ftferi  am- 
moniaci ,  galbani ,  fingulorum  pondo,*,cera:  pondo.*- 
Autinquo  ha:cfunt,a-ruginis  rafa:,  thunsfinguloru  P.n. 
#,  ammoniaci  falis.P.vi,*-,  fquamx  aris,cera:,finguloru 
P.vm.*refina;anda-,P.xit.*,aceti  cyathus.Idem'pra:ftat 
cumini  farina  cum  ftruthio,&  melle  P.n.* 
Malagma  ad  iecur  dolens. 
Siiecurdolet,  id  inquo  eftbalfamilacrymx  P.  xn,*-. 
cofti,cinnamomi,cafia:,corticis  myrrha:,croci,iuci  rotu- 
di,balfami  feminis,iridis  Illyiicas ,  cardamomi ,  amomi, 
nardi,fingulorum.  P.xv  i.#.  Quibus  adiicitur  nardinum 
vnguentum,donec  cerati  craflitudo  fit,  &  huius  quidem 
recentis  vfus  eft.Si  vero  feruadu  eft,refinx  terebinthinx. 
P.x  v  i.*.cerx  P.xJf.ex  vino  leni  contunduntur,  tunc  eo 
mifcentur. 

Malagma  ad  lienem. 

At Ti Hetlis  torquet,glandis  (quam  &oi\a.voy  Grarci 
vocant)cortex  &  nitrum  paribus  portionibus  contundu- 
tur,reTpergunturque  aceto  quaacerrimo.Vbi  cerati  eraf- 
litudinem  habet,linteo  antea  in  aqua  frigida  madefaclo 
illmitur,&ficimponitur,fupraque  farina  ordeacea  inii- 
citur,fed  manere  lbi  no  amplius  fex  horis  debet,ne  liene 
confumat.Satiufque  eft  id  bis  aut  ter  fieri.  Commune  au- 
tem  &iocinori,&  lieni,&  abfceflibus,  &  ftruma;,  paroti- 
dibus,articulis,  calcibus  quoque  fuppurantibus,aut  aliter 
dolentibus,etiamconco£tioni  ventris,  Lyfias  compofuit 
exhyffopi  ,panacis,ftyracis,galbani,  refinx  ,fingulorum 
P.n.*.ammoniaci,bdellii,cera:,feui  taurini ,  iridis  aridar 
P.miJf.cachryos  acetabulo,  piperis  granis  quadraginta. 
Qux  contrita,irino  vnguento  temperantur. 

Malagma  ad  laterum  dolores. 

Ad  laterum  autem  dolores  compofitio  eft  Apolo- 
phanis,in  qua  Tunt  refina;  rerebinthinx,thuris  fuhginis, 
fingulorum  P.nii.#.bdelliifammoniaci,iridis,feui  vituli- 
ni  ,  autcaprinia  renibusficci ,  fingulorum  P.nn.*-.Hxc 
autem  eadem  omnem  dolorem  leuant ,  dura  emolliunt, 
mediocriter  calefaciunt.Adidem  latus  Andrea;  quoque 


CA     L  I  B.  V. 

A  malagma  eft,quod  etiam  refolui 
maturat:vbi  id  maturum  eft,cu.''. 
perducit .  Prodeft  impofitu  min 
celiibus,item  articulis,ideoque 
tibusntemfiquid  in  corpore  cofij 
dia  quoq;  dura  &  infiata  emcjli:. 
denique  valet  qua:  adiuuare  ca 
P.xi.#-.vifci,fycamini(quam  alia 
cryma:,fingulorum'P.i.^.pip( 
moniaci  thymiamatis ,  bd^L' 

p  mi,amomi,xylobalfami-° 
ridx,finguloru  P.x.-Jf.pyi 
tri,fahs  ammoniaci,  arifl 
cumere  agrefti,refinr  ter, 
P.xx.#.  Quibus  adiicitt 
eft  ad  ea  mollienda  atq 


fL  96 

^Ejnorem ,  pus 
r/J-ad  cicatnce 
Dribulcjiierbf- 
pe<|ibus  dole- 
5£ir.:pa:cor- 
afitr,ad  t^mnia 
Id\.^t'ce,  x 
K>\"$n\  vocat )  la- 
ndjf& longi ,  am 
ca:,  cardamo- 
ifti'yr'rhr,refinxa- 
Guidii,  fpuma:  ni- 
tica ,  radicis  excu- 
eliquidx  Tingulorum 
itririni  quantum  fatis 


D 


Malagmata  ad  refoluenda  qua»  adftriGa 


funt,&  mollien|htqiir  dura  funr, 
&  digerenda  qua  coeunt. 
Prxcipiuum  vero  eft  ad  reTolueda  qua adftridla funt, 
C  mollienda  qur  dura  funt,digereda  qux  coeunt ,  id  quod 
ad  Polyarchum  authorem  refertunhabet  iunci  quadrati, 
cardamomi,thuris  fuliginis,  amomi.ctrx  .refinae  liqui- 
da:,paresportiones. 

Aliudmalagma  ad  eadem. 
Aliud  ad  eadem  Nilei.crocomagmati^quod  quafi  re- 
crementum  eius  eft)  P.iin.*.  ammoniaci  thymiamatis, 
cera:  ,fingulorum  P.xx.*.  exquibusduopriora  ex  ace- 
to  teruntur ,  cera  cum  rofa  liquatur ,  &  tum  omnia  iun- 
guntur. 

Malagma  Mofchi  ad  molliendum. 
Proprie  etiam  dura  mollit  id  quod  Mofchi  effe  di- 
citur:  habet  galbani  vnciam,thuris  fuliginis  P.j.*.  cera-, 
ammoniaci  thymiamatis  trientes,picis  arida:  P.n.^f.  ace- 
ti  heminasti  es. 

Malagma  Medi  ad  digerenda  qux  coeunt. 
Fertur  etiam  ad  digerendaquxcoeuntfub  authore 
Medo,quodhabet  cera;  P.j  .panacisP.*.femis,fquama: 
a:ris,aluminis  rotundi ,  itei   rciflilis ,  fingulorum  P.i.-X-. 
plumbi  combufti  P.i.^.&femis. 

Malagma  Panthemi  ad  eadem. 
Ad  cadem  Pathemus  vtebatur  calcis  P.^.femis,  fi- 
napiscontriti,item  fccnigra:ci,aluminis,fingulorum  P.i. 
m  feui  bubuh  P.n.-)f.&femis. 

Malagma  ad  ftrumas. 
Ad  ftruma  multa  malagmata  inuenio.  Credo  autem 
quo  peiusid  malii  eft,minufque  facile  difcutitur,  eo  plu- 
ra  efle  tetata,qur  in  perfonis  varie  refponderiit.  Andreas 
author  eft  vt  harc  mifceantur,vrtica:  feminis  P.i.-X-.  pipe- 
ris  rotundi,bdellii,galbani,ammoniaci  thymiamatis.refi 
na: arida:,fingulorum  P.nn.*:refina:  liquidar,cera:,  pyre- 
thri ,  piperis  longi ,  la&uca:  marina;  Teminis ,  fulphuris  i- 
gnem  no  experti,  (quod  i-mpo?  vocatur)  fa:cis  arida:,ace- 
ti,fpuma;  nitri,falis  ammoniaci,finapis,cardamomi,radi- 
cis  cucumeris  fylueftris ,  refina: ,  fingulorum  P.  v".*. 
Qua:  exleni  vino  contunduntur. 

Aliud  malagma  ad  idem  valens. 
Expeditius  ad  idemfit  quod  habet  vifci,  felini  fter- 
coris,refin£,fulphuris  ignem  non  experti  pares portio-' 
nes.Et  in quo  eft  Tulphuris  P  i.# .lapidis  quem  pyriten  vo 
cantP.iiit.*.cumini  acetabulum.  Itemin  quo  eft  lapidis 
eiufdem  pars  vna,fulphuris  dua:  partes,refina:  terebinthi- 
nxpartes  tres. 

Malagma  ad  ftrumam'&  phymata. 
Arabis  autemcuiufdam  eft  ad  ftrumam  ,  &  orientia 
tubercula  qua:  <pujua.m  vocatur,quod  h.rc  digerit :  habet 
myrrha:,falis  ammoniaci,thuris,refina:  &  liquidx  &  ari- 
da;,crocomagmatis,cera:,finguloru  P.i. lapidis  eius 
que  jtvpiiw  vocant,P.mi.^.quibusquidam  adiiciunt,  fnl 
phuris  P.n.-X-. 

Malagma  ad  ftrumam,&  tubera,&  carcinodas. 
Eft  etiam  proficiensin  ftruma,&in  his  tuberibus 
qux  difficulter  concoquuntur ,  &  in  his  qua;  carcinoda: 
vocantur,quod  exhisconftat  :SulphurisP.  u.*,nitri  P. 
aiii.-*.myrrhai P.vi.-)f.fuliginis  thuris  P.^.femis.faljs 

DDd.iiii. 


H 


31 


la' 

- 

At  at 
quytllMt  Grxci  vo< 


87  .  A  V  R  E  L  1 1 

"  .. 

d  parotidas,&  fauum,& 
a  vlceta.. 

parotidas,e*cj[uetubercula  qux 
\tpv'fjutm  notj^aantur,  item  ma 
incxliquicjjg&tfhuris  fuliginis, 
>ru  P.viu.*i^cu  cerx.P.ix.*. 
um  &dimtiliiim  adiiciebat. 
anum  &  phymata. 
Hbtaimum  orientem  (  quod 
0 :  alM|uberciiliim  (qtiod  <p>/j.a.  & 
iiominatur)mifcetur^^^^^fcgica  nomiuatur  cum 
duabuspartibL,        ,  r,  iifque  conttmduntur  ,  fubinde 
mel  inftiUatur.donc      1  gmaj^raffirudo  fm 
Milsig!  iivphym.ua. 
Difcu/it  etiam  orn:>e  tuberculum  (  quod  tpujuavo- 
catur)id  qUod  habet  calcis,riitri  fpum^,  piperis  rotundi, 
finguloru  P.i.*.  galbani  P.uHf .  falis  P.im.*.  quxexci- 
piuntur  cerato  ex  tofafacf  o. 

Malagma  ad  fupprimetvdum  omne«jnod  abfcedit. 
Supprimitque  onane  quod  abfceduf^d  in  quo  eft  gal  C 
bani,fab*frefx,fingiuorum  Pi.*.myrrhx,thuris,  ex  ra- 
dicecapparis  corticis.fingulorii  P.uu.*.Satifque  omnia 
abfcedentia  digerit  murexcombuftus,&  bene  contritus, 
aceto  fubinde  adiecfo. 

Malagma  ad  fangutncm  fupprimendum  & 
phymata. 

At  fi  fatis  fanguis  fubit,rec"te  imponitur  quod  aduer- 
fusphymata  quoque  poteft:coftat  ex  his.bdellii.ftyracis, 
ammoniaci,galbani,refinx  &  aridx*,&  liquidx  pinex :  i- 
tem  exlentifci,thuris,iridis,fingulorum  P.u*.  D 
Malagma  ad  carcinodas,&  phymata  lc- 
nienda. 

Carcinodxvero&phymata  commo.1Wiis  leniun- 
tur:Galbani,vifci,ammoniaci,refinx  tereb;nlkinx  in  fin 
gulis  P.i.*.  feui  taurini  P.*.  femis,fxcis  co>4|tx  quam- 
maxima  portione ,  du  id  ficcius  no  faciat  qudm  efle  ma- 
lagma  oportet. 

Malagma  ad  Iiuorem  faciei  contufx. 

Quod  fi  facie  contufa  liuor  fubcruentus  cft,  hxc  co 
pofitiono£te&  die  interpofitatollit:  Ariftolochix,  tha-  E 
pfii*,fingulorumP.n.*.bdellii,ftyracis,  ammoniaci  thy- 
miamatis,galbani,refina:  aridi,&  ex  letifco  liquidx,  thu- 
ris  mafculi,iridislllyricx,cera:,fingulorum  P.mi.*.  Idc 
faba  quoque  impofita  proficit. 

Malagmata  ftomachica  ad  aperiendum. 

Sunt  etiam  quxdam  malagmaca  qui  ^aa.nvp.  Grxci 
vocant,quoniam  aperiendi  vim  habent:  qualeeftquod 
exhisconftat,piperislongi,fpumxnitri,finguloru  P.11.*. 
erifimi  P.un.*.  qux  cum  melle  mifcetunidoneaque  etii. 
ftrumx  aperiends  funt  eius  generis :  vehementiufque  ex  F 
iis  eft  id  quod  habet  calcis  P.mi.*.  piperis  grana  fex,ni- 
tri,cerx,fingulorumP.x.*.melbs  P.m.*.olei  hemina. 
Miconis  malagma,ad  refoluendum  ape- 
riendumque  ac  purgandura. 

Miconis  quoque  eft  quodrefoluit,aperir,purgat:  ha- 
bet  alcyonium,fulphur,nitrum,pumicem,paribus  portio 
jiibus.quibus  tantum  pifcis  &  cerx  adiicitur  vt  fiat  cera- 
ti  craflitudo. 

Mdagma  adoffa  &  neruos. 
Ad  oita  autem, Ariftogenis,fit  ex  his,fulphuris  P.i.*.  c 
rcfinx  terebinthini.nitrifpumx,  &  ex  fcilla  partis  inte- 
rioris,pIumbi  eloti,fingulorum P.u.*.thuris,fuliginis, 
P.viii.*.ficusaridxquampinguiffimx,feui  taurmi,fin- 
guloruP.vm.*.cerx  P.xi.*.  iridis  Macedonix  P.vi.*. 
fefami  fri&i  acetabulum,maximeque  neruis  &articulis 
malagma  conuenit. 

Malagma  Euticlei  ad  articulos,  &  ad  omnem 
dolorem. 

IgiturEuticlei  eft,&ad  articuIos,&ad  omnem  dolo- 
rcm,&  ad  veficx  ,  &  ad  recenti cicatrice  contra&os  arti-  H 
culos(quas  ct}>ti)AacGrxci  nominat)  quod  habet  fuliginis 
thuris  acetabulum,refinx  tantundem,galbani  fine  furcu- 
lis  fefcuciam,ammoniaci,bdellii,finguloru  P.ni.*.  cerx 
P.*.femis.Aliud_item  fit  quod  habet  iridis,  ammoniaci, 


CORN.  CELSl 

A 


«7 

galbani,nitri,finguloruP.xini.*.refinx  liquidae  P.vi.*. 
cera:  P.xvi.*. 

Malagma  Sofagorx  ad  dolores  articulorum. 
Ad  dolores  articulorum  Sofagorx.Plumbi  cobufti, 
papaueris  lacrymi,corticis  hyofcyami,ftyracis,peuceda 
1  i,feui,refinx,cerx,pares  portiones. 

Chryfippi  malagma  ad  idem  valens. 
Chryfippi.refinx  liquidx,  fandaracz,  piperis,  fingu- 
lorum  P.x  ti.*.  quibus  cerx  paulum  adiicitur. 

Ctefiphdtis  malagma  ad  idem  valens,&ad 
parotidas,&  phymata,&ftrumam. 
Ctefiphontis,cerx  Creticx,rcfinx  terebinthinx,nirri 
quamruberrimi,  fingulorum  P.*.femis ,  olei  cyathi  tres. 
Sed  id  nitrum  ante  pcr  tnduu  inftillata  aqua  teutur,&  ci 
fextario  eius  incoquitur,  donec  omnis  huinor  confuma- 
tur. Poteft  verb  ea  compofitio  etiam  ad  parotidas ,  phy- 
mata,  ftrumam,  omnemque  coitumhumoris  emollien- 
dum. 

Malagma  ad  articulos. 
Adarticulos  ficiquoque  aridi ,  partem  nepetx  mi- 
ftam  vel  vuam  taminiam fine  feminibus  cumpulegio  re 
Qx  aliquis  imponit . 

Malagma  Ariftonis,aduerfus  podagras  &  re- 
centia  phymata  &  omnes  dolores» 
Eade  podagrx  prxfidio  funt.Sed  ad  eam  fit  Ariftonis 
quoquequod  habet  nardi ,  cinnamomi,cafix,chame- 
lxontisjiunci  rotundi,finguloru  P.vm.*.fcui  capriniex 
irinoliquati  P.  xx*.  iridis  P.i,*.quxin  aceto  quama- 
cerrimo  iacere  per  viginti  dies  debet .  Ide  aute  etia  rccc- 
tiaphymata  dolorefque  omnes  difcutit. 

Theofeni  malagma,ad  pedum  dolores. 
At  Theofenus  ad  pedum  dolores,  feui  a  renibus  par- 
tem  tertiam,falis  partes  duas  mifcebat ,  hifque  membra- 
nulam  illitam  imponebat,  tu  fuperiniiciebat  ammonia- 
cum  thymiama  inaceto  liquatum. 

Numenii  malagma,ad  podagram  cxte- 
rofque  articulos  induratos. 
AtNumenius  podagram  cxterofquearticulos  indu? 
ratos  hoc  molliebat ,  abrotoni,  rofx  aridx,  papauerisla- 
crymx ,  fi  nguloru  P.ui.*.  refinx  terebinthinx  P.mi.# 
thuris.fpumx  nitri,fingulorum  P.vm.#.iridis,  ariftolo- 
chix,fingulorum  P.xn.*.cerx  P.m.#.quibus  adiicirur 
cedri  cyathus  vnus,olei laurini,cyathi  tres,olet  acerbife- 
xtarius. 

Dexii  malagma  ,  fiquando  callus  in  arti- 
culis  increuit. 
Siquando  autem  in  articulis  callus  increuit,  Dexius 
docuitimponere,calcis  P.uu.#.cerufla:  P.viu.*.refinx 
pinex  P.xx.#.piperis  grana  P.xx»#.cerx  P- n.#.  Qui- 
bus  dum  contunduntur,hcmina  vini  Icnis  inftillatur. 

DE     EMPLASTRIS,         Cap.     X I  X. 

EX  emplaftris  autem  nulla  maiorem  vfum  prxftanr 
quam  qux  cruentis  protinus  vulneribus  imiciuntur: 
tYcitua.  Grxci  vocant.Hxc enim  reprimunt  inflammatio- 
nem,nifi  magna  vis  ea  cogit,atque  illius  quoque  impetu 
minuunt,  tum  glutinant  vulncra  qux  id  patiuntur,  cica- 
tricem  iifdem  inducunt*  Conftat  autem  ex  m  edicamen- 
tis  non  pinguibus,ideoque  duin  nominantur. 

Barbarum  emplaftrum  nigrum,  quod  cruc- 
tis  protinus  vulneribus  iniicitur. 
Optimum  exhis  eftquod  barbarum  vocatur:  habeC 
xruginisrafx  P.xii.#.fpumx  argenti  P-xx  tt.aluminis, 
picis  aridx,refinxpinex  aridx,fingulorum  P.i.#.quibus 
adiiciunturolei  &  aceti  finguls  heminx. 

Choacon  emplaftrum  nigrum,ad  ident 
valens. 

AlterG  ad  idc,quod  ^o.koy  vocant ,  habet  fpumx  ar- 
geti  P.c*.  rcfinx  aridx  tatunde.  fed  fpuma  prius  ex  tri-1 
busoleiheminis  coquitur.His  duobus  emplaftris  calor 
niger  eft,qui  fere  talis  fit  ex  pice  atque  rcfina:  at  ex  bitu- 
mine  nigerrimus  ex  xrugine  aut  xris  fquama,viridis:ex 
minio,ruber:ex  cerufl'a,albus. 

fiafilicon  emplaftrum  nigrum  ad  idem. 
Paucx  admodu  compofitiones  funt  in  quibusali- 
quidmixturx  varietasnouat.Ergoidquoque  nigrucft 


Aliud  diadaphnidW 


mou 


8?  DEREMEDICA-LIB.  V. 

quod$a:a*MxoY  nominatur.Habetpanacis  P.i.*,  galbani  A  fcire  oportebit.antequam 
P.u.*,picis  &  refinx>fingulorura  P.x.*,  olei  dimidium      culam  efle  demendam 
cyathum. 

Smaragdinum  emplaftrum  nigrumad  idem. 
At  quodpsruiride  eft,fmaragdinu  appellarur,  in  quo 
funt  refinx  pinexP.ni.*.cerx  P.i.*.xruginis  P.*.femis, 
thuris  fuliginisP.i.*.olei  tantundem  &  aceti,  quo  fuligo 
&xrugo  in  vnum  cogantur. 

Emplaftrum  rufum  ad  idem. 
Eft  etiam  coloris  fere  rufi,quod  celeriter  ad  cicatrice 
vulnera  perducere  videtur :  habetthuris  P.i.*.  refinae  P.  jj 
i_i.*.fquamx  xris  P.mi.*.  fpumx  argenti  P.xx.*.  cerx 
P.c.*.olei  heminam. 

YloLpc/Lici^hmiKoy  emplaftrum  ad  idem. 
Pixterea  eft  quod  t3$j3jt.Ko?s.yniKov  (a  glucinado)vocat. 
Conftat  ex  his,biuimiiiis,aliimiuis  lciliilis  P.mi.*.  fpu- 
mx  argenti  P.uu.*.&  olei  vetens  hemina: 

Cephahcon  emplafti  nm  Philotx.capiti 
conueniens. 

Prxterea  funt  quxda  generiseiufde,quxquiacapi 


Aliud  eo  n^^neq 
Seui  vitulini,am$6jpr)iac: 
baccaru  lauri ,  re£$x  ari 
portiones. 

Philocritis  empl 
&  pus 
Practerhas  eft  Ph 
niaci  P.vn.*  .ariftoloM 
thinx,fuligims  thuri| 
ti  P.xxxn.*.quibus,V 
*.  &galbani  P.vi.*.1 
V'v7r&Sl(  em 
Optimum  tamerjtf 
militudinefordium,puto> 


ammo- 

|jpc'erx,refinx  rerebin- 
g|;v.*.fpumx  arge- 
^ueat ,  iridis  P.un. 


id  extrahendum. 
ahendum  eftid  quod  afi- 
rxci  appellant:habet  myr- 


rha',croci,iridis,propolis,bdellii,  capitulcru  Punici  ma- 
li,aluminis  &  fciflifis  &  rotudi ,  mifyos,  chalcitidis ,  atra- 


tibus  fradris  maxinoe  coueniunt,iu<pa;' iwia  Grxcis  nomi    C  rneti  futoriicot}i,panacis,falisammoniaci,vifcii  fingulo 


natur.Philotx  compofitio  habet:  Terrx  Eretrix,  chalci- 
tidis,  fingulorum  P.un.*.myrrhx,  xriscobufti.fingulo- 
rum  P.x.*.  ichthyocolla:  P.vi.*.xruginis  rafx,  aluminis 
rotundi,mifyoscrudi,ariftoIochiijfingulorum  P.  vnt.-Jf . 
fquamx  xris  P.xx.*.thurismafculi  P.n.*.cerx  P.i.*.ro 
fx,&  olci  acerbi,ternos  cyathos ,  acetiquantum  fatis  eft, 
dum  arida  ex  eo  conteruntur. 

Emplaftrumviridcad  idem  valens. 
Aliud  ad  idem,viride,  xris  combufti ,  fquamx  xris, 
jnyrrhx,ichthyocoux ,  fingulorum  P.vi.*.  mifyoscru~  D 
di,xruginis  rafx,ariftolochix,alinninis  rotundi,  fingulo 
rum  P.vm.*  cerae  P.vn.*.olei  hemina ,  aceti  quod  fatis 
fic. 

Tetrapharmacum  emplaftrum,ad  pus 
mouendum. 

Puri  autem  mouedo  non  aliud  melius  qium  quod 
expeditilTimum  eftiTiTftf^ftp^uawv  a  Gr.rcis  nominatur: 
haber  pares  portiones  ccrx,pi-cis,refina:,feui  taurini:fi  id 
non  eft,vitulini. 

Enneapharmacum  emplaftrum  ad  pus  mo- 
uendum  &  ad  purgandum  valens. 
Alterum  ad  idem,Enneapharmacu  nominatur,qtiod 
jnagispurgat.Conftat  ex  nouem  rebus,  cera,  melle,  feuo, 
refina,myrrha,rofa,meduIla  vel  ceruina  vel  vitulina  vel 
bubula,hylTopo,buryro.Quorum  ipforum  quoqucpon- 
dera  paria  mifcetur.Suntaurem  quxdam  emplaftra  qtii- 
bus  vtriufque  rei  facultas  eft,  qux  fi  fingula  habeda  funr, 
meliora  funt.Sed  in  copia  reiicienda  funt ,  iis  potius  ad- 
hibitis  qux  proprie  id  quod  eo  tempore  opus  eft,  confe- 
quuntur.Exempli  caufa  duo  proponam. 

Attalum  emplaftrum  ad  vulnera. 
Eftigirurad  vulnera  Attalum , quod  habet  fquamae 
aris  P.x  vi.*.fuliginis  P.xv.*.ammoniaci  tantundem,re 
finxterebinthinae  liquidae  P.xxv.* .  feui  taurini  tantun- 
dem,aceti  heminas  trcs,olei  fextarium. 

Iudxi  emplaftrum,frac"to  capiti  accom- 
modatum. 

At  inter  ea  qux  frafto  capiti  accommodantur  ,ha. 
bent  quidam  id  quod  ad  authorem  Iudxum  refertur.Co- 
ftat  ex  his,falis  P.iin.*.fquamx  aeris  rubri,  xris  cobufti, 
finguloru  P.xn.*.  ammoniaci  thymiamatis,thuris  fuli- 
ginis,refinx  aridx , fingulorum  P.vi.* .  refinx  colopho- 
niacx,cerx,feui  virulini  curati,fingulorum  P.xx.*.aceti 
fefquicyathum,oleimiuus  cyathum :  ■n.^^mv^SfjacGvx- 
ci  appellant  qux  curata  vocant,  quu  ex  feuo  puta  omnes 
membranulx  diligenter  exeroptxfunt,aut  ex  alio  medi- 
Camcnto. 

Biadaphnidci>n  emplaftrum,ad  extrahendil. 
Sunt  etiam  quxdam  emplaftra  nobilia  ad  extrahen- 


ru\P.iui.*.ariftolochix,P.  viu.*.fquamxxrisP.xvi.*.re 
finxterebinthinx  P.  lxxv-*.<  cerx  &  fcui  vel  taurini  vel 
hircini  P.c*. 

Emplaftrum  Hecatxi,ad  extrahendum. 
Hecatxo  quoque  authore  emplaftrumgeneriseiiif- 
dem  fit  ex  his,galbani  P.n.*.fuliginis  thuris  P.iin.*.pi- 
cis  P.vi.*  .cerx ,  &  refinx  terebinthinx ,  fingulorum  P. 
vm.*.quibus  paulumirini  vnguenti  mifcetur. 

Alexandrinum  emplaftrum  viride  ad  extra- 
hendum. 

Valenfque  ad  ide  emplaftrum  viride  Alexandrinu 
cft:  habet  aluminis  fciflilis  P.vin.*.  falis  ammoniaci  P. 
*.vm.  3.  fag&rnx  xris  P.xvi.-)f.myrrhx,thuris,fingulo- 
rum  P.xvi^.^.ccra:  P.CL.^f.refinx  Colophoniacx  autpi 
nexP.c  x  cv^.  olei  heminam ,  aceti  fextarium. 

De  emplaftris  exedetuibus. 
Quxdam  autem  funt  emplaftra  exedentia ,  quxm- 
TtHKaL  Grxci  vocant,  quale  eft  id  quod  habet  vefioa:  tere- 
binthinx,fuliginis  thuris,fingulorum       .3.  fquamx  a:- 
E  risP.i.-fc.ladani  P.it.-Jf.aluminis  tantundem,lpuma:  argc- 
ti  P.iiii.*. 

Emplaftrum  quod  exeft  corpus,&  offa  refol- 
uit,&  fupercrefcentem  carnem 
coercet. 

Exeft  etiam  vehementer  corpus,atque  ofla  quoquc 
refoluit,&  fupcrcrefcentcm  carnem  coercet ,  id  quod  ha- 
bet  fpuma:  argenti,fquama:  xris.vncias  fingulas:  nitrii- 
gnem  nonexperti,lapidis  Afii,ariftolochix  P.  fextantes: 
cerx,refina?  terebinthinx,thuris,  olei  veteris ,  atramenti 
futorii,falis  ammoniaci  P.femis,xruginis  rafx  P.beflem, 
aceti  fcillitici  heminam,vini  Aminxi  tantundem. 
Emplaftra  aduerfus  morfus,&  alia  recen- 
tiora  vulnera. 
Sun t  etiam  aduerfus  morfus  quxdam  accommoda- 
ta,quale  eft  Diogenis  nigrum  ,quod  habet  bituminis,  ce- 
rx.refina:  pinex  aridx,fingulorum  P.xx.*.fpuma:  argen 
ti,P.c*.  olei  fextarium:  aur  in  quo  funt  fquamx  xris  P. 
mi.#.  ceruflae  ,  &xruginis  rafx , fingulorum  P.vui.*. 
ammoniaci  P.xn.*.  cerx, refinxpinex,finguIorumP. 
^  xxv.*.  fpumx  argenti  P.c*.  olei  fextanum  .  autin  quo 
funt  fquamx  xris  P.xmi.*.  galbani  P.vi.*  .  cerufla:  ,& 
xruginisrafx,fingulorum  P.vm.*.  ammoniaci  P.xn.-Jf. 
cerx,refinx  pinex,fingulorum  P.lv,*.  ex  quibus  fpuma 
argenti  concoquitur. 

Ephefium  emplaftrum  rubrum,ad  idem 
valens. 

Rubrum  quoque  emplaftrum  quod  Ephefium  voca- 
tur,hucaptum  cftrhabct  refinxterebinthinx  P.n.*.  gal- 
bani  P.  mi.*.  miniifinopici  P.vi.  thuris  fuliginisP.vi. 


dum  ,qux  ipfa  quoque^jaOTt^  nominatur:  quale  eft  h  cerx  P.vm.*.  fpumx  argenti  P.lvi.*.  oleiveteris 
quod  quia  lauri  baccas  habet ,  diadaphnidwn  appellatur.  heminam. 

In  eo  eft  refinx  terebinthinx  P.x.*.nitri,cerx,  picis  ari-  Aliud  cmplaftrum  ad  idem  valens. 

dx,baccarum  lauri,fingulorum  P.x  x.*.olei  paulu.  Quo-  Item  id  quod  ex  his  conftat,fquam  x  xris,thuris  fu- 

tiesaut  baccam,autnucem,  aut  fimile  aliquid  pofuero,      liginis  ,  fingulorum  P.un.*.  galbani P.vi.*.  falis  am« 


AVRELII    CORN.  CELSI 


92 


grauibtwv 
btts .  quak  eft  qi 

«x  quibus  ea  ceffefl* 
Ekphaj 
Aliudquod  K 
oki  heiT)inarn,aqUj£ 
cerufla:,  vel  fpumxi 
efle.  Eftautemeape^ 
fita  eft  ,  ideoque  ekpn 


vxxv.K.  olci  trib9  heminis.Hac  A 
ibus  vulneribus  re&e  im- 

w* 

ri  grauibus  vulneribus  ac- 
&maximefenilibus. 
'■£jy.a  {,\xci  vocant)  fere  non 
odata,  ptjfccipueque  fenili- 
ufiar.Pri  i.*.  ieui  \  uulini 
um  P.'Xvin.*.  oki  heminab  tres, 


B 


:  quoties  adiiciuntur 
jila  cx  his  eoqueda 
ipofitioqux  ltiptipo- 
ominatur. 
Lenla,emplaftra. 
Leniaquoque  quxdam  eroplaftra  fimr,  quas  */<al%*  c 
ereGrxcinominant,vtidquod  habet  minii  P.  iin.*. 
pumx  argenti  P.xxv.#L  cerx,&  adipls  fuillx,  finguloru 
P.XXVH.*.  vitellosquatuor.  C 
Emplaftrum  kne. 
Alia  compofitio  generis  eiufdem,cerx,refinx  tere- 
bin  thin  r,  fingulorum  P.vi.#.cerufl'x  P.vi.*.  fpumx  ar- 
genti,plumbi  recrementi  (  ew&a*  AWAt/f/»  Grxci  vo- 
cant)fmgulorum  P.xx.*.  cicini  oki  &  myrthi,finguIoru 
heminac. 

Archagathi  emplaftrum  kne. 
Tertia  quxad  authorem  Archagathum  refertunmi- 
fyos  coQi,  xris  combufti  ,fingulorum  P.iin.*.  ceruffx 
cottx  P.vui.*.  refinx  terebinthinx  P  .*.x.  fpumx  arge-  D 
tiP.vi.*. 

Emplaftra  eiufdem  generis  adkniendum 
apta. 

Etiamuu  generis  eiufdc^fpumx  argenti,cera?,  adipis 
fuilIx,fingulorum  P.xxvn.  *.  vitelli  cofti  csiatuor,rofx 
hemina:  aut  cerati  ex  oko  myrteo  fa&i  partes  tres,adipis 
fuillx  parsquarta,paulum  explumbi  recrenento:aut  fpu 
mx  argenti  felibra,ex  oki  hemina,&  aqux  marinx  alte- 
ra  cofta,donecbullire  defierit,cui  paulum  cerxfit  adie- 
£tum,autpares  portiones  cerx,feui,ftibi,fpumx  argenti,  E 
ceruffx. 

D  E     PASTILLI $     t T   PRIMO    DE  HtS 

qui  ad  recentia  vulnera  glutinanda  fanan- 
daque  apti  funt,    Cap.   x  x. 

PAftilli  quoque  facultates  diuerfas  habent.  Sunt  enim 
ad  recentia  vulnera  glutinanda  fanandaque  apti:  qua 
lis  eft  qui  habet  chilcitis,mifyos,fpumx  nitri,floris  xris, 
gallx,  aluminis  fciflilismodice  cod}i,fingulorum  P.i.#. 
xris  corobufti,capitulorum  mali  Pumici,fingnIorum  P. 

m#.Hucoportetdiluereaceto,  fic  vbi  vulnus  glutinadu  p   malicorium  exaqua  terendum,eoque  vtendum  eft. 


ad  naturalia  fordida,etiam<:ancr6 
laborantia. 

Andronis  verb  eft  ad  vuam  inflammatam ,  ad  natu- 
ralia  fordida  etiam  cancro  laborantia  :  Gallx  ,  atramenti 
futorii,myrrhx,fingulorum  P.i.#,ariftolochi  x,aluminis 
fciffilis.fingulorum  P.n.#.  Capitulorum  PunicimaliP. 
xxvv*.  ex  paffo  coa&orum,  & ,  quum  vfus  cxigit,accto 
vel  vino  dilutorum,prout  valentius  aut  knius  vitium  eft 
cui  medendum  eft. 

Paftillus  ad  fiffa  ani,vel  ora  venarum  fun- 
dentia  fanguinem  vel  cancrum. 
Proprie  autem  ad  ani  fiffa,vel  ora  venarum  fudetv 
tia  fanguinem,vel  cancrum:itruginis  P.n.#.  myrrhx  P. 
u     ftibisdacryma:  papaueris,acacix  finguloru  P.xyi.K» 
quarex  Vino&  teruntur,&  in  ipfo  vfu  deliquantur. 
Paftillus  ad  expellendum  calculumcum 
vrina. 

Expelkre  autem  ex  v  cfica  cum  vrina  calculum  vide- 
tur  hxc  compofitio :  Caffix,croci,  myrrhx,  cofti,  nardi, 
cinnamomi,duIcis  radicis,balfami,hyperici  paresportio- 
nes  conreruntundeindcvinum  leneinftillatur,  &paftilli 
funt,  qui  finguli  habeat  P.  #.3.  hique  finguli  quotidie 
manc  ieitino  dantur. 

d  e    pessis,        Cap.  XXI. 

HA  C  tria  compofitionum  genera,  id  eft  qux  in  ma- 
lagmatis,paftillis,emplaftrifque  funt,  maximu,  prae- 
cipueque  varium  vfum  praiftant.  Sed  aliaquoque  vtilia 
funt,vt  ea  qux  fccminis  fubiiciuntur.WoOTtcGrarci  voclr. 
Eorum  harcproprietas  eft:  medicamenta  compofita  mol 
li  lana  excipiuntur,eaquelana  naturalibus  conditur. 
Ad  fanguinem  euocandum. 
Ad  fanguinem  autem  euocandum  ,  cauneis  duabus 
adiicitur  nitri  P.  1.*.  aut  allii  femen  coteritur,  adiicitur 
myrrhx  paululum  ,&  vnguento  fufino  mifcetur ,  aut  cu- 
cumerisfylueftrisparsinterior,exla£remuliebri  diluitur. 
A  d  vuluam  molliendam. 
Ad  vuluam  molliendam,oui  vitellus,  &  fcenumgra> 
cum,&  rofa,&  crocum  temperantunaut  claterii  P.*.j.  fa- 
listantundem.vuxtaminixP.vi.*.  melle  excipiuntur; 
Aliapeflicompofitioadidem  valens- 
Aut  Eoetho  authore,croci,refina;  terebinthinar,  fin- 
gulorumP.ini.*.  myrrha;  P.tf.j.  rof*8.i.*.  feui  vitu- 
Iini  P.*.$.  cera:  P.u.*.mifcentur. 

Ad  inflammationes  vulua:  Numenii  peflus. 
Optimaautem  aduerfusinflammationesvuluzNu- 
meniicompofitioeft.qua:  habetcroci  P.*.j.  cera:  P.i.*. 
butyri  P.vin.*.  adipis  anferini  P.xn.#.  vitellos  codos 
duos,rofa;  minus  cyatho. 

Ad  eiiciendum  e  vulua  infantem  morruum. 
Si  verb  infans  intus  deceflit,  quo  facilius  eiiciatur3 


eft,illinere.At  fineruofusaut  mufculofusislocus  eft,com 
niodiuseftceratomifcere,ficvt  illiusofto  partes,nona 
huiusfit. 

Alius  paftillus  ad  glutiuanda  vulnera. 
Alius  ad  idem,conftat  exhis ,  bituminis ,  aluminis 
fciflilisjfingulorum  P.      a:ris  combufti  P.un.*.  fpuma: 
argenti  P.xi.#.  oki  fextarium. 

De  fphragide  paftillo,quem  Polybius  con- 
fccir,ad  glutinandum  vulnus. 
Sed  longe  Polybii  cekberi imus  eft(Sphragis  aute  no-  G 
minatur)  qui  habet  aluminis  fciflilis  P.-*.i.j.  atramenti 
futoriiP.ir.*.  myrrha:  P.v.#.  alocstantundem,  capitu- 
lorum  Punici  mali,fellis  taurini ,  finguloru  P.vi.#.  qu* 
contrita  vino  auftero  excipiuntur. 

Paftillus  ad  vlcera  fordida,&  nigritiem  in 
auribus,naribus  &  in  obfccems  parti- 
bus,inflammationefque  corum. 
Ad vlcera  fordida,&  nigritiem  in  auribus ,  naribus, 
obfcccnis  partibus,inflammationefquc  eorum:Chryfocol 
lxP.i.*.  atramenti  futorii,aluminisfciffilis,fingulorum  h 
P.ii.*.  halicacabi  corticis,P.iin.#.  minii  P.,vi.#.  fpu- 
mxargcntiP.xn.*.  ceruffx  P.xvi.*.  qux  ex  aceto  &  co 
guntur,&  vbi  vtendum  cft  diluuntur. 

Paftillus  Andronisadvuaminflammatara 


Si  mulicr  vitio  locorum  concidit,qua  cura- 
tione  vtcndum  fit. 
Si  concidere  vitio  Jocorum  mulier  folet ,  cochki 
cum  teftis  fuis  comburendx  conterendarque,  deinde  his 
mel  adiiciendum  eft.Si  non  comprehendit  ,adeps  leoni* 
na  ex  rofa  mollienda  eft. 

DE   MEDICAMENTt  S  Q_V  I  B  V  S  ARI*  « 

disvtimur,    Cap.  x  x  1  l. 
Ad  carnem  fupercrefcentem  exedendam. 

QVxdam  autem  miftura:  medicametorum  funrqui^ 
bus  aridis  neque  coadis  vtimur,fic  vt  mfpergamus,1 
aut  cum  aliquo  liquido  mtfta  illinamus:  quak  eftad  car- 
nemfupercrcfcentem  exedendam  ,  quod  habet  fquama:,' 
fuhginis  thuris,fingulorumP.i.#.  xruginis  P.u.#.  Ha:c 
autcm  eadcm  cum  melle  purgant  vlcera,  cum  cera  im- 
plent.Mify  quoque  &  galla,fi  paribus  portionibus  mifcea 
tur,corpus  confumunt ,  eaque  velarida  inipergere  licet> 
vel  excepta  Cadmia.illinire. 

Ad  putrcm  carnem  continendam,ne  vltra 
ferpat,camque  kniter  exedendam  plu- 
res  compofitiones. 
Putremvero  carnem  continet,neque  vltri  ferpere 
patitur,&  lenitcr  exeft,mel,vclcum  lcticula,vcl  cum  mar 
rubio,  velcum  olexfoliistanteex  vino  deco^lis.  Item 


95  DE    RE    MEDICA     LIB.  V. 

fertula  campana  in  mulfo  coc"ta,deinde  contrita,aut  calx  A  aut  potioncs  noftris  corpori 


Compofuio 
Vnum  eft  quodhabetla 
ri,  malobatri  P.v.*.  iridis  Illy 
P.u.*.  anifiP.m<#.  nardi 
rum,cardamomi,it<:igulorum 
1111-3,  trifolii  P.VjJ*.,  cafi^ 
feminis  piperis  ♦^j-,:itin^^| 
mytThx,opopanaas»najrdi  Sy 
dis  ,fucci  fingulonnfai 


cum  cerato,  aut  amarx  nuces  cum  allio  ,  fic  vt  huius  pars 
tertia  fit.Paulumque  hiscroci  adiiciatur:aut  quod  habet 
fpuma:  argenti  P.vi.* .  cornu  bubuli  combufti  P.xu.*. 
olei  myrtei,&  vini  cyathos  ternos :  aut  quod  ex  his  con- 
ftat,Floris  Punici  mali ,  atramenti  futoni,aloes,fingulo- 
rum  P.uJf.  aluminis  fcifliIis,thuris,fingulorum  P.im.*. 
gallt  P.viu.*.  anftolochix  P.x.#.  Vehementius  idem 
facit  etiam  adurendo  auripigmentum  cum  chalcitide,& 
aut  nitro,aut  calce,aut  charta  combufta  :  item  fil  cum  a- 

ceto.Vel  ea  compofitio  qua:  habet  chalcitidis,capituloru  g  ris  albi,galbani ,  x 
Punicimali,  aloes ,  fingulorum  P.iMfr.  aluminis  fciflilis,  rotundi.finguloruni 
thuris,fingulorum  P.nn.*.gallx  P.vm.*  ariftolochi* 
P.x.*.  mollisquatum  fatis  fitadea  cogenda:vel  cantha 
rides-P.  1  fulphuris  P. 1.* .  lolii  P.m.*.  Quibus  adiici- 
turpicisliquidxquantum  fatis  eft  :  adiungendum  mel, 
chalcitis  quoque  cum  refina  &  ruta  mifta ,  aut  cum  eadc 
refina  diphryges,aut  vua  taminia,cum  pice  liquidaride 
vero  poflunt  fa?ces  vini  combuftx,&  calcis,&  nitri  pares 
portiones,vel  aluminis fciffriis  PJf.33.  thuris,fandaracx 


qua:  vel  melle  vel  pa 
Aliud  &w  ' 
quod 


94 


^f.j.aco- 
&ulorum 
arido- 
ni  P.#.  ' 
,  halfami, 
cis  P.^f.3. 
ypocifii- 
iji  P.viJf.cofti,  pipe- 
,  croci  ,floris  lunci 
radicisP.  vai.*.j. 

Siominatum, 
euiaroregi 


Alterum  quodZopytus  regi- Ptolemxo  diciturco- 
pofuifle,atque  Ambrolia  nprriinaffe,ex  his  coftat:  Cofti, 
thurismafculi,firigulorum'$.v.*.piperis  albi  PJf.3.  flo- 
risiunci  rotundi  P.u.*.  cinnamomi  P.m.-Jf ,  cafi.e  ni- 


nitri,  fingulorum  P.i.*.  galla:  P.  vm.*.  ariftolochix  P.  C  grxP.un.*  .croci  Cilicii  P.^.1111.5.  myrrhx-quara.  fta- 


x.#.  mellis  quantum  fatis  eft 

Hterx  compofitio. 
EftetiamHierx  compofitio  qua:  habet  myrrhx, 
ehaIcitidis,fingulorum  P.n.*.aloes,thuris,aIuminis  fcif- 
filis,fingulorum  P.un.;, .  ariftolochix,gallx  lmmaturs, 
fingulorum P.vn  1.* .  malicorii contriti P.xx.*. 

Iudxi  compofitio. 
Eft  &  Iudxi  in  qua  funt  calcis  partes  dux  ,  nitri  quaru- 
berrimi  pars  tertia  qux  vrina  impuberis  puen  coguntur, 


ftem  nominat  P.v*.  nardi  Indici  P.*.v.j.  Qux  fingula 
contrita  mellecoclo  excipiunturidemde  vbi  vtedum  cft, 
id  quod  ^gyptia:  fabae  magnitudineraimplcat  in  potio 
nevinidiluitur. 

Antidotum  Mithridatis. 
Nobilifllmum  autem  eft  Mithridatis  quod  quo- 
tidiefumendorex  ille  dicitur  aduerfus  venenorumpe- 
ricula  tutum  corpus  fuum  reddidiffe.  In  quo  h«ec  funt: 
cofti  P.^f.S.j.acoriP.v.*.  hyperici,cumini,fagapeni,aca 


donecftrigmeti  craflitudo  fit.Sed  fubinde  islocus  cuiid  ^  cix  fucci,iridisIlIyricx,cardamomi,fingulorum  P.  uM 

anefi  P.111.*.  nardi  Gallici,  gentiana:,radicis ,  aridorum 
rofa:  foItorum,fingulorum  P.mi.*.  papaucris  lacryma:, 
petrofelini,finguloru  P.-Jf.iiii.j.cafia-, Clis , lolii 5 pipeiis 
longi,fingul-">rum  P.vi.* .  ftyracis  P  -Jf.v  j.caftoni,  thu- 
ris,hypociftidis  fucci.myrrha: ,  opopanacis ,  fingulorum. 
P.vi.*.  malobathrifolii  P.vi.*.  floris  iunci  rotundi,te- 
finx  terebinthina:,galbani,dauci  Cretici feminis,fmgu- 
loru  P.-)f.v.j.  nardi,opobalfami,fingulorum  P.*.vi  j. 
thlapfis  P.^f.v.33  radicisporicx  P.vn.*.  croci,  zingibe- 
ris,cinnamomi,finguloru  P.X-.vut.j.Hxc  contiita  melle 
cxcipiuntur,&  aduerfus  venenum,quod  magnitudinem 
nucis  Grxcx  impleat,ex  viuo  datur .In  cxteris  autem  affe 
clibus  corporis  pro  modo  eorum  ,  vel  quod  ./Egyptia: 
fabx,velquoderuimagnitudinem  impleat  fatis  cft. 
de  acopis,  Cap.  xxijii. 
Acopum  neruis  vtile. 


illinitur.madefaciendus  eft 

Iollx  compofitio. 
AtIollas,chartx  combuftx,fandaracha:,fingulorum 
P.i.*.  calcisP.n.*.auripigmenti  tantundem  mifcebat. 
Ad  fanguinis  profluuia  velex  membrana 
cerebri,vel  aliis  locis,&ad  cancrum , 
&ad  inducendam  cicatricem,& 
ad  coercendam  carnem  cre- 
fcentem. 

Si  ver6  ex  membrana,qux  fuper  cerebrum  eft,  pro-  E 
fluitfanguis,vitellus  combuftus&contritus  infpergi  de- 
bet,fi  alio  loco  fanguinis  profluuium  eft ,  auripigmenti, 
fquamx  xris,fingulorum  P.i.*.  fandaraca:  P.11.*.  mar- 
moris  coftiP.mi.^f.infpergidebet:  eadem  cancro  quo- 
que  obfiftunt.Ad  inducendam  cicatricem,  fquama:  xris, 
thuris  fuliginisjfingulorum  P.n.^f.calcisP.mi.*.cadem 
increfcentem  quoquecarnem  coercent. 

Timxi  compofitio  ad  ignem  facrum 
vel  cancrum. 

Tima:us  autem  ad  ignem  facrum,  vel  ad  cancrum  his  F 
Vtebatur,myrrha:.P.ii.^f.thuris,atramentifutorii,fingu- 
lorum  P.in.#.fandarac2,auripigmenti,fquamx  a:ris,fin 
gulorum  P.mi.4f.  galla:  P.  vi.* .  ceruffx  combuftx  P. 
viii.*.  Eademvel  aridainfperfa,vel  melle  exceptaide 
pra:ftant. 

Ad  fternutamenta  excitanda. 

Sternutamentavero  vel  albo  veratro,vel  ftruthio  co- 
iefto  in  nares  excitantur ,  vel  his  miftis,  piperis ,  veratri 
albi,fingulorum  P.^f.3.  caftorii  pondoi.*.  fpuma:  nitri 
P.n.^f.  ftruthii  P.ni.*.  G 
Gargarizationes  quibus  fieri  debeant. 

Gargarizationesautemautleuandi  caufa  fiunt,  aut 
reprimedi,aut  euocandi.Leuant,lac,cremor,  vel  ptiffanx 
velfurfurum:  reprimit  aqua  in  qua  vel  lenticula,vel  ro- 
fa,vel  rubus,vel  cotoneum  malum.vel  palmulx  deco&x 
funt.Euocant,finapi,piper. 

DE  ANTIDOTIJ,   Ci_V  IBVI  MALlS 

opitulentur.   Cap.    x  x  1 1  u 

ANtidota  rarb ,  fed  praccipue  interdu  neceffaria  funt, 
quia  grauiffimis  cafibus  opitulantur.Ea  recte  qui-  H 
dem  dantur  coliifis  corporibus  vel  per  iftus ,  velvbi 
ex  alto  deciderumyvel  in  vifcerum,laterum,faucium,in- 
tcriorumque  partium  doloribus.  Maximeautcm  defide- 
rada  funt  aducrfus  venena,vel  per  morfus.velper  cibos, 


ACopa  quoque  vtilia  neruis  funt:quale  eft  quod  ha- 
betfloris  iynci  rotundi  P.^f .11.53.  cofti ,  iunci  qua- 
drati,lauri  baucarum,ammoniaci,cardamomi ,  fingulo- 
ru  P.*.im.3.myrrhx,xriscombufti,fingulorum  P.vn.*. 
iridisIllyrica:,cera:,fingulonim  P.im.-Jf.  Alexnndrmi  ca 
lami,iunci  rotundi,afpalathi,xylobalfami,fingulorum  P. 
X  viii.*.  feui  P.i.*.vnguenti  irini  cyathurh. 

Acopum  Euodes  neruis  vtile. 
Alterum  quod&w/if  vocant,  hoc  modo  fit,cera: 
P.*3.  olei  tantundem,  refinx  terebinthinx  ad  nucis  iu- 
glandis  magnitudinem  fimul  incoquuntur,  d  einde  infu- 
fa  in  mortario  teruntur,inftillaturquefubinde  quamo- 
ptimi  mellis  acetabulum,tum  irini  vnguenti,&  rofa:  ter 
ni  cyathi. 

Enchrifta  ad  vlcera  purganda &  implenda. 

I^/saautem  Grxci  vocant  liquida  qux  illinuntur: 
quale  eft  quod  fit  ad  vlcerapurganda,&  implenda  maxi- 
me  intcr  neruos,paribus  portionibus  inter  fe  miftis ,  bu- 
tyri,medullx  vituhnXjfeui  vitulini,  adipis  anfet  ina-,  ce- 
ra:,mellis,refinx  terebinthinx,rofa:,olei  cicini.Qua:  fepa 
ratim  omnia  liquantur,  deinde  liquida  mifcctur,  &  tum 
fimul  teruntur.Ethoc  quidem  magis  purgat:magis  vero 
emollit,fipro  rofa  cyprusinfunditur. 

Adfacrum  ignem. 

Ad  facrumignem  fpuma:  argenti  P.vi.*.  cornu  bu- 
buli  combufti  P.n.*.  conteruntur,adiicitiirque  inuicem 
vinum,&  id  quod  fpecialiter  fil  vocatur,&  myrteum,do- 
nec  vtriufque  ternicyathiconficiantur. 


i 


Cauv.c 
lclwi 


R  E  L  11    COil  X.    C  E  L  S  I 


96 


Arapot^qti" 
v_  Aivodyifirv 

bus  vci,iiifi  rrttov< 
nim  ex  vchefo^t 
Poreft  tamen  ciS 
ns  lacrym.r,galwr 
piperisdingulo  ■ 
nem  habet , fati< 
Catapr 
Alterum  fto 
his  fit,mandrago 
fcminis,fingulon 
autem  etuldem  rpagi 
de  eftfumpii::c. 

Catapoti  j 


r  j,  Cap.  xxv.  A 

-'.endum,& 
is,  &  fimoLid  coco- 
•iv  'Z- 

.vflp^c  dc  caufis  fiut. 
dcT»fjtm  leuant :  qui- 
ytf  alienum  eft  •  Sunt  e- 
"i.&ftomacho  alienis» 
ii  quod  habet  papaue- 
Ta*.  myrrhx.caftorei, 
■  quod  erui  magnitudi  ^ 

tiomnum. 
"->mnum  valentius,ex 
m,  item  hyolcyami 
.vino  teruntur.Vinu 
fijpvipofita  eft ,  abil- 


Siue  autem  ciph 
do.fiue  dentes,fiue  fpit 


nx  j  >.os  dolores  per 
fn  ieniendos. 

:  ^rcs,fiue  vlcera,  fiue  lippitu-  C 
difficultas,  liue  inteftinorurh 
tormenta,  fiue  inflamm...io  vulux,  eft  fiue  coxa  ,  fiuc  ie- 
cur,aut  lienis ,  auc  lacus  torquet ,  iiue  vitio  locorum  ali- 
qui  prolab:tur,&  obmutefcit,  occurric  dolori  per  quictc 
eiufmodi  citapotium:Silis,acori,rurx  fylueftris.feminis, 
lingulorum  P.i.*.  caftorei ,  cinnamomi ,  fingulorum  P. 
ii.-X-.papaueiis  lacrym r,panacis,radici;  mldragorx.ma- 
lorum  aridorum,iunci  rotundi  floris.fingulorum  P.u.#. 
piperis  grana  tvi.*.  Hxcper  fe  contrita,  rurfus  inftilla- 
to  fubinde  palTojfimul  omnia  tcruntur ,  doncc  craflitudo  D 
fordium  fiat :  cx  eo  paulum  aut  deuoratur,  aut  aqua  dilui 
tur,&  potui  darur. 

Catapctium  aliud  ad  rriulta  valen  v 
Quinetiam  fylueftris  papaueris  quum  *i»m  ad  exci- 
piendam  lacrymammaturum  cft,  manipulu.Jiqui  manu 
comprehendi  poreft,in  vas  dcmittitur ,  &  P^erinfundi- 
tur  aqua.qux  id  contegat,atqueita  coquitur.  Vbi  iam  be 
ne  manipulusis  cocrus  eft.ibidem  exprefiius  proiiciturr 
Stcunco  humore,pafTi  pari  menfura  mifcecur,inferuet- 
que  donec  crafficudinem  fordium  habeac  .  Quum  infri  E 
xir,catapotia  ex  eo  fiunt  ad  noftr£  fabr  magmtudincm, 
habentque  vfum  multiplicem.Nam  &  fomnum  faciunt 
vel  perfe  affumpta,  vel  ex  aqua  data,&  aurium  dolorcs 
leuanr,adie£Hs  exiguo  modo  rutx  fucco  ac  paffi.  Et  tor- 
mina  fupprimuntex  vino  liquata,&  inflammationcm 
vulux  coercent,mifta  ceratoexrofa  faCro,quum  paulum 
his  croci  quoque  accelTit:&  ex  aqua  fronti  indu&a  pitui- 
tam  in  oculos  decurr-enrem  tenent. 

Catapotium  ad  inducendum  fomnum, 

quod  vulua  dolens  prohibuit.  p 
Item  fi  vulua  dolens  fomnum  prohibuit ,  croci  P. 
it.*.  anifi,myrrhx,fingulorum  P.i.*.papauens  lacrymar, 
P.tm.*cicutx  feminis  P.vnt.*.mifc?ntur,excipiuntur- 
que  vino  vetere,&  quod  lupini  magnitudinem  habet,in 
tribus  cyathis  aqux  dilukur.Id  tamen  in  febre  periculo- 
fc  datur. 

Ad  iecur  fanandum. 
Ad  fanandum  iecur  nitri  P.-*-^.  croci,myrrha:,nar- 
di  Gallici,fingulorum  P.i.-X-.  melle  excipiiitur  ,  daturquc 
quod  /Egyptix  fabx  magnirudinem  habeat.  c 
Ad  finiendos  dolores  lateris. 
Ad  lateris  dolores  finiendos,  piperis ,  ariftolochias, 
nardi,myrrhx  pares  portiones. 

Ad  thoracis  dolores  finicndos. 
Adthoracis,nardi  P.i*.  thuris,cafix,fingulorum  P. 
in.-*-.myrrhx,cinnamomi,fingulorum  P.  vi.*-.  croci  P. 
P.vur.-*.  refinx  terebi  ulnnx  quadrans ,  mcllis  hemina: 
trcs. 

Catapotium  Athenionis  ad  tuffim. 
Ad  tuffim  Athcnionis,  myrrhr,  pipe  is ,  finguloru  H 
P.t.*-.  caftorei,  papaueris  lacrymx ,  fingulorum  P.i.#. 
Qux  feparatim  contufa,poftea  iunguntur,&  ad  magnitu- 
dinem  fabx  noftrx,binacataporia  manc;bina  noclu  dor 
mtturo  dantur. 


Canpotium  Heraclidis  Tarentii.i,ad  tuffim 
&  fomnum. 

Si  tuffis  fomnum  prohiber,  ad  vtrunque  Heraclidis 
Tarentini.croci  P.i.*-.  cinnamomi,  caftorei ,  papaticris 
lacrymx,fingulorum  P.i.*.  myrrhx,piperis  longi.cofti, 
galbani.-fingulorum  P.#.j. 

Catapotium  ad  purganda  vlcera  in  fau- 
cibus  tuffientibus. 
Quod  fi  purgada  funt  vlcera  in  faucibus  tuffientibus, 
panacis,myrrhx,  refinx  terebinthinx,  finguloru  P.v.*. 
galbani  P.       hyffopi  contcrenda  funr,hlfque  hc 

mina  mellis  adiicienda,&quod  digito  cxcipi  poteft,de- 
uorandum  eft. 

Colicx  Caffii  medici. 
Colicx  vcro  Caffi  i  ex  his  conftat,  croci,anifi,caftc- 
rei,fingulorum.P.  111.*.  petrofchni  P.im.  *.  piperis& 
longi  &  rotundi,fingulorum  P.v.*.  papaucris  lacrymx, 
iunci  rotundi,myrrhx,nardi.fingulorum  P.vi.Qux  mcl- 
lc  excipiuntunid  autem  &deuorari  poteft,&  exaqua  ca- 
lida  fumi. 

Adir.fantem  mortuumautfecundas 
impellendas. 
Infantemvero  mortuum  ,  aut  fccundas  expellit  a- 
qux  p  otio.cui  falis  ammoniaci.  Pi.#,  aut  cui  dictamni 
Cretici  P        adiecrum  eft. 

Laborantibus  ex  partu  quid  dari  dcbate 
Ex  partu  laborantibus  erifimum  ex  vino  cepido  ic» 
iunx  dari  debet. 

Ad  adiuuandam  voccm. 
Vocem  adiuuat  thuris  P.i.-)f.  in  duobus  cyathis  vi- 
□i  datum. 

Aduerfus  difficultatem  vrinar. 

Aduerfus  vrinx  difficultatem,piperis  longi  ,cafto- 
rei,myrrhx,galbani,pap3ueris  lacryma:,  croci,  cofti,  vn- 
cix  fingulr,ftyracis,  refinx  terebinthins  pondo  fextan- 
tes,mel,abfinthii  cyathus.  Ex  quibus  ad  magnitudincm 
fabs  yEgyptis  mane,&  caenato  dari  dcbct- 
Arteriaces  compofirio  quomodo  fiat. 

Arteriace  vero  hoc  modo  fit,cafix,iridis,cinnamo 
mi,nardi,myrrhx,churis,fingulorum  P.iM.  croci  P.i.-Jf. 
piperis  grana  xxx.ex  paffi  tribus  fextariis  decoquuntur, 
donec  mellis  craffitudo  his  fiat,autcroci,myrrhx,thuris, 
fmgulorum  P.i.*.  coniiciuntur  in  pafli  e  undem  modu, 
eodemqiie  modo  decoquuntur :  aut  eiufdem  pafli  hemi- 
nx  cres  vfque  eo  coquucur  doncc  extraib  inde  gutra^in- 
durelcat,&  adiicitur  tritx  cafix  P.i.#. 

D  E    Q.VI  N  Q^V  E   GENERIBVS  NOXARVM 

corporis,  &  primo  de  vlncribus  qua:  ma- 
ximepertela  inferuntur, 
Cap.  xxvi. 

QV  VMfacultares  medicamencorum  propofuerim^ 
genera  in  quib'  noxa  corpori  eft,propona.  Ea  quin- 
que  lunc:  quum  quid  excrinfecus  lacfit ,  vt  in  vulneribus: 
quu  quid  mcra  feipfum  corrupcu  eft,  vtin  cancro :  quum 
quid  innatum  eft,vt  in  vefica  calculus:quum  quid  incrc- 
uit,vtvena  ,qux  intumefcens  in  variccm  conucrtitur: 
quum  quid  dceft,  vt  quu  curata  pars  aliqua  eft.  Ex  hisa- 
liafunt  in  quibus  plus  mcdicamenta,  alia  in  quibuspluj 
manus  proficit.Ergo  dilatis  iis  qua:  prxcipue  fcalpcllu  & 
manum  poftulant,nunc  de  iis  dicam  quaemaximc  mc- 
dicamcntis  egent.Diuidam  autcm  hanc  quoque  curan- 
di  partcm  ficut  priorem.Et  ante  dici  de  iis  qux  in  quam- 
libetpartem  corporis  incidunt :  tu  de  iisquxccrtaspar- 
tes  infeftat .  Incipiam  a  vulneribus.In  his  autcm  antco- 
mnia  fcirc  medicus  debet  qux  infanabilia  fint,  qux  diffi 
cilem  curationem  habeant.qux  promptiorem.  Eft  enim 
prudentis  hominis,primum  eum  qui  feruari  non  poteft» 
non  attingerc,nec  fubire  fpeciem  eius,vt  occifi,  quc  fots 
ipfius  percmit:dcinde  vbi  grauis  mctus,fine  certa  tamcn 
defperatione  eft,indicareneceffariis  periclitantis  in  dif- 
ficili  rc  effe,  ne  fi  vida  ars  malo  fuerit ,  vcl  ignoraffc,vel 
fefelliffc  vidcatur.Sed  vthxc  prudentiviro  conucniunt, 
fic  rurfus  hiftrionis  cft,parua  rem  attollerc,  quo  plus  prac- 
ftitiffe  videatur.Obligariquc  xquum  eft  confeffionc  pr5 
ptx  rci,  quo  curiofius  etiam  circunfpiciat,ne  quodpcr  f« 


97 


D  E    RE    MEDICA     LIB.  V. 


98 


exiguum  eft  malum,maius  curamis  negligentia  fiat.  A 
Quje  vulnerainfanabihafint. 

Seruari  non  poceft  cui  bafis  cerebri,  cui  cor,  cui  fto- 
machus,cui  locinoris  porra:,cui  in  fpina  medulla  percuf- 
fa  eft,cuique  aut  pulmo  medius.aut  ieiunum,aut  tenuius 
inteftinum,aut  ventriculus,  autrencs  vulnerati  funt,  cui- 
ye  circa  fauces  grandes  vena:  vel  arteria:  pnrcifa:  funt. 
Qire  vulnera  difficilem  curationem  habeant. 

Vix  autem  ad  fanitatem  perueniunt  quibus  vllapar- 
te  pulmo.aut  iocinoris  craflum,aut  membrana  qua:  con- 
tinet  cerebrum,aut  lienis,  aut  vulua,aut  vefica,  aut  \  llum  B 
»nteftinum,autfeptum  tranfuerfum  vulneratum  eft.Hi 
quoque  in  pra;cipiti  func  m  quibus  vfque  ad  grandes,  in- 
tufque  condicas  venas ,  in  alis  vel  poplicibus  tnucio  defe- 
du  .  Periculofa  eciam  vulnera  funt  vbicunque  \  cnx  ma- 
jores  funt,  quoniam  exhaurire  homine  ,  profufione  fan- 
guinis  poffuncndque  euenic  non  in  alis  tantiim  atque  po- 
phcibus  ,  fed  eciam  in  his  venis  qua:  ad  anum  cefticulof- 
que  perueniut.Praecer  hxc  malum  vulnus  eft  quodcuque 
in  alts,  vel  feminibus,  vel  inanibus  locis,  vel  in  articulis, 
vel  incer  digitos  eft:  item  quodcuque  mtifculum,  aut  ner-  C 
uum,aut  arceriam.aut  membranam,aut  os,  aut  cartilagi- 
nemlarfit. 

Qua?  vulnera  tutiorem  curationem  habeant. 

TiuiiTimum  omnium  quod  m  carne  eft,&ha:c  qui- 
dem  loco,  \  el  peiora ,  vel  meliora  funt .  Modo  verb  peri- 
culum  facicquodcunque  magnum  eft. 

Obferuaciones  quxdam  &  a:tatis,&  corporis, 
&  vita:,&  temporis  in  vulnenbus. 

Aliquid  etiam  in  vulneris  genercfiguraqueeft.iiam 
peius  eft  quod  ctiam  collifum  quam  quod  tantiim  difcif-  D 
fum  eft,adeo  vt  acuto  quoque  quam  retufo  telo  vulnera- 
ri  commodius  fit .  Peius  etiam  vulnus  eft  ex  quo  aliquid 
excifum  eft,ex  quove  caro  alia  parce  abfciffa,alia  depen- 
det.Peffima  qu.rq;  plaga  in  orbc  eft:  tutiflima  qua:  linea: 
modo  redta  eft  .  Quo  deinde  propius  huic  illive  figura: 
vulnus  eft,eo  vel  deterius  vel  colerabilius  eft :  quinetiam 
confert  aliquid  &  a'tas,  &  corpus ,  &  vitas  propoficum,  & 
anni  cempus :  quia  facilius  fanefcitpuer,  vel  adolefcens 
quam  fcnior,  valens  quam  infirmus,  neque  nimis  tenuis, 
neque  nimis  plenus ,  quam  fi  alterum  ex  his  eft :  integri  £ 
habitus  quam  corrupti ,  exercitatus  quam  iners,  fobrius 
&cemperans  quam  vino  venerique  deditus .  Opportu- 
nifiimumquecurationi  tempus  vernum  eft,aut  certe  ne- 
que  fcruens  ,  nequefrigidum .  Siquidem  vulnera  &ni- 
mius  calor,  &  nimium  frigus  mfeftant :  maxime  tamen 
horumvarietas:  ideoqueperniciofiffimus  sutumnus  eft. 
Sed  pleraque  ex  vulneribus  oculis  fubie&a  funt,  quorun- 
dam  ipfa:  fedes  indices  funcquas  alio  Ioco  demonftraui- 
mus,quum  poficus  inreriorum  partium  oftendimus.  Ve- 
runtamen  quia  qusdam  vicina  funt,intereft  quoque  vuh  p 
nus  in  fumma  parte  fit,  an  penitus  penetrauerit  .neceffa- 
rium  eft  notas  fubiicete  perquas  quidintusa&ufic.fcire 
poffimus,&  ex  quibus  vel  fpes  vel  dcfperatio  oritur. 
Signa  percuffi  cordis. 
Igitur  corde  percuffo,fanguis  multus  cffertur,vena: 
languefcunt,colorpallidiffimus,fudoresfrigidi,maIique 
odoris,  tanquam  irrorato  corporeoriuntur,  extremifque 
partibus  frigidis,matura  mors  fequitur. 

Signa  pulmonis  ifti. 
Pulmone  vero  ido,  fpirandi  difficultas  eft,  fanguis  Q 
exore  fpumans,ex  plaga  rubens,  fimtilque  etiamfpiritus 
cum  fono  fertur :  in  vulnus  inclinari  iuuat :  quidam  fine 
ratione  confurgunt .  Multi  fi  in  ipfum  vulnus  inclinati 
funt,loquuntur,fiin  aliam  partem,obmutefcunt. 
Signa  iocinoris  vulnerati. 
Iocinoris  autem  vulnerati  nota:  funt,multus  fub  dextra 
parte  prarcordium  profufus  fanguis,ad  fpini  redudra  pra> 
cordia,in  ventre  cubandi  dulcedo,  punciiones  dolorefq; 
vfque  ad  iugulu,iun£himque  ei  latus  fcapuIaru,os  inten- 
tum:quibus  nonnunqua  ctiam  biliofus  vomitus  accedit.  H 
Signa  percufforum  renum. 

Renibus  verbpercuffis,dolor  ad  inguina  tefticulof- 
quedefcenditjdifficultervrina  rcdditur,  eaque  aut  eft 
crucnta,autcruor  fertur. 


rwprorum- 
rt^  indure- 
iocinore 


v0m  &co- 

nus.  pars  per 


Qua:dara 
am  fui  co- 
vj  fc  confi- 
jSajcorde  vulnera- 


s-Vol 


anje  eius . 
nusaccepit,fan- 
ures  exic,  fereque 
nfus  obtundun- 


Signa  vulneratil 
Atliene  iCto,  fanguis  nigera 
pit ,  pra:cordia  cum  venrriculo  ab 
lcunr,ficis  ingens  o&ur,dolor  ad  i 
vulneratOjVeni:. 

S^»T percuffj»  v 
At  qiium  vutqapercufla  eft.apj 
xis  &  femoribus  eft  .  Sanguinis 
naturale  defcendit^  vomitus 
obmucefcunt,  quxdarrrmen 
potes ,  neruorum  oculor 
tentur,moriencefque  t 
topatiuntur. 

Signa  percuffi  cerfeh  : 
Sin  cerebrum  memtirana 
guis  pernares,quibufdam 
bilis  vomirus  inlequirur/^BJKfdaro  fe 
rur,appellatique  ignorannqliorLinditrux  vulruseft,quo 
rundam  oculi  quafi  refo'uti,huc  atciue  iliuc  mouetin.Fc- 
rcque  tertio  vel  quinco  die  deWitHTi  accedit .  Mulrorum 
eciam  nerui  diftenduntur.  Anre  m*rtem  aurem  pleriqut? 
fafcias  quibus  caput  deligatum  eitlacerant ,  ac  nudum 
vulnus  frigori  obiiciunc. 

Signa  percuffi  ffotriachi. 
•  Vbi  ftomachus  aute  percuffus  eft,fingultus&  bilisvo- 
mitus  infequitur.Siquid  cibi  vel  porionis  afiumptum  eft, 
id  redditur  cito.  Venarum  motus  elanguefcunt,  fudores 
tenues  onuntur,per  quos  extrema:  partes  frigefcunc. 
Signa  ieiuni  inceftini,&  vencnculi  vulnerati, 
&  aliorum  inceftinorum. 
Communes  vero  leiuni  inteftim,&  ventriculi  vulne- 
rati  nocarfuntmamcibus  &  potio  per  vulnusexeunr,pra:- 
cordia  mdurefcunt ,  nonnunquam  bihs  per  os  redditur. 
Inteftinotanctimfedesinferioreft.  Cartera  inteftina  i£ta 
velftercus  vel^dorem  eius  exhibent. 

Sign.-  percuffa?  medulla:  qua:in  fpina  eft. 
Medulla  ve*o  quar  in  fpina  eft  difcuffa.nerui  refoluun- 
tur  aut  diftenduntur ,  fenfus  intercidit :  interpofico  cem- 
pore  aliquo  fine  voluntate  inferiores  partes  vel  femen, 
vel  vrinam,vele»iam  flercus  excernunr. 

Signa  fcpti  tranfuerfi  percuffi. 
Atfifeptum  tranfuerfum  percuflum  eft,  prarcordia 
furfum  contrahuntur,  fpina  dolet,  fpiricus  rarus  eft,  fan- 
guis  fpumans  fercur. 

Signa  vefica:  vulnerata:. 
Vefica  verb  vulnerata.dolent  inguina:quod  fuper  pu- 
bem  eft,intenditur:pro  vrina  fanguis,aut  ex  ipfo  vulnere 
vrina  defccdit,ftomachus  afficitur.  Icaque aut  bilem  vo- 
munt,aut  fingultiunc,frigus,&  ex  eo.mors  fequicur. 

De  fanguine,&fanie,&pure,&  eorum  fpecie- 
bus,quando  meliora  deceriorave  fint. 
His  cognitis,eciam  nunc  quardam  alia  nofcenda  funt, 
ad  omnia  vulnera  vlceraq;  de  quibus  diduri  fumus  per- 
tinentia.Ex  his  autcm  exit  fanguis,fanies,pus.Sanguis  o- 
mnibus  notuseft :  fanies  eft  tenuiorhoc,  varie  craffa& 
glutinofa,  &  colorata.  Pus  craffiffimu  albidiffimiimquc, 
glucinollus  &  fanguine  &  fanie .  Exit  autcm  fanguis  ex 
vulnere  recenti  aut  lam  fanefcente.Sanies  cft  inter  vtrun- 
que  tempus :  pus  ex  vlcereiam  adfanitatem  fpedante. 
Rurfus&fanics  &pusquafdam  fpecies  Gra:cis  Kiomini- 
bus  diftindtas  habent .  F.ft  enim  quardam  fanies  qua:  vel 
\yif  velmeliceria  nominatur  .-eftpus  quod  iiatu-Jlc  ap- 
pellatur.  l%>>?  tenuis,  fubalbidus  ex  malo  vlcerc  cxit,  ma- 
ximeque  vbi  neruo  la?fo  infiammatio  fequuta  eft:  meli- 
ceria  craffior &glutinofior,fubalbida,meIIiquealbo  fub- 
fimihs  fertur .  Ha:c  quoque  ex  malis  vlceribus ,  vbi  nerui 
circa  articulos  la:fi  funt,&  inter  ha:c  loca,maxime  ex  ge- 
nibus.EAa^cocAf  tenue,fubalbidum,quafi  vndlu  colore  at- 
que  pinguitudine,oleo  albo  n5  diflimilc,  apparec  m  ma- 
gnis  vlccribusfanefcentibus.  Malusautem  eftfanguisni- 
mium,aut  tenuis,autcraffus,  colore  vel  liuidus,vel  niger, 
aut  pituita  mixtus,aut  varius.  Optim9  calidus,rubes,  mo- 
dice  craffus,non  glutinofus.Itaque  protinus  eius  \  ulneris 
expcdita  magis  curatio  eft  ex  quo  fanguis  bonus  fluxic 

EEf.i. 


hismaioreft    x  quibus  melioris 
niuc.Sanies  igitftr  maia  eft,multa, 
lut  palhda,  aui  nigra,  autglutinofa, 
uar&ipfum  vk  s;&  iunctam  eicu- 
n  multa,mod..  >crafla,  fubrubicu- 
I  tc :ta  peioreiijbultus,craffus,fub- 
jgiutinoi  :  -i  'er,  calidus,  mali  o- 
'  albidus  qjj&f  xtera  omnia  con- 
eliceria-aVfrem  mala  eft  multa, 
:  renuio*,     minus  copiofa  eft. 
e'f.$edid  q  oque  peiuseft  mul- 
i  irae  fi  ab  inicio  tale  eft.  Itcm- 
i  liuidum,  fi  fa.culc- 
:.,     li  camen  locus  hunc 
0  .    nis  eft,  quo  craffius, 
uc  eft,fi  n.hiloler,lisquale  elh 
kndgiTtudini  vulneris  cktem- 
;Sfc>".    t>.us  nondum  lolutis  in- 
SKfercur .  Elajodes  quoque  pe- 
e,  quo  minus  etiam  quo- 


99 

Itemque  pd|L 
gen^ns  quarq^ 
nimis  tcnuiS; 
aut  mali  oa.o 
tem  erodU 
da,aut  fuE 
liuidus-, 
doiis.  Tof 
tranapriof 
&  percraffaj 
pusinterl 
tum,  tenue,  dil  i? 
quelicolorefwtoi 
tum  eft  :prxter  '«acs< 
odorem  excitar .  N% 
quo  albidias,iterr.S 
modo  camen  couCi 
pori  debec.  nam  p!u 
flammacionibus  nt 
ius  eft  mulcuin,  &p; 
que  idipfum  pingw       >:  ehuseft. 

Cuutio  aducilu^  profulionem  fan- 
guinlfs  in  vulr.eribus- 
Quibus  exploracis  ,  vbt  aliquis  ictus  eft  qui  feruari 
porcft ,  protinus  profpicienda  duo  funt ,  ne  fanguinis  fit 
profuiio.neve  inflammario  incerimar.Si  profufionem  ti- 
memus,  quod  exledevulneris&magriicudine  eius,&ex 
impecu  ruencis  fanguinis  intclligj  poceft,  liccis  Iinamen- 
tis  vulnus  implendum  eft,  lupraque  iroponenda  fpongia 
ex  aqua  fngida  expreffa,ac  manu  fuper  comprimenda:  li 
parum  fic  fanguis  conquielcic,  ftpius  hnamenta  mutan-  jj 
da  lunt-  Ec  fi  iicca  parura  valencaceco  madefacieda  funt. 
id  vehemens  ad  ianguinem  fuppvimendum  cft .  Ideoque 
quidam  id  vulneri  infunduc .Sed  alius  rurlus  mecus  fub- 
eft,  ne  nimis  valenteribi  retcnta  maceria.magna  inflam- 
mationem  pofte:  moueat .  Qua:  resefficicvc  nequero- 
dencibus  medicamenris ,  neque  adurencibus,  &  ob  idi- 
plum  inducentibus  cruftam,  fit  vtendum,  quanuis  plera- 
que  ex  his  fanguinem  fuppi  imunr :  led  fi  femel  ad  ea  de- 
curritur ,  poriusquaimirius  idcm  efficiunt .  Quoi  fi  illa 
quoque  prorluuio  vincuncur ,  venx  quaj  fanguinem  fun-  g 
dunc  apprehendendx ,  circaque  id  quod  icrum  eft,  duo- 
b  js  locis  deiigandx  ,  incercidendique  funr,  vt  &  in  fe  i- 
pfr  coeanc,  &  nihilominus  ora  prarclufa  habeant :  vbi  ne 
id  quidem  res  pancur ,  poflunr  ferro  candenci  aduri .  Sed 
cciam  facis  multo  fanguine  effufoexeo  loco  quo  nequc 
neruus  neque  mufculus  eft,  vt  puta  in  fronce  vel  fuperio- 
re  capitis  parte,  commodilTnruim  tamen  cft  cucurbitu- 
lam  admouere  a  diuerfa  parte ,  vtilluc  fanguinis  curfus 
reuocetur. 

Curationes  aduerfus  vulnerum  inflammationem.  p 
Etaduerfus  profulionem  quidem  in  his  auxilium 
cft:aduerfus  inflammationem  autemin  ipfofanguinis 
curfu,  eatimeri  poffunt,  vbilsfum  eftvelos,  vel  neruus, 
vel  circilago,  vel  mufculus:  auc  vbi  parum  languinis  pro 
modo  vulneris  fluxic.Ergo  quocies  quid  cale  eric.  fangui- 
nem  maturc  fupprimere  non  oporcebic  ,fed  pati  fluere, 
cum  rucum  erit:adeo  vt  fi  parum  fluxiffe  videbitur,mit- 
tiquoque  ex  brachio  debeac,vcique  li  corpusiuuenile,& 
robuftum  ,  &  exerciracum  eft :  mulcoque  magis  fi  id  vul- 
nus  ebnecas  prarceflic.  Qucd  li  mufculus  Uefus  videbicur,  G 
prxcidendus  erir.nam  percufliis  mortiferuseft;pra.cifus 
lanitacem  recipit. 

De  glucinacione  vulnerum. 
Sanguineaucem  vel  fuppreiro,fi  nimius  erumpic:vel 
cxhaufto  ,fi  per  fe  parum  fluxit ,  longe  optimum  eft  vul- 
nus  glutinari.  Potcft  autem  id  vel  quod  in  cute  vel  etiam 
in  carne  eft,  fi  nihil  ei  przterea  mali  accedit .  Poteft  caro 
alia  parte  dependens,  aha  inhxrcns ,  fi  tamen  etiamnum 
integra  eft,  &  coniunctione  corporis  fouetur.  In  his  vero 
qua:  glutinantur  duplcx  curatio  eft.  nam  C  plaga  in  mol- 
li  parte  fuidcber,maximcque  fi  difciffa  auris  ima  eft,  vel 
imus  nafus,vel  frons,vel  bucca,vel  palpebra,vel  labrum, 
v-cl  circa  guttur  cutis  vel  venter  .  Si  vero  in  carne  vulnus 


R  E  L  1 1  C  O  ll  N.    C  E  L  S  I 

A 


IGO 


eft,hiatque,neque  in  vnum  oiaificilc  attrahuntur,  futura 
quidem  aliena  cft:imponcnda:vcr6  hbuljc  [uiu{dy ^.^i 
Gi  aci  nominant )  qua:  oras  paulum  tamen  contrahunt, 
quominus  lata  poftea  cicacrixfit .  Ex  his  autcm  coliigi 
poteft,  id  quoquc  quod  alia  patce  depcndens ,  aha  inha:- 
rebic,  fi  ahenacum  adhuc  no  cft,fucuram,  an  fibulam  po- 
ftulet .  Ex  quibus  neutra  ar.tc  debet  imponi  quam  intus 
vulnus  purgatum  eft  ,  nequid  tbi  concreti  fanguinis  rc- 
linquatur.Id  enim  &  in  pus  vercitur;&  inflammationem 
mouer,&  glutinari  vulnus  prohibet.  Nf  linamccum  qui- 
dcm  quodfupprimendifanguinis  caufa  indi.um  cft,  in- 
ibi  relinquendum  eft.  nam  ldquoque  inflammat.  Com- 
prehendi  vero  lutura  vel  fibula  non  cutem  tantum/ed  a- 
liquid  e:iam  cxcarncvbi  fubcrit  ha?c,oportebit,qu6  va- 
lentius  hxreat,  neque  cutem  abrumpat.  Vtraque  optiraa 
eft  ex  acia  molli  non  nimis  torta ,  quo  mitms  corpori  in- 
fldat.  Vtraque  neque  nimisrara ,  neque  nimis  crebra  in- 
iicienda  eft;fi  nirois  rara  cft.non  continct:li  nimiscrcbra 
cftjveh^menrcr  afficir:quia  quo  frpius  acus  corpus  cranf- 
iuit,quoque  plura  locainiecTtum  vinculu  morder,  eo  ma- 
iores  inflammationes  oriuntur,  magifque  arftate .  Neutra 
etiam  vim  vllam  defiderat:fed  eatenus  vcilis  eft  qua  cucis 
ducencem,quafifua  fponce  fubfequitur.Fere  tamen  fibu- 
la.  latius  vulnus  elle  patiuntur.  Sutura  oras  iungic,oua;  ne 
ipfa;  quidem  inter  fe  contingere  ex  toto  dcbct,  v  t  iiquii 
intus  humoris  concrcuerit ,  lit  qua  emanet .  Siquod  vul- 
nus  neutru  horum  recipit,id  tamen  purgari  debet,  dcin- 
de  omni  vulneri  primo  imponenda  eft  fpongia  cx  accto 
exprefla:  li  fuftinei  e  aliquis  aceti  vim  non  poteft,  vino  v- 
tendum  eft  .  Leuis  plaga  iuuatur  etiamfi  cx  aqua  frigida 
expretTa  fpongia  imponicur.  Scd  ea  quocunque  modo 
impofica  eft.dum  madet  prodeft:itaquc  vc  inarefcat/non 
eft  committendum  .  licetque  fine  peregrinis,  &  conqui- 
fitis,  &  compofitis  medicamentis  vulnus  curare  .  Sed  £1- 
quishuicparum  confidit,imponcre  medicamcntum  de- 
bet  ouod  fine  feuo  compofitum  fit  ex  iis  quar  cruetis  vul- 
nenbus  apra  efle  propofui:  maximcque  fi  caro  eft,barba- 
rum:  fi  nerui,  vel  cartilago  ,  vel  aliquid  ex  eminentibus, 
quales  aures  vel  labra  funt,  Polybii  fphragidem.  Alrxan- 
drinum  quoqueviiide  neruis  idoneum  eft,  eminctibuf- 
que  partibus  ea  quam  Grxci  !>d-7nt:ruj  vocat.SoIet  etiam 
colhlo  corpore  cxiguaparte  findi  cutis.  Quod  vbi  inci- 
dit,  nonalienum  eft  fcalpello  latius  aperire  ,nifi  mufculi 
ncruique  iuxta  fint,quos  incidi  no  expedic .  Vbi  fatis  di- 
ductum  eft ,  medicamenrum  imponendum  eft .  Acfiid 
quodcollifum  eft,quanuisparumdiduc"rum  eft,Iariusta- 
raeii  aperiri  propter  neruos  auc  mufculos  non  Iicer,adht- 
benda  lunt  ea  qua:  humorem  leniterextrahar,  pra:cipue- 
queex  iis  ld  quod  rhypodes  vocari  propofui.  Non  aiie- 
num  eft,eriam  vbicunque  vulnus graue eft  impofirum, 
quo  id  iuuecur,infuper  circundare  lanarn  fuccida  ex  ace- 
to  8c oleo:  vel  cataplafma,fi  mollis  is  locus  eft,  quod  leni- 
ter  reprimat:fi  neruofus  autmufculofus,quod  emolliau 
Quomodo  vulnusligari  conucniat. 
Fafcia  vero  ad  vuluus  deligandum  ,  lintea  aptiflima: 
eft,  eaque  lata  effe  debet,vt  femel  iniecta  non  vulnus  tanJ 
tiim  ,  ied  paulum  vcrinque  cciam  oras  eius  comprehen- 
dac.Si  ab  alcera  parre  caro  magis  receflir,ab  ea  melius  ar- 
trahirur :  fisque  ab  vtraque ,  tranfuerfa  comprchendere 
oras  debet.autfiidvulnerisrationcn  patirur,  mcdiapri- 
mum  iniicienda  eft,  vttum  invtranque  parrcmduca- 
tur:fic  autem  deliganda  eft  vt  &  contineat,  neque  aftrin- 
gar.  Quod  non  cotinetur,clabitur :  quod  nimis  aftrictun» 
cft,cancro  pcriclitatur.  Hyeme  farpius  fafcia  circuire  de- 
bet ,  xftate  quoties  neceflc  cft,  tum  excrema  pars  eius  in- 
ferionbus  acu  aflucnda  cft.nam  nodus  vulnus  la.dic,niii 
camen  longe  eft.  Ulo  neminem  decipi  decec,vcpropnam 
vifcerum  curationcm  requirat :  de  quibus  fupra  pofui. 
nam  plaga  ipfacuranda  extrinfecus  velfutura  vel  alio 
medicma:  genere  eft.  In  vifceribus  nihil  mouendum  eft, 
nili  aut  fiquid  ex  iocinorc,  aut  liene  ,  aut  pulmone  dun- 
taxatextremo  depcdcat.prxcidatur.  Alioquin  vulnusin- 
terius.ea  vic~his  ratio,  eaquemedicamentafanabuntqua: 
cuiquc  vifceri  conuenire  fuperiorehbropropofui. 


IOI 


DEREMEDICA  LlE. 


Dc  ratione  victus,&  notis  vulnerum  cu- 
rationibufque  eorum. 
His  itaque  primo  die  ordinatis,  homo  in  le&o  collo- 
candus  eft  ,  ifque  fi  graue  vulnus  eft  ,  abftinere  quantum 
vires  patiuntur.ante  infiamationem  a  cibo  debet:  bibere 
donecfitim  finiat,aquam  calidam:  velfi  a:ftaseft,neque 
febris,neque  dolor  eft,eriam  frigidam.  Adeo  tame  nihil 
perpetuum  eft:  fed  femper  pro  viribus  corporis  xftiman- 
dum,vt  imbecillitas  eti^m  cibu  protinusfacere  neceffa-. 
rium  pofllt,  tenuem  fcilicet  &  exiguum,  qui  tatum  fufti- 
rieat.  Multique  etiam  ex  profluuio  fanguinis  inrermone- 
tes.ante  vllam  curationem  vino  reficicdi  funr,quod  alio- 
qui  inimiciffimum  vulneri  eft.  Nimisverb  intumefcere 
vulnus,periculofum:nihil  intumefcere,periculofiflimum 
eft.lllud  indicium  eft  magna:  inflammationis,hoc  emor- 
tui  corporis.Protinulque,ii  mens  homini  cofiftit,fi  nulla 
febris  accellit ,  lcire  licet  mature  vulnus  fanum  fore .  Ac 
ne  febris  quidc  terrere  deber,  fi  in  magno  vulnere  duni 
inflatio  eft,permanet.  Illa  perniciofa  eft  qua:  vel  leui  vul- 
neri  fuperuenit,  vel  vltra  tempus  inflamraationis  durat, 
veldelirium  mouet,  vel  fi  neruorum  rigor  aut  diftentio 
qua:  ex  vulnere  orta  eft,  eam  non  finit.  Vomitus  quoque 
biliofus  non  voluntarius.vel  protinus  vtpercufliis  eftalU 
quis,vcl  dum  inflammatio  manet,malum  fignii  eft  in  his 
dutaxat  quorum  vcl  nerui,  vel  etiam  neruoii  Ioci  vulne- 
rati  funt .  Sponte  tamen  vomere  non  alienu  eft,  prscipue 
iis  quibusin  confuetudine  fuit:  fed  nequeprotinuspoft 
cibumjneque  iam  inflamatione  orta,  neque  quu  in  fupe- 
rioribus  partib9plaga  eft.Bidub  fic  vulnere  habito,tertio 
die  id  aperiendum,  detergcdaque  fanies ex  aqua  frigida 
eft,eade'mque  rurfus  iniicieda  funt:quinto  iam  die  quan- 
ta  inflamatio  futura  eft,  fe  oftendir.  Quo  die  rurfus  dete- 
€to  vulnere  confidcrandus color  eft .  Quod  fi  liuidus,  aut 
pallidus,aut  varius,aut  niger  eft,fcire licet  malum  vulnus 
effeudquequandocunqueanimaduerfum  eft,  terrere  nos 
poteft.Album,aut  rubicudum  effe  vlcus,commodiffimii 
eftutem  cutisduia,craffa,dolens,periculum  oftendit.Bo- 
na  fign?.  funt  vbi  ha:c  fine  dolore  tenuis&mollis  eft.Sed 
fi  glutinatur  vulnus.aut  lcuiter  intumuit,eade  funt  impo- 
nenda  qui  primo  fuerut.fi  grauis  inflammatio  eft,nequc 
glutinandi  fpes  eft,eaque  pus  moueat,  aqua:  quoque  cali- 
dz  neceflarius  vfus  eft,  vt  &  materia  digerat,&  duritiam 
emoIIiat,&  pus  citet.Ea  fic  teperanda  eft  vt  &  manu  con- 
tingenti  iocundafit :  vfque  eo  adhibenda  donec  aliquid 
ex  rumoreminuiffe,  coloremq;  vlceri  magisnaturalem 
reddidiffe  videatur,  maximeque  figrande  vulnuseft  te- 
trapharmacum:fi  in  articulis,digitis,  locis  cartilaginofisj 
rhypodes.Poftid  fomenrum,fi  lata  plaga  no  patet.impo- 
ni  protinus  emplaftrum  debet,  &fi  latius  hiat,  illud  em- 
plaftrum  liquari  ex  inno  vngueto  oportet:  eoque  illita  li- 
namenta  difponi  per  plagam,  deinde  emplaftrum  fupra 
dari,  &fuperid  fuccidam  lanam,  minufque  etiam  quam 
primb  fafcia:  aftringenda:  funt. 

Curationes  proprix  articulorum. 
Proprie  quxdam  in  articulis  vifenda  funt,in  quibus  fi 
przcifi  nerui  funt  qui  continebat,debilitas  eius  partis  fe- 
quitur.Si  id  dubium  eft,&  ex  acuto  telo  plaga  eft,  ea  traf- 
uerfa  commodior  eft:fi  retufo  & graui  eft,nullum  in  figu- 
ra  difcrimen  eft.  At  vifendum  eft  pus  fupra  articulum  an 
infra  nafcatur:fi  fub  eo  nafcitur,albumque  &  craffum  diu 
fertur,ncruupra?cifum  effe  credibilc  eft.  Magis  quoque, 
maiores  dolores  inflammationefque  quo  maturius  exci- 
tatsfunt.Quanuisautem  non  abfciffusneruus  eft,tamen 
fi  circa  tumor  durus  diu  permanet ,  neceffe  eft  &  diutur- 
num  vlcus  effc ,  &  fano  quoque  eo  tumorem  pcrmanere, 
futuriimque  eft  vttardc  membrum  id  extendatur  vel  co- 
trahatur.Maior  tamen  in  extendcdo  mora  eft,  vbi  recur- 
uaco  articulo  curario  adhibita  eft.quamin  recuruado  eo 
quod  reftum  conunuerimus.Collocari  quoquemembru 
quod  di&um  eft  ratione  certa  debet.  fi  glutinandum  eft, 
vt  fuperius fit.  fi  in  inflammatione  eft,vt  in  neutram  par- 
tem  indinatum  fit  fi  iam  pus  profluit,vt  deuexum  fit.O- 
ptimum  etiam  medicamentum  quies  eft :  moueri  &  am- 
oulare,nifi  fanis,  alienum  eft.Minus  tamen  iis  cftpericu- 
lofum  qui  in  capite  vel  brachiis ,  quim  qui  in  inferiori- 


A  buspartibus  vulnetrtn 

uenit,femine,au:  cru  *^iut; 
cubabit,  tepidus  efl 
rum  vulnuspurun.  ( 
humidum  &  fordi 
tranfitus  effe  confi 
his  partibus  quxfljfc 
Vulnu$; 
Inflammau'#fic.. 
ptime  faciunt  tindta  ia  n 
plaftrum,vel  enneaphan 
veropurum  vlcuseft,qui 
cum  neque  humidum  e 
quod  non  naturaliter  fer 
humidum  eft,  quod  aut 
dum,aut  nigrum  eft,id 


B 


t)gr7  101 

'■-'■       -  ;•  .'-!'    .uio  con- 
vSftt'''-         -usin  quo 
,'«}*■•:'     *iedum  pa- 
;•£'■..     cft.  namid 
■  .;"*  ! .:      d  cancrum 
4;;:*.'v     .jhibetur,  ted 

Ji: 

a3iim  eft  Id  o- 
^apraque  id  em- 
Tum  demum 
in-ium  neque  fic- 
^KunqueTenfu  carer, 
tmiuni  autaridu  aut 
vh  albidum,  aut  liui* 
•ft. 

Quomodo  virlau^qmpiendum  fit. 
Purgato.fequitur  vt  impleatur,  iamquecalida  aqua 
eatenus  neceffaria  eft  vt  fanics  remoueatur.  Lanx  fucci- 
C  dx  fuperuacuus  vfus  eft.Lota  melius  circundatur.  Ad  im- 
plendum  autem  vulnus  proficiunt  quidem  etiammedi- 
camenta  aliqua  .  Itaque  ea  adhiberi  non alienum  eft,vt 
butyrum  cum  rofa  ,  exigua  mellis  parte,  aut  cum  eadem 
parte  ,  aut  cum  eadem  rofa  tetrapharmacum  ,  aut  ex  rofa 
linamenta:plus  tamen  proficit  balneum  rarum.  Cibi  bo- 
ni  Cucci ,  vitatis  omnibus  acribus ,  fed  iam  plenionbus. 
nam  &  auis,  &  venatio,  &  fuilla  ehxa  dari  poteft.  Vinum 
omnibus  dum  febris,dum  inflammatio  eft,  ahenum  cft. 
Itemque  vfque  ad  cicatricem,fi  nerui  mufculive  vulnera- 
D  ti  funt ,  etiamii  alte  caro,aut  fi  plaga  in  fumma  cutege- 
neris  tutioriseft,  poteft  non  peruetus,  modice  tamen  da- 
tum ,  ad  implendum  qucquc  proficere.  Siquid  mollien- 
dum  eft  quodin  neruofis  locis  mufculofifque  neceffa- 
rium  eft,  cerato  quoquefuper  vulnus  vtendum  eft.  At  il 
caro  fupercreuit ,  modice  reprimit  ficcum  Linamentum, 
vehementius fquama  «eris :  fi  pus  eft  quod  tolli opus  eft, 
adhibenda  funt  etiamnum  vehementiora ,  qux  corpus 
exedant.  Cicctricempoft  omnia  hiccommode  inducir, 
lycium  ex  paffo  aut  lacie  dilutum,vel  etiam  per  fe  impo- 
E   fitum  ficcumlinamentum. 

De  vlceribus  qus  extrinfecus  per  vulnera  in- 

eidunt,curationibufque  eorum. 
Hicordo  felicis  curationis  eft:  fed  qua:dam  tamen 
pcriculofa  incidere  confuerunt .  Interdum  enim  vetuflas 
vlcusoccupat,inducitiirque  ei  callus,  &circum'ora:craf- 
f«e  liuent,  poftqusquicquid  medicamentorum  ingeri- 
tur ,  parum  proficit :  quod  fere  ncgligenter  curato  vlceri 
fuperuenit:interdum  vel  ex  nimia  inflammatione,vel  ob 
xftus  immodicos ,  vel  ob  nimia  frigora  ,  vel  quia  nimis 
F  vulnus  aftridium  eft , vcl  quia  corpus  autfenile  ,  autmali 
habitus  eft,  cancer  occupat.  Id  genus  a  Gncis  didudlum 
in  fpecies  eft.noftris  vocabulis  oo  eft.Omnis  autem  can- 
ccr  non  foliim  id  corrumpit  quod  occupauit ,  fed  etiam 
ferpit,  deinde  aliis  aliifque  fignis  decernitur.  Nam  modo 
fuper  inflammationem  rubor  vlcusambit,ifquecum  do- 
lorc  procedit:  (ipuanrtAai  Grxci  nominat)modb  vlcus  ni- 
grum  eft,quia  caro  eius  corrupta  eft:  idque  vehementius 
etiam  putrefcendointenditur.Vbi  vulnus  humidum  eft, 
&  ex  nigro  vlcere  humor  pallidus  fertur,  malique  odoris 
G  eft,  caruncula:  corrupta: ,  interdum  etiam  nerui  ac  mem- 
brana:  refoluuntur ,  fpecilliimque  demiffum  defccdit  auc 
in  latus,  aut  deorfum  ,  eoque  vitio  nonnunquam  os  quo- 
que  afficitur .  Modo  oritur  ea  quam  Gneci  yetF^fenveu  ap- 
pellat:priores  in  qualibet parte  corporis fiur.  Hxcin  pro- 
minentibus  membris,  id  eft  inter  vngues  &alas,  velin- 
guina,  fereque  in  fenibus  veliis  quorum  corpus  malt 
habituscft.CaroinvIcerevelnigra  velliuida eft,  fedfic- 
ca  &arida,proximaquecutisplerunquefubnigris  puftu- 
lis  impletur,  deinde  ci  proxima  vel  pallida  vcl  liuida,  fe- 
H  reque  rugofa  fine  fenfu  eft.  Vlterior  in  infllmarionc  cft, 
omniaque  ea  fimul  fcrpunt ;  vlcus  in  loeum  puftulofum? 
puftulac,  in  eum  qui  palletautliuet:  pallor  autliuor, in  id 
quodinflammatu  eft:  inflammatio,inid  quod  iotegrum 
eft,trafit.Inter  ha:c  deinde  febris  acuta  oritur,  ingenfque 
litis ,  quibufdam  etiam  delirium  accedir.  Aliiquanuis 

EEcii. 


¥0$ 

menris  fuarc^mf 
fusfuosore  cpl 
fpirirus  ipfe-o  i 
cipitcuratidjl 
plurimique  f 

Acpejj, 
tem  vlcus  fcV 
ora:,&quicq  ' 
ricula  mcus  ef. 
denda  :  deindefyL1  '» 'j1 
eft,eadera  curati*. 
bus  expofua  eft.S' 
nareid  empUGrui 
eo  exefum  eft,id  q 

c-  '-_■  '•■■ 

Id-autein  qu. 
vulneri  fuperuenit- .  Igjl 
atque  interdum  p^-r. 
ceruices  aut  caput  coSF 
fan.guinem  mittere,  d 
&  refngerantia ,  rriaxi 
cimoliam  cretam  aqua 


LIICORN.  CELSI 


104 


iendo  t.  :  ien  vix  fen-  A  proficere ,  ac  nihilominus  ferperc  hiscancer  .Inter  qua; 
itafhii  ftom  /. Uus :  fit  fcedi       mifcrum<fed  vnicum)auxilium  eft,vtc;etera parscorpo- 

ris  tura  iit,  membrumquod  paulatim  cmoritur  aLfcin- 


D  niriuro  eius.qui  cm  mali  re- 
ropenii  snfcdi  .  fanabileeft, 
i'u  loreinoriuntur. 

fa.io  vlceris. 

erum  harc  I  mt .  Vetus  au- 
tuui  eft  1  txcsdendique  eius 
i.  ft>uet,arc:ue  mcidendum. Si  va- 
y  .„-1  prohibet ,  ea  quoque  exci- 
»  miffus,  nouatumque  vulnus 
I  aquarin  -ecentibus  vulneri- 
b  aliquis  vt:  nonvult, poteftfa- 
ladario  ht,  & quu  vicus  fub 
•^Tjx  ind-citur. 

rum. 

^Hpas  vocari  dixi ,  non  fohim 
^^■bo,-  quoqueorin  confueuu, 
.  uus  affcrt,  vtique  li  circa 
I  ^portct,  fi  vires  patiuntur, 
B  urjponere  fimul  reprimentia 
ue  cerulTam  folani  fucco  ,  aut 
luiali  exceptam  ,  aut  ex  eadem 
aqua  fybacTam'farinam,cuprefib  adiecTa,  aut,fi  tenerius 
corpus  eft,  lenticulam.  Quicquid  lmpofitum  eft,beti  fo- 
lio  contegedum.eft,&fupcrlinreolumfrigidaaqua  ma- 
dens  imponendum.  Si  per  fe  refrigerantia  parum  prode- 
lunt,  mifcenda  erunt  hoc  modo,  fulphuns  P.  1.  #.  ceruf- 
{■£  &  croci,  iingulorum  P-  x  x.  *.  eaque  cum  vino  con- 


dere  .Hx  grauiffimorum  vulnerum  curationes  funt.  Scd 
ne  llla  quidem  negligenda,  vbi  integra  cute  interior  pars 
collifa  eft,aut  vbi  derafum  attritiimve  aliquid  eft.aut  v  Li 
furculus  corpori  infixus  eft,aut  v  bi  tenue  fed  altum  vul- 
nus  infedit .  In  primo  cafu  commodnTimum  eft  malico- 
rium  ex  vinocoqucre,  interiorcmque  eius  partem  con- 
B  terere  ,  &  cerato  mifcere  ex  rofa  faclo ,  idque  fupponere: 
deinde  vbi  cutis  ipfa  cxafperata  eft,  inducere  lene  medi- 
camentum,quale  n-m^t.  eft.  Derafo  verb  detritbque  im- 
ponedum  tft  emplaftrum  tetrapharmacum  ,  minuenduf- 
que  cibus ,  &  vinum  fubtrahendum  .  Neque  id,quia  non 
habcbit  altiores  i&us,  contemnendum  erit :  fiquidem  ex 
eiufmodi  cafibus  farpe  cancri  fiunt-Qubd  fi  leuiusid  erit, 
&  in  parte  exigua ,  contenti  effc  poterimus  eodem  leni 
medicamento.  Surculum  vcrr/fi  fieri  poteft)  oportet  vel 
manu.vel  etiam  ferramento  eiicere:  fi  vcl  prarfradTus  eft, 
C  vel  altius  defcendit  quam  vt  ita  fieri  poiTit,  medicamen- 
to euocandus  eft  .  Optime  autem  educit  fuperimpofita  a- 
rundinis  radix,  fi  tenera  eft,protinus  contritarfi  iam  du- 
rior,  antt  in  mulfo  decodTa:  cuifempermeladiicicndum 
eft,aut  ariftolochia  cum  eodem  melle .  Peflima  ex  furcu- 
lis  arundo  eft,quia  afpera  eft:eademque  offenfa  etiam  in 
filice  eft.Sed  vfu  cognitum  eft,  vtraque  aduerfus  jlterara 
medicamentum  efle ,  fi  contrita  fuperimpofita  eft .  Facit 
autemidem  in  omnibus  furculis ,  quodcunque  mcdica- 
mentum  extrahendi  vim  habet.  Idem  altistenuibufque 
terenda  funt,  &  id  his  illinendum:  autfidurior  locus  eft,  D  vulneribus  apciflimum  cft.  Priori  rei  Philocratis ,  huic 


folani  folia contrita ,  fuillx  adipi  mifcenda  funt ,  &illita 
linteolo  fuperimicicda.At  li  nigrities  eft,neque  dum  fer- 
pit,  imponcnda  funt  qux  carnem  putrem  lenius  exedant: 
repurgatumquc  vlcus  fic.vt  cartera  nutriendum  eft.  St 
magis  putre'  eft,iamque  procedit  ac  ferpit,  opus  eft  vehe- 
mentiuscrodentibus  :iine  hxcquidem  euincunt,  aduri 
locus  debet,donec  ex  eo  nullus  humor  feratur.nam  quod 
fanum  eft ,  ficcum  eft  quum  aduritur.  Poft  vftionem  pu- 
tris  vlceris  fuperponenda  funt  quar  cruftas  a  vino  refol- 
uant :  cas  i^^tA  Gneci  vocant.  Vbi  exciderunt,  purgan- 
dum  vlcusmaximc  melle  &refinaeft  :  fed  aliisquoque 
purgari  poteft  quibus  purulenta  curatur,  eodemque  mo- 
do  ad  fanitatem  p.crducendum  eft.. 

Curatio  gangrarn^. 
Garfgrxnam  verb  ,  fi  nondum  planc  tenet ,  fed  ad- 
huc  incipit,curare  no  difficillirnum  eft,  vtique  in  corpo- 
re  iuuenili,&  magis  etil  fi  mufculi  integn  funt,  fi  nerui 
vella:finonfunt,  velleuiterauecti  funt,  neque  vllus  ma- 
gnus  articulus  niidatus  eft :  aut  carnis  in  eo  loco  paulum 
eft ,  idebque  ndn  multum  quod  putrefceret ,  fuit,  confi- 
fticque  eo  loco  vicium  :  quod  maxime  fieri  in  digito  po- 
tcft.  In  ciufmodi  cafu  pnmum  eft,  ii  vires  patiuntur,  fan- 
guinem  mittere  :  deinde  quicquid  aridum  eft  ,  &  inten- 
tionequadam  proximum  quoque  locum  male  habet,  vf- 
que  adfanum  corpusconciderc.Medicameuta  verb,dum 
malum  ferpit,  adhibenda  nulla  funt  qua:  pus  mouere  co- 
fuerunt,  idebque  ne  aqua  quidem  calida-Grauia  quoque, 
quanuis  reprimentia,  aliena  funt :  fed  iis  quamlcuiflimis 
opus  eft.  fuperque  ea  qux  inflammata  funt,  vtendum  eft 
refrigerantibus :  fi  nihilo  magis  malum  conftitit ,  vri  id 
quod  eftinrerinregrum  ac  vitiatamlocum  debet.Przci- 
pucque  inhoccafu  petendu  non  amedicamentisfolum, 
fed  etiam  a  vicTus  ratione  prxfidium  eft  .Nequecnim  id 
malum  nifi  corrupci  vitiofiquc  corporis  eft.  Ergo,primb, 
mfi  imbecillitas  prohibet,  abftinentia  vtendurru  deinde 
dandaqua?  per  cibum  potionemque  aluum ,  idebque  c- 
tiam  corpus  aftringant,fed  ea  leuia:  poftea  fi  vitium  con- 
ftitit,imponifupervulnus  eademdebent  qu*  in  putri 
vlcere  pra:fcripta  fuiit .  Ac  tum  quoque  pleniortbus  cibis 


Hecata;i  emplafti  um  maxime  cohuenit. 

Quomodo  cicatrix  vulneri  inducenda, 
purgandaquefit. 
Vbi  verb  in  quolibet  vulnerc  ventum  ad  inducen- 
dum  cicatncem  eft,quod  perpurgatis  iam  repletifque  vl- 
ceribus  neccffarium  cft  ,  primum  ex  aqua  frigida  lina» 
mentum.dum  caro  alitur,deinde  quum  iam  continenda 
eft,  ficcum  imponendum  eft ,  donec  cicatrix  inducatur: 
tum  deligari  fuper  album  plumbum  oportet  quo&re- 
primitur  cicatrix,  &  colorem  maximcfano  corpori  fimi- 
lem  accipit.  Idem  radixfylucftris  cucumeris  prxftat :  ide 
compofitio  quz  habet  elaterii  P.  1.  ¥r.  fpuma:  argenri 
P.  11.*.  vnguenti  pondo  mi.K.  qua:  excipiuntur  refi- 
na  terebinthina,  donec  emplaftri  craflitudo  ex  omnibus 
fiat.Ac  nigrasquoquecicatricesleniter  purgant  paribus 
portionibus  mixta,  a;rugo,  plumbum  elotum,  eademque 
rofa  co£ta,fiue  vngitur  cicatrix(quod  in  facie  fieri  poteft) 
fiueid  vtcmplaftrum  imponitur.-quodinaliis  ptrtibus 
commodius  eft.  At  fi  vcl  excreuit  cicatrix,  vel  concaua 
eft,ftultum  eft  decoris  caufa  rurfus  &  dolorem  &medici- 
nam  fuftinere :  alioqui  rcs  vtrique  fuccurri  patitur.  fiqui-' 
dem  vtraque  cicatrix  exulcerari  fcalpello  poteft .  Si  me- 
dicamcntum  aliquis  mauult,  idcm  efficiunt  compofitio- 
nes  ex  quae  corpus  exedunt.  Cute  exulcerata ,  fuper  emi- 
nentem  carnem  exedentia  medicamenta  coniicienda 
funt :  fupcr  concauam  implentia ,  donec  v  trunque  vku9 
fana? cuti  xquetur,&  rum  cicatrix  inducatur. 

De  vulneribus  quar  per  morfus  infcruntur,eo- 
riimque  curationibuj, 
'  Cap.  xxvii. 

Dlxi  deiisvulneribusqusmaximcper  tela  inferun^ 
tur:  fequirur  vt  de  iis  dicam  qux  morfu  fiunt ,  inter-} 
dum  hominis,intcrdum  fimi2,fiepe  canis,  nonnuquarn 
ferorum  animalium,  aut  ferpentium.  Omnis  autem  fera? 
morfus  habet  quoddam  virus .  Ttaque  fi  vehemcs  vulnus 
cft,cucurbitula  admouenda  eft :  fi  leuius.protinus  empla- 
ftrum  iniicicndum  ,  prascipucque  Diogefi  :  fi  id  non  ef?> 
quodlibet  ex  iis  qua:  aduerfus  morfus  propofui:  fi  ea  nora 
funt.viride  Alexandrinumdi  ne  id  quidem  eft,quodlibet 
vti  liccbitex  mediamateria  ,  fic  tamen  nonaifi  aluum  ^  non  pingue  cxiis  qua;  recentibus  vulneribus  accommo- 
corpufque  ficcanribus:aqua  verb  pluuiali  frigida:balneii  dantur.  Sal  quoque  his,  prxcipueque  ei  quod  canis  fecit, 
(nifi  iam  certa  fiducia  rcdditx  famtatiseft)  alienumeft:  medicamentum  eft:fimanus  vulneri  imponitur ,  fuper- 
fiquidem  emollitum  in  eo  vulnus.citb  rurfus  eodem  ma-  quc  id  duobus  digitis  verberatur,(exfaniat  enim)ac  falfa; 
lo  afficitur^olent  verononnunquamnihil  omnia  auxilia      menntm  quoquc  rccTc  fuper  id  vulnus  deligatur. 


igj  D  E    R  K    M  E  D  I 

Curatio  aduerfus  rabiofi  canis  morfum.  A 
Vtique  autemfirabiofus  canis  fuit,cucurbitula  vi- 
rus  eius  excrahendum  eft:  deinde  fi  locus  neque  neruofus 
neque  mufculofus  eft.vulnus  id  adurendum  eft:  fi  vri  no 
poceft,  fanguinem  homini  mitti  non  alienum  eft .  Tum 
vfto  quidem  vulneri  fuperimponenda  qui  csceris  vftis 
funt.  Ei  verb  quod  expertum  ignem  non  eft ,  ea  medica- 
menta  qux  vehemencer  exedut.Poftque  nullo  nouo  ma- 
gitterio,fed  iam  fuprapollto  vlcus  eritimplendum,  &ad 
fanitatem  perducedum.  Quidam  poft  rabiofi  canis  mor- 
fum  protinus  m  balneum  raittunt,ibique  patiuntur  defu-  B 
dare,dum  vires corporis  finunt  vlcere adaperto.quo ma- 
gis  ex  eo  quoque  virus  diftillet ,  deinde  multo  ,  meraco- 
que  vmo  excipiunt :  quod  omnibus  venenis  contrarium 
eft.idque  quum  ita  per  triduum  fafhim  eft,tutus  effe  ho- 
mo  a  periculo  videtur.Solet  autem  ex  eo  vulnere  vbi  pa- 
rum  occurfum  eft,aqu.e  timor  nafci^V^o^ofl/aM'  Gvxci  ap- 
pellant .  Miferrim-m  genus  morbi ,  in  quo  fimul  xger  & 
fiti  &  aqua;  metu  cruciatur :  quo  oppreflis  in  angufto fpes 
eft.  Sed  vnicum  tamen  remedium  eft ,  nec  opinantem  in 
pifcinam  non  ante  ei  prouifam  proiicere .  Etfi  natandi  Q 
fcientiam  hon  habet ,  modo  meifum  bibere  pati,  modo 
attollere.  Si  h.ibet,interdu  deprimere,  vt  inuitus  quoque 
aqua  fatietur  .  fic  enim  fimiil  &  fitis  &  aqua;  metus  tolli- 
tur.  Sed  aliud  periculum  excipit ,  ne  infirmum  corpus  in 
aqua  fi  i^ida  vexitum  ,  neruorum  diftentio  abfumat .  Id 
ne  incidat.a  pifcina  protinus  in  oleum  calidum  demittc- 
dus  eft.  Ancidotum  autem  ,  prarcipue  id  quod  primo  loco 
pofui:  vbi  ld  non  eft,  aliud,  fi  nondum  xger  aquam  hor- 
rer,potui  ex  aqua  dandum  eft,  &  fi  amaritudineotTendi- 
tur,  mel  adiiciendum  eft :  &fi  iam  is  morbus  occupauit,  D 
per  cacapotia  fumi  poteft. 

Curationes  communes  aduerftis  omnes 
morfus  ferpentium. 

Serpentium  quoque  morfus  non  nimium  diftantem 
euracioncm  deiulerant,quauis  in  ea  muhum  antiqui  va- 
riarunt ,  vt  in  fingula  genera  anguium  fingula  medcndi 
genera  prxciperent,atque  aliis  alia. Sed  in  omnibus  eadc 
maxtme  proficiut.Igitur  in  primis  fuper  vulnus  id  mem- 
brum-deligandum  eft,  non  tamen  nimium  vehementcr, 
netorpeat  dein  venenum  extrahendum  eft.Idcucurbitu-  £ 
Ia  optime  facit.  Neque  alienu  eft  ante  fcalpello  circa  vul- 
nus  incidercquo  plus  viciati  iam  fanguinis  extrahatur.Si 
cucurbicula  non  eft^quod  tamen  vix  incidere  poteft)tum 
quodlibet  fimile  vas,  quod  idem  potTit .  Si  ne  idquidcm 
cft,homo  adhibendus  efl  qui  vulnus  exugat.Neque  Her- 
cules  fcientiam  praxipu3m  habent  ii  qui  Pfylli  nomj- 
natu",fed  audaciam  vfu  lpfo  confirmatam.  Nam  venenfi 
ferpentis,vt  quxdam  etia  venatoria  venena  quibus  Galli 
prxcipue  vtunrur.non  guftu,fed  in  vtrlnere  noccnt.  Ideo- 
quecolubraipfa  tutb  eftur.i&useius  occidit,  &  fi  ftupete  p 
e  i  (quod  perquardam  medicameta  circulatores  faciunt) 
i'i  os  digitii  quis  indidit ,  ncque  percuffiis  eft,  nulla  in  ea 
faliua  noxaeft  Ergo  quifquis  exemplum  Pfylli  fequutus, 
id  vulnus  exuxerit ,  &  ipfe  tutus  erit,&  tutum  hominem 
prsftabit.  Illud  ne  intereat,  ante  debebit  attendere  ne- 
«jtiod  in  gingiuis  palatbve,  aliive  parte  oris  vlc9  habeat: 
poft  hxc  ishomo  lococalido  collocandus  eft,  fic  vt  id 
quod  perculTum  erit,  in  inferiorem  partem  inclinetur.Si 
neque  qtii  exugat,  neque  cucurbitula  eft,  forbere  oportet 
ius  anferinum  v.d  ouulum,vel  vitulinum,&  vomere.  Vi-  q 
uumautem  gallinaceum  puHum  per  medium  diuidere, 
&  procinus  calidum  fuper  vulnusimponere,fic  vtparsin- 
terior  corpori  iungatur.  Facicidetiam  hcedus  agnufve 
difciiTus,&calida  cius  caro  ftatim  fupervuln9  impofita. 
Ernp^aftra  quoque  qux  fupra  cornprehenfa  funt .  Aptifli- 
mumque  eft  vel  Ephefiu  ,  vel  id  quod  ei  fubiedJum  eft: 
pra:fenfque  in  aliquo  antidoto  prarfidium  eft. Sinid  non 
eft ,  neceffarium  eft  exforbere  potionem  meri  vini  cum 
pipcre,vel  quidlijbet  aliud  quo  calor  mouedus  eft,  nchu- 
morem  intus  coirc  patiatur .  nam  maxima  pars  vcncno-  H 
rum  frigorc  intcnmit .  Omnia  etiam  vrinam  mouentia, 
>quia  matcriam  extcnuant,vtilia  funt. 

Speciales  curationes  aduerfus  i&us  ferpentium, 
jfcprimbaduerfus.ictum  afpidjs. 


CA     LIB.    VI       'Wp  106 

Uxc  aduerfusomnesicrus    ;  ^uma'fUnt:  vfusta- 
men  ipfe  docuit,  eum  quem  afpi?  pafciSrt^  ^ettl  potius, 
bibere  debere.Quod  demoftralieo 
pueri,  qui  quu  ab  hac  ictus  elfet,^  p 
nus,  partim  ob  immodicos  asftus  fi 
ficcis  alium  humorem  nonreperi 
fecum  habebat,ebibit,&liberact 
quanuis  refrigerandi  vim  habet 
fipandi.  Qub  fit  vt  terra  refp 
vi  vertfimile  eft ,  fpiffefcent 
hominis  ab  eo  difcuti,&  fic  da 


fus  cuiufdam 
ottipfum  vuU 
eretur,  acloci? 
:n  quod  forte 
uoniam  id 
:  etiam  dif- 
ejJCadem  crgo 
is  luimorera 


bus,certa  qusdam 
pfc  pulcherrimu 
cum  vino  bibut: 
>er  vulnus  imponut: 
vulnus  fqffumjgant, 


Aduerfusi&un 
In  quibufdam  etiam  ali is  I 
auxilia  facis  nota  funt.  nam  fcot 
medicamcntum  eft.Quidam  jj 
quidam  eodem  modo  contri? 
quidam  fuper  prunam  eo  imr. 

vndique  vefte  circudata,ne  fsfumus  dilabatur,uim  car- 
bonem  eius fuper  vulnus  deligant.Bibere  autem  oportet 
herba;  folaris(qua  n'\ioT^07nov  Gxxci  vocat)feme, vel  cer- 
tc  folia  ex  vino.SupervuInus  yerb  etiarn  furfures  ex  *ee- 
to,  velruta  fyluaticareclc  imponitur,  vel  cum  melle  fa! 
toftus .  Cognoui  tamen  medicos  qtii  ah.fcorpione  iStis 
nihil  aliud  quam  ex  brachio  fanguinem  miferunt. 

Aduerfus  aranei  &  fcorpionis  iclum. 
Et  ad  fcorpionis  autem  &  ad  aranei  idum,allium  cum 
ruca  reclemifcecur,ex  oleoque  concritu  fuperimpdnitur. 
Aduerfus  ceraftis,&  dipfadis,&  hsmor- 
rhoidis  ictum. 
At  fi  ceraftes,  aut  dipfas.aut  hxmorrhois  percuflir, 
afphodeli,quod  >Egyptixfaba:magnitudinem  a:quet,a- 
refadum,in  duas  potiones  diuidendum  eft.fic  vt  ei  ruta: 
paulum  adiiciatur.  Trifolium  quoquc,  &menraftrum,& 
cum  acetopanaces  xque  proficiunt:  coftumque  &cafia, 
&  cinnamomum  recle  pcr  potionem  afliimuntur. 
Adaerfus  cherfydri  ictum,&  ceraftis. 
Aducrfus  cherfydri  vcrbiclum,panaces,aut  lafcrquotl 
fit  fcrupulorumP.  1 1.*.  vel  porri  fuccus  cuna  hemina, 
vini  fumendus  eli&  edendamulta  fatureia.Imponcdum 
autem  fuper  vulnusftercus  caprinum  ex  aceto  coclum, 
aut  ex  eodem  ordeacea  farina ,  aut  ruta,  vel  nepeta,  cum 
fale  contrita  melle  adieclo  .  Quod  in  eo  quoque  vulnexe 
quod  ceraftes  fecit,a:quc  valet. 

Aduerfus  phalangii  iclum. 
Vbi  verb  phalangium  nocuit,praeter  eam  curatio- 
nem  qua:  manu  redditur,  fxpe  homo  demittendus  in  fo- 
lium  eft  ,  dandufque  ei  myrrha:  &  vux  taminisparmo- 
dus  ex  paffi  hemina,velradicula;  femen,aut  lolii  radix  ex 
vino,  &  fuper  vulnus  furfurcs  ex  aceto  coQx ,  imperaa- 
ddmque  vt  is  conquiefcar. 

Aduerfus  iclus  Italorum  anguium  qui  minus 

terribiles  peregrinis  funt. 
Verum  ha;c  genera  ferpentium  &  peregrina ,  &  aii- 
quanto  magis  peftifera  fynt ,  maximeque  xftuofis  locis 
gignuntur.  Italia  ,  frigidiorefque  regiones  hac  quoaue 
parte  falubritatem  habent,qubd  minus  terribiles  angues 
edunt .  Aduerfus  quos  fatis  proficit  herba  bettonica ,  vel 
cantabrica,vel  centaurium,  vel  jcgrimonia,  vel  trixago, 
vel  perfonina,veI  marina:  paftinacx,  fingula:  bina;ve 
tritx,  &  cum  vinopotuidata;,  &  fuper  vulnus  impofita:. 
Illud  ignorari  non  oportet ,  omnis  ferpentis  ictum  &  ie- 
iuni,  &  ieiuno  magis  nocerc :  ideoque  perniciofiflimi 
funt  quum  incubant:vtiliflimumque  eft,vbi  ex  anguibus 
metuscft,noanteprogrediquam  quis  aliquid  aflumpfit. 
Remedium  generaleaduerfus  omnia  vencna  vel 
in  cibo,veIin  potione  affumpta. 
Non  tam  facile  his  opitulari  eft  qui  venenum ,  vel 
incibo ,  vel  in  potione  fumpferunt:  primum  ,  quia  non 
protinus  fentiunt,  vtab  anguei&i,  ita  ne  fu.ccurrere  qui- 
dcm  ftatim  fibipoflunt:deinde  quia  noxa  non  a  cutc,fed 
ab  interionbus  partibus  incipit .  Comodiifimum  eftta- 
mcn,  vbi  primtim  fenfit  aliquis,  protin9  oleo  multo  epo- 
to  vomcre:  deindc,  vbi  praecordia  exhaufit,  bibcre  antt 
dotumtfi  ld  non  cft,Yel  merum  vinum. 

EEe.iiii 


io7 


Specialia  re 


Sunt  tamen 
dam  venenajm 
quis  ebibir,pari 
adiecto  darijVe 

c-  -  JE 

Si  cicuta^- 
plurimum  ii\» 
pofteaque.  Ufe. 
Iidum  balneu; 
lefacientibus  '  ■ 

quodlib  _*ac 


•AVRELII  CORN 

fflfadtierfusquxdam  venena,5c  A 
au<:rfus  ca.ntharidas. 

edia  pi  opna  aduerfus  quz- 


C  E  L  S  I 


108 


e  leuiora.nam  li  cancharidas  ali- 
clecont.ji      1  galbano,  vino 
kbet. 
"uscicutani. 

eru  caliduni  cum  ruraquam- 
leinfc  is-  omere  cogendus: 
du.lfijnc  G  ebve  vacac.in  ca- 
j'i  noi^jfcvc  i' ,  vngendus  ex  ca-  B 
flana  eft. 
i> 

bibendum  eft,auc 


andis  ex  vino  con- 
:a  eft,  &  lac 


com. 


Si  cenr 
tritx,maxin 

Aduerlusiangu 
quc 

Si  fanguifuga  epota  eft ,  acetum  cum  fale  bibendum 
eft:fi  lac  intus  coiit,  aucpaflum,  aut  coagulum,  aut  cum 
aceco  lafer. 

Aduerfus  fungos  inutilcs. 
Si  tungos  inuciles  quis  aflumpferic,radicula  aut  epo- 
ta,  aut  cum  fale  &  aceto  edenda  eft .  Ipfi  verb  hi  &  fpecie 
quidem  difcerni  polTuntab  vtilibus ,  &  cochirx  genere 
idonei  rieri.  nam  fiue  ex  oleo  inferbuerunt,  fiue  piri  fur- 
culus  cum  hi;  inferbuit.omninoxa  vacant. 

Pe  aduftis  corporislocis.&quomodo 
curari  debeant. 
Aduftis  quoque  locis  extrinfecus  vis  inferturutaque 
fequi  videtur  vt  de  his  dicam.Hxc  autem  optime  curan- 
tur  foliis  aut  lilii,  aut  lingux  caninx  ,  aut  betx  in  vetere 
vino  oleoque  decoctis .  Quorum  quidhbet  protinus  im- 
pofitum,ad  famtatem  producit.Sed  diuidi  quoque  cura- 
tio  poteft  in  ea  qua:  mediocriter  exedentia  reprimentia- 
qucprimb&puftulas  prohibeat,  ckfummam  pelliculam 
exafperencdeinde  ea  qux  lema  ad  fanitatem  perducac.Ex 
prioribus  eft  lenticulx  cum  mclle  farina,v  cl  myrrha,  vel 
vino,  creta  cimolia  cii  thuris  cortice  corrica,&  aqua  coa- 
c~ta,acque  vbi  vfus  neceiliras  incidicaceco  diluta.Ex  infe- 
quentibus  quxlibec  lipara.  Sed  idonea  maximceft  quje 
vel  plumbi  reeementum  vel  vitellos  habec-Eft  etiam  illa 
aduftorum  curatio,dum  inflammacio  eft,impofitam  ha- 
bere  cum  melle  lenticuta.  Vbi  ea  decliriauit,farina  cu  ru- 
ta,  vel  porro  ,  vel  marrubio ,  donec  cruftx  cadanc.  Tum 
eruum  cum  melle,  auc  irim,  auc  refinam  cerebinchinam, 
donec  vlcus  purum  ficNouiflime  ficcum  linamentum. 

t)E    INTERIORIBVS    VLCERIBVJ    Q_V  AE 

aliqua  corporum  partecorrupca  uafcuncur, 
Cap.    x  x  v  1 1 1. 
Decarbunculo,&eius  curacione. 

AB  his  qux  excrinfecus  inciduc,  ad  ea  venicndum  eft 
quxinteriuscorrupta  aliqua  corporum  parte  nafcii- 
tur.Ex  quibus  non  aliud  carbunculo  peius  :eius  hx  nora? 
funr.  Rubor  eft,fuperque  eum  non  nimium  puftulx  emi- 
nent.maximenigrx,interdum  fubliuidx,  aucpallidx.  In 
iis  fanies  effe  videtur,  infri  color  niger  eft.Ipfum  corpus 
aridum,  &  durius  quam  naturaliter  oportec.  Circa  quem 
quafi  crufta  eft,  eaque  inflammacione  cingitur,  neque  in 
eo  loco leuari  cutis  ppteft ,  fed  inferiori  carni  quafi  affixa 
eft.Somnus  vrget,nonnunquam  horror,aut  fcbns  oritur, 
aut  vtrunque.Idque  vitium  fubtractis  quafi  quibufdam 
radicibus  ferpit,incerdu:n  celerius,inrcrdu  tardiui,fupra 
quoqueprocedes  inalbefcit,dein  liuidum  fit,  circumque 
exigur  puftulx oriuntur :  3c fi  circa  ftomachum  faucesve 
incidit,  fubitb  fpiritu  fxpe  elidit .  Nihil  melius  eft  quam 
prorinus  adurere  .  Neque  id  graue  eft.-  nam  non  fentit, 
quoniam  ea  caro  mortua  eft.  Finifque  adurendi  eft  dum 


tium  cft  ,  polTunt  fuccurrerc  qnxdam  vel  exedentia  tan- 
tum,veletiam  adurentia.Vis  pro  magnitudinc  adhibcda 
eft.  Quodcunque  verb  medicamentum  pofitu  eft,  fi  fatis 
proficier,protinusa  viua  corruptam  partem  refoluit:  cer- 
taqueeffe  fiducia  poteft,  fere  vt  vndiq;  vitiofa  caro  exce- 
dat  qua  huiufce  rei  medicamen  cxeft.Si  id  non  fit,mcdi- 
camcntiimque  malo  vincitur,vtique  ad  vftionem  prope- 
randum  eft .  Sed  m  ciufmodi  cafu  abftinendum  a  cibo,  a 
\  ino  eft.  Aquam  liberaliter  bibere  expcdit--  magifque  e* 
feruanda  funt,fi  febricula  quoque  acceflit. 

De  carcinomate  &  cius  curatione. 
Non  idempericulum  Kstpiuvw/uia.  affert ,  nifi  impr«- 
dentia  curantis  agitatum  eft.  Id  vitium  fit  maxime  in  fu- 
perioribus  partibus,circa  facie,nares,aures,  labra,  mam- 
masfceminarum  .  Et  in  iccore  autem  aurfplenehocna- 
fcitur.  Circa  locum  aliqua  quali  puncta  fentiuntur,  ifque 
immobihs,inxqualis  tumct.interdum  etiam  torpet.  Cir- 
ca  eum  infiati  venx  quafi  recuruarur,hxque  pallent,aut 
liuent ,  nonnunquam  etiam  in  quibufdam  delitefcunt. 
Tactufque  is  locus,  aliis  dolorem  afferr,  in  aliis  eum  non 
C  habet:  &  nonnunquam  fine  \lcere  durior  aut  mollior  eft 
quam  efle  naturaliter  debet,nonnunquam  iifdem  omni- 
busvlcus  accedir :  inrerdumque  nullam  habetproprieta» 
tcm  ,  interdum  fimile  lis  eft  qux  vocant  Grxci  wi<fh>ol- 
(Aa.Ta,  afpredine  quadam  & magnitudine  fua.  Colbrque 
eius  ruber  eft,aut  Ieticulx  fimihs,  neque  tutb  fertur.  nam 
protinus  aut  refolutio  neruorum  aut  diftctio  infequitur. 
Sxpe  homo  i&us  obmutefcit,  atque  eius  anima  deficit, 
Quibufdameciamfi  idipfum  preflumeft,  quxcircafunt 
intendunturck  intumefcuc  namque  peflimum  id  genus 
D  eft:  fereque  primiim  id  fit  quod  >cscxc'»,3tf  a  Grxcis  nomi- 
narundeinde  ex  co  id  yjipxivcofMx.  quod  fine  vlcere  eft:  de- 
inde  vlcus  ex  eo  thymiu .  Tolli  nihil  nifi  t&.x.t*3t{  poteft, 
reliqua  cnrationibus  irritantur.  Et  quo  maior  vis  adhibi- 
ta  eft,eo  magis  quidamvfifunt  mediomentis  adurcntt- 
bus :  quidam  ferro  adufferunt :  quidam  fcalpello  excide- 
runt .  Neque  vlli  vnquam  medicina  proficit .  Sed  adufta 
prorinus  concicata  funt,6k  increuerunt,  donecoccideret. 
Excifa  etiam  poft  induftam  cicatrice,tamen  reuerterunt, 
&  caufam  mortis  attuleriit:  quu  interimplerique  nullam 
g  vim  adhibendo  qua  tollere  id  malum  tentent,fed  impo- 
nendo  tatiim  lenia  medicamcnta,  qux  quafi  blandiatur, 
quo  minus  ad  vltimamfenectutem  perueniant,  non  pro- 
hibentur  .  Difcernere  autem  xjt-x-c »5tf ,  quod  curationcm 
recipit,  acarcinomate  quodnon  recipit,  nemofcire  po- 
teft,niil  tempore  &  experimeto.Ergo  vbiprimum  id  vi, 
tium  notatum  eft,  imponi  debentmedicamenta  aduren. 
tia.Si  leuatur  malum,  minuunturque  cius  indicia,  proce- 
dere  curatio  poteft  &  ad  fcalpellum  &  ad  vftionem :  fi 
protinus  irritatum  eft,  fcirelicet  iam  carcinoma  efle,  re- 
p  mouendaque  funt  omnia  acria,  omnia  vehementia .  Sed 
fi  fine  vlcere  is  locus  durus  eft  ,  imponi  ficum  quampin- 
guiflimam,  autii/Tu/jf  emplaftrum  fatis  eft.  Sivlcus  x-' 
quale  eft,ceratum  ex  rofa  iuiiciendu  eft.adiiciendufque 
ei  puluis  ex  contrira  tefta  ,  ex  qua  faber  ferrarius  tingere 
candens  ferrum  folicus  eft.Sed  fi  id  nimium  fupercreuit, 
tentandafquama  xriseft  quxlcniflima  ex  adurentibus 
eft,  catenus  nequid  eminerepatiatur,  fed  ita,  fi  nihil  exa- 
cerbauit.Siminus,eodeeeraco  concenti  efle  debebimus. 
De  theriomate  &  eius  curatione. 
G        Eftetiam  vlcus  quod  ^j^iaMA  Grxci  vocant.Id  cVpcr 
fe  nafcitur ,  &  inrerdum  vlceri  ex  alia  caufa  facto  fuper- 
uenit»  Color  eft  vel  liuidus,  vcl  niger,  odor  fcedus,  mul- 
tus&  muco  fimilis  humor.Idipfum  vlcus  neque  tadtum, 
neque  medicamentum  fcntit, prurigine tantiim  moue- 
tur.atcirca  doloreft,&  inflammatio:  interdum  etiani 
febt  is  oritur.  Nonnunquam  ex  vlcere  fanguis  erumpit: 
ad  id  quoque  malum  ferpit.qua:  omnia  fxpe  intendun- 
tur;  Fitq-,  ex  his  vlcus  quod  ZpmTa.  iaJtouitovGrxci  vocat, 
quia  celeriter  ferpendo ,  penetrandoque  vfqueofla, cor- 


ex  otrini  partefcnfus  doloris  eft  .Tum  deinde  vuln9ficut  n  pus  vorat.Id  vlcus  inxquale  eft,cceno  fimile,ineftq;  mul- 


cxrera  adufta.curandum  eft.  Sequitur  enim  fub  medica- 
mentis  erodentibus  cnifta  vndique  a  viua  came  diduda, 
qux  trahit  fecum  quicquid  corruptu  erat,  puriifque  iam 
finus  curari  potefi  implentibas .  Atfi  ixi  fuiruiia  cute  vi- 


tus  humorglutinofus,  odorintolerabilis,  maibrq;  quam 
pro  modo  vlceris  inflammatio .  Vtrunque  ficuromnis 
cancer,  fitmaxime  in  fenibus ,  veliis  quorum  corpora 
mali  habitus  funt  .Curatio  vtriufque  eadera  eft ,  fed  in 


DE    RE    MEDICA     LIB.  VI. 


maiore  malo  magis  neccffaria  Ac  primuma  vi£his  ratio-  A  cilefanefcit.Interdum  tenuiscica 
ne  ordinandus  cft,vt  quiefcat  in  le&ulo,vtprimis  diebus      iterum  rumpitur,  vlcufquerenb  * 


a  cibo  abftineat,aquam  quamplurimam  affumat.Aluus 
quoque  ei  ducatar.  dein  poft  inflammationem  cibum  bo 
ui  fucci  capiatjvitatis  omnibus  acribus:  potionis  quantu 
volet,fic  vt  interdum  quidem  aqua  contentus  lit .  ln  cce- 
ria,etiam  vini  aufteri  aliquid  bibat.  No:i  zque  tamen  fa- 
meiniisquos  herpes  vrgebit,  atque  in  iis  qui  %yL*>yut 
adhuc  habebunt,vtendum  erit.Et  vidus  quidem  talis  hc- 
celTariuseft:  fuper  vlcus  verb  infpergenda  eft  aridaaloe, 
cenanthe,&  ,fi  parum  proficiet,chilcitis.Ac  fiquis  neruus  g 
exefa  carne  nudatus  eft,contegedus  ante  linteolo  eft  ,  ne 
fub  eo  medicamento  aduratur.Si  validioribus  etia  reme- 
diis  opus  eft,  ad  eas  compofitiones  vcniendum  eft  qux 
vehementius  adurunt.Quicquid  autem  infpergitur,auer- 
fo  fpecillo  infundi  debet.Superdanda  cum  melle  funt  vel 
linamenta.vel  olea:  folia  ex  vino  deco&a  ,  vel  marrubiu: 
eique  linteolo  contegenda in  aqua  frigida  madefa£to, 
dem  bene  expreflb:circaque  qua  tumor  ex  inflammatio- 
ne  eft,imponeda  quxreprimant  cataplafmata.  Si  fub  his 
nihil  proficitur,ferro  locus  aduri  debet.diligenter  nei  uis, 
Cqui  apparent,ante  conteitis.Aduftum  vel  medicamen- 
fis  velferro  corpus,primum  purgandum ,  deinde  imple- 
dum  efle,apparere  cuilibet  ex  prioribus  poteft. 

De  facro  igne,&  ei  us  curatione. 
Sacerquoque  ignis,malis  vlccribus  annumerari  de- 
bet.Eius  dua:  fpeciesfunt:  alterunj  eft  fubrubicudam,aut 
miftum  rubore  atquepallore,exafperatumqueper  puftu- 
lascontimus.-quarum  nulla  altera  maior  eft,  fed  plunmx 
perexigux.Itrhis  femper  fere  pus,&  fa:pe  rubor  cum  calo 


dibus  &  cruribus:fuper  id  impor 
Iiquid &  vehemens  &  reprimen 
caufa  fit  ex  hi»,Squamx  a:ris,  plu 
gulorum  P.ini.*-.  Cadmii,  c 
rofa:  quantum  fatis  eftad  ceran 
dam. 

De  vlceribus  qjia:  ex  \. 
manibus^riun 
tioni 

Fiunt  etiam  exfrigore  i>y 
pueris,&  praxipue  pfcjibus  di? 
quam  etiam  in  manibus.Ru 
diocti  eft.Interdum  puftul; 
rk>:dolor  autem  mbdicus. 
humor  exit,l'cd  non  muleufcj 


r,  deinde 
raaximeinpe- 
quod  &  lene  a- 
ualeeiusrei 
mbufti,  fin- 
P.  vm.*. 
is  mollicn- 


ibus& 
cura- 

vlcera,  maximcin 
e eoru  nonnun* 
nflamma.  one  rac- 
,deinde  exulcera- 
niaior  eft,  nonunqua 
'  ftc  velpus,  velfanic 
videtur.In  prirois  mulra  caljSa  aqua  fouedum  eft,  in  qua 
rapa  decoc~ra,aut,fi  ea  non  funt*aliqua:  verbena:  ex  repri- 
mentibus-  Si  nondum  adapertum  vlcus ,  ars,  quammaxi- 
C  rnc  calidum  quis  pati  poteft,admouendum  eltSi  iam  ex- 
ulceratio  eft,imponi  debetalumen  ,arqua  portione  cum 
thure  contritum,cum  vino  adiefto^aut  malicorium  in  a- 
qua  coc"him,deinde  contritum.  Si  fumma  detracla  pelli- 
cula  eft  ,  hic  quoquemelius  lenia  m«dicamenta  profi- 
ciunt. 

De  ftruma,&  eius  curatione. 
Struma  quoque  eft  tumor  in  quo  fubter  concreta 
quardam  ex  pure  &fanguine,  quafi  glandulce  oriuntur. 
Qux  vel  prxcipue  fatigare  medicos  folent ,  quoniam  & 


re  eft,ferpi:queid,nonnunquamfanefcente  eo  quodpri-  D  febres  mouent ,  nec  vnquam  facile  maturefcunt, &fiue 


mum  vitiatum  eft.nonnunquam  etiara  exulcerato  ,  vbi 
ruptispuftulisvlcus  cotinuatur,humorque  exit,qui  elTe 
inter  faniem  &  pus  videri  poteft.  Fit  maximc  in  peftore, 
aut  lateribus.aut  eminentibus  partibus ,  prajcipueque  in 
plantis ,  Alterum  autem  eft  in  fumnaa:  cutis  exulcerario- 
ne,fed  fine  altitudinc,latum,fubliuidum:inu:qualiter  ta- 
men  mediumquefanefcit,extremisprocedentibus:  ac  fie 
pe  id  quod  iam  fanum  videbitur,itetum  exulceratur  .  At 
circa  proxima  cutis  qua:  vitium  receptura  eft ,  tumidior 
&  durior  eft,coloresnque  habet  ex  rubro  fubnigrum.At- 
que  hoc  quoque  malo  fere  corpora  feniora  tentantur, 
autqua:  mali  habitusfunt,fed  in  crurib9  maxime.Omnis 
autemfacer  ignis,  vt  minimum  periculum  habetex  iis 
<]ua:  ferpunt,fic  prope  difficillime  tollitur .  Medicanientu 
cius  forruitum  eft,vno  die  febris,  qux  humorem  noxiu 
abfumat.Cuius,quo  craflius& albidi'  fft,eo  periculi  mi- 
nus  eft.Prodeft  etiam  infra  os  vlcerii  Isdi,  qub  plus  puris 
exeat,  &  id  quod  ibi  corruptu  corpus  eft,extrahat:  fed  ta- 
me  fi  febricula  acceflit,abftinetia,  ledtulo ,  alui  du&ione 
opuseft.Inomniverofacroignineque  ienibus  &gluti- 
nofiscibis,nequefalfis&  acnbus  vtedum  eft,fed  iis  qus 
inter  vtrunque  funt,qualis  eftpanisfinc  fermento,pifcis, 
hcedus ,  aues :  excepto  apro  ,  omnis  f&re  vcnatio.  Si  non 
eft  febricula)&  geftatio  vtilis,&  ambulatio,&  vinum  au- 
fterum,&  balneum.  Atqueinhoc  quoque  genere  potio 
magisliberalis  efle  quam  cibus  debet.  Ipfa  autem  vlcera 
fi  mediocrirer  ferpunt,aqua  cahda:  fi  vehementius,  vino 
calido  f ouenda  funt.deinde  acu  puftula:  quscunque  fimt 
apei  ienda:,tum  lmponenda  ea  qua;  putrem  carnem  exe- 


ferrofiue  medicamentiscurantur.  Plerunqueiterum  iu- 
xta  cicatrices  ipfas  refurgunt,  multoque  pbft  medicamen 
to  opus  eft.Quibus  id  quoque  accedit,qubd  longo  fpatio 
detinent.Nafcuntur  maxime  in  ceruice3led  etiam  in  alis 
&  inguinibus,&  in  lateribus.  In  mammis  quoque  foemi- 
narum  fereperifle  chirurgicus  Meges  author  eft  .  Pro- 
pter  ha:c  &  album  veratrum  reCtc  datur ,  atque  etiam 
fa;pius,donec  ea  digerantur.Etmedicamenta  imponun- 
tur  qua:  humoremvel  educant,vel  diflipent ,  quorum 
E  fupramentiofacla  eft.Adurentibus  quoque  quidam  vtu 
tur,qua:  exedunt ,  cruftaque  eum  locum  adftringunt:  tiic 
verb  vt  vlcus  Curant.  Qua:cunquc  autem  ratio  curan- 
di  eft,  corpus  puro  vlcerc  exercendum,atque  aledum  eft, 
donec  ad  cicatricem  perueniat .  Qux  quum  medici  do- 
ceant ,  quorundam  rufticorum  experimento  cogfiitum  , 
quem  ftruma  male  habet,eum,fi  anguem  edit,Uberari. 
De  furunculo,&  eiuscuratione. 
Furuculus  verb  eft  tuberculum  acutum  cum  inflam- 
matione  &  dolore,maximeque  vbi  iaminpus  vertitur. 
^  Qui  vbi  adapertus  cft,&  exir,fuper  apparetpars  carnis  in 
pus  verfa,pars  corrupta  fubalbida,fubrubra,quem  ventri- 
culum  quidam  furuncuh  nominant.In  eonullum  pericu 
lum  eft,etufinullacuratio  adbibeatur.  maturefcit  enim 
perfcatque  erumpit.Sed  dolor  cfficit  vt  potior  medici- 
na  fit  qua:  matunus  liberet.  Proprium  eius  medicamen- 
tum  galbanu  eft:fedalia  qucque  fupra  cpmprehefa  funt. 
Si  ca:tera  defunt,imponi  debet  primum  non  pingue  em- 
plaftrum,vt  id  reprimat:deinde  fi  non  repreffit ,  quodli- 
bet  puri  mouendo  accommodatum.Si  nc  id  quidem  eft, 


dat.Vbi  inflimatio  fublata,vlcufque  purgatii  eft,imponi  G  vel  refina,vel  fermentum:  expreflopure,nulla  vltra  cura 
lene  medicamentum  debet.In  altero  autem  genere  pof-      tio  neceffaria  eft 


funt  proficere  mala  cotonea  in  vino  coCta  atquecontri- 
ta.Poteft  emplafti  um  vel  IJiera:,veI  tetrapharmacum,cui 
quinta  pars  thuris  adie&a  fit :  poteft  nigra  hedera  exvi- 
no  auitero  co£ta  :  ac  fi  celeriter  malum  ferpit ,  non  aliud 
magis  proficu.Purgatovlcerequodin  fumma  cute  effe 
propofui ,  fatis  ad  lanitatem  eadem  lenia  medicamenta 
proficienr. 

De  chironiolcere,&  eius  curatione. 


De  phymate,&  eius  curatione. 
3>r^caverb  nommaturtuberculum  funinculo  fimi- 
le,fed  rotundius  &  planius,fa:pe  etiam  maius.  Kam  f*ru- 
culus  oui  dimidii  maguitudinena  rarb  explet ,  nunquam 
cxcedit.-phyma  etiam,latius  patere  coafueuit,  fed  inflam- 
matio  dolorque  fub  eo  minorcs  fiit.  Vbi  cutilfum  eft  pus, 
codem  modo  apparet  ventriculus,  quod  in  furunculo  110 
inucnirur.-verum  omnis  corrupta  caro  in  pus  vertitur.  Id 


Chironium  autem  vlcus  appellatur  quod  &  magnu  p^  aute  in  pueris&  fxpius  nafcitur,&  facilius  tollitur:  in  iu- 
cft,&  habet  oras  duas  callofas,  turaentes :  cxit  fanies  non       uenibus  rarius  oritur,&  difficilius  curatur  :  vbi  a:tas  ia- 
multa,fed  tenuis.  Oior  malus  neque  in  vlcere,  neque  in       durauit,ne  nafciturquidem.Quibus  verb  medicamenti^ 
cius  tumore  eft.Nulla  inflammatio,dolor  modicus  eft,  ni      difcuteretur,fupra propofitum  eft. 
tis  ferpit;  ideoqae  nullum  periculura  adfert ,  fed  non  fs- 

£Ee.iii:> 


Dolnr  ciittentioquc  vehemcs 
3  iitudine  umoris :  inrerdum 
•  Jmaturel  it.ncque  magnope 
axime  aui  in  vcrtice,  auc  in  a- 
"i  ad  fimilitudinem  figurx.no 
.  uo  mcdi' amento  tolleretur, 
on. .ic  hi  nihil  nifi  minui  i 
1  trah'  latius  vitium  ad  lup 


naxi; 

>  expoiitumeft,  fiquidem  la- 
miluudinem  eius  quod  phy- 
e  '.um  calore  ,  &  paulo  poft 
nocenter  indolefcit,  &  li- 
klum  tamen  nihil  hoi  um 


III 

r 

quiddam 
eft,&mai 
erianxfebri 
re  in  puico 
lis,aut  in  tri 
ftri  vocarif. 
fupra  demot' 
abfcellusfitftj^v 
purationem' 
poft  dolores  paras*en 
jnfeftarunt.Sarptu" 
tiusaliqind  intu: 
mavqcari  prdpoiui , 
eriam  cum  duritia,n 
tim  vigiliamqtieexp 
in  cute  deprehcdi  y  :>teft,  raaxiinerpe  \  bi  akr.is  p-.is  mo- 
uecurrfed  c:im  ilti  \igifiaf$b<(entiu  uur  a!ia;u-  punitio- 
nes,&  quod  delubuo  duriuVnon  eft,  me!ius  eft:  &  quan- 
uis  non  rub*t,colorisramen  aliter  mutaci  eft.  quxfigna 
lam  pure  onence  naicuatur.  Tumor  ruborque  muko  an- 
te  incipiiit.Sedfilocus  molhs  eft,  auertedus  is  materix 
adirus  eft  per  cat.iplalmata,qu x  linv.il  &  reprimunt,  &  re- 
fi-igrrant.quilia  &  alias  &  paulo  anrc  in  erylipelare  pro,  o 
fui.Si  ia  durior  eft.ad  ea  veniedu  eir  qux  dig;rat,5c  refol 
uant:  qualis  eftficus  ariia,co:u!a,au:  fxx  mifti  cu  cerato 
qtiod  ex  adipe  fuilla  c  ^adrii  fir,aut  cucumeris  radix,  cui 
ex  farina  dus  partes  adie:;*  fint,a'.ice  ex  mulfo  decoclx. 
JLicec  etiam  mifcere  xquis  portionibus  ammoniacum, 
galbjnum,propolim,vifcum  ,  pondiifque  adiicere  myr- 
rhr  dimidio  minus  quam  in  prioribus  fingulis  erit.  Atqj 
emplaftra  quoque  &  malagmata  ide  erTictunt  qux  fupri 
explicui.Quo i  per  hxc  difcuflum  non  eft.necelie  eft  ma 
turefcat.ldque  quo  cderius  fiit,imponenda  eft  fal  ina  or- 
deacea  ,  ex  aqua  codxa  recte  mifcetur.Eade  autem  hxc  in 
minoribusquoqueabfceffibus,  quoru  nomina  propric- 
tatcfque  fupra  reddidi,re:"tc  fijnt:ead  rmque  omnium  cu 
ratiojtantum  modo  diftat.G  udum  eft  autem  in  quo  ma 
gis  quafi  venarum  motus  eft.fc grauitas,vt  ardor,&difte 
tio,&  dolor,&  rubor,?c  durities  .Er  fi  maior  abfcefl9  eft, 
horror.autetiam  f-ebricula  perrainec,  penirufque  condi- 
ta  fuppuratio.Si  pro  iis  qux  is  locus  alibi  oftedir,  puciio- 
nesfuutjvbi  ifta  fe  remiferuc,iamque  curisprurit,  &auc 
fubliuidus.aur  fubalbidos  eft,  matura  fuppuratio  eft,  ei- 
que  vbi  vel  ipfa  medicamenta,vel  etiam  ferro  aperta  eft, 
pus  deber  emitti  Ta.n  fiqua  in  alis  vel  inguinibus  funt, 
fine  linameto  nutrienda  funt.In  csreris  quoque  partibus 
fi  vna  plaga  exigua  eft,fi  m-*diocris  fuppuratio  fuir,fi  non 
akc  penetrauit.fi  febns  no  eft,ii  valet  corptis,  xque  lini- 
menca  fuperuacua  funt.in  reliquis,  parce  tamen  ,  nec  nifi 
plaga  eft,imponi  debent.  Commode  verb  vel  fuper  lina- 
menta.velfaiehisimponiturleiuicula  exmelle,  auc  ma- 
licorium  ex  vino  codlum.qux  &  per  fe  ,  Sc  mifta  idonea 
funt:Siqua  circa  duriorafunt,ad  ea  mollienda, vel  malua 
contrita.vel  focnigrxei  linn  e  femen  ex  paflb  coctum  fu- 
perdandum  eft.Quicquid  dcinde  impoficum  eft,non  ad- 
ftringi,fed  modice  deligari  debet .  Illoneminem  decipi 
decec,vtin  hoc  genere  cerato  vtatur-Cxtera  quxpemnct 
■d  purgandu  vicusad  impledum,ad  cicatricem  induce- 
darujconueniunrjqux  in  vulneribus  expofica  funt. 
De  fiftulis  &  earum  generibus,c\  cura- 
tionibus. 

Nonnunquam  autem  ex  eiufmodi  abfceflibus ,  <?c 
ex  aiiis  vlcerum  generibus  fiftula:  oriunrur .  Id  nomen  eft 
vlceri  aIro,angufto,  c.illofo.  Fit  in  omni  fere  parti  corpo- 
ris,hab;tquequxdariain  fingulis  Incis  propria  :prius  de 
comunibus  dica.^^uera  igitur  ftftuiaru  plura  funt.Siqui- 
dem  alia:  breues  funt,alix  altius  pene:rir,alix  rede  intus 
feruntur  aIix,multoque  plures,  criluerfx  ,  alix  fimplices 
funr,alixduplicestriplicefve,ab  vno  ore  intus  orfx,quc 


A  V  R  E  L  1 1    C  O  K  N.    C  E  L  S  I 


ui 

\&  cius  curatione.  A  alix  cum  difficultace  cutantur  :  atque  etiam  quaidam  in- 

'mor.n-  / :  lr  s,fed  latus ,  in  quo      lanabiles  rcperiuntur .  Expedica  curatio  eft  in  fiftula  fim- 

plici  recenri,intra  carnem  ,  adiuuatque  ipfum  corpus,fi 
iuucnile,li  firmu  eft.Inimica,  cotraria  his  funt :  ittmque 
li  fiftula,os,vel  cartilaginem.vel  neruum,vel  mufculos  lae 
fit,li  articulum  occupauic,fi  vel  ad  veficam.vel  ad  pulmo 
nem,vel  ad  vuluam,vel  ad  grandes  venas  arteriafve  ,  vel 
ad  inania,  vt  guttur,  ftomachum  ,  thoracem  penetrauit. 
Ad  inteftina  qtioque  eam  rendcre  femper  periculofum, 
fxpepeftiferum  eft  .  quibus  multum  mali  accedic  fi  cor- 
aucpoft  febres,aut  ■  pus  vel  xgru,\ el  fenile,vel  mali  habitus  eft  .  Ante  omnia 
eque  eos  qui  ventrem  aucem  demicti  fpecillum  in  fiftulam  conuenir,  vt  qub  te- 
dat,&  quim  alte  perueniat,fcire  polfimus.  Simul  etian» 


D 


protinus  humida  an  ficcior  fic:  quod  excracto  fpecillo  pa 
tct.Si  vero  os  in  vicino  eft,id  quod  difci  poteft,  fi  ia  nec- 
ne  co  fiftula  penetrauir,quacenus  nocuerit.  Nam  fi  molle 
eft  quod  vl;  i  mo  fpecillo  contingitur,inrra  carnem  adhuc 
vicium  eft: fi  magis  td  reniricur,  ad  os  vencum  eft. Ibi 
deinde  fi  elabitur  fpecilIum,nondum  caries  eft:fi  non  la- 
birur,fed  xquali  innitirur,  caries  quidem  ,  verum  adhuc 
Ieuis,eft:fi  ina:qiia!e  quoque  Sc  afperu  fubeft,vehemccius 
os  exefum  eft  Ar  cartilago  vbi  fubhxfic  ipfa  fedes  docet, 
peruentumque  effe  ad  eam  ex  renixu  patet .  Sed  ex  his 
quidem  colliguntur  fiftularum  fedes,fpatia,noxx.  Simpli 
ces  vero  hx  linr,an  in  plures  partes  diducantur,cognofci 
poteft  ex  modo  puris,cui9fi  plus  fertur  quam  quod  fim» 
plicifpatio  conuenit ,  plures  finus  efle  manifeftum  eft. 
Q_jamque  fere  iuxra  fint  caro,«St  neruus,  &  aliqua  ncruo- 
fa,quales  fere  tunicx  membranjeque  funr,genus  quoque 
puris  docebir  num  pluresfinus  inrus  diuerfa'corporisge- 
nera  perroferinr.Siquidem  ex  carne  pus  leue  ,  album  co- 
piofius  fertur:  at  ex  ncruofo  loco  coloris  quidem  eiufd  e, 
fed  tenuius  &  minus.  ex  neruo  pingue,&  oleo  non  difli- 
mile.  Denique  etiam  corporis  inclinatio  docet  numi« 
plures  partes  fiftulx  penetrarint,quia  farpe  quum  quis  ali 
ter  decubuic ,  aliterque  mcmbrum  collocauit,  pus  fcrri 
quod  iam  defierat,iteru  incipit,teftaturqj  no  foltim  aliil 
finum  efleex  quo  defcendat ,  fed  cciam  in  aliam  corporit 
parre  eu  tcdere.Sed  fi  Si  in  carne,&  recens.ck  fimplex  eft, 
ac  neque  rugofa,neque  caua  fede,neque  in  articulo  ,  fed 
in  eo  membro  quod  per  fe  lmmobile.nonnifi  cum  toco 
corpore  mouecur,fatis  proficiet  emplaftrum  quod  recen 
ribus  vulnenbus  imponitur,dum  habeat  vel  fa!em,vel  a- 
lumen,vel  fquama  xris,vel  xrugine.vel  ex  merallicis  ali- 
quid.Exque  eo  collyrium  fieri  debet  altera  parte  tcnuius, 
alcera  paulo  plcniusudque  ca  parre  qua  tenuius  eft,altera 
antecedente  demifti  oportet  in  fiftulam,donec  fanguis 
purus  fe  oftendat.Qjx  in  omnibus  fiftularu  collyriis  per- 
perua  funr.Idem  deinde  cmplaftrum  in  linreolo  fuperira 
ponendum  ,fupraque  imicienda  fpongia  in  acerum  ante 
demilTa,foIuiq;  quinco  die  fatis  eft  Genufque  vica:9  adhi- 
bendumeft  quo  carnem  ali  docui.Ac  filongiusaprxcor 
diis  fiftula  eft,ex  interuallo  ieiunum  radiculas  edilfe.dem 
devomere,  necelTarium  eft:  vetuftate  callofa  fit  fiftula. 
Callus  autem  neminem  fallir,quia  durus  eft,  &  aut  albus, 
aut  pailidus:fed  tum  validioribus  medicametis  opus  eft: 
quale  eft  quod  habet  papaueris  lacrymx  P.r.-Jf.  gummi 
p.iir.^f .  CadmixP.nu.*-.  atramenti  futorii  P.vm.Sf.  Ex 
quibus  aqua  codTis  collyrium  fit.auc  in  quo  funt  galla;  P. 
i.  #.  xruginis ,  fandaracx  ,  aluminis  yEgyptii,  fingulorii 
P.  r.-)f.  atramcnti  futorii  combufti  P.i [.■*.  autquod  con-»' 
ftat  ex  chalcitide,&  faxo  calcis.-quibus  auripigmenti  di- 
midio  minus  quamin  fingulis  prioribus  eft,  adiicitur, 
e  ique  melle  codo  excipiuntur.  Expeditiflimum  autc  eft 
ex  prxcepto  Megctis,xruginis  rafr  P.u.-Jf.  conterere,de- 
indeammoniacithymiamatisP.it.*.  ex  aceto  liquare, 
coq;  infufo  ex  xrugine  colligcreidq;  ex  primis  medica- 
mencis  eft.Sed  vchxc  maximi  affecius  funr,ficui  ifta  non 
adlunt.facilc  tamen  eft  callum  quibuflibet  adurentibus 
medicamentisprodere,autquibushac  maximein  effe- 
diu  funt  erodere.Satiufque  eft  vel  papyrum  intortam.vei 


tres  ftunr,auteriam  in  plures  finus  diuiduntur.alir  rectx,  aliquid  ex  penicillo  in  modum  collyrii  adftriifium  eoil- 

alix  flcxx,ek  tortuofx  fiint:  alixintra  carnem  definunra-  imire.Scilla  quoque  co£ta  5c  mifta  cum  calce,  callum  ex- 

lixadoffa  aut  cartilaginem  penetrant,  autvbi  neutrum  cft.Siquando  vcrb  longior  &  tranfuerfa  fiftula  cft,  demif- 

horuru  fubeft;adinteriora  perueniuc:alix  deinde  facile,  fo  fpccillo  contra  principium  huius  ineidvcommodilfi- 


»5 


DE    RE    MEDICA     L I B.  V. 


mum  eft &collyrium  vminquedemicti.  Atfi  duplicem  A  fanguinemfundunr.  Myrmec. 
fiftulam  aut  multiplicera  exiftimamus,fic  tamen  vtbre-       ra  thymio,durioraque,qua:  r.iu  J 
uis  mtraque  carnem  fit,collyrio  vti  non  debemus  quod 
vnam  partem  curet,reliquas  omittat:fed  eade  medicamc 
ta  arida  in  cilamum  fcriptorium  coniicienda  funt,ifque 
ori  tiftula;  aprandus,infpirandumque,  vt  ea  medicamen- 
ta  intus  copellatur:  aut  eade  ex  vino  liquanda. Vel  fi  fordi 
dior  fiftula  eft,ex  mulfo.fi  calIofior,cx  aceto  funt,atq;  in- 
tus  infundendum  quicquid  inditum  eft .  Superponenda 
funt  qu.rrefrigerent&  reprimant  .  nam  fere  qux  circafi- 


remque  dolorcm  mouenr,infi 
minus  fanguinis  mirtunr,ma£ 
ni  modum  excedunt.Nafcunt 
aut  inferioribus  partibus  pedc^ 
quam  quidem  etiam  alibi ,  fey 
nafcitur,pra:cipueramen  c<  c 
aiitendoloremque  etiam ,  fi 
mouet.  Exhis  acrochordoitu 


ftulam  lunr.habent  aliquid  inflammationis .  Neque  alie-  g    per  fe  finiuntur:&  quO  min 


rura  eft  vbi  quis  refoluerir ,  antequam  rurfus  alia  medi- 
camenta  coniiciat,per  auricularium  clyfterem  fiftulam 
eluere  :  fi  plus  puris  fertur,vino:fi  callus  durior  eft,  acero: 
ft  iam  purgatur,mulfo,vel  aqua  111  qua  eruum  coctum  fit, 
ficvthuic  quoque  mellis  paulum  adiiciatur.  Fere  verb 
fit  vt  ea  tunica  qux  inter  fcrramentum  &  integram  car- 
nem  eft.victa  medicamentis  tota  exear, infraque  vlcus 
purum  fit.Quod  vbi  contigit,imponeda  glutinatia  funt, 
pracipueque  fpongia  melle  codto  illita.  Neque  ignoro 


&  claui  fine  curatione  vix  vi 
fi  excifa  eft,nullam  radiculi  , 
fcitur  quidem :  thymioclauoq 
dicula  nafcicur,qua;  penitus 
relidta  idem  rurfus  exigit.  j 
inha:rent,ide6qiiene  excnli  qui 
magna  poflunt.Clauum  fubinde 


tt4 

intrr  humilio- 
junt  ,maio- 
lm  tenuia: 
[Uam  lupi 
<tn  palmis 
SragBVijermun- 
"  lemaxime 
jis^nrerdum. 
6^'  ingredieti 
tpiifxpe  ctijm 
aitiirgis;  m  y  r  rr.  e  c  i  a 
iufrir.'.  AKscytS^r 
le^que  nerena- 
«Sprrotuda  ra- 
iern,  eaque 
Jtifiimis  radicibus 
rcfirie  exulceratione 
deradere  comnioditTi- 


mii  eft.nafine  vllavific  emollefcttiac  fi  fatiguinis  quo- 
que  aliquid  emiflum  eft,fa;pe  emo.ritirf/Tollitur  etiam  fi 


multisplacuiiTe.linamentum  in  modum  collyrii  compo-  C  quis  eum  circum  purgat,deinde  imponit  r  efina  cui  mi 

fcuit  pulueris  paulum  quem  ex  lapide  molari  contrito  fe 
cir.Casrera  verb  genera  medicamentis  adureda  funt:  aliif 
que  id  quod  ex  fa.ce  vini:myrmeciis  id  quod  cx  alumi- 
ne  &  fandaracafit,aptiilimum.Sed  eaqu-r  circa  i'unr,fo- 
liis  contegi  debent,ne  ipfa  quoque  exulcerentur :  deirde 
poftea  lenticula  imponi  folet.Tollit  thymium  etiana  fi- 
cus  in  aquacodta. 

De  puftularum  generibus,&  earum  cura- 
tionibus. 

At  puftula:  maxime  vernis  temporibus  oriuntur.  Ea- 
rum  plura  genera  funt.nam  modb  circa  totu  corpus  par* 
temve  afpredo  quardam  fit,  fimilis  iis  puftulis  qua:  ex  vr- 
tica  vel  ex  fudore  nafcutur.  fZox^jutna.  Grseci  vocat.eaqj 
modb  rubeni,modb  colorc  cutis  no  ex<edunt.Nonnun- 
quam  pluresfimiles  varis  oriunrur,  nonnunquam  maio- 
respuftulje  liuida?,aut  pallida:,ai]tnigra:,aut  aliternatura 
li  colorcmutato,  fubeftq;  his  humor.Vbi  hx  ruptzfunr, 
infra  quafi  exulcerara  caro  apparet:  q>Kvx1curaJ  Gra:ce  no- 
minatur.Fiutvel  exfrigore,velexigni,vel  ex  medicamc 


fitum.tindtum  melle  demitti  .fed  celerius  id  glurinarur 
quam  impletur.Neque  verendum  eft  nepurum  corpus 
purocorpori  iunctum,non  coeat,adiedhs  quoque  medi- 
camenris  ad  id  efficacibus,quum  fxpe  exulcerario  digi- 
torum.nifi  magna  cura  profpeximus ,  fanefcendo  in  vnil 
eos  iungat. 

Demeliceria. 
F.ftetiam  vlcerisgenus  quod&afaui  fimilitudine 
u&ivkzm  a  Grxcis  nominatur,  ldque  duas  fpecies  habet. 
Alterum  fubalbidum  furunculo  fimile,fed  maius,&  cum 
doloremaiore  .  quod  vbi  maturefcit,habetforamina  per 
qua:  fertur  humorgIutinofus,&purulentus,  nec  tamc  ad 
iuftam  maturitatem  peruenit:fidiuifum  eft,  multoplus 
intus  corrupti  quim  in  furuculo  apparet,altiufque  defce- 
dit:rarb  fit  nifi  in  fcapulis.  Alterum  eftminusfuperccr- 
pus  emincns,durum,latum,fubuiride,  fubpallidum ,  ma- 
gis  exulceratum.Siquidem  ad  fingulorum  pilorum  radi- 
ces  foramina  f^f,per  qux  fertur  humor  glutinofus,fub- 
pallidus,craflituainem  mellis  aut  vifci  referens,  interdu 


D 


olei:fi  inciditur,viridis  inrra  caro  apparcr .  Dolor  autem  E  tis.$*v{*KioY  autem  paulo  durior  puftula  eft,fubalbida,a 


&  inflammatio  ingens  eft.adeb  vt  acutam  quoque  febre 
mouere  confueuerit.  Superid  quod  minus  crebrisfora- 
minibus  exafperatum  eft,redte  imponitur  &  ficus  arida,& 
lini  femen  in  mulfo  codtum ,  &  emplaftra  ac  malagmata 
materiam  cducentia.aut  quspropric  huc  pertinenria}fu- 
pra  pofui.Super  alterum,&  ea  medicaraenta,  &  farina  ex 
mulfo  codta.fic  vt  ei  dimidium  refinsterebinthinxmi- 
fceatur,&  ficus  in  mulfo  decodra.cui  paulum  hyflbpi  con- 
triti  fit  adiedum,  &  vuxtaminia:  pars  quarra  fico  adie- 
cla.Qi_kbdfiparuminvtrolibergenercmedicamcra  pro-  ] 
ficiunr,totum  vlcus  vfque  ad  fanam  carnem  excidi  opor- 
tet:& vlcereablato  ,fuper  plagam  medicamenta  danda 
funt,primum  quxpus  citent,deindc  qua:  purgent,tu  qux 
impleant. 

De  acrochordone,&  thymio,&  myrme- 
ciis,&  clauo,curationibiifque 
eorum. 

Suntquardam  vero  verrucis  fimilia,quorum  diuer- 
fa  nomina,vt  vitia,funt:«'icf  o^p/arct  Grarci  vocat,  vbi  fub 
cutecoitaliquiddurius,&  interdum  paulo  afperius..colo-  i 
ris  eiufdem.infra  tenue,ad  cutem  latius:idque  modicum 
eft,quia  raro  fab$  magnitudine  excedit.  Vix  vnu  tatiim 
eodc  tcpore  nafcitur,fed  fercplura,maxime'queinpueris: 
eaque  nonuqua  fubitb  definut,nonuqua  mcdiocrc  infla- 
mationc  excitat.Suntqua;  etia  in  pus  couerruntur.  At9u- 
fuoT  nominarur  quod  fuper  corpus  quafi  verrucula  €mi- 
ner,adcurem renue,fupralatius,fubdurum&  in  fummo 
perafperum:(idque  fummum  colorem  floris  thymi  reprs 
fentat,vnde  ei  nonaen  eft)ibique  facile  finditur,&  cruen- 


cuta,ex  qua  ipfa  quod  exprimitur  humjdum  eft.Fxpuftu 
lis  verb  nonnunquam  etiam  vlcufcula  funt  aut  aridiora 
&humidiora.&modb  tantiim  cum  prurigine;modb  etia 
cum  inflamatione  aut  dolore:exitque  aut  pus,  aut  fanies, 
aut  vtrunque.Maximeqire  id  euenir  in  artate  puerili,  rarb 
in  medio  corpore,ficpe  in  eminetib^panibus.Peflima  pu 
ftula  eftqua;  'finivx.  -nc  vocatur.  Ea  colore  vel  fubliuida, 
vcl  fubnigra,velalba  effe  cofueuit.  Circa  hac  aurc  vehe- 
mesinflamatio  eft,&  quii  adaperta  eft,reperirur  inrus  ex- 
ulceratio  mucofa.CoIorefthumori  fuofimilis.  Dolor  cx 
ea  fupra  magnitudine  eius  eft.neque  enim  ea,faba  maior 
eft.Atquehxcquoqueoriuturiu  eminetibus  parribus,  & 
ferenocru  .  vnde  nomen  quoquea  Grzcis  %jnnxiic im- 
pofitum  eft-In  omni  vcrb  pufiularum  curatione,  primurn 
eft,multum  ambulare.atque  exercernfiquid  ifta  prohibet 
geftari.Secudum  eft.cibum  minuere,  abftinere  ab  omni- 
bus  acribus,&  extenuatibus:cademque  nutrices  facere  o- 
portet,fi  Iadens  puerira  affediuseft.  Pra:terha;c  isquiia 
robuftus  eft,fi  puftula;  minuta;  funt,  defudare  in  balneo 
debet,fimulque  fuper  eas  nitrum  infpergere,  oleoque  vi- 
num  mifcere,&  fic  vngi,tum  defcendere  in  fohum.Si  ni- 
hilfic  proficitur,  aut  fi  maius  puftularum  genus  cccupa- 
uit,imponeda  lenricula  eft,detraQaque  fumma  pellicula 
ad  medicamenta  lenia  tranfeundum.E^rv^Tjf  poft  lenti- 
culamre&eherba  quoquefanguinali  vel  viridi  corian- 
dro  curatur.Vlcera  ex  puftulisfacia  tollirfpuma  argcri  cii 
feminefcenigrzci  mifta,fic  vrhis  inuicem  rofa  arque  in- 
tubifuccus  adiiciatur,donec  mellis  craflitudo  fiat .  Pro^ 
prie  ad  eas  puftulas  qua:  infantcs  male  habecdapidis  quc 


tatur,nonnunquam  aliquatum  fanguinis  fundit.  fereque  H  pyriten  vocant  P.vin.*.cum  quinquaginta  amarisnuci- 
circamagnitudinem  faba; itgyptia: eft,raro  maius,inter-      bus mifcetur, adiiciuntiirquc  olei  cyatht  tres.Sed  prius 
dum  perexiguum.  modbvnum.modbaute  plura  nafcun-      vngi  ex  cernffa  puftula:  debent.tum  hoc  illini. 
tur ,  velin  talis,  vel  palmis,  vel  inferionbus  pedum  par-  Defcabie&  eiuscuratione- 

tibus.  Peflima  tamen  in  obfccenis  funt,  maximequc  ibi  Scabies  verb  eft,djitior  cutis  rubicudior,ex  qua  pu; 


11 


RELII    CORN.  CELSI 


116 


Ru\x  oriuntur, 
£xit  exqui 
ceratippr 
lujrjgtilda 
niwfL  t\t 

rani 

qu:e.lujplfa  n 
pieiiWrtvtiatjft 
gini^fiugtilwjl 
P.  r.4.  Ca/ 
id  quod  rttexlutpTij 
dx  heminx,olei 
tur  dum  crajjfi 
chum  aurhdreaiiri 
xrarium.nitri  cy  a 
refina:  humida:  (t. 
que,lycium,xrugo 


inrdam  ficciores.  A 
ai;eex  lu  .  continuata  exul- 
i  cito.Atque  in  a- 
m  aliis  vct  j  certo  tcpore  an- 
prurit  magis  ,eo 
eft,  a^lcu  ( idfe- 
£his  ratio  eadem 
im  autem  ad  inci- 
fpodii,croci,xru- 
nphacii,finguloru 
m  cxulceratio  eft ,  g 
igp».*-.  picis  liqui- 
ml'  fimul  incoquun- 
epfm  quod  ad  Protar- 
c  farinx  lupinoru  fe 
ncisBquidx  heminam, 
;yatho"s  tres .  Crocu  quo- 
KcmlHB^jis  portionibus  re- 
cle  mifcentur,&  ex  pajf<5  fc6quuntur :  idque  omnem  pi- 
tuira  vbiquefuftinet.Atffi  nihH  aliud  cft,  amurca  ad  ter- 
tiam  partem  decoc~ta,vel  fulphurpice  liquida  miftu  (  fic-  C 
ut  in  pecoribuspropofui)hominibusqiK>que  fcabielu- 
borantibus  opitulantur. 

De  impetiginis  fpeciebus,&  curationibus. 
Impetiginis  vero  fpecies  funt  quatuor.Minimc  ma- 
la  eft  qui  limilitudine  fcabiem  repra-fentat:  nam  &  ru- 
bet,&  durior  eft  &  exulcerata  eft,&  roditur.Diftat  autcab 
ea,quia  magis  exulcerata  eft,&  varis  fimiles  puftulas  ha- 
bet,videturque  efle  in  ea  quafi  bullula:  qua:dam,ex  qui- 
bus  interpofito  tempore  fquamulx  refoluuntur,  certiori- 
bufquehoc  remporibus  reuertitur.  Alterum  genus  peius  jy 
eft,fimile  papube  fere,fed  afperius,  rubicundiufque,figu- 
ras  varias  habens .  SquamuLe  ex  fumma  cute  difcedunr, 
rofio  maior  eft,celerius&  latius  proccdit,  certioribiifque 
etiam  nonnunquam  prior  temporibus&  fit,  &  definit:ru 
brica  cognominatur.Tertia  criamnum  deterior  eft  :nam 
&  craflior  eft,  &  durior ,  &  magis  tumet ,  in  fumma  cute 
finditur,  &  vehementius  rodit  Ipfa  quoque  fquamofa, 
fed  nigra  procedit,&  latt*,&  rarde  eminusferpir.In  tempo 
ribusautoriturautdefinit,nequeex  toto  tollitur,  nigra: 
cognomen  eft.  Qtiartum  genus  eft,  quod  curationem  o-  £ 
mnino  non  recipir,diftans  colore-  Nam  fubalbidum  eft, 
&recenti  cicatricifimile.fquamttlafque  habct  pallidas, 
quafdam  fubalbidas,quafdam  lenticula:fimiles,  quibus 
demptisnonnunquam  profluitfanguis.  Alioqui  verbhu- 
mor  eius  albidus  eft,cutis  dura,atque  fifla  eft  ,  procedit- 
que  latius.Hiic  vero  omnia  niaxime  genera  oriutur  in  pe 
dibus  &  manibus,atque  vngues  quoque  infeftant.Medi- 
cameru  no  aliud  valetius  eft  quam  quod  ad  fcabie  quo- 
que  pettinere  fub  authore  Protarcho  retuli.Serapio  aute 
nitri  P.n.-Jf .  fulphuris  P.iiu.     excipiebatrcfina  copio-  F 
fa,eoque  vtebatur. 

De  papulis,&earum  curatione. 
Papularumvero  duogencrafuntraltera  eftinquapcr 


minimas  puftulas  cutis  cxafperarur,&  rubetdeuiterquc  ro 
ditur:medium  habet  pauxillo  leuius ,  tardc  ferpit :  tdquc 
vitium  maximc  rot  undum  incipit,  eademque  ratione  in 
oi  bem  proccdit. Altcra  autc  cft  quam  dy,ltu  (id  eft  fera) 
Graci  appellant:in  qua  fimiliterquidem,fed  magis,cuti9 
exafperatur,exulceraturquc,ac  vchcmentius&roditur  & 
ruber,interdum  etiam  pilos  rcmittit.  Qua:  minus  rotiida 
eft,dirTictlius  fanefcit:nift  fublata  eft,in  impetiginc  ver- 
titui :fed  leuis  papula,etiam  fi  ieiuna  faliua  quotidie  defri 
catur,fanefctt.Maior  comodilTime  murah  herba  tollitur, 
fi  fub  ea  detrita  eft- Vt  vero  ad  copofita  medicameta  ve- 
niamus.idem  Ulud  Protarchi  tanto  valentiusin  his  eft 
quantominusinhis  vitii  eft:alterumad  ldem  Myronis, 
intri  rubri,thuris,fingulorum  P.i.#.  cantharidum  purga- 
tarQP.u.*.  fulphuris  igncm  no  experti  tantudem  ,  refi- 
nx  terebinthinaeliquidx  P.xx.*.  farinx  lolii  fextarios 
tres.gihr  cyathos  tres,picis  cruda:  vnum. 

De  vitiliginis  fpeciebus,id  eft  Alpho,&  me- 

lane,&  leuce,&  earum  curatione. 
Vitiligo  quoque,quanuis  per  fe  nullum  periculum 
adfert.tamc  fceda  eft,&  ex  malo  corporis  habitu  fit.  Eius 
tresfpecies  funt:  AAcpoc  vocatur  vbi  color  albus  eft.fe- 
re  fubafper ,  &  non  continuus ,  vt  quaedam  quafi  gutta: 
difperft  efle  videantuninterdum  ettam  Iatius,&  cuqui- 
buldam  intermtlfiontbus  ferpit.Mt  ao<  colore  ab  hoc  dif 
fert,quia  niger  eft,&  vmbra:fimilis :  cstera  eademfunt. 
A&jxx  habet  quiddaiimilealpho.fedmagisalbida  eft,  & 
altius  defcendit,in  eaq;  albi  pili  funr,&  lanugini  fimiles. 
Omnia  hxc  ferpunt,fed  ni  aliis  celerius ,  in  aliis  tardius. 
Alphos  &  Melas  in  quibufdam  variis  temporibus  &  oriu 
tur  &  definunt.Leuce  quem  occupauit,non  facile  dimit- 
tit.Pt  iora  curationem  nondifficillimamrecipiunt,  vlti- 
mum  vix  vnquam  fanefctt:acfiquid  eivitio  demptu  eft, 
tamen  non  ex  toto  fanus  color  redditur.  Vtrum  autem  a- 
liquod  horum  fanabile  fir,an  non  iit,  experimento  facili 
colligitur.lncidi enim  cutis  debet,aut acu  pungi. Si  fan- 
guis  exit(quod  fere  fir  in  duobus  prioribus  )  remedio  lo- 
cus  eft:fi  humor  albidus,fanari  non  poteft:  itaque  ab  hoc 
quide  aftinendu  eft  :  fuper  id  vero  quo^curationcm  re- 
cipit,imponendalenticula  mifta  cum  luTphure&  rhure, 
fic  vt  ea  contrita  ex  aceto  fir.Aliud  ad  idem ,  quod  ad  Hi- 
renxum  authorem  refertur:Alcyonium,  nitru ,  cuminu, 
fici  folia  arida  paribus  portionibus  cotunduntur,adiecTo> 
aceto.His  in  fole  vitiligo  perungitur,  deinde  no  ita  mul- 
to  poft,  ne  nimis  erodatur ,  eluitur.  Proprie  quide  Myro 
ne  authore  eosquos  Alphos  vocari  dixi,hoc  medicame- 
to  perungur/ulphuris  P.n.^.aluminis  fciffilis  P.$.*,ni~ 
tri  P.n  u.# .myrrhs  arida:  cotrits  acetabulu  mifccr,  deiri 
de  in  balneo  fuper  vitiligine  infpergut  farina  ex  faba,tii 
ha:c  induciit.  Hi  vero  quos  melanas  vocari  dixi ,  curan- 
tur  quu  fimul  contrita  funt  alcyoniu,thus,ordeum,  faba 
fine  olco,  in  balneo  anre  fudorcm  infperguntur ,  tum  gc- 
nus  id  vitiliginis  defricatur. 


A  VRE  LII 


CORNELII  CELSI  DE  RE  MEDICA 
Ub.  VI. 


D  E    VITlrs     IIMGTtARTM  CORPORIS 

partium,       Cap.  i. 

Dc  capillis  fluentibus. 
-IXI  de  iis  vitiisqua*  pertorum  copus  o- 
mentia,  medicamentorum  auxilia  defide- 
,  »rant  •.  nunc  adea  vcniam  qux  nonnifi  m 
^^-iy  j^fingulis  partibusinfidercconfueuerut,or-  ^ 
jfusa  capire.  In  hoc  igiturcapillisfluetibus 
;  maxime  quidem  fzpe  radedo  fuccuritur. 
adiicit  enim  vim  quandam  ad  contincndum ,  lada- 
num  cum  olco  miftum.Nunc  de  illis  capillis  loquor  qui 
poft  morbum  fere  fluunr.  nam  quo  minus  caput  quibuf- 
dam  .ttate  nudetur,fuccurrinulloraodopotcft. 


DE  PORRIGINE  ET  EIVJCVRA- 
tionc,       Cap.   i  i. 

POrrigo  aurcm  cft  vbi  inter  pilos  quafdam  quafi  fqua- 
mula;furgunt,e2que  acuta:  refoluuntur ,  &interdura 
madct,multo  fxpiusficcarfunt.Idquc  eucnitmodo  fina 
vlcere,modb  exulcerato  loco :  huic  quoque  modb  malo 
odore,modo  nullo  accidcntc,ferequc  in  capillo  fir,  rarius 
in  barba,a!iquando  etiam  infupercilio.  Acncquefine  ali 
quo  corporis  vitio  nafcitur,neque  ex  toto  inurile  eft.  nl 
bene  integro  capitc  non  exit .  Vbi  aliquod  in  eo  vitiura 
cft,non  incommodum  cft  fummam  cutem  potius fubin- 
de  corrumpi,  quim  id  quod  nocet ,  in  aliam  partem  ma- 
gisnecclTariamverti.  Commodius  eft  ergofubinde  pe- 


,*7  Dli    RE  MEDICA 

ftendo  repurgare  quim  id  ex  toto  prohibere .  Si  tamen  A 
ea  res  nimium  offendit.quod  humore  fequente  fieri  po- 
reft.magifque  fi  id  etiam  mali  odoris  eft,caput  fcepe  rade 
dum  eft,dein  id  fuper  adiuuandum  aliquibus  ex  leuiter 
reprimentibus.quale  eft  nitrum  cum  aceto  ,  vel  ladanum 
cum  myrteo  vino,vel  myrobalanum  cum  vino.  Si  parum  ■ 
per  hac  proficitur.vehementioribus  vti  licet,  cum  eo  vt 
fciamus  vtiquc  in  recenti  vitio  id  inutile  efle. 


L  I J3. 


DE    SYCOST,   £T    E  1  V  S  CVRATIOtE, 
Cap.     I  I  I. 

ES  T  etia  vlcusquod  a  fici  limilitudine  <nnia<n;  iGrx- 
cis  nominatur:caro  excrefcit.Et  id  quidem  generale 
eft:fub  eo  vero  duarfpecies  funt  .-alterum  vlcus  durum, 
&rotundum  eft,alterum  humidum  &  ina-quale.Ex  duro 
exiguum  quiddim  &  glutinofum  exit :  ex  humido  plus, 
&  mali  odoris.Fu  vero  Vrrunque  in  his  partibus  quo:  pi- 
lis  conteguntur.Sed  id  quidem  quod  callofum  &  rotun- 
dum  eft,maxime  in  barba.id  veroquod  humidum,pra:- 
cipue  eft  in  capillo.Super  vtrunque  oportet  imponere  e- 
laterium,aut  hni  femen  contritum,&  aqua  coaclum ,  aut 
ficum  in  aqua  deco&am,  aut  emplaftrum  tetrapharmacu 
ex  aceto  fubaftum,terra  quoqueEretria  ex  aceto  liquata 
redtcillinitur. 


B 


D  B 


A  R  E  I  S,    E  T 

nibus, 


EARVM  CVRATIO- 

Cap.     i  i  i  i. 

ARearumquoque  duogenera  funt.  Comune  vtrique 
eftquod  emortuafumma  pelliculapili  primiim  ex- 
tenuantur,deinde  exciduat:acfi  idhis  is  locus  eft.fanguis 
exit  liquidus,  &  mali  odoris ,  increfcitque  vtrunque  in  a- 
Iiis  celerirer.in  aliis  tarde.Peius  eft  quod  denfam  cutem,  D 
&  fubpinguem,&  ex  toto  glabra  fecit:fed  ea  qua:  d^m- 
tua  nominatur,fub  qualiber  figura  dilatatur:fit  &  in  capil 
lo  &  in  barba.Id  verb  quoda  ferpentis  fimilitudine  *<p'iet 
ci?  appellatur.incipit  ab  occipitio,duorum  digitorum  la- 
titudinem  non  excedit,ad  aures  duobus  capitibus  ferpit: 
^uibufdametiam  ad  fronte,donec  fe  duocapita  in  prio- 
rem  partemcommittant .  Illud  vitium  in  qualibet  aetate 
eft,hoc  fere  infantibus;illud  vix  vnquam  fine  curatione, 
hoc  per  fe  fxpe  finitur.Quidam  ha:c  genera  arcarum  fcal 
pello  exafperant : quidam  illinunt  adurentia  ex oleo,ma-  E 
ximeque  chartam  combuftam  :  quidam  refinam  tere- 
binthina  cu  rhapfia  inducut.  Sed  nihi!  melius  eft  quam 
nouacula  quotidie  radere,  quaquu  paulatim  fumma  pel- 
licnla  excifa  eft,adaperiutur  pilorum  radiculs.Nequean 
te  oportere  defiftere  quim  frequentem  pilum  nafci  appa 
ruerit.ld autem  quod  fubinde raditurjilliniri  atramento 
futoriofatis  eft. 

de   varis,  lenticvlis,  et  ephe- 
lide,&  eorum  curationibus, 

Cap.    v.  F 

PE  N  E  ineptiae  funt,curare  varos,&  lenticulas,  &  ephe 
lidas:  fed  eripi  tamen  foeminis  cura  cultus  fui  non  po 
tcft.  Ex  iis  autem  quas  fupra  pofui,vari,lenticulxque  vul- 
gonota;funt,quanuis  rarior  ea  fpecies  eft  quam  |e»/oi> 
Gracci  vocant ,  quum  fit  ealenticula  rubicundior  &  ina:- 
qualior.  z  $»^f  verb  a  plerifque  ignoratur  ,  qua?  nihil  eft 
nifi  afperitasqua:da,&  durities  mali  coloris:  catera  non- 
nifi  in  facie :  lenticuke  etiam  in  alia  parte  nonnunquam 
nafci  folent.  de  qua  per  fe  fcribere  alio  loco.vifum  opera:-  1 
pretium  non  eft  .Sed  vari  commodiffime  tolluntur  im-  G 
pofita  refina,cui  non  minus  quam  ipfa  eft  aluminis  fcifli- 
lis  &  paulum  meUis  adiedtum  eftiehticulam  tollunt  gal 
banum&  nitrum,quum  pares  portiones  habent,  contri- 
taque  ex  aceto  funt,donec  ad  mellis  craflitudinem  vene- 
rinr.His  corpus  illinendum,&  interpofitis  pluribus  horis 
mane  eluendum  eft ,  oleoque  leuiter  vngendum.  Epheli- 
dem  tollit  refina,cui  tertia  pars  falis  foflilis,&  paulu  mel- 
lis  adiectum  eft.Ad  omnia  vero  ifta,atque  etiam  ad  colo- 
fandas  cicatrices  poteft  ea  compofitio  quaead  Tryphone 
patre  authore  ref ertur.In  ea  pares  portioncs  funt  myroba 
lani,crocomagmatis,Creta:  cimolia?  fubcerula?,nueu  ama 
rum,farina:  ordei,atque  erui,ttruthii  albi,fertube  campa- 
na:  feminis.Qux  omnia  contrita,melle  quamamariffirno 
coquunturjillnumquc  i  vefpere  vfque  xnme  cluitur. 


D  E  OCVIORV. 

nibtifqueeoru 
qui  lenib 
ratm- 

SED  hxcqnidehai^ 
variis  cafibus  QCujJbfr 

P^rtClxi  ai*  v  ua.  llln 

fumma  cura  tuei 
lie,quaidam  not; 
ligerepoflimui 
pituita  caeperinj 
cryma  cahda  eftjprc 
duras,longx  valj 
ta,&  caUda.pitu. 
no  oculo  eft,lo 
que  lippitudini 
ante  vicefimum 
fes  durat,fed  quat) 


euenturlr4l>fit,coI 
ic  turnor,afc  craffa 


H 


mifta-eft,'&eala- 
afc  mollis  ,tumor  non 
.Atfi  lacryma  mul- 
'dicus  ,idque  in  v- 
ito  futurum  eft.Id- 
dolore  eft,  fed  vix 
inqua  perduos  me- 
xir.  Si  pituita  alba  &  mcJlis 
e(Te  incipit,lacryma?que  mifcentur,aut  fi  fimul  ha:  v  rrurt 
que  oculum  inuaferunt,poteftefle  breuior,  fed  periculu 
vlcerum  cft .  Pituita  autem  ficca  &  arida  dolorem  quidc 
mouet,fed  maturi9dcfinit,nifiquid  exulcerauir.  Tumor 
magnus  fi  fine  dolore  eft  &  ficcus,fine  vllo  periculo  eft.Si 
ficcus  quidem,fed  cum  dolore  eft,fere  exulcerat,  &  non- 
nunquam  exeo  cafu  fit,vt  palpebra  cumoculo  glutine- 
tur.Eiufdem  exulcerationistimorin  palpebris  pupillifve 
eftjvbifuperrnagnudolorem  lacryma;  falfae  calidxque 
eunt,  aut  etiamfi  tumore  infinito  diu  laeryma  cu  pituita 
profluit.Peius  etiamnum  eft  vbipituita  calida  aut  liuida 
eft, lacryma  calida  aut  multa  profluir,caput  calet,  a  tem-' 
poribusadoculosdolor  peruenit ,  nodturna  vigiliavr- 
get.Siquidem  fub  his  oculus plerunque  rumpitur,votun» 
queeft  vt  tantum  exulceretur.Intus  ruptum  oculum  fe- 
biicula  iuuat:fi  forasia  ruptusprocedit,  fine  auxilio  eft. 
Si  de  nigro  aliquid  albidum  fadum  eft,diu  manet .  At  S. 
afpei  um  craflum  eft,etiam  poft  curationem  veftigium  a- 
liquod  relinquit.Curari  vero  oculos  fanguinis  detradio- 
ne,medicamentOjbaIneo,vino,  vetuftiflimusauthorHip 
pocrates  memoria;  prodidit.  Sed  eorum  rempora  & cau? 
fas  parum  cxplicuit,in  quibus  medicinx  fumma  eft.Ne- 
que  minus  iu  abftinetia  &alui  du&ione  fape  auxilii  eft. 
Hos  igitur  interdum  inflammatio  occupat ,  vbi  cum  tu- 
moreinhisdoloreft,fequiturque  pituita:  curfus  nonun- 
quam  copiofior  vel  acrior ,  nonnunqum  vtraque  parte 
moderatior.  In  eiufmodi  cafu  prima  omnium  funt  quies 
&  abftinentia  .  Ergo  primo  die  loco  obfcuro  cubare  de- 
bet,ficvta  fermonequoque  abftineat.Nullum  cibum  af 
fumere,fi  fieri  poteft,ne  aquam  quidem.fin  minus ,  certe 
quamminimum  eius.Qubd  fi  graues  dolores  funt ,  com- 
modiusfeciido  die,fitame  resvrget,  etiaprimb  fanguis 
mittedus  eft,vtique  fi  in  fronte  vena;  tumct.fi  firmo  cor- 
pori  materia  fupereft.  Si  verb  minor  impetus  minus 
acrem  curationem  requirit.aluum,  fed  nonnifi  fecundo 
tertiovedieducioportet.Atmodica  inrlammatio  neu- 
trum  cx  his  auxilium  defiderat:  fatifque  eft  vti  quiete ,  & 
abftinentia.Nequetamen  inlippientibus  longum  ieiu- 
nium  neceflarium  eft.ne  piruita  tenuior  atque  acrior  fiat: 
fed  fecundo  die  dari  debet  id  quod  leuiflimum  videri 
poteft  ex  iisqua:  pituitam  faciuntcrafliorem,  qualia  func 
oua  forbiliadi  minor  vis  vrget,pulticula  quoque,  aut  pa- 
nis  ex  la&e.Infequentibus  diebus.quatum  inflammatio- 
ni  detrahetur,tatum  adiici  cibis  poterit:fed  generis  eiuf- 
de,vtique  vt  nihil  falfum  ,  nihil  acre,nihil  ex  iis  qux  ex- 
tcnuant,fumatur,nihil  potuipra:teraquam.Et  vidtus  qui^ 
dem  ratio  talis  maxime  neceflaria  eft.  Protinus  aute  pri- 
mo  die  croci  P.l*-*f.  &  farina:  candidx  quamtenuiflimx 
P.ir.*.  excipere  oportetouialbo ,  donec  meliis  craflitu- 
dinem  habeat,idqueinlinteoIumiIhnere3&fronti  agglu 
tinare,vtcompreflis  venis  pituita:  impetum  cohibeat.Si 
crocum  no  eft,  thus  idem  facitdinteolo  an  lana  excipia- 
tur,nihil  intereft.  Super  inungi  vero  oculi  debent ,  fic  vt 
crociquantum  tribusdigitiscomprehendi  poteft,fuma-> 
tur:myrrha:  ad  fabae,papaueris  lacrymae  ad  lenticula:  ma: 
gnitudincm,eaque  cum  paflb  conterantur,  &  fpecillo  fu- 
peroculuminducatur.Aliud  ad  idejmyrrhs  P.i.^f.manj 


dragora:  fucci  P.j 
rofx,cicutas 
*.  gummi 
ro,quo  comfl 
imponerc<f 
actamrNam 
ccilicabf^ib1 
id  &  durum  pj&H 
tur,oui  & albjfljif 
iiciendumque ] 
dum.  Vbi  facTta  vnira; 
ne  carpta,qux  id  exi 
res  &  Ieuis  eft,  &  p 
«x  are  fc  i  t,&  gl  u  t  i  n  ar  1 
ordeacea  co&a,&  ctw^ 
mode  imponitur 
cillo  potiffimum  vn 


ELII    CORN.  CELSI 


is  lacryma.  1  .11  *.  folioru 
i.*.  acacix  P.nii. 

tiu.  Koftu  ve- 
i  alisnum  eft  fuper- 

 «.a  v  mo  fub- 

rimir.,  &  iiquid  lacrymx  pro- 


D 


uhnaWnon  patitur.  Si  graue 
dolorem  vide- 
cndum  eft,  ad- 
gito  permilcen- 
lana  mollis  bc- 
los  imponi .  Ea 
coercct ,  &  non 
Farina  quoquc 
o  mixta,  com- 
horret  ctilpeni 
Hfejruior  impetus  eft,  exa- 
qua:fimaior,ex  pofca.Paora  fafcia  deligada  funt,  ne  per 
fomnum  cadant,  &  hoc  fuperfmponi  latis  eft ,  quia  &  re- 
poniab  ipfo  commodepoteft,&  jinini  inaruit, iteru  ma 
defaciendum  eft  Si  tantum  mali  eft  vt  fomnum  diu  pro- 
hibeat,eorum  aliquid  dandum  eft  que  a.vafuva.  Grxci  vo 
cant:  fatrfque  eft  puero  quod  erui,viro  quod  fabx  magni 
tudinem  implear.In  ipfum  vero  oculum  primo  die,ni- 
fi  modica  inflammatio  eft  ,  nihil  re£te  coniicitur  .  Sarpe 
enim  porius  concitatur  eo  pituita  quim  minuitur.  A  fe- 
cundo  die  graui  quoquelippitudini  per  indita  medica- 
menta rcctefuccurritur,  vbivcliam  fanguis  miffus,vel 
aluus  du£fa  eft,aut  vbi  neutrum  neceflarium  cffe  mani- 
feftum  eft. 

De  diuerfis  oculorum  collyriis. 

Multa  autem  mulrommquc  authorum  collyria  ad  id 
«pta  funt,nouifque  etiam  nunc  mifturis  teperari  poffunt, 
«jiium  lenia  medicameta  &  modice  reprimentia,facile  & 
variemifceantur.Ergo  nobilifima  exequar. 
Philonis  collyrium. 

Eft  igitur  Philonis.quod  habet  ceruffx  elotx,fpodii, 
gummi,fingulorum  P.i.  *.  papaueris  lacrymx  combu- 
ftx  P-i.*.  Illud  fcire  oportet,hic  quoque  omnia  medica- 
menta,fingula  primum  per  fe  teri ,  deinde  mifta ,  iterum 
adie£U  paulatim  vel  aqua ,  vel  alio  humore  :  giimi  quum  ^ 
quafdam  alias  facultates  habeat ,  hocmaxime  prxftarc, 
vt  vbi  collyria  fa&a  inaruerunt,glutinata  fint,  neque  fri- 
centur. 

Dioryfii  collyrium. 
Dionyfii  vero  collyrium  eft,  papaueris  lacrymx  co- 
buftx,donec  tenerefcat,P.i-*.  thuris  combufti,gummi, 
fingulorum  P.ii.*.fpodii  P.nu.*-. 

Cleonis  collyrium. 

Cleonis  nobile  admodum,papaueris  lacrymx  frifrx 
P.i.*.  croci  P.I.*.  gummi  P.i.*.quibus  quum  teruntur,  F 
adiiciturrofx  fuccus.Aliud  eiufdem  valentius,  Squamx 
&ris(quod  &'/u6>tAa.  appellant  )P.i.*-  croci  P.n.*.  fpodii 
P.tui.*.  plumbi&eloti  &combufti  P.vi.*.  gummita 
tundem.Eiusaliudquoque  ad  idem  eft,maxime  vbi  mul 
tapituita  profluit:  Caftorei  P.*.$.  aloes  P.L.*.  croci  P. 
i.*.  myrrhx  P.n.*.  lycii  P.iu*.  Cadmix  curatx  P. 
vui.*.  ftibis  tantunde,  aCacix  fucci  P-xu.*.  quod  quu 
gummi  milcuitdiquidu  in  pixicula  feruatur.  Theodotus 
verb  huiccompofitioni  adiecit  papaueris  lacrymxcom 
buftxP.i.*.  xris  cobufti  &  eloti  Pii.*.  nucleoru  palma-  G 
rum  combuftarum  P.x.*.  gummi  P.xu.*. 

Theodoti  collyrium.achariftum  appellatum. 

At  ipfius  Theodoti,  quod  a  quibufdam  d^bg^tey  no- 
minatur,eiufmodi  eft,Caftorei,nardi  Indici,  fiugulorum 
P.i.*.  lycii  P.*.papauerislaci  ynru:tantundem  ,myrrhx 
P.n.  *.  croci ,  cerufla:  elotx,aloes,  fingulorum  P.  m.*. 
Cadmix  botryodis  elotae,xris  combufti ,  fingulorum  P. 
vni.*.gummi  P.vin.*.  acacix  fucci  P.xx.*.  ftibis  taj- 
tundem,quibus  aqua  pluuialisadiicitur. 

Cythion  velTephrion  collyrium. 

Prarrerharcexfrequentiflimis  collyriiseft  id  quod 
quidam  Cythion,quidam  a  cincrco  colore  Tephrion  ap- 
pellant,amyli,tragacanthx,acacix  fucci,gummi,fingulo 
iMmP.i4.  papaueris  lacrym*  P.n.*._ceruffx  elots  P. 


I20 

iiu.*.  fpumx  elota- P.vui.Qu.3?  xqucaqua  pluuialicon 
teruntur. 

Euelpidis  collyrium,Trygodf  s  nomlnatum. 
Euclpides  autem  qui  xtate  noftra  maximus  fuito- 
cularius  medicus,  vtebatur  co  quod  ipfe  compofuerat, 
trigodes  nominabat.Caftorci  P.n.*.lycii,nardi,papaue- 
ris  laciyma:,fingulorum  P  i.*.croci,myrrhar,aIoes  ,fin- 
gulorum  P.nii.*.  asris  combufti  P.vin.*.Cadmiar,&fti 
bis,  fingulorum  P.xu.*.  acacia,-  fucci  P.  xxvi.*.  gum- 
mi  tantundem  .  CHio  grauior  vero  quaque  inflammatio 
cft,  eo  magis  leniri  medicamentum  debet,  adiedto  vel 
albo  oui,vel  muliebri  lacte.  At  fi  neque  medicus  neque 
medicamentum  prxfto  eft ,  fxpius  vtrunlibet  horum  m 
oculis penicillo  ad  ipfum  fa-fto  infufum,  id  malum lenit. 
Vbi  verb  aTiquis  releuatus  eft,iamque  curfus  pituita;  con 
ftitit,rcliquias  fortaiTe  Ienioresfuturas  difcutiut  balneu 
&  vinum.Igitur  lauari  debet  leuiter,ante  ex  oleo  perfrica 
tus.diutiufque  in  cruribus  &  feminibus,  multaque  calida 
aqua  fouerc  oculos,deinde  per  caput  prius  calida  ,  tum  c- 
gelida  perfundi,a  balneo  caucre,nequo  frigore  afllatuvc 
lxdatur:  poft  hxc  cibo  paulo  pleniore  quam  ex  corum 
dierum  confuetudine  vti:  vitatis  tamen  omnibus  pituita 
extenuantibus.Vinum  bibere  lene,fubaufterum,modice 
vet9,ncque  effuft,  neque  timide,vtneque  cruditas  ex  eo, 
&  tamen  fomnus  fiat,lenianturque  intuslatetia  acria.Sed 
fiquisin  balneo  fenfit  maiorem  oculorum  perturbationc 
quam  attulerat(quod  incidere  his  folet  qui  manentead- 
huc  pituita:  curfu  feftinarut)quamprimum  difcedere  de- 
bet,nihil  eo  die  vini  allumere ,  cibi  minus  etiam  quam 
pridie.Deinde  quumprimum  fatis  pituira  fubftitit.iteru 
ad  vfum  balnei  redire .  Solet  tamen  euenire  nonnnuqua 
fiue  tempeftatum  vitio,fiue  corporis ,  vt  pluribus  diebus 
ncque  dolor,neque  inflammatio,  &  minime  pituita:  cur- 
fus  finiatur .  Quod  vbi  incidit ,  iamque  ipfa  vetuftate  res 
matura  eft,ab  his  eifdemauxiliu  petcndu  eft,  id  eftbal- 
neo  ac  vino.Hxc  enim  vt  in  recetibus  malis  aliena  funt, 
quia  concitare  ea  poffunt ,  &  accendere  ,fic  in  veteribus 
qux  nullis  a!iis  auxiliis  cefferut,admodu  efficacia  effe  co 
fueuerunt:  videlicet  hic  quoque  vt  alibi ,  quu  fecunda  va  - 
na  fuerintjcontrariis  adiuuantibus  .Sed  ante  tonderi  ad 
cutem  conuenit:deinde  in  balneo  aqua  calida  quamplu- 
rima  caput  atque  oculos  fouere,tii  vtruque  penicillo  de- 
tergere,&  vngcre  caput  irino  vnguento  :  contincrequc  in 
ledlulo  fe,donec  omnis  calor  qui  conccptus  eft ,  finiatur, 
definatque  fudor.qui  ncceffario  in  capitecolleclus  eft. 
Tum  ad  idem  cibi  vinique  genus  veniendum  eft,  fic  vti 
potiones  meracsfint,  obtegendumquecaput,&  quiefcc 
dum-Sa?pe  eqim  poft  hxcgrauis  fomnus,fa:pcfudor,fa:pc 
alui  deie-ftio  pituirx  curfum  finit.Si  leuatum  malum  eft, 
(quod  aliquato  firpius  fit)per  plures  dies  idem  fieri  opor- 
tet,donec  ex  toto  fanitas  reftituatur .  Si  diebus  eifdem  al- 
uus  nihil  reddit ,  ducenda  eft ,  quo  magis  fuperiores  par- 
tesleuentur.Nonnunquam  autem  ingensinfiamatio  tan- 
to  impetu  erumpit  vt  oculos  fua  fede  propellat  fa^^rumr 
id(quoniam  oculi  procidunt)Gneci  appellant.  His  vtique 
fi  vires  patiuntur,fanguinem  mitti :  fi  id  fieri  non  poteft, 
aluum  duci,logiorefnqueinediam  indici  neceffariu  eft. 
Opus  aute  leniffimis  medicametis  eft.-ideoque  Clenis  col- 
lyrio  quidam  quod  ex  duobus  ante  pofitii  eft  vtutur :  fed 
optimum  eft  Nileimeque  de  vllo  magis  inter  omnes  au- 
»  thores  conuenit. 

Nilei  collyrium  omnium  optimum. 
Id  habet  nardi  Indici,papaueris  lacrymx,  finguloru 
P.i.*.  gummi  P.i.*.  croci  P.n.*.  foliorum  rofit  recen 
tium  P.iin.*.  Quxvclaquapluuiali,  velvino  lenifub- 
auftero  coguntur.Neque alienum  eft  malicorium,  vel  fer 
tulam  campanam  ex  vino  coquere,deinde  conterere..  aut 
myrrham  nigram  cum  rofx  foliis  mifcere ,  authyofcya- 
mifolia  cum  oui  co&i  vitcllo,aut  farinam  cum  acacix 
fucco,vel  paffoautmulfo.  Quibus  fi  folia  quoque  papa- 
ueris  adiiciuntur,  aliquanto  valentiora  funt .  Horum  ali- 
jj  quo  prxpararo,penicillo  fouere  oculos  oportet ,  ex  aqua 
calida  expreffo,  in  qua  ante  mel,  myrti  vel  rofa:  folia  de- 
cocla  fint.-deinde  ex  illis  aliquid  imponi.  Prxter  hxc  ah> 
occipitio  incifa  cute,cuburbitula  admouenda  eft .  CHipd 


121 


D  E    R  E    M  E  D  I  C  A     LIB.  VI. 


fi  per  hxc  reftitutus  oculus  in  fedc  fuam  non  eft,eodem-  A 
que  modo  prolapfus  permanet,  fcire  Oportet,  lumen  efle 
amiflum:  deinde  futurum  vt  inarefcat  is,  aut  in  pus  ver- 
tatur.  Si  fuppuratio  fe  oftendir,  ab  eo  angulo  qui  propior 
tempori  eft,incidi  oculus  debet:  vt  effufo  pure  &  inflam- 
matio  ac  doior  finiatur,  &intus  tunicx  refidanr,  quomi- 
nusfceda  poftea  facies  iit.Vtendum  deinde  vel  iifde  eol- 
lyriiseft  ex  lacTe  aut  ouo ,  velcrococuialbu  oui  mifcea- 
tur.Ac  fi  induruir  &  iic  emortuus  eft.ne  in  pus  verteretur, 
quatenus  fcede  prominebit  excidendum  erir.fic  vt  hamo 
fumma  tunica  apprehendaturinfra  id,  deinde  fcalpcllus  B 
inc:dat  tantundemrmedicameta  erunt  coniicienda  do- 
nec  omnis  dolor  finiatur.Iifdem  medicametis  in  eo  quo- 
que  oculo  vtendum  eft  qui  primtim  procidit,deinde  per 
plura  loca  fixus  eft. 

De  carbunculis  oculorum,&  eorum 
curatione. 

Solent  etiim  carbunculi  ex  inflammatione  nafci, 
jionnunquam  iti  lpiis  oculis ,  nonnunquam  in  palpebris: 
&in  his  ipiis  oculismodb  ab  interiore,modo  ab  exterio- 
re.In  hoc  cafu  aluus  ducenda  eft,cibus  miiiiiedus,lac  po- 
tui  dandum.vt  acna  qux  l:cferutu,leniantur.Quod  ad  ca- 
taplainiata  &  mcdicamenta  pertinet ,  his  vtendum  qua: 
aduerfus  inflammationes  propofita  funt.  Atque  hic  quo- 
que  Nileicollyrium  optimum  eft:  iitamen  carbunculus 
in  extcriorc  palpebrx  parte  eft ,  ad  cataplafmata  aptifii- 
nium  eftlini  fcmen  exmulfo  cocTum  :  aut  fi  id  non  eft, 
tritici  fat  ina  eodem  modo  c^cTa. 

De puftulis  oculorum  & curatione  earum. 
Puftulx  quoque  ex  inflammatiouibtis  interdum  o- 


pinguisficus  decocTa  fit:fa?pe 
qua  fouendum  caput :  vitand 
pingui  vtendum,  bibendurjiqu 
dum  eft.  Medicamenta  vero  i 
funt,ne  acriorem  pituitam  cont 
diculosalia  quxnecare  cos,& 
fcantur  poiTint.Ad  idipiiYrn  fpr 
cxP.i.*.  vujeta 
ttirque  vetusoleu 
eimelliscraifitu 
De  oculoi  um 
mationibu 
cament 


HacTenus  oc 
mitriuntur.  Cene. 


P.  *. 

porti 


122 

ulta  calidaa- 
.3ir.e  viipocue 
jiam  ecen- 
Sjia-iia.rd  - 
ipfes  -  t .  r  r  - 
fvh^.fm-jjts  r.<- 
'  .-'jfcjf.  %.:.:•  i- 
turi,  ad  ici- 
Stum'i  donec 


quiex  inflam- 
ifibusfhedi- 
rex  col- 

s  medicamemis 
jua?  diuerlsm  cura- 
.lationibus  natafur, 


ijbuoribu». 
Ijntury 
ntur, 
&de 
rri  m 
lcir.de 

tionem  defideranjr  ,'fere«u] 
fed  finitisquoquehisn^.tntnri^vAt^uejn  prirnisin  qi  i 
bufdam  perleuerattenuis  picuttx  cnVItis: qinbus  aluus  nb 


jeiulnm  jficuid  ex  ci- 


interiorc  parte  euocanda  efi ,  <d 
bo.  Neque  alienum  efi  illini  frontem  c^n.iroiiiione  An- 
drex  ,  qua:habet  gummi  P.  i.  ^.^ernflxjfiibis,  iingulo- 
rum  P.  1 1.  #.  fpumx  argenti  &  fbcTx  &  elotx  P.m  i.#i 
Sed  &  ea  fpuma  ex  aqtiapluuiatilicoquitur ,  &  arida  hxc 
medicamenta  ex  fuc  co  myrti  conternntur.  His  illita  fro- 
te ,  caraplafroa  quoque  fnperiniiciendum  ex  farina  qux 
frigida  aqua  co.icTa  lir,  cuique  aut  acacix  Iticcus,  aut  cu* 
preffus  adiecTa  fit.Cucurbitula  quoque  inciio  vertice,  re- 
cTc  accommodatur.aut  ex  temporibus  fanguis  emittitur. 
Inungi  vero  eo  debet  quod  habet  fquamxxris,  papaue- 


riuntur.  Qubd  fi  interinitia  protinus  mcidit,  magis  etia  j}  ris  lacrymx,finguloru  P.  #.  ceruint  cornu  combufti  & 


feruanda  luiit  qux  defanguine  &  quiete  fupra  pofui .  Sin 
ferius  quam  vt  fanguis  mitti  pofiit,aluus  tamen  ducenda 
eft:fi  id  quoque  aliqua  res  inhibet, vtique  vicTus  ratio  fer- 
uanda  eft.  Medicamentis  autemhic  quoquelenibus  opus 
eft,quale  Nilei,quale  Cleonis  eft. 

Philctis  collyrium  ad  puftulas  oculorum. 

Id  quoque  quod  Philetis  vocatur  ,huic  aptum  eft, 
Myrrhx,papaueris  lacrymx,fingulorum  P.  i.  *.  plumbi 
eloti,terrx  Samix,quxaVit/>  vocatur,  tragacanthacfingu- 
lorum  P.  1 1 1 1.  ftibis  cocTi,  amyli,  fingulorum  P.  v  u 
fpodii  eloti,  ceruflx  elotx,  iingulorum  P.  v  i  i  i.#. 
Qua:  aqua  pluuiatili  excipiuntur :  vfus  collyni  vel  ex  ouo 
vel  ex  lacTe  eft. 

De  vlcenbus  oculorum  &  eorum  curatione, 
&  de  J)d  Qa.Ka.vit  collyrio. 

Ex  puftulis  vlcera  interdum  fiunr.eaque  recentia  x- 
quelenibus  medicamentisnutrienda  funt,&  iifdem  fere 
■quxfupra  in  pufttilis  pofui .  Fitquoque  proprie  ad  hxc 
quod  /3tfA(» i»  vocatur.  Habet  xris  combufti&  eloti, 
papaueris  lacrymx  fricTx  ,finguIorum  P.  i.  #.  fpodii  e- 
loti,thuri  s,ftibis,combufti  &  eloti,myrrhx,  gummi,fin- 
gulorum  P.  1 1.  #-. 

Curatio  oculorum  aliquo  cafu  imminutorum. 
Euemt  etiam  vt  oculi  vel  ambo,vel  finguli,  minores 
fiant  quam  efle  naturaliter  debeant:  idque  &  acer  pituitx 
curfus  in  lippitudine  eflricit&continuati  fletus  ,  &icTus 
parum  bene  curati:in  his  quoque  iifdem  lenibus  medica- 
mentis  ex  muliebri  lacTe  vtendum  eft :  cibis  verb  iis  qui 
maxime  corpus  alere  &  implereconfuerunt.Vitandaque 
omni  modo  caufa  qux  lacrymas  excitet,  curaque  dome- 
fticorum,  quorum  etiam  fiquid  tale  incidit,  eius  notitix 
fubtrahendum :  atque  acria  quoque  medicamenta ,  &  a- 
cres  cibi  non  alio  magis  nomine  his  nocent  quam  qubd 
lacrymas  mouent. 

De  pediculis  palpebrarum. 

Genus  quoque  vitii  eft,qui  inter  pilos  palpebrarum 
pediculi  nafcuntunid  $nzia.aiv  Grxci  nominant .  Quod 
quum  ex  malo  corporishabitu  fiat.rarb  non  vltra  proce- 


eloti.plumbi  eloti,gummi,fingulorum  P.  i  1 1  i.#.  thu- 
ris  P.  x  1 1.  Hoc  collyrium  quia  cornu  haber,/)^  twgc;- 
nominatur .  Quotiefcunque  non  adiicio  quod  genus 
humoris  adiiciendum  fir,aquam  intelligi  volo. 
Ms/^y^c^Euelpidis  collyrium. 
Ad  idem  Euelpidis  quod  ^uf^/^.otKovnominabat.  In 
eo  papaueris  lacrymx,&  albi  piperis,  fingulx  vncix  funt, 
gummi  libra,xris  combufti  P.  i.  Inter  has  autem  cu- 
rationes,  poftintcrmiflionem  aliquam  profunt  balneum 
&vinum  :  quumque  omnibus  lippientibus  vitandi  cibi 
funt  qui  extenuant,  tum  prxcipucquibus  tenuis  humor 
diu  fertur .  Qubd  fi  iam  faftidium  eft  corum  qux  pitui- 
tam  crafliorem  reddunr,ficutin  hoc  genere  materixma- 
xime  promptum  cft,  confugiendum  eft  adeaquxquia 
ventrem,corpus  quoque  aftringunt. 

De  oculorum  vlceribus  fupercrefcentibus, 
fordidis,cauis,veteribus,&  cura- 
tionibusfingulorum. 
At  vlcera  fi  cum  lnflammatione  finita  non  funt ,  aut 
fupercrefcentia,autfordidajaut  caua,  aut  certe  vctera  efle 
confuerunt .  Exhis  fupercrefcentia,  collyi  10  quod  uh/m- 
yvtyor  vocatur,  optime  reprimuntur .  lordida  purgan- 
tur  &  eodem,&  eo  quod Smili.on  nominatur. 

Smilion  collyrium. 
Habetxruginis  P.  i  i  i.  #.  gummi  rantundem,am- 
moniaci ,  minii  fiuopici ,  iingulorum  P.xvi.*.  Qux 
quidam  ex  aqua,quidam,  qub  vehementiora  finr,  ex  ace- 
to  terunt. 

Phynoncollyrium  Euelpidis. 
Id  quoque  Euelpidis  quod  Phynona  appellabat,huic 
vtilc  eft:CrociP.  i.  *.  papauerislacryma:,gummi,  fingu- 
lorum  P.  i  E  #.  sris  combufti&  eloti,  myrrhx,  fingulo- 
rum  P.  1 1 1 1.  #.  piperis  albi  P.  v  i.  #.  Sed  ante  linitum 
hocvngendum eft. 

Sphxrion  colIyriumEuelpidis. 
Id  quoque  eiufdem  quod  Sphxrion  nomin.ibar,  eo- 
dem  valet,Lapidis  hxmatitis  eloti  P.i  i.     pipens  grana 
fex,cadmix  elotx,myrrhx,papaueris  lacrymx,  finguloru 
p.  iii.      croci  P.  1 1 1 1.#.  gummi  P.  v  1 1 1.#.  Quas 


dit :  fed  fere  tepore  interpofito,  pituitx  curfusacerrimus 

fequitur,exuIceratifquevehementeroculis,aciemquo-  h  cumvino  Amineoconteruntur, 

que  ipfam  corrumpit.  His  aluusducenda,caput  ad  cutem  Liquidum  Euelpidis  collyrium. 

tondendum,di»ique  quotidie  ieiunis  perfricandum:  his,  Liquidum  quoque  medicamenrum  ad  idem  compo 

ambulationibus,  aliifque  exercitationibus  diligenter  v-  nebat,in  quo  erant  hxc,i€ruginisP.*.  minii  combufti 

tcndum  ,gargarizandumque  ex  mulfoin  quonepeta&  atrainetifutoriijcinnainomi^fingul.orum  P.  i  n.*.  cro- 

FFf.i, 


ci,nardi,papau 
P.i  i.*.  xns 
lm.#.  p 
tur,  dei  nd« 
ncc  corpUj 
Jicacius  fi 

De  s 
Caua  •  v<>v 
fupra  pof 
Idem  Sphx  . 
venientibL  ij 

Eftetiamcoll 
mum  tamcn  pro 
ad  Hermonem  a 
albi  P.  *.  cinnam 
ti  fiitorii,nardi,cafiai£ 


AVRELII  CORH  CELSI 


»4 


x.finguloruni  P.  u  *-myrrhx, 
i  i.  *.  cinerisex  odoribusP. 
v.  Haecex  vino  auftero  terun- 
us  heminis  dccoquuntur  ,  do- 
uc  medicamentum  vctuftatc  ef- 


dceribus  &  curationibus. 
imodiffimc  mplentex  iisqux 
an,  &  id  qiv  1  Philetis  vocatur. 
plceribus  ,  &  vix  ad  cicatricem 
Bttirrit. 

ijs  collyriutn. 
iuod  qutim  ni  plura  valeat,pluri- 
|his  vlcenbiis  videtur  .  Refertur 
i,:  hnbet  piperis  longi  P.  i.  J. 
ji$i.  iingulorum  P.  i.*.  atrame- 
"Mi .fingulorum  P.  1 i.*.  gallus 


P.  v.  *.  myrrhx,cro'c'?SH^Ttycii,  ceruffx,  fingulorum 
P.  viii.*.  p.ipaucris '' lacr-yirta:  P.  x  1 1.  *•  aloes.xris 
combiiftt,cadmir,fingiiloTum  P.  xvi.*.  acacix.ftibls, 
giimmi,fingulorum  P.  x  x  v.  *. 

Decicatricibusbculorum  qux  ex  vlceribusfa- 
ctx  funt,&  quomodo  curari  debeant, 
&  deAfc!epia;&  Canopite& 
Pyxino.collyriis. 
Faftx  verb  ex  vlcenbus  cicatrices,  duobus  vitiis  pcri- 
clitantur ,  ne  aut  caux  aut  crailx  fitit:  fi  caux  funt,  poteft 
cis  tmpiere  id  quod  fphxrion  vocari  dixi ,  vel  id  quod 
Afclepias  nominatur.Habet  papaueris  lactymx  P.  1 1 
fagjpeni,opopanacis,fingulorum  P.  1 1 i.*.  xruginis  P.  ] 
i  1 1 1.  *.  cumini  P.  v  1 1  i.  *.  piperis  P.  x  1 1.  *.  cadmix 
elotx,  ccruffr,  fingulorum  P.xvi.  *.  At  fi  craflx  cica- 
trices  funr,extenuat  vcl  Smilion,veI  Canopite  collyi  ium, 
quodhabctcinn.imomi.acacix.fingulorum  P.  i.*.  cad- 
mix  elotx,  croci ,  myrrhx ,  papaueris  lacrymx  ,  gummi, 
fingulorum  P.  n.*.  piperisalbi,thuris,fingulorum  P. 
ni.*.  xtis  combuftiP.i  X.*.  cum  aqua  pluuiatili.  vcl 
Euclpidis  Pyxinum  quod  ex  his  conftat  :Salis  foflilis  P. 
1 1 n.*.  ammoniaci  thymiamatis  P.  v  II  i.*.  papaue- 
ris  lacrymx  P.x  1 1.*.  ceruffx  P.  x  v.*.  piperis  albi, 
crociSiculijfingulorum  P.  l  i  i.*.  gummi  P.  x  '  i 
cadmixelotxP.  ix.*.  Maxime  tollere  cicatricem  vi- 
dctur  id  quod  habetgummi  P.  1 1 1.*.  xruginis  P»i.#. 
crocomagmatis  P.  1 1  1 1.  *. 

De  alio  genere  inflammationis  oculorum. 
Eft  etiam  genus  inflammationis  in  qua  ficui  tument 
ac  diftendutur  cumdolorc  oculi,  fanguinem  ex  frontc  e- 
mitti  neceffariu  eft,multaque  aqua  calida  caput  atque  o- 
culos  fouere.gargarizare  ex  lenticula.vel  cx  fici  cremore, 
inungi  acnbus  medicamentis  qux  fupra  comprehenfa 
funr,maximcque  eo  qubd  fphxrion  nominatur,quodla^ 
pidem  hxmatiten  habet.  Atque  alia  quoque  vtilia  funt 
cjux  ad  extenuandam  afpritudinem  fiut,  de  qua  protinus 
dkam-Hac  autem  inflammatio  oculorum  fere  fequitur, 
interdum  maior ,  interdum  leuior ,  nonnunquam  ctiam 
exafpritudinelippitudo  fit,  dcindc  afpritudinem  ipfam 
auget ,  fitque  ea  in  aliis  brcuis ,  in  aliislonga,&  qux  vix 
vnquam  finiatur.In  hoc  genere  valctudinis  quidam  craf- 
fas  durafque  palpebras ,  &  ficulneo  folio  &  afpcrato  fpe- 
cillo.&interdum  fcalpello  eradunt,  verfafque  quotidie 
medicamcntis  fuffricant.Qux  neque  nifi  in  magna  vetu- 
ftaque  afpritudinc ,  neque  fxpe  facienda  funt.  nam  mc- 
lius  codem  ratione  vi&us&idoneis  medicamentis  per- 
uenitur.Ergo  exercitationibus  vtemur,&  balnco  frequc- 
tiorcmultaque  oculorum  palpebras  aqua  calida  foucbi- 
mus.Cibosautemfumemus  acrcs  &  cxtcnuantes. 
Cxfarianum  collyrium. 
.  Atmedicamcntum  id  quod  Cxfarianum  vocatur, 
habetatramcnti  futorii  P.  i.*.  mifyosP.*.  pipcrisalbi 
P.  v.  *.  papaucris  lacrymx,gummi,fingul.P.  1 1.*.  cad- 
mixlotxP.  i  ii.  *•  ftibisP.vi.*.  Sarifquc  conftat,hoc 
collyrium  aduerfus  omnc  genus  oculorum  valctudinis 
idone  um  cffe,exceptis  iis  quxlenibus  nutriuntur. 
Hieracis  collyrium. 
Id  quoque  quod  hicracis  nominatur  ,ad  afpritudinem 


A  poteft:HabetmyrrhxP.  i.*.  ammoniaci  thymiamatis 
P.  ii.*.  xruginisrafxP.ini.*.  cum  aqua  pluuiatili. 
Ad  idcm  idoneum  eft  etiam  id  quod  Canopitc  eft,  &  td 
quod  Smilion  vocatur,  &  id  quod  Pyxinum,  &  id  quod 
Sphxrion.  Si  compofita  mcdicamenta  non  adfunt  ,felle 
caprino,  vel  quamoptimo  melle  fatiscommode  afpritu- 
do  curatur. 

De  xerophthalmia,genere  aridx lippitudinis. 
Eft  etiam  genus  aridx  lippitudinis,  {npsq^m.»  fjua*  Grx- 
B  ci  appellantmcque tumcnt,ncque  fluunt  oculi.fcd  rubent 
tantum,&  cum  dolore  quodam  grauefcunt,  &  no&u  pra» 
graui  pituita  inhxt  efcunt:quatbque  minor  generis  huius 
impetus,tanto  finis  minus  expcditus  eft  .  In  hoc  vitio 
multum  ambulare,  multum  cxcrccri,  lauari  fxpe,  ibique 
defudarc,multaque  friftione  vti  neceffarium  eft. Cibi 
neque  qui  implent,nequenimium  acrcs  apti  funt,fed  in- 
tcr  hos  medii.  Manc  vbi  concoxiffe  manifeftum eft,  non 
alienum  eftexfinapi  gargarizare,  tum  deindecaput  at- 
que  os  diutms  defricare. 
C  Rhinion  collyrium. 

Collyrium  verb  aptiffimum  eft  quod  rhinion  voca- 
tur.  Habct  myrrhx  P.  i .  *.  papaucris  lacrymz ,  acacix 
fucci,piperis,gummi,fingulorum  P.  i.  *.  lapidis  hxma- 
titisjapidis  Phrygii,  lycii,  lapidis  fciffilis,  fingulorum  P. 
ii.*.  xris  combufti  P.  1 1 1 1.  *.  ac  pyxinum  quoque  co- 
dcm  accommodatum  eft. 

Ad  oculosfcabros.collyria. 
Si  verb  fcabri  oculi  fun&quod  maximc  in  angulis  ef- 
fc  confucuit,  poteft  prodeffe  rhinion,  id  quod  fupra pofi- 
D  tum  eft:  poteft  fimilitcr  prodeffe  id  qubd  habet  xruginis 
rafx.piperis  longi,  papaueris  lacrymx ,  fingulorum  P.  *. 
i  i.  pipevisalbi,gummi,fingulorum  P.  *.  1 1  i  i.cadmiaj 
elotx,ceruffx,fingulorumP.  v  i.*.  Nullum  tamen  mc- 
litis  eft  quam  Euelpidis  quod  bafilicon  nominabat.Habet 
papaucrislacrymx  ,  ceruffx,  lapidis  Afii  ,fingulorum  P. 
ii.*.  gummi  P. x  ii  i.*.  piperisalbiP.ini.*.  cro- 
ciP.  v  i.*.  pforiciP.  xi  n.*.  Nullaautem  perfema- 
teria  eftqux  pforicum  nominetur,fed  chalcitidis  aliquid 
&  cadmixdimidioplusexacetofimul  conteruntur ,'id- 
E  que  in  vas  fittile  additum,&  conte&um  ficulneisfoliis, 
fub  tcrra  rcponitur ,  fublatumque  poft  dies  viginti  rurfus 
tcritur,&  ficappcllatur.  Vcrum  in  bafilico  quoque  colly- 
rio  conuenit.ad  omnes  affectus  oculorum  idcffeido- 
neum,qui  non  lenibus  medicamentis  curantur:  vbi  non 
funt  autem  medicamenta  compofita,  fcabros  angulos  Ie- 
uant  &  mel  &  vinum.  Succurritque  &  his ,  &  aridz  lip- 
pitudini ,  fiquispanem  exvino  fubadum  fupcr  oculum 
imponit .  nam  quum  fere  fit  humor  aliquis  qui  modb  i- 
pfum  oculum,modb  angulos  aut  palpebras  exafperat.fie 
&  fiquid  prodithumoris ,  extrahitur,  &fiquid  iuxtaeft, 
rcpellitur. 


Ad  caligationem  oculorum  qux  propter  lippi- 
tudinem  oritur,rcmedia  &collyria. 

Caligare  verb  oculi  nonnunquam  ex  lippitudine, 
nonnunquametiamfinehacpropter  fene£tutem  imbe- 
cillitatemvc  aliam  confucrunt .  Si  ex  reliquiis  lippitudi- 
nis  id  vitium  eft ,  adiuuat  collyrium  quod  Afclepiasno* 
minatur:  adiuuat  id  quod  cx  crocomagmatc  fit. 
C  Ai*  Afow  collyrium. 

Proprieetiam  ad  id  componitur  quod  <A«  Kf a'**  vo^ 
cant :  habet  piperis  P.  i.  *.  croci  cilicis ,  papauerislacryJ 
mx,ceruffx,fingulorum  P.  1 1.  *.  pforici,gummi,  fingu- 
lorumP.  i  iii.*. 

Ad  caligationem  oculorum  qux  propter  fcncdlu- 

tem,aut  aliam  imbecillitatem  fit. 
At  fi  ex  fenedute,  aliavc  imbecillitate  id  eft,  reCte  in- 
ungi  poteft,&  melIequamoptimo,&  cyprino,  &oleo  ve- 
tere.Commodiffimum  tamen  eft,balfami  partcm  vnam, 
"  &olei  vetcris,  aurcyprini  partes  duas,  mellis  quamacer- 
rimi  partestres  mifcere.  Vtilia  quoque  huicmedicameta 
funt  qux  ad  caligincm  proxime,quxquead  cxtenuandai 
cicatrices  fupra  comprehenfa  funt.Cuicunque  verb  oculi 
caligabunt,  huicopuserit  multa  ambularioneatque  ex- 
crcitatione ,  frequcnti  balnco ,  vbi  totum  quidem  cor- 


DE   RE  MEDICA 


IB.  VL 


pus  perfrieandum  cft ,  prareipue  tamen  cajnt,  Sc  quidem  A 
iiino,donec  infudet,  velandiimquepoftea,  nec  detegcn- 
dum  antequam  fudor  &  calor  domi  conquierint:tumci- 
bis  vtcndum  acribus  &  cxtcnuantibus,  interpofitifquea- 
liquibus  diebus,ex  finapi  gargarizandum. 

De  fuffuiione  oculorum. 
Suffufio  quoque(quam  Greci  Cm^unv  nominat)inter- 
dum  oculi  potentix  qua  cernit,fe  opponit.  Qubd  fi  inue- 
terauerir,manu  curandum  eft.  Intcrinitia  nonnunquam 
etiam  certis  obferuationibus  difcutitur.  Sanguinem  ex 
fronte  vcl  naribus  mittere,in  temporibus  venas  adurere,  " 
gargarizando  pituitam  cuocare,fuffumigare  oculos  acri- 
bus  medicamentis.inungere  expedit:  vittus  optimus  eft 
qui  pituitam  extenuat. 

De  refolutione  oculorum  qua:  Paralyfis  dicitur. 
Ac  ne  refolutio  quidem  oculorum  quam  r&^xvetv 
Gi  arci  nominant,alio  victus  modo,vel  aliis  medicamen- 
tis  curanda  eft:expofuifie  tantiim  genusvitiifatis  eft.Igi- 
tur  interdum  euenit ,  modo  in  altero  oculo ,  modb  in  v- 
troque ,  aut  ex  ictu  aiiquo ,  aut  ex  morbo  comitiali ,  aut 
cx  diftcntione  neruoru  qua  vchemcnter  oculus  ipfe  con-  C 
cuffiis  eft,vt  iis  neque  quoquam  intedi  poflit,  nec  omni- 
no  confiftat:fed  huc  illucve  fine  ratione  moueatur,  ideo- 
que  ne  confpectum  quidem  rerum  praftet. 

De  mydriafi  oculorum. 
Nonmultum  ab  hoc  malo  diftat  id  quod  juvfylaait 
Gra:ci  vocat.Pupilla  effunditur  &  dilatatur,  aciefque  eius 
hebefcit:acpenedifficillimegenusid  imbecillitatis  eli- 
ditur .  $11  vtraque  verb  (id  eft  &  paralyfi  &  mydriafi )  pu- 
gnandum  eft  per  eadem  omnia  qux  in  caligine  oculorii 
pntcepta  funt,paucis  tantiim  mutatis:  fiquidem  ad  caput  D 
irino  interdum  acetum  ,  interdum  nitrum  adiiciendum 
eft,melie  inungi  fatis  eft.  Quidam  in  pofteriore  vitio  ca- 
lidisaquis  vfi  releuatique.-quida  fine  vlla  manifefta  cau- 
fa  fubito  obcatcati  funt:ex  quibus  nonnulli  quu  aliquan- 
diu  nihil  vidiflent,  repentinaprofufione  aluilumen  rc- 
ceperunt.Quominus  alienum  videtur,ex  recenti  re  &  in- 
terpofito  tempore  medicamentis  quoque  moliri  deie- 
&iones  qua:  omne  noxia  materia  in  inferiora  depellant. 
Deimbecillitatc  oculorum. 

Prxter  ha:c  imbecillitas  oculorum  eft  ex  qua  qui-  E 
dem  interdiufatis,  nocTunihil  cernunt:quod  in  focmi- 
nam  bene  rcfpondentibus  menftruis  non  cadit.  Sedfic 
laborantes  inungi  oportet  fanguine  locinoris ,  maxime 
hircini:fiminus,caprini:vbiid  affum  coquitur,  excepto: 
atque  edi  quoque  ipfum  iecur  debet .  Licet  tamen  etiam 
iifdem  medicamentis  non  inutiliter  vti  qua:  vel  cicatri- 
ces  vel  afpritudinem  extenuant:  quidam  contrito  femine 
portulaca:  mel  adiiciunt ,  catenus  ne  id  ex  fpccillo  diftil- 
let,eoque  inungunt.  Exercitationibus,  balneo,  friclioni- 
bus,gargarizationibus  iifdem  his  quoque  vtendum  eft.  p 

Ad  oculos  qui  extrinfecus  offenduntur,quum 

fanguine  fuffufi  funt. 
Et  ha:c  quidem  in  ipfis  corporibus  oriuntur :  extrin- 
fecus  vero  interdumfi  ictusoculum  ladit,vt  fanguisin 
eo  fuffundatur,  nihil  commodiuseftquam  fanguine  vel 
columba:,vel  palumbi,  vel  hirundinis  inungere.  Neque 
id  fine  caufa  fit.quum  horumacies  extrinfecuslafainter- 
pofito  tempore  in  antiquum  ftatum  redeat,celeberrime- 
que  hirundinis .  Vnde  etiam  locus  fabula:  faclus  cft ,  aut 
per  parentes,aut  id  herba  chelidonia  reftitui  quod  per  fe  G 
fanefcit.  Eorum  ergofanguisnoftrosquoqueoculos  ab 
externocafucommodiffimetuetur,hoc  ordine,  vt  fithi- 
rundinis  optimus,  deindepalumbi ,  minimeefficax  co- 
lumba;  &  illi  ipfi  &  nobis.  Supra  percuflum  verb  oculum 
ad  inflammationem  lcniendam ,  non  eft  alienum  lmpo- 
nere  etiam  cataplafmata  .  Sed  ammoniacus ,  vel  quilibet 
aliusquamoptimusteri  debet,  fic  vtei  paulatim  oleum 
adiiciatur,donec  craflitudo  ftrigmenti  fiat:id  deinde  mi- 
fcendum  eft  cum  hordeacea  farina  qua:exmulfo  deco» 
ttafit.  Facile  autcrecognitis  omnibus  qua:  medici  quo-  ^ 
queprodiderunt  ,apparere  cuilibet  poteft,  vix  vllum  ex 
iis  qua:  fupra  comprehenfa  funt ,  oculi  vitium  effe  quod 
nonfimplicibus  quoque ,  &  promptis  remcdiis  fubmo- 
ueri  poflit. 


D  E 


12 

£.  A  T  I  6- 


6 


smedica» 
«estrafeun- 
'UDUSnatura  no<- 
rifelu  eft.nam  vi- 
i  li-jflainmationcs 
^M^rtemq;  pra:- 
jr&unendu  eft, 


AVR  IV  M    JM  O  R  B 

nibus, 

HActenus  in  oculis  ea  re 
menta  plurimum  pofli 
dum  eft,quarum  vfum  pr»"1 
bis  dedit.Sed  in  his  aliquant 
tia  oculorum  intra  ipfos  nocent. 
dolorcfque interdu  etiam  ad  de* 
cipitant  quo  magis  inter  initia  p 
ne  maiori  periculp  locus  fit.  Erg  ^fi0tjptum  dolore  a 
liquis  fenfit.abftinere  &  comlne^^i^^^Poftero  die,fi 
vehementius  rnalu  eft,  caput  toi 
to  calidoperungere  &  operire  : ~ 
giliaq;  dolorexigit  t^tfangMis 
qua  caufxprohibct,aluUsfolu 
que  calida  fubinde  mutata  p 
Iini,fiue  aha  farina  ex  mulfo 
inde  admoucntur  fpbgia :  ft 


fdquc  ihno  vnge- 
us  cum  febre  vi- 
ofinttatur.fi  idali- 
taplafmata  quo- 
luefcenigra.ci,fiue 
eft.  Rec"tc  etiafub- 
Tida  expreffa::rum  Ie- 


uato  dolore,ceratu  cii  cundafj  debet  ex  lnno  aut  cypnno 
faclum.In  quibufdamtame  meliusquod  ex rofa  facium 
eft,proficit :  fi  vehemens  inflamatib  fomnu  ex  toto  pro- 
hibet,adiici  cataplafmata  dcbet,papaueris,corticis  fridti 
atquecontriti,fic  vt  cx  hisparsdimidia  fit,eaque  tum  fi- 
mul  ex  psffo  mixto  decoquatur.In  aurem  verb  infundere 
aliquod  medicametum  oportetquod  fempcr  ante  tepe- 
fieri  conuenit,comodiflimeque  per  ftrigilem  inftillatur. 
Vbi  auris  repleta  eft ,  fuper  lana  mollis  adden  da  eft  qua*. 
humore  intus  contineat-.iSc  ha:c  quidem  communia  funt. 
Medicamcntu  verb  eft  &  rofa",&  radicu  arundinum  fuc- 
cus  ,&  oleum  in  quolumbrici  cocli  funt ,  &humor  ex  a- 
maris  nucibus,  aut  exnucleo  mali  Perfici  expreflus.  Co- 
pofitaverbad  inflammatione  dolortmq;  lenienduhajc 
fere  funt:Caftorei,papauerislacrymxpares  portiones  coi- 
teruntur,deinde  adiicitur  his  paffum:vel  papauerislaCry- 
ma:,croci,myrrha:  par  modas  fic  teritur  vt  inuicem  mo- 
db  rofa,modb  paffum  inftilletur:  vel  id  quodamarum  in 
yEgyptia  faba  eft,  coteritur  rofa  adiecla.  Quibus  myrrha- 
quoque  paulum  aquibufdamifcetur,velpapaueris  lacry- 
ma:,autthuscu  muliebri  lacTe,  velamararu  nucumcum 
rofa?  fucco,  vel  caftorei,myrrhx,papauens  lacryma:  pares 
portiones  cum  paflb:vel  croci  P.  i«  ^f.  myrrha:,  aluminis 
fciflilis,fing.P.  ^f.  5.  quibus  quum  terutur,  paulatim  mi- 
fcctur  pafli  cyathi  tres,mellis  minus  cyatho.Idque  ex  pri- 
mis  medicamcntis  eft:vel  papaueris  lacryma  ex  aceto.Li- 
cet  etia  copofitione  vti  Themifonis  qua  habet  caftorei, 
opopanacis,papaueris  lacryma:  ex  aceto,fing.P.n.^.  fpu- 
xnx  lycii  Priin,#.  Qu.a:  contrita  paflb  excipiuntur  do- 
necccraticrajTitudine  habeant,atque  ita  reponutur:  vbi 
vfusrequiritur,rurfusidcm  medicamentii  adiedio  paflb, 
fpecillo  teritur.Illud  perpetuu  eft,  quotiefcunque  craflius 
medicamentu  eftquim  vt  inaurem  inftillari  poflit,  ad- 
iiciendum  eum  effe  humore  ex  quo  id  coponi  debet.do* 
nec  fatis  liquidii  fit.Si  verb pusquoque  aures habet,recTe 
lycium  per  fe  infunditur,  autirinum  vngucntu,autporri 
fuccus  cum  melle,aut  cetaurea:  fuccus  cum  paffo,aut  dul- 
cis  Punici  mali  fuccus  in  ipfius  cortice  tepcfafius:adieci:a 
myrrha:  exigua  parte.  Reclc  etiam  mifcentur  myrrha: 
(quam  &l>ct{u>  cognominat)P.  1.*.  croci  tantundem,nu- 
cesamarx  x  v,mellisfefquicyathus.Qua*cotrita,  quav- 
tendum  eft ,  in  cortice  Punici  mali  tepcfiant.  F.a  quoque 
medicameta  quxoriscxulcerati  caufa  coponuntur,a:que 
vlcera  auriii  fanant.Qua:  fi  vetuftiora  funt,&  multa  fanies 
fluit,apta  copofitio  cft  qua:  ad  authorcm  Erafilftratum  re- 
fertur,Piperis  P.  croci  P.  1. 5.  #.  myrrha:,mifyos  co- 
dii,fing.P.  1 1-  #•  ^"s  combufti  P.  1 1.  #.  ha:c  ex  vino  te- 
runtundeinde  vbi  inaruerunt,  adiiciuntuf-paffi  heminar. 
tres,&  fimul  coquuntur.  Quum  vtedum  eft,  adiicitur  his 
mel&vinum.Eftetiam  Ptolemaji  chirurgi  medicamen- 
tumquodhabetLentifciP.i.*.  gallac  P.  r.jf.  omphaci 
P.  1.  *.  fuccum  Punici  mali.Eft  Menophili  validum  ad- 
modum  quod  ex  his  cbftat,Piperis  longi  P.  1.  *.  caftorei 
P.  1 1.  # .  myrrha,  croci,  papaueris  lacrymar,  nardi  Syria- 
ci,  thuris ,  malicorii ,  ex  VEgyptia  faba  partis  interioris, 
nucum  amararum  ,mellis  quamoptimi ,  fingulorum  P, 
ji ,l.u.%i  Quibusquumtcruntur,adiicitur  acetumquam 

FFf.ii. 


P 


"7 

acerrimum,<  t 
nis.Cinnam  u 
rha:,fingul  i 
fextariiis.r  ■.;§'j^t.^S 
his  aliami^A^yk 
aruginis  r, 
duo,aceti  cj  . 
dulce  vmu  n 
crymae,acac 
hyofcyamifi 
ribus  portio; .  itjflRg 
hyofcyami  fu.  c  visia 
s^iuertusomr 
Afclepiadesco 
gul.P.i.*.  flor: 
gi,amomi3myroL, 
nardi  fyii.tci,myrrh 
P.  i  l.*.  Qusfcpa.ayE 
conteruntur,atque  ua  co 


AVRELII  CORN.  CELSI 


128 


his-pafii  fiat  .Eft  Crato-  A 
iloru  P.l.*.lycii,nardi,myr- 
■  r .  r.  1 1'  : ,  cyarhi  tres,  vini 
:iodeioquitur,deinde 
naiufqueodor  eft, 
rum  P.  1 1.      mellis  cyathi 
lcoqin:1      ■  vbi  vrendum  eft, 
iluminis  f^ffifts' ,  papaueris  la- 
i  ndus  mifijetU£ ,  iifque  adiicitur 
minor  quiiivyhius  ex  fuperio- 

idtur.  Per  fe  quoque  B 
Comnume  verb  auxilium 
.nqj  yiu  comprobatum, 
,nt  cinnamomi,cafia:,fin- 
^i,c"aftoreialbi,piperis  lon- 
fcrupuh  duo.thuris  mafculi, 
BSj  croci,  fpumx  oitri,  fingul. 
ifa ,  rurfus  mixta  ex  aceto 
li  vtendum  eft,aceto  di- 


luuntur.  Eodem  modo  comuhe  auxilnim  auribus  labo- 


dilutxpotiones,  nonnunqua  gargarizandu  eft.  Infunde- 
dum  aute  in  aurem  caftoriu  cum  aceto  &  laureo  oleo,  & 
fucco  radicula;  corticis:aut  cucumeris  agreftis  fuccus, 
adie&is  cotritis  rofe  foliis.  Immatura:  quoq;  vux  fuccu» 
cum  rofa  inftillatus,aduerfus  furditatem  fatis  proficit. 
Ad  fonitum  aurium  intrafeipfas. 
Aliud  vitii  genus  eft  vbi  aures  intra  feipfas  fonant:arq$ 
hoc  quoque  rit  ne  externum  fonum  accipiant.Leuiflimu 
eft  vbi  id  exgrauedineeft:peius,vbiex  morbis  capitifve 
longisdoloribusincidit :  peflimum,  vbi  magnismorbis 
venietibus,  maximeque  comitiali,prouenit.Si  exgraue- 
dine  eft,  purgare  aurem  oportet  &  fpintum  cotinere,  do- 
nec  tnde  humor  aliquis  expumet:fi  ex  morbo  vel  capitis 
dolore,qiiod  ad  exercitationem,  fridtione,  perfufionem, 
gargaruationcmque  pertinet.eadem  facieda  funt.Cibis 
non  vtendum  nifi  extenuantibus.In  aurem  dandus  radi- 
cula:  fuccus  cum  rofa,vel  cum  fucco  radicis  ex  cucumerc 
agrefti,  vel  caftoreum  ex  aceto  &  laureo  oleo  .  Veratrum 
quoque  c u  aceto  coteritur,  deinde  melle  cocTo  excipitur, 
&  inde  collyrium  facTii  in  aurem  demittitur .  Si  fine  his 


rantibus  ett,  Polybii  lphragtsex  dulci  vino  liquata  :  qus  Q  cccpit ,  ideoque  nouo  metu  terret ,  inaure  dari  debetca- 
compofitio  prioi  e  libello  continetur  .  Qubd  li&fanies  ftoreii  cum  aceto,  vel  irino,  vel  laureooleo,  aut  huicmi- 
profluit,&  tumor  eft,  nuii  alienu  eft,  mixto  vino  per  ori- 


culavium  clyfterem  elnere, &  tum  infundere  vinu  aufte- 
rum  cum  rofa  mixtu,cui  fpodii  paiilum  fit  adiec~tum,aut 
lycium  cum  lac~te,aut  herba:  fanguinslis  fuccu  cum  rofa, 
aut  mah  Punici  fuccu  cum  exigua  parte  myrrha: .  Si  for- 
didaquoqu?  vlcera  funt,melius  mulfo  eluutur,&  tum  a- 
liquod  ex  lis  qua:  fupra  fcripta  funt,quod  mel  habeat,  in- 
fiinditur.Si  magispusprofluir,&caput  vtique  tondendu 
eft,&  multa  calida  aqua  perfundendii.&  gargarizandum,  D 
&  vfque  ad  laflitudine  ambulandu,  &  dbo  modico  vte- 
dum  eft:fi  cruor  quoque  ex  vlceribus  apparuit,lyciu  cum 
la&e  debet  in£udi,vel  aqua  in  qua  rofa  decocta  fit,fucco 
autherba;  fanguinahs  aut  acacixadie^to  .Quodfi  fuper 
vlcera  caro  increuit,  eaque  mali  odoris  fanguincm  fun- 
dit,  aqua  tepida  elui  debet:  tum  infundiid  quod  ex 
thure  &  a:rugine,&  aceto,&  melle  fit,aut  mel  cum  jerugi- 
ne  incoctum  .  Squama  quoque  a;ris  cum  fandaraca  con- 
trita  per  fiftulam  re£te  inftillatur. 

Aduerfus  aurium  vermes, 
Vbi  verb  vermes  orti  funt,fi  iuxta  funt,protrahendi 
oriculario  fpecillo  funt:  fi  longius.medicametis  enecan- 
di,cauendum  que  ne  poftea  nafcantur.  Ad  vtrunque  pro- 
ficit  album  veratrum  cum aceto  contritum.  Elui  quoque 
auram  oportet  vino  in  quo  marrubiuro  decoctum  fit:lic 
emortui  vermes  in  primam  auris  partem  prouocabiitur, 
vnde  facillime  educi  potTunt. 

Ad  comprefla  aurium  foramina. 
Sin  fpramen  auris  copreflum  eft,  &  intus  crafla  fanies 


xtum  caftoreum  cum  fucco  nucum  amararu,  aut  myrrha 
&  nitru  cum  rofa  &  aceto.  PIus  tame  in  hoc  quoque  pro- 
ficit  victus  ratio.  Eadcmque  facienda  funt  quxfupra  co- 
prehendi,cu  maiore  quoque  diligetia:&prxterea  donec 
hisfonus  finiatur,a  vino  abftinendu.Quod  fi  fimul &fo- 
nus  &  inflammatio  eft  ,  laureum  oleum  coniecifle  abun- 
de  eft,  aut  id  quod  ex  amaris  nucibus  exprimitur.  quibus 
quidam  vel  caftoreum  vel  myrrham  mifcent. 

Ad  ea  qux  in  aurem  inciderunt  extrahenda. 
Solctetiam  interdu  in  aurem  aliquid  incidere,  vtcal- 
culus,aliquodve  animal.  Si  pulex  intus  eft,  copellendu  eo 
lana:  paulu  eft  quo  ipfe  is  fubit,&  fimul  extrahitur:  fi  nor» 
eft  fequutus,  aliudve  animal  eft,fpecillu  lana  inuolutu  in 
refinam  quamglutinofiflimi  maximeque  terebinthina 
demittendum,idque  in  aurem  iniiciendu,ibique  verten- 
dii  cft.vtique  enim  comprehendet  &  eximet.Sin  aliquid 
exanime  eft,fpecillo  oriculario  protrahendum  eft,aut  ha- 
mulo  retufo  paulum  recuruato:  fi  ifta  nihilproficiur,po- 
£  teft  eodem  modo  refina  protrahi.  Sternutameta  quoque 
admota  id  commode  elidur,auc  oriculario  clyftere  aqua 
vehementerintus  compulfa.Tabulaquoque  collocatur 
media  inhxrens  capidbus  vtrinquependetibus,fnperque 
eam  homo  deligatur  in  id  latus  verfus  cui9  auris  eo  mo- 
do  laborat,  fic  vt  extra  tabulam  emineat:  tum  malleo  cu- 
put  tabuke  quod  a  pedibus  eft,  feritur:  atque  ita  concuffa 
aure,id  quod  ineft  excidit. 

OE   NARIVM    MORBIS,  ET  CVRATIO- 
niblis,  Cap.    v  1 1 1. 


fubeft,mel  quamoptimu  addendum  eft^fi  id  parum  pro-  p  "V  T  Ares  verb  intus  exulceratas  fouere  oportet  vapore 
ficit,mellis  cyarho&  dimidio,a:ruginisrafa;  P.1I.-&  ad-       1^1  aqua:  calida:,  id  eft  ' 


iiciendum  eft,  inccquendumque,&  eo  vtcdum.  Iris  quo 
quecum  melle  idem  proficit,  item  mellis  &  rofx  fcrupuli 
duo:item  galbani  P.  1 1.*.  myrrha:  cum  melle  &  fellis 
taurini,  fingulorum  P.n.#.  vini  quantum  fatis  eft  ad 
myrrham  diluendam. 

Ad  grauem  auditum. 
Vbi  vero  grauius  aliquis  audire  ccepitfquod  maxime 
poft  logos  capitis  dolores  euenire  cofueuit)  in  primis  au 


fpongia  exprefla  atque  admora: 
fit  &  fubiecto  vafe  oris  angufti,  calida  aqua  replcro.  Poft 
idiomctti  illineda  vlcerafunt  autplumbi'recremcto,aue 
cerufla:aut  argenti  fpumam  cumquolibethorum  aliquis 
conterir,eique  dum  teritur,inuicem  vinu  &oleum  myr- 
reum  adiicir,donec  mellis  craflitudinem  fecerit.  Sinau- 
tem  ea  vlcera  circa  nares  funr,plurefque  cruftas  &odorem 
fcedum  habent,(quod  genus  Grxcia^iw  appellar)  fciri 
quidem  debet,  vixei  malo poflefuccurri.  Nihilominus 


rem  ipfam  cotiderare  oportet. Apparebit  enim  aut  crufta,  c  tamen  ha:c  tentari  potTunt,vt  caput  ad  cutem  tondeatur, 
qualis  fuper  vlcera  innafcitur,aut  fordium  coitus:fi  crufta       aflidueque  vehemeter perfricetur,multa  calida  aqua  per- 


quansfup 

cft,infundendu  eft  aut  oleum  calidum,aut  cum  mellc  a?- 
rugo,vel  porri  fuccus,aut  cum  mulfo  nitri  paulum.Atque 
vbi  crufta  1  corpore  iam  recedit,elueda  auris  aqua  tepida 
eft,quo  facilius  ea  per  fe  diduftaonculariofpecillo  pro- 
trahatur:fi  fordes  a:quc  molles  funt,  eode  fpecillo  eximc- 
dx  funt:  at  fi  dura:  funt,  acetu  &  cum  eo  nitri  paulu  con- 
iiciedum  eft:  quumque  emollita:  funt,  eodem  modo  elui 
aurem  purgarique  oportet .  Quod  fi  capitis  grauitas  ma- 


fundatur,multa  ei  deambulatio  fit,  cibus  modic9,  neque 
acer,  neque  valentiflimus:  tum  in  narem  ipfam  mel  cum 
exiguo  modo  refina:  terebinthina:  coiiciatur,(quod  fpe- 
cillo  quoq,-  inuolutolana  fit)  attrahatiirquefpiritu  is  fuc- 
cus,donec  in  ore  guft9  eius  fentiatur.  fub  his  enim  crufta: 
refoluuntur  qua:  tum  per  fternutamcta  elidi  debet.  Puris 
vlcerib'  vapor  aqua:  calida:  fubiiciedus  eft:  deinde  adhi- 
bendii  aut  lyciu  ex  vino  dilutu,  aut  amurca,aut  ompha- 


net.attondendum  idem,&leniterfed  diu  perfricandum  jj  ciu,aucmctha:  autmarrubii  fuccus,  aut  atramentufuto- 

eft:adiecto  vel  irino  vellaureo  oleo,fic  vt  vtrilibet  paulu  riu,quod  candcs  fac~tu,deinde  contritum  fit:  aut  interior 

accti  mifceatur:tum  diu  ambulandum,  lenitcrq;  poft  vn-  fcillx  parscotrita.ficvthoru  cuilibet  mel  adiiciatur.Cui9 

cTionem  aqua  calida  caput  fouendu.Cibifquc  vtendu  ex  in  ca:teris  admodum  exigua  pars  efledebet:  in  atramcto 

imbecilliflima  &  media  materia  ,  magifque  aflumendae  futorio  tanta  vt  ea  mixtura  liquida  fiat,  cum  fcilla  vtique 


D  E    R  E    MEDICA     LIB.  VI. 


parsnnior,  inuoluendumquelana  fpecillum  eft,  &ineo  A 
medicamento  intingednm,e6que  \  Icera  implenda  funti 
rurfufque  linamenrum  inuolutum  &  oblongum  eodem 
medicamcnto  illinendum ,  demittendumque  in  narem 
eft,  &  ab  inferiore  parte  leniter  dehgandum  :  idque  per 
hyemem,  &  ver,  bis  die :  per  itftatem  &  autumnum  ,  ter 
die  fieri  debet .  Interdum  vero  etiam  in  naribus  carun- 
culac  qu:edam,fimiles  muliebrib9  mammis  nafcutur,hx- 
queimispartibusqua:  carnofiflims  funt  inhxrent .  Has 
curare  oportet  medicamentis  adureutibus,fub  quibus  ex  B 
toto  confumutur.  Polypus  vero  eftcarucula ,  modoal- 
ba,modo  fubrubra,qua:  nanum  ofli  inhxrer,&  modoad 
labra  pendes,narem  implet,modo  retro  perid  foramcn 
quo  fpiritus  a  naribus  ad  fauces  defcendit,  adeo  increfcit 
vtipoftvuam  confpici  poflit:  ftrangulatque  hominem, 
maximc"  Auftro  aut  Euro  flare:fereq,-  molliseft,rar6du- 
ra.eaquemagis  fpiritum  impedit,&  nares  dilatat,qux  fe- 
re  KiapKiraVnc  eft:itaque  attingi  non  debet.Illud  aliud  gc- 
nus  fere  quidem  ferrocuratur,inrerdu  tamen  inarefcit,fi 
addita  in  narem  perlinametum  aut  penicillu  ea  copofi-  C 
tio  eft  qtia:  habet  minii  finopici,chalcitidis,calcis,  fada- 
daraca:.fingulorum  P.  t.*-.  atramenti  futorii  P.  i  t.Jf. 

DE    DENTIVM    DOLORE    ET  CVRA- 

tionibus,  Cap.    i  x. 

IN  dentium  autem  dolore,  qui  ipfe  quoque  maximis 
tormentis  annumerari  poteft.vinum  cx  toto  circunci- 
dendum  eft  .  Cibo  quoque  primo  abftinendum  ,  deinde 
eo  modico  mollique  vtendum,  ne  mandentis  dentes  irri- 
tet,tum  extrinfecus  admouendusperfpongiam  vapor  a- 
qu.e  calidx,  imponcdumque  ceratu  ex  cyprino  aut  irino  D 
factum,lanaque  id  comprchendendu,  capiitque  velandil 
eft.Quod fi  grauior  is dolor  eft,vtiliter  &  aluus  ducitur,& 
calida  cataplafraata  fuper  maxillas  iniiciuntur,&  ore  hu- 
mor  calidus  cum  medicamentis  aliquibus  cotinetur ,  fa:- 
piiifque  mutatur.Cuius  rei  caufa  &  quinquefolii  radix  in 
vino  mixto  coquitur,&  hyofcyami  radix  vel  in  poica  vel 
in  vino  mixto  coquitur ,  lic  vt  paulu  his  falis  adiiciatur, 
&  papaueris  non  mmium  :  aridi  cortices  &  mandragorx 
radix,eodem  modo.Sed  in  his  tribus  vtique  vitandu  eft 
nequodhauftum  erit  deuoretur.Ex  populo  quoquealba,  E 
cortex  radicis  in  hunc  vfuminvino  mixtoreae  coqui- 
tur,&in  aceto  cornuceruinumrafum,&  nepeta  cum  teda 
pingui:  ac  ficus  item  pinguis  velin  mulfo,  velin  aceto  & 
melle,exquibusquu  ficus  deco&a  eft,is  humorpercola- 
tur.Specillum  quoque  lana  inuolutum  in  calidum  oleum 
demittitur,  eoque  ipfo  des  fouetur.  Quinetiam  quxdam 
quafi  cataplafmata  in  dentcm  ipfum  illinuntur  :in  quem 
vfum  ex  malo  Punico  acido  atque  arido  ,  malicorii  pars 
interior  cum  pari  portione  &  galla:  &  pinei  corticis  con- 
teritur,  mifcetiirquehisminium:  eaque  cotrita  aqua  plu-  p 
uiatili  coquuntur.aut  panacis,papaueris  lacryma-,peuce- 
dani ,  vuaj  taminia;  fine  feminibus,  pares  portiones  con- 
teruntur:  aut  galbani  partes  tres,  papaueris  lacrymx  pars 
quarta.  Quicquid  detibus  admotumeft,nihilominus  fu- 
pra  maxillam,  ceratum  quale  fupra  pofui,  effe  debet  lana 
obtectum.Quidam  etiam  myrrhx,cardamomi, fingulP. 
l.*.  croci,pyrethri,ficorum  partes,fingul.P.  1 1  1 i.#.  II- 
napisP.  viii.*.  contritalinteolo  illinunt,imponiintq; 
inhumeropartiseiusqua  densdolet :  fiisfuperior  eft,a 
fcapulis:fi  inferior,a  pect ore.Idque  dolorem  leuat:&  quu  G 
leuauit,protinusfubmouendu  eft.Si  ver6  exefus  eftdens, 
feftinare  ad  eximendu  eum,nifi  res  coegit,non  eft  necef- 
fe.Sed  cum  omnibus  fomentis  qua:  fupra  pofita  funt,  ad- 
iiciendz  quxdam  valcntiores  compofitiones  funt  quai 
dolorem  leuant,qualesha:  funt.  Habet  autem  papaueris 
lacrymxP.  i.*.  piperis  P.  1 1«  *.  pforeos  P.  x- *•  qu£ 
cotrita  galbano  excipiutunidque  circundatur.  Aut  Mc- 
nemachi  maxime  ad  maxillarcs  dentes.in  qua  funt  croci 
P.  i.*.  cardamomi,thurisfuliginis,ficorum  partes,pyre- 
thri,fingul.P.  1 1 1 1.  finapi  P.  v  1 1 1.  *.  Quidam  autem  h 
immifcent  pyrethri,piperis,elaterii,fingul.P.  i.#.  alumi- 
nis  fciflilis,papauerislacrymx,vua:  taminia:,fulphuris  i- 
gnemnon  experti,bituminis,Iauri  baccaru,finapis,fing. 
P.  1 1.*.  Quod  fidoloreximi  eum  cogir.&piperis  femen 
•ortke ljbcvatum,&  eodem  modo  bacca  hederu.  coie&a 


^aftinaca  vA 


ip 

ansexcider.  Ej 
rxci  vocat) 
excipitur, 
"ciCileinid 
idxjftnen  inuo- 
§jfr||Sjia  fic  den- 


a  lunt.  Sed 
olet,herba 
in  peluem 
ie  iuxta  fe- 
H5ri:turri  in  pel- 
regltur,  homi- 
ei  e  (  vt  fupra  di- 
brplunmusfequi- 
dque  fj.pt  longio- 
pixftar. 

R  V  M    C  V  R  A, 


nii 


ammationem 


in  id  foramen.dentem  finditjjj 
plani  pi 

aculeus  torretur ,  umm.  c 

qux  denti  circundata  huc 
J  ■  n      i  -**3?nt.Ij 

roramen  conieaum  denten.  3 

lutum  in  lanula  demitti  co 

c  j  i    -i        t t  oma 

te  ieruato.dolore  leiur.Hxc  a  ..  ^ 

agrefti  u  experimeto  cognituir  v. 

mcnthaftru  cum  foisradicibu 

coniici ,  fupraqu^aquam  inftinp  • 

dentem  hominetfi  vndiqre  ve, 

uem  candentesfiHces  demitti, 

nemque  euin  hiaote  ore  yapore 

ftum  eft)  vndiq;  indufurn- nan- 

tur,&  per  os  continens  piruira 

fem,fxpe  annuam  valetudi 

DE  tonsiilis, 

■'  C$ 

SI  vero  tofillr  fine  exnlp 
lntumuerunr.capiit  velandumeft  ext:  inlecus,is  locus 
vapore  calido  fouendus ,  multa  ambulatione  vtendum, 
c.iput  in  le<ftofublime  habend.um  ^gargarizadiimque  eft 
exreprimentibus.Radixquoqueea  quam  dulcem  appel- 
lant,c6tiifa  &  in  paffo  mulfove  decodia  idem  prsftat.Le- 
nitdrque quibufdam  medicamentis  eas lllmi non  alieni 
eft  qu.r  hocmodo  fiunt:  exmalo  Punico  dulci  fuccus  ex- 
primitur,  &  eius  fextarius  ln  lem  igne  coquitur,  doncc  ei 
mellis  craiTitudo fit,tum  croci,myrrhx,aluminisfciftiIis, 
fingul.P.  1 perfeconteruntur,paulatimquehisadii- 
ciuntur  vini  leniscyathi  duo,  mellis  vnus:  deinde  priort 
fucco  ifta  mifcctur,&  rurfusleniterincoquutur.Aut  eiuf- 
dem  fucci  fextarius  eodem  modo  coquitur,  atque  eadem 
ratione  trita  ei  adiiciuntur  hxc  ,  Nardi  P.  omphacii. 
P.i.#.  cinnamomi,myrrha:,  cafix,  fingul.  P.  i.#.  Eade 
aurem  hxc  &  auribus  &  naribus  purulentis  accommoda- 
ta  funt.  Cibus  quoque  in  hac  valetudine  lenis  efte  debcr, 
ne  exafperet .  Quod  fi  tanta  inflamatio  eft  vt  fpiritu  im- 
pediat,in  lecto  conquiefcendum,a  cibo  abftinendu,  ne- 
que  aflumendum  quicquam  pra:ter  aquam  calidam  eft. 
aluus  quoque  ducenda  eft.  Gargarizadum  ex  fico  &  mul- 
fo.lllinendum  mel  cum  omphacio:inrrinfecus  admoue- 
dus(fed  aliquanto  diutius)vapor  aqux  calidx  ,  donec  ea. 
fuppuret,  &  per  fe  aperiantur.  Si  pure  fubftanre  non  rum-' 
puntur  hi  tumores,incidendi  funr,  deinde  ex  mulfo  cali- 
do  gargarizandum  ex  fico.  At  fi  modicus  quidem  tumor 
&  exulceratio  eft  ,furfurum  cremori  ad  gargarizanduni 
paulii  mellis  adiiciendii  eft,illinendaque  vlcera  hocme- 
dicamento.  Paffi  quamdulciflimi  tres  hemina:  ad  vnarr» 
coquunrur,  tum  adiicirur  thuris  P.  i.  croci,  myrrhx, 
fing'ilortim  P.  i.  lenirerque  omniarurfus  feruefcunt: 
vbi  pura  vlcera  funt ,  eodem  furfurum  cremore  vel  la- 
aegargarizandum  eft.  Atquehic  quoque  cibis  Ienibus 
optis  eft.quibus  adiici  dulce  vinum  poteft. 
de  oris  vlceribvs  et  c  v  r  a  t  i  o-  r 
nibus,&qu<eantherx  funt,        Cap.   x  i. 

VLcera  autem  oris  fi  cum  inflammatione  funt,  &  pa- 
rum  pura  ac  rubicunda  funt,  optime  iis  medicame- 
tis  curantur  qux  fupra  pofita  ex  mahs  Punicis fiunt.Coti- 
nenddfq;  fiepe  ore  reprimes  crernor  eft  cui  paulum  mel- 
lis  fitadiectum:vtendumambulationibus&non  acri  ci-> 
bo.Simulatque  veropura  vlcera  effe  cceperunr,  lenis  hu- 
mor,  interdum  etiam  quamoptima  aqua  ore  continen- 
da  eft.Prodeftqueaflumptum  purum  vinum,pleniorque 
cibus,dum  acribus  vacet.Infpergiq;  vlcera  debentalumi. 
ne  fciflili,  cu.i  dimidio  plus  gallx  immaturx  fit  adiecfuj 
fi  iam  cruftas  habcnt,quales  in  aduftis  effe  confuerut,ad- 
hibedxfuntex  copofitiones  quas  Grxci  o/9n^(  nomi- 
nant  Iunci  quadrati,myrrha:,fandaracx,fing.  P.  1 1 1  i.-Jf» 
aluminis  pares  portiones.aut  croci,myrrha:,fing.P.  1 1. 
iridis  ,aluminis  fciflilis,fandaracx,fingul.P.  1 1 1 1.  iun-. 
ci  quadrati  P.  v  1 1  i.*-.  Aut  gall2,myrrha:,finguloruni 
P.  1 1.*.  aluminis  fciflilisP.  u.  rofx  foliorum  P. 
I  i  i  Quidam  autemcroci  P.  #  aluminis  fciflilisj 
myrrhxjfingulorum  P.  i.*.  fandaraca:  P.  i  i .  #.  iutvr 
ci  quadrati  P.  1 1  i  i.^.  mifccnt.  Priora  arida  infper- 

FFf.iii- 


guntur.Hoc  $fa 


A  V  R  F  L  1 1  CORN,    C  SLSI 


i)2 


fedetiam  to 
ra  funtquai  1 

fa:pe  con 

eft.Hxcvlc*..  v';' 
queosoccpp,  :rt$M 
bus  obfeilis  iv 
rius  etiam  cfti 
rari  remedium 
da  eft  excrceri  a  ;« 
penorespartes  ro 
ibi  calidaaqua.mr. 
mbus,&  iis  qui  fac 
cntatpiier,aqua::fifi#-: ! 
tricifubfiitir,duceeB  ', 


itur,neqtie  vlceribi.s  tantiim, 
3  longc  periculoiiflima  vlce- 
pellar,fcd  in  puen  ,:hos  enim 
rnulieribus  id<?m  periculu  non 
/:ipiunt,deinde  palatu  totiim- 
;  m  fauceTque  defcendut.Qiii- 
vtpu»  r  contialcfcat.  Atmife- 
ins  eft.quo  minus  impc- 
ft.Seifl  i;i  pi  imis  nutrix  coge- 
,-  ibas  ,  iifqueoperibus  qus  fu- 
iittcnda  in  l»alneu,iubendaque 
erfundere,rum  alenda  cibis  le- 
hcorrupumur.Potionesjfi  febri- 
fe  eftj    i;i  diluti.Acfi  aluusnu- 
piruii  eius  in  os coitjvomere 
debet .  T"um  ipfa  vlc^HHkuo^,v  .ida  funt  melle  cuirhus 
quenaSyviacum  vocif  'a-  nuces  adiecla  funt:  vel 

snixris  mtet  fe  tofr  foii  s,^  j.'#  pineis  nucleis,  mentha; 
coliculo,  melle,  vel  eo  m«lRgtaento quod  cxmorisfit: 
quorum  fuccus  eodem  moddqtiTrPunici  mali  ad  mellis 
craflitudine  coquitur ,  eademque  ratione  ei  crocu,  myr- 
rha,alumen,vinum,mel,  mifcetur.  Neque  quicquam  da- 
dum  ad  quod  humor  euocari  poilit .  Si  verb  iam  firmior 
puereft  ,gargnrizare  debet  iis  fcrequx  fupri  coprehenfa 
funt.Ariilenia  medicamenta  ineo  parujn  proficiunr.ad- 
hibeuda  ea  qua  aduredo  cruftas  vlceribus  inducat.  qua- 
ie  eft  fciil  iie  alumen,  vel  chalcitis,  vel  atramentum  futo- 
rinm.Prodeft  etiam  fames  ,  &  abftinentia  quanta  maxi- 
ma  imperari  potcft  :  cibus  debet  cfle  lenis :  ad  purganda 
iamcn  vlceraintcrdum  cafeus  ex  melle  re&e  datur. 

DE     LINGVAE  VLCERIBVJ, 

Cap.  xn. 

Llngua?  quoque  vlcera  non  aliis  medicamentis  egcnt 
quam  qua:  prima  parte  fuperioris  capitis  expofita 
funt.  Sed  quae  in  l.itcre  eius  nafcuntur,  diutiflime  durant: 
videndiimque  eft  num  contra  dens  aliquis  acutior  fit, 
qui  fanefcere  fa:pe  vlcus  eo  loco  non  finit ,  ideoque  li- 
manduseft. 

DE    PAR©DONTIDIBVS,  GINGIVARVM 

tuberculisjdcque  aliis  vlceribus  gingiuarum, 
Cap.  xui. 

SOlent  etiam  interdum  iuxta  dentes  in  gingiuis  tuber- 
cula  quxdam  oriri  dolentia.arapo/ai^c^tf  Grxci  appel- 
iant.  Hxc  initioleniterfale  contrito  perfricare  oportet, 
aut  intcr  fe  mixtis,fale  foflili,combufto  cupreflo,ncpeta: 
deinde  eluere  os  cremore  leticula;,&  intcr  hxc  hiare,do- 
nec  pituitae  fatis  profluat.In  raaiore  verb  inflamatione  iif 
dcm  medicamentisvtedum  eft  qua:  ad.vlcera  oris  fupri 
pofita  funt;&  mollis  linamenti  paulum  inuoluendum  a- 
liqua  compofitione  ex  iis  quas  antheras  vocari  dixi ,  de- 
mittetldumque  id  intcr  dentem  &  gingiuam.qubd  fi  du- 
rior  erit, &  id  prohibebit,extrinfecus  admouendus  eiit 
fpogia:  vapor  calidus,imponendurnq;  ccratum:  fifuppu- 
ratio  fe  oft«nder,diutius  eo  vapore  vtendum  crit,&  con- 
rinendumore  calidum  mulfum  in  quo  ficus  decocta  fit: 
itemque  fubcrudum  incidendu,ne  fi  diutius  ibi  pus  per- 
manfcrit,osladat.Qubdfimaioris  tumor  eft,comodius 
totus  exciditur,fic  vt  ex  vtraque  parte  des  liberetur.Pare 
exempto,fi  leuis  plaga  eft,fatis  eft  ore  calida  aquam  con- 
tinerc,  &  extrinfecus  fouere  eodem  vapore :  fi  maior  eft, 
leticula-  cremore:  vti  iifdem  medicamctis  quibus  cxtera 
vlccra  oris  curantur .  Alia  quoque  vlcera  in  gingiuis  ple- 
runque  onurur,quibus  eadem  qux  in  reliquo  ore  fuccur- 
runt.maximetamen  madere  liguftrumopor/et,  fucciim- 
queeumorecotinere.  Fitctiam  interdum  vtexgingiux 
vlcere  (fiue  •mpaScyfl.Jit  fint,fiue  no  fint)diutius  pus  fera- 
tur  J  quod  aut  dente  corrupto  aut  fradro,vel  aliter  vitiato 
offe,maximeque  id  per  fiftulam  venirecofueuit.  Vbi  in- 
eiditdocusaperiendus,  dens  eximcndus:  tefta  oflis,fiqua 
exceffit,rccidenda  eft:  fiquid  vitiofi  eft,  radendum.  Poft 
qux,quid  fieri  debeat,  fupra  in  aliorum  vlcerum  curatio- 
ne coprehenfum  eft.Si  verb a  dentibus gingiux  recedut, 
cxdem  anthcrx  fuccurrunt.  Vtile  cft  etia  pyra  aut  mala 
non  permatura  mandere,&  ore  eum  humorem  cotinere. 


A  Idemque  prxftare  no  acie  acetum  in  orc  rctentu  poteft. 

DE    VVAE    MORBO,    tT    C  \  RATlONE, 

Cap.    x  i  n  i. 

VVx  vehemens  inflammatio  terrerc  quoquc  debet: 
itaque  in  hacjabftinentia  neceflai  ia  cft,&  fanguisre- 
0.C  mittitur:&  fi  id  aliqua  rcs  prohibet,  aluus  vtilitcr  du- 
citur.caputquc  fupcr  ha;c  velandum,&  fublimiushaben- 
dum  eft:tum  aqua  gargarizandum  inquafimultubus& 
lenticula  decofta  fit.  Illincda  autem  ipfa  vua  vel ompha- 
B  cio,veI  galla,velalumine  fciflili,  fic  vtcuilibeteoru  mel 
adiiciatur .  Eft  ctiam  medicamentum  huic  aptum  quod 
Androniu  appellatur.Conftat  exhis,aluminelciflili,fqua- 
ma  a;ris  rubri,  atrameto  futorio,galla,myrrha,mify.Qua: 
per  fe  contrita  miftaque,rurfus  paulatim  adiedo  vino  au- 
flero  terimtur,  donec  his  mellis  craflitudo  fit:  vbi  horum 
aliquo  illita  vua  eft,chelidonia:  quoq;  fucco  per  cochlcar 
illita  vua  maxime  prodeft  .  Fere  multa  pituita  decurrit,, 
quumque  ea  qmeuit,ex  vino  cahdo  gargarizadum.Qubci 
fi  minor  in  ea  inflamatio,  lafer  terere,  eiqueadiicere  fti- 
C  gidam  aquam  fatis  eft,  eamqueaquam  cochleario  exce- 
ptam  ipfi  vux  fubiicere:  ac  mediocriter  eam  tumentea- 
qua  quoque  frigida  eodem  modo  fubiedJa  reprimit.  Ex 
eadem  autem  aqua  gargarizandum  quoque  cft  qua;  vel 
cum  lafercvel  fine  eo,hac  curatione  vua;  fubie&a  eft. 

DB     CANCRO  ORIS, 

Cap.    x  v. 

SI  quandoaurem  vlcera  oris  cancer inuafit, primo  co- 
fiderandum  eft  num  malus  corporis  habitus  fir,  eiquc 
occurrendu,deinde  ipfa  vlcera  curanda.Qubd  fi  in  fum-1 
®  ma  parte  id  vitiunieft,  fatisproficit  anthcra  humido  vl- 
ceri  arida  infperfa:ficciori  cum  exigua  parte  mellis  illita. 
Si  paulo  altius,  charta;  combufta;  partes  dua:,  auripigme- 
ti  pars  vna  : fi  penitus  malum  defcendit ,  chartar  corabu- 
fta:  partes  tres,auripigmenti  pars  quarta:aut  pares  portio- 
nes  falis  fridri  &  iridis  fri£ta::aut  itc  parcs  portiones  chal-' 
citidis,calcis,auripigmcnti.  Neceffarium  autem  eft  lina- 
mentum  in  rofa  tingerc&fuper  adurcntia  medicamcnt* 
imponere,ne  vicinum  &  fanum  locum  kedant .  Quidam 
etiam  in  acris  accti  heminam  frictum  falem  coniiciunr, 
donec  tabcfcere  definat.  dejnde  id  acetum  coquunt,  do- 
nec  exficcetur,eumque  falem  contritum  infpergut.Qup- 
ties  autem  medicamentum  iniicitur,&  ante&  pbftos  di- 
luendum  eft  v el  cremore  lenticular,  vel  aqua  in  aqua  aut 
eruuni,aut  olea;,  aut  vcrbena:  decoihefinr,  ficvtcuilibec 
eorum  paulum  mcllis  mifceatur .  Acetum  quoque  ex  fcil- 
la  retentum  ore,fatis  aduerfus  haec  vlcera  proficit:  ex  ace- 
to  cocro  fali(ficut  fupra  demoftratum  eftjrurfus  mixtum 
acctum.Sed&  diu  coutinere  vtrumliber,  &id  bisauttec 
P  die  facerc,  prout  vchemens  malum  cft ,  neceffarium  eft. 
Quod  fi  puer  eft  cui  id  incidit,  fpecillum  Iana  iauoluturtx 
in  medicamentum  demittendum  eft,  &fupcr  vlcuste- 
nendum,  ne  per  imprudentiam  adurentia  deuorct  .Et  fi 
dolor  in  gingiuis  eft ,  mouentiirque  aliquj  dentef ,  refici 
eos  oportet :  nam  curationes  v  ehementer  impediunt .  Si 
nihil  medicamenta  proficient ,  vlcera  erunt  adurenda. 
qnodtameninlabrisideo  noeft  ncceffarium  quoniant 
excidere  commodius  eft.Etid  quidem  sque  aduftum  at- 
que  excifum ,  fine  ea  curatione  qua;  corpori  manu  adhr- 
betur,impleri  non  poteft.Gingiuarum  verooffaqua;  he- 
betia  funt ,  in  perpetuum  vftionenudantur .  neque  enint 
poftca  caro  increfcit.Imponenda  tamen  aduftis  lenticnla 
eft,doncc  fanitatem  qualis  effepoteft  recipiant. 

DE  FAROTIDtBVS  qjv  ae  S  V  B  A  V  R  t-  * 

bus  oriuntur^  Cap.     x  v  i. 

H>Ec in capitefere medicamcntis egent:fub ipfis  vc-. 
roauribus  oriri  mpanJlcfolcnt,  modo  in  fecunda 
valctudine  ibi  inflammatione  orta ,  modo  poft  longac 
febres ,  illuc  impetu  morbi  conuerfo.  Id  ablceffus  genu« 
f$  eft:iraquenullam  nouam  curationc  dcfiderat.  Aaimad- 
uerfionem  tantummodo  hanchabet  neceffariam ,  quia 
fifinemorbo  id  intumuit ,  primiim  reprimentium  cx-m 
perimcntum  eft:  fiexaduerfa  valetudine,illudinimi- 
cum  eft,maturariquc&quamprimumaperiri  comme- 
dius  eft. 


D  E    R  E    M  E  D  1  C  A     L  I  B.  VI, 


C  V- 


B 


DEVMBILICI  PROMINENTIS 

ratione,       Cap.  xvn. 

AD  vmbilicos  vero  prominentes,  ne  manu  ferroque 
vtendum  fit,ante  tentandum  eft  vt  abftineant  ,aluus 
his  ducatunimponaturfuper  vmbihcum  idquodex  his 
conftat,Cicutai  &  fuliginis,finguloi  um  P.i.*-.  ccruflle  e- 
lotx  P.im.K.  plumbieloti  P.vitt.*.  ouis  duobus  >  qui- 
busetiam  folani  fuccas  adiicitur.  Hocdilutius  impofuu 
efle  oportet,&interim  conquiefcerehominem.cibo  mo- 
dico  vri,fic  Vt  vitentur  omnia  inflantu. 

DE   OBSCOENARVM    PARTIVM  VI- 

tiis,&  curationibus,   Cap.  xviii. 

PRoximafunt  ea  qua:  ad  parre-s  obfcaenas  pertinent, 
quarum  apudGraecos  vocabula  &  tolerabilius  fe  ha- 
bent,&  accepta  iam  vfu  funt,  quuomnifei  e  medicorum 
volumine  atque  fermone  iaclentar  :  apud  nos  foediora 
verba,ne  confuetudine  quidem  aliqua  vcrecudius  loque- 
tium  commendata  funt,vt  dirTicihs  ha:c  explanatio  fit,fi- 
mul  &  pudorem  &  avtis  pncepta  feruantibus.  N  eque  ta- 
tnc  ea  res  afcribedo  deterrere.medcbuit :  primum  vt  o- 
mnia  qux  falutaria  accepi,comprehenderem  ,  dein  qaia  C 
in  vulgus  eoru  curatio  etiam  pr&cipue  cognofcenda  cft 
qux  inuitiffimus  quifque  alteri  oftendit. 

De  colis  morbis,&  curationibus. 
Igiturfiex  inflammatione  colcs  intumuit,  reduci- 
quc  fumma  cutis,  aut  rurf  induci  no  poteft,  multa  cahda 
aqua  fouedus  locus  eft.  V  bi  verb  glis  conte&a  eft,oricn- 
■Jario  quoque  clyftere  inter  eam  cutemque  aqua  calida  in 
ferenda  eft.Si  mollita  fic  &  extenuata  cutis,duceti  paruit, 
expeditior  reliqua  curatio  eft.Si  tumor  vtcit,  imponenda 
eftvellenticula,velmarrubiuna,velolea:foliaexvino  co  ^ 
&a,fic  vt  cuilibet  eorum,dum  teritur ,  mellis paulum  ad- 
iiciatur.Surfumque  coles  ad  ventrem  deligadus  eft:  quod 
in  omni  curatione  eius  neccfiarium  eftJfque  homo  con- 
tinere  fe  debet,&  abftinere  a  cibo,&  potione  aqua:  tatum 
afiti  vindicari.  Poftero  die  rurfus  adhibendum  lifdem 
rarionibus  aqux  fomentum  eft ,  &  cum  vi  quoque  expe- 
riundum  an  cutis  fequarnr.Eaque  fi  non  parebir ,  leuiter 
fummo  fcalpelloconcideda  erit.Nam  quii  fanies  proflu- 
xerit,extenuabitur  is  locus,&  facilius  cutis  ducetur,  Siue 
autem  hocmodo  vi&aeritjfiuenuquaisrepugnauerit,  E 
vlcera  velin  cutis  vlteriore  parte,velin  glande  vltrave 
eam  in  colereperientur,qua»  necefle  eft  aut  pura  ficcave 
fint,aut  humida  &  purulenta.Si  ficca  funt,  primum  aqua 
calida  fouenda  funt:deinde  imponendum  lycium  ex  vi- 
rio  eft,aut  amurca  coda  cum  eodcm,aut  cum  rofa'  buty- 
rum.Sileuis  hishumor  ineft,  vino  eluenda  funt,tu  bnty 
ri  &  rofx  mollis  paulu ,  &  refinac  terebinthinje  pars  quar- 
ta  adiicienda  eft,eoque  vtendum.  Autfi  pus  ex  his  pro- 
fluit,ante  omnia  elui  mulfo  calido  debent :  tum  imponi 
piperisP.i.*.  myrrhas  P.u.fc.  croci,mifyos  co£ri,fingu-  F 
lorum  P.u.*.  qua:  ex  vino  auftero  coquuntur  donec  m el 
liscraflitudinem  habeant.Eadem  autem  compofitioton 
fillis,  vuacmadctiori,nariumque  vlceribus  accommoda- 
ta  eft.Aliudad  eipiperis  P.i.-X-.myrrhx  P.i.*.croci  P.n. 
#.mifyos  co&i  P.i.*.  xris  combufti  P.n.*.qua:  primum 
cx  vino  auftero  conteruntur,deinde  vbi  inaruerunt.iteru 
teruntur  expaffi  tribus  cyathis,&  incoquutur  donec  vi- 
fci  craflitudinem  habeit.jtrugo  quoque  cum  codto  mel 
le,&  ea  qua:  ad  oris  vlcera  fupra  comprehenfa  funt  curat: 
autErafiftraticompofitioaut  Cratonis  reCte  fuper  puru-  Q 
lenta  naturalia  imponitur .  Folia  quoque  oleacex  nouem 
cyathis  vini  coquuntur.His  adiicitur  aluminis  fciflilis  P, 
im.#.  lyciiP.vm.*.  naellisfefquicyathus.Acfipluspu- 
ris  eft,id  medicamcntum  ex  mclle :  fi  minus,  ex  vino  di- 
luitur.lllud  perpctuum  cft,  poft  curationem  dum  inflam- 
matio  manet,qualefuprapofitum  eft  cataplafma  fuperda- 
r  e,&  quotidie  vlccra  eadem  rationecurare .  Quod  fi  pus 
&  multum  &  cum  malo  odoreccepit  profluere ,  elui  cre- 
more  lenticulacdebet,ficvteimellis  paulum  adiiciatur: 
aut  olcar,autlentifcifolia,velmarrubium  decoqtiendum  H 
eft,eoque  humore  eodem  modo  cum  melle  vtcdum,im- 
ponendaque  eadem ,  aut  etiam  omphacium  cum  melle, 
aut  id  quod  ex  acrugine  &  mellead  anresfit,aut  compofi 
tio  Andronis ,  aut  anthera,  fic  vt  ei  paulu  mellis  adiic  ia- 


H 


uc  di£tum  eft, 
dfj^Jtiusferpir, 
«rugo,aut  om 
5aut  raarrubii, 
rofie  folio- 
>inii  finopiciP. 
'  deinde  iun&a, 
icraflitudinetn 
ftcfuperfluir, 
femouetur ,  id- 
>ex  melleaut  ex 
etiaro  ad  fiftulas  vtile 
s  defcederc,  pro- 
ique  odoris,  non 
ens  lota  eft.doloref 
genHs  quanuis  inter 


tur.Quidam  vlcera  omnia  cjfi 
lycio  ex  vino  curit:fi  verb  vMh 
eodem  modo  elui  debet  lmptj 
phaciu  cum  melle,aut  Andro 
aut  myrrha»,autcroci,alumi 
rum  aridorum,galla:,fihgulo> 
n.^.Qu^e  per  fe  fingula  prinv 
iterum  melle  adiefto,rfotve 
habeit :  tum  in  xneo  vafe  le, 
Quiim  iam  guttac  indiirefcut 
que  medicamentur5,proutop)^ 
vino  liquatur .  Idem  autena  p«'r!j 
eft.Solet  etiam  interdu  ; .  ad  i 
fluitque  pituita  multajfanies 
coda,aut  aqu^  finnlis,"in ; 
que  is  locus  &  punftiones 

purulenta  eft.tamen  lenibu^liliedicamentis  curandu  eft: 
quale  eft  einplaftruin ■  Tt^t^t^juo.Kov  ex  rofaliquatum,fic 
vt  thuris  quoque  paulurn  ej  mifceatur:autid  quod  ex  bu- 
tyro,rofa,refina,melle  fit:liipra  verb  a  m«  pofitu  eft.  Pra;- 
cipueque  id  vlcus  multa  calida  aquafoucndum  eft, veli- 
dumque,neque  frigori  committendum  .  Interdum  aute 
per  ipfa  vlcera,coIes  fub  cute  exefus,  fic  vt  glans  excidat. 
fub  quo  cafu  cutis  ipfa  circuncidenda  eft.  Perpetutimquc 
eft,quoties  glis,aut  ex  cole  ahqutd  vel  excidit.vel  abfcin- 
ditur,hanc  non  elfe  feruandam,ne  confidat,vlccrique  ag 
glurinetur,ac  neque  i  educi  poffitpoftea,&  fortafle fiftuli 
quoqne  vrinx  includat.Tubercula  etii  qu$  <pi/M.m  Grx- 
ci  vocant,circa  glandem  oriuntur,  quar  vel  medicamen- 
tis  vel  ferro  aduruntur  :&  quum  crufta;  excidcrunt,(qua- 
ma  a:ris  infpergitur,  nequid  ibi  rurfus  incrcfcat. 

De  cancri  quiin  cole  nafciturcuratione. 
Ha:c  citra  cancrumfunt,  qui  quum  in  reliquisparti- 
bus.tum  in  his  quoque  vel  prxcipue  vlcera  infeftat .  Inci- 
pita  nigritie,qua:fi  cutem  occupauit,protinus'fpecillnm. 
fubiiciendum,eaque  incidenda  eft ,  deinde  or*  vulfella 
prehendend«:tum  q  uicquid  corruptum  eft,excldcdum, 
fic  vt  ex  integro  qnoque  paulum  demat/idque  adurcndu. 
Quotiesquid  vftum  eft,idquoque  fequitur  vtimponen 
da  lenticula  fitjdeinde  vbi  crufta;  exciderunt ,  vlcera  fic 
vt  alia  curentur.  Atficancer  ipfum  colem  occupauit,  in- 
fpergenda  aliqua  lunt  ex  aduretibus,maxime'quc  id  quod 
ex calcejchalciride,auripigmentocoponitur.  Si  medica- 
menta  vincuntur ,  hicquoque  fcalpello  quicquid  corru- 
ptum  eft,fic  vt  aliquid  etiam  integri  trahat ,  pracidi  de- 
bet.llludquoque  acque  perpetuueft,excifocancro  vulnus 
efle  aduredu.Sedfiueex  medicametis,fiue  ex  ferrocru- 
fix  occalluerint,magnu  periculu  eft  ne  his  decidentibus 
ex  cole  profufio  fanguinis  infequatur .  Ergo  Ionga  quiete 
&immobilipenecorporeopuseft  ,donecexipfo  crufta: 
purieleniter  refoluitur.  Atfi  vel  voles  aliquis9vel  iropru- 
dens.dum  ingreditur,  immature  cruftas  diduxit ,  &  fluit 
fanguis,frigida  aqua  adhibenda  eft  .  Si  hac  parum  valer, 
decurrendum  eft  ad  medicamenta  qua:  fanguinem  fup- 
primunr.Si  ne  hxc  quidem  fuccurrunt ,  aduri  diligentet' 
&  timide  debet,neque  vllo  poftea  niotu  didus  eidem  pe- 
riculo  locus  eft. 

Dephagedamarin  cole  nafcentiscuratione. 
Nonnunquam  etiam  id  genus  ibi  cancri  quod<pa>4- 
^ifra  i  Graccis  nominatur,onri  folet,in  quo  minime  dif- 
ferendum,  fed  protinusiifdem  medicamentis  occurten- 
dum  eft,&  fi  parum  valent,  ferro  adurendum .  Quacdam 
etiam  nigrities  eft  qua:nonfentitur,&ferpit,  acfi  fuftU 
nuimus,v(quead  veficamtendit ,  neque  fuccurri  poftea 
poteft  .  Si  id  in  fumma  glide  circa  fiftuli  vrina:  eft,prius 
in  ea  tenue  fpecillum  demittendu  eft,  ne  claudatur,  de- 
inde id  ferro  adurendu:  fi  vero  alte pcnetrauit,  quicquid 
occupatum  eft  prscidendura  eft.  Catterum  eadem  qux 
in  aliis  cancris,faciend  a  funr . 

Decarbunculo  qui  in  cole  nafcitur. 
Occallefcitetiamin  coleinterdum  aliquid  ,idquc 
omni  pene  fenfu  caret,quod  ipfum  quoque  excidi  debet. 
Carbuculus  autem  ibinatus,  vtprimum  apparet,oricula- 
lario  clyftere  eluedus  eft-.deinde  ipfe  quoque  medicame- 
nsviendusjmaxirnique  chalcitide  cum  melle,aut  arru^.-= 

fFf.iiii, 


A  V  R 


SLII 


lo  ftercote  &  .oncrito  cum 
fiquidis  medicametis  vten- 
vtoponuntur. 
8s>&  eorum  curatione. 
j^ammafK)  fine  i«ilu  orta 
!i£jfa<bo  abftincndum,im 
.  aa ,  ctim  cii.Tiino 
c^rjainum  cum  ce 
i>  •  •  im,contntum,tX  in 
ullb  co6ta  cum  cu- 
eiiyinduiuerutjim- 
nexfjnulfo  coftum, 
ftino  contnta,  cui 
iMBtieseft,  maxi- 
j*|iilfo  cocla ,  de- 
mitti  neceffa 
jndtim verb  v- 
itur,fupraque 
bccnicri  cocti 
rtitt^P.ii.*.  vuzta- 


D 


ne  cunt,!«W 
eod^m  m|ii. 
d  uqg|?ft  qua:  * 
w  DeNtirlfe ■ 
In  reiiicjgB:, 
cft,fangm^exB| 
poiicndum  ejBKa 
contritoo  met 
rato  ex  rofafafcf 
niulib  cDclujfl",  aut 
prelTo,  aur  Ulti  % 
poni  debcc  l*:n  vt 
aut  ©Jt  c^prmo  ce 
paulii  croci  fita< 
mcproficit  cuc 
inde  concrita.Si  e: 
rium  eft,magifquefl[ 
trumlibec  ex  iis  qux  curriSfc: 
propolita  funt:aut  ea  cpmppilt 
P.i.*.  refiiKf  pinc.e,giimm»,  fingu' 

minia.finefeminibusp.iiii.*.  mcllis  quantum  fatisfit  q 
ad  ea  cogeda.Qubd  fiex  iclu  tefticulis  altquid  defit,fere 
ptis  qtioq;  increfcit:neq;  alicet  fuccurri  poceft  quam  (i  in- 
ctfo  fcroto,&  pus  emiffuro,&  ipfe  tefticulus  excifus  eft. 
De  rhagadiis,&  cbdylomate;&  hxmorrhoi- 
dibus,aliifque  ani  morbis,&  curatio- 
nibus  eoru:&  primb  de  rhagadiis. 
Anus  quoque  mulca  ttdiique  plena  mala  recipit.nec 
in  fe  mulcum  abhon  ctes  curstiones  habet.  At  primtim  in 
eo  fxpe,&  quidc  pluribuslocis }  curis  exciditur ,  ?tf)&.Sf& 
Grxci  vocant.Idii  recens  eft,quiefcere  homo  debet ,  &  D 
in  aqua  calida  delidere.CoIumbina  quoque  oua  coquen- 
da  funt,&  vbi  induruerunt,purganda:  deinde  alterum  ia- 
cere  in  aquz  bene  calida  debct,alcero  calido  foueri  locus 
lic  vt  inureem  vtroque  aliquis  vtatur :  tum  tetrapharma- 
cum  aut  rhypodes  rofa  diluendum  eft,  aut  hyflbpum  re- 
cens  mifccdum  cum  cerato  liquido  ex  rofa  fafro:  aut  ei- 
dem  cerato  liquido  plumbum  elotum  adiiciendum  :  aut 
refinxterebinthinxmyrrha,  aut  fpumx  argenti  vetuso- 
leum.&  quoltbet  ex his  id  perungendum.  Si  quicquid  \x. 
fum  eft,extra  eft,nequc  intusreconditum,  eodem  medi-  E 
camento  tinctumlinamentumfuperdandum  eft,&quic- 
quid  ante  adhibuimus,cerato  contegendum.  In  hoc  autc 
cafu  neque  acribus  cibis  vtendum,neque  afperis ,  nec  al- 
wum  comprimentibus:ne  aridum  quidem  quicquam  fa- 
tis  vtile  eft,nifi  admodum  paulu.  Liquida,Ienia,pinguia, 
glutinofa  meliora  funt:vino  leni  vti  nihil  prohibet. 
De  condylomate. 
KoySuKuua.  autem  eft  tuberculum  quod  ex  quadam 
inflammatione  nafci  folet.Id  vbi  ortum  eft,quod  ad  quie 
tem,cibos  potionefque  pertinet,  cadem  feruari  debent  p 
qua:  proxime  fcripta  fuut.  Iifdem  etiam  ouis  re£re  tuber- 
culum  id  fouetur.Sed  defidere  ante  homo  in  aqua  debet 
inqua  verbenx  decoctx  funt:  ex  reprimetibus  tum  re- 
fte  imponitur  &  lenticula  cu  exigua  mellis  parte,  &  fertu 
lacampanaexvinococ~ta,&rubifolia  cbtrira  cum  cera- 
to  ex  rofa  fa&o,&  cum  eodem  cerato  contritum  vcl  co- 
toncum  malum,vclmalicorii  ex  vino  co&i  pars  interior, 
&  chalcitis  cocta  atque  contrita,deinde  byffopo  ac  rofa 
excepta.Et  ex  ca  compofitionc  qux  habet  thuris  P.i.#. 
aluminisfciflilisP.n.*.  ceruffa:  P.in.* .  fpumx  argenti  q 
P.v.*.  Quibusdum  teruntur,inuicem  rofa  &  vinum  in- 
ftillatur.Vinculum  autcm  ei  loco  linteolum ,  autpanicu- 
lus  quadratus  eft,qui  ad  duo  capita  duas  anfas ,  ab  altera 
verb  parte  totidem  fafcias  haber.quumque  fubieftus  eft 
anfis  ad  vcntrem  datis,a  pofteriorc  parte  in  eas  addtiftx 
fafcix  coniiciuntunatque  vbi  artat.e  funt,dexteriori  fini- 
ftra,finifteriori  dextra  procedit,circudatu:quecirca  aluu 
interfenouiflinie  nododeligantur.Scdfi  vetus  condy- 
loma  iam  induruit,  nequefub  his  curationibus  defidit, 
aduri  medicamento  poteft  quod  ex  his  conftat,Jf  ruginis 
P.ii.tt  myrrhx  P.im.*.gumi  P.vm.*.  thuris  P.xu.  #. 
ftibis,papauerislacryma:,  acacia:,fingulorum  P.xvi.*.  H 
quo  medicamcnto  quidam  etiam.vlccra  de  quibus  pro- 
ximc  di.\i,renouaut .  Si  hoc  parum in  condylomate  pro- 


C  O  II  N.    C  E  L  S  I  136 

A  ficit,adhiberi  poffunt  etiam  vehementitis  adurentia.Vbi 
conftimpcusefttumor,ad  medicamenta  lenia  tranfeun- 
dum  eft. 

De  hxmorrhoidibus. 
Tertium  autem  vicium  eft,  ora  vcnarUm  tanquam 
cx  capitulis  quibufdam  furgentia  ,  qux  fxpe  fanguinem 
fundunt :  ai  \ti  pH'tJx.i  Grxci  vocant .  Idquc  ctiam  in  orc 
vuluxfocminarum  incidere  confueuir .  atquein  quibuf- 
dam  parum  tutb  fupprimttur,qui  fanguinis  profluuio  im 
becilliores  non  fiunt .  Habent  enim  purgationem  hanc, 
non  morbum:idebquecurati  quida  quum  fanguinis  exi- 
tum  non  haberent,inclinata  in  prxcordia  ac  vifcera  ma- 
teria,fubitis  &  grauiflimis morbis  correpti  funt.Sicui  ve 
10  id  nocet,is  dcfidere  in  aqua  cx  verbenis  4ebet:  impo- 
nere  maxime  malicorium  cum  aridis  rofa:  foliis  contri- 
tum,aut  exiisaliqua  quzfanguinem  fupprimunt.  Solet 
autem  oriri  inflammatio,maxime  vbi  dura  aluus  cum  lo 
cum  larfit.Tum  in  aqua  dulci  defidendum  cft,  &  idfoue- 
du  ouis,imponendi  vitelli  cum  rofa:  foliis  ex  paflb  fub- 
adtis.idque  fi  intus  eft,digito  illinendum:fi  extra  ,  fuper 
illitum  panniculum  imponendum  cft .  Ea  quoque  medi- 
camenta  qua?  recentibus  fciffuris  pofita  funt ,  hic  idonea 
funt.Cibis  verbin  hoc  cafu  iifdem  quibus  inprioribus 
vtendum  eft.Si  ifta  parum  iuuant,  folent  impofita  medi- 
camcnta  adurentia,ea  capitula  abfumere :  at  fi  iam  vetu- 
ftiora  funt.fub  aurhore  Dionyfio  infperg  enda  fandaraca 
eft,deindeimponendum  quodexhis  corftat ,  Squamac 
a:ris,auripigmenti,finguIorum  P.v.*.  faxi  calcis  P.vm. 
#.  pofterodieacucompungendum.Aduftis  capitulisfit 
cicatrix,quxfanguinem  fundi  prohibet.Sed  quotiesis 
fuppreffus  eft,nequid  periculi  afferat,multa  exercitationc 
digerenda  matcria  eft :  prxtercaque  &  viris  &  foeminis 
quibus  menftrua  nb  proueniunt,interdu  ex brachio  faiVj 
guis  mittendus  eft. 

Si  anus  vel  os  vulux  procidit,qua  curatio- 
nevtendumfit. 
Atfi  anus  ipfe,  vel  osvuluxprocidir,(naidquoque 
interdum  fir)confiderari  debet  purumne  id  fit  quod  pro 
uolutum  eft,an  humore  mucofo  circundatum  .  Si  purum 
eft,in  aqua  defiderc  homo  debet,aut  falfa,aut  cum  verbe 
nis  vel  malicorio  incoda;fihumidum,vino  auftero  fub- 
lucndum  eft,illinendumque  fxce  vini  cobufta.Vbi  vtro 
libetmodo  curatum  eft.intus  reponendum  eft,imponen- 
daqueplantago  contrita,vel  folia  falicis  in  aceto  co£ta, 
tum  linteolum,&  fuper  lana  jcque  deliganda,  cruribus  in 
terfedeuindis. 

De  vlcere  fungo  fimili,in  ano. 
Fungoquoque  fimile  vlcusin  eadem  fedenafcifo- 
let.Id,fi  hyems  eft,egelida,  fi  aliud  t empus ,  frigida  a qua 
fouendu  eft:deinde  fpuma  arris  infpergcnda,  fupraque 
ceratum  ex  myrteo  fadlum  ,  cui  paulu  fquams  fuliginis, 
calcis  fit  adieQum.Si  id  hac  ratione  non  tollitur ,  vel  me- 
dicamentis  vehementioribus ,  vel  ferro  adurendum  eft. 

D  E     DIGITOKVM  VLCERIBVS, 

Cap.    x  1  x. 

Dlgitorum  autem  vetera  vlcera  commodiffimc  curaxi 
tur  aut  lycio,aut  myrrha  cofta,  quum  vtrilibet  vinu 
adieSum  eft.  In  iifdem  recedere  ab  vngue  caruncula  c» 
magno  dolore  confueuit:  ^«/jJyoKGrasci  appellant.Opor-^ 
tet  alumen  melinum  rotundu  in  aqualiquare.donccmel-' 
hs  craffitudinem  habeat.tum  quantum  eius  aridifuir,  taJ 
tundem  mellis  infundere,&  radiculam  mifccre,donec fi- 
milis  croco  colore  fiat,ebque  illinere .  Quidam  ad  eundc 
vfum  dccoquere  fimul  maluam  folent:  quu  paria  podera 
aluminis  aridi  &  mellis  mifcuerint.Si  hac  ratione  ea  nor» 
exciderunr,excidenda  funt:  deinde  digiti  fouendi  aqua 
ex  verbenis.imponendumquc  fupermedicamentum  ita 
faftum.Chalcitis,  malicoritim  ,  fquama  aris  excipiuntur 
fico  pinguilcnitcrcofto  ex  melle :  autcharta:  combufta?, 
auripigmenti,fulphuris  ignem  non  cxperti  par  modus  ce 
ratomifceturex  royrteo  facto :  aut  a-ruginis  rafxP.i.*. 
fquama*  P.n.#.  mellis  cyatho  coguntur,  autparesportio 
nes  mifccntur,faxi  calcis,chalcitidis,auripigmenti.Quic- 
quidhorum  impofitum  eft,tegendum  linteoloaqua  ma- 
d t fadt 0  cftjtcrtio  die  djgitis  refoluedus  eft .  Siquid  aridt 


i?7 


DE    RE  MEDICA 


eft.iterum  excidendum  ,fimilifque  adhibeda  curatio  eft. 
Si  non  vincitur,purgandus  fcalpello,  tenuibufque  ferra- 
mentis  adurendus  eft,&  ficut  reliqua  vfta  curadus  eft  .  At 
vbi  fcabri  vngues  funt,circum  aperiri  debent  qud  corpus 
€ontingant,tunc  fupcr  eos  ex  hic  compofitione  aque  im 


A  ponifandaraca^fulphurisjfi 
pigmenti,  fingulorum  P.  uT-  _ 
Tertioque  id  dic  refoluenddfi* 
to  vitiofi  vnguescaduiit,&in- 
nafcuntur. 


o  medicfmen., 
m  mg^oresre- 

fll 


A  VRE  LII 


CORNELII  CELSI  DE 
Lib.  VII. 


De  chirurgica ,  &  qui  in  ca  claruerunt ,  & 
qualis  efle  chirurgicus  debeat,&  quid 
in  hoc  libro  defcnbatur. 
■g^g^Ettiam  effe  medictnx  partcm  quae  manu 


§5§^fl  )*»^|Jcuret,&  vulgo  notum,&  a  me  propofitum 

^(^cft.Ea  non  quidem  medicamenta  atque  vi  g 
i^^dus  rationcm  omutit,fed  manu  tame  plu 
frimum  prazftat,  eftque  eius  affe&us  iiuer 
"omnes  medicma;  partes  cuidentiffimus. 
Siquidem  in  morbis  quum  multum  fot tuna  conferat3ca- 
demque  fepc  falutaria,fxpe  vana lint, poteft  dubitari fe- 
cunda  valetudo  medicinx  an  corporis  beneficio  cotige- 
rit.In  iis  quoq;  in  quibus  medicametis  maxime  vtimur, 
quauis  profeftus  euidetior  eft  ,  tame  fanitate  &  per  hac 
fruftra  quaeri,&  iinc  his  reddi  fiepe  manifeftum  eft :  ficut 
in  oculis  quoque  deprehendi  poteft,qui  a  medicis  diu  ve  Q 
xati,  fine  his  interdum  fanefcunt.At  tn  ea  parre  qux  ma- 
nu  curat.cuidens  eft,omnem  profe&um  ,  vt  aliquid  ab  a- 
liisadiuuetur,hinc  tamen  plurimum  trahcre .  Hxc  autem 
pars  quum  fit  vetuftiflima ,  magis  tamen  ab  iilo  parente 
omnis  medicinx  Hippocrate  quam  a  pricribus  exculta 
eft:deindepofteaquam  didu&a  ab  aliis,habere  profeffo- 
resfuos  capit,  i«  vtgypto  quoque  increuit,  Philoxeno 
jnaxime  authore,qui  pluribus  voluminibus  hanc  partem 
diligentiffime  coprehendit.Gorgias  quoque  &  Softratus, 
&  Hier6,&  Apollonii  d  uo,&  Ammonius  Alexandi  inus,  j) 
multiquc  alii  celebrcs  viri ,  finguli  quaidarrPrepererunr. 
Ac  Roms  quoque  non  mediocres  profeffores ,  maxime- 
que  nuperTryphon  pater,&  Euelpiftus,&(vrex  fcriptis  e- 
ius  intelligi  potcft)horum  eruditiflimus  Meges,quibufda 
in  melius  muratis,aliquantum  et  difciplinx  adiecerunt. 
Efle  autem  chirurgus  debet  adolefcens,  aut  certe  adole- 
fcentia:  propior,  manu  ftrenua,ftabili,  nec  vnquam  intre 
mefcente,eaque  non  minusfiniftra  quam  dextra  prom- 
ptus,acie  oculorum  acri,claraque,animo  intrcpidus,  im- 
mifericorsjfic  vt  fanari  velit  eum  quem  accipit,  non  vt  E 
clamore  eius  motus,vel  magisquam  rcs  defiderat,prope- 
ret,velminusquam  neceffeeft,  fecet:fcd  perinde  faciat 
omnia  ac  fi  nullus  ex  vagitibus  altcrius  affeflus  oriatur. 
Poteft  autem  requiri  quid  huic  parti  propric  vendican- 
dum  fir,  quia  vulnerum  quoque  vlcerumque  multorum 
curationes,quas  alibi  exequutus  fum,chirurgi  fibi  vendi- 
cant.Ego  eundem  quidem  homine  poffe  omnia  ifta  prx- 
ftareconcipio :  atque  vbi  fe  diuiferunt ,  eum  laudo  qui 
quaplurimu  percipit.Ipfe  autc  huic  parti  ea  reliqui in  qui 
bus  vulnus  facit  medicus,no  accipit,&  in  quib'vulneri-  F 
bus  vlceribufve  plus  perficimanu  quam  medicamento 
credouii  quicquidad  offapertinet,qux  deinceps  exequi 
aggrediar.dilatifque  in  aliud  volumen  offibus,in  hoc  cx- 
tera  explicabo :  prxpofitifque  lis  qua:  in  qualibet  parte 
corpons  fiunt,ad  ea  qux  proprias  fedes  habent,  tranfibo. 

D  E    LVXATIS,  Cap.  [. 

IVxata  igitur,in  quacuque  parte  corporis  funt,  quam- 
-» primum  fic  curan  debet  vt  qua  dolor  eft ,  ca  fcalpel- 
lo  cutis  crebrb  incidatur ,  detergaturque  eodem  aduerlo 
profluens  fanguis.Qubd  fi  paulo  tardius  fubuenitur,iam- 
que  etiam  rubor  eft,qua  rubet  corpus.fi  tumor  quoque  ac 
ceffirquacuqueis  eft,idoptimum  auxiliu  eft.Tum  fuper 
danda  reprimentia  funr,maximeque  lana  fuccida  ex  ace- 
to  &  oieo.Quod  fileuior  is  cafuseft ,  poffunt  etwoi  fine 
fcalpello  impofita  eade  mederi.Et  fi  mhil  aliud  eft ,cinis 
quoque  maxime  ex  farmentis:  fi  is  non  eft,  quilibet  alius 
exaceto,vel  etiam  ex  aqua  coa&us» 


D  E    I  I  $   Q_V  AB 

quom 


Erum  hoc^m 
tiu  maius  eft 
&  ad  fuppurationeni 
effe  ahas  propofui,: 


VEi  um  hoc  qt"4^flfl|HBr1$iptft:in  his  autcm  nego 
nu  maiuseftTflUuH  H^u^b  iiirus  orto  imuM-efcutj 
m^ptnni»  genera  abfceffuii 
iarncn^jjue  eis  idonea  cxeouu- 
tus  ltim  :  nuncfupereft  vt  dicar  ioijfdem  qux  m3mi  freri 
debeant.Ergo  priufquamindure^lgjntjcutem  ineidere,& 
cucurbitulam  accommodarc  opottetjqux  quicquid  tlluc 
malxcorruptarque  materixcoit,  extrahat  ,idque  irerum, 
tertioque  recle  fit,  donec  ofnne  indicium  inflammatio- 
nisexcidat.  nequetamenfas  noneftnihtl  cucui  bitula  a- 
gere.Interdum  enim,fcd  raro,quicquid  abfcedit,velame- 
toftio  includitur,id  antiqui  tunicam  nominabat.Meges, 
quia  tunica  omnis  neruofa  eft,dicit  non  naici  fub  eo  vi- 
tio  neruum,quo  caro  confumeretur,fed  fubie£ro  iam  vc- 
tuftiorcpurccallum  circudari.Qubd  ad  curationisratio- 
nem  nullo  loco  pertinct,quiaquuquid  dixi,fi  tuuica  eft> 
idem  fi  callus  eft,fieri  debct.Neque  vlli  res  prohiber,etii 
ficalluseft.tamcn  quiacing\t,tunica  nominari:tu  pure 
quoque  maturior  hxc  interdum  effe  confueuit.Idecque 
quod  fub  ea  eft,extrahi  per  cucubitulam  non  poteft  :  ied 
facile  id  intelligttur,vbi  nihil  admota  illa  mutauit.  Ergo 
fiue#id  incidit,fiue  ia  durities  eft,  iti  hac  auxihi  nihil  efti 
Et(vt  aliasfcripfi)vel  auertenda  cocurrens  eb  materia,vel 
digerenda,vcl  ad  maturitatem  perducenda  eft.  Si  priorai 
contigerunt,nihiI  pra.terea  neceflarium  eft.Si  pus  matu- 
ruit  in  alis  quidem  &  in  inguinibus,  rarbfecandum  eft: 
item  vbicunque  mediocTis  abfceffus  eft  :item  quoties  iu 
fummacute  vel  ctiam  carne  vitium  eft,nifi  feftinarecu- 
rantis imbecillitas  cogit.Satlfque  eft  cataplafmata  cffice- 
re,vtperfe  pus  aperiatur.  nam  ferefine  cicatrice  poteft; 
efleislocus  qui  expertus  ferru  no  eft.  Si  aute  altius  malil 
eft,  confiderari  deber,ncruofufns  islocus  fit  an  nb  fit:  na 
fi  fine  neruis  eft,candcnti  ferramcnto  aperiri  debet .  Cu- 
iushxcgratiaeft,qubd  exigua  plaga  diutiusad  puseuo- 
candum  patet,paruaque  poftea  cicarrixfit.  At  fi  nerui  iu- 
xtd  funt,in  his  periculum  eft  ne  vel  diftendantur  hi ,  vel 
membrum  debilitent.neceffaria  verbopera  fcalpelli  eft. 
Scd  citera  etiam  fubcruda  apei  iri  poflunt .  Inter  neruos 
verb  vltima  expe&ada  maturitas  eft,  qux  cute  extenuet, 
eique  pus  iungat3qub  propius  reperiatur :  itemque  aliam 
re£ramplagam  delideratin  carne,  quia  fere  vehemeter 
cutem  extenuatuota  ea  fuperpus  excidcda  eft.Semper  an 
tem  vbi  fcalpellus  admouetur,  id  agendum  eft  vt  &  qua- 
minimx,&  quampauciffimx  plaga:  fint:  cum  eo  tame  vc 
neceffitatifuccurramus&  in  modo  &  in  numero  .Nam, 
maioresfinusjlatius  interdu  etiamduabus  aut  pluribus 
lineis  incidedi  fuot.Dandaque  opera  vt  intus  finus  exitiS 
habeat3nequis  humor  intus  fubfidat,  qui  proxima  &  ad- 
huc  fana  rodendo  finuer.Eft  etiam  in  rerum  natura  vt  cu 
tislatius  excidendafit.Nam  vbj  poftlongos  motbosto- 
tus  corporis habitus  vitiatus  eft,lateque  fe  finus  diffudit, 
&in  eo  pars  cutis  pallet,fcire  licet  eam  iam  emortua  effe, 
&  inutilem  futuram.  Idebque  excidere  commodius  eft, 
maxime  fi  circa  articulos  maiores  id  euenir,cubantimqi 
a:grumfluensaluus  exhaufit,ncque  per  alimenta  quicqua 
corpori  accedit.Sed  exctdi  ita  debet  vtplaga  ad  fimilitu- 
dinem  myrtei  folii  fiat,qub  facilius  fanefcat.idque  pcrpe 
tuum  eft.  Vbicunque  medicus  ex  quacunque  caufi  cute 
excidit,pure effufo  i n  alis  vel  inguinibus , linamero  opus 
#on  eft,fpongia  ex  vino  imponendaeft.fn  carteris  parti- 


l;9 

bus,fi  xquec*., 
fapaulum  r 
da.Si  llla  n< 
gia  codem 
linamentis 
ra  eadem,inci 
medicamentf|' 

D  E  " 


AVKELIl    CORN.  CELSI 


146 


t-ftrperu  'Cua  funt,  purgarionis  cau  A  modum  fei  cognouerunt.Nam  vcnter  firpe  etia  tclo  pcr"* 
"endumjdein  glutinitia  fuperda-      foratur,prol«pfaque  intcftina  conduntur,&  oras  vulncris 

futura:  comprchcndunt:  quod  quemadmodum  fiar  mox 


I)Rotinus 
aut  fpevari  ai 
telligi  poteftjfereque* 
funt.Nam  bpna  Cv 
fiti  non  confici,ci 
vacare:itemque  hab 
ns.Mala  funr,vigilia,it . 
febris,pus  nigrum,  aut  feci 


fuper  ea  quoq;  fimiliter  dari  fpo- 
cxprelfa  debcr.  Quando  autem 
do  non  fit,alias  diiLtum  eft.Cxre 
>ione,facienda  funt  qua:  vbi  per 
uda  effe  propofui. 

$V$f  SIGKH  E  X  V  L- 
Cap.     l  1  i. 
UiTrcunirio  efficiar,  quantuque 
debeatjex  quibufdam  fignisin 
em  qux  m  vulneribus  expofita 
€mtffin  capere,facile  fpirare, 
faftMire,  fi  febricula  fuit,  ea 
lbum,leue  ,non  fcedi  odo- 
;rauitas,fitis,  cibi  faftidiii, 
enttim,&  fcedi  odoris:  item 


B 


procedentectirationcera^^o^hguinis:  aut  fiantequam 
finus  carne  impleaturjO^.cjp^pfe  fiunt,illa  quoque  ipfa 
carnchebete  nec  firma:  de&Jere  tamen  animam  Vel  ipfa 
curationc,veI  poftea,pe!Timiim  ornnium  eft.  Quinetiam 
morbus  ipfe  fiue  fubito  folutus  eft,dein  fuppuratio  exor- 
ta  eft,fiue  effufopurepermanet,noniniufte  terret.  Eftquc 
inter  caufas  timoris ,  fifenfus  in  vulnere  rodentiumnon 
eft.Sed  vt  hxc  ipfa  fortuna  huc  illiicve  difeernit,fic  medi 
ci  partiu  cft,eniti  adreperiendam  fanitatem.  Ergoquo- 
ties  vlcus  refiluerit.eluere  id:  fi  reprimedus  humor vide- 
birur,vino  exaqua  pluuiatili  mifto,vel  aqua  in  qua  lenti- 
cula  co&a  fit,  debebit.Srpurgadum  erit.mulfo:  rurfufque 
imponere  eadem.Vbi  iam  repreffus  videbitur  humor,  vl 


indicabo.Itaque  etiam  vbi  tcnuis  fiftula  abdomen  perru- 
pit,exciderc  eam  licet,futuraque  oras  coiungcrc  .  Si  vero 
ea  fiftula  mtus  patuit,  excifa  neceffe  eft  latius  foramen  re- 
linquat:quodnifimagna  vivtiqueab  interiore  partefui 
non  poteft,qua  quafi  membrana  quxdam  finit  abdome, 
quam  ifenivttiot  Grxci  vocant .  Ergo  vbi  aliquis  ingredi 
ac  moueri  ccepit,rumpitur  illa  futura,  atque  intcftina  foU 
uuntur.Quo  fit  vt  pereundum  homini  fit :  fcd  non  omni 
modo  rcs  ea  dcfperationem  habet :  ideoquc  renuioribus 
fiftulis  adhibenda  curatio  eft. 

De  ani  fiftulis. 
Propriam  etiamnum  animaduerfioncm  defiderant 
ca  qua:  in  ano  funt-In  has  demiffo  fpecillo  ,  ad  vltimurrt 
cius  caput  incidi  cutis debct.dein  nouo foraminc  fpecil- 
lum  educi  Iino  fequente  ,quod  in  aliam  eius  partem  ob 
idipfum  perforatam  conie&um  fit.Ibi  li  num  prehenden 
dum,vinciedumquecum  altero  capite  eft ,  vtlaxecutem 
qux  fuper  fiftulam  eft.teneat.Idque  linum  effe  debet  cnj 
dum,&  duplex  triplcxve.fic  tortum  vt  vnitas  fafta  fit.In- 
terim  autem  licet  negotia  a£ere,ambulare,lauari ,  cibum 
capere  perinde  atque  faniflimo.  Tantummodo  id  linum 
bisdie  faluo  nododucendum  eft,ficvt  fubeat  fiftulam 
pars  quzfuperiorfucrit.ncquccommittendum  eft  vtid 
Iinu  putrcfcat:  fed  tertio  quoq;  die  nodus  refoluedus  eft, 
&  ad  caput  alterum  recens  linum  alligandum,  eduftoque 
vetcre,id  in  fiftula  cum  fimili  nodo  relinquendum  .  Sic 
cnim  id  paulatim  cutcm  qua:  fupra  fiftulam  eft  incidit^fi? 


cufquepurum  erit,  producicarnem  conueniet ,  &foueri  ^  miilque&id  fanefcit  quod  a  lino  reliftu  eft ,  &  id  quodt 


vulnus  pari  portione  vini  ac  mellis.fupdrque  imponi  fpo 
gia  ex  vino  &rofa  tinfta.  Per  qux  quii  caro  producatur, 
plus  tamen(vt  alias  quoque  dixi)viftus  ratio  eo  confert, 
id  eft  folutis  iam  febribus  & cibi  cupiditate  reddita ,  bal- 
neum  raru,  quotidiana(fed  Icnis)geftatio,cibi  potionef- 
que  corpori  reficiendo.Apreque  omnia  per  medicarneta 
fuppuratione  quoq;  rupta  fequutur:fed  quia  magno  ma- 
Io  vix  fine  ferro  mederi  licet,in  hiic  locu  referuata  funt. 
de  fistvlis,       Cap.  itn. 

ADuerfus  fiftulasquoque,fialtiuspenctrant,  vtadvl- 
timas  demitti  collyrium  no  poffit,  fi  tortuofa;  fnnt, 
fi  multiplices,maius  in  manu  quam  in  medicametis  prx 
fidium  eft,minufqueopera:eft  fi  fub  cute  tranfuerfc  fc- 
runtur  quim  fi  recte  intus  tendunt.Igitur  fi  fub  cute  traf- 
uerfafiftulaeft ,  demitti  fpecillum  debet  ,fupraqueidca 
incidi  :fi  flexus  reperiuntur,  hi  quoquefimul  fpecillo  & 
ferro  perfequendi  funt :  idemque  faciendum  fipluresfe 
fjuafiranuli  oftcdunt.Vbi  ad  fines  fiftulx  ventum  eft.ex- 
cidendus  extoto  callus  eft,fuperque  fibulx  dandx,  &me 
dicamctum  quo  glutinetur.  At  fi  refti  lubter  tendit,vbi 
qub  maxime  ferat.fpecillo  exploratum  eft,excidi  is  finus 
debet,dein  fibula  oris  cutis  iniicienda  eft,  &  xque  gluti- 
nantia  medicamenta  fuperdanda  funt :  aut  fi  corruptius 
vlcus,  quod  interdii  offe  vitiato  fit ,  vbi  id  quoque  cura- 
tum  eft,pus  mouentia.  Solentautem  inter  coftas  fiftulx 
fubterexire:qubdvbiincidit,eoloco  cofta  ab  vtraque 
parte  decidenda  &eximenda  eft,  nequidintuscorruptu 
relinquatur.  Solent,  vbi  coftas  rranfierunt ,  feptum  id 
quod  tranfuerfum  a  fuperioribus  vifceribus  intcftina 
difcernir ,' violare .  quod  inrelligi  &ex  loco  &ex  ma- 
gnirudinedolorispotcft.&quianonnuquam  fpirirus  eo 
cumhumore  quafi  bullante  prorumpit,  maximeque  fi 
huncoreille  continuit:in  eo  mcdicamini  locusnullus 
eft.In  ca;teris  verb  qua:  circa  coftas  fanabiliafunt,pinguia 
medicamenta  inimica  funt,ca:teris  qux  ad  vulnera  acco 
modantur.vti  licet.Optimctamen  ficca  linamenta,vel  (fi 
purgandum  aliquid  videtur)fn  melle  tinfta  imponutur. 
Ventri  nullum  os  fubeft,fed  ibi  perniciofx  admodum  fi- 
ftula:  fiut,adeb  vt  Softratus  infanabiles  effe  crediderit .  id 
non  extotoita  fe  habere  vfusoftendit:  &  quidem  ( quod 
maximcmirum  videri  poreft)tutior  fiftula  eft  conrra  ie- 
cur,  &  lienem,&ventriculum,quamcontra  inteftina.-non 
qubperniciofior  resibifit,fedqubalteri  periculo  locum 
faciat:  culus  experimento  moti  quidam  authores  parum 


ab  eo  mordctur,inciditur.Ha:cratiocurationis  loga,  fedl 
fine  dolore  eft.Qui  feftinat,aftringere  cutem  lino  debet» 
qub  celeriusfecet,  nodliuquepenicillo  tenuiaquxda  in-] 
tus  demittere,vt  cutis  hoc  ipfo  extcnuetur  quo  extendi- 
tur:fedhxcdoloremouct.Adiiciturceleritati  fic  vttor- 
mcnto  quoquc,fi  &  linum  &  id  quod  ex  penicillo  eft,  alx 
quo medicamento  illinitur,ex  iisquibus  callum  exedc 
pofui.Potcrftramen  fieri  vtadfcalpelli  curationem  etii 
lllb  loci  veniedum  fit,fi  intus  fiftula  fert ,  fi  multiplex  eft. 
^  Igiturin  hxcgenera  dcmiffo  fpecillo  duabus  lineisinciJ 
denda  cutis  eft,vt  media  inter  «as  habenula  tenuis  admo 
dum  eiiciatur,ne  protinus  ora  coeat ,  fitque  locus  aliquis 
Iinamentis  qux  quampauciffima  fuperiniicienda  funt,  o- 
mniaque  eodem  modo  facienda  qui  in  abfceffibus  pofi-' 
tus  eft.Si  verb  ab  vno  ore  plures  finus  erunt ,  re&a  fiftul* 
fcalpello  erit  incidenda,  ob  eo  ca:tera  qux  ia  patebut  li- 
no  excipiendx.fi  intus  aliqua  proceder,  qub  ferrum  tutc» 
peruenire  non  poterit,coIlyriu  demittendum  erit.  Cibus 
autem  in  omnibuseiufmodicafibus,fiuemanu,fiueme- 
:  dicamentisagetur  j  dari  debethumidus ,  potioliberalis, 
diiique  aqua.vbi  iam  caro  increfcit,  tum  demu  &  balncis 
raris  vtendum  erir,&  cibis  corpus  implentibus. 

DE   TELIS   E    CORPORE  EXTRA- 

hendis.    Cap.  v. 

TEla  quoque  quae  illata  corporibus  intus  hzferunt^ 
magno  negorio  fxpe  eiiciurunfunrque  quarda  difB- 
cultates  ex  generibus  eorum,  quadam  cx  iis  fedibus  in 
quas  illa  penctrarunt.Omne  autcm  telum  cxtrahitur,  aut 
ab  ea  partequa  venit,  autab  ea  in  qua  tetendit.-illic  viam 
j  qua  redeat,ipfum  fibi  fecit:hic a  fcalpello  accipit.Na  coit 
tra  muerone  caro  inciditurffed  fi  no  alte  relum  infedit,  & 
in  fumma  carne  eft,atit  certe  magnas  venas  &  loca  neruo- 
fa  116  trafiit,nihilmelins  eft,quam  qua  venit,  id  euellere. 
Si  vcrbplus  eftperquod  telo  reuertendum  quam  quod 
perrumpendum  eft  ,iamque  venas  neruofque  id  tranfir» 
commodius  eft  aperire  quod  fuper  eft ,  eaque  extrahere. 
Nam&  propiuspetitur,&tutiiis  euellitur ,  & in  maiore» 
membrofimedium  mucro  trafiit.facilius  fanefcit  quod 
peruium  eft.quia  vrrinque  medicamenro  fouerur.  Sed  (i 
retrorelum  recipicndum  eft  .amplianda  fcalpello  plaga 
eft,qubfaciliusidfequatur,quoq;  minor  oriatur  inflam- 
matio:qux  maior  fit  fi  ab  illo  ipfo  telo  dum  rcdit,corpus 
laniatur  Jrem  fi  ex  alia  parrc  vulnus  aperitur,laxi'effe  de- 
bct  quam  vrtelopofteatrafeuteampIietur.Summaauta 


Hi  DE    RE    MEDICA     LIB.  VII. 

vrraque  parteita  habenda  cura  eft  ne  neruus,ne  vena  ma-  A  /«>  twfixSkt  &  d.3*p(J/uia.m  nomin 


ior,nearteria  incidatur.Quprum  vbi  aliquid  dete&um 
cft,excipiendum  hamo  retufo  eft,abducendumque  fcal- 
pello. Vbi  autem  fatis  incifum  eft,telum  eximendum  eft, 
tum  quoque  eodcm  modo  &  eadem  cura  habita ,  ne  fub 
eo  quod  eximetur,aliquid  eorum  Ixdatur  qux  tuenda  ef 
fepropofui.Hxccommuniafunr.Propria  quidam  in  fin 
gulis  telorum  gcneribus  fubiicienda  funt,  qux  protinus 
lubiiciam.Nihil  tam  facile  in  corpore  quam  fagitta  con- 
ditur,eademquealciflimeinfidit.  Hxcautem  eueniut,  & 
quia  magna  vi  fertur  illa  ,  &  quia  ipfa  in  angufto  eft.Sx-  j 
pius  itaque  ab  alcera  parte  quam  ex  qua  venit,  recipienda 
eft,prxcipue'que  quia  fere  fpiculis  cingitur,  qux  magis  la 
niant,firetioquam  ficontra  trahuntur .  Sed  inde  aperta 
via,  caio  diduci  debet  ferramento  ad  fimilitudinc  fadro 
Grxca:  literx  <\>:  deinde  vbi  apparuir  ,fi  mucroni  arundo 
inhiret, propellenda  eft,donecab  altera  parre  apprthen- 
di  &  extrahi  poffit.Si  iam  illa  decidit,folumque  intus  fer 
rum  eft.mucro  vel  digitis  apprehendi ,  vel  forfice ,  atque 
ita  educi  defeet.Neque  alia  ratio  cxtrahcndi  eft,vbi  ab  ea 
parte  qua  venit,euclli  magis  placuit.  Nam  ampliato  vul- 
nere,aut  arundo,fi  ineft,cuellenda  eft:aut  fi  ea  no  eft,fer- 
rum  ipfum.  Quod  fi  fpicula  apparuerunt,  eaque  breuia  & 
renuia  funt,fotfice  ibi  comminui  debent,vacuumqueab 
his  telum  educi.fi  Ca  maiora  valcntioraque  funt,fiflis  fcri 
ptoriiscalamis  contegenda,  acnequid  lacerent,  fic  euel- 
lenda  funt.Et  in  fagittis  quidem  hxc  obferuatio  eft.Latu 
verb  telumficonditum  eft,  ab  alteraparte  cduci  nonex- 
pedit,ne  ingenti  vulneri  ipfi  quoque  ingens  vulnus  adii- 
ciamus  Euellendum  eft  crgo  genere  quodl  ferramenti 
quod  Diocleum  Gra:ci  graphifcu  vocat,quoniam  autho- 
rem  Dioclem  habet,quem  inter  prifcos  maximofque  me 
dicos  fuiffe  iam  pofui .  Lamina  vel  ferrea  vel  xnca  etiam 
ab  altero  capite  duos  vtnnque  deorfum  conuerfos  vncos 
habet,  abaltero  duplicata  lateribus,  leuiterque  extrema 
j;i  cam  partem  inclinata  qUx  finuata  cft ,  infuper  lbi  ctiJ 
parte  inclinata  qux  perforata  eft.Hxc  iuxta  telum  tranf- 
uerfa  demittitundeinde  vbi  ad  imum  mucronem  ventii 
eft,paulu  torquetur,vtteIum  foramine  fuo  excipiat.Quu 
in  cauo  mucro  eft,ilico  duo  digiti  fubie&i  partis  alterius 
vncis;fimul  &  fcrramentum  idextrahunt&telum  .  Ter- 
tium  genus  telorum  eftquodinterdum  euelli  debet,plu- 
bea  glans,autlapis,autfimilealiquid  quodpermpta  cu- 
te,integrum  intus  infedit.In  omnibus  his  latius  vu  lnus  a- 
periendu  eft.idque  quod  ineft,ea  qua  venir,forfic  e  extra- 
hendumeft.Acceditverb  aliquid  difficultatis  fub  omni 
i<3:u,fi  telum  vel  ofli  inhxfit ,  vel  in  articulo  fe  inter  duo 
ofla  demerfit.  In  ofle  vfquc  eo  mouedum  eft  donec  is  lo- 
cuslaxetur  qui  mucronem  momordit,  &  tum  vel  manu 
vel  forfice  telum  extrahendum  eft,  qux  ratio  in  dctibus 
quoque  eiicicdis  eft:  &  vix  vnquam  ita  telum  non  fequi- 
tur.Scd  fi  morabitur ,  excuti  quoquc  iftum  aliquo  ferra- 
mento  poterit.Vltimum  eft,vbi  non  euellitur.terebra  iu- 
xta  forare,abeoquoqueforamincadfpecielitcrx  4-  co- 
tra  telu  os  excidere.fic  vtlinexqux  deducuntur,  ad  relii 
fpec*ec:eo  fa&o  id  neceffe  eft  labet,&  facile  auferatur.ln 
terduo  verb  offa  fi  pcr  ipfum  articulu  perruperit,circa  vul 
r.usduomembrafafciishabenifve  deliganda  ,&perhas 
in  diuerfas  partes  diducenda  funt ,  vt  neruos  diftendant. 
Quibus  extentis  laxius  inter  offa  fpatium  eft,vt  fine  diffi 


i42 

^jae  etiamnu  vo- 
ruyxmt  quo 
•*ri'ahs&  inla: 
ui,quum  omnia 
tieqire  penculo  ter- 
'mhia  autem  ifta 
iqiie  ir,crefcunt,& 
ftra  ac  reniten 
km"Tpatio  nu 
Cnt ,  fcreque  fi- 
'.confe£rura  prxfa- 
I  quurrreie£tafunr,  n5 
ituinuf  ,  nur  lapidis 
irttqiie  prli  reperiun- 
firnileahquid,autte 
gini,aut  carni  hebeti, 


cabulisquxda  alii  difcernunt.-qui 
que  adiiciam.Quxquanuis&i  1 
teribus  oriri  folent  ,per  fe  tamen 
iftamediocres  differctias  habea 
reant.ncque  diueifo  generecun? 
&  ex  paruulo  incipiunt,&  6 
tunica  fua  includuntur.  Qny 
tia,quxdam  mollia  cedentii 
dantur,quxdam  te&a  capillolul 
ncdolorefunt.Quid  intus  habeaj 
giri  poteft,ficex  toto  cognofcij* 
poteft.Maxime  tamen  in  iis 
quxdam  fimilia,  aut  concrett 
tur.ln  iis  vcrb  qui  cedunt,atjj 
tiui  pulticulx,aut  qUafi  rafx 

&cruentx,  quib'  aliqui  co8>c<esefle  cofueuerut,fereque 
ganglia  renicuntur .  Athefomati  fubeft'  quafitenuis  pulti 
cula:melicendi  liquicftor.humor,  ideoquc  preflus  circii- 
fiuit.Steatomati  pingue  quiddam,idque  lafiffime  pJtere 
confueuir,  refoluuquctotam  cute  (uperpofitam  ,  ficvt  ea 
labet,quiim  in  cxteris  fit  adftri^f ior.Qmnia  derafa  anti,fi 
capillis  conteguntur,per  roedium  oportet  incidere:led 
fteatomatis  tunica  quoque  fecada  eft,vc  effundatur  quic- 
quid  inrus  coit:quia non  facile  acure  fubiecla  carne  ea 
feparetur,in  cxteris  ipfa  tunica  inuiolata  feruada  eft.Pro 
tinus  autem  alba  &  intetita  fe  oftendit:  tum  fcalpelli  ma- 
nubriolo  diducenda  a  cute  &  a  carne  eft ,  eiiciedaque  cu 
eo  quod  intus  tenet.  Siquando  tamen  ab  inferiore  parre 
tunicar  mufculus  inha:fit,ne  is  la;datur,fuperior  pars  lllius 
'  decidenda,alia  ibidem  relinquenda  eft .  Vbi  tota  exepta 
eftjcommittendx  orx,fibulique  his  iniicienda  ,  &  fuper 
medicamentum  glutinans  dandum  eft .  Vbi  vel  tota  tu- 
nica,vel  aliquid  ex  ea  relidium  eft,pus  mouentia  adhibe- 
da  funt. 

DE   OCVLORVM   VITII5   Q_V  AE    $  C  A  L- 

pello  &  manu  curanrur,   Cap.  v  i  i. 

SED  vt  hxcncquegencre  vitii  ncque  rationecuratio- 
nis  interfe  multum  diftanr,fic  in  oculis  qux  manum 
poftulant,&  ipfa  diuerfa  funt,&  aliter  aliterque  curantur. 
Igitur  in  fuperioribus  palpebris  veficx  nafcifolent  pin- 
guesgrauefque,qux  vix  attollere  oculos  finu.Ieucfque  pi- 
tuitx  curfus,fed  afliduosin  oculis  mouet:fere  verb  in  pue 
ris  nafcuntur.Oportetcompreffo  digitis  duobus  oculo,at 
que  ita  cuteintcnta,fcalpello  tranfuerfam  lineam  incidc- 
rc.fufpenfa  leuiter  manu,ne  vefica  ipfa  vulnerctur,&  vt  ei 
locus  patefadus  eft,ipfaprorumpat,  tum  digitis  eam  ap- 
prchendereoportet,&  cuellerc.Facilcautc  fequitur:  dein 
fuperungi  collyrio  debet  ex  iis  aliquo  quo  lippientesocu 
li fupcrinunguntur,pauciffimifque  diebus  cicatricula in- 
ducitur.Moleftius  cft,vbi  incifa  vefica  eft.  Effundit  enim 
humorem,neque  poftea,quia  .enuis  admodum  cft.potcft 
collighfi  forte  id  incidit,eorum  aliquidimponedum  eft 
qux  puri  mouendo  funt. 

Decrithe  tuberculo  palpebrarum. 
In  eadem  palpebra  fuper  pilorum  Iocum  ,  .tuberculu 
paruulum  nafcitur,quod  a  fimilitiidineordei,aGra:eis 
Kfi9»nominatur.Tunica  quiddam  quoddifficultcrmatu 
rcfcit  comprehenfum  eft.Id  vel  calido  pane,vel  cera  fub- 
inde  calefa&a  foueri  oportet,fic  ne  nimius  is  calor  fit,fed 


cultate  telum  rccipiatur.Illud  videndum  eft(ficut  in  aliis  q  facile  ea  parte  fuftineatur.Hac  enim  rationc  fxpe!difcuti- 


locis  pofui)nequis  neruus ,  aut  vena,  aut  arteria a  telo  lx- 
datur  du  id  cxtrahitur ,  cadem  fcilicet  rationequx  fupra 
pofita  eft .  At  fi  venenato  quoque  telo  quis  iclus  eft ,  iif- 
dem  omnibus,fi  fieri  poteft,  etiam  feftinantius  a£lis,adii 
cienda  curatio  eft  qux  vel  epoto  veneno,vel  a  ferpente  i- 
Gis  adhibetur.Vulneris  autem  ipfius  extrafto  tclo  mcdi- 
cina  no  alia  eftquam  qux  effet.fi  corpore  idtonihil  inhac 
fiffct:de  qua  fatis  alio  loco  didum  eft. 

D  E   CANGLIIS,   ET    MELICERIDE,  ET 

atheromate,&  fteatomate,  capitis  tubcr- 
culis,       Cap.     v  I. 

H/EC  venireinqualibetparte  corporispoffunt:rcli- 
quacertasfedeshabent,  dequibus  dicam ,  orfusa 
capite.In  hoc  multa  variaque  tubercula  oriuntur,><t>|A/*, 


tur,interdum  concoquitur.Si  pus  fe  oftendit  fcalpello  di- 
uidi  debet,&  quicquid  intus  humoris  eft  exprimi .  Eode 
deinde  vapor  poftea  quoque  foueri,&  fuperinugi,  donee 
ad  fanitatcm  perueniat. 

De  chalaziis  palpcbrarum. 
Alia  quoquc  quxdam  in  palpebris  huic  non  difllmi 
lia  nafcunrur,fed  ncque  vtique  figurz  ciufdem,&  mobi- 
lia  fimulatque  digito  huc  vel  illuc  impellijtur.ideoque  ca. 
^a^ia  vocat.Hrc  incidi  debcnt,fi  fub  cute  funr,  ab  ex- 
H  teriore  parte:fifub  cartilagine,  abinteriore:  dcindefcal- 
pelli  manubriolo  diduccda  ab  integris  partibus  funt.Ac  fi 
intus  plaga  eft,  inungedum  primo  lenibus,  deinde  acrio- 
ribus:fi  extra.fuperdandum  emplaftrum,quo  id  gluttne-. 
tur. 


AVREi.II  corr  celsi 


144 


Vngu 
bratiuU  het 
pillam  qu 
terdtim  eua, 
non  diificile  e 
ces  in  oculis  este 
firudo  quoqttej 
vcro  vnius  dicly 
homo  colloeand 
iiis  caput  refupintjfr 
viritim  elhaduerfu 
lu.it. Alteram  aureni 
alteramamedico.  fe 
rrm.fi  &ipi axi  s, fttp e.r ra 
acutu mf|a*ulu m  m ucron 
mo  vnguiijeber,  eumqu 
pebram  rradere  alteri,'ipf 
guem,eum  rpie  actitrai^qH 
po:iere,lini  dtiJ  capiraapp"  " 


i  p.al 


ofum>  quod  •dtpjyav  a 
is,vocatur. 

tpvjtoi  Grrci  v?>ca'it ,  eft  mc 
>  angu!o,qux  ri6f*ri,;ua  adpu- 
Iqueofficit  fi-piiirat  narium,in 
ufparte  inlcitur  .Kcmcrecetem 

Aedicanic         t  uscicatri- 

Miiueterauerit,iamqtieei  craf- 
idi  debet.  Poft  abftinentiam 
in  fedili  contra  medicum  is 
fic  aduerfus,  vt  in  gremium  e-  ^ 
Quidam  11  in  finiftro  octilo 
xt  >,refupinu  collocari  vo- 
i  a  miniftro  diduci  oportet, 
•;,fi  ille  adtierfus  eft ,  inferio- 
ijTum  idem  medicus  hamulu 
usrecurtiato  fubiicere  extre 
gpre,  atque  ea  quoque  pal- 
pprehenfo  leuarevn 
ahete:  deinde  acum 
per  ea  erecro  vrv-  C 
<nie,  ft,]ua  parte  oculo  i^fere^fflatnirJriolo  fcalpelli  didu 
cere,donecad  angultj '  ventat ':  demde  inuicem  modo  re- 
jnirtere,modo  attrah:re,vt  fic  &  initium  cius  &  finis  an- 
guli  reperiatur.Duplex  enim  pericttlum  eft,  ne  vel  ex  vn- 
gue  aliquii  reliiiqu attir,quoi  exulceratum  vix  vllam  reci 
piat  curationem,vel  exanguloquoque  cmincula  abfcin- 
danii',qua:  fi  vehemetius  vnguis  ducitur,  fequitur.ideoq; 
decipittac  fi  abfciffi  eft,pate!cit  foramen,  perquod  poft 
e.i  femper  humor  d:fcendir:pv«At  Grxci  vocant  •  Veruj 
ergo  anguli  finis  vtiq.uenofcenius  eft,qui  vbi  fitisco  lfti  D 
tir,non  nimiu  adducto  vngue  fcalpellus  adhibendus  eft, 
deiude  excidenda  ea  membranula,nequid  ex  angulo  lar- 
d  uur.Lo  deinde  ex  melle  linamentum  fuperdandum  eft, 
fupraque  linteolum  &  aut  fpongia.aut  lana  fuccida ,  pro- 
ximifque  diebus  di ducendus  quotidie  ocnlus  eft  ,  ne  ci- 
cirriceiuter  fe  palpebrarglutinetur.Siqttidem  id  quoque 
tertium  periculum  accedit,  eodemque  modolinamentil 
imoonendum,  ac  nouUJiune  inungenducollyrio^quo  vl- 
ceraad  cicatrkem  perducuntur.Sed  eactiratio  verna  effe 
debet,aut  certc  ante  hyememrde  qua  re  ad  plura  loca  per-  E 
tinente  femel  dixiffe  fatis  erit.  Nam  duo  genera  curatio- 
num  funttaliain  quibuseligere  tempus  non  licet,fed  vte 
dii  eo  quod  incidit  ,ficutin  vulneribus ,  &  fiftulis  ralia 
in  quibus  nullus  dies  vrget,&  expecrare  tutiffimum  &  fa- 
cileeft,ficut  euenit  in  iis  quae  &  tarde  increfcunt,  &  dolo 
re  n5  crucianr,in  his  ver  expectadum  eft  :autfiquid  ma- 
gispreffit,mehortamenautumnusvel  a;ftas  quam  hyes 
eft:atque  is  ipfe  medius,iam  fractis  xftatibus,norrdu  or- 
tis  frigoribus.Qup  magis  autem  neceffaria  pars  erit  qua: 
tra&abitur,  hoc  quoque  maiori  periculo  fubie&a  eft :  &  p 
fxpe  quo  maior  piaga  facienda,  eo  magis  hsc  temporis 
ratio  feruabitur. 

De  encanthide  tuberculo. 
Ex  curatione  vero  vnguis(vt  dixi )  vitia  nafcuntur, 
oux  ipfa  aliis  quoquedecaufisoriri  folent.Interdu  enim 
fit  in  angulo,parum  vngue  excifo,vel  aliter  tuberculum, 
quod  palpebras  parum  diduci  patiturj^/KoaSiV  Grxce  no 
minatur.Excidi  hamulo  &  circuncidi  debet , hic  quoque 
diligenrertemperata  manu,nequid  ex  ipfo  abfcindatur: 
tuni  exiguum  linamentii  refpergedum  eft,  vel  Cadmia  q 
vel  atramento  futorio,'inque  eum  angulum  didu&is  pal- 
pebrisinferendum,fupraqueeodemmododeligandum, 
proximifque  diebus  fimiliter  nutriendum,tantum  vt  pri 
mis  aqua  egelida,vel  etiam  frigida  foueatur. 
De  ancyloblepharo  oculorum  vitio. 
Interdum  inter  fe  palpebraj  coalefcunr ,  aperirique 
non  poteft  oculus.Cui  malo  folet  etiam  illud  accedere.vt 
palpebra?  cum  albo  oculi  coha:refcaiit:fcilicet  quum  in  v- 
troque  fuit  vlcus  negligenter  curatum.Sanefcendo  enim 
quod  didtici  potuit&  debuit,glutinabir:  dy>w^oC^'<petpor 
fub  vtroq;  vitio  Graxi  vocat.Palpebrx  tatum  inter  fe  co 
hxrentes,non  difficulter  diducuntunfcd  interdu  fruftra.  H 
mm  rurfusglutinantur.expcriritamen  oportet.quia  be- 
ne  res  fxpius  cedit.Igitur  aduerfum  fpecillura  inferendu, 


A  diducendarque  eo  palpebraj  funt,deinde  exigua  penicilla 
interponcda,donec  exulceratio  eius  locifiniatur  :  at  vbi 
albo  ipfius  oculi  palpebra  inhxfit ,  Heraclides  Tarenti- 
nus  author  eft,aduerfo  fcalpello  fubfecare  magna  cu  mo- 
deratione, vt  neqiie  ex  oculo,neque  ex  palpebra  quicqua 
abfcindatur:ac  fi  neceffe  eft,ex  palpebra  potius.  Poft  hxc 
inungaturoculus  medicamentis  quibus  afpntudo  cura- 
tur,quotidieque  palpebra  verratur,no  folum  vt  vlceri  me 
dicamentura  inducatur,  fed  etiam  ne  rurfus  inhxreat,  i- 
pfiqueetiam  pra-cipiatur  vtfepeeam  duobus  digitisat- 
tollat.Ego  fic  reftitutum  effeneminem  memini .  Meges 
fe  quoque  multa  tentaffe,  neque  vnquam  profuiffe ,  quia 
femper  iterum  oculo  palpebra  inhsferit,  nicmoriae  uro- 
dtt.  ' 
Deargilope ,  fiftula  oculorum. 
Etiamnum  in  atigulo  qui  naribus  propior  eft,  ex  ali 
quo  vitio  quafi  parua  fiftula  aperitur,per  quam  pituita  af 
lidue  diftillatC^V^^^Grxci  vocant)  idquc  affidue  male 
habet  oculum,nonnunquam  etiam  exefooffe  vfquead 
narespenetrat:  idque  interdu  naturam  carcinomatisha- 
bet.Vbi  iiitenta:  vena:  di  recut  uata:  fun't,colorpaIlct ,  cu- 
tis  dura  eft,&  leui  taclu  irritatur,inflammattonemqtie  in 
eas  partes  qua:  coniunira?  funt,euocat.Ex  his  eos  qui  qua- 
fi  carcinoma  habent,curare  periculofum  eft;(nam  morte 
quoque  ea  res  maturat)eos  vero  quibus  ad  nares  tcdit,  fu 
peruacuum:(nequc  enim  fanefcunt)at  quibus  id  in  angu- 
lo  cft  poreft  adhiberi  curatio  ,  quum  eam  non  ignotum, 
fit  effe  difficilem.qtiantoque  angulo  propius  id  foramen 
eft,tanto  difficihor  eft.quoniam  peranguftum  eft  in  quo 
verfari  manus  poffit.Receti  tamen  re  mederi  facilius  eft. 
Sed  hamulo  fummum  eius  foraminis  excipiendum ,  de- 
inde  totum  id  cauum(ficut  in  fiftulis  dixi)vfque  ad  os  ex- 
cidendum,oculoque  &  cxteris  iunfTris  partibus  bene  ob- 
te£Hs,os  ferramento  adurendum  eft  vehementius.Quod 
fi  iam  carie  vexattim  eft,quo  craffior  his  fquama  accedac 
quidam  adurentia  imponunt ,  vt  atramentum  futorium, 
vel  chalcitidem,vel  xruginem  rafam  .Quod  6c  tardius  8c 
no  idem  facit.Offe  adufto  curatio  fequitur  eadem  qux  ia 
cxteris  vftis. 

De  pilis  palpebrarum  oculum  irritantibus. 
Pili  vero qui  in  palpebris  funt,duabus  de  caufis  ocu- 
lum  irritareconfueuerunt.Nammodopalpebrxfupeno- 
ris  fumma  cutis  relaxatur,&  procidit,  quo  fit  vt  eius  pili 
ad  ipfum  oculum  conuertantur,quia  nonlimul  cartilago 
quoque  fe  remifit.  modo  fub  ordine  naturali  pilorum  a- 
hus  ordo  fubcrefcit,qui  protinus  intus  ad  oculum  tendit. 
Curationes  ha:  funt:  Si  pili  natifunt  qui  non  debue- 
runt,tenuis  acus,ferrea,ad  fimilitudinera  hafta:  lata.in  i- 
gnera  coiicienda  eft:deinde  candens  fublata  palpebra,fic 
vt  eius  perniciofi  pili  in  confpecftum  curantis  veniat,fub> 
ipfis  pilorum  radicibus  ab  angulo  immittenda  eft ,  vt  ea 
tertiam  partem  palpebra:  tranfuehar.-deindeiteru  tertio- 
quc  vfque  ad  alterum  angulum  :quo  fit  vt  omnes  piloru 
radiccs  aduftx  emoriantur.  Tum  fuperiraponedu  medi- 
camentum  eft  quod  inflammationera  prohibeat ,  atque 
vbi  cruftae  exciderunt,ad  cicatricem  perducendumFacil 
lime  autem  id  genus  fanefcir.Quidam  aiur  acu  trafui  iu- 
xta  pilos  in  exteriorem  partem  palpebrje  oportere ,  eam- 
que  tranfmitti  duplicem,capillum  muliebrem  ducetcm: 
atque  vbi  acus  tranfiit,in  ipfius  capillifinum  ,quadupli- 
catur,pilum  effeiniiciendun>,&pereuniin  fuperiorem 
palpebrx  partem  attrahedum,ibique  corpori  agglutina- 
dum,&  imponendum  medicamentu,qu6  foramen  quo- 
que  glutinetunfic  enim  fore  vt  is  pilus  in  exteriorem  par 
tem  poftea  fpecter.Id  primumfierinon  poteft  nifiinpi- 
lo  longiore,quum  fere  breues  eo  loco  nafcantur.  Deinde 
fi  plures  pili  funr,neceffe  eft  longum  tormentum ,  quum 
toties  acustranfuet,  magnam  inflammationem  mouear. 
Nouiflime  quum  humor  aliquis  ibi  fubfit ,  oculo  &  ante 
per  pilos,&  tum  per  palpebrx  foramina  affedro ,  vix  fieri 
poteft  vt  gluten  quo  vin&us  eft  pilus,tio  refoluatur  .Eo- 
que  fitvt  is  co  vnde  vi  abd  uclus  eft.redeat.  Ea  vero  cura- 
tio  qux  palpebra:  laxioris  ab  omnibus  frequetatur,nihil 
habetdubii.  fiquide  oportet,  contecto  oculo,media  pal- 
pebra;  cutcm,fiue  ea  ftiperior  fiue  inferior  eft,apprehcn- 


f 


*4f 


D  E    R  E 


M  EDI 

A 


C  A 


dere  digitis ,  ac  leuare,  tum  confiderare  quantulo  detra- 
cto  futurum  fit  vt  naturaliterfe  habeat.Siquide  hic  quo- 
que  duo  penculs  circunftant :  fi  nimium  fuerit  excifum, 
ne  contegi  oculus  non  poflit.-fi  parum,ne  nihil  adum  fit, 
&  fi  uftra  fedhis  aliquis  fit.Qua  deinde  incidendum  vide- 
bitur,per  duas  lincas  atramento  notandum  eft  :  fic  vt  de 
lnteriore  qua:  pilos  continct,  &  propiore  ei  linea  aliquid 
rehnquatur  quod  apprehendere  acus  poftea  polfit.His  co- 
ftituns  fcalpellus  ad  hibedus  eft,& fi  fuperior  palpebra  cft, 
ante:fi  inferior,poftea  propius  ipfis  pilis  incidedum,ini- 
tiiimque  faciendum  in  finiftro  oculo ,  ab  eo  angulo  qui 
tempori:  in  dextro,  ab  eo  qui  narlbus  propior  eft ,  idque 
quod  inter  duas  lineas  eft  excidendum  :  deinde  bra  vul- 
nerisintei  fe  limplicifutura  committenda*  ,operienduf- 
ejue  oculus  eft  &  ii  parum  palpebra  defcendet.laxanda  v- 
tique:  fi  niminm,aut  aftringenda,  aut  etiam  riirfus  tenuis 
habenula  ab  vlteriore  ora  excideda.  Vbi  fecla  eft,slLt  fu- 
tura  adiicienda:  qu.-c  fupra  tres  eile  non  debent.  Prater 
hacin  fuperiore  palpebra  fub  pilis  ipfis  incidenda  linea 
eft,vt  ab  inferiore  parte  didudti  pili  furfum  fpectent.  Idq, 
fi  leuis  inclinatio  eft,etiam  folu  fatis  tuetur.  Inferior  pal- 
pebra  eo  non  eget.  His  f,tdris,fpongia  ex  aqua  frigida  ex- 
preffa  fuper  deliganda  eft :  poftero  die  glutinans  empla- 
ftrum  iniiciendum:  quarto  futura  tollenda  eft,  &  collyno 
cjuod  inflammationes  reprimit/uperinungendum; 
De  lagophthalmo  oculorum. 
Nonnunquam  aurem  nimium  fub  haccuratione  ex- 
■eifa  cute  euenit  vt  oculus  non  contegatur,idque  interdii 
«tiam  alia  de  caufafit,  ^ayvtp^ht^ /w>v  Gtarci  appellant.  In 
quofi  nimium  palpebrrr  deeft,  nulla  id  reflituere  curatio 


tefat,  qiiarin- 
te.quam  dico, 
"uios  cognitio 
ipw  ad  hunc 
•rnca$,ex  qmbTu- 
igjii^rre  alba  eftf 
,&reTriIefrior  adiun- 
o  foramine  co- 
a  tjUOque ple- 
rdu^  tunica? 
is  ebeimt,exte- 
e'qtiod  interoffa 
bjjue  inha:refcut. 
^yaciius  eft:deinde 
!b  p  h  i  I  u  s  a  'p     0  a 
•Cauo  continet  quid- 


vetuftior  fa&a  eft,manus  cu 
ter  fubuliffimas  haberi  poreft  .1 
paucis  ipfiuSjpejiH  natura  indica1' 
quum  ad  plura^ca  pertineat,  tut 
pertinet.Is  igiajtrfummashabeti 
periora  Grxci$*i£$metf»s  vocatt 
fatis  craffa  pupiya  loco  extenuat 
£ta  eft  media  parte.qua  pupilla 
caua,cit  ca  tenuis,vlterioi  ibus  p 
nior,qua:  j>a,yetJ\i(  i  Gtacis  non' 
quum  interiora  oculi  cin'ganr,i  u 
nuata:que;&  in  vnum  coaZia  pec 
eft,ad  mcmbrana cerebn  netueijfl 
Sub  his  aute  qua  parte  pupilla  eft 
infra  rnrfus  tenuiffima  tunica 
nominauit.Ea  media  fubfidiC' 

dam,qtiod  a  vitri  fimilituditji^^fi«/iVGraci-v  ocanr.  id 
nequeliquidum  neque  aridft|^^.,  fed  quafi  concretus 
humor,ex  cuius  colorep^mj^^^*of  yel  niger  eft,vel  cx 
fius>quu  fumma  tunica  t&Salba  fit^ld  autem  fuperuen ics 
ab  liiteriore  pattf  n;embranfl^n<K'dit:ft!b  his  gutta  hu 
moriseft.oui  albo  fitn"ilis,a  qua  j^endi  facultas  profici- 
{chur,Kpt&LMoeicti;(  a  GacisnbmJnatur.Ighur  vel  ex  mor- 
bo  vel  ex  iclu  concrefcithumor  fuVduabus  tunicis,  qui 
locum  vacuum  cflepropofui:ifque  paulatim  indurefcens 
interiori  poretixfe  opponit.Vitiique  eius  plures  fpecics 
funt,quada fanabiles,qnad5  qua  curationem  non  admit- 
tunt  Nam  fi  exigua  fuffufio  eft,fi  immobilis.colorem  ve 
rb  habet  marina  aqua,vel  ferri  nitetis,&a  latere  fenfum 
aliquem  fulgoris  relinquit ,  fpes  fupei  efi:fi  magna  eft ,  fi 


poteft:fiexiguum,mederilicet,  paulum  infra  fuperciliu  D   nigra  pars  oculi  amiffa  naturali  figura  in  aliamvertit,  fi 


cutisincidenda  eft  lunata  figura ,  comibus  eiusdeorfum 
fpe&antibus.  Altitudo  effe  plaga:  vfque  ad  cartilaginem 
debet,  ipfa  illa  nihil  lafa.  Na  fi  ea  incifa  eft,  palpebra  cb- 
cidit,  neque  attolli  poftea  poteft  .  Cu  e  igiturtantum  di- 
«dudia  fit  vtpaulum  in  imaoculi  ora  defcedat,hiante  fci- 
licetfuperplaga,  in  quam  linametum  coniiciendum  eft: 
<juod  &  coliiungi  didudlam  cutem  probibeat,  &  in  me- 
dio  carunculam  citer.qux  vbi  eum  locum  impleuit,poft- 
«a  re&e  oculus  operitur. 

be  edrbpio. 

Vt  fuperiorisautem  palpebra:  vitium  eft  quodpa- 
rum  defcendit ,  idebque  oculum  non  contegit :  fic  infe- 
rioris,  quod  parum  furfum  attollitur ,  fed  pendet  &  hiat, 
neque  poteft  cum  fuperiore  committi.  Atque  id  quoque 
euenit  interdum  ex  fimili  vitio  curationis ,  interdum  e- 
tiam  feneftute:  tV«if  o^io>Grajci  vocant .  Si  ex  mala  cura- 
tione  eft,  eadem  ratio  medicina;  eft  qua?  fupra  pofita  eft, 
plaga:tantuni  cornuaad  maxillas,  non  ad  oculum  con- 
uertenda  funt.  Siexfeneftute  eft,  tenui  ferramentoid  to- 
tum  extrinfecus  adurendum  eft ,  deinde  melle  inungen- 
dum,  &  quarto  die  vapore  aquar  calida:  fouendum  inun- 
gendtimque  medicamentis  ad  cicatricem  perducctibus. 
De  ftaphylomate  oculi. 

Hicferecircaoculum  in  angulis  palpebrifque  in- 
«idere  confueuerunt .  In  ipfo  autem  oculo  nonnunquam 
fumma  attollitur tunica,fiueruptis  intus  membranis  a- 
liquibus ,  fiue  laxatis, & fimilis  figura  acino  fit :  vnde  id 
&L<pv*a>ua.  Grxci  vocant.  Curatio  duple"x  eft :  alteraadi- 
pfas  radtces  per  medium  tranfuereacu  duolina  ducente: 
deindealterius  lini  duo  capita  exfuperiore  parte,alterius 
ex  interiore  aftringere  inter  fe,  qua:  paulatim  fecando  id 
excidunt :  altera  in  fumma  parte  eius  ad  lenticuhe  ma- 
gnitudinem  excidere,  deindefpodium  aut  cadmiam  in- 
fricare.Vtrolibctautemfafto  album  oui  lana  excipien- 
dum  &  imponendum,pofteaquc  vapore  aqux  calidx  fo- 
liendus  oculusj&lenibus  medicamentis  vngendus  eft. 
De  clauis  oculorum. 
Clauiautem  vocantur  callofain  albo  oculi  tubercu- 
la,quibtis  nomen  a  figura:  fimilitudine  eft.Hos  ad  imam 


fuffufioni  color  carrulens  eft ,  aut  auro  fimilis,  fi  Iabat ,  & 
hac  atqueillacmouetur,vixvnquam  fuccurritur.Fere  ve 
rb  peior  eft,quo  ex  grauiore  morbo ,  maioribufve  capi- 
tis  doloribus,veI  ldu  vehementiore  orta  eft.Neque  ido- 
nea  curatio  fifenilis  a:tas  eft,qua:  finenouovitio  tame  a- 
cie  hebetc  habet.At  ne  puerilis  quide^  fed  inter  ha-c  me- 
dia  a-tas.Oculus  quoque  curationi  neque  exiguus,  neque 
cocauusfatis  opportunus  eft,atque  ipfius  fuffufionisqua; 
maturitas  eft.  Expecladnm  igitur  eftdonecia  non  fluere, 
da  fed  durities  qujeda  concreuiffe  videatur.  A  nte  curati- 
onem  autem  modico  cibo  vti ,  bibere  aquam  triduo  de- 
bet,pridie  ab  omnibus  abftinere.Poft  hxc  in  aduerfo  fe» 
dili  collocadus  eft  loco  lucido,lumine  aduerfo,fic  vt  co- 
tra  medicus  paulo  altius  fedeat.A  poftei  iore  autem  parte 
caput  eius  qui  curabitur,miniftcr  contineat,&  immobile 
id  praftet.  nam  leui  mbtu  eripi  acies  in  perpetuu  poteft. 
Quinetiam  ipfe  oculus  qui  curabitur ,  immobilior  fa- 
ciendus  eft.fuper  alterum  lana  impofita  &  deligata  .  Cu- 
rari  verb  finifter  oculus  dextra  manu  ,  dexter  finiftra  de- 
bet:tum  acus  admouenda  eft,aut  acuta,  aut  forte  non  ni- 
miumtenuis ,  eaque  demittenda  .  fed  re£ta  eft  per  fum- 
mas  duas  tunicasmedio  loco  inter  nigrum  oculi&an- 
gulum  tempori  propioremeregionemedixfuffufionis, 
ficnequa  venaladatur.  Nequc  tamen  timide  demitten- 
da  eft,quia  inaniloco  excipitur.  Ad  quem  quii  ventum 
eft,  ne  mediocriter  quidem  peritus  falli  poteft,  quia  pre- 
menti nihil  renititur.Vbi  eb  ventum  eft,inclinanda  acus 
ad  ipfam  fuffufionem  eft,  leuiterque  ibi  verti&paula- 
tim  eam  deducere  infra  regione  pupilla;  debet:vbi  dein- 
deeam  tranfit,  vehementius  imprimivt  inferiori  parti 
infidat.Si  hafit,  curatio  expleta  eft  fi  fubinde  redit,  eade 
acu  magis  concidenda,  &  in  plures  partes  diffipanda  eft, 
qua  fingula:  &  facilius  conduntur,  &  minus  late  officiut. 
Poft  ha;c  educenda  acus  redacft,  imponendumque  eft 
lana  molli  exceptum  oui  album,&  fupra,quod  inflamma- 
tionem  coerceat,atque  ira  deuinciendum.  Poft  h.Tc  opus 
eftquiete,  abftinentia,lenium  medicamentorum  inun- 
ftionibus ,  cibo,  qui  poftero  die fatis  maturc  darur ,  pri- 
mum  liquido  ne  maxilla  laborent,deinde  inflammatio- 


radicem  perforare  acu  commodiffimu  eft,infraque  eam  ^  ne  finita,tali  qualis  in  vulneribus  pofitus  eft.Quibus  vt  a-' 
cxcidere,deinde  lenibus  medicamentis  inungere.  <Jua  <luo<luc  diutius  bibatur,neceffarib  accedit. 

De  natura  oculorum  &  eorum  fuffufione.  De  piruita  oculorum. 

Suffufionis  iam  alias feci  mentionem,quia  quu  recens  De  pituitx  quoq;  tenuis  curfu,qui  oculos  infeftat,qua- 
incidit ,  naedicairjenws  quoijue  f*pe  difcutitur :  fed  vbi      t«nu$  oaedicamcntis  agenduna  cft,iam  explicui :  nunc  ai 

CGg.j. 


H7 


ca  veniarii 
ucrtimus 
fed  fempe 
continuat^, 
tudinesex> 
Idque  in  qui!';4*« 
dam  fanabi 
rcr,  vt  altei 
primum  fu 
idvitium 
mortisdiei 
nonmulta 
iuuantur,medi' 


AVREI.II  CORN.  CELSI 


148 


pituitam  reddi 
pita  vix  medic 
mittantquxii 
mcmbranam 
tepora  oculos  n 
ab  oculis  ad  cerc 
medium  iis  qux . 


c/ftem  exmanupoftulant.  Vnimad- 
iam  nunquam  ficccfceieoculos, 
imadere.qua*  tes  alp.itudinem 
:mentis  inflamtr.  viones  &  lippi- 
eniquevits        ninis  infeftat. 
la  ope  adiuuari  poteft,in  quibuf- 
difcrimen  eftnoffeopor- 
niniiciatur.  Ac 
4b  eft  gj  ab  infantibus 

irum  eft  vfquead 
•i)  neceffari;  -    *m  in  iis  quibus 
imanu  nihilad- 
ic  quxcraffiorem 
m  peruetii       Lata  etiam  ca- 
un  inten^Ve.nx  pituitam  e- 
:ur.e^'$urir,  an  qux  inter 
■arjarh^    uperiores  fercper 
as  membranas  qux 
^Hoteft  autemadhiben  re- 
jon  poteft  iis  qux  fub 


A  admodum  autem  venx  deligcdx  fint,  quidque  leCHs  hif 
faciendum  fit,quum  vencro  ad  crurum  varices  dicam. 


D  E 


M  A  N  V  E  T 
VIII. 


A  V  R  I  V  M    MORBIS   O^V  I 

fcalpello  curantur,  Cap. 

VErum  vtoculi  multiplicem  curationem  ettamma» 
nus exigunt,fic  in  auribus  admodu  pauca  funt  quac 
in  hac  medicinxpartc  tra&entur.Solet  tamc  euenire  vel 
a  primo  natali  die  protin9,  vel  poftea  fa&a  exulceratione» 
B  deindepercicatriceaurerepleta,vtforamenin  eanullu 
fir,  ideoque  audiedi  vfu  careat.Quod  vbi  incidit,fpecil- 
lo  tentandu  eft,alte  ne  id  repletum,  an  in  fummo  tantum. 
glutinatii  fit.nam  fi  altc  eft,prementi  non  cedit:fi  in  fum- 
mo,fpecilluna  protinus  recipit.Illud  attingi  non  oportet, 
nc  fine  effe&us  fpe  diftentiooriatur  neruorum,&  exea 
mortis  periculum  fir:  hoc  facile  curatur.  Nam  qua  cauum 
efle  dcber.vel  mcdicamentum  aliquod  imponendum  eft 
ex  adurcntibus,vel  candente  ferro  aperiedum.vel  eriam 
fcalpello  incidedum.Quumque  id  patefac"rum,&  iam  vl- 
C  cus  purum  eft,iniicienda  eo  pinna  eft,  illita  medicamen- 
to  cicatricem  inducente  ,  circaque  idem  medicametum 
dandum,  vt  cutis  circa  pinnam  fanefcat :  quo  fit  vt  ea  re- 
mota,poftea  facultas  audiedi  fit.At  vbi  aures,in  viro  pu- 
ta,perforatx  funt,&  offendunt,traiicere  id  cauum  celeri- 
tercadcte  acu  fatis  eft,  vt  leniter  eius  ora  exulceretur,aut 
etiam  adurente  medicamento  idem  exulcerare ,  poftea 
deinde  imponere  id  quod  purget ,  tum  quod  eum  locum 
rcpleat,&  fic  cicatricem  inducat.Quod  fi  magnum  id  fo- 
ramen  eft,(ficut  folet  cfle  in  iis  qui  maiora  pondera  auri- 
D  bus  gefferunt)  incidere  quod  fupereft  ad  extremu  opor- 
tet:fupra  deinde  oras  fcalpello  exulcerare,&  poftea  fuere, 
ac  medicametum  quo  id  glutinetur,imponere.  Tertium 
eft,  fiquid  ibi  curti  eft,  farcire:  qua:  res  quu  in  labris  quo- 
que&  naribus  fieri  poflit,eidem  etiam  rationem  habeat, 
fimul  explicanda  eft. 

CVRTAIN     AVRIBVS,    1  A  B  R  I  S  QJV  E 

ac  naribus,quomodo  farciri  &  curari  poffint, 
Cap.   1  x. 


offe  .  Acne  iisqutdcm  f  iccuintur  quibus  pitmta  vtnn- 
que  defcendit,quia  leuat^  altera  parte,  nihilominus  alte- 
ra  infeftat.  Quid  fit  autem,hac  ratione  cognofcitur:Rafo 
capiteea  medicamenta  quibus  in  hppitudine  pituita  fuf- 
penditur,  a  fuperciliis  vfque  ad  verticem  illini  debent:fi 
ficci  oculi  effe  cceperunt ,  apparet  per  eas  venas  qux  fub 
cutefunt,irrigari:  fi  nihilominus  madct,manifeftum  eft, 
fub  offe  defccndere  fi  eft  humor,  fed  leuior,  duplex  vitiu 
eft  .  Plurimi  tamen  ex  laborantibus  reperiuntur  quos  fu- 
periores  venx  exerceant  ,ideoquepluribus  etiam  opitu- 
lari  licet;  idque  non  in  Gra:cia  tantummodo  ,  fed  in  aliis 
quoque  getibus  celebre  eft ,  adeo  vt  nulla  medicina-  pars 
niagis  per  nationes  quoq5  expofita  fit .  Reperti  inGra:cia 
funt  qui  nouemlineis  cutem  capitis  inciderent ,  duabus 
th  occipitio  redis ,  vna  fuper  eas  tranfuerfa  ,  dein  duabus 
fuper  aures,vna  intereas  item  tranfuerfa.tribus  inter  ver- 
ticem  &frotem  redis.  Reperti funt  qui a  capite recle eas 
lineas  ad  tempora  diducerent,  cognirifque  ex  rndtu  ma- 
xillarum  mufculorum  imtiis,  leuiterfuper  eos  cutem  in- 
iderent ,  indudifque  per  retufos  hamos  oris  infererent  E         Vrta  igitur  in  his  tribus,  ac  fiqua  parua  paria  fut,  cvh 


linamenta ,  vt  neque  inter  fe  cutis  antiqui  fines  commit- 
terentur ,  &  in  medio  caro  increfceret  qua?  venas  ex  qui- 
bus  humor  ad  oculos  tr5firet,aftringeret.  Quidam  etiam 
atramentoduaslineas  duxerut  amediaawread  mediam 
alteram  aurem,deinde  a  naribus  ad  verticem:  tum  vbi  li- 
nex  committcbatur,  fcalpello  inciderunt,  &  poft  fangui- 
nefufo,  os  ibidem  adufferunt .  Nihilominus  autem  & in 
temporibus,&interfrontem  atque  oluariam  eminenti- 
bus  venis  idem  candens  ferrum  admouerunt .  Frequens 


V-'  rari  poflunt:  fiqua  maiora  funr,aur  non  recipiunt  cu- 
rationem,aut  ita  per  hanc  ipfam  deformanrur  vt  minus 
indecoraante  fuerint.Atque  in  aurequidem  &naribus 
deformitas  fola  timeri  poteft :  inlabrisverb,fi  nimiu  co- 
tra&a  funr,  vfus  quoque  neceffarii  iadura  fit,  quia  minus 
facile  &  cibus  affumitur,  &  fermo  explicatur.  Neq;  enim 
creatur  ibi  corpus,fedex  vicinoadducitur.-quodinleui 
mutatione,  &nihil  eripere,  &  fallereoculupoteft.inma- 
gna  non  poteft.  Neque  fenile  autem  corpus,  neque  quodl 


curatio  eft,venas  in  temponbus  adurere  qux  fere  quide  F  mah  habitus  eft,  ncqj  in  quo  difficulter  vlcera  fanefcur, 


in  eiufmodi  malo  tument,  fed  tamen  vt  inflentur  magif- 
que  fe  oftendant,  ceruix  ante  modice  deligada  eft:tenui- 
biifque  ferramentis  &  retufis  venar  aduredx,  donec  in  o- 
cuhs  pituitx  curfus  coquiefcat.  Id  enim  fignum  eft  quafi 
cxcxcatorum  itinerum,per  qux  humor  fercbatur.Valen- 
tior  tamen  medicina  eft.vbi tenues  conditxque  venx,  i- 
dcoquelegi  non  poffunt.F.odem  modo  ceruice  deligata, 
retentoque  ab  ipfo  fpiritu,quo  magis  venxprodeanr,  a- 
tramento  notarc  eas  contra  tempora  &  inter  ceruicem,ac 


huic  medicinx  idoneum  eft,quia  nufquam  celerius  can- 
cer  occupar,aut  difficilius  tollitur.  Ratio  curationis,eiuf- 
modi  eft:Id  quod  curatum  eft,in  quadratum  redigere,ab 
interioribus  eius  angulis  lineas  tranfuerfas  incidere,qux 
citeriorem  partem  ab  vlteriore  extotodiducant:  deinde 
ea  qux  fic  refoluimus,  in  vnum  adducere.Si  no  fatis  iun- 
guntur,  vltra  lineas  quas ante  fecimus,alias  duas  lunatas,' 
&  ad  plagam  conuerfas  immittere,quibus  fumma  tatum 
cutis  diducatur .  ficenim  fit  vt  facilius  quod  adducitur, 


fronte.deindc  ceruice  refoluta,  qua  notae  funt,  venas  in-  G  fequi  poffit.quod  non  vi  cogendum  eft,  fed  ita  adducen 


cidere,&  fanguine  mitteretvbi  fatis  fluxit,tenuibus  ferra 
mentis  adurere.Contratempora  quidem,timide,nefub- 
ieCti  mufculi  qui  maxillas  rcnent,fentiant:  inter  frontem 
verb  &  verticem,vehementer,vtficfquama  ab  offe  rece- 
dat.  Efficacior  tamen  etiamnum  eft  Afroru  curatio,qui 
verticem  vfque  ad  os  adurunt ,  fic  vt  fquamam  remittat. 
Sed  nihil  melius  eftquam  quod  in  Gallia  quoque  Coma- 
ta  fit.vbi  venas  in  temporibus  &  in  fuperiorecapitis  par- 
te  legunt .  Adufta  quomodo  curanda  fint ,  iam  explicui 


dum  vr  ex  facili  fubfequatur,&  demiffum  non  multu  rc- 
cedat .  Inrerdum  aute  ab  altera  parre  cutis  haud  omnino 
addu£ta,deforme  quem  reliquit  locu  reddit.  Huiufmo- 
diloci  alteraparsincidenda  ,altera  intacla  habenda  eft. 
Ergo  neque  ex  imis  aurib',neque  ex  medio  nafo  imis  v«- 
narum  partibus,  neque  cx  angulis  labroru  quicquam  at- 
trahere  rctabimus.Vtrinque  autem  petemus,fiquid  fum- 
mis  aurib9,fiquid  imis,fiquid  aut  medio  nafo,aut  mcdiis 
naribus ,  aut  mediis  labris  deerit .  qux  tamen  interdum 


nunc  illud  adiicio,  nequc  vt crufta:  decidat,neque  vt  vl-  H  etiamduobus  locis  curata  effe  confuerunt .  Sed  eadcm 


<us  impleatur.aduftis  venis  effe  properadum,ne  velfan- 
guis  erumpat,  velcito  pus  fupprimatur,quu  per  hoc  fic- 
cefccre  eas  partes  opus  fit,per  illud  cxhauriri  opus  no  fit. 
Siquando  tamen  fanguis  eruperit,  infricanda  medica- 
«nenta  effe  qux  fic  fanguinc  fupprim»t,ne  adurant.  Quc- 


ratio  curandi  cft:fi  cartilago  in  eo  quod  incifum  eft  emi- 
net,excidenda  eft.  neq;  enim  aut  glutinatur,  aut  acu  tuto 
traiicitur:Neq;  loge  tamc  excidi  debet,nc  inter  duas  oras 
liberx  cutis,vtrinq;  coitus  puris  fieri  poflitrtum  iunCtx  o- 
tx  inter  fefuenda;  funt,  vtrinque  cute  apprehenfa :  &  qua 


*45> 


DE   RE    MEDICA     LIB.  VIL 


priores  lineu;  funr.ea  quoqye  futurx  iniicien ix  funt.Sic-  A 
cis  Iocis,vt  in  naribus,  ilhta  fpuma  argenti  fatis  proficit. 
In  vlteriores  verb  lunatafque  plagas  linamentum  dan- 
dumeft,  vt  caro  increfcens  vulnus  impleat,  fummaque 
cura  quod  ita  futum  eft,tuendum  efle,apparere  ex  eo  po- 
teft  quod  de  Cancro  fupra  pofui  •  Ergo  etiam  tertio  quo- 
que  die  fouendum  erit  vapore  aqua:  calidx,  rurfiifque  i- 
dem  medicamentum  iniiciendum  ,  fereque  feptimo  die 
glutinatum  eft :  tum  futura:  eximi,  &  vlcusad  fanitatem 
perduci  dtbet. 

DE   POLYLI   CVRATIONE    F  E  R    FER-  B 

rum,  Cap.  x. 

"O  0'yPum  ver°  *3U1 111  "ar'bus  nafcitur,pra:cipue  ferro 
J.  curari  iam  alias  pofui .  Ergo  etiam  himc  ferramento 
acuto  in  modum  fpathse  fa£k>  refoluere  ab  ofle  oportet, 
adhibita  diligetia  ne  infra  cartilago  Isdatur.in  qua  dif- 
ficilis  curatio  eft.Vbi  abfciflus  eft,  vnco  ferramcto  extra- 
hendus  cft:tumimplicitum  linamentu.vel  aliquid  ex  pe- 
nicillo  refpergendu  eft  meiicameto  quo  fanguis fuppri- 
mitur,  eoque  naresleniterimplenda:.  Saguine  fuppreflo, 
linamento  vulnus  purgandum  eft:  vbi  purum  eft.eb  pin-  C 
»a  eodem  modo  quo  in  aure  fupra  pofitum  eft,  medica- 
mento  lllita  quo  cicatrix  inducitur,intus  demitteda,  do- 
necex  toto  id  fanefcat. 

D  E     O  Z  AE  N  A,  Cap.     X  I. 

1D  autem  vitiiim  quod  o^a/ra  a  Grxcis  vocatur,  fi  me- 
dicamentis  non  cederef,quemadmodum  manu  cura- 
dum  efler,apud  magnos  chirurgos  nonreperircredo  quia 
ves  rarb  ad  fanitatem  fatis  proficit ,  quum  aliquod  in  ipfa 
curationetonnentum  habeat.  Apud  quofdam  tamen  po- 
fitum  eft,vel  futilem  fiftulam  ,  vel  enodem  fcriptorium  £) 
calamum  in  narem  efle  coniiciendum  ,  donecfurfum  ad 
os  perueniat:  tum  per  id  tenue  ferramentii  candens  dan- 
dum  efle  ad  ipfum  os,deinde  aduftum  locum  purgadum 
efle  a;rugine&  melle .  Vbi  puruseft ,  lycio  ad  fanitatem 
perducendum  :  vel  narem  incidendam  cfle  ab  ima  parre 
ad  os,vt  &  confpici  locus  poflu ,  &  facilius  candens  fer- 
ramentum  admouerittum  fui  narem  debere,  &  aduftum 
quidem  vlcus  eadem  ratione  curari .  Suturam  vcrb  lllini 
vel  /puma  argenti  velaho  glutinante. 

DEORIS     VITIIS    Q_VAE   MANV    ETFER-  E 

rocurantur,         Cap.   x  1 1. 
Dedentibus. 

IN  ore  quoque  quajdam  manu  curantur,  vbiin  primis 
dentes  nonnunquam  mouentur ,  modd  propter  radi- 
cum  imbecillitatem,modbproptergingiuarum  arefcen- 
tium  vitium.Oportet  in  vtrolibet  candensferramentum 
gingiuis  admouere  vt  leuiter  attingat,no  vt  incidat.  Ad- 
ufta:  gingiua:  melle  illinenda:,  &  mulfo  eluenda:  funt:  vt 
pura  vlcera  efl"e  cceperunt,  arida  mcdicamenta  infrican- 
da  funt  ex  iis  qua:  reprimut.  Si  verb  dens  dolores  mouet,  F 
eximique  eum  quia  medicamenta  nihil  adiuuat,placuit, 
circumradi  debet.vt  giiigiua  ab  co  refoluatur:  tum  is  c5- 
cutiendus  eft.eaquefacieda  donec  bene  moueatur.nam 
dens  hxrens  cum  fummo  periculo  cuellitur ,  aC  nonhun- 
quam  maxillaloco  mouetur.Idqueetiammaiorepericu- 
lo  in  fuperioribus  dentibus  fir ,  quia  poteft  tempora  ocu- 
lofve  concutere:tum,fi  fieri  poteft,manu,  fi  minus,  forfi- 
ce.dens  excipiendus  eft.  Ac  fi  exefus  eft,  ante  id  foramen 
vcl  linamento,  vel  bene  accommodato  plumbo  replen- 
dum  eft ,  ne  fub  forfice  confringatur .  Recta  verb  forfex  G 
ducenda  eft  ,  ne  inflexis  radicibus  os  earum  cui  dens  in- 
ha:ret,parte  aliqua  fragatur.  Neque  ideo  nullum  eius  rei 
periculum  eft,vtique  in  dentibus  breuibus  qui  fere  lon- 
giores  radices  habent.  Sa?pe  enim  forfex  quu  dentem  c5- 
prehendere  non  poflit,autfruftra  comprehendat,os  gin- 
giuz  prehendit  &  frangit .  Protinus  autem  vbi  plus  fan- 
guinis  profluitjfcire licet,aliquid  ex ofle  fra&um  efle. Er- 
go  fpecillo  conquirenda  eft  tefta  qux  receflit ,  &  volfella" 
protrahenda  eft-.fi  non  fequitur,incidi  gingiua  debet,do- 
nec  labans  offis  tefta  rccipiatur .  Qubd  fi  fra&um  ftatim 
n5  eftj  indurefcit  extrinfccus  maxilla  ,  vt  is  hiare  n5  pof- 
fit:  fed  imponendum  calidumex  farina  aut  fico  catapla- 
fma  eft,  donec  ibi  pus  moueatur:  tum  incidi  gingiua  de- 
bet.Pus  quoque  multum  profluens,ofli#  fra&inota  eft.I- 


unquam  etia 
fcaber  qua 
fx  flore  co- 
fit  adiecra. 
g&m:atque  in 
rri&ione  ca- 
vel  alio  cafu 
eneharrent  vin- 
entia,  vtvinum 
alla  candens 
erdens  nafcitur 
circumpurga- 
lociiprioris  quo- 
im  magnirudinem 
to  radixrelicta  eft, 
ce  quam  p/$t»  Grxci 
qua:  poft  inflam- 


taque  etiam  tum  id  extrahi  conft 
eo  lxfo.nftula  fit  qux  eradi  debe't-'5 
parte  niger  eft  radendus  eft,  illin  €j 
trito,  cui  gallxquarta  pars,  &  al 11 
Continendiimqffls  ore  crebro  v;nu 
eo  cafu  velanducaput  ambulat 
pitis,cibo  non  acri  vtendum  e 
aliqui  labantdentes ,  auro  c.u  .  * 
ciendi  funt :  continendaque 
in  quo  malicor^Jm  decoclum 
conie&a fit.  SiqtrarMo  etiam  in  * 
quam  prior  exfiiJftris  qui  cade! 
dus&  euellendu^eftVis  quinatn 
tidie  digito  adurg?flus  donec  a 
perueniat.  Quorfe^ilnque  dent 
protinus  ea  quoqti^ad  id  fa 
vocant,  eximendirSiftyTonfi 

mationes  indunierunt,  ( «>fK*sftV'-autem  a  Grarcis  appel- 
lantur  )quufub  ledi  tunica  finvoportetdigito  circunra- 
dere  &  euellere:fi  ne  fic  qui&m  refohiutur,hamulo  exci- 
pere,&  fcalpello  excidere,  riim  vltus  aceto  cluere ,  &  illi- 
nere  vulnus  medicamento  quo  fanguis  fupprimatur. 
De  vua. 

Vua  11  cum  inflammatione  defcendit,  dolorique  eftt 
&  fubrubicundi  cploris,pra:cidi  fine  periculo  non  poteft 
folet  enim  multum  fanguinem  efTundere  :  itaque  mehui 
cft  iis  vti  qua;  alia;  propofitafunt .  Si  vero  inflammatio 
quidem  nulla  eft ,  nihilominus  autem  ea  vltra  iuftu  mo- 
dum  a  pituita  dedudla  eft,&  eft  tenuis,acuta,alba,  pra;ci- 
di  dcbet:  itemque  fi  ima,liuida,  &  crafTa,  fumma,tenuig 
eft  .  Neque  quicquam  commodius  eft  quam  volieila  pre- 
hendere,fub  eaque  quod  volumus  excidere.  neque  eninx 
vllum  periculum  eft  ne  plus  miniifve  prxcidatur,  quu  li- 
ceat  tantum  infra  volfellam  relinqueTe,  quantum  inunle1 
efle  manifeftum  eft ,  idque  prarcidere  quo  longior  vua 
eft  quam  efle  naturaliter  debet .  Poft  curationem  eadem 
facienda  funt  qua;  in  tonfillis  proxime  pofui. 

Delingua. 

Lingua  verb  quibufdam  cum  fubiefta  parte  a  primo 
natalidieiunciaeft,  qui  ob  idneloqui  quidem  poflunn 
Horum  extrema  lingua  volfella  prehendenda  eft,fub  ea- 
que  membrana  incidenda  ,  magna  cura  habita  ne  vena; 
qua;  iuxta  funt  violentur,&  profufione  fanguinis  noceat. 
Reliqua  curatio  vulneris  in  prioribuspofita  eft.  Etpleri- 
que  quidem  vbi  confanuerunt,loquuntur.  Ego  auterr» 
cognoui ,  qui  fuccifa  lingua  quii  abunde  fuper  dctes  eam 
promeret,  non  tamen  loquendi  facultatem  confe<juutus 
cft  :adeb  in  medicina  etiam  vbi  perpetuu  eft  quod  fieri 
debet,non  tamen  perpetuum  eft  id  quod  fequi  cohuenit. 
De  abfceflu  fub  hngua. 

Sub  Hngua  quoque  interdum  ali(Juid  abfcedit  quod 
fere  confiftit in  tunica,dolorefque  magnos  mouet.  quod 
li  exiguumeft,  incidi  femel  fatis  cft:fi  maius  ,fumma  cu- 
tis  vfque  ad  tnnicam  excidenda  eft,deinde  vtrinque  orx 
hamulis  excipienda;,  &  tunica  vndique  cireundata  libe- 
randa  eft:  roagna  diligentia  per  omnem  curationem  ha- 
bita  nequa  maior  vena  incidatUr. 

Dekbris. 

Labra  autem  fa:pe  finduntur ,  eaque  res  habet  curA 
doloreetiam  hancmolcftiam  qubd  ferrao  prohibetur, 
qui  fubinde  eas  rimas  cum  dolore  didueendo  fangui- 
nem  citat.  Sed  has,  fi  in  fummo  funt,  medicamentis  cu- 
rare  commodius  eft  qua;  ad  vlcera  oris  fiunt  :  fi  verb  al~ 
tius  defcenderunt,neceflarium  eft  tenui  ferramento  ad- 
urere  quod  fpatha:  fijnile  quafi  tranfcurrere ,  non  impri- 
midebet.Poftcafaciedaeadtfmfunt  quxin  auribus  ad- 
uftis  cxpofita  funt. 

DE  CERVICli  VlTIIt,  ET  CVRAIIONEj 

Cap.  xiii. 

AT  in  ceruice  inter  cutem  &  afperam  arteriam  tu- 
mor  incrcfcit,/V*;rj>x>)A>!»  Grsci  vocant,quo  modo 
caro  hebes.modb  humor  aliquis  melli  aquarve  fimilis  in- 
cluditur,interdum  etiamminutisofl"ibuspili  irrmiiti.E^ 
cjuibus  quicquideftquodtunicacotinetur,  poteft  adu.e 

CGg.ii- 


tibus  mediC.*af 
periedta  tun  : 
fluir:fiueqa>d 
namentkfat  iit 
dio  tumore 
devitiolusi  tfl 
tufque  cum.  \"'ejj 
falem  vel  nirfuS 
ra  iungu(Hur,ca«gj 
iniiciutur.LeiiLsPJ 
quando  auterit  tu.  "j 
genda  adurenciaj!.' 
pus  mouentibus. 
D  e   v  M 

SVntetiarri  circ'a 
pter  raritate  inte 
autem  id  a  quoque 
uerat,a  nullo  id  qii 


AVRRLII  CORN.  CBLSI 


<ari,quibusfumma  cutis  cumfu- 
rft.Quo  fafto,  fiue  humor  eft ,  pro- 
idigitis  educitur,  tum  vlcus  fub  li- 
"calpelli  curatio  breuior  eft.  Me- 
'  -iditur  vfque  ad i  unicam  :  dein- 
corporedigi  o  feparatur,to- 
eximitur :  tum  aceto  cui  vel 
ecit  cluitui  ,ora-que  vna  futu- 
emqrxr  aliisfuturisfuper- 
ne  fau<  c.    rgeat,deligarur:  fi- 
i  iflfo  •  aierit,  intus  infper- 
ifque  id  curandum  eft,  cxteris 


L 


Cap.   x  i  n  i. 

a  pTuruvitia.dequibus  pro- 
coftat .  Verifimilecft 
.  quod  ipfe  non  cogno- 
Mer.  r,fictu.  Comuneomni- 
buseft,vmbilicum  uidecoreptpminere.  Caufx  requiru- 
tur.  Megcs  trqs  has  pofuit:mod6  inteftinii  eo  lrrumpere, 
modo  omentum,  modo  humorem.Softrarus  nihil  de  o- 
mento  dixit:  duobusiifdemadiecit,  carnem  ibi  interdu 
increfcere,  eamque.modo  integram  elTe,  modo  carcino- 
mati  fimilem.Gorgias  ipfe  qucque  omenti  metionem  o- 
mifit:  fed  eadem  tria  caufatus ,  fpiritumquoqueinterdu 
co  dixit  irrumpere.  Hieron  omnibus  his  quatuor  pofitis, 
&  omenti  mentione  habuit,&  eiusquod  fimul  &  omen- 
tum  &  inteftinum  habuerit.  Quid  autcm  horu  fit,his  in- 
diciis  cognofcitur:  vbi  inteftinum  prolapfum  eft ,  tumor 
neque  durus  neque  mollis  eft,omni  frigore  cominuitur: 
no  foliim  fub  omni  calore ,  fed  etiam  retento  fpiritu  cre- 
fct.Sonat  interdum,atque  vbi  refupinatus  eftaliquis,de- 
lapfo  inteftino  ipfe  defidit.Vbi  verb  omentum  eft,cxtera 
limilia  fiit,tumor  mollior  ab  ima  parte  latus,  extenuatus 
in  vertice  eft :  fiquis  apprebendit,  e!abitur:vbi  vtrunque 
eft,indicia  quoque  mixta  funt,&  inter  vtriique  mollicies. 
At  caro  durior  eft,  femperque  ctiam  refupinato  corpore 
tumet,prementique  no  cedit,  prioribusfacile  cedetibus: 
fi  viriofa  eft,  eafde  notas  habet  quas  in  carcinomate  ex- 
pofui.Humorautc  fi  premitur,circufluit:  atfpiritus  pref- 
fus  cedit ,  fed  protinus  redit :  refupinato  quoque  corpore 
tumorem  in  eidem  figura  tenet.Ex  his  id  quoi  ex  fpiritu 
vitium  eft,medicinam  non  admittu.Caro  quoque  carci- 
nomati  fimilis  cum  periculo  tracTatur :  itaque  omittenda 
eft:fana  excidi  debet,idque  vulnus  linametis  curari.  Hu- 
tnore  quidam  velincifo  fumrno  tumore  e£Fundut,&  vul- 
nus  iifdem  linamentis  curant:in  reliquis  varix  fententiae 
funt.  Ac  refupinandum  quidem  corpus  efle  res  ipfa  tefta- 
tur,vt  in  vteru,fiue  inteftinum,  fiueomentii  eft,  delaba- 
tur.Sinus  vero  vmbilicj  tum  vacuus  a  quibufdl  duabus 
regulis  exceptus  eft,  vehcmentcrque  earii  capitibus  deli- 
<*3tis,ibi  emoritur :  aquibufda  ad  imum  acu  traiedatur 
duo  lina  ducentcdcinde  vtriufque  lini  duobus  capitibus 
diuerft  partes  aftringutur.  quod  in  vua  quoque  oculi  fit: 
nam  fic  id  quod  fupra  vinculum  eft,moritur.  Adieceriit 
quidam,vt antequam  vincirct,fummu  vna linea incide- 
rent.exciderentqucqub  facilius  digito  demiflb,  quod  il- 
luc  irrupiffet  depellerent :  tum  deinde  vinxerunt .  Sed  a- 
feunde  eft,iuberefpiritu  continere,vt  tumorquantus  ma- 
ximus  effe  poteft  fe  oftendat,  tum  imam  bafin  eius  atra- 
mcto  notare,refupinat6que  hominc  digitis  tumore  cum 
prcmere.vtfiquid  delapfum  no  eft,manu  cogatur.  Poft- 
hxc  vmbilicum  attrahere,&  qua  nota  atramenti  eft.lino 
vehcmcnteraftringcre:deindepartemfuperiore  autme- 
dicamentis,  aut  ferro  adurere  donec  emoriatur,  atque  vt 
ea-tera  vfta  vlcus  nutrirc:  idque  no  folum  vbi  inteftinum 
vel  omentum,vel  vtrunque  eft,  fed  etiam  vbi  humor  eft, 
optimeproficit.Sedantcqua:dam  vifenda  funt ,  nequod 
ex  vinculo  periculu  fit.  nam  curationi  neque  infans,  ne- 
queautrobuftus  annis  aut  fenex  aptus  eft  ,fed  a  feptimo 
fere  anno  ad  quartudecimum  :  deinde  ei  corpus  idoneu 
eftidquod  integrum  eft.Atquod  mah  habitus  eft,quod- 
que  papulas,impetigines,  fimiliaque  habet,  idoneum  no 
eft.Leuibus  quoque  tumoribusfacilt  fubueniturat  in  eo- 
rum  qui  nimis  magni  funt  curatione  pcriculu  eft.  Tepus 


A  autemanni&  autumnale  &hybernum  vitadum  eft:  ver 
idoneum  maximc  eft:  ac  prima  itftas  non  aliena  eft.  Pra> 
ter  hxc  abftinere  pridie  debet :  neque  id  fatis  eft,  fed  al- 
uus  quoque  ei  ducenda  eft,qua.facilius  omnia  quz  exccf- 
feiunt,intra  aluum  confidant. 

Q_V  O  M  O  D  O     A  Q_V  A  HTDROPICI* 

emittatur,  Cap.    x  v. 

AQu^amiis  qui  hydropici  funt  emitti  oportere,  alias 
dixLnunc  quemadmodum  id  fiat,dicendii  eft.CHii- 
dam  autem  fub  vmbilico  fere  quatuor  interpofitis  digi- 
tis  a  finiftra  parte:  quidam  ipfo  vmbilico  perforato,facc- 
rc  confuerunt:quidam  cute  primum  adufta,deinde  inte- 
riore  abdomine  incifo  :  quia  quod  per  igne  diuifum  cft, 
minus  celcriter  coit.  Fcrramentu  autem  demittitur,  ma- 
gna  cura  habita  nequa  vena  incidatur  :  id  talc  efledcbet 
vt  fere  tertiam  digiti  partem  latitudo  mucronis  impleat: 
demittendumque  ita  eft  vtmembrana  quoquetranfeat, 
qua  caro  ab  interiorc  parte  finitur  :  eo  tum  plumbea  aut 
a:nea  fiftula  iniicienda  eft,  vel  recuruatis  in  exterioreni 
C  partemlabrisjvel  inmedia  circumfurgentc  quodam  no- 
do,ne  tota  int'  delabi  poffit.  Hui9  ca  pars  qux  intra,pau- 
16  logior  effe  debet  quam  qua:  extra ,  vt  vltra  vlteriorem 
membranam  procedat:per  hanc  effundendus  humor  eft. 
Atque  vbimaiorparscius  euocata  eft,  cludenda  dcmiflb 
linteolo  fiftula  eft,&  in  vulnere,fi  id  vftum  non  eft,  relin- 
quenda:deinde  per  infequentes  dies  circa  fingulas  hemi- 
nasemittendum,  donec  nullum  aqux  veftigiii  apparcat. 
Quidam  tamen  etiam  non  vfta  cute  protinus  fiftulam  re- 
cipiunt,  &  fupcr  vulnus  fpongia  expreffam  deligant :  de- 
D  inde  poftero  die rurfus  fiftulam  demittunt,  quod recens 
vulnus  paulum  diduQum  patitur ,  vtfiquid  humoris  fu- 
pereft,emittatur:idque  bis  ita  feciffecontenti  funt. 


D  E 


INTESTINORVM 

rum  curationibus, 


WLNERATO- 

Cap.  xvi. 


NOnnunquam  autem  venrer  iclu  aliquo  perforarur, 
fequiturquc  vt  inteftina  euoluantur.  quod  vbi  inci- 
dit,  protinus  confiderandii  eft  an  integra  ea  fint,  deinde 
an  his  color  fuus  maneat.-fi  tenuius  inteftinum  perforatu 
1  eft,nihil  profici  pofie  iam  retuli .  Latius  inteftinu  fui  po- 
tcft,non  quod  certafiduciafit,  fedquoddubia  fpescerta 
defperatione  fitpotior  .  Interdu  enim  glutinatur:  tum  G. 
vtrunlibet  inteftinii  liuidum,aut  pallidum,aut  nigrii  eft, 
(quibus  illud  quoque  neceffario  accedit  vt  fenfu  careat) 
medicina  omnis  inanis  eft :  fi  vero  adhuc  ca  fui  coloris 
funt,cum  magnafeftinatione  fuccurrendu  eft.  Momcto 
enim  alienantur  externo  &  infucto  fpintu  circudata.  Re-' 
fupinadus  autem  homo  eft  coxis  erectioribus:  &fiangu- 
ftius  vulnus  eft  qua  vt  intcftina  comode  refundantur,  irt- 
F  cidendii  eft  donec  fatispateat.At  fi  iam  ficciora  inteftina 
funt,pcrluenda  aqua  funt  cui  paulii  admodum  olei  fit  ad- 
icctu:tum  minifter  oras  vulnerisleuiter  diducere  mani- 
bus  fuis ,  vel  etia  duobus  hamis  mebrana:  intcriori  inie- 
ftis  debet,  mcdic9  priora  femperinteftina  qua:  pofterio- 
ra  prolapfa  funt  condere,  fic  vt  orbiii  fingulorum  locunt 
feruet.Repofitis  omnibus,lcniter  homo  cocutiendus  efr. 
quo  fit  vt  per  fe  fingula  inteftina  in  fuas  fedes  diducltur, 
&  inibi  concidlt.  His  conditis  omentu  quoque  confidfc- 
randii  eft,  exquofiquidiamnign&cmortui  eft,forfice 
C  excidi  debetrfiquid  integrii  eft,leuitcr  fuper  inteftina  di- 
duci.  futura  aurem  nequc  fumrnz  cutis,  neque  interioris 
mebrana?  per  fe  fatisproficit.fed  vtriufque.Etquide  duo-.' 
bus  linis  vincienda  cft  fpiflior,  quam  alibi:  quia  &  rumpt 
facilius  motu  ventris  poteft,&  non  xquc  magnis  inflam-' 
mationibus  pars  ea  expofita  eft .  Igitur  in  duabus  acubus 
fila  traiicienda,  eaque  duabus  manibus  renenda,  &  prius 
interiori  mebranx  futura  iniicieda  eft,  fic  vt  finiftra  ma- 
nus  indexteriorc  ora ,  dextra  infinifteriore  a  principio 
vulneris  orfa  ,  ab  interiori  parte  in  exteriorc  acu  immit- 
H  tat.quofit  vtab  inteftinis  ea  pars  femper  acuii  longe  fic 
qua:  retufa  cft.  Semel  vtraque  parte  traiedTa  permutandx 
acus  inter  manus  funt,vt  ca  fit  in  dextra  qua'  fuit  in  fini- 
ftra,ca  veniat  in  finiftram  qua  dextra  continuit:itcrumq,- 
eodcm  modoperorasimmirtendxfunr.  Atqueita  tertio 
&  quarto,  deincepfque  permutatis  intet  man9  acubits,in- 


D  E    R  E 


MEDICA 

A 


LIB.  VII. 


cludenda  plaga.Pofthsc  eadem  fila,ea:dequeacus  adcu- 
tem  tranfteredx:  fimilique  ratione  ei  quoque  parti  vtra- 
quefuturainiicienda,femperab  interiore  parte  acubus 
venientibus,femper  inter  manus  craieiftis.Ddn  glutinan- 
t ia  iniicienda.  Quibus  aut  fpogiam,  aut  fuccidam  lanam 
<x  aceto  impreiTam  accedere  debere  manifeftius  eft 
quam  vt  femper  dicendum  fit.  Impofitis  his  leuiter  deli- 
gari  venter  debet. 

DE  INTERIORE   PARTC  ABDOMINIS 
rupta,&  qua  ratione  curanda  fit, 
Cap.  xvu. 

INterdum  tamen  vel  ex  ictu  aliquo,  vel  reteto  diutius 
fpiritu,vel  fub  graui  fafce  interior  abdominis  mebra- 
na  luperiore  cute  integra ,  rumpitur:  quod  fceminis  quo- 
que  ex  vtero  fiepe  euenire  cofueuit .  Fitque  prxcipue  cir- 
ca  ilia,fequitur  autem  quu  lupenor  Caro  mollis  fit,vt  no 
fatis  inteftina  contineat,hifque  intenta  cutis  indecorc  in- 
tumefcat.  Atque  id  quoq;  aliter  ab  aliis  curatur.  Quidam 
enim  per  acum  duob1*  linis  ad  imam  bafin  immiflis ,  fic 
vtrinquedeuinciunt,quemadmodu  &  invmbi!ico,&  in 
vua  pofitum  eft.vcquicquid  fuper  vinculum  cft,emoria- 
tur:  quidam  mediu  tumorem  exciduc,  ad  fimilitudinem 
myrtacei  folii,(quod  femper  eodem  modo  feruar.du  effe 
iam  pofui)^ctum  orasfutura  iungucCommodiflimueft 
autem  refupinato  corpore  expenri  manu  qua  parte  is  tu- 
mor  maxime  cedat,  quia  necefle  eft  ea  parte  rupta  mem- 
brana  fic,quaque  inregra  eft,ea  magis  obnitatuntum  qua 
Tupra  videbitur  ,immirrenda:  fcalpello  dux  linex  funt, 
vt  excifo  medio  interior  membiana  vtrinque  recentem 
plagam  habeat:  quia  quod  vetus  eft,futuranon  coit,  loco 


E 


tentuseftfpiritus ,  non  magno 
ina:qualis  eft,  &  mollis,  &  lubridu. 
que  defcendit,  tumor  is  fine  iafjr 
tur,modo  increfcit.eftque  fere 
quiefcit  aliquis,aut  iacet.inte- 
dum  fic  diuiditur  vt  in  fc 
At  fi  clamore  &  fatietate , 
mo  nixus  eft,crefcit,frigore  n 
funditur.  eftque  tum  fciotun 
idque  quod  fubeft,lubricum  e 
reuertitur ,  dcmiffumque  itcr 
mure  deuoluitur .  &  id  quiderr 
nit.Nonnunquaro  autem  fter 
rerroque  compelli  no  pct^ft:  s 
to  &  inguinibus  &  abdotnin* 
quoqueaffe&us,  primu  ru* 
de  vii  idera,quibufda  cti 
branis  interdum  eam  pa 


i  if4 

it ,  ta£tu  vera 
iintcftinum  quo~ 
todb  minui- 


C  quum  con- 
eliditjinter- 
liquix  manear. 
pondereis  ho- 
trahitur.calore  dif- 
unv^ta&u  leue, 
eft,ad  inguen 
da  quafi  mur- 
ioribus  malis  eue- 
tp  ysaflius  tumet, 
doloie  &fcro- 
uaraftcmachus 
t  Sftfm  peros  reddit.dein- 
igram.huegi  is  verb  mem- 
humor  diftt  mgit :  atque  e- 


ius  quoque  fpecies  dua:  Whtfriam  vel  inter  tunicas  is  in- 
creicit ,  vel  in  membranis  qua:  ibi  circavenas  ckarterias 
funt,v  bi  h<c  grauata:  occalueruht.  Acne  ei  quide  humo- 
ri  qui  inter  tunicas  eft,vna  fedes  eft.  na  modb  inter  fum- 
mam  &  mediam,modbinrermediam  &  imam  confiftic. 
Craci  comuni  nomine  quicquid  eft,  iSfskritoit  appellant: 
noftri(vrfcilicet  nullis  difcrimimbus  fatis  cognicis )  hoc 
quoquefub  eodem  nomine  quopriorahabent.Signaau- 
tem  qua:dam  comunia  funt,  quxdam  propria.  Commu- 
nia,  quibus  humordeprehenditur:  propria  quibus  locis 
humorem  fubeffedicimus.Si  tumoreft,nunquam  exto- 
to  fe  remittens,fed  interdum  leuior,  aut  propter  famem. 


patefadto.  Siqua  parte  membrana  no  nouam  plagam,fed  D   aut  propter  febriculam,maxime'que  in  pueris.ifque  mol- 

lis  eft  fi  non  nimius  humor  fubeft.  at  fi  is  vehementer  in- 
creuit,  renititur  fic  vt  vter  repletus,&  ardte  aftricrus.  Ve- 
na:  quoque  in  fcroto  inflantur,  &  fi  digito  preflimus ,  ce- 
dit  humor,  circunfluenfque  id quod  non  premitur,  attol- 
lit,  &  tanquam  in  vitro  cornuve  pcr  fcrotum  apparet,  if- 
que(quantum  in  ipfo  eft)fine  dolore  eft-Sedes  autem  eius 
fic  depreheditur :  fi  inter  fummam  mediamque  tunicam 
eft,quu  digitis  duobus  preffimus,  paulatim  humor  inter 
eos  reuertens  fubit,fcrotum  ipfius  albidius  eft:  fi  ducitur, 
autnihi!,autparuulum  intenditur,  tefticulusea  partene- 
que  vifu  neque  tadru  fentitur  :  at  fi  fub  media  tunica  eft, 
intentum  fcrotum  magis  fe  attollit ,  adeb  vt  fuperior  co- 
les  fub  tumore  eo  dilitefcat. Pra-rer  hxc  a:que  integris  ru- 
nicis  ramex  innafcitur(^£rox«V»rGraTci  appellat,  )quu  ve- 
nz.  intumefcunt .  Ha*  quoque  incorra:  conglomeratarque 
ad  fuperiorem  partem ,  vel  ipfum  fcrotum  implent ,  vel 
mediam  tunicam  vel  imam .  interdum  etia  fub  ima  tu- 
nica  circa  ipfum  tefticulum  neruumque  eius  increfcunt. 
Ex  his  ea?  qua:  in  ipfo  fcroto  funt ,  oculis  pacent :  ha:  verb 
qus  mediae  imaeve  tunicx  infident,  vt  magis  condita-,no 
xquequidemcernuntur  .fedtamenvifuifubiecra:  funt, 
prsterquam  etiam  qubd  &  tumoris  aliquid  eft,provena- 
rum  magnitudine  &  modo:&  id  prementi  magis  reniti- 
tur,ac  pcr  ipfos  venarum  toros  ina:quale  eft :  &  qua  parte 
id  eft,tefticulusmagis  iullo  dependet.  Quum  verb  etiaro. 
fuper  ipfum  teftieulum  neruumqiie  eius ,  id  malu  incre- 
uit,aliquantolongiustefticulusipfedefcendit,minorque 
altcro  fit,vtpote  alimento  amiffo.Rarb,fed  aliquando  ca- 
ro  quoque  intertunicas  incre(c'u,<mp)uiM*nv  Graci  vocar. 
Intcrdum  etiam  ex  infla-mmatione  tumet  ipfe  tefticulus, 
ac  febres  quoque  adfert ,  &  nifi  celeriter  ea  inflammatio 
conquieuit ,  dolor  ad  inguina  atque  ilia  peruenit,  partef- 
que  ha:  intumefcunt:  neruus  ex  quo  tefticulus  dependet, 
plenior  fit.fimulque  indurefcit.fuper  ha:c  ingucn  quoqud 
nonnunquam  varices  impUnt,(ivfhatoKritot  appellant. 

DE    TEJTICVLORVM  CVRATIONI-» 

bus  communibus,&  primb  de  incifione  & 
furationemguinis,vel  fcroti, 
Cap.  X  i  x. 


veterem  habet,tenuis  excidendahabena  eft  qua:  tantum 
ora  eius  exulceret:ca:tera  qua:  ad  furura:  reliquam  cura- 
tionem  pertinent,fupra  comprehenfa  funt. 

De  varicibus  ventris. 
Pra:ter  hxc euenit  vt  in  quorundam  ventribus  Vari- 
ces  fint ,  quarum  q  uia  nulla  alia  curatio  eft  quam  qua:  in 
eruribus  effe  confueuit ,  tum  eam  partem  explanaturus, 
hanc  quoqueebdiffero. 

D  E   TESTICVLORVM    N  A  T  V  R  A,    E  T 

mor.bis  eorum,         Cap.   x  v  1 1 1. 

VEnio  autem  ad  ea  qua:  in  naturalibus  partibus  circa 
tefticulos  oriri  folent ,  qua:  qub  facilius  explicem, 
priusipfius  loci  natura  paucis  proponendaeft.Igiturte- 
fticuli  fimile  quiddam  medullis  habent.nam  fanguinem 
non  emittunt,&  omni  fenfu  carent.  Dolet  autem  in  icli- 
bus&  inflammationibus  tunics  quibus  hi  continentur. 
Dependent  verb  ab  inguinibus  per  fingulos  neruos,quos 
Yjpiyjz^PjpL  ( Grxci  nominant,cum  quorum  vtroque  bina: 
defcendunt  &  vena:  &  arteria:.Ha:  aute  tunica  contegun- 
tur  tcnui ,  neruofa,  fine  fanguine,alba,  qua:  ifvfytmtis  a 
Grxcis  nominaturrfuper  eam  valentior  tunica  eft  qua:  in- 
teriori  vehementcr  ima  parte  inha:ret ,  eftt'/>7sr  Grxci  vo- 
cant.  Multsdeindemembranula:  venas&arterias,  eof- 
que  neruos  comprehendunt,  atque  inter  duas  quoque  tu- 
nicas  fuperioribus  partibus  leues  paruulaujue  funt .  Ha- 
£tenus  propria  vtrique  tefticulo  &  velamenta  &  auxilia 
funt:  communisdeinde  vtrique  omnibufque  interiori- 
busfinus  eft  qui  iamcofpicitur  a  nobis^o^oi'  Gra?ci,fcro- 
tum  noftri  vocanr ,  ifque  ab  ima  parte  mediis  tunicis  le- 
uiter  innexus  eft,a  fuperiore  tanttim  circundatus  eft.  Sub 
hoc  igiturplura  vitia  effe  confuerunt:  quar  modb  ruptis 
tunicis.quas  ab  inguinibusincipere  propofui,  modb  his 
integris  fiunt.fiquidem  interdum  vel  ex  morbo  primum 
inflammatur,  deinde  poftea  pondere  sbrumpitur,  vel  ex 
idru  aliquo  protinus  rumpitur  tunica  qua:  diducerc  ab 
infcrioribus  partibus  inteftina  debuit ,  tum  pondcrc  cb 
dcuoluitur  aut  omentum,aut  etiam  inteftinu.  Atque  ibi 
reperta  via,paulatim  ab  inguinibus  in  inferiorcs  quoque 
partes  demiffum ,  fubinde  neruofas  tunicas,  &  ob  id  eius 
reipatientesdiducituVTifoxiiAm'  &  imTrftotuihnt  Grscivo- 
cant:apud  nos  indecorum,fed  communc  his  Hernia:  no- 
men  eft.Deinde,fi  defcendit  omentum,nuquam  in  fcro- 
to  tumor  tollitur,fiue  inedia  fuit,  fiue  corpus  huc  illiicve 
eonuerfuro,  auc  aliquo  raodo  collocarum  i  itemque  li  re- 


H  T  T  rscognitis  de curatione  dicendum  eft , in  qua qus* 
JLldam  communia  omnium  funt ,  qua:dapropria  fin- 
gulorum:  priusdecomunibps  dicam.  Loquar  autem  nuc 
de  iis  qux-  fcalpellum  defideranr.nam  qua:  vel  fanari  non 
poftint,vel  aliter  nntrirj  debeant^dieendum  erit  fimulae 


GGg.iiii 


A  V  R  E  L 1 1  C  O  R  N.    C  E  L  S  I 


ip.Inciditur  autetn  interdum  in-  A  or_eque  fcroti  futuris  inter  fe  commhtenda. ,  neque  pau- 
fcvtraque  curatione,homo  an-      cis,ne  parum  glutinentur  &  longior  fiat  curatio ,  neque 

multis,ne  inflammationem  augeant .  Atque  hic  quoque 
videndu  eft  nequid  in  fcroto  fanguinis  maneat:tum  im- 


ypridie  abft;  if.rc  etiam  a  cibo 
ifferi  fupinu. :  deinde  fi  inguen 
ohtegi  tur,  ante  raden- 
xis  inguinis  intenta  fit, 
£.c<;uacjni  abdominetu- 
■,\   :     'umautem  nuda- 
^ipfin,  fcroti  eft,incida- 
.  eft  plaga  fa&a. 
^>J  iemittendus  eft  fi- 
.ir. .  1  s  interuenictibus 
.cem  finiftra  manu 
.m  debet  extcdere, 
£.:_JU£ere:  primum  cum 
vui  mebrnnulas  quxfu- 
ucere  non  poteft, 
ytvis  delapfus  ipfi  pla- 
Vur,  &fuper  ventrem 


te  trid 
debet 
incide 

dum  cft,&  tii 
id  mcidjf^d 
nicx  inforiores  cc 
ctereftjdonecfunl 
tur  ,  pcrueniatfirqjj 
Foramen  deorjjjjjggj 
niftrx  manus 
membranuli 
comprehenf. 
&  quatj-maxw 
ipfo  tefticulo ,  du 
per  mediam  tunic 
fcalpello  abfcmd 
ga_iungatu 

cum  duabu.  fuis  tupijcj.s^ 

funt,ciixuncidenda-f?njSfejuib'.isquu  multa:  vensedif- 
currar,-  tenuiores  quidem  pr_ecidi  prorinus  pollunt:  ma- 
iores  vero  antelongiore  Tlno  deligad.K  funt,ne  periculo- 
fe  fatiguinem  ftindat:nn  media  tunicavexata  crit,aut  fub 
eamalu  increuerit,  excidcda  erit,fic  vr  altead  ipfum  in- 
guen  przcidatur.Itifra  tamen  non  tota  demenda  eft.nam 
quod  ab  bafin  tefticuli  vehementer  cum  ima  tunica  co- 
nexum  eft,excidi  iine  fummo  periculo  non  poteft.Itaque 
ibi  relinquendum  eft:idem  in  ima  quoque  tunica,fila:fa 


ponenda  glutinantia  funt .  Siquando  autcm  in  fcrotum 
fanguis  defluxit,aliquidve  concretum  ex eo  dccidit,inci- 
di  fubter  id  debet,purgatoque  eo  fpongia  acri  aceto  ma- 
dens  circudari .  Deligatur  aute  vulnus  omne  quod  ex  his 
caufis  faclu  eft:  fi  dolor  nullus  eft,quinque  primis  diebus 
B  non  eft  refoluendum,  fed  bis  die  tantum  aceto  irrorada 
lana  vel  fpongia:  fi  dolor  cft,tertia  die  refoluedum,&  vbi 
fibulas  funt,ha_incidend_e,vbilinamentum,id  mutadum, 
eft:rofaque  &  vino  madefaciendum  id  quod  lmponitur. 
Si  inflammatio  increfcit,adiiciedum  pnoribus  catapla- 
fma  exleticula  &melle.  vel  ex  malicorioquod  in  auftero 
vino  coftum  fit,  vel  ex  his  mixtis:  fi  fub  his  inflammatio 
non  conquierit,poft  diem  quintu  multa  cahda  aqua  vul- 
nus  fouendum,  donec  fcrotu  ipfum  &  extenuetur  &  ru- 
gofius  fiat :  tum  imponedum  cataplalma  ex  triticea  fari- 


r  .  Inde  iiqua  vitiofa  C  na,cui  refina  pinea  adie&a  fit.  Qux  ipfa,  fi  robuftuscura- 


tur,ex  acetorfi  tener,ex  mellc  cocjucnda  funt.  Neque  du- 
bium  eft  quodcuque  initium  fuit,fi  magna  inflammatio 
eft,quin  ea  qu_e  pus  mouent,  imponeda  fint.  Quod  li  pus 
in  ipfo  fcroto  ortum  eft,paulum  id  incidi  debet  vt  exitus 
detur.Linamentumque  eatenus  imponedum  eft  vt  fora- 
men  tegat .  Inflammatione  finita,  proprer  neruos  priorc 
cataplafmate.dein  cerato  vtendum  eft.Hacproprie  ad  e- 
iulmodi  vulnera  pertinent .  Ca.tera  &  in  curatione  &  ira 
viclu  fimilia  his  effe  debent  qua:  inalio  quoque  vuhie- 


D  E 


eft,faciendume_t.Sed  non  afumma  inguinis plaga  ,  ve-  D  rumgenerepr_ecepimus. 
vum  infra  paulu  ea  abfcindenda,  ne  lxfa  abdominis  me- 
brana  inflammationes  moueat .  Ncque  tame  nimium  ex 
ea  furfum  rehnquendum  eft,  ne  poftea  finuetur,  &  fedem 
eide  malo  pra_ftet .  Purgarus  ita  tefticulus  per  ipfam  pla- 
gam,  cum  venis  &  arteriis  &  neruo  fuo  leuirer  demitten- 
duseft,  videndumque  nefanguis  in  fcrotum  defcendat, 
neve  concretus  aliquo  loco  maneat.Qua:  ita  fient,fi  venis 
vinciedo  medicus  profpexerit :  lina  quibus  capita  earum 
continebuntur.extra  plagam  dependere  debebunt,qu_e 


INTESTINI  CVRATIONE, 

Cap.   x  x. 


HIs  propofitis  ad  fingulas  fpecies  veniedum  eft  ,  ac  fi- 
cui  pai  uulo  puero  inteftinum  defcedit,ante  fcalpel- 
lum  experienda  iun&ura  eft.  Fafcia  eius  rei  caufa  fit ,  cui 
imo  loco  pila  afliita  eft  ex  panniculis  facta,qux  ad  repel- 
ledum  intcftinu  ipfi  illi  fubiicitur,  deinde  reliqua  fafcia; 
pars  arcte  circundatur,  fub  quo  fa_pe  &  intus  compellitur 
inteftinum,  &inter  fe  tunica.  glutinantur .  Rurfusfi_etas 


pure  ortofine  vllo  dolore  excidenr.  Ipfi  autem  plag_ein-  E   proceflit,multumque  inteftini  defcediffe  extumore  ma 


iiciendx  dua_  fibuli  funt ,  &  infuper  medicametum  quo 
glutinentur.Solet  interdum  ab  altera  ora  neceffarium  ef- 
fe  aliquid  excidi,  vtcicatrix  maior  &latiorfiat .  quod  v- 
bi  inciditdinamenta fuper  non fulcienda.fed  leuiter  tan- 
tumponeda  funt,  fupraque  ea  qu_einflammationem  re- 
pellant,id  eft  ex  aceto  vel  lana  fuccida  vel  fpongia.Carte- 
ra  eadem  qua.  vbi  pus  moueri  debetadhibendafunt.  At 
quu  infra  incidi  oportet ,  refupinato  homine  fubiicien- 
da  fub  fcroto  finiftra  manus  eft.deindeid  vehementer 


gno  patet,  adiiciunturque  dolor  &  vomitusqux  ex  fter- 
core  &  ex  cruditate  eb  delapfo  fere  accidunt,  fcalpellum 
adhiberi  fine  pcrnicie  non  poffe  manifeftum  eft.  Leuan- 
dum  tantummodo  malu,  &  per  alias  curationes  extrahe- 
dum  eft .  Sanguis  mirti  ex  brachio  debet ,  deinde  fi  vires 
patiuntur,imperanda  tridui  abftinentia  eft:  fi  minus,cer- 
te  pro  vi  corporis  quamlongiflime.Eodem  vero  tempo- 
re  fuper  habendum  cataplafma  ex  lini  femine  quod  antc^ 
aliquis  ex  mulfo  decoxerit.  poft  ha?c  &  farina  hordeacea 


apprehendendum,&incidendum  :  fi  paruulum  eftquod  p  cum  refina  iniicienda,  &is  demittendus  infolium  aqu 

i  -  s  .  :  J  /■._*£•  i   __i:J  :  _l  i: -  r.^  j:  jj.  


nocet,  modice,  vt  tertia  pars  integra  ad  fuftinendum  te 
fticuluminfra  relinquatur:fimaius  eft,etiam  amplius,vt 
paulum  tantummodoad  imum,cui  tefticulus  infidere 
po_fit,integrumaneat.Sedprimore(ftus  fcalpellus  quam- 
leuiflima  manu  teneri  debet ,  donec  fcrotum  ipfum  di- 
duc.it:tum  mclinandus  mucro  eft,vttranfuerfa  membra- 
nafecetqua:  interfummam  mediamque  tunicam  funt. 
At  fi  vitium  in  proximo  eft,mediam  tunicam  attingi  no 
oportet:fi  fub  illa  quoque  conditur,  etiam  illa  incidenda 


calida_,cui  oleum  quoque  adiectu  fit,dadumque  aliquid 
cibi  leniscalidi.Quidam  etia  aluum  ducut:id  ducere  ali- 
quid  in  fcrotu  poteft,educere  ex  eo  non  poteft.Per  ea  ve- 
ro  qu_e  fupra  fcripta  funt,leuato  malo,  fiquando  alias  do. 
lorreuerterit,eadem  eruntfacienda.Sinedolorequoque, 
fi  multa  inteftina  prolapfa  funt,fecari  fuperuacuu  eft,noa 
quo  excludi  a  fcroto  non  poflint ,  nifi  tamen  id  inflama- 
tio  prohibuit:fed  quo  repulfa  inguinibus  immorentur,i- 
biquetumorem  excitent,atque  ita  fiat  mali  non  finis,feJ 


eft,fic  vt  tertiaquoque,fi  illa  vitium  tegit.Vbicunque  re-  G  mutatio.At  in  eo  quem  fcalpello  curari  oportebit, fimul- 


pertum  malum  eft,  miniftrum  ab  inferioreparte  expri- 
mere  moderate  fcrotum  oportet,  medicu  digito,  manu- 
briolo  vel  fcalpello  diductam  inferiorem  partemtunica 
extra  collocare:deinde  eam  ferramento,quod  ad  fimili- 
tudinem  curuum  vocant,  incidere,fic  vt  ineandem  in- 
trare  duo  digiti,index  &  medius,poflint.His  deinde  co- 
ieftis,excipieda  reliqua  pars  tunicar,  &  inter  digitos  fcal- 
pellus  immittendus  eft ,  eximendiimque  aut  effundendu 
quicquid  eftnoxium  .  Quancunqueautem  tunicamquis 


atque  ad  media.  tunica  vulnus  in  inguine  fadifi  pcruene- 
rit,duobus  hamulis  ca  iuxtaipfasoras  apprehendi  debe- 
bi t\dum  eduftis  omnib9  mebranulis  medicus  ea  liberat. 
Neque  enim  cu  periculo  l_editurqu_c  excidenda  eft,quiX 
inteftinu  effe  nifi  fub  ea  n5  poflit.  Vbi  dedu£ta  aute  erit* 
ab  inguinevfq;  adtefticuluincididebebit, ficneis  ipfe 
la:datur,tum  excidi.Fere  tamen  hac curatione puerilis ar- 
tas,&modicu  malum  recipit.  fi  virrobuftus  eft,  maiufqj 
id  vif iu  eft,extrahi  tefticul9  no  debet,  fed  in  fua  fede  per- 


violauit ,  illam  qnoque  debetexcidere,  ac  mediam  qui-      manere:  id  hoc  modo  fit :  Inguen  eade  ratione  vfque  ad 


dem(vt  fupra  dixi)  quamaltiflimeab  inguine,imam  au- 
tem  paulo  infra.Caterum  antequam  excidantur.hx  quo- 
que  vinciri  lino  fumme  debent ,  &  eius  lini  capita  extra 
plagam  relinquenda  funt,ficut  in  aliisquoque  venis  qu_e 
id  rcquifierint .  Eofafto  tefticulus  intus  reponcndus  cft 


mediatunicafcalpello  aperirur ,  eaq;  tunica  eodem  mo- 
do  duobus  hamis  excipitur.fic  vta  miniftro  tefticulus  ea- 
tenus c5tineatur  ne  per  vulnus exeat:tum  ea  tunica deor- 
fum  verfus  fcalpello  inciditur,  fub  eaque  indexdigitus 
fiiuftnesunus  ad  imum  tefticuhim  demittitur,  eumque 


>S7 


DE  RE 


MEDICA 

A 


B 


LIB.  VII. 

fibulas  tcmpus  inflammatione^, 
cft,vtvnafimul&oras&  veri 
vero  inter  imam  tunicam&i, 
cius  ramex  ortus  eft,vna  curit 
abfcindit.Nam  neque  ad  ge^. 
ferti&omnibusindecorc,'-0'  ? 
dependet.Sed  tum  qu£cp»i&' 
nica  promenda  atquel 
dum;neruufque  ex  quo^ 
Poft  id  venx  &  arteri, 
fra  vinculum  abfcind 

D  E    C  A  R  N  E 

tefticuloru 
duratoj 
ARO  quoque 
dubii  eft  tjuiii 
cifo  fieri  commodiiH  e 
neque  manu  neque^nS 
febres  ardentes,&  aiif 


CAI 
hil 


&rgatSrvu.Inere 
t  t-Vbi 
$?mroque 
ium^iltiticulu. 
cqtrarri  i  s  co- 
cum  dolore 
ldendiijm^dia  tu- 
em  in  imafacien- 
:t,piacidedus. 
dcligaridaij&in- 

T  V  N  I  C  A  $ 

enio  in-  - 

nicas  conctegjr,  ni 
'ed  id  ipfofcrfcto.in- 
linduruir,  curari  res 
jteft  .  Vrgent  enim 
autnigri  vomitus :  prxter 


C 


adplagam  compellit:  dcindc  dextrjc  manus  duo  digi- 
ti,pollexatque  index,  venam&  arteriam  &  neruum,  tu- 
nicamque  eorum  a  fuperiorc  tunica  diducunt.Quod  fi  a- 
liqux  membranuhcprohibent,  fcalpello  refoluuntur,  do- 
nec  ante  oculostota  iam  tunica  fit.Excifis  qux  exciden- 
da  funt,repofiroque  tefticulo  ,  ab  ora  quoque  eius  vu  lne- 
ris  quod  in  inguine  eft ,  demenda  habenula  paulo  latior 
eft,qu6  maior  plagafit,&  plus  crcare  carnis  poflit. 

DE     OMENTI  CVRATIONE, 
Cap.  XXI. 

ATfi  omentum  defcendit,eodem  quidem  modo  quo 
fupra  fcriptum  eft,aperiendum  inguen,diducenda:- 
que  tunica;  funt.  Confidetandum  autem  eft ,  maiome  is 
modus  an  exiguus  fit.nam  quod  paruulu  eft,  fupe  inguen 
in  aluu  vel  digito  vel  aduerfofpecillorepellendum  eft.Si 
plus  eft,finere  oportetdependere,quantum  ex  vtero  pro- 
lapfum  eft,idque  adurcntibus  medicamentis  illinere,do- 
nec  emorintur  &  excidat.  Quidam  hicquoque  duolina 
acu  traitciunt,binifquefinguloru  capitibus  dtuerfaspar- 
tesaftringunt,fiib  quo  xque  fed  tardiuscmoriatur.Ad 
citur  tame  hic  quoque  celeritati.fi  omcntu  fuper  vincuUl 
illinitur  medicamentis  qui  fic  excdut,ne  et  odat .  m-rivj. 
Graci  \  ocant.Fuerunt  etiam  qui  omentum  forfice  praci 
detenr,quod  in  paruulo  non  eft  neceflarium:fimains  eft, 
poteft  profufionem  fangutnis  facere:  fiquidem  omerum 
quoque  venis  quibufdam  etiam  maioribus  illigatum  eft. 
Neque  vero  fi  difculTo  ventre  id  prolapfum  forfice  prarci 
ditur,quum  &  emortuum  fit,&  aliter  tutius  auelli  no  pof 
fir,inde  huc  exemplum  trafferendum  eft.Vulnus  autcm 
CLirari,li  relidtum  omentu  eft,futura  debet.Si  id  amplius 
fuir,&  extra  emortuum  eft,cxcifis  oris,  ficut  fuprapropo-  ^ 
fitum  eft.Si  vero  humor  intuseft,iticidendum  eft,  in  pue- 
risquide  ingucn ,  nifi  inhis  quoque  liquoris  eius  maior 
modus  prohibet;  in  viris  vero  &  vbicunque  multus  hu- 
mor  fubeft,fcrotum:deinde  fi  inguen  incifum  eft,eo  pro- 
tra£tistunicis  humor  effundi  debet.Si  fcrotu  &fubhoc 
protinus  vitium  eft,nihil  aliud  quim  humor  eft  cffunde 
dus,abfcindenda-que  membranula:  funr,  fiqua»  eum  con- 
tinuerunt:deinde  eluendum  id  exaqua,  qu^velfale  ad- 
iefium  vcl  nitrum  habeatifi  fub  media  imavetunica,to- 
tx  hx  extra  fcrotum  collocandx,excidendaquc  funt. 

DE    RAMICIS  CVRATIONE, 

Cap.  xxii. 

RAmex  aute,fifuper  ipfum  fcrotu  eft,aduredus  eft  te- 
nuibus  &  acutis  ferramentis,qua:  ipfis  venis  infigan 
tur,cum  eo  ne  amplius  quam  has  vrant :  maximeque  vbi 
inter  fe  implicata:  glomerantur,  eo  ferrum  id  admouen- 
dum  eft.tum  fuper  farina  ex  aqua  frigida  fiiba&a  iniicie- 
da  eft,  vtendumque  eo  vinculo  quod  idoneum  eflie  ani 
curationibus  pofui.Tertio  die  lenticula  cum  melle  impo 
ncnda  eft,poft  eie&is  cruftis  vlcera  melle  purganda,  rofa  F 
implenda  ,  ad  cicatricem  aridis  linamentis  perducenda 
funt.Quibus  vero  fuper  mediam  tunicam  \enx  tument, 
incidcndum  inguen  eft,atque  tunica  promouenda,  ab  ea 
que  vena:  digito  vel  manubnolo  fcalpelli  feparada:.  Qua 
parte  v  ero  inha:rebut,&  ab  fuperiore  &  ab  inferiore  par 
te  lino  vincienda:,tum  fub  ipfis  vinculis  pra:cidends,re- 
ponendufque  tefticulus  eft.At  vbi  fupra  tertiam  tunicam 
ramex  infedit,mediamexcidi  ncceflc  eft:  deinde  fi  dua: 
trefve  vena:  tument,&  ita  pars  aliqua  obfidetur,vt  maio- 

rc  vitio  vacet,idem  faciendum  quod  fupra  fcriptum  eft,  C  tietas  excitet.Vbi  iam  fine  inflamatione  eft,  deligari  dc- 


hac  ingens  fins,& lingua:  afprttudo,  ferequeadie  tertio 
fpumans  bilis  aluo  cum  rofione  redditur.  Atque  neque  af 
fumi  factle  cibus,neque  conriaeri  poteft:  neque'mu!to 
poft  extrema  partes  frigefcunt.tremor  oritur,  manus  fi- 
ne  ratione  extenduntur,deinde  in  fionte  frigidus  fudor, 
eumque  mors  fequitur. 

DE     RAMICE  INGVINIS, 

Cap.     x  x  i  i  i. 

VB I  vero  in  ipfo  inguine  ramex  eft ,  fi  tumor  modi- 
cus  eft,femelincidi:fi  maior,duabuslineisdebet,vt 
medium  excidatur:  deinde  non  extrado  tefliculo  (  ficut 
inreftinisquoque  prolapfisinterdum  fieri  docui)collige- 
da:  vena*  vincienda:que  vbi  tunicis  inha:rebrit,&  fub  his 
nodis  prxcidenda:  funt .  nequequicquam  noui  curatio 
vulnerts  eius  1  equtrit. 

AD   TEGENDAM  GLANDEM  COIII, 

finudaeft,    Cap.    x  x  v. 

AB  hisad  eatranfeundum  eft  qua:  incoleipfo  fiunt, 
in  quo  fi  glans  nuda  eft,  viiltque  aliquis  eam  decoris 
caufa  tegere.fieri  poteft:  fed  expeditiusin  pueroquam  in 
viro  :in  eo  cui  id  naturale  eft,quam  in  eo  qui  quarundam 
gentium  more  circuncifus  eft:tn  eo  cui  glans  parua:iuxta 
queeam  cutis/paticfior  vero  ipfe  coles  eft,quamin  quo 
contraria  his  funt.Curatio  autem  eorum  quibus  id  natu- 
rale  eft,eiufmodi  eft:Cutis  circa  glandem  apprehenditur 
&  extenditur,donec  illam  ipfam  codat,  ibique  deligatur: 
deindeiuxta  pubem  inorbem  tergus  inciditur.donec  co 
les  nudetunmagnaque  cura  cauetur  ne  vel  vrin$  iter,vel 
vena:  qua:  ibifunt  incidantur.  Fo  fafto  cutis  ad  vinculd 
inclinatur,nudaturque  circa  pubem  velut  circulus,  eoque 
linamenta  dantur  vtcaro  increfcat,&  id  impleat.fatifque 
velamenti  fupra  latitudo  plaga;  pra:ftat.  Sed  donec  cica-' 
trixfit,vinclum  efle  id  debet,in  medio  tanttim  relidtoe- 
xiguo  vrinx  itinere.  At  in  eo  qui  circuncifus  eft,  fub  cir- 
culoglandis  fcalpello  diducenda  cutis  ab  interiorecole 
eft  Non  ita  dolet,quia  fummo  foluto,diduci  deorfum  vf 
que  ad  pubem  manu  poteftmeque  ideo  fanguis  profluit. 
Refoluta  autem  cutis  rurlusextenditurvltraglande:tum 
multafrigida  aquafouetur,  emplaftrumquecirca  datur 
quod  valentem  inflammationem  reprimat:proximifque 
diebus,vt  propt-  a  fame  viclus  eft,ne  forte  eam  partem  fa 


vtab  inguine  &a  tefttculo  deligata:  vense  prxcidantur 
ifque  condatur.Sin  totum  id  ramex  obfederit ,  per  plaga. 
dcmittendus  digitusindex  erit,  fubiiciendufquc  venis, 
fic  vt  paulatim  protrahat,a:que  adducendo,done^c  is  tefti 
culus  par  alteri  fiat  :  tumfibula:  orisfic  vinciends  vt  fi- 
mul  eas  quoque  venas  comprehendant.  Id  hoc  modo  fit: 
Acus  ab  exteriore  parte  oram  vulneris  perforat :  tum  non 
per  ipfam  venam ,  fed  per  membranam  eius  immittitur, 
per  eamque  in  altera  oram  compellitur .  Veax  vulnera- 
ri  non  debent,ne  fanguinem  fundant:  mebrana  femper 


bet  a  pube  vfque  circulum  fuperglandem  autem  aduer- 
fo  emplaftro  impofito  induci-fic  enim  fit  vt  inferior  pars 
glutinetur,fuperior  ita  fanefcat  ne  inha:reat. 

Quomodo  glans  penis  conteda  aperiri 
poflit. 

Contra  fi  glans  ita  contcfta  eft  vt  nudari  non  poffit, 
(quod  vitium  Grjeci  Qifxcma*  appellat)aperieda  eft:  quod 
hoc  modo  fit:Subtcr  a  fumma  ora  cutis  inciditur  re£ta  li 
nea  vfque  ad  fra:num,atque  ita  fupcrius  tergus  relaxatum 
cedere  reno  poteft.Quod  fi  parum  fic  profeclum  eft,auc 


inter  has  venas  eft,ac  nequepericulnm  adfert,& filocom  h  propteranguftias,autpropter  duritie  tergoris,  protinus 
prehenfas  illasabundc  tcnet.Itaque  etiam  fatis  eft  duasfi  triangula  forma  cutis  ab  inferiore  parte  excidenda  eft, 
bulas  effe^tum  vena;  quascunque  pr  otra&a:  fitnt  in  ipfum  fic  vt  vertex  cius  ad  frsnum  bafis  in  tergo  extremo  fit : 
inguen,aduerfo  fpccillocomprehendi  debcnt.  Soluendi      tum  fuperdanda  linamenta  funt ,  aliaque  medicameHta 

GGg.iiii 


f 


cjui  ad  fsnitatt 
nec  cicatrix 
vlcus  fordidu; 


AVHBMI    CORN.  CELSI 


160 


Infibulan 
intcrdii  valetu 
ratio  eft:Cutis  qu.r 
quc  vtrinquea  laterj 
de  remittiti.r.Sifi 
apptehenfum  eff 
bera  eft,is  locus  i 
tis  acu  filum  ducente. 
fe  delig2ntur,quQi 
inini  cicatriculx 
filoftbula  addiuir 
cjuidemfxpius  inter^ 
«ft. 

D  t 


X  JfNeceflarium  autem  eft  do-  A 
eff*:nam  ambulatio  atterendo 
rm  flu . 
:to  fa,atio. 
P*  'efcentulos  interdum  vocis, 
^11"1'  dam  cofuerut:  eiufque  h;ec 
113  iem  eft  cxtenditur,noratiir- 
-mento  qua  perforatur,dein- 
idpT»  notxreuertuntur,  nimis 
■  3tari  debet .  Si  glans  ab  his  U- 
)ulx  eft:rumqua  noti'funt,  cu  g 
fuitur,  eiufque  fili  capita  inter 
Jd  mouecur«ionec  circa  fora- 
IhiTcorirmata;  func  ,exempto, 
Lmeli'or,eoieuioreft.Sed  hoc 
*cua  quirn  inter  neceffaria 

(j£  N  O^XE  Dlffl- 


V  R  I  N  AE    R  f 

cultace,&  de  calcy^oiritionibufque 
eorum,   -Cap.     x  x  v  i. 

RES  ver6  interdum  cdgic  emolliremanuvrina,  quu  c 
llla  non  redditur,aut  quia  fene&ute  iter  eius  colla- 
pfum  eft  ,  aut  quia  calculus ,  vel  concretum  aliquid  ex 
fangut  ne  intus feoppofuit. At  mediocris  quoque  inflam 
matio  fepe  eam  reddi  naturaliter  prohibet,idque  non  in 
viris  tantummodo,fed  in  fceminis  quoque  interdum  ne- 
ceffarium  eft.Ergo  xnex  fiftulx  fiunt ,  qux  vt  omni  cor- 
pori  ampliori  minorique  fufficiant,ad  mares  tres,ad  fa- 
minas  dur  medico  habcdx  funt.Ex  virilib9  maxima  de- 
cem  &  quinque  eft  digitorum  ,media  duodecim  ,  mini- 
ma  nouem  :  ex  mulieribus,maior  noue,  minor  fex.Incur  rj 
uas  verb  elTe  eas  paulum,fed  magis  viriles  oportet,  leuef- 
que  admodu,ac  neque  nimis  plenas,neque  nimis  tenues. 
Homo  tum  refupinus,eo  modo quo  in  curatione  ani  figu 
ratur,fuperfubfellium  aut  le&um  collocandus  eft:  medi- 
cus  autem  a  dextro  latere  finiftra  quidtm  manu  cole  ma 
fculi  continere,dextra  verb  fiftulam  demictere  in  iter  vri 
ria:  debet:  atque  vbi  ad  ceruicem  vefica:  ventti  eft,  fimul 
cum  cole  fiflulam  inclinatam  in  ipfam  veficam  compel- 
lere,eamque  vrina  reddita  recipere.  Foemina  breuius  vri- 
na;fimiliter  &  rectius  iter  habet,  quod  mammula:  fimilc  ^ 
Inter  imasorasfupernaturalepofitum,non  minus  fiepe 
auxilio  eget,  aliquanto  minus  ditficultatis  exigit .  Non- 
nunquam  etiam  prolapfusin  ipfam  fiftulam  calculus,qui 
fubinde  ea  extenuatur,non  longe  ab  exitu  inhzrefcit.  Eu 
fi  fieri  poteft,oportet  vellere  vel  auriculario  fpecillo ,  vel 
eo  ferramento  quo  in  fe&ione  calculus  protrahitur.Si  id 
fieri  no  potuit,  cutis  exttema  quamplurimum  attraheda, 
&  condita  glandc  lino  vincieda  eft,  deinde  a  latere  redla 
plaga coles  incidendus,&  calculus  eximendus  eft,tum  cu  F 
'  tisremittenda.ficenimfit  vtincifum  colem  integra  pars 
cutis  conregat,&  vrina  naturaliter  profluar. 

Que  curario  calculofis  adhibeatur. 
Quum  veficje  verb  calculique  facta  mentio  fit,locus 
ipfe  exigere  videtur  vt  fubiiciam  qux  curatio  calculofis, 
quum  aliter  fuccurri  non  poteft,adhibeatut.Ad  quam  fe- 
ftinare,quum  prxceps  fit.nullo  modocouenit  :ac  neque 
in  omni  tempore,neque  omni  state ,  neque  in  omni  vi- 
tio  id  experiedum  eft,fed  folo  vere,in  eo  corpore  quod 
iam  nouem  annos,nondum  quartuordecim  exceflit:  &fi 
tantum  mali  fubeft  vt  neque  medicamentis  vinci  poflit, 
neque  etiam  trahi  poffe  videatur ,  quominus  interpofito 
«liquo  fpatio  interimat.  Non  qubno  interdurrj  ctia  teme 
raria  medicina  proficiat,fed  qub  fepius  vtiquein  hocfal 
lat,  in  quo  plura  &  genera  &  tempora  periculi  funt :  quce 
fimul  cum  ipfa  curatione  proponam.Igitur  vbi  vltima  ex 
periri  ftatutum  eft,  antc  aliquot  dicbus  vi&u  corpus  pra> 
parandu  eft,vt  modicos,vt  falubres  cibos.vt  minime  glu- 
tinofos  affumatjVt  aquam  bibat .  Ambulandi  verb  inter 


pinumque  eu  &  aduerfum  fupcrgcnua  fua  coxis  eius  col- 
locatis  comprehendit,  tedu&ifque  eius  cruribus ,  ipfum 
quoque  iubet  manibusad  fuos  poplites  datis,eos  quam- 
maximc  poflit  attrahere,fimulque  ipfeficeos  continet. 
Qudd  fi  robuftius  corpus  eius  eft  qui  curatur,duobus  fedi 
libus  iun&is  duo  valentes  infidunt.quo  &  fedilia  &  intc 
riora  crura  inter  fe  deligantur ,  ne  diduci  poffint :  tum  is 
fuper  duorum  genua  codem  modo  collocatur,atque  al- 
ter  prout  confedit,finiftrum  crus  eius,alter  dextru,fimul 
que  ipfe  poplites  fuos  attrahit.Siuc  autem  vnus  fiue  duo 
cdntinent.fuper  humeros  eius  fuis  pe&oribus incumbur. 
Ex  quibus  euenit  vt  inter  ilia  finus  fuper  pubem  fine  vllis 
rugis  fit  extentus,&  in  anguftum  copulfa  vefica ,  facilius 
calculus  capi  poffit .  Prater  hic  etiamnu  i  lateribus  duo 
valentcs  obiiciuntur,qui  circunftantes  leuare  vel  vnum 
vel  duos,qui  puerum  continent,non  finunt.Medicus  de- 
mde  diligenter  vnguibus  circuncifis,atque  finiftra  manu 
duos  eius  digitos.indicem  &  medium,leniter  prius  vnu, 
deinde  altcrum  in  anum  eius  demittit,  dextrxquedigi- 
tos  fuper  imum  abdomen  leniter  imponit,ne  li  vtrinquc 
digiti  circa  calculum  vehementer  concurrerint,veficam 
la?dant.Neque  verb  feftinanter  in  hac  re  vtin  plerifque 
agendum  eft,fed  ira  vt  quammaxime  id  tutb  fiat.nam  ke- 
favefica  neruoru  diftentiones  cum  pcriculo  mortisex- 
citat. Ac  pnmum  circa  ceruicem  quxritur  calculus.lbi  re- 
pertus  minori  negotio  expellitur.  Erideodixi  necuran- 
dum  quidem  nifi  quum  hoc  indiciis  fuis  cognitum  eft. 
Si  verbautibi  non  fuir,aut  receffitretrb,digiti  ad  vlrima 
veficam  dantur.paulatimquc  dextra  quoque  manus  eius 
vltra  trallata  fubfequitur.Arque  vbi  repertus  eft  calculus, 
qui  neceffe  eft  in  manus  incidat,eo  curiofius  deducitur 
quo  minor  leuiorque  eft,  ne  effugiat ,  id  cft  nc  farpius 
agitanda  vefica  fit.  Ergovltra  calculum  dextra  femper 
manus  eius  opponitur,  finiftrx  digiti  deorfum  eum 
compellur.donec  ad  ceruicem  peruenitur.In  quam,fi  ob- 
longus  eft,fic  compellendus  eft  vt  pronus  exeatrfi  planus, 
fic  vt  trafuerfus  fit.fi  quadratus,vt  duobus  angulis  fedeat: 
fi  altera  patte  plenior,  fic  vt  prius  ea  qua  tenuior  fit  eua- 
dat:in  rotundo  nihil  interefle  ex  ipfa  figura  patet,  nififi 
leuior  altera  parte  eft,vt  ea  antecedat .  Quum  iam  eb  ve- 
nit  vt  incidi  fuper  vefic*  ceruicem  iuxta  anum  cutis  pla- 
ga  lunata  vfque  ad  ceruicem  vefica:  debeat ,  cornibus  ad 
coxas  fpeGantibus  paulum,dcinde  ea  partequa  ftriGior 
ima  plaga  eft,ctiammim  fub  cute  altera  tranfuerfa  plaga 
facicda  eft,qua  ceruix  aperiatur,donec  vrinaj  iter  pateat, 
ilc  vt  plagapaulo  maiorouam  calcuIusfit.Nam  qui  metu 
fiftula?,quam  illo  loco»V»;9f<w  Grarci  vocant,parum  patc- 
faciunt,cummaiore  eodem  periculo  reutluuntur  :quia 
calculus  iter,  quu  vi  promitur,facir,nifi  accipit.  Idque  e- 
tiam  perniciofius  eft,fi  figura  quoque  calculi  vel  afpritu- 
do  aliquid  eb  contulit  ex  quo  &  fanguinis  profufio  &  di 
ftentio  ncruorum  fieri  poteft.Qux  fiquis  euafit,  multo  ta- 
men  patentiorem  fiftulam  habiturus  eft,  rupta  ceruice, 
quam  habuiffet  incifa.  Quum  verbpatefafta  eft,in  con- 
fpeclum  calculus  venit,in  cuius  corpore  nullum  difcrime 
cft.Ipfefiexiguus  eft,digitisabaltera  parte  propclli,ab 
altera  protrahi  poteft  :fi  maior,  iniiciendus  a  fuperiore 
eipartevncuseft,eius  reicaufafadus.  Iseftad  extremii 
tenuis,in  femicircuh  fpeciem  retufa:  Iatitudinis,  ab  exte- 
riori  parte  leuis  qua  corpori  iungitur,  ab  interiori  afper, 
qua  calculum  attingif.ifquclongiorpotiuseffe  debet.  na 
breuis  extrahendi  vim  habet.Vbiiniedus  eft,in  vrrunqj 
latus  inclinadus  eft,vt  appareat  calculus  &  teneatur,  quia 
fi  apprehenfus  eft.ille  limulinclinatur.Ideoquecomini- 
mo  opus  eft.ne  quum  adduci  vncus  cceperit,  calculus  in- 
tus  effugiat,hic  in  oram  vulncris  incidat,  eamque  couul- 
neret:  in  qua  requod  periculiimeflet,iam  fupra  propofui. 
Vbi  fatis  teneri  calculu  patet,eodem  pene  momento  tri- 
plex  motus  adhibendus  eft,in  vtrunque  Iatus  deinde  cx- 


hxc  exercitatione  vtatur,  qub  magis  calculus  ad  velica;  jj  tra:fictamen  vt  leniterid  fiat,paulumqueprimb  calculus 

eeruicem  defcendat.  Qubd  an  inciderit ,  digitis  quoque  attrahatur :  quofado  attollendus  vncus  cxtremus  eft ,  vt 

<fieut  in  curatione  doccbo)demiffis  cognofcitur.  Vbi  ei*  intus  magis  maneat, faciliufque  illum  producat.  Qubd  fi 

rei  fides  eft,  pridie  is  puer  in  ieiunio  contincndus  eft,  &  ahquando  a'fupcriorc  parte  calculus  paru  comodc  copre- 

tum  loco  calido  curatio  adhibenda,qux  hoc  modo ordi-  Jicdetur,  a  Iatere  erit  apprehcdedus.  H.rc  cft  fimpliciffi- 

natur:Homopr^ualcs&pcritus  in  fedihalto  confiditjfu-  ma  curatio.Sedvatietasreruquafdaetunu  animaduer- 


RE    MEDICA     LIB.  VII. 


161  DE 

fiones  defiderat.Suntenim  quidam  non  afperi  tantum-  A 
modo,fed  fpinofiquoquecalcuIi,qui  per  fequidem  dela- 
pfi  in  ceruicem,finc  vllo  periculo  eximutur.In  vefica  ve- 
rb  non  tutb  vel  hi  conquiruntur, vel  attrahuntur ,  quonia 
vbi  illa  couulnerarunt,  ex  diftentione  neruoru  mortem 
maturant:multbque  magis  fi  fpina  aliqua  vefics  inhxret, 
eamquc  quu  duceretur  duplicauit.  Colligiturautem ,  eo 
qubd  difficillius  vrina  redditur,in  ceruice  calculum  efle: 
eoqubd  cruenta  diftillat,(illu  efle  fpinofum,maximeque 
id  fub  digitis  quoque  experiendu  eft,  neque  adhibenda 
manusnifiid  conftitit .  At  tum  quoque  leniter  intus  di-g 
gitiobiiciendi ,  ne  violenter  promouendo  cbuulnerent, 
tum  incidedum.  Multi  hic  quoque  fcalpello  vfi  funt.Me- 
ges  (quoniam  is  infirmior  eft,poceftque  in  aliqua  promi- 
nentia  incidere,incifbque  fuperillam  corpore,  qua  cauu 
fubeft,non  fecare,fed  relinquerc  quod  iterum  incidi  ne- 
cefle  fit)ferramentu  fecicre&um,in  fumma  partelabro- 
fum,in  ima  femicirculatum  acutumque.  Id  receptum  in- 
ter  duos  digitos,indicem  ac  medium,fuper  pollice  impo- 
fito  fic  depnmebat  vt  fimul  cum  carne,fiquid  ex  calculo 
prominebat  incideret.  qub  quu  feqileretur,vt  femel  qua- 
tum  fatis  effet,apetiret.Qupcunque  autem  modo  ceruix 
ea  parte  fafta  eft  leniter  extrahi  quod  afperum  eft,  debet, 
nullapropter  feftinationem  vi  admota. 

Signa  calculorum,vcl  arenoforum,vel 
mollium. 

At  calculus  arenofus,&  ante  manifeftus  eft,quoniam 
&  vrina  qux  redditur,  arenofa  eft ,  &  in  ipfa  curatione, 
quoniam  interfubiedtos  digitos  neque  xquh  leniter  reni 
titur,&  infuper  dilatatur.Item  mollis  calculus,  &  ex  pluri 
bus  minutifque,fed  intcr  fe  paru  aftriilis  compofitus  in- 
dicatur,in  feattrahesquafda  quafifquamulas.Hos  omnes 
Ieniter permutatisfubinde digitorum  vicibus  fic  opor- 
tet  abducere,ne  veficam  lxdatjneve  intus  aliqu  »?  diflipa- 
tx  reliquixmaneat,quie  poft  modum  curationi  difftcul- 
tatem  faciant.Qmcquidautem  ex  his  in  confpeftum  ve- 
nit,veldigitis  vel  vnco  eximendum  eft.Atfiplures  calcu 
li  funt,  finguliprotrahi  debent,fictame  vtfiquis  exiguus 
fupererir,potiusrclinquatur.Siquidem  in  vefica  difficul- 
ter  inuenitur,inucntufque  celeriter  effugit .  (ta  longa  in- 
quifitione  vefica  lsditur,exciratque  inrtamationes  mor-  E 
tiferas,adeb  vtquidamfe£ti,quum  diu  frufttaque  perdi 
gitos  vefica  eflet  agirata,decelTerint.  Quibus  accedit  etia 
qubd  exiguus  calculus,ad  plagam  vrina  poft^a  promoue- 
te,excidit.Siquando  autem  is  maior.non  videtur  nifi  ru- 
pta  ceruice  extrahi  pofle  ,  findendus  eft .  Cuius  repertor 
Ammonius,ob  idLithotomoscognominatus  eft.Id  hoc 
modo  fit:  Vncusiniiciturcalculojficvt  facile  eum  cocuf 
fum  quoque  teneat,ne  is  retrb  reuoluatur:tum  ferramen- 
tum  adhibetur  craffitudinismodica: ,  prima  partetenui, 


bus  ab  ipfa  curatione  facieiqui 
tione  neruorum  pericliratui  Z\ 
tatunfic  altermetus  excipit?  p, 
ne  tantum  fanguinis  proflua 
dat.defidere  is  debet  in  aj 
falis  fit  adiedum:fub  qu 
&  aftringitur  vefica,  idebq 
paru  proficit,agglutinanda  ■ 
&coxis,&  fuperpube.  Vbi  ia 
guis,vel  prohibitus,refupinu 
humile  fir,coxr  paulura  excin 
nendum  eft  duplex  aut  triplex1 
deinde  interpofitis  duabus  h 
da;  refupinus  demittendus  e 
cum  aqua  teneatyestera  veft 
nibus  tatummodopedibu 
ratur,&  ibi  diutuis"tnar 
ler,qni  fpbgia  fubfode 
fomenti  eft,donecin-6rS^^ 
Ieo  perungendus,inducent 
C  pido  oleo  replerus,qui  pubem  &  Copj 


lh 

idem  vtdiften- 
*tCicz  eius  agi- 
ijpblicaminibus, 
\  Quod  iie  inci- 
>Cui  aliquantum 
«fere  conquiefcit 
lnffematur.  qubdfi 
ula  eft  &  inguinibus 
el  ettocatus  cft  fan 
useftjficvtcaput 
fuper  vlcus  impo- 
eolum,aceio  madenst 
hum  is  aqux  cali- 
genibusad  vmbili 
lf  Circundata  fiiit,ma 
i$atis,vt  &  minus  dige- 
idormultus  oririfo- 
eft,  finifque  eius 
m  multo  is  o- 
a*  rnollis ,  te- 
lYrna  &pla- 


gam  ipfam  contedam  eodem  shteTe^fiirtcolo  protcgat, 
ifque  fubinde  oleo  tepidomadefaciendus  eft  .vtneque 
frigus  ad  vefica  admittat,&  neruos  leniter  molliat .  Qu,i- 
dam  cataplafmatis  calcfacietibus  vtuntur.Ea  plus  ponde 
re  nocent  qu;e  veficam  vrgendo  vulnus  irritat,quam  ca- 
lore  pruficiunt.Ergo  ne  vinculum  quidem  vllum  neceffa 
rium  eft.Proximo  die,fi  fpiritus  difficilius  redditur ,  fi  v- 
rina  non  excedit,fi  loeus  circa  pubem  matureintumuir» 
fcirelicet  inveficafanguinem  concretum  remanfiffe*.  Igt 
^  turdemiflis  eodem  modo  digitis  lenitcr  pertra&anda 
vefica  e  ft,&  difcutienda  fiqua  coierunt.Qub fit  vt  per  vul 
nus  poftea  procedant.Non  alienu  eft  etia,  oriculario  cly- 
ftere  acetum  nitro  miftum  per  plagam  in  veficam  com- 
pellere.  nam  fic  quoque  difcutiuntur,  fiqua  cruenta  coie- 
runt:eaquefacere  etiam  primo  die  conuenit.  SinmemuS 
nequid  intusfit,  maximequevbi  ambulandoid  eliccrc 
imbecilIitasprohibuit,ca»tera  eadem  facieda  funt:vt  de- 
mittatur  in  folium,  vt  eodem  modo  panniculus ,  eadem 
Ianafuperiniiciatur.  Sed  neque  fxpe ,  neque  tandiu  in  a- 
quacalida  puerhabendus  quam  adolefcehs  eft,  infirmuS 
quam  valens,leui  quam  grauiore  inflamatione  affeclus, 
iscuiuscorpusdigeritur,quamiscuiusaftricl:um  eft.  In- 
ter  hxc  verb  fi  fomnus  eft,&  iqualis  fpirirus ,  &  madens 
lingua,& fitis  modica,&  venter  imus,fed  &  mediocris  eff 
cfi  febre  modica  dolorj,  fcire  licet  rede  procedere  cura- 
tionem.  Atqueinhis  inflammatio  ferequinto  vel  fepti- 
mo  die  finitunqua leuata,folium  fuperuacuum  eft.Supint 
tantummodo  vulnus  aqua  calida  fouedum  eft ,  vt  fiquid 
vrina: rodet ,  abluatur.Imponenda  autem  medicamenta 


fed  retufa,  qubd  admotum  calculum  ex  altera  parte  iQ.u  F  funt  pus  mouentia,&  fi  purgandum  vlcus  videbitur,mel 


findit:magna  cura  habita  ne  aut  ad  lpfam  vefica  per  f er- 
ramentumperueniat,  aut  calculi  fractura  ne  quid  inci- 
dat. 

De  calculis  foeminarum. 
Ha;  verb  curationes  in  fceminis  quoque  fimiles  funt, 
de  quibus  tamenparum  proprie  quardam  dicendafunt. 
Siquidem  injhisvbi  paruuluscalculuseft,fcalpcllusfuper- 
uacuus  eft,quia  is  vrinam  in  ceruicem  no  compel!it,quE 
&  breuior  quam  in  maribus ,  &  Iaxior  eft  .  Ergo  &  pcr  fe 


le  linendum.Id  firodet,  rofa  tepersbitur.  Huiccurationi 
aptiflimum  videtur  enneapharmacum  emplaftrum .  N» 
&  feuum  habet  ad  pus  mouendum,&  mel  ad  vlcus  repur 
gandummiedulla  etiam,maximeque  vitulina,quod  in  i& 
nefiftularelinquatur,  pracipue  proficit :  linamenta  verb 
tum  fuper  vlcus  non  funt  neceffaria,fuper  medicametura 
ad  ld  continendum,re&eimponuntur.Atvbivlcuspur. 
gatum  eftjpurolinamentoadcicatriccm  perducendii  eft, 
Qujbus  temporibus  tamen ,  fi  felix  curatio  non  fuit,  va- 


fipe  excidit,&  fi  in  primo  quod  eft  anguftius  inhsret,eo  q  na  circa  pericula  oriuntur .  Quj£  prxfagire protinus  licec 


dem  tamen  vnco fine  vlla  noxa  educitur.At  in  maioribus 
calculisneceflariaeademcuratioeft:fed  virgini  fubiici 
digiti  taquam  mafculo,mulieri  per  naturalia  eius  debet: 
tum  virginiquidem  fub  imafinifteriore  ora,  mulieri  ve 
rbinter  vrinxiter  &ospubis  incidendum  eft,fic  vt  vtro- 
que  loco  plaga  tranfuerfa  fitmeque  terreri  couenit  fi  plus 
ex  muliebri  corpore  fanguinis  profluit. 

Qua;  curatio  calculo  euulfo  habenda  fit. 
Calculo  euulfo,  fi  valens  corpus  eft,  neque  magnope- 


fi  continua  vigilia  eft,fi  fpiritus  difficultas,fi  lingua  arida 
eft,fi  fitis  vehemensjfi  venter  imus  tumet,fi  vulnus  hiat, 
fi  traffluens  vrina  id  non  rodit,fi  fimiliter  ante  tertium 
diem  quardam  liuida  excidunt,fi  is  aut  nihil,aut  tarde  re- 
fpondet.fi  vehementesdoIoresfunt,fipoftdiem  quintu 
tnagna;  febres  vrgent,&  faftidium  cibi  permanet,fi  cuba 
reinventrciucundiuseft.  Nihiltamen  peiuseft  diften- 
tioneneruorum,&  ante  nonum  diem  vomitu  bilis .  Se4 
quum  inflammationisfitmetus,fuccuiriabftinentia,mo^ 


re  vexatum,finere  oportet  fanguinemfluere ,  qub  minor  H  dicis  &  tempeftiuis  cibis,  inter hxc  fomentis,  de quibus 
inflammatio  oriatur :  atque  ingredi  quoque  eum  paulu      fupra  fcripfimus,oportet. 
non  alienum  eft,vt  excidat,  fiquid  intus  concreti  fangui- 

nismanfit.Qubdfiperfenodeftitit,  rurfusne  visomnis  BE  cancro  q_vi  excisa  vesica 

intercat,fupprimidebet:idqueprotinusin  imbecilliori-  nafcitur,& qua  curationc  vti  deceat. 


j6$ 


PRoxtm*  ca 
nus  &  perfoi^ 


AVRELII 


que  ea  qiiidara 
nuciquc  carucufc 
risarida:  funt.fi  c 
in  noctem  augec 
fiderandum  aut 
Si  ad  colem,ind  i  i 
cxcitat,  cefticuli 
dolor  fequicur,cq 
polhint:  at  fiuT^aUer 
paretque  vtrinque  e|(i 
mumautem  ad  rem . 
rior  pars  femper  eadei 
colem  it,fi?pinus  is  collii 
trem  fi  in  latus,in  id  qufe 
fueritad  curationem,h 
marrubiii  decoctum  fit,  au 
que  humor  clyftere  intus  adi 
lenticula  cum  malicorio  rft 
cocta  fint:  vel  rubiis  autoli 


VII. 

Iis  cognofcitiif,{l  &  per  vul 
iu  jt  fanies  mali  odoris,  ciim- 
uiguine  no  ab'iorremia,te- 
:  xter  hic  fi  on  vtilne 
T,fi  febru.n  3  defuit,eaque 
na  tihorrores,accedunr.  Con- 
;  m  pa;  ten\jgjtncer  .is  tendat. 

&  rubec^&  cactu  dolorem 
'cunc:fi  in  ipfam  vcficam.ani 
iint,  non  tacile  erura  extendi  0 
latus,oculis  id  expofitum  eft, 
jiotas  feri  minores  habet.  Pri- 
s  re£te  iacere,  vt  fupe- 
am  vitmm  fcrtur.itaiiad 
L  jf.fi  ad  velicam,iri  ven- 
trius  cft:deinde  vbiventu 
quam  demittetur  in  qiu 
e"ffus,  aut  myrtus>  idem- 
r .  Tum  fupei  ponetur 
Iftjua*  vtraque  ex  vino  de-  q 
folia  eodcm  modo  decocra, 


C  O  RN. 

A 


CELSI 

eonueniat,  Cap. 


164 


XXVIII. 


■fcq 


aliaque  medicamenta  qui  ad  cohibendos  purgadofque 
cancros  propofuimus:ex  quibus  fiqua  erut  arida.per  fcri- 
ptorium  calamum  infpirabuntur .  Vbi  ftare  coepcrit  can- 
cer,mulfo  vulnus  eluetur:  vitabitiirque  eo  tempore  cera- 
tum  quod  ad  recipiedu  idmalum  corpus  emollit.potius 
plumbum  elotum  cum  vino  inugetur,fuperque  idem  lin 
teoloillitum  imponetur.Sub  quibus  pcrueniri  ad  fanita 
tcm  poteft,cum  eo  tamen  quod  non  ignoremus,orto  can 
cro  f;cpe  affici  ftomachum,cui  cu  vefica  quoddamcon-  D 
fortium  eft,exque  eo  fieri  vt  neque  retineatur  cibus ,  ne- 
quefiquis  rececus  cft,concoquatur,neque  corpus  alaturi- 
deoque  ne  vulnus  quide  aut  purgari  aut  ali  poffit.qua:  ne 
ceffario  mortc  maturat.  Sed  vt  his  fuccurri  nullo  modo 


poteft,fic  a  primo  ramc  diu  tencda  ratio  curationis  eft:in 
quaquidam  obferuatio  adcibu  quoque  potionemque 
perrines  neceffiria  eft.  nam  cibus  inter  principia  n5nifi 
humidus  dari  debet .  Vbi  vlcus  purgatum  cft ,  ex  media 
mareriaolera&falfamenca  femperaliena  funt :  potione 
opuseft  non  modica.Namfi  parum  bibitur  ,  accendirur  E 
vulnus,  &  vigilia  vrget ,  &  vis  corporis  minuitur.  Si  plus 
iquo  affumitur.fubinde  vefica  impletur,eoque  irritatur. 
Nonniuaquaautembibcdameffe  manifeftius  eftquam 
vtfubindedicendumfic.Solet  vero  fub eiufmodi vicru 
venire  vt  aluus  non  reddatur.Hxc  aqua  duccnda  eft  in 
qua  vel  fcenumgra:cum  vel  malua  de  co&a  fit .  Idem  hu- 
mor  rofa  miftus  in  ipfum  vulnus  oriculario  clyftere  age- 
dus  eft,vbi  id  rodit  vrina,neque  purgari  patirur.  Fere  ve- 
ro  primb  per  vulnus  exit  ha:c,deinde  eo  fanefcente  diui- 
'ditur,&  parspercolemdefcendere  incipit,donec  extoto  p 
plagaclaudatur:quodinterdum  tertio  menfe,  intcrdum 
non  ante  fextum,nonuquam  cxatto  quoque  anno  fit.Ne- 
que  dcfperari  debet  folida  glutinatio  vulneris ,  nifi  vbi 
autvehemcnter  rupta  ceruix  eft,aut  ex  cancro  multx  ma 
gnsque  carunculi,fimulq;  neruofa  aliquaexciderut.Sed 
vt  vel  nulla  ibi  fiftula,  vel  exigua  admodum  relinquatur, 
fummacura  prouidendum  eft.Ergo  quum  iam  ad  cicatri 
cem  vulnus  rendit,extentis  iacere  femimbus  &  cruribus 
oportet,nifitamen  molles  arenofive  calculi  fuerunt.fub 


ET  hoc  quidem  commune  effe  maribus  &  foeminis  po 
teft;propric  veroqua:dani  adfocminaspertinent,vt 
in  pnmisquod  earum  naturalia  nonnunqua  inter  fe  glu- 
tinaris  oris  concubitum  non  admittuntldque  interdum 
euenit  protinus  in  vtcro  matris,  interdum  cxulceratione 
in  his  partibus  fa£f  a,&  per  malam  curationem  his  oris  fa 
nefcendo  iun&is.Si  ex  vtero  eft,mcmbrana  ori  vulua;  op 
pofita  eft:  fi  ex  vlcere,caro  id  repleuit  .Oportet  autem  mc 
branam  duabuslineis  inter  fe  tranfuerfis  incidere  ad  fi- 
niilitudinem  litera:  X,magna  cura  habita  nevrinx  iter 
violetundeinde  vndique  eam  membranam  excidere  :  ac 
fi  caroincreuir,neceflarium  eftrecra  linea  patefacere:tu 
ab  ora  vel  volfella  vel  hamo  apprehenfam  ,  tanquam  ha- 
benulam  cxcidcre:  &  intus  implicitum  in  longnudinem 
linamentum(  hviyi.nwi  Grici  vocanr)inacetotincru  de- 
mitterc,fuprique  fuccidam  lanamaceto  madentemdc- 
ligare.  Tertio  die  foluere  vlcus,&  ficut  alia  vlcera  curare. 
Quumque  iam  ad  fanitatem  tendet ,  plumbeam  fiftulam 
medicamento  cicatricem  inducente  lllinerceamque  in- 
tus  dare:fupraque  idem  medicamentum  iniicere,  donec 
ad  cicatricem  plaga  perueniat. 

Q^V  A   CVRATIONE  PARTVS  E  M  O  R- 

tuus  exvteroexcutiatur, 
Cap.  xxix. 

VBI  concipitaute  ahqua,fiiam  prope  matUrUs  par» 
tus  intusemortuus  eft,neque  excidere  per  fe  poteft, 
adhibenda  curatio  eft,qua:  nwmerari  inter  difficillimas 
poteft.Nam  &  fummam  prudentia  moderationc'mquc 
defiderat,&  maximum  pei  iculum  adfert.Scd  ante  omnia 
vulux  natura  mirabilis ,  cum  in  multis  alns,  tum  in  hac 
re  quoque  facile  cognofcitur.Oportet  autem  ante  omnia 
refupinam  muliercm  tranfuerfo  le£fo,fic  collocare  vtfe- 
minibus  cius  ipfius  ilia  comprimantur.Quo  fit  vt  &imus 
vcter  in  confpeftu  medici  fit,  &  infas  ad  os  vulua?  com- 
pellatur,qux  emortuo  partuid  comprimit,ex  interuallo 
vcro  paulum  dehifcere.Hac  occafione  vfus  medicus,  vn- 
&x  manus  indicem  digitum  primum  debet  inferere,  at- 
que  ibi  continere  donec  iteru  ad  os  aperiatur,  rurfufquc 
ad  alterum  digitum  demittere  debebit,  &  per  eafdem  oc 
cafiones,alios,donec  tota  effe  intus  manus  poffit.  Ad  cu* 
iusrci  facultatem  multumconfert  &magnitudo  vuluar, 
&  vis  neruorum  eius,&  corporis  totius  habitus ,  &  men- 
tis  etiam  robur,  quum  prxfertim  intus  nonnunquam  e- 
tiam  dui  manus  dari  dcbeant .  Pertinet  etiam  adrem, 
quamcalidiffimum  effe  imum  ventrem,  &  extrema  cor- 
poris,nequc  cum  inflammatione  incepiffe,fed  recenri  rc 
protinus  adhiberi  medicinam.  Nam  fi  corpiis  iam  inru- 
muit,neque  demitti  man9,neque  educi  infans,nifi  ager- 
rimcpotelt,  fequinirquc  fatpecu  vomitu&  cum  tremo- 
rcmortifcra  neruorum  diftentio.  Verumintus  emortuo 
corpori  manuinie&ajprotinushabitum  eiusfentit.Nam 
autincaput  autinpedes  conuerfum  eft,  autin  tranfuer- 
fum  iacet,fere  tamen  fic  vt  vel  manus  eius  vel pes  in  pro- 
pinquo  fit.Medici  vero  propofitum  eft  vt  eum  manu  di- 
rigat,vcl  in  caput.vel  etiam  in  pedes,fi  forte  alitcr  copo- 
fitus  cft:ac  finihil  aliud  eft,  manusvel  pes  apprehcnfus» 
corpusreftiusreddit.  nam  manusin  caput  ,pes  inpedes 
eum  conuertet.Tum  fi  caput  proximum  eft,  demitti  dc- 
bet  vncus  vndique  laruis,  acuminis  breuis ,  qui  vel  oculo, 


hiscnimtardius  vcfica  purgatur.Ideoque  diutius  plagam  q   vcl  auri,  vel  ori,interdum  etiam  fronti  re{fe  iniicirur.de 


patere  neceffarium  eft,&  tum  demum  vbi  iam  nihil  tale 
cxtra  fertur.ad  cicatricem  perduci.quod  fi  antequam  ve 
fica  purgata  eft,  ora:  fe  glutinarut,dol6rque  &  inflamma- 
tio  redicrunr,vulnus  digitis  vel  aduerfo  fpecillo  diducc- 
dum  eft,  vt  torquentibus  exitus  detur ,  hifque  cffufis  tum 
diutius  pura  vnna  defcendat.Tum  demum  qua:  cicatrice 
inducat,imponcda  funt,extendedique(vt  fupra  docui)pc 
des  quamaximc  vin£f  i.Quod  fi  fiftuli  mctus  ex  his  cau- 
fis  quas  propofui,fubeffe  videbitur,  quo  facilius  clauda- 
tur  ea  ,vcl  certc  coaguftetur,in  anum  quoque  danda  plu- 
bea  fiftula  eft,extentifque  cruribus,  fcmina  talique  intcr 
fe  deliganda  funt,doncc  qualis  futura  eft,cicatrix  fit. 

Sl    NATVRALIA    FOBMINARVM  CON- 

cubituna  non  admittunt,quomodo  curari 


H 


inde  attradus  infantem  educit:  neque  tamen  quolibet  is 
temporcextrahidebet.  Namfi  compreffo  vulusoreid 
tctatu  eft,non  emittente  eo  infans  abrumpitur,&  vnci  a- 
cumen  inipfum  bs  vulua:  delabitur,  fequiturqueneruo- 
rum  diftentio,&  ingens  periculu  mortis.  Igitur  comprcf- 
favulua,  conquiefcere.-hiante, leniter  trahere  oportct,& 
per  has  occafiones  paulatim  eum  educere.Trahere  autem 
dextra  manus  vncmm,finiftra  intus  pofita  infantcipfum, 
fimulquc  dirigereeum  debet.  Solet  ctia  euenirc  vt  isin- 
fans  humore  diftendatur,  exque  eo  profluat  fccdi  odoris 
fanies.  Siquid  rale  eft,indice  digito  corpus  illud  forandti 
eft,vteffufohumoreextenuetur:tum  id  leniter  per  ipfas 
manus  recipiendum  eft.nam  vncus  inieclus  facile  heberi 
corpufculo  elcuabitur  in  quo  quid  periculi  fit ,  fupri  po- 


DEREMEDICA     LIB.  VII. 

fitum-Sed  in  pedes  qiioque  conuerfus  infans  n5  difftcul  A  dum,nequerelinquendum  qui' ; 
ter  extrahitur,quibus  apprehenfis  per  ipfasmanus  como-       que  quicquam  ex  ano  demendurj' 
de  educitur.Si  vero  trafuerfus  eft.neque  dirigi  potuir.vn- 
cus  alx  iniiciendus,paulatimque  attrahedus  eft.  Sub  quo 


fcrc  ceruix  rcplicatur,rctroque  caput  ac  rcliquum  corpus 
fpettat.Remedio  eft  ceruix  pncifa,  vt  feparatim  vtraque 
pars  auferatur.  Id  vnco  fir,qui  priori  fimilis  in  interiorc 
tantiim  partcm  pertotam  aciem  cxacuitur.Tum  id  agen 
dum  eft  vt  ante  caput,deinde  reliqua  pars  auferatur,  quia 
fere  maiore  parte  extra&a,caputin  vacuam  vuluampro- 
labiturextrahique  fine  fummopericulo  non  poteft.Si  ta- 
men  id  incidir,fuper  ventrem  mulieris  duplici  paniculo 
iniec~to,valenshomo  no  imperitusa  fiuiftro  latere  cius  dc 
bet  affiftere,&  fuper  imum  vcntrem  eiu  s  duas  manus  im 
ponere,alteraquc  alteram  premerc  quo  fit  vt  illud  caput 
ad  os  vulux  compellatur.tdque  eadem  rationc  qux  fupra 
pofita  eft  vnco  exrr.ihitiir.At  fi  pes>alter  iuxta  repertus  eft, 
alter  retro cum  corpore  eft  ,  quicquid  proraftu  eft,paula- 
tim  abfcindcdum  eft:&  fi  clunes  os  vulux  vrgerecccpc- 
runt ,  iterum  retro  repellendx  funr,  conquifitiufque  pes 
eius  adducendus:alU"que  etiamnum  difFicultates  faciut, 
vt  qui  folidus  non  exit,coeifus  eximi  debeat.Quoties  au- 
tem  infans  prorra&us  eft ,  tradendus  miniftro  eft.  Is  eum 
fupinis  manibusfuftinere,medicus  deinde  finiftra  manu 
leniter  trahere  vmbilicu  debet.ita  ne  abrumpat,  dextra- 
que  eum  fequi  vfquc  ad  eas  quas  fecundas  vocant ,  quod 
velamentum  infantis  intus fuinhifque  vltimis  apprehen 
fisvenulas  membranula  fque  omneseadem  ratione  ma- 
nu  diducere  a  vuhia,rorumque  illud  extrahere ,  &  fiquid 
intus  prxterea  cocreri  fanguinis  remanet :  tum  compref- 


isquineque  nimium  neque  pa 
incifum  eft,acus  debet  immitti 
pittilum  alligan.fiduo  triave  .' 
curandum  eft.Si  plura,non  c  ; 
demvndique  tener:e  cicatrice 
ciplendus  eft  fpot^a^dcind 
Vngcnda  femina  &inguin-  c 
ceratumque  fuperdandum  eft.~"a 
plendus  is  locus  eft,fic  deligari 
dere  in  aqua  calida  debet^eode1 
ri.Ac  bis  die  &  arrte  curacione 
femina  liquido  ce-raro  pert  3ifgt 
co  continendus.Interpoliris  q« 
culario  fpeciliolinamenta  e 
exciderunr,  digito  pvorrtQj 
mentis,iifdemqu'equx  aljtf 
ducenda.Finito  vitio , qtj, 
iamalias  fuperius  expolui./ 

D  E     V  A  R  l  C  V  M 


Cap. 


xo  capitulo,ne- 
d  confequitur 
<§?  ducit  .  Qua 
Jj  m  lino  id  ca- 
J^ipodqueprimu 
fhv^pc  tempore  eo- 
fli  fangtlis  profluir,ex- 
ntum  imponendiL 
idiuxta  \  lcus  eft, 
rdeaeea  calida  im 
bfterodie  isdefi- 
e'car,iplafmate  foue- 
"fteam ;  ceruices  ac 
bt,  tepidoque  is  lo- 
"aut  fex  diebus,  ori- 
If.Si  capitula  fimyl  n5 
riim  lenibus  medica- 
,\  Ii  e:a  ad  fanitate  per- 
idmodum  agcndum  efiet, 
•C : 

:  v  n  a  T-i-o  n  e, 


x  x  x  r. 


ABhisadcrura  proximus  tranfitus  eft,  in  quibusortl 
varices  non  difficili  ratione  tollunttir  .  Huc  autem 
&  carum  venularum  qua:  in  capite  nocent,  &  corum  vari 
cum  qui  in  \  entre  funt,curationc  diftuli ,  quonia  vbique 
cadem  eft.Igitur  vcna  omnis  qux  noxia  cft,  aut  adufta  ta 
be(c  it.aut  manu  exciditur.Si  reCta  eft,fi  quanuis  ti  anfuer 
fa,tamen fimplex,fi  modica  eft,melius  aduritur  ficurtia 
eft,&  veiut  in  oibes  quofdam  implicatur,  pluu-fquc  inter 


fis  in  vnum  feminibus,illa  in  conclaui  collocada  eft,mo-  "  fe  inuoluuntur,  vtilius  eximerc  eft.Aduredi  ratio  harc  cft: 


dicum  calorcm  fine  vllo  pcrflaru  habente.Super  im  u  vc- 
trem  eius  imponenda  lana  fuccida  i  i  accto  &  rofa  tin&a. 
Reliqua  curatio  tahs  cffe  debet  qualis  in  inflammationi- 
bus:&  in  iis  vuhieribus  qux  in  neriiofis  locis  funt,  adhi- 
beatur. 

D  E   A  N  t    VITIii,  ETEORVM  CVRATIO 

ne,   Cap.    x  x  x. 

AN  I  quoquevitia  vbimedicamentisnon vincuntur 
manusauxiliumdefiderant.Ergofiqua  fciffa  ineo 
vetuftateinduruerunt,iamquecalluro  habent ,  commo-  fc 
diffirhum  eft  duccre  aluum  ,  tum  fpongiam  calidam  ad- 
mouere,vt  rclaxentur  illa,&  foras  prodeant .  Vbi  in  con- 
fpedlu  funt,fcalpellofingula  excidere,&  vlcera  rcnouare, 
deinde  imponere  linamentum  molle,  &  fupcr  linteolum 
illitu  mclle,locumque  eum  molli  lana  implere,&  ita  vin- 
eire  alrcro  die,  deincepfq;  cxteris  lenibus  mcdicametis 
vti,qua?  ad  recentia  cadem  vitia  neceffaria  effe  alias  pro- 
pofui,&  vtique  perprimos  dies  forbitionibus  eum  fufti- 
nere.paulatim  deinde  cibis  adiicere  aliquid ,  gcneris  ta- 
men  ems  quodeodem  loco  prxceptum  eft.Siquando  au  F 
tcm  exinflammarionepus  in  his  oritur ,  vbi  primum  id 
apparuit,incidcdum  eft,ne  anus  ipfe  fuppuret .  Neque  ta- 
men  ante  properandum  eft:  nam  fi  crudum  incifum  eft, 
inflammationis  multum  acccdit , &  puris  aliquanto  am- 
pliusconcitatur.His  quoque  vulneribus  lenibus  cibis,  iif 
ddmque  mcdicamentis  opus  eft. 

Dc  condylomatum  curatione. 
A t  tubercula  qux  condylomata  appellantur,vbi  in 
duruerunt,hac  ratione  curantur: Aluus  antc  omnia  duci- 

tur,tum  volfclla  tuberculum  apprchenfum  iuxta  radices  C  lofa  efficit  vtextendi  digitum  non  patiatur,  tum  reQut 


Cutis  fuperincidirur,  tum  patefacta  vena  tenui,  &  retufo 
ferramento  cadente.niodice  preniitur,  vitaturque  ne  pla 
ga:  ipfius  cra  aduratur,  quas  reducere  harr.ulis  facile  eft. 
Id  interpofitis  fere  quaternis  digitis  per  totu  varicem  fir, 
Sc  tum  fuperimponitur  medicsmetum  ,  quo  adufta  fana- 
tur.Atexciditurhoc  modo:Cute  eadem  ratione  fuper  ve- 
na  ir.cifa,  hamulo  orx  excipiiitur,  fcalpclloquc  vndique 
a  corpore  vena  diducitur.cauetiirque  ne  inter  hac  ipf»  Ix 
datur,eique  retufus  hamulus  fubiicitur,  interpciltcquc 
codc  fere  fpatio  quod  fupra  pcfirum  eft ,  in  eadem  vena 
idcm  fit,quac  quo  tendat,  facile  hamulo  extento  cogno- 
fcitur.Vbi  iam  idem,quacunque  varices  funr.f.iclum  eft; 
vno  loco  addudra  pcr  hamulum  vena  prxciditur,  deinde 
qua  proximus  hamus  eft,  attrahitur  &  euellitur  ,  ibi  rur- 
fusabfcinditur.  Ac  fic  vndiqj  varicibus  crureliberato,tii 
plagaru  oix  c6mittuntur,&  iuper  emplaftrum  glutinans 
iniicitur. 

CVRATIO    DICITORVM  COHAEREN- 

tium.        Cap.     x  x  x  1 1. 

AT  fi  digiti  vcl  in  vtero  protintis,  vcl  proprer  c5mu« 
ncm  cxulcerationem  poftea  cohaferur,  fcalpello  di- 
ducuntur,deinfeparatimvtcrquenon  pingui  emplaftrb 
circundatur.-atqucita  per  fc  vterque fanefcit.  Si  vcro  fit  vl 
cusin  digito  ,pofteaque  male  indu&a  cicatrix  curuum 
eum  reddir,primum  malagma  tentandum  eft :  dein  fi  idl 
mhilprodeft(quod  &  in  vcteri  cicatrice,&  vbi  nerui  Ix- 
fi  funt,euenire  confueuit)vtdere  oporret,neruine  id  viriui 
an  cutisfit.Si  ncrui  eft,attingi  no  debet:  (nequeenim  fa- 
nabile  eft)fi  cutis,tota  cicatrix  excidenda  eft  qux  fere  cal 


excidirur.Qiiod  vbi  fattum  eft.eadem  fequuntur  qua;  fu 
prapoft  curationem  adhibenda  effe  propofui:tantummo 
do  fiquid  increfcit,fquama  xris  coercendum  cft.Ora  etia 
vcnarum  fundcntia  fanguinem  fic  tolluntur:  vbi  fangui- 
riiqui  effluit,faniesadiicitur,alu9  acrius  ducitur,quo  ma- 
gis  orx  promoueantur:  eoque  fit  vt  omnia  vela,  quafi  ca- 
pirub  confpicua  finr.Tum  fi  capitulum  exiguum  eft,  ba- 
fimque  tenuem  habet,aftrigedum  lino  paulum  fupra  eft 
quim  vbi  cum  ano  committitur.  Imponenda  fpongia  a- 
qua  calida  eft,donec  id  libcat,deinde  aut  vngue,aut  fcal 


fic  ad  nouam  cicatricem  perduccndus  eft. 

DE    CANGRAENAE  CVRATIONE, 
Cap.        XXXI!  [. 

GAngrxna  inter  vngues  alafque  aut  inguina  nalci ,  & 
fiquando  medicamenta  vincuntur,mcmbrum  prxi 
cidi  oportere,alio  loco  mihi  diclum  eft :  fed  id  quoque 
cum  periculo  fummo  fit .  Na  fxpe  in  ipfo  operc,vd  pro- 
fufionc  fanguinis.vel  anim;t- defeftione  moriuntur.  Ve- 
rumhicquoque  nihil  intereft  an  fatis  rutum  prafidium 
fit,quod  vnicu  eft.  Igiturinter  fanam  vitiatamque  part* 


pello  fupra  nodum  id  exulcerandum  cft.Quod  nifi  faftu  jj  incidenda  fcalpellocaro  vfque  ados  eft.-fic  vr  neque  con 


eft.magni  dolorcs  fubfequuntur ,  interdum  ctiam  vrinx 
difficultas-Si  id  maius  eft,&  bafislatior,hamulo  vno  aut 
alterocxcipiendum  eft?  paulumquc fupra  bafin inciden- 


tra  lpfum  articulum  id  fiar.&  potius  ex  fana  partc  aliquidi 
excidaturquam  exxgra  relinquatur .  Vbi  ad  os  ventum 
cft,reducenda  ab  co  fana  caro;&  circa  osftibfecanda  tft. 


Vt  ca  quoq;  p  it  t«B 
cidendumel  ,quai^ 
tr.ac  tnm  froi 
fttpraque  m..  9 jj 
l2xa  eiie  dcb. 


AVRELII    CORN.  CELSI 


i<8 


.0$  nudetur:  dein  id  ferrula  pi x-  A  cutis  indu&a  non  fuerit,id  linrmentis  erit  cotegendum, 
»mc  fana:  carni  etiar./  inhxren-      &fuper  id  fpongia  exaceto  deliganda.  Cxtera  poftea  fic 

faciendavtin  vulneribus  in  quibuspus  moueri  dcber, 
prxceptum  eft. 


ferrula  exafpc.auii  .enandaeft 
quxfub  eiijfmo'  i  curatione 
:ime  vnditju»?  •  cotegat.Quo 


COR  NELII  CELSI  DE  RE  MEDICA 
Lib.  Vllt. 


D  -    F  O  S  I  T  ■ 

humai 

^fmcipit 

'^membr.m* 
gignente  contegitur:  ea^'e 


tCVRA  TOTIVS 
'    Cap.  fc* 
jjux  ad'  ofla  perttnet ,  qux 
fpi  poflit,  prius  pofitus  fi- 
'ndicabo .  Igitur  caluaria 
re  parte  concaua ,  extrin- 
que  lxuis,  &  qua  cerebri 
ntegit,&  qua  cute  capillu 
plexatboccipitto  &  tem- 


poribus,duplex  vfqtieia  vertice  a  fronte  eft  :  offaque  eius 
ab  exterioribus  panibus  dura,ab  interioribus,quibus  in- 
te  fe  connedlutur.molliora  fu:it:  interque  ea  ven.e  difcur- 
runt,quas  his  alimentum  fubminiftrare  credibtle  eft  .  ra- 
roautemcaluariafolidafincfuturiseft.  locis  tamen  x- 
ftuofis  facilius  inuenitur.Et  id  capuc  firmiflimum,  atque 
a  dolore  turiflimum  eft:ex  cxteris,  quo  fu:ur  c  pauciores 
fitiit,eo  capitts  valetudo  comodior  eft.  Neque  enim  cer- 
tus  earutn  numerus  eft,ficut  ne  locus  qutdem.fere  tamen 
dtix  fuper  aures ,  tempora  1  fupenore  capitis  parte  dtf- 
cei  nu.it:  teitia  ad  aures  per  verticem  tendens  occipi- 
tiuma  fummo  capite  diducit :  quarta  ab  eodem  vertice 
per  medium  caput  ad  frorem  procedit,  eitquc  modo  fub 
imo  capillo  definit,mod6frontem  ipfamfecas  interfu- 
percilia  finitur.  Ex  his  cxterxqttidem  futurx  in  vnguem 
committuntur,  hx  vero  qux  fuper  aures  tranfuerfx  funt, 
torisoris  paulatim  extenuantur,  atque  ita  inferiora  offa 


fub  offe  iugali  fubt  t,&  fuper  id  remporum  mufculis  illig* 
tur.alter  breuior  &  rotundior.&in  eofinu  qui  iuxta  fora 
minaauris  e  ft  cardinis  modo  fif.ibique  huc  &  lllucfe  in- 
clinas  maxillx  faculrarem  motus  prxftat.  Durioresofle 
dentesfunt,quorum  pars  maxillx,pars  fuperiori  ofli  ma- 
B  larum  hxret.Ex  hisquaterni  primi  quia  fecant ,  TO/^xai  a 
Grxcis  nominantunhi  deindc  quatuorcaninis  dentibus 
cx omni  parte  cingunrur. Vltra  quos  vtrinque  fere  maxil- 
lares  quaternt  funt,prxterquam  in  iis  ui  quibus  tresvlti- 
mi  qui  fero  gigni  folent.non  increuerunt .  Ex  his  prtores 
fingulis  radicibus,maxillares  vtique  bints,quidam  etiarn, 
ternis  quaternifve  nituntur.Fereque  logior  radix  breuio- 
rem  dentem  edit,recYique  dentis  refta  etiam  radix,curui 
flexa  eft:exq;  eade  radice  in  pueris  nouus  dens  fubit ,  qui 
multo  fxpius  priorem  expellit.interdum  tamen  fupra  in- 
frave  eumfeoftedir.  Caputautem  fpina  excipit.Ea  con- 
■  ftat  ex  vertebris  quaruor  &  \  iginti:fepre  in  ceruice  funr, 
duodecim  ad  coftas ,  reliqux  quinquc  funt  proximx  co-» 
ftis.  Hxteretes  breuefq;  ab  vtroquelatere,proceffusduos 
exigunt:medix  perforatx  qua  fpinx  medulla  cercbro  co 
mifladefcendit,circa  quoque  perduos  proceflus  tenui- 
bus  cauisperuix,perquxa  mcbrana  cerebri  fimiles  me- 
branulx  deducuntur.Omnefque  vertebrx  cxceptis  tribus 
fummis  a  fuperiore  parte  in  ipfis  proceflibusparum  deli- 
dentes  finus  habet,ab  inferiorc  alios  deorfum  verfus  pro 
ceflus  exigunt.Summa  igiturprotinus  caput  fuftinet,  per 


ftiperioribusleniterinfidunr.Craff:ffimumver6incapi-  D  duosfinus  receptis  exiguiseius  proceffibus  :quo  fit  vtca 


te  ospoft  aurem  eft,quia  capillus(vtverifimile  eftjob  idi- 
pfum  non  gignitur.Sub  his  quoque  mufculis  qui  tempo- 
raconnec~tunt,os  medium  ininteriorem  parrem  inclina 
tum  pofitum  eft. Atfacies  futuram  habet  maximam,  q'ix 
atcmporc  incipiens,  per  medios  oculos  narefque  tranf- 
uerfa  peruenitad  alt?rum  tempus.A  quabreues  dux  fub 
inrcrioribus  angulis  deorfum  fpeclant :  &  malx  quoque 
in  fumma  parte  fingulas  tranfuerfas  futuras  habent.  A  me 


put  furfum  deorfum  vcrfum  tuberib9  exafperetur.fecuda 
fuperiori  parti  inferiore.Quod  ad  circuitu  pertinet,  pars 
fumma  anguftiore  orbe  finitur.  Itaq;  fuperiorfuma  cir- 
cundata,in  latera  quoque  caput  moueri  finit :  tcrtia  eode 
modofecundam  excipit:ex  quofaciliscciuici  mobilitas 
cft.Ac  ne  fuftinere  quidem  caput  poffer  nifi  vtrinque  rc- 
€ti  valentefque  nerui  collum  continerent,  quosTtfOKTOe 
Grxci  appelIant.Siquideru  interhoru  omnes  flexus  alter 


diifque  naribus  aut  fuperiorum  detium  gingiuis  per  me-  £   femper  intetusvltra  prolabi  fuperiora  no  patitur.lamqu 


cium  palatum  vna  procedir ,  aliaque  tranfuerfa  idem  pa 
latum  fecat.Et  futura:  quidem  in  plurimis  ha:  funt .  Fora- 
mina  autem  intra  caput  maxima  oculorum  funt,  deinde 
narium,tum  qua:  in  nuribus  habemus.  Ex  iis  qux  oculo- 
rum  Cuntyr e€tz  fimpiiciaque  ad  cerebrum  tend  unt  :na- 
itum  duoforamina  offw-  medio  difcernuntur.  Siquidem 
ha:c  primum  a  fuperciliis  angulifque  oculorum  offein- 
choantur  ad  tertiam  fere  partem:dein  in  cartilagine  ver- 
{x  quo  propius  ori  defcedunt,eo  magis  carucula  quoque 
molliuntur.Sed  ea  foraminaquxa  fummis  ad  imasna- 
resfimplicia  funt  ,ibi  rurfusin  bina  itinera  diuiduntur: 
aliaque  exhisad  fauces  peruia  fpiritum  &  reddunt  6c  ac 
cipiunt,alia  ad  cerebrum  tendut.In  vltima  parte  in  mul- 
ta&  tenuia  foramina  diflipatur,perqu2  fenfus  odoris  no 
bis  datur.In  aurc  quoque  primo  reftum  &  fimplex  iter, 
procedendo  flexuofum  fit,quod  ipfum  iuxa  cercbrum  in 
multa  &  tenuia  foramina  diducitur,  per  qux  facultas  au- 
diendi  eft:iuxtaquc  ea  duo  paruuli  quafi  finus  funt ,  fuper 
que  eos  finituros,quod  ti  afuerfu  a  genis  tedes,ab  inferio- 
ribus  oflibus  fuftinetur:iugale  appellari  poteft,  ab  eadcm 
fimtlitudine  a  qua  id  Grxci  fyyZhi;  appellant.Maxilla  vc- 
ro  eft  mollc  os.eaque  vna  eft,cuius  eadem  &  mcdia,&  c- 
tiamima  pars  mentum  eft,aquo  vtrinque  proceditad  tc 
pora,  folaque  ca  mouetur.Na  mala:  cu  toto  oflequod  fu 
peviorcsdentes  exigit,immobtlesfunt.  Verum  ipfiusma 
xillxpartes  extrcmxquafi  bicornes  funt.  Altcr  proceffus 
intra  Iatior,verticc  ipfo  tcnuatur ,  Ipngiiifque  procedens 


vertebra  tertia  tubercula  qux  infenori  inferatur ,  cxigit: 
csterx  proceflibus  deorfum  fpe£tatibus,in  inferioi  es  in- 
finuanrur,ac  per  finus  quos  vtrinque  habet,  fuperiorcs  ac« 
cipiunt,  roultifque  neruis  &  multa  cartilagine  continen- 
tur.Ac  fic  vno  flexu  modico  in  promptu  dato  cxtcris  ne 
gotiis  homo  &redlus  infiftit.&  alioqui  ad  neceffaria  ope 
ra  cttruatur.Infra  ceruicem  vero  fumma  cofta  contra  hu- 
meros  fita  eft,indc  vndecim  inferiores  vfque  ad  imum 
pedrus  pcrueniunr,ha:queprimispartibus  rotunda:  &  le- 
niter  quafi  capitulata:,vertebrarumrrafuerfis  proceffibus 
ibi  quoque  paulum  infinuatis  inhxrent.  Inde  patefcunt, 
&  in  exteriorem  partem  recuruata:,paulatim  in  cartilagi 
nem  degencrant.  Eaque  parre  rurfus  in  interiora  leniter 
flexa:  committunturcum  offe  pecloiis.Qtiod  valcs  ac  du 
rum  a  faucibus  inctpit,ab  vtroque  larere  lunatu,&  a  praN 
cordiis  iam  ipfum  quoqu  e  cartilagine  mollitii  termina- 
natur:fub  coftis  vero  prioribus  quinque  quas  yefSac  Gra:- 
ci  nominat,breucstenuiorefque,atqueipfa:  quoq;  paula 
tim  in  carrilagine  verfa.-,extremis  abdominis  partib9  in 
G  ha:tcfcut,imaqueexhis  maiore  ia  parte  nihil  nifi  cartil» 
go  eft.Rurfus  a  ceruice  duo  lata  offa  vtrinque  ad  fcapulas 
tedut,noftri  fcoptula  operta,  d/u£7i%a.m(  Grxci  nominat. 
Ea  in  fuimis  verticibuslinuata,ab  histriagulata.paulatim 
que  latefcctia  ad  fpina  tedunt,  &  quo  latiora  quaque  par 
te  funtjhoc  hebetiora.  Atqueipfa  quoque  m  imocartila- 
ginofa,pofteriore  parte  velut  innatant,quoniara  nifi  in. 
fummo  nulli  ofliinhxrcfcunt.  Ibi  yero  validis  mufculis 


D 


169  DEREMEDICA 

neruilqjc  ccftri&a  fLint.Aca^umma  cofta  paulo  interius  A 
qudm  vbi  ca  media  eft,os  cxcrefcir.ibi  quide  tenue,pro- 
ccdcns  vero.quo  propius  laro  fcapularii  ofli  fit,eo  plenins 
latiufque,&  paulatmi  in  cxceriora  curuatunquod  propius 
altcra  verticis  partc  modice  mtumcfcens ,  fuftinet  mgu- 
lum-Id  autem  lpfum  rccuruum,  ac  nequeinter  durillima 
ofla  numcraudum,altero  capite  in  eo  quod  pofui,  altero 
in  cxiguo  finu  pecAoralis  oilis  infidit :  paulumque  motu 
brachii  mouccur,&  cum  iato  olle  lcapularuminfra  caput 
eius,neruis &  cartilagini  connectuur .  Hinc  humerus  in- 
cipic  excrcmis  vcrinquc  capicibus  tumidus ,  mollis ,  fine  B 
medulla,cartilaginofus:medius  tercs,durus ,  mcdullofus, 
lenitergibbus,x  mpriorem  &pofteriorem,  interiorc  & 
exrei  iorem  partem.  Prior  auce  pars  eft  qua:  a  peOore  tft, 
pofterior  qua:  a  fcapulis,  interior  quu:  ad  latus  tendit, 
cxtcrior  qua:  ab  eo  recedinquod  ad  omnes  articulos  per- 
tinere  in  vltcrionbus  patebit.Superius  autem  humeri  ca 
put  rorundius  quarn  ca:cei'a  offa  de  quibus  adhuc  dixi, 
verticulatis  fcapularu  oflibus  paruo  exceffu  inferitur,  ac 
maiore  partc  ex  trafitu  neruis  deligatur.At  inferius  duos 
proceffus  habet,  intcr  quos  quod  medium  eft,  magis  etia 
extremispartibusfinuatur:  qua:  res  fedem  brachiopne- 
ftat,quod  conftat  ex  oflibus  duobus.Radius  quem  tx^tu- 
Jk  Grarci  appellat,fupcrior  breuiorque,&  primo  tenuior, 
rotundo  &  lenitercauo  capiteexiguum  humeri  tubercu- 
lum  rccipit,atquc  ibi  neruis  &  cartilaginc  cotinetur-Cu- 
bitusinferiorlongiorquc&primo  plenior  infnmmoca 
pitcduobus  quafi  verticibusextantibus  infinu  humeri, 
qucm  lnterduos  proceflus  eiuseffe  propofui,fe  inferit. 
Primo  vero  duobusradiis  brachii  offaiun&a  paulatim 
dirimuntur,rurfuque  ad  manum  coeut,modo  craflitudi- 
nismutato:  fiquidem  ibiradius  plcnior,  cubitus  admo- 
dumtenuis  eft:dcinradiusincaputcartilaginofum  co- 
furgcns,in  verricera  eius  finuatur.Cubitus  rotundus  in  ex 
tremo,parte  altera  paulum  proccdit.  Ac  ne  fa-pius  diccn- 
duin  fit,illud  ignorari  no  oportct,plurima  ofla  in  cartila- 
gincm  definere,  nullum  articulum  non  fic  finiri.Neque 
enim  aut  moueri  poffet  nifi  leui  inniteretur,aut  cii  carne 
jperuifque  coniungi,nifi  ca  media  quxdam  materia  com- 
mitteret  .In  manu  verb,prima  palma:  pars  ex  multis  mi- 
nutifque  oflibus  conftat,quoru  numerus  inccrtus  cft-  Sed 
oblonga  omnia  &  triangula  ftrudtura  quadam  inter  fe 
connecturur,  quum  inuicem  fuperior  alterius  angulus,  al 
teriusplaniticsfit:  eoquc  fit  exhis  vnius  oflis  paulumin 
interiora  cocaui  fpecics.Verum  ex  manu  duo  exigui  pro- 
ceflus  in  finus  radii  coiiciuntur:  tumex  altera  partc  recta 
quinque  ofla  ad  digitos  tendentia  palmam  cxplct :  a  qui- 
bus  ipfi  digiti  oriuntur,qui  ex  oflibus  cernis  conftant  ,0- 
mniumque  eadem  ratio  eft .  Interius  os  in  verticem  fi- 
nuatur,recipitqueexterioris  exiguum  tuberculu  ,  nerui- 
que  ea  continent  a  quibus  orti  vngues  indurcfcut:  ideo- 
quenon  ofli,fed  carm  magis  radicibus  fuisinhxrent.Ac 
(uperiorcs  quidem  partcs  fic  ordinatx  funt.Iroa  vcro  fpi- 
na  in  coxarum  offc  defidit,quod  tranfuerfum  logeque va 
letiffimum,vuluam,veficam,  rc&um  inteftinum  tuctur 
ldque  ab  exteriore  partc  gibbum,  ad  fpinam  rcfupinatu, 
a  lateribus(id  eft  in  ipfis  coxis)  finus  rotudos  habet,a  qui 
bus  oritur  os  quod  pedtinem  vocant,idque  fuper  intefti- 
na  fub  pube  tranfuerfum  veutrem  firma t,i  edtius  in  viris, 
recuruatum  magis  in  extcriora  in  fceminis.ne  parti  pro- 
hibeat.Inde  femina  oriuntur,  quorum  capita  rotundiora 
ctiam  quam  humerorumfunr,quum  illa  ex  c&tens  rotun 
diflima  fint.Infra  verb  duos  proceffus  a  priore  &  a  pofte- 
riore  parte  habent:dcin  dura  &  medullofa  &  ab  exrerio- 
re  partcgibba:rurfusab  inferioribus  quoque  capitibus 
intumefcunt.Superiora  iu  finus  coxx,  ficut  humeri  in  ea 
offa  qux  fcapularum  funt,coniiciuntur,  tum  infra  intror 
fus  leniter  tendunt,qub  xqualius  fuperiora  membra  fuftt 
neant:atquein  eo  infcriora  quoque  capita  mcdiafinua- 
tur,quo  facilius  cxcipi  a  cruribus  poflint .  Qux  commif- 
fura,offe  paruo,molli,cartilaginofo  tegitur:  patellam  vo- 
cant .  Hic  fuperinnatans,nec  vlli  offi  inhiren s.fed  carnc 
&  neruis  dcligata,paul6que  magis  ad  femoris  os  tendcs, 
inter  orancs  crurum  flcxus  imi&uram  tuetur .  Ipfum  au- 


LIB.  VIIL 


tem  cius  eft  exoflibus  duobus.  E 
humero,crus  vero  brachiofimil 
que  &  decor  alterius  ex  altcro  c 
bust 


I70 

fcpjer  omnia  fcmur 
■yiieo vchabit'quo- 
flif^uodabolfi- 
Verun»  alterum 
d  ipfum  quo- 


«que  tenuius,ad 


ncipiens,caam  m  carnc  rc  j, 
os  ab  exteriorepart^fupri  pof,, 
que  fura  rede  oorrjinatunid  Y^nm 
ipfos  talos  iqtumeTcit:alteruT  s  -^iore  parte  pofitum,cui 
tibis  nomeacftjlongiusj&r  -  ienoreparte  plenius,fo 
lum  cum  femoris  inferiore  ca 
humero  cubitus.Atqu.-  ea  quo 
iunc"ra,media,vt  in  brachio,o 
crus  infra  cffa  ex  tranfuerfo  tal 
os  calcis  fitum  eft,quod  quada*  § 
exceflus  habet,&prccedenti. 
ius  inferitur:idquefine  meiiu 
riorem  partem  proiedtum,te 


tat  Cxtera  oiTa  pedis  ad  eofJ 


mittitur,ficut  cu 
kinfra  fupraque  co 
Excipiturautem 
idquc  ipfum  fuper 
finuitur,quadam 
tecipit,&infinu  e- 
,magi{que  in  pofte- 
i  figuram  repra:fcn- 
x  in  manu  funt  fimi- 


litudinem  inftruda  funt:  planCcpaImis,digiti  digitis,  vn 
gues  vnguibus  refpondent.^t' 

OSSA  VITIATA   ElJ  C  OR  RV  PTA    Q^V  I- 

busfignis,cognofcaritiirr,&quarationc 
curentur,      Capv'  1  1. 

/^\Mne  autcmos,vbiiniuriaacceflit,aut  vitiatur,aut 
finditur,aut  frangitur,aut  foratur,aut  colliditur,  aut 
loto  mouetur .  Id  quod  vitiatu  cft,  primo  fere  pingue  fit, 
deirjde  vel  nigrum  vcl  cariofum  :  qua:  fupernatisgraui- 
bus  vlccribus  aut  fiftulis,hifque  vellonga  ve&ftate  vel  c- 
tiam  cancrooccupatis,,eueniunt.  Oporrct  ante  omniaos 
nudare  vlcere  excifo:&,fi  latius  eius  vitium  eft  quam  vl- 
cusfuit.carnem  fubfecare ,  doncc  intcgrum  os  vndiquc 
pareat:tii  id  quod  pingue  cft,fcmel  iterumve  fatis  eft  ad- 
moto  ferramenro  adurere,vt  cx  eo  flatu  feccdat :  aut  era- 
dere  donec  iam  aliquid  cruoris  oftendatur,  qua:  integrio 
risnotaeft  .  nam  necefle  eft  aridum  fitid  quod  vitiatum 
eft.  Idem  in  cartilaginequoqueLda  facieudum  eft.fiqui- 
dem  ea  quoque  fcalpello  radenda  eft,  donec  integrum  id 
£t  quod  relinquatur:deinde  fiue  os,fiue  cartilago  rafa  cft, 
nitro  benctrito  refpergendum  eft.Neque  alia  facicnda 
funt  vbi  cariesnigritiefve  infummoofle  eft:  fiquident 
£  idvelpaulodiutius  eodem  ferramcnto  adurendum,vcl 
radcndum  eft.Qui  radit  hsc ,  audaifter  imprimere  ferra- 
mentii  debet.vt  &  agat  aliquid,&  maturius  definat.  Finis 
eft  quu  vel  ad  albumos,  veladfolidum  verumeft.  Albo 
finin  ex  nigritievitiu,  foliditate  quadaex  carie  manife- 
ftum  eft:  accedere  etiam  cruoris  aliquid  integro  fupra  di- 
ftum  eft.  Siquando  autemaltiusdefcendcnt.vtrumlibct 
dubium  eft.  In  carie  quidcm,  expcdita  cognitio  eft :  fpe- 
cillumtenueinforamen  demittitur ,  quod  magis  mintif 
veintrando,  vel  in  fummo  cariem  eflc  vcl  altius  dcfcen- 
p  diffe  teftatur .  Nigrities  colligi  quidc  potcft  ctiam  ex  do- 
lore  &  exfebre.Qua:  vbi  mediocriafunt,ilIa  alte  defcen- 
diffc  non  potcft:manifeftior  tamc  adafta  tcrebra  fit:  nam 
finis  virii  cft  vbi  fcobis  nigra  cffc  defiit.  Igitur-fi  caries 
alte  dcfccdit,  per  terebram  vrgenda  crebris  foraminibus 
eft,qua:  altitudine  vitiu.  a:quent .  tum  in  ea  foramina  de- 
rtuttenda  candentia  ferramentafunt,  donecindeficcura 
os  ex  toto  fiat.Simul  enim  poft  harc  &  refoluetur  ab  infe- 
riore  offe  quodcunque  vitiatum  cft ,  &  is  finus  carne  re- 
plebitur ,  8t  humor  aut  nullus  poftea  feretur ,  aut  mcdio- 
Q  cris.Sin  autem  nigrities  eft,autfi  caries  adaltera  quoque 
partem  offis  tranfit,oportetexcidi.  Atqueidemin  carie 
quoque  ad  alteram  partem  offls  penetrante  ficri  poteft. 
Sed  quod  totum  vitiatum,totum  eximendum  cfbSi  infe- 
rior  pars  integra  cft,eatenus  quod  corruptum  eft,  excidi 
debct.  Item  fiue  capitis,fiue  peftoris  os,fiue  cofta  cariofa 
eft.inutilis  vitio  eft,&  excidcdi  neceffitas  eft.  Neque  au- 
diendifunt  quioflenudato  diem  tcrtium  expe&ant,  vf 
tunc  excidant.  anteinflammationem  enim  tutius  onsnia 
tradtantur.Itaque  quantum  fieri  potcft,eodem  momento 
&  cutis  incidenda  cft  ,  &  os  dctegendum ,  &  omni  vitio 
liberandum  eft .  Longeque  perniciofiflimum  eft  quodl 
in  offc  pettoris  eft :  quia  vix  etiam  ii  rede  ceffit ,  curatio 
Yeramlanitatcra  reddit. 

HHh,t, 


i7i 


<^v  o 

m 


AVRELII  CORN.  CELSI 


»7* 


D  E 


Xciditi  ■ 
lxfum  eft.I 
tiofum,terc  u 
terramentum  cc 
«juod  medium  claui 
demitcitur.TerebrC 
fimile  ei  quo  fal 
ab  acuto  mucroff 
i tev u.  ab  alio  prin 
fum  procedit.Si  \ 
dere  modiolus  p< 
eft,medius  clauu 
gulofcalpri  finu^  (»9 
infiftente  circumactii;  rvfj 
de  i$  habena  quafi  terebrl 
mendi  mcdus,  vt  &  forerjj 
ter  im.primitur,  paru  profi 


EXCIDATVR,  ET 

?bra,ferramcotis  ad  id 
Cap.    1 1  i. 

EXciditnrvajjhg^  jpbusmodis:  fi  paruulu  eft  quod 
larfum  e(t, 3BiHjk  nem  ^muov  Grxci  vocant:fi  fpa 
■e  rationem  proponam.ModioIus 
eres  eft,imis  oris  ferratum,per 
'  cjuoque  interiore  orbe  eintlus 
utem  duo  genera  funt:  alterum 
kalteru  capituli  logioris,  quod  ™ 
.deinde  fubitolatius  fit,  atque 
ilominus  quam  xqualiterfur- 
i  angtffto  eft,quod  compreheri- 
Nxius  aptatur  .  Etficaries  fub- 
ndemittitur.Si  nigritics,an- 
jtji  clauum  recipiat ,  vteo 
JUis  delabi  non  poffif.  dein- 
fcuertitur.  Eftque  quida  pre- 
_circumagatur,quiafi  leni- 
fi  grauiter,  no  mouetur.Ne  C 
que  alieUum  elt  inftilla.rrpaulum  roix  ,vel  lac~Hs,qub  ma 
gislubricocircumagarur.Quod  ipfum  tamc  fi  copiofius 
eft,  aciem  f erramenti  hebetat.-at  vbi  ia  iter  modiolo  pref 
fum  eft,medius  clau9  educitur,&  ille  pcr  fc  ngitundeinde 
quum  fanitas  inferions  partis  fcobe  cognita  eft ,  modio- 
lus  remouetur:at  fi  latius  vitium  eft  quam  vc  iilo  comprc 
hendatur.terebra  res  agenda  eft.Ea  foramen  fic  in  ipfo  fi- 
ne  viciofi  oflis  atque  inregri,deinde  alcerum  non  ita  lon 
ge.tertiiimqfce  donec  cocus  is  locus  qui  excidedus  eft  his 
cauis  cinc~his  fir,atque  ibi  quoque  quacenus  rerebraagen  ^ 
dafit,  fcobis  figuificat:tuncexciforiusfcalperab  alcero 
foraminead  alcerum  malleolo  adda&us,  idquod  interv 
triiq;  medium  eft.excidit.ac  fic  ambitus  fimilis  ei  fit  qui 
in  anguftioiemorbem  modiolo  imprimitur  .  Vtro  mo 
dovcrb  id  circunductum  eft,  idem  exciforius  fcalper  in 
offe  corrupto  planus  fummam  quanque  teftam  lxfit  ,do- 
nec  integrum  os  relinquatur.Vix  vnquam  nigrities  inte- 
grurn,cariespertotum  os  perrumpit,maximeque  vbi  vi 
tiata  caluaria  eft.Id  quoque  figni  fpecillo  fignificatur.qui 
depreffus  in  idforamen  quodinfra  foltdam  Tede  habet,  E 
&  ob  id renitens  aliquid  inuenit,&  madens  exit.  Si  per- 
uium  inuenit.altiusdefcendens  inter  os  &  membrana  ni- 
hil  oppofitu  inuenit,  educiturqueficcus,  no  qu6  no  fub- 
fit  aliqua  vitiofa  fanies,  fed  quoniam  ibi  vt  in  Iariore  fe- 
de  diffufa  fit.Siue  autem  nigrities  quam  terebra  detexit, 
fiuecaries  quam  fpecillum  oftendit  ostranfit ,  modioli 
quidem  vfus  fere  fuperuacuus  eft,q  uia  latius  pateat  necef 
fe  eft  quod  iam  alte  proceffit.Terebra  vero  ea  quam  feca. 
do  loco  pofui,vtendum,eaque  ne  nimis  incalefcat,fubin 
de  in  aquam  frigidam  demittenda  eft.Sed  tum  maiore  F 
curaagendum  eft  quUm  iam  autfiraplex  osdimidifi  per- 
foratum  eft,aut  in  duplici/uperius.fllud  fpatium  ipfum, 
hoc  fanguis  fignificat.Ergo  tum  lentius  duccda  haben3, 
fufpendendaque  magis  finiftra  manus  eft,&  fxpius  attol- 
lenda,&  foraminis  altitudo  confideranda:  vt  quandocun 
que  os  perrumpitur,fentiamus,neq}  periclitemur  ne  mu- 
crone  cerebri  memhrana  lxdatur.  Ex  quo  graues  inflam- 
mationes  cum  periculo  morcis  oriutur  .Factis  foramini- 
bus  eodem  modo  media  fxpe,  fed  multo  circunfpe£Hus 
excidenda  funt,ne  forre  angulus  fcalpri  eadem  membra-  G 
nam  violet,donecfiitaditus,  per  quem  mebranscuftos 
immittatur,(^">i»ot{)f,AaKS'.  Grxci  vocat.Lamina  xnea  eft, 
firma,paulum  refima,ab  interiore  partelxuis,qux  demif 
fa  eft.vt  exterior  pars  eius  cerebro  propior  fit,  fubinde  ei 
fobiicitur,  quod  fcalpro  difcutiendurn  eft:  ac  fiexci- 
pit,  eius  angulum  vltia  tranfire  non  patitur,  eoque  & 
audacius  &  tutius  fcalprum  malleolo  fubinde  medi- 
cus  ferit,donec  excifum  vndique  os  eadem  lamina  leue- 
tur,tollique  fine  vlla  noxacerebri  poteft .  Vbitotum  os 
eie&um  eft,circuradendx  leuandxque  funt  orx,&  fiquis  H 
fcobis  membranx  infedit,colligcdum.Vbi  fuperiori  par 
te  fublata,inferior  rec"ta  eft,non  ora  tantum,fed  os  quoq; 
totu  leuandfi  eft,vt  fine  noxa  poftea  cutis  increfcat ,  qux 
afperooffi  innafcens  protinus  non  fenitatate  fed  nouos 
dolores  mouet.  PatcfaGo  C9rebro,qua  ratione  agedu  fit, 


dicam  quu  ad  fra&a  offa  peruenero.Si  bafis  aliqua  ferna- 
ta  eft,  fuperimponenda  funt  medicamenta  non  pinguia, 
qux  recentibus  vulneribus  accommodatur,  fupraque  im 
ponendalanafuccidaoleo  atquc  aceto  madens.  Vbi  te- 
pus  procefTit,  ab  ipfo  ore  caro  increfcit,caque  faclum  ma 
nu  finum  complet.  Siquod  ctiam  os  aduftum  eft ,  a  parte 
fana  recedir,fubitque  iuter  integram  atque  emortua  par- 
te  caruncula,qua:quod  abfceflitexpellat, eaquefere  quia 
tefta  tenuis  &  angufta  eft.fquama  eft:id  ^t?rti  aGrxcis  no 
minatur .  Poteft  etiam  euenire  vt  cx  ictu  neque  findatur 
os,  neque  perfringatur  ,  fed  fummum  tamen  collidatut 
exafpcrctiirque.  Quod  vbi  incidit,radi  Sclauari  fatiscft. 
Hjcc  quanuis  maximc  fiunt  in  capite.tatnen  ca:tcris  quo- 
que  olfibus  communia  funr,vt  vbicunque  idem  incidet, 
eodera  remedio  fit  vtendum  .  Atque  qufi  ea  fractajfiffa, 
forata,collifa fint, quafdam proprias  tn  fingulis  generi- 
bus,  quafdam  cdrnunes  in  pluribus  curationes  requirunt. 
Deqmbus  protinusdica.initioabeadc  caluaria  accepto. 

DE    CALVARIAE  CVRATIONE, 

Cap.    i  i  i  i. 

ICitur  vbi  ca  pertHfa,protinusrequircndi!meftnumbi 
lemishomo  vomuerir.num  oculi  cius  obcarcaci  fint, 
nnm  obmutuericnumper  naresaurefve  fanguis  ei  cfflu- 
xerit,  num  concidcrit,num  fine  fenfu  quafi  dormiens  ia- 
cueiic.Ha:c  enim  nonnifi  oflefrado  eueniunt.  Arquev- 
bi  inciderunr,fcirelicet  neceflariam,fed  difficilem  cura- 
tioncm  efle.Si  vero  eriam  torpor  acceflir.fi  mens  no  coti 
ftac,fi  neruoi  um  veI*refolutio  vel  diftentio  fecuta  eft,  ve- 
rifimileeft  etiam  cercbri  membranam  cffe  violata  ,  eoqj 
inangufto  magis  fpes  eft.  Atfinihil  horu  fcquutum  eft, 
poteft  etiam  dubitari  an  osfraclum  fit.Ft  protinus  confi- 
derandum  eft.Iapide  an  ligno.an  ferro,an  alio  telo  percuf 
fum  fit,c?c  hoc  ipfo  lem  an  afpero ,  mediocri  an  vaftiore, 
vehementeran  leniter:quia  quo  mitior  ictus  fuit,eo  faci 
lius  os  ei  reftitiffe  credibile  eft:fed  nihil  tcrac  melius  eft 
quam  certioreid  nota  explorare.  Ergo  qui  plaga  eftde- 
mitti  fpecillum  oportet.neque  nimis  tenue,neque  acutu, 
ne  quum  in  quofdam  finus  naturales  incident,  opinionc 
fracti  offis  fruftra  faciat.neque  nimisplenum  ,  neparuu- 
lx  rimulxfallant.Vbifpecillumados  venir,nihil  nifi  le 
ne  &  lubricum  occurrir,integrum  id  videri  poteft:fiquid 
afperi  eft,vtiquequa  futurx  nonfint,fradumos  effetefta 
tur.A  futuris  fe  deccptum  effe  Hippocrates  memorix pro 
didit,morefci!icctmagnorum  virorum,&  fiduciam  ma- 
gnarum  rerum  habentium.  nam  leuia  ingenia  ,  quia  ni- 
hil  habent,nihil  fibi  dctrahut.  Magno  ingenio.multique 
nihilominus  habituro,  conuenit  etiam  fimplex  veri  erro 
ris  confcfliOjprxcipueque  in  eo  minifterio  quod  vtilita- 
tis  caufa  pofteris  traditur,  nequi  decipiantur  eadem  ratio 
nequaquisante  dcccptus  cft.Sedhxc  quidem  alioquin 
mcmoria  magni  profefforis.vti  interponeremus,  cffecif. 
Poteftaucem  futura  conomine  fallere,qux  arque  afpera 
eft  vt  aliquis  hanc  effe,  etiamfi  rima  eft,exiftimet  co  lo- 
co  quo  fubeffe  hanc  vcrifimile  cft.Ergo  eo  nominc  deci- 
pi  non  oportet,fcd  os  aperire  tutiflTmum  cft.Namnequc 
vtique  ccrta  fedes(vtfuprapofui;futurarfi  eft,&poteftidc 
&  naturaliter  commiffum,&  ictu  fiffum  effe ,  iuxrave  ali- 
quid  fiffum  habere.Quin  aliquid  etiam  ,  vbi  i&us  fucrit 
vehementior,quanuis  fpecillo  nihilinuenitur,  tarof  apc- 
rire  commodins  eft.At  fi  ne  tum  quidem  t ima  manifefta 
eft,inducendumfuperosatramctum  fcriptoriu  cft,  dein 
de  fcalproid  detrahendum.Nigritiem  enim  continet,fi- 
quidfiffum  eft:foletetiam  euenire  vtalteraparte  fuerit  i- 
clus,&  os  altcra  fiderir.Itaquefi  grauiter  aliquis  percuffus 
eft.fi  mala  indicia  fubfequuta  funt,  neque  ea  partc  qua  cu 
tis  difcufla  eft,rima  reperitur,  no  incommodum  eft  par- 
te  altera  confiderare  numquis  locus  molIiorGt,  &tu- 
meat,cumqueaperire:fiquidem  ibi  fiflum  os  reperietur: 
nec  tame  magno  negotio  cutis  fanefcit.etiafi  fruftra  defe 
ftaeft.Os  fradlu  nifi  fuccurfumeft  ,  grauibusinflamatio- 
nibusafficit,difficiliufquepoftea  tradlatur.Raro,  fed  ali- 
quandotameneuenit  vtos  quidc  totu  integru  maneat, 
intusvcroexicluvena  aliqua  in  cerebri  membrana  ru- 
pta  aliquid  fanguinismittat.ifque  ibi  concrctus  magnos 
dolores  raoueat,oculos  quibus  obcxcct.  Sed  fere  c5tra  ii 


DE    RE    MEDICA     LII  VIIL 


dolor  eft,&  «o  loco  cute  incifa  pallidu  os  reperitunideo- 
queid  quoque  os  excidendum  eft.Quacunque  autem  de 
caufa  curatio  hxc  neceflaria  eft:finondum  fatis  cutis 
pacefacta  eft  latius aperienda  eft,  donec  quicquid  lsfum 
eft  inconfpectu  fit.In  quo  iplo  vidcndum  eft  nequidex 
ipfa  niembranula  qux  fub  cute  caluaria  cingit,fuperos 
relinquatur .  Siquide  harcfcalpro  terebrifve  lacerata,  ve- 
hementes  febves  cum  inflamationibus  excitat .  (taque  ea 
commodius  eft  ex  toto  ab  ofle  diduci.  Plagam,  fi  ex  vuU 
nere  eft.talem  necefle  eft  habeamus  qualc  accepenmus. 
Si  manu  facienda  eft,ea  fere  commodiflima  eft  qus  dua- 
bus  trifuerfis  lineis  litcra:  X  figuram  accepit,vt  deinde X 
fingulis  procedenb9  lingulis  cutis  fubfequatur.Inter  qux 
fi  fanguis  fertur,fpongia  lubinde  in  aceto  tincla  cohibe- 
dus  eft,  occupandufcjue  obieQis  linametis,&  caput  altius 
excitandum  .  Neque  id  viriura  vllum  metum  nifi  inter 
roufculos  qui  tempora  continenr,  adfert :  fed  ibi  quoque 
nihil  tutius  fit.In  omni  verb  filTo  fractove  offe  protinus 
antiquiores  medici  ad  ferramenta  veniebant  quibusid 
cxciderenr.Sed  multo  melius  eft,  antc  emplaftra  experiri 
qiiit  caluariu;  caufa  componuntur :  eorumque  aliquid  o- 
portet  ex  aceto  mollitum,per  fe  fuper  fiflum  fradum  ve  os 
imponere:deinde  fuper  id  aliquatito  latius  quam  vulnus 
ett,eodem  medicamento  illitum  linteolum ,  &  pra:terea 
fuccidam  lanam  aceto  tindtam  :  tunc  vulnus  deligare ,  & 
quotidie  refoluere,fimilicerque  curare  vfque  ad  die  quin 
tum.A  lexto  die,etiam  vapore  aqua-  calida;  per  fpongia 
fouere,c<ttera  ex  eadem  facere.  Qubd  fi  caruncula  incre- 
fcere  corpei  it:&  febricula  aut  foluta  erit,aut  leuior,  &  cu- 


A  lamina  quicquid  deorfum  infeditjaj 
curationis  efficit  vt  qua  parte  fra£> 
folidentur  qua  parte  abrupta  fun* ' "  . 
medicamenti  tempore  excidant:ij; 
tis  illi  magnum  ad  extr.ahendam  >. 
que  in  ofle  propugnaculi  cerebrc 
rum  fuit  eo  excifo.Hisfa&is  ea 
fpcrgenda  eft ,  vt  fiue  ahquid  fix 
hibeatur:  fiue  intus  cocretr ,  c 
E  rum  idemmedicametii  eode  ir' 
mollitdm.ipfi  membrana:  imp 
eodem  modo  facienda  func  q 
lanam  fuccidam  pertinent,  colli 
pido,&  curandu  quotidie  vul 
fimembrana  per  lnflammati 
da  erit  rofa  tepida.Si  vique' 
que  emineat,coercebit  eam 


174 

.Hocgen  us 
en  inhxrenr, 
jwmento  fub 
ftnter  ha?c  fa 
nquatunpluf 
quim  habitu- 
brana  acri  aceto  re- 
nisexea  profluir,  co 
anet,difcutiatur: 
ui  fupra  pofitus  eft 
eft :  cxteraquc 
hnteolum  illitum  & 
ifque  is  in  loco  te- 
feiam  xftatc.Quod 
'tumu'erit,infundeH 
it  yt  fuper  ofla  quo- 
trita  Iencicula,  vel  folia 


vitis  connita,&  cum  recenjTyejbutyro  vcl  adipe  anferi- 
,no  mifta.-ceruixque  mollirixiebebit,liquido  cerato  ex iri- 
C  rio  faclo.At  fi  parum  pura  merribrana  videbirur,par  mo- 
dus  ei9  emplaftri  &  mellis  mifcedus  eric,  idque  fuper  in- 
fundedu:  eiufque  conrinendi  caiifa  vnum  auralrerum  li- 
namentum  iniicierjdum,&  fuper  hnteolo  cui  emplaftra 
illitum  fir.conregedum.Vbi  pluspura  membrana  eft,ea- 
dem  ratione  adiiciendum  emplaftro  ceratum.vr  carnem 
producar.Quod  ad  abftinentiam  verb&  primos  vlterio- 
refque  cibos  potionefque  pertinet.eadem  qua:  in  vulneri 
bus  praecepi,  feruada  funr,eo  magis  quo  pcriculofius  harc 
pars  afficitur.Quinetiam  quum  iam  nonfoliim  fuftineri, 


piditas  cibi  reuertericfarifque  fomni  accedet,in  eodc  me  D  ^  3^  hisquoque  apparebunt,tamen  erunt  vitanda  quar- 
dicamcnro  erit  perfeuerandum.Procedentc  deinde  tem 
pore,emolliendum  id  emplaftrum  adie&o  cerato  ex  rofa 
fado,qub  facilius  carnem  producat.nam  per  fe  reprime- 
di  vim  habet .  Hac  ratione  fcpe  nma:  callo  quodam  im- 
plentur.eftque  ea  offis  velut  cicatrix:  &  latius  fra&a  offa, 
fiqua  incer  fe  non  coha:rebant,eodem  callo  glutinantur: 
eftque  aliquanto  melius  velamentum  cerebro  quamca- 
ro  qus  excifo  offe  increfcit.Si  verbfub  prima  curatione 
febris  tnrenditur,breuefquefomni  &iidem  per  forania 
tumultuofifunc,vlcusraadec,neque  alitur,&  in  ceruici- 
bus  glandulx  oriuntur,magni  dolores  funt,cibique  fuper 
ha:c  faftidium  increfcit,tum  demum  ad  manu  fcalprum- 
que  veniendum  eft.  Duo  verb  fub  idfu  caluaria:  pericula 
fuiu,ne  vel  findatur,vel  medium  defidat:fi  fiffum  eft,pof- 
funtoraseffecomprcffx.velquiaaltera  fuperalteram  cx- 
ceffit,vel  etiam  quia  vehemcnter  rurfus  fe  commiferunt. 
Ex  quo  euenit  vt  humor  ad  membranam  quidem  defcen 
dat,exitum  verb  non  habeat,  ac  fic  eam  irritet,  &  graues 
inflammationesmoueat.Vbi  medium  defedir,eandece- 
rebri  membranamos  vrget,interdum  etiam  cx  fra&ura 
q uibufdam  velut  aculeis  pungentibus.  His  ita  fuccurren- 
dum  eft  vt  tamen  quamminimum  ex  offe  dematur.Ergo 
fi  ora  alteri  infedit,fatis  cftid  quod  eminet,planofcalpro 
excidere  quo  fublato  iam  rima  hiat  quarttum  curationi 
fatis  eft. At  fi  ora» inter  fe  comprimuntur,a  latere eius  in- 
terpofito  digiti  fpatio  terebra  foramc  facicndum  cft,ab 
eoque  fcalper  duabus  lineis  ad  rimam  agendus  ad  fimili- 
tudinem  C  literx,fic  vt  vertex  eius  a  foramine  bafis  ad  ri 
jnasit.  Qnbd  fi  rimalongius  patet,  ab  altero  foraraine 
rurfusfimilisfinus  fieri  debebit  ,&  itanihillatensin  eo 
offe  cocauu  eft,abundeque  exitus  datur  intus  lxdetibus. 
Ne fi  fractum  quidem  os  defedit ,  totu  excidi  necefle  eft: 
fed  fiue  totu  perfrad u  eft ,  &  ab  alio  extoto  receffit:fiue 
circumpofira:caluaria;inh3:ret  exigua  parte  abeoquod 
naturaliter  fehabet,fcalpro  diuidendumeft.deindein  eo 
quod  defedit  iuxta  rimam  quam  fccimus ,  foramina  ad- 
denda  funt.Si  in  angufto  noxa  eft,duo:fi  latiuspatet,tria, 
feptaque  eorum  cxcidenda,&tum  fcalper  vtrinqueadri- 
mam  agendus,fic  vt  lunatil  finu  faciat,iiruquepars  eius 


cunque  madenda  funt,itc  fumus,&  quicquid  excitat  fter 
uutamentum.Spem  vcrb  ccrtam  faciunt,membrana  mo- 
bilisac  fui  coloris,caro  increfcens  rubicunda,facilis  mo 
tus  maxilla:  atque  ceruicis.Mala  figna  funt,  mcbrana  im- 
mobilis,Digra  vel  liuida,vel  alirer  coloris  corrupti.deme 
tia,acris  vomitus,neruorum  vel  refolutio  vel  diftctio,ca- 
roliuida,maxilIaru  rigor  atque  ceruicis :  ca:teraque  qus 
ad  fomnum,cibi  defiderium,febrem  ,  puriscolorem  atti 
nent,eadem  qux  in  citcris  vulneribus- vel  falutaria  vel 
mortifera  funt.Vbi  beneres  cedit,incipitab  ipfa  mebra- 
na,vel  fi  os  eo  loco  duplex  eft,inde  quoque  caro  increfce- 
re:eaque  id  quod  inter  offa  vacuum  eft  ,repIet,nonnun- 
quam  etia  fuper  caluarjam  excrefcit.  Quod  fi  incidit,  in 
fpergenda  fquama  a:ris  eft,  vtidreprimat  cohibeatque, 
ea  carni  fuperdado  qua?  ad  cicatricem  perducanr.  Omni- 
bufque  ea  locis  commode  inducirur,  exempra  frontis 
ea'parte  qua:  paulum  fuperid  eft  quod  inter  fupercilia 
eft.lbi  enimvix  fieri  poteft vtper omnem  a:tatemfit  ex- 
ulceratio,quailinteolo  medicamentum  habenteconcegc 
da  fit.IUa  vtique  capite  frafto  feruanda  funr ,  vc  donec  ia 
valida  cicatrix  erit,foluenda  vitentur,  frequcs  balneum, 
maior  vinimodus. 


D  E 


N  A  R  I  V  M 

tione, 


fRACTARVM 

Cap.  v. 


C  V  R  A- 


1N  naribus  verb  &  os  &  cartilago  frangi  fo!er,&  quidem 
raodb  aduerfa,modb  a  latere.Si  aduerfa  fradta  funt,alte- 
riimve  exhis,nares  defidunt,difficulter  fpiritus  trahitur: 
fialatereosfraclum  eft,islocuscauuseft:ficartilago  ,in 
alteram  parte  nares  declinatur  .  Qu^icquid  in  cartilaginc 
incidit,excitadu  lenitcr  eft,aut  fubiedo  fpeciIlo,aut  duo 
bus  digitis  vtrinq,  copreffis.deinde  in  logirudine  impli- 
cata  linameta  &  molli  pellicula  cinda  circufutaq;  ,  intus 
adiicieda  funt:auteode  modo  copofitu  aliquid,ex  arido 
penicillo:aut  gradis  pinna,gumi  vel  fabrili  glutine  illita, 
&molli  pellicula  circudata,qua:  defidere  cartilagine  no 
finat.Sed  fi  aduerfa  ea  fra&a  eft,arqualiter  vtraq;  naris  im 
pleda  eft:G  a  latere,craffi'effe  debet  ab  ea  parte  in  qua  na- 
f9  iacet,ab  altera  tenuius,id  quod  inferitur.Extrifecus  au- 


intusad  frattura,cornua  adosintegru  fpedrent :  deinde,  H  tccircudida  habena  eft  mollis,media  illita  mixtis  inter 


liqua  labec,  &  ex  facili  remoueri  poffunt ,  forfice  ad  id  fa 
6h  colligeda  funt.m aximeque  ea  qua:  acuta  mcbrana  in 
feftat.Si  ld  ex  facili  fieri  no  poteft,  fubiicicda  lamina  eft, 
qua  cuftode  eius  mebrana:  cflepropofui,  &  fuper  eaquic 
quid  fpinofum  eft,&  iutus  emuict,excideadu  cibeadem 


fe  fimila  &  thuris  fuligine,eaque  vltra  aures  ducenda ,  & 
fronti  duobus  capitibus  agglutinanda  eft.Id  enim  corpo- 
ri  quafigluten  inhzrefcit,&quum  induruit,  nares  com- 
mode  cotinet.Sin  quod  intusinditu  eftla:dit(ficut  maxi 
jnefit  vbiinteripr  cartiJagoperfradaeft)excitata:nares 

HHh.ii, 


m 

cadetantui 
quattiorde" 
autem  aqua 
eft.Sin  os  " 
reponedum  e 
naris  implem 
eft.imponeiic 
ligandum  ift,  quia  c 
modo,fed  etian  a 
dum  id  aqua  cal 
effefanitati  de 
minus  extrinfeci 
pellend|.,impO' 
fuper^Vn  C/Cnu; 
fiquod  fragmen 
glurinabittir,int 
ex  vulnere  feretur, 


AVRELII  CORN.  CELSI 


continet  Mtidepoft  A 

imdemendum  eft .  Rcfoluitur 
um  is  locus  qnotidi*  fouendus 
.joque  r'ij;r:is  r:i  fu  ,m  fcdem 
aduerfum  id  iC.am  eft,vtraque 
ea  in  quam  os  impulfum 
ehementius  de- 
o  loco;&5  id  fa  ntatem  tantu- 
ertio  die  foue 

roque 


,76 


rlura  etaK 


juanto  propius 
;  :  ugmenta,  nihilo  B 
'U  liigitiseruntcom 
«adem  habena,& 
^jldhibenda  eft  .  At 
cum  cxterisno 
i)i  mimore  qui  multus 
XffSlfrrir^Finitifque  in- 
fhmm /uonious,imRQnetur"^lc|^d  ipedic.imentum  ex 
tis  qux*  leniter  repriinunr.Pcius  eft  vb!  aut  01T1  aut  carti- 
lagmi  fra3e,catisqtiaquejrtilnris  acceffit .  Id  admodum 
raro  ftr:il  incidit  illa  quidem,nihilominus  eademratio-  Q 
ne  in  fuas  fedes  excitanda  funt.Cuti  verb  fuperimponen- 
dum  emplaftrum  aliquod  ex  iis  qua?  recentibus  vulneri- 
busaccommodata  funt,fedinfuper  nullo  vinculo  deliga 
dum  eft. 

DE  A  V  R  I  V  M   FRACTARVM  C  V  R  A- 
tionc.       Cap.    v  i. 

IN  aure  quoqueinterdum  rumpitur  cartilago.-quodfiin 
cidit,antequam  pus  oriatur,imponendum  glutinas  mc 
dicamentum  eft.Sa-pe  enim  fuppurationem  prohibet,  & 
aurem  cofirraat.  lllud  &  in  hac  &  in  naribus  ignorari  no  D 
oportetmon  quidem  cartilagin»  mipfam  glutinari ,  circa 
tamen  carnem  increfcere,folidarique  eum  locum.Itaque 
ficumcute  cartilagoruptaeft,cutis  vtrinque  fuitur.  Nuc 
aute  de  ea  dico  qux  cute  integra  fragitUr.In  ea  verb  fi  ia 
pus  natum  eft,aperieda  altera  parte  cutis,&  ipfa  cartilago 
contra  lunata  plaga  excideda  eftrdeinde  vtcdum  eft  me- 
dicamento  leniter  fupprimete,qualc  lycium  eft  aqua  dilu 
tum.donec  fanguis  fluere  definat:  tum  imponendum  lin 
teolii  cum  emplaftro:  fic  vt  pingue  omne  vitetur,&  a  par 
te  porteriorelana  mollis  auri  fubiicienda  eft,  quxquod  £ 
eft  inter  hac  &  caput  compleat:tu  ea  lenitcr  deligada  eft 
&  a  tertio  dievapore.vt  in  naribuspofui,fouenda.Atque 
in  his  quoque  genenbus  abftinenria  primi  temporis  ne- 
ceffaria  eft,donec  inflammatiofiniatur. 

DE   MAXHIAE   FRACTAE  CVRATIO- 

ne,dcque  quibufdam  ad  omnia  offa 
pertinentibus,   Cap.    v  i  I. 

ABhis  ad  maxillam  veturus,  indicanda  quasdam  pu- 
to  communiter  od  omnia  offa  pertinetia,  ne  fa-pius 
eadem  dicenda  fint.  Omne  igitur  os  modb  redtum  vt  li-  p 
gnbiminlongitudinem  finditur,modbfrangiturtrIfuer 
fum,interdum  obliquum :  atque  idipfum  nonnunquam 
rctufa  habetcapita,nonnunquam  acuta.Quod  genus  pef- 
fimum  eft,quia  neque  facile  committuntur  qux  nulli  re- 
tufo  innittutur,&  carne  vulnerant,interduneruu  quoque 
aut  mufculum.  Quinetiam  aliquando  plura  fragmenta  a 
fragmento  fiunt.Sed  in  aliis  quidem  offibus  ex  toto  fepe 
fragmentum  a  fragmento  recedit .  Maxillaj  verb  femper 
aliqua parte etiam  vexata  offa,inter  fe cohxrent.Igiturin 
primis  digitis  duobus  vtrinque  prementibus,&  ab  ore  &  q 
ab  cutc  omnino  offa  in  fuam  fcdem  compelleda  funt:de- 
indefi  tranfuerfa  maxilla  fra&a  eft,fub  quo  cafu  fere  des 
fuper  proximum  dentcm  excedit ,  vbi  ea  in  fuam  fedcm 
collocata  eft,duo  proximi  dentes,aut  fi  hi  labant ,  vlterio 
res  intcr  fe  feta  deligadi  funt;idem  in  alio  genere  fra£ru- 
r  x  fuperuacuum  eft:ca:tera  ead  em  facienda  funt.Nam  lin 
teolum  duplex  madensvino&  oleofuperiniiciendum, 
cum  eadem  fimila  &  eadem  thuris  fuligineeft:deindc 
aut  fafcia  aut  mollis  habena  media  in  longitudinem  in- 
cifa,  vtvtrinque  mentu  comple£tarur,&  inde  capita  eius  H 
fupra  capur  addu&a  ibi  deligatur .  Illud  quoq-  ad  omnia 
offa  pertines  di&u  erit,  famc  primiim  effe  neceflaria:de- 
indedie  tertio  humidum  cibu,  fublata  inflammatione 
paulo  leniorem ,  eumque  qui  carne  alat :  per  orane  tcm- 


pusvinum  effealienu  :  deinde  tertio  dierefolui  debere 
fouerique  per  fpongiam  vapore  aqux  calida:,eademque 
qux  primofuerunt  fuperdari.Idem  diequinto  fieri,& 
donec  inflamatio  finiatur,  qux  vel  ocrauo  die  vel  fcpti- 
mo  fere  refoluitur.Ea  fublata  rurfus  offaeffe  tia£tada,vtfi 
quod  fragmetum  loco  fuo  non  eft,reponatur.  Nequc  id 
effefolucndu.nifidua:  parteseius  temporis,  intraquod 
quatque  offa  conferutur,tranfierintFere  verointra  quar- 
tumdecimum  &  vnu&  vicefimum  die  fanefcunt,  ma- 
xilla,  mal*,iugulu,  latus,pcftus,os  fcapularum,coftai,fpi 
na  coxarum,os  tali,calx,manus,planta.Inter  vicefimum 
&trigefimumdiemcrura  brachiaque  inter  feptimum 
&  vicefimum  &  quadragefimum.humeri&fcmina.Sed 
in  maxilla  illud  quoque  adiiciendum  eft.qubd  humidus 
cibus  diu  affumcndus  eft.  Atque  etiam  quu  tempus  pro- 
ceffit,inlagano  fimilibufque  aliis  perfeuerandu,donec 
ex  toto  maxillam  callus  firmarit.itera  vtique  primis  die- 
bushabcndrrm  filcntium. 

DE   IVGVZ.I    FRACTI  CVRATIONE. 
Cap.  VIII. 

IVgulura  verb  fi  tranfnerfum  fradum  eft,nonnuquara 
per  fe  rurfusrcde  coit,&  nifimouetur.fanari  fine  iun- 
ftura  poteft.Nonuqua  verb,  maximeque  vbi  motu  eft, 
clabiturjfer^que  id  quod  a  peiftore  fub  id  quod  ab  hume 
ro  eft,in  pofteriore  parte  indinatur.Cui'ea  ratio  eft  qub4 
per  fe  non  mouetur,fed  cum  humeri  motu  confentit .  Ita- 
que eo fubfiftente, fub id humerus agitatur . Rarb  verb 
admodum  in  priorem  partem  iugulum  inclinatur.adeo 
vt  magni  profeffores  nuquam  fe  vidiffe  memoriaj  man- 
darint:fed  locuplcs  tame  eius  rei  author  Hippocrates  eft. 
Vertim  vt  diffimilis  vterq;  cafus  eft,fic  quarda  diflimili* 
requirit. Vbi  ad  fcapulas  iugulum  tedit,fimul  dextra  ma- 
nu  plane  propellendusin  poftcriorem  partem  humeru» 
eft,&  illud  in  priorem  attrahendum.  Vbi  ad  peQus  con- 
uerfura  eft,ipfum  quidem  rctrb  dandum ,  humerus  autt 
in  priorem  partem  adducendus  eft.Acfi  is  inftrior  eft, 
non  idquoda  peftore  eft,deprimehdum  eft,quia  immo 
bile  cft,fed  humerus  ipfe  attollendus.Si  cafu  fuperior  eft, 
id  quod  a  pec>ore  eft  implendum  lana,&  huruerus  ad  pe 
ftus  dehgadus  eft.  Si  acuta  fragmenta  funt.incidi  contri 
cutisdebet,cxoffibus  ea  que  carnem  vulnerant  prxci- 
denda  funt:  tunc  retufa  offa  committenda  funt.  Siquii 
ab  aliqua  parte  eminet,  opponendum  ei  triplcx  linteolu 
eft,in  vino&oleo  tinftum.Si  plura  fragmenta  funr,ex- 
cipicnda  funt  exferula  fafto  canaliculo,eodemque  intus 
incerato,ne  fafcia  diducatur,qu£  iugulo  compofito cir- 
cumdanda  eft  fzpius potius  quam  valentius.  Quod ipffi 
quoque  in  omnibus  oflibus  fradris  perpetuum  eft.A  de- 
xtro  vero  iugulo,fi  id  fradum  eft,ad  alam  finiftram,a  fi-' 
niftro  ad  dextera:rurfufque  fub  ala  fua  fafcia  dari  debet» 
Poftha;cfi  iugulumad  fcapulasinclinatum  eft ,  brachi- 
ura  ad  latus:fi  m  partem  priorem  , ad  ceruicem  deligan- 
dum  eft:fupinufque  homo  collocandus,  caiteraque  eadc 
faciendaqua;  fupra  compra;henfafunt.  Suut  verb  plura 
offa  fere  immobilia.vel  dura ,  vel  cartilaginofa.qua;  vel 
franguntur,  vel  forantur,  vel  colliduntur ,  velfinduntur, 
vt  mala-,pe£tus,latus,  os  fcapularum,cofta;,fpina  coftara, 
os  tali,calx,manus,planta.Horum  omnium  eadem  cura- 
tioeft.Si  fupra  vulrms  eft,id  fuis  medicamentis  nutricn- 
dum  eft.Quofanefcenterimasquoque  offis ,  aut  fiquoj 
ferrumen  eft,callusimplet.Sicutisintegra  cft,&osIa;fta 
cffe,ex  dolore  colligimus,  nihil  aliud  quam  quicfcendu, 
imponcndumque  ceratu  eft,&  leniter  deligandum ,  do>» 
nec  fanitate  offis  dolor  finiatur. 

OE   COJTARVM    FRACTARVM  CVRA- 

tione,  Cap.   i  x. 

'f)Roprietamen  qusdam  de  coftadicendafunr,quf* 
1  iuxta  vifcera  eft,grauioribufque  periculis  islocus  ex- 
pofituseft.  Harcquoqneigiturinterdufic  finditur  vtne 
fummum  quidem  os ,  fed  interior  pars  eius  qua;  rara  eft, 
ia:darur:interdum  fic  vt  eam  totam  is  cafus  perruperit.Si 
tota  fra&a  non  eft,nec  fanguis  expuitur,  nec  febricula  fe- 
qtutur,nec  quicquam  fuppurat,  nifi  admodurn  rarb,  nec 
dolor  magnus  eft,  tadu  tamen  is  locus  leniter  indolefcit, 
abundc  eft  eadem  qux  fupra  fcripta  fuat,  facerc,&  a  rae- 


»/7 


D  E   R  E 


dia  fafcia  incipere  dejigare ,  ne  in  altcrutra  partem  hxc 
tutem  inclinet.  Ab  vno  vero  &  vicefimo  die,quo  vtique 
os  effe debet  glutinatum,id  agedura.  Cibis  vberioribus 
•eft  vtendum  vt  corpus  quampleniiTimum  fiat ,  quo  me- 
lius  os  veftiat  quod  illo  loco  tenerum  adhuc  iniurix  fub 
tenui  cute  expofitum  eft .  Per  omne  autem  tempus  cura- 
tionis  vitandiis  clamor,fermo  quoque,tumultus,ira,mo- 
tus  vehementior  corporis,fumus,puluis,  vtquicquid  vel 
tuflim  vel  fternutamentummouet:  nefpiritum  quidem 
magnopere  continere  expedit .  At  fi  tota  cofta  perfracta 
eft,  cafus  afperior  eft .  nam  &  graues  inflammationes ,  & 
febris,&  fuppurario ,  &  fxpe  virx  periculum  fequitur,& 
faguis  fpuitur.Ergo  fi  vires  patiutur,ab  eo  brachio  quod 
fuper  eam  coftam  eft,fanguis  mittendus  eft:fi  non  patiu- 
tur.aluus  tamen  fine  vllo  acri  ducenda  eft,diutiufquein- 
cdia  pugnandum  .  Panis  vero  ante  feptimum  diem  nort 
-aflumendus,fcd  vna  forbitioneviuendum,imponedum- 
que  ei  loco  ceratum  ex  lino  factum,cui  co&a  guoque  re- 
fina  adiecta  fit,  aut  Polyarchi  malagma,  autpanaces  ex 
vino  &  rofa  &oleo  ,  fuperque  imponenda  Iana  fuccida 
mollis  &  duxfafcixa  mediis  orfx.minimeque  adftri- 
dtx-Multo  vero  magis  omniavitanda  qux  fupra  pofui, 
adeo  vt  ne  fpiritus  quidem  fxpius  mouendus  fit.Quod  fi 
tuflis  infcftabit,ad  id  potio  fumenda  erit  vel  ex  trixagi- 
ne,vel  exruta,  vel  ex  hcrba  ftychade,  vel  ex  cumino& 
pipere.  Grauioribus  vero  doloribus  vrgentibus ,  catapla- 
fma  imponi  quoque  coueniet  vel  ex  lolio,vel  ex  hordeo, 
cui  pinguisrici  tertia  pars  quoquefit  adiecta.  Et  id  qui- 
dem  interdiu  fuperiacebit.  Noctu  ver6  idem  aut  ceratu, 
aut  malagma,aut  pani,quia  poteft  cataplafma  decidere 


M  E  D  I  C  A 

A 


l  ib.  via 


fragmenta,atque  vbi  obliqua 
Nonnunquam  autem  fradta  in 
manent:multo  fxpius  excidu 
fettur.Idque  ante  omnia  con 
tx  certx:fi  fuis  fedibus  mota,r 
fum  reprxfentant,  tacru  inxaji 
uerfa,fed  obliquaTurrguntur" 
funr,membru  jd  later 
tument.Ergoi 
oportet  extendjj 
ofla  contrahun^f 
los  per vim  al 
omiflumeft,ir 
periculofc  visi 
vel  cancerfeqrirt^ES 
Itaque  fi  ante  repiSjeii.; 
funt.Intcndere  anremu 


168 

n  eade  acuta1. 
Fuls  fedibus  rc- 
?fupcr  aliud  ef- 
)et,&  funt  no- 
tionifque  fen- 
! :  fl  v^ro  non  ad- 
fit  vbi  flbco  fuo  rtorl 
iseft.&mufculi  eius 
Irotinusid  membru 
hque  intenti  per 
lacdm  veniunr,rufi  il- 
i  primis  diebusid 
;qua&difficxle& 
iiftentio  neruor2 


iflime  alatur,pus. 
poftea  reponenda 
lveUfeid  quoquemem- 
brum,fi  adhuc  tenerum  elt,  etia  vn«s  homo  poteft,quu 
alteram  partem  dextra,alteramfin!'ftra  prcndit.  Valetius 
membrum  duobus  cget  quiVjn  diuerfa  contendant.  St 
firmiores  nerui  funt,vt  in  viris  robuftis ,  maximcque  e- 
orum  feminibus  &  cruribus  euenir,habenis  quoque  vel 
linteis  fafciis  vtrinque  capita  articulorum  deliganda  ,  & 
per  plures  in  diuerfa  duccda  funt.Vbi  paulo  logius  quatn 
naturaliter  efle  debet,membrum  vis  fecit:tum  demura 
ofla  manibus  in  fuam  fedem  compellenda  (unt ,  indict— 
umqueoflisrepofitieft,dolor  fublatus.Et  membrumal- 
teri  parti  xquatum  inuolucndum  duplicibus  triplicibiif- 
uepannis,&in  vino&  oleo  tinclis,quos  lineosefle  com 
modius  eft.  Fere  vero  fafciis  fex  opus  eft:  prima  breuiffi- 


ErgOquotidie  quoque  refoluetur,  doneciam  ceratoaut  jj  ma  adhibenda,  qux  circa  fradturam  ter  voluta  furfum 


malagmate  poflimus  efle  cotenti :  &  decem  quidem  dic 
busextenuabiturfamecorpus,ab  vndecimo  veroali  in- 
cipiet.Ideoqueetiamlaxiorquam  primofafcia  circum- 
ligabitur  jfere^que  ea  curatio  ad  quadragefimam  diem 
perucnietrquxfi  modus  erit  fuppurationis ,  plus  mala- 
gma  quamceratu  ad  digerendum  proficiet.  Si  fuppura- 
tio  vicerit,neque  per  qua; fupra  fcripta  funtdifcuti  potuc- 
rit,omnis  mora  vitanda  erit,ne  os  infra  videtur  :  fed  qua 
partemaxima  tumebit,dcmittendum  eritcandensferra 
■mentum.donec  ad  pus  perueniat,idque  effundendum. 
Sinufquam  caput  fe  oftendit,vbi  maximepusfubit,fic 
intelligimus:Creta  cimolia  totu  locu  illinimus ,  &  ficca- 
ri  patiemunquo  loco maxime  humor  in  ea  perfeuerauir, 
ibi  eus  proximum  erit,eaque  vti  debebit:fi  latius  aliquid 
abfcedet,duobus  aut  tribuslociserit  perforandum  ,  de- 
mittendum  erit  linamentum ,  aut  aliquid  ex  penicillo 
quod  fummum  lino  fit  deuinftum,  vt  facile  educatur. 
Reliqua  eadem  qux  in  csteis  aduftis  facienda  funt :  vbi 
purum  erit  vlcus,  ali  corpus  debcbit,  ne  tabes  perniciofa 
futura  id  malum  fubfequatur.Nonnunquam  etiam  leui- 
us  ipfo  ofle  affeclo,  &  inter  initia  negledo,non  pus,  fed 
humorquidam  muccis  fimilis,intus  coit,  mollefcitque 
contra  cutis,in  qua  fimili  vftione  vtendum  cft. 

De  fpime  curatione. 
In  fpina  quoq,eft  quod  proprie  notemus.Na  fi  id  quod 
exvertebra  excidit.aliquo  modo  fradlum  eft,locus  qui- 
dem  concauus  fit,pundioncs  aute  in  eo  fentiuntur,  quia 
neceffe  eft  ea  fragmenta  fpinofaeffc.  Quo  fitvthomo 
in  interiorem  partem  fubinde  nitatur.Hxc  nofcendx  rei 
caufa  funt.  Medicamentis  verd  iifdem  opus  eft  qua:  plu- 
rima  partc  huius  capitis  expofita  funt. 

D  E  HVMERORVM,  BRACHIORVM,FE- 

mornm,crurum,digitorum  fraftorum  vel  cuul- 
forum  communibus  curationibus, 
Cap.  x. 

Slmilesriirfus  exmagna  partc  cafus  curationcfque  fut 
humeris  &  femoribus.  Communia  etiam  quxdam 
humeris,brachiis,femoribus,  cruribus,  digitis.:fiquide 
ea  minime  pCriculofe  media  franguntur.  Quo  propior 
fractura  capiti  vel  fuperiori  vel  inferiori  eft,eo  peior 
eft.Nam  &  maiores  doloresadfert.&difficiliuscuratur. 
Ea  maximc  tolerabilis  eft  fimplex,  tranfuerfa ;  p  eior,vbj 


H 


verfusferatur,&quafiin  cochlea  ferpat,fatlfquc  cft  eam 
ter  hoc  quoque  modo  circuire.Altera  dimidio  longiore, 
eaq;  qua  parte  os  eminet,ab  ea  fi  totu  arquale  eft,  v  nde- 
libetfuperfrafturam  debetinciperepriori  aduerfa,  deor 
fumqneredere.atque  iterii  defradtura  rcuerfa  in  fuperio 
re  parte  vltra  priorem  fafcia  definere .  Snper  has  iniici 
endum  latiore  linteo  ceratum  eft,quod  eas  contincat,  ac 
liqua  parte  os  Cminet,triplex  ea  pannus  obiiciendus,eo- 
dem  vino&oleo  mades.  Hxc  tertia  fafcia  comprehen- 
denda  funt,quartaque,  fic  vt  fcmper  infequens  priori  ad- 
uerfa  fit,&tertia  tantum  ininferiore  parte.tres  in  fupe^ 
riore  finiant,  quia  fatius  eft  fxpius  circuire  quara  adftrirt 
gi.Siquidem  id  quod  aftrictum  eft,alienatur  ,  &  cancro 
opportunum  eft,articulum  aute  quamminime  vincire 
opus  eft:fed  fi  iuxta  hunc  os  fradtum  cft,  neceffe  eft.  De- 
ligatum  vero  membrum  in  diem  tertium  continendum 
eft:eaquc  iundtura  talis  efle  debet  vt  primo  die  nihil  of- 
fenderit,non  tamelaxa  vifa  fit,fecudo  laxior,tertio  iam 
pene  refolura.Ergo  tum  rurfum  id  membrum  deligan- 
dum,adiiciendaque  prioribus  quinta  fafcia,iteruq,-  quin 
to  refoluendum  eft,&fexto  fafciis  inuoluendum ,  fic  vt 
tertia  &  quinta  infra,c*terx  fupra  finiantur.  Quouefcil- 
qucautemfoluitUrmembriim,calidaaqua  foUedum  eft, 
Sed  fi  iuxta  articulu  fraftura  eft ,  diu  inftiltandu  vinum 
eft.exigua  parte  olei  adiecta,  eademqUe  Omnia  facicda, 
donec  ab  eoinflammatio  foluatur,  vel  leuius  quoqu? 
quam  cxconfuetudineid  membrum  fiat:quodfifepti- 
mus dies non  dedit,certe  nonus  exhibet:tum  facillim£ 
ofla  tradtantur.Rurfus  ergo  fi  parum  commifla  funt ,  co- 
mitti  debcnt:  fiqua  fragmenta  eminent,in  fuas  fedes  re- 
ponenda  funt.Deinde  eodem  roodo  membrum  deliga- 
dum , ferulxque  fuper  accomodanda:  funt,qux  fiflx- 
circumpofitxqUe  offa  in  fua  fcde  contineant:  &  in  quarn 
parrern  fradtura  inclinat,  ab  ea  latior  valentiorque  fcru- 
la  imponenda  eft.  Eafque  omnes  citra  articulum  efle  o- 
portetrefimas,ne  hunclxdant,  nec  vltri  aftringi  quam 
vt  ofla  cotineat,&  cum  fpatio  laxetur,tertio  quoquc  pau 
lu  habcnisfuis  coarcxari:  ac  fi  nulla  prurigo,nullus  dolor 
cft,fic  manere  donec  dux  partes  ei"  teporis  quod  os  quo 
que  c5feruet  copleatur,poftealeuius  aqua  calida  fouere, 
quia  primo  digeri  materia  opus  eft,tu  euocariiErgo  cerai 
to  quoque  liquido  id  leniter  eft  vngendu,perfricadaque 
fumma  cutis  eft,  laxiufqueid  deligadu  eft.Tertio  quoq; 

HHh.iii 


i79 

diefoluendut 
fiant.  Tantun 
nnt,fubtrah. 


AVRUII  CORN.    C  £  L  S  I 


100 


Jpmoca  calida  aqua ,  c  ^tera  eadem 
BguljT  fafciasquoties  i  efolutx  fuc- 


meti  curatione. 
ilia  propria.  iiquidem  hume- 
ibrum  aliud  lnteditur:  fed  ho- 
iedicus  auu;m  humiliore  ad- 
mplexa  <■>.  ceruice  ipfius  qui 
aftab  altera  parte  fupcr  caput  da- 
«tv'  huido  imo  humero  deor- 
Hic  capitibus  eius  interfe  iun- 
CvM>fius ,  minifter  fub  ea  fafcia 
wt  "crrepto  :fi  dexter  humerus 
fcH  fce-  iniftro  brachio,  demif- 
•-  tr  baculum  renet:medi- 
510  loco  dixi,palmam  in- 
rn,  ildexter  humeru?  fu- 


Hiccom  i'sfc9-' 
rus  fractus.non  ;';t 
nio  collocatur . 
uerfus.  Vna  fafuabi 
lifus  eft,id  fuftinead 
ta,  ibi  accipic  iui 
lum  demitcicur,  it>t, 
ctis.  Deinde  ab  occ; 
quam  {ecundo  loco'j 
ducendus  eft,  dexttv 
fum  incer  femina  ei^ 
cus  fuper  eam  fafciarr 
licitdextram  .-fi  finiftcr  (i 
macur ,  fimulque  akeram  "falbiam  minifter  atcollic ,  alte 
ram  premic  medicus  :  quo  fit  vc  lenicer  humerus  excen- 
datur .  Fafciis  vero,  fi  medium  auc  imum  os  fraclum  eft, 
breuioribus  opus  eft:fi  fummu,longioribus,vt  ab  eo  fub 
altera  quoque  ala  per  pe£tus  &  fcapulas  porrigancur.  Pro- 
tinus  verb  brachium  quu  deligatur  ,  fic  inclinandum  eft 
id  quod  afficit,  vt  aate  fafcias  quoqtie  fic  figurandum  fit: 
n,e  poftea  fufpenfum  aliter,  aliter  quu  deligabatur,hume- 
rum  inclinet.  brachioque  fufpenfo,ipfe  quoque  humerus 
ad  lacuslenicerdeligadus  eft.Per  qux  fic  vcminime  mo- 
ueacur,  ideoque olla fic  fe  habent  vtaliquis  compofuit. 
Qtium  ad  ferulas  ventum  eft,  extrinfecus  effe  earum  lon- 
giflimx  debent,  a  lacerto  breuiores ,  fed  fub  ala  breuilTi- 
mx.Sxpiufque  ex  refoluendx  funt,  vbi  in  viciniacubiu 
humerus  fra&us  eft,  ne  ibi  nerui  rigefcant,&  inucile  bra- 
chitim  efflcianc.  Quocies  folucx  funt,frac"tura  manu  con- 
tinenda  ,  cubitus  aqua  calida  fouendus ,  &  molli  cerato 
perfricandus,ferulxque  vel  omnino  non  imponenda:  co- 
tra  eminentia  cubiti,vel  aliquanto  breuiores  funt. 
De  brachii  fracti  curatione. 
Atfi  brachium  fraftum  eft,in  primis  confiderandum 
eft,alterum  os,  an  vtrunque  commiuutum  fit ,  non  qub 
alia  in  eiufmodi  cafu  curatio  admouenda ,  fed  primum. 
vt  valentius  extendatur  fivtrunque  osfradhimeft:  quia 
neceffe  eft  minus  neruos  contrahi  altero  ofle  integro, 
eofque  intendente  :  deinde  vt  curiofius  omnia  in  conti- 
nendis  ofTibus  fiant,fi  neutrum  alteri  auxilio  eft.  Nam  v- 
bialterum  integrum  eft,plusopis  in  eo  quam  in  fafciis 
ferulifque  eft.Deligari  autem  brachium  debet  paulum 
polhcead  pedus  inclinato,(fiquidem  is  maxime  brachii 
naturalis  habitusfit)  idqueinuolutum  mitella  commo- 
diflimc  excipitur  quae  latitudine  ipfi  brachio ,  perangu- 
ftis  capitibus  collo  iniicitur,atque  ita  commode  brachiu 
exceruicefufpenfum  eft.ldque  paulum  fupra  cubiti  alte- 
rius  regionem  pendere  oportet.Quod  fi  ex  fummo  cubi- 
to  id  fac"rum  fit ,  glutinare  id  vinciendo  alienum  eft .  Fit 
enim  brachium  immobile,  acfi  nihil  aliud  quam  dolori 
occurfum  eft.idem  qui  fuit  eius  vfus  eft. 

De  crurum  femorumque  fradiorum  curatione. 
In  crure  xque  ad  rem  pertinet,  alterum  faltem  os  in- 
tegrummanere:  commune  verb  ei  femorique  eft,  quod 
vbi  deligatum  eft,in  canalem  coniiciedum  eft.  Is  canalis 
&  inferioriparteforamina  habet  per  quarfiquis  humor 
excefferit,defcedat:&a  planta  moram  qax  fimul  &  fufti- 
neat  eam ,  &  dclabi  non  patiatur :  &  aiateribus  caua ,  per 
qux  loris  datis  mora  quidem  crus  femurque ,  vt  colloca- 
tum  eft.detmeat.Effe  etiam  is  debet  aplata,  fi  crusfraclu 
eft,circa  poplitem:  fifemur,  vfque  ad  coxa:  fiiuxtafupe- 
rius  caput  femoris,  fic  vt  ipfa  quoque  ci  coxa  fit .  Neq;  ta- 
nien  ignorari  oportet,  fi  femur  fra&um  eft,  fieri  breuius, 
quia  nunquamin  antiquum  ftatum  reuertitur  ,fummif- 
que  digitis  poftea  cruris  eius  infifti :  fed  multa  tamen  fe- 
mori  debilitas  eft  vbi  fortunx  negligetia  quoqj  acceffu. 
De  fra&i  digiti  curatione. 
Digitum  fatis  eft  ad  vnum  furculum  poft  inflamma- 
tionem  deligari. 

Communes  curationes  ad  humeros,brachia,cru- 
ra,femina,digit6fque  confra&os,pertincnte». 


A  His  proprie  ad  fingula  rnembra  pertinentibus,rurfus 
ilta  comunia  funt:Primis  diebus  fames.-dcinde  tum  quu 
iamincrcfcere  callum  oportet,libcralius  alimctum,lon- 
ga  a  vino  abftinentia,  fomentum  aqux  cahda; :  dum  in- 
flammatio  eft,  hberale,  quu  ea  defit,  modicum:tum  etii 
logior  vlterioribus&liquidocerato  membris,  &  mollis 
tamen  vnciio.Neque  protinus  exercendum  id  membru, 
fed  ad  antiquos  vfus  reducendum  cft .  Crauius  aliquanto 
eft  quu  oflis  fra&urx cafnis  quoque  vulnusacceffit,  ma- 

B  ximcque  fi id mufculi  femons  aut  humeri  fenferunt.nam 
&inflammationes  multo  grauiores  &  promptiorescan- 
cros  habent .  Ac  femur  quidem,  fi  ofla  inter  fe  ceflerunt, 
fere  prxcidi  neceffe  eft.  Humerus  verb  quoque  in  peri- 
culum  venit,fed  facilius  conferuarur.Ouibus  periculis  e- 
tiam  magis  id  expofitum  quod  iuxtaipfos  articulos^i&u 
eft.Curiofius  igitur  agendum  eft,&  mufculus  quidem  pcr 
mediam  plagam  tranfuerfus  praecidendus :  fanguis  verb, 
fi  parum  rluxit,mittendus:corpus  iuedia  extenuadum,ac 
reliqua  quidem  membralentius  intendenda,&  leniusin 

C  his  offa  in  fuam  fedem  reponendafunt.  His  verb  neque 
intendi  neruos,neque  offa  traclari  fatis  expcdit.Ipfiq;  ho- 
mini  permittendum  eft  vt  fic  ea  collocata  habeat  quem- 
admodu  minime  lxdut.  Omnibusautem  his  vulneribus 
imponendum  primb  linamentum  eft  vino  madens ,  cui 
rofspaulum  admodum  adie&um  fit:C2tera  eadem  deli- 
ganda  fafciis  funt  aliquanto  quam  vulnus  latioribus ,  la- 
xius  fcilicet  quam  fi  eaplaga  non  effet ,  quanto  facilius 
&alienari&occupaHcancrovulnuspoteft,  numero  po- 
tius  fafciarum  id  agendum  eft,vt  laxac  quoque  a:que  con- 
D  tineat .  Qupd  in  femore  humerbque  fic  fict ,  fi  offa  fortc 
refte  concurrerint:fin  aliter  fe  habebunt,eatenus  circuu- 
darifafcia  debebit  vtimpofitum  medicamentum  con- 
tincac.Catcera  eadem  qux  fuprafcripfi,  facieda  funr,pr«- 
terquam  qubd  neque  ferulis ,  neque  canalibus,  intcr  qux 
vulnus  fanefcere  non  poteft,fed  pluribus  tantummodo  & 
latioribus  fafciis  opus  eft,ingerendumque  fubinde  in  eas 
eft  calidum  oleum  &  vinum,  magifque  iu  principio  fa- 
me  vtendum  ,  vulnus  calida  aqua  fouendum ,  frigufque 
omni  ratione vitandum  eft ,  &  tranfeundum  ad  medica- 

E  menta  qux  puri  mouendo  funt,  maiorque  vulneri  quam 
offi  cura  agenda.Ergo  quotidie  foluendum  nutriendtim- 
que  eft.  Interqux  fiquod  paruulum  fragmentum  oflls  e- 
minet,id  G.  retufum  eft,  in  fuam  fedem  dandum:fi  acutus 
antc  acumen  eius  longius  eft  pra?cidendum:fi  breuius,li- 
mandum,  &  vtrinque  fcalpro  limandum  ,  tum  ipfum  re- 
condendum  eft:  ac  fi  id  manus  facere  non  poteft,  volfel- 
la  quali  fabri  vtuntur,iniicienda  eft  reCte  fe  habenti  capi- 
ti,abeapartequafima  eft  vteapartequagibbaeft  emi- 
nens  os  in  fuam  fedem  compellat.Si  id  maius  cft,mebra- 

F  nulifq;  cinguntur,  finere  oportet  ea  fub  medicamctis  re- 
folui,idq;  os  vbi  iam  nudatu  cft.abfcindere:  quod  matu- 
rius  fcilicet  faciendu  eft :  poteftque  ea  ratione  &  os  coi- 
re,&  vuln9  fanefcere.HIud  fuo  tepore,hoc prout  fe  habet. 
Nonnunqua  etiam  in  magno  vulnere  euenit  vt  fragme- 
ta  quxdam  velut  emoriantur,neque  cum  cxteris  coeanr. 
Quod  hic  quoque  ex  raodo  fluentis  humoris  colligitur: 
quo  magis  aeceflariueft,fa?pius  vlcus  refoluere  atquenu- 
trire  .  Sequitur  verb  vt  id  os  per  fe  poft  aliquot  dies  exci-' 
dat :  quu  tam  mifera  antea  coditio  vulneris  fit,  taraen  ij 

G  interdumaiusdiutiufquefacies.Sxpeenimintegra  cutis 
offe  abrubitur,procinufque  prurigo  &  dolor  oritur.  Qua» 
foluere.fi  accedit,marurius  oportet,&  fouere  aqua  per  a> 
ftatem  frigida,per  hyemem  egelida:dcinde  ceratu  myr- 
teum  imponere.Interdu  fraclura  quibufda  velut  aculeis 
<arnem  vexat,  quo  aprurigine&punftionibus  cognito, 
aperire  id  meli9,ebfque  aculeos  prxcidere  neccffe  habet. 
Reliqua  verb  curatioin  vtroque  hoc  cafu  eademeftqux 
vbi  iclus  procin9  intulit  puro  iam  vlcere.  Cibis  hic  quo- 
que  vtendtl  eftcarne  producetibus:fi  breuius  adhucme- 

H  brum  cft,&offa  Ioco  fuo  non  funr,  paxillus  tenuis  quale» 
uiffimi  generis  inter  ea  demitti  debct,  fic  vt  capite  paulu 
fupra  vlcus  emineat, ifque quotidie  plenior  adigendus 
eft ,  donccparid  mcmbrualtcri  fiat :  tum  paxillus  remo- 
uendus ,  vulnus  fanandum  eft ,  cicatrix  inducla  fouenda 
frigida  aqua  eft  in  quamyrtus,  hcdera,  alixve  fimiles 


1*1 


DE    RE    MEDICA     LiB.  VIII. 


vcrbensefint.illincfidumquemedicamcntuquodllccet,  A 
&magis  etiam  hic  quiefcendum  ,  donec  id  membrum 
confirmetur.Siquando  vero  offa  non  conferbuerunt,qua; 
fxpe  foluta,fa:pe  mota  funt.in  aperto  deinde  curatio  eft: 
poffunreniin  coire.Si  vetuftas  occupauit,membrum  ex- 
tendendum  eft,vt  aliquid  kedatur.Offa  inter  fe  manu  di- 
uidenda,  vt  concurrendo  exafperentur,  &  fiquid  pingue 
eft,eradatur,totumque  id  quafi  recens  fiat:magna  tamen 
curahabica  ne  nerui  mufculivehedantur.  Tum  vino  fo- 
uendum  eft  in  quo  malicorium  decoctumfir,imponcn- 
diimque  idipfumoui  albo  miftum .  Tertiodie  refoluen-  g 
dum,touendumque  aqua  in  qua  verbena:  de  quibusfu- 
pra  dixi,deco£ia:  fint:qainto  die  idem  faciedum,  ferula:- 
que  circundandar.Ca:tera&  ante  &  poft  eadem  facienda 
qua;  fupra  fcripfi.SoIent  tamen  interdum  diuerfa  inter  fe 
ofla  c6feruere:eoque  &  breuius  membrutn  &  indecorum 
fit:&  fi  Capita  acutiora  funt,aflidue  pun&iones  fentiurur. 
Ob  quam  caufam  frangi rurfus  offa  &  dirigi  debent.ld 
hoc  modo  fit:Calida  aqua  mulra  raembrumid  fouetur, 
&  ex  cerato  liqutdo  perfricatur,inteditiirque:&  mter  b.xc 
medicuspertractansoffa,vtadhuctenero  callo,manibus  C 
ea  diducit,compellitque  id  quod  cminet  in  fuam  fedem: 
&fiparum  valuit,ab  ea  parte  in  qua  osfe  inclinat,  1  nuo- 
lutam  lana  regulam  obiicit:atque  ira  deligando  affiiefce- 
re  iterum  vetufta:  fedi  cogit .  Nonnunquam  autem  recte 
quidem  offa  cceperunt:  fuperincreuic  vero  nimius  callus, 
ideoquelocusintumuit.Quod  vbi  incidit,diu  lenirerque 
idmembrum  perfricandum  eft  exoleo  &  fate  &  nitro, 
multiimque  aqua  calida  falfa  fouendum ,  &  imponendii 
roalagma  quod  digerat,aftri£hiifque  alligandu,  olcribuf 
que,&  prarterea  vonaitu  vtendum.Per  qua:  cum  carne  cal  ^ 
lus  quoque  extenuatur,  cofertque  aliquid  de  finapi,quod 
cum  ficu  in  alrerum  pariter  membru  impofitum  ,  donec 
id  paulii  erodat,eoque  euocet  materiam  .  Vbi  his  tumor 
extenuarus  eft,rurfus  ad  ordinem  vita:  reuertendum  eft. 

DE  L  V  X  A  T  I  S     O  JJIBYJ, 
Cap.     X  I. 

AC  de  fra&isquidem  offibus  hacrenus  diclu  fit.Mo- 
uetur  autem  ea  fedibuis  fuis  duobus  modisma  mo- 
do  qua;  iuncta  funt  inter  fe  dehifcunt,vt  quum  latum  fca- 
pularum  os  ab  humero  recedit,&  in  brachio  radius  a  cu-  E 
bito,&  in  cruretibiaafura,interdum  afaltu,calcis  osa  ta 
lo:(quod  raro  tamen  fit"  modo  articuli  fuis  fedibus  exci- 
dunt.Ante  de  prioribus  dicam.Quprum  vbi  aliquid  inci- 
ditprotinusislocuscauuseft,  depreffufque  digitus  finu 
inucnir.deindegrauis  inflammatio  oritur ,  atque  in  talis 
prarcipua:  fiquidem  febres  quoque&cancros&ncruo- 
rum  vel  diftentiones  vel  rigores,qui  capur  fcapulis  anne 
clunt,mouereconfueuit.Quprum  vitandorum  caufa  fa- 
cienda  eadem  funt  quae  in  oflibus  mollibusla:fis:vbi  ali- 


inciderunt,autmaiorautminorv 
quitur:quoque  in  eo  plus  vfus  fupe 
nuatur.Quicquid  autemloco  fuo  i 
mationemreponedum  eft.Si  illa  o 
fcat.tuuc  laceffendum  eft:vbi 
in  iis  membrisqua:  id  patiuntur , 
fert  &  corporis  &  neruorii  habit 
fi  humidum  eft,  fi  nerui  infirmi 
Sed  &  primb  facilius  excidit, 
tinetur.Qui  contraria  his  fun 
quod  expulfum  eft,difficulter 
ipfam  inflammatione  leuare,  fu 
impofita,  &  a  cibo,fi  valetior' 
interdum  etiam  quinque  die 
aquam  calidam  dum  fitim 
rehis  offibus  motis  qua:v„ 


1S1 

embri  rehn- 
inus  ld  exte- 
eft,  anteinfla- 
:,  dum  c5quie- 
jtentandumeft 
Itum  autem  eo  con- 
'nam  fi  corpus  tenue, 
ditius  os  reponitur. 
a  minus  fideliter  co 
ius  continent:fed  id 
unt.  Oportet  autem 
;fijccida  lana  ex  aceto 
i  cafus  eft,  triduo, 
ere  debet:  bibere 
rjLofiufquc  hxc  face- 
is  plenifquemuftuliscon 


tinentur:fiver6etiamfebw  acceflit-,  multo  magis:de- 
inde  exdie  quinto  fouere  aqii a  calida,remotaqge  lana  ce 
ratum  imponere  ex  cyprino  fadlum,  nitro  quo  que  adie- 
clo  donec  omnis  inflammatio  finiatur.  Tunc  infridtione 
ei  morboadhibere,cibis  vti  bonis,vti  vino  modice,iam 
que  ad  vfus  quoquc  fuos  id  membrum  promouere :  quia . 
motus  vtin  dolorepeftifer,fic  alias  faluberrimus  corpo 
rieft.  Hxc  communiafunt,nuncdefingulis  dicam. 

D  E   MAXILLAE     LVXATAE     C  V  R  A- 

tione,   Cap.   x  1 1. 

MAxilla  in  priorem  partem  propellitur,fed  modo  al- 
tera  parte,modo  vtraque.Si  altera,in  contraria  par- 
tem  ipfa  mentumque  inclinatur,denres  paribus  non  re- 
fpondent,fed  fub  iisquifecantcaninifunt.Atfi  vtraque 
totum  mentum  in  exteriorempartem  promouetur,  infe- 
riorefque  dentes  longius  quam  fnperiores  excedunr,inte 
tiquefuper  mufculi  apparenr.-  primo  quocjue  tempore  ho 
tno  in  fedili  collocandus  eft ,  fic  vt  minifter  a  pofteriore 
parte  caput  eius  contineat,vel fic  vt  iuxta  parietem  is  fe- 
deat,  fubie&o  intcr  pariete  &  caput  eius  fcorteo  puluino 
duro,eoque  caput  per  miniftrum  vrgeatur,qiio  fit  immo 
bilius.Tum  medici  digiti  pollices  linteolis  vel  fafciis,  nc 
dilabantur,inuoluti  in  os  eiuscoiiciendi:ca:teri  extrinfe- 
cus  admouendi  funt.Vbi  vehemcnter  maxilla  apprehen 
fa  eft,fi  vna  parte  procidir,concutiendum  metum  ,  &  ad 
guttur  adducendum  eft.Tuncfimul  &  caput  apprehende 
dum,&  excitato  mento  maxilla  in  fuam  fedem  compel- 
lenda,&  oseius  comprimendum  eft.ficvtomnia  pene  v- 
no  momento  fiant.Si  in  vtraque  parte  prolapfa  efheadem 
omnia  facienda,fed  aequaliter  retro  maxilla  agenda  eft« 
Repofito  offe,fi  cum  dolore  oculorum  &  ceruicis  ifte  ca 
fus  incidit,cx  brachio  fanguis  mittendus  eft.  Quu  omni- 
bus  vero  quorum  offa  mota  funt,  primo  liquidior  cibus 
conueniat,tum  hispra:cipuc,ade6vtfermo  quoque  fre- 


quid  incidit ,  protinus  his  locis  propofita  funt,  vt  do-  F  quenti  motu  orisper  neruos  Izdat 
lor  rumorque  per  ea  tollantur.  Nam  diducla  offa  nunqua.  d  e 

rurfus  inter fe  iunguntur,&  vt  aliquid  decoris  eo  loco  fit, 
nihil  vfus  admittkur.Maxilla  vero  &  vertebra  omnefque 
articuli  quti  validis  neruis  comprehendantur ,  excidunt: 
aut  vi  expulfi.aut  aliquo  cafu  neruis  vcl  ruptis  velinfirma 
tis:faciliufque  in  pueris  &  adolefcentibus  quam  in  robu- 
ftioribus:hique  clabuntur  in  priorem  &  in  exteriorc  par- 
•  tem,quidam  omnibus  modis,quida  certis.  Siintquc qua:- 
dam  communiaomnium  figna  ,qua:dam  propriacuiuf- 
que.Siquidem  femper  eaparte  tumoreft  in  qua  os  prorii 
pit,eafinusaqua  receflit:&  hicquidem  in  omnibusde 
prehendiitiir,alia  vero  fi  in  fingulis.  Qu.a:,fimularque  de 
quoque  diea.proponcda  erunt.Sed  vt  excidere  omnes  ar- 
ticuli  non  poffunt,fic  n5  omnes  reponuntur.  Caput  enim 
nonniiquam  compellitur,neque  in  fpina  vertebra,  neque 
ea  maxilla  qua:  vtraque  parte  proIapfa,antequam  repone- 
retur,  inflasnarionem  mouit.Rurfum  qui  neruorumvi- 
tio  prolapfi  funt,compuIfi  quoque  in  fuas  fedes,  iteru  ex- 
eidunt.At  quibus  in  pueritia  exciderunt ,  neque  repofiti 
funt,minus  quam  csteri  crefcunt .  Omniiimque  quas  lo- 
co  fuo  non  funt,caro  ea  increfcit ,  magifque  in  proximo 
mebro  quam  in  vlteriore.Vt  puta  fi  humerus  loco  fuo  no 
eft,maior  in  eo  ipfofit  quamin  brachio  ,  maior  in  hoc 
quam  in  naanus  acie.Tum  pro  fedibus  &  pro  cafibus  qui 


CAPITE  LVXATO, 

Cap.  xiii. 

CA  P  V  T,  duobus  proceffibus  in  duos  finus  fumma: 
vertebra:  demiflis,fuper  ceruicem  cotineri  in  prima 
partepropofui.Hiproceffus  interdum  in  pofteriorem  par 
tem  excidunt,quo  fit  vt  neruus  fub  occipitio  extendatur, 
mentum  pedori  agglutinctur,neque  bibere  is,  neque  lo- 
qui  poffit,interdum  fine  voluntate  femen  emittat.Qui- 
bus  celerrime  mors  fuperuenit.Ponendum  autem  hoc  ef 
Q  fecredidi,nonquocuratioeiusrei  vlla  fit.fed  vt  res  indi-. 
ciis  cognofceretur,  &  non  putareut  fibi  medicum  defuif 
fe,fiqui  fic  ahquem  perdidiffenr. 

DE   SPINA    LVXATA    Cap.     X  I  I  I  I. 

IDEM  cafusmanet  eos  quorum  in  fpiaa  vertebrsex- 
ciderunr.Id  enim  non  poteft  fieri  nifi  ex  medulla  qua; 
per  mcdium,&  duabus membranulis  qua;  perduosala- 
tenbus  proceffusferuntur,&  neruis  qui  continent,ruptis. 
Excidunt  autem  &  in  pofteriorem  partem,&  ln  priorem, 
&  fupra  feptum  tranfuerfum,&  infra.Siin  vtranquc  parte 
H  exciderint,apoftcrioreparte  veltumor  velfinus  oritur: 
fifuper  feptum  id  incidit.manus  refoluiitur,  vomitus  aut 
diftentio  neruorum  infequitur,fpiritus  difliculrer  moue- 
tur,dolor  vrgct,&  aures  obtufx  funr:  fi  fub  fepto,  femina 
lefoluutur,  vrinafupprimitur,interdum  etiam  fine  volu- 

HHh.iiii. 


i8l 

tate  prorum 
eapitis.fic  ta 
Hippocrates 
pla,pronum 
tum  calce  ali 
tus  impellere 
ferunt,non  in  iis  qu 
enim  neruorum  i 
derit  vertebra, 
neatldnoniug- 
quidem  poffe  a 
terum  redit,uili 
ftituta  eft. 

D  B 


AVR    LII    CORN.  CELSI 


1S4 


iodi  cafibus,  rttar d    ;quam  cx  A 
iduumhomomo'  tur.Naquod 
b.ra  in  exteriorem  partem  prola- 
bllocandum  efle,&  extendendu, 
ipfum  dcbere  ct nfiftere,idin- 
oiendum  eftoua;  paulum  excef- 
•J"  Ic  ;o  mou  fttnt .  Nonnuqui 
s  efficit  Vt  m.anuis  non  exci- 
enin  prioietn-partem  promi- 
interiorfffa^te  non  contingi 

prop-.?!i  jpa  eft,  plerunque  i-  » 
ddumrai  m  eft,  vis  neruis  rc- 


.  V  X  A  T  O, 

HVmerui  aurcm  mo^«  ~.iam  excidit,  modb  in  par- 
tem  priorem.Si  m''£|ju&delapfiis  eft,&  vi&us  cubi- 
tusrecedit  ab  !atere,rurftu||$uxra  eiufdem  partif  aurem 
cum  humero  porrigi  ncvn  prpfeft,longiufque  altero  id  bra 
chium  eft.Si  in  priortm  partcm,  fummum  quidem  bra* 
chium  extenditur,minus  ramen  quam  naturaliter:diffici-  £ 
liulque  in  pi  iorem  partem  quam  in  pofteriorem  cubitus 
porrigitur.Igiturfi  in  alam  humetus  excidit,&  vel  pueri- 
le  adhuc  eft  corpus  vel  molle,certe  &  imbecillibus  neruis 
intcntum  eft,fatis  eft  collocare  id  in  fedili,  &  ex  duobus 
miniftris  alteri  imperare  vtcaputlati  fcapularum  offis 
leniter  reducat.alteri  vt  brachium  extendat:  ipfum  pofte 
riore  parte  refidentem  humerum  fub  ala  eius  cogere ,  fi- 
tnulque  &  latum  os,&  altera  mann  brachium  eius  ad  la- 
tus  impellere. At  fi  vafti9corpus,neruive  robuftiores  funt, 
neceffaria  eftfpathula  lignea,  &qu2craffirudinem  duo-  D 
rum  digitorii  habet,&  longitudine  ab  ak  ad  digitos  per 
uenit.In  qua  fumma  capitulum  eft  rotundum  ,  &leniter 
cauum,vt  recipere  particulam  aliquam  cx  capite  humeri 
poffit.In.ea  bina  foramina  tribus  locis  funt  inter  fe  fpa- 
tio  dift.intibusjinque  ea  lora  mollia  coniiciuntur.Eaque 
fpatha  fafcia  inuoluta  ,quominus  t  a&u  lxdat,ad  ali.  a  bra- 
chio  dirigitur ,  fic  vt  caput  eius  fumma;  alx  fubiiciatur: 
deindeloris  fuis  adbrachium  dcligarur ,  vno  loco  paulil 
infra  humeri  caput,altero  paulum  fupra  cubitum  ,  terti6 
fupra  manum  Cui  rei  protinus  inrerualla  tuc  quoque  fo-  E 
raminum  aptata  funt.Sic  brachium  deligaru  iuper  fcalx 
gallinaria  gradum  traiicitur ,  ita  alte  vt  confiftere  homo 
ipie  non  poffit,fimiilque  inalteram  partem  corpus  demit 
titur,ii^  alteram  brachium  intenditur.  Eoquc  fitvt  capite 
ligni  caput  humeri  impulfum,in  fua  fede  modo  cu  fono, 
modo  fine  hoc  copellatur.Multasalias  effe  rationesfcire 
f acile  eft  vno  Hippocrate  lefto,fed  no  alia  magis  vfu  com 
probata  eft.At  fi  in  priorem  partem  humerus  excidit ,  fu- 
pinus  homo  collocadus  eft,fafciaque  aut  habena  media 
ala  circudada  eft ,  capitaque  eius  poft  caput  hominis  mi-  p 
niftro  tradeda,brachium  alteri,  przcipiendiimquevtil- 
le  habenam,hic  brachium  extendat:  deinde  medicus  ca- 
put  quidem  hom  inis  finrftra  debet  repellere,dextra  vero 
cubitum  cum  humero  attollere ,  &  os  in  fuam  fedem  co- 
pellcre.faciliufq;  id  in  hoc  cafu  quam  inpriore  reuertt- 
tur.Repofito  humcro,lana  a\x  fubiicienda  eft  :  fi  in  inte- 
riore  pnrte  os  fuir,vt  ei  oppo.iatunfi  in  priore  parte.vt  ta- 
men  commodius  deligetur.  Tum  fafcia  primum  fub  ala 
obuolura,caput  cius  debet  comprehendere,  deinde  pro- 
feclus  ad  alteram  alam,ab  eique  ad  fcapulas,rurfufque  ad  q 
eiufdcm  humeri  caput  tendere:  fa:piufque  ad  eandem  ra. 
tionem  circumagi,donec  id  bene  teneat.Vin&us  hac  ra- 
tione  humerus  commodius  continetur:  fi  addu£tus  ad  la 
tus  fit,ad  id  quoque  fafcia  dcligatur. 

DE  CVBITI   IVXATI  CVRATIONE, 
Cap.  xvi. 

IN  cubito  autemtria  coire  offa.humeri  &radii  8c  cu- 
biti  ipfius,ex  iisquxprima  partehuitisvoluminisp  o- 
fita  funt,intelligi  potuit.Scd cubitus  qui  innexushumero 
eftab  hoc  excidit,radius  qui  adiundtus  cft.interdu  trahi- 
tur,interdum  fubfiftit.In  omnes  verbquatuor  parrescubi 
tus  cxcidere  poteft:fed  fi  in  priorem  prolapfus  cft,  exten-  H 
tum  brachium  eft,nequerecuruatur.Siin  pofteriorcm, 
krachium  curuumcft,neque  extenditur,breuiufquc aJtc- 


roeft:interdum  febrem  vomitumquebilismouet.Si  in 
exteriorem  interioremve  brachium  porredlum  eft  ,  fed 
paulum  in  eam  partem  a  qua  os  receflit  recuruatum,quic 
quid  incidit.rcponendi  ratio  vna  eft.Neque  111  cubito  ta 
tum  eft,fed  in  omnibus  quoque  membris  logis ,  qux  per 
articulum  longa  tefta  iunguntur.  Vtruque  membrum  in 
diucrfas  partes  extendere,  donecfpatium  inter  offalibc- 
ru  fit.tu  id  os  quod  excidit,ab  ea  parte  in  qua  prolapfum 
eftjin  contrariam  impellerc.  Extendcdi  tamen  alia  atque 
alia  gcnera  funt,prout  nerui  valent,aut  offa  huc  illucve  fe 
derunt:ac  modb  manibus  folis  vtcndum  eft :  modb  quse- 
dam  alia  adhibenda.Ergo  fi  in  priorem  partem  cubitus 
prolapfus  eft,extendi  pcr  duas  manus,interdum  etiam  ha 
benis  iniedis  fatis  «ft.dcinde  rotundum  aliquid  alacerti 
parte  ponendum  eft,&  fuper  id  repente  cubitus  ad  hume 
rum  impcllendus  eft.  At  in  aliiscafibus  commodiffimu 
eft.eadcm  ratione  brachium  extendere,qua;  fra£to  cubi- 
to  fupra  pofita  eft ,  &  tum  offa  reponere  .  Reliqua  cura- 
tio  eadem  eft  qux  in  omnibus.  Celerius  tantum&fxpius 
id  refolucdu  cft,multoque  magis  aqua  calida  foucdum, 
diiitius  cx  oleo  &  nitro.ac  fale  perfricandum.In  cubito  e- 
nim  celerius  quim  in  vllo  alio  articulo ,  fiue  extra  rema- 
fir,fiueintusrcuertit,callus  circundatur,ifque  fi  per  quie- 
tem  increuit,flexus  illius  poftea  prohibet. 

D  E    MANV    LVXATAj         Cap.  XVII. 

MAnus  quoque  in  omnes  quatuor  partes  prolabitur. 
Si  in  pofteriorem  parrc  excidit,  porrigi  digiti  non 
poffunt:fi  in  priorem,non  inclinantunfi  in  alterutrum  la 
tus,manus  in  contrarium,id  eft  aut  ad  pollice,aut  ad  mi« 
nimum  digitum  conuertitur.Reponi  no  difficillime  po- 
teft.Super  durum  locum  &  renitentem  ex  altera  parte  in- 
tendi  manus,exaltera  brachium  debet.fic  vt  prona  fit:fi 
in  pofteriorem  partem  os  excidit,fupina:fi  in  priorem  ,  fi 
m  interiorem  exteriore'mve,in  latus .  Vbi  fatis  nerui  di- 
dufti  funr,fi  in  alterutrum  latus  procidit  manus,  brachiu 
in  contrarium  repellcdum  eft.  Atiis  qu«e  in  priorem  po- 
fterioremve  partem  prolapfa  funt,fuperimponcdum  du- 
rum  aliquid,idque  fupra  prominens  os  manu,vrgenduni 
eft.per  quod  vis  adieiia  facilius  in  fuam  fedem  compel* 
lit. 

DEPALMA,  Cap.  XVtll. 

IN  palma  quoque  offa  interduro  fuis  fedibus  promo- 
uentur,modo  in  priorcm  partem  ,modo  in  poftcriore. 
In  latus  enim  moueri  paribus  offibus  oppofitis  non  pof- 
funt.Signum  id  folum  eft ,  qubd  omnium  commune  eft, 
tumor  ab  ea,in  quam  osveninfinusab  ea  aquareceffir. 
Sedfine  intentione,  digito  tantummodobene  preffum 
os  infuam  fedem  reuertitur. 

DB  DIGlTlf,        Cap.    X  I  3t. 

AT  in  digitis  totide  fere  cafus ,  eademque  figna  funt 
qux in  manibus .  Sed  in iis  exrendendis  non  zque 
vi  opus  eft,quum  &  articuli  breuiores,  &  nerui  minus  va 
lidifint.  Supermenfamtantummodo  intendi  debctqui 
vel  in  priorem  vel  in  pofteriorem  partem  exciderunt:  tii 
iam  palma  compelli,atqueid  quod  inlatus  elapfum  eft, 
digitis  reftitui. 

DE  FEMORE,  Cap.      X  X. 

QV  V  M  de  his  dixerim,dc  iis  quoq;  qux  in  cruribns 
funt  videri  poffum  dixiffe .  Siquidem  etiam  in  hoc* 
calu  qozdam  fimilitudo  eft  femori  &  humero ,  &  tibiac 
cubito,&  pedi,&manui:quxda  tame  feparatim quoque 
de  his  dicenda  funt.Femur  in  omnes  quatuor  partes  pro- 
roouetur,fxpiffimc  in  interiorem ,  deindcin  exreriore, 
raroadmodum  in  priorem  aut  pofteriorem.  Si  in  intcrio 
rem  partem  prolapfum  eft,  crus  longius  altero  &  vaftius 
eft:(extra  enim  pes  vltimus  fpeftat)fi  in  exteriorc  breuius 
rarumque  fit,&  intus  inclinatur,  calx  in  greffu  terram  no 
conringit,fedp!anta  ima,meliufque  id  crus fuperius cor- 
pus  quam  in  priore  cafufert,minufque  baculo  eget :  fi  in> 
priorem  crus  extenfum  eft,  implicarique  non  poreft,alte- 
ri  cruri  ad  calcem  par  eft:fed  ima  planta  minus  in  priore 
partem  inclinatur,dolorque  in  hoc  cafupracipuuseft,& 
roaximc  vrina  fupprimirur.  Vbi  cum  dolorc  inflamma- 
tio  quieuit,commode  ingrcdiuntur ,  totufquc  eorum  pcs 
cft.Sed  &  fiin  pofteriorem  extendi  non  poteftcrus ,  brc- 


DE    RE    MEDICA     LIB.  VIII. 


Uiufque  eft,  vbi  conftitit ,  calx  qnoque  terram  non  con-  A 
tingit.Magnum  autem  femori  pericuium  eft  ne  vel  dif- 
ficulter  reponatur,veI  repofitum  rurfus  excidat.  Quidam 
iterum  femper  excidere  contendunt ,  fed  Hippocrates  & 
Diocles,&  Philotimus,  &  Nileus ,  &  Heraclides  Tarenti- 
nus,clari  admodum  authores,ex  totofe  rcftituifle  memo 
rixptodiderunt,neque  tot  genera  machinamentorum 
quoque  ad  extedendum  in  hoccafu  femur,Hippocrates, 
Andreas  Nileus,Nimphodorus,Protarchus ,  Heraclidesi 
Faber  quoque  quidam  reperiffent,fi  id  fruftra  eflet:fed  vt 
hxc  falfa  opinio  eft,fic  illud  verum  eft.Quum  ibi  valetifli 
mi  nerui  mufculique  fint.fi  fuu  robur  habet,  vix  admitte 
re.fi  no  habet,poftea  no  cotinere.Tetadu  igitureft,&  fi  te 
neri9  nicbru  eit,  fatis  eft  habena  altcra  ab  inguine,altera 
a  genu  intendi.Si  validius,meliusadducent,qui  cafdem 
habenas  ad  valida  bacula  deligarint :  tuncque  eorum  fu- 
ftiuru  iraas  partes  oppofits  morje  obiecerint,  fuperioref- 
que  ad  fe  vtraque  manu  traxei  inr.Ettamnum  valctiusln- 
tenditur  membrum  fiiper  fcamnum,cui  ab  vtraquepar- 
te  axes  funt.jd  quoshabena;  illjedeligantur  qui(vtintor 
cularibus )  couerfi,rumpere  quoque,fiquisperfeueraue- 
nt,uo  folum  extedere  neruos  &  mufculos  poffunt.ColIo- 
cidus  autem  homo  fuper  id  fcamnum  cft  aut  pronus,  aut 
fupinus.autinlatus  :  fic  vt  fempcr  ea  pars  fuperior  fit  in 
quam  os  prolapfum  eftieaetiam  inferior  aqua  recefllt. 
N;ruis  extentis  fi  in  priore  os  venit,  rotundu  aliquid  fu- 
per  ingue  ponendum,  fubitoque  fuper  id  genu  adducen- 
dura  eit,eodem  modo,  eademqucdecaufa  qua  idem  in 
brachio  fit,protinufque  fi  complicari  femur  poteft,  intus 
eft  In  caeteris  verb  caiib9,  vbi  ofla  per  vim  paulu  inter  fe 


B 


conuertitur.Vbi  huic  contrarius 
fignum  extat-.fi  tn  priorem  par^ 
latus  neruus  durus  &  infanus  e 
i  n  pofteriorem,lahx  pene  cond 
niturautem  is  quoique  per  m 
&  crure  didu&is.Et  in  hoc 
lo  perfeuerandum  eft,ne  is 
net,parum  confirmatis  neru 
que  prorumpat.  Calcearoentir 
mo  tempore  vteochjm,ne  iun< 

D  E  PIANTA, 

PLanta:  ofla  iifdetn  modisqu 
iifdemque  conduntur.Fafci 
que  debet  comprehendere.nfcj 
miimque  eius  vinciri  necef 
lidtus,materiampleniorem^ 

D  E  D  I  G  1  T  !  J, 


i8<5 

rarium  etiam 
,  a  pefteriore 
jjis  opuseft  :fi 
aiorfit.  Repo 
diuerfapcde 
afu  diutius  inleclu- 
totumcorpus  fufti- 
oneri  cedat,  rurfuf- 
humilioribuspri-» 
m  lpfum  lsdat. 
$t  x  u  i. 

imanu,prodcunt5 
lodo  calce  ijuo 
lediamplantar.i  i- 
f,falus  ln  mediore- 
iiftideoque  fuppuret. 

,    XXIII  i. 


IN  digitis  nihil  vltra  fieri  debet  quim  quod  in  ii  s  qui 
funtinmanu  pofitum  eft.  Potefttamen  conditus  arti- 
Culusmediusaut  fummus  canaliculo  aliquo  contineri. 
Hxc  facieda  fuut  in  his  cafibus,  vbi  finc  vulnere  offa  ex- 
tiderunt.Hic quoque  &  ingens  periculu  cft.&  eo  grauiui 
quo  maius  membrum  eft,  quove  validioribus  neruis  auc 
mufculis  cotinetur.  Ideoque  humensfemoribufqueme- 
tusmortiseft,acfirepofitaoffa  funt^fpes  nulla  eft.  Non 
repofitis  tamen  nonnullum  periculum  eft.  Eoque  ma- 
ior  in  vtroque  timoreft.quo  propius  vulnus  articulo 
eft.Hippociatesnihil  tuto  reponi  poffe  praiter  digitos  & 


recefferut,medic9debet  id  quod  eminet,retro  cogere,mi  D  plantas  &  manus  dixit,atque  in  his  quoque  diligenter  ef- 

feagendu,nepra:cipitarent:quidam  brachia  quoque  & 
crura  repofuerunt.  Et  ne  cancri  diftentionefque  neruoru 
oriretur,fub  quibus  in  eiufmodi  cafu  fieret  mors  matura, 
fanguinem  ex  brachio  miferut.  Verum  ne  digitus  quide 
in  quo  minimum  vt  malum,fic  etiam  periculum  eft ,  rc- 
poni  debetanteinflammationem ,  auc  poftea  quum  iira 
vetUsreseft.Si  repofitoquoque  offe.nerui  diftenduntur, 
ruifusidprotinus  expcllendum  eft .  Omne  autem  naem- 
brum  quod  cum  vulnere  loco  motum ,  neque  repofitum 
eft,ficiacere  conuenit  vt  maxime  cubantc  iuuat ,  tantum 
nemoueatur,nevedepcdeat.ln  omniquetali  morbo  ma 
gnum  ex  longa  fame  pnefidium  eft,deinde  ex  curatione 
eadem  qua:  propofita  eft,vbi  offibus  fractis  vulnus  acccf 
fit.Sinudum  os  eminet,  impedimento  fempcr  futurum 
eft:idquod  excedit  abfcindendum  eft :  imponendaque 
fupcraridalinamentafunt&  medicamenta  nopinguia, 
doncc  quac  fola  effe  ita  ciufmodi  refanitas  poteft,  veniat, 
Na&debihtasfequitur,&  tenuis  cicatrixinducitur,  qu« 
«eceflc  cft  facile  noxae  poftea  pateat. 


nifter  contra  inde  coxam  propellere.Pofito  oflc,mhila- 
liud  noui  curatio  requirit  quam  vt  diutius  is  in  lecto  deti 
neatur,uefi  motum  adhucneruis  laxioribus  feraur  fue- 
rit.rurfus  erumpat. 

d  E  c  e  n  v,        Cap.       x  x  t. 

GEnu  quoque  &  in  exteriorc  &  in  interiorem  &  in  po 
fteriorem  partem  excidere  notiflimum  eft,  in  prio- 
rem  nonprolabi  plerique  fcripferunt.  Poteftque  idvero 
proximum  efle,quum  indc  oppofita  patella,ipfa  quoque 
caput  tibix  contineat.Mcges  taraen  eumcui  in  priorem 
partem  excidiffet ,  a  fe  curatum  efle  memoria:  prodidir. 
In  his  cafibus  intendi  nerui  rationibus  iifdem  quas  in  fe 
more  retuli.poffunt.Et  idquidemquod  inpofteriorem 
partem  excidit,eodem  modo  rotudo  aliquo  fuperpopli- 
tem  impofito,adducloque  eo  crure  conditur.Csetera  ve- 
rb  rnanibusfimul,tu  ofla  in  diuerfas  partes  copelluntur. 

D  E    TAIO)         Cap.  XXII. 

TAlus  in  omnes  partes  prolabitur.  Vbi  in  interiorem 
partem  excidit,  ima  parspedis  in  exteriorem  parte 


\ 


C  R  I  B  O  N  I  I  L  A  R  G  I  D  E  C  O  i 

pofitione  medicamentorum  liber. 


i 


* 


i&7 


SC  RIBONIVS 


L  A  R  G  V^S 

Calhfto  fuo  S. 


C  AIO 


x88 


edicamerita 
ra£his  diui- 
itaque  fxpe 
a  qoxreretur  quid- 
m  &  alioquin  igno- 
tt^cne  ad  fines  <]ui- 
uloqueliberafle 
dcndo ,  fed  a 
ericlicantibus 
icamentorum, 
maxime  neceffa- 
rbis  ac  radici- 
irtebat.  Quod 
non patiunturfi- 
rum  non  inuenio,nifi 
enr,  merirb  accufan- 


nter  maximosquondam  habitusmedicos  Herophilus,Cai  Iuli  Callifte,fer 
j  diuinum  munus  efle:  &  id  quidem  non  fine  ratione,vt  mea  fert  opinio.  Prorfu 
,  nus  efficere  poteft,id  prxftant  medicamenta  vfu  experientiique  probata.Anirr 
iinterdeliberationescontentionefque  medicorum  authoritate  prxcellentium 
1  nam  faciendum,aut  qua  ratione  fuccurrendum  effet  xgro,quofdam  humiles  t 
■  tos,vfu  verb  peritiores,&(quod  fateri  pudet)longe  fummotos  a  difciplina  me 
dem  eius  profeflionis^medicamentoefficaci  dato,protinus  veluc  prxfenti  numine,omni  dob 
xgrum  .  Quamobrem  fpernendi  funtqui  medicinam  fpoliare  tentant  vfu  medieamentoru 
potentia  effe&iique  medicamentorUm  ita  appellatam  :  probandi  autem  qui  onini  modo 
ftudent.  Ego  certc  aliquoties  magnum  fcientix  confequutus  fum  titulum  ex  vfu  profpere  dar 
multofque  ex  eadem  caufa  non  mediocrem  gloriam  tuliffe  memini.  Eft  enim  hxc  pars  medf 
ria,ita  certe  antiquiiTima,  &  ob  hoc  primiim  celebrata  atque  illuftrata.  Siquidem  verum  e 
bus  earum,corporis  vitia  curaffe:quia  etiam  tunc  genus  mortalium  inter  initia  non  facile 
etiam  nunc  plerique  faciunt,(nc  dica  omnes )  &  nifi  magna  compulfi  neceffitate,fpeque  | 
bi  fieri,  qux  fane  vix  funt  toleranda.Cur  ergo  aliqui  excludant  medicinam  &  vfum  medi^ 
vtdetegant  imprudentiam  fuam.Siue  enim  nullum  experimentum  eius  generis  remedioruti 

difunr  qubd  tam  negligentesintam  neceffariapartefuerinr.fiue  experti  quidem  funt  eorurrVi^jhtacem,  dtnegant  au- 
tem  vfum,magis  culpandi  funt,qui  crimine  inuidenrix  flagrant.quod  malum,  cu  omnibus  ariiafiantibus  inuifum  cfle 
dcbet,tum  prxcipue  medicis.inquib'  nifiplenus  mifericordix  &  humanitatis  animus  eft,  fecundu  ipfius  profeffionis 
voluntatem,omnibUs  diis  & hominibusinuifi effe  debent.Idcirco  ne  hoftibus quidcmalum  medicamenrtl  dabitqui 
facrameto  medicinx  legitime  eft  obligatus:fed  perfequetur  eos,quu  res  poftulauerit.vt  miles&  ciuis  bonus,omni  mo-^ 
do.Quia  medicina  non  forruna  neque  perfonis  homines  xftimat:  verum  xqualiter  omnibus  imploratibus  auxilia  fua, 
fuccurfura  fe  pollicetur,nullique  vnquam  nocitura  profitetur.Hippocrates  conditor  noftrx  profellionis,initia  difcipli- 
nx  ab  iureiurando  tradidirin  quo  fancrum  eft,nc  prxgnanri  quide  medicamcntum  quo  conceptum  excutitur,aut  de- 
tur,aut  dcmonftretur  a  quoqua  medicodonge  prxformans  animos  difcentiu  ad  humanitatem .  Qui  enim  ncfas  cxifti- 
maueritfpem  dubia  hominis  lxdcre,  quantofceleftiusperfede  iam  nato  nocere  iudicabit?  Magni  ergo  xftimauir,no- 
men  decufque  medicinx  conferuarc  pio  fandoque  animo  quenquc,  fccundu  ipfius  propofitum  fe  gercnte.  fcientia  c- 
nimfanandi,  non  nocendi,  eft  medicina  :  qux  nifi  omni  partefua  plene  incumbat  in  auxilialaborantium,non  prarftat 
quampolliceturhominibus  mifericordiam.  Definant  ergo  quiprodeffe  afflidtis  aut  nolunt  aiit  non  poffunt ,  alibfque 
deterrent,negando  argns  auxilia,qux  per  vim  medicamentoru  frequenter  exhibentur .  Etenim  quafi  per  gradus  quof- 
dam  medicinalaborantibus  fuccurrit.Nam  primum  cibisrationeaptbque  tempore  daris,tentar  prodeffe  languetibus: 
deindc,  fi  ad  hos  aon  refponderitcuratio,ad  medicamentoru  decurrit  vim;(potentiora  enim  hxc  &  efficaciora  quam 
cibi)pbft  vbi  ne  ad  h-ec  quidem  cedunt  difficultates  aduerfx  valetudinis,tunc  coa&a,ad  fe&ione,  vcl  vltimb  ad  vftio- 
uem  deuenit.  At  Afclepiades  maximus  authormedicinx,negauit  xgris  danda  medicamenta.Quida  enim  hoc  men- 
dacio  etiam  pro  argumento  vtuntur.Poteram  tamen(fi  verum  id  effet)dicere,Viderit  Afclepiades  quid  fenferit:forfan 
ron  omnino  in  hanc  partem  animum  intendit.Homo  fuit,parum  felicircr  fe  in  hoc  negotio  geffit.Noti  deterreor  pcr- 
fona.quum  rem  tam  manifefteprodeffe  videam.  Nuncverb  quum  tamimpudenter  comminifcanrur  de  eo,  quid  pof- 
fum  vltra  dicere?nifi  genere  quodam  parricidium  ac  facrilegium  eos  committere  qui  hxc  dicutf  Ille  enim  febricifan- 
tibus,vitiifque  prxcipiribus  correptis,quxo'l;5i  m%  Grxci  dicunt,negauit  medicamenta  danda<  quia  cibo  vinoque  apte 
intcrdum  dato  remediari  tutius  eos  exiftimauit.Cxterum  in  libro  qui  <z$tyewcL7tty)v(id  eftpra?parationu)infcribitur, 
contendit  vltimx  fortis  effe  medicum  qui  non  ad  fingula  quxque  vitia  binas  ternafve  compofitioncs,&  expertas,pro- 
tinus  paratas  habeat.Vides  ergo  quam  non  placeat  Afclepiadi  vfus  medicamentoru»  cui  nifi  plura  quis  ad  quodque ge- 
jius  vitiimedicamentacompofita  habeat.non  videtur  dig-iusprofeflione  medicinx.Sed  ifta  licentia  nomine  tantum- 
modo  medicorum,propterquorundam  negligentiam  latiusproceffit.  Rarb  enim  aliquis  priufquam  fe  fuofque  tradat 
jncdico,diligenter  de  eo  mdicat:  quum  interim  nemone  imaginem  quidemfuam  committar  pingendam  nifi  proba- 
to  prius  artifice  per  quxdim  experimenta,atque  ita  eledo.Habent  itaque  omnes  pondera  atquc  menfuras  exaftas,  ne- 
quiderrorisin  rebusnon  neceffariisaccidat :  videlicetquia  funtquidam  qili  pluris  omnia  quim  fcipfos  xflimant.  Ita- 
que  fublata  eft  ftudendi  cuique  neceffitas,&  non  foliim  antiquos  authores.pcr  quos  confummatur  profcflio,  quidam  i- 
gnoranr,fed  etiam  comminifci  falfa  de  his  audent.Vbi  enim  dele&us  non  eft  perfonaru,fed  eodem  numero  malus  bo- 
niifqiie  habetur,  (quod  Gnc  labore  poteft  cotingete)  idemq;  dignitatis  vtilitatifque  prxftare  vidctur  poffe,  vnufquifque 
id  magis  fequitur.  fic,  vt  quifque  volet,  facict  medicina.  Quofdam  enim  a  peruerfo  propofito  nemo  poteft  mouere,  & 
faneomnibus  permifit  liberum  arbitriu  magnirudo  profeffionis.  Multos  itaqueanimaduertimus,  vnius  parris  fanandi 
fcictia,medici  plenu  nomen  confequutos.Nos  vcrb  ab  initio  redlam  viam  fequuti,nihil  prius  totius  artis  perceptione, 
qux  homini  permirtitur.iudicauimus:quia  exhac  omnia  comoda  nos  cofequuturos  exiftimabamus :  no  mediuffidius 
tam  dufti  pecunix  aut  glorix  cupiditate  quam  ipfius  artis  fcientia.Magnu  enim  &  fupra  hominis  narura  duximus,pof- 
fe  aliquem  tueri,&  recuperare  fuam  &  vniufcuiufque  bona  valetudinem.Itaquc  vt  cxteris  partibus  difciplinx,ita  huic 
quoquequxpermedicamenta  virtute  fua  exhibet,curiofe  inftitimusteo  magisquodpercipiebamus  in  diescx  vfupro- 
fe&us  cius,quos  interdum  fupra  fidem  atque  opinionem  plurimorum  exhibebamus .  Sed  quid  vltra  opUs  eft  probare 
neceffarium  vfum  effe  medicamenroru?pricipue  tibi,qui  quia  percepifti  vtilitate  eorum,idcirco  a  mc  compofitione^ 
quafdapetiifti.Egoaute  memor  humanitatistuar,cadonfque  animi  tui(quemomnibus  quidem  hominibus  plene,mi- 
hi  autem  etiam  peculiariter  prxft«)non  foliim  quas  defidcrafti,  verumetiam  fiquas  alias  expertas  in  prxfenti  habui,in 
hunclibril  contuli.  Cupio enim  mediufridius  qua  poffum,  tux in  me  tam perfeueranti  beneuolentix  refponderc. adiu- 
tus omni tepore  a  tc,  prxcipue  verb  his  diebus.  Vtprimiim  enim  potuifti,no  espaffusceffaretuxcrga  me  pietatis  offi- 
cium,tradendofcriptameaLatina  medicinalia  deo  noftroCxfari:quorum  poteftatem  tibifecera,vtipfepriorlegeres, 
fimpliciterqueindicares  mihi  quidfentires.plurimu  enimiudicio  tuotribuo.Tu  porro  cadidiflimo  animo&erga  me 
beneuolentiffimojdiligentiameam  fub  tanti  nominis  editione,non  verbis,fed  rcprobaftirpericulumque  no  minustui 
iudicii  quam  ego  ftyli,propter  me  adifti,quo  tepore  diuinis  manibus  laudando  cofecrafti.Fateor  itaque  libeter,vnica» 
tne tibi  gratias  agere,  qubd  8c  priufquam  rogareris,cofummafti  amiciflimo  affcdtu  vota  measquod  cotigit  mihi  fauo= 
re  pleniffimo  tuo,maturiore  percipere  ftudii  huius  mei  fruftii  ac  voluptatem.lgnofces  autem  fi paucx  vifx  tibi  fuerint 
eompofitiones,&  non  adomnia  vitia  fcriptx.Sumus  enim  ,vtfcis)peregre:  ncc  fequiturnosnifi  neceffarius  admodum 
numeruslibelloru.Poftca  tame,fi  &  tibi  videbitur,ad fingula  quxq;  vitia  plures  copofitiones  colligem9.  Oportet  enim 
cppiam  quoque  eartfm  feledam  habere :  quoniam  reuera  quxdam  quibufdam  magis,& non  omnes  omnibus  conue- 

llidi 


niunr,  prop» 
hoc  obtinef 
p  ofita  mcdi 
tuorapudn 
fubiecimus; 
fitiones  co; 


SCRIBONIl  LARGI  i9o 

tiam  fci-Mcet  corporum  .  quarum  initium  a  capire  faciemus,(fummum  enim  &  primum  locum 
im  V£  fimplicia  p-  imo  ponamus.Inrerdum  enim  ha»c  efTicaciora  funt  quam  ex  pluribus  com- 
aurrm  nota  denarii  vnius  pro  Grzca  drachma.  xque  enim  in  libra  *  denarii  ocrogintaqua- 
mx  apud  Gra?cos  incurrut.Primum  ergo  ad  quac  viria  compofiriones  exquifitx  &  aptxfinr, 
»tauimus,qu6  facilius  quod  quxretur  inueniatur  :  deinde  medicamentorum  quibuscompo- 
i  &  pondera  vitiis  fubiunxirous. 


I  N  Dl 


OMPOSITIONVM    SCRIBONII  LARGI. 


rimiscliebus,  etia  infebre-  i. 


itiud. 
iplurium  dierum. 

Ihueterauerit. 


1 1. 
in. 

IIII. 

V. 
VI. 
VII. 
VIII. 
IX. 
X. 


pjL    Irem/adt.  *  ' 
j£    \Adcapitis  - 
Adcapitisdotof^ 
Ad  capitisdoiot| 
Purgatiocapitis  pe 
Aliapurgarioper  nares 
Aliapurgario. 
Purgatio  capitis  per  i 

Sternuratorium  ad  diSrurnum  capiris  dolorem. 
Ad  capitis  omnem  dolorem,&  quanuis  veterem,qua?  res 

in  perperuum  fanat.  xi. 
Ad  comitialem  morbumfimplicia.i  n  i.compofitum  v- 

num.  xn. 
Ad  eundem  aliud.  xm. 
Ad  eundem  aliud.  xun. 
Ad  eundem  aliud.  x  v. 

Adeundemaliud.  xvi. 
Ad  eundem  aliud.  xvn. 
Adeundem  aliud.  xvin. 

Irem  collyrialeuiai 
Ad  conturbationes  &  epiphoras  oculorum  fimplex  res, 

qux  omni  collyrio  mclius  facit.  xix. 
Adeafde  collyriii  ex  planraginis  fucco  mirificum.  xx. 
Ad  eafdem  aliud.  xxi. 
AdeafdemDiaglauciumnouefa&um.  xxn. 
Adpluriumdicru^ipo/xiVquu  glutinofa  lacryraa  fluit. 

XXIII. 

Aliud  collyrium  ad  tenuem  lacrymam ,  &  ad  puftulas ,  & 
vlcerapura.  xxun. 
Collyrium  ad  fordida  vlcera&  cruftas,quas  ««^'gjtfGrxci 
vocit.Item  adcarbunculos,puftulas,afpritudinem  pal- 
pebrarum  recentium.  xxv. 
Collyrium  leue  quod  facit  ad  tenuem  &  acrem  Iacryml, 
puftulas,  &  ad  vftiones,  &  vlcera :  item  ad  folutas  cica- 
trices,  quod  quidam  Athenippum ,  quidam  Diafmyr- 
nes,alii  SoaAc  vocant.  xxvi. 
Aliud  ad  idem  ^ttbxWv.  xxvii. 
Collyria  acria ,  &  me/%£'>»  ad  cicatrices  extenuandas ,  & 
palpebrarutn  afpritudinem.  xxvm. 
Aliomodoadidem.  xxix. 
Adpalpebras  perungendas.  xxx. 
Aliud  quo  Auguftus  vfus  eft  collyrium  ^at^Kot.  xxxi. 
Ad  caliginem  &  afprirudinem  oculorum,ficcamque  per- 
turbationem,quam  %i>poq>3Bt\fdeur  Grxci  vocant.  xxxu. 
Aliud  ad  caliginem  &  afpritudinem.  xxxiu. 
Aliud  ad  idc,quod  magis  mulieribus  conuenit.  xxxnu. 
Ad  cicatrices  extenuandas  vercres,&  caliginem,&  afpri- 
tudinem  acrem,  quod  femel  inun&um  plurium  dieru 
effectum  exhibet.  xxxv. 
Collyrium  quod  proprie  ad  afpritudinem  &  callofitatem 
palpebrarum  facir.  xxxvi. 
Uquidum  medicametum  ad  veterrimam  afpritudinem 
palpebrarum,&  callos  duriflimos.  xxxvu. 
Aliud  liquidum  medicamentu  ad  fuffufiones.  xxxvi  1 1. 
Ad  auriculae  dolorem,  &  tumorem  fimplicia  benefacie- 
tia  fex.  xxxix. 
Adidem  compofitum  ex  duabus  rebus  mirificum.  xt. 
Adtumorem  &  exulcerationem  aurium.  xti. 
Aliud  ad carnem  in  foraminc  auris  excrefcetem.  ZI.it. 
Ad  paroridasfimplex.  xtm. 
Compofitioadidem.  xtmi. 
Alia  cpmpofirio  ad  eafdem  antequa  fuppurauerint.  xtv. 
Ad  fanguinis  eruptionem  de  naribus  remcdia.     x  t  v  r. 


Medicamentumcompofirumadidem  .$i  prsfocaburw 
tur  obruratis  naribus,qua  ratione  efficiatur  vt  adfpiret, 
&  nihilominus  nares  fpiflatas  habeant.  xt  vu. 

Ad  vlcera  in  naribus  compofitiones  dux.  xt  vnr. 

Ad  idem.  xlix. 
Adgrauem  odorem  earu,queroo'^K*r  Grxci  dicur.  t. 
Adpolypos.  li. 
Ad  grauedinem.  lii. 
Ad  dentium  dolorem,quibus  colluendi  funt.  i  m. 
Quibus  fuffiri  oporrer.  inu. 
Qux  eum  manducare  oporrer.  iv. 
Quiimponereextra.  ivi. 
QiU  mouenrur  dentcs,vt  confirmentur.  ivn. 
Ad  eofdem  aliud  remcdium.  tviii. 
Dcnrifricii  compofirio.  itx. 
Dentifricium  Octauix  Auguftx.Aliud  Meflalinx.  ix. 
Ad  fluorem  gingiuarum,  quas  prargnantes  quidamvo- 
canr,&fluoremfanguinis.  Lxu 
Ad  cancrum  in  ore  fimplicia  duo,cdpofitum  vnu.  ixii. 
Adidem.  lxiir. 
Ad  faucium  &  vuxtumorem.  rxiiii. 


Ad  idem. 


txv. 


A  d  fuppurationc  faucium  fuipedta  etiam  fattam.  txv  i. 

Adanginam.  1XVII. 

Ad  idem  compofirum  ex  pluribus.  ixvnr.' 

Item  ad  idem  compofitum  ex  pluribus.  txix» 

Item  ad  idem  compofitum  ex  pluribus.  ixx% 

Ad  vuam  diu  iacentem.  txxi. 

Ad  arteriam  diu  exafperatam.  txxir» 

Ad  tumorem  arterix  &  tuflim.  txxut. 

Ad  fiuorem  &  raucitatem  arterix.  ixxnu. 
Arteriace  qua  melior  non  eft,facit  ad  omne  vitium  arte- 

ria?,euiratamque  reftituit  vocem.  ixxv.' 

Ad  fufpirium  fimplicia  quaruor.  txxvr* 

A  d  i  dem  compofirum  ex  pluribus.  txxvit. 

Ad  idem  compofitum  expluribus.  'ixxvm.' 

Irem  ad  idem  compofirum  ex  pluribus.  txxrx. 

Ad  ftrumas  fimplicia  duo.  txxx. 

Ad  idem  copofitumexpluribus,  &admammarHm  du- 
ritiem.  lxxxu 
Item  ad  idcm  compofitum  expluribus,&  ad  omnem  du>' 

ritiem-  .  txxxrr. 
Ad  fanguinis  eruptionem  ex  arteria ,  vel  depe&ore ,  vel 
de  pulmone,fimplicia  quinque.  Imponenda  extra  qua; 

funt,&  quz  euitanda.  txxxur. 
Paftilli  duo  ad  idem.  txxxini» 
Paftillusadidem.  txxxv.' 
Paftillus  ad  idem.  Jt.xxxvr.: 
Catapotium  ad  tuflim  aridam  &  v«er«m.  txxxvir. 
Catapotium  ad  tuflim  cum  fluore.  t  xxxvi  i  r. 

Carapotium  ad  tuflim  veterem.  txxxix. 
Paftillus  ad  deftillationem  peftoris ,  &  quicquid  fuppri- 

mendum  eft,prscipue  ad  phthificos:  initio  iomnu  f».' 

cit,dolorem  omnis  partis  fedar.  XCJ 
Paftillus  ad  idc  remiflior  Valentis  prseceptoris  mei.  xc  r. 
Paftillus  ad  ftomachi  folurionem.Idem  ad  deie{rione,& 

veficae  dolorc  adiuuat,&  oculorum  epiphoras.  xci  r. 
Paftillus  ex  odoribus,  facit  ad  omnem  dolorem,  propric 

autem  ad  tuflim.  xcur. 
Medicamenrum  quod  cochleario  fumitur  ad  tufllm  ari- 

dam,&  Iateris  dolorem  cum  febre.  xci  1 1 1. 

Alterum  medicamentum  ad  tuffiro  aridam ,  &  horrores 

quifolentprxcederefebres.  xcv. 
Aliud  medicamentum  ad  tuffim.  aridam.  xcvi. 


INDEX   C  OMP  0  5  I  T. 


Ad  la^eris  d7>lorem,fiue  cum  febre, fiue  fine febre,  Pac- 

chii  Antiochi  mirifica  compofitio.  xcvn. 
Eadem  ad  morbo  coraitiali  correptos,  quos  ^h^n^iwit 

dicunt,&  furiofos.  xcvm. 
Eadem  ad  fcoromaticos,&cephalalgicos.  xcix. 
Ad  fufpiriofos,&  vocis  abfcifionem.  c. 
Ad  mufculos  maxillares,&  facies  prauas.  ci. 
Ad  duritiem  mammarum  muliebrium.  cn. 
Ad  ftomachicos,quod  euidenter  conuenit.  ciii. 
Ad  eos  quibus  frequenter  inaceffic  cibus,  &  inflationibus 

vrgentur,&melancholicos.  cmr. 
Ad  ttomachi  vitium  quod  cum  fiti  ardefcit.  cv. 
Ad  inteftina&  colu,&  vomicas,&  meftrua  mulieru.  cvi. 
Adidem  &comitialem  morbum,&furiofos,  &  poda- 

gr.am.  cvn. 
Ad  ftomachi  folutionem  &  fluorem.  cvim. 
Ad  ftomachi  dolorem  &  inflationem.  c  ix. 

Aliudadidem.  cx. 
Paftillus  ad  coeliacos  &  torminofos.  cxi. 
Alter  meliorad  eofdem.  cxu. 
Alter  ad  torminofos  efficacior.  cxm. 
Paftillus  qui  per  anum  mittitur  quum  inteftina  cacer  oc- 

cupat.  cxiin. 
Potio  qus  quG  hoc  medicamentu  fubtus  immilTum  eft, 

propric  conuenir.  cxv. 
Ad  «^tM,quod  eft  inflatio  inteftinorum  perniciofa.  c*vi. 
Ad  idem  vitium  alterum  medicamentum.  cxvu. 
Ad  idem  quod  peranum  mittitur.  cxviii. 
Ad  coli  inflationem,&  dolorem  vetuftum*  cxix. 
Cafiii.medici  colica  bona.  cxX 
Iulii  BaiVi  medici  colice  mehor.Eadem  ad  vttia  mulie- 

briafacit.  cxxl. 
Ad  colum  quod  &  in  pr*fentia  tollit  dolore,&  in  futuru 

remediat.  cxxn. 
Adtumorem  iocinoris,&  ad  duritiem.  cxxui. 
Ad  duritiem  iocinoris  veterem.  cxxmi. 
Ad  tumorem  &  dolorem  iocinoris,&  lienis,&  renum,  & 

vefics,  &  qui  propter  hxc  mali  coloris  funt .  Idemquc 

prodeft  ad  aqua:  mutationes.  cxxv. 
Ad  tumorem  &  duritiem  iocinoris  veteremddem  ad  lie- 

hofos,  &  hydropicos,  &  arquatos,  &  qmbus  vrina  mo- 

uenda.  cxxvi. 
Ad  auriginem,quod  vitium  quidamarquatum  ,quidam 

regium  vocant.  cxxvn. 
Ad  licnofos  medicamentum.  cxxvnr. 
Aliud  adlienofos  medicamentum.  cxxix. 
Lienem  quod  fanatextrapofitum.  cxxx. 
Aliud  extri  impofitum.  cxxxi. 
Ad  flatuslienofos.  cxxxu. 
Ad  hydropicos  quu  iam  diftenti  funt  aqua;  multitudine. 

cxxxm. 

Alteru  medicamentueiufdegeneris  efEcaci9,  cxxxim. 
Aluum  mollientia.  cxxxv. 
J^didem.  cxxxvi. 
Ad  idem.  .  cxxxvn. 
Altera  purgatio  per  globulos ,  qui  deuorati  integri  deii- 

ciuntur.  cxxxvm. 
Alia  purgatio  eiufdem  generis.  cxxxix, 
Ad  tineas  necandas  &  lumbricoj.  cxl. 
Adlumbricos.  Cxli. 
Ad  TemtrMsv: vitium  eft  extremi  inteftini ,  irritatio cum 

defurrectione.  cxlii. 
Adrenumtumorem  &  vlcerationem.  cxliii. 
Ad  renum  dolorem  potio:  ac  renum,  iocinoris,  lienifque 

tumorem,atque  malum  colorem,  &  aqux  mutationes. 

CXLIIII. 

Adlapidemin  renibus  innatum,  &vrinam  fuppreffam. 

CXLV. 

Ad  rumorem&  exulcerationem  veficjc.  cxLvt. 
Ad  dolorem  vefic^,&  difficilem  exitum  vrinae,quod  vi- 

tium  Grrci  efbaveJ-cw  dicunt.  cxlvii. 

Ad  veficam  exulceratam.  cxlviii. 

Ad  fanguinem  per  vrinam  reddentes.  cxlix. 

Ad  calculofos.  CL. 

Alterum  adcofdem,  cti. 


Aliudadcaicuioioi. 
Ad  calculofos,lienofosjhyi': 
Adlumborum  dolorem. 
Aliud  ad  lumborum  doloret 
Adparalyfin,  &lumbon  doU-| 

optimc  facit.-acopum  a  *  pai  £fc 
Ad  lumborum  dolorem  mal 
Ad  podagram  cum  ttynore, 

caldam  vocant. 
Ad  eandem  podagram 
Adpodagram  frigidar 
Adeandemquafiacop  :u 


:eme&ffl±  ^uod  inperpetuum 


3Ci?. 


CLXII. 
CLXIII. 
CLXIIII. 

CLXV. 
CLXVI. 

clxvit. 

CLXVIIt. 

C  LXlXo 
CLXX. 


Ad  vtranquepodagra 
fanat 

Necui  ferpens  nocea 
Nequem  fcorpio  fer 
Ad  morfus&idusft  ,  ;  .ru1 
Altera  theriacead  eaas.m.  ~ 
Altera  theriace  etiam  ad  afpideSftx 
Ad  vipera;  morfum  proprie.  ^ 
AntidotosZopyri. 
Antidotos  Mithridatis. 
AntidotosApuleiCelfiadcanisrabiofi  morfum.  CLxxr. 
Ad  idem  remedium  quod  brachio  alligatur.  clxxii. 
AntidotosCelfi.  clxxiii; 
Compofitio  alia.  clxxiiii. 
Empl.iftrum  mirificum  adcanis  rabiofi  morfum.  clxxv. 
AntidotosCaifii  ad  toxicii,&  tela  veneno  tin&a.  clxxvi. 
AntidotosMarciani  adomnia  mala  medicamenta ,  quse 

mwa  (id  eftperfe£ta)dicitur,  qu*  Auguftocompone- 
.  batur.  clxxvii. 
Singulorum  malorum  medicamentorum  propriaauxi- 

ha. 

Adcicutam, 
Adopium» 
Ad  ahercum. 
Ad  gypfum, 
Adfpumam  argenti. 
Ad  ceruffam. 
Ad  coriandrum. 
Adleporem  marinum 
Ad  falamandram. 
Ad  aconitum. 
Ad  cantharidas. 
Ad  bupreftim. 
Ad  dorycnion. 
Ad  ixiam. 
Ad  ephemerom 
Ad  toxicum. 
Ad  phancum. 
Ad  tauri  fanguinem. 
Adlac  potum. 
Ad  fungos  venenatos. 
Ad  fanguifugam. 
Quoties  fufpicio  malimedicamentifuerit,commune  re- 
medium.  cc. 
Item  Emplaftra. 
Emplaftriimviride  Triphonis  chirurgi ,  quodfacit  quu. 

offa  in  capite  frafta  funt.  cci. 
Emplaftrum  viride  Megetis  chirurgi  ad  eadem.  ccir. 
Emplaftrum  viride  Triphonis  ad  vulnera  recetia.  ccm. 
Emplaftrum  Trafea:  ad  eadem  minusacre.  ccim. 
Emplaftru  viride  Triphonis  facit  ad  vetera  vlcera.  ccv„ 
Emplaftrum  viride  Gliconis  chirurgi  ad  omniamirificu 
vitia  corporis,Ifis  vocatur.  ccvi. 
Emplaftrum  nigrum  quod  Gap£apo(  dicitur  :  facitad  o-' 
mne  vulnus  recen>s &contufum.  ccvn. 
Emplaftrum  nigrum Trafeje facit  ad  omne  receus  vulnus 
neruorum  ,  mufculorumque  pundrus :  idcm  articulos 
prscifos  iungit.  ccviii. 
Emplaftrum  nigrum  Arifti  chirurgi,  ad  vulnera  recentia, 
pun£"tufque  mufculorum,neruorumque,ad  luxum.co- 
tufum:  przcipue  quu  offa  fraQa  funt  artuum.fine  alli- 
gaturaenim  dimidioceleriusfanat.  .  ccix. 

Euaplaftrum  nigrnm  TripHonis  chirurgi  facit  ad  co  tnf^ 


CLXXVIIIi 
CLXXIX. 

clxxx; 

CLXXXU 
CLXXXU* 

CLxxxnr. 

CLXXXIIIIc 
CLXXXV. 
CLXXXVI. 
CLXXXVII. 
CLXXXVIII. 
CLXXXIX. 
CXC. 
CXCI. 
CXCII- 
CXCIIIL 
CXCIIH. 

CXCV* 
CXCVI. 
cxcvir. 

CXCVIII. 

cxcix. 


m 1 

Seadca: 

explet  v 
Smplaftrum 

vocaturn 
Emplaftru 

nera&in  ten 
Alterum  rubrum 

cit  enimad  cani 

Megetis  chirur 
Emplafttum  cp 

vulnera,"&  id 

tufa,iucifa  artt 

citjtnqjpre 

fi  Cvi  d^po 

Furuculos 

c  c  x%sri? 
Emplaftritmluteurrr 

cera  medtQcritcr-1 
Emplaftrum  quod 

fubeft:^aoa.sK*i3 


iSN DEX  "t  O  M  P. 

Qmtrunculos.  ldem  rofa  dilutum 
icoi  ,,Cv..tur/3aAM»*)/.  ccx. 
*  c  ...  jrgi  facit  ad  cadem ,  & 
ccxr. 

chtrurgifadtadleuia  vul- 
oribus.  ccxn. 
m  quo  venatores  vtuntur:  fa- 
nm  •"  *'  adrupedum  morfus, 

C  C  X  1 1  I. 

,  fadfrad  omnia  mediocria 
iniuffuadrupedum:  ad  con- 
cir.Ite  cicatricem  du- 
e  pus:  fafciam,lanam 
autfolio  non  excidit. 
jaut  aperit,aut  perfanat. 


SCRIB.  LARGI. 


turgi  facit  ad  tenera  vl- 
c  c  x  v. 

liifcit  pu$  3  vcl  fiquid  aliud 
c  c  x  v  i. 

Emplaftrum  exfde' album  ,  quod  Sia.hu»  Gnrci  vocant: 
facit  ad  omne  duririem,&  diutinum  dolorem,&  ducit 
fudoresreade  vlcera  callofa  renouat,&  cogit  faciliusci- 
catricem  ducere.  ccxvn. 

Emplaftrum  ahud  ex  fale  nigrumad  eadem  efficacius. 
c  c  x  v  1 1 1. 

Emplaftrum  album  ad  combufta,  &  exulcerata  exfrigo- 
re,qua:  perniones  vocantur.  c  c  x  i  x. 

F.mplaftrum  album  ad  ctcatricem  ducendam  Pacchii 
Antiochi,ad  perniones,  ad  cobufta,  &  vlcera,qua:  tcjt- 
tton'9>)  Grvectdicunt.  Idem  exrofa  dilutu  facit  melius  o- 
mni  lipara,ad  omnia  vitia  quar  in  ano  fiunt.     c  c  x  x. 

Emplaftrum  ad  combuftu  mirtfice  facit  :idem  nigru,& 
ctto  perfanat.  ccxxi. 

Lipara  ad  intertriginem ,  &  exafpcrationenv  atquetu- 
moremani.  ccxxn. 

Lipara  rufa  facitad  fiflurasani  ,quas  pctyxJke; Gra-ci  di- 
cunt.  Eadem  ad  eiufdempartisvitia,&vlceradiutina. 

c  C  X  X  I  I  I. 

Ad  condylomara  fimplicia  complura.  ccxxnii. 
Ad  idem  comppfita.  ccxxv. 
Adidemalia.  ccxxvi. 
Hxmorrhoidas  quemadmodum  medicamento  curare 

oporteat.  ccxxvir. 
Nonexulcerataseminentiasex  qualibet  corporis  parte 

medicamento  tollere.  ccxxviu. 
Suppurationem  line  ferro  aperire,&  quod  idem  medica- 

mentumpedorisjlateris,  Iumborum  diutinos  dolores 

tolltf.  ccxxix. 
Melior  Tryph.ra :  hoc  ehim  nomine  appellatur  vtruque 

genus  medtcamenti.  ccxxx. 
Ad  ftigmata  tollenda  medicamentum.  ccxxxi. 
Inteftinum  extremum  quumprodit,  quibusoporteatre- 

mediisvti.  ccxxxn. 
Ad  tefttculorum  rumorem.  ccxxxiu. 
Ad  veretri  tumorcm.  ccxxxmr. 
Si  vlcus  fordidum  fuerit,  aut  cancro  tentabitur,  corru- 

ptiimve  fuerit.compofita  duo.  ccxxxv. 
Si  cicatrix  ducenda  eft.  c  cxxxvi. 

Ad  omne  vlcus ,  in  omni  parte  corporis  fordidum,  com 


munia  fimplicia  medicaracnta,&  compofitum  vnum. 

c  c  x  x  x  v  I  I. 

Ad  omne  purum  vicus,&  concauum  qua;  complent. 

c  c  x  x  x  v  I  1 1. 
Ad  omne  vlcus  in  quo  caro  excrefcit.  c  cxxxix. 

Ad  idem,  alio  modo  compofitum .  Emplaftrum  ad  cica- 

tricem  ducendam.  ccxl. 
Emplaftrum  ad  cicatricem  ducendam.  ccxli. 
Emplaftrum  ad  tdem,  <J£i  >cst//-«'*f  dicitur.  ccxLir. 
Adpapulasin  capite  efferuefcentes,  vel  qualibetcorpo- 

risparte.  ccxi.ni. 
Ad  tgnemfacrum  complura fimplicia.  ccxnur. 
Ad  idem  compofitum.  ccxlv. 
Adidemaliud.  ccxLvr. 
Ad  Zonam  quam  Grarci  fpwra  vocant.  Ccxlvu. 
Ad  idem  aliud  medicamentum.  'ccxlviii. 
Ad  impctiginesfimplex  compofitum.  ccxlix. 
Adidemaliud.  ccl. 
Ad  fcabiem  fimplex  vnum,corapofitii  vnum.  ccll 
Ad  lepram,  qux  quafi  impetigo  eft  cum  prurigine  cutis, 

fimplicia  quatuor.  cclii. 
Ad  tdem  compofitio.  ccliii. 
Ad  idem  altcrum  malagma.  cclhu. 
Malagmaado,jn<r£>67t»c)'&  xjuvixJy  amtf/viSY  .Idem  facit  ad 

omnem  tenfionem  &  cotraclionem  neruoru.  cciv. 
Malagma  quod  ftomachum  folutum  confirmatj  aluu  in- 

citat,fupprimit,&adftringit  quicquid  op9  eft.  cclvu 
Malagma  ad  pe&oris  &  lateris  dolorem  ,  &  quicquid  ex 

perfri&ionefif.  cclvii. 
Malagma  ad  omne  dolore,pra?cipue  iocinoris.  cclviii. 
Malagma  ad  iocinoris,&lienis  tumorem ,  &  dolorem. 

c  c  l  i  x. 

Malagma  ad  pnECordiorum  tenfionem»  cclx. 

Malagma  adlienofos.  cclxi. 

Malagma  ad  omnem  veterem  dolorcm,  pra.cipue  lum- 
borum.  cclxii. 

Malagma  quod  difcutitftrumas,parotidas,panum.  Idem 
fuppurationes  interaneispartibus  futuras  aperit .  Idem 
facit  ad  omnem  dolorem  arttculorum,  pracipue lum- 
borum.  cclx  m 

Malagmaad  omnemdolorem  corporis  &articulamen- 
torum:facit&ad  podagram.  ccLxmr. 

Malagma  ad  corufionem  lateris .  Idem  facit  ad  fufpe&as 
in  tifdem  partibusfuppurationes,vel  iam  fa&as.  ape- 
rit  enim  cito,&  fanat.  Idem  prodeft  prarcordiis  tenfis, 
iocinori  duro.  ccixv. 

Malagma  ad  luxum,contufumjCanis  morfum,  parotidas, 
ftrumas,podagram.  ccLxvr. 
Malagma  ad  podagram,&  omnem  dolorem,  &  tenfione 
neruorum.  cclxvh. 

Acopum  ad  perfri&ionem,  laflltudinem,  dolorem,  ten- 
fionem  neruorum .  Idem  hyeme  non  patitur  perfrige- 
fcere.  cclxviii. 

A  copum  quod  per  vindemia:  tempus  componitur ,  facit 
ad  omnem  dolorem  corporis,&  neruorum.  cclxix. 

Acopum  odorisgrauiorisad  perfri&ionem ,  &  dolorem 
neruorum.  cclxx. 

Acopumoptimiodoris,quo  Augufta Antonia  ferevte- 
batur :  facit  ad  neruorum  dolorem :  perfrigefcere  non 
patitur.  ccLxxr. 


SG  RIB  ONII 

A  D    C  A  P  I  T  I  S 
C  A  P.  I. 


LARGI  COMPOSITION 


D  O  L  O  R  E  M, 

Compofitio 


B 


%*TZT ViSr^fi  ^  caP'"s  dolorem  etiam  in  febre,  primis 
dicbus  benefacit  ferpylh  P.  quadrans,  ro- 
Hb^fk  vi^  k  aridje  P.  quadrans.  ha:c  incoquuntur 
"1j  duobus  fextariis  aceti  acerrimi,  donec  ad 
ti  dimidiasperducantur  :inde  fumiturcya- 
^  thus,&  in  duobus  rofr  commifcetur,  tre- 
q  jenterque  ex  eo  curatur  caput.  vbi  enim  cocaluit  quod 
infufum  eft,nifi  ahud  recens  adiiciatur,nocet.  1 1. 

Item  prode'  it  eodem  modo  ruta  per  fe  vcl  cum  hederse 
baccis  decotta  :  polygoniu  quoqj  &  mentha  multis  pro- 
fuit,ea  ratione  decocia,&  infufa  capiti  doleci:  fphondy- 
liu,&  agni  feme,&  platani  pilulx  fimiliter  aceto  inco&a:, 
rofxque  folia  refiduo  aceto  commixta.  m. 

Quum  autem  pluribus  diebus  permanferit  dolor,  tum' 
omnium  fupradi&orum  oportet  vnciasfingulas  fumere, 
iifqueadmifcere  lauri  baccarum,caftorei,  nucum  amara- 
rum,  pulegii,  fampfuci  foliorum  ,  fingulo>-um  vncias  ,& 
aceti  fextarios  tres  decoquere  ad  dimidias.Eodem  modo 
rofa  admixta,non  tamen  frequenter,caput  curare.  nii* 
Ad  omnem  capitis  dolorem  efficacirerprodeft  ,  cro- 
comagmstis  pondo  fextans ,  alumiuis  fifli ,  vel  galla:  P. 
vnci.<.  Hxcterereexaceto&rofa  vicibus  adie-^ta  opor- 
tet,  vfq  ledum  mellis  habeat  fpiflitudme*:  inde  frontem, 
&vtraquetemporaoblinire.  v. 

Ad  ea-Mtis  dolorem  ,  quum  inueterauerit ,  benefacit 
hxc compofitio-Mynhx *.  i.  croci  *. P.  1 1.  amygda- 
lorum  amarorum  *.  P.  i  I.  rura:  vmdis*. P.  i  i  I.  fpho- 
dylii  P.  i.  panacisK.P  i.  lauri  baccariim  *.  P.  i  1 1.  D 
ferpylli#.P.  i  u  c^ftorei*.  P.  i.  Teruntur  hxc  omnia 
acet ), &fiunt  paftilli:  quum  opuseft  diluuntur  aceto  & 
rofa,inmellis  fpiilitudinem  ,  atque  ita  frons  &  tempora 
illinuntur.  vi. 

Oportet  vero  permanente  capitis  dolore ,  mareriam 
quoque  detrahere  ex  eo  per  nares  vel  os .  Qux  res  etiam 
auricula?,veldentibus  dolentibus prodeft . Nec  minus 
quibusfubitxvertigines  obuerfantur,  quos  w-ttoiMtflmv; 
Grxci  dicunt:item  comitiali  morbo  correptos,  &  caligi- 
ne  impeditos  ex  magna  parte  leuat .  Debent  autem  ii  o-  E 
mnes  pridieabftinere,&  iuperionbus  diebus  aquam  po- 
tare.  V  1 1* 

Per  nares ergo  purgatur  caput  iis  rebus  infufis per  cor- 
nu  quod  rhinenchyes  Vocatur;  Hedera:  fucco  per  fe,  vel 
betx  fucco  cum  exiguo  flore  xris ,  vel  cyclamini  fucco 
nuxto  lafte  aut  aqua  pari  menfura.  VIII. 

Bene  detrahit  e  naribus  liquorem  &  hrc  compofitio, 
Salis,mtri,mel!is,aceTi,olei  veteris,  fin  >ulorum  *.  P.  bi- 
num,cyrlirriinifucci,^/</iic  ctjf  /«< (quamherb am  pedi- 
culariam,quodpediculosnecat,quidam  appellant)fingu-  F 
lorum*.  P.  i»  Hxcm  vnum  mixta  ,  naribus  per  cornu 
infunduntur,  vel  pinna  longiore  nares  inrenus  perfricl- 
tur.  Qn.uni  fatis  vifum  fueritfluxifle,  vt  reprimatur,  aqua 
f  rigicU  nares  diutius  abluere  pura  oportet :  vel  ea  in  qua 
priu'  ie  crocum  adiedtum  maceratum  fuerit.  i  x. 

Sedfi  per  os  magis  detrahere  materiam  vifum  fuerir, 
quia  non  fine  torme  uo  per  nares  ea  dcduceretur,fuade- 
bimus  pyrethri  radicutam  commanducare,  atque  fubin- 
de  hiantem  pati  fluere  faliuam.vcl  vuam  paffam  cum  pi- 
pcrisalbigranistotidem  dabimus  commanducandam,  G 
&  expuendam.a:que  enim  &  hrc  deducunt  pituitam  Be- 
ne  facit  &  finapi  ex  aceto  tritum,&  no  excaftratum,  gar- 
garizatum  trium  cyathomm  menfura,  admixto  mellisP. 
quadranre.detrahit  enim  largiter  pituitam.  x. 

Prodeft,quum  diu  caput  dolet,  attondere  ad  cutem,  & 
radere,&  diutiusficcum  ad  relaxationem  cutis  fricare,& 
aquacahdafouerepura,vel  laurum  incoctam  habente: 
quo  tempore  etiam  fternutamentum  Concitare  nonalie- 
num  erir  medicamento  quod  exhis  rebus  componitur> 
Veratri  albi  c  iftorei,ftruthii,quod  eft  radix  lanaria,pipe- 
nsalbi,  fingulorum  *.  P.  i.  hxc  contufa  tenuiter  forato  ^ 
«ubro  tranfrnittuntur:qu«rn  opui  fuerit  per  pinnam>vel 


piphi 


Jibera 

A  calamum  icriptoriumn  m 
£to  in  aquam,&  excuffb  | 
tat  fternutamentum  etia 
tione  inie&um  veratru 
dum,fternutarionem  ft 
Capitis  d  oterem  qut 
protinus  tollitV&  in  petp  ^ 
nigra  >  impofirieo  hg«b  qu, 
dolor,&  obftupefcat»pais j 
rit,  remoueatur  remear 
tis .  Plures  autem  paraj 
quia  nonnunquam  vix 
id  eft  torpor.-quod  figrU 


.1 


i$6 

AEi 

fpecillo  tin- 
Jiantur.  Proii- 
eadem  ra- 
:cum,  &  ari- 
x  i. 

tm  &  ihtolerabilem 
:diat  toipedo  viua 
t,  don^^ffinac 
Jrft  prirnjim  fenfe- 
rau^iat^r  eius  j»ar- 
jeneri^  torpedines, 
Ipndct  curatio, 


i,fic'c 


A  D 


C  O  M  I  Tl 

m 

iorbut 


AD  comitialem  morbumjquern  Cra-ci  i 
cant,  hei  bam(qu3m  iiderri  jffiy/fjk 


\§OM  VO- 

lerualem 

appellamus)  oportet  ieiunum  quampiiiSKfti  viridem 
comefle,  a  prima  luna  ad  rricefimam .  Hrcc  eadem  herba: 
ebrio  dara  copiofa  ,  in  crapula  vinum  diftutit ,  mentem- 
que  reftituit.  X  1 1 1. 

Item  hmnulei  ceruicoagulum  intra  nouem  dies  exce» 
ptum.benefacitad  morbum  comitialem.Intelligiturau- 
tem  dierum  numerus  exeo  quod  iaccnt  aures  fimul  eo- 
rum  primis  temporibus .  a  nono  enim  die  fubriguntur. 
Oportet  ergo  fumere  tu c  coagulum,&  aref?cere,quo  ne- 
quefol  nequeluna  accedir,  atque  inde  darepueris  vi- 
cia;  magnirutiinis  globulum  ex  aqua:  calda:  cyathis  duo- 
bus:maioribus  vero  natu  fabi  folni<e  magnitudine,ex  a- 
qua:  cald:e  cynthistribus  perdies  triginta.  Donetur  autc 
aqur  puia:  fupra  medicamenrum  cyathi  duo  aut  tres^ 
Hocremedium  qui  monftrauit ,  dixu  ad  rem  pertineres 
occidi  hinnulii  culrro  quogladiator  iugulatus  fit.  xiuii 
Conftat  inter  plures  &  crocodili  tefticulum  #.  P.  i.  aut 
vidtoriati  perdies  triginta  ex  aqux  cyathistnbus  fum- 
ptum  multosremediaffe.  x  v. 

Ad  recentem  comitialem  morbum  cito  proficit,ad 
vetere  tardius,  thymi  albi  ^f.  P.  1 1  i .  ex  aceti  cyathis  tri- 
bus,  &  mellis  boni  pondo  vncia :  vt  dilutum  ieiunus  bi- 
bat  per  dies  quadragintaquinque:  fed  qunm  biberit,cita- 
tus  ambulet  millia  pafliium  minime  duum.  x  v  r. 

Scio  Roms  quandam  honeftam  matronam  aliauoc- 
comitiali  morbo  liberalTehoc  medicameto,Ebore£  fco- 
bis  hemina,  mellis  Attici  pondo  libra:  ha:c  in  vnum  mi- 
fcenrur  :  pofteaadiicitur,fi  puer  fueritqui  laborat,  teftu- 
dir.is  mafculae,pslumbi  mafculi,  vtrorunque  ferorum,id 
eft  nuper  captorum,fanguis ,  quantum  fluxerit  dum  viua 
Vtraque  animalia  dimittantur :  fin  autem  puella  fuerit, 
fceminei  generis  animalia  fint ,  &  eodem  modo  captas 
fanguineeffufoemittantur.  Oporcet  autem  clauiim  Cy- 
piii  arris  acutum  demittere  in  mgulum  teftudinis ,  &pa- 
lumbi  venas  quatfub  alisfunt,  a:re  acuto  incidere  :hoc 
medicamentumligneo  vafe  feruatum  reponitur.  Quum 
opus  fuerit,  daturexeo  luna  decrefcente  per  conrinuos 
dies  triginta :  primiim  cochlearia  tria  ,  deinde  quinque, 
deindc  feptem,deinde  nouem,  fummu  vndecim:  &  rur- 
fus  nouem,deinde  feptem,deinde  quinque,poftea  tria:  & 
iterum  augetur  ,  minuitiirque  numerus  cochleariorum, 
donecdies  triginta  antedidii  confumantur.Poftea  opor- 
tebit  fcobis  eborea:  heminam  per  duos  menfes  confu- 
mere  vitio  correptum  ,  accipientem  exea  terna  cochlea- 
ria  indie,  exaquajcyathistribus.  hoc  medicamento  qui 
vtitur ,  neque  vinum  neque  fuillam  guftet :  pnterea  ha- 
beatin  brachioverua  eborta.Nam  fut  &qui  fanguinem 
ex  vena  fua  miffiim  bibant ,  aut  de  caluaria  defunfti  ter- 
na  cochlearia  fumant  per  dies  triginta.  x  v  i  i„ 

Itemexiocinore  gladiator.s  iugulati  particulam  ali- 
quam  nouies  datam  confumant.Quarque  eiufdem  gene- 
risfunt ,  Cxtra  medicina:  profeflionem  cadunt  jquanuis 
profuiffe  quibrafdam  vifa  funt.  x  v  i  i  i„ 

Illud  tamen  non  oportet  ignorare,  fanari  hoc  vitium' 
quu  cognitii  eft,aliquibus;viros  facilius  mulierib9  reme- 


*97 

diari:pueros  ve, 


COLIY 


ADcontutb 
coliyrujtair' 
rc.  Sed  nulli  coli^iv 
Indico  vero  pe;  j 
rio  itiungatur,pro 
fenti,&  futurc 
nunclaudese' 
fimplicis  rei 
Oportec  V 
lo  iuungere ,  cui 
inun&iones ,  eiq 
fpongiis  expreflis 


s  :ribonii  largi 

jft  com  )Iexum  &  de-  A 


I?8 


(ITA    V.  E  V  I  A, 

X  I  x. 
ofu  fcio  multa 
alb^ytHtam^ieffeclushibe- 
«tim      tribu  >  quantum  lycio 
, Gquis  hoc  colly- 
eS&dem  d  ie)&  dolore  prx- 
ji    •  (.  ruacufi  eftautem 
cpertus  intelliges  g 
xx. 

;  i     uiefveex  interual- 
t  oculi  ad  fingulas 
.tincrecalidiirima, 
.ius,eodLmque  die  in 
orpore  caput  quoque  & 


ba/nea  ducere:ita  vt  cUm  CaH 

fa  cies  calidaimmerg.-uu!,&foueatur,  vinoq;  vti  vtquif- 
quc  afluetuseft.Pofterodie  fiqua  veftigia  epiphone  re- 
manfcnnt ,  inungere collyrio  aliquo  acriorc aquato  fub 


fuperius  improbauimus ,  compofita  ex  rebus  metallicis. 

Facilius  enim  iam  patiutur  oculi(fi  modo  exulcerati  non 
fuerint)iniuriam:quoru  pracipuc  hoc  mihi  pl.icet  quod 
acolore  ifntfopdicitur.  Accipit  autem  ha:c,/£ris  vfti  *.  p. 
xii.  cadmix  vfta:*.P.x  1 1.  ftibii  cotti  *.  P.  x  1 1.  aca- 
cix  chylifmatis  *.  P.  v  1.  aloes  *.  P.  1 1  1.  opii  *.  p.  1  r. 
croci*.  P.iii.  caftorei  viftoriati  pondo ,  myrrhje,licii, 
idem  fcilicet  poderis,  commis  *.  P.  decem  &  o<fto,aqua 
pluuiatili  qusfunt  durata  diu  ,  teruntur  donec  leuiflima 
fiant.poftea  cxtera  alio  mortario  fingula  trita  admifcen- 
tur:  dum  tollendum  eft,  commi  adiicitur.  Hoc  quidem 
etiam  in  initiis  vtuntur,  cum  ouiaquato  Iiquore  perfe, 
velcumcollyrioquod  a  cinereo  colore  «n^ur  appcl- 
latt,r-    .  _  X  x  1 1 1  r. 

Collyrium  fpodiacum  a  quibufdam  cinereum  dicirur: 
componitur  autem  ex  his,  Cadmiar,  botryitidos  vft<e  fU- 
perteftamdonec  incandefcat  ,& vino  falerno  extindhe 
*.  P.  x  l.  creta:Samia:,quam  vocat  aftera  *.  P.  lxxx. 
ftibiico£ti*.P.  x  x.  opii*.  P.x.  commis  Alexandrini 
*.  P.  x  x.  Teruntur  ha:c  omnia  aqua  pluuiatili ,  commi 


vefpere,&  rurfus  in  balneu  deducere,& vinu  dare  eodem  C  vltimum  adiicitur:ante  hoc,  quu  cartera  leuia  funt  fa&a, 
modo.Fere  enim  vno  die  toilit  epiphora.&prxcipue  in-      opium  mifcetur  maceratum  pridie  aqua.Facit  hocper  fe 


cipientem,  nequeadhucalio  medicamcto  ta£ta.  Sed  fi  ea 
vis  fuerit  epiphora?  vt  non  cedat  vno  dic  ,  fpedtare  opor- 
tebit  donec  impetus  fedetur,&  ita  in  balneum  deduccve, 
cxteraque  facere  qux  praxepimus .  Idem  hoc  medica- 
menrum  etia  fupra  perun£tum  tardius  quidem ,  fed  eof- 
demeffec~tuspra:ftat,maxime  in  reneris  corporibus,  vt 
mulierum  &  puerorum,  quorum  oculinullius  medica- 
menti  vim  fuftinent.  triduo  enim,  aut  plerunque  quadri- 
duo  tollit  dolorem,  adiutum  oui  infufione,  &  aqux  cali- 
da:  vapore.  x  x  1. 

Item  com  pofitorum  collyrioru  hoc  maxime  probo  ad 
rcce!itesepiphoras,&  conturbationcs  oculoru,tumorefq,- 
&dolores,  Aloes  Indica:*.  P.  m  1.  croci*.P.ii.  opii*. 
P.  1.  gummis*.P.  1 1 1 1.  plantaginis  fucci  cyathos  tres. 
Terere  oportcr  per  fe  crocum  diligenter ,  deinde  cxtera 
admifcere pridie  macerata  fucci  plataginis  cyatho.-atque 
ita  reliquis  duobus  cyathis  admixtis,  quu  fpiflata  fuerint, 
fingerc  collyt  ia.Vtrunque  autegenus  medicamenti  exi- 
mie  prodelie  iudico,  proprietate  quidem  quada.fed  pra:- 
cipue  quod  nullam  in  fe  afpritudinem  haber,  vt  pleraque 
quibus  fere  inunguntur  homines .  Nam  qux  ex  cadmia 
aut  xre  vfto,  eiufdemque  generis  pigmcntis  componun- 
tur,quanuis  curiofe  teranrur,naturam  fuam  tamen  amit- 
tere  non  poflunr.Nunquam  enim  Vt  fuccus  diluuntur,fed 
quum  in  fummam  fubtilitatem  deduci  non  pofl1mt,per- 
feucrantia  tamen  terentium,  corpora  quafi  puluerulenta 
necefle  eft  maneant:  quorum  vero  partes  velut  configut, 
certe  exterius  pungunrforatr  i  ia  prima  ,  &tuniculam  o- 
culi ,  atque  mitiis  interdum  non  tam  moleftam  futuram 
concitant  epiphoram.  x  x  1 1. 

Quod  nomine  etiam  quidem  diaglauciu  dicitur,pro- 
bo  in  initiis.nam  &  hoc  genere  quodam  ex  eadem  mate- 
ria  coftat,  nec  vllam  afpritudinem  habet,  quando  fic  co- 
ponitur:  croci*.  P.  v.  farcocolla:  *.  P.  x.  glauci  fucci 
*.  P.  x  x.  tragacathi  *.  P.  v.  opii  *.  P.  v.  Et  hoc  enim 
ego  adiicio ,  &  ita  melius refpondet ,  fcilicet  opium  & in 
hoc  &  in  omni  collyrio  medicametoque.  Verum  adiice- 


etiam  initio  quu  tenuis  abudanfque  fluit  lacryma,  &  pu- 
ftulx  moleftx  funt:  autcumprima  tunica  oculi  exefa  eft, 
aliave  exulcerata.  Qufi  purum  vlcus  eft,  diluitur  ferc  oui 
albore,quodeftrenuiffimtim.  xxv. 

Ad  fordida  vlcera  ocuIorum,cruftafque  habetia  (quas 
♦Ve^f  vocat)item  carbunculos^quos^frax^dicunt)  fa- 
citbene&perfemel  Atticum  pyxide  Cypni  xriscodi- 
tum,&  repofirum  menfibus  duobus,  nec  minus.  quanro 
enim  diutius  remanet,efficacius  fit.  x  x  v  1. 

Sedprxcipue  hoc  collyrium  quodquidam  Athenip-' 
pum.quidam  diafmyrnes,quidam&«JW  vocat,  quia  bo- 
ni  odoris  eft  :  fed  prxcipuc  hoc,  quod  etiam  ad  puftulas, 
papulafque,&fuppuraciones  oculorum  facit,&  ad  cicatri- 
ces  non  vereres,  &  ad  palpebrarum  recentem,  aut  in  cor- 
poribus tenuioribus  afpntudinem .  Oportet  autem  co ad" 
fordida  vlcera  diluto  cu  oui  albo(id  eft  aquatiflimo )  vti: 
detnde  quum  lacrymx fluere  deficrint , cinereo fupenn- 
ungere.  Ite*  ad  puftulas  exouo  tritufacit:  adpapulasve- 
ro,& ad  dolores  cum  rubore,&  diftentione oculi ficca,cu 
laclemuliebri  &exaqua:  autad  cicatrices  recentes  exte- 
nuandas,&palpebraru  afpritudinem  tolledam,  fubiefto 
fcihcet  fpecillo,aut  inuerfa  palpebra,fiquis  eo  vtatur.  C6- 
poniturautemexhis.Pompholygislota;*.  P.  v  1  n.  xris 
vfti*.P.vm.  croci*.  P.  ntr.  myrrhx*.  P.  1 1 1.  nar- 
di*.  P.  fexfemis,&viaoriati,lapidishsmatitis  *.  P. 
duo  &  vidoiiati ,  piperis  albi  grana  decem ,  opii  *.  P.  1. 
aut  viaoriati,commis  *.  P.  x.  teritur  vino  Chio.  xxvii. 

Collyrium  Pfirtacinum  a  colore  ita  difrum.-facit  ad  e- 
piphoras  qus  cum  tenui  &acri  lacryma  confiftunr:  itera 
ad  vftiones  &  folutas  cicatrices,&  vaftfi  tumorcm,quem, 
quia  a loco  interdum  videtur  propellere  oculu.^Tltfcir 
vocant.cum  oui  albo  quod  eft  tenue.  S ed  prxcipue  facic 
quu  quafi  fanguine fuffufi  funt  oculi,  &  ob  id  nullum  nili 
Ieuiflimum  collyrium  patiutur.recipit  autcm  ha:c,  Croci 
*.P.iiii.  cadmiat*.P.nn.  ftibis*.P.  1 1 1  ,.  opii*. 
P.  1 1.  commis  *.  P.  1 1.  amyli  &  rccentis  & dulciflimi  *. 
P.  1 1 1 1.  Eodem  modo  qua:  fcripta  funt  in  mortario  de- 
bent  teri  exaqua  pluuiali  .  Amylum  autem  quu  iam  fin- 


re  oportet  quod  ex  la&e  ipfo  fyluatici  papaueris  capitum 

fit,  non  ex  fucco  foliorum  cius,  vr  pigmentarii  inftirores  q  gendum  erit  collyriu  adiicictur.  Interdum  &  hoc  fuper- 
eius  rei  compendii  caufa  faciut.  Illud  enim  cum  magno      inunganturqui  prius  Athenippo  curati  funt.His  fere col- 


labore  exiguu  conficitur,hocfinc  moleftia,&abundanter 
teritur.Ante  omnia  crocum  aqua  pluuiatili,  deinde adii- 
citur  farcocolla,glaucium,opium,tragacanthum,prius  o- 
mnia  feorfum  macerata  non  mulra  eius  generis  aqua :  vt 
quamprimum,  id  eft(fi  poteft  ficri)  cadem  die  fingantur 
collyria  .  folet  enim  diu  negledium  mortario  inarefcere. 
His  vti  primis  diebus  collyriis  ,no  carterisauxiliis  prout 
res  poftulat,  abftinendodicofanguinisdetraclione,  me- 

liufqueeam  carrerisproficere  adfirmo.  xxm.  H  Recipitautem  ha:c,  ^€ris  vfti  *.  P.  1 1 1  1.  thuris  arborii 

Quum  veiopluribusquisdiebusvexat'  fucrit  epipho-  corticis *.  P.  1  1  i  1.  ammoniaci  gurta:*.  P.mi.  com- 
ra  cum  perfeuerantia  tumoris,  &piruita  ipfo  caloreocu-  mis  *.  P.  1 1 1  1.  Tcruntur  ex  aqua  pluuiali.  xxix. 
lorum  ghttinofiov  vifa  fuerir,  (  quod  fere  fexto  fcptimo-  Hoc  etiam  fuperun(frum,ad  puerorum  epiphoras ,  & 

guedicacciderefoleOtum  proderunt  & ea  quoru  genus  quinonfufferuntinunc5ionem,facit;)Vthuiufmodime» 


lyriis  leuibusomniaquarcirca  oculoscum  tumore&do- 
lore  fiunt,remediamus. 

COHTRIA  ACRIA, 

CaP«  4«  xx vii r. 

ACrioribus  autem  iisadcicatrices  extenuadas,&  pal- 
pebrasafperas,  quodquia  exquatuor  rebus  vtqua- 
dnga  equis  coftar,  &  celeres  effechis  habet,  a^fjux.  dicitur. 


i99 


DE  COMPOSIT.  ME 


I  B  E_ 


A  oportebithocmedicamentc 
dique  humores  trahit .  Quarr^ 
qui  capitis  dolorem  aut  gra 
duum  auttriduum  vtaqu 
mus  eo  vngere  .  Quanquar ;{ 
feueranter  aquam  potaue  i,' 
facilius  interinitia  careb,i<;  j 
prudentes  ocularios,  quibu 
rumin  hoclibrofcriptoru, 
habere  eadem  cornpjefitafeffl 
B  parare  voles,longe  dluerfos . 
dem  nomine  multacompof 
&rebus,interdum  hat>eo:fe^| 
Nec  vtique  adfirmo  n6  ppfl '.. 
&  ipfe  ab  aliis accepi ,  fed'r| 


dicamenta  qu»  ^z^ja.' vocant.-Croci  Siculi  podo  vncia^ 
commis  pondo  vncia:ha:c  aqua  terunttfr  ,fiunt  collyria. 

XXX. 

Eft  &  hoc  medicamentum  fatis  efficax,quo  ita  opor- 
tet  palpebras  perungere,ne  quid  intra  oculum  fluat-Reci- 
pit  autem  hxc:Croci  Siculi#.P.nr.  crocomagma:is*.P. 
xn.  thuris*-.P.ur.aluminis rotudi*.P.vr.opii.*.P.r.myr 
rhx.P.  rr.  comis  *-.P.ur.  Vino  falerno  terutur:  quu  leuia 
facta  funr,&craffitudinem  habent  mellisfpifli ,  adiicitur 
pafli  cretici.P.fextans:reponitur  pyxide  ftagnea,fipafTum 
adiectum  non  erit,collyrium  erir.  xxxi. 

Benefacit&hoc  medicamentum  quoAuguftus  vfus 
eft,&  recipithxc,Aluminisfciffi.-*.P.xi,.thuris  cadidi*. 
P.x.aloes*.P.xv.croci#.P.xv.opii  #-.P.ii.galla»*.P.  x. 
rofc  foliori  aridoru  #.P.x.  plataginis  fucci  vel  feminis 
#.P.X.  Vino  falerno  terurur:quu  leuia  fadta  funr,  &  fpif- 
fitudinem  mellishabent,  adiiciturpaffi  fextarius,  aut  he 
mina,aut  rurfus  commifcetur:reponitur  vafe  ftagneo,  vel 
argenteo.  xxxn. 

Collyrium  pforicum  ad  caliginem  8j  adafpritudinem 
oculorum,ficcamqueperturbationem  fine  tumore  ,  qua. 
l«Do<pan.^/JuaJi  appellant .  Facit  hoc  collyrium  bene  quod 
^p/iwrdicitunnabetautem  ha:c,Croci  *.P.  xn  .  pforici 
4.P.XXUH.  pfimmithii  #.P.ini.  opii  idem,  piperis  albi 
idem,commis #.P.vi.  aqua pluuiali  commifcentur ,  te- 
runtur.  xxxni. 

Stratioticum  collyrium  ad  afpritudinem  &  caliginem. 
Recipit  autem  hasc,  Piimmithii  P.vi.  piperis  albi*-. 
P.i.  omphacii*.P.n.  Cadmia:*.  P.m.  opobalfami  *. 
P.n.  opii#.P.  i.  commis*-.P.n.  teruntur  aqua  pluuiati- 

li.Collyrium  hoc  melius  fuperiori  ad  cahginem  facit.  D  domeftico  complures  inferuefacla:  vafe  ferreo,  benefa 


200 

i  acerrimum,&  vn- 
jpn  lunt  inungendi 
>et:item  ante  bi- 
|cjuos  deftinaueri- 
■fcient  etiam  fi  per- 
jtickjenim  moleftiffimo 
praTrerit  me,  habere  te 
lina  dixeris  collyrio- 
"  Mtforfan  fe  quoque 
ifaauteffe&us  com- 
Bies.  Ego  enim  ipfe  eo- 
lon  iifdem  ponderibus 
aaxime  probatis  vtor. 
%£a*dem  haberehant 
quofdam  ocularios 
ies:meque  multum  ela- 


fimpliciter  tradentes  com] 

boraffe  vt  veras  &  incorrurJras  acciperem  ,  confciu s  fum 
mihi .  Neque  illud  rurfus  dico ,  nouas ,  &  non  aliquibus 
notas  in  hoc  libro  congefturum  compofitiones ,  verum 
etiamquafdam  diuulgatas  &  (  vt  ita  dicam  )  publicatas . 
eiufmodi  enim,quia  efficaces  funt,etiam  pluribus  in  no- 
titiam  veniunt. 

AVRIVM     DOLORE  M, 


A  D 


Cap.  j. 


XXXIX. 


AD  auricuhe  &  tumorem  &dolore  fine  vlcere  prodeft 
heiba:  vrceolaris,aut  cucurbitac  ramentorumfuccus 
tepens  per  ftrigilem  in  foramen  auris  dolenris  infufuss 
item  beftiola:  multorum  pedum  (qua:  tafti  coduplicant 
fe  in  orbem  piluke  rotundiffimxfimilem,ica7mi//et<  0*014 
aut mt  imJkf  Grxci  hocgenus  animalium  vocant)  oleo 


XXXirrr. 

Stafton  quodvocant,ad  eadem  :fere  autem  mulieri- 
busprodeft.Habethaec,Cadmia:#.P.Xi!.  ftibis  *.P.vi. 
piperis  albi  *f.P.u.  myfis  vfti  donec  puniceum  fiat  P. 
11.  a:ruginis  rafx  *.P.i.  &  vi£toriati,a:ris  floris  idem,co- 
inis  *.P.v.  aqua  pluutnli  teritur.  xxxv- 

Collyrium  acre  ad  exrenuandas  cicatrices ,  &  quanuis 
Veteres,caligineroque&  afpritudinem  oculorum  ,  quod 
femel  inundrum  plurium  dierum  efFe£hnn  prsftat.Opor 
tet  aurem  eoaquato  vti:diuenim  tenet:ammoniaci  gut-  E 
ta:  P  libram,seruginis  P.hbram,commis  P.  quadrantems 
pluuiali  aquatentur  srugo :  poftea  cztera  adiunguntur 
tnacerataaqua.  XXX  vi. 

Collyriumquod  proprie  facitad  afpritudinem  palpe- 
brarum  &  callofiratem.Oportetfubiicere  fpecillu,aut  in- 
uerterepalpebra,xrisvfti  *.  P.  X  X  1 1 1 1.  xmginis  *P. 
v  1.  croci  *.  P.  x.  royrrha-  *.  P.  f.  nardi  fpica:  *P.  1. 
cafia:  rufa:  fiftulai  u  viQoriari  P.  piperis  albi  grana  x  L  v. 
commis*.P.  nouemrvino  Chioteruntur.  xxxvir. 

Mediramentii  liquidum  adpalpebrarum  veterrimam  F 
afprirudinem ,  &  excrefcente  camem  ,  ovwmi  quam  vo- 
cant:  itemcallum  duriffimum.  Hygram  appellant,  quia 
eftliquidum  medicamentum  :carnem  expalpebrisrolht 
fine  magno  dolore.Recipit  ha;c,Myrrha:,thuris,croci,fin- 
gulorum  jf-iP.Mi.  myfios*.P.  111.  chalcitidis  *.P.  v  1. 
Ha:c  teruntur  diligenter  aceto  acri:vbi  leuia  fa&a  funt,  & 
habentfpiffitudinempafli,mifcetur  eismellisAtticiP.li- 
bra  :  deinde  in  patella  aris  Cyprii  fuper  carbones  pofita 
inferuefcit,  donec  mellis  habeatnon  nimium  liquidam 


ciunt.Prodeft  &  gliris  pinguis,&gallina:  adeps,&medul 
la  bubula,liquefadta  tepenfque  infufa.  xl„ 
Sed  prxcipuepicis  flos,quod  mo^iKoCat  appellant,cum 
oleo  communi  mixtum,ita  vttertia  parsfitolti.  nam& 
dolores  ftdat,&  fere  non  patitur  fuppurationem  fieri :  & 
fi  fa&a  fuerit ,  eadem  resperfanat.  Ad  fummam,ego  ipfe 
diu  vexatus  ab  aure,  quu  multis  fruftra  vfus  effem  medi- 
camentis,ab  hoc  fum  perfanatus,&  alios  coplures  fanauii  - 
Florem  picisaute  appello  quod  excipitur  dum  ea  coqui^ 
tur,lana  fuperpofita  eius  vapori.hoc  etiam  grauitatem 
doris  protinus  tollit.  xn, 
Item  benefacit  hoc  medicamentum  adtumorem  & 
cxulceratione  aurium,Aceti  acris  fextarii  duo,incoquun- 
tur  mala  granata  quibus  coriarii  vtutur,  quia  femper  va- 
lida  funr.nec  vnquam  maturefcur,  {foa^o^Hm  Graci  dU 
cut )  donec  madida  fiant:tunc  ha:c  adiiciuntur&  admi- 
fcentur ,  Aluminis  fiffi  vncia,  acacia:  fucci  P.  quadransi 
Reponitur  medicamentum  ampulla  vitrea.  Quum  opus 
eft,ad  tumorem  quidcm  calidum ,per  ftrigilem  infundi- 
tur,  deindeforamen  fummum  lanafuccida  tegitur.  Ad. 
vlcus  autem  frigidum  per  eiufdem  generis  lanam  &  au- 
rifcalpium  iniicitur.  xtti; 

Si  caro  excreuerit  in  foramine  auris,compefcitur  fine 
dolore  aut  ferro  hoc  paftiIlo,Aluminis  fiffi  P.  triens.jeru- 
ginis  P.triens,mifyosvfti  P.  triens,  rubrica:finopidis  P; 
triens,commis  P.  fextans.  Terunrur  priora  ex  acero  acri, 
donecquafi  cum  collyrium  componitur  leuia  fiant.  VI- 
timum  commi  adiicitur  :& fiunt  paftilli  qui  ad  omnia 
vlcera  faciut,aqua  diluti,quum  aut  compefcenda  fint,au£ 


fpiffitudine:atque  ita  reponiturpyxide  xris  Cyprii.  Quu  G   cicatricem  debeant  ducere .  fed  aquatioribusoportet  vti 


opus  fuerit,inuertitur  palpebra,demde  hoc  medicamen- 
to  fuffricatur  curiofe  ad  delacrymationem ,  id  eft  vbi 
defierit  mordere  medicamen  .  Rurfus  inuertere  oportet 
palpebram,  atqueita  pollice  impreffo  membranas  inna- 
tantes  abducere,qua:  facile  fubfequuntur.Poft  ha:c  cine- 
reo  ex  aqua  inungendi  erunt  craffiore .  Hoc  inun&um 
tnultorum  annorum  callos,&  afpritudines  palprebrarum 
defperatas  aquibufdam  oculariorum  paucis  diebus  tol- 
lit.  xXxvm. 

Hygraad  fuffufiones  oculoru  quasGra:ci  \znyb/ua.Ta.  H 
dicunt ,  medicamentum  liquidurn^Fceniculi  fucci  P. 
111.  opobalfami  * .  P.  1 1 1.  mellis  Attici  # .  P.  1 1 1.  olei 
veteris*  P.in.  hyarna:  fellis*.  P.  1.  euphorbii  ^f  .P.  1. 
Hoc  ,oleo  diluitur,  &  ita  comifcetur  csteris.Aquato  vti 


quum  cicatrix  eft  cludenda.  Benefaciunt  &  ad  exulcera= 
tas  nares  qua  libet  ex  caufa,&  grauiter  olentes. 

AD    PAROTIDAJ,  Cap.  6.  x  Llll. 

AD  parotidas  conuenit  noftua;  cerebellum  buryro 
mixtum.difcutit  enimfere  eas  fine  dolore&mole- 
ftia.  Oportet  autem  aqua  marina  feruenti,  nouis  fpongiis 
demiffis,&per  linteum  intortum  vtrifquc  expreffisva- 
porare  parotidem,atque  ita  oblinere  hoc  medicamentoj 
fuperquetegerelanafulphurata  totam  maxillam.  x  liiii. 

Item  bene  difcutit  parotidas  iris  Illyrica  contufa,co£ta 
ex  paffo  morefarinx  hordeacea:,  calda  bis  tervc  impo- 
fi»-  ,  XLV» 

Difcutit  &  hoc  medicamentum  parotidas ,  antequam 
fuppurauertit,  Spumscargentea:  pondera  duo.ceruflie  P, 

ili.iiii. 


ioi 

iibrj.,falis  amm 
fextaiius,olc 
&  ceruflam,fale! 
tario,  deindc 
neextrafundamr?; 
Qaumhccfuper 
peratura  mollis,d  .^>on 
uere  defierit,  paulatiSfc 
fpatha  medicameri(HW 
quere  donec  h.ibcarfe& 

A  D     $  A  N  G»j 

de  nariblls! 

ERumpit  e  na 
fluxit,niGcelc 
derit  ergo  aqua  f 
tam  faciem.velfpo 
dere  in  aurem,cuius  e  regfl 
que,fi  ex  vtraque  fanguis f 


SCRIBONII  LARGI 


ibra,xris  florv  P,  dodras,aceti 
rii  duo  &  dimicmim.Spumam 
um  aceto  terere  oportet  mor 
aiicerein  cacabu  amplum, 
efferuefcit  enim  valde). 
ftabuerint  emplaftri  tem- 
iL  caca  >um:quum  fer- 
gereairis  florcm  ,  &  mouere 
•irra  fundatur  •  &  rurfus  co- 
fifpiflitudinem  ftri&i. 

frvpt;  jnem 
;ap.  7."  xlvi. 
uis  ,  qui  qur.m  abundanter 
ilu  adfett.  Pro- 
fca  fubinde  afpergere  to- 
rare  ,  ar.etum  acre  infun- 
s  xluit:  aut  in  vtran- 
ircai:-nt:  gypfo  tota  faciem 


A  media  fcire.  Prodeft  igitur  quies  vnius  diei ,  &  ab  omrii 
re  abftinentia:  perungeda:  nares  erunt  bitumine  liquido, 
aut  myrrha  fta&e ,  vei  pice  li  quida  :  poftero  die  paftillus 
ifteno&e  fuper  cibudandus  eft  ,&fiopus  fuerit  per  tri- 
duum  continuum  eodem  tempore :  recipit  autem  ha:c, 
Apii  feminssP.trietem.anefi  P.quadrantem,alterci  femi- 
nis  ( quod  uoawauet  dicitur)pondo  trientem  ,  opii  P.vn- 
ciam.  Fiuntpaftillipondevis  vi&oriati :  aliis  parte  terria 
detra&a  dantur  cum  aquac  cyathistribus.Faciuntaute'  & 

B  adoculorum  epiphoras ,  &  ftomachi  naufeam,  &  deie- 
&iunculas,&  ad  omnem  fluorem. 

AD     DENTIVM  DOLOREM, 

Cap.  10.  LIII. 

AD  dentium  dolorem  quanuis  plurimi  dicant  forci- 
pes  remedium  effe,  multa  tamen  citra  hanc  necefli- 
tatem  fcio  profuiffe.Itaque,quum  etiam  exefus  eftaliqua 
ex  parte,tum  non  fuadeo  protinustollendu,fed  exciden- 
dum  fcalpro  medicinali  qua  cauatus  eft.quod  fine  vllo  fit 
dolore.reliqua  enim  folida  pars  eius,&  fpeciem  &vfum 


cum  fronte,  &  maxime  nares»pfle  oblinere  prodeft :  & 

caput  frigida  aqua  copiofc,fuperpofito  aliquo  tegumeto,  C  dentis  prxftibit.Sed  quum  dolor  vrgebit,varie  fcdandus 
perfundere ,  vcl  cucurbitain|>ccipitio  aftigere .  Itiiicere 
autem  intus  narem  aut  narci  oportebit  cochlex  viux 
carnem  per  fe,autcum  thuiis  pollinetritam:  vel  herbim 
quxquia  multa  eft,&  vbique  nafcitur,  ■ao\\jy>vov  appella- 
tur.Idem  ttita  facit&  hvss^A^ov  herba  eode  genere.  Pro- 
derit&  fpongia;  particulam  prxfedam  ,  apte  forcipe  ad 
amplitudinc  &  patorem  narium  figuratam  iniicere  paulb 
prelfius  ex  aceto  per  fe.  Interdum  afpergeda  ei  galla  erit, 
velchalcitis  curiofe  trita,vel  vtraqiiein  vnu  arquis  pon- 
dcribusmixta  meliusenim  facit.  x  lvii. 

ltem  bene  fupprimit  &  hoc  medicamentum.mali  cor- 
ticis  quo  coriarii  vtuntur  P.  quadras,  aluminis  ^gyptii 
P.fextanSjCalcitidis  P.vnch.Hoc  tritum  per  fuccidam  la- 
nam  afperfum  medicamentuin  iniicere  oportebit.  Facit 
autem  etiam  adomnem  exqualibet  corporis  parte,feu 
vulneris  fanguinifque  eruptionem  ,  quonia  interdum  ita 
(vt  diximus)minus  curati,prxfocati  videtur.  Et  maxime 
quumvtraque  obturata  fpifle  neceffarib  funt  foramina 
narium ,  qua  fpirandi  facultas  eripitur  ,  non  alienum  eft 
fcire  qua  ratione  vtrunque  priftari  poffit,vt  neque  fpira- 
tio  interpelletur,  neque  remedium  efficaciflimu  (quod 
peroppilationem  narium  efficitur)  excludatur.  Oportet 
ergo  fumere  pinnam  anferis  quammaximam,vel  calami 
fcriptorii  fiftulam  modiceplenam:  deinde  aptareadlon- 
gitudlnem  nafi,atquc  ita  prarcidere  vtraque  parte  vt  per- 
forata  fit,inuoluereque  ex  fafciola  tenui  lintea  quafi  infi- 
ta  explere  circuitu  eius ,  donec  quum  videatur  pator  na- 
rium  cuneatione  quadam  recipere  pofle  fiftulam  ,  atque 
itavt  eftcircumuolutam  mergere  aceto  acri  &  iniicere, 
interdumperfe,  vel  afperfofuperacetum  vtro  libuerit 
ante  di&orum  medicamentorum :  hocautem  remedio 
snagis  vti,quum  per  vtrafque  nares  fangui$  abundauit. 

AD    VLCERA    IN  NARIBVS, 

Cap.  8.  xlviii. 

AD  vlcera  in  naribus  plumbi  ftercus  quodfcoriam 
dicunt,exvino  &myrteooIeo  vicibus  adiecto  te- 
rereoportet  donec  fpifliim  fiat ,  &  ita  perpinnam  nares 
obreguntur.  xlix. 

Facit  &  hoc  medicamentum  bene.Pompholygis  P. 
«juatuor ,  ceruflj #.p.duodecim,hyffopi  #.P.  tria.  Vino 
falerno&rofa  vicibus  adiecta  teritur,  donec  mellis  ha- 
bcat  temperaturam. 

ad    polypos,       Cap.    9.  L. 

AD  grauem  odorem  narium  (  o£afr<u  Grxci  hoc  vi- 
tium  vocant )  acruginis  P.  quadrantem  ,aut  fquamx 
aeris  P.  quadrantem,  autvtranque  rerum  ponderis  fef- 
cuncia;  in  mellis  defpumati  P.  libra  decoquere  oporte- 
bit,&eo  vtiliquidoperpinnam.  li. 
Adpolypos,  mify  vftu>ii,chalcitis  vfta,a:ris  flos,  vftum 


eft,  partim  collutione  quorundam  ,  partim  commandu- 
catione  ,  nonnunquam  fuffitione  ,  aut  impofitione  ali- 
quorum .  Prodeft  colluere  os  frequenter  radice  herbai 
quinquefolia:  incottx  in  vino  :  item  herba  vrceolari ,  & 
cupreffi  baccisaqua  incoctis.  Alterci  quoque  radix ,  auc 
eiufdem  femen  linteolo  fpiffo  illigatum  ,  &  aqua  fa:pius 
inferuefact u,denti  fubinde  appofitum.  Item  leuat  «que 
dolorem  dentium  portulaca,  commanducata  ab  ea  parte 
qua  non  dolebunt,vt  fuccus  traiedus  contineatur  pufillo 
D  diutius:  &folani  fuccustepens  benefacit  gargarizatus. 

LIIII. 

Suffire  autem  oportet  ore  aperto  alterci  femine  carbo 
nibus  afperfo ,  fubinde  os  colluere  aqua  calida.  interdum 
enim  quafi  vermiculi  quidam  eiiciuntur.Leuat  doloreni 
&  bitumen  fuffitum.  lv* 
Item  comanducare  proderit  herbam  rbododaphnen, 
&  fali-uam  dolentibus  traiicere,  acpufillo  diutius  conti- 
nere,&  ita  hiantem  pati  faliuam  decurrere.  Item  menta- 
ftrum  ,  velradicem  KonMiJitoc :  qux  herba  fimilia  folia 
E  cymbalis  habet,  nafciturque  fere  in  parietibus  humidis. 
Pyrethri  quoque  radix  commanducata,multorum  leua- 
uitdolorem:  nec  minus  alumen  fiffum  linteolo  fpiflb 
circundatu,&  ita  dolenti  preffum  diutius  continere  pro-» 
deft.  tvr* 
Imponere  ipfi  verb  denti  toti  oportethoc  medica- 
mentu  quafi  emplaftrum,Peucedani  fucci  *.P.  1 1  i.opo- 
panacis#.  P.  1.  thuris#.Pi  duum,vuxpaffa:finegranis 
■*.P.  1.  Ha:c  per  k  contundiiubebis,deinde  cxterafeor- 
fum  trita  commifceri  in  vnum.  Vbi  fuerit  dolor  ,auri- 
F  fcalpiumlani  mofliinuoluitur,  deindetingiturfcruetif- 
fimo  oleo.atque  ita  denti  primum,deinde  proximis  gin- 
giuis  fuperponitur  bis  terve ,  donec  hebetefcat  ex  aliqua 
parte  dolor:poft  hoc,  medicamento  dens  cooperitur .  Si 
repetierit,autpermanferitnihiIominus  aliquis  dolor,fu- 
per  medicamentum  aurifcalpium  cum  lana  ex  oleo  can- 
denti  eodem  modo  imponere  fspius  oportebit ,  id  eft 
donec  dolor  tollatur.  ivir. 

Sed  fiquando  mouentur  dentes  ex  perfriftione,  cofir- 
madi  erut  plurima  gargarizatione  ladis  afinini,  aut  vini 
G  Marfici  ad  tertias  decocri ,  in  quo  Iapathi  radices  coiici 
debebunt,  vt  vna  decoquantur. Stringit  etiam  dentes  a- 
lumen,quo  infe&ores  vtutur  ex  melle  Attico  ,ita  vt  dux 
partes  fint  mellis,  tertia  aluminis  .  Ha:c  mifceri  oportet 
mortario,deindepateIla  ficlili  feruefacere  vr  fpiflentur: 
atque  ita  recondere  quolibct  vafe  xreo ,  donec  hoc  me- 
dicametum  primb  auftere,  &  nimis  perftringere  dentcs, 
poftea  remiflius  videbitur.  Lvnr. 

Item  proderirmotis  dentibushocmedicametu,  Aceti 
acerrimi  fextarius  vnusfemis,cedrije verx,ne  habeatpi- 


fori ,  xris  fquama  tufa ,'cribrata , fi  eo  medicamento  per  H  cis  aliquam  mixturam,hemina  ,aluminis  fifli  P.  triens. 


pinna  fa:pius  nares  taCtx,  eiufmodi  vitia  attenuata  ,  quo- 
tidie  emendatur:quumfintacerebro  paribus  poderibus, 
ficca  bencfaciunt.  L  1 1. 

Sed  quia  plerunque  vexantur  nares  grauedine,  qux  tu- 
morc  carum  cfficitur,non  alienum  eft  te  eius  quoquc  re. 


Terituralume  cum  aceto,mifcetur  deinde  cedrix,& vna 
omnia  vafe  acreo  cc^uuntur,  tedapingui  mota,donecin 
mellisfpiflitudinem  temperati  medicamentum  rediga- 
tur.Hoc  medicamento  fiquis  ter  in  menfc  dentes  fricue- 
ntjdolorem  eorum  non  experietur% 


io5 


decomposit.  medic.  l 


DENTIf  RICII 
Cap.  ii. 


COMPOSITIONES, 


A  D 


IIX. 


DEntifricium  quod  fplendidos  facit  dentes  ,  &  cofir- 
i 


SVPPVRATI 

cium,  Cap. 


VBiverbfuppuratio  faucii  n 
manente  earum  tumor- 


mat:Farina:  ordeacex  fextarium  confpergere  opor- 
tet  aceto  cum  melle  mixto,  &  fubigere  diutius.-itque  ita 
inglobubsdiuiderefex,quibusdilataris  admifceri  falis 
foflitii  femunciam,  deinde  fumo  coquere,  donec  in  car- 
bonem  redigantur,tunc  tcrere  oportebit  eo  globulos  ,& 
admifcere  fpicx  nardi  quod  fatis  videbitur.  lx. 

Ad  dolorem  faciundum  hoc  Oclauia  Augufti  foror  v- 
fa  eft:ad  detium  dolorem,  ckconfirmationem  benefacit  B  Mellis  optimihemina  ,refin 
radicis  edulis  cortexfole  arefa£ra,&  conrufa,cribrata.  Itc  ro(x  cyathos  duos,  refinam  c 
vitrum  candidum  quod  limile  eft  cryftallo  diligeter  tri- 
tum.admixta  fpica.  Vtuntur  pleriqueetiam  huiufmodi 
dentifricio:herbam  vrccolarem  leguntquum  iam  in  fe- 
mine  eft  quamplurimam  cum  radice,demde  lotam  vno 
die  ficcant:poftridie  recenti  muria  dura  macerant :  tertio 
dieexpreflam  olla  noua  componunt,  fubinde  falis  fofli- 
Cliquafitabulatainterponut:  atq;  ita  petcoquurfornace 
balnearioru ,  donec  in  carbonem  redigantur  :  poftea  tri 


fine  horrore  intercurretib' 
dem  aqua  mulfa  crebrius, 
vel  pafload  dimidias  decjs 
cibus  diutius  contineatuf, 
pinguis  erit  deco£ta:perut 
camento ,  quam  ra£tus_ful. 


folent  vnguentariidiquefacer 
re  ei  mel,&  coquere  donec  fj 
Hoc etiam,quum  eruperit 
gat  enim,&  explet  idem.  • 

A  D     A  N  G  I  N  A  Mj* 


204 


A  V- 


LX  V  t. 

^eft.diutius  per- 
fcbriculisnon 
gargarizare  qui- 
fijigineis  decocta> 
e  carao,vti  ore  &  fau- 
JS&a  in  qua  ficus  arida 
~  1  f.uices  hoc  medi- 
jt  pufillo  preflius: 
rhin^* -P.  duum, 
in  duplici  vafe  ,  vti 
,et:  dcinde  admifce- 
nt  rredicamentum. 
,vti  oportet:  expur- 

ap.  16.        .  Lxvir. 


AD  anginam  prode  \  fafigjJrnis  detracrio  ,  cucin  bita- 
rum  admiiiio ,  ca?reraque  auxilia  quibus  medici  ef- 
ficacius  vtuntur.  Medicamenra  autem  fimplicia  quidem 


ta  ad  tertiasadmifcent  fpics  nardi  quod  fatis  eft  Hoc  cu  q  hitc  faciunt:  lafer  Cyrenaicum,fi  poteritinueniri,fin  11.17- 


eo  quod  candidosfacit  dentes,tum  etiam  confirmat,  Au 
guftam  conftat  vfam.Nam  Meffalinadei  noftri  Caffaris 
hoc  vtitur,cornorum  cerui  vftorum  in  ollam  nouam  ad 
cinerem  reda&orum  fextario  vno,maftiches  Chia:  pon- 
do  vncia,falis  ammoniaci  pondo  fefcuncia. 

AD    F-LVOREM  GINGIVARVM, 

Cap.     it.  Lxr. 

SOlentgingiuxquorundam  fluore  infeftari.quas  pra:- 
gnantes  vocanr.Profunt  eis  lentifci  folia  arida  contu- 
fa,&  cribrata  perforato  cribro:facit  &  cinis  eiufdem  len- 
tiici  foliorum  ex  aqua  eiufdem  deco&i.  Compofitum  au 
tem  hoc  medicamentum  prodeft,  quod  &  ad  omnia  vl- 
cera  qua;  in  ore  fiunt  vtile  etWfre?' »  Gr  tcis  appellatur: 
recipit  hxc,  Aluminis  fidi*.P.i/ 11.  myrrha:*.  P.i.  croci 
*.P.n.  cypiri(ideftiunci  radicis)*.P.n.galla;  *.P.i.  ro- 
fa?luteifloris*.P.i.fandarac.£*.P.iii.  His  omnibus  re- 
bus  tunfis  cretis,arido  medkamento  vti  oporret  per  pin 
na  etia  ad  :raf>»A/Ac  &  e'«A/«Atc,ideft,vbi  ex  tranfuerfo 
gingiua  fuppurauir:  aut  tonfillarum  tumorem  magnum, 


D 


nus,  Syriacum,aqua  dilutu^S^raflius  per  pinnam  fauci- 
bus  adhibirum:item  euphorbium  aqua  dilutum.  lx  v  i  i;. 

Compofitorum  autem  medicamentorum  ha?c  fimt 
apta,  Fellis  taurini,falis,aceti,  mellis,  olei  veteris,  arqu.is 
parres  in  vnum  mifcere  oportet,&  ouum  opus  fuenr,pin- 
na  perfricarefauces  diutius.  lx  1  x. 

Item  benefacit  git  frichim  *  P.  duum,pyrethri  * P.i. 
fagapeni  vidoriati  pondus,melle  mifcetur  hxc  in  vnum . 
trita.  xlxx 
Facit  be:ie&  hoc  medicamentu,Fellis  t.rurini  *.  p.n. 
elaterii  qui  eftfuccus  cucumeris  fyluatici  *.P.i.cachryos 
animati  *.P.i.  tritu  melle  admixto  reponitur.  Qiium  o- 
pus  eft,dilutum  aqua  tepida  fumetur,&  fauces  perungen- 
tur ,  cogunmrqueinde  quamplurimum  deuorare.  Soluic 
enim  ventre,  &  ita  vehemetiiiimeprod.eft.Item.hoc  me- 
dicamentum  vehementiflime  prodeft  :multos  enim  a 
fummo  difcrmine  mortis  liberauit.Benefacit  hirundinu 
pulloiu  cinerispodoquadras,hyii'opi  pondo  fextas,nitri 
P.vncia,piperisP.femucia,lafenspodo  femucia:his  tritis 


vtdigitopreflius  fricetur,vel  vbi  fuper  extremum  mola-   p  cretis,  mellis  Attici  quodfatis  erit  admifcetur.Et  hocau 


rem  mcreuerit  gmgiua. 

AD     CANCRVM  INORE, 

Cap.    ij.  txn. 

ES  T  &  moleftum  interdum  quum  cancer  os  corripit, 
quodinitiisnegleftum,breui  fpatio  tempcris  mor- 
tis  caufaeft.Oportetergo,quumprimum  vifum  fuerit, 
antequa  latius  ferpat,  faucefque  occupet ,  mify  vfto  qua.- 
plunmo  cum  melle  vti  fxpius.deinde  colluere  aqua  olea- 
ftii  decofti  fubinde,aut  corticis  mali  granati.        lxi  ir. 


tem  C2terismedicamentisfa.piusfauces  &preihus  frica- 
re  oportet.  Multis  &  hoc  profuit  medicamentum  quod 
eftfinedubio  efficncius  &  vehementius:cofti;,ipii,,iuefi, 
fchceni,cafia:  rufa;,fingulorum*.P.  binum,gh*.  P.  1.  a- 
momi  vi£toriariP.vnius,Zea;,quod  eftfemc  *.P.duum, 
aluminis  fiffi  femuncia,galla:  media.-  magnitudinis ,  nu- 
mero.v.croci  P.  duum.  crocomagmatis  vidloriati  P. 
myrrha;  vidloriati  P. ariftolochix crericx*.  P.ini.  cin- 
nami-^.P.iH.  hirundinum  fylueftrium  pullorum  cineris 


Medicamentum  Andronis  prodeft  in  omni  parte  cor-  p  P.vncia  ,  nardi  fpicx  vicloriari  pondo.Hxc  omnia  fiue 


pcrisfaclocancro:recipitautem  hxc,Mali  granati  corti- 
cis*.P.x.terra:mali*.  P.i  x.  aloes  P.im.  myrrha;*. 
P.ii.gallje-Jf.P.vni.  aluminis  fiffi* .  P.m.  airis  floris*. 
P.duum.Teruntur  &  cribrantur  ficca  curiofcrdeinde  ad- 
mifceturpaffum  creticum  dumhabeat  fpiffitudine  mel 
lis:quum  opuseft  vino  auftero  fumendum  medicamen- 
tum  eft:vitroreponitur,diluitur.  Facit  hocmedicamen- 
tumad  carbuncuIos,&ad  ignem  facrum , & ad zonam 
quam  Grarci  t^mm  dicunt. 

AD   FAVCIVM    VVAE^VE  TVMO- 

rem,    Cap.   14.  lxhii. 

AD  faucium  vua;quetumoreftomatice  hacfere  vtu- 
tur.quia  nulla  afpritudine  habet,  &  fatis  efficax  eft, 
Vua;  Aminea;  acerbz,quumprimum  granii  incipiet  per- 
lucere,fucci  fextarios  quatuor,mellis Attici  fextarium  co- 
mifceto  in  vnum,atq;  in  xxto  vafe  coquito.fubinde  mo- 
uens  donec  mellis  fpiflitudinem  habeat.  l  x  v. 

Altera  eiufdem  vtor  ftomatice  ,quum  diutius  vexata; 
partesantedifta;funt,Aluminis  fiffi^.P.duum,  galla;  co 


contufa,fiue  creta  diligeter  melle  Attico  defpumato  com 
prehcndantur.  Quum  autem  opus  fuerir  adncietur  quod 
fatis  erit  eiufdem  mellis.  Hoc  Augufta  femper  compofi- 
tum  habuit. 

AD     VVAE    TVMOREM    ET  DO- 

lorem,    Cap.  17.  lxx  1. 

VVam  fupprimit  diu  iacentem  fal  ammoniacum, 
galla  contufa,a;quis  ponderibus.Eadem  ratione  alu- 
minisfiffi#.P.im.  piperisalbi  P.  1.  quibus  in  vnum 
G  mixtiscochleario  tertadla  refilit.  Itemherbarcyclamini 
fucco  per  cochlearium  rer  die  tada  ,  ac  p  er  triduum,  non 
folum  refilit  ac  fit  minima ,  fed  etia  raro  valde  moleftat. 
Item  advustumorem  &tonfillarum  ficcum  &  efficax 
medicamentum,galla; tufa;  P.  vncia,  a;ris flos  P.  femun- 
cia,menarumfine  ouis  qua;funt,  falfarum  capita  decem, 
Ha;c  comburuntur,  &  ita  ca:t«is  admifcentur  cineribus, 
&poftea  nihilominus  in  vnum  diutius  teruntur.  Opor- 
tet  autem  digito  humido  tan^ere  medicamentum,  &  fic 
vuam  ab  imo  redliam  diutius  fupprimere  furfum  verfum. 
tufa;*.P.duum,omphaciiaridi-)f.P.i.croci-)f.P.i.  paffi  H  Item  aliud  efficacius  ad  vuam  dtu  iacentem,Cyperi  ficca 
creticifextariusvnus.  Hoc  decoquitur  vafcfi&ih  ad  di-  tx  bene  P.  quadrans.myrrha;  9.S.  croci  ficcati  ante  9S. 
midias,&itaca;teradiligentertritaadmifcentur.  Vtrun-  fandaraca;  *.  P.  1.  aluminisfiffi  9.S.  a;risvfti9.S.  Ha;c 
que  autem  medicamentum  ftagueo  reponendum  eft  omniain  vnum  tunduntur ,  cribranrur ,  ac  digito  mellc 
vafee  mixto  medicamentiim  fumitur,&  ita  vua  leuarjr.nc  ton- 


30$ 

fillxprelTius 
dofinemell;  cu 
A  d   •  v 


AD  arre  u  q 
comn  s  ..!«):; 
lingua  retr 


SCIUBONII    L  A  R  G  I 


2o6 


E  T  RAVClTA  If  M 

; 1  fcifionem, 

LXXII» 

iplicia  quidem  hat<  faciunt, 
H  tragacanthiiiu  f  erfe  fub 
NHnitUXai  hxc '.it  #• 


ADtu 

x  \  viri 


imdinem.f 
au  tiiflim  fa 


!u  im,autfivoles,digitomu  A  citautem&adlumborumdiutinum  dolorem,&  ad  para- 

lyfin,  &  hydropicos,  lienofos.Bi  yonix  (id  eft  albx  vitis) 
radicisP.#.xn.iridis  Illyricx  P.*.xn.ammoniaci  guttx 
P.#.xii.afparagi  radicis.P.K.vi.fcyllx  bulbi  crudi  ex  in- 
teriore  parte  P.*.xn.  tragacanthi  P.*.vi.melmifcetur 
contufis  &  tritis  donec  cerx  mollis  habeat  teperaturam. 
Inde  quum  opus  eft  datur  P.#.i.  cum  aqua  mulfa  cyathii 
tribus  velquatuor. 

A  D    tTRVUAS   ET   o  M  N  E  M  DVRI- 

tiem  in  corporisquolibet  loco, 

Cap.  20.  txxlt 

AD  ftrumas  bene  facitradixcucumeris  fyluatici  co^ 
cta  ex  aqua  mulfa,  &  trita,  atqueita  impofita :  item 
ebifcum  eodem  modo  fa&um.  Sed  melius  marini lepo- 
res  oleo  vetere  necati  faciunt,  in  plumbeapyxide  clufi, 
quam  dicbus  quadraginta  diligenrer  alligatam  oportet 
habere ,  poftea  ex  ea  pinna  oblinendx  funt  ftrumx ,  fu- 
perqUe  eas  pellis  lanata  non  nimium  tohfa,  tegedi  gratia 
imponenda  eft .  Prxcipere  aUtem  oportet  nequis  hoc 
medicametomanusinquinet,autinquinatas,priufquam. 
.  arteriae- Itc  C  lauerit,ad os  referar»,  lxxxi. 

Ad  ftrumas  &3d  duritias  mammarum  mirificefacic 
antequam  fuppurer,  &  poft  fuppurationem  nihilominus, 
hoc  medicamentu,  Olei  veteris  pondera  duo,  fpiimx  ar- 
gentexpondohbra,  galLe  Syriacxpondo  triens,  mannx 
thuris  pondo  vncia,  gaibani  pondo  vncia.  Cum  oleo  co- 
quitur  fpuma  doneccerati  fpiffrhabeat  temperametum, 
deindeadmifcetur  ei  galla,  &fecundu  hacmanna.-quum 
emplafti  i  habet  fpiflitudinem ,  tollitur  ab  igne  medica- 
mentum:  &  quum  definet  feruere,paulatim  galbanu  mi-' 


txxm. 

>aueris  lytnai  1  matun, 
pitaquarn  vafe  fidti- 

perfunckmru'  ,  vt 

ybi  rriduo  maceri 
c  demadelcant, 
percolatx  prii 

]ii.irta  pars 
snecmellis 
ad  arterix 

LXXIIII. 


upernatet 
;a  fuerint, 
jftea  expri 
diligcnter 


D  tuf  trem-,; 
dis  rame: 
liconiici  t, 
duob9  triu  ifv  e  di 
eodem  v 

munturcajtti      1  1 
menfura  1  Ciilt 

inifceru 
hnbeat 
tumore 

Altera  arcei  ■..tcc  

ex  ea  ad  tullim  &  abfciflum  fonum  vocis ,  TragaCathi 
P.vi.  commis  Alexandrinx#.P.v.  myrrhx*.P.i.thurii 
■jtf.P.n.  cioci#.P.i.  piperisalbigranaxX.  caryotarum  re- 
cetium  trium  pulpas  medias,  detra&a  exreridre  cute.in- 
rerioribiifque  venis  vel  vux  paflxnoux  &  incorruptx 
purgitis  i nterionbiis  granis  P.vm  .commis  &  tragacan- 
thum  paftb  cretico  vno  die  &  v  na  no&e  macerari  opor- 
ter,&  poftero  die  pila  &  pjlo  mundo  contundere,&  cate- 
ra  trita  mortarioctiriofe  admifcere  :  inde  dare  fabx  ma- 


gnitudinem,globulura  fub  linguateneredeuorante  qtio-  D  fcetur,per  minutas parteis  linituraluta  quum  opus  eft. 


ad  liquef  actum  fuent.Hoc  meiiicamenrum,pipere  detra 
&o,&  ad  tumorem  artcrix-  facit.feruandum  autem  pyxi- 
de  buxea.  lxxv. 

Arteri  ac8quameliornoeft,(referturautem  ab  Afcle» 
piadenoftro)facit  adomnia  fuperiusdi&a  efficacius ,  & 
quicquid  in  arteria  vitii  eft.Conftat  ex  his,Myrrhx  opti- 
mx  pinguis  *-.P.xxiin,  tragacanthi  candidi  #.P.xxvm. 
glycyrrhizx  radicis  #.P.xvm.  refinx  terebinthtnx  verx 
•#.  P.xvm.tragacanthu  ficuteftcontudere,& pcr  cribru 


Hoc  medicamentum  foluitur  tertio  quartove  die  finon 
fuppurauerint  ftrumx:fcd  fi  apertx  fuerint,hyeme  alter- 
nis,xftatequotidie.  lxxx». 

Malagma  ad  ftrumam  &  omnem  duritiem  mirificum: 
idem  ad  mammaru  muliebriu  duritie,  &  ad  paniculas,  & 
ad  tubera,&  cxtera  qux  fubito  adnafcuntur.Recipit  hxc: 
Refinx  terebinthinx  podera  duo,  cerx  podo  femiflem, 
propolisfquam  quidam  ceram  facram  vocat)pondo  fef- 
cunciam ,  galbani  pondo  fextantem ,  olei  veteris  pondoi 


tenuibus  foraminibus  eiicere  oportct:  deinde  myrrham  E  felibram  ;  Hxc  omnia  oleo  ad  ignem  liquefacere  opor» 


tritam  feorfum  admifcere,&  rurfus  vtraque  in  vnum  diu 
terere.atque  ita  in  pilam  coniicere ,  &  ibi  quu  concalue- 
rinti&u  pili  terebinthinam  paulatim  mifcere,  donec  o- 
mnino  vnitas  fiat.Poftea  glycytrhizam  cotufa  &  cribra- 
tam,mortarioque  nihilominus  tritam,fcnfim  afpergere 
Oportet.Vbi  hxc  bene  mixta  fuerint,dum  calet  medica- 
mentum,plures  accedant,  &  pilulas  faciant  magnitudi- 
nis fabx.  Fit  enim  duriflima  hxe  arteriace,  &  hoc  ipfo 
prxcedit  cxteras  quia  lingux  fubiecla  no  facile  foluitur, 
&  ita  diutius  exhibet  fuum  effedum*  F 
ad  svspirivm,    Cap.  19.  txxvi. 

ADfufpiriumfaciuntbeneinterfimplicia  quidem  a- 
cetum  fcillites,quod  vocant,cochleario  terquaterve 
fumptum  in  die.Prodeft  &  ipfa  fcilla  argilla  circundata, 
&  furno  codrajpurgatis  exterioribus  putaminib',&  quod 
tenerrimum  eft  eius,mellis  duabus  partibus  Attici  admi- 
xtum,&  tritum  bene  cochleario,femel  in  die  bifve  fum- 
pfum  profuit  multis.Pulmo  vulpis  in  olla  fiftili  ad  cine- 
rem  redacrtus,&  datus  menfura  cochlearioru  trium,  cum 


tet,  &  poftea  mifcere  vifci  de  quercu  pondo  quadratemj 
ammoniaci  guttx  pondo  quadrantcm,ebifci  radicis  ari- 
dx  pondo  quadratem,  Cypiri  radicis  (quem  nos  gladio- 
lum  appellamus)  pondofextantem,ferulxponddtrieri» 
tem,aphronitri  podo  quadrante,  Afii  lapidis  florum  pori- 
do  quadrante,opopanacis  pondo  fextantcm.Hxcomnia 
ordinequo  fcnpta  funtcribrata  in  cacabum  coniiciun» 
tur  ,  opopanax  oleo  diluitur:  vbi  temperatum  eft  mer' 
dicamentum,  manibusfubigitur,liniturquum  opus  eft 
aluta. 

AD    SANGVINIS  ERVPTIONEM, 

Cap.  21.  LXXXIII.' 

AD  fanguinis  eruptioncm,  fiue  ex  arteriis,  fiue  a  pul- 
mone,vel  pediore  ea  fuerit,  benefacit  fymphyti  ra- 
dix(quam  quidam  inulam  rufticam  vocant,quidam  au-' 
tem  A  lum  gallicum  dicunt)lota  aqua  frigida,&  rafa  cul- 
tello  eburneo  vel  ofleo,P.fextantis,aut  plus ,  id  eft  quan- 
tu  poterit  manducare  &  deuorarc.ncque  enim  amara  eft. 
Oportet  autem  eodem  die  acetum  non  guftare,quodin- 


aquxcalidxcyathis  tribus-.item  pulmoceruieodem  mo  G   terdum  per  fe  magnificefoletprodefle:fed  huiusradicis 


do  fadtus  &  datus.  lxxvu. 

Prodeft  &  hoc  medicamentil  euidenter,  Aluminis  fifli 
P.#.vi.  opii  P.#.i.  aqua  exigua  opium  diluitur,  mifcetur 
alumini  ante  trito:  fiunt  globuli  ciceris  amplitudinis:dan 
tur  ieiuno  ante  cibum  quaterni  aiit  quini .  Hoc  medica- 
mentum  &  ad  fanguinis  eruptionem  ex  interioribus  par- 
tibus  facit,&  ad  vctcremtuflim,&  ad  phthificos,velalios 
qui  purulenta  excreant.  lxxvih. 

Hoc  quoqj  medicametu  ad  fufpiriu  fatis  comode  profi 
cir,Siilphuris  viui  P.#.i.  nitri  P.-X-.felibra,  abrotani  quod  H 
tribus  digitis  comprehendi  poflit:hxc  cotunduntur  & 
teruntur  curiofc.Qnuni  opus  eft  dantur  ex  his  cochlearia 
diiocum  duobus  cyathis  aceti  calidiieiuno.  lxxix. 

Alitid  medicamentum  adfofpirium  efficax  valde.Fa- 


effectii  refoluit.Item  benefacitpolygonii  fuccuscyatho- 
rum  duorum  aut  trium  per  triduum  repetitus.  Et  planta- 
ginis  &  folani  eode  modo  fuccus  prodeft:  &  cretx  Samis 
P.#.  i.fumptum  exaquxfrigidx  rigore  detradtocyathis 
tribus.Prodeft&herbxquam  no*icr  vocant  (nosvtopi- 
nortiniariam)  fafciculus,  quantiim  manu  comprehendi 
poteft,  in  tribus  heminis  aqux  decoctus ,  &  ad  tertias  re- 
dattus,  fiquis  inde  cyathos  tres  dederit  per  triduum- 

L  XXX  1 1  I  I. 

Oportet  aute  extra  fentienti  vulnus  eo  loco  fpongiao 
ex  aqua  recenti  imponere,vel  ex  aceto  acri,ac  frequenter 
mutare,  ne  concalefad>a  noceatr&vetareartus  conftrin- 
gere.quod  plerique  medicorum  faciut,ignorantes  qubd 
incitatur  fanguinis  eruptio  nHifculorum  comprefsione. 


207 


decomposit.  medic.    l  i  b  e  $ 


Quandoquidem  omnis  conftri&io  in  vtranquc  partem  A 
cxigct  xquc  fubie£tam  materiam,  ficut  vtrem  liquis  me- 
dium  laqueo  conftrinxcrit,  anlmaduertet  in  vtranque 
partem  cxcludere  fubieflum  liquorem.Et  fi  fuper  foratus 
cafu  fuerit ,  incitatione  ciaculabitur  quod  in  eo  crit.  Ea- 
dem  ergo  ratione  quum  fanguis  eruptus  eft,qui  conftrin- 
gunt  vi  magnaartus  exprimetes,  fanguinem  venis  fubie- 
ftum  cogunt  magis  erumpi  pcr  vulnus.  Huius  rei  argu- 
mentum  eft  fiquis  fuper  laqueum  percufferitvenamin 
bfachio,qua:  eft  animalis,animaduertet  a:que  incitari  fan 

guine  ex  ea  parte  quam  ex  inferiore  loco  quum  percuffa  g  tet ea  facit  ad  omnis  partis 
eft  vena  .  Et  hcc  per  fe  quidem  fi  non  viderant  medici,      capitis.Qninetia  fiquando  a 
merito  eflent  culpandi,q uod  negligentes  in  ancipiti  cafu 


facere  catapotia  magnit-  -iinis^,' 
terna  in  no&em.dare  adinf  | 
cum  aqua:  calida:  cyathis  tril.. 

Paftillus  ad  tuflim,de.  iH  &  fl 
ad  epiphoras  oculorum,voS) 
confiftit,vbi  fxpius  &  no> 
item  ad  cos  qui  fanguine: 
dunt:ad  deieclionem^wiN 
machi  crebram  naufeamnr/; 
quid  reprimere  &ficcare  >.\i  \ 


hominu  eflent:quum  pnefertim  Afclepiades  etiam  pluri 
bus  vfusfit  argumentisin  hacre.neque  ei  quilquam  con- 
tradixit.quis  enim  aduerfus  vetitate  hifcere  poteft?proin 
de  magis  funt  cuftodiendi  qui  pollicentur  falutis  cufto- 
diam  vniufcuiufq;  le  fa&uros.  Tam  inertesautem  &ne- 
gligentes  neceffaria  quidem  ad  conferuadam  vitam  hu- 
manam,quxper  aliorum  laborem  repertafunt,ftudeant 
fcire.Merito  itaque  manifefte  quidam  iugulantur  genere  C 
quodam  incitata  eruptione  fanguinis  ab  eiufmodi  ho- 
minum  imprudetia.Et,  6  bone  Deus,hi  funt  ipfi  qui  im- 
putant  fuam  culpam  medicam entis  quafi  nihil  proficien- 
tibus.Sed  ad  propofitum  reuertemur.  lxxx  v. 

Faciunt  enim  compofita  medicamenta  ad  fanguinis 
eruptionem,  quorum  &  hac  eft :  Acacia:  fucci  P.  vncia:, 
•uaro»ii>t</Af,qui  eftfuccus  rofx  fyluatica:,  (qua  camna  qui- 
dam  vocant)  P.  vncia:,balauftiam  quod  eftflos  mali  gra 
nati  quo  coriarii  vtuntur  P.  vncix,  opii  P.  femuncia:. 
Balauftium  contunditur,  ficcatur,ficco  mortario  teritur.  * 
Ca:terapridie  macerata  inaquacommifcetur,&  ddigert- 
terpaftillifingutur.Quidam  P.# .i.quidam  vi&oriati  de- 
narii  datur  ad  a:tatem  cuiufque.ex  aqua:  frigidx  remiffs 
cyathis  tribus  aut  duobus .Atque  ille  quidem  paftillus  be- 
nefacitaddyfentericos,id  efttorminofos.  lxxxvu 

Alter  paftillus  ad  fanguinis  eruptione  mirifice  faciens. 
Tragacanthi  P.#.ix.Samix  cretx  P.tf.vn.cerx  Pontica: 
P.-Jf.ix.glycyrrhizj:  fucci  (eft  autem  radix  dulcis)  P.#.v. 
fyrophyti  fucci  P.*.  xi  i.  commis  P.*.  1 1 1 1.  vzjdxisjAc 
fucci  P.*. v  i  i.thuris  P.#  .v.  aluminis  liquidi  P.%.i  i.  opii  E 
P.*.v.amyli  P.*.vi.myrrhxP.*.v.croci  P.*.v  i  i.plan- 
taginis  fucci  P.*.i  i  i.paffi  meconii  quod  fatis  erit  mifce- 
bitur.fiuntpaftilli.Alii  P.#.  i.  alii  vi&oriati  dabuntur  ex 
aqux  tepentis  cyathis  duobus  &  dimidio. 

AD    TVSSIM    VETtREM,   ET   D  £- 

ftilationes,&fufpiria,&inflationes,quum 
dura  habentprxcordia,&  lieno- 
fos,&phthificos.   Cap.  «. 

lxxxv  i  r. 

CAtapotium,(id  eft  medicamentu  quod  non  diluitur,  I 
fed  ita  vt  eft  deuoratur)ad  tuffim  qua:  cum  fluore  eft, 
Croei  pondo  vncix,  myrrhx  pondo  fextantis,  opii  pon- 
do  quadrantis.  Contunditur  crocum ,  percribratur,  con- 
tufa:  myrrha:  opium  admifcetur  aqua  exigua  dilutum. 
Poftea  adiiciturcrocum  ,&quumin  vnum  benc  mixta 
funt,fingunturpilulx  erui  magnitudinis.dantnr  inno&e 
terna:  vel  quaterna^  lx  x  x  v  1 1 1. 

Catapotium  alteru  ad  tuffim  aridam,  Myrrha^piperis, 
eaftorei,  galbani,ftyracis,  opii.fingulorum  idem  ponde- 
ris.Caftoreum  &  piper  contunduntur  &cribritur:  dein-  q 
de  myrrhx  ante  tritx  cxteris  c5tufis  xque  admifcentur. 
Vbi  omnium  vnitasmortario  fa&a  eft,melle  defpumato 
rnedicamentum  comprehenditur:  deinde  formantur  pi- 
lulx  vicix  magnitudinis.  Dantur  ternas  vel  quaternx  in 
noclem.  lxxxix. 

Aliud  catapotiu  ad  tuffim  veterem,fufpiriu,&  phthifi 
tentatosJienem,&  iecur  durum  habentes:  idem  inflatio- 
nem  tollit,&  purgat  mulierem  , fiqua ex  partu fubftite- 
runt.  Styracis  P.*.vi.myrrhx  P.#.  n.  &vittoriati,opo 


vitio  non  erit  dandum  hoc  re 
ad  omnia  qux  fupra  dixi  ra* 
adinitia  phthifin  habentes  . 
puit  ex  magno  periculo  int 
ftillus:recipit  hxc :  Myrrh 
P.tt.v.opii  P.S-.iiu.thurisPV 


208 

BPdeterna  velqua- 
3;.inipfadiftentione 

m  cix. 

m  pe&oris>pulmones, 
orem  qui  cum  fluore 
^iatu  vrinam  faciunt; 
t,atitper  vrinamred 
edinem,cholera,fto 
"tttu  fine  febre:&  quic» 
me  compefcit:prje- 
dolorem ,  pra:terea 
bcfuerit  inudus,ahi 
entum.  Quum  aute 
profit,  tum  pra:cipuc 
cit  t  Multos  enim  eri- 
bistervedatushic  pa- 
odytidosP.#-.vi.  croci 
lalterci  albi  feminis  P.*. 


iiii.Apolhnarisherba:radicis  corticis.P.^f.im.Cotundi- 
tur  hic  cortex  per  fe,&  ci  ibratur  tenui  ci  ibro:deinde  cro 
cum,poftea  altercum,myrrha,thus,  quib9  mifcetur  opiuV 
pridie  aqua  maceratu:fubinde  aqua:  exiguu  adiicitur  do 
nec  fingi  paftilli  poffint,  P.*.  viftoriati.  Alii  tertia  parte 
huius  ponderis  detracta,  datur  in  no£te  ex  aqua:  cyathis 
tribus.Somnum  faciut,dolorem  fedant,  vt  fuperius  dixi. 
Oportet  autem  ex  eo  etiam  catapotia  facere .  quidam  e- 
nim  facitius  ea  quampotionem  fumunt,verumnon  mul 
tumintereft.  cxi. 

Ad  eade  remiffior  qiiidem  paftillus ,  fed  non  contem- 
nendus,Croci,myrrha:,  alterci,opii,podera  paria  contufa 
mifcentur,defpumato  Attico  melle  fiunt  paftilli  eiufdem 
ponderis.  Dantur  ad  a:tatem  eius  tres  in  noftem ,  licet  & 
hinc  catapotia  faccre  propter  eadem  caufam,  fed  tunc  a- 
qtia  non  mel  adiicitur.  x  c  1 1. 

Paftillus  ad  tuflim  &  fanguine  reiicietes ,  &  ftomachu 
folutum  habentes:facit  &  ad  deiedionem,&  vefica:  do- 
iore,ApiifeminisP.*.vi.altercifeminis  P.#.xn.anethi 
P.# .  x  1  r.  opii  P.  v  i.croci  P.*.  1 1 1.  rofa:  foliorumarefa- 
Oorumin  vmbra P.#.xn.myrrha:P.#.xi  r. Semina,& 
crocum,  &  folia  rofa:  contunduntur,  cribrantur,  myrrha 
teritur,opium  aquamacerarurromniainvnum  mrfcen- 
turaquaadie£ta:fiuntpaftilliviftoriati  P.ahis  terria  par- 
te  detratia.Dantur  ad  ftomachu  imbecillem  habentes,& 
fanguinem  reiicientes,ex  aqua  fngida  cyathis  duobus, 
csteris  ex  calida  totidem  cyathis.  x  c  1 1  u 

Paftillus  exodoribos  benefacitad  omne  dolorem:  pro 
prie  autem  ad  tuffim.item  peftoris  diftentionem ,&  ocu- 
lorumepiphoras.Facit&adfufpirium,&  adlateris  dolo- 
rem,&  ad  phthificos,&  vefica  renibufque  laborantcs,vei 
fanguinem  ad  vrinam  reddentes  cum  dolore,Cafia:,cin- 
nami,croci,fingulorum  P.*.m.alterci  feminis,  Appolli- 
narisherba:radicis,fingulorum  P.#.un.  piperis  P.^f.u. 
opii  P.#.im.  thuris  P.-)f.ni.  nardi  fpicx  P.^f.n.  Vino  Fa 
lerno  contufa  &  trita  vtraque  vt  debent,  confperguntur , 
fiuntpaftilli  victoriati  P.  &aliispartetertia  detra&a.Di. 
tur  iu  noctem,prout  vires  funt ,  cum  aqua:  calida:  cyahis 
duobus  auttribus.  xcmi. 

Medicamentum  quod  per  cochlcarium  deuoratur,be- 
nefacitad  tuffimaridam,&eosqui  difficulter  glutinofa 
excreant,&  prxfocari  videntur  interdum  .Sed  prxcipue 
iis  qui  laterls  dolorem  cumfebre  fentiunr,  quosGrxci 
ifr&jpM)iot(  vocant.  Liberat  enim  eosabomni  periculo. 
Hoc  medicamentum  Apulei  Celfi  fuit,  pneceptoris  Va- 
lentis  &  noftri ,  &  nunquam  vlli  fe  viuo  compofitionem 
eiusdedit,qubdmagnam  opinionem  exea  traxerat.Eft 
autem  hxc  qua:  componitur  tribus  rebus  his,  Piperis  ni- 
gri  elefti  &  ponderofi  granis  duobus,  myrrha:  troglody- 
tidos  P.-)f.n.mellis  Attici  defpumati  Iibra.  Pipcr  cotundi 
tur  diligeter  &cribratur,  myrrha  teritur  mortario  curio- 
fe,&  poftea  vtraque  in  vnum  mifcentur:dcinde  mel  adii- 


panacisP.*."-  iridislllyrics  P.^f.i  1.  galbani  P.#.i  1.  re-  H  citur:danturcochlearia  quina  vel  fena.  Pleuriticis  etiam 
fina:  tercbinthins  P.^f.v.alterci  feminis  P,*,I.  nitri  P.# .      plura  fiepius,&  cum  interuallo  dare  oportet :  &  maxim& 


1.  piperis  albi  P.#.i.  opii  P.*.i.Irim,altercum,piper  con- 
tundere  oportet  &  cribrare,  nitrum  mortario  terere ,  & 
ea:tera  pilo  commifcere,&  poftea  h*c  eis  adiicere,  atque 


quum  tufliunt,aut  prxfocari  videntur ,  &  difficulter  fpi 
rant,fiue  nodu  fiue  interdiu.  Protinns  enim  excreant  ea 
qux  obftant  tranfitui  fpiritus,&  tnflire  definnnt.  xr.7 


Jf 


Ifm  ad  tuffim  aridam.Nafturtii 
tninis  P  vncia,  opii  P. 
P.  firmunci .,  fulphuns  viui 
as.Melle  colligirur  mc- 
gyptia^m* "  nitudine  ex  cya- 
hoc  medicame- 
•xi-'i.  •€>■■■    iflationem,  gra- 
4 .  ^iiciunc.Prodeft 
denti ,  &fiexc- 
rictcrea  horro- 
itum  certum 
perfricato  cx 
e  circuitibus 
hsc  compo- 
xcvi. 
xcrcantes.  Pur- 
u  lini  feminis, 
;t;icx  radicis  z 
£  defpumato, 


2C5> 

Alterum  mel 
«nimiti  feminis  P# 
vncia.myn  hx  Pjf 
P.femui]Cia,pipmg 
dic.im.'iuum.D.Tf^  I 
thi>aqu<  tribus  irVsjV' 
tum  ad  lateris  dol&r 
ueiinem,cceliacoiS 
&  dolctibus  fu 
fuseft,in  cauernam 
rcs  febrem  prajccctr 
habet,datum  antehofSr 
oleo  cahdo.  Prode 
febrium  vcxantunqii 
fitio  dicitur. 

Aliudadtuffim  ari 
gat  etia.  interaneas  vc 
vrticae  fcminis,  naftu~t 
quapondera  mifccri  o^ 

quantum  fatisfit:  &  frequenter  oportet-  epchleario  dare. 

ANTIDOTOS    HYERA    F  A.  (T-C  H  I  I   A  N  T  I  O- 

chi  ad  vniuerfa  c%^r.i,s  viria',maxime  la- 
teris,&  ad  podagram, 

Cap.    z$.     '  xcvii. 

ADlaterisdolorc,fiue  cum  febre,fiuefine  febrefue- 
rit,compofitio  mirificamo  ignorata  quidem  ab  an- 
tiquio  iSus  propccr  effedtus,fcd  pr  ■  cipue  a  Pacchio  An- 
tiocho  au Jitore  Philenidis  Catinenfis  vfu  llluftrata.Fecit 
eni m  m.ignos  quxftus  ex  ea  propter  crebros  fucceffusin 
viciisdifficillimis  Sed  ne  hic  quidem  vlli  fe  viuo  com- 
politionem  dedit.  Poft  mortem  autem  eius  Tiberio  Ca?- 
fari  perlibellum  fcriptumad  eum,?e  bibliothecis  publi- 
cis  pofita  venit  in  manus  noftras ,  quam  antea  nullo  mo- 
do  extraherc  potuimus:quanuis  omnia  fecerimus  vt  fci- 
remus  qux  effet.Ipfe  enim  clufus  coponebat,nec  vlli  fuo- 
rum  committebat  pluraenim  quam  recipit  ipfemetcon 
tundi  iubebatpigmenta,fallendifuos  caufa.Hanc  poftea 
nosfciuimus,qux  (vtfane&libelloipfe  fatetur)nona  fe 
inuenta,fed  vfu  exa&iore  comprobara  ad  qua:  vitia  &  cu 
quibus,& quemadmodum  data  proficeret .  Etcnim  no  i- 
gnota,ponderibustamen  antiquis,aut  adiecit  aut  detra- 
xir  &  res  quat  in  hac  compofitione  funt,non  vtique  con- 
ueniunt  ad  antiquas.  Interdum  cnim  earu  qusda  plures 
etiam  numero  accipiunt,atque  ideonon  idem  prxftant, 
quum  interim  hxc  mirifica  temperatura  compofita  miri- 
ficos  effe&us habeat.  xcviu. 

Facic  hoc  verb  medicamenrum  non  folum  ad  lateris 
dolorem,fed  etiamadplura  vitia  efficaciter-.quamobrem 
femperhabeoidcompofitum.Percurram  autem  quam- 
breuiffime,ad  qux  vitia  &  qualiter  datum  profit ,  vt  etia 
in  hbello  eius  fcriptum  «ft,  &  ego  magna  parte  iamex- 
perrusfum.  xcix. 

Sanar  ergo  morbo  comitiali  correptos(quos  'Shx^mts 
Grxci  vocant)furiofos  (quos/>ta^ro  t^'iff  dicunt  ):item  fa- 
nat  qui bus  fubitis  tenebris  obfcurantur  oculi  cum  verti- 
gine,(«-itoTO(t*a77Wt<  hosGrxci  appellant)nec  minus  diuti- 
no  corrcptos  capitis  dolore(quem  xjk<pa*tt*.yiaui  appellat) 
Prodeftdata  P.*.duum  cx  aquimulfaccyathis  quatuor, 
quum  rcmiffi  fuerint.Etfi  frequenterquidem  corripiun- 
tur,poft  binas  ternisve  acceffiones  danda  crit  antidotos 
hyera.Hoc  nomc  enim  tribuit  ei  duas  propter  caufas ,  vt 
exiftimo :  vnam  ne  eius  nomen  verum  dicendo,oftede- 
rct  que  cffet:(dicitur  enim  a  quibufdam  wjKf«.',quia  ama 
ra  eft:aquibufdam%>K4A«w/i',frAc)altera,qub  magisfub 


SCRIBONII  LARGI 


110 


tantafpecienominis  commendaret  medicamentum.Sed 
fi  ex  longo  interuallo  acceffionibus  vexabutur,  in  remif- 
fion  e  dolorum  fa-pius  dandum  erit  mcdicamentum  •  Ita 
enim  aut  ex  toto  remedio  eft ,  aut  certe  minuitur  quoti- 
dieimpetus  vitiorum&fedatur,  interuallaq,  maiora  ac- 
cipit,& hoc  ipfo  opportuniores  fiut  ad  veratri  potione, 
qua  maxime  ha-c  vitia  tolhintur.Dare  autem  his  oportet 
fecundum  purgationem(bis  enim  aut  ter  fpumofa  &  glu- 
tinofadeiiciunOptiffana:  cremorem.oleralenia  ex  vrtica 
&  lapatho  malua  fafta:  torpcdinc  intcrdum  admixta ,  & 
cum  cxiguo  panc,aquamquepotui.  c. 


A  Facitbeneharc  compofitio  ad  fupirium,  &ad  vocisab 
fcifionem,&  fubitas  przfocitiones  ex  qualibet  caufaor- 
tas,&  ad  cos  qui  fatpius  exiftimatUr  ab  incubonc  deludi. 
Vfque  co  tamen  vexantur  vt  interdum  vita;  periculum 
adeat.eft  enim  vitiu  no  cotemnendu  vtique  in  proceffa 
setate.  Qiiibus  dandum  erit  medicametum  proximo  die 
cius  no<CHs  qua  correpti  funt :  quum  interuallu  a  fumno 
feccrint,&  quod  fatis  cft  ambulauerint,ex  aquat  hyffopS 
autmarrubium  inco&um  habentis  cyathis  quatuor  vel 
B  quinque  #.  P.  1.  vel  vnius&  victoriati.proutrespoftula- 
uerittdeinde  poft  horas  tritis  quatuorve  cremor  ptiffanz 
detur.  c  c 

Facit&hocmedicamentum  ad  eos  quorum  mufculi 
maxillares  cum  maximo  dolore  tefi  funt,  adeb  vt  aperire 
os  nullo  modo  poffint:TS7nw  hoc  vitiumGrxci  dicunt. 
Item  facit  ad  deprauatam  faciem  in  vtramlibet  partem, 
xbYtniv attto/M*  hoc  ide  appellant genus morbi. Pra:cipue 
verb  ad  pe&oris  &  lateris  dolores  prodeft  ex  qualibetcau 
fa  fadtos,fiue  latete  &  occulta,fiue  manifcfta,vt  ex  i£tu,ca 
C  fu.conatu  aliquo  fupra  vires ,  vel  ponderis  fupra  modum 
portatione,vel  cotufioncqua:  frequeter  gladiatorib9acci 
dere  folet  in  luftationib9,&  eorii  maximcfauciatis.Nec 
minus  arborc  alta  delapfis,  vel  fcalisdeuolutis,  excuffis  i 
rhedavel  curriculo,atq;  ita  traclis.Sed  his,(id  eft  manife 
fta  ex  caufa  vexatis)cum  acethi  cyathis  tribus  quatuorve 
danda  erit  antidotos.IUis  vero  qui  ex  occulta  caufa  labo 
rant  ex  aqua  mulfa  proderit:  pra-terea  neruorum  tcfioni- 
bus  mirifice  conuenit.Qt^amobrem  facit  &  ad  tremulos, 
&  fyderationc  tetatos  vtralibet.  vna  enim  ex  contraftio- 
rj  ne,altera  cum  remiffione  ncruorii  confpicirur:  (SyLmmi 
hoc  vtrumquc  vitium  Gratci  appellant.  Ad  quod  ctiarri 
quum  correpti  funt  prodeftex  aqua;  mulfa;  cyathis  tribus 
quatuorve  datum  medicamentum  K.P.i.  vel  vnius  &  vt- 
ftoriati,  admixto  pondere  vidloriati  caftorei .  Prodeft  & 
ad  articulorum  morbu,quem  aftfiv*  vocant,ad  fpinam, 
&  totius  lumborumque  dolorem  ex  aqua  mulfa  datur  ad 
vires  cuiufque.  Item  ad  podagram  benefacit .  nam  &  iti 
prxfentia  detra£Honeipfaleuat,&in  futurum  omni  mo- 
lcftia  liberat.  Dimidio  enim  celeriusfanantur  quiacce- 
E  perunt  medlcamentum  quam  prius  folcbat.  c  1 1. 

Quid  dicam?  duritias  in  mammis  mulierum  cum  do- 
lore  confiftentes,  quas  nullu  medicamentii  leuat,quem- 
admodum  extoto  in  perpetuu  interdum  fanat,  quas  ple- 
rique  medicorum  infanabiles  affirmant ,  xsLfxtyccfiowm.  ctc 
xstiuin'%  appellantes .  Potcram  nominarc  honeftas  fcemi- 
nas  quas  aut  ille,aut  ego  hoc  medicamento  fanauimuss 
nifi  crcdcrein  fidem  te  haberenobis,  alioquin  ipfe  tibi 
iam  dixiffem.  cur. 
lllud  verb  fupra  omnium  opinionem  cft,quod  ad  fto- 
F  machicos  euideter  coucnit ,  quum  fit  virofiflimum  me> 
dicamentum  aduerfus  ftomachum  ,  ne ad  lenia  quidem 
&  fimplicia  medicamenta  apte  difpofitum.Scd  videlicet 
in  eiufmodi  rebuspotentior  vfusratione  eft.cxpertus  e- 
nim  vnufquifq;  intelligit  ftomacho  quoque  hoc  medi- 
camentum  eximieprodeffe.  cmr. 

Rcmediat  enim  eos  quibus  frequcter  inacefcit  cibus, 
&  eos  qui  affidue  inflationibus  vrgentur,  vel  dolore  eius 
vexantur ,  aut  affidue  naufcant,  aut  faliua  abundant ,  vel 
inedia  confumuntur ,  ftomachumque  ita  folutum  habet 
q  vt  ex  eo  varios  liquores  fubihde  refpult  confentientc  ca- 
pite,vt  nullu  genus  cibi  continere  poffint.Item  ad  bilem 
atram  gencrates,  quos  appcllant/aAay^A/w^  benefacir. 
Oportetautcm  non  continentibus  cibos  fecundum  vo» 
mitum  protinus  olco  perundis,  &  diutius  preffe  fncans, 
daremedicametum#.P.t.  ex  aquz  cyathis  tribus:  dein- 
de  artus  conftringcrc,  &  intcrdum  olfaftariis  reficerc  ,8c 
commaducatione  oliuaru  contufaru,carumquc  reruqux 
ftomachum  conftringere  folent,  intcrim  fubrccros  rcco- 
bantcs  tdcindc  quum  dcieccrint,  folutisvinculisrurfus 
H  perungcrc,&  fricare  totu  corpus.Atquc  ita  varictatc  apta 
ciborum  ftomachum  prorirare,  vel  halica  ex  mulfo.ma- 
lornm  cydoniorum  fucco  fa£to,vel  exgranatorum  per  f« 
malorum,vel  fiquos  magis  dcleGatcx  frigidapofca :  fe- 
cundum  quz,apala  oua  prodcrut,&intubi  coftivelcru- 
di  cx  accto:item  ladtucx  caules  cum  foliis  ex  pofca  deccv 


DE  COMPOSIT.  MEDIC  L  I  B  E  r1 


211 

&i,conchulamarina,  purpurx  murices,  pelorides,  volua  A 
pomorum,forba  mala  orbiculata,  fcandina,  pira,cruftu- 
minafegnina  olla  repofita,itemvuxexolla.Hxcenim  & 
huiufmodi  qux  funt,  confirmant  ftomachum,  quibus& 
infeqnentibus  diebus  vti  oportebit  paulatim  ad  confue- 
tudinem  progredientem.donec  propc  omni  moleftia  x- 
gri  liberentur.  cv- 

Eft  ftomacht  vitium  quod  cum  ficcitate  &  ardore  eius, 
&  ii  requiebili  ( vr  ita  dicam)  & inextinguibili  fiti  confi- 
ftit:A7jrov  Grxci  vocant,ab  eoquodexficcatomncm  fto- 
machi  hulnorem.Scimusquofdam  vrnasaqux  bibifle,  g 
neque  ideo  fitim  aliqua  ex  parte  in  prxfentia  copefcuif- 
fe.Ad  hoc#.  P.  i.  vel  vicroriati  datumexaqux  cyathis 
duobusfrigidx,itaprodeft  vc  facile  abftinere  abaqua 
proximisdiebuspoflint.  Lienofis  vero  expofca ,  &  ioci- 
norofis  duritiam  habencibus  diutinam  ex  aqua  mulfa  fa- 
tisconuenit.  Nec  minus hydropicis  quibus  datur  eadem 
ratione.Sed  hisper  coplures  dics  oportebitptiflanx  cre- 
morem  finc  vilo  liquore  dari.  c  v  i. 

Prodeft  compofitio  hxc  &  colo  inflato,&  cxteris  inte- 
ftinis.  Futuras  quoque  vel  iam  fa&as  vomicas  iiide  par-  C 
tibus  aut  difcutit,aut  celenus  aperitdtem  mcftrua  moupt 
mulieribus  qux  difTiculter  purgantur.Dandum  aurem  e- 
tit  his  exaqua  medicamentum  :  in  aqua  decoquitur  her- 
ba  qux  artemifia  dicitur,  aut  quam  //imr/tw appellar.  E- 
tiam  adpapulas&facrum  ignem,velquam  zona  vocant, 
benefacit  ex  aqua  mulfa  ,  decradto  prius  fanguine ,  fi  res 
poftulauerit,vt  &  in  aliis  omnibus  fuperius  dt&is  facien- 
dum  eft.  Omniaenimauxiliaadhibendafunt  quiex  v- 
fu  prodefle  eis  coperta  habemus:quia  facilius  adiuta  anti- 
dotos  adiuuabit,&  effe&us  exhibebit-Recipic  aute  hxc, 
itcechadosjmarrubii.piauajjyjvo^qux  herba  fimilia  quer- 
cus  folia  habec,agarici,cucurbirulx  fylueftris,quam  wAo- 
KvtStJk  appellanc,fingulorura  *.P.x.  opopanacis.fagape- 
ni,petrofelini,  terrx  mali,  piperis  albi,  fingulorum  *.  P. 
v.  cinnami,nardi  fpicx,myrrhx  folii,croci,  fingulorum 
■*.  P.im.  invuii  omniaponderatacourunduncur  &cri- 
branrur  ,  prxcerea  opopanaces&fagapenum.  hic  enim 
xnortario  teruntur,adie&o  melle  tenui,id  eft  quamliqui- 
diffimo:deinde cxteris  mifcetur  qux  &  ipfa  recipere  de- 
bent  tantum  mellis  quantum  fatis  erit  ad  compreheden-  E 
da.&continenda  ea.Reponitur  medicamentum  vafe  vi- 
treo.Datur  vt  fupri  dixim9  ad  cuiufque  vires,  &  eft  pror- 
fus  facrum,vt  author  huius  nominis  appellar.  cvit. 

Siquando  autem  efficaciore  eo  voluerimus  vti  propter 
difficultatem  naturalem  vitiorum,aut  diuturnitatem,  vt 
in  furiofis  aut  comitiah  morbo  correptis,vel  lumborum 
perpetuum  dolorem  habentibus,  podagracorreptis  va- 
ftius,cucurbitx  fylueftris  adiicimus  ad  fuperius  dida  po- 
dera  *.  P.  xx.  opopanacis  atque  fagapeni ,  fingulorum 
■*.  P.trium.  Quamobre^vtraqueparatadebent  efleme-  F 
dicamcta:vt  quum  opus  fuerit,  vlus  alterutrius  in  prom- 
ptu  fic.Ulud  vcique  credas  incerim  velim  mihi.dum  in  a- 
liis  expercus  perfuadeam,  hocmedicamentum  nofolum 
non  noccre  ftomacho,  verumeciam  reficere  &  confirma- 
rc  eum  fupra  omnem  opinionem. 

A  D   STOMACHI  DOLOREM   ET  I  N  f  l  A« 

tionem  ,&  cxtera  vitia  interius, 

Cap.  14.  cvin. 

MEdicamentum  quodproprie  aduerfus  folutionem 
ftomacht  facit  &  fluorem  eiufdem  :maximc  vero  G 
quumnihilcibiretinerepofluntjfedquicquid  datum  eft 
reiiciunt:  Maftiches  Chix  cadidx  pondo  libra,tragacanl 
thialbipodolibra,AppolliBarisherbx  radicis  vncia.C5 
tunditur  tragacanthum  cum  radice,poftea  maftiche  adii- 
citur:  reponitur  in  vitreo  vafe.  Danrur  quum  opus  eft  co- 
chleariatriafecundum  vomitum  per  fefa&um  exaqux 
frigidx  cyathis  tribus. 

AD    STOMACHI  DOLOREM  ET 

inflationem,       Cap.  tj.  cix. 

PAlmarum*.P.XL.anethi*.P.  11 1  i.croci  *.P.  duu,  ^ 
git*.  P.duum,&afari*.  P.  duum,murti  nigrx  bac- 
carum  *.  P.  11 1 1.  iuniperi  grana  numero  viginti.  Cocun- 
duntur  feorfum  omnia,&  in  vnum  mifcetur,  deinde  fiut 
paftifli*.  P.  1.  alns  viitodaci.Daturieiuno  ex  aqux  cya- 


21Z 

ft  paffi  gen9.cx, 
flstione,&do- 
r  facic  &  ad  hy- 
aurtglne^quam  qui- 
rn  vocanc )  refer- 
hxc,Aloes  P.  af- 
fiacx  fpicx ,  afari, 
um  *.  i'.  vi.Tun- 
earia  duo  velttia  ex 


t^hic  tx  Gdleno  feptimo 
citante  Sxrihomum 

fub  lingua  tcneatur 
Jonem  vocis.Radicis 
xxiiii.  terebinthinx 
y  1 1  i.fingulafic- 
jite  iu  pilam  conie- 


this  quatuor,aut  ex  Cretico  muf 

Mcdicamencum  ficcum  ad  ftj 
lorem  &inediam.mouec  vrinarrtsj 
dropicos,  &  iecur  durum  habent^ 
dam  regium,quidam  arquatun/rt 
tur  in  Mufam  AinoniUm.Recipj 
fis  trientem,  croci,  citina 
xylobalfami,  maftiches  CnRii  j 
dttur,&  virro  regcjfiSkv.dant 
aqux  cyathis| 

Compofilio  L3 
coihpojmo 

Largum}pc  1 

Altera  Scribc 
\2xiy*u<oTic  appellSfa' 
dtilcis*.  P.  v  1  it&s 
*.  P.  x  x  x  1  i.trajj 
ca  feorfum  tuta4«i 

fta  excipito  .Vbi  in  vtnratem^coieiunt^informulasdi- 
gcrito  qux  yfgyptix  fabx  magnitudtnem  xquent,  &  ia 
vmbra  ficcato  rquumque  vfuspofcet,vnamaut  alteram 
fub  lingua  tenendam  dato,^f  eflq^uefcens  deuoretur.Me- 
dicametum  oportet  quumrrs  exiget,  celeriter  effingere, 
fiqutdem  confeftim  exficcari  folet:  quapropter  in  prom- 
ptu  terere  conuenit  medicamenta  qutim  in  paftillos  co- 
ges.     H*c  G<t/f  nas  ex  Scribinu  Largt  Jententia. 

AD    COELIACOJ,    ET  TORMINOSOS, 

&  ventris  diutinum  dolorem,    Cap.  ij.  cxt. 

AD  cceliacos:^deft  quifubito  &  multa  deiiciilt:  irem 
&ad  aluum  citatam, & interdii lenia  tormina  :  Sor- 
borumaridorum  contuforum  fextarius  vnus.rhus  Syt  ia- 
ci  coquuntur  lextarii  duo,  mala  granata  recentia  decem, 
item  mala  cydonia  decem.  Hxc  vrraque  coniiciuntttr  in 
fapam  faclam  ex  mufti  adhuc  in  dolio  feruentis  fextariis 
trigintafex,  ad  duodecim  fextarios  decocram,donec  ma- 
lorum  coria  percoquantur.  vt  fint  madida :  deinde  teri- 
tur  hxc  ficlili  mortario,vt  grana  comminuantur,  quibtis 
deinde  cydonia  admifcentur ,  &  xque  teruncur .  Poftea 
rurfus&forba  arida  admifcentur ,  cribrata  curiofe  fapx 
qux  refidua  eft,  &  omnibus  in  vnum  bene  coactis:  rcpo- 
nitur  medicamentum  in  vitreo  vafe.Dantur  autem  inde 
ieiunis  in  diem  ligulx  binx  vel  ternx  per  ie:  fin  aute  gra- 
uior  morbus  infedit,hic  datur»  cxit, 
Paftillus  ad  cceliacos  &  torminofos  optime  facies:  Ba- 
lauftii  hypociftidos  pridie  aqua  macerati  P.fexpns ,  al- 
terci  femlnis,cretx  Samix,finguloru  P.  vncia,v  ino  myr- 
titc adiefto,fiunt  paftilli  *.  P.  vtiius,aut  vidoriati.  Dan- 
tur  ieiuno  fine  febre  ex  vino  myrtite,aut  fignino,  cyatho 
vnocum  duobus  aquxraixto  :febricitantibus ,  ex  aqux 
cyathistribus.Hocetiam,  incitata  libidine  ipfius  morbi, 
paftillus,fiue  plures  diluci  aqua  calida,vino,oleo,  per  cly- 
fterem  immittitur:  ftatim  fomnus  confequitur  quotics 
defurrexerinc  torminofi,  quigrauicer  afflicii  funt,&  vci- 
quc  prodeft. 

ALIVS  PASTILLVS  ad  torminosos 
efficacior,  Cap.   18.  cxm. 

ACacix  * .  P.  quatuor ,  croci  #.  P.  duum,  gallx  #.  P. 
v  1  1  1.  hypociftidis #.  P.  1 1  1  i.lycii*.  P.  uri  1.  myr- 
rhx*.  P.  11  n.  rhusquo  coqui  vtuntur.nardi  fpicxSyria- 
cx,aloes,fingulorum  * .  pondo  duum,anefi,commis,fin- 
gulorum  *.  P.  quatuor  ,  pipcrisnigri  *.  P.  duura.  Tun- 
duntur,teruntur,cribrantur  ex  fucco  cauliculorum  rubi, 
vel  ex  vino  fignino  collyrii  tritura.Quum  fuerint  hxc  le- 
nia,aut  vngui  nnlla  pateat  afpritudo,  fingunturpaftilli  #. 
P.  1.  aliispondo  vi£roriati.Datur  vnusieiunoantemeri- 
diem,  altet  in  noftermex  aqua,fi  febres  erunt:  ex  vino  fi- 
gnino,  fi  fincere  corpus  erit.  Hoc  efficax  eft  medicamen- 
turn,  &  fi  cxtera  qux  debent,  fentienteeius  valetudine^ 
reftc  adhibita  fuerint,vcique  fanant.  cxiiu. 

Paftillus  itcm  qui  clyfterio  immitritUrtorminofis  per 
anum,  quu  fordida  &  fanguinoleta  eiiciunt,id  eftquun» 
inteftinaeorumcancer  occupauit,quo  quafi  cauteriotuc 
tantummodo  vti  oportet ,  alioqui  nocet :  ideoquc  a  qui- 
bufdam  ignorantibus  eius  vf us  accufatur ,  quafi  nocuus, 
Kecipit  aucem  h»ct  Chartx  c  ombuftx  cineris  * .  p.  xxx< 

KKk.i, 


l 


calcis  viux*-.. . 
tum  #.  P.  x  1 1.  fa 
fpcrguntur  in 
pofiintfieri  paft 
tcritur  vnus  pa 
rofam  &  lentcm 
cx  vino  eadem.i 
cum  oleaftriArel 
rcs  exegerir,it 

Pocio  aurem, 
dicamentum  fic  con 
Lycii  *.  P.  1 1 1.  th 
P.duum,acacii.* 
p.x  v  i.  ouorum  cx 
ta  vino  Surrentino 
Dantur  febricitantib 
xtiSurrcntini  vini  cya 
Ad  «asof,  quod  vitium 


h  SC R       3  N  1 1  L  A  R  G I 


214 


I        ,  quodcfi   r_f)mcn-  A 

#.  P.  fex.  Ha:c  trita  vino  con- 
cntes  prius  incoquuntur, vt 
uum  aut  vnius.  Quum  opus  eft 
mmittitur  per  aquam  decocram 
p.i , fi febricitabunt  :finminus, 
ibentc :  facit  &  murti  fafciculus 
ulir,  vtrorunquc  modo  prout 
:  cxv. 
us  quu  immiflus  fuerit,mc-  B 
no£tem,Myrrhx#.  P.  duu, 
opii  #•  P.duum ,  aloes 
urti  baccaru  nigrarum  *. 
ctorurh  vitelli  duo.  Hxc  tri- 
n*ur,&  fiunt  paftilh  #.  P.  1. 
cyatbis  quatuor  ,  pcrmi- 

S.  CXVI. 

tio  tenuium  inteftino- 
rum ,  facit  bene  galbani  pondo  vi&oriati  :  dcuoratur  in 
pilulasdiuifumduas  vel  cres.Mouet&  ru£tum,&  interdii  C 
deiicit  ventum  deorfum,arque  ita  pfodeft.  cxvn. 

Ad  idem  vitium  mivifice  prodeft  hoc  medicamctum: 
facitautem  ad  lateris  dolorem  ,  &  adomncm  parte  cor- 
poris,Dauci  feminis,panacis  radtcis,caftorci  pana  pode- 
ra,ruta:  fyluaticx  dimidium,tritis  vel  contufis  mtl  deco- 
ttum  adiicere  oportct.  Indedare#.P.  1.  aut  vidtoriati, 
cx  aqux  caldx  cyathis  tribus.  cxvni. 

Facit&ad  huiufmodi,  peranum  immiffum  fcenum- 
gra.cum:id  aqua  bene  coquerc  oportct,  atquc  indc  fume- 
re  heminam :  item  inoleo  domeftico  incoqucre  ruram  D 
quamplurimam,&  hinc  caldam  heminam  adiicere  prio- 
ri  aqux,quibus  vtrifque  admifcerc  aphronitri  triti  fefcii- 
ciam,&  ita  per  clyfteria  caldam  immittere.  Hoc  ego  iam 
ftercusperosdeiicicntem(  quodfinonmortiferum  cft) 
fanaui  vnguentarii  cuiufdam  feruum  .  Eft  autem  vitium 
«*»oV  periculofiflimum  ,&ideoinrcrprxcipua  rcfertur. 
Quamobrem  non  vtique  cum  magna  fiducia  ad  hoc  ge- 
nus  vitii  aggredi  debemus. 

AD    COLI    DOtOREM    ETIAM  VETV- 

ftum  compofitionumgenera  experta,qux  E 
intotum  perfanant,   Cap.   29.  cxix. 

AD  coli  inflationem  benefacitcumini  fyluatici  feme 
per  fe,vt  cft  datum,quatum  cochlearia  tria  in  aqua. 
caldz  cyathis  quatuor.  cxx. 

NamCaflii  medici  colice  bona  multis  nota  propter  ef- 
fedus,vera  hxc  eft,vt  ab  eius  feruo  Atimeto  accepi,lega- 
to  Tiberii  C  xfaris ,  quia  is  cam  folitus  erat  ei  compone- 
rc :  Apii  feminis  pondo  fclibram  ,  anefi  pondo  quadran- 
tem^raftorei  pondo  fcxtantem,myrrhx  pondo  quadran- 
tem ,  fpicxnardi  Indicx  pondo  fextantcm  ,  opii  pondo  p 
quadrantem,croci  pondo  fefcunciam,piperislongi  pon- 
do  fexrantem,piperisnigri  pondo  fextacem  fcmunciam, 
petrofelini  pondo  fextantem,fchceni  pondo  fefcunciam. 
Hxc  omnia  cocufa  cribrata,  melle  Attico  deco&a  mlfcc- 
tur.  Daturexhoc  medicamento  quantum  nuxabcllana 
media  patet,ex  aquxcyathis  tribus  caldx.  Inipfis  do- 
loribus  ftatim  prodcft.  Item  mcdicamentu  cerati  ex  ma- 
labathrofacit  ex  duabuspartibus,&cerx  vnius  mixtum, 
&  extra  impofitum  in  ventrem  totum  .  Prxterca  bcnefa- 
cir  & ad  ftomacbi  inflationem,& ad fufpirium,& ad ioci-  C 
noris  dolorem,tuflim,dcftillationcm.  cxxi. 

Colice  mirifica  lulii  Bafli,citb  leuat:deinderollit  mfla» 
tionescoli&omnispartis  corporis  :facit&  adftomachi 
imbecillitates,  &  ad  intcftinoru  alioqui  dolorem,(quem 
Grxci  spoQtt  appellant)  cx  aqua  hyffopum  aut  rutam  de- 
co&am  habcntc.  Item benefacit  ad fanguinem,& ex 
interioreparte.Non  enim  patiturlate  fieri.ncc  inrus  vul- 
nus  conuerti:fcd  cito  fupprimit  fanguincm,&  vulnus  co- 
gitcoire  .Dandumautcm  his  medicamcntum  ex  aqua 
5TDA/.r  codtum  habcnteautrutam.Prodeft&torminofis,  H 
&cocliacis,datum  ex  aquacentunculum  herbamincocH 
habcnrc(quam  Grxci  y>A$ai\'iJk  dicunt)velforba,  vclfi- 
liquam  Syriacam.  Lienofis  daturcx  mulfo  vcl  paflb  a- 
qux  mixtis  .Eodem  modo  dandum  eft  &  eis  qui  iangui- 
nem  pcr  vrinam  ycl  aluum  reddunt .  Ncc  minus  etiara 


mulieribus  qux  fiuorc  fanguinolcnto  infeftantur  (  quod 
pxv  ipvQpor  Grxci  dicunt  )  vel  ex  partu  aborriive,qux  refi- 
duos  vulux  dolores  habcnt :  &  in  totum  quibus  fuppri- 
mendus  cft  fluor,aut  ex  aliqua  partc  corporis  inflatio  tol- 
lenda.Recipit  autem  hxc,Spicx  nardi.cofti,  pipcris  albi, 
piperis  nigri,piperislongi,myirhx,opii,apollinarisradi- 
cis,&  cinnamijafarijacori^thurisjbraflic*  fcminis,  cafto- 
rci.fingulorum  #.  P.  x  1 1.  opopanacis  #.  P.  x.  ftcechadis, 
dauci,  amii,  fingulorum  Jf.P.xvm.  fefelis  Cretici  #. 
P.  x  x  1 1 1 1.  mel  Atticum  mifcetur,datur  non  plus  quam 
#.  P.  aut  vi&oriati.  Cxterum  prout  cuiufquc  vircs  po- 
ftulabunt,  dummodo  infra  hocponduscx  aqux  caldx 
cyathis  tribus  in  noftcm  fecundum  coenam  .  Hxc  potio 
ctiani  febricitannbus  turb  datur:  fed  cccliacis  in  ipfo  do- 
lore  prodeft.vitreo  vafe  fcruatur.  cxxn. 

Ad  coli  dolorem  faciunt  quide  mirifice  qux  fupcrius 
pofita  funr,  fed  cxcera  mcdicamenta  in  aliis  vitiis  dolo- 
rem  leuant  in  prxfentia,hoc  verb  quod  diclurus  fum,  fu- 
pra  hominis  fpcm  condicionemque  eft:idco  primo  tcm- 
pore  nc  fidem  quidem  habet ,  poftca  a  nullo  fatis  digni 
laudari  poteft.  Nam  &  in  prxfcntia  dolorem  tollit,&  ifi 
fururum  remediat ,  neeum  vnquam  repetat.  Rarb  enim 
quis  iterum,vel  ad fummum  terrib,hoc  accepto  medica- 
menrOjVexatus  eft.  Quamobrem  fiquando  reperierit  ite- 
rtim  dolor,dandx  cruncpertriduum  &  tuc  potiones,eo- 
dem  modo  quo  prima.  datx  fuerinr.  Interdum  &  tertib 
in  dolore  codem  gcnere  potiones  dabuntur  :  quod  acci- 
dit  poft  hanc,  vcique  in  fucurum  quoquc  r  emediatur,  ita 
vt  ne  fufpicio  quidem  vlla  relinquatur  vitiis.Siquado  ta- 
men  frigus  aut  multmido  cibi  prxcefferint ,  grauitatcm 
quandam ,  &  priorem  eius  Ioci  fine  vllo  dolore  fentiunt 
plane,  vt  intclhgant  quafi  quanto  malo  carucrint .  Hoc 
mcdicamento  muliercula  quxda  Romx  ex  Africa  mul- 
tos  remediauir.Poftea  nos  per  magnam  curam  compofi- 
tionem  accepimus,(  id  eft  precio  dato  quod  defideraue- 
rat)&  aliquot  no  ignotos  fanauimus,  quorum  nomina  fu- 
peruacuum  eft  referre  .  Conftat  autem  medicametum  ex 
his  rcbus.Cerui  cornua  fumuntur  dum  tcncra  funt,quafi 
in  taleas  brcues  diuifa,  olla  fiftili  componuntur,  opercu- 
loquc  fuperpofito,ex  argilla  vndiquecircundata,fornace 
vruntur  donec  incinerem  candidiffimum  redigantur, 
atque  ita  in  vafe  vitrco  mundo  reponuntur.Quum  dolo- 
rcm  habct  aliquis,  pridie  quam  poturus  eft  medicamen- 
tum.debet  abftinere  ab  omni  re:arque  ira  poftero  die  fu- 
muntur  excornibus  cochlearia  tria  cumulata,  fatisam- 
pla  :  quibus  mifcentur  piperis  albi  grana  nouem  trita  ,  & 
myrrhx  exiguum ,  quod  odorem  tantummodo  prarftare 
poflit.Hxc  quum  in  vnum  commixta  funt  mortario  dili 
genter,cochlca  vcrb  Africana(id  cft,  inde  allara)  fumitur 
quam  poteftamphflima,&  viua  mortariocum  fua  tcfta. 
contunditur,atque  vt  eftteritur  ,  doncc  nuUum  vefttgiii 
appareatteftularum:  poftca  vini  Falerni  non  faccati  cya- 
thus  adiicicur,&nihilominusrurfus  tericur.Magis  enim. 
tunc  apparet  refidcdo  amplitudines,fiqux  reliqux  funt: 
quibus  leuatis,iterum  adiiciiitur  cyathi  duoeiufdc  vini, 
atque  ita  prioribus  bene  admifcentur :  tranffunditurquo 
cum  iis  qux  funt  in  mortario,calice  nouo,&  fupra  carboJ 
ncs  imponitur,  moucte  aliquo  cochlearioliquorem,  ne- 
quidfubfidat&  peruratur.At  vbi  bene  incaluerit,iniici£i 
tur  in  eundcm  caliccm  qux  fupra  dixi  cochlearia  tria ,  & 
permouetur.Quum  autem  calore  temperata  &  potio  da- 
tur  abducenda,ftatim  dolorem  Ieuat.Hoc  faccre  oporte- 
bitperinfequesbiduum.capientemcibi  inprandio  auc 
alio  tcmpore  exiguum,quod  facile  coficiatur ,  ne  crudus 
fumat  medicamentum.  Poftea  in cofuetudine  viclus  fui, 
qui  colo  infeftabatur,  dimittatur .  Oporter  tamen  no  in- 
differentcrremediatosin  futurum  viuerc.  tametfi  enita 
a  coli  dolore  tuci  fint,  metuere  nihilominus  debet  nc  a- 
lia  parte  corporis  xque  afficiantur  ad  intempcratiam  co-; 
liantequam  remediati  erunr. 

AD    TVMOREM,    ETDOLORFM  IO- 

cinoris  &  duritiem,       Cap.  jo.  cxxuu 

AD  tumorem  &  dolorc  iocinoris,  itc  ad  duritiefacic 
benc lupi  iccur  primum,in aqua  feructidcmiffu,ar- 
que  ita  arcfaftu.Quatum  vi^oriatorumpondo  trium  cx 


DE  COMPOSIT.  MEDIC.  L  I  ^  E  Ks 


aqui  caldac  cyathis  tribus  per  aliquot  dies  dabis.  cxxmr.  A 

Item  benefacit  ad  duritiam  iocinoris  vetere  cunilla-  a- 
ridx  (quam  fatureiam  quidam  vocit)  cotufx  *,  P.  vnius, 
vel  vicToriati ,  cum  mulfi  cyathis  duobus  &  totidem  a- 
qux.  cxxv. 

Proficit  mirifice  hxccompofitio  ad  tumorem  &ad 
dolorem  cum  duritia  iocinoris  &  lienis,  item  ad  renum 
dolorem  benefacit .  nam  colorem  corporis  reftituit ,  qui 
propter  vitia  dicTarum  partium  corrumpirur.pallidufque 
confpicitur.Prodeft  hoc  item  medicamentum  etiam  ad 
aqux  mutationes,croci  *.  P-  x.  nardi*.  P.  duum,  cafia:  ^ 

P.  duurmcofti  #.  P.  I.  fchceni  *.  P.  i.  cinnami  #.  P.  i. 
myrrha:  ftacTa:*-.  P.  i.  melhs  optimi*.  P.xxv.  Datur 
quantum  faba  /Egyptia  in  m  ufti  mulfi  cyathis  quatuor. 
Vitreo  vafe  fcruatur.  cxxvi. 

Ad iocinoiis duritiam  vererem,hydropicos, lienofos, 
arquatos,  &  quibus  opus  cft  vrina  :  item  ex  partu  refidua 
mulieri  purgat,&  vulua:  dolore  tollit;fic,Anefi  P.  vm. 
dauci  P.  1 1 1.  petrofelini,item  iuniperi,  item  filis,tra- 
gacanthi  P.  felibra  ,  panacis  #.P.  V 1 1 1.  iridis,  myrrhar, 
cofti,amomi,fingulorum#.P.  vi.  cumami  #.  P.  i  1  i.  c 
cafix-  P.  1 1  i  .  fmyrnii,  quod  eft  femen  olufatri,  P. 
viii.  riardi  Syriaci  #.  P.  1 1 1 1.  acori  P. x.  balfami 
feminis*.  P.  v  i.  opii*.  P.  v.  erui  molliti  fexrarii  bes, 
fcylla:  cocTx  pondo  triens ,  vini  Chnaut  Lefbii  quod  fa- 
tis  erit:paftilli  fiunt*.  P.  duum. 

AD     AVRIGINEM,  Cap.  JI.  CXXVII. 

AD  auriginem  (quod  vitium  arquatum  quidam  vo- 
cant)caprex  montanxftercus  arefacTum  &  trirum, 
adiecTa  mica  myrrhx,  ex  vini  meri  cy athis  trib9:fi  febri- 
citabunt,  ex  aquxtotidem  :  iremrumicis  radices  tresa-  D 
qua*  tnbus  heminis  incocTx,donec  fextarius  relinquatur, 
inde  cyathi  quatuor  per  triduum  dantur. 

AD     LIENOSOS    VETERES    ET  NOVOS 

impubium  puerorum, 

Cap.    ;z.  cxxvm. 

Llenofisbenefacit  tamariciim  longe  amari  collecTu, 
&  arefacTum,&  contufum  P.  vnius  aut  vicToriati, 
datum  ex  aqua  velexpofca.  Prodeft&  inula  arida  cam- 
pana  eodem  modo  contufa  &  cribrata,ex  vini  mixti  cya- 
this  quatuor*.  P.  vnius  data.Mirifice  facit&ammonia-  E 
cxguttx*.  P.  vicToriati,  cum  cauliculis  tribus  rubi  ex  a- 
ceto  datum  perdies  quinque  .  tollit  enim  extotoduri- 
tiam.  cxxix. 

Potio  adlienofos  ,balani  qua  vngiientarii  vtuntur*. 
P.  duum  ,  cofti-* .  P.  vnius ,  capparis  radicis  #.  P.  i.  he- 
dera:  nigra:baccarum*.  P.  duum,  <sfe«At^B(quam  fyl- 
ux  matrem  vocamus)*.  P.  vicToriati.galbani  *.  P.  viir. 
cardami  nigri  (id  eft  nafturtii  feminis)*.  P.  duum,&  vi- 
dToriati,piperisnigri-*  P.  r.  fcylla:  coclx  *.  P.  xi  i.  Hxc 
omniacoIligunturfcylla.fiuntglobuli.Dantur*.  P.  duu  F 
vel  vnius  ex  melle  &  aceto  mixtis  cyathis  quatuor  aut 
tribus-.eadem  facit  ad  hydropicos  bene,  ex  aqua  mulfa  v- 
rinam  mouet.  cxxx. 

Lienofos  fanat  extra  impofitus  finapis  fextarius  vnus 
detrirus,adiecTo  fextario  vno  lentis  aceto  cocTa:.  Oportet 
autem  impofitum  effe  medicamentum  donec  dolorem 
•pati  non  polTint.-poftea  folio  caldo  dimittantur,  vtplures 
eos  contineat,  dum  definat  dolor,alioquin  exilienr.  ma- 
ior  enim  fit  dolor  calda  tacTis:poftea  ceratum  ex  rofa  im- 
ponere  oportebit.  cxxxi. 

Aliud  eadem  ratione  impofitum  melius  facit,  Sinapis  G 
fextarius,git  cyathi  duo,  nafturtii  cyathi  quatuor,  myro- 
balani  corticis  cyathi  quatuor,  piperis  cyathi  duo,  finapi 
aceto  acri  pridie  maceratum ,  deinde  tritum  ,  contufum 
citeris  mifcetur :  in  panno  illitum  medicamcntum  im- 
ponitur,  fafcia  quamlongiffima  alligatur  plurimum  in  v- 
rium  commiffa,  qub  tardius  foluatur .  Hoc  eft  efficaciffi- 
mum  ,  &  multorum  annorum  tollit  duritiam  .  Sed  poft 
hoc  fiqua:  reliquia:  remanferint ,  ammoniaco  tollendx 
erunt&rubo.  cxxxu. 

Inflatibus  lienofisdare  oportebit  aquam  inquacan-  H 
dens  ferrum  demiffum.vel  lac  caprinum ,  capta  tantum- 
modo  hedera  pafta.Proderit &his  finapis  ficca,  contufa, 
cerato  mixta,  extra  impofitum  &  gypfum  aqua  confper. 


fum,&  acetum  in  quo  tau.  icu 
ca  abditum,&  ita  extra  impofiti; 

A  D      H  Y  D  R 

Cap.  35. 

AD  hydropicos,quum  iam  dil 
multitudinem(initi6  enim  a 
ciiit  chamxlejcfquxherba  eftfirft 
que,  vel  fex,  etiamfi  arida  fueri 
cyathis  ti  ibus,  falis  cochleario 
quam  dticif)  item  fquama:  £ 
cantpondo  vicToriati,d<ita  cu 
re  ex  aqua:  mulfa:  cyathis  q 
qux  deiicit-Datur  &radicis 
mixtis .  Oportet  Verofecund 
nouis  totum  ventrem  ex  ace 
diluto  &  inferuefacTo  iifipfll 
infiita  loga,  cibofque  afli  c, 


u6 

im  fueritjVefi- 


cxxxnr. 

ntpropter  aqua: 
prodeft)benefa- 
oliux)  folia  quitl 
ex^aqua:  mulfx. 
(targirer  enim  a- 
Mnu{k  Gra?ci  vo- 
feminispari  ponde- 
*;"plurimum  autem  a- 
vini  cyathis  tribus 
rgatiouem  fpongiis 
eiufdem  menfura: 
&  conftringere  extra 
W^dare  cum  pane  azymo, 


fticanrem  totum  corpusj$tr?oleo,paribus  menfuris,vini 
meraci  quod  fatis  erit  dantem.  cxxxmi. 

Benefacit  ad  hydropicoshatc  compofitio ,  &  maxime 
ininitiis,  quorum  fufflatum  corpus  eft  ( ijzrooVts*.  quod 
Grarci  vocant) virisalba?  radicis  -fc.P.xx.  cocci  cnidii 
if.P.iiii,  fcylls  bulbi  cocli  detracta  exteriore parte  -Jf . 
P.x.  myrrha:*.  P.  v  11 1.  cymini  cyathis  tribus,  anefi 
cyathis  tribus,vini  Falerni  fextariis  duob9,  pafTi  fextario 
vno. Prxter  myrrham,omnia  contufa,  non  cribrata,  ma- 
ceranturpaffo  &  vino  no£te  &  die  :  poftridie  colaturli- 
quor  cui  myrrha  trita  admifcetur,  a  quo  cyathus  datus  i 
balneo  alternis  diebiis ,  fingulis  adieclis  cyathis,  donec 
profedlus  intelligatur.  Oportet  autem  his  diebus  dare  eis 
cibos  aflx  carnis  agreftis;aut  voIucrum,aut  vinum  aufte- 
rum  meraculum. 

AIVVM  MOLLIENTIA, 

Cap.    34.       •  cxxxv. 

QVoniam  interdum  res  poftulat  &  peraluum  detrahi 
materiam,vt  diutius  lippientibus,fecudum  fangui- 
nis  detra£rionem,fcabiem,ignem  facrum,  papulas  habe- 
bentibus,&  alia  eiufmodi  circa  cutem  fiimmam ,  non  a- 
lienum  iudicauimus  horu  quoque  genus  exponere  .  Sed 
prius  exponemus  qux  aluum  mediociiter  molliunt,fim- 
plicia  qua:  funt.  Mollit  ergo  aluum  herba  mercurialis  le- 
nibus  oleiibus  quamplurima  mixta:  ltem  nitri  vicloriati 
pondus  cum  refinx  terebinthina:  auellana:  nucis  magni- 
tudine  deuoratuncalices  quoque  eis  incruftentur,additis 
quinque  vel  fex  falis  farrifque  granis  ,  apii  feminis  pari- 
bus  menfuris :  &is  qui  vinum  non  aufterum  prxbiberir, 
quantum  poflit  ante  cibum,&  mter  pradiuni  vel  ccenam, 
belle  aluum  mollit :  item  otnlli  ladtis  iextario  fiquis  adii- 
ciatcnici  purgati*. P.  1  iif.  Mollit  &  ventrcm  quidem 
tribus  heminis  vini  vtaloes  vicToriari  pondo  ,  vcl  idem 
pondus  duobus  tribiifve  fextariis  vini ,  &  ita  totum  per 
partes  aqua  mixtum  bibunt.  Videtur  autem  vinum  ve- 
tuftius,  ventremque  cum  eo  fatis  mollit:  facit  autem  aloc 
per  fe  vicToriati,vel  *.  P.  ex  aqua:  cy.uhis  tt ibus  frigidx, 
vel  calidx  perducTx.  cxxxvi. 

Purgat  ergo  bellc  chama:lea  qux  herba  oliux  folia  fi- 
milia  haber:quorum  quinque  vel  fex  dare  oportet,  trita 
cx  aqux  mulfx  cyathis  1  1 1 1.  frigida:,  fi  adfuetus  erit:  fi 
minus,calidx,adiecTo cochleario.Detrahit  enim  aquani 
largiter .  'Biles  purgat  &  filicis  radix  lota  &  rafa  ,  atque  in 
minimaspartictilas  concifa,  quantum  placetaceto  afper- 
fas  condito,vtfolet:ira  cum  pondoquadrate  confumpta. 
cxxxvu. 

Bene  purgat  &  hxc  compofitio,Aloes  vicToriati  podus, 
colophonix  vicToriati  pondus:vna  terutunadiicitur  mel- 
lis  quod  fatis  eft  ad  colligenda  ea .  Datur  ex  aqua:  calida* 
vel frigida; cyarh is quatuonhoc medicamentum  ftoma- 
chum  non  corrumpit. 

GLOBVLI    MIRIFI  C  °E  FVRGANTES, 

qui  vt  fumuntur,itaintegti  deiiciuntur,nec 

lxdunt  ftomachum,      Cap.    jj.  cxxxvur. 

COlophonix-)f.P.v  1 1 1.  bdellii*.  P.  duum,  commis 
#.  P.vnius.  Hxctrita  fucco  IacTuca:  colliguntur ,  & 
finguntur  pilula:  fabx  magnitudinis  .Danxur  paribus  pi- 
lulis  vfque  ad  feptem,prout  vniufcuiufque  vires  patiutur« 

KKk.ii. 


217 


Globuli 


SCRIBONII  LARGI 


218 


Colophonii 

P.  duum.  If 
citeris  admifce  .ij 
nis.Danturatrib 
respatiuntunfto?; 
A  D    T  1  N  E 


iatisdanr'r,&effl- 
Ideiici  quod  fatis  fit. 

cxxxix. 

i.  alocs  P.  1  (  1 1.  tragacanthi 
ju  aqua  maceratur,  poftero  die 
ntindeglobuli  faba:  magnitudi- 
itist  ad  feptero,  prout  cuiulque  vi- 
•ullo  .iodo  vexant. 

VMBRICOS  NECAN- 
Cap.  CXL. 
iendas,  per  triduum  allium  B 
ratum  cafeum  mollem,fecu- 
1  ufar ,  arida:  &  cribrata: 
aturn  ipfe  voluent  confumat. 
5  &  fcamonia: ,  fingulo- 
mulfa;  cyarMs  quatuor: 
a  calda  fupponatur.  Licet  & 
vtraquc  mcdicamenta. 


AD  tmeas  n 
plurimum 
dum  hoc  filicis 
#.  P.vui.  curr^ 
Poft  horas  qiutu"0r."5' 
rum  vic~toriatiponc! 
quum  coeperit  defuvgere,. 
fine  oleo  pridie  inccenatg 

Ad  lumbricos  faris  cfimranlc  facit  &  fandonica  her- 
baquinuncvMget,&comumceruWum  limatum  lima  C 
Jignaria  quantum  quatuor-vcl  qnincfue  cochlearia  cx  a- 
tjua;  mixrorum  decoftoium  cyarhis  tribus,  pridie  mace- 
ratuan:deinde  triturn  &  datum,aqua  exigua  adiecta. 

AD    PROLAPSlONEM    ET  LlBIDINEM 

nimiam  defurgendi  extremi  imeftini, 

Cap.    37.  cxlii. 

TEnefmos  eftirritatio  vlrims  partis  direcli  inteftini, 
in  quo  vltimo  fcpi9  libet  defurgere  fine  caufa.  Pro- 
derit  ad  hoc  quoties  defurrexerit,  vino  aufteriflimo  &  a- 
qua  calida  fouere,vel  verbenis  &  murci,&  oliua:  ramulis,  D 
fa&is  ita  vt  duae  partes  murti  fint.Quinetiam  penicillum 
intinftum,  &non  nimis  expreffum,  ex  alterutro  eorum 
ano  expofitum  proderit  habere ,  vel  eodem  modo  glo- 
mus  ftamihis  albi.  diutius  enim  vaporem  continet .  Per- 
ungundus  erit  anus  fpecillo  lycio ,  patarico  ,vel  Indico. 
Vel  hoccollyrium  iniiciendum  quod  ad  omnem  deie- 
.  aionem  &torminabenefacit,  Acacix.mali  granati.cor- 
ticis  vfti.fingulorum  *.  P.  1 1 1 1.  hypociftidis,  rhoisquo 
coriariivtuntur,opii,fingulorum  pondofena,  omphacii 
pondoquatuor&victoriati,croci*.P.  uri.  vinoaufte-  E 
ro  colliguntunfiuut  collyria  magnitudinis  nudeorum  pi- 
neorum. 

AD    RENVM    TVMOREM    ET  EXVLCE- 

rationem,  etiamfifanguinolentam  vrinam 

faciant,  Cap.   58.  cXLiir. 

AD  renum  tumorem  &  exulcerationem.etiamfi  fan- 
guinolentam  vrina  faciat,  rofx  arida:  foliorum.pa- 
paucns  mgri  feminis,uucleorumpine®rum  paria  ponde- 
ra.contunduntur  feorfum,&in  vnum  mifcctur:  inde  da- 
turquantumnucis  iuglandis,  ex  paffi  cyatliisduobus,  &  F 
aquxcyathistribus.  cxliiii. 

Alia  ad  renum  dolorem  potio  qux  etiam  quafi  arena 
fabulofam  detrahit,  Apii  feminis,  petrofelini,  anefi,  fin- 
gulorum*.P-x  v  1.  dauci  feminis*.  P.  I  1  11.  fchccni 
*.P.  v  1.  croci*.  P.  triginta  duum,  mellisquod  fatisvi- 
debitur.Dantur  quatum  lupinus  ex  mellis  ligula,  &  aqua; 
cyathisi  1  1  1.  Ad  renumtumorem&dolorem  facit  ea- 
dem,&ad  iocinoris,&ad  lienis  tumore,  ad  eosqui  mali 
coloris  propter  hic  fut  vitia.item  aqua:  mutationes:Cro- 
ci*.P.x.  nardi  Iridici*.P.  duum,cafix*.P.duum,co-  G 
fti*.P.i.  cumami*.P.  vnius ,  myrrha;  fta&es  *.  P.  V- 
nius,mellisoptimi*.  P.  vigintiquinque.  Dantur  quan- 
tiifaba:  jtgyptia:  exmulficyatho  mixto  aquxduobus, 
velmulfxaqua:  cyathis  tribus.  cxlv. 

Sicui  autem  lapis  in  renibus  innatus  fuerit ,  &  vrinarn 
non  faciet,  medicamentum  his  rebus  fieri  debet  ,PetTO- 
felini  p5do.  — anefi-*-  -  dauci  feminis  pondo  z.git.P. 
—  cinnami  P-  z.fchccnipondoz.croci  3.  v.apii  feminis 
P.  3.  vi.  Ha:comniatufa,creta,  melle  Attico  defpumato 
pondo  n.  z.  colliguntur,  &  medicamentum  vitro  con-  H 
dunt.  cxlvi. 

Ad  tumorem  &  dolorem  vefica; ,  &  exukerationc  be- 
nefacit  aqua  in  qua  ferrum  candens  demiffum  eft .  Hoc 
ego  traxi  ab  aquis  caldis  qux  funt  La  Tufcia  ferrata: ,  & 


A  mirificsremediant  veficajvitia.Appellanturitaque  vcfi- 
caria:,  quondam  Milonis  Gracchi  prxtorii  hominis  opti» 
mi  ad  quinquagefimum  lapidem  reddentis.      cxl vi  r. 

Ad  tumorem  &  dolorem  vefica:,&ad  cos  qui  difficul- 
tervrinam  reddunt,  Alterci  feminis,apii  feminis,  malux 
feminis ,  cucumeris  edulis  feminis  purgati ,  fingulo*.  um 
*.  pondo  v  I.  amygdalorum  dulcium  purgatorum ,  nu- 
cleorum  pineorum  purgatorum ,  fingulorii*.  P.  trium, 
opii  *.  P.  vnius,  croci  *.  P.  vnius  &  viGoriati:  paffo  co- 
tufa  confperguntur  .  Daturhoc  medicamentum  *.  P.  1. 
expaffi  cyathis  duobus,&  aqua:  totidem.  cxlviii. 

Ad  veficam  exulceratam,nucleorum  amygdalorum  vi- 
dloriati  podus,  cucumeris  edulis  feminispurgati  cyathus 
vnus,aneficyathus,papauerisnigri  *.P.  1  1 1  r.  croci  #. 
pondo  vnius,  palmas  cariotas  P.  triginta.  Hasmacerari 
oportet  in  pafli  fextarium  vnum  ,atque  conterere,  his  ad- 
iicere  ca?tera:ex  eodem  dare  nucis  iuglandis  magnitudi- 
nem,ex  pafli  cyathistribus.  cxlix. 

Ad  fanguinem  cum  dolore  per  vrinam  reddentes.  A- 
lumims  fifli ,  pondo  vncia  ,tragacanthi  pondo  fextans. 
Tragacanthum  cx  alumine  trito  cogitur  in  paftillosvi- 
ftoriati  pondo,  hinc  vicix  magnitudine  detraciumda- 
tur  ex  pafli  cyathis  tribus. 


A  D     C  A  L  C  V 


L  O 

Cap. 


s  0  s 
39- 


E  X  P  E  R  T  A, 


C  L , 


AD  initia  vetuftave  comprimenda  &  emendanda  be- 
nefacit  ad  calculofosherba  et&hQmvfyioi  (  quam  nos 
calcifragam  appellamus)  bellefacit  contufa^.  P.  i.ex  a- 
quxcyathis  tribus  per  diestriginta  :  eodem  modo  h($i 
/ScTOiw(quanos  vetronicam  dicim'):  item  eodem  gene- 
re  datur  tantum  .  licet  autem  aqua  eatii  deco&a  vti  quo- 
tidie  ieiunii  #.P.  vnius,cumaqua:  cyathis  tribus.  cli. 

Multos  cum  admiratione  erFeftus  audiui  narrantcs, 
Cai  Iuli ,  nafciin  lapidicinis  beftiolas  adhirentes  faxis 
quafi  verrucas:  has  quinque  ex  aqua:  cyathis  tribus  fuffu- 
dere,&  per  vrinam  extrahere  lapkles  certum  eft.    c  l  i  i. 

Ad  calculofoSjCiicumeris  feminis,dauci,anefi,apii,  pe- 
trofe!ini,myrrhaj ,  fingulorum  *.  P.  trium  &  viftoriati, 
cafiar,daphnidis,cinnami,nardi,fingulorum  P.  vnius: 
aqua  colliguntur,fiuntpaftillilupini  magnitudinis.  Exa- 
qua  dantur  cyathis  tnbus  per  dies  quadraginta.  Hoc  me- 
dicamentum  quum  componitur,  pilumligneumfit,qui 
contuuditur,anulum  ferreum  uou  habeat.Hanc  enim  fu- 
perftitione  adiecit  Ambrofius  medicus  Puteolanus ,  qui 
affirmauit  multos  fe  hoc  medicamente  fanaffe .  Detra- 
here  autem  dixit  poft  diem  feptiruu  fragmina  quardam 
lapidum  quafi  aienam.  cliii. 

Ad  calculofos,lienofos,hydropicos,  vrinam  detrahit, 
lapide  extenuat,Eryngii,pyrethri ,  faliunca: ,  calcifraga:, 
fingulorum  #.P.  vigintiquinque:  ebuli,ariftolochia:,  fin- 
guloru  *.P.  oxymyrfina::  (qux  fcopa  regia  vocatur )  fuc- 
co  hrc  omnia  contufa,ligno  colliguntur:  fium  paftilh  #. 
P.vnius .  Dantur  autem  ex  aceti  &  mellis  cyathis  tribus. 
Calculofis  illecebra:  quantum  manus  capit,  aut  auricula: 
murina;idem,autbetonicxtantundem:  earum  quslibet 
herba  ex  aqux  tribus  heminis  ad  tertias  decoquitur,inde 
fumuntur  cyathi  tres,  &eodem  adiiciunrur  vini  cyathi 
duo,&  nitri  vidoriati  podo,  atque  his  dilutum  medica- 
mentnm  daturpondo  i-per  dies  quadragintaquinque.In 
arenam  loluitIapidem,&  hydropicis  ex  mulfi  mxxticya- 
this  tribus  dandum  eft. 


AD  LVMBORVM 

num,&paralyfin, 


DOLOREM  DIVTI- 

Cap.    40.  CLinri 


AD  lumborum  dolorem,cucurbita:  fylueftris  floccori* 
a.ut  feminis,#.P.duu,brathys#.P.i.falis#.P.i.  Fiiit 
catapotia  melledecocto  adieclo:valetibus  tota  datur  co- 
pofiti9,imbecillioribus autc  dimidia:  fed  manc  per  cly- 
fterem  aluusducenda,ouorum  albis  temperatu.  clv. 

Adlumborum  dolorem  &  paralyticos,  cucurbita:  fyl- 
ueftris  *.P.nn.pyrethri  P.#.  1111.  myrrha".  P.  duum  vel 
vnius.Dantur  ex  paffi  cyathis  tribus:  licet  hinc  catapotia 
fierijdum  idem  ponderis  deuoretur:  fed&his  aluusacri 
clyfmo  manc  trahenda  eft.  c  l  v  1. 

Ad luaboru  dolorc&paralyticosantidotos luera  Pac- 


n9  DE  COMPOSIT. 

chii  Antiochi  melius  omni  mcdicamcnto  facit .  Sed  ad  A 
paralyfin  miufice"  hoc  acopum  facit,quod  oportct  in  fole 
diu  fricare ,  aut  loco  flamma  prarcalfacio:  Olei  Sabini 
P.  x  x  v.  cucumeris  fyluatici  i  ecentis  radicis  #.  P.  quin- 
decim.  H  j:c  radix  magnitudine  nucis  iuglandis  concifa, 
vafe  fidili  nouo  exoleo  coquitur ,  donec  fuccum  om- 
nem  remittat,&  quafi  arida  fit.poft  hoc  adiicitur  per  lin- 
teum  vel  colum  tranfmiffo  oleo,  in  quo  adiicitur  dum 
calet,cerx  Ponticx  in  frufta  redatta:  pondo  libra  ,  olei 
laui  ini  pondo  libra ,  olei  cyprini  pondolibra,olei  lilii  B 
podo  libra ,  olei  veteris  pondo  duo,piperis  albi  contufi, 
&  per  cribrum  tenuiffimum  tranfmifli,-*.  P.  as.  pyrethri 
contufi,  &  pcr  idem  cribrum  tranfmifli  P.  vnius.  Hxc 
in  vnum  mifcentur,reponuntur  vafe  fictili:  facit  prater- 
ea  ad  Iumborum,&  ad  omncm  dolorem  corporis,&  pra*- 
cipue  neruoru.  Mulicbres  locos  durifllmos  mollit,  quuni 
diu  aliis  medicamentis  nihil  profecturri  eft.        c  l  v  h. 

Adlumboru.m  dolorem  malagma  quod  proprie  facit, 
Pieisliqilidxfextariosduos,  olei  vcteris  fextariu  vnum, 
refina:  terebinthins  fextarium  vnum  ,  cera:  P-  libram  &  C 
triente,magmatispondo  beflem,  aphronitripodorrien- 
tem.  Coquitur  pix  cu  oleo  donec  fpifla  fiat,  &  poftea  ad- 
iicitur  ei  refina,  deinde  cera,  &  fecundu  hac  ex  interual- 

10  magma:vbi  habct  emplaftri  figuram  medicamentum, 
tollitur  ab  igne  quu  tepere  cceperit)&  aphronitru  afper- 
giturfenfim,ne  fuperfundatur  quod  in  cacabo  eft. 

A  D  FODACRAM, 

Cap.   41.  clvmi. 

AD  podagra  caldam  cum  feruore  &  tumore  rubicu- 
do  (quam  caldam  vocant)  benefacit  primis  diebus  D 
herba  vrceolaris,  irem  cafeus  mollis  recens  pcr  ie ,  poftea 
herbxfalis  pufillumadmifcereoportet:  item  facit  apiu. 
viride  per  fe  &  cum  polent».  Nec  minus  folanum,portu- 
laca,platago,  fpongia  vel  Rhodia,vel  Africana  mollis  cx 
aqua  frigida,lana  fuccida  ex  rofa  &  vino.Subinde  autem 
hzcomnia  mutare  oportet  priufquam  excalefiant:pro- 
dell  &  omentum  caprinum  :  item  faba  mollita  cum  fuis 
valuuhsex  acetocum  melle  diluto  confperfa  &impofi- 
ta.  ducit  enim  fanguincm,&  dolorem  leuat.  Benefaciunt 
&  mala  citria  quammaxime  codla  ,  ex  aceti  fextariis  tri-  E 
bus,donec  madida  fiant,  quibus  tritis  adiicitur  aluminis 
fifiipondo  vncia,myrrha:  pondo  fextans:  benefacit  &a- 
loeacetodiluta,&perpinnam  pedibus  indu&a: item  o- 
pinm  ladte  muliebri  dilutum.  Mirifice  vero  hoc  facit  ca- 
taplafma,id  eft  fuperpofitum  medicamentum.  clix. 
Tollit  enim  triduo  dolorem  lomenti  hemtnaifccnicu- 

11  feminis  cyathi  duo ,  polenta:  tenuis  cyathi  duo  .  Gom- 
rmfcentur  ha:c  in  vnum  cotufa,  mollita,  trita,  deinde cp- 
fpergunturaquapluuia,&  ita  temperantur,  ne  durumfit 
medicamentum,autaquatumnimis.  Impofitutb  prori-  p 
nusleuat,  triduo  tollit  dolorem:hoc  conftat,  flquis  ter  in 
menfe  inter  denos  dies  vfus  fuerit ,  in  nodte  uon  labora- 
turum.  clx. 

Ad  frigidam  podagram  qua:  fine  tumore  &  rubore  co- 
fiftit,  cataplafnsa,Piperis  nigri  molliti  hemina,  fceniculi 
feminis  contufi  hemina.Coquuntur  ex  aqua.vtraque  vbi 
temperata  funt,adiicituraxugia  fuilla:&  dum  calet,pan- 
no  fpiflb  indudto  medicamentum  irnponitur  .  Benefacit 
ad  idem  gcnus  &  lini  feminis,&  fanigrxci  feminis,fari- 
112  ordeacex,fingulorum  bini  fextani,  cribrati  in  vnum  G 
commifcentuninde  coquere  oportet  quod  fatis  crit  exa- 
qua  &  oleo :  fubinde  calidum  cataplafma  etia  imponere. 
Ad  hos  benefacit  &  hibifci  radix  exaqua  mulfa  cocta  & 
impofita:itcm  fabucum  cum  axugia  vctere  tritum  & im- 
pofitum  :  adiechis  &  braflica:  cinis  cum  axungia,vel  fe- 
mencaulium.Vbi  autem  impetus  ceflauerit  &  in  hdc  & 
in  priore  genere  podagra:,  calda  aqua  marina  diu  fouen- 
di  funt:vel  fi  ha:c  non  erit,  aqux  pura:  feruenti  falem  ad- 
iicito,poft  epithemate  vti  oportet  quod  ad  parotidas  fcri- 
ptum  eft.  Tollit  enim  citb  reliquias  per  fudores,  &  in  fu-  H 
turum  confirmatneruos,necpatiturfacile  vitiari.  cixi. 

Scio  quendam  hoc  quafi  acopo  medicum  vfum  in  no- 
ftem,nec  poftea  tetatum  podagra,  quu  antc  diu  effet  vc- 
xatus:Lanam  fuccidam  pondolibra,vini  veteris  fextarlo 
diubuabatj  deinde  exprcfiam  reiiciebat:  vino  autem  re- 


MEDIC.  LIB 

fiduo  adiiciebat  aphronitri  t 
veteris  pondo  hbram:  reponeb;  i; 
tur(vt  fuperius  dixi)in  no&e.  Mi,  1 
duplici  calceo  pcllem  caninam  h3 
Ad  vtramlibet  podagram  torpe 
quum  acceflerit  dolor,  fubiicerc  f  *s 
bus  in  littore  non  ficco,fed  quod 
tiat  torpere  pedem  totum  &  tibi;1 
&  in  prarfenti  tollit  dolorem,&  it 
AntheroTiberii  libertusfuprahij 


SZQ 

tantem ,  olci 
fidili,vteba- 
ad  corpus  in 

CLXH. 

ngram  viuam, 
portet,  ftanti- 
are,  donec  fen- 
'ad  genua.Hoc 
remediat:hoc 
remediat9  eft. 


D  E- 


Rfi  V  M  ,   E  T 

lorfiifque. 

CLXIIIo 

is,ponam  the- 
jetum  morfus 
;  qua:  cognixa  habui 
t,dicam.  Habereergoin- 
tl  cevui  quu  captus  efts 
^eifiis  ,/qua?.inueniuntur 


GENERA  MEDICAM 

monftrationcs  ferpenti 
Cap. 

VT  fis  tutus,  etiam  fiquac 
riacarum  compofition^es 
atque  i&us  medicamenta  .  $<$: 
remedia,necui  ferpentes.n^ 
cinclum  oportct  pcucedariupri 
in  oculi  angulo  qui  eftad  riare 

fordes  virofi  odoiis:hasSicilix  venatores  diligentercol* 
ligunt,&habent  incin&o  propterantcdiclam  caufam.I- 
dem  pnftat  &  hiera  botane  ,  &'trifolium  acutum  quod 
e£v<rexVvMofGra:ci  appellantrtiafcitur  &  hoc  Sicilia:  pluri- 
mlim .  narn  in  Italix  regionibus  nufquam  eam  vidi  her- 
bam,  nifi  in  Luna:  portu  quu  Britannia  peteremus  cum 
deo  noftro  Csfare,plurimum  fuper  circundatos  montes. 
Eft  autcm  foliis  &  fpccie  &  numerofimilis  comunitri- 
folio,  mfiquod  huius  pleniora  funt ,  &  quafi  lanuginem 
quandam  fuper  fe  habent ,  &  in  extrema  parte  velut  acu- 
leum  eminentem  .  Sed  huiusfrutexduorum  pedum  in- 
terdum,  aut  etiam  amplior  confpicitur  ,  &  odorem  gra- 
uem  emittit ,  quorum  nihil  circa  patrenfe  trifoliu  inue- 
nitur.Sed  vtrafquefuperiusdi&as  hcrbas,  quasquu  iniie- 
neris,pridie  notare  oportet,&  circunfcribere  finfftra  aure 
fruges  aliquas  ponentem,  atque  poftero  die  ante  folis  or- 
tum  finiftra  manu  vellerc,ita  illigatas  habere.    c  lxii  1 1. 

In  Africa,aut  ficubi  fcorpiones  funt  noxii,  ftellionem 
aridum  incinditim  oportet  habere. 

Theriaceprima.  clxv. 
.  Theriacefacitadomnium  ferpetium  morfus  &  iStus, 
&afflatus.  Mirifice  eademprodeft&adcoritufiones,& 
ad  conuulfiones  interiorum  partium  laterifqueexqua- 
libet  caufa,  &  pe&oris  dolores :  Vitis  a.lba:  radicis  pon  Jo 
oclo,  trifolii  acuti  feminis  quod  &  ipfum  in  extremo  ar» 
culcum  habet,  vel  eiufdem  radicistrepondo  ,  panacis  P, 
i  1  1  i.terrxmali*.  p.  v.  rorifmarini  radicis  X.  P- 1  1.1  1. 
laferis*.  P.  1  1 1 1.  gingiberis*.  P.  1  1 1 1.  ruta:  fyluaticar 
P.  fex,  cumini  Thebaici#.P.  1  1 1.  myrrha:  P.  1  1 1.  cii- 
mini  j€thiopici*.  P.  v.  caftorei  #.  P.  1 1  1.  eryngii  ra- 
dicis  *.  P.  1 1 1.  ferpylli^-.Pondo  1 1  1.  erui  albi  feminis 
molliti*.  P.  x  1  1.  Chiovino  confperguntur  contufa  ac 
trita:  fiuntpaftilli#-.P.vnius  ,  aut  viftoriati.  Danturex 
vino  merovetere  ,  vcl  exmixto,  vel  aqua  :  qua:  fi  non 
fuerint,perfecommanducandus  erit  paftillus  &  deuo- 
randus. 

Theriace  fecunda..  tixyu 
Alter  paftillusad  eadem  facit,  Cinnami*.  P.  1111. 
ferpylli*.  P.  im.  ftaphifagria:  (quam  herbam  pe- 
diculariamquidam  vocant,quod  pediculos  necat,a  qui- 
bus  hoc  nomen  trahit)feminis*.P.  1 1 1.  &  vidloriatijpi- 
peris  albi  % .  P;  v  1.  peucedani  laiiis  -* .  P.  v  1 1 1.  &  vi- 
cloriafl,  glycyfidi  nigraifeminis  (quam  pxonia  Gra:co- 
rumquida  appellant)*-.  P.  vnius&  viftoriati,terra:  mali 
P.trium,  nafturtii  feminis*.  P.i  m.  cachryos  #.  P« 
duum  &  vi£ioriati,caftorei  #.  P.  duum,faliuncs  *.  pon- 
doquinque. 

HiV  nonnulU  defunt  eompofitiouesy  Xherinee  tertix  adafpidetnt 
Thetidee  ttd  uiperx  mcrfuw  foprie,  \ntidotos  Zcf>yri\gr  medtA 
farsttntidcti  Htthridatis,tjunruwsttltqU(t  hicex  Galenofccund* 
ttntidctorum  re/Iituuntnr  a  lohdn.sXueUie. 

Altera  theriace  etiam  ad  afpidem.  c  txv  yr 

Antidotos  altera  ad  afpidis  morfum  fiue  prsfumpta; 
£ue  poft  data »  gentianx     P.  1111,  trifolii  #.  P.  liii. 

KKkiii- 


SCRIBONII  LARGI 


feminis  fiiifdt(j^ff<!v      ,polii  *  P.rui.  mali  terrx  A 
*.  P.  duum,pe  ^Kp.  f  iicis,galbani,fingulorum*.P. 
duum,pctrofeUpt  *  ■ '      x  i  i  -  rutae  fyluaticz  *.  P.  trium, 
pyrethri  *■  P  v  'ba  pedicularix(quam  vocant 

ic<ris*;  P.  i  i  i.  vitisalbz 
perisjjcandidi  tantundem ,  am- 
viToriati.acori*.  P.  111. 

arrubii  tenuis,conyzx 
rymar  papaueris,caftorei, 
I  rufa:jfchacni(ideftiunci) 
fc'cx,fit  gulorum*.  P.  i  i.dau-  ^ 
RTiati,  opopanacis  tantundem, 
u  uti  ,  abrotoni*.  P.  i.  &  vi- 


radicis  *.  P.  fl 
moniacz  guttasS 
varbafci,aiugz  i| 
minorisjcumiua 
fceniculi  femh.ifl 
odorati  floris,rad 
ci  Cretici  *.  P.  i 
fagapeni  *.  P. 
cToriati,  ftyracis 
cToriati,cinnamo 
*.  P.i  i  ii.  thuris*. 
P.  vnius ,  Cyrenaicae  Ia 
guli*.  P.  m.  mellis  \tq£ 


lgulorum  * .  P.  vnius  &  vi- 


iguloru  *.  P.  ni.  myrrhx 
croci  *.  P.  v  1 1 1.  anefi  *. 
«j*.  P.  vnius ,  hinnuli  coa- 
5d  ad  ea  excipienda  fatis 
fittindefumitur  nucis  ..^  .  ■  ]i  rubercuIo.Sicprzfumpta 
a  morfu  tuetur.  Hxc  compMrio  ad  Antipatrum  autho- 
rem  refertur.  clxviii.  C 

Ad  viperx  morfam  propric.    Now  re/lituta* 

clxix. 

Antidoros  Zcpyrt  ad  Iethalia  venena&  omnem  ferpe- 
tis  ictum  efiicax:  ratio  componendi  hxc  eft  ,  Opobalfa  • 
mi*.P.  crium  , nardi  Indicx,myrrhxtroglytidis ,  iunci 
rotundi  floris,cinnarnomi,chavacix,cofti  recentis,  pipe- 
ris  longi,  hypociftidis,piperis  nigri,fcordii,meu  Crerici, 
cardamomi,fingulon.mi*.  P.  II  H.  thuris  mafcuIi,opo- 
balfami,didTamni,fingulorum  *.P.  vi.petrofeIint,cafix 
mfr,finguloru*.  P.  vn.  croci  Coricii  *.  P.  v  1 t 1.  mellis  D 
Attici  quod  ad  ea  colligenda  fatis  fit.Datur  abellanx  nu- 
cis  magnitudine.fi  febris  abiit.ex  vino,febriciratibus,ex 
aqua  mulfa.Prodcft  etiam  fanguinem  excreantibus,  coe- 
liacis,iocinorofis,lienofis,  &  renu.  dolore  vexatis:  emor- 
tuos  fetus  &  fecundas  hzrentes  trahit.  c  l  x  x. 

AntidorosMithridarisrecipit  h.ec,Meu*.  P.  duum,la- 
crymx  papauert,  pondo  vicToriati ,  ftyracis  * .  P.  v  i  i  i. 
poiii,cafix  ni^ra^fefelis.bdellii,  piperis  albi,  fingulorum 
*.  P.  v.  &  victoriati,  hyp.»ciftidis  fucci,  myrrhr,  thuris 
mafculi,caftorei,piperis  lohgi,cyphismalobathri  folio-  E 
rum.fingulorura*.  P.  VI.  fcordii,cofti,fingulorum  *.  P. 
vi.  &vicToriati,nardiSyriacx*.P.  v  i.  dauci  Cretici*. 
P.  vi.  &  victonati,croci,cinnami,  gingiberis,  finguloru 
*.  P.  v  u  fucci  radicis  dulcis,  agarici  ,fingu  lorum  #.  P 
vu.  &  vicToriati. 

Hxc  defuertntin  eofoftttoTif.fequentiiftn  foderihus  ey  mcnfu- 

ris  Q-  effcclib»s,M.irhridatis  compofitiom,qif£  efiafudC^lenum 

cttat')  torOf-onfenttant. 

Acovi*.  pondo  duum,  phu  *.  pondo  vnius,  fagapeni 
*.pondo  duum,iridislllyticx*.  pondo  duu,  balfami  fe-  F 
minis  *.  pondo  duum  ,  rutx  fyluaticx*.  pondo  duum, 
gentianz*.  P.duum,  anefi*.P.  trium,thlafpis*.  P.  fex 
&  victoriati  ,rofx  aridx*.  P.  quatuer,  myfi  *.  P.  qua- 
tuor,acr!cia? •*.  P.  rrium,  comniis*.  P.  duum  ,  cardamo- 
mi  *.  P.  duum.fchxxni  floris  *.  P.fex  &  vicToriati ,  opo- 
panacis  *.  pondo  fex ,  opobalfamt-* .  P.  fex  &  vidToriati, 
gilbani  *.  P.  fex  &  victoriati ,  refinx  terebinthinx  * .  P. 
iex  &  vicToriati,rubricx  Lemnix*.  P.feptem:melle  Ac- 
tico  &  vino  Chio  confpergito ,  donec  hibeat  fpirTitudi- 
nefn  mellis.Repomtur  vitreo  vafe.Dandumautem  eft  his 
quimalum  medicnmentum  fumpferunt  fabz/Fgyptiz  G 
magnitudine,ex  vini  mcri,fi  poterit,cyathis  fex:  fin  mi- 
mis.mixri  mcracius  cyatKis  quatuor  quotidie.  Et  a  ferpe- 
te  Ulis  danda  erir:  ex  mulfo  autem  quorum  iecur  durum 
eft,  aut  arquati  funt ,  &  qaibus  alioquin' vrinam  mouere 
ftudemus  :  fed  faba:  noftratis  mignitudinis  tuflientibus, 
oculis  laboranribusdatus  dolentibus:  cxterum  magnitu- 
dineciceris  cceliacis  .Prodeft  enim  &  hisviciz  magni- 
tudo  ante  accclTionam  febrium  ,tetanicis,  opifthotoni- 
eis,fpafmo  correptis.  Adiuuatenimeoslupini  magnitu- 
dmcfed  cum  aquz  cyathis  tribus.  H 

ANTIDOTVS    APVLEI  CELSI, 

Cap.   45  clxxi. 
Antidotus  Apulei  Celfi  przceptoris,  «juam  quotannis 


2zi 

componebat,  &  generequodam  publicc  mittebat  Cen- 
turipas  vnde  ortus  et  at ,  quia  in  Sicilia  plurimi  fiunt  ra- 
bioii  canes.Facit  enim  ad  horum  morfum  protinus  qui- 
dem  data  pcr  dics  triginta  ,  ita  vt  aquz(id  eft  liquoris)ti- 
more  nunquam  tentetur:  qui  quu  acciditfummo  crucia- 
tu  ad  mortem  eos  copellit .  quos  ob  antc  diftam  caufam 
vSf^Ctc Crzci  appellant.  In  ipfaautem  correptione  vtt 
oportet  eadatacum  rofzcyathis  tribus&  exigua  aqua 
#.  P.  i.  Hocproficit,vtaquam  poftea  fine  rimorc  fumat, 
&  minus  quidemjliberati  hac  difficultate,cruciatur.f  x- 
teriim  nemo  adhuc  corrept9  hoc  malo  (quantu  ego  fcio^ 
expeditus  eft.  Quanquam  peruenit  ad  me  optnio,  effein 
infula  Creta  barbarum  quenda  naufragio  appulfum,  ma- 
iorem  natu,publicc  mercedem  accipientem.Qtjinetiam 
quum  liquore  timet,  8i  latratus  edunt,  fpafmoque  vexan- 
tur,remedium,brachio  finiftro  alligato  efficere,vt  &  po- 
tionem  accipiant,&  hberetur  vitio:  quod  adhuc  ante  an- 
tidotuCelfi  inter  onines  quafi  infanabile  eoftitit.cLxxn. 

Hoc  ego  quum  quzrerem  ab  hofpite  meolegato  inde 
miffo  nomine  Zopyro,Cordienfe  medico,quid  efletpro 
magno  munere  accepi.  Dixit  aute  hiznz  corii  particula 
eifepanno  illigatam  .  quod  ego  adhucnonfum  exper- 
tus.quanuis  protinus  magna  cura  hyamam  inuenerim,& 
pellem  paratam  habeam:quia  non  incidit  ex  eo  quifqua, 
&  opto  quidem  ne  incidat  s  fed  quia  id  non  eft  in  noftra 
poteftate,fi  cafu  incident,  remedium  habere  oportet  ad 
tantz  rei  experimentum.  Antidotus  autem  Celii  hzc  re- 
cipit:  cLxxm. 

Nardi  Syriaci,croci,myrrhr,cofti,cafiz,cinnami,fcha: 
ni,piperisalbi:piperis  longi,caftorei,galbani,  refinzte- 
rebinchinz,opii,  fingulorum-)f.  P.  I  i  i.  alterci  albi  *.  P. 
i  r.  anefi*.  P.  i.  apiifeminis,tragacanthi,finguIorum*. 
P.  fex,  mellis  Attici  fextarium  vnu,  vini  falerni  vnciam. 
In  hoc  maceratur  tragacathum  &  opium  pridie:  poftero 
dic  contufiscxteris,  mifcenturinmelle  galbanum&  te- 
fina  ,  fi£tili  patella  fuper  carbones  impofita  refoluuntur: 
dcinde  arida  afperguntur,&  fi  opus  eft  adiicitur  mel:*  vt 
cerati  teneri  fpiflitudinem  habeant,&  rurfus  patella  fuper 
igncm  imponitur  ,mouenturque  quz  funt  in  ea  ,  fpatha 
fraxinea.Coquitur  medicamentum  donec  crocinumha- 
beat  colorem :  vltima  quz  funt  vino  macerata  adiiciun- 
tur,vafe  vitreo  antidotus  reponitur.Datur  fabz  j€gyptiai 
magnitudine  ex  aqua.  Facit  autem  eriam  ad  ftomachi  o- 
mne  vitium  ,  &  pntcipue  quod  cum  fluore  confiftit .  Fa- 
cit  &  ad  oculorum  epiphoras,&  ad  tormina,&  ad  coltin- 
flationem,iocinoris,pedroris  dolorem,  tuflientes,aduer- 
fus  mala  medicamenta  omnia,  ferpentium  morfus  vel 
idtus.Oportet  autem  locum  morfum  a  rabiofo  cane  vel  i 
ferpente,  diu  tenere  in  exulcerationem :  neque  paticica- 
tricem  duccre,vt  vitus  illa  pertrahattir.  clxxiiii. 

Extra  itaque  ea  fiint  imponenda  quz  etiam  fana  corpo- 
ra  exulceranr,vt  allium,lcpidiu,  cheIidouium,batrachius 
finipis,  fcylla,  cepa  cum  aceto  .  Optimefacit&perfeca- 
prifici  hber  per  fe  contritus  &  impofitus Ylceri:  itemlai 
fer  per  fe. 

COMPOSITIO  EMPLASTRI, 

Cap.   44  clxxt, 

EMplaftrum  antidotu,  fed  multomagisemplaftrihu- 
ius  vis  facit  quod  Augufta  propter  eiufmodi  cafus  ha- 
buitcompofitu,&multis  profuit.  Accepimus  aTripho- 
nc  prarceptore  noftro:Iridis  HIyricz*.P.v.  caftorei  Pon- 
tici  *.  P.  v.  caprificusladTis  aridi  *.  P.  v.  canis  nigri  a- 
dipis  *.  P.  v  1 1  r.  eiufdem  fanguinis  *.  P.  x.  refinx  tere- 
binthinx*.  P.  v  1 1 1.  leporis  coaguli*.  P.  quatuor ,  falis 
ammoniaci  *.  P.  duum ,  laferis  Syrenaici  *.  P.  duum, 
aut  fyriaci*.  P.  i  ii  i.  cerzPomicx  *.  P.xxxvi.  olei 
veteris  cyathi  duo,aceti  fcillitis  cyathi  tres .  Arida  ex  a- 
ceto  teruntur.quz  liquefieri  poflunt,  oleoad  ignemli- 
quefadTo  mifcentur,mortario  tritis  &  temperatis  in  me!- 
lis  fpiflitudinemrvitreo  reponitur. 

ANTIDOTVS  CASSII, 

Cap.   4y  CLXXVt. 

ANtidotus  Caflli  medici  fjicitaducrfustoxicum  po- 
tum:cadem,fiquis  venenato  telo  percufliis  eft ;  prx- 
tereaadomnis  ferpentis  morfns  aut  icTus,  prxcipue  »A 


o. 


2i- 


DE  COMPOSIT. 


canisrabiofi  morfus  bisdie  fumpta  P.  vnius,cx  a- 
qua  mulfa .  Facit  ad  pedtoris  &  lateris  dolorem  ,  &  tuf- 
fim,&omnia  interanea  inflatione  alioque  dolore, aut 
quouis  correpta:Nardi  fpica:  Syriaca:  P.iu.  cofti  #.P. 
iii.cinnami,gentianx,cafix,myrrhx,finguIoru*.P.triu, 
croci  P.  trium,vua?  pafla:  purgata:  -X-.  P.  duum,fchocni 
*-.P.duum,opobalfami  *.P.  duum,myfis ,  dauci  figuloru 
#.P.duii,cumini  jfthiopici.*.P.duum,acori#.P.  nn.  & 
vid>oriati,afari  *.P.  vnius  &  vidtoriati ,  petrofelini  •*■•  P. 
vnius  &  vidoriati,piperis  Iongi  *.P.i.  &  vidtoriati,pipe- 
ris  albi  #.P.vnius  &  vidoriati,phu  Pontici  feminis  *.  P. 
trium,rapxfeminis*.P.im.  nardi  folia*.P.in.fcylla:  vi- 
ctoriati  P.  pondus ,  foeniculi  feminis  *.  P.  lin.  mellis 
Attici  quod  fatis  erit:ad  venenum  &  ad  ferpctes  ex  vino; 
ad  cxteros  dolores  interaneorum,ex  aqua» 

ANTIDOTVS    MARCJANI  MEDICI, 

Cap.  46.  CLXXVII. 

ANtidotus  Marciani  medici ,  cui  quia  nihil  deeft, 
75?«o:diciturGrxce, id  eftperfe&a.  Facit  ad  omnia 
harc  vitia  ad  qua:  fuperiorcs  antidoti  omnes.Hoc  Augu- 
fto  Cadari  componebatur.Cinnami  *.  P.  v  1 1 1.  amomi 
fc-.P.vi.cafia:  nigra:#.P.xxv.croci*  P.  xvi.faeni*.  P. 
quinq;,thuris  *.P.quinque,piperis  albi.*.P.duo,myrrhu: 
*.P.x.pipeiislongi*.P.x.  nardi  indica:*.P.x.S.  nardi 
Celtica:*-.  podo  ledccim,rofa:  aridx-X-.P.vi-cofti  albi*. 
P.  duu,opobalfami*.P.iwi.laferisCyrenaici  vi&oriati 
pondus,vel  Syriaci  *.P.i.  ftoecados*.P.  lex,gentiana:  *. 
P.v.  trifolii  acuti  radicis*.  P.  11 11.  vel  eiufdem  feminis 
*.P.  trium,fcordii  *.P.x.  polii  *.P.  v.  afan  x.  P.  duum, 
acori  *.P.iii.phu*.P.iiimify.*.P.duum,did>amni*.P. 
duodecim,  ammoniaci  guttx  *.  P.  trium,  agarici  *.  P. 
duum  femis,  balfami  feminis  grana  pondera  viginti,  pe- 
trofelini*.P.vi.  &  vi&oriati,  ruta:  fyluaticx  *.P.  trium 
femis,foeniculi  feminis*.P.triumfemis,dauci  Cretici*. 
P.iin.anefi*.P.duum,cumini  ,/£thicpici*.P.duum,ra- 
pa:  feminis  *.  P.  quinque  &  vidtoriati ,  napi  fyluatici  fe- 
rninis*.  P.  trium,anatis  fceminx  recentis*.P.  n.  anatis 
mafculi  fanguinisaridi*.P.  in.hoedi  mafculi  fanguinis 
aridi  *.P.m.  teftudinis  marina;  faguinis  aridi*.P.vi.S. 
anferismafculi  fanguinisaridi  *.P.in.mellisAtticiquod 
fatiserit.  Facit  ad  omnia.  Hxc  ego  compofita  habeo. 
clxx  vni. 

Qtioniam  antidotos  quasoptimas  fciuimus,  pofui  in 
facicntibus  ad  omre  malum  vitium,  aliud  medicamen- 
tum  etia  ex multis  rebus,  fimplicia  quoque  medicamen- 
ta  &  propria  remedia  moftraui.Interdum  enim  hic  me- 
lius  aduerfus  quxdam  quam  antidotos  faciut.Trademus 
autem  fingulorum  malorum  medicamentorum  epoto- 
rum  figna,quofacilius  intelligatur  quid  quifque  furopfe 
rit,&  qua  ratione  adiuuari  debeat. 

AD     CICVTAM,  Cap.  47.  CLXXIX. 

Cicutam  ergo  potam,caligo,metifque  alienatio,&  ar- 
tuum  gclatio  infequitur,vltimoquepra;focantur  qui 
eam  fumpferunt,  nihilque  fentiut.Adiuuari  autem  debet 
in  initiis  vino  mero  fubinde  quamplurimo  caldo,  &  per 
fe,&  cum  pipere,&  cum  ftyrace  poto. Atqui  maxinie  pro- 
deft  lac  afininum  datum:fi  minus,vacciuum,aut  quodli- 
bet.Oportct  autem  &  aluum  acri  clyftere  ducere  eorum, 
&  extra  fuperventrem  imponere  farinam  ordeaceam, 
vel  triticeam  codtam  ex  vino  caldam. 

A  D     O  F  I  V  M,  Cap.  48.  CLXXX. 

OPium  potum  (quod  quidam  meconium  vocant )  ab 
odorisgrauitate  intelligitur.  papataerisenim  viridis 
cuius  fuccus  eft,  qualitatcm  repraefentat.  Facit  autem  ca- 
pitis  grauitatem,gelationem,&  liuorem  artuum,fudoref. 
que  frigidos  manare.  Praeterea  fpiratione  impedit,mcn- 
tem  foporat,  fenfufque  abalienat.  Adiuuari  porro  debent 
qui  biberunt ,  aqua  cum  oleo  ih  vinum  admixtis ,  fxpius 
datis,&  frequenter  reieflis  per  pinnam  aut  lorum  vomi- 
tonu.Prodeft&vini  cyathus,&  pafli  &olei  cyathus  eade 
tatione  datus:  item  vinum  &  acetum  pari  mefiira  datum 
cx  aqua  mulfa  cum  rofa  eius  menfurar,  ita  vt  ifta  fubinde 
cogantur  reiicere.Prxterea  caput  rofa  &  aceto  fine  inter- 
miuionecuretur,eorumquepedes  affidue  fricenturma- 
nibus ficcis,aut  linteo afpero inuolutis.  Prodeft  & finapi 


M  E  D  I  C. 


exaceto  tritum,  circund 
fomni  tempore  prohiber 

A  D     A  L 

Cap 

ALtercum(quod  Grxci  cW: 
caput  graue  venifque  dift| 
nantnr  cum  quadam  verbo 
nim  hoc  nomen  herba  trahi 
&  omnifenfu  carent,  liuefceVi 
iuuatur  autem  ladrc  poto  afii' 
B  libet  alio  recentiper  fe,vel  d 
fafxpius  pota  coganturper 
mihter  curentur. 

a  d    c  tf  s 


li  xm 

'ed«^truribiifqae ,  &  i 
'^^ 

c  l  x  x  x  r. 
|>.cant)qui  biberut, 
nt,mente  abalie- 
catione:  ( inde  e- 
poftea  fopiutur, 
bris  corum.  Ad- 
mplurimOjVel  quo- 
d  iiprius  aqua  niul 
reiicere.Opio  Ixfifi- 


GYpfo  poto  ftomachujj 
tur,frigidus  fudor  fuK 
fpiciuntur,vrina  albardi 


ap.  jo. 

CLXXX  I  I. 

rque  dolore  vafto  vrge- 
tur,oculi  fanguinoleti  co 
jConcrefcit  in  aliqua  parte 


ventrisquodpotum  eft,  &'taftu  quafifaxum  percipitur. 
q  Adiuuan  autem  debent  qui  his  mahs  vexantur ,  Iixiuio  e 
farmetorum  cinere  fa&o  quamplurimo  poto:  item  aqua 
thymum  autoriganum  decodluro  habente. 

AD     SPVMAM  ARGENTl, 

Cap.  Cl  CLXXXIIt. 

SPuma  argentea  pota  ( quam  Grxci  A/")a^7^ordicunt) 
ventrij  infert  grauitatem,inflammatione  ,  poftea  do- 
lorem  cum  vrina:  difficili  exitu:procedente  tempore,co- 
lorisquidem  quafi  plumbei  funt :  prxcipue  hxc  defor- 
mitas  circa  faciem  deprehenditur.Suppurant  autem  plu- 
rimarparres  eorum.  Adiuuantur  fecundum  reie&ionem 
j-)  aquamulfa  acriquecuratione,  pipere,  myrrha,  apiifcmi- 
ne,ponderepavi  in  vnum  mixtis,  ex  eoque  medicamcto 
#.P.vnius  darecumvini  cyathistribus quatuorvequo- 
tidiepotis. 

AD     CERVSSAM,         Cap.  JI. 

CLXXXIIII. 

CErufTa ,  quam  Grxci  •liju/u.v^tov  vocant,qui  biberunt» 
facile  deprchenduntur.linguam  enim  albam  habet, 
commiflurafque  dentium  albicantes:pra:terea  naufeanr» 
reiiciunt  poto  medicamento,  caligant,  magis  magifquc 
E  vertigine  quadaro  vrgentur:  poftea  fpiritus  via  interclu- 
ditur,  &  prarfocantur.  Adiuuanturautem  poft  vomitum 
ab  oleo,velab  aqua  mulfa^cremoreptiffana:  caldo  largic- 
reaccepto,  fed  bene  vndto.  Item  ladrecum  mellepoto. 
Facit  &  malua  difcodta,cocifa,fale  &  oleo  pipereque  con- 
dita,&  pro  forbitione  dataperfe,  vel  cum  vrtica,  heiba- 
que  mercuriali.  Profuct&  nucleorum  perficorum  inte- 
riora  ex  vinotritaatque  pota  quamplurima :  item  lixiuia 
calda  ex  cinere  farmentorum  fa&a. 

AD     CORIANDRVM,         Cap  .  fa. 
F  C  L  X  X  X  V. 

COnadrum  datum  apparet  quidem  ab  odore  fpiratio- 
nis  totiufquecorporis.Redolet  enim  &  hoc  herba  vt 
infcdtum  .  mtelligitur  aute  ex  guftu.Facit  porro  raucita- 
tem ,  &  mentem  mouet.  Adiuuari  autem  debent  qui  bi- 
berunt  ex  vino  mero,atque  plurimo,vel  aqua  raarina,vel 
inuria  dura  pota:  item  ouis  anferinis  forbilibus  plurimu 
falis  habetibus,  veliuregallinaceo,  agninove  quimpiH- 
gaiflimo,&  falfifllmo  per  fc  poto. 

AD    LEPOREM  MARINVM, 

G  Cap.  $4.  clxxxvi. 

LEporismarini  guftus  non  abfimilis  iilotis  pifcibusi 
aut  etiam  putentibus.Qui  fumpferunt  autem,ftoma- 
choveficaque  afficiuntur ,  ita  vt  vrinamquidem  diffi- 
culter,&  cum  dolore,purpureique  coloris  rcddant .  Sto- 
machoitem  tento  &dolcnti  funt  ,  auerfoque  ab  omni 
efca ,  prxcipuepifce.  Naufeant  prarterea  &fubinde  reii- 
cititfpumofa.interdum  biliofaautfanguinoleta,&  maxi- 
me  quum  fimulauit,aut  nominauit  aJiquis  pifcem.In  fo- 
mnislittorispulfi  fludius  videtur  fubinde  audite:  oculi 
H  eorum  exulcerantur,gcna:  mfiarur:  coloris  mali,&  vclu- 
ti  plumbei  fiunt,  minutafimque  per  tabem  quafi  phthi- 
fici  confumuntur.  Adiuuari  autem  debent  hoc  malo  cir- 
cunuenti  la&e  muliebri.vel  equino,vel  vaccino  ,  autafi' 
nino quaplurimo  quotidieper  fe,aut  cum  melle  fuisptdi 

KKk.iiii^ 


Frodeft&msluifoii 
funt  malorum  Punft 
&pix  cedria,fiquisii 
pfericperfe.vcl  ex 
Tiefactuntiunipei 
per  fe  datx. 

A  I?  SAU 


SCRIBONlI  LARGI 


u6 


SAlamandra  cjui 
inualidum  fit. 
&liuoiibus  quafi 
bent  qtnbtts  impa£la 
cum  refina  ex  pinuW» ;>| 
quam  Gracci  ^fta^  ? 
fa  profuntntem  lini  fe 
quamplurimum  bene  »i 

A  D  ACONlT 

.7 


falfa  :item  pro- 
ai  idue  data .  Benefacit 
crn,  -  e  cochlearia  ei9  fum 
hisfhiobus  tribufve:item  bc- 
icumpaffo,autper 

CIXXX  V!I. 

;  i  C>:.ifperatur,corpus 
fteribus  quibufda, 
diuuari  autem  de- 
.  ■  -  plurimo  per  fe  ,  vel 
a  folia  cum  herba 
coCta  ex  aqua  mul- 
)■;,   x  aqua  mulfa  fumpta 


CLXXXVIlt. 

marus:  potum  au- 


AConiti  gufl8£eft  aufter  atq  :• 
temprotinTjTfacitcorpiis  gr.iue  &  difplicens .  Mor- 
detsutem  ftomachum  &  cor  afficit:itaque  fudor  c  vefti-  Q 
gio  infequitur  multus&  frigidus ,  maxime  circa  oculos 
&  frontem  apparet.Inflantur  inteftina,  &  venti  plurimu 
cmittunt  gui  biberunt,capitifque  dolorem  habentcum 
vertigine  quadam,affidue  quidem,fed  prxcipue  quum  fe 
c  le&ulo  lcuare  conantur.  Proprium  eft  autem  huius  ma- 
li  medicamenti  protinusliuidos  articulos  &  artus  face- 
re.Sedadiuuanturfacilequi  id  fumpferunt  ruta  quamplu 
rima  pota  cum  viuo:item  iure  gallinx  pinguis  vel  bubu 
lai.  Prodeft  &hisvinum  chamarpiryn  deco&am  infe 
habens,item  acetummellemixtum,inquoferriftercui  q 
(quod  ox«eix*  Grasci  vocant)vftum,prius  inferuefcar  fie- 
pius,&ita  detur.Itemproficitabrotanipondo  fextans  ex 
vino  datum,&origanipondo  fextans  codem  modo  da- 
tum.Prarcipue  autem  adiuuabit  fiquis  coagulum  leporis 
htnnuli,&  porci in  vnu  mifcuerit,&clederit  exvinihe- 
minaaut  cyachistribus  *.P.t.vel  vi&oriati  pondus. 
AD     CANTHARIDAS,    Cap.  57. 

CLXXXIX. 

CAntharides  guftum  &  odorefimilempiciecedrofa 
£tx  habent.Pota:  ftomachi  dolorem,morfiifque  exci  j 
tancpraccipue  vefici.Quamobrem  qui  biberunt  eas  dif- 
ficulter  vrinam  &  cum  fanguine  reddut,exulcerara  fcili- 
cet  vefica:prasterea  animo  fubindelinquiitur  deficiutu- 
que. Adiuuantur  autem  quum  ficpius  reieeerint,  paflb  cu 
oleopoto  vel  omni  lafte  ied  debent  plurimum  eius  fu- 
mere:ite  profunt  eis  nuclei  pini  pcr  fe  fumpti,vel  ex  aqua 
mulfa,autex  paffottici  dati:  itero  cucumeris  femenpur- 
gatum,&lini  femen  ex  patTo  datum.  Adiuuat  bene&  ius 
pingue  agninum.vel  ex  bubula  faclum,  &  farina  triticea 
pultis  more  coc"ta,plurimum  anferini  adipis  habente.Pro  ] 
deft  cxSamia:  cretu:*-.  P.quatuorcum  pafficyathis  qua- 
tuormtxtifqueaquadatum.item  oleum  irinum  exruta 
tritum  &  potum. 

AD    Bvpre  STIM,        Cap.    }8.  cxc. 

BVpreftis  guftus  eft  nitri  fimilis .  f  aeit  autem  tumore 
ftomachique  infinitum  dolorem,&  inflat  totum  cor- 
pusinfpecichydropici.  Adiuuaturaqua  ficu6  aridxdc- 
cofta:,&  ipfa  ficu  plurimum  fumpra:item  paffo  plurimu 
&  la&e  muliebri,&  iure  fuillo  pingui  accepto,  &  nitri  # . 
P.  quatuor  cum  aqua;  hemina  dato ,  &  cxteris  qux  fupra  ( 
ad  cantharidas  fcriptafunt. 

AD    DORYCNION,      Cap.     C^.  CXCI. 

DOrycmonguftum  quidefnhabetladhs  ,potum  vero 
fingultus  crebros  facit,  &  vomitus  frequenter  coci- 
tat.Reiiciunt  autem  ab  ftbmacho  ramenta,  qux  etiam  fi- 
millima  torminofis,fubindeq;  animo  deficiuntur.Adiu- 
uari  autc  debent  la:fi  eo,Udte  afinino,  equino  ,  bwbulo, 
conchyliis  omnibus  crudis  atque  deco&is. 

AD  IXIAM,  Cap.     60.  CXCIfc 

IXia(quam  quidam  chama:leonta  vocant)odorem  ha- 
.  _bct,quum  uimitur,ocymi:pota  autem,  lingux  tumore 
facit,mentem  abalienat,ventremque&  omnesnaturales 
exitus  fupprimit.Adiuuantur  autcm  lsfi  ab  ea  abfinthio 
fbto  cum  vinojtcm  caftorei  K.P.n.  dato  ex  vino  cyachis 


A  quatuor,&  ruta:  fruticibus  quinque  vel  fex.  Facit  bene  & 
chamadea  *.P.trium  ex  vini  cyathis  tribus  aqua  mixtis, 
nec  minus  radix  lafcris  ex  vino  data:tragoriganum  eode 
modo  darum. 

AD    EPHEMERON,     Cap.  6l.  CXCIIt. 

EPhemeron  potum  protinus  quidem  totum  os  prurire 
facit  velut  fcylla  taftum.poftea  etiam  adurit,quafi  pi- 
pere  manducato:fecundum  ha:c  quoque  ftomachii  mor- 
dedo  exulcerat:atquequiid  biberint.primum  ab  ore  fan 
guinem  expuunt,deinde  ex  ftomacho  cruorcm  reiiciilt: 
6  poftea  perfellas,&  iam  abundantius  eundem  deiiciunt. 
Adiuuabuntur  autem  lsefi  ab  eo  polygonii  fucco  quaplu- 
rimo  per  fe  poto,vel  arido  trito  pondo  libra; ,  dato  cum 
aqua.Prasmaceratur  autc  mala  cydonia,aut  vitis  capreo- 
li,aut  my rti  bacca£,aut  eiufdem  folia. 

AD  toxicvm,       Cap.  61. 

CXCIIII. 

TOxicum  cuius  fit  gtiftus  haud  facile  quiuis  dixerit: 
verum  quum  potum  eft ,  cueftigio  ciet  dolorem  o- 
mnium  interaneorum  infirtitu,&  velut  telo  traiedtorum, 
q  concitatque  mentis  furorem,  cogitque  exululare ,  &  pal- 
pitare  lingua  fimiliter  decollatoru  capitibus.  nihil  enim 
poteft  intelligi  ex  voce  eorum.  Adiuuantur  autem  qui  id 
biberunt  rofa  pota,aut  oleo  irino,  coaftique  frequentius 
reiicere.Item  aluo  acri  clyfmo  fiepius  duda,poftea  paftb 
la{te,&  antidoto  Mithridatio. 

AD     PHARICVM,         Cap.  6$.  CXCV. 

PHaricum  &  ipfum  dicitur  ex  compluribus  componi, 
gufttimquehabere  nardi .  Potum  aute  facitfpafmSj 
cito  exanimat.  Adiuuatur  vero  lxfi  ab  eo  faliunca(id  eft 
nardo  fylueftri  quamplurima)  ex  vino  ficpius  data  :  item 
olufatri  radice  aut  femine  ex  vino  dato.  Benefacit  &  hoc 
medicamentum-.Galbanipuri  *.  P  .  duum  ,  myrrhx  -)f* 
P.  vnius  cumpafli  cyathis  quatuor  datum#.P.  vnius,  & 
hoc  etiam  ad  omne  medicamentum  facit. 

ADTAVRI  SANGVINEM, 

Cap.  64.  cxcvt' 

TAuri  fanguinispotum  ,  quamuisquisdifficile  csla- 
uerit,  hunctamenveftigia  cruoris reli&a  interden- 
tiumcommiffuras  produnt.  Naufeant  autem  &  prefo» 
p  cantur  qui  biberunt,quum  gelatur.Sed  adiuuantur  acetd 
calidofiepiuspoto  &  inieftoperfe,  vel  cum  nitro  lafe- 
rifve  radice. 

AD     LAC  POTVM, 

Cap.  tfj.  cxcvni 

LAc  potum  &  gelatum  odore  fpirationis  (fi  non  confi- 
tebitur  quilabofat)cognofcetur:  prxfocantur  auterri 
&  hoc  homines.  Adiuuari  autem  debent  qui  ab  ea  labo- 
rant,mentha  quamplurima  fiepius  fumpta:  item  coagulo 
agnino,  lcporino,porcino,  viftoriati  podere  ex  aqua  bis 
p  terve  dato.Prodeft  &laferis  radix  cum  pofca,  &  aluus  a- 
cri  clyfmo  ducta. 

AD    FVNGOS,       Cap.  66.  CXCVIII» 

FVngis  venenatis  quum  quis  laborat,primum  naufeaf,' 
nec  quicquam  magnopcre  reiicit :  poftea  ftomachum 
veutrifque  &  prxcordiorum  infinitos  habet  dolor«S; 
manant  fudorcs  frigidi  per  artus ,  qui  &  ipfi  gelantnr  ce- 
lerrime,nifi  citb  fuccurratur.Adiuuantur  autem  radice  e» 
quam  nos  edimus,acri  quamplurima  per  fc ,  vel  cum  fale 
manducata,eiufque  femine:fiipfanon  fuent,  poto  ex  vi- 
G  no:item  rutaex  acetotrira  &pota  proficir.  Necminusli? 
xiuia  cineris  ex  farmentis  pota.  Adiuuat&  nitrum  aceto 
dilutu  &  datum,codemque  modo  xris  ftos  datus ,  &  mel 
cumaceto  dilutu  quaplurimu  deuoratu .  Oportet  aute  & 
oleo  antc  multo  poto  cogere  eos  reiicere  quantumcuque 
potuerint ,  &  eodem  caldo  fubinde  artus  perunftos  ex- 
preffiusfricarc. 

AD     HIRVDINEM,        Cap.  6j. 

CXCIX. 

Hlrudinem  (quamquidi  fanguifugam  vocat)deno- 
ratam,  &  adhxretem  faucibus,  eoque  ipfo  moleftia 
titillationcmquequandampraftantem ,  excutere  opor- 
tebitaceto  quamplurimo  epoto  perfe,  vel  cumfale  ,aut 
nitro,aut  laferc.Idem  faciunt &  niuis  glebulx  quamplu- 
rimuni  deuoratx. 


D  E  COMPOSIT. 


Medicamcntorum  malorum  non  nocetnominum  aut  A 
figurarum  notitia,  fed  ponderis  fcientia.  Hanc  porro 
medicus  nec  quxrere  necnoffe  debet,  nifi  diis  homini- 
btifque  inuifus  merito  effe  vult,&contra  ius  fafque  pro- 
feffionts  egredi.Illas  autem  figuras  dico ,  &  nomina  ne- 
ceffe  eft  ei  ftire,  vt  &  ipfe  deuitet,  ne  per  ignorantiam  a- 
liquam  fumat ,  &  aliis  idem  prxcipere  poflit .  hoc  cnim 
proprium  eft  medicina:,&  illud  execratiffimi  pharmaco- 
polx  contrario  oppofiti  virtuti  eius,  vt  &  in  cxteris  arti- 
bus  animaduertitur.  nullaenimeft  qux  non  habeat  ad-  ' 
uerfantem  fibi  fua  fpecie  fimilitudinis  malignam  pro-  g 
feflionem* 

AD    SVSPICIONEM    M  A  L  I  MEDI- 

camenti,      Cap.  68.  cc. 

QVoties  autem  fufpicio  mali  medicamenti  accepta 
fuerit ,  primum  affumere  oportet  qux  naufeam  fa- 
ciunt,vel  oleum  perfe,vel  cum  aqua,&  reiicere.deinde  ea 
quxventrem  molliunttanquamlac,album  ius  pingue 
&  falfum  ,  chamxleam  nonceffantem  iniicerc  clyftere: 
poftea  remediapropria  ad  fingula  quoque  &  antidotos 
fumere. 

Implicitas  medicinx  partes  inter  fe  &  ita  conexas  effe 
conftat  vtnullo  modo  diduci  fine  totius  profefllonis 
detrimento  poflint.  Ex  eo  intelligitur  quod  neque  chi- 
rurgia  fine  dixtetica.neque  hxc  fine  chirurgia(id  eft  finc 
ea  parte  qus  medicamentorum  vtilium  vfum  habet) 
pcrfici  poffunt:  fed  alixab  aliis  adiuuantur,&  quafi  con- 
fumantur .  Itaque  quanuis  ex  magna  partc  ad  dixteticos 
pertinctes  compofitiones  iam  exhibuerimus,  tame  qua- 
fi  claudicat  &  vacillat  hic  liber  nifi  eas  quoquc  compofi- 
tiones  quxad  chirurgos  pertinent,pofuerimus ,  quarum 
initiftm  ex  emplaftris  facicmus.. 


M  E  D  I  C.     L  f 

tem,xruginisrafx  pondc  \ 
to  aliquot  diebus ,  poftea  c 
pondo  duo,  ctim  olei  veteri 
igne  mortario  fuperfundui 
guntur. 

EMPLASTRVM 

chinr 


EMplaftrum  viri 
minus  acre,./£r; 
*.  P.  nouem .  H 
donec  viridiscoldr 
fiffi*.  P.  vn.Vbi.tiL 
lisliquidi  tcmpera 
refinx  fri&xpondolibr 
quefa£ta  fuper  eaadii 
tur.refrigeratunvqi  n* 

1 11  II 


22S 

c  terunrur  ex  ace- 
uo ,  refinx  fricfce 
extate:  liquefa&a  ab 
manibus  fubi- 


T  R  A  S  E  A  E 

CCIIII» 

recentia  vlcera 
,falis  ammoniaci 
uor  dies  oportet, 
Sfcdiicee  aluminis 
i  fuerint,  &  mel- 
^cerx  pondo  libra* 
bis  qutnqueli*- 

mrfus  mortario  fubi»u- 

o 

igicur,ac  reponitur. 


EMPLASTRVM    T  R  I  P  H  O  N  I  S, 

Cap.  69. 


CCI. 


EMplaftru  virideTriphonis  facit  ad  Tecetia  vulnera, 
morfus  hominu  :  fed  prxcipue  ad  vetera  vlcera  qux 
nullo  modo  cicatricc  ducunt,  &  callos  eminetes  circa  fe 
habent.  Oportet  autem  tunc  non  linteolo  (vt  cxtera)illi- 
nercfed  dilatatu  magis  manibus  in  maguitudinem  vul- 
neris  fatiscraflu  imponeie,  fupcrque  lintaela  carpta  plu- 
iima,deinde  fpogiam  noua  ex  verbenis,  murto,  oleaque 
facnsCoftat  cx  his,  ./Eruginistf.P.quatuor,  fquamx  xris 
*.P.  fex,thuris  po!linis*.P.vi.galbani*.P.quatuor,alu- 
rninis  rotuhdi  *.P.im.refir:x  pytuini  *.P.x  x  v.cerx*. 
P.xxv.  olei  pondo  fextante,terebinthinx  pondofelibra, 
D  aceti  quodfatis  eft:componitureodem  modoquo  &fu- 
perius  fcripta  viridia  emplaftra  funt. 

EMPLASTRVM   VIRIDE  CLICONIS 

chirurgi,     Cap.   j6.  ccvi. 

EMplaftrum  viride  quod  fui  gencris,(meo  iudicio)fu 
perat  omnia,vocatur  Ifis.Accipit  hxc,jEris  vfii,a:ris 
Cyprii,xruginis  rafx,falis  foflitii,guttx  ammoniaci,thu- 
lis  mafculi,roali  terrx  rotudi(qui  ae/?T>Ao;)j'c£  syo^t/AH  Graj 
ce  dicitur)mali  terrxfarmentorum  quibus  vnguentarii  v- 
tuntur,(dicitur  auremariftolochiaclematitis  aluminis  ro 
E  tundi,fingulorum  p5do  vnciam,myrrhx,galhani,  aloes, 
fingulorum  pondo  fextamem,cet£e  pondo  trientem,refi- 
na:  colophonix  P.un.  vel  duo  &  beffem,  olei  fextarium 
vnum.Hxcenim  galbano,refina,cera,&  oleo  fuperigr.e* 
liquefa&a,mifcenrurmortario,prxterea  cxterisex  aceti 
fextario  vno.Facit  hoc  emplaftrum  ad  deteftam  mebra- 
nam  tcgentem  cerebrum:deinduftria  a  mcdicis  cum  te- 
rebratu  exciditur,  qubd  lxdit  eam  os,  vel  alioquin  dete- 
dtam,rofa  dilutum  &  impofitum.  Item  facit  ad  capitis 
diutinum  dolorem  (quem  KM$a.-hahynM  Grxci  appellant) 
dolcnti  loco  rafo  fuperpofitum ,  nec  minusdies  viginti. 
Itcm  facit  ad  oculorurh  imminentes  epiphoras,fuperpo- 
fitumfrontibus:cxtetas  eodem  modo  fanguinis  eruptio- 
nes  e  naribus  adiuuat:  &  vlceribus  faftis  eiufdem  partis 
rofa  dilutum  prodeft :  ncc  minus  angina  correptis  fauci- 
bus,extra  fuperpofitum,&  toto  collo.Parotidas  initia  ha- 
bentesdifcutit/uppuratas  iungit,fiquis  cmiffai  ium  col- 
leftionis  aptoloco,(id  eft  infrafinum  vbi  colleclio  efl)fe 
cerit :  quod Cmyiai  Grxci  dicut.  Eadem  ratione  fuppina 
tionibus  inmaramis  mulieru  futuris  aut  fadlis  prodeft, 


EMplaftrum  chirurgi  Triphonis  fubuiride,quod  facit 
quum  vulnus  ita  aftum  eft  vt  os  lxdatur,vcl  franga- 
tur,prxcipuccaluarix,  u$a.htM  ideo  a  Grxcis  dicitur. 
Idem  fi  os  fcabrum ,  aut  putre  vetuftate  vitii  fa&um  eft, 
expurgat&  educit,  quantum  eiusalienum  eft.  Facitprx- 
terea  ad  canis morfum,& ad  vlcus  recens  molle,  Squama  £ 
xris  Cy prii  *.P.  x  1  i.thuris  *.P.vi.  ammoniacx  guttx 
P.vi.refina:  pytuinx,(id  eft  ex  picea  arbore)*.P.x.S.refi- 
na;  terebinthinx*.P.v  1.  adipis  vituli  P.  quadrans,  cerx 
P.  triens ,  olei  P.  femuacia ,  aceti  cyathus  vnus  &  dimi- 
dius:acetum  intritum  confumatur  ad  omnia  qux  te- 
ri  debeant  ,dum  leuia  habuerint  mellis  fpiflitudinem: 
cera,  &  vtraque  refina  cum  adipe  purgato  &  oleo  li- 
quefcant  ,  &  incoquantur  donec  habeant  fpiffi  cerati 
temperaturam:  feruentia  fuperfundentur  rebus  qux  funt 
in  mortario  minutatim,  &piftillo  fubinde  dum  calet ,  &  p 
pcrmifcebiitur.Atque  ita  dum  definit  feruere.emplaftru 
manibus  fubigetur,  &  redaclum  in  rotundas  ampliores, 
(quas  magdalidas  dicunt)  reponetur. 

EMPLASTRVM     MEGETIS  CHI- 

rurgi,     Cap.  70.  ccn. 

EMplaftrum  Mcgetis  chirurgi  fubuiride  ad  eadem  fa- 
cit :  componitur  fimiliter.accipit  hxc,  Squamx  seris 
Cyprii*.P.xxv.ammoniaci  guttx*.P.  vigintiquinque^ 
terrx  mali(quod  aotssAo^W  Grxci  diciit)  *.P.viginti,iris 

*.P.  viginti,aluminis  fiflt*.P.viginti,myrrhs  *.P.xxn.  G  iungit  omnc  partem  diuifam,&  fibulis  archta:  prxcipue 
refinx  terebinthinx*.  P.  quatuor ,  pytuinx  refinat*.  P.  inteftina  prolapfa&repofita  funt.atq;  fartum  vulnus, 

X iii.  adipis  taurini*.  P-  mi.  cerx*.  P.  quatuor.olei  ve-      quodaGrxCi  dicitur  jof^ooejcp/a.LaterisjftomachijVetris 


teris  fextariu  vnum,  aceti  acris  fextarios.11 11.  CompOni- 
tur  hoc  medicamentu  quum  Caniculx  fydus  oritur.  teri- 
tur  in  fole  donec  acetum  omne  confumatur .  In  quibuf- 
damhoc  emplaftrum  efficacius ,  in  quibufdam  fuperius 
pofitum,inuenitur. 

EMPLASTRVM   VIRIDE  TRIPHONIS 
chirurgi,      Cap.  71.  cciu. 

EMplaftru  viridcTriphonis  facitad  vulnera  recctia, 
quo  vtebaturetiam  in  gladiatoribus ,  coloris  boni, 
Ajjgoov  ideo  etia  appellabat.Recipit  hxc ,  vEris  vfti  podo 
fextantem,aluminis  rotundipondo  fextantem,falis  am- 
moniacipondo  fextanteo? ,  thuris  pollinis  pondo  fextau 


H 


quod aOixci  aicuHr  j^^oejfp/a.J-atens^nomacntjVetris 
iocinoris.lienis  dolorcm  fedat.Adiuuat  caliacos,  tormi- 
nofos,ventri  toto  circundatum:item  veficx  tumcnti  pro- 
deft.  Eodcm  modo  lumborum  dolorem  leuat.  Ad  luxa- 
tumomne&eiecrnm  &  repofitum  articulamentum,  be- 
nefacit  :&  ad  podagram  prxter  quodnis  ahud  medica- 
mentum  fatis  conuenit,&  huic  mirifice  prodeft.  Fiftulas 
rofa  dilutum  fanat.  Ad  carbunculos  &cancer  imponendii 
eft.  purgat  enim,  nec  patitur  latius  ferpere:  vetera  vlcera 
cicatricem  ducere  cogit .  Punclus  neruoru  mufculotum 
qui  periculofiflimi  funt,quos  v<lyiia.Tn  Grxci  dicunr,  finc 
incifione  aut  diurfione  fanat  Cyprio  oleo  dilutu.  Ad  ner- 
uorumvitia  omnia  acopo  mclius  facit. 


22<? 

E  l  V  J  D  1 


RIBONII 

A. 


ccvu. 


—  sc 

Csf.  77 

Birbara  dicitunfacit  ad  o- 
h.oc  plerique  in  gla- 
&  .*  Pcetum,  rcfinx  fritra: 
: .  P.centum,cerx  *.P.  cc 
(jc,afrufti;  coquunturcum  olei 
tur^uiftifcf  depofitis  ab  igne,& 
n||tiinz  argentex  #. 
■      Et  hxc  autem  cum 
«jratim  afpergere  ,  ne 
:,s'id'ieiris&  intermi- 
an  IX  oleo  dilutus 
'Tcfrigeratum  mani- 
'in  partes  diuifum,re 
uuftVita  compofuum  eft, 
ito;£fcur|s  pollinis  pondo 
sjeft,fine  dolore  atq; 
aiiat. 


LARGI 


E  M 


EMplaftrum  hl 
mne  recensv 
dtatoribus  vt 

P.centum, bix 
tum.Hxc  c  jnc 
fextario  vno  do 
definentibusnir 
P.x.  ceruiTx, 
aceti  hemiifi 
efferuefcat  m 
xtis  tntepuejjh 
exiguo#.P3 
bus,&  ftibaj 
p  o  n  i  t  u  r .  e  m  p 

dum  adhucmo Jicc  cale^ 
trienrem  &  minim,qti^' 
tumoreconferuar  Vum(f 

EMPLASTRVM  NICRVM 

chirurgi,    Cap.  78. 

EMjilaftrum  Trafex  chirurgi  facit  ad  omnia  recentia 
vulnera  proprie  atiti mad  neruorum  mufculoru  pttn 
Ous,contufiones,luxa:&  in  totum  ,  tumorem  non  patitur 
fie;  i,arti"culo%incifos  itingit.Idem  &  gladiatorum ,  & o- 
mnium  hominumad  periculofa  vulnera  mirifice  facit: 
finus  veteres  &fiTti!as  iungit:interius  intecTum  primiim, 
&  poftea  extri  pofiru  :  Cerx  pondo  quatuor,picis  brutii 
pondoquatuor,relinx  fri£fx  pondo  uii.  bituminis  fagii- 
tini  quod  eft  tiatura  liquidum,P.  im  .  ceruffa? ,  arruginis, 
chalcitidis,mifyis,aluminis  fifli,  aluminis  rotundi,mela- 
terias(qtix  ct eta  ftitoria  dicitur)  qua  ligulx  calceolortim 
deni^rantur,gnllxfyriacx,fingulorum  pondolibra.  Hxc 
aceto  teruntiir  donec  leuia  fiant:  quibus  mellis  habetib9 
fpitntiidinem,ce;a,atque  alia  quxigneliquefiunt ,  bttu- 
menque  fuper  igriem  folutum ,  fuperfunduntur  his  qtix 
funt  in  mortario.poftea  medicamentum  manibus  fubigi 
tur,&  reponitiir  vafe  ficTili  acetum  habente. 


PLASTRVM 

chirurgi, 


N  I  G  R  V  M 

Cap.  8t. 


D  I  O  N  Y  S  I  t 

CCXII. 


T  R  A  S  E  AE 

CCVIII. 


EMPLA  STRVM 

Cap.  79. 


N  I  C  R  V  M   A  R  I  S  T  I, 


CCIX. 


EMplaftrum  nigrum  Arifti  chirurgi  facit  ad  omnere- 
cens  vulnus  mirifice,ad  puncTus  neruorum  &  ad  mu- 
fculorum.item  ad  contufum,liixum,prxcipuc  ad  offa  fra 
fta.Sine  alltgatura  enim  interdu  dimidio  celerius  fanat 
ea,&finedolore  fertiattiungit  finum.  Habetautem  hxc, 
Spumi  argentex  *f.  P.ducetorum,aluminis  fuTi  #.P.xxx. 
picis  Hifpanx  *.P.ccrum,  bituminis  Iudaici  #.P.  centu, 
propolis#.P.triginta,xruginis  *.P.decem,cerx*.P.cen 
tum.ammoniaci  guttx  *.P.vigintiquinque,  terebinthi- 
r)X#-.P.quinquaginta,olei  vetcris  fextarios  quatuor.  O- 
lco  inferuefcit  fpuma  argctea  trita  curiofcrdeinde  adiici 
tur  bitumen,&  ipfum  contufum  &*trirum.Vbi  hxc  ccra- 
ti  mollis  habent  temperamentum,pix  adiicienda  eft  :  de- 
inde  cera  &  propolis,poftea  ammoniacum,a  quo  xrugo, 
vltimum  alumen  afpergitur.  Oportet  autem  vbi  tumor 
fiifpecTuseir,  lanam  fuccidam  ex  vinoline  oleo  fuperpo- 
nere. 

EMPLASTRVM    TRIPHO  NIS, 

Cap.   80.  ccx. 

EMplaftrum  nigrum  Triphonis  ,bafilicon  appellatur, 
facit  ad  contufa,&  canis  morfum,  &furunculos .  Ide 
rofa  dilutum  explet  cdcatia  vulnera.Picis  brutia:  #  .P.xl. 
refinx*.P.XL.  galbani  -Jf.P.n.  olei  cyprci  #.P.  fefcuncia 
eutn  oleo  communi  -Jf.P.  1  x.liquefiet,  &  coquitur  donec 
cocat:poft  hocrefina  adiicitur:deinde  emplaftri  habens 
temperamtntum,deponitur  cacabus,  &  tepente  medica- 
mcnto  galbanum  dilatatum  ,  ne  vno  loco  fubfidat  adii- 
citur. 

EMPLASTRVM    ARISTI  CHIRVRCI, 

Cap.    81.  ccxi. 

EMplaftru  nigrum  quod  -nTifet.<pu'piUAwv  dicitur,  facit 
ad  eadem  .  Rccipit  hrc,  Cerx,  picis,  refinx  fricTx 
paria  pondera,adipis  raurini  dimidium  :  vna  omiiia  cc- 
qui.ntur  donec  cmplaftrum  fiat. 


EMplaftru  Dionyfii  chirurgi  facit  ad  mediocria  vul- 
nera,&  inteneriscorporibus  puerorum  Idem  iungit 
belle  vulnera  ,  &  finc  tumote  feruat:  Spuma:  argentcx*. 
P.cxx.olei  fextaiios  duos.  Hxc  fuper  ignem  mouentur, 
donec  cerati  habeant  temperaturam  :  poft  hoc  adtici- 
turaluminis#-.P.  xlv.  &  decoquitur  vfque dum  rufum 
medicamentum  fiat:  poft  harc  adiicitur  rcfinx  colopho- 
13  nix  #.P.x  l  v.  cerx  P.  x  l  v.  vbi  emplaftri  omnia  ha- 
buerint  fpitfitudinem,deponitur  cacabus,&  tepcnte  me- 
dicamento,&  quum  defierir  feruerc,adiicitur  galbanum 
minutatim  dilatatum,quo  facilius  foluatur,-)f.P.  quatuor. 
RVRSVM     EIVSDEM,        Cap.  83. 

ccxnr. 

ALterumrubrum  medicamcntum  quovcnatores  v- 
tuntur ,  facit  ad  canis  moifum  &omnium  quadru- 
pedum  idem  &  ad  offenfionem  in  ftirpe  ,  &  cxtcra  vul- 
ncra  mediocria:Spuma:  argcntex  pondo  quinque  femis, 
C  olei  veteris  pondo  duo.  Hxc  coquantur  doncc  coeant: 
deinde  adiiciturxris  fquamx  poudo  vncia  ,  &  coquitur 
donec  colorem  rufum  lumat:poftca  adiicitur  cerx  pon- 
do  tricns,refinx  fticla;  podo  duo,ammoniaci  guttx,de- 
pofito  paulifper  cacabo  ,  pondo  quadrans ,  galbani  itcm 
diuifi  in  minimas  partcs&  rurfus  repofito  ad  breuc  tem- 
pus,arque  nerum  repofito  &  non  feruenti,  galbani  pon- 
do  fextans. 

COLORIS     INCERTI,         Cap.  84. 

c  c  x  1 1 1  r. 

D  Mplaftrumcolorisinccrtificitadomnia  mediocria 
-1— 1  vulnera,quadrupedum  mot  fus,contufa  vcl  incifa  ar- 
ticuhmenta  ,  vt  fit  quum  ad  dentem  peruenir  pugnus. 
Idem  ad  furunculos  mire  facit ,  &  ftrumas ,  omnemque 
duritiem  difcutit,fi  id  quis  perfeueranter  imponat.  Item 
cicatricem  dticit  diutini  vlceris ,  &  in  totum  ad  omnia 
leuia  ,  in  quotidianos  vfus  mirificnm  cft  :  tumorcm  non 
patiturfieri  neque  pus.  Hxrct  vt  fafcia  nonfit  opus  in 
balneo  non  excidet.  hoc  ipfum  cft  quod  tu  defiderafti: 
Olei  veterispodo  quinque ,  fpumx  argetexpcndo  quin- 
E  que.Hxc  coqunrurdonec  coeant,poftca  adiicitur  his  re- 
finx  pytuinx  pondo  quinquc.  Vbi  emplaftri  habet  tem- 
peramentum  ,  adiicirur  propolis  inahenatx  fincerx  & 
bonx  qualis  eft  Attica,pondo  felibra  ,  deinde  in  cacabo 
depofiro  vifci  dequercu  lecTi  pondo  quadrans-hoc  fem-- 
per  ha  beo  compofitum. 

EMPLASTRVM  IVttHJII 

chirurgi,    Cap.  8c.  ccxv. 

EMplaftrumluteum  Euelpifti  chirurgi  facit  ad  tenera 
corpora  mediocriterlxfa  &  abrafa,  qux  "&itfvp(Aa.irt 
F  Grxci  dicunt.  Spumx  argentex  pondo  felibra,oleihemi~ 
na:coquunrur  dum  coeanr.deinde  adiiciuntur  ccrx  pon- 
do  duo,refinx  pytuinx  pondo  duo. 

EMPLASTRVM  EPlSPASTICVM, 

Cap.  86.  ccxvr. 

EMplaftril  quod  apcrit  &  educit  pus,vcl  fiquidaliud 
fubeft  C^ca"*-^y  dicitur)  Cerx  pondo  libra  ,  refi- 
nx  terebinthinx  pondo  Iibra ,  nirri  rubri  pondo  libra: 
hocreriturex  cinere  lixiua  ,  donec  leue  facTum  habeat 
mellis  fpifiitudine,poftea  fupradicTa  cum  olei  cyathisfex 
C  liquefiunt  ad  ignem,quibus  adiicitur  thuris  pollinis  feli- 
bra,  &  ita  qux  in  cacabo  funr,mortario  fuperfundutur,& 
comnufcentur.  ccxvir. 

Emplaftrum  album  cxfale,»/»'  oaoi  Grxci  dicunt:facit 
ad  omnem  dui  itiem  &  diutintim  dolorem  ,  &  ducit  fu- 
dores ,  idem  vlcera  vetera  &  callofa  renouat ,  &  facilius 
aliis  medicamentis  qux  hoc  pollicctur,  cogit  cicatricem 
duccre:  Salis  marini,  ceru{Tx,olei  veteris  paria  pondera. 
Coquiturcumoleo  cerufla  donec  cocat,  &  poftea  falad- 
mifcetur.  ccxvnr. 
H  Emplaftrum  aliud  cx  falc  nigium  efTic.icius,  idemad 
omnia  facit ,  fed  rccipit  fingulorum  P.  hbram  fimiliter, 
olei  autcm  veteris  triplcx  adiicitur.  c  cx  i  x. 

Emplaftrum  album  adcombufta  &  perriiones,ceiufix 
pondolibram,olei  myrtci  podo  libram,fpumx  argentea: 
*.P.xxuii.cera;  Ponticxpondohbram.Cerufla  &  fpuma 


*5* 


DE  COMPOSIT.  MEDIC. 

argentea  coquuntur  cum  oleo.donec  coeant,  poftea  adii-  A 
citurcera. 

EMPLASTRVM    ALBVM    P  A  C  C  H  I  I 

Antiochi,      Cap.  87.  ccXx- 

EMplaftrumalbumPacchii  Antiochi,quo  vti  oportet 
quum  in  mammis  mulieru,aliove  quouislocoduri- 
tia  fuetit,qux  ad  omne  medicamentum  exafperatur,qtia 
Gntci  xapKiiafMc,  aut  Kaxc nS%(  vocant.Facit  aute  ad  com- 
bufta&vetera  omnia,quxnon  facile  cicatricem  dncur: 
Itemad  vlcera  ex  frigore,  velper  fefadta.Prxcipue  verd 
ad  ani  vitia  difficilia  &  vetera,rofa  dilutum:Cadmi.c  bo- 
tryitis  #.P.viii.p6pholygosCyprix#.P.vn.moIybdenx 
lotx*.P.v.thuns  mafculi*.P.uii.ceruflx*-.P.feptuagiti 
ta,  fpumx  argetex  P.*.quinquaginta,cerx  Ponticx  #.P. 
viii.  refina:  terebinthinx*-.P.vn.  olei  murtei  P.  cen- 
tum.Quar  funt  dura  teruntur  ex  vini  vcteris  fextario  vno, 
in  quo  die  &  nofte  maccretur:  Alterci  albi,iridis,  fertulx 
campanx.terrx  mali,  papaueris  fyluatici,  capitii  corticis, 
lingulorum  #.P.  vi.  Quum  leuu  fadta  fuerint ,  &  mellis 
fpiflitudiuem  habuerint,  tunc  murteum  oleum  minuta- 
tim  in  mortario  adiiciatur,&quumfuerinttemperaturx 
liparx,medicamentu  coniiciatur  in  nouo  fidrili  cacabo, 
&  coquatur  pruna  non  nimis  acri ,  moueaturque  fine  re- 
quie  ne  aduratur:  quum  emplaftri  temperaturam  hibue- 
rit.refinxceraadiiciatur.  ccxxt. 

Emplaftru  adcombuftum  mirificefacit:quum  multis 
vfus  fim,nullum  magis  probo  protinus  enim  impofitum 
mitigat,  poftea  tollit  dolorc,  ftatimque  infinita  celerita- 
teperfanat:  Spumx  argentex  pondo  felibtl,adipis  fuilli 
purgati  p5do  felibra,cerx  Ponticx  pondo  felibra  ouoru 


Larine  fel  terrx  dicitur,^ -?  UI  A  t 
temtenuis,  multorum  ra  eneoj 
florem  habetexiguum  puri  x  e 
duum,aluminis  liquidi*-.!jtur 
P.duum,mifyis*.P.vnius» 
denda  ea  fatis  erir .  Hoc  per 
tindh,&  interius  tnjfayquumo 
paruei  int  totx,  med}fcBteeru 
vndique  :  &  prxci 
fpecilli  latitudine,  * 
B  temedicamentum^&^ 
cobibant.totum  &Ajfi$' 
tur.  Eft  autem  hocpjgkj 
quatuor,xris  florisvfti  Ht 
aTisfquamx^f.P.duum^di 
vfti  #.pondo  duumiaut  i 
Omnia  reruntur,&  uetai.''-': 
muntur  vndique 


2?i 

ris  nafcitur.Eftau- 
«fturn  furgentium, 
Abfinthii  fucci*.  P. 
bxpcdicularis*. 
fum  adcoprehe- 
aus  ano, aut  lana 
'?  ad  fellam,  &  ap- 
ene  tangendx'  funt 
carbafis  ducunt, 
co  cumulan- 
hteque  donec 
;parte  faruren- 
*disvfti--)f.P. 
fti-Sf.P.triu, 
nm,  foreos 
duum.  H.tc 
p)hxmorihoidibusimpri- 
He,'fimplex,raru  linteolum 


pbtf 


imponere  oporret,  otaSpra  hoc  panem  autopyi 0  ex  aqtia 
maceratum  &tiitum,rofa<eo  oleo  adiedro.Hoc  medica- 
mentum  fine  magno  labore  circa  feptimum  diem  cade- 
re  cogit  hxmorrhoidas  .  Oportet  autem  bis  die  panem 
imponere,  nonnunquam  in  nodte,fi  circum  tenlioncni 
fenferint  aquario,  die  aurifcalpio  auerfo  ,  quam  partem 
xjua.3i'c>tovGrxci  vocant,fenfim  rctare,mcu'ere  abalienata 
oportet,  quo  felerius  excidant  hxmoirhoides .  Hocme- 
dicamentum  omnem  carnem,&  omni  parte  corpoi  is  ex- 
ulceratam,&  excrefcentem,  & eminentem,  finemagno 
morfu  tollit.  ccxxvui. 
Siquando  non  exulceratas  eminentias  tollere  fine  fer 


aflorum  vitellos  fex,quosterereoportet  ,&  mifcerc  fpu-  rj  ro  voluerimus,vt  verrucas,neuos,aliave  eius  generis,hoc 


mx  argentex  &  tritx:cera  cum  adipeliquefacere,  dein- 
depaticoire,poftea  in  vnum  mifcere. 

LIFARA    AD    I  NTERTRIGINES  ET 

exafperationem,    Cap.  88.  ccxxit. 

LI  para  ad  intertrigines  &exafperationem,  tumorem 
aui  mirifica,Spumx  argentex  pondo  triens,  cetuflx 
pondo  tnens,thuris  pollinis  pondo  triens ,  aluminis  fifli 
pondo  quadras ,  adipisfuilli  curatipondoquadrans.vini 
aufteri  \  eteris  heminx  tres,  rofx  fefquilibra,  olei  acerbi 
felibra.Teruntur  fpuma,cerufla:alumen  ex  vino  ,  deinde 
adiicitur  thus  minutum  &  cretum:  &  quumprimum  hxc 
leuia  paruerint ,  cum  oleamentis  ex  vino  adipem  Iique- 
quefadtum  cum  rofx  pondo  quadrante  mifcere  in  vnum 
oportet. 

LIPARA    RVFA,      Cap.  89.  CCXXIII. 

Llpara  rufa  facit  ad  fifluras  ani  diutinas,quas pctyiJit; 
dicunt:eadem  &  eiufdem  partis  exulcerationes,&  vi- 
tia  diutina  bcnefacit.Spumx  argentex  * .P.x  x  x  v  i.  ce» 
ruffx#.P.vi.chalcitidisvftx#.P.vi.myfios*.  P.vi.  rcfi- 
nx  terebinthinx*.P.xi  i.cerx*.P.vi  olei  murtei  fexta- 
riosS.  ii.  aquaepondo  fextans .  Cum  aquateruntur  qux 
prima  pofita  funt,  &  olei  pondo  dimidio ,  cum  reliquo 
oleo  cera  &  terebinthina liquefadto  mortario  fuperfun- 
duntur. 

ad  con  dylomata,   Cap.  90.  ccxxmi. 

AD  codylomata  facit  bene  elaterium  fiue  cera ,  quod 
cft  fuccuscucumeris  fyluatici,compofitus,ratione- 
que  inpaftillos  redadhis,  ex  aceto  dilutum  &  perun- 
(fturh  :  item  propolis  per  fe  fuba&a  &  more  emplaftri 
impofita.  ccxxv. 

Facit  bene  &  refinae  terebinthinx  *  .P.  vr.  cerx  idem, 
in  vinum  cocta  igni,quatum  poflunt  gagatis  lapidis  tri- 
ti  recipere.Multis  &  iris  contufa  &  ex  vino  mixta,  codta , 
&pofitavelutfarina  ordeaceaprofuit.  Facit  &  Andro- 
nium  medicamentum,quod  initio  pofuimus:ad  condy- 
lomata  vino  dilutum  bene.  ccxxvi. 

Hoc  medicamentii  mirifice  prodeft,  Aluminis  melini 
■fc.P.  centum,  chalcitidis  * .  P.  quinquaginta,  fxcula:*. 
P.quinquaginta.Tenturaceto,quum  opuseft  vino  auta- 
ceto  diluitur. 

AD  HAEMORRHOIDAS, 

Cap.  91.  ccxxvir. 

H^morrhoidas  fic  curare  oportet  medicameto.Per- 
ungantur  centaurii  fucco  pondo  duum .  Hxc  herb« 


medicamento  vtimur,Calcis  viua;^f.P.  fex,f  1  culx  * .  P. 
trium,vitri  vfti  *.P.  trium.Hxc  terere  oportet  ex  cinerc 
lixiua  ,  ex  caprifico,vel  farmentis  ,  donec  leuia  pafli  ha- 
bcant  temperamentum,  deiadeadiicere  rubricx ,  auta- 
tramenti  quod  poflit  colorare  ea  :  deinde  patella  f  ctili 
coquere  ad  mellis  fpiflirudine,  atque  pyxide  nigri  plum- 
bi  reponere.  Melius  autem  recens  facit.cuins  vfus  eft  ta- 
lis:  quod  deftinatum  erit  tollere,  id  ipfutn  fpecillo  obli- 
neturcraflius,exinterualIo  penicillo  abftergetur:  &quii 
E  fatis  nigrum  quafi  perundtum  vifum  fuerk ,  defincre  o- 
portebit  imponere  res ,  &  abftergere ,  &  panem  ex  aqua 
imponere  &rofa.Hoc  &ftrumasfanatantequa  fuppurct. 
Oportct  autem,q«um  hoc  medicamentum  caufam  fece- 
rit  in  ftrumis,  nullum  aliud  medicametum  adhibere.  fa- 
nxenimitafiunt.  ccxxtx. 

Quum  vero  aliqua  pars  fuppurauerit,&  timidus  fuenc 
ad  fedrionem  cui  id  acciderit ,  vifcum  quamplurimum 
colligere  oportebit,  eumque  cum  cinere  lixiui  diutius 
terere,&  aluta  indudrum imponere,ita  forrrrata.&  in  tan- 
F  tum  fpacium  circunfedfa  ,  quantum  &  quale  volumus  vl- 
cus,id  eft  emiflarium  vomicx  fieri,&  ea  parte  fcilicet  im 
ponemus,quantum  necefle  erit  aperire.  Hoc  eodem  me- 
dicameto  fxpe  dolores  diutinos ped}oris,lateris,lumbo- 
rum  fuftuli,  quum  ad  nullum  malagma  aut  auxiliu  ccde- 
bat.  exulcerataenim  minima  parte  cuiufqtie  dolentis  lo- 
ci,humoribus  poftca  vitium  veluti  eiiciebatur. 

AD    EADEM  VITIA, 

Cap.  92.  ccxxx. 

G  \  A  Elior  triphera.hoc  enim  nomen  fuperius  pofitum, 
1  ▼  A  mcdicamentum  appellatur:  facit  ad  omnia  qux 
ferro  debet  tolli  fine  magnodolore:idem  hxmorrhoi- 
das  produdtas  medicamento  quod  fupra  pofitum  eft, 
tollit.  Vuam  nimis  iacentemfinepericulo,  peraurifcal- 
pium  lanainuolutumperundtam,  exparte  qua  tollenda 
eft,  amputat.  Oportebit  autem  pofteaaqua  mulfa  gar- 
garizare,&  lentis  atque  rofx  aridx  aqua  decodtx.Eadem, 
res  &  palpebram  pilofam  remediat,fiquis  radices  aduer- 
fus  naturam  pilorum  natas  oblinierit,donec  locus  earum 

U  niger  fiat.Recipit  hxc,  J£ ris  floris  # .P.  trium,calcis  viux 
^f .  P.  fex.thapfia;  radicis  *.P.  fex,  fxculx  *  .P.  trium,nitt  i 
¥r  .P.duum,auripigmcti  #.P.duum,  fellis  taurini  *.P.fex.' 
Tcrutur  ex  cinere  lixiua  qua  culinarii  vtutur,  donec  ha- 
beat  ojcllis  liquidi  teperarnentu.Reponitur  puxide  nigri 


*3J 

plubi.Hscpuxis  ii 
ocrc  lixiui  vfcj;  ad 
medicametum  co 
dicamentofianat 
fuerint,minus  mlSjj 
Qiiatetlus  acriujj 
habtra  eftmenti 
gnis,&inmu!tis 
difpenfatoriSab: 
fo,quemTriph' 
tcras  confufas  \ 
lii  cadidi,  fpicicapTt 
Alexadiinis,  (i 
*.P.  i.&viftorwi 
triens,  oleipondou 
fcuit&iropofuit. 

!  N  T.EJTI  N  I 

Cap 


SCRIBONII 

A 


ftagnea  mittitur,h«beteci 
H&wlu  mino  l-.Qportet  aute  &  hoc 
rir  a  V  el  itramcto.  Huic  me- 
i  dux  ligulx  adiun&x 
ccxxxi. 
ium  medicamentorum 
qua  ftygmata  tolluntur  in  di 
itas  ex  tranfuerfo  accidit,  vt 
ii  ergaftulo  deprehe- 
&  ne  cafu  quidem  li- 
i  !^beutem,liberauit,  al 
antharidibus  viginti 
obl^og-xyfulphuris  viui 
.  .  as  temis,  cetx  pondo 
"  mcumtr^fis.  caeteris  admi 

t  Ap  S  I  O, 

ccxxxu. 


B 


I 


Nteftinum  extremii  qiubus  p*dlabituj'  &  excidit,quo 
ties  prodierit,toties  vino  calido,vel  verbenis,  vel  cine  q 
te  lixiua  lauari  oportet  &  reponere .  Prodeft  &  pice  Iiqui- 
da  perungere  &  cedria:interdum  vel  Andronio  pei  unge 
re,&  ftccareponere  .  Facit  &cinisex  farmentis  cribrata 
afperf,i,alumen  fiuum  tritum  bene ,  &  eodem  modo  af- 
perfum,atqHe  inteftino  repofico.  ccxxxiit. 

Ad  tefticuli.turaorem  cupreffusbacexex  vino  codx 
coiiueniunt,ex  faba  q\iafi  concha  multo  cum  cumino  co 
£ta:  item  vua  pafia  cum  cumino  contufainmodu  mala- 
gmatis,melle  quantum  fatis  eft  admixto.ldem  vua  paffa, 
nuc!eata,contufa  ac  mixta  eiufde  menfurx  vel  ponderis. 

A  D    VHRETRl  TVMOREM    ET    DOLO-  [) 

rem,         Cap.  94.  ccxxxim. 

AD  veretri  ttimorem  lens  ex  aqua  co&a,&  trita,  rofa- 
ceooleomixta  prodeft.Si  maior  tumor  crit  mali 
granaticorium  cx  aqua  co&um  &  tritum,  lenticulxpari 
pondere  admifcere  oportet.  c  c  x  x  x  v. 

Si  vlcus  fordidum  erit,aut  cancer  tctauit,aut  iam  occu- 
pauit,Andronios  ex  vino  benefacit.  ccxxxvi. 
Si  cicatrix ducenda.        tjefidnatur.  ccxxxvn. 
Omne  vlcus  in  omni  parte  corporis  fordidum(id  aute 
eft  quum  candicat,&  quall  cruftam  perdu&am  al  bam  ha  E 
bet)purgat  melperfe,irisaridacontufa,  velcum  melle. 
Eadem  ratione  &  terrx  mali,&  panacis  radix  purgat  for- 
dida  vlcera.Mirifice  &  hoc  medicamentum  purgat ,  etia 
fi  cancertentat:eftautemleue,auripigmenti  quod  Grxci 
«pajvouiVdicuntj^-.P.fex.  xris fquamx #.P.trium,  elaterii 
#.P.i.  charrx  combuftx  cinis#.P.m.  quum  opus  eft  co- 
chlearia  tvia  rofx  cyatho  permifcentur,iude linteola  car- 
pta  continguntur,.itque  ita  vlceri  fuperponutur.Hoc  me- 
dicamentum  cito,&  fine  vllo  morfu  expurgat  fordidiffi- 
ma  vlcera.  ccxxxvni.  F 

Omnepurumvlcus  &  COncauum  replet  bafilice  rofa 
diluta:(vt  fuperius  dixi)  prope  autem  hoc  medicametu, 
Medullx  vitulinx  #.P.uit.  adipis  anferini  *.P.duum,  bu 
tyri  #.P.duum  ,  medullx  ceruinx-X-.P .  duum,  cerx*.P. 
1111.  terebinthinx  #.P.  duum,  mellis  *.Pfefcuncia,  rofx 
#.P.fefcuncia,reflna  cum rofa liquefcit, cui  mifcenturca 
lenti  rael  &cera:  cum  cera  prxcalfacta  in  feruenti  aqua 
contund5tur,atque itafuperioribus mifcetur.  ccxxxix. 
Omne  vlcus  luxurians  &  crefccns  carne  copefcic  chal 


L  A  R  G  I  234 

TRIHIONM    AD  CICATRICEM, 

Cap.  96.  ccxlt. 

EMplaftrum  efficax ad ocatriccm  ducendam,  Spumx 
argentex  #.P.quinquaginta,  myfis  vfti ,  chalcitis  v- 
vfta:,aluminis  fiffi,cerufTa:,  finguloru #.P.  mi.  refina:  te- 
rebinthinx*.P.  xu.ceix*.P.v.  Cera  &  refina  liquefiur, 
deindequum  refrixerunt,  raduntur,  ficca  &bene  trita 
adiiciuntur  &  commifcenrur. 

EMPLASTRVM  DIACADMIAS, 

Cap.  97.  ccxlii, 

EMplaftrumJW  KseJyJac  Grxci  dicunt,  quod  cicatri- 
cem  ducit,  Cadmix  podo  libra,chalcitidis  vftx  pou 
do  libra.  Hxc  teruntur  ex  vini  Falerni  heminis  tribus, 
donec  liquefa&a  mellishabeant  fpiffitudincm,poftea  fit 
ceratum  ex  cerx  pondo  quatuor ,  refinx  fri&a:  pondo 
quatuor,olei  murtei  P.  quatuor.  Quum  refrigeratum 
eft  raditur  &  mifcetur  his  qux  in  ruortat  ic  funt.Sunt qui 
liquefacta  hxc  ipfa  dum  calent  mortario  fuperfundunr, 
&  ita  fubigunt. 

AD   PAPVLAS    ET  PORRICINEM, 

Cap.  98.  ccXLin. 

AD  papulas  in  capite  efferuefcentes,vel  qUahbet  parte 
corpotistotiusporriginem,fH(i)/V  ciyfia.  trita,&ni- 
trum  deeo£tum  tritum  pari  menfura,  inmixto  oleo& 
vino  auftero,ante  defudationem  corporis,ac  poftea:item 
alumen  hquidum  ex  aceto,  ftaphide  agria  adiefta.  Ad  e- 
piphoram  verb  toto  corpore  efferuefcentem  medica> 
mentum  prodeft.  ccxLinr. 

Ad  ignem  fa.crum  benefacit  hoc  medicamentttm,Ru- 
tx  viridis  pondo  triens,fpumx  argenti  pondo  bes,  aceti 
fextaritts  vnus,olei  viridis  fextanus.  Cum  accti  partc  ir» 
fpuma  &  ruta  teruntur  donec  leuia  fiant,  poftea  quod  fti- 
pereft  aceti,vicibus  cum  oleo  adiicitur. 

AD    IGNEM  SACRVM, 

Cap.  99.  ccxlv. 

AD  ignem  facrum  coriandrum  per  fe  tritum  benefa- 
cit,(eft  enim  res  virofa)vel  cum  pane  eodem  modo 
&  mentha  prodeft,&  cinis  de  filice  fadta,  aqua  confperla, 
oblinita:  item  cimolia  creta  fucco  folani  diluta  :  &  per  fe 
folanum,veI  cum  pane  prodeft.  c  c  xlv  t. 

Facit  &  ad  hoc  medieamentum  bene,  Sulphuris  viui, 
opii,iingulorumpondo  femuncia,  fpumx  argentea:  pon- 
do  vncia:paffo  mifcentur.Itcm  hocfadsprodeft,Ceruffx 
*.P.viu.aluminisfiffi*.P.trium,thuris#.P.trium,croci 
■)f.P.duum,fulphuris  viui  #.P.  duum.Terunturha:cfola- 
nifucco,quum  opus  eft  vinodiluuntur. 

A  d    z  o  n  A  m,    Cap.  100. 

ecxtvrr. 

AD  zonam  (  quamGrxci  tpmm  dicunt)faciunt  qui- 
dem  vtfupradic~ta  omnia,  prxcipuc  cicuta  viridis 
bene  trita  &  impofitaatem  hoc  medicametum,  Ceruffx 
#.P.  xxxvn  1.  aluminis  fiiii  * .P.  duodecim,  croci  P.  1. 
thuris.#.P.duum,acacia:'#  .P.vm.  dipbrygis^-.P.  duum, 
opii  #.p  ondo  duum.Ex  aqua  teritur,&  quum  opus  eft  ex 
eadem  dilutum  perungitur.  ^ccxtviii. 

Ad  idem  m  elius  facit  galix,  aluminis  rotundi,chalci- 
tidis,cretx  futorix,iingulorum  ^f-P.duum  ,myfus,  corti- 
cis  maloru,acacia;,finguJorum  ^-.P.  quatuor,  calcis  viux 
*.P.  fedecim.  Mali  cortex  in  aceti  fexrario  vno  decoqui- 
tur  donec  madida  fiat:  deinde  teritur  acacia  aceto  eo- 


citis  per  fe  trita,vel xris  flos  vftus .  Bene  autem  &  proprie  G  de,macerata  nofte  &  die  admifcetur,&  vna  teritur.  Poft- 


hoc  medicamentum  facit  quo  Meges  vtebatur,Calcis  vi- 
ux * .P.duum, thuris ^f.P. vnius.xris  fquamx ^f.P. vnius. 

TRIPBONIS  MEDICAMENTVM, 

Cap.    %.  CCXL. 

TRiphon  chirurgus  carnem  eminentem  hoc  medica 
mento  compefcebat,xris  floris  vfti  #.P.v  1  chalcitis 
vftx  *.P.  11 11.  myfis  vfti  *.P.u  1 1.  xris  vfti  ■* .P.  uii .  Hoc 
acre  eft,&  quafi  cauterium  cruftam  altam  facit:  quamob- 


ea  cxtera  adiiciuntur,  &  fiunt  paftilli:quura  opus  eft  di- 
luunturaqua. 

Ad  vtrunque  aute  genus  vitii,  mirifice  medicametum 
Andronicum  facit. 

AD  IMPETICINES, 

Cap.  101.  CCXLIX. 

AD  impetigines  vua  aminea,qus  fic  dicitur,  benefa- 
cit.Eft  autem  ruberrima,&  in  vepribus  nafcitur,qua 
fricari  oportet  impetiginem,quoad  curetur,&  non  appa- 


rem  caocer  non  patitur  impofitum  ferpere ,  omncm  eru 

ptionem  fanguinisveluti  cauterium  fiftit .  Ethocautem  H  rear.hoc  autem  diebusfitpaucis, 
&  qux  diximus  imminuit  rcicatricem  quoque  ducit  fi-         ad  svgillationes, 


Cap. 


10:. 


CCL. 


quis  tin£to,  cxtra&oque fpecillo,quod  ei  quafi  puluis  ad-  T)cncfacit  huius  radicis recetis  fuccus,  ad  fugillationes 
hxferit.exiguo  oras  vlceris  tetigcrit:fc4  proprie  cicatricc  J3&  liuores  perunftus.  Scabiem  tollit  fulphur  nigrum 
medicamenta  ha:c  ducunt.  eleo  mixtura  comxijuni,atquein  cerati  Ipiflitudineto  re- 


D  E    C  O  M  P  O  S  I  T.    M  E  D  I  C.  L  I  B  E  R. 


da&um-Hoc  ettam  lepram,  &  quam  elephantiam  dicut, 
fanat.&omiiiaquxeffeiuefcutperfe,quu  inueterauerint. 

AD     SCABIEM,  Cap.  IOJ.  CCLI. 

AD  fcabiem  halica  ex  aceto  macerata ,  &  trita,  bene- 
facit,exiguo  thure  adie&o;item  picis  liquidx  libra, 
cerx  pondo  femis ,  fulphuris  viui  pondo  fextans ,  alumi- 
tiis  fiffi  -X-.  P.  vnius.  .  cclii.: 
Benefacit  oliux  i£tniopicae  comi(quod  Grxce  eA<t/«* 
«({SjO!7jK«f  Jbi*fuov  vocant)  aceto  dilutum  :  item  falicisli- 
bri  ex  aceto  co&i ,  atque  ita  triti  &  impofiti  tollunt  fca- 
biem.  Facit  &  eiufdem  cinis  ex  aceto  ad  fcabie  .  Prodeft 
&  iarina  ordeacea  cotla  ex  pofca,  fi  tenerum  corpus  erit: 
vel  ex  aceto,fi  durum,per  dies  quatuor  aut  quinque.dein- 
dc  ceratu  ex  rofa,  adie&a  ceruffa,  imponere  oportet  do- 
neccicatrixducatur.  ccliii. 

Facit  bene  &  hxc  compofitio,  Thuris  mafculi  pondo 
triens,  fulphuris  pondo  vncia,  caeparum  pondo  fextans, 
rumicis  erraticx  radices  aceto  quoque  tritx  P.  T  .Omnia 
teruntur:mifcetur  aceto  quod  fatis  erit,id  eft  dum  mellis 
craffi  habeat  fpiffnudinem.  Quum  opus  eft,fcabiei  nitro 
ex  aceto  Iocus fricatur  diuti'  &  preffius ,  deinde  hoc  me- 
dicamentum  fuperlinitur.  ccliiii. 

Alia  compoficio  ad  idem,  Scammonix*.  P.trium, 
myrrhx  #.P.  vnius,  xris  floris  #.P.  vnius,haftulx  regix, 
(quam  dtr<poa\\ov  Grxci  dicunt)  radicis* .P.duum,gluti- 
nistaurini  *.P.  daum,nirri*.P.  vnius,&  vi&oriati.Te- 
runtur  omnia  aceto  prxter  gluten .  hoc  enim  pridie  ma- 
ceratum,cxteris  iam  tritis  mifcetur.  Quurn  opus  aute  eft, 
ante  nitro  &aceto  locus  exafperatur  ,  deinde  hoc  oblini- 
tur.  Vt  confummetur  liber  ,malagmata  &  acopa  ad- 
iiciemus. 

GENERA     MAJLAGMATORVM    AD  O- 
mnemcorporis  valetudinem, 

Cap.  104.  cclv. 

MAlagmaad»OTa>OT5roi':(  ideftquu  ceruixreflexa  eft 
in  pofteriorem  partcm,  autrigida  cum  intenfione 
oculorum  &  maxillarii ) facit  &  ad kjuvikov azTna/Mv,  quum 
invtramlibetpartem  deprauata  eftfacies .  Idem  ad  om- 
jiem  tenfionem,  &  contraftionem  neruorum  &  ligatio- 
xiem:ciyxu\luj  quod  Grxci  vocant.  item  ad  dolorem  om- 
nispartis  quanuis  veterem,Bdellii  *.  P.  xvr.  opopanacis 
P.  ofto,  galbani  #.  P.  0Q.0,  adipis  vitulini  #.  P.  fede- 
cim,  piperis  grana  numero  c  lx.  ammoniaci  guttx  P. 
ot"to,cachryos  *.  P.  ot"ro,iridis  *.  P.  fedecim,  cerx  #.  P. 
o,uinquagintaquinque,terebinthtnx*.  P.  quinquaginta. 
Aridaqux  funtcontunduntur,cribrantur:fuccum  habe- 
tia ,  cum  vefina  fubindeadmixta  contunduntur .  cera  in 
frufta  concifa  aqux  feruenti  demittitur,&fubatla  mani- 
bus  mifcetur  cxteris  in  pilam .  Oportet  autem  pilum  li- 
gneum  frequenter  cypreo  oleoperungere.Hocmalagma 
cypreo  oleo  liquefaftum  acopi  vfum  prxftat.  cclvi. 

Malagma  alteru.quod  ftomachu  ,aluu,  inteftina  folu- 
tahabentibus  &cholericis  prodeft.  Confirmat  omncm 
partem  &  adftringit.quod  hxc  defiderat,  Aluminis  fiffi 
*.  pondo  fex ,  rhus  Syriaci  pondo  fex,  gallx  *.  pondo 
fex,acacix*.  P.  fex,  cerx  *.  P.  quadraginta,  picisHifpa- 
«x*.  P.  quadraginta ,  olei  melini  aut  rofar  pondo  trien- 
tem.  Acacia  vino  exiguo  macerata  teVitur:cera  &  pix 
oleo  alterutro  mixtainferuefcunt.quibus  temperatis  ad- 
iiciutur  cribrata  ficca:  iis  acacia  mifcetur,  atque  in  vnum 
omnia  fubiguntur.  c  c  l  v  1 1. 

Malagma,quod  pe&oris  &lateris  dolore,&  quicquid 
ex  perfri&ione  eft,bene  calfacit :  ide  ad  omne  dolorem 
prodeft.Sampfuchi  corufi  fextarius  vnus,iridis  cotufx  fe- 
xtarii  xv.cyperi  contufi  fextarius  vnus,  refinx  terebinthi- 
na?  pondo  bes,  cerx  pondo  quadrans ,  olei  cyperi  pondo 
felibra,vini  Aminxi  fexfarius  vnus.  In  vino  arida  con- 
tufa  macerantur  vna  nocte  &  die  :  oleo,  cera,  &  refina  li- 
quefiunt:deinde  fuperfunduntur  vino,  mifcentur  mani- 
bus.Hoc  medicamentum  efficacius  eft  fecundo:poft  dies 
triginta  efficacius  prodeft .  initio  enim  humidum  valde 
cft,&vixinlitum  remanet.  cclviii. 

Malagma  ad  omnem  dolore,prxcipue iocinoris,  Spi- 
cx  nardi  *.  P.  v.  Celticx,  id  eft  faliuncx  *.  P.  x.  iridis 
*.P.  vm.  meliloti(quodanobi$fertuIacarnpanadici- 


B 


pniaci  thymtama- 
'croci*.  P.  duum, 
mia  fupra  fcripta  co- 
er  ammoniacum; 
ceratum  faccre: 
>£rx  pondo  qua- 
gerata,  qux  rofx 
orum  tenfionem 


CCLIX. 

;dolorem,  Am- 
fextis.  Ammo- 
jcomagmate  quan- 
|od  teritur  vfque- 
fpiflitudine-.poftea 
io,  &benepaftillo 
:.facithoc  malagma  ad 
5nti  fuperpofitum.  cclx. 


A  tur)*.P.xxv.  cyperi*.  P.vm  . 
tis*.  P.  vm.  cardamomi*.  P.v) 
vini  Falerni  fextarius  vnus.ln  hoc- 
tufa  vno  die  &  no£te  macerant 
hoc  enim  aceto  diluere  oportet,.^ 
poftea  cerx  pondo  duo  bes ,  &  re 
tuor.rofx  pondolibradeuia  fimt 
&cxtcrismifcentur.hoc  &  ad 
benefacit,&  veficx  dolorem. 

Malagma  adlienofos  &  ad 
moniact  gutta:  pondo  i.cerx 
niacum  ex  aceto  teritur,  adm 
tum  colorare  poffit  ammo.11 
dum  leue  fa&um  mellis  craffi 
cera  liquefatla  ,  rofa  adiicitu 
mixta,manib9  vtraque  fubig 
luxum.&  ad  capitis  dolorcm 

Malagma  ad  pfxcc»rdio^^tenfionem,vetrts,  ftoma- 
chi  duntiem,cum  dolore':  idem"ad  lecur  &  lienem  pro- 
deft,  Cerx*.  P.quinquaginta,.immoniaci  guttx #.  P. 
C  quinquaginta,iridis#.  P.  vigintiquinque,  panacjs  P. 
viginti  ,anefi*.  P.  vigintiquinque  ,  nitri*.  P.  viginti- 
quinque,adipistaurini#.  P.'  vigintiquinque,  fcenigrxci 
feminis  #.  P.  vigintiquinque ,  refinx  terebinthinx  # .  P. 
qninquaginta,aceti  acris  fextarius  vn9,  mellispodo  ti  ies. 
Mel  aceto  diiuendum  eft,atque  arida  omnia  his  macera- 
da  die  ac  nocte:  ceram,  terebinthinam ,  adipem  liquefa- 
•  ftam  invnum  cxtcris  mifcere  oportet ,  &manibus  fu- 
bigere. 

MALACMA     AD  LIENOSOS, 

Cap.   ioj.  cclxi. 

MYrobalani*.  P.  quinquaginta,aphronitri  #.  P.  tri- 
ginta,capparis  radicis  #.  P.  viginti,cardamomi#. 
P.  vigintiquinque,ammoniaci  guttx*.  P.  triginta,  cerx 
pondo  felibra, irini  oleipondo felibra .  Cera  irinofolui- 
tur,quibus  ammoniacum  aceto  dilutii  mifcetur,  &  poft- 
ca  arida  quxfunt  commifcentur.  cclxii. 

Malagma  ad  omnem  dolorem  veterem ,  &  qualibec 
caufa  faftum,prxcipue  ad  lumborum  dolorem,qui  ante 
g  leniterfcanfiant.Recipithxc, Bdelliipondo  trientem, 
ftyracis  pondo  trientem,  hyffopi  podo  trientem,  ammo- 
niaci  pondo  trientem,pipeas  albi  pondo  trientem,  thu- 
ris  pondo  trientem ,  baccx  lauri  aridx  pondo  duo,  tere- 
binthinx  pondo  trientem ,  opopanacispondo  trientc-m, 
adipis  taurint  pondo  trientem',  medullx ceruinx  pondo 
trientem,propolis  pondo  felibram,olei  veteris  pondo  li- 
bram,cerxpondo  duo,  thuris  pollints  pondo  libram.  O- 
leum,cera,refina,propolis,liquefiunt:deinde  thuris  polli- 
nispondo fuperius  diclum  adiicitur, &ca;tera  minuta-» 
'  tiin  ,  velin  vnum  contufa.  Opopanacem  oleo  diluereo- 
portet.  cclxiii. 

Malagma  quod  difcutit  ftrumas,parotidas,panu,quod 
Grxci  (fvyihovvocznt :  idem  omnem  futuram  fuppura- 
tionem  diffipat,  faftam  aperit.  Facit  &  ad  dolorem  arti- 
culamentorum,vel  cuiunibetpartis.prxcipue  ad  lumbo- 
rum  dolorem,atque  inflationem  ftomachi  vel  coli,  Picis 
Hifpanx,  aphronitri.refinxpityinx,  cerx,  Iaurusbacca- 
rum.fingulorum P.  xxxv,  adipi s  taurini  -)f .  P.  xv.  am- 
•moniaci  guttx*.  P.  iridis  Illyricx  #.  P.  xv.  galbani  *. 
^  P.  xii.  piperis  albi  #.  P.  xv.  Qux  debent  liquefieri ,  fol- 
uuntur  igne  &  oleo:cxtera  contufa  temperatis  afpergun- 
tur:  vltimo  loco  tepente  medicamento  laurus  baccx  mi- 
fcentur.  ccLxmr. 

Malagma  adomnem  dolorem  corporis  articulorum: 
facit  &  ad  podagram  :  idem  difcutit  vomicas,  aut  aperit, 
prxc.ipuc  in  pe&ore  &  interaneis .  Prodeft  &  lumborum 
doloribus.  Cerx  P.  vm.  ammoniaci  #.  P.  x.  bdellii 
#.  P.  x.  iridis*.  P.  VI.  galbani  #.  P.  111.  terebinthinx  #. 
P.  v.  Contundunturordinequofcriptafunt,piloligneo, 
H  Cyprino  oleo  quod  in  vino  fubfidit,  perunfto:  cera  in  a- 
quam  feruentem  in  minimas  partes  concifa  demittitur, 
&fubac>a  manibusinpilam  cpniicitur.  cclxv. 

Malagma  item  ad  contufionem  lateris :  idem  facit  ad 
fufpeftas  vomicas,aut  iam  faclas .  Prxterca  ad  iociuoris, 
prxcordiorum  duritiam  vel  dolorem  benefacit.  Prodc- 

ULL 


t)7     S  C  R  I 

rit&in  omniloct 
niaci  guttx.carda 
nx.fmgulorum  j 
pridie  vinihcmi 
libra  &  triens,  f 
binthina  liquefi 
adiiciunt  myrrh 


NII  LUGl  DE  COMP.  MEDIC.  LIBER,  2j8 


lolfenr*  irnpofitum,  Cyperi,  ammo- 
:eUii,thuris,refinjc  terebinthi- 
i^besrrhus  &  bdeJium  macerantur 
;;tera  conttmduntur ,  cxra:  P. 
'ini  fextarius  vnus  cum  tere- 
;rifque  commifcentur.  Quidam 
.i       ,  croci  partem  fextantem,  cin- 
namomi  partem    xt     cttt-  ccxlvi. 

M  ilagma  ad  lu:vtjm«foufam,canis  morfum,  paroti- 
das,ftrumas,podagrlBSE*r3;  pondo  duo',  refina:  fri£h: 
pondo  duo ,  picis  mdo  tria ,  ammoniaci  pon- 

"^ondo  femis ,  galbam  pondo 


B 


dolibram ,  thurispol? 
femis.aceti  fextarios  ' 
ceto  foluiturigne:  di 
iicitur,&coquitur  vl^ 
fcetur.vbi  emplaftri  habu 
rnentum  tepenti  galbano 


mmoniawum  tritum  cum  a- 

|gf  Jina,  cera,pondo  nouem  ad- 
U1\  fpifletunpoftea  thus  admi- 
emperamsntum,  medica- 
citur.  .  cc  lxvii. 

Malagma  ad  podagram  &omnem  dolorem,&  tenfio- 
nem  neruorum.recipithix,  Arrrmoniaci  gutta:  pondo 
i.cera:  pondo  i.axungia;  veteris  felibram,olei  veceris  po- 
do  trientem,oleicedrini  pondo  vnciam  ,  rofx  pondo  £ 
fextantem.cyprini  pondo  fextancem,croci  pondo  fextan- 
tem,  Alii  lapidis  pondo  vnciam,  myrrhz  pondo  vnciam, 
aphronitri  podo  femunciam.  Patella  noua  liquefit  axun- 
gia,cera  cum  oleovetere:quibusadiiciturammoniacum 
tritum,&  mouetur  vfquedum  foluatur:poftea  oleumCy- 
prinum,rofa,&  cedria  in  vnum  mifcentur,&  tunc  fubdu- 
citurflamma,  neferuefcat  medicamentum : fecundum  • 
qur  adiicitur  crocum  tritum  ex  aceto:  deindc  myrrha 
trita  per  fe  afpergirur:  vltimum  nitrum,  &  Afiuslapis  fcc- 
nicio  inducirur.  p 

ACOPI     GENERA     E  T  COMPOSI- 

tiones,        Cap.   IJ4.  cclxviii. 

ACopum  ad  perfridrionem,  laflitudinem,  tenfionem 
neruorum  :  idem  hyeme  non  patitur  perfrigefcere 
arrus:hoc  Augufta  vtebatur.Sampfuci  floris  fextarium  v- 
num,  fcenigratci  fextarium  vnum,  rorifmarini  foliorum 
fcxtarium  vnum,  vini  Falerni  congium,  olei  vcriafri  fe- 
xcarios  quinque .  Prster  oleum  omnia  in  vnum  tnduo 
macerare  oportebit,quarto  die  oleum  adiicere,  &  coque- 
re  in  pruna  non  acri  medicamentum,  donecvinum  con-  E 
fumatur :  poftea  recolare  per  linteum  duplex  oleum ,  cui 
adhuc  calenti  cera:  Ponticx  beflem  mifcere.-reponitur 
mcdicamentum  fi&ili  velftanneovafe.  cclxix. 

Acopum  quod  per  vin&emiam  coponitur,  antequam 
muftum  deferuefcit ,  Mufti  recentis  congii  quinque ,  in 
hoc  &olei  veriafri  pondo  quinquaginta  macerantur,  res 
qur  infra  fcriptr  funt  contufa:,&  percribrata:  grandiori- 
bus  foraminib*cribri.  IridisIIlyrica:#.p5doquadragiru- 
ta,cyperi#.pondoquadraginta,fa!iigra:ci#.pondo  qua- 
draginta,  ptperisnigri#.p6do  quadraginta,xylobalfami  F 
#.  pondo  quadraginta  ,  calami  odorati  quo  vnguentarii 
vruncur,#.P.Lxxx.fpachr  qua  vnguentarii  vcuntur*.P. 
lxxx.  fchacni#.'P.  lxxx.  faliuncr#.P.  lxxx.  cafiini- 
grx#.  P- xxii n.  cardamomi*.  P.  xxviii.  ftyracis#.  P. 
xx  1  1 1.  cofti#.  P.xxviii.  myrrha:  Aminea:#.  P.x  x  1 1. 
cafix  daphnitidis#.  P.xxi  1  11.  fertuke  campana;#.  P. 
xiii.  afpalathi  #.  P.  x  l.  Hxc  cum  mufto  &  oleo  mace- 
ranturvafeftanneo  autfi£tili  perdies  triginta  .  Oporter 
autem  vas  bene  claufum  &  alligatum  diebus  his  foluere, 
inuifere  omnia:  deinde  rurfusoperire,&  fignare,ne  vires 


euancfcant:poft  diestriginta  coniiciutur  macerata:dcirr. 
dc  oleum  purum  excipietur,  quod  reponitur  ficiili  vafe: 
cuiusoleaminis  viresad  omnem  contra&ionem  neruo- 
rumtantaefunt  vt  lit  vixcredibile.  cclxx, 
Acopum  ad  perfri&ionem ,  laflitudinem  ,  neruorura 
dolorem,grauioris  odoris,(fuperiores  enim  boni  funt  o- 
doris) Ammoniaci  gutta:  #.  P.  xv.galbani  #.  P.  mi.  refi- 
nxterebinthinx  #.P.quinquagintafex,cera:  #.P.  xxvnr. 
mellis  #.  P.  triens ,  olei  veteris  fextarius  vnus,hyflbpi 
pondovncia,medulUcceruina»  pondo  vncia.opopanacis 
#.  P.  vi.  Suntquihuncnonadiiciunt.  Ceram,  oleum,te- 
rebinthmam  liquefacere  oportet,  deinde  cxrera  adiice- 
re.nouiflimum  ammoniacu  tritum  curiofe:  hoc  qui  per» 
un&userit,etiama  ferpente  tutuserir.  .  cccxxr. 

Acopum  quo  fere  Augufta  &  Antonia  vfa»  funt:  facic 
adperfri&iones&neruorum  dolorem.idem  perundum 
non  patitur  perfrigefcere  artus,  &  rcfrigeratos  calfacir. 
Componitur  hyeme  hoc  modo  :  Sumere  oportet  adipis 
porcinx  fterihs  trepondo,  vel  anferis  adipis  idem  podusi 
deinde  aqua  frigida  bene  lauare ,  atque  in  nouo  vafe  ad- 
iicere  vini  veteris  congium  vnum,aut  fextarios  tres,  nor» 
nimis  contufa  ponderis  huius.Xylocinnami  pondo  qua- 
drantem,cardamomi  pondo  quadrantem,  cyperi  pondo 
quadranrem,  fchaeni  pondo  quadrantem,  rofx arida: fo- 
liorum  pondo  vnciam,fertula  campanarcoronasdecem. 
Hxc  omnia  inferuefcunt  fuper  carbones ,  deinde  perfri- 
gerata  eodem  cacaboreponutur:  pofteroque  &  rertio  die 
quum  inferuefiunt,  reconduntur,qua:  eodemmododie 
rurfusrecalfiunt.&colantur  perlinteum,  vcPex  iuncofa- 
ftum  deinduftria colum :  vinum  atqUe  adeps  qux  fuper- 
eft  in  nouo  vafe  coiicitur:  deinde  quu  gelaueric  fc  adeps,' 
oportebit  fundum  cacabi  perforarc  ,&  vinum  omne  e- 
mittere,  atque  in  priorem  cacabum  adipem  eandem  co- 
iicere,  &  vini  eiufdem  recentis  eandem  menfuram  adii- 
cere,  refque  non  nimis  contufas  nec  cribratasj  Nardi  Sy- 
riacx  fpicx  pondo  fextantem,  faliunca»  podo  fextantem, 
amomi  pondo  quadranrem , caila:pondo  quadrantem, 
myrrhaspondo  trientem,cumami  pondo  trientem,  rofa; 
aridae  foliorum  pondofextantem.Deinde  femelmane,& 
in  nofte  femel  mferuefacere  oportet:idem  in  poftero  die 
quum  inferuefadia  fuerint,  percolanda  erut,  in  cacabura 
priorem  perfufum:  fedante diligenter&fpifle  obturaru, 
atque  vbi  fe  congelauerit  adeps,extrahendum  erit  fpifla- 
mentum  quod  cum  vino  omne  fluxerit,  quodfupereft 
adiice :  vafe  ftanneo  vno,  vel  pluribus,  drligenter  opentf 
&  adplumbato  reponitur.' 

P£RORATIO  OPERrS. 

HArum  compofitionum(fiqua  fides  eft)  ipfe  compO- 
fui  plurimas ,  &  ad  ea  quar  fcripta  funt  facienti  fcio 
paucas:fed  valde  paucas  ab  amicis,  quibus  arque  ac  mihi 
credo,acceptas  adieci,  quas  cum  iureiurando  adfirmaue-' 
runt  fefe  ipfos  experros  effe,  vt  benefacientes  fcire  ad  vi- 
tia  qua;  fcripta  funt.Illud  autem  te  meminifle  oportet.mi 
Callifte,quod  initio  dixi,eadem  medicamenta  in  iifdem 
vitiis  interim  melius.deteriiifve  refpondere.propter  cor- 
porum  varietatem,differentiamquextatum,  temporumj' 
autlocorum.Ea:dem  enim  resnon  difTimilirer  difpofitis 
corporibus  non^oflunt  eofdem  effe<frus  exhibere.  Sed 
afrirmo  ex  magna  parreprofperos  euentus  ( fiquandoo*1 
pus  fuerit)has  compofitiones  habitnras. 


MARCELLI  D  E  MEDICA 

mentis  er. 


LLl.ii. 


I 


•7   '  *59 

VIRIS    ET    PIETATIS    ET  LITERARV,  PROVEHEN- 

DARVM  STVDIO  CELEBERRIMIS,  IOANNl  REI^EKE,ETCVI- 
HclmoRinco,  rci  metallicx  inilluftri  comitaru  Manffeldiano  prxfectis ,  Ianus  Ccr^rjijs  medicus  phyficus 
Northufenfis,      S.  D. 


m  n  e  squidem  bonx artes  ac  difctplinx.viri  celcberrimi,i  Grxcis(vtpote  ,?4rclflimis  hominibus^aut 
^NP*"^^jI  inueatx  lunt,aut  certc  ab  aliis  quibufcuque  gentibus  initio  dato,per  Grxci  t^w»iTe?n  fic  exculrx  funt 
vt  apud  nullas  aliasprius  fuifTc  viden  poflint.  Verum  vix  vlla  eft  alia  qux  ^jjlrara  fe  Grxcix  debeat,  & 
WXfj^ &toti  ln  ipfluslingua  adhucrcftet  quam  medicina.Tametfienimnon  cq  nMMjSando  &  vbi  primum 
^^^^^Ecaperit.&mihifane  vidcatur  mox  cum  ipfis  hominibus  inuium  fumpfiflJHwturx  inftinctu  ad  ex- 
f2w-TS@£S>*  petienda  auxilia  contra  tot  malaingruentia  progreflis ,  non  minus  vtiquej|mBfe»Iia  quxdam  animan- 
tia  gd  falutaria  temedia  ex  fcfe  agnofcenda  ac  vfurpanda  aptis,tamen  antiquiflimi  authorjmKWicinx  Gr-ici  celebran- 
tur:atque  prateritisin  prxfirns  Apolline,  Afculapio,  Machaone  nc  Poddlmo,  ob  medicar^BBo; aam  partim  a-ztis^  ce\ 
dignis  iudicatis ,  partim  non  minus  in  diuina  Homeri  Uiade  celcbribus ,  vnum  lummunSPfis  authorcm  ac  fcripto- 
rem  Hippocratem  proferemus,cum  quo  nemo  priorum  aut  poftei  iorum  conferri  roeretSfe  vtpote  qui  non  ( velut  illi 
quos  rccenfui)  vni  fxculo,  fed  omni  pofteritati  fcriptis fuis  commodauit  ,  &  ad xternirairem  medicinam  propag-iuir. 
Hunc  prxcefferunt  tamenalii  aliquot  non  ignobiles  medici  acphyfici,  &in  primis  Dempcrirus.  Infequuri  funt  etiam 
multi:  fed  maximc  clari,DiocIes,  Anaxagoras,  Herophilus  atqueErafiftratus  fuerunt ,  quofum  tamen  omnium  fcripta 
intcrciderunt .  Hippoeratis  autem  opcra  haud  dubie  diuini  naminis  beneficentia  inhunc  vfque  diem  feruara  fuper- 
funt,habentur,leguntur,  &  in  ipfis  aded  conleruata  rcflar  nobis  vcra  medicina .  Velimus  cnim  nolimus  fatendum  e  ft 
hunc folum  efle & parentcm  artis&  propagatorem,  vt  caliginofiflimo  errore  inuoluti  hallucinentur  quicunque  aiiun- 
de  quim  ex  iftius  do&iflimis  viri  fcriptis  quxrendam  mcdicam  artem  ducant,  aut  difcendam  tradant,  aur  edoc~ii  (vc 
fibi  videntur)  feliciterfeexercerepofle  fperant.  Ncgas  ergo  tu(inquit  aliquis  exillis)  quicquam  efie  apud  Larinos  ho- 
Oiines  authorum  vndemedicinam  codifccre  pofiirrius,  &  vndc  accepta  medicamina  male  affectis  corporibus  profpe- 
re  accommodare  queamus?  An  tu  Auicennam,Rafim,  Auerroim,Albucafim?Etquid  opus  eft  recenfere  finguIo>?  tam 
multos  Arabesfcriptorcsinfignes  medicos ,  qui  hodie  in  plerifque  omnibus  gymnafiis  regnant ,  &  Latine  leguntur, 
nulloloco  ponis?  &  num  tot  Itali  ac  G.illi  medici,  tot  practicarum  (vt  appellant)  fcriptis  editis  clari,tibi  non  videntur 
medici?  &  quidem  tales  vt  ex  iis  etiam  cltra  Hippocratis  cognitionem  ac  lectionem  Iiceat  effe  medicis,  &  non  vulgb 
tantiim^fed  &  publicis  etiam  fcholis  doctoris  titulo  infigniri?  Ego  verb,vt  non  negauerim  fic  hodie  publicc  medicos 
fieri,fic  conftanter  affeuero,  tales  aon  aliter  medicoseflc  quam  olim  muficosTimotheus  efie  iudieab<it  ab  ineptis  ar- 
tificibus  inftitutos :  nimirum  quos  omnes  artem  dedilcei  e  cogebat  prius ,  qub  apti  fierent  ad  veram  muficam  ab  ipfo 
difccndam:atque  id  duplicatopretio  exa£to,quum  geminus  labor  cfler,  &  dedilcendi  prauam  inftitutionem,  &  addt- 
fcendi  veram  artem.Et  faneconfultum  efiet  vt  omnes  publicx  fcholx  fcmelagnito  errore,  omnia  tum  Arabum,  tum  I- 
talorum  acGallorum  barbarorum  n»e<Iicorum  opera,  aut  potius  oncra,  quorum  iugo  non  aliter  quam  viliflima  ferui- 
tutegrauiffime  premuntur,excuterent  ac  exterminarenr,& fe  Hippocrati.vero  artis  medicx  Timotheo,foim«idos  co- 
Tredereut:  vifurx  vtique  effent  vel  ferb  tandcm  in  quantis  tenebris  verfatx  fuiffent ,  vbi  verltatis  Iumen  ex  Hippocra- 
te  ipfis  illucefceret,  vt  tum  rationetum  experientia  (  qux  duo  iudicandi  dc  rebusomnibus  velut  inftrumer.t.i  horiiini 
a  naturacontributa  funt )  conftantiffimam  &  euidentiflimam  Hippocratis  fcriprorum  certitudinemcogaolcere  pof- 
fint.  Sed  difficillimum  cft  eos  quife  femcl  alicuius  feclx  opinionibusaddixerunt,ad  veritatem  reducere.  Ar  verb  non 
penitus  defperandum,quando  nuper  adab  vna  Florcnrina  Academia  rcfipifcendi  aliquando  etiam  aliisfpem  ncbis  ex- 
hibuit,qux  excuffo  Arabicx&  barbarx  feruitutis  medicx  iugo,exprofeffo  fe  Galenicam  appellauit,  &  profligato  bar- 
barorum  excrcitu ,  vnum  totum  &folum  Galcnum ,  vt  optimum  artis  medicx  authorcm  ,  in  omnibus  le  fequtituram 
pollicita  eft.Quod  quu  fecit,non  exdufit  vtique  Hippocratcm,  fuper  cuius  fcripta,velutfirmiflimam  bafim  &  ioiidum 
fundamentum ,  omnia  Galeni  opcra  funt  extru&a ,  vtpote  qui  omnia  qux  tradit ,  vbique  omni  arrepta  occafior.e  ,  ad 
rcuerendum  illum  fenem(fic  enim  fere  appellare  folet)referat,eius  authoritate  defendat.vt  qui  primus  omnium  recla 
vfusfit  via.-adquam  proximc  quidem  afpirarint  Ariftoteles  &  Theophraftus ,  multi  verb  alii  poftea  delciuerint,  aur, 
tandem  etiam  corruperint .  In  quibus  omnibus  refutandis  accerrimum  Hippocratis  vindicem  prxftat  Galenus:vt  ni- 
fi  Galenus  fcripfiffet ,  Ionge  vilior  Hippocratis  gloriaapud  omnes  effet ,  quum  fuerint  quipalam  hominis  doctiffirm 
fcripta  inceffere  non  erubuerint.  Manetque  hoc  modo,quafi  vnum  coniunctum  corpus,Hippocratis  &  Galeni  fcripto- 
rum  aceruus.in  quo  videlicet  vera  medendi  ars  &  ratio,eaque  tota  comprchenfa  aft,  vt  prxrer  hos  nuliis  aliis  mcdicis 
fcriptis  fit  opus.  Ingenii  faltem  vigore  opus  eft,  &  linguarum  cognitionc,  atque  induftria  diligCntia,q>ubus  adhibitis 
fummorum  virorum  fcripta  affequamur.Apud  hos  enim(  velut  dixi)Grxcos  authores  medicina  nobis  reftat,fic  excul- 
ta  ac  propagata  vt  adnullos  alios  potius& maiore  merito  etiam  ipfam  inuentionis  gloriam  refcramus ,  atque  hos 
nonaliter  quamdiuinos  homines  vcneremur,  veluti  perquos  uobis&fana  tutandi ,  &  morbida  corpora  fanandira- 
tio  diuinitus  eft  oftenfa .  Et  fanc  hoc  fenfiffc  vidcntur  omncs  mcdici  qui  poft  verum  illum  Hippocratis  difeipulum 
Calenum  fcripferunt .  nam  &  Hippocratem  &  Galenum  ex  xquo  fibi  imirandos  propofuerunr ,  reliftifque  omnibus 
empincis,acfalfofe  appellantibusmethodicis ,  qui  ab  Hippocratis  placitis  defciuerunt,  rationali  via  ac  methodo  ab 
Hippocrate  inuenta  &  indicata,  &  a  Galeno  exculta  ac  dilatata,progrefli  funt.  Tales  funt  Oribafius,  Aetius,  Paulus,  qui 
palam  profeffi  Galeni  nomen,pleraque  omniaex  ilhusfcriptis  accepta  prodiderunt.  PorroLatinos  libenter  ad  huius 
Cum  Grxcisglorixparticipationemadmittcrem  ,  fcd  nefcio  quomodo  li  a  medicina  fic  abhorruerint  vt  nihil  extet 
quod  hunchonorem  mereatur ,  prxter  vnicum  Cornclium  Celfum,  quitamen&ipfe  oCto  libris  de  re  medica  ediris, 
inpIerifqueomnibusHippocratem  ipfum  cxpreffit ,  vtintcgrasfententiarumperiodos  ex  ipfo  defcriptas  fubinde  in 
eo  videas,imb  tota  capita  nihil  aliudquam  Hippocratisfententias  ad  verbum  reddunt.  Plinius  contra  Romanam  gi  a- 
uitatemvifum  effe  ait  fiinftarleuium  hominum  Grxcorumarrem  medicam  exercerent,&  hocquxftu  ex  immam  vi- 
ta;  prctio  fadlo .  Scd &  illud  addit,Non  fuiffe  futuram  aliter  quam  Grxcc  traftantibus  fidem  ac  authoritatem,quum  e- 
tiam  imperiti  lingui  minus  crediderint  fe  iuuari  iis  qux  ipfi  aliquo  modo  intelligerent .  Et  ipfe  fanc  Plinius  medici- 
namexprofeffonontra£tauit,fedvtarbiter,quxdamafcproducla  xftimauitac  expendit .  Qiiare  qub  ctiam  Latin4 
res  medica  auftior  redderetur.annifi  fumus  nuper  ipfos  Grxcos  medicos  Latinos  facere,  aggrcfli  in  primis  optimuna 
authorem  Hippocratem :  fed  partim  rei  difficultate  deterriti ,  partim  quxfiti  ad  rem  opporrune  conficiendam.Maece- 
natis  fauore  ac  benignitate  deftiruti,  &  eodem  non  longe  poft  fato  fublato,  ab  hac  opera  deftitimusmon  tamen  vt  pc- 
rtitus  hocfxculum  defperare  iubeam  abHippocrate  noftroLatino  lcgcndo  .Eft  enim  bonaparseiusoperum  apud  m« 
eonuerfa.fcd  cui  expoliendx.atque  ei  qux  fupereft  addendx,tum  anni  ifti,  tum  temporum  infelicit.is,  in  quibus  t^lif» 
nullius  prctii  exiftunt,non  fufficiunt.Neque  enim  expetendum  1  me  puto  vt  meo  priuato  fumptu  hoc  otium  mihi  co- 
parem  quo  publica  ftudia  iuucntur.quanquam  non  ignorem  quantam  gloriam  res  ifta  mihi  parere  poflir.hxc  eft  eninrs 
fcilicet,dux  vt  irigens  prxmium  nobis  ab  amicis  proponitur :  quam  tamen  vt  non  ambio  ,  fic  non  adeb  comea  fibra 
prxditus  fum,vt  non  hinc  iucunde  afficiar.  Reges  ac  magnos  principes  hxc  gloria  decebat ,  fed^V^  -h>t  tomct^iuudi 
M/xw»?i.  mihivtpriuato  onerofior  quam  honoratior  exiftat.  Hippocrateitaquereli&o.Aeriunuper  paucisanteaogni 

LLl.iii. 


■4  4° 

tum  medicumXatinun1  ft  bui  fe  nedimidiatum.additurus &reliquum  fi  fuiffet  exemptaris  Grxci  copia,  &  nifil- 
talus  quidam  interprCs  ht  g  onere  mc  'euaffet,qui  partem  quam  cgo  non  habui,dc  fuo  conuerfam  adiecit:quanqua  hoc 
ipfurn  opus  vifum  qui  .mdum  p  oflideam,&  ex  intcgromoliar  nouam  conuetfionem,quu  etiam  intenm  dum  is 
hancopcram  prxftitir  Crxci  reliquicopia  cotigerit.  Sed  &  poft  Aetium  ,fupra  tradationem  de  refpi- 

ratione.librofque  de.jfcni^e,&  vce  Te£tione,ac  fcetus  formatione.omnia  i  me  primum  conucrfa,  non  ita  dudu  in- 
figne  opnsGaleni  d^Jffipbfitiom  macorum  fecundum  locos  Frobenio  typographo  obtuli ,  Latinum  primum  i 
mefactum,&  medid  •  oftris  additis  ilLuftratum:  ex  quibus  Galeni  quidem  opus  omnibus  Galeni  fcri- 

ptis,tmo  vniueifx  n-  t  jlophonem  addit :  noftri  autem  commctarii(nifipenitus  fallor)  aliquot  millibus 

difficiliuin  ac  obfctiro  ifiv  ltn  apucr  Grxcos  tum  apud  Latinos  medicos  intelligendis  fufficient,  fupra  inftitu- 

tum,hoc  eftG.itenilibW&fri  .         .mt*  expoficioncm,&  in  integrumreftirutioncm.  Sed  tamen  hxc  omnia  adhucnon 
funt  aha  quim  a  G;  xc4W»  .         ic  eniin;ceu  fonteperenni,medicorum  Apollineis  ora  rigantur  aquis).Qub  igitur  & 
Latina  parce  ftudiofos  iQk-         maremtWyen  vobis  ornatiiiimi  viri,etiam  Latinum  cuni^ifov  medicum  hucMarcel- 
lum,qui  quidem  ex  fuonfc,;-*        oc  op*«ftatine  prodidir,  fed  tame(vt  in  prxfatione  fatetur )  hinc inde  colle&unv  & 
prxfertim  cx  Lattnis  autrraBkis,  vtroquet^  inquit)  Plinio,Apuleio,  Cclfo, ApolIinari,ac  Dcfignatiano:  fed  &  Siburio, 
Eutropioqueac  Aufonio,qu«[k  ;oximo  ar«cfe  tempore  vixiffe  teftatur,  illuftrefque  honoribus  &  ciues  ac  maiores  fuoj 
appellar.Quare  exhisadebvlwsclarefcttffirhGrauani  (k  Theodofii  magni  Imperatorum  xtatem  hunc  Marcellum  flo- 
ruiffe,GaUumque,atqueadebWrdcgale^e^h  ciuem,fuifl"e  .Nam  Aufonius  medicus  Aufonii  poetx  pater  fub  Valenti- 
niano  vixit,&  ipfepoetaCratiant  ptxcepfoffuir^cui  contemporaneum  fuiffe  Marcellum  verifimile eft,  imb  etiam  o/js- 
OTiTf  iv,quado  Siburium  Eucropiumquc  ac  Aufonium  medicum  ciues  ac  maiores  fuos  dicit.  Sed  &  Eutropium  fub  Va- 
lentmiano  vixill'econftat:quanquamprefbytcrum  &diui  Auguftini  difcipulum  fiufle  Volaterranus  ex  Ptolemxo  Lu- 
cenfi  tradat,  &  fcripfifie  epitomen  Roraanx  hiftorix  ab  vrbe  condita  vfque  ad  Iouinianum  &  Valctinianum  Impera- 
torem:quxrestamen  nihtl  obftat  quominus  &  medicus  fuifle  crcdatur.  De  Aufonio  ccrte  tnedico  ,  ex  poetx  Aufonii 
ftlii  epicedio  in  patrc  fatis  conftat.Siburius  verbi.fi  tamcn  rectc  legitur)penitus  obfcurus  exinit.   Eft  autem  plane  em- 
piricus  totushicMarcellilibcr,ex  obferuationibus  cum  aliorum,tum  ipfius  congeftus.adeb  vt  nec  plebeia  &agreftium 
hominumremedia  fortuita  inquirere  ac  prodere  neglexerir,arqueea  magna  ex  parte  fupeiftitiofa.  Et  quanquam  Chri- 
ftianumfuiffe  appareat ,  cum  ex  aliquotlocis,  tum  cx  eius  fxculi  ratione,  tamen  mirum  quam  vana  pleraque  tradat,a 
Gentibus  etiam  faftidienda,prxfertim  vbi  carmina  artexit,&  incantationes  penitus  ridiculas.aliquado  Grxcas,  aliqua- 
do  lingua  ignota.-quod  nimirum  hoc  ipfum  eft  quod  Plinius  dixit,homines  minorem  fidem  habere  iis  qux  intelligut. 
Eiufdein  vaniratisfunt  &  chara&eres  quidam  percgrini  proditi  ab  ipfoamuleti  gratia  adalligandi,  &quxdam  anuloru 
fcalpturx  geftandx  ,  omnino  talium  prxftigiorum  ac  delirametorum  qualium  magna  mole  referfiffe fcripta  fua  Xe- 
nocratem  Aphrodifienfem,  &  Pamphilum  quendam.fexro  fimplicium  pharmacorum  Galenus  refcrt.Sed  &  Plinius  e- 
iufmodi  fubinde  prodere  non  dubitauit .  Nos  vt  ralia-non  probamus,  fic  reiicere  ex  opere  publico  nobis  non  pcrmifi- 
mus:imb  quxdam  ex  ii*  Grxca  miferrime  mutilata  fuo  nitori  reftituimus,vt  aliquem  fenfum  exhiberent:  quanquam 
quxdam  fuperfint  eiufmodi  vt  dedita  opera  obfcurata  videantur,  ne  videlicet  intelligantur,  atque  fic  maioris  xftima- 
tionis  finr.vclut  clandeftina  aliqua  vi  auxiliarem  opcm  confei  entia.  Infuatprxterea  mulca  empirica  remedia,qux  iti- 
demapud  Galenum  jcJ^OTte  legut)tur,ex  Archigene,Apollonio,HeraclidaqueTarentino,&aliis  quibufdam  citata,  VC 
quardam  nobiseo  facilius  fueritredintegrare  detrucata  ac  viciata.Certe  nihil  temere  in  totoopere  mutauimus,  nifipa- 
lam  corruptum,qualiamulta  librarii  &ignorantia  &  incui  ia  fueruncadmifla:  &  tantum  fanc  me  prxftaturuna  promifi 
Hieronymo  Frobenio  typographo  Bafilienfi  diligenriflimo,qui  hoc  opus  mex  fidei  ac  curx  cocredidit.Eft  autem  hic 
vir  fupra  diligentiam  qua  optimos  quofque  authores  accurariflimc  excudit,ctiim  110  vulgariter  ftudiofus,  vt  veteribu» 
authoribusproduc"tis,acquafinouisfac~hs,  rem  literariam  omnem  adaugeat.  Sicnupcr  authorespublicauit  nemini  an- 
tea  notos,  &  hac  parre  laude  omnibus  Europx  typographis  prxripuit,veluti  funt  Arriani  &  Hannonis  periplus,Strabo- 
nisepitome,Parthenius  defluminibus  &  montibus(velutegofentio,  quaquam  infcriptio  Plutarchu  prxferat)&  idem 
Partheni*  de  amatoriis  affefrionibus  a  nobis  Latine  reddic9,Pcolemxi  geographia,Diogenes  Laerti9,Aetius  medicus, 
&  hic  Marcellus  medicus ,  &  quem  aliquando  noftra  ope  inuulgabir,Conftantinus  Cxfar  de  a"gricultura :  vt taceam  de 
tot  fcriptoribus  aliis,&  prarfertim  veteribus  Theologis,  Erafmi  Roterodami  auxiiio  publicatis.     lllud  prxterea  admo- 
nedum  duxi,Scribonium  Largum  nuper  in  Gallia  primiim  inuulgatum,&  publice  omnibusLatinu  medicti  fcriptorem 
creditum,totum  in  hoc  Marcelli  opere  contineri,  diueifis  locis  infertum,ab  ouo(vt  aiunt )  ferevfqueadmala,adeb  vt 
perorationem  etiam  Scribonii  Marcellus  cap.jc  habeat  Qux  res  facit  vt  ego  dubitemScriboniCi  ipfumLatinc  fcripfif- 
fe.Quum  enim  inlib.Galeni  kJ'  7B^Btf,tum  ab  Andromacho,  tum  ab  Afclepiade  medicamenta  Scribonii  nomineprx- 
fixo  producantur,eademque  etiam  magna  ex  parre  in  vulgato  Latino  Scribonio  legantur,vidcri  poteft  Andrcmachu  & 
Afclepiadem  ex  Latino  fcriptore  Scribonio  medico  tranftuliffe  ea  medicamenta,vtpote  qui  iis  paulo  annofior,fub  Ti 
berii  &  Claudii  Cxfaris  attate  vixit:  &  fic  fane  vulgo  omnibusperfuafumeffevideo.  At  verb  quii  pleraque  ex  iis  phar- 
niacisqux  in  GalenoGra:ce  leguntur,itemquein  ScribonioLatine  habentur.diffideattum  in  rerum  diuerfitate,tum  in 
ponderum  ratione,&hoc  tamen  fic  vt  ea  diuerfiras  ex  fimilitudine  quadam  appellationum  ipfarum  reru  videatur  ob- 
orta,veluti  verbi  gratia.quod  («t^/ityM^/twfinGrxco  Galeni,nafturtiu(id  eft  tcs(.]os/iitu«»)legitur  in  Latino  Scribonii  exem- 
plari,&  %t*w*%  in  Grxco,  xris  flos(id  eft  jaMwu  (tr%c)habeturin  Scribonio  minime  exiftimandu  puto  Grxcos  homi- 
nes  Andromachum  &  Afclepiademtalia  exLatinoScriboniioperemalc  traftuhffe,  fedplanc  vice  verfajaliquem  inter- 
pretem  poftei  ioru  feculorum  Scribonium  Grxcum  rranfferedo,  Grxca  vcl  non  intelledra.vel  ex  fimilitudine  vocu  cor- 
rupta,bona  fide  reddidiffe,hoc  eft  errorem  ex  errore  propagaffe,velut  eriam  in  comentariis  noftris  medicis  abude  de- 
claraui.Indicat  aute  &  ipfa  diclio  Ce  tranflatitiam  effe,vt  qux  illud  latiniffimu  fxculum  nou  refipir.Sed  &  fi  Scribonius 
Latine  hoc  opus  prodidiffet,non  videtur  Plinius  eius  mencione  fuiffe  neglecttirus.ignotu  enim  ipfi  effe  non  potuit,qui 
poftea  fub  Vefpafianis  illud  fuu  naturalis  hiftorix  volume  edidit.  Qu^are  Scnbonium  omnino  Grxcc  fcripfiffe  iudico: 
&  quanquam  Romani  generis  nobiliffimxque  Scriboniorum  familix  nomen  habear,vt  &  hinc  Latine  fcripfiffe  vide- 
ripoffit ,  tamen tale tum  fxculu  erat  vtquicunque  ex  Romanismedicina  tentaret  ac  exercerer,fe  ad  Grxcostrafferret: 
atquehoc  eftquod  Plinius  dixit,In  tantofruclupauciffimiCHiiritiu  attigere,&ipfi  ftatim  ad  Grxcostranffugx.Atquo 
hocfane  iudiciu  meum  deScribonii  hbro  hoc  loco  ideoprxtermittendii  non  duxi  qubd  totum  eum  librumMarcel- 
lus  tranfcripfit,&  huicoperi  fuo  inferuit.  Ettamen  quuin  prxfarione  muJtoriun  Latinorummedicorum  ex  quibusfita 
collegerit,mentione  faciat,fimiliterque  aliquoties  in  operis  progreffu,Scribonii  adeb  aut  eiusinterpretis,  nufquam  co- 
meminit.fed  fimpliciterilliuslibri  verba,eodc  etiam  ordinetrafcripra  habet,vtegoaliquadiudubiushxferim  vter  ex 
nlcero  fua  excerpfiffet.    Veriim  vbi  viderc  in  Galenoeade  legi  Scribonii  nomineprsfixo  quxin  eo  libro  continetur, 
planc  tranflatitium  Sci  ibonii libellum(velut  dixi)iudicaui,  &  hoc fadT-um  fufpicor  circa  Valentiniani  Imperatoris  xta- 
tem,inc!inataiam  tum  re  Latina.  Ex  ea  itaquetranflatione  Marcellus  bonam  partem  excerpfit ,  authoris  nomine  fup- 
preflo,quod  fortaflis  etiam  ipfe  eius  libri  interpres  fuppreffit.  Et  quandoin  reobfcura  nonaliter  quam  ftifpitioni- 
bus  &  coniecturis  agere  poffumus,addam  &  ilhid:Siburius(cuius  in  prxfationc  meminit  Marcellus)  omnino  Scribo- 
nius  mihi  lcgendus  vidcrertir,nifi  proximo  tempore  vixiffe,ac  ciuem  fuum  velut  Aufonium  &  Eutropium  diccret: 
quod  de  Scribonio  intelligi  non poteft,«jui  fub  Claudio  Cxfare  vixit:nifi  tam  inconfiderantem circa  temporum  &  ho 


i4fl 

mlnum  rationemfuiffe  credamusMarccllumjVt^cribonii^tate^&parriaBi  ignorarit,autn  *iSibilrius  cmninois  eft 
qui  Scribonium  Latinum  fecit,&  Scribonii  nominc  reiedfo  fuum  pra:fixit,qiiem  pioinde  Maricellus  vt  authore  m  libri 
&  ciucm  fuum,&  proximi  ante  fe temporis  agnouit,dum  eius  mentionem  facit.Quicquid  eius  ny  eft,  liber  fane Scri- 
bonii  vbique  corruptiffimus.vel  ex  toto  ex Marcello  ipfo  corrigi  ac reftitui  poteft :  cuius  opus  Vt  vtjtus  ,  &  inedici  em- 
pirici,  &  quiipfeLatincfcripiitjdigniffimum  vifum  eft  quod  ab  interitu  vindicaretur.tu  h%ej^ffimis  viris  Hiero- 
nimo  Frobenio  &  Nicolao  Epifcopio  Bafilienfibustypographis  prxftantiffimis,tutn  etiajn  roltHafjneme  nihilpce- 
toiteteiusoperxquam  in  eo  euoluendoacemendandocollocaui,maximequum  ipfe  Galenu  iiagis  empiricos,atque 
remedia  vfu  cognita  probet,  quam  methodicos  ex  ratione  inconftanti  ad  morborum  curadf>il5&rn  progrcdientes,vt 
fperem(imo  cerro  fciam)etiam  rei  medica:  ftudiofos  nou  extguo  fru&u  hoaopus  iibi  conip^^^os  ac  lecturos,  maxi 
me  vcftris,viri  celeberrimi,nominibus  ptxfulgectbus^ac  quafiillucentibuSjde  quibus  i-mi^wfens  in  lis  regionibus 
fa  ma  eft,\  os  nihil  nifi  egregium  ac  publua  commodans  prubare.Ec  de  te  quidem  ,  ornaciflgjjflpfcannes ,  frequenter 
iji  confabulationibus  meminicopcimus&  prudencilfimus  vir  gener  tu-us  Mjchael  Meienb^Hwius  vrbis  find:cus,ac 
amicus  nofter  lummus,quam  videlicet  integro  animo  fis  erga  bona  ftudia  &\ieram  piecatSEmeclus ,  vt  vel  e.vimia; 
vututis  tui  gracia  fxpe  cupiuenm  tibi  notioreffe.In  ce  vevo,optimeGuiIicl«ie,  eunciem  JRtum  cominus  &  corarn 
cciam  cognoui,vt  non  irtiucunda  mentio  mihi  de  prsclaris  virtutibus  tuisapud  honefti^Bpum  iuuenem  Cafparum 
Erncftum  generum  tuum  quotidieferecontingat.Magis  enim  mirum  videtur  in  vobis^Pmk  vigereanimum  ad  bo 
naftudiaamplexanda  ac  iuuanda  propenfum.quem  olim  adolefcentibus  vgjbjisin  public:s  gymnafiis  excitarum.decla 
rarcin  dicsamplius  non  definitis,&hocfere  totia  litensad  rei  metallicc  cujr*m  digrcffi.ac  qtufi  fequeftrati,  quu  ple- 
rique  qui  omnem  artatem  in  publicis  fcholis  detriuerunt,iam  ea  xtate  qua  vos  eftis,non  folum  non  fruclum  aliquera 
ftudiorum  exfe  oftentenr,vcrumetiam  adolefcentium  rtudiis  muidentes  intommodent,timetes  videlicet  ne  in  dies 
ampliusipforum  ignaifia,im6  ignorantia  mundo  inclarefcatcaut  etiam  folis  ftudiofomro  ac  doclorum  tuulis  fuperbie 
tes,alias  vel  in  aulis  magnatum  colaces  agant,vel  c;wpones  fint  &  pincerna:,fordidum  qua:ftum  ex  omni  occafione  ca 
ptantes.Quare  vbi  a  curis &  officiis  quibus  prxclare  incumbitis,fueritis  otiofiores.aliquando  ad  hunc  Marcellum  me- 
dicum  vobis  infcriptum,&  a  me  dicatum  diuertentes,aut  falutaria  medicamenta  legere  ne  pigrefcite.aut  fuperftittofa 
fuauiterriderefatagite,meque  veftri  nominisftudiofumvcldefidkiuahacamare.  Opt.  Valete.  Northufe  Ca- 
lendisScptemb.  anno   m.  d.  x  x  x  v. 


INDEX  MEDICINARVM  INFRA  SCRIPTA  RVM. 


Ad  capitis  omnes  fubitos  &  diutinos  &  mulcipliees  dolo 

res.  Cap.i. 
Ad  omnes  dolores  hemicranii  &  heterocranii  fubitos  & 

diutinos.  Cap.n. 
Ad  vertiginem  capitis.  Cap.  iii. 

Pityriafi,&porngini,ac  prUrigini.atque  vlceribus,&  len 

dibus,&  pedunculis.  Cap.nn. 
Adcapitisreumara  &  purgationem ,  &  adpituitas  &  fle- 

gmatis  deduftionc,&  reftri&ionem  catarrhi.  Cap.  V. 
Alopeciis  &  tineis,&  capillo  fluenti,  atque  infirmo.  Cap. 

VI. 

Capillo  nigrando  &  crifpando.iis  adicda  funt  qua:  phle- 
gmata  &  perfri&iones  capitis  deducut.  Cap.v  1 1. 
Ad  omnes  &  multiplices  oculorum  dolores,  medicami- 
na  &  collyria,  &  remcdia  diucrfa.phyfica  &  ratiouabi- 
lia  de  experimentis.  Cap.vin. 
Ad  aurium  dolores  vniucrfos  &  vitia  omnia',  &  furdigi- 
nem.  Cap.  ix. 

Adomniavitia  narium,&  adpituitam.  Cap.x. 
Vitiis  labiorum  &  gingiuis ,  &  ofcedini ,  &  oris  vlceri- 
bus ,  &  fcetori ,  &  lingua:  puftulis,&  palati  exulcera- 
tioni.  Cap.xi. 
Dentium  doloribus  &  vitiis  eorum  vniuerfis.  Cap.x  1 1. 
Dentrifricia  diuerfa  de  experimentis.  Cap.x  1 1 1. 

Vuae  &  faucibus  &  arteriis  &  raucedini.        Cap.xm  i. 
Ad  anginaiwvel  fynanchen,  &  ftrumas ,  &  parotidas ,  & 
reumata  ,  &  glaudulas ,  &  ea  quae  faucibus  hxfcrinf 
euocanda.  Cap.xv. 
Ad  omnes  moleftias  tuffis,&  fubitx  &  diutinae ,  ac  vetu- 
fta:,&ficca:atq;r>umida:,&ad  phthificos,  atq;  eosqui 
fanguinolentu  excreant,  &  ad  empyicos  &  ha:moptoi- 
cos,atque  eos  qui  fanguifugas  hauferint ,  necno  &  fto- 
machiftridorera.  Capxvi. 
Ad  fufpiriofos  vel  ad  difpnoicos ,  &  ad  orunes  caufas  ar- 
tcriarum,&ad  vomitusreftringendos  &prouocandos, 
&  ad  fitim  arcendam,&fingultus  inhibedos,&  ad  rcu- 
maticos&  vulfosremcdia  diuerfa.  Cap.xv  n. 

Humerorum  &  ceruicum  doloribus ,  &  opifthotonis,  & 
&  hircofis ,  &  vngmbus,&  paronychiis.    Cap.x  v  1 1 1 . 


Ad  lichenem  fiue  mentagram  ,  vel  impetiginem  ,  &  e!c- 
phantiafin,&lepram ,  &  ad  exanthemata ,  &  maculas, 
&liuores  tumorefque  de  facic  abolendos ,  &  adge- 
nas  fcabras,&  cicatrices malarum  purgandas,  &  ad 
lentigincs  &ftigmata  delertda,remediadiuerfa.  Cap. 
XIX. 

Ad  oainiaftomachi  vitia,&  adomncs  eiuscaufas  &  do- 
lores,  &  ad  omncm  cruditatera  atque  indigeriem  de- 
pclledam,&adomnemvifceruatquc  aqualiculi  con- 
firmationem,antidota,  epithematia,potiones,oxypo- 
ria,vnc"tiones,aliaque  remedia  nonnulla.  Cap.xx. 

Cordis  dolori  &  corco  &  pra:cordiis  omnibus .  Cap. 

XXI. 

Ad  hepatis  vitia  omnia  &  moleftias  vniuerfas.  Cap. 

XXII. 

Ad lienis vitiaomnia  &  moleftiascun&as.  Cap.xxni. 
Pleuriticis  &laterum  doloribus.  Ca  p.xxmr. 

Liimborum&  coxarum  dolonbus  ac  torporibus ,  &  if- 

chiadicis  remedia.  Cap.xxv. 
Rcnum&  vefica:doloribus,&caufisvniuerfis)&  calculo 

&  vrina:difficuitatibus,  nccnon  &  vrina:  incontinen- 

tia:.  Cap.xxvi, 
Coeliacis&  dyfentericis,&  torminofisj  &  ad  inreftina  ru- 

pta  ,internofque  morbos,  atque  incontinentiam  fter- 
*  coris,remediadiuerfa.  Cap.xxvn. 
Lumbricis&  tineis  &  interaneis  caufis,  idefttenefmo, 

&ad  rofus  ventris,&  ftrophum.  Cap.xxvi  i  i. 

A  d  colum  &  «leon  remedi  a  diuerfa.  Cap.  x  x  i  x , 

Ad  ventrem  refoiuendum,necnon  &  choleram  proii- 
cicnda  atque  inhibendam,  fales  &  potiones,&  catapo- 

tiadiuerfa.  Cap.xxx. 
Ad  ani  vitia,&  fiftuIaspodicis,&  hxmorrhoidas.  Cap. 

XXXI. 

Paniculis&inguinibus  &intertriginibus.  Cap.xxx  1 1. 

Casparix  &  verendis  virilibus  vniuerfis,  &  herniofis  fuie 
virisfiueinfantibusj&rebus  venereis,  &  eunttchis  fine 
ferrofacicndis.  Cad.xxxni. 

Genuii  doloribus,&  crurum  ac  tibiamm  vlceribus  &  va- 
ricibus,&  callis  pedu,atque  dauis,  &  verruci  s,  &  plart* 

Lhl.ihu 


242 

tis,&  poUicibm3»uV-  s&  articulis,  &  pemionibiis,  & 
ruptis  pedibus;  &  dferidylomatis  neruorum  atque  arti- 
culorum ,  &  ad  ida  qux  cafu  calcata  fuerint, 

vcl  qux  corpo  JnJJkfcrinr,  diuerfa  rcmedia,  Cap. 
X  X  X  X  1 1  u 

N  cruorum  viciis      $9ribus  oamibus  ,  &  arthritidi, 


*4J 

ac  paralyfi ,  doloribufque  medullarum ,  remedia  di- 
uerfa.  Cap.  xxxv. 

Ad  podagram  calidam  &  frigidam  ,  &  chiragram  reme- 
dta  phyfica,&  rationabilia  diuerfa  de  experimentis, 
vt  in  aliis  omnibas  innrmitatum  caufis  fupra  fcri- 
ptumcft.  Cap.  xxxvi. 


JJotispondcrumac  mcnfurarum  Marcellus  his  vtitur* 


fcrupulus 
victoriacuj 
4 pondo 
fextariuc 


denarius 
vncia 
femuncia 
femiflis 


MARCELLVS   VIR    tNLVSTER    EX    MAGNO  OFFl- 


cio  Theodofii  fen.filiisfuis  falutem  dicit. 


E  C  V  T  V  S  operaltudioforu  virorum, 
;  qui  licct  alieni  fuerint  ab  inftitutione 
medicinx ,  tamen  eiufmodi  caufis  curas 
nobiles  intulerut,libellu  huncdeempi- 
jricisquanta  potui  folertia  dtligentiaque 
cofcripfi,remediorum  phyficoru  fiue  ra- 
tionabilium  confeclionibus  &  annotationibus  fartum 
vndevnde  colle&is .  Nam  fiquid  vnquarn  congruum 
fanitati  curationique  hominum  vel  ab  aliis  comperi,vcl 
ipfe  vfu  approbaui,  vel  legendo  cognoui ,  id  fparfum  in- 
conditumque  collegi,&  in  vnum  corpus(quafi  difiec"ra& 
lacera  ./Efculapius  Virbii  membr«)compofui.Nec  foliim 
veteres  medicinz  artis  authoresLatino  dutaxat  ferraone 
perfcriptos(cui  rei  operam  vterque  Plinius,&  Apuleius, 
&  Celfus,&  Apollinaris,ac  Defignatianus ,  aliique  non- 
nulli  ctiam  proximo  tempore  inluftreshonoribus  viri, 
eiues  ac  maiores  noftri,Siburius,Eutropius,atque  Aufo- 
nius,commodarunr)le&ione  fcrutatUs  fum.fed  etiam  ab 
agreftibus  &  plebeis  remedia  fortuita  atque  fimplicia, 
qux  experimentis  probaueranr,didici .  Quorum  vobis 
copiam  laborc  noftro  vigil iaque  faciendam  ,  filii  dulcif- 
fim  1,  pro neccflitate  infirmitatis  bumanx,piifiimu  duxi: 
orans  primiim  diuinam  mifericordiam  ne  vobis  veftrif- 

2ue expericndi  huius  libelli ncccflitas  vlla  nafcatur  tum 
qua  fuerit  profpiciendx  falutis  &  tuendas  valetudinis 
caufa,  gratulcmini  fupcr  hac  re  labori  ftudioque  noftro, 
quod  vobis  abfqucmediciinterceffione,opem  neceffa- 
riam  curationemque  przftabit.  Cuiusfcictix  beneficia, 
vice  mutua  charitatis  humanx,  cum  omnib9  infirmis  a- 
micis,notis  ignotifque,  immo  vero  cum  aduenis  magis 
&  pauperculiscommunicare  debetis :  quia&  Deo  acce- 
ptior  &  homini  laudabilior  mifericOrdia  qux  argro  hof- 
piti  ac  peregrino  egcnoque  defertur.  Moneo  fane,  fi- 
qua  fuerint  paranda  medicamina,  ne  abfque  mcdico  aut 
incuriofius  componantur,autindiligenterhabeantur.Na 
licet  attentiflimefpccies&mefuras  fpecierum  remediis 
quibufque  adfcripfero ,  &  ipfarum  menfurarum  notas, 
vcl  ponderum  qualitates  fecuudum  Grzcam  traditionc 
&  medicorum  veterum  confuetudinem  fcorfum  libel 
lo  huic  inferuero,&  no  folum  Romana,fed  etia  Graiacx 
pofitionc  digeflero,ramen  e  re  eft  vthxc  eadem  cum  pe- 
ritioribus  conferantur,ac  ficpius  retrattentur,  &  quz  co- 
fc&a  fuerint,vel  parata medicamina fub  fignaculis  fem- 


per  habeantur,nc  aut  cafus  incidat ,  aut  malignitas  alicu- 
ius  obrepar.qux  beneuole  &  fincerc  parata  corrupat,  fit- 
quc  dereracdio  venenum,&  defalubritatepernicies,cul- 
peturque  medicina,quu  peccarit  incuria.  In  fumma  mc 
hxc  benigne  paraffc,& tame  fuper  iis  monuiffe  fufficier, 
vos  perinde  fanitati  veftrx  atque  opinionimex  confu- 
luiffeconuqniet.Epiftolasquoque  eorumquorum  ftudia 
zmulatum  me  effe  fcripfi,huic  operi,  nequid  deefler,  ad- 
ieci,quaru  le&io  &incitare  vos  ad  neceffaria  cognitionc, 
&  inftruerepoterit  ad  falute^  Verficulis  quoque  lufimus 
migmatum  &  fpecierum  digeftione  copofitis.  Noquod 
fit  dignum  aliquid  in  carmine,fed  vt  Ie&orcm  fcrutato- 
remque  huius  operis  &  pocma  pelliciat,&  exoptatio  blan 
da  conctliet.quod  opufculum  in  infima  parte  huius  codi 
cis  collocaui,&  vt  fermone  noftro  opera  hzc  folertia  no- 
ftra  compofita  claudantur,& nugas noftras  multiplex  fo- 
liorum  celet  obie&us. 

De  mefurts&poderib'medicinalibus  exGra> 
co  rranilatis,iuxta  Hippocratem. 
Vncia  habet  drachmas  numero  v  1 1  i,fcrupu!a  xxnib 
Mina  habetlibram  vnam,vncias  duas.  Chcme  habetli- 
cut  drachma  3  m.Obolos  habet  denarius  vi.Cotyla  he- 
minafacitacerabulafiue  oxybapha  im.  Olyfcion  facic 
heminarpartc  feptima,quod  facit  — <  i,&  drach.it.  Co- 
tyloshabet      iui.  quod  facit  cyathos  n.  & coehkaria 
fex.  Itc  cotylus  triuciarius  habct  heminz  tertii  partc.Te 
trobolon  eft  quarta  pars  heminx.  Chceuixfextarii  duo 
funt.  Stater  eftquod  metitur  drach.uii.eft  aute  quata  fe- 
muncia.  Denarius  eft  argenteus  drachma  i.quod  facit  ) 
iii.Vittoriatus  denarius  dimidia  pars  drachmx  eft.  Obo 
lus  minor  drachmz  fexta  pars  eft.  Cyathus  pars  odraua  fc 
xtarii,fed  ad  podus  drachmaru  pars  decima  eft.  Cochlc- 
arju  dimidiapaTsdrachmzeft.  Tetrafarius  femuciaeft. 
Item  de  pondcribus  &  menfuris  medicamento- 
rum  exlibro  vicefimoprimo  Plinii  hiftoria- 
rum  naturalium.  • 
Drachma  Attica  denarii  eft  argetci  pondus.  Drachma 
eadem  habet  in  pondere  obolos  vi.  Obolus  habet  chal- 
cos  X.  Cyathus  pendit  drachmas  x.  Acetabulum  quod 
dicitur  habct  hcminx  quartam  partcm.  He^nina  habet 
drachmas  numero  lx.  Mna(quod  uoftri  minam  vocat ) 
pendit  drachmas  Atricas  centtim. 


244 


Mcnfuras  qttoque  ipfas  Grxcorum  de  medicinalibwj  r  

vt  in  huiufcemodi  rebus ,  fi  vifum  fuerit,  d«  fonte 
(quod  aiunt)ipfo  petatur  aucloritas. 


ffeu:. 


w  hirf -  tyvyytctf  iC 

r>  »-,>/at  f  yi  cakjic  i 

»'  oak*      xxu/ucmt  y 

tt>  ^d/Muct  i^oiohotf  C 

*  CteflAO  f  KigftTct  i 

■n  Ktzp-nov        ya.KKOii  C 
ifxiSlfxtoc  rtfxiwrsL 
n  YfM  mnt  Xy4  ^9i{ 
«'j^vf  ^imsc^c 
»' iy4  xor-jhctc 
4  hotiIah  t^f  *s»i 

7»  VfvCklOt  Ji  KOTlihH  oHt  Cl^lKn 

liofyjCctqot  Si  tdapw  oh  koti/Ahc 
o  tu>a%(tzi»t  oh  xotJabc 
n  ytiMi  cty^  oKkmj  (mcu 


H  t  \\£u>/Xlj  xoti/a  K  T?  f  Atf/K  i 
9  Si  £fW        C     0  di  'iVthlKor  ' 

JVKCt  OUV  OH  xgj  i  iTer  A/Jyfai 
»  Si CLKtlMfyhni  KCTvhV. 

Ji ,  fe  0 
T«  n^t  tuor  tp£\.  >% 

tAd/tf  .  /«A<1 

A/.o£  A/i* 

To  K9yyiov  iyii 
hl-9         hl.l  A. 


fo 
fo 


X)chis  mcnfu is  mic  qux  ttimt&ntnr  tncalcc  Itbri, 


o  StW 


lo  / 

itvxfot  i-gl 

a  c    r». « f 


EPISTOL^    DIVERSORVM,    D  E    Q^V  ALITATE  ET 

obferuatione  medicinx. 


LARGIVS     DEIIGNATIANVS     FILIIS     SVIS      JALVTEM  DICIT. 

,EG  I  antehacHippocratis  Coi  epiftolam,medicinx  aucloris  vel  peritilnmi,qiiam  dc  tuenda  valcmdifce  ad 
1  Antiochum  regem  fcripfilTe  fertur :  cuius  quia  prxcepta  &  monita  vobis  ad  falutis  cuftodia.  nota  cuperem, 
'  collegi  vt  potui  quicquid  feriem  eius  continere  memineram,  eamque  ore  Romano  interpretas  fcripli.  Ca- 
|  ui(fateor)  ne  ad  verbum  verba  tranfferrem,  quo  minus  pleraque  linguarum  diuerfitate  congrucront ,  fi  pa- 
rum  pondcris  in  iignificatioiiibus  veris  fieret.  itaque  explicanda:  rei  aduerfu  s  obfcuritatem  confului.  Igitiar  Epiftola 
talis  eft. 


ANTtOCHO     REOl     HIPPOCRATES     COVS     SALVTEM  DICIT. 

?^aa»jp  Am  te  in  hoc  regnandi  munere  &  culmine  reputasfuftinere  perfona,  vt  rex  magnus  vitam  multis  vtilem  irj 
tT*  ^i^C*  longum  prouehcre  debeas,ingentc  fimul  prouidentia:  tux  metics  cura,quaexpei  ientiffimus  reru,  mathefin 
^KlSs  quoq;  apprime  adeptus  es,c6uenire  talibus  rcgalis  peritia?  ftudns  arbitratus  fum  domeftica  quoq,  tuc  Ji  cor 
idBgarlBB  poris  &  procuridx  \  aletudinis  fcientia.fuper  cuius  obferuationibus  ad  te  fcribcdu  putaui.vt  8i  quib"'  caufis 
movbi  exifterent,&  quibus  pra:nofcerentur  indiciis,& qualibus  inter  exordia  pcrimercnturmedelis  oftenderem.Nam 
fere  vt  cxli  turbulenta  tcmpeftai  nunquam  nifi  pra:cedentibus  foletfignis  ingruere  ,  ita  corporum  imminentia  plera- 
que  incommoda  ortusproprii  fjgnificatione  monftrantur.Spondeo  autem  pro  ingenita  dociIitate,qiu  noftram  quo, 
que  fuper  iis  rebus  folertiam  probas ,  monitis  meis  aufcultantcm  pofle  terehquum  vitxtempus  firma  valetudine  Sc 
plena  mcolumitate  producere.  Corporis  igitur  humani  fit  a  nobis  quadripavtita  diuifio,  cuius  in  partibus  fingulis  va- 
Ietudinum  moderatio  continetur.Sunt  autem  partes  h^,  cum  capite  oris  fublimitas,  pecTorislatebra,  yentris  recepra- 
culum,fentina  veficx.  Si  capiti  igitur  cueniet  incommodum,  aut  tenebrx  offunduntur ,  aut  cietur  dolor,aut  onufta 
qu.ifi  pondere  fupercilia  fenriuntur,  aut  fit  temporum  pulfus  affiduus,  aut  tumefcentibus  mane  oculis  caligat  afpeiftus, 
aut  aures  tinniunt ,  &  accepto  quodam  interms  tumultuantur  fono.  His  ergo  fignis  exiftentibus,  captit  eft  purgatione 
curandum  .  Sed  fuper  huiufmodi  tamcn  leniore  medela  hyflopi  vel  origani  Indici  comainiecla  ,  defruto,  fiue  mulfc 
qu.r  feptem  vel  plufculis  dtebus  maceratur.Dequo  hquore  poftmodii  coagitato  atque  colato  tepidojheminx  dimidiii 
aut  ampliorem  modum  gargarizari  oportct  diecalido  vel  fereno,ita  vtrefupinato  ore  faucibus  liquor  illc  contincatut 
aliquantulu,  &  agitetur  altema  vice:idquefepius  fijt,donec  heminx  dimidiii  confumatur  vel  cum  phlegmate  proii- 
ciatur.Sed  hxc  ieiuno  adhibcda  curatio  eft,qua  nulla  capiti  leuior  aur  commodior  reperictur.  Hoc  remcdium  qui  ne- 
glexerit,&  indiciis  fupra  fcriptis  no  occurrent,neceffe  eft  fentiat  aut  oculoru  vitia,aut  vlcera  intimis  auribus  erumpc- 
tia,aut  ftrumasin  confinio  coIli,autpulfus  cerebri,aut  fuffocatione,autcirca  gutturanginam,  aut  vua:  deftilIationeras 
gIandulasquo  iuepatietur,cV  tabem  fluentium  capillorum,&  vlccraper  caput  efferuefcentia.doloremque  detium  cre- 
berrime.  Quodfi  apecVore  morbus  minatur,qui  effe  fimplex&  non  violentitfimus  folet ,  iis  prxfentitur  indiciis.  Pri- 
mum  peftoris  fudor  intimus  teftatur  xftum  ftomachilaborantis:fplen  eritquafi  diftenfus  5c  eminens ,  fputamenta 
fellita/capuli  cum  lateribus  grauabuntur,&  improuifo  dolore  marcefcet,aflidua:  ofcitatioues  ora  diducent,  importu- 
nx  vigilia:  fomnos  fugabunt,arctatus  fpiritus  liti  nocturnamaxime  inardefcet,  expergefactis  mens  erir  triftis  &  nubi- 
la ,  poftfoporcm  totius  pene  corporis  pulfus ,  tremorin  brachiis  vel  in  manibus,  ficca  etiam  tuflls  quatiet  infirmum. 
His  tgitur  fapienteroccurritur,fi  confuetudo  fiat  fine  vllo  medicamiue  poft  cocnam  vomcdi.    Vtile  autcm  eft  ctiam 
ieiunum  vomere.  magis  cnim  humor  noxius  qui  ftomacho  infident  egei  itur.  Itaque  qui  mane  vomiturus  eft ,  debce 
minutatim  raphani  radices  manducare,eafque,vel  fuccum  earum,  tranfmittere,  cardamum  quoque,(  ii e/l  ndflitrtium) 
fed  &  finapi  Sc  erucam  deuorare ,  &  aquam  inde  tepidam  fuper  bibere ,  ac  digito  vomitum  prouocare.  Qui  ifta  con- 
tempfcriterit  iis  obnoxius  vitiis,pulmonis  Iabore  vexabitur,  phrenefin  fuftincbit:atra:  bilis  infefta  comotio  ad  vfque 
vefani  eum  furoris  pcriculum  trahet,iac>abitur  febnbus  acutis,inopsfomni  agitabitur  perniciofis  vigiliis.  Siquando 
autem  morbus  a  ventre  molitur,  qui  &  ipfe  multiformi  grafl^atur  incommodo,hrc  figna  pr.xmittit.  Torquctur  aluus, 
&  correptos  cibos  immoderatis  fluoribus  fundir.  Potus  in  amaritudinem  vcrtitur ,  membrorum  omnium  exiftuut 
dolores  caufa latete graffentes,  nimiis  feruet  ruboribus  corpus,& acutis arque  occultis  febribus  mardefcir.  Aduet fum 
ha:c  venter  eft  molliendus  fine  grandi  cura  aut  graui  medicameto.Nam  qui  lapatho  vel  mercuriali  herba  vlus  fuerit, 
commode  aluum  temperabit.  Si  parum  proficiet  hxc  medela  ,  &  fupra  ditta  indicia  perfeuerabunt ,  decoftus  vrticar: 
fuccus  potui  dabitur.  Vtiliter  accipiuntur  &  cymx  caulium  multa  aqua  vcheraentcr  excottae :  esiam  brafficx  humor 


2  4^ 


.i(  ■*  s  bibi  debet,ad  heminarum  quatuor  modum.  Quihxc  adhiberc  ceffauerif, 
.liacu  autmeatibus  ruptis  immoderato  vetris  fluare  vtxetur.Hinc  dyfenreria  orietur 
erora  "  redundans  vomitibus  &empneumatis,inficier.Hincifchii  pailioerit,dolorquc 
is  origini  bus  exiftet:hinc  &  fanguinis  pcr  interiores  meatus  (id  eft  per  hxmon  hoidas)flauor 
im  qv  >q;  morbus  ( quem  Grxci  affylnt  vocant )  lfthinc  crearur.Quum  vero  ex  vefica  immi 
>u  n'  us  caufis  pluribus  noces,  his  fignificationibus  intelligitur.Inflatio  veficas  adeft.  folet 
T.eatu  ventus  immitti.inde  affidua  ruc~tatio,inde  incontinentes  crepitus  egeruntur ,  inde 
'  da  &diriodoris  egeritur,  &  circa  genitalia  tumorfurgit .  His  ergoanimaduerfis  ,tali 
uli&  apiiradices  vino  condito  veteri  &odorato  iniicies,&quum  fe  hxcconfufa  mace 
i  jbus  tantundem  mifcebisaqux  calidx,&  ieiunopotui  dabis .  Prxterea  radicis  afparagi 
imh  fumitur.  fed  &  ciccns  albi  non  arietini  deco&i  fuccus  accipitur-Ex  hac  valetudineni 
|&'fuem,per  vrinxdifficulratem  &  hydrops  nafcitur,&  doloriecoris,  &  vitia  renum  ,  & 
»WeftiiTimi  dolores  vexabunt.Hxc  funt  de  prxnofcendis  prxueniendifque  morboru  cau- 
ina^erius  per  anni  circulu  pro  teporum  viciliitudine  obferuntis ,  incolumitas cuftodiatur. 
exordium.Ex  die  v  1 1 1  calen.Ianuarias  corporibus  humor  accrefcit  vfque  veris  xquino 
tAprilis.Hoc  ergo  tempore  vtendum  calidiflimis  cibis&  optimis,vino  aliquatenus  in- 
piflie  refpuendus.  Ex  xquinodrio  incipit  phlegma  crefcere(i d  eft, concretus  humor 
$n'..quiincipitpiidieidusMaias.Ergotum  adhiberi  conuenit  bene  odoratosfed  & 
acres  cibos/  Exhinc  fanguis  ardct.ior  febribus  augmcta  fuppeditar.nec  minus  humor obbibitur,vfque  ad  xftiui  tcm 
poris  comiKationem^qux ad  v 1 1 1  calen.Iulias  inchoatur.  a  quo  die  vcnere abftinendti,  ieiunandumque.  Ab  octauo 
enim  calcn.Iulias  xftiua  progreiTio  incrementa  fellis  exfufcitat  vfque  in  autumni  xquinoflium,  quod  eft  v  i  calendas 
OctobrisErit  igitur  vtendum  frigidis  &fapidis  &  bene  olentibus  cibis,parcius  ieiunandum,&a  venereo  vfu.ab  vilk 
calen.Iulias(certeperdiesduodecim)penitusabftinendum.  Poftautumnixquinoctiu(ideft  poftdiem  vi  calen.O- 
d~tob.)ncres  biles  vires  &augmentum  fortiutur,in  occafum  p!eiadum,qui  eft  i  ui  idus  Nouemb.humorcs  ctiam  gra- 
ues  ferpunr.Erit  igitur  vtendum  acidis&  acribuscibis,venerequoqueabftinendtim,  parcius  etiam  ieiunandum .  Ab 
hoc  rurfus  tempOre(id  efta  iiii  idusNouebris)fnnguis  deficit.  cogruit  igiturleuioribuscibis  vti,vino  indulgere,nec 
vfu  veneris  abftinere,in  vin  calendas  Ianuarias,ex  quo  incipittempus  hybernum.Hxc(vt  dixi)obferuIs,incolumifoC 
pitatc  vitx  fpatia  tranfcurres,nee  vlla  indigebis  vifitatione  aut  curatione  medicorum. 


zn-clle  admixto  &  afpQ 
iis  patebit  iniuriis 
&iliacusmorbus, 
coxarum:apoplo  | 
mulrusemanat.i' 
netorigo  vitioru,  I 
enim  in  eam  multu 
grauisfomnus,ind 
fubueniendum  med. 
raucrinr,cum  vinic 
fuccus  cum  vino  m 
fi  iu  exordio  curat i 
ftranguri.i  veficx:vcii 
fis.    Addidi  eti5,qui 
Ab  hye.ne  igiturfalub 
c~tium,qtiod  mcipit  vi 
dulgendum.vfus  etia  venel 
&  frigidus)vfque  in  ortum 


EPISTOIA    ALIA    EIVSDEM    HIPPOCRATIJ,    EX  GRAECO 
tranflata,ad  Mxceliatcm. 

V  E  M  roganti  tibi  libellum  promifi,omni  cura  adhibita  defcriptum  mifi ,  ordinatifllmum  tux  falutis  Cu? 
ftodem,quem  debebis  tam  diligenter  intueri  quam  fcriptus  cft  .  Ad  curationc  enim  corporis  tui  omnia  ex-» 
plorata  funt,qux  cum  reru  effeclu  comperi ,  celeriterque  complexus  fum  .  Intueri  ergo  omnem  medicinx 
ratione  debebis .  Nanque  ego  diligenti  cura,licet  fumma  breuitatc  ,  comprehendifingula  curationum  ge- 
nera,ficut  proxime  in  eo  libello  feci  quem  Cxfarinoftro  coram  te  tradidi:  quas  curationespcr  temetipfum  xfti- 
mare  poteris.  fapientibus  enim  ratio  venire  in  confilium  adfueuit.  Omne  itaque  corpushominum,  pecudum,  ali- 
tuumque,ex  quatuor  generibuscoftat,fed  prxcipuehominum:ca!ido,frigido,  ficco,&  humido .  Frigido  enim  con- 
tinentur  vifcera  vnde Ipiramus :  calore  continctur  anima  qua  viuimus,  (id  eft  qua  vita  fentimus).  Sicca  funt  offa  qua; 
vircs  faciunrad  fuftinendu  Iaborem  :  humidus  eft  fanguis  quo  alitur  vita.Per  omnia  enim  vifcera  venx  currunt,  qux 
fmguine  regunr.  Sanguisanima,anima  vitam  fuftinet:fpiritus  autem  aeris  eft.  Offa  neruis  munita  virtutem  corpori 
prxftant.  Sanguisquum  abundat,valetuiinem  vitiat.  Exeo  nafcitur  fanies  quam  in  vulneribus  fe&is  videmus.Nafci- 
tur&  pituitaqux  naufeam  facit:  nafcitur  etiam  bilisacida&  amara,  qux  dicitur  mater  morborum.  Bilis  cnim 
quumeft,  concitatcalores.  £>epituitaperfric~tio  nafcitur  ,  quxfacit  dolorem  inteftinorum  ,  torfiones  etiam  inflatio- 
nemque,  quxcorpusextenuat  Sanguis  autem  a  nimiocibo  nimiaque  potatione  incipit  abundare,&  cruditate cor- 
rumpitur.  Qui  quum  euacuatu:-,  extra  curfum  naturx  infert  aliqua  corpori  vitia:  &  inquacunquepartecorruptusin- 
cubuit.fatigat&lxdit.Nam  fanguis  aninfam  quoquc  vitiat,&  inde  oshominisincipit  foeterc.Quum  eft  crgo integer 
fanguis,animam  finedubio  c6firmat,vtpoflit  friguscaloremquefortius  fuftinere.  Atquum  abundat,  cumquecalorc 
animx  corrumpitur,  fit  fanies:  tum  &  bilem  atram  concitabit,  & calorem  mterdum  ac  frigus  faciet,corporique  vni- 
uerfo  languorem,animxque  malum  odorem  vel  anhelitu  faciet.  Quo  facilius  igitur  commodis  valerudinis  frua- 
mur,& incommoda  vitemus,prognoftica(id  eft  prxcurretia  vitia)fignis  nturalibus  cognofcamus,  cognitaque emen-' 
dcmus,ne  mortifcra  fiant .  Quatuor  igirur  difponuntur  corporis  partes,  cuius  origo  in  capite  eft  &  thorace,  deinde 
venterfequitur&  vefica.Ita  ergo  locorum  iftorum  fincerasnotas  cognofcemus:Hominis  fani  vrina  mane  alba  erir,& 
ante  prandium  rufa  :  pranfi.rurfus  candida,  item  ante  coenam  rufa .  Nec  ego  tamen  neceffitatem  prandendi  impofui, 
fed  magis  vrinam  &  tempora  naturaliaoftendi .  Candida  enim  vrina  debet  effe  vbi  cruditas  non  eft,  mane  quieto 
corpore,dcinde  motus  ipfe  &  deambulatio  vrinam  turbat,excitatque  veficam,  ideoquecoloratiorfit.  Quodfi  mane 
vrina  mutauerit  colorem,oftendit  fubcffe  vitium  infirmitatis,quod  tamen  propriis  indiciis  intelligimus.quum  enint 
a  capite  morbus  oritur,folet  capitis  dolor  comparere.tunc  &  fupcrcilia  grauantur,tempora  faUunr,aures  f^nantjOculi 
lacrymant,  nares  repletx  odorem  non  fcntiunt.Quumex  his  ergoaliquidaccidit,  caputpurgari  oportcthacratione.' 
Hyffopi  autcunilx  bubulx fafciculum  cum  aqua  dcferuefacias:  indeaquam  ore contincbis,fcd  caput calide tracta- 
bis,vt  fluat  pituita. Quod  fiquis  negligit.capiet  epiphoras  oculorum,aut  dentiu  vel  aurium  dolorem.  Interdum  etiarrt 
ftrumx  parotidefque  nafcuntur ,  &  alta  vitia ,  qux  circa  fatices  ceruiccfque  oriri  folent :  item  diftillatio  aut  graucdo 
narium  erit.Et  interdum  vlcera  incapite  nafcuntur,aut  etiam  capilli  defluunt.Quum  autc  a  thoracc  morbus  nafcitur, 
incipit  caput  fudarc,  linguaquc  fit  crafl'ior,aut  os  amaru,aut  tonfillx  dolet.Ofcitatio  crit  frequesfine fomno  &  quicte. 
Torpor  mebrorum,animi  dolor,  prurigo  corporis,  brachia  manufque  affidue  intremifcunt ,  fubitique  tuflis  arida  & 
inquieta  nafcetur.Exhisergoquum  ahquid  acciderit,vitabis  vitium  graue,fi  vomuerisfiuc  ieiunus,fiuepoftcccnam, 
vel  in  balneo.  Plus  autem  prodeft  fi  ieitinus  bilem  eieceris.  Fam  enim  dicimus  matrem  morborum.Sed  qui  vomcre 
nolunt.vel  nonpoffunt,quiaftomacho  iaborar,decimo  quoque  dieieiunado,omni  cibofe  abftincat:  quo  fa&o  vitiu 
grande  vitabunt.  nam  frequenter  vomcndo,  folet  ftomachus  corrumpi-  Quod  fi  aventre  morbus  orietur,  hxcerunt 
figna:Vcntcr  vertetur  atqueturbabitur,& fentict  crcbrosdolores:  cibus  &  potio  videbutur  amara:  gcnua  fuccident, 
lumbi  grauabuntur,  interfcaplium  contrahetur,totumque  corpus  particulatim  grauabittir.Tardabunrurpcdcs,pigra 
fient  crura,renes  indolefcent:  & poft  hxc  febriculx  incurrent.  His  itaque  cognitis,prima  eft  abftinentix  vtilitas. Tum 
etiam  medicamcntis  aluum  purgarioportebit,vtgrauccorpusleuamentis  adiuuetur.Qu6d  fi  morbus  maiorpremcre 
videbitur,adiiciesaltcrum  dicm  abftincntix,fi  tamen  vires  patictunfin  minus  ,  quamh-uiflimum  fumes  cibum,vro- 
uum  forbile  tantum,aut  aliquid  ouo  fimile  accipias.Hoc  qui  ncgligut,  fiunt  cccliaci^torminofijdyfcBtci  ici,etia  tx  co 

mfcun- 


nifcunturtmiartx&quartan2,fiutpodagricichit4gricif]ue,morbus  etu a 
fiunc  arnentes:quibufdam  fanguis  etiam  erumpere  e  naribus  folet.  Oportet  ergo  oc< 
prasdt&a.     A  vefica  qui  nafcuntur  morbi  hac  dabunt  figna:Pleni  videbuntur,&  cico  fau 
tur  inflationes  ventris  &  crepituscrebri  vidcbunturofcitare,  nec  ofcitabunt,  fedtantilmc 
eorpOris  ftupor,fomnufquegrauis  quafi  marcor,fiet  vrinaliuida  &  vix  erupi 
lofi  ficnt.Hxc  vitiaficemendatur;Fceniculum  &apium  vino  auftero  madei 
&  ex  vini  cyarhis  duobus,  &  tantundem  aqua:  calidar  accipe  affidue,  vel  dau 
vel  cicer  album  fume,  non  arietinum,  madefattum  vino,vt  fupra  fcripfi  ebi   -.  vel 
ticum,vel  ferpyllum  decoque,eiufqueaquam  vino  mixtam  bibe.Q^tu:  qui  n 
cineris  &  renum  &  veficx  dolor.Fient  quoque  calculofi,ftranguriam  quoqu 
autem  oportet  xgri  vires,quomodo  poifit  fuftinere  medicina,vt  ita  febri  &  * 
taplafmata,adhibencurque  qux  apta  fint  clpiti,ventii,veficx  cruditati.frigor 
ad  hxc  oportet  rofa,aceto,vino,Oleoirino,linguam  quoque  argri  afperam  meUe  perfricaTj 
ligenti  medicopermittendafunt,  quia  iuxtamorbos  debetadhibere  medicinam.  Qu,q 
imbecilli  notas  per  vrinam  denunciari,&  adieci  curationum  Confilia ,  nunc  &  comp< 
ciam:vnum  ne  nafcltur  corpori  vitia,alterum  vtemeridatiofanitatcm  reducat.  Adug 
borum  duo  funr  remedia  certifl*ima:primuro  eft,  decimo  quoque  die  vt  te  abftinea 


H7 

folct.    Quida  etia 
busmaliscurationc 
s  grauabit:fequen- 
t,  fequetur  totius 
:tra,inde&calcu- 
ru  radices  cotere, 
qua  calida  fume, 
,vel  eruum  erra- 
ri:  fequetur  iis  io- 
imorem.Intueri 
'.  Fiunt  ergo  ca- 
exegcrit.  Vti  aute 
hxfolio:reliqua  di- 
oftendi  corporis  fani& 
Is  medicamentoru  adii- 
tem  omnes  impecus  mor- 
6  &  potione:  deinde  pofte- 


ro  dielaucYis,cib6quefirmo  vteVis,  qua  re&obferuacione  efficies  nequid  omninovljlftcorpori  tuo  accidat ,  &perpe 
tuafanitatefistutus.  Eft&  potio  falubrisqux  omne  corporis  vnium  elimat, &vaietudineconfirmat.  Eius  potionis 
iam  tecum  habcs  compofitionem.per  annos  enim  complures.amiciffime  Mxcenas,cumCa?fare  noftro  pariter  nos-mo- 
rari  rheminifti,  quo  tempore  hxc  obferuando  nunquam  in  vllum  corporis  laguorem  jncidifti :  quo  tempore  nec  no- 
ftrum  Auguftum  quicquam  molcftioris  incommodi  pafium  efle  nofti.  Ita  enim  me  tecum  habebis  fi  libellum  meum 
legendo  fxpiusrraflaris.qui  plcnius  tibi  mc  abfente  prxftarc  confilium  in  omnibus  poterit.  Terentii  Velpifti  in  vlti- 
xnolibcllo  leges  £wj<Lim\c  herbarum,  quas  vt  crefcentibusnumerislunx  obferues  dum  tollis  &componis  curato.  Si 
ita  nonfeceris,  &ad  diminutionem  lunx  fuftuleris,  minus  valebunt.  Ipfum  etiam  mare  perlunam  augeri  &  mi- 
nui  fcimus,  cerebra  etiam  hominum  augentur  crefcepte  luna  . Qinim  autem  minuitur  luna  ,  vnaquarque  res  deminu- 
tione  fentit.  quodlicetrecognofcasexiisqilibusquotidie  vteris,camen&perme  admonirusfcies,omnibus  &  minui 
augmentu  &  augert  per  lUnam.quodfiita  eft,inherbisquoquelegendis,componendifquemedicamentis,vimeius  & 
poteftacem  nos  obferuare  debere  ne  dubites. 


EflSTOU     PLlNIt     StCVNDI     A  D     AMICOS     DE     M  E  D  I  C  I  N  A. 

R  E  q^v  e  n  t  e  r  mihi  in  percgrinationibusaccidit  vt  proptermeam  aut  meorum  infirmitate,VariasfraU- 
desmedicorum  cxperircr,quibufdam  vilifliima  remediaingentibuspretiis  vendentibus,aliis  eaquicurare 
nefciebant,cupiditatis  caufa  fufcipientibus:  quofdam  vero  comperi  hoc  genere  graflari ,  vt  languentes  qui 
pauciiTtmis  diebus,vel  ctiam  horis,poflintfanari,in  longumtcmpus  traherent,vt&xgfosfuosdiu  in  reditii 
haberent,&  fxuiores  ipfis  morbisexifterent.Quapropter  neceffarium  mihi  vifum  cff,vndique  valetudinis  auxilia  co- 
trahere,&  veluti  in  breuiarium'colligerc,vt  quocunque  veniflem.eiufmodi  infidias  vitare,&hac  fiducia  fecurioriter 
ingrcdiqueam,vt&  fciam.fiquismihilaguor  acciderir,non  facruros  medicos  ex  me  vel  ex  meisreditum,nec  taxatu- 
ros  incommodorum  occafionibus  fanitates.  Ante  omnia  autem  puto  in  promptu  habenda  qux  fubito  defiderata,  dif 
ficillima  videntur  inuentu:ficut  oleum  vetus,quodfi  ad  manumno  erit,celerrimefieri  poterit.  Deferuefaclum  enirri 
vel  recentiffimum,&  odorem  &  vires  vetuftifltmi praeftat.Et,fi  forte  curatio  exegerlt,  aquam  marinam  in  mediterra- 
neo  quarri,  folicitudini  locus  non  erit.fi  ita  profpiciatur.duo  enim  falis  fcxtarii  in  quatuor  aqux  fextarios  mifll ,  tcm- 
peratiffimam  marini  liquoris  copiam  facient.  Oxymcli  vero  facile  erit  fieri.fi  in  duobus  cyathis  mellis  fextarius  accti i 
addito  pulegio&falismodico,conteperetur.Polenta  autchoc  modo  fiet:Hordeu  aqua  perfufum  vna  no&e  ficcaturi 
deindeadxx  libras  hordei  adiiciunturtreslibrxlini  feminis,coriandri  felibra,falis  acetabulum;tunc  deinde  hxc  mi- 
xta  torrcntur,&  mola  franguntur.  Omnibus  autcm  curationibus  mel  optimum  eft  in  quo  apes  moriuntur,  &  lana  fuc- 
cida  ea  bona  eftquxde  ouis  collofuerit  attonfa.  Cinerem  auium  vel  aliorum  animalium  defideratum  ficfieri  opor- 
tet:'n  ollam  nouam  mittiturauis,aut  qUodlibct  aliud  animalquod  putaueris  exurendum  :  quodaddito  operculo,  cir- 
cumlitoque  argilla,  in  furnoferuenti  torfebitur.fpiramento  permodico  fa&o.  Gargarizationes  vero  omncs  calidx  v- 
tendx  func,ficuc  &  fomenca, vt  medendi  ratio  &  vfu s  oftendit. 


Alia  epiftola. 

CORNELIVS    CELSVJ    CAIO    IVLIO    CAlISTO     SAtVTEM  D. 

IN  TE  R  maximos  quondam  habitus  medicos  Herophilus,  &c.  hibes  fupri  in  epifloU  fr<e$x&  librg  Scribonii  Ltrgi ,  (yillm 
Homenfrnfercntti 

Alia  epiftola  eiufdem  Cornclii  Celfi. 

CORNELIVS     CEISVS    PVtLIO    NATALI     S  A  L  V  T  E  M  D. 

■l  c  ti  s  duobuslibriscompofitionumGra?cis,Pulli  Natalis,quosmififti  mihi  vtinLatinum  fermonen* 
conuertcrem,libenter  parui  tuae  voluntati ,  digtios  eos  exiftimans  quibus  operam  impenderem,quos  plenos 
vtilitatiscomperi  :alioquin  excufaffem  ,ni  mepropofitum  haberctnihilnon  dignum  fublimi  Romanoru 
maieftate,  de  bono  medicinx  artis  fplendidiffime fcribere,idqile percnitati  &literis  madare.Habebit  ergo 
&  prarfens  tempus  &  futura  pofteritas  in  hoc  perpetua:  voluntatis  mea:  curxqUe  gratiffimum  munus ,  fiquidem  bona 
valetudine  nihil  eft  pulchrius.  Dedi  autem  operam  qiiantum  potui  vt  ad  verbum  tranfferrem  qui  in  Grscis  medici- 
nalibus  rcperimec  neceflariam  curam  cuItUs  orationis  putaui :  quia  reftius  duxi  proprietates  nominum  edere,  &  rem 
veramfub  herbai  um  peregrinarum  voCabuIis  explicarc.  Vnumgcnusfateormetranflationisdeinduftria  declinafle, 
quo  fere  Gra:ci  vtuntur  in  medicamentorum  fcripturis,  omnia  ad  fecundam  perfonam  dirigentes :  cgo  vero  in  vfum 
mcdicamentorum  qua: edidi,ominis  boni  gratia  nullam  malui  quam  infinitam  infercre  perfonam. Admoneremque, 
nifi  certum  habercm  te  non  ignorare,me  huiufmodi  bona  vtilitatis  magis  quam  dtlectationis  caufa  fcripfifle.  Gra:ci 
medicipondcramcdicamentorumaddrachmasredigunt,quxquiaad  denariura  noftrura  conueniunt ,  oftoginta 


*48 

Cnim  &  quatuor  in  m|£ 
fti,pofui,id  eft  haw 
derasexplicabo. 


'm  ir;:urrur)t)prono'aGrzca:drachma:,qu2cftfiguratalisZ,notadenarii  Latinam,qua  no- 
^Kriuspondus  Gr:  cas  dvachmas  rediges.Etquandoqua:  voluiprafatusfum,iHU)c  qua:  defi- 


l  P  I  S  T  ( 


V  VM 


/pOtUl! 

fsiube  . 
ira,qi  ; 
Ium,ncc  ynus  m*.-. 
litur:fic  heque  morraks 
aguntur  incommodls.Qu 
verb  gloria,inuenta  feruar 
pientia  reliquerurii.Vnde  q 
ti  proximus  videretur,adhibitis 


COMITIJ  ARCHIATRORVM, 

nianura  Imperatorem. 


A  D  VALENTI- 


ttOr,humani  generis  fragilitas  falfode  natura  fuaqueratur,  aliquando  tame 
fque  remediis.vanas  &  innumeras  querimonias  reframare.  Nam  ficutrudis 
.iuis,inccrtus  periculoru,dubius  falutis,cuncta  rimatur:ita  &mortalium  natu- 
frui,placida  quasque  defiderat.Sed  quia  ncc  mare  femper  poteft  effe  tranquil- 
ar,nec  fecurus  nauta  ratem  poteftfcandere ,  quum  xquor  mole  fluc~tuum  tol- 
>effe  validi  aut  viucntes,fed pro  a:tatis  &  temporis  varietate diuerfis  morboru 
Ot,clementiffimelmperator,magna  laus  eft  veterum  inftituta  fcrutari:  maior 
Iji  viam  Liboribusfuis,virtutibus  aperucrunt,  nobifque  iterintelligcntia:  fua  fa 
n  febribus  teneretur,&  diu  ventris  duntia  ftrangulatus,die  dupdecimo  ia  mor 
*m  multis  &  magnis  medic«s,vtremedium  confequeretur,  hocillis  fummum 
periclitanti  prxfidium  vifum  eft,vt  pwiriteftinum  clyfterio  ei  curatio  pararetur.  Quu  ille  imminenti  periculo  sftua- 
re:>&  veluti  morti  proximus  curationis  etiam  extrema  depofceret ,  ego  pudoi  is  &  reuerentia:  modum  feruans  quem 
cundis  femper  exhibui\profpexia4  tenipus  ne  veluti  turpis  cura  forti  viro  applicaretur.  Quumergo  vidiffem  febrem 
eius,quam  de  colore  collegi,&  ficcitate  vifcerum  fatigari  eum  penitus  aducrtiffem,ilico  infufo  fale  aquam  frigidiffi- 
mam  obtuli  eius  ardorirqui  qtiudefyderio  recentis  quo  cruciabatur,totum  quod  ci  oblatum  fuerat,ebibiffet,auc~to- 
resmedicinxmagni  qui  id  fpe&abant,exclamauerunt,Occidifti  hominem.  Necdum  vox  eorum  ab  ore  manauerar, 
eueftigio  eum  fomnus  occupauitjfudorque  perfudit.Qujbus  ego  pra:fentibus,clementiffime  Imperator,tantis  fudori s 
eius  abfterfionibuslaboraui,vt(fi  dici  fas  fit)Nilusexetus  corpcre  videretur  effluere .  Verum  quura  a:ger  experge- 
fa&us.recreatum  fe  extinc~tisfebribus,&ab  infirrnitate  leuiorem  effe  fcnfiffet,ventris  etiam  ccepit  defyderio  veheme- 
ter  vrgeri.  Allaco  itaque  vafculo  omne  alui  onus  quo  grauabatur  expofuit,ad  tam  dirura  fcetorem  vt  omnes  qui  illic 
aderantfus^rentur, dicentibusegregiis medicis  quodomnia  eius  interna  putruiffent .  Poft  hxca  meargerad  bal- 
nea  mitticur,  vtlauacroeiusficcitashumigetur.qui  perunftus  vnguentis  remedialibus,  quum  poftbalneum  veftimc 
ta  accepiffer,fitire  fedi'*it:ftatim  eum  abfinthio.in  quolibyfticu  fucrat  decoctu,  progreflum  a  balneopotaui,nequidl 
caufationis  in  corpufculo  eius  maneret,qUo  vefica  fcybalis  vellapidibus  pet  vicinaloca  meantibus  preraeretur.  Prae- 
cepietiam  ei  efcam  fieri  de  minutalibusporcinis,id  eft  podocyliis  &  vcntriculo:  in  quem  vctriculum  acetum  cymi- 
natum  modico  adie&o  lafere  mitti  mandaui.vt  omnino  excoc~ta  caro  ctiam  offium  duritiam  emolliret ,  vt  foluta  eo- 
rum  medulla  cum  iure  ipfo  abforberetur.Non  dubium  eft  autem.optime  Imperator,qu6d  ex  indigeftione  externam 
crudiffimariimque  crapularum,vel  fuperfufa  diuerfi  nimietate  vini,replcris  &  plcnc  tumentibus  venis,potus  in  vifce- 
ribus  amarefcunt,aufertur  fomnus,fubfequitur  calor,  atque  occultarum  febrium  peftis  &  qusdam  phrenefis  pulfu  ce-| 
rebrum inquietat,venter  durefcit,  qui  iamdudum  crudus  repletus  fuerat,exuberantibus.  cibis:qui  dum  excoquuntur» 
confumptis  qux  humida  funt,inflammationes  importuniffimas  faciunt,  qua:  adiec~ra  calida  aqua  amplius  neceffe  eft: 
excitentur.Inde  ergo  venter  durefcit,infiatur  pulmo,fplen  diftenditur.pinna:  etiam  iecoris  porriguntur.Quibus  coan- 
guftatum  &  coartatum  fel  exprimitur.quo  infufo  tingitur  corpus,&  fit  luteum.Quum  ergo  peruenerit  ad  ea  loca  vena-; 
rum  in  qua?  pnucula  haufta  defcendunr.duo  mala  iunc~ra,id  eft  res  acris  ac  dulcis.cito  auferunt  animam: ficuti  petraru 
humidarum  fudor  igni  fubiectus  citb  abforbetur  ab  igni.petra  autem  ipfa  exufta  &  concremata,fpongia  efficitur,  vn- 
de  calx  vel  gypfum  conficitur.ita  calorefebriumcxcoquirur  vitium  cruditatis,  ciborumque  congeftio.Quibuscon- 
fumptis  &  exhauftis  ,frigida  fine  dubio  fuperfundenda  eft ,  ne  penitus  arefcant.  Nam  nimirum  xftimas,  6  bone 
Imperator,  calidam  &frigidam  mortalibus  inclufam  effe  corporibus,quum  fingula:  res  propriam  habeant  naturarru' 
tgnis  igncm,  aqua  aquam  defiderat:  fed  ad  horum  iungendam  focietatera  fiue  temperantiam  procurandam,  fylua- 
rum  materies  lignumque  depofcitur ,  quod  &nutrit  ac  fufcitat  &rapitignem  ,  &  frigidam  vertit  in  calidam.  fed! 
non  ita  in  nobis  eft  coa:quandum  .  Accipe  igitur  ,fereniffime  Imperator ,  quod  conueniens  nobis  putetur  exera- 
plum :  thermarum  fcilicet  ab  fe  calidarum  mixtio  temperata  ,  vbi  nec  ignis  videtur ,  nec  lignum  fuggeritur ,  nifi  va- 
por  folus  fponte  conficitur,  &  aer  calidus  fine  labore  lentitur.  Nonne  duo  vnum  funt?  &  diuerfa  atque  contraria  inui- 
cem  profunt?  diuina  prouidentiafalubripermixtioneac  temperie  procurata,nonnullam  corporibus  abluendisfanita-1 
tempra?ftant,competent^mquc  medicinampra:betes,varioslanguorcsa  corporibusmorralium  pellunt?Ha:c  quum  ita 
fint ,  nihil  aliud  reor  mortalibus  prasbendum  nifi  id  quod  quum  infirmi  effent  defiderauerut,&  oblatum  fibi  profuif- 
fe  fenferunt.  His  ergovtamur  quibus fumusbene  experti , &quorum  beneficioconfecuri fumus optabilem  fanita- 
tem.  Namfimiliter  quidam,quum  oculorum  lacrymanrium  reumate carere nonpoffct , produ&us eftin  mediur» 
conuentum  multorum  fpecKtium  medicorum,  Qui  quum  infpedtus  ab  iis  fuiffec,dixerflnt  ei  palpebras  incidi  debere,' 
comburi  etiam  hemicranium,&  rafo  capite  venas  fecari,(quod  Gra:ci  amriotom «n  dicunt)  im  poni  etiam  efcharas:  & 
quum  iam  omnibus  locis  debilitatum  &  cauterizatum  caput  haberet,  nihilque  ei  tormenta  qua:  defiderio  fanitatis pa- 
ticntertulerat,profuiffent,  deflebat  omnibusinfelicitatcmfuam.  In  vltimum  hxc  abegregiis  medicis  inuenta  curatio 
eft,  vt  quum  dexter  oculus  lacrymam  f underet,vena  ei  dextri  brachii  laxaretur.-quum  finifter,fimiliter  in  finiftro  bra-' 
chio  fieret.  Quod  quum  pati  ccepiffet  infirmus,flens  &  gemens  illud  Catonis  fa:pe  dicebar,Corporis  auxilium  medico 
committe  fidcli.  Ego  autem  dico,&  perito.Reftiti  igitur  iis,nec  laxari  venam  permifi:magnoque  filentio  fafto  autho- 
rcsnoftrosin  medium  protuliac  recitaui,dixiquead  eos,fi  ex  multifario  tormentorum  genere  miferandus  ifte  vel  v- 
nam  medelam  fuiffet  adeptus,meritb  vos  pateretur:  fcd  quum  neque  inunc~tione,ncque  incifione,  neque  combuftio- 
nc,  inundatione  lacrymarum  reprimere  potueritis,  cur  indofte  venas ei  laxari  praccepiftis,  quum  hic  iam  femianimis 
vifionc  ipfatn  ferri  perhorrefcit?  Vnde  reddire  mihi  fapientiffimi  yiri  hodierna:  caufas  curationis,cur  fucrit  dcfuper 
oculus  incifus,cur  rafum  caput,cur  meacula  exufta  venarum.meatus  enim  irrigatio  fi  vcneric  ad  ea  loca  in  quibus  ha- 
bebat  receptaculum  colledionisfua:,quo  impetu  exindedefcendebat  deorfum.recurrens  rurfumad  fonrem  cerebri,' 
ibiquecoanguftatus,quum  ferucfe  cceperit,  verendum  eft  ne  perforans  cutem,  acpertundcns  cratem  capitis,generet 
in  eo  vitia  diuerfa,  aut  ne  iterum  per  aliquam  venarum  erumpat  ad  aures,faciatquc  hominem  furdum ,  totum  oppi- 
lans  auditum,aut  vermes  in  auribus  generet ,  vel  nanbus  polypos  nutriat.  aut  oculis  argilopia  excitet ,  aut  dentibus 
fit  moleftus,  &  faciathominem  orisfcetidiatquecorrupti,vcl(quodmaximccauendum  eft )  ne  per  vua:  deftillantis 
aut  exulceratae  vitiumipfamuficehominiscorrupta  languefcar,p,ulmoniquc&  ftomashoplagam  inferatjlumbos  quo- 


l 


H9 


marcel;  de  medicaM.  lib: 


que  rencfquediflbluat,  &  incipiat  humor  noxiusper  inguina  &  coxas ,  &crura  decurrens ,  fi»^j 
rum  atque  neruorum,paulatimque  auferat  greffus,  totoque  organo  tabefcente,  videamini  poei 
nera  qtiim  curaffe,  quum  vere  violenta  morte  videatur  de  hac  Iuce  migrare .  nam  fi  cepaiumjj 
bis  non  manducantibus,noftris  tamen  oculismoleftaeft,autiinapi,vbi  &  mel  mifcetur,  lenirj 
calore  eius  commotum  cerebrum  ita  defudat  vt  oculos  &  nares  acer  humor  infeftet:  quid  pujj 
bus  circaoculoscurarurfusautigniadhibeturautferrof  Quare,imperator,fidem  noftr  -  »p8 
credamus  quibufcunque  medicinis,  nec  vulneri  vulnus  fuperponendum  putemus:  fed^  "] 
dum  elTe  credamus  vt  nequcgrauibus  tormentis,  neque  intolerabili  mcdicins  curag"-^^ 
obferuatiane  medicins  pietati  tuaj  ac  pofteris  tuis,  digna  memoria  tradidi,  qua:  hom 
prodiderunt,qui  tua  diuina  ferenitas  orofufcipiar,&ad  memoriam  cxtens  reli^ua^^fe 


2S0 

^jjjitradTiones  talo- 
fumpfiffe  homi- 
sudo  aliquoties  no- 
|tus  non  poteft,fed 
jUi  patiuntur  qui- 
fs  adhibentes,non 
p.edium  porrigeu- 
ir.  Plu  a  ergo  de 
expertis  remediis 


A  mixta  mellislibra  vna..^ 
largiter  pitukam  .  < 
dtonderi  preffius  " 
frican ,  &aqua  calidafo 
tempore  etiam  fterni 
erit  hoc  medicamen;< 
Veratri  albi,caftorei 
peris  albijfingulo:  t 
nuiter  forato  cribro 


tc  compofitio 
p  caMtdolet ,  &  a- 
ft  ,  vMpflk  diutius 
clfiurc»  IncocTa:  quo 
concitaremin  alienum 
ijs  rebus  componitur, 
f(qaod  efttj^c  lanaria)pi- 
inos  nngulos.hxc  contufa  te- 
infmujpantur ,  quum  opus  fuerir, 
per  pinnam,aut  calamum  f«|Ptorium  nanbus  infufften- 
B  tur,  vel  fpecillo  tincTo  in^$a  &  cxcuffo ,  naribus  iniici- 
untur.  Proderit  aiitem^wlFnernutamentum  etiam  perfe 
cotufum,&  eademratione  iniedTum  veratru  album.  lin- 
guam  enim  ficcam  &  aridam  fternutatio  ftatim  inundat. 

Capitis  dolorem  quanuis  verercm  &  intolerabilem 
protinustollit,  &inperpetuum  rcmediat  torpedo  nigra 
viua  impofita  ei  loco  qui  in  dolore  eft  donec  definat  do- 
Iere,&  obrorpefcat  parsrquod  quum  primum  fenferit  qui 
dolet,remoueatur  remediu,  ne  fenfus  auferatur  eius  par- 


INCTPIT      AD     CAPITIS      OMNES     S  V- 

bitos  &  diutinos,&  multiplices  dolores, 
Cap.  i. 

AD  capitisdoloremetiam  in  febri,primis  diebus  in- 
commodijferpylli  —  i.rofe  arida:  -<  i  i,incoquu- 
tur  cum  duobus  fextariis  aceti  acerrimi.donec  ad  dimi- 
diaspcrducantur :  inde  fumitur  cyathus ,  &  duobus  rofa: 
cyathisbenec6mifcetur,frequeterque  curatur  exeoca- 
put  .vbi  enim  incaluit  quod  infufum  cft ,  nifirecens  ad- 
iiciatur,nocet.Itemprodefteodem  modo  ruta  perfevcl 
cum  hederx  baccis  decodb,  &  capiti  tepide  infufa.  Po- 
lygonosquoqueherba(qus  Latine  fanguinaria  dicitur) 
&  metha  multis  proftiit  cadem  ratione  decodTa,&  capiti 
tepide  infula.Dolorem  capitisleuatfpondylion  ,  &  agni 
femc,&  platanipilula:  fimiliter  aceto  incodtx,rofa  quo- 
que  duplici  menfura.fimplx  aceti  commixta,ficuti  &  po 
lygonos  fuperius  didTa  debet  excoqui,  id  eft  ea  qux  fan- 
guinaria  dicitur.Quum  atitem  plurimis  diebus  manferit 
dolorcapitisjtumomnium  fupradidTorum  oportetvn- 

cias  fingulas  fumi ,  iifque  admifceri  lauri  baccarum,  ca-  q  tis.  Plures  autem  paranda:  funt  torpcdines  eiufdem  ge 


ftorei.nucum  amararu,pulegii,fambuci  fo!iorum,vncias 
fingulas,&  ih  aceti  fextariis  quatuor  decoquere  ad  dimi- 
dias,&  eodem  modo  rofa  admixta  duphciter,  fed  non  ta 
f requenter  caput  curarc.  Ad  omnc  capitis  dolorcm  ef- 
ficaciter  prodeft  medicamen  tale,  crocomagmatis  —  i. 
aluminisfciffi,velgalla:  -<  i.harcteri  ex  acri  aceto,  &ro- 
fa  duplicis  ponderis  viciffim  adiedTa  oportet,  vfqucdum 
melhs  habeant  fpiifitudinem  ,  atque  inde  frontem  &  v- 
trinque  tempora  oblincre.  Adcapitis  dolorcm  quum  in- 
uetcrauerit,bene  facit  hxc  compofitio,Myrrha:  #  i.cro- 
ci  *i  i.amygdalarum  amararum  *-  i  i.ruta:  viridis  *  1 1 1. 
fpondylii &panacu  #fingulos,lauri  baccarum  #i  i  i.fer 
pylli  #  t  t.caftorei  #  r.terunrur  hxc  omnia  cum  aceto,  & 
fiuntpaftilli:quu  opus  eft  diluuntur  aceto  &rofa  in  mel- 
lis  fpifiitudincm,atque  ita  frons  &  tempora  oblinuntur. 
Permanenteverocapitisdolore,  materiam  quoquehu- 
moris  oportet  detrahere  cx  eo  per  nares ,  vel  per  os :  qua: 
res  etiam  auriculam  vel  dcntem  dclentibus  prodeft ,  nec 
minusiis  quib9  fubiraj  vertigines  obuerfantur  (quos  «a- 
m/uutTtKotfGvxci  dicunt)item  comitiali  morbo  correptis 
prodeft :  fed  &  caligine  impeditos  ex  magna  parte  leuat. 
Debent  autem  ii  homines  pridic  abftincre,  &  fuperiori- 
bus  diebus  aquam  potare.Per  nares  ergo  purgatur  capur, 
iis  rebusinfufis  per  cornuquod  Graxe  fittr^unf  voca- 
tur,hederx  fuccoperfe  velbera:  fucco  cumexiguoflo- 
reajris,  Velcyclaminisfucco  mixto  ladTe  aut  aqua  pari 
menfura.Bene  detrahit  e  naribus  liquorem  &  hxc  com- 
pofitio,  Salis,nitri,aceti,olei  veteris,mellis,fingularu  re- 
rum  denarios  binos,  cyclaminis  fucci,  ftaphidos agrias, 
(quam  herbam  pedunculariam,  quod  eos  necat,quidam 


neris:  quia  nonunquam  vix  ad  duas  trefvc  refpondet  cu- 
ratio,  fid  cft  torpor)quod  ligntim  cft  remediationis. 

Ad  capitis  dolorem  fadtum  ex  peruftione  prodeft  ro- 
fa:  bona:  fuccus  infufus  capiti ,  fed  cum  fucco  de  moiis 
fadTo  pari  menfura  admixto. 

Ad  capitis  dolorem  facTum  cx  perfridTione  fatispro- 
deft  oleum  irinum  cum  ferpyllo  &  exiguo  accto  infu- 
fummiagis  autcm  fi  aut  iridis  radix  aut  peucedani  fuccus 
prioribus  admixtus  fuerit .  Prodeft  &  ruta  cum  oleo 
irino  &  exiguo  aceto  cofta  &  tcpide  infufa  capiti :  nec 
minus  profunt  folia  Iauri  cum  irino  oleo  &  exiguo  aceto 
trita  &  infufa  capiti. 

Ad  capitis  dolorem  fadTum  cx  virio  nimio  profunt 
quidem  &eaquaj  diximus  proficere  ad  capins  dolorem 
experuftione  factum:  profunt&ruta:  folia  tritacuma- 
ceto,admixta  eis  rofa,  &  nuces  amarx  eodem  modo.  fa- 
ciunt  &  agni  folia  quar  nafcutur  m  virgultis.qui bus  Gra:- 
ctpro  viminibus  vtuntur.eademque  hvy>ts  appellar,cum 
iridis  aridxradice  trita,mixta  eis  rofa  atque aceto. 

A  d  capitis  dolorem  fadrum  ex  idtu  aut  cafu  e  fublimi, 
prodeft  rofa  &  irinu  oleum  acero  decodTum:item  rofa;  a- 
ridar  folia  macerata  pnus  paffo,deinde  codTa  atque  trita, 
&  ita  impofita,fimili  modo  profunt ,  &  fertula  campana 
fimiliter  fadTa  prodeft,veI  myrti  folia  tenera  ex  vino  tri- 
ta  cnm  myrrha  ,  &  pulegium  ex  vino  trirum,&  mala  cy- 
donia  vino  codta  &  trita  atque  impofita  capiti,  pluri- 
mum  profunt^ 

Medicamentum  quod  repellere  poffit  ca  quar  ad  ca- 
putredundauerunt,Caftorei  vidToriati  tertiam  partem, 
fphondylii*  i.  nucis  amara:-)f  x.  ruta;  folia#  n.iilimaf- 


appellant)fingulorudenariosbinos.ha:cinvnum  mixta  F  faliotici     1 1.  cum  aceto  prius  ha:c  teruiitur  diligcnter, 


naribuspercornuinfunduntur,velpinna  longiore  na 
res  interius  perfricatur.  Quum  fatis  vifum  fuerit  fluxifie 
humoris  aut  fanguinis  vtreprimatur,  aqua  frigidapura 
nares  diutius  oblui  oportet,  vel  croco  macerato  in  cade 
pridie. 

Sed  fi  per  os  magis  detrahere  humoris  matcrii  vifum 
fucrit.quia  non  fine  tormento  quodam  per  nares  ca  de- 
ducitur,  fuadebimus  pyrethri  radiculam  commaducare, 
atque  fubi  nde  hiantem  pati  florem  faliua:  vel  vuam  paf- 
fam  cum  piperis  albi  totidem  granis  dabimus  comman- 
ducandam,  &  expuendam.  ajque  enim  &  hic  deducunt 
pituitam.  Bene  facit  &  finapi ,  ex  aceto  tritum  ,  fed  non 
cxcaftratumjgargarizarcj  trium  cyathorum  menfura3ad- 


deinde  rofa:  admifcentur. 

Ad  diutinos  capitis  dolores,falis  inregri  mcnfura  qua- 
tum  manus  plena  comprehendcrc poterit,coquitur  ex  o- 
leo  fuperfufo,ita  vtfuperct  falem,dcinde  quum  omnino 
nihil  incurrerit  de  fale  afperum.perungitur  dolcns  capi- 
tis  pars  hoc  olco,  fuperque  lana  fuccida  eodem  oleo  tin- 
dTaimponitur.       Sertula:  campana:  corona:  quinquc 
cxpaffo&  aqua  frigidapari  menfura  coquuntur  doncc 
permadefcant ,  tunc  teruntur ,  admifceturque  opii  quod 
fatis  fit ,  vel  papaucris  lacryma  qua:  fopora  i  quibuf- 
dam  appellatur,  ad  vidToriati  pondus  adiicitur.  ex  iis 
pannusquantum  fatis  eftlinitur,  &  vtrinque  tepora  tin- 
guntur.       A.dcapitisdolQreomncefficaciter  prodeft 

MMm.i, 


w 

baccarum  lauri  d< 
£toriati  pondu 
quum  opus  eft  d 
dicamentum  fucce 
capicis  pueroi  u 
appellant3  lini  ler: 
ohux  fotia  tenera 
mili  modo  fuperp 
magnicudo  eit.,& 
tcrere  oportet  cura;! 
fcriptum,&  fic  per 
vlculcula  in  cap 
bus  fanies  maiu. 
fuifures  quoque  e 
bulbosicilla;  exaqua  co 
tundem  ponderis  amm 

Ad  ea  quje  feruefcunrt 
contufum  &  melle  confpS 
capitis  dolores  in  febribus 


M  A  R 

^cmiffis/caUHnoiiiai  i.Croci  vi-  A 

it  hxc  oprimc  cx  aceco  &  rofa: 

•  s  capitis  perungitur.  hoc  me- 

_  '  'ficoshabet.       Ad  dolores 
t*us  n  , 

^ts  pattisquam  bregma  Graxi 

-  j  ex  aqua  lmponere  oportet.vel 

*  n  vino  adieclo  viiidi  oleo,  fi- 

cl  opii  quanru  fabx  VEgyptix 

5  p artes,&  pulegii  partem  vna, 

inde.adiicere  vngentu  fupra 

;ntem  partem  capitis.       Ad  ^ 

a.m>marum  capitulis,  ex  qui- 

t  oportet ,  &  ex  nitro  lauari: 

Tctos  imponere  vtile  eft ,  vel  1 

ca.vtaluminis  liquidi  tan- 

r,  &  fic  caput  inlinatur. 

cum  rubore  lini  femen 

^mponendum  eft.  Ad 

B5 fyltiaticae  ieminis ,  vel 


CELLI 


2C2 


rutx  noditis  radicis.ex  qua  rhus  halcitur,  myrrhx,  pyre- 
thri,aphronitri,fiHsammoniaci,  piperis  longi,  heders:  C 
albx  folioru  ve!  baccaiil,bdellii,  galbani,  balfami,iridis 
]llyricx,fingularu  fpecieru  denarios  denos,caftorei  dena 
rios  quatuor,balani  vnguecarix*  ii.  rhamni  *  X-trita  o- 
mnia  in  vnum  coniiciunrur  cumaceti  fcillitici  quantum 
iic  hbra  vna.Sed  ita  temperabitur  mcdicame  donec  fpif- 
ficudinem  mellis  recipiat ,  atque  itareponeturin  vafe  fi- 
cHli:&  quum  opus  fueritinde  fumetur  quantum  f.nisfir, 
quod  iu  linteolo  bene  tenero  fpiilo  inlinatur,  perun- 
ctiimque  rofaceo  modico  imponetur. 

Si  vaftior  fuerit  dolor  capitis  medicamentum  tam  D 
fpiifum  fiat  infrafcriptum  quam  cft  cmplaftru,  &  hnteo- 
lo  denfo  imponatur :  Agni  feminis  &  peucedani  radicis 
*  ii  ii.  iridis  #■  n.  aceto  prius  maceratas  has  fpecies  ex- 
coques  vel  contundes ,  &  rofa  dilues ,  atque  ita  rafo  ca- 


piti  nnpones. 


Ad  vehementes  faeminarum  ca- 


pitis  dolores,&  fuffocationes  qux  de  vulua  veniut(qaod 
genus  valetudinis  Gra:ci  Jrse>t>c£u>  m'\yi.  vocant)&  ad 
cos  qui  caduci  appellantur,&  ad  freneticos ,  &  qui  verti- 
gines  habent  fphondylii  dcnarios  fex ,  caftorei  *-  vi. 
peucedani*  n.nucum  amararum  vi.harc  cum  ace-  E 
to  &  rofa  bene  trita  &  permixca  capiti  infundantur. 

A  d  diutinos  capitis  dolores ,  etiam  veternofos  (quos 
Grxci  lechargicos  vocat)  &phreneticos,  &-ad  omnia  vi- 
tia  qo&  circa  caput  generantur,  etiam  ad  podagram.  ce- 
rx  *  lxxxiiii.  olei  veteris      lxxxiii.  aluminis  fiffi 
^  vi.  glutinis  taurini     x.peucedani  #  xx.  cafix  *  x. 
reilnx  rerebinthinx  )f  xx,  picis  liquidx    x.  galbani  * 
xmi.alo.es  xvi.  taurinum  gluten  cum  aceto  adignem 
foluitur,peucedanum  & cafia vino macerata  conterun- 
tur,&taurino  glutini  commifcentur.-cxcera  id  ignem  li-  F 
quidata  dum  calent  fuprafcriptis  admifcentur  .  qux 
bene  fuba&a  manu  reponuntur.  Quum  opus  fuerit  pon- 
dus  inde  denarii  fumitur,&  dilutum  aceto  atque  rofa ca- 
piti  infundicur,  fed  melius  facit  hoc  medicamentum 
lmteolo  indu&um  rafo  capiti  impofitum.      Ad  capitis 
doloremfine  febri  benefacit  de  experimeto  capitis  de- 
raitojatque  potatio.cibi  abftinentia ,  ventris  folutio:  fed 
tum  etiam  rofa  atque  aceto  curandum  capur.  Prodeft  e- 
tiam  detrahere  pituitam  finapi  aur  hyflbpo  ex  paflb  de- 
codaate  herba?peducularixfemitie,(quaGrxci  ftaphtda 
agria  vocac)trito  cum  pipere  &  melle,oleo  admixto,aut  G 
jpfius  herbx  peduncularis  femjne  per  fe  melle  admixto. 

Permanente  autem  diucino  capitis  dolore  profunt  ei 
huiufmodt  perunftiones.  ruta  cum  aceto  &  oleo  calcfa- 
cto,iridis  radix  cum  aceto,falicis  folia  trita  exaqua,fer- 
pyllum  accco  tritum,&  inferuefadtum  cum  oleo&aceto, 
Millefoltum(quod  Grxci  polygonon  appellant)cum  ruta 
tritum,  admixto  aceto  &  oleo.-nuces  amarx  purgatx  tri- 
tx  cum  aceto  &  oleo,  ita  vt  hxc  intcrdum  velut  cerotum 
tumlinteo  fronti  fupcrponantur.fimilirerprodeft&  ru- 
tafyluaticatritacum  accco  &  oleoquafi  cerotum  fronti  H 
luperpofita:a(it  agni  albi  femen  ex  pofca  tritum,  aut  oci- 
muai  viride  vcl  femen  eius  ex  aqua  tritum  &  impofi- 
tum,  aut  htderialbx  foliaquatuor  cum  aqua  mulfa:  aut 


git  (quod  Gr£cimelanthionvocar)eodtrnmodofronti 
impofitum  ,  aut  naribus  inie&aim  prodeft.  Ad  torri- 
dam  aut  conftri&i  cutem  capitis  benefacit  caftoreum,& 
balfamu,  &  peucedanum,incoc"rum  fimul,  &  feorfum  in 
vafe  cum  aceto  &  cum  olei  capiti  infufum.  Faciut  ctia 
huiufmodi  medicamenta  capiti  fuperpofita  qux  Grxci 
cataplafmata  dicunt:  iridis  radices  cotufc  v  i.  &  pufillii 
rofx  fyluatica:  feminis  cum  farina  hordeacea  cofta,  aut 
fccniculi  radices  fimiliter  co&x  cumfarina  hordeacea. 

Prodeft  etiam  ad  nimios  dolores  capitis  conftrittio 
eiusper  fafciolam  nonnimium  latam,ita  vt  ea  pcr  media 
frontem  &  vtraquc  tempora  circudetur.benefacic  &  fo- 
mencumper  fpongias  mollcs  aqux  calida»,  decodlis  in  ea 
prius  lauri  foliis,&  capitibus  papaueris  adhibitum,&  vn- 
cf  io  capiti  facta  ex  fpliis  lauri  &  agni  &  populi,tritis  cura. 
acero  &  olco.  Ad  vlcera  qua;  in  capite  erTeruefcunt 
cum  humoris  manatione prodeft  aqua  calida  bistervc 
die  per  fpongiam  fiepius  fuper  vlcera  exprefia ,  quod 
Grxci  catantlefim  appellant.  Perunttiones  autem 

quas  Gra.ci  fynchrifmata  vocant ,  &  ea  qua;  fuperpofita 
dolentibus  partibus  iidem  cataplafmata  appellant,e- 
iufmodi  profunt:  Folia  falicis  ex  aqua  trita  ,  aut  vitis 
alba:  radix  aqua  pura  codla  ,  aut  lenticula  ex  aqUaco- 
cta  ,  aut  afparagi  radices  ex  melle  cocl:x.  ^  Adcapi- 
tis  dolorem,foha  lauri  vel  baccas  vel  florem  terere  opor- 
ter  cum  aceto,  &  irinum  oleum  illis  admifcere,  atque  ita 
caput  narefque  perungere.Facit  &  iridis  radix  cum  malo 
cydonio  co&o  ex  aqua  paritcr  impofita.  Adomnc 
capitis  dolorem  inter  initia  profunt  aqux  refrigerantes, 
&  repellunt  eum,inrerdum  admixtopane,vel polete  pol- 
line  confperfo  aceto.  Plantaginis  quoque  fuccus,&: 
rubi,aut  lentifci,  autmillefolii,aut  herbx  vrceolaris,  aut 
rhusfyriaci,autmacia:,(quamGra:cianagallida  appellat) 
itcm  methx  fuccus,vel  intiborum,  vel  myrti,  vel ftaphi- 
dos  agrix  infufus  capiti  plurimum  prodeft . .  Ad  diuti- 
noscapitis  dolores  prodeft  infufum  capiti  oleum  vetus 
cyprinum  vel  irinum  cum  peucedano,fpondylio,&  cafto 
rio.Imponi  aurem  ftatim  oportet  lini  feminis  farinam& 
hordeaceam  in  vnum  cotiam  ex  pofca :  fed  poftea  pro- 
deft  impofirum  cerotum  ex  cyprino  oleo  faftum  cunt 
ruta.  Item  bcnefacit  cerorum  exirino  aut  fyriacino 
oleo  cum  butyro  ,  dummodo  calefado  medicamine  ca- 
putperungatur.  Opobalfamo  autem  cum  ferpyllo  &  ro-' 
fa  vel  peuccdano  prodeft  eriam  lethargicos  perungi. 

Ad  omnem  capitis  dolorem  benefacit  centaurex  te- 
nuis  fuccus  cum  aceto  cahdo  infufus  capiti.  Ad  car 
pitis  moleftum  &  diutinum  dolorem  medicamina  infra 
fcripta  facies,hedera:  nigra:  folia  trita  admixto  aceto,  o- 
leo,vino,a;quis  portionib9:quodfufficiatin  vafculo  quo- 
libet  feruere  facies ,  ac  poftea  frontem  &  tempora  lines. 

Cicuta:  folia,  aut  fi  folia  non  fucrint,radicem  eius  te- 
res,  &  fronti  inlineas,ut  in  faccello  lineo  ad  frontem  fuf- 
pendes.  AloesJ  vi.croci  3  v  i.gummis  3  vi.album  oui 
&  cochleas minutas  numero  v.hxc  vniuerfa  conteres  irt 
mortario  marmoreo,&  aceto  admixto  fronti  inlines. 

Rafamenpaftar  quod  m  magide  adhxret  3  vi.&cre- 
tx3  vi.&bulborum  incoftorum  3  m.  tritos,&medul- 
lam  fiue  vitellum  oui  gallinacci  conteres  pariter  ex  ace^ 
to,&  fronti  inlines.  Muris  cerebril  tolles,&  in  vinii  mic 
tes.ac  maceratu  &  tritu  froti  inlines.  Euphorbii  Ji.cro 
ci  3  v  i  .permifce  cu  aceto,&  pariter  bcne  tritu  froti  inli- 
ncs.  Hedera:  fuccusdefus  fronti  &  temporibus  inlini- 
tur,  &quumficcatus  fucrit  iterum  inlinitur :  quo  fa£b> 
dolori  capitis  potcter  fubuenitur.  Ad  compefcendum 
capitis  dolorem ,  pollinem  thuris  cum  vifci  fcrupulo 
pariter  fronti  inlinc.  Quod  fi  dolore  medium  caput  fin- 
di  videbitur,  hederam  contunde , ac  fuccum  eius  oleo 
rofaceo  mifce ,  &  cum  linteolo  mundo  fronti  inducito, 
tempora  quoque  cx  eo  &  nares  perun^ge  :  quod  figra- 
uiordolorfuerit,  etiam  cerebro  fuperfunde.  Limaci 
calculum  qucm  in  capite  habet  tolle.quod  non  facile  f a- 
cies  nifi  ei  dum  in  via  repit  caput  fubito  abfcideris:  quc 
lapidcm  quandiu  tecum  habueris  nunquam  vllum  do- 
lorem  capitis  nec  fencics  nec  patieris.  Lauri  baccas  nu- 
mero  quinque  ex  accto  cotcre,  aut  feptc  pilulas  ftercori* 


»55  D  E 

caprini  ex  aceto  tere,&  fronti  inftne.  Herba  ip  capi-  A 
te  ftatux  cuiuflibetnafcifolet:ea  decrefcentelunafubla- 
ta,capitiquc  circumligata,dolorem  tollit:hemicranii  e- 
tiam  efficaciter  medetur  fi  in  panno  rufo  lino  rufo  liga- 
ta,capiti  vel  temporibus  alligetur.  Radicem  atra- 
Gylidosherbx  (quam  noftri  carduum  vocant)  vel  eius 
ramum.vel  florem  acia  ligatum,&  capiti  circundatum, 
dolori  eius  mederi  conftar.  nec  minus  herbam  polygo- 
non(quam  rubiam  vocamus)circundatam  capitis  dolore 
tollere  experti  fumus.  Ramus  fpina?  alba:  alligatus 
capiti  efficaciter  medetur.  Sinapi  quoque  cum  ruta  &  B 
■aqua  tritum,&  admellis  craffitudinem  redadtum. 

Coronaex  herbahierabotane(qua  nosverbena  dici- 
mus)  facta ,  capitique  impofita,dolores  tollit.  Cu- 
curbitx  viridis  ramenta  cerebro  impofita ,  infantibus 
quoque  qui  ex  dolore  capitis  naufeam  patiuntur,validif- 
fimeprofunt.  Herbaftrumus  contrita,&  cumoleo 
permixta,impofitaquc  temporibus ,  &  toro  corpori  cum 
ipfo  oleo  perdu&a,  incredibiliter  &  capitis  dolore  tollit, 
&  languorem,  fiquis  fuerit ,  corpore  difcutit.  Radix 
cupreffi  tenuiscapiticircundatadoloremeiusleuat-  C 

Baccx  lauri  impari  numero  c5trira:,&  oleo  adiecto  ca 
lido  fronti  impofitx  profunt.  Oleum  ex  nuce  iugla- 
de  quxmanducatur  exprcffum,fubitiim  capitis  dolore, 
II  eo  perfricetur,mire  compefcit-  Malum  Cydonium, 
palmula:  quinque,  papaueris  caput  vnum,  dempto  fem  i- 
ne,  vfque  ad  quatuor  cyathos  cum  aqua  ad  tertias  decd- 
cium,  &  cum  mulfa  aqua  potui  datum,valdeprodeft. 
Foliamali  Funici  diligenter  contrita ,  &  deinde  fuccus 
corum  vel  ipfa  oleo  permixta,potenter  etiam  inueteratos 
dolorespcrfanantfiindeaffiduefros&  tempora  perfri-  D 
centur.  Quum  intrabis  vrbem  quamlibet,ante  por- 
tam  lapillos  qui  iu  via  iacebunt  quot  volueris  collige,  di 
censtecum  ipfe ,  Adcapitis  dolorem  teremediu  tollere, 
&  ex  iis  vnum  capiti  alligato,  csteros  poft  tergum  ia&a, 
necretrorefpice.  Creta  quaecimolia  appellatur  ,co- 
£ra  ex  aceto,fronti  impofita,potenter  medetur.  Sal 
cum  ruta  tritum  adiecto  melle  fronti  inlitum.certiffimu 
remedium  eft.  Ficula  qua  infe&ores  vtuntur  fi 
fpondam  lecii  priorem  qua  vir  cubat  perunxeris,  &  fpon 
dxmedio  inligaueris,  dolores  capitis  remediabis.  p 
Exeadem  aqiia  de  qua  bos  aut  afinus  biberit  paululum 
fumptum  &  potatum  tollit  efficaciter  capitis  dolorem. 

Porri  fe&iui  fuccum  cochlearia  duo,  &  vnum  mellis, 
permixta  ituro  dormitum  velinnares  vclin  auriculam 
tepidum  infunde,  ftatim  proderit.  Pollinem  filigi- 
nisadmixtooui  albo,  &  quidpiam  falis  confricato,& 
fronti  illinito,  &  fafcia  fuperligato,mirabile  eft.  A- 
nethum  ita  vt  de  horto  collectum  fiierit.decoqiiitur  ex 
oleo,&  fuccus  eius  capiti  infunditur. 

Si  de  capitis  dolore  difficilis  fomnus  fit,  amygdalind  p 
oleo  caput  perungi  oportet.  Si  de  fole  caput  doleat, 
cupreffi  folia  contrita  cum  polenta  de  hordeo ,  vel  amy- 
gdalis.&fuccoportulacs  fronti  inlinuntur.  Magne- 
tes  lapis  (qui  antiphyfon  dicittir)  quiferrum  trahit  &  ab- 
iicit,&  magneres  lapis  qui  fangiiinem  emittit ,  &  ferrum 
adfc  trahit , collo  alhgati  aut  circa  caput,  dolori  capitis 
medentur.  Expertumeftmihipulegium  inoleoco 
cjuere,eoque  frontem  &  tempora  &  cerebrum  perunge- 
re.  Glebulas  deliminevel  ipfo  cardine  erafascum 
aceto  fimul  permifce,  eoque  luto  frote  inlines,quo  caput  G 
confeftim  grauiffimo  dolore  releuabis.  Terra  viua, 
in  ouurri  mane  coie£ta,&  fub  le&um  ad  caput  collocata, 
vnice  prodeft.  Duo  folia  lauri  circuncifa  rotudabis, 
refinaque  terebinthina  glutinabis,  &  vtrifqtie  teporibus 
adfigcs.nifiredditafanitatenon  deciderit.  Hirun- 
dinum  pulli  lapillos  in  ventriculis  habere  confuerunt,ex 
quibus  qi}i  albi  maxime  fuerint,fi  in  manu  etiam  fingu- 
li  teneantur.aut  circa  caputhno  nectantur,veterrimos  & 
diutinos capitis  mulcent  dolores ,  nifi  contadtu terrsc  la- 
pillorum  potentia  minuatur.  .  Cornicis  cerebrum  co-  jj 
cJum  &  cibo  fumptum  graues  &  inueteratos  dolores  ca« 
pitiseffe&u  mirabilipellit.  Vulturis  cercbropaulu- 
\u  cedri  fi  immifcueris,&  naresinde  intrinfecus  caputqj 
perfricueris,ornnes  dolores  ftatim  minues. 


MEDICAM.  L  I  B  E 


Ex  quacunque  cau*.  ■. 
intempeftiuum  concitet 
fiquisimpetigmes  inafin  ., 
trahat,eafque  in  fcobem  d  , 
bus  penitus  obftipet.  .'. 
hedersfolia  fepte  &  nucle-, 
ex  oleo  &  aceto  decoqucsi 
de  tempora  &  frontero  dof 
aceto  &  oleo  rofacec»  mix 
uertitcercbro  veltempbr 
tritum  cum  rofaceo  ole< 
£riffime  imj 
to  &  tritum  redtt  impp 

Corona  dc  puleic 
tangat.  bidiffic 
leo  amygdalino  capuf| 
cleorum  vero  perfici 


■S4 


:apitis  exortam,qus 
\  .,  fine  dolore  difcutic 
laturaliter  natas  de- 
mmixto  aceto  nari- 
ex  cerebro  gignetur, 
,  os  ex  perficis  fepte, 
conteres,  atque  in- 
ices.  Rutatiitaj 
;  dolorem  capitisa- 
Caput  ocimi 
Sc  aceto  ,  fronti  re- 
decodtum  ex  ace~ 
us  &fronti. 
ipiti  impofita  fi  terra  non 
ius  eft  exdolore  capitis,  o- 
:re  oportet  &  tempora  :  nu- 
ma  cum  melle  &aceto  fronte 
inlita  prodeft:nuclei  quoque  amygdalini  tnti  vtiliter  im 
ponunnir.  Etiam  in  febribus  bacca  lauri  impari  riu- 
mero  in  oleo  contrirx  &  capiti  inlitar,fanant  dolorem. 

Hederarfolia  molliffima  trita  ex  aceto  &  rofaceo  aduer 
fus  omnem  dolorem  fronti  inlinuntur.  Panacsra- 
dixin  oleocontcritur,&deindecapiti  inftillatur. 

Offa  de  capite  vulturis  alligari  prodeft  capiti  dolenti. 
Gallinaceus  pull9  inclufus  abftinetur  nodre  &  die,dein 
deeius  gallinacei  pluma  velcrifta  alligaturad  collu  aut 
dolentiscaput,  acftatim  medetur.  Surculus  exnido 
milui  puluino  doletis  caput  fuperpofitus  prodeft.  Mu- 
renarum  pellium  exuftarum  cinis  exaceto  fronti  inlitus 
prodeft.  Cochlexmatutinum  rorem  pafcenfis  caput 
arundine  pnciditur,  &  in  linteolo  licio  alligatur  ,  collo- 
que  fufpenditur,  continuo  medetur.  Frafto  capiti  tela 
aranei  ex  oleo  &  aceto  impofita  non  recedit  nifi  fanauc- 
rit.  Corni  ceruini  exufti  cinis  inlitus  fronti  ex  aceto 
&rofaceoprodeft. 

Lanam  ouicuLe  de  inter  femora  velles  &combures, 
&  in  aceto  intinges,  &  fuper  tempora  dolentis  ligabis. 

Lanam  arietis  de  fronte  velles,&  combures  m  opercu- 
culo  olla:  nouo,&  in  mortario  confricabis,  atque  cx  ace- 
to  fronti  inlines*  Sertula:  campans  fafciculii  ex  aceto 
decoques.&frontiinlines.  Caput  fidolerecceperit.ouo 
cum  melle  mixto  in  balneo  laua:ftatim  ceffabit  dolor. 

Intybi  contufi  fuccu  oleo  rofaceo  &  aceto  acri,  «equali 
menfura  mixtum ,  capiti  laborantis  infunde.  Betx 
nigrs  fuccus  temporibus  dolentis  impofitus.miru  reme- 
dium  cft.  Serpyllum  in  aceto  decoftu  fronti  labo- 
rantis  infunde ,  vel  temporibus  imponito  :&fi  fomnus 
difficilis  eft,oleo  amygdalino  caput  peruge.  Rtitam 
viridem  tritam  cum  aceto  acerrimo  &  oleo  rofaceo ,  a- 
quali  menfura  toto  capiti  laborantis  infunde.  Lauri 
baccas  x  x  x  v.piperis  grana  x  x  x  v.tere,&  triras  curn  ouo 
albo  temperabis,&  fronti  impones.  Offa  de  perficis 
etiam  duracinis  franges ,  &  nucleos  eorum  colliges ,  & 
ficcabis  in  vmbra  ,  &  quum  neceffe  fuerit.cum  oui  albo 
temperabis,&  fronti  fuperimpones.  Caput  fiquis  fic- 
doluerit  vt  mediu  findi  videatur ,  hederx  contufa:  fuccu 
perlinteolum  delicatu  mundu  exprimar,  &  oleo  etia  ro- 
faceo  admifceat,&  fic  fr5tem  &  tempora  perungat,&  ce- 
rebro  &  naribus  inde  &  auriculis  infundat.  Caput  fi  ex 
frigore  doluerit,vnguetu  irinu  cum  oleo  laurino  mifce, 
&calefadH  cerebro  fuperfunde  ,  &  infuper  lanavndam 
citca  caputpone.  Sicui  nulla  decaufafubito  caput&te 
pora  doluerint,myrrha  ex  vino  craffius  trita  tepora  obli- 
nat,vel  faba  frefam  in  aqua  prius  macerata,poftea  in  vi- 
no  decofta  tritamquc  inlinatfronti.vel  baccaslauri  im- 
pari  numeroconteratprius,  delnde  admixto  oleo  dili- 
getius  terat,adinftar  col!yrii,&  poftea  in  futlli  calefaciat, 
eoque  caput  perfricet.  Purgatio  aute  capit,is,ne  fuprafcri 
pta  nafcantur,vtiliffima  fertur  hsc,  fi  hyffopi  aut  origani 
fummitatib'  c5tritis,&  exmulfs  aqux  cotyla  dimidia  co 
&is,os  affidue  c51ucris.Capitis  vlcerationes  fanatur  fi  fuc 
co  de  beta  eradtce  cxpreffo  caput  in  balneo  perfricetur. 

Sicui  incapite  tubcra  nafcurur,cupreffi  baccas  virides 
in  vino  decodtas  tritas  tuberibus  adponat,  ita  vt  per  dies 
quinque  in  capite  alligatfi  &  fignatu  medicame  mancat; 

MMm.ii. 


poftdiem  qtiint 
fuerit,  teraucquat. 
fanabit.  Braflica 
gaio,dolorem  qac$,  -\. 
pyrethri  in  fole  dii 
lit.        Hieramai  i 
rem  dolorc,&  ad  p 
prouocanda,ex  ca1. 
pofca,adhepaticos 
diaiiaslnteuifpiti 
temperatrmaxinu 
maticis.  Dldaaure 
modu.  nucis  auel!  i 
dos  <-  i.3.vr.aga  ici  -« r 
curbita:)quod  habet  interi 

i.^.v  i.opopanacis  3-x 
X  v.ariftolochia:  rotund 


M  A  R  C  E  L  L  1 


2,6 


jet:  5t  .1  >c,fi  neceffe  A  aceto  diligeciffime  ac  minutiffimccontere:  &partc  quat 
dolebitinlmito.  Opii  1.  colophonii  ->  1.  myrrha; 
*j  i.hyofcyami  —  i.peucedani  «  r.anethi  >-  it  i.croco- 
migmatis—  i.feorfum  ha:c  tudes.&cribrata  in  mortario 
diutiffimeconteres,&exaceto  op*timo  de  hoc  puluere 
collyria  formabis-.quumque  opus  fuerit»  in  cote  ex  acero 
teres,  &fpiffum  parti  ftontis  &  temporum  qua:  dolebic 
antc  diligcnter  deterfa?  frequenter  induces.  Grana  he- 
derx&ferpylluparipondere  teres  ex  aceto,  &  indetot* 
vertice  perfricabis.    Baccas  lauri  ex  aceto  tritas  adie&o 


..sdiem  \  icclimuiT!  pet- 
naribus  infufus  capitepur- 
icaciter  adimit,  Radix 
ita,etiam  picuitam  expel 
,  ad  capicis  ntmtum  &  vece- 
1  fpiffa  &  coftri&a  laxada  & 
ieiunis  data,adfpleaicicos  ex 
ta:co,ad  accc  lliones  quoti- 
iex  muria,  quia  &  ventrem 


1  t 
iunu 


jhcis  &  fcoco  B  oleo  fronti  impones  aduerfum  heterocranii  molefti 


ne  digeftis  ad 

at  exfper  iebus  his,  Stich» 
dos  (id  eftcil- 
He  ini    iemina  ficcatu 
.petrofelini  3. 
bi  ^.xv.cinaa- 


ias»- 


momijfpice  nardi,myrrha:  trogTbdytis,folii ,  croci,  vn- 
ciasfingulas:mellis  vero  urirai  defpumati  tantummit- 
tes  quantum  fufficiat  pulueri  fpecierum  fupra  fcripta- 
Tiim  colligendo  ad  fpiffitudinem  congruentem  ,  dein-  C 
de  confectum  medicamenin  vafculo  vitreo  aut  ftclili 
fub  fignaculo  reponatur.  Cupreffi  tenuiffimi  radice 
caputcoronatum  dolorem  brcui  ponit.  Pulegii  flo- 
rem  deftringes,&teresex  aceti  cyathis  duobtis:  adiicies 
rutx  tancundem  quancum  pulegii,&  vnam  ccpam ,  &  fa- 
lis  bolum.quu  omnia  trita  erunt,adiicies  olei  boni  cya- 
thum,  &tenuiter  fubcoques,ac  bene  permifcebis ,  atque 
aduerfus  pilos  caput  ex  eo  diligenter  perunges. 

AD   O  M  N  E  S   DOLORES  HEMICRA- 

nii  &heterocraniifubitos  &diutinos, 
Cap.    1  I. 

Hlrcinum  fimum  tritum  cum  aceto  fcillitico  mifce, 
&  fronti  &temporibus  inline.hocaddoloremhe- 
micranii  fedadum  etiam  in  perpetuum  prodeft.  Thus 
&myrrham,  &  ouum  teres  fimul ,  &  fronti  inducesvel 
temporibus,fubitus  quum  hemicranii  dolor  fuerit.  La 
fer  Cyrenaicum  cum  acetotere&inlitiefrontemcum  te 
poribus.Heniicranium  ftatim  curantvermes  terrenipa- 


Peuccdanus  herba  trita,&  ex  aceto  &  oleo  froti  inlita, 
hetcrocraniam  ftatim  fedat.  Herba  vel  hedera  in  capite 
fhtux-  cuiuilibet  nafci  folet:  ca  fi  in  pano  rufo  acia  rufa, 
vcl  lino  rufo  ligata.capiti  vel  tcporib9  ailigerur,miru  re- 
mediu  hemicrania:  vel  heterocrania:  przftabit.  Noue 
grana  pipcris  in  vino  optimo  tercs,  atque  ex  eo  fronten» 
&tempora  inlines  in  ea  parte  capitis  quae  de  hemicra- 
nia  dolebit.  Succum  de  allio  in  cam  aure  cxcuins partc 
dolor  hemicranii  fuerit  infundes. 

AD    VERTIGlNEM   CAPITtS,  Cap. 


11  r. 


D 


AD  vertiginem  capitis(quam  Gra:ci  tKom/u*.  vocantjr 
peucedani  #  1 1.  caftorei  *  1.  fpondyhi  *  i.baccarum 
lauri  purgatarum  #1.  terentur  ruec  omnia  diligentcr ,  & 
ex  iis  componctur  medicamentum:quod  quum  opus  e- 
rit  admifcetur  ei  rofie  &  aceti  quod  fatis  fit.eft  enim  hoc 
mirabile  medicamentum.  Cerebri  dolores  ex  quibu^ 
etia  fubita:  vertigines  oriuntur  difcuties,fi  planta  vlmea 
caput  circunligaueris,atque  coronatus  ita  tridub  dormie 
vis:expertum  eft.  Vetcres  dolores  capitis&  vertigines 
citbcmcndabisfi  beta:  nigra:fuccotemporaperlinas:i- 
dem  prieftat  intibi  fuccus  ficum  rofaceo  oleo&aceto 
mixtus  caput  inhnatur.  Ad  vertigine  abolendam  effi- 
caciffimum  eft  fi  abrotonu  tritum  in  vini potione tepi- 
dubibatur,velcumoxymelle  noacriaccipiatur.  C»uiw 
bus  vertigines  fiunt ,  aut  quibus  mens  perturbatiohe  ca- 
pitisalienatur,coch!ex  fingula:  contrirae  maiorescura 
fuis  teftis  ex  ealida  paffi  vel  defruti  potione  data:  diebus 
plurimis,profunt  fi  poft  triduum  cotinuum  interpofitu, 


ri  numerdfiniftra  manule£ti,&  in  liminecum  terra  de  £  uerum  plurimis  diebusaccipiantur.  Qui  vnam  cochlel 


limmeeadem  manu  triti  ,&cum  aceto  optimo  eadem 
manu  fronti  vel  temporibus  inliti,  quum  dolor  vrgebic. 

Fitnum  velcinerem  cochlearum  &  granum  fiuapis  cii 
aceto  ad  ternosfcrnpulos  mifcere,&  temporibus  inlinire 
prodeft.  Herbaftrumus&ftercus  murinii  cotrira  ,  &tx 
acato  fronci  inlita,  celeriter  doloresetiam  heterocranii 
abolent.  Officula  in  capite  porci  duo  naturaliter  fora- 
ta  inuenifitur,id  eft  vnutn  in  dextera  parte,&  aliud  in  fi- 
niftra:qua:reperta&rcpofita,&quum  opusfuerit  licio 
fufpenfa,medelam  capiti  prout  inuenta  funt  pra:ftant,  id 
eft  dextrum  dextera:  parti,&  finiftrum  finiftra: :  fed  prx- 
ter  te  &  a:grtim  officula  tertius  non  contingat  qux  ad 
hanc  neceffitatem  colligi  diligenter  &  feruari  debent 


maiorem  femicoftam  comederit  die  primo,  fequenti 
duas  ,tertio  trcs ,  quarto  duas,  quinto  vnam ,  remedium 
experietur.-non  foliim  ad  vertigiuem,  fed  etiam  ad  fuf- 
piria  &  vomitus  prodeft.  Vertiginem  capitisaboletvet- 
tonica:  fafciculus  cum  aqua  nitida  ad  tertias  excodius,. 
aut  apii  viridis  fafciculus  cum  thure  fimiliter  deco£lu«, 
&  ex  mulfa  aqua  tepida  potatus .  Hyofcyami  ramu- 
fculum  in  aqua:  fextariis  tribus  vfque  ad  tertias  deco- 
ques,  &  dabis  per  triduum  potui  quartarios  fingulos,auc 
ctiam  minusprohabitudine,  vel  artate,  vel  fexu.  TrU 
folium  herbam  (quaeGallicediciturvifumarus)aquafriV 
gida  macerato,&  eam  aquam  diebus  decem  bibito.-fedl 
vt  herbam  quotidie  mutes.     Mify  Iibra  vna  cum  aceto 


Piperis  grana  x  x  1  .murini  fimi  pilulas  xxi.finapis  qua      acri  contrita,&  fronti  inlita,mirabiliter  vertigine  fedat# 


tum  tribus  digitis  poffis  tollere,teres,&  aceto  acri  ad  ce 
rati  modu  permifcebis ,  &  ica froti  impones,&  aluta  de- 
fuperteges.  Laferis  granum  medicinalibtisdigitis  auri 
iniiceexeapartequa  captit  dolebit,  ftatim  proderit. 

Herbx  meliloti  interiora,&  oid  cotti  vitellum  cu  vino 
modicotere  diligenter,&inde  hemicranium  vel  tem- 
pora  qux  dolebunt  inline.confeftim  fanabis.  Pampi- 
tium continub  de  vite lectum  cum  oleo  coques,  atque fi- 
mul  tricis  diligeter  tempora  inlines.  De  muris  fimo  pi 
lulasfeptemteres,&  cumaceto  fronti  vel  teporibus  do- 
letib9  inlines.  Si  vir  aut  adulefces  aut  infas  hemicrania 
patietur,obferuet  vt  femper  Iuna  feptima,&  feptima  deci 
ma,  &  vicefimafeptima  fe  todeat.  mirum  remedium  ha- 
bebinncque  curet  fi  diesMartis  autSaturni  inhas  lunas 
inciderit.  Hecerocraniam  fiue  hemicraniam  difcutit 
hxc  compofitio.Gallx  Syriaci w<  m.  crocomagmatis  — 
1 1  r.aloes  •-•  11 1.  fed  gallas  prius  tundes  &  cribrabis,tu  ca> 
terafimilitertunfa  &cribrata  mifcebis,'idque  medicamc 
in  pyxide  coditu  feruabis:  quumq;  vfus  exegerit  ex  acc- 
ro  temperatil  parte  frontis  qux  dolebit  iiMpones.  Ter- 
tae  .Igyptiaca:  partes  duas,  crocomagmatis  parte  vna,cil 


PITYRIASI,     ET     PORRIOfNI,  AC 

prui  igini,atque  vlccribus,&  lendibus,& 
pedunculiscapitis,     Cap.  ntr. 

Pltyrufin  &  porrigines  capitis  qu.s  plerunquc  f:a  per* 
niciem  feconuertunt,nifioccurratur,perugi  oportcc 
'  affiduc  bulbis  tritis ,  fulphure  viuo  &  vino  bono  in  vn5 
permixtis.   Itc  prodcft  cedria  tanttim  vngerc  caput,  vel 
allio  trito,&  aceto,&  nitro.   Farina  fccniculi  ex  vino  ca- 
piti  indudla  porrigines  cxpurgat :  furfures  quoqac  ide» 
prxftant.fi  caput  inde  affidue  in  balneo  luatur.  CEfypu 
ex  oleo  tritum  &  inftillatum  capiti,  pityriafi  medetur. 
Ex  yino  &o!eo  &cedria  pruritum  fcabiemque  capitis 
tolli  manifeftum  eft,fi  vngatur  affidue.    PrunVines  ca- 
pitisdifcutitfelouillum  inIitucumcretacimoiia,donec 
arefcat:  mirum  eft.     Nitrum  alumini  admixtum  pruri- 
H  ginescapitis  tollit  fi  inde  frequenter  fricetur&  Iauetur. 
Vlcerain  capite  taquam  propriusmorbuspr^cipuein- 
fantibusnafcuntur,fed&viros  &  mulieresgrauitermo- 
lcftant.  Hxc  ergo  felle  taurino  cum  aceto  tcpefa<3o  inli- 
ta ,  efficaci  rcmcdio  fanantur.    Seuum  vittili  cum  faJe 
fuba(2u,vtiliffime  adhibetHrpityriajG.    Teftaru  muri- 


D  E    M  E  D  I  C.  L  I } 


cum  vel  purpurarum  exuftarum  cinerem  cx  melle  vlce-  A 
ribuscapitis  imponi  oportet.  Allium  cum  fua  vefte 
comburitur,cinifque  eius  ex  oleo  capiti  vlcerofo  imponi- 
tur.  Oleum  amygdalinum  cum  vino  optimo  permi- 
xtum  expurgat  capitis  vitia.  Folta  rubi  in  quo  mora 
nafcuntui  jarida  contrita  capiti  infperguntur,  &  defuper 
lana  fuccida  &  charta  fuperponitur.  Malua  erratica  cum 
vrina  bumana(id  eftpuerili)trita  &impofita,  valde  ficcat 
capitishumores.  Omnia  autem  capitis  vlcera  quum 
purgata  funt,iucundiffime  ad  cicatricem  perducuntur, 
fic,Spuma;argenti  tunfc  felibra,  &  ceraslibra,  ceruffeli-  B 
bra,  olei  rofacei  libra  ,  quum  liquefacta  &  mixta  &  trita 
fuerint  hxc,  refrigerantur,&adiiciuntur  iisouorum  in- 
coftorum  quatuor  lutea,(id  eft  vitella)  &  fimul  piftillo  in 
mortario  permifcentur ,  atque  inde  inducitur  caput.  Mi- 
rum  remedium  experieris.  Nafturtii  femen  nnxtum 
adipi  anferina;  tritumque  furfures  capitis  afiidua  laua- 
tione  depellit.  Betx  viridis  contufx  expreflkque  fucco 
porriginofum  C3put  frequenter  in  balneo  lotumomni 
tabepurgatur.  Seminefalicis  cotrito  caput lotum  fur- 
furescitb  deiicit.  Ouo  gallinaceo  caput  in!inrto,poftea  c 
aqua  vel  fucco  herba*  cyclamini ,  qux  orbiculafis  dici- 
tur,caput  lauato-.hoc  pacio  lendes  necati  vltra  non  rena. 
fcuntur.  Puerile  lotium  nitro  admixtum  vlcera  qux  e- 
rumpunt  loto  capite  mire  deliniunt .  expertum  reme- 
dium.  Cornu  ceruinum  in  fcobem  limatum ,  &  cum 
vino  potum  lendes  enecat,renafcique  non  patitur.  Ster- 
cus  fcrofinum  vino  immixtumcum  rofa  liquida  (ideft 
rofa;  fucco)!endes  pedunculofque  difcruciat.  Felle  vi- 
tuli  caput  peruncfumlendes  exterminat.  Axungia: 
veteris  femuncia ,  feui  caprini  femuncia  ,  refina:  perluci-  D 
dar  fctnuncia  ,  aluminis  infeftorii  femuncia .  alumen  te- 
resinmortario,<xtera  igni  refolues  &  confundes,  ac  fic 
lenivapore  deficere  vel  excoqui  facies  vtexamni  con  - 
fecfione  vncia  medicaminis  reftet.  tum  caput  lotu  diii- 
genter ,  atque  ficcatum.hoc  medtcamine  perunges ,  por- 
riginemque  difcuries.  Scobem  ckream  ex  aqua  defer- 
uere  facies3nitrumquc  afpergcs,arque  inde  caput  porrigi- 
nofum  oportetlauare.  Fimobubulo  vftofuccum  becx 
admtfceri ,  atqueindecaput  porriginofum  lauari  opor- 
tet.  Porriginem  potentiflime  hac  potione  purgabis,  E 
Rofmarinum  tcres/uccumque  eius  vino  vel  aqua  fcrupu 
lis  tribus  dabis  potui .  fcd  qui  fumitfupralimen  adfiftat, 
ldque  triduo  faciat.  Fraxineo  cinere  lixiuiam  fnatu- 
ram  nimis  facies,eaq;  caput  lauabis  in  balnco.quod  quu 
ficcaueris ,  faponem  &  argenti  fpumam  conteres,  eoque 
caput  perfricabis,porriginemque  exterminabis ,  fi  capiti 
loto  atque  ficcato  hoc  medicamen  addideris,Cretx  ci 
molia;  P.  i.  nirri  Alexandrini  P.  i.  fulphuris  viui  P.i. 
hxc  omnia  tunduntur  atque  cribrantnr ,  &  capiti  porri- 
ginofo  imponuntur.  Mali  Punici  corium  ex  aceto  co-  F 
quitur,&  fuccus  eius  capiti  porriginofo  imponitur,&f re- 
quenter  abluitur,ita  vt  &  ipfum  pomum  exco&um  tera- 
tur,&  fic  exprimatur.  Anethi  furculi  vruntur,  eiufque 
pulueris  cribrati  >-'  i.  cicharba:  i.i  x.  remittes  in  olei 
8.  i  &  adiicies  galla?  tunfa;  femunciam ,  inlinefque  eo 
porriginofum  &  vlcerofum  caput,  contra  pih*m,&poft- 
ealauabis  inbalneo.  Compofitio  optima  &experta  ad 
vitia  capitis  omnia  fuprafcripta ,  Pumicis  vnciam,  cafto- 
rei  v.  fpuma:  argenti  vncias  v  i.  cyperi  1-1  1 1  i.myr- 
rha*  •—•iii.  myrobalani  *-■  1 1  1 1.  fulphuris  viui  m  i.o- 
mniatundes&cribiabis,&permixtis  pro  aphronitro  in  G 
balneo  vteris.  Adipisvetcris  fuillajP.  i.  &picis  cedrix 
P.i.  igne diflblues .  tumftaphidos  agriartunfa:  vnciam 
mifceb»is ,  &  ante  horam  quam  ad  balneum  vadas  ita  ca- 
put  vitiisfuprafcriptislaborantem,  c5tra  pilum  fricabis, 
vtinfideat  medicamentum.-quodnonantedilues  quam 
ad  folium  venias.Si autem  medicamini  huic adieceris la- 
dani  fcrupulum,capillum  nutries  pulchriorem.  Furfu- 
res  capitis  extenuabiiturfi  ftercore  murino  ltquefadio  in 
aceto  caput  in  balneo  perfricueris.  Lotio  taurino  caput 
fi  laucris.porriginem  vetuftiflimam  tollit.  Vetufta  por-  H 
figinem  mire  adimes  fiherbs  cyclamini  (ideftorbicu- 
laris)fucco  fulphuris  aliquantum  mifcueris,&fel  fcrofinu, 
jnde caput  in balneo  betie  perfricabij .      Vlcera  capi- 


*s8 


tis  fubito  nat?  fananmr  fi  af :  ;  fucco,&  fcilta  co- 

trita:  quantum  fatis  videbttur  J^Jpubu!£  adipis  tantun- 
dem  mifcueris.atque  ad  capitjs-flcera  velnri  cerato  vfus 
fueris.  Fel  taurinum  mixturi$£ujn  nitro  &  vino &  cleo 
quod  fatisfit,vlcera  capitis  ve}tf§Rifcemem  fcabiem  fa- 
nat.  Vlcera  rccentia  &  vr.ii 
tefanant  vermes  quiinarbor 
tur  triti,  &  in  panno  impoliti.i 
cum  anethoficcopari  pondef 
tiam  carcinomata.  Inula' 


cum  butyro  ouillo  &  nielleii 
emendat.  Eadem  ratione  < 
emplaftri  panno  inlini  del 
tis  vel  quibufcunque  innae 


[ vitia  vlcerum  in  capi- 
i  vel  putrida  nafcun- 
vermes  combufti,& 
i&impofiti  fanante- 
lifcodta  &  conti  ita  & 
j  cacoethe  maligna 
:  tubera,fed  hoc  virii 
'ermes  vlceribus  capi- 
jranarum  felle  tolluntur :  ea 


verb  qua:  intrinfecus  ferpi»,  falfamento  vetere  tunfo  in 
vicem  emplaftri  impofiepwanantur.  Radix  peponis 
contrita  &  appoitta  fenajpvlcera  qiiiccapitj  in  modttm 
fauiconcrefcunt.  Semeu  raphant  tritum  &  ex  aqua  ad- 
pofitum,fiftitomnia  vlcera.  Porrum  capitatum  con- 
tritum  &  exmelle  impofitum  vniuerfa  vlcera  optime 
purgat.  Allium  contritum  cum  fulphure  &  refina.vl- 
cerum  &  fiftularum  quilibet  vitia  extrahit.  Vetera 
v!cera,etiam  carcinofa,  foueri  debenr  aqua  calida,in  qua 
excofta  iint  olera  diuerfa:  deinde  ipfa  holera  trita  fi  im- 
ponantur  valde  profunr.  Farina  lini  feminis,  vel  farina 
erui,vel  lenticula:,decocta,&  ex  melle  adpofita,  fuppura- 
tiones  &  puftulas  vlcerum  fanat,  etiam  geniralibus  iabo- 
rantibusbene  adiiciatur.  Cinis*  vuium  cum  axungia 
vetere  impofirus  puftulas  omncs  in  qualibct  parte  coi po 
ris  cuiat  &fanar.  Folia  oliua:  commanducata  &  impo 
fita  vlcertbus  manantibus  medentur.  Oleaftri  cauli- 
culi  reneri  decoc"ti,&  cum  mclle  impofiti,carnes  fupra  o- 
fcula  invulneribus  qualibet  prohibet  excrefcere.  Ker- 
ba  chelidonia  contrita  &  cum  axungia  vetere  fubacla  & 
impofita,vlcera  vetufta  &  putria  purgat  &  fanat.  Nu- 
ces  iuglandes  perueteres  conrrit«,vel(quod  melius  eft) 
commanducats&impofita:,  fingulare  remedium  vlce- 
ribuspra:ftant.  Clandesde  robore  trita:  cum  axun- 
gia&impofira:,  duritias  quas  cacoethes  medici  vocanc 
emendant  &  reprimunt.  Pix  brutiarum  meile  trita& 
impofitavlceraomniapurgat&fanat.  eadem  pix  exvua 
pafla  purgata&  cum  axungia  vetere  impofira  ,  vlcenbus 
medetur.  Aqua  inqua  lentifctim  decoxeris,  vlcera  qux 
ferpuntvtiliter  fouebis.  Hedera  ex  vino  decocla  vlce- 
ribus  qutbiifciique  imponitur  prodeft.  Cir.is  ex  ofilb9  a- 
gnoru  recteadhibetur  vlcerib9qus:  no  trahut  cicatrice, 
Pulmo  arietinus  calidus  appofitus,  carnes  excrefcenres 
in  vulnerib9  exsquat  &  reprirhir.  Vimferpetiu  vlceru. 
coercet  calx  viua  ex  aceto  &  oleo  rofaceo  teperata  atque 
inlita:rofaceo  aute&  cerxpermixtamox  pei  ;!ucit  ad  cica 
trice.  Carciaomata  curanrur  coagulo  lep.oris  cum  pa- 
ri  ponderecapparis:quod  vtrunque  virio  afpetfuru  ,  vna 
teriturr&  fic  apponitur.  Carcinomatis,  qua:  ierpunt 
circa  vlcera,  fel  vrfinum, vcl  cinis  de  afini  vngula  exufta 
perpinnulara  bcne  apponitur.  Vlceraqua:  fordidata 
funt,fimi vitulini  cinere  &  muliebri  lafte  purgantur. 

Vetuftis  vlceribus  vettonica  cum  faIe'contrita  &  ap- 
pofita  medetur.Idem  prajftat  farina  lupini  incoc>i,&  fine 
cortice  infperfa  cum  vino.  Adporrigines  detergen^ 
das,  ruta:  fafciculum  &fulphur  viuumcumvino  verere 
fimul  decoque,&  caput  ex  eo  in  balneo  Iaua.  ante  tamcn 
aqua  tepida,ficut  eft  confuetudinis,  elue.  Ad  papulas 
incapitecfferuefcentes,  velqualibct  partc  corporis,e- 
tiam  ad  ignem  facrum  benefacit  hoc  medicamentum, 
RutxviridisP.it.  Spuma?argenti  P.i.S.aceti  8.i.oIei  vi- 
ridis  8.i.  cum  aceti  partefpuma  &ruta  terdtur,  donec  lx- 
uia  fiant .  Poftea  quod  fupereft  aceti ,  viciflim  cum  oleo 
adiicitur,vel  'upcrfunditur  medicamini  dum  teritur:  & 
quum  bene  tritum  &  permixtum  fuerit,  tum  imponitur 
locis  neceflariis.  Ad  peduculos  necados  hoc  medica- 
mine  vteris:01eu  cupuluere  cineris  cuiuflibet  de  foco, 
fed  benecreti ,  pariter  mifcebis,&  itateres  vtfit  adfpif- 
fitudincm  mellis:atque  inde  quum  opus  fuerit,  caput 
vnge.  Ad  pedunculos  in  omni  parte  corporis  necan. 
doscfficaxhocremcdtumeft,ElIebori  radicis  vncia,fta- 

MMnviri, 


t<9 

phidosagria;  vncia 
corptis  perun£tum,ei 
Alexadritu&  ftiphi 
quoque  aliquam  po 
fimul  terito  ,  ac  de 
mnes  pedunculos  nc 
qux  remanetfaftp 
altquoticns  fumpfert 
tus  extirpetur,nec  po 
nusfcobeslimata:,  " 
capite  lendefque  na 


a  d  c  A  p  i  T  i  $ 
tionem,&  ad  pituit 
nem,&  reftri 
Ca 


MAR  CELLI  160 

\  trita  adie&oque  oleo  totum  A  dis  agrix  3. 1  1  r.  pyrethri  3.  11.  hyffopi  3.  1 1  1 1.  pariter 
itunicis  necabuntur.     Nhri      hxcpromodo  aflidue  in  ore  mifla  comminues  &  ma- 


ix  arquale  pondus,aphronitri 
jja,&  fulphuris  viui  particulam 
ie  in  balneo  corpus  fricato :  o- 
Serum(id  eft  aquam  la&is 
quis  adiedfco  aceto  in  potione 
iberatur  a  pedunculis  vt  peni- 
rcnafcamur..  Ceruinicor- 
potui  datat  5  pedunculos  in 
nunt. 

A  T  A,f  JB ;.T   P  V  R  G  A- 

hlegmafjfjdedu&io- 
nemcat|rrhi, 


ADrheuma  quod  de  capitfc  defc^^medicametum 
faciestalcNitri  -  vi.pyrethfi ,JpS.capparis  -  u. 
ftruthii  -  1 1.  hicc  omnia  riifa  &in'puluerem  renuiffimu 
redada  permifce ,  arque  inbalneo  feruentiira  vtere  vt 
tertiam  partem  puluerisdcfuperfctiptamenfui  a  fpecieru 
mittas  in  capur,&  perfrices  diu  ac  diligcter,  vt  per  fudo- 
rem  digeras:poftea  aqua  tepida  laues  caput,  &  iti  frigida 
mergnsr&craflb  fabnno  diligeterficcabis.  Ad  rbeumata 
capitis,  Talpa  in  vafo  fi&ili  claufoitain  fumo  torrero  vt 
tenuiffimumpulueremexeafacias:  cuiaddes  puluerem 
piperis  a!bi  ex  granis  decem  &  o£to ,  &  cochleare  v.num 
de  fucco  ocimi .  De  quo  medicamine  dabis  cui  mededu 
erit,in  porione  vini  veteris calida  cochleare  vnum,  ita  vt 
in  bilneo  in  quo  nunquam  Iauit  nec lauturus flt ,  in  folio 
remedium  accipiat,  &  iurerpofito  biduo,alternis  iterum 
accipiat.  Sedcuiremeiio  opuseft,  x  ix  fermc  diebtis 
p  >rcina  ,  liquamine,  &  oleribusabftineat.  Ad  ide  rro- 
chtfcus,  Crocidrachmas  duas.myrrha:  -  1 1.  calchanti 
_  n.cymini  m  t  t.  opii  drachmas  11.  thuris  «  t.Cro- 


comagmatisdrachmasii.  aluminis  fciffi  -*  i.Htcom- 
nia  contrita  aufteriffimo  vino  permifcebis ,  vr  finr  ad 
craflitudinem  mellis :  &  inde  frontem  denfiflime  fuper- 
linesvfque  ad  capillos ,  inrermiffa  femita  fupernafum. 
prsclufo  enim  itinerc  quod  ad  oculoshumori  patere  co- 
fueuerat ,  viamfacies  quade  cerebropernaresfluxus  o-  E 
mnis  emanatr&hinc  perpetuus  decurfusfiet,quo  humo- 
res  oculorttm  ab  omni  inundatione  ficcentur.  Hac  cura- 
tione  in  perpetuum  lippitudo  remouebitur.Sediisquos 
nimium  rheuma  humoris  vrgebit,  ex  aceto  acri  trochi- 
fcus  fuprafcriptusimponatur.        Addiftillationes  per- 
frictionefque  &  grauedines,CycIamini  herbx  (  qua;  La- 
tine  orbicularis  dicitur)  radicem  fupra  carbones  cul- 
tello  radito,  fumtimque  eius  ramenti  naribus  trahito. 
Hyofcyami  drachmas  duas ,  apii  feminis  benc  purgati 
drachmas  quatuor  ,  anethi  bene  purgati  drachma  vnam,  . 
opii  ponous  vi&oriati  argentei  vnius:  ha:comnia  trit» 
&  cribrata  permifceto,  &  ex  aqua  paftillos  temperato.-at- 
que  ex  iis  fingulos  in  aqua;  calidx  cyathis  duobus,quum 
dormirum ibit  cui  medendum erit, potui  dato.  Eiufdem 
herbx  radicesfidecoquantur.fuccufqueearum  ad  craflV 
tudinem  .mellis  mtffus  in  a^uam,  naribus  trahatur:  om- 
nem  a  capite  pituitam  detrahit  mire. 
•    Creta  cimolia  ex  aceto  trita  &  quamdenfiffime  fron- 
ti  impofita  pituitam  fiftit.         Maftichen cum  pipere 


fticabis,  incuruato  capite  vthumorex  mafticatione  dc- 
fluat.  quod  facito  aut  ad  folem,aut  in  loco  tepido. 
Ad  pituitam  ex  ore  euocandam ,  jtris  floris  fcrupulus  v- 
nus,  &  de  fucco  hedera;  idcrri  pondus  in  vnum  ruixtum, 
&  naribus  infufum  ,  euocant  pituitam  ,  &  dcflucre  com- 
pellunt.  Radix  py rethri  in  fole  commanducata  pi- 
ttlitam  &  humorem  capitis  patc  :ado  orc  depromit. 
Bera:  radicibus  tunfis ,  re&c  fuccus  eius  naribus  ducitur 
g  ad  humorcm  capiris  extrahendum.  Mellis  &  finapis 
triti  xqualiter  mixta:  partes  tepefiunt ,  &  humor.  multus 
c  capite  poft  longam  gargarizationem  deducitur.  Ad 
catarrhu  reftrihgedum,mittes  in  ollam  rudem  pro  mo- 
do  oHa:  heminam  rofa:  ficcx ,  &  tres  heminas  aqua:  mul- 
f.c,&  heniitiam.  fapa:.  inhibe  nuccm  pineam.  hxc  coques 
ad  tertias,&  tepidum  gargarizabis.  Rumicis  acumi- 
na  teneracolliges.fiue  rubi,&  herbam  quam  alii  burdun- 
culum  vocint ,  alii  ltnguam  bouis :  addes  etiam  rofa:  he- 
minam.  ha:comnia  inollam  mittes,  praetcrea  addes  fur- 
C  funculas  in  linteo  ligitas,  ad  hoc  vt  amaritudinem  her- 
ba;  deliniant ,  &  fic  furfurictilx  ipfae  in  faccello  combul»' 
liant.hxcomnia  ad  terttas  decoques,&  tepidum  gargari- 
zabis.  Experimeiitauim  remcdium  aduerfumin- 
gruentem  catarrhu  ,  vt  ccena  te  abftineas,&  ab  olere,&  a 
rebus  falfls  &  liquaminofis .  nam  indigeftione  cibi  & 
vitio  cruditatis  nafcitur  catarrhus.Abftinedum  fane  ante 
omnia  pinguibus  cibis.  Sedfide  perfrictione  fueritca- 
tarrhusjcaldamenris  adhibitis  illico  fopietur :  quod  fi  de 
cruditarcphcabirur  illare  fola  vt  no  coenetur,donec  pe- 
nirus  fluxus  cius  arefcat.Qjium  fiibftiiifjus  fuerit,  ad  con- 
fuetudinem  cxnandi  reuerteris.  Adcatarrhum  re- 

ftringedum,  Sapx  heminas  tres,&  fatureia;  fafcicu|um,& 
hyffopi  aliquantum  feruerefimul  facies  ,quoufqueinde 
fextaiius  fiit:  &fic  gargarizabitur  terin  die  inloco  tepi- 
do,aut  ad  folem.  Atque  hoc  tadiufacies  donecinhibea- 
turomnis  catarrhus:  atque  illis  diebusquib9gargarizas, 
abftmebis  liquamine  ,&  olere,&  falfis acpinguibus ci- 
bis.  Ad  catarrhii  reftringendum,quinquc partes  vini  & 
fextam  mellis  mifcebis,ac  tepefacies,&  fic  gargarizabis. 


LOPECIIS,    ET  T,*N 

capillofluenti  atque  infirmo, 


E  I  St 
Cap. 


E  T 

v  r. 


HErba  qua:  diritur  rrichomanes,vel  adianton(eadeni 
&  callitrichos  appel!arur)contufa  &  cum  oleo  inlita 
vel  mcoda  alopecias  facile  curat.  Ca;pe  longum.quod 
cxputius  nominatur  ,  fuper  alopecias  terito  frcquenrer. 
quo  fa&o  capillos  marurius  excitabis.  Nucis  efca- 
ria:,ideftiuglandis,tefta  conttifa,veIcombufta,  &  minu- 
tatim  trita,atque  adiedo  oleo,impofita  infantum  alope-  1 
ciis,capilli  nafcutur.  Infantum  alopeciarum  vitia  anfcri- 
nx  adipis  perfriftione  fupplentur. 

•  Gallinaceorum  ftercus  cum  oleo  vtroquepermixtum 
alopeciis  vtile  eft.  Adcps  vrfina ,  cum  fungis qui  in 
lychno  luccrna;  concrefcunt ,  fuba&a  &  alopeciis  perun- 
cl  ione  impofita,  priftino  decori  caput  reuocato  crine  re- 
ftituir.  Stercus  murinum  cum  aceto  tritum  ad  alo- 
pecias  vn&as  formapriore  mirabiliter  crines  comodat. 
Lac  caprinum  inco£him,  fcd  non  adulteratum  aut  vitia- 
tum,  reQc  alopeciis  infricatur:  mirum  eft.  Vitium 


qui  diu  commanducauerit ,  calcfafto  cerebro  humorem  G  capitis  in  quo  funt  alopecia^, prius raditunpoft  lllic cspa 
pituitx  naribus  effundit.         Ad  catarrhum  fiue  diftil-      acerrima  perfricatur,deinde  hordeum  combuftum  &  in 

puluerem  redac"rum,cum  vrfina  adipe  pcrmixrum  fuper- 
imponirur.Herbam  cardui  agrcftisin  mortario  vfijue  ad 
leuitarem  rerito,fuccoque  eiusexprcflb,locum  alopecii 
1  x .diebus  oblinito,fed  bis  per  dies  fingulos perunclionc 
renouata.  Cum  finapi  nafturtium  tritum  alopeciisin^ 
linitum,efficaciter  prodeft.  Cydonia  mala  difcocra  cfi 
vino ,  dehinc  trita,  cencque  liquefadx  addita ,  &  capiti 
impofita,  capillum  nutriunr.     Opobalfamo  operxpre- 


larionemhumoris  excapire,Thuris  ^.vnum.piperis  3.v- 
num,conteresdiligcnter:&vini  nouelli  quod  fufficiat 
admifccbis,&  naribus  tepidum  infundes,  vel  gargariza- 
bis:fed  vcilius  eft  narib''  infundi.  Ad  caput  leuiter  pur- 
gandum  ,  Sinapi  tritumante  diem,in  aceto  infunde.ad 
hemina:  menfuram,&  ex  eo  intra  os  tene,&gargariza  in 
fole  calido  ieiunus,&  aperto  ore  poftmodum  fede,vt  hu- 
mor  decurrat.  Sraphidem  agriam  fumiro ,  &  pro 


modo  finapis  granum  &  vuam  paffam  commifcc  cum  ^  tium  eftalopeciasvngere,vtcitb  capilli  nafcantur.  Ni- 

:quibus,fiopusfue-      tri  rubri    vm.pumicis  3-  n.falisammoniaci  vin.te- 


bera:  femine,&  ex  eo  facitopaftillos: 
rit,  adiicies  acetum  :  &  eos  ieiunus  in  fole  aut  in  balineo 
commanduca,&  apertum  os  rene.vthumor  defluat. 
Adcaput  purgandum  quodfuerithumorofum,  Stapht- 


res  diligenrer,&poftea  mifcebisrpriufque  capur  alcyonio 
&  nitro  c5mixto  perfricabis,  mox  medicamen  impones: 
quo  facio  capilli  nafcentur.   Magnam  fccditatcm  capirJ 


|&                               D  E  MEDIC.    LIBER  i6z 

afferunt  alopeci£,qu*ficemendanturjExpelle  viperaru  Auabis.fphodyl  o  quoquecaputpsj:  £ttur,  fcdprius  rada 
cinerem  facies,atque  aflidue  illic  afperges.cmendabis  fi- 
ne  mora  vitium.  Fermentum  fulphuris  combufti  quod 
a  fullone  fa&um  fuerit,cum  oleorofaceo  mifcebis,&de 
pinnulacapiti  inlines.  Roboris  piluhcquz  gallasfimi- 
lant.cumadipevrfinatritjeemendant  alopecias.  Gladis 
quoque  fagina:  exufta:  ciniscum  melle  alopeciis  inlitus 
prodeft.  Cuprefli  ptlularum  exuftarum  puluis  tritus,vn- 
gularum  muli  vel  mula;  exuftarum  cinis,&  oleum  myrti- 
num:cinis  quoque  vel  fimus  murium  tritus,&cinis  cxu 
fti  erinacei  recentis,vel  fimus  crinacei  recens,  &  fandara- 
cha:  ha:c  omuta  cum  aceto  &  cum  pice  liquida  mixta  & 
impofita.etiam  fluentes  capillos  continet.  Leporina-  la 
nxexuftsciniscum  oleo  myrtino  &  felle  taurino,  &  alu 
mine  trito  mifcetur,tepefa£ri!mque  medicamen  inlitum 
•  admodum  prodeft.  Mufcaru  capita  combufta  &  cum 
melletrita,capitiq;  inhta,  mire  alopeciastollunt.  Fimii 
columbinit  Gquis  cu  aceto  tritum  capiti  imponat,nIopc- 
cias  &  cicatrices  omnesfanabit.  Capilh&  barba:  nafcc- 
tur  etiam  glabro,fi  lichenem  afini(id  eft  collectionem  du 

ram  quseftcirca  crura  eius)comburas  &  teras,&  puluere  Q   mittes,  c<aqua  rontana  recenturnpiebis,c*  aamediun 

illum  ex  oleo  vetcreimponas.  Hocita  validutn  eft  vt  fi  decoques  operta  olla ,  tum  in  balneo  caput  fapone  opti- 

rnulieri  indemaxillam  vnxeris,barbas  et  nafct  fcias.  Eri"  melauabis.  Quitmque  fatis  mundum  effeceris,  etiam  ea 

nacei  caput&  pelliculac6bufta,cinifque  ei  adiefto  melle  aquaquam  paraueris  deradice  caulis , caput ita  confri- 

inlitus,alopeciiscito  prodeft.Caputautem  eiusperfe  co-  cabis  tanquamfolum  ex  ealaues  :mox  capilltim  linteo 

buftum,&adiec~ta  ipfius  adipecinis  ille  alopeciis  inlitus,  inuolues,  nec  vlla  fupra  aqua  vteris ,  &ita  ficcibis  .hoc 

ctiamcicatricofisfacirpilos  renafci  •  Quod  fi  totu  ipfum  purus  ages,purisetiam  miniftris  vftts.    Ad  nigrandum 

cjuis  exurat,&  puluerem  eius  bene  tritu  cum  adipe  vrfi-  capillum  egregie  facit  fi  oui  coruini  qux  funt  interior3, 

na  caluo  ad  integrum 'capiti  imponat ,  decorem  priftinu  impari  numero  in  vas  ajreum  mittas,atque  tllic  diu  coa- 

reftituet  capillorum.  Ad  tinea  curandam,Sulphurls  vi-  gites,&  rafo  capite  in  vmbra  per  peniculum  piftoris  im- 
ui  —  n.falts  foflttii  >—  i.tunfa&  cribrata  ha»c,  rafo  capiti  q   ponas:fed  donec  ficcetur  infeftio,&  oleum  in  ore  teneri 

&  loto  in  balneo  confricabis,ita  vt  prius  de  oleo  locus  ca  oportet ,  &  feuo  ceruino  faciem  perungi ,  ne  dtftillanti- 

pitis  tineofus  perungatur.&ficpuluisifte  afpergatur,  &  busgtutis  maculetur.  tantaenim  fclet  efie  vis  eius  vte- 

<liufricetur,quoufqueliquefiat  fudore  capitis .  Hoc  mo-  tiamdentes  dum  ficcatur  inficiat.  Quavto  autem  dieca- 

dointrafexdiescurabitttrtinea.Facit  hoc  medicamen  &  putlauari  oportetpoft  medicame  lmpofitum.  Vermiu. 

ad  fcabiofos:prodeft  &  iis  quibus  puftula:  nafcuntur  in  fa  terrenoi  um  cinis,  cleo  adie&us  quo  vti  fccmina:  ifi  pc- 

cie  tanqua  elephantiacaerubentes.   Ad  capillos  qui  poft  clendofolent,capiIlos  prohibetfeneftute  mutari.  Folia 

infirmitatem  dectdut  confirmandos ,  Ccdria  &  oleo  pari  cuprefli  trita &  ex  aceto  capiti  in!ita,&  inficiunt  canos,& 

ponderemixtoaflidue  eos  vnge,&  lcuiterpeftinadauda.  in  eoi  um  locum  nigros  educunt  cnpillos-      Nuces  iu- 

biseffe&u.  Adcapillosdecidentesconfirmandos,Adi-  glandesadhuc  vindes  &  tcneras,&  totidem  gl.mdes  vel- 
pem  vrfina  cum  ladano  mifcebis ,  &  caput  perunges.  vel  £  les  ex  arbore,adhuc  virides,&  necdum  maturtMte  folida- 

loca  defluentium  capillorum.-autladani  vncia  vna  &oe-  tas,  atque  in  pilacontufas  exprimes:  eariimque  fuccc,ad 

nelxi  vnciis  duabus,tritis  & permixtis  caput  perunges.  inficiendos  canos,dum  caput peftis,  pe&inem  tinges. 

Ad  fluentescapillos,Scobem  de  cornu  ceruino  permtfce  Sanguifugarumfextarius  duobus  fextariis  nigti  vini  mi- 

cumfeminemyrtinigra:,adie&o  butyro  oleoque,  &capi  fcetur,&  quadraginta  diebus  in  vafculo  plumbeo  dili- 

ti  rafo  denfiflime  obline.etiam  ex  infirmitate  fluentes  ca  genter  claufomaceratur.  Poftmodum  cum  ipfovino  con 

pillos  efficaciter  continebis.   Sandarachacil  aceto  inco  teruntur  hirudines,&in  fole  calfdo,capiti  derafo,ad  per- 

cta&emplaftrimoreimpofita,fluentem  capillu  validiffl  mutados  capillos,earum  fuccusimponitur:  oleo,ne  den- 

jne  folidat.  Siquismaleficiis  capillosperdiderit,  haceos  tes  inficiatur,donecficcetur  medicamen,in  ore  detento. 

ad  priftinam  formam  rattone  reparabit ,  filacertum  fal-  Erui  filiqua:  priufqua  arefcar,cu  foliis  &  caule  fuo  conte- 
fum  martenfem  cum  fuocapite,  &  lanx  purpurea:  opti-  p  runtur , &rafo  capiti,vt  capilli  nigrefcanr,pronnus  inli- 

me  in  conchylio  tin&x  duasligulas,&  chartam  cubitalis  nuntur.    Herba  quatGratce  chamxa&e,  Latine  ebulus, 

menfura:,  feparatim  comburat,cineremque  permifceat  Gallice  odocosdicitur  ,  exprimitur  etiam  cum  fuisgra- 

conterarque  cum  oleo  cedrino  paulatim  adie&o,  vt  craf-  nis:  eiiifque  fucco  cotidie  inlito  pecline,  crines  qui  infi- 

fitudinem  velut  glutinis faciat ,  eoque  medicamine gla-  ciendi  funt,perducuntur.   Pomorum  de moro  macurri- 

brum  locu  perfricet,  ita  vtprius  diulinteo  afperiore  de-  morum  —  m.  acacia:  P.i.  caricas  numero  vi  i.  quan- 

tergat.     Aphronitriflorispilulasxxx.nucempinea,de  to  nigriores  ,pariter  macerabis  cadefti  aqua  in  vafculo 

quaproptervetuftatemnucleideciderint,  tunfam  ,fapo-  xreo  claufo,  atqueinde  capillo^s  femperinlines,&  frica- 

nis  Gallicifelibra,vini  Aminari  cyathos  tres,fimulpermi  bis:fedqua;  fuperfuerinr.in  eodem  vafculo  permaneant. 

fcebis& coteres.&caput.glabru  inlines  hocmedicami  diuturnitate  enim  efficaciora  funt.  Compofitio  effi- 
neetiacrifpicapillinafcctur.   Malua  cu  fua  radice  vehe  q  caxadcapillosinficiendos  &  confirmandos  &  fpecie  au- 

mentercoquitur.excuius  a.quacapillus,cui  curationeo-  gendos,  Fcenograci  fextarium, lini feminis tantundem, 

puseft,in  balneo  afliduelauatur.  Oleicicini-n  nt.lada-  calami  aromaticiP.i.fchceni  P.  i.  cafix  P.i. gallx  trichi- 

ni  «  .m.ladano  tritopaulatimadmifcebis  oIeu,& quii  dos  P.i.ladani  ~  1 1  i.rhoiscoriarii  P.i.  aqua:  fluuia- 

melliscraffitudinem  feceris,radices  capillorum  affidue  Iis8.  xix.  omniahxcin  vnum  vasmittes,  &diebus  xt. 

jnlines.  fub  diuopofitum  iubebis  quotidie  perpuei  u  virginem 

capillo  nigrAndo,  et  incri-  commoueri:  ita  vt  fi  quando  puer  ipfe  defuerir,fignetur, 

fpando.Iis adicfta  funt  qux  phlegma  &  neque  a  quoquam,  nifi  a  puero  alio  virgine conti ngatur. 

perfridtionescapitis  deducunt,  poftea  reconde  diligeter&  fub  ftgnaculohabeto,&  quo- 

Cap.    vit.  tidieaqua  eade  caputinrora,  & pedine  inde  madefaclo 

CRifpando  capillocompofitionemhuiufmodifacies,  jj  caputpefte.      Ad  phlegmata  de  capite  &  aqualiculo 

Aphronitri  floristortulas  numero  xxx.  nucepinea,  deducenda  ,  Scilhc  libram  vnam  in  aqua;  8.  1 1  i.infufam 

de  qua  propter  vetuftatem  nuclei  delapfi  fint ,  tunfam  &  coques  ad  tertias,  poftea aceti  optimi  fextarium  adiicies, 

in  puluerem  reda£Um,faponis  Gallici «-  n  i .  &  Amimei  &  tamdiu  iterum  fimul  omnia  excoques  quadui  ad  fex- 

vinicyathosni.atqueindecaput inlines,&inbalneola-  rarium perducas  :tum  colabij,&  adiictesmellis  optimi 

MMni.iiii. 


.  ^ius  cum  oleo  con- 
quenter  vngatur. 
i  undinum  ftercus 
itte  in  vas  fi&ile, 
v.fuffoffum  habe- 
mcnto  rafum  capuc 
bris.Sed  feuocerui- 
ediftillet,  &  macu- 
intra  os  teneto ,  ne 
fuerismedicamc, 
icjem  conterito,  ei- 
latis  videbitur.  quo 
vngas,prohtbebis  canos 
i  emicabunt  capilli.  Ex- 
numcandidiflimi  capiiis 
decoxeris,  atque|jade  capufTius  quem  canum  ellc  nolis, 
vngi  pra-cepeiis.  ^©.q^ttd  ne  capiih  canefcant.Radicc 
vnam  caulis  quantoampliorem  &  vetuftiorem  in  furno 
ficcabis,eamqueminuttflimc  cocides,&in  oliam  rudeml 


tur.  Cornum  arvetis  vratu:,citi 
teratur,atque  mde  derafu  n  capn 
Capillis  nigr?  dis  infectii. 
quantum  fufl  •  ;t,cum  aceti  k 
atquein  fimo  caballino  pe^  dn 
to,acfic  macera<o:Btque  hoc  r-: 
inlinito  invmbraper  penicuiui, 
nofaciem  priusperunge,  neg 
let:  &  dum  ficcatur  infedio  ,J 
B  &dentesinficiantur:ncpoftq 
quartO  die  caput  lauato 
queadmifceto  nardipuri  q 
medicamine  fi  freqtienter  c 
nafci,&  in  locum  canoi  u  n: 
perieris  verumrernediurq 


M  ARCELLI 

l..pr.  Uc.ii  diu  coques  quamdiu  A 


2^4 


fimiliter  impones.  Si in  naribus  vel  in  auribus dolor  aut 
vulnus  fuerit,fiue  carnulentx  erunt  aut  humor  inde  ma- 
nabit,  olcorofaceofolutum  medicamcnimmittes.Sifau- 
ces  angina  vel  gladulx  &  parotidcs  occupauerint,aut  in- 
guina  paniculs  tentauerint,in  initio  doloris  medicamcn 
linteoindu£tum,fedficcum,adpones.  Facit  &ad  fplenis 
dolorem  aluta  indu&um  &  adpofitum :  necnon  &  late- 
rum  dolori  prodeft  fimiliter  impofitum.  Empyicisvcl 
hamoptoicis,(id  eft  qui  fanguincm  de  vifceribus  per  o$ 
1 1  i.hxc  omnia  contundenda,  g  eie&anr)  proderit  fi  thoraci  indu&um  aluta  imponatur. 
y&i,  in  vafculo  vltreo  haben-      Facit^  adthraumata,&adarthritimpro  malagmatcad- 


?£}{pergendus  in  balineo  capiti 
i  adhuc  ficca  funt,id  eft  anre- 
li iuciflimevpofteaquam  pul- 
tlauandum  caput  in  calore 
|e  in  calidam  caput  mergas. 
ris  merge ,  &  poftea  faba- 


D 


P.  1 1.  Iterumqi  oMj 

ad  mellis  craflirudi|B  mpofitio  pulue- 

risadrheumai  'maximeadcapitismec- 
non  & ad  perfi nft  i&iones cercbri  refoluen 
das,  Euphorbii-"  .  aj^fris «— •  it » i.bacarum  lauri  ficca- 
rum  •—  1 1 1 1.  fampfuo|i|*-  ij-  centaurex  —>  1 i  r.ariftolo- 
chix  logx  —  1 1 1 1.  ijBjfcllyricx  —  1 1 1  i.myrrhx  —  1 1 1 1. 
bdcllx  —ii  u.  cicidpjrW^  i  i  i.ftypterixfchiftes  —  im. 
nicri  Alexandrini  cmaemi  &  vino  vetere  extinfti  -« 
1 1 1  i.falis  ammonia 
deinde  cribrauda 
da  .  quum  neceffe  ei 
hic  puluis.vel  membri? 
quam  fudent,&  perfrica 
uerem  confperferis :  dehi 
frigida  aqua,&  obferuand 
in  frigidam  fane  quoties  vc! 
nodiligenterexficca 

Confectio  fiue  difpofitto  emplaftri  cui  voca- 
bulum  eft  ditramnos. 

Dictamni  parr.  xxv.  chamxmeli  part.  XIIII. 
fphagnipart.  ix.  cyperi  part.vn.  polii  part-  xn.  la- 
pidis  gagatxpart.vii.cerierufxpart.  xn.  refinxtere- 
binchinx part.  xun.  ammoniacxguttxpart.  xxxv. 
propoleospart.  xn.  pfimmythii parr.  xn.  calchanthi 
part.  xxiiii-  galbani  part.  xxV.  chamxpityospart. 
▼lii«  trifoliipart.ini.  pentafoliipart.ini.  arifto- 
lochix  groffxpart.  xxxv.  centaurea:  aut  gentianx 
part.xi  i.  lithargyri  part.  c  L.  refinx  colophonix  part. 
l.  terrx  ampelicidos  part.  xxn.  picis  brutix  vel 
•ficcx(ii  rerra  ampelitis  no  fuerit)part.xn.lepidoschalci, 
(ideftfquamxferri)part.  xvm.  diphrygis  part.  vm. 
aloes  part.xvi.  libani  cadidiflimi  part.xn.  opopana 
cispart.vn.  chamxdryos  part.x  i  r«  marrhubii  part 
XII.  artemifixpart.il n.  iridis  Illyricx  part.  vii.  liba- 
nitidosparr.  v  i.  oleivererispart.xi.vni.  rcfinx  pi- 
tyinxpart.  xxit.  chakicecaumeni  part.  x  vui.  mil- 
tipart.  xu.  calcitidospart.  x.  myrrhxpart.  vn.  ac- 
ruginis  part.i. 

Oleum  vetus  quantum  mirtendum  fuerit  pro  mo- 
do  fpecierum  fupra  fcriptarum  ,  mittes  in  ollam  nouam,  E 
&  calefaciesleni  flammi  vel  potius igne:  tunc  mittes,fed 
psulatim  de  manu  infpergens  lithargyrum  bene  tritum, 
&afiiduefpathomelaagitabis,  quoufque  oleumitainfi- 
ciatur  vtcolorem  lithargyri  trahat.&aliquantulum  fpif- 
fefcat.poftea  autpicem  brutiam  rritam  mittes,aut(quod 
melius  efl)  terram  ampelitidem  fimiliter  tritam.pro  qua 
diximus  piccm  brutiam  mitti  debere,  quia  terra  ampeli- 
tis  vera  difficile  inuenitur.Iis  additis  quum  ccepcritme- 
dicamen  bene  permixtum  effe  ,  ceram  rufam  pro  modo 
vt  fupra  fcriptum  eft,  poftea  refinam  pityinam  rcmiffam  p 
adiicics:  necnon  &  refinam  colophoniam.poft  hxc  mit- 
tes  ammoniacumthymiama:  (id  eft  guttam  bene  tritam 
&cribellatam)pbftaddeslepidos  chalcu,necnon  &chal- 
ci  cecaumeni ,  deinde  addes  milton,deinde  diphrygcs, 
deindechalcitin  ,  poftea  calcanthum&  pfimmythium. 
poft  hxc  addes  libano  leucon,(id  eft  thus  album)&  myr- 
rham  &  aloen.fuper  iis  omnibus  addesrefinam  terebin- 
thinam,&  galbanum,  &  lac,vel  humorera  panacis,id  eft 
opopanacem.  Sedomnes  hasfpecies  prxdi&as  optime 
tritas&cribellatasmitteredebebisadmefuram  velpar-  G 
tes  fupra  fcriptas ,  prout  volueris  conficere  medicaminis 
copia.  quxquum  omniabenemixta  fuerint&beneagi- 
tata,ollam  tolle  de  foco.&deinde  calido  adhuc medica- 
mini  herbasfuprifcripras  benetritas  &cribellatasinfun 
des.  immo  manu  vel  digitis  moderantibus  paulatim 
infperges,  &  adfidue  fpathomela  commouebis  &  permi- 
fcebis.  poft  hxc  omnia  mittes  chamxmelum  ,  &  iterum 
igni  non  nimio  appofita  olla  lentc  &  paulatim  decoques 
medicamen ,  ita  vt  illud  manu  non  contingas,  fed  fpa- 
thomela  agites.Confe&o  autem  medicaminc  vterisfic.  H 
Ad  doloremtemporum  vel  hemicranii  lintco  fpiffo  in- 
duces  medicamctum ,  &  fic  fronti  vel  temporibus  appo- 
nes.  Si  verb  humorecapitis  rheumatizantis  oculi  graua- 
buntur,  per  totam  f  rontera  emplaftum  indu&urn  linteo 


pofitum,  Protrahit  &  fagittas  &  fudes ,  &  fiqua  corpori 
inhxferint ,  fimiliter  adpofitum.  Ad  loca  verb  pudenda 
(id  eft  ad  penem  fiue  ad  podice)  quum  aliquod  iHic  vul- 
hus  fuerir,folutum  medicamentum cera  &  oleo  myrtino 
adponitur.Si  verb  muliebribus  caufis  fuerit  ncceffarium 
(id  eft  fi  vulua  dolorem  vel  carcinomata  contraxerit)po- 
netur  cum  oleo  fufinato ,  ita  vt  emplaftrum  contra  illum 
locum  qui  in  caufa  eft  adponatur.  Ad  carbunculos  fane  & 
anthracas  &  efcharas  ahaque  rheumatizantia,vel  ad  ftru- 
mas  &  apoftemata ,  mcdicamen  folutum  aliquantulutn 
mellc  debebis  adponere.  Quum  autcm  purgatx  fuerinc 
puftulx  vel  collechones  &  vulnera ,  tum  fine  melle  debe- 
bis  apponere:  quum  autem  purgatx  fuerint  puftulxvel 
cohe&iones  &  vulnera,  tum  finemelle  emplaftrum  cum 
puro  medicamine  adpones.  Facit&  ad  furunculosfimi- 
literficcumadpofitum,  &ad  omnem  puftulam  &  ma- 
culam  curandam  .  Rumpitenim  qux  concreta  funt,& 
purgat&  cicatricat.  Quum  autemvulnus  eftdequoim- 
modicus  fanguiserumpir ,  adpofitum  hoc  medicamen- 
tum,  lllico  &  fanguinem  fiftit ,  &  vulnus  curat ,  &  cutem 
conftringit,  &  cicatricem,  tenuem  facit.  Refolutio  au- 
tera  vel  compofitio  adponendi  vulneribus  mcdicami- 
nisralis  eft.  Mittes  huius  medicaminis  —  i  n.  &  adii- 
ciescerx  —  i.oleiveteris  —  vi.Iis  veroquihabentautir» 
capitcaut  in  auribus,aur  in  naribuscaufas  &  vulnera,ad- 
poncdum  fic  refolues  medicaraen  fine  cera .  oleum  fane 
pro  te  mpore(id  eft  fi  xftas  fuerit)minus  adiicies:fi  hyesy 
amplius  infundes.Facit  &  ad  morfusferpentium  &  fera- 
rum  omniu,&  ad  morfus  hominis,  &  canis  rabidi.  Ner- 
uorum  quoque  incifiones  vel  collifiones  falubriter  curar. 
quibus,quum  medendum  fuerit,  addes  oleum  rofaceum 
cum  modico  aceto  lanxfuccida:  infufo.  Quum  autem 
adpofucris  iis  caufis  hoc  medicamentum ,  poft  triduum 
aut  poftdiesquinque,  ligaturam  quam  feceris  folues.  Si 
vero  i<ftu  aliquo  caput  fradium  fuerit  &  tefta  conlifa^ne- 
dicamen  rofaceo  oleo  liquefacies,  &  fic  ipfi  fradura:  vel 
vulneribus  infundes.  Infufo  vero  interius medicamme* 
nihilominus  defuperfolum  medicamc  hnteo indu&ui»" 
adpones,  &  fupraligabis  lanam  fuccidam  oleo&aceta 
modico  infe<ftam.De  ipfo  autem  medicamine,fi  fuccen- 
deris  m  cubiculo,  vel  in  domo ,  fugabis  ferpentes",  &  fi-' 
quaillic  malafunt,  foras  eiicies.  Hoc  ipfo  medicaminc 
incenfo  fuffita  mulier  facile  purgabitur ,  etiamfi  pecus 
intra  vteru  habuerit  immortuum.  Saluberrimum  autera 
effe  omnibus  &virilibus&  fccmineis  caufis,ne dubites> 
fiprimiim  diligcnter  ac  folicite conficias>  deinde(vt  fit; 
pra  fcriptum  eft)fcienter  vraris. 

AD     OMNES    ET  MVLTIPLICES 

oculorum  dolores,  collyria  &  remedia 
diuerfa.etiam  phyfica  de  probabili- 
busexperimcntis,   Cap.  vur. 

AD  conturbationes  &lippitudines  fubitas  epiphoraf- 
queoculoru  fcio  multa  collyria,  tam ctfi  tarde ,  ma- 
gnos  ramen  effe&us  habere ,  fed  nulli  collyrioruro  tan- 
tum  tribuo  quantum  lycio  Indico,  vel  per  fe.  hoc  enim 
inter  initia,  fiquis  vt  collyrio  inugatur,  protinus  &  dolo- 
reprxfenti,  &futuro  tumore  liberabitur.  fupcruacuum 
cftaurem  niiclaudes  eiusreferre.  inaliisenim  expertus, 
intclliges  fimplicis  rei  vix  credendos  effcd>us.  oportet 
ergo  vtminime  quaterquinquiefve  ex  interuallo  lip- 
pientem  inungi:deinde  quum  combiberint  oculi,ad  fin 
gulas  inunftiones ,  ex  aqua  quam  pbterint  fuftinere  cali- 
diffima  fpongiis  exprcffis  vaporari  diutius ,  eodemque 
die  inbalineum  duci  cum  qui  inudus  fuerit,  ita  vt  cum 


i6s 


D  E  MEDICAM.  LII 


ca:tero  corpore  caputquoque  &  faciem  calida:  immer-  A 
gat ,  &  foueat ,  viniimque  poft  balineum  ita  vt  adfuetus 
eft  fumat.  Poftero  die  fiqua  veftigia  epiphorx  remanfe- 
rintjinungi  collyrio  aliquo  acriore  aquato  fub  vefpere 
debet ,  &  rurfus  in  balneum  duci ,  &  vinum  bibere.  Hoc 
modo  vnoferme  die  tolletur  epiphora  ,  prxcipue  inci- 
piens,  neque  adhuc  alio  medicameuto  ta&a-Sed  fi  ea  vis 
fuerit  epiphorx  vt  no  cocedat  vno  die,expe£tari  oporte- 
bit  donec  impetus  eius  fedetur,  &  ita  arger  in  balneu  du- 
catur,cx'teraque  fiant  quxprxcepimus  fieri.Ide  hoc  me- 
dicameiufi  etiam  fupra  oculosinlitu,  tardius  quide,  fed  B 
eofdc  effectus  prxftat ,  maxime  in  teneris  corporibus,  vt 
mulieru  &  pueroru,quoru  oculi  nullius  medicameti  vim 
fuftinere  poffunt.  Tnduo  aute  aut  quatriduo  plerunque 
tolht  dolorem  adiutum  oui  infufione,&  aqux  calida:  va- 
pore.  Coropofitio  collyriorum  quam  maXimeprobo, 
ad  recentes  epiphoras  vel  conturbationes  oculorum,tu- 
roorefque  &  dolores:Plantaginis  tritx  fuccicyathos  II. 
teri  oportebit  cumcroco  quod  fufficiat,  id  eft  *  i  i. 
deinde  cartera  qux  infra  fcripta  funt  admifceri  pridie  q 
macerata  cum  fucco  herbx  fupra  fcriptx,  id  eft  aloes  In- 
dica;*-  im.  gummis*  mi.poftea  eiufdem  plantaginis 
fuccicyathos  duos  addi,  vtquum  fpiffata  fuerit  commi- 
xtio,  collyria  fingantur.  Vtrunque  autem  genus  medica- 
menti  cximie  prodeffe  iudico,  proprietate  quadam ,  fed 
prxcipuc  quod  nulUm  in  fe  afperitudinem  habet,  vt  ple- 
raque  quibus  fe*e  inunguntur  homines.  nam  qux  exca- 
dmia,aut  xre  vfto,eiufdemque  generis  pigmentis  copo- 
nuntur ,  quanuis  curiofe  terantur ,  naturam  tamen  fuam 
amitt ere  no  poffunt .  nunquam  enim  vt  fuccus  diluutur: 
fed  quum  ad  fummam  fubtilitatem  perdn£tafunt,tamen  jj 
quafi pulueruienta  neceffeeft  maneant,qux  oculorum 
partes  velutconfigunt.  Certe  exterius  pungunt  foramina 
prima,&  tuniculx  oculi  ab  initiis  adhibita  interdum  mo 
leftiorem  futuram  concitant  cpiphoram.  Quo  nomine 
etiam  quoddiaglaucium  diciturproboininitiis.  nam- 
que  prodeft  hoc  genere  quod  cx  eadem  materia  conftar, 
qux  nullam  afperitudinem  habet:  quandoquidem  com- 
poniturexcroci-K-  v.  farcocollx*  x.glaucii  fucci  #  xx. 
tragacanthi  *v.& opii #  v .hoc enim  cgo adiicio,& ita 
roelius  refpodet.Sed  opium  &  in  hoc  &  in  omni  collyrio  £ 
medicamentoque  verura  adiici  oportet,quod  exla&e 
ipfo  pa'paueris  fyluatici  capitu  fit,non  ex  fucco  foliorum 
eius,vt  inftitoreshuiufce  rei  compendii  &lucri  caufafa- 
ciunt.  Illud  enim  cum  magno  labore  &  cxiguum  confici- 
turthoc  fine  moleftia  &abundanter  teritur.  Ante  omnia 
crocumaqua  pluuiali  infufum  macerari  debet,deinde 
adiiciatur  ilh  farcocolla,glaucium,  opium,tragacanthu. 
Prius  enim  omnia  feorfum  macerari  oportet,  non  multa 
eius  generis  aqua  (id  eftpluuiali)vt  quamprimum,  id  cft 
fi  fieri  poterit  eodem  die,  fingantur  collyria.  Solet  enim  p 
hoc  diu  negledtum  mortario  inacefcere.Iis  fere  vtor  pri- 
mis  diebus  collyriis ,  non fine cxteris  auxiliis ,  prout  res 
poftulat,  abftinentia  dico  &  fanguinis  detradrione ,  me- 
liufque  ea  cxteris  proficere  adfirmo.  Quum  vero  plu- 
ribus  quis  diebus  vexatus  fuerit  epiphora,  &  perfeueran- 
tia  humoris,  atque  pituita  ipfo  calore  oculorum  glutino- 
fior  vifa  fuerit,quod  fere  fexto  feptimove  die  accidere  fo 
let,  tunc  proderunt  &  ea  collyria  quorum  genus  fuperius 
improbauimus,compofit3  ex  rebus  metallicis.facilius  e- 
nim  tum  patientur  oculi,fimodo  exulcerati  non  fuerint, 
iniuriam:quoruprxcipue  hoc  mihiplacet ,  quodacolo- 
re phxo  dicitur.Accipit  autem  harc^ris  vfti *  xi  i.  cad- 
mix  vftx  -*  xi  i.  ftibii  codti  *  vi.  acacix  chylifmatis*. 
vi.croci  *  1 1 1 1.  aloes*  1 1 1, opii*  i  i.caftorei  vidtoriati 
pondus,myrrhae,lycii,idem  ponderis,  gummis  *  x  vi  1 1. 
aqua  pluuiali  quae  funt  dura  macerantur,  &  diu  ternntur, 
donec  leuiffima  fiat ,  poftea  cxtera  alio  mortario  fingula 
tritaadmifcentur.quumtollendumeft(ideft  quum  funt 
fingenda  collyria)gummi  adiicitur.  Hoc  quidam  etiam 
in  initiis  vtunturcumoui  aquatoliquoreperfe.  Nec-  H 
non  &  hoc  collyrio  quidam  in  initiis  vtuntur,quod  a  ci- 
nereo  colore  fpodiacon  appellarur.  Componitur  autem 
exiis,  Cadmixbotryidosvftxfuperteftadonec  cande- 
fcat,&  vinoFalerno  extind\«*xi..cretxSamix  quam  a- 


ftera  vocant*  i 
Alexandrinx  ¥ 
macerata:vltirr 
leuitatem  fum;i 
exefa  aliisve  e> 
oui  albo,quod 
numa  coloreir 
nui  &  acri  lacr 
cicatrices  &  vai 
videtur  propell. 
bo  quod  eft  tei 
quali  fanguine 
niffimum  colly 
iii  i.cadmuc 
mis  #■  i  i.amyh 
dine  quo  fcrip 
uiali.  Amylum 
adiicietur.  Inn 


*66 

opri*  v.gummis 
iia  pluuiali  aqua 
ice  fane  cartera  ad 
a  tunicula  oculi 
cusfit,  diluitur 
Ilyrium  pfittaci- 
->rasqux  cum  te- 
tioncs  &folutas 
;alocointerdum 
jcat,  cumouial- 
pue  facit  quum 
1  nullumnifile- 
utem  hxc.Croci 
.opii*  n.gum 
iii.  eodem  or- 
teri  ex  aqua  plu 
"  erit  collyrium, 
inungantur  qut 


prius  Athenippiu  vuiaci  mnt.  lis  rere  collynis  lenibus 
omniaqux  cum  tumore  &  dolore  fiunt  circa  oculosre- 
mediamus.  Perundtiones  oculoru  lippientium  fiue  in- 
unctiones  qux  appellatur  galafticx,huiufmodi  funt,Cro 
comagmatis  -)f  i.  myrrhr  &croci  *vn,  aluminisfiffi 
^f  v  i.  thuris  *  v  i.  gummis  ^f  v  i.  rofx  floris  -)f  v  i.  vino 
Chio  non  falfa  cofperfa  teruntur  hxc  omnia  diligenter. 
deinde  confefta  in  collyriis  aut  pilulis  reponiitur.  Per- 
unciio  oculoru  ad  omnem  epiphoram  fatis  vtilis.  Croci 
—i  i.  myrrha:  —  i.  crocomagmatis  |-*i.  xris  floris  —  i.  a- 
luminisfiffi  >-  i.thuris  €.ex  vino  teruturhxc  optimc:iis 
Cofmus  medicus  adiicere  folituseratetiam  mandrago- 
nfucci  i.  & lentifcifucci  >-"  i.  acdeinde  permixtis 
omnibus  formare  collyriavel  paftillos.aut  invasftan* 
neum  recondere,&  quum  opus  effet  vti  ad  inungendum 
vel  fuperliniendum.  Efthuiufmodi  medicamentum 
quod  perichriftarion  vocat  Gra:ci,  quod  medicamentu 
faris  efficax  eft,quo  itavti  oportet  vtpalpebra:  fubtiliter 
indefuperlinantur,nequid  intra  oculuna  fluat. Recipit 
aute  hxc,  croci  Siculi  #  1 1 1.  magmatis  Croci  #-  x  i  i.thu- 
ris-)f  1 1 1.  aluminisrotundi*  v  i.opii^f  1 1.  myrrha;*- 1 1. 
gummis^f  i  n.  ex  vino  Falerno  teruntur  hxc  vel  afper- 
guntur.&qunm  beneleuia  fadtafunt,ad  craffitudinem 
boni  mellis  fpiffatur.adiickur  poftea  paffi  Cretici  ^f  i.& 
reponitur  in  pyxide  ftanea.  Quum  enim  paffum  adiectu 
fueritjcollyrium  erit:  nam  ex  ipfo  fuperlini  deber.  Be- 
nefacit  hoc  medicamentum  ad  fuperliniendos  oculos, 
quo  Auguft''  vfus  eft,Aluminis  fiffi  ^f  xL.thuris  -)f  x.aloes 
*  xv.croci*  xv.opii^f  i  i.galla:*  x.rofa:  foliorum  ari- 
dorum  *  x.plantaginisfuccivelfeminis*  x.  ex  vino  Fa- 
lerno  terutur  hasc  vel  afpergutur,  &  quii  leuia  fadia  funt, 
ac  mellisfpiffitudinemhabent,  adiiciuntur  iis  paffi  fe- 
xtarius,vel  quod  fufficiat,&  reponitur  in  vafo  ftaneo  vei 
argenteo.  Collyrium  nigruna  ab  Antigoao  rcpertum, 
ad  omnia  intadta  faciens^.ccipit  cadmix  -)f  xx x,v.  S.fti- 
bis * x x  1 1 1  i.piperis  *-vin. xruginis rafa: -)f .  v  1 1 1. gu- 
mis  if  x  X 1 1 1 1.  teritur  ex  aqua  pluuiatica  atque  confici- 
tur.  Cofmus  adiecit  huic  collyrio  centaurea?  tenuisfucci 
•)f  x.quod  refte  fadriireor.  ColIyrium,qtiod  ad  omnem 
epiphoram  &  inquietatione  &  tumorem  facit  fedadum, 
fiue  dolorem.Accipit  l*a:c,  pompholygis  #-  v  1 1 1.  cicuta: 
fucci  aridi(id  eftficcati)^f  vi.opii-)f  ttvt.  mandragora? 
fucciaridi  %  v.acaciar^f  vi.gummis^f  v.  teriturexco- 
riandri  teneri  fucco.  hoc  CoUyrium  prodeft  etiam  extra 
oculos  perunftum,  id  eft  circunlitum.  Collyrium  ab 
Afclepiade  ad  epiphoras  fpeciatim  repertusn,Cretx  Sa- 
mi^denarios  vndecim,  opii  denarios  dece  ,  ftibii  dena- 
rios  x  t.gummis  deftarios  viginti,aloes  denarios  decernt 
teruntur  hxc,  &  conficiuntur  ex  aqua  pluuiali.  Col- 
lyrium  qUodhaboitCofmus  medicusinter  arcana.miri- 
ficum  ad omnia oculorum  vitia.Acacia: *xi, fpumx ar- 
genti  tritx  bene  &  lotx,donec  candidiffima  &  leuiffima 
fiat,  *  xii.  plumbi  vfti&loti*xvi.ftibii  *  xi.  crerx 
Samix  denarios  duodecim,  ceruffx  ^f  x  v  1 1 1.  cornuum 
ceruinoru  vftorum  &lotoru  quoderit  candidiffimum, 
■X-  v  1 1  i.fquamx  xris  denarios  quatuor.opii  jfiui.  xru- 
ginisraf*denariosfeptem,cardamomi  interiora*duo5j 


x7 


M  ARCELLl 


16% 


lapidis  ha:matita 
marica:  feminis 
tuor,myrrha:*-  qu 
quatuor,aloes  # 
duos,  cicuta:  fucc 
viii.bdella:#o& 
.  teruntur  harcomn 
ftero,vel  ex  vino 
guntur,&  in  vmb 
collyriis  obferua 
theodotium  ab  Anti 
ram  &  orrine  vitiu 
ftibii*x.  croci  *.i.' 
mia?  *  o£to,caftorei 
vnum.lycii  *  duos,a;ris 
nardi  fpicae  *  vnum,&  te 
ginti,palmaru  offa,fiue  n 


D 


Jf  quatuor,  ta-  A 
l'i  i/Ci  ci  #  1 1 1  i.thuris  denario.s  qua- 
lor,opobalfami*  quatuor,lycti*. 

•;,cofti-*  quatuor,  piperis  albl* 
i$  #  v  i  ir  ,ammoniaci  gurt arum 
mca:  pugats:  *  fex,  gurnis*-xxv. 
^enter  ex  vino  Chio  non  falfo  ail 
ac  deinde  cofeftim  collyria  fin- 
tunquod  &de  aliis  omntbus 
et,  CoUyrium  achariftum 
nuenrnm,ad  omnemcpipho-  g 
rum:accipitha:c,Acacia;  *-.xx. 
|4  duos,rnyrrh.e#  duos,Cad- 
duas  tertias  partes,  opii  *. 
odto,  cerufla:*-  quatuor, 
jus,  guromis  denarios  vi- 
fftos,  denarios  triginta: 
rrita  hxc  ex  aqua  pluuiatica  cSificiuntur.  Moneme- 
rum  collyriu  dicitur  quod  dolores  in  impetu  ftatim  tol- 
litrconficitur  fic,Lepidos  vnciam  vnam,a:ris  vfti  femun- 
ciam,hxmatitx  -*  vnam.myrrha;  vnciam  vnam,opii  fe-  C 
munciam :  vnum  hoc  collyrium  mirabilirer  prodeft  iis 
qui  cicafrices  non  habebunt  ex  ouo  infufum ,  &  leui  ad- 
modum  agitatione  contritum.  Ad  fuffufiones  oculo 
rum  quas  Grxci  viDybyxtiu.  dicunt , fceniculi  fucci  liqui- 
di  *  tres.opobalfami  *  tres.mellis  Attici  #  tres,olei  viri- 
dis  *  tres,hya:nx  fellis  *  vnum,  euphorbii  *■  vnum  :  hoc 
oleo  diluttur,&  ita  ndmifcetur  ca;teris.  Aquato  vti  oporte 
bit  hocmedicamento.  eftenim  acerrimum,&  vndique 
humores  trahit.-quamobrem  non  funt  inungendi  qui  ca- 
pitisdolorem  aut  grauedinem  habent.Et  ante  biduum 
aut  triduu  aqua  bibat  quos  deftinaueris  eo inwgere:qua- 
quam  melius  facient  fi  etiam  perfeueranter  aquam  pota- 
usrint.vitio  enim  moleftiffimo  facilius  inter  initia  care- 
bunt.Non autem  priterit  me  habere  te  prudentes  ocula- 
i*ios,quibusfinominadixeri$  collyriorum  hoc  inlibro 
fcriptorum,contendentforfan  fe  quoquehabere  eadem 
compofita:fed  fi  pondera  aureffectus  comparare  voles, 
longediuerfosinuenies .  Egoenim  ipfeeodem  nomine 
multa  compofita,non  iifdem  ponderibus  &  rebus,  inter- 
du  habeo,fed  maxime  probatis  vtor .  Nec  vtiq;  affirmo  E 
non  poffe&  alioseadc  habere  (nam  &ipfe  ab  aliis  acce 
pi)fed  raro  fcio  oculariorum  quofdam  fimplicitertrade- 
re  compoficiones,inequemultum  elaboraffe  vt  veras& 
incorruptas  acciperem  confcius  fum  mihi.Neque  illud 
ruvfus  dico ,  nouas  omnis  &  nonaliquibus  notasmein 
hoc  libro  congefturum  compofitiones,  verumetiam  quaf 
dam  vulgatas,&(vtita  dicam)publicatas.Eiufmodi  enim 
quiaefficaces  funt.etiam  plurimisin  notitiam  veniunt. 

Collyrium  efficaciffimum  ad  tumorem  oculorum  &  la 
Crymarumnimiumfluorem,etiamfupra  perundrumvel  F 
inlitum efficax elhaccipitacacia:-*-  xvi. cadmix*  duo- 
decim,aloes  *■  duos,croci,myrrhar,opii  ledti,fingulorum 
denarios  binos,  caftorei  #  vnum,gumis  #-  o£to:teruntur 
ha:comnia  diligenter,&  ex  aqua  permifcentur,  atqucin- 
de  ftatimcollyria  formanrurexaqua.quajfunt  omnino 
mirifica.      Xerocollyrium  optimu  ad  epiphoras  acres, 
&  initia  lippitudinis„croci3  duo,  farcocollae  3  duo,aloes 
hepatitidos  ^  vnum,glaucii  3  vnlim.luec  omnia  diligen 
ter  tritafimuirecondes  inpyxide  cuprea,&proxerocoI 
lyrio  vteris. .  C 
Ad  epiphoras  &  lippitudincs  oculorum 
remedia  de  experimento  &phyfica 
diuerfa. 

Adlacrymas  &  tumores  oculorum  lippientium  rc- 
ftringendos,atrametum  futorium(id  eft  chalcantum  vi- 
ride)cyprinum,tundes  &cribrabis,&  fa&um  molliflimu 
puluerem  ex  oui  incocti  albo(id  eftlacryma)confperges," 
&  facies  collyria,qua:  in  vmbra ficcabis,  atque  inde  pal- 
pebras  inunges  &  tempora  inlines.Si  ex  reumate  lacryma 
abundans  eft  ,  oui  albo  collyriu  temperabis.  Si  lippitu- 
do  &  fanguinis  infufio  cft.ex  accto  tcmpcrabis ,  &  defu- 
per  oculos  circumlines.ita  vt  nihil  intcrius  de  medicami 
ne  ingrediatur :  tempora  quoque  dolcntis  eodem  fupcr- 
lines. 


H 


Braffica  cruda  cum  panc  candido  madefa&ofuba&a, 
ac  front»  inhta,dolorem  oculorum  plurimum  releuat. 
Medicamen  ad  oculum  diutinalippitudine  velepiphora 
laborantem  intrinfecuscurandum,  Lapidisgagatisfcru. 
pulos  fex,tudcs,cribrabis,&  aqua  pluuiali  vcl  fontana  co 
Iperfum  puluerera  liquidum  facies:  deinde  in  ampulla  vi 
trea  repones-.quum  neccffe  fuerir,pinna  aquilina  velco- 
lumbina  laboranrem  oculum  inunges :  quo  fadto  &  cali- 
ginem  &  infufum  fanguinem  abftcrges,clarior^mque  vi 
fum  reftitues.  Dolores  oculorum  temporc  hyemis  fri- 
gore  contraclos  qualiter  curare  debeas:Concham  arream 
de  melle  albo  ab  intus  perunge  totam,  eandemque  fupra 
gaftrum  lotii  virilis  ex  ea  parte  qua  mclle  inhta  eft,fuper 
pone  ad  lotium  verfus,&  per  dies  triginta  bis  in  dit  loti£i 
agitarifacito,vtomnisodor  vel  acritudolotii,  &  virtus 
eiusad  mel  inconchahxreat,  poftea  rades  cocha  ipfam, 
(id  eft,quod  melle  inlitu  fuerat)&  rafuram  tudes  in  mor- 
tario,  &  cribrabis  diu  ,  &  repones  in  ampulla  vel  vi- 
trea  velcuprea  :  quumnecefle  fuerit,exmelle  teperabis, 
&  intrinfecus  oculum  perunges:  mirabile  remcdium  ex- 
perierisin  omnibus  ferme  oculorUm  etiam  grauioribus 
caufis.  Gramenquodin  fummo  trifulcum  habebit 
dccrefccntcluna  radicitus  fublatum  quamplurimum  rt- 
poncdeindcexmultis  vnum  aufpicante  lippitudme  ad 
collum  fubliga,celeriterincumbetem  epiphoram  difcu- 
ties.  Si  impetus  oculorum  eruperit  huiufmodi  reme 
dium  confeftim  adhibebis,atramenti  futoricii  — ■  i.in  a- 
quam  mundam  dcfundes,idqueacriterferuere  facies, 
tum  operies,vtferuorpauhilum  conquiefcat:  atqucvbi 
modicum  intepuerit,in  concham  tranffundes,ibique  fa- 
ciem  demergesj&oculospatefacies  iritra  ipfamaquam: 
paululum  quidem  admordcbit,fcdcertiffimo  experimc-^ 
todolorem  incumbetem  auerter.  Colophonixmo- 
dicum  phanicio  inliga,&  collo  lippientis  fufpcnde ,  fta-1 
timproderir.  Dolorem  oculorum  vt  anno  integrol 
non  patiaris  quuprimum  cerafia  erunt  idonca  efui(id  cft 
quafi  matura)de  tribus  cerafiis  lapillos  pertfldcs ,  &gaita- 
no  li  no  infertd  pro  phylafterio  vtcris,votb  prius  fafto  c5 
tra  folera  oricntem,quod  eo  anno  cerafia  non  fis  mandit 
carurus.  Herbam  qua:  appellatur  perifterio,  difcoques» 
vt  madefcat  ex  aqua  fontana  ad  tcrrias,&  indc  oculos  fo- 
uebis  impetu  laborantes:  intra  triduum  perfanabis.  Vi 
tanda:  perpetuo  lippitudinis  gratia  obferua  vt  Kalen.  Ia-^ 
nuariis  eo  teporequo  calenda:  folis  dic  fuerint, &etiam 
hora  prima  vel  oclaua,  &  deinceps  aho  die  folis,  &  tertio 
folis  die  fimiliter,  collyrio  tcnui  inugaris,dum  couerfus 
ad  orientc  rogabis  Deum  vt  eo  anno  dolere  oculos  tuos 
non  finat.  Quumprimum  hirundinem  audieris  aut  vi- 
deris,tacitus  illico  ad  fonte  decurres  vel  ad  puteum  &  iri 
de  aqua  oculos  fouebis,&  rogabis  Deum  vt  eo  anno  nort 
lippias,doloremque  omnem  oculorum  tuorum  hirundi- 
nes  auferant.  Expertum  remedium  ad  lippitudinem  nt 
vnquamtentetur,fiquisobferuetfine  iiatermiflione  aut 
obliuionc  vtquoties  lauerit,  dcducra  vrrifquc  manibus 
ad  pedes  infimos  aqua,ftatim  manus  ambas  ad  oculos  re 
ferat,atque  ad  angulos  eorum  vtraque  manu  perfricct:  & 
hocterfacere  debebis.  Aduerfus  humores  &  fubitos 
impetus  oculorum  &  epiphoras,radi  ces  beta:  maxime  ni 
grat  exaqua.tepidalauabis,&  exprcffas  fabano  ficcabis: 
deindetundes  inpifonemarmoreo,&fuccum  inde  lin-] 
teointorto  exprimes:tumleuiter  ad  carbones  dcfpuma- 
tum  tepefacies,&  naribus  infundes:  ira  vt  is  cui  medebe- 
ris,aquam  tepidam  in  ore  contineat:  &  fi  vnus  oculus  la- 
borabit  diuerfa:  partis  nares  infundes,  &  melle  Attico 
continges.Si  tamen  viderisoculosfucci  illius  infufione 
turbatos,  herba:  (quamquidam  cerebellum  canis  appel- 
lant)radix  ex  aqua  decoquitur,  edquc  humore  oculi  ad- 
uerfus  epiphoras  vtiliterfouentur.  Farina  ordcacea 
&  galla  contufa  cum  aqua  permixta  &  colleda,oculiscu 
tepore  impofita,tumorcsdolorefque  fcdabis.  Coria- 
drum  viridetritum,ladtiquc  mulieris  immixtum ,  &  tu- 
mcntibus  vel  dolentibus  oculis  appofitum,  ftatim  pro- 
deft:idem  &  apium  pra:ftat  fimiliter  impofitu.  Ros 
ca:Ieftcmanu  munda  collec~him,&ruta;fyIuatica:  contu- 
fjefucco  admixtum,inplumbeapyxidc  recoiiditurn,qim 


DEMEDICAM.  L 


opus  fuerit  aduerfum  epiphoras  oculorum  froti  &  fuper-  A. 
ciliis  impones.  Vino  in  quo  laurus  fuerit  decoGus  o- 
culi  foti  dolorc  potentiflime  leuabuntur.  Spina  al- 
ba  combufta  &  bene  trita,cum  ouo  fuperinlita  vel  inun- 
fta.fedat  mirifice  doloresoculorum.  Gallx  contrita; 
thurifque  pari  modo  puluis  vino  permixtus,  &  froti  inli- 
tusjtumorem  oculorum  doloremque  fedat.  Crebro 
lacrymantes  oculos  vt  exficces,lucernam  oleocedrinore 
pletam  accenfamque,  hiperpofito,vel  iuxta  fufpcfo  a:neo 
vafculo,permitte  confumi.inde  fuliginem  collcdtam  in  £ 
pyxide  cyprina  reconde,  &  quum  opus  fuerit  inugc,  mi- 
raberis  efficaciam  mcdicarnenti.  Caprinuscafeus  re 
cens  coagulatus  fupra  oculos  pofitus  dolores  ci  tb  lenir. 

Rumicis  fyluatici  radicem  luna  decrefcente  colIige,& 
tecum  habeto  nitidiffimc:quandiu  cam  tecum  habueris 
non  lippies.  Demccritus  afftrmat  felle  hyama;  fi  fros 
perfricetur,  epiphoras  incipientes  &  omnem  oculorum 
dolore  pofle  fedari»  Si  mulieris  faliua  qux  pucros  nb 
puellasediderit,  &abftinuerit  fe  pridie  vino&  cibis  a- 
criorib9,  &  in  primis  fi  pura  &  nitida  erit,  angulos  oculo-  ^ 
rum  tetigeris,  omnem  acritudinem  lippitudinis  lenies, 
humoremque  ficcabis.  Chelidonia  herba  in  hirun- 
dinum  ftercore  nafcitur,  qua;  oculisplurimum  fuffraga- 
tur.  maxime  autem  caliginem  deterget  fi  paulatim  inde 
oculi  fuff undantur,quos  citb  in  priftinam  formam  reuo- 
cato  vigore  reparabit.  Hirundinis  ventriculo  fciflb 
albi  ac  nigri  lapifculi  inueniuntur,qui  fi  lupino  aureo  in- 
cludantur,&collo  fufpendantur,omnem  dolorem  oculo- 
rum  perpetub  auertent:fed  &contra  quartanas  profunt, 
croceo  linteo  vel  panno  inuoluti,linbque  ad  collum  va- 
Jidiore  fufpenfi.  Mel  inquo  apesfuerintmortua;  v- 
tiliflimum  eft  oculisfi  nitidum  aepurum  opportune  & 
paulatim  infundatur.  Qui  ciconia:pullum  elixatum  co- 
mederit,negatur  multis  annis  continuis  poffe  lippire. 

Hirundinum  pulli  plena  luna  excxcantur,  reftitutaque 
eorum  acie  capita  comburuntur.horu  cinere  cum  melle 
mixto  refte  vfus  fueris  ad  reparada  oculorii  claritudine. 

Lacertam  viridem  exca:catam  acu  cuprea  in  vas  vitreu 
mittes  cumannulisaureis,argenteis,ferreis,&ele&rinis, 
fi  fuerint,aut  etiam  cupreis,deinde  vas  gypfabis,aut  clau 
des  diligenter  atque  fignabis .  &  poft  quintum  vel  fcptt-  E 
mii  diern  aperiesdacertamque  fanis  luminibus  inuenies, 
quam  viua  dimittes,  annulis  verbad  lippitudinem  itav- 
,teris,vt  non  folumdigito  geftentur,fed  etiam  oculis  cre- 
brius  applicentur,ita  vt  per  foramen  annuli  vifus  trafmit 
tatur.  Obferuadum  fane  in  primis  vt  in  loco  nitido  atque 
herbido  deponatur  ampulla,&  quum  lacerta  difcefferit, 
tum  annuh  colligantunobferuandum  etiam  vt  luna  vete 
re(id  eft  a  luna  nonadecima  in  vicefimam  quintam)  die 
Iouis,Septembri  menfe.capiaturlacerta,  atqueita  reme- 
dium  fiat,fed  ab  homine  maxime  puro  atque  cafto.   La-  p 
certi  viridis  quem  ceperis  die  Iouis,luna  vetere,mefe  Se- 
ptembri,aut  etiam  quocunque  alio ,  oculos  erues  acu  cu- 
prea,&  intra  bullam  vel  lupinum  aureum  claudes,  collb- 
que  fufpendesrquod  remedium  quandiu  tecum  habueris 
oculos  non  dolebis  Lacertum  fane  eodem  loco  in  quo  ce 
peris  dimittes,vel  etiam  fifanguinem  de  oculis  eius  lana 
munda  excipias,eamque  phcenicio  conuoluas ,  callbque 
fufpendas,vteris  eflicaciffimo  aduerfum  oculorum  dolo- 
rem  remedio.        Cancri  oculus  fubtiliter  fublatus  &  in 
phcenicio  conligatus,callbq;  fufpenfus,  lippkudini  inci-  G 
pienti  medctur,fi  tamen  remedium  a  cafto  homine  fiat. 
De  manu  finiftra  mufca  capies ,  &  dum  capies  dicere  de- 
bebis  nomen  eius  cui  remedium  fadrurus  es,te  ad  curan- 
dos  oculos  eius  mufcam  prendere :  tum  viuam  eam  liga- 
bis  in  linteo,&  fufpendes  collo  dolentis  %  nec  retro  refpi- 
cies.       Ad  epiphoras  oculorum  fedandas,  limaces  co- 
plures  tere  in  mortario  nouo  vcl  nitido,&  adiice  ibi  ouu 
gallinaceumincodrum  ,&tingeilliclana'rn  fuccidam,& 
fronti  impone.  Ad  epiphoras  oculorum  pultem  fabacea 
fine  fale,fine  vllo  vncl:o,tepidam  linteolo  inline,&  oculis  H 
de  nocte  impone,ita  vt  nb  alliges,  continub  feruor  rece- 
dtt.  Vt  omnino  non  lippias,quu  ftellam  cadere  vel  traf 
currere  videris,numera,&  celeriter  numera,donec  fe  con 
dat.tot  enim  annis  quot  numeraueris  uon  lippies.  Ad  lip- 


2  7° 

pitudinem  '  ^  ,in  chartamvirgi- 

nem  fcribe  la  fuerit  colio  hppie- 

tisinne&c.  in^  rificc  &fine  dubita- 

tione  depelletur  fi  in  charta  v  tg'n£  fcribas ,  &  collo  do- 
lentislicio  fufpendas,<pv^tfgjGa3pocpra;ligamen  puius 
caftus  facias.  Koc  etiam  rniieajfiSb  indubitatc  impetus 
oculoru  fi  prxuenias  prohibejjj 
gine.povCp;.  pvoveigfiS  pyi>\ios 


jc/mi,quod  ad  cotlum  dolent; 
cccptam  atque  ihheterara.Hi 
do  ac  fufcipiendb  prxligam 
uetur.  In  lamella  aurea  a  ' 
&  dabis  vel  fufpendes  exli 
ei  qui  lippiet,  quod  potentJj 
caftitate  die  luna;  illud  fai 
tub  lippias ,  de  acinis 


pnptum  tn  charta  vir- 

>  fufpendi  debet:fed  & 
icm  fedat  fi  in  facie- 
umonia  ab  vtroq;  fer- 
fcribes,  epvu  ovpafy, 
:ollo  geftandu  prxligarne 
diu  valebit,  fi  obferuata 
&  ponas.   Ne  anno  perpe- 
vux  alba:  antequam  vuam 


guftes,nouies  te  inungwyita  vtintra  oculos  tuos  grana 
iingulafingulis  vicibitslnftindas.  Stercus  caprinum 
vino  confperfum  tritumque  &  impofitum  oculis  atque 
obligatum,omnem  dolorem  tumorcmq;  detergit .  O- 
culos  quum  dolere  quis  cceperir,ilico  ei  iubuenies  fi  quot 
literas  nomen  eius  habuerit,nominans  eafdem,  toddem 
nodosin  rudi  linoftringas,&circa  coilum  dolentis  inne 
ctas.Si  impetus  dolorem  pra:uenerit,abfinthium  vetus  & 
fuliginem  conteres  diligenter,  tum  mellis  quantum  fatis 
videbitur  adiicies,&  dcnub  teres,atq;  ex  eo  oculos  inli- 
nes,validi(Time proderit.  Ne  anno  perpetuo  Iippias,quu 
prim  u  cucumere  nadtus  f  ueris,  in  fontnna  aqua  eum  per 
triduum  eiTe  in  vafculo  mundo  permittcs, deinde  oculis 
adapertis  faciem  tuam  ea  aqua  fouere  curabis.  Qui  cre 
b.blippitudinisvitiolaborabit  ,millefolium  herbam  ra 
dicitus  vellat,&  ex  ea  circulum  faciat ,  vt  per  illum  afpi- 
ciat,&  dicat  ter,  Excicum  acriofos,  &  toties  ad  os  fibi  cir 
culum  illum  admoueat,&permedium  expuat ,  &  herba 
rurfusplantet :  qua:fi  reuixerir,  nfiquam  isqui  remediu 
fecerit  vexabitur  oculorum  dolore:  ad  vrrunque  oculum 
hoc facito.  quas  fi  minus  reuixerit,  ex  alia iterum  faciat. 
Oportet  autem  dari  operam  vt  non  nimis  herba  cbftrin- 
gatur,qub  facilius  plantata  confurgat»  Caepx  longi 
fuccus  opobalfamo  mixtus,&  fucco'  fceniculi,  adiedla  adi 
pe  anferina  incipientes  hypochyfes  difcutit,caliginefque 
extenuat.  Accipit  rem  fi  decoquas  in  oleo  fufino ,  donec 
caro  eius  refoluatur,&  ex  eo  oculos  frequenter  inungas,& 
hypochyfin  &  caliginem  difcuties.  Chamxleontis 
fel  tantam  vim  habere  creditur  vthypochyfesintra  tri- 
duum  inundtionibus  fanet.  Lupifimusdiu  perfrid9 
ad  fummam  la:uitatem,cum  melle  mixtus  &  inunclione 
adhibitus,oculorumhypochyfesdifcutit,  &  ad  fummam 
claritudinem  eos  perducitfuffufioneficcara. 

Xerocollyria  & remedia  phyfica  diuerfa ad xe- 
rophthalmiam,&  caliginem,&  afpe- 
ritudinem  detergendam. 
Ad  caliginem  &  afperitudinem  oculorum  ficcam- 
que  perturbationem  fine  tumore  quam  xerophthalmiam 
Grarci  appellat,facit  hoc  collyrium  quod%[«e/xcV  dicitur: 
accipitautemha:c,Croci *r  xn.pforici^f  xiiit.pfimythii 
■^im.opii  idem,piperisalbi  idem  ,gummis-)f  n.cum  a- 
qua  pluuiali  teruntur  ha:c:collyria  ftatim  inde  finguntur 
ne  confedio  dilata  vanefcat.  Collyriuadcaliginem  & 
afperitudinem  quod  ftratioticon  dicitur,recipit  hac,pfi- 
mythii-)f  vi .  piperis  albi*  i.omphacii  n/cadmia:^- 
m.opobalfami*  ii.opii^fi.gummis^f  n.exaquapluuia 
li  hoc  teritur  atque  conficitur ,  quod  melius  fuperiore  ad 
caligines  facit.  Collyrium  quod  fta<5on  vocantGra:ci 
ad  eadera  fere  qua: fupra fcripta  funt  vti!e,fed  magis mu- 
lierib9  prodeft:accipit  ha:c,Cadmia:  ^f  1 1 .ftibii  vi.  pipe 
ris  albi -Jf  u.xruginis  rafr,&  mifyos,donec  Puniceu  fiat, 
vfti  * fingulosS.$ris  floris  ^f  i.S.gumis  *  vn.quida  iis  ad- 
duntopobalfami-)f  n.trita  ha:c  diligenter  pluuiali  aqua 
afperguntur,&  in  collyria  colliguntur.  Collyrium  acre 
ad  extenuandascicatrices  quanuis  veteres ,  caligincfque 
angulorum,quod  femel  inunftum  plurimis  diebus  effe- 
ftum  pra:ftat.Oportet  autem  eo  aquato  vti .  d  iu  enim  te- 
netmorfum,accipitha;c,Ammoniacigutta:  qua:  fitfine 
forde  P.i.  aeruginis  P.S.  gummis  P.i.  primum  cum  aqua 


M  ARCELLI 


sltea  cxtcra  aunmintur  macera- 
rollyria  Snguntur.  Fel  teftu- 
>  mixtum,&  diu  coagitatum,mi- 
jfuli  mde  affidue  circunlinantur, 
Calliblepharium  xero  col 
•s  vftu,ftibium,cadmia,xquis 
jue  diligcter,&  donec  fpuma 
fcad  ignem  lenttim  agitabis  in 
ipatiewsdonec  refrigeretur 
mortariupi  nitidiflimum 
Kfino  vetere  optimo  teres 
"  }'.nbus  gwluerem  tenuifli- 
:ream  ea^*ks,e6que  velut 
[erocoTryriurn  optimum 
^n.  croci  —  i.falis  ammo- 
fcm.pipefis  albi  3  i.  omnia 
|c  tcreaj^t  puluere  tenuif 


B 


Z-l 

pUiuiali  teritur  irug 
ta  aqtia  pluuiali.&  tu 
dinis  cum  melle  optv 
re  caliginem  tollit, 
aut  fubtiliter  fuffun 
lyriu  piimu,accipit  h 
ponderibus  mifcebi 
non  faciant  nequec 
vafe  xreo,ibique  tan 
atque  ficcentur,qux  p 
tranfferes,atque  illic 
tandiu  quoufque  fi< 
mum  fac"him,inrra^ 
ftibio  quum  voluerls  vtefn 
coficiturfic,  Lapiiis  Plvyg 
niaci  }  n.  folii  3  it.rrisvftt 
feorlii  diutiffime  &  diligenti 

fimu  facias,quem  permixtu  recodes  iii  .Uoliolo  vitreo,  & 
quu  voluerispuluere  ipfo  prout  voliieris  vteris.  Xero- 
collyrium  optimu  &  ad  iniiialippitudinisprobatu,c6ftat 
e.c  his,croci  3  ii.farcocolbe  3  u.aloes  hepatnidos  3  i.glau  C 
cii  3  l  tercs  hrc  omnia  diligcnter,&  puluere  tenuiffimu 
inpyxide  cuprea  recondes,  &  qtium  opus  fuerit  &intra- 
oculos&  ad  fuperliniendos  vteris.  Capilli  muliebres 
fuperteftam  combu!H,&  cum  fpuma  argenti  contriti,it- 
queadfumtmm  Ixuitatem  redafti ,  xerophthalmias  & 
pfurigines oculorum  cfficacitcr  fanantfi  indeinungan- 
tur.  Adcaliginem  nbolendam  de  experimento  vtcris 
hoc  remcdio,filem  ammoniacu  exuftum  tere  &  permi- 
fce  cum  lorio  pueris  inucftis,atq;  inde  aflidue  oculos  in- 
unge  vel  fuperline.  Naturalem  fuccum  argemonix,  fuc  D 
Cum  millefohi,  &  fuccum  arnogloifr  (id  eft  plantaginis) 
colliges  diligenteracnitide  xquali  menfura,  &  defucco 
manubii,rutx,  ferpylli,euphorbii,exprimes  per  linteum 
d^licat  mi.&admifcebis  3  bin  s.iifqueadiicies  mellis  o- 
ptimi  defpumati  libram  vnam ,  atque  omnia  fimul  diu 
conteres:deinde  iterum  colabistenuilinteo,&recondes 
in  vafculo  vitreo,arquc  vteris  quum  opus  fuerit  ad  fuf- 
fundendos  &  fuperliniendosoculos  caliginelaborantes, 
quibus  hoc  remedio  cito  aciem  acutiiTimam  reddes. 

Malux  fuccus  expreffus  cum  farina  tenui  mifcetur,ac  E 
diutiiTime  teritur, poftea adiicitur  mellis  defpumati  ali- 
quidac  vini.vti  liquidius fi.it, potenter  inde  inunguntur 
oculi  caligiue  laborantes.     Ros  nocturnum  colliges  ni- 
tidifiimc  in  prato,&  iu  ampullam  mittes.atque  adiicies 
illi  mellis  Attici  }xn.&  opobalfami  3  v  i .  ac  pariter 
vtrunque  mifcebis,&fic  vteris  ad  iungendum  vel  fuper- 
liniendum:  mirum  remedium  experieris.   Succum  vet- 
tonicx  tenuifiimum  ocuiis  infunde,clariores  eos  facies, 
&  importunam  .lacrymarum  diflillationem  citbficca-  p 
bis.   Fel  cameli  folum  perfe  fronti  inlitum  prodeft  ad- 
ueifum  caliginem.fed  ne  omnino  lippiatur  deco&um  cii 
mellis  optimi  cyathis  tribus,&  croci  vncia  in  vnum  mi- 
fcebi5,&  fic  fuffufionem  ad  oculos  facies,vel  etiam  fuper 
linesinde  cffigantes  &  lippientes  oculos:hoc  medicami- 
nc  etiam  excrefcentes  carnes  in  oculis  &  cicatrices  curl- 
tur.       Adcaliginesoculorum  derergendas  medicame 
valde  effic3x,!lofa:ficcxpugnos  duosplenos  cum  radice 
frrniculi  diligenter  purgati,&  focnigrarci  pugnum  vnum 
plenum  in  ollam  nouam  mittes,&  deco&a  prima  aqua  ef  G 
fufa,fic  poftea  decoques  vt  fpiffefcat,deinde  mellis  Atti- 
ci  vnciam  fupermittes,&  pipcris  fcrupulum  bene  triti.-ad 
des  etiam  paffi  cretici  aliquantulum,vtliquidius  facias, 
deinde  perlinteolri  delicatu  colabis,&  ad  fuffufione  vel 
fupcrlinitione  oculoru  vteris.    Perdicis  fel  mixtu  mel- 
li  Attico  caliginem  tollit,fi  oculis  affidue  infundatur,fed 
cu  modo  &  aiquali  mefura.   Aquilxfel  cu  melle  Attico, 
myrrha  vera,&nirroalbo,fingulis  vnciis  mixtum  oculis 
vifionem  acutiffimam  prarftat  fi  cum  modo  infundatur. 

Vt  acie  cerf  iore  intueri  omnia  poffis.ficus  Africanx  e-  jj 
tiamveteris,  dummodo  pinguiffimx.ad  igne  calefa&x 
fucco  expreffo,vinoquc  di!uto,oculos  inungcgratulabe- 
risremedio.  Vjpera  viua  mittitur  in  vas  nouum  fitfti 
le,& adiiciturei  fucci  fccniculi  cyath9  vnus,&  thuris  gra 
num  vnum,  deinde  vas  obturatur  argilla,  &  circumlini- 


27* 


tur,&  in  furnumferuentem  tnittitur,atque  illic  excoqui 
tur  donec  cinis  fiat.hoc  de  experimcnto  hypochyfes  ca- 
liginefque  potfntcr  atque  mirifice  purgat.  Anagal 
lidos  herbx  flos  purpureus  ad  menfuram  obolorum 
trium  diligenter  tritus,&  cu  pauxillo  vini  veteris  mixtus 
inuncTioni  caligantium  oculorum  mirabiliter  prodeft. 

Lacertas  piflinnas  qux  in  fegetibus  moratur(quas  Grac 
ci  arurasvocantjcomburitOj&adtenuiffimum  puluerem 
redigito,atque  ex  eo  cum  \  ino  aut  melle  optimo  caligan 
tes  oculosinunge,valde  proderir.        Centaurex  mino- 
ris  fucco  oculi  ex  melle  inundTi ,  caliginc  cito  depofita, 
tenuiffimam  aciem  refumunt.      Fceniculi  radicis  con- 
tufx  fucco,tautundem  mellis  optimi  defpumati,  vtinam 
Attici,mifccto,eaquc  lento  igne  ad  mellis  craflitudinem 
difcoquito,repofitaque  in  pyxide  etu  xrea  habeto:  quti 
erit  opus,cum  aqua  cifternina  aut  mulicbriladc  inun- 
gito,quanuis  craifas  caligines  cito  difcuties.  Fxnicu 
li  radicis  decocta:  aqua  oculos  aflidue  foueto,  cito  omnc 
caliginem  tclles.    Caliginantibus  oculis ,  vifus  acutior 
reftituetur,neq;  facilc  in  hoc  vitia  mcidet  qui  vfus  fuerit 
remcdio  tali,  vt  centaurex  manipulum  nitidum  in  vini 
optimi,fed  nouellafti  i,congium  mittat ,  aut  etiam  exco- 
quat,actridu6in  valculo  claufo  veloperto  macerarifa- 
ciat:  deindepoft  triduum  heminam  eius  vini  mixtam 
cum  calida  aqiia,adiecto melle  ieiunus manente  illic  cc- 
taurea  quotidie  bibar.        Lauri  folia  xx  Ieuiter  cotri- 
fa  paffo  diluito,&  linteo  colato,&  in  cacabo  decoquito 
ad  craflitudinem  mellis,atque  ex  eo  inungito  ,  efficaci- 
tercaliginem  difcuties.       Baccx  myrti  fupra  carbones 
viuos  ad  fuffumigandum  pofitx.caliginem  extenuant,  fi 
oculis  apertis  fumii  earu  patifter  exceperis.  Pullihi- 
rundinum  vel  affi,vel  elixi,in  cibo  fa:pius  fumpti,  oculis 
caliginantibus  efficaciter  profunt.        Lapidem  boftry- 
chire  tecum  femper  habeto,  quiaadaciemoculorum  ex- 
citandam  efficaciter  prodeft,        Muris  agreftis  ( id  eft 
qui  in  campis  inuenitur)combufti  cinis  contritus,&  cum 
melle  affidue  inlftus,aciem  oculorum  caligine  extenuata 
confirmar.        Scarabeus  coloris  fmaragdini  tantum  bc 
neficii  oculis  prxftare  dicitur  vtvifionem  ei  acutiffim* 
reddat,  qui  eum  contemplatus  fuerit  aflidue.  Co- 
chleas  Africanas  veras  fuper  fpiffam  craticula  difpofitas 
ponito,&  carbones  acres  affidue  fuggerito ,  vt  xqualiter 
comburantur,deinde  mortcrio  terito,v  ttenuiffimum  ex 
iis  puluerem  facias.adieflaque  mellis  Attici  cotylavna», 
iterumvalidiflimercrito,&  poftrrodu  in  vafculofiGi- 
li  reponc,&  figna:&  quu  alicui  mederivoles ,  fpecilloin- 
de  eum  inungc ,  intra  paucos  dics  integram  aciem  cius 
claramq;  reftitues.  Fitexvipera  collyriumad  caligines 
oculorum  adaperiendas  difcuriendafque  mirificum.Co- 
prehenfam  igirur  occifamque  v  iperam  invafefiftili  re- 
pones,eamque  illic  putrefcere  permirtes,donec  ex  ea  ver 
miculi  nafcantur:hos  ehges  &  conteres.&  adiicies  iis  cro 
ci  paulu  .&  iterum  tercs,  atque  inde  collyria  facies ,  &  fic 
cum  melle  Attico  aut  lacTe  muliebri  oculis  inungcs .  idc 
prxftat  &  cinis  vipcra:  combuftae,(ficut  fupra  fcriptu  eft) 
fed  cumiisquae  hic  adieda  funt  temperatus.  Salem 
quamcandidiflimum  ieiunusfi quotidie  guftaueris,o- 
mnem  oculorum  caligincm  cito  cxtenuabis.        Fel  vr 
finum  atque  hyamx  cum  melle  optimo  mixtum,&diu 
coagitatum  cahgincs  cximit,fi  affidue  inde  oculifuffun 
dantur  auf  fupcrlinantur.       Adipesomnium  fluuialiii 
pifciumin  fole  liquefa£ra:,adiuncl:6que  mellc  inundlio- 
ni  adhibiti,mirifice  oculis  caligantibus  profunt.  Her» 
ba:  chelidonix  fuccum,focniculi  fuccu ,  ad  quartarios  fin 
gulos  mifce  cum  mellis  optimi  quarrariisquatuor,&  ocu 
los  graucdine  &  afperitudine  laboratesinunge,mirc  pro 
derit :  fed  fimul  omnia  decoquc  in  vafe  aereo,&  fic  inun- 
ctioni  referua.    Lapis  medi9  in  Iupina  pellicula  fubliga 
tus  colIo,atque  ita  diu  portntus ,  fed  prius  muliebri  lafte 
pertracTatus,norf  tantiim  caligines  tenuare ,  verumetiam 
hypochyfin  difcutcrc,&obdud>am  aciem  aperirecon- 
fueuit.        Hygra  qux  prodcft  valdead  caligincm  dc- 
tergendam  ,  conficitur  fic  ,  Croci  —  n  .  piperis  albivn- 
cia,aphronitri  vnciam  ,  myrrhx  vnciam ,  mellis  Artici 
vnciam,aocum  &  pipcr  ex  vino  tcrcs,nouilfimc  aphro- 


«7;  DE    MEDICAM.  LIBEP 

nitrum  8c  myrrham  feorfum  contcres,&fic  vniuerfa  A  nonfufferunt  vn 
coniunges,atque  ad  fuffundendum  vtens  ex  melle. 
Hygra  mirifica  qua:  &  calignes  abigir,  &  ocuhs  luffnfis 
lume  inftaurat,accipit  hac,  Opobalfami  }.i  i  i.myrrha: 
}.i  1 1  .opopanacis  J.i  .S.  mellis  Attici  fchbram.Opopa- 
nacem  primiim  ex  vino  tercs  diligenter,  tum  myrrham 
adiicics,&  teres  poftremuin  opobalfamum  addcs,atque 
omnia  comuniter  teredo  admifcebis,&pcftea  aa  inun- 
gendum  vteris.    Fellis  gallinacei  vcl  vulturini  (  quod 
Joge  magis  prodeft  )  fcrupulum,  &  melhs  optimi  vncia, 
bene  tnta  coiunges,  atque  in  pyxide  cuprea  habebfs,  &   B  eft  callum  du 
opportunead  mungendum  vtens ,  hoc  nihil  potentius       tum,  quod  idco^gg|f  mixt 
caligine  relcuat.  Ros  matutinum  quod  inharlcnt  rutar, 
&fuccumchelidontx,  &  mel  optimum  defpumatum 
pari  menfura  permilce,  atque  ad  teitias  decoquc,  &  in 
pyxide  cuprea  reconde,&  caligantes  oculos  mfundc. 

Fellis  terrx&'chelidonia:,\tnulque  herba:  fuccum, 
cummcllis  optimi  defpumati  pari  menlura  perroifce> 
atqueexeocaligantes  oculos  inunge,efficacinimo  me- 
dicamme  vtcns.     Satureia:  viridislucco  tcnuiffimoli 


quod  proprie  iacu 
lofitatem  .  Oporte: 
pebrar,  aut  muertere  lpi 
Recipit  «ris  vfti#-;x  ;  i  i  i, 
X.  myrrhx  *  ifx  fii 

dus,piperis  albi  gr; 
uem,cum  viho  Chio  j 

Adpalpeb 
crelcentem  ca  rr 


ex  palpebris  tolltahje^ 
rhx,  thuris,crc.  c 
rios  ternosjchilrmdis*- 
accto  acri.vbi  U  i 
nem  pafli,mil  cUkJ&j: 

laxris  Cypru  hJpejrcarLmnes  pohta  interueicit,  donec 
mellis  habcatno  hijniunVltqtjidi  fpiffirudinc,  atque  ita 
reponitur  in  pyxide  xris  Cyprii.  QuQ  op*  eft,  inuertitur 


-tji.  Ccllynum 
•  slpebrarum  &  cal- 
te  fpecillum  pal- 
,  &  lic  mungtre. 
is  *■  vi.Croci  * 
i  vietonari  pon- 
mis  denanos  nc- 
<tccolliguntur. 
critudinein,  &  ex- 
;i  vocant)  in  qua 
di:m  meuitamc» 
jd  etiam  carnem 
ecipit  hxc,Myr* 
pecierum  dena- 
ic  tcrunturdiligenter  ex 
&habebunt  ipiliitudi- 
tici  P.  J.deiude in patel- 


affidue  angulos  oculorum  contingas,caligine  cito  dil-  C  palpebra,&  per  fpecillu  apponitur.c^uod  inedicamgtuin 


curies.  Idem  prxftat  &  rutx  fuccus  per  liuteum  tenue 
expreffus,in  pyxide  srea  conditus,atque  angulis  oculo- 
rum  caligantium  appofitus.hoccuiuliibet  xtatis  homi 
ne  infirmiflirai  vifusmirabilitercurar,  certe  fi  aliquid 
mellis  Atticifueritadmixtum. 

Remedium  ad  tumorem  oculorum  vel 
nimiam  diftillationem. 
Pulegii  flores  deftringejeofquemadefacito  ex  aqua 
frigida ,  &  conrere  bcne  >  atque  ex  eo  panni  tenuiiiimi 
partem  dimidiam  linc  >  vt  cx  altera  parte  panni  integas 
oculos ,  &  quum  ibit  dormitum  cui  medendu  erit ,  fu- 
pra  oculos  pones,ipfa  no&e  tumorem  humorcmque  o- 
culorum  eius  fcdabis.    Ad  oculorum  fubitum  lmpetu 
vel  dolorem  rcmedium  efficax  fic,  Succum  cardonis, 
fuccu  vrticx  Alexadrinar,  fuccum  bugillonis,crocum, 
atramentumfutorium,  xquis  menfuris  ifta  coniunges, 
&  addes  iis  fap-e  modicum,&  aceti  quatum  fufficiat,  & 
decoques  ad  fpiffitudinem  mellis  liquidi,atque  ita  ocu 
ios  inde  fuperlines,vt  modicum  n.grediatur  eos,&  de- 
lacryment,continuo  fanabuntur. 
Ad  vulnera,vlceraque,&  cicicatrices,atque  carbuculot 
cruftafque  oculoru,&  glaucomata  atque  albugines 
detergedas,  &  palpebrasc6ponedas,collyria&  reme 
dia  de  experimcntis  phylica,&  rationabiliadiuerfa. 
Ad  lordida  vlcera  oculorum  cruftafque  habentia, 
(quas  medici  cfcharas  vocani)&  ad  carbunculos  oculo- 
rum,(quos  anthracas  dicut)facit  bcne  &  per  fe  mel  Atti 
fum  purum  pyxide  cuprea  conditum,&  repofirum  fub 
iignaculo  mcubus  fcrme  duobus:(quato  cnim  diutius 
in  pyxide  ea  roanferit,  efficacius  fiet )  fed  prxopue  hoc 
quod  quidadiafmyrnon,nonulli  euodes  (  quia  boni  o- 
dons  eft)nominat,quodctia  ad  puftulas  papulafquc  & 
fuppurationes  oculoru,&  adcicatrices  no  vctcres,&  ad 
palpebrarum  rccenttm  etiam  in  corporibus  tcncriori- 
bus  afperitudinem  facit.  Oportet  autem  eo  ad  fordida 
vlcera  diluto  oui  albo  (id  eft  aquatiffimo  )  vti,  deinde 
quu  lacrymx  fluere  defierint,cineraceo  collyrio  fuper- 
inungi ,  ltem  ad  puftulas  ex  ouo  tritum  facit :  ad  papu- 
lasvcro&  addolorescum  rubore  &  diftenfione  oculi 


fufrricaturcuriofe  inoculo  ad  delacrymatione:&  vbi  de 
fierit  mordcre ,  rurfus  muerti  oportcbit  palpcbra,atque 
itapollice  impreiio  sucbraoasinnates  adducere}qua:  ta-« 
cile  fubfequetur.-pofthoccinereocollyrio  exaqua  i;iii-> 
gendi  erunt  oculi  craflius .  Hoc  medicametum  multoru 
annorum  callos  &  alpcritudines  palpebrarum  dclpcra-' 
tas  a  quibufdam  medicis  oculariis,paucis  ditbus  tollit. 
Collyriu  ad  vlccra,papulas  &  epiphoias.  Cadmis 
vn  i.ceruffa:*  1 1 1  i.imyli*  i  ti.  ypii  ^  n.acacia:  *  t. 
gummis  denarios  duos,  tragacanthi  denarium  vnii,  c= 
uorum  fernico&orum  vitelios  duos ,  faba:  fine  cortice 
(ld  eft  purgata)  modicum,  qua:  ante  die  ex  aqua  macc- 
rari  debet  cum  tragacantho,  atquc  ita  tcri,  tum  formari 
collyria,  qux  lacrymarum  impctum  &  iugitatem  pote- 
tiffimefedant  acreprimunt.  Collyrium  Dionyfia- 
num  quod  appellatur  Theodotion,ad  lacrymam  tenuc 
reftringendam,&  ad  vlccra  &  afperitudines  palpebraru9 
&  ad  cicatnces  recentes  efficaciflimum:  conficitur  fic, 
Cadmix*  m.xris  vfti  &  loti*  vm.  crocomagmatis^ 
viu.  ftibn  *  i  u  i.  o  pii  *  i  1 1 1.  caftorei  *■  1 1 1 1.  nardi 
fyriaci  *  1 1 1 1 .  lycu  *mi.  acacia-  -Jf  x  v  i.  croci  X  vm. 
myrrhae  -X-  V  i  i  i.  palmularum  offa  Vel  nucleos  vftoj, 
numero  xit.gummis  *vi.  vini  aufteri  Veteris  bene 
odorati  fextarium  vnum.  teruntur  hxc  diligenter,& 
confeftim  ex  iis  collyria  finguntur,  atquc  m  vmbra 
iiccantur.  Collyriumftratioticum,facit  ad  tu- 

mores  oculorum  &  lacrymam  atrera  compefcenda,  at- 
quc  ad  palpcbras  afpcras  &  ad  caligines  &  cicatnces  ex 
itinere  &  pulue  e&  fumo  collectas:  Cadmia>-jenarios 
o(fro,ceruffi *viu.  crocodili  ftercorum -Jf  1 1 1 1.  xru- 
ginis  rafa:*  n.caftorei-Jf  S.omphacn  andi,alumims  fif- 
fi  atque  vfti  denariu  vnum  ,  piperis  albi  *•  v,  opii  i.  j. 
gummis  -Jf  v  i.terunturha"c  diligenter,&  cx  vino  Faler- 
no  colliguntur,  atque  indeco  lyria  formantur.  Col- 
lyrium  quod  appellatur  fphragis,ab  Antigono  medico 
inuentum,facitad  omne  vlcus&  ad  omne  vftionem  & 
plagi  &ruptione  tunicularii  oculi,&ad  omnia  oculo- 
rum  vitia,pra:ter  epiphcra  incipiente,accipitha:c,Cad- 
mia:*  i  m.popholygis-Jf  x.opii-Jf  iiii.amyliX-iiii.aca 


liccajbeneimponitur  cii  lademulieris.  exaqua  aute  ad  G  cise-Jfim.tragacathi-Jf  1 1 1  i.gumis-Jf  u.terutur  diligcter 


cicatrices  recctes  extenuadas  &palpebraru  afperitudine 
tolleda  teri  debct,&  fubieao  fpecillo,aut  inuerfa  palpe 
braoculis  lnfen.Coroponitur  aute  ex  us  rebus,P6pho- 
ly^is lotie  -Jf  v  1 1 1 .xns  vfti  # v  1 1 1 .croci  -Jf  1 1 1 1  .myrrha: 
•jfiui.nardi  fpicit*  i;&  pondus  viftoriati,lapidis  he- 
matitac-Jf  n.S.pipens  albigrana  x.opii-)f  i.&  pondus 
vnius  vidoriati.  gummis  -Jf  x.  teruntur  hxc  cum  vino 
Chio,&  cofeftun  collyria  hngutur,atque  in  vmbra  fic- 
cantur.        Acnoreautem  collyno  ad  cicatrices  exte- 


ha:  fpecies,&  ex  aqua  pluuiatica  collyria  coponunrur. 

Collyriumftratioticupforicum,c6pofitu  ex  cadmiar 
*x  i  i.  S.  croci -Jf  x  1 1.  piperis  albi  -Jf  xv.  ceruffz-jf  u. 
opii  *  i  i.gummis  *  1 1 1  i.chalcitidis  •*  i.Coponitur  au- 
tem  pforicu  ilc.  Tcmtur  ha:c  feorfum  fingula  bene  fic- 
cata,  deinde  in  vnum  colle&a  accto  confpcrguntur,  ac 
poftca  in  ollam  ficrilem  nouam  coniiciuntur  cum  ipfo 
aceto:quam  bene  opertam  in  cquino  ftercore  obrui  o- 
portet,atque illic  haberi  per  dies  x  t.poftea  harc  permi 


nuandas  &  ad  palpebras  afpcras  vtimur ,  quod  quia  ex  n  xtio  in  fole  arefieri  debet,acdeindeteri,&  tu  aqua  pluui 


quatuor  rebus  ,  vt  quadnga  equis,conftat ,  &  celeres 
cffedushabet,  harma  dicitur.  recipit  hacc,  Aris  vfti 
if  ii 1 1  turcae arboris  corticis*-  ii n.  ammoniaci  guttat 
Jf  i iii.  gummis-Jf  im.  teruntur  ha:c  exaquapluuiali. 
hoc  etiain  fuperunttum  ad  puerorum  epiphoras  &  qui 


ali  collyria  formari  conuenit,  dc  quib*  &  inu^i  oculos 
(vtfupra  fcriptu  eft)caufisgrauibuslaborares,&fuperli 
nioptimii  eft.  Ad  oculorum  omnc  dolorc  &  pra:fentc 
&  veterc,&  ad  caliginem  atque  albuginem,&  pruritum 
atqueantiquam  (vt  ita  dixerim)ca:cuatem.  Nam  vt  au- 

NNn.i. 


3, 


na' 


*7S 

£tor»  huius  rem  di 
cim  annorum  cacca 
fe  dicit.Quato  aii. 
rum,taro  velocius 
multi  generis,(i 
nuim-ro  vel  pode 
&  ad  vncias  fingif 
grana  piperis  in 
puluercm  fubtili 
defpumati  cochlea 
genterteres:  poftea 
lyria,lotium,&  p 
fime  ac  diligenti 
xide  cuprea  recond 
caufariu  intus  (id  eft  int 
tepus  medicamen  fpiffa 
tis  quatum  opus  fuerit,  v 
infundes,&  fic  fub  cilio  " 


tivifum  reftituiffe 
valitudo  fuerit  oculo- 
a'  cdicaminetali.Collyria 


licut  diximus  )  follicite  iiiunges.  Hoc  medicamine 
multisexperimentisprobato,  conftat  nihil  effe  prx- 
ftantius  ,  fiquis  eo  caftus  &  purus  vtatur.  Medi- 
camen  barbaricum  ad  omneis  oculorum  caufas  vel  fm- 
petus,fiue  fint  fcabri  &  lacrymofi,  fiue  etiam  vermicu- 
los  habeant,autbrigantesquiciliaarare&  exulccrare 
folenr.  In  ollam  rudem  mittes  tres  fextarios  aceti  acer- 
rimi,&  ferm,  (id  eft  claups  veteres  minutos)  vel  alia  mi 
nutalia  ferri  vetufta,&claudes  olla  diligenter,operculu 
tenuiter  pertundes,&  in  lllo  foraminepones  aut  canna. 
autfambucum  perforatam,  vnde  habeat  fpiramentum: 
mittes  tamen  in  eandem  ollam  cum  aceto  &  ferro,rofa: 
ficca:  vncia  vnam  femis  :  ac  poftea  ollam  ipfam  coope- 
ries  fimocaballino  recenti ,  ita  vt  fpiramen  illud  ollae 
per  calanuim  liberum  fit,hoceft  vt  fupra  molem  illam 
fimi  caballini  quo  fucrit  olla  conftri&a  vel  operta,  fo- 
lum  fpiramen  emineat,vt  femper  habeat  anheliturri 
quindecim  diebus  quib9  neceffe  eft  vt  in  fimo  illo  per- 
feueret.  nam  omnino  obferuabis  nevnquam  illis  XV 
dieb9  deoperiatur.Sextadecima  die  tolles  olla  de  fterco 
reillo,  &  diligentermundabis,nequidillicfordidum 
ha?reat:&  quum  patefeceris  ollam  mittes  in  cam  fani- 
culi  viridis  fuccum  quanta  eft  menfura  bonae  potionis 
invino  :  deinde  agitabis  diu,& colabis  linteoftenui,&  E 
mittes  in  bucculare  rude  vel  diligentcr  nitidatum,dein 
de  leto  igne  decoques,&  femper  agitabis:quum  aliqua- 
tulum  coxerit,addes  infextarium  medicaministria  co- 
chleariamellis  optimi  defpumati,&  iterum  diligenter 
coagitatumrepones  in  ampulla  vitrea  ,  aut  pyxide  cu- 
prea,ac  fub  fignaculohabebis ,  &  quum  opusfuerit,ad 
caligine  &  albugine  detergenda  interius  oculos  inun- 
ges.  Ad  praffente  aute  impetfi  vel  dolore,quauis  vehe- 
mens  fit,defuper  oculos  inlines.Quod  fi  grandis  feruor 
oculoru  &  acres  vel  frequetes  lacrym»  erut,etia  tepora 


MAR  CELLI  i76 

,edamus,duode-  A  guttam  illamlotiu  eiusexcipias :  qui~  vhi manu nppre- 
henfus  fucrit,ftatim  fc  fubmeiit.  Prouidcndum  ergovt 
velocius  fupra  foliu  illud  caulis  ponatur ,  nc  loriu  cius 
quod  cito  effundit,  alibiexcidnt,  quod  commixril  cum 
illo  rorc  caulis  per  fpccillu  palpcbris  impones ,  &  loca 
fcabra  vel  exefa  interpilos  peruges,effc£tu  rei  cito  mira- 
beris.Quod  fi  cafu  vnoin  loco  vd  indiucrfis  plurcs 
iftoscutiones  inueneris,omniu  lotiu  vel  humore  (que- 
admodu  dixim9)in  folio  caulis  humidi  ftatim  de  horto 
g  fufciperedebebis,&  adiedtisguttisaliomdecaule  folio 
ru  in  vafculo  vitrco  r<c6dere,vt  quij  opus  fuerit  praefto 
habeas,quia  difficulterhuiufmodi  beftiola:  inueniutur. 
Ad  albugine  oculoru  detergenda  efficax  hoc  remediu, 
Vulpe  viua  capies,e'ique  fingua  praccides,ipfamqj  viul 
dimittesdinguam  aute  eiusarcfacH,  phanicio  ligabis, 
&  collo  eius  qui  albugine  patietur  fufpendes.  Herbx 
fymphoniaca:  furculu  collo  eius  qui  albuginem  patitur 
lino  fufpedes,  ita  vt  per  dies  triginta  ilIicfit:quato  rece 
tior  albugo  fuerit,  tanto  citius  fanabitur.  Rofmari- 
num  cobure,&  puluere  cius  cum  melle  Attico  diligeter 
tere  ac  permifce,atque  inde  inungccofeftim  fubuenies 


'iivJt.n  cofe&ionum  xqunli  vel 
I /undes  inlotium  pueri  virginis, 
'■,  llyriorif  quac  infuderis ,  feprena 
'  'o  diligentiffime  tercs,vt 
s  ,  &  cum  mellis  optimi 
us  niifcebis,&itcrum  dili- 
fundes  omnia ,  id  eftcol- 
mel!e,&  iterum  diutif- 
lleftumque  nitide  in  py 
ex  eo  quemlibet  oculorum 
ulos)  tnunges.Quod  fi  per 
|oerit,lotium  puerileinfan 
pre  collyrii  liquidufn  fiat> 
>ebris(ideft,intra  oculos, 


^  ei  qui  albuginem  patitur.  Fabam  fraftam  purgatam  at- 
que  vftam  ad  fummam  leuitatem  teres ,  &  oculos  inde 
albugine  occupatos  affiducex  aqua  circumlines,  miro 
temcdio  fubuenaes.  Pifcis  marini  felle  qui  fcor- 

pios  dicitur,oculi  inun&i  caligine  atque albugine  qua- 
uis  craffacito  liberabuntur.  Sanguis  columba- 

rum  de  loco  pinnarum  eo  momento  quo  pinna  auelli- 
tur,oculis  dum  adbuC  tepet,  debet  infundi  qui  i&u  ali— 
quovulnerati  aut  fanguinefuffufi  fuerint.-album  quo- 
que  oui  incodli  cum  croco  trito  oculis  fuperpofitum,& 
^  lana  alba  fuccida  inuolutu  medetur.  Ranam  de  Iacu 
predes,&  fpino  oculos  ei  fubtiliter  erues,atque  in  pano 
cocciueo  de  licio  ligatos  oculis  intcrius  cruetis  fuper- 
pones ,  citb  medeberis.  Mel  Atticum  &  ftercus  infantis 
quod  pi  imu  dimittit,  ftatim  ex  la&e  mulieris  qua:  pue- 
rum  alla  d>at  permifccbis,  &  fic  inunges:  fed  prius  eum 
qui  curandus  eft  ercGum  ad  fcalam  alligabis,quia  tan- 
ta  vis  medicaminis  eft  vteam  nifi  alligatus  patienter 
ferre  non  poffit,  cuiusbeneficiu  tam  prarfenseftvtter- 
tio  die  abfterfa  omni  macula  mirifice  vifum  reddat in- 
columen.  Ad  cicatricem  vel  plumbum  extenua- 
dum ,  &  afperitudinem  prurigine'mque  oculorum  pur- 
gandam,  &  humorem  ficcandum,&  ad  fcabras  ac  fcabi- 
das  palpebras,  atque  alia  oculorum  vitia ,  vnum  hoc  re- 
medium  vel  prxcipuu  eft,  Folia  oleagina  commaduca- 
to  diligenter,  eorumque  fucco  quem  in  ore  collegeris, 
quotidieieiunus  oculos  ablingito,vel  inlinito  perlin- 
guam,celerirer  vitia  fuprafcripta  difcuties.  Ex  hirtl 
dinum  pultis  fit  calliblepharium  bonum  quod  afperitu 
dinem  prurigindmque  oculorum  poteter  expurgat:  neC 
patitur  quicquam  in  iis moleftix concrefcere, humidos 


&frontemedicamineinlines,itavtindie  vel  quater  F  quoquenaturaliteroculosexficcat,  quodhocmodoco 


fuperlinas:  &  quu  ficcata  fuerit  fuperlitio  ipfa,no  clues 
eam,fed  femper  addes  nouaria  indu&ionem.Quod  fi  fca 
bri  oculi  f uent,aut  vermes  qui  palpebras  exaret,&  inde 
lit  tumor  inueG',cilia  fuperiora&  inferiora,  (id  eft  pal 
pebras  ipfas;vbi  caufa valetudinis  eft,inunges:  experie- 
ris  adomniafereoculorii  vitia  mirificumedicametu, 
fi  caftus  &  purus  eo  vtaris :  de  quo  tamen  dum  in  fimo 
eft,  vix  tertia ,  aut  certemedia  pars  remanere  debet.  ita 
cnim  melius  fiet.  Na  quato  plus  cofumitur  vapore  fimi 
illius,tanto  magis confortatur ,  &  ideo  maior  olla  effe  G 
debet,vt  propefius  medicamcn  fiat,quod  &  diu  ferua- 
ri  oportet,  &  multis  neceffariu  eft.  Adoculosfcnbros, 
&  palpebras  peiforatas  humore  vetufto,vcl  pedunculis 
exefas,  remedium  praefens  barbaricu  quide ,  fed  multis 
probatum.   Scarabaeum  pilofum  qui  fimilis  eft  fcara- 
baso  vero,in  fepibus  vetuftis  lapidofis,aut  in  foffatis  fe- 
cium  requircs,  qui  cutiones  funt ,  colore  pfeudoflauo, 

*  •  a  >.   1  :11.-  _...:„^2 


ponitur,  Capita  pulloru  quamplurima  igne lentiffimo 
comburuntur ,  &  trita  in  puluerem  renuiffimu  redigu- 
tur,  qua?  admixta  recenti  adipe  gallinae  inundioni  ma- 
xime  profunt.  Intibi ruftici,  dequo  nafcunturar- 
riculi  compluresjcontritifuccusinoculum  inftillatus 
celeriter  cicatrices  &  plumbum  oculorum  eximit. 

Caput  ftellionis  combuftu  &  tritum,&melli  Attico 
admixtum,  oculos lacrymofos inu£tione affidua  ficcac 
&  fanat.  Pulmonishadinicombufticinisprurigi- 
nesoculorum  difcutit ,  &  fcabras  palpebras  emendatfi 
quafi  ftibium  imponatur.  Felle  catelli  dierum  fepte,1 
oculiexmelle  inun£ri  cito  aleucomate  liberabuntur. 
quidam  etiam  affirmant  efficaciffimum  remedium  effe 
ad  detergcnda  glaucomata,  fi  catello  dieru  fepte  caput 
viueti  diffindatur,&  de  dextra  parte  cerebri  ocul9  dex- 
ter,definiftra  finifter,intind>o  illic  fpecillo  inungatur.' 
Vrleucomata  &albuginem  quanuisdenfam  exocu 


uafi  lconino  pilofi  lucctes.  Ante  ergo  qua  illil  cutione  H  lo  detergeas,turam  &  anturam  herbas  virentes  nitidiffi 

 r.._   1      mecolleftas  contundes,  &  per  linteum  tenuefuccu  ea~ 

rum  exprime,eoque  oculos  inunge.  Leucomata  vt  e- 
xtenues  &  difcutias,  vtere  medicamine  quod  coficitur 
(lc ,  Pumicis cobufti  triti  9.  x 1 1 1 1 .calcitidis 3  vni, 


tollas,  folium  caulis  primo  mane  cum  fuo  fibi  rore  vel 
gutta  conclufa  in  codefolio  teneatur,  vtvbi  cutionem 
illfiinueneris,digitifquepollice&medicinaliapprehe- 
deris>confeftim  fupra  foliu  illud  caulis  teneas,  yt  fupra 


DE    MEDICAR  LIBE 


*77 

gummis  3.quatiior,&fitiapispaufillum  vt  tolereturadii-  A 
cies.hic  omniaintenuiflimumpuluerem  reda&ain  v- 
num  permifce,&  ex  aqua  fontana  facito  collyria  craflio- 
ra,quibusfic  vteris,vt  circundetur  tribus  partibuscera 
collyrium:fed  extremum  collyrii  fit  leue  ac  tentie,  quod 
in  ipfum  leucoma  imponas,&  tube  oculil  adoperiri  pau- 
lifperneexcidat  collyrium  :quodfi  exciderit,iterum  re- 
ponatur,  pofthxc  inungeoculumlenicollyrio,ftatim  e- 
mittet  quafi  fquamam.  Si  ergo  magnum  leucoma  fuerit 
&  cralium,ita  curabis :  fin  autem  tenue ,  quu  impofueris 
medicamen,maturiustolles,pofteaver6  vtere ad  inun-  B 
ctionem  collyrio  quod  Grarco  vocabulo  diacopon  appel- 
latur.etenim  apud  medicos  hoc  collyii  genusmagnam 
habet  effeclus  fui  dignitaterti.  Turturis  fimus  ad 
fummaleuitatem  tritus,  &  cum  melle  Attico,  aut  etiam 
alteriusgeneris.dummodo  optimo&  defpumato,inun- 
ttus,  leucomata  oculorum  potenter  extetiuat.  Galli 
gallinaceimaximealbifelexaqua  dilutum,  &  inunctio- 
ne  adhibitum.leucomata  oculorum  &  hypochyfcs  fatiat» 
&  aciem  Iuminum  confirmat.  Stercus  quoqtie  galli- 
mceumalbum  cum  oleo  veteretenuitTtmetritum  &  ad-  C 
pofitum,idem  oculisremedii  praftat.  Fel  vitulidi- 
ligenter  colledrurri  ad  cotylx  menfuram  in  vas  atreum 
mitittur,tentrique  igne  admoto  ita  excoquitur  vt  fpiiTe- 
tur,  deinde  mellis  boni  tantum  mittitur  quantum  fellis 
illius  deco&i  rcmanferit,  adiiciuritur  poftea  myrrhr  tri- 
tx  drachmx  dus ,  &  croci  vna ,  &  xris  flos  pauxillum,  ac 
pofteafimulomnia  diu  coagitata  ad  tertias  decoquun- 
tur.quod  medicamen  in  pyxide  a:readebetreponi,fatis 
vtile  &  leucomatis  &  cicatricibus  &  omntbus  vitiis  ocu- 
lorum ,  fi  affidue  inde  &  opportunc  inungantur.  Vt  D 
leucomataoculorum  efficaciterdifcutias ,  vngulas  afini 
viuentislima,&  fcobeearumquamtenuiflimo,  qui  leui- 
tatefuaoculos  non  offendat,cumla&e  muliebri  mixto, 
frequenter  inungito.  Araneus  albus  cruribus  lon- 
giffimis  ac  tenuifiimis  cum  oleo  vetere  contritus,per  in 
un&ionem  adfiduam  leucomata  eximit.&ideoplures 
cum  oleo  fufficienti  teri  oportet,ne  ante  confirmatam 
fanitatem  medicamen  ncceflarium  defit.  Cxpa  Idn- 
gacontttfa  exprimitur.eiufquefuccus  opobalfamo,  vel 
quod  efficacius  eft,la&i  mulieris  admixtusdeucomata  &  E 
cicatrices,&  qux  Gra:ci  argemata  appellant  miro  effeftu 
inun&ione  adhibita  extenuat  atque  perfanat.  Ane- 
mone  dicitur  iGraecis  herba.qua:  tantam  vim  reme- 
diihabere  creditur vtportata  ab  eo,vel  fubligata col- 
lo  eius  qui  glaucoma  patitur,  intra  dies  quadraginta- 
quinque  eum  faniflimum  reddat.  Vt  glaucoma  inci- 
piens  celeriterdifcutiatur,herbam  ferpyllum  decoque, 
&  eitis  aqua  oculos  adfidue  foue.poftea  pice  liquida ,  pti- 
raac  nitidavelut  collyrioinunge,cito  recipies  fanitate. 

Perdicis  vnius  fel,  opobalfami  cyathum  vnum,cy-  F 
peri  fidonii  cyathi  partem  dimidiam,trita  hatc&adfu- 
mam  leuitatem  perducla,  permixtique,inpyxidepltim- 
bearepones>&  inunftione  aduerfumglaucomata,&  hy- 
pochyfes,  &  caliginem  mire  vteris.  Corui  marini  fel 
inunftione  adhibitura,caligines  tollit,albugines  &  cica- 
trices  extenuat,carnes  excrefcentescompefcit.fluorefqj 
oculorum  reprimit.  Pifciculi  qui  cquum  marinum 
fimilat,fel,ouorum  albuminimixtum,&cumlana  fucci- 
da  oculis  adpofitum,melius  remedium  fuprafcriptis  ocu 
lorum  caufis  quam  vllum  aliud  mcdicame  preftare  ma- 
hifeftum  cft.  Scrofina  adipe  recenti  fiquis  contri-  G 
tos  angulos  oculorum  (  quos  Grarci  KstVfttf  voeant)  inte- 
rius  exteriufque  inuxerit,vcrmiculos  qui  noxii  funt  ocu- 
Hspotcritcreducit.  Sepis  tefta  interior qux  mollis 
eft.diligentiflime  trita,&  muliebri  la&epermixta,  atqne 
inun&ioni  adhibita,fupradi£ris  oculorum  caufis  pluri- 
mum  prodeft.  Nardi  Indici  vel  fyriaci  ex  vino  vetere  tri- 
ti  ficcatique  puluis ,  pro  xerocollyrio  oculis  impofitus, 
mirabiliter  prodeft  ad  valetudines  fuprafcriptas.  Mel 
optimum  defpumabis,vtbene  purum  fit,  &  adrmfcebis 
pari  menfura  fuccum  ruta:&  hcrba;  chelidonia; ,  atque  H 
ad  tertias  decoques,&  quu  omnia  bene  permifcueris ,  in 
ampulla  vitrea  fub  fignaculo  feruabis,&  vteris  miro  me- 
dicajnine  ad  fcabros,&  lippos  oculos  inungcndos. 


Item  ad  oculort:^011^1  opti  \ 
diuerfa.id  eft,  l?d  alperit 
fueritingreff  j  i,cv. .  J  n  ?- 
argilopas,  &  ad  nyfral  am 
olos  oculisinfeftos)  iisaddi 
forum  confectiones.. 


278 

tffic2,&  rationabilia 
fcSquid  fubito  eos 
:ftias  piIorum,&  ad 
•ulos,(ideft  orde- 
o.:,'vriorum  diuer- 


ianguinolentus  vi- 
irtuiisfanguis, 
imis  de  pinna  fub- 
ndatur.  Bitumi- 
icl:ula:fosfuffumi- 
ceris.  Herbaquam 


Quocunque  ictti  I . 
debitur,  palumbimts  ei  vvrr*i  i 
autfiharcanimiiiK  rion 
latus  ftatim  (  ideftadr 
ne,fulphure,&  thurepcrmixti 
gato,ftatim  fanabis  fi  freque  * 

Qxxc\ farcocollam,  nos  argejgbnia  appellamus,fi  viridis 
erit,trita:fin  arida.Caltda  aqflKriacerata,  quo  facilius  teri 
poffit.inlira  oculis  fagiUatiQjh  liuorefque  eoi  um  matu- 
re  difcutit.  Snnguine  hiwidinis  recenti  ac  tepido  in- 
unclusoculus  iclu  hefus 6£eruore  fuffufus  ftatim  fana- 
bitur. 

Radix  rutx  trita,&  inlita  oculis  cruorc  fliffufis,etiam 
commanfa  ,  &  affidue  pofita  plurimum  prodeft :  vinum 
quoquein  quo  ruta  diu  fuerit  macerata  ratiotiabiliter 
infundittir.  Mtilieris  primipara:  pura:  ac  nitidc  faliua 
ieiunis  inftillata  oculis  liuorem  fuffufionemque  quamli- 
bet  cruentam,efficaciter  adimit.  Herbs  vettoni- 

caifolia  teres,&falistriti  modicum  adiicies,&  fuper  i€ta 
perculfum  vel  cruoribus  ftiffufum  ocultim  conligabis, 
mire  proderit.  nam  quando  ei  idfoluens,  videbis  exeo 
fanguinem  diftillare.ita  omnem  caufam  extraher. 

Lana  fuccida  madefafta  oleo  vinoque  permixto,ac  te- 
pcs  oCuIisfuperpofita,optime  vitia  fuprafcripta  perfanar. 

Ad  eiiciendum  qua:  cafu  oculum  intrauerint,hci  bam 
artemifiam  velles  radicitus ,  &  inde  coronam  faftam  ca- 
piti  imponesrfed  iscui  medendum  erit,dum  coronam 
illamincapitehabet,quantumfieripoteft  oculos  aper- 
toshabeat.  Digitis  quinque  manus  eiufdem  cuitis 
partis  oculum  fordicula  aliqua  fuerit  ingrefla,  percurrcs 
&  pertra&ansotulum,  ter  dices,  tetunc  refonco^bregan, 
greflb.terdeindefpues,terquefacics.  Item  ipfo  oculo 
claufo  qui  carminatus  erit  patientem  perfricabis ,  &  ter- 
carmen  hoc  dices,&  totiens  fpues,  in  mon  dercomarcos 
axatifon.fcitorcmediumhocin  huiufmodi  cafibusefle 
mirificum.  Si  arifta  vel  quadibet  fordicula  oculum  fue- 
rit  ingrcffa.occlufo  alio  ocuIo,ipf6q;  qui  doletpatefaao, 
&digitis  (medicinali  ac  police)  leuiter  pertraclato,  ter 
per  fingula  defpuens  dices,  Os  gorgonis  bafio.  hoc  item 
carmen  fitcrnouies  dicatur,etiam  defaucibus  hominis 
vel  iumenti  os,aut  fiquid  aliud  hxferir,potenter  eximir. 

Lcporem  marinum,vel  eius  fanguinem  cum  oleo  tere, 
atquc  cx  eo  vulforiim  de  oculis  pilorum  loca  frequcnter 
perungc,poftqtiod  &fi  renafccnturpili.molliores  erunt: 
quibus  iterum  euulfis,  fupradi&u  medicame  inducitur, 
tum  vero  non  renafcentur.  Si  autem  etiam  lacrymas 
oculidiftillantesaffidue,  vitare  vis,  hederam  &vi:eex- 
uftas ,  in  puluerem  renuiffimum  rcdadlas ,  pari  menfura 
cum  fupra  fcriptis  pcrmifce  ad  fpiflitudine  mellis ,  atque 
inde  inducito,vel  fuperline  frequenteroculcs,  &confe- 
ftim  defluet  humor  noxius,&  aduerfum  vulfos  palpebra- 
rum  pilos  prodcrit.  Si  felle  hyaina:  loca  quibus  molc- 
fti  funtpili  in  palpcbris  nati  aflidue  tangantUr,  cofeftim 
tabefcent:certe  fi  prius  vulfis  fuperducatur,  non  renafccrl 
tur.  Pilos  oculis  moleftos  fi  extirpare  penitus  volue- 
ris,  lota  eoru  quum  prius  eos  euulferis,  rana:  marinz  fcl- 
Ie  continge:quod  fi  fel  eius  repofitum  aruerit,aquam  ma- 
rinam  ei  modicc  admifce. 

Sicui  volueris  pilos  vulfos  non  folum  in  oculis,  fed  e- 
tiam  inlocis  verecudioribusnon  renafci,  UQe  mulierii 
eo  die  expreflb  quo  peperit  continge  crebriusloca  de 
quibus  pilos  tuleris.  Pili  fi  oculis  molefti  erunt ,  po- 
tenter  vterishoc  medicamine,Lacerta:  viridis  fel  mifce 
cum  vino  albo  quantum  fufficere  exiftimaueris,&  mitte 
iri  vasacreum.pofitumqueadfolemtandi.u  agita  doncc 
craffitudinem  mellis  habeat,atque  exeo  Ioca  piloru  vul- 
foru  vnge.  Lucerna  fiftile  de  papyro  &  medulla  vacci- 
na  corjcinnato,  atque  eias  fumo ,  fiue  fuligine  vel  lignj 

NNn.ii, 


e,  .juo  palpebras  cxefas&glabras  A 
ecentiffimas  facies.  Glabris 
oefypo  quod  fub  armis  ouium 
iterq;  in  mortario  trita,fpecil 
duxeris.    Pilos  oculis  mole- 
que  eorum  locahircino  fan- 
t  vcfpcrtilionis  inlincs  ,vel 
i  cu  cuprea  calido  acetofxpi' 
t:os  nomineeft  herba  cuius 
litus  iocis  de  quibus  pili  ab 
afci  eos  no  permittit.  Ra 
henfum  acu  cuprea  pungito, 
ebrasdcquib^pilos  tuleris 
renafccntur.  Sanguifu- 
ticus delicatiffime  cinis ,  & 
Itus  vel  infpcrfus,  reuafci 
;palpebras  crafliorcs  pcr- 


B 


pro  calliblephario 
fxpius  inungendo 
palpebris  pilos  ind 
nafcitur  adiecla  m 
localido  locapihs1 
ftos  diligentiflime 
guine  recenti  autle 
canino  la&e  conti 
delibuca  perduces 
fuccusvinomixtus  al 
oculis  fucrint  exftir 
nunculum  viridem: 
&  fanguine  eius  exce 
fubinde  continge,  nunq 
garumin  olla  combuftaru 
vulils  pilis  palpebrarum  i 
cos  nonfinit.    Adipe  vitu 

unx?ris,extenuabis  eas,&  ad  finicatem  perduces.  Eiufde 
medullacurh  cerack  oleo  rofaceoxquis  poderibuslique 
fa£ta  &permixta,&  ad  emplaftii  modumimpofita.duri- 
tiaspalpebrarum,&fiqua  illicinmodum  pilularum  na-  C 
fcuntur,commollit  ac  difcutit.  H. gylopia  emcdat 

fimus  colubinus  ex  aceto  coftus  &  inlirus.  cicatrices  quo 
quc  oculorum  &  albugincs  mirc  detcrgit.  Itiulxru- 
llicxradix  valide  commanducata,  &  cum  fucco  fuo  im- 
pofita,  xgylopas  potcntcr  emcndat:  qux  quia  vbi  aruerit 
cadit  recencior,donec  pcrfanct  affidue  debct  imponi. 

Ad  ny£talopas  abolcndas  lycniten  lapidem,  quem 
nos  carbunculum  dicimus,tecum  habeto,  magno  rcme- 
dio  vteris,quem  vt  verum  effc  fcias,  fic  cxperirc,fi  feftu- 
cas  leues  admotas  ad  fe  rapit,  ficut  lapis  magnes  ferrum  fj 
rapere  confueuir.       Iecur  ouillum(id  eft  ouis  candidx 
difco&um)cum  aqua  madcfadlum  contritumquc,&  ocu 
lis  fuperpofitum ,  nyftalopas  purgat.        Varulis  (id  eft 
hordeolis  oculorlim)remcdium  tale facics,Annulos digi 
tis  eximes,&  finiftrx  manus  digitis  tribus,  oCulum  circu. 
tenebis,&  ter  defpues,te'rquc  dices,rica,rica,foro.    Si  in 
dextro  oculo  varulus  erit  natus  marru  finiftra  digitis 
tiibusfub  diuo  orientem  fpe&ans ,  varuium  tencbis,  & 
dices,Ncc  mula  parit,neclapislanamfcrt,nechuic  mor- 
bo  caput  crefcat.aut  fi  crcuerit  tabefcat.Quum  hxc  dtxe-  E 
ris,iifdem  tribus  digitis  terram  tanges,&  defpues ,  idque 
ter  facies.     Efficax  hoc  remediu  hordeolis,noucm  gra- 
aa  hordei  fumes,&  de  fingulis  varum  punges,perquc  fin- 
gula  pun&a  carmen  dices,&  proiettis  noucm  granis ,  fc- 
ptcm  alia  corripies,&  fimilircr  de  fingulis  pungcs,&  car- 
men  fepties  dices,abie<3:is  etiam  iis,quinquc  fumcs ,  &  i- 
dem  quinquiesfacics.idem  detribusgranisfimilitemde 
dc  vno  fimiliter .  Carmen  aurem  hoc  dices,  w/^a^to^a, 
ifSLostie/L^im/fUfCi .    Itcm  hoc  rcmedium  efficax,  grana 
iiouem  hordei  fumes,&  dc  eorum  acumine  varulum  pii  F 
ges,&pcr  punftorum  fingulas  vices ,  carmcn  hoc  diccs, 
(f^Oyt.Kfi^ <n  cftco*H.     Itcm  digito  medicinali  varu 
continges,dices  ter,vigaria,gafaria,varumque  grano  hor 
dei  ardcnti,aut  ftipula  fccni.aut  palea  vrcs. 

Confe&iones  collyriorum  diuerforum  de 
experimentis  fic. 
Collyrium  fa£rum  ad  recentes  caligines,  &  cceptas  fuf- 
fufiones  oculorumxonficitur  fic,Cadmix  *  v  1 1 S.  nardi 
Celticx*  im.acaciar*  i.S.xris  vfti*i.S.ftibiicodri*.i. 
S.myrrhx*i.lycii*  i.croci*  l.ceruffx*  i.aloes  *.i.xru  G 
ginis*i.  lepidos  cyprix*.i.opii*  i.S.piperisgranavi- 
ginticaftorei*  i-S.  gummis*  vn.hxc  omnia  inpulue- 
rcm  tenuiffimum  redacra,aqua  pluuiali  colliges,&  colly- 
ria  inde  formabis,  qux  in  vmbra  ficcentur.  Collyrium 
nomineraoncmero ,  facitadimpct9lippitudiniscx  ouo 
inun&u,ita  vt  cum  oui  liquidiffimo  inunxcris  ltppientc, 
pufillum  fuftineat,&  kcrum  cum  inungcsrquem  quu  bis 
aut  ter  inunxeris,  eadem  die  iubebis  lauari.Hoc  collyriu 
facit  ad  fcabritudines ,  &  diathefes  tollendas  ex  aqua  in- 
onftum :  rccipit  autem  hxc ,  JLapidis  hxmatitis  *  xi  i.  jj 
popholygis  *  xu.croci  *  xu.myrrhx  *  xn.xris  vfti  *  yu 
nardi  Syriaci  *  xn.  pipcris  albi  grana  xx.  opii  *  vi.gum- 
mis*n.  hxcvniuerfainpulucrctenuiffimum  redafta, 
poftca  cum  Falcrno  vino  contercs;,atquc  indc  collyria  fa- 


MA  %  CELLl 


2SO 


cies,quxdiuin  vmbra  ficcenrur.  Collyrium  diali- 
banos,ad  fuppurariones  oculoruro:coficiturfic,  Cadmix 
*  S.  ceruffx*  xn.  opii*  i.  gummis*  S.  rofic  ficcx  *  i. 
gentianx  *  S.puluerem  tenuiffimum  cx  iis  faltum  cum 
aqua  pluuiali  tcres  ,  &  ita  collyria  qualia  volueris  cf- 
fingcs. 

Collyrium  dialepidos  accipit  hxc,  Croci  #  ut>  fpica 
nardi*  v.  cadmix*  i -S.  hxmatitidos*  i.pipcris  grana 
v.  myrrhx  #  i.  aris  vfti  #  S.  lepidos  *  i.  gummis  #  u 
rofx  viridis  foliorum  purgatorum  #.  u.hxc  vt  fupra  dc 
aliis  c«llyriis  fcriprum  eft,trita  aqua  pluuiali  fubigcs ,  & 
ita  collyria  forihabis.  Collyrium  ad  Iippitudines 

&primos  imperus  oculorum:conficiturfic,  Acacix#x. 
cadmix  combuftx,  &  dc  lafte  caprino  atir  mulicbri, 
quod  melius  eft,  extin  Ctx  &tunfie  &  cribratx&lota:  benc 
donec  aquaciiislimpidafit,#  x.hoc  quoquepluuialia-  . 
qua  coIliges,&  ita  collyria  formabis.  Collyrium  dia 
mifyos,  quod  facit  ad  afperitudines  oculorum  tollendas, 
&  ad  lacrymas  fubftriugendas,componitur  fic,Mify  com 
bures  hoc  morc,coiicics  illud  in  pultarium,  &  purgabis, 
&infurnummittes,vt  tandiu  coquatur  donec  fitfan- 
guioeum.Huius  ergo#  v.fpicx nardi  #  v .  croci  #  n .  ca- 
dmix  #  S.aris  vfti*  S.  opii#S.  myrrhx#  S.lcpidoscy- 
prix*S.  gummis*  i.  S.  hxc  tunfa  &  cribrata  cumvino 
optimo  teres,  atque indc collyria  formabis. 

Quidam  adiiciunt  huic  collyrio  vipcram  ficcam  &  a- 
refactam  bene  in  fole,  tanquam  fi  fitfalita.  hanc  ergofi 
volueris  adiicere,  exoffabis  prius,&  lintcolo  inuolues,at- 
que  ita  ftiper  earo  vinum  vndc  collyriurii  hoctcmperart 
dum  eft,defundcs,fed  prius  eam  fic  prxcatabis,Ne  lacry 
mus  exeat.ne  extillet,ne  noceat.Dices  autem,Quomodo> 
tunon  vidcs,fic  &tuusfuccus  guftatus  nulh  noceat ,  fcdl 
obrempropterquaadie£ta  es  proficiasbenccuratione 
precor-  Collyrium  hquidu  dclacrymatorium  accipic 
hxc,Chelidonixherbxfucci*.S.  mellis  Attici*  i.opo^ 
balfami  *  S,  fucci  porri  *  S.hxC  mixta  dc  ipfo  fucco  coU 
liges.velde  aqua  fontana,atque  ita  collyria  formabis. 

Coliyrium  ficcum  ociilis  ficcandis  vtife  ,•  tonfici- 
tur  fic,  cadmix  *  i.  xris  vfti  *  1.  ftibii  *  i.  adiicies  huic 
collyrio  fi  acrius  illud  facere  volueris ,  ftattes  *S.  & 
tundes  atquecribrabis  pertcnuiffimu  cribrum  ,  &ficcd 
pulucrc  vtcris.  Aliud  ficcum  collyrium  ad  idem 
efficax,  fic,Cadmix*  vm.falisammoniaci*  vti.  pi- 
peris*v.  cafix*  v.  tundes  hxcatquein pulueremtc- 
tenuiffimum  rediges,&  fic  vreris.'  Collyrium  fic- 
cum  calliblepharonconficiturficjStibii  combufti  *  rj 
piperis  albi  *  S.  folii  capitulum  i.  ftibium  combures,& 
lotiopueriimpubis  extingues,&  ficcabis,  &  tiindes^ 
&  cribrabis,  &  fic  vteris.  Collyrium  dioxurs  ad  af« 
peritudines  'oculoru  tollendascoficitur,  Cadmix*xir. 
xris  vfti*  x.hxmatitis*  v.myrrhx*.  nir.gummis  *. 
vn.hxcin  pulucrem  reda£raacetooptimocolliges,&? 
deinde  collyria  formabis.  Collyrium  ftaiftum  acci- 
pit  hxc, Piperis  albi  *  n.  cadmix  *  v  n.  S.  ceruffx  *  v.S.' 
Indici*  v.S.opobalfami*S.gummis*vm.  hxcin  pul- 
uerem  rcda&a  Falerno  vind  tcmperabis,&  colliges. 

Collyrium  diapforicum  acipit  hxc,  Piperis  albi*  r«- 
croci  Siculi  *  i.  royrrhx  *  u.amyli  *  i.opii  *  S.opobal- 
fami*  S.  gummis * n»  aqua pluuiali  hxc  colligcs  tunfa? 
atque  cribrata,atque  inde  collyria  facies.  CoIIy- 
rium  dialibanu,Cadmix*  i.S.ceruffx*  u  thurismafcu- 
li  *  i.  opii  *  i.  gummis  #  u  aqua  pluuiah  colliges  hxc 
fimiliter  tunfa  atque  cribrata  ,  atque  ita  collyria  for^ 
roabis. 

Hygra  ad  fuppurationes  oculorum  conficitur  fic.Crocl 
Siculi  denarium  vnum,thurisroalculi*i.exmelle  opti- 
mo dcfpumato hxc bene trita  colliges.&cum  eopriuj 
bene  permifcebis,&  fic  collyria  facies.  Collyrium  ideV 
(id  eft  hygra  )  recipit  hxc,  Croci  *  1 1 1.  acris  vfti  *  v.  ca- 
dmix  *  u.hxmatitis  *  v.S.folii  *  i.amomi  *  i.ftibfi  #.' 
i.  ceruffx  *  i.  myrrhx  *  i.  opii  *  i.  piperis  albi  *  u 
gummis  *  1 1.  S.  vino  aminxo  tunfa  &  cribrata  hxc  col- 
liges,atqucita  collyria  formabis.  Collyrium  dia« 

loesconficiturfic,  Cadmix  *  i. S. hxmatitis  *  v.am- 
rooniaci  *  i.  S.  opii  #  S,  xris  vfti  *  $.  alocj  *  ir. 


D  E    M  E  D  I  C  A  M.  L  I  V : 


t6l  L1J5LK.  igi 

a:ruginis*S.opopanaC!s*S.falisammoniaci#  i.galba-  A  habent  mellis  optimi  vna;  jceti acerrimi  duas 

ni  *  S.myrrha:  *  S.fellis  taurini  *  S.Iepidos  *  S.gummis       partes  contufa     .  coques  f cru^i^^  rtibus,&  longius  ea 

s  feruorconqti 


B 


■Jf  i.S.cum  aqua  pluuiali  hxcih  puluerem  reda<f>a  teres, 
&formabis.  Collyrium  diafmyrnesrecipithxc,  Cro 
ci  denarium  vnum,  cadmix  *  S.  hematitis  denarium  v- 
nu,  myrrhx  *  S.mifui  * S.piperis *  S.  opii  *  S.  gummij 
*  S.puluerem  tenuiflimum  harum  fpecierum  cum  vino 
vetereteres,fed  collyriainde  formabis.  Hygra  ad 
fuppurationes  oculorum:  recipit  ha:c,cadmix  *•  v  li  t. 
fpodi  iliil.  ftibii  #vn.  croci  Sicuh  #  v  i  i .  amyli  * 
vii.  opii  *•  i  i  1 1 .  gummis  #- 1 1  i  i.hxc  in  puluere  lub- 
tiliffimura  reda&a,  cum  aqua  pluuiali  reres,&  formabir. 

Defcriprioxerocollyrii  quod  calliblepharo  dicitur, 
piperis  t*  i.ftibii,  «i.folii  —  i.lapidis  Phrygii  P.i.qucm 
Japidem  diuides  in  partes  feptem,&  comburcs ,  combu- 
ftum  extingues  hoc  modo,Vnam  partem  in  balfamo,al- 
teram  in  omphacio ,  tertiam  in  la&e  mulicbri ,  quartam 
in  vino,quintam  in  vrina  infantis ,  fextam  in  butyro,  fe- 
ptimam  in  melle  Attico ,  quxomnia  in  minutillimum 
puluerera  reda£ra,cribrataque  raifcebis:  quod  li  acnus  ef 
fe  voIueris,adiicies  balfami  vnciam.piperis  fcmunciam.  C 

Defcriptio  acharifhcollyrii,xrisvfti  &Ioti  vncix 
I  i.cadmixiotx  ~i  i.&  3  vi.croci-*  i.opii  —  .i.&  3  vi. 
«nyrrha:  ttoglodytidis  3  i  i  i.thuris  v  i.gumis  Jxvin, 
vini  optimi  quod  fufficiar,quo  omnia  coi!igantur,&  col- 
lyria  fingantur.  Defcriptio  trachomatici  collyiii, 
aris  vfti  &  loti  3  x  v  1 1  i.cadmix  lotx  3  x  v  1 1 1.  lapi- 
dishxmatitis  vnc.vna,  chalcitidis  vffx  3  x  vi.  xruginij 
9  i  x-opii  3vi.gummis  3  v  i.aquXpluuialis qunnturn  fa- 
tisfitadcolligendum  puluerem,&  collyria  formanda 
snifccbis.  Defcriptio  Mufx  collyrii.aluminis  fchi-  D 
fti  3 x v i  i i.atoes  Jxvm.  myrrhx  3  x v 1 1 1 . croci  3 
ix.  crocomagmatis  3  ix.chalcanthi  3  x  v  i  i  i,mali  gra- 
naticaliculorumfemunciam:qux  trita  diligenter  ceno- 
«nelitecofuudes,&colliges,&forraabis.  Defcriptio  ro- 
facei  collyrii,Rofx  vncix  nouc,cadmia;  lotx  vnc.  itl.  x- 
ris  vfti  fcrupuli  vm.croci  3  xn.ftibii  3  noue,xruginis  3 
feptem,fpicx  nardi  3  feptc,  myrrhx3  fepte,  opii  3  duo- 
decim,gummis  vncix  tres,aqux  pluuialis  adiicies  quan- 
tum  fufficiat  ad  colligenda  &  formanda  collyria. 

Defcriptio  fta£H  collytii,cadmix  P.  vnum,  ftibii  P.S.  E 
aris  floris  vncix  tres,mifyos  vncix  quatuor  ,  piperis  vn- 
cixtres,xruginis  *-  i.opii  "-■  n.balfami  —  n.  gummis 
Jelibram.-hxcomniadiligentertrita  &  cribrata  aqua  plu 
uiali  colliges,&  formabij. 

Collyrium  quod  Proteus  dicitur,  facit ad  oculorum 
fuffufiones &adomnem  caliginem&  albugines  deter- 
gendas:conficiturfic,Cadmix  vftx&lotx^  v.pfimy- 
thiiloti  —  V.  chalcitidis  nonvftx  —  v.  auripigmenti 
loti  i  r.  piperis  albi  "-•  tres ,  &  3  x  v  i  i  i.  croci  vino 
infufi&  triti  m  it.myrrha:  troglodytidis  i.S.  guttx  F 
ammoniaci1-1  n.S.rofxficcx  —  v.omnia  hxcdiligen- 
tifftme  teres  ad  fummam  leuitatem,tum  addes  fagapeni 
-•-"II  i.laferis  —  ti.S .  opopanacis  — •  i  i.S .  opii  i->  i.S. 
giimis  —  i  i.S.  balfami  —  u.qux  permixta  atque  confu 
fa  ca:lefti  aqua  colligentur,  atque  itacollyria  foriria- 
buntur. 

AD      AVRIVM      DOtOREi  VNIVER- 

fos,&  vitia  omnia,&  furdiginem,    Cap.i  x. 

FElliscaprini3  vnum}mellis3  vnum,conteres&ih 
ftrigili  calefacies,  &  lnfundes,  &  lana  obcludesau- 
rem.  Nihilhoc  medicaminepotentiusneque  cer-  G 
<ius,etiamfi  intrinfecus  cancerauerint  aures.  Por- 
ros  virgines(id  eft  non  plantatos)impari  numero,&  Ium- 
bricosterrenosimparinumerocapies  ,&  fimul.exoleo 
optimo  ad  tertias  decoques,&  tepidum  inde  quod  fuffi- 
ciat  infundcs  auriculx.  .  Lafercum  ladre  caprino 
inco£rorecentimifcebi$,&inde  auresprius  dilues,ac 
pofteafel  taurinum.&oleum  cedrinum  xquis  portioni- 
feus  mixtum  tepes  infundcs:hoc  dolores,mirc  mulcet,& 
dubiu  auditu  confirmat,&  pus  colle&um  expurgat. 

Coriandrum  viride  teres, &  ih  vini  cyathomifce-  Ft 
bij  &  colabis,&lana  molli  in  aurem  inftillabis,&  eadem 
lana  obftrues  aurem. 
Ad  aures  qux  grauiter  dolet,&  vctera  vulncra  intrTfec' 


ps  icruorconqme- 
c  cx  vaporeagno- 
r.erecoques,  neef- 
rugnum,vd  verri- 
f:rofa,  &comoue- 
&  inde  quantum 
narum  paluftrium 
r ,  dolores  nimios 
Jtiam  caninolacle 
Tcrreni  vermescum 
tne  dubio  medentur 
pri  feruntur  in  vitro ,  fed 
nodo  ei  fublata  fuerit.hxc 
odeft.      BeftioU  multi- 
os  c6plicantur,in  oleo  ex- 


ab  igne  remouebis,  donec 
fcat:tum  nirrum  addes  eo  vf 
fcas  nitrum  rcfedifl*Cj&  iteri'j ft 
ferueat:tunc  addes  fel  hirciri  fcc 
num,autporcjnu,  dummod 
bis,&  iterum  concoqu< 
fatis  eft,auribi!sin.run-i, 
liquefadafit  :,  erfsin aurejjyg 
mitigabit.  Dolorauriu; 
&  vrfino ,  fi  recens  inftiilei 
anferis  adipe  vel  ciittl  oleo 
auribuspurulentis.  Vri 
melius  cum  vefica  ipfius^ 
tepens  infufa  auribus  vnj; 
pedes  qcx  contraclx  in. 

coclx  infufxque  aunbus^pffim  profunt.  Tres  arancat 
viuentes  in  oleofi  feruftftit  ad  focum  pofitx,  atqtie  indc 
tepidumaunbusquod  fuffici.u  inftillerur.cito  mcdebun- 
tur.  Seuum  vitulinum  adipeanferis  mixtu  adiedo  oci- 
mi  fucco,  tepidum  auribus  infufum  optimefanar.  Ra- 
phani  quoque ,  id  eft  radicis  qux  manducatur  fuccus  iu- 
fufus  auricul^  dolcnti,infinitum  prodeft.  Gari  excel- 
lenti&cyathum,&  aceti  optimi  cyathum  ,  &  mellis  dimi- 
dium  cyathum  j  fuptr  aquim  feruentem  in  alio  vsfe  co- 
qucs,&  frequeterdefpumabisdep!nnu!3,tepid6queme- 
dicamine  am  es  inrorabis ,  &  conchyliata  Ianula  claudcs: 
valde  hoc  remedium  inter  experimenta  laudatur.  F:a- 
xini  tenerrimafoliatundcs.&exprimcsfuccu  eorum,?.t- 
que  auribus  dolentibus  tepidum  infundes.  Fraxini  re- 
centem  furculu(id  eft  humorc  proprio  adhuc  maderem) 
exvnapartein  foco  pooes,  &quum  peraliamparte  fuc- 
cus  ebulliet  fufcipics  eum  diiigenter,&  oleo  addito  repe 
fa<fiumaunbusinftillabis.  Cardui  fyluatici  femen  ex 
olco  coques  ita  leniter  ne  vratur,quod  poftea  colabis  per 
linreoIum,&  tepidum  infundes  doleti  auriculx, ac  dein- 
de  lana  purpurea  obturabis.  Croci,myrrhx,  thuris, 
vncias  quaternas  coteres,&  adiicies  mel  Atticum,  quan- 
tum  fufficere  putaueris.ac  dccoclu  medicamcn  auriculx 
infundes.  Calbanum  cum  oleo  Tofaceo  remiffum,  & 
tcr  aut  quater  infufum  auribus  mire  dolores  tollir. 

Aluminisliquidi—  uii.mellis'-  m.acetiquarrarios 
tres,  alumen  cumaceto reres,  &fimulomniaconcoques 
adrertias-.hocmedicamentepidum  auricula;  infufum, 
pus  optime  purgat,vermes  nccat.aquam  etiafi  intrauerit 
educit.  Herbx  poIygoni,(quam  nos  fanguinalem  di- 
cimus)  fuccus  cxpreffus  &  infufus,  mira  efficacia  dolorc 
vlceraque  aurium  fanat.  Adeps  anfcris  mifcetur 
croci  fucco,&  allii  contufi  fucco ,  qiue  infufa  auribus  in- 
commodosfonitus  tinnitufque  earum  propric  &  vnicc 
tollunt. 

Pueri  inueftis  vrina  reces  auriculx  dolenti  &  vlcerofj; 
inftillata,omni  humore  ficcaro,&  dolorem  tollit,&  vlce- 
ramira  celeritateperfanar. 

Lotiohumano  vetere  fiquis  iam  defperattim  auriurh 
vitium  eluerit,faluti  integre Ienito  dolorc  reftifuer. 

Felouillum  mulfomixrum  ficlyfterio  addideris  ,  & 
inde  auriculas  irrigraueris,  expurgatis  vlceribus  ccrtifli- 
mam  fanitatem  confequeris.idem  fel  CUm  lafte  mulieris 
inftillatum,  etiamruptas  inreriusauriculascertiflimefa- 
nat.  Coriandri  viridis  fuccus  cum  h&e  muliebri 

mixtus  infufus auri culx,  dolorem  omnc  potenter  auferr. 

Cannabi  feminis  viridis  fuccus  tepens  inftillatus  au- 
ribus  doldrem  apprimc  tollit. 

Senecionis  herbxfuccus  itidem  auribus  infcrtas,  ean- 
dem  efficaciam  prxftat ,  quod  ab  experto  ftriptu  &  pro- 
ditumeft.  Siauriculaaliquopaaovitiatafuerit.an- 
ferinaadipe  infufa  diligenterexpurgabitur,  fanitatique 
reddetur.  Compofitiomedicaminisadomnia  fe 

r£  aurium  vitia,fic,  Mellis  fextarium,aceti  bene  acris  he- 
minam,  radices  qux manducanturtres, mittes  in  olLm 
rude  bcnelota:  fed  mudatas  &  integras  radices  mittes  & 
pariter  decoques.fed  vt  ne  rcfrigeretur  mcdicame,citato 
ignc  vfq;  ad  modu  luti  aquatioris  decoquatur,dcide  qnu 

NNniii. 


[M  A  R  C  E  L  L  I 

iliui  in  vafcui )  vitreo,ac  te-  A 


tn  &tinnitu«i  vei  fonituau- 
!  lc  fpec-iHo  infundes. 

^ecipue  pi  cis  flos,(quem 
nuni  mixtus, 
&  uuiui  ciii  fedat  j  &  non 
i£ta  fuerit ,  eodem  me- 
irn ,  ego  i  pfe  diu  vexa- 
i  vlus  eifem  medicamc 
;  complures  fanaui.Fio. 
itur*ltim  ea  coquitur, 
grauem  odorem 
\x  ttimorem  &  do- 
laris  autcucurbi- 
Js  per  ftngilem  in 


e  dura&  folida, 
\x  rotutidiflimx, 
tires  co£tx  cum  o- 
auribuslaboranti- 


refriger.ntum  fueiit  c< 
pefaitum  quandiu 
ricul*  pcrleniac,i 
Infirmatis  au 
piffclxon  Grx*M 
ita  vt  tertia  pais  n 
patictur  fuppuratiof 
dicamine  perfanatL' 
tus  auris  tardi  o,  qu 
tis,  ab  hoc  fum  per 
rem  autem  picis  app 
lana  fuperpofita  eius 
de  aure  Drotmus  toll 
lorem  fine  vlcere,  pr 
tx  rainentorum  fticcus 
foramen  auris  dolentis in 
Cutionesbeftiola;  funtr 
quxta&x  complicatfe  in  i 
polypodas  Grxci  appellant 
leo  molliin  vafe  ferreo  remcdi 
bus,fi  indecurentur. 

Gliris  pingue,&  galtinx  adeps,&  medulla  bubulina, 
veltaurina  liquefacta.tepenfque  infufa,auribus  plurimu 
prodeft.        Bencfacit  hoc  medicamentum  &ad  tumo- 
rem  &ad  vlceratiouem  auriu,  Aceti  acris  fextarii»duo- 
'  busincoquutur  mala  grannta  duo  ,  quibus  coriarii  vtun- 
tur :  &  quia  femper  acida  funt,nec  vnquam  maturcfcunt, 
rhoas  oxeias  hxcGrxci  dicut.tum  deinde  adnciunttir  iis 
&.idmifceiituraluminisfifli  —  1 i.  acacix  fucci  —  n.& 
quum  bene  permixta  hxc  &  coagitata  fuerint  reponitur 
medicamentum  in  ampulla  vitrea:quum  opus  eft,  ad  tu- 
morem,  calidu  per  ftrigilem  infunditur,&  forame  fum- 
mum  auriculx'  lana  fuccida  tegitur:ad  vlcus  autem  frigi- 
dius  medicamen  per  eiufdem  generislanam  &aurifcal- 
pium  iniicitur.        Aliud  medicamentum  adtumorem 
atirium  &  exulcerationem  ,  Mellis  cyathi  11 1.  acetiacris 
cyathus  1 .  S.  mifcentur,  poftca  adiicitur  gari  optimi  cya 
thus  vnus ,  deinde  carboiiibus  inferuefcit ,  cuius  fpuma 
furgens  piiinuU  abiicitur ,  &  tam  diu  coquitur  vel  agita- 
tatur  donec  habeat  fpilfitudine:hoc calido  ad  tumorem, 
frigido  ad  vlcus  quii  oportebit  vteris.    Item  bencfaciet 
hxc  compofitio  etiam  ad  veterem  aurium  dolorcm,alu- 
minis  P.i.  mellis  P.i  i.hxc  in  mortario  prius  bene  permi- 
fceri  oportet,  deindeolla  noua  excoqui  donec  habeant 
mellis  fpiifitudiiiem:  quum  opus  eftinfunditur  in  auri- 
culamexlauaconchyliata,eaque  clauditur.  hoc  &com- 
buftumlocum  fanum  reddit,finc  dolore,&fine  cica- 
trice,  fi  ei  protinus  imponatur.      Si  caro  cxcreuerit  in 
foramine  auris ,  comprimetur  fine  dolore  aut  ferro  hoc 
paftilloquicoficiturficAluminis  fifli  P.n.xruginisP.n. 
mifyos  vfti  P.n. rubricx  finopidis  P.11.  gummis  P.i.  te- 
runtur  fpecies  priores  ex  aceto  acri  donec ,  quafi  collyrii 
confectio,leues  fiant:  vltimu  gummi  adiicitur,&  fingun- 
rur  paftilli,  qui  ad  omnia  vlcera  faciunt  aqua  diluti ,  em- 
plaftri  more  impofiti,  quum  aut  tumores  compefcendi 
funt,aut  cicatrices  fedadx:  fed  aquatiorib9  iis  vti  oportec 
quum  cicatrix  ducenda  eft, vt  facilius  nuriculx  inferatur. 
Benefaciunt  iidem  &  ad  nares  qualibet  caufa  cxulceratas 
&  gratiiter  olentes.        Aranas  viuentes  in  aceto  mace- 
rabis,&  fic  conteres,atque  inde  aurem  elues ,  ftatim  pro 


B 


D 


z?4 

cum  rofa  aut  amygdalino  &  vino  infufum  ,purulentx  au- 
riculx  fanitatcm  marurrirmm  prxftat.  Crocum 
tritum  cum  lacte  muliebri,fi  inftiIletur,tumori  auris  plu- 
rimum  prodeft.  Hyflbpum  conrufum  &  cribraturn, 
cum  aceto  &  nitro  &  melle  infufum.benefacit  ad  tinni- 
tus  aurium  atque  infiationes,fed  melius  fi  cyprinii  oleutn 
admixtum  fuerit.  Ad  tumores  &addolores  auris 
prodeft  croci  &  opii  par  pondus  ex  aqua  tritum  ,  aut  cx 
vino  tenui  infufum.  Opopanax  cum  rofa  &  amygda- 
lino,  &  vino  trita  recTc  laborantibus  auribus  inftillatur. 

Allium  rotudum  tritum  cum  aceto,  repofitum  in  py- 
xide  plubea,  &  qiuim  opusfueritcum  aceto  &  rofa  infu- 
fum,auribus  prodeflv  Opobalfami,rofx,croci  vngcn- 
tarii,opii,fingulorum  xqua  pondera  trita,tepefa£ta,  in- 
fufa  auribas  profunt.  Virentis  papaueris  fuccus 

cumrofa  vel  amygdalino,&  vino.vel  porri  feminisfuc- 
cus  cum  lafte  muliebri,vcl  veratrum  album  tritum  cum 
amygdalino  oleo  aut  rofaceo,  vcl  fuccus  granorum  Pu- 
nici  mali,  cum  rofa  aut  oleo  amygdalino  infufus  dolen- 
tibus  auribus  prodeft.  Croci  m  vn.nucis  amarat 

*  vn.  mellis  bont  cyathosm.acetiboniquodfatis  erit 
mittes  vt  fpiflitudinem  habeat  medicamentum  mellis 
liquidi,  &fmiulpetmixrum  atque  excoctum  dolehtibus 
atiribus  inftillabis.  Myrrhx,croti,opii,  nardi  fpi- 
cx,thuris  corticis,ma!i  Punici  andi,faba,*yEgyptiacs  pul 
pam,nucum  amararu  mteriora  ,mellis  boni.fingulorurh. 

*  ini.caftorei  *  ii.aluminis  fifli*  n.piperis  longi#i. 
tritis  iis  omnibus  diligenter,&  cum  aceto  acerrimo  mi- 
xtis  atque  excoclis  fiei i  oportet  medicamentu  tam  tem- 
peratum  vt'  fimile  flt  paflb.  hoc  tepefactum  inftillc- 
tur,etiam  exulceratis  aui  ibus  mireprodeft.  Ad  inci- 
pientes  dolores  aurium&  exulceratas  aures  hocmedica- 
me  facies,thuris  im.mellis  m.viniaufteri  cyathos 
n.aceti  acerrimicyathum  r.  nardi  Syriaci  *  u.myrrha: 
i.S.croci  # 1  .S.  nuces  amaras  numero  m.aphronitrii  vi- 
ftoriati  pondus,piperislongi#.i.  fabx  jEgyptiacx  gra- 
na  purgata  im.hxc  omnia  ptimum  per  fe,deinde  in  vntt 
mixta  teruntur,&  tcpid  a  dolentibus  auribus  inftillantur. 

Caftorei  obolos  n.id  eftduaspartes  vi£toriati,radicis 
lanarix,  falis  ammoniaci,  veratri  albi  idem  ponderis, 
quibus  fuperadiiciescroci  vicloriati  pondus,olei  irini& 
mellis  pari  menfura,id  eft  fingulorum  #•  x  v  1.  ea  feorfum 
prius  fingula  trita  mifcentur  in  vnu:  faciunt  bene  ad  do- 
lore  &v!cera  auriu  tepide  inferta.  Dolenti  auricularo- 
portet  farina  ordeacea  per  fe  cofta  ex  aqua  mulfa  catapla 
fmatis  more  a  foris  imponere,vel  farinam  lini  feminis  & 
fcenigrxci  in  vnum  coftam ,  vel  alteram  earum  currt 
farina  ordeacea,flmiliter  ex  aqua  mulfa  co£tam  ,  oportet 
etiam  extra  adhiberi  fpongias  molIes,&  aqua  calida  bene 
exprefl"as,  deinde  tepidum  inftillareamygdalinu  oleum 
vel  laurinum  frpiusin  die.  Prodeft  beneauribus 

infirmis  huiufmodi  medicamentum,Myrrha:  dcnarium 
vnum,croci  denarium  vnum,ftyracis  globulosnon  am- 
pliores  quam  cicer  eft,  numero  x  x  x .  piperis  longi  gra- 
na  xxx.  nuces  amaras  numero  xxx.  cum  aceto  hxc  te- 
runtur  tandiu  donec  habeant  fpiifitudinem  pafli ,  atquc 
ita  rcponuntur  in  pyxide  cuprea  ,  autin  doliolo  vitreo: 
quum  opus  fuerit  medicamentum  rofa  admixta  liquefa- 
d\umtepidum  fiet,  quod  in  Iana  fuccida  auribus  inftilla- 
bitur.  Nardi  fyriaci    vi.aphronitri  vi.myrrhx-Jf.inr. 


derit.       Mel,butyrum,&  oleum  rofaceum,pari  menfu-  G  piperislogi  &thuris-)f  im.mellis  Attici  dearios  quatuor, 


ra  permifce,ac  tepidum  aurictilas  doleutis  infunde. 

Felap"rus;num,&olcumamygdalinum  pari  menfura 
permifcc.tepidumque  laborati  auricula?  inftilla.  Pu- 
tore  fordefque  auricula:  optime  curat  cucurbirx  viridis 
fuccus,&  porrus  capitatus  cu  oleo  decoftus  atq;  infufus. 

Ad  auriculx  dolore  haftula;  regix  radicis  fuccus  cum 
melle  vel  vino  infunditur ,  interdum  admifceri  oportet 
thuris  &  myrrhxparte,vel  capparis  foliorum  fuccum  in- 
f undere,vel  rutx  fuccum,  aut  eius  femc  tritum  cum  rofa, 


balani  qua  vngentarii  vtuntur  in  pilulis  ->f  vu.  fabx 
yEgyptiacx  interioraqux  funt  amara -)f  vn.  diligenter 
&  feorfum  tfita  prius  hxc  ,  poftea  permixta ,  cum  aceto 
lcuigatur,&  quum  res  poftulauerit,rofacei olei  quod  fatisf 
fitadmifcebitur,atque  itatepens  inftillabitur  hoc  me- 
dicamentum  ,  quod  protinus  omnes  aurium  fedabit  do- 
lores.  Hxc  quoque  compofitio  ftatim  dolores  au- 

rium  fedat:  Centauricx  fucco,  fi  non  fordidum  vlcus 
f  uerir,ex  aqua  vti  oportebit:  quum  aute  multu  puris  erit» 


&  lcntifci  fuccu  cum  rofa  aut  amyo;dalino,vino  admixto  jj  vinu  admifcebitur.  Supra  opinione  efTicax  aurib0  hoc 
infundi  oportet.  Si  pus  aut  fanies  manabitex  aure,  medicametu  reperitur,Myrrhx,croci,opii,  nardifyriaci, 
malux  fuccu  vino  &amygdalino  mixtu ,  vel  fucco  rofx  thuriscorticis  ,  maliPunici  aridi,  fabx  yEgypriacxqua: 
vel  rofacco  tepefaftti  inftillari  oportct ,  protinus  effe&u  *  fut  intcriora,nucii  amaranl  ttidem,mellis  boni,fingulo- 
exhibebit.         Dracontex  fucctis  aut  femen^tritum,      ru-H-.  quatemos,caftorei#  11. aluminisfifli-)f  iu.piperis 


;8c  '        DE  MEDIGAM.    LIBi  2 

longi  #  i.omniapriusfeorfumdiligenterteruntur.poft-  A  ingreffa  auriculam  fi  d  ibi  teneri  fuccus 

ea  cum  aceto  acerrimo  mixta  teruntur  tandiu  donecha  expreflus  &  infi  ibit.  Salicis 

beant  fpiflitudinem  paffi:quum  opus  fuerit  medicame-  fuccusfoliorun  ,  iceooleo,in  cor- 

tum  initillatur  tepidum  :  idem  facit  egregie  &  ad  vlcera  tice mali Punici  :ale1  ^lxinditus ,  mirefbc- 

aiirium  fananda  atque  purganda.    His  qui  furdi  funt&  currit.  Galkcc 

quorum  auresfonantfuccusviia:immatura:&  rofaipon-  Ix  exqua  fauies 

derepari  admixtus,tepideq;  infufus,  plurimum  prodeft.  bit.  Refinaf 

Faciunt  bene  ad  aurium  vitia  &  emplaftra  quxfcrjpta  dte  inftillata,ru. 

funt  inlibro  fecundo,plurima  rofavel  amygdalino  &  vi-  glandis  foliorui 
no  dihua,pra*cipue  qux  infcribuntur  Cyzicena.      Ter-     '  culx  mire proderir. 

reni  vermcs  cum  adipe  anfeiis  deco&i  mfunduntur  auri  B  pondus,&lana:  fuccid 

bus  etiam  ad  iam  deplorata  vitia:  Spumx  argenti  3  vi.  tundem,infufo  paffoi 

olei  laurini  libram  teres  in  mortario,&  coques  ad  fpifii-  tudinem  mellis  redhg 

tudine  me!lis,&  auriculx  doleti  infudes.  Si  aute  &  c~te-  auriculx  infiinditer^ 

raqux  infra  fcripta  funt  habueris,eade  medicamine  ad-  magnmn  remediuro,. 

mifcebis;croci  5  1.  myrrha;  n.rofx  ficcx  3  ii.bxc  vniuer  glodytica:,croci  coryj 

fa  pariter  mifcebis ,  &  auriculx  dolenri  infundes:  qiia  re  que  amai  arum  taritjr) 

curabis  &  concretione  fiue  hyperfarcofin  auriu  fi  addes  mam  laruitatem  '&§qKKtifrtffi&o  accto  temperabis,ita  vt 

&  aluminis  fchifti  3  11.  olei  cedrini  cyathos  im.      Ad-  medicamen  ad  crMuudusem  liquidi  mcllis  adducas :  tu 

uerfus  grauitatem  audiendi,fel  bubulum  cum  vrina  hir-  in  pyxideplumbeam  tranffundito, atque  illic  fub  figna- 

ci  auriculx  qux  moleftiam  furdiginis  patitur  inltillabis,  C  culo  ccnditum  habetp.  quum  opusfuerit  purgata  prius 

ftarimque  fubuenies.    Auribus  purulentis  nitrum  vino  auricula  vterc,ita  vt  ex  co  lanulam  madefafiam  inferas. 

liquefaclum  recle  infunditur,quia.ftatim  prodeft.      Ad  Hoc  auxilio  vfque  ad  perfeftam  fanitatem  vti  poteris.na 

aurium  dolorem  qux  pus  emittent ,  laridum  vetuftif-  que  non  folum  dolores  aurium,fed  &  verera  &  purulenta 

fimum  teresin  mortario ,  &  fuccum  illum  Iana  dclicata  vitia  potentiffimeexpurgat&fanar.       Calbanum  rofa 

collecTum  in  auriculam  immittes,&  fubinde  aqua  calida  liquida  aut  vnguctonardino  dilutum  inftiilatumque,do~ 

fouebis,&  iterum  fuccum  illnm  infundes,  mira  velocita-  lorem  aurium  lenit.        Alumen  mulfo  optimo  dilutu, 

tefanabis.       Pullinum fanguinem  tepidum  in  eam  au  &  lana  inftillatum  ,  dolorem  aurium  fanat.  Gallinx 

rem  qua?  obtufiorerit  vel  doiebir.infundes.       ^otium  adeps  liquefac"ta.,&  tepidc  inftillata,quodlibet  vitium  au- 

caprinum  fub  eo  momento  quo  egeritur ,  tcpidum  auri  rium  fauat.       Galli  gallinacei  ex  ventriculo  inreriore 

obtufx  infundes.       Apri  etiam  lotium  in  fumo  ficca-  D  membrana  qux  proiici  foler,  arefacTa,  tritaque  ex  vino, 

tum,& melle  liquefac~tu,auri  infunditur,  & remediat  fur-  adiecto  paululo bpii,medicamen  auribus  vtiliffimum  fa 

diginem  vel  dolorem.        Ad  aut  is  dolorem  melftilla  cit,quod  calefa£tum  infufum  fuppurationem  eius  expur- 

titiumopuseft:quoditafacies,Fauum  contundes,&  fuf-  gat&fanat.        Adeps  anferina  cum  croci  fucco  mixta 

pendes  inlinteo  nitido  &  denfo  ,  &quod  decurrit  fufci-  &  tepefac~ta,ac  fic  infufa,aquam  &omnem  humorem  de 

pies  in  calice,quem  calicem  poftea  pones  in  ollula  fabri  auriculis  euocat  &  perfanat.qubd  fi  ex  ic~tu  alibve  cafu  au 

cumcalidaferuentiffima,quantum  calix  fufferre  poflit,  ricula  vitiata  fuerit,tu  perfe  anferina  adepsfola  diligen- 

atque  inde  medicinali  fpecillo  in  aure  itifundesquxdo-  ter  expurgata,Ieuique  igneliqucfacta  ,infufaque  auricu- 

lebit,quam  lana  claudes.Iacereautem  debet  in  aho  late-  lx,& dolorem  tollit,&vitiumperfanat.  eadem  adeps  ad- 

re  iscui  medendum  eft  tandiu  donec  combibat  mel  iecTo  ocimifucco  tepefacta  inftillataq;,dolores  auricula- 

quod  infufum  fuerit.       Sambueivuam  maturam  ex-  ^  rum  infantilium  leuat.        Aranei  triti  humor  expref- 

primes,&  poncs  vt  confidantfordes,&  poft  hxc  colabis,  fus,&  rofx  liquidx  quantum  videbitur  immixtus,lanaq} 

vt  fitliquidiffimusfuccus:de  hocliquore  duas  partes  mit  molli  madefacta  auricula:infertus,c6tinub  dolorem  re- 

tes,&  vnam  mellis  ftillatitii,autcerte  Attici  optimi,&fic  leuat.       Spuma  equi  recens  detracTa,&cum  oleo  rofeo 

decoques  in  vafe  duplici  ad  tcrtias:tum  deco£tum  recon-  infufa,auricularum  quanuis  vehementes  dolores  refol- 

des,&  quum  opus  fuerit  calidum  per  fpecillum  medici-  uit.      Verrinum  felin  mali  Punici  cureficca  tepefactu 

naleinaurem  infundes,ita  vt  poftmodum  ipfam  de  lana  infufiimque  purulentas  auriculas  expurgat.  Verris 

marino  conchylio  infecTa  claudas.       Cunilx  viridis  quumfcrofamfalietpriufquam  interram  diftillet,de  ve- 

fuccus  expreffus,atque  auriculx  infufus ,  vnice  dolorem  rendiseius  virus  exceptum  tepefac~tumque,&cum  aqux 

tollit.       Vettbnicx  herbx  viridis  &  recentis  folia,vel  F  modico  auriculxinditum,quanuis  moleftos  doloresre- 

per  fe,vel  in  aqua  madefacTa  terito,  fuccumq;  eorum  ex-  leuat:quod  etiam  circa  auriculam  inlitum  plurimum  pro 

cipito.deinde  adicdTo  rofx  fucco  aut  rofaceo  oleo  tepi-  deft.        Apri  lotium  infufum  auricula;  valde  medetur: 

do,in  aurem  inftillatodanaque  claudito,mirum  eft.Si  au-  quod  quia  vetuftu  magis  prodeft.coIlecTum  feruari  debet 

ricula  interiusvlcerofaerit,  porri  fecliui  fuccum8.i.cutn  invafe  vitreo,vtfit  ad  remedia  prxparatum.  Cumfel- 

mellishemina  adtertias  decoquito,  &  per  lanam  tepidu  le  vitulino  &acetopari  menfura  ferpentis  fenecTus(id  eft 

in  aurem  inftillato.      Canabis  foliorum  fuccus  auricu-  exuuix  decocTx)  &  lanula  madefacTa  medicametum  au- 

lae  inftillatus  vermes  innatos  necabit,  &  fiquod  aliud  ani  ricuke  infertum,  maximx  vtilitatis  cffe  creditur  fi  prius 

mal  inrepferit  interficiet.  Eiufdem  feminis  viridisfuccus  feruenti  aquadefpbgia  aurem  foueris.       Vitulini  adi 

inftillatusdolorem  omnem  auricula;  potenter  auertit.  pem  refolutam  fucco  ocimi  adie£to,fiparitertepefac~ta 
Ca?px  fuccus  cum  melle  permixtus,&  auricula:  inftilla-  G  auricuhe  infuderis,amariffimo  incommodo  laboranterri 

tus,grauiteraudientesemendat,doIoremfedat,purulenta  continubliberabis.       Medulla  eiufdem  vituli  recens 

cxpurgat,vermes  enecat,aquam  etiam  qus  ingreffafue-  cum  cymino  contrita  infufaque,  quanuis  magnosdolo- 

rit  &  omnem  humorem  educit.       Cyminum  fylueftre  res  auricula:  ftatim  releuat,&  intra  triduum  tollit. 
contritum,&fucco  rutx  immixtum,inftillatumque auri-  Lotium  caprinum  inftillatum  dolorem  fedat  :quod 

tula;dolorelenit,ventos  quoq;  interius  fonantes  remo-  magis  prodeffe  fuppuratis  auribus  affirmatur :  ob  quam 

uet,atqueomnevitium  potenteremendat.       Herbam  caufam  prxfentis  auxilii  plures  exceptum,&  cornu  capri- 

(qua  Gracci  polygonon ,  nos  aliquot  vocabulis  ,  fed  pra>  no  inditum,in  fumo  fufpenfum,diligeter  ad  neceffarias 

cipuefanguinalemdicimus)miraefficaciadolores  auriu  medelas  referuant.  Pueriimpubismingentis,lotitL 

difcutere  etia.  nos  experti  fumus,  fi  expreffus  fuccus  eius  exceptum,&  recens  ac  tepidum  auricula:  fuppurata;  inftil 
tepefaftusauribus  inftilletur.      Senecionis  herbi  fuc-   H  latum,humore  exficcato  dolore  tollit,  &  mira  celeritatc 

cus  cu  liquido nardo inftillatus, &  dolores &  vlceraau-  vlceraadfanitateperducit.    Saliuahominis  ieiuniauri- 

rium  fanat.  Oleum  laurinum  ftrigili  ferrea:  inditum,  cula:  indita,  vermes  fiqui  erunt  erumpere  ex  ea  coftar. 
atque  ita  calefactum  infufiimque  auricula:,  dolorem  fe-         Butyru  recesinftillatum,humores  dolorefqueaurium 

dat.      Vermesex  qualibetarbore  rubri  coloris  contri-  fedat.        Terreftreslumbrici  combufti  ac  triti,&  cum 

ticumoleo&  inftifi ,  dolores  aurium  fedant.       Aqua  rofaliquida  mixtidnfufique,  auriiidolorescitiffime  fe~ 

jNNn.iiii. 


inftillatus  auricu 
purulenta  purga- 
!  ectomuliebri  la- 
'anat.  Nucisiu- 
atus ,  dolenti  auri- 
tnta;  viftoriati  argetei 
combufta;  puluensta 
jMitito  donec  adcraffi- 
"^lt^^um  pcr  tiiduum 
e  fanay^ficies ,  &  niirabere 
uris  rrf^fculi ,  myrrhx  Tro 
indem  ponderis,nucu  quo- 
ifccbis :  fed  omnia  ad  fum- 


tum  cum  fulphure  auriculx  A 
nji  earum  rcfoluir: 
leim  la&eaurcs  pcr- 
aqua  ingrefla  fuerit  fini- 
.extram  partem  inclinabis, 
auricula  aquam  accepe 
hum,mellis  optimi  di- 
yarhum  :  hxc  mixta  in 
u  feruentem  quam  leni 
bis  Vt  pinnula  omnis 
t  fuerit  defpumatum  g 
tYvolueris  tepefacies,& 
'anula  atire  claudes.  Hoc 
^aurium  mirifice  vteris: 
ii  coriandri  viridis  tepi- 
fcriptum  medicamen 
Purulcnra:  &  ob- 


z«7 

dant.  LacmuHc 
infufum  doloremlcrt 
hoc  potetiusfictiani 
nnxeris.  Sidextr 
ftrb  pedeitvfiftes,& 
limiliterfaciesediue 
i  it.        Cari  optim 
fniditimcyathura,a 
calice  nouo  denfo 
pruna  feruerc  facies  ,\ 
Ipumas  eiicias,dein 
niedicamen  recondes 
tenuiter  infundes,&  ma 
nieiicamento  adomne  V 
fed  fi  tumor  auriculx  eric 
dum  prius  infurtdc.»,deinde 
quum  tilmor  deflderit  inftill 

turtfe  auriCulx  &  dolorem  tolles  &  auditum  conhrmatll 
fimumreddesfipriuseluaseam  lafere  cum  recentica- 
prino  aut  muliens  laftc  permixto,deinde  inftilles  tepidii 
leltaurinu  cum  oleocedrinoxquisportionibus  mixto.  C 

Fellis  aurla£ris  canini  3  vnuin.mellisoptimi  3  vnum, 
inifcebis,cotcres,&itiftrigiIi  calefacies,&  auriculaririw 
fundes ,  &  lana  obcludes ,  nihil  potentius  neque  certms 
hoc  medicamine  etiamfi  intrinfecus  canccrauerint  au- 
ves.  f  ardui  fyluatici  femen  ex  oleo  coques,  ita  len- 
tene  vratur,idcolabispcrliiueum,&tepidu'm  infundes, 
&  purpura  aurem  obcurabis.  Kei  ba  leucadion  cum 
vinaceis  in  vnum  trita,adieft6que  aceto  &  aqua  commi- 
xta,exprefTo  per  linteumfucco  eius,  &  cu  lana  alba  auri- 
bus  irtferto.poft  tertium  diem  exempta,auditum  reftitue 
reaffirnv.tur.  Cardamum(id  eft  nafturtium)tritum 
cum  ficoarque  auriculr  indirum,iis  qui  grauius  audiut 
prodeffefcrtur.  Oleumcx  nucc  iuglande  inftillam 
auricul^,grauius audienti  valdc  prodeft.  Cedri  refi- 
na  hyffopi  decofti  aqua  diluta,&  aunculx  indita ,  foni- 
f  us  tinnitiifque  omnis  difcutict,&  auertet  dolorcm- 

Oua  formicaru  contrita,  &  auribus  inftillara ,  quanuis 
Obcufos  audifus  adaperire  credunrur.         Canis  adeps 
cum  oleo  vetere  &  fucco  abfinthii  auribus  inftillata  qua- 
cunque 
creditur. 

mum,&  acetum  acerrimum ,  conreres  panrer  vfqije  ad 
fummam  leuitatem,&  auriculx  infundes,  non  foliim  au- 
ditumreftitues,fed&  dolorem  emendabit.  Parumau- 
dientCs  acetum  vtilitcr  gargarizant.  Si  aliquod  animal 
aurem  intrauerit,prxcipuum  remediu  cft ,  murinum  fcl 
accto  dilutu  inftillare.  Gliri  feu  blattxpellis  dctrahitur, 
&  inteftina  eius  decoqutUur  in  vafe  xreo  nouo  cu  mellis 
heminis  tribus  vfque  ad  terrias.atque  ita  feruatur,vt  quu 
opus  cft  ftrigili,medicamentum  tepefacrum  auribusin- 
fundatur.  Si  caro  creuerit  in  auriculx  foramine,compri 
metur  fine  ferro  &  dolorc  medicamine  tali,aluminis  vn 
cia  femifTem.mifyo?  vfti~  S.finopidis  rubrica:  «  S.gil- 
mis  -  S.tritis  cxteris  ex  aceto  acri  &  adinftar  collyrii 
lcuigacis.gumi  admifcetur  ,vt  paftilli  corpus  efficiat ,  & 
ficut  collyriu  tritu  fupcrponitur,aut  inf  uditunboc  &  do- 
lori,&  pucori ,  &  vulneri  medcrur  auriculac.  Cor- 
ticem  dc  fraxino  viridi  Contunde,ac  fuccum  eius  tepidu 
auriculx  afliduc  infundedonec  perfanetur.  Mel,  myrrha, 


M  ARCELLI 


A  D   OMNIA   VITIA    NAPIVM    II  AD 
pituitam  remcdia  phyfica  rationabilia 
diucrfa,de  experimentis  multorum, 

PCap.  x. 
Lerunque  erumpit  nimiu  e  naribus  fanguis  ,qui  quu 
abundanrerf)uxit,nifi  celcrius  fupprimatur,  pcriculu 
adfcrt.Proderit  ergo  aqUa  frigida  vel  pofca  fubinde  tot* 
faciem  per  fpongiam  refrigerarc.  Acetuto  acre  infun 
derc  in  aurem  prodeft,cUius  e"  regiqnc  faoguis  fluit ,  aut 
in  vtranque  mitrere,fi  ex  vtraque  nare  manabit.  Cy- 
pfo  totam  fatiem  cum  fronte,  &  maximc  nares ,  crafllus 
oblincre  prodcft,&  caput  frigida  aqua  multa  perfundere. 

CUcUrbitam  quoque  medicinalem  occipitio  affigcre 
plurimii  prodeft.  Iniicere  autem  intus  in  narc  oporter 
bit  cochlex  viux  carnem  pe  fe,aut  cum  thuris  polline  tri 
tam.  Verbenam  herbam,qux  quia  multa  eft  &  vbi- 
que  nafcitur,polygonos  appellatur.inferi  naribus  prodeft. 

Similirer  facit  &  lyfimachios  herba  trita  impbfita.  Eo 
dem  genere  proderit  &  fpongis  particulam  prxCcCtam  a- 
pte  forfice,&  ad  amplicudihem  narium  figuratam  iniice- 
rc  paulo  preflius.aceto infeaain ,  &  interdum  eodem  in- 
fperfani.  Gallx&  chalcitidis  puluis  curiofe  tritus, 
atque  in  vnUm  iquls  ponderibus  mixtus,  infertufq^ue  na- 
ribuSjOptime  fanguinem  fiftit.  Bene  fupprimit  &  hoc 
medicametum  fanguinem  de  naribus  profluentem.ma- 
li  corticis  quo  coriarii  vtuntur  P.i-aluminis  itgyptii  P.u 
chalcitidis  P.i.diligetertrita  hxc,  &in  vnum  permixta,- 
per  fuccidam  lanam  lniici  narib'  oporrebit.  Facit  autem 
etiam  ajl omnem  ex  qualibet parte  corporis,  vel  ex quoli 
bet  vulnere  fanguinis  erupfionem.  Quoniam  interdum 
(ita  vt  diximus )  minus  curati  naris  vitio  prxfocari  vidc 
tur,maxime  quu  obturato  vtroqueforamine  narium  fpi- 
randi  facultas  eripitur,non  alicniim  eft  fcire  qua  rationc 
vtrumqueprarftari  poffit,  vt  neque  fpiratio  impediatur, 
nec  remedidm  cfficaciflimum,perquodopitulationari- 
bus  cfficirur,excludatur.  Oportcbit  ergo  fumerc  pinnam 
anferis  quammaximam,vel  calami  fcriptorii  fiftula  mo- 
dice  pleniorerrrideinde  apraread  longitudinem  nafi,atq} 
ita  prxcidcre,vt  ex  vtraq;  partc  perforata  fir.atqucinuor 
uere  eam  fafciola  tenui  lintea  quafi  infti ta,&  explere  cir- 
cx  caufa  exfurdatas  aures  miromodo  reparare  E  cuitum  eius,donec  videatur  in  naremcum  cun&atione 
Aphronitrum  delicatiflimum,&  mel  opti-      quadam  recipi  poffe,atque  ita  vt  eft  circuuolura  immer- 

gere  eam  nafo ,  accto  acri  infcftam  ,&  per  eam  iniiccrc 
interdum  acetum  acre,vel  fuccum  fupradiftorum  me- 
dicamentorum  .  hoc  autem  remedio  magfs  vtioporte 
bit  quum  per  vtrafque  narcsinfluxcritfanguinis  abunda 
tia .  Siquando  vlcufcula  in  naribus  fuerint ,  fanabuntuc 
fomento  aqua:  purx  calida:  per  molles  fpongias,&  medi-' 
camentorum  infra  fcriptorum  perundrione ,  id  cft  fucco 
dcmoris  cum  vino  tepcfadro  permixto,  compofito  adl 
fpiflirudinem  mellis.  Rofe  aridx  vel  recentis  foliis 
triris  ex  vino  melle  adiedo,infici  nares  vtile  eft.  Vua: 
immaturs  fucco  eodem  modo  copofito  quofuccumde 
moris  componi  deberc  fupra  diximus,  nares  fluentes  re- 
pleri  percommodum  eft.  Malorum  Punicorum  dul- 
ciumatque  acidorum  fucco  eodemmodo  compofiro, 
naresftipandx  funt.  Myrti  baccis  atque  foliis  tritis 
exvinoinmellisfpiffitudinem.vti  vt  fupra fcriptum  eft 
conuenir.  De  rcrebinthi,lentifci,  rubi,  fruticibus  & 
foliis  fucco  fimiliter  compofito  vti  dcbebis.  Sertula 


acetum,ia  fecoques,& in  auremtepidu  mittcr.  Aphro-  G  campana  ex  pafiodcCo£ra&  irtfufa  naribusprodeft. 


nitrum  delicatiffimum,&  mcloptimuro,&acctum  acer- 
rimum  conteres  paritervfqueadlcuitatem  ,&  tepefaftu 
auriculx  infundes.Propter  effeclum  medicamen  irerum 
fcripfimus.  Porri  feftiui  fuccu  &  ldtium  apri ,  &oleu 
cyprinum  pari  pondere  coiunges ,  &  tepefa£rum  auribus 
inftillabis.  Herbam  qux  Gallicc  vcrnerus  dicitur  co- 
tcres  &  exprimesj&fuccum  eius  auriculat  non  audientis 
infundes :  hoc  remedium  etiam  dolorem  emendat* 
Herbam  quacGallice  dicitur  blutthagio,nafcitUr locis 


Mel  per  fe  coftum  &  cum  galla  Syriaca  cotufa,ac  tcnui 
cribro  tranfmiffa  permixtum,atque  infufum  naribus  pro 
deft.  Grauedines  narium  fedabuntur  qux  exfole^auc 
perfriclione  generafur,abftinentia  ciborum  falforum,& 
inter  initia  virto  remoto,  aqua  largiorc  potata ,  capite  & 
naribus,nccminusorediIigenter  opcrto.necnon  fomc- 
tum  ex  aquar  calidar  vapore, pcr  fpongtas  mollesadhibe- 
re  extra  oportebit.fubindeetiamgargarizare  lactepidu, 
aut  humorem  ptiflanz ,  aut  aquam  in  qua  furfures  filigi- 


humidisjcam  teres,fuccumque  eiusetiamfimodicusfue  H  nis  deferbuerint ,  vel  aqua  ex  fornograrco  decoGam. 
rit.cum  modico  aceti  cofundes,  &  pariter  teres.colatum         Sorbitiuncutx  quoque  profunt  qux  fiunt  ex  amyIo,vel 

que  ac  tepefaaum  auribus  inftillabis.       Radicis  fyria-  priflana,vcl  oryza.    Ad  vlcera  in  naribus  fcdanda  plum- 

cx  fuccum  in  aurem  qux  auditu  difficilli  erit  infunde,  bi  ftcrcus,quod  fcoriam  dicunr,cx  vino,myrrco  oleo  vici 

gratulaberis  remedium.  bus  adie&oteri  oportet  doncc  fpiflum  fiat,  &itanaribus 


i 


DE  MEDICAM.  LIBEIl. 

infundatur.    Facit &hoc  medicamentum  bene  graue-  A  vel!es,&  fcruabis,&  cjutim  vfl 
dini  narium,Pompholygis  *  i  n.vino  Falerno  &  rofa  vi      fiuetitibus  fulcies.  Specuia 
cibus  adie&a  teruntur,donec  medicamentum  mellii  ha- 
beat  temperationem,  &  ita  naribus  paulntim  infunditur. 

Ad  gratie  odore  nariu(oz.ena  Gr^ci  hoc  vitiu  vocant) 
prodcft  egregic  hoc  medicamentum  ,  a:;  uginis  P.i.  aut 
fquama:  xris  P.i.  inmellis  P.i.coqui  oportebic,&  eo  vti 
aiTidua  infulione.  Ad  polypos  fanandos,  mify  vftu, 
chalcicidetn  vftam,is  vftum,a:ris  fquamam,  paribus  potl 
deribusficcata  hxc  bene  tcres  ,  &eo  puluerc  vteris  affi- 

due.  Quja  vero  pleruncjue  vexantur  nares  grauedine  B  mium  fanguinem  fiftif! 
qux  ex  humore  earum  efficitur ,  non  alienum  eft  fcire  e-  diuerfam  auriculam  cer 
ius  quoque  rei  remedia.Prodeft  igitur  quies  vnius  diei, 


tur,&  fronti  eius  inltnutur  c 
gia:  Africana:combufta-cir| 
mumprodeft.  Sipernaj^ 
verbena(quam  Gra:ci  hi 
cibus  ex  aqua  decofta  &  pi 
fedtiuum  tere,& fuccunf 
uio  narium  laborat,ftati 
ex  aceto  teritur,&  naribus: 


&  ab  omni  re  abftinentia:perungenda:  nihilominus  na- 
rcs  erunt  bitumitie  liquido,aur  myrrha  fta&a,  vel  pice  li- 
quida:poftero  autem  die,paftillus  infra  fcriptus  inno£te 
fupcr  cibum  dandus  crit:&  fi  opus  fucrit,pertriduom  co- 
tinuu  eodem  tempore  dibitur,qui  recipit  hxc  ,  Apii  fc- 
liiinis*  im.anifi*  m.alterci  feminis  (  quod  hyofcya- 
mos  dicitur)  *  n  .opii  denarii  dimidium .  Fjunt  autcm 
pafttlli  ponderis  vi£coriati,&  alii  tertia  parte  detrafta  di  C 
tur  cum  aqua:  cyathis  tribus.Faciunt  autem  &  ad  oculo- 
rum  cpiphoras,&  ftom  achi  naufeam,&  eiectiunculas ,  & 
ad  omnem  fluorem.  Siftetfanguincm  feuum  exomen- 
to  pecoris  naribus  inlitum,cochlca:  contrita:  &  fronti  in- 
litar  fimiliter  profunt.      Aranei  tela  ficca  adpofita  fub- 
uenitnarium  cruentis  fiuoribus,  ex feruenti aqua  vapor 
naribustra&us  mcdetur  earum  grauedini.  Gallina- 
ccicerebru  velfanguis  columbinus  obid  feruatusremc- 
dioq,-  adhibitus.nai  ibus  prodcft:fed  fi  ex  vulnere  immo- 
dice  fluatfanguis,nmus  caballin'quomodo  egeritur  ap-  D 
pofitusftatimfubuenit.      Dcporro  feQiuotrito  nares 
fluentesre&c  obturantur.       Lana  fuccida  coniicitur 
in  narcs  cum  oleo  rofaceo,&  auricula:  de  lana  fuccida  ob 
turantur,&  ita  fanguis  profluens  continctur.  Coagu 
lum  agrunumexaquafuba&um,  &infufumnaribus  flue 
tibus  mireprodeft.      Adepsde  anferibus  cumbutyro 
pari  pondere  infufus.profluuium  narium  fiftit.  Ter- 
ra  velargilladecamino.velde  furno  antiquo  teritur,& 
ex  aceto  temporibus  &  ccrebro,naribus  quoque  inlinitur 
vcl  infunditur,qua:  resprofluentem  nimiefanguinem  fi-  E 
ftit.       Thus&refinainfarinam  redactanaribus  indu- 
tur.quod  remcdium  etiam  cx  ore  manantem  fanguinem 
eohibet.    De  fanguinc  ipfo  qui  fluit  nomen  eius  in  fro- 
tefcribccuimedendum  eft  aduerfum  profluuiu  naritl, 
ftatim  fubucnies.  Scribes  carmen  hoc  in  charta virgine, 
&  lintco  ligabis,&  mcdium  cinges  eum,vd  eam  qua:  pa- 
tietur  dequalibetpartecorporis  fanguinis  fluxum,ficy 
cuma,tucuma,vcuma,cuma,vma,maa.       Ircm  caimc 
hoc  vtile  prbfluuio  m  uliebri,Stttpidus  in  montc  ibat,  ftu 
pidus  ftupuit.Adiurotematrisnchociracundafufcipias,  p 
pari  ratione  fcriptumligabis.       Myrrham  cum  nardo 
puro  contere,&  inde  nares  tangemane  &  vefpera,  fubue 
nies  fangiiini  nimium  profluenti.       Verufcrreum  ca 
dens  in  aceto  affidue  cxtingue,&  fumum  cius  naribus  du 
cito.       Ruta  fxpius  olefa&a ,  vel  trita  inlita ,  fangui- 
ncm  cx  naribus  nimis  fluentcm  retundir.       Radix  vr 
ticxcapiti  impofita.fimanibus  vtrifquc fupra  caputcon 
tineatur,mire  ptodeft  aduerfum  profluuium  narium. 

Herba:  polygoni  corona  capiti  impofita  naribus  pro- 
flucntibus  mirabiliter  medetur.  Coftum  contu-  G 
fum  &  cribratum  naribus  infricato,&  profluuium  liftetj 
&  vlcera  fanabit.  Rans  rubeta:  occifa:  in  fumo  a- 
tefa&a:  particula  quata  videbitur,in  linteolo  inuoluta,  & 
exlicio  collo  fufpenfa  eius  cui  nares  fluunt  mire  prodeft. 

Linum  vel  papyrus  ligata  fummitati  vcretri  virilijj 
fanguinem  profluentem  naribus  mire  reprimit.  Pi- 
li  caprini  combufti,  adie&a  pice  &  aceto  inferti  naribus 
citb  fanguinem  fiftunt.  Lana  fuccida  ex  oue  fccmi- 
na  decerpta,atque  intorta,madefa£raque  rofa  liquida ,  & 


fluuium  fanguinis  cxqut 
cum  cx  quo  def  liiitjdigitt! 
ptiesdices,&  quoties  v 
peruincas,focnon  focnot 
medicinalem  di^itum; 


2^0 

erit  intortos  naribus 
ufta  ex  actto  tepera- 
aresflunnt.  Spon 
■ibus  hauriaturpluri- 
is  fanguis  fluatjierba 
icutit)cum  fuis  radi 
Otatur.  Porrum 
s  infunde  qui  proflu 
ere.  Millefolium 
r,continuo  quanuisni 
are  ianguis  defluit, 
Caimen  ad  pro- 
jtjSe  membro  manantisjlo- 
dicinali  tanges,&  vicies  fe 
ris  repetes ,  donec  fluorem 
rirepvodeft.       Polliccm  & 
onte  vfque  ad  cerebrum,  &  iri 


de  vfque  ad  ceruicem^uces^  nonagies  nouies  dicej,iir 
miojfirmio.  quod  ad  aurcm  eiuspartis  dici  oportetde 
qua  nare  fanguis  propcnfius  fluit.  Herbam  vettoni- 
cam  teres,cui  paulultmi  falis  quatum  duobtis  digitis  pol- 
lice  &medici;inli  capere  potuevis,adiictc<;,&  formati  pi* 
lulam  rotundam  nanbus  inferes,&  omnibus  vitiis  purga 
tas  narescitoad  fanitatem  perduces.  Polypon  eroe 
dat  herbaproferpinalis,qua;  Grxce  dracontium,  Gallicct 
gigarusappellatur,vel  fi iuccus  eiusnaribus  infundatur; 
velfipapyius  inde  infe£ta,&  fpecillo  inuoluta,natibus 
inferatur,&  poftera  die  educatur.Omnis  etnm  moi  bi  ra- 
dices  extrahi  eius  inie&ione  manifcftum  eft.  Naves 
grauiter  olentes  emcndat  fuccus  heder^  frequenter  infu 
fus.  Cuiusnaresfcctebunt  remediabitur  fi  naresmuli 
ofculetur.  fimiliter  proderit  mulieri  il  nai  es  muljc  bafia- 
uerir.  Qui  poly;->um  patitur,  braflicx  eiraticx  radicem 
contcrat,&  eiusluccum  sllidue  naribus  quantum  potuc- 
ritducat,  intra  triduum  remediabitur.  Succumhe- 
dera:&  ariftoIochiam,&  cypeium,&dracontei-  femen, 
&  melilorum,a:quis  menfuris  conrere,ac  naribus  itifun- 
derquo  faflo  non  foltim  fcetorcoi ,  fed  etiam  carcinoma 
narium  curabis.  Nafo  grauiter  olente  fticcus  hede- 
ra;  frequcntcrinfunditur,dracontei  quoque  fuccus  cuni 
mellc  inditur,qua;  res  etiam  carcinomata  extirpat.  Fi- 
cus  etiam  veteres  contrita:,&  in  olla  cum  pofcacocls  na 
ribus  inftipantunhoc  omnia  nariHm  viciaemcndat. 

Ruta  exacetoacri  conteritur,  atqyindepinnula  intiti 
gitunea  in  narcs  coniecta  fanguinem  fluentem  efficaci- 
tercohibet.  Stcrcus  afiru:  aridum  naribus  infridum 
fanguinemfineintermiiTionefluentem  cito  compefcit. 

Stcrcus  caballinum  exprimitur  dum  recens  eft ,  eiiifqj 
fuccus  naribus  trahitur  ab  co  cui  importutuus  fluunt. 

Radicem  fymphytifquod  halum  Gallice  dicunt )  com- 
manducet&  glutiat  qui  profluuio  narium  laborat.  Ad 
aurcm  eiufdem  partis  de  qua  per  narem  fanguis  fluit  di- 
cioportetter  nouies  nxnx^/x  oi/x^/wt.etiam  pofteafimi 
literdices.  Scribesin  charta  virgine,  &  collo  fufpendes 
lino  rudi  Iigatum  tribus  nodisei  qui  profluuio  iangui- 
nislaborat.  ^  «4  £4  *  4^  4  {*  ^i  inmanu  dextra 
duo  digiti  mcdii  Jino  iimul  copulentur ,  ftatim  prodenc 
aducrfum  pituitam,  &  grauedinem,&  diftillationem  na- 
rium.  Cinis  teftarum  cx  oftreis,fi  in  morem  falis  pa- 
ne  colligatur,&  voretur,ftatim  ad  remouendam  grauedi' 
nem  natium  proficitrporri  quoque  capitati  folia  incoda^ 
fifinepanemanduccnturplurimum  prodeft.  Corrigio 
canino  rudi,ncc  vnquam  vin£to,quilibet  digitus  inqua- 
uismanuligatus,  remedium  diftillantibus  nanbuspra:- 
ftat.  Oleum  cahdum  eunti  dormitum  ei  qui  graue- 
dinemnariumpatitur,incerebruminfunditur,&  in  au- 
res  immittitur.illicoprodeft.  Oftrea'ita  vt  le&a  funt 
adhuc  teftisfuis  claufa.in  carbonibus  coquuntur.atquc  i- 
tacibo  danturei  quinarium  grauedinem  patitur.creta 
quoquecimolia  ex  aceto  tufa  quamdenfifljma  fronti  e- 


iiaribus  indita^anguinis  abundantiam  reprimit.     Co-  H  ius  imponitur  cui  fanguis  vel  pituita  defcedit.  Ma- 
chlea:  tritae  cum  aceto  naribus  inditac  ,  quanuis  magnos      ftiche  cum  pipere  mixtam  qui  diu  commanducauetit , 
fluores  fanguinis  compefcunt.    Si  fcemins  fanguis  ex      calefafto  ccrebro  omnem  htimorem  narium  cohibct. 
naribusnimiedefluat,  mammilla:  cius  vincianturcorri-         Gitcalidumtoftuminlinteoloconligatum,  &fa:peo- 
giocaprino.      Pilosfub  ventre  viuo  lepori  candidol      doratum.grauedinemnarium  &pituita  depellit,tunic* 


I 


M  A  R  C  E  L  L  I 


i9t 


quoqueveteiiscombjrft*1    nri  ioiia  n-nter  nanbus  ad-  A 
motusidem  prsftat^^    juuncur,  ^wimum  qui gra- 
uedinem  narium  pacituc  um  romma-  emungar,  eamqj 


lcibus-po3  abiiciat:  &  fi  in  ci 
ru.  her  fanicatem.  Sa- 
^m:l1X(:brum  infaccoliget 
n,,xiu  ram  conditoria  con 
km  m  cab'5,  &  adpones  nari- 
ndumribus  rrahat,&  quafi 
«rena  eus  inhibetur.  Ra- 
detiriJ£°  :fitotum  brachiu  B 
>g    iin  y-ero  partem  habuc 
,k;  quod  in  tela  fuerit :  &  Vt 
ii,  vbi  alligaueris  hanc  ra 
etur,quu  folueris  &  remo- 
in  lapide  nafcitur  colli- 
ftipfum  pomu)&  in  pcl 


alligatam  epiftola:  r 
nerem  feemungat 
lem  torreat,  &  in  no 
qui  pituitam  patitur 
tufamcum  aceco  ace^ 
buseiuscui  fanguis  fl 
forbeat,ftatim  ccllab 
dicem  canuabis  bra 
cinxerisde  ipfararlice 
ris,collo  fufpeude  liga.t.; 
fcias  quanra  vis  fit  huius  re 
dicem  ftatim  fanguis  ptrft 
uerisfluet.  Capriricum 
gesfiueficcam  feu  viridem,.. 

ie  caprina  inuolucum  ligabis  de  ficio  quod  in  tela  fuerit, 
&  ei  loco  adponcs  vnde  erit  fanguims  fluxio,ftatim  cohi 
bebitur,fiue  viro  de  naribus,fiue  mulieri  de  locis  verecu 
dioribus  fluac  C 

VITIIS   UBIORV  I»,   ET  CINGIVI  J,  ET 

ofcedini,&  oris  vlceribus,&  fcetori,&lingua:  pu- 
ftulis,&  palati  exulcjrationi,remedia  phy- 
fica  &  rationabilia  diuerfa  de  expe- 
rimentis,        Cap.  xi. 

Vltia  oris  &  faucium ,  &  vlcera  qua:  in  orc  fiunr,&  ce 
leriter  nigrefcuncincer  inicia  oporctt  rebus  fimplici 
bus,(id  eft  aqua  calida  per  fc  vel  mulfn)poftea  vero  deco- 
&a  aquacumlenticula.vel  palmulis,  vel  capreolis(id  eft 
fummintibus  vitium)velmalis  cydoneis,  autpyris  Syria  D 
ticis,auc  rofe  foliis  adie&o  melle,  curari.  Adeps  anfe 
rinusautgallinaceusrimaslabiorum  cgregie  curat  im- 
pofitus.  Nigrefcencibus  vlceribus  proderit  colluerc 
os  aqua  in  qua  coftum  iic  lctifcum.vel  rubus.vel  myrtus, 
vel  rhusSyriacus  vel  oleaftru,vel  iuci  radix(quam  Gra> 
ci  cyperon  vocant)aut  fimiliter  adie&a  per  fc,&  decoda 
galla  Syriaca  contufa.  Oportebic  aucem  pcrugerc  aflidue 
vlcera  fuccorubi,lentifci,oleaftri,rofx  viridis  foliorum. 
facitbene&faltritum  cum  mellc  inculcatil  copiofead 


mulfo,deindc  cx  iispanes  tenues  facito,  eofque  fur> 
no  aut  clibanopiftonscoquito,&quum  opus  fuerit,  be- 
ne  contritos  cx  aqua  gingiuis  inlinito,continuo  fanabun- 
tur.  Arboris  pruni  folia  cum  vino  decoquuntur,  eo- 
rum  fuccus  expreflus  intra  os  rccecus  plurimum  prodeft- 
Calbanum  mellc  dilucu  vlcera  in  ore  qua:  Grarci  <t~ 
^Saf  vocanc,inlicum  fanat.  Puluis  tenuiflimus  co- 
fti,vlceribus  qua:  inore  eruntadpofitus,mireprodcft. 

Lingua*  vlcera  velpuftula:  benc  accipiuntur  fi  olesc 
vel  oleaftri  fucco  foliorum  &  fulphure  tritis ,  afllduc pcr- 
fricentur.  Rofa:  flos  luteus,alumen  fciffum  ,galla,iris 
pari  pondereomniadiligentercerucur,&oris  ac  lingirse 
vicia  frequencer  eo  puluere  pcrfricantur.  Cyclaminis 
fuccusmellilicioxqualicer  mixcus,  linguam&  totiuso- 
ris  vlcera  potentiffime  fanat,humoremquoque  &  pitui- 
tam  Iargiter  infufam  deducit.  Puftula:  quum  fubito 
in  lingua  nafcuntur,priufquam  idem  Ioquaris ,  extremas 
tunica-  qua  veftiris  ora  puftulam  tanges,&  tcr  dices,Tam 
extremusfit  qui  me  male  nominac  ,  &  totiens  fpues  ad 
tcrram,ftarimfanabere.  Solent  gingiua  ouorundafluo 
re  infeftari,quaspra?gnantes  quidam  vocant  :proftintiis 
lentifci  folia  anda  contufa  &  cribrata  tenuiter  perforato 
cribro:facit&cinis  ciufdem  lenrifci  foliorum  exuftoru 
impoiirus,&  aqtiaeiufdem  decodHos  clutum  iuuatur. 

Compofitum  hoc  mcdicamcntum  prodeft  gingiuis; 
&ad  omnia  vlccra  qua:  in  ore  fiunt  vtilc  eft,quod  anthe- 
raaGra:cis  appellarur :  recipit  ha*c,  Aluminis  fifli*  i  ir. 
myrrha:*  n.croci*  u.  cyperi(id  eft  iunci)radicis*  trcs, 
ga!Le#n.rofa:lutei  floris*  1 1.  fandaraca*  Ponrica:*  uti 
thuris  mafculi  *  i  i.hoc  medicamine  arido  vti  oportebit 
vel  ctiam  cum  mellc  mixto,ad  parulidas  aut  epulidasdd 
cft  vbi  ex  trafucrfo  gingiua  fuppuratur, vel  vbi  fuper  ex- 
tremum  molarem  increfcir.  Molefteinterdumgirt 
giuis  &  cancer  per  os  fcrpic,qui  inccr  initia  negle&us  bre 
ui  tcmporis  fpatiomortis  caufa  eft .  Oportet  ergo  quum-' 
primum  vifnsfueritjantequam  latius  ferpat ,  faucefque 
occuper,  mifyi  vfto  quamplurimocum  mellevtifajpius,' 
fed  ancc  dentes  &os  collui  debcnt  oleaftriaqua  deco&i,* 
aut  corticis  mali  granati.  Prodeft  &  hoc  medicame'- 
tum  eriam  in  omni  partecorporis  poficum  contra  cance- 


nigredinemtalium  vlcerum  eruendam.      Labia  rupta  ^   rem,quod  vocaturAndronios:recipitauteha:c,Maligra- 


vcl  exulcerata  m  ira  celeritace  fanabis  fi  ceram  in  olco  ro 
faceo  ad  ceroci  modii  liqucfecei  is.quumq;  in  cacabo  vel 
acecabulo  coferbuerit,anchufa:  radices  adieceris,&  refri 
gerato  vnguinein  nottem  Iabia  inleueris.  In  oui  tefta 
membrana  qus  hiret,ruptislabiis  redc  adponitur.  Al- 
gamarinaficca  candidique  adpofita,labiis  ruptis  effica 
citcr  prodeft.  Allii  cunicula  vel  operimenrum  pari 
modo  labiis  profucurum  vt  ha:refcat  imprimitur.  Se- 
uum  bouis  vel  vituli  cum  adipe  anferino  impofitum ,  ri 


nati corticis*  x  .  terra:  mali  *■  ix .  aloes #-  quatuor,myr- 
rha;*  ii.galla;->f  vi  i.aluminis  fifli^f  quatuor,  aerisfloris 
#■  n.  teruntur  ha:c  ficcata  curiofe,deinde  admifcetur  paf-- 
fum  crericum,vt  habeatfpiffitudinem  mellisiquum  opus 
eft,vino  auftero  diluitur  &foluitur.  Facit  hoc  medicamc- 
tum  &  ad  carbunculos,&  ad  ignem  facrum,  &ad  zonam 
quamGrarci  herpetem  dicunr.  Cochlearum  inaniuC 
exuftarum  ciniscum  mellegingiuis  impofitus,mirepro- 
dcft,fifit  hxc  aflidue  curatio.        Gingiuashumidas  Sc 


masfciffurafqueoris  optime  iungit.       Fagifolia  com  F   fcetentes  hocmedicaminemirefanabis,alumenfciflum, 


manducata  profunt  cxulceratis  labiis  &  gingiuis ,  fi  cum 
humore  faliua:  imponantur.  Serpyllum  herbam  (qua 
galli  gilarum  dicunt)  ieiunus  diu  commanducet  cui  os 
fcctebit  &  glutiat.  Murinus  cinis  (id  eft  puluis  exufti 
mufis)  cum  melle  dentibus  infri£tus  halitum  foetidi  oris 
emendat.  Folia  myrci  &  lencifci  pari'pondere,&  galla: 
Syriaca:  dimidium  pondusvna  teri oportct,&  fparfa  vino 
manc  a  ieiuno  commanducari,velori  fcctido  imponi. 

Capitis  leporini  exufti  cinis  cum  nardo  vcl  cum  melle 
impofitus ,  lcnit  graucolentia  oris  vlcera.  Acorum 
Ponticum  iciunus  vicc  maftichcs  mandat  qui  emendari 
voluerit  oris  fcctorem.  Contra  oris  fcctorem  origanu 
&falem  pari  menfura  conteres,  & inde  mane ac  vclpera 
gingiuas  fricabisivt  verb  os  tuum  femper  beneoleat  cy- 
perum  commanduca.vel  mtra  os  tene.  Ofcedinc  her 
ba  Britannica  viridis,  fumpta  ln  cibo  laftucx  modo  fa- 
nat:trita:  ctiam  atque  expreffa:  fuccus  fi  ore  contineatur, 
mirc  prodcft.Quod  fi  viridcm  non  habucris  ,aridam  in- 
fundc  vino,&  deinde  fume  eam,&  exprime.illumque  fuc 


thus  mafculum,  aloem  epatitidcm  pari  ponderc :  ha:c  rn 
puluerc  tcnuiffimumtediges,  &fimul  permixtis  vt«ris, 
ita  vt  prius  os  vino  vetere  conluas,  &  fic  gingiuis  digito 
mcdicamen  adponas.  Vtileeft  interdum  admixto  huic 
pulueri  melledefpumato,gingiuascontingere.  Adl 
gingiuarum  nimium  tumorem  &  foetorcm ,  &carcino- 
mata,medicamen  hoc  facies  decrefccnte  luna,die  Iouis, 
fic,Piperis  grana  nouem  teres  cum  modico  lafere,  &cu- 
curbitamficcam  comburcs,&  caputfardascombures,  a« 
feparatim  omnia  diligentiffime  teres,ita  vtin  pufuerem 
tenuiffimum  redigantur,eoque ficco  gingiuas  afpergcs, 
vel  continges,&  quum  iterum  adhibere  volueris  medica 
mentil,vino  vetere  bono  os  elues.fed  illis  diebus  quibus 
adhibescurationem,oIeum&porcinam  non  manduca- 
bis,  quo  faifto  facilete  abfolues  fuprafcripta  omni  mole- 
ftia  gingiuarum.  Ad  vlcera  qusnafcunturpueris vet 
infantibus  vtriufque  fexus  in  ore,aut  in  gutture,aut  in  fto 
macho,qua:  pluribus  vno  tcporc  folcnt  accidere ,  &  ideo 
peftilenriofa  appellantur,valde  vtile  cft  adhiberemedica, 


cum  incra  os  aflidut-  tene,aut  etiam  gargariza ,  mire  pro-  men  huiufmodi,Myrrha:,nardi  Syriaci,  aluminis  fiffi,co- 

deft.       Ciccr  columbinum  maceratii  tritumque,&  gin  fti,galla:  Syriacar  immatura-.carnis  agnina:  aridar,corticis 

giuisinlitum  prodeft.       Vlcera  gingiuarum  ,  tonfilla-  malorum  Punicorum,  omnium  paria  pondera  feorfum 

mmque  carbunculos,hac  racione  curabis,polenta*partes  contunduntur,&  pofteainvnum  mifcentur ,  atquc  inde 

duas,&  falis  partem  vnam,bcne  co ntufam  cofpargito  ex  dantur  ad  dicw du*  drachraa:  ciim  vini  aufteri  cyatho> 


DE  MEDICAM.  LIB 


'5>4 


vno.  Mali  Punici  flbris*  n.myrrha:  *  n.aluminis  fif  A 
fi*  n.croci*  n.  puluisexiis  tenuiflimus  faclus  infuffla- 
tur  per  arundinem  quod  fatisfit  faucibus  velgingiuis: 
quodfa£tum  &  intrinfecus&forinfecus  omnibus  vitiis 
oris  infantum  ftatim  medebitur.  Medicamentum 
quod  faci  tadomnia,pra:cipue  aurem  ad  ea  vitia  quxin 
orefubfiftut,&  abalienationes  auditus,&ad  tumoresau- 
rium,&  puris  inde  manationem,&  dolorem,  &  ad  palpe- 
bras  afperas,&  ad  vlcera  fordida  in  oculis  atque  in  ano  & 
veretro,necnon  &  ad  carbunculos.Vti  autem  eooportet 
quum  refoluendum  &  eliquandum  eft  aliquid  vlceris  cu  * 
melle:quum  autem  conftringei)dum  cum  vino  auftero, 
fed  vbi  vlcera  cicatricem  ducere  oportebit ,  aut  fordida 
&  tetri  odoris  expurgari,cum  ceroto  ex  rofa  fafto'  Profi- 
cit  autem  &  adtumentes  atque  comprcflas  fcemina:  vul- 
uas,prope  os  ipfius  vulua:  adhibitum.eftenim  ad  omnia 
muliebria  vtile  cum  rofaceo  oleo  appofitum.Facir  etiam 
ad  narium  vitia  &  polypos  &  ca:tera  vlcera  ,  datiirque  iis 
qui  fanguinem  eiiciunt  quantum  faba  eft,cum  aqu±  duo 
bus  cyathis  tepida-recipit  autem  hxc ,  Crocomagmatis 
optimi*-  v  i.mifyos  vfti*  v  .aluminis  rotundi  #■  viii.  C 
rofa: arida:* iii  . «eris floris  #-nii.galla:  Syriaca:  #■  x  v. 
omphacii  aridi  #•  v  1 1  i.fquamx  «eris  *vi.cha!citidis  vftse 
*-  vm.mellis  defpumati  8.i.ha?c omnia  feorfum  prius,& 
in  vnum  poftea  cum  vino  trita,admixto  paflb  atque  mel 
le,coquutur  molli  pruna  in  vafe  rubri  a:ris(id  eft  cupreo) 
ira  vt  fubinde  agitetur,&  coquatur  lentiflime,  donec  mel 
lis  fpiflitudinemhibeat,  quod  medicamentum  recondi 
dtbet  in  pyxide  cuprea,&fignari.  Ad  ea  qua:  in  ore 
fubfiftunt,&adpuerulorum  velinfantium  vlcerapeftile-  ^ 
tiofa  ,  croci  #  II II.  myrrhi  #  vi.  galla:  fyriaca;*  Hll.a- 
luminisfifli  *  n.  thuris*  il.  rofs  floris*  v  i.glycyrrhi- 
za?  fucci*  vm.  iridis  *  vi.crocomagmatis*  vi.nardi 
Syriaci  #  v.piperis #  I.S.&  ei9  tertias,cofti  #■  m.cinnami 
#  vi.  cafia:  *  vi.  polii*  u.  mellis  quod  fatisfit.  Harc 
trita  diligenter  concorporantur,&  in  vafculo  a:reo  aut  vi 
treo  cuftodiuntur,& quum  opus  eft,vitiis  oris  &faucium 
remedio  adhibentur.  Anthera  ad  vlcera  &  fangui- 
nis  eruptiones,&  ad  eminentiis  quafi  callofas  circa  angu 
los  geufiarum&  radices  detium:  facit& ad  vetera,&  ad  g 
longioris  tcmporis  fiffuras  in  ano,  quas  Grsci  fctydJbcc 
appellantjCharta:  vfta?,plumbi  vfti,fquama:  rubri  a:ris,au 
ripigmenti  #  binos,fulphuris  viui  #-  i.ficcisiis  &  benetri 
tis  vti  oportet.eft  enim  efficaciflimu  omnibus  fuprafcri- 
ptismedicamentum.  Anthera  ad  gingiuas  tumen- 
tes,&  ad  vlcera  abalienata  in  veretris ,  &  ad  ea  in  quib9 
nimium  caro  vitiofa  excreuent,  Cyperi  denarios  duos, 
croci  denarios  duos ,  myrrha:  *  i.aluminis  fifli  denarios 
duos,fandaracae  denariu  vnu:ha:c  trita  feorfum,&  in  vnu 
mixta  reponuntur,  &ficca  fupradiclis  vitiis  adhibentur. 

DENTIVM    DOlOKlBVSi  ET  VITUS 

eorum  vniuerfis.remedia  phyfica,&  ratio- 
nabilia  diuerfa,de  experimentis, 
Cap.    x  1 1. 

AD  dentium  dolorem  quanuisplurimi  dicant  forficc 
remcdium  effe  optimum,multa  tamen  citrahac  ne- 
ceffiratem  fcio  profuiffe.  Itaque  quum  exefus  eft  aliqua 
cx  parte  dens,non  fuadeo  protinus  tolIendum,fed  excide 
dum  fcalpro  medicinali  qua  cauatus  eft:quod  fine  vllo  fit 
dolorc.reliqua  enim  folida  pars  eius&  fpeciem  &  vfum 
dentis  pra:ftabit.Sed  quum  dolor  vrgebit,varie  fedandus 
eft  partim  collutione  quorundam,partim  commanduca- 
tione.nonnunquam  fuffitione,  aut  impofitione  aliquoru 
remediorum.ProdeftergocolIuereos  frequenter  radice 
herbaequinquefolia:  incodra:  vino:  item  herba  vrceola- 
Ti,&cupreffi  baccis  aqua  incodtis :  alterci  quoque  radix 
bene  accipit,auteiufdem  femen  linteolo  fpiffb  inligatu, 
&  aqua  fspiusinferuefa&um ,  etiam  fuccus  eius  tepens 
dentibus  adhibitus  plurimum  prodeft.  Suffiri  autem 
dentes  oportet  ore  adaperto  alterci  femine  carbonibus  ^ 
adpofito,atque  fubinde  os  colluere  aqua  calida  in  qua  ra 
dixeius  fuerit  incocra.  interdum  enim  e  dentibus  quafi 
vermiculi  quidam  eiiciuntur.Leuat  dolorem  dentium  & 
bitumen  fuffitum:irem  commanducare  proderit  menta- 
ftrumvel  radicemcotyledonis,  qua:  herba  iimilia  folia 


;  arietibus  humidis. 
ata  multoruro  leuauit 
li  lteolofpiffo  circu- 
r:ffum  dentibusme 
portet  denti  totum 
ium,quod  conficitur 
is#vnum,thurisde- 
l.  hxc  omnia  per  fe 
commifceri  ,  &ceroti 
t  luior  dolor  dentis, 
deinde  tingitur  fer- 
proximifque  gingiuis  fu 
en"to  dens  operitur:fi  repe- 
ihilominus,nerum  aurifcal 
x  oleo  candenti  eodem  mo  - 
bnec  dolor  omnis  adimatur. 
.^dentes,confirmandi  erunt  alu- 


cymbalis  habet, 
Pyretri  quoque  r 
do!orem,nec  mir 
darum,&  itadiuti 
detur:  imponere  VI 
hoc  medicamtntu 
fic,Peucedani  fucci 
narios  duos,vua:  paf 
contundi  iubebis,  d 
modo  emplaftrum  fi 
aurifcalpium  lana  rh( 
uentiffimo  oleo,atqui 
perponirur,pofthoc  medri 
tierit  aut  permanferit  dokjj 
pium  cum  lana  inuolutn 
do  imponi  faspi9oporte 

Siquando  moueburv 
mine  quo  infeftores  vmntur,&  melle  Attico,  itavt  dua; 
partes  lint  mellis,tertia  aluminis:ha;c  mifceri  &  teri  opor 
tet  in  mortario,deinde  in  patella  fiftili  feruefieri  vt  fpif- 
fentur,atque  ita  recondi  in  quolibet  vafc,  dum  ne  a:neo. 
hocmedicamentumprimum  aufterum  eft,  &  nimis  co- 
ftringir  detes,poftea  remiffius  videtur.  Proderit  mo 
tis  dentibus  &  hoc  medicametum,Aceti  acerrimi  8.1. ce 
dria:8.ialuminis  fiffi  P.n.teritur  alumen  cum  sceto,  mi- 
fcetur  deinde  cedria,&  vna  omnia  vafeameo  coguntur, 
ta:da  pingui  mota,donec  in  mellisfpiflitudine  tempera- 
tam  redigatur.Hoc  medicamentofiquis  ter  in  menfe  de 
tes  perfricueritjdolorem  eorum  non  experietur.  Ad 
dentium  dolorem  benefacit  muria  expifcibus  lacertis 
veteribus,fiquis  ea  fubinde  os  colluat:vel  herbam  pedun 
culariam  fiquiscommanducet,&  fubinde  pituita  ( id  eft 
humorem  noxium)expuar3vel  marrubio  ficco  contufo  & 
cribi"ato,fiquis  dentem  cum  gingiuis  tegat.  Facit  be 
ne&aqua  in  qua  marrubium  coclum  eft,  quum  os  ali 
quis  indecolIuerit:itemmillefolium  commanducatum3 
velanemonesherbsradix  cum  pari  pondere  fici  com- 
maducata,  pituitam  dentium  detrahit.  Cornu 
ceruinum  combuftum  tritum  cum  aceto,dentibus  appo- 
fitum  prodeft.  Radix  lapathi  cum  vino  cocla,vel  ta: 
da  pinguis  incoQa  aceto ,  vel  papaueris  capita  ,  &  cortex 
mali  Punici  pari  pondere  vino  incofta,vel  tithymalli  ra- 
dix  fimiliter  cum  vino  cofta,  vel  colocynthidos  interio- 
racum  la&e&acetopari  menfuratrita  arque  permixta, 
vel  alterci  radixcum  aceto  coc"ta,vel  capparisradixcofta 
cum  aceto  vetere,vel  iunci  radix,(quam  Grarci  cyperum 
appellant)vel  cucurbira:  radix,(quam  iidem  fonchon  ap- 
pellant)vel  pyrethrum  commanducatum,  aduerfum  do- 
lorem  dentium  plurimum  profunr,fi  &  aqua  ipfa  qua  in- 
coquutur,ore  teneatur.  Rofa:  floris  quod  eftluteu  # 
vii  .crocomagmatis  o£ro,myrrhi:  oclo,galla:Syria- 
ca:  -X- 1111.  iisin  vnum  mixtis  &  rritis  vti  oportet  ficcis, 
vt  hoc  ex  pulueregingiux  aiTidue  dentefque  tangantur. 

Rofa:  lapillos  vel  granaqua:  in  folliculis  eius  poftea 
quam  effedefierir  inueniuntur,affabis,&in  puluerem  re- 
diges  ad  *  im.floris  quoque  eius  ficci  *■  iu  myrrha:*  1. 
teri facies,&ficcopuluereaduerfum  dolorem  dentisvte 
ris,ita  vt  prius  os  colluas  aceto  falfo  tepido.  Rofa:  ca 
nina:fucci(quamGra:cicynocytidam  vocant)  vel  ipfius 
herba:radicis  *  11.  licii^f  i.cum  vino  auftero  coqui  fa- 
cies, &adiicies  aluminis  ■*  im.myrrha:^  i.&  de  fepiaru 
teftis  quxfunt  interiora*  n.iis  tritis,&  in  vnum  concor 
poratis  dentes  &gingiuas  continges,  poft  hoc  vino  aufte 
ro  os  collues,  Cyperi  -)f  vm.fandaraca:  #  vn.  galli  duas 
partes,piperis  albi -Jf  1.  aluminis  fiffi  *  n.myrrha:-*  11. & 
huius  medicamenti  fimilis  eft  vfusficut  fuperioris.vt  fic- 
co  puluere  gingiua:  &  dentes  tangantur  aflidue,  &  poft  vi 
no  vetere  oseluatur.  Sinapis  grani*-  m.  piperis*  1. 
herba:  peduntularia:  lic^a:  ¥■  v  1.  cyperi  idem  ,  nitri  #  11. 
pyrethri^-im.origani  ¥■  m.lauri  foliorum  tenerorum-)f 
i.bituminisaridi  *  vi.  in  fole  hxcomnia  teruntur,  &  ex 
aqua  deinde  paftilli  fiunt,quorum  vnus  ad  diem  datur  co 
manducandusdentiumcaufa.  Piperis*  n.finapis in  gra 
no  ¥r  xn.anefi^f  vi.  vui  paffa?  pinguis  exgranata:  * 
xx iui . pyretrhi  *  mi. herbs  peduncularia; ^  mi.hyC- 


I 


fopi  de  denario  duas  ^nes 


M  A  R  C  E  L  L  I 


196 


ris  -X-  n.hxc  cum  me 
facii  obfalubritattTn  icnt 
plaftraautem  denntj^l^r 
di,Aphtonitrt  *  " 
v.refina»  terebinthin 
litalinteolo,vel  ak  I 
excauatus  fuerit  d  3 
£ic  fatis  medicame  r  1 
;  for 


U  ':ro  x-xris  flo 
;que  inde  paftilh 


nduntur.  Em- 
.  nioportet  eiufmo- 
bx  peduncularix  # 
;untur ,  &  in- 
eimponuntur:fed  fi 
uernam  eius  quanttt 
locum,tumcera  te- 
tfl  um  alto  mo- 
i:ium  vitta,  Pyrethri  *  3 
x  vi.fulfuris  viui  xvi. 
aridi*-  vii.  eftiuisrempo 
camennim  ,  ita  vt  fub  or- 
fole  calidillimo ,  donec 
Itemaliudem- 

plaftrum  aduetfura  deiuiii  do$ȣes,piperis,pyrethri,  ful- 
phuris  viui,foreos,fingulorum'#  iUr.amurcx  *  v  i.arbo- 
ris  mori  lacrymx  #  v.  pitisliquidx  *  n.aluminis  fifli  * 
mi.cedrix  *  x-bituminis  aridi*  vi.herbx  pedtkularix 
*  ii.fimiliter  fub  orru  canis  componitur  hoc  emplaftru,C 
&(vtfupra  fcriptum  eft)  adhibetur  maxillx  inquadcns 
doletJintecdo  denfo  vel  alutx  inlitum.  Item  aliud 
emplaftnim,Piperis,opii,oluix  .£thiopicx,lacrymx  mo 
ri,myrrhx,litigirloruin  #-  binos,hederx  nigrx  baccarum 
■*  1 1 1 1 .  betx  nigrx  radicis  fuccum,vel  eiufdem  foliorum 
fuccum*  mi.omuia  trita  in  vnu  cofparguntur  &concor 
poratur,&  melle  colItgutur,arque  ita  vt  fupra  fcriptu  eft, 
affe&x  maxillxad  fedandum  dolorem  dentium,  &gtn- 


gitUr  extenor.pars 
do  conficiendum  1 
iiii.cedrix#.im.amurc 
picis  liqutdx #  XU. 
ribus  c  infici  opor 
tufideris  canis  hxc  tera 
habeantcerotiten  nfpiflit 


A  inore  quamdiutiflimc  rene.&Tubinde  recerius  fumiro, 
non  folum  deiues  confirmabis,vt;vumeriam  dolorem  eo 
ru  auertes.  Sepix  os,velipfiKs  cobuftx,&  ex  mellc  con 
tritx  puluis.adieda  gurta  ammoniaci.gingiuis  &  detib9 
prodeft  fi  ita  perfricentur  vt  e_  eo  nihil  in  fauces  defcen 
dat.  f  aprniolafterecentificut  mulfumfuerit  osaf 
fiduc  collutum  laborantes  ex  i&u  dentes  confirmat. 

LentifCi  deco&i  aqna  intra  os  frequenterdetenta  den- 
tesconfirmat:idemprxftarafparagi  fyluatici  fuccus:id£ 
&  omphaciirm  olcum.id  eft  bonum  viride,fi  calidum  in 
ore  teneatur:idem  &  inula  a  ieiuna  commanducata  prx- 
ftabit.  Vt  iabantes  &  dolentes  dentes  facilc  cxcu- 
tias,  fuccumhedera*  nigrx  adiedro  pauxillo  olei  viridis 
habeto  repofitum  ac  prxpararu,vt  quum  opus  fuerit  na> 
res  cx  eo  contingas  digito  vel  perfrices:quo  faftofpiruu 
ahquadiu  introrfum  trahes,  deinde  calculo  dentibusco- 
prehcnfo,hianti  ore  humorem  omnem  qui  expituita  co- 
tradtus  erit,defluere  pcrmitres.Infinitus  enim  decun-et  vf- 
que  ad  trium  heminarum  menfuram.poft  quod  oleo  pu- 
ro  nanbus  perfri£to,&  vino  ore  diluto,  dentes  fine  dolo- 
re  erunt,&  facile  extrahetur.  Ad  epiphoras  dentium 
&  pituitam,fi  in  dentes  inciderit,  quam  epiphoram  Gras 
ci  appellant :  Liguftri  folia  commanducato ,  finitoque 
cgcri  pituitam  faliua  irritatam,qux  dum  hiati  ore  decur 
rit,  dolor  definet  :  finc  dolore  autem  qui  caut  &  inutiles 
fuut  decident  medicamine  tali,Piperis  grana  numero  v, 
gallx  &  galbani,&  aphronitri.xquale  podus  ad  fabx  ma- 
gnitudinem  vna  contundcs,&  contufis  mcl  admifccbis, 
&  fubiges  donec  redigas  ad  cerx  Ietitudinem,e6que  me- 


2iuarum,&geufiarum  adhibcntur.       Dcntium  dolo-      dicamento  dentem  cauuiii  &  dolentem  implebis ,  ita  vt 
r  1  1     r     •  i_:  :  o.  :„  J~t„    D  „  -   1:  J_  _  /._.j.i  ■  1  . 


rcm  fedabit  liquis  gramen  mafticet  patienter,&  in  dolo 
ris  locum  collocet.  Cauosdentes  cinismurini  fimi 
impofitus  fanat  &  fupplet:  dicutuur  dcntes  ei  non  putrc- 
fcere  nec  vacillare  qui  mane  i ei  unus  fub  lingua  falem  af- 
fidueconrinucrit.  Dentem  quum  dolebis ,  fi  circa 
euna  gingiua  fuppurabit  fcalpellabis,&  herbx  millefolix 
radices  tenerascommafticabis.tum  fuccu  eius  in  ca  par- 
tein  qua  dens  dolet  tcnebis.  Pap-ueris  fuccum  tti 
tura  cumla&e  muliebri,  denticaufano  infundes,  ftatim 
prodeft.         Carmenad  dentiurn  dolorem  mirificum 


prius  eum  calida  foucas,fine  dolore  excidet.  Ad  dert 
tes  mobiles  &  dolentes,&gingiuarum  tumorcm ,  reme- 
dium  fit,  Cornu  ceruini  cobulii  1  i.folii  3  1.  falis  am- 
moniaci  3  1.  piperis  grana  ix  .  iridis  Illyricx  =»  ix.  ex  iis 
puluere  tenuiihmu  facies,&  eo  dctes  quotidie  perfrica- 
bisrfi  mobiles  erunt  &  dolebunt ,  facile  cadent !  &  h*  fine 
dolorc  vahdi  funt,confirmabuntur,&candidiores&odo 
ratiores erunt.melius  autem  proficient  fi  in iunci:uris,aut 
radicibus,aut  cauaiuris  eorum  de  hoc  ipfo  dentifricio  a- 
liquid  refederit.       Ramenta  cornu  ceruini ,  vel  fcobe 


de  experimento,Luna  decrefcentc  die  martis,fiuc  die  Io-  E   eius  lima  fa&am  cum  vino  veterc  ad  tertias  coque,  &  in 


uis,hxc  verba  dices fepties, Argidam,margidam ;  fturgi 
dam.Dolorem  rumpes  etiamfi  calciatusfub  diuo  ,  fupra 
terram  viuam  ftanscaput  ranx  apprehedes,&os  aperies, 
&  fpucs  intra  os  eius,&  rogabis  eam  vt  denrium  dolores 
fecum  ferat,  &  tum  viuam  dimittes  ,  &  hoc  die  bono  & 
hora  bona  factes.  Vermiculus  in  cardone  herba  in- 
uentus,phaenicio  inligatus,colloque  fufpenfus,dolori  de- 
tiummcderur.  Cucurbitxfatiux  coCtx fuccus  inltn- 
teo  expreffus>&  in  orc  tentus,&  dolorem  inhibet  dentiu, 
&coercet  mobilitatem.  Acetum  tepidum  fcilliticu 
in  ore  tentum,&  gingiuas  tumentes  conftringet,&  conti 
tinet  dentes  vacillantes.  Caprifici  radix  vino  deco- 
€tz  tritaque  maxillx  imponitur,  ac  defuper  ligarur ,  &  il- 
lud  vinum  in  orc  diu  tenetur,  valde  remcdio  cft  detibus. 

Ruborum  cymx  tencrx  ex  vino  vetere  coquuntur ,  & 
id  vinum  fxpius  ore  continetur,  interdum  &  gargariza- 
tur:quod  ftatim  gtngiuis,  vux5&  dentibus  prodeft. 

Quinquefolium  in  quo  fraga  nafcuntur,colluitur  ex  a- 
qtia  marina,deinde  ad  rertias  decoquirur  ex  vino  aut  ace 


de  afliduos  elucmireprodcrir  roborandis.  Portula- 
ca  aflldue  comraandticata  ftridorem  dentium  tollit. 

Africanam  fpongiam  ficcabis,&  lana  inuolucs  ,  atque 
inde  radicem  dentis  perfricabis:fed  caue  ne  alium  pro  a- 
lio  tangas.  Nam  c5ta£tus  poft  triduu  cadet.fi  enim  puti 
dusfuerit&dolebit,  facile  excider.  Quumprimum 
hirundincm  videi  is  tacebis,&  ad  aquam  nitida  accedes, 
atque  inde  in  os  tuum  mittes:deinde  digito  obfcceno  (id 
eft  medio)tam  manus  dextrx  quam  finiftrx  dcntes  frica 
ii  F  bis,&  diccs.Hirundotibidicoquomodohocinroftroi- 
tcrnm  non  erit,fic  mihi  dentes  non  doleant  toto  anno. 

Iterumalmm  annum&  deincepsfequentibusfimiliter 
facics,fi  volucris  rcmedii  huius  quotannis  manere  bene- 
ficium.  Cochleasnoftrates  minutasetia  inanescol- 
lige,&  in  mortario  marmoreo  diligeter  terejdeinde  pul- 
uere  ipfo  molliflimo  dentes  tibl  perfrica  ,quo  hCto  dolo- 
rem  fedabis.  Si  ribi  partis  finiftra:  dens  dolebir,cubito 
dextro  calidam  fabam  codam  tritam  impone,&  diligen 
ter  liga.    Si  vero  partis  deXtrX  fiue  fuperior  fiue  inferior 

hoc 


to,idque  in  ore  diutius  continetur:  etiam  exuftx  cius  her  G  dens  dolebir,cubito  finiftro  ligato  fimilitet  faba,  &  h 
bxcinisprodeft  fi  eodentcs  infricentur.        Vermcs      pertriduum  facito.        Dolorem  dentium  & gingiua- 

rum  hac  maxime  curatione  compefces  fi  mellis  —  i.alu- 


terreni(id  eft  lumbrici)decoc>i  in  oleo  &  triti,infundun- 
tur  auriculx  ab  ea  parte  qua  dentcs  dolet:  eorundem  ex- 
uftorum  vermium  cinis  dentibuscauisvel  dolctibusin- 
fertus,&  cera  openus,facile  cadere  cos  cogit,  cobuti  au- 
tem  debent  tefta  candenti.  Oflium  ex  vngulis  porci- 
nis  combuftoru  cinis  pro  dentifricio  habitus,plut imum 
confirmandisdentibus  prodeff?  Addentes  cauos  & 
«xefos  ne  penitus  exedantur  aut  excidant,facies  hoc,Gu- 
rniquodin  hederanafcirurcauodenti  infcriro.  Ha- 
renula  qux  in  cochleis  inuenitur  denti  cauo  &  dolenti  in 
ferra  ftatimprodeft.  Gummi  cuprefli  optimc  facit 
liinfertum  dic  ac  nofte  incauo  dente  permanferit. 
Vt  labantcs  dctes  cofir  mes.cedru  quo  libri  perugutur 


H 


minis  infc&orii  m.  fubferuefacias  in  puItario,&  agi- 
tesacmifceasjtcpcfadumque  medicame  ore  contineas. 

Acorum  Ponticum  cum  accto&  cum  teda  vfque  ad 
quartas  deco&um  rcciillimc  aducrfum  dolores  dentium 
gargarizatur.  Succus  cyclaminis&mellycium  zquis 
portionibus  mifcetuur.atque  inde  dolor  dentium  confri 
catur.  Lapathi  radix  in  accto  acerrimo  coquitur,atqj 
eoaceto  dentes  colluuntur,vel  fouentur.  Millefo- 
lii  radix  fub  primo  dolorc  dentium  commanducabitur, 
&  iifdem  deiuibus  qui  dolebunt  diu  commanducata  rc- 
tinebitur.intolerandammoleftiam  prxferuiflimo  rcme- 
diocoercebiL       Oleumcumaccto  cx  tertio  decoftu 


*5>7 


DE    MEDICAM.  LIBER. 


i 


?.q8 


dum  adhuccalct  re&ead  fedandos  dentium  dolores  o- 
re  retinebitiir,  ita  vt  plus  actti  quam  olei  mittatur. 

Radixterrx  mali  fuiculo  evuta  &  coromanducata, fi 
ove  ccntineatuv  intev  inina  quidem  txcandefceve  facit 
dolovcm  dehrium,  fed  n  ox  eum  pottnter  extinguet. 

Porceili  la&entis  ventviculo  ( id  efi  aqualiculo  excm 
pto  )  qUod  in  inreviore  cute  luteum  adhxvet,  lanx  con- 
lunges,  madcfjttaque  ea,il!um  humortm  2uviculxin- 
feresjcuius  e  dh  erfa  parte  dtns  dolebit,certiff  mo  vtme 
dio  fiatim  fubuenies.  Mori  rndix  rerrporemef- 

fis  incidituv,cafuccum  aptiffiroum  inhibendo  dolovi 
dcntium  emittip.quem  ideo  colligi  &  fevuat  i  opovtcf, 
vtquum  opusfueritdentibus  imponatur.  Nucleus 
galixcc  miranducatus  n  ederurdolori  humoiique  dcn 
tium .  Hyoftyami  radix  mixta  vel  madefacla  ace- 
to  &  comroanducata,mire  dcntibus  medetur.  Pla- 
tr.ginis  radix  recle  rranditur,eiufdcmque  fucco  in  aceto 
decodto  falubritcr  dcntes  conluuntur.  Fimus cor- 
ui  lanula  obuolutus  denti  cauo  infulcituv  minutatim,ac 
iine  dolore  eum  difcutiet.  Veretrum  ( id  eft  bul- 

bus  quod  eft  genus  cxpe)in  aceto  decoqi  itur  ,  idquea- 
cctum  ore  contmetuv,  vt  mobilitas  dentium  fiftatur. 

Rumicum  in  quibus  mora  nafcuntur,  pjmpini  c'e- 
ccquuntui  in  vino  auftero,  quod  vinum  ifiiduc  ore  de- 
tentum  j  vtl  ipfa  folia  commanducaia  dcntcs  labnntes 
confirmant.  Eeftiola  qua:  brafficx  innaftitur  dens  vi- 
tiofus  frpius  confricatus,  intra  dics  pnucos  eiicitur. 

yiris  florem  florefque  hederx  pari  pondere  ih  vnu 
tetito,  vinoquemifcetcjic  nanbus  mcdetatc  quu  dcn- 
tium  dolorfuerit  infunde,  ftatim  cmnis  moltftiaden- 
tium  coropefcitur&  fanarur. 

D  ENTI  I  RICIA      D  I  V  E  R  S  A 

de  experimentis,    Cap.  xiii. 

DEntifricium,quod  fplendidos  facit  dente$,confici- 
tur  fic,  Farinx  hordeacea:  8.1.  confpargi  oportet  a- 
ccto  cum  melle  mixro,&  fubigi  diutius,atque  ita  jn  glo 
bulos  diuidi  fex:  quibus  dilntatis  admifceri  falis  foffi- 
cii  lcrnuntiam,deinde  furno  coqui,  donecin  carbone 
1  edigantur:  tunc  ten  oportebit  eade,&  admifceri  fpicx 
nardi  velfoliiquod  fatis  videbitur  ad  odorem  facien- 
dnm.hoc  O&nuia  Augufti  fororvfa  eft.  Dcntibus  euva- 
dis  benefacit  radicis  edulis  (id  eft  qux  manducatuf)cor 
tcx  aref.icta  &  contufa  cnbrataque,pro  dentifi  icio  adhi 
bita.  Vittu  candidum  qucd  fimile  eft  cryftallo  dili- 
gentertritum  admixta  fpica  nardi,pro  dentifricio  adhi 
bitum  plurimum  prodeft.  Vtunturpleriqueetiam 
huiufmodi  dentifricio,  Hcrbam  wceolaremtjuamplu- 
rimam  cum  radice  colligunt,  deinde  lotam  vno  diefic- 
cant,  poft  dicm  rccenti  muria  maeerant ,  tertio  die  ex- 
preffam  in  olla  noua  eomponunt,  fubinde  falis  fofficii 
qunfi  tabulata  interponcntes:atque  ita  percoquunt  for- 
nace  balneari  donec  in  carbonem  redigatur,  poftei  tri- 
r^  admifcct  fpicx  nnrdi  quod  fatis  fit,quia &  candidos 
facit  dentes  &  confivroat.  Auguftam  conftat  hoc  vfam 
Meffalinam:deinde  aliovumCxfavum  matrimonia  hoc 
dentifricio  vfafunt.  Covnuu  cevuinovum  vftovii 

in  olla,&  ad  cincrc  redaciorum,8.  i.maftiches  Chix* 
v  1 1  i.falis  ammoniaci  femunciam:  diligenterhxctrita 
in  vnum  concorporanrur,&  perfricandis  dentibus  adhi 
bentur.  Folii  —  i.cofti«-  1. piperis  3  v  u  1.  maftiches 
grnni '—  1  i.hordci  farinx  niridar  8.v  1 1  i.fingulatim  fin- 
gulasfpecies  tudi  vel  teri  facies,&  ccrni  tenuiffimo  cri- 
bro:  farinam  vero  hordei  in  ollam  grandcm  nou2  mit- 
res,&  adiiciesmcllis  optimiquarum  fufTiciat,vt  neque 
ficca  fit,neque  fupernatet  farina:  poftea  fimulfpeciebus 
omnibus  in  olla  miffis,  adiicies  fafciculos  fepte  herbx 
parietalis,ita  vt  folia  huius  berbx  fint  in  fafciculis  non 
virgulx,  dcinde  operculo  fuperpofito  &  claufo,  vel  gy- 
pfato  diligenter  de  argilla,  mitfes  in  furnum  calidum: 
ita  vt  vfque  in  alreram  diefurni  feruor  durer,donec  exu 
rjtur  omnia  qux  funt  in  olla.  qux  quum  exufta  fuerinr, 
fimul  vniuerfa  diligentertundes  Vel  teres  &  cribmbis, 
&  puluere  eo  quotidie  vterjs  ad  candorem  dentium  fa- 
ciendum,  &  gingiuas  firmadas,  &  catrthum  rcftringen 
dnm.  Dentifriciumad  dentes  nigros  emendan- 
dos ,  Hordei  farinam  delicatam  3  &  fal  tritum  cum 


A  roellecofricrnc  4o    c  fibi  phxreanr,&pofteapaftam 

ipfam  lintco  inuolucam  c„.  tijtSM  iu  •  ac  puluerc  tenuif- 

firoumfacit-  arqtiecc  de\.  'iirancac  vefpere  confri- 

cato,cito  cad  i:      lios  fac     (Lapisparius  tritusad  funi 

mnm  lcuitat£m,&pro  dcni.  ^c^stsd, libitusjintra  diem 

decirou  quamiibet  nigt 

Nitro  co&o  1  que  cot 

purgandos.Porci  vng 

cribiata,adie;to  nardt 

tescandidiflimos  praila 
B  dcntesperfnf^i 

tur.  Dentifucr; 
1  i.falisnmmoniaci 

ris  candidi  \n;.  tres,  

fixvncias  1 1.  fclii  vncia' 

Jaris  vfti  —•  i  cornu  cei 


s  Jctes-purgabir. 
lfriciovtereaddetes 
•  r,buftatriraque& 
'<  nc  frequenti  den- 
na  fvccida  rnelleinlita 
naximu  confequii 
ibcrrirou  fic,Cyperi 
roicis  nc.  tres,  marmo- 


',.  vncias  quatuor,  ca- 
piperis  albi  \  nc.  1 .  fpecu- 
vfti  >-h  i.oftrei  feftaru  vftaru 
>-  1.  alluroinis  fcifli  ej  ixniafliches  1.  thuris  optim» 
«-  i.royrrhsc  \ nc.i :  tufis cribratifque his oronibus,&  in 
puluevem  tenuiffiroum  red2c~lis,atquepermixtis,ad  in« 
coluroitatero  &  nitorcm  dcntiuro  vteris.  Perna? 
C  fcrorinx  os  quod  eft  amplilfiroiim  ccmbuflum  tritum- 
quc,  cptimum  &  falubrc  detifricium  prxftat.  gingiuas 
enim  ficcnt  &  adftringit,  dentefquc  ab  humoris  iniuria 
&  tumoredefendit.  Cybium  optimuro  acvetuftiffi- 
roum  ollx  inditur,atque  argilla  circurolinitur:)&  furno 
ardenti  obiicitur,  vt  ad  cinerem  cybium  excqquatur: 
tunc  adiedo  pario  lapide  contufo  ,  ialfatrenti  fupradi- 
€t.\  fauilla  ccnteritur.hocdetifncium  ita  bonum  eft  vt 
ad  mnnitntem  dentes  non  finat  peruenirc.  Maftiches 
>—  i-  thuris  optimi  vncia  vna  3  royrrhx  vnc.  1. folii  vnc. 
D  i.iridis  Ulyricx  vnc.  1.  crfix  vnc.  1.  terc  hxc  diligenter, 
atque  ptrmifce,&  dentifriciuro  facito,qucd  mirabere, 
Nsrdi  fpicx  «  i.amomi  i.pipcris  >-  i.iis  tufis  cri- 
btatifque  ad  lncolumitatcro  dentium  \  tendum  cffc  de 
experiroentis  fuademus. 

Compofitio  dentifricii,quam  Artpfnius  Dianio  o- 
ftendit,contra  dcntium  ftridorero.  Pnnem  canxlidum 
ficcum  vetuftum  qui  tcri  poffit ,  falcm,  piper,  folium, 
coftum,cornu  ceruinum,hxc  xquisp5deribus  teres  ad 
maxima  lxuitatero,  &  quotidie  inde  dctes  curabis,quo 
E  fafto  ftridorc  eorum  otrnem  humovemque  depelles. 
Ad  colorem  nitidu  reducit  dentes,  nitrum  cum  por- 
ro  rudi  coftum  ,  &  pro  dentifricio  furoptum.  Ad 
dcntes  nigros  purgados,panem  candidum  &  pumicem. 
pari  pondere  combure  &  tere,  atque  afsidue  hoc  denti- 
fricio  vtere.  De  fepiarum  offibus,quod  eft  molle,vnc, 
quatuor,falis  ammoniaci  vncias  1 1.  marrooris  candldi 
1—  11.  fchceni  anthxs  vnc.  1 1 1 1.  eafix  vnc.  1 1.  folii  vnc.  1. 
piperis  albi  femurciaro,herbx  cyclaminis  fuccu,&  mel 
lycium  quantumfuffieiat,xquali  mcfurn  permifce:qui- 
p  bus  rebus  detifricium  egregium  facies,  quod  dolorcm 
detium  fedat,  eofque  confirmat,  &  candidiffimos  red- 
ditrfed  qux  rercda  funr,diligentiffime  terat«r  nrquecri- 
brentur,  &ficomnia  mifccantur:  quod  dentifricium, 
necnon  &  alia  omnia  fupradidta  ,  in  pyxidibus  lightis 
aut  corneisdebent  recondi. 

VVAE     tj     FAVCIBVJ     ET  ARTERIIS 

&  raucedini,remedia  phyfica,  &  rationabi- 
lia  diuerfa  de  experiroenris,   Cap.  xiiii. 

G  A  D  faucium  vuiquetumorem,hac  fere  omnescom 
JJLpofitione  vti  debent,  qux  nullam  afperirudihem 
haber,  &fatiseffic.:xeft,  Vux  nminex  acerbx  quupri- 
rou  granu  eius  incipit  pevlucere,  fucciS.mi.  mellis  At- 
tici  8.1.  mifceto  in  vnum  ,  afque  in  xneovafe  coquito, 
fubindemoues,donecroellishabeat  fpiffirudinc,atque 
indefaucescontinges.  Altera  ndeiufmodi  mole- 
ftias  copofitio,  quu  diutins  vexatx  funt  partes  fupradi- 
c"rx,  vr  facile  placctur:  Alluminis  denarios  11.  gallx  tu 
fx  *  1  i.omphacii  aridi    i.croci  -)f  1.  paffi  crctici  8,i.hoc 

H  decoquitnr  vafe  fiftiiiad  medias,  ita  vt  oux  terendt 
funr  diligentertritaadmifccantur.  Vtruque  autem  me- 
dicamentum  fignatum  ftanneo  reponendum  cft  vaf- 
culo,&  vua  vel  fauces  affidue  inde  f  angendx.  Vbi 
fuppurario  faucium  fufpefta  eft,c*iutius  pcrmanente  i\  - 
rum  tumore ,  &  interduna  febriculis  non  fine  horrorg 

OOo.i. 


M^RCELLI 


cuir  ■  i  garganzare  aquam 
jdeco£ram,fed  perungi  fau- 
:ito,  juantum  ra£tus  fuftine- 
odconriciturfic,Mellis  bo- 
finx  lercbinthinx  P.  r.  rofx 
r\  v  fa  duplici  vafe,  vt  fo- 
rter,  deindeadmifceri 
meJicainenrum.  Hoc 
ti  oporfbit .  cxpurgat 
fupprimit  diu  ia- 
admixta^  & 
.  e  *  1 1 .  aeris  floris 
:  pifciu  falforum)  capita 
^temb.".  ;ntis  trita  ad- 
ijhpsinvi  jmdiutiuste- 
;6  humid  o  medicamen- 
,,diu  fi  jprimi  furfum 


-99 

mcurrentibus ,  opfrte 
mulfam,velcumfia 
ces  vtile  efthoc  mcd? 
re  poterit  paulo  preflius» 
ni  dcfpumati  heminanii| 
fucci  cyathos  v.refini^T 
lenc  vnguetarii  vt  i .- 1  ■  < 
mel ,  &  coqui  done 
etiaquum  eruperit 
enim  &  explet  or 
centemfal&  gall 
ita  per  cochleare  appofit 
#  1 1.  menarum  fine  ouis 
x.hxc  comburuntur,  &  i 
nnfcentur,  fed  poftea  nihi 
runtur.oportetai.-~  mgi 
tum  ,  &licvuam  ab  lmo  re 

verfus.  Adartcriam  ata    limplicia  qui- 

dem  hxc  faciunt ,  Gummi  AlexidVin  n,vel  tragacan- 
thum  per  fe  fub  lingua  retenturo,fed  c«  mpofita  harc  ad 
tumorem  arterix  maxnne  profunr,  P.  paucrisfyluatici 
ia  maturi,  vindis  tame.  adhuc,capit.:  | .  iplunma  vali  C 
6€tih  coniiciuntur,atque  aqua  iupcriundit-ur  ranta  vt 
fuperuntde  vafculo  duo  vel  tresdigiti:hic  vbitriduo 
macerata  fuerinr,eodem  vafeincoquuntur,  donecma- 
defcant,poftea  exprimuntur,omnifque  aqua:  percolatx 
prius  diligeter  mcfura  capitur  ,  ad  cuius  foliditacc  mel- 
lis  Atticiquarta  pars  mifcetur :  deinde  in  duphci  vafe 
tandiu  coquitur  donec  mellis  habeat  fpiflitudinem. 
hoc  medicamentum  ad  auriculi  tumorem  &  ad  tuflim 
facit.  Altera  arteriace  ad  fluorem  arterix ,  &  r.d 

raucitatem,  &  ad  tuffim,&  ad  fpiffum  fonum  vccis.  ac-  E> 
cipic  hic,Tragacathi  *  v  i  .gummis  acanthini  quod  ex 
vermiculisqui  lllic  funt  verumdocetur,  denanos  fex, 
myrrhx  denarium  i.thuris  denarios  i  i.croci  # i.piperis 
albi  grana  x  X.  cariotarum  recentium  trium  pulpas 
medias  detraGa  exteriorc  cute ,  vux  paffa:  incorruptx 
purgatis  interionbus  granis  denarios  vm.  gummi  & 
tragacanthum  paffo  cretico  vno  die  &  vna  no&e  mace- 
rarioportet,  poftero  diepilo  mundo  contundi,&  carte- 
ra  trita  mortariocuriofe  admifceri:inde  dari  debet  fabx 
magnitudinis  globulus,&fub  lingua  teneri,&deuoran 
ftatim  quod  liquefa&um  fuerit.  hoc  medicamentum 
pipere  detra&o  ad  tumorem  arterix  facic.  feruandum 
autem  eft  pyxide  buxea.  Arteriace  quamelior 

non  eft:  refertur  autem  in  Afclepiadem  medicum  opti- 
mum  :  facit  ad  omnia  fupcrius  di&a,  &  quicquid  in  ar- 
«eria  vitii  eft  efficacitercurat.  Conftat  ex  his ,  myrrhx 
optimx.pinguis  denarios  xxii  i  Ktragacanthi  candidi 
denarios  xxxvi  1 1.  glycyrrhizi  radicis  denarios  x  vi  1 1. 
refins  terebinthinaz  verx  denarios  xx  x  vi.tragacathu 
ficut  eftcontundi&perci  ibrari  tenui  foraaiine  opor- 
tet,  deinde  myrrham  tritam  feorfum  admifceri ,  &  rur- 
fus  vtraqueinvnumdiuteri,atqueitain  pilla  coniici: 
&  ibi  quum  concaluerint  omnia  idtu  pilx  affiduo,tere- 
benthina  paulatim  mifceri,  donec  omnium  vnitas  fiat: 
poftea  glycyrrhizarn  c5tufam  &  cribrata ,  mortarioque 
nihilominus  diligentertritam  ,  fenfim  afpergi  conue- 
nit.Sed  vbi  hxc bene  mixtaf uerint,  dum  calet  medica- 
mentu  plures  accedant,&  pilulas  faciat  vitix  magnitu- 
dine  .  Fit  enim  citb  duriflima  hxc  arteriace,&hoc  ipfo 
prxcedit  cxteras  quialigui  fubie&a  nofacilefoluitur, 
&ita  diutius  exhibet  falubritatis  effecru.  Braflkx 
crudx  folium  leuiffimc  terito,ex  eo  fuccum  cxprimito 
quo  vua  conta&a  potenterfubleuatur.  Pruni  folia 
fiue  fatiui  feu  fylueftris  ex  vino  deco&a  ,  &  fxpius  gar- 
gamata,vuamrefilirecompellunt.  Gallx  tritxpul- 
uere  vua  conta&a,  eodcm  die  refilir,  fi  ter  ei  interiedis 
horis  medicamen  fuerit  appofitum.  Capitis  fum- 
roi  vertice  fiquis  vua  laboranti  mordeat  inopino  omni 
«um  moleftia  liberabit.  In  principio  doloris  H 

vua  bene  fubleuatur  fi  aqua  frigida  velpofca  affidue 
gargarizetur.  Lotium  vetus  humanum  adicfto 

croco  ab  mfcio  ne  faftidiat  epotum,  vel  gargarizatum, 
mirum  m  modum  vuam  rcprimit  &  confumit. 


500 


A  Cinis  teftarum  vftarum  cx  oflreis  cum  n  elle  tenuif- 
fimc  contritusjvua:  inhtus  prodeft.  Rubicolicidi 
teneri  difcoquiitur  ex  vino,  idque  vinum  gargarizatur, 
quod  confeftim  vuam  prominentem  cotvcer.  Fo- 
liarubi  ai  efafla  in  vmbra  in  cinerem  concreroantur,  is 
cinis  in  cochleari  vua:  fubie&us,  prxfentaneo  remedio 
eam  contrahit.  Hirundinii  cxuftaru  cinis  vfquead 
periculu  laborati  vux  cum  melle  mixtuspotcnter  inii- 
nitur.  Aiumeti  fciffum  leuiter  tritumvel  tunfum,vux 
g  fubditu  prodeft.  Chalcitidis  fcrupulu  vn£,thuris  fcru- 
pulos  tres,calcisviui  denaviujmifyos^nardijfolii^fcrupu 
los  binos,  croci  ficci  fcrupulos  duos,  ornnia  tufa  &  crj- 
brata  in  vnum  mifccbis,  dcque  co  puluere  in  cochlesri 
pofito  vuam  tanges,ter  rnane,ter  ante  balneum,certum 
experieris  remedium.  Salis  granum,  panis  micam, 
carboncm  mortuum  in  phoenicio  alligabis ,  &  lino  cir- 
c*a  c>>llum  vuam  dolcnti  fufpendcs.  Succo  vel  ladle 
capritici  in  cochleari  pofito  vua  optime  fubleuatur. 
Vrtica  tentur,eiufque  fuccus  expreffus  &  repefaftus  ab> 
eo  qui  vunm  doht  falubriter  gargarizatur.  La- 
pillusquiin  fpongia  Africana  muenitur,  phanicio  ob- 
uolurus,  linoque  ligatus  collo  fufpenditur  eius  qui  vux 
vitio  laborat.  Carmen  ad  vua:  dolorem  quod  ipfe 
fibiqui  doletprxcantet,  &  manus  fupinas  a  gutture 
vfque  ad  cetebrum  coniunGis  digitis  duces,dicat,  Crif 
fi,crali,  cancrafi.  quibus  difiis  ruifum  manus  a  gutture 
ducar,&  ter  hocfacint.  Laboranti  Vuxdiururno 

labore  ha:ccurafuccurrif,Hirudinemviuam  teftaAfri- 
canicochlci  indudes,  eamque  phoenicio  inuolutam. 
lino  Circa  collum  fubligabrs,  intraque  diem  nonum 
omni  moleftia  liberabis.  De  vua  pafln  eligesgra- 
num  quod  vnum  intrinfecus  nuclcum  habeat,  cumque 
in  phcenicio  alligabis,&  faucib9  (id  eft  in  regione  vux) 
inferes,  &tenebis,&  dices,  Vua  vuam  emendat:mox 
ipfum  phanicium  fupia  verticem  eius  tenebis  ,  & 
idem  dices ,  quiimque  ter  ipfum  feceris ,  &  carmen  di- 
xeris  ,  collo  dolentis  fubligabh.  Rofr  ficcx  partes 
duas,  myrripartem  vnamcumaqua  mulfa  decoques, 
&  laboranti  devua  dabis  gargavizandum.  Len- 
ticulnm,  ficus  ficcas  ,&  furfurescum  aqua  mulfade- 
coques,&pro  gargarifmatio  vteris  ad  vua  reparanda. 

Allium  cum  fale  tritum  in  cochleari  appofitu  vux, 
vehementeream  releuat.  Ailii  vmbilicum  quo  grana 
continetur,atque  vbi  radices  inhxrent,  cum  ipfis  radi- 
cibus  in  phoenicio  conlinga ,  &laboranti  de  vua  :  luna 
feptima  phylaGerii  more  fufpendes.  Ouu  etcinanitu, 
c5pletum  viua  terra,loco  claufo  fi  abfc5datur  ab  eo  qui 
defaucibus&  arteria  laborabit,  remedio  prxfenti  fibi 
fubuenit.  Olei  veterisquodfatis  eritinfufum  na- 

ribus,  tumore  arteriarum,  repreffo  periculo  fuffocatio- 
nis  vincit.  Fimum  columbinum,  ficus  aridns,  &* 

nitrum  tundes ,  eaque  mixta  extrinfecus  appones .  hot 
medicamentum  afperitatem  faucium  mollit,  diftilla* 
tioncmquc  caftigat.  Cochlex  terra  tantum  cxcufla 
inlotx  coquuntur,  dehinctritx  cum  paffo  cretico  ad- 
uerfum  faucium  moleftias  hauriuntur.  Vt  fauciil 
duritiam  lenias  medicamen  facies  tale,  Myrrhx  vncias 
1  ii.croci  vnc.i.tragacanthi  vncias  tres,  ammoniaci  vn- 
cias  tres,mellis  quod  fatis  fit.  omnia  hxc  trita  atq;  per- 
mixtarecondes ,  &  parato  certo  fubfidio,  ad  arterias 
craffioresj&addifficultatemvocis  vteris.  Ad  tumd 
res  vuat  &  faucium  reprimendos  gargarizari  oportet 
tepidam  aquam  mulfam  cumhumore  ptiffanx&  cum 
melledecocta,paffum  quoq;  cum  glycyrrhiza,vel  hyf- 
fopo,vel  fanograrco,  vel  Iini  femine  decodum  iuuar, 
ntcnon&aqua  n  aluaruro  illic  incoftarum  gargartza- 
tioni  plurimum  prodeft.  Bene  opitulatur  &  fomc- 
tum  per  fpongiam  adhibitum  exaqua  calida  arterix  & 
faucibus,quas  partcs  poftea  tegi  oportebitlanafuccida 
pura.  Sedant  tumores  faucium  &  vux  perundliones 
qua:dam,vtfuccus  demoriscodhisin  mellisfpiffitudi- 
nem  item  mali  Punici  granorum  fuccus:  itemvux 
aecrbxfuccuseodemmodo  decoclus.prodeft  &  letifcr 
&  tcrcbinthi,&  rhus Syriaci, &  myrti,  &  rubi,&  rofx 
fuccus,  ficummelle  harc  omnia  decoquantur  : pruna 


*°1 


DE    MEDIC  A  M.  LlBER 


quoqj  profunt  maturajfi  aqua  in  qua  co£b  fucrint,  gar-  x 
garizetur ,  aut  os  ex  ea  colluatur.hxc  omnia  profuut  e- 
tia  angini  habetibu$,&  cxtera  vitia  in  ore  nata  efficaci- 
tercurant.  Non  definente  faucium  tumore  p ro- 

func  nonfolum  fomenta  molliter  adhibita  faucibus  at- 
que  arteriis  per  fpongias  aqux  calidx,fed  etiam  catapla- 
imata  vel  fomcta  de  farinis.  itaque  imponioportebitiif 
dem  partibus  farinam  hordeaceam  exaqua.  pura  veA 
mulfacottam,  vellini  feminis  farinam,  vel  fcenigrxci 
farinifimiliter  cccti.Sed  mirificc  profunt  pullihnudi 
ni  pingues  faiiti  vel  recetes  afli,  in  cibo  luroptiproti- 
nus  emmomwm  prxfocationem  &  tumorem  fauciu 
tollunr.Vetum  fi  purare  fauces  videbuntur,  oportebit 
fxpius  gargarizareaquam  cum  ficis  aridis  coctntn,vcl 
aquam  mulfatn  cum  fuprafcriptorum  admixtione. 
Quod  ii  tantus  fuerit  tumor  vt  etiam  prxfocari  aut 
tiiangulati  fauces  videantur,  aluum  fubtrahere  clyftc- 
rio  oportebit,  autfanguinem  cmittere  de  brachio,vel 
fub  Hngua  venam  prxcidere.  Thymbrxex  aqua 

coctx,  vel  aceti  vapor  per  arundinem  ore  receptus, 
prodeft  ad  tumores  oris  &  gutturis  &  faucium.  ( 

Origanum  tritum  cum  melle  impofitum  ,  vlcera  oris 
purgat ,  nec  patitur  ea  longius  ferpere:  coctii  v.ero  cu.  a- 
qua  &  arida  ricu,  atque  afliduc  gargarizatum:  facit  &  ad 
aliavitia,  id  cft  &  ad  anginam,  &  linguam  fideratam, 
quodgenus  morbi  Gtxci  paralyfinvocant.  Sor- 
bitionibus  vtioportebit  eosqui  de  vua&  f.uiobusla- 
borant,  factis  examylo,  ptiiTana,oryza,alica,farina  tri- 
ticea,  faba  alba ,  vrtica  tciiera  cum  lacte  decocta  ,  de- 
inde  quum  ex  aliqua  parte  releuati  fuerint,  tum  vti  o- 
uis  forbilibus  dcbent.  Ad  vuas  callofas  &  ! 

nimlum  tumentes ,  mirifica  hxc  compofitio  eft  :  facit 
&ad  cxtera  faucium&  oris  vitia  :  eftautemhxc,  /Eris 
floris*  i  i.chalcitidis*  1 I.  picis  liquidx  cyathum.  co- 
quiturpix  donec amittat  odorem  ,  deindc  adiiciuntur 
ei  mellis  cyathi  fex ,  atque  iterum  vtraque  mixta  infer- 
uefcut:poft  hocadiiciturvini  Aminxi  fextarius,  &  rur- 
fum  coquitur.  Vbi  autem  bcne  deco&um  fuerit,cxtera 
fuprafcripta  qux  ficca  fuut  trita  adiiciuntur,  lterumque 
dccoquitur  medicametum  donec  fit  fpiiTum  relut  mel. 
Rhus  quo  coriarii  v  tuntur  foliorum  tenerorum  colle- 
ttorum  xftate,priufquam  femen  arbufculx  eorum  ha- 
•  belt*  xx  i  i  i  i.maceriturinaquxnitidx  cogiis  tribus 
totidc  diebus  totidcmque  noctib9,deinde  expreffa  folia 
abiiciuturf,  aqua  in  qua  macerata  fuerant  tranffunditur 
iu  vas  xreii}&  coquitur  donec  in  mellis  fpiffituditic  re-. 
digatur.  Oportetaute  moueri  aqui  ipfam  rudiculavel 
fpathomela  xris  rubri:  poftea  adiici  debent  trita  hxc, 
Myrrhx  ,  thuris,nardi  Syriacx,cinnami,cafix,  fingulo- 
rum  denarii  bini:deinde  bis  tetve  feruefieri  medicamc- 
tu,&  reponi  in  pyxide  cuprea.  facit  ad  omnia  vitia  qux 
in  ore  nafcuntur ,  &  ad  vuam ,  &  arterias,&  anginam, 
&  ad  auriculas  ex  quibus  puris  multum  fluit,  &  ad 
veretra ,  &  ad  nigredinem  carbunculorum  ,  cruftas 
quoque  &  papulas  omnes ,  &  maximc  eahumorisvi- 
tia  qux  innocte  c«ncitantur,expurgat:fcdfi  vetuftate 
medicamentuminaruerit,remittitur,  &  temperaturvi- 
no  auftero  bene  calido.  Remediuro  Cofmimedi 

ci  ad  angini,  &  ad  omnia  vitia  qux  in  ore  nafcuntur,  & 
ad  aures  pure  m  anantes,&  ad  carbuculos,atque  ad  vere- 
tra  qux  nigredinc  duxerint,&  ad  cruftas ,  &  ad vlc.era  in 
pedibus  fubtrita  calceamctis.Rhus  fyriaci  #■  i  i.myrrhx 
fti  1 1 1.  cafix  %iu  croci  #  1 1.  mellis  Attici  cyathos  i  c. 
coquitur  medicametu  lentcin  cinerecalido,donec  fpii 
fum  fiat,  reponitur  in  vafe  xreo.  Arteriace  ad  gra- 
iiedines  oris ,  &  capitis ,  &  ad  pleuriticos,&  per  tuffim 
fanguinc  eiicientes :  conficitur  fic,Pafficreticifextarii 
duo  decoquutur  ad  tertias,deinde  admifcetur  thuris  vi 
ctoriati  dux  tertix  partes ,  myrrhx  dimidia,  croci  vna, 
rragacathi  denari9  vnus,gumis  #  i.pipcrisgrana  nume 
ro  viginti,glycyrrhizx  fucci  *  1 1  i.cariotaru  pinguiu 
fucci  excmptis  interaneis*  m.gummi&  tragacanthii 
in  aqua  mulfa  maceratur ,  deinde  vtraque  trita  cxteris 
benetritis  &  laeuigatis  admifcentur,  pofthoc  globuli 
finguntur  ad  fabx  magnitudinem  »  quosjub  lin- 


\  gua  tenerioporter,  >.  cuod 
itatim  deuorari.Hxc  copof 
vitia  &  thoracis,&  a'  voci 
fitioquxdicit  t  ftomaticcj' 
rnentes,&  ad  v  .h.  -    &  V' 
pta  ex  libris  Ptolema 
eft:  accipit  hxc,  Succ 
vnu  feroisjgly*.-  rjhi 
rhx  troglocyticx  %  i  ■  &f<ij 
S-melhs  Attici 

g  arida  funt  feorl 
perantur,  deindi  .  '• 
omnia  in  cincn 
beant.Non  opo 
lmbecillam  ha 
corporis  vocifque  exervj 
nea,&  omnia  qux  vi 
excitare.  Vux& 


H 


;ueFat}um  Fuerifi 
d  omni4  srterix 
teprio.nem.  Compo- 
iixad  sonfilia$,&  vuas  tu- 
:ulis  vetera,exce- 
rgetcs  appellatuj 
••^fejcn  ,  &m  fole  cocli  8. 
^ji^brticis  Jydi*  S  myr 
i.  nardi  Indici*. 
fcni  malei  cyathum  i.qux 
n  cum  vmo  tem- 
smifcerur,&  coquuntur 
Jiffitudinem  ha- 
nqrarejVtiles  effe  arteriam 
itationes;  deambulationcs; 
loncs :  contrana  atitem  bal- 
l&ircaput  implerCjVel  humorcs 
aucium  dolori  fimus  agnorum 
priufquam  hcrbam  guftcntin  vmbra  arefatCtus,  &  con- 
frittV.tque  cmplaftri  more  appolitu<,medetur.  Succo 
cochlex  acu  traffoffx  inlita  vua  fanatur,  ita  vt  lpfa  cc- 
chlea  in  fumo  poftea  fufpendatur.  Vux  diftilla- 

tioni  qua:  omnibus  fere  penculofaeft,(nam  &  phthifm 
&  fyntcxin,  &  alias  moleftas  valetudmes  crear)  profunt 
porn  feitiui  folia  non  co£ta  fine  pane  afiidue  mandu~ 
cata.  Olcum  calidum  ei  qui  dc  vua  &  arteriis 

laborat,  euoti  dormitum  in  cerebrum  &  in  aures  in- 
fundi  vtile  eit.  Vuani  toto  anno  non  dolebit  qui 

quumprimum  vuam  viderit  proccdcntem,  finiftra  ma- 
nu  digito  roedtcmali  &  pollicegranu  mulfum  fic  traf- 
gluticrit  vrdentibusnonconringat.  Stercus  caballi^- 
num  recenscolliges,  &  in  furno  calefacie$,tunc  oleurn 
medio  capiti  infundes  contra  vuam,&  ficftercusprxdi- 
ftum  in  patino,vel  in  linteo  Ipiffo  capiti  fuperligabis  in. 
nodcm.  Fruir.enti  grana  fuper  candentem  tegulam 
pones  ,  &  difpergcs  ca,&  quti  videris  ex  iis  humorc  ni- 
grii  exire,de  cochleario  colliges ,  &fubinde  vui  appo- 
nesjftatim  remediabij.  Ad  fauces  &  arteria  impe- 
diti  remedifivtile  fic,  Croci  drach.odto  nardidrach. 
duasjfchccni  anthus  drachroa  vna^amyli  drachmi  i.  S. 
rofx  fcminis  drachmi  vna,mellis  Attici  cyathii  vnum, 
cum  tenuiffimo  pulucre  fpecicrum  fupradidtarum  mi- 
fcebis  ,  &  deccques  tenuirer,  &  ad  perunftionem  fau- 
ciumvteris.  Lac  bubulum  rcctns  mulfum,  &  len- 
to  ignecalefactum,gargarizatumquc,  areriam  conftri- 
clam  infufo  catarrho,&fauccs  exaipcratas ,  priftinx  fa- 
nitati  reftituta  perfanat. 

Vux  dolenti  &  diftillanti  medicamentum  prxfen- 
taneu,fic,Gallterufx femuncia,aluminis fcifl*i  fcrupu- 
los  ix.  myrrhx pinguiflimx krupt.los  i x.cunicularij 
herbx  aridx  fupermundam  tegulamcombuftx  cineris 
femuncia.  hxc  omnia  in  rcnuiflimum  pulucre  redacta» 
&  in  vnum  permixta  feruantur  vafc  vitreo,&  per  tridua 
cochleare  femiplenu  iciuno  &  bene  digefto  intra  os  jn- 
feritur,  vt  vuam  conringar,  &  inlinat.  Cauftieuni 
ad  vuam  penitus  minuendam, velconfumendi  fic,Fcc- 
niculi  drachmam  vnam,  calcis  viux  drachmam  vnam, 
aphronitri  drach.  1 1  .chalcanthi  drach.  i  r.  ioni  drach. 
ii.  contufa  hxc,  &  in  pulucrem  redada  permifce,  & 
fubige  cum  cinere  lixiuii  ficulnei ,  &  impone  ficcum, 
itavthxreatvuxvclfaucibus.  Raucis,&graue- 
dini  vocis  plurimum  prodcft  tragacanthum  fi  fub  lirt- 
guadiu  teneatur,autpiper,&  paulatim  faliua  qux  colle 
&2  fuerit  forbeatur.  Raucus  fi  oua  incocta  recctia 
fingula  per  triduum  ieiunus hauferit  ftatim  remediabi- 
tur.  Raucis  fi  in  balineo  clament,&  aerem  calidum  in- 
trafaucesrecipiant/atisvtileeft.  Oleu  quoqueviride 
in  ore  tepidum  reneant ,  &  affidue  gargarizent ,  eriam 
inbalneo  plurimum  prodeft.  Ad  vocem  clari- 

ficandam  radicem  edulem  qux  incodta  mandticatur,  cu 
mulfo  coque,&  deinceps  lpfum  mulfum  bibc,&  radicfe 
ipfam  manduca.  Ad  vuam  diftillantem  platani 

pilulam  quara  fingularcm  inueneris  lino  traiectam 
fufpendc  collo  laborantis .  Vuam  canicula- 

cam  &  cochleam  germanam  combure,&contcre,a!que 

OOo.ii. 


>c3 

cx  eo  pulueremixto,polbce  fun 
no  ,  vuam  leiuno  taijfe^Her  triaiir 


Herbxcym- 

ini  ct,  lligej  fimftrx  manus 
jn  nc  i  us  qunuarn 

eius  fu,fpende.  Pi- 
ne*  qiu  vuara  dolebit,  & 
opo  "on  timiti  ipfam  pi- 
'  r  doroiemvux  fcribes 
lteolo  fufpendesjFor- 
tl,fugc  vua,nc  cancer 
um  verfus  fubit, 
cui  medendum  e- 
Us  quem  nomino 
:  tnm  ipfam 
.gabis,  &  collo  la- 
|  ...ics  r.ranea,vcl 
ues.  Medicamen 
a,de  quoetiaifchia 


balitis  raditem  anl 
digms  poliice  &  inedic 
dolcbit,  &  lyc*o  con 
cem  mollem  cereb 
prxcipuc vt fuper.J 
cem  capite  luo  affi 
jn  charta,&  collo  lab 
mica  languin  cm  n 
te  comedat. 

&  ccxir,prcndes,  &  neme 
rit,  &  aducics,Sicc 
quomodo  aranea  hxc  furf: 
arancam  in  chartainvirgi 
boratis  fulpedes  di  -  ■ 
phyiacteriu  alligas,tcr  in  tefr 
caufticu  ad  vuitn  iine  fcrro  to 

dtcicuratir,Calcisviux     i  .fiponis  albi  pilulas  tres,fi 
nopidis(noceft  mmii)  mcdicu.u,lixiuiura  vnde  opera 
tur  coacriliani  aliquatuiiuvuu  milcebis  hxc,&  coagita 
bisdiu,&  repofitum  habebis,  \  t  quu  opus  fuerit  vtaris. 

D^fcriptio  trochifci  pluriuiis  rcbus  latis  vtilis,  id  eft 
ad  vetuftas  tuffes,  &  rheuiijata  qux  iuaneriiseolurgat, 
ad  paralycicos,ad  eo$  qui  ex  incomodo  ti  emut,ad  veii- 
ca,ad  hydropicos,ad  opiftotonicus,id  pedu.  fubitos  do 
lorcs,  vA  grauedtnes,ad  logas  vifctru  taufas,  vel  dolo- 
res^adphthificos^ad  inedia,ad  lienis,ad  hepatis  &ad  in- 
teftinorB  doloret,^:  ad  duntuquoq;  hcpatis  refolucda, 
adpart9  extrahcdos  qui  anteinacuruace  fuerint  enecari, 
&  liquidpoitpartum  refedcrit  euocaudu:quod  aiedica- 
nietu  abEucichiano  archiatro  primu  traditufertur.cuius 
defcriptio  talis,Styracis  #-  i i  t  i  .'indis  lllyricx  denarios 
iiii.hyofcyanii  #  i.opopanacis  1 1 1 1.  myrrhx  Troglo- 
dytidis  %  1 1 1 1.  refinx  terebinthinac,*- 1 1.  piperis  albi 
xii.aphromrri  #x  i.  opii  *  xi.  galbani*  1 1 1  i.hxcbm- 
niadiligenriffime.  tunfa,cnbrata,  &  trita  ,  vt  permilceri 
inter  fe  poffint,aqua  nitida  in  vnum  colliges,ita  vt  fty- 
racem  &  galbanurn  fepatatitn  ante  conrundas :  qux  fi- 
roulcontufaaq.ua  coliiges,  &  trochilcos  admeufuram 
oboli  facies,  &  quum  necellarium  fuerit,ex  aquacalida 
bibedos  dabis^cum  cyathis  tribus  temos,prout  xtas  aut 
virtus  fuerit. 

ad  anginAm,  vel  synanchen,  et 
ftrumas,&  parotidas>&  rheumata ,  &  glandulas ,  vtl 
tonliilas,  c\  adea qux  faucibus  hxferint  cuocanda, 
remedia  rarionabilia,  &  phyfica  diuerfadc  experi* 
mentis,  Cap.  xv. 

ANgiux  piodeft  fanguinis  detracHo  ,  cucurbitarum 
adhibitiOjCxtctaqucauxilia  quibus  medici  efFica- 
cius  vtuntur :  aitdicaiijcnta  autcm  fimplicia  hxc  recte 
faciunt ,  Lalercyrenaicu  a^jua  dilutu  crafnus  per pinna 
faucibus  adhibetur,  vcl  euphoibiam  aqua  dilutumfi- 
militvr  impoiitum.compolitiuiiii  autem  hxc funt apta, 
Fellis  tauruii,falis,  aceti,mciiis,  oici  veteris,iquaspar- 
tes  in  vnum  mifceriopoitct,  &  quuai  cpus  tuerit,pinna 
pcrfncare  fauccs  diutius  laboranus.  Itstn  bene  fa- 
cit&hocmedica  nencum  compofitum  fic  ,  Git  fri&i 
■sV  1  i.pyrethri*  i.fagaptni  viftoriati  pondus  :  trita  hxc 
cum  melle  mifcentur,  &.  ita  faucibus  adhibcntur. 

Facit  bciie  &  medicamentu  hoccompofitu  fic5Fellis 
taurini  #i  u  fucci  cucumcris  fyluatici ->V  i.  cachryos  & 
mifyos  anin,ati-)ffiiigulos,trita  hxcmelle  admixco  re- 
pununtur:  quum  opus  eft,  aqua  tepida  diluuntur,&  fau- 
ces  exindeperungunturjcogunturque  inde  quamplu- 
rinutm  deuorare qui  faucmm  dolore  vexantur  •  foluit 
enim  ventrem,&  lta  vehementiflime  prodeft.  Item 
bencfatit  ck  hoc  medicamentum,Hirundinorum  pullo 
rum  exuftorumcincris  *  i.hyffopi  i.  nitri^r  i.  piperis 
dcnani  fcmiflem,lafcris^  n.hoc  medicamento ,  ck  fx- 
pius  fauces  ckprellius  ftieari  oportet.  Multis  8c 

hoc  profuitmcdicanicntum,  Cofti,opii,  anefi,fchoeni, 
cafix  rufx  ,  fingulorum  denarios  binos,  git  denarium 
vnum,  amomi  vidForiati  pondus,  afari  quod  eft  fejnen, 
*  1 1.  aluminisfifli  #•  i.  gallx  quod  eft  medi«m  ma- 


M  A  11  C  E  L  L  I  3o4 

1  lcnecochlca-  ^  gnitudine  ciceris  pilulas  numero  quinque ,  croci  de-» 
narios  ri.  crocomagmatis vitStoriati  poncus,  mytrhx 
vidtoriati  pondus  ,  ariftolochix  Crxcx  deuanos  1 1  1 1. 
cir.nami  dcnatios  tres,hirund'inum  fylui  ftrium  exufto- 
rum  pullorum  cineris  dcnarios  v  .nai  di  Ipicx  vidcriati 
pondus:  mclle  Attico  dtfpumato  coprchenduntur  ha:c 
omnia  diligentcr  trita:quum  autcm  opus  fuerit  rcpara- 
ri  hoc  iredicamctum  ,  adiicietur  qucd  fatis  ent  tiufde 
mellis,&  fic  faucibus  inleretur.hoc  Liuia  Augulia  fcm 
per  compofitum  habuit ,  &  reconditum  in  valculo  vi- 
B  treo.  facit  enim  miririce  aduerfum  anginam  &  fynan- 
chen.  Medicamcntum  ad  anginam,qt>od  deuoratur 
qunntum  digito  vno  tolh  vcl  colligi  poteft:  componi- 
tur  ex  hisjRhus  fyriaci  denarii  fcmilTem,hyffopi  tatun - 
dem  ,  cxparum  cypriarum  capita  tria  ,  lalcris  cyrenaici 
quantum  erui  granu  cft,\ini  bene  odorati  cyarhos  tres: 
cum  vinocepx  ita  terutur  vc  foluatur,deindc  rnittutur 
in  vas  xns  rubri,  atq;  adiiciuturcxtera,  &  coquutur  nd 
mellis  craffitudinc.  hincdabitur  bis  vel  ter  digito  lin  - 
gere  ci  cui  medendum  cft.  Ad  fynanches  moleftiam 
C  &  faucium  dolorem  periculofum,  etticax  medicamcn, 
conficiturdiligcnter,  &  rcconditum  in  pra:fidio  habc- 
tur.  Iusin  quo  hirundinu  pulli  cocti  fuerint  accipitur 
tepes,&  intra  fauces  c6rinetur,atque  aliquid  indc  tranf 
miftitur.  Sed  prxcipuc  contra  fynanchen  prodeftii 
hirundininos  pullos  viuos  m  nido  prendas,&viuos  in- 
cendas ,  vtpuluis  cxiis  fiat,  die  lotus,  luriavefere.  Sed 
obferua  vt  impares  in  nido  inuenias  ,&  quanti  fuerinc 
exuras.  horum  in  calida  aqua  puluercm  bibcndum  da- 
bis ,  &  de  ipfo  puluere  digno  locu  fynanches  ab  mtro 
D  continges,  miraberis  reiiiedium,  fed  lllotis  manibus 
remediura  facies. 

Rutam,a!ium,lafer,xquali  menfura  trita,  fi  ex  vino 
gargarizet  qui  fynanchen  patitur,certum  &  pr^fens  re- 
mcdiutn  fentiet. 

Prxcantabis  ieiunus  ieiunum,tenens  locu  qui  ct'-t  iti 
caufa,digitis  tribus,id  eft  medio,pollice,& medicuiali, 
refiduis  duob9eleuatis,dices,Exi  hodienata,  fiatenata, 
fi  hodie  creata,fi  antc  creata,hac  pefte,  hac  peftilentia> 
hunc  dolore,hunc  tumore,hunc rubor^,has  tolles,  hasr 
E  tonfillas,hunc  panum,has  paniculas,hanc  ftruma,hanc 
ftrumellam,hancrclegionem,euoco,educojexcanto,de 
jftis  membris  medullis.  Ad  tonfillas  herbx  qux  ' 

lingua  bubula  dicitur  radixcirca  collu  inligara  pluri- 
mumprodeft.  Gladioli  folium  mediHm  diui- 

•  fum  ,  &  in  fimilitudinem  coronx  infeconnexum,  ac 
pro  torque  circa  collum  habitum,  tonfillas  fedat. 

Pruui  arboris  folia  ex  vino  deco&a  ,  &  gargarizata 
tonfillas  molliunt.  Thuris  manna ,  &  myrrha, 

&  cinnamomum  ,  &  galbanum  xquis  ponderibus  fe- 
paratim  ad  leuitatem  contufa,cribrataque,  &  cum  refi- 
na  terebinthina  ceraque  decocta  plurimum,  atque  cm- 
plaftri  modo  appofita,fanant  tonfillas.  Si  adipeleo 
ninatonfillx  interius  perugantur,  eodem  diefanabur- 
tur.  Laccaprinum  vel  bubulum  velouilium  re- 
cens  mulfum  dum  calet,vel  etiam  calefactii  gargariza- 
tum,tonfillaru  dolores  &  tumores  cito  fedat.  Plan- 
tago,vel  eius  radix  diligentiflime  contrita,  cum  axun- 
gta  vetere  impofitainpanno  vel  linteo,prodeftanginr 
vel  tonfillis.  Cyclaminis  fuccum,&  mel  lycium  x- 
G  cjuis  portionib9mifcebisj&eogargarifroatioadomnia 
faucium  vitia  poteter  vteris.  Pulticulam  ex  alica  facies, 
in  quam  capita  porrorum  contufa  mittes  ,  &  fimul  dc- 
coques,&  deinde  colabis,  &  forbitioneea contra  fau- 
cium  moleftias  quum  volueris  vteris.  Siquis  gril- 
lu  manu  contriuerit,&  ad  tonfillas  \ el  fuas  Vcl  alterius 
tenens  ter  applicuerit,tdctu  illo  tumorem  fanabit. 

Tonfillis  renes  vulrurini  aridi  inmcllc  tritivel  deco- 
dti ,  mirum  remcdium  prxftant  fipro  emplaftroappo- 
nantur.  Cxpx  longx  conditorix  fucco,adiedto  mel- 
le  permifto,intcriora  faucium  pertrac"tantur,quo  fadro 
angina  laborantem  apericuloliberabis,  refinaquoque 
vcl  liquorecedri  arboris  anginaaffiducperuncra  fana- 
tnr.  Myrti  foliorum  fuccus  gargarizatus,vel  etia  tranf 
miflus ,  anginx  plurimusp  prodeft.  Myrrhan» 


-s  F 


MEDICAM.  LIBEL 


^O^  D   E         IV!  L  V  1  V,   /V   1V1.       LlWl.  i-V. 

contritam  ex  aquatepida  conftancer  abforbedi  dato  ci    A  percoctaquejadie&e  pi 


itriimpoiitajftrumas  vtilit 
pofituin  fuper  ftr  .    as,  fais 
&  fal  ammoniacus  .ippoff 
tusautinlitus 
nis  &  manbu  vt 
pino  argenteo  cJauf1 
beant.       Fe,  b.;  > 
ftiumas  optin  e  fac 
nitus  creftere  nc 


clajmorecmpli- 
Galbanum  lm - 
s  dilcutit.  Idcm  prxftat 
Idenfioreliquorc  indi- 
ttrumas,  &  fosmi- 
acertx  viridislu- 
jjlpenfum  fen  pcr  ha- 
u.m  ad  incipientes 
nta  docuerunt.nam  pe- 
affidueranganturi. 
B     Cancri  fluiiials./S-'^|^^ftiti ,     cum  melle  appo- 
fiti,ftrumas  difcmrungMHfcprxftant  &  tcftx  cchmo- 
rumexaceto  Si  volueris  explo- 

rare  vtrum  fti  umAli^HJHrius  qui  t  umebjt,anrequam 
mcdicinam  a  :hib?a^HHVricum  terreftrem  ad  tumc- 
rem  applica ,  &  poffffH^pcr  folium  pone :  fi  ftrlima 
ericj  lumbricus  tet>c&Wr:  ti  hon  erit  ftruma,  integer  at- 
que illxfuspeimwffui  ^  Spixtettamihutiffimfc 
contufa,cum  axungia  Vetere  Iuba£U,  &  impofita ,  ftru- 
mismedctur.  Nafturtium  cum  alumine  contritu» 
inlituro,  velirnpofitum,ftrumi:>  opitulabnur.  Tal- 
C  parum  capita  recifa  cum  terra  lua  contunduntur ,  &  prj 
emplaftro  apponurur  ftiumis,vtiliter  prolunt:  cb  qucd 
paftiili  inde  fa&i  in  pyxide  ftannea  rcpbni  debetu,\l 
prxftbfintquuopusett.  Calx  viuacum  lefinahqui 
da,  &  adipe  fuilla  fuba£ta,&  addito  melle  nrpoiitaltiU 
mis  mire  medetur.  Vngu  brum  equinarum 

exuftarum  cinis cum  oleo  impofitus  vel  inlitus ,  ttru- 
mis  medetui.  Acu  oflca  ^id  eft  fpiculo  trigo- 

nisquxpaftinaca  dicitur)ftrumam  fxpius  punge,ftatirri. 
arcfcit.  Ad  ftrumam  fedandam  buxi  tenera  &  cicu- 
D  tam  teres,  vel  contundes,&  cum  axuiigia  fubiges ,  &  in 
panno  tenui  indu&um  medicamen  appones.  Vir- 
gulas  teneras  buxi,  manipulum  renerum  vtticx  vnipe- 
cix  in  ollam  rudem  bilextialem  curu  aqua  mittes  j  & 
ad  medias  decoques ,  poftea  de  aqua  ipfa  dormitunl 
cunti  ftrumofo  calidum  quantum  pati  poffit  forben- 
dumdabis  -,  non  tranfmittendum ,  fed  ad  eum  locum 
quidolet  intra  os  tencndum  .  quanto  auterii  diutius 
aut  calidius  tenuerit,  tanto  citins  fanabitur .  Sufficic 
autem  vc  ternas  forbitiones  fingulis  no&ibus  intra  os 
teneat.  Medicame  ad  fauccs  curandas  fic,Rutx  3  v  1  i . 
methx  femunciam,fclii  lemunciam,anethi  tantudera, 
apii  idcm,coIiculi  feminis  idem  ,  cucurbitxcst  martu- 
bii  idem  iteres  diligenter  hxc  omnia,&  permifcebis,  & 
quUm  opusfuerit  fauces  indetahges.  Item  pulue- 
rem  ad  idem,vel  quxintra  oi  dolent,co£cies  fic,  Pipe- 
ris  «  l.folii  «-  i.lpicx  nardi  ^.Xn.mynhxJ  xn.  cj- 
fti}  xn.cafixfiQulx  3xu.aloes3  ini.gutcx  ammo- 
niaci  *-  1.  dadylorum  oifa  exuftorum  3  x  1  i.falfarum 
fardarum  capita  trita  3  xn.rutxfeminis  3  xn.mctnac 
3  X 1 1.  pulegii  3  x  1  i.anethi,  apii,  coliculi,  cucurbitx, 
marrubiifcrupula  duodena.Omnia  tundes,&  cernes,& 
qux  vreda  funt,fuper  teftam  combures,&  teres»atque in 
vafe  vitreo  rcponcs,  &  quuopus  fuerit,  ficco  eo  vteris. 
Ad  fynanchen  retriedium  fic,  Cuniculum  viuum  in  olia 
rudi  combures,  &  puluerem  de  ipfo  cum  cofto  &  folio 
xquis  ponderibus  mifcebis ,  &  fic  in  potione  plenun» 
cochlaredehoc  puluere  cum  vino  dabis,  atque  etiam 
fauces  inde  perfricabis.  Caput  viperx  linteolo 
cooiigatum  ,  colloque  fufpenfum  tolles:  optune  fanat, 
aut  pro hibet  innafci.Lac  caprinii  cum  malua  &cxiguo 
fale  deco&um  gargarizaturoc]ue,tonfillis  primemedc- 
tur.  Menarum  falfarum  vftarum  de  capitibus  ci- 

nis  ex  mclleinlitus  faucibus  anginam  cohibet. 

Aqua  inquamus  co&us  fuerir,  aduerfum  anginas  fa- 
lubnter  infcio  propinatur.  Caninx  dutis  com- 

gium  tercollo  circundatum,  miieanginam  releuat. 

Multipedes  cutiones  qui  in  ftercore  nafcuntur ,  qui- 
que  conta&i  in  globulis  comphcantur,  adiedta  tertia 


qui  anginx  periculo  laborat :  ftaticn  eum  liberabis 

Hirundinu  cobuftarum  cinis  tummelle  Atticoroi- 
itusjfaUcibufque  inditus,&  angina  repriaiet,&  vlcera, 
iiqua  arterns  inerunt,conta£tapurgabic  fanabitqUev 

f  aurinum  fel  melle  permixtu ,  6c  extnnlecus  fauci- 
bus  appolitum,vel  pro  vngunie  induciii,  anginas  elfi- 
caciter  fanat .  Idem  prxttac  &capnnum  fel  fimili- 
ter  appoUtum.  ii  fubita  angina  ita  faucesprxfo 

cabuntur  vt  nullum  auxiliura  celenter  inueniri  pof- 
fit,  ferto  quamatutiiTimo  ex  venula  qux  fub  lingua 
clt,in  parte  nnittra  qux  riatim  de  hoc  morbo  pallelcit, 
fangui»  enuttatur,continuo  fubuenietur.  Herbx 
proierpmalis  qux  dracoRtion  dicitur,  contritx  fucco 
admilceto  fallam  aquara,  &  olei  parum ,  atqtie  inde 
Jinguam  &quxfunt  circa  linguara ,  &  fauces  perfrt- 
cato  ,  donec  vomar  cui  medebere,  cito  fanabitur. 

Alumen  tritum  expofca  gargarizatumjanginxmo- 
leftns  prodeft.  Lun  lemen  &  anethum  cum 

iale  &  oleo  &  aceto  decottum,  benecontra  faucium 
dolores  garganzabitur.  Nucisiuglandis  nudei 

criti  cum  ruca  &  oleo  iropofiti,faucibusprofunr. 

Ruborum  caulesteneri  teruntur,  fuccufque  eorum 
expreffus,  &inlole  coagitatusdoncc  fpifieturad  craf- 
fitudmem  mellis,  abinteritrepartefaucibus  &gingi- 
uis  i  llitus  plurimum  prodelt.  Pullus  hirundinis 

fylueitris,  vdmelius  li  tipariolx,certe  etiara  dome- 
iticx ,  alius  vel  elixus  comeltus  ,  anginam  velocilTime 
certifllincque  fanat,  adeo  vt  hominem  ab  hoc  morbo 
pertotum  annum  tutiflimu  prxfter.  Adparotidas 
ledandas ,  afphodeli  herbx  radix  inuoluta  lana  fufta, 
&  circa  collum  fufpenfa ,  remedio  plurimum  erir.' 

Braflicx  ftirpes  iiueftipues  arefacix,vel  combuftx,& 
in  puluercm  redadtx,&  cum  axungia  vetere  fubaclx,at- 
que  emplaftro  alutario  parotidibus  impofitx,  (atis  pro 
iunc.  Lupino  crudo  deme  follifeulos  ,  atque  ex  eo 
iarinam  tenuiifimam  facito,  quam  roelle  lubaciam  vi- 
ce  malagmatis  parotidibus  apponas ,  continuo  dolores 
tumoreiquefedabis:  idc  prxitat& ciun  aceto  decottus, 
iimilitcrque  appofitus.  Herba  verbena  cum  plantagi- 
ne  m  ore  comnta,  adiecio  modieo  falis  ,  pro  emplattro 
appofita ,  parotidas  mire  difcutit,quas  quumaperuerir, 
detraflo fale fola contrita  &  impofita,celeriter fanabit,  E 
neccicatnce  iriagna  facier.  Nociuxiecur  diligenter 
feruatu,atque  ex  vngueto  nardino  tritoauriculislubin- 
deinfuium,celentcrparotidum  vitium  omne  perfanar. 

Oftrei  teftarum  combuftarUm  cinis  cum  melle  im- 
poficus  parotidas  cito  foluit.  Aqua  marina  tepida,vel 
ex  manno  fale  infe£h,  parotidas  fpongia  prius  elue ,  tii 
caicem  cum  axungia  vetcrc  fubaiUam  imponito ,  con- 
fcftira  fanabis.  Spumxargenti  P.i.  olei  veteris  P.li. 
laiis  ammomaci  P.ttgalbani  P.u.fimul  ha:c  omnia  per 
roiicebis,ita  vt  fpumaargeti  in  oleo  decoquas  vlque  ad 
craflitudinc  mellis ,  tii  aaucies  falc,&  poncs  vt  ferueat:  ^ 
item  galbanum  addes  ,  &  ruriura  pones  vt  feruet. 
poftea  fimul  omnia  coiabis,&  recodes,&  quu  opus  fue 
rir,more  emplaftri  miro  remcdio  fedadis  parotidibus  r- 
tens.  Vuium  exuftarum  cinis  cum  cera  &  refina  pi- 
ribuspondenbusappofitus,parotidibusprodcft,fed  Vna 
decottus.  Stercus  columbinum  tritum  cum  farina  hor 
deacea  ex  melle  fuba£tum,&  calide  appofitum  ,  nafcen- 
tes  parotidas  coprimit.  Adeps  vrfina  paripondere  cu> 
feuo  taurino  &  cerapermixta,atqueappofita,  parotidi- 
bus  mirum  remedium  eft.  Pingue  laiidi  quod 

inter  cutem  &  carnem  macram  eftjfi  paro  tidibus  appo- 
natur,&  illic  ligetur,  citbfanabuntur.  Musara- 
neus  fi  in  orbitam  inciderit ,  naturali  fato  illic  deten- 
tus  emoritur  .  hunc  illic  inucntum  ,  atgilla  auc  lin- 
teo  aut  phccnicio  inuolue  ,  &  ex  eo  tet  circumfcribe 
parotidas ,  qux  incorpore  fubito  turgebunt:  mira  cele- 

ritate  fanabis.      Malux  radice  lino  vel  lycio  rraieGa,  H  partcrefinx,validiff)metriti,&*roalagmatisviceimpo- 


aut  arnogloffx(id  eft  plantaginis)radice  fimiliter  collo 
circundata,ftrumas  fanari  manifeftum  eft.  Menta- 
ftri  fuccus  vino  gargarizatus  frequenter  ftrumas  tumo- 
rcfque  dilcutier. 
farina  hordeacea,pix  liquida  cum  cera  &  oles  mixt» 


fiti,incipieiites  parotidas  aperiunt,&  expurganr5matu- 
ratas  verb  perfanant.  Axungia  vetus  cum  tefta 

vafis  falfamentarii  contufa  lubatLtaque  ,  &  appofita, 
colle&ionem  parotidum  laudabihtet  difcutit. 
Vulpinis  tefticulis  recentibus  parotides  perunclxcitb 

OOo.iu. 


3°7 

difcuriuntur. 
nis  cum  mellc  p; 

roo  caprx  axungia  vetvi 
plaftrum  appofit^  • 
pulos  m.  alliifpi  .Asr^ 
nes  parotidibus  wa!^ 
lomentocontvit 
adipe  mixtum  aj 
mis  muftelx  fanguis  recb 
&a  falubriterimponitur. 
rentjcum  teftis  fuis  tunfi 
citerprofunr.  Talpx 
vel  iccur  eius  inter  roanus 
prodeft.  Strumsopti 
eam  trafuerfam  refeces,extr 
tis  collo  fubneftas,  priorem  a 


]im  tefta?  vruntnr,eariimque  ci- 
alubriter  imponitur.  Fi- 
>,&fubac~ta,  atq;  vt  em- 
nar.     Calcis  florisfcru 
ungia  tundes ,  &  impo- 
Nafturtium  cum 
etiam  marrubium  cu 
cft.    Exulceratis  ftru- 
......  dipfain  vinodeco 

chlea:qux  falinisinha:- 
l/npofitx  ftrumis  effica- 
^rtielle  inlitus  ftrumis 
pri  appofitum ,  plurimum 
edetur  radix  vet  benar,  fi 
mque  eius  parte  laboran- 
parte  in  fumo  fufpe 


MAR  CELLI  308 

A  hoc  medicamcntum }  fuperque  tegere  lana  fulfurata 


das  Arefcente  enim  ea,flruma;qnoqueficcabuntr,  &  o- 
mnis  carumhumor  arefcet.  Quu  fanus  fuerit  quem  cu- 
raris,  fi  tibi  ingratus  extiterit, vtramque  partem  in  aqua 
coniicito,ftt  umx  renafcentur. 

Vrticx  r.idices  cum  aceto  coftx  conrufxque,ac  fuba- 
&x  manibus  repidx  imponuntur ,  incipientes  ftrumas 
continub  compriniunt.Hxcautem  cura  non  foltim  dif- 
cutict  prorumpcntes  ftrumas,fed  &  maturas  ita  aperiet 
vt  omnibus  radicibus  penitus  extra&is,  ad  certiffimam 
fanitatem,finevl!a  cunftatione  perducat .  Adeps 
caprina  cum  calce  fuba&a,  &  appofita ,  ftrumas  ftatim 
diffoluit,&fanat. 

Lupus  marinus(id  eft  pifcis)tantx  efficacix  eft  aduer- 
fum  ftrumas  vtadquamlibetpartccorporis  admotus, 


ftrumarum  ritium  omne  perfanet. 


totam  maxillam.  Benedifcutitparotidas  trisllly- 
rica  c6tufa,coc"ta  ex  paffo,  &  more  cataplafmatis  farinx 
hordeacex  calida  bis  vcl  rer  in  die  itnpofita.Difcutit  & 
hoc  medicamentum  parotidas  antequam  fuppurenr, 
quod  conficiturfic,  Spumx  argenti  P.  n.ceruffx  P.i. 
falis  ammoniaci  P.i.xris  floris  P.i.aceti  8. i.olci  vete- 
ris  8.1  i.fpuma,ceruffam,faleper  fe&cu  aceto  tercrete 
oportet  mortario  marmoreo,  dcinde  oleo  admixto  tra- 
iicere  in  caccabu  amplu,  ne  extra  effundatur,&  ad  ignc 
B  ponere.efferucfcet  enim  valde.Quum  hxc  fupcr  jgnem 
pofita  habuerint  cmplaftri  mollis  temperaturam  ,  de- 
ponioportcbitcaccabum:  quum  vero  deficrit  ferucre, 
patilatim  afpergcre  atris  florem  ,  &  moucre  fpathula 
medicamctum,ne  extra  fundarur:&  rurfuscoquere  do- 
nec  habeat  emplaftri  fpiffitudinem  ,  debcbis.  Ad 
ftrumas  benefacit  radix  cucumeris  fyluatici  co&a  ex  a- 
qua  ruulfa,&  trita,atquc  ita  impofita.  Hibifcu  quoque 
eodem  modo  co£turc,&  impofitu  mclius  facit.  Ma- 
rini  lepores  oleo  vere;  i  inie&i  benefaciunt  difcutiendis 
Z  ftrumis,fed  cum  ipfo  oleo  in  plumbea  pyxide  clufi,qu5 
diebus  quadragintadiligenteralligataoporrer  haberi: 
poftea  ex  co  pinnula  obhncndx  funt  flrumx,fuperque> 
easpcllis  lanaranon  nimium  tonfa  ,  tegendi  graria  im- 
ponenda  cft.  Prxcipi  autem  oporretncquis  hoc  medi- 
camenro  manus  inquinct,aut  inquinatas  priufqua  bene 
eluerit,nd  os  referat.  Ad  ftrumas&  ad  duritias  mam- 
roaru,mirifice  facithocmcdicamentum  antequa  fup- 
purent,&  poft  fuppuratione  nihilominus  vtile  eft,acci- 
pithic,01ei  veterisP.i.fpumxargentiP.vnum,gallx 


Aduerfus  languorem  faucium  expertum  medicame 
hoc  facies,  Piperis  albi  >-i  1 .  n  iporum  feminis  **  1 1 11. 
ruta?  viridisj  v  1.  abfinthii  gallici  3  vi.laferis  optimi 
3  vi.mellisoptimi  fextarium.de  iis  tritis  commixtis 
in  vnum,  cochlearium  plenum  dabis  ieiuno  voradum, 
Vel  fauces  inde  continges.  Apiifeminis  quantum 
tribusdigitiscomprehendas,  tantundem  &  falis&fi- 
napis  Alexadrini  adiicies,  rutx  quoque  viridis  pufillu 
addes,&  allii  fpicas  v.haec  teres  diligenter,&  adiungcs 


^  D  ^yia^P-^-mannarP.i.&vnciajgalbaniP.i.cumoled 


coquitur  fpun  a  donec  ceroti  fpiffihabeat  remperaru- 
ram,deinde  admifcetur  ei  galla,&  fecund.l  hic  mauna. 
qtium  emplaftri  habuerit  fpiffitudinc  ,  tollitur  ab  igne 
medicametu,  &  quQ"  deficrit  feruere  paulatim  galbanu 
mifcetur  ,  deinde  linitur  in  aluta  quu  opus  eft  apponii 
tertiovcl  quarro  die  foluitur,fi  non  fuppurauerint  ftru- 
ma?:fed  fi  apertx  fuerint,byeme  alternis  foluetur,xftate? 
quotidie.  Malagma  ad  ftrumas  &  ad  otnnc  duritu  rela 
xandamirificu,fic,Refinxterebinthinr.P.ii.cera:feli- 


aceti  boni  quartarium,&  dabis  bibereex  aquacalida,fi  £   bra,propolis  (qua  quida  cera  facra  vocat)P.i.i>albani  P.' 


iaro  perdoloremfaucium  manducare  non  porerit, 

Adipis  vcteris— •  i.thuris  granai  11.  laferis  grana  1 1 1 
fatureix  pufillum,allii  fpicas  x  i.teres  &  calefacies  fla- 
mula  tenui>atque  inde  collum  eius,&  fauces  diligentif- 
iime  perfricabis  qui  de  talibus  laborabit.  Reme- 
dium  valde  certiim  &  vtile  faucium  doloribus  fic,  fcri 
bas  in  charta  harc, 
E      Te/(t«p5)  ^inoy  TsaVa/*r, 

quam  chartam  in  phcenicio  obuolutam  lino  coligabis, 
colloque  fufpedes,meminerifque  vtmudus  hxcfacias, 
&  ne  tcrtia  mann  fcriptura  tangatur. 

Gallamtunfam  &  cribratam,  atque  alumenvtrum- 
que  «quis  portionibus  fumcs,&  prius  in  ollam  nouam 
mittes,&  mel  bonum  atquealumen  vtrunque  adiicies, 
&  in  vnum  decoques,  atque  inde  orificia  geufiarum,  & 
fauces  intrinfecus  perfricabis.  Vettonicam  ,  arge- 
moniam,verbenam,rubum,  fenecionem,  mctham,cu- 
curbitam  ficcam,hinc  amplius  mittes  fardac  caput  affa- 
tum,piperis  modicum,  teres  haec  omnia  diligentcr ,  & 
mifcebis,&  fic  etiamper  pinnulam  delicatam  fauci- 
bus  inferes:mirc  hoc  remedium  carbunculuro,&quic- 
quid  mali  intra  fauccs  erit  curabis.  Olei  boni  cyathu 
vttum,  &  fuccinil  verum,  in  ollam  nouam  mittes,atque 
ad  medias  decoques,dcinde  fuccinumtolles,&  combu- 
res,  &  teres ,  &  puluerern  eius  in  oleum  fuprafcriptum 
mittes,&  vna  iterum  diligenter  teres  ,atque  inde  tolli- 
busquotiensopusfueritadpones  ,experieris  magnum 
remedium.  Ad  parotidas  conuenit  no£tuz  cerebcllu 
butyro  mixtum  apponi.  difcutit  cnim  fere  eas  fine  do- 
lorc &  moleftia.Oporter aute per aqua marinafcruentc 
nouis  fpojiis  illic  demerfis,&  linteo  vel  fabano  intor- 
to,  vtrinque  cxpreffis,  vaporare  eas  j  atque  ita  oblinire 


i.  olei  veteris  felibra:  harc  omniacum  oleo  ad  ignemli- 
quefierioportet ,  &  poftea  mifceri  vifci  de  quercu  P.f. 
xiphii  radicis,quod  nosgladiolumappellamus,P.i.fa:- 
culx  putris  P.i.aphronitri  librx  quadrantcm,opopana- 
cis  P.i.hxc  omnia  ordine  quo  fcripta  funt  trita  cribrata- 
que in  cacabum  coniiciuntur ,  opopanaxoleo  diluirur,' 
&  foluitur,  vbi  temperatum  eft  medicamenru,  manibus 
fubigitur,linitur  quum  opus  eftaluta,&ficapponitur. 
Glandulis  facies  remediu  fic,Farina,mel,  crocfi  &  ca 
F  ricas,fimul  mifce,&  contere,arque  vnu  corpus  facito,& 
ita  linteo  inline,&  fuper  glandulas  pone.     Carmc  mi- 
rumadgIandulasfic,AlbulaglanduIa,  necdoleas ,  n?c 
noceas,necpaniculasfacias,fed  liquefcas  tanquam  fal 
in  aqua:  hoc  ter  nouies  dicens ,  fpues  ad  terram,&  glan- 
dulasipfas  pollice  &  digito  medicinali  perduces ,  duirt 
carroen  dicis :  fed  ante  folis  ortum &poftoccafum  fa- 
cies  id ,  prout  dies  aut nox  minuetur.  Clandulas 
mane  carminabis  fi  dies  minuetur:fi  nox,ad  vefperam, 
&digitomedicinaliacpollice  continenscas,dices,No- 
c  uem  glandula:  forores,  o&o  glandula:  forores,  feprem 
glandulx  forores,  fex  glandula:  forores ,  quinqueglan- 
dulx  forores,quatuorglandulx  forores  ,  tresglandulx 
forores,  dux  glandulx  forores,vna  glandula  foror:  no- 
uem  fiuntglanduli,o&o  fiuntglandulx,  feptem  fiunc 
glandulx,  fex  fiunt glandulx,  quinque  fiunt  glandulx, 
quattior  fiunt  glandulx,  tres  fiunt  glandulx,  dus  fiunt 
glandulx,  vna  fit  glandula,  nulla  fit  glandula.  Ad) 
ea  qux  faucibus  inhxrebunt  remedium ,  fi  os  aut  arifta 
harferitgulx,vel  ipfecuiacciderit,velalius,cofeftim  ad 
H  focum  accurrat, &  titionem  verfef,  ita  vt  pars  eius  qux 
ardebat,forinfecus  emineat:  illa  ver6  qux  igni  carebat 
flammx  inferatur:  conuertens  vero  titionem  terdices 
rcmediigratia  te  facere,vtiillud  quod  haferitin  fauci- 
bus  tuis,  vel  illiusquempeperitilla,  finemora  &  mo» 


i°9 


DEMEDICAM.    L  I  B  E  k.  ;td 

A  tapotium  alternm  au  tuffim  .ifld*r>i)fic,Myrrh£,  piperis3 


leftia  eximatur.Hoc  inter  certiffima  remedia  fubnoratu 
eft.  Her  ba  appellaturvincaperuinca  ,  ex  qua  fi  fauces 
obligauerisdormitu  eunti  eiuscui  aliquid  exiis  inhx- 
ferit,mane  fanus  confurget.  Omnia  qux  hjeferint 
faucibus  hoc  carmen  expeller,HeiIen  profaggeri  vome 
fipolla  nabuliet  onodieni  iden  eliton.  hocter  dices ,  & 
ad  fingula  expues.  Item  fauces  quibus  aliquid  inhxfe- 
r  it  confricas  dices,xi  exucricone,xu,crigrionaifus  fcri- 
fnmiouelor,  exugri  conexu,gril  au.  Si  de  pifce  os  fau- 
cibus  hxferit,fpinam  mediam  eiufdem  pifcis  infringes, 

&aliquam  parrem  exeapollice  &  medicinali  digito  B  ex  partu  ford>  r!a  refede| 
luperverticem  eiuscuiosvelfpinaha:rebirappones,fed      myrrha;*  n.S.  0| 
vtilius  erit  fi  ncfcieti  id  facias.    Ad  os.fiue  quid  aliud 
hsferir  faucibus ,  hi  verfus  vel  dicendi  in  aurem  eius 
qui  offocabirur,  vel  fcribendi  in  charta,quxad  collum 
eius  lino  alligerur,quo  remedio  nihil  eft  prxftantius. 
Mh  auh  y>pyi?Mj  u^ft\'uv  J)jto7o  m\atpou 

Ad  reumaticos  efficax  remediu,fic,  Muftela  die  louis, 
luna  veterecapta,  viua  in  olla  rudi  ita  excoquitur  vt 


caftorei,galbani-ftyracis,ouSJ,^rigujorum  idem  ponde- 


Caftoreum  &  pipe 
dcinde  myrrha  antc  C0Dtff 
tis  admifcetmv.  bi  c 
pilulx  ex  aqUa  \  ici^ 
qui-  modico  terna  ' 

Aliud  catapt  i  iutn  a 
cVphthifitenm 
fanar,idsm  inrlarione 


mi.alterci  feminis 
albi  *  ii.  galbani 
dere  oportet  &  cribrarej 


ntunduntur  &  cribrantur, 
I    contufis  &cribra- 
;  fac~ta eft, forroantut 
atur  cum  calida;  a- 
;  .    :c~tem,  fed  digeftis 
•  m,  quod  &fufpirio 
&iecurdurum  habentes 
&  purgat  muherum  fiqua 
lonficiturfic,  Styracis*-  vi. 
y  .  refinje  rerebinthina:*- 
Illyrica*  *  i.nitri  #  i.piperi* 
i.  irim,altercu,piper  contd 


ru  mortano  terere,ca;tera  pi- 
lo  cominuere,& poftea^omnia  permifcere,ac  facere cata- 
poria  magnitudinis  fabar.inde  terna  vel  quaterna  in  no- 
£tem  ,vel  ficca,vel  ex  calida  aqua  dare,qua:  &  ad  inflatio 
nes  diftenfionefque  cum  aqux  calida;  cyathis  tribus  vtili- 
terdantur.   Ad  eam rcm  remirTior  quidem  paftillus,  fed 


teri  pofftt,&  in  pulnerem  redigi,qui  puluis  collectusex  C  non  contemnendus,accipitha:c,Croci,mynhr,aIterci,o- 


melle  ,  &  bene  conteperntus  iei  uno  reurr.arico  ad  diem 
percochleare  dabirur/edvniusligulx  mefura  nnire  pro 
derir.  Ad  fynanchen  remediu  efficax  fic  Rapx  feminis 
hemina,cauh«  feminis  hemin?,  opopan;cis  femuncia, 
laferis  3  i  n  i.  allii  modicum,  falis  montani  m^dicum, 
omnia  hxc diligentiffime  trita,  &  melle  colle£~hi,labo- 
ranti  dabiirur  menfura  acratione  ,iravt  tenva  cochlea- 
ria  ieiunus  accipiat. 

AD     O  M  N  E  S     MOLESTIAS  TVSSIS, 

&  fubitx,&  diutinx,ac  vetuftx,&  ficcx  atque  humi- 
dx,&  ad  phthificos,arqueeos  qui  fangu<nolcrum,& 
purulentum  excreant,&  ad  empyicr>s,vel  pleumonia- 
cos,  atque  eos  quibuscafu  fanguifugx  intra  ftoma- 
chum  irrepferint ,  necnon  &  ad  ftomachi  fti  idorem, 
&  ne  media  doleant ,  remedia  phyfica,&  rationabilia 
diuerfa  deexperimentis>  Cap.  xvi. 

lAftillusnd  tuffim  &  diftillatione  pectoris ,  &  pul- 


pii,  pondera  paria  contufa  mifcentur  defpumato  AtcicO 
melli,fiunt  paftilli  eiufdem  poderis,vtfupra  fcrptum  efti 
dantur  iuxta  atatem  &  vires  in  noc~rem,Iicet  &  hinc  cata 
potiafacerepropter  eandem  caufam  vrilefir,  fedtunca- 
quxmeladiicitur.  Paftillusad  tuffim  &adfangui- 
nem  reiicientes.&  ad  ftomachum  folutum  habentes ,  fa- 
cit&ad  deie<ftionem  ventris  &  vefica;  dolorem  :accipic 
ha?c,Apii  feminis*  Vi.  rofa;  foliorum  arefaclorum  in 
vmbra*  xn.myrrhx xn.  croci  #-  xi .  opii  mi.  apii  fe- 
D  men,& crocum,&  folia  rofa:  contunduntur  cribrantiir- 
que  myrrha  rerirur,opium  aqua  maceratur,  omniadein- 
de  in  vnum  mifcenrur,aqua  adiecla  fiunt  paftilli  ad  pon- 
dus  denarii  femirTis,ai)ttertia  parte  detra<~ta  ,dantur  fto- 
machum  imbecillum  habentibus,&  fanguinem  reiicien 
tibus  ex  aqur  frigida;  cyathis  duobus ,  cxreris  ex  calidx 
totidem  cyafhis  dari  deber.  Paftillusex  odoribus, 
qui  benefrcit  ad  omnem  internum  dolorem,proprie  au- 
tem  ad  tuffim  &  pedoris  diftillationcm,  &  oculorum  epi 
phoras.facit  &  ad  fufpirium,  &  ad  lateris  dolorem ,  &  ad 
monis,&  ad  epiphoras  oculoru,&  veficx  dolore,  &  E  phthificos.vefica  quoquc  vel  renibuslaberantibus,  vel 


quib9tubus  ftraguliturfxpius,&  n5finecruciatu  vrina 
faciut.  Itcadeosqui  faguine  ore  eiiciut,aut  per  vrina 
reddut,addeieciione  quoq;  alu?!&adtonr>in3,&  grauc 
dine  vetris ,  &choler5,&  ftomachi  crebra  naufea,quas 
quii  vomitu  fine  fcbri  excitatur,vtilis  eft,  &  quicquid  re 
primi  & ficcarioportet,oprimccopefcit:pra:tereafacit  & 
ad  omniu  partiu  corporis  dolore,p«-a»tercapitis:quinetia 
fiquando  alicuiuscaufa  datum  fuerit,  alix  rei  vitio  non 
«rithoc  medicamentum.  Quum  autem  ad  omniaqua: 


fanguine  de  vrina  reddentibus  cu  dolore ,  vtiliter  datur: 
accipitharc,Cinnami,cafia:,croci,fingul.^  ternos,alterci 
feminis  &  appollinaris  herba;  radicis  fingul.  dcnarios 
quaternos,piperis  denarios  n.opii  denarios  u.thuris  de- 
narios  lii.  nardi  fpica:*  n.  vino  Falerno  ccntufa  &trita 
ha:c  vt  deb  et  cofpargurur.-fiur  paftiJIi  ad  pod9denarii  fe- 
miffis,auttertiaparredetracla,dantur  in  nodem  prouta:- 
gri  vires  funt  cum  aqua:  calida:  cyathis  duob9  auttribus. 
Medicamentum  quod  per  cochlearium  deuoratur,be 


fupra  dixt  manifefte  profit  ,  tum  pra:cipue  ad  initia  F   nefacit  ad  tuffim  aridam,  &  eos  qui  difficulter  glutinofa 


phthifeos  benefacit.multos  enim  eripuit  ex  magno  peri- 
culo  inrerdum  bis  terve  datus  hic  paftilliu:  recipit  autem 
hxc,Myrrha:TrogIodytidis^  vt.croci*-  v.thuris^f  v.o- 
pii  denarios  mi.  alterci  albi  feminis  denarios  quatuor,a- 
pollinarisherbxradicis  corricis  denarios  quaruor.Con- 
tunditur  hic  cortex  per  fe,&  cribratur  tenui  cribro:  dcin- 
de  crocnm,poftea  altercum,deinde  myrrha  ,  &  rhus,qui- 
busmifcetur  opium  pridiein  aqua  maceratum,&  fubin- 
de  aquzexiguum  adiicirur ,  donec  fingi  paftilli  poffint 


cxcreant.&  prxfocari  videntur  inrerdum  :  fed  pracipue 
prodeft  iis  qui  dolorem  lateris  cum  febre  fenriunt,  quos 
Gra:ci  pleuriticos  dicunt.  Liberat  enimomni  periculo 
eos.Hoc  medicamentum  Apulei  Celfi  fuit,  &  pra:cepto- 
ris  noftriValentis,nec  vnquam  vlli  viuus  compofitione 
ei9  dedit,quia  magnitudinem  opinionis  exea  traxerat: 
eft  aute  hxc ,  Mellis  Attici  libram,piperis  nigri  dennrios 
duos,myrrha:  Troglodytidis  &  cafia:  denariosfingulos, 
ftachyos  nardi  denarium  vnum,  cinnamomi  hemiobo- 


ad  pondus  denarii  femiffis,  licer  aliitertia  huiusponde-  G  lum.quodfinon  habueris  cinnamomum',  duplicem  ca-1 


risderrac>a  faciant  paftillos.dantur  in  nod"tem  ex  aqua 
cyathistribus:fomnum  faciunt,doIorem  omsemfedant. 
vt  fuperius  dixi.Oportet  autem  ex  eo  etiam  catapotia  fie- 
ri.quidam  enim  facilius  ea  quam potionem1  fumunt,& 
non  multum  ad  medendum  intereft.  Catapotium, 
(ideft  medicametumquodnodiluitur,  fed  ita  vteftvo- 
ratur)ad  tuffim  quumfine  modo  defluit,  conficirurfic, 
Croci*  m.  myrrha:-*  n.  opii^f  r.  contunditur  crocum 
ficcum,&  cribratur.  contufa:  &  cribrata:  myrrha:  opium 


fiam  coniicies:pipercontunditurdiligenter,&  cribratur, 
rnyrrha  rerirur  morrario  marrooreo,poftea  vtraque  in  v- 
num  mifcentur,  deinde  mellis  optimi  defpumati  adiici- 
rurquantumfutTiciat,vt  fitpfeudoliquidum:dantur  inde 
phrhificis  cochlearia  quina  vel  fena,pleuriricis  etiam  plu 
ra,&  fa:pius,fed  interuaIlo(hoc  eft  non  fimul  omnia)dari 
oporter,&  tum  maxime  quum  tufflunt,  &  prxfocari  vide 
tur,difficulterque  fpirar-.fiue  etia  no  tuffiunt,  &  phlegma 
illis  interiuscoquirur,dari  debet.protinusenim  excreanc 


admifcetur  aqua  exigua  dilutum  ,  poftea  adiicitur  cro-  H  qua:  optant,&rranfitum  fpiritus  habent,&  tuffire  defi- 
cum:&quum  in  vnum  omniabene  mixta  funt ,  figuran-  nunt.  Alterum  medicamenrum  ad.tuffim  atidam,  co- 
turerui  magnitudinispilulx.dantur  in  noftem  ternx  vel  ficirurfic,  Nafturrii  animati  feminis  vnciam  ,  alterci  fe- 
cjuaterna::  &  fi  ficcznon  potuerint  tranfmitti,  exaqua  roinis  vnciam,opii  denarium  vnum,myrrha:  femuncia» 
ealidamodicadabuntur,&formabuturexaqua.       Ca«      fnlphurit  viui  femunciaro,piperisalbi  —  i.melle  colligi-. 

OOo.iiii. 


•M 


M  ARCELLI 


?ur  hoc  rntdicame  ufibx  /Egyptiacx  magni  Acius  fuccum  ieiunuscum  vino  vetcre  per dies  continuos 


-tudine  ex  cyatiiis .  f-r.iKla:  m.  in  nociem.  Facitaute 
hoc  medicamenti  dolorem  ,  &ad  ftoma- 

,ccciiacis  quoque  qui  fu 


-chi  inflationem  gi 
bito  vniuerfa  deii' 
vel  circundatum  dcnt 
*nfertum,vtilc  efV.prxtc- 
tesqux  circuitum  haber, 
vtiliflimum  eft,fe<J  pi 
■prodeft  &iis  qisi  fme  horr<3 
quamobrem  lexipyretos  h 
compofitio  ad  tuflim  arida 
excreatib9:purgat  etia  uite: 
nes:accipit  hic.Lini  {eininis* 
minis,iridis  Illyt  icx- radicis 


eni  fuperpofitum 
eft,  in  cauernam  eius 
•sfebrem  prxcede- 
ante  horam  acceffionis, 
;  ato  oleocalido 


ltu  febrium  vcxantur: 


uerem  redigi,&mifceri  oportet  c.iim  me!le  >  &  frequen 
ter  ieiuno  per  cochlearium  dari.  Srercus  porcinum 
ficcum  inligatum  phcenicio  ,  &  collo  fufpenfum  ,  tuffitn 
moleftiffimam  fedat,Hyflbpi  —  i.methx  ficcx  <~>  i.pulc- 
gii  ficci  —  t.  mellis  decodii  —  n.  marrubii  -  i.papaueris 
1-1  i.  funt  qui  addunt  &  fulphuris  viui  femunciam  :hxc 


nouem  in  liminc  ftas  bibe,validiflime  aducrfum  tuflirn 
qu  amlibet  molcfta  tibi  proderit:  itidcproderit&  pul- 
uisexeadcm  radice  ficca  faclus.fimiliterpotus.  Por- 
ri  cotufi  fuccus  expreffus,c'uoleo  deco&us  &  epotusplu^- 
rimum  tuflientibus  prxftat.  Verbenx  herbxarefa- 
ftxtunfx  atque  cribratac  tenuiffimi  pulueris  cochlearia 
quinquemaioramaioribus,minoribuspro  aetate  mino» 
ra,fed  finceri  ex  vini  Aminari  veteris  cyathistotidc,per 
dies  quinque  potanda  dabis,  febricitantibus  ex  aqua  dari 
(odicitur.  Alia  3  oportebit:mire  tuflientibus  proderir.  Scillx  interio 
utinofam,&difficulter  ris  medullx  tenerx  corrtritx  fuccum  cum  mellis  pari  mc 
fura  decoque,&  indc  etiamfi  minimum  ,  quantum  fum- 
mus  digirus  recipefe  poffn,ieiunus  quotidic  mane  gufta- 
ueris.tuffis  moleftia  mirccarebis.  Tuffismoleftia  cl 
to  liberabere  fi  obferuaueris  remedium  talc,Piperis  albi 
grana  m.baccarum  lauri  grana  m.in  vnum  contunde,& 
adie&is  aqu.e  calidx  cyathis  duobus  ieiunus  bibe,dein- 
de  piperis  grana  v.&  lauri  bnccas  v.ex  aqux  vt  fupra  cya- 
this  duobus,bibe,deinde  vii  &  v n,cx  aqux  duobus,  de- 
inde  i  x  &  i  x,  ex  aqux  duobus:&  ii  ta  molefta  tufiis  f ue- 


n  icas&  fuppuratio- 
icx  fcm::iis,nafturtii  fc- 
us  poderib':  hxcin  pul- 


D 


trita  permifcentur,vt  pfeudoliquidafint,  &pcrcochlea-  ^  rit  vtnon  ftatim  delinat,  iterum  diminuedo  fimiliter  fa- 

cies.vt  ix  &ix.&dcmde  vn&vii.  v&  v.m&  m. 
cum  aqux  calidx  binis  cyathi;  bibas.  Cupreffi  bac- 
cx  numcro  impares  quiminutiffime  trirx,&  cx  vino  ve- 
tere  ieiuno  porui  datx,tuffim  potentiffime  leniunt:  eiuf- 
dem  fenera  cauliculorum  a  ieiuno  commanducata,ita  vt 
fuccus  tranfgliitiarur,mire  fanat  tuffientem,fiid  adie&is 
femperimpari  numero  cauliculispertriduu  fiat.  Myr 
rha.,ltyracis,opii,  croci,  pares  menfuras  conterito  ,  &  de 
cotritis  ac  permixtis  fpecieb'  globulos  ex  aqua  cicerculi 
magnitudine facito,  ac  priufquam  dormitu  eat,tuffienti 
tria  catapotia  deuoranda(ideft  tranfglutienda)dato,  fu- 
perquetres  aquxcalidx  cyathos  potandos  adiicito:hoc 
rcmcdio  nodiurna  tufli  laborantem  cito  liberabis. 
Ventriculi  gallinacei  membranulam  qua  fordes  aqualictl 
li  continentur,arefac~ram  rerito  diligente^r  ,&  cum  vino 
potui  dato,humidam  tuflim  fedabis.  Tuffimquan- 
uis  grauem  maiorum  natu  intra  quinqiie  dies,paruulorii 
etiam  intra  triduum  fanat  qui  fulphuris  triti  quantu  n  i- 
bus  digitis  capere  poteft,in  ouo  femicocto  forbili  per  tri- 
duum  ieiuno,autper  quinque  dies  dederit:  Hyofcyami 
i.fulphuris  femuncii.fellisterrx  -<  i.piptfris  ige* 
tianx  —"  i.opii  3  n.marrubii  —>  u  mellis  defptfmati  qui- 
tum  fufficiat  fupradi&is  fpeciebuSj  tritis  cribratifque 
mifcebis,ac  leuiter  decoques:inde  fiquis  tuffi  gtauiter  co 
flic~tabitur,paftillum  ad  magnitudinem  fabx  ieiunus  rtia- 
ne  hauriat,&  in  noQem  cum  calda  aqua  aHum  paftillum 
bibat,bonum  valde  &vtile  remedium  expefietur. 

Scillxbulbum  vnum  purgatum  tribus  feruoribus  in 
aquadecoqucs.&exeo  quod  fuerit .tenerrimum fumes 
—>  iui.  panacis&iridis  Myricx,drachmasquaternas,am- 


re  dantur,ita  vt  per  rriduum  cochlcaria  fingula  qui  tuflit 
ieiunus  accipiat.  Hedcrx  folia  tria  cum  tribusgra- 
nispiperis  ex  vini  cyarho  &  aqnx  calidx  quantum  fuffi- 
ciat  prima  die  dabis,fequenti  die  folia  quinque  cum  gra 
nisquinque,fimilitervtfupra:tertia  diefolia  vu  cugra- 
nis  vu.fimiliter  vt  fupra:fed  infirmo  ex  calda  aqua  da- 
bis:mirabilitertuflim  quauis  molcftam  &  vetufta  feda- 
bis.  Ad  diutinam  tuflim  qux  nunquam  definir,&  fa 
tis  molefta  eft,  medicame  faciesfic,Laricis  —  i.piperis 
•—  i.croci  ~  i.myrrhx  >—  i.  marrubiitufifucci  quarta- 
rium,ficusficcas  tres,  mellis  optimi  quod  fatis  effe  exifti 
maueris  coques,hxc  paritermifcebis,&  coteres.acfic  ie- 
iuno  triduo  cotinuocochleariafingula  dabis :  miraberis 
remediumffedfi  neceffe  fuerir,  intermiflis  dicbus  iteru 
acfxpiusdabis:hoc  etiam  phthificos  fanat.  Ad  tuf- 
fim  ex  perfri&ione  collectam,medicamen  hoc  vtile  eft, 
Aceti  optimi  heminam,aqux  heminam,hyffopi  3  v  i.  ta. 
diu  coques  donec  ad  medietatem  decoquantur,  tum  he- 
minam  mellis  boni  defpumati  adiicies,  &  lcnto  igne  de- 
coques,  vt  fpiffefcat:antc  tame  quam  mel  adiicias,  fuprd 
fcripta  colare  debcs,inde  terna  cochlearia  ieiun9,&  poft 
coeni  accipies.  Ad  tuflim  rcmedium  vtile.Refini  tere 
binthina,&mel  defpumatu  pari  poder  e  permixta  cu  ouo 
leuiter  decofto ,  debebisieiunus  haurire.  Pulegiu  fic- 
cum  ad  menfuram  cyathi,&  nafturtii  tantundem  inpul- 
uerem  tenuiffimum  redige,&  rhclhsoptimi  adiicequod 
fufficiat  ,ac  decoque ,&  mane  ac  vcfpere  cochlearia  inde 
fingula  accipe,miro  aduerfus  tuffim  quanuis  moleftam 
remedio  vteris.  Ad  tuflim  nodturnam,&  ftomachi 
confirmationem  remedium  probariffimum  fic ,  Caricas 


tres  pinguiffimasAfricanas  prima  nodle  accipies  affatas  ^  moniaci  —  n.hxc  omnia  diligcnter  teres,fed  fcillam 


fupercarbones,ita  vt  fingulis  caricis  inferas  piperis  gra 
na  nouenale£ta,&pulegiiquod  nonfuerit  in  fumo  ali- 
quantulum:fedcaricas fic  affaredebcs,ne  comburantur 
penitus,fed  vt  refoluantur,&  ea  hora  qua  te  in  le&o  pofue 
ris,tum  eas  accipe,&  obferua  ne  quicquam  poftea  loqua 
ns,  autquenquam  appelles,antequam  obdormias :  hoc 
obferuans  per  tres  noftes  facies.  Ad  tuffim  prxfen- 
taneum  remediu  fic ,  Radicesrumicis  minutx  eiusqux 
per  campum  fe  fternit,&  mora  fert  paruula,  colliges  fine 
ferrOj&earumP.ui  in  aqux  8.xx.leto  igne  vfque  adter 
tias  decoques:deinderadicibus  feparatis ,  ponderabis  a- 
quam,&  quantum  feparata  aqua  penfiuerit,  tantum  mel- 


feorfum  confricabis,tum  omnia  confundes  ,&  mcllis  o- 
ptimi  defpumati  ad  colligendum  in  vnum  medicamen 
quodfufficiatmittcs,atqiieindelaboranti  per  coehleare 
bis  vel  ter  diebus  fingulis  dabis:  intra  dies  feptem  etiam 
fanguinem  excreantem,&  vetuftx  tuflis  moleftia  libera- 
bis,dum  aut  deorfum  purgatur,aut  per  vomitum  pituitx 
interius  colle&x  humor  effunditar.  Folia  vlmi  qux 
orientem  fpeftant,cumpipcrisgianis  totidem,fcd  imp* 
ri  numero  trita,&  cum  Falerno  vino  a  iciuno  fumpta,etii 
purulentas  tuffes  potcnter  cmendant.  Salis  quanru  in- 
tra  palmam  tenere  poteft,  qui  tuflietin  potionem  cerui- 
fxautcurmi  mittat,&  caltdum  bibatquum  dormitum 


lijoptimidefpumati  admifcere  debebis,&  rurfus  vtrun-  ^  vadit,neque  poftea  loquatur,  fed  tacitus  fomnum  capiat, 
que  mixtum  tandiu  decoques  donec  mellis  fpiflitudine  cito  fanabitur  fi  hoc  vel  triduo  fecerit.  Millefolium 
habcat:deinde  admifcebis  piperis  optimi  triti  quantum 


xftimcspoffe  fufFicere,vt  fine  moleftia  accipiatur,  atque 
ex  eo  medicaminc  mane  &  fero  terna  cochlcaria  fumes. 

Marrubii  fafciculum  bonum  in  aqux  cogioadme- 
dia^decoque,&  ex  eaaqua  adicfto  mcllis  aliquantulo,  ie 
iunus  quotidie  fingulos  cyathos  donec  tuffire  definas,bi- 
be:omnc  gcnus  tuffis  efficacitcr  curabis.  Fccniculi  ra- 
dicem  viridem  nitidam  in  pila  lignea  contunde ,  atque 


trituexaceto  potu  tuffientibus  atquc  ctiam  ftomacho 
ruptis  &  fanguinem  excreantibus  ptodeft ,  fimiliter  pro- 
deft  quinquefoliumtritum,  atqueexaqua  potui  datum. 

Quinqueouorum  incoGorum  vitelli  cum  vini  veteris 
aut  mulfi  cyathistribus  permixti  ,  &  calidx  pertriduum 
poti.excrcationescruentascmedant.  Nuces  pinexina- 
nes  contufx  in  ollam  mittuntur,&  quot  fuerint  nuces,tot 
hyofcyami  vncix  &  aqux  fextarii  adiiciitunhxc  ad  mc- 


3*5 

dias  decoquuntur,  atquc  inde  adtuflts  remediutn  etiam  I 
phthifico  bibenda  ieiuno  quotidiepotio,etiam  ex  vino, 
ii  non  erunt  febres,falubriter  dabitur.  Si  de  tufli  ftoma 
chum  quis  aut  latera  dolebit,herba:  vcttonica?  fafciculu 
cum  futs  radicibus  in  olla  noua  decoquatcum  aqua:  lixi- 
uia:  8.  duobus.donec  ad  tertias  confumantur,  atque  inde 
dimidium  cy.uhum  fiigidum  quu  doiore  vrgebitur,bi- 
b.tt.  Vertonicam,nepetam,pulegium,  aquali  menfu 
ra  cum  vini  S-duobus  &falis  pufillo  ,  ad  hemtnam  deco- 
qucs ,  atqueinde  laboranti  tufli  &  doloribus  ftomachi 
cyithosiingulosiciuiio,vtper  cochleare  paulatim  infu-  Q 
das,per  triduum  dabis.  Siquem  tuflis  intolerabilis  ve- 
x  ir,dc  lupi  iccore  arido  vel  exuftoquatum  voluerit  con 
tc:ar,aduciacque  vinum,mel,  &  aquam  tepida,  atque  in- 
riead  diem  cyathu  ieiuuus  bibar,intra  paucos  dics  mirc 
ftn-bitur.  Inucnta  cafuin  via  portio  de  cribro  impart 
tiumero  foraminum  collo  inh'gata,tufli  &  fufpirioreme- 
dio  eft.  Adtuflim  nimiam  &  veterem  remedium 
fic3M1rrubiificciP  .1n.in  olla  nouam  fidhlera  mittes, 
&  aqux-  fonrana:  8.x  vm.  & decoques  ad  tertias  -.deinde 
i>>iam  aquam  colabis,&  m  rudem  ollam  alteram  mittes,  Q 
atqueaddes  lllic  mcllis  optinii8.i.  pipcris  triti  femuncia, 
&  iterum  ad  tertias  decoques,vt  fpifiiim  fiatrdeiiide  dili- 
gcnterin  vafe  vitreo  reponcs ,  arque  ex  co  ieiunusterna 
cochlcaria  quotidie  fumes.  xqueprodefi  marrubii  viri- 
dis  fucciis  cum  meJlib  delpumati  pari  me:ifura  decoclus, 
&  coclileare  pleno  mane  lu  nptus  &  vefpere.  Herba 
argemonia  contrita,&  exvino  vetcre  diluta  potui  data, 
vnice  tufltentibusprodeft:tame(vt  dixi)qui  remediandiis 
eft  ieiunus  accipiu.  Bax  rndix  pipcre  adiedTo  con- 
tcritur,&  ex  eo  ad  pipeiis  magnitudtnem  catapotia  fiut,  D 
inde  bina  leiuno  data  dcuorantur,  donec  tuflis  vitiu  co- 
fenefcat.  Fuba:  folidu:  grauum  infufum  in  aqua,  ad- 
eoque  mflatum  vt  plus  humoris nequeat  haurire,fubito 
deuoratum  tuflim  mire  tollir.  Lotium  humanum 
verus.adiefto  croco  vtodor  eius  occulatur,exhauftum, 
veteres  tufles,&  eos  quicrafla  pituita  vexantur  emendat. 

Sicui  faliua  refiliens  tuilim  mouent,aIiquis  ei  in  fron- 
tcm  fuiflet,  ftatim  definit.  Ex  ouo  duro  interius  quod 
ehSpaflo  intritum,adieclis  aqua:  calidx  cyathis  duobus,fi 
antequam  cubitum  eas  biberis,quietiorem  a  tufli  maio-  ^ 
rem  partemnoctis  habebis , & eius  potionis  afliduitate 
fanabere.  Fabafrefa  tuilientibus  in  qua  atlium  cq- 
£tum  fuerit,maximc  ptodeft  ,vel  ex  melle  tn  cibo  fum- 
pta,efticaciter  remedium  prxfbt  :fed  &  purulentas  ex- 
cretiones  cchibet &fanat.  Ficus  iicca;  tres  cum  hyf 
fcpi  modico  &  paruo  rutx  falciculo ,  &  quartario  fccni- 
grasci  purgati,cum  aquxnirida:  fextario  propenfa:,in  olla 
rudi  ad  medias  decoquuntuv,&  colantur,inde  tres  potio- 
nes  per  triduum  rufli  nimia  labcrantibus  datur,  mirum  F 
remedium  eft.  Seuum  cuiam  decoclum  ,  &cum  vi- 
no  auftero  depotum,  tufli  medetur.  Sandaracha  quo- 
que  cum  refinaterebinthina  ex  0110  forbili  fumpta  ,  tuf- 
fim  remediat.  Vettonica:  pollinis  drachmas  duas,in 
paffi  cretici  cyathis  duobus  permixta:  aqua  calida  ,  vtili- 
tcr  aduerlum  tuflim  bibuntur.  Palmare  remedium 
ad  tufiirn  fic,Fctniculi  ficci  triti  3  ix  .  anethi  fimiliter  3 
ix.opii  Hifpani  3  1  i.hxc  iuncTa  ex  melle  optirmo  tempe- 
rabis,&  ex  eo  nticis  auellanx  magnitudine  cum  aqua  cali 
da  mane  ieiuno ,  vel  etiam  digefto  ad  vcfperam  dabis.  C 
Valde  bonum  &  vtile  ad  tuflim  qualem  hbet  hoc  reme- 
dium  eft,Apiifeminis  3uu.hyofcyami  3  u.anethi  3  1111. 
opii  3  11. mclhs  quodad  colhgendas  &  glutinandasfpe,- 
cies  fupra"  didtas  fufficiat,quum  in  puluerem  fuerint  rcda 
Qx.  Tuffi  & cruditati  medetur  hoc  medicamc.Cofti  <-> 
iii. cinnami  n.piperis  3  v.  item  piperislongi  3  v.o- 
pii^ti.croci  1.  melhsquod  fatis  ad  hxctrita  tempera 
da,  &  catapotia  facienda,qux  cuna  calda  aqua  &  manc  & 
ferb,fedinteiie£tis  vicibus  dari  oportet,quod  fimiliter,& 
de  fupra  fcripto  medicamine  fieri  debet.  Aqua  in  qua 
rutam  &  hyflbpum  &  rofam  ficcam  decoxeris  vino  im- 
inifce,&  ita  bibendam  ieiuno  offer  tuflienti,  citb  fubue- 
nies.  In  ouum  forbile  mafticharpuluerem  mittes:fed 
oouseft  vt  mox  coagitatum  ftatim  forbeas,ne  dilatione 
fiat  crufta:quo  exhaufto,  facile  tuflim  fedabis  fi  id  fxpius 


5*4 


DE  MEDICAM.  LIBER. 

feceris.        fabxgrana,  ,  i.cfia  in  furno,pi- 

peris  totidem  tundes&  cribj^im  ,  &  pulegii  tantundem 

rediges 


ucrcm  rediges,  acfi- 
lia  rudi,atque  agita- 
0  medicamineper 
mane  fiflc  fero ,  tuili 
Herba  centauria 


menfura:  quantum  fak 
mulmelle  cqnfperj 
bisne  combura; 
feptem  dies  finj 
laborantibus  da'. 

trita  ex  vino  du:  ..'  fi  etiam  iis  qui  fan 

guinolentum  ai  quos  phthiiicoi 

dicunt.Vuam  pai3am  et  id  ponderis  libra:  fexta 

tem,&  diligentc  ipis  optimc  fepar3tim 

triti  libra:  fextai  '^R&F^6  "diedlo  aceto  fciliite  cu 
mellis  modico  t  .jjffibjs-,u  m  fpiflitudinem 

habeat,vt  paftil  ili  .  pjRnr,non  tnreen  grandes.-inde 
qui phthifi &  diutina    flP»j  oscum  calda  a- 

quaieiunus  man:  "*  vadens  ad  vcfpe 

peram  fumat.        Cerm  pulmones  cum  luis  gurgulior.i- 
bus  virgulis tenfos,in  fnmodonec  aiclcant  fufpende,& 
ex  iis  aliquid  contufum  tritumque  diligeter  adietto  mel 
le,ecligmatis  modo  phthifico  dato  ,quem  fanati  citifit- 
me  voles.        Lacerta  viridis  viua  iminifla  in  vas  ficliie 
nouumi&cum  vini  8.  nt.decocla  ad  cyatnum  vnum,in- 
credibiliter phthifico  prodeft,fi  ex  vinoeo mane  ieiun9 
bibat  cochleare  vnum.Qiii  phthifi  laboi  abit,laier  tritum 
in  aqua  tepida  ieiunus  quotidie  bibat,potenter  remedia- 
bitur.        Cancros  marinos  impari  tiumero  exuflos,vel 
aridos  tritos,&  baccas laureas  inipari  numero  tritas,adic 
dlo  melle,atque  adipc anferina  remiila  ,a:quispondeti- 
bus  vniuerfa  permixta  vnum  corpus  facies,  atq;  a:qiialt- 
ter  in  duodecim  partcs  ditiides,&  in  cibo  aut  in  potione 
laboranti  phthifico  dabis,  mire  prodcrit.       Oua  inco- 
€ta  duo  incalice  diffundes,&  deiice  olei  optimi  3  11.  & 
axungia:  vetuftiifima?  in  trulla  ad  calidam  remifia:  3  u. 
&coagitato,acpermixtum  phthifico  tepidum  quotidie 
da  bibendum,donecfanettir,valde  proderit.  CHii  pltthi- 
fi  afFiciuntur,maritimaIoca  vitare  debent,atque  illic  ma 
xime  vbi  pix  conficiturcommorari ,  ibique  cochlearum 
carne  cum  vino  exco&arum  afliduc  vefci.  Picem 
pra:coquam,fiuequam  vifcofam  vocant,&rubiicam  lcy- 
thicam(quam  alii  pifiafphaltum  vocant)cum  ieui  ceruini 
remifli  cyatho  vno,&lacTis  bubuli  vel  ouilli  pari  iren- 
fura,liquis  iam  periclitanti  phthilico  in  potu  velrn  cibo 
quotidie  dederit,mirc  ei  fubuenict.Mus  gliris  deglupt9, 
&  cu  oleoac  faleaflatuspleumoniticisvel  empyicHcibo 
datus,  miie  fuccunit,eos  quoq;  qui  ptirulcta  excreatce- 
lerrime  fanat.     Marrubii  viridisfalciculu,&  ambrcfia: 
fafciculfi ,  &abrotani  fafciculu,  mitte  in  olll  femodiale 
nouam,&  viniS.uu.&decoque  ad  fextarium,tum  expri- 
meherbas,&  cola,&  adiice  in  cllam  mellis  optimi  fexta 
'    rium,&  poftea  decoque  ad  crnliitudinem  me!lis:ex  eo  v- 
terisieiunus  quotidie  plena  ligula  ad  fanguinis  rei-Jiflio 
ne  fedandam,&  ad  ftomachii  confirmandu.  Butyru 
nitidum,&  tantundem  mellis  optimi  defpum^ti  c.oqui- 
to  donec  color  rufus  fit,&  in  pyxide  cornca  reconde,  at- 
queindemane  ieiuno  fingula  cochlearia  dato,qui  pulmo 
nisexulcerati  vitio  fcctidtim  olet.vcl  purulentum  &fce- 
tidum  excrear.    Axungia:  fuilla:  vetuftx'  vnciae  tres,cx 
vini  vetuftiflimi  cotyla  vna  deco£ra-,potui  phthificis  da 
ta:  potenter  remediantur.  Anethi  fucci  vetetis  puhiere, 
2  &  refina:  pityina:  puluerem  ,  cum  adipe  vetere  anferino 
aut  gallinaceo,edendum  mane  ieiuno  empyico  cochlea- 
riatria,&  vefpere  tantundem  dabis.mirefubuenies.  Ad 
eos  qui  fanguinem  excreant  remedium  cfficaxfic,  Thu- 
ris  mafculi  diligenter  triti,  drachmas  duas  ,  ammoniaci 
vnam,cum  aceti  hemina  fimulcontemperabis,ita  vt  bi- 
bi  poflit,&  laboranti  ieiuno  ha-moptoico  Jabis.  Siquis 
puriilentum  tuflit,ouum  crudum  cum  pari  menfurafuc- 
ci  de  poiro  fecTiuo  exprefli,  tantundemque  optimi  mel- 
lispermixtum,calcfa(Su  ieiunus  forbcat.    Ad  excrea- 
H  tionem  cruentam  remedium  fic,Cochlea:  elixatx  terun- 
tur,&  ex  aqua  calida  a  iciuno  bibuntur ,  necnon  ad  idem 
cochlea:  inlota:  ex  aqua  marina  coquuntur  ,&  deuoi  an- 
tur.       Phthificis  &  empyicis  prodeft  aquain  quacy- 
donia  mala  cocia  fuerint,afliduc  propinata :  ipfa  etiamfi 
incofta  manduccntur  tguanc      Spongia:  Africana:  ex,- 


M  AkCELLI 


i  hauftus  empyicos  fanat. 
ipti  fanguinolentas  excrea- 
Cunnni  optimum  inbre 
is  remedioeft. 
itur  cauliculi  reneri 
jr,qui  in  fole  ad  crafliru 
:nc  hauftusfanguinole- 
cLudir.  eorundem  ruboru. 
'  fcodti  edutur:idque  vi- 
inolenra  excreantlbus 
iieleporinum , fiue 
Ir.vtiliter  ab  empyi- 
cornu  exufti  cinis 
Bubulus  fanguis 
;  menlura  aceti  difco 
:  li  per  cochleare  af- 


C 


tlftx  cinis  cu  fu 

Raphani  codtt  ci 
tiones  celeriteremc 
folutum,&  deg! 

Ruborum  in  qiij 
tunduntur,ex  iis  I 
dinem  mellis  fpiflatura 
tam  excreationc  erTicaci 
cauliculi  teneri  ex  vino  au 
num  etiam  merum  potatu 
prodeft.  Coagulumcerj 
hoedinumjin  potione  folurm 
cis  vel  hxmoptoicis :  ceruini 
in  potione  darus  fimilitcr  mtf 
vel  hocdinus  fanguis  recens  cii 
£his,fanguinem  excreantibus  pro 

fidue  deguftetur.        Gluiinum  quo  ch.irta  glutinatur 
calidum  in  modum  foi  bnioois  hauritur,  vel  cx  aqua  ca- 
lida  fanguinem  excreatibus  datur.        Nuclei  amygda-  q 
larum,tri:icum,amyIonj&  mctha,trira,in  qualibet  potio 
re  vtiliter  ab  haimoptoicis  vel  empyicis  hauriuntur. 

Semcn  falicistrirum,&ex  vino  auftero  fumptu,fan- 
guinem  tufftentesfi'.tir,&  vitium  poteutcr  cmendat. 

Hederx  baccx  quu:  funt  lurex,  impari  numero  tritx, 
&  ex  nqua  teplda  porx,phthificos  fananr.  Herbx  vet- 
ronicx  folia  in  vmbra  arefadrn,&  tunfa  cribrataque  repo- 
nito,  atqueindelaborantivulfo  vidtoriati  argentei  pon- 
d9  expaffo  bibendum  fxpeprarbeto.  Quidam  qubpote- 
tiusherbxhuius  auxilium  facerent,  adiedto  mellecribra  I 
tumpuluerem  comprehenderunt ,  atque  inde  fabx*  ma- 
gnitudine  dederunt  labornntibus  phthificisjVulfis,&  rcu 
maticis,eofque  qui  etia  purulenta  cxcieabant  incolusni- 
tatifolidxreddiderunt.  Ad  phthificos  remedium 
&  prxfens  &  maximummam  etiam  vita:  dubios  fanat,& 
quibusfpesfupereffenullavideatur:  equi  faliua  vclfpu- 
rnam  cum  aqua  cahda  bibendam  per  rridtium  dabis :  e- 
tiam  quem  ruffi  intoleranda  &  diutina  laborare  videris, 
hoc  remedio  liberabis:  xgrum  quidem  (Ine  cuncrationc 
fanabis,fed  equil  mors  fubita  confequitur.  Oua  crnda  E 
duo  in  calicem  verguntur,eo  adiiciuntur  olci  optimi  •— 
v.gari  floris  —  v.paffi  cretici  «-  v.  quiiroquehxc  in  ca 
licemconieceris.axugix  vetuftiffimx  <-•  v.invafe  igne 
diffolues ,  eundemque  liquorem  calidum  cxteris  rebus 
adiicicsjomniaque  pariter  fuper  aquam  ferueiitem  remit 
tcs,&calida  phthificis  bibenda  prxbebis.  Herbx 
fenecionis  viridis  Contufe  &  expreffx  fuccus  ad  menfu- 
ram  cyathi  vnius  per  dies  fingulos  potui  datus,phthificis 
miro  remedio  eft,fi  interiedtis  diebus  vel  fepties  propi- 
netur.  Rutxtencrx  contritx  cum  ramufculis  fuis,&  F 
cxpreffxfuccus,cum  aliquantulo  bitumine, ex  vino  vc- 
terecalido  phthificis  celeriter,  fimiliter  &empyicisin 
potu  medetur.  Antidotum  phthificis  incomparabile 
iic,  Piperis  albi  5  m.myrrhx  3  i.  opopanacis  3  i.  thuris 
mafculi  3  i.opii  3  i.croci  Siculi  3  i.zingiberis  3  n.  laferis 
3i.  rutxficcx  3  n.abrotani  3  n.  narcifii  3  n.vettonicx ) 
u.marrubii  311.  pulegii  3  in.mellis  defpumati  optimi  8. 
r.vini  Aroinxi  quartarium,papaueris  triti  3  i.ex  quocun 
que  liquorehoe  phthificis  propinatum  valde  prodeflc 
memoratur,ita  vt  de  contritis  diligeter  mixtitq;  fpecieb9  G 
Catapotia  fiantmagnitudinefabx,quxaut  integra  hau- 
rienda,autliquefadra  dentur&mane&  vefpera.  Tro- 
chifcus/uWx^rfKprxftatiffimus  ad  hxmoptoicos (id  eft 
fanguinem  velexcreantes,vel  vomcntes,  velcos  qui  ma- 
ximecumtuffi  fanguinem  iac>ant)  huius  confedHofic, 
Croci  3  xv.fuccini  3  xv.  maftiches  Chix  }  xv.iridisll- 
Jyricx  3  xv.opii*  n.S.pfylliiquod  eftfemen  nigrii  mi- 
nutum  pulicibus  fimile  —  u.S>  hoc  feraen  coques  in  he- 
mina  aqux  donec  denfafiat ,  qucmadmodum  de  liiii  fe- 
mine,quam  colabis  poftea,&  reliqua  omnia  trita  ex  hac 
aqua  colliges,&  formabis  trochifcos  habentes  maximos  H 
^im.S.alios  3  m.S.minimos  vfquead  3  i.S>  Ita  ergofa- 
cies  vtpro  a:tate  vnufquifquc,&  pro  corporisfirmitate  ac 
clperc  poffit.  Ad  eos  quifatiguifugasinfcii  dcuorat,ci- 
micum  in  carbonibus  pofitorum  fumus  remedioeft,fi 
orehianti&faucibiu  apertisexcipiatur.eiici  enim  ex 


pelli  deuoratas  fangiiifugas  hncratione  certiffimum  eft. 
Jn  eo  aceto  in  quopri9  ferru  fcruens  fit  extincru,butyru 
millum,&  calcfaflum  paulatim.fi  abforbeatur  eiicietdc 
(lomacho  fanguifugas.  .  Ad  ftridorem  pedtoris  depo- 
nendum  finapis  optimi  triri  cyathos  duos,&  mellis  opti- 
mi  defpumati  cyathum  mifccbis ,  &  ieiunus  die  caIido> 
aut  in  loco  tepido  gargarizabis ,  &  fines  patenti  orchii- 
morem  dectirrcre.  Nemcdiadoleant,  Iuna  fepti» 
madecima  femper  allii  inco£H  terna  grana  purgata 
tranfgluri,mirc  proderir.  Corallium  tritum  cx  aqua 
potui  datum,reieclionem  fanguinis  reprimit  :  cuirei  & 
caftanea?  medenrur  fi  codla?  quamplui  imx  manducctur. 

Ad  tuflimVindiciani  nicdici  remedium  fingulare,  Sul 
phur  viuum  teres,&  inuohics  de  axungia  porci  vetuftifli 
ma,&  dabis  vttranfglutiat  tres  pilulas  prima  die,fecunda 
duas,rerria  vnam.tales  autem  pilulx  erunt  vt  facile  nanf 
uorari  poffint:hoc  remedium  etiamcquis  tuffientibus 
prodeft.  .  Ad  tuflim  remediii  efFicax,Heiba  qux  galli 
cc  caliiomarcusXatine  equi  vngula  vocatur,colledia  luna 
vetere  liduna  die  Iouis,ficcara  prius  in  ollam  nouam  mit 
tnurcum  prunis  ardentibus  ,qux  intra  ollam  mittide- 
bent.fuperficics  faneeius  argilla  diligenterclaudi  deber, 
&calamus  inferi,  per  quem  humor  vtl  fuinus  caloris 
hauriaturintra  os,donec  arteriam  omnem  &ftomachum 
penerrer.  Compofitio  ad  tufllm,Mellis  defpumati  P. 
i.ancthi  feminis  —  ui.piperis  —  i.  hxc  diligentiffim£ 
ti  ita  mifcentur  melli ,  vt  quum  vfus  cxegerir ,  bis  in  die 
terna  cochlearia  qui  tufli  laborabit  accipiat.  Com- 
pofitioecligmatn  ad  pulmonem  corruprum  reparandu> 
Marrubii  fafci.culum  vnum  ,hyffopi  fafciculum  i.  glycyf 
rbizx  m.iiidisHIyricx in  .inulx  —  m.nucespi- 
neasrcfinofas  v.aqux8.vi.  mellis  P.v.  omnia  hxcina- 
quam  nitidam  infundes,ira  vt  ad  tertias  coquantur,  hoc 
cft  vt  fimul  vniuerfa  ad  trifextium  veniant ,  pofteaquam 
addideris  fuprafcriptum  mellis  pondus,  vtad  mellis  ve- 
niar  defitate.de  quibus colatis,&  in  vitro  coditis,terha 
mane  cochlearia,terna  vcfpercqui  fupra  adiedia  valetu- 
dinelaboiabitaccipiet.  Defcriptio  ecligmatii  adpul- 
mone  curadum,  Herbx  gladiatoricix  fucc9,lilii  fyluatici 
fuccusjmarrubii  fuccus.xquis  menfuris  parabitur.deinde 
quantum  de  tiibusfpeciebusfueritfucci ,  tantum  mellis 
mittetur,  itavt  pofteain  fextarium  huius  permixtionis 
tria  cochlearia  olei  viridis  mittantur:  quod  tadiu  poftea 
coqueturquandiu  medicamen  ad  menfuram  mellisve- 
niat.ex  hoc  ieiunus  accipiat  teuia  cochlcaria ,  &  poft  cx- 
nam  tei  na3qui  pulmonis  vitiolaborabit.  Confediio 
vndtionis  ad  ipfam  pulmoniscaufam,  Olei  mollis  8.i.cy- 
mini  quartarium,  lento  igni  tandiu  coques  quldiucy- 
minumpercoquatur,  quodpoftea  colabis,  &addes  olei 
chamxmehni  heminam,  olci  anethini  quartarium  ,  olei 
rofei  quartarium  ,  olei  ranacei  heminam ,  medullx  cer- 
uinxrecentis  |-1  m. adipis  anferinx atqueporcinx rcce- 
tis  >—  vi.  butyri  recentis  finefale  >-  vi.cerxPunicx  — 
iii.  hxc  omnia  ad  vaporem  foluta  mifcentur,  &  quando 
xger  vngi  debet,tollesexeo  vi.adtriduanam  vn&io 
nem,&addes  illic  fucci  de  fcenogrxco  —  n.  febri  fugix: 
i—  n.ladtis  humani  qiiartarium ,  quod  lac  fub  hora  qua, 
xgervngenduseftmittatur,nec  calefaciatcum  cxteris 
fpeciebus,&iacens  in  lecto  vngatur  lenta  fatis  manu,  fedl 
antelucem  poftquam  vnclus  fucrit  ftatimlac  vaccinum 
bibat  eadem  hora  mulfum, non  coc~tum,dum  caler. 

AD    SVSPIRIOSOS,  VEL  AD  DYSPNOI- 

.  ccs,&  omnes  caufas  a:  tcriarum,de  quibusruptisfan- 
guis  emanaf,&  ad  vomitus  reftringendo«,&  prouoca- 
dos,&  ad  fitim  arccndam,&  ad  fingultus  inhibendos, 
&  ad  reumaticos ,  &  vulfos  ,remedia  rationabilia,  8c 
phyfica  diuerfa  de  experimentis,   Cap.  xvn. 

ADfufpirium  facitbene  acetum  quod [fcilliticum  vcv 
cantjcochlcarioter  quaterve  fumptum  ad  dicm.Pro 
deft  &  fcilla  argilla  circudata,&  furno  codta  purgatis  ex- 
rerioribusputaminibus,&quodeius  tenerrimum  eft  tri- 
tum  adiedtis  mellis  Attici  duabus  partibus,  &  aceti  boni 
vna  part(,2tque  ita  decodla,  &  per  ligulam  vnam  femcl 
in  die  fumpta.  Profuit multisadfufpiriuro  veldifpncci 
depel]eudam,pulmovulpis,veliccurin  ollaficliliexufiu, 


5*7 


DE  MEDICAM.    LIB  E-R 


nruj 


atqueadcintrem  reda&um,&datum  addieieiuno.men  A  Adfufpiriofosremec  . 
furacochleariorumtrium,cumaquxcyathis  tribusfife-  fciculum  ,  &  ficorum  Afri 
bricitabit:fifincerus  erir,ex  vino  vetere  :profuit  &pul- 
mo  cerui  eodem  modo  arefs&us,  &  datus.  Prodcft  fuf- 
piriofis  hoc  medicamentum  euidenter ,  Aluminis  fiffi  * 
vi .  opii* i .  aqua  exigua  opium  diluitur,  mifcetnr  alu^ 
mini  ante trito.Fiunt  globuli ciceris magnitudine :  dan- 
tur  ieiuno  ante  cibum  quaterni  autquinirhoc  medica- 
metum  &  ad  fangumis  eruptionem  ex  interioribus  par- 
tibus  facit,  &  ad  veteretn  tuflim,&  ad  phthificos  vel  pti- 

rulenta  excreantes.  Hocquoqucmedicamentum  adfu-  B  autem  eo  dieacetunj 
fpirtam  fatiscommodefacit,Sulphuri$$r  i.nitri*  i.abro  lum  magnificefolet 
t  mi,quod  tribus  digitis  corrtprehendi  poffit^hxc  contii- 
dutur  &  tertttur  cariofeiquu  opus  cft  datcir  ex  iis  ieiuno 
cochlearia  duo  cum  duobuscyathis  aceti  calidi.  Aliud 
medicamentum  ftrumis  &  fuipirio  efFicax.facit  autem  & 
ad  lumbojum  diutinum  dolorem ,  &  ad  paralyfin ,  &  ad 
hydropicos,&ad  Uenofosxonficiturfic,  Brionix(id  eft, 
albx  vitisradicis)*  xti.iridislllyricx*-  xir .  ammoniaci 
gtittx  *  xn.afparagi  radicis#vi.fcillx  bulbi crudi tene 


oi.^HcVba:  falutaris  fa- 
iridorum  felibramt 
ex  aquxfluuialis  hemin  .^uito  adheminam. 


eamque  potui  dato  per  t'. 
ptionem  fiueexatteria 
nefacit  fymphyti  radixt 
quidam  allium  GalUcum  v< 
rafa  cultello  eburneo,vel 
aut  eo  amphus.vel  quan 
&  deuorare  cui  opus  ef 


refoluit  fi  cum  ea  d$ 
nem  polygoni  fucct 
duum  datus,&planta 
cus  plurimum  prodel 


Ad  fangumis  eru- 
one,vel  pc£tOr6s  bc- 
uidam  inulam  tufticamj 
:)lota  hac  aqua  frigida,& 
aturfextanslibrx  ex  ea, 
btuerit  debet  manducare 
e  enim  amara  eft.  Oportet 
t,  quod  interdum  per  fe  fo 
:  fed  huius  radicis  efFe&um 
nefacit  ndarterix  eruptio- 
brum  duum  aurtriu  pertri^ 


tritxeodem  mododatus  fuc- 
retxquoqueSamix  denariusv- 
nusjfumptus  ex  aqux  frigidx  rigore  detra&o,  cyathis  tri 
bus,validiffime  tuuat:herbx  etiam  polygoni,qux  (vt  opi 
nor)tiniariavocatur,fafciculiis  quantus  manu  compre- 
hendi  potfitjin  tribus  hemniis  aqux  decodtus  ad  tertias, 


rumtx  incerioreparte*-  xi  i.tragacanthi  #•  v  i.iis  mellis  C  redtc  medetctr  eruptioni  fanguinis  ex  arteriis,fiquis  inde 


mifcetfcrquodmfficiatded  prius  contufis  diligeuter  & 
tritis  donecceroti  habeanttemperaturatrsinde  quum  o- 
jjus  eft  datur  ieiuno  *•  i,cum  aqux  mulfx cyathis  tribus. 

Bilfamt  femen  tritum  potumex  vino  prodeftfufpi- 
fiofis,caducis,phreniticis,  pteuriticis ,  &  ad  omnia  vitia 
qux  iu  thotace fubfiftunr,pulmonis,&fiifprrii  caufis  me 
detur.  Thymum  trititm  potum  exvino  extenuat,& 
calefacit  qurc  fiirttin  ftomachograuia,vndc  fufpirium  na 
fcitur.ventrem  quoque  releuat,  fanguine  extenuat,&  qux 


labot  ati  cyathos  trcs  ieiuno  per  tri duum  dederit .  Opor* 
tetautem  lentienti  vulnus  interius,loco  ipfo,fed  iforis 
fpongia  cu  aqua  frigida  receti  imponere  i  vel  ex  aceto  a- 
cri,fed  frequenter  mutare,ne  contalefa&a  noceat,&  ve- 
tare  artus  conftringi:quod  plerique  medicorum  faciunt. 
ignorantcs  quia  incitaturfanguinis  eruptio  mufculorum 
compr?ulone:qttadoquidem  omnis  conftriclso  in  vtra- 
quc  partcm  exprimit  venam.  Faciunt  &  compofita  me- 
dicamentaad  fanguinis  eruptionem,  quorii  hoc  eft  prae- 


funtg{utinofa&ha.rentiaiiithoxace,&  faucibus  detra-  D  cipuum,Acacix  fucci  vncia.hypociftidos ,  quieftfuccu 


hit.  Onganum  cum  croco  tntum,  pot.uii:v>que  cum 
vino,fufpi"?iofis  prodeft.  Hyffopum  quoquearidum 
contufum,&  cretum,ex arpa,  aut  vino,aut  acero,  aut  mel 
ledatum,autdecoCtumcum  aliquo  fupradiftoru  liquo- 
rum,fufpiriofis  medetur.  Marrubium  aridum  tritu 
cum  mellis  cochleario  fumptum,vel  fuccus  eius  potUs,x- 
quefufpiriofisremedioerit.  Chamxdris  extenuata 
tritaque,&potaprodeft  fufpiriolis,  quafpropter  craffitu- 
dinem  fuam  liquore  aliquo  ctiam  aqua  extenuari  debet, 
&ficaccipi.  Herbatiniaticacotufa,&exmellis  co- 
chleario  fumpta,fufpiriofos  curat:rutx  quoq;  atq;  herbae 
hlattarix  fucc9  per  fe  dat9,aut  radices  earu  incodlje  aqua, 
&  potui  datxfimiliter  profunt,necno  &capparis  radices 
idcm  prxftant  fi  vtfupra  fcriptum  eft  accipiantur.  Re» 
fina  terebinthina  deuoratur  ad  magnltudine  fabx  ^Egy- 
ptiacx  ab  eo  qui  fufpino  laborat,  vini  cyatho  fuperfum- 
pto.quires  magno  remedio  eft.  Centaurex  tenuis 
fuccus  quantum  nux  auellana  recipit  cum  aqua  mulfa  da 
tus,vei  ianthidis  herbxqua»  humidis  locis  nafcitur  vnius 


rofx  fyluaticx(qtiam  caninam  quidnm  vocant)vncia,ba- 
lauftii  qui  eft  flos  mali  granati  quo  cot iarii  vtutur,  vncia* 
opii  femuncia.  Balauftium  contunditur&  cribratur,vel 
ficcum  in  mortario  teritur ,  cxtcra  pridie  macerata  in  a- 
quacommifcentur  diligenter,  &paftilli  indc  finguntur, 
quidam  matores,quidam  ad  denarii  femiffem:  daturre- 
foluti  iuxta  xtatemvel  virtutem  infirmi  ex  aqux  frigidx 
cyathis  tribus  aut  duobus:hic  paftillus  benefacit  &  ad  dy 
fentencos  &ad  torminofos.  Alter  paftillus  adfan- 
guinis  eruptionem  mirifice  faciens,  accipit  hxc  ,  Traga- 
canthi  *■  ix.Samixcretxif  vit.rutx  Ponticx^fix. gly- 
cyrrhiix  fucci  %  v.fymphyti  fucci  vn .  gummis  *  1 1 1 1- 
hypociftidos  fucci  *  vi  i.thuris^  v.  aluminis  liquidi  ^ 
v.opii-Jf  v.arriyh*  vi.myrrhx*  v.croci  *  vn.plantagi- 
nisfucci-)f  m.&paffi  myconii  quod  fatis  erit,  tritis  dili- 
genter  fuprafcriptis  fpeciebus  mifcebitur.fient  paftilli  ad 
denariosfingulos^&adfemifTes,  qui  proxtate  autvirib9 
infirmiex  aquxtepidxcyathis  tribus  ieiuno  dabuntur. 
Ad  reiedionem  fanguinis  ex ore  manantis  fymphy 


fruticisfolia  trita  cum  cyatho  aqux  data,  fufpiriofis  plu-  p   ti  radixinvino  decocta  falubriter  bibitunhguftri  quoq; 


rimum  profunt.vino  vti  oportet  fufpiriofos  in  quo  cctau 
tex,3bfinthii,origani,&tragorigani,&  hyffopi,&  thymi, 
&  pulegii,&  rutx  fafciculi  retradi  fuerint  deco&i. 

*  Cupreflipilulxtritxpotxexvino  faciunt  bene  non 
folum  ad  fufpirium.fed  &  ad  iocinoris,&  peftoris,&  vul- 
ux  doIorem,fi  foeminis  dentur.folia  autem  eiufdem  cu 
ruta  trita,&  pota  peftoris  tollunt  dolorem,fimiliter  cor- 
tex  &  radix  cupreffi  decofla,  ad  eade  profunt :  fed  faciut 
&  ad  phalangiorum  morfum  fi  extrinfecus  imponantur 
emplaftri  morecompofita.  Acetum  exfcillx  bul- 

bofa£tum,mirificcprodeftfufpiriofis,fimilitcr  acetum 
ex  thymo,origano,pulegioque  confedum  prodeft,  fi  affi 
due  deguftetur.  Vtilesfunt  interinitia  quanuis  rriolefta, 
fufpiriofis  forbitiones  de  porrocapitato.fa&x,&  ex  vrti- 
ca  atquenafturtii  femine.Perungi  autem  eos  oportetre- 
buscalefacietibus,certe  pyrethrocum  oleodecodto:  ge- 
ftationes  quoque  per  viam  mytream  profunt ,  &  fi  fuper 
ledum  fufpendatur  illis  myrtus,remedio  erit.  Ad  fufpi 
riofos  remedium  falutare,fpumam  de  ore  mulx  collige, 
&incalicem  mitte,  atque  exaqua  calida,fiue  viro  fiue 
focminx  qux  hanc  moleftiam  pacitur  continuo  da  bibe- 
dam,homo  ftatim  fanabitur,  fed  mula  morietur.  Ad 
fufpiriofos  fanandos  fel  vrfinum  aqua  dilutum  bibendii 
optimcdatur.intra  paucos  cnim  dies  potentcr  medetur; 


fuccum ieiunopertriduum  dato,ftatim  fubuenies:qux 
res  &  torminofis  &  dy fentericis  eft  falubrisi   Si  ex  quo- 
Cunquecorporis  loco  fanguisper  abundantiam  nimiam 
exuberet,&  fluat  herbx  Sabinx  fuccusquatus  videbitur, 
fiue  viridis,fiueficcx  contritx,ex  vino  picatovetere  o- 
ptimo,ieiunopertriduum  dabitilnfanabit  hxc  potioe- 
tiaminvitxdifcrimineconftitutum.  Facitautem  &ad 
colicos  &  ad  dyfentericos,quib9  tame  decodla  datur.Qui 
fubitofanguinis  vomitulaboratjcorallium  contufum,  & 
j  inpuluerem  reda£tum,expotionemixtacalida  bibat. 
Ad  vomitum  nimium  reprimendum  fulphuris  viui  pit 
fillum,&  ramenti  de  cornu  cerui  tantundem ,  in  ouo  for- 
bili  tritum,&  permixtum  bibi  vtile  eft.Iis  qui  cibum  n5 
continent,aloes  minimum  cum  frigida  aqua  potui  da- 
tum,plurimum  prodeft.      Perfonacex  herbx  radix  co^ 
tufa,adie£to  modicofalc,&vinb  fparfa,&  quotidiereces 
impofita.fupertumore  ftomachi,  vomicas  omneisperfu 
dorem  emanationefqueocultaspotenter  expurgat:  Ma- 
dragorx  drach.hyofcyami  tatundcm,  opopanacis  idem» 
H  crociSiculitantundem,myrrhx  atque  thurisfimiliter,gu 
mis  itidem:omnium  fpecierum  pares menfuras  teve  dili- 
genter,&  in  puluerem  tenuiffimumredige,atque  ex  vino 
vetere  collige  paulo  craffius  quam  fpiffitudo  fir  mellisteX 
eo  medicamcnto  ad  mefuram  viftoriati ,  (id  eft  dimidiu 


&nt  mtim  ftornachum  habe-  A 
x  euuti  dormirjm  :bencfi- 
utone  fenritur,fccunda  m- 
curatio  omnis  potentifli- 
£tum  in  cnlicem  defun- 
impletur )  5(  in  ipfuni 
ptimi  defpumati  cantuti- 
tur,  ac  t<pefa£ta  hauriun- 
&  ad  fjmcacem  labo- 
hjjla&tio  forbili  cirr.i- 

orbear,  defi  jj 
mpofitio  me 
Cofti  J  t  i.fpicx  nardi 
uorf&id  efl  herbz  per 
reres,&  ieitino  in  bal- 


5*9 

drachma:)dabts  rirpt1 
ti  in  tribus  cyathis  niju.i 
cium  remedii  pnm,a 
credtbilis  piofectus 
tnc  exjjHcatur. 
ditiir,&  tefta  cius  fuc 
calicem  defunditur,  & 
demiomnta  ha:c  in  fe  pert 
tur:mifo  modo  vomicas 
rantem  ftomachum  peiduc 
cem  vnum  contrirum  leium 
net  vomerediocfxpe  expertt 
dicaminis  ad  arteria  iamndi, 
3 1 1 1 - piperis3  m.radicis  hpp 
ionacex  )  3  m.hxc  omnia  fi 
neo  ex  vino  candido  bibenda  protinus  dabis.  Her- 
bx  vettonicx  foliaarefa£ta  contufa  cribrataque  profunt 
fufpiriofis.fi  ex  eo  pukiereccchlearia  fingula  cx  aqux  ca- 
lidx  cyathis  duobus  ieiuni  interieclis  di ebtis  donec  fanc 
tur,biberiut.  Aqua  qux  in  arborum  lacunis  cauifq; 
corticibus  confifterecon!ueuir,fufpiriofopotui  dnta  cele  r 
ritereum  fanabir,arq;  omni  pcriculolibernbit,fi  aflidlie 
vel  ipfa  pura  calida  vel  mixta  potetur.  Sitim  qualibec 
moleftam  reprimes  fi  aqua  tepidam  cu  oleo  perra  ixtam 
biberis,&  conciriuo  vomueris.denuoque  fi  necelle  fuerit 
id  faeics,qtio  ficis  maxima  confenefcit.  Gallinacei 
oui  vitellum  femico£tum,ole6que  permixtum  fiquis  for 
beat,fitire  definer.  Lapidem  de  aqua  fontana  fubla- 
tum ftatim  fub lingua  pone,&  illic  aliquandiu  tene,  fitire 
defines,  Glycyrrhizx  furculu  paruum  fub  linsuaha 
beto,&faliuamquxcreueiictrnnfgtutito,  qtio  fadto  ne  0 
que  fities,neque  os  tibi  inarefcec.  Ad  fingulcus  inhi 
bendos,feftucam  quam  bibens  in  calice  acceperis,prori- 
ncs  fupercilio  finiftro  impo.it  ro,  cotinuo  remedium  ex- 
perieris.  In  aquam  calidam  manus  miflx,diiique  illic 
retentxfingultuscrebrioresinhiberedicuntur.  An- 
nulus  in  finiftramanu  in  medio  digtto  poficus,  vel  ibidc 
tianflatus,finguhiisftatim  compefcit.  Siquis  fingultiens 
aceti  fcillicici  cochleareplenum  icceperit,ftatim  iingul- 
tire  definet:idcpra:ftat&aqnx  fatisfrigidx  afliduus  gu- 
ftat9,&fiquis  fpiritii  introrfum  reuocer,&  aliquandiu  co  ^ 
tineat,fimiliter  remediabitur,  necmin9  huicrei  prodeft 
fternutamentum  in  tempore  cxcitatum.  Herbx  tri- 
xaginis  cotufx  in  lignea  pila  fuccus  exprefliis,  cum  vino 
calido  potui  datus,ruptos,fiue  vulfos,  &  reumaticos  effi- 
o.citer  fanar.  Afparagorum  radix  ad  pondus  dena- 
riorum  duorum,&  braflicx  folia  tantundem  mefurx  co- 
trita.atque  ex  vino  nigro  vel  auftero  potui  data,  vulfis  & 
reumaticis  mirifice  profunt.  In  pila  in  qua  frumen 
tum  tunditur  quantulumciinq;  fordtum  aut  pulueris  in- 
neneris  collige:itemque  in  eo  loco  vel  foramine  inquo  p 
ianua:  peflulli  defcendunt  quicquid  repereris  collige  ,& 
in  vnum  permifce.&tacite  vel  occulto  loco  in  potione 
aut  cibum  vulfi  laborantis  infperge,  continub  malum  do 
lorque  fedabitur.  Serpentis  fenectus  (ld  eft  exuuix)li- 
cio  alligacx,&  vulfo  circundatx,mire  profunt.  Ster- 
cus  verris  primo  vere  collectum  arefadtumque  &  tritum 
in  potione  datu  efficaciflime  vulfos  &reumaticos  fanat. 

Ad  eos  qui  fanguinem  per  os  proiiciuntremedium  ta 
le,Teftxnucis  maioris  combuftx  diligenter  terantur,  & 
cum  aceto  dentur:fed  fi  febricitat  cui  medendum  eft ,  cii  q 
pofca  accipiat  pro  modo  vr  caufx  funt,aut  artas  vniufcu- 
itifque  patitur,  id  eft  vnius  nucis  teftx,aut  duarum,vel  e- 
tiam  trium  dentur.  Compofitio  ecligmatii  quod  fa 
cit  ad  phthificos,&  ad  eos  qnibus  pulmo  per  diftillatio- 
nem  vux  vulncatus  eft,  Iridis  Illyricx  —  i.fpicx  Celticx 
**  i<-hyflbpi  crctici  i.ameos  i  i.refinx  terebinthi- 
nx  «  n.piperis  ~*  n.eruirufei  —  ti. butyri  —  vi.mel- 
lis  defpumati  P.  m  &  *-  ix.  ea  qux  in  puluerem  redigen 
da  funttundes,& diligentiflimc  ccrnes,  refinam  vero  &' 
butyrum  liquefacies  lento  igne,poftea  melle  permixtum  H 
totum  fnprafcriptarum  fpecierum  puluerem  colliges,& 
fimul  comaccratum  indoliolo  vitreo  repones,vrendil 
pjtivfus  exegcrit,  itavt  mature  ieiunis  terna  cochleatia 
Jentur. 


M  A  R  C  E.LL  I 


$20 


HVMERORVM    et  cervicvm  dolo. 

ribus,&  opifthoconicis,&  hircofis,&  vngui- 
bus,&  paronichiis,remedia  rationa- 
bilia,&  phyfica  diuerfa  de  cxpc- 
rimentis,    Cap.  xviii. 

HVmeri  dolorem  muftclx  extiftx  cinis  tritus.  &  cum 
cera  permixtus  ac  fubactus,  &  ceroti  more  impofi- 
tus  mire  fanat.  Ad  ccruices,&  neruorum  fubitos  auc 
vcteresdolores,&  c6tufiones,medicamentum  valde  ne- 
ceiiarium,  quod  diafteaton  dicitur,fic,Maftiches  —  nu 
olei  rofacei  libram,oIei  gremialis  felibram,vel  quod  fuf. 
ficiaccera:  Poticx  lib.feui  ceruim  libra,medulla:  cerui- 
nxlibra,adipis  pullinx  libram,adipis  anferinxlibram,a- 
dipis  fcrofina:  P.n.fanigtxci  fucci  hemina,  linifeminis 
fucci  hemina,  hibifci  fucci  heminam3chamxmeli  fafci- 
ci'.lum,anethi  lurculos  v  ii.  maftiche  cum  oleo  rofaceo 
ifl  moi  :ario  cotet  atur:  fpecies  verb  fuprafciprx  leto  igne 
decoquantu  ,&  fucci  cum  cera  feorfum  mifcenntur,&  o- 
mnia  mixta  colentur,fic  poftea  mafliche  cum  oleofuper 
mittatur,&  mifceantur  omnia  diligenter,  mixtcique  coa 
girentur  ad  focum,&  refrigerata  in  dolio  vitreo  repona- 
tur,qutb9  quu  opus  fucrit  ceroti  more  vteris.  Cerui- 
cis  dolot  infl;xibilis(quem  opifthotcno  Grxci  vocant)le 
uatur  vrina  caprxaunbus  inftifa,  aut  bulbo  trico  cum  fi- 
mo  eiufde  capri  ceruici  miito:  fcd  nihil  vtili9  eft  medi- 
camento  diafteaton  de  adipe  diuerfa  {aCto ,  quod  fupra 
fcriprum  eft.  Adceruictim  dolores  remedium  phy 
ficum  fic.ieiunus  dextram  manum  faliua  tange,&  dextru. 
poplitcm  perfricn,deindefiniftra  manu  finiltrum,&  hoc 
ter  per  fingulos  pophres  facito,ftatim  remediabis.  Bu- 
tyro  &ad?pe  vrlirrnperi!n(ftxceruices  ftanm  fanabutur. 

Cerxftlibram,(;leicyprinifelibram ,  abfinrhii  viri- 
dis  contufi  ->  n.fimul  ad  ignem  pcrmifce,&  pro  ceroto 
vtere  ad  omnes  certiictim  dolores.  Rigor  ceruicis  a- 
dipe  anfe;ina,  vel  potius  gruina,pcrunc>us ,  velociflime 
mollietur.  Ficifolia,&poma  ciufdem  immatura 

conttita,&  impofita  ceruici  fubueniunr.  Neruorum 
omnium  rigori  &  perfridtionibus  citb  fabuenitur  mala- 
gmate  t.tlijOlei  laurini  P.i.refinx  terebinthinx  P.i.picis 
liquidxP.i.  irxungix  veteris  P.r.  decodlis  &  permixtis 
vna  iisfpeciebasnerui  rrgentes&  offcnfi  falubriter  per- 
fricantur.  Opifthotonicis&tetanicis  lotium  capri- 
num  cttm  aqua  mixtum  efficacirer  prodeft,  fi  ieiunis  po- 
tui  derur.Summ  u  opifthotonicis  &  arthriticis  remedifij 
&  muhisexperimentisprobatum  conficiturficCaftorei, 
piperis  albi,  petroftlini,  xquales  portiones  fimul  tundes, 
&  cribrabis,atque  inde  cochleare  vnum  cuvno  cochlea- 
ri  mellis,&  aqux  calidxcyathis  duobus  ieiunoad  diem 
dabis.  Farina  lini  feminis,addito  nitro,ex  vino  c» 

lido  in  modu  malagmacis  cemperatur,  &imponiturcer- 
uicu  dolori,ftatim  medetur.  Farina  quoque  hordei 
cum  ficu  arida  tunfa  permixta  &  impofita  idem  pracftat. 

Lenticula  in  aceto  difcoita,  ceruicibusmalagniatis 
more  nppofira,dolores  earum  mitigat.  Ad  ceruicum 
tumores  fedados.ouorum  vitelli  cofti  cum  adipe  anferi- 
na  inlinuntur,felle  caprino  xquisponderibuspermixto, 
atqtte  inde  ceruices  fricantur.  Rigores  ceruicum  fe- 
uo  bubulo  optime  perfricantur.nam  c5tinuo  mollefcut, 
&  dolor  omnis  abfcedit.  Herbx  vetconica:  contri- 
txfuccus  adfcrupulos  duos  adietfto  mulfopotui  datus, 
dolorem  ceruicum  lenier,fed  febricitanti  ex  aqua  cahda 
dari  oportet.  Sal  in  facco  calefadtus  impofitiifque 
humeris,omnem  dolorem  optime  difcucic,  fi  affidueccV- 
mutetur,vt  calidior  pon^turjana  quoquefuccida  cx oleo 
calido  humeris  appofita  medetur.  Spongia  leuiter 
mucrone  quo  homo  occifus  eft  nttacia  ,  &  calida  hume- 
ris  appofira  medeturcartera  vero  qux  funt  in  lacertis  bra 
■chiorum,&  cubitts,&  digitis,ac  neruis,&  articulis  caufa- 
ria,acopis,&calefaC:oriis ,  &  remediis  diuerfis  curantur, 
qux  vnriisloctsfuntadfcripra.  Adhircos&  alas  fo:- 
tentcsrcmediumfic,Hircimaturioris  cornu  rafum  vel 
exuftum  cum  felle  hirci  mifcetur,&  pondere  xquo  myr- 
rha  adiicitur.atque  inde  afcellx  demptis  priuspilis  afii- 
dtie  perfncantur.  Alttmen  fcifliim  ftyraci  mixtum, 
fiin  vnum  contcras,arquealasfoctidas  aflidue  perfrices, 


3u  DE  MEDICA 

borutm  illis  halitum  exclufo  tetro  odore  prxfhbis.  A 

Caro  vitulina  recens  cum  aceto  coCta  ,  madidaque 
alis  impofira,  fcetorc  hirci  teteriimum  tollit.  Myr- 
rhalicca  tunfaaffidue  alas  confiica,virium  fcctoris  mtre 
emendabis.  Laferpitium  vetuftifltmum  tunde,  cri- 
bra,atque  inde  alas  perfrica,fimiliter  proderir.  Ni- 
tro  exaquadiIuto,velaluminevinoremiiTo  vterequam 
ixpiflime  ad  alarum  fcctentium  emendacionem.  Ad 
paronychiam&  fuppurationes  vnguiculorum  glandem 
tritam  cum  fapone  appone,hibifcu  quoque  cuaxugia  & 
pane  trito  imponc.  Vt  exculii  vngues  cito  refurgit, 
quinquefolium  cum  adipe  qualibet  trttum  imponitur,o- 
leaftri  quoque  folia  commanducata  recentibus  vnguiu 
vulneribus  reCte  imponuntur..  Paronychix  ftercus 
ex  auricuhs  impone,  &  linteolum  fuper  alliga  ,  mirabere 
remedium.  Adidem,vuam  pafl\m  enucleatam  cum 
thure  triro  fubaitam  ficur  cerotum  linteolo  inducli  im- 
ponioporter.  De  paronychia  parietem  conringes,& 
rurfum  digitum  ducens  d  ices  ter,Pu  pu  pu,nuquaego  te  q 
videam  perparietem  repere.  Addigirqrum&  ar- 

riculorum  fubluuium,vel  fuppurationem  fedandam,arra 
metum  fcriprorium  ex  aceto  tempera,&  de  pinnula  inli- 
ne  digitum,vel  arciculum  dolentem,lucernxquoq;fun- 
gum  contere,&  impone  paronychia:  vel  digito  contufo. 

Ad  cubiti  vitium  vel  dolorem  fpuma  argenti  trita 
cum  oleo  rofaceo  cmplaftri  modo  vtiliter  atimouetur. 

ADLICHENEM     SIVE  MENTAGRAM 

vel  impetigine,  &  ad  elephatiafim,&  lepra,&  exa- 
themata,  &  maculas,&  liuores,  tumo  refque  de  fa-  D 
cte  abolendos ,  &  ad  genas  fcabras,&  cicatrices  ma- 
larum  purgandas,&  ad  lentigines  ,&  ftigmata  de- 
lenda,verrucafquetollendas  ,remediaiationabiha, 
&phy(ica  diuerfa  deexpertmentis,    Cap.    x  i  x. 

AD  lichenem  fiue  mentagram.quod  vitium  negledu 
foletperrotamfaciem&  per  totumcorpus  ferpere, 
&  plures  homines  inquinare.nam  Soranusmedicusquo- 
dam  ducentis  homintbus  hocmorbo  laborantibuscura- 
dis  in  Aquitania  fe  locauit.huic  ergo  valetudini  maxime 
medentur  cantharides  tritx  &  inlitr  cum  fucco  vux  Amt  E 
r  ex,&  cum  feuo  ouis  vel  caprx:fed  prius  facie  lota,  &  ni 
tro  dtligenter  curata  medicamen  imponitur . 

Adeps  vituli  marini  impofita  mentagrx  plurimum 
prodeft.    Ficulni  caules  teneriin  aceroexco&i&rriri,  . 
&  inliti  mentagrxmedentur.       Idem  prxftat  hibifci 
radix  cum  lupino  &  accto  ad  tertias  cod~h,&  appofita. 

FIos  vifci  cum  calce  fubactus ,  &  appofitus  menta- 
grx  valdeeft  vrilis.  Ad  impetigines  dctergendas  fa 
rinam  xri  mixram,cum  aceto  frequenter  inducito,  Olei 
myrtini  vnciasfex,  olei  fchinini  autmaftichini  vncias  F 
quatuor.lithargyri  vncias  tres ,  pfimmythii  vncias  n.  ca 
vino  vetere  fimul  teres,&  oleum  ftatim  poftea  mittes ,  & 
diligenter  permifcebis,  &  fic  vteris ad  impetigines  abo- 
lendas.  Ad  impetigines  detergendaslapathi  radices  cii 
aceto  coques  ad  tertias,  &  in  eo  iure  iterum  oryzam  di  f- 
coques,  &  fic  ad  perducendttm  corpus  vteris.  Cucu 
meris  fyluatici  radices  ad  tertias difcoques ,  eitfque  deco- 
&as  teres  diligenter,&  addcs  lithargyrum ,  ac  fulphur  x- 
qunli  menfura,&  cerx  parum  ,atque  inde  loca  quae  im- 
petigo  ceperit  perfricabis.  Ad  fcabidam  imperigi-  C 
nem  fcillam  albam  fumito,&  bene  contundiro.eaqueiro 
petigine  inlinito,&  adficcatam  aceto  acri  mixto  fale  elui 
to,deinde  fpuma  argenti  contufa,&  rofa  liquida  perungi 
to:&  quii  adficcatii  fucrit  medicamentu,rurfum  vt  fupra 
diximus  aceto  falfo  abluito.atq;  itcrum  eadc  ratione  fcil- 
Iam  rrirainliniro,idque  remcdium  frcquenter  iterato, 
donec  ad  fanitatem  pcrducas.  Picis  liquidx  opti- 
mx  acetabolo  vni  adiicc  farinatn  ordeaceam,&  nitrum, 
&  apium  tritum,  &  fulphur  xquis  ponderibus ,  ac  fuper- 
funde  aceti  albi  acerrimi  acetabula  duo  ,  &  in  patina  de- 
eoquefimul,acpofteacalidum  medicamcnlinteo  indu-  H 
cito,&  fic corpori  apponito,no  folum  impetiginem  hoc 
remediojfed&lepramfcdabis.&fcabtem.  Impctigine 
quanuis  inucteratam  citb  abol,ebis  fifecula  virti  qua  tin 
dorei  vtuntur  cum  aqua  pcrmixta  lqcum  perunxeris,  ita 


M.  L  I  B£  R.  • 

vt  dum  quinquaginta  num  er$s, 
tinub  deftringas.Nam  fi  d  it 
der,&  vlcusglandc  faciet.  y 
cero  remiiTum,adiecto  fulp/ 
ita  vr  ad  mellis  craflitudiiiv 
culno  dum  coquitur  agitati 
impetigines  quas  Grxci  d 
nat.  Formtculas  qux 

tritas  modico  fale  adiedo,i 
remedium.nam  cete/iti 
lepras  hxc  compoficio  _ 
fculi,nitri,  argenti  fpum 
accto  acri  teruntur,&  pi 
medicamen  eluitur,&  r 
atqueficcatuth.  Siloi 


*:n 


322 

efle  permirras,&con 
ucrir,alri9  vis  eius  iufi- 
tinum  taurinuma- 
eniigne  decoftu, 
tiicattir ,  furculoque  fi- 
bisperdiem  impofitu, 
vocant  potentilTime  fa- 
anea:  nominantur,coa 
ettgini  appone,miraberis 
rgant.  Impetigines& 
limeextirpat.Thurisma- 
phuris ,  arqua  pondera  cum 
imponuntur,  ficcatumque 
inlinirur  afltdue  elurum. 
quem  impetigo  alludit  au- 


ro  circunfcribas,poftea  eum  omninon5appetet.t  Lo»' 
co  quem  mentagra  obfederit,fimum  murinum  tritum  ex 
aceto  oportet  imponi,vel  eiufdem  muris  exufti  cinerera 
cum  oleo  apponi  falubre  eft .  Aduerfum  elcphatiafin, 
quodmalum  plerunque  a  facie  aufpicatur,  primumque 
oritur  quafi  lenticulis  vanis,&  inxqualib9,cure  alba,alibi 
crafla,alibi  renui,plerifque  locis  dura,&  quafi  fcabida,  & 
ad  poftremu  fic  increfcir  vroflibus  caro  adftri£ta,rume- 
fcentibus  primiim  digttis  arque  articulis  indutefcar.hic 
morbus  peculiarirer  /igyptioruro  populis  norus  eft ,  nec 
foliim  in  vulgus  extremum  ,fed  etiam  in  reges  ipfosfre- 
quenterinrepfit,vndeaduerfushocmalum  folia  ipfisiri 
balneo  repleta  humanofanguinepaiabantur.muftela:igi 
tur  exufta; cinis,&  eiufdem  bellua: ,  id  eft  elephantisfan- 
guisimmixtus,&  inlitusjhuiufmodi  corporibus  meie- 
tur.  Nitrum  contritum,&  exme!Ie&  lafte  bubulo 
impofitum,e!ephantiofis  prodeft.  Radix  afparagi  de- 
cofra  in  atero  &  trita,elephantiofis  rationabilitcr  impo- 
nitur.  Mentaftri  folia  commanducata,  velcontrita, 
appofitaelephantiofis  medentur,cedro  quoquetabes  illi 
aiiidue  perunifta  fanatur.  Fel  vrfinum  leprofos  ad- 
mcdum  fanat,fi  eo  afftdue  perlinantur ,  adeps  quoque  e- 
rus  liuores  &  maculas  cximir.  Apii  femen  &  ancrhi 
c6reres,&cummelle  mifcebis.arque  inde  malandriofis 
quantumfufficiarappones.  Inula  conrrita  impo- 

fitaque  primo  quidem  exulcerabit ,  deinde  expurgata  o-' 
mnilepra,deterfaqueputri  &tabida  cute,  nouam  fimi- 
limquecxterocorpori  redder,nec  cicarrices  fxdasefle 
permirrir.  Alliidecodi  aqua  crura  vlcerofa  aflidue 
fora  celerirer  fanabuntur.  Herba  qux-  Brirannice  di- 
cirur,cibo  velporui  fumpra,intra  diem  fexrum  leprx  mo 
leftiam  rollir.  Lapati  agreftis  radices  furculo  erue, 
eafque  fine  ferroconrude,  adiedoque  acri  acero  fubige, 
&parum  falis  mifce,arq;exeoomnemcorporisafperira- 
rem  in  balneo  cum  fudorc  confnca,cird  fanar.  Glu- 
ren  vitulinum  aceto  remiffitm  admixra  modica  calce  vi 
tta  ,vr  craflirudtnem  melhs  habear ,  inlines  locis  leprofis, 
arque  illic  ficcari  medicamen  permirtes ,  efftcaciter  pro- 
derir.  Vulpis  ftercus  cum  acero  rere ,  &  peruge  lepra, 
cirofubuenies:omnem  aurem  lcpra  inlirus  hircinusfan- 
guis  emendar.  Ad  exanrhcmara  curanda  oui  codi 
vitelluscu  melle  &pfimmyrhio  rrirus  recTiflime  adhi- 
bcrur.  Pellicula;  caprina;  ramenra  cum  pumicc  rnra,' 
acetoqtte  permixra  exanthematis  profunr.  Lorio  hu 
manofinirrum  admifcueris,  eoqueexanrhemarafreque- 
rer  clueris,reprimcnrur.  CEfypum  cum  mclle  corfic* 
no  trirum  &  appofitum,  abolet  de  facie  omnes  maculas: 
quidam  &  butyrum  addunt:fi  vero&  vituli  fimus  &fel 
caninum  mifceatur,medicamen  vtilius  erir,  ira  vrparN 
terremperara  omnia  dccoquanrur.  Cochlearum 
minutarum  qua;  paflim  inueniuntur  cxuftarum  cinis  c5 
melle  permixtus,tollit  ex  facie  vitia  omnia.letigines  quo 
quc&  liuores  abolet.  Stigmata  dclentur  colum- 
bino  fimo  triro,&  cx  aceto  iropofito,ita  vt  afliduc  medi- 
came  fuperducatur.  De  tinfturis  vel  maculis  corpo- 
ris  abolendis  remedium  fic,oculos  vel  oua  fepix  in  aqua 
folue,&  cu  melle  permifce,atque  inde  maculas  pcrfrica, 
cito  abolebuntur.  Lac  mulieris  puella  nutrietis  cu  mel- 
lc  &oleopcrmixtu  omncs  etiam  vftionumaculas  tollit, 

PPp.i. 


S*1 


M  A  R  C  E  L  L I 


324 


Sinitrumcum6raf^*/ceasad  fpiffittldine  mellis,  A  catur,vel  etiam  Panici  corium  contnfum  adrr.ixta  polen 


atque  inde  macula<  inW^j  ;,~iire  detergentur.fanguine 
-quoque  caprino  .  abluuntur.      Si  aute 

nefcias  vnde  liciui 
&  dulci  aquaelu 


impones,vel  bulb 
pones.        Ne  cicatricel 
jili  renafcant :ir ,  facies 


pxfuccolocum  pcrfricabis, 
guecommiducatum  fuper- 
'ium  tritum  cum  acetoim- 
■n  de  vfturis  ,& 
mcdicaraen ,  Calcis  viuas 
WColatx  libram  permifce, 
cpnfrica,atque  in  modum 
aftich  ,>er/onatam,fapo- 
joleum  yetusjfpumam  ar 
•  uesadfpiffitudi 
.1  ulisinfacie,  vel 
fld  nigredinem  ,  & 


B 


vtp 

_  in.  adipis  pv>;  ci 
&  quanto  dilig-ntiustere,' 
cataplafmatis  apponc 
nem  gallicum.ceram  Po 
genti.xquis  ponderibus  mi 
nem  liparx,atque  inde  empla 
puftulb,&  vlceribus  appoues. 

maculas  colli  &  vultus  purgandas,  farinam  de  faba  cum 
humore  peponis(id  eft  fucco  eius  interiore)mifcebis ,  & 
facies  trochifcos  oCto ,  &  ficcabis  in  vmbra  ex  o&oillis: 
quantum  fufficiat  teres  cuni  aqua,&  inlines  maculas ,  at- 
queita  vterisante  balueum  ,  vt  ficcetur  inlitio ,  &  fic  in- 
gredicris:&  quum  humorem  acceperis  in  calore,  tfi  per-  C 
fricabisj&elues.  Adtumorem  fiue  liuorem  defa- 
cie  tollendum,herbam  rhodiam  exaceto  trstam  inline, 
&  ficcare  permitte,atque  ita  elue.  Vrticx  folia  co- 

tere,&  ipfa  tantummodo  curn  fuccofuo  cohibendis  tu- 
jftoribus,vel  abolendis  liuoribus  frequenterappone. 

Adgenasfcabras  &  cicatrices  tmxillarum  reme- 
dium  fic,Chalcitidis  drachmas  x  x.mifyos  drach.  x.  cro 
ci  drach.vi.thurisdrachmas  x.myrrhxdrachmas  v.opo 
panacisdrachmas  v.aceti  8.v.  mellis  optimi8. 11.  S.qux 
ficct  funt  tundes,&  in  puluerem  rediges,&ex  eo  co-  ^ 
ques  cum  *ceto,&  poftea  melle  admixto  fimul  omnia  te- 
Yes.donecfufficientermedicamenfit  fpiffum  vcl  liqui- 
dum,&  in  pyxidearrea  pones,&  quum  opus  fuerit  Vteris 
ad  perugeda  vel  fuperlinicda  qux  funt .  A  d  genas  fca 
bras  &  fcabidas  &  veteres  cicatrices  remediti fic,>£ris  v- 
fti  &  loti,myrrhx,opii  drach.ternas,Cadmix  vftx,&  ex- 
tin&x  vinodrachmas  viu  .hxcin  pulucrem  reda&aex 
aquafontanavelcxleftiteresdonec  leuia  fint,&quum 
glutinofa  fuerint  ,fuperaddes  mellis  optimi  defpumati  ^ 
cotylam  vnam.deinde  perfricando  vel  terendo  concor- 
porabisomnia,&in  pyxidexrea  condes.&quum  volue- 
risvterisad  fuperlinienda  qux  funr.  Spongia  noua 
cumaqua  falfa  calida  fxpius  impofita,  fuggillationesliuo 
reTque  detergit.  Fimus  fuillus  in  tefta  arefa&us  & 

tritus,&  cum  oleo  impofitus,mire  fanat  liuores.  Ap- 
pium  viride  fubtiliter  tritum  cum  oui  albo  inlitumdiuo- 
ribusprodeft.  Malua  erratica  trita  &  calida  pan- 

no  indudta,&  oleo  peruncta,&  fic  appofita  recctibus  fug 
giuationibusactumoribus&vexationibusneruoru  val-  f 
de  medetur.  Ad  puftulas papulafve  de  facie  tollen 
das  medicamen  componcs  fic,Sagapeni  —  11.  fcobis 
eburnx  delicatiflimx  ix.mynhx  11. S. aphronitri  u.  S.  ' 
tragacanthi  T*  vi.tunfohxc&cribrata  cummelle  liqui- 
diffimo  &  cadidiffimo  teruntur,ita  vtcraffitudinem  ha- 
beant mcllis  denfioris:ex  eo  in  balneo  vel  ante  horam  la- 
uandi  facies  diligeter  inlinitur,  &  poft  balneum  eluitur. 

Vtliuoremdefacietollasjgladiolum  herbam  palu- 
ftrem  harundine  aut  offc  acuto  radicitus  auelles,obferuas 
prorfusne  ferro  cam  contingas,  huius  radices  tunfx  &  ^ 
fuba&x,atque  emplaftri  more  appofitx,liuores  potenter 
emendanr.  Radicis  qux  manducatur,  id  eft  rapha- 
ni  cortex,tritus  diligenter&cum  melle  permixtus  inli- 
tufque,fuggillationes  atque  liuorcs  qui  ex  i&ib9  eueniut 
celeriter  abfterget.  Origanum  adfummam  leuitate 
tritum  in  linteolo  vdo  appofitum,  liuorcs  de  quo  volue- 
ris  loco  ftatim  tollit:mentaftri  quoque  folia  trita  &  appo 
Hta  idem  prxftant.  Nitrum  ex  melle  &  lad>e  bu- 

bulo  tritum  atquc  permixtum  appofitiimque  ,vlceribus 
infacienatis  autfa&iscitiffime  medetur :  ipfum  etiam 
nitrumcum  puluerc  opii  &  fucco  thapfix  tritu  appofi- 
tiimque  ,  liuoresftatim  eximit.  Cafeus  caprinus 

mollis(id  eftTecens)cummellefubadtus  impofitufquc  & 
pano  defuper  te&us  aut  Iintco,fuggillationcs  liuoreTque 
«eleriter  abftergec.        Mali,id  eft  pomi  quod  mandu- 


ta  impofirum,&  liuores  abolet,&  dolores  fedat.  La  u 
ri  baccarum  quartarium  vnum,myrobalani  femunciam, 
fccnigrxci  hemina,ferpylli  non  multum,tunfis  qux  tun- 
di  oportet,atque  omnibus  in  vnum  permixtis ,  medica- 
men  vtile  abolendisliuoribusfacies,quo  pertriduum  co 
tinuum,fiitanecelfefueritvteris.  Puhno  ouillus 

quarecentiffimusprotinus,  dum  adhuc  tepet  appofitus, 
continuodifcntit,  &  expurgat  liuores.  Alni  folia 

quamplurima  &  recentia  fuperimpone,&  alliga,  medebe 
ris  tctmorijliuorem  verb  etiam  eum  qui  de  fanguine  col- 
lcctus  videbitur  tolles.  Abfinthium  tritum,& 

cummelle  diligcntiffimc  fubadtum  malagraatis  modo 
impofitu,liuorescitoeximet.  Vitelli  ouorum  inco- 
ftorum  coagitati,&  inliti  liuores  qui  ex  tumore  aut  con- 
lifione  aliqiu  fadti  erunt ,  etiam  veteres  extenuant. 

Adlentigines  defacie  tollcndas ,  lenticulam  cum 
lcobe  tenui  de  cornu  ceruino,&  feuum  ccruinum  pariter 
diuide,coque,&  tere,atque  inde  faciem  vel  ante  horam 
balnei,vel  etia  in  balneo  frequenter  inlinito,  ita  vtquafi 
pro  pane  molli  vtaris:efficaciffimum  medicametum  ex- 
perieris,fed  Icnticulx  maior  pars  fit,  cornu  &  feui  arqua- 
lis  menfura.  Herbam  verrucariam(id  eft  heliotro- 

pium)contufam  &  fuba£ta,adie£ta  falis  mica,appofitam- 
que  malandriofis.vcl  iis  qui  verrucaspatiuntur,  prodeffe 
plurimum  conftat.  Verrucarum  genera  omnia 

fimi  canini  exufti  cinis  curat  impofitus:vnna  quoque  ca- 
nis  cum  fuo  recenti  luto  inlita  plurimum  prodeft. 

Sanguis  recens  muris  occifi,vel  ipfe  mus  diuifus ,  atq; 
appofitus,  fanat  &  abolet  verrucas.  Fimus  ouillus  re- 
ces  manib9  fubaftus,  &  emplaftri  more  appofitus  deter- 
get  vemicas .  Ad  lichene  fabx  farina:  vncia  vna,fce- 
nigraicifarinx  vnciamvni  ,  fampfuci  vnciam  vnam,fa- 
rina;  hordei  vnciam  vnam,aphronitri  vnciam  S.  fulphu- 
ris  vnciam  S-erui  farina:  vnciam  S.hxcomnia  in  polli- 
nem  tenuiffimum  rcdada  aceto  colliges,&permifcebis, 
&  ita  licheni  appones. 

AD    OMNIA    JTOMACHI   YITIA,  ETAD 

omnes  eius  caufas  &  dolores,&  ad  omnem  crudi- 
eatem  atque  indigeriem  depellendam,&  ad  o- 
mnem  vifcerum  atque  aqualiculi  confirma- 
tionem,  antidota,  epithematia ,  potiones, 
oxyporia,  vndioncs,aliaq;  nonulla  ratio- 
nabilia,&  phyfica  remedia  diuerfa,ex- 
perimentis  probata,vfuque  colle- 
dta,    Cap.    x  x. 

PRincipale  atque  vnicum  remedium  ad  ftomachi  & 
lateris  dolorem.aliaque  nonulla  interni  corporis  ma 
la,feu  cum  febre  fiue  fine  febre  fuerint.eft  enim  compo- 
fitio  mirifica,mulris  omnino  neceffaria  infrafcriptis  cau 
fismonignorataquidem  antiquioribus  medicis  propter 
cffedtuum  probitatem ,  fed  pncipue  a  Paccio  Antiocho 
auditore  Philonidis  Catinicfis  vfu  inluftrata .  Fecit  enim 
magnos  quxftus  ex  ea  propter  crebros  fucceffus  in  viriis 
difficillimis:  fed  ne  hic  quidem  vnquam  vlli  viuus  viuo 
compofitionem  iftamoftendit.Poftmortem  TiberieCai 
fari  per  libellum  fcriptum  data  eft ,  &  per  eum  in  biblio- 
thecis  publicis  pofita,venit  in  manus  noftras ,  quam  anrc 
nullo  modo  extrahere  potuijnus ,  quanuis  omnia  fcceri- 
rimus  vt  fcircm9  qux  effer.Ipfe  enim  claufus  coponebac 
eam.nec  vllis  fuorum  committebat.-pUiraque  quam  rcci- 
cipitpigmenta  emi&contundi  iubebat ,  fallendi  fuos 
caufa:&  fane in  libello  ipfc  fatctur  non  a  le  inuentam,  fed 
vfu  cxaiiiore  comprobatam,ad  qux  vitia,  &  cum  quib9, 
&quemadmodum  data  proficerct.eft  enim  non  ignota, 
ponderib9  tame  antiquis  aut  adiecit  aut  detraxit  aliquid, 
&resqua>inhaccompofitione  funt,non  vtique  conue- 
niunt  ad  antiquitatcm.interdum  cnim  carii  quxdam ,  & 
non  tam  multa,quxdamminus,&pondere  &  numero 
fpecierum  accipiunr,atqueideono  idemomnibus  prae- 
ftat,quu  interim  hxc  mirifica  teperatura  copofita  mirifi. 
coseffeft9  habeat.Facit  veio  hoc  mcdicametu  no  folurn 
ad  ftomachi  &lateris  doIore,fed  etia  adplura  vitia  cffica 
citer:quamobre  fempcr  habcndu  eft  copofitu .  Percurra 


DE    MEDICAM.  LlBER. 


ii6 


autem  quambreuiffime  ad  qux  vitia  qualiterdatum  pro-  A 
fit.vt  &  ni  Hbello  eius  fcriptum  eft ,  &  ego  ex  magna  par- 
te  expertus  fu>n.         Sanacergo  morbo  comitiali  cor- 
reptos(quos  epilepticos  Grxci  vocanc)&  furiofos,quos 
^«tfvouvjatf  dicunt. 

Item  fanat  quibus  fubitd  tenebrx  obuerfantur  in  o- 
culiscu;nvertiginequadam:(<7wni>MA7;;a)^  hos  Grxci  ap- 
pellit)  necminusdiutino  correptis  capiris  dolore(quem 
cephalxam  appellant)prodeft  data,denariis  duobus,  cx  a- 
qux  mulfxcyathis  quatuor,quum  remiffi  fuerint :  &  fi 
frequepter  quibus  neccffaria  eft  corripientur ,  poft  binas  B 
ternah  e  acceifiones  danda  erit.        Hxc  antidotos  hie- 
radicicur.  hoc  enim  nomentribuit  ei  propterduas  cau- 
fis,vtexiftimo:vnam,nenomen  eius  verum  dicendo,o- 
ftenderec  qux  elTet  :(Dicitur  enim  a  quibufdam  picra 
quia  amara  eft,  a  quibufdam  diacolocynchidos)  alteram, 
quod  ideo  inditumeft,qub  magis  fub  tantafpecie  nomi 
nis  commendaret  medicamentum.  Sedfilongo  ex  in- 
teruallo  acceffionibus  fuprafcriptis  quibus  medendum 
eft  vexabuntur,iu  remiffione  earum,&  inalio  atquealio 
dolore  fxpius  dandum  erit  medicamentum.       Ita  e-  C 
nimautextoto  remediabicur ,  aut  certe  minuetur  im- 
petus  vitionim,&  fedabitur,  interuallaque  maiora  ac- 
cipiet .  Dari  autem  oportebit  fecundum  purgationem 
bilis .  nam  fellita,&  fpumofa  ,  &  glutinofa  deiiciunt  qui 
acceperint  cum  ptiffanx  cremore,aut  cum  olere  leui 
ex  vrcica,&lapatho,S(  maluafafto.  Facic  benehxc  com- 
pofitio&«dfufp\irium,&ad  vocisabfciflionem,  &adfu* 
bius  pr.efocationes  ex  qualib.-  caufa  orcas,  &  ad  eos  qui 
fxpe  exiftimant  fe  ab  incubone  illudi ,  qui  vfque  eo  hac 
moleftia  vexantur  vt  interdum  &  vitxpericulum  adeit.  I 
Eft  enim  vitium  non  concemnendum,rnaxime  in  procef 
fuxratis,quibusdandum  erit  medicamentum  proximo 
die  eius  noCtis  qua  incubonem  pertulerint ,  quum  inter- 
uallum a  fomno  fecerint,& quod  fatis  fit  deambulaue- 
rint .  Dari  debetexaqux  in  qua  hyffopum  aut  marrubiil 
f uerit  incoftum  cyachis  quatuor,veI  quinque,ad  pondus 
denarii  vnius,vel  vicroriati,prout  res  aut  aetas  poftulaue- 
rit :  deinde  poft  horas  tres  vel  quatuor  cremor  priflanx, 
autalteraforbitioleuisdetur.facithoc  medicametu  ad 
eos  quorummufculi  rrwxillares  cum  maximodoloreren  ] 
fi  funt,  adeb  vt  aperire  os  nullo  modo  potfint:tetano  hoc 
vitium  Grxci  dicunt» 

Item  facit  ad  deprauaram  faciem  in  vtranlibet  par- 
tem,cyniconfpafinon  hoc  iidem  appellant  genusmor- 
bi  :  prxcipue  verb  ad  pe&oris  laterifque  dolores  pro- 
deftexqualibetcaufafaCtos,fiuelatenci  fiue  manifefta, 
aut  ex  cafu  aliquo,aut  fupra  vires,&  fupra  modumpondc 
ris  portati ,vel  ex contufione,  qux  frequenter  gladiatori- 
busacciderein  prxlufionibus folet.  Nec  minuseorum 


m 


terdumfanat,qu.isquide:  verique  medicorurh 

infanabiles  affirmar.carcinomni^i.m  &  cacoetheshxe 
vitia  fequuntur.Sed  ego  hc  las  quafdam  fx> 

piffime  hoc  medicamcnto  ,-•  ~" 
pra  omnium  opinionem  cft 
conuenit,quum  fit  vii 
dicamentum,&  ftomachr' 
fimplicia  medicamenta  a 
inhuiufinodi  rebu«  pot 
experrus  enim  quifque  intel 
medicamentum  eximie  pr< 
eos  quibus  frequentenna 
chi  inflationibus  vrgentu 
due,&  vel  naufeant,  vel  n; 
confumuntur,  ftomachu* 


dgMiatas.  illud  vero  fx- 
chicis  euidetec 
WHBiantfimumque  me- 
erfum  leuia  qui  Jem  & 
•  d  difpofuimus 
m  vfus  rationem  fequi. 
ftomacho  quoque  hoc 
emedi  at  emm 
tcibus,&cosqui  ftoma- 
eldoloribus  vexantur  affi- 
faliuaabundant,vel  inedia 
ue  ita  folutum  habent  vtex 


eo  varios  liquores  fubinde  reiicianr,  cofentiente  capite, 
Vt  nullum  genus  cibicontinere  poffint. 

Item  ad  bilem  atram  generantes(quos  melancholi- 
cos  vocant)benefacit.oportet  autemnon  continentibus 
cibos,  fecundum  vomitum  procirius  oleo  perunctis,& 
diutius  prefle  fricatis  dari  medicamenti  denariumvnil 
ex  aqux  cyathis  tribus:deinde  artus  eorum  conftringere» 
&  interdum  olfadtariis  reficere ,  &  commanducatione  o- 
liuarum  contufarum  ,  earumque  rerum  qua»  ftomachum 
conftringerefolent,fuberec~ros  recubantefque  alere:dei:i 
de  vbi  deiecerint  folutis  vinculis  rurfumperungere,&fr* 
care  totum  corpus,atque  ita  .  arietate  ciborum  &  perun- 
erionis,ftomachum  proritare,itavtreficianrur  halicaex, 
mulfo,.uit  malorum  cydoneorum  fucco,vel  ex  granis  Pd 
nicis  f.icco,aut  flquos  mngis  dclecTabit,frigida  pofca,  fe- 
cundnm  qux  fumpta  &  hapala  proderunt  oua,  &  intubi 
cocTi  vel  non  coiTi  ex  aceto  dati .  Itemqre  lacTuca:  & 
cnules  haplofiles  ex  pofc.rdccocTi ,  aut  vngula  porcini 
excocTa,&madida,  vulua  quoque  ,  &  murices,  &  pelori- 
des  plunmum  iuuat,&  pomorum  prxcipuc  forba,& ma- 
la  orbiculata,&pira  fcauriana,cruftumina  figninaque  irl 
olla  repofitaatem  profunt  vux  ex  ollafumptx .  Hxc  e- 
nim  &huiufmodi  qux  funtiisfimilia,confinnantftoma 
chum:quibusefcis&in  fequentibus  diebusvti  oporte* 
bir,paulatim  ad  confuetudinem  progredientes,donec  o- 
mni  moleftia  liberentur. 

Eft  &  illud  ftomachi  vitiumquod  cum  ficcitate  & 
ardore  eius,&fiti  inrequiebili,  &  (vtitadicam  )  inextin- 
guibili  nafcitur,  iKKstvmt  Grxci  vocant,ab  eo  qubdexfic- 
cat  omnem  ftomachi  humorem.Scimus  quofdam  vrnas 
aqua:  bibiffe,necfitim  aliqua  exparte  in  prxfentia  com- 
pefcuiffe.ad  hoc  denarius  vnus,vel  pondus  vicloriati  da- 
tum  exaquxfrigidxcyathistribus,ita  prodcft  vtfacile 
abftinere  a  potu  diebus  proximispoffint. 

Lienofis  veroex  pofca,  &  iocinoris  duritiem  diuti* 


maxune 


fanicati  conuenitqui  arborealta  delapfi  funt.vel  F  nam  habentibus  exaqua  mulfa  datum  fatis  couenit:  nec 


fcalis  deuoluti,aut  excuffi  rheda.vel  curriculo  traai.  Sed 
iis(id  eft  ex  manifeftacaufa  vexatis )  cu  aceti  cyathis  tri- 
bus  velquatuordandaeritantidotus:iisverb  qui  ex  oc- 
culca  caufa  laboranc,exaquamulfaproderit  data  -.prxte^ 
rea  neruorum  tenfionibus  &  contractionibus ,  atque  do- 
loribusommbusmirifice  conuenit.  Quamobrem  facic 
&  ad  tremulos ,  &  ad  fideratione  tentatos  vtralibet .  vna 
enimcumcontraftione,altcracum  remiffione  neruoru 
confpicitur. 


minus  hydropicis,quibus  datur  eadem  racione-  Sed  iis 
per  coplures  dies  oportebit  in  ptiffanx  cremore  fine  vllo 
alio liquore  dariiprodeft  compofitio  hxc&colo  inflato 
&  cxteris  inteftinis:futuras  quoque  vel  iam  fadas  vomi 
cas  iifdem  partibus,aut  difcutit,autcelerius  aperir. 

Item  rrtenftrua  mouet  mUlieribus  qux  difficulter 
purgatur.dandum  autem  eritiis  medicamentum  ex  a- 
qua  in  qua  decoquatur  herba  qux  artemifia  dicitur, 
aut  qux  di&amnos  appellatur.  Etiam  ad  papu- 


Paralyfin  hoc  vtrunque  vitium  Grxci  appellant:ad  G  \iS,Si  faci  um  igne,vel  qua  zona  vocat  ,benefacit  data  ex 
quod  etiam  quum  correpti  func ,  prodeft  ex  aqux  mulfx      aqua  mulfa,  detrafto  prius  fanguine  ,  fi  rcs  poftulauerit: 
cyathis  tribus  quatuorve  datum,ad  pondus  denarii  vni9, 
autvi<aoriati,admixtocaftorei  denarii  femiffe :  prodeft 
&  ad  articularem  morbum(quem  arthritim  Grxci  appel 


lant)&adfpinxtotius  lumborumque  dolorem  cx  aqua 
mulfa  datum  iuxta  vires  cuiufque. 

Icemadpodagrambenefacir .  nam  &  in  prxfentia 
detradrionem  doloris  releuat,&  in  futurum  omni  mole- 
ftialiberat.dimidioenim  celerius  fananturqui  accepe- 


quod  &  in  aliis  omnib9  vitiis  fupra  diftisf aciendum  eft. 
omnia  enim  auxilia  adhibenda  funt  qux  ex  vfu  prodeflc 
compertahabemus,quiaadiutaantidocos  faciliores  ha- 
bebic  effeclus .  Recipit  ergo  hxc  ,  Chamxdropis  qux 
herba  fimillima  quercufolia  habet,agarici ,  cucurbi- 
tx  fylueftris,(quam  colocynthidam  appellant)ftcecadis, 
fingulorum  denarios  denos,opopanacis,fagapeni,  petro- 
felini,terrx  mali,piperis  albi ,  fingulorum  denarios  qui- 


lllil  HUVldl.  uiuiiu."  v......   j  i  -j  -  ^  -i    i  ■          a  x 

runt  hoc  medicamentu  quam  prius  folebant  fanari.Quid  "  nos,cinnami,nardi  fpicx,myrrhx,folii,  croci,finguloril 
dicam  quemadmodum  profit  ad  duritias  mammarum  denarios  quaternosiin  vnu  omnia  diligeter  ponderata 
muliebrium,qux  cum  dolore  magno  folent  nafci ,  quaf-  contudutur  &  cribrantur,prxter  opopanace  &  fagapenu 
aue  nullum  aliud  medicamentum  releuat.  nam  has  &  ad       &  myrrha.hxc  enim  mortario  teri  debent,adiedo  mel- 

letenui(id  eftquamliquidiffimo)deindecxrerispermi- 

PPp.ii. 


pixfens  admodum  curat ,  &  in  perpetuura  ex  toto  in- 


fcentur,qux  & 


fiw-c  debenr  nntum  mellis  quan- 
tum  fatis  erit  aci  corm>?ertndenda,&  conrinenda  ea,  vel 
coglutinanda.  Repotnfai^wiedicamcrurn  vafe  vitreo  fub 
fignaculo  ,  darur  vr  fupjrtbdiximus ,  &  quemadmodum 
diximusjcum  fummj^p).^  uationeprocuiufque  rei  cau- 
fis,vel  merifuris,veli£rcefi?  uibus.eft  prorfus  facru,vtau 
1 1  :>:  ■notnnns  huius  zpmi&t  Siquando  autem  effica- 
ciore  voluerimus  vti,prqjE  lifficultarem  naturalem  vi 
tiorum,aut  caufarum  diii*,  itatem,vt fi dandtim  fit  fu- 
ri  >fis,aut  comitiali  morb^|  )trepris,vclIumborum  per- 


M  A  R  C  E  L  L  I 

A  partes,myrrhx  #  vi.  croci  M  vi&  our.s  victoriati  tertiif- 


foodagrave  cruciaris,  cucur 
Upradidta  pondera  dena- 
lagapeni  denarios  qui- 
debenr  eflemedicamen 
vtriufquein  promptu 
as  velnn  ,  dum  in  aliis 


petuum  dolorem  habenti 
bitx  fylueftris  adiiciemus 
rios  decem,&  opopanacis 
nos:quamobrem  vtraquepal 
ta,v:quum  opus  opusfuerit 
fit.lllud  fane  pri  cxteris  m 
rebus  ipfe  vim  eius  experiris  ,hoc  medicamento  non  fo- 
ium  uon  noceri  ftomachum,verumetiam  refici,  &  confir 
marifupra  omnium  opmionem.  Medicamentum  quod 
proprie  aduerfus  folutionem  ftomachi  facit,  &  fluorem 
eiufdem,maxime  vero  quum  infirmi  nihil  cibi  retinere 
poffunt,&  quicquid  datum  eft  reiiciunrrecipit  hxc,  Ma- 
ftiches  candidx  vrjciam,tragacathi  albi  vnciam  ,  apolli- 
naris  herbx  radicis  vnciam  vnamrcontunditur  tragaCan 
thum  cum  radice.poftea  maftiche  rrita  adiicitur  &  repo 
niturmedicamentum  in  vitreo  vafe.  Danturquum  opus 
■eft,cochleariabina,aur,prout  oportuerit,plus  minufve,fe- 
cundum  vomitum  fadTumexaqux  frigidx  cyathistri- 
bus. 

Ad  ftomachi  dolorem  &  inffationem  remedium 
fic,Palmarum  denarios  xxx.anefi*iiii.c:oci*-  u. git  *- 
n.afari  Jf  ti.myrti  nigrx  baccarum  #  mi.  iuniperi  baccas 
enucleatas  numero  viginti.  cotundutur  feorfum  omnia, 
&  rn  vnum  commifcenturrdeinde  fiut  paftilli,alii  ad  me 
furam  denarii ,  alii  ad  pondus  vicToriati :  dantur  ieiunis 
ex  aqux  cyathis  tnbus,  aut  ex  prorropo  mufto  ,  quod  eft 
patfi  genus.  Medicamenrumficcum  adftomachi 

inflationem,&  dolorem,  &  inediam  ,  mouet  &  vnnam: 
ideo  facit  &  ad  hydropicos,&  iecur  durum  habentes ,  & 
adauriginem(quam  quidam  regium,quidam  arquatum 
morbum  vocanr)refertur  inMufam  Antonium  :  recipit 
auren  hxc,Aloes  denarios  v.  croei,cinnami,  nardi  Syria 
ca*  fpicx,afari,xylobalfami,maftiches  Chix,fingulorum 
denariosfenos,dantur  cochlearia  bina  vel  terna  ex  aqux 
cyathis  tribus,  Potio  Cofmiana  ad  omnem  inter- 

num  dolorem,fed  facit  mirifice  ad  ftomachi  dolores ,  & 
ad  tuflicos  &  phthificos,fanguinem  &  pus  reiicientes,& 
ad  iocinoris  vitia  atque  pulmonis,&  ad  latcris  dolorem: 
nec  minus  ad  torminofos,  &  conuulfam  autruptam  ali- 
quam  partem  inteftinorum,&ad  diftillationes ,  &  ad  eos 
qui  fomnum  nullo  modocapere  poflunt.  Facit&  adhy- 
dropicos.ficcat  enim  mirifice  eos.componiturfic,  Dauci 
feminis  denarium  vnum,alterci  femiins  denariumvnu, 
thuris  denarium  i.  A.  S .  myi  rhx  denarium  vnum  ,  croci 
denarium  i  A.S.fiunt  paftilli  ad  denarii  femiffem,danrur 
etiamfebricitantibusj&finefebrepotiiTimum,  pleuriti- 
cis&  peripneumoniacis  ex  aqux  mulfx  dilutx  cyathis 
duobus,phthificis  expofca.  Ad  conuulfa  autem&rupta 
cx  mdle  &  aceto  ,  cxteris  ex  aqua  calida ,  vel  frigida. 
Facit  hoc  medicamentum  etiam  adeos  quibusftoma- 
chus  inacefcit.  Antidotus  qua  vtitur  Cofmus  ad  o- 
mniainterna  vitia  qux  fupra  fcripta  funt.necnon  &  ad 
omnes  ferpentum  noxips  morfus:recipit  ha?c,Glycyrrhi- 
zse  denarios  vm.S.  &  tertias  vidToriati,vel  duas  partes,o- 
pii  denariosfeptem,  & tertias  partes  vidTorirti ,  vel duas, 
caftorei  denarios  vi,&  vidTonati  duas  tertiafve  partes,pi- 
penslongi  denarios  quinque,&  vidToriari  partem  tertia, 
piperis  albi  deuariosquinque,&  vidxoriati  duas  tertiafve 
partes,nardi  Syriacxdenarios  vi.  S.  dauci  feminis  dena- 
rios  vi .  malobathri  denarios  v.  S.cafix  nigrx  denarios 
quinque,&  vidtoriati  femiffem,rhuris  denarios  v.fil  de- 
narios  v.&  vicroriati  duas  tertiafve  partes.rofx  caninx 
fucci  denarios  fcx,acori  denarios  duos,fagapeni  #■  n.bal- 
fami  feminis*-  ii.fcordii*  v.  &  vidToriati  duasrertiafve 


vepartes,ftyracis#  n.S.cinnan  i  *-  vu  &vicioriati  duas 
tertiafve  parres.zingiberis*  vn.&  vidToriari  duas  tertiaf 
vepaites,j  hu  #•  vn.pctrofelini  ■#-  xnn,&  duas  tertiafve 
victoriati  ponderis  parres,fccniculi  feminis*  mi.  faliun- 
cx  #-  iin.rutx  fyluaticx  #  n.agaiici  fucci  *  n.gentianx* 
ni i.  iridis  lllyncx  *-  v.anefi*-  m.thlafpi  femir.is*  vi,& 
vidToriati  tertiam  partem,rofx  foliorum  *  mi.mifyos 
#-v.gummis  acanthini  *  n.  cardamomi*  mi .  fchcent 
floris  *  ii ii.  &  vidToriati  du."is  tertiafv  e  partes,  opopana- 
B  cis*  vi.&vidToriatiduaspartes,&  ftxtantem ,  refinx  te- 
rebinthinx*  v  i.& duas  tertiafve  vicToriati  partes,in  vi- 
no  Chio  vel  Falerno  bono  odoraro,  omnia  contufa  cri- 
brataque  confpergunrur,&  p:fti!li  inde  fiunt  diuerfi  po- 
deris,vel  menfurx,quanta  auellana  &quantafaba  >tgy- 
ptia  eft,qui  dari  debent,no  febricitantibus  ex  mulfo,in- 
firmis  ex  aqux  calidx  cyathis  tribus. 

Pulegium  tritum,  vel  in  aqua  maceratum  ,  adiecto 
aceti  pau'ulo,&  potum,naufeam  ftomachi  fedat. 

Thymbrarrita  cum  melle  fumpra  pituitam  concre- 
C  tam  in  pedTore,&  ftomachi  colIedTiones  extenuat :  mar- 
rubium  quoque  tritum  vel  fuccus  eius  cum  melleepo- 
tus.ftomachi  dolorcm  protinus  tollit. 

Scordii  fuccus  ad  menfuram  denarii  potus,  morfus 
ftomachi  tollit .  datur  enim  fine  febre  languentibus  ex 
mulfojfebricitantibus  vero  ex  aqua  mulfa.  Polion 
herba,qux  a  quibufdam  hbanoris  appellarur,rrita  vel  fuc 
cus  eius  cu  melle  tenui(id  eft  modico )  potus,  morfui  VC 
tris  &  ftomachicis  prodi.  rt. 

Centaurcx  tenuis  fuccus  quantum  cicer  ex  aqua  da- 
D  tus,ftomachicis  prodeft.  Onganum  quoque  tritum  mor- 
fus  ftomachi  fedat  potumex  aquatepida:  extrahitenirn 
concretos  liquores. 

Profunt  etiam  quxdam  in  aqua  macerata  ftomacho, 
vt  pira,mala  cydonia,palmxcariotxThebaicx,  mefpila, 
capreoli  de  vite,rofx  folia,  granorii  Punici  mali  fuccus. 
benefacit  etiam  fuccus  malorum  cydoneorum  per  fe  co- 
chlea  rio  fumptus,  vel  cum  alphita  ,  aut  alica ,  aut  trago, 
aut  oryza. 

Solutum  autem  ftomachum  &  omnia  reiicientem, 
E  initio  quidem  curari  oportet  extra(id  eftforinfecus)im- 
pofita  ei  fertula  campana  codla  ex  vino  vetere ,  aut  ex  a- 
qua  mulfa,  vel  myrteo  oleo  trita ,  cum  aceto  &  myrrha, 
nec  minus  lanam  fuccidam  vel  fpongiam  aceto  intincTi 
&expreflamapponioportet.  Faciunt  bene  &'foliavitis 
trita,&  mala  cydonia  trita,&  palmulx  ttitx,  &  emplaftri 
more  cum  ceroto  ex  myrteo  oleo  faCTo  impofita,&  folia 
tenera  rubi,vel  lentifci,vel  portulacx,aut  aizoi,  cum  po- 
lenta  ex  aqua  frigida  confparfa,im  pofita  profunt.  frican- 
da:  autem  erunthx  difficutates  ftomachi,nec  minus  fca- 
p  pulx  oleo  vetere,  vel  aliquolibet  calefadorio  vnguento. 
Cibos  vero  dari  oportet  huiufmodi.  polentam  cum  paflb 
protropo,vel  cum  vino  Falerno  dulci ,  vel  faufttano  ,  at- 
que  alio  eiufdem  generis.  Item  Ienticulam  cu  beta 
vel  oryza,incodis  lllic  malis  cydoneis,aut  palmulis  The- 
baicis,aut  baccis  myrti,vel  foliis,aut  granis  mali  Punici, 
aut  lentifci  foliis  tencris,aut  rubi,admixto  illic  aliquo  fu- 
pradicti  generis  vino.  panis  autem  huiufmodi  difficul- 
tatibusprodeft  fummatim  fermentatus :  edulia  quoque 
profunt  hxc,intubi,  ladTucx  ex  aceto,brafficx ,  fifer ,  co- 
G  chlex  bulhentis  fruftella,vngellx,turdi,perdices ,  turtu- 
res,attagenx,palumbi,cancri,locuftx,  lolligenes,  fepix, 
muli,murices,purpurx,pedTunculi. 

Ad  refolutu  ftomachum  dari  oportet  protinusqua 
reiecerit  panem  ex  aqua  frigida,vel  ex pofca,  &  fi  ne  hoc 
quidem  continuerit,  ftatim  dare  debes  lentem,  &  betam 
cod"ram,vel  alicam,  vel  oua  hapala  ,  vel  vngellam  difco- 
dTam,vel  cochleas  elixas,autmurices ,  &  aqua  frigidam: 
fedfinihil  fupradidtorum  continuerir,  dandus  erit  vini 
aufteri  meri  cyathus,  &  ex  interuallo  bis  terve  rurfus  ide: 
H  faciendum  erit.  Vinis  quoque  vtendum  eftfatis 

ftomacho  vtilibus.aut  ex  baccis  myrti  fadtis ,  aut  ex  ma- 
liscydoneispreffis,  aurex  iuniperis ,  vel  hyffopo  condi- 
to ,  vel  origano,vel  ex  marrubio,vel  ex  ruta  fyluaticajvel 


52? 


D  E    M  E  D  I  C  A  M.  L  I  B  E  R. 


ex  heiba  lucern:?rla,quam  Graeci  phlomon  vocant,vel  ex  A  clium  reumatiz:  ntern  &  dolf 


fccrdio,vc!  ex  cetitaurea,vel  exlycio,veI  abfinrhio,vel  ex 
tcrebinrho  ,  yel  ex  lentifco,  velcx  piris  Syriacis,  vel  ex 
malo  gratiato, 

Ad  inrlationem  ftomachi  &  vcntris  dolcres  dan- 
dumeft  huitifmodi  medicamentum  ,  Piperis  denanos 
quatuor ,  caftorei  -*  i.opii*  u.  myrrhx  v.  petrofelini-*- 
un.anefi*  m.  nardi  Syriacx  1.  conrundunrur  &  cri- 
brantur  omnia,&  permifcenrur,inde  darur,  &anre  nocle 
&  in  noftc  cochle;>riu,veI  pl9,pro  cuiufq;  virib;.!s,cu.  cya 
thoaqux  calidx,vel  meliis  quatu  fnis  videbirur.  hxc  po- 
tio  fomnum  conciliat,  concocliones  dolorelque  omnes 
fed.it:  pr.:  cipuc  aurem  prodeft  mulieriqux  collo  vexa- 
tur,&  viris  eodemmodohiborantibus  conuenit. 

Item  ad  tumores  prarcordiorum  etiam  in  febvibus ,  & 
ad  tuu'im,S:  ad  latei isdolorc,&  ad  eonuulfa,\  elr  jpca.ni 
tcriora  ,  &  ad  vjrinx  difficultate  data  plurimu  iuuat.  Ca 
taplafma  hocftomacho  imponere  no  alienum  erir ,  Mali 
cydonei  ex  farina  cocb;.i»i  eft  illic  inuoIu:i)denarios  vi. 
careotarum  pulpx fubactx  X  m.cerce  v i i.croci  #  i i.ab- 
finthii  %■  n.olei  malini  aut  myrtei*  m.  vino  confpergi- 
tur  crocum  arida  tundunrur,cera  hquatur^&fimul  omnia 
commilcenrur,  arque  ita  apponuntur  mane  in  leito  fto- 
macho  laboranti.  Hoc  quoque  cataplafma  ftoma- 
cho  vtiliflimum  eft,  Palmarum  interiores  partes  ni. 
croci  ui.hypociftidos^f  i.S.mali  cydonei  cocli(vtfu- 
perius  dixi)?f  vi.abfirithii  fucci  ■*-  m.  rloris  mali  granari 
i.S.  fxces  vini  Chii*-vi.  cerx  *xn.  olei  myrtini  *- 
xn.  chama?'c\v  eius  qux  flmiliafolia  habetoliux  exa- 
qu.rcoch^-*-  vi.  mirifice  enim  prodeftftomacho,prxci 
puc  fuccus  eiufdem  fimihter  impofirus  ad  conuulLi  &  ru 
praconuenientiliimum  eft.  Hiera  ad  ftomnchum 
confirmandum:mouet  interdum  vcntrem  ,  inrerdum  v- 
rinam:conficitur fic,  Aloes*-  v.xylobalfami,acori,croci, 
nardiSy  iicx;m.iftiches  Chic ,  fingulorum  denanos  fe- 
nos ,  malobathri  #-  i .  teruntur  quamdiligentiffimc  feor- 
fum  oirmirac  deinde  mixta  in  vnum  reponuntur.  Quu 
opus  eft  danturinde  cochlearia  quibufdam  duo,  quibuf- 
damtria  cxaquxcyathis  fex,  vel  mixtis  cum  vini  cya-  E 
this  tribus,  vel  ex  quolibetalioliquoreprout  conueniet 
ftomacho  eiufdem  menfurx  dabitur.  Pertice  cof- 
miana.hoc  medicamenrum  ad  ftomachi  vitia  &adco- 
ftionem  valde  vtile  eft:accipithxc,Petrofelinidenarios 
vn. phu  denarios  ini.  piperis  albi  xix.  inulx  vi. 
nucum  luglandium  animatarum*  vi.  nucum  pinearum 
animatarum -Sf  xn.  amii*-  vm.ligufticiTf  xn.  zingibe- 
ris*  vin.carei*-  xu.apii  feminis*  xn.anefi*  viii-car- 
damomi vnt.  acori -Jf  vr.  dauci  feminis  vm.  coria- 
dri  feminis*  xn.  foeniculi  feminis*  vi-Facit  bene  hxc  ^ 
compofirio  quum  habeatin  fe  nihil  tetri  medicamenti, 
adinflationem  ftomachi,&  cruditates,& acidas  rucfatio- 
nes,&  ad  ventris  dolorem  ,  &  vrinx  difficultatem ,  &  ad 
conuulfa  intrinfecus,&  rupta  omnia,  &  ad  horroresnno- 
uet  etiam  menftrua  mulierum  quum  difFiculter  pur- 
gantur.  Item  detrahitfiqua  ex  partu  autabortu  in 

trinfecus  nociua  fubftiterunt.datur  omnino  fine  metu  & 
ieiunis  &  ante  ccetix  tempus,&  poft  ccenam ,  ad  menfu- 
ram  denarii  vnius  vel  duorum,ex  aqux  cyathis  tribus,  & 
fiplusponderis  quiflibetfumpferit,nonlxdetur.prxgna  G 
ti  non  eft  dandum  hoc  medicamentum  nec  febricitanti. 

Antidotum  Philonianumad  omnesinternosdolo- 
res,quodad  tenfiones  ftomachi  &  empneumatofinprx- 
cipuc  facit,colicis  quoque  prodeft,quibus  in  dolore  ex 
aquafrigida  datur,cxteris  ex  calida  cum  oxymelite  dari 
debetjtuflim  fedat,tertianas  mirifice  tollit,ante  momen- 
tum  fufpicionis  datum.Omnibus  autem  ad  modum  fa- 
ba:  dandum  erit:conftate:c  iis.Croci  5  xv.pyrethri  femu 
ciam,euphorbii  femunciam.fpicE  nardi  femunciam,  pi- 
peris  altW  vncias  duas  femis,  hyofcyami  w  a.S.  opii  ) 
ni.  melior  eritfi  addas  petrofehni  5  m  .  dauci  cretici  9 
Tit.colligitur  melle  Attico,&  in  vafe  vitreo  fub  fignacu- 
lo  reponitur.  Stomacho  laboranti  cochlex  profunt 
fi  in  aqua  ferueant,.^  fic  carbonibus  torreantur,  atque  ita 
*x  a;nogaro  fumantuv  impari  numero.  Stoma- 


&  laguentem,&  dif- 


folutum,primum  manfio  lucfja,.gf  r.6  nimium  frigida, 
necfatiscalida  bc ne  aedpn.  rjpi  cataplafma  fieri  debet 
de  foliis  vitijim,vcl  fi  vinex^a  non  fu.;  int ,  de  rumi- 
cis.fiue  rubi  foliis,  vel  de  ea }  ^afifme  rubi  quxfatis  te- 
neraeft.hocdilig  >quinquemi* 


ratis. 

tt  aphfma  vti  oportcr, 
aqux  ar;  ogloflos  dici- 
ti  dcbcc  cui  mededum 


nutatim  carptis,in  ace 

Epirhematio  a 
j   quod  fieri  debet  d 
tur,cum  aceto  trita:  cib 
eft  aufteris  &  ftypt 

Cataplafma  fit  ft  :  pomis  cydoneis 

optime  percod>is,c  .0-ntiir:  dein- 

de  rofa  ficca  teritur,cx  criMPo  medicinali  cribratur,tum 
aceti  optimi  quantum  fi^fciar  adiicirur.-&  fimul  omnia 
permifcentur,fadiumque  cataplafma  ftomacho  calidum 
apponitur.  Portulaca  (hoc  eft  allium  Gallicum)  co- 
quitur  diligentiflimc,&  coclum  bene  edetur  ex  aceto  ab 
C  eo  qui  ftomachum  dolebit,vel  vitiofum  habebit .  cito  ei 
proderit.  Cuminum  teres,  &  vino  mixtum  dabis 

bibendumieiunofi  non  febricitabit:  fi  fcbricitabit  ex 
nqua  trirum  dabis.continuo  emendabis  ftomachi  dolo- 
rem.  Nardum  &maftiche,&  femen  apii  cum  bacca 
buri,& abfinrhii  femine,xquis  potionibus  corerunturf 
puluis  hic  fuper  ftomachum  afperfus  mire  eum  reficit. 

Abfinrhii  viridis  manipulum  ,in  cacabo  nouo  fiiff  ili 
cum  aqux  hemina  dccoques  ad  tertias,&inipfam  potio 
nem  mittes  maftiches  modicum,&  pipeiis  triti  grana  fe 
D  ptem,velnouem,&  ficmaneieiunobibendum  dabis.co- 
tinuo  fentiet  bborantis  medelam. 

Ad  ftomachi  carbuncuhim  reprimendum  da<ff yli  ir> 
vino  auftero  macerantur,&  admixto  pomo  cydoneo  co- 
Go,&  rofa,&  maftiehe,6V  aloe,&  oleo  rofnceo,  ftomacho 
apponutur,ita  vt  cataplafma  inde  exa&iflimum  fiat:prx- 
tereafemper  ante  cibum  infirmus  ftomacho  debet  acci- 
pere  melhs  Attici  cochlearia  duo,  vel  tria  paviter,in  vino 
auftero  decocl:i,quod  duplufit  quam  mel,- velpro  vino 
auftero  fuccus  rofarum  permixtus  detur.  ficcat  enim  fto- 
machum,&  recreat  diflblutum,&  tarde  cibum  conficien- 
tem  confirmat,  Mellis libra  vna,  finapis  tofti  ac  pdft  dili- 
geter  triti  vncix  dux,pariter  coquiltur:  exeoplenum  co- 
chleare  ieiuno  qui  ftomachi  dolore  laborauerir  datur. 

Ad  ftomachu  naufeante  &  acefcente.Coria^ndri  femi- 
nis  triti  ^m.&ladrucx  albx  feminis  triti  cochleare  vnu, 
fi  hxc  aqua  pcrmixta  ieiunus  accipiat,prodeft.  Sto- 
machumcorroborat  herba  abfinthii  decodta  cum  vino 
auftero,atque  itafubindepota,fi  febresnon  erunt:quod 
fiinquietudofuerit,  cumaqua  coqui  &  dari  debet:mi- 
rum  eft. 

Ad  folitaneos  ftomachi  dolores  malagma  fic  copo- 
nes,fcenigra:ci  cyathum,lini  feminis  cyathum ,  hibifci 
purgati  libra  vnam,aqui  8.ix.  olei  8.ini.  fpumx  argenti 
libramvnam,cerxruflx  P.i.S.hxcomniain  vnum  con- 
corporabis,&  decoques,&  quum  malagma  feceris,in  pa- 
num  induces,&ftomachoappones, &circa  vifcera  tan- 
diu  habebis,&  tam  aflidue  appones  donecdolor  abfce- 
dat. 

Ad  ftomachum  faftidientem  efcam,  &  reuomentem, 
rofsdimidium,quodfemenportat(ideft  ipfum  florem 
croceum)contundes,&  aluminis  fcifli^cyperi.bdella-^ab- 
finthii  fuccum,meliloti,rofx  ficcx,  acacix,  iridis  Illyri- 
cx,olei  nardini,ccra;,opobalfami3  pares  menfuras  harum 
omnium  fpecierumconteres  in  niortario  marmorco ,  & 
ftomacho  epithematium  mirificum  fuperponesad  igne, 
vt  eft  confuetudo.compofitum.  Epithematium 
optimum  ad  ftomachum  reparandum,Maftiches  vncias 
vi.  aloes  —  ni.  ftyracis -h  n.  cerx  P.t.nardi  —  vi.hxc 
pariter  mifcebis,&  epithematium  fubtile  facies.quo  mul 
tis  horis,certe  hyeme per  totum  diem,vti  poteris. 

Ad  dolorem  ftomachi  vettonicx  radicis  fafciculi* 
in  olla  dccoques  ex  aqua,  eandemque  ollam  fub  diuo  ha 
beto  opertam  quum  ftomachus  dolore  vexabitur,  vfquc 
ad  tertias  eandem  aquam  excoque,&  inde  cyathum  vn» 

PPp.iii. 


33i 

bibendumieiupi 

Vrcicam  fem< :i 
genterlaua,&  ex  ca  ioib 
ne  pipere,  fuauiilim 
dum.  LadW 
gru  eft,  in  nilaligne 
mifce,&mdequotidie 
ne  ftomacho  laborantem 
machi  veteres,&  ad  ftom 
rium  fic.Piperis  feorfum  te 
incod^os  feparatim  nimiu 
mifcebis,tuna  adiicies  mell 
ta  in  oila  noua  coques  ad  ter 
cochlearia  fingula  bina  vd 


M  A  R  C  E  L  L  I 


gas  ftomachum  laborante^ 
<|ue  quoufque  indeparsfcxta 

coque.&ii  patietur  ftomachus  tuus  ieiunus,illud  fornter 
maducabis:  fin  aute  faftidium  ericpultem  facies,&  tum 
ineamixtum  manducabis.  Sal  tritum  exmulfo  ie- 
iunuscontradoloreraftomachi  quibiberit  remediabi 


A  caprinopotui  datum.  Epithema  optimnm  ad  fto- 

machum  reiiciendum,  mihique  expertiflimum  ,  confici- 
tur  fic,Maftiches>thuris,nardi  fpicx>aloes,abfituhii,  fin- 
gulas  vncias,ftyracis  —  u.S.croci  —  n.S.cerx  &  mcdul- 
lx  eeruinae  fingulas  libras.ftyrnccm  &  crocum  pridie  ma 
cera  vino  veteri  infufum  ,  &  fic  dtligenter  tere  ,  mcdul- 
lam  &  ceram  remitte  igni:  cxtera  tuia  cribrataquc  fimul 
mifce,  &ceroto  fuperinfunde ,  &  in  panniculo  vtere  ad 
ftomachum  du.ibus  vcl  tnbus  horis  :&  fi  durius  videbi- 
turquam  eiie  debet,oleum  nnrdtnum  aut  gleucinuad- 
tttter  teres,  &  vtruttque  C  iice  vt  molleicat.  Hyfiopum  codtum  cum  oxymeli- 
i  defpumati  8.11 .  &  1-  tc  teitmus ,  vel  poft  ccenam  ,  qui  per  cochler.re  quotidte 
acciptet,facilius  conficiet  cibum.  Radiccm  focnicu 
li  in  vini  cyathum  raditoi&  priufquam  cccnes,  vtl  quuni 
dormitum  ibis,potui  lumito  ,  quo  fadto  melius  digeres. 

Laieris  veri  modicum,  ex  aqux  frigidx  cyatho  di- 
lutum,dormitum  iturus  bibe.digcftorium  mirumexpe- 
rieris,  Mellis  /Wtici  iibra  i.vettonicx  tritx  —  mi.in  v- 
num  permifce,&  pone  vtconferueat:qucd  quum  refri- 
gerauerit ,  facies  paftillos  nucis  auellanx  magnituui- 


umc.  i 

pi  infurnmo  Jeme,ac  dili- 
lemfactto  bene  condita  ii- 
risad  ftomachum  reficien- 
mcn.quod  ipfum  valde  ni- 
''^llefubige  ,  atque  per- 
ie  cochleare  plenu,  be- 
Ad  dolores  fto- 
tigatum  faciesoxypo- 
unciatn  ,  &  bulbos  xi. 


es  leiunus  diuma 
ndiu  donec  corri- 
utyri  libram  deco- 
t,tu  cu  eo  ferpyllum 


BB 


D 


tur>venterquoq;  olfifragiarefadtus ,  &  pottoni  afperfus,  q  ne,  &  poft  canam  fingulos  hauries ,  quo  fadto  apprimc 
plurimumprodeft.  Stomacho  exulcerato,cicatrice  hoc 
medicamenturainducet,  Aloes  3  vm  .mifyos  fcrupu- 
los  viii.  thuris  fcrupulos  vnt,tunfa  cribraraqua  ha.c  mel 
le  opcimo  comprehendes  .  fiplenius  vel  validius  facere 
volueris  hoc  medicamentum,myrrham  &  anethum  ex 
tertioadiicies;&  dimidiu  cochleare  cum  potione  mulfi 
ieiunusaccipies. 

Stomachi  dolorem  concitatiflime  fedant  abfintbji 
vncixtres,rutx  vncix  tres,exaquaad  dimidias  codtx,  & 
ieiuno  ad  menfuram  potionis  bonx  potui  datx.  Mar- 
rubii  viridisfafciculum  decoques  ex  accri  fextariis  trib9 
vfquf  adheminam:tum  exprimes  marrubtum  ,  &  adii- 
ciesdefpumati  mellis  quartarium  ,  &  iterum  decoques, 
quoufque  ad  craflitudinem  coeat ,  inde  cochleare  vnum 
contra  dolorem  ftomachi  ieiunus  accipies.  Herbx 
verbenx  tunfx  &  cribratx  pulueris  cochlearia  quinque, 
laboranti  ftomachi  dolore  dabis  iciuno  per  triduum  in 
tribus  optimi  vini  cyathis:cxteris,prout  vires  erunt,  da- 
to:febncitantibusfane  ex  aquacalida  d„re  debes:fed  fi-  g 
quis  exulceratumftomachum  habuerit,caprinum  lacco- 
ftum  frequenter  bibat.  Rutx  femen  cum  fulphure 

viu~.  minore  menfura  adiedto  aceto  conterito ,  atque  ie- 
iunus  mane  guftato  :  optime  aduerfum  dolorem  ftoma- 
chiaccipieris. 

Repentinum  ftomachi  dolorem,tres  ceputii  longi 
purgati,&  finguli  cum  melle  fumpti  ftatim  fanant,necno 
&  terrx  malum  comeftura  dolorcs  ftomachi  celeriter 
caftigat.  f 

Solutionem  ftomachi  infirmitatemque  confirmat  oui 
femicodti  vitellus,&gallxpars  dimidia  trita,  fi  anteduas 
horas  quamxybus  fumatur,mixta  ha?c  cum  vino  haurian- 
tur,fed  vetere  &  tepefadto.  Rancorem  ftomachi  te- 
perat  caro  vaccina  exvini  &  aceti  xqua  potione  difcodta, 
&cibo  fumpta.  Inflationem  ftomachi  fedant  ma- 

rathri(id  eft  fceniculi)&  apii  radices  in  vino  albo  odora- 
to  vetere  infufx3de  quo  fi  ieiunus  quis  cyathos  duos  po- 
teccum  calidx  aqux  cyatho  mixtos ,  optime  accipietur, 


quoflibet  concoques  cibos-  Item  aliud  embamma 

digeftorram  optimum,&  vtiliflimum,fic  ,  Ligoftict  dra- 
chmas  mr.gingiberi  drach.i.petrofclini  drach.  1.  piperis 
drach.i.epithymi  drachmamvnam,&  laferis  fcrupuli  di- 
miduim  rtunfahxc  ac  diligentcr  cribrata  mifceto  cum 
p'aflb:hoc  facit  &  ad  eos  qni  cibum  tenere  non  poflunt, 
eamque  vomitibus  reiectant.mox  ergo  vbi  cibum  fum- 
plerint,  Jato  p  iftillu  ad  modu  ^ucis  auellanx  de  medica 
mine  fuprafcnpto,  &  ad  prxfens  eos  abftinepotu,  cito 
remediabis. 

Epithematium  vchementiirimum  ad  cibumconfi- 
ciendu^fic^Zingibcis  ex  aceto  macerati  P-i.auripigme- 
ti  P.  fxculxP  i. calcis  viux  drachmasduas,finopidis 
Poricx  P.i.lixiuix  8. i  ti ita  hxc  in  ollam  nouam  mittes  , 
&  feruere  facies  fimul  donec  mellis  craflitudinem  ha- 
beat:&quum  opus  fuerit,indudl:a  panno  calida  vifceri- 
busappones.  Quum  ibis  dormitum,  zingiberismodicil 
fub  lingua  teneto,&  ex  pofca  calida  manuslaua ,  oprime 
digeres,Vrticx  — '  m.iridis calydonix  — >  m.fchani  — 
1 111.  cyperi  m.magmatis  ia.petrofelini  hh  nn.  in- 
ulx  >—  11.  piperis  albi -h  n.melle  colliges  hxc  omniatri 
ta,&  vteris  oxyporio  optimo  ad  digerendum  ,  vnde  e;ii 
ccenatus  parum  accipics.  Quum  te  in  lefto  pofueris, 
ventrem  tuum  perfricans  dicester.Lupusibat  per  viam, 
per  femitam,cruda  vorabat,  liquida  bibebat:  phyficum, 
hocad  digerendu  de  experimento  fatis  vtile.  Pu-' 
legium  &nafturtium  ex  aqua  fimuldecoftum  mane  bi- 
be,emendabis  vel  difcuties  cruditatem.  Quercus  vi 
ridis  folia  cum  falis  fpuma  contrita,&potui  data,  reme- 
diantcruditatem.  Acorum  Ponticum  tritum  ex 

aqua  calida  potum,menfura  cyathi  vnius  ,ieiuni  ftoma- 
chum  refictt  cruditate  depulfa. 

Its  qui  nec  potu  iuuantur,nec  cibo  &  ftomachi  rudus 
amaros  patiuntur,centauream(id  eft  fel  terrx)contritami 
ad  menfuram  denarii  argentei  ex  aqux  calidx  cyathis  tri 
bus  bibendam  ieiunisper  triduum  dabis,  ftatim  difcu- 
tieturinfirmitas.  Succum  abfinthii  ( quem  Grxc* 
y)>.fo  ciipyfyii  vocant)auellanxmagnitudine  in  aqux  cali-' 


rutxquoque  hortenfis  paululum  cibo  fumptum ,  vel  in  C  dxquartario  bibendum  daieiuno:  componetur  ftoma- 


potione  dilutum,atque  epotum,inflationes  ftomachico- 
pefcit. 

Inflationem  ftomachi  potentiflime  difcutit  fimus 
vituli  recens  ex  vino  potui  datus  :  hoc  &  dolores  eius  ex 
frigore  aurcruditate  obortos  mirabiliter  mulcet.  Re- 
medium  phyficum  magnum  aduerfum  dolorem  ftoma- 
cht,tn  lamina  argetuea  fcribes,&  dices ,  Aritmatho  aufer 
dolores  ftomachi  illi  quem  peperit  illa .  eandem  lami- 
namlana  ouisviux  inuolutam  collo  delycio  fufpendes, 
&idagens  dices,  Aufermihi  vel  illi  ftomachi  dolorem 
aritmatho. 

Dolorem  &  inflationem  ftomachi  fanat  iecurlupi, 
priusaqua  coctum,mox  arefa&um,&tritum,potion'ique 
infperfum.  Faftidium  ftomachi  releuat  papauerfyl 
uefttefquodGallicc  calocatanos  dicitur)tritu>&  ex  la&e 


chus,&  appetentiam  ciborum  habebit  quifquis  patietur 
ex  infirmitate  faftiditim.  Oxyporium  mirum  Ne- 

ronianum  xftiuum  &  hyemale,fi  ei  quum  volueris  pipe-] 
risaliquid  adieceris,quodfaftidiu  ftomachi  marcorem- 
que  deterget  conficitur  fic ,  Inmufti  recentis  &  dul- 
ciscongium  exvuisalbisfadi,atquein  ollam  grandem 
mifli,adduntur cydonea  v.non  purgata , totidem  mala 
Punica,additur  &  forborum  maturoru  fextarius,  &  rhus 
Syriaci  fextarius,croci  fcnipulus.  hxccoquuntiSr  vfque 
H  ad  crafinudinem  mellis,poftea  diligenter  colantur:repo 
fitum  medicamenferuarurin  vitrofignatum ,  fed  omni- 
no  diligenter  colatum,vt  excrementa  omnia  feparentur, 
inde  daturieiuno  ligula  plena  grandis.hoc  eft  oxyporiil 
quo  Nero  vrebatur  ad  digeftionem,  quod  Marcellusme- 
dicus  egregius  oftendit,  quod  &  nos  vfu  probauimus.  n$ 


5>;  DE  MEDICAM.  LIBER. 

&ftomachum  mirc  coponir,&humores  ficcat:  excre-  A  eadiuis  prodeft:  acopitri^ 
mentaquoque  il  la  data  dyfentericis  mirabili  efficacia 

>fii 


prolunt.  Ofufragi  ventermadefattus  appofituf- 

que  iis  ad  ftomachum  qui  cibos  non  c6ftciunt,vtili  lli- 
mus  eft,vcl  etiifi  rltum  manu  teneatur,plurimu  iuuar. 

Oxyponuin  Dionylianu  ad  digeftione,&  ad  rigorem 
ftomachi,  &  ad  conhrmarionem  aqualiculi :  conficitur 
fic,  Cydoneoru  incoftoru  tuniorumque  fucci  S.i.mel- 
lis  delpumari  8.i.aceti  optimi  S.i.hicin  vnu  permixta 
vaie  tiuplici  d.coquiltur,  donecfoliditas  ad  vnum  fex- 
tarium  redigatur,  additur  pulueris  petrofelini  —  i .  cy- 
miui  kmuncia,&  bcne  conrempcratum  medicamen 
valcuio  vitreo  c6diturfubfignaculo,atqj  indecochlca- 
re  p:enum  a  ieiuno  accipitur.  Oxyporium  olympianum 
polyetes  ad  digeftionem  parandam,  nccipit  hxc,  Pipe- 
ns  —  i.S.2ingiberis  i.S-inpuluc-rem  redaGa&crera 
IiXCjdum  ad  digeftionem  teniperandierunt ,  exmelle 
d.ibis.  Oxyporium  pancharianum  r.d  digeftionem, 
quod  &  aqualiculi  corruptelas  vel  aciditates  confumit, 
&  ftomachum  marcctem  recre.it,  terti  nam  etiam  cnm 
vino  &  calida  fub  hora  datum,mire  tollit:  coficitur  fic, 
Piperis  vncias  qu.ituor,3  1 1  i.fefeleos  «-  i.  zingineris  >-i 
lo.ameos  ~*  i.  3  v  i.anefi  vncias  duas,libyftici  —  1.  S. 
iuniperi  Hifpani  >-  1.3  v  1 1  i.ira  vt  iuniperum  ablutum 
purgeturfublatofemine,  &ficteratur.  Hxc  o-.rniain 
puluerem  redadta  reponurur  in  doliolo  vitreo  fignato, 


nis  \  ncias  tres,p)pens  n 
ratim  &  cn  ene, 
lcfemicoc*o;&  dabisni 
aquacalid.i 

no  mixto  aecipiut ,  C% 
puru  ad  bpides  eii< 
facicris  ad  v  •' 
vetens  P.i.ttotyri  P.i  Jfl 
i.tandiu  hxc.  dccccmjjj| 
B  colantur , & 
pnlegio  P.i.pulp": 
vnde  ouibus  . 
pus  rediguntu 


334 

-+  1.  fccniculi  femi- 
Bj  .       1 1.  tundes  hic  fepa- 
rl  permifcebis mel- 
tiagnitudine  cum 
•  •'   .      foluur-quida  111  vi- 
cochleario  accipere 
,  iptio  panni  ruftici 
■   r        Olei  i  . i.axungix 
■rSabiisx  P.  i.barbx  icuis  P. 
v  :     h     ^x  arefcanr,  poftea 
ix  P.i.  farini  de 
1.  de  fimo  ouillo 
mnia  in  vnii  cor- 
tur,  &  jiide  }  nnus  indu- 


li 


^uiapienaex  mulfaaquadaturieiuno.  Adcuidita- 
te  qu  t  naufeam  facit,remediu  fic,  Vettonicx drachma 
vna  in oxymelitis cyathis tribus  mixta  potui  darur.  ius 
qic-que  pulli  vel  \  bi  coct9  fuerir,  crudirati  opitulatur, 
ii  in  primo  prandio  lot  beatur. 


paiandam,  iuniperi  baccarnm  enucle  tarum  ,  &  zingi- 
beris  &  petrolchni  Macedonici,&  piperis  vncias  fingu 
las,mellis  Libram  vnam.  qnx  funt  ficc.i  tundcs  vel  tercs 
Sc  cribrabis  diligentcr.  poftea  mel  coftum,  (  id  eft  def- 
pumatu)admifcebis,&  vreris  medicamine  &  ieiunus  & 
poft  ccenam  per  cochleare  acepto  quanra  llt  magnitu- 
do  auclianx  maioris.  Ad  ftomachidolorem  in  impctu 
cohibendum,Pomorum  cydoneorum  ctitcm  rolles,at- 
que  inde  vncias  quatifbr^  pulegii  vnciam  vnam,pipe- 
ris  vncia  vna.zingiberis  vncias  rrcs,  allii  Gal!'ci  vncias 
tres,mellis  fclibram,aceti  quod  fnfficiat  adiicies&  dili 
gentcr  trita  omnia  pcrmifcebis , atque  indecochlcare 
plenum  dabis  etiam  cibato.  Antidotum  achari- 

ftum  multiplex,mirum:  facit  ad  cos  qui  cfcam  non  di- 
gerunt,  &  qui  male  ructatir,  &  .  d  ftomachi  dolorem,  & 
,id  lateris  &  veficx  &  renum  moleftias,&  ad  omnia  qux 
intcrius  caufas  malx  valetudinis  habet,  ideftnd  fcottl, 
ad  febrem  quotidianam  &  tcrttana,  &  qmrrana,  ad  fan- 
guinem  tuffientes,  ad  fufpitiofos,  ad  dyfentcricos  &  ad 
cr  licos,  &  ad  hcpaticos,  &  ad  niminm  vigiliam  ,  &  ad 
ftrophum,&.  d  intcftinorum  dolorcm:  morfum  etir.m 
ferpcntis  curat  rer  ad  diem  vulneri  impofitum  ,  Vel  po- 
tui  datum  :  confec"tio  hxc  eft  ,  Cinnamomi  —  r. 
myrrhx  *-  in.  piperis  —  i.caftorei  femunciam,galbani 
>-  1.  ftyracis  1  cafix  fiftulx  femunciam,piperislongi 
»-  i.cofti  —  i.opii  femut;cia,fpicx  nardi  €.croci  6.mel- 
lis  Attici  8.  i.omnia  ifta  tundes  diligenter,&  cerncs  be- 
ne,&  in  puluere  mollifiimum  redafta  mcnfurabis,prx- 
ter  opium  &galbanum.Galbanu  in  olla  noua  excoques, 
ira  vt  ter  bulliat  fuper  prunas  :  opium  autem  cum  vino 
vctere  rercs,&  permifcebis  diligenter ,  &  tum  cxtera  o- 
mnia  fimul  permifcebis  diu,&  diligcntcr  agitatn  recon 
des  fub  fignaculo  in  pyxide  buxea  ,  aut  in  doliolo  vi- 
treo,  St  dabis  cui  volueris  ad  modii  auellanx,  cum  mel- 
lis  coehleanb9  tribus  vel  quarucr:  &poftca  dnbis  potio- 
nem  calid^  aqux  ,  &  quum  dederis  accipies  merccdis 
quodcunque .  multi  enimqui  citbcurari  funt ,  ingrati 
extiterunt  ,  proprer  quod  ipfum  antidotum  aya&m 
appcllatur,  id  eft  fine  gratia.    Oxyporiu  quod  dicitur 


citur,&:  quones  voll^lsTepar.itiis  ftomacho  apponitur. 

Diateffaro  quod  ferTre  fedar,&  vifccra  coponit:accipit 
hxc,01ei  cochl.tria,aceti  coch!.tria,mellis  boni  dcfpu- 
mati  coch!  •  tria ,  vini  vereris  boni  cochlearia  tria,hxc 
tandiu  d  coquuntur  quandm  crnnia  ad  triacochlearia 
redigaiur,&  ita  linteo  inducla  ftomacho  fuperponutnr, 
vel  ieiuno  tepida  per  cochle.ire  dantur.facir  hoc  medi- 
camcn  ad  omnes ftomachi  r  oleftias.  Ad dolore  fto- 
nuchi  vel  tumorem,  vel  v/fcerum  infirmiratcm  ,  rcme 
dium  fic,  Succi  ex  abfinthio  8.1.  -ceii  optimi  8  1.  olei 
irollis S.i.cerx  Ponticx  libram  vnam,medullx  ceruinx 
«-  1  1 1  i.hxclento  igne  dec^ques  \fque  ad  menfuram 
fextarii:  exinde linteum  d-nfum  tinges,&  mature  in 
leclo  vifceribus  appones,\ rendum  in  horas  1  1. 

Confeftio oxymelisdiafcilliu,  r»d  ftom.-chi  caufis, 
fic,Sc)liu;  libram  comminurs  de  haflnla  Iignea  acura 
Ad  dig  ftioncm  D  minutiffimis  partibus,  &  fupei  fundes  illic  aqux  nitidx 


fontanx  8.  111.  acdietota&  no£Ie  coopertum  vns  i:i 
quod  hxc  miferis,eiTe  permittes:alia  die  in  olla  rud>  cu 
jpfa  fcilla  dcferuerc  facies  lento  igni  vfque  ad  fextariu 
aqux,rum  linteo  nitido  exprimes  fcillam  ipfam,vr  fcx- 
tarius  ille  defl11.1t :  adiicies  huicfextario  acetioptimi 
fc  tarium,&  rrellis  optimi  defpumati  P.i  1.  rurfum  in 
eadem  olla  feruerevfqnead  fextariu  ,rum  rccondcsirj 
ampulla  nitida.&  fignatum  habebis,  &  quu  imparatio- 
ntm  ftomachi  fcnferis,CO(  hlearia  fingula  platie  tepefa- 
:  cla  ieiuni;saccipics.  Ad  ftomachi  dolorcm  reir.c- 
dium  phyficum  fic,  In  l.^pide  iafpide  exculpe  dracone 
r.idiatun  ,vthafeeat  fepte  rndios,&  claude  auro,&  vrcre 
in  ecllo.  Epithematium  ad  ftcmachum  confir- 

rr  adu  fic,  Alocs  —  1 1 1.  thuris mafculi  >-  1  i.maftiches 
albx  ftrrtucU)  ftyracis  ii.croci  <-i.S.melilotifimu- 
ciam,cerx  Poticx,v  el  etiam  rufa:  m  1 1 1 1. nardi  m  vi, 
ius  abfinthii  Pontici  —>  1  Jiac  omnin  fepararim  tunfa  8t 
cribratamifccntur  &coquuutur,  &  inducuntur  in pan- 
no,atque  matui e  ftomacho  appcnuntur.  Ad  di- 

f  geftionem  parandam,quifquis  fclicitus  eritacoru  iciu- 
nus  commanducct,  &  iaclet,  radicem  quo.que  amaram 
&  inlotam  ieiunus  con  manducer.  Ntcrfcn  anethi  fe- 
menetiam  viridis  manducatum  iuuat. nam  &  fomnum 
conciliat,  &  digeftionem  parat.  Con  pofitio  medica- 
minis  fubfragi,qucd  facit  nd  digeftioncm,  &  vitia  fto- 
machi,  fiue  aqualiculi:  accipit  hac,  Petrofelini  Mace- 
donici  —  11. npii  feminis  —  1.  fefeleos  —  v.piperis"-» 
v-neperxrr.otanxN-  im.pulegii  ficci quod  in  fumo  non 
fuerit,"  mi.thymi  ficci  ^.libyftici  etia  fiminis  n. 
q  inulxradicis  tunfx  atque  cribratx  f  .zingiberis  €.exii$ 
omnibus  tunfis  atque  cribratis  puluerem  molliflimutn 
facies:adiicies  deinde  mellis  optimi  defpumati  quantu 
putaueris  mitti  oportere  ,  id  eft  \  t  prope  liquidx  ac 
tcmperatx  colligi  pcffint  fpecies  fuprafcriptx,  &  Cc  re- 
condes  in  vafe  vitreo,&  quum  volueris,ieiunus ,  quum 
tamen  te  digeftum  fenferis ,  fingulaccchlearia  no  ple- 
niffima  matutinis  horis  accipies.  ConfeOio  epi- 

thematii  cuod  ftomachi  vetuftas  caufascmendat,  &  ad 
digefticnem  confirmatiaccipit  hxc,Seuu  taurinum,ce- 


chvmntion  ,  f.icit  ad  calculos,  &  ad  renum  dolorem,&  ji  ram  ,medullam  cer  uinam  ,  axungiam  vererem  ,  refi- 
ad  inflntionem  ftomachi ,  phlegmaricis  quoque  pro-  nam  terebinthinam,  hcrum  pondera  finq;ula  xqualia 
deft,  &  halycis :  fed  &  tortioncs  &  hxmorroidas  curar,  fimul  mifccbis  ,  qux  liquidn  fuerint  hquabis  igni: 
&  qui  in  ano  nafcutur  reftringir,  &  menftrua  nimia,  &  &  melhs  vncias  tres,  maftiches  vncias  tres,&  qux  tun- 
hrpnticos,&  fpleniticos^  &  tnfficos  folitaneos  curat,  &       denda,  in  puluerem  tenuiffimum  rcdiges,&  confe- 

PPp.iiii. 


tium  medicamen  lir.  >•  >  -^Mo  induccs     &  ftomaeho 
vel  vifccribus  appoiK„  «,q»ua  tamen  ante  niomen- 
tum  prandii  detiahi  conVSni'  Aluid  epithema- 

tium  quod  ad  eafdenivftoma^  li  caufas  efficaciter  pro- 
delt,lk,  Styracis  vnci^fdt&S^^cs  vncias  duas,petrofe- 
lini  -*  i.ccrx  hbram  i.nardi 


M ARCELLI 


1  i.relinx  frtclx  pondo  S. 
duas:qux  liquida  eriir,&  qi 
fcviptis  ipcckbus  facies: 
horam  prandii  vteris-  Itcm  aT| 
Arete  dicitur,quod  facit  ad 


tfjram  i.maftichcs  vncias 
terebinthinx  vncias 
:da,  fimiliter  vt  fupra 
jiliter  medicamen  vfque 
;d  epithematium  quod 
fnftas  caufas  ftomachi,ac 


B 


cipit  hxc,  Cardamomi  vncian$vnam ,  libani  vncum  v- 
uam ,  cerxvncias  vi.  refinx^ncias  quatuor,  ftyracis 
vncias  dms,  olei  cyprini  viicia^n  vnam,  vini  veteris  he- 
minair<,cardamomum  &  libanum  femote  tundendum, 
&  cribrandum  ,  ftyrax  vino  infundendtis,  &  reliqua 
qux  remittenda  funt ,  lento  igne  foluenda,&  tum  fimul 
omnia  permifteada  :  quod  epithema  fimiliter  linteo 
atftphoctiicioinducendum,  &  i:c  ad  vifcera  adponen- 
dum,&  inhoram  prandiifinon  fitigauerit  habendum, 
ita  tame  vt  aduerfo  pe&ore  cuiuflibet  pucri  tcpefaclum 
ponatur.  Inryba  decocla  in  cibo  fumpta,aut  eorum  a- 
qua  pota,ftomacbum  purgant.  Herbam  vett  >ni- 

cammenfe  Augufto  leclam  cum  femine  &  radicibus 
fuisjfediincferroerutam  ,  arefa&am  diligenter  &ex- 
cuilam  ne  terram  habear,  c5tudes  &  cribrabis,  ac  pulue 
risrius  tenuiffimicyathosduos,cum  aqux  fextariisfex 
in  olla  noua  ad  tei tias  decoques,ollamque  ipfam  oper- 
tam  fub  diuo  repofitam  habebis ,  ex  qua  ilquando  fto- 
machi  ardores  concitabuntur,  cochlearia  duo  aut  tria 
laboranti  glutienda  dabis,  mire  fubuenies. 

Heibx  vutonicx  fafciculum,herbx  nepetx  ac  pu- 
legii  virgulr.siingulas,&  falis  paululum,  cum  vini  ve- 
terishcminis  tribus  in  ollarudi  vfque  ad  heminam  de- 
coques,&  ieiuno  ftomachico  manc  cochlearia  fingula 
aureo  amplius  dabis.  Quotiens  ftomachi  morfus 
fentire  cccperisjglycyrrhizic  fuccum  de  furculo  eius  tra- 
hito,autipfam  fub  linguam  ad  magnitudincm  cicercu 
li  habeto,  nec  dolorem  ftomachi,  nec  fitim  fenties. 

Lac  bubulum  tepidum  incotvhim  fubindefumptum, 
exulceratutn  quoque,ftomachum  fanabit.  Cochlea 
cruda  deuorata ,  ita  vt  dentibus  non  tangantur .  ftoma- 
chum  curat,  certc  languentem  fi  per  triduum  fic  fuma- 
tur,  emendat.  Cochleas,fed  veras  Africanas,con- 
ditasexlale,&paulooleicoc"tas,  fed  non  purgatas,  qui 
ieiunus  ternas  autquinas  quctidie  &  frequenter  fum- 
pferir,rariffimo  ftomachi  dolore  vexabitur.certe  fi  car- 
bonibus  tofta;  fumantur,  melius  profunt.  Siquis 
cymini  triti  ex  mellc  terna  cochlearia  quotidie  ieiunus 
accipiat,  ftomachi  dolore  mirc  carebit.  Stomacho  re 
mediii  optimum  deexperimeto  taleeft,Petrofe!ini  vn- 
cias  tres,falis  vncias  duas,nardi  fpicx  vnciam  ,  amomi 
vncias  du.is,hyffopi  «-n.vettonicx  vncias  duas:  hxco- 
mnia  in  cucumam  fitvtilem  nouam  mittes,qux  fit  fexta- 
riorum  nouem,eamque  aqua  fupplebis,  &  obturabis,vt 
modicum  fpiramenti  relinquas,  &  decoques  ad  tertias, 
ac  denuo  aqua  fupplebis ,  &  rurfum  ad  tertias  decoques: 
tunc  adiicies  mellis  optimi  defpumati  quartnritim  ,& 
tertia  vice  ad  medias  decoques,  acpofteain  vafculo  vi- 
treo  aut  fi&ili  recondesfub  fignaculo  ,  atque  ex  eo  ad- 
uerfum  ftomachi  laborem  ternacochlearia  ex  aqua  cali- 
da,  fi  febres  erunt,aut  ex  condito  ieiunus,  fi  non  erunt, 
fumes.  Nc  ftomachus  perfrigefcat  vn&io  faluberri- 
mahxceft.FoIiorumlauri  &  baccarurn,foenigrxci,fam 
pfuci,  cupreffl,  rorifmarini,vnciasfingulas  cotundes,& 
in  vini  veteris  fextariis  v.per  triduum  macerabis,  quar 
to  die  olei  boni  fextarios  tres  adiicies,  &  in  olla  rudi  ad 
prunas  non  acres,ita  decoques  donec  vinum  confuma- 
tur,tunccolabis,  &  excrementa  vel  fordes  abiicies  ,& 
rurfus  ollam  cum  medicaminead  tenues  prunas  repo- 
nes,eique  addcs  cerjenitida:  libram,  refinx  terebinthi- 
nx  purgatx  felibram:hxc  omnia  permixta  &  coagitata, 
ad  modum  cer  ti  recodes, &quum  opus  fuerit  non  fo- 
liim  ad  ftomachi,  fed  etiam  ad  neruorum  &  mufculoru 
perfri&ionem  vteris  faluberrimo  vnguento.  Aia- 


D 


H 


tidotum  Hadriani,quo  vttbatur  Cxfar  Auguftus ,  qux 
potio  dat  omni  corpori  fortitudincm.tjuilquis  enim  i  a 
vfus  fuerit,nec  ftomathi,nec  iocincris3ncc  fplcms,  ncc 
cordis,nec  Iateris,aut  pulmonis ,  aut  coxarum  dolorcs 
patietur,fed  nectuiTim,ncc  pei  ftj&iones,  necfpafmos, 
neccoli  dolores  fentiet,n<.  t  dyfentciicus,  nec  hydropi- 
cus,nec  fufpiriofus,aut  chokricus  erit.  facit  ttum  hoc 
remedjum  contra  omnes  humores  noxios,&  omnia  vt- 
nena,vcl  maleficia  in  cibo  aut  in  potionibus  data.  C6- 
pofitio  ergo  eius  efttalis,  Ftcniculi  feminis ,  cymini, 
gummisThebaici,phu,  pulegii ,  origani,piperis  albi, 
herbx  Sabinx,petrofelini,cedri  fcminis,  chamxdropis, 
cafix  bonx,iouis  barbx ,  rapx  ftminis ,  nardoftachyos, 
iunci  feminis,euphorbii,ccbyos  radicis,(hoc  eft  capfel- 
lx)cypcri,pyrethri,trifolii  ftminis,quo  mulieres  vtiitur 
in  capite,  amomi,  ferpylli  ficci,gentianx,  anftolochix 
longx,rurx  agreftis  feminis,omnium  fuprafcriptarum 
fpecierum  vncias  fingulas.  Item  rutx  radiculam,  qux 
facit  ad  porcorum  incommoda ,  agni  radiccm  ,  h(,ci- 
amfani  (fiueagrimonix)  radiccm,  dracontex  radictm, 
qux  radix  eft  quaii  coflum,  &  bene  oltt,acori  radicem. 
harum  fpecierum  fingulas  femuncins  adpendes,&o- 
mnia  vel  infra  vel  fupra  fcripta  diligenter  tunfa  &  cri- 
brata ,  in  puluei  e  tenuiffimum  redtges ,  ac  poftca  cum 
mclle  Attico,quantum  ad  fpiffitudine  fufficiat,  permi- 
fcebis,atque  cx  eo  quum  opus  fucrit,quata  auellanx  eft 
magnitudojieiuno  dare  debebis. 

ConfedT-io  aceti  diafcilliu,  ad  digeftionem,  &  fto- 
machi  vitiaiic,Scillam  fumes ,  &  inde  tolles  duriffima 
quxque,&  proiicies:  deinde  omnia  tenerrima  concides 
minute,vt  h.ibeant  libram  femis ,  eamque  cruda  conii- 
cies  in  aceti  congium  vnum  nc.rrimi:&  quum  diu  ma- 
cerata  fuerit,  &  tobiberit,  tolles  fcillam  ,  &exptimes, 
idque  acetum  pcrcolnbis ,  &  in  vas  bene  picatum  rcpo- 
nes,  eiufqueaceti  ieiunus  manc  fi  forbeas  fingula  vel 
bina  cochlearia  ,  ftomachum  curabis.  &  quod  ad(  oris 
olidi  valetudinem  attinet,hoc  medicamento  odor  ma- 
lus  emendabitur,  &  fi  in  nafo  polypus  fuerit,hoc  aceto 
gargarizato  ciicitur.  quod  quidem  acetum  &  ad  clari- 
tatem  oculorum,&  ad  auditum  aurium  optimum  eft,ii 
affiduegargarizetur,ad  vocequoque  &  adfufpiriun  ,& 
&adfplenem,  optimum  remedium  cft.  fiquisautem. 
inde  ad  diem  forbear,vcl  dimidium  cyathum,colorem. 
optimu  habebit,&  facilius  fufpirabit ,  &  cibum  melius 
conficiet.Nam  fiquismultum  comederit ,  &  non  co- 
xerit,  &  cibus  eiin  ftomacho  inacuerit  jforbeatdehoc 
medicamento ,  continuo  definet  crudus  effe:vt  fcias  ve- 
ro  quantum  vim  habeat,etiam  cadiuisdatum  prodeft. 

Nam  fi  vcl  duos  cyathos  cadiuus  inde  forbeat,&  cur 
rat  paflus  mille  ducentos  quinquaginta  ieiunus ,  mire 
remediabirur  fiveltertio  aut  quarto  die  id  acceperit. 
quod  fiquis  erit  in  accipiendo  quotidie  patiens,penitus 
carebit  hoc  morbo- hoc  mcdicaraen  &  ventos  eiicifs 
&  venas  purgat.  Nam  is  moibus  ex  ventorum  mul- 
titudine  mouetur.  frigefcit  enim  corpus  de  imparatio- 
ne ,  &  naufeam  facit ,  &  vomitus  mouet .  Siquis  er- 
go  hoc  fumat,  omnem  efcam  &  porionem  bene  con- 
coquet ,  &  nulla  res  ei  nocebit.  ac  fi  voles  hoc  medica- 
minephthifimfedare,  addevini  dulcis  paululum,& 
ficdato  mixtum  forbereiciuno.  Siquis fanguinem  ex- 
creabit,hocmedicamine  accepto,faciIeeiiciet  omnem 
moleftiam,&  venx  ei  purgabutunquodqueadpulmo- 
nes  &arterias  corruptas  attinet,per  vomitum  fanabitur, 
fi  hoc  medicamento  vtatur  afiiduc:  &  fiquem  aqua  in- 
tereutis  tenebit  (id  eft  fi  bydropicus  erit)  fanabitur,fa- 
ciliufque  ctirabitur  fi  reces  morbus  fuerir.  na  per  vrina 
illum  cito  digerct,&  quod  ad  fplcnem  attinet  extenua- 
bitur.  Oportet  ergo  prius  videre  vnde  quis  morbus  vc- 
niat.Si  1  fplene  crit,venter  foluetur,aut  crura  turgebut. 
Dari  itaqueoportebitmane  ieiuno  duos  cyathos,certe, 
Vel  vnu  cyathu  fi  fatis  infirn;9eritdato.  Quodfi  abie- 
core  erit  morbus,mcllis  cyathu  aut  paffi  comifces  cum 
cyatho  eius  accti,jdquc  per  dies  aliquot  dabis.primtim 
nanquc  fudoribus  vehementiffimis,  poftea  etiam  vi  ina 
multa  purgabitur :  deindc  cibum  &  potionem  liber» 


l 


357 


DEMEDICAM.    L  1 13  E  R. 


tiffimefumer,omniaque  cito  concoquet.  Ad  fto-  A 
machi  dolorem  arcedum,cymas  finapis  viridis  ex  aqua 
dili^entercoqucs  in  olla  noua,  eaique  conditas  oleo  <x 
liquamine  manducabis,fnne  oblerua  vt  paululum  falis 
mictas  dum  coquuntur,  propter  Bromum.  Mel, 
rutam,cyminum,piper  limul  tere,  &  vterepro  oxygaro 
ad  lnhibendumftomachi  dolorcm.  Papauer  noitrate 
cum  lacte  luo  limul  decoques  in  aqun,  &  lpiam  aquam 
diligenter  colatam,  ftomachico  cum  melle  Actico  po- 
tui  dabis.  Iris  tunfx  heminam  ,  cypen  tunfi  iie- 

minam,iii  vmi  Aminxi  fextarium  infundes,  vt  vna  no-  jj 
€tc  maceretur,deinde  addes  reiinx  terebinthinx  «  ix. 
cerx      m.  quas  cum  olei  cyprini  fclibra  liquefacies. 
deinde  fimul  omniamifcebis ,  &  manibus  lubiges ,  at- 
que  malagmatis  more  ftomacho  lnboranti  appones. 

Ceram,adipem  anferinam,&  butyrum  in  fe  decoque, 
&  in  panno  tenui  ftomacho  calidum  appone,conteitim 
dolori  ftomachi  fubuenies.  Peucedani  radicem 

contritam  ex  vino  qui  frequentcr  biberit,necftomachi 
dolorem  nec  pulmonis  inflationem  patietur. 

Item  ad  ftomachi  dolorem  perfici  folia  viridia  te-  C 
res,&  cumaxugia  vetere  purgatn  lubiges,atque  in  pan- 
no  ad  ftomachum  pones.  idem  prxftat  mentaftni  quod 
fupra  ripas  nafcitur  fimiliter  impofitum.  Oxypo- 
rium  cydonite  quod  facit  ad  ftomachum  &  tullim> 
empneumatofim  quoque  foluit,  &  digeftionem  citilli- 
mam  prxftat:c6ficuur  fic,  Cydonea  matura  purgabis  de 
Foris  &  deintus,&  penfabis  ad  pondo  tria,coquefque  ex 
mulfoin  ol!a  rudi,&  quum  fuerint  cot~ta,eiicies  de  ol- 
la  in  catinuin  vel  niortarium,feparabis  deinde  fuccmn 
illum  quem  exco&a  dimiferint :  poftea  remirtes  cydo-  j-> 
riea  ipfa  in  o!la,&  tunc  addes  ibi  aceti  pondo  duo,mel- 
lisoptimi  pondo  tria  ,  mali  granati  expreiTi  fixtarium 
Vnum,  coques  poftea  lento  igni  donec  vnu  corpus  fiat, 
&  habeat  mellis  fpiilitudinem  :  poftea  autem  refundes 
illud  in  mortarium  ,  &  teres  diutiflime ,  donec  omnis 
duritia  difioluatui-.  &  dum  tens  fummatim  adiicies  fe- 
munciamzingiberis,&  piperis  triti  <-  n.  petrofeimi 
i.&  fimul  iterum  difcoques,ac poftea  milcebis  mul- 
fam,vbi  coc~ta  fuerint  cydonea ,  atque  lta  in  vafculo  vi- 
treo  recodes,&  quum  opus  fuerit  percochleare  ieiunus  £ 
nccipies.  Stomachi  &  capitis  dolores,  tuflim  quoque 
longufque  xgritudinescurat,  &  dyfentericis  medetur, 
leptopyrexias  fanat:  dolori  etiam  faucium  &  fynanchx 
fuccurrit  tale  medicamen,Piperis  albi»-"  i.S.ndlis  At- 
tici  —  i.S.afiri  i.vettonicx,  faxifragx,  cafix  fiftulx, 
pohdus  vt  fupra.  hxc  omniatrita  cum  defpumatomelle 
mifcebis,  &  dabis  cochlearium  grande  plenum  ex  con- 
dito  mixtum.febricitanti  veio  ex  aqua  calida.  Antido- 
tum  multiplex  ad  multa  remedia  ,  recipit  hxc,  Croci 
fcrupalos  xv.piperis  albi  >-  i  i.S.arnomi  femuncia,py-  j- 
rethrifemuciam,dauci  cretici  femuciam,  folii  malaba- 
thri,nardoftachyos,  cafix,apii  feminis,euphorbii,rutx 
feminis,petrofclini,rofx  ficcx,opii,  fingulasfemucias, 
npobalfami  3  v  i.  mellis  boni  P.  M.  cinnami  £.  fi  non 
fueritcinnamum  ,  mittes  cafix  fiftulx  duplum  pro  eo, 
&  hxc  omnia  tunfa  cribrabis  cribello  tenui:&fic  mifces 
opium  cum  melle ,  &  mittes  in  mortarium,  &  diligen- 
tiffimc  teres  donec  vnum  corpus  fiat,  ac  fic  omniaper- 
mixtamittes  indoliolum  vitreum.  quuopus  fuerit,ex 
hoc  colicis  fabx  ^gyptiacx  magnitudine  cum  nqux  q 
frigidx  cyathis  trib'  potui  dabis.  Iocinerofis,qui  iecur 
grauiter  dolebunt,cum  vino  mulfo  dabis,vt  fupra  fcri- 
ptu  eft.  cpilepticis  quos  caducos  dicunt,  dabis  vt  fupra 
pleuriticis  cu  aqux  mulfx  dabis  cyathis  tribus.  Sto- 
machu  dolentibus  cum  pofcx  cyathis  tribus,dyfenteri- 
cis  qui  perfoluto  ventre  funt ,  cum  aqua  frigida  dabis, 
periodicis  febribus  qui  laborant ( ld  eft  acceffionibu* 
diurnis  &  no£"rurnis)cu  aqua  calida  dabis.  quibus  den- 
tes  dolent,  &quibus  fanguis  de  gingiuis  defluit ,  cum 
pofcafrigida  aut  cum  vino  dabis ,  ita  vt  refolutum  in  h 
ore  reneant:  fpleniticis  ex  pofca  dabis  :  paralyticisex  a- 
q  la  cdida:prxcordia  dolentibus,itidem  ex  aqua  calida: 
tortiones  vcntris  quipatiuntur  ex  aqua  calida  dabis: 
morfiunculas  leues  «jui  patiuntur,  exaqua  calidada- 


bis.  Secundas  etiam  m 
abortu  remanferint  ,  di 
coc~ti,vcl  ex  mulfa  bibem 
ta  etiam  &  omnia  intrmft 
fa  datum  ,  Pcl  :k  fcc) 
tufii  laborantibus  i 
ftillantem  c  '  mulfa 
qui  fung^s  IpenenatG 
cyathis  tribus  dabis. 
ex  lucco  ptiflanx  refoluti 
busfane  paflionibus  trid 
fuerit,iterum  alio  triduo 


m 

Xi  qux  ex  pai  tu  vel  ex 
faH  ex  fucco  fccnigrxci 
r.  Apoftema- 
coli£&a  expurgat,ex  mul* 
ftitco.  Siccavero 
ibis.  Ad  vuani 

fandum  dabis  :  iis  vero 
cdeiint,  cum  oxymellis 
Venenum  fiquis  oiberit 
rsaccipiat.  In  omni- 

b  continuo  dabis:  fi  necefle 
abis.  omnibus  fane  quatum 
fabx  yEgyptiacx  granun^Jft  dabis.  Confeitio  pc- 

tionis  ad  omnem  fanitafctm  vtilis,  &  ad  ftomachi  cofir- 
mntionem,accipit  hxc,tauri  baccatum  purgatarum  vn- 
ciam  vnam,myrrhx  -*  i.gentianx  i.ahftolochix  ro- 
tundx»-<  i.puluerem  tenuiflimum  ex  iis  fpeciebus  fepa- 
ratim  tunfis  facies,&  poftea  permifccbis,  &  repones:  & 
&  quum  vti  volueris ,  cochleare  vnu  cum  potione  cali- 
dx  aqux  ieiunus  accipies,&  interpofitis  diebus  quii  vo- 
lueris  iteru  accipies.  Primo  vere  tamen  incipies  hae 
potione  vti,&  deinde  quomodo  voluens,  per  tcmpora 
triduo  continuo  vteris»  Antidotum  quod  facit  ad 
omnes  dolores  internos,  &  ad  ftomachum  confirman- 
dtim,vecipit  hxc,  Apn  feminis  3  xx  i.  anethi  feminis  5 
i  x.caftorti  3  v  i.piperis  1 1 1.  opii  3  i  i ».  myrrhx  3  1 1 1. 
hxc  omnia  fcparatim  tundes,  &exmelleoptimo  tem- 
perabis,&  quum  volueris  dare  potionem ,  in  modii  fa- 
ba;  globulos  facies,&dabis  ex  codito,fiue  vino  vetere: 
fed  fi  febricitauerint,cx  calida  aqua.Hxc  confcdlio  di- 
citur  A  thannfia :  facit  ad  lateris  &  ad  coli ,  prxcipue  ad 
ftomachi  dolorem.  Lini  feminis  &  focnigrxci,& 

faniculi  farinx ,  finguli  fextarii  cum  aqua  n^alfa  deco- 
Cti,  &  in  panno  fton  acho  l.tborami  &  vifceribus  duris 
appoflti  plurimum  profunt*  Ad  eos  quos  fubito 

linquit  animus,  &  qtnbus  mens  alienatur ,  nut  vertigo 
eft,cochlex  cum  fu.s  tcftis  tritx  incoftx ,  ita  dnntur  per 
dies  quinque  vt  prima  die  ccchlca  vna  cum  pafii  cya- 
tho  potnnda  detur.  nliadie  dux  cum  duobus  cyathis, 
tertia  die  tres  cum  tribus  cyathis,  quarra die  dux  cum 
duobuscyathis,quintadie  vna  cum  cyatho  vno. 

Potio  efficaciflima  ftomachi  remedio,fic(Apii  lemi- 
nis  drach.  v  i.petrofelini  drach.i  1 1 1  .fpicx  nardi  drach. 
i  n  i.  myrrhx  drach.  i  n  i.  piperislongi  drach.  v  .con- 
rita  vniuerfa  hxc  diligenter  in  vnum  mifcentur,  deinde 
adiicitur  mellis  optimi  defpumati  quod  fatis  fit,  atque 
in  vafe  vitreo  mixtaferuantur.  inde  quum  cpus  fueric 
poft  balneum  drach.i  i  ii.aut  etiam  minus,  fiinfirmior 
eritqui  accepturus eft,  exaquacalida  velexmulfo  ih 
potione  dabuntur.  Porri  capitati  excodi  in  cibo 

fumpticum  aceto  plurimum  profunt  ftomacho  labo- 
ranti.  Vrticx  femen  coftum  iuuat  ftomachum  fi 

cum  pane  manducetur,  &  cum  iure  fuo:  cydonea  quo- 
que  incoctain  melle  feruataieiuno  data  plurimlim  pro- 
funt.  Thslaiiomeli  quodiucundiflTime  &  infla- 

tiones  deponit,  &  ventrem  purgat  fine  ftomachi  vexa- 
tione.  eftenim  &  odore  &  fapore  gratiflimo,quod  hoc 
modofieri  debct,Aqua  marina  cx  alto  (id  eft  de  profun 
do)  vel  aqua  cxleftis  cum  fale  mixtaspari  mcfurx  mellis 
optimi  defpumati  permifcetur,  &  feruatur  rn  vafe  fifti- 
li,  &  quu  opus  fuerit  tepefafla  potui  datur.  Pt  rga- 
torium  efficax ,  quod  nec  ftomachum  vexat,  nec  capuc 
grauat,&  bilem  deducit.  ladtis  caprini  fextaiium,falis 
ammoniaci  .<-•  1 1.  mellis  optimi  —  i.invnum  omnia 
diu  contrita  &  permixta  ieiuno  potui  dantur.  fcd  poft 
potionem  diu  inambulare  dtbet ,  vt  ipfa  potio  melius 
motu  corporis  profit.  Sambuci  liber  inter  corti-* 

cem  &  furculum  rafus,&  tritus  ,  adque  nucis  iuglandis 
magnitudinem  exaqua  vel  mulfo  potus  ,  miro  modo 
detrahit  bilem,acftomnchum  releuat.  Vettoni- 
cx  herbx  foliain  vmbra  arefaOa  contunde  &  cribras 
atque  ex  eo  puluere  paululum,  &  mellis  decofticyathu 
vnum  permifce.  atque  inde  poft  canam  ad  magnitudi- 
nem  ciceris  tranfglutiendum  dabis  ci  qui  cibum  euo- 
mit  ftatim  ,&  non  poteft  continere.  Radicem  fi- 


M  A  R  C  ELL I 


J4< 


culneam  vini  veteris  cynth'  vni  inrade ,  &  priufquam  A   tibi  vinum  leue,  libidine  difccde  monnita.  Innomine 

Dei  Iacobjla  non,ine  Dei  Sat>aoth.  Item  ad  id  aliud 
carmen,Corce  corcedo,ftagne,  paftorcs  te  inuenerunt, 
fine  manibus  collegerunt,fine  foco  coxerunt,Gnc  den- 
tibus  comederunt.  Trcs  virgines  in  mediomari 

menfam  marmoream  pofitam  habebant ,  dux  torque- 
bant,  &  vna  retorqucbat,  quomodo  hoc  nunquam  fa- 
ctum  eft,fic  nuquam  fciat  illa  gaiofeia  corci  dolorem. 

Ad  cordis  dolore  vel  ad  eos  qui  lumbricis  in  corde 
vexatur,  Aquam  malux  cum  melle  pari  menfura  permi 


ccenes  vel  cubitum  eas  bibi  o ,  fi  vitio  ftomachi  hbo- 
rabis.  Laferis  veri.  modicum  cx  aqux  frigidx 

cyathis  quatuor  diluc,,  &  dctrmitu  itui  us  bibe  vt  cibum 
bene  concoquas ,  aut  eiu^vadicem  guibto  dormitum 
vadens,  idem  tibi  prxftabfc.  Rorcm  marinum 

ieiunus  commanduccr,  a&Qn  aqua  calida  exco&um  bi- 
b.it  qui  cruditatem  patiet«"Aar>m  remediabitur. 

Coinpofitio  potionis  ar^Solorem  ftomachi ,  fiue  ad 
naufeam  repnmendam  ficwHerbx  mandragorx  qux 


nafciturin  locis  monranisfcccus  expreffus  ad  pondcris   jj  xtam  tepidam  ieiuni  bibant. 


fcrupuum  dimidium  ,  potajufque  ex  aquacahda  vcl  ex 
inulfa,  naufcam  expellir,abtmdant:am  phlegmatis  pur- 
gat ,  fedatque  dolorem  ftom&hi,  &  faftidium  difcutit. 
vltra  hoc  autem  pondus  nedederis,quia  nullius  ftoma- 
chus  vim  eiuspotcrit  fuftinere.  Pulegium  cum 

cxymc4ited;coc3um,admenfura  heminx  tepefattum, 
leiuno  &  digefto  dabis  bibendum,  non  foliim  ftoma- 
chum  rericies,fed  etiam  fi  circa  cor  aliquid  ent  vitii,ea- 
dcm  potione'  fanabitur.  Ad  fton.achum  compo- 
nendum  vteris  remedio  tali  fatis  commodo,  Rutam,  a- 
pium,  anethuin  ,  cyminum  ,  xquis  portionibus  coques 
cum  vini  yeteris  fext ariis  duobus ,  poftea  addes  olei  a- 
man  8.  i .  &  iterum  coques ,  vel  aliquandiu  combullire 
permittes,atqueindequum  vtcunque  refederit  feruor, 
per  globulum  lanx  fuccidx  ftomacho  quod  fufficiat  in- 
fundes ,  ita  vt  poftea  denfus  lanx  floccus  fupra  ftoma- 
chum  iacentis  ponatur.  Poft  horam  quam  hoc  fe- 
ceris,  de  nardo  tepido  ftomachum  perfricabis,  &  de 
fabano  molli  leuitcr  detergebis,dcinde  infirmu  deam- 

bulare  facies-  Confedtto  epithematii  quod  fto-  D  pro  ceroto  vter  is.        Qin  prxcordioru  ardore  vexa- 


Ad  cordis  dolore 

herbx  erythrodani,(id  eft  caulis  purpurei,  hoc  eft  ma- 
rini)  vel  fifimbrixf.  ccum,ad  plenitudine  cochulx  ob- 
longx  (quam  Grxci  telynen,  alii  chemam  macram  vo- 
cant)cum  aqua  calidaprope  no&em  dormitum  vadens 
bibar.  Pinus  viridis  aciculx  contritxex  vino  o- 

ptimo  potui  datx,cordis  dolorcm  fedant,ita  vt  qui  po- 
tionem  acceperit,pinguibus  efcis  abftinear.  Do- 
lore  cordisleuatcymini  Athiopici  commaducatifuc- 
cus  frequenter  tranfmiffus.  Aduerfum  cordis 

pul  fum  vel  dolorem  mirum  remedium  quod  in  lamel- 
la  ftagneafcribes  ,  *  &  phylatteriu  de  ftyrace  fub- 
fumigabis,&  in  collo  ex  licio  fufpendes,ita  proderit  vt 
ftupeas.  Ad  dolorem  prxcordiorum  cataplafma 

egregiutrijLini  feminis  fextariumvnum,fccniculi  femi- 
nis  fextarium  vnum  ex  aqua  mulfa  decoques,  &  in  pan- 
no  calido  prxcordiis  fxpius  applicabis ,  mire  proderit. 

Cerotum  valde  efficax  ad  cordis  dolorem,Cerx  fe- 
libram,oleiCyprini  felibram,abfinthii  Ponrici  ftlibra: 
abfinthium  tundes  >  ceram  remittes  &  permifcebis ,  ac 


machi  vetuftas  caufasemendar,  &  ad  digeftionem  con 
firmat,  Cetam,  feuum  taurinum,  medullam  ceruinam, 
axugiam  veterem,refinam  terebinthinam,horum  pon- 
dera  fingula  xqualia  mittes ,  deinde  adiicies  mellis  — > 
1 1 1 .maftiches  vncias  tres:qux  liquada  fuerint  hquabis, 
&  quxtudenda  tuivdes:&  fic  confe&um  medicamen  in 
linteo  apponetur  ftomacho,  quod  ante  momentu  pran- 
dii  fubtrahi  coniienit.  Item  aliud  epithema 

quod  efficaciter  prodeft  ftomacho,&  vifceribus ,  Styra 


tur,fi  etiamfcbres  &  lumbricoshabeant,  hocremedic» 
fanabuntur:ouum  crudum  fummiter  apertu  exinanies, 
idque  implebis  oleo  viridi ,  &  defundes,  &  lotio  virgi- 
nis  pueri  implebis,&  dc-fundes,  tum  adiicies  paru  mel- 
lis,&  in  vnum  cum  oui  ipfius  interioribuspermifcebis, 
&  potandum  ieiunodabis  :  hoc  &  ftercus  vetuftiffimu. 
&  lumbricos  noxios  pellit,&  febrem  acutiffimam  rele- 
uat.  Bulbi  excoftitritiinliti  tumorem  prxcor- 

diorum,&  ventris  emolliunt.Item  proficies  fiocimum 


cis  —>  i  i.aloes  ~i  i.  petrofelini  ^  j.cerxlibram  vnam,  E    triueris,  &  eo  prxcordia  fpiffiusinleueris.  Fceniculi  fa- 


nardi  P.i.maftiches  —  n.  refina:fri£tx  P.  S.  refinxte- 
rebinthinx  >->  n.  qux  liquanda  funt  liquabis ,  &qux 
tundenda  tundes ,  &  permifcebis ,  &  fic  confe&um  me- 
dicamenfimiliterlinteo  inductum  ftomacho  appones. 

Ad  confirmandum  ftomachumvel  conferuandum, 
fiquisinfirmuhabetde  quartanx  labore,  epirhematiu 
tenue, Axugix  porcinx ,  butyri,refinx  fri£tx,herbx  Sa- 
binx,cerxrufx,hbrasfingulas,ceruffx  —  i  n.cerx  Pon 
ticx  —>  m.hxc  omniafeorfum  parata  mifcebis,&fimul 
decoques ,  &  fic  vteris.  Defcriptio  Polyarchii  ad 

ftomachum  poft  diutinas  febrium  molcftias  compo- 
nendu,Cafix  >->  i.rofx ficcx>->  i.cyperi  >->  i.cardamomi 

i.nardoftachyos>-i  i.nardi  Celtici1-1  i.  malabathri  >-» 
I.iridis  Illyricx  —  i.  ccnanthes  >->  i.maftichesChix  •-• 
i.croci  —  i.amomi  >—  i.meliloti  —  i.abfinthii  >->  i.cofti 
>-  i.guttx  ammoniaci  -*  i.aloes  >->  i.thuris  •-<  i.myrrhx 
-<  i.bdellii  drach.v  m.ftyracis  drach.  x.  invinoinfu- 
fx,xylobalfami  drach.  1 1 1 1.  fchccni  antlws  drach.  1 1  n. 
refinx  terebinthinx  drach.x  L  v  1 1  i.  nardomyri  drach. 
Lxiiii.ex  quo  cerotu  facies  adieftis  olei  rofei  drach. 
l  x  v  i.  cerx  Ponticx  drach.  cxxvin.  opobalfami 
diach.x  v  i.hxcomniatunfacribrata,&  csteravino  o- 
ptimo  madefa&a,fimul  in  mortario  colliges,exquibus 
trochifci  vel  madgalia  fient:ceroto  verb  facto,  vel  pul- 
uis  fupri  fcriptus  vel  ramenta  mifcentur* 

iCORDIS     DOIORI  ,     ET     CORCO,    ET  PRAE- 

cordiis,  remedia  rationabilia  diuerfade 
experimentis,  Cap.  xxi. 

PRxcordiorum  dolorem  catuli  lactentes  admoti  vi- 
fceribushumnnis,  tranfferre  in  feadfiruntur,  idque 
exenteratis  perfufifque  vino  depreheditur  vitiatis  eoru 
vifceribus.  Ad  corcum,  carmen  in  lamella  ftagnea 
fcribes,&  adcollum  fufpendes  hxc:ante  verb  etiacane,  / 
Corcu  nec  megito  cantorem.  vtos  vtos  vtos,prxparabo 


rina  cum  pari  menfura  mellis  deco<£ta,ceroti  modo  paa 
no  inlinitur,&  cales  tumori  prxcordiorum  imponitur. 
Malagma  ad  prxcordioru  tenfionem,  &  ventris  ac  fto- 
machi  duritiem  diutinam  cum  dolore,quod  &  iecori&: 
lieni  prodeft,coficitur  fic,Cerx  P.i  .guttx  amoniaci  P. 
i.iris  Illyricx  denariosxx  i  i.opopanacis  denarios  xx. 
anefi  denarios  x  x  v  .fcenigrxci  feminis  #■  X  x  v  .refinai 
terebinthinx  P.i.  adipis  fuillx  veteris  P.i.aceti  acris  8.1. 
mellis  P.i  1.  mel  cum  aceto  permifcenduro  eft,atque  il- 
^  licaridaomnia  dic  &  nofte  maceranda  funt.  Te- 
rebinthinam  verb,  &  ceram  ,  &  adipem  liquefa£tam  in 
vnu  aeteris  admifcere  oportet ,  &  deinde  manibus  diu- 
tiffimc  fubige,  donecfineoffenfione  malagma  tepera- 
tiffimum  fiat.  Ad  cordis  pulfum  fiue  faliffatione, 
fticcinum  verum  mittes  in  aquam  feruentem,&  illic  ef- 
fepatieris ,  atque  inde  per  triduum  laboranti  fingulos 
cyathos  tepefa&os ,  fi  nimium  erit  frigus,  dabis  biben- 
dos :  hoc  remedium  &  hominibus&  animalibuspro- 
deft. 

G       AD     HCFATIS     {IVE     IECORIS  VI- 

tia  omnia ,  &  moleftias  vniuerfas  ,  remedia 
rationabilia,&phyfica  diuerfade  ex- 
perimentis,  Cap.xxii. 

PVtae  fylueftris manipulo,  in  ollam  nouam  conicQo, 
decoGoqueex  tribus  heminis  aquz  ad  heminam, 
adiicies  mellis  libram,  rurfufque  feruefacies ,  ex  eo  per 
triduumieiunopotum  dabisiecinoris  dolorcnimio  la 
boranti.  Hircinusfanguis  adhuc  calensfupra 

prunas  excoftus,&  cibatui  datus  ieiuno,iecinorofo  me- 
H  deri  traditur.  Viuerra  tofta  porcelli  laftentis  mo 

do  inaffata,&cibo  dato  ieiuno,mirc  iecinorofo  fuccur- 
rit.  Hepatice  cxperta  fic,Piper  album  &  maftiche 
xquis  portionibus  tudes  &  cribrabis,rurfufque  in  mor- 
tario  teres,atque  iu  oleo  Hifpano  optimo  temperabis, 


1 


54i 


D  E  MEDICAM. 

A 


L  I  B  ER. 


vtfitfpiflum,indc  catspotia  Facies  magnitudineciceris, 
^ttjue  in  fole  ficcabis  vt  durefcant:tunc  in  pyxide  rccon- 
desj&  ex  hisvnam  pilulam  ieiuno  in  ouo  forbili  dabis, 
adiiciefque  parnm  falis,fed  per  triduum  dabis.  Tu- 
mori  iocinoris  apprimc  medetur  hoc  remedium,  Inula* 
radicis  vncias  tres  (qux.  Grxce  dicitur  helenium)deco- 
qucs  ad  medias  in  aqux  fextariis  tribus ,  atque  hemina 
exeaiciunoin  dolore  btbendam  dabis  ,  idque  per  tri- 
duum  facies.  Ad  vetercs  iocinoris  dolores  potio 

optima  fic,  Nardi  fpicx  3  v  i  i  i.croci  3  i  i.  myrrhx  3 
11 1.  cafix  ^  v  iii.  fchocni  3  v  1  1  i.omnia  tnta  &  cri- 
brata  melle  optimo  comprehendes,  &  dabis  ieiuno  in 
potione  3  1  1  i,exaqux  mulfx  cyathis  1 1 1  i.  quoufque 
vitium  extirpes.  Ad  tumorem  iocinoris,&  ad  dif- 
pnocam  remediura  fic,  Petrofelini ,  cofti,  chamxpitys, 
xqua  podera  tundes,cribrabis,&  dabis  ieiuno  hepatico 
duo  cochlearia  cum  aqua  mulfa.  Melanthium 
(id  eft  git)  quantum  cochleare  recipitur,  contere,  &  da 
cum  vino  tepido  dulci  bibendum  ieiuno  hepatico. 

Nimium  laudatum  iocinerofis  remediun»  fic,Picem 
duram  confere ,  &  ex  ea  da  potandum  ieiuno  hepatico 
cochlearc  vntlm  cum  vino  auftero.  In  lamina  fta- 
gnea  fcribe ,  Ite  tj>uv,{k  defuper  nomen  iocinerofi  cut 
medi  ri  volesj  fcribe:  laminam  vero  licio  ligaram  collo 
eius  fufpendes ,  mundufque  id  facito.  Abfinthii 
florem,cafiam,crocum,  nardi  fpicam,  afarum  ,  fchceni 
floiem,folium,maftichen,xylobolfamum,  amomum, 
cinnamomu,ad  drachmas  feprenas,aloes  Indicx  drach. 
VI.  tundes  &  cribrabis  fingula  feparatim,  eademque 
mifcebis,  atq,  inde  cochlearia  bina  ieiuno  hepatico  cii 
mulfa  aqua  tepida  aut  vino  vetere  auftero  per  tridtium 


m 

icochlearia  accipiet  he- 


sdiutule  iacebit:  deinde 


cum  condito  ad  m 
paticus  ieiunus  :&  in  e 
anibulabit  ,  &  per  trid itim  c     unuum  hoc  medica- 
men  accipiet  fimiliter  o£jerH  Prodeftmi- 

&  dolorem  cum 


rince  hac  coropofitio  » 
duritia  iocineris  &  lie: 
benefacit.  nam  &  colore 
pter  vitia  fupn 
que  confpicitur  prodi 
tiamad  aqux  mutatiott 
fic,Croci  #-  x.  nardi  *f  1 
i.cinnami  #  i.royrrhaij 
datur  ieiuno  quanta  faK 


item  ad  renum  dolorem 
ovporis  reftkuit ,  qui  pro- 
ro  corruropitur,  palliduf» 
cidem  medicamentum  e- 
d  eft  ad  hydrope.  conficitur 
afix  #  1 f.  cofti  #  1.  S.  fchccni 
dtoe*  i.mcllis  optimi* xxv 
ft  ifgyptia  ex  mulfi  cyathis 
1 1  1 1.       Remedium  efficax  ad  locineris  duritiam  ve- 
tere,quod  &hydropiCOs,&lienofos,&arquatos,&  qui- 
bus  opus  eft  moueri  vrinaro,potentiflime  fanat.  mulie- 
bnbus  quoque  caufis  prodeft.na&  ex  partu  refidua  pur 
gat,  &  mammis  tumentibus  prodeft  .  perduci  illud 
(id  eft  potari)ex  mulfo  vino  oportet.coficitur  fic,Anefi 
-*  ix.dauci*  m.petrofeliniidem,  iuniperiidem,  filifc 
idcjttagacathi^-  i.S.panacis  radicis  *  vn  tjridis,  myr 
rhx,cofti,amomi,fingulorum  denarios  fenos,cinnami 
•3f  1  i  1.  cafix  #vi.  fmyrnii  quod  eft  femen.  oleris  atri, 
*  vni.  nardi  fyriacx  #1  11 1.  acori  #  v  1 11.  balfami 
feminis  *  vt.opii*  v.erui  moliti  8.i.fcillx  co&x*  1 i„ 
vini  Chii  autLefbit  quod  fatis  crit.paftilli  ex  his  in  pul 
tierem  reda&is  fiuntdenariom  duum  vel  trium,&  dan-  ' 
rurquum  opuseftexmulfo,ieiuno&digefto.  Au- 
tidotos  qux  Zopyre  dicitur,facit  non  foliim  adiocinc- 
ris,fcd  &  ad  lateris,&  ad  pecloris,  &  ad  veficx  dolores» 
&  ad  tuflim  veterem  ,  &  ad  hydropicos,  &  arquatos,  &; 


dabis:  qiiod  remedium  &  ad  digeftione  &  ad  crapulam  D  henofos ,  &  ad  eos  qui  mala  medicamenta  fumpfennt, 


deponenda  facit.  Antidotii  ad  hepaticos  fic,Pe- 

lccini  feminis,  eupatorii,  iocineris  lupini,  picis  brutix, 
cofti,  focnigrxci,piperis:paria  hxc  tundes,cribrabis,  & 
melle  comprehedes,atque  inde  catapotia  ad  ciceris  ma- 
gnitudinem  ex  aqua  calidadabis.  Antidotum  Phi- 
lonium  ad  iocineris  &ad  omnium  vifceru  intrinfecus 
dolore,fic,Croci  drach.v.pyrethri  drach.i.  piperisalbi 
drach.x  x.hyofcyamidrach.xx.euphorbii  drach.  i.nar- 
di  Indici  drach.i.opii  drach.x.qux  funt  ficca  tudutur, 
cxtera  in  mortario  coterutur,  &  permixta  melle  copre- 
hendutur.  Hxc  potio  his  modis  ieiunis  dada  eft:  coclia- 
cis  &  colicis  qui  fine  f ebre  erut,  ex  aqua  frigida,  febri- 
culentis  ex  aqua  in  qua  anethum  ad  tertias  deco&um 
fuerit :  in  declinatione  verofebris,  admagnitudinem 
auellanx:  fpleniticis  ex  aqua  cum  appare  deco&acya- 
this  tribus,magnitudine  qua  fupra:hepaticis  dimidium 
auellanx  modum:febriculentis  ex  hydromellis  cyarhe, 
vclexaqua  mulfa  in  qua  anethu  cum  furculis  fuis  fue- 
rit  decodrum.  orthopnoicis,  magnitudine  auellanx  re- 
miflainaceti  fcillitici  cochlearibus  quatuor ,  ex  aqux 
calidx  cyathis  quatuor.  ad  fpafmum  &  cordis  dolorem 
vel  tremore  ex  aqux  mulfx  cyatho  magnitudine  auella 
nx.  Ad  lateris  dolorem  ex  aqua  mulfa  ,  magnitu- 
dineauellanx  ,contra  noc~rem  dabitur  :  adfingultus  & 
quibus  frigus  etia  xftate  infederit,ex  aqua  mulfa.modo 
auellanx.  phthificis  ex  fucco  ptifl"anx,vel  ex  mulfi  cya- 
thistribusmodoauellanx  :  dyfentericisex  pofca  cya- 
this  duobus,  modo  ciceris  arietini  :  auriginofisex  a- 
qux  mulfx  cyathis  duobus ,  auellanx  duplum.  dyfurix 
&  calculo  ex  aquxcyathis  tribus  in  qua  tres  manipuli 
apii  fuerintdecocti,magnitudineauellanx.  Potio 
ad  hepar  vtiliffima,prxterea  hxc  ipfa  compertu  &  prx- 
fentaneum  remedium  eft  etiam  ad  laterisdolorem.aC- 
cipit  hxc,Piperis  «  1.  cofti  «-  i.lupini  ficci  amari  <-.  1. 
hxc  omnia  ficca  tunfa  cribrata  mixta  fimul  repones, 
quu  opus  fuerit  vnu  cochleare  plenii,  vel  fi  vires  infir- 
miores  funt ,  rafum  (id  eft  rudatum)  cum  vino  auftero 
ieiunohepaticoperdies  tres  vel  quinquecontinuosda 
bis,  ita  vt  in  eo  latere complicatus aliquandiu  iacear,& 
cooperiat  fe  fagis  :  &  quum  coeperit  fudare  ,  ltuet  fe& 
deambulet  diu.  Item  expet  tum  atquevtile  ad 

hepar  remedium,  De  foliis  fici  aridis  ( id  eft  ficcatis  fub 
vmbra  &  arefa&is )  tritis  cribratifque ,  de  qilo  puluere 


H 


qux  fiue  poftea  data  ,  fiue  ante  pcta  fuerint  per  hoc 
remedium  non  nocebunt :  coficitur  lic,  Myrrhx  #■  vn. 
S.  nardi  fyriacx  *  v.S.  croci*  i.S.  fchocni  *  1  1. calix-)f 
1 1 1  i.  cinnami  #  v  1 .  piperis  albi  #  1.  piperis  longi  %  i. 
thuns  1.  fcordii  -X- 1  i  i.polii  •)(■  1 1 1  rofx  aridx #  1 11.  ra- 
px  fcminis  #-111.  anatis  languinis  recentis  jfr  1 11 1.  eiuf- 
dem  aridi  fanguinis #ni.  melle mifcentur ccntufa & 
cribrata  omnia,  donec  habeat  ipfius  mellis  temperatu- 
ram,  inde  plenum  cochleare  datur :  fed  a  ferpente  per- 
cuflis  aut morfis,cx  vino,cxtens ex mulfo  vel  aqua da- 
rioportet.  Malagmaad  omnem  vifcerum  dolo- 

rem,prxcipue  adiocinerisftri<Siuras,conficitur  fic,Nar- 
di  Celticxjicl  eft eft  faliuncs* x  1  .iridis *v  1 1  i.melilo- 
ti  (quodanobis  fertula  campanadicitur)* xx  v.cyperi 
■Jrf  vm.  ammoniaci  thyrr.iamatis  &  ftyracis  -X-  vm. 
cardamomi  vi  f.  crociidem.  oronia  fupradi&a  con- 
tunfa  &  cribrata  vno  die  &  uo&e  in  vino  vetere  mace- 
ratur,prxter  ammoniacum .  hoc enim  aceto  dilui  opor 
tet.  pofthxc  cerx  P.i  i.refinx  fridx  P.i.olci  rofei  P.i  1. 
vel  tria,  vt  fufficies  vifum  fuerit  addetur:liquefiut  qua; 
liquefieri  debent ,  &  refrigerata  atque  rafa  cxtcrismi- 
fcentur  ,  atque  vnum  corpus  ita  fit  vt  diligentiflim^ 
fubigantur.hoc  &  ad  prxcordiorum  txnfioncm  bcnefa-» 
cit ,  &  ad  veficx  dolorem.  Attali  regis  medica- 

mentum,quodfacitprxcipuead iocinens  vitia ,  &  ad 
auriginem  ,&  ad  aquam  intercutem,&  ad  lienofos,&  ad 
prxcordiorum  inflationem,  &  ad  pe&oris  dolorem,  & 
ad  eos  qui  colorem  luridum  habent:conficitur  fic,Cro- 
ci-)f  x.nardi  Indjci-)f  ii.cafix-if  n.myrrhs-X-i .  cinnami 
#  i  fchani  floris  i.cofti  >-<  i.  hxc  fearfum  cotundun- 
tur  &  cribrautur ,  deinde  ex  fingulis  eorum  fupradi&is 
pondera  fumuntur ,  &  in  vnum  melle  mi.xta  colligun- 
tur,atqueinpyxide  argcntea  reponuhtur.  inde  datur 
quum  opus  eftfab*  itgyptix  roagnitudo  cum  mulii 
cyathis  tribus,  fi  fine  febre  fuennt  qui  furopturi  funt-fi 
febricitabfir,ex  aqua  roulfa  dabitur.prodeft  etia  calcu- 
lofis  hxc  copofitio,  fed  ad  orones  caufas  ieiunis  &  roa- 
xiroe  digeftis  opportupc  dari  debet.  Ad  dolo- 

rem  iocineris  phyficum  remedium  fic,Calculus  fiue 
lapillus  qui  acalculofo  fuerit eiedtus ,  fuper  iecur  do- 
lentis  alligatus ,  ftatim  proderir.  Glycia  pota&^ 

ventrem  laxabit ,  &  iocineri  proderit, &  digeftionem 
ftorna^hi  opitulabijur ,  quaro  glyceam  fic  facies,Aceti 


culi  radicis  P.il.  quas 
>,  ck  tuhdesj  atque  vna 
a  vero  dic  cxcoqucs 
Pnifcebis  mel&  coques  fut 
x  refrigerabis  vt  tcpefcat, 
praterea  apii  viridis  pu- 
hutar  vmdis  addes.hxc  o- 
;co£ta  colabis  &refrige- 
a  cum  acjua  c.  lida  leiu- 
Item  ad  iocinens 
1:,^:>fir.<:hium,cofturo, 
tjit.pari  ponderehxc 
tribrabis.vnde  ieiuno 
Ja  per  triduu  dabis: 
.■rtriduumfi- 


?45 

S.V.rnellisP.il.aloes  h 
fublata  ccrticediligerit 
no£re  i:i  aceto  macc 
ad  medias&  co' 
hcienter,  atque  ab  ig 
puftea  aloen  ter 
gnum  plenum,&tantun<| 
inma  ad  fpiflitudinetn  m' 
yabis,atque  inde  c 
no  &  digefto  pet  trid 
doloremremeditan  ncsLtfp 
fanumgra:cum,ied  quod  to 
ficca  tundesj&cnnro  a 
cochleare  propeiihn.)  ex  ^ 
quod  interrhiflTsalicju 

militer  bibendu  dabis.  Memento  tamcn  vt  fanumgrx 
cum  diligcnter  torreatur,vc  benc  tundt  poflitj&  oninia 
obferuet  quac  infra  fcripta  funt  qui  remcdium  acceptu- 
ruserit.  Iecur  lupi  fublatum  luna  decrefcenre  in 
fumo  ponitur, 8c  quii  ficcaru  cft,  teritur,  mde  particula 
trita  mifcetur  pulueri  xquis  portionibus  fafto  defa- 
nogra:co,lupino,&  abfinthit ySc  cofto,ita  vt  ex  eo  quod 
in  letotu  permixtum  fuerir,  menfura  cochlearis  cumu- 
lati  detur  ad  diem,non  febricitanti  ex  vino  mixtorli  fe- 
bricitabit ,  ex  aqua:  ira  vt  per  tnduum  hoc  medicamen 
ieiunusaccipiat ,  &  porre&o  brachio  in  dextro  l.ttere 
vel  femihora  iaceat:  mde  diutiflime  deambulet,  &  tar- 
diflimc  cibum  fumat,&  obferuet  vt  jllo  rnduo  purifli- 
mus  &  digeftiflimus  iit,  &  frigidair.  nori  bib.t ,  neque 
falfum  aliquid  aut  dulce  manducet.  Violas  agreftes 
fiue  fylueftres  conteres,  &  fuccu  earu  cum  pari  pondere 
melUs  decoques,&  ex  eo  cochleana  terna  leiuno  addie 
iecoritico  dabis:ad  lateris  autem  dolorem,  fi  cx  iecoris 
caufa  fuerit,  thymi  fcrupulos  duos,&  aqux  quartarium 
dimidium  ieiunus  bibet.  Compofitio  medica- 

minis  ad  iecur,quod  diateffaro  dicitur,  Cofti  >~  i.  fccni 
grxci  i.  inulx  radicis  —<  i.faniculi  radicis  ~  i.hxc 
omnia  feparatirn  diligentertundes  &  cribrabis,&  deli- 
catiffirnum  puluerem  meafurabis  ,  &  poftea  permifce- 
bisrfed  in  fole  omhia  bcne  ficcato  antequam  contiidas, 
&  in  vna  potione  cocbleareplenum  mitte:fano  ex  vino, 
febricitanti  ex  aqua  calida.vel  ex  mulfa  aqua,  vt  ventre 
foluat ,  potui  ieiuno  per  triduum  dabis  ,  ita  vt  accepta 
potione,in  dextero  Iatere  aliquadiu  iaceat,&  poftea  diu 
deambulet,  &  digeftiffimus  cibos  fumat.  hocremedio 
fcitote  nibil  efle  prxftantius,  etiamfi  fccminis,  fed  non 
pracgnantibus  detur.  De  medio  ofle  fepix  quod 

eft  molle.puluerem  facies,&  in  mixtione  conditi  opti- 
mi  iecoritico  ieiuno  per  triduum  dabis,ita  vt  in  dextro 
latere  aliquandiu  iaceatquum  acceperit,  &  poftea  diu- 
tiflimc  deambulet.  Adiocineris  dolorem  reme- 

dium  fic,Intyborumfucci  heminx,aqux  cyathostres 
mifcebis  fimul,&  calidum  dabis ,  donec  totuin  tridub 
perbibatur.quod  fi  ex  ipfo  dolore  cui  medendu  eft  tur- 
gidus&  indigeftusfueritjporrum  capitatum  incoftum 
manducet.  Gentianam  ex  paffo  decoques,&  ieiu- 

no  iecoritico  per  triduum  bibcndam  dabis.  Pi- 
peris  albi  grana  X  l  .  falicis  folia  ad  hanc  menfuram,  vt 
fafciculus  inter  digitos  duos  &  pollice  teneatur ,  cucu- 
meris  quoque  quantum  tribus  digitis  tollere  potueris, 
contere  in  vnum ,  &  pertriduu  iecoritico  ieiuno  da  ex 
aqua  calida  bibendum.  Cofti  femuncia,aloes  cpa- 
titidis  »-  i.maftiches  granorum  11.  cupatorii  »-*  i. 
piperis  m  n.amomifemucia!r,rheuPonticifemuncia. 
aloen  &  maftiche  fimul  teres  &  cnbrabis  benc:  reliquas 
fpecies  in  pila  tundes  &  cribrabis  bene5&  omnes  poftea 
in  vnum  confundes,&  repones  diligenter  in  pyxide 
qualicunque:  quumvolueris  potionem  dareiecoris  vi- 
tio  laboranti,in  olla  vel  cacabo  rudi,fed  excocvto,quar- 
tarium  fanigrxci  decoques.primam  aquam  fundcs  quii 
feruerc  cocperit,&  aliam  fundes  quum  feruebit:  tertiara 
coqucs  ad  tertias,&  repones  vas  in  quo  ad  tertias  deco- 
xeris  foenumgrxcum  cum  fucco  &humorefuo,&  inde 
potionem  in  calicem  mittes,  &  addes  de  pulucre  fupra- 
fcriptocochleareplenii.Et  quandoaccipitis  cuimede- 


MARCELLI 


344 


A  dum  erir ,  digeftus  &  iciunus  acctpiat ,  &  acceptam  po- 
tionc  bcncdigerat ,  ita  vt  quum  biberit,  tenfu  brachio 
dcxtro  iaceat  in  ipfo  latere,&hoc  per  triduum  fimilitet 
faciat:hxc  potio  iecoriticos  etiam  veteres  mire  fatiat. 

Hepaticis  herba  cetaurea  ex  vino  d.icocla,  ac  potui  ie> 
iunisd.ua. mirifice  auxiliitur.  Herbx  vettonicx 

in  vmbra  arefa&x  puluis  ,  ex  aqux  calidx  cyathis  duo- 
bus  ieiano  iccoritico  potui  datus  ,  magnificc  prodeft. 

Potio  faluberrima  ad  hepaticos,a  Procli.ino  mcdico 
oftenfa,    Ficatum  lupi  inttgrum  foliis  lauri  inuolues> 

B  &  ira  ad  folem  vcl  ad  ignem  iicc.ibis  ,  &  ficcatum  dili- 
genrer  fublatisfoliisin  puluerem  rediges  :  quem  pul- 
uercm  in  vafculo  nitido  ieruabis ,  atque  cx  co  cochlea- 
ria  duo  cum  piperis  granis  dccem  tritis ,  adieQo  mellc 
optimo  defpumato  quantum  fufficiat,cum  carani  cya- 
thojin  potione  ieiuno  dabis,quam  prius  ferro  canden- 
ti  calefaciesj&  diligenter  in  mortario  permifcebis ,  fc- 
dentique  in  lec"to  dabisjitavtaccepta  potionecontriGis 
genibushora  inregrain  dextro  latere  iaceat ,  &  poftea 
vel  vna  hora  deambulet.  Herbae  verbcnx  folfti- 

C  tio  lc&a-  ptiluis,in  cccblearibus  quinque  cum  vini  ami 
na  i  cyathis  tribus,  ieiuno  potui  datus,mirifice  prodeft: 
fed  pro  artate  aut  viribus  vniufcuiufque  potionc  dabis. 

Afini  iccurtritum,cum  petroftlino  &  nucibus  iugli 
dibus  purgatis  ac  melleinlitis,in  cibo  datum  hepafico 
ieiuno,mirabileeft.  Procliani  medici  remedia 

de  experimento  ,  ad  hepitis  fuppurationes ,  &  vlcera,& 
apoftemat.ijfic,  Sagapcni  vncias  1 1.  myrrhae  Troglody- 
tidis  vncias  ti  es,cardamon3l  vncias  fcx ,  caftorei  vncias 
tres ,  piperis  albi  vncias  duas ,  aut  fi  album  non  fuerir, 

D  duplum  de  nigro  mittes,  opii  optimi  vncias  duas,  h2C 
omnia  tunfa  &  cribrata  per  impubes  pueros ,  aqua  plu- 
uiali  mifccbis ,  &  facies  trochifcos  de  binis  dr,  chmis, 
quitrochifci  in  vmbra  non  in  fole  ficcentur  ,  viris  vel 
fenioribus  integros  ,  pueris  vel  minoribus  dimidios 
trochifcos  ,  infufos  in  aqua  calida  dabis :  id  eft  non  fe- 
bricitanti  cum  vini  auftcrimeri  cyatho  vno  ,  infirmo 
autem  ex  aqua  calida  dabitur:fed  q.iibus  medendum  e- 
rit  nihil  pingue  manducent ,  non  olcum ,  non  carnem, 
fed  de  Ienticulx  farina  pultem  cum  oxyroelleco&am» 

E  admixto  anetho  &  pulegio  manducet,  &  pofcam,poft- 
eaquam  excreare  vel  fitire caperint;tepidam  accip iaur, 
•  &  fenfim  bibant.  Qui  palmulas  daftylos  ex  ace- 

to  frequenter  manducauerit,jocinons  dolore carebit. 

Delupipra-da,  ideftde  rdiquiis  veruecis,  autca- 
prae,aut  cuiuflibet  animantis  quam  coroederit  carne, 
vel  pel!em,vcl  os,colltge  &  fcrua:&  quando  aliquis  ic« 
cur  doluerit,inde  eum  tange,  continuo  fanabitur. 

Origanum  in  aqua  decoque  ad  tertias,&  poftea  mit- 
temcliis  quod  fufficiet,atque  iterum  decoque  diligen- 

p  ter,vt  bulliat,&  inde  da  beparico  ieiuno  quod  fatis  fit  af 
fidue  bibendum,valde  fubuenies.  Lacertam  vi- 

ridem  prende,  &  dc  acuta  parte  cana:  iecur  ei  tollc,&in 
phanicio  vel  panno  naturaliter  nigro  alliga  ,  atque  ad 
dextram  partem  lateris  aut  brachii  laboranti  hepatico 
fufpendc:fed  viuam  lacertam  dimitte,&  dicitoei ,  Ecce 
dimitto  te  viuam  :  vide  vt  ego  quemcunque  hinc  teti- 
gero,hepar  non  doleat.  Ad  duritia  iocineris  mol- 
Iiendam,&  quemlibct  veterem  dolorcm  fedandum  be 
nefacit  cunilae  aridx  ( quam  fatureiam  quidam  vocant) 

G  in  puluerc  rcdacJa:  dtnarius  vnus,exmulfi  cyathisduo- 
bus  fi  nonfebricitabir,  veltotidem  calidae  aquar,  fi fe- 
briculentus  erir,afl"iduc  datus. 

Ad  iecorisdolorem  potio  falubris  c.mficitur  fic,Pi- 
peris  i.eupatorii  >-•  i.cofti  —  m.bacani  •-•  it.fa- 
nigrxci  —  i.S.omnia  ha*c  trita  &  creta  feruabis,  &  qud 
vfus  exegerir,  dabis  in  vini  potionccochleare  plenun» 
ieiuno,  ira  vr  in  dextro  latere  tenfobrachio  iaccatquu 
acceperit.  Epithematium  ad  iecur  fanandufic, 

Gutti  ammoniaci  P.u.cera:  tantundem,  olei  rofei  tan- 

H  ttindem,  croci  i.  gutta  ammoniaca  cum  bonoaceto 
teritur,donec  beuc  trita  fir,& glutinofa  fiat,  crocum  fl 
ficcumcft  tunfum  &  cribratum,  gutra:  ammoniaci  ad- 
mifcctur,&  diu  tcrirur:fi  humidum  eft  in  aceto  made- 
fa&um,primumfeparatirD»deindc  cu  guttaammoniaca 


*4< 


DE    MEDICAM:  LlBER. 


teritur,quihustritiscerotum  derofeooIeo&ceraPunica  A 
factum  refrigeratum  admifeetur,  &tandiu  teriturvel 
fubigitur  donec  vnum  corpus  fiar,vtmagdalia  indefor 
mentur,qux  ftomachophocnicioinduda  imponantur. 

AD    LIBNIJ    $  I  V  E   SPLENIS  VITIA 

omnia,&  moleftias  vniuerfas,remedia  ra- 
tionabilia  &  phyfica  diuerfa  de  ex- 
perimentis,    Cap.    x  x  i  i  i. 

AD  litnofos  benefacit  tamarici  longe  i  niari  collecH 
arefacli  &  contufi  puluet is  denarms  vnus ,  aut  pon-'  B 
dus  viCkoriati  datu  ex  aqua  ieiunisvelex  pofca.  Pro- 
deft  lienofis  inula  arida  campana  contufa  &  cribrata  mc- 
fura  denarii  vniusex  vini  veferis  mixti  cy.rrhisquatuor 
ieiunis  data.  Potio  ad  lienofos  fic,  Balan  i  quo  vn- 

guentarii  vtfitur,denarios  duos ,  capparis  radicis*  i.he- 
derx  nigrx  baccarum  denarios  duos,pei  tclymeni,  quam 
fylux  matrem  vocamus*  S;  galbani  denarii  S.  cardami 
nigri(id  eft  nafturtii)feminis*ii.S.piperisnigri*  i.fcillx 
coftx  #  n.hsc  omnia  colliguntur  ex  melle,fiunt  globuli 
parui,datur  denarii  duo  vel  vnius  prd  auate  aut  infi  mi-  C 
tate.ex  oxymelle  vel  ex  aceto  mixro ,  in  cyathis  quatuor 
autti  ibus:eadc  n  potio  bcnefacir  ad  hydropicos  ex  a- 
qua  mulfa  data.nam  vrinam  mouet  plurimum  per  quam 
purgantur.  Lienofos  fanat,excra  cuterh  impofltum 

finapi  aceto  p*idie  maceratum  &  tritum,adie£ta  lenticu- 
la  ex  accto  coCta.Oporret  autem  a  parte  lienis  impofitum 
medicamentum  tandiu  illic  eflc  donec  dolorem  pati 
non  poiTintqui  vtuntunpoftea  foliocalido  demittantur, 
vbi  plures  eos  contineant  dum  definit  feruor,ahoqui  ex- 
jliet  ad  primum  feruorem.maior  enim  in  cute  fit  dolor  D 
caldataciis:pofteacerotd  rofaceo  cospcrungi  oporte- 
bit. 

Aliudlienofis  remedium  eadem  ratione  impofitu, 
Sina pis  cyathos  duos,git  cyathos  duosinafturtii  cyathos 
quatuor,myrobalani  coiticis  cyathos  quatuor,  piperis 
cyathos  dU0s:finapi  pridic  aceto  acri  maceratum,dcindc 
tritum,contufiscatteris  pcrmifcetur  ,pannoque  inlirum 
medicamentum  imponirur,  fafciaque  longiiTimx  alliga- 
tur,vel pluribus  in  vnum  commiifis , qub tardius  folua- 
tur.HoccfficaciiTimum  remedium  eft ,  &  multorum  an-  E 
norum  lienofis  omnes  caufas  tollit,  atqj  duritii  :  fed  poft 
hocfiqux  reliqux  manferint,ammoniaco  tollendx  er Qt 
frequenter  illic  inliro.  Infantibuslienofis  dari 

oportebitaquamcahdam  inqua  candens  ferfum  dimit- 
t«ur,vel  lac  caprinum  femico£tum,fi  caprxtarttutimo- 
dohedera  pafcaiitur.proderir  iis  &  finapificcum  contu- 
fum  ceroto  tcnui  mixtum,cxtra  cutem  impofitum,vt  fa- 
fcia  diligenter  ligetur.  .  Malagma  ad  lienofos  &  ad 
iocinoris  tumorem  fic,Amrhoniaci  guttx  pondo  i.  cerx 
P.i.rofx  pondo  i.  ammoniacum  ex  acero  teritur ,  mixto  ^ 
crocomagmate  quantum  colorarepoffit.  ammoniacum 
itaque  teritur  quoufqueleue  fiat,&mellis  crafli  habcat 
fpiflitudinem:poftea  ceraliquefafta ,  &rofa  adiicitur,ac 
prius  mortario  bene  &  piftillo  commixta,  manu  vtraquc 
fubiguntur.Facit  hoc  malagma  &  ad  luxurh  &  ad  capi- 
tis  dolorem,fronti  fuperpofitum.  Malagma  ad  lierio- 
fosficjMyrobalani  P.i.aphronitri  *  xxx  ,  capparisradi- 
cis*  xxv.cardamomi  *  xxv.  ammoniaci  guttxdena- 
riosxxx.cerx  P.i.irini olei  P.S.cera irino  foluitur, qui- 
bus  ammoniacum  accto  dilutum  mifcctur, poftea anda 
qux  funt  cribrata  admifcentur,  &  fic  diu  in  mortario  te- 
runtur.deinde  manibus  bene  fubiguntur.  Medicamen- 
tum  Iunii  Crifpi  quod  appellatur  ambrofia:hoc  ex  mulfo 
datum  liCnofis  prxcipuu  prxftat  auxilium,phthificis  quo 
qUe  &  iis  qui  difficulter  cx  imbecillitate  longa  reficiu- 
tur,&  qui  mali  funt  coloi  is,  necno  ad  alia  multa  viria  fa- 
tis  vtile  eft:rccipit  hxc,Croci  optimi  #  u.  cinnami ,  nar- 
di,cofti,cafix,myrrhx,fchaeni  floris.fingulorum  *  fingu- 
los.iis  cotufis  &  cribratis  mellis  Artici  admifcctur  quod 
fatisfit:inde  datur  excalida  aqUa  ad  fupradi&a  omnia  vi  ^ 
tia  quatum  fabx  rtoftratis  modus  cft. 

Lienofisprodeft  hyacinthi  feminis  dcnarius  dimi- 
diuspotusex  aceto&mcllc,  polion  hcrba,  vel  tamarict 


folia.aut  eiufdem  lemen,,  ; 
vtrum,Crxcii3ttTr A  v 
lirer  pota  plurtmum  pro 
dimidius ,  pipei  i  gr; 
rres,hxc  in  vnUm  tiita  . 
nolienofovna  potione 
mireaduerfum  dolorem  & 

Capparis  i 
intcriorc  partc  icisquor 
i  ii  deni,contufi  &  tribrat.: 
fiuntpaftilli  dcv  torurr 
aceto  &  melleujv 
radicis  denario  d 
iis  additis  &  ad  hydrop 
de  experimer.ro. 
meiisquorum  nirhi 


34^ 

1  i  erba  quaiti  no$ 
doresvtuntur  fimi 
moniaci  denarius 
ijbi  vMieri  cauliculi 
'  .••i  ::r  omnia  leiu- 
i  cyarho  vno: 
s  j rodeft. 
bulbi  aridi  ex 
-  '         igulorum  dtna 
k  meile  conlpargutur, 
mjdanturlienolis  cx 
eris &vitis  albas 
facirhocmcdicamentum 
ufpir '  >fos  eft.hoc  vtilc 
ienofis,&  iriaxi- 
funtlicne5,medi- 

cameta  huiul    dd  paria  pondera  ex 

acetotrita,ch.,i  [uam  haris  tribus  habeant: 

deindequum  dolorem  into...  1  .  fcrre.non  potUe- 
rint,deducendi  funt  in  balneum,  &  ibi  in  folium  calidu. 
dimittendi,&  fouendi.prarcipue  iis  Iocis  in  quibusmedi 
camentum  habuerut  impofirum,fed  a  fortioribus  rcrinc 
di  funtin  folio.exihunt  enim  fubinde,  &  fugeit  conaturj 
non  fuftinentesferuoremra  fobo  vero  vngendi  funtoleo 
&  tergendijtiun  cerotum  ex  rofa  imponendum  locis  pcr- 
ufiis.qux  rn  fcqucntibus  dicbus,fi  fatis  exufta  fucrint,cu- 
raridebent.  Pinguls  fici  arida:  contufa:  denarios 

xx  v-cappsri;  radicis  fiue  corticis  denarios  quinque  ,  a- 
phronitn  denariosquat.tor.hyiTopi  fafciculum  .  corttiifa 
ha-c  melle  tempcrantur  donec  cerori  habeant  tempera- 
turam,deindcinlitalinteolofiiper  lienem  imponuntur, 
&  duabus  velamplius  horis  illic  habenrur:  demde  is  qui 
curatur  in  balneum  ducitur,  &  in  folio  calido  aliquaii 
diu  fouecur. 

Malagma  lienofis  vtilefic,CerxIihram  vri3m,smi 
moniaci  gurtx  denarios decem,  }apidis  AfiiflorJs  (id  eft 
citieris)  dcnarios  vigintiquinquc,  bdani  quo  vnguen- 
tarii  vtuntur.dcnarios  fedecim  ?  bdello»  denarios  xvi. 
croei  denarios  mi.refinx  pityinx*  xxii.  olci  laurini  fc- 
xtarium  dimidium,acetiP.tii  i.  hocgenere  componun-, 
tur  hoc  quod  niliacum  malagma  dicitur ,  arida  ex  ^ccto, 
tandiu  teruntur  donecleuia  fafta  habeatmellis  fpiflitu 
dinem.quxad  ignem  foluenda  funt  Cum  oleo  &  adipe 
liquefatta  in  mortarium  fuperttita  infunduntur :  deind^ 
vniucrfa  permixtaquum  refrigerata  fuerint,manibus  fu- 
biguntur. 

Ad  lienes  qui  ncin  ab  irifantia,fed  poftea  indurueruti 
malagma  fic,  Myrobah,  papaCis ,  pyrcthri  podo  fingula, 
balfami  feminis*  x  finapis  P.  i.  iis  tritisacetu  acre  mi- 
fcetur,&  diu  permixtio  ifta  fubigitur,quiimque  ex  eama 
lagmafaOum  fuerit rubrica  coloratur,&  imponitur,at- 
que  tribushoris  hibetur.pofthqc  in  balneu  homo  duci- 
tur,&folio  diu  fouetur.  Arisflorem  tritum  bene! 
cum  finapi,aut  etiam  folum,mittes  in  acetum  ,  fimulque 
in  buccuiari  decoqucs,ita  vt  aliqu^ndiu  illic  btilliant ,  & 
ad  fimilitudincm  pulticulx  fpiiTentur:  poftca  in  vaccini 
vcflicam  calida  ea  tranfferes,ita  vt  duobus  digitis  liquo- 
ri  huic  vefTica  maior  fit,tum  fpleni  fatls  calidum  medica 
men  appones,ligabis  fafcia,tertia  die  folucs,mirabili  grS 
tulaberis  remedio.  Guttam  ammoniaci  in  acetu 

fcilliticuminfundes,poftbiduum  ita  teres  vtinpanno 
poffit  induci.quofafto  fpleni  appones,  &  fafcia  diligen- 
tcrligabis,&vtcris  tandiu  doncc  per  fc  coufumatur  ,& 
fine  balneo  abftergcatur. 

Ad  fplenis  dolorc  expertiffimurcmediu  fic,Cardamo 
mi,pyrethri,finapis,thuris mafculi,aphonitri,xqualia  po 
dera  de  fingulis  fpecieb9  cotudes,&  coqucs  in  aceto  fcil- 
litico,&  in  vnu  mifcebis.locumq,  cui  mcdicamen  appo> 
nes,frcquctius  dctergebis,&  appofitu  mnne  rhedicamen- 
tum  in  horam  feptima  effepatieris  :poftea  cum  cui  me- 
deberc  ,ad  balneas  ire  prxcipies,atq;  in  calida  diu  foue« 
ri  facics. 

Ad  fplene  remediu  mirufic,Picis  durxoptimattrita; 
«  i.&cofti  triti  «ii.permifcebis,&  ex  eo  fingulas  potio 

CK^.i. 


547  UA  K 

nesex  vino  vetere  maftwwjm  >  Pcr  triduum  dabis,ita  vt 
in  finiftrolatere  qiii  accu1!?  d;u  iacear.  Adfplenis  do 
loremremedium  effu,  :i]c,  ..l^de  quibus  encauftum 
fic,quanras  voluerispone  fr.pcr  carbones  viuos ,  &  exures 
non  nimie,ita  vt  pumerern.  e  iisin  quofit  aliquis  fapor 
gallarum  facere  pollis,  d&mxb  puluere  optimc  trito  co- 
chleare  plenum  mittes  injgLionem  vini  vetuftiilimi,  & 
Sfuccum  cochlearia  tria  ex 
r  triduu  da  lienolo  bibedu, 


C  E  L  L  I 


348 


potetur.  Ebuli  cot 

vini  veteris  cy athis  trib 
ita  vt  ebulum  femper  fec 
nec  terra  ipfum  ebulum  fer 
bouis  combures  ex  ea  parte 


ibeat  qui  remediu  accipit, 
nve  tangat.  Cornu 
ja  capiti  adhxret,  &  in  pul- 


ucrem  tenuilTimum  redige^rque  ex  eo  puluere  cochlea- 
riaduo  cum  aqui  calidx  cyathis  tribus  &  paululo  aceti, 
ieiuno  fplenitico  per  triduum  da  bibendum.  Ca- 
taplafma  ad  fplencm  quod  Ianuafius  medicus  oftcndir, 
fic,Pyrethri  —  m.myrobalani  — >  m.grjni  finapis  — •  in. 
cardamomi  — ■  m.  vrticx  feminis  —  iit.  piperis  — '  111. 
hxc  omnia  tercs  &  cribrabis  diligcter,&  cum  aceto  fcil- 
Iitico  permifcebis,vt  vnum  corpus  facias,  atque  inde  ca- 
taplafma  in  panno  denfo  fupra  fplenem  impones,fed 
prius  locum  ipfumcui  medicamen  lmpoficurus  es,  ex  ni 
tro  aqua  remiffo  lauabis,ita  vt  fpuma  vel  pinguedo  nitri 
illic  adhxrcat. 

Cataplafma  ad  fplenem  de  experimento  fic ,  Allium 
purgabis,&  ante  diem  in  acetum  acerrimum  infundes, 
maturc,quum  politurus  eris,teres  cum  ipfo  aceto,  vcl  de 
aceto  fublarum  ita  vtfpiffum  fit  ficutcaraplafma,&  tepi- 
dum  fupra  fplenem  appones,&  fafcia  conligabis  ,  &  vte- 
ns  vfque  ad  horas  prandii :  hoc  fi  triduo  continuo  vfus 
fueris,miru  remediu  experieris ,  fed  patientia  opus  eft 
aduerfum  vim  medicaminis,  quod  pl9  proderit  fi  poftea 
balneis  vtaris,&in  folio  calido  fouearis.  Herj>>x  cy 

claminis  qux  orbicularis  appellatur  radix  fufpenfa  collo, 
ita  vt  contraliencm  dolentem  fit  alligata,  cfficaciter  me 
detur.  •  Porri  primitiui  fecTiui  fuccus  exprelfiis ,  & 
aceto  pari  menfura  immixtus,abforptufque  a  lienofo  fae- 
piusprodeft.  Chamxpytis  cum  oxymelle  &  ab- 

finthio  paribus  menfuris  decocta,  &  potui  data  ,  vtiliter 
lienofis  occurrit.  Herba  fahitaris,id  eftfpinaalba 

qua  Chriftus  coronatus  eft,qux  velut  vuam  habet,lienem 
leniter  in  eodem  loco  perfricata  fanabit,  Equi  lingua 
arefacTa,&  ad  Leuitate  trita,atque  ex  vino  potui  data,pro- 
tinus  vtilitatem  fuam  fedato  lienis  dolore  manifeftar. 

Stercusmulinum  cum  oxymelle  lienofis  potuidatu 
dolores  efficaciter  tollit.  Hircinus  fplen  calidus, 

id  eft  ftatim  vbi  dc  pecude  fublatus  fuerit,  fuper  lienem 
hominisimpofitusj&alligatus  mire  dolorem  mtra  pau- 
cos  dies  auferet  ,  fi  poftea  ad  fumu  fufpendatur ,  vt  illic 
arefcat.  Hccdinus  vero  lien  fimiliter  vt  hircinus  fu 
per  fplenem  infaYitis  appofitus,&  tumores.&  dolorem  e- 
iu  s  emendabit.  A  lanio  lienem  vituli  quanti  volue 
rit  emes,eumque  medium  exfecabis,feruatis  integris  ei9 
lateribus ,  vt  vndique  contineatur,  atque  eum  qui  dolet 
fplenemin  balneum  duces,  &  per  mediam  fcilTuram  il- 
lius  licnis  a  capite  corpus  eius  omne  fummittcs,  ita  vt  vf- 
que  ad  pedes  lien  decidat,poftmodum  ipfum  lienemin 
fumo  fufpendes,  atque  arefieri  facies  :quo  faclo  cum  tu- 
moribusetiam  doloreslienis,is  cui  medeberis  fedari  fen 
tietjomnique  moleftia  citoliberabitur.  Ebuli  radi- 
cem  quam  fine  ferro  euellas  aridam  contufam  ,  &  polli- 
nis  modo  cribratam  reponcs,inde  cochlearia  tria  ex  vini 
cyathistribus  in  limine  ftans  contra  orietem  pcr  triduti 
bibito  ieiunus,fedomninoobferua  ne  ebulus ferro con- 
tingatur,autneipfedumremedium  accipis ferrum  tccu 
habcas.  Ebuli  baccas  permaturas  exprime ,  atque 

cx  eo  (ucco  viro  tria  cochlearia  ad  diem  da  bibenda.mu- 
licri  duo,quofumptodeiicietperventrem  inftarfangui- 
nis.tum  interiecro  triduo  rurfum  dabis,  &pcrha:c  inter- 
ualla  reperes ,  dando  potionem  donec  perfanes :  fi  pro- 
pter  amaritudinem  folum  fuccum  haurire  non  potuerit, 
tantundem  vini  aut  oxymcllis  augebis.  Aceti  fcil- 

litici  cyathum  vnum.mellis  Attici  3  m  ,  vettonica?  tufie 
cribrata:  3  tres,in  vnum  mifcebis,&  adiicies  aquam  cali- 


A  dam,&  dabis  ieiuno  per  triduum  fplenitico  potionem. 
Lotium  eius  qui  fplenc  dolet,  quotiens  vrinam  fece- 
rit  collige,&  cinerem  de  foco  cribrarum  in  vnum  fubi- 
ge,&  panno  induftum  fuper  fplenem  imponito ,  &  vna 
horj  cahdum  habere  permitte,maximo  eumpcriculoli- 
berabis  fi  fiepius  id  feceris.  Allii  puigati  capita 

tria,  adipis  porcinx  nimium  vetuftx  P.i.fimul  contercs, 
&panno  induces;&  fupra  dolorcm  licnis  imponcs,&  fa- 
fcia  colligabis.  Conii(id  eft  cicutx  radicis)P.vnu, 

adipis  vetuftx  hircinx  P.i .  allii  purgati  P.i.  olei  ccdrini 

B  P.i.fimul  teres,&  genus  malagmatis  facies ,  &  fupra  fplc- 
ncm  alligabis,nec  ante  quartum  diem  folues ,  ccrtifiima 
fcies  hanc  efle  medicinam.  Optimum  fpleni  reme- 
dium  tale  eft ,  gentianx  tunfx  cochlearium  dimidium, 
fcllis  terrx  runfx  cochlearia  tria  fseniculi  tunli  cochleare 
vnum  &  dimidium  bibes  ex  picato  mcro  velnigroau- 
fterotepefacvto,ita  vt  diligenter  fuprafcripta:  fpecies  cri- 
bratx  in  polliriem  redigantur,&  fic  mifceantur-  Ru- 
biam  herbam  qua  infedores  vtuntur ,  tunfam  ex  picato 
vel  auftero  vel  nigro  vino.aut  ex  pofca  dabis  bibendam 

C  ieiuno  fplenitico  amplitudine  nucis  auallana?,  confeftim 
proderit. 

Laudabilefpleniticisremedium  fic  ,  Hierarn  bota- 
nen,qux  vcrbena  appellatur,contunde  cum  axungia  vete 
re,&  induCtam  in  panno  albo  mudo  impone  fplenitico, 
dolore  fedato  videbis  fanguineum  locum  in  quo  dolor 
fuerit.  Solea  pifcis  fpleni  imponitur,veI  torpedo, 

vel  rhombus,fed  impofitus  rurfum  viuus  in  mare  mitta- 
tur,  mire  prodeft.  Qui  quotidie  ieiunus  ferum  capri- 
num,fed  earum  capellarum  quxhedera  pafcuntur  bibe- 

D  rit,fplene  confumpto  erit.  Sarmentorum  cinis  a- 

ceti  cyathis  duobus  afperfus,re£tiflime  lienofo  ieiuno  ex 
aqua  tepida  datur  bibendus.  Caninus  fplen  recens 

fuprafplenem  hominis  imponitur,dicente  eo  qui  appo- 
nit,remedium  fe  fpleni  facerc,poftea  fple  intra  parietem 
dormitorii  cubiculi  teftorio(id  eft  capfeIIa)inclufus,repo 
nitur,&  defuper  ternouies  fignatur.  Splenviuen 
ti  catulo  exemptus ,  ciboque,fed  co£tus,fplenitico  datus 
ignoranti,liberat  eum  quanuis  grauiter  laborantem.  Sc- 
dantlienis  dolorem  radices  violx  lutex,fi  ex  aceto  fple- 
E  ni  vice  emplaftri  apponatur. 

Tamaricis  radicem  vel  folia  trita  ex  aceto  bibat 
qui  defplenelaborat,  cuiusvfum  fi  experiri  volueris  da 
porco  edendam  ,  per  dies  nouem  quum  eum  occides,fi- 
ne  fplene  inuenies.  Lacerta  viridis  viua  in  oftio 

fplenitici  antecubiculum  eius  fufpenditur ,  ira  vtproce- 
cedens  &  rediens  eam  femper  manu  finiftra  &  capiceco- 
tingat,quo  fafto  mirc  ad  fanitatem  proficiet.  Her- 
bam  vrceolarem  in  aqua  decoclam  da  lienofo  cum  oleo 
&  liquamine  manducandnm,mire  fubuenies. 

F  Sifymbrium,abfinthium,nepetam,marrubium,  a?- 

quali  menfura  aceto  macerata  terito,&  melle  mixta  ,  fcd 
cum  polenta  ordei  modica  impone  lieni  emplaftri  mo 
do,potentermedebere.  Hederx  folia  tenera  tun- 

des,fuccumquecius  cum  vino  auftcrolienofo  ieiunoper 
triduum  potui  dabis.  Filicis  radicem  tunfam  impo 
neslieni  cum  axungia  vetere.camque radicem  munda- 
tam  ex  aqua  ad  tertias  decoques,  ita  vt  quod  de  fextario 
deco&um  fuerit  per  triduum  cum  oxymelle  aut  mero 
auftero  ieiuno  lienofo  porui  detur,  fummum  remedium 
"  cito  experietur.  Adfplenis  dolorem  ,  remedium 

egregiumficQiiinque  capitaallii  diligenter  in  grana 
purgati,per  diesfeptem  lienofo  manducanda  dabis,ita 
vtprimodie  grana  xxxi.comedat  ieiunus,fecundo die 
grana  xx  v.tcrtio  xix.quarto  xv.quinto  xi.  fexto  ix  fe 
ptimo  vii.  bibatautem  conditum  fatis  piperatum  :  quo 
facTo  omne  malum  per  vetrcm  degeret.fed  &  porros  co. 
medatantediem  quam  allium  manducet  infufos  ina- 
qua,quos  incodtos,vel  tres ,  au'f  eo  amplius ,  quod  tamch 
nonfitnimium,femelmanducaredebet.  Nitri  albi 
matronalis  pilulas  v,  vel  vn.inaceto  accrrimo  fohies, 
exquo  fingulos  cyathosper  triduum  lienofo  ieiuno  bi- 
bendosdabis.  Herba  vettonica  ex  vinodeco- 

d"ta,&  pdtui  lienofis  data,plurimum  prodeft. 


DE    MEDIC  AM.  LIBER. 


i 


Siqnis  de  fplene  almi  arefijfo  quoti  Jie  ieiuu9  pauxil-  A 
lum  manducet,ita  potenter  lanabitur  vt  i  ura  tnduum 
vtihtas  remedii  huius  appareir.  H.vba  hippuris 

contrita,  &  cum  vino  aullero  aut  cum  oxymelle  potut 
data.potentiffime  lienoiis  fuccurrit.  Hederx  fyl- 

luticje  nigne  folia  contrita,&  ex  vino  porui  d  ua  ,  lieno- 
fis  maxi.no  auxilio  erunt ,  ita  vt  primodie  tria,  deinie 
quinque,tertio  feptem,quarto  nouem,  quinto  vndecim, 
fexto  tredecim,fep:imo  quindecim,odtauo  feptedecim, 
nono  nouemdecim,  decimo  vigintiuuum  derur.  V-  ^ 
tilitfimum  lienofis  hoc  remedni  eft,  Caprx  lactares  ab- 
ftinentur  a  cibo  per  triduum,  tertio  die  hedera  tantum- 
modo  faturantur,&  mulgenrur  aatequam  bibanttfi  ex  eo 
lacte  fexrarios  tres  pertriduum  calidos  ftatim  quomodo 
mulfifuerint  ieiunushenofus  acceperir ,ita  vtnulosa- 
lios  cibos  illo  triduo  manducet,potenter  fanabitnr. 

Herinacei  lien  alTus  in  cibo  fumprus,Iienofum  effi- 
caciter  curare  fertur .  VuIpecuLe  etiam  iecur  ari- 

dum  tritum  cum  oxymelle  datum  lienofis ,  miremede-  q 
tur.  Cochlenrum  combuft.irum  cinis  cum  lini  fe- 

mine  atque  vrticxfcmine  trirus,  adiefto  melle  quod  fa- 
tis  videbitut,affidue  i  ieiuno  lienofo  acceptus,intra  pau- 
cosdies  eum  fanabit.  Licnofus  oxyfera  alTidue 

bibere  deber,&  dum  curatur  in  ventrem  debet  iacere. 

Ruta  cum  adipe  anferino  vel  gallinaceo  contrira» 
pannojnduCta,&  lieni  impofita  ledat  dolorem .  S'er- 
cus  aprugnum  liccjm  contritum,ex  vino  potui  datum, 
pulchre  non  foliim  fplenis,fed  &  renium  dolori  mede- 
tur.  Corticem  capnficus  arboris  detrahes  ,& dum  D 

recens  tftad  fplenem  ,  vel  etiam  fiopus  fuerit,ad  iecur 
pones:&  vbi  tumor  fiue  duiities  (plenis  vel  iecoris  erit, 
ibicorticemdiutiuicontinebis,  deindein  fumo  eam  fuf 
pendes :  qirod  quu  n  facies,  rogabis  vt  ficut  cortex  ille 
paul  itnn  fumo  iiccatus  arelcu,fic  fplen  vel  iecur  laboran 
tis  arefcat.Ha:c  autem  res  tantum  valet ,  vtli  catulis  re- 
cens  natis  fiat,  dicantur  omninonon  crcfcere,  Cyperi 
drachmas  fex,  radicis  quar  manducatur  feminis  cya- 
thum  '  num,propenfum,c^m  aqua:  fextariis  tribus ,  ante 
diem  infufis  in  olla  noua  ,  ad  tertias  decoques ,  poftea  i-  E 
pfam  aquam  potandam  lienofo  ieiuno  per  triduum  da- 
bismirc  fubuenies.  Siquis  agnum  recens  natum 

confeftim  manibus  diuellat,  lienemq;  eiusvbi  extraxe- 
rir,calidum  fuperlienem  dolentis  imponat,acfafciali- 
get.&dicat  aifidue,R?mediolienisficio:pofterodie  fub 
latum  decorpore  eius  parieti  cubiculi  inquo  licnofus 
dormire  folitus  eftduto  prius  inlito^vtharrere  poflir(im- 
ponat,atque  ipfum  lutum  xx  vu.fignaculis  fignet  ad  fin 
gula  dicens.Licni  remedium  facio.hoc  tale  remedium  fi 
ter  fecerit,inomne  tempus  lie.iofum  quanuis  infiimum  F 
&  periclitantem  fanabit.  Ad  fplene  remediu  proba- 
tum  fic,Capparis  eft  herba  vel  leguminis  genus  (nam  lu- 
pino  fimiles  filiquas  adfert)nafcitur  inlocis  faxofis,huius 
radicem  colliges,&  findes  in  partes  duas ,  quarum  vnam 
ficcabis,ac  niinutatim  concides,&  mittes  in  pilam  li- 
gneam,atque  illic  diligenter  tundes:  deinde  in  ollam  ru- 
dem  coniicies,&<cum  aceti  hemintstribus  ad  tertias  de- 
coques,&colabis,atq;  inde  ieiuno  lienofo  fingulaspotio- 
nes  mixtas  bibcndas  per  feptem  dies  dabis,  obferuaturo 
ne  per  illos  dies  vnquam  frigidam  aut  calidam  aquam  q 
bibat,fed  tantummodo  vinum  vetus  immixtum  mera- 
cum.partem  verb  dimidiam  radicis  illiuslino  ligabis,& 
adfumum  fufpedes,atque  illic  donec  perficcetur  mane- 
repatieris.  Carellum  laclentem  de  canna  occide, 

&  de  ipfa  canna  fplenem  eius  tolle,ac  nefcienti  fplenitico 
in  carbonibus  co&um  vel  affatum  manducandum  dato. 
Ammoniaci  drach.  v  i.ex  aceto  dilutas  per  fex  dieslieno- 
foieiunodabisbibendasjitavt  fingulis  diebus  fingulas 
drachmas  accipiat,  Aceti  fcillitici  Africani  cyathos  tres, 
&  rorifmarini  —  m.conreres  diligenter  ,ac  ieiuno  lie- 
nofo  per  triduum  dabis  bibendos:qua  potione  fiquid  jj 
expertocreditur,fpleniticum  de  vlcimo  periculo  libera- 
bis.  Malagma  quod  &  fplenis  &  iocinoris  dolore 

&tumorem  potentifiimecurat,  Crocomagmatis  fexta- 
rium  vnum.guttac  ammoniaci  libram  vna  ,  cerx  libram 
vnam,oIeirofacei  vncias  tresammonhcum  cumcroco- 


magmite  ex  acetotefes, 
tridub  efle  permittesj  doi 


:  poffu,  atqueillic 
-  fitudine  habeat: 


pofteaceraltcj'icfa£ra,&  ..fed  cum  fua  rd 

fa  critu.'.i,adiicietur,&!i.n  igentius  conte- 

rentur.atqueinduaum  licatnen  fpleni  vel 


tecori  apponeru'-,  Picisd 
fimul  ad  lgnem  i 
gine  induclum  1   .  liapp 
eo  recedetquim  penitus 
medium  fingular,:,quod 
lielus  patriacha  i 


•  a.fulphuris  viui-<  ij 
ifce.atquein  charta  vir- 
nonprius  emplaftrum  ab 
netur.  Adfplenemre 
xperimentisprobatis  Gama 
du,fic,Lapidts  Afii  vnciam 
vnam  femis.vifci  quercinfvjicias  fex,calcis  viufcvncias 
tres,olei  cedrini  vnciam  u  .  ,iA-c  a  luna  fextadecima 
confici  &coqui  debent:  bmnifariam  tamen  poft  quinta 
decimam  lunam  debet  hoc  medtcamen  parari ,  &  tan- 
diu  coqut  donec  habcat  fpecie  malagmatis:  deindema- 
nibus  fubigi,&  induci  in  pellem  alutaciam.atque  indete" 
pensloco  fplcnis  apponi,fafciaque  ligari,  vtillic  iugitef 
maneat  diebus  ac  nocUbus  quatuordecim.per  quos  dies 
abftinendum  balneis,&  frigidis ,  &  venere  ,  &  pomis  o- 
mnibus,&  oleribus,&  dulcibus  vniuerfis:tamen  tempore" 
hyemishoc  medicamen  adhibetur, proptcr  moleftiam 
fudoris,ne  humecratuminfirmiusfiat:ipfo  ramc  diequo 
confeclum  fuerit,ftatim  dcbet  apponi,qub  efficacius  pro 
fit.  Ad  fplcnem  rcmedium  efficax,die  Iouishdu- 

na  finiftrum  pedem  nudum  in  caprifico  ponet  qui  dolo- 
resfplenis  patietar,&  corticem  quantum  pes  eius  preffe- 
rit  incidet,eimque  rribvs  horis  de  fafcia  ad  fplenem  po- 
firam  conftringet,fub!atam  inde  fumario  fiilpendet,  ne- 
que  vnquani  aut  ipfe  emouebit  aut  permittet  ab  aliquo 
tolli.  Ad  fplenem  remedium  fubittim,atque  fiibtiie» 
Tres  caricas  in  aceto  opritno  vefpere  inf ude,&  mane  ie- 
iunus  eas  accipe,&  hoc  n  iduum  facito:  poft  hoc  ferri  ex 
caufa  ad  hoc  fafti  mallulam  j  ter  atdentem  extingue  ex 
potione  abfinthii  ,  &  bibe  ,  arque  hoc  per  rndum  faci- 
to.  Ad  fplenis  dolorem.cuminum  quantum  tnbus 
digitis  poiiis  comprehendere,cum  vino  tfitum,  ieiunai 
laboranti  dabis  bibendum. 

PLEVRITICIS    ET   LATERVK»  bdlO- 

tibus,t  amedia  phyfica  &  rattonabtlia  diuer- 
fadeexperimentis,  Cap.  x.X  II  II. 

MAlagma  ad  lateris  cV  peftoris  dolorem,&  quicquid 
moleftu  ex  perfriclione  colligitur.  benc  eiurn  cal- 
facit,&  ideo  ad  omnem  dolorem  prodeft :  conficitur  fic, 
Sampfuci  contufi  femuuciam,iridts  contufa:  idem,cype- 
ri  contufi  idem,refirK£  terebinthina:  P.S.cett-  P.i.olei  cy- 
prini  P.S.vini  Aminxi  8.1. in  hoc  quatarida  funtcontu- 
fa  macerantur  vno  die  &  nofte,tum  in  oleo,cera,&  refi- 
naliquefiuntad  ignem,deinde  fuperfunduntur  vino  & 
pigmentis  maceratis,&  mifcentur,  acmanibus  diu  fubi- 
giitur.  Hoc  poft  dies  triginta  efficacius  prodcft.initio  e- 
nim  humidum  valde  eft,&  vix  inlitum  manet.  Ma- 
lagma  ad  contufionem  lateris.-idem  facit  &  ad  fufpe&aJ 
vomicas,autiam  faclas,aperit  prxterea  iocinoris&pra:- 
cordiorum  duritiam,&  ad  dolorem  eorum  vere  conue- 
nit.-proderit  etiam  omni  loco  dolenti  impofitum:confi- 
citurficCyperijammoniacx  gurtx.cardamami ,  bdellx, 
thuris,refina:  terebinthins,  fingulorum  «  binas,thus  & 
bdella  macerantur  pridie  infufa  vini  veteris  fextario,cx- 
tera  contunduntur:deinde  cerxP.i.&olet  cyprini  8.1 .  cii 
terebinthina  liquefiunr,cacrerifque  mifceutur,  &  diu  ma- 
nibus  fubiguntunquida  adiiciunr  myrrha:  "-'  1.  croci  >-* 
1.  cinnami  —r  1.  Compofitio  hxc  mirifica  non  folumla 
terisjVeriim  interaneorum  dolores  minuit ,  Hcrbx  gen- 
tiana:  drachmas  xx.iridts  Ulyrica:  drachmas  xl  v.  myr- 
rha:  drachmas  x.piperis  drach.  xu  .  feparatim  omnia  in 
puluerem  reda<fta  mifceto ,  atque  adiice  his  mellis  opti* 
mi  defpumari  quod  fatis  videbitur,&ad  magnitudinem 
nucis  auellanx-  cum  aqus  calidje  cyathis  tribus  potui  da - 
to.  Herba  qua:  iris  appellatur,  maxime  fi  fyl.ue- 

ftris  erit,inligata  lateri  dolorem  eius  protinus  tollit. 

Herba:  verbenx  folftitio  collectx,  arefafta;  &  con- 
fepuluisin  cochlearibusquinque,robufto&  validoe.t 
vint  Aminxi  &  veteris  cyathis  tribus,  febricitanti  e^; 

QC^iir 


I 


II  C 


nqua  cali  Ja  porui  darus,mire  dolori  lareris  mederur. 

Herbx  genrian».  &  f  gapeni  drachmx  fingu- 
Ix  conrrux,  &  cum  asjuStf  iltdx  cyathis  tribus  potui 
darx,  dolorem  latcris^fedan;  fi  in  latus  quod  doletpoft 
curationem  infirmusdSufac-  rit.  In  lapide  iafpide 
Phtygia  aedzufa  fi  nota  infr^cripta  infculp.ua  fuerit ,  id 
eft  ccc  .&  collodolentis  \tfitt  fueritfufpenfus ,  mirc  pro- 
derir.  Herbx  vettonic 
tunfx  cribratxque  3  n.  ex 
potui  fano,febriculeiKO  ex 
dolorem  l.ueris  emendant 
contrirum,&  potioni  infper 


liorum  in  vmbraarefadrx 
aut  miilfi  cynhis  duobus 
a  mulfa  dantur.confeftim 
Apri  ftercus  aridum  B 
,doloreslatcris  famt  mi 
ra  potentia.  Cochlex  exemptx  teita  fua  ,  &  cum 

ptilTanacodtr,larerisdoIoribus)rnedentur ,  melius  fihu- 
morem  ptilTmx  ipfius  forbendum  dederis:  ipfasquoque 
cochleascontufas  velut  malagma,  fupra  dolentem  locum 
lateris  imponi  fatis  vtile  eft.  Verbafci  radicem,&  ru 
t£  coIiculjm,&albi  pipensgraaa  ix.  in  vnum  contrita 
exaquxcilidxcyichisduobuspotui  dabis  ei  qui  lateris 
dolore  vexabitur.  .  Marrubium  ex  aqua  tricum  ,  fa- 
lubri.er  bibitur  aduerfum  latcris  dolorem.coriandri  quo  C 
que  femen  tundes,vcl  teres,&  cribrabis,&  cum  melle  co- 
ques,.ionec  fpilTum  fit,inde  mane  &fero  cochlearia  ter- 
na  dabis  pleuritico  bibenda.  Sulphur  viuum  ,  & 

picem  cedria  pari  pon  Jere  fimul  permifcebis,&  pro  ma- 
lagmate  dolori  lateris  3ppones. 

LVMBORVM   8  T   C  O  X  A  R  V  M  DOLO- 

ribus,&  torpori,fiue  ifchiadicis.remedia 
phyfica&rationabilia  d"uerfi  de 
experimcntis,   Cap.   x  x  v. 

AD  lumb  )rum  Jolore  curatic  optima  ha?c  ,  Cucurbi-  ^ 
ti  fylueftris  rloccorum,aut  feminis  *  <  in.  pyrethri  * 
im.myrrhx*  ii.in  puluerem  rediges.ex  quo  fiunrpaftil- 
li  ad  menfuram  denariorum  binorum ,  vel  fingulorum, 
dantur  ex  paffi  cyathis  tribus,mixtis  aqux  pluuialis  cya- 
this  fex:fediisquibus  hocremedium  d.mdum  eft,aluus 
acri  clyfmo  mane  dctrahenda  eft.  Ad  luborum  dolo 
rem.&paralyticos  antidotoshiera  medici  Paccii  Antio- 
chi,qux  melius  omni  medicamento  facit :  fed  &  ad  para- 
lyfin  mirificc  hoc  acopum  facit,quo  oportet  infirmum 
infole  diu  fricari,aut  foco  flammi  prxcalefadto ,  recipit 
hxc,Otei  Sabini  denariosfex,cucumeris  fyluatici  radicis 
reccntis*  x  v.hxcradixin  magnitudine  iuglanJisnucis 
concifa,vafe  fidtili  nouo  ex  oleocoquitur,donec  fuccum 
omnem  remittar,&  quafi  arida  fit.  poft  hoc  radix  abiici- 
tur.&perlinteumautcohim  tranfmiflb  oleo ,  adiicitur 
du  caler.Cerx  Ponticxin  frufta  redadtx  P.i.  oleicyprini 
P.i.olei  lriniP.i.oleilauriniP.  i.  oleiveteris  P.  n.piperis 
albi  contufi,&  per  tenuiffimum  cribrum  tranfmifli  *  u. 
pyrethri  contufi,&  per  idem  cribrum  traiedti  *  i .  hxc  in  F 
vnum  mifcentur,  rcponitur  medicamentiam  vafe  fidtili. 
facit  prxter  remedium  lumborum,  &  ad  omnem  dolorc 
corporis,  &  neruorum,  muliebria  quoque  loca  durif- 
fima  mollit,quu  diu  aliis  medicamentis  nihil  profedlum 
eft,hocprodeft.  Malagma  quod  proprie  facit  ad 

J  jmborumdolorern.Picisliquidx  8.u.olei  veteris  8.i-re- 
finx  rerebinrhinx  P.i.cerx  P.n.manx  P.beflis,aphroni- 
tri  P.triens.coquiturpix  cumolcodoncc  fpifla  fiat .  poft 
hoc  adiicitur  refina,deinde  cera,&  fecundum  hanc  ex  in  q 
teruallo  manna :  vbi  emplaftri  habebit  figuram  medica- 
rnentum,tolletur  ab  igne  ,  &  quum  tepefcerc  coeperit,  a- 
phronitrumafpergetur  fenfim  ,ne  fuperfundatur  quod 
incacaboeft.  Malagma  ad  omnem  dolorem  vere- 
rem  exquiliber  caufa  fadrum  ,  pi  xcipue  ad  lumborum 
dolorem,fic,Bdcllx  #  n.ftyracis*  v.cefypi  *  u.ammo- 
niaci*  v.piperis  albi*  n.thuris*-  v.baccarum  lauri  P.  . 
urerebinrhinx*  vi.opopanacis*  n.adipisraurini  #  vi. 
medullx  ceruinx  #  v.propolis  P.S.  olei  vctcris  P.i .  cerx 
P.n.thurispollinis  P.i.oleum,ccra,rcfina,propolis,  lique- 
fiunt:deinde  thuris  pollinis  podus  fuperius  didrum  adii- 
citur,&  cxtera  minutatim,  vel  in  vnum  contufa ,  poftea 
decoquunturficnulomnia:  opopanacem  fanc  oleodilui 
prius  oporter.  Medicamcntum  quod  facit  ad  o- 

mnesmembrorum  dolores ,  quod  w/diuvo*  appellarur. 


H 


E  L  L  I  3ci 

Facit  autem  prareipuc  ad  lumborum  dolores ,  conficirur 
fic,Myrrhx  denarios  odro,croci  denarios  feprem.opopa- 
nacis  itidem.ftyracis  denarios  duos ,  alterci  ferainis  #  v. 
opii  #■  vi.madragorx  radicis,vel  etia  coriicis  #  i.piperis 
albi  *  i.colpargutur  trita  &  cribrata  hxc  omnia  cx  aqua 
pluuiahjfiut  paftilli  vidroriati  tertix  partis,dantur  ieiuno 
ex  aqux  cyath o  vno,&  ex  paffi  cy.ithy  vn<>.  Malagma 
ad  coxx  dolore,Maftiches  Chix  P.S.abiotani  fuc<i8.  S. 
thuris  P.S.falis  ammoniaci  P.S.ariftolochix  rotudxP.li. 
ariftolochix  JigitalisP.n.fpumx  argenti  P.i  .propoleos 
P.i.cotiscreticx  P.i.S.refinx  pityinx  P.  i.S  .  olei  veteris 
P.m.olei  laurini  P.m.galbani  P.i.lepidos  cyprii  P.S.cerx 
P.i.S.finapis  Alexandrini8.iii.aceti  8..n.omnia  hxctuti 
fa  qux  tundend.»  funt,& remilfa  qux  liquefacieda  funr, 
fimul  excoquunrur,&  poftea  tandiu  manibusfubiguntur 
donec  denfum  malagma  fiar .  ifthiadicis  cochlex 

crudxrrirxin  vino  Aminxo,  tx  pipere  porxmirepro- 
funr.  Pellem  lupi  aluminatam,perdies  fex  lumbis 

dolentibus  impone,ftatim  fubuenies. 

Lumborum  &  veflicx  cruciatibus  laboraHti pro- 
deft  in  balneis  &  loco  calido ,  dum  illic  eft ,  vrinam  ege- 
rere.  Lana  fuccida,nitro,fulphure,  oleo,  aceto,  pice 
liquida,feruentibus  his,tindta,  &  quamcalidilllme  fufti- 
nere  poflit  bisin  die  appofita,  prodcft  lumborum  dolo- 
ri. 

RemeJium  mirum  aduerfum  ifchiadem  ve  ar- 
thritim^  herbaeft,  vel  fruterum  ,  quod  maxime  circa  fe- 
pes  vinearum  nafcitur.Latine  cycifus  dicitur:virgultis  eft 
fubtortis,vel  curuis  foliis,oblongis,bene  virentibus  floii^ 
bus  conclufis,oblogis,albis,vel  etiam  galbineis,  bene  o- 
lentibus,id  eft  mellito  odore  :  frutetum  ipfum  femper  vi 
rens  xftate  atque  hyeme.colligirur die  Iouisluna  vetere 
liduna  ante  prandium,  &  datur  ci  cui  remedio  futura  eft 
ieiuno  ante  prandium  trita,ita  vt  non  fuccus  tatum  eius, 
fed&  folia  quomodo  trita  fuerint ,  vel  flores  ciusfifue- 
rint,fic  dentur  ex  meri  vini  veteris ,  fiue  etiam  nouelli 
quartario  gradi.  Sed  qui  accipiet,ftans  accipiat.&conrra 
orienrem  bibar,&quum  a  dex?ra  parre  porionem  accepe- 
rit,ad  finiftram,retrove  non  refpiciat ,  &  reddat  calicem 
ci  qui  dederir  porionem.hoc  per  rriduum  facier.  Sed  qui 
darurus  erir  potionem.vna  hora  vel  vno  die,  ledram  her- 
bam  fimul  contemperare  debet,vnde  fint  tres  poriones, 
ita  vt  i  nullo  alio  quam  ab  eo  qui  daturus  eft,  herba  illa 
vel  potio,&  ab  eoqui  accepturtis  eft,  tangatur.hxc  qui- 
bene  obferuauerit,  mirum  remedium inueniet.  Ad 
coxx  fubituftupore,veldolore,  Aphronitri  —  i.finapis 
<-*  i.piperis  femunciam,teres,&  tnta  mifcebis,vt  puluerc 
facias,&  in  balneo  locum  de  quo  quereris  perfricabis. 

Rcmedium  ad  ifchiadem  fic  ,  colliges  herbam  qux 
dicitur  Brirannice  dic  Iouis  vetere  Iuna&  lidunaficca- 
bis,&  repones.quia  hyeme  non  apparet.  (nam  &  viridis 
prodeft)ceres  hanc  cum  tribus  granis  falis,&  cum  piperis 
granis  quinque  aut  feptem  addes,&  plenumgrande  co- 
chlearc  mellis,&  vini  potionem  bona,&  fi  volueris  mo- 
dicum  calidx  aqux  adiicies,&  fic  bibendum  dabis :  fed 
hanc  herbam  ter,dum  teres  &  antequam  colligas,prarca- 
tarc  debesfic,  Terra  teneo,herbalego,  in  nomine  Chri- 
fti.profic  ad  quod  te  colligo:medicinalibus  digiris  eam fi 
ne  ferro  prxcides  vel  auelles.  Ad  ifchiadem  de  ex 

perimcro  remedium  fic,Radix  bugillonis  fine  ferro  col- 
ligitur,vel  eruirur  palo  acuro  :  hxc  runditur  inpila  ,vel 
teritur  in  mortario,&  fuccus  eiy  exprimitur,ita  vt  in  fuc- 
co  eo  fir  vel  quartarius:deindegrana  pipcris  xxv.  rerun- 
tur,&  mcllis  libra  adiicitur,ac  vini  veteris  fextarius  .harc 
omnia  cum  fucco  fuprafcripto  ad  modum  conditi  permi 
fcentur,  &laborantiin  balneo  qtium  iam  prope  laflus 
fuerit,per  triduum  potanda  in  caldaria  tribus  potionibus 
dantur,  mire  proderit. 

Defcriptio  ceroti  chalafticijquod  facit  ad  omnes  to- 
tius  corporis  doloresprxcipue  ad  conrufiones  membro- 
rum,&  neruorum  infirmitates ,  &  ad  ftomachi  dolorem. 
infigne  eft  certe  in  primis  ad  lumborum  &  renium  dolo 
rcs.coficitur  vcrere  luna  &  Iiduna  a  mcfe  Marrio  in  qtiod- 
liber  rempus  xftiuum.recjpit  hxc,Phlomi  hbram,herbx 


W  DEMEDICAM.  LI  Bl  R. 

Sabinx  P.  i.  barbxiouis  P.  i.  baccx  lauri  P.i.  has  fpecies  A 
tunfas  coques  111  olei  fecundarii  boui  Hbris  un.poftea  co 
latis  omnibus  mittes  in  oleum  ipfum  rutxficcx  —  vi. 
pulegii  ficci  — >  iii. fymphoniacx  fuccum  ~  vi.  hiftulx 
regix  luccum  >->  v  i.verbenx  fuccum  —  vi.hibifci  iuccu 


<->  vin.fcenigrxcifuccum  — >  v«i.  lipi  feminis  triti  — > 
vm.  malux  erraticx  fuccum  — >  vnr.  hxcomnia  mifce- 
bis  cum  fuperioribusfuccis,  &  decoques  ad  tet  tias  ita  vt 
mittas  caricas  ficus  iin.qux  tidiu  coquantur  donec  ni- 
gi  efcanrtpoftea  addesaxungtx  veceris  P. n  . feui  ceruini 
P.i.butyri  loti  P.i .  medullx  ceruinx  P.i .  feui  bubuli  P  i  ^ 
cerx  — .  vi.refinx  friclae  >—  vi.  hxc  cum  cxteris  herbis" 
remittes,&  cum  his  qux  fupra fcripta  iunt.ornnibus  per- 
mifcebis,&  repones  in  vafis  ficTiIibus,aut  in  ligneis ,  aut 
corneis,&quum  volueris  tepefacto  vreris  contra  omnes 
dolores,vt  iupi  a  fcnptum  eft.  Ifchiadicis  &lumbo- 
rum  doloribus,porri  fecliui  triri  fuccus  exprefluscum  vi- 
ni  hcmina  ieiuno  potui  datus  efficaciter  medetur .  arque 
prodeft  &  apii  fuccus  fimiliter  datus.  Herba  chamx 
drys  contufa,&  cum  melle  potui  per  triduum  data,  con- 
feftim  medetur  lumborum  &  coxarii  dolori:  herba  quo-  C 
quefenecio  in  cibo  fumpta,coxarum,  &  lumborum  dolo 
res  certiflime fanat.  Adipe  vrfina  dolentes  coxas 

perfrica,continuo  finabis  .Qui  tefticulum  leporinum  co 
cTum  ieiunus  comederit,cito  coxarum  dolore  releuabi- 
tur.  Radices  ex  integro  tritx  cum  pane  remollito 

mifcentur,atque  inde  caraplafma  factum  ,  coxartim  vel 
lumborum  ,  etiam  renium  dolori  imponir ur,ftatim  pro- 
deft.  Incredibile  &  vnicum  remedium  ifchiadicis  & 
arthriticishoc  eft.quo  &  ipfe  Aufonius  medicus  fanatus 
eft  ,&  multos  ita  iacentes  vtmouerefe  fine.  crucmu  ne-  D 
quirenr.intra  quinque  dies  ftare,ambulate  autem  intra  fe 
ptem  dies  fecn:conficituriic,  Fimum  ibicum  luna  fepti- 
madecima  coljiges:  quanquim  &alia  luns  vetere  colle- 
cTum  fimili  effic-ici  >  profit,duni!iiodo  medicamen  fepti 
jnadecima  luna  componatur:  exeoergofimo  qiiantum 
vnius  manus  pugno  pleno  potueris  comprehendere.du- 
modo  imparfit  numerus  pilularum,in  mortarium  mit- 
tes,atque  adiicies  piperis  grana  xxv  .  diligentifiime  tri- 
ta.runc  addes  mellis  oprimi  heminam,  &  vini  veterrimi 
optimi  8.11.&  contritis  prius  pilulis  vniuerfa  mifcebis,  &  E 
repones  in  vafcnlo  vitreo ,  vt  quii  fuerit  opus,  paratfi  ha- 
beas  medicamentum  ad  fubueniendum:fed  vt  maiorfit 
medicaminis  efficacia.luna  feptimadecima  illud  facere 
debebis .  &  quu  daturus  fuerisremedium,a  die  iouis  in- 
cipe,&  per  dies  feptem  continuos  dato  ,  ita  vt  qui  reme- 
diandus  eft,ftans  in  fcabello  contra  orientem  bibaf.  qux 
potio,fi  iti  vt  fcriptum  eft  data  &  obferuata  fuent ,  eria 
ii  omnibus  articulis  &  coxa  infirmus  contraclufque  fue- 
rir,&immobilts  acdefperatus  iacuerit,  neceiTe  eft  vt  fe- 
ptima  die  ambulet.  Ifchiadico  remedium  efficacif-  * 
fimum  ficCaftorei  femuctam,pyrethri,nitri,  euphorbii, 
adarces,vncias  fingulas,olei  cyprini  libram:qux  tunden- 
da  eruntficcatatundes  ,&cribrabis , &fic  oleo  cyprino 
jnifcebis ,  &  decoques,  atque  eo  medicamine  fic  vteris 
vt  ifchiadicum  iacentem  in  fole  diutiflimc  perfrices  in 
coxa  quam  dolet,deinde  ad  balneum  ducas,  &  quum  fu- 
Hauerit  diutiflime  compellas  in  tofta  caldaria  commora 
ri.  Ad  coxarum  &  ad  lumborum  dolores,herba  cha- 
mxpitys contrita  exvino  potui  dataplurimum  prodeft. 

Cucurbitx  femine  contrito  in  ficulneo  vafculo,ad-  ^ 
iecTo  oleo  &  aceto,coxx  &  lumbi  perfricati,potenter  fa- 
nitur,ficut  experimeta  docuerut.  Serpylli  aridi  cotufi, 
&in  puluere  redacTi  fcrupulos  tres ,  adiecTo  modico  mel 
Iepermifce,&  ex  eo  tres  globulos  xquali  ponderefacito, 
atqueex  iisfingulos  cum  mulfi  cyathis  tepefadTis  binis, 
ieiuno  pertriduum  dato,incredibiliterlumborum  dolo- 
ri  medebere:q  iiod  fi  lllo  triduo  non  penitus  quilaborat 
fueritabfolutus,iterum  peraliud  triduum  dabis 

Radix  afparagi  trita,&  ex  vino  potui  data  ,  lumboru  ^ 
&eoxarum  dolori  mire  medetur.  Nuclei  amy- 

gdalarum  triti,&ex  aceto  poti  lumbismedentur.  Na- 
fturrium  cum  farina  permixtum,&  ex  aceto  calido  lum- 
bis  medeturfi  impofitum  fuerit.  Gladioli  radix 

eontufa  cum  fulphure  viuo  &  adipe  vrfina,lumbis  impo- 


fita  plurimum  lrodeft. 
mirunideexpe  imenro,i 
ni  quartario  fur.  er  fcalpetJur/fv/ 
dantur,ita  vt  pe  evnoqi 
potionc  bibat ,  i  quubib 
de  fali.it  atque  h  per 
dio  gratulabitur 
Styracis  vncias  11  picis  P.;»tj 
vi.refinx  teiebii  tptnx  — <i$ 
>—  n.omnia  qu.c 
mifcebis  iis  qux  ign 
tum  fufficiat  med!' 


3*4 

edium  coxend  c.s 
1  dx  nouem  tritxex  vi 
i  laboranti  potui 
'tft.ins  ad  oriece  vtrh.c 
tSefihat,&  ter  vno  pe- 
ctat ,  confeftim  reme- 
na  ifchiadicis  mirum  fic, 
ftP.i       i  ammoniacx  — 
ajbani  —  u.mannx  thuris 
fFin  puluere  reiiges,  &  ad= 
)a  fut,  &  df  liper  aceti  qua 
iquitur  mittes,& 


quum  opusfuerit  «ns.       Ad  ifchiadem  reme 

dium  dictatum  a  lulto  medico  fic ,  Herba  argemoniam 
&  herb  am  verbenam,& lapathium  ,  &  bugillonis  radice 
xquis  portionibus  vel  ponderibus  mittes  in  pilam,&  tun 
des,&  quum  tunfa;  bene  fuerint,addes  vini  candidi  8.m. 
&  manibusagitabis  cum  ipfo  vino  diuti)Iime,poftea  o- 
mnia  mittes  in  Iinteum  fpiifum,&  expreila  colabis,  at- 
que  iisqua:  colata  fuerintdefuper  addes  vini  aliquantu- 
lum,&piperis  granatrigintatrita  ,  poftmodu  exhocme- 
dicamine  quartarium  caltfactum  ieiuno  laboranti  in 
b  ilneo  dum  in  foho  eft,per  triduum  dabis  bibendum. 

Adi!chiadcm  phyficum  remedium  ,  teftudinis  aqua- 
ticxcrusprxcidc&phccnicio  inuoltitu  exea  partequa 
quis  ifchiadem  patitur  appone,potenter  remediabitur. 

Git  quantum  tribus  digitis  tolli  poteft.fumptum  tri- 
tumque,&  palli  cyathis  duobus  afperfum  ,adiedlis  aqua; 
c  tli da:  cyathis  totidem  epotum,maxiine  prodeft  lumbo 
rum  dolori.  Fc.  .en  je  tritum  ex  vetuftiifimo  vino 
bibere  dabis  ieiuno,fupra  limcn  ftanti  vno  pede,  qui  co- 
xam  dolebit,fed  non  in  vitro^hmc  potionem  bib.rt. 

Prxfens  remedium  ad  coxa:  dolorem  fic,Artemifiam 
aridam  tundes,cribrabis,&  ex  vino  dabis  bibere  leiuno.. 
continuo  emf dabitur  vitium.  Herbx  pteridis.(id 

eft  filiculx,  qux  ratis  Gallice  dicitur)qijxqiie  in  fago  ix- 
pe  nafcitur,radices  tunfa:  iii  potione  iciuno  dantur  cCt  vi- 
iiOjCoxarum  doloribus  laboranti.  Hederam  &  her- 
bam  Sabinam  xquisportionibustritam  ex  vino  auftero 
ad  modum  auellanx  dari  ifciadico  ieiuno  oportet  per  tri 
duumteadem  potio  eti.im  aliud  malum  coxendicis  pur- 
gat.  Trixago  herba  feruefacta  cum  aqua,ac  triduo 
potui  data,ifchiadicum  mirifice  finat.  Crocodi- 
lus  terrenus  prxcifis  fummis  partibus .  egeftifoue  intera- 
neis,  ex  iure  cottus ,  cibatui  datus,  magnum  ifchiadicis 
prxftat  auxilium  .  Fimus  aprugnus  vino  remifius, 
tepefadus,colarufque,&  duorum  cyathorum  menfura  po 
tuidatus,ifchiadicisfaluberrime  medetur.  Rubiam 
qua  pelles  inficiuntur  ,  quotidie  bibere  ifchiadicis  vtile 
eft,& in  baltleo  feruenti  lauari.  Geniftxrami  pluri- 
mis  diebus  in  aceto  maceraur,  deinde  tunduntur  ,  &  ex- 
primuntur  ex  eo  fucco  cyathus  vnus  ad  diem  ifchiadicoj 
quoufque fanetur  offertur.  Fimumbubulum  ferue- 
tem  quem  incinere  ardenti  calefeceris,  coxarum  dof  ri 
imponiro,plurimum  prodeft.  Vermis  terrenus  exfo 
ditur,&  in  ligneo  cauco  ponitur.fi  fieri  poteft  fiflo,&  fer- 
ro  alligato:tunc  aqua  perfunditur,rurfufqtie  eodem  loco 
vnde  prolatus  eft  defoditur,aqua  v  ero  in  qua  diiutus  eft, 
in  eodem  poculo  bibitur  ab  ifchiadico  ob  infigne  reme- 
diu.  Ad  ifchiadem  remedium  fic,hcrba  pentaphyl- 
los  foliis  fragorum  fimillima  ,  iouis  die  collecfa ,  &  cum 
vino  trita  ,  in  balneo  in  foho  datapotui ,  lnc  vale  udine 
laborantes  cito  remediabit.  Ad  ifchiadem  remediu 
fic,Cera  rubea,&  ftercuscanisquod  eft  album,  hoc  ficca 
tum  in  fole,&  in  modum  farinx  cribratum,  quum  fuerit 
contufumdento  igni  cerx  remiiTx  admifcetur  perpartes, 
&  olei  parum.tantum  vt  mollius  idem  efficiatur  medica- 
men.fed  antea  tamen  colocynthide  &  centaureo  curetur 
cui  medendum  eft,vtfi  non  profecerir,curationem  iteru 
adhibeas. 

RENIVM    ET    VESJICAE  DOLORIBVJ, 

&caufis  vniuerfisj&calculo ,  &  dyfurix(  id  eft  v- 
rina*  difficulratibus)&  ftrangurix,necno  &fubme- 
iulis,  remedia  phyfica  &rationabilia  diuerfa  d<s 

.  0.03'»- 


3« 


M  A  R  C  E  L  L  1 


cxperimentis,  %  Cap.    x  x  v  i. 

AD  renium  tumorem,aut  exulcerationem,etiamfi  fan 
guinolentam  VYinaJrri  quis  raciat,hoc  remediofana- 
bitur,Rofa:  artda;folioftim,papaueris  nigri  feminis,  nu- 
deorum  pineorum,paria  poj;  dera  cotunduntur  feorfum, 
&invnum  mifcentur,inde*atur  quantum  nux  iuglan- 
dis,  ex  paffi  cyathis  duobu|K*a^i.'X  cyathis  tribus. 

Alia  ad  rcnium  dolores^*'  cio,  qua:  ctiam  quafi  are 
nam  fabulofam  interdum  d%V '  .nit.accipit  hxc,Apii  femi 
nis,petrofelini,anifi,fingulo|pfti  #  fenos  denos,  dauci  fe 


A  lapides  in  vefTicareperti-.hydropicis  autem  ex  mulfimi- 
xticyathistribusdandumeft.  Contra  calculum  &a- 
lias  difficultates  veflicardapillum  qui  in  gallinacei  vefli- 
ca,aut  in  palumbi  ventriculo  inuenitur,  conten  &afper- 
gi  potione  prodeft.  Item  membrana  ventriculi  eius  tri- 
ta:fimus  quoque  columbinus  in  faba  fumptus ,  item  gle- 
bula  de  nido  hiiundinum  diluta  ex  aqua  pota  prodeft. 

Ad  renium  dolorem  cofectio  medicaminis fic,Re- 
finx  colophonia:  m  i.galbani -«  i.opopanacis  i.cera: 
~  vi.feui  -*  vi.axungijcveterisP.i.ruta;      m.  baccx 


minis*  iiii  .  fchocni  denari<4fex ,  croci  xxu  .  mellis  B  lauri  —  m.herbxSabina:  ~  m.  olei  quantum  opus  fuc- 
quantum  fatis  videbitur.hincfdaturquantum  lupinusex      rit,feminis  vrtica;  -•  iii.  ifta  omnia  fimul  coquuntur,  & 


mellis  ligulis  duabus  &aquar  cyathis  quatuor.  Ad 
renium  cumorem  &  dolorem  remedium  efficax,  quod 
facit  &  ad  locinoris  &  lienis  tumore,&  ad  hydropicos,& 
ad  eos  qui  mali  coloris  propter  hxc  vitia  futraccipit  ha:c, 
Croci*  x.nardi  Indici*  n.cofti  #  n.fchccni  *  i .  cinna- 
mi*  i  .myri  hx  fta£bc*  i.  mellis  optimi  *  xxv.  datur 
quantu  fabs  magnitudo  eft  i€gypriac:e,ex  mulfi  cyatho 
mixticu  aqurcyathis  duobus,fed  febiicitatib'  exaqua: 


colantur,&  circa  renes  in  pellicula  alutacia  apponuntur. 

Ad  vrina:  difficultatem,  murino  fimofummitatem 
veretri  vel  lmum  ventrem  inlini  prodeft.  Ad  calcu- 
lum  exper  iffimumremedium  fic,Afparagi  radices,&fa- 
xifragam,lappa:  radicem  .apii  radices,ebuli  radices,  allii 
capira  tria,folia  falicis.petrofelini  Macedonici  modicu. 
hxc  omnia  conteres,&  mifcebis,&  ex  paflb  bibenda  per 
triduum  dabis:  fi  paffum  non  fuerit,ex  mulfo  vel  condt 


mulfx  cyathis  tnbus  dari  debet.        Ad  tumorem  &  do  C  to  bibat, fed  fi  non  febricitabit  cui  medcdum  eft.  Ad 


lorem,&exulcerationem  veflica:benefacit  aqua  pota,in 
qua  ferrum  candens  dimiffum  eft .  hoc  tractum  eft  ab  a- 
quiscalidis  qua:  funt  in  Tufciifenatx,  qux  mirificc  re- 
mediant  veflica;  vitia.vndc  appellantur  vefftcaria:,qui  lo 
cus  quondam  fuit  MUonis  Brochi  prxtoris,  hominis  o- 
ptimi,ad  quinquagefimum  ab  vrbelapidem.  Adtu 
morem  &  dolorem  vefficx,&  adeos  qtii  difficulter  vri- 
nam  reddunt,fic,AIterci  feminis,malua:  feminis,cucum  e 
ris  edulis  feminis  purgati.fingulorum  denarios  fenos ,  a- 


calculum  &  vrina:  difficultatem,  paftinaca:  (  hoc  eft  ole- 
ris  quod  manducatur)fummitatem,  id  eft  corticem  eius 
teres.vino  picato  permifcebis,&  bibcdum  ieiuno  dabis. 

Modicum  de  fuccino  lapide,&  cyperum,&  piper  co- 
tundes,&  coques,&  cochlearc  vnum  plenu  ieiuno  dabis 
qui  vrina:  difficultate  vel  caliculi  dolore  rorqucbitur. 

RenibusmedeturalumGallicum  cuius  radixtrira 
diligenter,&  in  vino  decodJa  bibituninterdum  etiam  ica 
decoquiturvt  fpiffum  emplaftrimore  renibus  fuperpo 


mygdalorum  dulciumpurgatorum,  nucleorum  pineoi  u  D  natur.  Renes  leporis  crudos  fiquis  poterit  glutiat, 


purgatorum,fingulorum  #•  ternos.opii  *  i.croci  #  v  .paf- 
fo  contufa  ha:c  omnia  confparguntur,datur  hoc  medica- 
mentum  ad  menfuram  denarii  vnius ,  ex  paffi  cyathis 
duobus,&  aqua;  tepida;  totidem.  Ad  vefficam  ex- 
ulceratam  remedium  fic,Nucleorum  pineorum  purgato 
rum  *  i.cucumeris  edulis  feminis  purgati  cyathum,anefi 
cyaxhum,papaueris  nigri*  n.croci  •*  n  .  palmas  cariotas 
xxx.  hasmacerari  oportetpaffi8.duobus ,  atque  coteri, 
deinde  iis  adiici  ca:tera:ex  co  dari  nucisiugladis  magni- 
tudine  ex  paffi  cyathis  tribus.  Ad  fanguine  per  vri- 
namcum  dolore  reddentes,Aluminisfifli#-  i.  tragacan- 
thi*  i  .Tragacanthum  pridie  aqua  maeeratum,  alumi- 
ni  trito  admifceri  oporter,deinde  fieri  paftillos  ad  dena- 
rii  femiffem,vel  tertia  detrac"h,datur  ex  paffi  cyathis  tri- 
bus.  Ad  calculofos  optimum  remedium  eft  fcolope- 
dros(quam  nos  faxifragam  appellamus )  huius  contufas  * 
i.  ex  aquae  cyathis  tribusper  dies  xxx.datur.eodem  mo 
do  data  hierobotane  prodeft,  quam  nos  verbenacsm  di- 
cimus.    Multos  cum  admirarione  effe&us  audiuimus 


finminus,co£tos  tranfmittat,ita  vt  dentibus  eos  non  con 
tingat,cito  remediabitur:radix  quoque  afparagi  ex  vino 
trita&  pota  ,  prodeft  renium  dolori,  Hibifci  hbram  v- 
nam,ftcrcoris  ouilli  recentis  P.  n .  axungix  veteris  P.  u. 
ha:c  omnia  contrita  pariter  mifcebis ,  &in  lana  fuccida 
renibus emplaftri  modo ,  ftatim  proderit.  Ad  vefli 
ca:dolorem,&  adeosqui  vrinam  vix  faciunt  remedium 
fic,  Seminis  petrofelini  cyathos  m,  fornigrarci  cyathos 
tres,tofta  hic  contundes,addito  myi  rhr  modico,  &  pi- 
E  perisgranisix.vinicyathis  duob9.omnia  in  vnum  con- 
teresj&mifcebisj&inbalneocalido  bibendam  potione 
dabis,mirum  eft.  A  d  vrina:  difficultatcm  &  calculu 
lotium  caprinum,fed moranum,tepidum  potari  oportet, 
admixto  vino  cum  aqua,obfaftidium:cyminum  quoque 
Africanum  quod  fummitate trium  digitorum  potucris 
prendere  ex  vino  mixro  calidum  bibatur.  Ad  vrina? 
difficultatem  vrrica:  quantum  duabus  manibus  ample- 
cli  potueris  fafciculum,  cum  vini  congio  deco&um  ,  ad 
duos  fextarios  rediges,  &manc  bibedum  ieiuno  pertri- 


narrantes,Cafi!ini  nafci  inlapidicinis  beftiolas  adhceren  f   duum  dabis.  Herbx  mercurialis  ex  aqua  dccofta; 


tes  faxis  quafi  verruculas,has  datas  ti  itas  ex  aqua?  cyathis 
tribus,findere,&  per  vrinam  extrahere  lapides  de  veffica. 

Ad  calculofos  remcdium  vtile  fic,  Cucumeris  femi- 
nis,dauci,anefi,apii,petrofelini,myrrha:,  fingulorum  de- 
narios  ternos,cafia:  daphnitidis,cinnami,nardi,  fingulo- 
rum^  fingulos.trita  hax  omnia  aqua  colliguntur ,  fiunt 
paftilli  lupini  magnitudine,  danturieiuno  exaqua:  cya- 
this  tcrnis  per  dies  quadraginta:hoc  medicamentum  tun 
ditur  vel  componitur  in  pila  lignea  &  pilo  ligneo:qui  co 


ius,adiecVa  myrrha  tritum,veffica:,  lumborumq;  dolori- 
bus  fubuenit  fi  a  ieiuno  potetur  affidue .  Ad  dyfu- 
riam  ( id  eft  vrina:  difficultate)&  calculum  ,  echinos  tere 
cum  aculeis  fuis,&  ex  mulfa  aqua  frequenter  accipito:  ad 
calculum  autem  rubi  radices  fine  ferro  colliges,lotafque 
diligenter  in  olla  noua  coques,  &  ex  eo  quod  decoxeric 
cum  vino,fi  non  fcbicitabit:  ex  aqua,  fi  incommodabi- 
tur,bibendum  dabis.  Cancri  teftam  diligenter  te-j 
res,&  vinofubdulci  mifcebis,&  colaram  potioncm  da- 


tundit  annulum  ferreum  non  habeat.hanc  enim  fuperfti   G  bis  bibendam  ei  qui  calculi  moleftia  laborabit.  Hcr 


tionemadiecit  Ambrofius  medicus  Puteolanus,qui  ad 
firmauit  multos  fe  hoc  medicamento  fanaffe.  Detraherc 
autem  dixit  poft  diem  feptimum  fragmina  qua:dam  la- 
pidum  quafi  arcnam.  Ad  calculofos ,  licnofos ,  hy- 
dropicos,medicamentum  efficax,quod&vrinam  detra- 
hit,&lapides  in  veffica  extenuat,coficiturfic,Eryngii,py 
rethrijfaliunca:,  faxifraga:,fingulorum  denarios  denos, 
polii,folii,ariftolochix-,fingulonim  ¥r  quinos ,  oxymyrfi- 
nesfqua:  fcopa  regia  vocatur)fucci  heminam.harc  omnia 
contufa  &  cribrata  colliguntur  exaqua ,  fiunt  paftilli  fin- 


ba:  millcfolia»  *•*  u.&cius  qua:  herba  facra  dicitur  tantu 
dem  teres,& coques  ex  aqua  &  ex  melle,atque  ita  biben- 
dam  dabis  vrina:  difficultate  &calculo  laboranti .  Me- 
fe  Nouembri  ante  Idus  eafdem  femen  fraxini  colliges,  & 
in  tepido  furnoficcabis,die  poftera  ficcatum  tundes,  Sc 
cribrabis,&  repones,&  ex  eo  dabis  calculofo  ad  dicm  cit 
vino  vetere  bibendamligulam  vnam.  Ad  renium 
dolorem  rcmedium  fic,Apii  feminis  «  i.  fceniculi  fcmi 
nis  «  i.piperisfemunciam.ex  iis  bene  tritum  &  cribra- 
tum  puluerem  facies,&  habebis  paratum:&  quum  opus 


gulorum  dcnariorum,dantur  licnofis  ex  aceto ,  &  mellis  ^  fuerit,cochleare  plenum  in  calida  aqua  bibat  ieiunus,qui 

cyathistribus,calculofis  ex  paffo  mixto,  quantum  manus  dolorereniumlaborabit.            Ad  lapides  deveffica 

capit,aut  refta  auricula:  marinx:  quod  medicamentu  da-  eiiciendos  remedium  fingularc.Hircum  fegregatum  vcl 

turpcr  dies  xlv  .cuius  bcncficio  in  arenam  foluuntur  claufum  fcptem  diebuslauropafces>&poftmodum  apue 


5*7 


DE  MEDICAM. 

A 


libeR. 


ro  impubi  occidi  facies,&  fanguinem  eius  accipies  mun 
diter,  ex  eo  dabis  laborati  in  vmi  cyatho  fcrupulos  tres^ 
at  vero  vteiusrei  experimentum  capias,lapillos  fluuia- 
tilesin  vcffica  mittes  in  qua  fanguis  exceptus  fuerir, 
(nam  in  veffica  excipi  dcbet )  &  fignatam  rcpone,  intra 
dies  feptem  folutos  penitus  inuenies.  Antidu- 
tum  ad  renium  dolorem  fic,Forniculi  femen  reeens,pe- 
trofclinijdauci,  zingiberis  integri,  piperis  nigri ,  porri 
capirati  femen,foliamalabathri ,  grana  pipcris  albi*  o- 
mnia  hxc  xquis  ponderibus  tundes  &  cnbrnbis,  &  mi- 
fcebis  cum  melle  Attico ,  &  ex  eo  pilulam  ad  modum 
auellanx  ex  aqua  cahda  ieiuno  dabis.  Ad  reniii 

dolorem  vnguentum  fatis  efficaxfic,  Caftorei i.eu- 
phorbii  femunciam  ,  pulegii  «-"  i.S.  cerx  iiri  fatyrii 
>-i  1 1  i.oleiamari  —  v  i.cyperi  femunciam  ,  myrrhx  -< 
i.  refinx  terebinthinx  femunciam,  piperis  — <  i.S.  olei 
laurini  —  v  i.opobalfami  i.harc  omnia  ficca  tundes, 
&  cribrabis,&  mifcebis,  &  decoques,  &  liquidomedi- 
camine  vteris  in  balneo,&  perunges  renes,coxas ,  &  fu- 
per  pectinem  :  omnis  dolor  cito  definet.  Trochi- 
fcus  ad  renium  dolorem,&vefficx  dolorem,ac  vulnera, 
&  ad  eos  qui  vrinam  fanguineam  faciunt  vel  purulen- 
tam,accipit  hxc,  Opii  drach.nt.de  nucleis  pineis  excal- 
datis  &  purgatis  drach.  1 1 1.  croci  drach.  i  1 1 .  amy- 
gdalx  dulcis  excaldatx  &  purgatx  drach.  ii.it  auel- 
lanx  purgrttx  &  excaldatx  drach.  1 1 1.  cucumerisfemi- 
nis  purgati  drach.x  1 1.  hyofcyami  albi  feminis  cyathos 
1 1 1.  apii  feminis  cyathos  n  i.  fccniculi  feminis  cyathos 
1 1  i.lapatii  feminis  drach.  i.  hxcomnia  primiim  fepara- 
tim  teres ,  &  permifcebis  cum  paffb  cretico.  tum  ex  eo 
faeies  trochifcos  habentes  drach.fingulas,  &  dabis  bi- 
bendos  fingulos  cum  aqux  mulfx  calidx  cyarhis  binis: 
vtile  eft  hoc  medicamen  etiamfi  per  veretrum  infun* 
datur.  Confe&io  conditi  nephritici;quod  facit 

ad  dolorem  renium  fi aliquo  cafu  vexati  fuerinr,&ad 
vefficx  purgationem  ,  &  exeacalculos  yel  fabulones 
eiiciedos,fic,Herbx  vettonicx  —  i.herbz  faxifragx  *■* 
l.herbx  qux  appellatur  GrarccaWpoc.femunciam^femi- 
nis  danci  femucia,feminis  petrofelini  M.icedonici  vnc. 
croci  —  i.fpicr  nardi  —*  i.piperis  «n.  vini  candidi  o- 
ptimi  veteris  fexrnrios  fex,mellis  defpumati  optimi8.i. 
quod  hoc  modo  defpumabit.:r  vt  mittaturin  ollam,& 
nccipiatvini  paru  defuprafcripta  menfura,&  quum  ca- 
perit  bullire,fpuma  omnis  cochleari  paulatim  tollatur. 
herbx  autem  omnes  in  pila  tunduntur,fimiliter  &  cro- 
cum  ,  fedfeparatim  omnia  &  cribello  tenuiffimo  cer- 
nuntur,  necnon  &  piperteritur:  qux  omniacreta  fimul 
in  mortarium  mittuntur ,  &  paulatim  vino  adiefto  di- 
ligenter  teruntur.  qux  quum  trita  fuerint,  adiicietur  & 
mel&vinum  totum  fuptafcriptum ,  &  diligenter  per- 
mifcebitur:  poftea  codetur  in  vafculo  cannarum:quum 
autem  fuerit  neceflarium  remedium,potionem  in  pifin 
no  calice  calda  mixtam  ieiuno  dabis  bibendam  ,  ita  vt 
accepta  potione  veftetur.  Ad  calculum  reme- 

dium  efficax  fic.Ni  clei  pineigrana  purgata  xxx.pal- 
mulas  purgatas  infufas  X  v.tragacathi  3  xv  i.mali  gra 
nati  dulcis  fuccum  5  vui.  croci  3  ii.  myrrhx  3  1 1.  hxc 
vniuerfa  contufa  &  foluta  in  fe  mifcentur ,  &  ex  iis  qui 
calculo  laborat  mane  ieiunus  accipiet  cochlear  vnum, 
itavtnon  manducct  vfque  ad  horas  prandii  tardioris. 

Ad  renium  dolorem  remedium  vtiliflimum  fic,Cu- 
cumeris  verifemen  intefta  pones  fupercarbones  viuos, 
ira  vt  tem perate  exuratur ,  neque nimis ,  neque  parum, 
&  ex  co  3  xn.&  maluxfeminis  fcrupul.xvi.&  amygda 
lx  amarx  purgatx  3  xxx  vi.hxc  feparatim  tunfa  quum 
in  tenuiflimum  puluerem  red.i&a  fuerint,fimul  mifcc- 
to,&  ex  eo  cu  hepfematis,(id  eft  fapa:  cyatho)  cochlea- 
re  i.  de  mane  ieiuno  dabis  bibendum.  Adre- 
nium  dolorem  herbx  vettonicx  tritx  pondus  denario- 
rum  duorum jfano  ex  mulfo,febriciranti  ex  aqua  calida 
bibendum  dato.  Chamarpitys  ex  vino  trita,atque 

ita  pota,pIurimum  prodeftrenium  dolori.  Bac- 
carum  cupreffi  viridium  contritarum  fuccus  colatus, 
cum  vino  potui  datus,mire  renium  dolori  medetur:  ita 
fi  neceffe  fueritpcr  aliosnouem  dies  adau&o  numero 


u.rit  pcralios  nouem 


baccarum ,  &  iterum,fi 

dies  diminuto  numero,detur,  <CjUoulq.uc  ad  vna  baccam 
potio  numerufquedefcendat  ^ed  mterpofitio  vno  die 
debet  etfe  comutatio  potionis  de  maiore  adminorem 


B 


modum.  Lanam 
&  vmbilico  inipone  , 
Artcmilia  herba  eft, 
hancvbi  naltaturre^u 
ortum  finiftra  manu  cx 
cinges  :  quo  fafto  fitigii 
tens.  Pice  liqui 


H 


cidam  pice  liquida  inlme, 
m  reniumdolui  fcdabitur: 
Gallice  bricumu  appellat) 
inuentam,  mane  ance  fulis 
s,  &  ex  e.i  nudos  renes  prx- 
i  &  pi  sfentaneo  remedio  v- 
pollices  tam  pedum  quam 
manuum  ab  vnguibus  vfque  ad  primaarticulorum  ini- 
tia  inlinesj&  chartam  fuperpones,  intra  triduum  itafa* 
nabere  lumborum  dolore  vtpcrfingulasno&es  detri- 
menta  doloris  intelligas.  Qui  renium  dolore 

Vexabitur,  inchartarudi  fcribat  chara£teres  infrafcri-6 
ptos,  &  auro  vel  cupro  indudat ,  &  circa  renes  alliget, 
miro  remedio  vtetur}xapa^pato^ .  Pafli  cretici  cya~ 
thos  tres,  la&iscaprini  itidcm,  feminis  cucumeris  trin- 
gmtatria  ,  optime  trita  fimul  vnapotione  qui  biberit 
abloluetur  renium  dolore* 

Molligincm  ex  vino  optiroo  bibat  qui  renium  do* 
lore  vcxabitur,  confeftim  fanus  erit:fuccum  quoque  ra-» 
dicis  amars  cum  melle  mixtum  bibat  ieiunus  vel  ex  vi- 
no  auftero,  ftatim  remediabitur. 

Artcmiliam  tundes,  &  cum  adipe  fuilla  aut  qualibeC 
vetcre  fubiges,&  panno  indu&am  pro  malagmatc  reni»  * 
bus  impones.  Mulier  qua;  geminos  peperit,renes 

dolcntes  fupercalcet.  continuo  lanabit.  Reme* 
diura  vnicum  ,&  quod  citiflime  renium  dplores  cum 
admiratione  perfanat,fic,Bitume  fuper  carbones  viuos 
pones  ,&  fa ^o  grandi  admodum  caucx  coi  opcries,  at- 
que  illicinterius  nudum  qui  rentum  dulorc  vcxabitur* 
fupra  ipfoscarboncsfcdcre  prscipies,vc  fumusille  cor- 
pus  eius  omnecircumeat.  hoc  fi  necelfe  fueiit  &  ter  fa- 
cies,vt  penitus  fanetur.  Radix  afparagi  trita  Sc 

cum  vino  pota>reiiium  dolorem  cptime  tollit. 

Ocymi  fuccus  in  mali  granati  co,  ticem  fufus ,  &  po- 
tus,  plurimum  renibus  prodeft.  Fcl  hennacei 

cum  vefperLilioniscerebro  &  canino  la&c  renibus  nn- 
pofitum ,  mirum  prodeft.  Adeps  anferinus  cum 

ciufdem  cercbro  &  butyro,  &  alumine,  &  ccfypo  impo* 
fitus,  adceroti  modum,efficaciter  renibusprodeft. 

Stercus  columbinum  tritum  cum  ordei  farina  &  adi* 
pe  fuilla,&  ouorum  albo  fimul  permixtum,&  cottumj 
emplaftri  more  re&iffime  renibus  imponitur.  Ia 
capitibus  pifcium,  id  eftmugilum  aut  mullorum  fpi-» 
na  inueniturcani  fimifis :  ha:c  rcnibusappofita  velal- 
ligata,miro  remedio  eft.  Plantago  cx  melle  trita, 
&  impofita ,  rcnibus  ftatim  prodeft.  Oua  fepia-1 

ru  in  cibo  fumpta  vrinam  mouent,  &  renium  grauedi- 
nem  tollunr.  Inula  trita ,  &  cum  vini  cyathis 

tribusper  triduum  pota  plurimum  prodeftrenibusfe* 
parandis. 

Axungix  veteris  felibram  ,  olei  veteris  felibram, 
fampfuci  felibra,  rutx  fafciculum  vna  decoques,  &  la- 
nam  ibi  fuccidam  tinges ,  ac  renibus  fuperimpones, 
mire  fubuenies.  Ad  vefficx  dolores  &  fttangu- 

riam  ,  cardui  femen  exvini  fextariis  duobus  vfque  ad 
heminam  decodum  &  expreffum  ,  atque  colatum,po- 
tuique ieiuno  datum ,plurim um  prodeft.  Planta; 
rutacex  &  ncpetx  radice$,baccxque  lauri  in  vafe fi&ili 
cooperto  diligenter  coftx,  ne  vis  medicameti  emanet, 
potui  dantur,ita  vt  prius  expreffx  colentur,mirabilitec 
vefficx  doloribus  profunt.  Herbx  qux  Grxce  fi- 

fymbrion  dicitur  trits  ficcus  expreffus,  &  fano  ex  vino9 
febncitari  ex  aqua  potui  datus,  miru  ad  veflicx  doloris 
remediu  cft.  Fceniculu  cum  radicibus  fuis  decodum, 
&potui  fumptum,efficaciterveficxdoIoribusprodcft. 

Glycyrrhizx  commanducatx  fuccus  deuoratus ,  vel 
trifmiffus,  vrinam  efficaciter  prouocar.  Trifolium 
minutum  cum  pipere  &pulegio  quantum  fatis  vide-« 
bitur  tntum,  &  cum  vino  potui  datum  ,  veficam  renef- 
que  purgatit.  Herbs  verbens  contritse  fuccuj 

expreffus ,  adieftis  vini  cyathis  tribus  potui  datus,  ad- 

QO^iiii; 


X9  MARCELLI 

tnirabilitertonthiuo  vrinx;Siihciilticibus  proderit. 
Herba  quac  gramcn  dici&ir  jnodorum  xxvn,  exvino 


nuxra  data,  adeo  pote- 
j  vrinam  faccre  ccepe- 
anti  ex  aqua  fola  dabi- 
ftranguria:  laborans, 
uo  extinxerit ,  dcfinet 
a  tenera  ex  aqux  fexta- 
expreffa,  atque  co- 
celeriter  emendanr. 
ut  vndecim  ,  prout 


•ad  medias  decofta  &  exjpefl\  atque  colata  ,  potuique 
ftranguriofo  ex  vini  cyatno  -vni 
ter  luccurrit  vt  vbi  ittie»tcfr 
fttjdatinon  oporteat,fed  fc 
tur^        Stquis  vitio  vefii 
ltgnum  tamaricum  ardens 
vlcta  cruciari.  Cupre 
riis  quatuorad  fcxtarium  de 
lata  cum  vino,pottii  data  ftra 

Hederx  nigrx  baccas  v,  au_ 
xtas  argn  virclqne  pa:ictut  ,c6tfilas,ex  aqna  mulfa  fuiv. 
ptas5mirc  prodellc  manifefturn  e^gtiamfi  fanguinole- 
tam  vrinam  ftranguriofus  f  cier:  eX aqua  tantummodo 
calida  eas  potare  debcbir.Auis  oflifragx  ventricnlus  fa- 
litus,vt  fetuari  poflit,  ant  exuftus,&  in  ptilticrem  reda- 
clus,cum  vini  potione  darus,  vrinam  efficaciter  pi  ouo- 
cat.  Muli  impetigmes  in  vtioque  crure  fuper  ge- 

nua  nafcuntur,&  veluti  cutis  aridx  mod>>  inhxrent:has 
inccnde,&  ftranguriofum  diuaricatum  defuperpone,  i- 
ta  vt  fuffumigationem  lllam  expanfis  veftibus  tegat,ne- 
qua  odor  aut  fumus  cmariet,  efficaciffimc  incommodi 
eius  vitio  carebit. '  Afini  renes  arcfadfi  atqueexu- 
fti  tritique  (id  eft  in  puluerem  tenuiffimum  reda&i )  & 
ex  mefura  conchula:  vnius  cum  vini  meri  cyathis  duo- 
bus  ftratiguriofo  potui  dati  efficaciter  mcdcntur. 

Verris  fyluarici  lotium  cum  fi  ^vciificain  fumofuf- 
penfum,& adferuatum,ftrangui  iofis  cuir. potione mix- 
tum  potui  datum,efficaciffime  prodeft.  Pili  caprini 
combufti  tririqtie,&  in  potione  dati,  ftrangunofos  po- 
tenter  emendant.  Pedum  agninorttm  decocrorum 
ius  potui  fumprum,  ftranguriofis  plurimum  prodeft. 

Erinacei  caro  optime  decodla,  atque  in  cibo  fumpta, 
ftranguriofis  mire  fubuenit,&  cito  naturalem  vrinx 
curfum  rclaxat.  Cochlex  crudx  contritx  cum 

teftisfuis ,  &  ex  paffo  perdies  feptem,  aut  vrplurimum 
nouem.potui  data?,  efficaciter  dyfutix  profunt. 

Amyli  fcmunciam  terito,atque  addito  ouum  recens, 
&  eius  oui  teftam  ter  paffo  impleto,idque  poculum  diu 
agitatum  ,  &  feruefadhim  ,  ftranguriofo  reuerfoa  bal- 
neis  dato,omni  eum  dolore  ac  difficultate  celeriter  ab- 
folues.  Ciccr  arictinum  in  aqua  decoquito  cum 

fale ,  eamque  ftranguriofo  adbinos  cyathos  bibendam 
dato ,  cfficaciter  iuueris.  Fimus  palumbinus  in 

forbitione  fumptus  ex  faba  fadra ,  admirabile  ftrangu- 
riofis  prarfentat  auxilium.  Turturum  fimusexmul- 
focodrus,  &  ceroti  modo  ventri  acrenibus  laborantis 
jmpofitus,  efficaciter  prod;-ft.  Methx  bene  tritx 
cochlcaria  duo  ex  aqua  calida  ieiuno  per  triduu  dabis, 
continuo  vefficam  rcleuabis,vrinamque  laxabis.  Pu- 
legit  fafciculu  in  olla  noua  ex  vino  vetere  ad  rertias  de- 
coques,&  exprimes  atque  colabis,&  ex  vino  ieiuno  ftra 
guriofo  potiones  fingulas  pertriduum  dabis. 

Lapillusqui  inueniturin  fcorpionis  marini  cauda, 
tritus  vtiliter  bibitur  cum  vino  a  ftranguriofo. 

Vngulam  aprugnaru  exuftaru  cinis  potioni  infperfus, 
plurimum  vrina?  dtfficultates  iuuat.  Leporis  cere- 
brum  in  vino  vtiliter  bibttur,  eiufquetefticuli  tofti  fa- 
lubriter  manducantur  ab  co  qui  vcfficx  moleftiis  labo- 
rat.  Anfcrum  fylueftriu  lingux  affatx  efficacitcrfumfi 
turin  cibo  a  calculofis.  Cymini  ~  i  .rutx  ~  i.piperis 
femunciam  teres  diligenter,  &  cochleare  plenum  in 
merivetcris  potionem-mittes ,  &  aqux  quod  fufficiat 
adiicies:  poftea  ferro  candenti  fxpiuj  immerfo  calefa- 
cies,  &  ieijuno  bibcndum  dabis.efficaciffime  fubuenies 
ftranguria  laboranti.  Spongia  ex  rubo  rofario 

agrefti  fumpta  ,  &  aqua  frigida  doncc  madefcat  mace- 
rata,ac  dcinde  trita,&  ex  aqua  pertriduum  potoi  data, 
efficacitercalculofos  emendat.  Pifcis  fcorpio  affatus  in 
cibo  fumptus,  optime  calculofo  proderit.  Co- 
chlex  inanes  (id  eft  fine  carnc  fualcafu  inuenrx,cotufx, 
&  in  pulucrem  tenuiffimum  redadtx,  in  potione  calcu- 
lofis  datx  medentur.  Vngulx  equina:  fcobem,  vel 
exuftx  cinerem,  fi  calculofus  in  potione  accepcfit,  cito 


A  fanabitur.  Herba  faxifraga,  fi  ex  oleo  &  iiquamine 
manducetur,  inrra  triduum  calculos  folcet.  Calcu 
lofis  expertus  afurmat  mcredibilitcr  fuccurri  remedio 
tali,fi  hircum,melius  fi  agrcftem,melius  fi  anniculum, 
&  fi  menfe  Augufto  claudas  loco  ficco  per  tndtium  ,  vc 
ei  folas  laurusedendasfibminiftrcs,  &  aqua:  nihil  ac- 
cipiat:  ad  poftremum  tertio  die  (id  eft  aut  louis  aut  So- 
lis)  occidas.melius  aute  erit  fi  caftus  purufque  fucrit  & 
qui  occidit&  qui  accipiet  remcdium.Exfedto  igitur  gut 
g  tureeius  fanguisexcipitur.  vtilius  fi  ab  inueftibus  puc- 
ris  excipiatur :  comburitur  in  vafe  fidhli  vfque  ad  tine- 
rem.Vas  autem  in  quo  tom  bitur,coopcrtum  &inlitum 
gypfo  in  furnum  mittetur  :  quod  quu  vapori  excmeris, 
in  puluerem  conreres:  necnon  &  polypum  marinum 
identidem  vtdixi  exuftum,  in  puluerem  rediges.  con- 
fedtioautem  vniuerfi  medicaminishxc  eft,  Sanguinis 
huius  hirci  1 1  i.piperis  albi  i,  polypi  exufti  cine- 
ris  t  li.thymi  t.pulegii  *-i.apii  feminis,olufatri 
i.hxc  omnia  feparatim  tunfa,  &  ad  leuiffimum  pul- 
uerem  red.  &a  commifces,&  dabis  infirmo  ,  mcliusfi 
die  Solis  aut  Iouis  cochlearis  mcfuiam  in  meri  potio- 
^  ne,autcuiufcunque  dulcis  poculi.Prouidei  e  autem  de- 
bes  vt  digefto  ac  ieiuno  potio  detur,  &  rurfum  vt  eade 
potione  benedigefta  cibos  accipiat:  &  eo  melius  eritfi 
hanc  potionem  cum  condito  poft  balneum  in  fa- 
banis  adhuc  conftitutus  acceperit.  Supra  omnia 
efficax  aliud  ex  eo  facies  medicamentum  fic  ,  San- 
guis  hircinus  ea  obferurtione  qua  fupra  exeipitur  in 
patella  ferrea  candente,  vt  aduri  poffit  &  ftringi  conti- 
huo  ipfe  fanguis,ita  vt  poftea  in  puluerem  redigatur,vel 
ccrte  continuis  aliquot  diebus  ad  folem  ipfum  fangui- 
®  ncm  pones,  ifa  vt  rore  iam  decuffo  ,  pofthoram  fecun- 
dam  ponas,&  ante  nonam  colligas.Pofteaquam  ita  fue 
rit  ficcatus  fanguis,  vtnullum  humotem  habear,  colli- 
ges  ciufdem  cruftulas,  &  teres ,  atque  ex  eo  leuiffimum 
puluerem  rediges:  deinde  accipies  herbam  tribolum, 
cuius  herbx  ipfum  tnbolu(hoceft  feme  fpinofum)pro- 
iicies :  ipfam  nutem  herbam  leftam  de  locis  maritimis 
ficcabisjtundes,  &  in  pulucrem  rediges  .confeGio  aute 
medicaminis  totius  hxc  eft,Herba:  tnboli  «  i  i.piperis 
I—  i  i.petrofelini  Macedonici  i  i.folii  ferrulam,icl 
£  eftcoronam  fiue  fphxram  vnam.  hxc  omnia  feparatim 
tunfa,&  ad  leuiffimum  puluerem  redafta,  cum  fangui- 
ne  hircino  mifcebis,  &  dabis  infirmo  die  Solis  aut  Io- 
uis  cochlearis  menfura,in  meri  potione,  atit  cuiufcuq; 
dulcis  Iiquoris.  Prouidere  autem  debes  vt  digefto  ieiu- 
noque  potio  detur  quam  quum  acceperir  qui  caleulum 
paritur,moxlapidesfolutos  omnes  per  vrinam  emittet. 
Vt  veroadmireris  fanguinis  hircini  virtutem,  adamas 
lapis  inuidius ,  qui  neque  igni  neqUe  ferro  vincitur ,  fii 
fanguine  hircino  perfufus  fueritjmox  foluetur. 
•  Ad  vefficr  dolorem  &  vrinx  difficultatem,  herham 
gladiolum  diligenter  fodifo,vt  omnem  radice  eius  pa- 
lo  ligneo  eruas,cuius  radicis  cortice  diligeter  nitidata 
ficcabis  optime,&  teresatque  cribrabis,vtin  puluerem 
tenuiffimum  redigas,atque  ex  eo  cochlca^ria  tria  mittes 
in  mortarium,&  piperis  albigrana  nouem  trita,&  myr- 
rhx  optimx  tritx  pufillum  ,  &  vinioptimi  8.  ii.atque 
hxc  omnia  in  vnum  permifcebis  &  conteres,ac  labora- 
ti  in  balneo(id  eft,  quum  in  pifcinam  defcenderit)  da- 
bis  bibedam  potionem,  &  moncbis  vt  fe  poftbalneum 
calidiffime  traciet  hocmedicamine  feu  virfeu  mulier, 
q   feu  puer  feu  puella,potentiffime  fanabitur- 

Cochlenm  grandem  vnam  viuam  prendes,&  eius  car 
nem  exime?,ac  fola  teres  in  mortario ,  &  cum  aceti  acris 
cochlearibus  tribus  dabis  bibendam,  atque  hoc  pcr  tri- 
duum  facies:  deinde  intermiffo  triduo,nifi  ftatim  expu 
lerit  calcula,fimiliter  remcdium,&  fi  neceffe  fuerit,  fx- 
pius  dabis.  Filicis  radicem,  afparagi  fpongiam, 

apii  radice,&  petrofelinum  fimul  diligenter  reres,&  ie 
iunocalculofocu  vino  dabis  bibendu.  Violx  erraticx 
rufticx  radices,&  apii,  &  violx  coronarix  feme  vna  co- 
trita,&  ex  aqua  calida  a  balnco  coatinuo  potui  oblata, 
dolores  veflTicx  cito  abigunt. 
Lapis  ex  veffica  hominis  qualibet  curatione  fublatus, 


II 


DE  MEDlCAM.    L  I  B  E  R. 


fi  teratur,  &  exvini  cyathis  rrib'  calculofo  potui  derur,  A 
lapidcs  vefficx  bumanx  iunatos ,  etficaciter  diffoluere 
creditur.  Cimex  foran>ioibus  verecrorum  con- 

fricarus,dolorem  vefficx  prormus  tollit.  Vefli- 
ca  apri  rettcaduerfum  vcfficx  dolores  incibo  fumirur, 
ita  vt  mulier  fccrniux  ,  vir  mafculi  fumat.  Na- 
ft  urtium  tritum  cum  vino  dulci  cibario  dabis  veflicx 
txdio  laboratiper  triduum  potui ,  fed  fatis  fp;flJin  po- 
culum  detur.  Vefficam  rcleu.u  coliculi  cotti 

aqua  triduo  a  iciuno  iugiter  pota.  Ad  vefficx  vi- 

tiacuranda,Mytrhx  femunaam  benerriram  cummul-  B 
fi  veteris  cyathis  tribus  dabis  per  triduum  teiuno  exeu- 
ti  ftacim  a  balneo  ,  ita  vt  dum  f  ,Lanis  operitur,iingulos 
in  dtecn  cyathos  bibat.  Si  iu  veflica  ..liquid  mo- 

leftix  fuerit,  nitri  florem,  vel  ii  flos  non  fuent,  ipium 
nirrum.  conteres,&  cum  aqua  in  qua  coliculi  co£h  fue- 
rint,vinoquc  piccato,vel  aultero  rubello  duriflfimo  da- 
bis  bibendum  per  triduum,vel  diutius ,  ii  ita  opus  fue- 
rit,magnificentiflime  proderit.  Prima  luce  puer 

virgo  rorem  de  foliis  caulium  excuffum  ,  ia  noua  olla 
excipiat,nan  minus  iextarios  quatuor,  eo  adiicies  mel-  C 
lis  quartarium,  &  focnigrxci  bene  mud.iti  &  loti  qiur- 
tarium,&  zingiberis  vncias  tres,  atque  ita  decoques  ho- 
ris  tribus,  &  inde  bibendum  dabis  mane  leiuno  calcu- 
lofo  quartarium  tepentem.hxc  potio  pertriduum  fum- 
pta  menfura  quaruni  <,  &  veirtcam  &  renuucuIos,&  in- 
teftina vniueriis  fordibus  purgat.  Piperis  grana 

1 X.  eiufdcm  ponderis  fulphur,  trita  fimul  in  vino  vete- 
re  dabis  bibenda  ieiuno  calculofo:folet  ftatim  pevnicie 
dcmouere:  fi  tamen  vltra  dolor  manfent ,  ltcrum  dabis 
fimilem  potioneni.  Pellem  leporis  rt  centem  rn  jy 

olla  mundavel  tegula  itncum  lana  fua  comburesvt  in 
tenuivTimum  pulutre  redigere  poflis ,  quem  cribratum 
in  vafenitido  feruabis.  indequum  opus  fnent,  tria  co- 
chlearia  in  p.itione  dabis  bibenda  ,qu.eres  liuccalcu- 
los  fiue  vefiicx  dolores  continuo  compcfcit.Sed  multo 
pofentws  erit  remcdium  fi  leporem  viuum  in  ol!a  no- 
ua  claudas,&  gypfo  omnia  fpiramentavafis  obftruas,& 
in  f urno  vfqtie  ad  fauillam  tenuiffima  cremes  ,  tritam- 
quc  &  cribratam  recondas ,  atque  inde  cerras  menfu- 
ras  in  potione  vini  offeras  calculofis,&  qui  fanguinem  £ 
mingunt,mire  eos  fanabis.  Cimoliac  cretx  tunfx 

8.  iii.  &  farinx  ordeacex  8. 1 1 1.  ex  aqUa  coques ,  &  in 
faccos  treslineos  mittes ,  eoque  fometo  viciffunmuta- 
to,vt  bene  calear,calculofos,feu  vefficx  dolore  laboran 
tes  ter  in  vie  vaporis ,  potenter  fubucnies.  Item 
aliud  ad  eos  ccrriffimum  remedium,Pruna  quxin  fepi- 
bus  nafcuntur  col  iges,  &  eorum  nucleos  tolles ,  &  fer- 
liabis  ad  prxfidium  ,  &  quum  opus  erit ,  in  pila  tundes 
qinmoptime,  &  cnbrabis  quamroinutiflime,  atque  in- 
de  ex  pi  cato,  fiue  auftero  ac  duro  vino  dabis  itiuno  bi-  p 
benda  in  potione  diurna  cochlearia  tria»  Hoc  ve- 

r6  medicame  non  folum  vefficam  curat,  fed  etiam  vul- 
nera  intrinfccus  latentia  &  vomicas  perfanat :  con6ci- 
tur  fic,  Cucuma  fextariorum  nouem  rudis  aqua  imple- 
tur,&ad  dimidias  coquitur,tum  adiiciuntur  in  eam 
fpongiarum  afparagorum  vncix  quatuor,apii  radicum 
rantundem,faliunca:lotx  diligenter vncix  dux,cafix 
fiftulx  femuncia,amomi  3  v  i 1  i.petrofelini  dimidium 
quartarium  ,iridislllyricxvnciavna  ,  maftichx  Chix 
vncix  dux,deindeaquacucumafuppIebis,&degypfo  q 
prxclaudes  ,  vt  tamen  modicum  fpiramenti  relinquas, 
atque  ita  coquens  claudes  cucumam  ne  medicamen  exi 
liar,&  ad  medias  decoques ,  ac  recondcs  in  ea:  quum  o- 
pus  fuerit  dabis  ex  eo  cum  potione  vini  quantum  fuffi- 
ciatad  bonam  n  ixturam  ,  fed  &  ieiuno  &dormitum 
eunti  dabis.  Petrofelini  heminam  ,  apii  feminis 

tanrudem,  in  cucuma  fi&ili  noua  prius  imbuta  ex  aqua 
decoques  ad  tertias,ita  vt  occlufa  fit  cucuma,ne medica 
men  ebulliat:  poftea  aquam  colabis,  &  addito  melle  i- 
terum  ad  tertias  decoquesdnde  ieiuno  calculofo  potio-  n 
ne  m  per  triduiim  dabis.  Calculos  potio  hxc  af- 

tiducfumpta  cum  paffo  vel  condito  non  finit  gigni, 
eofque  concrefcentes  confringit,  &  per  vrinamarenx 
modo  pr  omir,c6fici tur fic,  Calaminthx  (id  eft  ncperx) 


ii.filispiaoriijpip^t^^cini.f-.AiiragXjpetroftlini, 
cyperijzmgibens  ,~  j  I  ,  t«ndes& cribrabis3  & 
cochleariuni  pknum  r  ■  cahda  poriou*: 

lculum  remedium 


ieiuno  bibendu  in 
mirum  iic.  hed>  rarti  i 
rabis  cupro,&  t 
indutari  inmoc.,,, 
to  rtiolurs,&  aJmiice, 
gerir.  Herb-e  ph 

glutiat  qui  vdiice  tah 


tuerit  ,  vulne- 
tttotcmqui  mde  manauerit 
tublatum  condi- 
£  bibcs  quoticns  \fus  exe- 
rdis  baccas  ternas  per  triduu 
dolebir.  Herbx  Brita- 
mca;  iadices contuc^HJPterna  fcrupula  exaquacalida 
calculofo  leiiino  pottiijper  triduum  dabis.  Eiufdem  her 
bi  fuccum  expieffuai-  iirduplici  vafedecoques ,  itavt 
fucci  eiusnaturalis fecrarius  fiat,quem  cum  mellis  def- 
pumati  heminamifcebis,& poftea.infe  decoques,  & 
quum  colorem  mutauerit ,  refrigerabis ,  atque  inde  co- 
chleare  vnum  ex  aqua  calida  ,  fi  vehemcnter  febricita- 
bit,ca\culofo  potui  dabis,ftatim  etiamfebris  extingue- 
tur:fi  verb  fine  febri  erit ,  ex  vino  eam  porionem  debe- 
bitaccipere.  Ad  renium  dolotem  emplaftrum 

vtile  fic,Axungix  veteris  P.i  l.farinxS.i.  olei  P.i.cer» 
felibram.his  liqucfaQis  adiicies  fulphuriscontriti  feli- 
brarn  ,  nitri  contriti  &  cribratifelibram,  omnia  perini-' 
fcebis  &  concoques ,  atque  inde  renes  confricabis,  vel  / 
more  tmplaftri  appones.  Herbam  Sabinam  in 

tnortario  teres,  &  cum  axungia  vctere  fubigcs,  &  fic  re- 
nibusappones.  Ad  vrinxincontinentiam  rcmediii'' 
fic,  Fcc;iiculi  ra#ice-  .  ramufculum  erui  contunde>& 
ex  vino  vetereda  bibe^dum,  coniinuo  rcmediabis; 
Vnnam  contmet  laccaninum,&  adeps  eiuscum  nlumi* 
ne  datus,ita  vt  fit  fabx  magnitudine  ^lobulus  qui  di- 
tur.  Cims  cochlearum  Africanarum  exuftarum  fi 
potetur,vrina:  incontinentiain  fedat.  Anfcrurri. 
triuiii  linguas  inaffatas,fiquis  edetit  vrinie  protiuuium 
non  patietur.  Vtfiica  verrina  toc>avel  vfta  come- 
denda  aut  bibenda  efficaciter  datur  ei  qui  vrinam  fuam 
non  poreftcontinere.  Leporis  cerebellum  ex  vino 
potum,vrinx  mconrinentiam  refranat.  eiufdem  tefti- 
culi  rorrefadi,&ex  vino  pori,par  remedium  fubmeiu- 
lis  praftanr.  Vngues  aprugni  exufti  rririque  ir» 

porionefumpri  cfficaciter  fubmeiulis  profunr.  Qui 
vrinam  renere  non  porerir,caprx  vefficam  comburar,& 
cincreroeiusexaquacum  vini  porione bibat.  Ver- 
rini  geniralis  vfti  cinerem  bibere  debenr  ex  vino  qui  v» 
nnam  continere  non  poffunt.  In  cubili  canis  v- 

rinam  faciat  qui  vrinain  non  poteftcotinere,  dicatque 
dum  facir,ne  m  cubili  fuo  vrinam  vt  canis  faciat. 

Vrinxproprixquantumcunque  ignoranti  fubmeitl- 
lo  efficaciter  offertur,  vel  res  quas  comminxerir  in  po- 
riotie  exprimu  tur,au t  ibidtm  diluuntur,  &  ita  ei  infcio 
ipfa  potio  propinatur  .  Vitrum  teres  diligen- 

ter,&  cum  pice  cedria  mifcebis ,  atque  ita  chartam  vir- 
gineminlines  ,  &  renibus  appones,quo  medicaroine 
diebus  feptem  iugitervfus  fanus  firmiter  eris. 

Ad  reniculorum  dolorem  obferuabis  vt  poft  balneil 
poftam  calidam  bibas  perplures  dies ,  &  quoticns  do- 
lore  interpellatus  fueris,idem  facies.  Condirum 
adreniculorum  dolorem,  vel  ad  calculum,fic,  Saxifra- 
gx>-  t.vettonicx  i.petrofelini  >-  i.  apii  feminis'-,  li 
rutx  feminis  3  x  v  1 1  i.piperis  *->  1 1.  vinioptimi  8.X1 1. 
mellis  optimiP.v.rundes  omnia,arque  cribrabis,&  con 
dituni  quum  exegerir  neceflira<s  facies ,  eoque  vbi  reni- 
culorum  dolor  aut  moleftia  calculi  fudrit,vteri$. 

Saxifragam  htrbam  ,  petrofelinum  Macedonicumf 
piper,  mel,  vinum ,  cx  iis  ornnibus  condituiu  facies,  8t 
laberanti  calculofoper  fingulas  feptimanas  potionera 
louis  die  dabis.  Conficienda  aurem  porio  die  Io- 
uislunaverereerir.  Ad  calculum  porio  falubris, 

conficirur  fic,Semen  apii,libyftici,  fceniculi,anethi,ae-> 
quis  menfuris  tritum  mifcetur,&  herbx  faxifragx  gra- 
na  v  .cumini  grana  tria ,  piperis  grana  V .  verbenx  folia 
tria,&  falispermodicuro  adiicitur.  ex  omnibus  aure  fe- 
rninibus  fuprafcripris  xqualirerquantum  tribusdigi- 
tis  ( id  eft  pollice  ,  &  ab  eodem  tertio,  &  quarto)Ieuari 
poteft,mittitur,dein  teruntur  omnia  dUigenrer:  poftea 


M  A  R  C  E  L  L  1 


3^4 


adiicitur  carceni  optim^potio  £radis:ad hanc fanc  po-       oleaftn  vel  oliux  ramulis  vtroqtle  modoprout  resexe- 


tione.n  mifcendam ,  radices  afyaragorum,  Cx  apn,  &  a- 
iuthi,&  famculi  lorx  djligcnriflimc  in  fextancsaqux 
nitidx  mittunturj  ita  vcTCdicM  ipfx  tegantur aqua,  at- 
quein  olla  rudi  coquuc^ur  ^ftettias.  ex  ipfa  a.jiia,  fed 


:ipienda  per  triduu: 
irii  ad  trestaroc- 
•  tas  prxlenris  do- 
gonunuum  dabuntur: 
lo_  dolores  fupiafcriptos, 
Mctctiam  fauushocmo- 


calida,  miiccda  potio  carcd 
fufticiunt  autem  duo  huii 
ni  maiuicul.is  potiones.  $1 
loris  excgerit  ,  pci  n.uui 
fi  ve:  6  quis  timeat  tantumrr! 
aut  aliquando  pertuierit,  .iccj 
do  vetere  luna  trcs  tanrum  tnbus  menlibus  fingtilas  po- 
tiones ,  &  uigiter  contra  hunc  morbum  erit  tutus ,  & 
fanus 

COiLIAClS,     ET  DYSENTERICIS, 

cktorminolis,  &  ad  inteftina  rupta,  &  inter- 
nos  morbos ,  atque  incontinentiam  fter- 
coriSjiemcdia  phyfica,&  rarionabilia 
diuerfa  de  experimentis, 
Cap.  xxvii. 


gerit  incocfcuj.Potio  aurc  quum  lmmiQum  fuerit  iu^  ra- 
dithun  medicamcntu,hxc  conucmr,ln  nociem  111  a  )ua 
catapotiad.intur,  qux  nunt  fic,.Viyrriix  #  ii.lycii#i  1« 
thuns  #■  i.opn*  l.alocs*  i  i.acacix*  i  1 1  i.u.yrti  bac 
carum  nigrarum*- v  i.  ouorum  ex  aceto  cocloi  um  vi- 
tellos  i  i.hsejtrita  vino  Surrentino  coniparguntur , & 
faunt  paftilli*  liiignlorurr :dan:ur  febriciratmbus  exa- 
quxcyathis  tribus:iine  febre,ex  tnufti  Surrehtiui cya- 
thisduobus.  Ad  vcntrls  dolor.m,  &  infiationern 
B  inteftinorum,&  prxcordiorum  dolores,  &  ad  conuulfa 
&  rupta  interanea,&  ad  vrinx  difficultatem  remeduini 
CcjFanacis  *  i  i  i  i.piperis&l  i  i  i.dauci  Cretici  radi- 
cis  vel  feminis*  v  i.iulphuns  viui  * S.opii  duas  tertuf 
ve  partes  viciornti  poderis,caftor^i  *  S.  myrrhx  -X-  1 1 1. 
hxc  trita&  cr.brata  vino  confp.irguntur,  «Jc  exiis  hunt 
paftilli  magnirudinis  lupini.Dantur  quumr^s  poftulat 
ex  aceto  &  mcllc  in  vnum  mixto  cyathis  tribus :  ad  vi- 
tium  autem  mulierum  quo  correptx  fuffocantur  (quod 
Grxc\v7inMV7n><yz  appeilant )  ex  aqua  raulfi  dari  opor- 


T)  Aftillus  ad  cocliacos  &  torminofos  opriinc  facicns,  C  tet,&  quantam  nux  aueliana  eft.  dctrahit  enim  vrunm 


X  Acacixjbalauftiitideft  mali  granati,quod  cytinum 
vocatur) germe  antequam  floreicat,bypociftidos,opii, 
finguloru  denarios  quinos,  alterci,creti  S.mix,fingu- 
lorum  denanos  fenos.  iis  bene  runfis&  cretis  ,  ex  vino 
myrteo  fiut  paftilli  denarioru  finguloru  autfemifiium, 
vt  luxtaxtatem  aut  valetudinem  dentur- Dantur  autem 
ieiunis  iine  febre  exvini  myrtci  *ut  flgnini  cyatho  v- 
no  cum  duobus  aqux  mixto  ,  febricitantibus  veio  ex 
aqux  cyathis  tribns.  Hoc  etia  per  clyfteriu  imniittitur 


copiofam.  Medicamentum  quod  dodecatheon  ap- 
pellatur,mouet  vrina:  facit  &  ad  eos  qui  reficicndi  funt 
poft  grauem  imbecillitatem;  facit  &  ad  auriginem  ha- 
bentes,&  ad  iocinoris  &  renium  dolorem ,  &  ad  lieno- 
fos,  &  ad  hydrop:cos,&  difficulter  vrinam  rcddentes: 
crapulam  quoque  non  patitur,  vino  nigro  potum,  iub- 
fiftere.Prodeft  ftomachicis  &  rnulieribtis  a  vulua  1  bo- 
rantibusj&adomniavenena,  &  ad  ferpentum  morfus 
atque  ictus,  &  ad  intcrius  conuulla  fatis  vtileeft:  confi- 


quotics  defurrexcrint  torminofi,quib9&  fi  grauiter  af-  D  cituriic,  Myrrhx  denanos  duos,cafix corticis #•  i  i-iris 


flicti  funt,ftatim  prodes.  Ad  caliacos>(id  eft  qui 

fubitc  &  mwlta  deffundunt)  &  ad  aluum  citatam  ,  &  ad 
leuia  interdum  tormina,  medicamentum  potens  fic, 
Sorborum  aridorum  contuforum  8.  i|.  rhus  fyriacx 
quo  coci  vtuntur8.  ii.  mala  granata  rccentia  x.maia 
cydonea  matura  x.  hsc  vrraquecoquntur  in  fapa,facta 
ex  mufti  adhuc  in  dolio  feruentis  fextariis  x  x  x  v  i. 
quoufque  ad  fextarios  duodecim  decoquantur ,  &  do- 
nec  malorum  coria  percoquantur,&  fint  madida.dein- 
de  ita  teruntur  hxc  fiftili  mortario  vt  grana  omnia 
comminuantur,  poftea  rhus  &  forba  arida  admifcentur 
tunfa  &  cribratacuriofc,  &  cum  fapa  quxeft  refidua 
temperantur.  Omnibus  ergo  in  vnum  bene  coa&is  re- 
pon  jtur  medicamentum  in  vitreo  vafe,  datur  inde  ieiu- 
nis  ligulx  dux  vel  tres  fine  vllius  rei  admixtione. 

Paftillus  ad  torminofos  efficacior,c6ficitur  fic,  Aca- 
cix  *-  1 1 1 1.  croci  1 1.  gallx  •)(■  vi  1 1.  hypociftidos 
in t.  lycii  *  Hii.  myrrhx  *  mi.  rhusquo  coci  vtuntur, 
nardi  fyriaci  fpicx ,  aloes ,  finguloruna  denarios  binos, 
anefi,gummis,fingulorum  #■  tcrnos,  piperis  nigri  *  1 1. 
teruntur  hxc  diligenter,&  ex  fucco  rubi  cauliculorum, 
vel  ex  vino  fignino  collyriaformantur  ritu  eorum  qux 
ad  oculos  fiunt,  quum  tamen  ita  fuerit  leuis  confectio 
'  vt  in  vnguc  nulla  appareat  afperitudo.Finguntur  autem 
alia  denariorum  fingulorum  ,  alia  femiffium  qux  inii- 
ciantur:  fed  rectius  ad  hanc  mefuram  paftilli  dabuntur, 
ita  vt  vnus  ieiuno  ante  meridiem,alter  in  noctem  ex  a- 
qua,fi  f  brcs  erut,ex  vino  fignino,fi  iincerc  corpus  fue 
rit,derur.  Hoccfficax  cnedicametu  eft,  fi  cxteraqux  in 
hniufmodi  caufis  curationi  vel  cibatuifuntneceffaria, 
obferuatione  &  opportunitate  c5grua  fiat.Paftillus  qui 
clyfterio  immittitur  torminofis  per  anntl  quu  olida  & 
fanguinolenta  dciiciunt,  id  eft  quti  inteftina  eoru  cacer 
occupauit,  quoquafi  cauterio  tunc  tantummodo  vti  o- 
portet,alioqui  nocet.  Ideoque  a  quibufda  ignoranti- 
bus  vfurpatus  accufatur  quafi  nociuus:recipit  autc  hxc, 
Chartxcombuftx  cineris*  xx x.calcis viux ^xxm  l. 
arfcnici  quod  eft  auripigmcntu  *  x  n.  fandaracx*  vi. 
hxc  trita  vino  confp.irguntur  ,  in  quo  rofa  &  lenticula 


*  i  .S.apii  feminis  *  i  i  .&  terriam  victoriati,acon  *  l.v- 
uxpaflx  finegranisdenaiios  fex.hxc  omnia  vinoArui- 
fio  conti.fr  cnbrataque  confparguntur:  dein  ex  iisfaunt 
paftilli  *■  fingulorum  ,  quanuisauctor  dicat  ie  paftil- 
lis  vfum ,  etiam  ad  deoarii  femiflem  cum  vini  fupradi- 
CTi  cyatho. 

Medicamentum  mirum  ad  caliacos ,  &  excruditatc 
grauedines  dolorcfque  cuiuflibetparris  in  corporefu- 
ftinentes:  nec  minus  ad  oculorum  facit  &reniumdo- 

l  lorem  arcendum,&  ad  fcabiem  vcfficx,  &  ad  iocinoris 
duntiam.  exficcaf  enim  corpus.  Prodeft&  ad  arteriam: 
denique  in  omnibus  laborantibus  adiuuat,&  conco- 
ctiones  &  vrinam  mouenconficirur  fic,Nardi  Syriacx, 
croci,myrrhx,  caffia,  cofti,  cinnami,  caftorei,  fchani 
floris,piperis  albi,piperislongi,galbani,refinx  terebin 
thinx,ftyracis,opii,finguiorum  denarios  quaternos,  al 
tcrci  feminis,  anefi,  apii  feminis,  fingulorum  denarios 
quinos,tragacathi  dcnarios  fex,mcllis,  vini  Falerni  vel 
fimilis  huiusfextariosfingulos:  hxc  omnia  contundi- 

^  tur  &  cribranturdonec  moliiffimam  tenuitatem  acci- 
piant.tum  in  patellam  fidtilem  nouam  mel  infunditur, 
tepefadtum  molli  pruna:  dein  vinum  inftillatur,'r  ace- 
rato  prius  in  eo  tragacitho,  viciffimque  cxters  fpecie» 
infparguntur:  tum  fimul  mouetur  medicamentii,  &  o- 
mnia  omnibus  permifcentur.  Quumautem  crocinum 
colorem  habuerit  medicamentu,  tranffundirur  in  mor 
taritim  marmoreum  ,  &  ibi  piftillo  bene  fubactu  repo- 
niturin  pyxidc  cornea-.quum  opus  eft,datur  adfupradi- 
dta  cum  viui  cyathis  tribus,admixto  aceto  atque  melle, 

q  proutvifum  fuerit.  Ad  cadem  remcdium  efficax, 
quod  conficitur  fic,Myrrhx  *  quatuo"r,croci  &  panacis 
dcnarios  ternos,alterci  *  v.anefi  i  i.apii  feminis  %  v. 
opii*  i  i.papaueriscapitati  &  farix*  v.  gallx  Syriacx 
immaturx  denarios  v  i.  mori  ex  rubo  immaturi  aridi  X 
quatuor,  rofx  aridx*  fex,  balauftii  #  tres ,  rofx  caninas 
fucci  ■*  tres ,  rhus  Syriacs  *  v.  paJmarum  purgatarum 

#  x  x.qux  coquuntur  ex  aqua- cifternina:  fextariis  tri- 
btiSjdonecrelinquatur  fextarius  vnus :  deinde  ipfx  pal- 
mae  cxprimuntur  praclo  aut  cochlca  ex  fucco  codem,at- 


priuscoquuntur,vtpoffintfieripaftilIi  *  duum  autv-  H  que  aqua  modica  fiunt  de  fuprafcripris  fpeciebus  in  pul 

nius:  quum  opus  eft  ,  terirur  vnus  paftillus,  &  immit-  uerem  rrdaclis  paftilli  ad  *  femiffem:  dantur  firriliter 

titur  per  aquam  (  vt  fupra  fcriptum  eft  )  decodtam  cum  vt  prius  medicamentum  dari  oportere  prxcepirotiS. 
rofa&  lenticula,fi  febrcs  erunt:  fin  minus,ex  vino  eadp  Prodeft  torminofis  plantaginis  fuccus,  velrubi,vel 

decotta  vtilia  erunt:  facit  bcne  &  royrti  fafciculus  cum  letifci,  vel  rhus  Syriaci,vel  herbxmillefolii,vel  terebl- 


3^ .  DE  MEDICA 

thi,omnium  ad  #•  femilTem  potus  cum  vino  vel  aqua.  A 

Benefacir  torminofis  rumicis  femen  quantum  hgula 
capit,  tritum  ex  vini  aufteri  cyathis  quatuor,  vel  aqua: 
totidem ,  in  temporepotum.  Clandes  quercina: 

tres  aut  quatuor,vel  eiufdem  folia,vel  libereius  codtus 
ex  aqua  qui  vel  fola  vel  cum  vino  torminofis  potui 
dar.iplunmum  prodcft.  Ceratitidos  quam  her- 

bam  violam  marinam  appellamus  radices  trium  digi- 
torum  magnitudine  incodhe  vino  auftero  torminofos 
iuuant,  fi  illud  vinum  admixta  leuiter  aqua:  calida:  po- 
tione  potetur.  Herbae  Britannica?  radix,  vel 

folia  inco&a,  vel  aqua  in  qua  tamarici  folia  ,  &  fe- 
men  incodhjm  fuerit ,  torminofo  p  nanda  detur  etiam 
cum  admixione  vini  aufteri.  Plantago  codia  an- 

tealiumcibum  data  ex  aceto  plurimo,  &  exiguo  fale, 
atque  oleo,  torminofis  plurimum  prodeft.  Pl.;n- 
taginis  aridx  femcn  tritumex  partibtis  duabus5&  papa- 
ueriscapita  arida  trita  ex  parte  tertia ,  oportet  per  cri- 
brum  tenuiter  foratum  traiici,  ex  eoque  puluere  dari 
torminofo  liguls  magna:  menfuram,interdum  plus  aut 
minus ,  cum  vini  veteris  mixti  non  nimium  ,  id  eft  cya- 
this  tribus.hoc  medicamentum  ante  fomnum  vtihter  C 
etiam  ad  vefperem  datur.  Prodeft  torminofis 

huiufmodi  forbitio,  halica:  hemina  percoquitur  cum 
cerae  &  ruta:*- 1.  admifceturfane  iis  &malum  granatu, 
atque  ita  fimul  coquuntur  in  aqua.  poft  hoc  exprimun- 
tur  omnia ,  &  coagitantur  diu,  ac  fi  opus  fuerir,  adiici- 
tur  alicn  cocra  ,  vt  in  modum  ptiltis  fit.  ladhs  quoque 
bubuli,aut  cuiuflibet  denarius  I.  admifcetur,  &  fic  for- 
betur.  Si  autem  manducare  panis  more  illud  volueris, 
addes  illicbua  incodht  tria  ,  &  poltnta:  nitida:  delicatae 
quantumfatis  erit,vt  panis  fieri  ex  eo  poflit ,  qui  ctiam  D 
frigidus  comeftus  pltirimum  prodeft.  Medica- 
camentft  ad  torminofos  huiufmodi  fatis  viile  eft,Croci 
*  i.&  durpartes  vidtoriati,nardi  #  i  i.acaciae*-  in.gal- 
la?#  i  n.  aloes  vidboriati  pars  tertia ,  lycii  *  l.  opii  *-  S. 
tragacanthi  #  S.  &  tertia,  eius  thuris  *  t.  &  vidroriati 
partes  duae,  myrrha:*-  duo,  piperis*  S.  reruntur,&  cri- 
bt  antur  hxc  diligenter,  atque  ex  vino  fiur  paftilli  lupi- 
ni  magnitudinis ,  dantur  cum  tribus  cyathis  Iiquoris 
cuiuflibet,tandiu  quoufque  conueniar,  vttormina  vni- 
uerfa  fedentur.  Immitti  torminofis perclyfterem  ^ 

oportet  vitium  ex  piris  fyriacis  fadhim  cum  fucco  plan- 
taginis.mirifice  enim  facit  hoc  remedium  &  multis  ex- 
perimentum  dedit.  Palmarum  numero  viginti 

pulpx,  iunci  radicis*  x.  gallx  immatura:  #•  x«  myrrha: 
#-  v.tunduntur  &  mifcentur  vniuerfa ,  atqueexomni- 
bus  fiunt  ex  vino  paftilli  numero  triginta,  dantur  fimi- 
liter  vt  pnedidra  medicamenta  ex  quolibet  liquore. 

Balauftii  *  v.opii  denarios  duos,  galla:  immaturas 
pilulnru  denarios  duos.  tamarici  feminis  #- 1 1.  thuris 
1 1  t  r.rhus  fyriaci*  quatuor,  vinaceoru  toftoru  v.hinc 
pilulam  ad  duum  denariorti  podus  cum  potione  ex  vi- 
ni  nigri  cyathis  tribus ,  totidemque  aqua:  calida:  mixta,  ^ 
torminofo  dari  oportet.  Si  torminofi  vel  ccelia- 

ci  propter  frequentes  deftirredtiones  viribus  defician- 
tur,  danda:  erunt  eis  forbitiones  ex  cremore  farris ,  vel 
ex  ptiflana  fndrar,  modo  per  fe  fola:,mod6  cum  rofa  vn- 
guentaria  mixta:,  vel  ius  gallina:  pinguis  excodrajcutn 
butyro,  vel  lac  caprinum  ,  aut  ouillum  tepidum  per  fe, 
vel  etiam  decodhim  cum  butyro  ,  &  lenticula  fimili- 
ter  fadhi,prodeft:imponenda  vero  funt  torminofis  fati- 
gatis  a  ftomacho  vfque  ad  inguina  vngueta  qua:  fpiflat  q 
cutem,ea  quibus  vnguentarii  '"tuntiir. 

Medjcamentum  quod  per  anum  iniicitur  tormino- 
lls,  fic,  Calcis  viux,  fandaracae,auripigmenti,  fingulo- 
rum  paria  pondera,  teruntur  vna  omnia  ex  aqua  vel  fuc 
coplantaginis,  donecpoffint  coire,  tuncpaftilli  fiunt: 
quum  opusfunt  teruntur,&iniiciuntur  ad  cuiufque  vi- 
res  ,vtplurimum*ii  i*i.aut  minimum  *■  n.cum  hemi- 
na,vel  vtplurimum  cum  cyathis  ix.  aqua:  cum  myrtis  ^ 
decodtar,vel  cum  rofae  foliis  ,  vel  lentifco:medicamen- 
to  fane  hoc  vti  oportet  no  inter  nititia  torminofis ,  fed 
quum  malignitas  vitii  apparuerit,  &  fi  non  eodem  die 
quo  primum  adhibetur  profuerit ,  etiatn  fequenti  fieri 


M.    L  I B  E  R.    f  M 

oportebit.  Stquis  autcm  ttfbrfusinteftiriornm  quumim 
millum  erit  medicamtntum,jur  quum  redit  infcquitur 
infundatur,  ftatim  per  cjyftefeum  lenticula:  decodta:  a- 
«jua,velfurfures  :  fedab*ar  cqnfeftim  dolor  quum  eas 
deiecerit  tormmofus         inredhone  fane  detur  cibus. 

Aliud  medicairetMpi  quod  minfice  prodeft  tor- 
minofis ,  fiue  fcbrem ,..rfi»en;)t,  leu  fine  febrefuerint, 
Plantaginis  fucci  hein ^jj^igidn,vel  tepida  immittitur 
per  clyiterem  m  ai  QH§  :r  fciola ,  vel  cum  vino  ex 
piris  lynacis  fafto.  h.o,cS5edicamentum  etiamfi  a:ger 
cibum  horrefcit  reftiiupei  cupiditatem  manducan  di: 
facit  vero  fitim  intolerabilem  ,  fcd  moderate  biben- 
dum.  Paftillus  ad  torminofos  efficax  conficitur 

fic,  Acacix*  i.maligranati  corticis*  vii  i.galla*  fyria» 
ca:  irnmatur^  *  v.  opii*  v.  myrti  baccai  um  nigrarum 
*  v  1 1.  rhus  quo  coriani  vtuntur  If  viM.  vel  eiufdem 
fucct*vi.  alrercifeminis  #  viii.  thuris  *  vm, rhus 
fyri.ici *  v  1 1  i.hic  omnia  animatur  praeter acaciu,thus, 
opium,&  contundunturfcorfum,&  in  vnum  mifccturj 
vinoqueomnia  myrtino  confparguntur,  atque  in  pyxi= 
de  ric-tih  reponuntur.  fiquisvolet  paftillos  facere,adii- 
cient  gummis  #  v  i .  dabitur  ex  hoc  medicameto  ieiu- 
no  torminofo  *  i.exaqua  vel  ex  vino  mixtomyrteo.  i- 
de  medicamentu  immittitur  per  clyftere  ad  menfuram 
iuxta  vires  cuiufque.  Vinis  vri  opoi  tet  tormino- 

fos  ex  myrto,  &  piris  fyriacis  ex  malis  cydoneis,  ex  tere- 
bintho,  ex  rhu  coriano  ,  ex  glande  quercina  ,  ex  lapa-. 
thio,ex  populi fruftu ,  ex  rubo,  ex  hypocifiide ,  qua:  o- 
nia  dtcoquuntur  feorfum  cum  vino  Surreritino  aut  Si- 
gnino  :  potioni  vero  admifcetur  aqua  ciftemina  deco- 
c"ra,&fub  diuopofita.  Prodeft  torminofis  lac 

potum  in  quod  lapidcs  feruetes  fspius,  vel  ferrum  can- 
dens  dimiflun)  fueri  t,fi  tamen  non  febricitabunt. 

Cibi  profunttorminofishuiufmodi,  panis  fermeta- 
tusdurus,pultesdiuerfie,leticula  accto  c6dita,braffica, 
piantago,  intyba,  mala  cidonea,vux  ex  ollis,paIma:  ex 
htore,  caprea?,  palumbi,  anates,  merulse  ,  turdi ,  gruesj 
mullijlohgines,  polypi  afiati.  Torminofis  funt 

ixtra  tutem  imponenda  ha:c,-Lana  fuccida  ex  aceto  vel 
rofaceo,vel  mahno  oleo  admixto:  item  plantagOjapiu^ 
millefolium  intybum,lentifcum  per  fe  trita  haec  vel  ad- 
mixto  vino  auftero  ,  quo  magis  adftringantapponun- 
tur,poftea  cerotum  ex  oleo  myrtino,vel  malino,  id  eft 
habentexorticem  mali  Punici ,  apponitur,  cui  &  galla 
fynaca  &  acacia  admifcentur.  Tormincfis  pri- 

mis  teporibus  coftrigendis  fucci  vtiles  funt ,  vt  planta- 
ginis,acacia?,mali  granati  corticis,hypociftidos,mille- 
folii,  intybi,lentifci,rubi,per  fe  tantii  vel  cum  vino  ex 
piris  fyriacis  fadlojmixti^mediu  aute  curfum  habetibus 
torminofis,(quod  tempusGrarci  a^iir  vocat)oportebit 
infundere  per  clyftere  rofam  ,  vel  oleum  myrteum  cum 
cerufla.cedente  porro  impetu  moleftia:  vel  difficultatis, 
(quod  tepus  Gra:ci  «s^u^io]  vocant)couenit  lenticula, 
ptiffanajcum  adipe  caprino  codla:  inueteratis  vero  tor- 
minibus  profuntquarvehementiusfpiflTant ,  &  a  putore 
atque  abalienatione  corporis  vindicant,vt  ea  qus  ex  cal 
ce,charta  vfta,&  auripigmento  componutur,&  poffunt 
inhserere  purgatis  vlceribus,  quo  tempore  rediri  opor- 
tetad  priora  omnia  edenda  prseterquam  ad  lentem  & 
ptiflanam.  ducut  enim  cicatricem,fed  praxipue  cerufia, 
admixto  vino.  emplaftra  vero  qua:  extra  cutem  cica- 
tricem  ducunt  foluta  adignemcum  oleo  myrtino  ap- 
ponenda  funt.  Dyfentericos  recreat  pulmo  pecudis 
(ideftouisdeco£tus)cum  lini  femine,ita  vt  &  caroma- 
ducetur,  &  aqua  illa.  potetur.  Trochifcus  Afcle- 

piadeuspraeftantillimus  ad  ventris  fluxu  ,  &dyfenteria, 
quam  nullus  alius  ta  facilc  ftringit  quam  hic,C5ficitur 
fic,  Apii  feminis  femuncia,hyofcyami  femuciam,aneli 
5  v  i.  opii  3  1 1 1.  hypociftidos  3  i  !i.  croci  Jiii.  myr- 
rhz  Troglodytidis  3  1 1  i.colliges  ha?c  cu  aqua  aut  cum 
vino  myrteo ,  id  cftin  quo  myrti  bacca:  coCtx  fuerint. 
hoc  ipfum  medicamentum  ventriappofitum,itavtce- 
roto  myrtinocolligatur,  epithema  dyfentericis  aptiffi- 
mum  eft.  Tormina  patieijtibus  multi  ventrem 

viuentis  anatis  apponunt,  affirmantes  ti  anfire  morburn 


.efaclionisfangui- 
Ad  pr«mpu$ dolore 
fic,  S  ncuspedesvf- 
Jrabit,&  de  vi- 
i  bibat,  tiro  fanabi- 
s  miri  aduerium  dyfen 
rj,  f  jinofam  vel  aculea- 
i    liitidc,  &  poftca  te- 
digas,&  fic  ei  qui  ven- 
vi no  veteie,ii  non  fe- 


5^7 

anatemieamque  mori: 
he  ventrem  oblinas  torminofi,  i 
releuabis.  Siin  aqua  £igid 
que  ad  genicula  ponat,fed  fi  nc 
no  auftero  potionem calidiffjma 
tur.  Confedcio  medica 
teria>  Teftam  locuftar,id  eft 
tam  quar  eft  iuxta  caput ,  C093 
res  vt  in  tenmlTim  u  puluerei 
trisfluxu  velrafura  laborabi 
bricitabit,*ut  fi  warqualis  erir^cxcalida  aqua  dabis,ita 
vtdefingulis  locuftis  teftas  iingulas  integras  exuftas 
per  rriduum  bibat,  mirc  fanabitiir.  Mellis  hemini, 
vini  veteris  fexrariiim,piperis  granaducenta,teres  diU- 
genterj&  conditum  ex  his  tribus  fpeciebus  facies,&  ie 
innodyfenterico  mane  merale  talice  calidum  plenum 
dabis,ftatim  proderit.  f.d  fi  necefle  fuerirjexeo  condi- 
to  ipfumplc-num  meralc  per  triduu  dabis.  LacTis 
caprini  ftatimmulfigradi  potiolii,additur  de  coagulo 
hccdino  fruftum  quantii  auellana  grandis  eft,quod  di- 
gitis,mcdicinali  &  pollice  fublatum  vel  miffum,  iifdc 
digiris  conteperatur,&  datur  laboranti  dyfenterico  dfi 
adhuc  calet  lac,antequa  coagulo  ftringatur,per  triduu: 
harcpotio  ieiurio  dabitur  contra  Orientem  bibenda. 

Succinum  de  cerafo  fyluatica  exures,&  de  tefta  oftrei 
seque  facies ,  paribufquc  menfuris  puluercm  tritum  cu 
melireautcum  vino  auftero  candenti  fe:  ro  calefadtoi 
bibendum  dyfenterico  dabis,  mire  pvodcrir.  O- 
uum  recentifiimum  apcries ,  &  in  calicem  vacuabis  ,& 
teftam  eius  implebis  melle  optimo  defpumaro ,  nec- 


MARCELLI 


3<8 


A  numero  trita;,cum  vino  vetere  dyfcritetico  dabis  bibc- 
das.  Ad  ventris  fluxum,  maftichen  albam  teres, 

&  in  potioncm  mixtam  mittes,  &  calefacies  bene  ipfam 
potionem  in  aqua  calida  ,  &  bibendam  per  triduum 
dabis.  Herbam  plantaginem  colligcs  ac  teres,& 

fuccum  eius  cum  vini  Vctens  potione,  fi  non  febricita- 
bit,dyfenten'co  per  triduu  dabis.  Ad  ventris  fluxfj, 
vel  ad  dyfentericos  iam  defperatos  remedium  fic  ,  Ver- 
mem  vnde  coccfi  ringitur  teres,  &  cum  vino  veterc  o- 
ptimo  potionemixtam  &  calidam  per  triduum  dabis. 
B  Ad  dyfenterinm,fiue  rorminofos,&  qui  deiedtionem 
nimiam  patiuntur  fic,Ouorum  vitellos  co&os  ,  fiue 
incottos,  vuam  agreftem  acidam  ,  &  gallas ,  pari  men- 
lura  tere  ac  mifcc,&  bibcndfi  medicamen  tepens  tradei 
Frumenti  tofti  grana  impari  numero  ,  fimiliter  hor- 
dei,&  pifae,cum  mellis  defpumati  hemina  mifce,&  tc- 
re,&  dyfentcrico  per  vncias  fingulas  diebus  fingulis  da- 
to.  Coliculos  exaceto  cocTos,allii  fpicas  quatuor 
purgatas,  oua  incocta  duo,  fimul  contere,  &  adiice  vini 
veteris  heminam,&  feruefa&um  medicamc'  dyfenteri- 
C  co  da  bibendum.  Ficum  duplicem,  &  palmam  pin- 
guiffima  ,  cum  vini  veteris  hemina  ad  tertias  decoque, 
&piperis  albi  triti  vigintigrani  admifce ,  &  tepidum 
dyfcnterico  potui  dato.  Veftem  oui  delicatam  in- 
teriorem  ficcatam  coterc,vino  mifce,&  cola,&  ex  aqua 
calida  dyfentenco  da  bibendam.  Lac  caprinum  fer- 
ucns,  adie&o  polenta:  quantii  fatis  fit ,  qufi  fuerit  quafi 
tenuispulticula  dabis  cui  fupra  bibendum.  Coa- 
gulum  leporinum  ex  vino  dilutum  tepidum  dyfenteri- 
co  dabis  bibendum,de  quo  coagulo  fi  fingulos  fcrupu- 


non  oleo  viridibonb,&  in  ipfum  calicem  defundes,  D  los  m  fingulis  ouisf  jrbilibus  ieiuno  per  triduumdede 


ac  fimul  omnia  pcrmifcebis,  &  diu  agitabis  ,  ac  poftea 
in  calida  aqua  ipfum  calicem  tepefacies,  &  fic  dabis  dy 
fenterico  cui  medendum  erit,mire  proderit.  Rhun 
tnariniijfiue  rhun  Orientale,quod  eft  minutfi  robifi  fi- 
milelenticula:,quantum  tribus  digitis  prenderepotue- 
ris,mittes  in  mortarium,&  teres  cum  vino:  &  poftea  in 
aliud  vafculum  mittescalidam,  arqueibi  tepcfacies,& 
ficdabis  dyfenterico  bibendu,ftatim  remediabiturtfed 
per  triduu  continuu  hoc  remediu,&  poftea  quotics  fue 
rit  neceffarium,  dabis.  Vitrum  teres  diligenter, 

&  cribrabis,&  maftiches  grana  teres,  atque  xquis  men- 
furis  permifcebis,&  ex  lis  fingula  cochleana  dyfenteri- 
co  in  vino  cofto  per  triduum,  vel  quoties  opus  fuerit, 
dabis,miraberis  remedium  experimentis  probatum. 

Ad  dyfenteriam  remediumefficaciffimum  fic,Rofa: 
fyluatics  baccas  oblongas,rubiciidas,  maturas,impari 
numero,vel  fepte  vel  1*  vel  xi ,  tritas  diligcter  dabis  la 
borati  dyfenterico  ad  potionis  modfi  cu  melite  ftyptico 
vel  vino  vetere,fi  no  febricitabit,vel  cfi  aqua,fi  febricita 
bit:&  fi  neceffe  fuerit  per  triduum  dabis  ,  mirum  expe- 
rieris  remediu.  Ad  dyfentericos  mirum  remedifi 

quod  ventrem  &  purgat&  ftringitfic,  Cypfi  peregrini 
triti  <->  i.fpecularis  combuftitriti  Mi.  de  teftis  oftrea- 
rum  combuftarum  ~  I.  harcomnia  pofteaquam  tri- 
ta  fuerint  &  mixta,  tollet  inde  qui  dabit  remedium  tri- 
busdigitis  prioribus  cum  pollice  quantfi  femelcaperc 
potuerit,&  in  potione  vini  veteris  puri,fi  non  febricita 
bit,dyfenterico  dabit:quod  fi  inxqualis  fuerit,in  calida: 
aqux  potione  accipiet.  Fimum  caballinum  co- 

bures,&  cinerem  fimiipfumcumvino  veteremifcebis, 
&  conteres,&  fic  dabis  dyfenterico  bibedum  fine  aqua, 
fi  non  febricitabit.  Aluminis  fciffi  Jmi.  cum 

aceti  cochlearibus  tribus  mifcebis,&  teres  &  colabis, 
&  tepidum  cum  aqua  duplo  dyfenterico  dabis  biben- 
dum.  Pumicemmollem,fpongia  de  qualibet  ro- 
favna,gallam  vna  femis,corticisficci  demalo  granato 
fcrupulos  quatuor,piperis  grana  xiix.  diligenriffime 
teres,&  cum  v  ino  vctere  permifcebis,&  paftillos  a*qua- 
les  inde  facies,  vt  quu  opus  fuerit  iinguli  in  vini  vete 


ris,mire  fubuenies.  Vini  veteris  fa:ces,  &  locineris 
caprini  fruftum  fufficiens  in  ollam  rudem  mitte,  &  fa- 
cito  vt  bulliat,  atque  inde  ieiuno  cocliaco  fufficicter  da 
bibere.  Bulbus  AffricanusrubirSdus  c5tritus,adiedto 
vino,quod  ferro  duro  candenti  calefiat  potui  datus  cce- 
liacis  medetrir.  Palumbum  ferum  ex  paffo  eoncoque. 
atque  inde  potiones  fingulas  caliaco  per  triduum  da 
bibendas.  Adcaliacos  hcrba  plantago  &  lentifcus 
feparatim  ex  aqua  coquuntur,  poftea  in  vnii  permifcen- 
tur,  &  tuncadicftoaceto  cum  panein  cibo  fummepro- 
funt.  Herbie  vettoniciin  vmbra  arefada:  tunfa; 

cribratxque  puluis  cum  vino  potus,cccliacis  plurimum 
prodeft.  Mali  granaticortexficcatatfiditur,&cribra- 
tur,&puluisex  eo  mifceturcum  ouorum  vitellis  tri- 
busjdiiique  inmorem  panis  fubigitur  ac  fricatur,atque 
inde panis  formatus  in  foco  coquitur,  &  fic  comroan«> 
ducatur.  qui  fi  propter  nimiam  aufteritatem  offenderit, 
cum  lenticula  fine  oleo  cod>a,adie£to  acerrimo  aceto  4 
ieiuno  maducari  debet,quod  eo  plus  proderir  quo  pro- 
penfius  fueritmanducatum.  Herbs  quinquefoliar 
radix  in  vmbra  arefat>a,contufaque3  &  ex  vino  polentae 
vicepotamire  cctliaco  fuccurrit  :fed  febricitanti  exa- 
qua  calida  da  bibcdum.  Caprx  fyluaticx  iecur  car. 
bonibusinaflatum,&  perfefumptum,  caliacos  reme- 
diat.-idemque  arefatTum,&  tfitu,&  cum  vino  potui  da- 
tnm,certiffimeauxilabitur.  Cafeus  ficcustranfma- 
rinus  vetuftus,adiedro  fili  Gallico,  &  forbis  aridis,dili- 
geter  omnibus  tritis,&  cum  vini  veteris  cyathis  duobus 
potui  datus  caliacos  mire  fanat.  Vituli  adeps  ex  foe 
mina  fublata,cum  aqux  cotylis  tribus  decoda,&  forbi- 
tionis  more  fumpta,caliaco  plurimum  prodeft. 

Caliaco,  &  ei  qui  eiedTionibus  veldoloribusacutis 
alui  variis  vexabitur,potenrer  fuccurres  fi  muliebre  lac 
quamplurimum  ieiuno  potui  dederu  donec  perfane- 
tur.  Hadinum  coagulummagnitudine  fabxinvino 
myrteo  remiffum  ,  &  ieiuno  caliaco  potui  datum,effi- 
caciterprodeft.  Membrana  qux  eft  in  ventriculo 
gallinx  ficcata,&  trita ,  &  cu  vino  auftero  caliaco  ieiu- 
no  potui  data  medetur ,  ita  vt  ipfa  gallina  prius  vel  bi- 


ris  hemina  foluti  dyfenterico  per  tridufi  dentur,  ita  vt  h  duo  abftincatur  acibo  ,  &  qui  potionem  accepturus 

ipfa  potio  ferro  duro  calefiat,infigne  remedifi  cito  ex-  eft  ante  diem  f rugi  fit,&  non  canet.        Oua  in  aceto 

perietur.    Leporis  v  ctriculfi  cfi  fimo  fuo  v  ino  v  etere  cum  teftis  fuis  macerata,&  alio  die  in  patella  infufa,ibi- 

lauabisjitavtfordes^pfacibifint&mifceatur,  autfi  in  que  tofta,caliacis  in  cibo  data  plurimum  profunt. 

vetriculo  non  inueneris,pilulas  de  fimo  ipfiuj  impares  Pulticula  fit  ex  alica prius  tofta  quam  accipiat  aqua: 


i6y 


DE    MEDICAM.  LIBE 


infufa  verb  aqui  cera  remifla  illic  mittitur,&  dum  exco-  A  Leporisfan 
quet  coagitatur,&  a  coeliacocalida  foibetur.  Galla      cTus,&  datus 

commagena  comburitur,&  cinis eius  extinguitur  viuoj 
contritulque  ventri  cocliaci  inlinirur,ftatim  fubuenit. 

Flos  hederx  tribus  digitis  fumptus  diligenter  tritus, 
&  ex  vino  auitero  cocliaco  potui  datus  medetur.  Se- 
uu ouillu  deco&um  in  vinoauftero,  ckcalidu  potuiccc- 
liaco  datu  manifefto  remcdio  etit.  Laridi  vetetis  pin- 
guis  —  i  ii.  mcllis  boni  defpumati  tantundem,vini  vete- 
ns  auftcri  cyathos  i  n.  ouorum  coclorum  vitellos  tres  in 

vnu  permifcebisjfimulque  tandiu  teres  donec  ad  craiTitu  B  forbitionis  ve  urrs  fluxa 
dinem  mellis  adducas:deinde  111  pyxidem  condes,  atque  tofuccurret.  Aquain 
ex  ea  quumopus  fueritcocliaco  nucis  auellanx'  magnitu- 
dine  ex  vinofl  fine  febre  erir.fi  febricitabit  ex  aqua  cali- 
dadabis,mire  celeriterque  fubuenies.  Ouadeco- 
quuntur  ex aceto,donec indurefcant, &  vitelli  eorum  to- 
fti  cum  pipere  efui  cncliaco  dantur.cito  medentur. 

Cafeus  ouillus  vetuftus  in  cibo  fumptus  vel  rafus,& 
cum  vino  potus, cocliaco  medetur.  Cochlea:  cum 

teftisfuiscontrir;edu;e,&oua  crudadno,&  pafli  cyathi 


ftet. 

Hircini-,f,i 
carbones  alTatus  ,'in  c 
ventris  emei 
qnx  capiti  h;:i 
drachmx  meniuram  v 
nnnios  ventris  i!u#reT... 
Panisantiquu 


f 

370 

socWas ,  &  cum  polenta  co  - 
.  ,  iflico  ventns  profluuium  il 


ceptU$,  &coagulatus,  ac  fuper 
^&us-,  minbihter  profluuiurri 
^Jpmi  cdrnu  de  ipfis  rndicibus 
a  tenuifiimus  fadlus ,  &  ad 
aufteri  cyatho  dattis,fiftet 
idubiugiter  bibatur. 
caprin  1  decoclus ,  &  more 
ui    is  ad  diem  datus,ci- 
'a  cortites  fabx  ad  terrias  de- 
cocte  fuerint,fi  bibatur,plurimum  cceliacoproderit. 

Folia  fici  arefaftafolcdeinde  combufta,&  in  cine- 
rem  redacl:a,atque  ex  virio  auftero  potui  data,ventrts  flu 
xum  efficaciter  fedant. 


Medulla  vaccina  cum  farina  tenui  fubacTa,  &  velut 
excoftus  panis  cibatui  data,mire  dyfentericum  fanat,ma 
xime  fi  &  cafeus  bubulusrecensmanducetur.  Adi- 
pem  caprinum  dc  renibus  fublatum,mifce  cum  polentx 


duo,  aquz  cyathi  tres,ftmul  permixta  omnia,ac  dui  «~  fu.  fu.ibus,atque  adiice  illic  cyminum  &  anethum  &ace 


coagitata,&  iu  vafe  fiitili  calefacla,  ad  modum  potionis 
coeliaco  cinta  medcniur.  Serpentis  exuuiac  cum  ro 

faceo  decoquuntur  in  vafe  ftagneo,&  poftea  trit_  ventri 
crxliaci  niliterinlinuntur.  Ad  omnes  epiphoras 

ventris,  cafeum  vaccinu.m  mollem  calidum  imponi  o- 
porter,quo  tempore  dyfentericis  potiones  ferro  candeti 
calefacras  dari  conuenit.  Glustaurina  aquacalida 

refoluta  coeliaci  ventris  inflatione  vtiliter  imponitur. 

Grauiflimu  ventris  vitiu  eft  ileos ,  cui  maximum  re- 
medium  eft,difcerpti  vefpertilionis  fanguis  inlitus  ven- 
tri. 

Frequentiffime  euenit  vt  ex  qualibet  canf.i  fubitus 
dolor  ventris  exiftat,fed  qui  talum  leporis  fecum  habue- 
ritjhuiufmodi  cafum(id  eftfubitum  dolorem  vems)nu- 
quam  incurret.  Dyfenrericis  mederur  aqua  in  qua 
pilul- cuprefli  decodlx  fuerint,cum  vinoauftero  epota. 

Aqua  in  qua  lauri  folia  fuerint  decocTa ,  potui  ium- 
pta,inteftinorum  doloribus  medetur.  Ad  proflu- 

uium  &  incontinentiam  vcntris  remedium  fic,Malua  cir 
cunfoffaferroquod  ex  vtraque  parte  acutam  aciem  ha 
beat,&  prxcifa  a  fuperioread  inferiorem  partem,(id  eft, 
vfque  ad  radicem)  deinde  radix  eius  inuoluta  panno  ru- 
bro,portata  ab  eo  cui  remedio  opus  eft ,  profluuiu  vetris 
ciusinhibebir.  Bet_combuftx&  in  puluerem  re- 
da&x,atque  fubac~r_  cum  acero,&  a  pe&ore  laboratis  in- 
guinum  tenus  inlita.*,  validiffime  adftringut  profluuium 
deiecrione^mque  ventris.  Rofmarinum  cum  cre- 

ta  molli  tritum,&  cum  aceto  modico  ventri  impofitum, 
alui  profluuium  fiftit.         Rupi  fpinxradices,&  colicu 


tum  xquis  portionibus.atque  ex  aqua  decoque ,  &  cola 
tum  forbitionis  moredyfenterico  dato  fumendum,mite 
celeriterquefubuenies.  Lac  ouillum  quod  cande- 

tibus  glarex  lapidibus  in  ipfum  lac  demerfis  cxcoquatuf, 
dyfenterico  potui  cum  ipfis  hpidibus  datum  mirejpfo- 
deft.ita  tamen  vt  prius  de  ipfo  la&eferuru  omnetol- 
Iatur. 

Iecur  hircinum  miffum  inoHam  nouamcum  vini* 
D  auftericotylisfexadtertijsdecoirum,fed  dum  excoqui- 
tur  compunfrum,vt  humor  eius  cum  virio permilceatur, 
poftea  dyfenterico  potui  datuni.efficacirer  prodeft. 

Dyfenterico&  rorminofo,  &ei  qui  iam  corruptum 
fanguincm  egerir.faluberrimimi  medieamentum  cft  ta- 
le,  Allii  fpici- quatuor,&  oua  duo  incodta,in  vnum  rerii. 
tur.iifque  additur  vini  veteris  fextarius,  &  coquiturad 
tertias:inde  leiunus  quamplurimur.i  poteft  fi  biberit,effi 
caciflimc  intra  triduum  fanarur.  Spondogos  eft 

lanugo  quxdamqux  in  rofa  fyluatica  folet  nafci.eam  tri- 
,  tam  cum  vino  auftero,  defperatis  iam  dyfentericis  potui 
dedi,mirantibufquecompIuribus  fxpiffime  de  abrupto 
periculo  Iiberaui.  Torminofis  malu„  Grxca:albr 

radix  trita,potuique exmero  velperfefola  data,reme- 
dio  eft.  Farinx  hemina,  oUorum  vitelh  tres,  pipe 

ris  grana  viginti,contrita  in  vnum  mifcentur,&  fubigun 
tur,panis  ex  iis  formatur,&  in  foco  coquitur ,  torminofis 
efui  datus  plurimum  prodeft. 

Millefolium  contritum  ,fiquistorminofus  ex  aqua 
frigida,prout  virtus aut  xtas  eius fe  habebit,biberir,cele- 


riter  fanabitur. 


Lotos  vnde  tibi;e  fiunt  m  fcobem 
h  teneri  cum  vino  Aminaco  aultero  ad  tertias  decoquun-  F  r  n.      1    r  1  ,,  . 

,       ,  ?  iecra,vel  rala,atque  ex  eo  puluere  cochleana  tria  cum  ace 


tur,atque  ex  eo  vino  cyathus  ad  diem  ieiuno  ventris  pro 
fluuio  laboranti  potui  datus  optime  medebitur. 

Herba  oxylapathoscumfeminefuo  arida  contrita, 
&exvino  calido  pota  magnum  incontinentix  ventris 
pr_ftatremcdium.  Pruni  fyluatici  baccascorticem- 
queac  radicem  cius  arboris  in  vnumexvino  ad  tertias 
decoques,atq;  ex  eo  fingulos  cyathos  ad  diem  deieftio- 
nis  tardio  laboranti  ieiuno potui  dabis.  Iris  lllyri- 

ca(id  eft  Macedonica)qua»  fucrit  grauiffimi  poderis  con- 
tundatur,&  in  puluerem  cribratum  tenuiffimumque  re- 
digatur,atque  ex  co menfura  acetabuli  vnius  dimidiatt 
cum  paffi  cotyla  vna  permifceatur ,  &  coagitetur,atq,  in- 
de  cochleare  vnu  cocliaco  mane  ieiuno  detur,  ita  vt  &  a 
ccena  abftineatur,mirifice  proderit.  Siquis  tortiones 
fubitopaticoeperit  de  ventris  nimietate,pedes  fuosin  a- 
qua  calidiffima  quamdiutiffime  teneat,ftatim  fanabitur. 

Sanguinem  caprinum  fi  polentx  furfuribus  adiecta 
refina  mifcueris,atque  emplaftri  modo  ano  ventrique  ap- 
pofuetis,pondus  omne  &  libidinem  deicftionis  efficaci- 
tcr  reprimes 


to fcillitico torminofo  ieiuno  iri  potione  data,mirifke 
profunr.  Torminibus  maximo  remedio  eft  laftu- 

ca,fi  decofta  cum  cymino  trito  &  oleo  manducetur. 

Sal  tritum,finapi  tritum,ouum  crudum,tn  vnum  vas 
mittuntur,&  tefta  oui  ipfius  oleo  viridi  repletur,  &  in  i- 
pfum  vas  defunditur,fimiliter  &  mellis  defpumati,  &  vi- 
ni  aufterifingulx  teftx  ouorum  plenr  funduntur,  &  fi- 
mul  vniuerfacochlcari  diutiffime  permifcentur,&  tepe- 
G  fada  torminofo  bibenda  datur,celerrime  profunt. 

Rutacum  hyffopo  inaqua  ad  tertias  decoquitur, 
atqueeadem  aqua  in  potione  vinid  torminofo  falubri- 
tcr  mixta  potatur. 

Malum  Punicum  in  olla  gypfata  claufum  ,  in  furno 
combures,&  poftea  diligenter  teres ,  atque  in  puluerem 
tenuiffimum  rediges,quem  repones,&  paratum  habebis, 
&  quum  opus  fuerir,ad  fubitas  tortiones  cum  vini  potio- 
ne  detur,pi  odeft  continuo. 

Si  quacunque  caufa  tortiones  quis  pati  cceperit, 
mellis  optimi  libram  decoquat  ad  tertias ,  eique  addat 


lecur  verrinum  recens  combuftum  contritumque  H  vini  ciyarhos  tres,&  aquxanethinxcyathostres.&  coagi- 
adfummam  lxuitatem  cum  vino,  fed  finefale,potui  da-  tatam  ac  tepefaftam  hanc  potionem  ieiunus  bibat,  conti 
tum,efricaciterfupprimitnimiam  deicftionem.  naofanabitur.  Fabam  integramfriclam  calidant 

RRr.i. 


I 


j/ 


am  torminofus 
nluuium  &  in  - 


in  acetum  accmmum  Q$Ku£& ,T 
manducet ,  cito  fanus  erit. 
coiitinenriam  vemiisremedni.        ,  pongiam  qux  in 
pruno  fylueftri,vel    ifpina,  luti  '  rofa  iylueftri  nafcitur 

'  j  ;,&diligenter  teres ,  at- 
r  ouumincodtum  defun 


M  A  R  C  E  L  L  I  572 

A  tur,tum  oleum  folum  fermbitur ,  quod  fnpradidlis  infir- 


jp<r  ba;  ilum  candente 
ccliaco  quafi  ouii  tor- 
accx  oliuarum  in  vi- 
nportulaca  quoque  ex 
ditur,inde  offx  c<>  - 
rimum  iuuabitur. 
inerem  ,  &  trita,po- 


colliges,&  fupra      ilum  to 
que  in  calicem  mit  acd 
des,&  bene  permiicebis,d 
dcfundes  &  coques,ac  lab 
tum  manducandu  n  dabis. 
no  tritx  coeliacis  recte  propit 
aqua  feruefach  c  polenta  afr 
plures  fi  eduntur  a  dyfentcrico, 
Vnguia  porcina  combufta 
ftera  die  cx  vino  hiufta.mirabiliter  dyfenterico  prodeft 
Ciniscribritus  acero  commixtus.ventri  &  renibus 
calidillime  inlirus,certitfimc  ventris  abudantia  ftt  ingit. 

Rana  viua, fi  vetri  tormmofi  apponatur,in  ea  vitiu  co- 
feftim  tranfire  dicitur .  Torminofis  faluberrimc 

aquamuina  perclyfterem  infundetur  fimolertn  diui- 
na  fuerit.  Fimus  columbinus  tritusex  melle  ven 

tri  inlitus ,  alui  incontinentiam  ftringit.  Iunipcri  q 

baccx  trite  ex  vino  nigro  potui  datx  comprimunt  alui 
nimietatem.  Caputcaprinum  cum  pilisfuij 

contulum,itque  difcocturn,cib6que  fumprum,  rupta  in- 
terius  inteftina  dicitur  glutinare.  Pilos  leporinos 

adiedto  melle  comprehendes,atque  inde  globulos  paruu 
\  los  facies:hi  fingulifxpius  glutiri.inteftina  quanuis  per- 
iiiciofc  rupt.i,cei  ta  coniundrione  connedtunt. 

Verbafci  radicis  corticem  detrahito,eiufque  contritx 
fuccum  perlinteolu  exprefl*um,ex  aqua  aut  vino  biben- 
dum  dato,omnia  interiora  vitia  qux  ex  frigore  aut  labo  D 
re,aut  pcctoris  lumborumve  dolore  nafcuntur  mira  eff  - 
cacia fanabis.  Serpyllum  ad  pondus  vicloriati 

argentei  tritum  bene  valenti  ex  vtno,febnculento  ex 
aqua  potui  datum  omnes  ventris  dolores  fedat. 

Humanum  lotium  vetus  adiecto  croci  modico  ,  vt 
odore  eiusoccultetur.ignorati  potui  datum  ,  quamlibet 
veteres  in  vifceribus  latentes  morbos  fanabit.vomitu  e- 
nim  irritato,&  eiedHonibus  concitatis ,  omne  vitiu  va- 
leter  expurgat.Vt  explorari  poffit  ex  latetib9  morbis  qui 
fit  illequi  vexatinfirmum,  comprehendique  qualitas  vi-  E 
tii  &  pars  vifcerum  poffit:catulus  faetr  canis  lacrens  die 
acnoctecumeo  qui  laborat  accumbat  :  is  poftea  fedtus 
infpicitur,tranflatufque  in  eo  morbus,  haud  difftcilc  no- 
tatur,ita  tamen  vtxger  ei  lac  de  fuo  ore  frequentcr  infu- 
dat.eumtame  catulum  quum  fuerit  exfedtus,obrui  opor- 
termec  ab  re  eft  fi  triduo  idem  catulus  viuens  cum  xgro 
maneat.  vitium  enim  xgri  tranfire  in  eum  vfque.ideo 
certum  eft  vt  moriatur  catuIus,hominemque  morbis  la- 
tentibus  releuet.  Ad  dyfentericos  foliraneos,  co- 

chleam  plenam  cum  tefta  fua  viuam  teres  ,  ad  cuius  pon-  F 
dus  infra  fcripta  trita  mifcebis,  id  eft  cafei  veterisqnan- 
tum  eft  cochleardimidium,  0111  medulla.  111  aceto  cocta, 
panem  candidum  vetuftum  vel  toftum,vcl(quod  eft  me- 
lius):iauticu  ,  rutam,piper  ex  vino,quod  quum  prius  fer 
ro  candenti  calefeceris  potui  fine  aqua  miniftrabis:fed  & 
baccas  myrteas  aJTicies :  hxc  omnia  conteres ,  &  in  po- 
tionevini  veteris  ieiuno  dabis.         Ad  eos  qui  fangui- 
nem  per  inteftinum  iadtant,vel  per  corruptum  corpus  in- 
ferius  effundunr,remedium  fic ,  Herbx  vrticx  mafculx 
fummitates  teneras  colliges,  &  contundes,  fuccumque  e-  £ 
ius  expreffum  pertriduum  miniftrabis  bibendum  :  fi  au- 
rcmcum  aqua  frigid.i,aut  aceto  acerrimo,aut  pofca  fri- 
gida,idius  mixtum dcderis,quanuis defperatos  defupra 
fcripta  infirmitate  protinus  liberabis.        Lac  caprinum 
ex  coagulo  temperabis ,  &  dum  tepet  antequam  penitus 
confttingatur,dyfenterico  bibedum  dabis,  cito  remedia 
bitur.        Remedium  ad  tortiones ,  Phafianum  viuum 
in  vino  necabis,dabifqueexeo  vino  bibere  ei  qui  patitur 
tortiones,confeftim  remediabitur.  Confedtiocydo 
nitis  ad  dyfentcricos  &  caliacos  fic ,  Oleum  in  vafe  du- 
plici  coques,quod  dum  in  igni  eft,&  feruer,operitur  alio 
vafe  in  quo  cydonea  diuifa  ponunrur.oleum  tandiu  cale- 
bitigne  fubiedtoquandiu  poma  fuperpofita  excoquan- 


H 


mis  ad  perundtioneai  &  efcam  vtile  er  it :  cydonea  quo- 
queipfaefuidentur  coelucis  ac  dyfentencis.  Itne- 
ciio  ad  dylentetiam,Amyli  vncias  tres ,  &  ladtis  capiini 
codti  pro  modo  quantum  \  lfum  fueiit  adiiciec.  &  iti  in. 
iectionem  facies.  Seui  hircini  vncias  duas,olei  viri- 
dis  fexratium  dimidium-.hxc  fimul  in  duplici  vaferemtf 
fj&calefadta  iniicies.  Epithematium  ad  ventrc 

ftringendum  fic,  Floris  vuarum  vncias  duas ,  rofx  fkcx 
vnciam  vnim,maftiches  vncia  V.  aloes  vnci.  gallx  vnc. 
vnam,aluminis  fcifli  vnciam  vnam,acacix  vnciam  vnl, 
cerx  P.i.myrtint  olei  P.i.picis  vncias  tres:de  hisomnib'7 
tufis  cribratis  atq;  permixtis  magdalia  facics  qux  m  pa- 
no  denfo  aut  phccnicio  induces,&  iic  vteris  ad  ventrem. 

Item  aliud  epithematium  ad  ventrem  reftringcndu 
fic,Florem  vux  omphacum,rof<e  florem,aloen,gallas,  a- 
Iumen  fci(luin,acaciam,mali granati fJorem,  balaufttum, 
maftichen,xquisponderibus  teres,  &vitu  myrtini  qua- 
tum  ad  coniungendum  puluerem  fufficiat  admifcebis: 
daclylorum  quoque  carnes  purgatas.&vinoinfufas  fubi 
ges.fic  cei  otum  myrtinum  facies,  ac  fic  omnia  permifce- 
bis,^c  magdalia  facies,quibus  ita  vteris  vt  fuprafcriptum 
eft. 

LVMBRICIS,    ET    TINEtJ,  ET  INTERA- 

neis  caufis,id  efttenefmo,&  ad  rofus  ventris, 
&ftrophum,vel  mteftinis  rupt's,eorum- 
que  doloribus,remedia  phyfica  & 
rationabilia  diuerfa  de  expei  i- 
mentis,  Cap.  xxvm. 

VErum  remedium  ad  tineas  necandas  S<  eiiciendas, 
per  triduum  allium  quampluiimu  edat  qui  hac  mo- 
lefti^  laborabit,  &  betaceos,&  cafeum  mollem  maducet: 
poft  hoc  autem  filicis  iMacedonic.v  aridx  contufa:  cnbra- 
rx  denarios  odro  cum  melle  quatum  ipfe  voluerit  fumat, 
&  poft  has  quatuor  dentur  ei  aloes  &  fcammonix,  fingu 
lorum  denariorum  femiffes,  exaqux  mulfje  cyathisqua- 
tuor:quum  verocceperit  defurgere.aqua  calida  ei  fuppo- 
natur,qua  poftea  elui  &  foueri  debet.  Ad  lumbricos 
depellendos  iatis  commode  f.icit  fantonica  herba  ,qua: 
abfinthium  dicitur,fi  vel  viridiscum  aqua  ad  tertias  co- 
fta  potetur.vel  fica  trita  ex  melle  maducetur:  cornu  quo 
que  ceruini  limati  lima  hgnaria  fcobis  quantum  quatuor 
vel  quinque  cochlearia  fint,ex  aqua  in  qua  decoftus  fue- 
rit  lpfe  fcobes  pot*  ad  cyathos  tres  mirifice  facit:rapi  etii 
feminis  cyathus  ex  paili  cyathis  tribus  pridie  maceratus, 
deinde  tritus  & datus.aqua  exigua  adie<fta,infinitum  me- 
detur.  Tenefmos  eft  irritatio  vltimx  partis  diredi 

inteftini.in  quo  vitio  fxpius  libet  defurgere  fine  caufa. 
Proderir  ergo  ad  hoc  virium  depellendum,  quotiens  de- 
furrexerit  quis,  vt  vino  auftero  mixto  cum  aqua  ca- 
lidafefoueat.  Verbeni  &  myrti  &  oliua:  ramulis 
iun<THs,ita  vt  duar  partes  myrti  finr.fimulque  decodtis,vti 
couenit  aqua  frequetius  ad  fubluedu:  quinetia  penicilli 
tindlum  eo  liquore,&  non  nimis  expreffum  ,  atque  ano 
appofitum  proderit,vel  eodem  modo  globolus  ftaminij 
appofitus  iuuat.-diutius  emm  vapore  c5tinet  Perugendus 
autem  anus  etit  fpecillo  lycio  patari  co  vel  Indico  ex  ca- 
lidovino.  Collyrium  hoc  iniiciendum  quod  & 

I  ad  omnem  deiedlionem  &  tormina  benefacit ,  confici- 
ttirfic,Acacix  &  maligranati,corticis  vfti,fingu!oru  de- 
narios  quaternos,hypociftidos&  rhus  quocoriarii  vtun- 
tur,&  opii,fingulorum  denarios  fenos ,  omphacii  ^  1  n  r. 
S.croci  denarios  quatuor.Terutur  hxc  omnia  &  cribran- 
tur  diligenter,poftea  vino  auftero  colliguntur,  vel  tempe 
rantur,&  fiiit  collyria  magnitudine  nudeorum  pineoru, 
&  quum  opus  fuerit  ano  iniiciuntur.  Ad  lumbricos 
profunt  huiufmodi  compofitiones,  Serpylli  denarii  qua 
tuor,triti  in  cremore  lenticulx,  quantum  fint  cyathi  duo 
dati,vel  ipfa  fola  per  fe  lenticula  ,fiquis  eamaceto  in- 
fufam  codia  comederit.  Serpylli  triti  denarii  nouc, 
abfinthii  denarii  duo,clematitidos  denarius  vnus,&  dux 
tertiive  partes  vidtoriati,  nitri  denarii  feptera ,  lupini 


D  E    MEDI  C  A  M.  L  I  BE  R 


farinx  denani  feptem,  falis  'denafii  quatuor ,  terra:  mali  A 
denarii  quatUor,fici  aridx  denarii  qu.ituor.  lixc  omni.i 
eolliguntur  vinoauftero  ,arque  ex  ns  fingtintur  globuli 
fabxirngnitudine,  ex  quibus  dancur  leumo  aut  poft  coe- 
nam  oiJo  vel  nouem  ciim  aqux  mullx  cy  ithis  rribus. 

Compofitioquxfacit  adtineas&  lumbricos  crue- 
dos  fic,Scrpylli  **n.  coiiandn  denarii  feminis,fampfnci 
den.iru  femis,nitri  denarii  femis,  cucir.  bitx  fyluuicx  m 
tcrioris,  fed  quod  eftiine  lemine,  m  puluere  icdacfi  de- 
n.tni  f<fmis,mali  Punici  immaturi,&  adhuc  obfti  uti ,  li- 
ue  corticisciustrir.iden.irii  femis,  rurae  tertum  pa  rem  ^ 
Gt fextam  vi&oriati  ponderistmelle  coiligunrur  lixco- 
mnia,  datur  ex  his  globuh  feptem,  quatfi  fab.e  /£gyp:ia- 
cx  magnitudo  eft,vel  cum  aqin  calida,vel  ex  vinoifi  lin- 
ceriras  e; iccx  leiuuo  &  poft  cocnam.  Ad  himbricos 
necmdos  reuaedium  mirum  iic,Serip!iii  *  im.cucurbi- 
tx  fylueftris  interiora  rrit.i  denarins  duos,  lupinorum  f.i- 
rini»  viii.  ex  aqua  fiunt  globuli  f.ibx  magnitudinis: 
diurur  robuftx  xt.itis  leptem.pueris  terni  v  el  quini  cum 
mulfaaqua.  Adtineasnecandas  renudium  compe- 
tenslic ,  Filicis  radicis  andx,  nafturtii  feminis*  lepte-  C 
nos,cori.indri  leniinis  *  v.nitri  ■*  n.hxc  omnia  trita  da 
tur iciunocum aquz  mulfx  hemina.  Mali  Pu-ici 
fuccus  radicis,vcl  foliorum  eiufdem  aqua  decoftus,  po- 
tuiquccum fale datus, tineas necar.  Marrubii&  ab- 
finthii  &Iupinorum  paria  ponderi  in  aqua  mulli  cocTa, 
ieiuno  bis  aut  ter  potui  data,adtierfum  tineas&  hittlbri- 
cosplurimum  profunr.  Farina  lupinorum  deco- 

Oi  ex  aqun,&  mot  e  cataplafmatis  ventn  impofita  ,  lum- 
bricos  ve!  tineas  necat.  Adlumbricos  &  rin."as  e- 

iicicndasrcmcdium  potensfic,Erui,filiculx  radices  pur-  ^ 
gansad  vncias  fingulas  feorfum  tundes  bene  in  pil.t  li- 
gne  v.deinde  adiscies  inulai  radicis  3  vin.ammoni.ici  vn 
ctnm,&  coriandri  leminis  manum  plenam  ,  &  euphorbii 
*■  m.has  omnes  fpecies  fcorfum  ronteres  berw  vlquead 
fummam  IxLiiure,  &  ll  viridis  ftieiic  r.idix  filiculx,  qua- 
do  illim  tundes f  iccum  eiu.  exprimes,&  ipfum  admi- 
fcebis.faciespilulas magnitudine  ea  qtia  ano  iniici  pof- 
finr,ipl  jlque  factas  infundcs  in  cerutfix  noux  fexrariis 
duobus  &  mellis  cy.itho:  quod  li  in  ea  prouincia  facien- 
dum  fuerit  hoc  medicamciltum  in  qua  ceruifia  non  eft,  E 
ex  aqua  dabis  in  qua  myrtus  cocla  (ic  ad  fexcarios  duos, 
autcum  fapx  nmcx  fextai  iis  duobus,atquc  ex  eo  tempe- 
rabis  porionem.cx  d.ibis  bibend.imiintra  horas  quatuor 
deiiciat  oportet  vermiculos  vel  tineasiante  rriduum  fane 
iubebis  eumcibari  alho  &pane  perle,&  tantummodo 
pofcam  bibcre.  [nflationibus  inteftinorum  prodeft 
vel  fcrpyllum  potu  ex  vino  nigro  ,  velcuminum  fyluari- 
cumtntumex  vino  nigro.vel  aqua  pota  api.iftri  ( quod 
Crxci  eiotion  vocant)per  fe  data,vel  fuccus  eius  vino  mi 
xtus.vel  oris^ani  radices  contufx  ad  *  i.ex  vino  datx  ,  vel  ^ 
ruta  trita  ex  aqu.r  cyathis  quaruor  pota,vel  eiufdem  deco 
cTa  radix  cum  aceto  &  melle  data  ,  vel  pulegium  fimili- 
ter  potum.vcl  filiqux  Sy:  iacx  folia,  vel  rorifmarini  aqua 
decocta,velpetrofelinum  ex  vino  tritum  datum,vel  ori- 
gani  decofti  nqua,vel  anefum  tritum  qoanrum  tribus  di- 
gitis  comprchendi  poteftrprodeft  etiam  vitrum  ctim  vi- 
noaut  aceto  darum.Tolht  enim  protinusinflationem,& 
dolorem  inteftinorum  vel  lauri  folia  trita  ,  vel  eiufdem 
baccx  aut  ftos  ex  vino  potus ,  aut  panacis  radix  ex  vino 
pora:led  panaces  non  foltim  inreftinorum  dcIores,veru-  ^ 
etiam  choleram  fanat.  prodeft  ex  vino  vel  acetoferuenti 
apii  femen  tritum  darum  iciuno,vel  terrx  mali  *■  i.  ttitus 
potusex  vino  vetere,  vel  hyflbpi,aut  ongani  virgulx  v. 
cum  vini  hemina  feruefa<ffx,&  ieiuno  potui  datx.  Fo- 
nientum  quod  prodeft  inteftinorum  doloribus  fic,  Ace- 
tum  autaquam  in  qua  ruta  mcofta  fuerir  cahdam  ventri 
&vmbilico  impones.difcutit  enim  confeftim ,  &  fedat 
dolores. 

Carmen ad  rofus  fiue  hominum  fiue  anima- 
lium  diuerforum  fic  ,PaImam  tuam  pones  contia  do- 
lemisventrem,&  hxc  ternouies  dices,Stolpusa  cxlo  ce 
cidir.hunc  morbil  paftores  inuenerunt,fine  manibus  col 
lcgerunt,fine  igni  coxerunt ,  fine  dentibus  comederunt. 


>7<> 

10  madefa&I 
i:  itium  lic  ap 
iCn  mo  vcl  aqua. 


Ad  lumbricos  ege rc  .1  »s, 
lanam  vmbilico  appone   dt  faici 
pofitum,necno  braiiicx  C 

itaoportebit  apponi.  :os  &  rineas  coli- 

culisex  aqua  cofti  >  origan'.»nr»adiniil;ebis)ac  iciuno  bibe 
dos  in  die  tres  cy  lU,is  rofus  re- 

medium  fic,Pipe  dam  ymini  faccatl 

—  i.rutx  folia  v  ir  dia  orbii  permo- 

clicu.hxcomniamelti  jjjHpp;  ...  lixtainpilu* 
lasadmodu  fabx  ■  eui^e^BBibendas  paulatim  quii  op9 
fuerit  ieiuno  ex  viuq^jjapHabis.  Si  vetricufperuerfa 
tus  fucrit  ;ilicui,  aqUar^^pat  vndc  pedes  lauerit  fuos,c> 
dclanaouis  qux  a  lup^tcifa  fuerit,  ad  venrrem  fuum 
alliget: deher ba  quoqiKqua:  muris  auricula  dicitur  no- 
uem  foliatoIlar,&  cum  piperis  granis  nouem  terat  8c  ex. 
aqua  bibac  pcr  rriduti.  Talus  quoqj  lcporis  ventricu 
lo  fubligatus,dolorem  eius  excludic  LenticuLe  hc 
mim  in  aceto  madefacfa,&cibo  potuiquc  daca  iemno, 
eXtin£roslumbricos  eximir.  M.ilua  cum  finapi  co 

<fta,&  in  calice  pofita,  ac  forbitionis  modo  fxpius  gufta- 
ta  fuccurrit  moleftiis  lumbricorti.  Cranorum  de  ma 
lis  Punicis  dulcium  acidoriimque  fuccus  expreiTus,  paflo 
eiufdem  menfii:  x  immifcetur,ootionelque  dux  de  per- 
mixto  fiunt,&  vna  ancecccnam  datur,  alia  poftccenam5 
poftcradietevtiavelumbricos  veltincas  porenter  expel- 
ht.  St^rcus  caprinum  aridum  tritum  adie&o  mel 

le  potui  darum  ex  aqua  calida.mire  producit  tineas. 

Ceruini  cornu  combufti  cinis  critus  ex  aquapotus, 
tineas  potenter  expellir.  Kaphanus  cx  aqua  ad  rcr- 
tias  dccoquitur,eaque  vino  mixta,ad  extirpandas  tineas 
vtiliter  bibirur. 

Ridix  inulx  in  vino  decoquirur,deinde  fuccus  e- 
ius  cxprimi(Or,potuiqucdaturad  tmeas  enecandas:fed  ea 
radix  pofteaquara  eruta  eft,tei  ram  non  deber  artingcre. 

Allium  in  cenomelire  covfturn,  &  vorarum  prodcit 
Iiimbricis  vcl  tineis  necandis:  aqin  quoq;  in  qualupint 
iecoCti  fuerint.additaruta  &  pipcre  rrito,potiu  data  me- 
detur.  Acini  fiue  corymbi  hederx ,  trcs  contriti 

in  oxymelite  vtiliter  aduerfum  tineas  bibuntur,  r.it  ven- 
tri  inhnuntur.  Abfinthii  llcci  fantonici  combufti 

cyathum  vnum,  comu  ceruini  combufti  cyathum  vnu, 
apii  feminis  rriti  cyathii  vnu  mifcebis,  &  leiuno  qui  ti- 
neas  lumbricofque  patieturex  aqua  calida  porui  dabis 
moderatam  menfuram  iuxta  .ttarem  fumenris. 

Ad  Iumbricos  eiiciendos  remedium  mirumfic, 
Satureix  fafcem  bonum  cum  aqua'  8.  ni.mirtes  in  vas 
arfiplum  ,  &  diligenter  claudes :  poftera  die  colabis,& 
addes  pteridis  tunfx,&  aloes  tunfx  diligenter  drachmas 
binas.dk  mellis  defpumati  quod  fufTiciar.inde  iunioribus 
iuxta  xtatem  dabis.fcnioribus  plufculum,  &  adiicies  co- 
Iophonix  drachmam  vnam,ira  vt  qui  remedium  fumtit 
carne  abftineant  per  illos  dies,&  allium  manducent. 

Coriandrum  viride,  vel  eius  femen  decoques  in  a- 
qua  in  qua  ltipinos  prius  coxeris,&  quum  inde  aduerfum 
tiueas  vel  lumbricos  ieiunus  fumpferis  potionem,  vetffa- 
beris  aut  deambulabis.  Nafturtii  feminis  cochlearia 
qtiatuor,  &  filicis  qua:  inarbore  nafciturP- 1.  agarici  — 
ut.iuniperi  —  m.coriandri  feminis  8.t.ex  radice  Syriaca 
P.i.cornu  ceruini  —  im.nitri  Alexandrini  —  m.  fcamo 
niac  ni .  tithymali  P.i.hxc  omnia  tundes  &  cribrabis, 
mifcebis&  repofita  habebis :  &  quum  opus  fuerit  dabis 
tincai  um  vel  lumbricorum  moleftia  laborantibus  in  po- 
tione  pofcx  gclidx  iuxtaxtarcm  ,  fed  digeftiflimi  ab  o- 
mni  efca  hoc  remedium  acciperc  debebunt.  Acori 
tunfi.eruc.r  feminis,coriandri  ficci  feminis ,  cardamomi 
cochleiria  quaterna,  iuniperi  vnc.  tres,abfinthii  fantoni- 
ciP.i.hyflopi  vncias  fcx.cornu  ceruini  vfti  vncias  duas, 
diclamni  P.i.filicisqux  inarbore  nafcitur  ficcx  P.  i.o- 
mnia  hatctunfa  cribraraque  milcebis,&  rccondes,  c^c  quu 
opus  fuerir,paftil!os  faciesfabx  magnitudine,  &  dabis  ei 
qui  laborac  moleftia  lumbricorum.vr  edat  in  ficu  ,  etiam 
ficca.abftentus  tamc  pridie,  ita  vr  fir  digeftillimusquum 
hoc  remedium  fumit.  Ad  lumbricos  eiiciedos, re- 

mediii  fic}AriftoIochixIoga:  corufar  3  n.cti  aqux  cyathis 

RRr.ii. 


57f  MUCBLLI 

duobus  l«iuno  bibetldowe?  triduu    dabis.nucleosquo  A  datumquanuis  veteres&  latetues  interaneos  morbos& 

quc  de  perlicoamaro':                     ebebit  qui  lumbri  voinitu  &deie£tiotiibnsconcitatis ,  potctiflime  fanabit . 

cts  vexabitur.        Ad  ventris  <  .v  .     a  remedium  effi-  Labofantibus  tenefmo,id  eft  qtii  de  perfridtione  afli 

cax  fic.Sordes  de cardine  oftn  toilc  oigitis  duobus.polli-  duc  federe cupiunt,&  nihil  deiiciunt,lac  bubiilum  deco- 

ce  &  medicinali,  &  fuper  vna.b'hcurn  laborantis  appo-  ftura  frcquenterpotum,maximtpiodeft.  Holusdii 

ne-        Baccaslauri  tres  ci^fctherbx  vincx  cochlcaribus  coftum  cum  fale  plurimum  fumptum  ,  aduerfum  tenc- 

tribus  pariter  contundes,&adiicies  vini  calidi  cyathis  tri  fmum  iuuaroftrea  quoque  ex  mulfo  &  pipcre co&a  vtili- 

bus,&  colatum  bibendum  Aubis  ei  qui  ventrisdolore  ve  ter  accipiunrur.          Potio  afpetfoplurimo  pipere,  fub 

xabitur.      Corrigia caninj^medius  cingatur qui  dole-  no&em calidiffime  fumpta,fummo  remcdio  aducrfum 

bit  vcntrem,ftatim  remedflKtur.      Contra  ventris  do  renefmum  efleconfueuir.        Seneitus  anguis  cum  oleo 

lovem,.irgemonix  herbx  ratfccem  palo  ligueo  effodito,  B  rofaceo  decod~ra  in  vafe  ftagneo,  atquc  mlita  ventri,  fi  ta- 

eamquett  itam  exaqua  bibendam  dato.        Lichnum  men  ilhc  non  fit  exulceratio,tenefmo  remedio  eft. 

ardenrcm  vmbilico  fupcrpone ,  &  defuper  cucurbitam  lus  pifcium  marinorumin  patinacum  la&ucisco- 

medicinalem,aut  calicem  oblongum  ,  fi  cucurbita  non  &orum,vtiliteraduerfumtentfmum  forbetur.  Aqua 

fucrit,admoucto,&  paulifper  contineto,confeftim  dolo-  tnarina  ex  alto  ham  itur,&  fei  uatur  tn  vctuftatem,  ac  poft 

rem  ventris  auertes.          Pulegium  commanducatum,  ea  cum  vino  auftcro  bibitundeinde  raphani  manducan- 

&  ad  vmbilicum  pofiium  ,  atque  illic  alligatum,  nece-  tur,vt  fit  vomitus  facilior,  qui  tenefmi  caufas  effundat. 

dat,dolorem  omnem  ventris  continuo  difcutit.         A-  Herbx  vettonicx  fclia  in  vmbra  arcfa&a  ,  &  tunfa 

nethi  feminis  paululum  cotritum  tx  aqua  potum  ,  inter-  cribrataque,ad  fcrupuhim  vnum  ex  aqtix  calidx  cyathis 

nosventris  fedat  dolores.           Nitrum  aceti  cyathis  duobuspota,optimc  profunt,abfque  iis  quibus  cx  crudi- 

duobus  liquefa&um  &  poturo,dolorem  inteftioorum  po  C  tate  inteftina  rorquentur.    Herbaqux  pycmon  dicitur 

tenter  auenir.   Quotiens  dolor  &  contrattio  mteftino-  trita  ex  paflb  vel  mulfo,vel  carceno  epota,  inteflinorum 

rum  ventris  orietur.vefpertilionisfanguinem  ventrema-  tortiones  fedat.          Ad  coli  inflationem  benefacitcu 

nuperfricatOj&ad  prxfensfubuenies ,  &  in  totum  annii  miru  fyluatici  feir.en  per  fe,vt  eft  datum,quatu  cochlea- 

medebere.    Pipeiis  grana  lxx  x.  contrita  ,  &  ex  aqua  ria  tiia  in  aqux  calid.e  cyathis  quatuor.        Colice  mi- 

pota,mirc  tollunt  yentris  dolorem.     Sicui  in  via,  aut  in  rifica  Iulii  Bafli,cit6  leuat.dein  tollit  inflationescoli&  o- 

loco aliquo difficili  fubitusdolor  vctris  aut  inteftinoru  mnis partiscorporis.  facit& adftomachi  imbccillitates, 

i  fuerit,lorio  fuo  deguftato  contiiato  fanabitur.      Siquis  &  ad  inteftinoru  alioqui  dolorem  ,qucm  Grxci  ftt  ophii 

ta!umleporisfecumhabuent,iir,munisadolore  ventris  appellant,ex  aqua hyflopum aut  rutam incoctam  haben- 

&periculo  huiufmodi  perpetuo  pcrmanebit.           Ad  te.  Item  benefacit  ad  fanguinem  ,  &  ex  interiore  par- 

inteftina  rupta,  leporinum  ftercus,atque  etiam  pili ,  D  te.  non  enim  patitur  latefieri,  nec  intus  vulnus  con- 

vellanaeiusdefubuetrilicummelle  decocia,  ad  magni-  uerti:  fed  &  cito  fupprimit  fanguinem,&  vulnus  cogit 

tudinem  dhx  glutienda  frequenter  data,quanuis  pcrni-  coire.dandum  autem  his  medicamentum  ex  aqua  poliu 

tiofe  ruptis  inteftinis  celeriter  medetur  ,  ita  vt  etiam  te-  coclum  habente,  aut  i  utam  .    Prodcft  &  torminofis  & 

nuiora  qux  fuerint  difrupta  glutinet,fed  affidue  hoc  me  cxliacis-datum  ex  aqua  centunculum  herbam  inCoftam 

dicamine  vtendum  eft,donec  periculum  omne  tolla-  habente,quamGrxci  gnaphalida  dicunr,  aut  etiam  for- 

tur.  bis  incodtis  aut  Syriacafiliqua.     lienofis  datur  ex  mul- 

AD  coivm  et   ilEon  rbmedia  fo  vel  paflb,aqua  admixta:  eodem  modo  dandum  eft  & 

diuerfa,       Cap.    xxix.  eis  quifanguinem  per  vrinam  vel  aluum  reddunt,  nec 

COlo&omnibusinteftinorum  doloribus,  &tam  ho-  minus  etia  mulienbusquxfluore  fanguinolento  infefta 

minibus  quam  iumentis  ex  hac  re  laborantibus  effi-   E  tur,quc  Rhu  erythro  Grxci  dicut,vel  qux  ex  partu  abor- 

caciffime fubuenit,auis  galerita  (qux  Gallice  alauda  dici-  tiive  refiduos  vulua:  dolores  habent ,  &  in  totum  quibus 

tur)fiue  ipfa  affata  in  cibo  fumatur,  fiue  cum  plumis  fuis  fupprimendus  eft  fluor,aut  ex  aliqua  parte  corporis  infla- 

combufta  redigatur  in  cinerem,atque  cxeo  diligcntifli-  tio  tolIenda.Recipitautem  hxc,  Spicxnardi,cofti,  pipe- 

mc  trito  terna  cochlearia  cx  aqua  calida  potui  per  triduu  ris  albi.piperis  nigri,piperis  longi,  myrrhar,  opii,  apolli- 

detur.    Vnicuro  eftinteftinum  offifragi  mirx  naturX,  naris  radicis,cinnami, afari, acori, thuris, braflica:  femi- 

quod  omnia  deuorata  citiflimc  conficit:huius  pars  extre-  nis,caftorei,fingulorum  denarios  duodecim,opopanacis 

ma  colligitur& reponitur, &quum  opusfuerit,  ventri  denariosdecem,ftocchadis,  dauci,  ameos , fingulorum 

laborantis  alligatur,remedio  mirO  omnes  inteftinorum  denarios  xvi  n.filis  cretici  denarios  vigintiquatuonmel 

dolorescitiffimc  fedat.        Lupi  ftercus  dumodo  no  in  le  Atlico  hxc  excipiuntur  ac  mifcentur.  Daturnoplus 

terra  inuentum,fed  fupra  fuftem,aut  fupra  aftulas,  aut  fu-  p  quam  denarii  pondus  aut  viftoriati:  ca;teris  prout  ctiiuf- 

pra  iuncum  colliges,& feruabis,&  quum  opus  fueritla-  que  vires poftulabunt ,  dummodo infra  hoc  pondus,  ex 

boranti  colico  alligabis  ad  brachium,vcl  ad  colum  in  of  aquac  calidx  cyathis  tribusin  noiftem  fecundum  cocnam. 

fe,aut  incuproaut  inauroclufum  ,licioque  fufpenfum:  Hxc  potio  etiam  febricitantibus  tutodatur,  verumcoe- 

fed  pt  ius  exipfoftercore  pufillum  ignoranti  ex  aquacali  liacis  in  ipfo  dolore  prodeft,vitreo  vafefub  fignaculo  vt 

dabibendum  dabis,mire  ccleriterquefubuenies.  moriseftferuatur.        Ad  coli  doloremfaciuntquidem 

Ouum  recens  crudum  fummiterapertum  defundes,  mirificequxfuperius  pofita  funt,  fed  cxtera  medicameta 

&  eiusteftam  oleo  viridi  implebis,&defundes ,  mellifq;  in  aliis  vitijs  dolorem  leuant  in  prxfentia:hoc  verbquod 

tantudem  defundesifimiliter  lotio  pueri  implebis,  &  de-  di&urus  fum  ,  fupra  hominis  fpe  coditionemq;  eft:ideo 

fundcs,tum  diligenter  omnia  peimifcebis,&  in  aqua  cali  primo  tempore  ne  fidem quidem  habet,poftea  a  nullo  fat 
datepefacies,acieiuno  bibenda  dabis.hatc  potio  non  fo-  C  tisdignt  laudari  poteft.nam  &in  prxfentia  dolorem  tol 

liim  ftercus  vetuftum,quod  doloi  es  inteftinis  facit ,  ve-  lit,&  in  futurum  remediat,ne  eum  vnquam  reperar. 

rumetiam  lumbricos  eiiciet,  &  ardorcs  prxcordiorum  fe  Raro  enim  quis  iterum.  vel  ad  fummum  tertib ,  hoc 

brtffquefedabif.      Erucxfemunciam contcres,&eiqui  accepto  medicamento  ,  vexatus  eft:  quamobrem  fi- 

lumbricospatietuvex vino  vetere candido  ieiuno&  di-  quando  repetierit  iterura  dolor,danda*  erunt  per  tri- 

geftiffimo  bibendam  dabis.fatisproderit.       Ad  inte-  duum ,  &  tunc  potiones ,  eodem  modo  quo  prima  da- 

raneosmoibos  ferpylli  pondus  vidioriati  argenteicon-  ta  fuit.       Interdumvero  &  tertio  in  dolore ,  eodem 

tritum,&exvinopotuidatum,febricitatiautemexmul-  genere  potiones  dabuntur,  quod  raro  quidcm  acci- 

fa  aqua  tepida ,  internos  dolores  ventris  potenter  emen-  det ,  vt  poft  primam  potionem  dolor  redeat :  fed  fi  ad- 

dat.      Verbafciradiciscorticem  detrahito ,  &cotundi-  monentecaufa,iterum  atque  iterum  data  fuerit,  infutu- 

to,acfuccum eiusper  linteum  exprimito,eumque  exa-  rumquoqueita  reroediabit  vtncfufpicio  quidem  vlla 

qua  mulfa  aut  vinobibendum  dato:omnia  interaneoru  H  huic  vitiorelinquaturtfiquando  tamcn  rcpetierit,hoc  ma 

vitia  quac ex  frigore,aut  labore,aut  indigerie  erunt  miri-  lum  frigus  ex  multitudine  cibi  pr«cedit,grauitatcmquc 

ficcfanabis.           Lotium  humanum  vetus  adicftopau  quandam  &torporem  eius  loci.id  eft  coli ,  fed  finevllo 

Julo  croco,quod  odorem  eius  emcndet ,  ignoranti  potui  dolore/cntiendum  infert,planc  vt  tuip  intelligat  quato 


>77 


DE    MEDIC  AM  L  I  BE  K 


malo  c.m!erinr,quiillampleftialiberamur.hoc  medica-  A 
mento  primiim  muliercula  quxdam  ex  Aphrica  vetiiens 
multos  Romar  remediauit :  poftea  nos  per  magnam  cura 
compofictone  eius  acccpta(id  eftpretio  dato  ei  quod  de- 
fiderauerat  qtti  venditabat)  aliquot  no  humiles  neque  i- 
gnotos  fanauimus,quorum  nomina  fuperuacuum  eft  re- 
ferrc  .  Coftat  autem  medicamentum  ex  his  rcbus,  Cerui 
cornua  fumuntur  dum  tcnera  funt,&  quaii  in  tabulas  vel 
partes  breues  &  tenues  diuifa  in  olla  fidili  componutur, 
operculoque  fuperpofico,  &  argilla  vndique  circundata  ^ 
fornace  aut  furno  vruntur  j  donec  in  cinerc  candidifli- 
mum  redigantur.atque  ita  trita  in  vafe  vitreo  mundo  rc- 
ponuntur-.qtium  dolorem  coli  habebit  aliquis,ante  diem 
abftinebicur  quim  porurus  eftmedicamentum  abomni 
cibo,  atque  ita  poftera  die  digeftus ,  atquc  ieinnus  acci- 
piet  ex  hoc  pulucre  cornuum  exuftorum  cochlearia  tria 
eumulata  fatis  ampla.quibtts  mifceri  debentpiperis  albi 
grana  t  x.  trita,  &myrrha;  exiguum  ,  quod  odorem  tan- 
tummodo  prxftare  pofTit.hatc  in  vnum  commixta  in  q 
mortariodiligenter  agitantur,ac  teruntur ,  deinde  co- 
chlea vcra  Aphrican.i(id  efttnde  allata)fumitur,  quima- 
culofiflima,&  viuafi  fieri  poteft  in  alio  mortariocu  fua 
tefta  contunditur,atque  ita  teritur  doncc  nullu  veftigtu 
aut  afperitudo  appareat  teftularum  :  poftea  vini  Falerni 
non  faccati  cyathus  adiicitur,  &  nthilominus  rurfus  teri- 
tur.magis  enim  tunc  apparebunt  afperitudines.fiqux  re- 
fedcrint,  quibus  leuatis ,  iterum  aditciuntur  duo  cya- 
thi  eiufdem  vini,atque  ira  cum  priore  compofirione  be- 
ne  admifcentur,poftea  tranffunduntur  qux  funt  in  mor-  D 
tario  in  caliccm  nouum,qui  calix  fupcr  aliud  vas  poni- 
tur  ad  carb ones.&  affiduc  mouetur  cochleario  liquor,ne- 
quid  fubfidat,aut  peruratur.vbi  benc  incaluerit  adiiciun 
tur  in  eundem  calicem  dc  iis  qux  fupri  fcripta  funr  ,co- 
chlearia  tria,  &  rurfus  permouetur  vniuerfa  permixtio. 
quum  aurcm  calore  fufTtcienti  tempcrara  erit  potio  ,  da- 
bitur  epotanda  verfus  orientem,ftatim  dolor  fine  dubi- 
tatione  ceffabit.Sed  vt  pcnitus  aboleatur ,  dari  potionem 
Cmilicer  oportebit  per  infequens  biduum  :  fcd  quibus  . 
hoc  remedium  dabitur,cibum  in  prandio  tantummodo  E 
aut  de  tempore  in  ccena  exiguum  capient,qub  facilc  con 
ficiant,ne  crudi  eam  fumant,  poftea  vcro  in  confuetudi- 
nem  vicrusfui  remittecur.  Oportebitautem  rcmediatos 
non  intcmperanter  in  futurum  vinu  bibere.  Tamet- 
fi  enimacoli  dolore  tuti  fuerint ,  metuere  nihilominus 
debent  ne  alia  parte  corporis  xqui  afTiciantur  cb  intem- 
j)crantiam,ob  quam  vtique  colo  fuerant  ante  vexati. 

Antidotus  Cofmiana ,  quxfacit  mireadcolum, 
eadem  mouet  vrinam ,  &prodeftomni  aduerfa:  valetu- 
dini,fanat&  inflationespericulofas  omniu,  vel  plurimo-  F 
rum  inteftinorum,quemmorbumGra:ci  «ASoVappellat: 
Facit  &  ad  hydropicos:conficitur  fic,  Sorborum  femima 
turorum  denarios  decem,marrubii  fucci  denarios  x  uir. 
centaurextenuis  fucci*  xim.fcillx  fucci  denarios  vm. 
mandragorae  fucci  denarios  v  i.haftulac  regia:  fucci  dena- 
rios  fex.opii  denarios  quatuor,laferis  Cyrenaici  denariu 
i.pohifucci*  vi.  opopanacis  *  mi.rofa:  caninafucci 
#-  uii.gatbani  *  im.caftorei*  mi.  agarici*  im.  faga- 
peni*x.  gummisKini.  artemifia:fucci*-iiii.  cicutsc 
fucci*"".  refina:  terebinthina:  *  im.  millefolii  fucci  G 

riu,  trifolii  fucci  #■  o£to,vitis  albx  fucci  #■  vn.  planta- 
ginisfucci*  n.  bdella;*  nu .  dracontex radicis  *■  liu. 
tcrrje  mali  #  x.  rhus  Syriaca:  #■  vi.  acori  &  afari  *  qui- 
nosvel  fenos,meliloti  #  vi.inula:  radicis*  vi.glycyr- 
rhizae  #  vn.erucxradicis*  vu- panacis  #■  vi.cyperi  #• 
im.  ftcechados  #■  vi.  iuniperi  *oc~ro,  abrotani  *•  mi. 
thama:  cypri  •*■  un.hyffopi  #  im.pulegii  #-  mi.  petro- 
felini-f  mi.holusatri*  im.dauci*  vi.  apii  feminis* 
vi.paflinaca:  feminis*  vi.foeniculifeminis*  vi.arotel- 
li  feminis#-vi.  alterci  feminis*  vi.  vrticacfeminis*  vi. 
radicisin  cccnaqua:manducaturfeminis*  x.balfami  fe- 
minis*  mi.cachryos  feminis*  mi.  erui  albi  farins* 
xiii. piperisalbi*  vi.pipcris  longi#vi.caroi  *  vi.ru- 
ta»  fyluaticaefeminis*-  im.  baccarum  lauri*  vi.  amomi 
*-in.malobathti*  vi.  myrrha:*  vi.  thuris  #  vi.  cafia: 


37® 

:hotni  fforis* 


K.vi.  nardi  Syrirea;  #■  > 

vm.faliunca:*  v  n.coi  icx  *■  v  1 1.  cin 

iiami  *  v  i.plei  magdalin  pobalfami  *  1 1 1 1  tun 

duntur&  cribrai,  uluerem  redigenda  funts 

remittunturdili  nomnia:datur 
potio  nucisauellans  magul^dme  ex  mulfo,febricitan- 
tibus  vero  ex  aqua  calida:  ad^auriginem  quoque  &  ad  fet 
pentium  morfus  hoc  antidotjtei  fatis  vtile  eft. 

Colice  Bafli  mirifica  qu^prodeft  fine  fopitione,  ea 
dem  ventris  fanat  vitia  om^pR-facit  &  ad  difficilem  fpi- 
rationem  &  ad  internos  doiores:  conficitur  fic ,  Mandra- 
gorx  radicisfiue  corticis-j(  vi.rhus  Syriaci  ^f  vi.  cinna^ 
midenariosfex,  acori denarios  fex,  braffica:  feminis* 
vr  cofti*  vi.iridis*  v  i.piperis  logi  denarios  v  i.  pipcris 
albi*-  v  i.cicutx  fucci  denarios  xu.  opopanacis^f  vn.S. 
ftoccadis  denarios ;  x.dauci  Cretici  denarios  ix.mei  % ix. 
Phccbusadiiciebat(vt  author  remedii  hui9refcrt)myrrhas 
•)f  v  i.opii  -)f  v  i.afari  dcnarios  noue,caftorei  denarios  no- 
ue.cotufa  ha;c  &  ci ibrata  mifcetur,&  ex  melle  colligutur 
diligentiffime  vniuerfa,  atque  cx  eo  medicameto  quan- 
tu  nux  auellana  eft ,  datur  cu  cyathis  tribus  aqua:  calida;, 
fed  poft  cibum.ieiuno  enim  non  oportet  dari. 

Coli  dolorem  auertes  fi  delaccrtarum  caudis  fum- 
mitatestuleris,&auroincluferis,&ligaueris  citca  vmbi- 
licum,autdc  refte  ventrem  circuncinxeris ,  de  quaquis 
laqueo  vitam  finierit.  Collum  fanat  cum  pinnis 

vpupa  exufta,&  ex  vino  cinis  eius  potui  datus:hirundinu 
etiam  ftercus  in  cibo  V:  in  potu  fumptum  ,  tribuit  colo. 
fanitatem.  Hocanrulotum,fiue  oxyporium,quod 

buphagos  dicitur,facitrfu  coli  inflationes,  &  ad  digeftio- 
ncm.vndemaneieiunus  accipies  catapotia  tria  magnitu 
dinegrani  piperis:conficiturfic,Nepetx  vncias  tres,pu- 
legii  veteris  vncias  tres,libyftici  feminis  vncias  quatuor, 
petrofelini  vnciam  vnam,  apii  feminis  -<  i.S.thymivn- 
ciam  vnam,piperis  vncias  fex,mellis  optimi  non  defpu- 
mati,quod  fufficiat  ad  concorparandas  &  temperandas 
fpecies,adiicietur,&  in  dolio  vitreo  condetur  fub  figna- 
culo  habendum ,  ficut  vfquequaque  haberi  debent  vui- 
uerfa  medicamina. 

A  d  eileo  vel  colum,baccas  lauri  o&o  concides,&  co 
qucs  in  vini  fubdulcis cyathis  tribus, & calefa&um  ex  eo 
poculum  ieiuno  bibendum  dabis,  Croci  3  n.myrrha;  3 
n.opii  3  i.  fingula  qua;que  teres  feparatim  ,  &  poftea  fi- 
mulparata  inaqua  mifcebis,  atque  in  modum  faba:  pa- 
ftillos  fados  inanum  iniicies  ,mire  colo  remcdiando 
proderit. 

Satureiarfurculosdece  tolles,tribus  digitis  conteres, 
&  vino  Aminxo  fincero  mixtos  colo  laboranti  dabis  bi- 
bendos,fincerum  qui  biberitexperietur  remcdiu.  Pu- 
blii  paftillus  cohcus,Apii  fcminis  hcminam,fceniculi  fc- 
minis  quartarium:piperisgrana  x  x  vn.  fatureia:  floris 
vel  feminis  quartarium,  omnia  ha;c  diligenterteres  & 
cribrabis,&  cum  pipere  benc  trito  permifcebis :  deinde 
in  mortario  omnia  pariter  cumvino  veterc  quantum  di 
ligentius  teres,&  facies  paftillos  quindecim ,  quosficca- 
bisiquum  ficcati  fucrint,fingulos  paftillos  coli  dolorela- 
boranti  dabis  folutos  in  ternis,eyathis  vini  veteris  calidi, 
fed  bene  eos  folues,  vt  totum  ebibi  poflit  -.  paftilli  autem 
paris  ponderiseffcdebent.  Salicis  foliorum  dra- 

chmam  cum  piperis  granis  viginciuno.ex  vino  diligen- 
terteres,&  tridub  tres  potiones  ex  vino  bibendas  dabis 
coli  dolore  confeclo  .  Hcrba:  vettonics  pollinis  ) 
v  i.  ex  aqux  calida:  cyathis  tribus  colico  ieiuno  biben- 
dos  per  triduum  dabis.  Plantaginem  qua?  fine  lanu- 
gine  fuerit  contufam  cum  fale  apponito  ad  vmbilicu  co 
liri,nnrepr°derit.  Annulus  de  auro  textatunica  fit 
exufta,cui  infculpiturvicegemma:  pifcis,aut  delphinus, 
fic  vt  holochryfusfit,&  habeat  in  ambitu  rotuditatis  vtri 
ufque,id  eft,interius  &  exterius,Gra:cis  litteris  fcriptum. 
9ii{  KiK&jei (am  tu/av  KOMiv  wotc.Obfcruandum  autemcrit, 
vt  fi  in  latere  finiftro  dolor  fuerir,in  manu  finiftra  habea 
turannulus-.autindextra,fidextrum  latus  dolebit:luna 
autem  decrefccnte  die  Iouis,primum  in  vfum  habendus 
critannulus.         Adcolidoloremrequires  fimulupi, 

RRr.iii. 


37? 


M  A  R  C  E  L  L  I 


&  o(faqua:ibideminuer&iscontundes,&pulucremex  A 
his  facies,&  maqua  frigida  leiuno  bibendum  dabis. 

Ad  coli  dolorem  xn.calepd .  April.  violas  mane  col 
ligi  facies,  &  teri  in  mortario  diligenrer ,  poftea  in  mor- 
taritim  ipfum  mittes  vini  veteris  potiones  v  1 1  .  & 
quum  temperaueris  cum  vicfcRjidie  fuperfcripto  potio- 
nes  per  feptem  dies  cotinuos  dabis ,  fed  cautus  effe  debes 
in  violiscolligendis,quia  pl^jpeque  funt  noxic  .  Ad 
coli  dolorem^fcriberedebesMB.lamina  aurea  dc  graphio 
aureoinfra  fcriptos  chara&er&luna  prima  vicelima ,  & 
laminamipfa  m  mittere  intra  "rubulum  aureum  ,  &defu-  " 
per  operire  vel  inuoluere  tubulum  ipfum  pelle  caprina,& 
caprina  corrigia  ligarc  in  pede  dextro.fi  dextra  pars  cor- 
poris  colo  laborabir,aut  in  finiftra,fi  ibi  caufa  fuerit ,  ha- 
bere  debebit:fed  dum  vtitur  quishoc  pra:ligamine  abfti- 
neat  venere,&  ne  mulierem  autpnegnantem  contingat, 
aut  fepulchrum  ingrediatur,omnino  feruaredebebit :  ad 
ipfum  autem  coli  dolorem  penitus  euitandum  ,  vt  fini- 
ftrum  pedem  femper  prius  calciet  ubferuabis.hi  funt  cha 
ra£teres  fcribendi  in  aurea  lamina, 

L   #   M   ©   R.   I  A  C 
L   *   M   0   R  I  A 
L  #    M   0   R.   I  A 
Leporini  ftercoris  pilulas  feptem  tere ,  &  cum  dulci 
vino  colico  perrriduum  da  bibendum.  Ad  coli 

dolores  mentaftri  folia,quanttim  tribus  digitis  apprehen 
dere  potueris,  tolles,&  his  adiicies  fccni.culi  feminis  co- 
chlearia  duo:ha:cin  vnum  quamminutiffime  teres,poft- 
modum  addes  vini  veteris  optimi  cyathos  quatuor,&  tu 
calefa&am  pottonem  quitum  digitus  pati  poilir ,  ieiuno  p 
bibendam  dabis,conrmuo  ventos  emittet,  &  deiedtione 
faciet.Hac  ergo  potione.fiquis  triduo  vfus  fuerit,  quanis 
graues  coli  dolores  euadet.  Gallinam  per  totum  diem 
3  cibo  abftinetordein  poftero  die  quum  cam  occideris, 
crura  cius  cum  fale  &  oleo  inaffato  ,  &  ieiu  no  colico  qui 
feptidieciboabftinuerit  mmducada  dato  ,  mirificepro- 
fueris.  Corydalus  auis  (ld  eft  qux  alauda  vocatur)qua: 
animos  hominu  dulcedine  vocis  oble£tat ,  cum  fua  plu- 
ma  in  vafe  fi&ili  gypfato  in  furno  pofito,  ita  comburitur 
vt  teri  poffit:contrita:  autem  tenuifltmus  puluis  reponi-  £ 
tur,&quum  opus  fuerit,ex  eo  cochlearia  duovel  tria  cu. 
aquacalidaper  triduum  autquatriduum  dantuv,incredi- 
bile  hoc  colicis  remedium  ,  quod  adebprodeft  vtomnia 
jnedicamina  meritb  fuperare  videatur.  Stercus  ca- 

prinum  recens  in  aqua  rcmiffum  colatumque  cum  mulfi 
cotylis  tribus,&  piperis  conrriti  granis  l  x.  in  tres  potio- 
nesdiuifum  per  triduum  datur:  ita  vt  prius  corpus  eius 
colici  cui  potio  dada  eft  acopo  perungatur,  vt  perfri£Ho- 
nes  omnes  coadto  fudorc  difcedant,  miro  remedio  fana-  _ 
bitur.  Succinu  tundes,&  ex  eius  farina  duo  cochlearia 
cum  aqua  non  nimiu  feruenti  bibenda  colico  ieiuno  per 
triduum  dabis,efficaciter  proderunt.  Sanguinem  an- 
guilla:  cum  rubeilo  vino  duplici  menfura  coniunges ,  & 
ex  aqua  tepida  mixtum  colico  ieiuno  dabis  bibendum, 
fed  fub  doloredari  oportet.nam  &prxfens  remedium  fe 
ret,&  in  futurum  morbo  huiufmodi  liberabit .  Si  aduer- 
fuscolum  viro  remedio  opuserif,  de  arietc  quemlupus 
occideritfafciolam  puer  impubisfaciat,  &  inde  virum 
adcorpusaccingat:fi  verb  mulieri  medendum  erit,  fimi-  G 
liter  de  oue  quam  lupus  occiderit,puella  virgo  cingulum 
faciat,&mulierem  circacorpusaccingat,  efficacitcr  pro- 
deft.  Lepori  viuo  talum  abftrahes,  pilofque  eius  de 
fub  ventre  tollcs,atque  ipfum  viuum  dimittes,  de  illis  pi 
lis  vel  lana  filu  validum  facies,  &  ex  eo  talum  leporis  col 
ligabis,  corpufque  laborantis  pra:cinges ,  miro  remedio 
fubuenies.Efficaciustamen  eritrcmcdium,ita  vt  incredi 
bile  fit  fi  cafu  os  ipfum(id  eft  talum  leporis)in  ftercore  lu- 
pi  inueneris,quod  ita  cuftodire  debes  ne  aut  terram  tan- 
gat,aut  a  muliere  contingatur:fed  nec  filum  illud  dc  lana  H 
leporis  fadum  debetmuliervlla contingere.hoc  aurem 
remediumquum  vni  profuerit,ad  alios  tranflatum,quii 
volucris,&quoties  volueris  proderit:  filumquoque  quod 
cxlana  vel  pilisquos  dc  ventre  Ieporistuletis.folus  purus 
&nitidus  faciesrqubd  fi  ita  vcntri  laborantis  fubligaue- 
ris,plurimum  prodcrir,  vt  fublata  lana  leporem  viuum  di 


3S0 


m  ittas,&  dicas  ei  dum  dimittis  eum,  Fuge  fuge  lepufcu- 
le  ,&tecum  aufer  coh  dolorem.  Euphotbn  dra- 

chmani  rediges  in  tenuiflimum  pulucrem,&  ex  eo  partes 
duas  facies,  vnam  cum  ouo  fcmico&o  iciuno  ccdico  da 
bis,altcram  tertio  die  fimiliter  facies,mii c  ac  finerepeti- 
tionecmendabis  coli  dolorem. 

Compofitio  colice  primaria,  Nardi  foIia,fpicx  nar- 
di  Indici ,  amomi,piperis  albi,  cofti,  papauei is,  lentis  Sy- 
riaca^vnciasfingulasjmyrrhi-,  Zingiberis,  afari  Pontici, 
femunciasfingulas  in  puluerem  rediges  ,&cum  melle  o- 
ptimo  defpumato  quantum  fufficiat  permifcebis ,  &  ie- 
iuno  colico  quod  fatisfit  dabis.  Compofitio  co- 

lices  cx  libro  Philonidis,  qua:  etiam  Tiberio  Cxfari  co- 
ponebatur,graues  &  inueteratos  dolores  mitigans:  mihi 
quoque  expetimentis  notiflima:nccipit  hxc,  Apn  femi- 
nis  heminam,ancthi  tenuiterarefadti  femunci^m,  cafto- 
rei  femunciam,nardi  (picx  femunciam,  opii  femuciam, 
croci  femunciam,piperislongi  femtinciam,piperis  nigrt 
femunciam,petrofelini  femunciam,  apium  pridie  mace- 
rabis,&  teres,ca:tera  tundes  &  cnbrabis,&  mixra  cum  a- 
pio  in  mortano  diligenriflime  conteres ,  &  melle  defpu- 
mato  optimo  com^  rehendes  ,  atque  iri  vafc  vicreo  con- 
des:quum  opuvfuerit  dabis  dcnarios  fingulos  cx  aqua: 
calida:cyathis  tribus.  Ad  coli  dolorem  ftercus  bu- 
bulum  recens  exprimeper  linteum  munilum,  &  fuccum 
cius  in  qualibctpotione  colico  da  bibendum,ftatimfub- 
ueniesrquod  remedium  efficaciflimum  efle  multa  expe- 
rimenta  docuerunt.  Papauer  ex  aqua  mulfa  deco- 
fttim  dabis  colico  ieiuno  bibendum  ,  confeftim  ftibue* 
nies.  Inrer  experta  fubnotatum  efthoc  colicis  mirum 
remedium,fic,  Fici  ficca;  vnciam  vnam  ,  iridis  lllyrica: 
vnciam  vnam,  vettonica:  vnciam  vnam  ,  in  ollam  nou» 
mittcs  cum  bifcxtio  aquar,  &  cum  fuprafcriptis  ad  dimi- 
dias  coques,&  inde  heminam  dabis  ieiuno  colico  pota- 
dam.  Hei  ba  qua:  millefolium  appellatur,  trita  ex 

vino  auftero  nigro  vtilirer  colicis  bibenda  datur. 

Herbam  nepetam  dextra  manu  colliges,  i;i  quantu 
fufficerepoffe  crcdideris,eamque  ad  leuiratem  conteres, 
&  cum  vino  dulci  ac  verere,  velLibycenii.colico  ieiuno 
per  triduum  dabis:fed  vini  modusfit  quartarius ,  facilli- 
me  proderir.  Fuliginis  bene  trira:  &  cnbratx  ter- 

nos  denarios  per  triduum  ex  aquaohda  ieiunocolico 
potui  dabis.  Lacertam  viridem(quam  Grarci  <m~pev 
vocant)capies,perque  eius  oculos  acum  cupream  cum  ly-' 
cio  quamlongo  volueris  traiicies,pcrforat'ifquc  oculis eti 
ibidem  Ioci  vbi  ceperas  dimittes ,  ac  tum  filum  prarcan- 
tabis  dices,  Trebio,potnia,telapaho:  hocterdiccns,fiIura 
munditer  rccondes,qtiumque  dolor  colici  alicuius  vrgc- 
bit,pra:cinges  eum  totum  fupra  vmbilicum  ,  &  ter  dices 
carmen  fuprafcriptura.  Pr.rfentaneum  colicis  rc- 

medium  fic.Oua  putidiffima  in  foleponito.vt  pcrficcen- 
tur:quum  aruerint  conteres,&  minutiflime  percnbrabis, 
&adpra:fidium  in  doliolo  vitreo  condes ,  quumquc  in 
aliquoaufpicabitur  coli  dolor,  in  hemina  aquxcalida: 
dabis  bibenda  cochlearia  tria.  Coftum  &  piper 

pari  pondere  tundito,&  cribrato ,  inde  fcrupulum  vnum 
exaqua  colicoda  bibendum.  Stercus  murinum  ex 
quocunqueliquore  ignoranti  colico  ne  horrcfcat  biben- 
dum  dabis.mirum  eft.  Suppofitoria  colica  inuiQa. 

myrrha:  vncias  tres,croci  Siculi  vncias  duas ,  pipcris  albi 
n.opii  Hifpani  n.ha;comnia  tundes,velcontcrcs> 
&  pilulas  facies  magnitudine  faba:  folida; ,  &  trcs  fuppo- 
nes:habebis  fane  curam  vt  arger  dormiar,&  ne  vomat.vo 
mitus  cnim  concitare  confueuit.  Ad  coli  dolorem 

remedium  phyficum  fic,Srercus  ouis  montana;  mefe  Sc- 
ptembri,deficiente  luna,pridie  inclufa:  maneexcipics,& 
fole  durabis.atque  in  puluerem  rcdigcs,  &habebisin  va- 
fe  vitreo  fiue  ftagneo:quum  vfus  exegcrit  cochleare  ple- 
num  colico  ex  aqua  calida  fi  febricitauerit :  fifincerus  c- 
rit.cum  vino  per  triduum  dabis.  Ouis  agnum  que 

primum  pariet,manu  cxcipics,ita  vt  tcrram  non  tangat, 
&  de  ftonte  ciufdcm  agni  lanam  tolles,  fed  &  deipfa  oue 
&  vcrris  qui  coitum  cum  fcrofa  f.iciet,  femen  eadem  lo- 
na  excipies,ita  vttcrram  non  tangat,&  includes  lanam 
cum  femine  vcrris  in  Iupino  aurco ,  vel  tubulo ,  &  alliga- 


58  r 


DE  MEDICAM.  LIBER. 


tum  in  brachio  velmediis  partibus  corporis  colico  fuf-  A 
pendes.  De  nouem  colonbus  ,  ita  vt  ibi  album 

vel  nigrum  non  fit,  facies  ex  fingulis  fingula  fila ,  &  o- 
mnia  in  fe  adunata,acu  argentea  per  oculos  catuli  no- 
uelli  qui  nondum  vider ,  traiicies ,  ita  vt  per  anum  eius 
exeant:  tum  ipfa  fila  infecounata  torquebis,&  procin- 
gulo  ad  corpus  mediis  partibus  vreris.  catulum  fane 
viuum  confeftim  in  flumen  proiicies.  Ad  co- 

lum  remedium  phyficum  fic  ,  Canem  de  ftcrquilinio 
autde  aliquo  fordido  loco  iacentcm  expellat,  &  fu- 
getqui  patietur  coli  dolores ,  &  ftatim  illic  mingat,  B 
ilico  remediabitur.  Inie&io  ad  coli  enipneu- 

matofin  lic  ,  Olei  anethini  vnciasfex,  butyri  exfalati 
-*  in.nardi—  i  l.ha*cpermixta,& calida  per clyfterem 
infundunrur-  Ad  colum  fanandum  remedia 

infra  fcripta  de  Profdochi  medici  remediis  ele£ris,Lo- 
tium  ichneumonis  cum  la&evacca*  nigrar  dabis  in  im- 
petu  coli  potandum,  continub  fubuenies.  Inie- 
€t\o  ad  colum  fic,Colocynthidas  duas,&  ruta»,  &  fceni- 
gra?ci,  &  baccarum  lauri  quatum  fatis  exiftimaueris,  in 
aqua  coques  diu ,  &  addes  mellis  parum  ,  &  ita  iniicies  C 
colo  laborantem.  Olei  rutacei  hemina,  afphalti 

Iudaici  vncias  quatuor,caftorei  vncias  quatuor ,  terens 
permifcebis,  &  fic  iniicies  colicum.  Allii  caput 

purgatum  tritum  infundes  pici  liquida* ,  atque  ita  inii- 
cies,ftatim  fedabitur  coli  dolor.  Deexperimen- 
lo  ad  colum,  Rubi  folioru  fuccum,  &  capparis  fuccum 
aut  rhammi,  &  mellis  tatundem  mifcebis,&  dabis  ple- 
num  ex  eo  ccchleare  ,  aut  nofte  aut  fatis  mane  colico 
potandu.  Inie&io  ad  colu  fic,Butyri  cochlear  vnum, 
cedria*  cochlear  vnu,opii  quata  erui  fit  magnitudco-  ^ 
leiP.  vnu,  in  quo  bacca;  huri  xv.tufa*,&  cymini  qua- 
tu  manu  capias,  cum  fpeciebus  fuprafcriptis  infufis,  & 
diligeri  ffi  tre  tritis  coquatur,  ex  eo  qui  Jaborat  coli  vi- 
tio  iniicietur,  ita  vt  prius  caldam  aquam  bibar.  Con- 
fe&io  iniedtionis  adcolum  fic,Opii  drach.v  i.  caftorei 
drach.nu-myrrha*  Troglodytidis  drach.i.croci  drach. 
?.  nitri  drach.  U.  euphorbii  drach.  n.  rutxfylueftris 
drach.  1 1.  mellis  quantum  denfari  omnia  poffmt.  qui- 
buspermixtis  trochifcos  diligentiflimos  fa&os  ferua- 
bis:&  quum  neceffitas  fuerit  iniiciedi  adiicies  olei  ane-  E 
thini  vncias  fex,butyri  exfalati  — •  m.  nardi  —  u.his 
omnibus  de  trochifcis  quorum  defcriptio  fuperius 
continetur,adiicies  quantum  faba*granum  eft,  in  aqua 
modica  folurum,&  ita  hac  deiefrione  diligenter  vteris. 

AD     VENTREM      RESOLVENDVM,  ET 

omnes  ditTicultates,necnon  &  ad  choleraro 
proiiciendam  vel  inhibenda,fa!es,&po- 
tiones,&  catapotia  cathartica  diuer 
fa  de  experimetis,  Cap.  xxx. 

QVoniam  interdum  res  poftulat  &  per  aluum  de- 
traheremateriam  omnishumoris ,  lluehydropis, 
llue  diutinae  lippitudinis,  fecundum  fanguinisquidem 
dctra£rionem,qua  &  fcabiem  &  ignem  facrum,&  papu 
las  habentibusfubuenitur.  nam  maxime  phlebotomo 
huiufmodi  circa  cutem  fummam  vitia innata  fedantur. 
Itaque  non  tam  alienum  iudicauimus  horum  quoque 
genera  exponere ,  fed  prius  dicemus'  qua:  aluu  medio- 
criter  molliant,&  qua*  fint  ad  hoc  fimplicia  rcmedia. 
Jviollit  ergo  aluum  herba  mercurialis  leuibus  oleribus 
quamplurima  mixta.  Item  mollit  aluum  ,  nitri  q 
femiffis  ,  mixtus  cum  refina  terebinthina ,  &  auellanar 
nucis  mas^nitudine  deuoratus.  Caules  quoquequin- 
que  vel  fex  cum  falis  granis  totidem  ,  &  apii  femine 
paribus menfuris  deco&i , in vino non  auftero,mol- 
licndo  venrri  plurimum  profunt,  il  &  ipfi  manducen- 
tur,&iiisilludbibnrur  ante  cibum,vt  interprandium 
&c«namaluum  leniter  molliar.  Ouilli  lattis 

fextario  fiquis  adiiciarcnici  purgatidenariosquatuor, 
&  difco&umitaebibar,mollietventrem.  Qui-  „ 

dam  tribusheminis  vini  adiiciunt  aloes  denarii  femif- 
fem  ,  &  ita  totum  per  parres  nqu^  mixtum  bibunt,  vt 
molliat  ventrem.Soluit  autem  vriliter  aluum  ipfa  aloc 
per  fe  victoriati  dcnarii  pondere  ex  aqua*  cyathis  tribus 
velfrigidas  vel  calidse  epota.  Purgat  optime 


ventrem  chamehea  fa  sfoliafimiliaoliuxha- 
bet,  quorum  qutnqu  eJ  fex  UJi  i  oportet  trita  e>.  aquar 
mulfa*cyathisquatuorfrigtda;,fiadfutt9  critcui  reme- 
dio  opus  eft ,  fin  minuVcalida-,adietto  falis  cochleario. 
detrahit  enim  largiter "klem.  Purgat  bene  aluu 


filicis  radix  lota  & 


atquein  mmimas  particulas 


concifa,ad  femunciamfeiceto  afperfa.dtinde  coQa  vt  fo- 
let  olus  coqui,  &  ita  c.qSft  panis  vncia  confumpta. 

Purgatbene  hxc  cc«pofitio  ventre,  Aloesdenarii 
femiffis,colophonixdlnariifemiffis,  vna  teruturhasc, 
adiiciturroellis  quod  fatisfitad  colligenda  ea .  datur 
exaquarcalida*  vel  frigidxcyathis  quatuor.Hoc  me- 
dicamentum  ftomachum  non  corrumpit. 

Clobuli  mirifice  purgantes  ventrem,qui  vt  fumutur, 
ita  integri  deiiciuntur,  nec  laidunt  ftomachum,  confi^ 
ciuntur  fic,Colophonia*  denarii  quatuor,bdella*  dena* 
riiduo,gummis  denariiduo.  Haec trita laftuca:  fucco 
colliguntur  ,&.  finguntur  pilula*  magnitudine  fabar, 
dantur  a  tribus  pilulis  vfquead  feptem,  proutcuiuf- 
quevirespatientur.  Globuli  qui  etiam  cccnatis 

dantur,&efficiuntmane  ventris  deiectionem  quantum 
fatis  fit,  fic ,  Colophonix  denarios  tres ,  aloes  &  rraga- 
canthi  btnos  :  hoc  pridie  aqua  maceratur ,  poftero  die 
ca*terisadmifcetur:fiuntindeglobuli  faba*  magnitu- 
dine:dantur  a  tribus  vfque  ad  fepte  :  profunt  plurimum 
ventri,&  ftomachum  nullo  modo  vexant.  Cucur 
bita  fyluatica  trita  (  quam  Grici  colocynthida  vocant 
detrahit  per  ventrem  &  pituitam  &  bilem  luridam 
nonnunquam  &  atramdeorfum  verfus  vocat ,  fi  cum 
mulfa  aqua  detur.  Item  cucumeris  anguini  ra- 

dix,  &  eius  quem  edimus,detrahit  bilem:  fed  anguini 
radiciscortexeandemvim  quamveratrum  habet,nifi 
quiapauloremiffioreft,&multomagis  viribus  caret 
quam  cucumcris  quem  edimus.  Anguini  ergo  cucu- 
meris  dari  oportet  denarios  vi.  femis  ex  aqua  mulfa. 
derrahit  enim  pituitofa  &  biliofa:  cucumeris  quem  e- 
dimus  radicis  dari  oportct  denarios  quaruor  fimiliter, 
vel  fparti  feminis  tantundem:  fimiliter  &  iridis  radices 
dara*  profunt.  Item  thapfia*  radices  pituitam  & 

bilem  detrahunt ,  nec  minus  epithymon ,  pra*ftant  hoc 
melius,  quod  atriora  &  acriora  deducunt :  &  herba  vr- 
ceolaris  qux  appcllatur  detrahit  biliofa ,  &  aquatiora. 
namcunila  (quam  Gra?ci  onitim  vocant)  detrahit  a- 
quatiora  per  vomitum:aquam  verb  folam  deducit  mo- 
ri  lacryma,  vel  radix  incoda  potui  data.  Iris 
calefacit,foluit,purgar,concoquit,  vlceris  quoque  in- 
terni  duritias  mollit,&  ventris  ftri&uras  mouet. 

Irinum  oleum  per  clyfterc  immiffum  pituitofa,&  a- 
quata,&  purulenta,&  atra  deduci t :  polion  verb  bi  Iiofa 
&  atra  oleo  chamaemelino  mixto  per  fellasdeducit.fca- 
monia*  fuccus  folam  detrahit  bilem  ,  datur  ex  aqua  ad 
denarii  femiffem,&  tertias  eius  cum  falis  #  v .  fed  fto- 
macho  infirmo  non  conuenit.  Elaterium  purgat 
furfum  pervomitum,  aqua  verb  deorfum,&  pituitam, 
&  bilem  omnis  generis  deducit:  plus  autem  eius  quam 
viftoriati  tertiam  partem  non  oportet  dari  :cyclami- 
nosverb  detrahit  per  fellas  pituitam  &  aquam  .  hip- 
pophaes  detrahit  pituitam  &  liquorcs  aquatos,  da- 
tur  eius  drachma  cum  aqua  mulfa ,  eiufdem  quoque  la 
cryma  vicloriati  ponderis  data  ex  aqua  mulfa,  bilem 
purgat.nam  radix  tantiim  aquam  deducit.  Cen- 
taurei  tcnuis  fuccus  quantum  nux auellana  recipir,  po- 
tus  ex  aqua  mulfa,  ventrem  foluit.  Item  herbx  i- 
pfius  tritae  denarii  1 1 1.  ex  fale  &  exiguo  aceto  dati  cum 
aqua*  cyathis  vi.bilcs  deducunt. Meconidos  quoque 
herba*  fuccus  cyathis  duob9  datus,dctrahit  bilem,  Cu- 
curbita*  domefticae  fuccus  cyathorum  trium  cum  vini 
albi  calefa&ihemina  darus,&  olei  femuncia,  detrahit 
pituitam  &  bilem  :  fed  oportet  quibus  hoc  purgatoriu 
datur,vtpofteaquamplurimumdeambulent.  Da- 
mafonii  radix  detrahit  furfum  deorfumque  pituitam 
atquebilem,  &exvino  &  aqua  mulfa  dara:fedfiper 
fellas  aliquis  magis  voluerit  purgan ,  fuccum  fumat , fi 
furfum  verfus  radices  eius  accipiat.  Veratri  nigri  ra- 
dicis  *  femiffis,&  eius  tertia  portio  pot?.  ex  vino  paffo» 

RRr.iiii. 


V 


MARCELLI 


pcrfcllas  detrihit  bilerriivcracri  verb  fucc9  albi  ad  roc- 
iuram  dcnaru  vnius  potus  ex  pafl  o ,  detrahit  pttuitam 
&pcr  voniitum&perfeilas.  ChameUaqux  dici- 
tur  reftis  oliux ,  aquam  detrahit:(calefacit  enim  pluri- 
miii»  J.ademptodert  hydropi(jj£,&elephantiam  habc- 
tibus ,  fiquisciusfeminis  grana  §Umero  viginti  dede- 
rit  cx  aqua  mulla:eiufdcm  foliattnera  tnta,&  in  globu 
los  ,eaacta,aquam  moucr  fiqjWjia,  per  aiium  niieeerit. 
profunt  enim  <k  ad  duritias  veflps  laxandas,&  ad  mor 
bos  mteraneos  depellendos.    aSforgatio  ventris  qux 


A  ex  aqux  mulfe  cyathis  quatuor.  globuli  quoque  fupra- 
dicta  magnitudine  ficci,  de  hoc  medicameto  auo  trcf- 
ve  dantur  leiuno  vcl  poft  cocnam  vorandi.  Tu- 
rundis  ad  folucdum  ventremvti  oportet  eiufmodi,Fici 
.iridx,pulegu,abunthii,alocs,nitri,feilis  taurini  arefa 
Cti  exinteriore  partc:horum  paria  pondera  mclle  bene 
perco&o  colligi  oportet,&  fingi  turundos,qui  ptr  anu 
immittantur.  Item  turundt  ad  ventrem  laxandu 

fic,Cucurbitxfylunticae  iloccorum  interioru  v.nitri 
nign  vfti  •*  v.  nci  pinguis  pulpa:  #  iii  i.mulfx  P.  |, 


ficitad  hiinboruni  dolores,'5c  adopsiiiam  febrium  ino   B  coquuntur  hxcomniaex  mulfo  diligenter ,  &  poflea 


leftias  depellendas:accipit  hxc,  Scaijrimonix  #  vui.ve 
ratrbni^rijaneu^aphronitrijnardi  Syriacx,caflia:,cinna 
mijiingulorum  deuarios  binos:dantur  harc  trita  &  mi- 
xtacum  aqiixniulf*  hemina:datur  inrerdum  velex  a- 
ceto  vel  ex  melle  vel ex  aqua  lola-  abigit  etiam  concc- 
ptum  ftxuiims  pi  xgnantibus  datum.  Purgatio 
ventris  altera  fic,Scammonix  ttxn.veratri  nigh  *x  v  i. 
croci*v.myrrhx#vn.cinnami#v  n.  panacis*  vui. 
piperis*v.aphronitri*v  i.tnta  hxc&  in  puluerem  re 


fiunt  turundi,  quibus  &  abfinthu  aliquid  adnnfcetur, 
atcjue  ita  vt  fupia  di&umeftano  iniiciuntur. 

Herbar  pedunculans  *  1 1 1 1 .  farinx  ex  lolio  if-  1 1 II. 
cumfelle  taunno  liquido  &  melle  percodto  mifcentur 
paria  pondera,&  fiunt  turundi  qui  finuliter  ad  laxandd 
ventrc  ano  iniiciutur.  Succus  haftulx  regix  admixtus 
farinx  ex  tritico,demde  fuba&us  in  panis  modu,&co- 
ctus  in  furno,atque  efui  datus,purgat  bene  vcntrem. 
Epithymi*  v  l  i.faiis*  v.  in  aqua  muifa,fi  potu  dede- 


daCta  mellc  confparguntur :  datur  ex  his  *i.§.  ex  aqua:  C  ris,pituit mi  &  bilem  omnem  per  v  entrem  detrahes. 


frigidx  vel  calidx  cyathis  tribus.  Ad  ventrem  la 
xiaum  cucurbitx  fyluaticx  interaneorum,fcamraoniae, 
aphromtn  ,  paria  pondera  in  vnum  teri  oportet,  atque 
indcdariglobulos  tres  fabx  magtutudine  excalidaa- 
qua:conuenit  autem  aqua  colligi  vel  confpergi  hoc  me- 
yicamentum.  Aliud  remedium  ad  v  entris  purga- 
'  lonem  fic,Vux  paflx  exemptis  J.snis  cotufx  *un.  a- 
nefi*vm.elatern,ideftcucurneris  inpattes  diuifi  loti 
&  ficcati  *,vi  i.veratrinigri*xvi  cunila:feminis  pur- 


Agaricum  detrahit  per  ventrem  fpifium  ,  &  corru- 
ptum  humorc  :  cpius  vrplurimum  dantur  denarii  duo 
cumfalis*  u.potadi  exmullx  cyathis  v.minimchoc 
remedium  ftomachii  lxdit,  omncmquepurgat  humc- 
rem,neque  fanguinem  corrumpit ,  nec  fiquac  partts 
interiustumet,exulcerat,verumetiam  adiuuac.  prodeft 
&  locineris  tumoribus ,  &  quos  Grxci  itfeAm&//*cvw>tl 
appellant.  Cucumeris  quo  vefcimur  feminis  cya- 
thus  tntus ,  &  nucum  pinearum  purgatarum  cyathus 


gati  lntenora  *xu.  hxc  rn  pulue*em  reda&a  colligun-  p  contitus ,  &  fal  cum  melle  tritus ,  in  vnum  mixta  hxc 


tur,&  ex  aqua  dantur  qr.atum  fabx  tnta  grana  funt,fu 
pcrqueacetumcum  melle  mixtum  bibitur.  Itemalia 
veiuns  purgatio  eiufdem  effe&us,  accipit  hxc,  Scamo- 
nix  *v  ut.  veratri  nigri  *  vm.cucurbitx  fylueftris  inte 
riora  *  v  n  i.aphronitn  *  v  miridis  * v  ni  nxrdi  Syria- 
cx*  V.S.&  vi&onati  pariem  tertia,royrrha:  idcpode- 
ris:puluis  ex  his  fa&us  melle  colligitundantur  ex  me- 
dicamento  hocglobuli  quantum  fabat  magnitudo  eft 
ad  denarios  quatuor  vel  quinque,  quibus  deuoratis  ace 


tum  melle  mixtum  fuperdandum  eft. 


foluunt  ventrem  ,  febres  quoque  aducmetms  immi- 
nuunt,morfusftoinachi  l.dant,  acres  liquores  bilcfq  e 
reprimut.  Aqua  mulfa  ex  melle  crudo  pota  ventrem 
mouet,extenuat  glutinofa,lieni  prodeft»eade  inteftinis 
prarftat  remedium,&  venis  qux  funtin  proximo  circa 
in tcftina,med etur,Iiquores  ctia  qui  pulmoni  infidunr, 
&  difTicileexcreantur  depellit:  fed  ftomacho  aptius  eft 
mel  aceto  mixtum:  ( minus  enim  inflat )  tfficacior 
eft  tamen  humoribusaquamulfa.magisenim  extenuat 


molcitiam  febrium  ,&  »d  lateris  dolorem  cum  febri 
jcem  ad  lumborum  dolorem  moleftum ,  &  aduerfus 
liquoresglutinofos&  fpiffosper  vencrem  digerendos, 
reQe  dabitur  hoc  medicametum  fic,  Cucurbitac  fylua- 
tica:  interiores  partes  aridas  quat  quafi  pluma  funt  #  v  i. 
crociac  panacis  denariosfenos,  marrubii  fucci  #vui. 
glycyrrhizs*  ini.  piperis  albi  -Jf  vi  pipcrislongi*-  v  i. 
ftachados  *  fex,fchorni  f  loris  #■  quatuor,malobathri  # 
tre«.,paflo  colli^utur  trita  hxc  omnia,datur  ex  his  dena 
rh  finguli  cum  aqus  calidx  cyathis  binis  vel  ternis. 

Soluunt  ventrem  fuperpolita  hxc,  Cucumeres  fyl- 
naticos  maturosarefieri  oportet:deinde  contufos  felle 
taurino  confpergi ,  atque  emplaftri  modo  inlim  aluts, 
aut  lmteolo  fpiffo  ad  magnitudinem  digitorum  qua- 
tuor,vt  vmbilico  tantum  fuperponas,  quod  ftatimtol- 
Iendum  erit  vbi  ventrem  mouerit.  Ethoc  medica- 
mentumeiufdem  rei  gratia  vmbilico  fuperponi  opor- 
tet,aut  laten  quod  recipit  hxc,Cucurbitae  fyluaticx  in- 
teriora  qui  quafi  flocci  funt ,  aluminis  liquidi,  chara 


Ad  omnc  £  liquores,&  iucundiusfumitur.  Abfinthiumpo- 


tum  mouet  bilem  maxime  iocineri  infidetem, codum 
quidem  cum  aqua  fumi  debet.  nam  &  per  vrinam  & 
per  ventrem  cruditatera  omnem  deducit,  &  ftomacho 
opitulatur ,  &  fanguinem  fpargit ,  cuius  fumma  potio 
eft*-  vr.cumfalis^f  1 1  i.mellis cyatho  vno  & aquxfex- 
tario  :  fed  fi  magis  aliquis  aluum  citare  voluer.t,  falis 
#v  1 1 .  admifcere  debet.  Dantur  bene  ad  folue- 

dum  ventrem  potiones,  vel  polenta  cum  aqua  ,  in  qua. 
fatureia,  aut  pulegium,  aut  thymum,aut  herba  mercu- 
rialisincoOa  fuerit :  fed&hxc  ita  in  tnbus  fextari.sa- 
qus  decoquunrur  donec  adfextarium  perducatur :  ad 
inflationem  vero  ftomachifaliuncam  inaqua  decoqui 
oportet,&  exiguum  acetu.i  adiici  ,  atque  ira  potui 
dari.  Hyffopum  ventri  mouendo  vehementius 

eft  quam  abfinthium  :  datur  autem  fimiliter  deco- 
«Stum,atque  eadem  menfura :  prodeft  etiam  iis  quibus 
in  pe&ore  liquoresglutinofifubfiftunt,qui&  fpirandi 
difTicultatem, &  ftridorem  ftomachi  faciunt.item  iis 
prodeft  quiintotocorpore  videnrur  liquores  concre- 


cix,tithymali,lathyridis  herbx,laferis  Cyrenaici,paria  q   tos  habere.  Allium  cum  herbx  mercurialis  fo 


pondera  trita  felletaurinocollec>a,lateri  vel  vmbilico 
cumcucumeris  fyluatici  maturi  fucco,  eode  modo  quo 
fuprafcriptum  remediu  fuperponuntur.  Hiera  ad  refo 
lutu  ftomachtl  &  reiicientc  quodcunque  fumpferit,co- 
ficiturfic,Aloesnigrx  ■)>  v.  maftiches*  im.cinnami, 
fchani  floris,malobathri,nardi  Syriacx,croci,afari,xy- 
lobalfami,fingulorum  denarios  fenos:hxc  trita  velco- 
tufamelle  confparguntur,&  ita  reponunrur,&  quum 
opus  eft  ad  modum  fabx  cum  oxymelle  dantur.  Pur- 


liis  autfemineco£tum,velcum  rura  & abfinthio  co- 
frum  ,  magismouet  ventrem  :  liquores  autem  omnes 
adie£tisduabusradiculisveratrinigri,etiam  in  febri 
datum  deducit  per  ventrem  ,  vel  furfum  verfus  per  vo- 
mitum  purgat.  Embamma  quo  venter  foluitur, 

fic,  Scammonix  denarium  vnu,zingiberis  denarium  v- 
num ,  pipcris  denarium  vnum  ,  nitri  denarium  vnum, 
harc  contufa  &  cribrata  reponuntur :  indequum  opus 
eft  fumitur  cochleare  plenum  ,  &  adiiciturembamma 


gatioquaCofmus  medicus  frequeter  vfus  eft,qux  hie-  h  faftum  ex  garo  &  aceto  mcnfura  cyathi  dimidii.ex  hoc 
raminordieitunfacitad  omniaquxfuprafcriptafunt,       laftucam  aut  vuluaro  comedere  ieiunum  oportet,  fed 


conficiturfic,  Scammonix  denarii  vicioriatiponderis 
partem  vnam,veratri  nigri*  i.panacis*  S.exmelleco- 
fpargutur  hxc  trita,  datur  ex  his  quatu  nux  auellana  eft 


fenfim,non  vniuerfim.  Quum  quis  per  ventrem  purga- 
tus  fuerir,etiam  vomat  inbalneomedicamentum  ,  quo 
rcicclo ,  domum  reuerfuscibum  fufficientcr&  vinum 


5*5 

fumar.  Vinis  vti  oportet  ad  intcftinortmi  dolores  A 
fi&is  ex  ruta,&  pulegio,  apio,  origano ,  ancfo ,  dauco, 
thymojhyfTopojpanaccdiftamnojanctho.  Sam- 
bucl  femen  tritum  cum  vino  datum,  &  vetrem  mouet, 
&  prodeft  inteftinorum  doloribus:  chamxdropis  quo- 
que  femen  cx  vino  datum,  fimiliter  prodeft  :  necnon  & 
chamxpitys  trita  ex  vino  pota  ,  idem  prxftat,  etinm  fc- 
men  balfami  potum  exvinoiuuat  ventrem  .  calefacit 
cnim  vifcera,  &  extenuat,  ac  difcurit  inflationes .  pro- 
deft&ad  hoc  nafturtium  potum  ex  vino  .  nam  &  ca- 
lefacit,  &  mollit  vifcera  ,  &  vrinam  mouet.  prodeft  &  B 
inteftinorum  doloribus,&  inflationibus,  &  fufpirium 
reprimit ,  &  rupta  componit.  Ad  ventrem  fol- 

undum  herbam  polypodium  teres,  &  in  ptiflana  iciu- 
no  forbendam  dnbis,ftatim  folueturqui  acccperir. 

Ad  fuppreffionem  ventris  nitri  &  cumini  certum 
quid  xquo  pondere  ex  oleo  concoi  por.ibis ,  atque  inde 
ad  magnitudinem  fabx  grani  maioris  in  anum  iniicies. 

Advcntrem  ehciendum  alumen  ad  magnitudinem 
fabx  refolues,  &  ano  iniicies,  ftatim  omncm  duritiem 
laxabit.  Ad  ventris  ftri&uras  folnendas  betaceii  C 

concides  minutatim  cum  terrar  modico  ,  quod  ei  dum 
auellitur  adhxferir,  &  in  ollam  coniicies,  &  adiicies  li- 
quaminis  optimi,&  olei  optimi,&  vini  qUantum  xfti- 
ftimaueris  neccffiritim,  &  coopertam  ollam  fnper  car- 
bones  pones.  quod  quu  lento  igni  fuerit  percoGu,nitri 
vnciam  vnam  vel  duas  minutatim  fuperfparges,&  rum 
fuccuillum  deoll.i  vel  ius  cum  vino  rr,ifcebis,&  bibes. 

Vr  venter  facilis  fit,  nitri  pcrlucidi,  ftaphifagrix, 
betx,  mellis  codH  modicum,hxcpermifcebis,atque  in 
modum  eollyrii  rotundi  interius  in  anum  iniicies.  D 

Confeftio  falis  catharrici  fic,Scamonix  vncias  tres, 
zingiberis  vncias  tres,  petrofelini  vncias  tres ,  falis  am- 
moniaci  vncias  qnatuor,  maftiches  vncias  duas,piperis 
albi  <-•  t.  ita  vt  fcammoniam  coquas ,  vt  minus  lxdar. 
C"  oques  enim  fic:  mittcsin  paftam,&  deinde  mittesin 
furnum,vt  cum  ea  coquatur,&  aliquantulum  plus  mit- 
tes,vt  qunm  cod"ra  fuerit,  ad  pondus  fuprafcriptum  ve- 
niat,&  quurn  refrixerit,tolles,&  fic  omnia  teres,&  mi- 
fceb  is,&  ad  quod  volueris ,  manducidum  in  conuiuio 
pro  quibufcunque  falibus  vteris.  E 

Confe&io  catapotii,  Scammonix>-«  i.alocs  hepatics 
_  n.bdellx  3  vi.  euphorbii  ^in.hxc  omnia  inpuluere 
rediges  ,  &  poftea  de  caulibus  non  plantatis  fuccum  fa- 
cies,&  fic  comifcebis,&facies  paftillos  pufillos,  &  fic- 
cabis,deuorandofque  poft  coenam  vel  mane  ieiuno  da- 
bis.  Confe&io  falis  cathartici,  quam  Marcellus 

oftendit  fic,  Salis  duri  &  affati  P.  i .  —  1 1 .  falis  ammo- 
niaci  P.i.>-i  HII.  piperis albi     ri I.  zingiberis  -im. 
inulxfeminis  —  ii.ameos—  1 1 1 .hyffbpi cretici—  Iil. 
laferisradicis—  in.thymi  —  ni.folii'-  iu.apii  feminis  p 
i-i  iii.  anefi  —  m.petrofelini  Maccdonici  »-  m.origani 

quatuor,nafturtiifeminis  —  tres.hxc  omnia  tunfa 
cribrata,  atque  in  puluerem  tenuiffimum  redaQa,  &  in 
vnum  commixta  repones  in  vafe  vitreo,&  indequoties 
aliquidfumesfeu  bibes,quafi  proaliis  falibus  vteris:e- 
mendantur  his  vitia  hxc,indigeries,phlegma  frigidum 
quod  de  cerebro  defcendit  in  ftomachum  ,  ad  omnes 
humores  fupernatates  ftomacho  qui  He  felle  rufo  con- 
citantur. 

Ad  dolorem  quoque  faucium  facit,&  caliginem  dc- 
tergit,&  omnes  humores  in  vifceribus  cotra&os  fanat, 
&  iecur,  &  fplenem  ,  &  ruffim  curat ,  &  eos  qui  vix  an- 
helant  reficir:  curat  &  colum  ,  &  morbum  artlcularem 
compefcit:  digeftorium  mirificum  eft:febres  quotidia- 
nas  temperat ,  febres  acutas  compefcit ,  id  eft  hemitri- 
taicas :  quamnascomprimit :  mirain  omnibuseft  eius 
commoditas. 

Ltquamen  catharticum  quomodo  confici  debeat» 
zingiberis  3  m.petrofelini  3  tres,piperis  3  tres,laferis  3 
tres,fcammonix  3  vnu,liquaminis  8.1.  hxc  omnia  pcr-  ^ 
mifcebis ,  &  fic  vteris.  Ad  ventris  facilitatem, 

betas  recetes  de  horto  cum  fale  coque,&  earum  aquam 
cum  vino  calidam  bibe,  &  ipfas  ex  oleo  manduca:  car- 
nis  etiamporcinxrecenrisP.triacumaqua:8.v.c<c  cum 


bibes,  omnem  iholei 
ue  ne  plus  fucci  hiuu| 
nimius  fit,  male  accjjj 
ad  choLram  &  phlj 


DE  MEDICAR    LI[  ER,  586 

fale  coque  ad  iertias,&  bibe  tepidmn  itis  Cum  vino. 

Adcoleram  proiiciendam  herbx  qua:  Gra.cedici- 
tur  ^a/*a/5»iTOfjfyriacc  vero  pityfonfis,fol  a  nouc  mitte 
in  aquam  calidam ,  &  bibe ,  omnem  choleram  per  os 
proncies:  radicem  herbxipfius  ptrcuties  ferro ,  (x  non 
amplius  quam  duasgDnas  excipiesin  aquacalida  ,  & 
pcr  ventrem  proiicies.  fed  ca~ 
ipias,  nclxdaris-  nam&osfi 
ConfeGio  abfinthiati 
ataproiicienda ,  &  ad  ventiem 
ln.vidum  fic,Nardiiftachyos  3 v  i.ichccnoantl.bs  3  m» 
cofti  3  oci:o,maftic^esperionata:  3  quattior  ,  abfinthii 
hci  bx  3  vnum,croci  3  i  t.folu  }  v  i.vini  veteris  Italicos 
8.  qumque,mellis  optimi8.  vnum  &  fcmis. 

Item  alia  confe&io  abfinthiati  cathartici,Vini  vetc- 
ris  8.  quatuor,  rofx  ficca:  3  1 t.  cafix  3  i  i  i  i.  fchccnoan- 
th»s  3  1 1.  folii  3  m.  amomi  3  1 1.  cofti  3 1  n  maltiches 
3  ii.  herba?  abfinthii  filiquam  vnam,croci  filiquas  qua- 
tuor,  alocs  epatitidos  filiquas  quatuor,melhs  optimi  8. 
i.harc  omniafeparatim  tunfa,&  in  puluerem  delicatum 
rcdadta  fimul  mifcebis,  &  fic  excoques  lento  ignene 
ferueat,&  vteris  quum  volueris.  Ad  bilem  re- 

primendam  raphanum  ex  pipere  &  lini  f  mine ,  fiquis 
ieiunus  manducauerir,  fortiffimc  bilem  cxpreffam  in- 
hibebit.  Fimum  vituli  recentem,fiquis  ex  vino 

potui  dcderit  his  quos  Grarci  }*KiV-wt£  vocant,manife- 
fto  periculo  libcrabit.  Lcnticulam  lauato  dili 

genter  ex  aqua  munda,deinde  cum  aquanitida  feruei 
finito  paulatim,&  pv  '.ea  ipfam  aquam  colato  :  &  dato 
cholerico  bibendam,  mire  proderit.  Ablinthit 
viridis  «  ini.  falis  marini  —  i.  fimul  teres,  &  fextario 
feruentis  aqua*  pcrfundes,&  tenui  Lnteo  colabis,  atque 
ipfam  aquam  laboranti  da  bibendam.  Hirba  mer- 
curialis  pro  certo  bilem  porentiflime  protrahit,  fiea 
coQa  vice  oleris  vefcaris,  eiufque  aquam  in  qua  cocta 
fuerit  adiefto  melle  potaueris.hoc  etiam  argris  fine  dif- 
ficultate  fuccurrit.fanis  eadem  aqua  cum  condito,fi  ita 
malintjoptime  datur.'  Ad  choleramreprircen- 

dam  pulegium  commanduc?tum  fuper  vmbilicii  im- 
pofitum  obligatumque,  fupprimere  choleram,&  inte- 
peftiuos  &  conrinuos  vomitus,mirc conftat.  Si  de cho- 
lera  autem  tanta  concitatio  vomitus  eft  vt  contineri  no 
poffit ,  hedyofmi  ant  erucac  ramulos  tres  aut  quatuor 
cum  mali  granati  fucco  conrritos  abforbendos  dato, 
continuo  fedabitur.  Vinum  myrteum  forben- 

dum  dato,protinus  vomitum  comprimes:  lauri  baccas 
aliquot  contritas  ex  vino  potui  datas  fuccurrere  chole- 
ralaborantibus  conftat.  Mororum  de  rubisfuc- 

cus  epotus  efficaciter  prodcft  choleris  reprimendis. 
caules  quantum  maiores  difcoQi ,  &  ex  aeeto  fumpti 
fimiliter  medentur.  Cydonea  bene  matura  non 

coda  in  cibo  acceptafimiliterprofunt :  baccx  itidem 
aquifolii  trita?,cum  vino  potui  data:  cito  fubueniunt. 

Ad  aluum  concitandum,  Aizoon  herba,qux  Latinc 
fedum  appellatur,  ex  vinocontrita  poraque  plurimum 
prodeft.  Herbx  vettonicxin  vmbra  aref^dx  fo- 

lia  contufa, &  in  puluerem  redada  ad  pondus  denari o- 
rum  trium  ex  hydromelitis  cyathis  nouem  bibenda  per 
triduum  data,ventrem  fine  moleftia  continuo  mouent. 

Brafficx  tenerrimxcontritx  fuccu  expreffum,fiquis 
ad  fexcotylarum  menfuraro  adiedis  vini  cyathis  tnbus 
ieiunus  biberir,  ita  vt  pridie  non  cccnet ,  &  bene dige- 
ftusfir,  mirifice,aur  finevllo  txdioaluo  concitata  pur- 
gabitur.  Orbicularis  herbx  (  quam.  Grxcc  twx.M/uinr 
vocant)  fiquis  expreffo  fucco  anum  perunxerit,  mira 
celeritate  experietur  alui  folutionem. 

Vt  purgarioue  ventris  releuato  corpore  f  lubriter  x- 
tatem  agas,aluum  hoc  genere  cocitabis:gladioli  radice 
longitudineac  plenitudine  digiti  pollicis  ,  fi  focminx 
remedium  dandum  crit,  fi  viro  ad  craffitudinem  duo- 
rum  digitorum,&  longitudinem  vnius  dabis  derafaro, 
&  lotam  contritamque  valentiffimc,adiecJ:i$  aqux  cya- 
this  quatucr  autquinque,qnam  potioncm  colatam  ad- 
mixto  paululo  mellis  caKfadtam  potui  dabis. 
Herbx  Britanicxfuecus  perfefolus  pro  vniufcuiufqj 


viribus  potni  fum  ptus,fine  pcnculo  purgat :  quo  vali- 
dius  autem  purgari  /olueris ,  hoc  ampUus  fumcs,  ita  vt 
'menfiiram  fextarii  non  excedas.  Lauriculi  teneri 

(id  ft  cyma:  lauri)cum  nepeta  ad'?c~to  fale  contriti,  & 
cum  aqux  tepidx  heminain  potione  fumpti,concit:mt 
aluum  pituitamque>>&  lumbricos  celerirer  eiiciunt. 

Sambuci  c  dicult  teneri  decoftt  cii  oleo  &  garo  man 
ducati,ventrem  continuofolupnt.  Aluminis  liqui- 
di  paululum  iana  itmolutum,c$.podici  fubiectum  euo- 
cat  ftercus,&  fine  fatig.itione  deducit.  Frequenter 


MAKCELLl 


388 


quuntur  quantum  oportet ,  &  adiiciuntur  his  gagatis 
lapidis  triti  denarii  quatuor.  multi,&  iridis  contufa:,ac 
vino  mixtx  ,  &  fuba&x  manibus  vclut  farina  ,aliquid 
addiderunt. 

Hoc  quoque  mcdicatncntum  mirifice  prodeftani 
vitiis  ,  conftat  ex  his,  Aluminis  melini  denarios  duos, 
chalcitidis  denarium  vnum,  fxculx  denarium  vnum: 
teruntur  hxc  omnia  diligenter ,  permixtaquc  quum  0- 
pus  eft  vino  aut  aceto  diiuta  apponuntur. 

Hxmorhoidas  fic  curari  oportet :  primum  vt 


experti  folutionem  venrris  affirmr.nt  tali  remediofe  f  rj  prodeant  totx :  quod  vtfiat,  anus  hoc  medicamen- 


fepurga'os,meUis  aCetabtilum,&  falistriti  tantundem, 
cum  aceti  fextario  vno  feruefaciiit,  atque  ita  oodtefub 
diuo  cxlofereno  vasleuiteroperrum  relinqtiut,&  ma- 
ric  quum  pridie  cccna  abftinuerinr,cum  aqua  quantum 
fufficiatminutatim  bibunt,  quo  fa£to  non  foliim  ven- 
tris,fed  1  tiam  atrx  bilis  ac  rufx  txdio  abfoluuntur. 

Serum  delacte  bubulo  adie&o  melle  &  fale  quatum 
fatis  fit,potui  fumptum,morantem  aluum  impellir. 

Serum  de  lavfte  equino  potui  datum,ficile  &  fine  pe 
riculo  ventrc  molliter  purgat.  Afimnu  laccum  mel- 
le  potui  datu,ventre  facile  &  fine  periculo  foluit.  Sa- 
lis  marini  triti  &  mellis  optimi  defpumati,&aceti  fcil- 
litici  femuci.is  fingulas  in  vnii  mifcebis ,  &  teres ,  &  a- 
quxmiidx  frigidx  quartariu  adiiciei  &  coagitabis,  & 
(ieiunus  calefa£rum  leniter  bibcs:tu  deambulabis,atque 
'  nter  d  ambulandum  ,  calidam  aquam  paulatiin  quo- 
jr|es  vifum  fuent  fumes,potenter  hocremedio  ventrem 
morantem  bildfque  purgabis.  Malagma  purgato- 
rium  ad  paruulos,  fi  ob  infirmitatem  potioncm  purga- 
toriam  bibere  autfuftinere  non  poffunt.  Lupinos  cru- 
dos  ficcos  in  olla-n  nouam  miffos  in  furno  torrebis, 
ficcatofqueac  tunfos  vel  mollitor,  cu  felle  taurino  vel 
vitulino  mifccb:s&fubiges,&  pro  malagmaread  imu. 
ventrem  ab  vmbilico  deorfumverfus  impones. 

Na  fi  fuper  vmbilicum  impofueris,ftercusomne  fur- 
fum  vocibit,impofitum  aute  deorfum  verfus,&  bilem 
detrahet,&pituham  dcducet.  Sales  catharttci  fine 
ftomachi  iniuiia,vtnecinteftina  doleant,  accipiuntur 
feu  in  prandio  cum  efca  feu  in  ccena.  Siaute  ieiunus 
volueris.cum  mulfa  accipicscochleare  plenum  :  com- 
ponuntur  fic,  Salis  ammoniaci  vnctam  vnam  ,  zingi- 
berisficci  vnciam  vnam,  laferts  radicis  vnciam  vnam, 
fcammonix  vnciam  vnam,piperis  vnciam  vnam,fceni- 
culi  fem  inis  vnciam  vna :  teres  omnia  &  cribrabis  fane 
quu  volueris,vt  vehemetius  moueat  cochlearia  duo  ac- 
cipiat  qui  alui  difficultnte  torquebitur. 

AD     ANI     VITIA     ET     f I JTVLAI  PO- 

dicis  &  hxmorhoidas,  reraedia  phyfica 
rationabilta  diuerfa  de  experi- 
metis,  Cap.  x  x  x  1. 

Llpara  ad  intertrigines  &  exafperationem,  &  tumore 
ani  mirificafic,  Spumx  argentexP.  n.ceruffx  P. 
1  i.thuris  pollinis  P.i  l.aluminis  fiffi  P.i-  adipis  fuil- 
lx  eneru.itx  curatx  P.  1  i.vini  aufteri  veteris8.i.  femis, 
rofx8.  i.fcmis,olei  viridispondofemis.  teritur  fpuma 
&  ceruffa,alumeex  vino  diluitur:deindeadiicitur  thus 
in  pulucrem  reda&um  :&  quumprimura  hxcleuinbc- 
ne  fuerint,  oleum  &  vinum  &  adipem  1  iquefa&am  cu 
rofa  fuprafcripta  mifceri  oportet.  Lipara  rufa  facit 
ad  fiffuras  an;(quasp*>«<Ait<  Grjeci  dicur)eadc  ad  omnes 
eiufdem  partis  exulcerariones  &  vitia  diutina  benefa- 
cit:accipit  ha:c,Spuma:  argentex  denarios  x  v  1.  myfios 
vfti  denarios  v  i.refina:  terebinthina:*  xn.cerx*  v  1. 
ceruffxdenarios  f.decim,  chalci  tidis  vftx  *  fex,  olet 
myrtei  P.vnum,omnia  diligenter  teruntur  cum  olci  po 
dere  dimidio,tum  reliquum  oleum  &  cera&  terebinthi 
naliqucfi&amortario  fuperfundunrur&  concorpora- 
tur,atqueitain  doliolo  vitreo  reponuntur.  Ad 
condylomaraanifacitbeneelaterium  fincerum,  quod 
eftfuccus  cucumeris  fyluatici  compofitus  in  rationem 
paftilli,aceto  dilutus,&  ita  appofitusiite  propolis  per  fe 
fuba&a,&  more  emplaftri  impofita  plurimum  prodeft. 

Facit  bene  hoc  medicamentum  ani  vitiis  fic,  Refinat 
terebinthinx  denarios  v  1 .  cerx  idem,in  vnum  hoc  co- 


D 


H 


to  perungetur,  Centaurei  fucct  denarios  duos  :  hxc 
herbaLatinc  f.1  tcrrx  dicitur,  &  vbique  in  ngris  na- 
fcitur.Eft  autem  tenins,multorum  ramorum  in  ie£tum 
furgentiumt  habet  florcm  exiguum  purpureum,abfin- 
thii  fucci  denatios  duos ,  aluminis  hquidi  #  duos,  mi- 
fyosdcnarium  vnum  ,  hcrbx  peduncularix  #  1.  mellis 
quatum  nd  comprchendenda  ea  fitis  erit.  His  pcrun£to 
ann,  autlana  ttn&a  intcrius  trufa  ,  quum  defiderit  quis 
ad  fellam,  &  app  rilerinttotx  hxmorhoides ,  fuprafci- 
pto  medicamento  rurfus  bme  tan^endx  fur.t  vndique, 
prxciput  r.idices  earum  quas  baf.is  dicunt,  de  fpecilli 
latitudine  irilinendx  funr,  fubinde  imponenre  medico 
cumulatx  medicamentum  ,  &  adcruftatx  imprimentej 
donec  bene  cobibant.Totum  enim  in  co  eft  vt  ab  omni 
paite  faturentur.  Eft  aurem  hoc  medicamentu  fic,Chal 
citidis  vftxdenarios  quatuor ,  xris  floris  vfti  denarios 
quatuor,mifyos  vfti  denarios  tres,xris  fquamxdenarios 
1  r.  diphry^is  denarios  duos,  foreos  vfti  denarios  duos, 
auripigmenti  #11.  hxc  rerunturdiligentcr,  atque  in 
tenuiffimum  pul  ercm  redigutur,&  ficca  (vt  dixi)  hx- 
morhoidibus  imprimuntur  vndiqtie:  poft  hoc  tenue 
fimplex  rafum  linteolum  imponi  oportet ,  &  fuper  hoc 
pnnem  autopyrum  ex  aqua  maceratum  ,  &  trirum,  rofa 
illicpro  oleoadiccla.  Hoc  medi.amento  fine  magno 
labore  circa  feptimum  diem  cadere  coguntur  hxmo- 
rhoides.Oportet  autem  bis diepanem  imponi,nonun- 
quam  &  in  no£tem,fi  circa  eas  tenfionc  fenferis.quarto 
die  aurifcalpio  auerfo,  qua  parte  aucL^iaur  Crxci  vocar, 
fenfim  tentare,ac  mouere  eas,  quo  celerius  excidat:hoc 
medicam  ntum  omnem  carnem  ex  omni  parte  cor- 
poris  exulceratam,&  excrefcentem,  fine  magno  morfu 
tollit.  Pulucris  pancratiani  confcdlio  ad  rha- 

gadia  ,  vel  exochadia,  fic  ,  Altiminis  rotundi  vftulati, 
&  ficcati  vncias  trcs,  aluminis  fciffi  vncias  tres,  nitri  v- 
fti  5  v  1.  arris  floris  3  vi.  omnia  hxc  percnixta  &  trita 
feruabis:  quum  vtendum  fuerit,  cum  aceto  acri  inlines 
exochadia  vel  rhagadia,  fed  affidue,vt  intra  quartu  die 
fanentur.  Ad  ani  vitia ,  &  tumores ,  &  vulnera 

compofitio  fic,Refinx  terebinthinx  ^  xxvn.  vi- 
fci  fcrupula  x  1  i.cadmix  5  x  1 1 .  fpumx  argenti  ^  ix. 
ceruffx  9  ix.  mifyos  5  IX.  herbx  arnogloffa:  3  111.  olei 
veteris  libra.  hxc  vniuerfaconteres,  &mifcebis,&  per 
dies  quantos  oportuerit  ad  locum  doloris  appones. 

Ani  vitia  omnia  optime  &citiffime  curatolcum 
bombicinum  vcrum ,  fi  affidue  inde  tangantur,  ita  vt 
intra  triduumvel  quarriduum  rhagadia  &exochadia 
ftirpirus  rollar,  fi  affidue  ponarur.  Nucleos  de 

da£tylocombures,  &  conteres  quamminutiffime,  &  de 
puluereeoru  Iocoani  exulcerato,  fiucvulneribus eius, 
&  fiftulis  frequenter  impones.  Herbam  poly- 

podium  teres,&  fic  in  ptiffanam  mittes,  &  forbebis  ieiu 
nus:hoc  &  foluet  ventrem,&  anum  molliet  tumentem. 

Ad  rhagadiain  ano  nafcentia,  Spumxargenti  —  1. 
olei  rofei  —1 1.  permifcebis,&  pffidue  appones.  Plan- 
taginis  folia,&  radices,&  herbam  centenodiam,&  rubi 
fummitatem,&  mefpila,&  cydonea,  &  nuces  gallas ,  & 
de  falice  frondes  qux  tenerrimx  fucrinf,cum  atramen- 
to  futoricio  ex  aqua  coques  fimul  vniuerfa  ,  adie£ta 
quartapartcaceti,&  colabis  diligenter,  atque  inde  fo- 
uebis  eas  partes  vnde  haimorhoidcs  fluunt.  Ru- 
bi  fummitatem  colliges ,  &  mala  fylueftria  :  rubum  au- 
tem  in  mortarto  teres,&  fylueftrium  pomorum  fuccum 
exprimcs,  &  pariter  mifcebis,  ac  fomentum  inde  fattil 
calidum  hxmorhoidibus  appones.         Chartam  di- 


3*9 


D  E  M  £  D  I  C  A  M.    L  I  B  E  R. 


ligenterexures,  &  cinerem  eius  fiue  fuliginemticcam  A  mixta  pulcherrime  profunt  ani  vlriis. 


ad  fluentem  hxmorhoidis  ven  am  randiu  appones 
donec  ftringatur.  Ad  ficos  qui  in  Iocis  verecun- 

dionbus  nakuntur ,  de  orbita  rotx  collige  caluos  lapi- 
dcs  non  prxgrandes  neque  paruos  ,  &  pone  in  foco  vt 
bene  candefcant,  &  lotio  infantis  eos  extingue:  poftea 
de  ipfo  lotio  locum  afsidue  laua,ita  vt  frequentermu- 
tes  &  lapides  &  lotium  infantis,  tantum  proderit  vt  fe- 
ftione  &  fetro  opus  non  fit.  Extalem  prommen 

rem  vino  lauari  prius,deinde  cedro  vngi,&  pollice  pro 
pelli  introtfum  oportet.  Ani  vitiis  omnibus  plan- 
taginisradix  decrefccte  luna  die  Saturni  occidente  fole 
collec>a,Ycl  fumpta,  ckpellicnla  vel  panno  phornicio 
obuoluta,ac  licio  ligata,  &  lumbis  circundata,cotinub 
fanitatemprxftabit.  Sertulam  campanam  cxvi- 

no  aut  paflo  coftam  terito,&  apponito  ad  anum,c6cjue 
Vino  inquo  fertulam  coxeris,  &  prius  &pofteaanum 
foucto  ,  celeriter  fanabis.  Caro  ani  fuperuacua 

fine  dolore  confumetur  fi  araneorum  fila  appones  qux 
in  vineis  inu.niuntur.  Cedria  qua  librarii  vtun- 

tur,  fi  anum  ficofum  ,  &  adfe&ionem  fpe&antem  fre- 
quentervino  calido  prius  elutum,  fpjctllo  perunxeris, 
atque  ita  quieueris,  mirabiliter  carne  fuperuacuam  co- 
fumes:  fed  ad  faniratem  lenioribus  medicamctis  poftea 
pcrduces.  Extalem  nimis  promincntem  repri- 

mit  gallinaccus  vitellus,  fi  co&us  integcr  ab  ipfo  xgro 
illiccalidusaffiduecontineatur.  Ad  fiftulasvul- 

ncrum  in  ano  ,  vel  qux  nafcuncur  in  locis  verecudiori- 
bus,terrx  mali  radix  contufa  ,  &  fiftulx  infcrra  ,  aut  in 
puluerc  t  edafta,&  cum  vino  vetere  infperfa,ita  prodeft 
vtceleriter  expurget,  folidet,&  ad  omnem  fanitatem 
perducat,fine  qua  nec  medici  huiufmodi  caufas  curare 
poffunt.  Tithymali  contufi  fuccum  ex  vino  fu- 

per  fiftulam  vulneris  cxprimito  ,  deinde  fomentum 
huiufmodi  alligato,  id  eft  marrubium  in  cincre  calido 
fubcoquito,&  adie&a  vetuftiffima  axunjjia  diu  fubigi- 
to,&  linteoinlitum  calidiffimum  fiftulsapponito  ,  & 
tcrautquaterindie  feruens  medicamen  renouato,mi- 
rifice  proderit-  Os  humanum  coatufum  ,  &  in 

pulueremrenuiffimum  reda&umcum  melle  inlitum, 


3^3 
Sanguis 


capnnus  cum  polenta  iinpofitus  ani  vitiura  omne  per- 
fanat.  Rhagadao  canini  capitis  vfticinis  afperfus 

adiungit,  &  ftercor is  ulbi  canini  betique  cinis  infertus 
fimiliter  opitulatur.  Iridis  Illyricx  cinis  cum 

mellc  fuba&us  vtiliterimponiturani  vitiis,  fiipfa  iri$ 
in  furno  diligentcr  vratur.  Adeps  anferinus 

cum  eiufdem  cerebro ,  <5jj$cfypo,  &  alumine  fubigirur* 
&  imponiturani  omnibjns  caufis.  Carnes  exca- 

pitibus  mugilum  fiue  mullorum  deco&a:,&  cum  mel- 
B  le  fuba&x,  atque  impofitx  vitiis  ani,plurimumpro- 
funt.  Oleum  vetus  ,&  picem ,  &  pollinem  triri- 

ceam  decoque,&  ano  exulcerato  calens  medicamen  im- 
pone.  Radix  rubi  in  vino  vfque  adtertias  co- 

quitur,coque  vino  ani  vitia  &  difficulrates  fouentur; 

Ad  vlcera  in  anofa&a  chartx  combuftx,fed  enarum 
eius drach.  i. anripigmenti drach.i.lepidos drach.i.fi- 
mul  conteres ,  &  melle  comprehenfis  vteris  cmrjlaftri 
modo.  Ad  eos  quibus  inteftinum  improbe pro- 

minetremedium  fic,  Ebuli  fucco  turpitudine  circum- 
C  linc,cito  remediabis.  Porrigincs  ani  extirpattalc 
medicamen,  Picis,refinx,cerx,butyri,  feui  caprini,ar- 
genti  fpumx,  fingulorumparia  pondera  remitte,  &  fi- 
mul  conrempera,atqueita  inline.  Ad  fyringium 

vel  anivitiajlauabislocuro  vinovetere,  &  terestcftam 
oftrei ,  &fordes  intra  pullinum  vcntrem  repertas  con- 
tundes,&  cochleam  vacuam,  &  cucurbiram  vftulataro 
teres  diligenter ,  mixraque  omnia  quum  in  puluere  tc 
nuiffimum  redegeris,  vulneri  appones,  mox  virium  o- 
mne  fanabis.  Item  ad  ani  vitia  prominentia,  qi  £ 
D  reuocari  non  poffunt ,  Rubi  vbi  mora  nafcuntur  cau- 
les  teneri,&  buxi  folia,&  cortex  mali  granati ,  vel  ipfa 
poma  eius,  &  cortex  roboris  arboris  vnde  coria  confi- 
ciuntur,in  tcfta  fuprapranas  ponuntur,  &  intra  vas  vbi 
offvrtur  fumantia  coftituuntur,vcfuprafedeat  infirmbts 
conclufus  diligenter,ne  fttmus  for*s  cxcat :  quo  fnfro, 
cum  conatu  anum  eidem  fumo  offerat:in  recenti  txdio 
hoc remediu  ter  fa&um  fubueniet,in  vetere  verb tadfo 
fxpius  fieri  oportet.  Adidem,  quod  &  libidines  of- 
ferendi>&  conatus  reprimer,Ceparu  rotundaru,vel  ctia 


etiam  duriti.is  ani&arttiquas  fiftulas  fanat,fi  per  triduu  g   aliaru  folia,autcortices ,  ficcas,&  picem  duram,fimul 


continuuapponatur.  Adnatesvel  podice  fiftulofum 
olei  optimi  fextaritl,  lithargyri  fclibra,  xruginis  libra, 
thuris  mafculi  nigri  felibraro  ,  refinx  libram  ,  mellis 
fcxtarii  vnius  quadrantem  ,  aceti  8.  1 1 .  hxc  omnia  in 
olla  rudi  fimul  decoques,&  more  emplaftri  induces. 

Ad  hxmorhoidas  ,  eofque  qui  fanguinem  deii- 
ciur,porri  fuccus  expreffus  ieiuno  potui  datus,  himo- 
rhoidas  continuo  definere  facit.  Adeps  cygni 

hxmorhoidas  comprimir,  fi  aut  potuidetur,  aut  loca 
inde  tangantur.  Symphyti  radix(qua:  herba  Gal- 
lice  halus  dicirur)aurcommanducatur,  aut  vfta  &  trita 
j  n  potionc  datur  aduerfum  hxmorhoidas  nimium  pro- 
fluentes.  Spongiam  marinam  exures,&  in  cine- 

rem  redigcs ,  &  cribrabis,&  inde  cochleare  plenum  in 
quacfique  potione  dabis  ei  qui  hxmorhoidum  nimie- 
tate  vcxatur.  Ruborum  cauliculi  reneri  tundun 

tur,expreffufqueexhis  fuccusin  calidiffimo  fole  poni- 
tur,vt  vfque  ad  craffitudinem  raellis  fpiffefcatrhic  hau- 
ftus  efficaciffimehxmorhoidum  fanguincm  fiftit, 


carbonibusincedes,&vafe  (vtfuperius  did"ru  eft'coclu 
fo  fedebis,  &  conatusdabis  vt  fumus  &  vaporano  fuf- 
cipiatur,prafens  experieris  remedium.  Con  pofitio 
ceroti  ad  vitia  ani  fic,Spuma:  argeti—  n.cretx  cimolia: 
^n.cerxPunica:  3  n.ceruffx>-  u.qua*omniaad  fumma 
leuitatem  teruntur,tum  in  vafe  argcnteo  ccra  cum  oleo 
rofeo  rcmittitur,fic  reliquaconfunduntur.  C5- 
pofitio  ad  ani  vitia  fic,  Cicidos  ,  lepidos ,  chalcanthi, 
fchiftes ,  hxc  trita  menfuris  paribus  melle  defpumato 
F  mixta,ad  vfum  huiufmodi  f  ruabuntur.  Adfy- 
ringium  remedium  efficax,01iux  medullam  cum  femi 
ne  aucnx  xquis  portionibus  tercs ,  &  puluerem  ipfum 
aqua  cxlefti  c5fperges ,  facicfqucex  eo  collyrta  qux  fi- 
ftulx  ani  iniici  poffint,qux  pcr  triduuminiefta  fiftula^ 
in  profundo  pofitas  foras  perducent,  vr  poftea  poffint 
medicamine  leniore fanari.  Inteftinum  extrc- 

tnusi  quibus  prominet  &  excedet,quotiens  pt  ocefferit 
totiens  vino  calido  in  quo  berba  verbena  coQa  fuerint, 
admixto  tenui  lixiuio  lauari  oportebit.  prodeft  &  il- 


Coagulum  ceruinum  deglutitum  ,  fan^uinem  ex  q  lud  pice  liquida  pcrungcre,  &  fic  introrfum  repelli:be 
intimis  profluentem  facile  ftringit :  idem  f.icit  &  coa-       nefacit  ad  hoc  &  cinis  ex  farmento  fa&us,atque  cribra 


gulum  leporis.  Luna  x  1 1 1-  hora  nona  antequam 
excat  vel  crumpat  mori  arboris  folia,oculostrcs  tolles, 
digitis  mcdicinali  &  pollice  manus  finiftrx,  &  in  ocu- 
lisfingulisdices,  Abfi^apfa^phereosjmitte^fquein  coctt 
galaticum  ,&  inphanicio  lino  conchyliatx  purpurx 
conligabis,&  dices,ToIlo  te  hinc  tota  ha:morhoida,a- 
bfis  paphar:  &  nudum  eum  cui  remedio  opus  eft,prxli- 
j»amine  illo  cinges.  Ani  vitia  &  condylomata  fel- 
Je  caprino  perunfta  fanari  certiffime  conftat.  Ma- 
licorium  cum  vino  optimo  vfque  ad  duos  cyathos 
dccoclum^parit^rque  contritum,&  malagmatis  modo 
iropofitum,potenter  ani  condylomata  perfanat. 
Burjrum,&adepsanferiria,&  oleum  rofaceum  per- 


H 


tus,  ficcufque  infperfus :  alumen  quoque  fiffum  trituro , 
eidcm  loco  impofitum,plurimum  prodeft. 

PANICVLIS     ET     1NGVINIBVJ,     ET  INTER- 

triginibus ,  remcdia  phyfica ,  &  rationabilia 
diuerfa  de  experimenris,    Cap.  xxxn. 

MAlagma  quod  difcutit  ftrumas,  parotidas ,  pani- 
culas ,  (quas  Grxci  phygethla  vocant  )  omnes 
quoquefuturasfuppurationcsdifpergit,fac>as  verb  a- 
pcrit-.  facit  &addolorem  articulamenrorum  omnium, 
&  iun£turarum,prxcipue  ad  lumborem  dolorem  atque 
inflatione  ftomachi,  vel  coli:  conficitur  fic ,  Picis  Hif- 
pana:,aphronitri,refinx  pityina:,cera:,lauri  baccaru,  fin 
gulorumdenariosxxxv.adipK  taurini*  xv.ammo- 


3^1  v  M  A  R 

niacxguttx  *  xv.iridisfcxv.^albani  *  xv.pipcris  albi 
#-  v.qux  debenr  liquefieri  difloluuntur  igne,&  oleo  exi 
guo  diluuntur  ,  cxtera  tunfa&'  brata  bene  alpergun- 
tur  t^penti  medicamcnto,quOi  diu  agitando  mifcetur, 
deinde  manibus  fubigitur  vt  ma  agma  exaftiffimum 
nat.  Malagma  ad  omnem  dolorem  corporis ,  fcd 
prxcipue.  panicularum  &  omniuin  articulamentorum, 
facit  &  ad  podagram ,  eade^arcifcutit  vomicis  aut  ape- 
rit:pe<ftoris  qtiuque  coco&ioni  &  caufis  interancis  pro- 
dcft,&  lumboru.n  doloribusifcccipit  haec,Cerx  #v  1 1 1. 
ammoniacx  guttx  %■  x.  bdellx-  M-  x.  iridis  *  v  i .  galban  i 
*•  tres,terebjnthii!a;#-  v-contundunturpilo  ordme  quo 
icripta  funt  omma  :  dcinde  Cyprino  oleo  quod  in  in.o 
fublidcre  folet  colliguntur  \elpermifcentur:cera  in  a- 
quam  feruentem  m  minimas  pc.rtes  concifa  priusdimit 
tttur,vt  illicmollefcat,deinde  lubadra  manibus  in  pilu 
coniicitur  cum  cxteris  fpeciebus ,  atque  illic  diu  mala- 
xatur.  Paniculas  aperit  feuum  pecudis  cumfate 

tofto  pofitum:  itcro  lacertx  cink  ■  el  ipfa  diuifa  appofi- 
ta:item  cochlex  contufx  vd  cinis  carum  cera  admixtus 
a  pofitus,&  fimus columbinus cum  fatina  inlitus prc- 
deft.  Inguinum  tumorem  cochlex  minutx  tritx 

cum  melle  inlitx  fedant,  Ad  inguen,  Fruftum  ve- 
teris  ipongix  ad  pedem  alligabis,  &  radicem  alrerci  fi- 
niftra  mariu  digitis  mcdicinalibus  fumes,&  alligabis  in 
alio  pede,&  decucurbita  ficca  longa  circulum  facies, 
v  &  immiflo  licio  circa  pedem  ligabis.  Panicula  ne 
ad  f.&ionem  veniat  remeditmi  fic ,  Gypfum  aqua  cali- 
1  da  bene  confperge  donec  in  fc  »ueat  &  fpiffetur ,  &  fic 
imponefupra  panicula:deinde  charta  fuperalliga,  qux 
res  &  apcut  eam  &  fanat:poftea  vrere  malagmate  mol- 
li  vtcito&bene  cicatricet.  Ad  intertrigines  ex- 
calefaftas  &  dolentes ,  remedium  de  expenmenro  fic, 
In  mortario  plumbeo  de  piftillo  plumbeo  milTumc- 
leum  rofrceum  &  vitellum  oui  tandiu  teres  vt  fpif- 
fetur,itavt  de  eodem  plumbo  dum  teritur,  pars  ali- 
qua  mifccatur:  &  quum  fuerit  fpiffum,vt  emplaftrum 
in  linteolo  tenero  induces  ,  &  loco  trito  intcrtrigi  - 
ni  appones:  hoc remedio  per  triduum  donec  locus  cxul 
ceratus  fanetur  vteris.  Aduerfum  inguinum  panicu 
las  remedium  fic,  Nafturtium  cum  pice impofitum  pa- 
niculas  difcutit:maturis  vero  aut  maturefcentibus  pani 
culis  rale  medicamen  adhibebis ,  id  eft  lenticulam  ,  & 
lauri  baccas  extertio  iuxta  menfuraro  lenticulx  deco- 
ques  in  aqua,&  diligentiffime  manibus  fubiges,&  cum 
lana  calidum  fomentum  appones,quod  cito  &  vehemc 
ter  &  dolorem  diicutiet,&  humores  noxios  purgabir* 

Eruum  vetus  in  farinam  molliffimam  reda&um  ,  Sc 
cum  melle  impofitum,paniculis  medetur.  Mira- 
bilehocmedicamentum  paniculis  fanandis  fic  ,  Hyo- 
fcyami  foliorum  virldium  P.n.refinae  pityinaeP.  11. 
cerx  P.i  i.  adipis  porcinx  fine  fale  P.ii.  galbani  P.n. 
omnia  hxc  tunfa  vel  remiffa  in  vnum  corpus  rediges, 
&  emplaftri  modo  appones.  Calcem  viua,  allii  ca- 
pita  duo,vitellos  co&os  vel  inco&os  ouorum  trium,fi- 
mul  omniapermixta,&  emplaftri  more  appofira,omnc 
turoorem  &  dolorem  pamcularum  difpergunt  &  fedar. 

Galbanum  folu  inter  principia  doloris  paniculx  ap- 
pofitum  plurimum  prodeft.  Focniculi  farinaex  mul- 
fa  aqua  decoc~ra,addita  axungia  appofita  ,  dolorem  in- 
guinum  fedat:fimus  hircinus  cii  melle  decoctus  appofi 
tuj,paniculis  faniratem  congrua  prxftat.  Creta  ci- 
molia  trita,&  cum  aceto  fuperindu&a,cohibet  panicu- 
larum  tumore.  Siue  inctpientem  paniculam  c5pri- 
mi  opus  fit,fiue  conco&am  diffolui ,  prxftabit  vtilifli- 
mum  rcmedium  cims  muricumvel  purpurarum  exu- 
ftarum  cum  oleo  vetere  impofitus  vel  fuperdudTus. 

Lupini  ex  accto  codti  &  fubac"ti,&  pro  emplaftro  ap- 
pofiti  caufam  panicularu  matnrant,&  minuunt  dolore. 

Ficus  Africana  vetufta  ex  vino  decocTa  tunfa  vcl  tri- 
ta,vtiliter  paniculis  apponitur.  Ne  inguen  cx  vlce- 
rcaliquoaut  vulnere  intumefcat ,  furculum  anethi  in 
cingulo  aut  in  fafcia  habcto  ligatu  in  fpartovcl  quoctl- 
que  vinculo  quo  olus  aut  obfonium  fuerit  innextim, 
fcptcm  nodos  facics,  &  per  fingulos  necTes  nominabij 


C  E  L  L  I  3«  2 

A  fingulas  anus  viduas ,  &  fingulas  feras ,  &  in  crure  vcl 
brachio  cuius  pars  vulneraca  fuerit ,  alligabis.  qux  fi 
prius  facias  antequam  nafcatitur  inguina ,  omnem  in- 
guitiu  vel  glandularum  moleftiam  prohibcbis,  fi  poft- 
ea  doloicm  tumoremque  fcdabis.  Surculum 
quoqucex  myrto  terra  tacTum  fiquisgcrat,  ab  inguini- 
bus  tutus  erit.  Inguinibus  potenter  medeberc  fi  dc 
lyciofcptem  nodos  facias,&  ad  fingulas  viduas  nomi- 
ncs,&  fupra  talum  eius  pcdis  alligcs  in  cuius  parte  eriit 
inguina.  Si  ab  equitando  vcxata  futrint  ingui. 

B  na,aut  mtertrigines  dol.bunt,fpuma  equi  fricctur,  fta» 
tim  remediabuntur.  Stercus  fuillum  cum  oleo 

perfri&um,  &in  tcfta  calefacTum,&  mguinibus  impo- 
iitum  ,  plunmum  prodeft.  Pollex  eius  \  edis  in 

quo  ingtnna  erunt ,  cum  proximo  digito  ligatus  mi- 
re  medetur.  Siquis  ab  equitando  aut  ambulando 

inguen  habuerit,  fcribatin  charta  &  adfemurfi- 
bialligetjcito  fanabitur.  Ad  condylomata  in- 

guinum  vcl  quarundibet  partium  ,  malicorium  eum 
vini  optimi  fcxtario  ad  cyathos  duos  decocTum,&  cum 

C  eodem  vino  tritum,atquc  vt  malagmaimpofitum,con- 
dylomata  facTa  perlanar.  Mcdullam  canis  cx  vino 
veterc  fubige,  &  emplaftri  modo  impone condyloma- 
tis,poteotcr  ca  fanabis.  Ar^imonia  trita,&  adipi 
anferina?  admixta  impofitaque,c6dylorr.aris  mcdetur. 

Oleum  vetus  cum  polcnta  decoques,&  calidiffimum 
condylomatis  impones.  Folia  rubi  contrita,&  cum 
ceroto  rofaao  imp^ 'fiia,fanant  omnia  condylomata. 

Adcps  anfcris  cum  ceruffa  &  oleo  rofacto  &  ccra 
pontica  in  vnum  c.crotimodo  compofita  ,  &  impofita, 

D  vtiliter  condylomatis  medetur.  Mus  arancus,qui 
quum  in  orbna  incidcrit  moritur,  vftus  in  cinerem  e- 
dacTus,  &  cum  adipc  anfcrina  permixrus,condylomatis 
infncTus5rnirum  rcmediu  adfci  t.  Ad  inrertrigincs 
fanandas,ltbyflici  foliis  comroanducatis  fuccum  exce- 
ptLim,fici  loco  appofiieris,cum  morfu  quidem,fcd  c5- 
tinub  fanabis.  Gallx  contufx  in  vino  cocTx,atque 
impofitx  ,  intcrtriginiplurimum  profunr.  Cal- 
ciamento  quo  vti  fi  Ies  locum  inguinum  laborantem  li 
perfiicueris;confeftim  intertrigines  tolles.  Axun- 

E  gi.im  peructerem  liquefa&am  ,  &  ceruffam  bene  tritam 
permifce,donecacopi  craflitudinem  habeat,  atque  in- 
de  intertrigines  pi.rfrica,efficacia  remcdii  celeritattfrr- 
qucmirabere.namhocn  edicamen  ttiam  rhagadas  ef- 
ficacirer  fanat.  Cretam  argcntariam  cum  vino 

veteretritam  imponcs  trinsinterrriginibus,optimcac- 
cipieris.  Oleo  vetere  &  aqua  cahda  permixta  af- 

fidue  inguina  fouc,continub  fubuenies  intertriginibus 
attritis.  Si  cxulceratio  intertriginuro  erir,  fpu- 

mam  argcnti  ex  vino  conteres ,  eique  puL  erem  pinei 

p  corticis  tunfi  m  ifcebis,  &  locum  inlines.  Adin- 
guina  &  apoftemata  remedium  fic,  Equinus  fanguis 
maxime  admiffarii  equt  frequenrer  inlitus,  huiufmodi 
moleftias  fanat:  vngulx  quoque  eius  combuftx  cinis 
cum  oleo  appofitus,idemprxftat.  Cochlex  viua? 
contritx  cum  myrrha,  &  impofitx  inguinibus,  efficaci 
auxilio  fubueniunt :  fed  relinquendx  funt  loco  cui  ap- 
pofitx  fuerinr  tandiu  donec  fponte  decidant,quod  fiet 
quum  perfanauerint.  Arietis  quampinguiffimi 

lana,plena  fuis  fordibus  combufta,&  in  puluerem  reda- 

G  fta  ,  prodeft  plufimumfi  eo  cinere  ex  aqua  locum  in- 
guinum  perfricaueris.  Beftiolx  multipedes,quz  in 
locis  humidis  &  fordidis  nafcuntur,  quique  contacix 
pilulam  de  fe  faciunr,contritar,adicdra  tcrtia  partereliV 
na;  terebinthinx,cmplaftri  modo  appofira^colleGiones 
incipicnres  quas  Grxci  apoftcmata  vocant ,  adeo  fanant 
vt  tenaciffime  emplaftrumhxreat  donec  perfanent. 

Lotio  fuillolocum  inguinum  dolentcm  affiduc  per- 
ungue,aut  cum  eo  lanam  fuccidam  appcne ,  ftatim  me 
dcbcre.  Muliebres  capilli  combufti,&  contriti, 

H  atque  inliri  cum  vino  aut  cum  aceto  ,  inguinibus  me- 
dentur.  Menftruis  muliebribus  inguina  dolentia,vel 
tumentia,  fi  conringantur,ftatim  fanni  i  creduntur. 

Talus  fcubiilus  cobuftus  trittifque  adiecio  melle ,  in- 
litus  inguinibus  dolentibus  vel  tumentibus,prodeft. 


595  DE    MEDICAM.  LIBER.  m 

Inguinatumida  &  dolentia  fanabis,  fi  ipfo  veretro  A  finiftri  pedispollicenur;:!:..^:  .,, 
denudato(id  eft  redufta  pellicula.)aflidue  eacotigeris,vel  Ad  ca:pariam  fatureiajficcarrlorem  collige,&pulue 

perfricaueris.  Apoftemata,vt  remolliatur,aut  li  mollia  rem  inde  facito,&  melilotum  combure,  &  puluere  inde 
fuerint,vt  difpargantur,facies  medicamentum  tale ,  quo  facito,fimili:er  de  cyd^.  eo  ficco  combufto,etiam  de  eo 
nihil  potetius  eft,Herba:  marrubii  folia  viridia  cotudes,  qui  in  arbore  folet  ficcus  remanere  ,puluerem  facito,  Sc 
aut  fi  viridia  no  fuerint,  inuolutafoliis  malujj.vel  perfo-  cribello  medicinali  omnetn  puluerem  cerne  ,  &  permi- 
nacea:,fubcinerecalido  coques:  deinde  panem  candidii  fce,&  cum  vino  vetere  calefacto  locum  inlincetiam  lin- 
infufum  vino  veteri  addes,&  axungiam  mifcebxs,  &  til-  teo  lllic  appofito  tege,ira  tamen  vt  dux  partes  fint  de  fa- 
des  delignoin  ligneapila,fed  obferuabis  vtpanis  infufi,  tureia,&fingula:  de  mehioife  &cydoneo,fed  cpuotiens 
Scaxungia:  partes  fingulxfint ,  herbi  verb  partes  dux,  ^  medicamen  pones,vino  ve^ere  cahdo  prius  locum  clue. 
quod  cmplaftri  more  mane  &  fero  locis  neceffariis  impo  Myrrham  in  puluercnf  delicatiflimum  redige,  &  ad 

nes.  •  Inguinibus  mirabile  exhibetremedium,  cx  gal-  locum  ceparis  affiduecum  vino  veterepone,mire  reme- 
linacea  ala  ofliculum  extremum,cochleario  terebratum,  diabis. 

nodifque  leptem  licio  ligatum,atque  ita  brachio  vel  cru  Ad  infantum  tefticulos  vitiofos  vel  tumentes  reme 

riei9parris  qux  lngufeia  habct  fufpenfum.  Lipa-      diumefficax  fic,  Araneam  quspernlumfuumfefummic 

raad  inrertrigines  fic,  Ceruffar,  fpuma:argcnti  <  medulla:      tit  quando  furfum  verlus  currit  rape,  &  cum  aqua  calida 
ceruinx,feuiceruini,libras  fingulas,  ouorum  o&oalbu,       tritam  continuo  da  infanti  bibendam. 
vini  boni  q  iiu.thuris  pollinis  vncias  quatuor,rof<e  ca  Ad  abundantiam  feminis  prxparandam  crucam 

pana;  P.vnum,aluminis  femuciam,ceruGam  .&  fpumam  q  deco&am  bibat  quotiens  quifque  inopia  feminis  fe  labo 
tundes,ca:teraremitres,&  inmortario  terendo  vniuerfa  rare  perfpexerir,  vel  po  ms  affidue  inco&am  manducet. 
mifcebis.      Porriginem  intertriginum  intcrficies  hoc  Adveretricuram  auripigmentum&aloenxquispo- 

medicaminejPicis^refin^jCerar^butyri.feui  caprini,  fpu-      deribus  tiitum,&  in  puluerem  redadtum  mifcebis,&  vte 

mi  argenti ,  vnciis  fingulis  in  vnum  pei  mixtis  fi  vtaris  ris  cum  vino  verere,ira  vt  prius  veretrum  vino  Vetere  e- 

alTidue.  luas,&  fic  medicamine  confpergas.        Ad  verctri  dolo 

cEpariae,   et    verEtro,    sive    v  e-  remcafeiim  caprinum,&  mel  pari  pondere  in  pultario  fi- 

rendis  virilibus,&  tefticulis  dolentibus,vel  penden-  dlili  coque,&  bis  ad  diem  impone  ,  fed  ante  vino  vetere 

tibus,  &  herniofis  fiue  viris  fiue  infantib9,  &  rebus  locum  qui  curandus  eft  eluas.  Folia  myrti  ieiunus 

veneriis,&  eunuchis  fine  ferro  faciendis  ,  remedia  commanduca,&  in  vlcera  veretri  expucftatim  proderir. 
phyfica  &  rationabilia  diuerfa  de  experimentis,      D         Ad  tumores  &  dolores  refticulorum  braffica  inco- 

Cap.    xxxiii.  £ra  cum  fale  trita  impofitaque  xquc  prodeffe  affirmaturi 

AD  tefticuli  tumores  cupreffi  bacca-  exvino  cocfa:  co  paftinaca:  fyluaticarradix  fimilirer  lmpofira  arquc  prodef 

ueniunr,&fabaquaficoncicula,cummultocumino  fe  dicitur ,  portulaca  quoquetrita  cum  polenta  appofita 

cocta  &  appofita  more  cataplafmatis,  necnon  &  vua  paf-  tefticulismedetur:exfimobubu!opanisfacrus,&  exuftus 

fa  cum  cumino  contufa  ,  &  tepens  appofita  plurimum  in  furno  aurin  foco,&  poftea  in  cinerem  reda&us, &cii 

prodeft:ad  veretri  veib  tumorem,lentem  ex  aqua  coQi  aceto  fcilli:icofubacrus,dumque  feruettefticulis  appofi- 

&  tritam  imponi  vtiliffimum  eft.  Si  vlcus  in  pede  fordi-  tus,fxpiufque  mutatus,admirabiliter  &  ftatim  prodeft. 
dum  fuerir,aut  cancer  illud  tentauerir.vel  iam  occupaue-  Spongia  ex  pofca  acida  &  tepida  appofira ,  ftatim  fe- 

rir,  Andronei  paftilli  triti  ex  vino  impofiri  benefaciunt.  dabir  refticulorum  dolores.  Adeps  viruli,&  ni- 

Omne  vlcus  in  omni  parte  corporis  fordidum  ,  quod  E  tri  modicum  vna  permixta,&  ceroti  modo  impofita  te- 

tum  intelligi poteftquu candicat  ,&quafi  cruftam  per-  fticulistumores omnes  &doloiesperfanaredicuntur. 
duftam  albam  habet,purgat  mel  per  fe  appofitii,  vel  iris  Bulbi  ex  mulfo  triti,atque  inliti  dolentibus  tcfticu- 

arida  contufa,&cum  melle  eadem  ratione,&  teme  mali,  lismedentur.         Ruta:  ramuli  tenerrimi  triti,&  jnliti 

&  panacisradixappofita  purgat  fordida  vlcera,vel  in  ve-  tumorem  tefticulorum  quanuis  maximum  fedant. 
rendisvelquoquoloci  fuerint.        Mirifice  hoc  medi-  Farinalinifeminiscumrefina&myrrhapari  ponderc 

camentum  purgat  vlcera  quslibet,  etiamfi  cancer  tenta-  permixta,&  impofita  tefticulis,dolori,ac  tumori  eorum 

uerit.eft  autem  lene,  conficiturfic ,  Auripigmenti  dena-  fubuenit.         Tefticulitumentesaquamarina  rationa- 

rios  v  i.a:risfquama:*  1 1  i.elaterii  *  i.  charta:  combufta:  biliterfouentur.  Herniofis,ramicofis,hydrocelicbf 

cineris#i  i  t.ex  his  tritisquum  opuseft  cochlearia  tria  que  afparagi  duri  radices  ficcata: ,  &  cotufle,  &  cribrata;, 

rofzcyatho  permifcentur,&linteola  carpta  in  eotingu-  F  cuaqua:  hemina  potui  fspius  datx,  celeriter  fubueniilt. 
tur,atque  lta  vlceri  fuperponuntur :  hoc  medicamentum  Pilulas  cupreffi  virides  ex  vino  vetere  ad  tertias  de- 

cito  &fine  vllo  morfu  expurgat  fordidiffima  vlcera,ac  coque,&  cyathosbinos  quotidie  ieiunoherniofo  potui 

fanat.        Teftibusquidefcenderint  fpumam  cochlea-  dato,tumfoliaeiufdem  trita  reftialis  imponito,mire 

rum  inlitam  mederi  certum  eft,fi  inde  tangantur.  proderis.nam  hoc  remedium  multis  expetimentis  proba 

Venerem  conciliant  pafferes  in  cibo  fumpti ,  vel  o-  tum  eft.  Lapidem  ignarium  contufum  refina:  mi 

ua  eorum:item  gallinaceus  teftis  dexter  in  arietina  pelle  xtum  proemplaftroimponeramicofo,ftatimproderit. 
colo  fubligatus  mireprodeft:item  ftellionis  cinisinlin-  Si  puero  tenero  ramex  defcenderit,cerafum  nouellam 

reo  obuolutus,finiftra  manu  portatus  venerem  ftimulat,  radicibus  fuis  ftantem  mediam  findito,ita  vtper  plagam 

tranflarus  inhibet.  Qui  in  Yenerem  infirmior  erit.tefti-  puer  traiici  poffit.ac rurfus  arbufculam  cpniunge,  &  fimo 

culos  millionis  ex  aqua  fontana  quarpcrennis  cft,cum  G  bubulo  aliifquefomentis  obline.quo  facilius  infe  qua: 

mclle  decoftos  edat  ieiunus  pertriduum,ftatim  remedia  fciffa  funtcoeant.  quantoautem  celerius  arbufcula  coa- 

bitur.      Vt  in  venerem  quum  volueris  fis  paratus ,  re-  luerit,&  cicatricem  duxerit^tanto  citius  ramex  pueri  fa- 

medium  tale  facies,lacertiappellantur  fiueftelliones.qui  nabitur.        Teftibus  nimie  crefcentibus  cicuta:  radix 

per  pariete  reput,curti  funt,quique  Grarce  afcalabota;  vo-  trita,&  cum  oui  albo  impofita  medetur,  Ceruffa:  P.vnu, 

catur,hi  quatuor  infudiltur  in  acetu  acre  tridub  vel  qua  thuris  mafculi  felibram ,  tunfa  ha:c  atque  cribrata  ,  mi- 

tridub,quoufqiieputrefcant,hoc  teresin  mortario,&  ad-  fcentur,&cum  aqua:pluuialis  8.quatuor  ad  mediasdeco 

iungesgalbani  3  ix.abrotani  3x11.  caftorei  3  x  11.  ful-  quuntur,  ex  eo  quotidiereftes  tumentes  inliti  citiffime 

phurisviui  ^  xu.refina:  terebinthina:  3  x  n.croci  3  xn.  reprimuntur.  Contufis  &  compreffis  teftibus  citb 

euzomi,qui  appellatur  herba  mentiofa,  fucci  3  v  1.  fubueniesfi  cicutxfolia trita  cum  pauculo aceti  inducas, 
mentha:  fucci  virid  is  3  v  i.ftaphifagria:  3  v  1 .  irids  Illy-  H  ita  vt  medicamen  glutinofum  facias,&  per  triduum  po- 

rica:  3  v  1 .  aluminisfciffi  3vi.myrrhx3  mi.feminis  nas,&maneacvefperarenoues. 

herba:  fymphoniaca:  ficcx  3  1 1  i.ha:c  omnia  feparatim  Bacca:  cupreffi  cotufa:  cu  axungia  vetere fubacla:, 

trita,fimul  mifcebis,&  iterum  fimul  teres :  inde  empla-  &  tanqua  malagma  impofita:,hemiofos  etiam  adultos  & 

ftrum  facies,vel  pittacium,& pones  in  dextri  pedis  polli-  antiquos  potenter  iuuant.  Ad  veretri  dolorem  tu- 

cequum  vti  volueris  venere,&  quum  ceffarevolueris,ad  moremquc  remediu  fic,beta  dcqua  femen,  decoqueex 

SSf-i, 


I 


39* 


M  A  R  C  E  L  L  I 


196 

aqua.atque  eaaffiduc  vcretrum  pertriduum  foue  ,&tu-  A  exulceratris  vtiliter  imponitur.         Seuum  pecudisi 

renibus  vulfum  admixto  pumicis  cinere,&falc  ,  re&iili- 
me  dolcntibus  &  tumentibus  veretris  imponitur. 


mor  fedabitur,&  vitinm  omne  redu&a  pellicula  fanabi 
tur.  Succo  herbx  vettonica;,tepido  vinomixto  ve 

retrum  affiduc  foue,vel  ipfam  tr  itam  appone.  Por- 
tulacx  fuccus  tubo  iaboranri  per  clyfterium  immiffus  mi 
re  prodeftipfa  ctiam  trita  fuperimpofita  iuuabit:&quia 
citb  arefcit,plufculum  fuccieias  expreffum  debet  ad  ne- 
ceffitudinem  huiufmodi  refetuari.  Puluis  tenuiffimus 
dc  myrti  foliis  arefa&is  \lce*£veretri  infperfus  celerrime 
prodeft.        Nucleos pineosaninutos  purgatos uumero 


Arietinorum  vcllerum  ciniscum  aqua  mixtus,& ap- 
pofitus  incomniodis  veretri,rcpurgat.  Vngulxmu- 
lina:  exuftx  cinis  falubiicer  infpergitur  vitiis  veretro- 
rum. 

Carbiinculos  dc  veretris  extcrminat  muiicum  vcl 
purpurarum  in  carbonibus  vftaru  cinis  cum  melle  per- 
mixtus:idcm  prxftant  fingulari  efFicacia  falfamenta dif- 


r    1      Tar  .  _  r,  *   rr  «      

xxx.  adie&o  pauxillo  crocinmul  ti  itos ,  fiquis  ex  paffi  "   cofta,&  cum  melle  permixta  tritarjue  appofita.  Pei- 
cyatho  quotidie  per  dies  nouem  conrinuos  bibat,  mire 
penis  vitio  celeriterquc  fanabitur.  Eruum  purgatu 

mollitum,&  in  farinam  tenuiffimam  redaclum  ,  adieclo 
thuris  pollinecnmvino  vetere  codum,  tepidum  veretro 
impofirum,&adopertum,ciciffimcprodeft .  Ver- 
ris  cerebrum  co£tum,&  cum  melle  appofitum  carbuncu 
losin  veretro  cfficaciter  fanat .  Dens  caballinus 

contufus,&inpuluerem  tenuiflimum  reda&us,  veretro 
infperfus  efficaciter  prodeft.  Arietini  pulmonis, 


mixtoaluminc  &  myrrha  fel  bubulum  ad  craflltudinem 
mellis  fubacrum  &mlitu,ca  qux  verecris  ferpunt  mira  ce 
lei itate  perfanat,fupra  «tiam  beta  vino  cocta  reclc  impo- 
nitur.  Cochleis  qux  nuda:  imieniurur,adiicitur  ali- 
qnid  triti  thuris,&  albi  ouorum,atque  inde  vlceratefti- 
culorum  tumentia,&hydroceU  puerorum  fiueramices 
fuperliniuntur,vt  modo  glutinis  adhirefcat,pueri  veib 
continentur  in  lcclulo  donec  omnis  turpedo  repiima- 
rur.  Cyclaminis  fuccum  melle  lycio  xqualiter  mi- 


dum  incraticulaaffatur/uceus  exceptus  myrmecias  qux  C   fcebis,&  inde  pendentes  tefticulos  inlines.optimum  fer 


in  veretro  nafci  folent  vn&ione  fua  purgat,&  difcutit. 

Canini  capitis  rccctis  exufti  cinis  verctri  vel  tefticulo- 
ru  tabidis  &  humidis  vlcerib'  infperfus,aut  cu  aceto  ap- 
pofitus ,  adeoprodeft  vt  fpodiil,&  vtilitates  eius  in  hifce 
curationibus  vincar.  Fel  caprinwm  cnm  melle  ve- 
retri  doloribus  vlceribufque  inlitum  prodeft  .  Caro 
vaccinarecens  veretro impofita,  vlcera  eius  & epiphoras 
.  mirc  perfanat.  Salfamenta  exufta  contritaque ,  & 

(  Ciim  melle  veretro  impofita  ,  aduerfum  omnes  dolores 


tur  effe  medicamcn.  Vt  eunuchum  fine  ferro  facias, 
radices  cicutx  ex  aceto  teres,&  indc  tefticulos  fpiffiffimc 
inlines,tum  linteolum  fupra  ligabis  ne  excidat  medica- 
men.hoc  quantu  tenerionbusinfnntibus  feceris,  euentti 
efficaciore  proucniet.Herba  cft  qux  Grxcc  nymphxa,  La 
tinc  claua  Herculis, Gallicc  baditis  appellatur ,  cius  radix 
contuiiditur,&  exaceto  edenJadatur  puero  per  conti- 
nuosx.dies,mirandum  in  ruodum  liet  eunuchus. 

Mulierem  quam  tu  habtiei  is,vt  nunquam  alius  in- 


&fumigitionesfingularem  efficaciam  prsftant.      •  A-  D  irepoflit,  faci.es  hoc,  Lacerra:  viridis  yiuse  fiiiiftra  manu 


rtethum  ficcum  vritur  ,  cinifque  eius  tritus ,  aut  cum 
vino  vctere  veretro  infpergittir ,  aut  cummelle  fuba&us 
adhibctur.  Lac  afininura  cum  lana  fuccida  ad  vm- 

bilicum  habeat  quotiens  quis  in  venerem  voluerit  inci- 
tari.  Erucx  feminis  3  m.  bulbi  rufi  3'  til .  nuclei  pi- 
nei  purgati  3  v  1.  fpicx  nardi  3  1  1 1.  teres  fingula  diligen 
ter,  &  permifcebis ,  atque  inde  globulos  facies  adfor- 
mam  nucis  auellanx,&  qunm  opus  fucrit  fingulos  lique- 
fac"tos  in  caprino  lacte  potabis  fi  in  venerem  volueris  ac 
cendi.  Satureix  Creticat  3  i.myrrhx  3  i.nuclei  pinei  pur  E 
gati  quartarium,eruca:  feminis  <-  1.  fcilLe  purgatz  **  1. 
omnia  hxc  contrita  mifcebis,&  globulos  ad  magnitudi- 
riem  fabx  facics,&  fingulos  ad  diem  ieiunus  cum  capri- 
no  la&e  potabis,fi  volueris  effe  falacior.  Pyrethri 
triti  pulueris  cochlearium  plenum  cum  paffo  potum  ex- 
citat  in  venerem  inutiles  mares.  Qui  potuit,&  non  po- 
teft,vt  reparetur  in  venerem,radices  cucumeris  agreftis 
concifas  minutatim  in  oleo  decoquat ,  &  in  vafculovi- 
treoreferuet,&quum  opusfuerit  vngatfibi  in  balneoin- 
terius  &  exteriusomne  veretrum,fed  fapone  non  abluat,  * 
ftatimincitabitur.Poteritautem  fequentibus  diebus,fi 
ncceffe  fuerit  etiam  finelauacro  veretrum  fibi  fimiliter 
eodem  medicamine  perungere.-natura  genitalis  maior  & 
folidior  vidcbiturfidelilii  radicibustiifis  cataplafma  ei 
imponas,qu^  nihilominus  &  veneri  incedenda:  fatis  vti- 
liseft.  Herba:  rebus  veneriisapta:,raphanus,eruca, 

afparagus,porri  fe&iles  vel  capitati,ocymum,  fccniculu, 
fitureia,paftinaca,cardui.  hx  efui  darx  etiam  maresna- 
/ci  faciunt:at  verb  contrariat  funt,pulegium,apium,  ruta, 
coriandrum,mentha,laduca,nafturcium,anerhum.  C 

A  d  ramicofos,&  quibus  veretra  &  tefticuli  dolebut, 
medullam  panis  ficca m  in  mortario  conteres,  deinde  o- 
leum  in  fartaginem  mittes ,  &  fic  medulla m  panis  tritam 
fuper  oleum  mittes,  &  paululum  friges ,  calidiimque  fu- 
per  pe&inem  dolentisappones,mircfubuenies.  Fa- 
bam  frefam  in  mulfam  aquam  infunde,&  quii  bene  per- 
maduerit  contere,ac  dum  teres  vino  afperge,&  tanquam 
malagma  calidum  vercndis  appones ,  ftatim  dolentibus 
ac  tumentibus  tefticulis  mcdebere. 

Verendi  virilis  clauulis  &  vlceribus  aloetrita  vtiliter 
imponitur,quumprius  vino  eltira  fnerint  vitia  veretri. 

Emplaftrum  viridc,quod  medici  chloram  appellit, 
exrofaceoremiffumin  lintcolo  tenui  inlitum ,  veretris 


caudam  curtabis ,  eamque  viuam  dimitres ,  caudam  do- 
necimmoriatur  eadem  palma  claufam  tenebis,  &  mulie 
rem  v  erendaque  eius,dum  cum  ea  cois  tange.  Siquc 
ad  vfum  venerium  infirmum  volueris  cfie,  vbicunque 
minxeritjfupralotium  eius  obicem(id  eft  axedonem)ex 
vfu  figes.  Vtrebus  veneriis  aptusfis  ,piper  rritum 
cum  oleo&melle  mifce,&quumcoirevoles, veredati- 
bi  inline.  Nocere  poffe  fceminisdicuntfiquismera- 
branam  oui  balano  fuo  ingerat,&  cum  fccmina  coeat. 

Siquemcoire  noles,fieriquectipiesin  vfu  venerio 
tardiorem,de  lucerna  qua:  fpote  extinguetur,  fungos  ad- 
hucviuentes  in  potione  eius  extingue,bibendamque  in- 
fcio  trade,confeftim  eneruabirur.  Siquem  voles  per 
noftem  cumfaeminacoire  nonpoffe,  piftillum  corona- 
tum  fub  ledlo  illius  pone. 

Semen  laduca;  tritum  ex  aqua  potum,vigorem  coi- 
tuseneruat.  Natura:,fiue  vcretro  virili  remedium 
efficax  fic,fi  in  veretrofummo  clauus  natus  fuerit,  habcs 
callum  puruIentum,hoc  modo  curabitur,Butyrum,fari- 
^  nam  fabx,&  modicu  mellis  mifcebls,  atquc  in  modum 
cataplafmatis  coques,&  in  linteolo  inline^,  &ficad  locul 
applicabis,mirum  remedium  experieris.  Veretra 
vt  audiora  videantur,panacis  radix  in  vino  bono  tridub 
maceratur.quumquecoeundum  eft,famori  inligatur,re 
perada in  vino  repofita,iifdem  vfibus  refcruatur.  Vt 
femper  fis  paratus  in  venerem,porri  femen  tritnm  ,  &  ru- 
ta:  fcmen  tritum.arquis  portionibus  mifce  cum  lade  ca- 
prino  recenti,&  ieiunusaffidue  bibe. 

G       GENVVM    DOLORIBVS   ETCRVRVM  AC 

tibiarum  vlcerib*s,&varicibus,&callispedum,  at- 
que  clauis,&  verrucis,&  platis,&  pollicibus ,  &  talis, 
&  articulis,&  pernionibus,&  ruptii  pedibus ,  &con- 
dylomatis  neruorum  atque  articulorum,&  ad  extra- 
hendaqua:cafucalcata  fuerint ,  vel  qua:  corporiin- 
hxferint,  remedia  phyfica  &  rationabilia  diuerfa 
deexperimentis,       Cap.  xxx;m, 

Enuum  dolori  mufcus  ex  pifcina,vel  lacuna,  vel  fta- 
gno  colle£fus,adieclo  paululo  falis  fubaftus ,  &  im- 
pofitus  prodeft.        Hedera:  nigrx  baccarum  hemina, 
ficus  Aphricana:  P.  1.  axtingia:  *-*  x.cbtufa  hxc,  &  cu  vi- 
no  vcterefubada  genibusinlita  ,poteterdolores  eorum 


>97 

abolent 


DE-MEDICAM.  LlFER. 


Genua  fi  eumebnnt ,  vel  inftabilia  erunt,  A  per  medium  exfe&us  app<  e  ,  omnia  qua:  inhife 

a  phronitra  copiofa  in  paflb  cretico  confringes,&  made-      rint  corpori  faciie  pro  Crufta;  vel  ofla  fepia 

facra  comminues:hifqtie  addes  lanam  fuccidam,&  geni- 
busimpolltam  pannoconteges,  &  alligabis ,  &  ne  luccus 
emanet,pelliculam  lanatam  luperpones.  Vlcenbus 


crurum  &  tibiarum  medetur  adeps  vrfi  cum  herba  rubri- 
cata  tunfi.quum  ha;c  ergo  in  vnum  corpus  fubafta  coie- 
rint,impolita  vehit  emplaftrum  conligantur  vt  diu  ma- 
neant.  Vlcera  tibiarum  qux  intrinfecus  ferpunt 

felle  aprugno  cum  reflna  &  ceruflamixto,fifte  difFicuIta- 


rum  comburutur,  ci  ;  I  m  impofitus  educit  qua:- 

cunquec  irp  »ri  n  h;  :  Allium  elixum  cum  pi- 

ce  impofitum  arunc!-  .t  corpori  affixas.  Fi- 

licis  radi/jiiraaruridniea;  f  ti  thir,rurfum  arundinisra- 
dix  tunfaimpofitaq-  quae  corporiinhxferitce^ 

leriterextrudit.  tnradix  contritaimpofita 

quehisquarcorpori  inhae8rint,potenter medetur- 

Blatta:(id  eft,beftiop£)adftric~tis  tumentibufquc  de 


tefmantur.  Olfa  ex maxillis  apri  vel  fuis domefti  B  iniuvia  pedibus,&  talis,trita; atque  impofitx.omnia  qux 


ci  vruntur,vlceraque  perntciofa  crurum  illo  cinerc  afper 
guntur.  Ftmus  caprinus  in  aceto  feruefadrus ,  & 

fubaftus imponitur , quo omniatalium  vlcera  locorum 
purganrur  &perfanantur,  butyro  bubulo  cum  oleo  cypri 
noautlaurino  poftmodum  addito.  Varices  ne  na- 
fcanturjacerra;  fanguine  crura  pucro  teiunus  inline.in  to 
tum  carebit  hac  fcedirate-  Ad  varices  ficcandns,  Se- 
ui  htrcint  P.i.faponis  P.  i.in  vnum  mifcebis,  &  linteolo 
inlitum  medicamen  appones-         Tali  aut  planta:  fi  tu 


inhxferint  corpori  potenter  expellunt.  Radix  fyl- 
ueftris  cucumeris  cumfarina  lini  feminis  impofiraval- 
deprodefteiiciendishis  qua:  corpori  inhxferint. 

Vrtica;  radix  cum  fale  trita,atque  impofita  producit 
quxcunque  ha-fennt  autcalcatafuerint. 

Cuiufcunque  animalis  coagulum  maxime  leporis 
cum  pari  pondere  thuris  vel  vifci  impofitum,  permane- 
re  in  corpore  qua:  calcata  funt  non  finit.  Argimo- 
niam  herbam  reres,&  ioco  cui  aliquid  hxferit  fuperpofi- 


mebuntjVtfineferro  fanenrur,  frondem  vinea:  viridem  C  tam  cotfligabis,confeftim  proderit,hoc  expertum  efle  le 
ac  teneram  aqua  feruenti  perfundito,maceratamque  co- 
rerito,&  fuperpofitam  conligato.  Mufcus  aquari- 

cus  virens  ex  oleo  tritus  impofitiifq;  cum  ltnteo  ,  tumo- 
rem  doloremqne  plantarum  compefcit.  Limus  a- 

quaticus  cum  oleo  fubadrus,&  appofitus,principaliter  hu 
iufmodi  tumori  acdoloribus  pvodeft.  Fimus  a- 

prugntts  in  aceto  decoc~tus,&  cum  melle  fubaftus,impofi 
tufque  plantis  vel  talis,mitigat  eorum  dolores.  Per- 
nionibus&ruptispedibus  pulmo  arietinus  impofitus  o- 


mni  afperitate  leuigata  moleftiam  tollit. 


gi.  Terrz  malum  cum melle  teres,  &  impones  ad  o- 
mnia  quxcunquecalcata  extrahi  volueris,hoc  fatis  vtile 
experieris.  Nepeta  cotrita.vel  rubi  folia  (nam  idem 
prxftant)  impofita  loco  cuialiquid  inhxferit ,  potenter 
medcntur,fidefuperexhordeaceafarina  maflula  nimis 
falfa  &  calens  apponatur.  Lardum  co&um  cum 

pingui  fuo,appofitumque,potenteromnia  expellit  qux 
corpori  inhxferint,  fi  illic  alligetur.  Clatiis  pedunv 
calhfquc,&  verrucis  hxc  remedia  vtiliafunt.  Nam  ple- 


marini  ex  oleo  impofiti,pernionibus  vtiliter  profunt,ita 
vt  foueantur  aqua  in  qua  eruurft  d*ifco£r  um  eft. 

Glirium  vel  foricum  ,  vel  vermium  terrenorum  ci- 
nis  ex  oleo  impofirus,pernionibus  mederur.  Co- 
chlearum  quoE  nuda?  inueniunturexuftarum  cinis  omne 
exulcerationem 'pedum  fanat.  Agninus  pulmo  vel 
arietinus  vritur,&  cinis  eius cum  oleo  imponitur,vel  ipfe 
crudus  admotus  pernionum  vlceribus  vtiliter  alligatur. 

Flmi  gallinarum  vel  columbini  cinis  ex  oleo  impo- 
fitus,vlcera  pedutn  curar.  Dentes  caballini  tunfi 

vlcera  pernionum,fi  fint  tumtdi,vtiliter  curanr. 

Caprini  corii  cini s  ex  oleo  inlitus  perniones  prime 
abofet:teftudinistegumen  concrematur ,  eiufque  fauilla 
ex  vino  &  oleo  remperata  vlceribus  pedum  vtiliter  indu- 
citur.  Scillae  btilbi  quod  interius  eft  cum  oleo  de- 
feruet ,  eoque  oleo  dolores  pernionum  peruncli  mite- 
fcunt.  Mora  agreftia  dum  adhuc  rubent,antequam 
vlliusgeneristnorum  comederis  inter  manus  confrica, 
eorumque  fucco  crura  qux  dolere  confueuerunt,  per  tri- 
dtium  continge,non  modbprxfentem  moleftiam  miti-  p 
gabis,verumetiam  in  reliquu  tempus  eo  vitio  carebis. 

Alumine  exacetopevunc~ti  perniones  fanantur,braf 
fica  quoque  trita  appofitaque  pernionibus  medetur. 

Folium,coftum,alumen  Iiquidum,alumen  fciflum, 
p?.ri  pondere  in  vnum  contere,&  vino  veteri  mixta,vlce 
ribusfiuerupturishiatib9  interdigitiis  aflidue  impone, 
potenter  medebere.  Interdigitia  fanatcera  in  oleo 
cyprino  remiiTa  &impofita.  Pulmo  ceruinus  impo 
fitus,&  fxpe  renouatus  cx  calciamento  lacfos  pedes  fine 
dolore  perfanat.  Leporinus  quoque  pulmo  multo 

efftcacius,vt  fupra  impofitus,curat.  Adea  qua:cal- 
cata  erunt,&  ea  qua:  corpori  inhxferint  extrahenda,lepo- 
ris  coagulumcum  maluatritiim  impofitumque,potentcr 
opitulabitnr.  Spongia  vellana  lotio  madefa&a  ap- 
pofitaq;,fine  dolore  qax  corpori  inhiferint  eximit.  Si 
fttrpis  aliqua  tnha:ferit,lacertam  per  medium  fciffam ,  ei 
loco  apponito,ceIerrime  educetur:vel  capita  lacertarum 
contufa  impofitaquefimiliter  profunt.  Si  echini  a- 
culei  pedtbus  inha:ferint,aut  alicui  corporis  parti,in  lotio 
humano  calenti  pedem  diu  tene,facile  excutietur .  Ob- 
feruabis  vtquodcuque  de  corpore  fueriteie&um,  lycio 
alligatum  candelabro  fufpendas,aut  vnc~ta  oleo  lanula  in- 
uolutum  in  ventrali  geftes,dolorem  non  patieris  eius  lo- 
ii  de  quo  fueritaliquidedu&um.        Mus  degluptus,& 


Cancri  D  rifquenomine  clauellorum  pernicies  articnlis  increfcir, 


qua;  obdurata  callo  quodam  rigefcit,incredibilefque  ex- 
hibet  ambuladi  difftcultates.Ftec  moleftia  prxciptic  hac 
medela  exrirpatur:auro  feruenti  circuirus  eorum  vren- 
do  defignatur.-quod  potius  eft,cu  doloremaximo,ad  mo 
mentu  ferre,quam  inueterato  etia  carcinomatis  morbo 
noxa  perpetua;  debilitatis  incurrere.  Vrina  muli  vel  mu 
ke,  vel  afini  cum  fuo  luto  inlita ,  &  clauos  abolet ,  &  callis 
medetur.  Fimus  ouium  impofitus,rel  lacerta;ie-« 

cur  aut  fanguis  in  lanula  applicitus,  vel  ipfa  lacerta  exfc- 
E  Ga  appofita,  clauorum  intra  triduum  perfeuerantiam. 
tollit. 

Fimumcolumbinum  exacetocoaum,&in  modum 
malagmatis  fuba&um ,  atque  appofitum  adomnia  fu- 
pra  fcripta  vtiliflimum  efle  conftat.  Fimus  apri ,  vel 
fuis  domeftici  recens  impofitus,&  poft  tertium  diem  fo- 
Iutus,efficaciterclauos,verrucas, &callos  auferr.  Si(a- 
pracallum  alica  ex  pofca  cofta  per  triduum  vtaris  ,  fine 
difficultate  fanabere,  etiamfi  vrina  canis  virginis  cum 
fuo  luto  impofita  callos  verrucafque  confum it,  tandiu  ta- 
men  inalligata  quandiu  eas  excutiat.  Tribus  faba: 
granisclauum  tangito,eaque  ia  fterculinio  defodito,ne 
renafci  poflint.quanto  maturius  computruerint,tanto  ce 
lerius  clauos  fponte  decidere  miraberis.  Clauos 
qui  m  articulis  fupercrefcentcs  dolores  exhiberc  confue- 
uerunr,incidi  vel  rad  i  ad  viuum  oporret,  prout  quis  pati 
potuerit,atque  de  lupinis  cru  dis  prius  decoriatis  farinam 
fafta  fubtgerecum  melle,  &emplaftri  more  fuperpone- 
re.  Sub  rafo  clauo  calcem  viuam  vifco  fubadam  impo- 
ne,&  linteolum  fuperalliga,cito  medebere.  Auripi- 
G  gmetum  tritum,&  refinam  terebinthinam  liquefac"ta,ad 
fimilitudinem  ceroti  impone,clauellis  prius  derafis,mire 
proderit.  VrticaEradix,medulla  caprifici,&  floschal- 
citidis,pari  pondere  conterutur.harc fimulmixta  loco  cla 
uelli  fuperpones,&  alligabis,die  tertia  folues,ftatim  deci- 
det, ve  1  fi adhuc  remanferit,iterato  impones,&  tridub  il- 
lic  medicamentum  effie  patieris.  CHium  porcus  iugu- 
labirur,isqui  verrucas  habebit,fanguinem  eius  fubieda: 
ea  corporis  parte  fufcipiat ,  dum  adhuc  calidus  exilit ,  & 
moxvbi  ficcatusfuerit,ftatim  abluat.citum  remediuni 
experietur.  Mulierfane  remedium  de  fcrofa:  fan- 
guinefaciat.  Stercuscolumbinum  vel  folum  vel  cum 
ouo  tritum,dolentibus  articulis  f nlttum  prodeft. 
H  Felle  vrfino  perfricli  articuli  dolore  releuabuntur. 
Vtfrigora  &  pruinas  facile  fyftineantnec  aduran 

SSf.ii, 


MARCELLI  400 

turaniculi,  terra:  malo  cotufo  cum  axungia  vetereper-  A  latcris  &lumhorum  fuftuli.quum  aJnullum  aliudmali- 


Pampini  yifirm  triti  admixta  hordea- 
cea  farina  articuloi  um  morbis  medentur.  Aquifo- 
lium  cum  thure  &  fale  &  oleo  baclum  impofitumqtie 
medetur  articulis.  Incu.   s  articulos  aranearum 

celxcum  oleo  impofitx  faluben..nefanant.  Fra- 
cturis  arttculoium  cinis  ex  fei»»  ribus  pecudum  fad~tus, 
&  cum  cera  mixtus ,  mire  mjfctur.  Inui&am  po- 

tionem  ad  ifchudicos  &  art^ticosfacientem  ,  in  titulo 


gma  dolor  cederet.exulcerara  enim  parte  cuiufque  dcle- 
tisloci,cumhumotibus  poftea  vicium  omne  fublatum 
eft.  Varices  curat  adeps  gallinaceus  cum  capa  trita 

impofitus,  vel  perduOus  allidue.  Articulis  luxatis 

feuum  pecudis  cuiufcuq,  cum  cinere  de  capifto  muliebri 
facto  medetur.  Fi  umenti  grana  nouem  in  tegula 

candenti  combures,&  in  cinere  rediges,  &  cymini  quod 
duobus  digitis  pollice&  medtcinali  tenerc  porucris,  fi- 


fuperiore  de  ifchiadicis  plenwme  fcripfimus:  fed  quo-  B  militer  \  rendu  in  candenti  tegula  pones,&dc  terra  quod 
niam  tamdiuinus  eius  efFec~tus-eft3ireiandam  putaui,nc- 
quis  arrhrirtcis  remedia  requirens  huius  ignoratione  fal 
latur.  Fimus  ergo  ibicis  in  fylua  vel  in  monte  colligi- 
tur ,  fi  fieri  poteft  Iunaxvn  ifinrcsvrgebit,quocunque 
dieColligitun  fane  feptimadecima  luna  medicaroentum 
ften  oportet,  quod  fic  facies :  Fimum  cius  quantum  pu 
gno  pleno  tolli  poterit,  dummodo  piluhe  impari  nu- 
merofint,  conteres  validiftimc  ad  fummam  Lcuiratcm, 
tum  piperis  grana  x  x  v.addes  &  mellis  heminam,&  diu 
teres.-dehinc  yini  veterisadiicies3.iui.&  conditimore 
mifcebis  potionem  ;  fanequi  accepcurus  eft  ex  die  louis 
diebusfeptem  continuisaccipiat ,  etiamfi  omnibus  of- 
fium  compaginibus  affedtus  &co,urac~his  iacebit ,  intra 
dies  feptem  itafatiabitur  vt  nunquam  paribus  doloiibus 
implicctur.  Condylomatis  articulorum  &  neruo 

rum  fertula  campana  ex  paffb  &  cretico  deco&a  ,  cumq; 
oui  duro  vitello,  &  cum  vua:  paffa:  nucleis  tritis  mixta, 
medetur,ita  vtmalagmatismodo  impofita  fuperligetur. 
Acopum  valde  vtile,&  certum  remediisarticulonl 


tiibus  digitis  tenere  potueris,addes:necuon  &  laferis  mo 
dicumqaod inter duos digitos teneas,adiicies,idque  pa- 
ritcr  conteres,&  vino  conglutin.ibis,  &  ad  clauum  appo  - 
nes:id  etiam  furuncuhs  vtile  eft.  Defimo  pulli  gal- 
linacei,quod  rubrum  fucrit  col!iges,&  appones  clauelhs, 
atqire  inde  eos  fa-piuslines,vehementer  medebitur. 

Advarices  fugandas  remediumfic,  Hederx  radicc 
tolles  quum  fuerit  ltma  in  AqUario,&  circunda  eas ,  cito 
medebere:hederx  baccas  tres  qui>  per  parietem  repit,pe 
di  in  quo  funt  varices  alligaro  ,  vel  radicem  eius  circun- 
dato.  Rapa  ex  aqua  falfa  decoqucs ,  &  fuperpones 

pernionibusiam  erumpentibus,medellam  vtilem  cxpe- 
rieris.  Spinam  ex  pede  vel  qtiacunque  corporis  pai  te, 
fi  altius  adada  fuerit.finc  dolore  extrahes,quum  arundi- 
nis  radicem  appofucris  in  mortario  lapideo  contufam,& 
adtecto  melle  luba&arn,  donecad  craffitudincm  ceroti 
redigatur,&  linteofpilTo  inlita  apponatur,in  quo  freque 
ter  fpina  ipfa  eiecla  inucnitur.  Marriibiumconrri- 
tum  admixto fale  modico  impofitum,xque proficereco- 


'  atque  neruorum,fic,Meduili:  ceruina:,adipis  veteris,  bu-  ry  ftat  ad  extrahenda  ea  qua:  corpori  inhaferint.  Her 
tyri,feui  ceruini,refinx  fric~ta:,piciscedrix,picis  laguncu  bam  vrticam.fiue  viridem  fiue  ficcam  contritam  adie- 
laris.cerx,  fingulorum  ^  temas  in  xrco  vafe  remittes 
lento  igni,diuque  agitabis,vt  coquantur.  Tum  pet  cola 
to  medicamine,vc  respofcit  vteris.  Spumx  argenti 
vncias  duas  tundes,&  butyri,&  adipis  veteris,  &  rofie  ca- 
panx  vncias  ternas  remittes,  &permifcebis ,  &  poftea  in 
mortario  fimul  conteres,&  ficvteris  ad  amculorum  & 
neruorutn  confirmationem.  Argemoniam  ex  vi- 

noauftero  coques.&tercs,  adroras  interdum  eodem  vi 


fto  quolibet  coagulo  appones,cuilibet  inhxfeiir ,  confe- 
ftim  nnraberis  celeritaflero  medellz.  Stercus  a- 

prugnum  ex  vino  fubac~him,&  emplaftri  more  impofitu, 
quicquid  inhaeferit  corpori  celeriter  extrahit,&  fanar. 

Butyro,&  mcdulla  ceruina,&  felle  taurino  cum  oleo 
cyprino  aut  laurino  pei-fri£ta  genua  fanantur.  Talo- 
rum  tumoribus  &  doloribus  mufculusmarinus  tritus  ex 
oleo  vetere  impofitus  medetur.  Malandrix,  &  fri- 


no  herb?m:tum  fomenti  modo  calidam  condylomati-  £  gore  aduftis  pedibus  prodeft  cuiuflibet  pecudis  feuum 
busarticulorum,  vel  quibufcunque  aliis  fuperpones  ,& 
ne  decidat  alligabis.  .        Serpyllum  xque  cum  vino  au 
ftero  co&um  pari  diligentia  articulis  tmpones.potentius 
remedium  experieris.  Si  condyloma  intolerabile 

dolorem  faciet ,  medulla  panis  ex  vino  auftero  fubigito 
&imponito,  cumfumma  efftcactaproderit.  Ar- 
gemoniatritacura  adipe  pevmixta  fummam  medelam 
condylomatibus  exhibet  articuloruen.  Spumam 
argenti  &ceruffara  fimul  ex  viuo  coteres  ajqtiis  portio- 
nibtis,&  impones  condylomatis:fi  vulnus  fecerit,fulphu- 
ris  viui  vnciam  adiicies.  Siquando  non  exulceratas 
eminentiastollere  fine  ferro  voluerimns,vt  verrucas,  ne- 
uos,clauos,a!iafve eius  generis moleftias,hoc  medicame 
to  vtemur,Calcis  viux  denarios  fex,  f xcalx  codti-  dena- 
rios  tres.nitrivfti  denarios  tres,hxc  teri  oportet.&Iixiuio 
colligt  de  cinere  caprifici  fad~to,vel  de  farmentis ,  donec 
leue  fit,&  paffi  fiat  temperamentum:deinde  adiici  debet 
rubrica;  aliquid  aut  atrameti,  quo  poffit  colorari.qua:  fi- 
mul  mixta  in  patella  fictiti  coqui  oportet  ad  mellis  fpiffi 


cum  alumine  tritum,vel  excoc~him,&  ceroti  modo  impo 
fitum.  Attritu  calceamentotum  fa&os  clauos.eme- 
dat  veteris  folea;  exufta:  cinis  cum  oleo  impofitus.  Vl- 
ceribus  omnibus  pedum  in  qualibet  parte ,  adeps  vrfina 
addtto  aluminemedetur.  Ei  qui  patitur  varices,feui 
hircini  fe!ibra,&  adipis  decaponelibra,fimuI  permifce, 
&  inlinteo  dic  Iouis  ceroti  morc  appone,poteter  fubue- 
nies. 

Stercus  aprugnum  tunfum  ci  ibrattimque,&  cum  mel- 
le  deteriore  co<~tu,&  fubac~tu,articulis  impofitum  mede- 
tur.  Ranas  contritas,aut  vcntres  earum  fciffos  pro 

malagmate  articulis  imponito,  efficaciter  quofcunquc 
dolores  eorum  fedabis.  Vitulinu  fimum  1  ecente  ar- 
ticulis  laborantibus  inhnes,  ftatim  fubuenies.  Ad  ver- 
rucas&  clauellospedum  remedium  efficax  fic,  Raporum 
femen  quantura  tribus  digitis  apprehedi  poteft,adiedo 
lafere  contritum,&  impofitum  ,  atque  inligatum  clauel- 
lum  etia  morticinum  excutit  &  perfanat.  Sardas  vel 
falfamentum  fine  offeexuftum,&confriduraappone  va 


tudinem,atque  ita  pyxide  cornea  reponi.Melius  fane  eft  q  ricibus,ftatim  prodeft.  Verrucas  minores  congeftas, 
recens  hoc  medicamentum.cuius  vfus  talis  eft ,  Idipfum      quas  Graci  myrmecida 


quod  deftinatum  erit  fine  ferro  tolli ,  id  ipfo  fpecillo  de 
hocmedicamentooblinetur  ,&quum  fatisniger  locus 
cui  imponitur,&  quafi  peruftus  vifus  fuerit ,  tum  oporte- 
bitnonponi  medicamentum,  imb  etiam  abftergeri ,  & 
panem  ex  aqua  &  rofa  confe&um  &  tritum  imponi.hoc 
&  ftrumasfanatantequam  fuppurentur.  Oportet  autem 
quum  hoc  medicamentum  cruftam  fecerit  in  ftrumis, 
nullum  aliud  adhiberi.Quum  vero  aliqua  pars  talium  lo- 
corum  fuppurauerit ,  &  timidus  fuerit  qui  id  patitur  fe 


quasL>raci  myrmecidasvocat,vtabftergeas  hoc  facito, 
Noftequum  videris  ftella  quafiprarcipitem  fcad  aliam 
partem  tranfferentem,eodem  momento  Iocum  inquo 
verrucx  erunt,quacunqne  rt  volueris  deterge ,  protinue 
omncs  excident :  quod  fi  manu  tua  ntida  id  feceris.can- 
tinuo  ad  eam  tranfibunt.  Ad  vatices  qui  fuffundun- 
tur,&  claudi  no  poffunt.lanugine  de  papyro  appone,  coti 
nub  claudentur,  id  eft  lllam  lanuginem  qua;  viridi  papy- 
ro  in  fummitate  eft  quafi  panicula;  eminentis.  La 
pillum  quemlibet  inuolutum  hederar  folio  ad  vei  rucnm 


c~rionis,tum  vifco  quamplurimo  medicamen  colligi  &  H  admoueto.ita  vt  eam  tangat  lapillus,  atque  ita  celebri  lo- 


conglob  iri,  atqtie  ita  apponi  oportebit  in  aluta  in  tatum 
fpatium  circunfe£ta  quantum  modus  vlceris  fuerit,ea  fa- 
ne  parte  ponetur  qua  aptum  erit  vlcus  aperiri.Hoc  ego 
medicamento  fxpe  diutinos  dolores  etiam  peGoris  & 


co  abiicito.vt  ab  aliquo  inuentus  colligatur,  mito  modo 
ad  illum  qui  collegerit  verrucs  tranffeiuntur,&  ideo 
quot  fuerint  verruca:,tot  lapillis  tangi  debent.  Vrti- 
camnouellamcumacetoacri  tercaut  cxuftam  lomenti 


4ot 


DE    MEDIC  AM.  L  IBER. 


morc  apponc  varicibus.  Ad  pollicerri  contufum  nu- 
cciit  luglindem  cute  interiore  mundabis,&  cribrabis, 
&  cu  modico  mellis  appones.contimib  fanabis.  Cla- 
UvLhs  &  callis  qui  in  pedibus  molefti  funt ,  fanguis  lace: - 
tx  vindis  ctim  flocco  impofltus  mire  mcdetur.  Luiri- 
brici  terreni  triti  cum  oleo  impofiti,profunt  clauellis  pe» 
#itus  ei  uendis.Faba  in  aceto,&  lafer  miffa,&  tumefac>a, 
ll  clauellis  alligetur.rriireproderit.  Salicis  rarrioril 

primorum  velfummorum  cortices  exuruntur,earum  ci- 
nis  cum  aqua  impofitus  clauellis  confeftim  medetur. 

Bcta  cum  mellc  &  cum  ficu  arida  contufa,atque  im 
pofita  medetur  articulis.  Ad  fpinam  qux  cofpori 
etiam  fiinprofundo  hxfcrit,auellcndam,rcmedium  ef- 
ficax  fic,Florem  cineris(id  eft  fummitatem  fauillxkolli- 
gesnitidiffime,&cum  axungia  contufa  mifcebis ,  atque 
ad  lccum  in  quo  fpina  hxferit ,  leuiter  alligabis :  ftatirrl 
aut  fpinam  ipfam  extrahit ,  aut  ita  ad  fummitatcm  cutis 
educet  vt  facile  poflit  auelli. 

M  E  R  V  G  R  V  M   V  I  T  I  I  Jj   AC  DOLORIBVS 

omnibus,&  arthritidi.ac  paralyfi ,  &  dolori- 
bus  medullarum,remedia  phyfica,& 
rationabilia  diuerfa  de  expcrimc- 
tis,      Cap.  xxxv. 

NEruis  &  arthntidi  adeps  vulturina  cu  felle  eiufdc  & 
cu  axugia  vetercac  melle  malagmatis  more  adpo- 
fita  mcdetur.Neruorum  nodiscapitis  viperini  exufti  ci- 
nis  cum  oleo  cyprino  adpofitus,plurimum  prodeft. 

Tremulis,&  quibus  neruiinfirmt  funr,  vtile  eft  o- 
lera  cum  aqua  tantummodo  decocla  cum  pane  mandu- 
care,&  olco  caftorino  in  balneo  affidue  perurigi.  Ra- 
namrubetam&adipisvrfinx  ~  tu.cum  olei  vererisfe- 
xtaviis  tribus  in  olla  rudi  ad  medias  decoquito,deinde  cd 
lato.hxc  vnftio  frcquentcr  adhibita,  non  foliim  neruos 
confirmat,fed&paralyfin  repellit  &  reprimit;  Ma- 
lagma  etiam  ad  podagram  &arthritim,&  ad  omncm  dd 
lorem  &  tenfionem  neruorum  fic,Ammoniacxguttx  P. 
i.  cerx  P.  i.axungix  veteris  P.S.olei  veteris  P.u.  olei  te- 
drini  P.i.  rofacei  aut  irint  olei  P.  i.croci  —  i.  Afii  lapidts 
•—  i.myrrhx  —  i.aphronitri  femunciam.in  patellanoua 
liquefiat  axungia  ,  &  cera  cum  oleo  vetere  foluatur ,  poft 
ea  oleum  myranum  &  rofaceum,& cedrinum,&  ammo- 
riiacum  tritum  admifcetur,&  tunc  fubducitur  flamma  ne 
efferuefcat  medicamentum:?ecundum  qux  adiiciturcrd 
cum  tritum  cx  aceto :  deinde  myrrha  trita  afpergitur, 
vltimum  nitrum,&  Afius  lapisadditur,& fic  compofitu 
medicamcntum  reponiturin  pyxide.  Acopum  ad 
perfriclionemjaffitudinem  ,  &  dolorern  tenfionemque 
neruorum,quod  hyeme  adhibitum  non  patitur  perfrige- 
fcere  quamlibct  parrem  membrorii :  hoc  Augufta  Liuia 
vtebatur,accipit  hxc,Sampfuci  floris  8.  i.rorifmarini  fo- 
liorum  8.i.fcenigfxci  P.i.vini  Falerni  congium,  olei  ve- 
n  frani  P.v.prxter  oleum  omnia  triduoin  vinomacera 
ri  oportebit,quarto  dicoleum  admifceri,&  coqui  in  pru 
na  nonacri  medicamcntum,donec  vinum  confumatur, 
poftea  percolari  per  linteum  duplex,oleoquc  adhuc  calc 
ti  cerx  Ponticx  P.S.adiici  conuenit:  reponirur  medica- 
rnentum  fidtili  vclftagneo  vafe:vfui  eftlenta  manu  pef- 
duc"tum  omnibus  membris.  Acopum  ad  neruoru 

caufas,quod  per  vindemiam  componitur  antequl  mu 
ftu  deferuefcat,fic,Mufti  rccetis  cogios  v.&olei  venafra 
ni  P.i.  in  his  macerantur  fpecies  quae  infra  fcriptx  fut,co 
tufa?,&  percribrarx gradionbus  foraminib'cribri,  id  eft 
iridis  Illyricx  *xl.  cypcri  * XL.fotnigrxci  #  x  L.piperls 
nigri  fcxL.xylobalfami  #  x  l.  calami  odorati  quo  vngue 
tarii  vtuntur*  l  x  xx.fchceni  *■  t  xx  x.faliucac *  L  xxx. 
fertulx campanx*  x  n  il  cafix nigrx*  xxmi,  car- 
damomi*  x  x  i.ftyracis*  x  x  v  1 1  i.cofti  xx  1 1  n.myr 
rhx  minnx  *xxi.  cafix  daphnitidis  *  x  1 1 1 1.  fpicae 
nardi  #  x  L.hxc  cu  mufto  &  olco  macerarur  in  vafe  fta- 
gnco  aut  fi&il»  pofita  per  dies  x  X  X  .  Oportetautem 
vas  bene  claufum  &  alhgatum  bis  in  die  folui ,  &  permi- 
fceri  omnia:deindc  rurfus  operiri,&  fignari,ne  vircs  eua- 
ncfcant.  Poft  xxx  dics  colantur  maccrara,dc  quibus 
quafi  olcum  purum  excipitur.quod  reponitur  fiftili  Vafe, 


40.? 


A  facit  ad  omric  vitiu.r  &  dolore  corporis,& ncrtiorum  v 
niuerfasmoleftias.  .  Acopum  ad  perfridionem,  & 
lafl*itudinem,&  nerueriim  dolorem,quod  odoris  grauio 
ris  eft.na  illud  fupei  n,s  bdni  odoiis  eft.-acciptr  hxc,  Am- 
moiliaciguttx  *  x  -..galbani  *  mr.refinxterebinthinx 
Jfvi.  cerx*xxv.  m^l^  p.n.  olei  vetcris  8-i.  ctfypi-i. 
medullarceruinx  -  i.-wlppanacis  v  i.qUidam  hocn3 
adiiciunt.ceram.oletimjKtcrebinthinam  liquefieri  opof 
tet,deirtde  cxtera  adii^^iouiffimum  ammoniactlm  ad- 

B  di  tritum  curiofe.hoc  qui  perundlus  fuerit,etiam  a  ferpe- 
tetutusefit.  Acopum  qilo  fefe  ferhper  LiuiaAugU- 
fta  &  Anronia  vfi  funt.Fatit  ad  perfncttones,  arthHtimi 
&  nei  uoium  omnium  dolores,cuius  pefunftio  non  pati- 
tur  perfrigcfcereartUs,&  refrigeratos  calefacit:  coponi- 
turhyemehocmodo,Adipisdeporca  fteiili  P.m.vel  e- 
tiam  anferinx  adipis  idem  portderis ,  quam  aqua  frigidai 
benelauari, arque in  nouum  vafctilum coniici  oportet, 
cui  adiici  debet.vini  veteris  odorati  8.m,&  fpecies  infra 

q  fcriptx  non  nimis  cotufx  ponderis  huius ,  xylocinnami 
i.card  amomi  »•  1.  cyperi  —  i.fchceni-*  m.  rofx  ari- 
dxfolioru  —  i.fertulx  campanx  corbllasx.  hxcomnia 
inferuefiunt  fuper  carbones  ,deinde  refrigerata  eodem 
c.icabo  reponutUr,pofter6quc  die  irerum  iriferuefiut,re- 
conduntiirque  eodem  modo :  tertio  die  rurfus  calefiunt, 
&  colantur  per  linteum,  vel  cx  iunco  fafto  deinduftria 
colo:  vinum  rtirfus,  atque  adipis  quod  fupercftin  aliud 
nouum  vas  toniicitur.-deinde  vbi  congelauerit  fe  adepsj 
oporrebit  fundum  cacabi  pcrforari ,  &vinumomne  e- 

D  mifti,atque  in  priorem  cacabum  candem  adipem  conii- 
ci ,  &  vini  eiufdem  reccntis  eandem  menfuram  adiici; 
fpeciefque  non  nimis  contufas  neque  percribraras  has 
infundi,Nardi  Syriaci '—  i.faliuncx  •—  i.amomi  —  1  ca- 
fix  —  i.myrrhx  —  n.cinnami  ~  u.rofx  aridae  foboru! 

—  n.deinde  mane  femel  &  in  nofte  femel  mixtum  hoc 
infcruefieri  debet,idem  &  poftcro  die^  fieri  oportebit:tcr 
tia  dic  quum  feruefa&a  fuerint  omnia,percolanda  crut, 
&  tranfferenda  in  cacabum  priorem  pertufum  :  fed  ante 
diligcnter  &  fpifle  foramen  eius  obturandtim  erit,atque 

E  vbi  congelauerit  fe  adeps ,  extrahendum  obtUratuIum  e- 
rit,&fpiffameiitum  femouedum,Vt  vinum  omneefflue- 
f e  poffit.quod  quum  defluxcrit.adeps,  vel  medicamentu 
quod  refederit,vafe  ftagneo  vno,  vel  pluribus  diligcnter 
opertis  &adplumbatisreponetur.Harum  compofitionii- 
fiqua  fides  cft,  &ipfc  ego  vtilia  remcdia  femper  exper- 
tusfum,&  alios  idem  fenfifleconfirmo.nam  &  illud  adii- 
cio,nequaqUam  huic  atopo  Comparafi  poffc  alia  medica 
mina.quxiri  fimilibus  caufis  pleriqiie  amicorummeo- 
rumquibus  xquc  ac  mihi  credo ,  egregia  fe  expcrtof 

F  cum  iurciurando  adfirmauerunt.  Illud  autem  mcminif 
fe  oportet  medicaminum  periros  vcl  ftudiofos,  nonnun- 
quam  eadem  medicamina  in  iifdchi  vitiis  corporis  vel 
fimihbus  infirmitatibus  intcrdum  melius  deteriufve  re- 
fponderc  propter  corporum  inxqualitatemiaut  differen-» 
tiam  xtatii,aut  opportunitatcm  temporum  vel  locoru: 
fed  affirmo  profperos  euctus,fiquando  opus  fuerit  adhi 
bcri,has  compofitiones  fempcr  habituras. 

Chalafticum  olympianum  cerotarium,  infigrie  ad 
neruotum  dolores  &  tumores,quod  idem  ad  rhagadia  & 

G  ad  puftulas  vtile  eft.coficitur  fic,Thuris  ^  ii.  maftiches 

—  n.fpumxargenti  n.ceruffx  •-«  n.molybdenx  *-i 
u.olei  rofei  P;i  ccrxalbx  iin  .  adipis  anfcrinx  •-•  iii 
medullx  ceruinx  n.fuctumlaftucarum  quantum  fuf 
ficiat.ita  vt  ex  fuprafcriptis  qux  teri  neceffe  eft,  cum  fuc- 
co  fuo  ipfo  bene  tcrantur,&  poftea  fupcrmittatur  vngue- 
ta,ideft,oleum5cera,&  adeps  anferis.&medulla  ceruina: 
&  fic confe&um  medicamc  in  pyxide  ftagnea,aut  in  va- 
fculopliibeo  rcponatur,fimllitcr  in  cotrairione  neruoril 
caro  palubi na  fumpta  in  cibo  prodeft  .  Ad  morbum 
articulafem  fic,Piperisgrana  ix.iuniperigrana  ix.fceni- 
culi  femunciam,m  ellis  cyathum  vnum  ,  ex  vini  potione 
hxcquum  omniabene  triueris  &  permifcueris ,  tn  folio 
balnei  calidobibenda  dabis.  ConfeGio  medica- 
minis  quod  facit  ad  omnes  dolores ,  &  ad  omnes  tumo- 
res  neruorum  &  membrorum  omniu,vel  collifiones,fine 

SSi.iiu 


4°  3 


feruore  fiue  frigore  fuerint  excitat.v.  Prxcipueautem  fa 
cit  ad  faucium  tumorem  &  dolorem  qui  Gra.ce  dicitur 
parifthmia:conficiturfic,  Seui  tauiini  fed  veri  P.  vnum, 
feui  veruecini.recentis  <->  nt.  feui  hit  cini  recentis  ~  vi. 
porcin*  axungix  recctis  P.i.cerx  nitidx  P.i-refinx  niti- 
dx  P.i.feuu  vel  adipc  vniufcuiufq,  gcneris  purgata  &  tu 
famad  fupra  fciiptu  podus  appjtfes,  &  fic  in  cacabumit- 
tes,  tu  adiicies  ceram  &refinany.  qux  quii  fuerint  fimul 
lento  igne  !iquefa&a,colabis  e*|:&  in  vas  quod  volueris 
defuudes ,  atque  vteris  quum  opus  fuerit.  Ad  do- 

lorem  medullarum  remedium  fic,01ei  cyprini  P.  u  .  me- 
dullx  ceruina:  —  vi/butyri  vaccini  —  m.  feui  taurini 
m.adipis anferini  — •  m.cerx  Ponticx  —  vn.bdellx 
>-•  i u.oefypi  <->  ni.  de  his  omnibus  fpecicbus  tunfisex- 
CocTris  purgatis  vnum  corpus  facies,&  pro  ceroto  vteris. 

Ad  paralylin  &  neruorum  dolores,herbam  vrceola- 
rem  madidam  in  pultarium  nouum  mittes,&ad  prunas 
donec  fe  remittat excoques.-tunc  in  morrariu  coniicies& 
adiedro  lomento,&  aceto  quantum  fatis  fit,diutiflime  co 
teres,&  pro  malagmate  locis  dolentibus  appones. 

Herba  Britannice  viridis  cum  radicibus  fuis  contu-  C 
fa&exprcffa,atqueexvini  cyathis  duobus  vel  tribuspo- 
tui  fumpta,neruorum  quibuflibet  dolonbus  potenter  me 
detur,quantu  experimenta  docuerunt.  Herbavet- 
tonicarrita  &  impofita.neruos  etiam  prxcifos  coniun- 
git&glutinat.  Myrti folia  viridia  admixto  modico  fa 
le  &aceto  conrufa  ,  neruorum  poplitumque  doloribus 
irofunr,fihis  affidue  perfricentur.  Detnbus  cumu- 
iis  terra?  quos  talpx  faciunt  ter  finiftra  manu  quod  ap- 
prehenderis  tolles,hoc  eft  nouem  pugnos  plcnos,  &  ace- 
toaddito  temperabis,&  fubiges,  atqi  eo  malagmate  quil  D 
opus  fuerit  efficaciter  vteris.  Medulla  de  fpina 

hyrnx  admixto  felle  eius,  &  oleo  vetere  ad  temperiem 
&  lenitudinem  acopi  decodh.neruorum  vitia  omnia  do 
lorefque,aurhoreDemocrito,perfanat.  Stercus  ca- 
prinum  cum  acetocodum,&fuba£tum,atque  ad  craffiru 
dinem  m^llis  impofitum,articulorum  contrattiones  re- 
Iaxat,&tremulisprodeft.  In  locis  humidis  &for- 

didis  fub  lapidibus  inueniutur  bcftiolx  mulripedes,  qux 
conta&x  contrahuntur  &rorundantur,  exhis  xxi  con- 
tritx  cum  optimo  melle,&  ex  aqua  potui  per  fiftulam  da  E 
tx  paralyticis  medentur:  ideo  autem  per  fiftulam  potan- 
dx  funt  ne  dentibus  noceant,quo»fi  contigerint  nigrifi- 
cant.  Vermes  terrenos,aut  exuftos,aut  ficcatos  c5- 

terecum  axungia  vetere,&adiice  herbam  fenecionem, 
&  cacumina  buxi  tenera,  &  thus  mafculum  ,  contritaque 
hxc  fimul  permifce,  &  emplaftri  more  appone  neruis 
prxcifis,vel  vexatis,confeftimeosreparabis:quod  reme- 
dium  bubus  etiam  &  iumentis  fimihter  prodeft. 

Remedium  ad  arthritin,  &  omnium  membrorum 
&  neruorum  dolores  fic,  Hibifci  P.n  •  herbx  Sabinx  P.i.  ^ 
S.notix  P.iu.  ha:c  omnia  mittes  in  vini  ftyptici  8.i.S.poft 
ea  adiicies  cymini  ~<  vi.axungix  veteris  P.in.  olei  mol 
lis8.iu-tum  fimulomniainollarudiexcoques  tandiu  vt 
herbx  illa?  ita  molles  fiat  vt  digito  folui  poflint,  quas  ex- 
primespcrlinteu  diligeter.vt  fuccus earu  cu  reliquisfpe 
cieb9  fuprafci  iptis  fimiliter  expreflis  omnis  coletur  &  e- 
manet.poftea  adiicies  ibi  fpecies  infrafcriptas  tufas,&  di- 
ligetercribratas,  id  eft  adarces  m.  euphorbii  —  m. 
caftorei— m.piperis  «  m.maftiches  —  m.feui  taurini 
P.  i-.feui  capriniP.i  .  refina:  friftx  -•  vu  .balfami  «  G 
iiii.  opobalfami  ui.vini8.vin  .  cefypi  ollaris  —  iii. 
medullx  ceruinx  —  m.  refinx  terebinthinar  P.i .  permi- 
xta  hxc  omnia  tandiudecoques  donec  ita  omne  vinum 
excoquatur  vt  vixfextarius remaneat:poftea  adiicies cerx 
rufx  •—  vi.&  dum  feruet  coagitabis ,  &  fublatum  de  fo- 
co  roedicamendiutiffimcdum  refrigeretur  agitabis:  & 
quum  vnum  corpus  eius  feceris ,  in  doliolum  vitreum 
aut  pyxidcm  ftagneam  recondes,&  quum  opus  fuerit,pa- 
rum  medicaminis  loco  qui  curandus erit  impones,fed 
diu  perfricabis,ac  poftea  linteo  inuolues ,  ne  indumenta  ^ 
inquinentunquod  remedium  poftbalneum  neruis  rela- 
xatis  conuenientius  fiet.fedcui  medcndum  erir,hqua- 
mine&porcinaabftineredebebit.  Decamyri  cale- 
fattorii  eonfe&io  adneruos  confirmandos,& recrean- 


M  A  R  C  E  L  LI  404 

dos  poft  iniuriam  frigoris ,  aut  aliquam  vexationem  ,fic, 


Euphorbii  _  1.  pyrethri  •**  i.mytrhx  •->  1.  amomi  —  1. 
folii  — •  1.  pipcris  —  i.ftyracis  }  v  m.ccrx  3  vm.  nat  di 
fciupulos  o£to,opobalfami  3  vm-dehis  omnibus  tunfis 
cribratis  remiffifque  facicsvnam  confectionem  ,  quain 
iti  pyxidem  ligneam  aut  corneam  recondes,&  quum  o- 
pus  fuerit  vtens.  Item  ad  eadem  acopum  de  fpecie» 
bus  nouem  facies  fic,Mjftiches  3  vi.ftyracis}  vi.  nardT 
&di£hmni  tatude,olei  viridis  3  xx.olei  phyllini  }xx. 
oleimyrtini  3  x.  cera:  —  ix.opobalfami  3  vi.hxcfimi- 
liter  vt  fuprafcripta  cor,ficies,&  recodes,&  fimiliter  lenta 
&  calida  manu  perfncans  ad  placandos  ac  reparados  ner 
iir>svteris.  Stirpes  brafficx  cum  radicibus  fuis  co- 

bin  itcearumque  cinerem  aceto  confpargito,  &  adieda 
vetere  axungia  fubigito,id  malagma  impofitum  neruos 
valcntiflimefolidat.  Quercini  ligni  combuftici- 

ncrem  qui  vino  &oleo  diluerit ,  dolorcfque  neruorum 
ea  vnftione  perfricucrit,fumma  celeritate  fanabitur. 

Stercus  caprinum  melle  mixtum  impofitumque,fup 
puratos  neruos  expurgabit,&  ad  fanitatem  vfque  perdu- 
cet.  Si  in  cubitis,autarticulis,aut  quacunque  corpo- 
ris  parre  neruorum  contradio  dolores  exhibebit ,  lum- 
bricostres  terrenos  cum  melle  tritos  nialngmatis  modo 
impone.omnem  dolorem  mollito  rigorefedabis.  Pan- 
num  muliebrem  (id  eft  menftrualem)oleo  madefactum 
excoque:deinde  exprime,&  ceram  illi  oleo  fufficientem 
addes  vt  cerotum  facias  quo  arthriticum  vel  paralyticu 
vtiliterperunges.  Confedlio  acopi  ad  reficiendos 

conhrmandofque  neruosfic,  Th.ipfix     i.adarces  >-*  1. 

5  canchryos  vnciam  vnam  S.euphorbii  —  i.S.vuxfylua 
ticxfucci—  1111.  pyrethri  — •  quatuor,refina;  terebinthi- 
na:  —  vi.ccrx  rufa;  —  vm.olei  cyprini  —  im.  piperis 
vnciasquatuor,finnpis  —  n.harcomnia  feparatim  tunfa 

6  cribrata  in  vnum  mifcebis ,  &  leto  igne  diutiffime  dc- 
coques,&  fc-mper  agitabis,  deinde  refrigerata  in  pyxidc- 
ligneam  aut  corneam  recondes.  Compofitio  em- 
plaftri  quod  appellaturfmilion ,  facitad  omnes  neruoru 
contractiones  rebxandas,&  ad  qunflibet  contufiones  pla 
candas,doIorefque  fedandos,conficitur  fic,Refina:  friclar 
—>  v  i.butyri  exfalati  vncias fex,cera:  vnciasfex,nitri  in 
puluerem  lubtiliflimum  redacf  1  vncias  fex,qux  fupra  110 
tata  funt  lento  igni  in  caobo  fictili  foluuntur,  qua* 
quum  fuerint  foluta,fuperpofito  carbonibus  Cacabo,pau 
latim  nitrum  quod  in  puluet  em  redaftum  fuerit ,  fuper- 
mittetur,&  agitabitur.  Obferuandum  fanc  ne  feruorem 
gradem  ducat,aut  bulliat,ac  totum  fuperfundatur,&  per- 
eat :  quodfi  validiushoc  medicamentum  facerevolue- 
ris,fupradi£Hs  fpeciebus  admifcebis  refinx  terebinthina: 
vncias  quatuor,galbani  vncias  trcs .  foluendum  galbani 
manibus  calidis,ficut  folet  cera  molliri ,  &  in  fupradic~Hs 
fpeciebus  mittendum  quum  fuerint  folutx  atque  permi- 
xta::tum  demum  omnia  diu  agitabis,vt  medicamentum 
ficut  cerotum  fubtiliffimum  fiat,quo  poftea  velut  empla- 
ftroadfupradiclascaufaspotenter  vteris.  Compo- 
fitio  dia  piffela:»  ad  neruos  rigentes ,  &  offenfos  placan- 
dos,  &  ad  vifcera  mollienda:conficitur  fic ,  Picis  liquidac 
pondo  duo,cera:  pondo  vnu ,  pulueris  fccnigraici  vncias 
tres,pulueris  cymini  vncias  tres,baccx  lauri  pulueris  vn- 
cias  tres,falis  ficci  triti  vncias  tres,pix  hquida  remittetur, 
&  colabitur,addira  deinde  cera  lenro  igne  foluetur:  fic o- 
mnia  quz  pulueris  funt  mixta  mittentur  &  coagitabnn- 
tur,&  coquentur.quomcdicamine  refrigerato  vti  conuc 
nietpromalagmate  vel  emplaftroad  ea  qus  fuprafcnpta 
funt. 

AD    PODAGRAM    CALIDAM,  ETFRI- 

gidam,&  chiragram,remedia  phyfica,& 
rationabilia  diuerfa  de  experimc- 
tis,        Cap.  xxxvi. 

POdagram  lenit  ccfypum  cumla&e  mulieris,  &  cum 
ceruffa  appofitum-.fimus  quoque  bubulus  recens  cali- 
dus,&  pulmones  pecudis  cahdirecentes,&  felarietis  cu 
feuo  fuo,&  fimus  gallinarum  recens  appofitus  plurimum 
iuuat,necnon&cochlea:  Africanx  cum  fuacarnc  com- 
buftx.cinifque  earum  ex  vino  inlitus  medetur.  Ce- 
rotum  aduerfum  pedum  dolores  hoc  modo  facies ,  Olei 


4C? 


DE   MEDICAM.  LIBER. 


406 


pondo  1 1  .medulla:  ceruinaE  vncias  fex,refinae  frixac  vnc.  A 
feXjbutyri  vnc.  1.  hxcpariter  in  cacabo  foluutur,&  co- 
latunpoftea  adiicieslini  feminis  heminam,  fanigrarci 
hemina,qui  ita  pariter  concoques  vt  fpiffum  fit:  dJn- 
decolabis  &  deipfo  colato  ita  denfum  tempcrabis  do- 
nec  emplaftrum  facias. 

.  Remedium  paregoricum,ad  podagram  fic,  Cupreffi 
baccas  virides  quod  volueris  decoque  exaqua  marina 
donecmolles  fiant:deindecontunde  in  pila,  &  fubinde 
aquam  adfparge,  &  manibus  fubige,  vttanquam  mala- 
gma  fit :  inde  inter  initia  doloris  impone ,  ftatim  miti-  g 
gabitur  dolor. 

Milagma  efficaciffimum  ad  podagram  fic,Carnis  a- 
gnina:  P.  v  1.  caprina:  P.v  1.  bubulac  mafculina:  pondo 
fex,picis  liquida:  P.  v.  vel  etiam  v  1  .nitri  P.v  1 1  i.bac- 
caru  h  iuniperi  pondo  fex ,  ccrar  P.  decem  .  harc  omnia 
concerpe,contunde,coque,&  quum  liquidu  fuerit  me- 
dicamen,adiice  cspam,&  fubindepermifce ,  &deinde 
galbanum  mitte  quantum  arftimaueris  fufftcere  poffe, 
&  fubinde  agira.  qua?  quum  bene  liquefa&a  &  com- 
mixt  1  fuerinr,adiicies  fulphur  &  nitrum,&  baccas  lau- 
ricontufas:  deindequum  bene  permixtum  &  concor- 
poratum  videris  medicame,ab  igne  remouebis,  &  mif- 
fes  in  pilam  ligneam,  atque  illic  tandiu  battues  donec 
fit  fubaclitTimii:  &  quum  exeo  malagma  facere  volue- 
ris,oleo  manus  perunges,  &  ita  indu&um  linteo  denfo 
vel  fanicio  pedibus  appones. 

Malagma  fiue  acopum  ad  podagram  efficaciiTimum 
quod  menfe  Augufto  fieri  debet ,  Refinar  fri&a:  pondo 
tria,cera:  P.v  i«  olei  veteris  P.  ofto,  galbani  vnc.  1 1 1 1. 
opii  vncias  quatuor,opopanacis  vnc.quatunr,iruginis  j) 
vnc.  fex,guttae  ammoniacae  vnc  quatuor,adipis leoni- 
na:  vnc-  quatuorrdipis  leopardinae  vnc.quatuor,adipis 
taxoninx  vnctres,adipis  anfcrina:  vnctrc;,feui  taurini 
P.  t  .radicis  malua:  erratica*  vncquatuor,  radicis  cicutae 
vnc.  quatuor,radicis  hibifci  vnc.quatuor,radicis  cucu- 
rreris  agrefiis  ( quem  t.kucv  ayfio*  dicunt)  vnciasqua- 
tuor,radicis  cucurbita?  domcfticae  vncias  quatuor.  In- 
f  ndes  radices  omnes  fuprafcriptas  in  aquam  luna  duo- 
dccima,  excoques  luna  quindecima,ita  vtad  tertias  ex- 
coquas,&  de  exco&is  fucci  expreffi  podo  duo,vel  duos  £ 
fextarios  facies.  Opopanacem  &  opium  infundes  in 
vinum:  guttam  vero  ammoniacam  &  galbanum  tCdes, 
&  deinde  fimul  omnia  permixta  lento  igne  decoques, 
ac  facies  quafi  cerotum,  &  vteris  hoc  modo ,  vt  inlinas 
linteum  delicatifTimum  ,  qtiod  fine  ruga  ample&atur 
pedem:  deinde  fafciola  leuiter  inuolues,ad  boc  tantum 
ne  quu  pedes  in  leQo  moueris  linteolum  replicetur,  & 
rnedicamen  inlitumdecidat.  nam  fi  arctius  ftrinxeris 
nerui  ofTndentur.  Hoc  ergo  medicamen  &  in  accentu 
placat  dolores,&  in  dcclinatione confirmat  fanitatem.  f 

Herbx  ver^afci  quae  minoribus  foliis  eft,  fummi- 
tate?  tenerx,  ac  folia  trita  impofita  intra  paucas  horas 
adeb  fedabunt  podagrae  moleftiam  Vtqui  vfus  fuerit 
etiam  ambulare  poffit.  Incipientem  podagram 

difcuriet  betarum  exuftarum  cinis  leuiffimus  admixto 
fansuine  bubulo  fuba£rus,&  impofitus. 

Vettonica  cum  aqua  ad  tertias  deco&a ,  ac  potui  da- 
t»,ipfaque  quum  decoxerit  trita  ,  atque  appofita  poda- 
grae  plurimum  medetur.  Herba  fenecio  quae  in 

tegulis  nafcitur,  cum  fale  trita  vice  malagmatis  impo-  G 
fita,podagricis  prodeft.  Malagma  potentiffimu 

ad  podagram,ad  fn£hiras,nd  tumores,ad  codylomata, 
etiam  ad  renium  dolorem,fi  illic  imponatur,quod  fien 
oportetfpeciebusinfrafcriptis  fic,  Afphalti  pondo  v- 
num,  eerae  pondo  vnum,  refinx  colophoniar  pondo  v- 
num,picis  brutia»  pondo  vnum,chalcitidis pondo  vnu, 
fpumac  argenti  fefcunciam,  ceruffae  fefcunciam,alumi- 
nis  rotundi  fefcunciam,aluminis  fciffi  fefcunciam,mi- 
fyos  fefcunciam,gallae  fefcunciam,opii  feminis  fefcun- 
ciam,opopanacis  fefcunciam,aloes  fefcuciam,  myrrhae  ^ 
fefcunciam,  thuris  mafculini  fefcunciam  ,herbc  man- 
dragorac  —  l.S.  aceti  quod  fufficiatt  quae  tundenda 
fuerinttundes  &cemes,quae  liquefacienda  ad  ignem 
refolues,  &  colata  in  vnum  permifcebis ,  &  leui  vapore 


ignis  tenuitcrdccoques,&acetopauIatim  confperges, 
deindefacies  trochifcos  quihabeant  finguli  binas, 
quos  quum  vfus exegerit  leui  igne  refolues,&  ficpedi- 
bus  malagmatis  more  impones.  Remedium 
praTentaneum  adpcdagram,&  neruorum,&  lateris,  & 
renium,&  lumborum  dolores ,  &  ad  ftrumas,  &  ad  pa- 
rotidas,&  paniculas  ficiJ&micem  marinum,baccas  lau 
ri,a:ruginem,aEquo  pod^e  contundes,  &  teres  cum  pi- 
pere  &  fale  quantum  antimaiis  polTe  fufficere,  adii- 
cies  &  picis  durae  &  olei ,  &  mellis  aliquantum ,  &  fi- 
mul  omnia  vfque  ad  fpiffitudinem  decoques,&  cola- 
ta  cum  oleo  Syriaco  fubiges ,  &  pro  malagmate  quum 
opus  fuerit  vteris.  Compofitio  Mithridatica  ad 

podagram  &  neruorum  dolores,  &  contractiones  fic, 
Ceraevnciam  vnam  ,  medullae  ceruina:  drachmam  i.a- 
dipis  vrfinae  drach.i-cinami  drach.i.piperis  nigri  dra- 
chma  i.myrrha:  drach.i.  rofie  aridat  drach.i.  iridispi- 
ftae  drach.i.  adipis  anferinx  drach.  1.  adipis  gallinacea; 
drach.i.  ammoniaci  drach.i.cafiasrufx  drach.i.thuris 
mafculi  drach.i.guttsammoniacxdrach.i.herbss  mo 
naci  drach.i.ruta:  fyluatica:  drach.  1 .  peucedani  drach. 
i.aphronitri  drach  1.  croci  drnch.  itthuris  pollinis 
drach.i.  ftaphis  agvia:  drac.i.caftorei  drach.i.nucis  a- 
mara:  drac.i.cuateri  drach-l.  refinje  tercbinthinz  drac. 
1.  afypi  drach.i.  quae  tundenda  erunt  tundes  &  cribra- 
bis:quar  remittenda  erunt  leuto  igne  liquefacies,  &  co 
lata  mifcebis,  &  emplaftri  more  quum  opus  erit  vteri: 

Fomentum  ad  podagram  fic,  Fabac  nigra:  integr 
fextarium  moles,  &  *n  farinam  rediges  cum  corticib' 
fuis,de  lapide  farcophago  vnciam  1.  tundcs,  &  cribt 
bis,&  ex  aqua  tepida  pei  mifcebis,atque  in  pannum  i 
duftum  impones  pedibus,&  alligabis- 

Remedium  ad  podagram  quo  pro  acopo  vtendum 
eftfic.Seui  hircini  felibra,  cera;  felibram,picisfJibra, 
tburis  mafcuh  vncias  11 1.  adipis  vrfina;  >~  1 1  i.olei  vc- 
ttris  vncias  tres,olei  irini  vnc.  1 1 1 .  falis  ammoniaci  •-< 
n  i.axungia:  veteris  felibram,  medullxceruirfa:  >->  ni» 
medullx  raurina?-*  1  n.adipis  anfcrinar  >—  1 1 1.  lenticu- 
lx  fupra  aquam  mfx  —  1 1 1 .  aceti  8. 1 1 .  hxc  omnia  di- 
ligenter  lento  igne  liquefa&a,&  colata  recodes,  &  qutl 
opus  fucrit  vteris»  Ad  podagram ,  &  neruorum 

dolores,&  parotidas ,  &  mammarum  duritiem  ,  quam 
&mulieres  &  viri  pati  folent,  remedium  fic  ,  Picis 
Hiberica:  P.I.  falis  heminam  ,  fccnigrarci  farina^hemi- 
nam,iridis  —  1 1  i.cerae  felibram.picem  prius  coques  vt 
remittatur,  deinde  fingulasres  adi-cies ,  &  coques,  ac 
poftmodum  colabis ,  &  tanquam  malagmate  quum  o- 
pus  fuerit  vteris.  Potio  ad  podagram  &  neruo- 

rum  dolores,quam  pridie  non  cananti  per  duos  conti- 
nuos  menfes  ieiuno  ad  nucis  auellana:  magnitudinem 
ex  duobus  cyathis  aqua:  calidae  dabis ,  componitur  fic, 
Petrofelini  drac.i  i.cetaurei  drach.  11.  marrubii  drach. 
1.  fcordii  drach.i.  rudes  hxc&  cribrabis",  &  in  puluere 
tenuiffimum  redafta  defpumato  melle  colliges,vt  fpif- 
fum  fitmedicamentum,  &  recondes.  Ad  poda- 

gram  fubitum  &  facile  remedium  fic,  Alume,acetum, 
lotium  humanum  vetus,  xquis  menfuris  permifce ,  at- 
queadde  cera:  P.i.opii  «-  i.laclis  canini  vnciam  i.rofa: 
ficca;  vnciam  1.  opium,  &  lac,  &  rofam  teres  in  morta- 
rio,ceram  verb  liquefacies,&fimul  omnia  permifcebis, 
atque  indepedesinlines,&foIia  betieaut  laducaedefu- 
per  alligabis. 

Ad  podagra:  fubitum  dolorem  remedium  fic,  Cal- 
cem  denub  coques,&  teres,adiiciefque  afypum,  &  ro- 
famtritam,&  de permixtispedes  perunges.  Phlo- 
ini  vncias  tres,rumicis  vnc.  tres,hibifci  vncias  tres,  cy- 
claminis  vncias  tres ,  myrrhsE  tunfr  vnc.  1.  phlomuni 
moles,&  dicesquandiumoIesjSummum caelum,  ima 
terra,medium  medicamentum:deinde  fimul  omnia  co 
€ti  colabis,  &  ex  his  pedes  quum  opus  fueritperfrica- 
bis.  Ad  podagram  remedium  de  experimento 

ficSpermaticardrach.quatuor.Iini  feminis  drach.  qua- 
tuor,eruca:  feminis  drach.quatuor,fchani  drach.  1 1  .ca- 
ftorei  drach.ii.myrrhae  drach.i  i.nardi  fpica: drach.n. 
gummisytthiopicidraeh.  1  1.  falis  drach.  11.  pipcris 

SSf.iiii. 


I 


4°7 


MARCELLI 


408 


D 


longi  drachmam  Vnam  ,  nucleorum  pineorum  drach.  A 
viii  .fatureia?  drach.nouem.hic  omnia  tunfa  cribrata, 
&  in  puluerein  tenuiffimum  reda&a  tritaque,  in  vnum 
permifcebis,&  exeo  drach.vnam  ad  diero  ieiuno  in  pO 
tione  ex vini  cyntho  temperata  dabis.  Sambuci 
folia  quumprimum  procedunt  ad  libram  colliges& 
teres  j  plantaginis  quoque  radjkem  ad  libram  colliges 
&  contundes,&  axungix  vete^s  libram  purgabis  &  co- 
tundes,&  poftea  fimul  omnia  fubiges,atq>je  inde  prdes 
inlines,&  caulis  folium  fuperpones,  confeftim  prxfens 
remedium  ad  fedandatn  podagram  experiere.  Fi- 
mum  ciconiarnm  ,  fed  de  nido  ipfo  dum  ciconii  pul- 
loshabentfumes,&  cum  axungia  vetuftiffima  permi- 
fcebis  &  conreres,atque  emplaftri  modo  pedibus  appo- 
nes,efficaciter  podagran-  fanabis. 

Ad  podagram,  &  ad  omnes  pedum  vel  manuurh  & 
aliorum  membrorum  dolores  ex  perfri&ione  releuan- 
dos,bemfacit  hocremedium  fic,Focnigrici  8.i.lini  fe- 
minis  8.1  .hibifci  cotufas  radices  quinque,  harc  ante  die 
infundes  in  aquar  8.1  X.  deinde  pofl.  diem  decoques  vf- 
que  ad  tertias,  poftea  colabis,&  fuccum  oronem  colli- 
ges,atqueadiiciesei  olei  P.IX.&  fucei  laurini,id  cft  dc 
foliis  vel  de  baccis  teneris  lauri  expreffi  8. 1  .deinde  ite- 
rato  dt coques  pariter,quoufque  omnis  fuccus  fuprafcri 
ptus  confumatur,&  olei  tantummodo  fumma  refidear, 
quod  iterato  colatur,&  addutur  in  eo  oleo  quod  fupet- 
fuerit  laricis  —>  ix.terebinthinsvnc.il  1 1.  balfami  « 
l  i.ita  vt  prius  hxciti  vafe  diiplici  ad  ignc  lentiffimum 
refoluantur,&  ficpermifceanturj&  diutiffime  coagitc- 
tuf,atquein  vfus  fuprafcriptos  neC-ffarios  ad  perfricati 
dum  referuentur.  Ad  primos  podagrx  impetus  mol- 
liendos.  Atiarix  herbxparresduas  c  :>nrundes,&  butyri 
vna  parte  permifcebis  &  conteres,atque  ita  pro  vnguen 
to  vel  emplaftro  vteris.  Vlmicortex  contufus 

diutiffime,  &  cum  aqua  marina  vfqueadeo  fuba&usvt 
malagmati  fimilisfit,proemplaftro  appofitus,fedat  po 
dagrx  dc^oresi  Viuo  leporipes  amputatus  &  alli- 
gatusadpodagram,  vel  eiuspedis  partibus  qux  dole- 
bunt,plurimum  prodeft.  Vituli  marini,aut  quod 
melius  eft  hyxns  pelle  fa&a  calciamenta  fiquis  in  quoti 
diano  vfu  habucrit,efficaciter  podagrx  morbo  carebit.  E 

Pueri  impubis  detonfifuper  pedes  dolentis  capilli, 
atque  illic  aliquadiu  compofiti,  compefcunt  dolorem. 

Probatu  remedium  eft,felle  caprino  non  manu,fed 
pinna  pedes  perun£tos,confeftim  dolore  releuari. 

Fceniculi  farnt  exhydromelitedecoc"ta,&impofita 
chiragrxmedetur.  Podagram  vt  fanare  difficile 
eft,ficincipienti  inter  initia  occurrere  promptum  eft. 
nainrer  initia  eiusquu  dolores  afperrimi  funt,fiquis  ve 
na  aduerfa  in  brachio  pungatur  non  modo  prxfenti  do- 
lore  releuabirur,  fed  etiam  in  pofterum  perpetuolibda  p 
bitur.  Vtiliter  in  dolore  perunguntur  pedes  oleo 
in  quo  diu  decoftafintinteftina  ranarum:ranxquoque 
ruberx  exuftae  ciniscum  fambuci  coliculis  teneristri- 
tis,&  feuo  hircino  vetere  permixto,decocto,parite'rque 
jmpofito  prodeft.  Folia  cupreffi  conrrita  cu  panis 
mollvs  partibus  duabus,  &  axungia  vetere  fuba&a,  me- 
dentur  doloribus  podagrx.  Semen  geneftx  tun- 

fum}Sf  cum  axungia  fuba£tum,doloribus  gcniculorum 
potenter  adhibetur.  Muftelx  viux  combuftx  ci- 

nis  cum  oleo  rofaceo  &  aceto  pinna  inlitus,  podagricis 
prodeft.  Hedera  contrita,&  cum  orizaacmelle 

dcco£ta,atque  in  vnum  pcrmixta,  &  denuo  trita,poda- 
grx  &  chiragn&  neruoru  offenfionibus  medeturim- 
pofita.  Vrtica  trita  cum  fanguinemiluino  autpa- 
lumborum  permixra,atq;  exeo pedes  inliti  efficaciter 
/"anantur.  Mirificum  podaenremedium,  nec 

impendio  fumptuofum  fic,  Cupreffi  pilulx  duodecim, 
paftinacx  quamminimx  totidem  decoquuntur  cu  thu 
risrunfi  vnciis  tribuscum  olei  fextario&  aqux  hemi- 
na,&  axungix  veteris  vnciis  fex,&  cerar  tatundem,  quz  jj 
infpiffata&  conglutimra  panno  inlira  pedibus  appo- 
nunrur.  Ad  podagram  cum  feruore  &tumore 

rubicundo  quam  calidam  vocant,hatc  faciunt  primis 
dicbus adhibita ,Herba  vrceolaris per  fe,  &  cafeus  m ol- 


lisrecens  per  fe  impofitus,poftea  herba  cui  falis  pufillii 
admifcere  oportcbit.  Item  bencfacit  apium  vi- 

ride  per  fe  vel  cum  polenta  appofitum.  Ncc  mi- 

nus  vtilis  eftportulaca  atque  plantago  :  fpongia  quo- 
que  Rhodia  vel  Aphricana  mollis  ex  aqua  fngida  appo 
fita  iuuar.lanam  eriam  fuccidam  rofa  &  vino  infcdam 
poni  conuenit.-fubirtde  autem  harc  omnia  mutari  opor- 
tet  priufquam  calefiint.  Prodeft  &  lomentijm 

fabx  molhtx  cum  Tuis  valgulis  fa&um  ,  aceto  ac  rr.elle 
dilutum,atque  ita  impofitum.educit  enim  fanguinemj 
»  &dolorem  leuar.  Belle  faciunt  &  mala  citrea 

quamaxima  quinque  co&a  ex  nceti  fextariis  tribus,do- 
nec  madida  fianr ,  quibus  tritis  adiicitur  aluminis  fiffi 
vncia  vna,myrrh*  vncia  vna,atque  ita  malagmatis  mo- 
tefiruenti  podagri  imponuntur.  Benefacit  &  aloe 
aceto  diluta,  &  perpinnulam  pedibus  inducta  :  opium 
quoque  laclemuliebri  dilutu  ,  &  fimiliter  inlitu  iuuat. 

Mirifite  hoc  cataplafma  podagrse  cuilibet  fuperpo- 
fitum  medetur.  Tollit  enim  triduo  dolorem  ,  lomenti 
more  cpmpofitum  fic,Foeniculi  feminis cyathi  duo, 
C  mufci  de  ftagnocyathiduo,  polcti  tenuis  cyathi  duos 
commifcenturhxc  in  vnum  cotufatrita,  atquemolita: 
deindeconfparguntur  aqua  pluuiali,  &ita  temperatur 
nedurum  fit  medicamentum,  ncvefit  aquatum  nimis: 
quod  in  pofitu  protinus  leuat ,  id  eft  intra  triduu  tollit 
dolorem.  Conftat  autem  eum  qui  hoc  medicamine  ter 
inmcfeinterdenosdies  vfusfuerir,  in  no&e  non  labo- 
ratiir  im  podagrx  dolore.  Ad  frigidam  poda- 

gram,qux  fine  tumore  eft,coficitur  cataplafma  fic,  Ci- 
ceris  nigri  molliti  fextariuscoquiturexaqua,  &  dilige- 
ter  teritur,cui  adiicitur  axungix  pauxillum,&  dum  ca- 
let  medicamenrum  pedibus  imponitur.  Fceni- 
grarci  feminis  &  hordei  farina:  binos  fextarioscribratos 
in  vnum  mifcebis,&decoquesexnqua,atqueaddes  olei 
quod  fufficiat ,  ac  fubinde  calidum  cataplafma  pedibus 
appones.  Cenefacit  &  hibifci  radixexaqua  mulfacoGa 
&  impofita:  fambucum  quoque  cum  axungia  ,  &  braf- 
ficar  cinis  cum  axungia  impofitus  plurimum  iuuat.Vbi 
autem  impetusceffauerit,&in  hoc&  in  prioregenere 
podagrarcalida  aqua  marina  diu  fouedi  funr  pedes:  vel 
fi  hic  non  erit,aqua  pura  feruenti,  fale  adiefto,fouean- 
tur:  poft  hoc  majagmnte  vti  oporret  quod  ad  parotidas 
fcriptum  eft.  tollit  enim  cito  reliquias  podagn  per  fu- 
dores,&  in  futurum  cofirmat  neruos,nec  patirurfacilS 
vitiari.  Ad  vtramlibetpodagram  remedium  ficj 
Torpedinem  viuam  nigratn  quum  admonuerit  do- 
lor,fubiici  pedibus  oportet  in  litore  no  ficco,fed  quod 
adluit  mare,  &randiupremi  donec  fentiatur  forpor 
per  rotum  pedem,  &  tibiam  vfquead  genua.  Hoc&  in 
pnfenti  tollit  dolorem  ,&  in  futurum  remediat.  hoc 
modo  Anteros  Cadarts  libertus  fuprafidem  remedia- 
tus  eft.  Malagma  Narciffianum  ad  vtramque 

podagram  egregiurr+,  Ceri  pondo  1 1.  refini  pondo  v< 
olei  veteris  pondo  v.S.olei  fyriaci  pondo  i.S.  aphroni- 
tri  in  paftillis  pondo  1.  cardamomi  puri  pondo  vnum, 
iridis  Illyricat  pondo  vnum,piculx  pondo  vnum,  aga- 
rici  pondo  vnum ,  fcenigra:ci  pondo  vnum ,  centaurii 
pondo  vnum,apollinaris  pondo  vnum,alterci  pondo  1. 
coques  liquanda  :  qua:  funttundenda  in  pulucrem  re- 
dacla  mifcebis,atque  ex  his  paftillos  facies  ,  &  in  capfa 
nouareponcs,quibusdiebus  viginti  iugiter  vteris. 

Malagma  quod  &  ad  podagram ,  &  ad  omnem 
colle&ionc  benefacit:  accipithsc  ,  Ammoniaci  vncias 
v.  galbani  vncias  1  i.picis  durs  P.v.refina:  terebinthi- 
ni  P.i  i.olei  veteris  P. i.S.axungia:  vetufta:  P.  n  1.  cerat 
P.  v.  fulphuris  viui  pondo  v.  ha:c  omnia  decoques  in 
patella  fi(3ili  vel  cacabo  ampliore  :  fulphur  tamen  & 
ammoniacum  extra  teres ,  &  fic  immifcebis  quum  de- 
coquere  cceperis:fed  agitabis  inftanter,  ne  fubfidant  in 
fundo  qua:  in  puluerem  redafta  mittuntur. 

Confeclio  medicaminis  quod  appeUntur  hygia  :  fa- 
cit  ad  chiragricos,ad  arthritiro  ,ad  ili^dolorem,ad  ven- 
rris  moleftias,  ad  neruorum  contraftionc,  &  nd  omnes 
dolores  qui  funt  in  corpore:coficitur  xi  1.  Calend.  IuL 
non  intereft  quo  die,  vel  luna,  vcl  malina  •  dummodo 


( 


4°9 


DE   MEDICAM.  LIBER. 


410 


fuprafcrip  tusdies  obferuetur  quomedicamen  fiat ,fic, 
Olei  P.xxv.fcd  optimri,vini  optimipondo  xx  v.qiu- 
.  tum  bonum  fuerit  vinum,tantum  mehus  ent  medica- 
meutum:  ferpylli campeftris fafciculos  x.tam  grandes 
<quam  manus  viri  recipere  poteft  :  fed  fupri  fcripta  die 
colligi  deber  ferpyllum  ,  vt  ftatim  recens  cum  fupradi- 
cTtis  bquonbus  coquatur,  quod  oportet  tandiu  coqui 
quoufque  ad  olei  menfura  hquoromuis  veniat:  quum 
refriguerii  colatur  diligeter,&  vbi  nitidum  fuenr,ad- 
des  refinx  pityinx  podo  tria,  opopanacislibram  fe.i.is, 
gilbani  hbram  femis,  cera?  rufx  libram  fcmis,  ftyracis 
libram,opobalfami  <-»  v  1.  Hxc  omnia  cofundes  in  lfto 
oleo:ftyraccm  fane  pones  in  balneo,  &  ibi  folues,atque 
in  mortario  teres,&  remittes  omnia  in  vas  xreum,  lbi- 
que  poncs  ad  focum  fpecies  fupra  fcriptas,  qux  tandiu 
coquantur  quidiu  foluantur  bene:  deinde  de  relinapul 
uerem  facies ,  &  afperges  medicamini  dum  adhuc  co- 
quirur.quo  malagmatis  loco  quum  opus  fuei it  vteris. 

Ccrotum  ad  chiragram  ,  &  parotidas ,  &  tumores 
diuerfos,  &  fiftulas,&  furunculos,  accipit  hxc,Ceruffx 
P.i  .  ammoniaci  P.  1.  olei  P.  1.  cerufla  terenda  in  mor- 
tario  diligetiffime  ,  deinde  oleu  paulatim  fupermitten 
chim:&  quum  fimul  trita  fuerintomnia,mitteda  in  cac- 
cabum,v  el  trullam,vt  ferueant,&  dum  coquuntur  iine 
intermiulonc  agitanda-Sed  quum  denfum  eiTe  cocperit 
medicamen  ad  fpeciem  ceroti,tum  ammoniacum  tritii 
diligenur  fipermittcdum,  coquendaque  fimul  omnia 
hons  fex  lento  igne  ne  aduratur,&  iine  ceffat  lone  dum 
coquuntur  agitanda :  quum  viderisomnia  benc  mixta, 
defunde  in  aquam  frigida ,  &  manibus  fubige,  ve!  per- 
frica,&  iic  repone,&  qu u  vfus  exegerit  alutx  mline,  & 
fic  appone  locis  neceffariis.  Remedium  ad  po- 

dagram  ,  vel  maxime  ad  arthritim  fic,  Acctioptimi 
quantum  volueris,  quod  melius  erir  fi  ex  vino  ftyptico 
fuerit,telas  aranearum  qux  in  cupreffo  inueniuntur, 
buxi  fummitates  tcnerrimas.Hxc  ln  olla  noua  coquen 
dafunt  diutiffime,ex  quo  acetopofca  temperanda  pau- 
lo  acrior  quam  ad  btbcdum,  exquapofca  vcl  calefadta 
vel  frigida,  prout  caufa  poftulauerit  lauada  mebra,hoc 
eft  arthravel  iu&urx  qux  dolet,  &  deorfum,id  eft  quu 
humeros  vel  cubita  laueris,  ad  man9  fummas3velad  pe 
dcs  fummos  deftringendu  deducedumque  medicame: 
poftea  vero  quam  hac  pofca  laueris  n  embra  qux  laua- 
ri  neceffe  eft,appones  herbam  qui  in  aqux  iugis  decur- 
fu  nafcirur,  quam  Latinc  berulam  ,  Graccc  cardaminen 
vocantthxc  diligenter  purgatur,&  teneritudo  eius  tun 
ditur,&  ita  vel  tepida  vel  frigida  ,  prout  falubrius  eft, 
dolenri  in  modum  cataplafmatis  apponitur ,  &  die  bis 
aut  ter,  vcl  quotiens  ficari  cocperit  mutanda  erit.  qux 
fi  ruborem  fecerit ,  tunc  magis  profuifle  intelligetur. 
Adhibendum  dehinc  pary^rum  cerotii  infra  fcriptum, 
fic,Ceruffx,fpumx  argenti,cerx  punica?,olei  rofci,olei 
mollis ,  lacrymas  ouorum  :  horum  omnium  pondera 
qux  placuerit  mifcebis.  modus  enim  non  eft  definitus. 
Cera  primum  in  oleo  molli  ferueat  tandiu  donec  ftrin- 
gatur:  poftea  puluerem  fupra  fcriptarum  fpecierum  fu- 
peraddes ,  deinde  oleum  rofeum  vel  lacrymas  ouo- 
rum  admifcebis.atque  ita  bene  agitata,&  mixta  omnia 
fabcoquantur  igni:  quod  n  edicamen  repofitum  quam 
neceffe  erit  in  linteo  inlitum  naembris  dolentibus  ap- 
ponerur. 

Farinx  triticx  8.  vnum,amyli  vncias  feptem,  cerx 
vncins  feptem  ,  olei  rofacei  arftate ,  hyeme  autem  olei 
comunis  8.1.  Italicum.  fanevt  paffio  ipfa  vel  calidiuj 
vel  frigidius  medicamentum  pofr it  fieri,ita  facias.Fa- 
rinam  ante  diem  infufam  in  aqua-  8.1talicum  cocoques 
ad  modum  glutis:  poftea  amylum  feparatim  tritum  in 
mortario,&  ccram  remiffam  in  oleo  fupermittes,  &  fi- 
mul  omnia  diligenter  teres,  &  quum  opus  fueritappo- 
nes  in  linteo  podagrx  cuilibet.  Galbani  femun- 

ciarr,opopanacis  vneias  duas,  caftorei  vncias  duas,  ce- 
rx  P.  n.  olei  laurini  vncias  1 1  .olei  communis  P.i .  olei 
veteris  rancidi  P.i.  aphronitri  candidi  pilulas  duode- 
cim,medullx  ceruinx  pondo  vnu,butyri  P.i.clauos  ca 
ligares  de  fterquilinio  colle&os  de  dextra  caliga  v  ili. 


D 


b.  de  finiftra  feptem ,  in  iingulis  linteolis  alligato ,  fic  in 
xneum  mittc  :  deinde  ita  cum  fupra  fcriptis  decoque, 
vt  emplattrum  denfumfacias  pedibus  quum  volueris 
spponendum.Opopanacem  fane  quum  liquaueris,  gal- 
banum  poftea  liquabis:  dehinc  omniareliqua  quum  co 
xeris  colabis ,  &  fic  dejJermixtis  omnibus  emplaftrum 
facies:miraberis  remecrjjpm  podagrx  quia  palmare  eft. 

Ad  imperum  podaigra:  remedium  quod  Artemi= 
fius  Dianio  oftendit  fic*,  Croci  denarios  duos,  pulueris 
Afiani  (id  eft,  de  lapide  magnefio)qui  in  venalibus  dif 
B  ficileinuenitur,  vnciana  vnam:fcd  fi  hic  no  fit  pro  pul- 
uere,aphronitri  —  i.  mittes ,  &  ouorum  quatuor  lacry- 
mam,nonmedullam.Hxctrita  &  mixta  componuntur 
in  modum  ceroti ,  quo  fupraliuuutur  pedes  de  pinno- 
la.  Farinam  de  meliloto  in  lotio  humano  &  a- 

xungia  vctere  concoque,eamque  panno  inline ,  &  mox 
vbi  dolor  aufpicabitur,pedibus  impone,  pro  certo  fta- 
tim  eum  mulcebit  hocrem  edium.  AxungisP. 
tria,refina:  tercbinrbinx  P.i.picis  liquidaP.i.cera  co- 
munis  P.  !.  fulphuris  viui  P.i.rutx  viridis  3  1 1  i.fchcc- 
C  ni  1 1.  bdells  recentis  11  .quum  omnia  remittenda 
remiferis,&  carrtn:  mifcueris,nouiffime  fulphur  tufum 
adiicies,&  omnia  tuxta  lgnem  exagitata  mifcebis.  Hw 
compofitio  pra:fidio  feruata ,  quanuis  acrem  impeturr 
podagrx  orientis  extinguit.  Olei  cyprini  mc 

dium  in  a*neum  coniKies,  quiimque  primiim  feru^ 
bit  mittes  in  lllud  vu!pem  mafculwm  viuum  ,  &  tandi 
coques  doneccorpus  eius  furculo  facillime  tranffori 
tur,tiic  olcum  percolabis^':  adiicies  in  id  fampfuci,fi 
liuncx,cyperi,  cardsmomi,fingularum  rsrum  felibra 
euphorbii  —  mi.adarces  P. i.refinajT.m. cerxpontic 
P.  11.  hoc  cerorum  mire  podagram  lenit.  Ve: 
miculos  terreftres  in  aceto  per  nodrem  manere  curabis, 
vt  fe  omni  forde  purgcnt,ruaneeos  ficcabis,&  exhis  >— 
1  x.  iu  libram  axifngiie  mittes ,  &  diutiffime  conteres, 
vt  vnum  corpus  efficias,&  pro  ceroto  vt"is  ad  fedados, 
pedum  quamlibet  moleftos  dolorcs .  iMedius  la- 

pis  IzCte  muliebri  dilutus ,  &  pcllicula  lupina  conliga- 
tus,  portatiifque,  &  in  prarfenti  &  deinceps  infuturum 
tempus  podagram  certiffimc  fubmou  bit.  Co- 
lumbinx  pinna:  maxime  primum  nafcetes  vfta;  cum  vr- 
rica,atque  impofita:  podagrxdolores  l«uar.  Ter- 
reftres  lumbrici  ad  menfuram  acetabuli  in  mellis  co- 
tyla  contriti,&  impofiti  pedibus  qui  pnus  oleo  rofaceo 
vncTi  fuerint,ac  tertio  die  foluti,&  ftatim  rurfum  irapo 
fiti,  &  confeftim  dolorcm  leniunt,  &  rn  pofterum  tol- 
lunt. 

Vulpcm  ex  aqua  coquito  donec  mollefcat,&  ex  aqua 
percolata  pedes  affidue  foueto  ,  quo  fafto  doloribus 
facile  careri  hoc  remedio  quidam  frequenter  expcrti 
fimt.  Lenticula  qux  in  aqua  nafcitur  quamte- 

ncrrima  contufa,&  antequam  cubitum  eat  ei  qui  dolet 
pedes  impofita,deinde  interpofito  tempore  fublata,  & 
herba  cuculus  trita,in  reliquam  parte  noftis  lmpofita, 
mire  dolores  podagrx  fedat.  Farina  frumenti 

exaceto  cofta,dolorempodagra:  ftatim  fedat  impofita: 
fedleniusmedicamen  erit  adiefto  melle  non  multo. 

Pampini  vitiura  triti,  8c  impofiti  tumorem  pedu. 
mirabiliter  exficcant ,  cinis  quoque  vitium  cum  axun- 
gia  vetere  fuba&us  &  impofitus  idem  prxftat :  necnon 
&  ad  hoc  fal  ammontacus  cum  pari  menfura  picis  &  ce- 
ra:  codlus  imponitur.  Plantago  cum  axungia 

fubafta  &  impofita  lenit  pedum  dolores ,  limus  quo 
queaquaticus  cum  oleo  fubaftus  plurimum  prodeft. 

Adeps  vrfina  cum  feuo  taurino  &  cera  pari  pon- 
dere  decoquuntur,eoque  ceroto  podagra  conta&a  lcni- 
tur,necnon  &radix  cuc umeris  erratici  ex  aceto  cofta ,  & 
podagra:  impofita  fuccurrit.  Potio,qu4  fi  anno  inte- 
gro  fueritpotata,podagraliberat  laboratesicoponitur 
fic,Chama:dryos  P-i.cetaurii  vnciu.ariftolochia:  rotu 
dajvnc.m.  ftocchados  vnc.m.  agarici  <->  1.  cyperifemi- 
nis  >-  m.S.aloes  —  11  i.S.  ha:c  pondera  fingularum  rerS 
tunfa,&cribrata,appedioportet,  &mellis  Attici  Iibras 
v  1.  comprehendi.  Sumitur  autera  hxcpotioa 

ieiuno  &  oaaximc  digcfto :  menfura  eiu$  eft  argentei 


H 


M  A  R  C  E  L  L  I 


412 


fcrupulii "6  L>s.  bibiturextribus  cyathis  aqux  calidx,  A  aut  ad  lumbos,autad  imum  vetnrcm  r^natur,mcftrua 


&  li  non  continuati  dies  fucnnt  in  accipicnda  potionc, 
anni  tamen  fpatium  in  dierum  nume.ro  fuppleatur. 

Fel  apn  cum  feuo  quolibet  poiitum  ,  optime  placat 
podagram  in  prxfens.  Carmen  idioticam  quod  lcnire 
pbdagram  dicitur,fic,In  manus  tuasexpues  anuquam  a 
ledtoterram  matie  contingas,&-a  fummis  talis  &plan- 
tis  vfque  ad  fummos  diguos  rftuus  duces,&  dices,Fu- 
ge  fuge  podagra,  &  omtns  nerijferum  dolor  de  pedibus 
meis  6c  omnibus  mcmbris  meis:aut  fi  alii  prxcantas,di 
ccs  illtus  quem  pcperit  llla,  Vetlenum  Venctlo  vmcitur, 
falmaieiuGa  vinci  non  potelt:ter  diccs  hxc,&  adfingu 
ias  plantas  tuas  vel  illius  cui  medebere  fpues.  Re- 
medium  ad  podagram  fic,Lanx  fuccidx  non  lotx  P.i. 
Vini  vereris  vcl  aminxi  8. 1  1  .olei  omphacini  8. 1  .aphro 
nuri  communis  P.t.  Iatiam  infundes  in  vinum  per  tri- 
duurr,dehinc  exprimes  lanam  vehementer,&  admifce- 
bis  vino  qucd  exprcfferis  aphronitrum  trirurn  ,  addes 
&  olcum,&  ficmiiccbis  omnia,&  in  vas  vitreu  mittes, 
&  feruabis.  Quum  autem  opus  fucrit  medicamen ,  pa- 
nem  infmides  in  vinum  vetus  vel  aminxum ,  qui  quii  C 
beric  mollitusfuetir,exprimeudin  eit,&  tetendus  in 
mortario,acdum  terttur  fupermittcndum  medicamc- 
tum  quod  in  ampulla  eft,  ita  vt  ad  denfitatem  catapla- 
fmatis  redigatur,  addcnda  &  olei  rofei  cochlearia  dtto^ 
lic  inducenduui  medicamcntum  inlmteo,  &  apponen- 
dum  Iocis  dolctitibuj.  Superpofiio  vero  linteo,  lalubre 
dfe  author  remediii  huius  affirmat,fi  vel  ipfa  lana  qux 
„*xpreffa  eit,  velalia  fuccida  fupra  cataplafma  hoc  pona 
tur,&  leuiter  obligetur.  Confe&io  empiaftri 

quodrex  Ptolemxus  inueniffe  dic;tir,accipit  hac,Seui  tj> 
taurimremiffi  colatique,  atquein  paitillos  coacli  P.v. 
refinx  fiixx  P.v.mcdullx  ceruinx  —  vi.fucci  methx 
*■*  1  i.fucci  mentaftri  »-  m.  fucci  faniculi  —  n.fucci 
marrubii  <■*  11.  fucci  hyofcyami  1 1.  fucci  planta- 
ginis  maioris -«  1 1 .  fucci  lapathi 1  i.fpecularis  co- 
dti ,  &  qoamn  nutiffime  triri  P.i.quibusin  ordinem 
prxparatisjfeuum  medulla  leto  igni  in  vafculo  xneo 
remittentur  :  tum  refina  comminuta  atque  trita  fcnfim 
in  feuum  fupermittetur,vt  fimul  liquefacta  permifccre 
fe  poffimrdeinde  in  mortarium  niarmoreu  diligeter  co  £ 
latamutabuntur,quxadhuctepentia  diligentiflime  co  ' 
terentur:q  x  qu,im  denlari  cceperint,  dum  adhuc  cali- 
daeront,ita  vtcalor  fuftincri  manibuspoffit,  fuccos  fu- 
prafcripratum  herbarum  luperfundes,&  iterum  dilige- 
tiffime  tetes,&  priufouam  penitus  definat  calor,prxpa- 
ratum  de  fpeculari  puluerem  mittes.  It.ique  omniafi- 
mul  &  diutiffime  trita,atque  ad  fummam  leuita 

tem  redac~ta,in  vitreo  vafculo  reponentur.  Hoc  empla- 
ftrUrri  vtile  his  rebtts,  ad  podagram  &  neruorum  dolo- 
res^ontradtioncfque,  ad  luxa  vel  fradta,  ad  puftulaSo-  p 
mnes,ad  duririas  omnes,prxcipue  ad  mammarum  vi- 
tia,ad  carcinomata  ,  ad  glandulas ,  ad  vulnera  omnia 
quoliber  modo  impreffa,vel  vetufta  vel  recentia,ad  lii- 
borum  &  dii  dolore,adfcapularum  dolore,ad  phthifi- 
cos,ita  vt  emplaftrum  hoc  inducat,  &  calda  aqua  mul- 
fam  bibant:  ad  dentium  dolore,  ad  gingiuaru  carcino- 
mata,ad  capitis  &  oculoru  dolores,ita  vt  emplaftru  do- 
lentibus  oculis  fttperponatunad  mebrorum  dolores  co 
tufioncfq;,  adomniaomnino,  prxcipuead  podagra& 


ftatim  prouocabuntur :  tiecnun  &  calculos  mouct  fi  ex 
eo  iltum  aut  ventcr  imus  fricctunpod.grx  quoque  pro 
dcft  ii  vel  mane  vcl  hoctepedes  cx  lioc  mcdicammc 
pei  fricentur»  Defcnptio  ceroti  fiue  cmplaftri 

podagrx  &  articulis,&  neruis,&  muhts  rebus  infra  lcri 
ptis  fatis  vtihs  fic,Scui  taunni  P.  1 1  i.rclinx  fri.ix  P. 1 1. 
lpecularis  exufti  P.11.  ccrx  ponticx  P.n.  olei  mollis  P. 
l.S.  fucci  marrubii  —  n.lucci  pli  aginis  ~  u.fuccivcr- 
benx«-  11.  fucci  merhx  —  11.  fucci  fymphoniacx  vncias 
B  duas,  fucci  phlomi  —  n.qux  herba  loga  &  lata  &  mol- 
lia  &  lanofa  folia  habct ,  &  thyifum  longum  lanofum 
£.cir,qux  Grxce  dicitur  ifju&v  foiCS/>(  :  fcuurr,  vel  ccra» 
yel  reltna  lcpatatim  lentiiiimo  igne  loluutur  colantur- 
quc  ,  &  incaccabo  pofteacum  luprafcriptis  fpcciebus 
mifccntur,  dcinde  limul  decoquuntur  ,pofleaadditut 
oleum  ,  &  iterum  modicum  feruorem  ducit.  dcinde 
remoto  ab  i^nicaccabo,  miititurpuluis  fpccularis  exu- 
fti  ,&  diutiffimc  agitatur.  Tum  meditamcn  adhuc 
pfeudocalidttm  diitunditur  ih  mortarium  ,  &  illic 
Z  diutiffimc  manibus  fubigitur,  arque  mde  tn  pyxide,atit 
in  doholo  vitrco  reponitur-. quod  mcdicamctua:  ad  o- 
mnes  collcftioncs,&  glandulas,&parotidas,&  flrumas, 
&  ad  omncs  tumorcs,&  ad  omncs  puftulas,  &  ad  omnia 
vuln.ra  fananda  porcntiflimum  eft  ,  necuon  &  ad  fto- 
machi  &  vifcerum  vitia,&  ad  latcris,&  renium,  &  Ium 
borum,  &  coxarum  dolores  cfficaciffimum  eft :  ncruts 
quoque  placandis  ,  &  luxaturis ,  &  fracturis  folidandis 
vtiliflim  umeft. 


Qi 


Vod  natuPhabus  docuit,quod  Chiro  Achille, 
Q^uod  didtcere  olim  Podalirius  atquc  Machao 
A  genitore  fuo,qui  quonda  verfus  m  anguem, 
Tcmpla  Paiatinx  fubiit  fubltmiaRomx: 
Q^od  Cous  docuit  fenior,quodque  Abdera  fujfit: 
Quod  logosaut  n  ethodos  fimplcxque  empiricapagit, 
Hoc  liber  ifte  tenet  diucrfoc  dogmate  fumptum. 
Nanque  falutiferas  difponit  pagina  curas. 
Iftic  repcries  per  nomina  pct  que  medelas, 
Defcriptas  fpecies,&  pondera  menfurarum 
Congrua,qra;  iapicns  fumes  moderaminecerto. 
Ne  fallare  vide,neu  qux  funtparta  laluti, 
Vertat  in  exitium  non  folers  cura  medentis. 
Sume  igitur  medicos  pro  tempcre,pr6que  labore, 
yEtatifque  habitu,fumma  ratione  paratos. 
Gramine  feu  malis  xgro  prxftare  medelam: 
Carmine  feo  potius.namque  eft  res  certa  faluti 
Carmen,ab  occultis  tribuens  miracula  verbis. 
Qox  curis hominum  phyficorum  inuenta  patarint, 
Quique  futs  natura  bonis  terraque  marique 
Edidit  illafuis  altrixfimul  atque  creatrix 
Fatibusomnigenis,quosparturit.ergo  falubres 
Suggeritimpenfas  ponto  &  tellure  creatas, 
Angue,fcra,pecude,5:  fruge,alite,murice,pifce, 
Lafte,mero,pomis,lymphis,fale,melIc,&  oliuo, 
Succis,vnguinibus,txdis,pice,fulphure,ccra, 
Polline,farre,fabis,lino,fcobe,vellere,cornu, 
Baccis,&  balanis,lignis,carbone,fauilla, 
Floribus,&  variis  herbis,olere  atque  metallis, 
Sandice,&  creta,pfimmyto,pumice,gypfo, 


adneruorum  offenfiones  placadasres  faluberrima  eft.  q  Cadmia,chalciti,chalcantho,chalco,&  adufto, 


Defcriptio  acopi  quodcJJ^t  wajBt/  dicitur,accipit  hxc, 
Baccas  lauri  virides  c.cupreffi  c  1  x-herbx Sabinx  P.i. 
rorifmarini  P.i.  fanigrxci  8.1.  hxc  omnia  diligentiffi- 
me  tunfa  atqiietrita  infundes  in  aqus  pluuialis8.  tres, 
&olei  P.i  x.  atqueillic  triduo  commaceranda effepa- 
tieris,  tu  lento  ne  aduratur  igni ,  tandiu  coquctur  quo- 
ufque  menfura  aquxquxmiffa  fuerit  excoquatur,  tum 
omniacolabutur,atquehisadiicietitur  hederx  commu 
nisficcx  —  1 1 1 1.  diligcter  tunfx  crtbratiquc,necno& 
rcfinx  aftlofx  P.quatuor,  cerx  podo  duo,  permixtis  o- 
mnibus ,  atque  ignc  liquefa&is  medicamentum  para- 
tum  in  vitreo  dolioloreponetur ,  cx  quo  ,  fiqux  dolue- 
rinr  corporis  partes  pcrunitx  &  confricata:,  fanitati  ci- 
to  reftituctur:mulieribusetia  quu  ceffauermt  tepora,fi 


Caffitero  molli,lepide  Cypria,atque  atramento. 
Promeetiam,fcutunde  prius,feu  conteregyro, 
Quod  vinde  hortus  habef,  vel  quod  carnaria  ficcum, 
Allia,ferpyllumqueherbas,  thymbramquc  falubrem, 
Brafficaque,  &  raphanos,ac  longis  intyba  fibris, 
Et  mentham,&  finapi,coriandrum,prototoniumque 
Erucam,atque  apium,maluam,betamque  falubrem, 
Rutamque,&  naftutcum,&  amara  abfinthia  mifce> 
Pulegiiimque  potens,  necnon  &  lenc  cyminum: 
H  P-ilmula  nec  defint  Idumes,  nec  pruna  Damafci. 
Qux  quum  multiplici  contriueris  orbe  terendo, 
Ih  patinis  excocta  dabisautgrandibusollis: 
Verumadopertacoqucs,nc  fumida  iurafaporem, 
Corruptum  reddant,qux  mox  faftidiat  xger- 


( 


4*5 


DE  MEDICAM.  LIBER. 


Adde  &  aromaticas  fpccies  quasmittit  Eous, 
Vel  qua:  Iudakis  fragrant  bene  condita  capfis, 
Thus,coftum,foliun),royrrham,ftyracc,crocomagma. 
Afpalathum,  gallam,elleborum,  nigrumque  bitimien, 
Et  nardum,&  c»fias,&  amoma,&  cinnama  rara, 
Balfama,peucedanum,fpicam,crccum,atque  bedellam 
Irim,caftoreum,fcillamque,opium,panaceam, 
Re(inam,Iepidum,euphorbium,git,ntquepyrethrum, 
Zingibcr,&calidum>mordax  piper,&  Lfer  algens, 
Agaricii  mque,afarii  mque  potens,aloen,acomtum> 
Galbana/andaracham^ampfucum^pforicumjalumen, 
Acaciam,propolimque,&  adarchen,  cnicon,  acanthu, 
A!idrachnen,acoronque,opopanaca,  popholygcmque, 
Cyperum,ladanum,fagapenumque,&  tragacanthum, 
St9mmoniam,cypen^!ialabathrum,ammoniacutn. 
D?mquerepperics  ifttc  quod  lucis  in  orru, 
ItiJus.ArabsjScre^jPcrfisjdiueT^ueSabsus, 


414 


Vi  cino  fub  fole  Iegunr,quod  pr*bet  Orontes, 
Eximium  ignoto  mittit  quodNilus  ab  ortu, 
Decerptuin  foliis,ramo,cute,cortice,virga: 
Quodque  ab  Idumais  ve&um  feplafia  vcndunr, 
Etquicquid  confert  medicis  lalagcacafaplus. 
Harc  quicunque  leges  poteris  difcernere  tetura, 
Agnofccnda  magis.fiueexercenda  rearis. 
Quifque  tamc  noftrum  hy  ftudium  dignaberc,quxfo, 
Praeftes  iudicium  purum$Bientcmque  benignam. 
Sic  tua  perpetuo  vegetentur  membra  vigore, 
Et  peragas  placidam  per  multa  deccnnia  vitam. 
Sic  non  incufes  validam  placitamque  fene&am. 
Nec  tibi  fit  roedicis  opus  vnquam,nec  tibi  cafus, 
Autmorbus  parianc vllum  quandoquc  dolorem: 
Sed  procul  a  curis,&  fino corporc  viuas, 
Qiiptque  hic  funt  Verfus  tot  agant  tua  terapora  Ianos. 


MARCELLI   DE  MEDICAMENTIS  LIBP.  I  FINIS. 


( 


4'f 


SERENI   SAMONICI  VITA. 


4i£ 


•  S  E  R  E  N  V  S  Sdmcnicus  ,Qordidm  iuruorn  prxceptvr  fuit  >  cuuis  memnit  Spdrtidnus  m  Cdrdcalld ,  hit  uerlti, 
Ocafifunt^mvalneu  plnres  ty  m  cccnn ,  mter  quos  Sanwmcus  Serenus  ,cuius  hbri  plurtmi  dd  doftrvndtn 
extant  ■  Mdcrobias  quuque  Saturridlitimtertio  carmna  qucecUm  deurbibut  deuouendis  m  livro  cjuvtito  Rcoondito- 
rumSamma  Serem  reperiffefe  aic.  Superjunt  hoiie  hi  hexdtnetri prxcep&tnediancecontincntes '. 


Q^SERENI    SAMONICIDE  M 

prxccpta  faluberrima. 


DICINA 


indita 

cupide 
nunc  ttt 

indiu 

nccles 
frucium 

fplenia 


frangen 
tibia 

ohlme 


MEmbrorum  feries  certo  deducta  tenore 
Vt  ftet,&  affinnlis  medicina:  defluat  ordo, 
Principio  celfa  de  corpons  arce  loquamur. 
Phabefalutiferum,quod  pangimus,aflere  carmen, 
Inuentumque  tuum  prompto  comitare  fauore. 
Tuque  potens  artis,reduces  qui  tradere  vitas 
l\ofti,&in  calum  manes  reuocare  fepultos, 
Qui  colis  j€geas,qui  Pergama,quique  Epidaurum, 
Qui  quondam  placidi  tecius  fub  pelle  draconis, 
Tarpeias  arces,atque  a  mclyta  templa  petifti, 
Depellens  tetros  prafenti  numine  morbos, 
Huc  ades,&  quicquid  b  cupido  mihifape  roganti 
Firmafti/  tuncium  teneris  exponepapyns. 

Capiti  medendo. 

BAlfama  fi  gemims  inftillans  aunbiis  a  addas, 
Tum  potens  alacrem  capitis  reparare  Vigorem» 
Vel  qua:  fcptenis  cenfenturgramina  nodiS, 
Vtihter  bne£tis,vel  cSrno  ex  arbore  c  fertum* 
Pulegiumve  potens  vna  fiiper  aure  locabis, 
Aut  lllud  mifto  recoquens  clementer  aceto, 
Cauta  nare  trahes;feu  vifco  d  lintea  nexo 
lnduces  fronti,feu  trita:  gramina  nienthx. 
Spongia  cum  tepidis  annexa  liquonbus  imbris 
Profuit,aut  hedera  ex  oleo  decofta  vetufto. 
Profuit  &  cochleis  frontem  tradtare  minutis. 
Si  nocuit  cerebro  violentia  folis  aperto, 
Sape  chelidonia  ex  acido  perdudta  hquore 
Sanauit.-profunt  &amica  papnuera  fi  mno, 
Sipnusin  lento  madefadla  ccquantur  ohuo. 

Hemicranio  medendo. 

POrtio  fi  capitis  morbo  tentetur acuto, 
Alha  dmerfam  lana  contecla  per  aurem 
Indudta  profunt,&  ecdem  balfama  padto; 
Allia  vel  ternis  piperis  terna  addita  granis 
Tnta  linesjcertam  dabit  hac  tibi  cura  falutem. 
Ponigini  depellenda;. 

EST  infenfibihs  mcrbus-fed  ncxia  forma, 
Quum  caputimmenfa  pexum  porngineningir, 
'  Copia  fafris  vti  a  frendentibus  cdita  faxis 
Hanc  potelit  malux  radix  decodia  leuare. 
Aut  tu  fttniculum  nitrumque  &  fulphura  viua 
Contere,deinde  caput  permiftis  b  ablue  cunttis: 
Furhmbufve  nouis  durum  mifcebis  acetum^ 
Vt  vancs  crines  tah  des  vnguine  puros. 
Prodeft  &  tarda  demptus  teftudine  fanguis, 
Et  prodeft  cedro  demiflus  ab  arbore  fuccus* 
Definet  mterea  glomeran  ferrea  nubes, 
Ceflabitque  grauis  crebra:  pornginis  lmber. 

Capillo  tingendo. 

QVos  pudet  xtatis  longa:,quos  fandta  fenedtus 
Offendit,cupiunt  properos  abfcondere  canos, 
Et  nigrum  crinem  fuco  fimulare  dolofb» 
His  prodeft  acri  contrita  cuprefius  aceto, 
Vel frons  lentifci,vel  triftia  poma  fabuci, 
Lumbnci  quoque  terreftres  mifcentur  oliuo, 
Et  luuenem  praftant  rediuiuo  flore  capillum» 
Praterea  niueum  potenr  depellere  ctinem, 
Refina  ex  facih  cera  vifcoque  coadta. 
Ad  rutilam  ipeciem  nigros  flauefcere  crines, 
Vnguento  cineris  prxdixit  Tullius  autor. 
$i  pragnans  artus  captiui  foricis edit, 
Dicuntur  fatus  nigrantu lumina  fingu 


A  Phthiriafi  arcendar. 

NOxia  corponbus  quadam  de  corpore  noftro 
Progenuit  natura,volens  abrumpere  fomnos, 
Seniibus  &  monitis  vigiles  incendere  curas. 
^ed  quis  non  paueat  Pherecydis  fata  tragadi, 
Qui  nimio  fudore  fluens  animaha  tetra 
Eduxit,turpi  miferum  qua:  morte  tulerunt. 
Sylla  qucque  1  nl  lix  tali  langiiore  perefus 
Corruit,&  fc  do  fe  vidit  ab  agmine  vinci. 
Sapius  ergo  dcft  mordax  haunre  finapi, 
B  Vcl  nitro  ac  f >ermiftis,acidcquehquore 
Laxatis(vt  iint  fimul  alha)tangere  corpus, 
Autlacrymis  hedera,aut  fucco  perducere  cedri. 
Quinetiam  furfur  mifto  medicatur  aceto. 
Vnda  maris  lendes  capin  deducit  iniquaSj 
Et  quicquid  crebn  defendit  fylua  capilli. 

Pruriginijpapulis  ac  fcabiei  arcendis. 
1  Llotus  fucor,veI  3  copia  nobihs  efca:, 
JSapegraui  fiv  nt  correptosafperatartus. 
Ergo  lutum  p. ,    1 ft  membns  adhibcrefncatis, 
C  Qu^od  facit  ex  ai.  10  b  ficcatus  ccrpons  humor. 
K  ec  pudeat  tra&are  fimum  quem  bucula  fudit. 
Sterccris  ex  pcrco  cinerem  ccnfundito  lymphis, 
Sic  c  pauidum  ccrpus  dextra  parcente  foueto. 
Prodent  ex  oleo  puluis  quem  cong"c  it  a!*r 
Dulcibus  ex  latebris  patiens  fov.^ica  laboiiim. 
Conuenit  hinc  tepido  hta  tradere  corpora  foli. 
Feruentes  papulas  oleo  curato  hquenti: 
Autacido  Baccho  mifcebisfanalupini, 
Atquehinc  ln  calido  percurres  membra  lauacro. 
D  Pruntus  autem  falfos  leuat  l.umo  aceti, 
Siue  maris  rabidi  fudor,cochlexqr.e  minuta:, 
Quarum  ccntadru  perimetur  acerba  hbido. 

Phrenefi  Sc  capiti  purgando. 

EX  vitio  cerebri  phrenefis  iunofa  moueturj 
Amifiafque  refert  frendens  amentia  vircs. 
Siue  calcnsfehris  ladtatos  exedit  artus, 
Siue  men  guftusfeufngons  efficit  auraj 
Conueniet  cahdis  pecudum  pulmonibus  apte 
Tempora  languentis  medica  redimirecorona. 
E  lllotis  etiam  lanis  fiiffirememento. 

a  Ceritum  fape  horrendi  medicantur  odores, 
Atque  ideo  b  fanos  etiam  curarier  eft  par. 
Purgatur  cerebrum  manfa  radice  pyrethri, 
Vngitur  &.  fuccis  dederit  quos  parua  fabucus, 
Expreflufquehedera:  mandaturnanbus  humor. 
Aut  miftum  ruta:  ccrebroinftillatur  acetum. 
Non  femper  prafens  dolor  eft  fanabihs:ergo 
Cura  magis  prodeft  venturis  obuia  morbis. 

De  fluore  capillorum  &  maculis 
T  capitistollendis. 

DEfluit  expulfus  morbo  latitante  capillus, 
Si  rarb  a  laiutur,feu  vis  epota  veneni, 
Seu  falamandra  potens,  nullifque  obnoxia  flammis, 
Eximium  capitis  tafiu  deiecit  honorem. 
Konnunquam  variant  macula?,  paruifque  paiumper 
Orbibus  afperfum  ducit  noua  vulnera  tempus: 
Vipcrea;  pelhscinerem  hisaddito  b  rebus, 
Roboreafve  pilas  vrfino  lungito  feuo: 
Vcl  teftudineo  mala  permulceto  cruore. 
q  Humonbus&perfriCvtionibus  medendis. 

S^pe  ita  peruadit  vis  frigoris,ac  tenet  artus 
Vt  vix  quu.iico  m  edicanunc  pulfa  rccedat. 

TTt.i, 


SenfitHt 
adniomtit 


inutilii 


faccdw 


fcabidnm 


Cerritu* 
tnfnnot 


tluim 


uorlit 


Trodcrit 

hoe  fot». 

dubutit 

Difeutiit 

mulfutn 

atque  fi- 

tiLtpi, 

Jdque 

tnouenfq; 


4,7  S  E  R 

Si  ranam  ex  oleo  decoxeris,  abiice  carnem, 
Mcmbra  foue.panli  fanat  rationc  rigoiem 
Vrtica.  femen,perceptaque  frigora  vincit. 
Et  ceruina  poteft  mulcere  medulla  rigorem. 
Decodtum  raphani  femen  cum  melle  vorabis, 
Siue  fel  vrfinum  tepefacta  dilue  alympha. 
bProderit  hoc  potu:fcu  caflis  oftrea  teftis 
Vftacdabit  cinerem,qiu  pro  fale  fumptus  rn  efcis 
dDecutiet  gelidum  calefadto  vertice  virus. 
Nonnullusliquidum  mmit^mulfumque^finapi, 
SAtque  palatoagitat  retincnfque  hvome'nfque. 
Alha  nonnulli  mandunt,oleive  liquore 
Perfunduntcahdo  cerebrum,nafique  latebras. 
Quidam  laftuca  credunt  prodefle  fapores. 
Curandi  modus  hic&ifiiauis  &  vtilis  idem  eft. 

Elephantiafi  propellendie. 

ES  T  elepbas  morbus  tnfti  quoque  nomine  dirus» 
Non  folum  turpans  mfandis  ora  papilhs, 
Sed  cita  pracipitans  funefto  fata  veneno. 
Huic  ent  aduerfus  cedn  de  cortice  fuccus, 
luftellaque  cinis,vel  fufus  fanguis  ab  llla. 
klonnulli  dixere  ferum  prodefle  bibendo. 
vlentaftn  foliumpotu  appofituque  falubre  eft. 
Sec  fruftra  bulbos  &  fulphura  limgis  aceto. 
Pratterea  nitrum  debescum  melle  lugatum 
ipaigere  ladte  bouis,varias  fic  vngerefrontes. 
1  °ruflam,&chartam  quam  gens  Agyptia  mittirv  1 
I\  nde  flmul,mifceque  oleum  quod  tlore  rofaruflti 
f  anditum  eft.-linc  fic  faciem,aiic  redde  falwtem. 

Cutis &  faciei  vitus  propellendis. 

INuida  fi  maculet  faciem  lentigo  d<  oram, 
Nec  prodefle  valent  natura  dona  benigna , 
Ei  ucam  atque  acidnm  lancem  fimul  illme  malis. 
Prcderit&  bulbusmellis  dulcedine  vidtus, 
Crudave  dulcacido  mifcebis  rapa  liquori. 
Sanguinevel  leponsmcrbus  delabiturons. 
Frcnsfalicis  cumflon,  fuo  contnta  medetur. 
Sepiola  cineres  ex  oibbus  omnia  tollunt. 
Cygnaos  adipes  hilari  mifceto  Lyao, 
Omnemalum  propere  maculofo  ex  ore  fugabis. 
Horrebitfi  huor  atrox  aut  nigra  cicatnx, 
Attnto  fapone  genjs  purgare  memento, 
Rugarum  fulcos  lentifci  maftiche  tendcns. 
Si  vero  vitium  eft  quod  ducit  ab  impete  nomcn, 
Hoc  matutina  poteris  colnbere  faliua, 
Seu  folio  platani,quod  manfum  mane  vorabis. 
Eada  fluunt  cutui  qua  purgamenta  camcli, 
Vrcntur,cinere'mque  dabunt,iungentur  aceto 
Mafcula  thura  fimul,diuinaque  cura  valebit. 
Aurium  vitris  fuccurrendis. 

QV  V  M  fauus  teneras  dolor  altc  fauciat  aures, 
Fraxinea  in  flammis  fundit  qucm  talca  fuccum 
Inftilles,fiue  obfcanos  ex  virgine  rores, 
Aut  fuccum  ex  folio  dedent  qucm  populus  alba: 
Sape  chehdonia:  rapidum  fociatur  acetum, 
AdiunO.cque  nitro  procedit  cura  falubns. 
Mentaftn  hquor  cxpreflus  conduccre  fertur. 
Infectum  violis  oleum  bene  confuht  auri. 
Annofa  rubros  fi  legeris  arbore  vermes, 
Ex  oleo  tere,fic  tepidos  inf  unde  dolenti. 
Si  verb  obtufa  fenfus  remoreturin  aure, 
Lumbricos  tena,feuumqueex  anfere  rauco 
Excoque:fic  vcterem  potens  dcpellere  morbum, 
fclquebouis  furdis  etiam  prodefle  loquuntur, 
Si  lungas  olida  graue  quod  minxere  capella. 
Si  verb  incautas  animal  penetrauent  aures, 
Prodent  admifto  pauidi  fel  muns  aceto. 
At  fi  lympha  nocens  peruafent,anfcns  aptus 
Immittetur  adeps  ceparum  non  fine  fucco: 
Chm  grauis  eft  oculis,fenfum  tamen  aunbus  auget, 
Vis  &  Phabigena:  diuinam  difcere  curam, 
aSitque  vel  annofis  confe&a  dolonbus  auns, 
Alha  tum  fcptem  numero  feptemquc  lupinos 
Cretaceam  dabis  jn  teftamitumDelphicafrondis. 


h 


ENI   SoMONICI  4,S 

A  Addatur,miftobtotumferuefcat  aceto:  wun,  ut 

Dodtus  eris  tepidos  lllinc  immittere  rores.  tt*nt(eat 
Oculorumdolori  mitigando. 

SVmma  boni  eft  alacres  homim  contingere  vifus, 
Quos  quafi  cuftodes  defenforcfque  pencli 
Profpiciens  fumma  natura  locauit  m  arce: 
Sic  tamen  vt  nullos  paterentur  defuper  ldtus, 
Atque  fupercilio  pauidi  tegerentur  opaco. 
Scd  dolorimmentum  lumen  fi  fortc  laceflit, 
Lana  madens  oleo  nodtu  connedtitur  apte, 
Viuentifve  nepa  lumen  geftatur  amicum. 
Ex  folio  auhs  cineres,confradtaque  thura 
E  t  laticem  Bacchi  fata  cum  ladte  capellx, 
Dcfuper  induces,atque  vna  nofte  probabis. 
Hyblai  mellis  fucci  cum  felle  capnno 
Subueniunt  ocuhs  dira  cahgine  preflis. 
Vettonica  manfus  ficcabit  lumina  fuccus. 
Si  tenebras  oculis  obducit  pigra  fenedtus, 
Exprefla  marathro  gutta  cum  mellehquenti 
Detergcre  malum  potcrunt,vel  vultuns  atn 
C  Fella  chchdomx  fuennt  quis  gramina  mifta. 
Hac  etiam  annofs  poterunt  fuccurrcre  morbis. 
Eel  quc  que  degallo  mollitvm  fimplice  lympha 
Exacuet  r  uros  dcmpta  caligine  vifus. 
Siue  columbarum  fimus  mifcetur  aceto, 
Scu  fel  perdicis  parih  cum  pondere  melhs. 
Vma  chelidonia  fimili  ratione  lugantur, 
Efficiuntque  fuo  praclaros  vnguine  vifus: 
Aipcra  qumeriani  mulcent  &  riipta  reducunt. 
Si  genus  eft  morbi,miferum  qucd  lumen  adurit, 
t)  H  c  calonnfufo  mitcfcit  ladte  canino. 
Anguibus  ereptos  adipes  arugine  mifce, 
Hi  poterunt  ruptas  oculorum  lungerepartes. 
Si  verb  borrendum  ducunt  glauccmata  apeplum, 
Spiritus  altenus  prcdeft  qui  grana  cumini 
Pallentis  mandens  vifuscxhalatin  ipfos. 
Si  tumor  binfohtus  ctypho  fc  tollat  inani, 
Turgentes  oculos  vili  circumline  cano, 
Dentium  vitio,&  ons  fatori 
£  medendo. 

HA  V  D  facile  cft  acrem  dcntis  tolerare  dolorem, 
Quo  magis  cft  aquum  medicam  pernofcere  cura^ 
Quum  Baccho  violas  decoxens,ore  teneto. 
Manfus  ltem  f  rodcft  fuccis  oleafter  acerbis: 
Hinc  ofcedotugit,lingua-  quoque  vulnera  cedunt. 
Cum  vino  piper  &  nitro  tepidum  mde  dolenti. 
Sape  chehdonia  fucco  vel  lacle  capella: 
Sanefcunt  dentes,aut  tauri  felleiuuantur. 
Aut  acidi  latices  claufo  voluuntur  ln  ore. 
p  Manditur  apta  rubus  gingiuis,  &  bonalabris 
Lentilcus,myrtufque  emendant  oris  odorem. 
Quod  vero  aliumpiit  nomen  de  dente  fncandon 
Ceruino  ex  cornu  cinis  eft:aut  vngula  porca: 
Tornda,vel  cinis  ex  ouis,fed  non  iine  vino, 
Muncis  aut  tofti,velbulbiextin£tafauilla. 
Ambitiofa  putas,funt  lfta  falubria  cundis. 
Exefos  autem  dentes  fi  forte  quereris, 
Vre  £mum  muns,patuhs  &  hiatibus  addei 
Vel  cinerem  dentis  ceruini  extinguere  aceto 
J    Conuenit  atque  cauis  lmmittere  partibus  apte. 
Prodeft  &  puluis  lumbrici  corpore  tofto. 
Ora  ambufta  cibo  fanabis  ladte  canino. 
Sape  etiam  gelida  giugiuas  colluelympha, 
Dentibus  vt  firmum  poflis  feruarc  vigorem. 
Si  vero  mfandum  proferpit  ad  intima  vulnus, 
Permifceto  falem  panli  cum  pondere  thuris, 
Hinc  tradtato  locum,miram  cxperiere  medelam. 
Aut  tu  fumepilam  qua  caudis  haret  ouiniSi 
Hac  ficcata  dabit  molles  &  ir^dta  larinas, 
Huius&  aattntu  tetrum  mulcebitur  vlcus.  tttacln 
Vua:,taucibus,collo,&  qua:  moihcnda 
funt,medcndis. 

AEgrefcunt  tenera  fauces,quum  frigoris  atri 
\n fubnt,vel  quum  ventis  agitabibs  acr 


plamlum 

infefl»t 
rxfohO1 
gt'fctt  ta 
trhes, 
fo/o 


H 


( 


419 


DE  MEDICINA  P  R  AE  C  E  P  T  A. 


42C 


Xerritttr  aVertitur,atque  ipfis  flatusgrr.uis  inficit  bvndas, 
auraj       Vel  rabidus  clamorcfracto  cjuiim  fortefonore 
faclo       Planum  radit  iter.fic  eft  Hortenfius  olim 

Abfumptus:cauiis  etenim  confe£tus  agendis 
Obticuit,quum  voxdomino  viiienteperireti 
Et  nondum  extinctimorereturlmgua  diierti. 
autem      Ergo^emm  ftudio  quares  mhibeie  dolorem. 

Simplicibus  lymphisconfunditur  aerium  mel, 
Additur  excutlus  muea  iimilagme  turfur, 
Deco£ta  hac  claufo  fimul  exercenturm  ore. 
Praterea  fauces  extnnfecus  vngere  prodeft 
liyuatis     Vrfino&  rauri  feuo,cerifque  cremmis, 

Omnia  qua  geminis  aquab;s  lanciluis  ante". 
Difce  etiam  miram  ex  thumih  medicamme  curam, 
Achaco  melli  umgas  agreftepapauer, 
Deco&umque  fimul  mandes,maniumque  vorabis. 
Crmita  porn  radices  quinquecequantur, 
Hmc  aqua  non  feruens  voluaturtauce  lonora, 
Nec  tamen  in  ftomachum  defcendat  gutta  patefitem  i 
«ffixim       verb  Safflictam  languordeieceritvuam, 

Tunc  horas  aliquot  pronus  t  ecubare  memento: 
Autillam  puluistofti  rekuabit  anethi, 
Aut  cmis  ex  ccchlea,vel  torrida  brafiica  flammis* 
Veriim  angma  fibi  miftum  fale  poicit  acetum, 
Quod  refert  claufb  verfatum  agitaie  palato. 
De  rigore  ceruicis. 
T  ii  ceruices  durataque  colla  ngebunt, 
.Mira  loquar,gemmus  mulcebitur  vnguine  poples, 
H:nc  longum  panterneruos  medicma  fequetur. 
u      Anfens  aut  pingui  torpentia  collaafcuctis. 
Illmitur  vahdo  multum  lens  cofta  m  aceto, 
Aut  capra  fimus&bulbi:autceruma  medulla, 
Hoc  enam  immotos  fledtes  medicamme  neruos. 
Qups  autem  vocitant  tolles,attingere  dextra 
Debebis  qua  gryllus  ent  preiTante  pevemptus. 

Tulfi  &  cholenbus  medendis. 
^TOxiafi  penitus  holeium  ftuire  venena 
Perfpicies,co£ta  la&uca  fronde  leuabis: 
Proderit  &  caules  ailumere  fape  madentcs. 
Interdum  fauces  tuffi  quatiuntur  atroci, 
Alha  tum  fumes  decocta  &  melle  peruncf  a, 
Semine-    aSemina  vel  raphani  permifto  dulcia  melle. 
mtUa       Aut  fi  fraxinea  femen  defronde  reuelhs, 
ucrttnt     Intenoravora  bvetitus  contineere  dente. 

Ouum  melle  teres  domitum  fenientibus  vndis, 
Marrubium  ve  potens:hac  faucibus  optima  fumes, 
Franabifque  grauem  facih  medicamine  rullim. 
Digeftioni  &  ftomacho  medendo. 
Vi  ftomachum  regem  totius  corpohs  effe 
Ccntendunt,vera  niti  ratione  \  ldentur. 
Huius  enim  validus  firmartenoromnia  membra: 
At  contra  eiufdem  franguntur  cun£ta  dolore. 
Qum  etiam(mfi  cura  iuuat)vitiare  cerebrum 
Fertur,&  integros  illinc  auertere  fenfus. 
LaOucx  femen  mgra  quodlignea  pila 
Tnuerit  admifto  leiunus  fumuo  melle, 
Sed  cochlear  trinum  guftu  tibi  fufficit  vno. 
Aut  tntum  femen  raphani  mulfumque  muabit: 
Siue  dua  partes  abfinthi,&  tertia  ruta 
Deco£tis  potantur  aquis,lihqua:que  madentes, 
Semina  vel  mararhn  fccta  cum  latte  capella. 
Pulegium  quoque  decodtum  curabit  amice. 
Et  potu  &  totu  ftomacho  conducit  acetum. 
Seu  cochleas  vndis  calefactas  ac  prope  vidtas 
Suppofitis  torre  prums,vinoque  garcque 
Pertufas  cape:fed  prodeftmagis  elfe  mannas. 
At  male  digeftis  ii  crapula  fauiet  efcis, 
Ex  pipere&  cahda  florem  de  rore  manno 
Ebibe:feu  fdibus  piper  adde, &  tenue  cuminum, 
Qua  co6hs  tinges  epulis,&  rapta  vorabis. 
Aut  cubitum  pergens  fuccutn  cape  tnftis  aceti. 
tofltu      Ventncuhs  mergi  raptus  falarritus  &  vftus 

Tofto  pane  fuper,pipens  quoque  puluere  multo 
Ultfcetnr  bMifcentur,  capies  diuinum  munusin  iftis. 


N 


A  Prodent  hoc  ftomacho,viclas&  concoquet  efcas: 
Crana  peregrini  pipens  diffundito  qumqiie, 
cNihaco  melh  qua  mane  inferra  capelfes. 
Felh,vomitui,vel  phthifi  areendis. 

LVtea  li  crefcunt&  cundtis  noxiafella, 
Allia  parua  nouem,piperis  tot  permole  grana, 
Chlx  cyatho  diluta  gan  mandefque  bibefque: 
H  u.c  iterum  feptenacapis,pbft  demque  quma. 
Praterea  caules,frondet  fi  parua  fabucus, 
Deco£tos  fale  permifces,ac  lungis  oliuo: 
B  Tunc  capis,ac  tali  auxiho  fella  horrida  purgas. 
Profunt  &  pelagi  latices,quos  pondere  mfto 
Dulcibus aficcias  lymphis  melhque hquenti. 
Et  niueus  prodeft  ex  vbere  fuccus  afella, 
Si  tepido  vinum  mfundas  ac  mella  piperque. 
At  vomitum  radix  narciffi  pota  mouebir. 
Si  verb  phthifis  annofo  fedetimproba  morbo, 
Intritas  vino  cochleas  haufiffe  muabit. 
Prodent  &  vetens  feui  pila  fumpta  fuilli. 
Carneaiina  fvjoquecapramedicina  falubns. 

Mammis  fanandis  vel  ftnngendis. 
~\J  Bera  facundo  multum  ala£tantia  fucco 

'   Sape  fibi  noxa  mmium  manando  fuerunt: 
Face  igitur  vahda  duri  reprimentur  aceti. 
Poft  partum  tumidas  miufte-  affurgere  mamm 
Interdum  afpicies.harum  mala  commemoratui 
Murinus  fimus  ex  pluuio  fedare  liquore. 
Sm  autem  claufas  penitus  dolor  angit  acerbus, 
lumbncis  terra  turgentes  vnge  cory  mbos. 
Si  caftigaras  ftudium  eft  praftare  papillas, 
V  Ex  hedera  ferm  ambas  redimirememento, 
Protinus&  rapt.is  fumis  mandare  coronas: 
Anferis  aut  feuum  pariter  cum  laffe  tepenti, 
Aut  ouum  illinito  tuleritqucd  garrula  perdix. 
Praterea  pluuio  deccfta  p.^pauera  rore 
Harefcunt  multis  pbft  dilloluenda  diebus. 
Vis  &  Phccbigena  caleftia  fumere  dona, 
Vberaquum  tetns  laniata  doluilbus  vrgent? 
Kauis  ramenrum,&  qua  nomme  praffion  herba  eft, 
Et  quavulgan  fermone  Infana  vocatur, 
E  (Gracos  hyofcyamon  prcpna  fcito  dicerehngua) 
Necnon  &  calami  radix  laparhique  legumen 
Mifta  dabunt  miras(experto  crede,medelas. 
Reie£hom  cibi  aut  fanguinis  re- 
ftnngenda. 

SI  ftomachus  nondum  concocT.,  expuiteicas, 
Etmagis  atquemagis  vit.um  reuomendo  valefcit, 
Allia  cedemus,acerebrumque  ti  ahemus  odorem. 
Sin  etiam  rutilus  feitur  de  pecTore  Cinguis, 
bSorbitium  mentha,raphanus  vel  cocTa  muabit. 
F  Sape  lapis  term;r(fpecularem  nomine  dicunt) 
Et  miftis  hauritur  aquis,fiftitque  cruorem. 
Vnturinterdum  raptus  de  robore  cortex, 
Et  cinis  ex  cahdo  prodeftepota  Ly  ao, 
Cuorum  cinis,aut  cochlearum,aut  denique  mellis, 
1  Aut  manfus  falicum  frudTus  prodeffe  putatur, 
Autplatani  pilulas  acri  infundemus  aceto: 
Kullus  ent  fmguis,quem  non  cibus  lfte  moretur. 
Iecoris  &  latens  vitns  medendis. 

SI  molles  lecoris  fibras  dolor  haunet  acer, 
Protmus  ex  mulfa  potanda  elehfimacus  herba  eft: 
Sumitur&femen  quodfraxinus  alta  profudi, 
Vulturis  atque  iecur,vel  ius  perdicis  apnca;. 
Pratereafimili  drachma  pixdura  piperque 
Frangunrur,fic  m  molhto  puluere  lundta 
Egehdis  mifcentur  aquis,recreimtque  bibentem* 
Abfinthi  quoque  deco&i  potabitur  humor. 
Si  latusaimmentum  morbo  tentatur  acuto, 
Accenfumbtinges  lapidem  ftndentibus  vndis, 
Hinc  bibis:aut  aceris  radicem  tundis,&  vna 
Cum  vino  capis.hocprafensmcdicamen  habetur, 
Quidreferam  multis  compofta  Philonia  rebus? 
Quid loquar  antidotum  variis?quis  lfta  requirat?' 
At  nospaupenbuspracepta  feramus  amica. 

TTt.ii. 


titcolaa 
moUi 


UtlemU 


tctrt.mqj 
Serbitio 


Aat  cinis 
faltcum 


tmmertti 

tingent 

Kl.xtn^is 


) 


I 


4zi 

Necnon  &  iecoris  quscretur  fibra.lupini, 
lungenturque  fimul  coftum  foliumque  pipcrque, 
Quic  diluta  mero  dantur  potanda  Ly  a:o. 
Eft&  vis  morbi  quod  telum  commemoratur, 
Quum  fubito  dolor  infanus  funt  incitus  i€tu. 
Perficon  biuc  potum  cnuce  traditurmtenore, 
Qua:  mihi  cura  fatis  cafu  monftrante  probata  eft. 
Spleni  curando. 
fplcne-n-  x^x  Vando  lien  rumido  circumligat  llia  vinclo, 
gw,  plenu  alplenis  demonftrant  membra  ngorem, 

Mclhbus  ex  hedera:  tornantur  pocula  lignis, 
Hinc  trahet  afluetos  a:ger  quofctinqueliquores.* 
Aut  viridis  coctorum  holerum  potabitur  vnda. 
Prodent  exucto  fluuiahs  hirudo  cruore, 
Siue  myrica  potens,feu  ros  cum  pane  marinus, 
Aut  hedera'  fuccus  potu  appofituque  luuabit. 
Necnon  intaclam  f  erro  quam  videns  alnum, 
Huic  Iiber  eripitur  ferro  iine,  decoquiturque 
Donec  vidtarum  pars  tertia  fiibfit  aquarum. 
Hmc  mcdico  potu  pulfusdolor  omns  abibit. 
Nonnulli  memorant  confumi  poffe  lienem, 
Eruum  fi  femper  ieiuno  fumpferit  ore. 
Arida  ficusitem  feruente  domatur  aceto, 
Et  tnta  illinitur,vel  fplen  apponitur  hocdi. 
Marrubium  in  vinopotum  prodelle  loquuntur. 
Praterea  piperac  nepeta:  cum  flore  &  anetbum, 
^  apparis  atque  apium,bugloflaque  ningitur  vna: 
yi    -um  decoctos  latices  potare  ialubre  tft. 
j'.    egium,abrotonum  nitida  cum  maftiche  co&um, 
Ac  thymbne  fpeciem  quam  comemorant  cephaloten, 
Pradixit  fplenidcus  lda:  pofie  inederi. 
Dulcia,Plautus  ait,grandi  minus  apt«,  lieni. 
Splen  tumidus  nocer,&  nfum  tamen  uddit  meptum, 
Vt  mihi  fardois  videatur  proximus  herbis, 
Irrita  qua:  mifens  permifcent  gaudia  tatis. 
Dicitur  exedtus  faciles  auferre  cachinnos, 
Perpetu6qu,e$uc  irontem  praftarefeueram. 

Pracordns  ianandis. 

IAnguida  fi  duro  turgent  praxordia  morbo, 
.^Milcctur  mulfxfarris  fextanus  vnus, 
Necnon  &  lini  tunfum  fihquaque  legumen. 
Ha^decocta  fimul.nodumque  tepenria  nectes. 
Aut  qua:  poma  Cy  'on  Cretais  mifitab  ons, 
Cofta  hncs,durum  vt  poflis  molhre  tumorem. 
Ocima  praterea,  bulbivehnuntur  amari. 
Prodent&  lymphisYorpus  merfare  mannis. 
Utttnrc,   Qumetiam  catulumalacc'antem  apponere  membris 
Conuenit:omne  malum  tranfcurrere  fertur  rn  lllum: 
Cui  tamen  extincfv1  munus  deberur  humandi. 
Humanos  quoque  contadtus  mala  tanta  fequuntur, 
Et  iunct us  vitium  ducit  de  coniuge  coniunx. 
Quod  fupereft  thridaci  iunges  ramenta  carina?, 
Qiiodquedecem  exrebus  confit  fimul  atque  vocatur, 
Maftichis  addentur  fractaaam  molha  farra. 
Tahbus  auxilns  praxordia  tuta  brefident. 

Lumbis  <k  renibus  fanandis. 

QVum  fauitpenitis  ha:rens  iniuria  lumbis, 
Igne  lapis  candens  datur  exultantibus  vndis: 
Hoc  potens  potu  tnftem  fuperare  dolorem: 
a  Aut  pice  cum  melli  nitrum  fulphurque  &  acetum 
Succida  lana  rapit  contacta  calentibus  nfdem: 
Prodent  hanc  agris  crebrb  perducere  membris. 
Aut  caput  afparagi  cum  vinofume  vetufto, 
Scu  mauis  apponemiodus  conducit  vterque. 
Aut  adipi  miftum  lumbis  mducito  fulphur. 
Sape  chehdoniam  cum  fucco  Palladis  addes, 
Farraquc  qua-  trcmuhs  profunt  fudantia  flammis. 
Fcrtur  amygdalina  fuccus  nucis  efle  bibendus: 
Pin.itur,ac  tepidis  forbcbituraddita  lymphis. 
Auttrcs  ex  vino  cochleas  feruefcere  coges, 
Cumque  fuis  domibus  franges,pipens  quoque  grana 
aJiicits,  Ter  quinquebadncias;potuque  luuabcns  illo. 
Furfuritem  parcafuentquum  feruidus  vnda, 


SERE  NI  SAMONICI 


D 


rcftdunr. 


fiut  cum 
tnelltpice, 
mtrum 


H 


Pbft  oleo  madidus  faccis  lmmittitur  aptisj 
Qiios  vix  pafluris  vrentes  addito  membris. 
Prodeft  ceruina:  cvehemens  natura  medullxJ 
Nec  nocuit  cicens  cocti  potafle  hquorem:  N 
Aut  miftam  tencns  maluam  contundito  porris, 
Contritumque  fimul  cum  maftiche  confer  anethum; 
Qucdque  decem  rebus  componi  ex  nonnne  claru  eft. 
His  contingelocum.Deus  ha.c  mibi  certa  probauic 
Ventris  dolori  mitigando. 

SI  dolor  infanus  tota  defauit  ln  aluo, 
Heminis  tnbus  in  ly  mpha:  tu  decoque  tritum 
ln  vmo  prius  hyfTopum,validam  quoque  rutam 
Atque  apium,donec  pars  duplex  defit  aquarum. 
Potus  enr  medicus  non  detrectantepalato. 
Praterea  niuei  fterilis  tefta  vritur  oui, 
Qua  poftquam  in  atetram  fuent  conuerfa  farinam, 
Ex  cahdis  potatur  aquis,&  pota  medetur. 
Nccnon  ningenda  eft  vtero  noua  virga  myricx. 
lllafa  hac  ferro  terraque  intacra,hteratur. 
Aut  mcdio  ventns  prodeft  afpergere  terram 
Quam  fignauerunt  veftigia  prefla  rotarum. 
Prodern  &  puluis  facih  fub  cardine  raptus. 
Quinetiam  ex  lymphis  tritum  potare  cuminum 
C  onuenietrquod  iam  ncbis  documenta  prcbarunr. 
Metha  quoq;  hoc  pacto  medicos  dabit  haufta  fapores. 
Cochacos  autem  recreabis  pane  falubn, 
Quem  madido  farre  efficies  ac  mollibus  ouis, 
Quorum  tefta  fero  pnus  euanefcere  aceto 
Retert,&  teretes  bulbos  mollirc  terendo, 
Cumquehis  Lena:icdurum  potarcfluentum. 

Hydropifi  depellenda\ 

COrrupti  lecoris  vuio  vel  afplenis,accrbus 
Crcfcit  bydrops,aut  cum  ficcata  febre  medulhc, 
Atque  aii'da:  f.uices  gelidum  traxereliquorem, 
Tum  lymphainteriusvitio  ghfcente  tumefcit, 
Secernens  miferam  propno  de  vifcere  pellem. 
Conueniet  tenera-  radix  decodta  fabuci 
In  geminis  calidi  cyathispotanda  Lya:i. 
Necnon  &  tepidis  conuolues  corpus  arenis: 
Appofituque  lenes  nepeta:  guftuque  luuabunt. 
Helleboro  quoque  purgaturlymphaticusberror, 
Aut  huius  vice  qucd  fert  femen  lcnta  gemfta 
Mifcetur  muliis,c&  cautisducitur  vndis. 
Sape  &  fcillino  pelluntur  noxia  Baccho. 
Eft  qui  prauahdum  fnxo  fale  mifcet  acetum, 
Atque  olei  fucco^refncant  turgentia  membra. 
Fraxineum  femen  cum  Bacchi  rore  bibendum  eft. 
Necnon  appoiito  curantur  dropace  membra, 
Aut  cahdo  fihcis  radicemcmollitIaccho, 
Qui  fubito  raptos  ventos  fuccofque  reuellit: 
Vnguine  quo  frangit  vires  languons  aquofi. 

Ventri  molliendo. 

SJ£ pc  cibi  fpecie  vitio  vel  corporis  ipfb, 
Potibus  aut  durisareftridta  morabitur  aluus. 
Vincetur  tahs  mora  graminebiMercuriali, 
Cuius  aquam  cocti  minimo  cum  melle  bibemus. 
Prunaquc  conueniunt  qua:  mittit  clara  Damalcus. 
iMultos  pra:terea  medici  componere  fuccos 
Afiuerunt:pretiofa  tamen  quum  vencns  emptum, 
FalleriSjfruftraque  immenfa  nomifmata  fundes. 
Quin  age,&  m  tenui  certam  cog  ncfcefaluemj 
Aut  igitur  tectum  lana  fupponis  alumcn, 
Aut  edis  ln  patinis  tcnera:  decocfa  fabuci, 
c  Vel  cum  lacte  capra:  falfummulfumquecapeffes. 
Crede  tamcnpotum  mehorem  ladtis  equini: 
Dicitur  hic  vahdos  afin*  peruincere  fuccos. 
Sylueftns  fici  lacry  mam  prodefle  loquuntur. 
Quodque  fatis  melius  verbis  dicemus  Horati, 
Mugihs,&  viles  pellent  obftantia  conchar. 
Sed  cochleas pnus  eft  vrtica autfurfurc  pafci, 
Punor  hinc  guftus  noxa  fine  mouent  aluum. 
Sape  thalaflomeli  adicciocumulauimus  imbri: 
Ha:c  purgantjpanh  fuennt  fi  pondere  mifta. 


4Z2 


dtmtns 


tenutm 


ferarur. 
Al.  rrd~ 
harur 


clarum 

ffltnis  a- 
ceruo 


ae  haufiit 
refricat 

mollis 


quu  aflri 
cla 

Mtrcuri- 
ttltf. 


Vel  falfi 
mulfitcd- 
fr&  cula- 
(le  cafcf- 

f" 


4*5 


DE  MEDICINA  PRAECEPTA. 


424. 


\entcnt 


quufstm- 


t&mu 
tttnid 


Solutioni  ventris,&  dyfenteria  com- 
pefcenda. 

TA m  varii  cafus  mortaha  fecla  fatigant, 
Vtiint  diuerlis  obnoxia  corpora  morbis. 
Sape  etenim  nimio  curfu  fluit  imperus  alui: 
Franat  commifto  quum  feruet  brafhca  vmo, 
Aut  cerafi  viclum  longo  lamtempore  pomum. 
Succus  aminaa  vitis  cum  pane  medetur: 
"Vel  bene  permiftum  calida  potatur  acetum. 
Vile  quidem  facili  faclo,tamen  vtile  opinor, 
Si  aladunt  medica  data  purgatona  dextra, 
Adie&o  pipens  medicaturpuluerecalda. 
Sin  autem  longo  decurrent  mtima  fluxu, 
Atque  lmmane  malum  multo  lam  tempore  ghfcit, 
Torndus  ex  vino  cortex  potabitur  oui. 
Ramentum  niuei  credunt  prodeffe  elephantis. 
Arbore  Pyramea  cortex  direpta  coquetur 
Axe  fub  athereo:fic  nigro  mifta  Lyao 
Immenfum  potent  potu  retinere  fluorem. 
Numims  aut  luffu  cedrum  cum  maftiche  mifces, 
Molhtamque  picem  ,  &  rafum  denauibus  vnguen: 
Languida  quo  fidens  medicamine  membra  fouebis. 
Prodent  &  puens  quos  dentis  ongo  fatigat, 
Caftaneas  coxille  nuces  &forba  vetufta, 
Atqueapium,caulcfque  rubus  quos  funditacuta^ 
Potio  qua  flujdambconfumpta  morabjtur  aluum< 
Lumbncis  &atineis  purgandis. 

QVid  non  aduerfum  mifens  mortalibus  addit 
Natura,interno  quum  vifcere  btmea  ferpens, 


B 


Et  lumbncus  edax  viuant  inimica  creanti? 
Quod  genus  ailiduo  laniat  pracordia  morfu. 
Sape  etiam  fcandens  oppletis  faucibus  haret, 
Obfefiafque  vias  vita  concludit  anhelx. 
Ergo  cinis  cornu  ceruim  proderit  hauftus, 
intriittm  Vel  nepetactntum  exvmovella&ecapella: 

Necnon  &  fuccus  medici  potatur  aceti. 
frons:  C7  P^odeft  prxtere-a  cum  Baccho  perftca  dfrondis. 

Democritus  memorat  mentha-  conducere  potum. 
Sumitur  abrotonum,  necnon  &  vile  melanthum. 
Alha  perfefefanant,autius  coriandri. 
Quin  & marrubium  decoftum  hauftumque  iuuabit, 
Pulegiumvepotens  &agrefte  iugatur  anethum: 
Synthefis  hac  prodeft  vnda  molhta  calenti. 
Colo  fedando. 

QVUm  colus(inuifum  morbi  genus)intimacarpit, 
Mandegalentamvolucrem  quam  nominedicutj 
Aut  pauidi  leponsmadefa&a  coagula  pota. 
nefttdtm   Siue  aP'°  3riePetas  tereti  cum  maftiche  mnges, 
Necnon  &  fpecies  ambas  redolentis  anethi, 
Quarum  decoctos  patiens  haurito  liquores. 

Veiica  &  calculo  purgando,&  vrinx 
prouocandau 
♦^lcui  veficatarduscunctabitur  humor, 
^  Hac  mora  rumpetur  vino  peruicta  vetufto. 
Prodeft  ex  paruis  acinos  porare  fabucis, 
intrita     Authedera  fuccum,autlacrymofiatritafinapis. 
Necnon  reiinas  ex  Oncia  terebintho 
In  fpeciem  eruilia  paruos  glomerabis  in  orbes, 
Quos  ternos  tepida  miftos  haufifie  medela  eft. 
Quondam  etiam  nimio  praceps  Vrina  fluento 
Irngat  exuiuas,  obfcccnoque  inficitimbri: 
Ergo  cinis  cornu  ceruini  proderithauftus: 
intrrum    Vel  nepeta  ex  vinobtntum  vel  lafte  capells. 

*Tum  lepons  cerebrum  ex  vino  potare  iuuabit. 
Si  dolorinternam  veiica  concoquit  aluum5 
Subueniet  radix  frondofa  epota  cuprelfi, 
Pulegiumve  potens  domitumferuentibus  vndis. 
Si  vero  m  lapides  denfus  conuertitur  humor, 
Qui  retinet  curius,gemitumque  doloiefrequentat, 
Saxitragam  feu  fontigenam  iuccurrere  credunt. 
Pratereafemen  myrti  fylueftns  Iaccho 
Atque  oleo  miftum  bibitur,(nec  deiit  acetum) 
Vinaque  fumanturfri&o  condita  cumino: 
•Siuepalumborum  capnur  fimus  acreferomm 


Dulcacidis  fparfum  fuccis  tritiimque  feluturri. 
Necnon  obfcccnus  capra  potabitur  humor, 
Obruit  hic  morbum  labeiadtaquefaxa  remittit< 
Conceptioni  &  partui. 

IRrita  coniugn  fterilis  fimunera  languenr, 
Et  fobohs  fpes  eft  multosaiam  vana  per  annos, 
Focmineo  fiatvitio  res,nc'cne,filebo: 
Hoc  potent  quartus  magni  monftrare  Lucreti. 
Sed  natura  tamen  medicamme  vifta  potenti 
Sape  dedit  fcctus  ftudio  curante  paratos. 
Aut  igiturlepons  confumit  famina  vuluam, 
Aut  cuis  ln  ftabuhsbtraclas  quum  ruminat  herbas, 
Pendentem  fpumam  molli  deducit  ab  ore, 
Atqueillam  memmit  mifto  potare  talerno. 
Mercuriahsitem  capitur  communiter  herba: 
Sic  cubitum  noftu  coniunx  teftinat  vterque. 
Atque  vbnam  certum  fpondetpragnatiofatumj 
Vt  facih  vigeat  feruata  puerpera  partu, 
Diftamnum  bibit,&  cochlea  mandunturedules: 
c  Aut  qui  ohm  menfes  minus  octo  mcratus  in  aluo, 
C  ^lrrumpit  thalamos&nexusfoluitinertes: 
Pulegn  quoque  purgati  tunc  conuenit  imber, 
Cuius  opem  veram  cafus  mihi  fape  probarunt. 
Quinetiam  ftercus  fupponunt  vulturis  atn, 
Sentiat  vt  minimc  partus  quam  proximus  vrget: 
Oua  etiam  ruta  &  tragih  mifcentur  anetho, 
Qua  diluta  fimul  vino  atque  exhaufta  medentur, 
Profluuio  cuiufque  fanguinis  &  matnci 
fub'ieniet:da. 

SI  modicus  pleno  manatde  corporefanguis, 
Subuenit:at  nimius  cum  vita  funditur  ipfa- 
Quapropter  mukonans  completa  cruore 
Quum  tluit,attr:tus  cimexconducitcdore, 
Lana  oleo  madefit,fed  nondum  lauta,rofato: 
Hacdaturin  nares,velaclaudit  denfius  aures. 
Contntis  prodeft  cochleis  perducere  frontem: 
Aut  galh  cerebro  vel  fangume  <"ingc  columba^ 
Quodnili  fuppnmitur  fanguu3potandus  &  ipfeeft. 
Praterea  I  hanis  caputemetire  papyns. 
£  Detrahe  quod  fupereft,aho  genitaha  neCtc. 
Famineas  prodeftbillinc  vincire mamillas, 
Mcnftruus  lmmenfo  fi  profluitimpetefanguis. 
Succida  lana  malos  remoratur  fubjiita  curfus, 
Mortua  quinetiam  producit  corpora  partu. 
Sed  quacunque  fluit  vis  lmmoderata  cruoris, 
Subereus  cortex  cahdis  potatjr  i ■-  vndis, 
Antc  mmutattm  ftudio  vin  ^nte  terendus. 
Pulegn  calido  purgatur  famina  potu. 
Sed  fiforte  cruorriaufa  cunftabjtn^aluo, 
f  Aut  molles  nepeta  aut  ruta  quacunque  bibentur. 
cAut  ii  puniceosfundit  vefica  hquores, 
Marrubium  ex  paifo  tntum  perfunditur  vndis: 
Hi  poterunt  hauftus  rutilum  purgare  ^colorem. 
Rehquias  partus  di&ami  detrahit  herba. 
Quod fi  faminei  properabit  fanguinis  imber, 
Eft  qui  frufta  mola  percuffu  decutit  vno, 
Quorum  aliquod  lanis  teftUm  ad  pracordia  necVtit, 
Hac  fimulincantans,fiftideberecruorcm, 
Vt  lapis  llle  viaefolitos  iam  deftitit  orbes. 
G  Internecandis  qua  oculos  impediunt. 

a,v  TObihs  hirfutas  horret  lafciuia  fetas, 

_L\  Etjgaudetraptonudari  flore  pilorum. 
Sed  bona  nonnunquam  vellendi  caufa  videtur, 
Corpora  quum  releuat  ratio  manifefta  falutis. 
Namque  oculos  infefta  pilorum  tela  laceffunt, 
Quodqueillisdederatvallum  natura  tuendis, 
Indeinimica  feges  proprios  defauit  tn  orbes. 
Ergo  locum  cnnis  vulii  contmge  cruore, 
H  Quem  dat  auis  tremulis  fimulat  qua  pellibus  alas. 
Praterea  quafcunque  voles  auertere  fetas, 
Atque  in  perpetuum  rediuiua  occludere  tela, 
Corponbus  vulfis  faniem  perducito  rana: 
Sed  qua  parua  fitu  eft,&  rauco  garrula  queftu. 
Necnon  bqua  ftagnis  ceffantibus  hafit  hirudo 

TTt.iii, 


dum 


rptat 


Aut  qttZ 

irumptt 

thaUmit 


clduditdl 
fioraurat 


nirKlit 


Ktfi 
liquorem 


folito-or~ 
fc 


t  ftagnk 
ttff.  exot 
htrud» 


4*f 


SERENI  S^MONICI 


D! 


Sumitur,  &viuens  Samia  torreturin  olla: 
ungit      Hxc  acidisciungit  permifta  hquoribus  artus, 
fuccrefcc-  Auulfamque  vetat  rurfus  dpercrefcere  fyluam. 

Omnibus  obfcccnis  medendis. 
jlcendum  &  qux  fit  membns  medicina  pudendis* 
Languidus  antiquo  purgatur  pems  laccho, 
Ac  fuper  lllinitur  fcecundx  fclle  capella-. 
Mane  nouo  myrti  frondes  commadere  prodeft 
defpuere   Cui  dolet,atqueillasin  vulnus  adefpuat  lpfum. 
Fa.ce  etiam  vini  genitalia  lauta  lauantur, 
Et  tumidos  teftes  Nereia  lympba  coercet, 
Vel  bulbi  ex  mulfo/vel  cera  lmmifta  cuprefto: 
upnit  faka  cl)m  bj^pjjj^  J3acchi  decofta  fluentis. 

Ramicis  immenfum  fertur  cohibere  tumorem 
Far  madidum  lympha,&  ferabs  fronde  cupreffi; 
exfom     Vnde  etiam  cpotufrons  ha:c  memoratur  amica. 
Sin  autem  exiftit  durum  tibi  glandibus  mguen, 
Prodentinduci  cochleascum  melleminutas. 
Obiccenos  fi  ponelocos  noua  vulnera  carpent, 
Horrentum  manfa  curanturfronde  ruborum. 
At  li  iam  veten  fuccedit  fiftula  morbo, 
Muftella  cinereimmiflo  purgabitur  vlcus, 
Sangume  feu  ncini  quem  bos  geftnuerit  ante'. 
Herba  chehdoma  ferturcum  melle  meden, 
Herbaque  cum  feuo  folnsde  mille  vocata. 
Ifchia  &  artuulan  morbo. 
/£pius  occultus  vi£ta  coxendicc  morbus 
Perfunt  &  grefiusdiro  languore  moratur. 
J>>  ^ulus  alba  dab.it  medicos  de  cortice  potus: 
Necnon  &  tenera  gracih  de  fronde  genifta 
Arreptos  caules,acidoque  liquore  madentes 
Sumereconuemet,rubiam  quoque  ducerepotu: 
Aut  in  aminaocochleas  haunre  Lyao. 
Si  vcro  articulos  tabes  lnimica  per  omnes 
Haferit,  ex  fi«.  u  betas  ac  melle  hgabis. 
Vel  pelagi  larices,fimul  &  Baccheia  dona 
Sumere  curabis:n:mio  fed  parcito  vino. 
Ennius  ipfe  paterdum  pocula  ficcat  iniqua, 
Hocvitio  tales  lertur  meruifle  dolores. 

Furunculo  medendo. 
;  Vum  fanguis  nimius  pun  cemmiftus  atroci 
^  ftuat,&  papulas  alte  fuftolht  acutas, 
Refinam  mifces  &  fixis  ordea  fradta: 
Confperfi  hac  tepiJis  apponere  conuenit  vndis. 
Vis  &  hyofcyamum  cera  feuoqueiugatum 
Nedterefnon  minus  h'*:c  poterit  medicina  muare. 
Pratereaque  fimum  ex  .  dlo  quod  legens  albo, 
Imbnbus  exacidis  fidens  appone  dolenti. 
Auribus  aut  pecudum  molles  exprimito  fordes, 
pctpullif    Vnguine  quo  fotisliabitur  medicina  apapillis. 
Carbom  medendo. 
Orrendus  magis  eft,penmit  qui  corpora,carbo. 
.  Vrit  hic  inclufus,  vitalia  rumpit  acerbus: 
Hunc  veteres  quondam  variis  pepulcre  medelis. 
Tertia  nanque  Titi  fimul  &  centefima  Liui 
Charta  docet  ferro  f alem  candente  dolorem 
Excdtum,aut  poto  raporum  femine  pulfum: 
Infedti  dicens  vix  feptem  pofle  diebus 
Vitam  producntanta  eft  violentia  morbi. 
Dulcacidum  laticem  cum  hnifemineiunge, 
Atque  fimum  panrer  Paphia  compone  columba: 
eomifttu  Hinclinc  adiruptaspartes,&claufa  venena. 
Pratcrea  triti  referant  &  operta  lupim. 
Nonnulluscalcem  viuam  difloluit  aceto, 
Fumantemque  niuem  papulis  apponit  acerbis. 
Eft  qui  gallina  perducatftercore  corpus. 
Allia  vcl  piperi  parce  commifta  linuntur 
Pythagora  cognata  leui  condita  cumino. 
Proderit  &  madida  fermentum  polhne  turgens. 
Pani,vomica  &  ftruma  depellendis. 

SVnt  aln  quos  dura  mouet  natura  tumores 
Non  m  inus  horrendi/ed  non  ita  perniciofi, 
Vomicaquahscrit,vel  eidem  proxima  quadam.' 
S'mplice  refina  mifcebimus  hordea  tufa, 


<3 


■ 


E 


A  Etmulfos amnes  & purgamenta  columbat. 
His  bene  decodbs  languentia  membra  foucntur. 
Molhs  odorato  faba  lungatur  conandro, 
Prodent  aappofitum,mollnque  aperitque  tumorem. 
Aut  de  phaiganio  radix  decocta  paluftri, 
Qua  fdis  admifto  tundetur  condimento. 
Prodent  &manfum  quod  traxens  arbore  vifcum. 
Cramen  hyofcyami  cera  feuoque  vetufto 
Concilia,miftifque  locos  perduce  dolentes. 
Exercere  etiam  corpus  medicina  potens  eft. 
Ouum  defundesin  fi£tile,deinde  putamen 
Marrubii  fuccoimplebis:pbft  melle  hquenti 
Omnia  confociata  tepcnti  profpera  potu 
Sumuntur,referantque malum  purgantq; leuantque. 
Igni  facroademouendo. 

ESt  etiam  morbi  fpecies  qua  dicitur  ignis, 
Languida  quo  multo  torrentur  mcmbra  caloie. 
Vel  tu  vicino  lcuum  bouisigne  remittis, 
Moilitumque  hnes:vel  olons facibus,oua 
Sed  non  co£ta  dabis,fic  tornda  membra  fouebis. 
l.unibricus  terra  mifto  mducetur  aceto, 
Aut  panh  noua  ruta  modo,(fediungis  oliuum) 
Ouaquecum  betis  profunrfapeillita  trius. 
Alba  dant  bcinerem  fociato  oleoquegaroque, 
Vngume  quo  glifccns  deponet  flamma  furorcm. 
Supe  chehdonia  pars  candida  mngitur  oui, 
CUia  modicocpotu  fed  vih  tnta  capefTes, 
Admifcere  memor  lymphas  amnemque  falerni. 

Podagra  depellenda. 
a/^\  Vada  haudfuntrabidamedicamina  digna  poda- 
Ui  ter  tncenas  fpecies  Epidaunus  ipfe  (gra, 
Bixit  melfe  Deus:requiem  tamen  mdere  morbo 
Fas  erit,&  tnftem  faltem  mwlcere  dolorem. 
Lrgo  age,&arreptumfahcis  frondcmquehbrumque 
Cum  vino  tere,lic  contra&os  perhne  neruos. 
At  quum  pnma  mah  fefe  oftcntabit  origo, 
Feruida  no  timidis  tolera  cautena  plantis: 
Semmecifve  birci  referato  pedtore  calces 
Infere:fic  dira  reprimes  pnmordia  peftis. 
Aut  fi  corruptus  perfedent altius humor, 
E  Tnta  cupreiius  lbi  Bacchoiungetur  acerbo, 
Panibus  &  tenens-.cohibebitque  addita  queftus 
Parua  iabucus  ltem  hircino  colhta  feuo: 
Tririceaque  acido  manantes  amne  farina: 
Aut  cnitidum  rana  decodtum  vifcus  ohuo, 
Siue  chelidonia  fuccus^fale  miftus  aceto. 
Sunt  quibus  appofita  liccaturehirundine  fanguis. 
Non  audita  mihi  fitfas,fed  letta  referre, 
Hoc  quidam  raptus  mbrbo  per  tempora  meffis, 
Vicino  plantas  frumenti  prcffit  aceruo, 
F  Euaf.tque  grauem  cafu  medicantc  dolorem. 

Vulneribusferro  aut  verbenbus  fattis. 
"VJ  Atura  vitns  mcdicas  obiecimus  artes: 
-L^  Nunc&  fortuna:  lacuhs  obfiftere  pareft. 
Si  cui  forte  lapis  teneros  violauent  artus, 
Nedte  adipes  vetulos  &  tntam  chamaciflbn, 
Nec  pudeat  lutea;  ftcrcus  perducerc  porca:. 
Sin  autem  fauo  laceratum  cft  verbere  corpus, 
Tum  hxiua  cinis  ceras  diflbluit  &  oua, 
Admiftoque  oleo  vibiccs  comprimitatras. 
C  Si  verb  mfrenus  manat  de  vulnere  fanguis, 
Purpura  torretur  conchyli pcrhtaafuco, 
Huius  &  atra  cinis  currcntem  dctinet  vndam. 
Verruca-quoque  defe&a:  frcnarc  cruorcm 
Diciturambuftus  Tyrio  dc  vcllerc  puluis. 
Praterea  nimios  referati  vulneris  amnes 
Penicuh  cinis  aftrmgit,vel  fimbria  porri. 
Siue  fimus  manni  cum  teftis  vritur  oui, 
Etrepnmit  tluidosmno  medicamine  curfits. 
Vulnenbus  quibufcunquc  cali- 
bus  ia&is. 

TAm  varia  humana;  funt  vulnera  conditionis, 
Vtnequeam  propriascundtis  adfcnberecuras, 
Iifdcm  lgitur  momtis  cafus  fanabimus  omues. 


426 


*ft0fttUy 


remott. 


II 


rinerem  t 
hunc  foc. 
al.  fociX 
dum. 
in  potu. 

Qttcedam 
f  ttnt  r. 

Nff  thtTy 

eut  unde- 
ndt  fpe  - 


rittido. 

H 

htrudine 


iUCCQ 


t 


427 

txelufc- 
rtt 


DEMEDICINA  PRAECEPTA. 


p«ro 


Qutt,A.L 
Q»wm 


fcporc, 


Sic  tamen  vt  nullus  medicinamaclauferit  error. 
Ergo,modus  quicunque  obtingit  vulneris  atri, 
Contntus  cum  melledabir  medicamina  bulluis: 
Herbaque  quxfolns  nomen  de  mille  recepit, 
Appoiiru  prodeftadipi  permifta  vetufto. 
Succida  cum  tepido  necletur  lana  Lyxo, 
Ambuftxue  cinis  complebit  vulneris  ora. 
Concludit  vero  vel  frons  vel  ramus  ab  vlmo. 
Acfuccis  hederx  pulchrefcit  fcrda  cicatnx. 

Hominis  ac  iinux  morfiu. 

Slue  homo  feu  fimilis  turpifiima  beftia  nobis 
-  Vulnera  dente  dedit,virus  iimul  lntulitatrum, 
Betomcam  exaduro  prodeft  aflumere  Baccho. 
Necuon  &  raphani  cortex  deco&a  mederur, 
Si  tnta  admorlis  fuent  circumlita  niembns. 

Serpentium  morlibus  &  venenis 
excludendis. 

CVfpide  non  quifquam  longx  neque  cxde  3cariflx, 
Fulmine  non  gladn,voIucns  nec  felle  fagittx, 
Quam  cito  vipereo  potis  eft  affligier  i£ru. 
Qjuare  aptam  dicamus  opem,fuccofque  medentes. 
bQiiem  nocuit  ferpens,lerturcaput  llliusapte 
Vulneribus  iungi:fanat  quem  fauciat  lpfa: 
Vtque  Lanflxa  curatus  Telcphus  hafta. 
Proderit  &  caulem  cum  vino  haunre  labuci, 
Aut  co&um  raphani  hbrum  tritumque  hgare, 
Siue  etiam  excelfa  folium  de  mole  cuprelh: 
Aut  tithymallus  atrox  vulnus  contnta  ^perungir. 
Carduus  eft  nondum  dodris  fullonibus  aptus, 
Exillo  radix  tepido  potatur  ln  amnu 
Ceruino  ex  fatu  commifta  coagula  vino 
Sumuntur,quxres  membnsagit  atravenena. 
Autferulx  radix  potatur  in  imbre  Lyxi: 
Betouicxue  leues,gallinx  aut  lura  vetuftx. 
Si  veio  horrendum  vulnus  ferafecentafpis, 
Vnnam  credunt  propriam  conducere  potu. 
Varronis  fuit  ifta  fenis  iententia.necnon 
(Plinius  vt  memorat)fiimpti  luuatimber  aceti. 
Dicendum  &  qux  fit  pnecox  medicina  timenti: 
(Cautio  nanque  poteft  diros  prauertere  morfus) 
Si  lecur  exedtum  tardo  de  vulture  portes. 
Erucis  aut  ii  totos  perduxens  artus, 
Quas  pnus  attntas  vehementi  fpargis  aceto.  ' 
Aut  tu  cerutna  per  no&em  tn  pelle  quiefces, 
Autgenere  ex  ipfo  dentem  portabis  amicum. 

Toxica  prxterea  qua  fmt  pellenda  medela, 
Expedtam.  Sanguis  poterit  prodefle  caninus, 
Qui  facih  potu  antidotos  imitatur  honeftas. 
Vis  &  minticos  cautus  prxdifcere  odores, 
Acceniis  quibus  arcetur  teterrima  ferpens» 
Aut  ftyracem  torres  aut  din  vultuns  alam, 
Vel  nepetam  autfrondem  rigidx  ftirpdmque  myricx. 
I&ibus  fcorpn,&  moriibus  muns 
cxci  vel  aranei. 

SVnt  minimx  fpecies,fed  dirx  vulnere  peftes, 
Qux  magis  m  tcnui  latitantes  corpore  fallant: 
^corpius  vt  grauis  eft  &  araneus:hxc  mala  femper 
Captant  fecuros  mulra  iam  noCte  afopores, 
Et  documenta  dedit  nobis  proftratus  Onon, 
Magna  quodexiguis  penmantur  fxpe  veucnis. 
At  qui  vulnus  atrox  incuflit  fcorpius  ardens, 
Continuo  capitur,tunc  digna  cxde  retufus, 
Vulnenbufque  aptus,fertur  reuocare  venenum. 
Aut  cahdis  pelagi  lymphis  loca  Ixla  fouentur: 
Siue  meri  potu  difloluiturimproba  peftis. 
Ad  cundtos  autem  morfus  lOufque  minorum 
Cafeus  aptus  erit  fimx  de  lafte  capellx, 
Cumque  hoc  abfumi  debebit  onganus  herba: 
Hxcduominficis  curabunt  lfta  medehs. 
Nccnon  fxcniculo  calidum  anne&atur  anethum, 
Aut  viuum  fulphurficca  cum  fxce  Lyxi. 
Exiguo  pipenscerebrum  confpergito  galli. 
Quohta  fanefcuntdepulfomembra  dolore. 
Sinautem  muns  nocuit  violentia  cxci, 


428 


A  Qux  fola  fignauit  voluendis  orbita  plauftris, 
Illmemrira  datur  vili  de  pulucre  cura. 

Subitaneo  dol  ori,febri,af  que 
oftocopo. 

NOnnunquam  exiftit  fubiti  noua  caufa  doloris, 
Cuius  origo  latetj  veris  repnmenda  medelis. 
Nanque  chelidoniam  mifto  fale  ne&ere  prodeft, 
Velleraque  infufo  recalentia  fnlphure  fanant. 
Oftocopon  lento  conducit  melle  perungi. 
Sin  autem  cahdx  depafcent  corpora  febres, 
B  Tunc  apii  fuccus  leni  fociatur  oliuo. 

Membra  hnes,fotuque  ferus  mulcebitur  ignis. 
Nec  fpernendus  adeps,dederit  quem  beftia  melis. 
Seminecis  acerui  lacrymam  mifcere  hquon 
Conuenit,atque  artusbi!hnc  mulcere  calentes: 
Siclacerat  morbum  bilemque  reuoluit  m  aluum. 
Prxterea  chymum  ftomacho  deficcat  imquum, 
Qux  magis  atque  magis  promittunt  corpora  claudi. 
Febnbus  at  longis  galli  noua  iura  vetufti 
Subueniunt,etiam  tremulismedicantia  membris. 
C  Quartanx  typomedicando. 

NE  C  tu  crede  leuem  dilato  tempore  febrem, 
Qux  fpatium  fibi  dat,  magis  vtceflando  calefcat, 
Lethah  qux  graflatur  quartana  calore, 
Ni  medicas  adhibere  manus  curemus  &  herbas. 
Alha  non  pudeatterno  cum  cimicetrita 
Et  diluta  mero  medns  haunre  diebus, 
Aut  facilem  lecoris  munni  ducere  fibram, 
Quatuorvt  aduri mngantur  fcrupula  Bacchf. 
Ivlira  eftjablinthi  cum  iimphce  potio  lympha. 
D  Sume  tnbus  digitis  apprenfum  femen  anethi, 
Tantundem  marathn,mulfum  nec  defit  aceti, 
In  cuius  cyatho  prxdi&a  falubnterhauris. 
Mxonix  Ihados  quartum  fuppone  timenti, 
Autlepons  trepidi  diluta  coagula  trade. 
Prodeft  &  potus,fed  mulfus,Doridis  humor. 
Quidam  etiam  miranda  ferunt  /eniente  calore, 
Iurantes  ludum  Venens  munufque  petendum. 
Sed  pnus  eft  oleo  partus  feruefcere  ranx 
bIn  tnuiiSjilloque  artus  perducere  fucco. 
E  Tertianx  typomedicando. 

ES  Tetiam  alternis  febns  rediuiur.  diebus, 
Tempora  difccrnens  quafi  lufta  pondera  librx. 
Vt  poflis  lgitur  talem  prohibere  furorem, 
Inuolues  cera  pallentis  grana  cumini, 
Punicexque  mdes  pelh  colloTie  hgabis. 
Pulegii  ramus  lanx  velatus  anu&u 
Tempore  fufpefto  medicos  prabebit  odores. 
Prxterea  tntus  cimex  potatur  ln  cta, 
Horndus  attra&u,fed  guftu  commodus  apto. 
p  Quotidianx  typo  medicando. 

AT  qui  continuis  non  ceifatadire  diebus', 
Sed  tantiim  ccrtas  morbus  diicnminathoras, 
Tnticeum  metuitgranum(fi  credere  dignum  eft) 
Quod  latitans  fra&o  fuerit  fub  pane  repertum. 
Nec  non  olfa  iuuant  feptis  inuenta  domorum: 
Conuenit  hxc  tereti  pendentia  fubdere  collo. 
Multaque  prxterea  verborum  monftrafilebo: 
Nam  febrem  vario  depelli  carmine  pofle 
Vana  fuperftitio  crcdit  tremulxque  parentes. 
C  Hemitritxo  depellendo. 

MOrtiferum  magis  eft  quod  Grxcis  i/J^n^ai 
Vulgatur  verbis:hoc  noftra  dicerehngua 
Non  potuere  vlh,puto,nec  voluerc  parentes. 
Infcnbis  chartx  quoddicitur  Abracadabra: 
Sxpius  &  fubter  repctis,fed  detraheafummam, 
Et  magis  atque  magis  defint  elementa  figuns: 
Singula  qux  femper  rapies,&  cxtera  figes, 
Donec  in  anguftum  redigatur  htera  conum. 
His  hno  ncxis  collum  rcdimire  memento. 
H  Nonnulh  memorant  adipem  prodefleleonis. 
Corahum  atque  crocum  cono  conne&ito  felis. 
Corahum  vero  fi  collo  ne£tere  velles, 
Ne  dubites  1II1  virides  mifcere  finaragdos: 

TTr.mi, 


Ultlt 

1U0  hinc 


2x  triuii-t 


fnmm* 
Ytm. 


Tahalatiguenti  conducent  vincula  collo, 
Lethalcfque  abigent(miranda  potentia)morbos. 
Fra£turis,&  luxis  fanandis. 

INfandum  diftu  cunctis  procul  abfit  amicis, 
Sed  fortuna  potens  omen  conuertat  m  hoftes. 
Vis  lndigna  nouo  ii  fparfent  offa  fragore, 
Conueniet  cerebrum  blandi  canis  addere  fradtis, 
Lintea  deinde  fuperque  mductas  neSere  lanas: 
Sxpius  &  fuccos  confpergere  pinguis  ohui: 
Bis  feptem  credunt  coalefcere  cuncla  diebus. 
Aut  veten  baccho  caprx  fimus  inde  petulcx, 
Hoc  aperit  claufum,trahit  hxrens,fanat  apertum. 
Si  verb  caputinfeftus  colhfent  iiftus, 
Exoleo  necn  veftis  debebit  arachnes: 
Nefciet  hx.c  illinc(nifi  quum  fanar;t)abire. 
Qimd  ii  luxa  fuo  decedant  membra  tenore, 
Vrerefccmineos  crines  aciungere  feuum 
Congruet,ac  tah  medicamine  mota  ligare. 
Aut  malum  ex  pingui  tritumappofuiife  uriabit. 
Aut  fi  conclufum  feruauit  tibia  vulnus, 
Stercus  ouis  placidx  iunges  adipcfqi.e  vetuftos, 
Pandere  qu«e  poterunt  vlcus  patuloque  meden. 
Neruis  mcilis  &  dolentibus, 
atque  contrattis. 

HAud  quifquam  credet  adifiec~tos  vulnere  ncruo* 
Ad  folitum  rurfus  reuocari  poffe  vigorem» 


Q^SERENI  SAMONICI 


450 


Ac  cerJL 


N 


nrodeft  terrx  lumbricos  mdere  tntos, 
;  vetus  &  rancens  focian  axungia  debet. 
.  crb  occultus  neruos  dolor  vnt  inertes, 
Vultuns  excifos  adipes  rutamquc  remitte, 
"  Aut  ccram,&  tah  recrenbis  languida  lotu, 
Conuenit  &  pelagi  calidis  perfundier  vndis: 
Carica  vel betis lento cum  melle  lugatur: 
Aut  Baccho  rnadefa&a  Ceres  cum  tronde  cupreffi, 
Quo  poteris  potu  recreare  ngentia  membra. 
S;n  autem  fubito  rcphcantur  corpora  morbo, 
Contradtos  reuocat  neruos  caro  fumpta  columbx, 
JE gnsfomno  adfcifcendo. 
O  N  fnlum  miferos  teternma  febns  adunt, 
Sed  fuper  optato  pergit  viduare  fopore, 
Ne  profmt  placidi  cxleftia  munera  fomni. 
Charta  igitur,variis  quam  pinxit  littera  verbis, 
Vritur,inde  cinis  ca'ido  potatur  m  amni. 
Q-morio  Proderita&  magnum  capiti  fubftemere  fulcrum. 
capitis     Prodeft  &  miftam  lymphis  potare  cupreffum: 
fubftcrne  bPalladiis  ltidem  fuctii,quos  flore  rofarum 
refukro.  Iungis,&  immifces  madu  jiii  tntumque  papauerj 
Alii,Vro   Quo  hta  frons  factlem  prabebit  nocte  quietem. 
dcrit  (ut  Kecnon  mandrag(*^'e  guftu  fopor  addituraltus. 
R*gO  «  Dilueprxtereaglomeraminaquxgeritintus 
pr*.  fub-  claufi  anesinter  geminx  coxendicis  vmbras, 
(rernire  t  ]ncJe  foporati  ducentur  gutture  potus. 
fcllci.  Lethargix  expellendx. 

Vclladios  y~ \ Iximushancfortem  miferis  mortalibus  efle, 
itidcfnc         Vt  fint  fa:pe  mala  niter  fe  contraria  morbi. 
coscupo  Demque  nonnun  pam fomno  fic  membra  grauantur, 
f*  Vt  coniungaturl  etho  Ibpor  altus  acerbo. 

Ergo  leui  tlamma  torrentur  comua  caprx, 
Quo  nidore  grauem  depellent  lutnina  fomnum. 
Aut  Vencns  labrum  qux  dicitur  herba,bibetur: 
Qux  tentur  prius  &  vmo  confufa  hquefcit. 
Conueniunt  aculis  euphorbia  mifta  tluentis, 
Granuna  vel  rutx  gemina  fi  nare  trahantur. 
Quidamdira  iubent,fepteno  cimice  tnto 
Vt  vitientur  aqux,cyarhufque  bibatur  earum: 
Hxc  potiora  putant  quim  dulci  morte  penrc. 
Comitiali  morbo. 

ES  T  fubiti  fpecies  morbi,cui  nomcn  ab  illo  eflr, 
Qubd  fieri  nobis  fuffragia  iuftaarccufant. 
Sxpe  etenim  membns  atro  languore  caducis, 
Coniihum  popuh  labes  horrenda  diremit. 
Ipfe  deus  memorat  dubix  per  tempora  lunx 
Conceptum,talis  quem  fape  ruina  profudit. 
Prodeft  cum  veten  Baccho  fel  vulruns  ampli: 
Sedcochlcarplenum  guftu  tibi  fufficitvno. 


A  Aut  cvuor  ex  Progne  miftus  cum  polline  thuris: 
Aut  apium  ehxum,aut  conditum  melle  fel  agni: 
Marrubiumve  pan  confufum  pondere  melhs, 
Cui  tu  terna  dabis  guftu  cochleana  in  vno. 
Aptus  m  uftellx  cmis  eft  &  lurundinis  vna. 
Prxterea  pluuias  hommis  quas  calua  fupina 
Excepit  proiecta  finu,confumcre  prodeft. 
Aut  lapis  ex  nido  vaga  quem  congelhthirundo, 
Vellitur,&  nexu  fouet  attolhtquc  lacentem. 
Pelhtur  (vtfama  efl)guflu  quoque  languor  ancthi. 

B  Regio  morbo  pellendo. 

REgius  eft  veroiignatus  nomine  morbus, 
Molhter  hic  quoniam  celfa  acuratur  ln  aula. 
Eluic  rubia  ex  mulfa  fcrtur  conducere lympha. 
Allia  tnta  dabisvino  madefacta  calenti. 
Vellera  cum  vinofuffin  fulphure  prodeft. 

Infantibus  adentientibus,vel 
ftnge  inquietatis. 

NVdum  hominem  primum  mater  natura  profudit: 
Infuper  excruciat,niueis  quum  dentibus  armat. 
C  Collo  lgitur  molh  dentes  neclentur  equini, 
Qui  primi  fuerint  pullo  crefcente  cadnci. 
Aut  teneris ccrebrum  gingiuis llline  porci: 
Aur  [eporis  niueum  bibiturcum  ladte  capnno. 

Prxrerea  fi  fortc  premit  ftnx  atra  puellos 
ViroG  immulgens  excrtis  vberalabys, 
Allia  prxcepit  Titini  fentcntia  ne£h, 
Qui  veten  claras  expreiht  more  togatas» 
Combuftuns  lgne  vel 
frigore. 

j-jC  V  N  T  diuifa  quidem  mala  frigorisatque  caloris: 
v-} Sed  tamen  amborum  iimih  nocet  vlcere  virus. 
Illa  quoque  vfta  putes  qux  funt  niue  lafa  ngente. 
Conuerfa  in  cinerem  platam  pila  curat  vtrunque. 
A  t  vero  ambuftum  flammi$,qui  candidus  oui  ; 
Succusineft,penna  indudtus  fanare  valebit. 
Aut  tu  fuccolx  cmerem  perducito  lanx, 
Aut  viuam  ex  oleo  veteri  componito  calcem, 
Ordea  vel  franges  atque  oui  candida  iunges.  , 
Adlit  adeps  porca(mira  eft  hxcforma  medelx) 

^  Iunge  chelidoniis,  ac  ficline  vulnera  fuccis. 
Quodque  recens  vffit  glacies,axungia  fimplex 
Mulcet,&  ex  facih  grata  eft  medicamine  cura. 

Venenis  prohibendis. 

VT  tutus  fias  infeftx  afraude  nouercx, 
Vel  quicunque  tuo  carpeturliuidus  au£tu, 
Non  expe&atis  eat  obuiacura  venenis. 
Ante  cibos  igitur  mglandis  fcetus edatur. 
Produnt  ele&ri  vanantia  pocula  virus. 
Prxterea  coclx  querno  cum  cortice  lymphx 
Conueniunt  potu,demerfaue  ficus  ohuo. 
*  S^Pe  etiam  raphanum  prxdixit  numen  edendum. 
P  ntidotus  vero  multis  Mithridatica  fertur 
Confociata  modis,fed  Magnus  fcrinia  regis 
Quum  raperet  vi£tor,vilem  deprendit  m  lllis 
Syntheiin,&  vulgata  fatis  medicamina  nfit, 
Bis  denum  rutxfohum  fahs  &breuegranum, 
Iuglandefque  duas ,  totidem  cum  corpore  ficus: 
Hxc  onente  die  parco  conlperfa  Lyxo 
Sumebat,metuens  dederat  qux  pocula  froater. 
Venenis  datis. 
C  q  I  nequit  infandum  prxuertere  cautio  virus, 

Proximus  lllegradus  data  pocula  pellcrecura. 
Lac  afinx  placidxque  bouis  prodefle  loquuntur. 
Betonicam  ex  paruo  fumunt  pleriqueLyxo.  - 
Quodlihederx  fuccos,quxtruncos  imphcat  altos, 
Inftilles  patens,  poterunt  haud  vlla  nocere 
Pocula,qux  quilquam  fxuis  vitiauent  herbis. 
Siquis  hyofc)  amum  guftarit  la£te  capellx, 
Exhaufto,rabidos  potcnt  mulcere  furores. 

Vulnenbus  ex  rc  dubia 
curandis. 

VVlnera  tabefcunt  ipatio  vitiata  dierum, 
Curaque  nil  prodeft  nec  ducitur  vlla  cicatrix. 
Sed  tamen  herbarum  tam  mira  potentia  pollet, 


cnrandm 


ftridenli- 
btu 


Jfrande 


Mithrtd4 
tut 


« 


43* 

f  m<Ue 


clducere 
non  uUo 


DEMEDICINA  PRAECEPTA. 


fuper  ad 
dita 

Hiuiolet, 

fanantm 

glandts 

fragmina 

clau/af. 


Vlceris  annofi  finus  vt  coalefcere  poflit, 
Marrubiumafi  tu  recoquas  llloque  liquore 
Vulnus  atrox  foueas,cineres  vel  hirundins  alta 
Inducas,leporifue  afperfa  coagula  vino: 
Authederam  Baccho  decoc~ram,&femen  anethi, 
Aut  cineres  alni  tardo  cum  melle  ligentur. 
Lumbrici  terra  poterunt  bconducere  vulnus, 
Aut  facilis  lapathi  coma  latior  vlcera  purgat, 
Et  commiftus  adeps  fed  cnonnullo  fale  tadrus. 
Pinea  praterea  viuo  cum  fulphure  cortex, 
Et  pice  cum  fpilla,iam  perdita  membra  repcnit. 
Verrucis  tollendis. 

INterdum  exiftir  turpi  verruca  papilla. 
Hinc  quondam  Fabio  verum  cognomen  adhafit, 
Qui  folus  patria  cundtandc  reftituit  rem. 
Id  potent  vitium  fanguis  curare  lacerta, 
Aut  vrina  canis  cum  terra  indudta  madenti. 
Aut  herba  fuccus  qua  fertur  nominelathyr: 
Et  tithymallus  item  tali  fatis  apta  medela. 
Si  rupta  immenfos  fundit  verruca  cruores, 
Purpureo  triti  cineres  de  vellere  profunt 
Quod  fuent  vero  conchyli  fanguine  tinftum. 

Hamorrhoidibus  medendis. 

EXcruciant  turpes  anum  fi  forte  papilla, 
Agreftis  prodeft  radix  afuperaddita  porri. 
bNi  violet,  fanat  luglandis  fragmine  claufa. 
Sal  niueum  fumes  Beticum  quod  nomine  dicunt, 
Dulciaciimque  nigra iunges fultgine  mella, 
Apponcfque  fuper:pellit  medicina  dolorem. 

Q^uee fequuntur  ex  kldino  adice  fmpta,yndignd 
funt  Sereno  crpro  ffurip  habcnda- 


43* 


A  PARALYSI  DEPELLENDyE. 

Pnmo  dieita  agendum. 

HVncquicunquecupis  cirius  depellere  morbum, 
Protinus  antidotum  ftudio  tu  perfice  mirum: 
Scihcet  vtvaleasla  nguenti  ferre  niedelam. 
Caftoreas  filiquas  bis  fex  perquirere  cura, 
Tnftis  item  digitisJympham  metire  duobus: 
Denique  tunc  capies  phialam  qua  iuftior  extat, 
Aut  equidem  flammnsrfed  prunas  fubiice  folers: 
Prodent  mterea  tepidum  perentibus  lllud: 
B  leiunis  fed  enim  potius  prabere  memento. 
Secundaita  medendum  eft. 
Quumque  fecunda  dies  orbi  peruenerit  omni, 
Haud  alns  rebus  prudens  adiungere  cures. 
Caftons  atque  nomen  filiquas  appendito  ftatim, 
Atque  duos  femis  digitos  metire  memento 
In  calice  atque  probo  lympham  mifcere  duobus: 
Qui  patitur  te. -dum  languenshinc  forbeatipfe. 

Tertii.  -  eita  curandum  eft. 
Cratior  atque  dies  ternus  quum  venerit  imo, 
C  Rurfusin  agroto  conftanter  fermedicamen, 
Caftoreas  fihquasiterum  qua  pondere  iintfex: 
Hincetenim  binos  digitos  metirememento 
De  l)mpha  !iquida:fed  enim  fubiungere  cura 
Etfimili  debes  tepidum  praberemodo  tunc 

Ita  peragendum  efta  quarta  die  vfque  ad  fextam 
feptima  vfquead  noni,a  decimavfque  ad  duodecu 
&  minfice  prodeft. 

Quid  quarta  die  Cc  reliquisperagendum  ftt. 
Quartus  &  llle  dies  '  onfentit:  nccne  pnon 
D  Quintus,&  eft  timilis  percellens  nanque  fecundo, 
Sextus.-itemque  fimulconcordat  denique  terno: 
Septimus  vfque  nonum  percurritur  ordine  primo: 
Sic  decimas  currens  confcenditur  ad  duodenum. 


•Q^RHEMNII  FANNII  PALAEMONIS  DEPON- 

denbus  &r  menfurisliber. 


A/.  f^emi 
fautni 


POndera  Paoniis  veterum  memorata  libellis 
Nofle  iuuat:pondus  rebus  natura  locauit 
Corporeis.elementa  fuum  regit  omnia  pondus. 
Pondere  terra  manet:vacuus  quoque  ponderis  ather 
Indefefla  rapit  voluentis  lidera  mundi. 
Ordiar  a  minimis,p  oft  hac  maiora  fequentur. 
Nam  maius  nihil  eft  aliud  quam  multa  minuta. 

Semoboli  duplum  eft  obolus,quem  pondere  duplo 
Cramma  vocant,  fcrupulum  noftri  dixere  pnorcs. 
Semina  fex  aln  Cliquis  latitantia  curuis, 
Attnbuunt  fcrupulo,lentis  veraciter  o&o, 
Aut  totidem  fpeltasnumerant,tnftefv  e  lupinos 
Bis  duo:fed  fi  par  generatim  his  pondus  ineflet, 
Seruarent  eadem  diuerfa  pondera  gentes: 
Nunc  vanant.Etenim  cunfta  non  Fcedere  certo 
Natura,fed  lege  valent  hominumque  repertis. 
irachma  \n  fcrupulis  ternisadrachmam,quo  pondere  do£Vi$ 
e(lquo     Argentifacilisfignaturnummus  Athenis. 

Holceque  a  drachma  non  re  fed  nomine  differt. 
Drachmam  fi  gemines,adent  quem  dicieraudis, 
fcriplum  Siciliquus:drachmabfcrupuh  li  adie&io  fiet, 
ftadiecc-  Sextula  qua  fertunnam  fex  his  vncia  conftat. 
rofiet      Sextula  quum  dupla  eft,veteres  dixerc  duellam. 
Vncia  fit  drachmis  bis  quatuor:vnde  putandum 
Crammata  di&a,qubd  hac  vigintiquattuor  ln  le 
»o/?r4      Vncia  habet:tot  enim  formis  voxcGraca  notatur, 
Hons  quot  mundus  peragit  nodremque  diemque. 
Vnciaquein  hbra  pars  eft  qua  menlisin  anno. 
Hac  maior  Latio libra  eft gentique  togata: 
Attica  na  minor  eft,ter  quinque  hanc  deniq,-  drachmis 


Et  ter  vicenis  tradunt  explerier  vnam. 

Accipe  praterea,aparuo  quarr,nomineGraii  patrio 
eMnam  vocitant,noftrique  minam  dixere  priores: 
Centum  hafunt  drachma.qubdfi  defcnpieris  illis 
Quatuor,efficies  hanc  ncftram  deni^tie  libram: 
E    Attica  qua  fiet,ii  quartam  dempferis  hinc,Mna. 
Cecropium  fupereft  poft  hac  docuifle  talentum, 
Sexaginta  minas,feu  vis,fex  millia  drachmas , 
Quod  fummum  doftis  perhibetur  pondus  Athenis: 
Nam  nihil  his  obolove  minus,maiufve  talento. 

Nunc  dicam,folida  qua  fit  diuifio  hbra, 
Siue  aflis:nam  fic  legum  dixere  penti: 

Ex  quo  *quod  foli  capimus  perhibemur  habere,  qU;j 
Dicimur  aut  partis  domini  pro  partibus  huius: 
Vncia  nam  libra  fi  deeft,  dixere  deuncem.- 
F  At  fi  fextantemretrahas,  entilledecuncis: 
Sed  nullum  reliquo  nomen  fcmuncia  certum 
Dempta  dabit:&neque  enim  eft  huius  fefcuncia  triplex.  namqu^ 
Dodrantem  reliquum  vocitant  quadrante  retra&o:  efi 
Quumque  triens  deiit,beflem  dixere  priores. 
Iidem  feptuncem  dempto  quincunce  vocarunt. 
Poft  hac  femiflis  folidi  pars  maxima  fertur. 
Nambqua  dimidium  fuperat,pars  efle  negatur, 
"Vt  docuit  tenui  fcnbens  in  puluere  Mufa.  ^ 
Catera  didta  pnus  quibus  eft  femuncia  maior. 
G  De  pondenbois  &  menfuns  humidorum, 

&frugum. 

aT^  T  de  ponderibus  fupereft  pars  altera  nobis, 

X_/Humida  metin  feu  frugum  femina  mauis« 
Cums  principio  nobis  pandetur  origo. 


453 


Q^RHEMN.    FANN.    PALAEM.  DE  PONDiR.  454 


Scdccies 


U<U<S 

ad  i(f.a 
cbc»,.n 


atqne  dl-  Pes4ongo  fpatio  b  latoque  notetur  in  anglo, 
to  latotji  Angulus c  vt  par  fit.quem  clatidit  linca  tnplex: 
notetuf     Quatuor  °*  ex  quadris  medium  cingatur  inane. 
ej- par  fit  Amphora  fit  cubus ,  quem  ne  violare  hceret, 
0-qnadts  Siicraucre  loui  Tarpeio  ln  monte  Quirites. 

Huius  dimidium  fert  vrna.  vtck  ipfa  medimni 
Amphora,tcrque  capitmodiuimicj&ai  ius  iftum 
e  Sexdccies  haurir,quot  fohntur  ifflBigitos  pes. 
At  cotylas,  quas,fi  placeat,dixiffe  licebit 
Hcminas,  recipit  geminas  fextanus  vn us, 
Qtn  quater  aifumptus  fit  Graio  nomine  chcrnix. 
Addc  duos,  chus  fit  vulgo  qui  eft  congius  ldem, 
A  quo  fextari  nomen  fecilie  priores 
Crediderim,qu6d  eos  capiat  fex  congius  vnus. 
At  cotylc  cyathos  bis  ternos  vna  receptat. 
Sed  de  abaco  nobisid  pondusfape  notatur. 
Bis  1  quinq;  hunc  fnciiit  drachma:,fi  appendere  S  tetes: 
Oxybaphus  fiet  fi  quinque  addantur  b  ad  illas. 
At  myftrum  cyathj  quarta  eft,nc  rertia  myftri, 
Qunm  vccitant1  cyanem,  capit  ha:c  cochlearia  bina. 
Quod  fi  menfura.  pondus  componere  fas  eft, 
Sextao  cyatlius  pars  eft  qua:  eft  vncia  hbio:: 
n  tixybaphl  fimihs  fefcuncia  fiet. 
lumque  tibi  myftro  k  iimulare  licebit. 
ar  extremum  eft ,  fcrupulique  imitabitur  inftar. 
pra.terea  dicenda  eft  amphora  nobis, 
his:hanc  facies,noftra:  fi  adieceris  vmam. 
s  ciecies  quem  conficit 1  amphora  noftns 
>:hac  nulla  eft  maior  menfura  iiquoris. 
m  rerns  quas  aduena  Nilus  lnundnt, 
i,cui  fuperat  modii  pars  tertia  poft  tres: 
Kanque  111  ctiam  modns  explebitur  artaba  tnplcx. 
De  pondenbus  vanoium  hquorum, 
ckaquarum. 

ILlud  pncterea  tecum  cohibere  memcnto, 
Finrtum  pondus  varios  feruare  liquores. 
Kaiu  hbra:(vt  memorant)  beffem  fextanus  a  addet, 
Seu  puros  pendas  lntices,feu  dona  Lyai. 
Addunt  femiffcm  hbrx  b  labentis  oliui, 
Selibr.imquc  ierunt  melhs  fuperefie  bihbrj. 
Hac  tamcn  aftehfii  facih  funtcredita  nobis: 
Nanque  nec  errnnres  vndis  labentibus  amnes, 
Neemerfi  puteis^latices  aut  fonte  perenni 
ajammo   Manantes  parpondus  habentmon  denique  vina, 
ajumma-  Qux  campi  aut  colles  nupcrue  aut  ante  tulere: 
ad  imam  Qll0(j  tibi  mechainca  ptcmptum  eft  dcpromere  mufa. 
r Hi  rdfu-  Ducltur  argentijtenuiue  ex  are  cylmdrus, 
ffrpr,em  Quantum  lnternodosfragilisproducitarundo, 
qu&quc     Cui  cono  interfjs  modico  pars  lma  grauatur, 
\  >n'ctfi;t  Ne  totus  c  fedeat,totiisve  fupernatet  vndis. 
pr&/ld.         Lineaque  ^  a  fumma  tenuis  defcendit  ad  nna, 
(iernyigiM      Dufta  fuperricie:tot  quaque  in  frufta  fequatur, 

Quot  c  icrupulus  grauis  eft  argenti  arifve  cylmdrus: 


adJit, 
li.icntis 

ftat 


rctcta  Ar 
gcr.ti  ra- 
tuttdtm 


otes 


f^tmmcrgi-  Hoc  ciuufque  *  poteft  pondus  ipe&are  liquons 
,     im  und<t  Nam  fi  tenuiserit,  maion  8  mcrgitur  vndx: 


A  Siti  grauior,plurcs  modulos  fupereffe  notabis. 

Aut  ii  tantundem  laticis  fumatur  vtrinque, 

Ponderc  pra.ftabit  grauior:fi  pondera  fecum 

Conueniunr,tunc  maior  cnt  qua;  tenuior  vnda  eft, 

Quod  iiterfeptem  numeros  texiife  cyhndri 

Hos  videas  laticcs,illos  cepiife  ter  otto, 

His  drachma  grauius  fateans  pondusineffe. 

Sed  refert  aqui  tantum  confcrre  hquoris 

(Vtgrauioriuperet  drachma)  quantum  expulitvnda: 
B   llhus  aut  huius  teretis  pars  merfa  cyhndri. 

Hxc  de  menfuns ,  quarum  fi  figna  requires, 

Ex  ipiis  vcrerum  potens  cognofcere  chartis. 

De  muentione  argenti  auro  in  vna 
fhaffa  permifti. 

NVncahud  partum  mgenio  trademus  eodem. 
Argentum  fuluofi  quis  permifceat  auro, 
Quantum  id  fit,quoue  ldpoflis  deprendere  pa&o, 
Pnma  Syracufii  mens  prodidit  altamagiftri. 
C  Regem  nanqueferunt  aSiculam  ,  quam  vouerat  ohm  sicu'um 
■  r  Ca.hcolum  regi,  cx  auro  ftatuiffe  coronam: 
Compertoque  dehinc  furto(nam  parte  b  retcnti 
Tantundcmque  argenti  opifex  lmmifcuit  auro) 
Oraileingemum  ciuis,qui  mentefagaci 
Quis  mcdus  argenti  fuluo  latitaret  ln  auro 
Reppentjillaium  quod  diis  erat  ante  dicatum: 
Quod  tc  quale  fiet  (paucis  aduerte)  docebo. 
Lancilus  u  quatis,quibus  hxc  appendcre  mos  eft, 
Argenti  atque  auri,quod  cdax  purgauerit  lgnis, 
D  Impones  hbras,neutrum  vt  praponderet:  hafque 
Submittesin  aquam,quas  pura  vt  cepent  vnda, 
Protinus  mclinat  pars  hu:c  qua:  fuftinet  aurum. 
Denfius  hcc  r.anque  eft,fimilari  &  craflius  vnda. 
Attuffte  iugum,mediique  c  cardinecentri 
Interualla  ncta,quantum  difcerpfent  lllinc. 
Quotque  notis  d.ftet  fufpenfo  pondere  filum, 
Fac  drachmis  diftare  tnbus.Cognouimus  ergo 
Argcnti  atque  aun  difcnmma.Denique  hbram 
Libratribus  drachmis  fuperat,quum  mergiturvnda. 
£  Sume  dehinc  aurum  cui  pars  argcntca  mifta  eft, 
Argentique  men  par  pondus,itemquefub  vnda 
Lancibus  impofitum  fpedta:  propenfior  auri 
Matenes  fubiiftet  enim  furtumque  docebit^. 
Nam  fi  ter  fems  fuperabitur  altera  drachmis, 
Sex  folas  hbras  aun  dicemus  meife, 
Argenti  rchquum:quia  nil  rn  pondere  differt 
Argentum  argento,hquidis quum  mcrgitur  vndis. 
Ha:c  eadem  puro  deprendere  pofTumus  auro, 
Si  par  b  corrupto  pondus  pars  altera  geftet. 
F  Nam  c  quoties  ternis  pars  llhbata  grauant 

Corruptam  drachmis  fub  aquam,  totidem  effe  notabis 
Argenti  hbras,quas  fraus  pcrmifcuitauro. 
Pars  etiam  hbra:  qua:uis  fi  fortc  iuperlit, 
Hac  quoque  drachmarum  fimili  tibi  parte  notetur. 
Necnonckfineaquis  #* 


roi  repto 
tjuottetis'} 


t 


i