Skip to main content

Full text of "Remberti Dodonaei mechliniensis medici De frugum historia."

See other formats 


^q. S1 


€ AN AEÍ MECHLINIENSIS x; 
d. NVEDICI DE FRVGVAM- a. 
. Hifloria Liber. : 

1, d Hus, ^ 


.EIVSDEM EPISTOLAE DVAS,. Us 
: Vnade Farre, Cbondro,Trago,Pti 96^ CONES. 
Crinno c7 Alles. Eq. 

Altera de Zyrbo, c Cereuiftz, — i : A PS 


Habet & mufca fplenem, 


pu att, 


iL 


X Xo 


ttt 


Mo: Bot. Garde ista 
i593 


SEM: (ua bilisiaeft» 
Rs ANT VE Kr WE, 


» 


Imperaror 
Mcr 


;" pola Antaerpienf, qua indicauit fe cupere in 
«ommanem vtilitatem excudere, atque difira 
here, Leonardi Fufchij Htrbarium, & e- 
mendatum & auctum di ligentia& operaD, 
Renberti Dodonzi Medici clariffimicum | 


. multis alis eiufdem de eodem argumento 


fcriptis, in quam rem intolerabiles ia €xpri2 


^, mendis Herbarum ad viuum figuris, &in- 
. excudendo fa&utus e(fct (mptus, 


ahere audeat fpacio decem anpoz 

cenainliteriscontenta, — Datum 

dhs | : . VIF. Maij. Anno Mille(imo 

uingentefimo quinquagefimo primo 
imper nofiri X X XÍLR a : 

gum autem Cafiellae & alio- 

rum tripcfimo fexto, 


gnat [ela Torre, 


lhagreà | 
uitate co? ' 


"ox 


$ DIVI 


ierfis prarfentes literas infpe» 
ac audituris falutem.Exhis - 

mobisfuitfupplicatioàloanz — — 

ie L'oco Typoerapho,& Biblio — 


a 


que modis ornatiftimo viro;D. 
à V elt veijch.Equiti aurato Impera ^ 
toris Diui Caroli quinti Confiía- 
rio aurei velleris Thefau.— 
vario. Rembertus Dodo — 
neus Medicus : 
S 4D 


VmD Pbilippo Cobelio- rr e iudicio ^ 
C praftanti viro tui amanti fimo,quum fuperiori--—— 
bus diebus mibi fermo incidi]Jer,Spleudidif, D. — 
Vclduice,de noftri temporis viris doctis ; dii her P 
barum ftirpiumque naturas admivarentur aut cari cog 
- miitionem ftudio aliquo profequerentur ac tu primusmo 
— bis,imo veró folus occurri[fes, qui fecretiorem illipla 
né diuinam c admirabilem  Pbyfices, «c atrices parte 
7L d vray,cumomnis generis eximia eruditione, e 
linguarum cognitione coniungeres. ccpit me adborta- 
ri,C7 amice admonere,vt me quoquo nodo tibi infinuas 
rem,cz in amicitiam tuam memet dedere. Ajebat cnim. 
te effe (vt er do&iomnes vno e p! 
bumanioris difcipline fi 
phiaac inb aei : 


bas tam is ignes c7 claras dne 
dore ad [Lirpium plantarumque cog, 
yimas orbis partes Italiefere 9mnes 
tium praruptifiimaloca, corpo 


Vased dim Ver 


ves 


ccm CN oe ccu Dl LEM 


STÓLA NVMCVPATORIA 


- buiusgudio, "atque defiderio peragraueris: fic vt non 
—— vulgarem, fed. perfectifiman flirpium cognitionem 
tibi paraneris, cz vnus folufque fis, qui berbariam 
- vem, c7 ftirpium biftoriam, maxime promouere, € 
- «d abfolutionem perducere potuiffes,ntfi te D. Cavo? 


dus V. Bupervatorfemper Auguft. ad confulatum, 


.—. dicans, qua fe recreet atqu 


quofumma — Reipub. vtilitate fungeris: legationes, 
quas apud externos principes,ex ipfum Turcarum Im 
peratorem foeliciffimé obijfti aliaque maiora munia vo 
cáffet. Que dum fumma cum laude,atd; apud omnes 
principes pariter ac plebeios gratia adminiftras non 
ecffas tamen berbarum ftirpiumque &udium profequi, 
Nam cr inamplifmos tuos bortos omniit herbarum 
genera;non finemagno fumptu, ex remotiftimis etia ore 
bis partibus conquefita infers,er diligenti cultutra- 
cari curas,erauioribus negocijs fefJas ingenij vires, 
bac laudatifsima ac iucundiffima [beculatione recreds, 
eficiensrecolligens quotiens te à magnis rebus Vlu.. 
strifima Hungarie regina,inferioris buius Gevmanie 
pridétifsima moderatrix vacare patitur ,cui et ad boc 
liber alifimum fiudium ad quod animi fui maxime inge? 
mui propenfione ducitur ietticulos addis.Stirpium nimi 
vum contemplationem, tali, rataq; principe dipnam iu» 
di veet,atque aximum colligat in qua 
olimlonge clarifimi Heroés,Heroine, Reges;Regine, 
Principefque verfati funt qui non incelebrem fui apud 


, posteros memoriam reliquerunt nominibus fuis berbis 


donatis. — Quare cum tanta tua fit bumanitás erudi; 


E ntiaytamque eximius er varus tuus 


TS lie ex erga ftiv 
v puanplananmg biftocim afeus, fumpf animi ex 


ELI - . €otfilio 


EPISTOLA NVNCVPÁTORIA 3 
confilio D. Cobelij viri prudentifsimi,mibiq; amicifjimi, 
propofuique fauorem ez patrocinium tuum ambire,de 


tia fingulari bumanitate c7; beneuolentia, quedbom-  — 


nibus pradicatur confifus,te vnum efJe vere fciens,qui 
non folum ftrpium bistorie auxiliares manus prebere 
Yales,aut patrocinium eius focliciFime exequi, berum 
ctiam,qui. noftrum de berbaria ve conatum; ftudiumz 
que plurimum promouere,adiuuare,augereque, prude 
tlayautoritateque tua potes. . Querenti autem mibi 
bone[Lan aliquam,quame tibi infinuarem occafionem, 
de re berbariavenit in mentem argumentum, Selegi 
itaque ex noftro opere vernaculo fermone de füirpium 
biftoria confcripto,quod fexlibris abfolutum iam fub 


incude efl, breui in lucem proditurum, Serenifima ^ 


Hungarie Regine dedicatum,in quo preter ducenta 
TWm, (7 ctiam plurium nouarum ( nouas appello,que 
iam primum in lucemreuocate funt). ftirpium accefi? 
onemynulte quoque integritatt fue veftitute funt, ex 
antiqua veterum medicori nomenclatura donate, que 
fdlfis nominibus innotefcere ceperant.Selegi (inquam) 
ex boc noftro opere frugum biftorian omnium difficile 
limam maximis erroribus implicatam,in communi vita 


X. - 


frequentifsimam tamen ez nece[fariam(tanta fuit fecu. 


li aut barbaries,aut infcitia)quam antiquitati refHitu.— 


tam,c7 veritatis luce illustratan tibi Latinoytcunque 


fermone confcriptam nuncupare decreui. Proinde. — 
cum in certifsimam [pem adducerer, laborembuncno- — 


ferum tibi futurum gratifimum de frugum hiftoria l 

brum tuo nomini infcriptuminlucem mitto, quic 

in eo operc diligentie, c7 laboris mei eft, ic 
"e 2$ 


E 


r cft ciem Saves id exiguum 
uutfculum bilari,exporreétaq, fronte accipias,ey De 
Detur dmicorumtuorumnumcro,diquo — 
-- loco effe patiaris. Que fi confecu- 
— tus fücrit,ad malora auden 
eqni vire; ad 
- deceris, 
Vale. 


NAET MECHLINIENSIS. 
MEDICI DE FRVGVM roo 
Hiftoria Liber 


Q,VID FRVGES, ET q.voT EA 
rum generd. — 
CAP. PRIMVM. 


| Ruges generali uocabuloyut Prifciea. 
ei nus dutbor eft dicuntur omnia quatex 
: " terre fructibus fatisyin alimoniam na 
| ESSE fram wertimus; fiue frumenta fiue le^ 
gintina;d L frumine eminente gutturis [ub méto par 
te appellationem,ac nomen adepta ut Feflus,Doa 
natus C7 Seruius docent. 

- Frugum duo prima funt genera, autFore Plinio: 
Frumentumgt? Legamina.Erumenti fiue ut Gro — 
ci ir &. omne illud dicituryquod tenui culmo «[- s 
furgit, C fpicam adfert grana producent&ut Tri 
ticum,t ea, Olyra, T y pha;Hordeum, Panic, Mis 
lim, AuenaOriaSecalst7e, ——— 

Legu men,fiue ut Greci $ezeiopeft cuius fee 
men no fPicatur fed in [liquis continetur, «ut, 
Galenus ait.Le gumina, ea cerealia femina a 


*-. 


derex quibus panis non ftsut [des i 


HISTORIA FRVGVMH,' 
bafeoli,ockriJl byri;ciceres,lentes, eruum,efe. 
gumina autem V arro dicta wulr à legendo,quo 
d terra ucllanturnon ut fruges. [ecentur . 
Dedere ea clarifimis olim Romanorum fanilijs 

- €ognomina.Sic Fabjj Ciceroncs,F ifones;Lentuli, 
— 4 faba,cicere,pifo, € lente cognomenta retule- 
E Te ^ res 
COCHE SERITICO CAP. II 
«GENER A, 


'Ritici 4 weteribus multa notantur ge 
: t merdicopnommina ex locis fortitayut:A. 
e. tec ^ xs 
phrici;P onticii, T bracicum,A firicit, 
r ct I Aegyptii, Beotici, Siculi, Gallici, 
—.— € c.Aut cádore,aut pondereyquo maxime, ut in- 
-— quit Plinius frumentum di[cernitur,aut magnituo 
Scan alia queuis proprietate inter fe differena 
—— tia Quodds etis eft precoxsaliud ferum,aliud au 
— &u amplum,multumq; reddens,aliud ieiunm, ac 
opem ferés,Q ui weró minus ferupulofé bec per 
equumtur stria tantü Tritici eenera obferuat.R o2 
bum videlicet,Siliginé 7 Trimeftre Triticum, 
- Fetanium dicitur,que tamen,fi quis exa&te ipfo 
rumnatura re etiam non difüident, 
- Differentia fiquidem eorum,folum in quo nafci 
tur, et [ationis tempus pariunt.Nulli enim eft Tri 
tici ex bis genus, quod non é quouis proueniat, t7 


: | m" 


& 


.. REMBERTI DODONAET 
dn quoduis tran[cat.fi aut defes negligentia, «ut. 
diligens cultura adfit. Meliori fiquidem [olo com | 
niffum Tritici 7 temporius fatum mclius reddis — 
tur.In ignobili autem, intempeflinius fatum,de — 
generat.Ita Robus,quod optimum ex Tritici geo 
ncribus eff. folo uligimofo fatus,poft tertiam fatio 
onem in Siligine uertitur,it Colemella ait. Siligo 
- uero in conueniens folum tranflata, biennio iterü — 
in optimum Triticil,id eft Robü tran dig : 
ma queque eius grana ferantur, autbore Plinio, 8 
excepto Allobrogum,et Auernorum agroybiper — 
tinax Siligo manet propter locorum bumiditatem; — 
- Abbis autem Setaniumsfiné Trimeftre Tritici, - 
- eo olo differt,quod ton ente byemem,fed ——— 
[ub uernum e quinoCtium fatum fit: £ 
[i enim maturius fereretur,commo 
- dius proueniret.Neque enimul — —— | 
lim natura Trimefretriti--—-——0— 
emite. — 


T MS 


HISTORIA FRVGVM 
T UIE 3Rvrt-THricim t 


6 


REMBERTI DODONAETI 
FOR M A, : eum 

Riticum omne tenuibus C7 multis exitradia. 
cibus,in berba per byemem(qued. Autumno 
Jatum)eft,inde remollito calo, culmo affuro 
git,quam Hordeum altiori, nullis ramis bracbiato, 
cuius terno aut quaterno geniculo fpica peritur, — 
nullo uerfu. aut. ordine diflincta, €7 arifla. (ut 
Plinius inquit) carens,que «7 afolis magis, qua — 


* 


in Hordeo emicat, mec 
Robi granum durum, foliduma; eft; pondere, &* 
nitore preeflat,rutiloque colore non folum extrine 
fecus fplendet uerum et confra&um, inter omnia 
Tritici genera colore eft flauiori. 
.. Siligo molle,laxumque grani babet cortice ex 
teriori nonnilil fleue[cens medulla autem leui,can 
didiffimaq;, quam Plinius ait nunquam periev mao — 
ture(cere, nec ullam fegetü: minus. dilationé pati, 
propter teneritaté ijs quae maturuere prius grani 
demitt entibus : (ed minus tamen quam. ceterafru 
métain füpula periclitari, quoniz femper [pica ba.— 
beat reCta roré no cotinenté,que rubigine faciat. — 
Setanium Silioini fimile efl; t7 eius quoddam ge. 
nus,ut Columella feribit, eU 
NOMINA. a 
Triticum Grecé zvece. diciturGermanis x 
fen Brabauis Ter we; Gallis bled, eu fourm 


J:HISTORIA FRVGVM. — 
Primum €7 pre ftantiffimum Tritici genus Lao 
- ginis,ut x rorem Robus ss jellne, 
— quanqua C7 Plinio abfoluto, «7 communi nomine 
— Cfriticimficuti & Grecis frequentifime 7 ve5:. 
— jJAnuero buiufmodi Tritici genus, Brabantis cog 
 mitum fit, difficile fuerit wdicare,uerifinilius cero 
te efl, agros noflros gra ftatiffimo boc Tritici e 
-. gere carere,cii Allobrogun;g7 - Auernorum agri 
noftris calidiores Robii etia no.adferant, fed pro 
—— "Rbobo fato, Siliginéreddat.Q uod fi uero et in no 
ftro. boc folo prouenire po[fe exiftimetur, Kobus 
:&tique Triticum erit, agris feecundiffimis,e7 uli 
—. ginequam minimum tentatis natum,quod ponde- 
— Teynitorey A inagnitudine precellat, «7 colore ru 
tilum itznam € boc inter Rbobi dotes mmerart. 
- Alterum Tritici genus,n quod. Robus folo uli 
zoofo pof tertiamyt diximus , fationem conuer 
 titurSiligo Latinis dicitur,Columella Tritici uiti 
.— um appellat:Plinius autem Tritici delicias cenfet, 


effe ait, in 


REMBERTI DODONAEI '* 
fine pané fieri candidioré: quamuis enim int can 
dore preflet;pondere tamen uincitur: ficuti neq; E 
— bic leuem,ac [me uirtute Siliginem e(fe.Sed Coh . 

nella ad pondus (quo maximé omnium fruientit, 
etiam Plinio di[cernitur)refpiciens boc Siligitem: 
Robo deteriorem cenfet squolewior eft:Plinius ue — 
v0 nulla grauitatis ratione babita,fed candorem, — 
et leuitatem confiderans maxime;Tritici delicias, — 
Siliginem appellauit, ex Siligine fiquidem panis. 
fit candidiftimus. | Bippocrati Siligo s oGyisaut ut. 
nonnulli legunt, roóyie, di&a uideturjleuior eni — 
Strygis Triticojid eft, Rbobo (abfoluto enim fero. 
mone (epe Triticum, zvpi, pro Rbóbo dicun | 
twr) alioqui ek omnino fimilis,que enim ex 'ea fit, 
fimiliter ut ea que ex Triticoyepparantur;ribilaw | 
tem Robo tam finilequam Siligo.CertéwifiStry — 
gis. Siligo fit quid tandem fuerit dicere non po[- 
Jum.Eori enim fententiz non probo, quiStrypin 
Olyran,aut Tragum interpretantur. Quanto au. — 
tem in errore uerfentur,quiSiliginé Olyr Gra» 
cis iB exiflmitinfra abi de Obra,oftéden 
-^ Siligint omne Triticum exifi 
lia Belgica prouenit, magna enim. 
bac donec yn ubi 
fum alioqui multi fluuijs irriga 
a Cooc, t Pi 


——— —— em 


y Ws; 


STORIA FRYGVM, | 
— Wá[ci et ex Robo prouenire fcribit. Q nori ille qui 
.— dem fic habet: Siligo inbumido celi flatu, recie 
| prouenit, ideo locis mananiibus magis apta eft, 
— fec tamen ea longe nobis, aut magna difficultate 
- requirenda efiam omne Triticum folo ulivinofo, 
pofl tertiam (ationem conuertitur in Siliginem. 
Plinius wero bunc. in modum; Siliginé proprie dix 
 erim Tritici delitias: cador efl,€? fine wirtute, t7 
fine pondere, conueniens bumidis tracübus,quales 
Italie (unt, Gallie Comate. Cuius fententie 
pofiremam,non mediocriter opinionem noflr«m co 
firmat. Si enim Italia," Gallie comate prouin-^ 
«ie,trans Apt Romanis,nobiscis/ Alpes fite, 
Belgica Gallia multis de caufis ficciores, Robo fe 
rendo non fufficiant, fed Siligini maxime conueni 
ant,non aliud. profecto frigidiores iflas regiones, 
quam Siliginem producere,exi[limare oportet.Ex 
itaque manifeftum eftyTriticiillud genus,quod 
. apud Brabantos € Flandros autumno paffim [eri- 
tur(vvinter terve;boc e fi, byemale Triticum wo 
eant)ueram e(fe Silieinem,cuius ueteres, Coli 
t mella c7 P intus meminerunt, O nod ideo «die&tit 
soluimus,ne cuquam Silicinis bac tempe[late am» 
| bigua. 4ppellatio, unponeret, Ej enim quoddam 
2ofpenit cenas Brabátis,atque adeo omnibus fepté 
Frronslbs regionibus famlariimi, quod nóndlli 


c os t 


|. REMBERTI DODONAE 8 
etian Siliginem « ppellari contendunt,d Triticibo — 
vitate longe recedens uulgo Rogoe;F linio Secale 
appellatur,de quo fuo loco agemus. : 

Tertium Tritici genus,quod uere feritur Gree 
cis Tp uitiop 490 aureae SLatinis Trimeflre Tri 
iicum,C7 Setanium dp pellatur. Eius ufus inquit Co 
lumella,agricolis eratifmus,ubi enim propter 4» 

uas, aliamue cau[amyratura [atio cft oriffa;pree 

[m db boc petitur.Hoc Tritici genusynquit Rus 
ellius,Galli Martium uocant:rura noffra, T'omer — 
terveesboc eft, e fiium Triticum nurcupant.Trio. 
menon auté,fiye Trimefire,ab talis dicitur, quod 
tertio feré, à quo fatum eft menfe mature]catz 

quod tamen de nofiro dici non potefl, quod Martio 
fatum,Iulio d emum,boc eff, quinto poft menfe de- 
metiturimde 47 non improprie pentemenon dici 
pofJe videtur. : 

Errant non leuiter, qui Germanis diftum Amel 
korn, boc eft, quafi dicas,Amyli Triticum,Setanib— 
e(Je exiflimantsquod ex eo Amylum fiat, iraenim — 
€) eia Setanium effet, ex ea cnim Amylum fieri 
Diofcorides tradu, Amyleum enim boc (ut 

cere liceat) Triticum fFicam babet multis . 
uallatam, C fewen, quod.non facile à 
fuo deplubitur: Triticum autem. omne ari 
Fer à gluma [aclle ab[oluitur-In non m 


de 


Fano 


s 


erum;trifte Hordei (imilitudme genus, uernaculo 

3a!lorum uocabulo Scourgeon appellat um,cuius 
wma folliculo fuo non facile excutitur,Seta2 
nium e[fe exiftimant.INam cum exiguam quoq; ci 
.. TTritico fimilundineim babeat,e7 preterea Autia 
... o feratur,Setanium quoque elfe non porejt. Sola 
'werna Satio Setanium efficit, 4 à -Tritico, 
Filigine diftinguit.:. - 4 | 
"RITICL:ET SILIGINIS PARTE $/ 
* Los: puriffima farina, à furfuribus integré 
A prrgata eft (Brabauti fin bloemen, e7 donft- 

;s- dppellant).. Gracisyigve,e7 matte Las 
nis. etjam nonmimquam pollen:quanquam Marcel 
ib; Diofcofilis-iur 


ui s interpres, pollinem tenuifcimum. 
agis effe dicat quam farinem, qualis 
45 plerunque €7 loca in quibus panis pin 
'EHPS pi Yetibus adberens inuenitur.Inter: Polli- 
tamen,C7 florem,Plitio nomibil diferimini 


Wee s -Similego, quet? Sinié Ciracis BTE 
-nobis bloemey eroeue bloememedia quedafas 
rine parsynter florem G7 farinam,ex quai wideliz 
et no omnes excufi funt ferfures.fed. crafiores 
tanti repurgati.P anis ex bac factus esudidrue — 
-[imilagineus mancupatur.. Laudata olim fimilago 
fuit ivpanificiollaudauit et éam Martialis i in xe^ 
dmisfushocCam, ^ | 
Nec dotes poteris Simile niiek ecu 
s Piflori toties, cum fit & apta coquo. ——. DU 
Farina Grecis &&wp 9, Brabántis meel, que. 

. omnes in fe frumenti partes continet, €7' fur 
Adinistum babet,cui [cilicet nibil, neque pollinis, 
"meque floris ,aut furfurum deceffit Ex Fari xs 
.& panes e'vykoufgor c7 &vro zofot dicunt 

— "Pofl farina cd unt, inutile farine recr, 
^. mbti: quoram duglex difcrimen," genus, Vnum. 


dme 
"Aa 


"Treff ei ue auis Ems 
partibus ice: * rep 


- HISTORIA FRYGVM, 
C ermentum Qvpásfarina;que prius fubigitur, $ 
— quam (al additur,C relinquitur donec ace[cat, cu 
. Aus in fubigendo,C7 pinfendo pane ufus eft. 
EDO WIEPS. EY FACVLTATES, 
EX HIPPOCRATE. 
Riticum fortius eft Hordeos et magis nu7 
trit, minus autem per aluum [ecedit, tüip- 
fum,tum fuccus. Farina pura in 4qud pota 
frigefacite lotura. pollinis Tritici.Farfurii fuco 
cus coctus, leuis, per aluum fecedit-Verum farine — 
in lacte date magis per alui fecedit,qua in aqua 
. gropter ferum, 7 maxime inter alu mouitia nu 
merantur Q neciia; uero farine cü melle €7 oleo 
oquumtur aut a[fantur,oes e tuofae funt, €9 ru» 
€t cient, Et ructum quide cit,quia probé alztes 
m fecedüt. Aefluo[ze aiit funt,quia pinpuia c7 dul 
cid, inter fe concordiayno. eade coctura indigé 
ti4,m. eode [unt.Similago € Cbondrus co&ta,for 
tia funt, C7 alunt,non tame per aluum fecedunt, 
-— Trygis)boc efl,SiligoJleuior eft Tritico, € quee 
o C exipfa funt fimiliter,ut e que ex. Tritico paran 
(0 4r magis per aluum fecedunt, : 
EX GAL. LIB. DE ALIM. FACVL: f. 
xb. ] Nter Tritica plurimi babent alimiti, qué den- 
l^ wnt,tot ad; fubftantia babet adeo compaéla, 
, M Éentibus wix. dinidi queat. T ali enim exigua 
€ no co Ms 


p— 


. REMBERTI DODONAEI «e 
 mole,corpora plurimum nutriunt: que ueross. 
funt contraria; queeq; dentibus quidem facile fran.— 
guntur, frattaque rara aclaxa apparent, magna — 
mole exiguen reddunt alimentun: 05 

ANNÓTATIO. — 
Bferuet bocloco lector,Galenim confentanea 
(o fententis feribere c? Robum Siligi 
ni multis modis preferre. Triticum enim quod. 
denfifeiviá eft, Robus Columelle vocatur: quod. 
varius Siligo. ice 


EX GAL. DE FAC. SIMP. 
Riticum wero,ut medicam entum foris impo 
fitum primi eft ordinis excalfacientium, no 
tamen nec reficcare nec bume&are manife 

fle poteft -Habet uero etiam quiddam lentoris,ob» 
Siruentifque naturee Porro quod ex eo corficitur 
Amylum,eotüfrigidiuseflstumficcius; ———— 


EX DIOSCORIDÉ "^ 
Prima 2 Tritici generibus, babentur ad fe» 
: cundee ualetudinis : 
perfecte adu 
Dein fequuntur Trime 


- 


gmimnt.Canii morfibus profunt m 
cin eorum cum Hyofcyant 
aduerfus neriorum afiiettm 


^ HISTORIA FERVGVM, - 
-— Wflationes:lentigmes ex aceto mulfo tollit.Furfu 
res dutem in aceto deco£tiyet calentes illitilepras 
pelluntinflammationes omnes incipientes illitileo 
niunt:in Rute yero deco&to elixi mammas turgen 
tes fedant:uiperarum ictibus auxiliantur, € tor- 
inofis profunt. | nes 
- Setaniorum farina,contra wenenatos. ictus, ci 
&ceto,4ut uino commodifime illinitur:eadem fi de 
cocta in plutini modum delingatur, cruentis ex- 
creationibus proderit:contra tuflim,Q7 exa[perao 
t4s arterias cum mentba, C7 butyro decocta effi 
exdi-. ! ue 
— TTritici pollen fi ex aqua mulfa, ut bydreleo 
Ae. acd ure difcutit inflammationem. 


tinii ex Similagine, € polline quo charte 

o glutinantur fanguinem excreantibus prodeft, fili 

P grim ac apes cochle«ris menfura detur for 
ndum: 


- 


ccu REC PLINIO LIE. iu 

K( -— Fenn Triticiferro combuflajjis que frigus 
OX Jufferit prefentaneo funt remedio:farinaex 
«1 «ceto co&ta neruorum cotraétionibus auxi 
ede liatur: cum Rofaceo uero € fico ficca, mixifa;, 
... dece&lis fuppuratis: Ex aceto €7 welle lentigini, 
—— Ferfures. verfils faucibu (a; car varifatione pro 


, | extus 


REMBERTI DODONAEIL. 

Sextus Pompeius,pretorij uiri pater, Hifpani — 
citerioris princeps, cum borreis fuis wentilandis — 
| pre[ideret,correptus dolore podagre, merftim — 
Triticum. [efe [uper genua,leuatusq; ficcatis pedi 
bus. mirabili modo,hoc poflea remedio ufus cfl... 
Vis tanta esl,ut cados plenos ficcet;P aleam quos 
que Tritici,uel Hordei calidam imponivamicum in 
commodis, experti iubent, quaque-deco&te funt 
aqua foueri. : TOBNEERUG 000 

Siliginis grana combuffa, C7 trita in wino amio — 
neo,oculis illita epipboras (anat, 5-05 

Trimestris farina mollior 7'ez efl, ex uino rus 
bro ad fcorpionum ictus tepida 7 fanguinem ex 
creantibus. — Item arterie 7 tufficum Caprina 
[éuosaut butyro,aut : Feenogra comolliffima ow 
nium. Vlcera manitia fanat,C7 furfures corporis: 
Stomachi dolores;pedes €4 manus cum uino &7 ni 
tro cocia. Ado bon 
ODE PENIPIGIO,; m 
EX plicatis Tritici €" generibus e — 
S partibus,reliquum uidetur, ut de Pa — 
YS rificio nonnibil dicamus:ut enim intet 
emm P eaque ex frumétaceis fructibus par. 
pur, primi tenent loctijita etia inter bec ipf 
nik preflatifima funt,que ex Triticeo 


riqua de cena et primaria differe 


2 


o IA FR vc YM MI 
tibi heilige Paiis 
ulum d P ano dici Varro pxtat, Mef- 
tiem C f'aturitatem appellat Pa» 
vp Atbenausunde,ut idem wult,La 
en deflexerunt. 
: PANIEICII GENERA AC NKORMIN A. 
iwi, multa €7- genera, € nomina funt, 
oque fiel. f ubflantie rátione ex qua p4- 
mes fümt,uel co&turee modo, uel alio quouis 
derinie differunt. QSiligineus gVAtyvtr kg T0 
Graco nomine, Galenus inquit Grecis dictus, 


(. «oue monje rien Siliei vine Similem, c 
—— apollineminter fe confert; Nam mf Siligo effet 
.— gTriticee farina quedam pars,cum polline 7 Si 
— ila apte comparari non poffet fed potius ci alijs 
: Tritici dc Frumentorum gencribus comparanda 
oret.Que enim mter fe comparantur, cognatio 

64c [imilituding alij habeant neceffum eft. Sami 

udo ege) tàdé Signa: Tritici Lied 


. REMBERTI DODON. 
mila farine fpecie;fivemoliti Tritici part. 
firmus alere, aliud dici pofiit? Siligo enim Triti- 
ci genus couenienter alere nó potestynifi in Simi 
là farini prius redaGla.Et ut demus integran 
affumpt m Silioiné alere poffes firmius certe ali- 
mentim preeftare non poterit Sirilagine,cum fur 
fur et recrementorà expers etiam non fit fatura. - 
De alisigitur | Siliginesquee fcilicet Simile fumi 
lis fit,€7 farine quoa; queda pars Celfum fcripa 
fiffe constabit,ad quam collata Simila plus furfuz. 
ri$ babens,minus alimentum reddit. Idem 
auem G' Siligmem effe apud Cornelium Cel(um. 
od temuffimá Earinee partem, inde etiam collige 
re licebit,quod Siliginé n. nutriendo: firmifimam: | 
effe tradat:INam de Siligine Tritici genere, idue.— 
rii nen eftquee multo deterior Robo efl mmus. — 
nutrit ut ex Hyppocratis,Galeni, €" Diofcoridis. 
feriptis paulo ante adductis ewidens eft. Laudant: 
enim omnes uno ore Triticum,quod fluo colore, — 
C durum efi,id ait Robus eflzrerum uero cz can .— 
didum improbant, quod utis; Siligo, Verba dutem. 
Celfibec funt,lib.2.Cap decimo o£tauo.Ex Tri 
tico firmiffima Siligo,Simila deinde, cui nihil ade 
ti eft (quod $uré svpop Greci wocát)infirmior t| 
ex P olline: infirmiffimus cibarius panis. n 
— aninadaerfione dioni cft,n2 folum q 


STORIA FRYGVM.-.- | 
ilipinem idem effe, quod puriffimam farine paro 
&jueri (9 ed UR ppt fie | 

ts os paloaneferinam Greer ep 

llauimns. farinam fcilicet integram cum furfuri . 
oscimbd deceflit. inter quam € florem me - 
dia noflra: eft. Similz go. ^ Deinde pollinem . 
idem Celfo effe, quod impurior farina , quam | 

plurimum furfuris babens ,-- Nam nifi pollen: buic 
fordidior effet farine par s,et maxime furfuracea 
ex eo irfirmiffman; cibarii pané fieri neutiqua 
traderet,per cibariii enim intelligo qu& fózagoyp 
fiue fordidum alio nomine dicimus. Neq; eft quod. 
pollinem audiamus fubrilifimam ilsifiiu par 
— temparietibus in piftrinis adberentem:nz ex boc 

Q panem parari nemo fcripfit,et ne cogitauit quid£, 
uit opinor: 7 ut parari poffetsnon uideo ubi tanta 
— buius tenuifimi pulueris: copia baberi poffit, wt 
o0 panem inde coquere quis uelit.Sed ut €? boc. dc— 
. amus refracarijs noflris, 'parabilem eius effe co 

| puenstenerum certe, O puriflmum effe oporte— 

— bit, ex tenuiffima fcilicet, 7 nobilifama farine 
parte concinnatumstantim abe[! ut fordidus, aut 
cibarius dici wereatur. — Sed ad infüitutum,a quo 
-— lengius direfi fumus, vcuertamur. Siligineus 
. aque peris;mon 4. Silieine Tritici genere;fed a 
"e Triticee farine parte nomen ingevit. 
CONGU ch 75 c1 o  YNcet 


REMBERTI DODONAEI 15 
Vocant autem hune | -Brabanti communi-€9-.— 
wernaculo nomine. witten broot, boceft album. - 
€7 candidum panemset quia ditiorum menfis infer 
tur nonnullis locis;bteren wp, hoc "A dowino-. 
TW panent, 

— — Similaceus.fiue f beni ex Siibs ft. 
Grecictu id'aMTHy. nominant, Brabanti fin: ter- 
wven broot:eflq; 4 Siligineo proximus: .... 

AvrozvfQ-. ex omnibus: fa rime pertibus nulla 
detractione.: corflatjnter Piryriam € Semidali- 
tim medius, Vocatur et &vroz veiru depeoupivur. | 
€ zóptyG- Atbeneo, non ab igne;fed 4 Triticoy 

quod zópQ. dicit wr nominibus deflexis, item eg 
evyxoas Qe quafi confu[aneus,quoniam caftra: 

. tus non fit, fed omnia fimul tulerit,ab Hippocrate 

etiam Anerectos,ab alijs nsveiretyid.eft ferias 
ceusuulgo grof tersven broot, ! 

Post autopyros pates fiit. quos Grécifvadpoue 

Latini fordidos nominant; qui plus fvrfurum ba-. 

: bent quam Simile, e ferin;ex qua flos,ette- 

nyiffima  Siligo cribro excuffa eft iQ e 

modi olim f. eruis,O pauperibus dabaturyunde. 9. — 

cibarius,et gregarius dictus fuit, Sed tener,et. ni 
ueusm ollia; Siligine fa&tuss Seruabatur domino, 
ut Iuuenalis inquit Sat.9. Sordidum pen lines 

Ciahns magnus carica pi n ci 


$ii 


—— HISTORIA FRYGYM - 
.. migro Pbeon,U AgeleonPacuuius,Canicacei, 
(Ex borum genere eft surveias, fine furfurace ? 


Zymites.fiuc fermentatus,qui in co&ura fermé 6 


tim accipit, Naftos etiam dicitur, 
AL ymos nà fermentatus, fine ferméto fa&us 
qui & daratos, | 1 x 
KNiSavir sc furnaceus;fiue quod idem eft,Cri» 8. - 
banites, A Clibano,quem Attici Cribanem ap-.— 
| gellant,V arroni Tefiuaceus dicitur, quod in testo. 
calido coquatur nam quod Clibanum GreecisLati 
i efl dixere, Ex borit genere funt quos izyis 
ras,etCaminits uoczt.in minoribus furnis co&i, 
.. Aefcharites,4 Craticula fub finem ccena con 9 
Miss apponi folitus, €7' intinoi paffo ufq; ad ebrie 
— tem legitimam,ut Hermolaus fcribit. | 
Subcineritius 5v«gücpia 5; fub cineribus coctus, IQ 
qualem apud Hebreos. olim in ufu fuiffe legitur. 
— i Dipyritos.fiue Dipyrites idem 7 A«rQ., q 
—— Latine bifcoctus, qui bis ignem expertus efl, Ex ^ 
his uidetur nauticus effe uetus ,ac ficeus d Diofo 
oride in medicina dictus, Sunt uero et alia non- 
dla panificiorum genera-quorum differentia pea 
regrinarü reri mixtura efficit de quibus nibil no 
Bis diciédum uidetur ficuti nes, de uris et placen- 
i tis 


REMBERTI DODON. AEI| 
tis,cliearü innuere fint differentie, et pe e 
rem omnino tra&lationem poftulent.——— 


VIRÉS ET FACVLTATES. 
EX HIPPOCRATE - 


Anis ex tota farina collata.ficcat, et per ES E 
P (ecedit: purus autem magis nktrit, mie 
-. Us uero fecedit, . Ex ipfis porro panibus. fer 
mentatus quidem leuis eflet fecedit, Et leuis qd& 
dem efl,quia à fermenti acere bumiditas con[ump 
t4 efl, que [ane alimentum exifit: fecedit autem, 
quia cito concoquitar, Non fermentatus fecedit 
dé minus,nutrit auté magis , Qui fucco fubactus 
efi,leuior eftt multum nutrit, et per aluum fece 
dit Nutrit:quia purus efl.Leuis eft, quia leuifiimo 
| fuba&tus efl, t7 fermentatus,ac tofius ab eodem. 
Per alui fecedit,quia pafJo, et alui mouéteTria 
tici parte permixtus efl. Ex ipfis ait panibus max 
imi maxime alüt, propterea quod minWg CXurütur 
ab igne. Et furnacei panes magis alit, d focari, — 
e ueruarij,propterea quod minus exurüturabig — 
 me.Clibano ait co£i,et fubeinericij fecfenifin 
Fit quidé propter cineré,lli nero per tefta bumo- 
re priuati. Simileginei omni borü fatifimif (unto. 
et adbuc magisyq ex Chóodro füitual iiit; 
erii non fimiliter fecediüt.P anes calidi icc 
ginis gacisdiema autem di 


Ed 


i 
i 


RIA FRVGVM 

SAL. DE FAC. ALIM. .. 
ier panes Signs primam dime pre 
flat:poft. ipfum autem, Semilaceus:tertio loco, 
medius qui 7 evyxousós € &vróz ve O- dici- 


tir: quartum poft bunc eft (ordidorum genus, in 


quibus furfuraceus eft poflremus, minimüque om 


. nim nutrit, 4 omnium maxime per aluum (ecco 


 dit.Coco£lu autem inter panes, funt facillimi,qui 


plurimum funt fermentati t pulcherrime (uba- 
€, quique in Clibano igne moderato fuerunt afa 
fati.Porró qui ferméto omnino caret, nemini pror 


fus efl commodus. : 


. Omniii optimi (unt Clibanitee ad eum qu£ pts 
feripfümus modum;tum affati, tum ad aff ationem 


preeparati-Proximi autemipfis funt, qui in minori 


-furnoaffantur j cuero nkncupati;eodem uidelicet 


A pradiéti modo preparati: fed quia in profun 
o non fimiliter affantur,ob id ab iyis relinquun-- 
trs -At qui fuper-eraticulam aut cmeres calidos, 


x. 4st foci pauimentum, ceu clibanum afJantur, pra 
.. Wi onmes funt,ut qui ine qualiter fe: babeant, nam 
o pertesipforum extimz fupra modum funt affatee, 


Té4 qiod 


«tin e ditem crude Ceterum ijs quos,' propte- 
cineribus tecti a[Jantur,fubcineritios ni 
ui d E cime es ipfi práuitatem aliquam afperpit: 
Mapropter omnium pansmCfi ipfis cetera omnia 
de | ante 


EX LIB. DE.FACVLT.SIMP, . 
Vod ex pane fit cataplafma,uim babet mao 
gis digerentem,quam quod ex Tritico, ni- 
mirum cum 7 falem, € fermentum panis 
adiuncta babeat:quippe cum fermentum uim babe 
at attrahendi, digerendique ea que in alto refi- 
dent, — MENU ERES ED 
esEX.DIBREORIDÉ. QE 
Anis €7 crudus, €7 coCtus cum aqua mulfay : 
inflammationes omnes illitu mulcet:quum e 
molliat,& quadamtenus refrigeret, fed ber- 
bis fuccifue buic rei accommodatis mifceatwr, Ve — 
tus panis aridus,adiectis conuenientibus, citam al 
wu cobibet-Recens,muria macer atus jllitu uetue 
fias impetigines fanat. 1 
EX PLINIO, 


Anis ipfe quo uiuitur innumeras pene contia 

net medicinas. Ex aqua enim €7 oleo,aut rofa 

- ceo mollit collectiones:ex aqua mulfa duricie — 

es ualde mitigat Datur ex,uino ad difcutienda ua — 
lens,aut quee perftringi opus t fi magis etiamnk— 
ex aceto:aduerfus acutas pituitee fluxiones, quas 
Greci Reumatifmos wocant: item ad. percuffa ls 
xata, Ad omnia auté bec fermentatus , q. 


lr e ———M ERR 


* 


lir lini e parorichjs,et callo 
"dum in aceto ueteri.Nauticus panis tu[us atq; 
iterum co&tus ifti alum. 
Vocis fludiofis,& contra diflillationes ficcim ef 
fesprüno cibo utiliffimum eft.Sitanius incu[Ja in (a 
cieayt difquamata.cum melle aptiffime curat,Cá 
didus ce gris aqua calida frigidaue madefactus le 

imum cibum prebet. Oculorii tumori ex uino 
amponitur Sic € puflulis capitis,aut adiecta ari» 
da "rto, Tremulis panem ex aqua effe ieiunis 
flatim 4 balneo demonflrant, Quin & grauitate 
| edorum in cubiculis uftus emendat," sini in fee 
E 3t: 

DE ZEÁA CAP.III 
G EANN V S. 

Ea duorum geueri i efiut Die 
S ofcorides inquit, Vna cuius gra 
e$ na in fingulis tunicis gemina 
ta:altera cui fimplici, €7 in 
fingulis putaminibus fingula. 


T 


E. f 


-——— 


Ae— a — 


m 


3 


DODONAE i6 


(67 


RTI 
T. 


REMBE 


JRIA FRVGVM, 

CFOGMA 5 
"Ea Tritico ftmillima efl, «7 ut Tbeo- 
- phraftus ait, firmifima, copiofiffimaque, 


F- "] 
-fruticat: multiplicem ,. €? altam radicem 


- ceffundits: culmo mamerofo, 6? dto urgenssfri- 


ca nullis ariflis uallata: fru&tu fiue. grano mul2 
tis folliculis inclufo, alias leuftimo, €«7 cunctis 
animantibus admodum iucundo. Letum pinguez 


' que folum defiderat: Greci quoudam peculiae 


risnunc pluribus tationibus comunis. Tradit bac 
Theopbraflus lib .2,cap.quinto in Triticum muta 


Ti. fi 4 folliculis purgata feratur,fed non ante tri» 
enniimyin qua etiam Plinius fententia eftoune in 


modum de tea (cribens:Apud | Grecos vea eft, 
traduntq; ed ac T»ypben,cum [int de generes,redi 
re ad frumentum,ft piflee ferantur, nec protinus, 
fed tertio anno.P rimum genus uno folliculo, fiue 


: gluma,gemina continet femina, Alterum fimplici 


Ws,unum tantum granum complectitur. 
NOM IN A. 
p 9/« Grecis ,Latinis Tea, à frugis pre 
 flitia feme dicitur Italis etBrabitis fbelta, 
Germanis Spelrtset dinckelcorn, Gallis 
P 


Primum genis d duobus granis Graci duxinusy 


Alter 


.HISTORIA FRVGVYM, 
"Alterum d enus ; fimplicioris grani, peculiare 
cognom? no babet,neq; ueteribus, neq; recentiori 
bus,neque etiam quod fciam alicui nationi iuulga- m 
re.Nam quod Fu[chius €7 pleriqi aljfumplicio- —— 
ris grani team ejfe exiflimant, Germanis Sant. — 
Peeters kornjd ef diui Petri frumentum ditum, de 
ex tee generibus neutiquam effe poteft, fpican 
enin babet ariflis cintam,U qui ex eo panis pao 
ratar niger eflet fordidus,ut inquit Tragusitec 
autem [pica mutica efl, panis uero Triticeo non 
multo inferior. Vnde euidenter apparet, diui Pe- 

tri dictum frumentum non team ejfe fed ad Tbra 
cicam Brizam propius accedere, 


VIRES ET FAÁCVLTA TES. 
EX GALENO DE ALIM. FAÁCVL! 


V7. Ea nutrit Hordeoudlentius um flomach — 
[d ex ed fi, qui minus Tritico —s 


EX EY GAS. DE SIMP: MED, FACVL. 


d - wniwerfa fua facultate, quodammodo 
medio ef Tritici C? Hordei. 
EX DIOSCORIDE. 


'] Je eos, ui temere 
es uresex Plinio, — 


ra tee quedam fpecies,ut Diof^ 
| corides ait, tritico quoq; natura [i» 
Similis 7 in id cultu tranfiens: culmo 
e ft Triticeo:fPica ariflis quibufda ual 

lata naiori et ponderofiore 3 farris, authore Pli 
nio: grano folliculis inclufo,a quibus Tbeophraflo 
tefle,no facile exteritur,ob id umétis dari ab Ho 
merodica, — 


NOMINA. 

Lyra Latinis Arinca dicitur, ut Plinius lib. 

$ XVIII Capite X.teflis eft.De Arinca enim 

s [cribens)bec eft inquit,quam Greci Oly- 
— tdm uocant:unde et errare eos manifeftum eflqui 
—— OlyranSiliginem latine interpretantur, Arincam 
— enim áSiligine Plinins diflinguit, €7 preter bac 

— Siligo ut fupra diximus, Tritici eft. fecüdaria fte 
cies:Olyra autem Diofcoride tefle, ee, Obyra 
Germanie nota. Quod enim bac etate. Amel» 
korn,boc eft, quafi dicas Amyli, aut Anmyleum fru 
o inde, quod ex eo Amylum paretur nuncu 
(o gant,suera eft Olyra.Culmo fruidr grano Tri 
.. ticosteeque fimile efi-fPicam babet Hordeo: fimi 

0o lemgeifü. cinctam:ordine grana difbofita, follicu 
15 Incia] ayex quibus panis etiam laudabilis para 

Que omna cii Olyree de[criptióe, tà exatiz 
le 6 con ueniunt 


REMBERTI DODONAEI. 1 
conueniunt ut dubitari no o pofiit. Anyleum : 
tum idem cum Olyra effe Non leniter i igitur b 
lucinantur,qui Amyleum frumentum idem ci Se-- 
tanio effe exiftimant reclamante etiam ipfo fatio» 
nis tempore. Amyleum enim autumno. d — 
Germanos feritur.Setanium folum uere, Nifi enim 
uere fereretur Setanium non effet. Verna enim fa. 
tiout Columella dicit,Setanium efficit, 

VIRES ET FACVLTATES, 


EX GALENO DE FAC. ALIM, 
Lyra eiufdem cum tea generis eft, fed mi 
nus aliquanto nutrit, Panes quoq; ex bac. 
fiit, qui poft Triticeos, funt greeftatiffnmi, 

, EX GAL. DE FACVL, SI M. 

Lyra mediam Tritici, € Hordei naturam 

Cri ut vtedicamentum,quam utm 

trimentum:ex illis igitur de iftis eligie T 
EX DIOSCORIDE. 


Ox a in panes ut tea cogitur, je minus — 
A nutrit, : 

EX PLINIO LIB. XVIILET XXII 

X Arinca dulcifiimus panis: bac decocta fit 

medicamentum quod Aegyptij Atbaram 

Ronan —E4l fed & « 


it £o, 


 msTORIA FRvGYM; 


rur —— a 


REMBERTI DODONAEL 329. 
DETYPHACEREALEL. CAP. V. . 
FO RM A. s 
[m pes calamum unicum eumque tenu. 

) emt Galenus inquit babet: fpicam . 
iarislis lógismultis & fperis ualla- 
| | tá,quod ex Pauli Aeginete | Medici — 

ovium poft Calenii loge doctfsimfloco de cura 
tione quartanee apparetsubi nari ua[a, T»ypba ut 
[anguine fundat,couulnerare precipit] enum. 
Typha ariftas baberet,tton poffet narii uaa laa 
dere," fanouiné ad effufione proritare, rank. 
eius triiceo longe exiliiscorpus coacti €7. den. 
fum babens, multiplici folliculo inclufum est, 

ut Olyree,ci qua quada cognatione iungitur, fic 

ut Mnefubeus T ypben,C7 Olyrz omnino ide fru 
menti genus effe exiflimauerit,quod tanien Ca 
lenus repraebendit:a'iud Typbam, €7 aliud Oly2. 
74 e[Jc ostendzs. T ypba ennn deterior eft.e7 fpi 
cá babet l5? maioribus ariflis cinétz, d Olyray 
€? quod ad naturale coloré attinet, i Olyris eft 
albus,ia Triticis eft (ubflauus, T yphe elt triti^ 
cis fit flauiores T ypha atít Tritico utéetZea na 
tur quoda modo fimilis eff. in tritici n, et culte. 
ra multa couertil Sed ex ijsque tritico fimilitudt - 
"e nature ilovtur leuiffma ohm Typba,ut Thea. — 
phra[tus ait,et d trüici natura logius re 


JP ud 3 : T ud ^ot 
E 


LA) 165 Cerealis cognomen adiciunt, Typhbam 
— .— Gerealem appellantes,ad differentiam uide 
—. licet dterius Typbe, de qua Diofcorides fcribit, 
que m aruudinetis, C7 palvfiribus nafcitur, €7 uul 
 goncaeft. — 
Typha autem. Ceredlis effe uidetur frumenti il- 
t3 égee quod Germam weelfet. secyffen, Bra 
— danti Room[cbe terseejd eft Triticum Italicum 
.. «ut Romanum nimcupant Culmo fiquidem eft te2 
xw quatuor. pericula babente, erano ' Triticeo, 
fed nuliis ut tea tunicis, glmnis implicato, fpi 


Cc4- 


. REMBERTI DODONAEI 
camultis ariflis ut Hordei,€7 afperioribus circi 
uallata.Q uod in Alfati copiofe prouenit , ubi — 
raflicis aprorum caufa fiudioJe feritur..— Inter — 
omnia enim frumenta, 4 nullo magis,quam ab boc. — 
«pri abfüinent,quod arifis buius plurimum offen-—— 
dantur,ut Hieronymus Tragus,nter Germanos — 
dilipentifmus 7 rei . Herbarie non wulgaritez — 
doctus tradit, . Ex quibus manifeflum eft in gra 
siffimo 47 maximo eos uerfari errore, quiboc fru. — 
menti genus, Germanis Italicum Triticum cogno — 
minatum, Siliginem effe exiflimant, nam Siligo ut 
Plinius inquit ariflis caret, 5 
VIRES ET FACVLTATES, 
EX GAL. DE ALIM. FAC. | 
T^ Yghini panes,poft Triticeos,ecidi ab Oly 
inis funt, Q uod fi Olyrini, ex uitiofo [emi 
.... te fint faCti, T yphini non erunt eis inferio- 
res. Calidi uero panes ex laudatifima T ypba fa 
&i,Olyrinis loge [unt pre flantiores:a[feruatiwe — 
ro;deteriores feipfis cuadunt, Cum enim maffa.— 
eorum fit tenax ac du&tilis denfatur maior&inmo —— 
dum,C7 maxime cum neoligenter parati fuerint, — 
adeo ut qui panem buiufmodi, pofl unum aut duos.— 
dies, ac multo magis fequétes aliquot comederit, 
putaturus fit lut nétriculo fuo ineffe. At calidu 


As 


CAR OUEE 


4 ife panem 
ui certe in bunte 
on ruflicis modo f. ed urbanis 
litijs ef .Q ui vero trium qua 
eft,uel ipi ruflicis manditur in[ua 
: CS Se concoctu eft difficilior , ac tardius 
i: per aluum fubducitur,quee calido minime accidit, 
m tametfi Hordeaceo quod ad deiectionem perti 
-petmultim relinquitur, non tamenin — 
(— «deo ut miliaceus,efl uituperandus, 
-— gm corpus admodum, 


— 


PE gene Triticeo fyn- 
m comifta par fit, 3 
| scs aret 


I 


x 


DODON 


EMBERTI 


R 


j| Eopyron frumenti genus, meo 
7| dio inter "Triticum » €7 team 
eft loco: grano corticis exper 
7"jteyut Tritici, cetera tee fimi 
o |lleut € nomei ipfum ex tea, 
: "G pyrojd eft Tritico compo 
- fitum indicat. Serebatur olim ut Cialenus tradit, 
in frigidiffimis Bytbinie locis; prope Nicez,Pru 
fam,Craffopolin.Claudiopolin Heliopolin,et Do 
rylen, quod quidem extremum ei Phrygia Aa 
fice oppidun. —.——— 
um X —O MINA 
Pud Bythinost'eopyron prima f'yllaba na 
— &. babente iota dicitur. In Cappadociayut in 
quit Galenus yv ivoxerroysid eft Hordeum nudi, 
4c corticis expers appellant.Germaniee uero ruo 
ra bac etate kern[amen, quod quidem cum Ceo 
pyro idem omnino effe inde apparet, quod culmo 
€7 fpica fimili fit,ac Let:orano uero olumis exe 
- plicato , rufo € Triticeo non diffimili, ut de eo 
Hieronymus Tragus feribit:utrinfa, fcilicet tee 
. Wquam,O" Tritici naturam, €7 fimilitudinem re- 
— ferens, quod foliteopyro proprium eft, Quam 
etiam ob caufam, niji kern(amen ieopyron fit, 


quid tandem f. d e quo nonine Y" ell 
dicere non poffum.Neque enim far efisut Tragi 
exiflimat:quia far, ut Plinius inquit , fiic 
difficillime expurgatur :neque | Chondrus ut lij 
uolunt. — Chondrus fiquidem non naturale fru 
menti genus fed ex tea fa&itium quid qt. € 
VIRES ET FACVLTATE 
EX GAL. s ge ALIM. T 
X Zeo anis ft. preftantior, quam qui 
[2h Mais joncret zd ex MES cones 
tur: Ac fere quéadmodum nomen. ipfum teo. 
pyrum,ex utroq; nomine t ea [cilicet, e pro, id 
eft tritico componitur, fic €? fubfTantia eiusjinter 
utrunque media quodammodo eftt fi ex utroque 
effet commista: proinde quanto. tritico eft. deteri 
us,tanto Tbracia Brit eft pre flantins. Videre 
| utem efl panem qui ex boc femine confici? 
turytanto eo quiex Bri. ain Thra» 
ci4,47 Macedonia fit;effe e xs 
melioremsquanto. tri» de 
ticeo efl deterior. 


| KISTORIA FRYGYM 
«Boa, ance 


nis fit erauis odoris,ater,C7 utinefitbeus feribit — 
membranofam fub lantiambabens, 07 
NOMINA. xoc C 
Vod ueteres Tbraces, & Macedones ay- 
thore Gialeno Brig am uocauere uidetur id. 
e(fe quod bac tempeftate Germani Eincorn 
€ Sanct Peeters. korn nominant, frumenti ge 
tus, quod [Pica efl quam tea minori.verum ut bor 
dei a|pera, € ariflis munita, fentine ex rubore ue 
luti tugricante, ex quo ut inquit Tbragus, panis 
-ttiger, ater O7 orauiter olens conficitur. Cum Bri 
Le enim qualicunque defcriptionesquam ex Gao "i 
leni fcriptis babere potuimus, re&iftime conuenit. — 
Typbe fiquidem fimilis eft ut ex deliniatione ap. 
paret, C que ex eo. parantur panificia ein(dei 
omnino generis,cum js que ex Bri a funt. 3Ex. 
quibus certe rationibus [atis euidens effe uidetur, 
. Germanorum Einkorn, Thracicam nd 
Thracibus olimin Germaniam, 
ercdi potefl inueCtam,& nullo m 


li nc etatis medici exiflis 


aut farris ut alij babere poffe, Zea enim €7 
Far [ine ariflis unt. Ex Zeauero €7 panes fiunt 
optimi,O triticeis non multo inferiores. 
J VIRES ET FACVLTATES. 
^ EX MNESITHEO. 
tem ex Brita nemo affatim. citra fanitatis 
'endium andit, Q uod [i quisei pani non 
ajJueuerit,etiam fi minimum fumpferit,e oro 
tabit:efl enim grauis, concoctu difficilis: Qui 
. Mero regionem colunt uebementer frigidam,co fe 
. mine coguntur nutririjipfumque ferere, quod fri» 
. goribus perflrennue rei 4t. Atque bi principio 
quidem, paulatim edere affuefcunt tum quia ingra 
tt odoris eft cibus tum quia rarus efl,in buiufmodi 
regionibus frupwm prouentus . Poft autem quod 
familiare fit. edulid accidit ut facillime incorpo 
—— mibus conficiatur. Infummaauem —— 
flatuere oportet Britam gras — 
uem effeyac concocty dif : 
(—— ficllem.firmam,ac mem 


Secdle 


rini (ub Alpibus Afi wocant: Arerrimum (ita enim 
puto legendü,no quéadmodum | exemplaria uulga 
t4 babét deterr imi) tautum ad arcendü famem 
utilefaccida fed eracili fripula, nigritia trifte;fed 
pódere pracipuii. A dmifcetur buic far ut. mitiget 
 amaritudiné eius.Et tamé fic quoq; ingratifimüue 
tri eft .Nafcitur qualicunq; filo cií centefimo era 
 noipfumq; gro letamine cflba&enus Plmins,— 

: NOMINA, 
T ORunmenti boc genus uuloo notiffmum eft, nà 
d quod Galli Latinz,ut fere fit. dicionem de- 
(o prauantes Seiole uocat, Germani Rocké, Bra 
—— bant P oggbe uerum Plinij Secale eft.Stipula fi- 
. quide eft Rogoba,€7 culmo Triticeo, fed oracilio 
Fi C porrectiori (Pica. ariflis borrida, ut Hordei, 
2o [ed minoribus et mnocétioribus,no erecta; fcd fee 
. re pciibente,et ideo rubigini quod imbres. cótineat 
- oportuna: grano plumis explicit, caduco,trifiim 
gricantefirigofo, ponderofo, macriori 7 minori 
LOIR Ul  nRONE quam 


-9— 


» REMBE 3ODONAEI 
quz Tritici,ex quo panis nicer € grauiffimus fu 
nift Triticum ei admijceatur quod fere inleto,— 
fecundo folo cum eo feritur:duplici enim. ratione 
feritur,aut fimplex, ant admiflo Tritico. Mifcella- 
neam banc fegetem nominant valo. Miflelluyn,— 
Galli Mifiel. Nafcitur quocunq; f. olo,quantumuis — 
gracili & aridoyut in Campani Brabztie apris 
uix ferendo gramini consententibus:in meliori tà 
men folo melius &7 preeflantius pronenit.Ea q«0^. 
que per byemem in Ciallijs,ut Kuellius ait;imen. 
torum pecudum; pabulo cedit,qu ibus etia pro le. 
tamine eft Quid multa tam exquifité omnibus mo 
dis Koggba ci Secali,Pliniano conyenit yat qui di 
uer[a ejje exiflimare uclit costumi fenfu widea- 
tur deslitutus:non enim ouum ouo tam fimile effe 
poteft, qui Rog ba cum $ ecalis deferiptione pet 
omnia refpondet, Mee c ui 
-. Hallucinntur igitur non leuiter qui Ropobam. 
id eft Secale Siliginem €7 Tritici penus fue fpe 
em effe autumant. Nullam enim. quemadmodi ex. — 
iam diclis apparet, iem cogndtionemba — 
bet. — Ex Siligine fiquidem pani: fr Loin. fimus, — 
candidifsimus, lisa, 5 CER olim nobis 
litati familiaris,nunc etiam ditiorum menfis gra- 
tiffimus: ex Secaliniger, orauis, ad fame 
cendam me[Joribus , «7. fofforibus utili 
ER E 


RIA FRYGVM, — — 


HISTORIA FRY: | 
em C fitum cotrabir.1tem Silio 


— femper ream babet fpicam: nec rorem cctinet, 
-— quirubiginé faciat, ut P linius inquit, Secale uero 
| procumbentem,8 ueluti pendulam que imbre &7 
rorem concipit , € rubigini multum obnoxia efl. 
Preterca Silioínis fpica nullasbabet ariflas:cotra 
Secalis ariflis munita eft.1lli deviq; granum cádio 
dum,leue,crafliufculum:buic uero nigricas.flrigo 
Co[uemy6 graue.Poftremo Siligo pingue €7 cultum 
folum amat,in gracili t? ficco non prouenit: Seca 
le nullum fugit €7 in quentumuis arido, fe [eri pa 
titur Dicitur autemSecale etiam farrago P linio: 
non quod proprie farrago fit, (ed quiafarrapinis 
loco bubus detur, Efl autem farravo propri? , id 
quod ex multis frug:bus pabuli caufa feritur s. ut 
ex Hordeo Vicijs t leeumivibus , uel ex recre - 
— mitis farris,ut apud Plinii lepitur ferragojnquit 
ex recrementis farris preeden(a [eritur, adwixta 

- aliquando €? uicia.Ata; inde farrago,quod far [it 
ferro ce [wm,aut quod primum in f erracea feete 
feri ceptum,ut Varro inquit dicitur.F arra go enim 
id generaliter nominatur quod iumentorum, pecu 
dumq, pabulo cedit, €7 qvod entequá maturefcat 
demetitur:fiue Hordeum,fiue Trit:cum, fiue al'ud 
(- quoduis frumenti eenus, ut apud Columellam €7 
—— Flininm dere efi, Quorum ille quidem farragin? 


ex 


Ej 


TO 


ES ra 


REMBERTI DODONAEL 253 
ex Hordeo facere,boc modo docet,lib, (eciid, Iq 
raginem in refüibili ftercoratiffimoloco, €7 altero. 
fulco ferere conuenit, Ea ft optima cum C atberi 
ni Ordei decem modiis iugerum obferitur , circa 
equinoctii Autumnale,fed impendétibus pluuijs, 
ut con[ita rigata; imbribus celeriter prodeat, c7 
confirmetur dnte H yemis uiolentiam, nam frigori 
bus cum alia pabula defecerunt,ea bubus,ceterif 
que pecudibus optime defecta praebetur 7 fi des 
pajcere [ce pius uoles ,ufq; inmenfem Maium fufa 

cit . Plinius uero etiam ex Tritico Farraginem 
quandam e[Je teflatur.Et T ritici,nquit;pars alia 
qua pabuli est quadrupedum caufJa [ati,ut farra - 
go. Atq, inde efl, quod Secale, etiam farrago di. 
catur,per byemem enim pabuli loco pecudibus da 
ta olim fuit , 7 nunc in Galljjs tefle Ruellio da- 
tur.Secale igitur Farr ago dicitur, non quod proa 
prie farraeo fit, fed quia farraginis loco in pabu- 
lum pecudibus cedat, J^ cn 


VIRES ET FACVLTATES, - 


Ecale T ritico in calefaciendo digerendoque 

ualentius efl, eama; ob caufam panis ex boc. 

factus,aut fermentum in catapla[mataaddita 
promptius tumores di[cutiunt,C7 citus abfe 
Pep quin cx T HHVN 


14$ [yl omiftos, erauiffimos X diuti 
— 065 capitis dolores. fedat.fi in linteo capiti circum 
— ligetur difcutit enim €7 per cutim digerit bumo2 
oye — em in alto funtzut mibi piis comper 

. umen. : 
Panis obfiruéntis aliquid nature babet, € diffi- 
culter. concoquitur, maxime ft furfurum expers 
fit-Nam autopyros& qui fimul omnia recipit, no 
tam e pre conficitur, cirius defcendit, ubi auté 
confe&tus fuerit, alimentum folidum,e9 frmum fa 
cit-Vtilis autem efl bis qui in laboribus 9" exerci 
tio uer(antur,& uentriculum babent calidum € 
Tobuslum: inutilis uero,qui in ocio 7 quiete de— 

esinas ijs qui uentriculum languidum € im 
becillem babent. Pulticula ex flore farine, € te» 

mui Cereuifia fa&ta,capite dolentibus egre dor- 

mientibus & melancolicis datur,quod miri €? fu 
 wuiquodam uapore caput implens Jommn allici- 
. 8G dolorem fopiat. | 
- DCUDE ORIZACAPIX, 

. FORMA, 


Rita Lol efFe£tu frumenti eft.Foo 


3 J ( VEN Y lia babet carnofa;porro fimilia, fed la 
LASS, 3 PUR A Fir Pd ARIGEAGO. AS 

26529/] tora :culmit cubitalis altitudinis:flo- 

— rem purpurei:radice gemmee rotun 


nicam, feduelutiiub 


4jMilij modoef 
: f andit, : 


findit, grana contine LC 
milia,magna parte téporis in aqua rip E 
pifta,ut Ghondros conco&tu facilia redduntur. n 
riguis paluftribus nafcitur, 1talici quidam inquit 
Plinius,maxime Orita gaudent,ex c qua Ptif anam 
conficiunt, quam reliqua mortales ex Hordeo. 
NOMINA 
Rita Germanis R ijs. Gallis Rig on dicirur 
frumenti genus ipfo grano notifiimii, quod 
tamen non nifi piflum, pur gatumque nobis 
ex Hifpania aduebitur, quo bodie Gallia ez 


Brabantia familiariftime utunturyex O ri a Ptifa 
nam cum lacte coquentes,boni alimenti cibum, 


palato gratiffmum,ex co par antes, 


! VIRES ET FACVLTATES. 
EX GAL. LIB. DE ALIM. FACVL, 


Emine boc omnes in fiftenda aluo utuntur, ipe : 
im eodem modo,quo Chondrum coquentes: — 
difficilius tamen quam Cbódrus conficitur? — 
minus alit,ceu utique C7 in edendi fa: e 
quam Being duca 


EX GAL. DE FAC. 1 IMP. 


ot. noii quipp 


———— —— 


tre 5 Ade 
to uw — gx PPprÍO, PT 
. Orita eftringit uétre difficiliuscócoquit Chodro 
| EX DIOSCORIDE, 
Mediocriter alit, fed aluum fupprimit, 
— UDEHORDEO Cap X, 
: GE e R 3: flice disgra 
E ErcraHordei ccglima: [Lice aliis 
f A MT diores raricre[4; s: flent:alis mde 
V3) L frequentiorefq.:aliss diflarticres,à fo» 
Emme |jsalis groximiores, ut Achilleis co2 
gnomine, Et Hordeorü ipforit alind rotundius, mi 
Chili, agi era 
—— W5JtÉ alind candidi , aliud accedens ad purpurz, 
. quod «7 farina reddere copiofius creditur t7 con 
— trabyemé,C flatus, €7 in totum cotra calimuta 
— tiones, candido ualentius effe uidetur. Fft in Hor 
—. degenere C7 aliud,binis ucrfibus Diflichii uocat: 
(Aud ternis , quaternifa, cias plurimi fenis, quod 
.. Folyflichi nominant, lam €7 Hordeii nofira eta 
—— ft aliud Autino feritur,quod Hyemale dicitur. ali 
ud Martio, quod Trimefire nincupare liccbit.Eft 
et genus quodda inquit T becplroftus, Hordei fl 
 Me[irisquo €7 pane fuau? conficilit, atq, Chodrü 
: bosii id Grecori equ cli principio manderét inte 
ndeinde pali paired 
QAM Lm o AME 


T 


I suooR ROM A ES 
Vlmo Hordeum eft Tritici, fragiliori , € — 
- 7 breuiori, fenis o&tonifq; geniculis articula-— 
to:folio (cabriori, latioriq; : [pica mordaci 
arifta cincta, à folijs magis quam in Triticoemi2 — 
nente, granis oblongis olliculis inclufis,que or- 
dine € in uerfus quofdam difpofita funt-Gracilio 
rifoloproficerepotet. — — 0. 
Hordeum Acbilleis uocatü fpicam erit erecta, 
€? erugiitofumsta candidum cuam yigrum eft. — 


" Eteocritbum incuriam d rubigine tutum.pluria 


bus uerfibus fpicatur,t7 fere femper [piffius, pofi 
tud; «rius conftat, 
Quod in duos tatum uerfus (Ficatur,rarius est, 
Autiino fati culmo eft maiori, C firmiorifPica — 


que pluribus uer[ibus difpofita,citiua, maturefcit— 


yii dict& uidetur Germanis groff g f. 


paucioribus diflictitaC 


Trimeftre teneriori eft culmo , paucioribufg;in.— 

fpica werfibuss. |^ ^ — NOMEN. polt 

Ordei Grécis xeibi dicitur, Germanis d 

7] Brabantis gerfté, Gallis Orge, Chymiffis — 
lutum Vulcani. R ca fpica nafcts. Achille — 

is ab Hippocrate Acbilleias cognominatur.Quod 
incuruà (pica babet Eteocritbon,P laribus uerfib. 

fpicatii, Poly flicbi dicitur,e? 4 Columella Cát 


. HISTORIA TRYCYM 
kleine gerfl:: Autumno fatum byemale: Horde 


-. Wulgo nominant,Brabanti svinter ger ft V ernum 


fere eflinum,nos aufi fuimus Trimeftre appella 
TeBrabanitomergerf, ———— 
: VIRES ET FACVLTATES., 
EX GAL. DE FAC. ALIM. 


| Ordeum non eandem cum Tritico faculta 
Hz babet Siquidem Triticum palam c ale» 
facits Hordeum ueró non modo non calefa 

cit fed quoquo modo eo utare, fiue panes ex eo fe 
ceris,fiue P rif. anamcoxeris;[ue polétam feceris, 
uim quandam refrigerandi baber e cernitur.Diffi- 
det praterea à 1 ritici natura fucci fpecie, quam 
utrunque ipforum gignere confueuit, Siquide Tri 
ticum,craffum ac lentum eft. y; ordeum autem te - 
. uem, C nomnibil deterforium fuccum in nobis gi 
- gnit-Quoquo igitur modo Hordeum páraueris, 
1imquá corpus calefacit:fed. uarie pro molo pe 
parationis bume£tat ac ficat. Panes Hordeacei 
Triticeis multo minus alunt,qui tamen ex pra[ta 
— tifimo Hordeo conficiuntur minus 4 Triticeis in 
.—. 1€ fuperantur:qui uero ex laxo, ac leui, panibus 
3 fefwraceis re|pondent, Panes autem ex Hordeo 
.. .etnfmodi ctiffime per alum [ubdu cuntur,quod re 
2 luis non minimum accidit, fi Triticeis eos contu 
leri Sunt dutem non modo Triticeis uerum etia 


cli 


ie e afe 


KEMB i: pH cue ON s pu 
Olyrinis «7 multo magis Typbinis friabi 
liocesanibl in fe lentoris,ut illi M iedb Ex quo 
perfpicuum eft, quod exiguum corpori pre bent 
alimetum, €& potifimií fi fa£i cx peiore. Hordeo 
fuerint;ex quo Hippocrates ne Ptifanam. quidem 
fieri woluit:neque enim dum coquitur, fuccum copi 
ofun éx fe ipfo emittit. Laudatifimum autem ef, 
quod candidim,ubi pinfitum efl,apparet, nonnihil 
que denfitatis 4c ponderis (quantum Hordeo. datü 
efl)babet.Porro quod totum plenum efte circun 
fcriptionem externam babet tenfam,melius eo eft 
quod gracile efl,ac rugofum. 

EX GÁL. DE FACVL. SI M. 


Ordein primi efl ordinis in exic cando, t 
refrigerando:babet etiem pauxillum abfter " 
—. fionis.Paulo etiam plus deficcat,quam fari 

nd fabacea,cui non infint cortices:cetera uero [ie 
wuilia (unt foris utentibus,in cibo autem hoc. fabis. 
gr eflat,quod flatuofam nat uram exuat:fabis qui — 
tumcimque coxeris;flatuofa natura remanet, [unt — 
enim craffioris effentie quam Hordeum: quamob. 
yew eo plus etiam «lunt: Porro quoniam utrum; — 
gaulum modo 4 medio receftit multo funt ufui.NÀ. 
talia medicamenta multis alijs mifcentnr, ceu. 
trie quedam, 00000000000 


EX DIOSCORIDE. m 
T Ordeum optimum eft candidum puruma;; 
Ad minus quam Triticum alit, P tifana tamé 
——— 0b cremorem in deco&tione vedduum, plus 
—— alimenti praebet, quam polenta,ex Hordeo fa&a. 
Contra acrimonias:atq; gutturis (cabritiesyexul» 
cerationefa; pollet, quibus etiàm Triticea Prifana 
pun esl, fed plus alit» magi; urinam mouetz. 
c abunde fuppeditat,fi cum fceniculo femine, de 
cocta forbeatur.Hordeum abflergit,urinam ciet, 
inflationem parit ftomacho aduer[atur, cedemata 
concoquit, Farina Hordeacea decoquitur in mul(a. 
aqua cum fico, ut inflammationes, ademata difcu 
tiat:durities cii refina €? fimo columbarum conco 
E meliloto autem 07 papaueris calce do— 
- lores finit, qui latus excruciantzaduerfus inteflino 
— Tum inflationes,cum lini femine, Fenopreco, € 
— 0 Rutaillini iuuat: fIrumas cum pice liquida, cer ! 
oleo,€7 impubis pueri urina,ad concoctionem pe 
—— ducit" cum myrto aut uino, aut malicorio , aut 
—— Dyluefiribus pyris.tut rabo,dii proflviia ffit:go 
^ E rici iammationibus,cum colonei; dut dceto 
Lm prodefi:decocta in ácri dceto,modo quo Hordeas 
|, €eum catapla[ma,U7 calida impofita lepris mede 
— cur Cremor uero farine ex 4qUé, atq; cum pice; 
red Oleo decoctus pyri mouendo eft : cum aceto 

BR — oco "abaBas, 


REMBERTI DOD EI 
fubactus itidem €? cum pice contra articulorum 
fluxiones prodeft,Farina ex bis aluum cobibet ina 
flenmationefg; mitigat, — m€— 

EX PLINIO. Lib. XXII. sd 

Arira ex Hordeo € cruda,€7 deco£la, colle 
| ere) impetufq; difeutit,lenit €7 concoquit. 

Decoquitur elis in mula aqua, aut fico fic- 
c4. Ad iecinoris dolores eam in pofca pofitam con 
coqui opus eft,aut cum uino. Cum uero inter co—- 
quendum, difcutiendumq; cura eft , tum in aceto 
melius aut in aceti f ece,aut coloneis pyrifue dea 
«o£tis, Ad multipedim morfus cum melle: ad fer— 
pentium in aceto, contra [uppurantia:ad extrae 
bendas fuppurationes ex poca, addita refina c7 
galla:4d concocttones uero, € ulcera Hetera cum — 
refina:ad duritias cum fimo columbino,aut fico fü 
€a,aut cinere:ad neruorum inflammationes, aut in 
teflinorumuel laterum, uel uirilium dolores, cum — 
papanere, aut meliloto, c7 quoties ab offibus caro 
receditzad flrumas cum pice, €? impubis pueriwri — 
n :ciom oleo 7 Fenogrerco contra tumores pre — 
cordiorum uel in febribus cum melle uel adipe ye — 
tuflo : Suppuratis "Triticea farina multo leyior, - 
Neruis cum byofciami fucco illinitur, Ex aceto, 
Qndelnipn, —  —— 5-0 


7 
-J ; 
"rn 


yTlium ex una Fádice: din f 
j les, penicilatos,srundinaceos: "o | 
7| - «m, fed iubam;hoc eft ufam. aru nr. 
-3 Imaceam comam oerit:florem lanugt 
neum: nmm aniculis fiue maltiplicibus folicis 
pendulis aibi: radice eft. 'o id 
plate Milium eflate fertur, € intra qus 
ginta diessut. Tbeopbraflus autbor eft ntetitu, 
e enim perficitur;aquarum. minus i quim ig reli 
qua frumenta indiget,copiofloribus etidm off endi 
turytam cum plus babet folia demittit, Semen. us 
centum mener m fepsdawi nit neni ni 


e 


Hi 


máni Hirft., Galli » millet UDCK AN, 
uulgo medicórum n na. 
E VIRES. VET 


| Tlj grana ac p is iccit 
^4- et cií ficubu : ortib 


ORTA TRvOYMC 
: NO DE FACVL. AL. 
nis qui ex Milia firexiosi eft alimenti fri» 
idus »preearidus 7 friabilis,nibil enim in fe 
— 5 v Babet»neque lentoris,neque pinguedinis: ire 
E iae bumentem deficcat,ucluti 9 P anicii, 
quo tamen ad omnia eft pra flantins, acia ie 
editur facilius concoquitur ientrem minas | 
 Wugismutmit. 
iie dt GAL. DE FACVL, $1 M. 


lium primo ordine refrigerat,exiccat ue 
20 uJ tertio,4ut certe f ecundo intenft 0, paulu 
mS Pi lm etiam bábet tenuitatis.Ex bac,th cot: 
fiftentiastum temperatura efu quidem inter: 
4 fere o em ie E 
itrimenti Sed C7 uentrem deficcat, Porro foris 
tpofitum in facculis, opere js. 
€ittamor(um exiccari poftulant: c7 catapla[ma- 
tis modo illitum exiccare potefl: attamen admodi 


Cu difci d eius pn. een 
qoem BiSiconipg. New ug 


OaÉli minus ceteris fru 

ME E dii fis E [ua alinm, me 

— vom seite Torretur Mili, feruenfa, in- 4ceo 

qnit t ? 5. dolarib iféWe 
seres gium s Aet 


llis e ES ius puc uc. 

quem ufum torret ante. Neruorim dolo. | 

: x m 4lias bbs infaccoponitur:me — 

eaiud utilius, quoniam min ümumds de : 
. efte caloris A 

-eius efl.ad omnia quibus calor profuo. 

" turus eft.Farina eius cum pice 

liquida, ferpentum € mul. 

. tipede plagis i PuL- 


. —- HISTORIA FRYGVM. 
00s c cilii Indici, 


R EMBERTI- DODONAEL 

^ DE MILIO INDICO. Cap. XIL - 
EÉO-RKOM A bs cy 

Ilium Indici culmo eflpregradi.cref E 


S, 1 | : : 
À V7: | f o,ridineo,geniculato, quini fenum. 
D V/À he pedu proceritate:folia babet lata, 


» AB lóga €* arídinea:fpicain fummo caa — 
le nutica,multiplicem,€7 iuba feré modomulufi — 
da;pendulam,uacuam, € nullum femen proferen.— 
tem.florefcentem tamen, flore purpurco,rubeo, lu - 
teo,4ut candido.A latere caulis ex internodiis pra 
deunt,crafTe, oblongae, membranofe uagine, in 
3 iles fpicee pregrandes;&? cra(Jee multis arun.— 
 dineisfoliis inuolute latent, orana cotinentes,em: |— 
pla-Eruiliee fere femini equalia,coloris purpurei, — 
"ubei lutei,aut candidi, que im uerfus € ordines 
 erctiffime compofita funt:ex quarum fummo filaa. 
menta quedam capillorum inftar, tenuit propeno. Ec 
deut, que marce[fentia femen maturuiffe docent, — 
: NOMEN. : iter ds 
Oc Frimerti genus ut peregrinum eft, C 
4 pducis annisinC3ermania Gallia, 7 Bra * 
bantia feri feptumjta ctiam antiqui, quod 
- fciam. nomen non babet, preter quod Plin 
—— buc Milio Indico indidit , quod Neronis prine 
um tu in Italiam conuectum | ib : 
— mentum T urcicum, a 


14 di C ria, qué Tirceritih im 

erio modo parent, aduectii exiflimetur. Germani 

—Surchi ch corn.Brabanti Taj. sre ble 
zt de m3 nomiant. — 

"VIRES RT fACVLTAmERS: 
Minm Indicum in nutriendo Triticeis Pd 
nibus frumentiss ipfoq. Hordeo longe eft 

inferi iu$ , fubflantiam enim babet ficcamy 
eran, «c friabilem., nibil lentoris continentem. 
Pais qui ex eo apparatur , mediocriter candidus 
eft, fed ficcus ueluti bifco&tus, durus et friabilis, 

dfficilis eius nullum Eri eade. 


o fa&us.In omm inaisferind addita citra mor 
emdrficcarepotcfl. — 


Ew 


ES extensatoympltis peniculis e? [ubin-.— 


- de duodecim articulato : fi ica languida nutánte, 


erae 


erebra aquatione foliym demittit, ut Milium: 
00 fedvielidius ilium dulcius P anicum, 7 
- dfrmisspirperimonnifofum, 
|. «t Miligm poteft. Calidis €7 (ico. 
cisrepionibus feriturle—- 
uem, folutam ter» 
rm defiderat. 


fa-. 


" REMBERTI DODONAEI : 


$TORIA TRYGVM;- 
ECC SURGHL T 
3 2X Panici quoque genere effe uidetur, quod. 
d Sorghibec etas nominat frumenti genus, 
quod culmos fundit, ab una radice quaternos, 
quinof ue ,crafJos,rubicundos,peniculatos,t7 cir- 
c4 bos folia arundinea,ampla € magna.[Ficam fe 
rens Panico maiorem,den[iorem,bar batewt,in qua 
| femenrufum,lentis magnitudinespluribus tunicis 
inuolutum continetur, 
: m NOMEN. 
Anicum Grécis &wuQ-, nomullis usxim 
4ut uM. uocatur. Diocles Medicus mel 
frugum appellauit. Germanis Heydclpfc- 
nich, aut Pfenich: Brabantis panichoren dicitur, 
.. Latini d pariculis, ip quibus [emen continetur, na 
— men pánico dedere, 3 
Ali peregrinum frumenti eenus Trali Sorghi 
, momiant: Germani xvel(cben birsaut Souro(o-» 
men,Galli fourment barbu,aut bled barbu, Ruela 
lixs:loculare, à multis ueluti loculis in quibus fe-- 
men continetur, Nonnulli Panicum pereorinum, 
- «ut Panieim Indicum cognominant,dipfum wide 


- 


«Fox "woe peret ETUR 


| ,REMBERTI DODONAEI 39 — 
. fico duté multá,licet ipfum magnitudine fjuperet, — 
VIRES ET 'FPACVLTATÉS — 
EX GAL. DE FAC. ALIM. —— 
Anis qui ex Parico fit,ut €7 is, qui ex Milio, 
exigui eft alimenti fripidus,preearidus, fria- 
bilis:nibil in fe babens neq; lentoris,neq; pn- 
guetudmis quare VQ aluum bumentem defiecat, 
Nibil enim [uauitatis Panico ineft, - 
EX GAL. DE. $IMP. MED, FACVL; 
Anicum facultate pauci nutrimenti efl t7 ex 
iccatorie:fifüt quoque nonnibil uentris flux-. 


^ Ws,ceu Milium.Si uero foris illinatur. exic- 
— Ct ati refrigerat, 


EX DIOSCORIDE; 

Anicum eodem: quo Milium modo, in panes 
Datis eee babet ujus minus tamen c 
nutrit O9 firingit. 


: EX PLINIO. — 
Anicum effefus babet quos Milium, in uio 
no potum prodeft dyfentericis, fimiliterjs 

- que uaporanda funt , excalfattum imponi 
nitur. fiflit aluum,in lae caprino decoctum, € 


IA FRVGVM. 
"AVENA. CAP: . XIII, 
CEN NERA 

ese Venayrecentiores duo gumerant gence 
JS re fatiuum €7 Sylucfiresque 4 ueteri- 
Mes bus quia res diuér[ee [unt,Cr nominibus 
dijliné e non [ub uno genere cenfentur.— Quos 

— bacin parte imitari Wolentes, Auenam eam tani 

-. deferibemus quam fatiuam nominant, que: [cili- 
et uera eft 605 -:Slueftrem aliam, que non 

ex frugum, fed uitiorum efl genere, 4.| Grecis - 
rylhozra dut YAóT« nuncupatum pretermittcne 


E sipfequefrumentaboclibel —— 


5 Épiyoe 
. 4 


pipes,  Auena, 


ori 


Y 


, T MW 


" y 

A P3. 1T 

33jUAN1 hi 
. 4... * 

tA (IIT. dA AVUM un 
HH DSULAN hn rin 


P " " 
vtaAMTUM Tit vt 
LESS 151 


Tit scs 
LAS * 


ISTORIA TRVYGVM. 
[os POEMA 
 Wenayculmo geniculato,, folioq; Triticum 
s Wr : in cácumine ueluti iuboon emit- 
- - tit,ex qua dependentes paruulas ueluti lo 
- €Wflas bipedes gerit:in quibus femen conditum c3 
- tinetur oblongum €7 fuperiori parte molli, breui, 

paruoq; capillo birfutum radicibus nititur copio- 


* 


: NOMEN. ; 
: | Vena Grecis 6pinoc, Germanis Habern, 
Brabartis Hauere, C3allis Auoyre dicitur 
- efficinee Latinam nomen feruant. — 
VIRESET FACVLTATES, | 


EX GA. DE FAC. ALIM. 
| Vena iumentorum eft alimentum, non bomi 
mas: nift utias aliquando extrema fame, ad 
Panes ex ea conficiendos cópellentur. Citra fané 
.. &utem co£la, ex aqua manditur , cum uino dulci, 
——— 4Mt f apa aut mul[o;non aliter quam T»ypha ,Calia 
,. ditate autem fufficienier particeps di ut € illa, 
: D quanqua non eque dura:ex quo minus quoq; cor» 
| pus nutrit, panis qui ex eo fit;alioqui eft infua— 
e s s pice alui, aut fiflit out proritat fed, quod 


faltem pertinet medium locum obtinet. 

| EX LIB-DE FACVL. SIM, 
 Venayit medicamctum, fimilz Hordeo uim 

Sitnerimem lie deficcarerdigeri medio — 


*- 


Erici s LE irure D 


EMBERTI DODONAEI, E 
riter, (7 fine morfu. Teniperiem auté babet pau. 
lo frigidiorem. Nonnihil etiam pues obuünet - 


ut wertris is proflunia i iuuet. 
| EX DIOSCORIDE,. 


*o 


EX. PLI N I o. 
UU dXib XI £e 3 
men stile ad catapla[mata, ata; Hardin e 
-— rodest tufitentibus fuccus. ! 
Aene farina, in aceto cocta , tollit neuos, 
2A 


DE TRAGOTROPHO. . Cap RÀ 


S71 Cc femen quamuis frintentaceis cere — 
2A » alibu[a, frugibus fnnile won fit , quia 
744 E tamen nonnulle nationes, eo, we-— 
^ luti frumento utuntur, inter frumena— 

taced;aliquem locum iure babere, exiflimauimus. — 

Familiare autem eft plerifa; Germanice locis:notif 
fiming; bis, qui Brabantie Campaniam incolunt, 

qui boc femine & frumenti loco-(epenumero utun.— 

tur, C7 uiridem berbam, antequam [emen maturue 
| rit, defectam pabuli loco nee ms ende. | 
f 


us "e pef 


HISTORIA "RYCYM,- 
E "Fhraootroobon, 


Racotro n C4po 
"rero n | 
-cfoliumfert bedere 
uerum inollius,ac minus: ff ren paruu 
Semen in pericardijs,ut Malcocif trien, dum, 
loriscineritij, Seritur arido macro oloyegadi — 
refpuit:eaudet imbribus : :cito Ppuahdmeg 
netirejetis d E s idc 
c N OMIN SA: *: 
Oc genus fue frumenti, fie pend, OTM.. 
H: Heiden korn. Brabanti bock weeijdt; boc 
'eft birci paftum nominant; ad quod alludenz - 
tes Tragorropho diximis,Q wamq; nonnullisuiris — 
dochfimus magis placeat, faginum Frumenti à 
i uernaculam nomenclaturam,non ab. 
í ci paftu, fed ga we cid Buecken fi geidetk | 
gum fignificat, ; 
Apnd ueteres nullum quod (ciam nomen béset,; F. 
enim Columelle ; aut Varronis pese illad e, x 
quod pecudibus pabuli loco datur, ut nonnulli ere 2 
rore ducti exiftimantzmam Ocynan illud. de qi bcn 
agriculture fcriptores IM (quod ab Ocymo 
"edorata berba differt) ueluti fares ueedam eft, 
omnipn Herbarum,O leifmi uli caufa 
erum , C aut equam filiquos ferant 


- 
- 


RIATRVGVM. .. 

id, Varroni; Plinio,c7 Coli- 
pabuli nomen,quo oh» 
tur , quod pabuli cau(a 
undo,capite tri gefumo pri 
— moynanifefte tradit, de Ocymo feribens:d venus 
2o pabuli funtjnquit,fegetes uirides fete, antequa 
——filiquas ferant. Et multo etiam apertius Plinius li 
— bro decimo octauo,capite decimo fexto: A pud an 
o üquosunquit,erat pabuli genus , quod Cato Ocy 
.. Wiüwocat quo ciebant ( ficenim legendü Cato do 
— *et,non ut wulgarie exemplaria babét fiflebanty 
—— aui bubus,id erat € pabulis (egete uiridi diffe&ta 
—— wnte quà gelaret. Sura Manilius id aliterinterpre 
titur tradit fabee modios dec£uicie duos tan 
Atundem € Erailie in iusero dutinmno mifceri D. 

feri folitos, melins &9* Auena graeca, cui no cadit 
femen admixta. Hoc uocitatum Ocymum,boumq; 
(8 «ufa, feri (folitum , uarro appellatum , a celeri 
.. tüté proueniendiair. Huc ufa, uerbáPlinj. Ex 
-— quibus fane manifefliffimi eft, Ocymi nomen nud 
Ci erbe (excepta odorata) aut frugi peculiare 
— X0 ptoprün effe , fed de omnibus Frupibus pa 
Cali caufa fatis , que antequam filique proueni- 
- omnt ydemenintur, dici, Nibilque aliud Ocymum 


«i 


REMIBBERTIDODONAEI —j 
Tim fagimm,d; 4ppellatum, neutiquam Ocy. 
mum appellari poffe, nift quatenus ante mátWritde — 
tem deme(Jum pabuli loco pecudibus datum fuerit. 


Qua de caufa, C7 temere a nomullis Ocynum ap — 
gellatum efJe.Hic tamen error ferendus uideri pe 
terat (eo quodin Ocymum , id eft pabulum none D 
nunquam cedat ) nili errorem errori accumuline d E 
tes, deboc Ocymo pabuli genere, Diofeoridem — 
lib . fecundo cap. cente[umo trigefimo quinto de 
Ocymo, fcripfiffe adijcerent , cum tamen nullam 
ómnino Diofcorides Ocymi pabuli mentionem fe- 
cerit, fed folius Ocymi Herbze ódorate quam re. 
&entiores Greci Sazixsóy nominant , De quo 
qu Diofcorides fcribit Galenie do&trine con. 
fona , baud dubie ueriffima funt. Quanquaemreo — 
centiores , qui gaudent noues. fequi barefes jim.— 
era[Ja rerum ignorantia uerfantes , buic cons 
trarias facultates tribuent;t? cor roborare : fpia. 
ritus üitales augere : €7 trifticiam pellere e 
ment. apum 3 Mes xm 
VIRES ET FACVLTATES,: Ps 
Ragotropbi femen in panes coé£tii, uod 4b 
inde néceffitate urgte fit,exiguii corpori: 
menti preefHat:bunidus enim edsodi e 
tín qi exeo t? ctodefete Es frin 


: E 
HON 


à f artapine fif, 


ane etiam cis 


' Cant. Capones, Calline € pulli Gallinacei boc 


BA co inani , nullis diffincto interno» 
F lis. firmo, ati; erecto, qui nullo ad 
nimiculo egets fed folus fime peda- 
m e comento flare poteff ueluti €7 lupini, 
-—— Foret diu, €? particulatim , fubinde alis atq, alijs 
floribus prodeuntibus.Semen fert in filiquis abo 
lutiffmz rotunditatis , paruum 4t. t4m numero 
Jum, ut € unus fcapus centum onuflus fabis in 

.. uentus olim fuerit, quod facile erupinem [enrit ez 
—— oemimacula in fe creat (quas Mydas appellant) c7 
x  bumorem maxime 4d f. e trabit:corpore enim est ra 
— Atofoluto ata;eualido-R «dice vititur parua,nec ad 
o mo i nimerofa. C uadragefimo 4 fatione dieFaba 
— oemergitambribus m flore gaudet:cum filiquas pro 
—Bexeritmexime offendi wtrog tempore affle- — 
pn uebemeptiorem nà fert, maxim pofl forem, — 


i EE EMEN 


— — 00000 


N OCMHES i2 R01 15 


T dauosCracis latinis Faba dicitur, 


fuerit,ut formam ejfigiema, eiu 
ex indufiria , € propo[ito tradend: 
ut G7 uere faba de[criptione nos. carer. 


TPtT 


retofi non fparfim [cripta quadam [uperefeut,-ex 
umm corpus ueluti diuul/a membra contraximus, — * 
exijs.que apad uarios «utbores[berfonserobuer — 
fcripta inueniri goruerunt, unam coutinwem biflae 
rianformam faciemq; Fabarum explicanem;can — 
fliwentes, Ex qua quale legumen.[it quod antiqui — 


tati fit frequentfimum,7 Y yrbagorico fymboo- 


lo damnatum facile co ofcere eri:tum «7 
legunen illud quod xilre Fabarum nomime fallo — 
circunfertur, multum a Fabarum [imilitudmevece — 
dere , quod €? in fubfequenti capite facta utruf 

leguminis collatione,apertins oftendemus. Cur au 


non ingratum Lectori 


ur 4utecm nobis niil. p» e hce 
bolo admi iu Ems 4uaros c[Je deteflandos, 
érpentiq; dntinodica cipiditate ab 
i à a5 crim ein erigmatice intelli» 
PU tirig: anfatur abilem famem exiflime; 

| M dérkm Vérnitculorum c iq Fabis inna fcit 
co dryomen allidére; qui idem cili auarifiimo WÓs 
dim. 'N5da none babet. Qui euri pecunie q; fitien 
Éfinks , e ineplebih auri fanxe detentus louem 


à. cd chis ut qicuni; cóntrectaret, 
: à: REOS duarum ? werterentur: 


tio , às plilefopbise flu- 
Tu deii Fabis 'abflinendim, ut dixia 
uc is, xen Ram qui exro;ar pent, € opibus 
: nid itm) Novem pus 


0Oynmhbe - scm foit, er. 4ht, Iefent; 
» asinis did infuper 2 alimenti, 


i; riri | pee oed 


Es 


REMBERTI DODONAEL. 4$ 
EX GAL.DE ALIM.FACVL. - 
Latulentus cibus Faba eft etiam fíco&ta dis-.— 
Lrgacfaernaé quouis modo parata. Habent 
autem [ubflantiam Fabee non deu; um,nec 4 

iem fed fangofs am,ac leuemzquee uim quepdam ba. . 
bent deter gédi. Appsrec enim per[Picue ipfarit] E. 
7in4, fordes 4 cute ? detergere, pud epe: e) 
mulieres intelligentes y ui € fari 
Fabarit htüntur, quemádmodi alj "sipg td; 4p 
titro;67 in (amma detergstibus:hac praeterea .— 
facie bnt, "tollit exin dentes, quar in fima cu ne 
te 4pparét, €^ qux uocartesNprobquen(ané fa — 7 
eulratent eentrem non cinftanter permeatyut quae 

er afi funt fucci,ac leui, quae; nullam detergendi— 
facultatem babér, Cum autem abarum pulsfirfla — 
fulenté ; vridto adbuc wapis erant leulenta v fin fir zs 
quis integris ipfis co&tisutatur. Sitamen s 
fuerins(qiédam enim boc modo. Tragematum uice — 
at Gm wide deponunt;fed conco&tu fot — 
diclis pretereunt, A. crafüfuccialio — 
menti corjóri exhibent. Qupd fi uirides;prinfqui 
mature fint, atq. exiccate Ei ceesalt eis: 

det quod fruftibus omnibas , quos ante perfe&k 
maturitátemmandimus, bámidius fcilicet im 
tum corpori prbebunt : ob. id e: 
non in red modojfed. i 


dide 


4c HISTORIA TRYGYM;.-.— 
Merit o igitur.Faba eiufmodi winus quidem nutri» 


nt; fed prom xtiusdejeimntW. —. 007 
. GALE. DE SIMPLL: FACVL. 
 T^Ab« in utred; medij temperamenti proxime 
| Es in exiccando, €7 refri gerando.. Caro eius 
— So paulum.quoq; abfleroentis facultatis cotinet,. 

| ficut putámen nonnibil afiringentis, idcirco medi- 

corum nonnuli totam Fabám cum oxycrato decoe 

— am dyfewtericis,cerliacis uomentibus, quos ipe 
| YoGve nominant, exbibuerunt; P orr;ut cdnlium, 
futlmesf ic coti diis, i quid alu cn 
creationibus ex pectore &7 pulmone doned, ut me 

*es dicemertum uero foris impofita, deficcat imoxie, 

Tn podapricis ea feperumero sf fumus ex 4qH4 co. 

— la, €7 ita adipi futllo-admifla., Ad. néruorym tunt 
scertufiones, tim uulneratiónes, farinam eius cum 
— 'oxymelite im pofuinius., Ad cos quo$. ex i&ly iam 
Fblegmoneoccupanerat,cum polenta.Sed € tei 
-um,C uberum aptum efi cataplafma.Na be par 
'tes cumFbleemone tenentur moderate refriperari 
amantaraxime cum ubera ex lacte in ipfis.concreo 
t to Phleomonem patiantur... Qiin lac quoq; ab eo 
— "eatapla[mate extinguitur y f/cut puerorum pubes 
- ferina fabacea illita plarimo tempore glabra peo- 


I 


^  REMB ERTI-DODONAEI 4 
4 ÉX : DIOSCOR IDE, 


[ ; Aba inflationem Patin s concoquitwriu — 


tmulmuofa fomnia facit:ztuft confert : carnem 
gignit:media calidi frigidiq; natura :decotta 


in poca 7 cum fuo cortice e[itata,d y[enterias, ey. 


coliacorum proflauia. [iflit ..: Contra uomitiones 
conuenienter mandituranflatio lenior contrabitur, 


iE 


[taque prior inter. coquendum abijciatur 5 'wiridis. 


Plus negocij flomacho exbibet , maioremq; flatum. 
parit, Lomentum eius €7 per fe, c cum polenta il 


lirem inflationes quas udnks excitauit mütigat:cle - 


catrices concolores facit; turgentes erumo[o la— 


de maymasetiam fi inflammatione tententur,ad - 


iuat:Lac reflinguit: faruneulos,[ugillata; parotiz 
dasq, cum feenigreci farina € melle difcuti : cu 


roja autem tbure €7 oui candido, procidentes ocu. — 


los.rumores uaa, reprivit:fubaétum uino,fuffa 
iones € 1&tus oculorum recreat . .Manducata 
[ine cortice Faba , ad auertendas fluxiones fronti 
illmtwr: deco£ta in uino tefli collectiones [anetr 


quo tardius pubes erumpat, pueris imo wentriillie— 


nitur-witiliginem purgat. Yabarum corticcilitica — 


pili qui post euulfionem renafcuntur, m scilef 
€ minus alimenti cápef[ant:ct polente, [eife 
mine Wetere oleo inpofiti cortices tr 


t. 


(o 9* CHISTORIASRYGVM:- 
... eutiunt:deco&to earum lane inficiuntur.Eaba dem 
| ptocortice in illas partes diuifa, in quas [uapte na 


- bus ab birudine concitatis: nama; ea5 fupprimit, fi 
femifecta apprimatur, - sits 
ORX PLINIO-Lib. XXI 


3 
E- 


Pin 
271r 


purationefa; peétoram, quotidiano cibo [uwurur: 


C7 commanducata ieiuno ore, etiam ad furunculos 


(— waturandos, difcutiendofüe imponitur: €7 in vino 
AMETS USES Pelo AREE MU IO TCI trabhasi Y ut 
(ecole effi tiores genitalisi-L omg 
- to quoq. ex aceto decocto » tumores imatitat, ata 
TS meeebBsvette RD Ji SIE LAT AIRTS i H 
c queaperit, tem liuaribus combuflis medetür:uoct 
—. «am prode[fe author eft M. V rro.Fabalicim etiam 
SEiPDLpie 


filiquarum iur cinis «d coxeiidices G7 ad nerdorum ue 


4 feinditur. ; imponi foler Jangums defluxioni 


"Aba bebetare fenus exiftimatur , infomnia 

» quoq, facere:folida fri£ta feruenf. qin acri acc. 
,. to cóiecl rorminibus medetur: in cibo fre[fa,. 
€ cum allio cotta, contra deploratas tuffes, [i upa: 


bem 


^ROHISTORIA-RYGYVAMC 3 


FORMA, 


Atiuus Pbafelus f capo exit quadrato, inani ge 
niculato.recto, qui tmen [ine pedamto.fi fo^ 


lus fit uix ha ere pote[t. (ed adminiculo,quo 
fuftentetur eget:folio non rotundo, fed logo carno 
fo.c7 craffo:flore candido atris quibu[dam macus 
lis notato, aut purpureo:Siliqua lata, craffa interio 
ri parte floccida molli € candida, qua terni aut. 
quaterni fru&tus continentur candidi aut purpurei 
(duum enim eft bic generum candidus fcilicer «9 
purpureus) magni lati &7 unguis bumani fimilia 
dine, [ubinde imaiores , pondere tres etiam obolos 
equantes. ET cred sen 
- A liud fatiuum genus priori fomileeft caule,fos — 
l5. flore;c7 filique fed bie ra e s 
tamen non eque lato fed magistereti, 7 
Sylueftris pbafelus folio 7 caule fatinisquoo — 
que ad[imilis eft nifi quod folum in capreolos def — 
nat, €7 caule winus firmo € teneriori fit. Siliqua T 
buic latior foris nigra , interiore partemolls e. — 
modice floccea, in qua grana prodeunt rotunda ut — 
eruilie : colore aterrima : guflu admoduminfuas — 
diee quodam dum manduntur o$ imp 


———  —1À—M À—— MÀ i 


m-—- 


s HISTORIA FPRVOV MZ. 
SE - BOMQNA 
tiim Pbafelorum genus omnibus. notifsimi 


(0 el quanquam son co nomine.C) uod enim Ger 
—— ment € Brabanti Bonen, Galli Febues offici 

— hey nofire tempeftatis medici Fabam nominat, 
ueris eft Pbafelus &7 omnino idem cii eo legumine 
quod à Diofcoride libro fecundo ; c«pite centefio 
mo;P bafrolys per igra fecunda [yllaba fi fcripta 
. montinatur alins tamen 4 Pbafeolo pet ira fecun 
da fyllaba notat . Tryfyllabus enim ouota:c, 
QarioxasTetrafyllabo differt:ut primo de alimen 
tis libro Galenus tradit. Et in banc quidem opinio 
mem nos in primis induxit forme , cum Phafcolis; 
: 2 Dolichi dicuntur, fimilitudo,utrig; enim forma 
ta JO" minime rotunda, Yaboe quidem uulgario 
te? mimeupatee moles naior , Pbafeolo uero fiué 
Dolicbo minor:unde et Dolicki Phafeoli quaft pav 
ui Pbafelidiminurizo nómmne,dicti uidetur , Q uod 
[rorem »entnino fabas iflás uuloares , Pbhafeo 

— los effe confitendü erit. Nulli enim reperitur legu 


—. wen Dolicbo fruciu ipfo fimilius; cuius collatione 


-- Phafeoli id eft parui  bafeli dici unt , eo quod 
ba&enus eroFabis hair f sed d tiim 


— mé nOsmouet C7" OH cogit uulearibus. Fabis no 


,PEgureejngisin privis 7 plate vanifefi fue 


i ecsisend 


REMBERTI DODONALI 4 
inrer ueras, t commimes Fabes difcrimen e? dif. 
Dna tam magna,quam que maxima, In nul- 


fiquidem,aut certe perpaucis, communiter Fa— E. 


be appellate , cum ueris Fabis conueniunt: quod. 
multis rationibus demonflrare agoredimur,ab ip- 
fo primum caule demontrationis exordium fumen 
tes, Fabainter legumina fola, excepto Lupinout 
Theopbraflus inquit,caule eft mico,firmo,qui fime 
pam ereCtus flare poteft : uulgare aute ifiud 
legumen, a uulgo Fabarum nomine donatum , non. 
wnicit tantum caulem fed. (ubinde etia tres ab una 
radice fundit, qui etitm nel minime cau[ce aduens 
ty in terram decidunt, potiffimum quando iflud le» 
en [eor(um (atum prouenerit, 

eum € eds fecundum. admo- 
dum efl , ut ' unum fcapum centum onufinm Y» 
bis, inuentum Plinizs tradat : ab bac autem fecun — 
dirate multum noftre deficiunt. Ad bc Faberym 
figura exquifite rotunda eft: uulgaris ero legumi 
nis lata, longa. R otundem autem effe Fabarum 
figuram, ex eo colligere licet, quod rotunda femi? 
na,C queuis alia eius forme, Fabis apud ueteres.— 
comparata fuerint , quemadmodum in X yri, apud. — 

"Diofcoridem uidere efl,cuius rotundi (emen Fabis 
eer QIRC. Glo ae ; 


P 
Y -eooww 
4 - 


» * R 
Pini 


HISTORIA RVOVMI — 
cos, quos multipedas; fiue polypodas Scribo 


mius appe at,etiam Cyamos, id efi Fabas appella 


culentis Fabis fint ftwiles , boc eft abfoluta ro 
tunditate cor(Picui . Item C7 primo de alimentis; 
de witia € Apbace capite,manif efle fipüram Faba 

rum effe rotundam innuit , bunc im moduferibens: 

- borü feminum,inquit, figura won efl rotunda ueluti 
Fabari.Iam €? Cornelius Celfus Ackrocordones, 
Tbymos, Epiny&tidas rotuda, uidelicet tubercula, 
: fabisfimilia effe tradit,ut certe dubitare nemo pof 
(fit 5 quin uerarum Fabarum figura ex omni parte 
, otinde fr inftar abfolatifne pille fic. Quod 
(0 fivero iam € molem,fiue quantitatem uere fabee 
—. €onfiderare lubet, noftre certe uuloares Fabz,, ue 
! x fris multo reperientur maiores , ut que fole (emi 
; drachma pendeant , cum tamen uerariom illarin 


 Fabe Aegyptie femidrachwmam folum pendent, 
.. que ueras,D Grecorum olim communes: Fabas; 
. magnitudine , ut in libro de ponderibus Galenus 
.. teftis eft, [uperant. Paruam quoq; Fabarum quanti 
pss tatem effe, ex eo apparct, quod winuti(fima qué 

que, que uidelicet mn aurium meatum incidere pof 


Ptr qs 


«xt Faba y ast confimile quippiam , in auditorium 


x 
pp 


ibit,quod ubi fefe in olobum comioluerint,ef— 


1 fexsaut etiam p'ures,edim non attingant, fex enim.— 


: unt, bis comparentursSi calculus inquir Galenus, E 


ORIA FRVGV M. 
s. feribit fatiuo non effe difimile, 
«od omnino bunc F bafelum effe. exiflimauerim, 
 fomilitudo in folo f(Pe£tanda ejfet erano , &9 non 
anfolio;77 (capo,quibus 4 fatiuoCicere differt,ad 
— Pbafeli formam magis accedens, Atq; ea de caufa 
nobis magis Phafelo quam Ciceribus: adnumeran 
duswifusefl.-.— *mEN 
CC VIRES ET FACVLTATES, 
- EX GAL. DE FAC. ALIM. 
T) He«felus medium quodammodo locum obri- 
j -- netinter eaque fuccum bonum , €7 praud 
(7 generantzinter concoctu facilia, €7 difficis 
— liastarde €? celeriter tranfeuntiaflatulenta €7 fla 
tus expertia:parum € multum nutrientia. Nullam 
enim effe&tricem babet.qualitatem;nflar quoruna 
dam,que acres,aut aufleros,aut acerbos,aut [al- 
—fosstnt amaros, aut dulces babent fapores. 
Eo CU EUN MM MIOSCORKIDR. ; 
x yiafeoliinflant , fFiritus cient » gré conco» 
zx D csi cibo aluum emolliunt,d uomi 
-- Ot doner oo : 


Wire sis - aient -. rime erg e Apt 


AME zy 
£e: SEA 


] ATIRVOVML-. : 


"SIVE DOLICHIS 
- XVIII. 


, [C longos babet caules , uicinis 
SN fruticibus aut. prelongis peda- 
ANS mentis affixis,circumuolutos,qui 
Ain tantum adole(cunt,C7 fcandit, 
ut Tabernacula €7 T opiarias fce 
Yas,ac afliua umbracula ueflire poftint:folia ueno2 
f[esbedere. fimilia terna ex uno pediculo : filiquas 
ongas,m quibus femina rembus fimi'ia,colore aut 
candido aut lüteo.aut purpureo,aut rigro,4ut ua 
-— C rioque cum filiquis ipfis etiam eduntur. i: 


NOMINA 


leur , five Dolichus, tenues 


21 19 nets Wi v 134094 4 Vue 
att tn - 
"Y [E ES 
Tl Á hc a d 4B 


 Smilacis, capreolis fuis uicinis fruPüibus, eam 
* [eje comnahentes Topiaris cenas adumbrit: 


—— 


Ame er 


' REMBER TI 
- Germani fere svelfc "t, CO indt bone 
Brabanti Roomfche Boonkens: Galltfacioles ap 
ellant , Non leuiter autem erra wt qui Pbafeolum 
latinorum, Eruiliam effe putant.Eruilie enim folis 
um longum eft, ut refert Plinius: P hafeolis uero la 
t4, bedere quodammodo fnmiliat uenofa funt, 
Nec bis multo minus ballucinantur, qui Pbafelum, 
cum pbafcolo idem effe autumant, ex quorum nu — 
mero Serapio est,qui fub Lubise wominé quod lo — 


bo derat el 'baelos  Phbafeclos cifumdts 


. 


—— 


VIRES ETFACVLTATES. -— — | 
EX HIPPOCRATE. [os 
! Olichi magis Pifts per alum fecedant, mia — 
EX. inflant € probé alunt, E 
- EX DHOCLEÉ, «ac — 
Olichi non minus quam pifa nutrixnt:prgte — 
rea flatu fimiliter carest:quod uero ad uaub — 
tatem ac deiectionem pertinet wincuntur, —— 
EX DIOSCORIDE, : 


iA cocta ci femine un dleribus dputigt vm, 


doseflur:urin cit, G' tumultuofa fomnia faci 


A Ó— ——À—ÀÀÀ 


po 


6 Morum ueteres ynum tantum de[cribit 
p ? genus:Poflerior etas multa incon[ide 
ES | Taté confundens duo € ea quide fum» 
— 2$! wa fecit. Vnum maximum ,orano ine 
Q7 angulofo:aliud minus,orano rotundo co— 
"Noris aut candidi, aut uiridis, aut obfoleti €7 nigro . 
(o proximi . Ex quibus cum illud ueterum folum fit 
.— Fifum,quod omnium longé maximum , de eo folo 
— doc capite agemus: aliorum rotundi grani, E 
,. MEHETIDUS SJeBTLC Eruiice nommantur explicatio 
- mein fubfequens caput referuata, 


Pifum 


Á. 


yf, wt Theophrafius axtbor efl mulifelis 
dE oterreum, napum,amplumq;: totum implens lo 


— o cem etiam fi amplo interuallo uites fit: le- 
guminum omnium fragiliffimum folium babet, au» 

— thore Plinio,longum:filiquas cylindraceas boc eft 
« &eretes C7 longas , 7 eranum angulofum. Quod 
ex eo conflat, C uod Plinius, libro decimo octauo 
€apite duodecimo, Cicerculam quádam minuti Ci 

. eerisima quales angulos babétem, Pio fomilem di 
«at-Nifi enimP ifum anoulofum effet, angulo fa illa 
illo modo illi comparari poffet , ueluti 


«ngulos inque e5 ut P ifum babens. 


Em / NONMINA, 


(0T Egumenboc Grecis miooy «92 AxvSop. T da 

EL tinis Pifum dicitur. Recentioribus P ifum Ro» 
—. manum,quod infiene fit inalritudinz incref 
— «at;Brabati K oomfchbe Erwten, Croote Erwte, 
— € ánonnulls flock Erseten.Et effe quid? boc Ro 
manum Pifum uerum antiquorum P ifum,conferen 
ti buius formam ad ueterum de[criptiones , facile 
- conflare deber, Hoc enim Romanum Pifum,cau- 
les babet fifiulofos,ramof. os in terram [barfos (nift 

effixo pedamexzo faftententur) er fragiles folum 


frequens, empl 'O 
purpurea 


ca umbilicum purpurea [tgmatin 
£4 , tereti , cylindri plane a € 


ua grana cotinentur Ocbris id ef udlgaribus P.— | 
[S iM cum maturuerit angulofafunt, C — — 
colore (ordido ex cineritio in unicum inclinante, 
Ex quibus coflat nece[fario errare eos,quiboc Ro. 
manum P ifumGrecorü P ifum effe negant,U7 aut. 
P bafelii, aut Dolicbü effetemere cotenduntinfii 
tis reclamantibus notis. Hallucinztur quoq, 7 n0.— 
leuiter, qui Lathyrii noftrum, P ifa effe exiftimzt, 
argumentum ex eo,quod angulofus eius fit fructus. 
fumentes:mam quamuis granum angulos babeat, ft 
liqua nullo modo eft cylindracea,, fed plané laa, — 
que cum infignis nota fit , nullo modo pretermite — 
tenda erat, : i E 
.. Excolletione quoq; eorundem feriptorums due — 
teribus reli&torum , apertum efl , reliqua genera — 
que ex P iforum venere, poflcrior etas babuit(có — 
granum ipforum abfolutiftimé rotundum fit pla — 
ne globofam formam Habeat)Pifa non effe, quae — 
tumcumq; folio, t7 caulibus fint fimiles, fed omnis 
nod did gens leguniisreferena feat mox 


"VLTATES, 
[IIPPO CRATE. | 
7 gus fecedunt. | : 
EX GALENO DE ALIM. FACVI| 
—ylfatota fubftantia cum Fabis quandam babet 
JE fenlitsdinem, eodemq; cum Fabis modo fumi 
— — r.His duabus tamen rebus ab eis difcrepát, 
. tum quod non eque, ac Eabee [unt flatulenta, tum 
. etiam quod detergendi facultatem non babent: 
sIegius quam ile per alum fecedunt. 


"nt S5 


9 SIVE ERVILIA. 
: R MA. 
3 Fifo caue foliis e7filiqua fio 
2 Vy milis efl omnibus tamé minoribus:mal 
tifolius quoq; amplus, ac Magus: bumi 
cá (bar[us nifi pedamentis quibu(dam ful 
ciatur.Fru&ti, fert non angulofum, [ed abfolutifti-- 
me rotun litatis Pifis minoren, colore ut primi 
o flavitan luteum, nonnu;tquam etiam wire[centem. 
e un NOMINA. 
E- Oc legumen Germani Erxeeyfen;Brabanti 
Erswten,Galli du P ois, Medicorit? offici 


—— mari uulous Pifumnominzt, Gireci 7 1217 
— Latini Eruiliam.Er e[fe quid? uulpare iftud legumé 
-. quod Piforum nomine circi fertur, uerü Girecori 
—. Ochram ex eo maifeftum effe debet, quod Ochrü 
. Hippocrates,  Tbeophraflus , Diocles , Gale 

nus Pifofimilem faciant 47 ab eius vatura non ml 
— tun differre tradant: cum quo Pifa ifla uulgaria 
.. Per omnta , excepto uno grano. , conueniunt, (7 
— anta [imilitadine impuntur ut recentiores ea dPj 
fts non potuerint difcernere,aut diflinguere.Q)r od 


tpaterit wil gare rotundam Pium Oclri 


i MÉ 


Eus mm 


-— 


cet. Citra omnem igitur du itationem uulg. ePi. 
fum rotundi grani pro Graecorum. Ochro ba-- 
bendum efl .. Quod uero 7 idem Latinorum Era. 
lis fit oftendit in primis P limius,Erwiliam folio Pi-.— 
fo [imilem fcribens,& utriq; longum folism(Libro 
decimo octauo capite feptimo) tribuens , cum quo 

&t diximus Ocbros couenit. Huc etiam accedit do 
éliffimoram Hippocratis € C3aleni interpretum 
noftre etatis teftimonium , qui pro opas Latine 
Erviliam reddunt, In errore igitur uer[entur cona — 
fequens ej1,qui Eruiliam eidem cum. Dolicboeffe — 
exifli ant y pos enim &' dox oc diuerfa funt: —— 
Cum O' eos qui pro Ocbro Latiné Cicera uertüt,— 
Ticera fiquidem eiufdem ceneris cum - Cicercula 
efl,ut mox dicemus, € aliud longe ab Eruilia, 

^ VIRES ET FACVLTATES., 

EX GAL. DE ALIM. FACVL, 


Chros medium quodammodo locum obti 
CY infer e, que fuccum bonum? pra-.— 
uum generantnter conco&tufacilie,e7 dif — 
ficilia, tarde 7 celeriter tranfeuntia flatulenta c7 
ET experti: parum (2 multum nutrientia. Nul 
1 enimeffectricé babet qualitatem, inflar quo| 
dam quee, acres,aut aufleros,«ut acerbos, 
[osseu anaros, eut dulees babent, 


5 HISTORIA FRYCVM; 


ferentem. EE 
NOMINA, . mens 
Eregrinum boc legumen Germanis, Brabano 
Pis Gallis eft:ideoq; aliud 2 Greco autLa 
-— finonomen nonbaber. Nominant.autem id 
ip[um Gireci xa &ipop» Latini Cicerculam,a figa — 
ra nempe. fructus qui Ciceris fere modo angulo- — 
fus eft. Et uerum quidem effe Latbyruminde mani — 
feflum fit, quod inter legumina quee edendo. fut .— 
fel (oli; excepto Phafelo, forma babeat;Pbafeo —— 
quodemmodo affimilem: lacz uidelicet €7 adlon — 
gi nonnihil accedétem , qualé Latbyrübabereex — 
eo colliei poteft, quod Calenus dicit Dolicbá La 2 
thyris longiorem babere formam , Nam nifi La 
thyro buiu[modi quaedam effet forma, Dolich 


-— 


guuuuqum c 


Pifunt eft (filiquam eni 
| ned;Ocbros) lutei fiquidé 
)Q na de caufa cum ex tribus (Pifo 
Jeilicet Ochro, € Latbyro)qua inter fe fubfiztie 
ratione quodammodo cognata (unt, folus. fuperfit 
Latbyrus , reliquum ejt ut iflud legumen uerus fit 
— Labbyras:P ifo enim €? Ocbris «7 japore €? quali 
- tte affimilis eft, Idem uera €7 Cicerculam eam ef 
fe cuius ueteres agriculture fcriptores meminea 

 Furtt, unus pro multis fatis indicat Columella Ci 
— «erculam Pifo fimilem fcribens,boc eft angulofam 
- € inequalem,quale utiq; Pifum e£tzut iam ante di 

 Pifo fimilius, cui cicereule nomen conuenire pofe 
er uidetim,excepto folo araco, qui cicercule quo» 
- quenon eft difsimilis ut mox offendemus, Non ca» 
fent igitur errore qui boc legumen 5o€oy, id eft 

Eruum, nuncupant, nam formam non babet rotun - 

dem quam Eruo deberi paulo poft docebimus : €f 

| rater boc nullam infuauitatem in martdendo, obti 
— Tetyum Ochrum (apore refert:cum tamen C3aleo 
. Wotefte.Orobu infiaiGi moi fit,eam ob caufam 
— dnufn bominum damnatum, C pecudum tantum 
- pddocelen qi? boc dilarato e mque va 


a 


LA 


wopfeumur, 


*.- 


(OVIRES 


.YIRES ET FA 
».EX GAL. DE Al 
atbyrus fubftantia quidem Ocl. 
Sane e Vilar ARE plurimum 
| in Afiaruflici s potifimz in Myfia T Phry — 
. gia,In Alexandria autem G' alijsplerifa: wrbibus, — 
non modo Ocbris €? Pbafelis utuntur, fedetiam — 
At Pbarotifanam ipfam parant-Succum aut —— 
— 00 cbabent Pbafelis 2 Ochris facultatibus ——— 
(o quidem confimilem , fed fub[lantia -— - 
craffiorem: obq; eam ipfam cau. 

fam plus aliquanto quam 


REMBERTI DODONAEI 
DE ÁRACO SIVE CICERA Cp. ; 

PORM.A. 
EZ S[milis € congener 


lA | Aracus, per x ultima f'yllaba n 


AA Wu Latbyro efl;nibil ab illo fapore difti- 
E ey : rer bei ninmhelner. 
tior:ut € nonulli olim fuerint Galeno tefte qui pu 
t«rynt ipfum non effe. generis à Latbyro diuerft, 
Cale enim € folijs Latbyro fiue Cieercule fimi 
lis est:filiquas babet paulo minores €7' craffiores; 
atq; in bis grana anguloje fed winora duriora c7 
colore oboleto €7 nigro proxima, fapore cicer 


eile. 


lore a 


HISTORIA FRYGwM:- 


TOR 


ifcernitur , nam eft ab[oletior €7 ni» 
. gro propior. P alladius autem in Martio fic: Nunc 
.. Cicera feritur que. diflat à cicercula folocolo- 
- tequo fordet € nigrior efl, Ex quibus appa- 
ret Cicerculam €. Ciceram eiu(dem plane gene» 
ris effe ueluti.etiem Latbyrum, € Aracum à non 
nullis habitos Galenus ait. . Qua de caufa etiam 
minus fideliter d Gata inTheopbraflo pro Ochro 
| Ciceraredditum eft. Ocbros enim idem efl quod 
Eruilia, €7 forma [iue figura d Cicera multum dif 


. VIRES ET FACVLTATES. 
. EX GALENO DE ALIM. FACVL, 

CN 7 SVS& omnis araci 7 facultas,Latbyri facul 
02M. tate eft afimilis,rtift quod Araci fint durio- 
(og Tesgminn(a. facile elixantur:que caufa etia 

- eft cur Cicerculis conco&u fint díficliores 
—DE EREBINTHIS SIVE CICERIBVS 

Cap. XXII. i5 


uz J! magnitudine C7 gura differztia;fed 
NI: fumma quidem Diofcoridi tria: Satio 

FOSSTEA VumsArietinum, céndidum nigrumq;: 
€ Syluefire Cicer: quibus quartum accedit mins 


er e le. LE Ra. 


REMBERTI DODONAEL 
SatinMm, — Cicer, E 


(tb 
T LT, 


V. 213777, v 
fn. 


i 


RE 


- c. Qi GUN, alic: 1o x cn ed 


dian difiimilia,uerum minora:flores babet candidos: — 
[Iiquas quam Ochri minores,«tq, in bis grana cane 
dida,rotunda Arietino Cicere minora , Ochris fimi 
lia; (apore non u(que adeo ingrato. x 
2 Cicer Arietinum, tam candidum quam nigrunt, 
. €tule efl lignofo : folijs uno pediculo , lentis modo 
enatis multis,paruis,in ambitu ferratis:flores babet 
albos,aut purpureos:filiquas paruas yrorundas: gn&— 
na angulo[a,acuto angulo pr«edita , arictino capiti — 
finilia;colore nigra aut alba, 
Hj Cim 


IA IRYGVM. 

E FORMA 

— C Yluefire Cicer,ceule fatiuo,folijs Lathyro fiz 3 
MNonile eft: flores adfert purpureos: filiquas par 

uas:prana rotida nigra:radices babet magnass 

eraf[as «7 implicatas-Nafcitur in (ylueflribus. 

- .. Quartum egenus folia babet lentis,caule arieti- 4 

— Wüflores paruos, pallentes:filiquas paruas,teretes, — 

. td, in bis grana ut plurimum quaterna , angulofa, 

Arietino ciceri propemodum fumilia ueri minora, 

efui apta, 

NOMINA. 

imum Cicerum genus i836. 29oeito, t 
4 Tbeopbraflo , €7 reliquis Girecis dicitur, 
bac eft Cicer orobiceun,aut eruillum, ab Erui 

nimirum fimilitudine € rctunda feminis forma, 

; A Eruo cum hoc Cicere communis ef: P linio co 
binum €7 nenereum:Diofcoridi tete tuse 

&O.., id eft fatiuum Cicer nominatur : officinis € 

uulgo incognitum. Neq; boc legumen Eruum efl, 


t nonnullis fufpicaturos non dubito , ndm nullam 

— in mandendo injuauitatem obtinet , fed efui quoq; 
«ptum C" Ocbris (spore quadantenus fimile, 
Secundam penus Greci teiiBey xofoysLati- 2 

. mi Cicer Arictisim nominant : Officine Ciceres: 
me. | (000 emnes 


Germani vijfern: :GidliPois Cices: Brabanti a, q- : 
gellationem officinerum fequantur. 

Tertium genus x TOT eo. &yp! £3» fiue. fylue 
ftre Cicer nuncupatur. Et efe quidem los flue 
ftre Cicer;t? non aliud legumen, ut iini. erro- 
re ducti exiflimant,inde máxifeflum eft: quod nulli 
elteri legumini , quam foli Ciceri fatiuo fimile fir, 
cuius eft inuenire apud ueteres [ylueftre genus. Li 
cet igitur Latbyro caule folia; [it femile, non erit 
tamen fylueftris Lathyrus, fed potius fylvefre Ci 
cer:nam G' [atiuo Ciceri non eft difmile,fi ad fo— 
lisque in fummo caulis (unt comparetur, Confir 
mat autem non mediocriter. banc opinionem quod 
folia eius confricata grauem odorem fpirent :: boe 
enim fylueflri Ciceri eft t proprii ut apud Diofco 
ridem uidere ef. 
4 — Quartum genus, d Plinio peculiariter deferibis 
tur,uocaturq; Cicercula diminutiuo nomine,nos ad 
differentiam alterius Cicerculee Cicerculam Ping 
nomnayim us. Alia autem plane eft ab ea Cicercua 
le,que Lathyrus Grecis dicitur, quod ipfe Plinius — 
manifefle indicare uoluit , bunc in modum fcri-.— 
bens : Eft e? Cicercula minuti Ciceris etc, —— 
vam frafira eam quantitatis differentiam wide 
FM ur adiecijJe , nift aliz nowiffet Cicerculam,: 

bac maior or effet, € Ciceri m — 


HIS ORIA FRVGVM. - 
fimilitudine quadam Ciceris cicercula dita uide 
ome — 
J VIRES ET FACVLTATES. 
EX HIPPOCRATE. 


Icer album per aluum fecedit, «7 per urinam 
2 eijciturG alit. Er ali quidem , carnofum in 
ipfo. Per urinam uero eijcitur,dulce. Per al 

unn antem fecedit,fal(uoinofum, 


EX GALENO DE-ALIMENTORVM FACVL. 


ees edulium efl nó minus. quam Faba flatule 
NC tum. fed ualentius nutrit quam illa. Ad uene 
rem dutem incitat, creditumq; eft femen quoq; ge^ 
nerare:unde quidam equis admiffarijs ipfum exbi- 
bent. Ineft praterea Ciceribus facultas abflergen 

| di maior, quam Fabis:adeo ut quidam ex ipfis calcu. 

—— los inrenbus conftantes manifefle. comminuant, 
.. Wigra dutem [unt ea,atq; exigua, arietinaq; ipfa ni 
 €upant. Satius autem eft fuccum ip[orum in aqua 


octum bibere, x 
. EX GAL. DE FACVL, SIMPL; 
( | Meeregumen eft flatwofum, copiofi nutrimé 
' moxendee babile, ci 


09i, iendee urine idone- 
- oom, lali 5 femini venerando. 


aptim : prolicit 9 


menfes, 


REMBERTID 
*Menfes, 4o OSPMES 
Poryo quod uocatur crionjhoc eft arietinum,ce 
teris efficacius urinam prouocat . Decoctum eius 
calculos remum confringit, Rides 
Reliquum aut£ Cicerum geuus,Orobizeum uoca 
tü;eadem i pollet:puta attrabédi,digerendi,incidé 
d'sextergendi.Sunt enim calidi, et modice ficcizpar 
ticipes item funt amaritudinis cuius vi C7 Lienem, 
C7 tecur, 7 renes expurgant:P forafa; €7 Lepras, 
€ Lichznes extergunt ; tum ab[cefus poft aures 
prouenientes, € 1efles induratos difcutiunt : tum 
etiá ulcera, quee caco?tbe wocant,cié melle [anant; 
Erebinthus agreflis 4d.omnia efficacior dome 
flica efl, boc eft tum calidior, tum ficcior : quanto 
€7 acrior C7 amarior, : | 
EX DIOSCORIDE. : 
Tcer (atiuum aluo idoneum efl:urinam ciet:in —— 
nores parit : Colorem commendat: — 
menfes ac partus expellu:lac auget,cum Ero. 
so deco&um illinitur ad inflammationes teflium. 
uerruco[as informicationes,ad fcabiem,ulcera ca-. 
pitis manantia impetiginef4;: contra carcinomata, 
€ ulcera, que Cacoétbe uocantur , cum melle e 
bordeoprodfl. — — 
—. Aretinum utrunq; cit urinas,dato cum rore. 
rin)ydroricis agi morb lrantb 


— P e m 


rim decoCto . Ledunt ea exulceratam ueficam €t 
enes. In uerrucarum formicantium péfilumq,; ge 
mere, prima luna [inoxlis granis fampulas tancunt; 
ead; grana Linteolo deligata abijci poft fe praecipi 
gnt:it decidere eas arbitrantur. 
Sylefire Cicer idem quod fatiuum preeflat. 


 DELVPINIS. Cap, XXIII. 
GENERA, 


EISE V piorum, [atiuus unus , (ylueflres 

REP | aij:quorum duplex eft enus, quoda 
E, dam enim luteos flores fert, aliud ce 
mer tois: "ees demus tes PES. Lupinus 


* 
A I 
s I. 
c5 ua 
-— ay 
LP 


E ec 


EN 


1 à 
» 


HISTORIA FRVGVM 


[yhefres, — 


Lupiti, 


MM 
Sw. ow 


CEN LOC puUs4 ql MEER mm 
E RESP 


REMBERTIDODONAEI 6 
FORMA. E. 


»* 


FT. upinus fatiuus caule unico , re£to , firivo, qui 

A-onullo pedamento eget najcitur, atq; circa bie 
- promit folia quinq f ariam , aut feptifaria ceu 

Aiticis diuifa;faperna parte uirida, inferna candi-- 
dior«:flores in fummo cádidos: filiquas quales P ba 
felus;fed minores € interiori parte non lancas, at 
que in bis candidos latos rotundossez guflu ana 
riffonos fruclus. 7 I2 e 

2 cLatens ex fylueftrii generescdule folisa;, Wa 
rum minoribus,[atino fimilis : flores babet Luteos 
fuauiter olentes uiole luteze aemulos: .[iliquas pay. —— 
wuasyQ in his fructum uárij €7' fordidi coloris, [dti 
uis minorem,fed emarundine non inferiorem. 

;  Geruleus caule folifaz omnium minimus;floret 
ceruleo- flore : frutas eius luteo fimilis  uérum 
etiam minor, "n1 vts ctia 

v. NOMEN 


Rinum.: Lupinorum. genus. Sou uspCue 
Grecis,Latinis Lupimus Satinus dicitur, of 
cinis Lupinus, Germanis Xeigbonen ,G 


YO HER E 
dirltlxi 


CE 


X HIPPOCRATE. 


T vri natura robufüi funt €7 calidi uerum per . 
—Preeparationem leuiores € frigidiores funt, 
.. € aluo fecedunt, 


---BX GAL DEALIM, 


OUT. Vini femen zoxóxpusov., id cft ,frequentis 
| u[us est, Elixus enim, deinde in aqua dulci ma 
-— ceratus tantifber donec in ea omnem fibi inge - 
— mitem exueritin[uauitatem , ita demum manditur 
emn gero.tcoxygerosuel imme bs [eleme 
—— diocri conditus. Lupiti dura «c terreftris eft fub» 
00 flantia: quocirca ipfe conco&u fit difficilis, fuc-- 
. em era(fum gignat eft neceffe: ex quo noit pro . 
tbe in uenis eonfecto crudus proprie appellatus 
- fuccus aceruatur. Ceterum cum inter parandum 
quicquid babuit amaritudinis deponat roc zoe 
Mefi, qualitatis que fenfu deprebendatur experti 
i5, fn ilis eitadir; Par igitur eft ipfum neq; ad de 
téttonemsneque ut adftrinpentia, «d fluentis uen. 
"ms cobibitionem effe 4ccommodum , fed tarde 


(decedere , €? dificilter deii ac periravfi- 


pone 


| REMBERTI DODONAEI 
EX GAL, DE SIMPLICIBVS, 


Vpinus edi poteft co&tus multus anté diebus 

per macerationem amaritudine in aqua depoa 

fita fita tunc nutrimentum fucci crafti:cetes 
rum ut medicamentum ita praeparatus ex genere — 
eft emplafticorum , At ubi natia etim dium ma. 
net amarit45 extergendi digerendia; mim obtinet; — 

interficit lumbricos, tum illitus , tum addito melle 

linus, tum ex pofca epotus. Quin € deco&une 
eiiis Lumbricos eijcere poteft: tum etiam foris ida. 
tidem perfufum uitiligines,achoras, puflulas(exe- 
antbemata Greci wocant)Pforas Gangrenas,ula.— 
cera maligna, quee cacoétbe uocant inuat: partim 
extergédo,partim citra mordacitaté digerendofic 
cidoq;, Expurgat iecur € lienem cum ruta 7 pi 
pere [uasitatis oratia affumptü. Elicit menfes ac 
fatum cli myrrbac? melle impofitii, Porro lupina 
ri fáriná fine mordicatione digerit:nec enimlisida — 
tántimt fed «Y Chocradas,t Pbymata curat:fed — 
tinc in aceto aut Oxymelite aut Pofca coquaa 
tir oportet, idque'pro laborantium temperamens. 
to, € affectus diuerfitate , quod ex u[n eft elio 


cotum , eadem omnia efficit eem 


ISTORIA FRYGVM- | . 
etiam qui eam ifchiadicis catapla[matis 
:upinus agreftis amarior efl, €? ad omnia ua 
ttior domeftico,eiu(dem genere cum ipfo facul 
OMS So : 


.. EX DIOSCORIDE. 


(p Atiui lupini farina cum melle,delinctu saut poc 
x Qtisuentris animalia expellit:ipfi quoq, macera 
tO cuim fua amaritudine efitatis eadem effi- 

— eint, Deco&tum eorum idem munus preeflat,cum 
.. FHt4 Ó' pipere potum:quare lienofis prodeft: eod? 
(—— Wleeratetrá,que Tberiomata uocant , gangra 
— mas;incipientem fcabiem, eruptiones puftularum, 
- uleera in capite manantia , witiligines , macula[q. 
— onere ucilifmum: menfes €9 partus. extrabit. ci. 
amyrrba 6 melle (fubditum inuellere,. Eorum fari 
na cutem liuorefq; corrigit :. inflammationes cum 
polenta € aqua mitigat: tubercula, €? coxendicü 
- €ruciatus ex acetolenit:flrumas in aceto co&ta il» 
— Citas, diffipat:carbunculos rumpit. Decocii cole 
(0 fitaqua donec in cremorem lentefcant;faciem ab 
d flergnt: medentur pecorum fcabiei , cum radice 
—. higri Chameleontis;ita ui tepente decoCto abluan 
. r.Cit urinam radix cum 4qita cocta. Lupini tria 
Botbimseerata dleejcere ceperiz ei acto poti 


e: 


REMBERTI DODONAEL, 
faflidium detrabunt, C cibi auiditatem facinnt, 
Sylueflres eadem que fatiui poffunt. ——— 

IEX PLINIO; 
Lib .XXIL 


Vpiii difcolorem- bominem frequentiores in 
cibo exbilarant, Amari contra a[pidas ualent: 
ulcera atra,aridi decorticatiq; triti, fuppojito 
linteoloyad uiuum corpus redigunt:flrumas paroi 
das in aceto. cocti difcutiunt. Succus decoctorum 
cum ruta C7 pipere, uel.in febri , datur ad uentris 
animalia pellenda, minoribus triginta annorum. 
P ueris uero impofiti in uentrem ieiunis. pro[untz 
. € alio genere tofli,et in defruto cocti, uel ex mel 
le fumpti.lidem auiditatem cibi facinnt, faflidimi — 
detrabunt. Farina eorum aceto fuba&a, papulas — 
gruritufa; in balneis illita cobibet , €7 perfe fu — 
cat ulcera: liuores émendat : inflammationes cum — 
polleutafedet, S r- 
Sylucffrium efficacior uis eft contra coxendis 
cum, lumborum debilitatem: ex [dem decocta 
lentigines €7 fomentum cutem corrigunt : Si ueró 
ad mellis craffttudinem decoquantur fatiui, uitili 
gines nigras 9 lepras emendant .. Satiui quoc 


rumpunt cerbunculos impofiti , panos € f 


ptu Y ctc qup cO. 


IISTORIA IEFRYGVM. 
idum colorem reddunt , Si uero cetlefti aqua 
wantur fuccus ille fmegma fit, quo folent fo 
Aere gangrenas ad eruptiones pituite, ulcera ma 
—cnantiesutiliffimum. Expedit «d lienem bibere , 9 
im melle menfiruis berentibus. Lieni, crudi cum 
fico ficca triti ex aceto imponuntur. Radix quoq; 
àn aqua deco£ta urinas pellit, M edentur pecori c& 
Chameleonte berba decocti, aqua in potum colla 
ta. Sanant 7 fcabié quadrupedum omnii in amur 
- «adeco&i, uel 6) iain poflea mixto.Euimus 
erematorym culices necat. i 


. BEIRYO. C$. XXY. 


3L f M Rui duo penera:alij enim albi, alij pal 
| là aut ad flauum accedentes, 


U 


: figura abfolutiffimee 


— ÀÀM—«o 


uod Eruo fovilisam efl, boc ipfum auté de quo 


RS 


p 


RE MBER TI DODONA 30 
agit ef columbinum di&üym c 1i 
dum, quod & orobieeum ab Orobi fi , ide ) 
minatur. Vnde con[iat Erui rotundam c fpheriz | 


cam effe figuram. 
NO Su IN AD 


Quod Eruum latini, Gre ciópofoy nowinentznon : 

Officinis modo , uerum omnibus bac etateincoa 

gnitum, Neq, enim Latbyrus aut. Cicer fatiuum 
Eruum e[ff,ut iam ante docuimus. Neque i item ui— 
cia, ut officine putant: Semen enim boc latum eft 
Q7 ab Erui forma , € fimilitudine mulum rece- 
dens, 


VIRESLETIEIACVLTATES 
| EX HIPPOCRATE. 


Rannm alien fiflit, «7 robuftum eft, ede z 
facit , 49 explet, € boni coloris bominem 
f«cit- , ' i mI 
EX GALENO DE ALIM. FÁt -— 
Oues tiim in Afiastum apud alias glerafa, T 
tes, Eruum prius in aqua dulcoration pajcun 
tur: bomines uero ab boc femine. pror[us ai 


| füinét. Eft enim uunieEer prati Jucci, 
tadmodi Ligue 


ORIATRVYVGVM. ^ -— 
e co&i,ad ipfum nonnunquam accedunt, | 
4 eundem modum quoquo lupinos pre 
parantes , Orobis cum melle utimur , ceu medica 
mentis cráffos. iboracis ac pulmonis bumores ex 
oo gurgantibus, Porro inter Orobos albi winus funt 
—  medicamentofi ijs,qui ad flauitiem aut pallorem re 
«edunt, Coni vero coli bis fuerint €? in aqua iden 
- tidem dulcorati , infuavitatem quidem deponunt; 
(fed una etiam cum ea abfter gendi, «7 incidendi fa 
cultatem:: ut fola in eo relinquatur terrefiris fub- 
flantia. Quee fübflantia dlmentum fit , quod citra 
infigsem amarorem deficcandi uim babet. 
| EX GAL. DE SIMPLICIBVS, 


s E deficcat quidem exce[[u fecundo in 


t enfo,calfacit uero primo. Porro quatenus 


| s «maritatis efl particeps,catenus incidit,ex 
Tergise ob fiructiores expedit. Ceteri fi fumao 
tur copiofe, [anguinem per urinas €yocat. 
EX DIOSCORIDE, 


CAR ium eepiti onerofum efl: aluum n 
fanpuinem per urizam extrabit: elixo boues 

(7 fagimitur. Yarina aluo utilis ef urinam ciet: 
- "meliorem colorem efficit: fenonirem per ueficam 
alim cim toraunibus elicit, fi largius in ci 


x - 


 REMBERTI DODONAEI 6. 
aut potu effumatur ulcera cum mel € purg at:lenti 
gines C uitia cutis infacie , 47 "aclastotwmq, — 
corpus emendat:noma[a;, géngrewas, duritieqs — 
ferpere non patitur : mammarum duritias e oll: — 
átra ulcera,quee Tberiomata uocavt fanofa, emar 
ginat:carbunculos rumpit: cum uino fi ubaclaillitu — 
morfibus wiperarum,canum, boininumq; medetur: —. 
urine difficultates tenefmofa; ex aceto- mitigat. — 
Eruum tabidis,qui alimentum non fentiunt toflum.— 
QU ad nucis magnitudinem melle exceptum, fumo — 
ptum; conuenit, Eius cremor perniones, C7 proni 

fus in toto corpore fanat.fouendo, 


^. 


EX PLINIO, Lib xxii, 


7 Ruum contra ferpentium i£us ex aceto , ad. 
erocodilerum bominuma; morfww. Si quis Er 
uum quotidie ieiunus edat lienem eius ab(umi 

certifiimi authores affirmant . Farina eius ( ut ait 

Varro) maculas ex toto corpore emédat,Serpere.— 
ulcera non patiturzin mamnis efficacifmum.Car — 
buneulos rumpit ex uino:urine difficultatesinfla — 
tionem witia iecoris , Tenafmon, C que cibum. — 
non fentiant, Atropba appellata, totum, innue 
cis auellane magnitudinem melle colle&um,deuo 
ratu; corrigit, ltem impetieines , ex aceto ci 


 FlumyC quarto die folitun.Panos in melle fup 


va dde c e MR Too 
IISTORIA FRYGYM; — — 
robibet impofitum . Aqua decoctum permio.— 
—. mes, pruritus fanat fouendo. C uin € wniuerfo 
. «erpori.(i quis quotidie ieimus biberit , meliorem. 
—— fieri colorem exifümant.Cibis idem bominis alie 
 mymzuomitiones mouet : aluum turbat : capiti C7. 
ftomacho onerofum : Genua quoq; degrauat, fed 
- amádefactum pluribus diebus mitejcit:bubis iumen 
ogg Bfgs utilium. Silique eius virides priu(o — 
oo quá indare(cant, cum (uo caule folif- 
- ." que contritee capillos nigro co 
|ooocdereinficmt, 00 


fiasp. 


ISTORIA FRYGVM. - 


JS quadrangulos:folia angufla, uno pe» 
E diculo multa lente. maiora €7 craffio 

E CÉSr&flores ut V bafeli nigriores : fili- 
. quas paruas in quibus fena pluraue grana nigri- 
cantia non rotunda. (ed lentis modo quodammodo 
latiu[cula proueniunt Seritur quacunq; terra, faa 


cillito cultu. 


- NOMINA, 
] Ot« omnibus iumentorii pabulo uitia eft, 
NI Greci Giaoy nominant, Gerinani wické, 
«.— Brabanti Vitfen,Cialli De la uefce. Offici 
n& non fie errore grauiffimo, Eruum aut Orobo. . 
nuncupant ut ex preecedenti capite de Eruo mani 
feftumfieri potefl. Vicia aut? ut Varroni placet d. 
uinciendo di&a efl quod item capreolos babet ut 
uitis, quibus furfum uerfus ferpit ad (cap lupini, 
aliemie calamum,ad quem ut bereat eim folet uin 


WIRES ET FACVLTATES. 
- - EX GALENO DE ALIMEN. 
f |cian cum ipfis filiquis atq; intcora planta 
| Tiflici reponunt ut Brutis pecudibus [it p 
24/0. Per famem tamen quo[dam noui qui 


d 


cuum ergo es cp c natura f 
Ne os ex ipfa diftribitt 
babeat hidncqudr boni fucci, — 
fed eraffum atq; ad fuccum 
Melancholicim eignen 
dumjdoneum, 


REMBERTI DODONAEI,. 
DE ARACHO Cap XXVII. - 
FORM A. 


exxm Rachus caule.folijs.flore.filiqua vi- 
YAN 2E cie fnmilis, fed minor 69 tenerior: fe 
S Ec men babet non latim, fed rotundum, 
cien»! nigrum durym,Eruoq;,ut inquit Cia 
lenus,ninus.In fructibus cerealibus prowenit, — 


NOMINA. 


T TO. [ine legumen, five cerealium frugum vi 
tium,C3alenus ait, Arachim nominari: fcria 


big, ultimam nominis f ylabam per y ad dif 


ferentiam alterius Araci per x notati, Brabanti- 


Crock uocant, Sunt qui Apbacem putant:fed te- 
mere, C fl[o.Semen enim eius non eft latum, qua 


le Aphaceseffe,preeter Diofcoridem, euidentifti^- 


mus teftis Cialenus eft libro de alimentis primo, —— 


VIRES ET FÁCVLTATES / 


Vius feminis nullus eftuf us,nifi quod plana : x 
ili quoq; loco cedat.Seli 


t4 eius inteora pab. 


Li 


gunt autem id rufici , ut Cialenns ait , uti ES 


* 


Tr E NAA 


Securidace [emen €? abij 


j 


e 


* i$ 
iim 
j/ 
d 
L 
J 


£ 
z79 
-- 


«c 


tium 


BIS I 


REMBERTI DODONAEI 
DE APHACE Cá. XXVHLO 
PÓRMA - * 
E—3À P hace cádlefolijfa. Aracho fimilis, d : 
AX uis tenerior:lente altior, O7" maior: flores. 
IE S baber purpura [centes inlongis pedicu- — 
E multos fbicee modo congeftos:ab bis prouenit 
filique late lente máiores,in quibus terna quater 
naue femina lata lente minorecontinentur. Prou 
nit in aruis €7 ri ig uis. : 


NOMEN, 


cio latinis Graecum nomen retinet, Of» 
Bis; incognit&, nonnullis os mundi dici 

tur. Efl porro &' alia. Apbace apud Tbea 
phrafium » que ex [luestrüi Olerim | pe ie 


qua n preefentia non agimus. 


VIRES ET FACVLTATES. E T 


P hace inter alimenta, eandem obtinet fel z 
tátem,quam. uicia: ut in libro Galeni de dli. 


Videes dis 


"HISTORIA FRVGVM: 
|. .£X GALENO DE SIMPLICIB VS. 


. A P báce uim babet aftringendi, ficuti €? ipf 


Léticila(. «xsyCraci uocat)Sed & [fimili 


— eterut Leniicule edi folet: ceterum egrius quá il 
—— leconcoquitur: ualentius autem deficcat 7 mode 
— táncaloris eft. 
| EX DIOSCORIDE. 
Pbeces femina aflringendi uim babent:quá 
re torrefa£ta ftomacbi aluiq; fluxiones fi^ 
ftent.fi fre[a Lentis modo decoquantur, 
CObeU OH qe MEPNEG. 
! Lib XXVII. 


b. ]Am« Aphace ad fpiffandum efficacior 
quam Lenti: reliquo u[u co[dem babet effe 


eius. Stomachi aluiq; fluxiones fifüit femen 


- | Qaxe 


Si —- v 
/ 


ISTORIA FRVGVM. 
. DE LENTE Cap XXIX. 
FOR MA. Me 
zn Ens tenuibus exit cauliculis : folijs 
9559 | npuflis, uno pediculo adnaf centi 
tes. | itae: aut "WS 
Oye] bus. fed longe winoribus, €7 tenuio 
OUR T ribus flores fert exiguos: filiquas 
So ganas latin(culasin quibus lata proueniunt femi 
—— T4. Amat folum tenue €7 corlum ficum. 
Nafcitur € fua Indie Lens Eenogreco fimilis: 
differt bec à noftrate omnitto, fed illatam cibo dif 
cerni poffe negant ab ignaris. 
. Eft & Aegyptia Lentis genus rotundius €? ni 


grius.Vtraq; nobis incognita eff. 
NOMEN, 


Ens Grecis cbaxbet cow, Latinis etiam 

Lenticula appellatur, In officinis Latinum no 

men retinet: Giermani Linfen, Cialli lentille 

nominant. Cx 

|... VIRES ET FACVLTATES, 
ph EX HIPPOCRATE. ' 

T Estes eftuofe funt Q turbatiue C neq per 

LE fecedint, neq, ipfam fiftnt. * 


E IN Erectenuiu penen faci aridee enim 
AEN fene fries ctc d firi 


REMBERTI DODONAEL 7$ 
gentem,U7 que ipforum eft neluticaro, crafiest — 
fucci ,'ac. terrei-, aufleram. qualitatem babens 
exiguam cuius. cortex multe eft particeps. Succ 
cussporro in ipfis ef aftringenti contrarius. no» 
circa,fi quis in aqua ipfas coxerit, &7 deinde aqua 
faleaut garo,aut cum ipfis oleo condiens fumpfeo. 
rit,potus is lun deijcit,At ex bifco&is Lentibus 
Lens ápparata, facultatem babet fucco-cotrariam: — 
ut quee wentris fluxus ficcet, flomachum inteftina — 
€? totum deniq; uentrem corroboret.Quam ob r&— 
celiacis, €7 dyfentericis , cibus efl accommodus. 
Lens uero decorticata, ut illam aflringendi webea 
mentiam;C7 ea quat ip[am confequuntur, amittit, 
ita magis nutritqud qua cortice (poliata nou eft, 
fuccum craffum prauuma, gignit,tardeq, comme 
at,non tamen alui fluxus deficcat , nti ea cui cor- 
tex non eft ademptus.lure igitur, quilargius boc — 
«dulio utuntur , elepbanciafmm C7 cancros incur -—— 
runt Siquidem crafja ficcaq; cibaria fucco melano- 
cholico generando fuat idonea, Quare ijs duntae 
sm aquea in carnibus ct xoy«fía Lens in. 

cibo utiliter prebetur: ceu aridis €7 [qualentibus, 
admodum damnof£ , Eandem ob caufam ufum in-.—— 
tegrum G inculpatum bebetat,pfum immoderate — 
exiccans:ei uero qui contrario moda [e habet, con 
fert, Menfiruis exse Piscaset mm efi 


à PM - - 


—*- HISTORIA TFRYGVM; ^^. 
"commoda: craffum enim C7 tardifluum fangumem 
 vedüit. At muliebri nancupato proflueio et utllif 

Jimd, o sni ose 
ec tOVOEX-SIMPL,; j 
7 Entes ualenter aftringunt medium tenent cd^ 
] ides €7 frigiditatis, de ficcant tamen in [e 
-* eundo ordine: ipfum it«q; carum corpus de[ie 
«at C7 fifüit uétrem:ceterum decoctum prouoc 4t; 
proinde etiam prior aqua .abijcitur ubi retentioris 


— "enia adhibentur, 


/-— —-EX DIOSCORIDE. E 
Ens frequenti cibo aciem eculorum obtundu: 
] «greconcoquitur:ftomachbi male babet eum» 
- - que 6? inteflina inflat, fed aluum cum cortice 
.€o€ fiflit. Pre flat in cibo que facillime coqui- 
Ti y nibil atri in maceratione reddens. Vim babet 
afiringendi, qua ex caufa alui cobibet, fi detracto 
antea cortice dif[coquatur acurate , primaq, aquá 
mter coquédum cffundatur: (quippe primum id de 
ce&tum uentrem refoluit) fomnia tumultuofa exci 
tat:capiti, neruis ac pulmoniinutilis . Melius fuo 
fungetur munere contra alui fluxiones , addito c& 
«ceto intyLo,eut portulaca,aut beta nigra,autbac 
€15 myrti, aut putamine punici,aut aridis rofis,aut 
me[Pilis aut forbis, aut pyris 'T hebanis, aut malis 


.* 


£otoneisyaut cichorio «ut plantagine ext gallis in. 


R EMBER TI DODONAEL 36. 
tegris,qua poft decoftionem abijciuntur, uel uua 
rum rbois quee ob[onijs infpargwntur:erum ace- — 
tum cum eo diligenter percoqui debet alias aluum 
conturbat.Contra (ubuer[tonem fiomachi , trigin 
t4 grana Lentis delbrata deuorari proderit: deco 
€a cum polenta, C7 illita podagras lenit : fimus ci 
melle glutinat:cruflas rumpit:ulcera pur gat: deco 
&la in aceto duritias €7 flrumas difcutit:cum coto 
neo aut meliloto medetur inflemmationibus oculo —— 

rum,fedifq; addito rofaceo: fed in amplo finu, dto 
inflammattonibus fedis , quae maius remedium exi 
gunt,cum putamine purici , 4c ficcis rofis adiecta 
melle decoquitur:nomis que in gangrenam eua 
ferunt, adiecta maris aqua: spuftulis t7 bis que fer 
puntzigni facro, pernionibusq;, ut antea dicti p 
contra mammas in quibus lac in grumos coijt , O* 
gre nimia fui copia profunditur,coCla in aqua ma 
yis, illita auxiliatur. 


EX PLINIO, Lib. XXII, 


Ens aci£ oculorum obtundit €7 flomachum,in 
at fed. alui fiftit in cibo magifa;difcocta cce 
leftt aquazead f. oluit minus perco&ta. Cruflu 


las ulcerü rápit,eaq; quee intra os funt,purgat 7 — 
flringit:colletiones omnes impofita [edat maxi 


"ge Qolcitts E. pon dit Es bo 2 


ia 


IISTORIA FRY GVM. 


0 4ut cotoneo: Contra fuppurantia c 


polenta imponitur, Decoctee fuccus ad oris exula 


.. «rationes G7 genitalium adbibetur:ad fedem cum. — 
—.. Fofaceo 4t cotoneo : inis quee acrius remedium. 


.. exigunt cum putamine punici melle modico adie- 
&o, Ad id demum ne jest marefcat: adijciunt 

—. € Bete folia, Imponitur e7 flruvis , paris, ucl 
pos maturis uel máturefcentibus ex aceto difcociasRi 
— PNIS ex aqua mul(a : € ganorarnis cum punicitee 
| gninezitem —— polenta, C7 uulyis, 
renibus pernionibus ulceribus difficile cicatricem 

— trabentibus, Propter diffolutionem ftomachi xxx 
(.. Grana lentis deuorantur In choleris quoq €? d» 
— Jenteriasefficacior eft in tribus aquis coctain quo. 
ufu melius femper eam torrereyent tundere,ut quá 


— &enuiffima detur uel per fe uel cum cotoneo mae, - 


4Ut pyris aut myrto, aut intubo erratico, aut beta 
nigra, aut plantapine, Pulmoni eft inutilis, c7 capk 
tis dolori;eraofifa; omnibus, € felli , nec fomno 
facilis:ad pufiulas uilis igniq; facro € mammis 
in aqua marina deco£ta:in aceto autem duritias et 
firumas difcutit.Stomachi quidem caufa, polente 
modo potionibus infPereitur. Que funt ambufie, 
«qua fc emicocta curat poflea trita, C7 per cribrum 
| effufo Te ,mox procedente curatione addito 


oeleExpofcacodéwraldoutura, 000 


cud 


m 


E. gus 


ud HISTORIA FR FRYCYVM: 


.DESECVRIDACA: Cap. XXX, 
| FORMÁ. 
3 c cmm fruticofa eft bevba:folijsle 


CN ci 
icr, arietino Ciceri [imi 


libus, fed in ambitu non ferratis: flori- 
3 bus candidis: femen fert in filiquis cor 
rum modo incuruis , rufum quedrangulum, 
e [2 ancipiti | fecuri quadantenus fimile, amarum €7 
ames lenti €7 eam itid ut Go 
«aut in (egetibus,G" Hordeis ut Diofcori 

-odesApád nos rera eft., «7 (Ponte fua no prowenit, 

o ^ NOMEN. 

T Q- Greci W'óragop, Latini Seciridacd 


dut Securinum nominant, un guentarij pele 
cinumtojficinis incognitum. 


VIRES ET FACVLTATES. 
EX GAL. DE $IMPLICIBVS$. 


C Ecuridace femen gratum eft Pi uif. 
um im obftru£tiones expnr gat: idem pre flant 


totius fruticis permina, 
EX DIOSCORIDE. 


: Ei gu[in amarum eft flonscbo e 
in potu:additur in antidota; cim melle nte 
Es me s ow iendi [pem adimit. 


REM 


van 


—— :HISTORIA FRYGY M: 
DE ORNITHOPODIO. Cap XXXI. 
FOR M A. 


xq Rüitbopodion fruticofa eft berba, em 
( (4D) Vy piter luxurians: cauliculis tenuibus: 
vef foliis Securidacee minoribus: floribus 
4 albicantibus, exiguis :filiquis quatuor 
quinifxe iuxta inuicem,paruisincuruis, minutaris 
«uium pedes emulautibus (unde nomen) in quibus 
parua rotunda femina Aracho minora, Nafcitur 

— Waruisjinter fegetes,C7 in pratenfibus, 


21 *oNOMEN, : 
y Efliruti meliori nomine, Ornitbopodion b3c. 


zd platam uocauimus, €7 fimilitudinem t ul 
(oos ginoméclaturam fecuti: Brabanti enim Vo 


x e YIRES - ; 
| Rnitbopodi, tota planta,cum filiquis gratif 
Qi. boum pabulo eft fligitura, eius gra» 

o, UM aruflicis, Ad medicine , «7 bomimim 


3 


Admiffum per Petrum curtium paftorem dini. 
Petri Loyanien(is die 29 Iulij, 
An. M. D. LII, 


Rolandum de Farre, : Cbondro, Trigo, 
ced -Prifana,Crimuo €& Alea, ——— 


"REOR D b^ 


DONAEI MECHLINIENSIVM. | 
MEDICI AD D. imum. d e 
lents Meclinienftum Medicum 
la de Farre,Chondro,Trago, 

Ptifana, Crünno iE E 
Alica. ie cud yr e 


Tínam ornatifime Releule 
multi boc tempore inuenirétur 
medici, qui tecum fenrrentyrut 
q; fomiles effent, 6 tantum ue 
ritati tribuerét rationibufa; ce 
derst,facileemm tota ipa ars .— 
nidis 4b omnibus quibus wunc plene efterrorie — 
bus abufibu(q; expurgata,fincera,eti inteera ftudi 
ofis, artifa; ipfius amatoribus fefe ample&tandam 
exbibéret, Sed magna procb dolor medicorü pars — 
€ inter bos ipfos, etiam nonnulli qui celebriores.— 
baberi iii tam mala ac peruerja perfuafione — 
ducuntur,ut cum prioris tatis medicis(quos etia. 
indo&osfatentur) errare tam etiam in manife, 
-fimis rebus malit, quà à recétioribus ueritaté a 
direaleo ertinaci dude dui [un 


T. DETARRE NAT. 


c Tuuero 'cumueritate ac ueteri medicina nibil bao 
—— beas antiquius, omnia ad ueritatis € rationis nor 
—mantexpendis,e7 im nullius uerba iuratus, ueritao 
Mi umi afidue infiflis | Quam ut proptius expedi- 
T flf; confequaris,non modo ueterum, fed recen 
tiorá quod, omnium fcripta rele is:funmo iudicio 
.. que est ingenij tui dexteritas, expendis: 7 quod 
-— dmijsueritati con[onum eft ample&teris, C) uod ut 
- optimo confilio, fummo; animi candore facis, ita 
nefcio an bene quoq; me in illor numero babeas, 
qui de rebus, dubijs aut obfeuris iudiciym promes 
— fe poffit.Paucorum boc eft donum, d nemine teme 
| re ufurpandi: quod ut mibi ne; uindico,neq, rro 
— govita liberum effe puto de ijs factitijs rebus , de 
. quibus aliquando paucis uerbis tecá eoi, fententia 
. Wei tibiyet mibi poftulere uifus es,cxplicare. Süt 
— dut potiffimà hee: Far,Chondrus, Trapus;Pri 
Cofana.Crimnon C7 Alica, quee d recentioribus no» 
(o frre etatis medicis aut inorantar aut temere cà 
oo fmdentur. Sequar autem in bac tra&hatioa 
oso ges von peculiarem aliquem ordinem, 
zu fed grovt queq; res [efe obtuleo . 
5o Fiteamexplicareconas ——— 
cocotte odor: Prisum igüur 
coo deareapemi. 


*- 


TERT 


aliquodTrumg — 
2| ci genus, f'ueres quadam ex ce. 
jrealibus frugibus apparata: etfi. — 
PS frumenti genus quale nam fit ed.— 
Ii: modumobfcure €? obiter à ue- 
—7 teribus pertractatum cfi- Qian t 
tum tam£ ex illorum Bois eruere datcr duplex 
omnino Yar noslro iudicio efi; Naturale unii quod | 
fcilicet frumén eft genus: YaGitium ex fruveento. 
aut Hordeo alterum- ^ De NatsraliEerre quod 


m latio cibum, quo trecétis 


tti eerere folo, Remaros ufos f 
no cas gea f 


 EPIST. DE FARRE NAT, — 
n poffe , itaque cum folliculis fuis crudum olim 


ee feri folitum atq; in wagmulis fuis ad. fatus feruao 
.. Fi: Hordeo ponderofius effe: inter omnia frumen- 


RE MER TID .-DODONAEI ^ $84 
JC minerit: uer benc opinionem manifefiérederguit.— 
— Plinius;Far Hordeo rendere feribés. Alijs pla. 
cet effe Ckondrum,quod quidem de naturali Farre i 
uerum effe non poteft , Cbondrus enim res facti. 
tia efl:ut paulo poft oflendimus , ubi € qualiter 
Farri cum Cbondro conueniat djocieiht odis | 
bilior. eorum uidetwr opinio qui idem cum Teit.— 
Far exiflimant, quamquam eam we, indubita, — 
ta non uelim, V tri; enim fries nullis ariflis nalla 
ta sgranum multis foliculis inclufum ,— Deinde: 
quod € non leuiter conie£turam. auget qui. ted. 
utuntur, Far (ut inquit Plinius ) non kabent , Zea 
item Girecorum propria:Far latinorum.Hoc pree 
terea Grecorum nemo defcripfit: illam nemo La 
tinorum, cum tam? utriu[a; gentis fcriptores Tri 
tici et aliari cercalii frupi meminerit.Jam €f Fay 
ris genera funt quatuor:non pauciora etiam tees 
Typhe enim G Olyra, ex Ve quoq; generibus. 
habentur. Nobis ex Farrisgeneribus efje widetur,. 
quod. Galli Scourceonid eft,quafi dicas fuccur[ue 7 : 
gentis (ut interpretatur Ruellius) nominant: f 
menti genus macri, trife, Hordei fimilitudine, cu — 
ius prani no facile folliculi deglubitur, nullis ari,— 
füs nallatum, cuius apud agricolas ujus cum à anno 
ne premit mopia : «d Faris enim [iml 
nen GC rcu ionem proxime wi 


DETARRENAT, ^ 


OEPIST. 


z 


| accedere erezcui autem Farris generi afcribi debeat 
. éxa&e uidicare non pofjumus. De particularibus 
enim Earris eeneribus ' nofira opinione;certi aliqd E. 


— fatui non potefl. Et quis de bis rebus in tanta ucte 
rum breuitáte,ne dicam obfcuritate,certi quicquà 


0o fatuere Ice pfe confidet? Conie£turis certe má 


—— guiopus eflqibus.fi nel uti licet,uel fides: baberi 
. poteftyexifiinuerimScourecon illud, uel Clufmnit 


uel Venricalum effe. Vt ut et, magis uidetur ad 


boruaut (altem ad comminém Farris defcriptio 
Mem accedereyquim quee recentiori nonnulli pro 


Farris-oeneribus modo exbibent.Neque enim Di» 


Vi Petri fr iumentum, Clufinum eft: aut Gallorum 
loculereyuel Germanorü Kernfamen. V emniculii. 


— Diui enim Petri nuncupatum Germanis Eincorn, 


Trachie Brita efl, Loculare uero quod Sorci 


Cet 6? Germani aliquot tominant,ex F anici uide- 


- fur ferere effe. Kernfanen Wero idem cum Teo py 


. rósquod apud Bitbínos etate Galeni inventum fu 


itit in capitibus de Brit ajZeopyro € Panicojin 
. RWofira de Früpibus Hifloria diximus, ^—— 


um ?Ha£tenis quidem de vaturali Farre;quid f«&tis 


mreunquitar.. 


"DE 


e er Stilipiod BON UU 


| REMBERTI DODONAEI $8; 
GBE FARRE-CFACTITLIOSZO - 
possem Ar. autem factitium res efl,ex fru 
| 94 mento;decorticatione,et in prumos: 
Bip jJ contufioneapparata, — Nibilenim. 
*« Far boc alind efl, quam frumentum 
decorticatum,C7 incrafsiores paro.— 
tes ita comminytum, ut erani quodlibetintrestá.— 
tum quatuorue particulas duafum fit ut Archigea — 
mes teftatur cuius extat Farris buius parandi ra^ — 
tio.4pud Aétium, fermone mono: Capite: 45.bis: 
werbis: | Fruientum. modico tempore adu mae 
defacitoyindeque extra£tim,ac in pilam conieci, 
ucluti Priferam d cortice repurgato,ubi uero cor 
ticem exuerit;tolito,ac in fole ficcato,deinde maa 
tibus tritum donec penitus d cortice fuerit mun 
datum crafiffüme molito, it& ut granum wmumin.— 
quatuor aut quinque partcs redigatur, ficcum.— 
adfernato. . V (us autem tempore Chondri modo. — 
coquitur» G7 d (anisincibofumitur. — Pererian 
tem boc. Far ex frumento inquit Archigenes,boc 
- efl ut egointerpretor ex Zeaynambec decortica 
tione potiffimum eget, C inter frumenti genera, — 
non ofirena ji loco; — Antiuifiwos uro ilo 
Romatos,quos non alioquam arre, Frumenti p 
ncre,ufos trecentis annis Verrius tradit.f. utium. 
Yar ex natarali fiie Fare frumito cifeciff 


i-e S: 


paie 


IST. DE CHONDRO, 
tillimum eft indeque fatiitium idem cum frumen— 
o nomen babere, Palladius autem, «ex Hordeo,— 
Ear feriolim folitum innuere uidetur , cum ait, 
—— Ear Hordei uino confperfum pullis primis diebus.— 
—— dandum. Ex quo collicere licet Far , quando pra 
re factitia nfurpatu* , fiemficare poffe omne fra 
. Wientum 4 cortice fuo purgatum , C7 in craffiores 
.— grumos redactum. C) na de cau(a , €7 quod apud 
(.Q Germanos Q7 Bateuos,(quos Hollendos dicimus) 
 gafim ex Hordeoyaut Auena, per decorticationé 
€ in grimnos reductionem fit ( Grupen uocant. — 
Germani; Hollandi Gort) Far rectiffime latiné di» 
cetur , Apud Grecos in nullo Farris nomenu[u 
| fut, nifi ofteri res quodam , X eos quidem qui 
- An Italia ucrfati fuerunt,ex quorum numero Archi 
genes cft » cuius de Yarre [cripta iem retulimus: 
Sed eius loco Cbondrum, Tragum, Prifanam,alit 
que € nomine €7 apparatu diuerfa babebant, 4. 
 Farris temen. natura non multum recedentia , ut 
— fingulis borum explicatis manifeftum erit. 
etc M ie GEHONDERO. 
ZEE Hondrs fatitie rei ex frumento no».— 
hd nen 681, C generale es ommum. 
iig feminum eereelium d corticibus [wis — 
TMAETU, que is grumosmoncom 


—À———Ó— 


US i a 


REMBERTI DODONAEI 


minuuntur, fed integra [eruantur: nam € ex Hor. — 
deo [luefiri bonum fieri Cbondrum Tbeophra- . 
fius [cribit . Proprié tamen € in generaliori fue.— 
fignficationet ee granum piftum,C a plumis fu. 

is repurgtum fignificat, Fit dutemnonex quas — 
wis tea, fed ex ea que duo grana babet ,quam.— 

dixóxxop Greeci nominant ut Diofcorides tefla- — — 
tur. Modum uero faciendi docent GeoponicaCo .— 
flantino Cefari dicata ,in quorumtertio capite — 
feptimo, Chondri parandi ratio hunc in modum. 
babeturztea tunditur € in feruentem aquam in 
yicitur dc premitur deinde Gyp[um album tu[um 
tenuffuméa; cribratum, €7 barene albiffimee , ac 


tjm admi[cetur donec 7;e« proberepurgetur, . 


... Herdeacca tundatur €7 mundetur modo, 'Triticed 


mo 


eu 


T. DÉ CHONDRO; 


Wero cognominatur, non qvod ex Triticofiat boc ^ — 
«enim decorticatione nulla eget,[ed idco quia Zed. — 
etiam cx Tritici generibus ds elquodZee. - 
granum cortice exutum "Tritici erano affimle si. 
deatur, ^ Vnde € Galenus Cbondrum primode 
alimentorum facultatibus ex Tritici genere effe 


t,quod non aliud fonat, quam ex Triticeo ge- 


Mere cum parari, ^ Attius inter Creecos celebris 


quoque Medicus, CFondri etiam yód'ecg &avee 
id eft, Alice Chondrum nominat, Alice nintirum 


quandam effe fpeciem indicare. uolens, quod qua 


eccafione , aut ratione. ab illo f«&um exiflimem 


E — nus , Choa hondrum cffe exiftimant, € rem factitiom 
cm j 


MEOS eR Lariris creditur arecentiori — 
us Alica nominari, € eft. quidem quedameius — 
[Eecies.[cd cum multa Alica fint genera,contufo 
nis magnitudine differentia, non poteft band du 


: — * bié Cbondris omrino idem quod Alic« ee. : 


Q ramobré etii eorum fententiz no probo,qui pro 


— Greca di&ione Chondrus » Alicam fimpliciter 


reddunt. Alice enim multo latior eft figrift 


Latine 
Cdtio, quam Chondri, In longe autem maiori er 


werjantur qui naturale aliquod frumen:i pe z 


ee negant : eit qui duo pemera Chondrifacimt — 


ii 


A RUIT SNR 


. REMBERTI DODONAEI. 
Chondrus res factitia eft. Neq; obflant,que addu — 
cuntur ab imperitis quibu[dam argument&ex feri — 
ptorum aliquot ueterum locis depr5pta , in quibus — 
Chondrus cum Tritico alijs4; frugibus inter. PITE 
menta boni fucci nimeratur:nam omne qucd inter - 


frumentacea numeratur , non (latim qecdare —— 
aliquod frumenti genus e[f:ita enimC7 PrifanacT — 
Amylum, naturalia ejfent frumenti genera , cmo 
Tritico cnim ala; fimilibus frugibus ueluri Con. 
drus fubinde numerantur, qu temen faftuiaeffe — 
Q7 arte parata nemo dubitat. DOR. 
ONES LL I S Me 
i. 4QV5,res quoq,ut Chodrus fattitia di, 
AS abeo ttim differens, quantum Olyra à 


gr sS Ted dil crepat.na ueluti Chodrus exq ea; 
ita Traous ex Olyra conficitur, Cuin identifft 
mien teftimonium Galenus primo de alimentorum 
facultatibus bis. erbis: exhibet : Ex vobilfima ^ — 
Olyra cun ut decet decorticata fueritmominari — 
regi conficiunt.Nec nGeoponica Conftantino — 
olim C efari dicata in quibus.T; ragipreparidira — 
tio, bunc in modum babetur: frumentum Alexan - 
drinun di£tum,maceratur decorticatur3., 07. 


le calido ficcatur, dcinde idem rurfum fit; donec et 


— pellicule ez quicquid. fibrofum efl in fru 
: Miro [iccandus, € re oner 


AC ZPIST.DE TRAGO- 2d 
s gus ex generofa Olyra esl. Dicitur autem Trl ; 
| gus bie, cognomento frumentaceus, ad differen- — 
— guam ein[dem nominis berbae C annnalis,non au^. 
— em quod naturale aliquod frumenti genus fit, 
nam ut diximus omnis Tragus ex Olyra fit: ne- 
que enim ullum eft naturale frumenti genus, quod 
groprié Tragus dicitur : quanquam nonnulli fueo 
Tint, ex quorum numero etiam F linius uideri quio 
bufdam po[fet,qui Tragum peculiare aliquod fru 
mentum, venere cum Olyra idem exiflimant.fpeo 
cie autem diuer[um . norum [ententiae me ideo 
non ero quia oium opinionem Galenus - 
tecipit , fed manifefle reiicit, Tragum ex. Olyra 
feri teftatusiu on los decima iia 
A0, capite [eptimo [atis innuit, ex Tritici femine 
.. eodem quo Pti[ana modo , Tragum in Aégypto, 
|. VU Campania fieri fcribens, Caeterum quod bic 4 
P litio; Tragas dicatur ex Tritici femine fierisant.— 

4 Conflantmo ex frumento: Alexandrino , nibil 
. pugnat eum bis quee diximus : nam Olyra (que 
.. Biofcoridetefie ec qua dam fpecies efl)alati- 
WIS Arinca nmcupata, ex "Yritici quoque generie 
buseft, Triticinm enim fubinde geveraliter, vt 
: pud Wrifconfultos, [utitur pro quouis cereali fe 
e peo panes cogitur, Eadem uero €7 fru 


nk" nonimpropric mecHpae — 


 REMBERTI DODONAE LO BN. 
tur,in Aegypto enim. cuius w is «7 caput 2 
Alexandria eft , Olyra facilis, €? fertilis ur Pli- 
niits inquit, prouentus eft : G7" red co loci, nec non. 
Far , eodem autore , citiffbme in eam conuertun- 
tur. Resigitur plane factitia Tragus eflyChone 
dro fubflantise ratione propinquus , quandam eius 
figuram, fumilitudinem gerens, ut Diofcorides — 
dit: Tanto deterior, C" in nutriendo minas. potens, 
ue in bonitate Olyra tea ice ons 


DE PTISANA' 


TruPES ;Tiféna &ziTW rove, 

S. boc eft purgare, aut pinfen 

* : do decorticare, dicitur , €? 

PES A S. conmune eft omnium frua 

VEA SS eim nome purgatarum, 6 
VERA S d corticibus fuis mimdata- 


- 
1 


ZeiesesterHs rum :atque binc Ced gre 

num — Xov fpei trays Cbondraptif ; 
4n6,^ c0 a] wea sva rupi ncupátur ex Ory — 
4 Ptifanam Italos conficere feripfit Plinins; PK - 
grié tamen , € in fimpliciori ominis ufu, Ptifana — 
Hordei gravi decorticati, € d plumis fuis repur. 
gati , quod pinfendo ac timdédo fiofgsieal Ne 
cod: ns nis, 


wo 


ame. EPOR 


PIST. DEPTISANA. - 
— Celana C manifefla eft "Tantum boc nobis admond. 
— dim wifumfuit:errare eos grauifiime in uictus raa 
-— tiene,qui F tifanam interpretantur leuiu(culii Hof. 
uec dei excorticati decoctum , ut fere medicorum 9 - 
efficinarum uulgus; Nam Ptifana ipfum Horda — — 
.. granum excorticatumsatq; purgatum efl, quacü.— — 
t €la atq; xt decet parata)boc cfi (Galena interpre? 
.. te)enmin deco&tione quam. plurimum intumuerit ' 
—. 7 poflea ione lento per multüm ocium. in chylum 
fuerit redaCta laborantibus acutis morbis olim cie 
biloco dabatur : yt ex Hippocratis libris? Ge- 
leni in eofdem commentarijs manifefüfümum eft. 
cago EO DEGRIMNO:..- UR 
Cem Rümon uoces Greci it Galenus i 
(COAT quit;malores Hordei partes, que ef^ E 
VA frithepalitaFarine. eius imebitury — 
OOCIEBEZHT quee uidelicet mola exquifitifima trt— 
, Mriréfüserunt:boc efl;crafiores € corpuléntio — 
 Fesfafine partes, que a mola perfe&té fubate — 
bac FudiorE tc craffiorém farinam,cuiu[uis fru. 1 
nei fiie id antea toftuma (ueluti dam polenta ex — 
. Berdeo conficitus)fiue má toflumfueritni ez non — 
. feftifriumzti craffior farina, Crimni quoq; appella. — 
. Püncieiikst epsd Diofeoridemuidereejkex Tri 


REMBERTI DODONAET 
££ ex Crimno fa&tà ualentius aftringere.fi eae — 
qua fit,prius torreatur,innuere uolens eti. ex ted. 
Triticoue n6 toflis, Crimnà fieri. Qua ob caufant 
Crünon «pud. Diofcoridem aliofa; fcriptores nibil -— 
aliud efl qua cra(fa,rudis,et corpultior farinaTri 
tici Ce, Olyre, bordei,eut alterius frumét que. —— 
extremam , tenuiftumam ,€7 perfectiffimam;mole — 
fuba&tionem refugit , fue que exquifitifruné trita. 
no eft, Tritur«e fiquidé folo modo,4 farina proprie 
dicta diflidet, Ceteri Crimn3 ide cii farre factitio 


d SERHTERDE ALICA. 20 — 
teritur) donec decorticetur , Nbi autem purga» 
| tameft, €onciditur iterum medulla, ijdem quibus 
mundata efl armamentis , C7 in orumos quo[dam. 
eraffiores redipitur , qui contufionis magnitudi^ 
ne difidentes ,— tria Alice o oferunt: 
wnun reto M PONE 
tin minimum ,que cribris feparantur , 4c 
difcernuntur , Vt borum omnium locupletifimus 
teftis Plinius, libro decimo octauo , capite unde" 
cimo eft. 


Grandiffimum Alice genus id efl quod in rari t 
eri cribro manet: buiu[modi funt erana a cortici- 
bus fuis mandata, quee integra adouc [unt aut qud 
minimi tritur paffa. Hoc venus Alice Gosotun — 
dicitur quia fcilicet illiablatus,tr abdu&us eff cof 

E i-o 


. Secumdarium ex ijs qua per cribrum rarius trà 2 

fierunt,m altero ar£iiori manet sam que per pri- 

ium tranf eunt, rur(us arciori cernuntur, Huius 

generis funt. grana in aliquot partes coniminute 

.  mentamen integré confra£ta quale quid fatitium 
feefedvamus. — 

o TTertum C minimum Alice genus, cribraria 

|, umcupatur , eft quod in tertio manfit cribro an^ 
lins 6r cua roten maet 


ML. Kr aoiaugiei 1 cr dieit 


te. crafior quedam ( nofiro iudicio)ueluti farina, 
euiifmodiCrimnonefl.. — 7 ; 
Et bec quidem eius Alice funt generá,que ex 
Lea fit, 7 proprie Alica dicitur. Efl uero €T. alia 
Alicaquá Plinus adulteriná nominat quee fit,ut in 
quit,ex te4 quet in Aphrica degenerat , cuius fpt- 
ce latiores nigribrefque , 7 flipula breuior: que 
noftra opinione eadem cum Olyra efl, In Aegypto 
enim que Aphrice prouincia eft (no enim Nilus, 
fed Arabicus finus Aphricam ab Afia dirsmitr)Oly 
ra facilis fertiif a, ext ca Farreue degeneran- 
tibus prouenityut alibi P linius [cribit. Huius. aut& 
Alice , tot etiam (unt genera uot Alice ex Zea 
pra paratae: grandifimum,fecundariii 9" minimit, 
Ex bis autem qualem quantama; Alicaycum Cbon 
dro, Trago, Crimnog;, quee apud Graecos paffim 
occurrunt coguationem , €" fimilitudinem babeat 
sidere,C intelligere cuiuis promptiffmum eritz 
€7 quia plura eius funt genera no cum umo aliquo 
folo conuenire, fed ut iuxta contu[ionis magnitud 
nem feminis diuerfitatem differétiam fortitur, 


f 
T: 


REMBERTI DODONAEI 95 - 


ita etión cum diuerfis que apud Greecosinuenita — 
tur fumlitudinem babere. | 

Nam primum illud ger 
Tea fit , uidetur id ef 


" 


c: "ERIET DE ALICK * 
decorticatum efl, € purgatum: € fiquidemtet, — 
ut Alica fiat , aut preemaceratur aut in feruemem — 
aquam demittitur quod P lini us non explicat,aud. 
dubie eadem eft que Chondrus.T ea enim dum ex — 
ea Cbondrus fit, in aquam feruentem mittitur, ut 
Coffantinus ait. Videtur autem id Aétius ex pofle. 
rioribus Grecis medicis omnino confirmare ,dum.— 
bunc non fimpliciter ut C alenus €7 eli Chondrit, 
Jed. Cbondrum Alicos appellat:nimirum indicare 
uolens, Alice plura effe eenera,c7 eius grandifi» 
mum Chondri effe-Alicee ipitur quoddz genus idé 
«um Grecorum. Chondro eft : queus tamen 
.. "Alica Chondrus non eft : nam reliqua duo genera 
. in grumos contu(a proprie Chondri non dicuntur. 
——. Quod uero ad [fecundi penus attinet, quod feci 
darii dicitur, boc quia comminutym eft, Codrus 
(«t diximus)nominari non poteft, (ed cum Farrefa 
litio cognaticnem aliquam babere uidetur : et [i^ 
quidem T'ea € far frumentum idem [unt,, ut non» 
mulli exiftimant, Alice boc penus fecundarium,et 
—— Kar fa£titium una eadema, res erunt: fi wero aliud 
— Xeas aliud Far naturale,tztum inter fe differreme 
Tito putabuntur, quantum ipfa frumenta, ex qui 


d db Aegineta jg nuncupatur digmon it. — 


REMBERTI DODONAE! 9o — 
inquifirione uidetur, nam quid fit non explicat;tan .— 
tum aliud. e(fe 4 Chondro indicat , :pertratatis — 
enim Cbondri facultatibus flatim fubicits —— 


*, 


ódLGMZ TX p GO Xd po maptortp uaAM op. 
d't yasgos tei eQiIko s. BEC 
id efl, Alica in ceteris quidem. Cbondro affimilis 
eft, fed aluum magis cuum Ex quibus uerbis 
manifeflum eft,aliud quidem 4. Cbondro e(fe, fcd 
tamen non miltum ab eo quid alienum, aut facul 
tate diflimile, qua de caufa ctiam,ut meafert opia. 
nio, Alice Padi eadem e[L, cum fecundaria. Alica - 
Plinij Secundaria enim bec Alica grandiffimo ge 
neri ftue Cbondro finilis,comminuta tantum ma 
gis & in minores partes 4 pifillocosfrata, — 
Tertii Alice penus,idem cum [ecundario e[fet, 
finon triture «7 contufionis modo diflaret, qua 
tenuius eft, C magis farinaceum. P offet id uideri 
Crimnon,finon. Crimnon frumenti non purgati, 
uel cuinfuis alterius rudior farina effetzillud uerd-—— 
Lee mandate C7 contu[e tenuiores grumi. Hoc 
| genus Cribraria Alica dicitur, quod à cribro anc 
gufiffimo non tranfmittatur fed ineo maneat, —— 
Poterit autem qui uolet becgeneraperfectins — 
nofje ted aut alterius frumenti grana in. pila t 
dere, deinde tribus cribris (ubcernere, quot 
wnum rarius fit, alterum anguftus tertium: 
xu c c 


TOCHEPTEYO DE WrICK) U- 
tiffimum,G7 barenulas tantum tranfwirtens.Etpri— 
.. um quidem rariori cribro utin quo quodremas— 
- met nec tráfit grandifiimo Alice eeneri re[podtt, 
Deinde rurfum quee tranfierunt , ar&iori certiere, 
per quod no tranfiens [ecundariii genus conlituit. 
Fofiremo qua per fecundarium tranfmiffa funt in 
— tertium anguftifeimm mittere,in quo fi quid rema 
vet winimo re[bondebit Alicae generi. Etbacqd — 
den trieila Alice funt genera, contufionis magni 
tudine dijffaptia, ^ 7 | Ee 
. Adülteriia uero Alica, qualis [it ex ijs que dixi 
mus prontetim erit uidere : fi enim grandifimam — 
Alice exti gemis , Chondrus efl , adulierine |— 
. «rte ideison aliad quam Tra HS cognomento 
-frumentaceus fuerit. "Tragus enim ex Olyra cora 
| ficitur,ex qua Alicam adulterinam fieri uerifanilie 
ter demorflrauimus : dein ey utriu[q; pr epar ndi 
fimilis efl ratio. A lia autein duo eiufdem ocnera dá 
alterins Alice generibus fimilia fint, fimile quogy 
«d Traeum quam illa «d Chondruw rationem bà.— 
— beant confequens eft. Hec babui Dotiffimé Có- — 
| peter» que de bis rebus dubijs €7 in controuerfi — 
(— Midicerum huius temporis rofitis , plane obfcuris 
— € confufis im pre fentia adferre potucrim, qua ti 
Difcripta effe uolui, ncn quod eruditionis Jii 4li- 
Mindfiria mea accedere poffe corfidem edit. — 


. REMBERTI DODONAEI o3 — 

(quod mibi optfe fes cs) entem meende — 

bis rebus, quoquomodo aperirem:que fi tibi fatifa d 
fecerit e? probata fuerit,non erit quod iruidorum 
«ut indoctorum liuorem curem, fatis enim mibi, 

y fuerit iudiciumzqui € uariarum rerum. 

[ingulari eruditione inflructffimus es, 

€ [ingulari animi candore predi» 

tus ueritatis femperfu- 

Bene uale. 


M ij 


&: 


REMBERT1! DODONAEI AD 

. . D.loannem Vifchauiumapud |. 

—  .  Bredanos Medicum Epi« 

m" ftola de Zytho,& 
ace Cereuifia, 


| Vm te doCiffime Vifcbaui tali et tem 
J candido er ga ftudia conatu[que meos 
CA jl effeciu pra ditum effe ,cum ex literis 
Demi! tuis omni bumanitate pleviffimis, tum 
€x aliis argumentis didicerim, ut omni qualicunq; 
angerij mei fatura oblecteris,e7 lucubrationi me 
arum [is cupidifiimus,optimeq, de bis femper fet 
.. dias:eaque praterea animi prudentia € integrité 
(— tedonatum e(fe certo (ciam,ut optima fe&ari uem 
— Titati, C7 uctcri Medicine plirimum tribueretibi — 
E femper fuerit propofitum,non potui preetermitteo 
fe quin de t ytbo,O Cereuifía fententiem meam, 
ut poflulas,tibi aperirem ingenueque communicá 
yem.Potuiffem quidem bic pluribus uerbis uti, & 
. MW eor erroribus qui tytbum €. Cereuifiam 
E idem effe exift imant,G binc Cereuifiam ueluti it 
.. «omui uita inutile damnant ,r eprebendendis uer- 


mx bor € temporis nonribil impendere. Sed quid ue 
is X E 4perire in quaquere ibi magis femper cor — 
-— fk Itquam aliorum errores confe&lariautcon- — 


T€, elicia illa regrabendendi contentione 4d. it 


Me MS aq. e. Feat 


EMBERTI DODONAET $j 
aliam rationem me conuertam:Zytbum €7 Cere 
uifiam res omnino diuer[as effe oftenfurus. Quod 
quidem euidens € manifeflum erir [i parandi Q.y» 
thiratio,cum coquendee Cereuifie modo compa-. 
retur.Vterque quidem potus ex Hordeo fit: (ed i 
tbum ex Hordeo conficitur putrefcente,C7 ace[c& 
te:Cereuifla uero ex Hordeo tofto reficcatoset ab 
omni putrilacine conferuato. V t enim is potus fi. 
atquem.— Zoytbum appellant, qui. 4 Dionyfto in 
Aegypto primum inuentus traditur, 4 Sopbocle 
€ Aefcbylo Gecrop diciturbordeum in aqua ma 
defcat,C putrefcat oportet,donec in liquorem ui 
Ao. fimilem refoluatur. Quam ob caufam 7 acre. — 
gufiu efl,ex putrilagine nempe áce(cente natumz. 
renes C7 neruos tentat: cerebrum ueflictibus mé-— 
branis officit:uitiofum fuccum gignitnflationem.— 
parit: reliquaq; uitia procreat que Diofcorides 
enumerat, Cereuifie autem parande beceftra2 — 
tio:Hordei in Cereuiflarios ufus preparatifarina — 
addita uel ec uel Tritici ubi preflatiorCere — 
vifum rcddere in animo eftcum 4qua feruenti ali 
quandin  fubigitur €7 diligentiffme- mifcetur 
dein colatur, cum floribus Lupuli faliftariy ad 
. tertias ( plus minus) recoquitur , ac mox ubire 
frixerit addita Cereuifiaria fece , que. ferm 
.— loco ef, in saa ad potus ufum recondit, 


E: 


PPIST. DE CEREVISIA, 
reli&tae funt. Hordei & frugum filique in imet 
. gorum C7 pecudum pabulum cedunt.Hordeum aue 
gem boc modo ad. Cereuifiarios ufus pra para- 
rur: P rimum aqua irrigatur totumq; made[cit,inde 
in atrium quoddam frigidum , «d quod : 
aut raro admodum fol attingit, [pargitur, ubiu[» 
que dum germinare ceperit finitur, ac tura demum 
an tabulatum quodda pertufum deponitur , in quo; 
fubiecto igne, fenfim fumo torretur ac re[iccatur. 
Vulgo Moxt,quaft emolitum,nominant:quod evim 
wolle ; lingi;á noftra Moüter dicitur. Atquebac 
quidem eft Hordei pra parendi , Cereuifieq; cot 
- ficienda ex eoratio,. Ex qua manifeflum &' cui 
.. aisapertum eft, alia ! Cereuifie noflre C7 aliam 
—— Syrtbi naturam, C faciltatem effe : Cereuifiama; 
o 0 mime inflare,ueluti ex putrilagine natum ytbi, 
fed potius contra cdlfacere,reficcare , € abfler^ 
. gere poffe: ut quee acrimonia quada ac amaritudi 
fe preedita fit , 1a; tum Hordei tofli ratione , tum 
i Yee nel Tritici;que fere ei «dm [centur, fed ma» 
E xime Lupuli falictarij occafione qui manifefle ca 
—— idws efl. Et calfacit aut abflergit omnis Cere 
E sifia non equaliter : eft. enim C7. refrigerans 
2m que dam,tenuffuma uidelicet , que cum mini- 
mum frumenti,n coftura admifit ab aquee natura 
mon mulrum permutataynllins calida saut abflero, — 


gm 


gentis facultatis participat, Sed miltn fru 
mentorum, Hordei Lupuliq; admifit,manifefto cal 
facit: €? fi omnino plurinumreceperit etiam tam 
infigniter abflereit,ut € bilem per-alm €z.— 
urinas deducat , propter infignem amaritidinem, 
quam ex copia frumenti nacta eft , Qualis t 
crajja quedam Cereuifia ;' ex feptentrionalibus: — 
Germanie maritimis: ad Batauos €7 Brabantos 
«ducéta, quam nonnulli , ex admiftione quarum — 
dam Herbarum medicatarum , ut. Abfintbij, in — 
co&tarum , talem redditam putant , quod uero. 
repugnat: ; ut à fide dignis Cereuifiaris cocto» 
ribus intellexi , qui mbi affimmarunt , € fee 
"ipfos expertos effe teflari funt , nom aliunde — 
Cereuifie amaritudinem, 9 abflerpendialauma — 
que deducendi wim aduenire , quam ex Horde — 
wmentique-copia .-— Chudntumcunque autem — 
gm clot ; TR onem infra boni unt 
naturam , 7 temperaturam confifüt , à quo c7 
tenuitate fubflantie [uperatuwr . — Cereuifia 
enim onis cra(Ja , 7 quo melior eo craj lor. 
vifiperuedfa it eamque b cam difci 
^v. defcendit , «V diutius circa pracordia. eret 
quam uinum. Et bec. quidem ex witijs eius. 
Q xod uero ad facultates attivet corpus 
dir; fuccum gignit non malum: c. 


——— — —— 


tur [ed id non fui ratio. 
lm fali£tarium waioricopieime — 
em G7 membranis tantum ab-— 
» ut etiam ipfos male affectos roboretz:— 
m quendam contraxerit: aut alias admis — 
yndam peregrinarum Herbarum, aliao.— 
We rerum, à communi confuetudine fuerit traf je 
ia (ut nonnul'i Cereuifiarij co&tores frumena — 
'centes,in pernitiem multorum faciunt) tunc. 
pro qualitate quam accepit ,in corpore uarid 
tomata excitat, fubinde etiam peruitiofa. «— — 
bec quidem de C'ereuifia, t Z.ytbo,Senten 
noftram de leguminibus , non eit. 
- materiam in nofira de frugibus biflo- 
ria , latifime pertra£lauerim, — 
j" quamuna quoq. cumbac 
os epiftola accipies. Vag 
ov deMecblinig, 


Admi[fum per Petrum curtium pafiorem dini zum 
PetriLowanienfis diezo Iulij. — — 
An. M, D: LII. 


"OLVORVM TEMROAIE "* 
Renbertus in Hec e | 


Actius, Meffapios, cr 
Apuleus, dispu. 1 
Atbeneus, Pacuulus$, — 
Columella, . Palladius. - iid 
Cornclius Celfus, Paulus £ginetá, - 
Diofcorides. Plinius, : 
DonatWs. Prifcianus. 

Feflus Pompeius. Pfellus. 

Fucbfius, Rucllius, 

Galenus: Scribonius Largus, 
Hermolaus, Seruius. — 
Hieronymus Tragus. Sextus Portpeius, 
Hippocrates, Theodorus Gaza, 
Homerus, "Theophraftus, 
Iuuendlis, Verrius 

Martialis. barro. 

FINIS.