Skip to main content

Full text of "Sprawozdanie Komisyi Fizyograficznej"

See other formats 


* AKADEMIA UMIEJĘTNOŚCI W KRAKO 


-SPRAWOZDANIE - 


OMISYI FIZYOGRAFIC 


obejmujące ` ` 


Sg, 
E 
v 27 
AAA UMIEJETNOSCI W KRAKOWIE. T 
Қасеке туо Umi: е jef^e o Sc Г, Иа о, 
SPRAWOZDANIE 


KOMISYI FIZYOGRAFICZNEJ 


obejmujące 
pogląd na czynności dokonane w ciągu roku 1901 
oraz 


Materyaly do fizyografii krajowej. 


Em 
Tom trzydziesty siódmy. 
70 


(Z 4-ma tablicami i 2-ma rycinami w tekscie). 


W KRAKOWIE. 
NAKŁADEM AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI. 
SKŁAD GŁÓWNY W KSIĘGARNI SPÓŁKI WYDAWNICZEJ POLSKIEJ 
1903. 


SPIS PRZEDMIOTÓW. 


Sprawozdania. 
1. Przegląd czynności Конная fizyograficznej cg. i w ciągu 
roku 1901/1 ; 
II. Spis członków Komisyi нона ROS m. w Kr KS 
XII. i 


brót funduszów Котівуі TEM ласы w roka 


Materyaty do fizyografii krajowej. 
Część 1. 
Materyaty zebrane przez Sekcyę meteorologiczną. 
Wypadki spostrzeżeń — dokonanych w Galicyi w r. 1901 
zestawione w e. bse Bees astronom. krakowskiem pod 
nadzorem Prof. Dra Karliñs : ‚ 


Średni kierunek wiatru 
Stan zachmurzenia nieba . 
Ilosć opadu w milimetrach : 
со 
Pioruny w r. 1901. : 
— SC w e „Alia i zwierzęcym w r. 1901 М 
І. Spostrzeżenia fito-fenologiczne . 
1. с mov uważane w Синот, pore i Oty- 


2. ш кы Did m w r posse iid je кылыы, 
II. Spostrzeżenia pojawów w świecie zwierzęcym . . . . . 

1. Pojawy wspólnie uważane . 

2. Pojawy uważane tylko w PROW йонын. 


CZĘŚĆ IL 


Materyały zebrane przez Sekcye: geologiczna, botaniczna 
$ zoologiczna. 


Materyały do fauny kręgowców Galicyi. Zwierzęta kregowe okolic 
Rytra. Napisał Dr. Edward Niezabitowski (z 2 tablicami) . 
Chrząszcze nowe dla fauny galicyjskiej. Wykaz II. Zebrał i podał M. 

Rybiński . 
Fauna ‚т, i oksit, 1. | Сайора) (Część Ш) Nap 
„ Łomnieki . . 
Wykaz ADR zebran na Podola Сеи p przy sz haka e - 
jow дош Podolska w latach 1884—1890. Podał M. 
SC dd 


CZĘŚĆ HL 
Materyały zebrane przez Sekcyę rolmiczą. 
Studya nad rasami i odmianami bydła rogatego w Polsce sia Dra 
Waleryana Kleckiego (z 2-ma rycinami i 2-ma tablicam š 
Laki i pastwiska w Tatrach. Napisał Seweryn а инд 
Wydatność drzewostanów w naszych lasach w chwili ich sprzętu. Reg 
wił Aleksander Nowicki ь 


57 


216 


I. 
Przegląd czynności Komisyi fizyograficznej akademi- 
ckiej w ciągu roku 1901/2. 


Posiedzenie administracyjne Komisyi fizyograficznej, na któ- 
rem ułożono program prac na rok 1901, przyjęto sprawozdania 
z czynności w roku 1900 i dokonano wyborów przepisanych regu- 
laminem, odbyło się dnia 30. marca 1901 r. 

W roku 1901/1902 wydała Komisya fizyograficzna 36 tom 
Sprawozdań, jeden zeszyt Atlasu geologicznego Galicyi, mianowicie 
13-ty, złożony z map: Przemyśl, Brzozów i Sanok, Łupków i Wola 
Michowa, opracowanych przez Prof. Dra W. Szajnochę, tudzież na- 
pisany przez Radcę Prof. M. Łomniekiego tekst do map: Pomorzany, 
Brzeżany, Buezaez i Czortków, Kopyczyńce, Borszczów, Mielnica 
i Okopy, wykonanych przez śp. Prof. F. Bieniasza, a zamieszczo- 
nych w zeszycie 9-tym Atlasu. Oddano do druku mapy geologiczne: 
Chwałowice, Tarnobrzeg, Rozwadów i Lisko, Janów, Majdan i Mie- 
lec, wykonane przez Radeę Prof. M. Łomnickiego, a mające wejść 
w skład zeszytu 15-go, tudzież opracowane przez Prof. Dra W. 
Friedberga mapy: Rzeszów i Łańcut, Ropczyce i Dębica, Rudnik 
i Raniżów, mające tworzyć 16-ty zeszyt Atlasu geologicznego 
Galicyi. 

Opóźnienia w wydawnictwie Sprawozdań Komisyi fizyogra- 
ficznej nie udało się usunąć także w roku 1901/1902. 


Sprawozdanie z czynności w Sekcyach. 
a) Sekcya meteorologiczna. 


W roku 1901 otrzymała Sekeya meteorologiczna Komisyi 
fizyograficznej spostrzeżenia meteorologiczne z 28 miejscowości w Ga- 


пісуі a mianowicie ze Zywea, Wadowic, Czernichowa, Zakopanego, 
Krakowa, Bochni, Szczawnicy, Kryniey, Tarnowa, Pilzna, Iwonicza, 
Rzeszowa, Smolnika, Sanoka, Przemyśla, Łomny, Chyrowa, Sam- 
bora, Doliny, Lwowa, Dublan, Delatyna, Ożydowa, Krzyworówni, 
Kołomyi, Horodenki, Tarnopola i Jagielnicy, a więc z 12 miejse 
w zachodniej, a 16 miejsce we wschodniej Galicyi. Spostrzeżenia 
te nie są jednak wszystkie całoroczne, bo z Rzeszowa i Sanoka na- 
deslano je tylko z jedenastu miesięcy, ze Smolnika z dziesięciu, 
a z Krzyworówni z ośmiu miesięcy. Nadto spostrzeżenia ciepłoty 
powietrza nadesłano całoroczne tylko z 24-ech miejsc, spostrzeżenia 
ciśnienia powietrza z 10-ciu, kierunku wiatru z 23-ech, stanu za- 
chmurzenia nieba z 20-tu, a opad atmosferyczny mierzono na 23-ch 
stacyach przez cały rok. 

Wiadomości o gradobiciach w Galicyi otrzymała Sekeya od 
Towarzystwa wzajemnych ubezpieczeń w Krakowie i od Towarzy- 
stwa „Feniks“ w Wiedniu. Spostrzeżenia te, o ile potrzeba było, 
zredukował, obliczył i do druku przysposobił asystent Obserwato- 
ryum p. J. Zajączkowski. 

Spostrzeżenia pojawów w świecie roślinnym i zwierzęcym otrzy- 
mala Sekeya z 3-ch stacyj, a wszczególności z Czernichowa, Jać- 
mierza i Ożydowa; uporządkował je i do druku przysposobił prze- 
wodniczący sekcyi Prof. Dr. Karliriski. e 

Spostrzeżeń magnetycznych w tym roku nie robiono. 


b) Sekcya geologiczna. 


Sekcya geologiczna poleciła w r. 190! Prof. Drowi W. Fried- 
bergowi wykonanie dla Atlasu geologicznego mapy: Sambor. Po 
opracowaniu okolicy Sambora i Chyrowa uległ jednak Dr. Fried- . 
berg na wycieczce wypadkowi, który, pociągnąwszy za sobą ciężką 
chorobę, zmusił go do przerwania pracy i odłożenia jej dalszego 
ciągu na rok 1902. 

Dr. W. Teisseyre zamierzal- w r. 1901 przeprowadzić, przy 
pomocy przyznanego mu przez Komisyę fizyograficzną zasiłku, re- 
wizyę własnych map geologicznych: Komarno i Rudki, Bóbrka 
i Mikołajów, Przemyślany, Zydaezów i Stryj, Rohatyn, Haliez i Ka- 
łusz, Zaszły jednak przeszkody, które ten zamiar udaremniły. Ró- 
wnież Prof. Dr. T. Wiśniowski nie był w stanie wykończyć mapy 


VII 


„Dobromil*, której wykonania podjął się, z polecenia Sekcyi geo- 
logicznej, w r. 1898. 

Jako rezultat pracy podjętej poprzednio z polecenia Sekcyi, 
złożył Prof. Dr. Friedberg mapy geologiczne: Rzeszów i Łańeut, 
Ropczyce i Dębica, Rudnik i Raniżów. Mapy te przygotowano 
i oddano do druku. 

Od Wys. Wydziału Krajowego otrzymała Sekeya w lutym 
1902 r. do wydania w Atlasie geologicznym Galieyi mapy wyko- 
nane przez Radeę Prof. M. Łomnickiego: Tarnów i Dąbrowa, Szezu- 
cin, Uście Solne, Nowe Miasto Korczyn, które razem z oddanemi 
poprzednio do druku mapami tegoż autora: Chwałowice, Tarnobrzeg, 
Rozwadów i Nisko, Janów, Majdan i Mielee wydane zostaną w 15-tym 
zeszycie Atlasu. 

Do wydania w Sprawozdaniach Komisyi fizyografieznej otrzy- 
mała Sekcya od Prof. J. Łomniekiego pracę z zakresu paleontolo- 
gii p. t. Elater Wisniowskii n. sp. 

Na posiedzeniu w dniu 13-ym marca 1902 r. Sekeya geologi- 
czna ułożyła program prac na rok 1902, przewodniczącym swoim 
na rok 1902 wybrała ponownie Prof. Dra F. Kreutza, a delegatem 
do Zarządu muzealnego p. S. Stobieckiego. 


c) Sekcya zoologiczna. 

Z polecenia Sekcyi zoologicznej zajmował się p. Michał Ry- 
biński w dalszym ciągu oznaczaniem zbioru chrząszczów w Mu- 
zeum Komisyi fizyograficznej. W roku 1901/1902 przejrzał on po- 
nownie w zbiorze własnym i w zbiorze 5. p. Prof. В. Kotuli ro- 
dzinę Staphylinidae, a mianowicie rodzaj Homałota, i poprawił mylne 
oznaczenia, rodzinę tę i następne aż do Trichopterygidae w zbiorze 
ś. p. B. Kotuli uporządkował systematycznie, oznaczył w wymie- 
nionych obydwóch zbiorach rodzinę Scaphidiidae i następne aż do 
Nitidulidae, z wyjątkiem rodzaju Meligethes. Stosownie do polecenia 
Sekcyi oznaczył nadto p. Rybiński w zbiorze p. S. Stobieckiego 
rodziny Cryptophagidae i Lathridiidae. Bawiąc przez kilka dni 
w Wiedniu, sprawdził p. Rybiński oznaczenia wielu trudnych do 
rozpoznania gatunków i uzyskał nadto porównawczy zbiorek z ro- 
dzaju Meligethes. 

Na badania faunistyczne udzieliła Sekcya zasiłków pp. J. 
Dziędzielewiczowi, Drowi E. Niezabitowskiemu i Fr. Sehillemu. 


P. J. Dziędzielewicz zajął się fauną owadów siatkoskrzydłych 
w okolicy Lwowa i jako rezultat swoich poszukiwań złożył Sekcyi 
sprawozdanie p. t. „Badania owadów siatkoskrzydłych w okolicach 
Lwowa*, a nadto przyrzekł w najbliższym czasie oddać do Muzeum 
Komisyi gatunki zebrane w roku ubiegłym koło Liwowa, z dołą- 
czeniem niektórych sieciarek i prasiatnic wschodnio karpackich. 

P. Drowi Niezabitowskiemu poleciła Sekcya zbieranie w oko- 
liceach Rytra kręgowców i błonkówek, zwłaszcza z rodziny Bra- 
conidae. Zebrane kręgowce złożył p. Dr. Niezabitowski w Muzeum 
Komisyi i zmontował, z błonkówek zaś oznaczył gatunki z rodziny 
Vespidae i włączył je do swej pracy p. t. Materyały do fauny оз 
(Vespidae) Gralicyi, przeznaczonej do Sprawozdań Komisyi, a opar- 
tej na materyałach zebranych dawniej przez Dra Niezabitowskiego, 
tudzież zbiorach Komisyi fizyogaficznej, śp. Prof. K. Bobka, Prof. 
W. Kulezyüskiego i Prof. J. Łomniekiego. 

P. Е. Schille prowadził w okolicach Rytra poszukiwania po- 
dobne, jak w roku zeszłym (motyle, szarańczaki, owady siatkoskrzy- 
dłe), a nadto zajął się zaniedbanym dotychczas działem przylżeńców 
(Thysanoptera); przedstawił on już Sekcyi sprawozdania z tych ba- 
dań, p. t. „Fauna lepidopterologiczna doliny Popradu i jego do- 
pływów, VI.“ i „Szarańczaki, sieciarki, prasiatniee doliny Popradu“, 
a do Muzeum Komisyi złożył odpowiednie okazy, z wyjątkiem 
przylżeńców. Przy opracowaniu owadów siatkoskrzydłych i szarań- 
czaków pomocnymi byli p. Sehillemu członkowie Sekcyi, pp. J. 
Dziędzielewicz i Prof. S. Smreczyński. 

Wywiązując się z zadania podjętego w r. 1899, Prof. J. Lom- 
піскі złożył Sekcyi zbiór chrząszczów i pracę p. t. Materyaly do 
fauny ehrzaszezów Kołomyi i okolicy, w którą włączył także wy- 
niki swoich poszukiwań koleopterologicznych, prowadzonych w r. 
1900 i 1901 bez pomocy ze strony Sekeyi. Oprócz ehrzaszezów 
zbierał Prof. J. Łomnieki w okolicy Kołomyi także szarańczaki, 
których jednak nie zdążył oznaczyć. Do Sprawozdań Komisyi po- 
dał on notatkę o nowym dla fauny galicyjskiej gatunku Ofiorrhyn- 
chus bisulcatus, znalezionym w okolicach Kołomyi. 

Do wydania w Sprawozdaniach Komisyi otrzymała Sekcya 
pracę Prof. Dra M. Kowalewskiego, p. t. Materyały do fauny hel- 
mintologieznej pasorzytniczej polskiej, część III, tudzież pracę Prof. 
S. Smreezyüskiego: Zapiski ortopterologiezne. 


IX 


Prof. S. Smreczyński rozpoczął w r. 1901 badania pluskwia- 
ków krajowych, dla których ułatwienia zakupiła Sekcya parę ksią- 
żek; za podstawę służyły mu materyały własne, oraz bogaty zbiór 
pluskwiaków równo- i różnoskrzydłych członka Komisyi Prof. Dra 
S. Zaręcznego. Po opracowaniu pluskiew i skoczków zajmie się 
Prof. S. Smreczyński działem mszyc, dotychczas bardzo u nas za- 
niedbanym. 

W ciągu roku 1901/1902 Sekcya zoologiczna odbyła trzy 
posiedzenia; na ostatniem z nich (15-go marca 1902 r.) przewodni- 
czącym Sekcyi na rok 1902 obrany został ponownie Prof W. Kul- 
czyński, delegatem Sekcyi zaś do Zarządu muzealnego P. Z. Fiszer. 


d) Sekcya botaniczna. 


Stosownie do planu podjętego w r. 1900, poleciła Sekeya bo- 
taniezna, Drowi F. Błońskiemu napisanie flory opisowej roślin na- 
czyniowyeh Polski. Pracy tej jednak, która w myśl programu 
wykonana miała być w przeciągu trzech lat, Dr. Błoński, z po- 
wodu innych pilnych zajęć, nie mógł rozpocząć. 

Przewodniczącym Sekcyi botanieznej na r. 1902 wybrany 
został ponownie Prof. Dr. J. Rostafiński, delegatem do Zarządu 
muzealnego Prof. Dr. E. Janczewski. 


e) Sekcya rolnicza. 


W dziale gleboznawstwa prowadzili w roku 1901 badania 
pp. Prof. Dr. K. Miezyüski i K. Mościeki. Opraeowaniem anality- 
€znem zebranego przez nich w powiecie cieszanowskim podczas 
wycieczki geologiezno-rolniczej myteryału zajął się p. Mościeki 
w pracowni chemii rolniczej Uniw. Jagiell. pod kierunkiem Prof. 
Dra E. Godlewskiego i do końca marca r. 1902 wykonał 43 roz- 
Богу gleb mechaniczne oraz 14 chemicznych. 

i$Z zakresu fizyografii leśnej przeprowadzono pod kierunkiem 
starszego komisarza Inspekcyi leśnej, p. A. Nowiekiego, dochodzenia 
wydatności drzewostanów na 15 rębach na Pogórzu w obrębie 
dopływów Wisłoki, pomiędzy Tarnowem, Tuchowem, Ryglieami 
i Pilznem, dalej w lasach wysokiego Podkarpacia w obrębie gór- 
nych dopływów Skawinki i prawych dopływów Skawy, zebrane na 


5 rębach, w jednym drzewostanie pogórza krakowskiego (Корсе w pow. 
chrzanowskim) i wreszcie w najuboższej krainie sosny nad Przem- 
szą w lasach należących do gwarectwa w Jaworznie (rębów 15). 

Wyniki tych dochodzeń ogłoszone zostały w 36 tomie Spra- 
wozdań Komisyi fizyograficznej, p. t. Wydatność drzewostanów 
w naszych lasach w chwili ich sprzętu, III. : 

Prace nad mapą leśną, z powodu rozmaitych niesprzyja- 
jących okoliczności, uległy przerwie. Nie mogły też dojść do 
skutku badania flory łąk, polecone przez Sekeye p. S. Krzemie- 
niewskiemu. 

Do wydania w Sprawozdaniach Komisyi otrzymała Sekeya 
pracę p. t. „Studya nad rasami i odmianami bydła rogatego w Pol- 
sce, opracowywane i wydawane przez Prof. Dra Waleryana Kleckiego 
na podstawie materyałów zbieranych przez uczniów Studyum rol- 
niczego“. Praca ta obejmuje zarys historyi umiejętnych badań nad 
krajowemi rasami i odmianami bydła rogatego w Polsce, program 
dalszych badań, które Prof. W. Klecki zamierza przedsięwziąć 
z pomocą swoich uczniów, i jako pierwsze ogniwo w szeregu tych 
badań opis bydła nadbużańskiego w Sterdyni, podany przez p. A. 
Dehnela, oraz krytyezne studya Prof. W. Kleckiego nad materya- 
„łem przez p. Dehnela zebranym. Praca ta została wykonaną bez 
zasiłku ze strony Sekcyi. 

Dr. S. Goliński przedstawił Sekcyi materyal statystyczny 
o drzewostanie owocowym w powiecie krakowskim. Rozpatrzeniem, 
w jaki sposób materyal ten mógłby być zuzytkowany dla Sekcyi, 
zajął się osobny Komitet pod przewodnictwem Prof. Dra Е. Jan- 
czewskiego. 

Przewodniczącym Sekeyi rolniczej na rok 1902 wybrany zo- 
stał ponownie Prof. Dr. E. Godlewski, na posiedzeniu w dniu 19, 
marca 1902, na którem też przyjęto sprawozdanie z czynności 
Sekeyi w roku poprzednim i ułożono program prae na r. 1902. 


Zbiory Komisyi fizyograficznej. 


Do Muzeum Komisyi fizyograficznej przybyły od dnia 11. 
marca 1901 do dnia 15. marca 1902 roku następujące przed- 
mioty: 


А) Zbiory złożone przez współpracowników, którym Котіѕуа udzie- 


9s 


Ha 


3 


LO 


E 


=J 


fo 


dech 
| 


lila zasiłku na badanie kraju: 


Trzynaście gatunków kręgowców z okolic Rytra, złożone przez 
Dra E. Niezabitowskiego. 

Zbiór owadów (motyli, szarańczaków i siatkoskrzydłych) z oko- 
lie Rytra, złożony przez p. F. Sehillego. 

Zbiór chrzaszezów z okolie Kołomyi, złożony przez Prof. J. 
Łomnickiego. 


. Zbiór owadów siatkoskrzydłych krajowych, złożony przez p. J. 


Dziędzielewicza. 


B) Dary. 


Czaszka niedźwiedzia (Ursus arctos) ze Sołotwiny, dar p. F. 
Sehillego w Rytrze. 


. Drop strepet (Otis tetrax) zabity w Mogile pod Krakowem, dar 


p. Teodora Cybulskiego w Krzesławicach. 
Dwie cyraneczki (Anas crecca), © 1 сӯ, z Libiertowa, dar p. 
Stanisława Padlewskiego. 


. Traszki z Rytra i ze Stawów Gasienieowych w Tatrach, dar 


p. S. Stobieckiego. 
Dziesięć gatunków ryb krajowych i ikra pstrąga, dar p. Zy- 
gmunta Fiszera. 


. Otiorrhynchus bisulcatus z okolic Kołomyi, dar Prof. J. Łom- 


nickiego. 


. Zbiór motyli jawańskich, dar Prof. M. Raciborskiego (spreparo- 


wał p. Е. Schille). 

Setka 9-ta „Zielnika Flory polskiej*, dar Prof. Dra E. Wo- 
łoszczaka. 

Zwyrodniała gałąź świerkowa z Porąbki pod Kętami, dar p. 
Wład. Gabryla w Porąbce. 
Zbiór okazów geologicznych z okolie Tarnowa i Dąbrowy, dar 
Prof. M. Łomnickiego. 


. Skamieliny z Krzemionek pod Krakowem, dar Dra E. Nieza- 


bitowskiego. 


. Е. Sehille, Neue aberrative Schmetterlinge aus Galizien, dar 


Autora. 


D № н 


bh 
© 


M 
>. 


— 
to 


-1 


Qo 


ees» 


© o 


Н. Strzelecki, pięć broszur o rozsiedleniu drzew w Galieyi 
i o spostrzeżeniach fenologicznych w Galieyi, dar Autora. 


. Greologische Karte der im Reichsrathe vertretenen Kónigsreiche 


und Linder der Osterreichisch-ungarischen Monarchie, zeszyt 
3-ei, dar c. К. Państwowego Zakładu geologicznego w Wiedniu. 


. Hr. Bourdeille de Montrésor, Les sources de la flore des pro- 


vinces qui entrent dans la composition de l'Arrondissement 
scolaire de Kieff, dar Autora. 

18. Jahresbericht der Schlesischen Gesellschaft für vaterlündi- 
sehe Cultur i Thedor Schube, Beiträge zur Kenntnis der Ver- 
breitung der Gefüsspflanzen in Schlesien, dar Slazkiego Towa- 
rzystwa dla oświaty krajowej. . 

Dr. F. Augustin, Die Temperaturverhiiltnisse der Sudetenliinder 
część I i II, dar Katedry meteorologii i klimatologii e. К. Cze- 
skiego Uniwersytetu w Pradze. 


. Dr. A. Grund, Die Veriinderungen der Topographie im Wiener 


Walde und Wiener Becken, dar Geograficznego Zakładu w e. k. 
Uniwersytecie Wiedeńskim. 


C) Frzedmioty kupione lub uzyskane droga wymiany. 


. Zbiór porównawczy gatunków z rodzaju Homalota. 
. Zbiór chrząszczów obeokrajowych, uzyskany przez wymianę. 
. Zbiór skorupiaków równonogich krajcwych, zakupiony od p. 


T. Dyducha. 

Skamieliny z okolic Krzeszowie, zakupione. 

Przyrządy do pomiarów bydła, zakupione. 

Melichar, Cieadinen von Mitteleuropa, zakupione. 

F. X. Fieber, Species generis Corisa monographice dispositae, 
zakupione. 

H. Uzel, Monographie der Ordnung Thysanoptera, zakupione. 


. Staudinger & Rebel, Catalog der Lepidopteren des paliarkti- 


schen Faunengebietes, zakupiony. 


. G. B. Buekton, Monograph of the British Aphidae, zakupione. 


Bestimmungstabellen der europäischen  Coleopteren, zeszyty 
42— 46, kupione. 


. Das Tierreich, zeszyty 3, 4, 6, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, ku- 


pione. | 


ХИ? 


15. Zittel, Handbuch der Palaeontologie, I. Palaeozoologie, tom 112, 
kupione. 

. Sześć szaf na zbiory geologiczne, dwie szafy na zbiór ryb, 
stolik pod okaz soli wielickiej, dwa klosze na okazy soli wie- 
liekiej, 20 pudeł na owady, 21 skrzynek i 100 tek na zielnik; 
11160 pudełek na okazy geologicze, 1000 flaszeezek do zbioru 
ślimaków, 35 pudeł na broszury. 


Ts 


1 


Jako depozyt złożone zostały w Muzeum Komisyi zbiory Kra- 
jowego Towarzystwa rybackiego w Krakowie. 


Sprawozdanie zastępcy kustosza zbiorów Komisyi fizyogafi- 
cznej za rok 1901/1902 sprawdzone i podpisane zostało dnia 19. 
marca 1902 r. przez Komisyę kontrolującą muzealną, złożoną z pp. 
Dra 5. Garbowskiego i Prof. Dra E. Godlewskiego. 


Zarząd muzealny Komisyi fizyograficznej, złożony z podpisa- 
nego, jako przewodniczącego Komisyi, pp. Prof. Dra E. Janczew- 
skiego i S. Stobieekiego, jako delegatów Sekcyi: botanicznej i ge- 
ologicznej, wreszcie Prof. W. Kulezyńskiego, sekretarza Komisyi 
i zastępcy kustosza zbiorów Komisyi, złożył Komisyi na posiedze- 
niu w dniu 5. kwietnia 1902 r. następujące sprawozdanie z postępu 
prac w Muzeum: 

Prace nad uporządkowaniem zbiorów Komisyi fizyograficznej 
postępowały w roku ubiegłym prawidłowo, chociaż nie bez pewnej 
straty czasu, której w korzystniejszych warunkach byłoby można 
uniknąć. Mianowicie utrudnione było porządkowanie zbiorów ge- 
ologicznych, rozłożonych w szufładach, częścią świeżo sprawionych, 
częścią wyjętych z szaf, które dawniej pomieszczone były na stry- 
chu, a w obeenym lokalu muzealnym miejsca znaleźć nie mogły. 
Dopiero obecnie niedogodność ta została po części usuniętą przez 
przerobienie sześciu szaf starych i sprawienie pięciu szaf nowych 
(szufład razem 386). Nie starczy jednak i teraz miejsca w muzeum 
dla wszystkich okazów geologicznych; znaczną ich część trzeba 
będzie, po uporządkowaniu, umieścić znowu w pakach. 

_ М zbiorze geologicznym, po uporządkowaniu okazów kra- 


kowskich w roku przeszłym, przystąpiono do zbioru tatrzańskiego. 
Ponieważ w tym obfitym materyale (zajmuje 104 szuflady) naj- 
większa część okazów jest nieoznaczona, uporządkowano go wyłą- 
cznie podług miejscowości. Mimo to — wobec wydanej niedawno 
mapy geologicznej Tatr Prof. W. Uhliga — korzystanie z niego 
nie napotkałoby na większe trudności. W krótkim czasie uporząd- 
kowany będzie zbiór z okolie Szczawnicy i ze skałek rafowych, 
poczem przyjdzie kolej na zbiory podolskie, na które jednak, nie- 
stety, zabraknie miejsca w muzeum. 

Ze względu na to, że Sekeya botaniczna postanowiła przy- 
stąpić do wydania polskiej flory roślin naczyniowych, starano się 
zielnik krajowy przygotować jak najrychlej do użytku przy tej 
pracy, opatrująć okazy znakami muzealnymi. Ta robota, sama w so- 
bie żmudna a w dodatku wymagająca ponownej kontroli zielnika 
ze spisami, postępuje powoli i niedoszła jeszcze do końca roślin 
jednoliściennych; spodziewać się jednak należy, że dalszy jej postęp 
będzie szybszy, aniżeli był zwlaszeza w rodzinie traw i eiborowa- 
tych. Pracą tą zajmowali się pp. Jarosz, Lasson, Siekierski, Smre- 
czyński i p. H. Pruszyńska. Zresztą ukończono spisywanie roślin 
naczyniowych obcych i zestawiono je w jeden zbiór porównawczy; 
o ogólnym zbiorze roślin naczyniowych krajowych można powie- 
dzieć, że jest cały spisany i ułożony, pozostaje bowiem tylko pe- 
wna ilość okazów nieoznaczonych lub nie zasługujących na weie- 
lenie do zielnika ogólnego. Większe zaległości są jeszcze w zielniku 
roślin niższych. 

W dziele zoologicznym oznaczył i zmontował p. Dr. E. Nie- 
zabitowski kręgowce z okolie Głębokiej, podarowane dawniej przez 
siebie do zbiorów Komisyi, tudzież kręgowce zebrane w r. 1901 
w okolicach Rytra. P. Z. Fiszer ukończył swoją pracę nad zesta- 
wieniem zbioru wystawowego ryb krajowych z materyałów muze- 
alnych, o której nadmieniono w zeszłorocznem sprawozdaniu; obe- 
enie zaś rozpoczął podobną pracę z okazami ryb złożonymi w mu- 
zeum jako depozyt przez Krajowe Towarzystwo rybackie. 

P. M. Rybiński pracował dalej nad oznaczeniem zbioru ehrza- 
szczów, еы mianowicie ponownie rodzinę Staphylinidae, a zwła- 
szeza rodzaj Homalota, i poprawił mylne oznaczenia; w zbiorze 
š. p. В. Kotuli uporządkował i zestawił rodziuy Staphylinidae, Pse- 
laphidae, Scydmaenidae, Silphidae, Anisotomidae, Clambidae, Corylo- 


ху 


phidae i Trichopterygidae; oznaczył w zbiorze swoim i w zbiorze 
$. р. Kotuli rodziny ŚScaphidiidae, Phalacridae, Erotylidae, Endo- 
mychidae, Cryptophagidae, Lathridiidae, Tritomidae i Nitidulidae 
z wyjątkiem rodzaju Meligethes. Przy pracy tej zmuszony był p. 
Rybiński znaczną ilość drobnych okazów na nowo spreparować. 
W myśl uchwały Sekeyi zoologicznej oznaczył nadto p. Rybiński 
w zbiorze p. S. Stobieckiego rodzaj Homałota i rodziny Cryptopha- 
gidae i Lathridiidae. 

Rozpoczęto także spisywanie chrząszczów oznaczonych przez 
p. Rybińskiego; pracą tą zajął się p. J. Kwiatkowski pod nadzorem 
p. Rybińskiego i spisał dotychczas 2681 pozycyj, mianowicie ze 
zbioru p. Rybińskiego 931 (do rodzaju Cryptophagus włącznie), ze 
zbioru śp. Kotuli zaś 1750 (do rodzaju Staphylinus). 

P. E. Niezabitowski oznaczył część zbioru zagranicznych zło- 
tolitek śp. Prof. A. Wagi. 

Zastępca kustosza skontrolował i porównał ze zbiorem wykazy 
szczegółowe motyli i uzupełnił je, o ile to zrobić się dało; pozostało 
mianowicie jeszcze nieco okazów wstawionych dawniej do zbioru 
a nie spisanych; okazy te w znacznej części trzeba będzie przed 
spisaniem oznaczyć. Tenże nporządkował i zestawił, na razie ro- 
dzajowo, prawie cały zbiór mięczaków krajowych, nabyty po śp 
Prof. Bieniaszu, a zawierający bardzo wielką ilość okazów nieozna- 
czonych; praca ta została "m dla innych pilniejszych zajęć 
muzealnych. 

Wogóle obok zajęć mających na celu zabezpieczenie би 
od szkody, postępują prace nad uporządkowaniem i spisaniem zbio- 
rów tak, że zaległości z lat ubiegłych zmniejszają się stale. 

Spisywaniem i numerowaniem książek w bibliotece podrę- 
cznej Komisyi fizyograficznej zajmował się, jak w latach poprze- 
dnich, p. S. Stobiecki przy pomocy stypendysty Akademii Um. p. 
K. Okuszki, a częściowo także p. H. Pruszyńskiej. 

Pracami muzealnemi zajęty był w roku 1901/1902 — oprócz 
wymienionych wyżej pp. Z. Fiszera, A. Lassona, Dra E. Niezabi- 
towskiego i S. Stobieckiego, którzy czas swój i trud oflarowali 
Komisyi bezinteresownie — zastępca kustosza Prof. W. Kulezyński. 
przy pomocy stypendystów Akademii Um.: pp. S. Jarosza i К. 
Okuszki, tudzież pp. J. Kwiatkowskiego (od grudnia 1901 r.), Br. 
Siekierskiego, St. Smreczyńskiego (do czerwca 1901 r.) i р. Н 


XVI 


Pruszyńskiej (od grudnia 1901 r.) W dziale chrząszczów pracował, = 
jak wyżej wspomniano, p. M. Rybiński. 4 


Przyjąwszy powyższe sprawozdanie do wiadomości, Komisya = 
fizyograficzna na wniosek Zarządu muzealnego uchwaliła na posie- ` 
dzeniu w dniu 5-tym kwietnia 1902 r. wyrazić рр. Z. Fiszerowi | 
A. Lassonowi, E. Niezabitowskiemu i Š. Stobieckiemu podziekowa- | 
nie za ich bezinteresowną pracę w Muzeum Komisyi. 7 


Korespondencya Komisyi. er 

Komisya fizyograficzna złożyła w r. 1901 Wys. Wydziałowi Е 
Krajowemu następujące dwa sprawozdania z wydawnictwa Atlasu _ 
geologicznego Galieyi: A 
Komisya fizyograficzna Akademii Umiejętności w Krakowie _ 

ma zaszczyt złożyć niniejszem sprawozdanie z wydawnictwa Atlasu 
geologicznego Galicyi za czas od dnia 5-go marca do dnia 18-g0 ; 
listopada b. r. : x š 
Do zeszytu 9-go, z którego poprzednio wydano same шару — 
wykonane przez &. p. Е. Bieniasza: Pomorzany, Brzezany, Buczaez | 
i Czortków, Kopyczyńce, Borszezów, Mielnica i Okopy, wydruko- 
wano tekst, napisany przez Prof. M. Łomniekiego. 
Wydano nadto zeszyt 13-ty Atlasu, złożony z map: Przemyśl | 
Brzozów i Sanok, Łupków i Wola Michowa, wraz z tekstem Prof 
Dra W. Szajnochy. 
Z zeszytu 14-go, zawierać mającego mapy przez Dra J. Grzy- 
bowskiego: Pilzno i Ciężkowice, Brzostek i Strzyżów, Tyczyn i Dy- 
nów, które oddano do druku с. i К. Wojskowemu Zakładowi ge- 
ografieznemu dnia 27. grudnia 1900 г. otrzymała Komisya fizyo” 
graficzna pierwsze odbicia korektowe wymienionych map w dn 
21-ym maja b. г. zwróciła je zaś Zakładowi po przeprowadzen 
rewizyi dnia 1-60 czerwca. Drugie odbicie korektowe, z wykonane 
kolorowaniem, nadeszło dnia 30-go października, a odesłane zosta 
Zakładowi geograficznemu dnia 17-go b. m. z poleceniem wyd 
kowania po przeprowadzeniu paru nieznacznych poprawek. 
dniu 30-ym marca b. r. oddano do druku mapy wyko 

nane przez Prof. M. Łomnickiego, a tworzyć mające zeszyt 15-6 
Atlasu: Chwałowice, Tarnobrzeg, Mielec i Majdan, Janów i ilgo- : 


OWI 


XVII 


raj, Rozwadów i Nisko. Z map tych, ściągnąć się mających 
w druku na 4 karty, otrzymała Komisya dnia 30. października 
pierwszą, t. zw. czarną, korektę, którą zwróciła Zakładowi geogra- 
fieznemu dnia 17-go b. m. 

Ogółem wydano dotychczas 12 zeszytów Atlasu (1-y do 10-go, 
12-ty i 13-ty), zawierających 63 działów „Siatki mapy geologicznej 
Galicyi*. Z zeszytu jedenastego wydrukowano 3 mapy: Wieliczka, 
Bochnia, Nowy Sącz. W druku jest map 7, odpowiadających ośmiu 
działom „Siatki*; wykonanych dla Atlasu geologicznego, ale wstrzy- 
manych bądź do czasu wykonania map przyległych, bądź też dla- 
tego, że wymagają jeszcze uzupełnień lub poprawek, map 12 
(Ropczyce i Dębica, Rudnik i Raniżów, Łańcut i Rzeszów, Bole- 


„chów, Komarno i Rudki, Bóbrka i Mikółajów, Przemyślany, Ży- 


daezów i Stryj, Rohatyn, Halicz i Kałusz, Kołomyja, Śniatyn); 
razem dzialów 86 na 106 składających „Siatkę mapy geologicznej 
Galicyi*, lub, pomijając działy zajęte w małej tylko części tere- 
nem Galicyi, wydanych lub wykonanych działów 83 na 100 dzia- 
łów „Siatki“. 

W Krakowie, dnia 18-go listopada 1901 r. 


Komisya fizyograficzna Akademii Umiejętności ma zaszczyt, 
w uzupełnieniu sprawozdania z wydawnictwa Atlasu geologicznego 
z dnia 18. listopada b. r. L. 775, niniejszem zdać sprawę ze stanu map, 
których wykonanie dla Atlasu geologicznego, podjęte z polecenia 
częścią Wys. Wydziału Krajowego, częścią Komisyi fizyograficznej, 
dotąd w zupełności jeszcze nie zostało przeprowadzone, lub też któ- 
rych wydanie wstrzymane zostało: 

1) Zdjęciem map: Uście Solne, Dąbrowa i Tarnów, Szczucin, 
zajął się w r. b. Prof. M. Łomnieki, pracę w terenie ukończył 
i przyrzekł do marca r. 1902 złożyć te mapy gotowe do druku 
wraz z tekstem; 

2) Mapy: Rudnik i Raniżów, Ropczyce i Dębiea, Łańcut 
i Rzeszów, wykonane przez Prof. Dra W. Friedberga, wymagają 
jeszcze drobnych uzupełnień; 

3) Wykonania mapy: Sambor podjął się w r. b. Prof. Dr. 
W. Friedberg z polecenia Komisyi, pracy tej jednak, z uim 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. 


хуш 


wypadku, który pociągnął za sobą większą słabość, przeprowadzić 
w całości nie mógł; 

4) Mapa: Рена, której wykonanie polecone zostało Prof. 
Drowi T. Wiśniowskiemu, nie została jeszcze — z powodu nasu- 
wających się trudności — wykończoną; autor spodziewa się złożyć 
ją Komisyi fizyografieznej w maju, a najpóźniej w ciągu wakacyj 
r. 1902; 

5) Zdjęciem mapy: Ustrzyki Dolne zajął się Dr. J. Grzy- 
bowski; praca ta wymaga jeszcze uzupełnienia, które przeprowadzić 
zamierza Dr. Grzybowski w r. 1902; 

6) Mapa: Bolechów, złożona przez Dra J. Grzybowskiego, 
jest gotowa do druku; wydanie jej wstrzymane zostało do czasu 
wykonania przyległych map, z któremi razem wydaćby ją można 
w jednym zeszycie Atlasu; 

1) Mapy: Komarno i Rudki, Bóbrka i Mikołajów, Przemy- 
ślany, Żydaczów i Stryj, Rohatyn, Halicz i Kałusz, wykonane przez 
Dra W. Teisseyrego, wymagają jeszcze rewizyi, którą częściowo 
miał się Dr. Teisseyre zająć w r. b. z polecenia Komisyi fizyogra- 
fieznej; wykonaniu tego zamiaru stanęły jednak na przeszkodzie 
inne obowiązki i podług informacyi otrzymanej od Dra Teissey- 
rego, Komisya nie może przed wiosną r. 1902/8 spodziewać się 
przeprowadzenia rewizyi wymienionych sześciu map; 

8) W mapach: Kołomyja i Śniatyn, wykonanych przez Prof. 
J. Łomniekigo, potrzebne są tylko całkiem drobne zmiany, które 
nawet w ciągu druku przeprowadzićby się dały; wydanie tych map 
wstrzymane zostało aż do ukończenia przez Prof. J. Łomnickiego 
sąsiedniej mapy: Stanisławów, którą tenże przyrzekł złożyć gotową 
do druku z początkiem wiosny r. 1902. 

W Krakowie, dnia 7-go grudnia 1901 r. 


Zarząd i skład Komisyi fizyograficznej. 

Zarząd Komisyi fizyograficznej składał się w r. 1901, podo- 
bnie jak w poprzednim, z podpisanego, jako przewodniczącego Ko- 
misyi i przewodniczącego Sekeyi geologicznej, Prof. Dra F. Kar- 
lińskiego, przewodniczącego Sekcyi meteorologicznej, Prof. Dra J. 
Rostafińskiego, przewodniczącego Sekeyi botanieznej, Prof. Dra E. 
Godlewskiego, przewodniczącego Sekeyi rolniezej, i Prof. W. Kul- 


czyńskiego, przewodniczącego Sekcyi zoologicznej tudzież sekreta- 
rza Komisyi. 


Do grona Komisyi przybyli w r. 1901/2 pp.: Stanisław Cheł- 


chowski w Chojnowie, Ludwik Hildt i Wojciech Mączyński w War- 
szawie, Kazimierz Rogóyski w Chojnowie. 


W Krakowie, dnia 30. listopada 1903 r. 


Przewodniczacy Komisyi fizyograficznej 


Е. Kreutz. 


II. 


Spis Członków Komisyi fizyograficznej akademickiej. 


(Dnia 1. lipea 1902 r.) 


1. Członkowie miejscowi: 


„Bandrowski Ernest, Prof. nadz. Uniw. Jagiell, Prof. 


wyższej Szkoły przemysłowej, Członek koresp. Akademii 
Umiejętności. 

Brzeziński Józef, Rzadea pola doświadczalnego Stud. roln. 
Uniw. Jagiell. 

Bujwid Odo, Prof. Uniw. Jagiell. 

Chrząszczewski Stanisław, Starszy Inżynier Wydziału 
Kraj.. Szef ekspozytury biura melioracyjnego. 


„Cybulski Napoleon, Prof. Uniw. Jag. Członek czynny 


Akad. Umiej. 


. Fiszer Zygmunt, Krajowy Inspektor rybaetwa. 
. Garbowski Tadeusz, Docent Uniw. Jagiell. 


Godlewski Emil, Prof. Uniw. Jagiell, Członek czynny 
Akad. Umiej., Przewodniczący Sekeyi rolniczej. 

Goliński Stanisław, Asystent Uniw. Jagiell. 

Grzybowski Józef, Docent Uniw. Jagiell. 

Gustawiez Bronisław, Prof. Gimnazyum III. 

Gutwiński Roman, Prof. Gimnnazyum IV, Sekretarz Se- 
kcyi botanieznej. 


„Janczewski Edward, Prof. Uniw. Jag, Członek czynny 


Akad. Umiej. 


з 


. Szajnocha Władysław, Prof. Uniw. Jagiell., Członek ko- 


. Wierzejski Antoni, Prof. Uniw. Jag, Członek koresp 


. Jentys Stefan, Prof. Uniw. Jagiell. 


Karliński Franciszek, Prof. Uniw. Jagiell, Członek ` 
czynny Akad Umiej, Przewodniczący Sekcyi meteoro- ` 
logicznej. x 

Kleeki Waleryan, Prof. Uniw. Jagiell, Sekretarz Sekeyi ` 
rolniczej. E 

Kreutz Feliks, Prof Uniw. Jag. Członek czynny Akad. ` 

Umiej, Przewodniczący Kom. fizyogr. i Sekeyi geolog. ` 


„Kulczyński Władysław, Prof. Gimnazyum św. Jacka, 


Członek koresp. Akad. Umiej, Przewodniczący Sekeyi ` 
zoologicznej, Sekretarz Komisyi fizyograficznej. 


Lubomęski Władysław, Prof. Uniw. Jagiell. 


. Niezabitowski Edward, Asystent Uniw. Jagiell. 


Nowicki Aleksander, с. К. Radca leśnictwa. 


„Olszewski Karol, Prof. Uniw. Jagiell, Członek czynny. 


Akad. Umiej. 
Rostafińki Józef, Prof. Uniw. Jagiell, Członek czynny 
Akad. Umiej., Przewodniczący Sekcyi botanieznej. | 
Rudzki Maurycy, Prof. Uniw. Jagiell. 
Rybiński Michał. 
Sikorski Tadeusz, Prof. Uniw. Jagiell. 
Steingraber Gustaw, Prof. Szkoły przemysłowej. E 
Stobiecki Stefan, Ша ушет Wydz. Kraj., Sekretarz Sekeyi i 
geologicznej i TER x 


resp. Akad. Umiej. 
Seiborowski Władysław, Członek nadzw. Akad. Umiej 
Śnieżek Jan, Prof. Gimnazyum św. Anny. 
Trzebiński Jósef, Asystent Uniw. Jagiell. 
Walter Henryk, с. k. Radea górniczy. 


Akad. Umiej. 
Witkowski August, Prof. Uniw. Jagiell, Członek czynny 
Akad. Umiej. 


ef 
H 


" `" SEET 


` 
= 


©з 
= 


x 


XXI 


2. Czlonkowie zamiej Wi. 


. Adametz Leopold, Prof. Akad. roln. w Wiedniu. 


Bartonec Franciszek, [Inspektor górniczy i hutniczy 
w Sierszy. 
Batycki Andrzej, Nauczyciel w Starym Samborze. 


. Birkenmayer Ludwik, Prof. Szoly rolniczej w Czerni- 


chowie, Członek koresp. Akad. Umiej. 

Blauth Jan, Starszy Inżynier Wydz. Кгај., Docent Szkoły 
politechn. we Lwowie. 

Błocki Franciszek, Adjunkt Szkoły lasowej we Lwowie. 


„Błoński Franciszek, w Spiczyńcach na Ukrainie (p. Li- 


powiec). 
Bocheński Józef Maryan, e. К. Radea górniczy w Wie- 


dniu. 


. Bośniacki Zygmunt, w San Giuliano pod Pisą. 


baron Brunieki Julian, w Podhorcach. 
Bryk Andrzej, Kierownik szkoły w Chyrowie. 
Chełchowski Stanisław, w Chojnowie (gub. płocka). 


- Chlapowski Franciszek, Przewodniczący Wydz. przyr. 


w Tow. Przyj. nauk w Poznaniu. 
Chramiec Andrzej, w Zakopanem. 
Claus Edward, Urzędnik arcyksiążęcy w Żywcu. 


. Habdank Dunikowski Emil, Prof. Uniw. we Lwowie. 


Dziedzieki Henryk, w Warszawie. 

Dziekoński Czesław, w Iwoniczu. 

Dziędzielewicz Józef, Sekretarz Rady Sądu krajowego 
we Lwowie. 


Eichler B. w Międzyrzecu. 


. Friedberg Wilhelm, Prof. gimnazyalny w Rzeszowie. 


X. Głodziński Antoni, Prof. Seminaryum naucz. w Tar- 
nopolu. 

Guükiewiez Leon, Prof. gimnazyalny w Wadowicach. 

Hann Franciszek, Dyrektor Szkoły wydz. w Bochni. 

Hawrysiewiéz Julian, Nauczyciel w Ozydowie. 

Jacobi Leopold, Nauczyciel w Pilźnie. 

Kamieński Franciszek, Prof. Uniw. w Odessie. 


XXN 


. Kędzior Andrzej, Dyrektor krajowego biura melioraeyj- | 


. Klemensiewiez Stanisław, Prof. gimn. we Lwowie. 
. Kobryn Mikołaj, Nauczyciel w Turce. 


. Laska Wacław, Prof. Szkoły politechnicznej we Lwowie- 


.Lgoeki Henryk, w Częstochowie. i 
. Lempieki Michal, Dyrektor górniczy w Sieleach. | 


.Montresor Władysław, w Kozinie. 


. Nowakowski Leon, Prof. Szkoły rolniczej w (rio ` | 
. Nowosielski Prendi szek, Dyrektor Szkoły real. w Тай 


. Olszewski Stanisław, Inżynier górniczy we Lwowie. 


ryki). 
„Raciborski Maryan, Prof. W. Szkoły rol. w Dublanae 


n 
|. Rogóyski Kazimierz, w Chojnowie (gub. płocka). 


 Sehille Fryderyk, Zarządea lasów w Rytrze. 
. Siemiradzki Józef, Prof. Uniw. we Lwowie. 


nego we Liwowie. 


Kontkiewiez Stanisław, Dyrektor kopalni w Dąbrowie. 
Kornella Michał, Inżynier Wydz. Kraj. Szef. ekspozytury 


biura melioracyjnego w Jaśle. 


Lemoch Lew, Prof. wyższej Szkoły realnej w Stryju. 


Łomnieki Jarosław, Prof. gimnazyalny w Kołomyi. 
Łomnieki Maryan, Radca szkolny, Prof. Gimnazyum IV. 

we Lwowie. 
Marków Jan, gr. kat. Proboszcz w Smolniku ad Ван 
Mączyński Wo; ciech, w Warszawie. 
Mikułowski- Pomorski Józef, Prof. Wyższej Szkoły a 

niczej w Dublanach. 


MERO ZSSR TP TERE GC aaa a sasa 


Niedźwiedzki Julian, Prof. Szkoły politeehnieznej we 
Lwowie, Członek czynny Akad. Umiej. | 


nowie. 
Paczoski Józef, Е muzeum przyrodniczego w Cher- 


sonie. 
Przybyszewski Stanisław, w Krzyworówni (p. Uście- 


Radziszewski Bronisław, Prof. Uniw. we Lwowie, Czło 
nek czynny Akad. Umiej. 
Rehman Antoni. Prof. Uniw. we Lwowie. 


Satke Władysław, Prof. Semin. Naucz. w Tarnopolu. 


Słomski Tomas z, e. k. Starszy Inżynier we Lwowie. 


а 


XXIII 


|. Smreczyński Stanisław, Prof. gimnazyalny w Tarnowie. 


Sobolewski Zygmunt. Adjunkt budownictwa w Kołomyi. 
Syroczyński Leon, Prof. Szkoły politechn. we Lwowie, 
Inżynier górniczy Wydz. Kraj. 


. Sznabl Jan, w Warszawie. 


Sztoleman Jan, w Warszawie. 


Szule Kazimierz, Docent W. Szkoły roln. w Dublanach. 


„Teisseyre Wawrzyniec, Docent Uniw. we Lwowie. 


Tomaszewski Franciszek, Dyrektor gimnazyum w Sam- 
borze. 


. Tyniecki Władysław, Prof. Szkoły gospodarstwa lasowego 


we Lwowie. 


Udziela Seweryn, Inspektor szkół ludowych w Podgórzu. 


. Uhlig Wiktor, Prof. Uniw. w Wiedniu. 


Werchratski Jan, Prof. gimnazyalny we Lwowie. 


„Wiśniowski Tadeusz, Prof. gimnazyalny we Lwowie. 


Woloszezak Eustachy, Prof. Szkoły politechnicznej we 
Lwowie. 


Г. Wyezyüski Józef, Inżynier górniczy w Truskaweu. 


Zaborski Józef, Kierownik Szkoły w Horodence. 

Zagórski Józef, Naczelnik straży pożarnej w Przemyślu. 

Załęski Edmund, w Trzykosach (p. Klimontów, gub. ra- 
domska). 


. Zapalowiez Hugo, Członek koresp. Akademii Umiej. 


w Wiedniu. 


Zaręczny Stanisław, pensyon. Prof. gimn. w Wiedniu. 


. Znatowiez Bronisław, w Warszawie. 
. Zuber Rudolf, Prof. Uniw. we Lwowie. 
. Wieniawa Zubrzycki Czesław, wł. apteki w Rzeszowie. 


Zukowski К. Nauczyciel w Podmonasterku. 


NA NA AA AAAA A 


XXIV 


ILI. 


Obrót funduszów Komisyi fizyograficznej akademickiej 


1900/1 


w roku 1901/1902. 


Dochód Komisyi fizyograficznej w roku 1901/1902, złożony z zasiłku udzie- 
lonego przez Akademię Umiejętności w kwocie 11200 К. i pozostałości z roku. 
h 


901 w kasie Akademii Um. w kwocie 4079 K 70 h., wynosił 
Wydatki: 


1. Wydawnictwo Sprawozdań Komisyi . 


Q 


> 


ekcyj: 

Potrzeby Sekcyi meteorologicznej: niedobór z roku 1900 

i “= gk obliczenie i t. d. spostrzeżeń meteorolo- 

gieznych, remuneracya za robienie spostrzeżeń, materyały 

piśmienne, koszta korespondencyi i przesyłek narzędzi, 

posługa . 

Potrzeby Sekcyi ла: 

. Remuneracya р. M. Rybińskiemu za oznaczanie chrzą- 
szczów i zasiłek na wyjazd do zamiejscowych muzeów 
celem sprawdzenia wątpliwych oznaczeń 

2. Zasiłek p. J. Dziędzielewiczowi na мөн Ad owa- 
dów siatkoskrzydlych w okolicach Lwowa 

3. Remuneracya p. Dyduchowi za prace i s. ai Mu- 
zeum zbiór równonogów . 

4. Zasiłek p. Dr. ааа па Кш но 
i błonkówek w Rytrze . 
. Zasiłek Za F. Sehillemu na ая APE 


Rytr 
6. ава. мі 
Potrzeby Sekcyi бее: 
1. Zasiłek p. Dr. W. лет па hcc mapy 
geologieznej: Sambor . 
Potrzeby Sekcyi rolniczej : 
1. Zasiłek p. К. Goralowi na badanie flory łąk 
2. Zasiłek p. В, Krzemieniewskiemu na takież бый 
i 1901 


3. ый. р. 8. йолаш па Бан geologicamo-rol- 
nicze 
4. Zakupno PRON do pomiarów bydła ^ 


. Koszta Kënn i utrzymania Muzeum, łącznie z nie- 


doborem z r. 1900, remuneracyą zastępcy ерш ee š: 
i jego eet (582 k.) 


Do przeniesienia 


15279 K 

3604 , 13 , 
535, 28 „ 
1300 - geg 5 
200 , —» 
100 m" "Ww 
300 " mre | 
200 E) mt 2 
1M „— > 
600 и” 
100 „, — y 
200 ` кл К; 
400 — , 
202 „ 66 , 
2596. , 97, 

10496 K. 54 h 


XXV 


Z przeniesienia . . . . . 10496 K. 54 h. 

IV. Remuneracya sekretarza Komisyi i wydatki administracyjne 630 , — e 
Suma wydatków . . . . . 11126 K. 54 h. 

Pozostaje zatem na rok 1902 reszta . . 4153 , 16, 


mianowicie: w kasie Akademii Umiejętności reszta 4277 K 77 h., w rekach Prze- 
wodniczącego Ѕексуі meteorologicznej reszta 61 К. 22 h., a w rachunkach muze- 
alnych niedobór 185 K 83 h 
Przewodniczący Komisyi fizograficznej 
reutz. 


MATERYAŁY 
do fizyografii krajowej. 
Część 1. 


Materyały zebrane przez sekcyę meteorologiczna. 


Sokak t us А A tee йы 


i 


Wypadki spostrzeżeń meteorologiczny ch 
dokonanych w Galicyi w r. 1901, 
zestawione w с. k. Obserwatoryum astronom. krakowskiem 


pod nadzorem Prof. Dra Karlińskiego. 


W roku 1901 otrzymała komisya fizyografiezna e. k. Aka- 
demii Umiejętności w Krakowie spostrzeżenia meteorologiczne z 28 
miejse następujących: z Żywca, Wadowie, Czernichowa, Zakopa- 
nego, Krakowa, Bochni, Szezawnicy, Kryniey, Tarnowa, Pilzna, 
Iwonieza, Rzeszowa, Smolnika ad Baligród, Sanoka, Przemyśla, 
Тотпу, Chyrowa, Sambora, Doliny, Lwowa, Dublan, Delatyna, 
Ożydowa, Krzyworówni, Kołomyi, Horodenki, Tarnopola i Ja- 
gielnicy. 
„ma Mee punt obejmuje : położenie geograficzne powyż- 
szych miejse, ich wzniesienie nad poziom morza w metrach, oraz 
nazwiska бааша oh РР. Obserwatorów. 


RE 
Miejsce Długość Szero- „258 
o 08 2 8 © Nazwiska Obserwatorów 
spostrzeżeń — |Greenwich| północna EK a 
ERE 
| 
r. Żywiec . . . .| 19° 12 | 49° Ad | 354 |W. E. Zatzek, urzędnik 
| | arcyksiążęcy. 
2. Wadowice | 19 30 49 53 268 |W. L. Guükiewiez, prof. 
| WC gie 
3. Czernichów .. 19 4! 49 59 223 W. Dr. L. Birkenmajer, 
prof. Uniwersytetu 


4 Zakopane ..| 19 57 49 18 837 | W. Dr. A. Chramiec, właś- 
5. Kraków . . . .| 19 58 50514 220 | Obserwatoryum astronom. 
6.Bochnix . . .| 20 26 49 58 226 MA ый ahn, dyrektor 
7.Szczawnica . .| 20 Zo 49 36 484 JP. Ka Wojakowaki, urze- 


dnik zdrojowy. 
8. Eryn :..| 20 57 49 25 586 |JP. T. Kubieki z zakładu 
zdrojowego. 


[4] 


Zo 
N 
Miejsce Długość | Szero- |£ SE 
o ość 2 =. Nazwiska Obserwatorów 
spostrzeżeń Greenwich. północna EK 8 
= ЕЁ 
9. Тагабу ... 210 o | 50% 1! | 225 | Alumni Seminaryum dye- 
cezyalnego. 
о... . .| 4070 49 59 217 | W. L. Jacobi, nauezyciel 
i miejscowy. 
с z s 10020048 49 36 304 |JP. C. Dziekoński, urzę-| 
dnik zdrojowy. | 
12. Rzeszów . ... | 22 0 50, 3 215 W. C. Wieniawa Zubrzy- 
cki, wł. apteki. 
13. Smolnik ad Ba- J. Markow gr 
igród . . . | Вж m" ud | kat. proboszcz 
j4 BARON. o 22 та 49 33 314 | W. moch, profesor 
: gala у. 
/ 15. Przemyśl 22 46 49 47 209 |JP. J. Zagórski, naczel: 
nik straży ogniowej. 
16. Łomna 22 50 49 15 509 | JP. D. Hnylański, kościel- 
n 
17. Chyrów 33 51 49 32 366 A. Br ryk, mo dzy 
szkoły miejscowej. 
18.Sambor . 23: 12 49 31 309 | W. Dr. Fr. Tomaszewski, 
dyrektor gimnazyum. 
19. Dolina . . 24 0 48 58 450 | С. К. Zarząd salinarny. 
20, Lwów . . . 24 '0 49: 50 374 | Obserwatoryum с. k. Szko- 
: ly Politechnicznej. 
21. Dublany . . 34 `> 49 54 255 | №. К. Szulc, prof. Wyż- 
szej Szkoły Rolniczej. 
3: ИАН ...| M 38 48 32 424 | C. К. Zarząd salinarny. 
23.02ydów . . .| 24 49 49 58 239 Hawrysiewiez, nau- 
ezyciel miejscow 
24. Krzyworównia | 24 54 48 10 545 | W. St. Przybylowski, wla 
ściciel dóbr 
25. Kołomyja . 3% 5 48 32 295 | W. Z. Sobolewski e. k. 
inżynie 
26. Horodenka . .| 25 3o 48 40 290 | W. J Zal Zahorski, nauczy- 
| ciel miejsco wy. 
27. Tarnopol 25 36 49 33 318 |W. WŁ Sa en D profesor 
| Seminaryum żeńskiego. 
28. Jagielnica . u5 45 48 56 | 314 | Kraj. niższa Szkoła Roln. 


Ж powyższych 28 stacyj tylko dwadzieścia cztery nadesłało 


spostrzeżenia z całego 


roku, dwie (Rzeszów i Sanok) tylko z je- 


denastu miesięcy, jedna (Smolnik) z dziewięciu mięsięcy, a jedna 
(Krzyworównia) z ośmiu miesięcy. 

esłanych spostrzeżeń podajemy, ura jak w latach 
poprzedzajacych obliczone i synoptycznie zestawione 


[5] 


1. Ciepłotę powietrza z 28 miejscowości, z tych zupeł- 
nych jest tylko 24. Podane są: średnie dzienne i miesięczne wyra- 
one w stopniach Celsiusza. Średnie dzienne ва zwykłemi średniemi 
arytmetyeznemi ze spostrzeżeń wykonanych o godzinach w nagłówku 
pod nazwiskiem każdej stacyi wymienionych. Podobnież i średnie 
о są tylko średniemi pijane fiz asas a ze średnich dzien- 
nych. Pod średniemi miesięcznemi umieszczone są maxima i mi- 
nima da, oraz dni, w których były dostrzeżonemi; absolutne 
są z Krakowa, Lwowa, Dublan i Tarnopola, z innych stacyj są 
tylko względnemi. 

iśnienie powietrza z 10 miejscowości, sprowadzone 
do 0° С. i wyrażone w milimetrach. Tu również podajemy średnie 
dzienne arytmetyczne ze spostrzeżeń wykonanych o godzinach 


powietrza w każdym miesiacu, z dodatkiem dni i godzin, o których 
były dostrzeżonemi. Absol utne maxima i minima są tylko z Kra- 
kowa. Stałe poprawki barometrów nie zostały uwzględnione. 

3. Kierunek wiatru średni dzienny z 26 stacyj (ale 
tylko z 23 eałorocznych), oraz liczbę dostrzeżonych poszczególnych 
kierunków wiatru i cisz, jednakże tylko z tych staeyj, które kie- 
runek wiatru podały ze wszystkich trzech godzin dziennie. Znaki 
na oznaczenie kierunku wiatru pozostały też same, eo w roku po- 
przedzającym. Wiatry silne uwydatniono pismem grubszem. 

4. Stan zachmurzenia nieba średni dzienny i mie- 
sięczny z 24 stacyj, jednak tylko z 20 stacyj całoroczny. Średnie, 
jak w latach poprzedzających, podane są podług skali idącej od 
0:0, со znaczy niebo całkiem pogodne, do 10'0, eo znaczy niebo 
zupełnie zachmurzone 

5. Opad mierzony w 28 miejscowościach, z których jednak 
tylko 23 jest całorocznych. W szczególności zaś podana jest wy- 
rażona w milimetrach wysokość warstwy wodnej tak z każdego 
dnia, jak z całego miesiaca. Podobnie jak w latach poprzedzają- 
cych znak = oznacza mgłę, @ deszcz, x śnieg, + zamieć śnieżną, 
A krupy, a grad, [< burzę z grzmotami i błyskawieami, < bły- 
skawice bez grzmotu. 


W tablicy następujacej podajemy z owych 24 — które 
nadeslaly spostrzezenia езе 


[6] 


1) eieplote średnią roczną wyrównana (to jest do 
24-godzinnej sprowadzona) za pomoca poprawek podanych w latach 
1896 i 1897, w stopniach Celsiusza. 

па sumę opadu atmosferycznego wyrażoną 
w milimetrach czyli, co na jedno wychodzi, w litrach na metr 
kwadratowy 
cisnienie powietrza średnie roczne z uwzgle- 
dnieniem poprawek barometrów podanych w latach poprzedzajacych. 


£d à | Ciśnienie 
Miejsce Ciepłota Opad br pna 
spostrzezen C. | mm MZ 
| 

Żywiec . . +80 1081-8 130-8 
Wadowice . . ; 85 — 188-9 
Czernichów . . 8:2 6424 741:9 
Zakopane . . . . 4:9 | 660'4 — 
Krak > 84 681:2 741-8 
BEC су 84 189-8 141:6 
Szczawnica 6:7 906:4 718:1 
пая 5:4 166:2 707-1 

Tarnów 9-0 104-3 R 
Pilzno . . 85 859-4 dux 
lwoniez . 8*1 248 us 
Przemysl 8:2 5403 ы 
n dak 5:1 799:8 Ka 
Chyrów: .- . 6:3 716:9 axi 
Sambor c, 7:4 540:9 ой 
Dolina TO 854:7 d. 
Lwów 7:8 rec uri 1318 
Dublany 81 590:0 189:1 
Delatyn 68 1180 ss 
Обо... .. 8:3 592-0 ER 
Kolomyja 1-8 513.9 = 
Horodenka . 1:9 458:7 am 
Tarnopol š 6:8 567:2 1834 
Jagielnica . . . Ti 685°5 ae 


W porównaniu z rokiem poprzedzającym była cieplota 

w roku 1901. przeciętnie o 00.6 С. niższą Największy ubytek 
ył w Zyweu, Bochni i Szczawnicy średnio o 15.1 C., najmniejszy 

w Ożydowie о 09.3, a Lomna wykazała nawet przybytek о + 09.3 C. 
pad był w roku 1901 w całym kraju w ogólności wię- 

kszym i podobnie jak w latach poprzedzajacych bardzo nie równo 
rozłożonym. Podczas gdy w Zakopanem było o 111 mm mniej, to 
Delatyn wykazuje o 308 mm więcej niż w roku poprzednim. Wśród 
tych granie wynosi tegoroczny przybytek na dwóch stacyach 
281, na trzech 210, na czterech 101, na sześciu 29 mm; natomiast 
na czterech stacych ubytek 35 mm, na trzech ubytek 91 mm. 


[7] 


Ciśnienie powietrza było w porównaniu z rokiem 
poprzednim (z wyjątkiem Wadowic, gdzie przybytek wynosił 
171 mm) prawie równem. 


Nadesłane nam łaskawie bądź w oryginałach, bądź w odpi- 
sach spostrzeżenia, z wyjątkiem przeznaczonych do c. k. Zakładu 
meteorologicznego centralnego w Wiedniu oraz do e. k. Oddziału 
hydrograficznego krajowego we Lwowie, złożonemi zostały do 
przechowania w aktach Komisyi fizyograficznej. 

Wszystkim Szanownym Panom Obserwatorom za ich gorliwe 
a bezinteresowne współdziałanie, jak również Świetnemu e. k. Od- 
działowi hydrograficznemu krajowemu we Lwowie za nadsyłanie 
nam spostrzeżeń z Ротпу i Chyrowa skladajae serdeczne podzię- 
kowanie, pozostaje mi dodać, że w tym roku redukcye i obliczenia 
(o ile takowych sami pp. Obserwatorowie nie wykonali), również 
Jak sporządzenie rękopisu do druku i korektę tegoż przeprowadził 
asystent e. k. Obserwatoryum astronomicznego JP. Józef Zającz- 
kowski. 


Kraków, dnia 22 stycznia 1902. 
Prof. Dr. Karliński. 


[8] 


Ciepłota powietrza 


Średnie 
Styczeń 1901 roku. 

Ży- Wado- es š Zako- Kra- Boch- | szezaw- 

Dzień wiec wice ków pane ków nia nica 
1.295 1 PIO | 1.2.1 1.2.9 6,240 | 48. 7.1.9 

„0 о. | o 0 0 0 0 
1 SGL 43.4] 127 — 15°9 | —135 —13:3 | — 18:3 
2 —15:7 | —143 | “103 —16:7 | ~iri —128 | —181 
3 —150 —126 | —122 23605 — 12'4 | —12'8 | —167 
4 — 14*5 EDA Fé —17'5 —12'6 — 12:2 — 46:6 
5 —17'3 —156  —152 —20'7 | —14'2 Se Ke — 22'3 
6 — 175 | —5з | — 147 | —19'5 — 135 e 138] —2v5 
7 —I 1 —8'3 —7'3 —12' -76 —75 | — (UH 
8 — 147 —11'8 —1r3 — 13:4 —11'0 —11'5 —15°4 
9 —11°9 | —toQ —127 | —11°3 zs LU? — 118 —178 
10 —145| пор —i30, —izg | —123 | —ią3 | —188 
тт —13°7 | —12`0 | —126 | —ro'g | —12'1 — 12`0 | —14'9 
12 — Bro —8'2 — I0'1 = 10'1 —g5 -78 | —13'9 
13 — 5:2 —53 —5°5 —7.9 —5'2 —48 —6'7 
14 —47 —3'9 —38 — 9:6 —34 —3:2 —6'9 
15 — 3:6 —23 —25 —8:7 —2'8 —2'0 —47 
б —11:6 —8*1 —71 - 89g —61 —5°2 | —11°3 
17 —13:7 — 8:6 —75 — 6'4 — 5:4 —35 | —102 
18 —1v3 —58 —6'8 —5'1 — 5'8 -47 — 85 
19 —42 — 6'8 —75 —6'1 —7'2 ~ 65 —97 
20 + 15 —3-3 —6'3 —6'8 —46 — 273 —7'6 
21 1*9 + 2:6 +21 —0'%6 + го + 2'2 + o3 
22 3*1 4o 5*0 —1'1 3:3 Zo 2'1 
23 41 41 3:6 —o't 42 3,3 3:0 
24 3:4 2:9 2'0 —4'4 r'o rs —0'9 
25 41 4'9 2:5 ке 2'б 2'7 + 1'6 
26 3:3 46 472 +4 3°4 Bro ro 
27 o'g 2'2 3:4 NI 2'4 r8 o't 

28 24 3:0 2:6 —1'2 wi 4:7 o'g | 

29 0*7 2'0 1*9 —3'3 oh DN CH 
Зо —2'3 --1°3 17 —7'9 —r3 —1'3 — 6:3 
31 —o'5 —о0'7 o6 —8:3 + o3 —о:5 —6'9 
Średnia — 64 —5°3 —5°4 — 8:5 —5:2 —4'9 —89 
Max. 4 56 + 6:6 + 52 + + 64 + 7:0 +48 

d. 23 23 26 | 25126 23 26 23 
Min. —23'2 | —18:3 | —r84 | —236 | —туо | —165 | —268 

1. 6 5 6 6 6 


w stopniach Celsiusza. 
dzienne. 


Па ЕЭБ. | | 
Kry- Tar- š Iwo- | Rze- 
ech nów Pilzno niez i szów 
72.9 | 7.19 | 7.1.9 |6/2.10 | 8.2.8 
| | 
| 0 ° 
—150 , —13'9 — 14'0 17'1 bos 
164 | —I2'9 — 130 — 163 | vm 
—15'5 —12'4 — 12°4 —151:1 SC 
$4506 Gaa’ —13°о —15:5 — 
—18'1 —15'1 —16'2 —177 Ke 
4167 —131 —13:4 155 — 
—11'0 —78 —83 — 96 - 
141 —11:6 —12'6 —97 = 
13:3 —1r4 | -—10' —7% — 
15% — 11:8 —10':3 —8:4 > 
~12 —12 —10' —71 —11%7 
dob Se : ud —5:3 5 
—6 deng — 6'4 22998 — Ze 
Сез ed —30 dtt —-2'5 
—5'2 —1 —2'2 — 32 yvy. 
—79 —6'0 —65 —6'9 —3:6 
—3'9 9 —28 —1'Q —35 
—5'3 — 5:6 – 48 — 45 —37 
—8:3 ~ 354 — 4:3 —55 — 3:8 
a d —r'4 —25 —3:9 —3'2 
29 + 25 + 15 —3:0 + o'6 
e: 3:6 3:0 Fog 2 
+07 47 42 271. zB 
—11 2*1 1'3 ro 2:5 
—25 e o'i — Mët 0'3 
- 39 31 vc —o'6 r8 
—23 r8 —o5 —29 25 
—0'4 3:4 + 216 + r8 2:6 
—ї' 2°2 1*3 —1*% Dé 
7'0 QB — "O БЫ | o5 
—64 + 04 —0:6 SEH ` o'3 
—81 —5:1 —53 — 61 ¿gs 
118 | + 6:0 + 6'0 + 4'0 + 50 
23 r 5 23 23,24,29 27 
—198 —17:5 —183 || — 26°0. | — 
Zw s. INE 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. 


[10] 


Ciepłota powietrza 


Średnie 
Styczeń 1901 roku. 
Se | | 
| | Prze- Lom- Chy- Sam- | Doli- Du- 
| Dzień | myšl na rów bor | ma ës blany 
«ZE ао CA S W5h9 LR 44595] 19.9 
| 
e | 0 H | 0 
I —13:7 | — 18:8 —16'9 | —120 | —13о -175 | —16*7 
2 —11T9 —18°3 15*9 | —129 | —и | —151| >g 
3 —12'2 +178 | —158-—m'o'| лау | —141 | 134 
4 —i3'9 | —212 | — 185% | —181 | —177 | -164 —16.4 
5 —17'4 | —20'3 | —243 —18'8 | —170 | —18'3 | —188 
6 —12'1 —20*7 | —16'9| —1i45 —14'0 — 1471 = 135 
7 —7:6 =12'0 | —ttf —10'4 —87 агт | —r3 
8 —97 —Ł0'7 145 —13'0 —113 —101 
9 —126 | —16'0 1673 141 —17'7 — 9° —10'2 
10 — 145, —138 7040 |- —174 1—70 | —t30 | —:50 
| 
"I — 5°! —131 —134 | —177 | —160 —13:3 —13'4 
12 ко 1068 "99 p cH || — 45% —13°3 | "7 
' — 36 —8:6 298 ЕЁ 87 —5°4 —46 
E —25 —5 —47:| —w7| —60 ——3:6 —2'5 
L cd "z. —4'1 SEN —37 —44 5—27 
б - 43 - 88 —63 —57 —33 —5'5 —45 
17 | —%0 —68 —43 —43 —2'7 —6'1 —5'7 
18 — 2:7 —6'1 —42 —4'0 —40 —3'7 2'9 
19 -99| |—99| рр 
20 —25 —4'9 —o8 —53 — 87 —56 -54 
21 * 04 44 ^ —0'9 —2'0 —0'3 405 
22 xi — To +12 +04 * 270 + r3 2:0 
23 3:4 —ri 1:5 2'0 3:0 2'6 3:9 
24 05 —5*1 ro 22 oo o6 r7 
25 9 —3 o4 z'o 3 o5 ro 
26 3:8 —18 15 | 2:7 40 2:6 3:3 
27 r2 —54 — wa: | Le | (o o5 rz. 
23 2:5 —r8 * o8 oo 27 1:3 2°3 
29 1-2 49 — 6 oeh 19 o'i o? 
30 —14 —g'o - 41 —r8 — 9 —2'4 eri 
d GER —67 —26 —17 "M — го "FN 
Średnia | — 5-3 | —g8 | —75 —6:8 —6'6 —64 —61 
Мах. + 6-3 | a +30 +7 5 5 
79 + 45 * 
d. 26 | 23 23, 17 25 26 23, 26 
1 
Min. | —2o1!  — 28 Lo—4383:|. —23393 | або: эро си? 
| d. 5 | 4 | 4 | 5 6 
I 


w stopniach Celsiusza, 


dzienne. 


[11] 


| | | 

Ozy- | Krzywo- | Koło- Horo- Tar- Jagiel- 
dów równia | myja denka nopol ica 
4. 2.9 7.2.9 1..2 9 2.2 7.9 Q | R SS 

9 o 0 0 o | 0 
— 16:5 — t3°o — 13-6 —14'4 — 177 | —124 
— 1377 —14*2 —131 —12'8 — 13:8 | 1373 
— 12'4 — 145 — 13:0 —12'7 —13°9 —133 
146 — 25:0 - 22:6 —2t0 — 183 —18 1 
— 15:6 - 2073 — 20'9 —1«y6 | — 182 --18`0 
—12*1 —14'0 — 147 —r4o | -139 | —13:2 
== 09 —8' — BO — 3 | —126 — 3 
_ 6: — 131 DEEG, —IEŻ | 29 —8'9 
—5°2 — 14'8 — 177 —12'3 | - 86 = 10'1 
—10'Q — 16:3 —iy8 — 13:8 | —11*9 фа 
— 11-3 — 147 179 —13u | —128 — 118 
—11'2 —93 —14'7 —140 | —140 —13:2 
— 9 —25 —56 34 | —56 —6 1 
— 18 —35 — 3:6 — 3:6 — 3:6 —43 
— 3:3 —6*2 —5*4 —6'0 — 65 — 5-8 
3% — 31 —31 —42 —5'2 —5'1 
— 5'2 —2'0 —3:3 —3°9 —66 —61 
—14 —r8. — 27 —100 —31 —31 
—2'0 — 100 —8-9 —33 —35 —35 
— 3:3 — 1277 —115 - 58 —64 —54 
+ 02 — 0:7 —2'6 —-37 —32 —45 
i5 —o8 + og FR TH "=. 
ка 19 1 "Ug | 2*4 + 19 
2*0 — 77 — 0'3 —04 | o8 GI 
é | а в uj] AGR] к 
3:0 -ri —o5 —o'3 + го + 07 
12 nue r —r'i —11 -- 17 
r8 = 1:3 36 + 24 op + 13 
осо — 17 o't Ke r1 —o3 
sec? —3:5 —01 —o'5 —r8 —17 
—0`0 2.345 — o'6 —o'8 —25 — v5 
—5'о —8'o —74 —6:8 —6'9 -07 
+ 5 + бо + 5: t4! + 3-8 + 3:6 

26 25 2 28 28 28 
—1Во | —abo |. —268 | — 283. —+1 = 


[12] 


Ciepłota powietrza 


Średnie 
Luty 1901 roku. 
| Ży- | Wado- | Czer- | Zako- Kra- Boch- | Szczaw- 
Dzień, Wiee | wie nichów | pane ków nia niea | 
| | 7.29 |'7.1.10] 7.2.7 | Tao Erw CiS | 1.19] 
„| e | 0. 0 @ | ө e | D 
I —о0'7 —0:7 -—o3 —10'2 | —I'I —o3,  —0O'1 
3 +30 + го +22 3981 172 + [à | +30 
= o' | —ro| o'8 —3:2 | oi ет се 
4 | +u! og 2'9 | es] o? —0'9 
5 6:i | 6*7 | 55 à B8! $3 42 + 38 
| 6 5'o | 38 3-4 0:6 | 3'4 | 48 3:4 
I o'6 | v3 | 15 —r9. со 07 MN 
| 8 e @5/] o'l -—40 0'2 —0*3 —07 
9 —2:7 | —15 —0'7 m8 |. p —172 —o'8 
10 —39| —rg, —о7 —6:| —го| —1% SEN 
| | | 
m —73 | -59 —5'7 —96| —63| —55 —io4 
12 —73| —62| —78] —30| -8' —8°5 — LE 
13 — 8:6 —95| —gi — | —97 —90| —ui41! 
14 —12r8 | —135| —i27 120 | 125 , —1r3 —142 
15 —127 | —!13 | —124| мул | -—-122 | —и'8 | —170 
16 — 107 | —1o8 | —107 16/2 | — 102 —92 —15ч 
17 — 9:3 —9'9 —0'1 —169 | —109 —9:2 — 13:2 
18 —11'6 | —107 — 113 —14'9 | —112 —11°2 --15°8 
19 — 8:9 —7:5 SCH — | -71 — 6:3 — 11*9 
20 =" 6:9 —58 —g5 | -72 — 68 7% 
21 —127 | —iio — 10'4 —13'0  —104 —88 —11'9 
22 —154 | —Ir4 | —unń | —:3%9 | —100 —85  —153 
23 — 3:3 —47 — 51 —8°2 | m. —35 —129 
24 —15 —rt —1017 —5'4 | —wv7 —2'2 EEN 
25 —17 —2 -ri —42  —29 — 3:5 —33 
26 +172 +3 + 0'4 —39 | —07| +172 —26 | 
27 23 3*6 o'o —48 436 | r8 oo 
28 3:9 6:4 3*6 —49 4'1 | 41 —2°4 
| Średnia | —40 | —37 —38 —63 фо | 526 — 6:7 
Мах. + g'4 + go +78 +7 4q^ | 480 + 6:8 
d. 5 5 5 T fa A 28 6 
Ма. | —248| —154 176 | — 230 | —i1igyo  —150 -244 
d. 21 | 19 | 22 17 zę | 15 15 
| | 


ЕЕЕ: 


w stopniach 


Celsiusza. 


[13] 


dzienne. 
a : x | Prz a» S _ 
| Kry- Ta | 5, | Iwo- Rze- Smol- 
| nica nów ` dam niez szów nik ик 
(1.2.9 їл.» 719620 &245]119$ | 0529] 
S | | SS, 
| 
—65 | —07 эр [Л e: „з ¿pil ч 
09 +47 + 2'6 + 3:3 55 | 2'2 +46 
T7754 o'8 o'o —o3 og | PE r4 
- r8 — r$ + 2'0 ro | t7 | 31 
+ o5 3*5 31 2'8 1*9 | 2'2 47 | 
+ o'8 5:2 44 3:7 37 | Sł | 4'1 | 
SET 1*7 14 12 39| —0o6 | го | 
—16 "1 o'3 ru #7 | —2'2 | 0'7 | 
rg —0'4 —11 —14 PY - r3 —1'2 | 
"zg „ZZ | £4 -59 | фа - 4o —38 
—go | —56 | —70 —88 —53 | —itó | —%9 
—13'o —8:3 | — 8:2 —irg |  —73 -180 | -1%0 
ri —g'2 | "nod —13'1 | —9'9 —171 | —133 
= PA — 8 | —107 —131 —10'0 —127 | —13%0 
—12'9 —128 | ~iri —15'6 —12'9 — 187 | —17a 
Set? —95 | —go 11'5 — 10'2 —147 | —107 
— 154 ан | cień —137 ge A. 186 | —136 
— 139 —10'9 | sit) — 133 —6'2 —167  —138 
—1:00 | -65 | —66| — | М 86 7: 
"M —63 | —62 —66 | = 53 —6'2 — 59 
| 
—11r'0 —94 | —105 —93 |  —49 —113 —y8 
13-7 Led | —ro8 ZER | —4'1 —16'2 —133 
—11U3 —5o | —6'2 -96 | —47 —8'o — 6:6 
— 6.5 — 21 | — 17 ET | — 1:3 —53 --4'5 
—77 ag | ~y —85 |  —o5 —8'6 —56 
—6'4 —07 | — 3-1 —34 | —0°% —34 49 
ma + 17 | + 0-7 „га | 4] № + 02 
—3%6 25 r4 —og | 8-3 — 07 0*5 
| | 2i a 
73 —38 Эа 17 322] =ту z: | 3 
| Eve 
+ 2`0 + 84 +75 | + 58 + 5'0 + 39! + 8'4 
6 6 % | 2 d 2,6 | 3 
-2r5 | —17%0 —18'2 | "ao | —15*0 -3r | —246 
18 18 ` Se a r 15 18 | 18 


114] 


Ciepłota powietrza: 


Srednie 
Luty 1901 roku. ` 
p о 
| Prze- | Lom- Chy- Sam- Doli- | ` Da: 
|: ; | Lwów | 2 
| Dzień | У?! na | rów bor na blany | 
Pie | 23898. $99. 719 129 лез 123, 
a 0 0 0 0 0 0 
I — 2:0 * 417 —2'8 --o'3 — го — 9'7 —o3 
2 + 3:6 —07 +49 +7о — 2*7 + 1° + 3-3 
3 —оч —1'0 r4 18 +40 2:8 3:3 
4 + 2'4 — ro r5 2:8 —2'3 0'7 We 
5 3-8 + og 3:6 3:7 oo r6 2'4 
6 4'9 — OCH SCH 3-6 + 37 33 2°4 
7 r8 —1'8 0'4 13 r8 r3 21 
8 "о — r9 - o'9 0'4 0*7 o*5 o7 
9 —0'2 —4' —2'0 оч 1:0 "z +. 
10 —24 —71 —48 —0'7 —r7 — 3:0 — 23 
и ета | —12%й —gg -6o —6-2 — Bn —71 
12 —10' — 187 | —i44| —81 — 8:7 — ÄR — CN. 
13 —1:193| — 98 | —ig0 | —138 | —тғо -107 | — 131 
14 —99 —14'3 — 144 — 10:5 —g'o 102 99 
15 — APT —19'8 | —194 | —166 | —1i5*8 - 15:5 — 14'2 
16 —q6 | —103 | —12'0 = 9'5 | —1122! —1r4| —105 
17 —153 | —ara| —i1g2 | —166 | —iro | —1:i*2| --13: 
18 —8:5 — 16:3 | 1871 — 110 — 7:0 — 8: — 7 
19 —5°%2 — 9:8 — 1 —6-7 —7:3 — 6:2 — 67 
20 —6 —97 —83 6:2 — 48 = 9:2 | —105 
2! Ва | —105 | —105 —8'3 — 6-1 —95 | —to4 
22 - 10а | —:153 | —127 —1r6 —9o —ir5, —rro 
23 — 5'0 — 13:4 — 6:0 еб —4’ — 6:4 —57 
24 —35 —75 —5°5 —41 —3-3 — 472 —44 
25 e. Dëse, TIL CP ER 49 
26 —79 | —124 —73 —7'0 —6'0 | -—49 —5°5 
dg + 01 —48 —0'3 404 +2 2535 Spa 
28 21 438 + 07 9 921 +09 oo 
Średnia | —43 —83 | —66. —45| -—41| -51 49 || 
| | | 
Max. * 94 M41. fo 4 88 ibo 456 +65 
d. 3 2 s] 6 || 6 28 
| Min. | —20'1 —35'0 | —25*o. —21'4 | —{#з | а - 22'5 
| 4 13 Es 13 15 | iz 1 13 


w stopniach Celsiusza. 


[15] 


dzienne. 

E | | ——— Т [| 
Dela- Oży- | Krzywo- | Koło Horo | Таг- Jagiel- 
tyn dó równia myja denka | поро] nica 

| | 
SS у TZ тоол. m $237 | 13254 
| H 
= = ECO — F a = | 
—27 | +03 „эе n] d IM. HI 
—0o3 | 1*8 —1ї1 —0:5 o'o —1`2 + oi | 
+ 3:0 | 3:6 + 28 +46 + 2:7 +17 2°0 | 
— 13 | 1:6 — 17 o'3 o | — 0'4 oh 
- ro | 1-7 —30 —27 mi (0 Ruda 
| FEET | 2'2 + 06 + Y + 0-8 + och —o'i 
$3 | 2°4 2'2 18 o'8 —o3 + 0:7 
0*7 | 14 oo og oo 64 0°7 
о'о oi MN oô o? —o':3 o'5 
| з —26 —177 —0*2 I —35 —26 
| —77 | —7a | —ng | т | 58] -08| -79 
—6'3 — то -99 | 70 -79 —12`6 —10'2 
umi ati = 97 - WP — 103 — Ü 9 —13'0 —109 
—9'7 —g'2 —1VI | 93 — 0y 10*0 — 9'4 
—1 GE Se 14'0 n 14'2 125 — 13-3 — 150 SC 14°6 
—12'3 —11'2 — 183 | —113 — 10:3 а |o A 
—10'0 — 8:5 —g5 | —98 —86 t —097 
—8:3 —70 BM | 6 —6*2 | — 84 —75 
—б'о — 6:0 —35 —@х 9 —8'o > 
—70 —9'o —5.5 "e ^ —5'2 | —11*0 =73 
—y3 7 -07] 48%] 28 л | -68 
un gi — 9'8 —101 —10%9 —108 | —147 — 12'9 
—5"о —5:o —8'7 — 49 — 6:3 6:5 —78 
—3'о —4:3 BE -rB —5*2 —6'o —62 
=27 —46 —2'4 a wy — Cu Ө 5 
—6v0. — 37 Ber —T9 —8*2 —10°9 —io'3 
wed. ri — го — 43 e 8:1 —6% —77 —86 
—40 —07 - 36 —8-1 e, — AIT 
| 
| 
| za 
те a — 54 ү ©) =" 753 
| i 
Sro | + 672 + 8'o + 8o "е7 +59 + 68 
6 | 3 2 3 2 3 2 
zibo | '—83 — 260 — 14-6 — 151 — 226 —18:0 
16 | ‚5 16 15 15 22 26 
| 


[16] 


Ciepłota powietrza 


Srednie 
Marzec 1901 roku. 
Wado- | Czer- Zako Kra- Boch- | Szezaw- 
Dzień | Wiee wiece | nichów | pane ków ni nica | 
TES СЮ. 4.29.1 09 AXI 20 LIS 
9 0 0 | 0 0 0 о 

I + 4'0 +47 +27 —3°1 + 17 + 3'2 — 13 
2 s: 8:5 3:9 + 41 3*9 4:5 + 2'0 
3 6*0 76 6*1 2'0 5:8 5*2 37 
4 1'4 23 2 0'2 2:9 2'0 v3 
3 oh r'o 1'9 —r8 1*2 4 0'3 
6 15 0*7 15 —35 077 15 oto 
7 1'9 22 2'4 | —2'8 TI >: — 06 
8 3% 37 3°6 —2'0 44 37 tar 
9 2°4 2:3 23 —2'7 24 2:8 oo 
10 2: 2: 25 Lom n3 2'4 | 2°4 iż 
I1 71 4'9 32 | +98 4'1 3:8 64 
12 75 8:0 то 6-1 6:7 7 77 
13 5:9 6'1 б'о vt б'о 5:5 49 
14 73 7% 72 5:2 8'o Ho 7'0 
15 77 81 7:0 23 6:5 vs 6'! 
16 110 10'9 9'2 74 83 92 92 
17 82 8:5 49 38 T 5*3 62 
18 oi 10'5 9 Gë 9'4 92 93 
19 1473 1372 12'0 117 132 1277 n5 
20 14:3 [3:5 13-3 11'6 12:8 142 Te. 
21 >> 5 677 5:8 6'1 6:8 8:4 
22 —3'0 — 16 —0'2 —5'o — 18 —1:5 —2'4 
23 —3 чт —1'7 —r'o —5:3 — 2:3 —1'9 —3:6 
24 —13 —14 + o3 — 3:9 —1%0 — 10 —2'8 
25 +172 + 2'2 Ca — + o6 +15 —07 
26 SCH 2'0 2'0 —r8 "3 DN + тт 
27 — 1 —14 —o'8 —31 —12 —07 0'2 
28 —1'0 —0'9 —ra wa, 9 —16 —17 — 2:6 
29 —2'2 —0'9 — 03 —5'0 —1'I — A —2°4 
30 — о* + го 4206 —6:7 —о'6 EN —3°8 
31 +73 77 5:6 + 3:0 + 4'0 +47 + 3:8 
Średnia +4'1 + 45 +471 + o'8 + 35 + 3:8 +a? 
Мах. | +198 | +200 | +187 | +151 | +1098 | +200 | +15 8 
d. g, 20 20 20 20 20 20 20 
Min. —6'0 —60 —44 | — 0 -5'6 —45 | —123 

d. 35 28 28 3o 28 28 Зо 


[17] 


w stopniach Celsiusza. 


dzienne. 
Em E =. | | — — x E d = i 
Ty- ar | А Iwo- | Rze- Smol- | | 
nica nó | Tu niez | 8ZÓW nik | Sanok 
| | 
"n *. 9 "IJ Bä 6, 9, 10 8. 2. 8 Lis 1.2.9 
| 0 0 9 0 | ue e 
MER |. + 2'6 + го 408 4 45 —o'5 | + 14 
i-e? 44 32 2*5 41 +26 | 41 
+ ou 5'9 45 5:3 3:6 $9 | $3 
o5 | 2'1 9 2:6 3:5 £41 i^ 
—3 || "2 pt 07 3r -r4 | o'8 
Toit | 2'1 v3 о 46 —1`2 | 15 
og | dh i 2:8 2:7 4'9 +08 | 2'2 
| T 3:9 | 3:1 3:5 5:3 p 23 
` eg. A | 3.8 | 25 4) 6-1 1:6 EN: 
Po 63 | 2'6 | 2:6 2:3 6:3 —o'I 15 
| | 
| +22 | 72 | 6'9 3 9 91 +72 5-7 
| 36 BA 8:8 Bro 93 6*3 gi 
| ZA тя 6°4 6:6 87 47 5:8 
| 3°4 ‘о 71 86 mz 53 7t 
| 355 87 o'o 87 92 74 86 
| $5 9 6 8:5 8:7 1077 ro'i q'2 
| 3°7 op 8:5 9-3 TE 6:3 g'o 
‚бо 117 ti 1070 1372 97 11-3 
8-2 13°] 13:0 129 142 1270 1372 
82 14'8 145 1370 1476 142 1476 
69 z 2 114 8'o Ss 8:8 
О «0g — 17 —1:6 —16 —2'8 — 19 
—3'о —о*9 —2'1 -r8 —15 —3:3 —25 
pst —o'I —1'7 M — 0:5 — 2'4 — 271 
"9 + v6 + 1'4 + 16 + 0'2 —o 6 + 0'9 
со 3'5 IW 31 oeh + Oh 12 
Du T 1*7 сї oy r -1'2 o'6 
—2'3 —0 , r8 —2'0 —0'1 — 20 — 157 
TP 4 o3 1*3 —12 —23 —1:6 —12 
38 o'i —o'1 —07 —04 —1'4 —1 
+ го 5*9 + 3:7 + 0-4 +77 + 26 +43 
* ru +49 40 | +4'1 + 52 + 2'9 +40 
+ 92 + 19'4 + 194 + 17:8 | + 20'4 + 18:8 + 1874. 
20 о 20 20 | 20 20 
| { + 
—98 —46 —4'0 —40 | 3% —70 | - 6'4 
I 28 a | 28,29 о 
li | | i 
3 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. 


[18] 


Ciepłota powietrza 


Srednie 
Marzec 1901 roku. 
|z| 8 Doli- | D 
| Prze- om- | . am- oli- | u- 
| Dzień | TYŚ | na | ea bor na | Lwow blany 
EET Dr 1.2.9 | 7.1.9 1.2.9 | 1.2.9 | 7.2.9 
6: | mi 0 6 | 6 | ° 
i +75 —41| +09| +1797 | +07 —o3 +0'1 
2 42 + r8 | 33 | $3 45 43:5 3*3 
3 e| R) a 5-7 | 40 3-9 | 40 
4 [6| 991 сн o'6 | oo ou" ч 
5 "9| —24)| —o3 | og | o'8 ob | 0*7 
6 29 |  —41 | —o | 2'1 | го о | o'3 
7 $35 | —00) +10 | 3 | 1'7 0-7 | I'4 
8 32 | set) 1'9 v$ | Zo го 14 
9 43| —о°з | s^ v4] 2'0 373 Ф 
10 9, o? | oo | o5. rs oh | 0*7 
| | | 

LI Ki | —r'3 | ro | 30 | 1:7 NI | ry 
i2 | g'4 oo | 8:6 | 93 777 8-3 9:7 
| 6:5 —o2 | 3:7 | 45 | 47 5:3 5:6 
14 | T4 + бт | 5-4 | 5-3 | 4'8 4'6 4'9 
m i 6:5 0'4 | 79. 8'7 | 677 76 85 
16 | roo | o? ZA | 95 | 6:7 8-8 8:9 
it | 9'5 | 0'7 | 86 | 9:3 | 87 9'2 9:8 
18 | 1o'g | oh | 8:4 | 109 | oi 10'9 10:5 
19 | 142 | og | 130 | 14'1" | 127 141 14-7 
20 | 1278 | 99 | 1ro- 1277 | 97 ENZ 10'7 
21 82 | эд | 78 | 41 | 8:8 8-3 8:7 
22 MŁ A | —2°6 —2 | oo —15 —o'8 
23 же ке | —2'7 | —17 | —07 — 1:5 — 1:5 
24 e OI | —28 | —22 | —25 | —o3 —1'4 —3'0 
25 V) EE] cub м —1u —o'9 
26 so —2'5 | —о'6 | Wi | 3:7 3 r7 + 1'9 
27 16 —35| -oi 05 | 43 1? 1*7 
28 =r —45 —3:2 — | 15 —1'4 —0'6 
29 +02 —42 — 2*0 +27 | 3:3 —о0'2 + 0'4 
30 —03 —5" — v6 27|  —o3 —0*7 o'3 
21 43 —6:6 | +44 4| +50 +48 3:2 
Średnia +43) PII +07 +7) +76 + 3:3 + 3:6 
Max. | *193 | +159 | +100 | +176 | +185 | 4 188 | +195 
d. | 20 | 20 9 20 ` 19 19 19 
Min. | —40 | —tro'5 | —6:2 — 3-2 5:0 — 92 —7'o 
d. | 25 6 3o 28 1, 25 25 25 


w stopniach Celsiusza. 


dzienne. 


+ 15° 
16, 18, 20 
—5o 

I 


[19] 


| 


| | Е | 
Oży- Krzywo- | Koło- | Horo- Таг- 
dów | równia | шуй | denka | nopol 
| | | 
+29 аго 1539/2 9: F1.9/9 | 7.2/9. | 7.2.9 
| | 
° ° o o e | ° 
+ 0'6 ETA — 8:9 —85 —7`7 —75 
3:6 tiu 541 = | —3% | -95 
43 48 —O'tf | —O't | —0'2 | "3 
1:7 0'4 =P Фо | o'o —o3 
o'8 1*5 +03 | +04. | — от | 403 
0*7 18 yz) жүз My | e 
1*5 1'2 — 0:4 —o6 |  —wv4 | —ri1 
1:8 oi +19 +03 | —03 | +093 
2:3 13 го gë | +04 | 0'7 
1*2 2:8 ké i | oo | o'5 
| 
r8 35 Ыы. 0*7 —o1 | o'3 
EN 3:0 46 3:6 | +34 | 2°9 
5:9 3:9 3:7 3:2 34 | 41 
5°2 1°д 3:3 289 | 2°3 | 2*6 
8-8 3:7 5*9 47 | 3%. | 49 
10'6 5-3 6'i 6i | 5:6 | 6:3 
95 | 7'9 83 6:9 | E? 6'0 
197 1 7'9 10'2 89 5 76 
13:4 | 75 106 gi 94 79 
то*1 8°2 8:3 8 4 6'9 
104 81 9'7 irg | о’! 109 
0'2 2:6 т =. oo oo 
—o:4 — 1:3 =09 11 -—r$.] —i8 —1'7 
+ Ott + o5 е | —05 | —2'1 — 5 
o*8 1*2 ETSA P * 04 —0'9 
275 y! $$ || 32 22 +24 
25 3-8 6'4 | 5*4 40 5*1 
o5 3:6 3:7 3:6 15 3-6 
173 3°8 3-7 Di 2'i 3-4 
o? Ge A. 8 ro —o5 0'7 
5:3 416 6:5 45 431 41 
*41 + 3:2 + 2'8 + 2:4 + 17 + ro 
+ 18:2 +174 +185 + 1672 + 1579 + 14'0 
19 19, 2 19 Nt 19 21 
—43 —12'2 —12'0 — 170 — 127 —10'2 
I ' 1 I 1 t 


, 


Kwiecień 1901 roku. 


Ciepłota powietrza 


A ah | Zy- | Wado-. 
| Dzień wiee wice 

; 1.39 9- 77.11.40 
є о 0 | 
£d. + 12:56 | + 1377 | 
2 9*5 go | 
3 10'4 12:5 | 
C ENZ 17:0 | 
5 6:3 y | 
| a 4:5 Do. 
| vg 71 8:5 | 
| 95 10'9 1 1:9. | 
| --9 15:4 159 | 
R ¿xo 145 KEE? 
Zr 10°3 10'9 | 
12 12°8 145 | 
ZE 5:1 6:7 | 
14 5'9 73, 
ot go 99 | 
16 yo r Bai 
17 Le EG 
18 3:3 4:0 
19 44 221 

20 77| 84 
21 3:4 ба, | 
22 61 58 
23 7! 44 
24 9:3 54, | 

25 6:7 46 
‚26 5:7 49. 
;27 11:6 5.8 | 
28 1574 6:5 

20 12:5 113 

Зо 119 In 
Średnia +89 £87 
Мах. | +2:'4 | +2072 | 
4. 9 4. 
Min. + го +14. 
4. 3, 13 18 | 


9'2 


чо = CU 


Średnie 
Zako- | Kra- Boch- | Szczaw- | 
pane | ków ni i IR 
042.9 |, 6.2.10 | „7.1.9 | h h9r! 
s | e | . | o 
+ 84 +94 + 9' | + 9'7 
23 78 oh | 10'5 
5:4. 71 7:2 | T 
9'9 137 | 14'2 | (ärt 
ig 59 Ba 45 || 
0*7 4'5 42 | Lë 
72 71 8:3 | 77 
76 113 10*2 | 8:2 
164%, 128 «1475 | 12°4 
10-8 1278 | 1278 | 12*7 | 
5:6 9'6 | 8! "t n 
8-6 tato | id | KS R 
48 6:5 | 6:8 | 8'o 
8 6:3 ©? | 43 
sel: wël уз] 1169 
48. 78 | ro | 6:4 
1*9 6'3 | 5% | 1'8 
— 0:5 43 | I 1*9 
+o'l 44 | 45 2*0 
2'4 FE 7'0 | (9:3 | 
o'6 47 | 40 53 
EN: TE | 6:8 5:5 
2'1 64 Së 67. 4'0 
2'9 on 88. 6:3 
214 54 53: 47 
T4 6:6 6:3. 6:7 
T rie 118 102 
10-7 La 15 5 13°2 
76 12:3 13.2 9'9 
81 1272 1277 12'0 
+ 5'0 + 8'5 + 8&6 +74 
+ 16'2 *207 | + 20'0 + 19'7 
28 3 4, 28 23 
—2'1 —0'4 och + 0'2 
19 19 19 


w stopniach Celsiusza. 


ER 


dzienne: 
| is ; T | 
Kry- Tab |16 Iwo- Rze- Smol- | 
nica nów | Pilzno nicz 820 nik `> Sanok | 
LES 7.1.9 41,9 6.2. 10 | 8.2. 8 7,2. 9 
| | 
| | ; 
v 0 о # 1 s d o "| 
+ 4'0 + 107 x34 o 4 Bet: +4 1203 + gg | 
47 1072 g5 g6 | 130 105 | 
3-3 8 8*7 10'9 | 12:6 2% | 
6:8 ENZ 1473 13:6 | 71! 31 | 
4'0 5'o 5*4 »9 | 3*9 p3 
3°8 46 Sa | LE 8 | 3:3 
51 88 756 4 Zo | 65 43 
“к 10°7 10'4 tr 1671 8*1 
77.1 16*0 ER: {1 16'9 13:8 
g'o 1577 IEN: 16:3 13:9 16:6 
6:5 110 10*1 10*7 | 11-7 g'i 
78 EM 109 12*3 | 113 10'8 
T3 | 8*2 6*8 tot |! 10'9 101 
4:4 | 6*4 5:6 6:7 | EN: : Pi 
49 | 9:6 8'9 97 143 S 81 
wit 4 8-4 115 48 Ë 10*2 
2:6 | " 49 40 45 © r5 
rô | 43 Ра 45 46 Ë 43 
2:3 5*2 3:9 T9 | 5*9 E 2°5 
3'4 7'9 83 6:4 | 6% © 3°8 
; Ф 
KS 46 +5 Lë: 45 z: 3:9 
39 | 8-1 79 555 6:6 57 
31 7 5:9 5-1 8-2 5:0 
46 9'9 9" 46 . 8:3 | 5:5 
36 5-7 6-3 47 119 | 3:5 
45 | 8-2 9:6 75 Ev 7% 
6:8 12°3 10°3 q'6 19°2 117 
6 | 1472 14:3 12-8 20'9 {о 
84 | 15°2 13-5 ärt 15.7 1371 
88 | x 136 133 1177 1671 ge, 
+51 + 9'4 +89 485 + 10'7 | * 8o 
+ 10°7 + 20:8 + 20'0 + 20'4 + 374 | +21°6 
10 4 10 28 | жу 
VK + о“ + op + 0*6 + 3:0 | 106 
18 6, 18 7 5,18 | 26 


122] 


Cieplota powietrza 


Średnie 
Kwiecień 1901 roku. 
{ | 1 
| Prze- | Lom- | Chy- | Sam- Doli- Du- 
Г EE | | Lwów 
| Dzień myśl. na | rów | r | na blany 
| RO) 429 ELED] 9.49 p LZY «ша | 7.2.9 
9 ° 0 ° 3 ° о 
I + Oo + 45 + BA + 95 + 6'7 +72 +78 
2 10*7 6'1 g'2 9'o 82 8:7 8:5 
3 67 5'4 »3 73 77 67 75 
4 12:9 Lo 133 12:6 10'o 117 1277 
5 5:8 ro 37 53 6:8 1'7 бї 
6 4*0 — 0:3 2-2 23 3:7 2'9 3:6 
7 73 + 3'1 $3 6:5 5'o 44 45 
8 7о 3°7 6:8 6'7 17 6'7 7 
9 12:3 8'4 12°3 ies rar mY iE 
10 1472 1271 1572 1579 {5.7 ENZ 15:6 
d 95 3 74 79 97 93 9'9 
12 101 Lei 10'I 11 10:3 10:3 11'0 
13 106 5:8 1072 10'2 113 | 108 tet 
14 12'2 o? 35 5:9 ro | Bro $4 
15 92 8 75 73 77 | 79 79 
16 119 5'9 10'6 10*2 15*0 | 12*1 13:2 
17 zi —r3 r6 SJ 73. $3 58 
18 Dro —i*1 3:9 43 S% | 5*7 | 62 
" 19 7i -—1'6 o'8 45 gw | го 1'9 
20 6:8 —o'g 3:6 Bro 37 | 4'9 6:8 
21 4'9 —o'3 2:6 46 34 Bro 54 
22 5:8 + 1'4 45 5:9 5:3 6-2 6*1 
23 5*0 —o'9 2'9 55 2:7 46 51 
24 75 + tt 45 46 5:5 25 83 
25 47 r'o 2:6 59 4:7 3-4 41 
8:2 37 6:3 7 yo 89 oi 
27 112 Do 95: 1177 33 | 1272 12:5 
28 143 8*5 e! 13:0 9*7 ;t4'5 143 
29 115 71 95 | 1273 7:3 EM? 147 
Зо 13:0 6'2 Vë 117 Er 128 134 
Średnia + 87 +33 +68 |. +8 + 7'4 + 8-1 + 8-6 
Мах + 20'4 | + 17:35) a 187 +184 | +22'0 | +198 21'0 
d. 28 то 10 I 10 
Min. + 2'0 —42 — го + 2'0 —2'0,  —o' +05 
d. 6 5 (5064 | 20 6,19,26 
| | l 


w stopniach Celsiusza. 


[23] 


dzienne. 
mim == I | e me 
Dela- Qży- | Kisywo- LX lo- ово |^ Tar- Jagiel- || 
{уп dó | równia myja | denka | nop | 
12.8 letes p | t Ванна чї итш — 
FART ° j s шї oo ja. 
+ 53 + 0'9 + 4'9 + 6'4 + 56 + 47 | +44 
40 | 8:5 3-7 oi 7*7 6:6 6'4 
rx 7*8 ог 8:5 8-1 vs | 6*9 
1277 12:5 6'7 | 105 rg | 94 g'i 
63 | 5-3 3:6 82 74 | 5-8 | 7! 
30 | 18 "8 6:5 $8 | 23 3-5 
3 47 39 49 43 27 | 2:9 
MAT 5*9 6:9 | 9'9 75 47 Gei 
8:3 | 1177 63.4 102 10:8 78 78 
10:3 | EN 123 14*2 14'1 124 | 11'4 
To | оч 76 8:8 8:3 8:2 8:6 
97 | 10:3 79 95 9'2 g'i 9'4 
113 | т0'9 8:5 105 115 10't 103 
5°3 | 5:7 51 6:7 Di | 5:0 5'9 
73 | 8-1 6 8:5 8:2 | 74 6'9 
ENZ | 12:8 1070 1272 12*0 106 | 101 
77 | 75 73 8:6 88 | ва 2i 
49 | Sch 5:3 9:3 8*7 | yo | 76 
r7 | 2:5 _ 1*2 (NES 93 | Nt 
3:0 | 56 5:9 471 42 м w 
3:0 | 8-1 48 53 Sr go | 4 
Se | 68 52 53 56 | 58 53 
23: 6:2 = 3:9 28 | 5o | 4'1 
47 | 8:2 41 5:5 5*8 74 | 5-9 
53 | Lë 5*9 6-5 5'9 4:6 5:9 
730) 9:3 6-9 9:2 8'о TÉ 6:5 
тоо | 12:2 8:3 11 *0 1 1'4 тот 9'7 
"7: 23:3 8*4 EN? 12:8 118 | 19 
Hr? | 15:3 10'4 1374 12'9 118 | 12:5 
97 | 1272 1074 117 We PET, 12:3 
| 
+70 | +86 | + 67 + 8-6 + Ei +7 | spy 
| | 
+20'0 |. «22:32 | +2071 + 22'0 * 20'0 + т oe 
о | 29 | I то 10 JO | 29 
| T | | 
—2'0 | yri | —2'4 +05 + ro — v6 | oo 
2,7 | 6 | I 19 2 9 | : 


|24] 


Ciepłota powietrza 


Średnie 
Maj 1901 roku. 
| | ' | | sa 
| je; Ży- | Wado- | Czer- |. Zako- Kra- Boch-  Szczaw- 
| cse || wiec wice  .nichów | pane ków nia nica 
Dzień | | 
1.9.9 E 1.10 4 72.0 k T29 6210 o 5179 | 0.1.9 
| 
9 0 © 0 0 
I +I + 11°4 | +135 + 72 + 1203 | +11'8 +1172 
2 145 12'4. 5*4 1170 13:7 8'4 
3 10'3 10'6 1273 FU ча? 1155 EN 
A 10'4 10'2 11'б 75 108 10:8 oh 
5 Ba 10-8 75 v6 6*1 5'9 ZA 
6 nei (го 116 5:5 I 9'9 TI 
w; 16'3 156 16'0 12:5 146 15*2 13:5 
8 15:5 БУЗ 155 10'4 146 14'0 (Ei 
9 177 15-4 ka 123 1677 17:3 1573 
10 171 18:3 EM 1270 174 17:3 14*6 
1 16:8 1670 17:2 12`9 16:4 16:7 16:6 
12 15:3 15:6 15:0 LIA 1377 13:8 14/2 
13 15:6 (Dro 15:6 10'1 13:7 14'8 LAT 
4 15:4 15:8 15:9 12'0 {о 13:3 139 
15 14:5 LACH 1557 97 13:6 EK 12'4 
16 141 144 146 9'8 Gäre 15'2 12'4 
17 147 142 14/6 10'8 15*0 1371 | 
18 12'3 EN 13:9 EN: 12*1 CH 10'0 
19 12:5 1273 143 97 Ki 1a'5 11:6 
20 12'4 13:5 IEN 9:9 1278 13.3 12'4 
21 Iro 117 13:3 71 I1'7 157 tos 
22 1272 iab 143 6:2 11'6 103 9:8 
23 (EM 12 147 8:6 1274 19'8 1176 
24 14'1 13:9 159 11'6 140 Izy 1679 
25 17:3 Käch 18'3 LAT 174 1770 17% 
26 8:3 17:9 19:9 15:6, 19'2 19 1770 
27 17:9 ie 20'2 154 1871 19'2 1576 
28 180 1606 | 198 1577 18:3 2072 1677 
29 17:5 17'1 19:8 352 IQ'I 1877 15:6 
Зо 19:5 12 $3 1670 19:3 193 18:3 
31 21.3 OTM 22-2 Bro ari 20°3 19'4 
Średnia + 1414. | + 145 + 157 + 10'6 |, + 14-2 +145 + 13'1 
Max + 28:2 +278.| 43254 + 23 71160 2993 kres 965 | 274 
de H Bt. 3 31 31 
Min. * 40 + 7-5 + Dro + оча. + 0"9 + 4:0 —11 
d. g. Š | 5 


w stopniach Celsiusza. 


dzienne. 


[25] 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. 


| 
Кгу- Tar- jk |  Iwo- Rze- | Smol- | 
nica nów Filzno | niez 8ZÓW | nik | Sanok 
*25 uis | fi otes. 0 | 8.2.6: | | 
| | | 
H 0 0 ! 0 0 
+93 4038 $1.05 га + 163 | 
74 13 3 | 122 | 10*9 1671 | 
79. | EN | 114 | 10*4 1574 | 
83 | "со | 1076. | 10:3 rà $ | 
49 | 6*2 RY Du 93 | 
o3 | 103 | a8 8:6 1073 
97. róż | KS 14'6 13*9 
163 4 1473 | 1472 тт 18:2 
(rä | 123. 4 16:9 16:3 19 8 
IEN | 18:5 | 18:3 17'0 20:8 
EM 17`9 iB 16:3 1874 
11'4 154 15'1 EU 15:6 
Eé 1574 13:9 13:6 EN? 
го ER 12'4 IEN 13:8 
1377 14'1 LA) 97 14'8 : 
(Un 151 E 13:3 1670 » š 
1076 16'0 16:3 13:9 17-5 я = 
IO'I 138 1353 13:8 17:3 E E 
9а | 147 12'0 13:9 18:3 Е Ë 
10:5 | 15*1 142 (4^1 17:9 Se 5 
: 2 2 
96 12:0 113 гб: 184 © © 
9'o 12:6 ENZ 10'3 193 E Ss 
Bra | 12-2 115 1273 20-2 z z 
мә | ENT 157 EN 20'9 
BH ES 20'9 18:3 1777 21:5 
17%0 | 20'8 20'9 18.5 23:3 
159 | 210 207 18:9 274 
16:5 | 20*9 T 206 22'2 
154 197 18*9 203 195 
бї 213 203 20'5 24:5 
171 22'9 207 19:7 24'9 
+ 11:2 + 156 +149 + 14'3 +178 
` 246 + 28:2 4310 + 2672 + 31'4 
2 3i 26 | 26,29,31 31 
+ 3:3 +3 tye] > А 
5 5 KS 6 5 


[26] 


Ciepłota powietrza 


Srednie 
Maj 1901 roku. 
| | 
| Prze- | Łom- | Ch Sam-  Doli- Du- 
GH myśl na Sa or. | na Lwów | blany 
Dzień | | | 
| 71.9 | 129 psa 1.1.9 7.2.9 | 1.2.9 | 1.2.9 
| | 
o в. | 0 Ej 0 o 
1 *125 >99 | + 105 + 1273 | + 1vo | +1472 + 142 
2 12'4 44 go 12:0 y8 IEN 124 
3 иго 36 77 х7 | TI 9 9'9 
4 106 yo 8-2 6:5 | 87 10.8 11:5 
5 5-1 5-8 28 43| бо $275. 94 
6 6:8 —0'4 75 to" | 8:7 8:4 91 
7 44 * 97 14/0 LACH | Iro 14'9 de: 
8 Lp» 82 1353 12'9 | 12:4 14 7 144 
9 16:3 1172 118 Hz. 13*0 157 1578 
10 17'! 145 147 1671 | SCH 173 17:3 
| 
1 15:8 14 8 13:6 1571. | 13:0 1671 Ven 
12 1277 1272 ONG 12-8 | go 14'4 ENZ 
13 12:6 12:6 We 13 | 10'0 147 137 || 
14 EN 10'0 107 1554 8:3 i5 i23. | 
15 10'2 ya g3 125 | со too 1073 
16 140 95 13:6 12'9 117 EM 13-1 
17 136 10'2 pr t47 EW 130 ru 
i8 12:5 8-3 100 1177 120 1379 13 
19 114 uS 10:3 12:9 12 3 14'1 12-9 
20 147 10'9 12'9 12:8 EK 9:0 15:5 || 
21 118 10'9 10°4 12'7 1077 rz rQ 
22 10'9 9*6 84 94 113 1072 10 5 
23 12:8 103 10:2 153 137 {37 13:5 
24 165 143 4+ 149 1273 182 180 
25 1979 16:4 1671 1677 IEN 2®7 20'4 
26 18:3 15'9 146 21'4 15:7 20:4 2170 
27 197 45 1674 20:8 1577 220 21:7 
28 211 1671 176 20'2 ENG 218 23:6 
29 195 175 1772 18:3 1677 1973 19 5 
3o 18 8 1574 175 193 (52 212 21:6 
d 20'8 i6:5 195 т (Do 2176 207 
Średnia | + 1472 + 108] +121 + 13:8 a ixi +150 +149 
Мах. | +280 + 24'3 | +250 | +278 | +290 | + 296 | +305 
d. 31 29 31 26 | 28 Зо 3 
Min. +172 —%4 оо + Yo +20 —2'0 — 2.5 
d. 6 6 5 5 6 6 6 | 


w stopniach Celsiusza. 


dzienne. e 


[27] 


| | | 
Dela. | Oży- | Krzywo- | Koło | Horo- Tar- Jagiel 
tyn | dów | równia | myja = denka nopol niea 
| | | 
Mars | 1-29 йз йат S X, 7.29 | 1.2.9 
| | 
H 0 0 0 | 0 о 0 
+10'0 | +12'9 | + roti + 13-1 EK: + 12'3 + 105 
roo | 119 10'7 1370 EN: 10'7 10:3 
73 | 84 77 92 92 78 87 
Uu3 | 102 8 10-2 8-4 9'8 97 
75 | 4'9 5:9 6-4 6-2 49 66 
8: | EN 57 103 8:6 6'9 75 
13:7 15:7 13:5 1373 i37 1371 1372 
143 LAT 12'5 1375 1374 1273 1272 
150 | EN IÉM: 15:8 1475 144 14 ! 
16:3 | 1773 13: 170 15:5 1674 15:6 
143 | 1571 127 1470 14*8 13:5 141 
37 | 133 10'2 13*2 iF IEN 12'0 
130 | 144 10'0 147 13:2 1277 13-2 
10'7 144 8:6 12:0 vn 1175 1153 
го 13:2 9' 10*7 SW 12'0 10'9 
10'7 {472 107 137 146 13:4 1279 
i43 1372 rro 157 1471 1372 120 
1370 1$ 104 13$ 145 126 13:9 
13'0 131 1273 1679 13:9 11'9 1376 
i53 | 1672 13:5 16 170 EK 154 
10-3 127 11-8 1370 12:6 12:3 13 1 
Pr? 11'9 1370 1570 145 1273 12"5 
ei 149 PY 167 177 t o$ 153 
140 18:9 1670 185 18:9 17:5 1874 
1 2170 17:8 193 2072 1971 187 
EW 20:6 181 214 22'0 20`1 20'5 
d 2077 18:6 215 219 20'2 WK 
1 21'8 ENG 212 335 2:8 211 
177 192 173 201 218 20:8 20'7 
1 2170 15:5 214 212 208 wg 
193 202 179 21'9 2172 217 19'9 
+ 13:4 + 14'9 + 12'5 + 15'1 + 151 + 14'1 + 142 
adn. а + 26: + 272 + 28'1 + 280 + 2670 
31 | mA a 28 31 
| 
ао | 2 + 4:3 — UO + 4'2 
Vis | + 1'4 +22 +5 < 6 6 
| 1 
| | 


[28] 


Cieplota powietrza 
Srednie 
Czerwiec 1901 roku. 
Bus Gg a INITIUM | | 
Ży- | Wado- | Czer- | Zako- | Kra- Boch- | Szczaw- | 
Dzień | wiece | wice | nichów pane | ków nia | niea | 
| 72:9'i 7.1.10 | 7.2.7 | 7.2.9 | 6.2.10 | 7.1.9 | 7.1.9. 
. | ° о SCH a i 4 RE 
1 + 2275 | +22'1 + 246 s $Q 5 410: 9:243 + 21-8 —- 
2 24°3 | 23:8 | 258 20'0 22:8 23:5 | + 22'9 
3 2072 | 206 | 237 1872 216 | 2277 | 19'1 
4 17'4 | 17:5 | (8:5 174 | 1879 198 | 18 9 
5 13:9 | 14:3 15*6 reb] LACH 13:8 | 138 
6 15 | 152 157 6 | 147 150 | (3° 
7 5:3 | 15*9 17:7 124 | 17°7 гез | 14'4 
8 iyt | 1572 18:2 129 | 1677 1677 | 154 
9 18:8. | 170 19'8 ENG 17'9 1878 | 17'9 
10 309 | 1773 Dé 133 | r 202 ERS Terr 
T 1 (6 | 2072 | 2v8 1671 21:2 18:3 | 19'0 
12 15*1 | 18-3 | 17 8 11-7 16:6 16:7 | i59 
13 18:5 | 18-4 | 206 EN 175 20:5 | 192 
14 1676 | 1672 | 1672 1170 15:9 16:5 145 
15 193 | 13957 | 197 16:5 IQ'I | 18:5 | 195 
16 140 15 | 13:9 14:5 (oe M 1873 148 
17 g5 145 117 6*4 107 | rr» | 9:7 
8 (3:2 | rq EN o 136 13:8 | 175 
19 (578 146 | 16:8 EN TL | 15:8 | 142 
20 140 | rbd 146 | 98 13°9 | 15:7 | 1179 
| | | | 
21 EI. if6j_ 138 105] 13-3 | ©: 153 | 12-5 
22 159 | 154 | 17-2 1471 16:6 | 18:0 | 165 
23 EW 20-0 | 2r2 1677 197 | 212 | 20:3 
24 2r 210 23:9 184 21° 20'7 | 21 
25 175 18:5 18:3 15:7 18/2 | 20-3 | 19°7 
26 1670 204 | 191 13:2 17:8 | 21°0 | 157 
27 170 IPS: 197 144 18:6 | 207 | 1677 
28 15:7 15:8 i9'o 126 16:7 | 22°7 | Käch 
29 179 16:5 192 148 17*3 | 23°2 | EN 
Зо 199 | 164 202 T 1873 230 | 15:9 
| | | | 
| | | | 
` Średnia | + 172 +170 | + 187 + 13:7 +175 | +187 + 1673 
| | | | | 
Max (954 | Irae 4292 ]- + 248.| 305 | + 395 + 3013 
d. | а | 2 I 2 еі 
Min — 4190] irede 461 +90 +115 +84 
d. 17 | 17 17 7 18 


w stopniach Celsiusza. 


| (29) 


dzienne. 
| 
Кгу- Тат- $ Iwo Rze- Smol- : | 
niea nów Pilsno niez SzÓW nik Sanok | 
| | 
2.9 7.1, 9 7.1.9 58 7 19 | 1.2.9 
0 0 0 0 0 
+ 197 + 240 +233 + 21'7 4 24] 
194 256 243 113 242 
197 24 5 24'0 19! i 
20'0 216 205 19:4 20'8 | 
14'1 Hs 14'9 144 1574 | 
13:6 14:8 14*0 13:5 159 | 
:33 15:3 14'9 15:3 148 
ENK 13:0 17! 16:3 i 146 | 
14'0 19'2 1877 17:3 | 16/8 | 
A 218 Owi 17:7 | 20'1 | 
17:0 | 22'4 214 1870 | 20:6 
143 | 17:8 176 1677 | 171 
17:8 | 20'9 20*1 1854 10'9 
145 | "i 1672 157 à | A 1476 
18:7 | 22'0 20'8 214 Š | 213 
147 | 150 15-2 19'2 E | ч 1874 
8-8 | т 106 110 © | ә 10:8 
10:1 | 14:6 130 12'4 Ë | a 113 
136 | 17:6 193 1471 E] | & 148 
10 9 44 IEN: rri 5 | © 12'0 
| & | 2 ; 
12:8 | EK 13:8 15:8 z | B 127 
16:2 | i92 GES 177 19'6 
178 | 2353 21'9 201 20-5 
200 | 232 33:3 22°! 2175 
1971 241 21.9 зг 20'Q 
145 8-4 18:5 13 5 (6:3 
16:3 199 19:3 1672 167: 
149 | 180 18-2 17.5 16:3 
146 | 18:9 18:3 17'0 "n 
1476 19:8 19:3 18'1 stów: 
+66 | 191 +184 + 17'2 + 174 
+ 25.6 + 30'8 + 32'0 + 296 + 3573 
2 2 
|: 80 + 10'8 + 101 + 9*2 * p 
17 16, 17 17 19 ; 


130] 


Ciepłota powietrza 


Średnie 
Czerwiec 1901 roku. 
| | Р Łom | Ch Sam Doli Du 
| rze- om- уе | - - | x 
| Dzień myśl na | ów бор | ma | o” | blany 
| TRES | 229 22%) 7129) 629 ahr 111.29 
3 0 0 0 0 | ә KJ | 0 
I + Б tiga | 6203 |. +220 |. 4,170 2*4 | - £243 
2 24`5 19:6 21*1 237 1777 25'9 | 2550 
3 278 1679 19:4 218 1770 тб | SC 
A 1 168 19*0 204 18:3 854. | 231 
5 16:8 12:5 15:3 1670 18:2 212 | 21:6 
6 I 12:8 үзү 14*0 | 1572 192. 1670 
7 1671 r 3:8 14:9 15:9 | 18:7 179 | 18:2 
8 15*0 13:9 13:5 14'8 | 1670 1678 1679 
9 1872 140 1579 | 1677 | 17:8 1855 1872 
10 18:9 i73 170 | 1678 | GE? 20'9 112 
ТЕ 217 12:3 18:8 18:8 | 173 2172 207 
1 181 EN 159 15/9 | 16"7 18:5 186 
13 21'4 17:8 CN 2153 4 177 21:3 20'6 
14 1572 13:9 IEN? 14:5 15:3 15:4 153 
15 19:3 2072 20°4 221 19 22'4 227 
16 1977 20'0 18:2 20*5 19:5 rs 2212 ; 
17 12:5 I”: 107 tyt 1334 12:8 jów 
18 13*4 1075 1170 TE EN 1458 140 
19 16:8 1472 145 15:0 159 174 171 
20 za 136 10'7 го 117 12:6 | EN 
21 18:6 1871 16:6 17:3 16-7 186 | (Ort 
27 19°4 19'8 CM 1777 EM 20:7 | 21°3 
23 222 1876 ‚8-а 18:3 173 216 | 2:3 
24 230 18:9 208 2155 190 244 | 245 
25 23*0 93 ti 22'4 20:3 2»5. 452 
26 17 145 14:8 16 177 175 | 1770 
27 184 16 Sen 18:8 EW i59 | 17'9 
28 1870 155 Ce 16'5 15.2 Bro 18'1 
29 19:2 163 1678 177 1677 18:4 18 2 
Зо 191 16:8 1570 180 177 19'2 4853 
Średnia | +187 | +158| +160 | + 176 | -+a6'9 | «196 | + 195 
Max. + 31'2 + 26-2 s 8971 4 276 a 48'0 + 33-0 4 32:5 
d. 2, 2 24, 2 
Min HITO +83 +94 100 +9'0 | +10°2 |. + 10'0 
17 17, 18 айне 5 3 


w stopniach Celsiusza. 


[31] 


dzienne. 

Dela- |  Oży- Krzywo- Koło- Hor | аг- Jagiel- 
tyn | dów równia | myja denka | nopol nica 
1.2.8 | 1.2.9 zas rua o 22.9 | 712.9 | 7.2.9 

| | 
K 0 0 о, 0 | 0 
tiźwo. |. +230 184 + 23 3 + 23*3 323.) +287 
313 | 24*7 19:7 23:2 24:8 3:9 230 
1970 24:5 154 19'9 22:8 22:3 | 22:3 
195 | m 1575 EEN 22°! 3158. | 243 
187 | ас 197 Zort 'q'9 2075 22:3 
157 | 1772 p 15:6 1671 rS*1. | 17:4 
1355 2072 | EW 188 1872 185 Kä 
1б°3 | 18: 1873 18:6 CH 187 | 18*5 
ES | 19" 19:5 1873 189 Lu? (ot 
177 1877 183 19*2 20.6 21:3 | 205 
17:3 | 20 1 ENZ 19:3 20:6 2*8 | 20'9 
160 | 18 3 170 ER 209 8:8 | 195 
18:c | 20:5 201 2v5 2053 '99 | 202 
1470 13'3 159 1670 16:5 ON uri 
220 | EEN 20°2 21'4 20'1 20*4 | OK 
24°3 22:3 21:6 243 279 226 | 23:8 
137 13:6 15:5 1570 15:5 tąz | 154 
137 146 13:8 16:3 1675 IEN | 15:0 
1673 17:6 179 LN 188 174 | 177 
120 | ER 1372 12:5 124 15*2 | «3:4 
173 1972 16 5 201 18:2 18-4 | 17:2 
ZĘ 21'9 177 20:7 20'5 20/5 | 195 
18:3 20-1 15:6 i93 Ton 197 | 192 
213 23:5 19:0 22:8 2953 23:6 234 
22:3 245 20:9 22:7 235 247 | 228 
i67 1770 1779 177 1779 Dal ыы 
147 179 15:5 17 1778 £2*3 1877 
143 17:8 16:3 15:3 16 8 15:3 16:7. 
14 3 19°2 1471 15'4 13:3 1776 18-7 
150 195 1671 133 17'9 179 189 
*'y4 | 4198 + 175 + 19:0 + 19'4 + 193 + 194 
| 
+ 280 | 4331 + 27'6 + 29'0 + 30'0 + 298 + 278 
25 | 3 13, 2 2 5 16 
tao |o 225 + 106 + 138 + 144 + 105 TOR 
зо | 2 17 17 3 Ө " 
| | 


[82] 


Cieplota powietrza 
Średnie 
Lipiec 1901 roku. 


| лн MUNI qu ma ` 
Ży- Wado- , Czer- | Zako- | Kra- | Boch-  Szezaw- | 
Dzień | Tee wice | nichów | pane ków | i i | 
7.2:9.| 7,1.10 | 7.9.1 | 729 |6210| 119 719 | 
| | 
H H 0 0 
1 + 18'3 + (ip + iO Í + 14'2 44729 »13.5 + 17'0 
2 173 1^9 | 193 t*9 | 171 17:8 | ER 
3 1670 15:4 | ER 13 «| 5 | Lon | LN 
A 15:6 15:6 | EM re$ 1679 | {8:3 | к? 
> 174 (5:8 | To 3-7 | 16%4 | 19:7 | 48 
6 173 1076 | 195 142 | [9% 16:8 | 15 6 
7 18:5 (771. | 207 148 | 188 | 197 | 16°7 
X (87 ui | 195 кг 1877 197 | 1479 
9 146 171 | 17'0 13:4: | 156 EN 14:9 
10 14 1070 | 1572 1172 | 145 IEN 15*5 
1 LACH 16:4 | 1677 TER 15:9 1677 14 5 
12 0773 13^ 19 137 | UE 1553 1677 
13 17:3 171 19:3 | 149 EW 195 155 
14) 1877 1775 21:6 170 | 291 20 3 183 
2 20'1 IEN 234 17:8 204 20'8 1876 
16 194 190 207 KGB 200 22 187 
17 174 18:5 20! 14 2 19:5 213 SES 
18 16'1 17:5 17 1 139 17:0 1977 16'4 
19 18:3 EW 3175 1676 19:7 20:3 ENG 
20 19'9 214 20 7 IEN: 213 215 201 
21 221 19 8 235 13:6 CAE 20:7 2171 
2 2:7 270 | $t) 1871 220 18:5 2171 
23 2179 195 | 218 1874 aerch 17:8 200 
24 215 tot | 21:0 175 20*8 CR 198 
25 2172 20'0 | 219 158 2o:6 192 ' 
26 219 202 | 210 | 18-2 ON 2170 20 2 
27 221 20 I За: | 17:7 292 г9'8 U5 
‚ 28 205 278 | 228 | 179 211 213 201 
29 3954 405. sa. 214 35» 2172 | 315 
30 13 308: eme або 219 19:7 2:8 
31 217 21 4 | 23-3 | EW 3:3 18-2 | 197 : 
| | ç 
Średnia | + 19'1 + 184 | +205 | +159 + 19:2 + 19'2 | + 17'9 
| 
Max + 33:4 +32 +298} -208 + 30'6 + 280 | +290 
d. 29 2« | 20 «| 2 | 2 29 | 29 
Min. 12*0 t IQ kilo + {5% о еб | „M + IĄ'o + 100 
d. | кз: | 1! | 4 i 2,4 | 4 
| | 


w stopniach Celsiusza. 


[33] 


dzienne. 
Kry- Tar- i Iwo- Rze Smol- 
niea nów ESO niez SZÓW nik Sanok 
45959 (Së Fa 71 19 1629 10 B. 2.8 1.1.9 1; 2.9 
U H о 0 ° 0 ° 
+ 163 + 17'9 + 17% + 165 + 3033 Go + 17-0 
127 (CN 173 14*9 2472 14" (5:5 
143 18:5 178 1770 19:5 15:6 16:8 
15:9 18:0 1679 15'1 1872 13-4 15:3 
12 9 17:5 16:9 15:7 19'9 132 155 
145 18-3 (8-3 16'7 18:3 14'1 160 
154 1972 18:6 1877 EM 15:2 175 
143 — 19:8 18'1 17:2 16:8 18:3 
140 (5*3 172 iz: Ce LACH 
13:6 179. 17:4 1471 1577 124 145 
d'W 178 i62 1670 146 145 (Bro 
14'9 195 EN: 18:7 2 16-7 1675 
1577 IO A 1677 1971 203 1670 157 
159 208 1972 1873 211i 154 1671 
1073 22'9 20:6 81 20'9 187 1776 
ER) 1877 177 1970 2171 185 196 
ER 189 83 EW 22'1 157 17`6 
137 19 5 aot 16 9 323 172 17*0 
195 204 20'0 191 197 184 195 
196 EENS eh 196 247 192 214 
186 234 23-2 EN 27 P 219 
184 25:3 419 237 2671 193 219 
176 233 272 231i 25-1 200 21'9 
18 5 23:0 2172 229 247 19 5 303 
17:6 221 212 20/7. 23-5 20'0 19-4 
13-3 236 23:6 217 245 25:2 215 
1074 24 5 210 24 8 24 8 26 $i 
192 22:09 22° 21.2 25:8 206 22-3 
197 267: 25*2 22°8 268 332 24 3 
195 235 239 235 26:3 245 225 
156 22-7 21:9 22 8 26-1 197 214 
+ 16-3 + 1955 + 198 ag +218 + 174 + 186 
+ 27:0 + 3ro0 + 31'2 + 2874 + 31'4 "ug + $o2 
29 29 29 2 29 29 19 _ 
* 93 4044 +116 +з +1172 139) $9004 
5 3 4 IO 6 5 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. 


[34] 


Cieplota powietrza 


Srednie 
Lipiec 1901 roku. 

Prze- Łom- Chy Sam- Doli- Du- 

| Dzień myśl na rów bor na OW blany 
TRE 20,42% О | 52.5 е | 5,4 

U H H 0 0 0 v 
1 + 176 | „+1991 +154 | 2157 | +16'3 | +163 + 161 
2 16 16°: 15*0 15:4 1577 16*9 (D'A 
3 17'4 16:6 1673 171 15:8 174 152 
4 17:8 13°4 146 153 14/0 16:2 16:5 
5 15'9 16:2 14:5 15*9 1577 1671 158 
6 17:9 13-8 1473 1578 15:3 EK 171 
7 EN 15:6 1679 172 15*7 17'9 18:5 
8 192 17:6 17*6 1670 1677 17 8 19:3 
9 15:5 1673 14*0 1573 147 147 151 
10 142 114 12:6 13'0 | 1473 13 6 155 
11 17:8 1672 1572 153 | 16:3 1679 17'9 
12 18:6 EN? 1577 16:6 | 15-3 1б'8 165 
13 172 12.8 13:6 176 | AH 18 о 1255 
14 200 174 176 (7T | ka '9°3 DN 
15 15*0 175 19'0 195 | 19'3 21-0 207 
16 19 9 171 EN 18:3 | 1577 2v0 19:3 
17 19 1 Get 16:5 16:5 | KW 17 8 EW 
18 18:3 1678 16 3 1679 183 199 187 
19 203 1879 171 18:5 19 7 18:8 202 
20 216 e 20'1 2с"9 193 231 23'4 
21 22:0 193 t9 9 313 1877 22:5 226 
22 216 | 19:3 ps8 1779 17-0 210 20 6 
23 218 | 19'8 178 182 | 1870 21'8 21:73 
24 19 2 EK 18:3 196 13:3 22°4 22`0 
25 18:3 165 17:6 1674 1977 228 22'0 
26 272 | i9'8 19:6 16:5 197 239 2147 
27 225 | 132 14-6 1570 to 20'6 207 
28 208 192 20'1 223 20'0 235 22°8 
29 245 212 224 18 2 2 "о 26:5 24 5 
3o 23 7 206 | 203 тие | 197 333 242 
d 2:5 209 | 20 1 197 | 207] ENZ 2175 

d | | 
Średnia | + 19%4 | +172 | + 17'3 + 174 | +174| +195 | +194 
Zap + 20°2 29'3 | + 2385 - 293 | +260 | 4338 | + 325 
d. 2 | 29 2 28 29 2 29 
! | 
Min + 134 | 1:04 | + 303 + 11-0 | + 100 +99; +105 
d 10 4 34 1 2 
' | 


ASM 


w stopniach Celsiusza. 


[35] 


dzienne. 

Dela Oży- Krzywo- Koło Horo- Tar- Jagiel- 

tyn dów równia, myja denka nopol nica 
1. $. 8 T Wy (EU 4,2 9 $29 (ac C29 

0 9 H H o 0 
+ 15°9 + 17:6 + 153 + 19:0 17:9 + 15:6 + 173 
1477 1671 15:8 19'I 1674 1577 1675 
173 165 16:3 19:8 18:6 1670 173 
14'0 171 * 7a 1477 15-4 148 148 
14'0 154 135 14:0 16:6 1671 15g 
137 16:3 1x5 17:0 1671 16:3 1676 
147 1675 GE 18:0 17:2 17:2 15'8 
15'0 17:8 13:3 1872 1772 1770 154 
147 ENT 14'0 16:8 15:5 152 15:7 
Lo 15:8 14'8 1476 1476 14:6 144 
15:3 17:3 143 1674 1678 16:5 1672 
1573 155 152 17'9 18:5 160 (Bro 
EE 18-1 16:6 19'3 1877 19:3 1677 
177 195 19'1 197 WS 1679 194 
193 202 19.5 20*g ke 1870 207 
19:3 192 19:3 214 18:4 17:8 195 
Бу» 17'9 EN 19:8 20:3 179 19:3 
(87 198 18:3 agni 194 183 177 
77 2об 16:5 20'0 203 21:3 20'5 
2170 231 19:9 194 226 2275 277 
20:3 21:6 2070 203 21 8 20'4 213 
18:3 20:5 174 192 20'9 101 18:4 
rz 2072 179 18:5 2177 194 1877 
19'o 21:9 1873 21'i 216 20-6 19:8 
198 229 18-3 20'8 218 22'7 19'9 
207 23-2 200 22-8 247 230 194 
203 131 2173 242 245 22-2 20*4 
22 7 22-8 a. 24-5 25:6 22`0 Zog 
EN 23:9 = 2678 270 23" 2471 
193. 23:5 | Ge 23°3 26'2 ain 23:5 
197 205 | 2 334 25i $1 2г'7 
17:6 + 19:3 — + 197 + 20'0 + 1877 + 1877 
280 + 31-2 e + 337 + 31'4 + 3r0 + 274 
29 = 29 30 30 30 
кыо ео x - + 11:4 + 134 +27 + 

| 


[36] 
Ciepłota powietrza ` 
Średnie ` E 
Sierpień 1901 roku. 
Ży- Wado- | Czer- Zako- | Kra- | Boch- | Szczaw- 
Dzien | Wiee місе | nicuów | pane | ków | ni nica 
1%%95.17.1160 6 52.7 1.2.9 | 6.2.10 | 4.1.9 € 19 
D о 0 0 | 0 Ё 
i +228 | 4215 | +279 + 18:9 £2v0 | + 18:5 + 207 
2 20* 20'8 20'8 EW 20°3 | E 15 
3 17797 19:5 ага. 156 20°2 | 16:7 19*0 
4 153 185 17:4 12:9 171 | 15:5 15 6 
5 177 1971 19'6 14:5 2070 | 1673 18 2 
6 18:5 19:6 20'8 16:6 2o'r | 193 18'5 
7 16:5 1874 17:7 128 1679 | 17:6 1671 
8 14:7 16:6 17:2 (r8 16'2 (D'A 44 
9 1671 16 4 18:8 150 17:2 | re EN 
10 16: 1673 1858 15:0 176 | 193 16:3 
| 
1 17:9 16:3 19:8 15:8 17'9 | 192 159 
12 90 1979 19'4 LACH ENN 18:3 13-3 
13 191 1671 193 15:5 18-9 | 18 2 17:8 
14 1872 16:6 201 16:4 192 18 184 
15 20:3 12:3 2272 1674 tee: 18:7 i8 9 
16 20:3 EN) 20:6 1679 20:5 19 3 193 
17 18:0 19:6 20:6 15:8 197 19 2 19:3 
18 185 17:6 20'1 1672 197 18-3 8-3 
T 49 194 172 it] 168 20:5 204 18757 
20 18:5 1676 200 154 18:6 1970 1679 
ET 152 16:5 1671 1013 149 16:5 1471 
8 ` 129 167 143 92 1471 15:2 Tu 
23 a 16:6 174 121 173 17:3 12:9 
24 15°0 16:3 16 7 1274 1576 17:3 147 
25 14 5 15:7 1674 106 EN 16:5 Ve 
:26 19:5 1671 18:3 15:4 1677 1473 175 
‚312 15 9 160 15'9 (äm 15*2 13:3 142 
28 14:9 15°2 14:8 11:6 13:8 12:8 125 
29 Q5. 140 12:5 EN 12:5 "3 112 
-30 rg 136 130 52 1018 125 10*7 
ET 16:3 a54 1673 10 0 156 12 5 132 
Średnia + 17-2 + 171 + 184 £146 «1,50 3169 + 16:2 
Max * 374 | :2251.936 t |- 4 350 | + 396 |. 263 E 
d. KH 16 ' ' 

Min +00] 4 In + 10:6 + 5:8 + Bo + 10.5, | +84 
a. 29 31 2 3 27 |29,3o,11 | 20 


[37] 


w stopniach Celsiusza. 


dzienne. 
I | i 
Kry- Tue | x Iwo- Rze- Smol- 
| niea nów | Ризо nież szów | nik Sanok | 
|1. 2.9 $1.9 7,19 52.10| 8 28 ыза 1.9. 9 
0 | 0 
+18-5 + 22:0 +271 + 200 +23 | +178 + 193 
18:9 235 Ta 7 290 245 | 197 221 
1775 209 192 18:5 219 | 1677 18:3 
16:5 18:5 EK: 18:3 22'8 | 17:5 1973 
Ca 24'r 20'1 19:3 212 17 181 
17:2 21:3 203 191 216 16:6 igo 
'49 EM: 17 5 18:8 20'0 144 1674 
i25 16:5 1672 23 18*9 GE? 1471 
ENZ 127 17:8 17: 2413 170 174 
EN i8:9 184 1677 24'1 1672 Es 
lro | 19:3 195 czł 23°9 LACH 17:3 
13:9 18:9 17 1674 219 140 1673 
Leg 5 19*6 8-1 194 1671 175 
16:4 2.'0 1 199 21'7 1872 189 
1675 | 21:9 215 207 2215 EW 211 
A aka 22 0 21:6 2071 214 1972 20'9 
178 | 213 20 9 20'1 20:7 18-2 28 
18:2 20.7 20'2 207 233 | g'i 193 
175 22:7 22'0 SEI 200 | 20'0 20*3 
144 97 193 191 „193 | 186 196 - 
` | 
136 | 1355 1576 1677 193 1 2 px 
117 i377 124 Ke ir | ON? 14'0 
ENZ 175 154 158 19:4 | 141 145 
136 | 176 16 2 15-9 18-4 | 44 153 
13:2 1579 149 15'1 ШИ! 11*5 LACH 
а 19° 17:6 17:5 140 14*4 1 
13-0 Gr? 144 153 1773 149 1574 
103 ECH 142 13:7 18:5 132 14'0 
э 1371 120 t1 1278 9'7 10*7 
97 115 nt 1177 IM 7 105 
12:3 158 15.5 13:9 1351 | 1272 12:2 
+ 148 | +186 +178 +174 +00 + 15*6 +170. 
+ 250 + 29/0 + 28:6 | 42362 +306 | +3277 + 282 
2 | 9 | 
| | > 
“7 + 10'4 +92 | +78 + 1070 | + 5"2 | s 
e | 29 29 ' 2 3o | 30 5А | 
| PR" | | 


138] 
Ciepłota powietrza 
Średnie 
Sierpień 1901 roku. 
Prze- Łom- | Chy- Sam- Doli- | Du- 
Dzień myśl na rów bo na — | blany 
zien | | | 
| ZER 1.2.9 сия Г. 159 | "Z | FET 
SH H o | o | 0 ә ° 0 
1 20:6 + 18:2 +187 | +.195 + 193 3 115 3 4:9 
2 223 105 20'4 | Lu? 1973 23:8 23 I 
3 206 15:9 17'8 | 18:8 1873 212 2179 
4 2:72 EK 18:6 | 21'0 19'3 236 22:6 
5 20:6 1671 18: | 2072 19 7 208 218 
6 196 1672 FS) 174 (Ro | 19:5 201 
7 15:8 142 15:6. | 148 18:3 19:8 19'7 
8 149 12:6 13:3 | 1373 14:7 | EM 15:9 
9 1870 18:2 12:2.| 18 3 16:2 19'5 10*9 
10 178 i671 16 4 | 18:8 16:3 17'9 17:8 
T 18-1 176 17:3 | 194 1770 197 20'2 
12 16:3 142 (37. 1 143 14:3 | 1479 159 
13 180 155 1676 | 15"2 1677 170 171 
14 1877 16:8 | 176 | 1877 17-3 208 204 
15 211 20:2 | 1955 | 200 18`0 23'9 225 
16 21:6 195 18:8 | 18*7 18:2 | 20'6 20'9 | 
17 211 17*0 184 | 174 i873 | 20'9 2177 | 
8 20'1 10*9 188 | 16-7 19:5 | 216 223 
IQ 21'4 16:8 189 | 20 7 1877 | 22:3 215 
20 19'8 ke '8°9 | rg`o 192 | 207 EEN) 
2! 1674 1379 140 | 15:3 1477 | 151 15*9 
22 13:5 EW 116 | 139 130 | Ek? 13-7 
23 1572 1355 ‚3-7 | 14'9 12:3 | 15:3 16:6 
24 1571 1372 145 | 137 128 | 15-4 15'9 
25 14/3 124 | 13'1 | 13:8 137 | ENZ 145 
26 16-9 15'4 | r5'o | 1555 113 | 16:2 16*» 
27 17:6 148 14% | 1672 142 171 17:8: 
28 13:9 1276 | 13:3 | 140 LPS 3:8 14:3 
29 126 120 | 106 | "(3 iis EN 1277 
3o to'i 97 | 92 | 106 Ion 10:5 rro 
11 141 Graz 122 | PT | 12 8 12'9 r4:3 
faa] 379] + SET т 4161 | a8] + 185 
| D 
Мах + 28'1 43153 | + 256 | 4 270 : 2670 +312 + 39'0 
d. 2 2 | 2 1 15,10 ‚19 
Min + до + 8o | + 80 +90 + Dro + бо + 75 
d. 30 30 | 29 30 | 26,2 Зо 3o 
l 


w stopniach Celsiusza. 


[89] 


| 


dzienne. 
| 

Dela Oży- | Krzywo- | Koło- Horo- Tar- Jagiel- 

tyn. | dów równia myja denka nopol nica 
T26 1.29 1.2.5 1.2.9 +a 98.] T3439 

° e | 0 0 0 9 

+ 97 + 205 | + 2077 + 242 + 2076 + 20*8 
1y'3 2.2 | 21° 23:5 2172 214 
ne 21°9 | 22'7 21'9 21'9 21'7 
18:7 18:7 | 23:2 EM 2275 207 
177 20'9 | 213 211 213 2:73 
(577 20°5 | 197 210 19 20'0 
1773 102 | 212 222 18:3 19:8 
147 1672 | 144 178 166 177 
16:3 19'2 | 196 21:0 1872 ki 
147 1872 | 201 19:8 167 177 
173 18:6 | 19 8 214 18 7 EM 
14*3 157 | LA? 146 16'1 15:9 
173 18:4 | 19 5 EN 18:5 175 
193 | 9:6 | ; 196 213 1979 214 
193 | 228 | ° 20'1 237 2:74 214 
177 29: | Q 192 20*9 19:8 211 
18:3 го | Е 20'1 220 20 Q 205 
187 20:56 | Ë 2073 2275 208 199 
10*0 2:5 El 21:2 22*9 210 20:5 
193 203 2 20:6 24-1 2''4 DM 
140 15* E 14 IM 15:8 1574 
13*0 13-0 | = 51 15:9 13% 1473 
1477 15:6 | 16:3 1672 15 149 
1530 153 EZ 175 147 15:3 
12 139 | 15:8 15:5 126 16: 
1353 16-1 | 1672 1971 15:6 15*6 
17:3 dom 175 19 2 1670 17'2 
1277 14'2 12'0 EM: 1:4 145 
11.3 139 гро 175 2:7 128, 
100 ск | 1276 120 10'0 10:6 
13,3 1275 137 151 121 13-3 
163 DCH + 1-3 + 19*7 + 177 + 1870 
+ 2б'о + 302 + 28-3 + 29'4 28.5 4256 

18 | 17 4 2 ! 15 

| : 

‚оо | . 8: + On + 102 + ^a 

29,30 | 3. jo 3 29, 30 30 

| 


[40] 


Cieplota powietrza 
Średnie 
Wrzesień 1901 roku. 
Ży Wado- | Czer- Zako- Kra- Boch- | Szezaw- | 
"Dzień | Viet wi | mnichów | pane ków nia i 
zień | : 
TX» тко 720 7 чоо Leen F 71.9 тте 
| 
9 H H 0 0 0 0 S 
1 e + 13:7 + 15:9 + 13'0 + 140 + 159 + 125 5s 
2 EN 1-6 13 g'o 12:6 i95 1272 |, 
3 10'i $060 | «129 10:6 "Өң 12:3 1172 2 
4 96 ү rri 14:2 1073 19:9 9*3 S 
5 83 88 87 54 8*9 g'o 8'9 3 
6 89 g'i 9'2 62 g'o EN 87 >. 
7 10'4 9*9 10° e 105 10'9 8:5 3 
X oi Lo? rop 6:4 1073 I0*1 84 b. 
9 85 95 ro'i 49 IEN g'2 8:0 3 
10 79 104 10'0 5:0 8'9 to'o 74 E 
u 10*3 1(5 11*4 6:6 зот 10*7 95 
1? (274 124 | 12:4 79 10`9 12'1 107 y 
13 (35 1470 | 127 5 12:0 | 130 е3 3 
14 157 1679 | 15 6 84 (ro | 16 3 150 | 
15 17:3 20.) | 155 ro'7 159 | (t 154 D. 
Ib (PO 174 | 158 V5 (55-1 15: 167! 3m 
17 133 14 5 | 144 98 13:8 ие 14 9 E 
15 IS 15! 13.5 i23 151 | бї 140 : 
19 ES 144 TT 1078 (3 5.| 141 13:6 E. 
20 fa РЭЧ 139 53 136 | 13:3 128 2e 
zd | >. 
2 12*3 154 | 144 oi 140 | 140 dei a 
2 143 io 129 ti5 id 15:8 146 = 
2? 15% 1874 17 5 1472 16-7. | 17:3 148 A 
24 15 3 170 | 166 12:3 15*7 (78 157 E 
25 PUMA 15*2 | 4% 96 14:5 15:5 146 S 
26 ER De ! 144 94 1376, 135 1:9 = 
42 d PRZ | a34 9:7 113 12'9 12:0 ү 
28 t oi | {о tio 137 13:5 1271 | 
29 г: Sach 102 144 LACH ru E 
20 13:5 ER 150 ri 15 i 16:3 144 E 
Średnia + 12'8 + 139 + 135 + 95 + 12'9 + 136 4 12*3 d 
Мах. +244 + 25:% +226 20:2 23-1 + 235 4 216 a 
d. 22 22, 24 24 23 23 24 30 
A Tt +501 +62 + t” + 46 + 6:0 3*9 
e to 9 | [o то 12 9 10 
| 3 


w stopniach Celsiusza. 


[41] 


` dzienne. 
Kry- Tar- 5; Iwo- Rze- Smol- 
nica nów GE nicz 8ZÓW nik Sanok 
2 9 15129 SL WAS О K SR T 158 7.2.9 
0 | 
| o 0 0 D ° 0 
+12'2 | + 170 + 15:6 + 155 Art? + 12-3 +155 
313 | ENZ 11'7 13*o 1276 101 (ug 
95 117 10*2 DII INS gı 11'0 
78 117 1o'8 8:6 g5 oh 8:6 
75 9:8 g'o EN: 8:0 Qi 98 
47) 102 g'o EK 9'7 82 85 
7o 119 9'4 jh 93 6:9 79 
68 115 EN 8'3 II'I 7'4 8:5 
73 10*4 IO'I 7`9 1170 6-8 8'9 
Dä 10*6 9:6 7:8 1176 73 8:3 
83 111 9:7 97 1272 Bo op 
8i 123 ri 1070 13571 9'2 104 
10'6 EN) 117 12:6 EN: 9*9 EN: 
ч 16:5 155 157 15:8 i570 157 
asd 18*7 17'9 172 147 1577 177 
145 ke 16:5 17 3 13:6 163 16-7 
132 16:6 16:6 1670 125 149 1577 
119 16:5 15:4 169 122 13:8 15:1 
Зо 15:3 1577 1479 95 12:3 141 
12:5 146 EN? 1571 9:5 197 1 3:4 
10'9 15:2 1674 1577 103 EM 149 
120 1679 17:6 15:4 nea 1279 1672 
03 177 183 1579 12.8 12 8 16576 
126 172 181 15 3 14:8 138 1670 
nrg 15:5 15°4 15:5 1573 16 142 
10:8 145 1577 150 13:8 114 1277 
1272 13:4 1577 145 14^! 11:9 14'3 
105 14:3 14'1 14'0 15:3 11'4 IER 
"2 14:7 14! 13'1 15-9 (eB 13:5 
EK 179 17:3 15:8 15:6 13:2 1572 
+ 108 +1472 4 13:8 + 13-1 +123 A rä + 12'9 
+ 20'0 + 23:8 + 258 + 22'4 + 22'4 OK + zad 
23 23 23 21 30 28 3, 30 
+ 2:4 + 76 + 5:6 + 3:8 + баз +10 + 5о 
10 4 12 4 5 12 то 
Spraw. Kom. fizyogr. Т. XXXVII. 6 


[42] 


Ciepłota powietrza 


Średnie 
Wrzesień 1901 roku. 
e | Prze Łom- | Ch Sam Doli Dn | 
E is | y: - UA L Р | 
Dzień myśl na | rów bor na c blany 
CEIT L297 E29 4.1.9 1.2.9 1279! CZE 
o 0 H | 0 0 0 | v 
I + 165 4.136 | + 156 Ti + 16:0 + 15:3 + 16'i + 168 
2 (ro 1073 1074 | INS IEN 11*8 1177 
3 9.8 o? IO°I | 1077 11°3 (ot 10*5 
4 92 75 74 | 91 1277 93 9'9 
5 93 8-2 73 | 79 g'o 8:2 87 
6 9'4 EN 78 | 7'9 1073 KW g`i 
7 84 6:2 69 | 7`3 8:7 7% KM 
8 го 74 75 | 8-4 97 95 97 
9 95 6*9 77 85 9'3 92 96 
10 94 72 78 | 83 1 97 8-9 10'0 
| 
1 10:8 (9 RI 8:3 | 11:3 1076 LES 
12 9:6 8:5 8-5 тэ 10*0 1076 12:3 
13 12'5 WS 10'0 EES | "v7 116 12'2 
14 15:2 16:3 ER: 14'C | 1377 154 бї 
15 178 18:6 15:2 1677 143 i75 175 
16 15-1 109 16:6 170 16'0 175 181 
17 172 3:6 14:6 16:3 147 1571 (677 
18 ма 13-8 е 1670 12 8 1574 1577 
19 14'9 131 KR 145 117 igi 148 
20 156 142 TIS 15:3 127 15:3 159 
21 15:2 13:3 13:9 15:6 12:7 151 151 
22 15:5 KEN? 12:8 i571 13:3 1670 ‚61 
23 16-1 ae 13:9 148 12'0 15:6 167i 
24 149 13:2 13-0 144 117 145 148 
25 12:9 11'8 (up 11'Q 9:8 12 4 13:0 
26 12-5 10'9 10*2 1253 g'o 13:3 1276 
27 12 9 113 11:9 13:5 9'7 144 Lé) 
28 12:5 10*0 11:5 14:6 EKO 145 äer || 
29 135 '26 12'9 15:3 113 IEN 161 | 
30 147 13.8 eu 1677 122 1570 16*4 || 
Średnia | + 1*0 | +111 | + 113 + 1277 (319 с РО 44583 | 
Мах. | +24' + 25'3 | +230 | +210 | +216 | + 23:8 | + 240 
4. 16 15 16 I 6,17 1 16 | 
Min. +43 + 174 + 3'0 + To +30 + 3:6 +45 
d. 12 26 12 10 26 12 |. 


w stopniach Celsiusza. 


[43] 


dzienne. 

Dela- Oży- | Krzywo- Koło- oro- Tar- Jagiel- 

tyn dów | równia myja denka nopol nica 
Zä 4.369 12.2 9 1. 2. 9 13.9.9 1 9.9 

| 

0 0 0 0 0 0 
+ 167 + 162 + 18:5 +19'3 + 165 + 1677 
1325 1274 139 148 Hr 57 
1103 1072 1270 1275 95 1077 
103 g6 10-8 1077 87 112 
9'7 oi 95 10:5 82 93 
9:7 105 10*6 g'2 8'9 104 
8-3 8:3 9:5 12:5 $4 8-8 
3:3 10*2 8:7 9'9 8:6 93 
87 10'2 g8 9'6 84 89 
oi 10*5 1073 9:9 8:6 gi 
113 108 1177 10*8 103 1077 
Iro LIA 12'8 r8 104 12*0 
1077 1372 116 1372 Io 133 
ENZ 15:3 ^ 148 14`9 13°9 ENK? 
15:7 17:8 E 16*7 171 153 15:9 
160 ty E 169 176 IEN 1575 
1677 17'2 © 151 15:8 142 143 
147 16 8 Ë 15:3 140 144 141 
1473 15:5 © 1673 146 143 15'0 
123 14'9 = 184 15:5 13:7 14:8 

o 

140 I4 z IEN: 143 1672 147 
147 16:6 14'9 15:3 1577 159 
1353 173 1572 LACH 147 15:3 
i20 15:6 134 125 134 1473 
107 141 1373 I2'1 10'7 1173 
ti'o 136 12:6 14 1б 1277 
r3 16:2 13:8 8 WS 123 
15 1478 14'9 1278 1277 1472 
12°7 153 15:5 13:5 14! 147 
130 149 15:8 130 EN 147 
+ 12.3 + 137 + 13.6 + 13-2 + 12'1 + 13'0 
+ 2170 + 23'1 + 23'4 + 21'2 + 21'9 + 19'2 

17 15, 27 30 16 a 
+ бо +69 + 6'2 +73 + 45 +78 
13 4 13 12 + 9 

H 


[44] 


Cieplota powietrza 


Srednie 
Październik 1901 roku. — 
| | | 
| Ży- Wado- | Czer- Zako- | Kra- | Boch- | Szczaw- 
+ | wiec wice | niehów | pane ków | nia nica 
Dzień | | 
1.5.9 | 1516 |4.2. 1 | 1.2.9 | 6.2.10 | 7.1:9 | (AŚ: 
| | 0 . Í 4! | о 
í + 139 | 41263 | + 144 + а тн * 15:35 
2 14*3 DA | 144 8:8 15*0 | 15:5 130 
3 143 16:3 | 146 1173 14'9 15:5 14:8 
4 13:8 16*6 | 14'3 10:4 14'4 14'8 147 
5 153 гу | 144 1274 14'9 16'2 145 
6 149 1677 | ы! 119 141 1570 | EN 
10*3 r2" ы 6:8 з 8 ‘о 
3 6:6 98 | 8:9 49 1 | Ce | 2: 
9 79 92 g'o 6:3 73 Ч 87 | 48 
10 79 oi 8:9 5-3 8:3 | 8:5 | 72 
T 75 g'i 87 4a 8:5 8:3 | 78 
12 6:2 79 B'o 2°4 8:3 75 | 5°9 р 
13 77 8-9 9`2 5 gi | 92 | 7% 
14 8-7 oo oh 5-8 gu | 84 | 89 
I 5 89 9 8 4'4 8'9 g'o | 7 1 
16 g'9 12° 10:6 82 101 iu? | "FA 
у 11-3 140 #227 9*5 127 147 | 131 
18 1473 DASS 145 ris 145 147 | 144 
19 124 11'4 II'4 Oo 11:3 | Iv t2*8 
20 13:6 1372 1271 10 6 TOI 1270 | 131 
21 143 15:6 | 1376 IO A 13-5 | 1470 | Le 
22 143 129 | 1 5 1072 i3 | 123 | EW 
23 131 142 | 128 95 EN | 11-7 | 10*7 
24 ON: 10:5 | 104 T 95 99 | 10'5 
25 IO'I 1o*3 | Loo 6:4 g'i | 9:2 | ja 
26 6*7 78 | 38 6:7 | 6'2 | 5*7 
22 83 76 73 50 7:7 7:7 73 
28 53 Во 5:4 56 5:6 5:6 | 76 
29 6:8 8:5 7 5:7 6:3 6'8 . 88 
3o 8i 8*6 8:3 53 + 86 7*6 
3 34 34 35 41 o6 2'9 2'6 | 5» 
Średnia | +104 | + 1155 | + 106 + T3 + 10'3 + 106 | t +99 
Max. | + 2274 | + 236 | +208 | +173 | + 23-3 | +225| 3226 
d. 3 2 3,9 5! & | 3 
| 
Min + 0'2 +15 | —o'5 — 04 Sol *+o0'4 +03 
d. 29 31 | 29 | 31 29 | 3: | 9 
i | 


w stopniach Celsiusza. 


[45] 


dzienne. 
Kry- Tar- 3 Iwo Rze- Smol- | 
e nów | Pilsno niez szów nik Banok | 
| 
1. 3.9 31.9 3:1, 907 1&4 I 107178, 229 Т. 1. 9 71.2.9 | 
0 0 0 0 0 0 0 
+ 130 + 16'7 +. 159 d +4 т + 171 + 14'0 + 151 
Ir 15'9 1676 ESCH 178 fr" 147 
13-2 173 16:6 | 1579 173 EN 140 
13:7 1674 16:5 | 1671 173 13*1 14`9 
13:9 175 16:5 16-2 150 151 144 
13°4 16:7 14*3 41 14'2 33 15:5 
87 10'5 9'8 113 1277 6:3 118 
6'6 9:5 EN 8-8 ro*2 73 93 
4'9 8-8 75 8:4 EN 5:6 78 
6*9 92 8-7 8-1 96 75 9:6 
6'2 8-0 72 7`2 88 Go 7! 
бт 8-5 о 79 1070 74 97 
73 10*0 9*o 8-3 9'9 78 Ba 
тя 10*3 9*6 8:6 го 6*4 8:7 
6:3 10:6 10'1 1:5 ay | 73 8*7 
7.8 130 1372 131 10:5 1170 11'8 
98 EN 149 13-8 g'o 120 -12`9 
Ir 5 14:5 144 14 10*5 IEN: 14'1 
99 | 13:3 12'4 "| 15 104 10'7 EM 
rog | 13*3 141 1478 DN 12'2 134 
ro 14:3 1473 14i 10:5 11:6 13:2 
up 129 13:0 10%% wr | 13 Bo 
93 i077 100 103 98 | So 1178 
82 б 109 1071 97 6:9 10'8 
6:3 8*9 77 8:7 oi 5°7 6:9 
45 77 Kä 77 83 45 5:7 
5:9 77 8:7 89 TEC 64 8-4 
6:3 6:6 7:0 8:9 75 79 oa 
6:9 6-6 6:6 8'9 6*5 7:5 94 
64 89 72 8o 76 71 бо 
3" 34 3:5 79 49 22 38 
+86 +115 + no Aur? + 108 +89 4 106 
9193 4 230 + 25:0 + 2270 +274 + aro + 21:6 
t 3 2 3 3 2 
| 
* 072 + 1*0 sigi а Fi + r2 ич + 1'4 
26 31 A ! 31 31 26 26 


146] 


Cieplota powietrza 


Srednie 
Październik 1901 roku. 
Prze- Lom- | Chy- Sam- Doli- | Du- 
i2 c] шуй na | rów bor ba | DUM blany 
| Dzień | | | 
| у тд 119 тоо 229 | 73.9 
' | 

0 0 0 
I Ed + 109 | +120 | + 153 + 1277 + 159 + 167 
2 140 | Eër 13:3 [5 Sc 15: 157 

3 (43 13:8 12:3 ENZ 357 146 141 
4 145 Sc? 127 ENZ 113 EN ENZ 

5 14-2 1472 1372 154 11:8 15'4 1671 
6 16-3 14:3 157 LACH 13:0 155 16:7 
7 15: 11:6 ENG 10'8 1172 10r'4 11*8 
8 8'4 8:6 2 g'o 87 2*5 79 
9 9 »5 71 77 7'0 9*o 94 
10 10:6 8-0 8-4 93 10'7 94 97 
T 84 6:3 6:3 8:3 87 8:3 8*0 
12 10:2 79 84 9'8 9:7 g6 1072 
13 10*2 6:2 6:1 8:3 9:3 9.3 ТУ?) 
14 98 78 79 8:7 93 88 96 
15 74 79 6:5 97 Bro 9'7 9'4 
16 g'2 86 8:2 10*3 77 11'2 11*0 
17 115 10:8 97 10*6 9'3 m 119 
18 Ito 1473 95 u*7 9'7 10'4 II! 
19 98 vr? 78 8“ 77 81 82 
20 9'2 ro 5 77 8-1 73 Ho 9! 
2i 97 116 76 g'2 8:2 88 Q'I 
22 6:6 76 $5 8:5 5:0 8-2 83 
23 z 76 5 6:7 6:0 73 82 
24 7'9 8-3 6:2 6:8 7:0 7:0 71 
25 48 44 4'0 43 45 5:4 56 
26 SCH 5" 2'9 5:5 43 5:3 49 
27 WW 8:3 з 5°7 FO | 6:5 7'0 
28 9a 79 $5 | TS 8:5 8:5 g`i 
19 97 72 65 | 81 8:3 8:3 85 
3o 8-2 8-5 бот | 83 8:3 75 83 
31 2'9 Zu r8 | 2:3 3:8 25 2'9 
Średnia + 99 + 9t + Bro | + 94 4 86 197 +101 
Мах + 21'2 + 37'4 + 216 | 4 20°0 + 22'0 + 224 + 240 

d т, 3 а 454 I I I 

` | - 
. Min. + O° oo —vo| ^I —2'0 oo +05 

d. 31 | 26 26 | 415,51 22,23 31 25,31 


w stopniach Celsiusza. 


[47] 


dzienne. 

Dela- Ozy- Krzywo- Koło Horo- Tar- Jagiel- 
tyn dów równia myja denka nopol nica 
СЕБ те 22,9 1.2.9 4. 9. 9 1. 29.9 
. | ° o o ° 
+ 1670 + 17'0 + 16'2 + 14*5 +147 + 145 
14 15*4 1476 12 1370 1473 
13-0 145 144 IEN 116 142 
13:3 1673 148 13:9 13:3 13:5 
14'0 16:9 IEN? 11*8 12'1 EN 
147 16.2 147 12:6 1372 122 
I2*3 Іт IEN: 150 o 11 O 
77 57 LII 8:6 74 82 
77 9'3 10°2 6:8 677 82 
97 10:3 гэ oi 8'1 9'4 
7'0 g'i TER? 91 g'o 8*o 
8*3 112 1076 EN 94 9`2 
SW 9*8 97 g'o 8 98 
8» 1073 | 116 y9 q'6 ч.9 
8-7 ina s 112 86 8:9 7j 
TO'O 13:5 s reż гч ra? 11) 
Lora 1270 d 1170 1172 10 5 = 
87 , 8:5 9 419 a 
73 8.8 5 6-4 74 65 6'4 
70 8:5 3 7'1 79 6:3 6'2 

6:0 8: E о 68 52 Ę5 | 
43 80 A 66 6:4 Be? bi | 
43 7'2 5:9 6*7 48 43 Ё 
43 74 53 5:9 +3 42 
23 6:3 3:7 57 38 $5 
An 6:2 3-4 4'9 3:4 3:8 
47 7'4 4 5:0 5:3 5:4 
70 8-7 5:9 6:5 57 5:0 
2.3 9:7 ro 75 6:3 Su 
8:3 | 8-1 Qi 8-6 6'7 77 
37 | 3:3 yo 4'8 24 33 
| 
+84 | + 10'4 +97 б9°ї + Bei + 8-3 
+20'0 | + 24'0 + 2674 + 2072 + 209 T 
1, | I 2 4 : " 
—39 | +43 о’ 419 aż "ww 
$$ | 31 22, 23 v ү 


К Ë š 
Sa X ries e 
eg, TC EE EEN Ee 


148) 
Ciepłota powietrza 
p p 
Srednie 
Listopad 1901 roku. 

Ży- Wado- | Czer- | Zako- Kra- Boeh- | Szezaw- 

Dzień wiec wiee | nichów | pane ków nia | niea 

12. | 7.1.10 | 7.2.7 | 7.2.9 | 6.2.10 | 7.19 | 7.19 

0 D ө] 0 o ° 
I + op + 2'4 + 2'6 | +05 +24 + 2:7 +17 
2 4'i 37 KS 1*5 5:0 | 4:9 3:4 
3 5:0 48 5:6 | o5 5:5 5% 3°4 
4 2:3 5-1 Bro | pro 44 | 47 27 
5 27 5'о 47 | —ro 42 41 2'0 
6 2:3 4*1 23 | -ri'i 41 3:4 2'0 
7 3:5 5*9 5'0 + 54 44 | 5:4 2:8 
8 5:9 6:9 66 | 2:9 Go 5:8 5*0 
9 27 31 3'9 | 0*2 35 4'0 2:8 
10 op 1*4. 2-95 — 6:8 0*2 —o'8 —3*о 
ri 36 5:8 + Ве > 4% 24 | + 57 + 2:7 
12 $3 13 67 pA 6:2 6:3 46 
13 75 9'9 47 03 | »a 64 40 
14 9'9 g'2 b 6 59 | 674 gå 87 
15 5. 79 56 44 56 23 36 
16 3:0 43 3-7 v6 | 32 41 35 
17 o'i U7 {> —36 o? o*3 —o't 
18 o'5 2'8 0 9 —1-7 > v6 — 172 
19 го 3:7 43 + 2'2 3:5 44 +26 
20 43 5:6 | 43 3:8 47 Lë 5:0 
21 58 EN | yo 3:4 6:6 6:2 5:2 
22 5*9 6-9 | 78 5i 59 79 6:2 
23 — 2 og | o6 | —3u —0:2 02 —0'9 
24 ET —о:6 — 0:3 —65 —1'4 —12 —34 
25 p.21 —2'9 —79 —63 —H9 —34 —49 
26 — 452 —v4 —15 -58 —1'6 —24 —42 
27 —14 —o'2 | o'o — 4'0 —o'1 —0'7 —23 
28 In — ut + op — 3:9 —o3 oo — 2'8 
29 —a —2 —2'0 -63 —2'7 —2'3 = 44 
34 —34 + то +03 — 3:9 —0'I FDC "RAJ 
Średnia +22 +36 + Aa —o'3 + 2'8 + Зо GFA 
Мах. | +126.| +150 +114 cd + 123554] «45835 + 124 

d. І 14 14 1 | 14 
Min. - DR —48 -51 t" —5'2 — 102 
d. 26 25, 26 2% | 26 3o 26 26, 30 
| 


w stepniach Celsiusza. 


[49] 


dzienne. 
€ À | д. SR RP S ————— 
Kry- Tar- - Iwo- Rze- Smol- 
niea nów Lis niez 820% nik бакох 
4.229 7. 1. 9 1.9 [692.10 &Q3.8 7..1: 9 1. 2, 9 
9 | V | o 0 s» | & 1 е o 
+17 +3'2 | +46 +25 | + *9 | —0'2 + 2:5 
29 5:6 | BRE ol 34 | S | ‚ го 2:8 
2'4 55: | 5-7 | 3°2 | 6:5 o6 3:7 
2'2 47 5:8 3r | 6:3 mi | 3:5 
2'0 43 | 3:9 36 | 5:5 ies | 3:6 
1'7 46 | 5:0 3:2 Bro 1:2 3:2 
r8 48 | 41 1:3 г'9 oi 2:9 
35 59 | 5:3 43 op 0'7 5*6 
2'2 4*0 | 2'9 1:8 oO —0'I 2:0 
-2*2 —o6 | 0'2 — 1-5 o'5 EENG —o'g 
tpa +46 24 —0'9 0'2 — 17 + 0*7 
ra 61 4'9 417 гт +09 3'9 
33 2*9 7o 577 г3 577 Bo 
31 9:4 8 8:3 0'7 9'6 Loo 
3:6 D'A 4°7 6:5 3:8 fo 5:9 
26 4'9 41 39 3'9 27 40 
1*5 1:3 га —2°4 49 —26 — 0'2 
*70'3 2-2 2'9 —3'о 79 1 0*0 
* o3 3*9 sch —4 кт —=r8 +05 
37 5:0 4'9 +25 45 + 0*7 3:0 
25 6*9 6:0 2:3 47 1*7 5*2 
34 77 6*9 2-1 29 3-3 6-9 
—o'3 0*4 077 —o'6 ui —ri o'o 
=—2°7 —1*2 — 17 —5'4 —15 —43 —3.5 
—3*7 —177 —r'! —44 =#6 EJ =] 
—4*8 M9! —1'7 —3°7 — 3 —40 —»3 
Z oo —07 —2:5 —o5 —3'8 -MEA 
— 2:3 о-б 09 —92'0 + 0'5 43 —2 
may —то —2*2 —29 -23 24. —2'9 
—36 — го — 2'0 — 17 * og —59 BEEM 
+ o'6 + 3:3 + 3'0 +0617 +" "=> * rg 
+ 5:6 + 135 +1114 + 11'6 | + 112 (21 DRM 
4 14 i 14 | 3 14 14 
—8'4 —6'0 —50 —7'o | —48 —8o —54 
26 26 26 gä 25 29 26 
Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. 1 


150] 


Ciepłota powietrza 
Srednie 
Listopad 1901 roku. 
| a uen D 

| Prze>.. om- hy- am- | Doli- u- 

Daten | myśl na rów bor | па gal blany 
ей | | 

"500072098 {171,99 3.1.9 1.3.9 1:29 | 1939 
0 0 0 0 0 0 v7 
1 +27 + оч + o6 +05 +05 сї + Ug 
2 Zo ot сэ; ENG 2:5 5 Es 
3 42. p5 US 2:7 2:3 2'4 i 2. 
4 3:9 | o? v8 7 22 2:6 P. 

5 3:9 | 1-8 ER 2'0 3:0 3:0 di 
6 4'0 | 13 22 3o 7 si 27 
7 42 o'9 1'9 2'9 2:3 2:6 3-3 

8 3:7 3:3 41 41 4'0 46 P. 
9 $5 `4 rý (A 4'0 2:6 3:1 
10 —0'4 el a. “24 —0°9 | TE ŁO —o'6 

1 | 

í Hu ap nay o'0 4 £u | + 2:0 +1 + ч 
12 f + 1'9 +41 43 | 47 45 x 
13 95 6:8 82 oo 9:3 6:9 y3 
14 104 10'0 то 11*3 IEN 9'5 97 
15 6'i 6:8 45 5:7 75 57 5:9 
16 477 2'9 P 40 5:2 45 44 
17 0'9 — NI — 0*8 — от oi or o'8 
18 07 —0'9 —0'4 + 0'7 ES oh 6 
19 2'4 —o:5 + го 12 t3 1'8 2'1 
20 V5 +15 7 31 $3 3:4 43 
21 5:1 2'5 T1 3:6 53 3:6 3:9 
22 6:8 42 ER: 6:3 8-о 6:7 6:9 
23 07 —0'4 —18 —o'8 t4 =o о 
24 —2`9 — 5.5 — Dro — 3 — 3:3 —3°4 rem 
25 bes. A. —4'9 —47 —2'3 —5'0 —31 —ą'3 
26 —3:5 —5-1 —5:0 —33 —3°7 —3:7 3ч 
27 —o 7 —3:2 —2'8 —2:3 —2'0 —2'2 —2'1 
28 =r. —3:2 — 38 —1'7 —0'7 — 2'4 — 18 
29 SEA —42 EEN —r9 —0'7 —2`2 —1'4 
30 -18 —86 | —48, —37 —27 —3:3 2°5 
Średnia | + 2:8 +03 | +05 +17 +272 +1%6 | +271 
Мах. | +133 ПОЗ p чї м 14'0 + 140 | + 145 

d. 14 14 14 14 14 14 14 

Min. —7'3 —9:3 —71 —76 ° . 
7 —10'0 —72 —6:5 

a 26 30 30 26 26 26 26 


w stopniach Celsiusza. 


[51] 


dzienne. 
Dela | О2у- Krzywo- Koło- |: Horo- Tar- Jagiel- 
| równia myja denka nopol nica 
LT qe 92. 9 1.2.9 1. 2: 9 rom a 
E V å 0 ° SS Si ° ° 
жуз + 07 + 0-5 +14 —0'4 + 24 
+ 0'7 EN Vo 2'0 —o'9 3*4 
— 10 2:9 23 —0'2 —o'3 —1'1 
+ го 3:1 2:2 +23 + 15 + 15 
2:3 25 3:0 3:2 2:6 2*5 
2'0 oo 22 Déi o'8 (o 
23 2:2 2'1 Déi 1:6 43 
`o 45 43 3:8 3:3 9^5 
| 3:7 3:2 2'9 28 2:5 3:4 
— 3*3 o'i APE — 0:8 —0'4 oi 
+ 2°3 r8, 49:3, oo —o' —10 
43 5:9 4'9 WI + 413 + 4:7 
9'3 73 65 49 45 AH 
1173 9'9 Я 8:8 Le, 7'0 6*7 
гез 6:9 8 DII 104 8'4 8-3 
5:0 49 š 6:5 71 48 5°0 
oo o'5 © 1:8 го oo op 
—07 1:5 Ë —о'8 0'2 or —o3 
+177 1:8 2 + 2-1 0:2 го + 0'7 
30 47 5 47 49 +0 3⁄3 
Ф 
5*0 3:2 z 5:3 44 24 21 
Bo 6:6 8'2 74 672 hd 
Or о“ 0'7 эз —0'4 E 
s 3-7 SEH —3%6 —3 І —3°4 —46 
—4'0 1ч —3:6 —2`7 —2'! —25 
997 — 3:0 —40 E —48 —43 
р. «gf cas. е ча | м 
1:3 —14 —o5 —o8 — 2:6 —1017 
3:0 epa —15 —1°5 —4 —2'3 
43 —2'9 —3-ч EEN —4'9 — 48 
* 12 +31 +2'1 + Е + 0'9 + 1°4 
. ; 5. 415% + 12'8 + 12'0 
+ vi o + p + "M i 14, 16 
| —g'o —5:2 —85 —80 —85 "yo 
| 26 24 26 26 27 30 


[52] 


Ciepłota powietrza 
Średnie 
Grudzień 1901 roku. 


| | | | \ 
| Zy- | Wado- | Czer- | Zako- | Kra- | Boch-  Szezaw- 
Dzień | wiec wice | nichów pane | ków | nia | nica 
$529 | 7.1.40 | 1.2.7 | 12.9 | 6.2.10 | 71.9 | 9.19 
pu ыс. | | | 
u a [] | 0 | o | 0 
I ro * 44 +42 +05 +29 + 3°4 | +22 
2 —0*1 o'3 Gë —48 op oo —21 
3 + 28 4'9 47 + 0'8 3*9 | Le +09 
4 oo I 24 —2'2 1-8 | 2 ого 
"2 —15 —2'4 -—1*6 —g'o —rb| ri — 6'4 
[3 —58 —42 —3'9 | —13'0 "AB —39 —16'1 
BA —0'7 —1 6 1-9 —86 17 —r4  —106 
| 2 + 0'9 + AH + 1'9 * 40 FA - +472 | + 15 
e: 5:0 64 6:3 2-9 Bn | 5:7 3:9 
10 24 i5 3:1 — 1:7 2°0 | re —го 
| 
oba o4 9 27 8 14 1:4 - 16 
12 o —9°4 —0'2 —35 — —072 —1'0 
13 + 07 e — 1-3 о —1'3 |  —o6 —1'1 
14 65 6 „3% 5:0 +30) +47 + 34 
15 La "9 4 —0*4 3:8 | За —о 
16 o: -1^3 —2 —r2 —17 —15 —3*о 
17 1*5 + го —o't —I*I *or| —o3 +21 
18 9'8 5-3 + 5-9 + 9:3 65 | +55 | 74 
| 19 Sı 76 5°2 6:6 S'a | 5:6 49 
30 96 96 6:6 7:0 6:3 | 8-7 | 68 
21 52 58 За 46 3a | 6:2 73 
22 23 2:9 oi Edi roj —o' 3-8 
23 45 41 25 3:4 | 2:6 +17 | 5:4 
24 5:5 32 2*0 U7 EN I'9 | 3:9 
25 KI? 4:0 r3 2:3 | rp | 44 | 5:2 
26 76 5:4 3:3 6:6 3 | $3 84 
27 23 Fi o? 2*4 | 2'3 | 26 
28 o5 f o*6 —o'6 o3 | o'5 | r6 
29 0'9 —o'3 3 —3'9 0'3 | —0'2 02 
r7 + v3 oo —+#2 091 16 — o6 
3: 27 0'4 5'9 + 571 6*4 | 67 + 2'4 
| | 
Średnia + 2.8 +*J) +20 + 0'2 +19 | +23 + 0'9 
| 
= 2 жага | +108 | + 100 | + 113 | Autre + 118 
ts 18 18 I 8 
| 
Min. —41°2 "re | —6'7 —16'1 dat 5:0 —19'3 
! | 


w stopniach Celsiusza. 


[58 


dzienne. 
K T | Keel Bebe 
гу- 'ar- wo- ze- | Smol | 
SCH nów Pilzno niez szó | ni | Banok 
| 
RZY TRI (119 2. 10 828 | 1.1.9 тае. 
U ° 0 0 ° ° о | 
+ 0'4 + 36 + 28 + o'3 +09 —о'9 + 18 
— 2:6 o'8 o'i —17 —o'5 | —3'2 | —2'3 
—2*0 3'9 26 | —25 —2'7 — 3:4 — отт 
— 1-2 O rip —-060. 493 | —v5| +05 
—40 op —15 | —29 ее | 48| -23 
—1*0 | - — 2*8 —6:2 —25 | —6' | —3:3 
sek веза —3*4 —6'i —22 | -2. | — 3:8 
ero dde de +з: 3" +69 | —47 —o'8 
c d 6'1 4'8 + o r3 | -—0'7 423 
mg A. SS 2:3 ON —o'2 —07 ` —r4 o'8 
| | 
| 
STA | 22 09 —17 >90 |  —W7 —0'2 
—3'7 0'4 1:0 —o'y + 67 | — 92 —04 
—3:5 | 0'2 —1*3 —1*0 r3 | —2'4 + o'8 
+073 | 4'9 + 32 +41 48 | + 3*7 58 
—r6 | 3:1 2*5 2*2 o'3 s 3:0 
wg A. | pg | —1'9 — 15 0*4 о'8 op 
—0°4 | + 2'0 | + 2'0 + 46 1 3:4 42 
+ r9 | 7 | 7o 6'9 2-1 672 8-3 
23 | 62 | 6'4 6% 2'0 45 78 
34 94 | 8:5 75 2°5 82 8-3 
33 | я | 8-1 38 6:9 7o 
» e 43 ba 6*6 65 64 D 
3:7 | JT Zo 6:8 6'o 6:6 pa | 
3:4 | -- 46 6:5 $ | 5-9 r». 
44 | SE 5*9 79 46 | 6:2 1*6 | 
> | 77 6:6 72 96 | 6:9 oi 
23 | 2'9 16 48 85 46 4:0 
EK oh oo 2*0 3*5 oô 10 
oo | `2 ro ит 1*0 09 WW 
o6 | 4 2*3 o'9 1'9 ч 14 
o'8 | 75 3:8 1*9 44 t'o 5:5 
—0'4 | +31 + 24 + + 210 411 4 2:8 
+ 5-2 | 4114 + 10-8 + g'o + 11°2 + 9'2 + 114 
. | 20 20 22 2 22 20 
à PES —56 
+ 148 | —46 —5'4 —g96 ©» 9o ж 
6.16 % 7 6 7 * 7 


1541] 


Ciepłota powietrza 


Średnie 
Grudzień 1901 roku. 
TOM P L | Chy- |-8 Doli D 
| rze- om- y- | Bam: ` oli- fie u- 
Dzien | my“! na | rów | Dor | йа | blany 
7.1.9 | 7.2,9 | .7.2.9 | 7.1.9 | 7.2.9 | 1.2.9 | 7.2.9 
9 0 
I + 30 + o6 + UA + 1'9 + 3:0 + гб 2'1 
2 —1'4 —5'2 — 3:8 —1'9 —0*7 —2'0 1:5 
3 RM —2'4 o'2 + 05 407 —o'8 —o'I 
4 e? —o'5 oo —0'2 2'0 + 0-3 + FO 
5 —8 —4'9 — 3:6 —3:3 —2'7 —34 2:8 
6 —34 | —127 —8B'o —47 —7'% —45 + 
? —2:8 — 8:2 — 5:4 — 3:3 — 5:3 — 47 —37 
8 + o'8 — 2'7 —0:6 o'o + 0"7 — o9 —0'2 
9 3:9 + o8 + 2'0 + 2-5 47 + 27 + 3:2 
10 270 0'7 0'4 0*9 r8 ou r5 
T 15 —21 —0*7 o'3 —07 —0'2 o'5 
12 —0'5 —°3 — 24 — ro + 0-3 — Ou — OCH 
13 + o2 —3'o —2°2 + 2°3 —20 | —25 —25 
14 3:3 +45 + 3-5 2°1 TAX D за 117 
15 3:3 42 3:1 — го о 3:0 3:4 
16 — 00 от —o:7 —2'1 2*0 —1'6 set? 
17 -o'I 2 + 2'8 — 0.2 SCH | #173 + го 
18 + 6:7 T4 8-1 + 8-1 43 | 6:8 74 
19 41 55 5°8 5:6 sy | 7'0 H3 
20 47 >з 4'9 s 1*7 | 2*9 27 
21 272 43 42 [p 07 | 3% го 
22 oo 2'4 —0*2 o'6 ro | 1*5 о°8 
23 2:8 4*6 + 46 KA 47 | 24 2u 
24 76 бее 6:9 S3 Do 48 45 
25 7o 71 71 SCH бо | 7a 7 
26 8-1 72 77 82 67 | 6 6*5 
27 44 42 40 7а EI 5:3 6:5 
28 1:6 0*7 o'3 4'9 2:3 | Get то 
29 0:5 — o$ —0*7 | NI 37 | 0'2 oh 
T TED —o'8 —23 | 1'4 —40]| —1 —0'4 
31 +38 + r3 +29 | 6:9 +40| +32 + T9 
Średnia + 2/0 + 07 +173 | * 19 | +17. ; i3 + гб 
Мах. + o + 9'3 + 98 + 96 +11°0 | + 10:2 + 11'0 
. I 9 18 9 | 
Мїп SC —21'2 | —i4o —80, —miro | —g2 90 
6 | 6 6 | 7 7 


w stopniach Celsiusza. 


[55] 


dzienne. 
Dela- Oży- rzywo- Koło- oro- | Tar- Jagiel- 
tyn dów równia myja denka | no ni 
| | 
%2.8 | 1.2.9 ta oem? kap Tae сав 
é | o . 1 ° © | 
4. | +172 + 17 + 3:7 +35 + 1:3 RS j 
—o3 | —14 —o o* o'g —22 -—5 | 
TET o'o —r —о'ї —го —1'8 —26 | 
2o | +09 +12 Tar + 17 + 0"4 +07 | 
BE p 19 p8 —2'3 —3-1 —r3 —3:6 —3 | 
ady | с 76300 —10'2 —4'0 —2'4 —6:7 —43 | 
—4'0 | —2'8 —75 —5'1 —46 —6'23 —6'4 | 
+ го —0'2 о" —0°2 + o'3 —1'1 v8 | 
43 +25 + 2:7 — 1-1 3*5 + 27 +26 | 
0'7 15 0'4 + 1:7 oo 2074 —1'4 | 
oo o'8 pts o? —12 —r2 —27 
— i'o —o8 | —2'7 o°7 + 05 —1'4 —23 
egy —1°6 A9 —2'3 —1T5 —3'1 —25 
+ 4'0 + 19 +08 —1'7 407 — 0:7 — Ш... 
о 36 | ENZ + 1'9 33 + 2:6 + 1:8 
ry —о'8 2:5 Wo 413 — t9 0'4 
—o*'3 + 21 37 r3 o'8 —0°2 —03 
+ 47 73 25 o'8 2-2 + 23 + 19 
Dro 8:6 Du Do Zeg 1*7 3:2 
py 45 o3 I 1*7 - o'5 173 
2'0 3:9 12 o'i 1*6 o? Y3 
Ki 22 15 —0'7 го —o'5 E 
43 2:8 49 + £ Š D + IO [5 
57 6“ 44 1*6 24 1*9 0'3 
g'o 7'6 44 = M3 rt r6 
б'о 6:8 3% т 3⁄5 2:5 EW 
47 6:5 2°9 2°9 14 o*6 op 
то 2:6 o'7 : 1'8 Po: у KA 
0.3 05 —o'3 о’! oh —1% 0"5 
—2'7 —о'1 RAFI —0'9 —0'6 = ТЯ o*2 
47 + 2'8 —2'1 + 0:8 + о +08 me! 
+ 17 + 271 + 04 +05 +09 "m" — 
+ 140 + 11'2 +9 + g'o + 6'4 + 46 к 
25 1 d o 15 15 19 
PES —6'o —13':0 —8°4 Ry. —14'0 —9'8 
6 | 6 6,7 7 І 7 7 


[56] 


Styczeń 1901 roku. 


Ciśnienie powietrza 


Ży- | Wado- | Czer- | Kra- 
Dzien| Wiee wice nichów | ków 
12:9-| 7.1.19 k 22.1 | 
I | 
I 7395 | 7409 | 4672 7465 , 
2 367 | 215..| 491 | 49'6 | 
3 308. 44$. |. 597.1... 506 
4 386 | 45:5 51:5 515 
5 40'6 | 43:3. | 546 5,8 
6 3o': 46:5- | 53°5. | 53-4 
7 39'4 467 | 52'4 | 53:6 
8 42'9 49% |. 554) Së 
9 42i 484, 544 | 548 
10 29:6 46'2 | 5270 53.3 
И 38:4 448 505 50'9 
12 399 464 | 532 ]| 525 
13 445 Siig] 57'0 | 523 
4 4b'1 5300 | END 59: 
15 4553 515 | 578 | 580 
16 40:6 46'2 | 58'1 | 52'4 
17 377 4*9 | 486 | 489 
18 38*1 44'6 | 498 | Dot 
19 36-4 430. | 482 487 
20 3272 402 | 499 | 44'4 
21 26'1 334. | Leg 38:3 
23 367 дуз | 4751. 474 
23 40'0 466 | 50°9 | 5177 
24 4174 47:7: | 5691] 537 
25 352 474 | 461 | 46:3 
26 270 386 | 37: 3875 
27 LACH 2007: | 25:7 | 2670 
28 EM 8:6. | 2270 | 224 
29 13*2 0'2 abo | 244 
30 189 204 |. 35$ 1 . 3r% 
5 2670 3%: 9. 36 
Średnia | 73419 7416: | 7468 | 7472 
Max. 7463 7535: | 730% |. 795 
d. g. 14,9 w, 14; 7 r. 14,7r. | ray 2 f 
Min. 7076 7139 | 719 | 71676 
d. 28,7T. | 28,75 | iet, | 28, 2 r. 
| | 


| 
| 


Boeh- 
nia 


7174 
29, 7 f. 


Szezaw- 
ica 


6.9.10; 75.5.9] 24.8 


` 
. D 


Srednie 


w milimetrach. 


[57] 


dzienne. 
Luty 1901 roku. 
Du- Tar- ły- Wado- | Czer- Kra- Boch- 
L y 
stag blany nopol wiec wice | nichów ków nia 
4.9.9 | 7:29 | 2.9.9 | 7.2.9 | 9.4.40 | 0.247 | 4.2.30 | 7.1.9 
7346 | 741'2 7348 7308 737'4 417 7497 7413 
371 |+ 0436 371 20*3 33:5 32°2 42-3 EEN 
374 | 440 39-3 25'9 32% 37'9 36:3 361 
38 7 ER 39-4 234 308 35:0 345 35:4 
4*9 50'4 447 211 28 6 331 32-1 33-7 
43:3 498 443 br 28:6 324 KENG 316 
435 1979 44 32'9 39:6 448 Ai 478 
470 53:5 47:8 350 44 472 4677 47:6 
450 5t*1 464 342 405 459 446 45:5 
42'1 48:6 43:9 30:8 38:3 425 416 416 
40 8 40:9 42'9 29:8 376 446 497 412 
49 5 46 4 416 216 38:6 437 42 5 450 
4277 489 42'2 3,8 39'4 442 43:6 436 
41 3 501 43:3 351 421 45 7 46:7 46-1 
430 51-3 45:3 37°0 4*9 50'0 486 483 
392 44 9 38 9 343 410 458 a5'2 463 
348 408 301 38 3 423 42:2 47 
"oun 44 9 39 8 330 403 457 452 4+8 
хо 450 40-7 34-6 4:2 46 9 4653 454 
49 410 37'1 EENS 40:8 456 45:3 45:3 
258 31:4 27:6 349 420 47'4 46'8 466 
345 40*2 34-6 356 423 476 4574 469 
36:5 42:0 36:0 29'1 | 35-2 Зат 28'1 394 
427 45:5 424 259 | су 362 317 365 
ВБА Тар 37-0 26:3 | 341 38-5 37 4 377 
297 | 35:6 31.6 305 36:9 417 407 4172 
'9'0 250 221 28 7 | 347 39'4 38 3 403 
1i 8 7:3 13:5 273 | 35:8 38-3 369 33-3 
156 21.3 1575 | 
217 27-7 234 | 
28-1 340 29:6 | 
7359 742'0 736:8 720'2 | 7373 7420 74171 741 6 
747'2 | 7536 7484 7380 | 7449 750 749 7491 
8, 2 w. | 8,2 w. | 8,9w. | 15,9w. | 15,2 w 15,7 w 15,6r. | 15,9 w. 
| | 
7084 | ¿2142 тыч 2180 | „73496 729'0 7256 729'1 
28, 7 r. | 28,7 r> | 28, 7 r. 2,9 w. | 76 2,7 W. 6,6r. | 2,0w. 
| i 
8 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII ` 


158] 


Ciśnienie powietrza 

Średnie 

Luty 1901 roku. Marzec 1901 r. 

ARE | 
Szezaw- | Kry- Du. | Tar- Zy- Wado- 
Eu i nica | Lwów blany | nopol wiee wice 
Dzien | | 
1.1.9 | 7.2.9 | 7.2.9 | 7.2.9 | 7.2.9 | 7.2.9 | 7.1.10 
1 7196 707'2 733:4 3g'1 734'6 725'2 | 7317 
2 10'7 EM 37°7 33:6 305 273 EENG 
3 140 ого 5 3o 28:9 217 29'4 
4 16:8 or'3 280 | 3:9 3o'4 23:2 3ч 
5 GEZ 017 27:8 37 30'8 282 356 
6 10'5 6989 241 | o"! 26'1 26'9 34'0 
7 20'4 708'8 33-3 g3 341 ON: 28°5 
8 #2°3 10'9 37'1 43:3 388 198 Sch 
o 223 og'6 Aach 38-5 33*о 30:7 36:7 
10 19:8 07^! 29'0 34:8 29/6 36:7 46 
11 19'7 об'о EENG 36'4 EEN 26°4 33:3 
12 19'9 07:0 32:8 38:8 33:5 26'5 34:5 
13 20:6 o8:3 35:6 40'c 347 335 39 2 
14 EN 08:2 32-1 38-2 3r Zo Zou 
ї2 EEN og'6 356 4га 35-5 32:4 383 
16 235 106 35:3 415 364 293 36:3 
17 OW 07'2 33-6 40'0 35:6 28:5 354 
18 22:3 og'i 346 40'8 35: г 281 
10 221 09'4 35:3 | 41'8 35°9 18-7 253 
20 208 09'2 347 | 41'0 36:2 15:5 347 
21 210 ENZ 355 | 49 3677 12:5 20:3 
22 221 1170 36:o | 421 370 22'I 29'6 
23 15:2 07*0 29:5 | 354 314 28'9 30:3 
24 140 02:9 25'3 | 312 26:5 347 304 
25 148 EN? 28-3 34-1 28'9 284 Zum 
2б WW 074 33-3 396 35: 22'5 Zei 
27 169 07:3 332 38:6 35'6 zt: 29'4 
28 157 05:3 297 35:7 EEN 734 3o*8 
29 2672 33-2 
Зо 34'o 396 
и | 352 28-3 
Średnia | 7:90 | 79067 | 238 | 7378 | 7331 7258 | 7327 
Max. 7265: | 719 | 7375 | 7438 | 7391 | 7376 7417 
d.g. | 15,7r. »9w. | 8,7r. 8,7r 8,7r. | 1o,2 W. | 10,7T 
: | 
Miu 708'2 698:0 | 722'9 728:7 724 10:2 3 
| 717 

d.g. 2,9 w. 6, 7 r. | бам. | 6,2w.| 6,29 “wo 412 P 


w milimetrach. 


[59] 


dzienne. 
Czer K | Boch | S D 
Jzer- ra- och- |Szezaw-| Kry- u- Tar- 
nichów ków | nia | nica nica нед blany | nopol 
| 
42,7 | 6.2.10 | 1,1,2 TKO.) RY 429 109 7239 
736'3 7365 7304 7147 7045 728:6 7344 | 730'8 
36:6 36:6 35-4 146 044 28: 346 31'2 
3,0 34:3 342 Ii or'6 26:5 32:5 28:8 
350 349 34'0 116 oo? 24'9 311 26`9 
491 39:8 387 15:3 03:3 283 34:3 29:3 
38:3 38:3 38:o 14`7 04'0 29'0 34'9 3r1 
329 32-8 32-8 1174 оо`7 25°8 39 28:4 
323 32'9 317 114 69972 26'1 32'0 28'3 
427 43'1 4v3 1874 7057 316 374 32:6 
49:3 49'0 48:8 2r8 140 398 457 404 
375 3779 37-9 16*8 o6:3 32:6 38:8 35°4 
386 38-7 37'0 (670 046 29'0 347 Zog 
455 454 456 220 10:3 36:5 424 3578 
413 415 41'2 193 o8:8 Zo 40'0 3272 
440 440 44*2 213 1170 15 41'4 M 
402 404 408 191 об:5 234 Ek 35°4 
304 392 39 18:8 n5'8 | two] 357 | 317 
319 323 324 109 016 25:8 317 28:3 
29:8 298 30:3 09:3 698*6 24°7 285.| 249 
20:6 26:5 26:8 T 9677 204 26'1 23:0 
23:6 23:6 22:5 03-1 88:0 124 18:3 1272 
34:2 357 32:2 09'7 972 198 24:8 18:3 
420 | 6| 9) 27] mó) ЮТ, o) A 
42'6 42:2 42`9 179 об-4 EEN 373 IV? 
36:o 35:9 36:0 1370 02:6 26:3 32°0 275 
3472 34'1 34-0 116 6g9'9 245 30'3 32:5 
3»6 53:6 326 18 98:7 2277 28/6 92.5 
347 34'9 33:9 1273 98-0 24:6 30:6 25'4 
351 38:2 37:2 145 7004 202 32:2 26:8 
454 452 44:6 22`2 08:7 357 416 368 
44'5 447 451 2354 11-8 Zort 449 4172 
7375 7375 | 7371 71459 | 7034 | 7284 | 7343 7299 | 
749`8 749'8 495 7235 714 740 746'2 741'9 
I xe 36,18 puk 31,1 w. | 19,9 W. | 10,9 W. | 109 W 31,71. 
721°6 72o:6 7210 | 70272 6869 | 7113 | 717? 7108 
1h2r|.35,25]| 21,7: | 3425.4 Л № 21,2 W. | 21,9 W: 


[60| 


powietrza 


^ Srednie 
Kwiecień 1901 roku. 
| | | 
| Ży- Wado- | Czer- | pron | Boch- |Szezaw- | Kry- 
Dzień | wiec wice | nichów | T: nia niea nica 
| 7.2.9 | W) TETT e340 | TM ТОЛ TM 
| | | | 
GS. 7305 7363 | 7412 1416 | 7415 72077 [19 
"et 33% 426 | 48'0 48:5 474 23:5 | 130 
| 3 39:2 44'1 | 50 6 50:5 50:8 23 [5:3 
4 31-4 3559 ` 41'9 416 440 21'3 103 
5 318 37-1 42'6 413 42:8 198 071 
6 344 371 46:3 452 45:3 188 | 10'4 
7 26'8 372 37'0 323 37"2 171 05'0 
8 ma 374 42'0 4271 416 | KS 07'4 
9 28:5 359 Zut 399 396 | EK 072 
10 249 318 33-9 347 36:4 | 13-3 | 02'0 
nm 2672 33:4 36:5 36 + 35.6 | 127 | 6099 
12 2377 308 348 345 FSA | 130 6195 
13 "98 26:3 58 31-6 | 308 |  o8o| 695" 
14 2476 30'0 353 ч | 351 | 130 | 99:8 
13 212 313 Hs 317 | 317 | 1079 | 99 ! 
16 225 29:9 33:0. 33:8 33'0 | 125 | 994 
17 25-8 327 3211 3732 | 36'2 | 43 | uro 
18 35:5 49 47'1 46'4 45 7 | 222 | iot 
19 SEH 432 485 48:3 48'0 | 234 | p 
20 345 403 453 452 45:6 | 21'0 | oa 6 
21 354 456 466 46-2 | 4576 | 20 3 | 999 
22 35 8 411 | 482 48:2 | 478 | ECH 112 
23 35:4 42-6 | 45`9 467 471 | 209 | dod 
24 328 426 | 43$ 456 440 | ET | о 
29 288 427 | 40'5 4^2 495 | 16:4 | 05 8 
26 28:5 43-2 | 397 Zoo | 59 | EN) 04'8 
27 335 4*8 | 45'8 44^ | 46 ER ou? 
25 318 44! 42-5 426 430 199 09'9 
20 Зоо 43'4 40'9 40'6 410 | (Bom ` 079 
2 298 423 40:5 407 405 | 131 gr? 
Średnia 7302 7369 | 741'2 741'2 741°2 | 7180 7068 
l | | 
Fi 741'0 7468 | 752 9| 7529 751:9 | 728:6 Dv 
.£ Zeg лү | STR | Эз, 377. | 3,71. | 3,4, 7F- 
š | | 
Мїп 7:8 7256 720'2 728:6 73%0'1 | 70&5, 6049 
de | 13,2%. | 13,row.| 13 KA | 134 W-' | :Xiw-| 134 W^| 13,2 W: 
і | | 


[61] 


w milimetrach. 


dzienne. 
Maj 1901 roku. 
gi | 
| | 
à Da- Та Ży- | Wado- | Ceer- Kra- | Boch- | 
wów blany поро! | wiee | wice nichów ków | nia | 
| | | | | 
4.9.0) 7.3.9 4.2.9 | 7.2.9 | 7.1.10 7 2.7 6.2.10 | 7.1.9 
| | | 7423 
7268 93493 | | 9395 7309 740 6 741'7 | 74371 | 742 
„3 432 | 39:0 31:7 397 41'9 | 4 гу 
EN 48 I | 43:2 17 4% 425 414 | H 2 
TP 4%3 | 36 7 23'8 | 384 | 393 | 353 | 395 
135 3672 | 30:7 2970 | 337 4077 | Ar? °. 
367 403 3939. Ggą | 344] ку | 367 36-2 
2% 9 343 | 39:7 | 2877 | 335 335 | 330 3371 
348 382 | 344 | ż4:7 | 3479 | 35*4 | 359 353 
316 376 | 35y2 367 401) 4177 | 42'9 ai 
GEN 316 | 28:1 34:5 | ко | 49'0 | 451 4% 
j|. nol abel sesi д 458| 466] 46% 
27 33-4 | 97 374 | 436 +94 | 498 | 494 | 
19'9 26 7 | 231 37:6 | 45:7 | 492 | 49 | 92 | 
26'2 | HM | 26 2 346 | 433 ENZ | SE | Mi | 
2f'1 295 | 254 35 4^9 | pu г r3 | 
254 | 309 | 277 389 382 392 | Зоо | e 
294 | 309 | 260 28°4 35:3 | 3g'o Зо | 535 
38-3 | ári | 359 ES | 4070 | 357 | 42'4 | 479 | 
JES EE 5:7 334 woj 45| «6| а. 
349 | 429 | 350 35:8 | 445 | 46:7 | 407 | 45^ 
33 | 396 | 3,3 39:5 STA | 31'0 | % 6 49'9 
378 | po | 36:7 15:6 355] «m 497 49 7 
SPJ] 390 | За 37:6 40 4 ү | н piii 
TERI cw]. PS 344 4237 449 ге 
346 ro | 33 312 397 | + E A : 
373 SETI 36 7 30i 389 402 404 49 
36 о ito i»2 oe 307 A | мөм Mes 
NK 38-5 352 Зо: gt m і $ 
3,4 33 І 141 3:v2 347! 495 | 408 "2 
*a'5 | 403 ү? 429 417 
75315 7373 Sé) л Wee 70% | 7431 | 7450 
| 5r Seati 2519 
743'0 74% 3 s) e 7314 | | 
SN 3/4 ) m у. | 21,2 w. |. 2r,tw. | 257 W. | 21,01 f. | 22, P 
| : : d 33-8 
7:8-5 | 214» 7205 325 7324 79 3 ns LĄ żę. 
13,9 w, | 13,9 w. 13,9 w. wie Ж» 7,7% SC 7 Я | 4 


162] 


Ciśnienie powietrza 


Średnie 
Maj 1901 roku. ` Czerwiec 1901 r. 
| e | genes 
Szezaw-| Kry- Du- lar Ży- | Wado- 
| ud niea Ma] TEM | blany | nopol wiec | wice 
| Dzień | | 
| TRIP 12.9 1.2.9 1.29.9 1718.9 1,1.9 | 3.1. 10 
1 7190 708'1 732'8 738:5 73472 733°6 7408 
2 1972 08:4 er 37'4 Zap 33-3 An 
3 18:9 07:9 310 36:8 316 324 40'0 
4 16:3 05*4 271 dach 27'1 30-0 38:0 
5 17 01:5 28:3 341 284 32'9 40'9 
6 13:6 o3:5 27:8 | 355 294 3274 404 
7 12 oro 2775 33:o 30'0 35 Zug 
8 (och 03'1 29-3 ENG 32'0 319 40'2 
9 19:3 o8:5 35:7 414 37:9 3155 39:9 
10 2271 KEJ 38:5 441 40:3 294 35i 
11 217 T 38:9 448 406 28 7 75 
12 240 1333 41'9 475 42'9 284 72 
13 245 13:8 403 45:8 413 2277 353 
14 205 12'0 35:4 40'9 361 28'2 7:7 
15 19-1 08:8 31:8 36:6 32`4 25'4 2 
16 176 06'6 28:7 342 29°: 25'0 8'o 
17 EN 06*3 28:9 344 29:5 Zoo KR 
18 EW oy 3r4 37-0 316 29:3 38-8 
19 20'9 o8:8 34:6 40'3 355 342 407 | ^ 
20 21'8 11:3 36'o | 41'7 37°4 340 42'4 
21 25'0 13:5 38-7 | 442 Zon 31:3 4 
22 22'9 13:3 38-1 | 437 38:6 Za 48 
23 23-1 126 38:5 | 442 95 311 40 I 
24 23°9 12'9 380 | 45:6 91 Aua 40 2 
25 21-3 12:3 3672 | 417 76 34:5 435 
26 19:5 09:6 33-0 38:6 42 36:8 40'0 
87 1874 05:6 310 36'9 17 EK 44'2 
28 19'4 o$'8 311 3675 2'0 36:3 444 
20 19:5 o8'y I 36:6 24 35:6 440 
3o 184 08:6 313 370 ja! 344 43i 
31 Zoo 1073 23:6 39:3 5 
Średnia 7196 7990 "33:5 739 7346 ;31:5 740'4 
Max. 725:5 7 146 742'1 | 748* . . St 
|  74B'o 743'2 7374 747 
d g. 219 w. | 13,7. | 12,7r. | 1577. | 12,25 | 269w. | 26,7": 
Min. 7107 69877 7259 | 7314 726'1 7203 i 7346 | 
d.g. | 7,9w. | 5,2 9| 4,9. | HIW | 44,9W. | 13,2 w..| 13,77 k 


w milimetrach. 


[63] 


dzienne. 
| c K Boch- |8 K D | | 
Czer ra- och- zezaw- ry- u- ar- 
nichów ków nia nica nica рини blany | nopol | 
7971690 В KAR KRY —— 
| | | SZ | | 
Ко Eet waz - giay | 9355 aal 7367 
451 | 433 434 7215 1275 35:8 4155 37:5 | 
426 | 413 | 4275 1973 09'4 34:4 3978 35-4 
EJ 4073 | 396 17:8 07:6 3o'2 355 3ro | 
43:3 | 42'7 | 4272 19:3 09'0 28°9 345 29*3 
42'8 | KEN | 41'6 EN 08:7 296 348 288 
4U7 4v6 | 40'9 15:6 07'9 28:6 345 29:3 | 
414 4r4 | 415 19:5 og 3o*8 366 | 315 
42'0 4U9 | 41:3 18:8 ou: 32-5 38-2 33-6 
398 39'8 | 39:6 1870 o8:3 314 36:7 33-1 
Zon 38-7 39'o 17:5 069 29:3 35*o Żel 
393 x 39'2 | Zut 17:3 0674 287 34-1 29'0 
322 | 33°7 | 35:5 11'3 027 25:3 309 26-7 
39:6 | 39'2 | 39'2 17'9 от 30'4 36:0 30*6 
30:5 3o'8 364 1554. о5'7 294 353 3:6 
37'0 37:3 56'9 143 oy2 26:2 EN 25:9 
408 4075 | 40't 16:6 | 068 28 4 341 28:5 
art, 305 | 404 TIE 077 30'i 36-1 30*7 
434 | 494 | 457 19:7 09'5 EN: 38:8 33-3 
459 | 448 | 438 OM 10*0 303 3555 28:9 
| | 
| “р 
at 411 392 1877 GEN 29 9 35:6 dk? 
43'9 4*8 | 437 197 1077 334 Zoo 344 
9 SEN: | 41:3 17:0 09:7 39 376 3455 
414 417 | 4:3 EW og'6 341) 37:2 CN 
457 | 454 45 5 1877 T 335 39-2 34'4 
45'8 ARA | 48-3 197 1371 376 43'1 373 
468 46-7 4677 204 13 3 373 4r9 377 
473 | 473 46 8 241 13:3 36:3 SE 257 
463 45*6 454 aU. 128 36°о 417 35-3 
453 450 | 451 22'8 ta'5 345 40'4 350 
7411 7411 7418 7188 KEEN: 7307 7373 7324 
e ; . : 38:6 
7494 749' 749 7243 713 733 7437 7 
20,7r. | 26,8r. | 26,7r. | 28,7r. | 28,9 w. | 26,9w. | 26,9w. | 26,9 r. 
730"9 3o*6 7307 | 709* 7018 7241 729'7 7256 
13,2 w, ids w.| Baw: | 139 w. | 13,2 w. | 139 w. | 03,0 w, | 13,9T. 


64] 


Ciśnienie powietrza 


Średnie 
Lipiec 1901 roku. 

| Ży- Wado- | Czer- | Kra- Boch- | Szezaw- | Kry 

| pzien| TC wice | nichów ków nia | nica nica 
Tess $110 ит | 1401.9 | 4.59 12.9 

I | | 

1 7292 | . 7398 74071 749071 740'0 7173 707 8 
2 259 | 3 30*7 576 EN 04 4 
3 261 | 358 6:9 369 36:3 14'9 04 4 
4 E | 377 385 38-5 3577 15 024 
> 3o'8 | 39 5 410 499 Ant 18:8 о8'7 
6 b7 | 6 420 41 8 413 Ern 09:3 
7 335 | 331 43 43:5 434 205 1075 
З 34:8 225 441 43:9 430 20-5 10'7 
9 iyu 39'8 4^5 40'0 39:3 18:2 07 5 
10 299 | 397 An? Zug 39'0 17:6 00'7 

ті 3 | 208 404 477 10 2 18:5 7 
E 3r 1 | 400 41 H EP 31:5 18:6 08:7 
13 “y 7 | 4:5 ato 40`9 416 185 094 
14 2.3 | 39'4 490 399 398 174 077 

p dr | 4072 410 CRW 400 ER c8 
ID 258 | 42 2 430 4:5 438 195 1072 
= 125 | 4” 9 4;3 ШАВ 2451 12:7 
к Le | Юэ +» 3 471 ATI 2233 1177 
19 319 442 ana 458 47 3 20*3 EN 
20 31+ 4) | софа 443 1:44 19'9 HE7 
2! 319 424 | 1*9 418 #33 20`1 1275 
22 402 4^ 4 119 419 419 192 10'9 
E | 223 sza | AN `6 28: 19:7 ovo 
24 | 4357 335. | 36 3 3n 8 365.5 1472 03:7 
> | 371 28 4 | 39 9 393 Зо NI 09 2 

20 | эм? aos | оо 293 28-9 18:6 08 
WAR 2*3 yg E 391i 38 7 174 077 
2% 311 156 | 429 12'9 426 20'8 1072 
2 | та 3855 44 1 437 440 213 12'0 
T der 430 46 1 459 40 219 125 
`. '46 n 454 450 45:8 22! 1277 
Śwedna| gr | oat | 0247 | 2419 | 5294 | 7:88 | 7093 
"e | UNS 4*4 | «2477 | 1448 | 7:75 | 325! 7140 
8. | 099 | 16,7r. | 17,7w. | лом. | 17,9W. | 17,9%, | 17.9%: 
dut | 7224 739.3 235: 7361 | 7358 7124 7038 
B | 34 3 ab RE | 24.70, | 24, Or. | 24 24. | 24:77, 2,2 У; 

! 


w milimetrach. 
dzienne. 


Sierpień 1901 roku. 


[65] 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. 


| 5 | | | | 
|  Du- ar- | Zy- | Wado- | Czer- | Kra- | Boch- 
zm | blany | nopol | wie wice | niehów | ków nia | 
| f | 
7.2.9 | 7.2.9 | 7.2.9 | 7.2.9 | 7.1.10 | 7.2.7 | 6.2.10 | 7.1.9 
| | | 
71 | | | | 
729'6 7352 | 7298 | 7299 7401 7407 7408 740 
354, 03a | 254] © 459 36- 36/2 | 3631 360 
26'9 32°7 27°5 28° 378. 383 381 381 
278 333] 283. 324 irt. wr». 42'0 413 
304 36:3 Ara 3o:2 393 | 408 40'0 40'1 
Zog 36:6 3153 | 27'0 365| 373 372 37'0 
323 37'9 32:6 | — 32655 359 | 367 366 ` 36 
33-1 38:3 33*2 | Zap 40'6 | 42'9 42'4 42:5 
27'9 3355 28:0 | 343 42'9 | 44'7 44'4 ° 
2677 325 267 | 25-0 437 | 458 45-5 454 
2972 351 290° 33°7 432 | 446 44'4 444 
3r6 37'0 | 320 | Зо’ 395 468 40'5 40'2 
30'8 364 31:6 | 281 381. 38-2 382 | 385 
296 35'2 | 30'0 Zoo 40*2 413 413 4174 
30'6 365 | 312 | HM 403 414 413 Ar? 
32'8 | 38% | 333 | 2859 398 | 394 395 | 395 
35'9 41 | 35:9 | 349 426 | 494 451 453 
372 428 | 377 | 38:2 453 | 49'0 49'0 493 
363 | 422 | 371| ` 36° 446 | 467 | 467] 464 
35-2 410 | t 336 | Z 33% 42°7 | 44'2 45:6 455 
| | | | 
35°6 414 36 344 435 | |445| 442 447 
35:2 ME. 36-9 34:9 42'8 | 45'5 | 45'1 456 
Zog 36:7 32.7 35*2 4v6 457. 452 457 
8'9 347 30-3 32:6 4r | 430 42:81 430 
o'i 35°9 Zoo 32:3 412 42'9 42'5 42:6 
r5 37:0 Zoo 26'1 376 | 372 | 374 377 
oh 36'3 32% 25°6 34'4 | 370 36'9 36:9 
36 3955 34:7 28:8 3672 39-1 | Zoo 38-8 
59 41:6 3711 3o*t 400 |  4U2 40'8 40'8 
55 4ro | > 362 341 Auf 444 | 43: 437 
46 | 401 35-0 328 388| 428 | : 42" 417 
73v7 7374 7314 73r4 7403 | 7420 | 7417 7418 
7573 3o! 238% | 398-31. 74*o| 2491 | 7495 | 7495 
19 w Ce sa; gp, | 18, 7 r. 18,7 r. | 18,2 wW. "Bart, 18,9 w. 
724'9 30:6 251 | 723 7338 | 7338 7330 733 
8,7 w sę w. m w. | Bien 27;10W. 27,7 Г. 27,6 г. | 27,7 Г 
I l 
9 


[66] 


Ciśnienie powietrza 


Srednie 
Sierpień 1901 roku. Wrzesień 1901 r. 
| | | 
|Szezaw-| Kry- | тг, Due | Tar- Ży- Wado- 
Dzień | nica iis ped blany | nopol wiec wice 
| i nb9 | 9.29 142,9 |.4529 | 629 1.0.9 | 41410! 
| | | | = 
i 720'0 799'8 | 73r9 737'9 732'8 728'1 736'8 
2 13:9 047 28:6 42 I 29'8 3 
3 174 0577 29:5 34'0 29'3 33:2 3972 
4 193 07:6 303 | Gro 30'9 32'8 39:5 
5 17:9 07'9 29:3 4'9 Zo? 27:3 3472 
6 15:5 05*3 26:4 Dei 27'1 27:6 35°2 
7 145 04:5 25°6 га 26:2 345 411 
8 19'5 o8'o 29'7 5:3 29-1 37:6 43:6 
9 || Дон 10*6 333 87 EENS 36'4 4272 
10 20:6 11-8 34'7 40*3 | 345 34:3 405 
M | 204 124 34'0 9'9 | 33.7 33:6 40'2 
ia | 5,186 08*2 28:6 +2 | 27'9 Zoo 38'0 
13 17:0 06*1 28-4 45 | 300 26'9 33:6 
14 | -193 09:5 324 8-2 | 34'1 211 28'2 
15 | ` 19:6 09:9 32:6 8-5 348 25:4 345 
16 | 18:3 о8'о 31:3 Do 32:8 28'1 376 
17 21-5 116 343 9*9 35.3 29' 2 36 8 
18 247 144 38-1 43°7 38:7 306 38'1 
19 22'0 13:8 377 43'7 385 34-2 40'4 
20 2271 12*0 33-3 EENG 342 EEN 39'8 
21 22'1 114 323 EK 3279 316 38:5 
22 2v3 121 33:2 EK? 34-0 313 28'о 
23 22°5 12°8 34'2 9:8 346 33-6 39:6 
24 21'0 10'4 3r2 dr 31'4 34'0 40'4 
25 21'5 10'6 EE? 76 32:4 34'0 403 
26 15:9 07'2 312 6*9 32:8 35-0 4v6 
27 141 05'0 277 Ee 29'1 38-5 439 
28 15'1 oz? 30*2 JM Zut 41'5 450 
29 17'1 o Zoch 6'1 3r1 425 476 
3o 1 1072 324 T 33:4 408 455 
31 20'1 114 33-1 38-9 344 
Średnia 719'1 709'3 7316 737'2 7323 7326 7303 
Max. 725'8 714'9| 7366 , A : 8 
7442 | 7394 | 7433 | 747 
d.g. | i Bag, | 18,9 w. 19,7T. | 19,7F. | 19,21. | 29,7F. | 29,7 Г. 
Min. 712'1 7030 724'9 30:5 . D 
730 25 20 7277 
d.g. 277% | 2,32%. 232w.| 7,2W. Ró e. г 7 ñ 14,1 W. 


w milimetrach. 


[67] 


dzienne. 

Czer- | Kra- | Boeh- | Szezaw-| Kry- Du- Tar- 
nichów ów | a | M dn god blany | nopol 
с» | 62.0 | ZŁA 4; 1:95 |! 7:929 42491) 1029:9; | 1.2.9 
738 7381 776 718:8 7072 7287 | 7344 | 7304 
405 40'1 EENS 18:7 о8'о 28:7 35:5 Zoo 
43:8 43:5 422 19:9 T 32:3 38-е Zou 
445 442 434 20:6 11:2 EENS 407 36'2 
Zoo 39°2 3779 153 057 Zog 370 52:6 
395 39:4 38-1 165 о5'ч 274 33-2 27'3 
463 4670 44 6 20:6 110 32-9 Zug 317 
48'u 48:7 48:6 245 iu EEN: 43°8 38:8 
475 475 472 23:4 129 361i 41:5 36:5 
45:2 45:2 452 EEN 12 2 345 40*3 347 
4477 445 448 211 12'0 342 39:8 345 
42'5 43'0 437 19'9 11'0 34:3 4071 35'5 
379 38:3 392 168 07:3 32:5 38:3 35'2 
3ro 327 32:5 114 03'1 37*1 33:0 30*2 

36:3 36:4 35*7 14/6 o6'1 28:4 341 Зо" 
38а 38:9 38:2 13.8 07'4 ra 36:8 377 
40'8 40'6 Zon 17:3 o8:8 32:2 379 347 
413 415 415 16:8 10'5 33:5 39-1 35°4 
45'2 448 448 20'4 12'0 346 40'1 35:3 
44'2 444 448 21:3 108 EEN 41'0 366 
425 42'6 431 203 109 347 404 36*1 
41'9 42°4 41'9 203 ич 35°о 40'9 393 
44^ 451 448 218 2:6 | 381 | 437 | 399 
45'2 455 456 214 12:8 38 о 447 411 
448 451 452 331 11:8 384 442 406 
463 46:3 46-5 232 12:8 38:5 442 4072 
49-2 49'4 Aën 256 145 WO | c455 |, 9 
52:2 52*4 524 271 17:0 422 47'6 432 
53-2 53:5 53-1 31-4 179 434 489 44'0 
51'4 514 515 28:7 16:6 45:3 489 447 
7436 | 7437 | 7434 | 7206 | 719% | 7347 | 740'4 | 7362 
EEN 754'1 7535 7316 7183 7436 | 7493 74570 
29,7r. | 2910r, | 29,1%. | 299 W. | 29,9 w. | 0, 7T. | 3o, ? r. | 3o, 2 w. 
731-5 7318 7321 jira | 7021 | 726% | 7323 | pbi 
14,2 w 14,4%. | -14,9W 14,1 W. | 14,2 W. 6, 7 r. 14,9 w. | 6,71 


[68 | 


Ciśnienie powietrza 
Średnie 
Październik 1901 roku. 
| | Td 
Zy- | Wado- | Czer- Kra- | Boch-  Szezaw- | Kry- 
Dzień wiec wiee | nichów ków nia | nica nica 
D 1.1.10. 7.2.7 | 6.2.10 | 7.1.9 | 1.1.9 | TEI 
| | | 
1 7381 7436 7486 748'6 748'8 726°5 | 215% 
š 35:7 | 42'4 46'4 40 46:7 23:9 | 146 
3 343 41'4 45'0 45:3 45:3 21'8 | 12:8 
4 3a" 39'8 43° 432 43:9 21'4 | Vu 
5 27:5 342 38:6 37:9 38:5 i71 06'5 
6 20:3 25:7 31°6 30-3 5277 1070 F 6933 
7 142 1878 25° 24'9 23:8 o5'2 |  700'0 
8 23-8 %4"1 34°5 34'4 335 122 | ө? 
9 19:5 28:7 29'8 3o'8 | 31-3 106 | 6994 
10 24 7 3%°7 349 34'4 | 259 131 | 701'9 
| | | 
8 | 311 ju 444 42'0 | 41*о 174 | o6'8 
12 | 28:5 56 3g'o 389 | 38.2 14:7 | 04*8 
i35 | 305 6:6 41°2 40'8 | 40'6 18*6 | PÓŹ 
14 | 32'0 8:6 43'1 43*0 | 42:35 20:3 | 104 
15 | (327 SKI 4377 4*8 | 436 211 | 114 
16 3o'i 73 411 4173 | 415 19'8 | 08*6 
17 Зо" 3677 40"9 411 | 41'6 1977 | 09'3 
18 51:3 38-1 42'1 42*1 | 424 20:3 | 106 
19 dw 38-1 42'1 42'4 42'0 196 | 1073 
20 32:6 394 43'9 43:8 43*9 20:3 | 11'9 
21 315 38'g | 42'6 42'8 42'9 | 20'5 10*7 
22 śmy | 39:2 | 43°2 43°7 43:6 | 2172 1273 
23 34'4 | 40'9 | 44'0 45'9 458 | 22 EW 
24 40*0 | 44'1 | 512 313 5077 27:0 16:6 
25 NO 4003 | 48'9 48'9 492 | 24 16:0 
26 | 34:8 | 47 | 45'9 4674 46:5 | 212 EN: 
27 STY | osx 475 49'0 48:5 | 2279 | 145 
28 385 | 442 501 49'9 498 | 27'2 | 151 
20 394 | 42:3 | 46'5 46'4 46'4 | 33°3 | ES? 
Зо 35°3 | 426 47 47-4 46:6 23'6 134 
31 40:3 | 472 | 51:8 52:9 524 | 2б'о EN 
Średnia | 57316 | 779 | 7422 7416 | 7425 | 7198 7098 
Max. | 7423 | 7491 | 7539 755" | 753.5 | 7282 7T 
d. g. | 31,9 w. | | Это. | 31,7 w. | 31,12r. | 31,9 W. | 24,9 №. 24,9%. 
| Ma. | 999 | 7160 | 7213 7177 71200 | 7027 6888 
| 9.5. | 7776 | „7,7%. | TUE MA | AT] BRL ш 
| i | d 


[69] 


w milimetrach. 


dzienne. 
Listopad 1901 roku. 
| Г 2 Gi az lea 4 
Da- | r- у- Wado- Czer- ra- | Boch- 
wę blany | nopol wiec wice nichów ów | nia 
| | | 
12,9] 7.9, 9 | 4228 | (29.9 1 7.1.2051 7,24 6.2.10 | 4.1.9 
| I 
3 < ue . . 
298 | 7456 741'9 744'6 75%: |. 2566 7559 | 7553 
379 | 3:3 392 446 493 | 36:3 56-1 s: 8 
374 | 43% 39'2 | 425 479 | 542 | 543 mA 
35°3 41'1 375 397 46:3 | 51:0 514 е 
30'6 36:4 32°8 42'1 48'2 | 53:7 537 5 
24:3 30*1 26°9 37'4 44'2 | 48:6 484 490 
r6°3 21'9 1874 311i 3795 1 407 40'7 40" 
EENS 30:5 26:5 30-9 373 | 41'0 40'6 41'2 
25 310 27:8 28:3 349 | 38°7 388 378 
25:3 311 373 33:8 | 40'0 | 454 448 451 
| 
291 | 34:6 29'1 26'0 | 319 | 356 35°6 36:3 
5:3 | — 325 28.6 254 | ‘38| 363 35:9 | 36-5 
E 36'1 32'1 оз 274 | 32i | 317 c 
a 39:2 AS 18: 242 | 29'1 2972 
5:6 412 374 221 28:8 | 351 kę = 
46 40:3 370 271 35:2 | 38:2 | > 7 
2:3 4v3 388 38:9 443 | 497 Vi 491 
370 42'6 407 3674 42° | p 4 8 е 
3674 EN? 40°7 32°o 33:9 42'4 428 | s 
38-8 442 | 41°9 26°6 32°8 35:7 36:8 36*о 
37-8 437 | 473 7 33-7 38*o 377 | 385 
38-6 465) 353 2615 2! x A 
404 465 | 445 34'9 | 41 3 4 a Ze, 4 3 
43°2 48'8 | 46'0 414 | 47'2 4d 3 c = 
415 | 474 | 447| 427 ne 34 d s 
38-9 | 44'0 | 42:3 36:5 43 48-1 4 e 47 
393 | 446 | 4v5 34:6 42:3 474 47 474 
о о еа gb 5 | 38-1 | Se 
37'2 428 38-9 27°4 | 3472 ; P 3⁄5 
362 | 41'9 36:8 377 | 341 He 79 7 
а 44'4 40'9 | 
7344 | 7401 | 7368 | 27324 | 1988 | 7434 | 7433 | 7431 
7438 7406) 7465 2506) 7566 | 7563 | 27563 
24,9 W. | 24,0%. | 24, 9r. 1,2 w. | 1,10 W. | 2,7r. | 2,3W. | 2, 
5 Ы *3 
713: | 78:8 716-8 717°0 7235 2285 7179 | 727 
437 f. EE | STE | 14,7T. | 14, 7 T. | 14,7 Г. 14,121. acce 


, 


170] 


| 


Ciśnienie powietrza 


Średnie 
Listopad 1901 roku. Grudzień 1901 r. 
TUAE » m — EA — === === = ——— 
p Szezaw- гу- | || Du: Таг- | Zy- Wado 
| | : Lwów | | SE r 
| Dzien | 116% w | blany nopol wiec wice 
[^ 71.19 | 129°) 7.2.9 '| 7.2.9 | 1.29.9'| 7.1.9'| 7.1210 
| р | 
I 729:5 7181 742'8 748°; 7439 7270 7343 
2 31'0 18 1 45 512 46* 345 40'4 
3 29'0 IEN 5 493 453 295 35'8 
r 25'1 17:0 du 46:0 415 34'0 40:3 
5 26*7 179 412 48-1 43:3 39:5 45:3 
. 6 25'1 156 38-8 445 41'0 36'9 42'8 
19'3 08:2 29:5 EEN 30'8 35:2 40'7 
Я 6 18:5 M 28:6 EEN 3o:8 27'0 32:5 
9 15:6 048 25:7 3r5 26*5 Laun 247 
10 20:4 то! 34'1 EM 35:4 177 24 3 
а 127 04*0 26'1 31-9 17:8 196 26'1 
12 1376 0472 26'4 32i 27°7 25:3 333 
13 116 00*9 242 29-0 26:6 24'0 HK: 
14 o8'o 6978 215 27-2 24'1 154 22'3 
15 og'3 996 23 298 25°2 177 24 
16 13:8 72534 276 333 28:5 26:6 34 
17 222 13:8 37-5 430 CN kd 33:2 
18 223 12:8 35:4 4ro 36:8 20*4 27'4 
19 206 08:7 32:3 378 EK? 22'7 29'8 
20 14'3 02'8 25'1 304 25:6 19'7 27! 
21 14'9 05:3 28:6 34-3 3o'i 21:6 29'1 
22 13:8 og'i 264 32-2 277 20'0 27°2 
23 211 09.5 34:3 403 34:7 203 269 
24 2б'ї 14'2 41:6 47 4 42°2 21° 29°5 
25 277 177 446 50 2 45] 15° 254 
26 24:6 137 37:3 454 39-2 16:6 250 
27 244 117 36:3 42'5 38:6 208 Зо*1 
28 13:9 ori 24 30'2 25°9 29'0 347 
29 147 SEN: 24'1 297 244 28:8 395 
3o 1672 04*2 26*7 32'4 28'1 33-3 40'0 
31 37'1 41'4 
Średnia | 7105 | 7089 | 7325 | 7383 7339 | 7253 | 732" 
Max. 7317 719'0 7456 75r6 7470 | 39:6 5:6 
739 74 
Le эт». | Sow wow уу 2,2 $91: | 57k 
Min. 706:6 6972 208 71674 7113 713 7205 
d.g. | ijr w. | 142W Up2 W. , 14,2 W. | 29,7 T. | 14,9 W. | 14,10 W. 


w milimetrach. 
dzienne. 


Czer- Kra- Boch- 
nichów | ków nia 
+311 6.9.10 | 7. 1.9 
| 
736°3 736'5 736'8 
46°1 | : 447 44'9 
398 | 397 39'9 
452 | 449 441 
5172 | 50*9 493 
49'0 | 48'8 48'8 
466 | 45°9 46:6 
25 36'9 377 
29:3 29'2 | 29'8 
aB 1.717383 Lech 
3o*6 3o'2 | 29'8 
38°3 377 | 368 
36:3 | 36'1 | 374 
si 27'1 | 230 
28-3 | 387 |... 279 
39:8 395 | 387 
39-1 393 |. Ze 
31-3 ENG 32' 
3*9 346 | 345 
31" 31:8 | 316 
EK? 339 33% 
32°3 32°2 |. 330 
32'9 338 | 347 
35:3 dät Let 
27'o 27°2 | 3o'1 
28.3 28:3 | 28'2 
345 345 | 335 
4150 40-8 40'2 
24053 40'7 477 
45°: 450 448 
473 472 470 
736:8 | 7367 | 73677 
751'4 | 7515 495 
5,7 w. | 5, 10 P. сүа 
7353 | 724'8 7254 
14,7 w, | 14,9 W. | 14,9 W. 


[71] 


Szezaw-| Kry- | Du- Tar- 
i nica | aska blany | nopol 
7. 1. 9 Wé sod Ad pid 1.9.9|1.9.9 
" ‚| 

715:3 702*6 724'6 730'2 726'3. 
20*6 08*8 32*0 37: 3r8 
18*6 06'2 29:4 ENZ 3173 
197 | 09'7 318 | 37:6 32°3 
23°6 | 1473 EN 447 39'4 
243 | 1 39'7 456 4r3 
23:6 12:3 Ho 421 38-1 
17:6 o4'8 27°4 33-4 29'5 
11*2 696:7 19:3 249 20:5 
1076 941 1677 226 18:7 
Log 95” 2172 26:8 23'2 
14'3 702'5 2672 32'0 28'1 
14'3 03'9 Zoo 360 35:8 
o6'8 696:3 208 279 25i 
o73 95'a 204 25'9 EW 
15.3 703*2 29:3 35*2 Zoch 
EN 05:5 HN: 37'2 342 
ENZ 6g99*7 26:3 3r8 29'1 
EN? 99'4 278 SEN Zei 
19 99:6 25:6 AE 28°7 
ич 700'5 26:5 325 28:8 
112 6987 24'0 29 26*1 
116 98 g 24'1 29' 25'7 
102 go'a.|.. 351 Zog 277 
067 9572 197 254 22'4 
о7`6 95*4 21'1 271 239 
10'8 99'3 23°2 29'0 25*2 
16'5 703:7 29°2 Srel: Za 
18:6 06:5 324 384 344 
21:5 1172 36'1 42'0 38-5 
23°8 — 36:6 412 38-3 
7147 702'4 7176 7334 7295 
250| 7156 | 7404| 7461) 7416 
4 7r. | 5,9%. | 5,9w. 6, 7 ZE. 
704° 6932 7151 721.2 JD 
25, 7 d 14,9 W. | 10,7Г. | 10,7г, | 10,71. 


[72| 


Średni kieru. 
oraz liczba dostrzeżonych 
Styczeń 1901 roku. 


| | | | | | | 
| I 
Dai Zy- | Wado- | C Zako- | Kra- | Boch- Szczaw.| К Kry- 
Dzień | wier | wice dëi pane К | mia | nica | niea 
| | | | 
| | | | ES odes pug 
| | | | | = | 
IST NE | NE E | ENE | NE NE | R | 2 
| a NE | NE | E ENE | NE | N | N 
(RSE NE | N | NW | ENE | МЕ Ем N 
l j | NE | NW | NW | ENE | NNW | E | W N 
| 5 E B | E ENE | E | NE үү N 
| 6 | NE SE E ENE E F E W Х 
I3] E SE | NE | ENE | E. | E W N 
| 8 BER | EË ENE Ех N 
| 9 | SE | SE | — | EE | E | E w | — 
| e | NE | SE | — ESE | E | E | E Кс 
| | 
| u 8 ar ESE b | E Е NW 
| 12 МЕ | 8Е — | ESE | SW | NW | SW W 
| 3 | NE | NW | NW | ENE | WSW| NW |ENW | NW 
14 NE L W WEEK W | NW | W N 
5 | NE N 1 x ENE | WSW | NW | NE N 
б | SE | SE | NW | SSW | WSW | NW | NW — 
' NE | SE | — | SSW | WSW) W | SW N 
' NE | | SSW | WSW| NW | N N 
miu |sw — SSW | WSW | NW N -— 
20 | SW SW | — SSW | SW | W E E 
21 W | w | NN. | WSW | WSW | NW | W SW 
22 S | NW| NW | WSW | WSW | NW | NW | NW 
33 | SW | W | NW SW | | NW | W SW 
24 | SW | NW | SSW | w NW | E NW 
25 Sw SW | NW | WSW | NW SW үү 
36 | SW | SW | NW SW SW | W E | 
27 | SW | SW | NW | WSW | SW | SW SW | NW 
| 38 SW | SW NW WSW | SW W | W 
| 39 1 SW w WSW W w w | w 
по | SW | w | NW | S$W ` SSW | w | SE | SW | 
| I SW | W W SSW SSW W SE | w | 
| N 7 | to | o 15 65 | 2 T | 3 | 
| NE 21 | 8:0 4 16*5 6:5 7 I | ` | 
Le Bee ze 12 ws j 95 | s 3$ | - 9.] 
| BE 2. 200 | o 55 [з E 9 1 o | 6 | 
| A 3.) 95 o to'o |^ 3-5 5 тео 
| w 32 | 195 о 2670 Зо*о | 4 | | 9. | 
| f Wor n 1270 2270 Ro 10395 10036 | 
ы 2 | iwo 31 150 x5 F oas | 6 | e"? 
Bra tj = 35 2 d | weg Doa [ow j 
| Bra — | — < | = Ko | м. 
d | | Ч | 


[73) 


nek wiatru 
kierunków wiatru i cisz. 


 w— a € 


| 
| 
| 


l i l | 
| Tar- |. | Iwo- | Rze- Smol- | Prze- | Łom- | Chy- : 
| nów 52909 | niez szów | nik | Sanok myśl n | rów | 
A 1 : VE: шашыл ЫЕ, HERREN i | ias „| 
| | | i i | 
NR | NI SE N | NW] NE | NW | NE | NE 
NE | NW | SE E KEN N | NE | 8E | NE 
NE | NW | NE E | NW | М N SE N 
NE | NW | NE N ° N P Ñ | NE SE к 
ENE N | МЕ EiS | NE Е° ka? 
ENE | N | NE W | NE E | E | BE | SE 
NE N | NE E F N S | E | SE | SE 
| — NW | NE E | Sw | E | E | SE | БЕ | 
| — SE | SE E 8 SE | SE SE | Sw 
| — NE | SW E | SW| SE | ВЕ 8 | 8 
I | | | | 
| — NE | SW E VSE B. 8^| SE зи 
| SE | SW | W иар Br] WW W 
| EW | WW ВЕ V aW лут вит Św w | 
| NW | NW | NE | W NW | NW | NW | SW | SW 
| es NW | NE үү N Wv NW | NW 
| NW | W | NE үү N | NW w. SW | sw | 
] NE үү w Тм | W | SW | SW 
I DUAE NW |“ ж рези W SW | NW 
“л | g GW SE SW | SW | SW 
W 28 | SW |78 ESR $ 8 SW | SW 
| | | | <a, 
ge | uw | s |- s |+ | sw | Sw | sE'| SW 
NW | W | sw | S | SE 5 w | NW Św 
NW | w SE Jeep SE S w SW | = 
EW | NW | "SW |: W SE S У NW SR 
SW NW s |--W SE 5 5 pd sw 
SW NE 8 w SE SW | S z" 
үү SE S S SE NW ся M E 
| aw | w $ E BL 571 SE | Sw 
үү SE SW 8 S SE 8 БЕ w 
w SE 8 S 8 SE 8 | 
тт 9 20 6 $ | 
145 to 28 o 2 9 | 
£F) | i o 28 4 8 13 | 
оо I 12 o 27 20 | 
оо ; 23 23 13 26 31 | 
go | 2 22 o o 9 | 
оо: суз 4 33 5 4 20 | 
18-0 | 28 3 o 20 11 10 | 
36 | -- aka, — 2 —- SE | 
| 10 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. 


174] 


оч oN DuA WR 


_ 


| 


| Sam- 
0 


| 


Styczeń 1901 roku. 


Sredni kieru- 
oraz liczba dostrzeżonych 


| 


Doli- | 
bor DK o 
` e | 
SE. W NNE | 
SE үү NNE | 
SE W | NNE | 
SE E | NNE | 
SE Е | ЕМЕ | 
N E | NE 
SE W | NE. 
SE W | NE 
SE W | SE 
SE. W | SE | 
SE WS 8E 
NW N | SW | 
NW W NW | 
NW W |WNW! 
NW W | NW 
NW | W |WNW| 
NW | W |WNW 
NW Won W | 
SE | W | ssw 
SW | W | św | 
NW | w Sw 
Ww W |WSW 
NW W w 
NW | w w 
NW W SW 
SW W | SW 
SW W SW 
Sw W SW 
SW W SW 
SE W | SSW 
w W | SW 
4 8-0 
I 150 
o 1 
32 g'o 
o 5:5 
18 26:5 
4 13:0 
3o 8-5 
4 6 


— —— 
| 
| 


Du- | 


blany 


= 
12222222 


в м = 


+ CON ow OU ON 


tyn 


[Тоё сох 


Dela- | 


Ozy- | Horo-| Tar- | Jagiel- 
‚ dów denka nopol піса 
iod 1L c1 _ 
| 
NE | NW NE | w 
NE NW NE | .E 
NE | NW | NE | W 
NE , NW Е | — 
NE |. NW | E |: 
E W | NE | W 
E | NW | NE | W 
SE NW NE | — 
E NW -SE Е 
E NE SE | E 
N NE ВЕ | E 
N NE ŚW | E 
NW SW | NW W 
w SW | NW | W 
W LNW | N | W 
W | Św | NW | W 
W | św | NW W 
W. BR" NW | W 
SE | NE SE | B 
ЗЕ | NE SE | E 
5 МЕ ŚW | E 
SW SW NW үү 
SW SW W w 
үү NW w w 
SW NE SW E 
W NE S E 
S SW SW E 
W | SE w У 
SW | SE S E 
SW | SW S E 
SW | SW SE E 
5 o 3 o 
12 23 16 o 
13 o 4 3 
10 | 11 
35:1 o 13 o 
l4 4| 4 7 o 
2 | 0 13 43 
4 | 33 14 о 
9 | — 12 18 
| 


nek wiatru 


kieranków wiatru i cisz: 


| 
Ży- Wado- Czer- | Zako- Kra- 
wiec wice |nichów pane ków 
SW NW E SSW SW. 
S | w E SSW Е 
SW | SW w SW | WSW 
SW | S. E SW | NNW 
SE SW SW SW SE 
SW SW үү NNE У 
NW | w үү NW W 
NE | NE E NE E 
N w үү NW E 
NW | NW NW WSW WSW 
SW NW | NW SW WSW 
SW N: | NW | WSW МЕ 
NE NU J: <° SE. NE 
SW NW | W SW NW 
SW SW | NW SSE N 
SW SW | NW SSW | WSW 
S 3E È SÉ E 
NW | ` SE ENE 
N NE = SE E 
NE NW E E | ENE 
NW N W | ENE | ENE 
SW SE NW | ENE NE 
SW N w ESE | WSW 
Sw. NW NW | WNW w 
Sw ХЕ NW | SW | NNW 
SW S E ESE | SW | 
SW. | NW W: | NE | SW | 
SW SW үү SSW | WSW 
12 7 | o 3*0 5 
: 11 | o ue gon 
A 15 14 15*0 
5 8 | o ích 3:5 
IO 6 | о 1670 6:0 
37 15 | 2 140 | 155 
4 D | и "o 175 
8 ao | 17 7» |. d 
om 3.409 Á e? 
See ja | x e M 


Boch- Szezaw- Kry- 


pia 


nica 


| 
| 
| 
| 
| 
L. 
pr 


niea 


LÀ 
| Чочо ообо 


[76] 


Luty 1901 roku. 


Średni kieru- 
oraz liczba dostrzeżonych 


| Dzień 


ох оом фоль Ob ~ 


Pilzno 


ER Léi 
озб MJ чо чо О U 


| 


Iwo- | Rze- | Smol- Prze- | Lom- | Chy- 
niez | szów nik Sanok myśl | n | rów 
| 

$ | W | SW S 8 SE | W 
8 | W.| SW S SE SE 5 
5 | Е | 8 S 5 SW | 5 
8S 50) Ж S S NE | S 
SE | M S S SW S 
8 |) Eo SE SW S SE SE 
SW | E N SW 8 SW | NE 
NW | E N S E SE | NE 
NE | W N NW E NE | NE 
NE | w N N S SW | SW 
NW | w SW SE | 5 NW W 
NE У У Е W NW | W 
NW) В NW SE NE NW | w 
NW | Е N NE NW NW NW 
NE | үү N NE SE NE E 
SW | / S 5 SW NE | W 
SW м 8 SE 5 SW У 
МЕ N үү S 8 NE | SW 
NE E w SW S SE | W 
NE E N SW SE E SE 
NE У N Bu E NE SW 
NE S N Jo | S NE W 
S S SE SE Бы NW SW 
W 5 S SW Sw NW SW 
5 S SE S SW SW NW 
s S SW SW S NE w 
s $ $ $ ЗЕ SE SW 
S S 8 SE S SW SW 
1 7 18 2 o 

27 o 3 Bo | 2 | 

о 26 2 7 | 7 

o o 20 21 12 | 

35 20 17 22 45 | 

10 o IO 19 lI 

2 31 6 2 2 

9 o 2 3 5 | 

= 6 = E | 


nek wiatru 
kierunków wiatru i cisz. 


[77] 


Sam- | Doli- |; А Du- | Deia | Oży- | Horo- | Tar- | Jagiel- 
бє ng. | М. U Чуй dó denka | nopol niea 
Ep 5 
NW | w |WSW| w | NE | SW | NE | SW | SW 
s | w | SE | SE | SW | SE | NE | SE | NE 
EM | W | зи. W W SE | NE 8 | SW | 
SW | W: | SE | ESE W SE | NE 55:1 E | 
8 | W” | SE: | кй N SE | NE SE | NE 
SW | W sen | SW | SW | ŚW | NE | SE | NE 
NW | W | WSW| W SW W | SE W. WE | 
SB. W, ЕМЕ | E N W | NE в. № 
JW | W.| N Ер Iw | МЕ) SE. | 88 | 
NW W WW Ww w W | SW | SE) m | 

$ | d } | | 
NW | w |św | w sg Ww . NW.| ŚW | w. | 
NW | W | SW w и. W | NE NW | 8. | 
NW W NE E w NE | NW NE | W: | 
NW | W | NNE МЕ | NW NE | NW | NW) w 
NW | NW W | NW NW | N | NW W | NW 
NW | NW мм | w SW w | NW W | NW 
| м. l BR SE NE E | NE SE E 
NE | W ЕМЕ | NE | NE E | NE NE E 
м, N NW | NE É | NW N W 
SE | W N NW | NE E | NW Х NE 
SW Wr N NW SW E. | NW NE W 
N W |WSW! w NE NE | NW | NW w 
Sw W Sw w SW | W | SE 8 W 
NW | NW w м sy | W | SW w w 
NW | МЕ | NW | NW N | W | SW | SE Ж 
SW w SSW | SE sw | SE | NE SE SE 
SW w 5 SW | SW | SE | NE SE B. 
ŚW | W-| sw | ww. WM | BE | 88 ~ E 
j 
| l 
| | 
3 | 85 3 [I o 5 4 
4 | 70 5 6. | 3 4° 6 s 
ы | 0 10 * э. | 3 o 4 15 
a | go 13 |) ñ 9 Si | 4 
5 | 85 2 o о о » | : 
'8 | 235 8 33 d 7 аай | 3 
3 | 140 27 16 24 o e | 6 
28 | 5*0 16 5 4 28 E | 
10 | 7 o 7 D | 13 | Świ | 
| > Е км 


[78] 


Marzec 1901 roku. 


oraz 


Średni kieru- 
liczba dostrzeżonych 


| | | 
| | | | 
Dzień | 277, Wado-| Czer- | Zako-| Kra- | Boch- Szezaw- Kry- 
| wiec wice | nichów| рапе ków | nia nica | niea | 
| | | | 
ESPERTI — SES | | - — BSEC 
| | | 1 
i-| SW | NE | NW | NN SW w 1 oe s w 
зи | SW-|'SW:| E SE | SSE | SW | E NE 
"|| BW | BW.) W.| NW E SE | E W 
R SW W | NW SE | WNW) NW М NW 
5 | iw м. NW | NW | NNW E үү N 
6 | SW:| 8W'| NW-| SS W] W м м 
7; | SW W^|.NW| SB-|.SE | W E E 
8 SW Wi NW | NW E E NE | NW 
Өз м NW:| — | NE N. Е. | SB N 
T | SE E: E | sSW E Ew. в HN) 
ü'| SE | sWX| SW| E E.| E| NE sw) 
2 SW SW үү 8 NW| W | SW € 
13: | МЕ МЕ B| ENE | ENE | Е | SW m 
14 | SW | Sw Е “| SSW| ЕМЕ | SW: NE NE | 
57| SW | SE E S SSE.| SW. | Е 8 | 
16 | ŚW SW | W: SSW | WNW| SW | N SE | 
171 | ЗМ g: үү SSW W W. NW = | 
18: SW 8. NW SSW: SSW | SW | SW SE. 
19 Sw 5 E: | SW Sul SW | SW SE 
20° | SW wu W SW S ŚW | E E: | 
| W м w N w Ww | w E 
22 | NW w м. WSW| NW | NW ү NW ` 
23 | NW | NW W | NW NW | NW- NW | NW | 
34 | NW | NE:| — NNE № | NW W NU 
28 | WZ N: W: N | WSW) үү. SW Ne 
aB М: WI NWs| sW М | NW; SW N | 
27 | NW | SW”) w NW УМ N SW | NW | 
28 | SE | SE: E' | ЕМЕ | ESE №: SW Е 
29 | SE | w E | 88 E N w 3| 
30 SW S W SSW | SW w 8W Wu 
3⁄ Sw | SE | W SW | МЕ) w N | W 
А | 1 6 | I 10'0 11-5 8 | 10 36 
` [> В | 9: | a 13° | 4-5 wl S o 
к 4 | 2 23: 9 |! 23-5 ты | 9 13 
"P e | m | r A 115 3e | 3 o 
5 ik | о ENG : © | 6 12 
SW 35 | e a 20*5 Gu 19 | 7 o 
W 12: q | j z 18:5 36. ' 34 17 
NW 16 re: 12 6:0 g5 6 | 9 е 
Ciszy R — 27 е А, | 15 
Brak | — ka = i isi a| s 


nek wiatru 
kierunków wiatru i cisz. 


Tar- š Iwo- | Rze- Smol- Prze- | Lom-: | 
nów Pilzno niez SZÓW nik (Sanok myśl na | 
| | 
SW SE $ 8 S Зи. 8 ; BR 
үү SW $ 5 S Gë 778 SW 
n SW $ Ww 3 вс | dw SW 
NW | NW w NW SW SE SE 
| N W | NE W W SW NE NE 
| NW NW | NW w S NW SE NE 
| NW SW 3 W SE SW S SW 
| SE SW SW үү $ р. Ë SE 
| NW | NW S NW 3 SK 5 
| SW | NW $ NW | NW w | SW 
| 
| NE SE SW S S BW. | W: | SE 
| SW | SW 8 S S SW SE 
| SE SW NE 8 SE SW NE SW 
| SE | Sw 5 6: BW. E E 
SE NE | SW | SE 8 ано Bo | BM 
EFR SE S E SE >| SE: | SW 
NW | SW | SW S SE SE | SW | SW 
SW | SW $ j ВВ SE э 6 
SW 8 5 8 SE od Sy | BW 
ŚW | $E S S S Se | Sr | SR 
SW | W |:8W 4. W 4 W, W. в 
NW | NW | NE W NW NW w NW 
NW | NW | NE w N NW w N w 
> МЕ | МЕ W NE W үү КЕ 
SW W 8 w SE NW үү NE 
SW | W S W SW NW w w 
NW | NW SĘ w NW W 178 
NW | E | NE | W |NW | NW | NW | NE 
NW | N NE үү NW | NW | NW | NW 
SW | SE | NE | SW | В | NE | SW | Ву 
SW | SE s S S By |. SW 
20 | 3 o o 3 3. | Е |! 
5. | 6 22 o 5 6 | > | 
o'o 3 o 2 1 J | 
85 13 š 18 _— | 
35 | 8 43 41 38 32 0 | 
iro |, 17 o PULO. | | 
6*5 | 14 5 48 5 | 4 EL к 
1355 | 19 4 Š 12 | 8-1 5) 
36 | = 4 ESI > | m | 
| 


180] 
Sredni kieru- 
oraz liczba dostrzeżonych 
Marzec 1901 roku. 


E | E Dog D 
„| Sam- | Doli-: | Du- | Dela-| Oży- Horo-| Tar- | Jagiel-| 
Dzień bor | na | s blany typ | dów denka | поро!) nica 
р | | | з е а 
1 T MEET mee оа GK EE T 
i SW W | SSW SSE | SW SE | SE | SE | NE 
2 SW W |SSW| SW | W 8 NE | SE | E 
3 SW W 8-| БЕЛ N SW | NE | SE | E 
4 SE | E E SE үү үү NE SE | SE 
5 | NE | E NE E | W E | NE E | Е 
6 SE W SE SE | NE E E SE E 
7 SW үү SE $ үү SW | NE SE E 
8 SE W SE SW | W SW | NE SE E 
9 ЗЕ W | МЕ Е |NW | SW | SE = ЗЕ 
10 W SW | NW W | NW SE NW | W 
T N W SE |ESE| W | E | NE | 8E | 8E | 
12 SW үү NW | W м 8 SE | SE | Е 
13 SE W |ENE E NE БЕ PANE |^NE | W 
14 SE E SK E W NE к | 
15 SW үү SW | W | SW SE | SW | E 
16 SE W SSE SE | SW | SW | SE SE | E 
17 SW W 8 SSW | SW 8 SE Sw | W 
8 SW W S | SW | SW W | SE | SE | SE | 
19 SW W |SSW | SW N У Е SE | E 
20 8 W | SE | N E NE SE | E i 
21 N W N | N N SE SE SE | E 
22 N NW |WNW | W w үү ү NW | W 
23 NW | NW WNW W w w Üw w 
24 N үү NW | NW N NW | NW | NW W 
25 NW W SW W | NW | NW | NE SW | W 
26 N үү W NW NE SW | W | 
27 NE W SW SE | W SW NE м Е 
28 МЕ У NW | NE | МЕ SW NE | W 
29 NE w NW | NW | W E | NE E 
3o NE W SW w N NW | NW NW | NW 
31 SE w Ssw S | ŚW 8 | NE NE Е 
12 8-0 4 22 6 o o o 
NE 18 6:5 2 15 o 49 $179 
o 45 17 12 o 14 | 40 
SE 21 18:5 17 o 10 26 3$ | m 
5 5 19*0 10 П 10 o u 
SW 24 170 15 17 16 6 4 : 
1 1155 19 28 2! o 22 
10 7:0 7 10 б 12 3 | I 
Ciszy 2 2 — 12 — 15 12 
rak — AS s c ET DR UH — : 


[81] 


nek wiatru: 
kierunków wiatru i cisz: 


Kwiecień 1901 roku. 


S$ | w — SEC en GR E ARE | — 
Ży- |Wado- | Czer- | Zako- | Kra- | Boch- |Szezaw.| Kry- Таг- 
wiec | wice niehów ` pane | ków та піса nica | nów 

SR | (od j f SE 
SE SE w. “NW 9. | W E | św SW 
т | LEA IE 

у ЗЕ Е ЕМЕ | К L= 
SW SW | W ИЗИ | SSE | SW үү SW SW 
NW W | NW | WSW W | NW | NW w SW 
SW У NW W үү NW | NW | NW W 
w w w | w NW | 8W W У 
S. | W La ssw ммм W | NW W үү 
i р 8 NW ŚW | W W | 8 w У 
ŚW | W SE 3 w W | NE N w 
W үү NW WSW WNW | NW N NW W 
SW | NW SW | ESE | ESE Е W d 
W NW W | NE | NW E W = 
SW W NW WSW, WSW) NW w w AW 
Sw S NW | SW SW | NW | SW W си 
SW S W | SSW | SSW SW үү НИ 
NE SW | | GBW N W | NW m w 

SW | NW SE | WNW NW N N 
NE K | NW | BE N N N E 
NW | NW SW | NNW | NW N — 
NW | NW N NW NNW | К N N | NNW 
NE | NW | NE NE | NNE М N N NW 
NE | NW | NE ENE E N w N h EA 
NE NW | NE ЕМЕ МНЕ Е w KE 
NE EC ENE АМЕ | NE N = А 
ХЕ NW | © NE ЕМЕ) Е SE Ё SW 
NE |: SSW E E s 
JE WSW E E. w SE 
SE | SW | w | Waw WNW| SE | E E SE 
ŚW NW | W SSW SE | SE 

3 6 I 65 14'9 ri 23 is Б 
17 5 o 1070 4 Ts 
9 a 13 Ze 105 15 24 7 $5 
9 7 2 45 79 9 pi 5 4:0 
9 7 o Зо | 90 ° { o | 8 
18 20 2 26:5 10*0 2 ә 86 
ei: 24 17 10'0 1770 p ę z Ge 
аем Е ие 
A ир 29 ж - VR 

11 


Spraw. Kom. fizyogr. Т. XXXVII. 


(82] 


Sredni kieru- 
oraz liczba dostrzeżonych 


Kwiecień 1901 roku. 


| | | | 
Wj m Iwo- Rze- | Smol- с rze- | Łom- | Chy- 
w | niem szów | nik | Sanok myśl | na г 
_ >] а 
' SW 8 в | SE S SW | SW 
2 NE S 5 S S SW | SW 
3 SE NE B E 8 SW S 
4 5 SB | SE S E У 
5 NW "S 6 | NE W NW W 
6 NW Bw. N W У SW 
7 NW % Е | SW | ŚW W SW 
8 W БЕ W 8 SW | NW | NE 
9 SW Š B 3 S N SW 
10 SW E | M | 5 W SE SW 
11 NW NE | 8 SW SW SW SW 
12 5 яга. SW $ Sw | SW 
1 NW ë S | SW | SW | SW | SW 
14 w NW д | NW W | SW 5 
15 SE B | | SW | SW | SE S 
16 SW и. SW S SW S 
17 W N | W NW W W w 
18 NW w W $ SW W 
19 w SE | W H NW w МЕ | NE 
20 NE NE | W ° N NW | NE SE 
21 NW SE м © SW W | NE | ag 
22 NW | NE S E SE Ww NE | NW 
23 W SE үү М N NW | NE | N 
24 NE SE W = NE | NW | NE | NE 
25 NE 5 NE N NE 
26 үү S SE | NE | NE | SE 
27 NE NE 8 ЗЕ SW 
28 SE NE S SE SW E 
29 SE $ SW SE | SW N 
30 SE 5 s NE SW E 
N o 6 2 
T 12 23 o £ : 
1 o o 
ЗЕ 15 13 о v E 
= 6 34 56 16 19 
W 8 7 o 25 4 
24 3 32 2 26 
2 
Ci is = JR; a т 
Вга — = SCH >= за 


[83] 


nek wiatru. 
kierunków wiatru i cisz. 


| 
Sam- | Doli- Du- Dela- Oży- | Horo- | Tarno- Jagiel-. 
na ири blany tyn | dów denka | pol | niea | 
| 
SW | w | SE | SW | $E | NE | SE | SE 
SW W |Wwsw| SW | ŚW | SE | NE SE E 
SE У SE | NNW SW | NW W | NW | ŚW 
SW W | św SW | ŚW | ŚW NE S | SE 
NW W | WNW| NW | SW | W | NW | NW SW 
NW | w WNW SW үү үү | NW 
SW | W SW | WSW| SW SW | SW в 
NW | W SE SE SW | NW SW NW | W 
SW | W | SW | SW | SW 8 | SR | ŚW | B 
SW w SW | SW SW | W SE | E 
NW | W |WNW| NW | SW W | NW LES w 
SW | W | SW wen | SW Ww "sw | SW. | B 
ŚW | W SSW | SE SW SE | NE SE SE 
NW W | WSW| WSW| SW W | NW w w 
SW W SW | WŚW AW | B | A, E SW E: | 
SW W SE SE SW E | NE SE E | 
т w WNW. NW | SW | W | NW | SW | SW | 
N У WŚW| NW | NE | W SW | wl 
NE N № | NE NW NW | w. 
R | SW |wNW| ЧИ (W wl aw w vw | 
NW | NW W | NW w E | SW 8 Ww | 
NE N N p NW N SW N | NW | 
NW | NW N NE үү NE | NW | МЕ У | 
NW | ү N NNE | W N | NW N W | 
у Yig SW |: W | NW | NE | NW | 
SE E SE SE NE E NE E E 
SE E SE E w E | NE E E 
SE | NE SE E E NE E E 
SE | E SE | ESE | SW | E | NE | SE Е | 
SE Е Sk | ESE | NW |. ËR | NE E NE 
6 . 5 8 o ги 
6 p^ ; 7 | m 6 2 
' oo 17 o 20 т т "e 
17 DE? 10 o 9 5 p s 
o | тоо 7 ' 7 о š 5 
| 4 i Ве 
| a | 190 1 H y 3 $ Ea 
| I | 5 14 2 
| 2 | 7 2 eg e c E 2 ; 
= D — je Se m = 
| 


184] 


Średni kieru- 
oraz liczba dostrzeżonych 


Maj 1901 roku. 


| | | | | 
| | | I | 
Dzień Ży- месе | Czer- | Zako- | Kra- | Boch- |Szezaw- | Kry, | 
AT wiec ce п nichów pane | ków nia | niea E | 
| | | 
i. B suuni] - ` 
7 EU E” | быыс, 
GI NE | № Е X | E NW 
и. NE NE | Е SSW NE в. E SW 
3 | NE L E NE F + ш | M W 
a | NE NW | NW SW | п AM W N 
5.| NW NW | NW NW | NNW | NW N NE 
6 | SE w ^ Ww SW | WNW | NW SE E 
7 SE | SE | SW aech 8 E 
8 SE 85. | BW | SE NE | Sw" E E 
9 S E | SE | SW SSE Я E W 
10 E E | SE | SSW | BE | SE | E NW 
1 Wie Е Е ЗЕ МЕ SE E N 
12 SE и. © | BRB E SE E. N 
13 E E E. | SE ESE SE E E 
14 NE XE SE | ENE | NNW NE T 
15 S NE 8W | M NNW F NS N 
16 N NW | W | SW | WNW SS | M N 
1 SW | NE | NE | ŚW | SW | NW.) N N 
19; | R | E ENE | NNW | NW N N 
19: | NE NE NW SE NNW | NW w N 
xi W w NW | WSW | NNW | NW К N 
Í | 
st; | NW E NW N N: | NE N NW 
33 | NE | B. NE | NNW | NE N N 
23 NE | E. W: | ЕМЕ | NNE | W N — 
4 | NW | ку B SW ENE | W w N 
25 NE | SE WNW үү E | NE 
26 | SW | E | SE | SSW | ESE E E W 
Ul ol NR | 88 WSW E N > 
ат W | NW. | SR S SW У N + 
29 | SE | NW | SE | S8W | WSW | SE үү N 
An ` E | NW SE | SSW E w w N 
3i | NE | SE W | ENE w w "= 
N. | 6 | o о 6:5 1870 1 28 28 
МЕ | 20 | 14 5 10*5 16:5 8 4 o 
EI d 42 23 10*0 1555 17 32 10 
SS | у |. 2 18 45 8-5 2t. 1 o 
L | ° | I 3 23:5 т'о о 6 i 
SW | 5 | 2 3 23-5 45 3 o o 
т о 4 10 13 Bo 1075 25 17 9 
NW | и Hu 13 6:5 12:5 og 5 o 
Ciszy | 18 = 15 ui E Pe 34 
B | — = 83 m = 
| | ża e Es 


nek wiatru 


kierunków wiatru i cisz. 


| Tar- 
| nów 


Ж ЖГ 


LI 
NOH, зо 
Q Q мясо 


КЕЕ 
oo 


| Pilzno | 


zz 


Prze- . 


[85] 


Iwo Rze- | Smol- ` Chy- 
niez 870% nik | Sanok myśl cut 
| | a. 
3:9 a: | k „| SE 
S S SE | SE.| SW 
S Si | E | NE | NE 
NE 8' | da М. NB 
NE м | | и | NE | 
S w | |l. В| REI В 
S S | E Bul NE | SW 
S В| | L BR l NE E 
5 8 | | | E | NE S 
NE | в | нЕ | NE | NE 
SE | «W | | | NE | NE E 
NE | W | | | NE | W.| Е 
SE | uw | | b Eu Е NE 
NE W | d |-8E.| E W 
NR yw | | le B NE | SW 
SÉ WA | | S | NE | SW 
NE |od wh. ‚уе | NE SW 
SW 8 les F йл Waj ГУ] BW 
МЕ 8 ма гур bs NE | 8Е 
NE и | 8 da B NE | SE 
| Ë NK ] 
NE w | $ | $ {| W NE | NE 
SE E 2 2 | uw | NE | W 
NE Е E үү МЕ | SE: 
NE S L4 z d: NW. NE | NE 
SW | 8 { У SE | E 
8 8 8 NE | NE 
SE 5 8 NE | МЕ 
NĘ S KB МЕ | SW 
"NE S SW SW | SW 
NE S 8. NE | BW 
SE 8 8 - NE | R 
I o 1 
45 o 3 
o 8 17 
II o 8 
25 62 | 2 | 
o | 1 
3 23 | 15 
2 ‚0 | 5 
{ _ 


186] 


Maj 1901 roku. 


oraz 


Średni kieru- 
liczba dostrzeżonych 


^ Sam- | Doli- u- | Dela- | Ozy- Ного-| Tar- | Jagiel 
Dzieh | por | na  Lwów blany уп | dów denka | nopol | niea 
1 SE S N SE NW E NE E E 
-2 NW S | NNE | SE SW E SW NW w 
3 к 8 NNE | NE SW E NW N w 
4 NW w NW | NW үү Е SW NW w 
SI N | E | NW | uw | SW | W | ŚW | | NW 
6 SW E SW SW NE NW NE SW E 
7 | SW | NE | SSE | SW | ŚW | ŚW | NE 8 | SE 
8 SE E SE E NE SE SE SE SE 
9 SE | NE SE | ESE | SW SE SE SE SE 
10 SE N ESE | ESE | SW E NE У SE 
11 SE E ESE E SW E NE NE E 
12 || SE E SE E SW E NE E 
13 SE E SE | ENE | SW E NE E E. 
14 || NW E WSW SE SW E SW SE NW 
5 [NW | NS W | ŚW | SW jw | SE | E 
16 NW | NW |WSW | WSW | SW W SW W w 
17 NW | NW WS W SW SW SW W үү 
18 NW | NW WN W SW ү SW NW үү 
9 | NE | SW |WSW| NNE| SW | W | SW | W | W 
20 NE үү SW S SW SW NE SE E 
21 N NW | NW | NW | SW үү SW NW NW 
22 N NW W NW | SW W | SW w У 
23. | SE | NW | W | 8W [NW Е | № Е SE 
24 | SE | SW | NE |WNW NE | NE | NW | SE 
35 | SE E SE E W E | NE E 
26 SW E SE SE SW SW | NE E SE 
27 NW N 5 Бы SW SW NE E NW 
28 | 8W N SW | ŚW | SW E NE үү W 
29 N W [WSW W SW W NE SW SW 
Зо W w У Е. SW үү ХЕ Su 
31 5 W S У SW E NE E хе 
N 1 75 3 3 o o 5 o 
NE 4 7 6 9 I 48 13 1 
E 2 45 20 2 32 o 18 20 
SE 29 16:5 14 I 7 6 10 14 
5 I 6: 3 I o o 4 2 
SW 1 21*0 10 61 12 37 8 3 
w 2 1275 22 14 22 o T 3o 
Podad 23 13*0 11 2 1 2 13 5. 
et 10 4 = Ka ас үз 18 


[87] 


nek wiatru 
kierunków wiatru i cisz. 
Czerwiec 1901 roku. 


Ży- Wado-| Czer- ` Zako- | Кга- Boch- Szezaw- | Kry- | Tar- 
wiec | wice |nichów pane | ków nia niea | nów 
NE E SE ENE | E S E 3 
NE E E SE E SE E S 
NE NE W SSW | NE SW 

w NW | NW | N WNW N SW 
NW | NW NW | WSW | WNW NW |WNW 
NW SW SW NW үү 

NW NW Sw | N L£ NW 

NW NW W SW NW NW 
N E SE NE NE — 
NW NW SE SSW ESE S — 
үү S | WSW W 

NW SW | WSW | NW 


Е РЕ 3224442426 


w 
m 
w 
= 
= 
Ki 
= 
aan Bn ii data o2222233 


NW 
W 
W 
W NW 
NW | W NW N W | NW 
W w Lo port 
E E SE | NNE | NNW NE AB 
NE W NW | ENE WNW w 
NW w NW SW | WSW | NW | NW 
NW | NW | NW | ENE | 3 T 
NW | SE | SE | NNE | ESE paw pom 
NE NE SE | SSW | ESE | N | SW 
NW | NW | NW | SSW w (OE |WNW 
BIS Е : 
E SE d arie 
N w N | ENE | NNW ei SS 
NW үү $Е | ЕМЕ | ЕМЕ s w 
NW E Е SW | EN 
3 3 5 g'o 5 26 a dé: 
16 7 o Ki 8:o o 3 e xix 
I 22 5 їс'о 22"5 4 '9 : 3.0 
8 “ | { 8 | | 5 jaa 
3 o о 145 1*5 3 6 2 d 
3 4 o | 200 оо 36 : ç | sę 
14 26 13 je | 75 | 4 we | pal. 
у юэ |} 2.00, ж 23 | y 


[88] 


Sredni kieru- 


oraz liczba dostrzeżonych 


| | 
| | 
| укр Iwo- | Rze- | Smol- P Łom- Chy- 
| Dzień | Pilzno ntis | бе ài Sanok myśl st | dv 
| pu 
I E NE SE S NE N 
2 5 МЕ SE S NE SE 
3 |: SE SW SW SE NE NW 
4 NE NE SW E NE E 
5 NE NE SW W N W 
6 NW N NW W | W 
7 | NW | NW W. ч р SW | W 
8 NE SE SW W NW NW 
9 SE NE SE W NE NW 
10 SE SW SW W NW SE 
11 SE mes SW SW SE 
12 SE N SW w SE үү 
I Nw 5 S У 5 Š 
14 SE S NW NW N SW 
15 SW SW 5 SW SE 
16 SW NW SW w SW S 
17 NW S a ^ NW W NE NW 
18 | ЗМ N i 2 N W NE 
19 NW NE š E NE NE NE 
20 NW NE ° ° NW NW NW 
— E 
21 NW NW 2 e SW SW SW SW 
22 SE NE = - S W SW NE 
23 E NE Ф o S E SE E 
24 SE NE | Ж z E E E. E 
25 SW NW | i NE S NE E 
26 SW NE w w | K 
27 SW NE NE WE | E 
SÉ | NW | NE | KW | SE E SE 
29 NE NW | NW E NE NW 
30 NE NE | SW W NE NE 
| | 
N 3 6 о Е | | 
E 43 D. ` $ | | 
E 7 o | 2 e | | 
SE 23 6 T b ° | | 
s 3 15 13 te; | | 
SW 15 4 24 5 1] | 
= d 2 4 39 | | 
NW 24 13 13 AR | 
oe — — as ы. | | 
[Жак — _ ją | | 
| | 


[89] 


nek wiatru 


kierunków wiatru i cisz. 


| | | 
Sam- | Doli- | Du- | Dela- | Oży- | Horo- | Tar- | Jagiel- 
bor na | Lwów | blany | tyn dów denka | nopol nica 
; | | | 
М | | | ad 
SE L | BE SW | NE SE SE | 
SE B | SE в КЕ Е 
SW | N | SSE | $E | SW | SE | NE | SE | SE 
SE Ë | SW | E NE SE E 
NW NE NW NW W NE NE NW SW 
NW | NE NW | NW w w N NW 
NW | N NW | NE үү Е SW | NE | SW 
N NE SW | NNW E SW NE. | 8 
W | ŚW | SE NE ES 8W SE | NE 
SW | SW | SSW | SW | SW үү SE SE | SE 
кізу | aw | sw в ŚW | NE SE | SE 
NW | NW | NW | N SW w. NE, и Š 
SW | NW |SSw | SW N E SW SE үү 
A үү W |WNW | NW W 2 M W 
w | $$Е $ SW 5 d | 
SW NE | WSW w Sw S SE SE SW 
NW| W |WNW | NW | SW SW | SW SW Š 
NE | W NW NE NE W SW NW | SW 
NE E N SW NW | SW NW үү 
N E NW NW NE | NW N 
SĘ E E E NE E SW SE E 
SE E gk i E NE E S 
NE E SE. | NE | SW E | 5W w 
ŚW | E | NE | NE | sW | NE | ŚW | NE | W 
ŚW | Nv | NE E e W. ŚW | BE) "E 
N | w | NW ки | SW | w (aw | w Ee 
W E SW E Sw NW W 
SE | SE | NE | NR | W | W.| ŚW | BÀ. SE 
N W | NNW W E SW NE үү 
NE N W | NW SW E NE N W 
16 1275 5 5 o o 9 2 
10 Q*o 12 18 6 29 18 1 
4 3-5 18 o 33 ° ч " 
13 3*0 9 1 3 5 29 6 
3 9*5 5 9 5 2 } * 
13 95 4 36 5 4° d ы 
4 ‚3.5 9 26 22 $ e t 
16 1875 25 4 2 7 ję 
6 I 3 o 14 sa 4 HN 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. 


[90] 


Lipiec 1901 roku. 


| 
Dzień | 


C G+ WN ~= 


C C OJ 


Ży- 
wiec 


LZ | ZNN 
шыш! 26059 


ZZ 
== 


- 
=> > 


чы = Ə uw 


| GT 


| 


Wado- Czer- 


wice 


nichów 


| 


x 
x 
| 


Zako- ` 


pane 


oraz 


Sredni kieru- 
liczba dostrzeżonych 


| 


Kra- Boch- ,Szczaw-| Kry- | 
ków nia | nica nica 
— eT 
N Sw N | 5 
N | и N N 
ЮЕ SW | S. |-N 

sN AN URN NW 
Ew 3 | Ww NE 
WSW | W үү үү 
ү оу w N 
WSW W N w 
ии WNW 
N | w EE, N 
N | ИИ N 
NNE | W | N 
SE "| и NW 
SSE W | NE N 
ESE w N N 
NW NW | N N 
NNE NW | S N 
NNE bh | NW E 
| ESE Е N МЕ 
| ESE BW N 
| SE E | NE = 
| ESE EC E Е 
|WNW| W | E N 
E Ww W Ww 
WSW W Bü W 
ENE W | SE NE 
УМУ SW | SW w 
WNW | sW | S w 
ESE 8o | SW E 
N SW N w 
NNE W үү NW 
250 o 24 20 
105 n 7 o 
io 80 {3 7 
до O I | o 
VOS 4 T | ° 
w5 (9. | 3 | o 
1:55 40 | 3: j 28 
110 12 | o 
E | ix | z ү 38 
| | | 


191] 


nek wiatru 


kierunków wiatru i cisz. 


Tar- |, | iwo- | Rze- | Smol- | Prze- | Łom- | Chy- 
nów | Pilzno | niez | szów | nik | Sanok | myśl | na | rów 
| | | ае | : 
| | | | | 
NW NE | 8 L NW | Ww и 
NNW | NW | NE | S NW NM, W | NE | W 
pF pL NW МЕ | Ë W. N „|. W ХЕ SW 
N SW | S NE 1. NW OL W SW. , SW 
NW NE SE |. B NW | 5W | BW NE NE 
NW | SW NW | W NW | Ww NE | SW 
NW | NW | NE W N NE | SW SE W 
| NE W N w NE | SW 
NW | NW N W NW | NW w S w 
N ИЕ | BB үү NW | SW | NW | NE | NW 
| 
l NNE | NW | NE s NW | NW | NW | NE | W 
| NE NE NE 5 NW | SW 5 NE | SW 
NE NE NE E NW N S | SW 
NE NE NE У NW | NE w NE | SW 
-- NE NE E NE NE w NE N 
NW NE NE E NE E w NE | NE 
NW N NE S NE NE W NE N 
NE N NE 5 Е NE | NW NE | NE 
NE | NE | NE S w E | SE | NE 
E Е NE S 5 8 SE NE | NE 
| 
NE | E w * 5 Е ХЕ | ВЕ 
ХЕ Е NE E SE SE E NE 
HE | 8 3 S 5 Е NE d 
SW | Sw 5 5 S NE SW E SE 
sw | sw | SW | S s | к 6 8] SB 
NE | SW NE E 5 Е 5 NE SW 
BW | dw | BW E 5 Ы 8 | ` 
E | 5E NE w $ | ВЕ У EA ` 
EU R NE w 5 | SE E NE E 
SW. | NE S w B | BE w N 2 
NW | NE | NE 8 R | Së үү 
| 
65 5 5 o 14 | 4n ' 
16-0 33 61 o 5) 3 4 
> nm o 20 4 | 12 9 
оооу 6 o í` | m 6 
ro | 8 11 46 29 7 ID 
Meed 13 4 o o 1! 15 
$6 | 3 2 27 3: 1 7 37 
i40 | 16 4 o 22 12 2 
35 po Б W 6 5 = 
"a CE e e i x - | 
| | 


[92] 


Lipiec 1901 roku. 


Sredni kieru- 


oraz liczba dostrzeżonych 


| | | 
. „| Sam- | Doli- | Da- | Dela- | Ozy- | Ного- | Tar- | Jagiel- 
Dzień bor sę аи blany | tyn dów | denka | поро! | niea 
| | 
| | 
1 | NE | NE |WNW| NW | SW | SW | NE W | NE 
Do GER: N NW | Sw E SW W N 
3 N | E ММ W NW w Sw W үү 
4 NE | W N NW У NW N N 
5 NW | NE | NW | NW | NE SW | NW N E 
6 NW E W W SW NW NW N 
- NW W | NW | NW N МЕ Nw N 
8 | NW| W |WSW| W SW NE NE NW W 
9 | NW | W | мм W У W SW үү 
10 N | W | NNW| NW | NW SW | NW — 
11 К SW NE NE W NE NE E — 
12 NW N NW | NW w E NE NE W 
12 SW Ww W | ŚW | SW w NE NW = 
14 NE N | NW w E SW NE | NW 
15 NE E | NW | NW | św NE | SW | NW SE 
16 NE E үү NW | Sw W NE NE N 
E N W NY NW | SW үү SW N N 
18 N М | NNE| NE | SW W SW | NW NE 
tQ NE E E SW | ŚW N SW E — 
20 ЗЕ Е N w SW E SW NE К 
| 
21 SE E E E SW NE | NE NE NE 
22 NE E SE E SW E NE SE SE 
23 N E | SE E | SW E NE | SE SE 
24 5 Е SE SE SW E МЕ ЗЕ N 
25 N W SW | SW | SW E NE SE N 
26 E N | SSW E | SW E NE SE № 
27 N W 8 SE | SW SW NE SE SE 
28 SE E Мм W SW | NW NE E — 
29 SE E 5 SE | SW N NE E 
30 N | NW | NNW w SW N SW SE E 
H NW W үү W | SW N SW NW 
N 28 8:0 7 6 8 o 8 18 
NE 15 50 4 15 12 46 12 7 
E 5 3:0 11 o 19 o 9 + 
5Е 10 go 8 o o o 15 8 
8 2 g'o 2 о 1 o Г o 
SW 3 8:5 5 55 5 40 3 o 
үү 2 240 26 13 19 o (6 11 
NW 18 17:5 26 4 2 7 14 5 
Cis о 12 4 A. 27 AER 15 40 
Bra — Se i A Un a. > 


198) 


nek wiatru 
kierunków wiatru i cisz 


| 
| 


1 


Ży- | Wado- | Czer- | Zako- | Kra- | Boch- Szezaw-| Kry- | Tar- 
wiec | wice аза pane | ków | ia | nica | піса | nów 


а ЗА 


NE NW | SE BW ви N B" | NE 
NE NW NW SW | ЕМЕ. W Е | 
NW | NW | NW SW | NNW | W үү w W 
NW | NW Nw | ENE | NAW | w W NI 
NW | NW | үү NW | | w т | | WE 
w ow | w | м W | W |.N| Ж 
R ү y үү W | NW 8 CUM к 
NW | NW | NW N NW Уи I NW 
s jJ | N SSW | WSW | NW | NW | N | SW 
NE B | EB ENE | үү N |: | 5 
NW E | SE NE | "Hoi AW а M | aw 
NW E үү NE | W 1| W E | X | d" 
SW W | NW | WsW| WSW | W рыу | NW 
S w NW S |WŚW | W Ww | 3 S 
SE E E N 08 jJ W LA S 
SE NW SE ssw! E | W B | S5 SE 
W үү Sau | WSW| W SW ENE Ww 
NW E E ENE | ЕКЕ] W N | NE үү 
NW E E SW B | A E N E 
5 үү NW | Бү | W | NM E N w 
NW үү NW ŚW | W | OW NW NW w 
NW w NW WNW W W | NE W 
SW W SSW W м w N w 
ү NW у W | NW N NW W 

w | w | Nw и w | SW N iF 
SE NE SE NW s W E N H 
w үү SW W | W W | NW | Sw 

Sw w w | SW wiw!) W | NW | E SW 
w w W w | W N NE 5 

SW NW NW SW Ww | w N NW w 
SW NW i” «w үү үү SW 
4 o 2 2 go | 3 36 41 2 

6 I ° 10:5 бо | o 4 o 4 

' 18 8 б'о 13:0 | o 1 14 1 

7 o EM 5:0 o o o 

4 o : 15 5 on 2 3 2 8 

14 о 32:5 11-5 | 4 6 o A 
n, " 26 145 35:5 | 68 зо 9 5 
Es % 19 zd ^d | E 27 31 


[94] 


Sredni kieru- 
oraz liczba dostrzeżonych 


Sierpień 1901 roku. 


| E. 5) | | 
| 
| Ze- | Spol. Prze- | Łow- | Chy- | 
Dzień fecil pov | Szów | nik Sanok шуй! | na > 
Łoj | | 
[227 MCT WSE SEP RCA EE was]: E 
‚| SW B 13 E үү NE | SE 
2 5 SE E 95 SE E NE SE 
3 W Ww 8: | SE N Sw ŚW | SW 
4 | SW sw LS NW. I.W үү NE | ŚW 
ко Эм RW | —R | AW У NE | SW 
6 | SW S E | NW | SW w NE. | W 
ROOM Жу | | AW | W NE | ŚW 
8 NW NW B I.N w NW NE | SW 
9 | м N o8 oN SW үү NE | N 
io | NE NE В „boa L. SE ч ZW | SW | N 
T NE еси. ря | UN и 
12 NW NE | W | N l W | W | NM | o 
3 | NW | NE | w | 8 | SW w | SW | Ww 
4 | NW лд B y N | NE 
15 NW SE KASE) M с SW | N 
6 | ŚW | RE | 8 L BE | .8 | SE | NE в 
17 SW NE 5 N ууз м SE SW 
18 S NE S NE SB | W ХЕ | SE 
19 SE NE S е BW N SE 
о | SW | NE 5 SW | SW | W | SW | SW 
Gaj | 
и NW | ж w s | low | sw | NW 
22 w w W NÑ SW | W W | SW 
23 NW NW У NW | ŚW | W | SW 
24 | NW N үү NW | Sw w W | NN 
25 N NW S 3 | SE W Ww |.W 
26 H 5 Е SE SE 8 NE | М 
27 Sw $ үү SW 5 NE | SW 
28 5 NW | W SE SW w w | SW 
29 w w w 8S | ŚW W NE | SW 
to NW S үү SW | w NE | SW 
31 NW w E | аў үү w | SW 
| | 
N 3 I o 2 | " o | 
NE P 3: o : | 4 o | 
E o о 21 5 S 4 2 | 
SE 3 7 0 iB 1 m 2 | 
S 13 13 35 E 19 5 | | 
SW 23 7 o 5 33 16 | 
w 9 8 7 . 324 бї | 
NW 28 | 17 о 13 6 6 | 
Ciszy ор = a à 1 > m 
Brak — * x 5 | E A: 
| | 


[95] 


nek wiatru 


kierunków wiatru i cisz. 


| i 
Du- D | Horo- | Tarno- Jagiel- | 
blany tyn | dów | denka | pol niea | 
Ë | MARA: 


|= = —— n- — = — 


NE W | SW | ммм | SW N NE NW | NW 
| SE W Sak | ЗЕ sW N МЕ | E E 
в | SW | "BE SW E SW S | E 
| NE | E WNW Ет W E SW ` үү 
NW w W | X T SW S SW SE E 
NE w w | И SW S ŚW | NW SW 
ON E " NW. Mw М | ŚW | SW 
N | NW NW | NW | W N NW Ww W 
NE E NW | NW | N N SW | NW NW 
NE E NNN | NW W N SW | NW 
N w N | NW | św N | SW | W | NW 
NE NW NW | NW w NW | NW 
NW E SSW | SW SW SW SW | SE 
E E SK | SW SW E NE | S 
E w к | 3B SW N NE | SE 
E E E E SW SE NE |- E SE 
N W ad № SW | SE N | w | w 
NW w NW | SW Ww sw и > 
SE E SE | БЕ SW E NE | Nw | 
N E Wan | NW SW | W NE | SW NE 
NW | w w | м нет аи Ww | w 
EN w www -u x 
| M үү WNW | w SW sW | г | d 
| WNW w SW у | 
NW | W WNW) w SW | NE | SW | NW | SW 
SE E SW . SE | SW RZ 8. M 
w NE Sw SW SW 5 N J 8 SE 
| ; Ww | W | SW 
"| w SW үү SW SW | W { 
| N | w Wyśw W | w NE | W SW 
| NW | w w w NW | NW | NW SW 
bw w w w | św | NW | SW | W | św 
2i 8'5 2 I 5 у X ; 
1 CA 2 13 2 31 | + " 
5 15 d | ' b Ed 6 | 3 
| 8 75 il | 2 3 EI | 
RR so 2 s... B ү 
| t 130 4 59 | в | 33 5 | ° к, 
12 29'0 33 p oe! 9 MIU | 
25 135 24 1 12 | 9 | i 49 il 
b 2 = 30 | " $ | 
— | ŻAB od Bas — | „= | | 


[96] 


Średni kieru- 
oraz liczba dostrzeżonych 
Wrzesień 1901 roku. 


| 

Dzień Ży- | Wado- | Czer- | Zako- | Kra- | Boch- Szczaw- Kry- 
wiec | wice | nichów | pane | ków nia niea | niea 

MT S W | NW | WSW | 6) Ë E 
2 У үү w SW WNW W | N NW 

3 NW w м NW N Ww. Dow N 

A NE NE E NE ESE E. „| E NE 

5 NE NE E NE E | Ww | N NW 

6 NW N E NE ENE | W N N 
2] 8E | NE.| E NE | NE | W N N 
8 NE E E ENE ESE E N N 
9 | NE NE E NE ESE E N N 
10 NE үү SW NE E үү N 
| n | NE | NE W | SSW | ESE| E үү _ 
t2] NB NE w NE ESE E К Е 
б. BK.) R W.| NÉ. Е E E E 
4 NM S У NNE E SE NE N 
5 | SW. | Ww W | NW E SW 

16 | SE үү SE SW ESE E NE WNW 
Id S У м NW W N NW 
18 | 5 SE үү SSW У Е W 
tji | NW E W WSW | NNW NW үү Е 
20 NE E E SE ESE SE 5 N 
21 NE SE E W SE SE E E 
22 SE SE E ESE ESE SE E E 
23 SE NE E WNW | Est 5 E үү 
24 у | SE | SEM | ERE | 86 E E 
25 NE SE SE SSW ESE SE E E 
26 SE SE SW E E E 
27 NE SE SE | SSW | ESE | SE E в; 
28 МЕ УЕ SSW ES SE N rz 
29 e SSE SS Е-Е 5 — 
30 NE SE E SSW SE SE SE = 
N o 5 n 8:0 $*5 o 25 23 
NE | 33 22 o 23:5 Do o 5 о 
Е | 3 17 34 6:5 33:0 37 1 15 
SE 4 24 я 2'0 25:5 25 I i 
5 5 3 o 160 o'o 3 9 o 
SW 3 I o SEA то o 2 o 
У 2 18 22 бсо 13°5 22 17 12 
NW гт о 4 65 | 65 3 o o 
Ciszy 36 — 23 ks ы E iie 40 

Brak — > vs _ BA > | s 


KO 


пек wiatru 


kierunków wiatru i cisz. 


Гаг- ; lwo- | Rze- | Smol- |. | Prze- | Һош- | Chy- | 
| nów VU Hong | nicz | szów | nik Sanok myśl па rów | 
SER | | 
| | 
SW NW 5 w E $ W NE SW 
үү NW | NW w E W W NE SW 
үү K м Ww E | з | | NWu W 
N NW | NE W E NE W NW Б! 
NE Nw NE Ww Е үү МЕ МЕ | Ë | 
N w | NE W | NE | NW | NE | SW | NE | 
N NW | NE W N NW | NW Sw | W | 
NE N | SE E N NW W SW | W 
NW | NE SE S NE N W SW | NW 
W NE | NE үү N N SW NE SW 
NE NE | NE үү N S w NW SW 
E E SE үү Е SE E N SW 
E SE NE S 8 s E NE E 
H SE S S S 5 SE E E 
S SE SW W 3 5 SW 8 
SE S S S 5 NE | SW NE S 
SW S s E $ МЕ SW NE SW 
W NW 3 E S NE SW NE SW 
үү У үү үү ХЕ w NE 
E 8 NE w NE NE | NW NE SE 
5 8 NE E 8 SĘ E NE SE 
E 5 NE S S S E NE 
E Š NE S SE S E E E 
E 8 NE 8 E E E E S 
$ ЗЕ МЕ Е Е Е Е d SE 
E E NE E E E SE NE SE 
E E NE үү Е SK E NE 5 
É |.E "NE | W. © | МЕ ВЕ. ао & 
Е Е NE D Е КЕ SE NE s 
Е Е NE S SE SE 8 NE 8 
7 6 2 o 12 2 3 
9 10 58 o 10 19 7 
24 18 o 17 29 10 24 ж, 
3 9 6 o I! 43x I! 
11 25 12 26 20 14 7 
6 1 6 o o 8 14 
E 3 3 47 o b 20 
3 18 3 o o "t 4 
4 х 2 E 8 — — 


Spraw. Кош. fizyogr. Т. XXXVII. 13 


198) 


Wrzesień 1901 roku. 


Sredni kieru- 


oraz liczba dostrzeżonych 


| 
Sam- | Doli- | Du- | Dela- | Oży- | Horo-| Tar- | Jagiel. 
Dzień bor na EES blany | tyn | dów | denka | поро! | nica 
| | | 
r | SW | w w SW үү SW SW | NW 
š: SĄ WSW. w | NW | W | SW | w | NW 
3 NW WSW| W NW NW | SW NW NW 
4 NE WNW E | N үү >W NW: | SW 
5 SE ENE E w NE NW ЗЕ SE 
ó NE NNE| ENE!) w N NW E NW 
E N N NW | SW E NW | NW | NW 
8 NE N NE | SW E NW N NW | 
9 ХЕ Nw үү үү E W | NW | NW | 
10 NW WNW| W үү NW | NW NW SW 
T NW W |WNW| SW NW | NW | NW | NW 
12 SE SE E SW м КЕ NW | NW 
13 SE ЗЕ Е МЕ SE SE SE SE 
14 SE SE SE E S SE SE SE 
5 | 8 SSE | E W S sk | SE | SE 
16 SE SS E SW 5 SE SE SE 
T SW : SSE | Sw | SW S SE E SE 
8 | SE 2 | SSW] SW | SW 8 SE E SE 
ta NW ~ SW | NWI SW S Sw w SE 
20 SE i NE E | SW $ ЗЕ e SE 
21 SE 2 E E SW E SE N SE 
22 SE = SE E SW E SE SE SE 
3$ | SE | о E E | SW E NE Е NE 
24 SE z ESE E SW E NE E NE 
35 | SE SSE| E | SW E NE SE | NE 
ap | SE SE | SE | SW г | NE | NE | NE 
27 SE SSE E SW SE NE W NE 
28 SW W w S — МЕ SW NE | 
9 | W W. NW | św | W | św NW 
30 | SE BE-| E T 9w NE |'8W | —.| RW 
1 
N 3 5 o 
A 7 I 5 5 o о 
ХЕ 13 50 2 15 3 21 1 10 
E I о 38 2 24 o 10 o 
SE 41 185 8 ' 5 27 ү? 32 
ка f SCH 2 o 15 o o o 
pa а кө 3 49 о 20 4 4 
` бо: | 158 13 1 22 1 z 
S E üt 13 5 ó о S 25 
ана _ se f w bud om учу 


nek wiatru 
kierunków wiatru i cisz 


Październik 1901 roku. 


[99] 


i | 3 
Ży- | Wado- | Czer- ` Zako- | Kra- | Boch- Szezaw- Kry- | Tar- | 
wiec | wice |nichow | pane | ków nia | nica nica | nów | 

| | | | 
SW | SW W |WSW | SE SE 5 — E | 
— | SE E SSW SE SE W š ая 
NE N E SSW | NNW SE E E 51 
— SE E SSW | NNW , SE SE W ñ г 
Sw sw W | WSW M |-.B үү Е 8 | 
Sw SW W WSW Sw | SW SW У SW 
SW SW w WSW WSW wW Sw N w | 
SW SW w w3W WŚW W E NW W | 
SW W w SW | SW | W E w үү 
SW w W |WSW WSW | NW w w SW 
NW N E | мн N | NE NW N NW 
N NW N 8 | M. | RW w N NW 
— үү үү SW | W NW E N |WSW 
E E E S WNW | W E — - 
SE E E SE | PSE | SE SE E SW 
= SE E ESE | E 5 NE w SE 
SE SE E M | JB S E E SE 
NE SE E NW | NE | E E NE SE 
5 SE E N | ESE | SE НЕ E | SSW 
SE SSE SE N SSE SE NE E SSW 
SE SSE E SE ESE E NE NE 8 
E SSE SE NNW | ESE SE SE NE SW 
NW S SE E SE NE E E SW 
NW | SW E NNW | ESE үү Е E | SW 
NE | SE SE 8 E E Е Е Е 
-- ЗЕ Е W E м Е М E 
NW NE W SW | WSW N 8 Е SW 
SW SSE w 8SW w w ЗЕ ХЕ SW 
NE w NW | WSW| NNE W E N N 
NE NE NE ENE N NW N E NE 
2 6 4 1270 115 3 ? 22 25 
7 7 1 6:5 5-5 5 o 20 
+ 7 2% (t5 245 12 44 26 EH 
IT 31 6 5:0 ku: 21 1 o 9o 
2 9 I 28 5 o 11 ti © Se 
18 1 o 15°5 6:5 ' + : 
2 is 29 110 115 26 18 m г 
3 6 o o 10 5 14 1 o 
39 aw" 24 — — w T 34 27 
| 


[100) 
Średni kieru- 
oraz liczba dostrzeżonych 
Październik 1901 roku. | i 


| 
eh i two- | Rze- | Smol- , Prze- Łom- Chy- 
Dzień | Pilzno| niez | szów nik | Sanok myśl na rów 
I E S W S S S NE 5 
2 SE 3 S S S 8 NE S 
3 SE 5 `8 FW 5 E N З 
4 SE S У 8 S E NW S 
5 SE S үү SW S S 5 SW 
6 SE S үү SW SW SW SW Di 
ET B 8 w W | SW S | $ | Sw 
8 SW S w W NE Š SE SW 
9 SE SW w SW SW SW SW m 
10 SE 5 w SW SW SW SW SW 
1 w SE w N SW N NE N 
12 w NE 5 NE SW E NE E 
13 W NE 5 N SW E E SW 
14 SW S Sw үү SW 5 5 SW 
15 S 8 W. SW NE 5 SE SW 
6 | s S w | 96 | a E SE | SE 
1 SE 5 8 SE S E E E 
1 SW S 5 SE SE SE SE E 
19 S s 5 5 SW E NE E 
20 $ 5 $ S SW E NE E 
21 $ S 8 8 SW E NE E 
22 S 5 5 5 ХЕ SE NE E 
23 5 5 E SE SE SE S E 
24 SE 5 w Е Е SE SW E 
25 Б 5 w Е Е SE NE SE 
26 s NW үү Е W SE NE $ 
x S NW N E SE E NE S 
SW SW N NE SE 8 NE NE 
26 NE үү NW s Е 5 NE SW | 
% | E | sw | NW | © esr | vu | ŚW | SE | J 
» N 8 w N w N Е : 
N 4 2 8 | 1 х 
МЕ 3 5 О ; | ta : 
E 6 "o 3 SB Lr Ua 23 
Ke L 3 o 12 15 21 
D ' 63 35 26 1 35 
SW 14 15 o 15 # 5 
ү 9 "8 47 T 10 o 
NW 0 2 о о 3 о 
Ciszy _ aa, SR n 
Br: k — - t den iiec 


nek wiatru 


kierunków wiatru i eisz. 


1101} 


Е т | 
| | | | 
| Заш- | Doli- | 5 „„ Du. | Dela-  Oży- | Horo-| Tarno- Jagiel- 
bor | na TT blany tyn | dów | denka po niea | 
SW | E Sw | 78w | SW | Sk | SE | SE | NE 
SW E SW үү ŚW | SE SE w NE | 
SE E SE E AW ® SE — | Е | 
ŚW | Е | SSE SE ŚW | SB | SE NW | SE | 
ŚW | E ŚW | SW | BW | SE | SB | SĘ | БЕ | 
ŚW | W Sw w ŚW | CW | SE w SE | 
EU Ww s SW SW ŚW | SW | NW | NW | 
SIE SW үү ŚW | W | SW 8 E 
Ww. ©. | GW м ŚW) 9 [ NE У SW 
NW | w SSW E SW | 8W SE SE S 
NE \ү МЕ | NE ем МЕ NW 
SB | W SE Ë NE E | а | B E 
SW үү SW \\ ŚW | БЕ | SW E E 
SW үү SW W NE W | SE 5 i 
SE E SSE | E SW SE | NE | SE SE 
SE E SE SE. NE S | NE SE SE | 
SE E g SE NE SE | Е SE SE | 
SE E SE | SE NE 5 E SE E | 
SE E SE SE NE SE J SE E | 
SE E SE E NE SE E SE É | 
SE Е ЗЕ Е . KE SE E E. E 
SE E SE E NE SE К | SE SE 
SE E SE SE SW SE E SE SE 
SE d БЕ SE SW SE E SE E 
SE E SE E SW SE Е ЅЕ ЅЕ 
SE E 5 Е NE | SĘ | Е SE E 
`E E ВЕ | BR | NE БЕ | E SE E 
SW E SW | Wsw| W ŚW | NE - E 
w. E | "esch, үү Z | NE Ж | 98 
NW | № w NW w w | SW | NW E 
5 W NW | NW w NW | NW N w 
| | 
+ | 35 2 5 l o 9 gi. 4 
| 40 3 32 9 20 з 4 
9€ 4 0:5 25 о 12 32 10 23 
43 40 0 20 o 34 20 39 18 
' 10%0 | 5 2 | 13 o ә + 
32 do A "i$ 45 4 15 2 1 
d' 3.5 | 8 a 12 о 1 5. 
7 у 5 | E 1 2 (6 -2 ` 
3 | 4 — 13 - 8 а. 
A cl = w x Ge S s 


(1021 


Średni kieru- 
oraz liczba dostrzeżonych 
Listopad 1901 roku. 


: | 
Dzień | y- | Wado-| Czer- | Zako- | Kra- | Boch- Szezaw-| Kry- 
wiec | wice | nichów| pane | ków nia nica nica 
1 NE NW үү ENE | WNW X. N j N 
2 NW NW w ENE үү BW | N и 
5 E NE E ENE үү ите е и | B 
^ SW SW үү NW. үү BW | M | B 
5 NE N W SE зү ив 
6 s SE NW | WSW үү NW W | NSE 
7 | Sw | w | NW | WSW| w | NW | NW | N 
8 SW W | NW WsW w NW w | 
9 SW w Na W W NW | NW | WNW 
10 SW SW w WSW Ww iW МС | R 
m SW Sw W SW | WSW w | W | Ww 
i | SV S | NW | WSW ww W | NW E 
3 | SW 5 Ww SSW | WSW | SW NE | ENE 
14 SW SW WW | WSW | S SE | N 
15 SSW SSW үү SW NE | NW 
6 | NE | SW | SE | NNE | NE z | = 
17 SW w W |WNW WNW| NW N 
18 Š 5 W SSW | WSW NW NW — 
ig S SW w WSW WSW NW NW | WNW 
20 s SW NW WSW | WSW w NW 
21 SW SW w NSW Sw үү w NW 
22 SW SW w WNW 5 SW У М 
23 N NW үү NW N NW W NNE 
24 NE NE E ENE | NNW N NW NE 
25 SE E E | ENE SW N 
26 SW SW W ENE | SSW NW үү => 
27 N NE NW ENE ESE NW N NW 
28 SW N WsW W NW W |WNW 
29 NW NW NW W NW NW үү N 
30 SW У WSW | WSW NW E w 
21 
N 5 | 6 I 12*0 85 13 2 36 
NE n 6 o r.o го o 13 o 
E ` | 4 5 8:0 3:5 o o 8 
SE 5] 4 I 2'0 о o 5 9 
Š 19 ә o Loo 3*o 3 2 H 
SW 26 39 o 2345 230 17 32 o 
У 9 13 42 18:5 39'o 13 5 18 
NW 9 9 21 Do tro 54 = " 
Ciszy 9 ^us 10 = SC SE 27 
ВгаК — = wie is — — 


1103} 


nek wiatru 
kierunków wiatru i cisz. 


| | | | | 
Tar- | p; Iwo- | Rze- | Smol- | Prze- | Łom- | Chy- 
nów . Pilzno niez | szów | nik | Sanok iny na rów 
moce | 
= I 1 
E N NE N N үү NW NE | SW 
NE N NE N N NW NW NE | N 
— NW N W N E N NE N 
— NW NE W NW SW NF NW 
— NW NE үү NW | W W | NE | ŚW 
SW 5 w S W SW | SW 
SW S SW w 5 | W SW | NW SW 
SW B N NW | W w | N SW 
NW 8 үү N | NW W | NW | SW 
w S NW w NW w | 8 SW 
E S w | SE | NW | SW | Sw | SW 
SE 8 w RETI | | ЗЕ SW 
З S S үү S 5 AW $34 | SW | а 
-- S S Ww в SW) 54 |. | £ 
SW SE S W и | ŚW W | NE Е 
Bw в | Aw рм И ЖОК Де | SEI M 
NW SE NE W | NW E W 1. 9 w 
SW SE SW N B. CE SW | SW | SW 
SW SE 5 N SE | SE SW | NW | SW 
SW | $w 5 w S | SE | sw | SW 
| 
SW SW S w в 1 NE uw | № | SW 
SW NE S w S SE SW NE SW 
— N SW W NE NW NE м 
= NE үү bp ЈИЕ N NE SW 
NE NE w ЕБ, Е NW | NE | SW 
W | БЕ 5 w NL M У Е SW 
W | NW У W Е М w SW | SE 
NW | S w w E w NE SW 
NW | NW | SE үү N NW | NW NE | SW 
W SW s N S NW SW NE SW 
| 
о 13 2 18 II 5 10 
4 6 20 o 2 г. t 
о 3 o 11 1% ] 
SĘ 237 4 o 5 8 о 
91. ща 45 o 30 2 a 
22 7 10 D o 1^ 33 | 
22 3 3 72 8 6 33 
з * 17 6 о ii 20 10 
29 | CS дай), % 4 d — 


[104] 


Średni kieru. 
oraz liczba dostrzeżonych 
Listopad 1901 roku. 


| 
sal Sam-.| Dali | „| Du ` Dela: | Ozy- | Horo- | Tar- | Jagiel- 
i Dzień b Er | Lwów blany tyn dów ‚ denka 'nopol | теа 
| | 
' NW W. W. |WNW| SW | w NW NW | SW 
2 SE W NW | E | aw ` w NW E NE 
3 N үү SW. | SW | ŚW | W NW үү Е 
4 N W W | WNW. W | W SW W үү 
5 NW W W NW | SW | NW SW NW E 
6 SW w ŚW | W W NW SW w W 
7 SW W Sw W ŚW | NW | SW SW W 
m үу У WSW w SW | NW SW үү ү 
9 NW W WSW W NW SW | NW W 
10 NW үү изм W ŚW | NW SE | W үү 
T SW У SW w SW W SE | BW W 
12 SW W SW w SW | W SE | w 
13 SW w SW w SW W SE SW w 
14 SW W SW w SW үү SE SW E 
15 SE NE | МММ | NE | SW, w SE |NW | NW 
6 | SE үү SW| W Lag | ŚW | N үү 
17 SE үү үү NW SW. N SW I NW W 
8 | NW | w |WsW| W | SW | NW | 8w w 
19 SW W WSW w W| w SW | SW w 
20 SW үү SW w SW лу SW SW W 
21 SW үү WSW, W ии SW W wW 
22 SW W WSW w SW | SW SW W 
23 N SW |WNW | NW SW У SW NW үү 
24 NE W NW NW | SW E NW | NW NW 
25 SW w SE NE | SW w үү N E 
20 SW W W үү SW W SE SW — 
27 | SW E SE | ESE | Бү 8W | NE |. — үү 
28 NW E w SW БЫ КЕ SW w 
29 NW W WNW NW | SW w Sw w Sw 
30 NW үү WW W SW W SW үү W 
Ń 10 40 І e | 3 o 2 
NE i 15 4 4 1 o | 7 3 o 
E 2 оо 3 o | $ o 2 14 
SE 10 2'0 2 o a | 19 o o 
8 t o 2 n 3 | o 3 o 
SW 39 380 I 67 5! 24 E 
W 5 3-0 57 19 43 o 29 46 
cad =. 4) 12 o 23 | 13 С 4 
szy 8 DUM | us 20 
Brak — x E. k | js cm 


[105] 


nek wiatru 
kierunków wiatru i eisz. 


Grudzień 1901 roku. 


| | | | | 
| Ży- Wado" Czer- | Zako- | Kra- | Boch- Szezaw-| Kry- | Tar- 
| wiece | wice |nichów | pane ków | nia nica | nica | nów 
| | | | | 
| | | | 
SW W | WSW | wen | W | NE | S$W | „SĘ 
NW | SW w |WSW | W NW | NW | N | NW | 
SW | SW NW | WSW | WSW | NW | NW | WSW| W | 
NW У W | WNW NW | W W | NW 
SW | SW | NW | WŚW | NW | NW | W | NW мм 
SW S E ssw | WSW | NW | W | — | — 
| SW SE N SSW | SW NW E | NW У 
| ŚW | SSW W WSW | SW NW | NW | NE W 
| SW | św | w | wśw | SW | W | NW | SE | w 
Sw м | WSW| WSW | NW | W му W 
SW | SW w WW ww w | N W үү 
SW SW | NW Ww W NW | W N SW 
SW | SSW E | SSW | ESE | © W E 
5 5 E | SSE | NE W | NE SE | SW 
S SW үү | WSW SW ү | M ENE Е 
SW | NW W | WSW | W | w N NW 
SE E | ENE | Б | © w A 
SE SE SW | SSW | SSE | SW | W SE | SSW 
SE SSE SE | SSW BS N N SW 
8 SE | SŚW | ENE | SW | Е SSW 
м Е I: SW 
e SE E | SSW | — — 
5 SW E |WNW| ENE | E | Н |NNW № 
SW У -— SW E E | SW W | SSW 
5 Е E | NNE Е NW | Е N > 
SW E та SE E w | N Е SW 
SE W W |NNW | W NW | W w W 
NE w W |'NNE | W | NW | NW м a 
E E E SE | ESE Б £ NE ER 
5Е Е л | GWI X SW | E NE | N 
S SE W |WSW | WSW | SW E NW | NW 
т о I "о oh a j 39 22 40 
2 2 o ^. 6:0 о „4 o p» 
5 15 15 5*0 26:5 5 | » "m 3 9 
14 3 2°5 45 ая o j 2 
33 14 o 17*0 35 © 9 7 Pe 
28 26 1 300 19:5 II 4 5 | we 
| 4 18 37 18-5 28°о 26 23 28 | 270 
LE 5 Е r s é | » 10% 
| a : H n 1 Lb | ow | B | 17 
H 2 — — | | 
s ы ж m 5 SE E 
| | | | 
14 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. 


[106] 


Średni kieru- 
oraz liczba dostrzeżonych 


Grudzień 1901 roku. 
"ge Iwo- | Rze- | Smol- ъ | Prze- | Łom- | Chy- 
Dzień | Pilzno | ү Es | słów nik Sanok mysl hà Я ^d 
| | 
I NW ` S w 8 W w SW SW 
2 NW | NE У NW NE NW N W 
3 w S W | ЗЕ NW | м SW = 
4 W NE W ON NW w NE | $W 
n SW SW W NW У К SW NE 
6 S NE W SW NE 5 NE SW 
7 NE 8 8 SE NW NW SE SW 
8 SW S 8 SE NW W NE SW 
9 SW 5 SW SE Ww SW SE SW 
10 NW SW У SW SW SW w SW 
11 SW SW үү w W 5 SW SW 
12 SW S 8 S W SW E SW 
13 NW s S SE W W SE У 
14 NW 5 үү SE NW SW Sw E 
15 $ 5 w үү 5 $ SW 
16 У SW | W 5 У NW | SW | SW 
1 5 ch SW 8 NW SW 8 SE 
d ŚW | S 8 5 W SW S SW 
10 S SW N S SW 5 SW SW 
20 S NW |" S Ww S SE SE 
KO S B | NW = SW SW s SW 
22 SE 5 w 5 Е SW 5 SW 
23 NW 5 8 s SW SW SW SW 
24 У S S S wW SW SW SW 
25 SW Б 5 5 5 SW b SW 
26 | NW S 8 8 S SW | św | ŚW 
27 w SW 8 5 SE үү SE SW 
28 ж РТ т ж 5 NW | SE W 
29 SE | SW | W SE w SW | SE SW 
30 SE x w SE E 5 NE | ŚW 
31 S $ w s NE SW SW SW 
N o o 6 9 I 
NE 6 8 o o A У 
Е о o o 4 8 o 
SE 9 o o 18 4 0 
8 23 61 34 49 5 21 
SW 19 21 o 2 20 39 
У 14 2 53 4 Зо 22 
tad 22 1 o 6 21 7 
1 — — ai I ds 
тк з= =m Е Ze Gg 


[107] 


nek wiatru 
kierunków wiatru i cisz. 


Sam- | Doli- Du- Dela- O2y- | Horo- | Tarno- | Jagiel- 
bor na Lyńw blany n dów denka | pol Wà 
| 

SW w WSW w W SW үү W 

| NW W WNW | WNW | SW NW | SW W 
| SW W WSW w SW W NE SW w 
| NW W. | WSW | WNW | SW SW | SW w 
| NW W WNW| NW SW | NW | SW | NW | W. 
| SE B | SSE E SW NW | SW NW E 
SW W | SW w SW W NE 3 4 
sw W мм w Sw үү SE SW — 
SW W SW Л SW W SW Sw 8 
NW W SW w Sw w SE SW W 
SW w SW w SW ` W 8 SW W 
NW W w SW У SW | SW E 
SE W SE SW NW үү SE SE NE 
SE W 8 $ SW SW NE ЗЕ Е 
NW W SW SW SW SW SE S w 
N w үү W Sw W W NW W 

N W SE SE SW SW NE SE NE 
SW W SSW SW SW SW NE SE E 
5 W SSW | SW SW SW NE RR NE 
SE W SSE SE NW 8 МЕ SE E 
SE w S SE SW SW NE SE E 
SW w SE SE Ww E NE | SW E 
SW W SW | SSW | SW E SW N — 
SW W SSW SE SW SE 5+ — 
SW W SSW | SW SW SW SE = W 
SW үү SSE 5 SW 8 SE SE — 
SW W SSW | SW SW S SE SE E 

| SW W |WNW| N SW S SW N w 
W E SSE SE SW N SW N E 
| SW E SSE | SSW | SW 3 SE E — 
| SW W wsw W SW SW SE W ść 
| 6 r5 2 7 4 o 9 o 
| o 1:0 o 2 o 30 1 4 
| o го 6 o 7 o o 15 
17 го 15 о I 29 24 к 

4 21*0 10 o 10 3 5 2 

45 3170 18 бо 34 29 19 3 

4 17'0 33 13 24 2 9 21 

15 45 , 2 10 o due 3 

2 5 2 — 3 SE 19 | 44 


[108] 


Styczeń 1901 roku. 


Stan zachmu- 
Średnie 


| 

‚| Ży- | Wado- ` Czer- | Zako- | Kra- | Boch- |Szezaw- | Kry- 

Dzień | wiec | wice | niehów | pane | ków | ni nica uż 

| 
| | | | | 

I 9 100 тоо | Bro 10*0 77| тоо | 100 
2 33 10*0 too | б" | 37 43 go | 100 
3 10'0 10*0 too | 083 8-0 10'0 10%0 | (og 
4 4 10*0 tao | Uu 9*7 43 10'0 | 100 
5 33 Bo 93 | voe 43 go 43 43 
6 2:3 10*0 100 | 277 |  10'0 10'0 40 ro'o 
7 73 g'o 33 | 083 | 83 10*0 87 6'7 
8 1*0 oo оо e| 3-3 3:3 3:3 3:53 | 
9 17 o'o оо | -0v | го oo o'o o'o | 
10 0'7 oo oo | oo: 2:7 o'n on o'o | 
и 5:0 3:0 g3 | 93 o'3 oo o7 | 222] 
12 8:3 ENZ 07 | 2 po? 2°7 13 oo | 239 | 
13 10'0 10*0 IO | 100 1070 10*0 100 | 1070 
14. 10'0 10* Foto | 3 100 10*0 77 | moi 
15 83 10'0 roo | 6:7 10'0 ro'o 10'0 | тоо 
16 ro 5: 3-3 1'7 3"7 73 y3 | 391 
17 го 3:0 o'o oi oo 0*7 o? z'o | 
18 0'7 oo oo o'o oi oo oo 'o 
19 40 3:0 oo 2°3 57 o'o 0'7 oto 
20 6:3 7o 677 47 7o 3*0 »3 10*0 
21 100 100 10'0 10'0 10'0 73 ENZ 100 
22 10'0 ro'o 10*0 8-3 10*0 10*0 g'o 8:5 
23 43 Bro 34 5-3 6*7 4'0 g'o 453 
24 4 3o 3:3 o? 33 47 oo E 
25 97 100 9:7 6*7 10*0 83 10'0 10'0 
26 10'0 10'0 9*7 10'0 10*0 10°0 8-7 10'0 
27 8:o to'o 10'0 8:3 9*7 5:3 10'0 6*7 
28 8&3 16*0 10*0 6:7 8-3 9.3 87 33 
29 77 10'0 Loo 5*0 2 50 83 83 
3o de 3:8 wi 13 Lei ET 0'7 o'o 
3i 70 2'9 Bro | «Po 6*0 33 6:7 339 

беа. . | ; | 

mies. бсо 6:8 06 | -4% 6:3 5:4 9561 58 


[109] 


rzenia nieba. 
dzienne. 
| i | | - Sam- | 
Tar- | Pil | -Iwo- Rze- Smol- | Sanok Prze 
nów | zno | niez 820% nik, | 88 myśl bor 
| | 
E | | | 
| | А 3. 40 | 
roo | ¿Á Q | °З 8:3 IEN 10'0 ы ; 
67 93 | sA? | "teg 100 10'0 A ka 
10*0 10'0 | 10*0 5:0 10*0 ju s KS 
Hee] 9:7 | 6*7 6:7 97 da vt Md | 
5'о 55 2`о 37 4'0 o + „23 
10'0 10'0 6:7 oo 6:7 до e | 67 | 
6*7 8:7 10%0 3:0 7'0 Ay: +> 2 | 
oo oo | 2'0 1'7 o'o o'o S 2 
oo oo 2*0 oo oo о'о ое. ks 
Oo oo EN o'o u'o o'o o'o | 
| | | | 
3:3 o'o 2:3 | o'o | oo o'o o'o 22 
и сыно шн mj a 
83 8:7 roo | 5:0 | 9'3 Ë top 4 ыз 
100 ro'o ro'o So yl кми be] | 93 
10'0 10*0 8:7 5°о | pł | ER Ж | Ko 
6:7 6:7 2:7 1*j | t | lo Фа | NU 
oo 1'0 2'0 3:3 ow | win A жч 
3 o'o 47 o'o g'o | to! L1 b 
* o? oo oo | 
5:0 1*3 5:3 -0'0 ? | : $7 | 22 
6:7 6:3 6-3 5:0 3:7 | on | 
| М м] 3 
o s p m ше g| р 
ro'o | 9:3 5:0 5:0 y jo eg | 70 
47 | 5:7 37 100 d $ X: | 67 
6*7 577 47 ENZ » "is gé | as 
ll E 2 de а 3-7 6:3 
10*0 97 64 го E? te 27 | ps 
8:3 GE 5:0 оо 97 8-0 5:3 | g'o 
5°о 577 4'0 oo 9' ie SA 8-7 
67 8:7 6:3 o'o ed z ed 3.3 
43 - | 23 0*0 7 EN 1-7 Ce 
43 70 c» | o'o 10'0 | 
К x 2' | 
6-3 6:2 | 61а $i 6:5 бо 9:| 4 
| | | 


[110] 


Stan zaeéehmu- ' 


Srednie 
Styczeń 1901 roku. | 
а. .Du- | Dela- | 02 Krzywo-| Horo- | Tar-  Jagiel- 
|Dzień | Lwów | blany | tyn бат | уй denka | поро! | niea 
SE 10'0 97 10.0 8:0 10*0 10'0 10'0 
2 g'o oo 100 8:0 10'0 10*0 £0'0 10'0 
| 3 10*0 10'0 10'0 10'0 10'0 10*0 IEN 10*0 
м 6:7 6*7 го Bro oo 0'7 5°7 3 
| 5 5:6 4:0 4'0 8:o 23 3:3 7`7 3:3 
| 6 10'0 10*0 ENZ 9:3 10*0 10'0 10'0 10'0 
7 go : 10'0 4'0 10'0 6'7 3:7 6*7 
8 10'0 10*0 0*7 10*0 oo 10°0 10'0 10*0 
9 0'7 oo 0:7 4'0 c'o oo 6:7 
10 ia 0'3 1'3 o'o oo т? 6*7 10'0 
H o°7 o'o o'o oo oo 6:7 6:7 10'0 
12 23 o'3 o'o 7o Loo 17 Bo 
13 10'0 I toʻo 8-7 6'7 10*0 Div 10'0 
14 10'0 10*0 8: ENZ 6*7 10'0 6:7 10:0 
15 10*0 10*0 10*0 10*0 6*7 10*0 10*0 10'0 
16 10'0 10'0 10'0 10*0 10*0 10'0 10'0 10*0 
= ` 97 7 10'0 10*0 10'0 10'0 10'0 9'3 
1 10'0 100 10'0 10'0 10'0 100 10'0 10'0 
19 "3 0*7 077 3:3 33 6*7 43 Be 
20 Zo v3 1'0 LN oo 10*0 10*0 10*0 
21 97 9:7 9'3 10*0 6'7 10'0 Loo 67 
22 100 9*7 83 1070 Do 100 8-3 67 
23 8'o 7o 23 73 0*7 43 6*7 49 
24 Z 63 35 o o'o 477 73 б'о 
25 m 37. Do ENZ 0'7 10'0 10'0 6'0 
26 83 7:3 5:7 6-7 3-3 6'7 73 6*7 
27 8'o то 6:7 б'о 77 7o 73 
28 8*o 8o 5:3 93 ro'o g'o 10*0 57 
29 1070 Oz 8:3 9'7 7 100 10'0 9'7 
30 47 37- 7o 6:3 73 75 6:7 7°° 
31 3 6*0 6.7 3:7 7o 77 6*7 67 
Środ. 69| 66 | 62| у; 53 | 80 | 81 79 


rzenia nieba. 
dzienne. 
Luty 1901 roku. 


1111] 


| | 
| 
| 
Ży- Wado- | Czer- Zako- Kra- Boch- |Szezaw-| Kry- | 
wiec wice | nichów | pane ków ni nica nica 
| 
3:0 o'o H4 o'3 33 oe Se 5:3 
7:3 10'0 10:0 6-7 6'7 Do 93 83 
8'0 6*0 6:3 i3 43 2*7 1*0 43 
5:3 oo 27 o°7 : 3g ot 4'0 1'7 
97 10'0 IO'O | 10*0 10*0 7'0 73 8:3 
g'o 10*0 IO'O 4 9:7 47 Dro ro'o 
100 Loo 10'0 10*0 10*0 ro'o Q*7 ro'o 
8:3 Loo Io' 6:74. tow 93 87 ro'o 
73 10*0 10%0 ro'o 73 ro'o Loo ro'o 
6'7 10*0 5*0 5:0 | 40 67 | 677 10'0 
57 Bro 33 г. 3: 6*7 33 ro'o 
73 б'о 3:3 23 | *4 33 | жо 3:3 
43 3:0 6-7 — 0'7 EK 277 23 
5:3 4'o 677 2:3 r7 r3 | 47 Te 
9'3 10*0 677 o'3 0'7 67 37 Go 
1:3 oo 10*0 o? 3:3 0'7 0'7 o'o 
4'0 5*0 o'o o'o 39 Co oo | oo 
1:3 | 3*0 op 1'7 47 3:3 2'0 3.3 
87 10'0 10*0 E 10'0 10'0 77 ro'o 
To'o 10'0 IO'O 8-3 6:7 10*0 10*0 ro'o 
KS 5:0 3:3 5:0 | 37 4*0 5*7 3:3 
o'o Oo o'o o'o o'o oro | 33 
3'3 3*0 o'o 3-3 3:3 77 | 977 | 
5:3 7o 10'0 ro'o Do 47 67 
$31 cire! |; aov үч. Pha бо м ORE Y 
53 Go 6:7 5:0 67 87 бо | 
4'0 5*0 5*0 0*7 43 3-0 го 
47 Am 6:3 o*3 5:3 е7 " | 
| | 
5°8 6*1 672 4'0 5:2 47 49 


[112] 


Stan zachmu- 
Średnie 


Luły 1901 roku. 


; Tar- e Iwo- Rze- | Smol- Prze- | Sam- 
SE nów Pilzno піст 870% nik Sanok myśl bor 
| | | 
I X. Жо | 37: Né 1901. 30 oo : 
2 10'0 83 33 | 6091 100 | g'o 27 x. 
3 270 3:3 39 Cf aos e го 43 
4 _ i| Je жез уу | Co 47 23 
5 7o Bo 3°3 oo 777 Loo 47 6:0 
6 3:3 4'0 10'0 3:3 100 | 70 3:3 43 
7 10*0 97 Co 2:7 oi 10'0 б'о 6*7 
8 10'0 g'o 8:7 5:0 47 ENG 5:0 7:7 
9 — 10'0 577 3'о 10'0 10'0 6:3 го 
10 10*0 5'0 8:0 5 6*7 7o 40 97 
1 Bro 4'0 5'0 | 5*0 | 57 go 2:3 
12 4'0 zy 4 47 o'o | 5:3 2*0 2'0 o'o 
13 3:3 o3 2'0 0o 57 oo $29 4 
14 3:3 43 5:0 o'o | Dro Bro U7 10*0 
15 Bo 3% 2'3 ogi Se Bro r'o 
|! 16 ty 13 2:3 кер 03 2'0 17 2:0 
| !7 5:0 0*7 43 г. ` o oo oo o'o 
18 10'0 8:7 47 7391. 00 2:0 Se 47 
19 10'0 10'0 Loo "7 30 ido Bro 93 
| 20 100 10'0 10*0 оо. gj Loo 5*0 87 
21 Bra 6 57 o'o б'о Ho 3:0 r7 
22 3:3 0*0 Dei Bro 2°7 2*0 177 op 
23 43 2:3 Bo 0*7 2'0 oo oy 
24 2'0 4'0 5 2:7 Lo 2'0 1 37 
25 43 5:3 47 oo 5:7 4:0 277 27 
26 6*7 D D 5o| 63 | 7o 3-3 Zo 
27 4'0 391] 2% 1'7 б'о 3:0 o'o 17 
28 » | 359 | 277 oo 6:3 xo 1:7 10 
| | 
| | | 
Śred. 5.3 | i | | l 
mies. [i v3 4'9 зор го 2°8 42 
| | | | | 


[118] 


rzenia nieba. 


dzienne. 
|| | kad 

u Dela- Oży- | Krzywo-| Horo- | Tar- Jagiel- 

Lwów | blany tyn dów | równia | denka | nopol | nica 

SES 

ET | БЕН > 

43 33 13 47 | r2 ]| 3% | 5:3 fato 
87 g'o 6:3 83|: 37 97 | 93 о 
Ho 235 AO 6:0 | 5.0 100 | 8:0 7:0 
5°3 2$ 3:7 GIN "Fo е. 99 97 
5:7 | 47 2-7 43 | 20 СУ | 97 1 e. 
67 6:7 »3 7o 5:7 07 | тоо 7 
8:3 | 6'o 6'7 go | 44 73 | 6:0 40 

oz 9'7 1070 5-3 | g'o 109 | 97 det 
SN 10'0 ro'o 10'0 g'o го'0 | 8:7 ure 
ha 67 77 7:0 73 43 6:7 8-7 
3 23 13 2'0 o'3 3:3 | 5:0 +: 
57 17 27 43 100 "s о 2 
67 53 6*7 4o 100 6'7 Eu ER 
63 6:0 6:3 6:7 8:3 78: 97 1 
63 | 63 33 2-3 бо > 85 93 

43 | 3 0*7 47 о’ d ; š 
13 55 2`3 бон» mo si 9 róż 
97 29 5:0 97 73 ns 10*0 pł 
73 SCH 7o 63 10'0 i 47 7 
94 67 97 47 go Log E go 
D . * 5*9 

б'о 4*7 Io*o Dro 70'0 Үт 63 5 
57 67 5'o o'o 4o 3 : $3 e 4 

4 oo oo oo oo 2 оо V 

in 47 70 er 4 e б-о 
43 37 100 40 10'0 9 5n > 

70 6:7 2:3 5*0 20 10 z. : 
47 3:3 oo 0*7 oo 0°7 o? Zo 
3-3 33 10 ei го 43 8o wi 
ба 5:3 50 5:0 5-8 6-7 6*9 64 

15 
Spraw, Kom Ex 


‚ fizyogr. Т. XXXVII. 


[114] 


Stan zachmu- 


Srednie ` 
Marzec 1901 roku. 
Dzień y- Wado-| Czer- | Zako- | Kra- | Boch- Szezaw- Kry- 
wiec wice | nichów | pane | ków ni nica nica 
| 
i g'o Oo 100 Dro 37 4'0 6:7 24 
2 yo 100 97 40 "3 677 LN. g'o 
3 77 Ge 93 67 45 70 47 87 83 
4 100 too 1070 10'0 ENG 100 10'0 1070 
5 10'0 10*%0 10'0 ENZ 10*0 1070 10'0 ro'o 
6 6'7 7'0 | тоо 73 47 93 93 " 
7 77 poj p? 40 | 57 53 40 6'o 
8 93 to'o 1070 6:7 10'0 87 y3 59 
9 2:3 y'o 67 67 Bo 27 6:3 23 
10 oo 3o 7o oo 4:0 6-3 33 33 
11 97 8'o 10'0 10*0 100 „70 WY 10*0 
12 8:o 6:0 6'3 6:7 AR i3 3:0 6'0 
13 777 100 9*7 8:3 77 53 97 108 
14 7'0 70 10*0 5:0 7o бо - 6'7 
15 3:7 40 vd oo oo oo °°3 110 
16 83 100 | Io'o 6-7 10'0 77 8o 83 
rz 43 7o 67 oo 5:9 4'3 2'0 r? 
18 3:7 go | 100 5:3 6:3 3:7 77 57 
19 7o 1070 9:3 6:7 70 77 g'o 8:3 
20 97 100 oi 6:7 77 7'0 8*7 67 
21 10'0 10'0 100 100 10'0 10'0 10'0 Lon 
22 10'0 10'0 100 8:3 NI g'3 10'0 10'0 
23 10*0 100 100 100 10 0 1070 100 Io 
24 100 10"0 10'0 10*0 10*0 10*0 10'0 10'0 
25 100 70 100 — 10*0 6:0 10'0 10'0 
‚26 g'o 10'0 977 6*7 8:3 60 8o 83 
27 10 0 ENZ 10*0 10'0 10*0 10'0 10'0 10'0 
28 40 g'o бз. 83 7°? 4°7 10*0 10'0 
29 6*7 Bo 10'0 100 8*0 o? 10*0 67 
3o 23 Zo T3 о'о 2*7 oo oo ro 
3i go 5:0 r7 2:3 i53 22 oo го 
eng 75 8'2 8-5 6:6 72 6:3 71 74 


[115] 


rzenia nieba. 


dzienne. 
| 
Tar- й. Iwo- Rze- Smol- Prze Sam- 
nów | Pilzno niez szów ni Sanok myśl bor 
pe = ——  —JE wra жады | 

8 Ka 29 33 4 9:3 бо 27 2:7 
8-3 23 5*0 v2. | toń 1*0 "7 40 
Loo b'o 100 8:3 | 10*6 9^ | 5*0 бсо 
Io'o 10*0 1070 куо | 10*0 Lon 5°; 8:3 
Loo 10:0 IEN 100 rro 100 9% Gi? 
10'0 10:0 zo ENG 7*0 6:0 6:3 6:3 
67 , 3 e 1070 g'o 40 2:3 
оо ENG 47 0*3 6:7 An 3:3 87 
35 5*0 1270 3:9 9 TO 5:3 37 
67 07 47 17 6-7 EN б'о g'o 
67 77 3:0 со 8-0 80 бо 8:7 
бо 45 5:0 осо 777 2'0 D 13 
53 8 7 ENZ U7 97 Lon $"? 6:3 
коо Lora T; "o Зо 1070 бсо 83 
o3 оо 20 + ro o e 2°3 
о 5:3 40 v7 5:7 5-0 13 63 
73 5:3 17 aty 13 го г5 i7 
73 57 о on 37 30 6*o xo 
103 8:3 6*7 оо 67 8o 5 5:3 
67 77 7 77 63 бю. | ` 47 43 
1 ENZ 10 on 10'0 ENZ 6:3 "a 
100 10*0 10*0 100 10 0 100 0:7 10*0 
оо 10'0 10'0 1070 10*0 67 10'0 
өр 1070 10*0 5*0 10 0 8-0 3'0 EN 
to'o 87 67 1070 10*0 5:7 87 
to'o 10*0 37 8:3 100 (ve б'о 93 
100 0*7 оо 50 1070 ER 57 s 
1070 100 (070 8o 1070 yo roo 

to'o EW 1070 67 9:7 EN 53 100. 
7 oa 5:0 17 5-3 3:0 v3 97 
73 33 бо on 57 5*0 r7 r7 
wa 77 ys 44 soj 79 45 68 


[116] 


Stan zachmu- A 


Srednie ` 
Marzec 1901 roku. | ES 
ч Du- | Dela- | Ozy-  Krzywo- Horo- Tar- |Jagiel- ; 
ТАМА Lwów Маву | tyn dów | równia | denka | поро! | nica 
| | 
{ 
1 то 6:7 | бо 43 4-9 5:0 9'7 
2 6-о $13 63 40 8-0 9'7 10'0 
3 1070 go 3 8'o +3 43 67 
4 97 g3 100 97 10*0 10'0 1070 
5 100 1070 10'0 93 100 оо 10'0 
6 10*0 100 100 93 100 1070 100 
7 87 8o EN 8*7 677 Loo pro 
8 70 6:7 7:3 83 6:7 6 7 
9 83 8:7 too 8:3 10*0 8:3 73 
10 100 EN 10'0 10'0 9 гоо 100 
"I Loo 97 'о'о g'o 10'0 10'0 100 
12 5 22 6:7 6:7 1070 
13 9:7 97 10'0 87 100 1070 100 
14 100 100 10 0 10'0 8-7 10'0 10'0 
15 5°3 47 33 Sch EZ ZĘ 1*7 
16 oi Ro 5:0 6:3 sk 3:7 „03 
1 5'o e? 57 2:7 37 7:3 43 
1 g'a o 6*7 4 7 70 > 6: 
19 - 62 бо 677 Do 6-7 | d 
20 63 47 50 6o 50 23 67 
21 15/0 1070 10*0 93 to'o 10'0 97 
22 100 10°0 10o IG'O 1070 10'0 100 
23 100 100 10'0 97 100 10*0 1070 
93 83 100 47 Loo 100 o 
25 10'0 7° 6:0 83 SCH тоо 8'o 
26 100 10'6 57 8*7 8-7 8-7 10*0 
27 1070 1070 5% 7 5 99 ; 
28 100 10*0 1070 9:7 10*0 100 160 
29 10'0 ro'o 5:9 100 1070 Lon 
Зо T Lë 6:0 2*3 Š 3 67 Pe 
3i 5-7 30 ro 13 1*7 3:3 2'0 
Śred. 8:3 
mies. 79 77 73 7:5 83 8 


rzenia nieba 


[117] 


dzienne. 
Kwiecień 1901 roku. 
| | 
Ży- Wado- | Czer Zako- Kra- | Boch- |Szrzaw- Kry- 
wiec | wice nichów | pane ków | nia niea nica 
| 
ua | | 
9:3 70 g'o 2'0 70 30 43 3:0 
53 g'o 8:3 5o 6:3 8:7 10*0 83 
r3 Do 5:3 o'o 47 o'o Héi оо 
"5 80 yo 3⁄3 o? 43 5'0 0:0 
Үз 10'0 oo 50 93 43 07 6:0 
4:0 rro 37 2:3 2*0 со 3:0 "y 
too | 100 гого | 100 10'0 93 97 10*0 
677 100 9" 3 | 6:7 67 77 бо 5°7 
57 1070 9'2 | 577 IEN 53 37 47 
g'o to'o 9:3 | 40 10 0 73 53 43 
7o 40 5*6 50 5'0 5: 5:3 go 
2 5:0 2 2°7 30 40 Zo 6*7 
Ion 100 1070 1070 10'0 10'0 too to'o 
LÉI 6:0 50 5:3 63 40 6:3 6:0 
8:7 1^*0 77 33 1070 459 5:0 50 
Loo 10*0 1070 8:3 1070 77 93 77 
73 10*0 100 100 100 10'0 Зо 8-3 
ej 7% 100 N3 93 67 6:0 77 
Sro 10'0 |. 90 10'0 7 5:0 g'o 
67 10*0 63 2:3 10'0 79 oi 
77 too 100 83 0'7 10'0 87 
go 10*0 8:3 6:7 yo 30 8:3 
73 1070 ro'o go 10:0 77 1070 
1: to'o 6:3 8:3 мім d 10700 ` 
3 "o 100 mä 9" 4 to'o 
5 7 1 > 5:0 E Ces 33 40 53 
47 10'0 го 7 27 KA) 9 
6 7 ER 73 4:0 2'0 7 3:3 
100 10*0 10'0 5*7 97 6:0 47 
o 8-0 100 6:0 1070 Go 73 
65. 8:8 79 5: 7.5 beg 6:7 


[118] 


Stan zachmu- 


Średnie 
Kwiecień 1901 roku. 
T Pil I R о] | Р Sam 
ZS ar- і wo ze Smol- rze- am- 
Dzien nów zno niez SzÓw nik Banok myśl bor 
| № - 
š 6:7 6 3 23 oo 20 113 0'7 
2 913 к'о 5:3 8-3 Do 915 70 
3 33 $3 2'0 50 ou oe k r оо 
4 v3 6:7 5*0 Do 30 2:0 1*2 
5 100 5-7 4:0 3 AO 3:0 2:3 
6 2*3 8:7 10 50 5:0 5:5 7 
7 10:0 077 (on 10.0 ENG 6:3 аз 
8 5:0 73 43 15 40 tg 43 
9 6:3 73 50 o'o 3:0 13 vc? 
10 8o 83 2:3 5:0 4'0 Bro 43 
1 бо 53 5 67 7'0 43 77 
12 43 5-0 33 EN 4'0 2*3 4'0 
1 1070 1070 Loo 190 z Ho 5з 9*7 
14 7o 8:7 5:3 5:0 ^. 40 43 63 
5 6:7 47 Bag 0*0 e 30 38 5:7 
16 8:0 8:3 5'0 83 Ё 4'0 2*7 6:5 
17 10*0 8:3 Lon 19%" с g'o 8:0 97 
18 6:7 бо 77 83 = Š o 6:0 47 
19 Loo g'o $9 50 Ф B'o Do 100 
20 8-7 93 47 27 z 7'0 6:3 4? 
21 10%0 9'3 27 Iu'o 10'0 8:0 “ТҮ 
22 Go 70 4'3 43 7:0 5*0 87 
23 6*7 "E" 10'0 го g'o 6:0 97. 
24 `o 77 EW 3:7 ENG EN 93 
25 3 6:3 5*7 3:5 60 73 87 
26 67 3:3 5:0 43 о 43 33 
27 oi oo 2*0 oo 20 17 o'o 
28 5:0 3:0 Kg oo го 0*7 43 
г 29 9*7 83 7% 6:7 бо 7'0 7? 
6*7 6:3 éi 8 g'o 6:0 87 
Sred. 
mies, | 7? 6*8 57 49 5:6 45 5-7 


[119] 


rzenia nieba. 


dzienne. 
SES BEE ao am ——-— — = = I ——— 
| ; 

Du- Dela- Ozy- |Krzywo- Horo- | Tar- | Jagiel- 

HN blany tyn | dów równia | denka | nopol niea 

| 
— | | - — | SS t - — 
47 2:3 27 o'3 г:3 4? 7 43 
9'3 7:7 3:3 5:3 2*2 4'0 8:0 43 
27 30 5*0 3:3 5:0 6:7 28 2'0 
57 47 5:3 3:53 t7 5:7 6 7 43 
6:3 47 №3 7'o 6:7 EW $3 60 
6-3 Do 0*3 47 7 1*7 3:0 Zo 
100 10*0 10*0 EN 6:7 10'0 1070 80 
5'о 40 3*7 47 4:3 70 9.3 EN 
5-0 4'o 8:3 2'0 Ka 3*3 40 40 
87 9? 7-0 7:7 Su o? 67 5'0 
6:3 $93 9:3 6*7 83 6:7 67 79 
3:0 EN 43 40 8:3 70 23 6:0 
97 Loo 10*0 97 100 oi 83 9'o 
Bro un 93 6*7 100 1*0 10*0 87 
70 6:3 47 5:0 43 47 g'o 50 
40 о 47 4'0 1:7 6:7 Do 35 
10'0 10'0 sJ oi 17 97 go 70 
63 7o 67 5-3 So 100 9:3 5*0 
10'0 Loo 10-0 10'0 10'0 10*0 10'0 10'0 
67 6:0 9:3 б'о 10*0 100 7 g'o 
87 8:3 10*0 а 83 93 

76 6:0 100 33 1. 8 10*0 27 8-3 
97 97 І g'o 10*0 10'0 1070 10'0 
9°3 87 10*0 6 7 100 1070 10 0 10*0 
8'0 7:3 1070 83 100 IG*0 оо 7'0 
50 40 43 47 4 47 EK 3-3 
40 3 1*7 i3 5:0 0*7 4'0 3:0 
40 2:0 33 43 47 5:0 20 5*0 
77 6:0 5:7 40 РЗ 63 7 Ro 
8-3 5°7 oo 40 100 1070 33 83 

6*9 6:0 6:8 5-5 6*2 74 6:5 6:3 


[120] 


Stan zachmu- 


Srednie 
Maj 1901 roku. 
Dzień y- | Wado- | Czer- | Zako- | Kra- | Boch- | Szezaw- | Kry: 
wiee wice _nichów | pane ków nia nica nica 
| 
1 6:3 7o 80 43 53 59 ENG g'o 
2 Go 7'0 SCH 2 5-3 39 Bo 7:3 
3 67 go 6:3 8:3 9:3 5:9 10'0 8:3 || 
4 23 Dro 8*0 67 43 >? 8o 67 
5 i7 40 3:3 43 o'3 ENG 43 1*7 
6 ry 3*0 6:0 0*0 07 оо 07 1:0 
7 8o 70 100 43 zu 3:0 б'о 40 
8 7o Ho 1070 10'0 100 70 87 100 
9 2:7 40 5*7 oi 3:0 07 r3 3:3 
10 2'7 Dro So го 7o 33 14 27 
11 6:7 Dro 4 An 4:0 ENZ 7 > 
12 07 on o'o 0'7 то oo on 0'0 
13 vo o*o oo oi oo oo оо оо 
14 го 5-0 5'0 SC 3:0 3:3 43 2:3 
15 3:3 40 EK 5*o 43 zo 6:3 4'0 
16 17 5:0 7:3 SC 5*0 33 He 67 
17 8-7 6*0 93 37 977 T3 8-7 73 || 
‚8 6-3 о 6'3 7 677 6:0 v T4 
19 33 go 70 o? 4 23 43 го 
20 22 бо TS 43 oi 43 80 73 
21 Do 7:0 5:0 yo 6:7 9:7 9*o 
22 5:7 7o 8:3 8:3 3-3 3-7 77 6:7 
23 43 5-0 5*0 4'0 17 r3 47 5*0 
24 #7 3:0 1:3 40 o? 2:3 6:7 g'o 
25 6:7 6:0 10*0 — 6:3 33 6-7 5:0 
26 37 5:0 8:3 13 8:0 Ke 2:7 r7 
27 43 4:0 E 2`0 4'3 13 s. 23 
28 77 50 9o | 4o т 47 бео 45 
29 43 bro 9'7 43 5*0 50 8-7 6:7 
30 0*7 2'0 353 o'3 oz oi 47 27 
31 13 оо 03 0*7 oo o'o 1*0 co; 
Gred. 4| 0) 2) ml. 5 аэ, $9 oam 


[121] 


rzenia nieba. 


dzienne. 
| | 
Таг- Pil- Iwo- Rze- Smol- k | Prze- Sam- 
nów zno піс? SZÓWw nik Bano | myśl bor 
| | 
5:3 6:3 3-3 2°7 2 у 2 
5'о 6:7 5:0 оо éi: à 
77 70 5° го e 87 
7`7 9:3 77 2'7 4 š 
7 40 5*3 33 47 zi 
o'o 0'7 | 1:7 o'o е id 
5*7 6:3 4'0 33 e СЗ 
roo oi 6:0 oo я 
17 3-3 23 o'o yes 7 
1'7 27:3 43 o'o 47 277 
5:0 3:0 E 3:3 у 07 
oo o'o si 3°3 : o ng 
о’о o'o 7 o'o 5 S pie” 3.3 
D +7 47 1-7 S š 4 b 
43 ON 47 Gë Ë š Si š; 
7o 3:3 wi 0*3 E E 33 Š 
6:7 8:o 6*7 5:0 $ 5 sa aż 
Bn]. = M 
8:3 3-3 3:0 2*0 M Е Së 73 
8:3 6:0 5'0 oo = E 
8-3 yo SH 3:3 з ы 
57 g3 77 Zo 2$ 6:0 
27 "7 43 oo 33 3-3 
Loo Dro э EW * = 
5:0 5'0 13 7 5-3 5.3 
43 20 17 EW E i. 
3-3 1*7 13 oo vs = 
79 75 17 1'7 ы ji 
83 8-3 i3 Bro Ж dee 
o'o o3 CS o'o i es 
o'o EC ӯ oo 
D "T 
5°о 45 3°7 15 D 4 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVIJ. 


Średnie 


коре оное 999999pto^9? omonmooonoO y 


+50 юного hta te EIOS ооо 6+ га чл + o 


Stan zachmu- 


denka 


о © Осо О Оелсост г. юго оса огоо го гет О гает + 


ооо оо Ооо + co Q CC to oiu сал en TF DU сое пз їл 


me огоо о осог оф ром г Осол оо с 
оо tm сз po o бш «aca vun е о un 


чай toe wn „б Near v AM RP SERE ir у 


wo- Horo- | 


Krzy 
równia 


C. O со co ceo Om Dna sa C со cn en DOM O E pe^ oo 


LR E ec xpo PN ZR ra PM wn tier Ver taber qu cux irs as oue ët? 


Oży- 
dów 


Dela- 
tyn 


GORE 01 6-10 ELUCET 


Da- 
blany 


EE o @/ Фо э ә еек 


Maj 1901 roku. 


Dzien | Lwów 


[122] 


_ 3$ 
lee eo resep Lee rev ER SERA BZ 


rzenia nieba. 


[123] 


dzienne. 
Czerwiec 1901 roku. 
Ży- Wado- | Czer- Zako- Kra- Boch- |Szezaw- | Kry- 
wie wice | nichów pane ków nia nica niea 
o'3 2'0 o'o oo оо oo 0*7 oo 
3-3 1*0 Ca 0*0 on 3:3 IW oo 
7'0 Dro 67 397 4 8:3 7'о 33 
770 70 97 »3 97 Ca 93 57 
Loo 10'0 10*0 10*0 9:3 Lon 10'0 10'0 
8-7 yo 100 73 Ho 10*0 100 Loo 
8:7 Bo 077 8:3 1070 g'o 9*7 10%% 
1°7 3:0 47 477 3*0 10-0 5*3 5:0 
EN 2'0 ro oi oo 5*o 43 Un 
73 6:0 g'o 2*7 g'u o'o 5'0 6*7 
87 8*0 9*3 5:0 97 57 8'о 6:0 
5:0 Oo Bro 43 6:0 1*7 10*0 10*0 
6*7 EN? oo 5:3 oo 87 93 ki 
43 5*0 5.3 A? 43 10'0 5:3 Bro 
97 7o 10'0 Ne 10'0 10*0 9:7 100 
9'7 10*0 rop 6:7 10'0 10*0 10'0 10'0 
8:7 g 100 1o'3 10'0 10*0 10*0 100 
3⁄3 5*0 5*0 3:0 53 So 47 6-7 
18 6*o 07 2:0 1:0 4'0 2:0 87 
Loo g'o (Nd 100 Loo 10*0 10'0 10:0 
Loo 10'0 IO'O Ok гоо го” 100 10*0 
Loo 10'0 10'0 10*0 10'0 10'0 97 10'0 
6'7 Bro 6:7 6:7 70 10'0 6:7 6:7 
577 7o 3:0 geg 3 1*3 63 43 
10*0 10'0 100 5:0 1070 5:0 67 5'o 
6-7 7'0 70 8-3 7o 43 32. +3 
8-0 7o 9:3 6'7 87 3:0 oi 6:0 
8:0 Bo 9'7 10'0 73 o'o 27 10'0 
е зу a] и и 
43 40 5-6 40 3*0 o'o 6:0 о 
6:6 6*9 PR 5:5 6:5 6'i 24 6'2 


[124] 


Stan zachmu- 


Srednie 
Czerwiec 1901 roku. 
; Tar- š Iwo- Rze- | Smol- Prze- | Sam- 
Dee nó "Pun niez 87.0% ik РОК myśl bor 
I o'o oo vá o'o o'o or? 
2 oo oo rg о oo o'3 
3 3:0 3:0 43 4'0 3:0 43 
4 6:3 43 27 Go 3:0 2*0 
5 10*0 10'0 10'0 10'0 Ho 10*0 
6 WEN 10'0 10'0 10'0 7:3 10-0 
7 10*0 10*0 1070 10'0 ENZ 10*0 
8 8:3 Sé Geo 100 Bro ENG 
9 8'3 on 14 о 5:3 9'7 
10 Bis 17 2:3 An 5:3 6:3 
1 83 3 6:3 6*0 4'0 6:3 
12 g'o 7o 73 TT 63 93 
13 7°3 3:3 2:7 : : 4'0 0*7 30 
14 oo 831 47 а = бо 2*7 9'7 
15 g'o r3 5:3 E Ë Do La: SCH 
1б 10'0 EW 6:7 ° 5 EN 70 бо 
1 10*0 10*0 10'0 Ë Ë 100 Bro го’о 
1 6*0 5:3 $7 Ф 2 ENZ 4'0 = 
19 2:7 2*7 20 = = 5*0 277 5:0 
20 10'0 10'0 10*0 o Ф 10'0 7:3 10'0 
z z 
21 Loo 19*0 6-о 8'9 6'7 73 
e: 8:3 5:3 o 6*3 6:o 
23 3 87 2*0 Ho 47 47 
24 3 0*7 13 3*0 0*7 27 
25 6*7 6*7 4 5'0 17 27 
26 73 »3 23 8:0 47 5'0 
27 77 53 2'0 Zo 3:3 3:0 
28 10'0 o 3:0 7o ;°3 6:3 
29 8:3 5'0 3:7 4:0 3:0 43 
3o 57 4'0 1°7 2'0 2°7 40 
= 7:2 бе| 48 61 46 6:0 


- [125] 


rzenia nieba. 


dzienne. 
| | | | 

Du: Dela- Oży- | Krzywo-| Horo- | Tar- Jagiel- 

w" blany tyn dów | гу АЙА | derka | nopol z. Re 

E | | | 
| | 7 | 
33 ro EW 10 | 0"3 (o | пөш - 179 
CZ ro го 16 | oo 19 oi | . 2° 
53 Go 5:0 47 5-3 6°7 63.| 63 
43 4'0 7'0 4345 "toro 73 | 5'9 | бо 
y | 7'o 8:3 - M 87.1 9%) OF] 6:3 
100 1070 roo 100 100 | 1070 97 | 100 
y 97 97 79846 9% go | m 93 
100 10*0 100 g'o 9:7 9*3 | ro'o | 100 
y? 97 6'7 57 j. Di 97 78.  % 
a 3o 97 9'o | 9*7 8-3 | 57 | 6:3 
| | 

go | 8'o | 9:7 8'o | g'o 53 | oi | s 
9'3 o? 8-3 8:7 6:3 87 97 | 87 
77 Zo 5*0 40 6:7 6:3 53 Do 
70 6:3 100 67 Do 7'0 67 | 88 

77 57 : 3. 5:0 8-7 77 7: 
»3 Zo ee 17 117 6-3 5% 53 
97 Loo 93 8'7 43 10*0 97 87 
Зо To T 63 57 8 Ga 6-3 
97 7o 8-7 477 Go T 77 | 70 
too (ENZ 10*0 EK 10'0 10*0 (ug | 100 
83 3 ` 5: 2-3 ro'o 73 | 70 
9'o $3 MA 60 5:5 12:0 8-0 | 8:3 
73 6:3 8-3 670 4o 73 63 | 87 
Do 27 57 3:3 43 7? Зо 3:0 

. 63 43 8'o 33 go 73 3-3 6:0 
07 5:3 97 8-0 1070 TIS g'o 8:3 
97 83 Loo 97 IV 100 go 9:3 
97 9'7 100 87 10'0 10*0 100 | 100 
D? 4:0 Io'o 2:7 10*0 10*0 97 Do 
Bo 5:3 | 8-7 190 97 43 67 
76 6-2 | 7 60 67 8:0 6:9 71 


[126] 


Stan zachmu- 


Srednie 
Lipiec 1901 roku. 
| | | 
Dzien Ży- Wado-| Czer- | Zako- | Kra- | Boch-  Szczaw- Kry- 
wiec wice | nichów | pane | ków | ni | nica | nica 
me 
I 2'0 40 15 43 ї*3 07 70 бо 
2 40 бо 7:0 30 4'0 3 5:0 43 
3 oo yo SCH Biy 7'0 3*0 93 77 
4 73 5:0 33 6'7 3:9 4'0 6:3 я? 
5 43 5*0 670 2 3:7 47 6:7 670 
6 б'о yo 6:3 4*3 8:7 87 47 43 
7 4'0 3:0 го Bro 077 p 43 43 
8 39 5,0 9:3 ES 57 ER ee 4'0 
9 9:7 g'o 97 10'0 EW 100 g'o 100 
10 97 7o TF 1070 8:7 10*0 8:7 8'3 
ri 10'0 16'0 10*0 10*0 93 10'0 Lon 10'0 
12 6°] go 6'3 67 79 10*0 6:7 10'0 
13 7o 6:0 7*7 5'о 70 ENG б'ю 10'0 
14 41 3:0 2*3 37 170 47 Do 50 
15 o'3 2'0 o3 о*2 - o'3 15 17 со 
16 6:7 6'o 47 6:7 7'0 9? 477 6°7 
17 79 5'0 3) 6:7 5% 53 6:3 77 
18 6:3 7'0 Ts 6:7 6: or 33 LES 
19 o” 3:0 4'0 3 Go | 2'0 2:3 5'0 
20 10'0 8'o 70 1°7 27.1937 7'0 6'7 
21 2:3 40 43 г3 r'o 1*3 2:3 33 
22 47 5*0 бо 277 47 6:3 3:3 
23 57 3'0 7'o T9 43 100 6:0 77 
24 Soa g'o Ed 3:7 9'o 8-7 10*0 23 
25 43 79 3:7 2'7 4'0 87 70 Loo 
26 6:3 5'0 =: 1*0 8-7 33 3% 73 
27 67 6:0 5:7 43 5:0 S2 y7 80 
28 07 2'0 3:0 о'7 KW 2*0 dei 57 
29 23 5'о 14 07 677 o'o p KA 
Зо 83 g'o 77 bs 43 67 roro 67 
31 6'7 5:0 53 83 6:3 10'0 10'0 47 
wa 56 5:8 5:8 43 5*4 56 6'i 6'1 


[127] 


rzenia nieba. 


dzienne. 
| 
T | I | R | Smol P | 5 
ar- ; wo- ze- mol- rze- | am- 
nów | то | "pios | szów | ik | Sanok | myśl | bor 
28 x | 

oi oo 23 | eo | 5:3 40 40 6:0 
3:7 23 2:0 1:7. | 23 4'0 3:0 о 
43 6:0 2:7 vo | 6:7 6'o 47 3:7 
5'o 47 7:3 o'o 6:7 o 6*0 6:3 
27 4:7 1-7 oo 3:7 5*0 3:0 ‘о 
9'3 Go 3-3 WW 3:3 47 2'0 
2'0 2*0 1'7 Dro 2:7 3*0 o'o o*3 
a: 1*7 1:3 83 3:7 3:0 20 39 
9'7 77 8:3 10'0 g'o 17% go 

8:3 9:3 10°0 10'0 100 10'0 END 10*0 
va. 9'7 8:7 6:7 97 80 73 10"0 
77 8-0 27 5:0 g'o: 7:0 73 go 
6:7 72 83 o'o 4'0 57 4:0 
6:0 47 5*0 6:7 67 4:0 3*7 4:0 
5:0 277 1:7 77 6:0 60 17 2*3 
33 6*7 r7 oto 43 4'0 33 3:0 
6:0 47 47 оо 6:3 20 47 бо 
5:0 0*7 17 r7 I о 3:0 ENG 2°7 
87 97 6:0 6:7 g'o go 47 7'o 
Do 43 47 го g'o 2'0 4'0 Ss 
1:7 oo 1:7 (o go o'o DW 07 
2°3 10 1:7 го r7 ro 17 6:7 
3 KR 5:0 Z 3:7 3*0 4'0 2:0 
43 g'o 1:7 Oo 57 5:0 6:0 47 
40 47 47 6:7 73 4'0 47 73 
17 oo 2'0 1*7 3:3 о oo o 
Do 8:3 EN on оо о 6:0 73 
53 23 17 o'o 5-3 го v3 го 
4'0 47 r3 0,0 о o'o 07 40 
47 2:3 13 737 5*0 го 277 77 
33 37 5'o v7 9'o oo 47 37 
NI 49 39 Zi 5°8 3°8 3:9 | w 


[128] 


Stan zachmu- 


Srednie 
Lipiec 1901 roku. 
| 
| 
РЕР Du- | Dela- | Ozy-  Krzywo- Horo- Tar- |Jagiel- 
Dzień | Lwów blany | tyn dów | równia | denka | поро] | uiea 
| | 
I бё» 4 40 35. 1 43 2:3 3:0 43 
2 3-3 2*0 47 33 | 5o 3:3 3:3 23 
3 59 43 6:0 зо Ч 43 43 2'0 40 
4 97 9*3 10*0 6%7 | тоо Loo 100 83 
5 47 3*3 2 30 7o 10'9 6:0 Ho 
6 6-7 5-7 6-3 20 | 77 8-3 5:7 бо 
7 27 20 6:3 3*о 57 3:7 3:5 ENG 
8 53 5:3 gei 6*7 7o 43 73 5:3 
9 oi 85 83 oi oi EW 10'0 Bo 
10 93 97 10'0 8*7 07 roo Loo 77 
"I oi 2:8 3*7 93 6:0 6:7 10'0 Do 
12 g'o 97 6'3 o? 9'3 Bro 7'3 6:0 
13 73 6:3 33 Bo 63 Bag 73 83 
14 5:5 3:7 53 3:3 g'o то Ro 577 
15 43 23 6 7 40 87 | 100 8:7 8:3 
16 6:7 5:3 5:3 Do 63 6:7 93 Ho 
17 73 yo 87 6:3 1070 8:3 97 g'o 
18 бсо 677 EN 5:7 10'0 83 
19 93 97 8'o 8:3 97 9:3 10'0 g'u 
20 6:7 5:3 53 4o 63 8-7 3:7 67 
21 2-7 13 1-3 1'7 5°7 3-3 27 3-3 
22 1'0 oo o'o oo $35 "m on 03 
23 53 43 z'o 07 13 oo r7 47 
24 Le $35 3:3 13 4:3 о-3 3:0 3o 
25 76 53 73 3-0 47 | 93 97 73 
26 EK ra го го ge? s; T 3o 
27 6:3 43 5:7 30 3:0 6:7 73 87 
28 2 r'o 40 oi — oo Зо 
29 б су. vo 5'о vy — 13 5:0 4 
30 79 Zo y3 43 — 5:0 » б'о 
D 5:0 37 77 3-7 — 63 5:0 r" 
red. 
mies. | 59| 47 58 43 - 56 62 5:9 | 


rzenia nieba 


[129] 


dzienne. 
Sierpień 1901 roku. 

Ży- Wado Czer- Zako- Kra- Boch- |Szezaw-| Kry- 
wiec wice nichów | pane ków nia піса піса 
277 4'0 о Bro oi dë 2'0 oto 

Do Do ENZ 5°7 7'3 8: 43 3 
10'0 10*0 10*0 тоо 10'0 10'0 9:7 199 
10° Io 0 10*0 10'0 10*0 10'0 (EN 10*0 
10'0 o'o 9'7 100 77 10'0 7'0 10*0 
6-7 Do 8-7 6°7 g'o EK 5*o 77 
o? 6:0 6:7 6'7 g'o 6:7 бсо 10*0 
6:7 710 6:3 8-3 63 3:3 57 10*0 
97 Do 6:7 77 47 40 27 677 
o'3 1'o o'o oo o? 1*7 U7 2'0 
oz 7o o'3 KW oo o'o o? го 
5'7 Bro 9'3 Déi 79 Do 7'0 2 
o? 7o 10*0 5:0 T3 10'0 47 8-3 
77 7:0 63 40 б'ю | тоо 57 gro 
23 4'0 43 2'3 1*7 3'0 i3 33 
6:3 Bro 9:3 07 8&3 Go 277 бсо 
97 EW 10'0 10'0 9'7 100 | | 53 10*0 
753 5:0 7o 67 93 10'0 43 83 
о 5:0 3:7 Со 2:2 37 POS 5:0 
90 5*0 10'0 47 73 (UD | | 93 6'7 
g'o 5:0 6:7 10'0 EY 10'0 5'3 6:7 
8:3 6*0 g'o 10*0 6:7 100 27 10 0 
47 7o 5*0 5:0 ‚ 79 57 7 57 
73 7o 8:3 73 (97 7o 6*7 g'o 
3:7 5:0 ys o* 5:0 5:0 5:0 6*7 
3:7 4o 3-3 o: 3°3 ibo | 1 r3 r'o 
de ro'o 10'0 oi | 77 100 | | 9 aro 

7 5*0 5- Dei 4 m || 4 
77 8o de 43 g'o 2:9 | > d i 

9 "o ° о 10'0 77 © £ 
84 70 I Ls 5 ' 953 93, | | 73 10'0 

i H | 

6*7 6-4 7o 5:6 | 65 92.411359 Gry 


Spraw. Kom. fzyogr. T. XXXVII. 


[180] 


Stan zachm u- 


rednie 
Sierpień 1901 roku. 

Wrze Pe РИ. Iwo: Rze- | Smol- | Prze- | Sam- ` 
| Dzień nów | zno niez SZÓW nik Sanok myśl bor . 

4: 0-3 oo 43 oo 43 2'0 87 

| 2 47 5.0 2'0 oo 4'0 IK 2:3 10'0 

8S» | тты ENZ 10'0 6:7 10'0 бо JY: 5° 73 

4 77 Bro 10*0 33 83 4o: a" 

E 72 8-3 8:3 6*7 8:3 bro 57 10"0 

6 43 Bro 23 оо 54 3'0 40 9'7 

7 6:3 83 8-о 5-0 ENZ g'o Dro 10'0 

'8 7o 10*0 (S 97 oo 5:3 79 

9 33 10'0 s oo б'о 7? 3:7 1*0 

10 r3 07 2*0 17 277 1*0 23 Bo 

E (211p. (7 o'o j2*8 oo 24 r2 

12 so | 69 7o 5:0 DE Loo mi FK 

13 77 ' 83 T 6*7 oi g'o $3 zz 

14 47 6:7 2:3 "7 б'о 5:0 4'7 67 

г5 10 4:0 2'0 0*0: 2:3 10 ro 5o 

16 6*0 59 Zo 1:7 8-3 3:0 e? 5-7 

17 Bro 8-7 ES 2*7 67 4'0 40 57 

18 69 | | 43 2'0 oo 6:0 DK? 4:0 6:7 

rg 29 oo 2'0 oo 5:0 4:0 1°3 8*о 

20 43 4:7 5:0 33 57 Do 43 ' 4o 

21 3:3 33 ro 9:3 g'o 377 43 

22 6*7 T: 1070 83 97 Ho 5:3 957 

23 47 6-3 5:0 ry g'o 5*0 6:3 4'0 

24 40 5'0 Zo Bo 6 60 aut. 909 

25 | 93 Dro EN Kg 4'0 40 47 »7 

26 07 3:3 2'0 ‚ 8*3 40 " w, oo 

27 87 100 100 6:7 10'0 100 8-0 9'3 

28 2'0 is 2:3 Bio 43 2'0 9 20 

29 6:7 8-7 Ho 8-3 73 80 Lë 10'0 

30 8*0 10'0 8 CW 10*0 g'o 5-3 9" 
31 Е 69 TO'O 8-0 8-3 1070 100 „эй, 747 
Bred. 51 6:1 5*2 | 3:5 6*9 555 472 64 


rzenia nieba. 


[131] 


dzienne. 

Du- | Dela- | Oży- |Krzywo-|.Horo- |’ Tar-*| Jagiel 

аб” blany | tyn dów ubt denka | nopol nica 

i >: | ; 

` 43! dei yx 2'0 (40 TE ç DN 
5:3 2*0 5:3: 2*0 | 47 34 2*0 
8:3 | T? 6:3) 40 73 7:3 - 6*7 
RET DT 43. igo | 40+] 67 
ZI" 4'0 83, 43 i 297) WE 7% 
99 Do 93 6'7 SCH e g'o 
A o 7 97 Sea 83 '| 67 3:0 
z» 97 1070 70 1070 9'o 100 

‚ 6o Zo 47 20. 5-3 o'3 3 
53, 43 6:7 5:3 Ga 5:3 47 
din 40 | 40 43 GEI v 27 
„977 uc? 100 | 100 | 10*0 Bro oo 
Oo ENZ 5°3 87 A oo '9*7 Bro 
79. 5o | 6-3 33 S EU 43: A 3 
XA о ' 43 33 J 456 чу 5:0 yz 
7 sat a '93; | 97 Su 
63 591p 5% E IA 27 o3 
Pell 4753 X 40 | 8 | 13 ZA 
To. 07 17 3:3 e 9! 7: EL 17 
$3 40 39 Am à | 923]. [3% 3:0 
37: 2:3 8:3. 67.. T 6-7 Ty 635 

63 115153 Go 55. tim 55 577 63: 
тг. те 73 Do Lee 93 YT 
Bo 43 777 6:7 2:7 10'0 79. 
83 i 27 9:3 3:7 50 93 49. 
3'0 | гө [© ad оо 07 a'o e di 
2991179 бо 9:3 6*7 77 go Ech 
а, 5:0 38° | e? бо 79 
a o bo ra 6'3 LII] m 79. 

70| 3 SRP Эр 67 | j° 77 
too || тоо ! 6:3; 10b o 10'0 Ba 
6-7 | 48 672; 5-1 * i бт :5°9 * Bä: 


[132] 


Stan zachmu- 
Srednie 
Wrzesień 1901 roku. 


| | 
Daien| Ўу- | Wado- | Czer- | Zako- | Kra- | Boch- |Szezaw- Kry- 
— wiec wice | nichów | pane ków nia nica ‚ niea 
| 
1 7'o 7:0 77 6'3 87 3:0 6*7 
2 et 7o 10'0 2 73 43 2'0 о 
3 43 100 8 4'0 93 6:3 ps 83 
4 1:3 2'0 3:0 3:0 3:7 I 7 
5 10'0 10*0 10'0 10*0 10'0 1070 10'0 10*0 
6 10'0 10*0 10*0 10*0 10'0 EN 9-0 1070 
7 0 Loo Bro 8-3 100 7o 8*7 10'0 
8 6:3 10'0 10*0 EN 10'0 8:7 6*7 10 0 
9 b? Do 5:0 47 kd 43 43 67 
10 r'o 3:0 2'0 1*0 677 со 0'7 6'7 
11 E oo 33 го 1'7 17 4*0 t7 
12 б*о 67 2'0 43 2*3 3:3 ro 
1 ENG 10'0 ENG FT Ee 8:7 6:3 g'o 
1 9'7 | Qro 10'0 2 Eé 8:0 g'o 10°0 
1 47 5:0 73 42 7o 43 P" 2'0 
16 97 | 9° 9'7 9'3 8-3 5:0 37 10*0 
17 6:7 *o 83 2'0 67 6:0 y. 8 
18 б'о б'о 97 p 80 43 8:3 10*0 
19 6:7 5*0 9:7 8:o 7'0 6:7 93 10'0 
20 4'0 3:0 4'0 47 ENZ 3:0 3:3 87 
21 1; го 3:3 r'o 3:3 3:3 3:3 43 
22 0'7 3:0 Do 0*3 Bro 1'7 о iy 
23 oo o'o oo oe? oo oo EN oo 
2 z oo oo oi oo oo oo o'o 
2 oi oo 3:3 o? oo 0'7 oo oo 
26 oo oo o'o o'o oo oo oo oo 
19 oo oo 3:3 o'3 oo oo oo o'o 
28 oo oo ëch oo oo oo oo o'o 
29 7 oto 47 0*7 2'0 o 0*7 17 
3o 1:7 oo Zo oo 2'0 27 oi 17 
S 5 Í 
mies. 4 46 6 34 53 41 go 5 


[133] 


rzenia nieba. 


dzienne. 
Tar- Pil- Iwo- Rze- Smol- | Sanok Prze- Sam- 
nów zno niez SZÓW nik Gu myśl bor 
EW 6:7 43 8:3 7o 10*0 б'о 47 
б'о Bro 3:0 3:3 47 ENZ 43 3:0 
5:3 SCH 2*7 7 5° б'о 2'0 37 
gu 2:3 2:3 83 1*3 о oo 13 
9'3 Loo EN 8:3 10'0 70 8*o 97 
1o'o 10'0 (ENG 10'0 10"0 10'0 8: 10*0 
o 93 10'0 7 100 10*0 KK 10'0 
6*7 Bro 10*0 8:3 10'0 10*0 6'7 93 
Do б'о 10*0 5:0 yo g'o 6'7 з? 
47 23 6:3 oo 79 Bro 47 6:0 
13 py 2*0 5:0 3:0 Bro Bro 6:3 
о 2'0 2:3 2'0 3:7 2'0 0'7 KK 
T 83 3:7 oo j^ 80 2'0 5o 
6*7 77 TZ oo 10*0 8*0 343 77 
go 5:0 3:3 Geo 5*0 27 37 
47 8:3 r” 3:0 Ev 8*o '47 6 
6:0 6*0 4*0 on 8*7 7o 20 27 
А 47 67 3-7 og 6*7 Do r'7 1-7 
6-7 5:0 5:3 3:3 6:7 7:0 6'o 8 
47 8:0 e? oo 3:3 Do 4'0 Bro 
2°7 Bro 2'0 i4 2*3 go 3:0 3:3 
"7 o 37 cz го '7 oo 
07 o'o 2'0 r'o 0'7 oo о'о KA 
OO o'o 2'0 0'7 I°O оо OO o'o 
o'o o'o ei 3% v3 oo o'o оо 
o'o SS Z 83 o'o о'о oo oi 
o'o o'o 19 dri o'o оо o'o o'o 
oo oo U7 oo o'o Oo о'о KA 
1-7 5*0 v3 o'o 7 ro 2°3 o'o 
[3 cy 1*7 oo 0*7 oo Kai 13 


[134] 


— 


Stan zachmu- 


Srednie 
Wrzesień 1901 roku. 
Уау | Da- ela-- | Ozy- |Krzywo- Horo- | Tar- Jagiel- 
Dzień | Lwów | blany | tyn dów | de Ae denka | nopol | nica 
i g3 | 97 5-3 73 83. | 93 E 
2 6-3 43 32 5-3 8:3: | 87 бсо 
3 8o 47 70 6:7 ro'o 6:3 6°7 
4 бо Uoc 10'0 o3 10'0 1'7 . б'о 
5 10*0 IEN 10*0 10'0 гоо: {ооо 10'0 
6 1070 100 Loo 10*0 to'o |  ro'o | 1070 
7 10'0 оо 100 100 10'0 | og 37 
8 Loo 97 IGO 9:3 root |” roo 8*3 
9 roo 97 10'0 93 10'0 160 6:3 
10 9'3 9^7 9:3 ENZ Loo 10'0 9*7 
1! 83 53 67 7B R43 63 ту 
12 3:0 Со 0*7 0'3 3o. 5 Эр 270 
13 5:7 43 SCH 58 5 {731 57 ECH 
4 8:7 8:3 8-0 3:7 3 s e Ai 5> 63 | 
15 E? 7'o 8:7 7o E o? 10'0 +73 
16 67 б'о 2 3:0 S * ma! 739 12183 
17 70 6:3 5'о 4'0 a 6:7 8-7 771 
18 53 20 3:3 2'0 2 “оу 43. 23 || 
19 77 SCH TS 57 i 53. 10-0 47 
20 б'о Ed 83 43 = 477 677 Le: 
21 40 4:0 3'7 07 | 3! o 17 
22 43 2:0 83 2'0 : 5-7] 40 б'о 
23 1'3 oi 3°3 oo о’3 ' 7 r'o 
24 2:0 o3: oo ei 17! 3-3 3'0 
25 0*7 on oo oo 07: oo i3 
26 1 om o'o o'3 oo o3 1'3 
27 oi oo oo oo oo oo o'o 
28 r'o oo 0'7 o'o 2'0 | o'o EN 
29 5:6 Tu 1-3 29. 17 3'0 
Зо r3 oo OO o'3 4'0 оо 2 143 
Sred | | i 
yz 8) We ы IN Sall," 57 5"! 


135] 


rzenia nieba. 
dzienne. 


Październik 1901 roku. 


| 
| 
Ży- Wado- | Czer- Zako- Kra- | Boch- |Szezaw- | Kry- 
wiec wice | nichów pane |. ków nia nica nica 
| 
oi го oo o? 03 oo o" oo 
каз 40 3:0 0*7 (o го 0*7 oo 
13 z'o 3:3 о I ro oi 1*0 
Soch о'о - o3 1:0 1:3 с"7 oo 
1:917 | go 5:3 1*7 5:3 5:3 3-3 3-3 
5:0 10*0 6:7 4 3: 47 5*0 5:7 g'o 
8-7 то: 8-3 5:0 97 6-3 6:7 8-3 
50 10*0 7:0 3:3 43 5:0 6:0 40 
8:3 10'0 10*0 g'o 63 ENZ 6'7 6'7 
pro Loo 10*0 +3 10'0 100 g'o g'o 
Loo 10'0 9:3 Loo 10'0 1070 10*0 100 
Коо 10*0 10'0 10'0 10'0 10*0 10*0 10*0 
190 toʻo 10*0 93 10'0 23 10*0. 10'0 
"RA too 6:3 Le 10'0 (40 53 10'0 
бо б'о 6:7 5:0 6'7 | 23 47 6: 
r3 NZ 5*0 2:0 ro i o? oi 6:0 
77 8:o 10° 47 87 PY? 73 
a? 2:0 EW SC 2 фт. м 23 10'0 
77 100 67 5:3 47 Wi 4:0 7 
»7 30. |. 83 So: 47 Te 37 10*0 
$10 oo 2:3 +3 2:7 2'7 3o 5*о 
57 o 6:3 2'2 43 го 33 
„583 Bro bro qo: 40 go yo ro'o 
00 KZ 10'0 $7: 97 Do 87 73 
SE E 10'0 roo єў 9:7 6:3 30 8:3 
537 3:0 57 6:0 5-3 30 5:3 6*7 
(373 6:0 8:3 B'o 87: 5'o 8:3 ro'o 
27 го 3:3 77 epi pes 57 67 
43 Go 3:3 5 oo 37 40 à 
97 Loo 10'0 8:7 o> o? g3 10*0 
47 63 6*7 De H 10*0 
> 65 6*5 49 56: 1e 52 7° 


[136] 


Stan zaehmu- 


Srednie 
Październik 1901 roku. 

Sall Tar- А Iwo- Rze- | Smol- Prze- | Sum- 
Dzień| zów | PIZNO | wie 8ZÓW i Sanok myśl bor 
1 07 o'o 2'3 oo го 1:0 0*7 го 
3 oo o'o `7 2:3 3 o'o IW oo 
3 077 oo 17 17 o*3 о oo o'o 
4 3-3 o*o 77 1:7 v3 oo on oo 
5 6:0 3:0 5*9 9 3 2'0 077 o? 
6 100 2*9 77 5*0 87 g'o 3:0 3-7 
7 6:7 63 Do 27 97 10*0 40 9:3 
8 83 Do ENZ 8-3 g'o Go 4'0 6:3 
9 83 8:7 39 ENG 773 6*0 4'o 37 
10 10'0 97 39 10*0 9'7 So 4'0 77 
1 10*0 10'0 10*0 10%0 10*0 10'0 "o 9'7 
12 6: 8*7 100 jj 10*0 g'o s 6:7 
13 10*0 10*0 10'0 6'7 9'7 10'0 73 83 
14 6*7 93 67 5:0 97 7o 5:3 8:0 
15 43 0*7 2'0 SE? 4'0 r'o 7 i3 
16 P3 3*0 2°7 Bro Do 2'0 1'7 r7 
17 100 - 47 8:3 8:3 о 3:3 7:0 
18 2'0 3:3 5:0 1'7 6: 70 3:0 6:0 
19 6:7 7o 30 oo уо 5:0 67 8'o 
20 40 6'3 5:3 oo 10'0 g'o 677 9'o 
21 0'7 IW 2°7 oo 33 2'0 ach 4'0 
22 2.3 0*7 2°7 го 2°7 о’о oo 2:3 
23 5:3 Wé? 3*0 7 97 g'o 5*0 40 
24 10*0 6:3 23 17 gro | : 7o 4*7 Do 
25 6:7 Bro 27 43 9 4'0 2:3 27 
26 5:7 6:3 777 Bro 83 7o 3:3 23 

27 67 79 5-7 3:3 oi 6*0 477 DNR 
28 ei > i" 1*7 to'o | oo EK 3 
29 7 7 7 Ke rà "o ° 4 
30 oo 8:3 Зо 43 97 Bo LE 8-0 
3 6-7 g'o Zo 83 9'3 10'0 40 37 
Lé 7 55 +7 37 | 7`2 5°6 3°7 46 

| "4 


1137] 


rzenia nieba. 


dzienne. 
| | | 
fe Снт Dn aet I 
Du: Dela- | Oży- | Krzywo-| Horo- Tar Jagie 
Р” | blany tyn dów równia | denka | поро! nica 
| 
M — — 
7 o? Zo 22 o'o 2:7 кө 
40 г'о 1:0 07 | 27 ër od 
33 03 17 o'3 | i*o 9 5 
7 0'3 SA oo | oo o 2 : 
Zo 1*7 2'0 vo | o'o S 1 š 
53 53 ENG 5'3 < : 6*7 s 4 
Bo 8'o 6:3 uo 97 zx 
6:3 7 8:3 87 d 7 = : я 
Оя: El SL 
67 9*7 10*0 7o ENZ 
10°O 10'0 10*0 97 tov 10*0 109 
97 97 100 77 97 H [A 
оо 9 3 77 93 š : 9 ^ 
83 g'o 6'0 10'0 = 40 äi za 
43 40 53 | 6:3 š RZ Re: e 
67 2 83 Bn ° e? M 7 
ро З 7 43 47 © 3:4 59 7o 
k o LU ix 8 10*0 10*0 
160 g'o roa 6:7 = А ° 97 
Oo g'o 93 ` 4'0 2 100 9 
д LJ 
3*0 2:3 EM 1°3 St ыы : e 
07 oo 9:3 oo i s кї 
5`о 3:7 43 07 ie $1 Sa 
za i du it 43 40 10*0 
7:0 37 67 27 b d 
8'7 677 3'7 1° а "E Es 
93 g'o "6:7 67 =x 8-7 
57 97 8o Go pe i; ры 
+7 2-3 8:3 is 73 do ie 
z о Wi D : 6- 
7o E 93 2'3 7'0 8 o 
. 5:8 51 
UM 4 67 47 = 
18 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. 


[138] 


Stan zachmu- 


Srednie 
Listopad 1901 roku. 

Dzień y- Wado- | Czer ako- | Kra- | Boch- Szezaw- Kry- 
sér wiec wice | nichów | pane | ków nia | nica nica 
I 7o Bro 9: 8:o 10*0 5'0 | Bro Oo 
2 10'0 Loo 10*o 6*7 10'0 93. 10'0 10'0 
3 7 10'0 10'0 553 ENG 83 10'0 10'0 
4 Loo 10*0 10*0 73 Loo 10'0 10'0 10'0 
5 83 10*0 to'o g'o Loo 10'0 10'0 10*0 
6 27 2*0 3:3 r 6:7 v3 o'o 3:3 
7 672 I0*0 93 6*7 9:3 6:3 6:3 1°) 
8 10'0 10*0 IW 6:0 10'0 o? g'o 57 
9 73 6:7 100 o? 6'7 67 8:3 10'0 
10 3:3 3o oi oo 43 0'0 oo oo 
11 10'0 18*0 10'0 8-7 1o'o 100 Bro 10'0 
12 6*7 6:0 67 53 6:7 6*7 43 100 
13 2:3 g'o 40 2:3 r°? 07 o'3 oo 
4 6:3 6: 6°7 6:3 7o 43 5: 77 
15 Bo 10'0 6-7 8°7 6'7 6:7 8:o 1o'o 
16 o 10'0 ENZ 92 10'0 10'0 10'0 10'0 
17 5:0 5:0 6:0 Se 3:7 47 4'0 43 
18 43 3:0 3:7 oo 33 2:7 2'7 oo 
19 9'7 10*0 10'0 6:3 Loo o? 6:7 10'0 
20 10'0 100 10'0 9:7 100 10 `0 100 10'0 
21 10'0 100 10*0 73 97 10'0 8*0 6*7 
22 9:7 1070 Loo 6:3 Loo 8:7 7o 10'0 
23 9:3 ro'o 6 oi 70 4'0 80 83 
24 77 79 10'0 6:3 47 5:3 yo 4'0 
25 17 40| 6 r3 | 47 43 ro | - 3-3 
26 77 10'0 9'3 3*7 7o 37 37 33 
27 10'0 10'0 10'0 9'o 10*0 10'0 10'0 10'0 
28 10'0 10 9'7 77 100 EW 9* 7% 
29 Loo 10*0 5:0 9:3 577 8:3 b 10'0 
30 10'0 1070 10'0 10'0 10*0 EW 10*0 10'0 
mies. | 79| 82 Ti 8n 28 |. 08|,:67 | (0 


rzenia nieba. 


[139] 


dzienne. 
Tar- ; Iwo- Rze- Smol- Prze- Sam- 
nów Pilzno niez 8zÓW nik Sanok yśl bor 

83 83 87 10*0 7o 10*0 5 5:0 
10*0 10*0 10'0 6:7 6:7 ENZ 8-0 6*7 
100 IEN 10'0 2:7 73 ro'o 5*0 93 
10'0 10*0 IEN 1*7 10'0 10'0 6:7 9*7 
10'0 10'0 10'0 го Lon 10*0 Du 9'7 
6:7 3:0 Bro o'o 4*0 4'0 2'0 4'0 
87 9:3 Loo 43 100 Bro 43 73 
7-7 73 6:0 Bro » 7o 5:7 3-3 
67 6-7 77 8:3 7o 8*0 27 Go 
0*7 1*0 Zo 10'0 ro 2'0 2'0 1'0 
Loo 10*0 100 10'0 1070 10'0 Do 8'o 
6:7 6:7 So то'о 10'0 g'o 2:3 Bn 
rz 2'0 213 Bo 6:0 го oo vo 
5:3 6:3 5.3 Bro 6:3 Bro r7 73 
6:7 So 10'0 Bro 10'0 10*0 6:7 10*0 
оо 10"0 8:o 10*0 10'0 10*0 Dro 10*0 
ENZ 4'0 3:0 6:7 6:0 Do E 39 
Loo Bro 47 EENG 63 3:0 Vo у 
100 100 10*0 8:3 10'0 б'о 57 8:3 
Loo IEN 16'0 8:3 1070 roo 6'7 83 
ENZ 9'7 So 8:3 Loo 10*0 6*0 g'o 
8-3 8-7 6*0 ENZ 9'7 oo 5:0 6*3 
50 s 5:3 oo 7o 79 4'0 73 
23 2:0 23 oo 07 3:0 oo oo 
100 ER 47 o*o 0'7 4*0 3:3 4'0 
73 yo 7 oo Go о 7 27 
"en 10*0 53 oo y3 8:0 6'o 77 
гоо 10°09 10'0 ta ro'o g'o Do 79 
Tou 8:3 10*0 8:3 10'0 g'o Do 8-3 
WA Io'O 10'0 sz 10*0 10'0 Go 7o 
8i 76 72 5:3 75 73 44 6:3 


[140] 


Stan zachmu- 
S Średnie 


Listopad 1901 roku. 


: Dn- Dela- Ozy- |Krzywo- Horo- Tar- | Jagiel- 
Dzień Lwów Мапу tyn dów | równia denka | nopol | nica 
I 8:3 o 50 5:3 4% 4711 
2 977 ER 97 Bo 6:7 5o | бо 
3 g'u 80 Arm 100 Ne 
A 10'0 10'0 (EN 10'0 10'0 10'0 100 
5 go 7*5 10*0 10'0 10'0 I0'0 1070 
6 5:3 43 83 47 = 6:3 90 
7 9:3 83 73 6:3 70 83 Bo 
8 93 8-3 73 Bo 6-7 100 6^ | 
9 73 67 83 87 Loo 6:7 g'o | 
10 43 o? 3 3 27 6:3 5:3 go | 
u 93 ENZ 10'0 10'0 3:3 83 Bro 
12 10*0 83 oo 6:7 77 83 
13 3:7 r3 13 30 © oo 07 2'0 
14 67 Do 6:3 3:0 = зо 6:3 40 
15 10 73 10'0 10 0 x o 100 g'o 
16 10*0 10'0 10*0 Loo Ë 10'0 10'0 10'0 
17 577 бо 83 6*0 a 7 6'7 6*0 
18 І o? 0'7 Co E o'o 2.3 oo 
19 10'0 10'0 Do 9:3 gad 6:7 7o 5:0 
20 10%0 10*0 ER 97 š 9:3 10'0 80 
21 97 97- Bro 4:3 10'0 80 oo 
ER 10'9 тоо 6:0 oi 10'0 07 87 
23 63 54 10'0 Jo 4 10*0 57 100 
24 2°3 r3 17 og {| ro 6-3 го 
25 6:7 бо P. 8:0 6:7 10*0 3:0 
26 кш. 0'7 70 Ee 6:7 E . 
32 - 8-3 70 to'o 40 |: | го 87 roto 
28 100 87 8-3 @ + 93 ‘9:7 
29 10'0 Loo 6:7 "oo 10'0 1070 5'o 
3o 10*0 10*0 6:3 8:0 '9'o 79 
Sred. 
eel Ты OF 7o 7 7o 75 66 


[141] 


rzenia nieba 
dzienne. 


Grudzień 1901 roku. 


Ży- Wado- | Czer- Zako- Kra- Boch- | Sz:zaw-| Kry- 
wiec wice | nichów | pane ków nia | nica nica 
| 
E | 
| | 
Loo 1070 | Loo | 10'0 100 10'0 Loo бу, 
07 7% 1 1o'o | 5'7 8-3 313 o 6:7 
97 IO'O | | 8-7 10'0 87 97 10'0 
877 10'O 1070 | 93 NS 67 83 10*0 
43 7:0 | 100 43 Loo 27 5:3 g'o 
2:7 Yo | 30 r3 6-3 oi oo 3:3 
9:3 6:0 97 5*0 6:7 570 83 T3 
10'0 roo [ces too 93 100 1070 10*0 100 
Loo ro'o ENZ 9 9 T б'о 100 
97 g'o 10'0 83 73 27 3:0 33 
10'0 1070 Loo 6*7 87 Bro 670 rivi 
6*7 6:0 1070 бо 73 57 б'о 6-7 
6-7 ER EMS 5:3 6:7 63 La 10*0 
10*0 10'0 1070: 87 100 100 3% 10-0 
50 8:0 8:3 4? 3:3 17 oo 20 
Т 70 Bro 3:3 6:3 6:3 5:0 «3 3:3 
Loo 10'0 ENG 6:7 10 0 10'0 An 8:3 
77 10*0 33 7o TR 70 5:7 77 
Do 6:0 67 47 5:9 о 3-7 43 
77 7» 97 6:3 6'3 59 6'7 
13 ro 27 40 6:3 20 23 77 
43 Gro 100 3-3 8o 10'0 73 83 
go 1070 roro 6'0 10'0 100 : 3:3 77 
8o 10:0 3-3 5:0 Do 23 5:0 99 
43 3:0 1070 ENZ An D La 83 
10'0 100 80 97 93 53 Ion 
10'0 10'0 100 EW 83 гоо 10*0 10*0 
о (EN 10*0 100 100 to'o 100 
14 = 3-3 0*7 3-3 3*3 10 6:0 
57 80 6-7 KA 5:0 23 o'3 10 
97 g'o 1070 93 10*0 93 9:3 ENZ 
74 77 8:5 6:3 78 672 55 75 


[142] 


Stan zachmu- 


Srednie 
Grudzień 1901 roku. 
| | | 
QUAM PAZ Pil Iwo: | Rze- | Smol- | Prze- | Sam- 
Dzień| nów zno niez | szów | nik | ок myśl | bor 
| | 
padania | VEREMOS Y Meurs 
1 100 10'0 100 | 100 100 10'0 6:7 1070 
2 50 70 A 50 yo 5'0 y 83 
3 тоо 10'0 100 8-3 10'0 100 6:3 87 
4 00 to'o 8:0 83 70 70 5:7 9'3 
5 15*0 67 6:5 | "o 10°29 g'o ka Зо 
6 3-3 2°3 20 00 2'0 "33 3:3 
w 83 59 EM 1-7 1^0 ro 197 37 
8 10*0 10*0 Loo EN 100 Lon 6:0 go 
9 8:3 7:0 3 100 10*0 ENG 3:3 KW 
10 6:7 50 17 1 5:3 6:0 + 66 70 
1 8-3 6:7 ER оо NG 40 27 16 
12 6*7 бо 73 6:7 7 8'o 1*7 27 
1 5:0 83 109 i 10'0 7o 2% 97 
4 ENG 10'0 100 8:3 10'0 боо oo 33 
(b 4'0 277 Zo 5o 8-3 o 27 3o 
16 6:0 6:7 80 5:0 93 go 6:0 47 
17 гоо 97 7:7 "о 1070 90 3:3 70 
18 67 97 3:0 осо EN Зо 179 6:3 
19 33 4'0 3:0 43 10*0 2'0 o'o 2'0 
20 5'o 6:0 37 5:7 g'o yo 217 47 
21 40 4'0 55 1:7 ro'o 7o 2*0 77 
22 8-3 5 3-3 5:0 6 4'0 13 6'0 
23 Loo 10'0 3:0 1%0 100 мо 47 73 
24 = 8-7 б'о 6 1070 80 0'3 59 
25 — 6:7 3:3 го 100 бо Lei Z° 
26 10'0 9'7 6-7 6:7 9*7 8'o 6*0 80 
27 10'0 10'0 10*0 10'0 100 10'0 6:3 70 
28 Lon g'o 10'0 33 100 то 6*7 77 
29 5:0 47 47 o'o Go 40 І 3:0 
Зо i o E 0*0 oo oo oo g'o 
31 10'o 10'0 47 ENZ ENZ ri 6*7 4'0 
Dest 7 20) би чер 88b 68 40 | .-65 


[143 


rzenia nieba. 
dzienne. 
| | 
ATI Du- | Dela- Oży- | Krzywo-| Horo- ar | Jagiel- 

blany | tyn dów równia | denka | uopol niea 
Loo 10'0 Q 1070 7:3 10'0 100 10'0 
6:7 10*0 10'0 10° 0-7 10'0 10'0 97 
100 10'0 100 10'0 6:0 100 10*0 9o 
100 100 8:0 93 8:3 EM 100 97 
Loo Loo 100 10'0 o? 100 100 g'o 
6:0 6:3 3 5:0 1:3 67 60 8-7 
97 g'o ТУ EK 577 43 6:3 Do 
Io'o 10'0 1070 1070 го" 1070 100 9 
Sc 6:3 1070 87 I0*O 1070 8*7 80 
g'o »3 6:0 о 5:3 373 29 43 
73 6:3 27 g'o 43 077 6-3 го 
9*7 83 $3 63 37 7o 79 #3 
8:0 g'o 6:0 6 o . 47 7:0 No 4:0 
10*0 10'0 ga roo 315 1o'e oo 9'7 
40 v 7*0 at^ 5:0 2:0 53 та 
ui 67 3°3 t3 70 SC? 43 43 
10'0 100 53% 83 то 7 8) 6:7 
87 6*o 83 97 T3 10'0 977 SCH 
47 43 37 47 бсо 4'0 4'0 47 
Do бо 43 g'o 83 roo 100 97 
1” 7o EN y3 87 1070 1070 (ENZ 
20 6:0 100 375 T3 10'0 10°93 тоо 

77 83 6:7 9`7 585 6*7 99 10° 
9*0 5- g'o 1070 B5 100 10'0 Oo 
g'o 43 93 6:7 73 ro'o Zeg Tò 
10*0 гоо Bon 07 73 93 1070 бсо 
10*0 10 3:0 3? 27 8-3 90 6:3 
Ion 10*0 10'0 10 0 10*0 10*0 10*0 10'0 
6:0 4'0 ENZ 07 97 6:7 5:0 оо 
17 o'o 93 27 33 67 1070 47 
97 97 73 77 3-0 Loo 10'0 6:3 
82 75 „ч +3 6.7 7`9 82 68 


а 


Ilość opadu 
Styczeń 1901 roku. 


Dzień Ży- Wado- | Czer- Zako- Kra- Boch- | Szczaw- 
wiec wice | nichów | pane ków ni | nica 
f DL LI T R — oro% 2 6% | 
2 0'4© X = WE? — = — x = 
3 r5ex 7% 04% —* |vr55x 6'5% 2*4% 
4 WE — r5% (äs |020% KE 86x 
5 — x — — — E — 8% 
6 — E — = 0'10% obs — 
7 Ss че ME н De ds 
8 — — — -х — E 
9 p = e "t = > 
10 = — — - = — 
11 -- — — -~ —= — 
12 — e = à 
13 056% — = -х. -% |озло= Ах! о'2% 0'7% 
14 r> R KE —= — 
15 — — a —- -= — = earm 
16 = — = — — — — -— == 
17 E — gie wé -= кт > 
18 — z 55 £d ш = 
19 — ы eg ds jet pi a 
20 o5e 5:08 Se d _ i Mis 
21 | 360% 21%0 1'3% —=x |505xÀQ| 15% WEST 
22 || 020 -- 0'8% | o8% 0359 v6% Les 
23 0*2@ == - © Pide 11159 2709 — т 
24 = 1'30 — — 
25 сө — AE 0'052—e = 
26 | 20@ж 340% Е) —* |0'10© ro@x | ox 
27 Ух 1.5% 250 0'1% 6'2ox@ 20 5'4%0 
28 | 986% | 3'0% 10 0X - 4'900x r5* | 1'2x0 
29 `8ф+ 21% U4X | 22X o'Sox — — 
Зо — =% 5^ PR s pa 
31 = ы R SR Het GE 
GC deg д 
a in| 22? 19'9 197 13-2 31:55 25:6 286 


w milimetrach. 


[145] 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVIJ. 


Kry- Tar- í Iwo- Rze- Smol- 
nica nów Filsno nicz SZÓW nik Зарок 
1'2% 02% 1'2% 3-4% 1'2% 4 r3* 
o'8x o'2% 2'7% 5.6% qax 4 ri% 
6:5% 10% 2'0% 78% 1'4% rox 9'7% 
23% 2'0% — 42% r'o% oa r'6 x 
— — c ECTS — — — 
07% Oe = „aka — Е o'5x 
ro% — o3xe 12'7% "= 0'20 = 
—= — — D'A — de Se 
44% 36x09. VE? 8% 62x@.__ 1:0 5x 11-85% 
= "ye Ce 3:5x 3:00 o8e 
36% 2 гоже | — - st: *5* 
4o% 4 ї e 11 sę хо 2.6% — 47% 2'5% 
- 4% o'6% 10.4% — T o'8>* e 
1:5% d EUER Sege — 2'8% esy 
iim = KE — sg 
2 d ы “> id 32% 
36:o 125 26:2 73-2 1o 20:3 38 : 
19 


[146] 


"Ilość opadu 
Styczeń 1901 roku. 
š rze- Lom- Chy- Sam- Doli- Du- 
Dzień | myśl na rów bor na Lwów | piany 
г 272X 2'3% o'6x 1'0% —* t 
2 KE 1'7* 46% — 5 074% 3-4% rox 
3 430% | тгох 17:0% 28% | 46x 8'2% 25% 
{ — — '0'2% 125% 1'0% 17'2% r'ox 
6 — dE — E — —=әхА = 
7 E = — — => "5% < 
8 0`2А — ES E E — = SS 
9 РАИ жай ый — Juge „ki — 
10 SE de а wa = = — 
II — — — — — — — 
-Y3 — — — = = 
13 15A r5% 1'2% — 47% —* | o5x 
4 — ` — 0'20 Set — 1:00% | 03% 
15 == — — — —* — 
16 — — — 0'9% = — 
I7 — + = : ез GE == 
18 —= — — — = —=@x o'6x 
19 — = — — Fs — sa — 
20 KS St A гы E TUM 
21 "ux 86x 8'0% — о'3% — x 3:4% 
22 0'20 + — 16% = 7'9@% SE 
23 6720 Et — — ES rae 120 
24 a Ah E Ene 200 Së 
26 1'20% | 24% E 0'9X — —e | v5x 
27. KE 2'8% — 9'0% WE: 2'4% o'6% 
28 | 05% 25x — — — riexA | 17X5 
29 0°2% ` ET es 371% 12% r8% 1234 
Зо Be — — | — o' 5x = 
31 3:0% 0'1% о'5% - — — o'8% 
parę 24'2 33'0 34'0 3271 146 46'4 17*3 


[147] 


w milimetrach. 


Dela- Oży- Krzywo- Koło- Horo- Tar- Jagiel- 
tyn dów równia | myja denka nopol nica 
70% um о' 5% 5:8% 2'0% sę 
7'1% ENKE 2'8% 93x 72% 1*7 25% 
AE 5:6% 3:9% 96x ENT: 13:2% 6':0% 
= pa 5:7% CH = 12'5% 
— = p a 2'0% 1'5% 
KE — —- 1'7% 25% o6% 1'5% 
ss 17% -— o'1% _ 
" = 25% p pr "z 
a ke sa AE Жы 
~ Е SEN —— — o'3= — 
— ны e — KB: 0*2= _ — 
21% 2'4* 07% 1'0% 0'2% x x 
0'5% — 2'9% pe — 0:394 0'5% 
o'6x 15x 14% = 03% 
BĘ dps 12% — 03% o'6x "Я 
rix ie r8% o'6x 03x 0'2% 
SS o'6x KE — oI% Bet ois 
e mer: — = o'22 SE 
1:6% ` mó 2'0% 0'2% 1'6% 
es = 07% — — отеіж (WE? 
а s dec о c n X 
r8x vô% Е wg > 2 A RE 
. — гож 24% ; 
= ef? Ss = — IWER Ev 
= 14% 2% — m (NK: 
24% — r6% — i" es 
49% 19% 12% 17* 03% v8% rax 
415 25°9 29'8 33-7 300 5]. 3906 >L 394 


[148] 


Ilość opadu 
Luty 1901 roku. | 
Dzi Ży- Wado- | Czer- | Zako- Kra- | Boch- | Szezaw- 
Ziel | wieć wice | 'nichów | pane ków nia nica 
i — к AE mie Tet = aż 
2 EN) — — — 0'600 poj 37e 
3 dad к М SCH EN d — 
4 — Bs RR id. Eus Se ge 
5 ES SA R RES ja 2A da 
6 1709 R sa = ыз 
7 2*0% o5% 0'45% r5x = 
8 3:00 - x— — ogo? | 13% 27% 
9 050% — o'6x — = — — ro=%* 
10 o 1'9% = —х o'30% 2'2% 2'4% 
m 4% о"8% 8% ER 0'15% KE 5% 
12 o6% — 12 0'6% 0'20% 05% o'6%* 
13 o'5x o5% 05% о4о: 0'5% 
14 02% — чи a ów = M 
15 09% 17% — == | '0°4% noś 
16 — 0'4X — —% — eg 
17 0'4% — — A E x sg 
18 03% — — — 0'3% 
19 02% 0'9% _ oo 0*6xX ka 
20 2'5% 1'5% — —x 5 E 3:2% 
1 xk = — (KE — = = 
22 2; ls 0'8% Si > — 
23 | 086% | 12% — E —- ~ < 
24 o'5ex — 0.5% — 0'20% 02% 26% 
25 — 1'7% o% —= | 0'70% 5% = 
26 x ge o8 — 0'10X — za 
2 — — p ik => 
37 M SH E ki 8s жы 
28 
иша i 
opadu LACH 11:6 6*9 6:2 END 103 EN 


w milimetrach. 


[149] 


| 
Кгу- Тат- ' Iwo- | Rze- Smo|- 
nica nów w niez | SZÓW nik dn 
| 

эщ get — rô% — 1'0% = 
o'8@ — i M Z 440 3-60 
— кез SEM 1'40 WE мыс dż: 
= AZ E 44950 sód 
= — o3x 3:30 _ — — 
2°8% — rox — — 1'0% o'8% 
m = — 67% — 2% 52% 
2°7% 06% 0.8% 2'6% — 0'2% r8% 
— (Ra ONE 5°3% obs — inte 
"t 0*2% —* 85x - = = 
m a A № - 2'4% 
>» — = 7'4% = =) 04% 
D'A _ — — — э 4% 
"€ =- — 2'6% — — — 
Ser 05x "2% mę Se = = 
SEL = 02% 12.8% Е NEI — 
46% — :0"5% KE — — 32% 
"=" — 0'2% 42% — 30% Se 

@ o'6% 07% = = ea - 
r3% — 0'1% 14'9% — — = 
0'7% EC us 7'0% — — o 2% 
oiri% at SR 1'5% Sul k pi 
(Ee? 3:7 Y 86:0 o5 a53 Ev 


[150] 


. Ilość opadu 
Luty 1901 roku. 


: Prze- Łom- | Chy- Sam- Doli- | Du- 
Dzień |. myśl na rów bor na | Lwów blany 
I sa = e 2'7% 0'4% = 
2 0468 2:40 — o'66 
3 > ien m żę R d 
4 — iiie —— са. ке кк; Sage: 
5 8 xk a s al = 
6 — — — — = c. — 
J = жан = NK: es —-X es 
8 o'2z% : — 02% 0'2% 0'9X e= 1'0% 
9 6'0ÀX | 104% 17:6% 03% 12% 5:6% 6:9% 
IO 01% IT 7% 175% "5х yox — 
II о'2% o'I% 02% 8-3% — г'2% KE? 
12 01% — 2°4% — — o 5x a 
13 (RE? 0'2X 82x —* — -X* 2'4% 
14 0'5% 0*2% 2'4% 85% 2'7% ENKE? pe 
15 = — — — = 1°23% те 
16 SNE 1'4% — — 09% = 
17 — — — nes s a 06% 
18 оз — — - — o6% = 
19 0*2 - 2% —% A -— X == 
20 1'9=% (Ba 3°5% oi% 274% се 2.7% 
21 EVT o'I% 0'7* o'8x 02% Ah - 
22 = = > Ас 
43 o ix — ID2X == кчы - ++ 
24 — = 1:0% — en v5x Ж 
25 о*:А SNE ri% — SNE = = 
26 _ “Ж CS e — 
27 = _ т CS AR ge 
28 = = Es — == 
Suma a E : : 8. 
opadu | '?'? 3:55 PRO 35-8 10*7 3,8 14 


w milimetrach. 


[151 | 


De- - 02у- | Krzywo- | Koło- Horo- ar- Jagiel- 
latyn dów | równia myja denka nopol nica 
= — v6x 23x m гох 

— — — — — — = 
< o89 A SES SC ŻE s в 
a ET —e9 de — o'69 X me 
2°2% o6% — — — — — 
0'2% 38% -0'2% 2% 1'2% 45% —=% 
o6% RE o'8% r8% — o'5x 3:0% 
Kë — 2:6% — — — — 
0'4% 1'5% —х — R MP — 
3:0% 5r T ru 46% 48% 65% —* 
r5% 3:6% E 02% 05% 6'5% 
i =. = => — — 02% 
0'5x > == — — 0'3% — 
um о'9% а = 21% Ux m.s 
— - 05% -— о'6% 45% 
— — — == WE = neg ee 
2'9% 14% =% 1'9% 5:8% 2:03- —* 
1'0% E o8x o'6% = RE r5x 
=$ o° ey = — > 0°2% c 
i ma es gd E а 5% —% 
— Bec —А — — — JE 
11:5 178 9:7 12:7 ayi - 186 179 


[152] 


Ilość opadu 
Marzec 1901 roku. 
| 
Dzień y- Wado- | Czer- Zako- Kra- Boch- | Szezaw- 
wiec. wiece | niehów pane ków ni niea 
1 — — —Q — 0'20—8 1:20 — 
5 0:39 1'66 —e — 2:50e—9| 2'4@ 
3 1'30 — 030 0o50 — 20 
4 | 1920% | 13'00=4| 0'20% | —:=%  18209x9| 10'20% | 23'60% 
5 686% | 10'0% 25:8% 7ozy |10'75% 6:3* 4% 
6 3:30 ro@x | o6x 2'8% 1'000% | 25% 210% 
ji 1-20 5:08 1'2% 12% —ө = тей 
8 s > 2 ZE i SC? = 
9 — — = — — — EE — > 
10 — = — = — — — = 020 — 
1 0'9® — SS —@ |oo5—9| — — 
12 p = — 070 = RA 
13 030 — —- — — — —= 
14 0:20 —= — — 0050 — ES 
15 — — — paz = Wa ai — 
16 2:80 r° —e — 3:200 3:50 o5@ 
17 — ET 0'20 2'10 о'бо@ — = 
18 = Sat ij a „мш з SC 
19 SE = — 1:20 —= — 
20 040 1:90 —e — 1'45@ 2:50 š 
21 100% 2'1Q= | 256 = 00 78e % 
22 NC 0'9x 2:20 —= |0%050%| 57% — 
23 70% 3:5% 277% —= 1'80% 25% oi 
24 — 0*7X 5:29 E < 2'00% — o'I% 
25 o'8@x — 2:89 x — EE — 3°1%@ 
26 020 —* — - =% KE — 
27 v69x 1'3% — 1'06%= | 2°45% 2'5% — 
28 070% 48% | rox — — ot 
29 156% r5% — 2'6% 0'70% 5:6% 3:7% 
30 = = — 8% о'05— — — 
31 um "ru — pa b pe СЕ des 
ze 45°3 445 48:5 2270 5250 64:5 41 


1153] 


w milimetrach. 


| | 
il | | 
| Kry- Таг- i Iwo- |  Rze- , Smol- a 
nica nów Pilzno niez | szów | nik Sieg 
| | 
| 
9% — BE — 208 | 05% oi 
o:6@ o? o'10 *— o'19 030 
WI 1*6 — 3:00% — — 
17:5% 25'2@x 16'06% 430 | 120x 8'o=ex | 1360% 
* 3:;ex 5°2% 86@x | 420 1'1% 

- 1'60% 5'7% - ә 0'2% „= 
= й ża eg: wp ~ 
C € sę жен PE био c 
- — — sk =. —@ | = 
— == — "an — — — = | — 

| 
0'20 = — — 3:00 2} em 
— —Q pm > — — 
r7e 020 — 3:60 — — o'60 
— o'36 — 3:20 1:70 e 
кч 430 "99 = omg — = 
„= v5e 146 = 6:6 = | S 
400 1556 | 176% = 580 S10% 1560% 
"e 1:7% 1:5% 730% 22% — o'8 
rix 22x 3:5% 6'4* 2'4% o 5x 33% 
— — — 5°2% > 
271% rx 1'2% r5% = оз сес — 
06% 02% — — 0'2% 4'2% 
26% r8@x 2'0X 114% 5'7% 219% 
04% 07% 0'3% 16:2% 3:8% 1'0% : 
37% 5-5% 46% 3:5% 2'2% 5ox | 38% 
40'4 654 EEN: 738 36:6 36:8 478 
#0 


Spraw. Кош, йвуор. T. XXXVII 


[154] 


Ilość opadu 


Marzec 1901 roku. 


| 

Al Prze- Lom- Chy- Sam- | Doli- | Du- 

SES myśl na e bor | na | к blan 
I o'1xX — — — | —* 0'9% 
š — — ? — | — o3x ex: 
3 11е — те — | — —@ 0'4© 
4 | ож —* 8-7% —х  7%ө —e | 63% 
5 ONE — vI% —х | — 2ox@ | 42% 
6 o'19 — 0'20 210 — гоже 0'4% 
7 = — — | 04% = 
8 0'249 — — — — | — x = 
9 — — 050 - o5 | z = 
IO — = — — = ї*о@ —* im 
11 EMT? — — —@x — — =© o'30 
12 - — — 0'4© 12780 — = 
13 отө — = -0 — — 040 =: 
14 3:40= — гое —- _ —=@ 440 
15 — — — 03e — 3:30 g 
16 =- оте — = = = < o'36 
17 — o'3e = — — > = 
18 — 0*1 — — E — и 
19 — o° — — — — ua 
20 WI) 020 — — — — > 
21 | 7'40% | 7'0% NIE: — 88e 3:70% 
22 3:1% o'8x 1 1'8% o:2 45ex | 1 
23 11% o'3x OKT —* | o7x 15:6% 2'0% 
24 — o'6x — r8x — 21% "a 
25 1х o'5x — 2% — - =@ Lm. 
26 | 2°2х 03% r6% 0'9X 0'5% 8% 
27 || 54% NEI 1'5% o59ex | 066 3-3=ey | 5720 
28 | 272% oi 17x -ex — 5:3% 5% 
29 (et o'8x 2'0% 166% 07% 3429x, 150 
2 — 0*9% 210% | 3'1% 2:66 — 

I — — — 
Suma | zg 8 à S 
opadu 7 12 25*4 12*7 36:0 447 3777 


w milimetrach. 


[155] 


Jagiel- | 
nica | 


| 
| | 
Dela- Ozy- Krzywo. | Koło- Horo- Tar- | 
tyn dów równia myja denk nopol | 
| | | 
D poż E | 
| 
— o'8x = саз + E 
0'4 e = | — = —=0 
10'б=х | 3:80 -ex — | 920% 5'8@% 76% 
2'6% 2'3% 76% = 6'7% EK 45% 
| idi | — WE 13:40% — — = 
Lg ге — x o5% — 0'2% —- 
ж o'6x — = 0'20 AE >м 
оте — o'3zę% = ©: | — 0'20 
yn зө о'5@:;®{> == v 6:50 
| 
AE EA — — | — = — тт 
Sé — © —@= | 340 -= 
5:96 — NET! 6720  — 050 7520 
020 KI -Ə o'7@ 260 3:90 —=@ 
21120 | SN r50 — 6:86 
| s iw TEN d Es d 
dać | m a is diu T — 
I. © na a ë E. > 
= E? PS SH SE L — 
D oe 3:6 —© 8 66 o'6@ o'o@ —@ 
me 7'06x 13:429 — 2:30 55ex o'8Ax 
0'5% 1'9% qp 1'20% o'1X r5x . 3-5% 
a aede — == e 46x 
= o'6@x — = = ç 
1*4% — x o'8e Ww Te RES 
S 1:90 -@ — o'9e Qui 
1:80 12% —e — = 0'4% = 
o5% 250% o6% o'6@ 020 Sein —e 
— 3:0% УЗЕЛ m EE. 520 
— 0*4% < — e kanal — 
293 304 411 34-2 25:3 266 479 


| 


| 
| 
| 


|156] 


Ilość opadu 


Kwiecień 1901 roku. 


I 1 


IDzień Zy- | Wado- Czerni- | Zako- Kra- | Boch- |Szezaw- 
| 7100) wiece | wice t> chów | pane ków | nia i 
| 
1 — — — —— _ — — 
2 (Be —@ — 2'40=@ | 2'4® — 
3 —z— keng —©@ — — = EN — = 
A 8:20 — -@ —e 16082 7'00 2:770 
5 Е 2'o@ 420 5:20 3-059 -— — 
0 2:06 — o'3@ — — = — — 
| -7 || 14:56 8:90 1'20 — 5'800 250 7106 
| 8 | 3e 1010 53e .— o'o5@ 450 x= 
| 9 | 16:20 = —e -e =4 = KZ 
| 1a 13:26R 11'10[& 10:592 1:66 18:35 бое 2'4@ 
. = m 9'80 6:4® o'3o@ g:£ez — 
12 049 mę 076 — — = ы 
13 |53:20xR | 98206 —e© — % |20'25@ 4350 | 12770 
14 o20 | — 1070 1066 0750 Е — 
15 2506 15e — —6 159 & 
| 16 15:80 | 770 —% 7'400 92е 3r4e* 
ву | ва 8:66 8°0=е | 0'050 = 3 Sex 
18 — | — v3e Go —=@ € a 
19 0'4ex- ` — —0% 28x  |o'ros—eA ia 
20 920 | —o WE 46036 | 480 y7e* 
21 ki J — 570 — 0'100 050 140% 
22 — — — _ —@ — za 
23 020 — - © mi o'3o@ KI 11:30 
24 eg — 020 3:0% o'4o@ _ SS 
25 o3@ — —9 — x — uu саа 
26 o'3ex — 050 o8x o'o5@ — Жы 
27 pw = = — — — zie 
28 57e WA —@< —@ 2'go@[< — 
29 | 670 — —@ 8e 41004 | 1116 5-10 
Зо | 38e о*5 К 3:50 2*20 43504 | 120 0-60 
Suma | 53 575 | 625 . . 
opadu 9 7 2 48*5 76:90 105:8 897 


[157| 


w milimetrach. 


| 
Kry- Tar- " | Iwo- | Rze- Smo|- : 
niea | nów Piso |. niox | szów nik sss 
| | | 
| | 
| | 
m с | zh SE | = 
+ 230 KO — WI D = 
= see: — de E 
6:10 6:50 5:406 — 420 450 
од | o5@ ENT! = 2 
2 | mi eg Ss 320% 

8:69 x 5:90 720 — өк -8@ 880% 
— ie | 2'80% aż SEH 
0:59 Joe тй |. = — o'5e 
039 270 | 8'4@K s 

050 0:59 0o20 ` 240 — 9'20 
— 0:30 ou ` — 21'46R = 
12°10% 29:506 3300 56e 8:20 Š 12'90 
0'20 — | 1*50 — Е’ — 
| E © a 
> е | a 2 
SKS E 19:56 25:00 — 1140 ^ 12759 Àx 
5'6% 050 5-60 Die 12:40 T WE 
oise o20 | 156% 1:20 E _ 
pa NA ы = 3 uem 
590 430 KI? — = 2 849 
| z 
219х — o3 | 580 10:00 1020 
= - 1504 o Aë — | = 
3:00 — 2:980 — o 8e 1'70 
_ — E 236 1°20 — 
— эй _ oU Se: 16K 
0:7*R 2:770 36e — ri 
pas 5:66 040 5:90 18:40 026 
r8ee | 1150 3-86 = 3:2 519 
691 928 99'5 46:5 11172 864 


[158] 


Ilość opadu 
Kwiecień 1901 roku. 
| | | 
ыа! Prze: | Łom- Chy- | Sam- Doli- | Du- 
Dzień myśl | na rów | һог na | Lwów | blany 
| | 
| | | 
| | | 
I р = | а= = 
а — — о:4@ — — — e o 5e 
E е 2 Í E a = 
4 90 — | o5@ | —@ — | - WO 
5 0064 | = | —x 1:66 o66 | 320%! 04% 
6 — — — = = —* > 
7 | 620% | - 070 o'1©x = 3:80%| 540 
8 —= — NIT? -- 1:90 — 
9 0'2@ | — RU = o'3@ 
10 — | — 070 -— — — o'3@ 
II о'7@ зө 1:20 o'z@ 9'2@ 3:80 2:20 
12 KI оте 420 1070 o'3@ = 
| 13 799 1:80 -© — 4:00 5:70 
14 — | тоож — 030 — Ge — 
| 15 — — — = —© o'6@ 
16 166 11708 2'00 - оте 
17 dE 12:00 12700X | 240 3:00 409 6:00 
18 2'0% 3-2 —® D гоё 
19 40% KE 45 15:0% 10'30% | 240% 
20 260 6:0% 036 Zoe 12:0% 5:40 c 
21 2:00 e 160 2:70 —e 3:10 
22 ES 2:00 0'40 > 5:20 2:99 mo 
| 23 | 4:60 3-00 3-50 - — -0 | чө 
24 100 400 0'90 490 1019 1:60 гое 
25 0'20% 1:00 2'2% VTT 150 1:20 = 
26 3:00 — == bom ee — 
27 — кн Mie pus a т — 
28 гое 090 = A. > pu 
29 17:502 [< 1'00 75a 276 — —@ — 
3o 2:00 6:50 656 93e me ет 
Зита 5 5 
opadu 74 67! 485 34-6 76:6 474 317 


w milimetrach. 


[159] 


| 
| 
De- Оду. | Krzywo- 
latyn dów | równia 
| 
| 
E. | 
Gë — ger 
5:6@ 3:20 — 
0'20 6:50 rage 
— o 6e Ss 
790 o'9*4 — 
18:10 486 1:30 
— 0:98 R 
n ue wę 
оге 0'7* 
= З е K 
— 3:50 1720 
2U99X 3406 149 
1077X 10550 X =* 
RR — 066% 
17е — - 
w 1149 o'18x 
11'70X* = o'8x 
040 120 040 
a ж dp 
MIT? Am —А 
o'4@[< d гое 
020 — o'go=@ 
777 40'0 84 


Я ' ° | 
ч! = 
1 Š [11 


Tar- Jagiel- 
nopol niea 
о'3@ = 

— o 
2'20 gu 
= 3:30 
2`8°х= —e || 
— = 2`о@ 
— = — 
os ees 
2:00 — 
- © 15:80 
— = Ө — 
- © - © 
LI ES 049^ 
—@ 5o 
2'40 —© 
44% 79 
2'1% 7'80% 
PA "3 
a — 

- -e 
450% 010% 
—© 2206 

E 166 
A = 
— = -—— 

sm 060 
207 644 


|160] 


Ilość opadu 
Maj 1901 roku. 


| | | 
коо | Ży- Wado- Czer- Zako- Kra- Boch- | Szezaw- 
jDzień | wiec wice | nichów | pane ków | hia пїса 
I 2'80 370 409 NET | 030 70 
2 41 o'30 r8e 2'30azjże 256 1240 
3 2:694 050 +80 —© | s; 
4 | 93er —© | обе 230.9 | 650 5'40 
5 z o'6e 450 ыру 
6 Ge “= — — a | — "= 
2 0*1® — - dec US 
8 — c o'6e o'io@ e T 
9 — = 1'oQ = He = 
| то m ide | = Dao - 
| li — — — — | KS Les 
| 22 s Gs 090 = ы ne 
13 — : — м = | — 
| 14 — е — 2:608 180 6:20 
| 45 ERT ч o'20a [4 —@ |4'15=°% 1560 2:10 
| 16 > © 10:70 WI ottoze4 | 6:562 480 
| №. 9306 «d bo.) se : oomeg 250 е 
Gen | Я o'5@ (og 550 SS T 
IQ — | © | — | — = | + = 
20 o1 | o | "© —  |155=6 M FH 
21 o' 5e = oea | 0'36  |o859A 150 430 
22 — — 27220 0'200 o5e - 
33 — — — — - = poss 
24 a SS > » — 3:60 
25 | 1646R —@ 2259286) 250 250= 
26 => 3:40 NU WI = 
27 5:86 230 4'40 о 0564 
28 3:00 о'8* < — 7'95=• | 150 140 
29 540 220 | 4350K - паре 
30 -- — 180 — pe pues 
31 — aż za m e | — 
AM 546 wa pus ens pue |) 


[161] 


w milimetrach. 


E. | 
Kry- Tar- : Iwo- Rze- Smol- | 
niea nów Pilzno nicz SZÓW nik Sanok 

| = 
676 a az аш | 
Zoe, | 050 50694 | 3'60К^ | 146 | 
o'3@ — iu | 392 — 
бте '2@ 2:00 — — 
AAA aa NOTE 3:46 aë 
= _ oé | ds _. 
059 ES ża SE SE 
en >> us pu 5 © 
3°4@ 3:30 —ex 246 Е E 
2:00 4 69 o'19 14:60 1:20 E Ë 
ENT? "Ge 0'20 2:3 Ë Ë 
o'7@ m өзөк © 5 
> — 6:70 2 E 
a > © © 
5 = — m L 
r5e 120 430 z z 
5:30 430 4:00 466 — 
~re 040 — 3:30 = 
ise - -өк _ — 
429 2:00 479 e id 
— SB 2'5@K 2'4@ 
- 29'29^ [< >= => 
38e 45e -< 4'6@ -= 
440 0740 ӨК 1`2@ 3:40 
420 039 — = 
je — | 
dm e | | 
( 464 241 | -56'о 596 | 16'9 
21 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. 


[162] 


Ilość opadu 
Maj 1901 roku. 


l ] 
| | | | 
£24 Prao- Łom- Chy- Sam- Doli- Du- 
Dzień | ту na rów | " na | Lwów | blany 
E | 
| | | | 
1 — 2:00 — r'oQ 3:20 | — — 
2 230K — | 3:20 | —@ 1320 —e | бө 
3 — 430 — [р 2790 3:00 = 
4 | 060 — | ode Bu. Е —e 
5 7 1re -- | — | roe —@5 — 
6 w— 1 E = | « Lum d im 
7 pac | zug | "or | we? Т, | Su Sne 
8 | o'20 — v o o > — — 070 
9 — — o'i@ — — — 
IO — — — | — = AUS PW 
| 
II — - a. = = Ge 
12 — > ed = € sio i» 
13 — = pu pid ва к — 
4 ENT = ror | — = 0:40 от 
15 470 MRT r20 bie Se kg, JE 
16 WI _ 430 | — 2'90 26G6R | Drees 
17 550K — 2:20 3:70 eg 1119 79 
18 — — 0'20 050 PET —© — 
19 A € | xu SS d 
20 5:30 — 17606 — — — — 
21 1:29 — 85e | — 3:80 —@ ge 
22 = oue WI) 040 — 030 500a 
23 — 036 — 20 - — — 
24 WI | — == — 19070 —® = 
25 03е | 119 17/204. Mem o — 0'20 = 
26 ong | 21:60 —e 1606 — n 
27 | о*3@ 2:86 = Da, — 
28 | 208 — 7:00 ar „@ — 
29 0:20 — 1:40 1:00 3:16 © | 070 
30 | — — 5:20 3:00 —e — 
| = | г - — | rio | блек 
Suma | | 
орайп | 23°6 | 124 | 65:3 29'9 452 15:8 25°о 


[163] 


w milimetrach. 


| | | 
| | | 
Dela- | Oży- | Krzywo- Koło- | Horo- | Tar- | Jagiel- 
tyn | dów | równia | myja | denka | nopol | nica 
| | | | 
d | | ES, 
| | 
о.е | — 1:80 EN? — — 
1:00 | wi 13:20 r5e | = 1'662 11'4© 
o'6@ | — 2:520 2:20 | 1:30 Е — 
2:20 | — 8:10 r66 | 056 RT 2 0'40 
оте | — 230 020 | — = o'8@ 
— — = | — | — —- 
“< | pam коз - | аа 
do e? | e E E p 
— EN — ө | — — — — 
3-20 dj —e 1 ЗФ 2°40 730aR | 140K 
— 049 «50 = = — o20- | 720 
5'3@K 1940K —©R | = = WT 
3:70 040 - © m = — sbs: 
7:00 = —eK | oe WI E wi 
— ida 5:96 | — nen SPA ps 
anam o'96 ый | — — 2'00 deer: 
3-80 <a “ө G: 296 o'8@ _ —e 
= МЕ? 2:40 | — — —9 0:20 
— — о'6® > Se — bac 
og — — ок Ze 210 750R т 
— 96 430R ол me T 
° 1440K — =“ == mé 
— e — ye Tes 6 
—eR 2'5@K 0'3*^ [< o4 —% e 
560K 2150K roe 130 = — ФК 
8-2 0405 9'o@K 
= | o'3@ "€ — 120 
341 | 40'2 75°9 17':9 op SCH 316 
1 


[164] 


Ilość opadu 
Czerwiec 1901 roku. 


| | | Koma” | 
Dzień | Ży- Wado- | Czer- | Zako- | Kra- | Boch- | Szezaw- 
| wiee |. wice niehów | pane | ków | nia | niea 
| | | | 

l ^ — Apo reg SU De и 

2 400 | D. PRA: «a Aut | nx EE 

3 636 | | 64 | —0 | r2@K| | 6:20 

4 17700 | 2:306 | 120 144004 | 1020. | 260 

5 540 | | 22:50 | 380 | 6:95 3:90 | 770 

6 46'1© | 580 | 5:30 14150 | ge | 33:86 | 

7 | 1920 | 1736 | 125 | — | 59e | 

8 -— | =p p AM Le m | 779 = 3 

9 | | | dad c 2 

10 030 | —@ | — | —=@< | А |^ 41€ 
E n 340 | | — | 2:20 | —e | -o 130 | 
| 12 Ges |  — | зө | = | "10 | _ | 
| 13 | 1736 | . | — | — | Tomek .—e | | 
| 14 050 ` S | 820 | 3:86 | 2:100 | 12:86 | то’бек 
| 5 | абе: | Е | —e | —0 | 2409 | —@ | 45 

16 EN b © | 756 | 9860 | o535e 8360 47 

'7 17:36 | Ë | 45e | 65@ 12:056 920 | :vr20 

18 — | 3 | 14:00 | 486 22:86 | | 

19 — © = > = E 

20- | 21:90 | Ф | —e —@ | 5250 | —e | 5160 

a | 

21 4090 | | 37:06 17:66 | 71300 3490 1930 

22 oe | | 3250 926 $700 | 1230 | = 

23 66e | өк — 0'402Q | 470 | 040 

24 o'2@ | 970 | 630 , 73oeeizi| 3:96 | — 

25 o20 | | —e& —=^ | Zgoeebl — | 370 

20 | 230 | 509 | 27'900 = | 

27 — | iex | s | = PB | e 

28 — > 3-56 Lic МЕ vun 

29 — | deng Se Ds Bogis a et 

30 — | — EŃ | > in e 
Suma ° | | 
ораап 219'6 | 165:5 99:6 | 16215 |4758 18772 


w milimetrach. 


[165] 


| | 
Ke, | TW a, Iwo- Rze- Smol- 
nica | nów | Pilzno nicz SZÓW nik 
| | 
— К — 3:500 4. 43e& | 
056 2:86 o'10 E | 
140 гоё o'3@ 4'6® | 
8:66 9'5® 12°7@ 3e 
13:40 15:20 9'4@ 28:3@ 
— 15766 
21'30a [< — — — | 
749 040 16:89 — | 
— я — 2273304 | 
24:30 5:00 8:30 5:30 5 | Š 
o'10 — "> 31704 3 a = 
29:20 10'0@ 25:90 — š | Ë 
Ze 17:30 хок 1:60 2 | 2 
12'00 r4'o@ 11:60 3746 5 | E 
5e -- — 2:30 3 S 
"ep Sé Gs © | © 
HAT? 73:70 63:60 = 2 | 2 
Bo R 
6:00 4070 9'8@ 23°3@ | 
3-7@ 3:40 656R | 3450 | 
Е гд P —< | 
o'8@ — op = | 
RA pe e El Ca | 
163*7 ER? 206'4 217*2 


LET TS TI po 


LJ 
H 

oc 

o 


D 
w 
9 

E 


[166] 


Ilość ораап 


Czerwiec 1901 roku. 


| Prze | Eom- | Chy. | Bam- | Пон. | Da- 
| Dzień myśl na OWE | 0k | Lwów blany 
I |. | aid um P 
2 <. — — pam amw — 
3 3 — — 9'40 — oK 2'20R 
4 21'0OX | 1010 | Sie 17:30 — 5:3R o'36R 
5 o 28:209 | 540 чө | 450 | —Qa 2040K 
6 13:80 1910 | 1906 5:90 "20 58e 1'7 
> 10'29 2230 | 29306 21:06 "20  —0 3o'8=@ 
8 | 3:00 27:20 | 21:66 | 1850 |.35-4® 15:50R 
| оф | E | 65e | 166 | 186R 1186. 
то WI — — | r70 | 120 26:69 
I1 obseg | 939 5:16 | 210 | reg | —e@K | graj 
12 — E o'6e | 35e | 1310 —o |130 
13 550K — 976 210 110 — | — 
14 — 3:10 — | 420 450 | —@ wg 
15 | 676R | — 636 | — 6o@ | —e | 750 
16 6:101 410 640 | o59 309 | 400K | 336R 
| 17 420 420 оф | 20 10006 | 430 | 270 
18 > 719 оло 490 3:06 o'6@ | w 
19 —= 310 0:60 | — — | — 1570 
20 11:70 6-76 4120 530 | 420 | 31:20 | 28:30 
| | 
21 6:50 20'7® 350 | 48 90 2050 |1566 | = 
22 ФС => ч А | bee | —ex | 5'2@K 
23 o'19 — _ те | 160 | —4 
24 — — - > | mo] = R 
25 o'1 =®[< — = d 150 | ө | 1150 
26 —= — 2:00 — | v5e | 68ex | 350 
27 — -— = | = | e | 020 
28 q'o@ — | 030 — | 5:90 — | - 
29 — — оте — | 1020 | — | * 
3o — — — | 316 | — 020 
| 
\8 | | 
opadu 106'1 167'2 1537 157'8 | 1502 | 1490 166:6 


[167] 


w milimetrach. 


| 
De- 02у- Krzywo- | Koło- Horo- Tar- Jagiel- 
latyn dów równia myja denk nopol niea 
— | — age a— s 0'70[& — 
— pee ө > JARA — 
740K KI =e 8'29R 676 766R - © R 
740 | 0906 14:90R 030 — roO 18:20 
21:90R 0:60 — oK 30:80 10'08 3:906R о"5@К 
9'4® 410 14'4® 1:86 p —©@ o'o@ 
1456 740R | 1450 6:30 1'40 10%60©R 3:70 
750 1:60 6664 13:50 41'20 CN 16'2@ 
o'3@ 7 5e! 2'40 149 170 А 21'86R 
WII 6-1ФК | 121@ 159 — бөк o'8e 
KI To — 270 o3@K 166 — 
32'10R 430 13:36R 170 14:00R = 
15:00 R 1'40 2300K 10:60 — — 5:20= 
0'20 — 6:66 8:20 — 3:5@= e 
— 3:80 — e = i e= 
WII oogë — Ф 170K 0'10 489214 — = 
12:86 5:10 o'69 7e 710 8:39 430 
4:50 — 11:80 e 3:60 — өчө 
+90 12:80 0'4© 10:89 17:5 90 —© 
WI 2210 1119 12:50 17:30 y80R 1776 
-— — "20 2'20 ore от © 20*70 
— 720R 1:20 0:60 obe 8'6ae[7 БУТТА 
ENT? 640K Cl Të 929 1:80 — 221 IG 
— — IK 0:90 1'40 — 240 
24'1*^[q = o'7@K 20 E 23:30R 
o'6@ — — — 20110 16:802 — eK 
9706 819 2:40 2:70 1700 roe 770 
42809 -- 510 13:46 12:76 0'40 5:00 
0'2 ^ 19607 3:20 750 
cum m 3:40= dip wes | d See 
| 
236'1 975 17173 160'1 1473 | 1057 1832 


[168] 


Ilość opadu 
Lipiec 1901 roku. 
— == 
| | | | | | | 
Dzień. Ży- Wado- | er | Zako- | Kra- Boch- | Szezaw- 
| | wiec wice | nichów | pane ków nia nica 
acd: | | E 
| | | 
I — S P EDS | aad 
| 2 a ui as. ee bas 
I 4 dg pom re та 0'40 ` 
| 5 | o8e < zeg pam | тшт | ZAB 
| 6 Séi | —e — ibar] "FG | "Të 
| 7 MI | — == — = о`б@ xd 
PL roo —«40 —e |8652e[ — 5:30 
| 9 6:30 | 2:50 0'70 |u'i5zeafż | _ © 9'8® 
| 10 |1046R 080 | 306 |745 өбө | 2580 
| u 1770 | 6:30 8:40 5-600 13:50 24:20 
| "n 640 | 3-80 6:90 |12`05=Ф | 2790 2:90 
13 80 e | 420 700 |г’7о= [| 1140 10'40 
14 0406 S | 930 3:50 3:70 MI 
15 > L o'6@ — — = em = 
16 | 1930 o | —© 4 -=@ = 14726 
17 m Ë | roe | 16:46 |oo5e + 
18 030 2 —eoR = =@ = — 
19 eg © | jee 450 | — ke 
30 o'2@ w "lees — 04504 "e 1170 
} z 
21 | 1430R | 27 376 = wg 
22 — —4 TUS | 2 iE 2x 
23 | 270 өк —  j3a215eK —e | 55e 
24 ENT? 1650K —@ | r5ose4 340 0'20 
— = | rr8@ 'o@ | 2'5o=@ 50 210 
26 770 | Е] 1:6 | 1 "95 =®К JSA — 
27 — 8:20 4:00 | 5:906 d 
28 m | 060 e ч 3 V 
3:7 010 070R — | 0'156R — — 
30 e | 24ек | —ө | —= — — 
31 — ia 4'80 — = —e | ШЕ 
u i | : | 
opadu, 99 5 75'2 67% 84700 726 | 1176 


w milimetrach. 


[169] 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. 


Kry- Tar- "p; Iwo- Rze- Smol- 
niea nów Pilsno nicz SZÓW nik Sanok 
үк — s = 030 
7'00 — — 200 3:20 
0'40 — — 2:60 — - 
— 070 йыр pni — — — 
03е э — zx 3:60 1'90 8:86a < 
16:70 1020 63e 8:40 15:09 520 
20:80 570R 2780 8:70 6'40 14'4® 28:40 
rg'6=@ 96e 29'00K 1950 ENT 970 1820 
9'8e o'20K | 1066R 17:30 3:40 2'3@ 13:30 
10'0=ө 0*2 340 E EN 749 58e 
— -- o'8e 5:30 6:00 5'4® 
7:00 244 1730K — 6:30 
Ge — 19 o'8e o 5e — 
= г8Фк — 50 — aa 
o'80 65e WU SS 1460K ue 
= —©R — 2770 bes 1060 = 
3:40 — —@ a 210 5:40 
= — 749 —e wę — 3:80 
8:90 4:50 гое — 13:80 & o'20 10'70[4 
— = — —© s. @ = pen — 
= — 15'4өК — xum — гое 
iine 400 =>. — PAPA — 
a ы = 12':30R —< 11:4 ® 
— _. ma m om | 
10477 6670 95'9 ‚ 58*3 66:7 8о'7 125:2 
22 


[170]. 


Ilość opadu 
Lipiec 1901 roku. 


+. „|| Prze- Łom- Chy- Sam- Doli- Du- 
Dzień myśl na rów bor na po" blany 
1 = = o'8@ — — 1674 | 9602 
$ — — — — — — — 
3 — — 0'70 = - — — 
4 — 5:20 — — пе —@ — 
5 — 3606 — — Die — 
6 = L R ra sa Ze к 
7 = be e = 0'20 
8 o'19 — 0'40 o'3@ 6:5e —6aK| 140 
9 "og 420 510 o'6@ o'8@ ro'o@ 5:60 
10 8:30 11:20 17:90 1'40 16:48 то'9@ 750 
ir |13:66R 28:10 6:46 —© | 1606 780 40 
12 ot @ 430 6:80 190 056 | 4660K | 22'40 
13 5:49 9:50 450 —© | 1959 —o (Be 
14 6'2=@ ro'3@ ~- — 6:66 — 
15 o'3=e[ç — — — 22'3® —© — 
1б —= — o'4@ 1670 420 | 160 
di o (ëss — 3:40 0:20 = r" pi 
I — — — — — — 
19 |15'10= hor 3:56 — — 177705 | 10:50 
20 — 430 — — 3:50 —e 
21 — — — — — = — 
22 — — — — — | — 
23 1492 [< Sec 7'2@ maż — — — 
24 0:364 S ie - e ue ehe Pus 
25 |14'5®=К | 11-69 2140 2310 — —@ | 050 
26 — = 3150 — — 20739 о`8@ m 
27 o'7@ 2 160 3:66 E 470 0'59[ 
28 — 3:40 — — 71e и 
29 — — — — — | — 
3o 760K 130 26 ENT? — ӨК | 1rov2aR 
31 br 9'o@ 76@ > 
hir 79'0 136:0 86 I 19:3 16270 12670 53:8 


w milimetrach. 


[171] 


| 
Dela- |  Oży- Krzywo- | Koło- Horo- Tar- Jagiel- 
tyn dów równia myja denka nopol nica 
KA < = - ei = — o'10©R mm 
um — 2`4® = о.ө — = 
050 _ — 476 0:70 1:80 -e 
2:70 o'4@ 3:20 720 1:20 7 20 2:80 
— — 23:60 2:30 0'20 _ 15720 
de == — © = pu NS Za 
656R 1:80 - © 3:30 — — 
3*0GR 240 3'4=eR — 7:50 3:00©R өк 
1350K 8:60 5*16R 10:339 1'80 5:90 3:80 
"20 9509 710 1*2 3:20 17:70K | 26760 
— "He 2'3=@ — o'3@ r'19& 529. 
6:36R 29:96 R z'u=@ 0'9® o'2@ 70 6:96 R 
3:20 0'40 1108 ө cas 01 © ө 4802 
өк — 25K — Na 29702 R > 
9:96 040 —®К 420 370 6:56R —© 
550K о°б@ 2'00R ES — 166R 950 
ЕЗ 65e 3:309 — 13:909 4 36 
m — = 0:20 3:10 070 430 
10:0Q 120 өк 13:20 15:30 380R 2:20 
— 1'220 — „e — = 420 
dm YE Le fu E SC SC 
өзөк — —eR — — - — E 
79 = 920K o'8e — — - 
—©R — 14'5ө “= == = р 
—eR — — о°5@ _ 210K —@ 
— — — — 1300K 9'40 
1'oORK — 1'00 = s = 
4308 3y8& 4'20 0:10 1750 |.— eK 
(Rer x c — o'8Q 
8777 100*3 ide 54:5 37:5 16374 HEN: 


\172] 


Ilość opadu 
Sierpień 1901 roku. 
Dzień Ży- Wado- | Czerni- | Zako- Kra- Boch- | Szezaw- 
wie wice chów pane ków nia i 
1 — —@ == се S mum = 
2 | 8388K — 28:30 3:856R —e 3:20 
3 || 4430 9:50 30:66 46529 2:56 82'90 
4 WI 8:66 | 376250 | oj3o@ 1:70 18:66 
5 0'20 070 обе —=@ | 1699 — = 
6 530K —@ 3-70 = -50 3:30 
7 0:60 360 070 77030R| 760 = 
8 5:80 — 3:60 = — — = 
9 0'20 — 10 —=@ = m 
10 —a — — — = — — 
11 — — z — > 
12 20 — 839 —e me 470 
13 || Зу" ӨК š o'8e 13:80 0*702€9[ — EN 
14 — Š 14:60 3:40 — ва 2'80 — 
I5 — E — —Q — = Б — 
16 || 23:62 er e —@ | 600 8'7ozeR - 11 За [< 
17 Е 6:70 2:66 |1035=ек – Ө sé 
18 | = 5 xil — — 5-30 = 
19 = — —= "m 
20 | 12:80 2 — 19706 9 50s el s (wl Të 
21 | 1540 a r'3e | 10:20 о`85=@ —@ 740 
22 9*7 3:50 37:46 8&o5ex! 1356 5:89 
23 210 480 roe 01529 = eon 
24 YE o 59 — - = — — = 
25 — = x< „ш = A 
26 Gg A < = —eo 
27 "08 20 16:669 WAT '3@ H 
28 310 740K | 12:550 — = e sen 
29 i39 (Be 7'20 1-450 230 040 
30 1:00 o'7@ 1'7@ o'85@ — 1:50 
0:50 — 0'208 — 4:00 
Suma 
opadu| 2657 692 | 2566 | 7740 | 766 | 1722 


w milimetrach. 


[178] 


Iwo- 


Kry- d Rze- Smol- 

«ій nów Pilzno nicz SZÓW nik Sees 
059 к - ex 72®@К | 1580K 190 
36:70 E 16708 [z — 740 19:89 616R 
19:60 R 55-06K 3:00 2078K 13°2@ 470 34'00R 
1160 1650 1920 - 460 029 1:50 
гое o'5@ 3:00 76e — = = 
0:70 3:50 040 1340 2:49 116208 49 

e E — WI - 480 rc 

A E 9-4 = m 
350 — 3:80 = 5:00 roo 78e 
720 — oe 4:30 6:00 1250 18:30 
1:50 Ga 180 079 = — — 

— ZEN — — s> ow < — 
rieg - 7'oel< = — äer — 

eer _ -- = o'20 

AMA W ds um а а 75 
5:60 200 — — — '50R | voe 
466 — 3:30 3-20 — — 1'20 

10'4© 5:00 14:20 = 12:40 2250 1010 

— 9'00 POM 830 — — = — 

— — — — 2:40 070 — 

i — 0'20 360 — — 
1'40 — 3:00 8:40 — — 
976 3:09 13:40 = 2:20 28-60 19'20 

550 — 9'90 2:20 — 

— 1*00 2:40 1°20 570 5:20 

— — r'o@ 2:30 420 1:76 KI 

— RON Se 1'80 zi AA SE 

11551 92'5 779 882 1424 11373 


[174] 


Ilość opadu 
Sierpień 1901 roku. 
«|. Prze- Łom- Chy- Sam- Doli- | Du- 
Dzień myśl na 95 bor na | ES blany 
| 
1 — = ы» aU. dues pet Kinda эн» 
2 9goex | 820 EK — E _ — 
3 сте 7150 440 20:00 12:50 orbe 076 
4 740R | 420 —Q — боё o'2@< o'2e[< 
5 —< | bae — © -© | 1940 | —@ 046 
6 070 3:6@= 030 466 — 11°40 — 
7 оё Ксы 050 -Q - — 040 
8 — 1636 o'3@ 3:80 1430 — = 
9 ва r40 _ 3:00 5:90 | = = 
10 _ 2. x a = ex а 
II — TRE ud E = me 
12 150 11:30 21:00 — 370R 75e 
13 13:30 20:226 740 6:90 3389 | 3000R | 1966 
14 NET -© o'3@ 27:00 779 17:60 0209 
15 —=< — a; E т =% э 
16 - 210 — — — —©0R mi И 
17 SE IM — — 4:00 370 dd 
18 -- = 4- E: pa iu C d — 
19 — = e ad EM, pene fei? i — 
25 -=< 420 030 м 6:70 =—@< че 
21 o19 0782 sA 250 we 3'40 460 
22 4'00 SCH 10 70 740 — 050 roo 
23 3:20 730 — 160 2'20 "o 
24 — бте — —e 050 чы 
25 оте | 546 отө — e 1:80 020 
26 o'8@ E o' 5e —o — m x 
27 13:50 12:66 —@ = ONT? 24:60 
28 — 2731 — — 31-20 | 26740 — 
EI 239 — WI? e = 9:30 5:60 
3o o'20 ENT? GN? 650 13:20 —@ отө 
31 — 2'i9 — - jeż —e 
es ч 56*4 156'1 Sech 104'3 1569 |1 (64 girt 


w milimetrach. 


[175] 


Dela- Oży- Krzywo: | Koło- Horo- Tar- Jagiel- 
tyn dów równia myja denka nopol nica 
— — -— — 269 
4409 a 8:00 + e — 
WII 050 270 | 050 оек = 
KI 24'40(& v70 | 030 "ues | 1450 
5'o@K 530K — o`o@ 5 60K 10'0® 
1'40 2362 o'8e — 3:26R — 
840K o5@= 12:50 оч Ө —= 1:50 
8:30 7:50 160 0*20 050 
wg SEL т si o'2@ 
1:70 19'4© 8:40 22:10 1480 02 
NC) 1:66 : 1:00 e = e 
ża s 2 o`3@ — — = 17730 
өк — 9 š 0'70&K — 5:70 = 
1050 — 2 6:бе=[& т — ө 4'90 
— 266= 2 — e — — 
e E d de — — 
© 
2'20[& 2'50 Ф 2'2@ - 96er = 
z i 
1'о@ o'4@ o'3@ roe 240 8:00 
490 o 5e 3:20 € —e9 = 
o @ 1*ї@= 1:60 2:00 2:059 ° — 
0*2@ roo —- 410 - — 
o'19 o8e 170 o 59 E 
070 16:10 5:68 3'20 17700 — 
отө = 020 T — 1°2@ 
280 12:60 8.60 15:00 136 Zog 
02е — 020 - 040 13:90 
— о'5@ — — -0 SECH 
62:8 93:5 741 523 740 746 


[176] 


Ilość opadu 
Wrzesień 1901 roku. 


| 
| 
Dzień Ży- | Wado- Czer- | Zako- Kra- | Boch- | Szezaw- 
; wiec | wice nichów pane ków | nia niea 
1 (WC — = 6:50 r8o9Q| 496 
2 r80 230 170 19'00 _ 2:5@ 466 
3 -— 550 = 1'5@ e WI — 
4 > тё = Ss 070 
5 rið 3:80 - Kei 3:459 2:30 440 
6 o'8@ —= 3:50 MIT? 4700 5:20 136 
7 — — — 240 — 3:50 — = 
8 Bs ES A = e ues di 
9 — — — — — e — = 
10 — ч == — — = — — 
II —= eg — —— — = сй —= 
12 T — -~ — == — — = 
13 059 — — — o'45@ 1'2@ = 
14 8:40 9'9® 1*3 1209 о'5® все 
15 2:20 — r23 — очод= — = 
16 EN? — d —= 0'409 = — 8:80 
17 0209 — 20 — 12'75=@ | 11'8@ = 
18 13:80 — — ie — = o'260 1'20 
19 -- — r3 7'00 о'75=@ 250 1:60 
20 > = PM ŚR “м же 
be iios ag = — o'10= — >e 
22 —= — = 54е o*15= — — 
24 - = Be te m = = dia 
24 — — SE = — сы SA 
49 раи mop —- — = 46 — 
26 —- E — — — = — woes 
27 E — — — 0'05= — — 
28 — mm jte = мас — =з | — 
2 —= — — — ot Bes — p 
md E Dus merkt | жү | > 
бию |, 5 8. 3 6105 35-8 312 
opadu| * 21 28'0 92 26'0 


[177| 


w milimetrach. 


Kry- Tar- : Iwo- Rze- Smol- Е 
nica nów Pilzno niez SZÓW nik Sanok 
1:30 — 5:00 — 6:20 — 
2:20 roo E 1'40 2:30 
0'20 1:80 — 2770 оё = 
6'2@ 4606 5'90 = 720 2720 10:70 
34e — 266 18:50 2:40 v3e 519 
rio жое 5:40 — 1:06 — 
— — E 2:30 8:50 o'2@ ~- 
_ — — — 2'60 — — 
— — — ów 460 — — 
04е -= 2'0Q — — — — 
zę 1-00 —@ —  — 719 170 
2506 — — — — WI — 
7'9@ 640 6:00 170 — 19 — 
— — — 1:40 — 1'80 IN 
o'80 — 5:00 — — — — 
— _ 0:60 3:80 — 130 2:50 
0:20 — — = € we m 
=: == — = — — — -— = 
2672 18:8 271 35:8 32:0 42:8 25:5 


Spraw. Kom. fzyogr. T. XXXVII. 23 


[178] 


Ilość opadu 
Wrzesień 1901 roku. 


„ „|| Prze- | Łom- Chy- Sam- Doli- Du- 
Dzień | myśl | na rów bor na Lwów | blany 
| 
1 476 — o'3@ — | 2°2@ 
2 o'5@ 3e o 5e oe Zug | 340 3406 
3 EMT D = SE 3:00 3:20 _ 
4 — 036 — > Sen \ 
5 q'8@ —@ | 2170 — — 2'40 | 22:50 
6 ooë | 22:30 лө 12:50 35:80 2470 4'0 | 
7 020 410 1'40 3-10 14е 5 2:40 А 
8 = 430 e 040 r8e 1-80 = A 
9 — 0'20 0:69 4. 2:40 — 0:80 
10 — 040 — | — — o 59 
ІІ ЕЗ 0'20 — a~ <= a 
12 — — = — | — — = — 
13 — > < x= „а А 
14 o'3@ 0'5 @ — 3:6 — Ө 3:56 
15 -- 2:30 — 2*10 416 3:00 o'8@ 
16 2:00 о De emt —Q — bes ogo 
1 z sy ен 019 о'9@ — o'6© 0'4© 
1 ege „> нў — = PATA 
19 kt — = 020 — — —@ o'3@ 
20 016 — — — ube E — 
21 — = — — = — — = ыы 
22 Zog — — — — — = — 
23 i = =з „= — — — 
24 du 2 а. = * = H5 
25 — 22 zai R Es 2 — 
26 — SS Sc e Se —= pa 
27 — — — — — — = — = 
28 — CR — der — — = — = 
2 — — — = æ. dm = 
Е E > R с. 
PRA | bé ue 31:5 3 | 56 
opadu | ' 45'2 1 19 7 42'1 41! 


[179] 


w milimetrach. 


Dela- Oży- Krzywo- Koło- Horo Tar- | Jagiel- 
tyn dów równia | myja denka nopol | niea 
| 
12:00 o'69 12:20 8:50 1:70 > 
o'50 2:89 2709 1:00 2:40 750 
di 2 1 3: — o'69 
2:50 Gs — 30'10 — — 
17:70 Dog 13:30 — 16:69 — 
— 45е о'8@ — 26е 22°5@ 
0'30 3:40 0°30 — 1'70 _ 
отө — 020 — (Aë 
оте o'80 o'3@ оте o'3@ = 
— 0'40 —- — 060 
— ы < o @ — 
HS dia 2 = = m 
оте 0*4© я 2:60 0:20 
050 WI E EK 5:86 о9® 1'00 
= = > ра die >m m 
wg — 5 o'8@ оте 040 
Sa As E? — =з die E N 
— — E боё — — = — 
= E о`2=@ = PES 
z 
< —= — — = — 
— EIUS — — Em — 
MES — == „r MR denis — вз P 
diee xus ee — — = — 
33:8 21'0 40'0 45°8 26:3 348 


1180] 


Październik 1901 roku. 


Ilość opadu 


| | 
Dzier y- Wado- | Czer- | Zako- Kra- | Boch- | Szezaw- 
Ziel | wiec wice | nichów | pane ków nia i 
1 — - — m —= A. — 
2 = — — == —= — — 
3 = - + Ba —= — 
4 сај e ve a o'o5= = * 
5 GC E dud Bun z ES 
6 (WI — = чё = - EN 
7 зе — — 720 | 2'100 150 " 
8 020 0:96 — o*o5s — Ж” 
9 51e 6:506 0'20 ы 5:900 12720 (Be 
10 | 19:66 8:98 7:50 Er 4:606 256 o'66 
1: || 12:00 — 1070 6:70 | o'1o© 020 | 3520 
12 15:10 10'09 11:30 700 9:809 12:20 26:5 
13 "19 7o0 5:20 10'10 | o3o@ 156 10720 
14 o'20 — 3:00 o8@ | 0'256= "Be "= 
15 о’, © 3:39 — — o'2o@= EMT? 
16 — = m = SR сезш AR ak 
17 2:86 1:50 — — 0'500 039 SS 
18 S e 2:50 — o'go@ KI ve 
19 319 450 —@ — 0'10@ = e 
20 — pad FER Ке a — 
21 — — be PN = a E 
22 — 1:70 d 
23 m — _ ө — 07069 2316 
24 3:40 — — 1'456= — 
25 — ENZ —@ o'8@ r'oo@= 
26 —=— — o'6@ zT - — 
27 > mm ge o'3@ = e 
28 = = = r69 o'ro= == ges 
29 кты т — ot 1ros— = 
30 020 2'59= = -- 09520 — 2'10 
31 ека a => 099 | ооб 3:50 = 
а 7077 49'8 41'9 35:4 | 38:45 556 117 6 


w milimetrach. 


[181] 


ry- Tar- : Iwo- Rze- Smo|- 
nica nów Pilzno nicz SZÓW nik Sanok 
— 3:30 3:706 m 
4:90 — оте 466 — 26316 6020 
— — —@ 2:40 5:20 - R. 
04е 3:00 3:86 — 3'4@ 15:40 0:70 
о*3@ 036 - ө г'7Ф 0'4© 0:20 — 
17:40 14:00 26:46 3:50 — 24:20 Зо: © 
KI? 8'o@ 23'004 33:76 120 Go 3:90 
2:39 6129 5:00 1040 3-20 16:1e 2720 
130 0`1@ 3:56 — 0'40 — 
050 = Së Se 240 d s 
— 450 — SE? mud > “= 
r50 2:40 BE — — — 
2:30 Rao ы SC — — = 
— — = — 3:40 — = = 
WA 050 Ee _ Bs = оте 
2:66 обе r2@A — 3:20 — 
393 4v8 65:7 SES 19'0 83-3 452 


[182] 


Październik 1901 roku. 


Ilość opadu 


| 
, Ргте- Łom- Chy- Sam- Doli- Du- 
Dzień | myśl na v bor na Lwów | blany 
1 m is a de ых =. oe 
2 —- — — — —- ES — 
3 —— = - — — — — — = 
4 — — — — — — — ез 
5 mee ie A z: z = Ji 
6 um ue See Së = 
7 7:30 r20 147 —e — 26:10 13:80 
8 — 20'4© — 17:80 14:00 3-564 3'2•2 (4 
9 - — — = E 1:80 — 
10 0*70 o'3@ o'4@ — — — = 
I1 32:09 6:1€= | 45:09 —Q 6'46 = 12:60 
12 040 2o'7@ 5:50 3676 39'10 2382€ | 6'062 
13 0'90 270 2:00 —Q 3:00 OI? 18e 
3 Se 710 — 3:10 5:00 2:40 = 
1 — — — wie RAE — 
16 ~ = — — — - = — 
17 — = — — —@ — — 
18 ENT? — 1'40 wi — Ж 
19 0'20 Se — — — Ө = 
20 - rm оте г = — аги 
21 = € = TUM = gës 
22 — — >. — L de — 
23 o'19 - 11е те - —e^ au 
24 оте 1:20 — T = 0:56 gu 
25 — Se a E SE „R ж 
26 — x = 2 = „aa == 
27 - — ЕЕ ść d UE de 
28 — — a> = o * — 
29 — sn sa s = 
Зо Ges — о’б® — — =@ — 
31 Se oe 2'2ex | 0:30 — = m 
8 
opadn | 418 59'8 696 | 593 67-5 675 374 


[183] 


w milimetrach. 


| 
De- 02у- | Krzywo- | Koło- Horo- Tar- Jagiel- 
latyn dów | równia myja .denka nopol- nica 
— — — — — = — = 
3 | S д AIR» 
2m — — = -— — = — 
FU | < 166 um E ш 
410 18:20 | 440 3:40 6:40 62е 
— . 460 1'20 — 030 3:30 
— b aa a — "m 
470 m 1'20 гоб o'7=@ 1:66 
78'5@ бте 14'3@ 3710 17'9050 2420 
o'2@ WI 0'20 020 o'7@ o'3 
— 4106 d 039 — 1:70 — 
— о*5@ Е — — 0'50 — 
— == Ë - — = — 
— — E — —- —= 0'20 
— —- a — -— — — 
m = © xs = = L 
SS ES m Б ges og sue 
SS z 
= i . jam о = a. 
— Mur SCH SE — = geg 
1:60 049 отө — o'7=e — 
d € s А „A 
Ont 35°4 #33 417 28*9 EENS 


[184] 


Ilość opada 
Listopad 1901 roku. 


| 
Dzień Ży- Wado- | Czerni- | Zako- | Kra- Boch- | Szezaw- 
ë wiec wice | chów pane ków nia niea 
| 

I оч mm — o'052Q 056 0709 

2 — — — —=0 - 

3 — — = кз — = = atis 

4 ven — = — — = м — 

5 — — 25 —- — det 
6 Ser — _ = = = m 

7 o 6e — 050 — o'ro=@ | 2'10 TE? 

8 = r'o@x — — то — — 

9 2'40% — 3:26% — r65seA%| 309 0'90+ 
10 250 o'8 r5x 05 = rox 
11 180% — 0:70 — 4'150 219 — 
12 "20 — = 0'850 Se 
13 —— _ — 0'252— — 

14 0'20 5:50 — —=— — 2'30 
15 E — = r30 0`20@ 2:20 1'2=® 
6 | 830x 5:90 3:50 о6ө 10:299 | 250 1'5sex 
17 T r8% — s = 
18 - BK — > š 
19 2:69 3:30 420 — 0'500% o'6e 
20 3:36 790 780 9159 56е 3'2=e 
21 roe бое 7° o'8@ т 5o@ 420 — 
22 7:00 820% — 808% 50 = 
23 = v RS o3x 235@Ax | 780% 0*2=х 
24 к — — — — xÀ 
25 — de — —=— aż 
26 | 020 —* | o2% = —=— = 
37 029 — NA = — о'5% 01% 
28 2`0@ 3:0% 25% —= |roox 3:0% 97% 
29 730% a'5x 1'2% 2'0% 1'10% 3:1% 102% 
30 400% 3:80% -© |zgxe |il4osx | 54x 1750% 

Sum ) 
сри 447 56:3 40 4 10'2 42'50 455 51*2 


w milimetrach. 


[185] 


Spraw. Kom. fizyogr. 1. XXXVII. 


Des | 
Kry- Tar- : Iwo- | Rze- Smol- a 
nica nów Pilzno | nicz szów | nik Sanok 
| | 
2 4% — GMT. E 24641 = 0'49 
or ie x о 69 r6e — 670 3 16 
2 00% 3:16 250 — i'c% (Re 
б — — 5 бөх - — 
27% 320 3-664 : 3:20 02694 3:30 
— о5х = l'ex 3. x — 0'9X 
r5x 4:8 8-4% | „a 2% 20% | 0*4© 
> 0:29 ‚ бе 1'3% 3:00 mal | gut 
KI? — 21 @ е um e | 9 
r3e - — 8:69 2 40 20:00 13:20 
416% OW 100 11°40 4:20 730 5:40 
E 2 80 — — 146% — 
6'4% m 8:08% — 3-2@ 1:20 
"ox 420 00 7'46% 280 826% 5:20 
e 169 1560 626% 4'40 — | о'5®@ 
196% 078 3-30 = ө — | »30 
— = S — 5ux | — 
— = 0'4% = See — | — 
0329 — 3:2% 43% = — ‚| = 
1% 17% rox 4X . Me Wis 7* 
ix — -- 167% 42% KE | WE 
1923 8:7@ x 116% 8:3x 946% 6:2% | 11:3 
| 
56 6 403 54-3 1975 48 o 65 7 | 584 
24 


[186] 


Ilość opadu 
Listopad 1901 roku. 


А Prze- Łom- Chy- Sam- | Doli- | Du 
Dzień| myśl na rów bor | na | Lwów | blany 
| 
1 o 5@ = 3.0 64x —Qx ENT? 
2 — 760 — — — 7'08 — 
3 — — — WI — — 
4 — _ — — — — 
5 — — = — — -© — 
6 ee к= а = PRA — 
7 309 — 33e = > _ ө 2:00 
8 -- r'2@ — - = 2'60 * — 
9 450 250% —© 250x 3 60 ; 
10 3:00 090 3:5% RTE 
11 0*28% = 1'79% 1'20 ES > 0'90 
12 — 18% 0'4© —Q — 210 — 
13 -- — 120 -— — -— 
14 3:58 — 55e - © - = o89 
15 12:89 зе 17 00 400 5 1:00 10'69 
16 286 430 6e 2:20 154% | 1086 450 
" — Ө — 4'o@ 265% 420 _ 
I _ FEN = =-=. = — 
19 o'5Q — < PA —e 
20 5'o@ 440 ~ © - —©х 3:50 
21 оз © 23x = 7°ө — 449 150 
22 0'20% — 6:2% — dE: — KT 
23 m 74* — - ex 36% 540% 
24 «em st — - 42% Se 
25 — - — — — - = -- 
26 — — dia SM > = Se? 
27 o'rĄ — -= GC -= — 
28 o'y% — rI% == = —=х 05% 
29 02% 2'5% WE ^ 19% — 
Зо 100% 43% 700 ME - — x 250% 
wee 6 36:8 : 
opadu | 44 61:3 22'3 61 3 438 93 


w milimetrach. 


[187] 


Dela- Oży- Krzywo- Kolo- Horo- Tar- Jagiel- 
tyn dów równia myja denka nopol niea 
6'cex 5:20 INTE o'6x 3-3% r3% 
= pa — — ban, 
= 100 6:06 1:00 r7x= бех 
626% 210% 2:66 x 020 150% 649* 
= 0'4@ Хх cai = Ese Us 
ai € - kk pen c= 2 
== оче е vs = w э 
6:90 1410 š 580 1:00 5:70 me 
359539 x 790 Š 15:30% 16:70% 9'10= KI 
> * Ë — _ 26:20% 
— beer 2 — P Eier = 
— 0'49* © — е5 — — 
= '8@ б 0:30 — o'6@x o'50 
z 
— 166% — — 086% E 
359x 310% $ 3:20 1:30 ONSE: 3'o@x 
098 — 2'40% 17% 056% 5u* 
09% — 0:30 — - = Ы 
0'2% — - ох o'2x@ = 
rs 6x жы — o'3x 0'4% 
KE: 12% оте 0*2% 12% 2'8% 
== 20x = 5:5% SC 
65°4 490 39*o 2r8 33:3 492 


[188] ç 


Ilość opadu 


Grudzień 1901 roku. 


| | 
Dzień Ży- Wado- Czer- | Zako- Kra- | Boch- | Szezaw- 
чо wiec wice nichów | pane ków nia nica 
1 8:7@x 7 50 12:39 48=% |13'250%| 400 15'820% 
2 090% 886% WWII 7'1% 2`00®\х | 3:20 
3 436% 3:56 230 43% 4:0 3:00 3 8=əx 
4 2:20 гоёж 28% 1'8=х 2'35@AxX 030% E 
5 IM E — x< 2'0% l'4X 0'05%= | 06% 07% 
6 = = r5% -— — == — — 
7 WIES -- — — o'o5=x o'8% 
8 7'06% 850 о“5@ == 7009 458% 5:16% 
9 гоёж 550 120 136 5 20 o'6Q 34ех 
— 7'3@ оче 13% 07356% — 
II 1:50 RE — о 3% 0'15% 0'2% 1 
12 o'3@x — 2:8% — = 0'90% 32% o'8% 
13 —* — 42% — m PA 
14 vao E — 3:300 3:50 4:30 
15 030% — = ME 26% АЖ durs AE 
16 030% E 44% “| 03% 1*c0% rox — 
17 1:70 3:00 — x< — 420Mex| 320% — 
18 0"4® — KE o'3@ 0'056= = zE 
19 ae SE — o5e —= — —- 
20 ` т К == ое 1'200 — — 
21 = — c — = a da 
22 180 —m — o'30 0'402— o 80 —= 
23 = — = — оё 1'20Q= cum > 
24 kiej — m wes o-7o@= Z — 
25 — — — — — = — — 
26 | 11'00 400 — = 4056 | r5@ | 180 
27 | 180 510 1'40 NI 7150 5:20 2'3=@ 
28 > = 050 о 3=% 0'15= — —= 
29 be — sa in = a 
3o 020 am e DE c ANE a sę 
dd = — E —0= | 030 = 
Sum 
opata 469 561i 49'6 28:7 6050 3551 424 


[189] 


w milimetrach. 


| 
Кгу- Тат- 1 Iwo- | Rze- Smol- 
nica nów Pilzno nicz | SZÓW nik Sanok 
ооё 4*2® © 18:6% 420 11'0X 8'6% 
(ox 1:00 o'8G4 Sax 1:20 — 230 
5'9% 589 75e 43% 2 A3 2'4% — 
D'A o'50 1'2% 5:4% 3:8% 3x 75% 
077% — [ur oô% = 0'2X 
22% о бж — qus 
10:8% 10:06 15°5@% 4% 3:4% ER 3-9% 
2'3@ 0:50 123% 420 r6x ооз 
06% 2*0% — — — 
1*7% — 0'2% 2% 0'2% 21% 
S ać Ró o'8x CE men Кее 
бте 77@ 1050 — 3:60 9'o@ = 
-- 09% 20 3:60 — - - 
о"6% — o'I% — — — -= 
o8% 3:66 549 + pręt 749 — 
— — — = — гое — 
— = 170 rs peu -— 270 
= 030 2:50 180 1'4© 9262 669 
bá a AU 049 1:50 — 
дБ m E: 240 — — 
2@ 2:60 2:09 > se ër e 
2°3+® 400 220 230 3:20 12700 150 
en = — = — x _ 649 
w pic wee o4 de] velie м 
52*0 44'0 6272 64-7 334 бо 422 


[190] 


11056 opadn 
Grudzień 1901 roku. 
| | 
Al Po Lom- Ohy- | Sam- Doli- | Du- 
Dzień myśl. na rów | bor na | vow blany 
| 
| | 
I ое 10'7X 220% | 0'9 = 1209X | 1056 
2 о 84% 75% — 07% 2'5% 5'46% = 
3 540% WE o'6x 0'40 X 8ux = 
4 4:00 450 15% гоёх — 550% 0'4% 
5 = 3:3% 16% rix MEJ Ur = 
6 — — E — o 5x — — 
7 =- — — — -— -— o3% 
8 r'o@x — — о -- 4% 136% 
9 — — — ue m 2309 mr 
10 o'2@ 4'0% oi 2: 2:50 — o6% 
II -— 2'0% — (KE? ox 
12 KE rox 06x - — - x 03% 
13 - 1'6% o'3@ — — se 
14 2'50 - © — 1:36 — IW 1*4© 
15 — 3:00 — 1 Aë — 04е — 
16 0'3% — — -= — —* 0'2X 
17 || 6:09 —@ 030 = = © | 470 
15 гое (NIT! — —@ 0'4© 
19 — | 2-o@ = RE Aus. же, AA 
ER + ET 5 ЗА ues GES 
21 8:16 — 5:10 — — — 9:7 
22 — 219 3-59 WI 5:20 о5@= - 
23 53е оё „> 70 > 2320 ENT 
24 01е 120 = > 3409 270 486 
25 — T) — -= 1:90 — 
26 o 59 - = _ = 3 00 
23 4:00 20 1*0Q — 7306 ue 
28 oie 650 0*20 260 vm гое 
29 = ram i sk = i 
3o - — — n гет — - 
31 GR) —e Sch = pa —6 o'3@ 
Su 
Fe 44 9 58-0 169 | 135 165 | 508 |358 


[191] 


w milimetrach. 


| j 
| | 
Dela- | Oży - Krzywo- | Kolo- Horo | Tar- ` Jagiel- 
tyn | dów równia myja denka ` nopol niea 
| 
ES? | 
046 740x — = — 2'06% 05% 
= 654 - o och 
E 490% — 036% o 5% 3.4% WEI 
05% ty ŻE s" _ CY: 079% obs 
KEE — o ON -— oux 01% 0% 
— — d — - — = — 
= 26% — — ou 
SS 450 —-А% (20 01% 5:2x0 NEI 
э € -o u% 230 049 dä 
0°1% — 07% — 02% 0'4 X 
ча si 0'3% Aż Pre, ë< Së 
— оды ege үче P x — 
TE 320 - — — o89- охе 
196 = 3 m 
= o5% 520% = — гое 
o' e 100 — 010 0492 [DIE 
150 о`бе — = — о" == 
= = 2 60 = = KN Ka > 
Lue 0'4© - - = = viis use 
> 3:20 — eie - "6 =@ = 
+ = WI? — 1:20 = U ode "ба 
бе 3:5@= 3°2@ 2:00 570 re= ‘бе 
ks 35:339 - . = — = 
= — s Gm GE 0'1@= 
cx. o be T — ws отё= UE 
159 149 =, — = = o'66s o'2= 
о°1@ 040 — 020 um ot xe ох 
“т 126 — — = — отд = 038 
Bo 41'0 AN 5:8 10*2 18:8 | 22:5 


[192] 


Grady w т. 1901. 


źródeł. Opady gradowe podane są ządku chronologicznym, 
według powiatów politycznych uporządkowanych alfabetycznie 
5 iu z roki poprzedzającym niepomyślnym 


tości ogólnej ubezpieczonych płodów. Uzyskawszy i te daty od 
Towarzystwa Wzajemnyc bezpieczeń w Krakowie podaję tu 
i za lata ubiegłe, jaki procent od ogólnej wartości ubezpieczonych 
płodów wypłacono tytułem odszkodowania. Liczby te (odnoszące 
się w latach 1866—1900 do nielicznych wypadków także na 
Bukowinie i Morawach, w r. 1901 wyłącznie do ubezpieczeń 
w Galieyi) przemawiają jeszcze bardziej niż ilość gmin za okre- 
sowością gradów związaną z plamami słonecznemi. 


Rok | % | Rok | a, | Rok | ai, | Rok | 5, | Rok | Y, | Rok | % 


1866 088 | 1872 | 1:58 | 1878 | 1:09 | 1884 | 1:42 | 1890 3:21 | 1896 | 1-42 
1867 | 1:15 | 1878 | 0-81 | 1879 | 2:34 | 1885 | 279 | 1891 | 3:37 | 1897 | 1:96 
1868, 174 | 1874 | 1:01 | 1880 | 3:30 | 1886 | 1:25 | 1892 0-92 | 1898 | 3:70 
1869 | 2:93 | 1875 | 1-73 | 1881 | 1:52 | 1887 | 1:20 | 1898 | 1:97 | 1899 | 1:50 
1870 | 0:56 | 1876 | 1:41 | 1882 | 1:69 | 1888 | 1:64 | 1894 398 | 1900 | 0778 | 
1871 | 2:64 | 1877 | 121 | 1883 | 2:32 | 1889 | 1:60 | 1895 | 2:62 | 1901 | 1:95 


Już d. 7 kwietnia zauważono grad w Iwoniczu (pow. 


8 
i Tarnopol; d. 3 maja Iwoniez w krośnieńskim; Krynieę w no- 
wosądeckim i Żywiec; a d. 4 ma ja Tarnopol. 


[193] 


d 14 maja do końca lipca mamy tylko 10 dni wolnych 
od gradu, od tego dnia występują gradobicia niszczące mniej lub 
więcej gmin, przyczem największa ilość wypadków przypada na 
miesiąc czerwiec. 

nia 14 maja dotyka grad Bobulińce i Kujdanów 
w pow. buczackim; Sidorów w husiatyńskim; Kornicz w koło- 
myjskim; Siennów w łańcuckim; Magdalówkę i Poznankę gniłą 
w skałackim; Tarnopol; Czumale i Iwaszkowee w zbaraskim — 
d. 15 maja Wasylkowee w pow. husiatyńskim; Czernichów 
w krakowskim; Dublany we lwowskim; Siennów i Urzejowice 
w łańcuckim —d. 16 maja Bochnię; Płauczę wielką w pow. 
brzeżańskim; Wołkowee w borszezowskim; Jaworów; Dublany 
i Sknilów we lwowskim; Markowce w łańcuckim; Borki małe, 
Kolodziejówke, Mazurówke, Poznanke gnila i Skałat w skalaekim 
i Lipine w pow. żółkiewskim; a d. 17 maja Wołkowce i Dubie 
w pow. borszczowskim; Hołoskowice, Jasionów, Kadłubiska i Ra- 
źniów w brodzkim; Olesin w brzeżańskim; Chrzanów; Kruhel 
pawłosiowski i Muninę w jarosławskim; Korczów i Korczmin 
w rawskim; Iławcze w trembowelskim; Kabarowce i Kąty w zło- 
czowskim. D. 19 maja pada grad w Machnówku (pow. Sokal); 
d. 21 maja w Potoku (pow. Brzeżany) i Czernichowie (pow. 
Kraków); a d. 22 maja w Dublanach (pow. Lwów). 

Odtąd do końca maja zwiększają się opady gradowe i tak: 


skim; Cebrów w tarnopolskim; Bortniki i Oleszę w tłumackim — 
d. 25 maja Ostrów w pow. jarosławskim; Kraków; Dziewię- 
cierz w rawskim; Chyrów i Posadę Chyrowską w staro-sambor- 
skim i Kolińee w tłumackim — d, 26 maja Kozy w pow. bial- 
skim; Bóbrkę, Lubeszkę, Łany i Żyrawę w bobreckim; Zadarów 
w buezaekim; Grabowniee sozańską i Posadę nowomiejską w do- 
bromilskim; Chorośnicę i Tomanowiee w mościskim; Pilzno; 
Hruszatyce w przemyskim; Tucznę w przemyślańskim; > 
w samborskim; Kozinę w stanisławowskim; Kamionkę wołoską 
1 Olszankę w rawskim; Seredyńce w tarnopolskim; Kawee i Ze- 
rosławice w wielickim; Hołowczyńce w zaleszczyckim i Batia- 
keen w żółkiewskim — d. 27 maja Olszanicę w pow. jaworow- 
skim; Stojanów w kamioneekim; Luboczę, Łuczanowice i Wy- 
ciąże w krakowskim; Dydiatycze, Stojańce i Wołostków w mo- 
ściskim i Dąbrowę w nowo-sądeckim — d. maja Jasionów 
1 Kadłubiska w pow. brodzkim; Iwkowę w brzeskim; Czortków 
stary w ezortkowskim; Demblin w dabrowskim; Kociubińce 
i Zabińce w husiatyńskim; Krzyworównię w kosowskim; Borki 
Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. 25 


[194] 


dominikańskie i Dojazdów w krakowskim; Dołhomościska w mo- 
ściskim; Uherce wieniawskie w rudeckim; Hładki w tarnopol- 
skim; Lisowce i Szypowce w tłumackim; Kąty w zloezowskim 
i Batiatycze w żółkiewskim — d. 29 maja Podniestrzany w pow. 
bobreckim; Czortków stary i Rosochacz w czortkowskim; Dro- 
hobycz i Ryeheiee w drohobyckim; Czołhany w dolińskim; Ro- 
kitno w gródeekim; Samoluskowce, Sidorów i 'Trybuchowce 
w husiatyńskim; Studziankę w kaluskim; Rohynię w kołomyj- 
skim; Wańkowice w rudzkim; Biskowiee i Brześciany w sam- 
borskim; Poznankę gniłą w skalaekim; Leninę, Posade felsztyń- 
ską, Spas i Turze w starosamborskim; Janów i Slobodke janowską. 
w trembowelskim; Juseptycze, Hanowce, Machliniec, Nowesioło 
i Rudę w żydaczowskim — d. 30 maja Bilcze i Łosiacz w pow. bor- 
szezowskim; Zalesie w czortkowskim; Jasienów polny w horodeń- 
skim; Radłowice w samborskim; Stecowę w śniatyńskim; Turze 
w starosamborskim; Torskie w tłumackim; Dupliska i Uhryńkowce 
w zaleszczyckim; Kobyłę i Netrebę w zbaraskim; nakoniec d. 31 
maja Nakwaszę w pow. brodzkim; Nowesioło w cieszanowskim; 
Połtew w przemyślańskim i Tatarynów w rudeckim. 

iesiąc czerwiec rozpoczyna się gradem d. 1 czerwca 
w Smykowcach (pow. Tarnopol); а d. 2 слегува w Kotuzo- 
wie (pow. Podhajce) i w Iwanówee (pow. Trembowla). 

ierwsze większe gradobicie d. 5 czerwca pu- 
stcszy 108 gmin t. j. Pietniezany i Sokołówkę w pow. bobre- 
ekim; Ujazd i Zborczyce w bocheńskim; Zuraki w bohorodczań- 
skim; Głęboczyn, Łanowee, Oleksińce, Piszezatyńce, Wierzchnia- 
kowce 1 Wysuczkę w borszezowskim; Blich i Załoźce w brodz- 
kim; Kozówkę, Kuropatniki, Olesin, Płauczę wielką i Wierzbów 
w brzeżańskim; Uluez i Wydrnę w brzozowskim; Bielawińce, 
Bobulińce, Medwedowce, Nowosławce, Nagórzanke, Ossowee, Pi- 
awe, Sawałuski i Zaleszezyki małe w buezackim; Rozpucie 
w dobromilskim; Rożniatów w dolińskim; Pawłów, Spas i Suszno 
w kamioneckim; Kamionkę małą, Siemakowce, Słobódkę leśną 
i Zahajpol w kołomyjskim; Krzyworównię w kosowskim; Zboiska 
we lwowskim; Pławo w mieleckim; Kamiennę w nadwórniań- 
skim; Pilzno; Boków, Gniłowody, Kotuzów, Mądzielówkę, Micha- 
łówkę, Nosów, Sławentyn, Szumlany, Telacze i Wierzbów w pod- 
hajeekim; Swirz w przemyślańskim; Babuchów, Bouszów, Bur- 
sztyn, Danileze, Dubryniów, Koniuszki, Kunaszów, Ludwikówkę, 
Łuczyńce, Nastaszezyn, Podborze, Psary, Putiatyńce, Stasiową 
Wolę, Skomorochy nowe, Skomorochy stare, Świstelniki, Zagórze 
knihyniekie, Zelibory i Zolezów w rohatyńskim; Sanok; Kor- 
szyłówkę w skałaekim; Bezejów, Chłopiatyn, Perwiatycze, Ste- 
niatyn, Torki, Ulwówek, Wierzbów i Zabeze w sokalskim; My- 
kietyńce, Podluze, Radeze, Uhorniki, Uhrynów dolny i Wolezy- 


3 [195] 


niec w stanisławowskim; Draganówke, Poezapinee i Zabojki 
w tarnopolskim; Hołosków i Klubowce w tłumackim; Plebanówkę, 
Ruzdwiany, Słobódkę strusowską, Strusów, Warwarzyńce, Zaz- 
drość i Zubów w trembowelskim; Harbutowice w wadowiekim; 
Opatkowice w wielickim; Krasnosielce i Wicyń w zloezowskim; 
Batiatycze w żółkiewskim i Lipowę w żywieckim powiecie 
Dnia 4 czerwca dotyka grad Bohorodezany i Niewoczyn 
w pow. bohorodezańskim; Folwarki male, Folwarki wielkie i Za- 
górze w brodzkim; Plaueze wielką w brzeżańskim; Horodysła- 
wice w dobromilskim; Qzerczyk w jaworowskim; Spas w ka- 
mioneckim, Stańkowę w liskim; Twierdzę w mościskim; Ciemie- 
rzyńce w przemyślańskim; Bukaczowee, Czahrów i Podmichałowce 
w rohatyńskim; Stupnicę w samborskim; Grzymałów w skała- 
ekim; Sielce 1 Worochtę w sokalskim; Płuchów, Kropiwne, 
Ryków i Wieyń w złoczowskim i Batiatycze w żółkiewskim. 
Już d. 5 czerwca jawi się drugie większe grado- 
bicie, które obejmuje 45 gmin t. j. Starunię w pow. bohorod- 
ezańskim; Wołkowce w borszezowskim; Kozówkę i Kuropatniki 
w brzeżańskim; Pilawę i Medwedowce w buczaekim; Lubaczów 
w cieszanowskim; Horodenkę, Jasienów polny i Serafińce w ho- 
rodeńskim; Jaworów, Kochanówkę i Zawadów w jaworowskim; 
Dmytrów w kamioneckim; Lwów, Skniłów i Sroki we lwowskim; 
Buczaczki, Korniez, Kulaezkowee i Trofanówkę w kołomyjskim; 
Kulmatycze i Orchowice w mościskim; Gniłowody i Szwejków 
w podhajeckim; Hujcze w rawskim; Bukaezowee i Nastaszczyn 
w. rohatyńskim; Podwysokę w śniatyńskim; Јатпісе, Knihynin, 
Mykietyńce i Uhrynów dolny w stanisławowskim; Bohorodyczyn, 
Jezierzany i Podpieczary w tłumackim; Zazdrość w trembowel- 


odsosnów w pow. bobreckim — d. 10 czerwca Turze w a 
xim: 
° 


żowskim; Barwałd górny i Zakrzów w wadowiekim — d. 11 ezer- 
wea Klęczany w pow. bocheńskim; Litynie w drohobyekim; 


[196] , 


Stańkowę w liskim; Hrebenne, Hujcze, Ratę, Rzyczki, Zaborze 
w rawskim; Mokrzany w samborskim; Bukowsko w sanockim; 
Sielce i Zniatyn w sokalskim i Topolnicę w starosamborskim — 
d. 12 ezerwea Dubie i Kadłubiska w pow. brodzkim; Hruszów 
i Tynów w drohobyckim; Wasylkowce w husiatyńskim; Chomia- 
kówkę. Chwaliboge, GwoZdziee, Ostapkowee i Winograd w kołomyj- 
skim; Iwonicz w krośnieńskim; Krywe w liskim; Korzelice w prze- 
myślańskim; Uhryfikowee w zaleszezyckim i Kąty w złoczowskim— 
d. 13 ezerwea Blich w pow. brodzkim; Radłów w brzeskim; 
Kurzany i Rohaczyn w brzeżańskim; Bagienicę i Konary w dąb- 
rowskim; Jezupol i Wysoczankę w stanisławowskim; Głów 
i Niedomice w tarnowskim i Uhryńkowce w zaleszczyckim; 
wreszcie d. 15 czerwca s 

Trzecie większe gradobicie d. 16 czerwca niszczy 
gmin 72 t.j. Borszezów, Boryszkowce, Dźwinogród, Kozaczyznę, 
Kudryńce, Olchowiec, Okopy, Piłatkowce, Piszezatyüce, Skałę, 
Wołkowce, Zalesie i Zielińce w pow. borszezowskim; Keniów, 
Stołpin, Uwin i Zabłotce w brodzkim; Białę, Dżuryn i Wygnankę 
w czortkowskim; Czabarówkę, Czarnokońce, Czarkoniecką Wolę, 
Husiatyn, Jabłonów, Kociubińce, Kopeczyńce, Krzyweńkie, Mysz- 
Косе, Niżborg nowy, Niżborg stary, Olchowezyk, Oryszkowcee, 
Sidorów, Suchodół, Szydlowee, Trybuchowee i Wasylków w hu- 
siatyńskim; Borowę, Jastrząbkę starą, Przerytobór, Różę i Wie- 
wiórkę w pilzneńskim; Nowosiółki kardynalskie, Ratę, Rzyczki 
i Zaborze w rawskim; Czarnę w ropczyckim; Tyrawę wołoską 
w sanockim; Sadzawki w skałackim; Czernichów, Czystyłów, 
Horodyszcze, Jankowce, Nosowce, Pleszkowce, Płotyczę i Tarnopol 
w tarnopolskim; Jacowce, Kobyłę, Stryjówkę i Zbaraż w zba- 
raskim; Białkowce, Bogdanówkę, Daniłowce, Hodów, Jezierne. 
Kudynowce, Mszane, Neterpińce, Zarudzie i Zborów w zloezow- 
skim powiecie. 

Potem dotyka grad d. 17 czerwca Łosiacz w pow. bor- 
szezowskim i Wiśniowczyk w przemyślańskim — d. 20 czerwca 
Lubaczów w pow. eieszanowskim; Psary w rohatyńskim; Ka- 
mionke, Podwołoczyska, Staromiejszezyzne i Zadmiszówkę w ska- 
łackim i Ladzkie wielkie w zloezowskim —a d. 21 ezerwea 
Borszowiee, Byblo, Młodowice, Paćkowice i Zablotce w pow. 
przemyskim; Machnówek i Siebieezów w sokalskim. 

Czwarte większe gradobicie d. 22 czerwca obej- 
muje 42 gminy t. j. Szołomyję w pow. bobreckim; Kadłubiska. Ko- 
niuszki, Panasówkę i Raźniów w brodzkim; Łukawicę w cieszanow- 
skim; Płauczę wielką w brzeżańskim; Brodki i Polanę we lwowskim; 
Hołhocze, Rudniki, Uwsie i Wierzbów w podhajeckim; Dusanów 
w przemyślańskim; Rate w rawskim; Danileze, Firlejów i Zol- 
czów w rohatyńskim; Hlibów w skałackim; Chorobrów, Cieląż, 


[197] 


Wojsławice i Zabeze w sokalskim; Chodaczków wielki, Janko- 
wice, Kupczyńce, Ładaczyn, Nastasów, Plotyeze, Poczapińce 
i Zabojki w tarnopolskim; Dołhe, Dereniówkę, Humniska, Janów, 
Młyniska, Ruzdwiany, Strusów, Warwarzyńce, Zazdrość i Zubów 
w trembowelskim; Szełpaki i Toki w zbaraskim; Bohutyn, Cecowę, 
Firlejówkę, Hodów, Jarosławice, Kalne, Krasnosielee, Machnówek, 
Mszane, Neterpińce, Przewłocznę, Ryków, Serwery, Snowiez, 
Torhów, Urłów i Zarudzie w złoczowskim powiecie. 

D. 24 czerwca nawiedza grad Trościaniee w pow. brodz- 
kim; Augustówkę w brzeżańskim; Chorostków i Mszaniee w hu- 
siatyńskim; Uwsie w podhajeckim; Sałasze w rawskim; Sielec 
w sokalskim; Kokutkowee 1 Pleszkowee w tarnopolskim. 

Szóste większe gradobicie przypada na dzień 25 
czerwca i dotyka 46 gmin t. j. Strzałki w pow. bobreckim; 
Ulaszkowee w ezortkowskim; Wójtowę w gorlickim; Rudkę 
w jarosławskim; Olszanicę i Szkło w jaworowskim; Dubowice, 
Siółko, Tomaszowce i Wojniłów w kałuskim; Spas i Żelechów 
w kamioneckim; Czarnę, Hoszów, Hoszowczyk, Jasień, Jałowe, 

abe, Zadworze, Zamłynie i Zolobek w liskim; Czajkowę w mie- 
leckim; Delatyn i Majdan średni w nadwórniańskim; Zakopane 
i Zubsuche w nowotarskim; Błaszkowę i Januszkowiee w pil- 
zneńskim; Tehłów w rawskim; Bukaezowee, Kolokolin i Zurów 
w rohatyńskim; Katarynice w rudeckim; Niechóbrz, Nosówkę 
i Raelawówke w rzeszowskim; Wierzbiąrz w sokalskim; Bara- 
nów, Dąbrowicę, Miechocin, Ociee. Skopanie i Golego wolę 
w tarnobrzeskim; Capowee 1 Szypowee w zaleszezyckim i Ko- 

toryny w żydaczowskim powiecie. x ' 
o Койса tego miesiąca niema już większych gradobić; 


[198] 


d.26 czerwea nawiedza grad Bóbrkę; Dubszcze, Koniuchy 
i Kozówkę w pow. brzeżańskim; Przedmieście w buczackim; 
Oryszkowce w husiatyńskim; Seredne w kaluskim; Matyjowee, 
Kułaczkowce i Pererów w kołomyjskim; Bukaczowce w roha- 
tyńskim; Iwanówkę i Rasztowce w skalackim; Machnówek w so- 
kalskim i Kupczyńce w tarnopolskim — d. 27 czerwca Zadu- 
browce w pow. śniatyńskim i Nastasów w tarnopolskim — d. 28 
czerwca Małowody w pow. podhajeckim i Kobyłowłoki w trem- 
bowelskim; d. 80 ezerwea Nahoree małe w pow. kamioneckim; 
Bucyki, Grzymalów i Touste w skalaekim. 

Miesiąc lipiec rozpoczyna d. 1 lipca siódme większe 
gradobicie, które obejmuje 92 gminy t. j. Bóbrke, Chlebowiee 
wielkie, Hryniów, Kocurów, Lubeszkę i Sokołówkę w pow. bo- 
breckim; Reniów, Troseianiec. Zablotee i Zawideze w brodzkim; 
Ceniów, Kozowe, Kozówke, Krzywe, Olesin, Potok, Teofipólkę, 
Trybuchowce i Wiktorówkę w brzeżańskim; Seianke w bueza- 
ekim; Jasienów polny w horodeńskim; Czabarówkę. Husiatyn 
i Kluwińce w husiatyńskim; Dublany, Grzybowice. Laszki mu- 
rowane, Lwów, Rzęsnę polską, Rzęsnę ruską, Sroki i Zydatyeze 
we lwowskim; Bieniawe, Bohatkowce, Gnilowody, Siemikowee, 
Szkolniki, Uwsiei Złotniki w podhajeckim; Ciemierzyńce, Łahodów, 
Poluchów, Wiśniowczyk i Zamoście w przemyślańskim; Wasylów 
w rawskim; Babuchów, Bołszowee, Bouszów, Bursztyn, Ozereze, 
Herbutów, Junaszków, Koniuszki, Korostowice, Kunicze, Kuro- 
patniki, Lubszę, Ludwikówkę, Mełnę, Nastaszczyn, Psary, Słobódkę 
bołszowską i Wyspę w rohatyńskim; Borki małe, Bucyki, Grzyma- 
łów, Iwanówke i Mazurówkę w skałackim; Podwysokę, Sniatyn 
i Stecowę w śniatyńskim; Międzyhorce w stanisławowskim; Ba- 
worów, Czystyłów, Denysów, Isypowce, Kokutkowce, Kupczyńce, 
Skomorochy i Suszezyn w tarnopolskim; Brykulę nową, Kle- 
szczawę, Iławce, Kobylowloki i Słobódkę janowską w trembo- 
welskim; Klebanówkę w zbaraskim; Bieniów, Kropiwnę, Urłów, 
Wieyń i Zazulów w złoczowskim i Przemiwółki w żółkiew- 
skim powiecie. 

ciągu pierwszego tygodnia lipcowego nawiedza grad 
d. 2 lipea Cygany w pow. borszczowskim; Okno w horodeń- 
skim; Uwsie w ke ër та, Kuropatniki w rohatyńskim; Ste- 
cowę w śniatyńskim; Łoszniów w trembowelskim i Wicyń w zło- 
czowskim; d. 8 lipea Kośmierzyn w pow. buczackim; d. 
ipea Majdan średni w pow. nadwórniańskim; Skomorochy 
w sokalskim i Kobyłowłoki w tarnopolskim; d. 6 lipca Su- 
szezyn w pow. tarnopolskim — a d. 7 lipea Mikołajów w pow. 
brodzkim; Hostów w tłumackim i Nowiki w zbaraskim. 

Dnia 8 lipca jawi się ósme większe gradobicie 
pustoszące 59 gmin t. j. Bóbrkę, Hryniów, Kołohury, Łany, 


[199] 


ро wiekim 

derkowee, Kołohury, Łany, Miihlbach i Rehfeld w pow. bobre- 
ekim; Chmielno w brodzkim; Ułaszkowce w ezortkowskim; Nie- 
dzieliska, Przemyślany i Świrz w przemyślańskim; Bołszowee 
w rohatyńskim; Bogdanówkę i Staromiejszezyzne w skalackim; 
Jaeowee, Klebanówke, Stryjówkę i Zarudzie w zbaraski 4.18 

ipea Czartoryę w pow. bobreckim; Łosiacz, Piłatkowce i Pisz- 
czatyńce w borszezowskim; Laszków i Łopatyn w brodzkim; Luba- 
czów w cieszanowskim; Obroszyn w gródeckim; Kociubińce i Msza- 
шее w husiatyńskim; Rozwienieę w jarosławskim; Turkę w koło- 
myjskim; Harajee i Pustomyty we lwowskim; Radwańce w sokal- 
skim; Zaleszany w tarnobrzeskim; Dereniówkę i Zazdrość w trem- 
bowelskim; Dupliska w zaleszczyckim; Zbaraż; Juśkowiee w zło- 
ezowskim — d. 13 lipca Dźwinogród i Stoki w pow. bobreckim; 


Dereżyce w drohobyckim; Kobylankę w gorlickim; Kramarzówkę 
w jarosławskim; Buczaczki w kołomyjskim; Stańkowę w liskim; 
Podliski wielkie we lwowskim; Bachów w przemyskim; Hyżne 
w rzeszowskim; Kowenice i Wolę baranieeka w samborskim; 
Tyrawe wołoską w sanockim; Albinówkę, Ilińce i Tułuków 
w śniatyńskim; Brzeznę w nowosądeckim, Wróblowiee w tarnow- 
wskim; Bogucice, Śledziejowice i Zabawę w wielickim — d. 14 
lipca Jasionów i Kadłubiska w pow. brodzkim; Grzybowice 
we lwowskim; Kopań w przemyślańskim; Kąt w skałackim i Tar- 
nopol — d. 15 lipea Złotniki w podhajeekim; Babuchów w roha- 
tyńskim; Luke małą w skałackim; Załucze w śniatyńskim;. Cho- 


[200] 


daczków i Nastasów w tarnopolskim; Brykulę nową w trembo- 
welskim; Nowosiółkę kostiukowa w zaleszczyckim; RA 
w zbaraskim — d. 16 lipea Zyrawe w pow. " bobrec im; Zabn 
w dabrowskim; Zorniska w gródeckim; Bobrówke w gei es 
skim; Krasów i Nowosiółki we lwowskim; Jastrzębiec w łańcu- 
ekim; Klikowę, Krzyż, Łęg, Niedomice i Pawężów w tarnowskim; 
Bernadówkę w trembowelskim; Lesieczniki w zaleszczyckim; 
Hnilice małe i wielkie w zbaraskim i Bieniów w złoczowskim — 
d. 17 lipea Łęg w pow. tarnowskim; Krasnę i Kropiwnę w zlo- 
ezowskim — d. 18 lipca Krzywaczkę w pow. myślenickim i Ar- 
tasów w żółkiewskim — d. 19 li pea Staresioło i Szołomyję w pow. 
bobreckim; Zaszkowice w gródeckim; Ciemierzowice, Czelatyeze 
i Zablotee w jarosławskim; Jaworów; Piadyki i Turkę w koło- 
myjskim; Cyrankę, Mielec, Rzędzianowiee, Trzcianę, Wolę mie- 
leeka i Złotniki w mieleckim; Jatwięgi w mościskim; Torki 
w przemyskim; Dylągówkę i Hyżne w rzeszowskim i Kawsko 
w stryjskim — d. 20 lipca Bryńce cerkiewne w pow. bobreckim; 
Bagienicę i Rudę-Zarańcze w dąbrowskim; Pogorzany w lima- 
nowskim i Demnię w żydaczowskim — d. 21 lipea Wownię 
w pow. stryjskim i Bieniów w złoczowskim — d. 23 lipea Bosu- 
tów w pow. krakowskim i Przemyśl — d. 24 lipea Kierlikówkę, 
Trzcianę i Ujazdów w pow. bocheńskim; Płazę w chrzanowskim; 
Babice w przemyskim; Biskowice i Humieniee w samborskim; 
d. 25 lipea Lubyczę w pow. rawskim; a d. 26 lipea Bratko- 
wice w Lope gródeckim. 

ewiąte większe gradobicie d. 27 lipea objęło 
34 ай, + j. Krzyweze dolne w pow. borszezowskim; Chmielno, 
Czechy i Wysoeko w brodzkim; Płauczę wielką w brzeżańskim; 
Antonów w ezortkowskim; Obroszyn i Stawczany w gródeckim; 
Uhrynów średni w kaluskim; Lany w kamioneckim; Kuty stare 
w kosowskim; Ee Majdan średni i Tarnowicę leśną w nad- 
wórniańskim; "Ho cze, Nowosiółki i Szwejków w podhajeckim; 
Staje i Zaborze w rawskim; Adryanów, Rumno i Tatarynów 
w rudeckim; Huleze, Machnówek, Skomoroehy, Worochtę i Zabeze 
w sokalskim; Dołżankę, Ładaczyn 1 Тагпоро1 w tarnopolskim; 
Jeziernę i aty w złoczowskim; Batiatycze i Kupiezwole w żół- 
kiewskim абже 

ca pada grad w Bohorodczanach, ректе 

nach star ^d i Iwanikówee w pow. bohorodezaüskim; w Kam 
niu w krakowskim; w Zastawcach w podhajeekim; w Chlopiatynie 
w sokalskim; w Zabereżu w stanisławowskim i w Bueniowie w tar- 
nopolskim; a d. 29 lipca w йрке, ios w pow. bohorodczańskim; 
Bezejowie i Dłużniowie w . sokalskim; w Draganówce w pow. 
tarnopolskim; w Biatatnowie, нер repeti Tuchowie i Uniszo- 
wie w tarnopolskim powiecie. 


[201] 


Ostatnie większe gradobicie dziesiąte z rzędu 
przypada w dniu 30 lipca nawiedzając 50 gmin t. j. Berlin, 
Brody, Dytkowce, Folwarki małe, Hołoskowice, Wierzbowczyk, 
Wysocko i Zwyzyn w pow. brodzkim; Biale, Czortków, Siemakowce 
i Zalesie w ezortkowskim; Drohobycz, Stebnik, Truskawiec i Win- 
niki w drohobyckim; Stańkowę w liskim; Czyszki, Dublany, Nowo- 
siółki i Zaszków we lwowskim; Gdeszyce 1 Mizyniee w przemy- 
skim; Bilke, Brzuchowiee, Ciemierzyńce, Poluchów mały i Wolków 
w przemyślańskim; Maksymowice, Mokrzany, Olszaniec, Radło- 
wice, Stupnicę i Szade w samborskim; Tyrawę wołoską w sanockim; 
Doropówkę, [wanówkę, Korszylówke, Ostapie, Różyska, Supranów- 
ke, Turówke i Zarubińce w skałackim; Laskowce i Mogielniee 


gradowe, a to d. 2 sierpnia dotyka grad Dereżyce, Lisznię, 


Spraw. Kom. tizyogr. T. XXXVII. 26 


[202] 


czańskim; 4. 20 sierpnia w Dereżycach, Rychcicach i Unia- 
tyczach w po. „drohobyckim; w Uhrynowie w sokalskim i Olsza- 
nicy w tłumackim — d. 2 sierpnia w Chełmie w myśleniekim 


i Sokalu, a ya 23 sierpnia w Lopuszee wielkiej w pow. łań- 
cuckim. 
W końcu wymienić jeszeze należy grad d. 9 września 
w Chyrowie (pow. Stary Sambor), a d. 8 i 12 października 
w Dublanach (pow. Lwów) 
rowo przedstawia się opad gradowy w r. 1901 tak: 
ogółem dotkniętych gradem gmin 1207 w 72-и powiatach; z tych 
151 gmin było nawiedzonych dwukrotnie, 57 pnm po 3 razy, 
24 po 4 razy, D po 5 razy, 3 po 6 талуу, a 2 po 7 razy, wła- 
ściwie zatem аву а: gmin było 823. Najwięcej ucierpiały po- 
wiaty: Złoczów (40 gmin), Rohatyn (40), Brody (36), Tarnopol 
(33), Sokal (31), następnie Skałat (29), Bóbrka i Brzeżany (po 
21), Husiatyn (26), Borszezów (24), Trembowla, Podhajce i Lwów 
(po 23), Buezaez (21), Zbaraż i Przemyślany (po 20), potem Ra- 
wa ruska i Kołomyja (po 18), Stanisławów (17), Zaleszezyki (15), 
Czortków (14), Drohobycz i Lisko (ро 13), Sambor, Przemyśl 
1 ужын (po 12), Kamion strumiłowa, Tarnów, Mościska 
i Żydaczów (po 11), Rudki i Tłumacz (po 10), w 40-u powia- 
tach było mniej jak po 10 gmin gradem nawiedzonych, a niema 
doniesień o gradach w grybowskim, kolbuszowskim, niskim 
i podgórskim powiecie. 
J. Zajączkowski. 


Pioruny w r 1901. 


Według notowań nrzędowej „Gazety lwowskiej“ było w 1901 
roku 12 osób zabitych, domów i zabudowań gospodarskich 64 
i kościół jeden spalony od uderzeń piorunów. Niedokładne pewnie 
to zestawienie, gdyż niestety nie prowadzi się co do piorunów 
statystyki w Austryi tak, jak w innych państwach, a chociażby 
np. na Węgrzech, gdzie współdziałają w tym względzie obok 
каза ЫА dobrowolnych wszystkie władze rządowe i i krajowe, 
a nawet żandarmerya ma obowiązek donosić o każdym wypadku, 
jaki zauważy podczas pełnienia służby. Stądteż u nas nie można 
wnioskować, ezy ilość paski етй uderzeń piorunów coro- 
cznie wzrasta, czyteż pojawia się okres 

я Zajączkowski. 


[203] 


Spostrzeżenia pojawów w świecie roślinnym i zwierzęcym 
w roku 1901. 


I Spostrzeżenia fito-fenologiczne. 
1. Rośliny wspólnie uważane w те Jaćmierzu 
i Ożydowie 


о седне te z roku bieżącego PAM Komisya 1) z Czer- 
nichowa od i Zofii proceed Zony profesora szkoly 
rolniezej, 2) z Табий» od JPana Leona Magierowskiego, nau- 
czyciela miejscowego i 3) z Ożydowa od JPana Juliana Hawry- 
siewieza, kierownika szkoły miejscowej. 

Ww tablicy następującej че weie obok nazwiska rośliny 
miejscowość oraz daty listnienia, kwitnienia, dojrzewania owocu 
i opadania liści, przyczem red iw: cyfra oznacza dzień, druga 
miesiąc odpowiedniego pojaw 


Sine: 


| 
Nazwisko rośliny Miejscowość letnie- не Q. T Opra- 
nie nie кшт nie liści 

н “Б ы Czernichów | 17 3 17 4 29 6 | ro 9 

; Š Jaćmierz | 64 15 6 7 18 10 

Gemeine Stachel- Ożydów | 28 25 4 9 7 io 10 
2 Akacya | GF | | _ 

"iy | Czernichów 4 | 3o 5 a 15 10 
Te Гн | Jaćmierz | то 5 21 | 24 10 2 11 
Wilde Akazie бше | „ER PE vie 

| | 
З. Bez czarny ; | | | 
Czernichów | 188 2 6 = 
арноо nigra aćmierz | 9 4 4 6 108 | 27 10 
ешетег Holun- . ibd i6 te 1.6.10 
der | | 
4. Bez turecki Czernichów | 18 | 5 — | 29 10 
"rege vulgaris Jaćmierz | pi | 158 | за. 11 

"lieder Ożydów BB. | 145 | mund dH 

| | 


EI 


dojrz 


Gemeiner Weiss 
dorn 


| 
Í ЖА : ;  listnie- RAR pada- 
| Nazwisko rośliny Miejscow ość ai e wanie „nie liści 
Brodawnik le- | | 
Leen (mleez, ża- | | 
bie oczy! | Czernichów 18 8 24 4 135 
I offi- | Jaćmierz 6 4 23 4 ~ —- 
inale | Ozydów 30 8 20 4 18 5 
Officinelles Pfaffen- | 
róhrlein 
6. Brzoza biala | Czernichów 14 4 22 4 29 10 
Betula alba x Jaémierz 25 4 14 4 12 9 25 10 
Weisse Birke | Ożydów 20 4 4 2o 10 
‚ Czernichów g 4 — — — 
| Humul a lus : ` 
Geier ils | Ożydów 10 4 20 6 12 8 18 10 
| | 
8. Czeremcha (Ko- | 
p. baka: ийик Jaćmierz 12 4 30. 57 28 9 
Gemeine Trauben- Ożydów 54 d | кй а 
kirsche 
| | 
9. Dąb zwyczajny. | 
чеш “yama | Czernichów 7 5 * — | 25 10 
| Ożydów 10 5 11 6 — | 26 10 
Staineiche | | 
10. Dereń właściwy Ozernichów 54 S * Gm 
Gelber Hartriegel Osydów -~ 26 4 3 248 | 34 10 
; | 
ob ed Se ыа” Czernichów 7 3 24 | — — 
Wohlriecheades Sunara 16 8 т т 
Vo; Ożydów 28 8 6 4 — 
12. Głóg biały 
Crataegus Czernichów 12 4 5 — o 9 
Охуа acantha ` Jaćmierz 14 4 22 5 50): 5 10 
Ożydów 20 4 5 27 9 36 10 


[205] 


"AP 5. | doi 
| Nazwisko rosliny Miejscowość Se eg wanie g 
18. Groch m ied Czerniehów 4 29 5 28 6 = 
Gemeine Erbse күге? 3.4 Y 
14. Grusza Czernichów 16 4 5 6 8 1 10 
us communis Jaćmierz 22 4 ro 5 26 8 27 10 
emeine Birne 21 4 5 12 8 20 10 
15. Iwa > 
Salix caprea Табайетв š { | 85 KS w 
Sahlweide 7 | e 
16. Jabłoń Czernichów 18 4 7 5 25 8 15 10 
Pyrus Май. i 35 145 24 8 | 29 10 
Gemeiner Apfel Ożydów 24 4 65 | 148 25 9 
М | | 
17. Jarząb po- Czernichów | yr 4 14 5 | 25 8 6 10 
ls MUR Jaćmierz | 23 4 65 | 297 | 18 10 
orbus ria 24 4 14 5 18 7 | 16 10 
R etncine| Et | | 
| | | 
18. Jaskier ziarno- : 
| płon Czernichów | = | го 4 — 
Ranunculus Jaćmierz | = | 26 4 — — 
| Fia Ożydów | ło3 | 66 | a 
балыктын | | 
5 | 
1 7 
P Jaśmin 
оси Czernichów 4 16 — 15 10 
Gemeiner Pfeiffen- Ożydów 22 4 1 6 а ю 10 
гапећ 
20. Jesion | 
P Czernichów ` ` 4 65 — 23: 9 
„nas касе. Jać mierz гв 00 24 9 to 10 


[206] 


a, A dojrze- 
t à ST listnie- | kwitnie- à opada- 
Nazwisko rošliny Miejscowość : ż wanie | ..5 ista: 
nie nie сеоби | IO lišei 
21. Jęczmień jary А в L 
Hordeum vulg. | "H | 25 | 66 | 69 шеш 
aestivum Ozydów 204 | — > eu 
Sommergerste y | | 
22. Kalina А 
Viburnum Opulus| Czernichów d deeg 
em. Schneeball- x 9 9 
Ozydów 28 4 24 5 
Т. Н СИЕ оленінде (4 | 105 | 1:59 | 810 
і 28 4 19 5 18 9 17 10 
Hippocastanum Ożydów 22 4 23 5 18 9 12 10 
y ion s аы рж 
рч latanoides Czernichów 19 4 11 4 — 7 10 
p tergore 84 5 a 5 10 
= ssa zg, mas Czernichów — — 24 6 — 
семе Kiimmel Ożydów m 20 5 8 7 "e 
| 
26. > błotna | 
(Kaczyniec) : 
Caltha palustris | wl Vuë er 2 Е ges > 
Gemeine D | żydów š I = 
blumme 
21. Konwalia la- 
nuszka ` : 
Czernichów то 4 85 RET ix 
Convallaria 
maja, айз Ożydów em 15 5 — | e 
Maigidokchen | | 
| 
28. Len siewny 
Linum son: Jaémierz 24 5 23 6 48 — 
mu 20 5 28 6 — — 
Ueńbiser Lein | 
| 


[207] 


|| Nazwisko roślimy 


Miejscowość 


pada- 
nie liści 


29. Leszczyna 
Coryllus is ана 
(тешеїпе Haselnus 


Czernichów 
2 aćmierz 
Ożydów 


30 Lipa drobnolistna 
k "Foli 
Kleinblütterige 


Czernichów 
Ożydów 


31. Malina 
Rubus Idaeus 
Gem. Himbeere 


32. Marchew po- 
spolita 
Daucus Carota 
Gemeine Mohrriibe 


Czerniehów 
Ożydów 


27 10 


Oszerniehów 
Ożydów 


38. Modrzew 
Pinus larix 
Lürehenbaum 


Czernichów 


34. Morwa biala 
Morus alba 


Weise Maulbeere 


-—— 


Czernichów 
Ożydów 


29 10 
26 10 


Rothra 
wi es 


35, Narcyz 
Narcissus ноз 
е 


Czernichów 
Ożydów 


36. Olsza czarna 
Alnus glutinosa 
Gemeine Erle 


Jaćmierz 
Ożydów 


>» 
ч m 


[208] 


dojrze- 


; : ie- itnie- da- 
Nazwisko rośliny Miejscowość Има o а T Š экана nie liści 
| 
37. Orzech włoski Czernichów 15 | 12 5 89 — 
Tuglans regia aćmierz DY 50 29 9 | 16 10 
Gemeine Wallnuss Ozydów 125 | 18 9 15 10 
w | 
38. Pierwiosnka | 
CN et Czernichów ot 21 4 — — 
Лена Jaćmierz — | 94 = эр 
Geueine Primel | 
39. Piwonia le- | 
karska Czernichów 20 p.435 — 
Paeonia Jaémierz 390% | $95 — — 
officinali 44 | 245 | 
Gem. Gichtrose | | 
4 : | 
ни Czernichów 14 | 214 | 27 6 | во 
Gem. Jobannis- Jaćmier 15 4 27 4 28-6. |. 45 9 
Ożydów 164 | 264 | 28 6 8 10 
41. гено 
jadalna Czernichów 16 3 85 96 — 
Fragaria vesca Ożydów 20 8 16 5 10 6 - 
Wilde Erdbeere 
42. pde чору 
на Czernichów 'o 3 E _ 
Ше. ора фе 84 
Dreilappiges Le- озуб» T 48 m um 
m | 
43. Pszenica ozima | 
| Jaćmierz — 96 — _ 
| dów 15 9 зб | 301 — 
Winterweizen | | 
| 
44. Róża dzika | dne tg 31 3 1 6 — = 
Rosa canina | Jaćmie 7 4 Зо 5 E — 
Hundrose | Ożydów. 21 4 86 — 28 10 


[209] 


dojrze- 


| грее : 
Nazwisko rosliny Miejscowość кай, PT» » hu mw 
| 
45. Róża ogrodowa Czernichów | 3 4 í 6 29 10 
Rosa deen gą: Jaćmierz | 244 56 — — 
Gartenrose 2. | 244 тг 6 = 
Śliwa e ac + Зо 4 — 6 10 
Prunus domestica Jaćm 29 4 10 5 7 9 23 10 
Gemeine Pfłaume Ożydów 4 85 10 9 3 10 
4T. Цане | Czernichów 22 4 — — 
Prunu a Jaćmierz — 85 — 
“Жее edi рш | Ożydów 18 4 45 20 9 15 10 
= тя ss Jaćmierz 25 | 95 20 5 22 10 
Ваен Рарре1 es AE Ze 6:0 
| ES 
49. Trześń | Czernichów | 154 | 254 | 21 | 29 10 
Prunus avium | Jaćmierz 26 4 | 294 [.25 B | 2810 
Sisse Kirsche | Ożydów 30 4 | 394 | 66 8 10 
i 
migdałolistna ç 
Salix amygdalina, C#zernichów A: А 64 1/56 " 
Mandelbiiittrige š 
51. Czernichów | 204 EH 3o 29 10 
Prunus Cerasus Jaémierz | 194 85 20 7 | 26 10' 
Weichsel Ożydów | 20 4 E 8 | 18 10 
A | 
52. Ziemnisk | | 
psianka Czernichów 5 10 6 o | 
Solanum Jaćmierz о 5 12 6 39| 
tuberosum 20 5 21 6 189 | 
Kartoftel | | 
| | 
| | 
58. i | i | 
Seah oeras | Czernichów | — | ags = 
i aria mi | абш erz 21 8 | 3 6 o 1 = 
Winterrogen | Ożydów 8 4 | 315 7 pE 
Spraw. Kom. tizyogr. T. XXXVII. 27 


[210] 


2. Rośliny uważane tylko w poszczególnych miejscowościach *) 
x) w Czernichowie. 


Bez koralowy К. 9 V, d. 29 VI. — Bluszez 1. 1 V. — Borówka 
czernica l. 25 IV, К. 10 V, d. 25 VI — Buk 1. 28 IV, 
ют; 4 12 ix. 

Centaurea argentea 1. 3 ПІ, k. 15 У. — Chrzan І. 7 IV, Е. 17 V. — 
Cidonia japonica 1. 8 IV. 

Dereń świdwa 1. 3 ТУ, k. 1 VI, o. 8 X. — Dzikie wino 1. 21 IV 

. 28 VI, d. 28 iE t: - Dydir spectabilis 1. 16 III, К. 28 IV. 

Gladiolus Gandavensis 1. S.V k 1 VHE ° 15 X. — Grab 
1. 16 IV, k. 1 V. — Gradziel TA k. VL 

Hiacynty (przechowane w gruncie) 1. 15 II, k 10 IV. — Hae- 

merocallis fulva 1. 5 III, k. 25 VL 

Jałowiec 1. 30 ТУ, К. 8 V. — Jawor l IV k. 9 V, o. 8 X. — 
Jodła 1. 5 V. -— Iris germanica 1. 8 III, К. 25 V. 

Krokusy (przechowane w gruncie) l. 11 III, k. 1 IV. 

Laburnum ugue 1. 2 IV, Е. 9 V. — Lilium Martagon 1. 22 IV, 
k. 2 VL Lilium Tumbergianum 1. 17 IV. — Lipa wiel- 
kolistna Li 30. IV, k. 11 VI — Lubin niebieski trwaly 
l 15 HL k 24 V. 

Naparstnica, wielokwiatowa k. 2 VL 

Osika k. 25 VI. 

Paproć 1. 15 IV. — Pierwiosnka większa 1. 8 III, k. 25 IV. — 
Podbiał рер 1. 1 IV, k. 8 IV, d. 30 IV. — Phlox pani- 
culata l. 6 IV. — Polygonum L 2 IV. 

Rheum undulatum 1. 1 ТП, К. 8 V. — Ribes aureum 1. 18 Ш, 
k. 21 


Sosna 1. 18 V, К. 27 V. — Świerk l. 27 ТУ, k. 10 V. — Spi 
raea sor julia 19 ПІ, К. Е УТ, а. 6 x: Spiraea pruni- 
folia 1.21 III, k. 6 V, d. 6 X. — Szezypiórek 18 IV. — 
Szparag 1. 25 Kë к. 10 УТ. 

Ge 1. 2 ТУ, К. 16 V. — Tulipany (przezimowane w grun- 
cie) 1. 13 III, k. 21 

Wawrzynek „(wilcze łyko) 1. 25 ПІ, К. 17 Ш. — Wiciokrzew 

. 7 V. — Weigelia versicolor 1. 18 IV,d 2% V, 
X — Wrzos pospolity 1. 12 V. 
Zawilec gajowy К. 9 IV. — Zywokost lekarski К. 9 VI. 


B) w Ożydowie. 
Па szypułkowy 1. 10 У, К. 10 VI, о. 25 X. 


1) Głoska / znaczy listnienie, k шанга d dojrzewanie owocu, о spa- 
danie liści. Cyfra rzymska znaczy mie 


[211] 


lris germanica К. 20 V. 

Koniczyna łąkowa 1. 10 V, К. 25 V. — Kukurudza 1. 21 V, d. 10 IX. 
eucojum vernum 1. 6 III, k. 10 III. 

Owies 1. 10 

Winograd winorodny 62 V. k 6 VIL d. 14 LX. 


II. Spostrzeżenia pojawów w świecie zwierzęcym. 


Spostrzeżenia te otrzymała komisya fizyograficzna z tych 
samych miejse i od tychże osób co i spostrzeżenia pojawów 
w świecie roślinn 

tablicach następując ch pierwsza liczba oznacza dzień, 
druga miesiąc pojawu w „МЕГА wymienionego. 


1. Pojawy wspólnie uważane. 


a) Czas przylotu i odlotu ptaków. 


Nazwisko ptaka Miejscowość Czas odlotu 


Czas 
przylotu 


1. Bocian biały Czernichów 20 8 26 8 
Ciconia alba | aćmierz 238 19 
Weisser Storch | Użydów 18 3 24 8 
2. Czajka 1 3 
Vanellus cristatus ; quen éi ч 
3. Gęś gęgawa | i | 
Anser cinereus | rat ve = : a 
Graue Gans | y 9 
| 


[212] 


| 
| 


Waawiako ptaka метео przylot Czas odlotu 
| | 
4, Panem s de donee 84 | 159 
waży pe Ożydów 264 |  — 
Rauchschwalbe ; 
| 
| 
5. -Jaskółka oknówka | Czernichów 13 4 20 9 
Hirundo urbica | d шгар 4 9 
Hausschwalbe | зене 9 ж 
e | 
6. Kaczka dzika Czernichów 12 Б — 
Anser ferus Jaćmierz 58 3o 9 
Wildente Ożydów 93 m 
7. Kukułka * Czernichów 8 4 
Cuculus canorus Jaćmierz 18 4 — 
4 
das ma Czernichów " 3 "d 
t a i 16 8 2 
Weisse Bachstelze Ożydów 19 8 3 
di ае Czernichów 28 — 
Kleiner Weidenzeisig den "T Би 
| 
10. PK» Czernichów 10 : | Ww 
Jaémierz 3 | ri 
Alauda arvensis | Ożydów 5 8 | 
| | 
| | 
11. Wilga | Czernichów 10 5 | 
Oriolus ¿albula | | 65 | — 
Kirsehpirol | 12 4 | o 


b) Czas pierwszego pojawu ssaków i płazów. 


c) Czas pierwszego pojawu owadów. 


; Czas pierw- 
паси i na Miejscowość szego 
e pojawu 
1. Nietoperz my- 
szate Czernichów 3 
Vespertilio mu- Jaćmierz во 4 
inus Ożydów 4 
Gem. Fledermaus 
2. о Czernichów e : 
Lacerta agilis » 
Eidechse Ożydów 12 4 
8. Żaba jadłówka Czernichów 94 
Rana esculenta Jaémierz то 8 
Wasserfrosch 64 


| Czas pierw- 
Nazwisko owadu | Miejscowość szego 
| pojawu 
1. Bielinek kupu- | Czernichów 4 
| Jaćmie 17 8 
Pieris Brassicae | 
Kohlweissling | Ożydów x 
| 
2. Chrabaszez | Czernichów 28 4 
pero | Jaćmierz 20 4 
Markifer | > 
| | 
8. Guniak 
eg ké? k Czernichów 6 
izotrogus Jaćmierz 12 6 


solstitialis 
Sonnenwendkäfer 


[218] 


[214] 


campestris 
Grüner Sandlüufer 


Czas pierw- 
Nazwisko owadu Miejscowość szego 
pojawu 
4. Pasikonik | 
zielony | 
Locusta Czernichów 20 6 
viridissima | i 26 
Grüne Bau | 
Heuschrecke | 
5, Paź królowy | 
Papilio Machaon Сега e =. б 
Schwalbenschwanz EE 
| 
6. Rusalka Pawik Czerniehów 5 
Vanessa Jo i 58 
Pfauenauge Ożydów + 
| 
| 
7. Swierszez polny | 
Gryllus cam Czernichów 19 5 
stris Jaémierz | 29 4 
Feldgrille | 
8. Trzmiel Czernichów 4 5 
Bombus terrestris | Jaćmierz 6 4 
Erdhummel Ozydów 84 
9. IMS 
amiec " n 
»n Czernichów 45 
cindela Jaémierz 15 4 


[215] 


2. Pojawy uważane tylko w poszczegółnych miejscowościach. 


Ptaki: 


Owady: 


Ptaki: 


x) w Ozernichowie. 


и А. oe „© . . przylot 17 Ш 
м. pierwszy pak d IV 
: Admirał. с. » IV 
ADMIO ое. M e 22 IV 
А Е r 5 + w 
uchs S „ WIE 
ace noctiluca e E ШҮ. 
E порева ; А я y 
Podrz - : > 4140 Y 
а. A E ML 
Różanecznik . R 5 5.92 Гу 
Ryjkowiec ai e „ДӘ LV. 
Rusałka Wierzbowiee . » kc 1 TY 


9) w Jaémierzu. 


Derkacz chruściel. . przylot 9 V odlot 21 IX 
ik 


Po bt ere słow. i Е 935 ^ 10 Vu 
Przepió : IV 

Банде Żałobnik ` — е; 4 pierwszy pojaw 21 IV 
Świtezianka modra. . . . S 380 у 

4) w Ożydowie. 

Bekas słonka. . . . . . pierwszy pojaw 15 III 
Dudek . Eo. rp d > m 8 IV 
Szpak . » „n 19 IH 
ZE |... . . 4 «4 6 ‚ В 


Spis przedmiotów. 


Wypadki spostrzeżeń metereologicznych dokonanych w Galicyi w roku 
901, zestawione w с. k. Obserwatoryum astronomieznem krakow- 


skiem pod nadzorem Prof. Dra Karlińskiego . . . . . . . [3] 
Ciepłota powietrza w stopniach Celsiusza. . . . . . . . . [8] 
Ciśnienie powietrza w milimetrac [56 

redni kierunek wiatru . . . . [72 

Stan zachmurzenia toba [108] 

Ilość opadu w milimetrach. [144] 
d w pz 1901 przez J. Zajączkowskiago 192 
ioruny u 1901 przez tegoż sec о. M 
dr Ela pojawów w świecie roślin nnym i nro eid w roku 1901 [208] 
ośliny wspólnie uważane w Czernichowie, Jaćmierzu i Ożydowie [208 

2. Rośliny uważane tylko w poszczególnych SSC iach 210 
Spostrzeżenia pojawów w świecie MUS Vw vog. 0 я 211] 
211] 


. Pojawy wspólnie uważane : 
2. Pojawy uważane tylko w WAWA AWĄ SE EE e [915] 


MATERYAŁY 
do fizyografii krajowej. 


Część II. 


Materyały zebrane przez Sekcye: geologiczną, botaniczną 
| i zoologiczną. 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. Część II. 1 


MATERYAŁY 
do fauny kręgowców w Galicyi. 


Zwierzęta kręgowe okolic Rytra. 
Napisał 
Dr. Edward Lubicz Niezabitowski. 
ў (Z tablicą.) 


dzące w najwyższym swym szezycie Radziejowej do 1268 m. 
wysokości. Wierzchołki i stoki gór pokryte są lasami, które 
w pobliżu Popradu w niższych częściach są znacznie przetrze- 
bione. Po wyższych górach jednak spotyka się lasy prawie nie- 
tknięte jeszcze, gdzie z trudem tylko można się przedzierać 
wśród zwałów olbrzymich pni powa onych przez czas i wichry. 
Tam, gdzie ręka ludzka nie przyczyniła się jeszcze do zmiany 
charakteru roślinności, występują jodła i buk obok siebie, a po- 
śród nich można często napotkać odwieczne osobniki o pięciu 
metrach obwodu. Na wyższych szezytach dopiero występuje 
świerk. Lasy świerkowe spotyka się też licznie w są one 
jednak tutaj już sztucznie posadzone. Pośród lasów rozrzucone 
liczne polany pokryte są nadzwyczaj bujną roślinnością. Mnóstwo 
potoków spływa po zboczu gór do Popradu, a kamieniste ich łoża 
zarasta w dole bujnie sadziec (Eupatorium cannabinum) zwan 
przez lud tej okolicy sojeem, i miłosna (Adenostyles albifrons). 
Liście tego ostatniego dochodzą niekiedy do 70 em. średnicy 
1 nakształt parasoli wysterczają z wody. 

Bawiąc przez miesiące letnie ubiegłego i bieżącego roku 
w tej okolicy, zwracałem szezególniejszą uwagę na zwierzęta 
kręgowe, jakie się tutaj spotykają. Obserwacye moje pod tym 

1* 


4 DR. EDWARD L. NIEZABITOWSKI. 


względem uzupełniłem lieznemi spostrzeżeniami poczynionemi 
przez przeciąg lat kilkunastu w tej okolicy przez zamieszkałego 
tutaj zoologa P. Fryderyka Sehillego, który mi ich z największą 
gotowością udzielił. Za to na tem miejscu niechaj mi będzie 
wolno wyrazić mu serdeczne podziękowanie. Zwierzęta, których 
sam nie miałem sposobności żywych obserwować, podane mi 
tylko przez P. Schillego, oznaczone są literą S. 


Mammalia. 
Chiroptera. 


chce jeść. 

V. serotinus Keys. et Blas. Nietoperz mięsny. Rzadszy od poprze- 
dzającego. 

Vespertilio murinus Schreb. Nietoperz myszatek. Najpospolitszy ze 
wszystkich w pobliżu mieszkań. Złowiony nie dał się oswoić 
i nie chciał brać pokarmu. 


Insectivora. 
Talpa europaea L. Kret. Spotyka się jeszcze w wysokości 1000 


metrów. 
Crossopus fodiens Pall. Slepuszonka wodna. Bardzo częsta po lasach 
w pobliżu potoków. 
Sorex pygmaeus L. Slepuszonka karzełka. Rzadki ten gatunek 
schwytałem w dwóch egzemplarzach w lesie opodal potoku. 
S. vulgaris L. Ślepuszonka aksamitna. Gatunek ten trafia się 
najczęściej. 
dura araneus Schreb. Ślepuszonka zwyczajna. Spotyka się 
około domów. 


Erinaceus europaeus L. Jeż. Dosyć rzadki. 
Carnivora. 
Felis Гупа L. Ryś. Rzadki ten gdzieindziej w Europie zwierz jest 
w Karpatach jeszcze dosyć częstym, chociaż i tutaj za kil- 
kadziesiąt lat może go zabraknie. Podług notatek udzielo- 


MATERYAŁY DO FAUNY KRĘGOWCÓW GALICYI. 5 


nych mi przez P. Fr. Sehillego, od г. 1888. ubito ogółem 

w tej okolicy 14 rysi, a mianowicie: II. 1888 1 szt., I. 1889 

1 szt., II. 1889 1 szt, XI. 1891 1 szt., I. 1893 4szt., IV. 

1895 1 x IV. 1897 1 set, VL 1897 1 szt, 27. 1. 1900 
II. 


=s aga się za nog gę w żelazo i unosi je z so 
dziesiąt kroków, dopóki żelazna kotwica nie si się 
w krzaki. Raz jeden tylko ryś złapany o dgryzł nogę i do- 
piero w kilka dni w poblizkiej wsi zabity został, gdy się 
rzucił na kozę 

Canis "ире L. Lis. Bardzo pospolity. 

C. lupus L. Wilk. Zachodzi wia zimą. 

Meles tacus L. Borsuk. Nielie 

Mustela martes Briss. Kuna ees: Dosyć rzadka. 

M. foina Briss. Kuna domowa. Równie nieczęsta jak poprzednia. 

Foetorius putorius L. Tehórz. Występuje nie — licznie. 

Е. vulgaris Briss. Łasiea łaska. Wszędzie pospo 

Е. erminea L. Łasica gronostaj. Dos é częsta. 

F. lutreola ме et Blas. Norka. Przebywa nielicznie nad więk- 

szymi potokami górskimi. Š. 
Lutra vulgaris Erxl. Wydra. Miejscami dość liczna nad Popradem. 


Glires. 


e уты L. Wiewiórka. W tutejszych górskich lasach 
er liczna. Występuje głównie w odmianie ciemno za- 
moba, Najpospolitsze są szare i prawie czarne, naj- 
rzadsze czerwone. 
Myoxus glis L. Popielica. Jest pospolita po tutejszych ago кы 
lasach, lecz z powodu nocnego trybu życia trudną do d 
stania. Przez ii mego ires w Rytrze dostalem zaledwie 


ztery sztuki. 
dice avellanarius Wagn. Koszatka orzesznica. Nie częsta. 
Mus decumanus Pall. Szezur wędrowny. Dosyć pospolity po 
domae 
M. musculus L. Mysz domowa. W domaeh i po polaeh, w po- 
iZu wsi. 
M. agrarius Pall. Mysz polna. Niezbyt liezna ро polach. 
M. minutus Pall. Należy do zwierząt rzadszych. 


6 DR. EDWARD L. NIEZABITOWSKI. 


M. sylvaticus L. Mysz wytokowa. Pospolita w pobliżu mieszkań. 
Arvicola glareolus Wagn. W wielkiej ilości zamieszkuje lasy. Sa- 
mica na raz miewa 4 — 5 młodych. Oswaja się proni lee 

łatwo tak, że schwytany często od razu bierze z ręki 
е Stare samce są nadzwyczaj złe, a radi razem 

zają m na śmierć 

A. E. Selys. Polnik zwyczajny. Po polach niezbyt liczny. 
A. amphibius L. Polnik ziemnowodny. Nad leśnymi potokami 


d ty. 
Lepus timidus L. Zając szarak. Nie jest bardzo licznym w tej 
okolicy 


Artiodactyla. 
Cervus capreolus L. Sarna. Niszczona przez rysie i orły nie może 
się liczniej rozmnożyć. 
C. elaphus L. Jeleń. Raz tylko przed kilku laty ubity został 
je en eua prawdopodobnie pochodzący z jakiegoś zwie- 


Sus ziaja j. Dzik. Sporemi stadkami przebywa w tutejszyeh 
lasach, żywią ące się głównie owocem buczyny. Co zimę też 
bywa dosyć licznie na polowaniach ubijany. Od roku 1888. 
ubito dzików sztuk 82. 


Aves. 
Rapaces. 
Vulturinae. 
Gyps eren Briss. Sep plowy. Jeden okaz tego gatunku zabito 
zed dwoma laty w miesiącu wrześniu okolo Tymbarku. S. 
Aquilinae. 


Aquila nobilis Pall. Orzel przedni. W lipeu келер roku schwy- 
ano jeden egzemplarz w żelaza, zastawione przy sarnie 
jaką poprzedniego dnia ubił. w овен latach złapano 
. również jednego w żelaza, jednego zaś zastrzelono. 
A. naevia Briss. Orlik. Trafia się dosyć często w tej okolicy. S. 
Halia?tos albicilla Gray. Bielik, Koło Golkowiee nad Dunajcem 
zabito dwie sztuki. Š. 


Buteoninae. 
Buteo vulgaris Bechst. Myszołów. Pospolity dosyć. 
Milvinae. 


Milvus niger Tacz. Kania czarna. Przez kilka lat miała się gnie- 
24246 nad Popradem. S. 


MATERYAŁY DO FAUNY KRĘGOWCÓW GALICYI. 1 


Asturinae. 
Astur palumbarius Bechst. Jastrząb. Pospolity w lasach. 
Accipiter nisus Pall. Krogulec. Zalatuje często za ptaszkami 
wsi. 


Striginae. | 
Syrnium uralense Pall. Sowa uralska. Dosyć częsta w lasach. S. 
S. aluco Bp. Puszezyk. Pospolity. S. 
Ulula dasypus Bechst. Sowa włochatka. Po lasach. 5. 
Athene noctua Bp. Sówka. W lasach. S. 
Glaucidium passerinum Bp. Sóweezka. Nieezesta. S. 
tus deminuta Pall. Sowa uszata. W lasach. Š 
Bubo mazimus Sibb. Puchacz. Ma się gnieździć koło Muszyny. 5. 
bieżącym roku widziałem młody okaz puchacza wy- 
brany z gniazda koło Jaworek na południe od Rytra. 
Passeres. 
Caprimulginae. 
Caprimulgus europaeus L. Lelek. Dosyć rzadki. 
Hirundininae. 
Hirundo rustica L. Dymówka. Mniej liczna niż następna. 
Chelidon urbica Boie. Oknówka. Pospolita. 
Coraciadae. 
Coracias garrula L. Kraska. Niezbyt liczna. 
Alcedoninae. 
Alcedo ispida L. Zimorodek. Nad Popradem gnieździ się. jednak 
niezbyt częsty. 5. 
Upupinae. 
Upupa epops L. Dudek. Dosyć rzadki. S. 
Sittinae. 
Sita caesia L. Kowalik. Pospolity w lasach i po ogrodach. 
Certhiinae. 
Certhia familiaris L. Pełzacz. Nieliezny. 8. 
Troglodytidae. 
Troglodytes parvulus Koch. Strzyżyk. Dosyć rzadki. 


8 DR. EDWARD L. NIEZABITOWSKI. 


Hydrobatidae. 


Cinclus aquaticus Bechst. Pluszcz. Latem przebywa parami na 
brzegach potoków większych, jesienią schodzi nad Poprad. 


saa 


C. atricapilla Briss. Pokrzewka ezarnolbista. Dosyć rzadka. 
Ruticilla phoenicurus Keys. et Blas. Pleszka. Beie pospolita. 
R. tithys Bechst. Kopciuszek. Nie tak częsty jak poprzedni 
Cyanecula leucocyana Brehm. Podróżniczek. Jedyn okaz tego 
rzadkiego ptaszka znaleziono zabity o drut telegraficzny. 8. 
Philomela philomela Keys. et Blas. Słowik szary. Bardzo nie- 


iczny. S. 

TOE ea Keys. et Blas. Rudzik. Jest jednym z naj- 
ęstszych ptaszków w tutejszych lasae 

А oenanthe Bechst. Bialorzytka. Pospolita po nagich kamie- 
stych zboczach gór 

Аа rubetra Koch. Pokląskwa. Pospolita po brzegach pól. 


Tordidae;: 


merula L. Mos. Bardzo pospol 1ty. 


Parinae. 

Parus major L. Bogatka. Pospolita. 

P. ater L. Sosnówka. Dosyć częsta. 

P. palustris L. Sikora uboga. Gatunek ten jest w tej okolicy 
najpospolitszym z pośród sikor. 

P. coeruleus L. Sikora modra. Pospolita. 

Mecistura caudata Bp. Raniuszek. Jesienią z lasów przenosi się 
do ogrodów w licznych stadkach. Pospolita. 


Bombycillinae. 


Bombycilla garrula Naum. Jemiołuszka. Zalatuje rzadko pośród 
zim. S. 


Laniinae. 
Lanius excubitor Srokosz. Nie czę 


sty. 
L. collurio L. Gąsiorek. Bardzo aan O 


MATERYAŁY DO FAUNY KRĘGOWCÓW GALICYI. 9 


Oriolinae. 
Oriolus galbula L. Wilga. Rzadka. S. 

Motacillinae. 
Budytes flava Keys. et Blas. Pliszka żółta. Pospolita. 
Motacilla alba L. Pliszka siwa. Bardzo pospolita. 

Alaudinae. 
Alauda arvensis L. Skowronek. Pospolity. 
A. nemorosa Sm. Lerka. Dosyć częsta po lasach. S. : 
Galerita cristata Boie. Dzierlatka. W Rytrze jej niema, trafia się 

dopiero pod Sączem. 

Sturninae. 

Sturnus varius Mey. et Wolf. Rzadki na przelotach. 


Corvinae. 


10 


DR. EDWARD L. NIEZABITOWSKI. 


nemu zoologowi P. Fryderykowi jes aja z Rytra koło 
Starego Sącza odkryć gniazdo orzechówki wraz z jajami!). 
Znajdowało się ono w lesie w Młodowie pod Rytrem na 
północnym stoku góry w wysokości przeszło 600 metr. 
Jodła, na której było usłane, stoi przy samej drodze, która 
w tem miejscu las przecina. Miejscowość ta jest dosyć przez 
ludzi uczęszczaną. gdyż o 300 metrów jest jaż najbliższy 
dom. Niedaleko zaś drzewa znajduje się koryto do pojenia 
bydła. Gniazdo mieściło się w wysokości 6 m. ponad zie- 
mią na gałęziach tuż przy pniu. Poniżej podaję krótki opis 
gniazda i jaj podług okazów, jakie od P. Fr. Schillego otrzy- 
małem. Kształt gniazda nieregularny z powodu, że przyty- 
kalo jedną stroną do pnia jodły. srednica całkowita gniazda 
wynosi około 38 em. Zagłębienie gniazda regularne, koliste, 
o ścianach prawie prostopadle ustawiony ch i dnie płaskiem, 
posiada średnicy 15 cm., głębokość zaś jego wynosi 7 em. 
Za materyał do budowy posłużyło orzechówce zbutwiałe 
drzewo suche, świeże gałęzie jodłowe i porosty, głównie 

snea barbata. W niewielkiej tylko ilości znajdują się > źdźbła 
roślinne i kawałki łyka drzewnego. Piórek znalazło się za- 
ledwie dwa w całem gnieździe. Spód gniazda zbudowany 
jest ze zbutwiałego drzewa, boki gniazda z gałęzi. Zagłę- 
bienie wyścielone zostało porostami і źdźbłami Rio. 
W Stee znajdowały się trzy jaja długie na 34—35 mm, 
szerokie na 25 mm, kształtu jedno eliptycznego, dwa drugie 
jajowate, ku końcowi silnie zwężone. Waga jaja po wy- 
dmuchnięciu wynosiła 0-9 grama. Tło jaj "blado niebiesko 
zielone, zasiane dwojakiego rodzaju plamkami, to jest blado 
sinemi i blado oliwkowo zielonemi. Plamki te o konturach 
nieregularnych, jedne są większe, drugie mniejsze, nierówno- 

miernie po powierzchni jajek rozsiane, występują gęściej 
przy grubszym końcu, tworząc dokoła njego rodzaj obrączki 
szerokiej. Powierzchnia j jaj nieco nierówna. jajach znaj- 
dował już wykształcone zarodki na 12 mm. długie. 
R GE na gnieździe siedzi nadzwyczaj twardo. 


Garrulinae. 


Garrulus glandarius Voll, Sojka. Bardzo pospolita. 


Emberizinae. 


Emberiza citrinella L. Trznadel. Pospolity. 


1) Okaz ten podobnie jak i inne okazy rzadszych zwierząt w tym улт 


podanych, znajduje się munt w Muzeum Komisyi fizyografieznej Akadem 
Umiejętności w Krakow 


MATERYALY DO FAUNY KRĘGOWCÓW GALICYI. 11 


F ringillinae. 
Coccothraustes vulgaris Briss. Grabołusk. Nierzadki. 
Fringilla coelebs L. Zięba. Niezbyt liczna. 
Chlorospiza chloris Bp. Dzwoniec. Jeden z najpospolitszych pta- 
w tej okolicy. i 
Linota cannabina Bp. Makolągwa. Pospolita. 
Chryzomitris spinus Bp. Czyż. Bardzo liczny. 
Carduelis elegans Steph. Szczygieł. Pospolity. 
Dryospiza serinus Key. et Blas. Kulczyk. Dosyć częsty. 8. 


Loxiinae. 
Loxia curvirostra L. Krzyżodziób. Niezbyt liczny po lasach. S. 
Pyrrhulinae. 
Pyrrhula coccinea Selys. Gil pólnoeny. S. 
Plocepasserinae. 


Passer domesticus L. Wróbel. Niezbyt liczny. 
P. montanus L. Mazurek. Nieliezny jak poprzedni. 


Scansóres. 
Cuculus canorus L. Kukułka. Dosyć częsta. 
ryocopus martius Boie. Dzięcioł czarny. Jest najpospolitszym 
gatunkiem dzięcioła tej okolicy. 
Picus mator L. Dzięcioł. Dosyć częsty. 
P. leuconotus Bech. Dzięcioł białogrzbietny. Dosyć częsty. S. 
Apternus tridactylus Swains. Dzięcioł trójpalezasty. Przebywa 
głównie po wyższych szezytach. 
Gecinus viridis Boie. Dzięcioł zielony. Dosyć rzadki. 8. 
G. canus Boie. Dzięcioł zielonosiwy. Nie częsty. S. 
Junx torquilla L. Krętogłów. Nie częsty. 


Gyratores. 
Columba palumbus L. Grzywacz. Nie liczny. 
. oenas Briss. Siniak. Nie liczny. 
Turtur aurita Bp. Turkawka. 


Rasores. 


Tetrao urogallus L. Głuszec. Zamieszkuje, chociaż niezbyt licznie, 

tutejsze lasy powyżej 1000 metrów. 

Bonasia betulina Briss. Jarząbek. Bardzo pospolity w tutejszych 
lasach. 

Perdix cinerea Briss. Kuropatwa. Niezbyt liczna po polach. 

Corturnix dactylisonans Mey. Przepiórka. Niezbyt liczna. 


12 DR. EDWARD L. NIEZABITOWSKI. 


Grallatores. 


a minor Tacz. Siewka rzeczna. Bardzo pospolita po brze- 


ўа И" Meyer. Czajka. Dosyć rzadka nad Popradem. 
Scolopax rusticola L. Słomka. W lasach dosyć częsta. S 
Gallinago scolopacina Bp. Kszyk. Bardzo rzadki. 

Ciconia alba L. Bocian. Rzadki i nigdzie w pobliżu się nie 


gnieździ. 
Ardea cinerea L. Czapla siwa. Trafia się rzadko nad Popradem. 
A. purpurea L. Czapla purpurowa. Raz jeden ubita tylko. S. 
Crex pratensis Bechst. Chróściel. Pospolity po polach i polanach. 
Ortygometra porzana Keys. et Blas. Kurka wodna. Jedyne dwa 
okaz T ubito na przelocie w Band. w ped diese 
1902 


Fulicinae. 
Gallinula chloropus Lath. Rzadka 8. 


Natatores. 


Larus canus L. Mewa pospolita. Jeden egzemplarz ubity nad Po- 
prad rzez P. Fr. Schillego. 

Chroicocephalus ridibundus Bruch. Śmieszka. Bardzo liczna w pierw - 
szej połowie lata nad Popradem 

Anser cinereus Meyer. „Gęś кик Na przelotach się trafia. 


А. querquedula L. D 

Mareca penelope та Świstun. Wszystkie te trzy gatunki kaczek 
ywają strzelane na Popradzie w czasie przelotów 

Clangula glaucion Keys. et Blas. Gogoł. Jedyny okaz zabity 
w grudniu 1902 pod Sączem. 


Merginae. 
Mergus merganser L. Nurogęś. Rzadko zalatuje na Poprad. 


Reptilia. 
Sauria. 
Lacerta agilis Wolf. Jaszezurka zwinka. Pospolita po słonecznych 
hiemes gór. 


L. vivipara Jacq. Jaszczurka szafranka. Nad potokami 
pes айв L. Padalec. Niezbyt liczny po polanach górskich. 


MATERYALY DO FAUNY KRĘGOWCÓW GALICYI. 13 


Ophidia, 


Pelias berus Merr. Żmija. Bardzo pospolita. 
berus var. prester L. Nie tak liczna, jak zwyczajna, trzyma 
miejsce wilgotnych. 
T'ropidonotus natrix Boie. Zaskroniec. Bardzo pospolity w całej 
okolicy. 
Coronella PA Laur. Gniewosz. Niezbyt liczny po suchych 
słonecznych polanach. 


Amphibia. 
Anura. 


Rana esculenta L. Żaba jadalna. Pospolita. 

R. fusca Rósel. Żaba trawna. Pospolita. 

Bombinator igneus Rósel. Brzdęk. Bardzo pospolity. 

Bufo cinereus Schn. Ropucha nereczkówka. Niezbyt liczna po 


asach. 
В. variabilis Pall. Bardzo pospolita. 
Hyla arborea. L. Rzekotka. Nie ezesta. 
Urodela. 
Salamandrina. 


Salamandra macułosa Laur. Salamandra. Bardzo pospolita po 
lasach pod kamieniami i pod korą pniaków. 
Triton cristatus Laur. Traszka. Pospolita po rowach. 


Pisces. 


Acanthopteri. 
Cottus gobio L. Głowacz. Bardzo liczny w potokach i Popradzie. 


Anacanthini. 
Lota vulgaris Cuv. W Popradzie. S. 


Physostomi. 
Cyprinidae. 
Barbus vulgaris Flem. Brzana. Występuje licznie w Popradzie 
i dochodzi 70 em. długości. 
Leuciscus rutilus L. Plotka. Pospolita w Popradzie. 
Squalius cephalus L. Jelec. Pospolity w Popradzie. 


14 DR. EDWARD L. NIEZABITOWSKI. 


Phoxinus laevis Ag. Strzebla. Liczna w Popradzie i potokach. 
Chondrostoma nasus Ag. Świnka. Główna ryba Popradu. 
Rhodeus amarus Ag. Siekierka. Częsta w Popradzie. 

Aspius тараг Ag. Boleń. Dosyć rzadki w Popradzie. 
Alburnus lucidus Heck. Okleja. Pospolita w Popradzie. 
Nemachilus barbatula L. Sliz. Liczny w potokach i Popradzie. 


Salmonidae. 


we salar L. Łosoś. W ostatnich latach schwytano około 10 
ztuk w Popradzie. Największy ważył 9 kg. 

S. fario L. Pstrąg. Bardzo liczny w potokach, inda w Po- 
radzie. 


pra 
Thymallus vulgaris Nilss. Lipień. Niezbyt liczny w Popradzie. 
Muraenidae. 
Anguilla vulgaris Flem. Węgorz. Dosyć częsty w Popradzie. 


Р >49 
HS: 


Tab. 


XXXVII. 


Е 


Sprawozd. Котіѕуі fizyograf. 


'ÁZVI 


F 


£ 


= 


С 


әпо75[әшш?7 opzeiur) "(24у 5932030200402 VSVAf1ONN) E4MOUJDZIC) 


Niezabitowski. 


+ 


Р: 


Jagiell. 


Drukarnia Uniw. 


Sprawozd. Komisyi fizyograf. Т. XXXVII. Tab. H. 


Orzechówka (Nucifraga caryocatactes Tyz.). Jaja nieco powiększone. 


E. Niezabitowski. 


Drukarnia Uniw. Јадіей. 


Chrząszcze nowe dla fauny galicyjskiej. 


WYKAZ II. 
Zebrał i podał 


M. RYBIŃSKI. 


nowych gatunków dla naszej fauny wykryłem. Nie zaniedby- 
wałem też badań dalszych w okolicy Krakowa. 
ierwszym spisie zostało też wiele gatunków nowych 

pominiętych, albowiem nie byłem w stanie mego całego mate- 
ryału wtedy należycie opracować. Obeenie uważam za stosowne 
ze zbiorów we wspomnianych okolicach, a nadto z Tatr. Zegie- 
stowa, Ponie koło Rabki, Rytra koło Sącza, Tarnowa, Zloezowa 
і Tarnopola ogłosić te gatunki, które dotychczas nie były jeszcze 
z Galieyi znane, ażeby znajomość naszej fauny koleopterologieznej 
uzupełniać. 

Ten wykaz, jak poprzedni, zestawiony jest podług katalogu 
Dr. L. v. Haydena, E. Reitera i J. Weisego z r. 1891. i zawiera 
gatunków i odmian 250. 


Carabidae. 


Cychrus rostratus L. v. pygmaeus Chd. Tatry (Stawy Gąsienicowe 
30. VL, Dolina Bystrej 23. VI, Kondratowa 24. VI, Ol- 
ezyska, Восой 7. VIII. itd); Czarna Hora (Wojtuł 15. VI. 
Ardżeluża 27. VL, 6. VIL. Zaroslak 30. VI, Porzyżewska 
l. VIL, Daneerz 13. VIL); w lasaeh pod klodami i ka- 
mieniami. 


16 M. RYBIŃSKI 


Nebria transsilvanica Germ. v. Ormayt Gnglb. Czarna Hora (Ki- 
zie Ulohy 27. VI, Porzyżewska тж VIL, Howerla 29. VI. 
8. VIL); pod kamieniami przy śniegu. 

Dyschirius ruficornis Putz. Kołomyja, sad Prutem 28. V. 

Bembidion Redtenbacheri Daniel. Czarna Hora (Gadżyna 14. i 26. 
VL, Maresz 21. VI. nad potokiem Bystrzycą); pod ka- 


B. Stephensi Crotch. Czarna Hora (Krasny Łuh, nad Czeremoszem 
р nad Seretem 24. VL, 21. VIL); Tuchla, 


nad Opo m 15. V. 
B. humerale Storm. ée na torfowisku; zebrał 18. УП. p. 
Mączyński z War i mnie udzielił. 
B. Schiippeli Ti Czarna Ro (Ardżeluża, nad potokiem Ar- 
dżeluża 18. 
Trechus za Murs Tatry (Bystre, pod kamieniami 18. 
VIL. Nieborak 7. УП.). 


1. procerus Putz. Czarna Hora, Howerla, na wschodnim stoku 
pod kamieniami 29. VI. 

pe ui P gto ipid is Chd. Tatry (Dolina Bystrej powyżej Ku- 

nad potokiem 23. VI. 

Вече: unctulatus Duft. W Tatrach i na Czarnej Horze w la- 
sach pod liściem opadłem i pod kamieniami bardzo pospo- 
lity; był w dotychczasowych wykazach jako P. subsinuatus 
Dej. niewłaściwie oznaczon 

Amara Schimperi Wenck. Pod kamieniami i kłodami w Tatrach 
i na Czarnej Horze nie bardzo rzadka. Tatry (Dolina vie 
ścieliska 27. IV.); Czarna Нога napa 18. VL, Ardze 
luza 18. VI, Kizia 19. VL, Maresz 25. VI, Wojtul 11. VI, 
Krasny Łuh 8. VI. ). Zdaje się, iż w Karpatach znacznie 
jest rozprzestrzeniona, albowiem zbierałem ją i w Tuchli 


Acupalpus elegans Dej. v. ephippium Dej. Kutkowee koło Tarno- 
la 9. X.; z liścia wysian 
А. suturalis Юе). | Debski pod Krakowem; przy wezbraniu Wisły 


z naniesionego 8. VI. 


Dytiscidae. 


MO scalesianus Steph. gani koło Tarnopola; z na- 
niesionego Seretem 20. V. у- 
H. melanocephalus Gyll. Рона pod Krakowem, z bagie- 
nek nad Wisłą 21. V. wyłowiony. Czarna Hora (Gadżyna 
15. УГ, z bagienek nad Czeremoszem. 
Н. fuscipennis Schaum. Kutkowce koło Tarnopola, z rowu za- 
bagnionego wyłowiony 21. IV. 


CHRZĄSZCZE NOWE DLA FAUNY GALICYJSKIEJ 17 


Н. ferrugineus Steph. Worochta pod Czarną Нога, w bagnistej 
studzience 4. VI. wyłowiony. | 


Hydrophilidae. 
Philydrus fuscipennis Thoms. Tarnopol, w bagnach nad stawem 
i IV. 


Ph. affinis Thunbg. Zagrobela obok Tarnopola, z bagienek nad 
stawem 20. IV. Zwierzyniec koło Krakowa 25. X.'i Dę- 
bniki 20. III, z bagien koło cegielni, oraz z naniesionego 
Wisłą wyłowiony tamże 8. VI. 

Cercyon centrimaculatus Strm. Dębniki pod Krakowem, 19. VII. 
w odchodach bydlęcych. 

С. subsulcatus Rey. Żagrobela koło Tarnopola 24. IV. z nanie- 
sionego Seretem. 

Cryptopleurum crenatum Panz. Kutkowce koło Tarnopola, 18. X. 
z liścia opadlego wysiany, Drohobycz, 11. У. w odchodach 
bydlęcych, Dębniki pod Krakowem, 21. VI. z naniesionego 

isłą wysiany. 

Helophorus brevitarsis Kuw. Czarna Hora (Gadżyna 14. VL, Ho- 
werla 29. VIL, 3. VIL), z pod liścia opadłego i z mierzwy 


.. wysiany. 
H. nanus Sturm. Dębniki pod Krakowem, 15. III. w bagienkach 
za folwarkiem, Borysław, nad Tyśmienicą, 12. V. wy- 


łowiony. 

Н. laticollis Thoms. Dębniki pod Krakowem, 8. VI. z naniesio- 
nego Wisłą wysiany. ? 

Н. confrater Kuw. Czarna Нога (Gadżyna), w bagienkach 14. 


56. VI 
H. Erichson: Bach. Zabierzów pod Krakowem, w bagienku na 


ące 2. 

Н. viridicollis Steph. (obscurus Muls., aeneipennis Thoms., aquati- 
cus Ет.) Tatry, (Zakopane, za starym kościołem w bagienku 
1. VL, Małołączniak, w bagienku za schroniskiem 12. VIII.); 
Czarna Hora (Kizie Ułohy, w bagienku wysoko położonem 
21. VL, Gadzyna, w kotle 14. VI. = U 
NB. Podaję ten gatunek jako nowy, żeby dawniejsze nie- 
właściwe oznaczenia usunąć. aa 

Ochthebtus ewsculptus Germ. Tuchla, 18. V., pod kamieniami wśród- 
eśnego potoczku. 

О. foveolatus Germ., Zwierzyniec koło Krakowa, w bagnach koło 
cegielni 29. IIL, 25. X.; Dębniki pod Krakowem, za cegiel- 
niami 20. VIL; Tatry (Zakopane, za starym kościołem 
w bagienku) 3. VI. 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. Część II. 2 


18 M. RYBIŃSKI 


Staphylinidae. 


Ocyusa picina Aub. Tarnopol, w ogrodzie miejskim z liścia opa- 
ego wysiana 1. 
Oxypoda sericea Heer. Złoczów, w bukowym lesie na grzybach 
drzewnych 12. VI 
О. y bę Grav. Zagrobela koło Tarnopola, z naniesionego 
m wysiana 2 92 
О. анисе Mannh. Skaly panieńskie koło Krakowa, z mchu 
si R 
O. annue к Kr. Tatry (Bystre, w lesie z grzybów) 15. VIII. 
О. amoena Fairm. Borysław, czerpakiem na łące wśródleśnej 


28. 

O. annularis Sahlb. Kutkowce koło Tarnopola, z grzybów 25. VL; 
Borysław, złowiona czerpakiem w lesie 28. V., Czarna Hora 
(Gadżyna, z liścia wysiana) 4.i 12. УП.; Dębniki pod Kra- 
kowem, przy wezbraniu Wisły z naniesionego 21. VI. 

O. soror Thoms. Debniki kolo Krakowa, 21. VI. jak poprzednia. 

О. ee Steph. Lasotnia koło Krakowa, w szańcu między 

mi 14. V.i Dębniki, przy wezbraniu Wisły z nanie- 
go 21. VI. 
Мотуо pulla Gyll. i М. nidícola Farm. Kutkowce koło Tar- 
pola, z liścia opadłego wysiane 20. 

Sieten clavicornis Зеби Bielany pod Krakowem, 14. VIII, 
z liścia wysia 

4. fumata Eee "аце koło Tarnopola, z naniesionego Se- 
retem ; Czarna Hora (Howerla), 3. УП. z mchu 
wysia 

A. weier Grav. Gaje koło Tarnopola, z pod liścia opadłego 

26. IV. wysiana; Lasotnia koło Krakowa, w szańcu między 
roślinami 4. 

A. maculata Bris. Debniki pod Krakowem, 18. IV. przy pniach 
wierzb. Lasotnia koło Krakowa 10. V., w szańeu pod mie- 

rzwą i Bielany, 20. VI. pod liściem opadłem 

Aleuonota rufotestacea Kr. wot, д Tarnopola, 17. УШ, 
nad stawem czerpakiem złow 

А. gracilenta Er. Czarna Hora (Gadżyna) 12. VII. z pod liścia 


opadłego wysiana. 
Callicerus rigidicornis Er. Proniatyn koło акрон, 29. VI. nad 
stawem czerpakiem; wa koło Krakowa, 4. VI. z pod 


liścia opadłego wysian 
Alaobia rufescens Kr. dins. "Hora (Ardzeluza) z mehu wysiana 
20. VI. 


Colpodata melanaria Mannh. Gieres koło Tarnopola, z nanie- 
sionego Seretem 24. IV. wysia 


CHRZĄSZCZE NOWE DLA FAUNY GALICYJSKIEJ 19 
C. consanguinea Epp. Borysław, w lesie z pod liścia wysiana 
х9. V. 


C. pulchra Kr. Czarna Hora (Howerla), z mchu wysiana 29. VI. 

C. fuscipes Heer. Szlaeheiüce koło Tarnopola, w lesie ezerpa- 
kiem 4. VII. 

Тахїсета truncata Epph. Czarna Hora (Howerla), 29. VI. z trawy 
i mchu wysiana. 

Dinaraea angustuła Gell, Zagrobela koło Tarnopola, z naniesio- 
nego Seretem 22. IV. i Dębniki pod Krakowem z nanie- 
sionego Wisłą 21. VI. wysiana. B 

Liogluta micans Rey. Czarna Hora (Kedrowaty), w kosodrzewinie 

2 mchu wysiana 30. VI. 

Г. montivagans Epph. Czarna Hora (Tomnatek), z trawy i mchu 
15. VII. wysiana. 

L. oblonga Er. Czarna Hora (Ardżeluża), z pod mierzwy i trzasek 

1 VI 


wysiana 12. VI. ; : 
Atheta valida Kr. Skole, 12. V. pod korą starego pnia świer- 


owego. 
A. nitidicollis Fairm. Dębniki pod Krakowem, z naniesionego 
Wisłą wysiana 8. VI. 

. clancula Er. Kutkowce koło Tarnopola, pod korą starych pni 
dębowych 2. IV. 

Aubei Bris. Zagrobela koło Tarnopola, z naniesionego Sere- 
tem 23. IV. wysiana. 

Brisouti Gemm. Czarna Hora (Gadżyna), przy śniegu pod 
kamieniami 22. VI. Tak samo na oie iej 15. А 

cadaverina Bris, А. atramentaria Gell i А. villosula Kr. 
Czarna Hora (Howerla), z traw i mchu wysiane 29. VI. 
t3. V 


b. 


k P P 


picipes Thoms. Czarna Hora (Hawrylee) 19. VI. z mchu 
wysiana. | 

corvina Thoms. Kraków, Ogród botaniczny 8. VIII. z grzy- 
ów drzewnych. 

. subtilis Seriba. Czarna Hora (Ardżeluża), na przynętę zło- 
wiona 6. VII. 

. fragilis Kr. Czarna Hora (Ardżeluża), pod korą leżaku 27. VI. 

oconota insecta Thoms. Chyżów koło Tarnowa, 22. VI. z na- 
niesionego Białą wysiana. „> 

4. gregaria Er. Kutkowce koło Tarnopola, z liścia opadłego xk 

siana 16. XL; Dębniki pod Krakowem, z naniesionego Wisłą 


hh A AB 


21. VL 
Leptusa ruficollis Er. Kutkowce koło Tarnopola, nad stawem 
z liścia opadlego wysiana 20. A. 3 
L. puellaris Hampe v. sudetica Lokaj. Czarna Hora (Howerla 29. 
VL, 3. VII. i Tomnatek 15. VIL), z traw 1 mchu wysiana. 
23 


20 M. RYBIŃSKI 


L. infirma Weise. Tuchla 25. V., Czarna uis (Gadzyna 4. i 12. 
IL) z pod liścia opadlego wysian 
Placusa umils Er. Czarna Hora (Ardżeluża 9. VID), z mchu 


ту 

Муйаепа бан Matth. Tatry (Strazyska 30. VIL), zebral p. 
pro . Wł. Kulezyńs 

M. minuta siak Dębniki pod Krakowem, z naniesionego Wisłą 
"21. 


BAB PA Er. Kutkowee koło Tarnopola, nad stawem 
z liścia opadłego wysiany 7., 17., 26. IX. i 9. X. 
Tachinus marginatus Gyll. Zegestów, pod liściem foni 22. VII. 
Varie pod Krakowem 13. VI. na soku wierzb, a 21. VL 
wezbraniu Wisły w naniesionem licznie go zebrałem. 
Gasen bipustulatus Grav. Zakopane pod Tatrami, w próchnie 
pnia świerkowego 28. VI. 
Bolitobius Puls Mannh. Rudawa kolo Krakowa, w grzybie 


B. bicolor Grav. Tuchla, 21. V. w grzybie drzewnym. 

Bryocharis analis Payk. ‘Gaje koło Tarnopola, 26. VII. z grzybów. 

B. inclinans Grav. Czarna Hora (Hawryłec), z mchu wysiana 
29. VI. 


B. multipunctata Hampe. Czarna Hora (Ardżeluża), pod korą sta- 
rego pnia 12. 

B. rufa Er. Tatry (Kondratowa), w kosodrzewinie w mchu 27. 
VII. Czarna Hora (Gadzyna 22. VI, Wojtuł 16. VIL, Ar- 
е 20. УТ. 20. VII. Лаго ак 12. VII. Porzyżewska 

VIL) z mchu i liścia opadłego wysiana. 

B. ‚равно Pand. Czarna Hora (Kizie Ułohy), 27. УТ. z mchu 
wysiana. 

Mycetoporus tenuis Rey. Czarna Hora (Howerla), 29. VI. i 9. VII. 

z traw i mchu wysiany. 

M. кыды Marsh. v. bimaculatus Lac. Czarna Нога (Ardżeluża), 
pod korą starych pni. 

M. niger Fairm. Bielany koło Krakowa, 28. VI., na grzybach. 
Czarna Hora (Wojtuł), 17. VL, pod korą starych pni. 
Quedius lateralis Grav. Rudawa koło Krakowa, 11. VL, na grzy- 

bach w lesie. 

Ocypus и Grav. у. alpinus Grav. Czarna Hora (Kizie 
Ułohy 27. VL), pod kamieniami i a" luża 8.1 20. УП, 

w lesie z ziemi wykopan 
Seier: Moss Grav. Tarnopol, z naniesionego Seretem wy- 


any 20. IV. 
Ph. зу Лан Sahlb. Gaje koło Tarnopola, 8. V., pod kłod 
Ph. concinnus Grav. Kutkowce koło Tarnopola 29. Ш, 20. > 
Czarna Hora (Ardżeluża), w czerwcu i lipeu pod liściem 


CHRZĄSZCZE NOWE DLA FAUNY GALICYJSKIEJ 21 


opadlem i mierzwą bardzo pospolity. ыы byi jako 
Ph. ebeninus Grav. w zbiorach naszych oz 

Ph. astutus Er. Czarna Hora ( (Ryżce), 12. VI. z gent. wysiany. 

Othius transsylvanicus Gnglb. Czarna Hora (Gadżyna 4. i 12. 
VIL, Wojtul 15. VL, Ardzeluza 17. VI, Hawrylee 19. УТ. 
Porzyżewska 2. УП. i 14. VII, Dancerz 15. УП.). w trawie, 

mchu od liściem opadłem 

рр sa Rey. Czarna Hora (Gadżyna), 13. VII. z pod 
liścia opadłego wysiany. 

Lathr т ripicola Czwal. 1 Z. laevipenne Heer. Dębniki pod 

wem, w naniesionem przy wezbraniu Wisły 21. VI. 

L. "im Er. Dębniki pod Krakowem, nad stawkiem za fol- 
warkiem, czerpakiem złowione. 

L. punctatum Zett. Kutkowee koło Tarnopola, nad stawem z liścia 
opadłego wysiane 20. X. 

1. angustieolle Lac. v. sodale Kr. Tuchla, nad Oporem pod ka- 


mie 1 18. 

asia: konia Nicol. Kłaj koło Bochni, w lesie pod korą pnia 
sosnowego 25. V. 

Stenus longipes Heer. Debniki pod Krakowem, 8. VI. а- 

ee Wisłą. Kossów pod Czarną Horą, nad Dani 


St. nitens Steph. Kutkowce koło Tarnopola. nad stawem z pod 
opadłego liścia үнү 20. X. Dr t Lgocki zbierał 
go też koło Krakowa w Przegorzałach 1 IV. 

St. nigritulus Gyll. i St. тыйу Steph. Dii kolo Krakowa, 
w naniesionem przy wylewie Wisly 21. VI. 

St. popa Steph. Boryslaw, 29. V., na Gródieśncj, mokrej łące 


erpaki 
Жашны, laeviusculus Mannerh. Debniki kolo Krakowa, przy 
жауган Wisły z naniesionego 20. VII. Zbierałem go też 


arno 
Biedius те i. + СЫРТА koło Tarnopola, z naniesionego Se- 
em wysiany 21. IV. 
Thinobia longipennis ы Dębniki pod polak 8191. VL 
z naniesionego przy wylewie Wisly w "e 
ТА. br Dënn Kiesenw. Żagrobela koło ае. SE ТУ. 
aniesionego Seretem 
Acrognatlus mandibularis Gyll. om pod Krakowem, w na- 
niesionem przy wylewie Wisły 21. VI 
Syntomium aeneum Müll. Tuchla 25. V; Czarna Hora, 3. УП, 
(Zaroślak), na wyżynach 1200 do 1600 m z mchu wysiane. 
Anthophagus abbreviatus F. Tarnopol, nad Seretem 22. VI. i Hłu- 
oczek, 14. VI. na roślinach nadwodnych, przeważnie na 
Acorus calamus czerpakiem 


22 M. RYBIŃSKI 


An. ipee Müll. decim Hora (Ardzeluza) z krzewów strzę- 
iony 12. i 18. 
Ander Eppelsheini Gnglb. Czarna Hora (Tomnatek), 15. VII. 
traw i mchu wysiany. 
Niph. Ke Gnglb. Czarna Hora (Howerla 29. VI, 3. VIL, 
Tomnatek 15. УП), z traw podcinanych i rozdrapywanych 


хила SR Er. Gaje koło Tarnopola, 29. ТУ. z liścia 
opadłego wysiany. 

Omalium ere run Er. Zloezów, 29. VI. w sosnowym lesie pod 
korą starych pni. 

Hapalaraea pygmaea do Czarna Hora (Ardzeluza) pod korą 


pnia leżaku 7 
Anthobium Kiwi Fany Borysław, na polanee leśnej czerpa- 
kiem 6. 


Protinus wé M Tatry (Bystre), w grzybach 14. УШ. 

uocis nitidulus Kr. E ыле Tarnopola, 10. ХТ. z pod . 
liścia opadłego w lesie wysi 

Olistherus ad Gyll. ama Иша (Gadżyna, 13. VII. pod 
korą leżaku bukowego; Maresz 21. VI.; Ardżeluża 18. VII.; 
Zaroślak 12. VII. pod korą leżaków świerkowych ). 


Micropeplidae. 


Mieropeplus tesserula Curtis. Czarna Hora (Ardżeluża), na wil- 
gotnej ściance koło szałasu, w którym czasowo mieszka- 
łem 7. VII. 


Pselaphidae. 


Euplectus bescidicus Reitt. Czarna Hora (Ardżeluża), z mchu wy- 
siany 12. VII. 


Бир. punctatus Muls. Borysław 12. V.; Czarna Hora (Wojtuł 17. 
VI, Ardżeluża 18. VIL, pod korą w mule starych pni 
świerkowych; Howerla 29. VI, Tomnatek 15. VII. z wy- 
rywanej trawy i mchu wysiany); Kutkowce koło Tarno- 
pola 29. IV., 28. IX. pod korą starych pni dębowych. 

Batrisus Delaportei Aub. Zwierzyniec obok Krakowa, na stodo- 
ae o których świeże siano zwiezione zostało 8. VIL; 
Boryslaw, 12. i 23. V. pod korą Vedi lezaków 
w towarzystwie mrówki Lasius fuligtnost 

Bythinus bulbifer Reichb. Proniatyn koło АВС w lesie nad 
woń z liścia opadłego wysiany. Zwierzyniec obok Kra- 

wa, 8. VII. na stodołach, do których świeże siano zwieziono. 

В. Зена Reitt. Zwierzyniec obok Krakowa, wraz z poprzednim. 


CHRZĄSZCZE NOWE DLA FAUNY GALICYJSKIEJ 23 


Scydmaenidae. 


Cephennium hungaricum Reitt. Tarnopol, ogród miejski, 1. ХП. 

z pod liścia opadłego wysiane 
Neuraphes coronatus J. Sahlb. Czarna Нога (Gadżyna 12. VII. 
1 Porzyżewska 2. VIL) z liścia opadłego i mchu wysiany. 


Silphidae. 
Gage гони massal Bielany pod Krakowem, 30. VI. z pod 


zwy w 
бойм. lucidizollis Reit. Zwierzyniec obok Krakowa, w ken 
| nad Wisłą pod krzakiem 25. IV. i Dębniki, 21. VL 
niesionego przy. wylewie Wisły. 
Colon er Ee Sahlb. оное koło Tarnopola, na schyłku 
u koło stawu 23. VIII. 
C. mm Sahlb. Zakrzówek pod Krakowem, w szańcu ezer- 
pakiem 26. VIII. 


Anisotomidae. 
Wetini Trot Gyll Tatry (Kasprowa) na polance ezerpa- 


ie 
Liodes nitidula SC Czarna Нога M dan, na polance z pod 
iścia opadłego wysiana 13. 
L. nitida Reitt. a pod аа w szańcu 26. VIII. 
czerpakie 
L. gor D Gz Czarna Нога (Porzyżewska 80. VI., Zaroślak 12. 
IL), na polankach leśnych czerpakiem 
L. aj Fairm. Czarna Hora, na polanie leśnej między Ardże- 
lużą a Zaroślakiem w drodze do Howerli ezerpakiem 9. VII. 
Anisotoma humeralis Kugel. v. globosa Jie oezów, w lesie 
owym na grzybach drzewnych IER 
атру quis F. v. ferruginea Sturm. Bielany pod Krako- 
X. pod korą zapleśniałego pniaka. 
Agathidium aaa Gyll. Tatry (Dolina Kościeliska), na grzy- 
ie drzewnym 12. VI. 


Clambidae. 
Clambus pilosellus Reitt. Kutkowce koło Tarnopola, z liścia opa- 
dłego wysiany 15. I 
Trichopterygidae. 


Aderces suturalis Heer. Kutkowce koło Tarnopola, 26. VIII. w mule 
od korą pni dębowych. 


24 M. RYBIŃSKI 


Erotylidae. 


Cyrtotriplax Jakowlewi Sem. Szlachcińce koło Tarnopola, 4. VI. 
Drohobycz, 7. i 31. V. w lesie na grzybach drzewnych. 


Endomychidae. 
Mycetina cruciata Schall. v. calobra ан Tatry (Kuźnice) 28. 
E Ryt ro koło Sącza 14. V., toy г . V, w lasach na 


świeżo ołupanych leżakach кое 

Leiestes sem?nigra Gyllh. Czarna Нога. (W ad, 17. VI. w mule 
pod korą pni świerkowych. 

Alexia carpathica Reitt. Czarna Hora (Hawryłec 19. VI., Howerla 
3 Gadżyna 4. i 12. VIL) z mchu i liścia opadłego 
wysiana. 


Cryptophagidae. 


Cryptophagus cronticus Bet. Czarna Нога. (Kizia 16. VL, Ga- 
żyna 4. VII. Ardżeluża 17. VIL) w lasach z opadłego 


liścia wysiany. 
Cr. dorsalis Sahlb. Czarna Hora (Ardżeluża) 27. VI. z mchu 


wysian 
Pteryngium Gab Gyll. Czarna Hora (Hliboki 25. VI., Ardże- 
luża 21. VI), Borysław, 26. V. na pniach z kory `oblupa- 
nych w lesie. 
Atomaria fimetarii Herbst. e Sieg koło Tarnopola, 21. IV. 
z naniesionego Seretem wysia 
At. diluta „Er. Czarna Hora (Wojtuł), 17. VL w mule starych 


At. proliza Er. v. pulchra Er. Czarna Hora bep Łuh 8. VI, 
Wojtuł 17. VI, ПЕРТ 29. VL, Gadżyna 12. УП. Za- 
roslak 3. VIL) pod korą pni. jak zn iens 

At. impressa Er. Mia cd kolo Tarnopola 24. IV. z naniesio- 

o Seretem wysian 
At. apen Payk. Ва obok Krakowa 12. У. w lesie 


czerpakiem. 
At. ornata Heer. Tatry (Bystre), w lesie pod Nosalem z trzasek 
wysiana 6. VII. 
Derodontidae. 


` Derodontus macularis Fuss. Borysław, w świerkowym lesie na 
grzybie koło starego pniaka 10. V. 
Lathridiidae. 
Lathridius Pandellei Bris. Czarna Hora (Wojtuł 15. VL, Worochta 
Ç. Ardżeluża 7. УП.), na świeżo z kory  ołupanych 
pniach i leżakach. 


CHRZĄSZCZE NOWE DLA FAUNY GALICYJSKIEJ 25 


Lathridius ое Gyll. Tuchla, 21. V. jak poprzedni. 

Enic mei id revicornis Mannh. Kutkowce koło Tarnopola, 2. XI, 
grafieznej na stól 9. УП. W PR uis Sidi yan w а. 
p. Gartner. 


Nitidulidae. 


pone hemipierus L. v. quadrisignatus Er. Zlapalem go 
szkaniu:w Krakowie na Wesołej 25. XII. Żyj je zwykle 


w figa ch. 
Epuraea Glosa Herbst. Tuchla 23. V.; Czarna Hora (Hliboki) 
p 6. VIL na grzybach drzewnych. 


p. castanea Duft. Borysław, Bee V. z mułu z pod kory starych 
pni świerkowych wysia 
Ep. 


abietina J. Sahlb. Tuchla, 16. i 92. V.; Boryslaw, 29. V. 

na świeżo z kory obłupanych belkach świerkowych. 

Ep. sericata Reitt. Tatry (Bystre) w lesie pod Nosalem z trzasek 
agas 6. VII. Czarna Hora (Ardzeluza), 18. VII. na $wie- 
żym pniaku świerka. 

Ep. laeviuscula Gyll. Czarna Hora (Wojtuł 17. VL, Ardżeluża 18. 

IL) z mułu starych pni świerkowych wys iana. 

Meligethes lumbaris Sturm. Czarna Hora (Bystrzec 11. VL; Kizia 
12. VL, Ardżeluża 13. VI); Tuchla, 20. V. na polankach 
Jeśnycli ezerpakiem. 

M. bidens Bris. Kutkowce koło Tarnopola, 3. V. z kwitnącego 
głogu (Crataegus) strzęsiony. 


Cucujidae. 


Laemophloeus alternans Er. Skole, 13. V. w lesie na świeżo 
z kory ołupanej belce świerkowej. 

Monotoma quadricollis Aub. Chyżów koło Tarnowa, 22. VI. na 
płotach. Zwierzyniec obok Krakowa. 4. IX. na stodole. 


Cistelidae. 
Simplocaria Deubeli Gnglb. Czarna Hora (Gadżyna 13 VIL, Po- 
rzyżewska 7. VIL i 15. УП. kolo E na mchach 
i nizkich trawkach. Howerla 29. VL i 3. VIL) z mchu 
1 traw wyskubanych w 
Mad о, Waltl. een? koło Tarnopola, 23. IV. 
z e Seretem wysiany. 


26 M. RYBIŃSKI 


Histeridae. 
Saprinus Аа żę Payk. Borysław, 16. V. w lesie na wyłożonych 
koś 


Picus. poA I Er. Kłaj koło Bochni, 17. VI. pod Кога 
starego pniaka sosnowego. 
Abraeus ш Aub. Kutkowee koło Tarnopola, 14. VI, 26. 
‚ 80. IX. w mule pod korą starych pni dębowych. 


Eucnemidae. 


Throscus carinifrons Bonv. Czarna Hora (Bystrzee 16. VI, Hli- 
boki 6. i 14. VIL) z młodych świerków strzęsiony. 


Elateridae. 


Elater pomonae Steph. Tuchla, 21. V. na płocie we wsi 

Athous mollis Reitt. Czarna Hora (Ardzeluza 11. 13. i 18. VII. 
Worochta 10. VI,- Porzyzewska 1. VIL), na рачай $wier- 
kach i malinach. 

Ludius serraticornis Payk. Klaj kolo Bochni, 2. i 11. V. z mlo- 
т sosienek; Czarna Нога эриш 14. УІ, Ardłeluża 

. VL), ze świerków strzęsion 

L. Bac, Rosenh. Czarna Нога (Gadiynà 13. VI, Kizia 16. 

VI; Ardżeluża 20. VL, Wojtuł 3. VL), wraz z poprzednim. 


Cantharidae. 
Cantharis paludosa Fall. Tatry (Dolina Bystrej za ‚ KuZnicami, 
na roślinach nad Bystrą orysław, na mokrej 


leśnej p 
и сиу суны diee ri Sehauf. Gaje kolo Tarnopola w lesie ezerpa- 


Анды Иреш Giraud. Czarna Hora (Hliboki), 2. VII. na leśnej 
polance czerpakiem 
Malachius ада pay Bielany 2 Krakowem 14. V. na Em 
tnącym Crataegus. Czarna Hora (Krzyworównia 6. VI. n 
рта ch Spiraeach, Woriókia 17. VL, Wojtul 15. i 16. 
> Anika 25. VI.) na kwitnącym Anthriscus silvestris. 


Cleridae. 
Laricobius Erichsoni Rosh. Kłaj koło Bochni. 2. V „z sosien strzęsiony. 


Byrrhidae. 


Byrrhus emarginatus Duft. Czarna Hora (Hliboki). 2. VII. z mło- 
dego świerka strzęsiony. 


CHRZĄSZCZE NOWE DLA FAUNY GALICYJSKIEJ 2% 


Ciidae. 


Cis castaneus Mell. Drohobycz, 7. V.: Boryslaw, 12. У. w grzy- 
bach drzewnych. 


Tenebrionidae. 


Bolitophagus interruptus Illig. Tatry (Zakopane. Regle), w hubie 
rzewnej 27. VI. 
Echocerus cornutus F. Kraków, z Wa razowego z piekarni na 
Krowoderskiej ulicy 11. I : wyjęty 
Uloma етой Muls. Tatry (Kuźnice) 24. VI. Rytro koło Sącza 
; Borysław, 25. i 28. V. ze zbutwiałych pni leżaków 
świerkowych i z pod kory tychże wyjęty. 


Mordellidae. 
tag көле abdominalis F. Kłaj koło Bochni, 28. VI. w lesie 
erpakiem. 
dyrtanatyie phalerata Germ. Tarnów, w starych wierzbach spróch- 
niałych 28. V. 
Oedemeridae. 


Asclera cinerascens Pand. Złoczów 4. VI.; Kossów 5. VI., z kwia- 
tów głogu (Crataegus) strzęsiony. 


Pythidae. 
Salpingus bimaculatus Gyll. Kłaj koło Bochni, na pniu sosnowym 
29. V. 


Curculionidae. 

Otiorrhynchus denigrator Boh. Czarna Hora, na stoku Howerli 
pod kamieniami 1. VII. 

Ot. Kollart Gyll. v. Biełzi Kiist. Tatry ed 21. 1 28, VL 
а 25. V.; Czarna Нога (Ga dżyna VII, Bystrzec 
14 i 16. VI, Krzyworównia 6 6. VL), z p caede strzesiony. 

Ot. boost Richter v. d ipe Tatry (Zakopane, Regle) 
28. VI. z $wierka strzesio 

Trachyphloeus inermis Boh. элк koło Krakowa, 24. У. 
na ściance słonecznej między roślinami. 

Hypera rubi Kraus. Tuchla 25. V., к Hora (Gadżyna 22. 
VI. Kizia 28. VI, Kizie Ułohy 2 VI, Wojtul 16. VI. 
Аад 20. VI. Zaroślak 3. VII) na malinach dość 


Н. Di A, Tatry (Kuźnice), 28. VI. na roślinach nad wodnyeh. 


28 M. RYBIŃSKI 


Н. trilineata Marsh. Tatry (Zakopane, Regle) czerpakiem 1. VII. 
Pissodes den tr Herbst. Klaj kolo Bochni Arn V. na kłodach 
SOS ch i z młodych sosienek strzęsio 
РАБЫ зяр оозун Gyll. Zagrobela koło Tarnopola, nad sta- 
wem z opadłego liścia wysiany 
Notaris aethiops F. Dębniki pod Krakowem, za folwarkiem 8. Х.; 
Kach ge Łąka pod Czerwonym W.) 12. VIII. pod ka- 
mien 
N. Maer heli " Boh. Zagrobela koło Tarnopola, z pod opadłego liścia 
nad stawem wysian 
omo ети Boh. „Сата Hora (Ardżeluża), 25. VI. pod 
ą pnia świerkow 
Acalles Е Germ. Kukori koło Tarnopola, 13. X. z liscia 
i mierzwy koło dębu wysiany. 
Ceutorrhynchus triangulum Boh. Szlachcińce koło Tarnopola, 24. 
У. 5. VIL, w lesie czerpakiem. 
C. napi Gell. Kraków, Wesoła, na ścianach domów i murach 
16, 30. TIL, 10.i 18. IV. Krowodrza obok Krakowa, w polu 
na wysadzonych nasiennikach kapusty 25. V. 
C. parvulus Bris. Dębniki pod Krakowem, na roślinach ezerpa- 
kiem 23. VIL, Kutkowee koło Tarnopola, w lesie 25. IV. 
Balaninus реш Boh. Krzeszowice koło Krakowa, 28. V., eg 
czyny; Tatry (Czarny Staw pod Kościelcem) 7. VIL 


$wierka strzesiony. 


Scolytidae. 


Kissophaguś pilosus cde Czarna Hora (Howerla), 3. VII. z traw 
skubanych wysian 

Ips amitinus Tac Kobylany koło Krakowa, 24. VI. 2. VII. 
pod k 


orą pni modrzewiu. 


Cerambycidae. 
Callimus анус Schrank. Kossów, 5. VI. z kwitnącego głogu 
strzęsiony. 
Phymatodes napeti Kriechb. Czarna Hora Warnie, w lesie 
„ 12. 1 18. VIL na kwiatach nizkich roślin. 
Boca decoratus Fairm. Kłaj koło Bochni 315,30 VÀ 
z obumarłych młodych sosienek strzęsiony. 


Chrysomelidae. 


Lema septentrionis Më Sikornik obok Krakowa, za kopeem 
Kościuszki 14. 


VI. ezerpakiem 


CHRZĄSZCZE NOWE DLA FAUNY GALICYJSKIEJ 29 


Cryptocephalus Moraet L. v. arquatus Weise. Kraków, w szańcu 
między Łobzowem a Zwierzyńcem 4. VII. czerpakiem. 
Chrysomela lichenis Richt. v. carpathica Fuss. Czarna Hora (Ке- 
drowaty) 30. VI. pod kamieniami na grzbiecie góry. 

Chr. hemisphaerica Germ. Skole, w lesie na roślinach 13. V. 
Chr. globosa ` m Tatry (Doll Kościeliska), 27. IV. jak po- 


przedni 

Chr. eig L. v. fulgida digi Przegorzaly obok Krakowa 8. 
VI. na Tanacetum vulgar. 

Orina rugulosa Suffr. Czarna A (Wojtuł), 17. IV. nad potokiem 
na roślinach. 

Or. intricata Germ. v. seminigra Ws. Czarna Hora (Bystrzee), 
3. VII. na Petasttes 

Or. alpestris Schumm. v. rivularis Ws. Czarna Hora (Ardżeluża), 
12. VI. na Anthriscus silvestris. 

Or. Rue is Schum. v. fontinalis Ws. Tuchla, w lesie 25. V.; 

e koło Rabki, 20. VII. jak poprzednia. W Ponicach 
euni jà P. Dr. Henryk Lgocki i mnie ofiarował. 

Or. alpestris Schumm. v. olivacea Ws. Tatry (Jaszezurówka 18. 
VIL, Dolina Bystrej 22. VI, Nieborak 2. VIL) jak po- 
przednia. 

Or. alpestris Schumm. v. bannatica Ws. Reż > małej Łąki 
9. УШЫ; рна 24. ҮП. ) jak poprzednie 


Or. саса(тае и Tuchla, w lesie na Биоко nemorensts 
KV. 


Or. EH Scop. v. juncorum Байт. Tuchla 21. 23. i 25. 
У. na Petasites. 

Руба seis os L. v. Baaderí Panz. i v. cincta Ws.. obie 
na Salix caprea w Tatrach w dolinie Olezyska 7. VIII. 

Phaedon cochleariae F. v. neglectus joco zarna Hora (Ardże- 
luża) 21. VI. na roślinach nadwodnych. 

Luperus z m Fabr. Kłaj е, Бок 2b. V. 3. 117. VL 
z rozmaityeh krzewów strzesiony. 

p pula Duft. Kłaj koło: Bochni, 17. VI. w lesie czer- 


pa 

Т жюре, femor ata "ir Czarna Hora (Bystrzee 18. i 25. VI, 
. uża 12. i 18. УГ. Zaroslak 12. VIL); Borysław, 29. 
V. na polankach leśnych ана 

аа arida Foudr. Kłaj koło Bochni, 29. V. na leśnej 
polance czerpakiem 

Psylliodes circumdata Redtb. Wola Rzędzińska koło Tarnowa 28. 

na polance leśnej czerpakiem 

Ps. luteola Müller. Tatry (Regle) 28. VI. ezerpakiem. 

Aphthona ovata Foudr. Kutkowee kolo Tarnopola, 18. X. z pod 
opadlego liścia na przedlesiu wysiana; Borysław, 10. i 28. 


30 M. RYBIŃSKI 


; Skole 18. V., Czarna Hora (Ardżeluża) 9. УП. na po- 
laskach leśnych czerpakiem. 

Aph. lacertosa Rosenh. Zarwanica koło Złoczowa, 25. X. w lesie 
z opadłego liścia wysiana. 

Cassida seladonia Gyll. Zakrzówek pod Krakowem, w szańcu 

VI. RCI u, 

C. rosea Bohem. Góra UN Marcina koło Tarnowa, 7. VI. na 

oślinach. 


W Krakowie dnia 28. lutego 1908. r. 


Gate TWA 


Fauna Lwowa i okolicy. 


I. CHRZĄSZCZE (COLEOPTERA). 
(Tęgoskrzydłe). 
Napisał 
А. M. ŁOMNICKI. 


CZĘŚĆ un 


XXXV. Platyceridae. Rogaczowate. 
Platycerus. (rrorrR. Rogacz L. 
925. cervus L. (jelonek) i var. capreolus Fuessl. W najbliższej 
koliey Lwowa bardzo rzadki, ezęstszy w dalszej okolicy. 
Pojawia się w war połowie czerwca i w lipeu. Czarnu- 
szowice, Winniki i t. d. 


Dorcus. Mac Leay. Ciołek N. 
parallelepipedus L. Wszędzie po lasach аре hm zwyczajny, 
a w mieście po parkanach. Pohulanka, Snopków, Lonsza- 
nówka, Czartowska Skala i t. d. 5. V — 26. VII. 


Systenocerus. Wis. W ynurt N. 


caraboides L. W lasach liściastych w pierwszej połowie va dość 
.. th Krzywczyce, Wulka, Holosko, Rudno i t. d., 
8. V— VI. Nie rzadko zdarza. się także” venida var. 
rufipes H bet 


` 9) Część I. wyszła w t. XXV. Sprawozdań Komisyi fizyograficznej z r. 1890. 


32 A. M. ŁOMNICKI. 


XXXVI. Scarabaeidae. Żukowate. 
Copris. GrorrR. Krowieńczak N. 


lunaris L. Od wiosny do jesieni wszędzie pospolity. 2. V—15. IX, 


Onthophagus Larr. Zatrawiec Leś. 
taurus Schreb. Dość rzadki. Zniesienie 7. VI, Boegdanówka 6. VI. 
; 1 4. V. 


vacca L. i var. medius Panz. Pospolity, Wysoki Zamek, Wulka, 
Lesienice i t. d. 29. IV—14. VIII. 

coenobita Hbst. Wszędzie zwyczajny tak na przedmieściach, jak 
w MAN okoliey: NUNG, Holosko, Bogdanówka, 

nopków i t. d. 1. V—9. VI. 

fracticornis Preyssl. Bardzo mcos w calej okoliey. 2. III—2. V. 

nuchicornis L. Jak poprzedni wszedzie pospolity. 11. V— 10. IX. 

furcatus F. Krzywczyce, 8. IV. 

ovatus L. Dość zwyczajny: Krzywezyce, Zniesienie; 15. V-—23. IX. 

Schreberi L. W calej re bardzo pospolity 21. У—2. УШ. 


Oniticellus. Serv. Odchodnik L. 


fulvus Goeze. Dość zwyczajny, szczególnie po piaszczystych i ka- 
mienistych miejscach: Zniesienie, Hołosko, Janów i t. d. 
21. V—13. УП. 


Aphodius Ill. Plugawek £. 


940. erraticus L. Zwyczajny szczególnie na wiosnę, Krzywczyce, 
Zniesienie i t. d. 22. [II—2. V. 

subterraneus L. W całej Map AT Łyczaków, Snopków, 
Zmiesienie, Krzywczyce i t. d. 24. IV —20. VI. 

fossor L. Zwyczajny tak w WEEN jak najbliższej okolicy, szeze- 
gólnie po lasach: Łyczaków, Zniesienie, Krzywczyce i t. 
13. IV—15. VI. 

haemorrhoidalis L. Pospolity: Łyczaków, Zniesienie i t. d. 14. 
VI22. VIII. 

foetens F. Zniesienie, 20. VI, Lyezaków, 2. VIII. 

prise L. Nalezy do najzwyezajniejszych plugawków tak 

mieście samem jak bliższej i dalszej okolicy. 24. III—4. VII. 
mss F. Rzadki. Zamarstynów 6. IV; Lyezaków 9. V. 


FAUNA LWOWA 1 OKOLICY 38 


granarius L. Bardzo pospolity tak w mieście ро ogrodach i po- 
dwórzach, jak w okoliey, szezególnie na wiosnę 1. IV—17. V. 

ater Deg. Pohulanka, 21. IV; Krzywezyce, 21. V. 

sordidus F. Do$é rzadki: Krzywczyce, Łyczaków, Zubrza i t. d. 
21. IV— 17. IX. 

950. rufus Moll. Zniesienie, 20. VI; Krzywczyce, 6. VII 

immundus Creutz. Nierzadki szczególnie na pastwiskach znie- 
sieńskich; 20. VI— 5. VIII. 

merdarius F. Pohulanka, Krzywczyce, Zubrza, Kleparów i t. d. 
Na ajezestszy z wiosna; 28. IV—20. V. 

inquinatus F. Zwyczajny w całej okolicy; 25. III—14. X. 

melanostictus Sehmdt. Rzadki: Motos 15. IV; Lyczeków 21. IV. 

sticticus Panz. Snopków, 25. IV; Krzywczyce, 

prodromus Brahm. Naj pospolitszy ze wszystkich M w ea- 
cer urea od wczesnej wiosny aż do późnej jesieni; 21. 

1—21. X. 


pubescens St Voi rzadki w najbliższej okolicy Lwowa. 

scrofa F. Kortumówka, 20. V; 31. V. Ww 

tristis Panz. Liwów ia Zniesienie, Holosko: 26. III—20. V. 

960. pusillus Hbst. W całej okolicy zwyczajny: те Ро- 
 hulanka, Snopków, Krzywezyee i t. d. 28. III— S ун: 

lividus Ol. Zamarstynów, 6 VI. 

varians Df. (bimaculatus F.) W całej okolicy zwyczajny: Znie- 
ABA has E Pohulanka, т i t. d. 15. 

| V —29. 

niger Panz. Dede 10. V. 

plagiatus L. Bialohorszeze, 6. VI; Zubrza, 14. v 

bimaculatus Laxm. Janów 

rufipes L. Krzywezyce, 9. "VIL 

depressus Kug. Bogdanówka 1. V, Janów 4. VI, kde RY. 

luridus F. Pospolity w całej okoliey szczególnie w maju i czer- 

| жеи; v. nigripes F. Hreybomes, 30. I 


| e Oxyomus. Lar. Nieczystek Ł. 
SC Scop. (porcatus F.). Bardzo pospolity tak w mieście, jak 
w całej okoliey; 21. III—27. X. 
Rhyssemus Murs. Kopacz £. 


970. germanus L. Dość rzadki: Zamarstynów, Wulka, Hołosko, 
Lyezaków; 9. IV—1. VI. 


Diasticticus. Murs. 
vulneratus St. Zwyczajny, szczególnie na wzgórzach kamienistych 
Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. Część II 3 


34 A. M. ŁOMNICKI 


' 1 piaskach: Zniesienie, Krzywczyce, Snopków, Hołosko i i t. d. 
:14. V—6. VI. 
Psammodes. Lar. Zwirowiee L. 


sulcicollis ТЇЇ. Holosko, 1. V; Snopków, 28. IX. 


Ochodaeus. Serv. Wygonak N. 
chrysomeloides Schrank. Dość rzadki: Wysoki Zamek, Jalowiee, 
pap tów ув Janów; 17. V— 27, VII. 
Trox. F. Modzelatka Les. 


— 1: EROAAN: Czartowska Skała, Czarnuszowice, Wulka 
. d. 29. IV—24. VII. 

saber L Cotten = айрат Н Łyczaków, Hołosko 
. d. 21. IV—25 


a. Odontaeus. Кїлє. Bawolik N. 
armiger Scor. Dość rzadki: Pohulanka, Pasieki, Krzywczyce 1 t. d. 
27. V—9. VII. kół 


Geotrupes. Larr. Żuk lud. 


eier L. (putridarius ec? (Gnojak). Pospolity od wczesnej 
osny po późnej jesien 

Gd Marsh. (stercorarius Er). Znaeznie rzadszy od poprze- 

dniego: Zniesienie, Lesienice, Zimna Woda, Pasieki, Ho- 


| Marsh. (Zmiennik). SE pospolity w całej okolicy od 
sny do późnej jesien 
980. wiecie Panz. ДЫ А e E po lasach (2. leśny) bar- 
V--15. IX. 


dzo p pd : 
vernalis L. (Wiośniak). W Gam Janowa i Mokrotyna (Kopanka) 
zwyczajny; w bliższej okolicy Lwowa dotychczas nie do- 
strzeżony. Pojawia się głównie w maju i czerwcu. 
Lethrus. Scor. Krawiec N. 
cephalotes Pall. Po miedzach i rowach саана w okolicy 
Biłki Szlacheckiej i Czarnuszowie w u. 
Oryctes Ill. Rohatyniee Leś. 
nasicornis L. (Nosorożnik). W mieście po inspektach w maju. 


FAUNA LWOWA 1 OKOLICY 35 


Rhizotrogus. Larr. Ganiak N. 
solstitialis E Sa DN батды tak w mieście jak całej 
okolicy; 3. VI—24. VII. Najliczniej pojawia się przy końcu 
бү iw AN RY połowie lipca. 


ABER Hannis. Wałkarz N. 


fullo L. (Lipezyk) W niektórych latach obficie pojawia się tak 
w samem mieście, n. p. na piaskach pod Жын го- 


Melolontha. F. Chrabąszcz Leś. (Chrząszez lud.). 


Hippocastani F. (Kasztanek) W całej okolicy po ogrodach i la- 
sach zwyczajny. W typowej formie rzadziej występuje, zwy- 
kle jako odmiana var. nigripes Com. . pierwszej połowie 
ma aa aii 30. IV—27. ojawia się. razem 


w Kater амі okolicach rzadsz zy od nieg admier- 
Пт дир innych 


Serica. Mac Lear. Ja а, E 


holosericea Scop. Tak w obrębie samego miasta jak okolicy dość 
pospolity od najwcześniejszej wiosny. Wysoki Zamek, Pia- 
skowa P a sens TYS Snopków, Czartowska 
Skała, Hołosko i t. d. 28. III— 1. VI; bardzo rzadko w je- 
Digs Snopków, AN 

brunnea L. Znacznie rzadszy od poprzedniego. Ld Lesie- 
пісе, Czarnuszowice, Obroszyn; 11. VII—15. VIII. 


Homaloplia, Srren. Rówienek N. 

990. ruricola Е. Dość pospolity tak na przedmieściach (Łyczaków), 
jak w CRUDO okolicy: Holosko, Pasieki,- Krzywczyce, 
Janów i t. 20. VI—28. VII. Najliczniej pojawia się 
w pierwszej sia gem 


Anomala. B Nierówienka N. 
aenea Deg. Po lasach bardzo pospolita. Pojawia sie glównie w dru- 
giej polowie ezerwea a w pierwszej lipea: Holosko, Pasieki, 
wik 


Zniesienie; 5. VI—18 
3# 


36 A. M. ŁOMNICKI 


Phyllopertha. Kinsy.:  Niszezylistka N. 


horticola L. (Ogrodnica). Bardzo pospolita w ogrodach, sadach i la- 

na rozmaitych krzewach, szczególnie zaś na różach. 

Zaczyna się pojawiać dopiero przy końcu maja, a najli- 
czniejszą jest w polowie —9. 21. V—30. VI. 


Anisoplia. Lap. Nałanek N. 


segetum Hbst. (Klosiee). Po okolicznych polach, szczególnie n na gle- 
- bie «piaszczystej bardzo pospolity. W porze najliezniejszego 
ojawu, która przypada na środek czerwca, obsiada kłosy 
głównie żyta. Holosko, Pohulanka i t. d. 1. VI—3. УП. 
кешет Scop. Między Horodysławieami: а Mikołajowem ge 
a zbożu; w okolicy bliższej Lwowa nieznany: 


BAZA Га. Zbrojnica L. (Kopyciak N.). 


grominieola F. W ealej okoliey jakotez na przedmieściach po su- 
chych trawnikach i kamienistych miejscach zwyczajna. 
Wszystkie okazy zebrane w czerwcu (1. VI—27. VI). Ho- 
łosko, Zniesienie, жуы Zamek, WYM 1 Ú gd 


Epicometis: Вивм. Kon L 


hirta кош — Zwyczajny w v calej кара 25. Sue: VL 


Cetonia, F. Kwietniea A 


— L. (Zlotawka). Wszędzie w mieście po ogrodach, a w oko- 

icy po lasach, przedlesiach na ziołach i. krzewach kwitną- 
" ch (bez, róża, tawuła i t. d.) bardzo pospolita. Pojawia 
sie głównie w drugiej połowie maja; zdarza się jednak jesż- 
cze w lipeu. 2. V—30. VI. 


Potosia. Жеш Kruszczyca Ł. 


ormara F. (Marmurówka). Dość Ukyj po lasach i ogro- 
dach. Макаш, Pasieki, Hołosko ‚ 15. V—9. VI. 

speciosissima Scop. Jeden okaz pochodzi z sg Li wej, złapany 
pray końcu czerwca, drugi z Czarnuszowie (na dębie przy 

u wyciekającym). 

1000. pb Hbst. Dość zwyczajna po lasach wea Aa po- 
jawia sie w ezerweu. Rzadko zdarza sie odmiana var. ob- 
scura And. Czartowska Skała, 10. VI i var. volhyniensis 
Gory, 21. VII. Kamienopol, Brzuchoiwce. 


FAUNA LWOWA I OKOLICY 37 


Valgus. SoniBa. Koślawka N. 


hemipterus L. Zwyezajna w ealej okoliey od maja do ezerwea 
. (28. V— 326. VI). Wysoki Zamek, Pohulanka i t. d. 


mem mieécie po parkanach i СБ 


Osmoderma. Serv. Pachnica N. 


> Seop. Dość rzadka w mieście i najbliższej okolicy po 
ierzbach w czerwcu i lipcu 


Gnorimus. Bint. Zacnik N. 


variabilis L. Jedyny okaz. złapany w lipcu, pochodzi z Bóbrki. 
nobilis L. W ogólności bardzo rzadki w okoliey najbliższej Lwowa. 
Krzywezyce, 12. VII, złapany na hebdzie (Sambucus ebulus). 


Trichius. Е. Orszol Leś. 


fasciatus L. Nie rzadki w najbliższej seal Pojawia się w dra 
giej połowie czerwca i w lipcu. Krzy wezyce, Holosko, Jadów 
SE I VI + 24 WD 


XXXVII. Buprestidae. Bogatkowate. 
Chalcophora. Sor. Miedziak N. 
mariana Lap. W borach sosnowych zwyczajny. Pojawia się w dru- 
glej połowie maja i w czerwcu. Brzuchowice, Janów. | 
Poecilonota. Езсн. Chlubek L. 


zwi Payk. Jedyny okaz złapany w czerweu na osiee w do- 
ża ТЫС: pod Krzywczycami. 
gëlteg F. Bardzo rzadki. Wszystkie okazy złapane są w mie- 
ście (wały namiestnikowskie, ogród Politechniki). 


Buprestis. L. Bogatek Leś. 
haemorrhoidalis Hbst. Krzywczyce, 26. VII. 


Melanophila. Езсн. Ciemnik E 
1010. acuminata Deg. Dwa okazy pochodzą z samego miasta. 25. 
— 28. УП. 


Phaenops. Lac. Przyplaszezka L. 
cyanea F. Lyezakowskie przedmieście, 19. VI. 


88 A. M. ŁOMNICKI 


Anthaxia, Escn. Kwietniczek £. 


"do L. var. signaticollis Kryn. Po kwiatach w lasach okoli- 
znych nie rzadki: Holosko, Czarnuszowice, Pasieki i t. d. 
27. У — 8. УП. 
sepulchralis Е. Holosko. 28. VI, Barszezowice. 
quadripunctata L. Zwyczajny po kwiatach w lasach i sadach w ca- 
łej okolicy; 13. VI — 18. VII. 


Chrysobothrys. Escu. Zrąbień N. 


affinis F. W lasach liściastych dość rzadki. Kilka okazów zła- 
pałem na ściętym dębie w Krzywczycach 15. V, Czarnu- 
szowice 26. V. 


Agrilus. Curr. Opiętek N. 


biguttatus F. Dość pospolity po lasach, szczególnie na porębach, 
e po kwiatach na śródleśnych polankach. Hołosko, Pa- 
i, Krzywczyce i t. d. 26. V — 14. VI. 
ix Gebl. Krzywczyce, 15. VI; Pasieki, 8. VII. 
viridis L. Krzywczyce, Czartowska Skała, Janów, Siehów i t. d. 
25. V — 5. VIL var. Fagi Ratzb. Janów, b. VIL var. еі 
Panz. Sichów. 4. VI. 
pratensis Ratzb. Krzywczyce. 24. V., Czarnuszowice, 26. V. 
1020. elongatus Hbst. ааа 20. iV, E 24. V. 
Czarnuszowice 26. V. 
angustulus Ill. Holosko, 29. VI, Lesienice, 11. VII, Lubień, 21. VII. 
laticornis Ш. Obroszyn, 13. ҮШ. 
olivicolor Kiesw. Czarnuszowice Ce VII, Obroszyn 13. VIII. 
hastulifer Ratzb. Krzywczyce, 23. V. 
derasofasciatus Lac. Holosko, 128. VI, Czarnuszowice 21. VII. 
cinctus Oliv. Dość zwyczajny po kwiatach na murawach i przed- 
lesiach. Hołosko, Lonszanówka, Krzywezyce, Kortumówka, 
Janów i t. d. 10. VI. — 13. УШ. 
antiquus Muls. Krzywczyce, 16. 
converifrons Kiesw. Jedyny okaz złowiony w mieście na parka- 
24. V. 


e, 
integerrimus Ratz. Krzywezyce, 12. VII, Holosko 13. VI. 


Aphanisticus. Larr. 
1030. emarginatus Е. Holosko 10. VI. 


Trachys. F. Pozornik N. 
minuta L. Wszędzie po lasach liściastych bardzo pospolity; 26. 
IV—21. УП. 


FAUNA LWOWA 1 OKOLICY 39 


XXXVII. Eucnemidae. Goleńczykowate. 
Throscus, Larr. Podrywek £. 
dermestoides L. Zwyczajny po ere ЛЕР lasach, szezególnie w dru- 


giej połowie maja po liściach drzew i krzewów. Pohulanka, 
Lesieniee, Zniesienie, Zubrza, Bartatów i t. d. 9. V — 29. ҮП. 


Drapetes. Repor. Opasek E. 
biguttatus Piller. Jedyny okaz pochodzi z Hołoska, złapany d. 29. VI. 


Melasis. Or. Gwozdnik Ł. 


buprestoides L. Jedyny okaz pochodzi ze Lwowa z miejscowości 
bliżej nieoznaczonej 


Eucnemis. Анк. Goleńczyk Ł. 


capucina Ahr. Wszystkie okazy pochodzą z samego miasta, zło- 
wione po murach i parkanach 12. VI— 28. "VI 


. XXXIX. Elateridae. Sprezykowate. . 
Archontas. Gozis (Lacon auet.). Podrzut N. 


murinus L. (P. myszaty). Tak w mieście samem po ogrodach 
1 trawnikach, jakoteż w całej okolicy po polach wszędzie 
bardzo pospolity; najliczniejszy: w drugiej połowie maja; 
18. IV — 30. VI. 


Ełater. L. Sprężyk Leś. 


“эшш Esch. Krzywczyce 25. V, Pasieki 1 L 
sanguineu. Za korą kłód i pniaków зр шү nie rzadki. 
2 Si 30. IV —25. V. 
sanguinolentus Schrk. Dość zwyczajny po lasach i sadach tak 
w mieście jak e iban eO Lyezaków asza 
Bogdanówka, Rudno d. V — 16. V. Odmiana var 
ephippium Ol. nie ko się iin za 
1040. Jerrugatus Lac. (pomorum auet.). W całej okolicy dość zwy- 
A a Krzywezyce, Bialohorszeze, Czarnuszowice 
— 27. V. 


baltédius: L. Кайы, za korą drzew sosnowych. Janów 18. IV, 
Krzywczyce 10. V. 


40 A. M. ŁOMNICKI 


erocatus Lac. Dość rzadki. Zniesienie, Wulka, Bogdanówka, 

30. IV — 

elegantulus Schonh. Jedyny okaz pochodzi z okolicy Lwowa, ale 
bliżej nieoznaczonej. 


Megapenthes. Kresw. Zrywek N. 


tibialis Lac. Tak w mieście, jak najbliższej okolicy dość pospo- 
lity. Zniesienie, Krzyczyce, Pohulanka, Wulka, Czarnuszo- 
wice i t. d. 7. V—6. VL 


Hypnoidus. Ўтерн. Podzwirek E 


pulchellus L. Pod kamieniami na trawiastych i piaszczystych wzgó- 
rzach. Łyczaków, 28. IV, Kleparów 20. V. 
4-pustulatus F. Wysoki Zamek 10. УП. 


Cardiophorus. Езсн. Zawiasek E 


gramineus Scop. (thoracicus Е.). Tak w mieście po murach i par- 
kanach jak w najbliższej wp rzadki. Zamarstynów, 
Krzywezyee i t. d. 28. IV —22. VI. 

ruficollis L. Janów 18. IV. 

asellus Er. Kortumówka 15. V. 

1050. cinereus Hbst. Zwyczajny tak po parkanaeh wśród miasta, 
jak i w najbliższej okolicy po murawach. Wysoki Zamek, 
TWO Él Krzywezyee, Pohulanka, Kleparów i t. d. 


16. V— 
Equiseti Hbst. Wysoki Zamek 19. IV; Hołosko 31. V. 


Melanotus. Езсн. Czarnożynek №. 


castanipes Payk. W mieście po parkanach a w najbliższej oko- 
licy po lasach liściastych zwyczajny. Wysoki Zamek, Krzyw- 
czyce, Lesienice, Czartowska Skała i t. d. 9. У— 8. V. 

rufipes Hbst. Lesienice, Hołosko, Pasieki, Janów i t. d. 1. VI — 29. VI. 

crassicollis Er. Dość rzadki. Wulka, Hołosko, Janów 26. V — 12. VII. 


Limonius. Escn. Pilniezek N. 
ua Leske (nigripes sagt, Dość pospolity po авось i za- 
roślach, a w mieście po ogrodach. Wysoki enen: Walka, 
Lesieniee, брен Skała i t. d. 16. У — 15. VL 
aeruginosus Oliv, (cylindricus Payk.) Bardo SE ро рат 
murawach i w lasach całej okolicy, jakoteż wśród miasta. 
Najliczniejszy w drugie) polowie ка 28. IV — 1. 
parvulus Panz. Janów, 14. IV 


FAUNA LWOWA I OKOLICY 41 


Athous. Езсн. Nieskorek N. 


niger L. Zwyczajny wszędzie d ogrodach, łąkach -i zaroślach, 
tudzież w lasach, szczegó w czerwcu. 20 V — 11. VIL 
scrutator d Zwyezajny zarówno z poprzednim. Krzywczyce, 
Les , Lyezaków i t. d. 2. VI— 8. VII. 
1060. тое Е. Bardzo pospolity tak wśród miasta jak 
w okolicy po zaroślach i lasach w drugiej połowie maja 
a pierwszej czerwca. Wysoki Zamek, Zamarstynów, Zniesie- 
nie, Wulka, HTT ооб, Kortumówka i t. d. 20. V 11. VI. 
vittatus F. i var. Ocskayi Kiesw. Wulka 9. V —3. VI 
subfuscus Miill. Wszędzie po Ra liściastych i mieszanych bar- 
dzo pospolity. 7. V — 21. VI. Najliczniej pojawia się w dru- 
iej połowie maja x 
jejunus Kiesw. Bardzo pospolity na „wzgórzach trawiastych i i za- 
roślach tak w mieście jak naj liższej okolicy. Samica zu- 
pełnie odmiennego kształtu, znacznie jest rzadsza od samca. 
Krzywezyce, Zniesienie, Lesienice, Holosko, Wulka i t. d. 


Ludius. Escu. Zaciosek N. 


pectinicornis L. Dość WZ = lasach liściastych. Kleparów 
0. V, Lesienice, 19. d. 

purpureus Poda. Dosé rzadki w pes" — + ha Czartowska 
Skała, Snopków 1 t. d. 15. V = 10. V 

R, L. Došé rzadki po lasach i т Zeg miasta). 

‚ Lesienice, Łyczaków i t. d. 11. IV — 25. V. 

ыле Mu ll. 1 var. assimilis Gyll. Po lasach liściastych wed 
pons lity. a. Pasieki, Wulka, Lesienice i t. d. 
11. V —3 

tesselatus L. Bardo pospolity wszędzie po lasach tak liściastych 
Jak szpilkowych. Au re fans Pohulanka, Holosko, Czar- 
towska Skala i t. d. 18. V — 2. VII. 

aeneus L. Wszędzie м lasach i wre a zwyczajny; należy do 
najpospolitszych zaciosków. Pojawia się głównie w maju. 
28. IV — 7. VI 

1070. latus Е. Dość pospolity, szczególnie po wzgórzach trawiastych. 

cruciatus L. Po łąkach, zaroślach i lasach nierzadki. Wulka, 
men =. Krzywczyce, Rudno, Hołosko i t. d. 


12. 
ра L. e rzadki. Kortumówka 20. V. 


Agriotes. Escu. Osiewnik N. 


aterrimus L. W lasach liściastych zwyczajny. к. Ge 
towska Skała, Wulka, Zubrza, Holosko i t. d. 9. V — 12. VI. 


49 A. M. ŁOMNICKI 


pilosus Panz. Nierzadki w najbliższej okoliey po lasach. Pohu- 
lanka, Lesienice, Holosko, Czartowska Skała 1 t. d. 7. V — 28. VI. 
ustulatus Schaller. Bardzo pospolit po kwiatach szczególnie ro- 
нЕ okółkowych. Zniesienie, Snopków, Łyezaków, Krzyw- 
ce i t. d. Najliczniej występuje w lipeu 15. VI— 27. VIII. 
sputator LL. Bardzo pospolity, szczególnie w maju po miejscach 
trawiastych tak w mieście, jak najbliższej okolicy. Łycza- 
ków, Zniesienie, Krzywczyce, Lonszanówka, Wulka i t. d. 
18. IV—7. VI. 
lineatus L. (О. rolowiec). Po okolicznych polach i ogrodach zwy- 
. ezajny. 21. IV — 20. VII. 

е pent L. Razem z poprzednim pojawia się jako szkodnik w za- 
wach i ogrodowinach głównie w maju. 3. V — 12. УТ. 
гес law. Kilka okazów pochodzi z lasu ека Czar- 

nuszowice; pojawia się w drugiej połowie czerwca 


Dolopius. Езсн. Drgalnik £. 


1080. marginatus L. W lasach szczególnie na świeżo rozwiniętych 
liściach bardzo pospolity. Pojawia się najliczniej w maju. 
. V —10. VI. 


Sericus. Escu. Doskoez №. 
brunneus L. Pohulanka 7. V; Zubrza 11. V. 


Synaptus. Escu. Zlaezyk N. 
filiformis F. Nierzadko po lasach okolicznych. Pohulanka, Wulka, 
Zniesienie, Krzywczyce i t. а. 22. V— 18. VI. 
Adrastus. Escu. Wierzbik Ł. 
gest F. Dość pospolity, Hołosko, Zniesienie, Krzywezyee i t. d. 
‚ VI 15. УП 
Fi ds T. Ze jny = wierzbach, iwach i t. d. Pojawia się 
głównie w drugiej połowie czerwca i w lipeu. Pohulanka, 
Krz rzywczyce i t. d. 15. VI-—17. VII. 
nanus Hbst. Pospolity w całej okolicy Lwowa. 11. VI— 15. VII. 
Denticollis. Рилжк. Zeboszyjka L. 


linearis L. Nie rzadka po lasach „оос Krzywczyce, Lesie- 
niee, Bogdanówka, i t. 6. У— 16. VI. 


FAUNA LWOWA I OKOLICY 43 


XL. Dascillidae. Popielichowate. 
Dascillus. Larr. Popielicha L. 
cervinus L. Holosko, Janów 14. VII. W ogólności rzadka. 


Helodes. Larr. Wyślizg. L. 


minuta L. Po zaroślach i polankach śródleśnych na kwiatach dość 
pospolity. Krzywczyce, Zniesienie, Pasieki, Pohulanka, Snop- 
ów, Bogdanówka; nie rzadka jest także odmiana var. 
laeta Panz. razem z typową formą. 18. V — 21. VIII. 
Microcara. Тномз. Miękinia £. 


testacea L. Czarnuszowice 13. VI. 


Cyphon. Payr. Jarzmik Ł. 


1090 pallidulus Boh. - | wczyce, Wulka, Zubrza, Janów, Bar- 
tatów. 28. III— П. 

coarcłatus Payk. CH tak w obrębie samego miasta po 
zwa O jak w okolicy po lasach i zaroślach. 2 28. III — 9. X. 

variabilis Thunb. Bardzo pospolity w całej okolicy. 6. IV — 28. VIL 

Padi 2n Коран wraz z deg ш. Bogdanówka, Wulka, Ru- 


© 
Paykulli Guér. peer Thoms) Janów, 29. V. 
Prionocyphon. Керт. Podjarzmik £. 
serricornis Mull. Jedyny okaz z Parku Kilińskiego. 
Scirtes. Пл. Skoczeń +£. 
o. L. Po Барат ch zaroślach zwyczajny, szezegól- 
29. VI. 


nie po wierzbach. Wulka. Hołosko i t. d. 18. VI— 2 
orbicularis Panz. Janów 10. VIL. 


Eubria. Ѕнсск. Bagnik +. 
palustris Germ. Dość rzadki. Krzywczyce, 15. VI, Kleparów, 5. VII. 


Eucinetus. Gznw. Zwięźlik L. 
haemorrhoidalis Germ. Bardzo rzadki. Holosko 7. VI. 


1) Gatunek nowy dla fauny galicyjskiej. 


44 A. M. ŁOMNICKI 


XLI. Cantharidae. Omomilkowate. 

Homalisus. (rzorrR. Rozgniotek L. 

1100. Fontisbellaquei Fourer. s щш е s po lasach 
liściastych. Krzywcezyce, 9. VI 15. 

Dictyoptera. Larn. ai Ł. 
Aurora Hbst. Rzadka; w lasach Pici Bialohorszeze 28. V, 
: Brzuchowice 14. V, Janów 1. VI. 

Pyropterus. Murs. Өг éi 

affinis Payk. Bartatów 22. VII. Hołosko 13. X. 


Platycis. Toon, Lubczyk L. 


minuta F. W lasach liściastych za korą drzew nierzadki. Krzyw- 
czyce 21. VIII, Lesienice 2. IX. 


Lygistopterus, Murs. Karmazynek Ł. 


sanguineus L. Za kora drzew i po kwiatach na polanach śród- 
eśnych i na porębach т шый Krzywczyce, Hołosko, 
Pasieki i t. d. 20. V— 15. VII. 


Lamprohiza. Mocz. Okieńczak N. 
splendidula L. (Iskrzyk). W niektórych latach bardzo pospolity 
ta 


w mieście po ogrodach, jak po lasach okolicznych; 
УП. 


17. VI—20. 


Podabrus. W esr. | 
alpinus Payk. Rzadki. Krzywczyce 16. VI. Czarnuszowiee 7. VI. 


Cantharis. L. Omomiłek Leś. 


violacea Payk. Krzywczyce 17. V — 16. VI. 

fusca L. bled po trawnikach i zaroślach tak w mieście, jak 
w całej ak i zwyczajny. 25. V — 1 

rustica Fall Jak redni. a cer. pojawia się w drugiej 
połowie эи ы DES 

1110. obseura L. Po lasach do pospolity; Zniesienie, Hołosko, 
Pasieki i t. d. 8. ACER 


FAUNA LWOWA I OKOLICY 45 


nigricans Müll. Po murawach, zaroślach i lasach w całej okolicy 

‚ zwyczajny. Wysoki Zamek, Lonszanówka, Łyczaków, Le- 
sienice, Zniesienie, Krzywczyce, Kleparów i t. d. Najli- 
ezniejszy w pierwszej połowie ezerwea; 7. үт 25. VI. 

pellucida F. Dość rzadki. Czartowska Skała 22. V, Hołosko 18. VI, 


livida L. Wraz z odmianą var. rufipes Hbst. (dispar F.), zwy- 
czajny po pinch i zaroślach. Krayweayos, Pasieki, Wulka, 
Lonszanówka i 31. У — 14. VI. 

assimilis Payk. Dość e po. Sech i zaroślach. Krzywczyce, 
Pohulanka, Snopków, Kortumówka, Kleparów i t.d. 5. V —21.V. 

rufa L. Mini z odmianą var. pań pcd Wulka, Bogdanówka, 

, Sichów 1 t. d. 4. УІ VII. 
felicis Е T. „Kezywozyce, чм йон, Zmiesienie. 26. 
I — 16. 


bicolor Fa Gees Ol.) Rzadki. Białohorszcze, Zniesienie 15. VII; 
na murze w mieście 8. VII. 

lateralis E (oralis Germ.). Jeden okaz pochodzi 2 miasta, zła- 
pany na murze 9. VI. Czarnuszowice 25. V. 


Rhagonycha. Escos. Miękosz L. 


Juscicornis Ol. Barden rzadki; Kulparków, 11. VII. 

1120. fulva Scop. W całej okolicy i wśród miasta po ogrodach 
bardzo pospolity. Pojawia sie w lipeu 7. VII — 20. VII. 

testacea L. Po rozmaitych drzewach na liściu i na kwiatach na 
polanach śródleśnych zwyczajny. Brzuchowiee, pot zyce, 
Sind Pohulanka, Czarnuszowiee, Wulka i t. d. Najli- 
ezniejszy w drugiej polowie maja. t i 

pallipes F. Po lasach liściastych w całej okolicy pospolity. Poja- 
wia sie głównie w czerweu. Pohulanka. Pasieki, Krzyw- 

ce, Wulka. Janów, Lesienice i t. d. 24. "v--95. VT. 

atra SE szędzie po lasach. ues rrr Janów, Wulka 

сай. VI — 30, VL x 


Silis. Dan Wykrójka Ł. 
nitidula Е. W całej okolicy po lasach i żaroślach zwyczajna. 
Wysoki Zamek, Łyczaków, Hołosko, Lesienice, Kreyweayoo 
i t. d. Najliezniejsza w drugiej polowie maja. 16. V.— 2. V. 


Malthinus. Larr. Zęboszek L. 
punctatus Fourer. (flaveolus Payk.) Dość rzadki; pojawia się w dru- 
giej połowie czerwca i w lipeu. Hołos ГА rzywczyce, Le- 
sienice, Pohulanka, Bartatów. 12. cen T. VIE 
fasciatus Ol. Krzywczyce 26. VII. 


46 : A. M. ŁOMNICKI 


Malthodes. Клезм. Miękuś +. 


marginatus Latr. Krzywezyce, Czarnuszowice, Kleparów. 20. 
flavoguttatus Kiesw. Wulka, 11. VII. 


Drilus. Or. Ślimacznik N. 


concolor Ahr. Dość rzadki po lasach okolicznych; kilka okazów 
złapałem w samem mieście. Wysoki Zamek, Krzywczyce, 
Lesienice, Hołosko i t. d. 2. VI— 19. VI. 


Troglops. Ек. Obrebek Ł. 
1130. siło Er. Janów 19. VII, Bartatów 27. VII. 


Charopus. ER. Odetek £. 


nione Gorze. (flavipes 13 VI Po kwiatach; Zniesienie 
. VL Holosko 7. VI — 18. 


Ebaeus. En. Nieprzerwek N. 
pedicularius Schrank. (praeoccupatus Gemm.). Wulka, Pohulanka. 


Axinotarsus. Mocz. Wysuwek N. 


pulicarius F. W ogólności rzadki. Zniesienie, Lwów (miasto) 30. VII. 
*marginalis Lap. Pasieki 1. УП. 


Anthocomus. ER. Przerwiee N. 


rufus Hbst. Jedyny okaz pochodzi z najbliższej okolicy Lwowa. 

equestris F. Zwyczajny tak w samem mieście po ogrodach, jak 
po zaroślach w cw е2 Pohulanka, Kleparów, 
Zamarstynów i t. . У—1. VL 


Malachius. F. Bęblik N. (Krwawinek Waga). 
rubidus Er. Janów 31. V. Bardzo rzadki. | 


aeneus L.: Tak w samem mieście po ogrodach i trawnikach, ja- 
koteż wszędzie po zaroślach i lasach na kwiatach bardzo 
pospolity 12. V — 10. 

marginellus Ol. Obroszyn 13. ҮШ. 

1140. bipustulatus L. Pospolity w całej okolicy po łąkach i эы 
Wulka, Pasieki, Krzywczyee, Pohulanka i t. d. 24. У— 14 I 

viridis F. W ogólności rzadki. Hołosko 13. VI. Lyezaków 10. V 


FAUNA LWOWA I OKOLICY 47 


Dasytes. Pavx. Rościsz Leś. 
niger L. W całej okolicy tak wśród miasta, jak po okolicznych 
zaroślach, łąkach i lasach po kwiatach bardze pospolity. 
20. V— 16. VII. 


coeruleus Deg. Rzadki. W mieście na murze (Eyozaków) 28. IV; 
Lesienice 16. V. 
plumbeus Müll. Zwyczajny w całej okolicy po kwiatach. T 
Zamek, Pasieki, Zniesienie, Krzywczyce i t. d. 28. V— 20. VI 
Obroszyn 13. VIII. 
fusculus ТЇЇ. Wulka 6. VI, Czarnuszowice 4. VI. 


Dolichosoma. Green. Długoń Ł. 
lineare Rossi. Dość pospolity w całej okolicy po kwiatach. Znie- 
sienie, Krzywczyce, Hołosko i t. d. 24. V — 29. VI. 


Haplocnemus. терн. Borowik EL. 
impressus Marsh. Ae Redt). Wysoki Zamek 20. IV. Lwów 
25. 


miasto 
nigricornis F. Geert 19. V, Janów 18. V. 


XLII. Cleridae. Przekraskowate. 
Tillus. Or. Dłużeń. Leś. 


unifasciatus F. Czarnuszowice 26. V. 


Opilo. Larr. Pasterek. N. 


1150. mollis L. W mieście po murach i parkanaeh, jakoteż w naj- 
bliższej okolicy CUR ДУ Zamarstynów, Zniesienie, Pa- 
sieki, Snopków i t. d. 21. IV — 1. VII. 


Clerus. GrorrR. Przekrasek Leś. 


formicarius L. W lasach sosnowych okolicznych bardzo pospolity. 
W mieście spotyka się na murach, na które ze składów 
piwnicznych drzewa wyłazi. 27. III — 8 DUM. 


Trichodes. Нвѕт. Barciel. N. 


apiarius L. Po kwiatach tak w ogrodach jakoteż w zaroślach i na 
polankach okolicznych lasów bardzo Gas 13. VI-— 22. VII. 


48 А. M. ŁOMNICKI 


Necrobia. Larr. Naścierwek £L. 


violacea. L. Po ścierwach zwyczajny. Zniesienie 28. IIL, Krzyw- 
ezyce 13. VI. 


XI. Opetiopalpus. Seix. Naglaszezek L. 
scutellaris, Panz. Rzadki. Lonszanówka 1 VL Pasieki 9. V4. 


Elateroides. CRM Wierożeń Lh 
dermestoides L. Krzywezyce 16. V; Snopków 18. V. 


.Lymexylon. Е. Drwionek Leś. 
navale. L. — okaz złapany w. obrębie miasta w — 


хип. Bruchidae. Peókzowale, 
Gibbium. Scop. Garbusik £. (Garbiec Leś.). 
psylloides o Wszystkie okazy pochodzą z śródmieścia, 
gdzie po murach nie rzadko się zdarzają. 28. III— 11. VII. 
Niptus. Вот. Wypuklak Ł. 


hololeucus Fald. Po murach kamienicznych bardzo rzadki. 
L V—86. X. 
crenatus F. Krzywezyee 28. IV, Lwów (miasto) 2. IV. 


Bruchus. Grzorr. Pustosz Waga. 


1160. Doe F. W całej okolicy dość Кор, я RAE 
ce, Zamarstynów, Obroszyn i t. d. 24. V — 13. VII 
fur Г... Wa mieście po składach i SE ge па mury wczas 
'na wiosnę wyłazi. 26. III — 20. V. 
bicinctus St. Razem z poprzednim 29. ІУ. 
latro F. Krzywczyce 13. V; Kleparów 20. V; w mieście od 6. 
IV —26. XII. 


brunneus Dft. v. testaceus Boid. Po соз w mieście nie rzadki. 
1 I— 16. VI. 
pilosus Müll. W mieście na murze 28. III; Hogdanówka 26. V. 


XLIV. Byrrhidae. Kolatkowate. 


Byrrhus. GEoFFR. (Anobium auct). Kolatek Leś. 
pertinax L. Po domach dziurawi sprzęty drewniane. 


FAUNA LWOWA I OKOLICY 49 


striatus. Ol. Zwyczajniejszy od poprzedniego i szkodliwszy od 
niego. Wylega się w ezerweu 20. У. — 12. VII. 

fulvicórnis St. Lwów 5. VII. 

rufipes F. Wulka 18, VI. 

1170. paniceus L. Zw ezajny po domach, w sklepach i spizar- 
niach, także po lasach. Wysoki Zamek, Bogdanówka, Ho- 
łosko, Zniesienie i t. d. 9. V —19. IX. 


Xestobium. Mocz. Tykotek N. 
rufovillosum Deg. Zwyczaj jny w SE okolicy po kwiatach, tu- 
dzież w mieście po parkanach 8. IV — 31. V. 
Ernobius. Тномз. Stukacz £. 


abietinus Gyll. Lwów 10. IV. 
mollis L. Na sosnach nie rzadki; Holosko 9. VI; Lwów (strzelnica 

miejska) 19. IV. 

longicornis St. Krzywezyee 10. VI. 

Hedobia. Sr. Zamierek N. 

imperialis L. Po lasach liściastych i w вашеш mieście nie rzadki. 

Pohulanka, Czartowska Skala i t. d. 7. V — 14. VI. 
Trypopitys. Верт. Psowaez №. 

Carpini Hbst. W mieście po murach i parkanach nie rzadki. 24. 

УТ— 5. VII. | 


Ptilinus. Скогев. Wyschlik N. 


pectinicornis L. W lasach liściastych. Wulka, Pohulanka, Laszki 
i t. d. 26. VI— 11. VII. 
et Gyll Nie rzadszy od AKG ngt Zniesienie, Holosko, 
Pohulanka, Wulka i t. d. 1. VI—2. УП. 


Xyletinus. Глтв. Drzewień N. 


ater Panz. Wulka 6. VI. 
1180. pectinatus F. Po starych płotach i parkanach, tudzież w la- 
sach okolicznych nie rzadki 26. V — 1. УП. 


Соепосага. Тномз. Purchawek £. 
bovistae Hoffm. Dość pospolity; Zniesienie, Krzywczyce i t. d. 
24. V — 28. VIII. 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. Część П. 4 


50 A. M. ŁOMNICKI 


XLV, Lyetidae. Miazgowce 
Lyctus. F. Miazgowiee N. 
unipunctatus Hbst, Pospolity tak w mieście samem, jak okolicy ` 
Р 


J 
i płotach, także w lasach liściastych po sa- 
gach. 15. SE 6. VII. 


pubescens Panz. Rzadszy od реше, Pohulanka, Białohor- 
szcze, Zimnawoda i t. d. 18. V — 4. VI. 


XLVI. Bostrychidae. Kapturniki. 
Bostrychus. Скокек. Kapturnik Ł. 


capucinus L. Pod korą dębów. Wylęga się w drugiej połowie 
maja i w czerwcu. Lesienice, Krzywczyce i t. d. 


XLVII. Ciidae. Czerwikowate. 
Cis. Larr. Czerwik N. 

nitidus Hbst. Hołosko, Bogdanówka, Krzywezyce i t. d. 80. 

III— 15. VIII. 
Boleti Seop. Wszędzie w hubaeh drzewnych; 11. IV — 17. VIII. 
micans F. W lasach liściastych bardzo pospolity; 29. III — 11. VIII. 
hispidus Gyll. W көн drzewnych zwyczajny; 3. V. —26. VIII. 
alni Gyll. Zubrza 1. V 
1190. festivus Panz. Pohulanka № 


Rhopalodontus. Met. Zęboń E. 


/ronticornis Panz. W hubie drzewnej w Muz. im. Dzieduszyckich 
wylągł się 22. V. w ogromnej ilości. 


Ennearthron. Mert. Dziewięciornik Ł. 


affine Mell. W grzybach drzewnych, wszędzie po lasach liścia- 
stych 19. V— 23. VII. 


Octotemnus. Marr. Ośmiornik L. 


glabriculus Gyll. W hubach VE. nie ii a Bartatów, Po- 
hulanka, Lesieniee i t. d. 15. V — 27. 


XLVIIL Tenebrionidae. Czarnuchowate. 
Blaps. F. Pokatnik Leś. 
rier L. (Zlowieszezyk). W mieście po piwnicach i spiżar- 
ach zwyczajny 26. IV — 16. X. 
similis o Lwów (miasto) 4. VIL Zniesienie 10. V. 


FAUNA LWOWA I OKOLICY 51 


Crypticus. Larr. Czarnik £. 


quisquilius L. W całej okolicy po suchych i trawiastych, kamie- 
nis ve k piaszczystych miejscach bardzo pospolity 23. 
VII. 


Platyscelis. Larr. Zapylee L. 


‚ polita St. W Holosku na piaskach zwyczajny; jeden okaz pocho- 
dzi z Krzywezyo; 25. V — 1. X. 


Pedinus. Larr. Zatepka £. 


Летогайз L. Wszystkie okazy pochodzą z Hołoska, złowione na 
piaskach; 29. У — 2. X. 


Opatrum. F. Omrzel Leś. 


sabulosum L. W całej okoliey po suchych, trawiastych miejscach 
ipo piaskach bardzo pospolity. Należy do najwcześniej po- 
jawiających się chrząszczów; 2. VI— 28. VII. 


Microzoum. Керт. Mrzyglodek £. 
1200. tibiale F. Szezególnie po piaskach Stin, р (naj- 
liczniej), Lesieniee, Bogdanówka i t. d. 15. V — 18. VII. 
Bolitophagus. Iur. Grzybozerek Ł. 
е L. W gnijących kłodach po lasach liściastych dość 
zadki. Zubrza 7. IV. (w brzozie). 
Diaperis. GzorrR. Borzewka Leś. 
Boleti L. Czarnuszowice 13. VI. 


Hoplocephala. Lap. Rogaczek Ł. 
haemorrhoidalis Е. W lesie krzywczyckim tuż za rogatką Lyeza- 
kowską, pod korą bukową, przy końcu ezerwea, raz jedyny 
w wielkiej ilości złapany. 
Scaphidema. Repr. Niłodzik М. 
metallica F. Łyczaków 4. VI, Zubrza 7. IV. 


- Pentaphyllus. Larr. Pięciorek L. 
testaceus Hellw. W d pe na Pohulance (Cetne- 
29. 


rówka) bardzo pospolity 
As 


52 A. M. ŁOMNICKI 


Uloma. SrepH. Cwieezyn N. 


culinaris F. Janów, w czerwcu. 


Tribolium. Mac Lrav. Próchnik E 

Jerrugineum Е. W mieście na parkanie 23. III. 
madens Charp. Laszki 11. УП. 

Corticeus. Рил. Korosz N. 
linearis Е. Jedyny okaz z okolicy Lwowa. 

Tenebrio. L. Czarnuch Ł. 
1210. obscurus Е. Czarnuszowiee 22. УП. 
molitor L. (mącznik). Po domach w spiżarniach w mącznych za- 

pasach zwyczajny. 
Helops. F. Mroczek Ł. 


quisquilius F. Bardzo rzadki, 5. V Krzywczyce. 

lanipes L. W lasach liściastych i w mieście po parkanach i po- 
dwórzach (ze sągów Pawa ky z lasów okolicznych) 
zwyczajny 15. IV — 12. VI. 


ALIX. Alleculidae. Murzynkowate. 
Hymenorus. Murs. 


Doublieri Muls. Znany z poludniowej Franeyi Jedyny okaz po- 
ehodzi z samego Lwowa, zlapany w lipeu. 


Eryx. Этерн. Czarnuszka L. 
ater F. Jedyny okaz zlowiony 17. VIL na poreezy przy ul. Ja- 
blonowskie 

Hymenalia. Murs. 

кы; e (fusca Ш.). W okolicy najbliższej Lwowa dość rzadki; 
ów (miasto); Lesienice 2. VII — 4. VII. 

Gonodera. Murs. 
Luperus Hbst. Janów 17. VI. 
murina L. Na Holosku dość pospolity po kwiatach; 7. VI — 29. VI. 

Mycetochara. Berra. Grzybomirek £Ł. 


axillaris Payk. i v. maurina Muls. Krzy wezyce, Lesienice i t. d. tu- 
dzież w mieście po murach i parkanach nie rzadki 8.IV — 27.VI. 


FAUNA LWOWA I OKOLICY 53 


1220. flavipes Е. пету > okolicznych lasach. Hołosko, 
ulka i t. d. 29. V — 25. VI. 
bipustulata Ш. ECH (ke; "Pasicki i t. d. 25. V—1. УП. 
Cteniopus. Sor. Grzebyezak N. 
flavus Scop. (sulphureus L.). Po lasach okolieznyeh i ogrodach 
w mieście dość pospolity w pierwszej połowie lipca. Wysoki 
Zamek, Zamarstynów, Krzywczyce i t. d. 14. УП — 21. УП. 
Omophlus. Sor. Barczynka N. 


Amerinae Curt. (pinicola Redt.. Na sosnach bardzo pospolita, 
ner pod koniec maja. Hołosko, Krzywczyce 25. 
—13. VI. 


L. Lagriidae. Omiękowate. 
Lagria. F. Omięk Leś. 
hirta x W ealej okolicy bardzo pospolity po zaroślach i lasach; 
. VII— 26. VIII. 
LI. Melandryidae. Śniadkowate. 
Tetratoma. F. Czworak FL. 
ancora Е. Jedyny okaz pochodzi z najbliższej okolicy Lwowa. 


Orchesia. Глтв. Rzutnica L. 
tcans Panz. (picea Ве). Krzywczyce 8. VL Lwów КЫТ Il. TA. 
skanów Kr. Na murze pocztowego gmachu d. 9. III. (Zańko). 
Xylita. Pavx. Drzewinka £L. 
laevigata Hell. Grzybowiee 26. IV. 


Hypulus. Рлук. Wrezyn N 

quercinus Quens. Czarnuszowiee, Pohulanka 27. V. 

1230. bifasciatus F. Grzybowice 12. IV, Krzywczyce 8. VI. 
Melandrya. F. Śniadek Ł. 


caraboides L. Nie rzadki w lasach liściastych, szczególnie pod korą 
drzew — a rp fab pen Brzuchowiee, Pasieki, 
Czartowska Skala i t. d. 20. V —12. VI. 


54 А. M. ŁOMNICKI 


Phryganophilus. Sante. Wieszezolubek £. 


nigriventris Hampe. Jedyny okaz złapany w samem mieście na 
parkanie 16. V. 


LII. Mordellidae. Miastkowate 
Tomoxia. Cosra. Wypustek FL. 


biguttata Gyll. Po wierzbach sę nierzadki tak na przedmie- 
ciach, jak w najbliższej okolicy. Pohulanka, Lesienice i t. d. 
(VI--2. VII. 


Mordella. L. Miastka Leś. 
fasciata F. Bardzo pospolita w całej okolicy po kwiatach 11. 
VI— 15. VII. 


aculeata L. Razem z poprzednią i od niej zwyczajniejsza 8. 
VL — 5. УП. 


Mordellistena. Cosra. Schylik N. 
айр зу дый Panz. (brunnea F. Czartowska Skała 11. VIII, 


arnuszowice w czerw 

parvula Gell i var. inaequalis Muls. Snopków 3. VI, Holosko 2. VI. 

micans Germ. (minima Costa) W ealej okolicy zwyczajny po 
kwiatach, zaroślach przedleśnych i t. d. ai Znie- 
sienie, Pohulanka, Kleparów i t. d. 20. V—15. V 

pumila Gyll. Dość pospolity. PEER Wysoki ne, Znie- 
sienie, Hołosko i . V —4. VII. 


Anaspis. GzorrR. Niekolezyk N. 


1240. frontalis L. Wszędzie tak w mieście po ogrodach i zaroślach, 
jak w całej okolicy bardzo pospolity 20. V — 30. VI. Var. late- 
ralis F. Kleparów, Czarnuszowice, Brzuchowiee 20. V—13. VI. 

_ flava L. i var. thoracica L. Wysoki Zamek, Bogdanówka, Obroszyn, 
Czarnuszowice i t. d. 22. V — 18. VIII. 


rufilabris Gryll. Lesienice 12. VI. 
LIII. Meloidae. Oleicowate. 


Meloć. L. Oleica N. 


proscarabaeus L. (Krówka). Wszędzie, tak na przedmieściach. jak 
w oko icy po trawnikach, szczególnie w drugiej połowie 
kwietnia i w maju zwyczajna. 11. IV — 3. VI 


FAUNA LWOWA I OKOLICY 55 


violaceus Marsh. Pospolita w całej okolicy; 21. IV — 15. V. 

decorus Brandt. Znana z bliżej nieoznaczonej okolicy Lwowa. 

variegatus Don. Po lasach nie rzadka; Krzywczyce, Lesieniee, Pa- 
sieki i t. d. 28. IV — 26. V. 

rugosus Marsh. Tak na wiosnę, jak w późnej jesieni nie rzadka 
po kamienistych i piaszczystych miejscach, pod kamieniami 
i na trawnikach. Łyczaków, Bogdanówka. Lonszanówka, 
Zniesienie i t. d. 27. III 19. IV; 26. IX — 26. X. 

егам Brdt. Dość rzadka. Wulka, Holosko, Grzybowiee 

d. 14. IV — 18. V. 

берго Panz. Jak poprzednia należy do rzadszych oleie. Pa- 

sieki, Krzywczyce, Hołosko 30. IV — 9. УП. 


Cerocoma. GrzorrR. Rogatnica Les. 
1250. Schaefferi L. Zubrza 8. VII, Janów 31. VII. 


Lytta. F. Majka lud. (Kantaryda Leś.) 


vesicatoria L. Po jesionach tak w mieście, jak okolicy w niektó- 
rych latach bardzo pospolita, szczególnie w drugiej połowie 
czerwca. 


LIV. Pyrochroidae. Ogniczkowate. 


Pyrochroa. Gxorr. Ogniczek J. 


coccinea m W lasach liściastych nie rzadki. a> Lesie- 
nice, Zniesienie, Pasieki i t. d. 22. V — 

En #2 Dość rzadki po lasach ад. Lesienice, 
Snopków i t. d. 18. V — 20. VI. 


LV. Anthicidae. Nakwiatkowate. 
Notoxus. Grorr. Gliczyca N. 


monoceros L. Bardzo pospolita, szczególnie po wierzbach w całej 
okolicy 7. V — 16. VII. 


Anthicus. Рлук. Nakwiatek Ł. 


Jloralis F. Po suchych, trawiastych miejseach i polach zwyczajny 
w całej okolicy od wczesnej wiosny do jesieni. 31. III— 19. IX. 

*formicarius Goeze. Kilka okazów znalazłem około Lwowa. 

antherinus L. Zniesienie 6. IV. 

axillaris Schmidt. Bogdanówka 26. V; Wulka 6. VI. 


56 A. M. ŁOMNICKI 


LVI. Oedemeridae. Zalęszczycowate. 
Nacerdes. Ѕснмірт. Równicha №. 
adusta Panz. W samem mieście po murach (Łyczaków) zwyczajna. 
Hołosko, 6. VI — 11. УП. 
Asclera. Ѕонмірт. Miekosz E. 


1260. coerulea L. Dość rzadki tak wśród miasta, jak w najbliższej 
okolicy po lasach liściastych, szczególnie na korze drzew ró- 
żnych. Krzywczyce, Lesieniee, Pohulanka i t. d. 26. III — 8. V 


Oedemera. Or. Zaleszezyea 8. 


flavescens L. paka Ganglb. ) Bardzo pospolita w calej okoliey 
E Ge ach i zaroślach. ysoki Zamek, Lonsz mec 
vitres Holosko, Kamienopol i t. d. 11. VI — 21. УП. 

flavipes F Czarnuszowice, Janów; 12. V— 6. VIII. 
virescens L. Zwyczajna po kwiatach tak na otwartych pomo 
jak wśród lasów na polankach i porębach 8. V — 16. VI. 
bride Marsh. Zarówno jak poprzednia pospolita po desi i za- 

roślach; 7. VI —2. VII. 


Chrysanthia. Эснмтрт. Przyzlotka N. 
viridissima L. Krzywczyce, Janów; 7. VII—27. VIII. 
viridis Schmidt. Hołosko 6. УП. 
LVII. Pythidae. Rozmiazgowate. 
Pytho. F. Rozmiazg +. 
depressus L. Jedyny okaz pochodzi z miasta, złapany na parka- 
nie 25. IV. 


Lissodema. Curr. 
4-pustulatum Mrsh. Rzadki. Wulka, Zniesienie; 11. VI— 18. VI. 


Rhinosimus. Larr. Nosacz L. 


Steed Latr. (Genei dd Wysoki Zamek 21, V; Lwów 
miasto) na murze, 

1270. ruficollis L. Na murach w mieście; 4. УІ — 20. X. 

planirostris Е. Czarnuszowice, Holosko 30. Ш — 21. VII. 


— me 


Wykaz 


chrząszczów zebranych na Podolu galicyjskiem przy 
szlaku kolejowym Złoczów-Podwołoczyska w latach 
1884—1890. 
Podał 
M. Rybiński 


W roku 1884, chcąc moich dwóch synów, którzy wówczas 
naukę zaczynali, przyzwyczaić do systematycznej pracy i zainte- 
resować przyrodą, rozpocząłem z nimi i dla nich robić wycieczki 
entomologiczne, do których moje ówczesne zajęcie, jako kontrolora 
telegrafu na linii kolejowej Zloezów-Podwoloezyska, nastręczało 

użo sposobności i zostawiało dość czasu. Już jednak w r. 1885. 
nabrałem sam zamiłowania do entomologii i zbierałem odtąd chrzą- 
szcze pilnie i z zamiarem naukowego opracowania gromadzonych 
materyałów. 


R, diis 
bowiem nie byłem krępowany odległością i mogłem każdą wolną 
chwilę wyzyskać. Zwiedzałem więc na północ od Tarnopola le- 


58 M. RYBIŃSKI 


żące: Plotyez, Czystyłów, Białą, las w Szlachcińcach, oraz wszyst- 
kie okoliczne pola, 

wschodu: okoliczne pola i często ogród miejski, w któ- 
rym wiele i rzadkich gatunków znachodziłem, 

od południowego wschodu: Gaje Tarnopolskie, zalesione 
rzadko dębiną, pomiędzy którą rosło wiele drzew owocowych, 

od południa: Petryków, Czarny las i Na górach, lasy dę- 
bowe, podszyte leszczyną, kruszyną i młodemi lipami. 

od zachodu: Zagrobelę, Kutkowce, Czahary i Proniatyn. za- 
lesione w większej części dębiną z podszyciem jak poprzednio. 

Najwięcej zbierałem przy brzegu stawu w Kutkowcach 
i na mokrawinie przytykającej do lasu na wzgórzu, jakoteż 
i w samym lesie. który był rokrocznie partyami wycinany i za- 
wierał wiele pni tak starszych jak i młodszych wiekiem, nie 
korezowano go bowiem. 

rzegi stawu i Seretu dostarczyły mi bardzo korzystnego 
terenu do badań. 
orkach Wielkich, w Maxymówce i Bogdanówce zwie- 
dziłem najbliższe okoliee stacyi, w 

Podwołoczyskach staw i jego brzegi. 

Zbierany materyał starałem się, o ile możności, oznaczyć. 
Ponieważ jednak nie miałem ani zbioru porównawczego, ani od- 
powiedniej literatury, nie mogłem całego zbioru tak opracować, 
jak tego nauka wymaga. 

V dniu г. 1890., gdy zmuszony byłem zajęcie przy ko- 


Oznaczałem materyał według dostępnej mi literatury, a w ra- 
zach wątpliwych korzystałem z uprzejmości i zbiorów Radcy ce- 
sarskiego p. Edmunda Reittera w Paskowie na Morawie i p. Lu- 
dwika Ganglbauera, kustosza w с. К. Muzeum nadwornem w Wie- 
dniu, którym to panom na tem miejscu serdeczne dzięki składam. 

Wykaz niniejszy jest zestawiony podług katalogu dr. L. v. 
Heydena, E. Reittera i J. Weisego z r. 1891. i zawiera 2.157 
gatunków i odmian. 


W Krakowie dnia 1-go marea 1903. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 59 


Cicindelidae. 
Cicindela (Linnć) Dejean. 


campestris L. w Tarnopolu z wiosną bardzo pospolita; lapałem j ја 
z końcem marca i UN wietniu na nadbrzeżnych wzniesie- 
niach tamtejszego sań 

hybrida L. Zarwanica koło ZR: w maju. 

germanica L. po ścierniskach w okolicy Tarnopola bardzo pospo- 
lita. Czerwiec, lipiec, sierpień. 


Carabidae. 
Calosoma (Weber). 


inquisitor L. w okolicy Tarnopola w Kutkowcach i w Czaharach 
„maju i czerwcu bardzo pospolity tak pod opadlem li- 
śelem, jakoteż na krzewach, gdzie za gąsienicami ugania. 
inquisitor v. Исен. Ragusa, razem z poprzedzającym, lecz dość 
rza się znachodzi. Kutkow 6. 
sycophanta A Tarnopol (Czahary), na Padi 20. VI. Kutkowce 


auropunctatum Hrbst. Tarnopol (Czahary), bardzo rzadki 2. VI. 


Carabus (Linnć) Latreille. 


coriaceus L. v. rugifer Tarnopol (Plotyez, Szlachcińee), w późnej 
jesieni pod korą zie a z wiosną po polach nie rzadki. 
Złoczów (Woroniaki) w 
violaceus L. v. sublaevis Drag: Айде ога Fisch.), od Zloezowa 
do Podwołoczysk pospolity, znachodzi się tak pod kamie- 
peni, рд jakoteż i w piwnieach. Zbierałem go przez 


УЕ 
роты E od Złoczowa aż do Podwołoczysk pospolity przez 
ato. 


жы, Illig. v. tuberculatus Dej. znachodzi się w tychsamych 
miejscowościach, eo poprzedni, i jest pospoli 

arvensis Herbst. Zbierałem go w Zarwaniey koło Złoczowa 15. 
E iw ANY koło Tarnopola 20. XI około starych pnia- 

dość lie 

Scheidleri Panz v. рае 9 Е. Wczesną wiosną na miedzach, pod 
grudami i w otwartych miejscach pod kamieniami od Tar- 
nopola aż do Podwołoczysk licznie się znachodzi, rd 
podezas żniw pod półkopkami w polac 


60 M. RYBIŃSKI 


Scheidleri Panz. v. Łomnickii Reitter. Kilka okazów złapałem wraz 
z poprzednim. 
Estreicheri Fisch. Bardzo rzadki. Jedyne dwa okazy zebrałem 
w Maksymówce 20. V i 18. VII. 
prie Oliv. Przebywa na otwartych miejscach, trawiastych 
zboczach i przedlesiach pod kamieniami. Wszystkie okazy 
zebrałem koło Tarnopola z wiosn 
scabriusculus v. erythropus Fisch. Wraz z poprzednim pospolity. 
Besseri Fisch. Od Tarnopola do Podwołoczysk pod grudami, ka- 
mieniami i pólkopkami przez całe lato pospolity. 
glabratus Payk. W lesie bukowym koło Zloezowa pod kłodami 
i kamieniami w maju. 
hortensis L. Złoczów 16. VI. 
Linnei Panz. W jesieni w lesie złoczowskim i w Zarwaniey 
około starych pnia 
convexus F. W okolicy арай i Złoczowa dość pospolity. 


Cychrus Fabricius. 


rostratus L. W Tarnopolu (Kutkowee), Pluchowie i Żarwaniey. 
poem go w jesieni przewaznie w starych pniakach i pod 
dam 


Notiophilus Duméril. 
alustris Duft. — pospolity w okolicy Tarnopola. 
big deri F. W Tar lu w ogrodzie miejskim, w Kutkowcach 
w вино w weie? bardzo pospolity. 


Blethisa Bonelli. 


multipunctata L. Tarnopol, nad stawem 20. IV. Gaje Tarnopol- 
skie, 12. IV. Hłuboczek, na aaa roślinach, 24. VII. 


Elaphrus Fabricius. 
uliginosus F. Tarnopol, nad e 20. IV 1 2. V. 
cupreus Duft. Wraz z poprzedni 
riparius L. Z wiosną w Liege? nad stawem bardzo pospolity. 
aureus Miill. Tarnopol 2. V. 
Ullrichi W. Hluboezek 19. IV. 


Lorocera Latreille. 
pilicornis F. W okoliey Tarnopola pospolita. 


Dyschirius Bonelli. 
digitatus Dej. Tarnopol 16. IV. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 61 


nitidus Schaum. Tarnopol 16. IV, 20. IV, 1. V. 

politus Dej. Wraz z poprzednim, lecz ho ód się znachodzi. 

substriatus Duft. Jedyny okaz złapany nad stawem w Tarno- 
IX IV. 


polu 

aeneus Dej. Nad MI ym stawu tarnopolskiego z wiosna bardzo 
pospolity. 18. IV, 10. 

intermedius Putz. Tarnopol (Biala), 20. VI. 

Lafertei Putz. Tarnopol (Zagrobela), 21. IV. 

globosus Herbst. W Tarnopolu bardzo pospolity. Nad stawem 18. 
IV, 10. V. Zagrobela 21. IV. 


Clivina Latreille. 


fossor L. Nad brzegami stawu tarnopolskiego i Seretu bardzo 
pospolita. 
collaris Herbst. Jak poprzednia. 


Broscus Panzer. 
cephalotes L. W ezerweu w okolicy Tarnopola i Podwołoczysk 
pospolity. 
Tachypus Laporte. 


pallipes Duft. Tarnopol, 13. IV, 20. VI. 
Jiavipes L. Nad stawem i Seretem w Tarnopolu bardzo pospo- 
lity 20. VI. 


Bembidion Latreille. 


V. 10. V, 20. “үт. 
dentellum Thunbg. Tarnopol (Kutkowee} 28. X. Hłuboczek, 5. XI. 
varium Oliv. Tarnopol (Kutkowee), 8. i 13. X. Hłuboczek, 20. X. 
ustum Schaum. Tarnopol, nad s E 
ripicola Duft. var. testaceum Duft. Tarnopol, nad, stawem 20. VI. 
Andreae 2 W Tarnopolu, nad stawem 3. VI VI. 
v. femoratum Sturm. Tarnopol, nad "Zei 8. Х. 
ustulatum L. W Tarnopolu nad Seretem i stawem bardzo po- 


spolity. 
lunatum Duft. Hłuboczek, 8. V, V. 
modestum Е. Tarnopol, nad ыы 20. VE 5: VII: 


62 M. RYBIŃSKI 


nitidulum Marsh. Złoczów, 29. VIII. 

monticola Strm. Złoczów, 15. VI, 29. к 

minimum Е. Tarnopol (Zagrobela), 20. 5 V. 

ае не dw, Е. Tarnopol dowe 20. V, 28. V. Hłubo- 
zek, 10. V. 


Е отунун L. W Tarnopolu nad stawem i Seretem bardzo 


olit 
кешин ооба Tarnopol (Kutkowce), 28. X. 
gilvipes Strm. Tarnopol, nad Seretem 22. IV. 
Doris Gyllh. Tarnopol (Kutkowce), 20. XI. 
articulatum Gyll. Nad stawem i Seretem w Tarnopolu bardzo 


pospoli 

бораи Goez. Tarnopol (Kutkowee), pod korą starych pni 
ębowych 26. VIII, 8. X. 

assimile Gyllh. Tarnopol (Kutkowce) 9. X. Hłuboczek, 12. X, 
26. bardzo liczny. 

Mannerheimi Sahlb. Tarnopol (Kutkowce). pod viet? 6. X. 

pu F. Tarnopol (Kutkowee) 10. X b. liezny; 1 

biguttatum Е. Tarnopol akr 9 X J2 x he liezny 
pod liściem. Hłuboczek, 26. 


Tachys Stephens. 
bistriatus Duft. Tarnopol, pod kamieniami 11. i 20. IV. 


Tachyta Kirby. 
nana Gyllh. Tarnopol (Kutkowee), pod Кога 12. V, 25. УШ. 


Lasiotrechus Ganglbauer. 
discus F. Tarnopol, nad stawem 20. VI. Hłuboczek, 10. VI, 15. УП. 


Trechus Clairville, Ganglbauer. 
rubens Е. Tarnopol, 20. VI. 
quadristriatus Schnk. W lasaeh kolo Tarnopola b. pospolity. 
Epaphius Leach. 
secalis Payk. Tarnopol, nad Seretem 20. VI. Hłuboczek, 28. X. 


Patrobus Dejean. 
atrorufus Stróm. W Tarnopolu nad stawem 25. VI, 5. VII. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 63 


Platynus Bonelli. 


ruficornis Goeze. W Tarnopolu nad Seretem 21. IV, 6. X. 
obscurus Herbst. Hłuboczek, pod liściem pospolity 10. Ny 20. VI, 
30. A. 


assimilis Payk. Tarnopol, nad stawem i Seretem pospolity 13. IV, 
Cy 8 VL 


livens Gyllh. Gaje Tarnopolskie, na mokrawinie 22. IV. 
sezpunctatus L. Tarnopol (Kutkowee), 30. VIL 20. X. bardzo po- 
16 


срогу; 

viridicupreus Goeze. Tarnopol, nad stawem i Seretem 20. IV, 3. 
V, 1. VI. Hłuboczek, 15. XI. 

viridicupreus v. austriacus F. wraz z реза. 

marginatus L. Tarnopol, nad stawem 23. IV, 5. У, 10. У. 

Mülleri Herbst. W okolicy Tarnopola bardzo pospolity, 

gracilipes Duft. Tarnopol (Gaje), 28. III, 13. IV, 23. IV 

viduus = Tarnopol, nad stawem i Seretem b. pospolity. 

oestus Duft. Jeszeze pospolitszy niż poprzedni. 
micans Nie, Tarnopol (Kutkowce), z liści bardzo licznie wysiany 


fuliginosus Panz. Tarnopol, w ogrodzie miejskim 13. IV. Kut- 
kowce, 28. X, 5. XI. z pod liścia. 
piceus L. Tarnopol (Kutkowce), s: X, 5. XI. z pod liści. 
gracilis Gryllh. Tarnopol (Gaje), 8. X. 
Thoreyi Dej. Tarnopol, nad stawem 20. X. Kutkowee, 5. XI. 
»  *. puellus Dej. Z poprzednim, jednak ezestszy. 


Olisthopus Dejean. 
Sturmi Duft. Tarnopol (Kutkowee), pod liseiem 16. X, 5. XI. 


Synuchus Gyllenhal, Bedel. 


nivalis Panz. Tarnopol — pod opadlem liściem 5. VII, 
8. VIII. Złoczów, 13. VI, 29. VIII, Zarwaniea, 13. IX. 


Dolichus Bonelli. 


halensis Schall. Po polach w okolicy Tarnopola, pod grudami 
dość pospolity 27. VII, 3. VIII, 10. VIII. 


Calathus Bonelli. 


fuscipes Goeze. W okolicy Tarnopola wszędzie b. pospolity. 
Fre | Jak Ra 


64 M. RYBIŃSKI 


Laemosthenes Bonelli. 


ter TA RT Lapalem go we wlasnej piwnicy na dworeu ko- 
20. VII. 


wym w Tarnopolu 10. V, 17. V, 18. VI, 


Sphodrus Clairville, Ganglbauer. 
leucophthalmus L. Z poprzednim 20. V. 


Platyderus (Steph.) Schaum. 


rufus ч m ни miejskim w Tarnopolu pod opadłem li- 
czesną wiosną i późną jesienią dość często się 


ы boże 31: HL 15. IV, 23: IV, £ XI. 


Lagarus Chaudoir. 
vernalis Panz. Tarnopol (Kutkowee) 28. V 


Poecilus Bonelli. 


punctulatus Schall. Na РИ AE stawu Ka ve? pod 
kamieniami i grudami 14. АД 2 

marginalis Dej. W sale Tarndpola po polach i miedzach 
z wiosną pospolity 28. III, 5. IV. 

lepidus Leske. Tarnopol, 20. ҮШ. Pluehów, 4. V. 20. 

cupreus L. W okolicy Tarnopola pod kamieniami i grudami bar- 
zo pospolity. 

coerulescens L. Tarnopol, 20. IV, 7. V. 


Pterostichus Bonelli. 
aterrimus Hrbst. Tarnopol (Kutkowce). pod korą starych pni dę- 
2. ХУ. 


owych 2 
керы F. W lasach okolicznych Tarnopola bardzo po- 


niger Schall Jak poprzedni. 

vulgaris L. Pod kamieniami i grudami na przedlesiach w okoliey 
Tarnopola bardzo pospolity. 

nigrita F. Tarnopol (Kutkowee), 14. V, 18. V. 

anthracinus Illig. W lasach w okolicy Tarnopola pospolity. 

strenuus Panz. Pod gere liściem. Tarnopol (Gaje) 24. III. 
Kutkowce, 8. VI, 

R Panz. W eos lesie koło Złoczowa pod pniakami 

X. 


melas а W Tarnopolu ро AK sa polach pod grudami 
i kamieniami 10. IV, 25. IV 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 65 


Abax Bonelli. 


ater Vill. W bukowym lesie koło Złoczowa pod klodami i liściem 
opadłem 4. V. 20. VI, 5. VIII, w Zarwaniey 20. X. 
parallelus Duft. W Tarnopolu i Złoczowie w lasach pospolity 
У, AS. V, 14. VAL 
carinatus Duft. W tarnopolskim ogrodzie miejskim pod opadlem 
liściem 28. III. Kutkowce 24. V, Płotycze 10. XI. 


Molops Bonelli. Ў 


picea Panz. W okolicy Tarnopola w lasach pod liściem opadłem 
dość Керен Płotycze, 20. VIII. Kutkowce, 14. V. Trem- 
‚ bowla, 


Stomis Clairville. 
pumicatus Panz. Nad stawem tarnopolskim 7. V, pod kamieniami. 


Amara Bonelli. 


plebeja ior Po e i miedzaeh kolo Tarnopola pospolita; 
10. 18. VL 15. 

similata Gyllb Tarnopol (Kutkowce) 24. IV, 14. VI. Gaje 24. V. 

ovata Е. Tarnopol (Gaje), 20. VIII. 

it Panz. W okolicach Tarnopola, pod kamieniami i gru- 

mi bardzo pospolita. 
Dd AS Steph. Z poprzednią, lecz rzadka. 
aenea Degeer. Znachodzi się w okolicy Tarnopola tak często, jak 
. communis Ste 

spreta Zimm. Tarnopol, v w polu, pod gruda 25. IV. 

eurynota Panz. Tarnopol, po polach, E: grudami i półkopkami 
dość pospolita. 4. VI, 12. VII, 2. VIII. 

familiaris Duft. W okolicy Tarnopola bardzo pospolita. 

lucida Duft. Tarnopol, 13. IV. Zagrobela, z naniesionego 21. IV. 

tibialis Payk. Tarnopol, nad stawem i pod grudami, 24. VII. 

equestris Duft. Tarnopol. W ogrodzie miejskim pod liściem opa- 
dłem 13. IV, 25. IX. 

fusca Dej. Tarnopol (Gaje), 10. VI, pod liściem opadłem. 

municipalis sgk Tarnopol (Kutkowce), pod kamieniem 24. IV. 

bifrons PEN Na zboczach trawiastych koło Tarnopola 28. IV, 

x 10€ XT. 


Minis i uid dość pa się aver ure 24. III, 
b. IV; 90. V; 4 X, 


Spraw. Кош. fizyogr. T. XXXVII. Część II. o 


66 ovs Ме RYBIŃSKI 


aulica Panz. Tarnopol (Kutkowce), 5. VIII, 10. IX, najczęściej 
. z roślin strzęsiona. 


Zabrus Clairville. 


модное боо, W okolicy Tarnopola po polach, kiedy żyto 
J kłosy dostaje, na tychże dosyć często spotyka się; 2. VI, 
25. VI, 4. VII. 


blapoides Creutz. W 5 Tarnopola po polach miedzach i ugo- 
rach dość pospolity; 3. IV, 25. V, 10. VL 4. УП. 


Ophonus (Stephens) Bedel. 


obscurus F. W Zarwanicy koło Złoczowa, po nawalnym deszczu 
od naniesioną mierzwą bardzo licznie go zebrałem 3. VIII. 

тенин Duft. Tarnopol (Szlachcińce), w lesie pod korą starych 

i dębowych i pod kłodami 15. IV, 20. IV, 16. X. 

‚йин F. W Zarwanicy razem z Ophonus obscurus 3. VIII. 

puncticollis Payk. Jak poprzedni 

azureus F. okolicy Tarnopola pod kamieniami na suchych 
zboczach 29. III, VL 

amta e I e o ep 21. IV, z naniesionego; 

10. V, łapany w loci 

pubescens Mall. w okoliey Tarnopola bobiko pospolity. 

griseus Panz. Tarnopol, 12. 

calceatus Duft. Po polach i miedzacli koło Tarnopola w jesieni 
pospolity; 3. VIII, 15. VIII, 20. VIII, 5. IV. 


Harpalus Latreille. 


aeneus F. Okolice Tarnopola; pod grudami, kamieniami i opadłem 
liściem bardzo pospolity. 

aeneus v. confusus Dej. Wraz z poprzednim 29. III, 28. IV. 

psittaceus. Fourer. W towarzystwie dwu poprzednich, lecz rzadszy. 

smaragdinus Duft. Po olach i ugorach, pod kamieniami i gru- 
ami w okolicy Tarnopola 30. i 31. HL 2. IV. 

rubripes Duft. Jak poprzednie w Tarnopolu pospolity. 

latus L. Tarnopol (Gaje). 13. IV; Kutkowce, 10. V, 29. X. 

quadripunctatus Dej. Tarnopol (Kutkowce), 20. V, pod liściem. 

luteicornis Duft. Tarnopol (Szlachcińce). 20. IV. Kutkowee 12. V. 

dimidiatus Rossi. Po suchych zboczach trawiastych w okolicy. 
Tarnopola dość częsty, 13. IV, 20. V. 

serripes Quens. Tarnopol (Szlachcińce), 12. V. 

tardus Panz. Okolice Tarnopola, po suchych zboczach trawia- 
stych, pod kamieniami i ктш. dość пеки 28. 1 81. 
IM, 2 +: 1L IV. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 67 


anxius Duft. Jak poprzedni, 2. i 11. IV, 3 
picipennis Duft. Jak poprzedni, 26. III, is dé 


Anisodactylus Dejean. 


binotatus Е. W okolic Tarnopola wszędzie bardzo pospolity; 5. 
иена ` ооа 

binotatus v. spurcaticornis Dej. W towarzystwie poprzedniego, leez 
rzadszy; 4, 12 i 23. IV. 

a Duft. W okolicach ere na wilgotnych miej- 
scach rzadko się znachodzi, 1., 3. i 13. IV. 

"о Panz. Na suchych zboczach podam tych pod kamieniami 

w locie, 11. IV, 10. V, 15. V, 26. V. U 


Diachromus Erichson. 


germanus L. Złoczów, z pod liścia opadłego wysiany SV. 


Bradycellus Erichson. 
verbasci wiece fred (Kutkowce), nad stawem 20. VIII, czer- 
pa schwytan 
harpalinus | Dej. Geet E (Kutkowce), z opadłego liścia wysiany 
X, 


collaris Payk. Tarnopol (Kutkowce), pod liściem 5. IX, 8. X, 
Szlachcińce, 3. X. Zagrobela, 21. IV z naniesionego. 
Stenolophus Latreille. 

teutonus Schrank. W Podwołoczyskach nad stawem 8. VI. 


Acupalpus Latreille. 
dorsalis F. W Tarnopolu nad stawem (Kutkowee), 2. IX, 25. IV, 
V. 


meridianus L. Jak poprzedni, leez pospolitszy. 


Badister (Olairville) Dejean. 
bipustulatus Е. W tarnopolskich lasach i po przedlesiach bardzo 


pospolity. 
sodalis Duft. W okolicy Tarnopola na mokrawinach koło pni 
райы! dość często się znachodzi (Kutkowce), 27. IX. Hlu- 
zek, 26. X, 5. XI 
mister SAM Znachodzi się w tychsamych miejscach eo po- 
przedni (Kutkowee), 13., 21, X, 2. XI. 
5* 


68 M. RYBIŃSKI 


Licinus Latreille. 


depressus Payk. Koło Tarnopola dość rzadki. Ogród miejski, pod 
liściem, 20. III. 


Oodes Bonelli. 


helopioides Е. Na mokrawinach к stawu tarnopolskiego dość. 
pospolity; 4., 25. IV, 10. V i t. d. 


Chlaenius Bonelli, 


tristis Schall. Na wzgórzach trawiastych koło stawu tarnopol- 
skiego często się znachodzi, 4. IV. Kutkowee, 10., 20. V. 
i 4. VI. 


NON F. Kolo stawu tarnopolskiego i nad Seretem nierzadki, 
90. IV, 8. У, 20. VI, 

ейи Schrank. Wraz z poprzednim, lecz pospolitszy od niego. 

nitidulus к! tibialis Dej. Z typową formą równie często sie zna- 


chodzi. 
vestitus эш Tarnopol, nad stawem 20., 26. IV., 8. V. 
sulcicollis Wo. Wraz z Chłaenius tristis, lecz rzadszy od niego; 
„ 4. 1 14. IV. W ogrodzie miejskim w Tarnopolu w locie 
e p ык 10. V. 


Panagaeus Latreille. 
crux major L. Tarnopol (Kutkowee), 8. IX. apt an 20. X. 
bipustulatus F. Zarwanica, z liścia wysiany 26. 
Masoreus Dejean. 


Wetterhali Gyllh. Hłuboczek, pod kamieniem w kamieniołomie, 
25. VI. ; 


Lebia Latreille. 


cyanocephala L. Tarnopol, 15. V. 

chlorocephala PT Kolo EE dość pospolita, Kutkowce; 
4 VHL 1L IX, 20. X. 

cruæ minor L. Tam opol (Kutkowce), z krzewów strzęsiona 20. V. 

Gaje, 2. VIII. Szlachcińce, 25. VII. 


Metabletus Sehmidt-Goóbel. 


truncatellus L. Tarnopol, 1. IV, 14. IV, 5. VI, 8. X. 
foveatus Fourer. Tarnopol (Gaje), 10. IV. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 69 


Blechrus (Motschulsky) Schaum. 
glabratus Duft. Tarnopol (Kutkowce), pod opadłem liściem 10. IV, 
3. VI. 


maurus Sturm. Tarnopol ERA 14. V, 20. X. Gaje, 1. IV. 
plagiatus Duft. Hłuboczek, 21. 


Dromius (Bonelli) Schaum. 


marginellus F. Hłuboczek, 8. XI. Pod korą poj topoli. 

agilis Е. Tarnopol (Gaje), 21. X. (Kutkowce), 2 

айк cue L. 'Tarnopol (Gaje), 21. X. котов) 20. Х, 
I. Hłuboczek, 26. X, 28. XL 

vo is Thoms. Tarnopol Lige, ae X. Szlacheińce, 20. 
V. Hluboezek, 26. X. Jeziern 


Cymindis Latreille. 


humeralis Fourer. Złoczów, 30. IV. Pod opadlem liściem. 
cingulata Dej. Złoczów. 3. V. 


Odacantha Paykull. 


melanura L. Z wiosną i w jesieni nad stawem tarnopolskim po- 
spolita; 12. IV, 26. IV, 20. IX, w trzcinie, ducem 
communis, 10. XII. 


Dytiscidae. 
Haliplus Latreille. 
obliquus F. Jezierna, 3. V 
Jlavicollis Sturm. Tarnopol Sz Кш, 14. IV. 
podł Degeer. W okolicy Tarnopola w rowach zawodnionych 
ch bagienkach bardzo pospolity. 
fulvicollis is Beie, d Tarnopol nad stawem 23. I 
Jluviatilis Aub. Tarnopol, 23. IV. Zagrobela, 26. 28. IV. 
lineatocollis Marsh. Tarnopol, 23. IV. Jezierna, 3. V. 


Cnemidotus Illiger. Erichson. 
caesus Duft. Tarnopol (Zagrobela), 26. IV. Jezierna, 3. V. 


Hyphydrus Illiger. 


ovatus L. W okoliey Tarnopola po rowach i bagnach bardzo 
pospolity. = Łan 


10 M. RYBIŃSKI 


Hygrotus Stephens. Thomson. 
шашыл s Е. eg (Proniatyn), 14. IV, 2. V. Nad stawem 
i 28 


0.040 Ger? Tarnopol (Zagrobela), 26. i 28. IV. 


Coelambus Thomson. 


impressopunctatus Schall. W okolicy Tarnopola bardzo pospolity. 


Bidessus Sharp. 


unistriatus Illig. Tarnopol A 28. III, 26. IV. 
geminus F. Podwołoczyska, 2 


Hydroporus Clairville. 


bilineatus Sturm. Tarnopol. 26. i 29. IV. Płuchów, 24. V. 
lineatus F. Płuchów, 24. V 
sis Fabr. Tarnopol, 8. V. 
erythrocephalus L. Tarnopol (Gaje), 3 
scalesianus Steph. Tarnopol R KARNA V. 
angustatus Sturm. Tarnopol, 16. IV. ие 26. IV, 38. IV, 
palustris L. W okoliey Tarnopola bardzo pospolity. 
v. vittula Er. Tarnopol vae |: 7 : Bos IV. 
umbrosus Gyllh. Tarnopol шыгы" = 
planus Е. Tarnopol (Zagrobela), 26. ay (Prost) 14. IV. 
pubescens Gyll. Tarnopol (Kutk kasy 26 i 
fuscipennis Schaum. Tarnopol (Kutkowee), 2L Iv. 


Noterus Clairville. 
ipe m э Tarnopol, 12. i 22. IV. Zagrobela, 28. IV; bardzo 


sparsus 5 ard Jak poprzedni. 


Laccophilus Leach. 


obscurus Panz. W okoliey ее bardzo pospolity. 
interruptus Panz. Jak poprzed 


Agabus Leach. 


biguttatus Oliv. Tarnopol, 4. V. Złoczów, 29. VIII. 
bipustulatus L. Tarnopol, 5. V, 24. M Zagroleba, 26. i 28. IV. 
subtilis Er. Tarnopol tPłónistyn) 1 K 

paludosus F. Tarnopol, 4. V. Borki "wielkie, 20. V. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 41 


uliginosus L. Tarnopol (Zagrobela), 28. III i 14. IV. 
congener Payk. Tarnopol oe 28. III,-26. IV, 1. У. 
Sturmi Gryll. Hluboezek. VI. 

undulatus Schrank. W okolicy Tarnopola seg роере н]: 
femoralis Payk. Tarnopol, 17. IV. „Hłuboczek, 1. V. 
maculatus L. Tarnopol, 24. IX. Borki, 10. vir 


Ilybius Erichson. 


fenestratus Е. W okolicy Tarnopola bardzo pospolity. 

fuliginosus Е. Tarnopol, "s D 20. V. Zagrobela, 26. IV i il V: 

subaeneus Er. Tarnopol, 

ater Degeer. Tarnopol (agre) 25 ШУ, Li 

obscurus Marsh. Tarnopol (Kutkowce), 26. ТУ. Pim, 14. IV. 

guttiger Gyll. W TOO EE pospolity. o: 20. V. 
Hłuboczek, 17. I 

angustior Gyll. Jak dode | 


Liopterus Aubé. 
ruficollis Schall. к (Zagrobela), 26. ТУ. (Szlachcińce), 4. VIII. 


Cołymbetes Clairville. 
Grapii Gyll. Tarnopol, 3. IV, Kutkowce, 26. a. 


AE Lacordaire. 


conspersus Gryll. W okolicy е bardzo .Хуүойвой 
Miano Aubé. Jezierna, 

otatus F. Tarnopol (Kutko owce), 14 i 28. IV. ëng 1. v. 
ane F. Tarnopol (Zagrobela), 28. IV, (Kutkowce), 1 
exoletus Forster. Tarnopol (Kutkowce), 26. IV. (Zagrobela) 20. V. 


Cymatopterus ас дано. 
fuscus L. W okolicy Tarnopola bardzo pospolity. 
striatus L. Tarnopol, 3. IV, 27. VI, 12. IX, 20. XL 
Hydaticus Leach. 
—Q Deg. Tarnopol E 26 i 28. IV. Hluboezek 
iL 


stagnalis F. Hluboezek, 5. V. 
transversalis Pontopp. Tarnopol, 20. V.  Hluboezek, 4. V. 


19 M. RYBIŃSKI 


Graphoderes Esebscholtz. 


austriacus Sturm. Tarnopol, 20. V. Zagrobela, 1. V.. 
cinereus L. W okolicy Tarnopola bardzo zm da Hluboezek, 


zonatus "Hoppe. Tarnopol, 20. V. Zagrobela, 1. V. Hluboezek, 10. VI. 


Acilius Leach. 


sulcatus L. W okolicy Tarnopola pospolity. Jezierna, 2. VI. 
sve meni Nieolai. Tarnopol, 3. 1 26. ТУ, 24. VI, 24. IX. 
v. Kotulae Ulanowski. Różni się od poprzednich spo- 
dem E aen żółtym; znachodzi się wraz z poprzednim. 


Dytiscus Linnć. 


latissimus L. W ama Podola nie rzadki; lecz trudny do ło- 
wienia, albowiem pojawia się dopiero pod zimę. "Tarnopol, 
19. XII. 


marginalis L. Tarnopol (Zagrobela), 26. IV, 10. XI. 
v. conformis Kunze. Wraz z poprzednim 
dimidiatus Bergstr. Tarnopol, w odnogach stawu 26. IV, 26. VIII, 
24. IX, 10. X. W późnej jesieni bywa najliczniejszy. 
circumcinctus Ahr. Z wezesną wiosną i późną jesienią w okolicach 
Tarnopola bardzo pospolity. 
circumcinctus v. dubius Gryllh. v 2 ПРИЮТЕ: 
circumflexus Е. Tarnopol, 20. IV, 4 


Cybister Curtis. 


laterimarginalis Deg. W okolicy Tarnopola bardzo rzadki. Zagro- 
be es, 26. IV 1 20. у: 


Gyrinidae. 
Gyrinus TU 


minutus F. Tarnopol (Zagrobela), 5. 
bicolor Payk. Tarnopol Алов) M i 28. IV. 
mergus Ahr. Płuchów. 
natator: Ahr. W ый, Tarnopola dość pospolity. Zagrobela, 
2. IV, 20. V. Kutkowee, 26. IV. 
marinus LE uius n od poprzedniego. мак айн, SN 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 18 


Orectochilus Lacordaire. 


villosus F. Tarnopol, nad Seretem 7. VI. 


Hydrophilidae. 


Hydrous Leach. 
aterrimus Eschsch. W okolicy Tarnopola przez cały rok pospolity, 


Hydrophilus Geoffroy. 
caraboides L. W okolicach AST bardzo pospolity. 
flavipes Stev. Podwoloezyska, 12. XI. 
Носы Leach. 
„fuscipes L. Koło Tarnopola bardzo pospolity. 


Helochares Mulsant. 
lividus Forster. Jak poprzedni. 


Philydrus Solier. 
testaceus Е. Кр, Tarnopol, 12. i 28. IV; Zagrobela, 28. IV; 
Kutkowce, 24. 
melanocephalus Oliv. Tarnopol, 22. IV. Zagrobela, 26. i 28. IV. 
Jezierna, 3. V. 
Enochrus Thomson. 


bicolor Payk. Tarnopol (Zagrobela), 26. IV. Kutkowce, 24. ХІ. 
| Anacaena Thomson. 
limbata Е. W okolicy Tarnopola bardzo pospolita. 


Laccobius Erichson. 


nigriceps Thoms. W okolicy Tarnopola bardzo pospolity. 
minutus L. Tarnopol (Zagrobela), 26. IV. 


Limnebius Leach. 


papposus Muls. Maksymówka, 18. VI. 


14 o ^ ^ X. RYBIŃSKI 


truncatellus ege $ W okolicach Tarnopola bardzo EC 
26. IV; Proniatyn, 15. V; Hluboezek 5. V. 
picinus Marsh. Dh 23. ТУ; Zagrobela, 26. IV. 


Chaetarthria Stephens. 


seminulum Payk. Z pod liścia opadłego i naniesionego wysiana. 
Tarnopol (Kutkowce), 13. X, 29. X. Nad Seretem, 28. IV. 


Berosus Leach. 
luridus L. Tarnopol (Zagrobela), 26. i 28. IV. Kutkowce, 21. IV. 
Płuchów, 24. V. 


signaticollis Charp. Wraz z poprzednim, lecz znacznie rzadszy. > 


Cercyon Leach. 
ustulatus Pieria Z liścia opadłego w Kutkowcach wysiany, 8. TE; 
13. X. 


haemorrhoidalis F. Tarnopol. W odchodach bydlęcych 28. V. 

flavipes F. Jak poprzedni, 2 

melanocephalus L. Tarnopol ien 10. XI. Zarwanica, 11 
IV, z liścia poddać wysi 

aquaticus Lap. Tarnopol ое) 10. XL Z opadłego liścia. 


меде Maso. Wraz z poprzednim. 

unipunctatus L. 

Jidsquálius E gegen pa? 14. "A 24. VII, w odchodach 
terminatus Marsch. 

pygmaeus Illig. Złoczów, 9. IV. Ka odchodach. 

analis Payk. Tarnopol (Kutkowce), 8. i 18. X. Z liścia wysiany. 
minutus F. ае 3. V. W odehodach bydlęcy ch. 

granarius Е. Tarnopol (Proniatyn). Z liścia acitd Б; 
lugubris Payk. Bereet (Kutkowee), 8. i 13. X. Z liścia dk 


Megasternem Mulsant. 
obscurum Marsh. Tarnopol (Kutkowce), 15. IX. (Schlachcińce), S x 
Z liścia wysiany. 
Cryptopleurum Mulsant. 


crenatum Panz. Tarnopol (Kutkowee), 15. IX, 18. X, (Szlachcińce), 
3. X. Ź liścia wysiany. 

atomarium Oliv. Wraz z poprzednim, lecz bardzo licznie się zna- 
chodzi. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 15 


Sphaeridium Fabricius. 
bipustulatum F. S. W odchodach bydlęcych. Tarnopol, 20. IV, 
380. £V, 10 V 
scarabaeoides L. Wraz z poprzednim. 


Coelostoma Brullé. 
orbiculare F. W okolicy Tarnopola pod liściem opadłem bardzo 
pospolity. 
Spercheus Kugelann. 
emarginatus Schalles. W кы Tarnopola z wiosną w nanie- 
sionem pospolity. Tarnopol, (nad Seretem), 30. IV, (Zagro- 
bela), 26. IV. 
Helophorus Fabricius. 


nubilus F. W okolicy Tarnopola w naniesionem i pod opadłem 
. liściem bardzo pospolity. | 
griseus Herbst. Jak poprzedni, jeszeze pospolitszy. `` 
aquaticus L. W wodach stojących koło ача А pospolity. 
quadrisignatus Bach. Tarnopol (Zagrobela), 28. IV. 
Hydrochus Leach. 
brevis Herbst. Tarnopol (Proniatyn), 14. IV. 
elongatus Schaller. W wodach stojących koło Tarnopola na wiosnę 
bardzo pospolity. Zagrobela, 26. 1 29. ІУ Kutkowee, 28. III. 
Ochthebius Leach. 
riparius Illig. Tarnopol (Kutkowce), 28. IV i 29. X. 


Hydraena Kugelann. 
palustris Er. Tarnopol (Kutkowce), 14. IV i 28. IV. 


rtparia Kugelann. Tarnopol (Proniatyn), 14. IV. 
Georyssidae. 


Georyssus Latreille. 


erenulatus Rossi. Tarnopol, nad Seretem w naniesionem 22. IV, 
28. IV. | | 


46 M. RYBIŃSKI 


Parnidae. 
Macronychus Miiller. 


4-tuberculatus Müll. Hłuboczek, 4. V, na drzewie leżącem w wodzie. 


Potamophilus Grermar. 


acuminatus F. Płuchów, 24. V. W małem bagienku czerpakiem 
złowiony. 


Dryops Olivier. Leach. 
substriatus Mall. Hłuboczek, 20. IX. 


Parnus Fabricius. 


prolifericornis Е. Tarnopol ат Gë IV. Płuchów, 24. У. 
obscurus Duft. Tarnopol (Zagrobela), 2 
auriculatus Panz. Tarnopol, nad aoi АС naniesionem, 4. IV. 
nitidulus Heer. Z poprzednim 4. IV. 


Heteroceridae. 
Heterocerus Fabricius. 


marginatus F. W Tarnopolu nad stawem w namuliskach bardzo 
licznie się znachodzi; 20. V i 24. VI. 

fusculus Kiesw. Jak poprzedni, lecz rzadszy. 

laevigatus Panz. Tarnopol, 12. i 20. V, 24. VI. 


Staphylinidae, 
Ocalea Erichson. 


badia Er. Tarnopol (Kutkowce), z pod opadłego liścia wysiana 9. Х. 


Ilyobates Kraatz. 
nigricollis Payk. Tarnopol (Kutkowee), pod liściem 2. IX. 


| Chilopora Kraatz. 
rubicunda Er. Tarnopol, nad stawem 22. IV. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 77 


Całodera Mannerheim. 


umbrosa Er. Tarnopol (Kutkowee); wysiana z liścia 20. X. 


Phloeopora Erichson. 


reptans Grav. Tarnopol (Kutkowce), pod korą 16. III. 
corticalis Grav. Tarnopol (Kutkowce), pod korą 26. VIII. 
latens Er. Z poprzednią 16. VII. 


Ocyusa Kraatz. 
рісіпа Aub. iru e (Kutkowee),.z liścia wysiana 20. X. Ogród 
miejski, 1. XII 
Ischnoglossa Kraatz. 


corticina Fr. Tarnopol (Kutkowee), 12. V. 


Thiasophila Kraatz. 


R Er. Z mrowisk gatunku Formica nis ET Złoczów, 
15. III, Tarnopol (Gaje), 19. III, 24. 


Oxypoda Mannerheim. 
lividipennis Steph. 'Тагпоро1 Erga 29. X, z liścia wysiana. 
Wraz z rzedni 


opaca Grav. 

umbrata Gyllk. але дел» 20. T pod liśćmi. 

sericea Heer. Złoczów, 12. VI. 

longiuscula Grav. Tarnopol (Zagrobela), 22. IV, w naniesionem 
bardzo liczna. 

alternans Grav. Tarnopol (Kutkowee). z grzybów 25. VII. 

morena Sahlb. Złoczów, 15. III, w gniazdach mrówki For- 


tca Ton 
Geste Sahlb. Tarnopol (Kutkowce), 28. X, z liścia wysiana. 
formiceticola Märk. Złoczów, 15. Ш, w gniazdach mrówki For- 
mica rufa. 


Microglossa Kraatz. 


M T irn | Tarnopol (Kutkowce); 20. X, z liścia wysiane. 


Aleochara Gravenhorst. 


ruficornis Grav. Tarnopol (Kutkowee), 28. VII i Jezierna, 11. IV, 


z liścia wysiana. 


78 M. RYBIŃSKI 


жер Fbr. Ro Tarnopola. Na ścierwach bardzo 
I . V, Kutkowce, 11. V i 8. VI. 
crassicornis Lac. Tarnopol (Kutkowce), 21. IV w naniesionem. 
umata Grav. Tarnopol (Zagrobela), 20. IV. 
bipunctata Ol. Tarnopol (Kutkowce), 20. X, w liściąch. 
morion Grav. Złoczów, 15. XI 
tristis Grav. Tarnopol (Gaje). 18. 
laevigata Gryll. Tarnopol най 20. X, w liściach 
lanuginosa Grav. W odchodach bydlęcych w Kies 12. УП. 
moesta Grav. Tarnopol Nathe 17. V, na ścierwie. 
sanguinea L. Złoczów, 5. VI. 
nitida Grav. Okolice Tarnopola; pod opadłem liściem bardzo po- 
spolita (Kutkowce) 26. IX, 20. X. 


Dinarda Mannerheim. 


Mirkeli Kiesw. U mrówek: Formica rufa. Złoczów, 15. III. Tar- 
nopol (Gaje), 19. III. 

dentata Grav. W gniazdach mrówki Formica sanguinea pod ka- 
mieniami, przy wale kolejowym w Tarnopolu 13. IV, 25. 
Ге, T€ V, 26. IX. 


Lomechusa Gravenhorst. 


strumosa Fbr. W gniazdach mrówki Formica rufa; Tarnopol 


(Gaje). 24. III. 


Atemeles Stephens. 


emarginatus Payk. Medic (Gaje) 24. IV, w gnieździe mrówki 
Formica ru 
paradoxus Grav. ы (Zagrobela), 21. IV, w naniesionem. 


Zyras Stephens. 
collaris Payk. Tarnopol (Kutkowce), 8, X, 29. X. Z liścia wysiana. 


Myrmedonia Erichson. 


humeralis Grav. Tarnopol (Gaje), 6. V. 

cognata Mürk. Wraz z poprzednią 

funesta Grav. Tarnopol, w scri wierzbach w towarzystwie 
Lasius fuliginosus, 

limbata Payk. Tarnopol (Gaje). 80. IV. Koło gniazd mrówek. 

lugens Grav. Wraz z poprzednią. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 79 


. Drusilla Leach. 
canaliculata F. Po suchych miejscach pod kamieniami i po mie- 
dzach kolo Tarnopola bardzo pospolita. 
Callicerus Gravenhorst. 


rigidicornis Er. Tarnopol (Proniatyn), 29. VI, złowiony czerpakiem. 


Alianta Thomson. 


пем. Ег. W trzeinie Phragmites communis. Tarnopol (Kutkowce), 
9. X. А | 


Notothecta Thomson. 


Лавра G Grav. W gniazdach mrówki Formica rufa. Złoczów, 15. 
anceps TII. Tarnopol (Gaje) 19. i 24. III. 


Thamiaraea Thomson. 


cinnamomea Grav. Tarnopol; w starych wierzbach w towarzystwie 
mrówki Lasius: joye ze, TEEN: 


Colpodota Rey. : 

sordida Marsh. | Tarnopol Н» z liścia wysiane 20. X 
pygmaea Grav. i 4. 

і 
с T | Tarnopol (Kutkoyëej, 10. X, z liścia wysiane. 
Jungi Grav. | Okolice Tarnopola. Na grzybach i pod. liściem bar- 
orphana Er dzo pospolite. 
laticollis Steph. Tarnopol (Kutkowee), 29. X, wysiana. 


Amischa Thomson. 
analis Grav. Wraz z poprzednią pod. liściem i mierzwą bardzo 
pospolita. 
talpa Heer. Tarnopol (Gaje), 19. III, u mrówki Formica 
exilis Er. Tarnopol, pod. kamieniami w wilgotnych емі. 13, V. 
Geostiba. Thomson. 


circellaris Grav. W Tarnopolu w lasach pod EC liściem 
ardzo pospolita. 


80 M. RYBIŃSKI 


'Thectura Thomson. 


cuspidata Er. Tarnopol (Kutkowce); pod korą starych pniaków 
15; V. 


Dinaraea Thomson. 
linearis Grav. ere: Ee A z naniesionego wysiana. 
angustuła Gyll. - 22. 
aequata Er. Tarnopol Кеке). 20. III, pod korą debowa; 
20. IX, z liścia wysiana. 


Liogluta Thomson. 
precibus esw. | Tarnopol (Kutkowee); z liścia wysiane 20. 
graminicola Grav. IX i 4. XI. 


Atheta Thomson. 
euryptera Steph. 


trinotata Kr. 
aska F Tarnopol (Kutkowce); 20. X i 21. XL 
Zz llsGla wysiane 


pallidicornis Thoms 
Aubei Bris | Tarnopol (Zagrobela), 28. ТУ. Z naniesionego 
elongatula Grav. wysiane. 

melanocera 'Thoms. Z poprzednią. 

intermedia Thoms. 1 
longicornis Grav. aient Armani 24. IV. Z naniesio- 
atomaria Kr. o wysia 

zosterae a 


inquinula Er. doch. 28. XI. Z liścia wysiana. 
Aloconota Thomson. 
eurraz Kr. Jezierna 21. XI. Z pod liścia wysiana, 
Gnypeta Thomson. 
carbonaria Mannh. Tarnopol (Zagrobela) 22. IV, w naniesionem. 
Thinonoma Thomson. 


nidi E | Z poprzednią w Zagrobeli, w naniesionem. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 81 


Ischnopoda Thomson. 


umbratica Er. Tarnopol, nad stawem 2. V. 


Tachyusa Erichson. 


constricta Er. Hłuboczek, 19. IV, na mokrawinach. 


Falagria Stephens. 


thoracica Curt. Tarnopol (Szlachcińce). Koło starych pni w towa- 
rzystwie mrówe 

sulcata Payk. Tarnopol (Gaje), 6. IX. Szlachcińce, 3. X. 

Suleatula Grav. Tarnopol (Kutkowce), 26. IX. W liściu. 

nigra Grav.. Tarnopol; na vem miejscach przy wale kolejo- 
wym pod kamieniami 27. III. 

obscura Grav. Tarnopol (Kutkowee), 24. X. Z pod liścia wysiana. 

Autalia Stephens. 


rivularis Grav. Zarwaniea, 22. IV. Z pod liścia wysiana. 


Bolitochara Mannerheim. 


lucida Grav. Złoczów; 2. na grzybach drzewnych. 
lunulata Payk. Tarnopol (Szlachcic); 13. X, na grzybach. 
bella Mürk. Wraz z poprzednią w Szlachcińcach 3. X. 
obliqua Er. Zloezów; 9. VL, na grzybach drzewnych. 


Leptusa Kraatz. 
ruficollis Er. Tarnopol (Kutkowce), 20. X, z liścia wysiana. 


Homalota Mannerheim. 
plana Gyll. Tarnopol (Kutkowce), 26. VIII. Pod korą dębu. 


Encephalus Westwood. 
complicans Westw. Tarnopol (Kutkowce); 22. VIII, czerpakiem 
złowiony. 


Gyrophaena Mannerheim. 
W okolicy Tarnopola na grzybach zebrane. 


Spraw, Kom. fizyogr. T. XXXVII. Część II. 6 


82 M. RYBIŃSKI 


polita Grav. 


bole Ti | W okolicy Tarnopola na grzybach zebrane. 


Brachida Rey. 
exigua Heer. Tarnopol (Kutkowce), 29. X. Z liścia wysiana. 


Hygronoma Erichson. 
dimidiata Grav. Tarnopol (Kutkowee), w październiku i listopa- 
dzie z liścia wysiana. W styczniu z trzeiny Phragmites 
communis 
Pronomaea Erichson. 


rostrata Er. Tarnopol (Kutkowee), 20. X. Z liścia wysiana. 


Myllaena Erichson. 
dubia Grav. Tarnopol (Kutkowce); 8. 9. i 18. X. Z liścia wysiana. 


Gymnusa Gravenhorst. 
brevicollis Pk. Tarnopol (Kutkowce), 8. i 9. X. Z liścia wysiana. 


Dinopsis Matthews. 


erosa Steph. Razem z dwiema poprzedniemi. 


Oligota Mannerheim. 


pusillima Grav. Tarnopol, nad Seretem 5. X. wysiana. 
inflata Mannh. Tarnopol, nad Seretem 4. XI. wysiana. 
granaria Er. Złoczów. 15. Ш. u mrówki Formica rufa. 
apicata Er. Tarnopol; w ogrodzie miejskim 5. X. i 1. XII. wysiana. 


Hypocyptus Mannerheim. 
laeviusculus Mannh. Tarnopol (Kutkowce), 6. IX. wysiana. 
discoideus Er. Tarnopol (Kutkowee) nad stawem 7. i 11. IX. 
czerpakiem złowiony. 
Habrocerus Erichson. 


capillaricornis Grav. Tarnopol (Kutkowce); 9. i 29. X. z liścia 
wysiany. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 83 


Leucoparyphus Kraatz. 
Silphoides L. Tarnopol; w odehodach bydlęcych 14. V. 


Tachinus Gravenhorst. 


Jlavipes Fabr. Tarnopol (Kutkowee); 8. 1 29. X. z liścia wysiany. 
bipustulatus F. Tarnopol (Gaje); 5. V. wysiany. 

rufipes Dee 

mar жит; Fabr. 
collaris Grav. 
subterraneus L. Tarnopol (Plotyeze) Na murze 20. III. 
Jimetarius Grav. Tarnopol, w ш Ия będących 3. VL ill VI; 


cares аис w późnej jesieni z li- 
мА селин 


Tachyporus Gravenhorst. 


obtusus L. 

formosus Matth. 

chrysomelinus F. 

abdominalis F. Tarnopol се w późnej jesieni 

hypnorum Е. z liścia wysia 

macropterus Steph. 

pusillus Grav. 

nitidulus F. : 

erythropterus Panz. Hłuboczek, 20. X. Na mokrawinach z liścia 
wysiany. 


Conurus Stephens. 
littoreus L. Tarnopol (Kutkowce); 24. X. Pod korą starych pni 
ębowych. U 
pubescens Payk. Tarnopol (Kutkowee); 12. IX, 20. X. z pod li- 
ścia wysian 


ści 
immaculatus bes) Tarnopol; w starych wierzbach 5. IV, i 17. IV. 
p Grav. Tarnopol (Kutkowce); 28. УШ. Z liścia wy- 


"y 
biscia Grav. Złoczów; 15. XI. Pod korą starej lipy. 


Bolitobius Stephens. 
lunulatus L. z ak n 3. X. Kutkowee, 12. V. Zło- 
z. 


czów. 
pygmaeus F. Ma (Киото), 11. УШ. Szlachceińce, 3. УП. 
Złoczów, 18. IV. Na grzyba 


: Megacronus Stephens. 
striatus Ol. Tarnopol (Gaje), 26. VII. Na grzybach. 


84 marto Ma Ra kakapi 


„Bryocharis Lacordaire. 
Jormosa wa Tarnopol (Kutkowce), 29. ПТ. Pod korą pniaka 
dębow 


cernua ds e EE (Gaje), 18. VI. Na grzybach. 


VARIR Mycetoporus Momir heim: 
жуы Grav. Tarnopol (Gaje), 19. III. 
nanus Er. Tarnopol (Gaje), 

brunneus Marsh. Tarnopol (Kutkowee) 2. УЦ. 
splendens Marsh. Tarnopol (Gaje). 1 

clavicornis Steph. purs ан, 29. Ш. 


Acylophorus Nordmann. 


glabricollis Lac. Tarnopol (Kutkowee), 20. X. 
Wagenschieberi Ksw. Tarnopol (Kutkowce), 15. ХП. Z liścia wy- 
сау" 


Euryporus Erichson. 
picipes Payk. Tarnopol; w ogrodzie miejskim 24. IV. wysiany. 


Heterothops Stephens. 


praevia Er. Tarnopol (Gaje), 19. III. U mrówki Formica rufa. 
dissimilis Grav. Tarnopol (Kutkowee), 29. X. Z liścia wysiany. 


Quedius Leach. 
brevis Er. Tarnopol, (Gaje), 19. III. Złoczów, 15. III. i 31. X. 
u mrówki Formica rufa. 


pien ARA Mén. 
fulgidu 
Moria dimi Marsh. WE 
xanthopus Er. . Д Tarnopol (Kutkowce); w późnej jesien! 
Jfuliginosus Grav. z liścia wysiane. 
ubius 
limbatus Heer. 
attenuatus Gyll. 


Emus Curtis. 
hirtus L. Tarnopol (Kutkowce); na gnoju 18. i 9. y. 


Creo philus Mannerheim. 


maxillosus L. W okolicy Tarnopola па ścierwach bardzo pospolity. 
Kutkowee, 20. VI, 6. VIL i t. d. i 3 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 85 


Leistotrophus Perty. 


E ec F. W okolicy Tarnopola w odchodach bydlęcych z na- 
stępnym pospolity. 
murinus L. Jak poprzedni; à. V,.8., VL,.90. VI, 2..VIE 


Staphylinus Linné. 


pubescens Deg. Rzadki. Złoczów. 23. V. 

chalcocephalus F. Złoczów, 23. V. 

stercorarius Ol. Złoczów, 20. V. 

fossor Scop. Tarnopol (Kutkowce), 20. V. Pod lisciem. 

erythropterus L. Tarnopol (Kutkowce), 28. X. Hłuboczek, 12. V. 
Złoczów, 4. V. 

zat Cederh. W o okolicy Tarnopola dość PADO (Gaje), 

. IV. Ogród miejski, 12. IV. Złoczów, 12. 


Ocypus Kirby. 
olens Mill. Siet cy A m liściem 14. i 21. V. 
nitens Sehrank. W о koliey Tarnopola i Zloezowa po lasach pod 
iściem i Kerg mi bardzo pospolity. 
picipennis Е. W najbliższej okolicy Tarnopola pod grudami i ka- 
Kean dość często się znachodzi; 28. IV, 27. УП, 


P Gc W lasach koło wiet spes gn liściem często sie 
zdarza. Tarnopol (Kutkowce). 13. IV, 18. V, 20. X. 
Jalcijer Nordm. Tarnopol (Kutkowee), 20. x pod liściem. 
edentulus M Peppe (Kutkowee), .23. IV. Gaje, 24. III, si 
iście 
Tasgius Stephens. 


ater Grav. Tarnopol (Kutkowce), 20. X. Pod opadłem liściem. 


Bisnius Thomson. 


prolixus Er. Tarnopol (Zagrobela), 22. IV. W naniesionem. 


Actobius Fauvel. 


cinerascens Grav. "Tarnopol (Kutkowee); 19. X, z liścia wysiany. 


Philonthus Curtis. 


splendens F. 
tntermedius Глас. 


Tarnopol (Kutkowce); 20. X, z liścia wy- 
laminatus Creutz. | | ner ; dnd | 


86 M. RYBIŃSKI 


nitidus F. Tarnopol (Kutkowce), 20. IX. Pod opadłem liściem. 

politus L. Na ścierwach i w odchodach bydlęcych w okolicy 
Tarnopola bardzo pospolity. 

atratus Grav. Na namuliskach nad stawem а z wiosną 
bardzo pospolity Ogród miejski, 29. XI. wysia 


umbratilis Grav. w odehodach bydlęcych. ee (Kut- 
wee), 11. V. 


fuscus Grav. Deo nad Seretem w naniesionem 20. IV. 

ventralis Grav. 

Ów sima Tarnopol (Gaje), 30. IV. Z liścia wysiane. 
orruscus 

dnie Grav. "Tarnopol (Czystyłów), 20. X, w liściu opadłem. 

concinnus Grav. 


corvinus Er. Tarnopol eh 20. X, 29. Ш. Z li- 
sanguinolentus Grav. ścia wy 
laevicollis : 


үс Gyll. Tarnopol (Kutkowce), 5. wysiany. 

fimetarius Grav. Tarnopol, w odchodach ойе. 14. УШ. 

— Grav. Tarnopol (Kutkowce), 29. III. Z liścia wy- 
sian 


nigritulus Grav Tarnopol (Kutkowce) 29. III, 20. X, 14. XI. 
Gra 


Juscipennis = Tarnopol (Kutkowee), 29. ТП, 20. 


lucens Er. X, 4. XI, wysiane. 


. bimaculatus Gra 
marginais Müll. Tarabpol (Kutkowce), 12. XI. Z liścia wysiany. 
varians Payk. 
agilis Grav. 
fumarius Grav. дарори (Zagrobela), 22. IV, w naniesionem 
micans Grav. i i (Kutkowce), 29. III, 20. X, 4. XI, wy- 
fulvipes К. siane. 


pullus Nordm. 


Othius ah 


fulvipennis F. Hłuboczek, 12. XI. Z liścia wysiany. 
melanocephalus end Tarnopol (Kutkowce), 24. IX, Jezierna, 11. 
IV. Wysian 


Baptolinus Kraatz. 
affinis Pk. Tarnopol (Gaje); 27. VIII, pod korą pnia dębowego. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 87 


Leptacinus Erichson. 
байо у Tarnopol (Kutkowee), 20. X, 14. XI, (Zagrobela), 
22. IV, wysian 


formicetorum Mark. Złoczów, 15. III, 31. X. Tarnopol (Gaje), 
30. III. U mrówki Formica rufa. 


Eulissus Mannerheim. 


fulgidus F. Tarnopol (Gaje), przy korzeniach wierzby 27. VIII. 


Nudobius Thomson. 


lentus Grav. D 17. IV. Kutkowce, 4. IX, Złoczów, 31. 
X, pod kor 


Xantholinus Serville. 


punctulatus Payk. W okolicy Tarnopola pod liściem, grudami 
amieniami bardzo pospolity. 
angustatus Steph. 7, poprzednim, lecz rzadszy. 
glaber Nordm. Złoczów, 9. IV. 
tricolor F. Tarnopol (Kutkowce), 12. VIII 29. X. Wysiany. 
linearis Ol. Tarnopol (Kutkowce), 29. X. Złoczów, 9. IV. Z li- 
ścia wysiany. 


Cryptobium Mannerheim. 
fracticorne Pk. Tarnopol, nad stawem pod opadłem liściem 20. 
15 18 X, 99. X 
Lathrobium Gravenborst. 


brunnipes: F. Tarnopol (Kutkowee), 13. X. 
L. 


elongatum 

s ome Heer. a kaway 28. VIIL 13. X. Jezierna, 
fulvtpenne Grav. 11. IV, Złoczów, 2. УШ, 9. IV, wysiane 
longulum Grav. z iście opadłego. 


punctatum Zett. 

quadratum Payk. Tarnopol (Kutkowce); 28. VIII. Wysian 

dw: Ady cies ay eS" ce) 28. VIII. 13. X, pea 
11. IV. Złoczów, 2. VIII, 9. IV. Wysiane. 


Medon Stephens. 
castaneus Grav. Tarnopol (Gaje). 16. IV. Z liścia wysiany. 


88 M. RYBIŃSKI 


rufwentris Nordm. Tarnopol (Kutkowee), 22. VIII, czerpakiem 
złowiony. 
brunneus Er. Tarnopol, 1. IV, i 8. IV. Pod kamieniami. 
melanocephalus F. Tarnopol (Kutkowce), 27. III, 3. IV, wysiany. 
ochraceus Grav. Tarnopol (Szlachcińce), 3. X, wysiany. 
Scopaeus Erichson. 


laevigatus СУП. Tarnopol (Kutkowce), 23. IX, wysiany. 


Domene Fauvel. 


scabricollis Er. Tarnopol (Gaje), 10. XI. Wysiana. 


Stilicus Latreille. 


subtilis Er. 

similis Er Tarnopol soo Gaje, Szlacheińce), 
orbiculatus Payk. Hłuboczek; w jesieni z pod liścia wy- 
rufipes Germ. siane. 


Erichsoni Fauv. 


Surius jos 


filiformis Latr. Razem z poprzednim 

melanurus Küst. Tarnopol | egener 20. IX. Wysiany. 
angustatus Payk. Tarnopol (Kutkowce, Zagrobela, Gaje, Szlach- 
immaculatus Steph. | Sech Hłuboczek, z wczesną wiosną 
i późną jesienią wysiane. 


Paederus Gravenhorst. 


littoralis Grav. | 
» d ратїив 


ета Curt. | 


Tarnopol (Kutkowce); nad stawem w jesieni 
po nadbrzeżnych krzewach pospolite. 


Dianous Samouelle. 


coerulescens Gryll. Tarnopol, nad Seretem 20. V. 


Stenus Latreille. 


biguttatus L. Tarnopol оше Zagrobela, Gaje, Szlach- 

bipunetatus Er. cido luboezek; wezesn а wiosną i pó- 
а jesienią z liścia wysian 

aterrimus Er. Tarnopol Са), 15. III, u mrówki Font rufa. 


OBL 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 89 


qusillus Er. 
circularis Grav. 
humilis Er. 
bimaculatus Gyll. 
clavicornis Seop. 
Juno К. 


ater Mannh. 
incrassatus Er. 
morio Grav . 
Tarnopol (Kutkowce, Zagrobela, Gaje 
ka: phthalmus Gray. Szlaeheiñee); Hluboczek; wczesną 
canaliculatus Gyll. x A) późną jesienią z liścia 
vafell y 
ipaa cdi 
tarsalis "ade 
similis Her 
cicindeloides Schall. 
eph. 


Euaesthetus Gravenhorst. 
laeviusculus Mannerh. Tarnopol, nad Seretem 20. IV, w naniesio- 
nem. Kutkowce, 10. X. W liściach opadłych. 
Oxyporus Fabricius. 
rufus L. Tarnopol E . 18. V; (Gaje), 14. VI; (Szlach- 
cińce), 17. V, w grzybac 
Platysthetus Mannerheim. 
cornutus Grav. Tarnopol, 4. IV, nad Seretem w naniesionem 


pol 
nodifrons Magd „ Tarnopol (Zagrobela), 22. IV; (Kutkowce) 20. 


Ж; 
nitens Sahlb. О w odchodach те 3. VI. 
arenarius Fourer. Tarnopol aa, 22. IV. (Kutkowce), 20. 
29. X, 14. XI, wysiane | 


Oxytelus Gravenhorst. 


rugosus F. Tarnopol ue d % 22. IV, (Kutkowee), 
insecatus Grav. | 8; X, 90. X, 29. X, 14. XL z liścia 
fulvipes Er. wysiane. 


90 M. RYBIŃSKI 


piceus L. 
inustus Grav. i 
nitidulus Grav. Tarnopol (Zagrobela) 22. IV, (Kutkowce), 
intricatus Er. B. X4, 20. XL 28 X, 14. XI, zliścia 
complanatus Er. wysiane. 

tetracarinatus Bloek. 
hamatus Fairm. 


Haploderus Stephens. 
caelatus Grav. Tarnopol (Kutkowee) 12. ТУ, 8. X, 20 X, wy- . 


siany. 
caesus Er. Tarnopol (Gaje); 2. У, ezerpakiem złowiony. 


Bledius Mannerheim. 
tricornis Herbst. Tarnopol (nad stawem) 16. V. (Zagrobela), w na- 
31. TY. 


atricapillus Germ. | marno 

nanus Er. 

fracticornis It Tarnopol (Kutkowce); 14. IV, w naniesionem. 
erythropterus. Razem z poprzednim. 

procerulus Er. Tarnopol (Zagrobela); w naniesion 

cribricollis Heer. Hluboezek. 29. У. Na namule koje Seretu. 


pol (Zagrobela) w naniesionem 21. IV. 


Trogophloeus Mannerheim. 
bilineatus Er. 
ri 


memnonius Er. Tarnopol (Zagrobela) 22. IV; (Kutkowce), 
impressus Lac. 5. X, 50 X 29. 25 14. XI, z liścia 
corticinus Grav. ` A wysiane. 

gracilis Mannh. 
exiguus Er. 


Thinobius Kiesenwetter. 
brevipennis Kiesenw. Tarnopol (Zagrobela), 22. IV, wysiany. 


Compsochilus Kraatz. 


palpalis Er. Tarnopol (Szlachcińce); ezerpakiem złowiony 4. VIII. 


Coprophilus Latreille. 


striatulus F. Tarnopol 12. V; (Katkowee), 3. IV; w odchodach 
bydlęcych. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 91 


Antophagus Gravenhorst. 
abbreviatus F. Tarnopol, nad Seretem 22. VI, Hłuboczek, 14. VI. 
caraboides L. Tarnopol (Kutkowce), 14. V. 
Lesteva Latreille. 


longelytrata Goeze. Tarnopol (Kutkowce), 15. VII. 


Olophrum Erichson. 
piceum Gyll. Tarnopol (Proniatyn), 29. VI, czerpakiem złowione. 
fuscum Grav. Tarnopol, 22. i 29. IV. Na d Seretem wysiane 
assimile Pk. Tarnopol (Kutkowce), 15. VIL wysiane. 
Latbrimaeum Erichson. 


atrocephalum Gell, Tarnopol (Kutkowee) 9. i 29. X, wysiane. 


Acidota Stephens. 
crenata F. Tarnopol (Kutkowee) 14. XI, wysiana. 


Xylodromus Heer. 


concinnus Marsch. Tarnopol (Kutkowee), 9. X. ae Кога. 
testaceus Er. Tarnopol (Gaje), 29. IV, pod korą 


Omalium Gravenhorst. 


planum Payk. Tarnopol (Kutkowee), 20. VII, 
pusillum pnia Złoczów, 29. VI. Tarnopol у ген 28. УШ, 


po 

minimum Er. onde; 29. VI, pod kora sosny. 

rivulare Payk. ba GE Татпоро1а bardzo pospolite. Kutkowce, 
12. ТА, 11. IX, X. 

me Bre M мч. uto wiej 8. IX, 20. X i t. d. wy- 


esiti iin "Sta eph. Tarnopol (Szlachcińce), 30. VIII. 
florale Payk. Tarnopol (Gaje), 9. УШ, wysiane. 


Anthobium Stephens. 


limbatum Er. Złoczów, 12. V. Na kwiatach. 
primulae Steph. Tarnopol б, 80. IV. Na pierwiosnee. 
minutum Е. Tarnopol (Szlachcińce), 30. V. 
aucupariae Kiesw. Tarnopol (Gaje) 28. IV. 


92 ` ` M. RYBIŃSKI 


sorbi Gyll. Złoczów, 15. У. Na Sorbus aucuparia. 

ophthalmicum Payk. Tarnopol (Kutkowee), 15. VL, na roślinach 
okółkowych. 

longipenne Er. Złoczów 15. V. Na bzie koralowym. 


Protinus Latreille. 


macropterus Gryll. Tarnopol (Kutkowce), 20. X., 29. X, na grzybach. 


Megarthrus Stephens. 


depressus Payk. Tarnopol (Kutkowce), 5. IX, wysiany. 
sinuatocollis Lae. Tarnopol (Kutkowee). 9. x wysiany. 
denticollis Beck. Tarnopol (Kutkowce), 29. X, wysiany. 


Phloeocharis Mannerheim. 


subtilissima Mannh. W okolicy Tarnopola pod korą pniaków często 
się znachodzi. Kutkowoe 26. VHI 1 20, ЗЕ 


Mieropeplidae. 


Micropeplus Latreille. 


porcatus Payk. Tarnopol (Kutkowce), nad stawem czerpakiem 
złowiony 15. VII; (Szlachcińce), 22. 1 24. VI; (Proniatyn), 
HI 


Pselaphidae. 


| 'Trimium Aubé. 
brevicorne Reichb. egen ai Dt 22. XI, (Szlachcińce), 


Zarwanica), 11. IV. 
carpathicum Sauley. а а, (КшКосе), S X 32 XL em 
waniea, 11. IV. Z liścia wysiane. 


Euplectus Leach. 
nubigena Reitt. Tarnopol (Kutkowce), "s korą pnia dębu 20. VIII. 
edni, 28. 


brunneus Grimm. Jak poprze 

Duponti Aub. Złoczów, 12. ТУ. z e wysia ny. 

piceus Motsch. Tarnopol (Szlachcińce), 2. VII. Pod -korą. 

nanus Reichb Tarnopol (Kutkowce), 29. IV, 28. IX, 26. IV, 
signatus Reichb. | 2. V, Zarwaniea, 20. X, pod "korą starych pni. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 93 


punctatus Muls. | Tarnopol (Kutkowce), 29. IV, 28. IX, 26. IV, 

Karsteni Reichb. 2. V, Zarwaniea, 20. X, pod "korą star rych pni. 

ambiguus Reichb. aa A rr ptit 2. V. 17. IX; Zarwa- 
niea, 20. X, wysi 


Bibloporus Thomson. 


bicolor Denny. Tarnopol (Kutkowee), 26. УШ, 22. IX, 22. XI, 
 ezerpakiem złowiony. 


Trichonyx Chaudoir. 


sulcicollis Reichb. Tarnopol (Kutkowee) 10. VI. Pod korą pnia 
klonu. Ozystylów, 26. VIII, ezerpakiem złowiony. 


Batrisus Laporte. 

venustus Reichb. Zarwanica, 13. V, Złoczów, 24. VI; pod korą 
starych leżaków. 

Bryaxis Leach. 
fossulata Reichb. | Tarnopol (Kutkowee), 2. IX, 9.1 29. X, (Gaje), 
haematica Reichb. 2 S. V, 30. IX, Hluboczek, 20 i 26. X 

pod liścia wysiane. 

mon Leach. Тао (Кобур). 14. VI, złowiona czerpa- 
iem. 


impressa Panz. W okolicy Tarnopola w A 4 stawem 
w m licznie się znachodzi; 2. I Aa 26 ТА. H 
. X. Pod liściem opadlem i June 


Rybaxis Sauley. 
sanguinea L. Zmachodzi się jak poprzednia, leez b. licznie. 


Bythinus Leach. 
crassicornis Motsch. "Tarnopol nkong) 15. УП. Zarwaniea, 
23. X i 11. XI. Z liścia узап 
Curtisi Denny. Zarwanica, 20. V. 
distinctus Chaud. Hłuboczek, 15. X i 26. X. z, liścia. 
nigripennis Aub. Tarnopol (Kutkowce), 9. X, 1. 
Brusinae Ве. Tarnopol (Kutkowoe), 13. X. arita, 11. IV. 
Wszystkie z liścia wysiane. 


Tychus Leach. 


niger Mp Tarnopol, 13. IV, w -— miejskim; кы, 
: 3. IX; (Gaje), 19. III. Wysiany. 


94 M. RYBIŃSKI 


Pselaphus Herbst. 


Heisei Herbst. Zarwaniea, 19. IV. Wysiany. 
dresdensis Herbst. W okolicy Tarnopola w Kutkowcach nad sta- 
wem wraz z Bryawis impressa i Rybaxis sanguinea ezerpa- 
kiem łowiony i wysiany. 
Ctenistes Reichenbach. 
palpahs Reichb. Złoczów, 20. V. Pod kamieniami. 


Tyrus Aube. 


mucronatus Panz. Tarnopol (Kutkowce), pod korą starych pni 
dębowych 4. IX. 


Clavigeridae. 


Claviger Preyssler. 


łestaceus Preyssl. Zarwanica, 25. V, u mrówki Lasius flavus. 


Seydmaenidae. 
Euthia Stephens. 


scydmaenoides Steph. Tarnopol, ogród RZE 19. IV; (Kutkowce), 
9. 1 29. X; z pod liścia wysiana 


Cephennium Müller. 
spain Reitt. Tarnopol 13. IV. w ogrodzie miejskim; (Kut- 
ysiane. 


ce) 13. IX, 29. X, (Gaje), 19. III. Wys 
ETSI hts Reitt. Zarwanica, 11. IV, wysiane. 


Neuraphes Thomson. 
elongatulus Mill. W okolicy Tarnopola KS opadłem liściem bar- 
dzo PRAĆ рыб 15. IX, 8. X; (Gaje), 28. V; ogród 
miejski, 
minutus Chad. >" lea; z liścia w lesie kar 11. IV. Tar- 
поро! (Kutkowce), taksamo, 28. IX, 4 XI. 


Cyrtoscydmus Motschulsky. 


Godarti Latr. Złoczów (Woroniaki) 15. XI; Tarnopol (Gaje), 19. 
IV; pod korą starych pni w towarzystwie Lasius fuliginosus. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 95 


— Müll. Tarnopol (Kutkowce), 5. $ (Gaje), 2. УШ; Zło- 
czów, 10. IV; Zarwanica, 29. УШ, 20. X; z liścia wy- 


any. 
йз. Miill. Tarnopol sera Йй 13. X; (Gaje), 18. VIII; (Szlach- 
cińce), 5. VIII. Z pod liścia 


Euconnus Thomson. 
вим ае Tarnopol (Gaje). 19. Ш. u mrówki Formica 
adw Miill. Tarnopol (Czystyłów), 20. X, w liściu opadłem. 
hirticollis Ill. Tarnopol (Kutkowce); 6. XI, w liściu opadłem. 
Wetterhali Gyll. W okolicy Tarnopola pod kamieniami i liściem 


mech bardzo pospolity. Tarnopol, 11. IV, 3. X, (Zagro- 
bela), 28. IV, (Kutkowce), 6. XI; (Sslachoiñoe) b X; Hłu- 
„ak 


boe SEH à 
тее "Mull Tarnopol (Gaje), 24. IV; Zarwanica, 24. УП, 
20. X. 


Scydmaenus Latreille. 


tarsatus Müll. Tarnopol (Kutkowce), et VIL 90. УШ 39. X, 
(Szlachcińce), 3. X, Hluboezek, 26. X. 
vae < uh Tarnopol (Kutkowee), b. x. Zloezów, 24. УТ, 31. 
kora pniaków w towarzystwie mrówek. 


Silphidae. 


Choleva Latreille. 
ER Strm. Tarnopol (Kutkowce); pod liściem 13. VL 
angustata F. Tarnopol (Kutkowce); 14. VIII, w lesie = liściem. 
cisteloides Fról. Złoczów; 20. X, pod liściem w lesie 
Nargus Thomson. 
veloz Spence. Tarnopol (Kutkowce), 28. VIII, 8. X. Z pod liścia 


wysiany. 
anisotomoides Spence. Jak poprzedni, 15. IX, i 16. X. 


Sciodrepa Thomson. 


.fumata Spence. Tarnopol (Kutkowce); pod ścierwem kreta 11. IV. 

Watsoni Spence. Tarnopol (Kutkowee), 26. X. Jezierna, 11. IV. 

pod liścia wysiana. Przebywa najczęściej przy ścierwach 
mniejszych ssaków i ptaków. 


96 M. RYBIŃSKI 


Catops Paykull. 


pady Spence. Tarnopol (Kutkowee), 29, X. Z pod liścia. 

fuscus Panz. W Tarnopolu w piwnicy na przynętę licznie ze- 
Ko V. 

morio Е. Tarno pol (Kutkowce), 8. X. W lesie z liscia wysiany. 

affinis Steph. Коры (Kutkowee) 20. X. 10. XI. Pod liseiem. 

tristis Panz. Tarnopol (Kutkowce), 26. IX. Z pod liścia. 

chrysomeloides Panz. Tarnopol; 2. IV. pod ścierwem kreta. 


Nemadus Thomson. 


colonoides Kr. Tarnopol, 21. VIII. w próchnie starej wierzby. 


Ptomaphagus Hellwig. 


varicornis Rosh. Zarwanica, 11. IV. Z liścia wysiany. 
sericeus Panz. Tarnopol ee 8. X, 18. VOL (Ogród 
miejski), 13. IV. Z pod liścia 


Colon Herbst. 


aa Herbst. ees (Proniatyn); na łące moezarowatej 
IX. (Szlacheińce), 24. VI. 
affine pi Tarnopol (Kutkowce), jak poprzedni 11. IV, 25. VIII. 
fuscicorne Kr. Tarnopol (Kutkowee); czerpakiem złowiony 25. 
III. 


rufescens Kr. Tarnopol je) 5 ies be gei czerpakiem. 

latum Kr. Jezierna, 11. e pod liściem opadłem. 

dentipes Sahlb. Tarnopol Kee? па 1асе jud lasem złowiony 
czerpakiem 12. IX 

adici dpt Sahlb. Tarnopol (Kutkowee) 20. VIII, nad sta- 


erpakiem złowiony. 
sda “Sahlb. Farapi Gajo) W lesie łowiony l... 14. V. 
puncticolle Kr. Tarnopol (Kutkowce), 19. V. Jak wyże 


Necrophorus Fabricius. 


germanicus L. Na ścierwach średnich i większych ssaków w oko- 
licy im w lecie dość często sie znachodzi; 12. VII, 
6. VIII, 

germanicus v. ке Kr. Wraz z poprzednim, jednak rzadki; 
12. УП. 6. VIII. 

течет Goeze. W bechte agio poprzedniego, ve emer 

i wcześniej się pojawia; 22. IV, 15. IV. 8 i 
interruptus Steph. Jak majka aj 16. VI, 24. Үш. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 97 


2 are Zett. W okolicy mina rzadki. (Kutkowce), 20. V 
x IX. (Szlachcińce), 3. 
E en W okolicy серо licznie się znachodzi i prze- 
nie lubi odchody ludzkie; 16. VI, 25. УП. Na polach. 
ойе: „Herbst. Na ścierwach mniejszych ss saków i w E 
bach w okolicznych lasach Tarnopola nierzadki. (Szlach- 
cińce), 25. VII, 14. VIII. 
, vespillo L. W okolicy Tarnopola po ścierwach bardzo pospolity. 
vestigator v. antennatus Reitt. W okolicy Tarnopola zbierałem go 
przeważnie pod ścierwami ptaków, 27. IV. (Kutkowee), 11. V. 


Asobolus Voet. 


littoralis L. Pod ścierwami większych ssawców, które na mo- 
krych gruntach leżą. * Mis cds Tarnopola dość pospolity; 
20. IV, 26. RV 5. V; 


Pseudopelta Voet. 


sinuata 2 rS koliey Tarnopola pod ścierwami bardzo pospolita, 
8. И IR v: 

rugosa Е Wraz z poprzednią, pospolita; 28. IV, 7. V. 

thoracica L. w kutkowieckim lesie koło Tarnopola na ścierwach 
bardzo pospolita. 


Blitophaga Reitter. 
opaca L. Tarnopol (Kutkowce), nad stawem 20. V. 


Aclypea Reitter. 


undata Müll. W Tarnopolu i okoliey po polach i miedzach ezesto 
się znachodzi. Wychodzi także na kłosy zboża. (Kutkowee), 
11. V,3. VI. (Gaje), 20. i 25. VI. 


Xylodrepa Thomson. 


quadripunctata Schreber. Po lasach na krzewach z wiosną często 
się zdarza. xp xe (Kutkowce) 8. V. Zloezów, 13. V. 
Zarwaniea, 15. V. 


Silpha Linné. 


lunata F. W lasach о Tarnopola i Złoczowa, pod liściem. 
(Kutkowce), 14. V, 3. VI. Złoczów, 8. 

obscura L. W okolicy Tarnopola i Zloezowa. po przedlesiach 
i suchych zboczach bardzo pospolita 


Spraw. Kom. fizyogr. Г. XXXVII. Część II. 7 


98 M. RYBIŃSKI 


żyrolensis Laich. v. nigrita Creutz. Tarnopol (Kutkowce); w lesie 
pod liściem 20. V. 
Peltis Geoffroy. 
atrata L. ` W lasach na Podolu całem pod kło- 
v. brunnea Herbst. dami, za korą starych pni bardzo 
pospolita. Kutkowee, 10. XI. Hłu- 
boczek, 20. X. Złoczów, 2. X. 
Ablattaria Reitter. 
laevigata F. Tarnopol (Czahary); w lesie pod liściem 4. VI. 


Necrophilus Latreille. 


subterraneus Dahl. Złoczów; w bukowym lesie pod liściem 12. VI. 


Agyrtes Frólich. 


castaneus Frólich. Tarnopol; na kopycie końskiem 5. V. 


Anisotomidae. 


Hydnobius Schmidt. 
punctatus Strm. Tarnopol (Gaje), 17. VIII, ezerpakiem w lesie 
złowiony. 


Colenis Erichson. 
immunda Strm. Tarnopol (Gaje), 23. V, złowiony ezerpakiem; (Ku 
kowce), 20. X. (Ogród miejski), 26. IX z liścia pa 
Agaricophagus Schmidt. 
cephalotes Schmidt. Tarnopol (Gaje); złowiony pod wieczór ezer- 
pakiem, 2. УШ. i 17. VIII. 
Liodes Latreille. 
parvula Sahlb. eg (Kutkowee), 21. V, (Gaje), 2. VIII; czer- 
akiem low 
cinnamomea Polk Ion (Kutkowce); 12. IX. i 29. IX. ezer- 


pakiem łowiona. 
dubia Kugelann. Wraz z poprzednią. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 99 


badia Strm. Zarwaniea, 23. 
ovalis Schmidt. Tarnopol RA. "30. VIII. nad stawem czer- 
iem złowiona. 

brunnea Strm. Tarnopol (Kutkowcej, 20. VI. pod lasem ezerpa- 
iem złowiona 

calcarata Kr. Ze (зваспение) 12. VIII. (Kutkowce), 30. 
III. Na łąkach wśród las 

rotundata Er. Tarnopol (Gaje) 30. IV, 29. VI; (Kutkowee), 18. 


VI; ezerpakiem lowion 
Cyrtusa Erichson. 
rie Gyll. Tarnopol (Gaje), 29. XL. W lesie z liścia wy- 
ana. 
hom ron Tarnopol (Kutkowee), 20. X; z liścia wysiana. 
ec Sehmdt. Złoczów, w lesie 15. X; z liścia wysiana. 


Anisotoma Illiger. 


humeralis Kgl. Tarnopol (Kutkowee), 10. V. Złoczów, 24. VI, 29. 
VI. Pod korą spleśniałych pniaków 
axillaris Gyll. Jak poprzednia. Złoczów, 29. V. 
castanea Herbst. Złoczów, 29. VI. Pod jej sosny. 
glabra Kugel. W towarzystwie poprzednie 
orbicularis Herbst. Tarnopol (Gaje), 25. La "Pod Когаз pnia debo- 
а 


Amphicyllis Erichson. 


globus F. Tarnopol (Gaje), 23. V. Pod 
globiformis Sahlb. Tarnopol (ogród кыраа 18. IV; pod liściem 
opadłem 
Agathidium Illiger. 
MM Kugel. Tarnopol (Kutkowee) 15. УШ. Pod korą 
klon 
seminulum L Zarwaniea, 20. IV. Złoczów, 29. VI; 


wysian 
laevigatum Er. ае (Kutkowee), 9. X, (Gaje), 29. XL z li- 
ścia wysian 


Eucinetidae. 


Eucinetus Germar. 


haemorrhoidalis Germ. Tarnopol (Płotycz); 30. X; wysiany. 


100 ; M. RYBIŃSKI 


Clambidae. 
Clambus Fischer. 


minutus Strm. Tarnopol Кн ү, 28. ТУ, X; (Gaje) 
pilosellus Reitt. `: 24. IV, 15. IX; (Ogród miejski) 13. IV. 
pubescens Redtb. Pod Ае DO 


Cybocephalus Eriehson. 
politus Germ. Tarnopol (Gaje); 29. XI; wysiany. 


Corylophidae. 


Parmulus Gundlach. 


obscurus Sahlb. Tarnopol (Kutkowee); 20. V; ezerpakiem schwy- 
tany. 


Sericoderus Stephens. 
lateralis Gyll. Tarnopol (Kutkowce), 6. i 26. IX, 4. i 13. X. 
Z1 


iścia wysian y- 


Corylophus Stephens. 


eassidoides Mrsh. Tarnopol, 22. IV; (Kutkowee), = ea (Zagro- 
bela), 21. IV. Z naniesionego Seretem wysia 


Orthoperus Stephens. 


brunnipes Gyll. Tarnopol (Kutkowce), 20. X, 4. i 20. XI. Z li- 
cia wysiany. | 


Trichopterygidae. 


Ptenidium Erichson. 
myrmecophilum Motsch. Tarnopol (Gaje), 19. III, 24. III. Zło- 
czów, 15. IIL U mrówki Formica rufa. 
pusillum Gyll. Tarnopol (koe 20.. VII. Wysiane. 
nitidum Heer. Jak poprzedni gatunek. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 101 


Neuglenes Thomson. 
apterus Guér. Tarnopol (Kutkowce), 26. УШ. Pod korą starych 
pni dębowych. 
Aderces Thomson. 


suturalis Heer. Wraz z poprzednim w Kutkoweach. 


Trichopteryx Kirby. 


atomaria Deg. 
intermedia Gillm. Tarnopol, 20. VII. W ойеһодасһ bydlęcych. 
sericans Heer. 


Seaphidiidae. 
Scaphidium Olivier. 
4-maculatum Oliv. Zloezów, 26. IV. Pod Кога starego pnia. 


Scaphosoma Leach. 


pode 


Phalacridae. 


Phalacrus Paykull. 


fimetarius F. W okolicy Tarnopola po kwiatach i pod liściem 
opadłem bardzo pospolity. 

Jimetarius m. Doebneri Flach. Wraz z poprzednim. 

caricis Strm. Tarnopol (Gaje), 15. VI, 16. VIII. 


Olibrus Erichson. 


aeneus F. Tarnopol (Kutkowce), 30. VI. 
ves dee Payk. Tarnopol. 3. : 
vta E s (Kutkowce), 7 . IX. Hluboezek, 26. X. Z li- 


s туша : 
lipid: Er. Tuis (Gaje), 14. VIL ezerpakiem zlowiony. 


109 M. RYBIŃSKI 


pygmaeus Strm. Tarnopol (Kutkowce), 4 
corticalis Panz. Tarnopol (Kutkowce), 7. R 24. XI. 


Stilbus Seidlitz. 


testaceus Panz. | W okolicy Tarnopola po kwiatach i pod liściem 
atomarius L. bardzo pospolite. 


Erotylidae. 


Engis Paykull. 
bipustulata Thunb. W okolicy Tarnopvla na grzybach drzewnych 
bardzo pospolity. 
Triplax Paykull. 
aenea Schell Hłuboczek, 20. V. Tarnopol, 2. VI; na grzybach 


wierzby. 
russica L. Hłuboczek, 20. V. Jak poprzedni. 


Cyrtotriplax Crotch. 
bipustulata F. Tarnopol ser die 12. V; (Szlachcińce), 4. VI. 
Na grzybach po poreezae 
Jakowlewi Semen. Tarnopol аш) 4. VI. Wraz z po- 
przednim. 


Endomychidae. 


Dapsa Latreille. 
denticollis че ees | (Gaje), 24. IV, 2. i 17. VIII; czerpa- 
kiem łow 
Lycoperdina Latreille. 
succincta L. Tarnopol (Gaje), 17. VIII i z purchawek w domu 
wylęgła 1. XII. 


Endomychus Panzer. 
coccineus L. Złoczów, 15. V. Zarwanica, 3. VIII. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 103 


Myrmecoxenus Chevrolat. 


subterraneus Chevr. Tarnopol (Gaje), 23. Ш. Złoczów, 15. IV, 
31. X. U mrówki Formica rufa. 


Alexia Stephens. 


globosa Strm. Zarwaniea, 11. IV. ee, (Kutkowce), 8. IX, 
20. IX, 20. X. Ww opadłem liściu 


Cryptophagidae. 


Telmatophilus Heer. 


sparganii Ahrens. Tarnopol (Kutkowce), 9. i 29. X; (Ogród miej- 
ski) 1. XII. Z liścia wysiany 
caricis Oliv. Jak mre erer (Kutkowce), 2. IX, 8.1 29. 
rki W. 15. X. 
typhae Fall. Tarnopol (Kutkowee), 20. XI. Wysiany. 
Bchónherri Gyll. Tarnopol, nad stawem w trzcinie ded er. 
SAGA, 8.11 20. II. (Zagrobela) w naniesionem 26. І 


Antherophagus Latreille. 


nigricornis F. Tarnopol, przy wale kolejowym na Verbascum tha- 
psus 21. VI. oem 22. VI, (Kutkowce), 29. VI. Czer- 


pakiem łowiony. 
pallens Oliv. Gate 21. VI. W towarzystwie poprzedniego. 


Emphylus Erichson. 
glaber Gyll. Tarnopol (Gaje), 23. ПТ. U mrówki Formica rufa. 


Paramecosoma Curtis. 


melanocephalum | Hrbst. Гаро (Kutkowce), 23. IX; (Ogród 
miejski), 4. XI. Wysia 


Cryptophagus Herbst. 
сера Mill. татабы 21. IV, 4. V. Na wyłożonych kościach 


ogro 
кн Beite Tarnopol (Gaje), 7. УШ. Na Lycoperdon bovista. 
eeng шя Tarnopol (Kutkowce), 20. IV, 16. X, 20. ХІ, wy- 


Schmidti. Ge "Tarnopol, 15. IV. Na suchem ścierwie. 


104 M. RYBIŃSKI 


setulosus Strm. Tarnopol (Kutkowee), 19. ТУ. Wysiany. 

affinis Strm. Tarnopol, 4. XI. w ogrodzie miejskim wysiany. 

cellaris Scop. Tarnopol (Kutkowce), 12. ТУ. Na suchem ścierwie. 

acutangulus Gryll. Tarnopol (Kutkowce), 14. IV, 24. V. Na de- 
. skach sosnowych. 

fumatus Mars. Tarnopol, 4. IV; w ogrodzie miejskim wysiany. 

badius Strm. Tarnopol (Kutkowce); pod liściem 6. X. 

dentatus wen W okolicy Tarnopola pod liściem, po piwnicach 
i na suchych ścierwach pospolit 

saginatus Strm. Tarnopol (Gaje), 29. III. U mrówki Formica rufa. 

zen Reitt. Tarnopol (Ogród miejski), 20. XI. 

scanicus L. Tarnopol (Kutkowce), 29. X. Wysiany. 

Frode Gyll. Tarnopol (Kutkowce), 12. IX; wysiany. 

pubescens Strm. Tarnopol (Gaje), 15. IV. Wysiany. 


Caenoscelis Thomson. 
ferruginea Sahlb. Tarnopol (Kutkowee); 10. X; wysiana. 


Atomaria Stephens. 


fimetarii Hrbst. Tarnopol ORM 21. IV; wysiana. 
umbrina Gyll. Jak poprze 
nigriventris Steph. deet na ścierwie 12. ТУ. 
linearis Steph. Tarnopol, 28. III, 1. IV, 3. IV. U mrówki For- 
иса sanguinea. Także znachodzi się pod liściem. 
e Tarnopol ——Ó 22. IV; z naniesionego 
munda Er. sap. ак 
mesomelas Hrbst. Tarnopol авот) Na mokrawinach nad 
stawem łowiona ezerpakiem. 
gutta Steph. 7, poprzednią, = rzadka. 
fuscata icem W okoliey us ee sn: pod opadłem liściem, oso- 
w Kutkoweach nad stawem bardzo pospolita 
Map Steph. ов ae, 12. VIII. Nad stawem, 
ezerpakiem lowion 
atra Herbst. Tarnopol OTT. 10. X. Wysiana. 
> дек e о 10. IV; nad stawem z nanie- 
go wy 


зап . 

eg Gyl Таспа (Kutkowce), 18. X; z opadłego liścia 
T Ary 

pusilla Geen? Tarnopol (Kutkowce), 8. IX, 20. X, 14. XI. 
Z 


liścia wysiana. 
apicalis Er. Hłuboczek, 15. XI. Wysiana. | 
ruficornis Marsh. Razem z А. pusilla Schónh. w Kutkowcach 
z liścia opadlego wysiana. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 105 


e E Razem z. =: эзне Schónh. w Kutkowcach z li- 
adłego wy 


opa 
gibbu а. Er. Tarnopol Како 10. ТУ; w naniesionem. 


Ephistemus Stephens. 


Tarnopol (Kutkowce), 10. i 29. X. 
Hłuboczek, 26. X. Z liścia wy- 


siane. 


nigriclavis Steph. 
globulus Payk. 
a v. dimidiatus Strm. 


Lathridiidae. 


Lathridius Herbst. 


lardariu Tetep, (Kutkowce), 28. VIII; (Gaje і т 
ód, "буп. V; (Ogród miejski), 13. IV. i 
em 


Pandellei Bris. Zloezów, 4. V. Na świeżem drzewie. 
Rybińskii Reitt. Tarnopol (Kutkowee). W trzcinie Phragmites com- 
munis, 2. I. 
Enicmus Thomson. 


hirtus Gyl. Hłuboczek, 20. УП, 4. VIII. Na grzybach wierzby 
i pod korą tejże. 
— L. Tarnopol (Kutkowee) 10. X, 20. X. Z liścia wy- 


^ e 
нь Mannh. Wraz z poprzednim i w Gajach. 11. IV. 
тиме Hrbst. Tarnopol (Gaje), 11. IV; (Zagrobela), 22 IV. Wy- 


transversus Oliv. W E) Tarnopola pod mchefń i i liściem opa- 
m bardzo -pospolity. 

Ai ues Mannh. Tarnopol (Proniatyn); 2. VIII; nad stawem 
ezerpakiem zlowiony. 


Cartodere Thomson. 


elongata Curtis. Zarwanica, 20. X. Z liścia opadlego wysiana. 


-Corticaria Marsham. 


pubescens Gyll. Tarnopol, nad Seretem 29. ES W naniesionem 
( (Ogród miejski), 13. 

umbilicata Beck. Tarnopol (Szlachcińce); 14. ҮШ, wysiana. 

longieornis Herbst. Tarnopol, 14. IV. Nad Seretem w ysiana. 


8 А 
SG 
et 
A” 
© 
4: 
© 
KZ 
Ф 
= 


106 M. RYBIŃSKI 


serrata Payk. po (Kutkowee) 20. X, i 14. XI; (Gaje), 
elongata Gyll. . IV. Wysiana. 


Melanophthalma Motchulsky. 
transversalis Gyll. 
Herbst. Tarnopol (Kutkowce), 26. УШ, 10. X, 20. 
similata Gell X; (Nad Seretem), 14. IV; Złoczów, 31. 
scula Hummel. X. Z liścia opadłego wysiane. 
truncatella Mannh. 


Tritomidae. 


Triphyllus Latreille. 


punctatus F. lees ai (Szlachcińce), 4. УШ. i 12. VIII; na grzy- 
bach drzewnych 


Litargus Erichson. 


connewus Foure. Tarnopol owi 15. VIII, i 12. XI; pod 


orą pni, szczególnie klon 


Tritoma Geoffroy. 


quadripustulata L. "Tarnopol (Kutkowce), 8. NS (Gaje), 14. VI; 
(Hluboezek) 18. VII. Na grzybach wierz 
Lumen v. impustulata Schilsky. Jak sana w Tar- 


nopolu 20. V. 
picea F. Hłuboczek, 2. VIII. Tarnopol, 24. IV. Na grzybach 
h 


drzewnych. 

decempunctata F. Hłuboczek, 4. IV. Tarnopol (Gaje), 27. УШ. 

atomaria F. Hłuboczek, 28. IX. 

quadriguttata Mill. Tarnopol, X VL 

populi F. Hluboezek, 2. VIII. 

multipunctata Hellw. Hluboezek; na grzybach wierzb i topoli 
bardzo pospolita, 24. IV. i 28. 

fulvicollis F. Podwoloezyska, 10. XL W próchnie к 


Турһаеа Curtis. 
fumata L. saa (Kutkowce), 9. X. i 10. XI. Z pod opadłego 
lis 


iścia wysiana 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 107 


Nitidulidae. 


Cercus Latreille. 


pedicularius L. Tarnopol, nad Seretem w naniesionem 22. IV. 
(Gaje), 12. V. ларо. 26. X. па Caltha palustris. 


Heterhelus Duval. 


solani Heer. Złoczów, 15. V. Na kwiecie bzu Sambuccus 
rubiginosus Er. racemosa. 


Brachypterus Kugelann. 


gravidus 111. | sisi zał vh WL w 28. VII. Płu- 
v. linariae Steph. УІ. na Linaria vul- 


Fu 
urticae E: Na poxsywaah Urtica 967 w okoliey Tarnopola bar- 
polit 


o роврошу. 
es Ет. Lë (Berezowica), 12. VI. Na kwiatach. 


Carpophilus Leach. 
hemipterus L. Hłuboczek, 20. X. Na mokrawinie pod liściem 
opadłem. 


Omosipbora Reitter. 


limbata F. ас (ogród miejski), 18. ІУ. Hłuboczek, 26. X. 
Pod liś 


Epuraea Erichson. 
decemguttata F. Tarnopol (Gaje), 20. V, (Kutkowee), 8. VI. Na 
debó 


soku debów. 
aestiva L. W okolicy Tarnopola z wiosną po kwiatach bardzo po- 


8 

melina Е Tarnopol (Kutkowce), 8. V. i 14. V. Na kwiatach. 

terminalis Mannh. Złoczów, З. V. Na grzybach. 

neglecta Heer. 'Tarnopol (Kutkowee), 20. X. Wysiana. 

rufomarginata Steph. Tarnopol (Kutkowee), 21. IV. Z naniesio- 
nego wysiana. Złoczów, 2. VI; na świeżem drzewie 

variegata. Hrbst. Zloezów, 29. VI. Na grzybach drzewnych. 

obsoleta F. Tarnopol (Kutkowce), 3. V. Pod kor 

distincta Grimmer. Hłuboczek, 18. VII. Na grzybach ыгын 

pygmaea Gyll. Tarnopol (Kutkowee); 18. V, pod korą pni 


108 з M. RYBIŃSKI - 


florea Er. W okolicach Tarnopola z wiosną na kwiatach bardzo 
pospolita. (Kutkowce), 8. V. (Gaje), 20. V. Złoczów, 2. VI. 


Micrurula Reitter. 


melanocephala Marsh. Tarnopol (Gaje); 28. V; złowiona czerpakiem. 


Nitidula Fabricius. 


bipunctata L. | Na ścierwach w Tarnopolu nie rzadkie; 27. IV. 
rufipes L. 10. V, 6. i 26. IX. (Kutkowce), 11. V. 
carnaria Schall. Jak poprzednia, lecz маа na ścierwach 


ptaków. "Tarnopol, 27. IV. (Kutkowee), 11. 


Omosita Erichson. 


depressa L. Tarnopol 25. IV, 11. V; (Gaje), 14. V. Na ścierwach 
i grzyba 
colon L. 


e 
Tarnopol (Kutkowee) 11. V, 6. IX, 26. IX, 5. X. 
discoidea F. Vi 


arwanica, 11. I Na ścierwach i pod opa- 
dłem liściem pospolite. 


Soronia Erichson. 
— L. W okolicy Tarnopola na soku wyeiekajgeym z drzew 
i pod liściem pospolita. 
Amphotis Erichson. 
marginata F. Tarnopol (Gaje), 14. V, w pniu dębowym w towa- 
rzystwie mrówki Lasius fuliginosus. 
Pria Stephens. 
duleamarae Scop. Tarnopol (Kutkowee) nad stawem 2. IX, 29. 
X; z liścia wysiana. 
Meligethes Stephens. 


coracinus Strm. 
brassicae Scop. | W okolicy Tarnopola ag opadłem liściem i na 


viridescens F. kwiatach pospolit 


W okolicy Tarnopola po największej części 
z kwiatów strzęsione 1 czerpakiem łowione. 


subrugosus Gyll. 
serripes Gyll. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 109 


ochropus бїтїп. 
difficilis Heer. 
morosus Er. 
viduatus Strm. 
distinctus Strm. 
tristis Strm. 
planiusculus Heer. 
solidus Strm. 


W RAY Tarnopola po ВСЕ BA 
wiatów strzęsione i czerpakiem 
wione. 


Thalycra Erichson. 
fervida Oliv. Tarnopol (Gaje), 18. VIII; (Kutkowce), 31. VII. 


. Pocadius Erichson. 
Jerrugineus F. Tarnopol > 5. IX; (Szlachcińce), 28. VII, 
4. VIII. W purchawk 
Cychramus Kugelann. 
luteus Е. Tarnopol сетне 29. У. Zarwanica, 16. У, na 
kwiecie bzu Sambucus nig 
Cryptarcha Schukard. 
okej Г. Tarnopol (Kutkowee), 16. IV, 28. IV. Na soku drzew. 
imperialis F. Tarnopol (Kutkowce), 20. IV. Jak poprzednia. 
Glischrochilus Murray. 
pamana: Oliv. | Tarnopol (Kutkowee), od 16. do 28. IV. Na 
4-guttatus F. soku drzew $c ь 
4- kia L. Tarnopol (kee 18. V. 
Pityophagus Schukard. 
Jerrugineus L. Tarnopol (Kutkowee) Pod korą pnia dębowego 
20. V. 


Rhizophagus Herbst. 


depressus. F. Tarnopol (Szlacińce), 3. X, po 
cribratus T we EE (Gaje), 23. V; К, d VI. Pod 
korą 


110 M. RYBIŃSKI 


parallelicollis Gyll. и (Gaje), 10. ГУ, 16. ТУ. Jak poprzedni. 

bipustulatus F. W lasach T Tarnopola pod korą pni 
dębowych warma pospolity 

aeneus Richter. Tarnopol, nad See 22. IV, z naniesionego 


af Ze A Б 
parvulus Payk. Złoczów, 2. V; pod korą buków. 


Trogositidae. 


Nemosoma Latreille. 


elongatum L. Tarnopol (Petryków), na płocie 28. V. 


Tenebroides Piller. 
. mauritanicus L. Tarnopol (Czahary), 16. У. Pod korą dębów. 


Ostoma Laicharting. 


е. L. Tarnopol; w starem drzewie z mostu kolejowego 
z Dębicy przywiezionem 
aeg a Tarnopol; na wierzbach 5. IV, 16. V, 3. VE 


Colydiidae. 


Orthocerus Latreille. 


muticus L. Tarnopol (Gaje), 29. V. Na suchem zboczu w mchu. 


Synchita Hellwig. 
juglandis F. Tarnopol (Kutkowce), 20. V. Pod korą. 


Ditoma Herbst. 
crenata Е. W okolicznych lasach Tarnopola pod korą pniaków 
dębowych bardzo pospolita 
Cołydium Fabricius. 


elongatum F. Z kory pni dębowych z lasu kutkowieckiego koło 
Tarnopola w domu wylęgłe. 10. XII. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 111 


Bothrideres Eriehson. 
contractus F. W wierzbach koło Tarnopola 28. I, 12. IV. 


Ceryłon Latreille. 


fagi Bris. Hi 8. V. Pod Кога buku. 
histeroides Wo okoliey Tarnopola pod korą pni dębowych, 
ice Gyll. j osobliwie pierwszy bardzo pospolity. 


Cueujidae. 


Prostomis Latreille. 
mandibularis F. Zloezów (Woroniaki); 12. VI; pod kora. 


Pediacus Schuard. 


xoig Herbst. Tarnopol: w starem drzewie z mostu kolejo- 
wego z Debiey przywiezionem 6. VI. 


Laemophloeus Stephens. 
testaceus F. Tarnopol, 6. V. Pod korą lipy. 
duplicatus Waltl. Pod Кога pni debowyeh w reet? Tarnopola 
dość pospolity. (Kutkowce), 12. 1 28. V. (Gaje), 9. V, 8. VI. 
corticinus Er. Złoczów; pod korą pnia sosnowego 31. SE 


Hyliota Latreille. 


planałus L. Pod korą pni i leżaków v okoliey Tarnopola bardzo 
pospolity. (Kutkowce), 14. IV, 16. V. 


Psammoecus Latreille. 


bipunctatus F. Nad brzegami stawu tarnopolskiego, pod nanie- 
sionem i pod liściem opadłem pospolity. (Kutkowce), 2. i 29. 
ТА. 0 120% 


Silvanus Latreille. 


unidentatus Oliv. | Pod korą pni i leżaków w okolicy Tarnopola 
identatus К. үне (Kutkowce), 8. V, 26. УШ, 11. 
IX. (Gaje), 12 V, 30. VIII. 


112 M. RYBIŃSKI 


Monotoma Herbst. 


conicicollis Aub. Złoczów, 15. ПІ, w gnieździe mrówki Formica "a 

angusticollis Gell "Tarnopol (Gaje), 19. IIL jak poprzednia 

quadrifoveolata Aub. | Kee (Zagrobela), 22. IV, w naniesio- 

picipes Herbst | 

longicollis Gyll. Tarnopol баеса), 22. VIII; złowiona czer- 
pakiem 


Trixagidae. 
Trixagus Kugelan. 


Jumatus F. W okolicy Tarnopola na malinach i ostręży- 
tomentosus Deg. naeh bardzo pospolite. 


Dermestidae. 


Dermestes Linné. 
rischi Kugel. Tarnopol (Kutkowce); na suchem ścierwie, 10. V. 
murinus o mniejszych ścierwach w okolicy Tarnopola z wio- 


ity. 
laniarius Illig. Tarnopol (Kutkowee), 11. V. Złoczów, 9. IV. 
undulatus Brahm. Na ścierwach w Tarnopolu 26. IX, w Kut- 
owcach 11. V. 


łardarius L. W domu i po ścierwach w okolicy Tarnopola po- 
ity. 


Attagenus Latreille. 
piceus Oliv. W okolicy Tarnopola z wiosną po kwiatach po- 
pellio L. spolite. Eris ds 12.IV, 15. V, 6. V. (Gaje), 
ЕО. EV; ЕГУ Е 
Megatoma Samouelle. 


undata L. Tarnopol (Kutkowce), 17. IV, 26. V. 


Globicornis Latreille. 


marginata Payk. W Tarnopolu na wierzbie 10. V. 


Trogoderma Latreille. 


versicolor Creutz. Tarnopol; na soku wierzby 4. VI. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 113 


Anthrenus Geoffroy. 


. pimpinellae F. Złoczów; na kwiatach 21. V. 
o: L. Z wiosną po kwiatach koło 'Tarnopola bardzo 


pospolity. 
museorum L. Zborów; 20. V, na kwiecie Anthriscus siłvestris. 
fuscus Latr. W próchnie starej wierzby. Tarnopol, 5. IV. 


Cistelidae. 


Nosodendron Latreille. 
Jasciculare Ol. Złoczów; 10. VI. Pod korą starego pnia. 


Syncalypta Stephens. 


setosa Waltl. W Tarnopolu nad stawem na namuliskach 28. 
spinosa Rossi. IIb SI. "HESE IV: 


Curimus Erichson. 


erinaceus Reitt. Tarnopol (Kutkowee); 4. VIII. Z liścia wysiany. 


Seminolus Mulsant. 


piula M. W okolicy Tarnopola na trawiastych zboczach, pod ka- 
mieniami, bardzo pospolity. 


Cistela GE EH 


= С Nad stawem OPO EA z wiosną pospolita; 
JB. Уу. (Kutkowce), 24. ІУ, 5 


Pedilophorus Steffahny. 


nitens Panz. Koło Tarnopola na suchych zboezach. trawiastych 
i kolo stawu pospolity; 11. i 25. IV, 20. V. 
aeneus К. Tarnopol; 20. V. pod kamieniami. - 


Simplocaria Marsham. 
semistriata F. Tarnopol (Szlachcińce), 28. syg: złowiona „czerpa- 
kiem, o: = VI. (Kutkowee), 6. X. Wysiana. 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. 


114 M. RYBIŃSKI 


Limnichus Latreille. 
sericeus Duft. Tarnopol (Kutkowce); 23. VIII. 1 5. IX, z pod 
liści 


15G1a wyslany. 


Histeridae. 


Hololepta Paykully. 
plana Füssly. Hłuboczek, 20. IV, 8. XI, pod korą obumarłej to- 
poli czarnej. 


Platysoma Leach. 


frontale Payk. Tarnopol (Kutkowee), 26. VIII. (Czahary), 21. 
Zloezów (Woroniaki) 29. V. i 24. VI, pod kora dni ш 
bowych. 


compresuim; Herbst. W lasach koło Tarnopola pod korą starych. 
pni i leżaków bardzo pospolita 

oblongum Е. oczów; pod Кога pni sosnowych 9. VI. 

angustatum Hoffm. i 24. VI. 


: Hister Linné. 
quadrimaculatus L. Tarnopol (Kutkowee), 4. У, w odchodach by- 
dlęcych. 


? 
SCT 
unicolor L. таро, W odchodach bydlęcych, 13. 
v. terricola Redt. Ió 29. V. 
merdarius Hoffm. Tarnopol (Katkowóśj: 10. IX. Pod ścierwem. 
cadaverinus Hoffm. W ege? egen na ścierwach pospolity. 
utkowee), 11. i V 
ped eden Hoffm. W ichodieh bydlęcych koło Tarnopola nie- 
adki. (Kutkowce), 4. i 11. V, 2 
нагы Hrbst. Około орда w odchodach bydlęcych i D 
SC oga e z wiosną bardzo pospolity; b. IV, 20. IV, 


perpurasen Herbst. W odchodach bydlęcych koło Tarnopola 
rzadki; 28. IV, 4. V, 10. VI. U 
warata Mars. Zloezów; w odchodach bydlęcych 9. V. 
carbonarius Illig. Jak poprzedni. Tarnopol, 10. V, 20. У, 12. VL i t.d. 
quadrinotatus Seriba. W odehodach bydlęcych i na ścierwach 
koło Tarnopola bardzo pospolity, 10. V, 8. VI. 
funestus Er. Tarnopol (Kutkowce), w E AR Käerch 10. V. 
— WO F. ани P pod naniesionem 4. IV, 
29% 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 115 


bimaculatus L. Pod naniesionem koło Tarnopola zebrany 5. 
corvinus Germ. мы. EN 


Dendrophilus Leach. 


punctatus Herbst. Tarnopol; w próchnie wierzby 17. VIII. 
pygmaeus L. Tarnopol (Gaje), 14. IIL Zloezów, 15. III w gniez- 
dzie mrówki Formica rufa. 


Paromalus Erichson. 


Бе атс чай дери, Tarnopol; pod Кога belek sosnowych 9. 
VI. Złoczów; pod korą pni 29. 

Jlavicornis ond ' Tarnopol (Kutkowce); pod korą starych pni 
dębowych 26. IV. 12. V, 26. 


Hetaerius Erichson. 


Jerrugineus 2 Gees (Gaje), 19. III, 30. IV, 5. V;u mrówki 
F rufa. 


ormic 
Saprinus Erichson. 


nitidulus Payk. Pod ścierwem w okolicy Tarnopola bardzo po- 
spolity (Kutkowce), 11. i 17. V, 5. IV. 

pulcherrimus Weber. Tarnopol (Gaje), 15 VI. 

¿mmundus Gyll. Tarnopol (Kutkowee 

аепе =. Г Na ścierwach koło pd ej nie rzadki, 5. V. (Kut- 

үсе). 11 VL 

к Payk. Pod ścierwem psa, który na piasku leżał w Kut- 
oweach 17. V. licznie zebrany. 

conjungens Payk. W okolicy Tarnopola pod odchodami bydlę- 
cymi i pod naniesionem bardzo pospolity. (Kutkowee), 11. 
1.45. Vi Te VII 


Myrmetes Marseul. 

piceus Payk. Tarnopol (Gaje); 19. HI u mrówki Formica rufa, 
Teretrius Erichson. 

picipes F. Tarnopol. na starych wierzbach; 12. IV, 12. V i 11. IX. 


Plegaderus Erichson. 


caesus Ill. W lasach koło Tarnopola pod korą starych pni po- 
роу | бе, 30. III, 5. IV, 16. VIII. (Katkowce), 26. VIII. 
i 30. 


8* 


116 M. RYBIŃSKI 


Ontophilus Leach. 
striatus Forster. Tarnopol (Proniatyn); 13. VIII, nad stawem 


czerpakiem z owiony. 


Abraeus Leach. 
globulus Creutz. Tarnopol; pod odchodami bydlęcymi 14. V. 
globosus Hoffm. Tarnopol (Kutkowee); pod korą starych pni; 14. 
VI. i 30. IX. 
Acritus Leconte. 


minutus Herbst. Tarnopol (Kutkowce), 26. VIII, 12. IX. Hłu- 
boczek, 28. VIII, pod korą pni. 


Platyceridae. 


Platycerus Geoffroy. 
cervus L. W okolicy Tarnopola z końcem maja i w czerwcu na 
ębach i wierzbach bardzo pospolity. (Kutkowce, Gaje, Szlach- 


cińce). 
cervus v. capreolus Fuessl. Wraz z poprzednim. 


Dorcus Mac Leay. А 
parallelepipedus L. Tarnopol (Gaje); 29. V, na soku dębów. Zło- 
_ . ezów, 14. VI, na starych bukach i w próchnie tychże. 
М Systenocerus Weise. 
caraboides L. Złoczów, 26. IV. Na pędach młodych klonów. Tar- 
поро] (Kutkowce), 20. XI, w korzeniach obumarłej leszczyny. 
caraboides v. rufipes Herbst. Wraz z poprzednim. 
Ceruchus Мае Leay. 
chrysomelinus Hochw. Złoczów, 2. VI. Pod korą sosny. 


Aesalus Fabricius. 
scarabaeoides Panz. Jezierna, w próchnie dębu; 2. V. 
_ Sinodendron Helwig. - 
cylindricum L. Złoczów, 23. VII, pod korą buku leżaku. 


CHRZĄSZCZE Z-PODOLA GALIC. 117 


Scarabaeidae. 


Sisyphus Latreille. 
Schaefferi L. Tarnopol (Kutkowce), 6. V, w odchodach. 


Gymnopleurus Illiger. 


cantharus Er. Tarnopol ides 6.1 17. V, pod odchodami 
ydleeymi i w loe 


Copris Geoffroy. 


lunaris L. W E kolo Tarnopola pospolity; 25. IV, 6. 
DILE VIL 


Ontophagus Latreille. 


taurus Schreb. W krowieńeu. Złoczów, 21. i 28. V. 
от Laich. W слао. z poprzednim 9. 21. 1 23. V. 
opol (Kutkowce), 2 


сен А Тагпоро1 (Как). 17: T 20. V. 
vacca = Tarnopol, 14. У. аў 15. У. Zło- 
medius Pan czów. 23. V. W krowieńcach. 
РОИ ielikt Г 14. V. (Kutkowce), 15. V, w odcho- 
ach ludzkich. 
fracticornis Preyssl. | W odchodach bydlęcych w okolicy Tarno- 
nuchicornis L. ola bardz» pospolite. 


lemur Е. Tarnopol, 16. V. (Kutkowcee), p aż w odehodach. 
camelus F. Tarnopol, (Kutkowce), 18. vV, AŻ Podwołoczyska, 
28. V. 


me Panz. Tarnopol, 17.i 19. V. Złoczów, 18, 21. i 28. V, 
odehodach bydlęcych. 
Ga Е. Tarnopol, (Szlachcińce), 10. V. 
ovatus L. амора À (Zagrobela), 21. IV. Zloezów, 28. V. 
Schreberi L. W odchodach w okolicach Tarnopola pospolity, 8. 
i 19. V. (Kutkowce), 13. i 17. V. 


Oniticellus Serville. 
7 Gate Tarnopol, 13. V. KEE 15. V. Złoczów, 17. 
. V. W odchodach bydlęcych 
Aphodius Illiger. 
erraticus L. W odchodach koło Tarnopola bardzo pospolity. 


118 M. RYBIŃSKI 


ined L. Tarnopol, 12. i 21. V. grapes 13.1 17. № 

fossor L. W okolicy Tarnopola pospolity, 25. IV, 12. V, 2. VIE 

дена Mondat L. Tarnopol, 28. ТУ, 

Joetens F. Tarnopol, 15. VI. Baa 9. УТ. e 24. V. 

Jimetarius L. W okolicy Tarnopola bardzo pospolity 

scybalarius F. Tarnopol, 24. 

granarius L. W odchodach bydlęcych koło Tarnopola bardzo 
pospolity. 

ater Deg. x Oel (Zagrobela); 24. IV, w naniesionem. 

putri ridus Herbst. Tarnopol (Kutkowce), 28. IV. 

rufus Moll. Tarnopol (Zagrobela), 22. IV, w naniesionem. 

Man E | Tarnopol; nad Seretem 4. IV, w naniesionem. 

immundus Creutz. Tarnopol; w odchodach 28. V. 

merdarius Е. W odchodach koło Tarnopola pospolity. 

in us F. 

men Schmidt. | Tarnopol (Gaje) 24. TV. 

prodromus Brahm. W rien z wiosną bardzo pospo- 

punctatosuleatus Strm 

pusillus Hrbst. Tarnopol (Zagrobela); 22. IV, licznie wysiany 
z naniesionego. 

4-guttatus Hrbst. Tarnopol, 14. i 22. V. Złoczów, 23. V. 

lividus Ol. Tarnopol, 24. V. 

varians Duft. W kwietniu i z początkiem maja 

» У. ambiguus Muls. | na namuliskach koło stawu i Se- 

retu w Tarnopolu pospolite. 

plagiatus L. Tarnopol; nad Seretem, 4. V, 
v. concolor Schilsky. | w naniesionem. 

bimaculatus Laxm. Tarnopol (Kutkowee), 95. V. 

depressus Kug. a (Woroniaki) 23. V; w lesie pod ES 
am i bydlee cym 

wa L. 'Tarnopol, 14. V 922, A 
s F. 


lurid d 
mec” eg Muls. ka KS 20. IV; w odehoda 


hotodactylus Mesh. Tarnopol tecum 22. IV; z naniesionego 
siany 


Oxyomus Laporte. 
sylvestris беор. W odehodach, pod naniesionem i opadlem liściem 
olo Tarnopola bardzo pospolity. 
Pleurophorus Mulsant. 


caesus Panz. Tarnopol (Zagrobela), 22. IV. Z naniesionego wysiany- 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 119 


Rhyssemus Mulsant. 
germanus L. Na piaszczystych zboczach w okolicy Tarnopola 
bardzo pospolity. 
Psammodes Laporte. 


sulcicollis Ill. Wraz z poprzednim 27. IV. 


Trox Fabricius. 


cadaverinus Ill. Tarnopol O 8. VII; na ścierwie. 
sabulosus L. Tarnopol, 8. V, 20.:VI, na kościach. 
scaber L. Tarnopol у š: VI; (Gaje), 12. V; w ptasieh 


gniazdach. 
Bolboceras Kirby. 
unicorne Schrnk. Tarnopol (Gaje), 26. VI, na drodze. 


Odontaeus Klug. 
armiger Scop. "Tarnopol, 6. VII. Przy latarni elektrycznej. 


Geotrupes Latreille. 
stercorarius L. 


Koło Woo w odchodach bydlęcych po- 
spolite 


sylvaticus Panz. W lasach koło Tarnopola da pospolity. 
vernalis L. Tarnopol, 8. VI. (Kutkowce), 12. УП. Po polach 
i miedzach. 
Lethrus Scopoli. 


cephalotes Pall. Z wiosną w Tarnopolu osobliwie na wale kole- 
jowym i po miedzach bardzo pospolity. 


Oryctes Illiger. 
nasicornis L. W Tarnopolu w ogrodach po inspektach w nawozie 
nie rzadki. Wylęga się w kwietniu i 
Rhizotrogus Latreille. 


vernus Germ. Tarnopol (Gaje); 15. VI; na zbożu 

сечи L. Z końcem czerwca w Tarnopolu po łąkach, pastwi- 
8 i pustkowiach bardzo pospolity. 

assimilis Hrbst. Tarnopol (Gaje), 9. VII; na zbozu. 


120 M. RYBIŃSKI 


Polyphylla Harris. 
fullo L. Złoczów, w lesie sosnowym; 25. VI, 14. VII. 


Melolontha Fabrieius. 
hippocastani F. v. nigripes Com. Hłuboczek, 8. i 10. VI; na wi- 
klinie. | 
vulgaris F. W okoliey Tarnopola pospolity. 
Serica Мае Leay. 
holosericea PE Złoczów, 9. IV. Na piaszezystem zboczu pod ro- 
ślin 


brunnea L.' BI (Gaje), 29. V; lowiona ezerpakiem. 


pesi Samouelle. 


aenea Degeer. Pluchów, 25. VI i 2. VII. Złoczów, 10. VII; na 
wiklinie. 


Phyllopertha Kirby. 
horticola L. Koło Tarnopola bardzo pospolita; wyrządza wielkie 
szkody. 


Anisoplia Serville. 
cyathigera Scop. Koło Tarnopola na zbożu od 20. VI. do końca 
lipca bardzo pospolita. 
Hoplia Illiger. 
farinosa L. Złoczów, 26. V; złowiona ezerpakiem. 
graminicola F. Zloczów, 15. VI. 
Epicometis Burmeister. 


hirta Poda. Tarnopol (Kutkowce), od 2. do 8. V. 


Leucocelis Burmeister. 
funesta Poda. Tarnopol (Kutkowee), 20. IV. 


Cetonia Fabricius. 


aurata L. Tarnopol (Kutkowce, Gaje, Szlachcińce), pospolity. 
Wychowuje się mrówki u Formica rufa. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 121 


Potosią Mulsant. 


p T deccm (Kutkowee) 18. VI, 11. VII, (Gaje). 23. 
I. (Czahary), 6. VI. 

E ooi inde gäe (Kutkowce), 30. VII; na soku dębów. 

Jloricola Hrbst. Tarnopol (Gaje), 28. VI. (Szlachcińce), 11, VAL 


oczów, sk 
hungarica Herbst. Tarnopol (Petryków), w lesie 28. VII. 


Valgus Seriba. 


hemipterus L. Tarnopol, 12. V. Złoczów, 21. ГУ. Hluboezek,. 28. 
Ш. Płuchów, 19. IV, na kwiatach. W Hłuboczku z pniaka 
topoli чат licznie wydobyty. 


Osmoderma Serville. 


eremita Seopoli. Tarnopol, 19. VII. Na wierzbach. 


Gnorimus Serville. 
nobilis L. Złoczów, 13., 27. i 28. VI. Na kwiecie bzu Sambu- 
bulus. 


cus €OuLus 


Trichius Fabricius. 


fasciatus L. v. sybiricus Bett, | Złoczów, 13., 18. i 28. VI, 2. 
я у. rosaceus Reitt. VII. Na kwiecie bzu Sam- 
bucus ebulus. 


Buprestidae. 


Chalcophora Solier. 


mariana Lap. Złoczów; w lesie sosnowym 20. VI. 


Dicerca Eschscholtz. 
berolinensis Herbst. Złoczów; w lesie sosnowym 26. VII. 
moesta F. Tarnopol, 10. VII. Ze słupa dębowego wydobyta. 
Poecilonota Eschscholtz. 


rutilans F. Tarnopol (Zagrobela), 19. VI; na lipach. 


паат M. RYBIŃSKI 


Buprestis Linné. 
„rustica L. Złoczów, 20. УП. W lesie sosno- 
haemorrhoidalis Herbst. ў 
Phaenops Lacordaire. 


cyanea F. Tarnopol, 2. VIII; na sągach. 


Anthaxia Eschscholtz. 


grammica Lap. Tarnopol (Gaje), 28. V. 
nitidula L. Tarnopol (Gaje), 8. VI; czerpakiem złowiona. 
4-punctała L. Na stacyi w Tarnopolu na sągach, 12. 


Chrysobothrys Eschscholtz. 


chrysostigma L. Tarnopol (Kutkowce), 20. VIII; pod pus klonu. 
affinis F. Tamże na sągach dębowych zbierana '30. V, 5.i 19. VI. 


Agrilus Curtis. 


Guerini Lac. Hłuboczek, 20. VI. Na sągach topolowych 
biguttatus F. W domu z kory dębowej z Kutkowiee wyehow any. 
ylegaly sie juz w maju о licznie. 
viridis L. Tarnopol (Kutkowee), 8 
coeruleus Rossi. Tarnopol (Gaje), 1. vir 
pratensis Ratzb. Tarnopol (Kutkowce), 
elongatus lig ОО (Szlachcińce). 28. VI. 
i 


angustulus 
7 rhgicollis ыб. е amas 15. VI. 

laticornis Ше. Tarnopol (Kutkowce), 2 
olivicolor Kiesw. Tarnopol (Kutkowce), ЯЗ "et 
derasofasciatus Lac. Tarnopol (Gaje), 5. VI. 
integerrimus Ratz. Tarnopol (Kutkowce), 21. VI. 

Wszystkie z młodych dębów strzęsione. 

Aphanisticus Latreille. 


emarginatus F. Tarnopol (Kutkowee) 20. XI. Z pod liścia wy- 
siany. 


Trachys Fabricius. 


minuta L. Od wiosny do jesieni na iwach (Salix caprea) po- 


spolity. 
nana Hrbst. Zarwaniea, 24. V; zlowiony ezerpakiem. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 123 


Kucnemidae. 


'Throscus Latreille. 


vere L. Tarnopol (ogród беру ан. 13. ТУ, (Кш Косе), 
18. X; w liściu opa 
obtusus Curt. Tarnopol EECH ^10. i 18. X; wysiany. 


Drapetes Redtenbacher. 
biguttatus Piller. Tarnopol (Kutkowce), 9. VI; z krzewów  strze- 
siony. | 


Dromaeolus Kiesenwetter. 


barnabita Villa. Tarnopol (Kutkowee), 20. V; czerpakiem w przed- 
lesiu złowiony. 


Elateridae. 


Archontas Gozis. 


murinus L. W okolicy Tarnopola na wiosnę pod kamieniami 
i na далистен bardzo pospolity. 


Porthmidius Germar. 


austriacus Schrnk. Zarwaniea, 18. V; zlowiony ezerpakiem. 


Elater Linné. 


CARENS Esch. Tarnopol (Ogród miejaki) 29. V. 
äs us L. Złoezów, 24. VI. Na sosn 
praeustus F. Złoczów, 10. V. 
sanguinolentus Sehrnk. v. ephippium Oliv. Jezierna, 22. V. Zlo- 
czów, 2. VI. Z krzewów strzęsiony. 
ferrugalus Lac. Tarnopol (Kutkowce), 19. V. Jezierna, 22. V. 
oczów, 2. VI. Zarwanica, 18. 
erocatus 1089 Ае; w starych wierzbach 10. XI. 
» у. podolicus Бейш. Jak poprzedni, 16. IV. 


Megapenthes Kiesenwetter. 


tibialis Lac. Tarnopol (Kutkowee), 15. V; zlowiony ezerpakiem 


124 M. RYBIŃSKI 


Hypnoidus Stephens. 
Goen L. адор 29. IV. i 20. У. Nad Seretem z nanie- 
onego wysiany. 
Cardiophorus Kschscholtz. 
ruficollis L. Złoczów, 31. X; wysiany. 
equiseti Hrbst. Tarnopol (Gaje), 25. V; czerpakiem złowiony. 
Melanotus Eschscholtz. 
brunnipes Germ. W lasach okolicznych Tarnopola bardzo pospolity. 
rufipes Hrbst. Tarnopol bru i 31. X. 
erassicollis Er. Złoczów, 12. 
Limonius Eschscholtz. 
pilosus Leske. Tarnopol Gerechte 3. i 15. V. Złoczów, 8. V 
W lesi 


e owiony cze 


тра 
gg uem "i Tarnopol Ge 5. V; (Gaje), 17. VI. Zło- 
‚ VE 


ad т gie erch. 
parvulus Panz. Tenet kowej 26. VI. 


Athous Eschscholtz. 
niger L. W okolicy Tarnopola po lasach i przedlesiach bardzo 


DORY, 
serutator een Tarnopol (Kutkowee), 8. VI. i 15. VI. 
alpinus Redtb. Jak niger L., pospolit 


ВА ж, Е. Koło Taimo sia. i Złoczowa po 
viltatus F. lasach i przedlesiach bardzo 
» V. dimidiatus RARE pospolite. (Kutkowce), 18. V, 

. Ocskayi Кіе 21. V. (Gaje), 3. i 18. VI. Zło- 


wen Müll. ezów, 8. 
jejunus Kiesw. Tarnopol тош, 21. `V, 12. "VI, 20. VI. 


Ludius Eschscholtz. 


pectinicornis L. Tarnopol Z = V, 2. My (Gaje), 14. VI. 
castaneus L. Tarnopol; na wierz 6. IV DW 
sjaelandicus Müll. Na = vs м tarnopolskiego 
na knieci (Caltha palustris) pospolity. 
sjaelandicus v. assimilis Gyll. Wraz z poprzednim, lecz rzadszy. 
tessellatus L. Tarnopol (Kutkowce), 18. V. Złoczów, 24. VI, oso- 
bliwie na Salix caprea. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 125 


aeneus L. W Tarnopolu z wiosną pod kamieniami dość często 
się znachodzi; 24: IV, 9. V, 8. VI, i t. 

cruciatus L. Złoczów; 27. VI, na pe angustifolium. 

latus F. Na calem Podolu na łąkach, zboczach trawiastych i po 
przedlesiach, najczęściej pod kamieniami, € pospolity. 

bipustulatus L. Tarnopol; na wierzbaeh 10. IV. i 14. IV. 


Agriotes Eschscholtz. 


pilosus Ka Po lasach жер Tarnopola nie rzadki (Kutkowee), 
28. IV. (Szlacheińce), 14. 
ustulatus ARA W okolic Tarnopola latem i jesienią na Dau- 
s carota i Achillea millefolium bardzo pospolity. 
sputator 1 L. Pod kamieniami RU się zdarza. Tarnopol (Kut- 
ce), 12. V, (Gaje), 8. V. Złoczów, 8. VI. 
ia L Na mokrawinach koło korzeni wierzb i w naniesio- 
nem często się zdarza. Według mego zdania fałszywie za 
Sie zbożowego uznany, którym właściwie jest А. ob- 
rus L. Tarnopol (Nad Seretem), 20. i 24. IV. (Hłabo- 
szok 30. VII. 
obscurus L. Właściwy szkodnik zbożowy. Po polach pod kamie- 
niami koło Tarnopola bardzo pospolit 
inus Kiesw. Tarnopol (Kutkowce), 13. ‚ pod kamieniem. 
pallidulus Illig. Tarnopol (Gaje), 18. V, czerpakiem złowiony. 


Dolopius Eschscholtz. 
marginatus L. W okolicy tarnopolskiego stawu i nad Seretem, na 
wiklinach bardzo pospolity. 
Sericus Eschscholtz. 


brunneus L. Tarnopol (Kutkowce), 21. V. 


Synaptus Eschscholtz. 
filiformis Е. Wraz z Dolopius marginatus L., bardzo pospolity. 


Adrastus Eschscholtz. 


pallens F. kie ae. (Kutkowce), 19. VI, 24. VII, 7. IX; łowiony 
ezerpakiem 


Denticollia Piller. 


linearis L. | W lesie w Kutkoweach koło Tarnopola 
e NE lipens, Е. Lk 13.,V, 20, V, 8; VI. (Gaje), 28. V i 12. VI. 


126 M. RYBINSKI 


Daseillidae. 


Dascillus Latreille. 


cervinus L. Złoczów (Woroniaki) 1. VI; ezerpakiem zlowiony. 


Microcara Thomson. 


testacea L. Na miejscach bagnistych w lasach tarnopolskich po 
krzewach pospolita. e (Czystyłów), 8. VI, (Kutkowce), 
12. VI; (Szlachcińce), 3. VII 


Cyphod Paykull 


coarctatus Payk. Hłuboczek, 14. V. AE a VE 
Paykulli Guér. Tarnopol (Kutkowee); nad stawem pospolity. 


Scirtes Illiger. 


hemisphaericus L. | W Kutkoweaeh koło Tarnopola nad stawem 
orbicularis Panz. na roślinach pesos: i krzewach po- 
spolity, 19. VI. i 15. VII. 


Cantharidae. 


Homalisus Geoffroy. 


Fontisbellaquei Fourer. Tarnopol (Kutkowee) 1. УІ. i 20. VI; 
(Szlachcińce), 24. VI. 


Dictyoptera Latreille. 
Aurora Hrbst. Złoczów (Woroniaki), 13. VI. Na krzewach. 


Pyropterus Mulsant. 
affinis Payk. Jak poprzedni, 18. VI. 


Platycis Thomson. 
Cosnardi Chevr. Zarwanica, 20. VIL Na spróchniałem drzewie. 


Lygistopterus Mulsant. 
sanguineus L. W okoliey Tarnopola w Hłuboczku i w Złoczowie 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 127 


na roślinach baldaszkowych bardzo pospolity (Kutkowce), 
B. VL Hluhoezek, 17. VI. Złoczów, 13. VI. 


Lamprohiza Motschulsky. 
splendidula L. Zloezów (Woroniaki) 17. VII. 


Cantharis Linné. 


obscura 

nigricans Müll. Tarnopol (Kutkowce), 25. V. i 3. VI. 
livida L. v. rufipes Hrbst. W okolicy Sei Zë bardzo pospolita. 
figurata Mannh. Tarnopol dene 12. 26. VI. 

rufa $ аро (Gaje), 25. У. 13. УЕ 


fusca L. 
rustica Fall. + W okoliey Tarnopola w lecie pospolite. 
L. 


v. pallida Goeze. gaz e (Kutkowoe), 2 
fulvicollis P Po polach w e? eie па qune bardzo 
pospolita. Lipiec i sierpie 
lateralis L. Tarnopol, nad Soeur złowiona 5. VIII; czerpakiem. 


Rhagonycha Eschscholtz. 


translucida Kryn. Złoczów, w lesie 16. VI; ezerpakiem złowiona. 
fulva Scop. take; "эйр ie ids т ; 4. VI; (Gaje), 18. VI. 
testacea L. Tar l (Kutkowce), 23. i 30. V. 

femoralis Brall. Tarnopol АЕ 12. VI. 

pallipes L. Tarnopol (Gaje), 1 

atra L. Tarnopol Ser 12. УТ. 


Silis Latreille. 
nitidula Е. W Kutkowcach pod Tarnopolem w maju i czerwcu 


pospolita 
ruficollis F. о (Kutkowce), 14. VI. 


Malchinus Kiesenwetter. 
nigrinus Schauf. Tarnopol (Gaje), 3. V; ezerpakiem złowiony. 


Malthinus Latreille. 


punctatus Fourer. Tarnopol (Kutkowee), 29. VI. 
fasciatus Oliv. Tarnopol. (Kutkowce), 15. VL 


Malthodes oai 


mysticus Kiesw. Tarnopol (Gaje), 8 
ruficollis Latr. Tarnopol (Kutkowee), 25 VI; (Gaje), 28. VL 


128 M. RYBIŃSKI 


Charopus Erichson. 


plumbeomicans Goeze. Tarnopol (Czystyłów), 26. VI; (Gaje), 10. VII. 


Hypebaeus Kiesenwetter. 


flavipes F. Złoczów (Woroniaki), 7. VI; pod korą w próchnie 
buku. 


Ebaeus Erichson. 
appendiculatus Er. Tarnopol а g. 4. УП. 
pedicularius Schrank. Tarnopol (Gaje), 8. VI; czerpakiem złowiony. 
flavicornis Er. Złoczów, 2. VII; czerpakiem złowiony. 
Axinotarsus Motschulsky. 
pulicarius F. Tarnopol (Zagrobela), 2. VII; ezerpakiem zlowiony. 


Anthocomus Erichson. 
rufus Herbst. Tarnopol 22 na roślinach nadwodnych ło- 
wiony czerpakiem 12., 28. I 
equestris F. W okolicy гелер dość pospolity; 2. V, (Kut- 
kowce), 14. VI. (базе), Sp. V, 2. УП. 
Malachius Fabricius. 
aeneus L. i 28. V. W okoliey Tarnopola bardzo po- 
-— 
Me лче Уо. Tarnopol (Gaje), 4. VII. Nm VI 23. V. 
bipustulatus L. Tarnopol (Kutkowee), 12. VI. V I. 
Dasytes Paykull. 
niger L. W okoliey moe sg po lasach i przedlesiach b. pospolity. 
coeruleus Deg. Złoczów, 26. IV. 
fortes: Müll. Jak D. niger L. pospolity. 
fusculus Illig. Tarnopol (Gaje), 15. УТ. 
. Dolichosoma Stephens. 
lineare Rossi. Tarnopol, na wale kolejowym w czerwcu bardzo 
pospolity; 7., 10. i 18. VI. 
Haplocnemus Stephens. 
impressus Marsh. Tarnopol (Kutkowce), 7. VI. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 129 


ТгісһосеЫе Thomson. 


Лотайз Oliv. Tarnopol (Kutkowee), 27. VI; złowiony ezerpakiem. 


Cleridae. 


Tillus Olivier. 


elongatus L. Tarnopol; w domu z wierzb wychowany, 28. IV. 
unifasciatus F. Na kwiecie wiśni; Tarnopol 2. V. (Kutkowce), 
15. V. 


Clerus Geoffroy. 
оийна L. Złoczów, 24. VI, 29. VI. Tarnopol, 24. VIII; na 
sągach drzew iglastych. 
Necrobia Latreille. 


violacea L. Tarnopol (Kutkowee), na suchem ścierwie 11. V. 


Opetiopalpus Spinola. 
scutellaris Panz. Tarnopol O 24. V. Hłuboczek, pod 
korą topoli czarnej, 2. 
Elateroides Schäffer. 
dermestoides L. Złoczów, 15. V; na bzie Sambucus racemosa. 


Bruchidae. 


Gibbium Scopoli. 
psylloides Czempińsk. Tarnopol; na dworcu kolejowym na mu- 
rze, 20. v. 


Niptus Boieldieu. 


адан Falderm. Tarnopol, 26. V; па magazynie тезу ий ass 
enatus F. Tarnopol, 20. XI; w wychodku na $cianac 


Bruchus Geoffroy. 
rufipes F. Tarnopol (Kutkowce), 29. III, 3. IV, 8. X. 
fur L. Tarnopol; w domowym wycho odku na Lager 3. II, 20. 
H, 19. 1H, 11. XL 20. XL 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. Część II. 9 


130 : M. RYBIŃSKI 

vage Strm. Tarnopol (Kutkowee), 29. III; pod Когаз pni de- 
wych. 

latro F. W Tarnopolu po wychodkach bardzo pospolity; 22. IV, 


pilosus Müller. Złoczów, 15. III. Tarnopol (Kutkowce), 18. X; 
nieździe mr rówki” Formica rufa. 

dubius Sturm. Tarnopol; w domu z реу wychowany, 15. IV. 

secpunctatus Panz. Tarnopol (Gaje); 8. VII. 

variegatus Rossi. Tarnopol (Kutkowce), 10. XI; wysiany. 

bidens Oliv. Tarnopol, 20. IV; w wierzbach. 


| Byrrhidae. 
Gastrallus Duval. 


laevigatus Oliv. Tarnopol (Gaje), 10. УП; czerpakiem złowiony . 


Byrrhus Geoffroy. 


striatus Oliv. Tarnopól (Kutkowce), 10. VI i 13. УП. 
rufipes F. Tarnopol (Kutkowee), 18 VI; (Gaje), 2. VII, złowiony 
czerpakiem 


P 
paniceus L. W domu w Tarnopolu; 7. VI, 4. VII. 


Xestobium Motschulsky. 


A AE Deg. Leg ass NEE 3. V, 15. V; (Gaje), 
28. V; na staryeh drzewach. 

plumbeum Illig. Złoczów, 15. К? па bzie koralowym Sambucus 
racemosa. 


Eznobius Thomson. 


abietis F. Tarnopol (Szlachcińce); w szyszkach świerka, 2. УШ, 
30. VIII. 


Hedobia Sturm. 


imperialis L. Złoczów; 15. V, na bzie Sambucus racemosa. 


Trypopitys Redtenbacher. 


eid sa er Tarnopol mig kóre 20. VI; ; (Gajo), 8. VII; na 
dpsutych drzewae 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 181 


Ptilinus Greoffroy. 


pectinicornis L. Tarnopol; na staryeh wierzbach, z wiosna bardzo 
pospolity. 
costatus Gryllh. Tarnopol (Kutkowce), 12. V, 25. V. 
Xyletinus Latreille. 
ater Panz. Tarnopol (Kutkowce), 8. VI.i 12. VII; złowiony czer- 
pakiem. 


Dorcatoma Herbst. 
nene Muls. W onis z grzyba bukowego ze Złoczowa wy- 
owany, 
Coenocara Thomson. 


bovistae Hoffm. | Z purchawek z lasu kutkowieckiego w domu 
subglobosa Muls. wychowane; 28. X. 


Sphindidae. 
Sphindus Chevrolat. 
dubius Gyll. Tarnopol (Kutkowce), 12. VI. Z grzyba Polyporus. 
Aspidiphorus Latreille. 
orbiculatus Gyll. Zarwanica, 24. IV. Z liścia wysiany. 


Lyctidae. 


Lyctus Fabricius. 
unipunctatus Herbst. W lesie kutkowieckim koło Tarnopola w maju 
i czerwcu na pniach debowye 
pubescens Panz. Koło Tarnopola na wierzbach i ¿sess wierzbo- 
wych bardzo pospolity w maju i ezerweu 


Bostrychidae. 


Bostrychus Geoffroy. 
<apucinus L. Tarnopol (Gaje), 14. V; Jezierna, 17. V; na sągach 
ębowych. | 


EI 


182 M. RYBIŃSKI 


Ciidae. 
Cis Latreille. 


Jacquemarti Mell. 
glabratus Mell. 


boleti F. Z grzybów drzewnych Polyporus z lasu 
setiger Mell. I kutkowieckiego i асана 
micans Hbst. w domu wychowane. 


hispidus Gyll. 
comptus Gyll. 
alni Gyll. Tarnopol (Kutkowce), 20. X; złowiony ezerpakiem. 
castaneus Mell. Hłuboczek, 2. VIII. w grzybach wierzby. 
festivus Panz. Masy (Kutkowee), 6. VII. Z grzyba pes 


Rhopalodontus Mellié. 
perforatus vom Złoczów; 2. VI. Z grzyba bukowego. 
fronticornis Panz. Tarnopol (Kutkowee); 6. VII. W grzybie. 
Ennearthron Mellić. 
affine Mell. Złoczów; 2. VI. W grzybie buku. 


Octotemnus Mellić 
glabriculus Gyll. Tarnopol (Kutkowee), 28. IV. 


Tenebrionidae. 


Gnaptor Solier. 


spinimanus Pall. W Złoczowie i Zarwanicy na przedlesiu po mie- 
dzach w maju i czerwcu pospolity. 


Blaps Fabricius. 


longicollis Stev. Tarnopol; w polu po miedzach często się zna- 
zi; 8. IV, 20..V, 28. VL 
we € W piwnicy domowej w Tarnopolu, 7. V, 2. VL 


similis Latr. Wraz z poprzednim i w Kutkowcach 12, VI. na 
wierzbie, po której lazł do góry. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 133 


Crypticus Latreille. 
— L. W okolicy Tarnopola po piaszezystyeh zboczach 
bardzo pospolity. 
Platyscelis Latreille. 


polita Sturm. sZłoduów: po miedzach i zboczach trawiastych 15. 
V i 13. VI. Zarwaniea; pod naniesionem 3. VIII. 


Pedinus Latreille. 


Jemoralis L. Tarnopol, 18. IV; pod kamieniami. Zarwaniea, 3. 
VIII; pod naniesionem bardzo liczny. 


Opatrum Fabricius. 


sabulosum L. Po miejscach dei qq баре i zboczach nad stawem 
tarnopolskim bardzo pospolity. 


Microzoum Redtenbacher. 
diem E San piaszczystych zboczach koło Tarnopola 11. IV, 10. 
W, 


Bolitophagus Illiger. 
reticulatus L. Z седан bukowych ze Zloezowa wychowywany 
przez cały rok 
Eledona Latreille. 
agaricola Hbst. Z grzyba wierzby. Złoczów, 2. VI. 


Diaperis Geoffroy. 
boleti L. Hłuboczek; na grzybach wierzby 20. VIII. 


Scaphidema Redtenbacher. 
metallica F. Tarnopol, 9. IV; przy pniu leszczyny w ogrodzie. 
Zarwaniea, 11. IV. 
Platydema Laporte. 
E Lap. Zarwanica, 18. IV; na grzybie Polyporus.: < 


184 M. RYBIŃSKI 


Corticeus Piller. 
castaneus F. Złoczów, 17. V. i 15. XI; pod korą ае. 
bicolor Ol. Hłuboczek, 14. V; pod korą topoli czarnej. 
Uloma Stephens. 
culinaris L. Tarnopol (Szlachcińce), 2. VI; pod korą pnia. 


Tenebrio Linnć. 
obscurus F. Hłuboczek, 
molitor L. W oko olicy niemo bardzo pospolity. Przebywa 
chętnie w gniazdach gołębi. 
Helops Fabricius. 


quisquilius Е. Tarnopol (Kutkowce), 20. Z k 
lanipes L. W lasach аиа ым оро. отау 
12. У. i 3. VI. (Gaje), 8. VI. 


Alleculidae. 


Eryx Stephens. 
ater F. Tarnopol; na wierzbach 5. V. 


Gonodera Mulsant. 


Luperus Hbst. Złoczów, 16. V. i V. 
wana L. v. serrata AGR; Złoczów, 20. V; w P 
lip 


murina SE Złoczów, 29. V; czerpakiem złowiona. 


Mycetochara Berthold. 


axillaris Payk. wera 4. V; w starych wierzbach. Złoczów, 
8. VI; w starym buku. 

axillaris v. maurina’ Muls. Би towarzystwie poprzedniej. 

flavipes F. Tarnopol. W starych wierzbach; 4. V, 20. V. T. VL 

E CS Ка klodach debowych na dworeu kolejowym, 


linearis Illig. Wychowana w domu w Tarnopolu z gąsienic ze- 
bra "= Sa u mrówki Formica rufa 1. II, w Zloezowie. Legly 
się: 6.—8. III, 26. i 30. IV, 2. V. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 135 


Podonta Mulsant. 


nigrita F. Złoczów; na roślinach 20. VI. 


Lagriidae. 
Lagria Fabricius. 


hirta L. W okolicy Tarnopola po lasach i przedlesiach bardzo 


pospolita w sierpniu i wrześniu 


Melandryidae. 


Tetratoma Fabricius. 


ancora F Na oka drzewnym. Kutkowce, 12. IV. Złoczów, 26. IV. 


Hallomenus Panzer. 
binotatus Quens. Tarnopol (Szlachcińce), 28. V; na dworcu kole- 
| jowym Ll w spróchnialem drzewie. 
Orchesia Latreille. 
micans Panz. Z grzybów к w Złoezowie 2. VI, 20. VI; 
w domu wychowana 2. 
Hypulus Paykull. 
guere Quens. W próchnie dębowem; Tarnopol M» 3, 
V; (Gaje), 16. IV; (Kutkowce), 20. V, 10. 
Melandrya Fabricius. 


сечие L. Tarnopol (Kutkowce), 20. V. i 8. VI; na sągach 
dębowych i pniakae 
dubia Schall Wraz z poprzednią 20. V. 


. Mordellidae. 


Scraptia Latreille. 
fustula Mull. Tarnopol; ze starych wierzb wychowana 5. i 22. IV. 


136 M. RYBIŃSKI 


Tomoxia Costa. 


biguttata Gell Tarnopol; na starych wierzbach 6. VII. 


Mordella Linné. 
fasciata F. т okolicy Tarnopola po lasach i przedlesiach na 
kwiatach bardzo uo (Kutkowce), 6. VII. (Gaje), 21. 
Я ГУП. (Szlachcińce), 1 
aculeata L. Jak sali Mo jeszcze pospolitsza. 


Mordellistena Costa. 
Neuwaldeggiana Panz. Tarnopol; ze starych wierzb wychowana 
0: V. 
parvula Gryll. Koło Tarnopola na wałach kolejowych 4. VI, 19. 
; ezerpakiem łowiona. 
pumila Gryll. Tarnopol (Kutkowce), 2. VI; ezerpakiem łowiona. 
Anaspis Geoffroy. 


frontalis L. W okolicy Tarnopola po lasach, przedlesiaeh i zbo- 
czach trawiastych bardzo pospolita. 

frontalis v. lateralis F. Hłuboczek; 24. VII, złowiona czerpakiem. 

thoracica L. Tarnopol (Kutkowce), 21. IV. (Gaje). 6. VL 19. VL 

rufilabris СУП. Cer (Kutkowee), 23. IV. 


Rhipiphoridae. 


Pelecotoma Fischer. 


fennica Payk. W Tarnopolu w domu ze starych wierzb wycho- 
wana 28. IV. i 2. V. 


Meloidae. 


Meloć Linnć. 


proscarabaeus L. Po zboczach trawiastych i na wale icon 
kolo Tarnopola bardzo pospolita; 20. 1 28. IV, 6. V. 

violaceus Marsh. Jak poprzednia: re tens 98. IV. i 8. V. 
(Gaje), 24. IV. Złoczów 20. IV 

cicatricosus Leach. Znachodzi się razem z poprzednimi i jest 
bardzo pospolity. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 131 


coriarius Brandt. Znachodzi się w tych samych warunkach, lecz 
jest rzadki; 6. IV, 12. IV, 18. I 
ge, eg Donov, Po przedlesiach koło Tarnopola (Gaje), 18. IV; 
woe) 20. ТУ. i 8. V. 
CA MNĄ м A 28. IV. i 2. V. 


Cerocoma Geoffroy. 
Schaefferi L. Tarnopol (Kutkowee), 20. VI. Na kwiatach. 


Lytta Fabricius. 


vesicatoria L. Tarnopol (Kutkowce, Szlaeheiñee); 
> у. dibapha Reitt. w czerwcu i w lipeu na je- 
sionach. cud sie w wiel- 
kiej ilości 
Pyrochroidae. 


Pyrochroa Geoffroy. 


coccinea L. Tarnopol (Kutkowce), 22. V, 2. i 15. VI. 

serraticornis Scop. Hłuboczek, 21. V; czerpakiem złowiona. 

pectinicornis L. Hłuboczek, 15. V. Złoczów, 9. V; na starych 
niakach. 


Anthicidae. 


Phytobaenus Sahlberg. 
amabilis Sahlb. Tarnopol (Kutkowce), nad stawem zlowiony ezer- 
pakiem 17. X. 
Euglenes Westwood. 


nigrinus Germ. Hłuboczek, 1. VII; na sągach sosnowych. 
oculatus eb. Tarnopol; na stacyi kolejowej w spróchnialem drze- 
wie 10. VI. 
populneus ced Tarnopol; w spróchnialyeh wierzbach 5. IV. 
1 17.15. 


Notoxus Geoffroy. 
monoceros L. Tarnopol, 14. V. 1 18. VI. Nad Seretem ezerpakiem 
łowiony. 


188 ; M. RYBIŃSKI 


'Anthicus E Sehmidt. AR , 
pens F. Tarnopol (Gaje) 8. VI. i 


АУ. 
gracilis Panz. Tarnopol; nad June w ńaniesionem 29. IV. 
= L. Tarno ора (Kutkowce), nad stawem lowiony ezerpa- 
m 2. i 29. IX. Zarwanica, 11. IV, z liścia wysiany. 
шеша Schmidt. w aj bliższej okolicy Tarnopola po suchych 
zboczach, między mierzwą 28. III, 20. IV, 6. V. 


Oedemeridae. 


Nacerdes Sehmidt. ! 
ustulata. F. Hłuboczek, 6. VI, 18. VI; na roślinach wes 


Asclera Schmidt. 

sanguinicollis F. Tarnopol (Proniatyn), 14. VI. 

coerulea L. Zloezów, 4. VI; na bzie Sambucus racemosa. 
Oedemera Olivier. : 


дие L. Caepe (Szlachcińce), 25. 
escens L. Tarno pa (Kutkowcę),: 18. XE aun 2D. VI; (laska 
cińce), 30. 
lurida Marsh. zie. 22. VI. 


Pythidae. 
Salpingus Gyllenhal. | : 
foveolatus Ljungh. Tarnopol (Kutkowce), 20. ХІ; - zlowiony. ezer- 
pakiem. 


Rhinosimus Latreille. 


viridipennis Latr. Tarnopol (Kutkowee), 12. X; pod 

ruficollis L. Tarnopol (Kutkowee), 20. IX, 15. XL a Kë da 
korą pnia klonu. 

planirostris F. Tarnopol (Kutkowee) 20. IX, 15 ХІ. Jak po” 
przedni. Zarwanica, 11. 1V; z pod liścia wysiany. 


Mycterus Olivier. 
cureulionoides Е. Trembowla, zebrany na krzewach; 14. VI. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 139 


Curculionidae. 


Otiorrhynchus Germar. 


laevigatus F. Tarnopol (Gaje), 20. VII; ezerpakiem łowiony. 

raucus F. W okolicy Tarnopola po lasach i przedlesiach pod li- 
ściem opadłem, а z wiosną na roślinach bardzo pospolity. 

tristis Seop. Tarnopol; po zboczach trawiastych 4. V. 

ligustici L. W okolicy Tarnopola po zboczach trawiastych, pod 
amieniami bardzo pospolity. 

velutinus Germ. Po ns trawiastych w Tarnopolu pod Ка- 
mieniami, 9. V, VII. 

fullo Serek. Pach (Kutkowce), z krzewów strzęsiony 13. 

FYL i15 VIE 
койа Stierl. Zarwanica, 15. V, na krzewach; 20. X, z liścia 


тузлу, 
ovatus L. W okolicy Tarnopola tak pod kamieniami, jak pod 
opadłem liściem wszędzie bardzo pospolity. 


Stomodes Schönherr. 


gyrosicollis Boh. Zarwanica, w rowie kolejowym pod kamieniem 
15. V. 


Peritelus Germar. 


leucogrammus Gem. Tarnopol (ato wao); 17. VII; ezerpakiem 
w _ przedlesiu złowiony. 


муш Schónherr. 


rotundatus F. Po wałach kolejowych kolo Tarnopola łowiony 
czerpakiem 11. i 30. IV, 8. i 9. VI. Płuchów, 10. v. 


Phyllobius Schönherr. 


glaucus Scop. Złoczów, 20. V; na malin 

urticae Degeer. W okolicy Tarnopola z oda na pokrzywach 
bardzo pospolity. 

piri L. Tarnopol (Gaje), 4. V. i 26. V. Z Мо strzęsiony. 

incanus Gyllb. Złoczów, 28. V; ezerpakiem złowiony. ; 

argentatus > Tarnopol отсе) 20. ү, l. VI 

viridans Boh. 13. VI 

танго» Сегш. Na lesz Goen z wiosną bardzo ет 

Tarnopol (Kutkowee), 2. V. i 13. VI. (Gaje), 18. i 28. V. 


140 M. RYBIŃSKI 


psittacinus Germ. Tarnopol (Kutkowee), "= VI; (Gaje), 20. VI 
i 2. УГ. Ха jeżynach, Rubus fruticos 
zdaje F. Złoczów, 28. V; czerpakiem ата 
oblongus L. W okolicy Tarnopola RA _wiklinach i innych nad- 
wodnych roślinach bardzo pospolity. 
ШО н xl Se Tarnopol (Kutkowce), 20. У i 4. УГ; czerpakiem 
pomonae "ОН. Tarnopol (Kutkowce), 22. У. (Gaje), 8. VI. 


Polydrusus Germar. 


mollis s sa I (Kutkowee), 8. V; d храна 20. 
У. (Gaje), 10. У. Zarwaniea, 6. V. і ІХ; па 
sericeus Sohal: “зейш э 18. V. Z oai prana p 


e A 
ada Deg. Tarnopol (Gaje), 6. 
Heind op Tarnopol ү кш) 8. VI. Z krzewów strzę- 


impressifrons YN v. flavovirens Gyllh. Tarnopol, 21. V; na 


cervinus ze Zeg (Kutkowee), 4. VI; ezerpakiem złowion 

tereticollis Deg. W okolicy Tarnopola po krzewach i lasach ar- 
zo pospolity. 

ruficornis Bonsd. Złoczów, 12. VI. 

picus Е. Tarnopol =. na młodych pędach dębów po- 
spolity; 28. V. 

pterygomaticus Boh. ik (Kutkowee), 28. V.i 2. VI. (Gaje), 
30. V. i 16. VI. Z krzewów pu d 

coruscus Germ. Tarnopol (Czahary), 2 

viridicinctus Gyllh. Tarnopol ARÓW 3. VI; күр zło- 
wiony. 


Sciaphilus Stephens. 
open ps Da okolicy Tarnopola i Zloezowa po lasach bar- 


чайды ; yl. ЛА To. u ogrodnika miejskiego na różach 30. 
V. Wisi yitkie paezki poobjada 
Hanya | veg Tarnopol (Kutkowee), 90. V; czerpakiem schwy- 


afiatus "Boh. Tarnopol (Gaje), 29. IV; złowiony czerpakiem. 
rubi СУП. Tarnopol (Kutkowee), 29. VI; jak poprzedni. 


Brachysomus Stephens. 
villosulus Grm. Tarnopol (Gaje), 24. IV. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 141 


echinatus Bonsd. Tarnopol (Gaje) 10. V. (Kutkowce) 20. X, 3. 
; wysian 
subnudus Seidl. Tarnopol (Gaje), 12. IV. (Kutkowce), 8. V. 


Foucartia Duval. 


ams eg Hłuboczek, 2. VI. i 8. VI; na Malva sylvestris 
liczny. 


rdzo 
Omias Schónherr. 


rufipes Boh. Tarnopol KE 26. IV; pod naniesionem, 18. 
V; pod odchodami bydlęcymi 


Strophosomus Stephens. 


coryli F. W okolicy Tarnopola po lasach bardzo pospolity. 
уне A Tarnopol (Gaje), 15. VIII. (Kutkowce); 5. IX, na 


Eusomus Germar. 


ovulum Germ. Pluchów, 8. i 9. VI; ezerpakiem na wale kolejo- 
wym zlowiony. 


Sitona Germar. 


crinitus Hbst. W okolicy Tarnopola po zboczach trawiastych 
ardzo pospolity. 

tibialis Hbst. ae (Gaje), 14. VIII. 

tibialis Hbst. v. brevicollis Sahlb. Tarnopol (Kutkowce), 3. IX 

hispidulus = Tarnopol; na wale kolejowym 14. V; czerpakiem 


złowiony. 

майна у. tibiellus Gyll. Tarnopol (Gaje), 10. V. 

flavescens Marsh. W okolicy Tarnopola po polach і miedzach, 
osobliwie na koniczynie bardzo pospolity; 8. V, 4. VI, 


humeralis Steph. Jak poprzedni; 8. V, 14. VII, 20. X. 
discoideus Gyll. W towarzystwie poprzednie 
lineatus t? W okolicy Tarnopola, osobliwie na "mS Arik 
pospolity. 
ononidis Sha . Na wale kolejowym koło Tarnopola 3. V. 
Sulcifrons Thunberg. Wraz 5. lineatus L. na koniezynie bardzo 
pospolity. 


Trachyphloeus Germar. 


spinimanus Germ. Tarnopol; pod kamieniami 14. IV. 


142 M. RYBIŃSKI 


е Beck. Ро zboczach ess cai = Tarnopola pod ` 
niami pospolity; 20. IIL, 2. I 4. У. 


? 
пурнаво" v. tesselatus. Marsh. Wraz z Мы 


ednim 
aristatus Gryll. Tarnopol. 11. IV, 14. VII; pod kamieniami. (Kut- 
kowee), 20. IV; w naniesionem. 


Liophloeus Germar. 
tessellatus Müll. Tarnopol (Kutkowee), 12. i 20. V, 4. VI. (Gaje), 
18. 
Herbsti Gyll. Złoczów, 25. V 
v 


. lentus Germ. Tarnopol (Kutkowee) 20. V.i 4. VI. 
à v. Schmidti Boh. Wszystkie czerpakiem zbierane. 


Barynotus Germar. 
obscurus F. Po zboczach trawiastych w Tarnopolu, 4. V; w Zło- 
czowie, 13. VI. 
Thylacites Germar. 
pilosus F. Jak poprzedni w Tarnopolu 22. IV; pod kamieniami. 


Chlorophanus Germar. 
viridis L. Hłuboczek, 28. V, 2. VI; na wiklinach. 


Tanymecus Schönherr. 


palliatus F. W okolicy dre na pokrzywach i ostach bardzo 
pospolity; 8. V, 23. V, 4. VL 8. VII. 


Cleonus Schönherr. 

glaucus F. v. turbatus Fahrs. Płuchów, 13. V; na piaszczystych 
zboczach. 

fasciatus Müll. Tarnopol (Zagrobela) 21. IV, z naniesionego wy” 
siany. 

alternans Hbst. Tarnopol; na kamienistem zboczu pod kamie- 

mi 8. VL 

cinereus m... Z wiosną po zboczach trawiastych pod kamie- 
niami i w trawie pospolity. 

piger Seop. а 10. У, 12. VI. Osobliwie па piołunie 


tigrinus Panz. Po ostach i piołunach w okolicy Tarnopola bar- 
dzo pospolity. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 143 


| Lixus Fabricius. 
paraplecticus L. W Tarnopolu nad stawem 7. V; czerpakiem zło- 


iridis Oliv? Tarnopol (Kutkowce), 2. VI. i 24. VI; na Conium ma- 
culatum i Anthriscus жеги 

Ascanti L. Tarnopol (Gaje), 3. VI; na ostach. 

cylindricus Hbst. Tarnopol (Biala), jak тат 28. V. 

cardui Oliv. Maxymówka, 1 

мнн. Goeze. Borki W., à T 1.17. VAL Na ostach. 


Larinus Germar. 


canescens Gyll Tarnopol, 19. VI. 

sturnus Schall. Tarnopol, 3. VIL Borki W., 13. VI. 

planus. F. Pluchów, 8. VL Złoczów, 26 

jaceae F. Tarnopol, 1. VI, na wale kolejowym. 
Wszystkie na ostach zebrane. 


_ Tropiphorus Schönherr. 


obłusus Bonsd. Tarnopol (Kutkowce), 10. VI; czerpakiem złowiony. 
Zarwaniea, 14. IV; z leszczyny strzepany. 


Gronops Schönherr. 


lunatus F. Tarnopol (Zaje) 17. VIII. Pod perzem Triticum re- 
pens, bardzo liczny 


Alophus Schönherr. 


doen, Stierl. Na zboczach trawiastych koło stawu tarnopolskiego 
Biała), 12. V; pod kamieniami (Zagrobela), 22. ТУ; z nanie- 
sionego bardzo licznie wysiany. 


Lepyrus Germar. 


capucinus chli. v. terrestris Mot. Tarnopol (Gaje), 24. V; па po- 
lance leśnej. 


. Hylobius Schönherr. 


lis L. Ta arnopol; na sągach sosnowych 20. V. Złoczów, 20. VII. 
aa Rossi. Tarnopol (Szlachcińce), 28. VI; ezerpakiem złowiony. 


Plinthus Germar. 
Megerlei Panz. v. Tischeri Grm. Tarnopol (Gaje); na рее le- 


nej; 24. V. 


144 M. RYBIŃSKI 


tigratus em v. porcatus Fans Tarnopol (Kutkowee) 30. VI; 
w lesie pod kamienie 


Liosoma Stephens. 


cribrum Gyll. Tarnopol (Kutkowce), 28. III; z liścia wysiane. 


Hypera Germar. 


stawem ezer ns Ta ne. 

striata Boh. Tarnopol (Gaje), 18. VI; “masiyqa wear й — 

meles F. 'Tarnopol (Kutkowce), 14. VII; nad staw 

arator L. Tarnopol (Kutkowce); w jesieni nad нй ezerpa- 
kiem lowiona. 

elongata Payk. Tarnopol (Gaje), 15. V. CIN 28. V. 

pedestris Payk. Tarnopol (Kutkowce), 12. V.i 2. VI; łowiona 
ezerpakiem. 

murina F. Tarnopol (Kutkowee), 15. VIII. 


variabilis Hbst. Po zboczach trawiastych w okolicy Tarnopola 


ardzo pospolita. 
plantaginis Degeer. Tarnopol; na wale kolejowym łowiona ezer- 
akiem 4. V. 
nigrirostris Е. W okolicy Tarnopola po zboczach trawiastych bar- 
dzo pospolita 
viciae Gryll. Tarnopol (Gaje), 24. V. i 6. VI. (Kutkowee), 30. VIII. 
(Proniatyn), 28. 


Pissodes Germar. 
pini L. Na dworcu kolejowym w Tarnopolu na sągach 
notatus Е. 21. VIIL 
Grypidius Stephens. 


equiseti F. Hłuboczek, 11. V. Tarnopol, 29. ТУ. (Gaje), 3. У; п Ss 
łąkach koło Seretu ezerpakiem łowiony. Żyje na skrzypać 
Equisetum 
Erirrhinus Schönherr. 


festucae Hbst. Z poprzednim złowiony. Tarnopol, 29. IV. 
Nereis Payk. Tarnopol (Kutkowce); nad stawem 20. i 28. X. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 145 


Notaris Stephens. 
czek, 24. ; czerpakiem łowion 
acridulus L. W okolicy Tarnopola na mokrawinaeb około stawu 
i pod opadłem liściem bardzo pospolity. 


bimaculatus Е. Tarnopol (Kutkowce), nad stawem 13. X. Hlubo- 
k, 2 lowio | 


Dorytomus Stephens. 


longimanus Forst. Hłuboczek, na topolach czar- 
» v. macropus Redtb. | ych, 12. V. 

tremulae Payk. Jak poprzedni, 20. X. 

tortriv L. Na Populus tremula. Hluboezek, 28. V. 

validirostris Gyll. Tarnopol (Gaje). 3. V. 

hirtipennis Bedel. Tarnopol (Gaje), 13. V. 

Dejeani Faust. Pluchów, 3. VII; na Salix caprea. 

taeniatus F. Tarnopol (Kutkowee), 25. IV; na lozinach. 

affinis Payk. Hluboezek, 28. IV; na Populus nigra. 

melanophthalmus Payk. 'Тагпоро1 (Kutkowee), 12. VI. 

majalis Payk. Tarnopol (Gaje), 3. V; na Salix caprea. 

salicis Walten. Tarnopol (Gaje), 19. V. 

rufulus Bedel. Tarnopol (Biała), 1. VII. 

dorsalis L. Płuchów, 25. IV, 9. V; na Salix caprea. 


Smicronyx Schónherr. 


„Jungermanniae Reich. Tarnopol, 14. IV; pod mierzwą. 


Anoplus Schönherr. 


plantaris Naezen. Płuchów, 9. VI; na olszynie, Alnus glutinosa. 


Tanysphyrus Germar. 


lemnae Payk. Tarnopol, pod naniesionem i pod liściem opadlem; 
22. IV, 4. VI; nad Seretem i stawem. Zyje na rzesie wo- 
dnej (Lemna). 


` Bagous Schönherr. 


binodulus Hbst. Nad stawem w Tarnopolu 20. V. i w Kutkow- 
cach 13. X; czerpakiem lowiony i z liścia wysiany. 

tempestivus Hbst. Tarnopol (Zagrobela) 26. IV; w naniesionem. 

Jutosus Gyll. Tarnopol (Zagrobela), 26. IV; w naniesionem; (Kut- 
. kowce) 19. X. i 23. XI; z liścia opadlego wysiany. 


"Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. Część II. 10 


146 M. RYBIŃSKI 


Hydronotmus Schönherr. 
alismatis Marsh. Tarnopol (Zagrobela), 28. ТУ; w naniesionem. 
(Kutkowce), 10. X; z liścia wysiany. Hłuboczek, 11. V, na 
mokrawinach łowiony czerpakiem. 
Dryophthorus Schönherr. 


corticalis Payk. Tarnopol (Zagrobela) 21. ТУ; z naniesionego wy- 
siany. 
Cossonus Clairville. 


linearis F. Złoczów, 18. V. Na topolaeh Populus: 
cylindricus Sahlb. Złoczów, 20. VII. igra. 


Eremotes Wollaston. 


planirostris Panz. Tarnopol (Gaje) 12. VI; pod korą pnia żę: 
bowego. 


Rhyncolus Stephens. 


culinaris Germ. Tarnopol (Kutkowce), 3. VI; na рос 
lignarius Marsh. Tarnopol (Kutkowee), 28. У; See łowiony. 


Cryptorrhynchus Illiger. 


lapathi L. Tarnopol (Kutkowce); na pędach wierzb, 20. V. Za- 
zwyczaj przebywa na olszynie i — robienie dziur w ga- 
łęziach bardzo jest szkodliwy dla tejż 


Acalles Schónherr. 
camelus F. Tarnopol (Kutkowce), 10. X; u stóp dębów z mierzwy 
wysiany. 
roboris Curtis. Zarwanica, 14. IV; ściem. 
echinatus Germ, Tarnopol Ke pe IX, 10. X. i 22. X; 
z liścia opadlego wysiany. 
hypocrita Boh. Jak poprzedni, 13. X. 


Mononychus Germar. 
punctumalbum Hbst. Tarnopol br % 17. i 20. X; z nasio- 
nia „Ari ris pseudacorus wyjęt 
| Coeliodes Schönherr. 
di yados Gmel. Tarnopol (Gaje). 10. S vy mape: złowiony. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 147 


ruber Marsh. Tarnopol (Kutkowce), 7. У; z krzewów strzesiony. 

erythroleucus Gmel. Tarnopol (Gaje), 12. V; lowiony ezerpakiem. 

cardui Hbst. Kolo Tarnopola po przedlesiach i zboczach trawia- 
stych bardzo pospolity. 

epilobii Payk. Tarnopol (Kutkowce), 25. V; złowiony czerpakiem. 

я L. W okolicy Tarnopola na pokrzywie bardzo 


ospolity. 
lamii F. Tarnopol (Kutkowce), 24. VII; (Gaje), 10. УШ, 3. V. 
zlachcińce, 12. i 14. V. Żyje na Lamium album. 
affinis Payk. W okolicy [fois na Geranium pospolity. 


Scleropterus Schónherr. 


serratus Germ. Płuchów, 20. IV; z liścia wysiany. 
globulus Hbst. Tarnopol ЧЕ шуге), 26. VII; (daje), 2. УП 
Szlachcińce), 4. VIII; czerpakiem łowiony. 


Rhinoncus Stephens. 


Castor F. Tarnopo! (Zagrobela), 21. IV; z naniesionego wysian 

bruchoides Hbst. Tarnopol (Kutkowce), 10. X; z liścia dany. 
inconspectus Hbst. } Tarnopol (Kutkowce), 24, VII; ezerpakiem 
pericarpius L. vid 2085, (Zagrobela), 22. IV; w nanie- 


perpendicularis Reich. tit (Ogród miejski) 14. IV.i 4. XI; 
z liścia wysiany. 


Phytobius Schönherr. 
oddanie 2 Tarnopol (Zagrobela), 24. IV; z naniesionego wy- 


Фоми Fahrs. Jak poprzedni, IV. 

Waltoni Boh. | Tarnopol “amsa QUE 96. VII; złowiony ezerpa- 

comari Hbst. kiem. (Zagrobela), 21. IV; w naniesionem. 

4-tuberculatus Е. Tarnopol p. 21. IV. Nad Seretem 28. 
IV; wysiany. 

granatus Gyll. Z poprzednim 

4-cornis Gyll. . же  (Kutkoweo), 14. V. i 20. VIII; łowiony 

akiem nad s 
gege МАМЫ Т Тыр Kiiri; 8. XI; z liścia wysiany. 


Amalus Schönherr. 


(est Hbst. Tarnopol (Zagrobela) 21. IV. (Kutkowee), 5 
IL i 14. VIII. Pod liseiem. 
10* 


148 ‚М. RYBIŃSKI 


Ceuthorrhynchidius Duval.. 


horridus Panz. Tarnopol (Biała), 1. УТ. i 22. VI. Na ostach. 
troglodytes F. бн жы, 24. VI. Pluchów. 8. 1 9. VI; łowiony 


ezerpaki 
SE E тышы (Gaje), w lesie 28. VII; czerpakiem ło- 


ei ak W. okolicy Tarnopola po lasach i przedlesiach 
na roślinach i pod opadłem liściem pospolity. 

quercicola Payk. Tarnopol (Gaje), 10. VIII; złowiony ezerpakiem. 

floralis bin Wraz z C. nigrinus Marsh., lecz jeszcze pospolitszy 


d n 
pyrrhorhynelus Marsh. | Tataopal (Zagrobela), w naniesionem 
pulvinatus Gyll. 
posthumus Germ. Tarnopol Кын] nad stawem ezerpakiem 
złowiony; 20. УП. 


Ceuthorrhynchus Grermar. 
орин Grm. Tarnopol (Zagrobela), 21. IV; z naniesionego wy- 


any 
pam pen Bedel. Hłuboczek, 11. V, na Symphytum чини. 
abbreviatulus F. Hluboczek, 3. ҮП; ezerpakiem łowio 
albosignatus Gyll. Płuchów, 8.1 9. VE; jak poprzedni. 
geographicus Du Tarnopol, na wale kolejowym lowiony czer- 


p 

asperifoliarum "Gy сни (Proniatyn) 11. VIII; nad stawem . 
czerpakiem złowio 

crucifer Oliv. Tarnopol ( aje), 2. VL (Kutkowce), 8. VI; w le- 
sie ezerpakiem schwytany. 

Javeti Bris. Tarnopol (Szlachcińce), 5. VII, w lesie 

ornatus Gyll. Tarnopol (Gaje), 20. V. i 30. ҮІ. г 29. 
V; w lesie czerpakiem schwytany. 

litura Е. Tarnopol (Szlachcińce), 20. VII; ezerpakiem złowiony. 

trisignatus Gryll. Po (баје), 11. V. i 9. уш. Na polance 
eśnej czerpakiem łowiony. 

variegatus Oliv. Tarnopol Szlacheiice), 5. VII. dE poprzedni. 

rugulosus Hbst. Wraz z poprzedn 

arquatus Hbst. Tarnopol (Gaje), a "VI; czerpakiem łowiony. 

melanostictus Marsh. Hłuboczek, 11. 

вни. Panz. "Pici pol: na wale kolejowym 16. V. Hłubo- 

ze V. 


macula-alba Hbst. W Tarnopolu jak poprzedni 7. VI. - 
punctiger Gyll. Hłuboczek, 24. X; z pod liścia wysian 
denticulatus Schrnk. "Tarnopol Gajo} 14. IV; pod naniesionem. 


CHRZĄSZCZE Z PODOBA GALIC. — 


(Kutkoveo, 20. VII. i 18. VIH. Zarwanica, 11. IV; z lis- 
cia wysiany. 
ATE, Forst. Złoczów, 20. y? czerpakiem na polance leśnej 


angulosus | We Tarnopol (Szlachcińce), 22. VI; w lesie czerpakiem 

se an 

оао Marsh. W okolicy Tarnopola po ech zbo- 
czach trawiastych i łąkach bardzo pospolity. 

rapae Gyll. Tarnopol (Ogród miejski); pod liściem 13. IV. 

sulcicollis Payk. Tarnopol (Gaje), 14. IV; z pod liścia wysiany. 

| Gyll. Tarnopol (Kutkowce); z opadłego liścia wysiany 


erysimi Е. ҮҮ okolicy Tarnopola pe przedlesiach, łąkach i pod 
iściem opadłem bardzo pospolity. 

contractus Marsh. Tarnopol (Gaje), 28. VI; ezerpakiem łowiony. 

barbareae Зи. Tarnopol (Kutkowce), 28. VI. i 5. VII; na po- 
ance wśród lasu czerpakiem łowion 

suturalis F. Tarnopol (Gaje). Jak poprzedni 11. IV. i 18; УШ. 

syrites dime Tarnopol (Szlachcińce), 6 . УП; sehwytany ezerpa- 
ie 


assimilis Pa К. Z wiosną na Sinapis arvensis bardzo pospolity 
w okolicy Tarnopola. 

parvulus Bris. Tarnopol (Gaje), 20. VIII. i 29. XI. Pod liściem. 

dimidiatus Friv. Tarnopol (Gaje), 30. VI. i 8. VII; na polance 
leśnej czerpakiem łowiony. 

nanus Gyll. Zarwaniea, 11. IV. Z isis wysiany. 


Poophagus Schönherr. 
sisymbrii F. Tarnopol (Kutkowee), 6. XI; z pod liścia opadlego 
wysiany. | 


Tapinotus Schönherr. 
sellatus F. Hłuboczek, 26. X; pod opadłem liściem. 


Orobitis Mannerheim. 
cyaneus + e R yet gg dać 23. V. (Gaje), 11. V. Złoczów 
li 1.19. 


V. W lasach łowiony czerpakiem. 


Coryssomerus Schönherr. 


capucinus Beck. Tarnopol, na suchem i piaszezystem zboczu; 
2. 20. i 30. V; na ziemi lowiony. 


150 M. RYBIŃSKI 


Baris Germar. 


artemisiae Hbst. Płuchów, 8.19. VI; w lesie qipi łowiony. 
laticollis Marsh. Tarnopol (Zagrobela), 21. IV; z naniesionego wy- 


weise WO Borki W., 20. V.i28. V. Koło wału kott jon E 
pod kamieniami. 

lepidii Grm 

coerulescens Scop. 


Tarnopol €: lieznie z naniesionego 
Won «XV. 
analis Ohv. 


у узла 


Limnobaris Bedel. 


T-album L. Tarnopol (Biała), nad stawem 20. IV, 12. i 18. V. 


Sphenophorus Schönherr. 
abbreviatus F. Na przestrzeni między Borkami W. a Tarnopolem 
oło wału kolejowego pod kamieniami 28. V. 
Calandra Clairville. 
granaria L. W magazynie kolejowym w Tarnopolu 21. VIII; 
x bardzo liczny. 
Balaninus Germar. 
те wę ‚ Tarnopol (Kutkowce); na leszezynie 12. i 20. V, 4. 
i 25. VI. 
tur ati ‘Gyl. оста ARA 1. V; na kwiecie czerem- 
unus 


SCH 
соны GEN Zewen оноо) 18. VIII; czerpakiem w 1е- 


sie łowiony. 
Balanobius Jekel. 


crux F. Na b p чын w Tarnopolu pospolity. (Kutkowee), 8. V. 
(Gaje), 18. V. 
йг Payk. Pluchów, 9. V. Tarnopol (Gaje) 16 V. 


ААС Germar. 


rubi Hbst. Na ostrężynach i na malinach w lasach tarnopol- 
skich bardzo pospolity. (Gaje), 12. i 25. Vi (Kutkowee). 2. 
20. VL 


1 


ее у Żyje na dębach w = W Paskowie na Morawie w: 
go z tejże w znacznej ilości 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 151 


pedicularius L. Tarnopol (Kutkowce), 6. V. Płuchów, 8. i 9. VI. 

pomorum L. Tarnopol он 29. X; pod liściem opadłem 
pod jabłonią w lesi 

rectirostris L. d w ogrodzie miejskim pod liściem około 
Prunus padus 1. XII. 13. IV. i na kwiecie tejże w Berezo- 
wiey 7. V. 


Acalyptus Schönherr. 
carpini Hbst. Hłuboczek, 4. V. Na olszynie. 


Elleschus Stephens. 


scanicus Payk. Tarnopol (Gaje). 14. У; na topolaeh młodych. 
bipunctatus L. Tarnopol (Kutkowee), 30. У; na Salix caprea. 


Tychius Germar. 


quinquepunctatus L. Tarnopol (Szlacheińce), 5, Vl. i 12. VH; na 
wolnych miejscach w lesie czerpakiem łowion 

aureolus Kiesw. Po suchych zboczach trawiastych w Tarnopolu, 
18. VI, 5. i 17. VII; na roślinach ay czerpakiem. 

aureolus v. medicaginis Bris. Wraz z poprze 

meliloti Steph. Tarnopol; na wale ya 12, VIII, łowiony 

akiem. 
tomentosus Hbst. | W Tarnopolu po zboczach trawiastych i na 
pieirostris F. | wale kolejowym bardzo POT. 


Sibinia Grermar. 


primita Hbst. Złoczów; na wale kolejowym 8. VI. 
pellucens Scop. Tarnopol (Szlacheińce), w lesie 17. VI. 


Orchestes Illig. 


quercus L. Tarnopol (Kutkowce), 20. IX; łowiony czerpakiem. 
alni L. Tarnopol (Kutkowee), 22. VIII; jak poprzedni. 
¿ L. Złoezów; na belkach — 15. XI. 
lonicerae Hbst. Tarnopol (Gaje), 10. V peine. 1. V. Zar- 
anica. 18. V; na Lonicera Xylos 
orle sj Tarnopol (Balachcińce), 12. VIII; ezerpakiem 


SE 
populi F. ES okolicy Tarnopola po wierzbaeh i topolach bardzo 
pospolity. 
decoratus унда Tarnopol (Gaje), = V; Mort lowiony. 
V. 4.48. 


salicis L. Tarnopol (Kutkowee), 3. VI; (Gaje), 18. у. 
Złoczów, 5. УП. Na wierzbach i wach pospolity. 


152 M. RYBIŃSKI 


„e Grerm. Tarnopol (Kutkowee), 12. V. Hłuboczek, 14. i 20. 
V. Złoczów, 16. V. Jak poprzedni. 


Ramphus Clairville. 
pulicarius Hbst. Hłuboczek, 14. V; na wiklinach. 


Mecinus Germar. i 
pyraster ię Tarnopol (Szlachcińce), 4. VIII. Płuchów, 8. VI; 
czerpakiem łowiony. 
collaris dos Tarnopol (Kutkowee), 17, X; pod liściem. 


Gymnetron Schónherr. 
Kosy L. Hłuboczek, 20. XI. Borki W., 4. XI; z liścia 
wysian 


we: g ża | Borki W., 11. VI. Na Verbascum арии. 


noctis Hbst. Tarnopol (Szlacheińce), 17. VI; ezerpakiem łowiony. 


Miarus Stephens. 


Japu a y, L. Tarnopol; na wale kolejowym 3. VIII, 6. i 18. 
VIII; ezerpakiem łowiony. 


Cionus Clairville. 


scrophulariae L. | Tarnopol sezon 20. V.i12. VI; (Gaje), 

tuberculosus Scop. 3. VI. i 18. VI; na Serophularia nodosa. 

Olivieri Ross Kä Na Verbascum thapsus między Borkami W. 
si Tarnopolem, 11. УТ. 

hortulanus Fouer. Na Verbascum blattaria; "Tarnopol (Gaje), 24 у. 

olens F. Tarnopol (Kutkowce), 28. V; w lesie łowiony czerpakiem. 

alauda pow. Tarnopol (Kutkowce), 24. V; na Serophularia no- 


dos 

жам, Hbst. Tarnopol (Szlachcińce), 25. V; na śródleśnej po- 
lance ezerpakiem lowiony. 

fraxini Deg. aka 16. V; na młodych jesionach. 


Nanophyes Schönherr. 
globulus e więc Tarnopol (Szlachcińce), 15. VIII. i 12. IX; łowiony 
akiem 


czerpa 
Pada Goeze. W Pls Tarnopola nad stawem na Lythrum 
salicaria pospolity. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 158 


Magdalis Germar. 


RU L. Tarnopol (Kutkowee), 18. V; lowiony неа 
nitidipennis Boh. Tarnopol (Gaje), 16. V; jak poprze 
cerasi L. Tarnopol (Szlachciińce), 42. V. Na Sorbus BRAK 


Apion Herbst. 


Ротопае Е. | Tarnopol (Kutkowcee); na leszczynie R pospo- 

сгассае L. hty, 28..V, 3. 1 26. VI. 

carduorum Kirb. ie ` na wale kolejowym gad”. mierzwą 28. 
. Żyje na osta 

penetrans > Боро (Zagrobela), 21. IV; z naniesionego wy- 


я "Kirb. Tarnopol (Zagrobela), Ra IV. 

confluens Kirb. Tarnopol (Biała), 28. 

vicinum kirch, Tarnopol (Gaje), 25. VI ezerpakiem lowiony. 

atomariwm Kirb. 

Jlavimanum Gyll. | Tarnopol; na wale kolejowym czerpakiem ło- 

Hookeri Kirb. wione; 22. V, 28. V. 2. 1 19. VI. 

urticarium Hbst 

aeneum F. Ta rnopol (Szlachcińce), 8. VII. 

radiolus Marsh. Tarnopol; na <a toy" trawiastych pod mierzwą 
1 na roślinach, 24. III, 8. ТУ, 

saeculare Gozas. Tarnopol (Bzlachożńcej, 8. VIL i 22. VIII; na 

łowion 


pubescens Kirb. | Tar р na wale kolejowym lowione ezerpa- 

simile Kirb. kiem; 22: V, RSV S NL 19. УЕ 

rufirostre Е. "Tarnopol Ka miejski); z opadłego ścia wysiane 
24 XL id- X 


viciae m Чез рЫ; na wale kolejowym ezerpakiem lowiony; 
Aviv 


D eme. там! (Kutkowee), 29. X; z pod liścia wy- 
assimile Kirb. 

trifolii L. Tarnopol (Gaje), 28. V; na koniczynie. 

dichroum Bed. | 
nigritarse Kirb. | 
ebeninum Kirb. Zarwanica, 30. 

в Mill. Tarnopol Ыл, 5. VI; łowiony czer- 


Hłuboczek, 12. X; z pod liścia wysiane. 


J 
minimum Hbst. Tarnopol (Kutkowce), 10. V. 
pisi F. Tarnopol; na wale kolejowym 6. i 15. V. 


154 ° M. RYBIŃSKI 


aethiops Hbst. Wraz z poprzednim 
lacvigatum Ape Tarnopol (Kutkowce), 28. V; na leszczynie. 
v. extinctum Kr. Tarnopol (Czahary). 28. NL 
meliloti Kirb. тичора. па wale kolejowym 12. VIII 
vorax Hbst. perae (Kutkowce), nad stawem czerpakiem zło- 
wio 


ny 9. VII. 
pavidum Grm. Tarnopol (Gaje) 30. VI; w lesie lowiony ezer- 
akiem. 


miniatum Grm. Jezierna, 28. VII; na Rumex obtusifoliu 
frumentarium L. Tarnopol (Gaje), 20. VIII; rom reg łowiony. 
uterrimum L. Tarnopol (Czahary), 28. VI. 

simum Grm. Tarnopol (Kutkowce), 13. V.i5. IX; lowiony czer- 
| pakiem. 


Auletes Sehónherr. 


basilaris Gel, Tarnopol (Gaje), 17. VIII; złowiony w lesie czer- 
akiem. 


Rhynchites Schneider. 


betulae L. Złoczów; na młodych brzozach 18. V, 3. VI. 
tristis F. Złoczów; w lesie na młodych klonach 98. V, ME 
obił tutki z liścia tychże. 
Mannerheimi Humm. TE (Szlachcińce), 24. VI. Na brzozie. 
pubescens Е. Tarnopol (Gaje). 30. VI; ot: złowion 
nanus Payk. Hłuboczek, 24. v. (Kutk owce). 8. VI. Złoczów, 10. 
; na wiklinach. Wogóle pospolity 
ger manicus: Hbst. Tarnopol (Szlacheśńce),. 29. V. (Gaje), 2. VI. 
Zarwaniea, 18. V; czerpakiem w lasach lowiony. 
pauzillus Grm. Tarnopol m. Ук V. 
aeneovirens Mrsh. Zarwaniea, 
eupreus L. Tarnopol (Kotko weg), 9. V. i 11. V. Zloezów, 20. V; 
na Crataegus охуасатйа 
coer " Deg. Tarnopol (Gaje), 11.i 12, V; w lesie czerpakiem 
owiony. 
pyłów Scop. Tarnopól (Gaje) 11. i 16. v. Na Prunus KC 
Bacchus L. Bie arnopol (Płotycze), 24. IV. Zarwanica, 21. 
Sea ach, 


Rhinomacer Geoffroy. 
betulae L. Tarnopol (Kutkowce), 8. V, 11. V, 12. IX; па байа 
caprea 


populi L. Tunapa (Gzystyłów); na młodych topolach 7. V. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 105 


Cyphus Thunberg. 
nitens Scop. Tarnopol (Kutkowce), : VI. i 1. VII. (Gaje), 12. УГ; 
na młodych pędach dębowye 
Attelabus Linné. 


coryli L. W okolicy Tarnopola na leszezynie bardzo pospolity. 
ja" 12. V. i 18. VI. (Gaje), 90. i 30. V. Płuchów, 
. V. è 


Nemonychidae. 


Nemonyx Redtenbacher. 
lepturoides F. W пайа) kr Tarnopola po polach na Del- 
phinium consolida 15. y УЕ 


_  Cimberis Gozis. 
attelaboides F. Tarnopol (Szlachcińce), 20. V. 


Anthribidae. 


Platyrrhinus Clairville. 
resinosus Scop. Tarnopol (Kutkowce), 20. VII; na pniach dębowych. 


Tropideres Schónherr. 
aer Hbst. Hłuboczek, 22. VI I; na płocie. 
niveirostris F. Tarnopol (Kutkowee), 8. i 15. VI; na olszynie. 
Platystomus Schneider. 
albinus L. Tarnopol (Kutkowee), 2. VI, 14. VI, 25. VI; na plo- 
tach i ogrodzeniach w lesie. 
Anthribus Geoffroy. 
variegatus Fourer. Zarwaniea, 18. i 21. V. Tarnopol (Ogród miej- 
ski) 23. IV. (Kutkowee), 10. IV; z liścia wysiany. 
Urodon Schönherr. 


suturalis F. Zarwaniea, 4. VIII; na Reseda lutea. 
rufipes Oliv. Jak poprzedni. Złoczów, 29. 


156 M. RYBIÑSKI 


Mylabridae. 


Mylabris Geoffroy. 
rufipes Hbst. Tarnopol na Vicia faba 20. IV. i 5. X. 
luteicornis Illig. Tarnopol (Kutkowee), 27. VI. i 12. VII. 
atomaria L. Tarnopol (Kutkowee), 27. IX. 
loti Payk. Tarnopol (Szlaeheiüce) 26. VI. 
- seminaria L. Tarnopol (Gaje); 2. i 19. V, 7. VI. 
olivacea Grm. Tarnopol; na wale kolejowym na Sinapis arvensis 
20. VI. Złoczów, 11. VII. 
cisti F. Tarnopol ( (Gaje), 18. VIII; czerpakiem złowio 
marginalis F. Tarnopol (Kutkowee), 15 ур (Szlacheińee), 10. VII; 
na polankach leśnych łowiona czerpakiem. 
varia Oliv. Jezierna, 24. VIII; w rowie kolejowym. 


Spermophagus Steven. 


cardui Bohem. Tarnopol (Kutkowce), 13. V.i 29. IX. (Gaje), 20 
VIII; na polankach leśnych czerpakiem łowiony. 


Scolytidae. 


Hylastes Erichson. 


ater Pa ayk. 
angustatus Hbst. 


| Złoczów, 29. VI; w lesie sosnowym na pniach. 
palliatus Gyll. Tarnopol; na stacyi na sągach 29. V. 


Hylurgus Latreille. 
ligniperda F. Złoczów; w lesie sosnowym pod korą pniaków 31. X 
piniperda L. Tarnopol; na stacyi kolejowej na sągach sosnowych 
minor Hartig. Jak poprzedni, 24. VIII. 


Dendroctonus Erichson. 


micans Kugel. Jak dwa poprzednie, 8. VI. 


Hylesinus Fabricius. 


Jraxini Panz. Złoczów; na kłodzie j jesionu i pod korą T 15. V. 
vittatus F. ч (Kutkowce); 10. X. Wysiany. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 157 - 


Scołytus Geoffroy. 


scolytus F. Zarwanica, 15. V; na starym pniaku pod korą. 
Ratzeburgi Janson. Tarnopol (Petryków), 23. V. 
intricatus Ratzb. Tarnopol (Kutkowce). 3, 9. i 21. VI; na sągach 


ębowych. 
rugulosus Ratzb. Tarnopol (Gaje), 8. VI; pod korą starych pniaków. 
Crypturgus Erichson. 


pusillus Gryll. Tarnopol, 27. V; na stacyi kolejowej na sągach 
sosnowych. 


` Cryphalus Erichson. 
tiliae Panz. Tarnopol (Kutkowce), 20. VII; pod korą pniaka li- 
owego. 


Pityogenes Bedel. 
chalcographus Ln Tarnopol; na staeyi kolejowej na sagach sosno- 
Ие 
bidentatus Hbst. Tarnopol (Gaje), 15. VIII; na leżaku dębowym. 
Ips Degeer. 
sexdentatus Boern. Tarnopol; na stacyi kolejowej na sągach so- 
8. VI. 


snow gz 


laricis Е. Złoczów, w lesie sosnow ym 29. VI; na sągach. 

curvidens Grm. Tarnopol; na с, kolejowej na sągach 29. VI. 
трос Eichhoff. 

bicolor Hbst. Na pniakach dębowych w Kutkoweach 27. VIII. 


Dryocoetes Eichhoff. 


autographus Ratzb. Złoczów; w lesie sosnowym 29. VI; na sągach. 
villosus F. ARA, (Gaje), 26. VIII, pod korą odziomka dębo- 
weg 


coryli Seene Tarnopol (Kutkowee), 2. VIII; lowiony ezerpakiem. 


-Coccotrypes Eichhoff. | 
CAR F. Tarnopol; na stacyi kolejowej na sągach 26. VIII, 


158 M. RYBIŃSKI 


Xyleborus Kichhoff. 
Sazeseni Ratzb. Tarnopol; na stacyi kolejowej na sągach 25. V. 
i 29. VI. 


Xyloterus Erichson. 
lineatus Oliv. Tarnopol (Gaje) na pniaku 15. VIII. 


Platypus Herbst. 
cylindrus F. Tarnopol (Kutkowce), 4. IX; na pniach dębowych. 


Cerambycidae. 


Spondylis Fabricius. 
buprestoides L. Złoczów; w 1езїе sosnowym 24. i 29. VI. 


Prionus Geoffroy. 


coriarius L. W lasach w = Tarnopola z końcem lipea 
i w sierpniu pospolity. Tarnopol (Szlachcińce), 14. VII, 20. 
VIL i 20. УШ. (Kutkowce), 25. VII, 10. i 30. УШ. 


Rhagium Fabricius. Ganglbauer. 


sycophanta Schrnk. Suo (Kutkowee); 12., 19. 1 24. V, 8. VII, 
na sągach debow 

mordar Deg. W а ża bardzo pospolity. 

inquisitor h Tarnopol; na stacyi kolejowej na sągach dł 
20. VEIL A 11. 1X. 


Rhamnusium Latreille. 


bicolor Sehrnk. Tarnopol (Czahary) 28. VI; na Salix caprea. 


Oxymirus Mulsant. 


cursor L. Złoczów; w lesie bukowym 17. V. 


"P oxotis Serville. 


meridianus L. Złoczów; w lesie bukowym 7. VI. i 26. VII. 
mera e Tarnopol ve 28. V. (Cadbury), 5. VI; РЬ 
ас 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 159 


Acmaeops Leconte. Ganglbauer. 


collaris L. W okolicy Tarnopola po lasach bardzo pospolity. 


Leptura Linné. 


rufipes Schall. Tarnopol E 8. VI: na kwiatach. 

зехдийаа Е. Tarnopol (Gaje), 2. VI; na kwiatach. 

livida F. Tarnopol (Szlachcińce), 14. Aë 25. V L 

cerambyciformis Schrnk. Złoczów, 18. i SEM 

quadrifasciata L. Hluboezek, 17. VI. los oczó 

maculata Poda. Tarnopol (Kutkowce), 12. VL. zd ków) ib. VE 
Zloezów, 18. VI. 

arcuata Panz. Zloezów, 13. i 26. VI. 

dethiops Poda. ccu (Како сё] ) 14. VI. (Gaje), 15. VI. Zlo- 


czów 
mus D L. a okolicy Tarnopola po lasach i przedlesiach bar- 
polita 
attenuata А; "Hiuboszek; Ke r 48. VL; 


Allosterna Mulsant. 
tabacicolor Deg. Złoczów; w lesie bukowym 21. V. 18.121. VI. 


Grammoptera Serville. Fairmaire. 


ustulata Schall. Zarwanica, 16. V. 
ruficornis F. Wraz z poprzednią, 10 V. L vi 


Necydalis Linné. Mulsant. 
major L. W Tarnopolu; na wierzbach 26. V. i 17. VI. 


Caenoptera Thomson. 


minor L. Maxymówka; na staeyi kolejowej na palach altany. , 
umbellatarum Schreb. Tarnopol (Kutkowce), 29. VI; czerpakiem 
złowiona 


Obrium Curtis. 


brunneum F. Tarnopol; na stacyi kolejowej 21. VI. 


Cerambyx Linné. 
erdo L. Żyje na dębach. Tarnopol (Kutkowce), 2. 
Stopolii Fiissl. Złoczów; w lesie bukowym na Ve M Sambucus 
ebulus; 7. VI, 13. VL, 18 VI. 


160 M. RYBIŃSKI 


Criocephalus Mulsant. 


rusticus L. Złoczów; w lesie sosnowym 24. i 29. VI. 


Asemum Eschscholtz. 


striatum L. Wraz z poprzednim, 29. VI. 


Tetropium Kirby. 


castaneum L. Tarnopol; na stacyi kolejowej 20. VI. 
h v. aulicum F. Zloezów, w lesie sosnowym 24. i29. 
s v. fuleratum Е. VI; na sągach. 


Phymatodes Mulsant. 
testaceus = v. — L. | Tarnopol serie ch : 15., 20. VI. 
Na sągach dęb 
alni L. Men peer ks na plocie 23. V. 
Pyrrhidium Fairmaire. 


sanguineum L. Tarnopol (Gaje), 12. VI. Zloezów, 18. VI. 


Callidium Fabrieius. 


violaceum L. Tarnopol; na stacyi kolejowej na sągach 15. VI. 
i 22. V. | 


Hylotrupes Serville. 
bajulus L. Tarnopol; na stacyi kolejowej od 1. do 20 lipca i 14. VIII. 


Rhopalopus Mulsant. 


clavipes F. W okolicach Tarnopola po płotach i na wierz- 
macropus Germ. bach w lipeu bardzo pospolite. 


Rosalia Serville. 
alpina L. Zloezów, 16. VI. 


Aromia Serville. 


moschata L. w okoliey ZMIE A po wierzbach w NH i sier- 
pniu bardzo ре polita 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 161 


Plagionotus Mulsant. 
detritus L. Tarnopol оте па pniach i sągach dębowych 
arcuatus L. 10. 1 20. VL 10. VIE ; 
Xylotrechus Chevrolat. 
rusticus L. Hłuboczek, 18. VI; na pniach topoli. 


Clytus Laicharting. 


arietis L. Złoczów; w lesie bukowym 25. У. 


Clytanthus Thomson. 


varius F. Jak poprzedni, 11. VI, 13. VI. i 7. УП. 
de ge E Tarnopol (Kutkowee); na kwiatach 28. V, 17. 
‚ VL 


Anaglyptus Mulsant. 
mysticus L. Zarwanica, 16. V;na kwiecie 
» у. hieroglyphicus Hbst. Crataegus owyacantha. 
Dorcadion Dalman. Ganglbauer. 
fulvum Seop. | W okoliey Tarnopola po zboezach trawiastych 
striatum Dalm. b. pospolite od kwietnia do Койса ezerwea. 
Lamia Fabricius. 


teztor L. Tarnopol, nad Seretem 20. VI; żyje na wierzbach. 


Monohammus Stephens. 
sartor F. Tarnopol; na stacyi kolejowej na sągach sosnowych 2. VI. 
sutor L. Jak poprzedni, 28. VI. 
Acanthoderes Serville. 
clavipes Sehrnk. Tarnopol (Petryków), w lesie 23. VI. 


Acanthocinus Stephens. 


GES L. Tarnopol; na stacyi kolejowej na sągach sosnowych 
18. 25. VII 
HS F. Jak poprzedni, 2. i 8. VI. Podwoloezyska, 19. V. 


Spraw. Kom. fizyogr. 'T. XXXVII. Część II. 


162 55505 M. RYBIŃSKI 


Liopus Serville. 


nebulosus L. Tarnopol | s na por i ogrodzeniach 
w lesie 12. i 18. V 


Exocentrus Mulsant. 


lusitanus L. Tarnopol kd, 25. VIII. i 2. IX; pod lasem 
czerpakiem złowion 


Pogonochaerus Gemminger. : 
hispidus L. о (Ogród miejski), 13. IV. i 26. XI; z liścia 
sia 


"у 
соет Deny Tarnopol, na wierzbie 12. VI. 


Haplocnemia тан 


curculionoides L. Tarnopol (Kutkowee) na pniach dębowych 12. 
i 18. VI. Y 

nebulosa F. Tarnopol (Kutkowee), 12. IV; ze spróchniałej gałęzi 
wyjęta. 


Anaesthetis Mulsant. 
testacea L. Tarnopol, na plotaeh 14. i 22. VI. 


Agapanthia Serville. 
villosoviridescens Deg. Tarnopol (Kutkowce), 22. VI, 1. i 12. УП; 
ślinach 


na roslinacn. 


Saperda Fabricius. 


carcharias L. Hłuboczek, 2. we na sągach topoli. 

similis Laich. Płuchów. 20. i 2. VI; na Salix caprea. 

populnea L. wadą 20. i 22. "VI; na fopołach 

scalaris L. Jezierna, 28. VI; na sągach о 
perforata Pall. Jesięrna, 18. VI; tak samo 


Tetrops Stephens. 


praeusta L. Tarnopol (Zagrobela) 2. V; z krzewów strzęsiona- 
Zyje na deco Rhamnus ' frangula. | 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 163 


Phytoecia Mulsant. 
affinis Harrer. Tarnopol (Kutkowce), 31. У. i 12. VI; na nizkich 
roślinach. 
B TASA Złoczów, 5. VI; złowiona ezerpakiem. 
ephippium F. ВО, jak poprzednia E YE 
cylindrica L. | Tarnopol (Gaje), SS 19 4 A5. Vi cbe 
nigricornis F. w lesie zlowio I 
coerulescens боор. Тасю (Biała), п па Cynoglossum Я L, 
5.18. VL 


molybdaena Dalm. Zarwanica, na łące śródleśnej złowiona czer- 
pakiem 30. V. 


Oberea Mulsant. 


linearis L. Tarnopol (Kutkowce), 28. V; na leszezynie. 


Chrysomelidae. 
Orsodacne Latreille. 
cerasi L. 
>. V. limbata Oliv. 
> V. cantharoides F. virze (Kutkowee), na kwitnacym 
v. Duftschmidi. Ws. Crategus 11, 26.129. V, 3. VL 


lineola Panz. 
» V. humeralis Latr. 
n YV. coerulescens Duft. Jezierna, 2. V; w lesie. 


Donacia Fabrieius. ` 


dentata Hoppe. же, nad stawem  ezerpakiem  łowiona 
12. У. 


x ei L. 

obscura Gryl ; = ; 

bicolora Gl. | Jak poprzednia, 10. Vs, MK Y 1. 120. VL 

impressa Payk. 

clavipes F. Tarnopol (Zagrobela), przy korzeniu Phragmites com- 
munis 10. 

aa łe [er Tarnopol (Biala), nad stawem 27. V; ezerpakiem 


semicuprea. Punk Wraz z. poprzedniemi, jednak hardso ‚ Po- 
spoli 
cinerea Hbst. Tarnopol Geet. nad stawem 13. IX. 
219 


164 M. RYBIŃSKI 
tomentosa Ahr. Tarnopol (Kutkowee), 23. IX; z liścia opadlego 
wysiana. 


Plateumaris Thomson. 


sericea L. kz. nad stawem łowione czerpakiem 2. 
discolor Pan 
EE Scop. Pódwołodzycka, 5. VI; na zboczu koło tamtejszego 


BEA Schrnk. Tarnopol (Kutkowce), 18. IX; z liścia wysiana. 


Zeugophora Kunze. 
subspinosa F. wią (Kutkowee), 12. VIII. i 4. IX; czerpa- 
kiem łow 
Turneri Panz. Таор (Proniatyn). 27. IX; jak poprzednia. 


flavicollis Marsh. Hluboezek, 20. VII; na mlodych pedaeh topoli 
ezarnej. 


Lema Lacordaire. 


Erichsoni Suffr. Złoczów, 8. у; na ostach 
lichenis Voet. | W okolicy Tarnopola po zboczach trawiastych i i na 
melanopus L. wale kolejowym bardzo pospolite. 


Crioceris Geoffroy. 


lilii Scop. A > к, na Lilium martagon 8. i 20. 
merdigera L. V, 

12-punctata | l W CAE po ogrodach pospolite 18. 1 25. 
14-punctata Scop. | VI. Na szparagaeh. 


Labidostomis Lacordaire. 

tridentata L. Tarnopol (Czahary), 2. VI; na brzozie 
longimana L. Kolo Tarnopola na wale kolejowym barded popo 

lita w ezerweu i lipcu. 

Lachnaea Lacordaire. 

sexpunctata Scop. seo (Czahary), 12. VI; w lesie czerpa- 

kiem złowiona 

Clytra Laicharting. 
A ie L. s. (Gaje), 22. V. Wychowuje się u mrówki 
rufa. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 165 


Gynandrophthalma Lacordaire. 


С Scop. Tarnopol (Kutkowce), 18. V; na Salix caprea. 
rita L. Tarnopol (Kutkowce), 26. V; na "osi de yif 


Coptocephala Lacordaire. 
unifasciata Scop. Tarnopol (Gaje), 28. VII; w lesie ezerpakiem 
zlowiona. | 


Cryptocephalus Geoffroy. 
gn. n Tarnopol (Ogród miejski) 29. V; z leszezyny strze- 


СА Scop. Tarnopol (Gaje), 27. V, 11. VI; lowiony czer- 
pakiem. Jezierna, 15. 

Comte E Zloezów, na polance leśnej 15. V; ezerpakiem ło- 

wion 
sericeus L. W Tarnopolu па wale kolejowym w maju 
hypochoeridis L. | i czerwcu bardzo pospolity. 
violaceus Laich. Jezierna, 20. VI; na wale kolejowym czerpa- 

kiem łowiony. 

nitidus L. Zarwanica, 1 

parvulus "E st и 6. УГ; na polance leśnej схег- 
pakiem łowiony. 

Laici ogni | Płuchów, na wale куыс Аш ło- 

iony czerpakiem 9. V. 


chrysopus Gmel. ы б бг 4. УП; па а to- 
oli D Drap. Tarnopol (Kutkowce), 24. VII; czerpakiem lo- 
Moras L LW okolicy Tarnopola na Hypericum perforatum bar- 
Pp о (Gaje), 22. У; na młodych topolach. 

fulvus Minn Tarnopol, na wale kolejowym 4. VII; ezerpakiem 


p. 
pusillus Y. v. Marshami Weise. Wraz z poprzednim. 


Pachybrachys Suffrian. 


тон L ре | Borki W., 10. VII; na wikli- 
8 . iclerieus Ws. | nie. 


Lamprosoma Kirby. 


ML. Strm. Zarwanica, 20. IV; z liścia wysiana. . 


66 M. RYBIŃSKI 


„ Pachnephorus Redtenbacher. 


pilosus Rossi: Po suchych zboczach trawiastych w Tarnopolu 
tessellatus Duft. bardzo pospolite. 


Adoxus Kirby. 


obscurus L. | Tarnopol (Kutkowee), na Epilobium an- 
D v. epilobii Ws. sf gustifolium pospolite; 20. V. i 4. VI. 


Colaphus Redtenbacher. 


sophiae Schall. Tarnopol (энн) 30. IV i 11. V; w lesie 
czerpakiem łowiony 


Gastroidea Hope. 


viridula Deg. Tarnopol: (Zagrobela), 21. V; eic 
polygoni L. “Ро zboczach trawiastych, pod. parkanami i płotami 
koło Tarnopola bardzo pospolita. 


Entomoscelis Chevrolat. 


sacra L. Tarnopol (Biała góra), 3. V. 


Timarcha Latreille. 


rugulosa H. Schaeffer v. Łomnickii Mill. Tarnopol (Kutkowee), w le- 
sie 5. IV, 20. V, 13. IX; (Gaje), 10. V. Zarwaniea, 10. XI. 
Złoczów, 8. V. 


Chrysomela Linné. 


goettingensis L. Koło Tarnopola na mokrawinach i koło stawu 
bardzo pospolita. 
imbata Е. Złoczów; na zboczu trawiastem pod kamieniami 13. VI. 
> Г. W okolicy Tarnopola po przedlesiach bardzo po- 
olita 


модаи Г. Złoczów; pod kamieniami 29. У. 

marginata L. Tarnopol (Kutkowee); nad stawem lowiona czer- 
akiem 20. VIII. x 

analis L. "Tuiuopol (Zagrobela) 20..У; pod kamieniem. · 

Wert Payk. Tarnopol neta € VIII; lowiona ezerpa- 


yje na Hypericum 
um Forst Tarnopol E E "VI; czerpakiem zło- 
a. Żyje jak poprzednia. . 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA dALIC. 167 


cerealis L. v. alternans Panz. Tarnopol (Gaje), 21. VII; pod ka- 
mieniem. 

fastuosa Seop. W okolicy Tarnopola na Lamium bardzo pospo- 

menthastri Suffr. Koło Tarnopola na mięcie wodnej bardzo po- 


spolita. 
varians Schall. W Tarnopolu na Hypericum perforatum bardzo 
pospolita. 
polita L. Na miejscach wilgotnych koło Tarnopola bardzo po- 
spolita. 


Phytodecta Kirby. 
viminalis > "s 
‚ decempunctata L. Tarnopol (Gaje), 9., 10., 19. V. Na 
Salix caprea. 


rufipes D eg. 
pallida L. "Tarnopol (Kutkowce), 20. IV; na leszczynie. 


Phyllodecta Kirby. 
vulgatissima L. Tarnopol; nad stawem i Seretem na wiklinach 
bardzo pospolita. инке) 20. ТУ 1 2. У. Zagrobela 10. 
Hłuboczek 12. IV 
tibialis Suffr. Borki W., na ‚ wiklinach 
vitellinae L. Razem z Ph. vulgatissima г. bardzo pospolita. 


Hydrothassa Thomson. 


marginella L. Tarnopol (Zagrobela), w nanie- 
hannoverana F. sio nem 21. IV. Zborów, na 
» v. germanica Ws. Caltha palustris 15. VI. 


Prasocuris Latreille. 
phellandrii L. W okolicy Tarnopola na Phellandrium aquaticum 
Ps? (Gaje), 12. V. (Kutkowce), 25. IV i 15. V. (Zagro- 


junci тыш Жы (Petryków). 24. У; na Veronica Becca- 


Phaedon Latreille. 


cochleariae F 


armoraciae L. | Tarnopol (Zagrobela), 21. IV; w naniesionem. 


168 M. RYBIŃSKI 


Plagiodera Redtenbacher. 


verstcolora Laich. W Tarnopolu na wiklinach bardzo pospolita, 
3. V. 


Melasoma Stephens. 


aenea L. W Tarnopolu na olszynie rzadka, (Kutkowce), 4. ХІ. 
ana. 
wy Беор. Tarnopol (Petryków), 23. У; z wierzby strzę- 


sion 
populi L. | W Tarnopolu w Жери > młodych topolach 
tremulae F. | bardzo pospolite. 20. V. i 7. VI. 

saliceti Ws. Bogdanówka, na wiklinach 28. v 


Agelastica Redtenbacher. 


alni L. Na ns bd pospolita. Tarnopol 25. IV. i 11. V. Płuchów, 
9. V. Borki W., 10. VII. 


Phyllobrotica Redtenbacher. 


4-maculata L. Tarnopol (Szlachcińce); na śródleśnej mokrawinie 
lowiona ezerpakiem, 12. VIII. i 30. VIII. 


Luperus Geoffroy. 


xanthopus Eder Tarnopol (Kutkowee), 22. V. (Hłuboczek), 
wiklinach i olszynie. 
flavipes L. gedet rd 19. V; na śródleśnej polance czer- 
pakiem lowion 


Lochmaea Weise. 


ofe E W okoliey Tarnopola d Salix caprea bardzo pospo- . 
a. (Kutkowce), 10. УШ. i 5. IX. 
ны Forst. Zarwaniea, 16. V; na Crataegus oxyacantha. 


Galerucella Crotch. 


viburni Payk. W Kutkoweach koło Tarnopola na Viburnum opu- 
lus bardzo pospolita. Niszezy jej li$cie do szezetu. 20. УШ, 
12. IX. 


nymphaeae L. W Tarnopolu nad stawem ро roślinach nadwod- 
nych pospolita. (Kutkowce), 22. IV. i 8. V. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 169 


lineola F. Jak ort: na wiklinach bardzo pospolita. (Kut- 
kowce), 20. V. i 12. VIII. 
tenella L. Z dwoma deed lecz rzadsza. (Kutkowce), 24. IX. . 


Galeruca Geoffroy. 


tanaceti L. W okolicy Tarnopola po zboczach trawiastych w je- 
sieni bardzo pospolita. Hłuboczek, 19. VIII. 
Pomonae Scop. Wraz z poprzednią, jednak rzadsza. Tarnopol, 3. VI. 


Podagrica Foudras. 
fuscicornis L. Tarnopol (Kutkowce), 12. VI. i 30 VI; na Małva 
silvestris. 


Derocrepis Weise. 


три, de tiger (Gaje) 19. V; na śródleśnej polance ezerpa- 
em lowio 


Crepidodera Chevrolat. 


ferruginea Scop. Koło Tarnopola na mokrawinach i xu dd 
pola seet bardzo pospolita. (Kutkowce), 6. У. i 28. V. 
(Gaje), 19. V. 


Epitrix Foudras. 
pubescens Koch. Tarnopol (Szlachcińce), 4. VIII. Hłuboczek, 26. 


; ezerpakiem łowiona. 


Chalcoides Foudras. 


nitidula L. Tarnopol (Zagrobela), 21. IV; w naniesionem. 
splendens Ws. Tarnopol (Gaje), 11. V; na wiklinie. 
aurata Marsh. Jak poprzednia, lecz bardziej pospolita. 


Hippuriphila Foudras. 
Modeeri L. Tarnopol eege nad stawem 22. VIII, 30. IX; 


czerpakiem łowion 


Mantura Stephens. 


rustica L. Tarnopol (Kutkowce), 4. V, 7. VII; nad 
» V. suturalis Ws. stawem lowiona ezerpakiem, (Ogród 
miejski) 13. i 21. IV; z liścia wysiana. 


179 ' M. RYBIŃSKI 


Chaetocnema Stephens. 


semicoerulea Koch. Tarnopol (Zagrobela) 21. ТУ; w naniesionem- 
je na wiklinie. 

concinna Marsh. W okolicy Tarnopola na wiklinach i pod liściem 
opadłem bardzo pospolita. 

aridula Gyll. Tarnopol (Zagrobela) 21. IV; w naniesionem. 

hortensis F'ourer. Tarnopol (Kutkowce), 20. VIII i 29. X. Płu- 
chów, 26. IV; z liścia wysiana. 

aerosa Letzn. Zarwaniea, 19. IV; z liścia wysiana. 


Psylliodes Latreille. 
"€ LI Tarnopol (Ogród miejski), 14. IV; z liścia wy- 


owak Koch. Tarnopol (Ogród miejski), 4. XI; w liściu. 
chrysocephala L. Tarnopol (Szlachcińce), 14. V.i 2. VIII; łowiona 
czerpakiem. 
cuprea Koch. Tarnopol (Ogród miejski), 14. IV. 
affinis E W okolicy Tarnopola po lasach i przedlesach bar- 
o pospolita. (Kutkowce), 13. VIII. (Gaje), 2 . 
фон Koch. Hłuboczek, 15. X; z liścia WM eier 


Haltica Geoffroy. 
oleracea L. W okolicy Tarnopola wszędzie bardzo pospolita. 


Batophila Foudras. 


rubi Payk. Zarwanica, na malinach 19. IV. 


Phyllotreta Foudras. 


exclamationis OR DE 26. X; w с. 
raz z poprzedn 

teti astigma Cbar Tua el (Zagrobela), 21. AV; w naniesionem. 
flexuosa Пір. 

v. zem ata Ws. 
sinuata Ste 
undulata zaa 

v. bilineata Ws. 

vittula Redtb. W okolicy Tarnopola wszędzie bardzo pospo- 
nemorum lite 
atra F. W "Tarn nopolu nad stawem bardzo pospolita. 
nigripes F. W lasach koło Tarnopola bardzo pospolita. 


Wraz z poprzednią. 
dame о, 21. IV, w nanie- 


CHRZASZCZE Z PODOLA GALIC. 171 


Aphthona Chevrolat. 


Jlaviceps All. Tarnopol (Gaje), eA VIII; czerpakiem lowiona. 
CR Gyll. Tarnopol (Gaje), 14. IV. 
sedi I тет, Hluboezek, 17. V. i 8. V; na Iris »pseuda- 


уона "Redtb. Tarnopol (Kutkowee), nad stawem 14. IV. 
euphorbiae Schrank. Zarwaniea, 19. IV; z liścia wysiana. 
ovata Foudr. Tarnopol (Kutkowee) 183. X; wysiana. 
пещ Rosenh. Zarwanica, 20. X; z liścia ELM 


^ Longitarsus Latreille. 


echii Koch. l Hate (Biała), 5. У; na Echium vul- 
v. tibialis Duft. 
anchusae Payk. Tarnopol Gałka 4. VI; na Anchusa affici- 
nalis. 


niger "Koch. Tarnopol (Kutkowce), 23. 

parvulus Payk. Tarnopol (Kutkowee), 18 X; w liściu. Zagrobela 
1. IV; w naniesionem 

нан e Tarnopol (Zagrobela), 21. IV; w naniesionem. (Kut- 

VIII; łowiony czerpakiem 

quadrigis Pontopp. Tasa Pie my 2. VIII; nad sta- 
wem lowiony ezerpakie 

iino d Beck. Tarnopol Gajo), na Beier, polance 2. VIII. 
17. VIII; łowiony czer 

brunneus Duft Tarnopol E e 22 XI; pod korą pni dę- 

ych. 


luridus з, Tarnopol (Zagrobela), 21. АЛ M naniesionem. 

nasturtii Е. Tarnopol (Ogród miejski), | 

atricillus L. Tarnopol (Kutkowee), 5. X: s liścia wysia 

melanocephalus Оеу. Tarnopol аъ 21. ІҮ; 2 we RR 

саву, 

lateralis THE Tarnopol (Kutkowee) 21. VII; lowiony czerpa- 
kie 

lycopi Feidt Jak poprzedni. (Gaje), 2. 


III. 
tantulus Foudr. Tarnopol (Zagrobela), d IV; w naniesionem. 
succineus Foudr. Zarwaniea, 20. X; wysiany. 


Dibolia Latreille. 
cynoglossi Koch. Tarnopol (Gaje) 28. V; w lesie ezerpakiem ło- 


wiona. 
Schillingi Letzn. Tarnopol (Biała), 28. IV; na Anchusa offici- 
nalis. 


172 M. RYBIŃSKI 


Argopus Fischer. 


Ahrensi Germ. W okolicy Tarnopola i Złoczowa na Clematis 
erecta często się znachodzi. (Gaje), 11. IV. i 2. VIII. Zło- 
czów, 10. i 24. УП. 


Cassida Linné. 


viridis L. Koło Tarnopola po lasach, przedlesiach i zboczach tra- 
wiastych bardzo pospolita. 
murraea L. Na Inula helenium. Borki W., 14. V. Tarnopol, 20. 
i 25. Podwołoczyska, 1 1. 
тев Suffr. Tarnopol (Kutkowce), 2. V; nad stawem czer- 
iem łowiona. 
rubiginosa Müll. W okolicy Tarnopola na ostach bardzo pospo- 


vibes L. саара (Gaje), w lesie 3. У. 

портты Müll. Tarnopol; na wale kolejowym 28. IV, 3. У; 
VIII, 20. 

Ve L. W oko oliey Tarnopola na lebiodach bardzo pospolita. 

T Sehrnk. Tarnopol (Kutkowce), 20. IV; z pod liścia 


CI 
aeg Thunb. W okolicy Tarnopola, po UMEN roślinach 
i pod liściem opadłem bardzo pospolita. 
vittata Villers. Tarnopol (Gaje). 12. IV; pod kamien 
nobilis L. W okoliey Tarnopola z wiosną po zboczach pub 
i przedlesiach pod kamieniami, w jesieni pod liściem opa- 
dłem bardzo pospolita 
hemisphaerica Hrbst. Tarno pol (Gaje), 11. IV. (Kutkowce), 19. 
XL z liścia opadlego wysiana. (Gaje), 18. VIII, czerpakiem 


łowiona. 


Coceinellidae. 


Subcoccinella Huber. 


24-punctata L. W Tarnopolu po zboczach ih nter i е 
siach bardzo pospolita. 2. IV, 13. У, 22. VI, 


Hippodamia Mulsant. 


tredecimpunctata L. Tarnopol (Kutkowce); nad 
n у. signata Fald. stawem na rošlinaeh nad- 

| ( wodnych бырак A 
wione 3. УШ. i 15. IX. 


CHRZĄSZCZE 7 PODOLA GALIC. 178 


Adonia Mulsant. 


variegata Goeze. Koło Tarnopola wszędzie bardzo pospolita. 


Anisosticta Duponchel. 
19-punctata L. Tarnopol (Kutkowce), jak Hippodamia, 12. VIII. 
1-30. X. 


Semiadalia Crotch. 
11-notata Schneid. W Tarnopolu na ostach 5. i 13. VIII. 


Adalia Mulsant. 


bi 
¿punctata L. W okoliey Tarnopola na ro- 


5 e рени) S Kess roślinach pospo- 
n у. marginata de Rossi SH 


Coccinella Linné. 


7-punctata L. 
5-punctata L. 
distincta Fald. v. — Redtb. Tarnopol (Gaje), 2. VI; na tar- 
ninie, Prunus spinos 
10 punctata L. Tarnopol (Kutkoweo), 28. V. (Gaje), 8. VI. Zło- 
ezów, 22. VI; na leszezynie 
10- -punctata v. 4-punctata L. Tarnopol 
v. > Schall. aaa (Gaj), 7. VIII; łowiona 


Jak poprzednie. 


erpakie 
seca v. 10-pustulata L. Wraz z poprzednią. 
maculata Pont. Tarnopol (Kati wed 3. VI. 
conglobata LG "Hlaboc zek, 15. [V; pod korą topoli. 
14-pustulata L. W oko olicy Tarnopola po rozmaitych roślinach 
i pod liściem opadłem bardzo pospolita. 


Mysia Mulsant. 
аон L. Tarnopol (Kutkowee), 20. УП; na młodej sośnie. 


_ Anatis Mulsant. | 
се a о 20. У. Płuchów, 30. У; na wikli- 


174 ` M. RYBIŃSKI 


Halyzia Mulsant. 
Ig. je Nee (Kutkowee), 24. IV, 12. V, 18. IX; na 
12-guitata Todi Zloezów, 21. 


V. 
10-guttata L. Tarnopol (Gaje), 6. VIII; łowiona czerpakiem 
Ripe s Aka (ogród miejski), 13. IV. (Kutkowce), 14. 
VIII. XI. 


18-guttata L See 24. VI; w lesie sosnowym. 

22-punctata. L. Tarnopol (Kutkowce), nad stawem łowiona czer- 
pakiem i z liścia opadlego wysiana; 20. IX. i 15. X. 

14-punctata L. т 
à v. conglomerata F. W okolicy Tarnopola wszędzie 


s v. fimbriata Sulz. — етт 


Chilocorus Leach. 


торий чья Scriba. Tarnopol (Kutkowce), 9. e, czerpakiem. 
bipustulatus L. Tarnopol (Kutkowce), 28. IV, 12. V. Hłuboczek, 
20. IX. 


Exochomus Redtenbacher. 


4-pustulatus L. Tarnopol (Kutkowce), 28. IV. Złoczów 3. V. 


Platynaspis Redtenbacher. 


m" Goeze. Po suchych zboczach dec ah» kolo Tarno- 
i przedlesiach pospolita; b. IV. i 12. V. (Gaje), 25. V. 


‚ Hyperaspis Redtenbacher. 


campestris Hbst. Tarnopol (Kutkowce), 22. VIII. 
3 v. concolor Suffr. 16. VIII. Jak eg 


Coccidula Kugelann. 


scutellata dece | Nad stawem i Seretem w Tarnopolu po wi- 
rufa Her | klinaeh pospolite; 21. IV. i 14. VII. 


Scymnus Kugelann. 


(d Hbst. | Tarnopol тора 21. IV; z nanie- 
minimus Ro sionego wysian 
punctillum Ws. Zarwaniea 23. X; z liścia > Gy. 


CHRZĄSZCZE Z PODOLA GALIC. 175 


biguttatus Muls. Tarnopol (Szlachcińce), 5. V; w lesie czerpakiem 


owiony. 

ater Thunb. Tarnopol (Kutkowce), 22. VIII; nad stawem czer- 
akiem łowiony. 

rubromaculatus Goeze. Tarnopol, na wale kolejowym 6. V; ło- 
wiony czerpakiem 


Jrontalis Е. v. 4-pustulatus Hbst. Jak poprzedni; 5. IV, 21. IV, 
8. VI 


Apetzi Muls. Złoczów (Woroniaki), 6. V; lowiony ezerpakiem. 

pulchellus Hbst. Tarnopol (Kutkowce), 20. X; z liścia wysiany. 

bipunctatus Kugel. Tarnopol (Zagrobela, 21. IV; w naniesio- 
e 


m. 
Redtenbacheri Muls. Tarnopol (Szlachcińce), 3. VI; na polance le- 
śnej łowiony czerpakiem. 


dh 
Р 


МАТЕКҮАГҮ 


Część III. 


Materyały zebrane przez Sekcyę rolniczą. 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. Część III. 


Studya nad rasami i odmianami bydła rogatego w Polsce 


opracowywane i wydawane przez 


Dr. Waleryana Kleckiego, 
Profesora Uniwersytetu Jagiell., $ 


na podstawie materyałów, zbieranych przez uczniów Studyum rolniczego. 


(z 2-ma tablicami). 


»Musiemy tu wyznać, że u nas prawie w każdej okolicy czyli 
сейм! AE icum sie inna podrasa czyli odmiana jednéj 
rasy 

ra ę dotąd nie chcieliśmy nigdy n 
posiadamy, n nie qe oddaé sw ен całej md оа spra- 
wiedliwości, ere у skłonni chwalić wszystko to. со cudze, wie- 


my о "at! iem, со zagranicą, ale czyż znamy nasz kraj, co 
z nim jest i jakie nam może oddać usługi to, co się z natury 
znajduje w naszym kraju. A jednak mamy tu różne „rasy zwierząt 
domow ych — s ja czekają idee. z niemi obchodzenia 
naszej str aby n Se świetne wypadki. 
Powiedzieliśmy jui wyżej, m. niopiol ° p ну un y jest w stanie 
prowadzać sobie kosztowne zwierzęta domowe y. dla 


“зы zaś tej ogromnej naszych rolników pozostają tylko ka krajowe 
rasy, które uszlachetnić można. Ale, aby otrzyma wiek 
myślniejsze wypadki z naszych usiłowań w wie potok 
бозону ch, wypada znać wia i etc be e. aysa pod wzgle- 
dem bot be Ц przymio 
te pozy ch Gwarocki, Rolnik ong: t. П, Warszawa 
1862, str. 91. i 724). 


WSTEP. 
í. 


W myśl działu VIII programu Sekcyi rolniczej Komisyi Fi- 
zyograficznej Akademii Umiejętności rozpoczynamy publikacyę sze- 
regu badań nad krajowemi rasami bydła rogatego. Badanie ras i od- 
mian zwierząt domowych ma iiem znaezenie nietylko dla nauki 
hodowli, dla której stwarza ono oe i ścisłą podstawę, ale 


ryi, Mum eid 1 obo OE 
Stopniow SERA ыз ei wek w składzie zwierząt, w budowie 
Rec ża geg ci ustroju, w czynnościach rozmaitych narządów, 
pod wpływem otoczenia (milieu) 1 warunków zewnętrznych, obja- 
1* 


4 DR. WALERYAN KLECK1 


wiają się nader wyraźnie u zwierząt domowych, których liczne rasy 
powstały właśnie pod wpływem tych czynników, po części za sprawą 
człowieka (hodowcy), po części zaś zupełnie niezależnie od jego 
ingerencyi. 

Podobnież wiele zjawisk dziedziczności można głębiej poznać, 
badając dokładnie zwierzęta domowe, a kwestye takie, jak pocho- 
dzenie zwierząt domowych, genetyczne związki (pokrewieństwo) po- 
między różnemi ieh rasami, długie utrzymywanie się pewnych cech 
pomimo zmiany warunków (np. lepszego żywienia, innego trybu 
życia i t. p.), łatwa natomiast zmienność innych cech, mogą być 
wyświetlone tylko przez bardzo dokładne, morfologiczne i fizyolo- 
giezne badania zootechniczne. 

Zmaczenie tych badań dla fizyografii kraju wynika z tego 
faktu, że pomiędzy cechami morfologicznemi oraz własnościami 
fizyologieznemi zwierząt domowych, a warunkami ich bytu, a więc 
. także przyrodą kraju (klimatem, gleba, flora i t. d.) zachodzi naj- 

ściślejszy związek. 

Wreszcie dla historyi, antropologii, etnografii badania zoote- 
chniezne z tego powodu są ważne, że rzucają 


wotne swe cechy zachowały. 
DI 


. Dlatego badania zootechniezne ezęstokroć dają сеппе wy- 
niki wówezas, gdy antropologiezne zawodza. 


appel à l'analegie, et on emprunte à la zootechnie des documents plus 


') Dictionnaire encyclopédique des Sciences médicales, Tome V, article 
„Anthropologie“ Paris 1866. 


RO A. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 5 


II. 


wniejszej literaturze polskiej z zakresu hodowli 1), opierają się na 

obserwacyi powierzchownej, nie popartej dokładniejszem badanie 

często nawet tylko na tradycyi. i mają charakter opisów na użytek 

9 pisanych, bez pretensyi do ścisłości i metodyki nau- 
ach 


Podobny charakter mają także pobieżne opisy, znajdujące się 
w nowszych Е т hodowli, np. Antoniego Popiela ?), 
dr. Karola Graffa 3), dr. WŁ Łaszczyńskiego 9), A. Snie- 
gockiego5) i innych. Autorowie musieli po większej części po- 
przośtawać na opisach ogólnikowych, ze względu na niewielkie roż- 
miary tych podręczników i na ezytelników, dla których były prze- 
znaczone, przedewszystkiem jednak ze względu na brak monogra- 
fieznych opracowań różnych ras. odmian i zawodów bydła rogatego 
w Polsce żyjącego 6). 

Nie wzbiło się też na wyższy poziom ani zamieszczone w no- 
wej Hncyklopedyi Rolniczej, wydawanej w Warszawie przez Muzeum 


1) Np. w dawnych dziełach i aris pe: gą hodowli, jakoto: Haur a: „Ziemiań - 
te generalnej Oekonomice* (Kraków 1679), X. Krzysztofa Kluka rw 
domowych i dzikich, osobliwie ooch historyi naturalnej początkach itd. RCW 
sań 1779- — 3 wydania); Oe — — = Michała: — bydła 

rogatego i świń* (Warszawa а; у Zygmunta Gaware ekiego Albina 
Kohna oka Polskim t Pger mia a 1862 ». w artykule „Bydło* ieszezo- 
nym w pierwszem wydaniu rad w Warszawie Encykl oped ji Bolnichioo ( (r. 1872.) 


ap 
w r. 1853 przez Komitet e. + Ce gosp. Galicyjskiego we Lwowie ke 


d. 
1 Antoni: Podręcznik do hodowli bydła rogatego, Lwów 1882. 
з) Dr. Graff Karol: Hodowla zwierząt, ada 1887, t. II, str. 14. 
(bydło > czerwone i bułeczkowate galiey. 
$ «Dis szczyüski Wł: Zootechnika eii wyga dochodowa, Kraków 
1895, na A 17: 


9 iegocki A.: Chów bydła rogatego, Lwów, 1897. Należy zauważyć, 
że w dziełku tem Ve Ai opisuje rasy galicyjskie na podstawie nowszych prae 
Barańskiego i Malsbu 

Zdaje sobie 2 buo. sprawę Łaszczyński, gdy w swojej „Zootechnice* 
pisze (na str. 17 

„Opisanie dokładne i sklasyfikowanie gatunków bydła, istniejących w zie- 
miach polskich, byłoby dziełem bardzo pouczającem i dla praktyki wysoce poży- 
m; nie rychło jednak dcczekamy się takiej pracy. do tego bowiem, jak mówi 
słusznie Kruszyński, brak wielu danych, wielu ważnych cyfr, których zebra- 
nie niemało trudu i czasu wymaga; wszystko trzeba samemu zostawić, nie goto- 
wego się nie ma. 


6 EN „ОК. WALERYAN KLECKI 


Przemysłu i Rolnictwa, opracowanie artykułu dr. K. Graffa') 
Se ‚ — ani studya nad stanem hodowli bydła rogatego 
w Królestwie Polskiem, podjęte w r. 1898 przez Departament rol- 
nietwa i przemysłu rolnego rosyjskiego Ministerstwa dóbr państwa, 
ani wreszcie podobne studya, podjęte później (w roku 1899.) przez 
Sekcyę rolną warszawskiego Muzeum przemysłu i rolnictwa. . 
zirwinskij?) który z ramienia Ministerstwa dóbr pań- 
stwa badał stan hodowli bydła w Królestwie Polskiem, załatwia 
się szybko z kwestyą odmian i ras krajowego bydła, twierdząc, że 
krajowe bydło, przeważnie skrzyżowane z rasami importowanemi, 
w czystości prawie nigdzie się nie utrzymało i że rodzime bydło 
polskie wskutek tego zupełnie jest pozbawione wspólnego typu. 
Wspomniawszy tedy zaledwie o bydle świętokrzyzkiem i o bydle 
w Sterdyni, w którem podczas bytności swojej na miejseu w r. 1890 
dopatrzył się cech, charakterystycznych już to dla Shorthornów, jużto 
Holendrów, już wreszcie ras górskich, przechodzi Czirwinskij 
do opisu dworskich obór bydła poprawnych ras obcych, a dalej do 
żywienia bydła, prowadzenia hodowli, utrzymania i użytkowania 
bydła, zaraz bydlęcych i innych kwestyi czysto gospodarczej natury. 
Mało również zajmowali się sprawą cech rasowych bydła kra- 
jowego uczestnicy ankiety, podjętej zinieyatywy warszawskiej Sekcyi 
rolnej w celu zbadania stanu hodowli bydła rogatego w Króle- 
stwie Polskiem (referenci: pp. Czekanowski, Chaniewski, 
Wieniawski i Zalewski) Zadania tej ankiety były również 
ezysto gospodarskiej natury i pod tym względem zgromadzony ma- 
teryał zawiera wiele cennych wiadomości, ale naukową znajomość 
zawodów krajowego bydła mało posuwa naprzód. W tym kierunku 
może nawet usilniejsze były starania Sekcyi chowu inwentarza by- 
łego Towarzystwa Rolniczego, w którem między r. 1858 a 1860 
gorliwie zajmowano się rasami bydła, a w szczególności bydłem 
krajowem. Na posiedzeniach Towarzystwa dyskutowano o wyborze 
rasy, o cechach różnych odmian krajowego bydła (stepowego, żu- 
ławskiego, karpackiego, litewsko-poleskiego, nadwiślańskiego. świę- 
tokrzyzkiego, nazywanego inaczej opoczyńskiem, kieleekiem, chęcin- 
skiem, kamieniarskiem 14.4.) a w dyskusyach tych wyrażali swoje 
zapatrywania Henryk Starzeński, Paweł Popiel i inni. Za- 
sługuje na uwagę, że Sekcya chowu inwentarza ówczesnego Towa- 
rzystwa Rolniczego także zbierała wiadomości o bydle rogatem 
w kraju za pośrednictwem korespondentów okręgowych. Zebrany 


) Encyklopedya Rolnicza, zeszyt 9 i 10, Warszawa 1889. 
^ рвинскїй: „Скотоводство въ Привислянскомъ кра“. Москва 
18*3. (Министерство государетвенныхъ имуществъ. Департаментъ земледф- 
лія и сельской промышленности. ИзелЪдованіс современнаго (OCTOANIA CKO- 


D 


TOBO, тва Kb Poeciu Рогатый скотъ Вынусеъ ТУ). 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 1 


w ten sposób materyal dostarczył wielu wiadomości, ale oczywiście. 
tylko z charakterem czysto gospodarskim. 

Taki sam charakter czysto gospodarski mają liczne arty- 
kuły, traktujące bądź o kierunkach hodowli bydła w Polsce 1), bądź 


A RAT tu niektó 
Kukolnik Bazyli: O Kéier doy. Dziennik ekonomiczny zamoyski, Za- 
mość, 1804. 

Guenther A.: е agi nad chowem bydła krajowego i zagranicznego, Tarnów 1853. 
Szlachtowski Stan.: ugi da pisemka 22 A. „Giinthera : Asa nad chowem 
bydła krajowego i zagranicznego. Tygodni) ) y , 1854. 
Wieczorek A Sao lwów, 1805, . 8. 
Wodzicki Kazimierz: PA we? w Galicyi, Rolnik, t. V, 1869, str. 214, 218. 

Gregorowiez K. eta Toce 

Prabucki: Kilka | o rasach bydła z powodu wystawy kościańskiej, Zie- 
mianin, 1870, nr. 25. 
Abr 


г 


rahamowicz Ln O bydle p Rolmik, t. VIII i 1X, 1871. 
Szumańczowski: Kilka uwag z powodu ipee ej dech „O bydle 
rogatem*. Rolnik t. IX, 1871. 
zumańczowski Ludwik: O kierunku, do jakiego hodowlę bydła rogatego 
877. 


zwrócićby u nas należało, zków. 1 
Dembiński J.: O podni нота, hodowli bydła u włościan і o zakładaniu wzo- 
88: 


rowych gospodarstw mniejsz Rzeszów, 1 
— Anki dus e а e Vie chowu b dła, Lwów, 1885. 

Chani autre hodowli bydła. Sprawozdanie delegaci. 
Cash We s E 1897 . 42. 


prie: cki: A. ch naszeg т Py, Gazeta Rolnicza Nr. 2., 1898. 
Kuczyński Zapatrywania na nasze bydło, Gazeta Rolnicza nr. 33., 1898. 
K. Jakie ioa ane ki hodować? Яз Roln. ur 
— Podniesienie hodowli zwierząt (as Sprawozdania “Wydziału krajowego). 
Ty yg. Roln., str. 1., 18 
— Spra wozdanie delegacyi hodowli bydła z dotychczasowych czynności. Prace 
а" Rolnej 1898, € r. 65 
ekanowski St.: Nasze bydlo na tegorocznych wystawach | m odes 
ее i Kielcach zek wymagań ujednostajnienia hodowli, Prace Sek 
дем 1898, str. 74—88 
К1ес : Die kinderzucht und Rinderhaltung im Kónigreiche Polen, Oesterr. 
Molkerei-Zeitung 1699, nr. 11 i 12. 
Pod kw presi Ge hee wspólnej pracy w hodowli bydła w kraju, 
Gaz. Roln. 1900, 
Jeden z delega т Kilka słów odpowiedzi panu Podkowie Gaz. Roln. 1900, 
str. 804. 


Czekanowski St: Z dziejów naszej hodowli bydła. Prace Sekcyi Rolnej 
1900, str. 83. 

Chani owski; Sprawozdanie delegacyi hodowli bydła, Prace Sekcyi Rolnej, 
1900, str 


Klecki W.: Ueber die im NL” Polen gehaltenen Rinderrassen, Oesterr. 
zi 1900, nr p 
wozdanie delegaeyi hodow bydła. Program pracy nad podniesieniem 
ms bydla w kraju. Pra с ое oda, 1901. 
Коза St.: kare słów w gud podniesienia hodowli bydła. Gazeta Rol- 
nieza, 1901, n 
Projekt ustawy związku hodowlanego przy Towarzystwie rolniczem. Gazetą 
Жыш, 1901, WE 
Urbanowicz - kilka uwag o chowie bydła rogatego, Gazeta Rolnicza 1901. nr. 28. 


8 DR. WALERYAN KLECKI 
też иие opisy różnych odmian lub zawodów krajowego 
bydła 1). 


Pierwsze badania naukowe nad krajowemi rasami bydła za- 
wdzięczamy dr. Stanisławowi Kruszyńskiemu, docentowi 
hodowli w Wyższej Szkole rolniczej w Dublanach, następnie pro- 
fesorowi w Szkole ezernichowskiej. Badał on kraniometrycznie 
bydło brunatne leśne“ z okolice między Wisłą a Sanem *), oraz 

ński ) ) 


pierwszy zaczął badać bydło rogate w Polsce metodami naukowemi; 
że jednak zebrany przez niego materyał nie był HME więc też 


Ślizień W.: Stan hodowli bydła w gubernii mińskiej. Gazeta Пейн 1901, пг. 86. 
Chaniewski: Zadanie pracy zbiorowej w rozwoju hodowli. Gazeta Rolnieża, 
— 38. 


> 
Godlewski Józef: W sprawie uporządkowania hodowli bydła w gubernii łom- 
żyńskiej, Gazet a Rolnicza, 1901, nr. 48. 
— Oprócz мыт “arisa zdania Towarzystwa Gospod. we Havai i Tow. Rol- 
' niczego w Krako oraz „Roczniki gospodarstwa krajowe 
5 DM qune Uwagi nad Баайа i chowem bydła. сам п, O bydle 
rogatem э ars i o krajowym tegoż zawodzie Rozprawy с. k. galie. Towarzy= 
stwa gospod. t. 1V, 1848. 
wrowski Wincenty: доот 1863, nr. 2 i 8. 
i: Zygm : О ra bydła rogatego, Gazeta Rolnicza, 1864. 
. 8.: O bydle lii еш” "Rolnik ху, Zou? (zawiera pomiary bydła po- 
p GAYA zebrane przez Piotra Romaszkan 
Popiel J.: Krowy powiślańskie (kępianki) Gaz. ГРИМ 1897, 31. 
— Wiadomość о odds nie krów powi&laüskich, swanych чер; (Początek 
średniego biegu Wisły). Warszawa, 1897. 
eL ELA, St.: Zarodowe bydło czarne rasy krajowej w Sterdyni. баг. Roln., 
1897, 1 


ЕЕ Polskie bydło czerwone. Gaz. Roln., 1897, nr. 30. 

Kiecki: ag ność tem bydła |polskiegó: Gazeta Rolnicza, 1897, nr. 
43— raz Konkurs mleczności na pierwszej wystawie czerwonego bydła pol- 
e Y "Tygodnik Binion, 1897. 

ME hodowców czerwonego bydła polskiego, Tygodnik Rolniczy, 


А ee E i czerwonego polskiego w Nowym Targu, Tygodnik Rol- 
niczy 1898, 

Bojanowski da fan: Bydło rogate w powiecie żywieckim, Tyg. Roln., 1898, 
nr. 27, str. 222. 

ai, Feliks: Hodowla czerwonego bydła polskiego w r. 1898. Tyg. Roln. 

m ims 

Mis anisław: Krowy rasy holenderskiej i nadbużańskiej. Prace 
Sekeyi “Rolnej а str 

Ryx Iza a: rwone bydło polskie, Gaz. Roln. 1899, nr. 2. 

Dr. ЖО Witold: Czerwone bydło polskie, Gazeta Rolnicza, 1899 


e 


Су ek ulski Ludwik: Uwagi nad z. hodowli bydła rogatego w gub. mińskiej 
1 ею d "апт Rolmicza, 1902, nr. 10. 
ru üski Stanis ges aw: Czaszka byka z puszczy Sandomier- 
skiej, К A: "1883, Z Z. 6. 
E 1887; pr Kruszyński Stanislaw: O ezaszkach bydla z Podhala, Kosmos 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 9 


i wnioski zeń koszar! тү „mogły się ostać. Podług Kruszyń- 
skiego, brunatne b ajowe, zarówno nizinne v. leśne, jako- 
też i górskie арааьа jest pochodzenia turzego (Bos primigenius) 
i stanowi odmianę siwego bydła CE wytworzoną pod wpły- 
wem warunków fizyograficznych i hodowlanych. Wobec współcze- 
snych naszych wiadomości o bydle krajowem, to twierdzenie K ru- 
szyńskiego nie wytrzymuje krytyki naukowej. 
niej więcej współcześnie z Kruszyńskim zaczął ogłaszać 
swoje prace nad bydłem galicyjskiem dr. Antoni Barański, 1) 
ро szkoły weterynaryjnej we Lwowie. W pracach tych dei 


i nizinne (leśne v. majdańskie i polne); 2) bydło siwe stepowe (po- 
dolskie i huculskie); 3) bydło mięszane (nad witladskio sanockie, nad- 
dniestrzańskie i werchoweńskie), i zastanawiając się nad przynale- 
żnością bydła brunatnego (polskiego, litewskiego i półnoeno-rosyj- 
skiego), podobnie jak Kruszyński, choć z różnemi zastrzeże- 
niami, dochodzi do wniosku, że zaliczyć je można do typu turzego 
(primigenius) Gdy jednak Kruszyński polskie bydło brunatne 

ważał za odmianę Cer bydła stepowego, Barański twierdzi, 
że się od stepowego bydła zasadniczo różni. Zdaniem Barańskiego 
bydło brunatne zbliża się do typu primigenius, ale w niektórych 
cechach Е (krawędź czoła) od Mol tego odbiega. 


cznie; нац Gozólnikno Poi ho я eeng wy- 
дач ab Z aich śmiałe wnioski, do których nie праам ani 


se pde ein Antoni: Wiener landi. dq (1886); Historya bydła 


rajowe (1887); Geschichte des europüischen yv Oesterr. 
pac RAA Е 'Thierheilkunde (1888); Thierproduetion I. Theil, Naturge- 
schichte und ëng lehre Hausthiere, p. 85 E 105, Wien (1890). W osta- 
tnich M ice опуеһ pra um odrzuca Barański kran iologii oparte syste- 


maty kla zeg ras bydłai za podstawę besteet Ai przyjmuje rozmieszczenie 
geografio = 

2) Bo estas Getko Wydżga: Przyczynek do monografii bydła rasy 
аи Pamietnik кубуна éi y, t. VIL, (1837). 


10 DR. WALERYAN KLECKI 


ryjskiej !), saa ago półwysep bałkański (Bośnię, Hercogowinę, 
Czarnogórze. Dalmacyę), i stwierdziwszy jego przynależność do typu 
krótkorogiego (bos SEEMS, wykazuje Adametz w pracy ?) 
ogłoszonej w Sprawozdaniach krakowskiej Akademii Umiejętności 

. 1893, że brunatne bydło polskie niewątpliwie należy również 
do je u bos taurus brachyceros, a twierdzenie to opiera na szczegó- 
łowem badaniu kraniologicznem. Pracą tą zarazem potwierdził A da- 
metz opinię, EN bez szezególowego uzasadnienia jeszcze w r. 
1882 przez Augusta Wrześnio wskiego, prof. Uniwersytetu 
warszawskiego, który bydło Podhala zaliczył 8) do rasy krótkoro- 
giej. twierdząc, że odpowiada ono t. zw. „Braunvieh* gór szwajcar- 
skieh. Następnie stwierdza Adametz wybitne podobieństwo bydła 
brunatnego polskiego z jasnem, a zwłaszcza brunatnem bydłem illiryj- 
skiem, zarówno pod względem składu ciała, jakotez szczególniej po 
względem czaszki. Wreszcie, opierając się na różnych faktach history- 
eznyeh i zootechnieznych, dochodzi Adametz do wniosku, że pierwo- 
tną "siedzibą Serbów i Kroatów, z której narody te rozpo oczęły swe we- 
drówki ku półwy spowi bałkańskiemu, były okolice, położone na pół- 
пос od Karpat. mniej więcej dzisiejsza АЕ i Królestwo Polskie, 
czem tłómaczy podobieństwo bydła brunatnego polskiego do illiryj- 
skiego. 

Wyniki tych badań Adametza nabrały jeszcze większego 
znaczenia, gdy w r. 1898 opisał *) znajdujący się w krako wskiej 
Akademii Umiejętności fragment czaszki dzikiej krowy, znaleziony 
przy kopaniu studni w Krzeszowicach. Szczegółowe badanie wy- 
kazało, że jest to czaszka nieznanego dotychczas, a od tura (Bos 


') Adametz: Landw., Thierzucht 1892. nr. 37 - 42 
Adametz: Warum die illyrische Rinderrasse zur Brachyceros- Gruppe gezählt 
€ ин Landw оне, 1898. 
Ada : Studien zur Monographie des illyrischen Rindes. Journal f. Land- 
w "bebé 1895 
Ad tz: Weitere Studien zur Monographie des illyrischen Rindes (Die Da- 
"ptg ta der illyrischen балро, Journal für Landw 
Ada Untersuch 


ungen iiber den Kórperbau der montenegrinisehen Schlüge 
rue "ilyrischen. feta pia Journal h аА: 189 
Ааа Untersuchungen über den Sehüdelbau des сы Rindes. Zeitschr. 
J. d. а "dp Veron hswesen in Kooks 1 
Dn Ала ардай 'Tymczasowa wiadom o poshoásenin krajowego bydła bru- 
natnego od bos taurus brachyceros i o ad pea edersin z rasą illiryjską. 


притче Akademii ГА 'miejętności, luty I 

Wrześniowski: Tatry i Podhalanie. Pamietnik Towarzystwa tatrzań- 
skiego, „Тош УЦ (1882). 

Adametz: Nowy dyluwialny gatunek rogatego bydła Bos (brachyceros) 
europaeus n. sp. Rozprawy Akademii Umiejętności, Kraków ai 

ametz: Studien über Bos (brach; yceros) europae die wilde Stamm- 

form der Brachyceros-Rassen des ‘europäischen Hausrindes. кк жыка? fir La nd- 
40 ra e p ‚Е. 1898. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 11 


primigenius Doj.) różnego gatunku dyluwialnego bydła. któremu 
Adametz nadał nazwę Pos (brachyceros) europaeus, i które należy 
uważać za praszczura nietylko polskiego bydła krótkorogiego, ale 
całego szeregu ras, zaliczanych do typu brachyceros i rozsianych 
w rozmaitych krajach Europy. 

bok tych badań оер których zadaniem było wy- 
świetlenie SAB t. zw. DURS Nen bydla polskiego i ozna- 


dla rogatego (np. т лае LA d) Z Zi: 
się w Galicyi SPORA: już to podczas swych podróży po kraju, 
już też na wystawach 4 
nicyatywie prof. Adametza po części zawdzięczać też na- 
leży ukazanie s ię w najpoczytn iejszem niemieckiem piśmie rolniezem 


fesora w Uniwersytecie oda oC? hodowli zwierząt, o czerwo- 
nem bydle polskiem. Artykuł ten, który zwrócił uwagę rolników 
niemieckich na hodowlę galieyjska, a wśród naszych ziemian w swoim 
czasie wywarł niezaprzeczenie pewną sensacyę, napisanym został 
нк nio po odwiedzeniu wystawy czerwonego bydła polskiego 
w Krakowie w r. 1897 przez Prof. Dr. Holdefleissa, a zawarte 
w nim poglądy opierały się na faktach, ujawnionych przez badania 
1 obserwacye A dametza 

W tymże czasie К. Rościszewski, uczeń prof. Holde- 
fleissa, badał rozmaite odmiany bydła stepowego na Ukrainie, 
Podolu i w Chersońszczyznie i wyniki tych badań opublikował 


——— 


^) Adametz: Ueber die szy Bor der westgalizischen Karpathen. Oesterr 
мањо Se, g. 1898, nr. 1. und 2 : O rasie bydła „rogatego z galicyjskich 
Karpat c dm Tue odnik es y. 1898, nr. 18., 19, i 20. 
Adam : Studien über es. polnische Bolbrieh. Oesterreichische Mol- 
korzeń" 1901. 
W ens: Gutachten sed e vui die in den uu S m Biala, 
Wadowice, Men се und Krakau 14 bis 21 August 1882. 1882. 
etz: Die айран сй in Lemberg, Оше киы ы Molkeret 
онай 1894, т nr. 8. und 9. 
Adametz: Ueber die Rassezugehürigkeit der Landschlàge des galizischen Rin- 
des. Legen e anie eae Zeitung, 
Adamet rste ssteliung des re E d in Krakau (19—14 
Jani 1897). Омет м SC Molkerei-Zeitung 1897. 1 
5) Holdefleiss: Das polnische Rothvich. Tinha landwirtkchaftliche 
Presse, xxiv. (1897. nr. 76 


12 DR. WALERYAN KLECKI 


w r. 18991). Wspominamy o tej pracy dlatego, że obejmuje ona 
studya nad rasą, żyjącą po części w obrębie ziem Rzeczypospo- 
litej, aż po jej wschodnie kresy i dalej na wschód. 

Z uezniów prof. Adametza, p. Marek Łuszczkiewiez 
opracował bydło świętokrzyzkie, którego opis zamieścił w niniejszem 
czasopiśmie ?). 

zut oka na systematykę krajowego bydła w Galicyi dał 
w r. 1894 Karol Malsburg, podówczas docent wyższej szkoły 
rolniczej w Dublanach, w rozprawie p. t. Z systematyki bydła kra- 
jowego 3). W rozprawie tej zestawił i omówił Malsbur$ż dawniej- 
sze prace nad bydłem krajowem, a biorąc za punkt wyjścia pierw- 
szą pracę Adametza о krajowem bydle brunatnem, która podówczas 
(w r. 1893) właśnie się była pojawiła, podał swoje własne spostrze- 
żenia nad galicyjskiemi rasami bydła rogatego. po części poparte 
pomiarami czaszek. 


ш. 


Z powyższego przeglądu dotychczasowych prae nad rasami, od- 
mianami i zawodami bydła rogatego w Polsce widzimy, że naukowe 
ich opracowywanie datuje się od niedawna. Galicyjskie odmiany 
zaczął opracowywać systematycznie Adametz, a choć pracy tej 
wiele poświęcił trudu i choć wyniki jej są pierwszorzędnej donio- 
słości, to jednak wiele jeszeze pozostaje tu do zrobienia, więcej. niż 
w ciągu swego życia może zrobić jeden badacz. O bydle rogatem 
w Królestwie Polskiem i na wschodnich kresach Polski wiemy Je- 
szcze mniej, niż o galieyjskiem. To też otwiera się tu wdzięczne 
i obszerne pole dla wielu badaczów, naukowo i praktycznie upra- 
wiających hodowlę bydła. Badania takie. a w szczególności ścisłe 
pomiary bydła (żywego i szkieletu), mają także wielkie znaczenie 
metodologiczne. Pomimo licznych już prac w tym kierunku, me- 
tody wykonywania pomiarów zwierząt i czaszek nie są dostatecznie 
ustalone, а eo ważniejsza, wnioski, wyprowadzane z dokonanyc 
pomiarów, czasem nastręczają różne wątpliwości. Brak nam do- 
tychezas krytycznych, porównawczych studyów metodologieznych, 
wyświetlających znaczenie niektórych wymiarów, granice waha 
wśród różnych osobników w obrębie jednej rasy w porównaniu 
z wahaniami u różnych ras, wielkość błędów Ay idaalnych i wpływ 
ich na wysnuwane wnioski, wpływ różnie w centymetrach na od- 


?) К. Роецишевекій. Южно pyeegiit скотъ. „Сельское хозяйство 

H JbceopozceTpo“, 1899. 
U *) Marek Luszezkiewicz: O bydle gór Swietokrzyzkieh. Sprawozda- 
nie Komisyi Fizyografieznej Т. 34.. Kraków 1899. ; ы 
lj Karol Malsburg: Z systematyki bydła krajowego. Rocznik krajow?) 
wyższej szkoły Dublańskiej, 1894. 


к 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 13 


powiednie różnice, wyrażone w procentach i t. d. Kwestye te bywały 
wprawdzie o ile możności jak najbardziej uwzględniane przez ró- 
żnych badaczy, ale choć wyświetlenie ich nie przedstawia zasadni- 
czych trudności, to jednak wymaga obfitego materyału cyfrowego 
i nader mozolnych obliczeń arytmetycznych. Do wyświetlenia nie- 
jednej z tych kwestyi przyczynić się może zebranie przez licznych 
obserwatorów znacznego materyału eyfrowego, uzyskanego tą samą 
metodą, a odnoszącego się do różnych odmian niewielu ras, jakie 
w kraju naszym spotyk 
P 


Ów, a nawe in, czasem nawet pojedyńczych obór, i dopiero na 
podstawie tego materyału budować wnioski ogólniejszej natur 


Jednak dobrym chęciom nie zawsze towarzyszy dostateczne 
przygotowanie i унеш naukowe. Rzadko kiedy uezeń, który 


14 DR. WALERYAN KLECKI 


uzupełnić, potwierdzić lub zmienić nasze poglądy na znaczenie mor- 
fologieznych studyów zooteehnieznych, a w szczególności pomiarów, 
i powiększyć materyał liczbowy, na którym pewne zasady zoote- 
ehniezne się opierają lub w którym znajdują swe faktyczne po- 
twierdzenie. Wreszcie wiele wniosków da się wysnuć tylko przez 
rozległe porównywania uzyskanego materyału liczbowego z mate- 
ryałami dawniej zebranymi. Właściwa praca badawcza zaczyna 
się więc zwykle dopiero po zestawieniu wyników pomiarów, a pracy 
tej uczniowie, którzy pomiary wykonali, najczęściej z rozmaityc 
powodów podjąć się nie mogą, już to dla braku czasu, jaki tej 
pracy poświęcićby należało, już też dla braku naukowego przy- 
gotowania, znajomości obcych języków i t. d 

względniając wszystkie te okoliczności, które mi dotych- 
czasowe doświadczenie nasunęło, postanowiłem zebrany przez uczniów 
materyał surowy opracowywać krytycznie sam i w miarę możności 
publikować w rocznikach Sekcyi Rolniczej Komisyi Fizyograficznej. 
Trzymać sie przy tem zamierzam następującego porządku : 

pracy każdego ucznia wybrany będzie materyał faktyczny, 
czysto rzeczowy. a w szczególności liczbowy, oraz te wnioski i uwagi, 
które wysnute prawidłowo z obserwowanych faktów, zawierać będą 
spostrzeżenia i prawdy nowe lub interesujące potwierdzenie zna- 
nych. Natomiast odrzucone będą nie tylko fakty lub rozumowania 
błędne, ale także cały balast ogólników i rzeczy w nauce znanych. 
który, w wypracowaniu ucznia potrzebny, bo świadczący o obezna- 
niu się z przedmiotem, tutaj nie byłby właściwym i niepotrzebnie 
do rozwlekłości pracy by się przyczyniał. Po przedstawieniu fakty- 
eznego dorobku, zebranego własną pracą ucznia, nastąpi krytyczne 
rozważenie uzyskanego materyału liczbowego, porównanie go z ma- 
teryałami dawniej zebranymi, przedstawienie wniosków, do jakich 
nowy materyał upoważnia, wreszcie wątpliwości, jakie nastręcza. 


sprzeczne, które wyświetlić pozwoli praca późniejszych obserwato- 
rów, tj. młodszych kolegów, wreszcie pouczy uczniów. na co pod- 
czas wykonywania pomiarów i zbierania spostrzeżeń mają zwracać 
uwagę, jakich unikać błędów, jaki stopień ścisłości należy stosować, 
ару prawdy nie zamącić, ale przeciwnie z pozornego chaosu ją wy- 
dobyé. jaką wreszcie wartość do różnych pomiarów ргкуч1 чы 

W prawdzie и było poprzestać na zbieraniu i ogłasza” 


chniki sposób ten nie byłby odpowiednim, a to ze względu na 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 15 


w ten sposób znaczny materyał kastowy. a gdyby w przyszłości 
ktoś chciał przystąpić do jego syntetycznego opracowania i dojść tą 
drogą do ogólniejszych wniosków, przekonałby się niechybnie, że 
wiele liczb nie ma żadnej wartości, a w dodatku może niewiado- 
mem byłoby w wielu wypadkach, które z nich mianowicie, że brak 
niektórych, naj bardziej pożądanych właśnie liczb utrudnia wysnu- 
wanie wniosków, i w końcu, znużony zbyt mozolną a niewdzięczną 
pracą, porzuciłby ją wkrótce, nie osiągnąwszy zamierzonego celu. 
i usiłowania wielu skrzętnych pracowników poszłyby na marne. 
Przyjęta natomiast przezemnie metoda mieć będzie tę przy- 
najmniej zaletę, że w miarę postępu pracy, pozwoli skierować ją 
na właściwe tory, a gdyby nawet zastosowanie metody mierzenia 
różnych zawodów bydła tego samego typu i rasy nie miało dać 
wyraźnych i pewnych wyników, pokaże się to przynajmniej dosyć 
wcześnie, aby można było bez „wielkiej straty czasu i pracy zbie- 
‘тапа tego materyału zaprzestać. 
końcu jeszcze jedna uwaga dla sceptyków, którzy nie wie- 
rzą w pożytek materyałów, gromadzonych przez uczniów, a nie przez 
zupełnie ukwalifikowanych “spt k Niezawodnie rezultaty b 
lyby bardziej przejrzyste i pewniejsze, by je ita specyali 
ści, ZD! potrzebnym do p rowadzenia takich badań czasem, 
ki awą i środkami. Ale zadanie jest bardzo rozległe i do w ko- 
ania RE dee wielu specyalistów, wiele czasu i środków; 
Sina jesteśmy w położeniu takiem, że ani środków wielkich 
nie uon i ani, eo ważniejsza, specyalnie wykształconych ba- 
daczów. To te ż wolimy rozpocząć pracę z tymi środkami i z pomocą 
tych PE rcd us jaey na uslugi tej praey ezas swój i wiedze 
oddaja, niz nie rozpoezynaé jej weale. Unikniemy w ten sposób 
nowego potwierdzenia maksymy: „Lepsze jest nieprzyjacielem do- 
brego* i jeżeli nie dojdziemy do wykryc ia nowych prawd biolo- 
gicznych ani do umiejętnej klasyfikaeyi żyjących na naszej ziemi 
ras zwierząt domowych. to przynajmniej usiłowaniami temi ułatwi- 
my pracę naszych następeów, tórym wskażemy, jakich dróg na- 
leży unikać, jeżeli nie będzie nam danem wskazać im, która droga 
do celu prowadzi. 


IV. 


Studya nad bydłem krajowem w Polsce rozpoczynamy opisem 
jednej z poprawnych obór krajowego bydła w Królestwie Polskiem, 
obory prezesa komitetu Towarzystwa kredytowego ziemskiego w Kró- 
lestwie Polskiem, p. Ludwika Górskiego w Sterdyn ni. 

P. Ludwik Górski był jednym z pierwszych w Królestwie 
ziemian, który w epoce powszechnego hołdowania modzie, nakazu- 
Jącej import ras obcych do kraju. wiedziony myślą oby watelską, za- 
pragnął stworzyć poprawną rasę krajową z materyału miejscowego, 


16 DR. WALERYAN KLECKI 


obór galicyjskich, a jeżeli tak, — to czem i w jakiej mierze. Po- 
trzebę dokładniejszego zbadania obory sterdyńskiej, oraz materyału, 
z którego ona powstała, w kołach owców polskich odezuwano 


rogatego w Królestwie Polskiem 1), w którem na str. 98 czytamy: 
„Największa szkoda, że nie mamy żadnych wiadomości o ezar- 


, 


egat na powiat krasnostawski, wspomina w swem sprawozdaniu, 


и 


Trzymając się ustanowionego i powyżej uzasadnionego po 
rządku, podajemy najpierw zebrany przez p. Dehnela materyał. 


') Prace Sekcyi rolnej w roku 1899. Warszawa, 1900. : 
2) Zarodowe bydło czarne rasy krajowej w Sterdyni. Gazeta Войисга, 
г. 1897, br. 15. 


STUDYA NAD, BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 17 


I. 
August Dehnel 


Obora bydła krajowego w majątku 
Sterdyń. 


Położenie geograficzne. Majątek Sterdyń znajduje się na Pod- 
lasiu, w ziemi drohiekiej, na pograniczu Mazowsza (w powiecie 
sokołowskim gubernii siedleckiej), mniej więcej o milę od rzeki 
Bu 


ga. 

Historya obory sterdyńskiej. Obora krajowego bydła w Ster- 
dyni istnieje od r. 1870, jak to wykazują miejscowe regestra go- 
spodarskie, które w tym celu przeglądałem. Pierwotnym materyałem, 
z którego ta obora została utworzoną, było czystej krwi krajowe 
bydło maści rozmaitej, przeważnie jednak czarnej. które sprowa- 
dzono do Sterdyni przed laty trzydziestu z szlacheckich zaścianków, 
położonych po prawym brzegu Buga, już w gubernii łomżyńskiej. 
W gubernii bowiem siedleckiej, a mianowicie w powiecie sokoło- 
wskim, bydło rodzime dawnego typu, o ile mnie się zdaje, już nie 
spotyka się weale; znikło ono pod wpływem ras zagranicznych. spro- 
wadzanych do kraju przez właścicieli większych posiadłości i od 
wielu już lat w posiadłościach tych hodowanych Natomiast w li- 
eznyeh zaściankach szlacheckich gubernii łomżyńskiej stroniono od 
wszelkich innowaeyi. uporczywie trzymając się wszystkiego, co sta- 
rodawne i miejscowe, i dzięki temu ocalało tam rodzime bydło kra- 
jowe, t. zw. nadbużańskie, domieszką obcej krwi nie zmienione, 
z powodu niedostatecznego żywienia i niedbałego chowu nędzne, 
maści przeważnie czarnej. i 

o prawda trudno przypuszczać, aby i w tem bydle nie było 
bezwzględnie żadnej domieszki krwi obcej; ale jeżeli gdzie, to chyba 
w Łomżyńskiem typ krajowego bydła najlepiej się przechował. 

Przed laty trzydziestu skupiono po owych  zaściankach 
łomżyńskich kilkadziesiąt cieliczek 2 do 3 miesięcznych tej rodzi- 
mej rasy, wychowano je bardzo starannie i przeprowadziwszy sele- 
kcyę, wyborowe jałoszki zatrzymano do chowu, jako —— za- 
rodowy, z którego z biegiem czasu powstała obora sterdyńska. 

obec tego, że obora sterdyńska była i jest zupełnie odoso- 
bniona w okolicy jako obora bydła krajowego, a dla uniknięcia 
chowu w pokrewieństwie i w celu odświeżenia krwi koniecznem 
było posługiwanie się buhajami z innych chowów, miała więc obora 
ta do walezenia z wielkiemi trudnościami, o których nieraz słysza- 
łem, będąc naoeznym świadkiem prowadzenia tej hodowli w Ster- 
dyni. Na trudność dostania buhajów nieraz słyszałem utyskiwania. 
Spraw. Kom. fizycgr. T. XXXVII. Część III. 2 


18 DR. WALERYAN KLRCKI 


Radzono sobie w rozmaity sposób: dawniej skupowano nad Bugiem 
po zaściankach drobnej szlachty buhaje czarnej maści, 2 do 3 le- 
tnie, które przeznaczano do rozpłodu. Rezultaty były niedobre, a bu- 
haje owe, w młodym wieku nędznie żywione i niewyrośnięte, wy- 
glądały wprost śmiesznie przy krowach, już dosyć poprawionych. 
Dopiero od lat kilku do pewnego stopnia zaradzono złemu, ku- 
pując nad Bugiem 2 do 3 miesięczne buhajki, wychowując je 
w Sterdyni i z pośród najlepszych wybierając stadnika. Uzyskano 
w ten sposób lepsze rozpłodniki, ale w każdym razie prowadzona 
w ten sposób hodowla napotyka na wielkie trudności, którym za- 
radzić mogłaby tylko wspólna, zbiorowa akcya nad poprawieniem 
miejscowego bydła, kierowana przez stowarzyszenie hodowców. Po- 
„| gp obora nigdy do takich rezultatów dojść nie może, jak 
jednoczenie większej liczby obór, prowadzonych w jednym kie- 
runku i z jednym celem. 

Uzupełniając historyę obory sterdyńskiej, wspomnieć tu mu- 
szę, że przed 20 laty używanym był w tej oborze w ciągu trzech 
lat reproduktor rasy Angeln. Sprowadzajae go, miano na względzie 
wyrównanie form i poprawienie mleczności. Formy istotnie wyma- 
gały wyrównania, krowy bowiem, wychowane z jałoszek, zakupio- 
nych po nadbużańskich zaściankach, pod względem składu bardzo 
były różnorodne. 

Wpływu tego buhaja Anglera dziś tylko ślady pozostały 
i śmiało można o oborze sterdyńskiej powiedzieć, że składa się ona 
z czystego bydła krajowego. 

Pomiary 15 krów z obory sterdyńskiej. Poniżej podaję wy- 
miary 15 krów z obory sterdyńskiej (Tabl. I па str. 20—21), oraz 
wymiary przeciętne, maksymalne i minimalne (Tabl. II na str. 22 — 23). 
Wymiary te pozwolą ocenić kształty krajowego bydła sterdyńskiego 
1 stopień jego wyrównania. 

Skład krów sterdyńskich na podstawie pomiarów. Za podstawę 
poniższego opisu budowy krów sterdyńskich na zasadzie pomiarów 
przyjmuję normy, podane przez Wernera oraz Кгаетега, 


ernera); podobnież długość tułowia (mierzona poziomo) wynos! 
J 


żnych jego ras. 

Podług norm Wernera, ustosunkowanie części tułowia prze- 
dniej. środkowej i tylnej, jakie wykazują zmierzone krowy ster- 
dyńskie, bardziej odpowiada typowi mlecznemu. niż opasowemu. 

W stosunku do długości tułowia, bydło to jest wysokie (wy- 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 19 


sokość = 84:19, długości), wyższe, niż przeciętna, uzyskana przez 
Wernera (829/,). 

Przyczynia się do tego długość nóg, która wynosi (od łokcia) 
u krów sterdyńskich 46:90/, długości tułowia, gdy podług W er- 
nera średnio wynosi 40—450/, !), a nogi, których długość wynosi 
45—509/,. (a więc takie, jak u bydła sterdyńskiego) uchodzą za długie. 

Mierzone od punktu Bielera, nogi nie wykazują jednak 
znacznej długości. Według bowiem norm Kraemera, w chowach 
mlecznych (a więc przy stosunkowo znacznej długości nóg) wysokość 
punktu Bielera wynosi około 450/, długości tułowia, w opasowych 
(a więc przy nogach krótkich) wynosi ona około 35*/, długości 
tułowia, gdy u krów sterdyńskich wysokość punktu Bielera wy- 
nosi 40'79/, długości tułowia, a więc niezbyt wiele; polega to je- 

nakże nie na tem, że nogi są krótkie, ale że w stosunku do po- 
łożenia wyrostka łokciowego, punkt Bielera leży nizko (o 9'4 em. 
niżej). 

Głębokość tułowia (względnie piersi), zmierzona bezpośrednio, 
jest o 5'2 em. większa od obliczonej przez odjęcie długości nóg, mie- 
rzonej od punktu Bielera, od wysokości w kłębie. W °/, głęboko- 
ści tułowia w ten sposób obliczonej, długość nóg od punktu Bie- 
lera wynosi 93:6*/,, со według Kraemera odpowiadałoby typowi 
bydła o użytku wielostronnym. 

Zmaczna w stosunku do długości tułowia wysokość w kłębie 
przy długich nogach jest właściwą typowi mlecznemu. Podług Krae- 

era, w chowach mlecznych wysokość w kłębie w %, długości 
tułowia zbliża się bardziej do 850/,, w chowach mięsnych — bar- 
dziej do 77*/,. Podług Wernera. w chowach mlecznych długość 
nóg przeciętnie wynosi 446?/, długości tułowia, w mięsnych 41:6»/,. 
Wymiary odpowiednie krów sterdyńskich wskazują zatem wyraźnie 
na typ mleczny. 

Szyja jest bardzo długa, со również odpowiada typowi mle- 
<znemu, zwłaszcza nizinnemu. 

Odpowiednio do długości nóg, i głowa jest długa (podług norm 
Wernera), co potwierdza znaną korelacyę. 

Co się tyczy kształtu głowy, to podług norm Wernera na- 
leżałoby uważać, że czoło jest жей күс) krótkie, odległość między 
nasądami rogów mała, najmniejsza szerokość czoła średnia, wreszcie 
największa szerokość czoła bardzo mała. 

Zwłaszcza czoło jest uderzająco krótkie; długość jego wynosi 
zaledwie 410/, długości głowy, gdy, podług Wernera czoło, 
którego długość wynosi mniej niż 45%, długości głowy, już uchodzi 
za bardzo krótkie. Podobnież w najszerszem miejscu czoło jest bardzo 


D Przeciętna z 750 pomiarów Wernera wynosiła 44°/, dłagości tułowia. 
PLI 


Le) 
м 
> 
= 
E 
x 
z 
« 
> 
x 
E 
H 
< 
E 


DR. 


20 


9-91 9T | 9T | 91 | 61 |9T | 8T | qr | la яя | 6L | $T | 9E. | ŁU | po п 49804 ролдо 
ata | gz Vga 92 | ag | 18 |6 |та | Ge | Łe ев |«8 | 02 | ge | a | gà |. ^c — ugio дюаща 
9-21. gT | Tr | | SE OL т | ет 19-51 | егег | 91| GL | GE | 3T lest" vxsÉd эзоҳоіотв 
FSI ZI | GL | 27| 97| TT. |81 |9т | $1 |9 91 959 ŁY | 9 9591 | | ` ` qowyzojod m 930304976 
S16 | 6T 65 | Te | Ile | 61 | GG |16 86 | 15 05 76 981 15 | TG | `° ` pozo 9goqo1ezs wzsydjm(EN 
БӨ | ST | 61| 6T] 67 | zr | |617 | 08 | 61 08 |81 18 М |8; | 81 ` "gozo 9goxozozs wzeforuuieg 
Oti ST | 97| 811 8T | GŁ 161 | 71 ӨГ eh | TE | 811421] S OD Let ET EE EE 
1.06 | 06 | 05 | le | 68 |6L | Te | 06 | 86 | TE | 61 | 06 | cz | 8| | Ta | 0% ` ` cupozo ogo3npq 
3.09 | 60 | Gr | 67 | 90 | 098 67 | 65 90959 67 | IG 959 ӘР 0-69 | GQ | [20208 iwm rzpómuią 
[ərupəzid op (q 
3.87 | 19 | 67 м | 69 | 87 1917 м 38 | Og см 967 IG | GP | оч | 00 | Zongen op (u Kaoj3 ososngq 
7.09 | 73 | 67 | 69 | 98 | IG | 87 |09 |f% | 09 | 69 | 09 | 89 | ос |967 09 ' ` ` ` [ouk rogózo agoën 
199 | 99 | žo 79 | 99 |029 | GŁ g9 |ë; 29 69 | aż qg; | 79 | 69 Joen ` " femoqpoay rogóza озона 
7.38 | 57 | SE | 96 | GE | SE | 98 | 78 | goë 7€ | ŻE | 96 | ge |9-98 998 ` ` ` паров rogózo ogoSupq 
V-Lol| 261 |161 [681 |08Т | OGT | $81 | SGI | GEL [861 | 961 зат ват | SGI | OST |OGL |^ ^ ^ € "m м pzoqosk AA 
b.e9l 9-691 OTT [EGT ¿qI |9-69T | ¿qI 9.21 q.9FT At |9-OGI ТЭТ ent 19.197 9-991 ZGT | ° (пол 
ч E "qe овойпу(] 
S.ISI 291 (SET TOT |GGI |G-IGT 9.991 | 9ФТ | at (GFT | STI eet | OT | GFI | 991 ot (vuoza 
-әїш 0101704) wimojną ogony 
N M 
z ES 
ёк T #9 019 | Z | 9 | 88 | eg |6 | TE | T | TF | 69 | 19 ozioqo м мог 19 
EL 
т 19%], 


21 


NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 


STUDYA 


L8 


02 


81 
961 
LH 


661 
16! 
Vel 
Gel 
Ge 
60 


> ` wuo3o зо 
бо, ш» oSerupezid nos 
{ери messgopísu m оп po^qo 
'1e[ 
ott маны МИ кк ромҷо 
' * одәмоҳоҳв navjs 980x08Á A 
Et Bëeeec? gog 98030SÁ дү 
` ruierz ор 
*"io[etq nąqund po (v 
` ‘wom ор одем 
оро vxiso1£A po (в 
` wuoño Kpestu эвоҳов AV 
АЯ ogogosk M 
` qoXmoruezpots мох 
чол нши ogoyosk A 
` ЦОАмодро!Ч моң 
002и quíusa duas 980x084 M 
qo£moruozpots MOX 
жык ыйар ура оворЗәтро 
Ч2Амозроа мох 
ласа qoktziyśuhoż 9g0130]pO 
` Iszotd Donn 
: * + ` {дөй 93040499) 
: көйүнө uz ївлөтї 230404978 
xis (qos moyaeq rogofsoru 
>> 980]3o[po) vrupoz1d 290402975 
U d 
TU inn w M | ins 980304975 | 
° pedo; viuoiq = 
-oza8 Zantod op man po(qig = 
оаэ mqund 'z4mfnu op di 
rurefoa Ávporuod поц po(e 


Zon 99ox 
-0SM 


. ` D B D 


WALERYAN KLECKI 


(¿ oN) OL 
(ZE oN) ZT 
(ёт ох) 9.87 
(T ох) GI 
(Z oN) GT 
(GI 0N) gt 
(cg oN) Gf 
(58 oN) €F 
LGS oN) FF 
(cg ох) ro 
(сс ох) 08 
(eg oN) TEL 
(88 oN) OFT 
(58 ох) 881 


(6! t$ oN) GI 
(9 oN) SI 
(TE 147 '19 oN) #6 
(9 oN) Te 
(9 оқ) 61 
(TĘ oN) сё 
(с oN) сс 
(G oN) єс 

(G oN) 98 
(TĘ oN) 9.82 
(рок) GF 
(09 ‘9 oN) eer 
(рок) 6.691 
(I oN) 291 


9-61 
7:31 


9-16 | 


81 
9-71 
2.06 
3.08 
9.37 
7.08 
2-99 
7.35 


T-L6l 
7:69T 
вто 


3 181em rzpómtiĄ forupozad op (q 


` ` ` ` . . ` . gastd 950401974 


` ` ` `  qowqzorod m 980301079 
` ` ` w[ozo 980xoiozs wzsydim (ем 
` ` ` ` врло 930304978 ezsforuwfey 
`  Ao0801 ruupuseu XzpƏrur 9osol8ə[pO 
бак а . 8,32 Ec a Voz pgo Sn q 
| Ámos 9go3npq 

° ` Коте op (в 
|t + * + (9щ 4} rogózo 9so3npq 
` ` ` ` " femoqpoag rogózo 9osoBn]q 
' * * * * fərupəzid rogózo osoSnpq 
t1 ` ' ` to * emp m ogoxos£ A 
’ (euozierur orugoxs) ermojn оводо 


` (wuoziotur 0101204) етмо оводо 


DR. 


z 


p €?ujóiooziq 


[əurorzod eimo 


z 


p ?ujoroeziq 
1980308 £A 
109724 */, м €uozot[qo 


z 


BM IZpƏA TIN 
p vujóroezig 


pozad op Kmoqś tsošulp 
pu тоўо®пур 


129714 ?/, A 200721140 


(әп108 131 

joroezad ?/, м wuozot[qo 
nivruiod 03908 

9Iq9pp M 

39 
nivrurod oSouv 

35 
nieruod oäong 


(эта 


fou 
fou 


feu 


"шә 
мо сү epa 
nivturod oSouup 


шашто 


"uro | 
мол GT роуа 
niutuod ośouep 


unurxejy x 


а 


3199714 


"шә өто 


22 


п "че 


28 


ROGATEM W POLSCE 


STUDYA NAD BYDLEM 


| 9.69 | (IG oN) GŁ 
LU | (ртввом) 91 
| am | (GI 1 ёсон) 86 
3.88 (ZI ом) 47 
| 5-15 (ZT ом) 86 
AU; (89 oN) 99 
6-97 (GL ох) 89 
6-68 | (cg т GI oN) 951 
0-98 (cg oN) Zal 
8.82 - 
LOR | + 
0:86 (g oN) 08 
6-28 86 oN) 69 
ce-Tel (cc ON) Sat 
6-97 (55 ON) 89 
&16 (IG oN) 68 
0-08 | (69158 oN) М 
| €0L | @& ! Z es ON) FT| 


(607 | (H ох) 89 
10% | (TF oN) 19 
EE | (E LFP “IP ок) я 
етт | (86 oN) Ië 


| 


| (09 oN) 26 

| (oa t ç ‘9 ЧР oN) 6T 
| . (09 oN) /# 

| (9 ох) 89 

| ($ oN) 98 
(V t OG oN) 29 
| (б oN) 94 
(9 oN) WT 
(9 oN) OFT 


— 


(py ON) 88 
(09 t € oN) 99 
(9 oN) 261 
(g ON) GŁ 

(I oN) Gq 
(58 1 09 oN) 0G 
(f oN) 81 


|L8 | (grz że ei ох) GI (p Y TG “L ON) eI 


| (I ох) 08 

| (oN) eg 
(Zg ох) Te 

(py 1 7 oN) 88 


. . . D DH b D . D D D . . 


vuogo ogoSnpkq 
vroodpuu oSotupozad nosferur urozsuotofuu m 1Зои pomq() 
not 0t * ` * ° aiejorq urojqund pod Lon ромҷо 
< > tt * * * * * oflowoxoxs navis 9904084 M 
(0107 + + + * * °  [femoqoo18 rogoq 980308 М 
` *amrolz op wiejorq njxuud ро (4 

Sou 930x084 M 
їшөт? op gm 83 }304Ам po (в 


31080 peseu 280308А М 
BZKZIĄ 980x084 M 
` * цәќлошотрәїѕ MOĄJSOJKM "071199407 980498 M 


° * * qokXmoJpolq MOĄJSOIKM ‘074491497 980084 M 
* ` qokmoluozpors MOĄJSO1(M '*uzij9uMoz 980]89|DO 


nz: cap '71:9uM92 9so]8ə[pO 


` 184914 po«qo 
` 182914 95030959 


. . . D H D . D . . 
. H D H H D D . H . D . 


* qureyjedoj wz 184914 9803404975} 
т logołsotuŃ м 950]89|ро) vtupozid 980304975 
' * quwaq pozid (q 
IKzs 9503401975 
Эз (R M IE e a tmołŚ ez (v 
m 8109149743 Kmopod op von po (q 


` * * №995 njxyund oBəzszÁA zs 9go8njq 


АЁ ор тшвдол PER: нон po (v 
D E B E D . D MOBO1 POMqO 
№0904 9808np(q 


24 DR. WALERYAN KLECKI 


wązkie. szerokość jego bowiem wynosi zaledwie 42:69?/, długości 
głowy, gdy podług Wernera czoło, którego szerokość największa 
t. j. w najbardziej na zewnątrz wystających punktach na obwodzie 
oczodołów, wynosi mniej, niż 44"/, długości głowy, uchodzi za bar- 
dzo wązkie. 

Rogi krów sterdyńskich są długości średniej. Długość ich wy- 
nosi 5450/, długości głowy, podczas gdy przeciętnie u bydła dłu- 
gość rogów podług Wernera wynosi 52:89, długości głowy. 

a uwagę zasługuje obszerna klatka piersiowa 1 znaczna sze- 
rokość miednicy krów sterdyńskich. Zarówno szerokość piersi > 
z przodu, jak również głębokość i obwód piersi są znaczne i odpo- 
wiadają typowi bardziej opasowemu, t. j. wymiary ich znajdują się 
pomiędzy normami. oznaezonemi przez Wernera dla typów mle- 
eznego 1 opasowego. Szerokość piersi z przodu (809/, długości tu- 
łowia) jest większa od uzyskanej przez Wernera przeciętnej, 
a szerokość za łopatkami (31:29/, długości tułowia) odpowiada prze- 
ciętnej, wymaganej przez Kraemera od prawidłowo zbudowanego 
bydła poprawnego (27—33"/). 

zerokość miednicy w biodrach jest podług norm Wernera 
duża, wynosi bowiem 31:29, długości tułowia, gdy przeciętnie Wy- 
nosi ona u bydła, podług oznaczeń Wernera, 33:69/,. Szerokość 
miednicy z tyłu (w wyrostkach siedzeniowych) jest według norm 
Kraemera (20—269/, długości tułowia), przyjętych dla bydła po- 
prawnego, normalna, wynosi bowiem 230/, długości tułowia. | 

Wreszcie według norm tak Wernera, jak również i Krae- 
mera, wysokość kości grochowej w odniesieniu do długości tułowia 
jest średnia. W stosunku zaś do wysokości punktu Bielera, któ- 
rej wynosi więcej niż połowę, jest wysokość kości grochowej zbyt 
duża. Wysokość przegubu (33'50/, dług. tułowia) jest podług Wernera 
znaczna, a ściśle rzeczy biorąc, na granicy średniej (30—33'/ 
i dużej (33 —35?/), według Kraemera jest ona zbyt wielka. ') 

Linia grzbietu jest dosyć równa. Krzyż położony jest w prze” 
cięciu zaledwie o 2:9 em. wyżej od kłębu, podczas gdy instrukcya 
badeńska dla bydła alpejskiego zezwala, aby krzyż o 4 em. wznosił 
się wyżej od kłębu. Na ogół krowy sterdyńskie nie są zatem prze” 
budowane. choć trafia się to u niektórych sztuk, np. u krowy 
No. 1 i No. 6, u których krzyż leży o 7 em. wyżej od kłębu. . 

Naogół pomiary wykazują widoczny wpływ starannej hodowli, 
prowadzonej już od 25 lat; wykazują one także. że w składzie krów 
sterdyńskich niema rażących wad. Nadto wynika z nich, że bydło 


"Kraemer utrzymuje, że u normalnie zbudowanej krowy wysokość 
KAJA wynosi 24—32"/, długości tułowia, a w chowach opasowych nawet mniej, 
n К : 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 25 


sterdyńskie ma budowę, właściwą bydłu mlecznemu z pewną ten- 
dencyą do opasu, na którą wskazują znaczne wymiary piersi i zadu, 
zwłaszcza wymiary szerokości. 

Morfologię bydła sterdyńskiego uzupelnimy jeszeze kilku szeze- 
gółami, a mianowicie : 

Rogi są u wszystkich bez wyjątku krów u nasady białe, 
w dalszym przebiegu, ku końcowi czarne. Zrazu idą one w bok, za- 
razem pochylając się ku tyłowi, następnie zwracają się naprzód. 

Skóra, nadzwyczaj elastyczna, jest grubości średniej; cienką 
nie można jej nazwać; tylko u kilku sztuk zauważyłem cienką skórę. 

Podgardle jest naogół mało rozwinięte. 

miona są naogół piękne, choć nie brak na nich grubych, 
nieszlachetnych włosów. 
y mleczne przeważnie dobrze rozwinięte. 
aga żywa krów wynosi przeciętnie 450 kg. 

Naogół obora ta robi bardzo dobre wrażenie i w kołach ho- 
dowców zjednała sobie pewne uznanie. 

Mleczność. Podług wykazów miejscowych, wydajność mleka 
krów krajowych w Sterdyni była w czasie od r. 1896 do 1898 
następująca : 

W roku litrów 

1895/6 28 krów dało mleka 54028 (przeciętnie od sztuki 1. 1930) 
1896/7 29, „ 60754 ( M » s» IL 2090) 
19978 39 w à ni СОО T » x » 41. 2459) 


Z liczb tych wynika, że przeciętnie krajowa krowa z obory 
sterdyńskiej daje 2161 litrów mleka rocznie. a że przeciętna waga 
żywa wynosi 450 kg. wypada zatem na 1 kg. wagi żywej 48 
litrów ezyli około 4:94 kg. mleka. ') 

W ciągu tychże 3 lat trzymane w Sterdyni krowy holender- 
skie dawały w przecięciu na 1 kg. wagi żywej 472 litrów, czyli 
ckoło 486 kg. mleka, a więc cokolwiek mniej nawet, niż krajowe. 

Fakt ten tłómaczę sobie tem, że bydło holenderskie w Ster- 
dyni nie jest dobrze odżywiane, prawdopodobnie z powodu złego, 
kwaśnego siana, gdy tymezasem bydło krajowe, oddawna do miej- 
scowych warunków dostosowane i zdrowe, lepiej wyzyskuje paszę, 
nawet gorszą, i może wskutek tego lepsze dawać rezultaty. W ka- 
żdym razie cyfry wykazują, że mleczność jest w oborze krajowej 
 sterdyńskiej rozwinięta dosyć wysoko, wyżej niż w najlepszych 

1 najdawniejszych oborach czerwonego bydła polskiego w Galicyi. 
Przytem doświadczenia, wykonane na miejscu, wykazały, że przez 
zwiększenie racyi pokarmowej, a mianowicie przez żywienie karmą 


1) W r. 1894/5 mleczność wynosiła przeciętnie na sztukę 1720 1., w roku 
). 


1895/6 —1900 1. (Gaz. Roln. 1899, № 14 


26 DR. WALERYAN KLKECKI 


bardziej treéciwa. DACIA w białko, można mleczność tę je- 
szcze bardziej podnie 


Tłustość mleka. kamien kilkanaście oznaczeń tłuszczu 
w mleku krów sterdyńskich, ale — niestety -- nie mając na miejscu 
przyrządu Gerbera, musiałem poprzestać na laktobutyrometrze, 
który даје jak wiadomo, rezultaty mniej dokładne 
eciętna ilość tłuszczu (z kilkunastu prób) wynosiła: 
w mleku krów krajowych sterdyńskich 3:320/, 
mleku krów holenderskich w Sterdyni 8:179, 
И tedy tłuszczu jest w przecięciu mniejsza, niż u czerwo- 
nego bydła polskiego, u którego zwykle wynosi 4—4:5%/, 


Woły robocze. Woły wprawdzie rosną i rozwijają sie po- 
woli i długo, nie osiągając znacznego wzrostu, ale są wytrzymałe, 
mocne i do pracy zdatne. 


Czas stanowienia krów. Jałówki są dopuszczane do bu- 
aja po Rey aaa 2 lat. Pierwsze cielenie się przypada zatem 
ac A gdy krowa ma skończonych lat 3. 
Dojrzałość. Krowy są zupełnie rozwinięte po skończonych 
4 latach. 


Waga cieląt nowonarodzonych wynosi około 25 do 82 kg. 


Wychów cieląt prowadzi się w następujący sposób: Przez 
pierwszych 7 tygodni cielę ssie matkę 3 razy na dzień. W nastę- 
pnych 2 tygodniach cielęta są pojone mlekiem, w ilości najmniej 
2 garney (= 8 litrów); każde cielę dostaje mleko swojej matki; 
w żłobku zadaje się w tym czasie owies, a nadto daje się siano. 
Po upływie 9 tygodni od urodzenia cieleta dostają mleko odtłu- 
szczone, 1/, # owsa, do Lg makuchu OP i zmieszanego 
Z owsem), nadto siana i koniezyny ad libitu 

Żywienie krów. Przez 4 miesiące letnie kam y chodzą po 
dobrem pastwisku, przeważnie po koniczynie. Przez pozostałe 8 mie- 
sięcy stoją na stajni, gdzie dzienna — paszy na sztuke wynosi: 


ywaru .... 105 %(==420 kg) 
słomy i sieczki 21 &(— 85 kg.) 
MARE CU. 00. 6 &(— 24 kg) 


makucha . ...  1b58(— 06 kg) 
Kraków 1899 r. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 27 


TE 
Waclaw Zakrzewski 


Czarne i czerwone bydło krajowe 
w Sterdyni. 


2%, 
SE 


Wstęp. 


Badania nad krajowem bydłem w Sterdyni podjąłem w roku 
1902 w celu sprawdzenia i uzupełnienia materyału, zebranego je- 
szcze w r. 1899 przez p. Augusta Dehnela. Uzupełnienie mate- 
doc: zebranego przez p. Dehnela, było pożądanem z dwu po- 
wodów: 


Maść. ` 
W dobrach sterdyńskich istnieją obecnie dwie obory krajo- 
wego bydła: bydło maści czarnej w Paulinowie i maści czerwonej 
w Seroczynie. Obora bydła czarnego jest liczniejsza i na oko wy- 
daje się bardziej wyrównaną. Bydło czerwone zaczęto hodować jako 
osobny zawód dopiero kilka lat temu. 


28 DR. WALERYAN KLECKI 


Bydło czarne. 


Ubarwienie tego bydła nie jest czysto czarne. Patrząc pod 
światło, u wszystkich prawie sztuk można zauważyć pewien od- 
cień rdzawy; u niektórych występuje nawet na pewnych partyach 
zupełnie wyraźnie rdzawe ubarwienie. To rdzawe ubarwienie wy 
stępuje u tych sztuk najczęściej w kroku, na wewnętrznej stronie 
tylnych nóg, częściowo także i przednich, czasami, lecz już rzadziej 
i w mniejszym stopniu, na podgardlu i na udach, dalej na 
brzuchu, częściowo na wymieniu i na tarezy mlecznej. Niejedno- 
krotnie i na policzkach można zauważyć ten odcień rdzawy. U kilku 
sztuk czub na głowie obfituje w rdzawe włosy. Pręga grzbietowa, 
również rdzawa, z czarnym, wąziutkim paskiem pośrodku, dosyć 
szeroka, występuje u trzech krów (z pośród 27 krów odmiany 
czarnej), w szczególności bardzo wyraźnie u jednej (Nr. 8). Prawie 
u wszystkich sztuk występują mniejsze lub większe plamy białe 
na brzuchu i częściowo na wymieniu, wogóle od spodu. Plamy 
te zwykle są niezbyt wielkie, niekiedy jednak przechodzą nawet 
w szeroki biały pas, biegnący środkiem brzucha (Nr. 10). U paru 
sztuk można zauważyć małe białe gwiazdki na czole. Nadto po- 
spolicie występują białe włosy w ogonie w postaci mniejszego lub 
większego kosmka białego wewnątrz kity ezarnej; zdarza się na- 
wet niejednokrotnie, że białe włosy w Des przeważają. U me 
których sztuk zdarzają się wśród włosów czarnych porozrzucane 
włosy białe, nie nazbyt jednak gęsto; szezególniej wyraźnie wystę 
puje to na głowie (n. p. u krowy Nr. 33). Zasluguje na uwagę, 7e 
tam, gdzie występują włosy rdzawe, mają one tę barwę w całym 
przebiegu. Jak się można przekonać, rozgarnąwszy włos, skóra jest 
ciemna. zawiera sporo pigmentu, nie jest jednak całkiem czarna, 
raczej brunatna. W miejscach, gdzie występują większe plamy białe, 
skóra jest pozbawiona pigmentu. Śluzawica jest u wszystkich krów 
bez wyjątku ciemna, z wahaniem w tonie od ciemnobrunatnego do 
popielatego. 


Bydło czerwone. 


W ubarwieniu tego bydła zachodzą dosyć. znaczne różnice. 
U większości sztuk maść jest dosyć jasna, z przewagą płowego. 13 
sztuk odmiany czerwonej. przezemnie mierzonych, dadzą się zauwa” 
żyć następujące odcienie zasadniczej maści, poczynając od najja” 
śniejszych i przechodząc do ciemniejszych: 

1) Maść płowo-dzika (1 sztuka) 

2) , jasno (bułano)-płowa (2 sztuki) 

3) , płowa (2 sztuki) 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 29 


o Maść płowo-czerwonawa (3 sztuki) 

„ czerwona wpadająca w wiśniowatą (3 sztuki) 
6) „  wiśniowa z grzbietem jaśniejszym (1 sztuka) 
T) ›„  ezerwono-brunatna (1 sztuka). 


Żadna jednak z powyżej podanych kategoryi maści nie wy- 
stępuje na całem ciele; stanowi ona zwykle tylko zasadniczy ton, 
przytem jednak na różnych częściach ciała można zauważyć dosyć 
dużo ciemniejszych lub jaśniejszych odcieni. Ciemniejsze niw: 
zdarzają się przedewszystkiem na głowie, zwłaszeza na ezole, wo-, 
góle na przodzie głowy, około oczu (często to re gas zabarwie- 
nie wystepuje tutaj dosyé wyraźnie w postaci t. zw. ,okularów*) 
dookoła pyska, ponad jasną obwódką, Zon bezpośrednio, ślu- 
zawiee!) dalej po bokach części twarzow nadto na brzegach 
uszu. Oprócz tego, ciemniejszy odcień mme bg bardzo wyra- 
Źnie od przodu na nogach, zwłaszcza przednich (przechodząc niekiedy 

w barwę prawie czarną), na szyi i podgardlu od spodu, na dolnych czę- 
ściach boków, czasami na brzuchu, a nie rzadko na dolnej części ogona. 

u czerwonego bydła жү się zwykle w kiści ogonowej dosyć 
sporo włosów jasnych a nawet białych, wśród włosów 'eiemniejszych. 

„Jaśniejsze tony występują zwykle na tylnej części brzucha i koło 
wymienia, które pospolicie jest porośnięte гамы delikatnym włosem 
jasnym; dalej, jaśniejszy odcień daje się zauważyć bardzo wyraźnie 
w miedzykroczu, na wewnętrznych stronach nóg. także na tylnych 
częściach nóg, zwłaszcza zadnich. U niektórych sztuk występują 
na brzuchu i na wymieniu nawet dosyć spore białe plamy (na ogół 
jednak niezbyt często), a niekiedy nawet całe wymię jest od spodu 
ARNESA К: włosem. Ги UR czerwonych czasem trafia się mała 

iała gwiazdka na czole. Sluzawiea jest w większości wypadków 
ciemna; tylko u czterech sztuk znalazłem $luzawiee zupełnie jasną. 
Jak to już zaznaczyłem, pręga grzbietowa i jaśniejsza obwódka, okala- 
jaca Sluzawiee (t. zw. sarni pysk, z niemieckiego Rehmau/), występują 
u krów czerwonych dosyć często, a mianowicie pręgę grzi ietową, 
przebiegającą przez cały grzbiet, lub występującą na części linii 
grzbietowej zauważyłem u 7 sztuk; również u 7 z pośród 13tu mie- 
rzonych sztuk stwierdziłem występowanie obwódki dookoła śluzawicy. 


Jałowizna. 
Dla uzupełnienia charakterystyki maści bydła qtii dna M 
podaję poniżej niektóre dane eo do maści jalowizny. Z 21 ztuk, 


1) Obwódka ta zdarza się mniej więcej u połowy sztuk. 


30 DR. WALERYAN KLECKI 


jakie widziałem, 3 są na calem prawie ciele wyraźnie czarno- 
rude. Maścią swoją różnią się one zarówno od bydła czarnego ja- 
koteż czerwonego, więcej jednakże zbliżając się do czarnego. Na 
grzbiecie pośród barwy ciemno-rudej występuje u wszystkich trzech 
sztuk jasno-ruda pręga. Wszystkie trzy mają jaśniejszą obwódkę 
dookoła ciemnej śluzawiey. Z pośród 10 sztuk czarnych wyróżniała 
się wybitnie jedna. Miała ona wyraźną pręgę grzbietową, obwódkę 
jasno-dzikiej barwy okalającą śluzawicę, uszy od wewnątrz rdzawe, 
nogi tylne nad samemi racicami białe, nadto sporą białą plamę na 
„brzuchu 1). Biała plama na brzuchu występuje jeszcze u trzech innych 
sztuk czarnych. Naogół u jałowizny czarnej rdzawy odcień wy- 
stępuje daleko słabiej, aniżeli u krów czarnych. Wśród czarnej 
jałowizny były 3 sztuki zupełne pozbawione odmian i pod tym 
względem różne od wszystkich sztuk dorosłych. Jałowiznę czerwoną 
cechuje wyraźnie ciemniejszy ton maści w porównaniu z krowami. 
Z pomiędzy 8 sztuk czerwonych u 5 przeważał w ubarwieniu 
bardzo wyraźny ton wiśniowy, 3 zaś sztuki były jaśniejsze. U 
wszystkich wewnętrzne części nóg były jaśniejsze i wymiona wogóle 
jasne. U 7 sztuk kita ogonowa całkiem jasna. Jaśniejsza obwódka 
dookoła $luzawiey występowała u 6 sztuk; wszystkie one miały 
śluzawicę ciemną. Śluzawicę jasną zauważyłem u jednej tylko 
sztuki. Na ogół pod względem maści widocznem jest u czerwonej 
jałowizny znacznie większe wyrównanie, aniżeli u krów odmiany 
czerwonej ?). | 


Pomiary. 


Podczas bytności mojej w Sterdyni w sierpniu 1902 r. zmie- 
rzyłem wszystkie zupełnie wyrosłe krowy. jakie podówczas się znaj- 
dowały na folwarkach w Paulinowie i Seroczynie, a mianowicie 
27 krów czarnych (Paulinów) i 13 czerwonych (Seroczyn) 3). W na- 
stępujących dwu tablicach podaję przeciętne wymiary zmierzonych 
przezemnie tak czarnych, jak i czerwonych krów, maxima i minima 
tych wymiarów, oraz stosunki zachodzące między przeciętnemi ty ch 
wymiarów. : 

Wymiarów każdej z osobna krowy i stosunków między tym! 
wymiarami dla każdej z tych krów w niniejszej pracy nie podaję. 
Odpowiednie tablice stosownie do życzenia Prof. Dr. W. Kle ckiego 


1) Sztuka ta, jak słyszałem, ma być usunięta z chow 
3) To więks: ó i 5 


w dużym stopnia wpływowi obecnie używanego buhaja. Buhaj ten jest masci 
<©zerwono-wiśniowatej z przodem, szyją, karkiem, brzuchem i nogami (od zewnątrz) 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 31 


przygotowałem i złożyłem w Zarządzie Sekeyi rolniczej Kom. 
Fizyogr. Akademii Umiejętności. 

Wnioski, jakie z pomiarów zestawionych w tablicach na 
str. 32—35 wysnuć można, w wielu wypadkach są zgodne, często iden- 
tyczne, z wnioskami p. Dehnela. Jednakże w szczegółach dokładne 
porównanie pomiarów moich z pomiarami p. Dehnela wykazuje 
pewne różnice, dla niektórych pomiarów nawet bardzo znaczne, 
i dlatego zniewolony jestem szczegółowo porównać liczby, zawarte 
w moich tablicach (Tabl. I i II) z liczbami, uzyskanemi przez p. 
Dehnela. Porównanie to pozwoli mi uwydatnić, pod jakimi wzglę- 

dami i o ile uzyskane przezemnie rezultaty są zgodne z wynikami: 
p. Dehnela lub o ile od nich się różnią. 

o do wielkości krów sterdyńskich, t. j. wzrostu i długości 
tułowia, z moich liczb wypada ten sam wniosek, który w pracy 
swojej podaje p. Dehnel, t.j., że krowy te są wielkości średniej. 
Jednakże według moich pomiarów są one nieco większe, niż według 
pomiarów p. Dehnela. Przeciętna wysokość w kłębie jest według 
moich pomiarów u ezarnych krów zaledwie o 0:3 ст., а u czerwonych 
о 02 em. mniejsza od przeciętnej, podanej przez Wernera dla 
ogółu bydła; również i długość tułowia (poziomo mierzona) różni się 
nieznacznie od liczby przeciętnej Wernera, u krów czarnych bo- 
wiem jest о 3T cm. a u czerwonych o 44 cm. od niej mniejsza. 

Otrzymane przezemnie liczby, określające stosunek wysokości 
w kłębie do długości tułowia (83'90/, długości tułowia dla bydła 
czarnego, a 8440/, dla czerwonego) różnią się nieznacznie od liczby 
р. Dehnela (84'10/,), są zatem również wyższe od przeciętnej uzyska- 
nej przez Wernera (82'00/,). Można więczgodnie zp. Dehnelem 
powiedzieć, że bydło sterdyńskie w stosunku do długości tułowia 
Jest wysokie. 

otrzynianych przezemnie liczb, określających długość nóg 
od łokcia również wypada podobny wniosek, jak z liczb p. Dehnela, 
. J}. nogi uważaćby należało jako długie. Jeżeli jednak, oceniając 
długość nóg, posługiwać się będziemy nowemi normami Wer- 
neral) które się różnią od dawnych tem, że odpowiednie wy- 
miary są obliczone w ?/, wysokości w kłębie, a nie w °% dłu- 
gości tułowia, a nadto że w porównaniu z dawnemi są ciaśniejsze, 
to długość nóg od łokcia, zarówno według liczb p. Dehnela ja 
1 moich, uznać należy za mniejszą; według liczb p. Dehnela 
uznaćby należało nogi (na podstawie nowych norm) jako zaledwie 
średnio długie, według zaś moich nawet jako krótkie. 

ysokość nóg od punktu Bielera, zarówno według pomia- 
rów p. Dehnela, jak również moich, nie jest znaczna; uzyskane 


1) Dr. H. Werner. Die Rinderzucht. Berlin (Paul Parey) 1902. 


mą 
А 
> 
= 
~= 
< 


(OT оҳ) Got 
(0g I OF ‘$ о) 9-15 
(Gp ON) сс 
(тс oN) 9-51 
(or т OT °N) TE 
(се oK) 87 
(GP 1 gE ON) org 
(eG 1 q oN) 9.08 
(g oK) 9.051 
(б oK) FI 
(q oN) с.т 


(9 oN) 9.81 
pł oN) Ga 
(ФР oN) сөт 
(W * 8I oN) ZI 
(69 t TF oN) o 
(TF 19] oN) 96 
(97 ! 1 ON) 9.19 
(TĘ oN) Go 
(9 oN) 9781 
(9T ох) 9.691 
(ЭТ ок) 091 


9:91 
6:66 
8.21 
6-71 
1-66 
ач 
0:67 
7:66 
0.851 
6-901 
3.691 


0198 Liga Pow fojupozad ор (q 


а wc 9 Xx 1 поне A 930701975 


* t + * * %JOZO 9soxoiezs WZSĄSTM(EN 


` mqozo (euzkzóm) osoxoiezs wzsferuurfuN 
08 — T Turepuseu Карәтш 80189 рО 
ех š ° ` * %]0Z9Ə вода 
Кмоүй 9sodnpq 
+ * *  £ormeznig op (e " 

Se ost > 108970 (erupezid oso3n]q 
"ow + ` ` ` ` elqópj A — 980308Á M 


' * (wuozierur opugoxs) urmojną 9soSnpq 


(euozaiorur ошого) gang) oan änt 


WALERYAN 
IP 


p*?ujórooziq 


p*ugóroezi,| 


m 


391oezad ?/, m wuozot[qo 


p eujóroezaq 


poA uix 


forupezzd op Kmoqś roso3ngp 
128081 


ов. 


108008 Ам 
/y ^^ €"uozot[qo 


bozad ° 


о ^ BUOZOIqO 


E 


JƏroəzid °/ 
ЭН м 


*nierurod оЗәпъе 


1 
“niururod odoue 


[əuro8 19лвл\ 17 
[әшот®оЧ етмо 
*nieruod oSouv 


[әп 
fou 
fou 


шә M ҷәќалвто 

MOIN LG ролум 

niuruod ożouep 
umwurjy 


149 m QOLUIVZI 

MOIĄ 26 родам 

naerurod oSouvp 
tunurtxu]ç 


шә M qo£uxezo MOJĄ ZG Z 


9109714 


р em 


nietuod oSoug 


52 


цәХи1ё72 MOJĄ /Z KIEIUOJ 


т 19%], 


33 


NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 


STUDYA 


6:26 


989 9-29 
Lët | 8-11 
— lte 
Lte | 9-18 
TAG | oe 
92% | 6.68 
0-88 | T-97 
Cent ¿98 
0301 | £-£8 
ges | Lët 
L68 | €-66 
$351, TIT 
639 | 1-97 
698 | 988 
See | 2:48 
— | 6:07 
— | 01 
8.6% | 6ЧЕ 
LEG | ЗАТ 
= |961 


(35 


(g oN) 84 
(ag oN) 9-91 
(g oN) 9-18 

(cg 1 G oN) pF 
(се oN) 9-18 
(58 oN) GGG 
(58 oN) 99 

(cg ом) 9-8 81 
(58 oN) Set 

(ОТ oN) 76 
(LY oN) ¿F 
(OT oN) 991 
(ОТ oN) 6.99 

(от oN) 6.98 
(OT °N) 9-28 
(08 ON) 9.87 
(08 9N) €I 

FT ot ON) 18 


(86 9N) 9-09 


(GF oN) GI 
(T oN) 85 
(IG oN) €T 


(9 oN) 26 
(9 oN) 05 
(95 oN) Z? 
| (+99) Sg 
(9 oN) 6€ 
| (9 oN) €9 
(9 oN) TL 
(9 oN) 681 
(9 oN) 9.571 
(48 oN) eg 
(9 oN) ro 
(9 oN) 6.867 
(I? oN) ei 
(9T о) 87 
(# oN) ot 
(81 oN) 61 
(w 18191 '8 2*6 PON) ZI 
(9 oN) #9 


(9 t & oN) GŁ 


(FP oN) Gët 
(y oN) 9.98 


(TF ! F “€ oN) Got 


$c SE ое ее . . б « *въпоДо зо 
Ecos Rn: nosforu urozsyerofeu m wou powqO 
` ` -patag wejqund pod 130и pomqQO) 
PONY 089403038 naujs 980X08Á A 
ее: ' * * (әмоцоо28 gog 980X08Á M 
` ` шә? op 242j24g njxund ро (q 
| Bou ogoqosk M 
tuaz op o." "x1soiKAa ро (v 
„res on ' * ` wuoSo Apeseu 2503084 M 
Poe RW wur nud or ^ 2 980x084 M 
' wWoKaoruezpors MoxjsoiKa qoKuzijouaoz 980]Jo[pO 
et ти me qokuziqóumoz 9gol8ə|pO 
© жуш» ° = + + * + тале poMqQ 
Fue (ow к ROA x. м 98040959) 


<*> 07 7 7 7 ` ` urwgjedoj wz 192911 990304975 
кч pre 9go]8ə[po) erupozid 950301975 
` ‘yuyaq pozad (q 
IKzs 9804029785 
ER M ać u że; pot вт (e 


191890} 
serra ist: op up ро (q 


rzs 9go3npq 
` ` nqóp[ mqund 089787 м 
P ор ruregoz uet по. po (в 
. . . . A0801 posqo 
REJ Жу E AN ДИ wad RR LU. T E . м0301 зо а 


t ^o» s n OO * PE c d WAWIE 


T. XXXVII. Część III. 


Spraw. Kom. fizyogr 


(g oN) ot 
(@ ol 905 
(G oN) 9.91 
(gy oN) €T 
(EF те Том) 25 
(8 ох) 67 
(8 oN) 97 
(8 oN) ОЕ 
(67 oN) 9.851 
(g oN) ott 
(g oN) -IFI 


(y oN) сг] 
(or oN) *6 
(OF т 6T ох) €.81 
(7 oN) 8T 
(# oN) 9.98 
(07 oN) 9-99 
(07 161 oN) 69.88 
(I oN) 98 
(LI °N) et 
(6 ох) сор 
(в ох) 8-191 


qowxzorod m ogoxo1ezg 
> > ` t t ` * `+ рото 9goxo1ozs eeneg 
"ot ` ` pozo (Buzkzóm) ogoxoaozs uzs[əruuríu N 
* ` ` ` * ` 70801 rurepeseu Kzpóru osopge[pQ 
pre R 1 + * * "Stoen овозот 
pad. таз м трамвая (orupozud ор (q 
| ao? вода 
: ` Kouwwzn[s op (в 
° ` ` ` моды rogózo ferupozid ово 
о. 
* ` 7 t ` " (wuoziorur erusoxs) gtaorm овоща 


(vuozierur 01101204) srmo} oso3ngq 


z 


p emórooziq 


I08g0x08ÁA. 
[6 М wuozor[qo 


*nivruiod oSoutp 8138129714 


DR. WALERYAN KLECKI 


IZpO AE. 
Je A 'euozot[qo 
+ rogodnąp 
Ja ^ €uozorqo 
GREG E 


18гел\ 
qepi A 
тәә2д@ ° 


98 
рә?л@ ор Амо} roso3npp 


әтдә2д@ ° 


z 


o19ezad ° 


1 
et 
39 


*navruiod oŻeue 


feux 
(әта 
(әп 


+ 


[əuiorzod vimo 
*niururod oSouv 


fou 
Gm 


шә м HTOKUOMIOZO 

молу GI рум 

nieruod ośseuep 
unutur 


шә M чәКполмләлә 

№024 GI рулем 

niwturod oSouup 
швах 


PIT 


EECH 


"p zu) 


шэ M qo£uoadezo MOIĄ GT Z 
nieruiod odou 


34 


"UDAUOMISZJ) MOJĄ 


II 719%], 


CT AO, 


35 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 


#81. 


(8 ох) 84 
(gy ! 8 'a oN) ZI 
(в oN) 907 
(Gy 1408 oN) TT 
(oy 1:9 oN) 9:88 
(uy 18 oN) 9:89 
(Т oN) "9:89 

(08 oN) 6.967 
(08 'oN) Z8T 
(q:080) #б 
((g ок) ӯ 
(g oN) ost 
(8 oN) 99 
(0g oN) 9.18 
(671 97 "PL oN) 68 
(0g 08) ST 
(0g 0N) GFI 
(с oN) So 


(gN) 79 


(67 ок) чет 
“(g '0N) 905 


(g 0N) 9.21 


(Том) 26 
(6T о) 0.61 
(61 ©N) 97 


(6116 oK) 9.09 ` 


(6T 9N) 68 
(8T oN) Gen 
(6T ох) g4 
(6Т oN):G.68T 
(61 ох) .0FT 
(61 oN) GE 
(61 oN) TG 
(61 9N) 108 
(6T oN) 94 
(6T 0N).09 
'(6T oN) 97 
( ом) 61 
(97 tT ZON) ¿I 
(¿p tI p ON) 09 


(T oN) $4 
(f oN) 9.81 


(061 FI oN) 58 
(08 ON) 9.7] 


Lat 
6.25 
8-67 


*'auofo овоща 


Kë 


viobdpuwu oSerapoz1d пәв[әтш urozsyoro feu m rou ролдо 
"o * t 7 c wag[erg urpund pod Gan po«qo 
p dus odemoĄOĄS мез 980X08f M 
оо Š Гәмоцәо18 19803 9SO3NOSÁAN 

` Tor op "wio[org myund po (q | POW |, 
TUIOIZ ор: wę ЗЫ -—— po (v à 


H H 


vuogo Kpeseu 9gox0sf дү 
*WZKZIĄ 9980X08Á дү 
q9Kaoruozpors моз{}волХл\ qoKuzij9uaoz 9oso]8ə[pO 


. D D ^. 


° Ee P4 cm ко овоў8әүро) 
, > “+: * ard poAqo 

os + * 191914 99030950) 
qureqjedoj wz 18911 990301979 


. . . . . 


асару: тозовота м ogoł30[po) wrupozid osoxpoiozg 


. ` . ` 


'purexureq pozad Io: 
4 128 9goxo1ezg 
Huot вт (v: 
* nmedo 1 

get Za e "qo o 
шә 109 op wqon ро (q. te saa 
* * nqółq njqund oBəzszÁA 
FA op mg Sou ТОТ пай po (в! 
i ` ` "90801 рома 

‘модо 9s0Snkq 
* wxsKd pgoqolozg 


36 "DR. WALERYAN KLECKI 


przezemnie odpowiednie liczby są nieco mniejsze od liczb p. Deh- 
nela; zauważę nadto, że z moich liczb wynika tak samo, jak z liczb 
p. Dehnela, iż różnica między wysokością wyrostka łokciowego 
a wysokością punktu Bielera jest znaczna (przeszło 9 cm), czyli 
że punkt Bielera w stosunku do wyrostka łokciowego leży nizko. 

Głębokość tułowia (a względnie piersi), mierzona bezpośrednio, 
jest według moich pomiarów dla czarnego bydła o 8:1 cm, a dla 
czerwonego o 2:8 em większa od obliczonej przez odjęcie nóg od 
punktu Bielera od wysokości w kłębie (w pomiarach p. Deh- 
nela różnica ta wynosiła 5'2 ст). Wyrażona w ?/, głębokości tu- 
łowia, w powyższy sposób obliczonej, długość nóg od punktu Bie- 
lera jest nieco mniejsza od podanej przez p. Dehnela, a miano- 
wicie: podług moich pomiarów wynosi ona u czarnego bydła 90:8%/,, 
a u czerwonego 90'90/,, zaś podług pomiarów p. Dehnela 93:6%/,. 
Stosując normy Kraemera, można jednak mimo tej różnicy po- 
wiedzieć, że pod tym względem bydło sterdyńskie ma budowę, 
właściwą bydła o użytku wielostronnym — wniosek, który z od- 
powiednich liezb swoich wyciągnął także p. Dehnel. 

Natomiast długość nóg od łokcia (przy zastosowaniu norm 
Wernera) i stosunek wysokości w kłębie do długości tułowia 
(przy zastosowaniu norm Kraemera) odpowiadają typowi bydła 
mlecznego. Także i ten wniosek wynika zarówno z pomiarów р. 
Dehnela, jakoteż i z moich. 

Większe różnice pomiędzy liczbami, podanemi w pracy p. Deh- 
nela a mojemi, zachodzą co do wymiarów piersi. 

Wprawdzie głębokość piersi i jej obwód okazują się dosyć 
znaczne, zarówno według pomiarów p. Dehnela, jak również we- 
dług moich 1); ale szerokość piersi czy to w barkach, czy też 
za łopatkami, jest według moich pomiarów w raźnie 
mniejsza, niż podaje p. Dehnel. Zaznaczę przytem, że jeżeli się 
zastosuje nowe normy Wernera. to głębokość piersi wypadnie 
na granicy między średnią a wielką, a obwód jej trzeba będzie 
nawet uznać już za mały, nowe bowiem normy Wernera są CO 
do obwodu piersi znacznie wyższe od dawniejszych. Szerokość piersi 
w barkach przy zastosowaniu dawniejszych norm Wernera jest 
według moich pomiarów średnią, niemal już małą, a przy zastoso- 
waniu nowych norm Wernera okazuje się nawet małą, podczas 
gdy według liczb p. Dehnela wypadałaby ona w pierwszym 
przypadku wprawdzie także jako średnia, ale już na granicy wiel- 
kiej, w drugim jako średnia. Szerokość piersi za łopatkami, która 
według liczb p. Dehnela odpowiada przeciętnej, wymaganej przez 


1) Według moich pomiarów obydwa te wymiary są nieco mniejsze, niż we- 
dług p. Dehnela. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 37 


Kraemera od prawidłowo zbudowanego bydła poprawnego, we- 
dług moich pomiarów jest od tej przeciętnej znacznie niższa, cho- 
ciaż jeszcze А asan Kraemera czyni zadość. Szerokość 
piersi w barkach według moich pomiarów wskazuje na typ mleczny 
badanego bydła, gdy p. Dehnel pod tym względem stwier- 
dza na podstawie norm Wernera pewną tendencyę w kierunku 
budowy, właściwej typom opasowym. 
iększą jeszcze różnicę w porównaniu z pomiarami p. Deh- 
nela wykazują moje pomiary szerokości miednicy. 
Szerokość miednicy w biodrach na podstawie moich pomiarów 
i przy zastosowaniu dawniejszych norm Wernera wypada jako 
średnia; jeżeli zaś zastosować nowe normy Wernera, to szerokość 
miednicy w biodrach należy uważać: u bydła czarnego jako małą. lecz 
blizką granicy pomiędzy małą a średnią, a u czerwonego jako małą. 
Kraemer żąda, aby u poprawnego bydła wymiar ten wynosił 
trzecią część długości tułowia, tyle też wynosi on według moich 
iczb. Natomiast według pracy p. Dehnela należałoby szerokość 
w biodrach uznać za wielką (zarówno na podstawie dawnych, jak 
1 nowych norm Wernera, a także na podstawie norm Krae- 


ległość wyrostków siedzeniowych). Według p. Dehnela, szerokość 
' Loin; albo 27:40/, wysokości w kłę- 
le, podczas gdy z moich pomiarów wypada dla bydła czarnego 
18-707, długości tułowia albo 233%, wysokości w kłębie, dla czer- 


1) Prof. Dr. L. Adametz. Studien über das polnische Rothvieh. Wien 
(Carl Fromme) 1901, str. 60. 


88 DR. WALERYAN ELECKI 


należy uważać za średnią, jeżeli wynosi 18:4 — 21:60/,, za wielką, 
jeżeli wynosi 21:7—25:00/, wysokości w kłębie. Zatem wymiar ten 
według powyżej podanych moich liezb i uwzględniając поме nor- 
my Wernera, uznaćby należało u czerwonego bydła jako średni, 
a nąwet już blizki górnej graniey tej średniej, а u czarnego jako już 
wyraźnie wielki, gdy na podstawie liczb p. Dehnela wypadałoby 
go uważać jako bardzo wielki. 


u 
krótkie nietylko absolutnie, ale nawet w stosunku do długości ams 


i moich jeszcze bardzo mała, ale tylko w odniesieniu do ca- 
{еј głowy, a nie do długości samego czoła, gdyż u bydła 
czarnego jest ten wymiar (43:99/, długości głowy) nawet większy, 
aniżeli długość ezola. Większe różnice zauważyć można między po- 
miarami p. Dehnela i moimi w najmniejszej szerokości (wężyźnie) 
czoła. Według p. Dehnela wymiar ten (37:00/, długości głowy) 
jest średni, a ściślej powiedziawszy, stoi na granicy między średnim 


1) W dawniejszem wydaniu Werner przyjmuje ten wymiar za długi przy 
32—34'"/, długości tułowia, a powyżej tej normy już jako bardzo długi, podczas 
gdy w no i je, że przy 39:0 —40'0%, wysokości w kłębie należy 
uważać głowę za średnio dluga, a najdłuższe dochodzą do 42°),. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 39 


a małym, podezas gdy według moich liczb szerokość ta u czarnych 
krów jest już widocznie mala (34'10/,), а u czerwonych nawet bar- 
dzo mała (3340/,), Werner uważa ją za małą przy 34 – 879/, 
a poniżej 340/, za bardzo małą. 

Długość rogów jest według moich pomiarów u czarnego bydła 
nieco większa, aniżeli to wypada z liczb p. Dehnela. Jednakże 
różnica jest tak nieznaczna, że nie zmienia podanego przez p. D eh- 
nela określenia rogów jako „długości średniej*. Wprawdzie u czer- 
wonych krów rogi są nieco krótsze, niż u czarnych, ale muszę za- 
znączyć, że wszystkie czerwone krowy miały same końce rogów 
ucięte i to mniej więcej o tyle właśnie, ile wynosi różnica ieh dłu- 
gości w porównaniu z bydłem czarnem. 

ozostaje mi jeszeze rozpatrzyć wymiary dolnych części nóg. 
Wysokość kości grochowej jest według moich pomiarów nieco wię- 
ksza, niż podaje p. Dehnel, i bardziej zbliża się do przeciętnej, 
jaką dla tego wymiaru podaje Werner w dawniejszych swy 
normach (jest od niej trochę większa). Przyjmująe nowe norm 
Wernera, wymiar ten jest według moich liczb mały (27:40/, wy- 
sokości w kłębie dla czarnego, a 27:70/, dla czerwonego bydła), ale 
Już blizki graniey ze średnim, gdy podług p. Dehnela jest on wy- 
bitnie mały (26:20/,); Werner uznaje wymiar ten jako mały przy 
26:4—27:90/, wysokości w kłębie. = aka jeżeli się weźmie ten 
wymiar w stosunku do wysokości punktu Bielera, okaże się on 


ze zastosowaniu zaś norm nowszych okazuje się ona już wyra- 


Linia grzbietu. U większości sztuk można zauważyć pewną 
łęgowatość, niebardzo jednak znaezną; krzyż jest przeciętnie o 51 
wzgl. 39:8 ст wyższy od wysokości w kłębie (różnica ta wynosi we- 


40 DR. WALERYAN KLECKI 


dług p. Dehnela tylko 2:9 cm); u stosunkowo znacznej liczby 
sztuk występuje pewne przebudowanie, dochodzące nawet (u krowy 
czarnej Nr. 6) 8 cm różnicy między wysokością w kłębie i w krzyżu. 
Różni się od tego znacznie jedna z krów czerwonych (Nr. 30), 
u której wysokość w krzyżu jest nawet o 2 em mniejsza, aniżeli 
wysokość w kłębie. 
Z pomiarów p. Dehnela wynika, że bydło sterdyńskie ma 
skład właściwy typowi mlecznemu (ustosunkowanie części tułowia 
przedniej, środkowej i tylnej, stosunek długości do wysokości, dłu- 
gość głowy i nóg, długość szyi), z tem jednakże zastrzeżeniem, że 
wymiary piersi wskazują na pewne usposobienie do орази. 

je pomiary potwierdzają główny wniosek p. Dehnela, 
nie potwierdzają jednak powyższego zastrzeżenia. Według uzyska- 
nych przezemnie liczb, składem swoim bydło sterdyńskie pod ka- 
żdym względem odpowiada typowi mlecznemu 1). Jeżeli p. Deh- 
Coe Ré wymiary piersi tak znaczne, że już znajdują się one 
pomiędzy normami. oznaczonemi dla typów mlecznego i opasowego, 
to tłomaczę to sobie tem, że p. Dehnel, mierząc tylko ezęść 
krów, jakie się w Sterdyni znajdowały, wybrał, być może, sztuki 
najbardziej poprawne, szerokiej budowy i wskutek tego uzyskał 
przeciętną, która nie pod każdym względem odpowiada istotnej prze- 
ciętnej z całej obory — przypuszczenie, które na wstępie mojej 
pracy wyraziłem i które do jej podjęcia było powodem. 

Różnice w składzie bydła czarnego i czerwonego pod wzglę- 
dem budowy są bardzo małe. jak to widać z załączonych tablie 
i eo zresztą wynika z liczb, jakie przytaczałem przy porównywaniu 
moich pomiarów z pomiarami p. De а (n. p. w wysokosci 
i głębokości tułowia, szerokości miednicy i t. d.). 

Rozpatrzywszy kształty bydła sterdyńskiego na podstawie po- 
miarów, przejdę do niektórych szczegółów morfologicznych, które 
daje bezpośrednia obserwacya. à 
| Kłąb jest na ogół niezbyt wydatny, wcale długi, natomiast 
miernie szeroki. 

Łopatka jest dosyć stroma, niezbyt silnie umięśniona. 

Rogi u wszystkich krów czarnych są u nasady jasne (jasno- 
żółte lub nieco wyżej białe), a w dalszym przebiegu przechodzą 
w czarne. U większości sztuk ta czarna barwa już występuje mniej 
więcej na trzeciej części długości (licząc od końca), czasem Je- 
dnak i połowa długości jest czarna, a zdarzają się rogi prawie cał- 
kiem czarne (n. p. u krowy Nr. 20). U czerwonych krów natomiast 


1) Z wyjątkiem stosunku długości nóg od punktu Bielera do głębokości 
tułowia, obliczonej przez odjęcie tej długości nóg od wysokości w kłębie. Powyż- 
szy stosunek wskazuje na typ wielostronny, zarówno według pomiarów p. Deh- 
nela, jakoteż i moich. 


BO ues 
Е R 
И, 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCR 41 


rogi są naogół jaśniejsze. Wprawdzie i tu wszystkie sztuki mają 
końce rogów ciemne, ale nie zawsze całkiem czarne. 

Pod względem kształtu rogów, bydło sterdyńskie wykazuje 
znaczne wyrównanie. Prawie powszechnie rogi skierowane są od 
nasady w bok, następnie zginają się ku przodowi i z lekka ku górze, 
dalej silniej ku przodowi i trochę więcej ku górze; często jeszcze 
końce zakrzywiają się nieco ku wewnątrz, a czasami także trochę wtył. 

Skóra jest naogół dosyć trudno przesuwalna i niezbyt miękka !), 
a przytem dosyć gruba. Na szyi jest ona znacznie cieńsza i dosyć 


sznej — średnie, a t. zw. „górny dołek m — bardzo malo wy- 


karmienie cielęcia Przy dla cieląt, przeznaczonych na chów, 
liczy się ogółem 480 /, dla cieląt zaś, których się do chowu nie za- 
trzymuje, liczy się 8 / mleka ażdy dzień, przez który cielę 


1) Tylko u kilku sztuk zauważyłem skórę wcale miękką. 


42 DR. WALERYAN КЫЕСК 


przejrzałem następujące wyp mleęzności (w brulionach): 1) wy- 
kaz z roku 1898/99, t. j. z epoki, gdy jeszcze krowy czarne i ezer- 
wone znajdowały się razem w jednej oborze na folwarku Pauli- 
nów; 2) wykaz mleczności krów cząrnych z roku 1899/900 i 8) 
z roku 1901/2, a nadto 4) wykaz mleczności krów ezerwonych 
z r. 1901/902. Z wykazów tych sporządziłem odpisy, na podstawie 
których ułożone są poniżej zamieszczone dane liczbowe o mleezno- 
ści krów sterdyńskich.  Zaznaeze przytem, że o ile z wykazu dla 
krów czerwonych na folwarku Seroczyn widocznem było, jaką liczbę 
litrów dodano do pierwotnej eałorocznej sumy dla zrównoważenia 
tego, eo odeszło na odkarmienie każdego cielęcia, to tymezasem 
w wykazach z folwarku Paulinów podane były tylko liezby, ozna- 
ezajaee cały wydatek mleka (wraz z ilością zużytą przez cielęta). 
Nadto zaznaczę, że ogólna roczna wydajność mleka, w tych wy- 
kazach podana, nie zawsze się zgadzała zupełnie dokładnie z o 
liezoną przez zsumowanie wydatku we wszystkich miesiącach roku. 

Według tych wykazów, w roku 1898/99 mleezność przecię- 
tna!) (28 krów) wynosiła 2577 / (maximum 38167 u krowy czarnej 
Nr. 6, minimum 11767 u krowy ezarnej Nr. 42); w г. 1899/900 
przeciętna mleczność krów czarnych (28 sztuki) wynosiła 2285 / 
(maximum 37127 Nr. 24, minimum 735 H. W roku 1901/902 mle- 
czność krów czarnych powiększyła się bardzo znacznie i wynosiła 
dla 23 krów przeciętnie 2699 Z (maximum 3788 1 Nr. 51, minimum 
2152/ Nr. 82). W tymże roku mleczność krów ezerwonych wyno- 
siła przeciętnie (12 krów) 2339 1 (maximum 3150 / Nr. 47, minimum 
11107 Nr. 19). Wahania w wydajności mleka są więc dużej Jer 
dnakże, uwzględniając niezbyt wielką wagę żywą krów sterdyń- 
skich, należy uważać ich mleczność na podstawie wykazów naogół 
jako bardzo znaczną. 


1) Przy obliczaniu przeciętnej nie uwzględniłem krów, dla których niema 
danych za cały rok, a więc: pierwiastek, które dopiero w ciągu odpowiedniego 
roku zaczęły dawać mleko, lub krów, które dla jakichkolwiek powodów w cią 
roku zostały z obory usunięte. 


Kraków, 1902 r. 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 43 


IH. 
Zygmunt Lucyan Ihnatowicz 
asystent przy katedrze hodowli zwierząt i mlecząrstwa w Uniw. Jagiell. 


Bydło krajowe ziemi nurskiej. 


Ją do obszaru, leżącego po stronie południowej tej linii kolejowej. 

ajpierw zwróciłem się na południo- wschód, w kierunku Ciecha- 
nowca, potem na południo - zachód w kierunku Nura, a w końcu 
badałem bydło w okolicy Szepietowa. Badania moje prowadzi- 


44 DR. WALERYAN KLECKI 


Lé Zeie Nurca, stanowiącego obeenie granicę między Królestwem 
Pols 1 1 


Podług informacyi, udzielonych mi w Sterdyni, pierwotny 
materyał, z którego miejscowa obora została utworzoną, poc odzil 
z zaścianków, położonych głównie w gminie Kamieńczyk Wielki 
powiatu ostrowskiego, a w szezególności z szeregu zaścianków. no- 
szących wspólne nazwy: Zawisty i Tymianki. Głównie w tyci 
zaściankach robiono zakupy bydła do Sterdyni, eo też później, 
gdym do owych zaścianków przybył, potwierdzali ich mieszkańcy 1). 
Tu więc jest główne centrum prototypu bydła sterdyńskiego. ` 

Jako jedna z cech charakterystycznych bydła nadbużańskiego, 
hodowanego w Sterdyni, uchodzi dosyć powszechnie czarna jego 
maść. Nie jest to zupełnie słuszne. Wśród bydła, pochodzącego 
z ziemi nurskiej, a zakupionego do obory sterdyńskiej w epoce, 
kiedy ją zakładano, były obok sztuk czarnych, także i inne, 
a 1 obecnie prowadzi się w Sterdyni hodowlę nie tylko czarnego, 
ale i ezerwonego bydła, — jak się zdaje, tego samego zresztą typu. 
Jeżeli może być mowa o „czarnem* bydle nadbużańskiem, a nie 


А 1) Oprócz tego, skupowano bydło do Sterdyni także ро jarmarkach w oko- 
licznych miasteczkach i osadach. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 45 


były wyłącznie na sztukach czarnych. Wreszcie, zbierając wiado- 
mości o rozległości obszaru, zamieszkiwanego przez bydło nadbu- 
żańskie, i wogóle o rozsiedleniu tego bydła, jako wskazówkę pod 
tym względem brałem częstość, z jaką występuje czarna maść. 

anim przejdę do szczegółowego przedstawienia moich ozna- 
czeń ilości czarnego bydła nadbużańskiego w stosunku do ogólnej 
jego ilości w rozmaitych okolicach ziemi nurskiej, chciałbym dla 
oryentacyi podać najpierw zebrane przezemnie podczas mojej wę- 
drówki wiadomości o ojczyźnie tego bydła i obszarze przez nie 
zamieszkiwanym. 


siedleckiej) spotyka się jakoby tego samego typu sztuki czarne, 
jakkolwiek już tylko sporadycznie. Tak przynajmniej informowano 


46 Di. WAEHRYAN KbkEOKEI 


mie wSterdyüi!) Natomiast jakoby nie spotyka się wcale jedho= 
maścistego ézarnegó bydła +урї hadbużańskiego ani nad Liweem 
(w powiecie węgrowskim gübernii siedleckiej), ani też w innych 
częściaćh Podlasia; np. w okolicach, położonych w górnym biegu 
Büga, pó lewej jego stronie, w kierunku Drohiczyna. Tych jednakże 
wiadomoSei, üdzielonyéh mi w Sterdyni, nie miałem sposobności 
sprawdzić. 
Jakkolwiek należy przypuszczać, że obszar, zamieszkiwany 
przez Gżarńe bydło nadbużańskie, jest dosyć znaczny, jak to już 
widać z podanych powyżej wiadomości, to jednak zdaje mi się, 2e 
obecnie glównem centrum, gdzie bydło tego typu przecho- 
` walo się w największej czystości, jest gmina Kamieńczy 
Wielki i gminy sąsiednie. j 
. Przypuszczenie to opieram na tem, że w miiarę tego 


i ‚йе. jak się 
do Kamieńczyka zbliżałem (od Czyżewa), ilość czarnego bydła w sto- 
sunku do ogólnej ilości bydła statecznie się zwiększała; w miarę 
tego zaś, jak się od Kamieńczyka oddalałem (w kierunku Szepie- 
towa), ilość bydła czarnego statećznie się zmniejszała. 
trzymanie się pierwotnego typu bydła czarnego w okolicy Ka- 
mieńczyka w całej jego czystości, być może, tlómaezy ta okoliczność; 
że okolica ta może najmniej była wystawiona na wszelkie wpływy 
zewnętrzne; wskutek odległości od centrów handlowych, złych ko- 
munikacyi, braku większych majatków, a wreszcie — last not least — 
wskutek usposobienia miejscowej drobnej szlachty, bardzo przy- 
wiązanej do dawnych tradycyi i stroniącej od wszelkich nowości. 
użo bydła ezarnego spotykać można na jarmarkach po mia- 
steczkach i osadach ziemi nurskiej i Podlasia. Najwięcej może 
przyprowadzają go do Ciechanowca; oprócz tego, eentrami handlu 
tem bydłem są: Czyżew, Wysokie - Mazowieckie, Sokoły, Brańsk, 
a nawet podobno Bielsk i Kleszczele. ; 
Zanim przejdę do dokładniejszego opisu bydła, w części po- 
wiatów ostrowskiego i mazowieckiego, pragnąłbym podać niektóre 
szczegóły o tych powiatach, zaczerpnięte ze statystyki urzędowej, 
które poniekąd rzucają pewne światło na warunki, w jakich bydło 
to żyje. i 
Ogólna charakterystyka powiatu ostrowskiego i mazowie- 


ski a zwłaszcza mazowiecki, gubernii jama siej, w których prowa- 
dziłem moje studya nad miejscowem byd 1) аах 
małej własności ziemskiej, a zwłaszcza drobnoszlacheckiej, i nieza- 


1) Wśród krów, należących do ofieyalistów i służby folwarcznej w Sterdy mi, 
źnajdowały sie, podczas mójej bytności, sztaki czarne, poéhodzdee ż najbliższe 
okolicy Stetdyni (š Chádzyna, Ceratówa iid.) 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 47 


wodnie okoliczność ta jest jednym ż głównych powodów, dlaczego 
w tych stronach utrzymał się w czystości typ bydła krajowego. 
Jak dalece w tych powiatach przeważa mala włastiośt, o tein 
ouezaja następujące cyfry, obliezone na podstawie materyału, ze- 
гаперо przez warszawski Komitet statystyczny ża г. 18941). Z tej 
urżędowej statystyki wynika, że gubernia łomżyńska wśród 10 
gubernii Król. Polskiego zajmuje pierwsze miejsce pod względem 
obszaru, będącego w posiadaniu małej własfńości. Obszar ten wynosi 
w рир, łomżyńskiej 64'10/, całego obszaru gübernii (wynoszącego 
903421 dziesięcin 2), podczas gdy przeciętnie w całeni Królestwie 
mała własność zajmuje tylko 51:69 ogólnej przestrzeni (a nie licząc 
ziemi, należącej do właścicieli osad, nawet tylko 490/,). W nnm 
cie ostrowskim mala własność stosunkowo jeszcze nie tak bardzo 
dominuje, zajmuje ona bowiem stosunkowo mniejszy obsżar (DD'29/)) 
niż w całej gubernii łomżyńskiej, ale w powiecie mazowieckim ta 
ртетода drobnej własności jest bardzo wielka. Gdy bowiem w са- 
em Królestwie własność mała zajmuje tylko mniej więcej połowę 
przestrzeni, to tymczasem w powiecie mazowieckim zajmuje ona 
aż 3 (750/,) całego obszaru. | 
gubernii łomżyńskiej mała własność składa się nie tyle 
2 własności włościańskiej, ile raczej z własności drobnoszlacheckiej, 


° з, gdy 
tymczasem we władaniu dworów i włościan znajduje Sie daleko 


1) Поземельная собственность въ десяти губершяхъ Царства Польскаго 
за 1894 годъ. Труды Bap. стат. комитета; XV, Варшава 1898. 

3) 1 dziesięcina = 1:0925 ha = 19512 morgów polskich. 

3) Poza ^gubernia łomżyńską, własność drobnoszlachecka reprezentowaną 


1 
checkich w Królestwie Polskiem w f. 1887 wynosiła 58 554, według wiadomości 
zawartych w XXIII zeszycie prae Komitetu Statystycznego (Adam Zakrzewski 
Ludność rolnieża Enc. n.). 
*) T. V., вы. 785. 


48 "DR. WALERYAN KLECKI 


cka jest gien sa o wiele silniej, niż przeciętnie w calej 
gubernii, a w trzech ostatnich gminach nawet silniej, niż w powiecie 


wraz z ziemią skarbową i „gruntami należącymi do miast i osad), 


1 mazowiec im 


= а & "Tm E Е 
з |1 | atja арав ая 
55| 22| EE ао аа НЕ A 
Ziemi iadani ; рач E Po|a8 85 "AR я 
lemia w posiadaniu = = S ŻE AS RE а 58 
£ |55 Š 3 НЕЕ БОЕ ЫЕ A? 
т е а сезса:  &| 8 
w procentach całego obszaru 
włościan `. . . | 481 | 31:0 | 356 | 148 | 77| 82| 9231, 57 
drobnej szlachty . | 59 | 33-1 | 197 | 60-7 | 617 | 77:3 | 341 | 783 
dworów, skarbu, ch 
гн x 510 | 369 | 448 | 260 | 306 | 146 | 438 | 210 


*) Gminę Kamieńczyk Wielki wymienia A. Zakrzewski (l. с.) jako przy- 
kład ków okolis „w których ngu drobna wyłączną ludność stanowi* 

R mo ai 1. e. str. 796. Ogólna ы drobnej szlachty pe 
daje Zakrzewski w gubernii deg Zen 167 534 osób, w całem Królestwie 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 49 


drobnoszlacheckiej, a nie do właścicieli gospodarstw drobno- 
szlacheckich. W okolicy, w której studya moje prowadziłem, gospo- 
darstwa drobnoszlacheckie mają przeważnie ро 10—15 morgów, a nie- 
zbyt liczne większe dworki — więcej. czasem nawet do 100 mor- 
gów. Z wiadomości statystycznych, zebranych przez eentralny Ko- 
mitet statystyczny 1) wynika, że własność prywatna, nie stowarzy- 
szona s wyłączeniem włościańskiej), poniżej 100-m or ERWA HI- 
nosi w powiecie ostrowskim 51119 morgów == 67°/,, w powiecie 
mazowieckim 78426 morgów = 80°/, całej, (tj. bez różnicy rozle- 
głości gospodarstw) własności prywatnej niestowarzyszonej (z wyłą- 
czeniem Mia kiej). 

o ogromnego dominowania własności małej, a zwłaszcza 
drobnoszlacheckiej, w powiatach ostrowskim i mazowieckim, powiaty 
te bynajmniej nie należą s geo zaludnionych. Gdy w całem Kró- 
lestwie Polskiem na 1 rstę kwadr. przypada RICA 611 
ludności wie TERME to ү asem w powiecie ostrowskim przy- 


mniejsza Ge ludności i wiejskie na 1 wiorstę kwadr. 
Де hodowla bydła w powiecie ostrowskim i mazowieckim sta- 
nowi czynnik gospodarczy, o tem świadczy stosunkowo bar- 
dzo znaczna ilość bydła w tych powiatach, w porównaniu z innemi 
częściami Królestwa Polskiego. Gdy bowiem w Królestwie Polskiem 3) 
przypada na 100 mieszkańców przeciętnie 31:9 sztuk bydła, a w gu- 
bernii łomżyńskiej 37:5, — to tymczasem w powiecie ostrowskim 
przypada na tę samą liczbę mieszkańców 39:2, a w mazowieckim 
nawet 49:0 sztuk. W tych gminach, w których badania moje pro- 
wadziłem, ilość bydła na 100 mieszkańców waha się od 41:6 (Dmo- 
chy-Glinki) do 642 (Szepietów) sztuk. 
ateryały, zebrane przez warszawski Komitet statystyczny, 
uczą nas nadto, że ilość bydła na 100 dziesięcin ziemi uprawn 
(bez lasów) jest większa w powiatach ostrowskim (39-0) i mazowie- 
ekim (38:7), niż przeciętnie w Królestwie SRR (35:5). Jednak 
należy zaznaczyć, Ze jest ona mniejsza tej przeciętnej w gmi- 
nach Dmochy-Glinki (32:2) i kodek Wielki 5). 
Naogół można jednak powiedzieć, że okolice, w których stu- 


1) Vade Wiadomości statystyczne, dotyczące dóbr stowarzyszonych, zebrane 
z akt Towarzystwa phi ziemskiego po dzień 1 stycznia 1893 VI. Guber- 
nia łom żyńska. Warszawa 1895, str. 32. 
BapmaBckaro етат тистическаго Комитета. Выпускъ XI. Состо- 
anie Sege въ 10 губерніяхъ Царства Польскаго къ 1-му января 1898 года. 
Варшава 1894, str. 51, 58, 141. 
зу Ibidem. Вьшуекъ ХУШ. Статистика коневодства и скотоводства въ 
О губернїяхъ Царства Польскаго въ 870 и 1899 гг. Варшава 1901, вїт. 75, 
oraz 29--31. 
Spraw. kom. fizyogr. Т. XXXVII. Część III. 4 


50 DR. WALERYAN KLECKI 


dya moje prowadziłem, cechuje słabe stosunkowo zaludnienie i sto- 
sunkowo znaczna ilość bydła. Bydło to w znacznej części należy 
do małej (głównie drobnoszlacheckiej) własności, a mianowicie: do 


styki urzędowej 
Na 100 dziesięcin ziemi przypada: 
łąki pastwiska razem 
w Królestwie Polskiem (przeciętnie) 8:6 T 1 
м 


w gubernii łomżyńskie 


w powiecie ostrowskim . . . . . 67 8:0 141 
w gminie Dmochy-Glinki . . . . 37 1:4 51 
Sa Kamieńczyk Wielki . . 62 147 20:9 
w powiecie mazowieckim . . . . 87 8:6 175 
и баде КИ 07730 278% T9 161 

»  Szepietów . 54 TO m2 


‚ Zauważyć należy, że liczby, tyczące się pastwisk, nie są Zu- 
pełnie dokładne z powodów, które wyjaśnia redaktor warsz. Kom. 
statyst. na str. XII cytowanego wydawnictwa. Lasów znajduje SIę 


H 


we wspomnianych gminach mniej (w stosunku do ogólnej prze- 


1) Труды Bapm. Стат. Комитета. Bunyck XV. Повемельная собетвен- 
ность ete Варшава 1898, str, 28--29, 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 51 


. ZW. „pysk sarni* również się u tego bydła zdarza, w po- 
staci jasnej obwódki dokoła błony śluzowej pyska lub w postaci 
ciemnej obwódki na tle drugiej, jaśniejszej. Zdaje się jednak, że 
„pysk sarni* rzadziej się spotyka, niż pręga grzbietowa. Na zmie- 
rzonych przezemnie 23 sztuk, tylko dwa razy z „pyskiem sarnim* 
51е spotkałem. 

Bydła, które do trzeciej zaliezyłem kategoryi, spotyka się ró- 


4% 


52 DR. WALERYAN KLECKI 


wnież dużo, może jednak mniej, niż kydła, zaliczonego do kategoryi 
drugiej. 

Ogółem ilość bydła czarnego wszystkich trzech kategoryi w oko- 
licaeh, stanowiących główne środowisko bydła nadbużańskiego (t. j. 
w Zawistach, Tymiankach, gminie Kamieńczyk Wielki i t. d.) — 
według przybliżonego oszacowania wynosi niespełna połowę 
ogólnej ilości bydła. Wprawdzie są miejscowości, gdzie ilość bydła 
czarnego i czarnosrokatego wynosi znacznie więcej, niż połowa ogól- 
nej ilości bydła; są jednakże i takie miejscowości w tych stronach, 
gdzie zaledwie trzecia część składa się z bydła czarnego lub czar- 
no-srokatego. 

J 


odbiegają mało, a w żadnym razie nie odbiegają o tyle, e to- 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 53 


wykazu ogólnej ilosei bydła znaleźć nie było można i dlatego zmu- 
szony byłem sam w każdej фай ogólną ilość bydła i liczbę 
sztuk czarnych liczeniem oznaczyć. 

Dokładność tych obliczeń była w niektórych miejscowościach, 
jeżeli nie zupełna, to przynajmniej prąwie zupełna (np. w niektórych 
visa ci w оти i Zawistach), w innych pong r 
(n Bogutach) oznaczenie stosunku liczby sztuk ezarnye 
кела ilości bydła mogło być tylko qarwa m; ga gdyż tlko 


część SWR się tata ydła miałem możność 
Od różnych warunków lokalnych rdi. dokładność obliczeń. 
I tak, gdzie np. bydło Mace sie w jednem miejseu, na pastwi- 


sku gromadzkiem, tam można było dokładnie je policzyć i ozna- 


swe bydło na ała wałku gruntu, zadanie stawało się tru- 
dniejszem i pewność jego "dokladnego wykonania była sek: ai 
ażdym wes już wspomniałem, zebrane przeze 


ah albo prawie a czarnej maści. Znaczna liczba m krą 
które zostały przezemnie policzone (bez mała 1500 sztuk w 3 
miejscowościach), zwiększa prawdopodebisñsiwo, że кейшн ostate- 
«пу. wiernie oddaje rzeczywistość 

tablicach na str. 54—56 podaję ilość bydła w тотай ch 
miejscowościach powiatów ostrowskiego i ży js według 
moich obliczeń, oraz liczbę sztuk ezarnych (z wyłączeniem czarno 
srokatych lub mających większe odmiany białe) w każdej z osobna 
miejscowości. Dla ет miejscowości podaję nadto liezbę sztuk 
jednolicie czerwonych, którą gdzieniegdzie oznaczałem, mając na 
względzie tę okoliczność, że w AC czasach zajęto się w Ster- 
dyni także hodowlą czerwonego bydła nadbużańskiego. Maść sztuk 
czerwonych wykazuje ton jasny, wpadający w ubarwienie płowe 
lub [pom m te. 

aznaczyć muszę, że do rachunku włączałem zarówno krowy, 
Jakotez woły, buhaje i cielęta. Naogół jednak weszło do rachunku 
stosunkowo najwięcej krów i jałowizny. najmniej wołów. 


1) Podług danych statystycznych za rok 1899, ogólna ilość bydła w 4-ch 
gminach: Dmochy-Glinki, Kamieńczyk Wielki, Klukowo i Szepietowo wynosi 
14886 sztuk. Policzyłem zatem około A wszystkiego bydła w tych gminach. 
Należy przytem uwzglednić, że € moje nie rozciągały sie n see À obszar 
4-ch wspomnianych gmin; zwłaszcza w gminach Klukowo А ары owo, gdzie 
właśnie ilość bydła jest najznaczniejsza (razem w obu gminach 9768 sztuk), stu- 
dyami mojemi objąłem tylko część obszaru. Nadto nie liczyłem bydła, iesen 
do wielkiej własności, którego w 4-ch wspomnianych gminach jest 2811 sz 


KLEOKI. 


„DR. WALERYAN. 


— 8.24 — 9 zz. eoad- smeg: | | > 4 
= 8.68 Së H- 85 piny - Kystatwz ` 1 
Gët 9.68 9 61 op әотмодо т At - Ast v E 
6-8 9.88 1 OT 95 [PILA AKzoyorurey | 
Kuerzoy - ÁjstA eZ 4 
8.58 1-91 01 o 16 ҳәломр ersKaoq ; 
&01 Cat +I GI 56 - [RPM xt&zogerurey]] 
| uo oog ë 
" GES HE 6 ОР 91401497075 - (æg) әү E 
m 261 в в 95 efe (сетя) otemt E 
=. 8-78. - 8 68 әүетлвгуү - (суета) otemt я 
> 8.21 = 9 1% [pieta A Azoyeruey ] E 
 oëondu 4 - (perg). otemt 3 
SS 0:95 < eI. 09. [pup - qoowq] umag | 218404980 
vIp£q vIpÁq ` qoku vIpÁq : 
яв Атон. 40428 Ачлоц | 044070 на: $1378 (emma! зомр qn[ 
fouposo 9/, m | (eujoSo DA m | ` =. 30375 dee E x erimoq 
HÉIGEN qoíuiwzo |. 37 = vqzor] Is TS" POM 
41378 wqzovT | 30478 vqzor] zd 3 : 1980) 


uqzor] 


Чч BOIIQE.L 


55. 


STUDYA NAD BYDŁEM ВОСАТЕМ W POLSCE 


E 6:06 s 696 0661 
ир. 0-06 = I d 
9-66 6:61 9I 9 er. 
6:66 6:11 LT OT 89 
ES 6:81 nt LI 06 
6:81 ect 8I GI 66 
Wm. 159! = TI GL 
L-6 8-08 6 8 16 
9.06 8:1 8 а 68 
Lie PÄ а И 66 
= ELi Ry: 9I 66 
gu. 0-Gc a 9I T9 
53 8-8 A $ T6 
8-96 ` SCT L $ 61 
SC 9:26 e 6 OF 
т 9-86 ie 9 Te 
E 6:81 = L 16 
E 6:06 LI T8 
6-91 9-81 L 8 $? 


moqordozg 
tórMOqnĄtf - oorupedg 
BIOLMOĄJEJĄ - 991up91ç 
Cant - moordozg 
oez - 493914975 
|moqerdozg] AppAzoo]y 
е PTM 
[omoyqnry `ш2] omoynTy 
Kyeury 
әгщәквдү т Goin 
*Kaepojy rquutu m, 
 Ápoqowq t emm 
fozsoqure(T (pm АТ, 
ҳәломр Клет -туазииАТ, 
Амәтоҷо 
azso1qni 
PPOR 
ҹәломр odnyg 
[BM AAzoyeruey | 
рор 
еен олоро) 


5p m Ek 


и E Ek 


1309107 
H 


ЕЕ 


u 


148404480) 


56 DR. WALERYAN KLECKI 


Rezultat obliczeń zestawiłem w dwu tablicach ze względu 
na różny stopień ich dokładności. W tablicy I zestawione są te 
miejscowości, w których obliczenia wykonane były prawie zupełnie 
ściśle, w tablicy II — te, eo do których prawdopodobieństwo niedo- 
kładności jest większem, już to z powodu, że tylko część bydła 

danej miejscowości mogłem obejrzeć (np. Boguty, Łuniewo, 
Drewnowo), już też że obliczenia były wykonane okolicznościo- 
wo, w przejeździe (Zabiniee i Wawrzeńce). 


Tablica IL 


Оой Liczba sztuk 
gólna : 
Poli Wieś, zaścianek ma 7 ия wa 
owiat Ў : diete w ?/, ogólnej 
lub dwór [Gmina] en ezarnych liezby sztuk 
ydła bydła 
Ostrowski Gołyń - Drewnowo 
[Kamieńczyk Wielki] 12 7 58:3 
5 Boguty 
[Kamieńczyk Wielki] 26 11 49:3 
-- Łuniewo 4 2 50:0 
— Zabiniec !) 31 6 19:4 
Mazowiecki Szepietów - Wawrzeńce 39 5 128 
112 31 27:8 


Z, podanych powyżej tablie wynika, że w przecięciu 4, a może 
nawet 4 część bydła w badanej przezemnie okolicy (w której obej- 
rzałem szczegółowo przeszło 1400 sztuk) składa się z ат zupeł- 
nie albo prawie zupełnie czarnego. Niezawodnie procent bydła czar- 
nego okazałby się w przecięciu jeszcze większym, gdyby wliczone 
były sztuki ezarne z większemi odmianami bialemi lub wręcz ezar- 
no-srokate. 

Nadto tablica I wskazuje, że w niektórych miejscowościach 
procent bydła ezarnego jest znacznie większy, niż w ogólnem prze- 
cięciu z całej okolicy, w innych zaś jest on wyjątkowo znacznie 
mniejszy. I tak w Zawistach, które — jak wspomniałem — głównie 


1) W Żabińeu liczba sztuk czerwonych wynosiła 4. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 57 


dostarczyły materyału do obory sterdyńskiej, znajdujemy najwyższy 
procent sztuk czarnych (od 21:39/, do 39:60/,), w dworku Tymianki- 
Szklary procent ten wynosi zaledwie Bän, Naogół jednak, t. j. 
w większości badanych miejscowości, procent bydła czarnego wy- 
nosi 15—250/, ogólnej ilości bydła. 

Z tablicy I wynika wreszcie, że procent jednomaścistego czer- 
wonego bydła w badanej okolicy wynosi 20'10/, ogólnej ilości by- 
s t. j. jest mniej więcej taki sam, jak procent bydła ezarnego 
20:20/,). 
Reszta bydła (t. j. około 60°/,) składa się z bydła czarnego 
z większemi bialemi odmianami, czarnosrokatego i rozmaitych in- 
nych maści. 

Liczb, zamieszezonych w tabliey II, jako mniej ścisłych, szeze- 
gółowo rozpatrywać nie widzę potrzeby. 


Pomiary 23 krów maści czarnej. Poniżej (tabl. III, na str. 58—59) 
podaję przeciętne pomiary 23 krów czarnej maści, które mierzyłem 
w rozmaitych wioskach i zaściankach powiatu ostrowskiego i ma- 
zowieckiego (w Michałowie, Białkach-Papieżach, Perysiach, Zawis- 
tach, Dworakach, Baćkach-Godlewie, Tymiankach-Szklarach, Sku- 
piach, Pachołach, Demboszach, Moderkach i Klukowie), oraz w sa- 
mej Sterdyni (gdzie zmierzyłem 4 krowy, należące do miejscowych 
oficyalistów i służby, a pochodzące z najbliższej okolicy Sterdyni 
lub też z bielskiego i łomżyńskiego). W każdej wsi mierzyłem zwy- 
kle jednę tylko krowę, wiernie przedstawiającą typ miejscowy, 
w niektórych wsiach lub zaściankach mierzyłem po 2 lub 3 sztuki, 
zwłaszcza jeżeli pochodziły one z różnych miejscowości. Uzyskane 
lezby przeciętne dają zatem przybliżony obraz przeciętnej budowy 
czarnych krów ze znacznej części ziemi nurskiej. 

Do pomiarów wybierałem wyłącznie krowy starsze, przynaj- 
mniej po 2 albo 3 cielętach. | 

W tablicy III podane są oprócz przeciętnych także wymiary 
maksymalne i minimalne, oraz wymiary przeciętne, obliczone wn 
długości tułowia poziomej, wysokości w kłębie albo długości głowy. 

Tablicę, zawierającą wymiary każdej krowy zosobna, złożyłem 
w zarządzie Sekeyi rolniczej Komisyi fizyograficznej Akademii Umie- 
Jętności. 

"Na podstawie podanych w tablicy III liczb można wytworzyć 
sobie pojęcie o składzie krajowego bydła z ziemi nurskiej. Dla zu- 
pełności obrazu podaję następujące szczegóły morfologiczne, tyczące 
się bydła czarnego: 

` . Przebieg linii grzbietowej u badanego bydła rzadko 
kiedy bywa prawidłowy, a przytem pod tym względem bydło to 
nie wykazuje żadnej zgoła jednolitości. Bardzo ezesto (mniej więcej 
u $ części krów) grzbiet jest lekko zaklęśnięty, niekiedy znów 


KLECKI 


WALERYAN 


(61 IN) 61 


(06 t 61 ‘8T 
‘LT ot `iN) сб] 
(gI I 
“9Т “I ‘9 а) G-OT 
` (I6 1N) el 
(1g "1N). 6T 
(ET №) 97 


(gI N) 9-8? 
(08 `N) G.TE 
(ет IN) сот 
(ЄТ '1N) 98T 
(8T №) 9,851 


(y '1N) 9.08 lees 
(9 N) 9.91 | ¿€T 


€ “T iN) 9-21 | 991 
(II N) сор | eT 


(GT TT «N) ee | €:98 
(ТЕТ а) сет | 0:411 
(T N) Fl | 8981 
(T IN) 291 | € eel 


(9 UN) ZP | 8-91 
(9 `2) gz | OTE 

(QT ! 
(а '1N) 98 | ста |- 
($ N) ¿q | 8-08 


($ "1N) єс | 1-47 


so + 5 + Жобо ogony 
ESA D ` . eyskd D 
° *  qowązood m 950304975 


` врло 9803404078 wzsxotwfuN 


` epozo ogoqo1ezs vzsforuuirfeN 


` моЗол rumpusvu Ázpórur оворЗәүро 
# WOD с аш.» “ j 


UZO) 
` [91408 


forupozad ор (9 KM 013 > 
Kormeznig op (p 


* fetupezad rogózo 9so3npq 
` ` ` ` 91995 м 990x084 M 
9118038) Ж y 


(euozaorur ourorzod) тіморту зо ща 


DR, 
p wujótooziq 
qu) rogoSn[p 


[94409 Lorem 
Izpómweay forupezid op &моұЗ 
39129714 ?/, m ®полоцдо 


19s02ujp fou38109Zz4d 0/ A wuozo 
0 
toozid ?/, m w*uozot[qo 


q9pX M 1980x084 


er 
39 
‘1910104 ов 


` 


-i[qo nie'wod oñənwn ъипўдәәтл] 
‘п1егшой oSouvp vujóroeziq 


fouroizod етмо 


fou 
(ou 


"42 м молу EZ 
po1gm nawrurod 
odeuep unuirurpy 


шә M MOIĄ CS 


родзм n.werurod 


39199224 


Q 
оләцьр UNUTXE [ç 


"шә әти 


58 


пп зона. 


59; 


STUDYA 


NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 


67-66 


4-66] 
2.97 


(вт aN) eL 
(81 э) GI 


(0€ AN) 


Өр са) St 


Өт ‘OT чк) II 
(бути N) и 


18 "1N) 86 


t, 


(91 N) IT 


(o "aN) 46 


(1а) IS 


(g 1N) 9.081 


(9 зм) 9-66 


(Г IN) 81 | 


(T:N) ¿T 
(g N) 99 


(g эм) LL 


(¿ `3) 8I 


ASK CR ск A уу ЧУ 


. D . . D . . . E 3 D * . 


'vuodo goni 


pe. u ofogupozad = ZS 4 C < 
© së wəyyund pod ou Han 

EE · OBOMOĄOĄS D46818 

EO s c. 5 е АЯ sos x 

` * quem op тмәјә njqund po /q 

10912 N pue uer. "xjs01KM po (p 

° ` * wuod3o Kpuseu 


Sou 2sososX M 
E 

0214 990x084 M 
* + -* qoKmotuezpols x « » 
'qoKaoipord м034801Ам ‘21450497 980]J9[p() 
* . B . . . . ` . . . . . . rszord P?MqO 
Klo A ow c» FE ie. IW OOBE UM 514% ш» 18191d 980x0q9[) 
nass * * * (omotmzpój togózo А 
tuwyjedor wz 131914 


к 


APA rogołsoruKm 9so]8ə[po) wrupozid 4 


 rureyieq pozid (q 

1078 980301078 
. . b £o м а . imos 07 “р 
Koh 0x wa "US авза x md 
-о} wiuərqəzijJ PRT op vqon po (q 
` €qópp njqund. оЗәлву м 
-[vu op 1шжЗол Kzpóruod по po {2 
. . . E H D D ü . . D . . . модо po^qQo 


128 9809 А 


60 DR. WALERYAN KLECKI 


grzbiet tuż za kłębem wznosi się nieco ku górze, a w dalszym 
przebiegu obniża się tak, że lędźwie leżą poniżej krzyża. U nie- 
których sztuk widzimy znaczne przebudowanie, u innych nizki 
krzyż i nizką nasadę ogona. Zupełnie prosta linia grzbietu, lędźwi 
i krzyża spotyka się bardzo rzadko. 

Rogi u nasady jasne, w dalszym przebiegu zwykle są 
coraz ciemniejsze, od połowy już zupełnie czarne. Najczęściej, pra- 
wie powszechnie, rogi mają następujący. kierunek: Zrazu idą one 
w górę, w bok i nieco ku przodowi, w dalszym przebiegu zwracają 
się ku sobie; niekiedy końce rogów są nieco odchylone ku tyłowi. 

uzawica prawie wyłącznie czarna lub ciemna. 

. Kształt głowy. Bez badań kraniologieznych niepodobna 
ściśle określić przynależności danej odmiany bydła do jednego 
z typów, wyróżnionych przez Riitimeyera, Wilekensa oraz 
Adametza. Nie rozporzadzajae materyalem czaszkowym, starałem 
się zebrać pewne dane o budowie czaszki, o ile to przez wyezu- 
wanie było możliwe. Oczywiście dane te nie upoważniają do wnio- 
sków stanowczych, ale mogą mieć pewną wartość jako przyczynek 
do sprawy przynależności rasowej czarnego bydła ziemi nurskiej. 
Obejrzałem dokładnie głowy u 18 krów i stwierdziłem, że u połowy 
z nich (t. j. u 9) czoło było zupełnie płaskie i potylica stosunkowo 
nizka (o ile to się da na żywem zwierzęciu ocenić); u pozostałych 
9 sztuk można było wyczuć większe lub mniejsze wzniesienie na 
czole, а u niektórych z pośród nich zaklęśnięcie pomiędzy oczami; 
w parze ze wspomnianem wzniesieniem na czole szedł zwykle dosyć 
silny rozwój wału ezolowego i wysoka potylica, Sądząc z tych 
faktów, możnaby przypuszczać, że wśród bydła czarnego ziemi 
nurskiej spotyka się dwa typy ezaszkowe (primigenius i bra- 
chyeeros) albo też, że bydło to powstało ze zmieszania dwu 
typów. Jednakże słuszności przypuszczenia tego dowieść nie można, 
nie przeprowadziwszy ściślejszych studyów kraniologicznych. ; 

Mieczność i jej oznaki. Q mleczności nie miałem możności 
zebrać dokładnych danych. Zaznaczę tylko, że miejscowi gospodarz 
uważają bydło swoje za bardzo mleczne w porównaniu z bydłem 
z innych stron, a nadto twierdzą, że mleko miejscowych krów od- 
znacza się znaczną tłustością. | 

znaki mleczności u ogółu krów są jednak niezbyt dobre. 
b! P pius u większej części krów są małe, żyły mleczne naogół 
słabo rozwinięte, nadliczbowe strzyki zdarzają się rzadko 1). Jednakże 
skóra, chociaż mało przesuwalna, po większej części dosyć cienka 
i miękka, jak na bydło pierwotne, które znaczną część d spedza 


. `) Z pośród 23 bliżej pod-tym względem zbadanych krów tylko 3 posiadały 
strzyki nadliczbowe, 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 61 


na pastwisku, a zimą przebywa w budynkach, po większej części 
źle zbudowanych i chłodnych. Względna cienkość skóry do pewnego 
stopnia przemawia za pewną zdolnością przyrodzoną w kierunku 
mlecznym. Przemawia za nią po części także długość klatki pier- 
siowej, o której daje pojęcie odległość pomiędzy ostatniemi dwoma 
żebrami, pomiędzy które u większości krów można włożyć swo- 
bodnie przynajmniej 2, a często nawet 3 palee. Chociaż u ogółu 
sztuk oznaki mleczności, wzięte razem pod uwagę. są średnie, to 
jednak trafiają się sztuki o wybitnych oznakach mleczności. 
Takich sztuk o zupełnie dobrych oznakach mleczności widziałem 
dosyć wiele w gospodarstwach, gdzie bydło lepiej było żywione. 

Spotęgowaniem mleczności miejscowi hodowcy dotychczas malo 
się zajmowali, po części z powodu braku umiejętności, po części 
także z powodu małego zbytu na produkty nabiałowe. W os atnich 
czasach bardziej oświeceni posiadacze kilko-włókowych gospotdarstw 
zaczynają już myśleć o wyrobie masła centryfugalnego i wysyłaniu 

do Warszawy, a tem samem zapewne będą się starali mleczność 
miejscowych krów powiększyć. 

Wychów młodzieży i żywienie. Cielę, przeznaczone do chowu, 
przez pierwszych 6 tygodni ssie matkę (cała ilość mleka), przez na- 
stępne 2 tygodnie jeszcze częściowo karmi się mlekiem, a równo- 
cześnie zaczyna skubać siano. 

Naogół żywienie bydła jest dosyć nędzne, do czego przyczy- 
nia się niedostateczna ilość dobrych pastwisk. Przytem rzadko kiedy 
pastwisko stanowi wyłączną własność jednego właściciela. Zwykle, 
niemal powszechnie, bydło z całej wsi lub zaścianka, czasem nawet 
z kilku zaścianków !), pasie się razem na wspólnem pastwisku. Osta- 
tnimi czasy zaczyna się rozpowszechniać przeświadczenie, że to wspólne 
pastwisko jest niedostateczne; coraz więcej też wchodzi w zwyczaj 
bardziej dla drobnego posiadacza kłopotliwe pasanie „miedzami*. 
System ten polega na tem, że po wypasaniu ścierniska na polu, sta- 
nowiącem własność jednego gospodarza, sztuki bydła, prowadzone 
na postronkach, pasą się na miedzach i w rowach sąsiednich, przy- 
czem często się zdarza, że stąpając nogami po ściernisku swego wła- 
ściciela. bydlę wyjada zboże lub rośliny pastewne z pola sąsiada. 
Szkody, stąd powstające, równoważy sobie poszkodowany przez za- 
stosowanie tego samego systemu względem swego sąsiada. U go- 
spodarzy, którzy nie poprzestając na wspólnem pastwisku, stosują 
także pasanie „miedzami*, bydło wygląda daleko lepiej, niż tam, 
gdzie tego zwyczaju niema. Zimowe żywienie bydła pozostawia 
wiele do życzenia, podobnie jak i letnie; większość bowiem hodow- 


1) Zwłaszcza tam, gdzie te zaścianki powstały z jednego większego za- 
ścianka. 


62 : DR. WALERYAN KLECKI 


ców nie robi znaczniejszych zapasów paszy na zimę, poprzestając 
na przygotowaniu zupełnie niewystarczającej ilości siana. Trafiają 
się już jednak gospodarze, którzy sieją koniczynę czerwoną, wykę, 
czasem i seradelę, i rośliny te częściowo zbierają na siano, aby 
ułatwić dobre przezimowanie bydła. Postęp w tym kierunku utru- 


We wsiach, które zwiedziłem, było zaledwie 10 buhai maści czarnej, 
w wieku 1—2 lat. Wszystkie one (z wyjątkiem jednego, który wzro- 
stem i budową odpowiadał pojęciu dobrego buhaja „dworskiego*) 
były małe i drobne. Dla oryentacyi oznaczyłem wysokość w kłębie 
jednego z tych buhajów (dwuletniego); wynosiła ona 123 em. Zau- 
ważę przy sposobności, że z pośród 7 czarnych buhai, które widzia- 
łem, 4 miało wyraźną jasną obwódkę dokoła pyska, a 2 pręgę grzbie- 
tową (barwy dzikiej, a wzgl. jasnej). 

Wobec braku dobrych buhajów krajowych, hodowey, zamieszku- 
jący okolice, gdzie więcej znajduje się dworów (np. w pobliżu 
Czyzewa) korzystają z buhajów dworskich, mniej lub więcej po- 


lutego 1 Mając ewną 
liczbę dobrych ogierów, Delegacya hodowlana Tow. łomżyńskiego chciała założyć 
spółki dla kupna ogierów do użytku wspólnego. Tworzenie takich spółek się nie 
wało. W sprawozdaniu p. Glink niestety; 
skłonić do tego małych właścicieli, t. j. drobna szlachtę i włościan. jest na teraz, 
Te 2 


N 
>] 
et 
> 
B 
“з 
© 
et 
2 
m 
„5 
R 
Ë 
3 
© 
з 
a 
SR 
° 
A 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POŁSCE 63 


O ile nie nastąpi zorganizowanie hodowli bydła krajowego 
1 utworzenie większych obór dworskich w tej części naszego kraju, 
w której bydło rodzime w stosunkowo czystym przechowało się sta- 
nie, będzie ono musiało z biegiem czasu uledz zagładzie, podobnie 
jak to się stało w innych okolicach, PME к roz- 
maitemi rasami obeemi. Obecnie ogół hodowców w ziemi nurskiej 
nie zdaje sobie sprawy z чеш ы у «уы zrzeszonej, a war- 
tości miejscowego bydła nie docenia. A przecież w okolicach bar- 
dziej oddalonych od większych zbiorowisk ludzkich, gdzie przytem 
warunki zniewalają do gospodarki bardziej ekstensywnej, gdzie za- 
tem hodowla Pa bydła ras obcych opłacać się nie może, 
w kraju zatem takim, jak ziemia nurska, bydło rodzime zasługuje 
na to, aby je w Se czystym utrzymać, a własności jego użytkowe 
podnieść, tem więcej, że bydło to ma pewne zalety, któremi zjednało 
sobie uznanie miejscowej ludności: Według zdania, powszechnie pa- 
nującego w okoliey, którą zwiedziłem, czarne bydło miejscowe słynie 
jako niezwykle wytrzymałe na złe warunki, zahartowane, odporne na 
choroby, przytem jest ono bardzo niewybredne, doskonale wyzyskuje 
nawet gorszą paszę !), а nadto jest podobno bardziej mleczne, niż 
bydło krajowe w innych okolicach. 


1) W Sterdyni służba folwarczna informowała mnie, S оре; gdzie ва ра- 
stwiska leśne, temu bydlu „leśnemu* żadne inne nie dorówn 


Kraków. 1903 r. 


64 DR. WALERYAN KLKCKI 


Studya nad bydłem nadbużańskiem. 


Część pierwsza. 


Przez 


Waleryana Kleckiego 


Głównem zadaniem niniejszych studyów jest oznaczenie sto- 
pnia poprawności i wyrównania, do jakiego doprowadzonem zostało 
nadbużańskie (może raczej nadnurczańskie)!) bydło krajowe, 
przez długoletnią hodowlę w dobrach Sterdyń, oraz porównanie tego 
bydła z bydłem innych ras i odmian, a w szczególności z pierwo- 
tnem bydłem z ziemi nurskiej, a także z „ezerwonem bydłem 
polskiem*, nad którego uszlachetnieniem od kilku lat gorliwie 
pracują zachodnio-galieyjsey hodowcy. 

rzeprowadzone w niniejszej pracy porównanie bydła sterdyń- 
skiego z bydłem różnych DPR 1 krajowych, pierwotnych 
i poprawnych ras i odmian opiera się z jednej strony na podanych 
przez pp. Dehnela, Zakrzewskiego i Ihnatowieza wymia- 
rach bydła sterdyńskiego oraz jego prototypu, bydła nurskiego, z dru- 
giej — na wynikach pomiarów, dokonanych przez licznych badaczów 
na bydle rozmaitych ras. 

Zanim jednak przystąpię do krytycznego rozbioru materyału 
cyfrowego, zebranego przez pp. Dehnela i Zakrzewskiego, 
uważam za potrzebne uzupełnić podany przez nich opis obory ster- 
dyńskiej niektórymi szczegółami, na które zwróciłem uwagę podczas 
bytności mojej w Sterdyni w kwietniu 1902 roku, i dołączyć wia- 
domości, uprzejmie mi udzielone przez prezesa, Ludwika Gór- 
skiego, właściciela Sterdyni, oraz przez zarządzającego, p. Mi- 
szewskiego. Sądzę, że przy tej sposobności będzie pożytecznem 
przytoczyć niektóre fakty, podane w pracy p. Miszewskiego 


‚ №) Materyal, z którego utworzoną została obora sterdyńska, zakupił p. L. 
Górski, któremu tę wiadomość zawdzięczam, głównie w ziemi nurskiej, w okoli- 
each nad Nurcem, prawym dopływem Buga; podług p. Miszewskiego (Prace 


między gub. Łomż 
w gubernii Siedleckiej. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATRM W POLSCE 65 


ogłoszonej w Pracach Sekeyi rolnej w r. 1899, a zwłaszcza te, 
które albo uzupełniają wiadomości, zawarte w pracach pp. Deh- 
nela i Zakrzewskiego albo niezupełnie z niemi są zgodne. 
ad Historya obory sterdyńskiej. Podług p. Miszewskiego 1), 
powodem założenia obory krajowego bydła w Sterdyni, była ta 
okoliczność, że dawniejszą oborę musiano w roku 1852 całkowicie 
wybić z powodu księgosuszu. Zakładając oborę krajowego bydła, 
odpornego na wszelkie choroby, słusznie się spo ziewano, że klęska 
księgosuszu już się nie powtórzy. Z krów i jalowic, ш бшу 
u drobnej szlachty i włościan, dochowano się z biegiem czasu obecnej 
obory, przez obfite рон selekcyę i hodowlę w pokrewieństwie. 
pracy swojej opisuje p. Dehnel, w jaki sposób w czasie, 
kiedy pracę tę pisał (w E 1899), dochowywano sie buhajów, od- 
powiednieh do pokrywania krów sterdyńskich, tj. dostatecznie popra- 
wnych i tego samego typu i rasy, ale nie tej samej krwi. Przyj jety pod- 
ówczas system starannego wychowywania (intensywne żywienie itd.) 
w Sterdyni zupełnie młodych byczków, zaku ionych u włościan 
w Łomżyńskiem, a następnie wybierania z pośród najlepszych sta- 
dnika, pozwalał wprawdzie unikać chowu w pokrewieństwie, ale 
py! bardzo kosztowny, a nadto niepewny, bo dopiero po rezu Way 
często niepomyślnych, można było ocenić зае reproduktor 
Obeenie (NOS r) jak mnie informowal p. Mi wski, od s. 
stemu tego już odstąpiono; używa sie buhaja 3 chowu u, po- 
chodzącego 2 у dającej największą ilość mleka. FT sie 
zatem chów w pokrewieństwie, przynajmniej — do cez 
od względem czystości rasowej, zdaniem p. ERZE Gd 
można uważać oborę sterdyńską za prawie zupełnie czystą. Do- 
mieszka krwi obcych ras (Angeln i Sehwytz) jest bardzo niezna- 
czna. Opróez buhaja rasy Angeln, o którym wspomina p. Dehnel, 
miał być używany przed dwudziestu kilku laty, jak mnie informo- 
wał p. Miszewski, także buhaj rasy dir jednakze tylko 
w jednym roku, a nadto nie przechodzil оп ealej obory, ale dopu- 
szezany był zaledwie do kilku n 2). W eiagu ostatnich 20 lat 
nie używano wcale buhai obeych ra 
ad Maść bydła krajowego w Biarin: Na podstawie dawniejszych 


opisów t. zw. „nadbużańskiego* bydła, hodowanego w Sterdyni, 
możnaby sądzić, że bydło to "jest wyłącznie czarnej maści. Ogło- 
szony przez Miszewskiego w r. 1897 w Gazecie Rolniczej 


алу укш о bydle sterdyńskiem zatytułowany został „Zarodowe bydło 


z 1. 

3) Ро SUPE wiadomość nie jest zgodna z tem, co pisał sam p. Miszew- 
Ski w roku 1899: „Od powstania obory nigdy byk Szwyc nie był u żywanym, 
a tem mniej ere przez szlachtę zagonową, od której zakupiono pierwsze 
osobniki“. 
Spraw, Kom. fizyogr. 1. XXXVII. Część HI. 5 


66 DR. WALERYAN KLECKI 


czarne rasy krajowej w Sterdyni*, a gdy na wystawie warszaw- 
skiej w roku 1897, na której wystawione byly sterdyńskie krowy 
maści czarnej, od jednej z nich ulęgło się cielę całkowicie czer- 
wone, wywołało to w kołach hodowców pewne zdziwienie i rozmaicie 
było tłómaczone. W pracy swojej o bydle sterdyńskiem p Dehnel 
prawie zupelnie pominął sprawę maści tego bydła i z tego względu 
sprawę tę należało wyjaśnić. 
k mnie objaśnił p. Ludwik Górski, pierwotny materyal, 

z którego utworzoną została obora sterdyńska, był pod względem 
maści zgoła niejednolity. Składał się on z okazów maści czerwonej 
w różnych odcieniach, srokatej, graniastej i czarnej. Jednakże wśród 
tego pierwotnego bydła nadbużańskiego spotykało się uderzająco 
wiele sztuk ściśle czarnych i na nie zwrócono szczególniejszą uwagę. 
7, biegiem czasu z tego mieszanego materyału wytworzyła się obora, 
złożona przeważnie z bydła maści czarnej. Jak mnie informował 
p. Miszewski, rozdzielenie krajowego bydła w Sterdyni. па dwa 
odrębne chowy (czerwony i czarny) nastąpiło przed mniej więcej 
pięciu laty. W czasie, kiedy p. Dehnel pomiary swoje wykony- 
wał, podział ten prawdopodobnie nie był jeszcze ściśle przeprowa- 
dzony i dlatego nie podaje p. Dehnel żadnych wiadomości o dwu 
odrębnych chowach w Sterdyni, ani też nie zaznacza, czy mierzył 
wyłącznie czarne sztuki. Przekonawszy się, że w Sterdyni osobno 
się hoduje czarne i osobno czerwone bydło krajowe, zachęciłem p. 
W. Zakrzewskiego, aby uzupełniając pracę p. Dehnela, zmie- 
rzył bydło w obu oborach. 

Obeenie bydło czarne umieszczone jest w folwarku Paulino- . 
wie, czerwone — w Seroczynie, w samej zaś Sterdyni jest tylko 
obora bydla holenderskiego, krajowego nie ma tam weale. Podezas 
bytności mojej w Sterdyni w kwietniu r. 1902 znajdowało się na 
folwarkach sterdyńskich: 


1) w Paulinowie (krajowe czarne) 

krów оа ..28 
jalowie cielnyeh «40.0001 4 
jałówek różnego wieku. . . . 18 
buhai starszych ; — 1 
buhai młodych. . . 


+ 


wołów roboczych własnego chowu 24 


Razem sztuk . . 79 

2) w Seroczynie (krajowe czerwone) 
иу ida a GE . 14 
jałowie cielnych . ... . . . 2 


Do przeniesienia . . 16 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 67 


Z, przeniesienia . 16 

jalówek róznego wieku 8 
buhai starszych 1 
buhai mlodych 1 
Razem mm 5 90 


Urodzenie sie eieleéia czerwonego od krowy czarnej (jak się to 
zdarzyło w r. 1897 na wystawie w Warszawi e) w chowie czarnym, 
który jednakże powstał z materyału, pod względem maści różno- 
rodnego, zgoła nie jest zjawiskiem rzadkiem lub dziwnem. Tłómaczy 
je w zupełności atawizm. W danym jednakże przypadku wytłó- 
maczenie tego faktu jest jeszcze prostsze, a podał je w swoim 
' czasie p. Miszewski. Oto po prostu matka owego cielęcia była to 
pierwiastka, i z tego powodu stanowiona była z bu hajem czerwonym, 
co się tłómaczy tem, że w Sterdyni cieląt po До елин zwykle 
się nie chowa. 

ad Mleczność. Podług wiadomości, udzielonych mi przez 
p. Miszewskiego, wydajność mleka w oborze czarnego bydła 
w r. 1900/1 (od 1 lipea 1900 do 1 lipca 1901) wynosiła w ogól- 
nem przecięciu z całej obory 640 garney (= 2560 litrów). Liczba 
ta uzupełnia dane o mleezności krów sterdyńskich, zebrane przez 
pp. Dehnela i Zakrzewskiego. Z zestawienia liczb, określa- 
jących przeciętną, roczną wydajność mleka od roku 1894/5 do 
1901/2 widać, że mleczność w oborze sterdyńskiej stale wzrasta. 
Zmniejszenie wydajności mleka nastąpiło ika w roku 1899/ 

U niektórych sztuk wydajność mleka znacznie przewyższa prze- 
«iętną. I tak w kilkakrotnie już wspomnianej pracy podaje je p. Mi- 
szewski, że wydajność mleka оне, krowy maści czarnej 

r. 51, jednej z najbardziej odpowiadających typowi stada, wyno- 
Ais w r. 1897/8 3429 1. przy wadze żywej 486 kg. 

ad Waga кэ! nowonarodzonych. W swoim opisie obory ster- 
dyńskiej pisze р. szewski: „Cielęta rodzą się słabe i małe, 
często ważą zaledwie 60 # (= 24:3 kg) tak, Ze od 30 czarnych 
krów па rok wyehowuje sie 5 tylko jalówek. Przytem Sidon 
pomimo silnego zywienia, do skończonego roku są nieobiecujące 
dopiero później dobrze się rozwijają* 


Po tych e fee sac Бун uwagach o oborze sterdyńskiej przej- 
dziemy do szczegółowego studyum składu (exterieur) krów ster- 
dyńskich na podstawie pomiarów, wykonanych przez p. Augusta 
Dehnela i Wacława Zakrzewskiego. 

bp 


68 DR. WALERYAN KLECKI 


W pracach swoich pp. Dehnel i Zakrzewski szezegó- 
łowo zbadali przeciętne wymiary krajowego bydła w Sterdyni, 
wziąwszy za podstawę normy, podane przez prof. Wernera 
i prof. Kraemera. Podług tych norm ocenili wielkość każdego 
z osobna wymiaru i na tej podstawie wysnuli ogólny pogląd na 
użytkowy typ tego bydła 1). 

W niniejszych studyach zamierzam : 

1) zbadać, w jakim kierunku poszło uszlachetnienie bydła ` 
w Sterdyni, i do jakiego doszło stopnia. Badanie to opierać się bę- 
dzie na porównaniu wymiarów bydła sterdyńskiego z wymiarami 
bydła różnych ras poprawnych, orąz z wymiarami bydła z ziemi 
nurskiej, stanowiącego materyał pierwotny, z którego powstała obora 
sterdyńska; ` 

2) określić, o ile bydło nadbużańskie kształtami swóimi ró- 
żni się od czerwonego bydła podkarpackiego, a mianowicie w ja- 
kim stosunku wzajemnym znajdują się: zarodowe bydło w Ster- 
dyni i zarodowe czerwone bydło polskie w Galicyi, a także prymi- 
tywne bydło nadbużańskie i prymitywne podkarpackie. Porównanie 
to umożliwia mi ogłoszona w r. 1901 praca prof. Adametza 
o czerwonem bydle polskiem; do 

.9) oznaczyć stopień wyrównania bydła w oborze sterdyńskiej, 
przez szczegółowe rozważenie wahań wielkości pojedyńczych wy- 
miarów u różnych krów obory sterdyńskiej. H 

Sądzę, że to szczegółowe, na pomiarach oparte studyum nie” 
tylko pozwoli bezstronnie ocenić, jaki rezultat wydała praca 
nad uszlachetnieniem bydła krajowego w Sterdyni, ale przedewszyst- 
kiem dokładnie nas pouczy, jakie są charakterystyczne znamiona 
bydła nadbużańskiego, ujawniające się w jego składzie. Nadto spo- 
dziewam się, że studya te będą pożyteczne ze względów metodolo- 
gicznych, że mianowicie przyczynią się one do właściwej oceny 
rzeczywistej wartości pomiarów, pouczając w jaki sposób 1. 
jakiego' stopnia z nich można korzystać, a zarazem wskazując 
granieę, po za którą pomiary już nie mogą uwydatniać isto- 
tnych różnie. 

Podane“ w niniejszej pracy” wymiary bydła rozmaitych ras 
czerpię z następujących źródeł: 


“ 
1) Zauważę przy sposobności, że z samej oceny typu jako: „mleczne 1 

oczywiście nie można jeszcze wysnuwać wniosków o rzeczywistej mleczności ër? 
tego typu. Normy Wernera i Kraemera stosują się do bydła ras рерге 
i przedstawiają relatywne wymiary bydła typu mlecznego, opasowego i o użytku 
wielostronnym. Okre&lajae bydło ра podstawie tych norm jako 
tem samem stwierdzamy. że nie ma ono budowy, | I 
Jednakże rzeczywista wydajność mleka zależy od wielu czynników, których zale- 
dwie część znajduje pewne ódbicie w składzie zewnętrznym. 


© 
B 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 69 


1) Adametz. Studien zur ferc aphie des illyrischen Rindes. been 
nal f. Landwirthschaft, 1895) . A. 1] 
2) — Untersuchungen über den Kör perbau der montenegrinischen 
Schlüge des PASA Rindes. (Journal für марат 

96) 


3) — Ueber die Rinderrasse der westgaliischen Ka arpathen. (ie 
reitchische Molkerei- Zeitung, 1898 „3 
4) — Studien über das polnische Rothwieh. (Oesterreich. мова 


Zeitung, 1901 Separatabdruck) . 
5) Bachmayr. Viehzucht und Molkereiuesen à in Schottland. (S cpa- 
rat-abdr. der Oesterr. Molkerei- Zeitung). 1900 . [В.] 
6) Dehnel. Obora bydła krajowego w saw Sterdyń. (Spra- 
Meet Komisyi fizyogr. Akad. оя w Krakowie. 
1903 


37, [D.] 

1) Holdef leiss., Die Binderzucht Schlesiens, Br eslau, 1896 IER 

8)Ihnatowiez. Bydło krajowe ziemi nurskiej. (Sprawozdania 

gr. Akad. Umiej. w Krakowie, t. 37, 1903) [1] 
9) Kaltenegger. Rinder der oesterreichischen ` Alpenlünder , Wien, 

1879. (Die. oesterr. hinderrassen, herausg. vom k. k. Ackei bau- 

Ministerium) . [Ka] 

10) Klecki. Studya nad morfologia, własnościami  użytkowemi 

i pochodzeniem bydła rogatego Bretanii, Kraków, 1898 [KL] 

11) Lydtin und Werner. Das deutsche Rind. (Arbeiten der 

deutschen Landw. Gesellschaft, Heft 41, Berlin 1899) [L. i WJ 

12) CREAN TOR O bydle gór więtokrzyzkich. (Sprawozda- 

a Kom. fizyogr. Akad. Umiej. w Krakowie, t. 34, 1899) [Ł.] 

13) visi ch. Untersuchungen über das schlesische Rind, Merseburg . 

9J0 


14) Weri Die Rinderzucht. Berlin 1892 . ka a [W. 1] 
15) — Die Rinderzucht, Zweite Auflage, Berlin 1902. . [W. 2] 
16) Zakrzewski. Czarne i czerwone bydło krajowe w Sterdyni. 

Parmena Leg "me Akad. Оев w Kra- 

kowie, t. 37, 7; 

Przytaczając w. niniejszej тасу. źródło, z ‘którego. wziętym 
został dany wymiar albo бј p procentowy 1). zamiast podawać 
nazwisko autora i tałkowity tytuł dzieła, używać będę skróceń, 
które podane są w nawiasach w powyższym wykazie źródeł. 


Przeciętne wymiary podaję, nie uwzględniając drugiej cyfry dziesiętnej; 
SRR tego, s stosunki proce SKS obliezone na podstawie tych uproszczonych 
iczb, mogą się różnić o 0'1%/, od tych, które podane zostały wprost ле, źródeł. 
Jeżeli stosunek procentowy oblicz wst em, to również, nie posuwałem "dokładności da- 
lej; dokładność ta byłaby zresztą tylko pozorną. 


10 DR. WALERYAN KLECKI 


I. Wielkość. 
1. Długość tułowia. 


Następujące zestawienie przedstawia nam przeciętną długość 
(poziomo mierzoną) tułowia krów sterdyńskich w porównaniu z dłu- 
gością tułowia krów rozmaitych pierwotnych odmian polskich: 


d Din gość pozioma w em. | 
tr | OUS 
Rasa albo odmiana Źródło | a$ | 2 а | BOG] 
FETA gem 
MS Å z LES 
Sterdyńskie czarne . . . . [Z.) 27 152:5 | 143'5 160°0 
> czerwone . . . EA 18 1518 | 1415 1615 
AE ke V. Lar ie [D.] 15 | 1515 | 1380 1620 
Włościańskie czerwone polskie z wy- 
Krakowie w 1897 r. . |[А. 4. str. 80] 24 | 43731 — е7 


stawy w . 
Czerwone polskie Związku hodowl. | 

włośe. w Willamowicach . . . |[A. 4, str. 47] Za пав 
Włościańskie czerwone polskie z po- 

wiatu wad [А. 4, str. 83] 44 


adowickiego . . . . | $ 
Bydło z ziemi nurskiej. . . IL 23 | 13373 | 1225 15270 
Bwietókrzyzkié 77.0052 5.44 |E.] 50 | 129:1 | 1160, 138 
Bydło karpackie z okolic Muszyny | А. 3] 10: 4 126: vis Ze 
Bardzo pierwotne krowy karpackie | 
z okolie Chabówki . . . . .|[A.4,st.80]| 8 1268 — | — 
| 


Z powyższych liczb wynikają następujące wnioski: A> 

1) Bydło sterdyńskie jest znacznie dłuższe, aniżeli włościań- 
skie bydło rozmaitych odmian polskich, nietylko zupełnie pierwo- 
tnych, ale nawet już cokolwiek uszlachetnionych (jak np. włościań- 
skie bydło z wystawy krakowskiej). i 

awet najkrótsza krowa sterdyńska jest jeszcze dłuższa od 

przeciętnej krowy włościańskiej czerwonej ep iej, a nawet jest 
dłuższa od najdłuższej krowy świętokrzyzkiej, (a przynajmniej 
równie długa). j 
dło pierwotnego typu z ziemi nurskiej jest 
w przecięciu dłuższe od czerwonego bydła górskiego 
(ś$więtokrzyzkiego lubkarpackiego) typu pierwotnego 
i długością swoją mniej więcej równe stosunkowo bardziej popra” 
wnemu bydłu czerwonemu, jakie hodują włościanie w powiecie 
wadowickim. Największe sztuki pierwotnego typu z ziemi nurskiej 
dochodzą takiej długości, jaką w Sterdyni mają najmniejsze. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATRM W POLSCE {1- 


Wzięte do porównania rasy wzgl. odmiany pierwotne polskie 
zgoła nie należą do najmniejszych. jakie Geet I tak Jeszcze 


krótszem jest np. bydło illiryjskie (zwł. czarne i płowe), czarnogór- 
skie i bretońskie, — jak poucza następujące ora ni ie: 

š = Długość poziom a wem) 

e дой 1 8 

Rasa albo odmiana Zródło a 8 o = Ë 

AG "5 = g 

S € £i м 

S E N DS e 

3474 1*4 4a 

Illiryjskie brunatn EE uet, [A. 1] 24 | 1285) — — 
Bretońskie КАНАДА . BAJM [K1] 31 | 1213| 1100) 134:8 

Illiryjskie KRZY, AŻ „Kis [A. 1] 16 | 1206) — — 

е (Ъ lond) EMO" (A. 1] 17 | 1200) — — 
былгы pe и... [A. 2] 21 | 1177| 1100, 1360 
; południowe. . . . [А. 2] 10 | 1104) 1050 dal 


orównania tych liczb z poprzedniemi widzimy, że naj- 
mniejsze krowy z ziemi nurskiej jeszcze są dłuższe od przeciętnych 
krów bretońskich lub bałkańskich, (z wyjątkiem illiryjskich bruna- 
tnych) a nawet największa po ołudniowo- ezarnogórska krowa jest 
jeszcze o 8!/„ em. krótsza od najmniejszej krowy z ziemi nurskiej. 
łozziemi nurskiej, jak na bydło prymitywne, 
jest więc stosunkowo duże: jest ono nietylko dłuższe od 
bydła tak bardzo drobnych ras, jak np. spał eg lub bretońska, ale 
nawet jest dłuższe od polskiego byd = tap 68 ат pierwotnego. 
Odpowiednio do tego, bydło które m 
nazwać poprawnem wydaniem erch 2 е е ед тыт 
również stosunkowo znaczną długość; jest ono bowiem о wiele 
dłuższe, niż zarodowe czerwone bydło polskie w Ga- 
licyi, które możnaby z kolei nazwać poprawnem wydaniem pol- 
skiego bydła górskiego (karpackiego). Gdy bowiem długość krów 
sterdyńskich wynosi przeciętnie 1515 em. do 1025 cm. to tym- 
czasem przeciętna długość czerwonych krów polskich z obór, na- 
leżących do Związku hodowców czerwonego bydła polskiego, wy- 
nosi [44:3 cm., podług үш wykonanych w r. 1900 przez 
rof. Adametza [A. 4, str. 48 i »8] na 81 krowach w 6 obo- 
deese należących do Związku. W żadnej 2 tych obór bydło 
nie jest w przecięciu tak długie,jak w Sterdyni. W obo- 
rach, w których bydło jest największe, znalazł Adametz prze- 
ore długość poziomą: 


W ШОШО o у ОША И 147:0 cm. 


„ Jodłowniku i Bierzanowie . . . . 1460 


e) 
LO 


DR. WALERYAN KLECKI 


Dłuższe niż w którejkolwiek z obór galicyjskiego bydła ezer- 
wonego. bydło sterdyńskie nie jest jednak tak długie, jak czer- 
wone śląskie, którego długość wynosi: 

podług pomiarów [L. i W., str. 317] 1625 em. (sztuk 28); 
podług pomiarów [Н., tabl. XL] 162-9 em. (sztuk 128); podług po- 
r. 


długość tułowia mierzoną skośnie. 

‚ W niniejszej pracy wszystkie liczby, określające długość tu- 
łowia i zaczerpnięte ze źródeł niemieckich, oznaczają zatem długość, 
mierzoną poziomo, z wyjątkiem wyjętych z dzieła Lydtina 
i Wernera liczb dla następujących ras: Anglery zarodowe; All- 
gauery bawarskie i wirtemberskie; Czerwone ślązkie [L. i W.]; Ho- 
lendry wschodnio-pruskie; Wschodnie Fryzy srokate, Marsch, zaro- 
dowe; Wschodnie Fryzy, czerwono-brunatne (jednomaściste) Marsch; 
Oldenburgi; Pinzgauery; Simmenthalery badeńskie (Messkirch) i ba- 
warskie (Miesbach); Shorthorny zarodowe szlezwickie (Eiderstadt). 


STUDYA NAD 


BYDŁEM ROGATEM 


W POLSCE { 


5 4 | Długość tułowia 1) w cm. 
SG" | До EE 
Rasa albo odmiana Zródło a Kë E Е 
: go) > о v Dei 
Š z Ф g x 
«a © N = g 
da l| 2 
Anglery zarodowe [L.i W. str. 295]| 36 · | 1575| — — 
Holendry, Geest *) . [W. 2, str. 172] | 17 | 1580] 1517: 162 
Allgauery bawarskie [11.1 W. str.367] 21 | 1590. == 
wirtemberskie . (L. i W. str. 391] 14 | 1600, — = 
Oldenburgi (Jeverland, Marsch) . |[L. i W. str. 205] 16 | 1635| — — 
W E ү, кашый Marsch 
zarodow (L.i W str. 43]| 38 | 1645) — — 
Wschodnie Fryzy, ezerwono-br 
natne Gebied én d Marek [L. i W. str. 105] 12 | 1650, — — 
Szwyce *) . [W. 2 str. 257] | 24 | 1650, 150 | 174 
Holendry WAP [L.i W. str. 111] 32 | 1655) — M 
NEM badeńskie (Mess- 
kirch) ПТ ps. JRE Wiem 719] 16. | 160751. — — 
Pinzgauery. . [L.i W. str. 662] 10 | 1680] — — 
SÉ E bawarskie atio 
bach). [L.i W. str. 682] 13 | 1695) — -- 
Wer Marsch ободе 
Fryzy) *) [W. 2, str. 168] | 28 | 1700| 156 | 182 
synta lery orygin. szwajcar- 
e (Simmenthal-Saane) *) . | (W. 2, str. 301] | 22 | 1707 146 | 182 
Т ш» zarodowe КЕСЕ 
(Eiderstadt) wyboro (L.i W. str. 223]| 10 17551! — = 
Fryburgi *) [W. 2, str. 315] 241126091 — — 
Devon, nagrodzone 7. [W. 2. str. 366] 8 |1765] — -= 
Wallońskie, bardzo ciężkie ©. [W. 2, str. 223] 5 17661 — — 
pond delent zarodowe NEN 
owe 3) *) ‚ HW. 1, str. 8044 |. 10°] 1772] — — 
мели idm oryginalne 
ngielskie, nagrodzone *) . [L. i W. str. 222] 10 | 17751 160 | 195 
Sussex, opasowa, nagrodzona I. 
nagrodą €) cu ose o |[W. 8, str. 807] 1 | 1950] — — 
1) Długość С w rasach, wzgl. Se borg, oznaczonych gwiazdkami, 


mierzoną była poziomo, w pozostałych — skoś 

Nórner paw e przeciętną długość tułowia на 62 krów) oryginalnych, 
wyborowych Simmenthalerów na 173 em. (vide Nórner. Das Fleckvieh der 
Panic 1888). 


14 DR. WALERYAN KLECKI 


Jednakze ва i takie poprawne rasy zagraniezne, dla których 
przeciętna długość tułowia w porównaniu z bydłem sterdyńskiem 
jest mniejsza. I tak, w przecięciu krótsze od sterdyńskich są m. i. 
krowy ras: 

Ayrshire [B. str. 36] 1469 em. (189— 160 em: sztuk 8). 

Oberinnthal [Ka., str. 68] 148-1 em. (sztuk 63). 

Wschodnie Fryzy ezerwono-brunatne (Geest) [W. 1, str. 181] 
1490 em. (sztuk 27). 

Ayrshire [W. 2, str. 242] 150:0 em. (sztuk 4). 

Najdłuższe krowy w oborze sterdyńskiej docho- 
dzą przeciętnej długości poprawnych, zarodowych 
Anglerów, a nawet Allgauerów. : 

Wymiary przeciętne wraz z maksymalnymi i minimalnymi 
jeszcze nie dają zupełnego obrazu; nie wykazują one bowiem, ani 
w jakich granicach waha się dany wymiar u przeważającej 
liezby sztuk, ani też nie dają pojęcia o stopniu wyrównania. Jedna 
sztuka, u której dany wymiar jest wyjątkowo duży lub mały, może 
sprawić, że granice wahań będą nadmiernie, niejako sztucznie, roz- 
szerzone, a istotna przeciętna, albo raczej liczba, określająca „naj- 
prawdopodobniejszą* wartość danego wymiaru przez to zostaje nie- 
jako sztueznie powiększoną lub zmniejszoną. 

by przedstawić granice najpospolitszych, niejako normalnych 
wahań, a zarazem dać obraz stopnia wyrównania bydła nadbużań- 
skiego pod względem jego długości, podaję następujące zestawienie, 
określające liczbę sztuk rozmaitej kategoryi pod względem długości. 


"EP Sterdyń. [D.] ek sën "em Nurskie [I.] 
120—125 € = -— 5 
125 —130 ч je — 5 
130 — 135 = — 5 
135 - 140 1 28 — 8 
140—145 2 1 1 8 
145 —150 5 8 6 1 
150 — 155 4 10 4 1 
155—160 2 8 1 — 
powyżej 160 2 — 1 > 


Z liczb tej tablicy widzimy, że długość (pozioma) większej 
części krów sterdyńskich waha się między 145 a 155 em, a nadto 
pokazują one, o ile w oborze sterdyńskiej wyższym jest stopień wy” 
równania (pod względem długości), w porównaniu z bydłem pier- 


- 


wotnego typu z ziemi nurskiej. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 


2. Wysokość w kłębie. 


Przedstawiłem powyżej, w jakim stosunku pod względem dłu- 
грі tułowia znajduje się bydło z ziemi nurskiej i sterdyńskie 
w porównaniu z bydłem rozmaitych ras, poczynając od najbardziej 


pierwotnych do najbardziej poprawnych. 
Po 


dobny obraz daje porównanie tego nadbużańskiego bydła 
Poniższe zestawie- 


z bydłem innych ras pod względem wysokości. 
nie daje nam możność takiego porównania. 


Жум w kiote em. 
a: E 6 8 
Rasa albo odmiana E E | E 
E ood 
K A-| ж 
Czarnogórskie południowe [A. 2] . 96:819110. 985 
Bretońskie pierwotne [Kl.] 1023, 92:00, 1124 
Czarnogórskie wschodnie [A. e 1024, 92:0, 1180 
Illiryjskie czarne [А. 1] . . 10834 — — 
Illiryjskie płowe (blond) [A. T 4058; 140511; — em 
gross о "m 2 e Chabówki С 4, 

‚ 801 . . | 1079. — — 
Pre PA (А. ч. ` 1080, — = 
Bretońskie uszlachetnione [Kl.]. 1086 — | 1175 
Świętokrzyzkie [Ł. 1098 | 101:0 1150 
Bydło karpackie z okolie "unser (A. 3. ` 1099 — 
Włościańskie czerw. Po. D т wadowickiego 

[А. 4, str. 83] 1154 100:1| 1292 
Dëse czerw. ak 2 „wystawy » w Kakai 
r. [A. 4, str. 80] 1167, — — 
Te z ziemi nurskiej 70 1105 1245 
Czerwone polskie Związku hodowlanego часадро U 
w Willamowicaeh [А. 4, 47] 1172! — — 
Ayrshire [B. str. 36] i 121:3 | 116:0 | 130-0 
Oberinnthalery [Ka., str. 68] Bii — is 
Pere. PEN DCH polskie, dtug pomiarów 
900 [A. 4, str. 48] 1215, — iin 
1. Raba wyżna 119-1 ES xr 
2. Jodłownik . 122-3 И" pr 
3. Bierzanów . 122-6 = >. 
& Koy . . 1238 > xm 
5. Limanowa . 1242 > ds 


DR. WALERYAN KLECKI 


Wysokość w kłębie em. 
BIE 
Rasa albo odmiana $. Е £ 
dad PER 
Ayrshire [W. 2, str. 242] ° 122:5 = 
Anglery zarodowe [L. i W., str. 295] 1240 > 
Holendry, Geest (W. 2, str. 172] . 126:5 | 122-0 | 132-0 
Sterdyńskie [D.| 1274 1210 | 1330 
Wschodnie Fryzy czerw.-brunatne, Geest iw. 1, str. r. 181] 1280] — 
Devon, nagrodzone [W. 2, str. 866]. 1280 
Sterdyńskie czarne [Z.] 1280  120'5 | 1345 
czerwone [Z.] 128'1 123:5 | 137:0 
Y12327 bawarskie [L. i W., str. 367] 1325 
Holendry Marsch (zachodnie Fryzy) (W. 2, str. 168] 133:0 | 192:0| 142:2 
Allgauery wirtemberskie [L. i W., str. 391] 1885 | — 
m Weien srokate, Marsch, zarodowe eg i W., Ra 
+. 43]... ETH 
Czerwone ślązkie [Hi tabl. XI 13%4| — "A 
9 (U., вїт. 26]. 1346| — e 
s ЧЕ i W. stt, 317]. EE 18501 — == 
Wechoduio Fryzy Т, -brunatne ° Godnomaścist) 

Marsch (12. i W., str. 105] 1860] — " 
Holendry THER gm IL 1 Ws ww 111]: 1350| — T 
Oldenburgi (Jeverland), Marsch [L. i W., str. 205]. 1058) = >r 
Pinzgauery [L. i W., str. 662] 135:5 
Szwyce [W. 2, str. 257] . 136:0 | 130:0 | 1420 
Shorthorny zarod. szlezwick. (Eideretadt) Zë iW: str. +.223] 139:5 
generc dM ja FL Saas ае AER 189-5 | 1800/4471 
kar pni ada isi ded (Simmonthal- ine) 1400| 1200 | 1470 

А badeńskie Мова есь) [L. i i w. str. 719) 1400) — T 

^ zarodowe, wyborowe IW 1, str. 304] . | 1416, — gu 
bawarskie (Miesbach) [L. i W., str. 682] 1423:0| — "P 

ака [W. 2., str, 315] : . 4495, — s 
Sussex, opasowa, nagrodzona I. nagrodą [W. 2, str. r. 367] 1440, — Se 
Wallońskie, bardzo ciężkie [W. 2, str. 223] 1506) — ut 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE riri 


Z powyższych liczb wynika: 

l) że pod względem wzrostu, bydło z ziemi nurskiej prze- 
wyższa już nietylko czerwone bydło polskie pierwotnego typu pod- 
karpackiego, ale nawet wyborowe włościańskie (np. z wystawy kra- 
kowskiej w r. 1897). 

2) że bydło sterdyńskie przeciętnym wzrostem swoim - prze- 
wyższa zarodowe Anglery oraz Holendry z piaszczystych okolie 
(tereny t. zw. Geest. Roślejsze sztuki w oborze sterdyńskiej 
mają wzrost poprawnych ras bydła [Allgauerów, wschodnich lub za- 
chodnich Fryzów z żuław czyli łęgów (Marsch) i t. is najniższe 
krowy sterdyńskie mają wzrost, mniej więcej odpowiadający prze- 
ciętnej dla zarodowego dworskiego bydła czerwonego w Galieyi. 

Stopień wyrównania pod względem wzrostu przedstawiają nam 
następujące tablice: 


0 c 1 > | ' GZ | RA Lam. 

bq д а pa b e м BA = 

Wysokość w kłębie | ES | Бы | 5 š | ES s> 

w SDS Woda Lë Sig opu. 

w сш. m "а u 3 |I» dg P | len d < 

B x< t. G E 
110—115 — — -- 7 
115—120 — — — 12 
120—125 5 5 2 4 
125—130 8 13 8 — 
180—135 2 9 2 = 
powyżej 135 — — 1 — 
l l 

Razem sztuk . > . 45 | 27 18 | 23 
110—118 — ika — 17 
118—128 2 2 — 4 
123 — 128 7 (413 8 2 
128—138 6 11 4 — 
133—138 . is 1 1 — 
| Razem sztuk . . . 15 | 27 18 28 


Z powyższych tablic widzimy, że wzrost większej części 
krów sterdyńskich waha się w — od.123 do. 133 em. 
> 


'ziemi nurskiej | , poki l , 120 , 


18 DR. WALERYAN KLECKI 


Gdy różnica między marimum i minimum długości tułowia 
wynosi: 


u krów sterdyńskich: 24 em. [D.], a wzgl. 16:5 cm., wzgl. 20 em. [Z.] 


7» > 5 HH Bur. 295 


to tymezasem różnica między maximum i minimum wzrostu (wy- 
sokości w kłębie) wynosi: 


u krów sterdyńskich: 12 em. [D.], wzgl. 14, wzgl. 135 em. [Z] 
» a 2 ziemi nurskiej: 14 [I] 


Wzrost wykazuje zatem mniejsze wahania, niż długość tulo- 
wia, a nadto pod względem stopnia wyrównania we wzroście nie 
występuje wybitna różnica między pierwotnem bydłem z ziemi 
nurskiej a poprawnem bydłem w Sterdyni. 


П. Stosunek długości tułowia do wysokości w kłębie. 


Z prae Adametza o bydle illiryjskiem i ezerwonem pol- 
skiem, a także z moich pomiarów pierwotnego i uszlachetnionego 
„bydła bretońskiego wynika, że przy ocenianiu stopnia poprawności, 
czyli uszlachetnienia rasy ważnym wskaźnikiem jest stosunek po- 
między długością tułowia a wysokością w kłębie, a mianowicie: im by- 
dło jest bardziej pierwotnem, zbliżonem do stanu dzikości, tem 
na ogół krótszym jest jego tułów w stosunku do wzrostu; w miarę 
tego, jak następuje uszlachetnienie, długość tułowia w stosunku do 
wysokości w kłębie wzrasta. Przytem, w rasach opasowych tułów jest 
w stosunku do wysokości dłuższy, aniżeli w rasach mlecznych. 

Aby uwidocznić, o ile ta zasada znajduje uzasadnienie w wy- 
nikach pomiarów, i zarazem aby wskazać, jaki stopień poprawności 
pod tym względem wykazuje bydło nadbużańskie, podaję poniżej 
zestawienie przeciętnej wysokości w kłębie w ?/, długości tułowia dla 
różnych ras bydła rogatego. 


(patrz tablicę str. 79 i 80). 
Rozpatrując liczby powyższej tablicy, nie możemy nie przy- 
D ARS v 
ści rasy oraz je 
Jednakże liczby tej tablicy stwierdzają istnienie tego związku tylko 


jest zrozumiałem, dlaczego np. u brunatnego bydła illiryjskiego od- 
powiednia liezba procentowa jest stosunkowo tak nizka (84:09/,) 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 


ES 
eo 


Przeciętna wysokość w kłębie 


2 
U H ! = Š 
5 © — = "m" g A 
Rasa albo odmiana SC E CZE) E DE- 
ETT š 823 |33 
а po 4." 
Bydło z ziemi nurskiej 878 85:5 | 2:3°/, 
Illiryjskie płowe (blond) 875 > F k= 
Czarnogórskie południowe . 87:2 == хт 
wschodnie 86:9 = = 
Bydło расы z okolie их i 86:8 ES Fe 
Włościańskie czerwone vein z Games 

wadowickiego ; 86:2 -- — 
Hliryjskie czarne . 857 = we 
mos Э karpackie z okolic Cha- 

854 — — 
Czerwone ¿dau wiwaka hodowl. włośc. 

w Willamowicach j 854 — pes 
Świętokrzyzkie 851 82-7 2-4°/, 
Włościańskie czerw. polskie 2 bond 

w Krakowie 1897 r 849 — — 
Czerwone zarodowe polskie w Kozach 846 — — 
s „ Limanowej 845 
Sterdyńskie czerwone [Z.] 84'4 82:5 PES 
Bretońskie pierwotne š Vr ad 843 83:4 Ө", 
суны kaja mem жей = 
arów . 1900 842 — — 
киен сы [D.] . 841 83-1 LO, 
Illiryjskie brunatne . : А 840 — 
Czerwone zarodowe polskie w Bierzanowie 840 — Е 
Sterdyńskie czarne [Z.] 83:9 EK PROVA 
Simmenthalery badeńskie (Messkiteh). — 83:9 — 
» bawarskie (Miesbach) . — 838 — 
Czerwone zarodowe A pro w Jodłow- 
niku . C. 8377 geng — 
Allgauery wirtemberskie > 88-4 eum 
x bawarskie SC 83:3 zer 
Czerwone zarodowe polskie w Rabie ых 88:0 — — 
Czerwone ślązkie [L. i W.] = 831 = 


80 


DR. WALERYAN KLECKI 


Przeciętna wysokość w kłębie 


5 
CE: 
BO Ë m ad 
Rasa albo odmiana m RUD Ms S DE 
— Я o R A с а 
а .5 e Së |38 
о ы a M 
Е to E > 
Oldenburgi (Jeverland) Marsch . 82:9 
Kerry [B., str. 54] 82-7 p i 
Ayrshire [B.] 82:6 ex yes 
Czerwone ślązkie |H. 2] RoC 82:5 
Krajowe -białogrzbiety ślązkie "H. 2, E 
EE EE 82:5 Seng am 
Szwyce 82:4 Gi e 
Bretoñskie uszlachetnione . ^ 82:3 Le E 
Simmenthalery с szwajcarskie 
(Simmenthal-Saane) ` Boa a 82:0 = ga 
Oberinnthalery SECH 82:0 — es 
w regiis Fr гузу, czerwono-brunatne gr- 
dnomaściste) Marsch . — 81:8 EE 
„tek ПУ. 3] > : 81:7 y T 
Holendry wschodnio-pruskie . == 81:6 Es 
Czerwone ślązkie [U.] ; 815 P Se 
Wsebodnie Fryzy, srokate, Marsch та- 
fodowa e. kb 812 ps 
Fryburgi 80:7 3s 
Pinzgauery . e a e 807 m 
Simmenthalery zarodowe, Be 79:9 en 
— и zarodowe szlezwickie (Eider- 
stadt) . В Е z 79:5 c 
Anglery zarodowe — 787 E 
Shorthorny tese oryginalne engil- 
dzo 78:6 EC xx 
Holendry Marsch ыы iaie Frysy) 78:2 EC Ser 
Sussex, opasowa, nagrodzona L nagrodą 73:9 ps BĘ 
piene E ar str. 869; 2 рз ZA- 
we] 72:9 A s 
Devon [W. 2, str. ER a p 
krowy zarodowe] . 72:5 = SCH 
Wales [W. 2, str. 362; 1 „nagrodzona 
krowój. . V. 711 em Tr 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 81 


albo dlaczego jest ona również nizka u bydła świętokrzyzkiego 
w tym specyalnie wypadku, gdy długość tułowia oznaczaną była 
skośnie (82'/0/,). Mimo takich nieprawidłowości, zestawione w ta- 
blicy liczby dowodzą, że w pewnych granicach wspomniany 
przez nas związek niezaprzeczenie istnieje, a jeżeli niektóre liczby 
niezupełnie jasno się tłómaczą, to najrozmaitsze mogą tego być 
przyczyny: bądź, że mierzoną była niedostateczna liczba okazów, 
bądź też, że wybrane do mierzenia okazy pod względem stosunku 
długości do wysokości nie były typowe, bądź wreszcie, że sposób 
mierzenia nie zawsze był jednakowy lub też że nastąpiła omyłka 
w mierzeniu lub obliczeniu; takie wyłamywanie się pewnej liczby 
z ogólnej reguły może także mieć jakieś głębsze, obecnie nam nie- 
znane, uzasadnienie albo też przyczyną jego może być to, że zo- 
stała przekroczoną granica, do której pomiary nasze jeszcze są 
zdolne odkrywać prawidłowość w badanych przez nas zjawiskach. 

Po tych zastrzeżeniach eo do wartości podanej powyżej ta- 
blicy, która uczy nas, że do pewnego stopnia stosunek wyso- 
kości w kłębie do długości tułowia rzeczywiście jest wskaźnikiem 
stopnia poprawności rasy, rozpatrzmy, jakie z niej płyną wnioski 
со do bydła nadbużańskiego. Rozejrzenie się w liczbach tablicy 
prowadzi nas do wniosku, że: 

1) bydło z ziemi nurskiej wykazuje niezwykle duży 
wzrost wstosunku do długości tułowia,ito wtak zna- 
cznej mierze, jak żadna inna z wyliczonych ras і od- 
mian bydła. Na podstawie tego wskaźnika, należałoby 
uważać bydło z ziemi nurskiej jako nadzwyczaj pierwotne, 
bardziej pierwotne, niż np. ezarnogórskie; 

2 dło sterdyńskie pod względem stosunku wzrostu 
do długości tułowia mniej więcej odpowiada przeciętnej z najbar- 
dziej znanych galicyjskich obór zarodowych czerwonego bydła pol- 
skiego, zmierzonych przez prof. Adametza. Bydło czarne 
pod tym względem okazuje się bardziej poprawnem, 
niż czerwone. Liczby (zdaje się, mniej pewne), określające sto- 
sunek wysokości w kłębie do długości tułowia, skośnie mierzo- 
nej, są dla bydła sterdyńskiego zbliżone do odpowiednich liczb np. 
dla czerwonego bydła ^ aer el dla Oldenburgów, a mniejsze od 
liczb dla południowo-niemieckich Simmenthalerów i Allgauerów 1). 

Stosunek wysokości do długości tułowia wykazuje u bydła 
z ziemi nurskiej bardzo znaczne wahania, u bydła sterdyńskiego 


1) Że południowo-niemieckie Simmenthalery i Allgauery są w stosunku do 
swojej długości wyższe, aniżeli bydło sterdyńskie, możnaby tłómaczyć sobie dłu- 
giemi w stosunku do długości tułowia nogami bydła tych ras. 

Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. Część III. 6 


82 DR. WALERYAN KLECKI 


mniejsze, ale bądź со bądź znaczne. I tak stosunek ten waha się 
w następujących granicach: 


u bydła z ziemi nurskiej 81-9—9430,, (różnica 12-40/,) 
„  sterdyńskiego [D.] 78:4—881 „ » 94, : 

» n Sterdyń. czar. [Z.| 804—882 „ e 1:8. 4 

oes » ezerw. [Z] 81:0—89:0 „ 8 


? 


з 


Podług tych liczb, wśród bydła z ziemi nurskiej znajdują się 
sztuki, u których stosunek wysokości w kłębie do długości tułowia 
jest taki, jaki przeciętnie spotyka się w rasach zupełnie po- ` 
prawnych mlecznych, a obok nich znajdują się inne, np. I. Nr. 18, 
których budowa, niemal „kwadratowa* (9430/,), wskazuje na naj- 
wyższy stopień pierwotności. Minimalny stosunek (81:90/,) wykazała 
krowa [1. Nr. 1]. pochodząca z ziemi nurskiej, ale należąca do 
służby folwarcznej w Sterdyni. Wśród zmierzonyeh przez p. Ihna- 
towieza 23 sztuk było takich krów 4. Jeżeli je wyłączyć, po- 
zostawiając tylko te, które były mierzone na miejseu w ziemi nur- 
skiej, to minimum stosunku wysokości do długości tułowia wy- 
nosi 84:20/,, со odpowiada przeciętnej dla zarodowego bydła czer- 
wonego w Galieyi. 

Krowa І. Nr. 1, najniższa w stosunku do długości (81-99/,) 
jest zarazem największą, (najdłuższą i najwyższą bezwzglę- 

nie) ze wszystkich, które mierzył p. Ih natowiez. Krowa I 
Nr. 18, najwyższa w stosunku do długości (9430,,), jest zarazem naj- 
krótszą i należy do bezwzględnie niższych (1155 em.). 

V oborze sterdyńskiej wahania stosunku wysokości w kłębie do 

długości tułowia sa już mniejsze, niż wśród pierwotnego bydła z ziemi 
nurskiej, ale jednak są one bardzo znaczne. Są w tej oborze sztuki, 
których wysokość w stosunku do długości jest tak wielka albo na- 
wet większa, jak przeciętnie bydła ezarnogórskiego lub bydła 
z ziemi nurskiej, są inne, u których ten stosunek odpowiada prze- 
ciętnej dla bydła ras zupełnie poprawnych. Krowa D. Nr. 1 
najniższa w stosunku do długości (784) jest zarazem bezwzględnie 
„najdłuższą ze wszystkich, które mierzył p. Dehnel (choć wzrostu 
przeciętnego 127 em. Krowa D. Nr. 32, jedna z najwyższych 
w stosunku do długości (87:7), jest zarazem najmniejszą (bezwzgle- 
dnie najkrótszą i najniższą) w całej oborze, a krowa D. Nr. 50 
najwyższa w stosunku do długości (88:10/,), jest zarazem bezwzgle- 
dnie najwyższą (choć tylko przeciętnie długą). 
Krowa Z. Nr. 52, najniższa w stosunku do długości (80:49) 
jest długą (156 em.) choć nie najdłuższą (160 em.) i niższego 
wzrostu (1255 em.) od przeciętnej (128-0 em.) dla krów czarnych, 
mierzonych przez p. Zakrzewskiego. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 83 


Krowa Z. Nr. 6. najwyższa w stosunku do długości (88:20/,) 
jest zarazem Као пај «узета z krów czarnych, mierzonych 
przez p. rzewskiego, i długości przeciętnej (152:5 em.) 

iwi Z. Nr. 49, najniższa w stosunku do długości (81:09/,) 
jest zarazem bezwzględnie najniższą z krów czerwonych, mierzo- 
nych przez p. Zakrzewskiego, i długości (1525 em.) nie o wiele 
zek mo, przeciętną (151 ER? m.). 

a Z. Nr. b, najmniejsza (najkrótsza i najniższa) z krów 
czarn (CN które mierzył p. Zakrzewski, ma wysokość w sto- 
sunku do długości (8400/,) кк równą przeciętnej (83:99 

Krowa Z. Nr. b, najwyższa w stosunku do długości (890/,) 
jest zarazem najkrótszą ze wszystkich krów czerwonych, które 
mierzył p. Zakrzewski, i wzrostu nieco mniejszego, niż przeciętny. 


wany: 1) bezwzględnie vm: wzrostem przy długości przeciętnej 
[np. czerwona krowa Z. Nr. 49], 2) wybitną eg Ne tułowia przy 
przeciętnym wzroście [np. krowa D. Nr. 1] 3) stosunkowo 
nizkim wzrostem przy stosunkowo długim tułowiu [np. krowa 
czarna Z. Nr. 52], a także 4) taki nizki w stosunku do dłu- 
gości wzrost zdarza się u sztuk bardzo wielkich 
[np. I. zu 1]. 

7, drugiej strony widzimy, że znaczny w stosunku do długości 
tułowia wzrost zdarza się nietylko: 1) u krów wysokiego wzrostu bez- 
względnie [np. D. Nr. 50 lub czarna krowa Z. Nr. 6] lub 2) u sztuk 
bardzo krótkich [np. L. Nr. 18 lub czerwona krowa Z. Nr. 5], ale 
także 3) ukrówbardzo mały ch, [np. D. Nr. 32], chociaż u takich 
bardzo mały ch krów zdarzyć się może także, że stosunek wysokości 
do długości jest tylko średnio-wielkim [np. czarna krowa Z. Nr. 5]. 

Rozmait więc są powody, dla których stosunek wysokości 
do długości tułowia jest wielki albo mały. Gdyby w tych wypad- 
kach krańcowych działała jedna przyczyna, wahania wysokości w kłę- 
bie i długości tułowia byłyby mniejsze 

y przyczyną np. nizkiego stosunku wysokości w kłębie do 
długości tułowia pewnej liczby krów był nizki ich wzrost przy dlu- 
gości przeciętnej. w takim razie długość i wzrost tych krów musiałyby 
wahać się w ciasnych granicach. To samo musiałoby być, gdyby tą 
przyczyną była wybitna długość przy przeciętnym wzroście albo 

stosunkowo nizki wzrost przy stosunkowo znacznej długości tuło- 
wia. Gdyby więc na kształtowanie się w mowie będącego stosunku 
głównie oddziaływała tylko jedna para musiałoby to za sobą 
pociągnąć wyrównanie wzrostu i długości. Tymczasem widzimy, 
że we wszystkich 4 grupach b ;dla, mierzonych przez pp. Dehnela, 
inatowiczai Zakrzewskiego, wahania zarówno długości tu- 
6* 


84 DR. WALERYAN KLECKI 


Wśród bydła z ziemi nurskiej: 


1) amplituda wahań długości tułowia (różnica między mavi- 
mum i minimum) wynosi 29:5 em. = 29:19, przeciętnej długości 
tułowia; 


2) amplituda wahań wysokości w kłębie wynosi 140 em. = 12°) 
przeciętnej wysokości w kłębie; Ec 

3) amplituda wahań stosunku długości tułowia do wysokości 
w kłębie wynosi 12'40/, = 14*10/, przeciętnego stosunku. 

Amplitudy analogicznych wahań wśród bydła sterdyńskiego są: 

) według pomiarów p. Dehnela: 24 em. = 15'80/, prze- 
слете] długości tułowia; 12 em. = 9-40], przeciętnej wysokości w kle- 
bie; 9:70/, = 11'50/, przeciętnego stosünku. 

b) według pomiarów p. Zakrzewskiego nad bydłem czar- 
nem: 16:5 em. = 10'8*/, przeciętnej długości tułowia; 140 em. = 
10:90/, przeciętnej wysokości w kłębie; 1:80/, = 9'30/, przeciętnego 
stosunku; 

c) według pomiarów p. Zakrzewskiego nad bydłem czer- 
wonem: 20 em. = 13:2?/, przeciętnej długości tułowia; 135 cm. = 
10:50%/, przeciętnej wysokości w kłębie; 8%, =950/, przeciętnego 
stosunku. 

Stosunek wysokości w kłębie do długości tułowia ulega więc 
znacznym wahaniom, które jednak tylko wśród bydła z ziemi nur- 
skiej znacznie są mniejsze, niż te, którym ulega długość tułowia. 

Stosunek ten, ulegający prawie tak samo wielkim wahaniom, 
jak sama długość lub sama wysokość, nie jest zatem na ogół wiel- 
kością (funkcyą), któraby charakteryzowała daną grupę zwierząt 
lepiej. niż przeciętna długość i Ch Sech Wszak mogłoby być, że 
stosunek ten ulegałby małym wahaniom, mimo że zarówno Wy- 
sokość jak i długość wahałyby się w dużych granicach. Tak je- 
dnak nie jest. 

Natomiast stosunek ten okazuje pewną zależność od wiel- 
kości zwierzęcia (długości i wysokości w kłębie razem wzię” 
tych). Jeżeli mianowicie każdą z 4 grup krów rozdzielimy па 3 katego- 
rye: 1) krowy wielkie, t. j. których długość jak również wysokość 
są większe od przeciętnej długości wzgl. wysokości, 2) krowy шай 
których długość i wysokość są od odpowiednich przeciętnych mniej” 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 85 


sze i 3) krowy średniej wielkości, których długość jest większą 
od przeciętnej, ale wysokość mniejszą lub jej tylko równą, albo 
dwrotnie, — i jeżeli dla każdej reż réi oznaczymy liczbę sztuk, 


u których stosunek wysokości w Ке o długości tułowia jest 
większy od stosunku przeciętnego, oraz liczbę pies u ter ten 
ki ret jest od przeciętnego mniejszy, — to okazuje się, że 


Wśród krów z ziemi nurskiej На 1 rów „wielkichć 
wykkzają, stosunek wysokości w kłębie do długości tułowia mniejszy 
od przeciętnego, a na 13 krów „małych*: u 10 stosunek ten jest 
od przeciętnego większy, a u 2 bardzo blizki przeciętnego; | 

Wśród krów, mierzonych przez p. Dehnela, na 5 krów „wiel- 
ep 4 wykazuje stosunek mniejszy od przeciętnego, na 7 małych 
— 5 wykazuje gege większy od przeciętnego, a 2 — prawie 
TENE przeeietnem 

$ród krów czarnych, „mierzonych przez p. Zakrzew- 
skiego, na 9 krów „wielkich“ u 5 stosunek wysokości do ams 
gosel jest кы од” prteciytneph, na 10 krów „małych* u 8 
stosunek ten jest większy od przeciętnego; 

d) Wśród krów czerwonych, mierzonych przez p. Zakrzew- 
skiego, па 4 „wielkie“ u З stosunek jest mniejszy od przecię- 
tnego, na 6 „malych“ u 5 w mowie będący stosunek jest od prze- 
ciętnego większ 

W obrębie zatem danej grupy (rasy, odmiany, chowu) stosu- 
nek wysokości w kłębie do długości tułowia może ulegać znacznym 
wahaniom, a wartość (wielkość) сш. stosunku jest ściśle związana 
z wielkością zwierząt: sztuki większe są w stosunku do długości 
na ogół niższe, sztuki mniejsze są w kla do długości wyższe, 
Jest to zresztą zupełnie zrozumiałe: długość tułowia ma znacznie 
większą amplitudę wahań, niż wysokość; sztuka zatem większa, je- 
żeli ma budowę normalną, jest zwykle o znacznie większą liczbę cen- 
tymetrów dłuższa od mniejszej, niż wynosi odpowiednia różnica we 
wzroście obu krów; tem samem musi ona eC dluzsza w stosunku 

o dp weiss w porównaniu ze sztuką m 

Tak samo, w rasie bydła, której кенг, są większe rozmiary 
zwierząt, niż przeciętne rozmiary bydła wogóle, (t y wszystkich 
jego ras), sama wielkość zwier za t oddziaływać będzie zmniej- 
szająco na właściwy а rasie (przeciętny) stosunek wysokości 
do długości 1). Jeżeli mimo to stosunek ten będzie w przecięciu wy- 
soki, przemawiać to Een za istotnie mniejszym stopniem popra- 
wności danej rasy. Podobny przypadek zachodzi z bydiem sterdyń- 
skiem. Bydło to w porównaniu z czerwonem polskiem zarodowem 


1) Być może, że w podobny sposób wypadnie wytłómaczyć relatywnie małą 
wartość sto delen wzrostu do "we brunatnego bydła illiryjskiego, najwięk- 
szej odmiany rasy illiryjskiej 


86 DR. WALERYAN KLECKI 


jest bardzo wielkie (o wiele wyższe i dłuższe); mimo to jednak 
przeciętny stosunek wysokości do długości jest mniej więcej taki 
sam w obu rasach. Dowodzi to, że bydło sterdyńskie w porówna- 
niu z czerwonem polskiem jak na swoją wielkość jest w sto- 
sunku do długości tułowia za krótkie, t. j. pod tym względem 
i w tem rozumieniu mniej poprawne. Podobny wniosek wypada 
z porównania obu prototypów, a mianowicie bydła z ziemi nurskiej 
z bydłem karpackiem (np. z okolic Muszyny). Bydło z ziemi 
nurskiej jest od karpackiego znacznie większe (dłuższe i wyższe); 
mimo to, stosunek wysokości w kłębie do długości tułowia jest 
wyższy u bydła z ziemi nurskiej. 

Stopień wyrównania bydła sterdyńskiego pod względem sto- 
sunku wysokości w kłębie do długości tułowia ilustruje następujące 
zestawienie: 


А Liczba sztuk | 
Wysokość w kłębie 
w ”/, długości tułowia [D.] [2.] czarne | [Z.] czerwone 
78—80 1 B = 
80—82 2 3 2 
82—86 10 22 10 
86—88 1 1 s 
88—90 1 1 1 
| Mem. eek Е 15 | 27 | 13 | 


844 


| 
Przeciętna wysokość w kłebie | 


811 | EE | 
| 


Wśród bydła z ziemi nurskiej widzimy natomiast mniejsze wy- 
równanie, tam bowiem: x 


w Di, długości tułowia 


wysok. w kłębie w a, dług. wynoszącą 80—820/, wykazuje sztuk 1 
82—84 


? » ” » Ж n n 2 8 nm n ? A 
M ho iactu s 84— 86 „ o кеш 
7 7 n 7 m» 7 n 86—90 ? 7 ? 9 
» ? л 5 A 5 л 90—92 » " p 1 
7 s sodę dk : e 92— 94 n a D 1 
> > 9 non » powyzej 94, D n 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 87 


Z pośród 23 krów z ziemi nurskiej u 12 wysokość w kłębie, 
wyrażona w De długości tułowia, jest mniejszą, niż w przecięciu 
(87:8), u pozostałych 11 jest większą. 

Główne wnioski z poprzedzających studyów można streścić 
w następujący sposób: 

1) Bydło z ziemi nurskiej jest w przecięciu większe 
(o mniej więcej 1 em. dłuższe i o 7—9 em. wyższe) od 
czerwonego bydła podkarpackiego, typu pierwotnego. 
Pomimo to, że jako większe, raczej mogłoby być w sto- 
sunku do swojego wzrostu dłuższe, jest ono przeci- 
wnie w stosunku do wzrostu krótsze, niż karpackie. 

2) Bydło sterdyńskie jest w przecięciu większe 
(о 1—8 em. dłuższe, o 6—6!/, em. wyższe)od czerwonego 
zarodowego bydła w Galieyi. Pomimo tej wielkości, 
nie jest ono od czerwounego zarodowego bydła w Ga- 
+ wyraźnie dłuższe w stosunku do wzrostu, ale 
wykazuje mniej więcejtaki sam stosunek wysokości 
w kłębie dodługości(czarne— jest cokolwiek dłuższe, 
czerwone — eokolwiek krótsze w stosunku do wyso- 
kości, w porównaniu zczerwonem polskiem w Galie yi). 

3) W porównaniu ze swoim prototypem, t. j. z by- 
dłem z ziemi nurskiej, jest Paa E sterdyńskie kick 
sze, w stosunku do wysokości znacznie dłuższe 1 bar- 
dziej wyrównane, tak pod względem długości, jak 
również stosunku jej do wysokości, — chociaż wy- 
równanie to w porównaniu z bydłem innych ras po- 
prawnych zapewne nie jest bardzo wielkie. 

4) Hodowla bydła nadbużańskiego w Sterdyni 
doprowadziła zatem do 1) podniesienia wielkości, 2) 
większego wyrównania i 3) względnego wydłużenia 
tułowia, — jakkolwiek to ostatnie jeszcze nie odpo- 
wiada temu, czego możnaby oczekiwać od bydła sto- 
sunkowo tak wielkiego, jak sterdyńskie. Jeżeli pod 
względem relatywnej długości nie osiągnięto w Ster- 
dyni tak wiele, jak pod względem podniesienia wiel- 
kości, pomimo że nastąpiło wydatne wydłużenie w po- 
równaniu z materyałem pierwotnym (bydłem z ziemi 
nurskiej), to właśnie dlatego, że ten materyał pierwo- 
tny odznaczał się wybitną krótkością tułowia w sto- 
sunku do dosyć znacznego wzrostu. 


- 


88 DR. WALERYAN KLECKI 


III. Wysokość nóg. 


zbiorowem o rasach bydła w Austryi 3) (według której mierzył np. 
Kaltenegger) poleca oznaczać długość nóg „od ziemi do gór- 
nego guzowatego zaokrąglenia wyrostka łokciowego“. Adametz*) 
określa tę długość jako odległość górnej krawędzi wyrostka łokcio- 
wego od ziemi. 

Wobee tego, że najwyższy punkt wyrostka łokciowego leży 
zwykle bardzo wysoko (znacznie wyżej, niż mostek). że położenie 
jego zależy od kształtu i położenia górnej części tego wyrostka, 
które bezpośrednio nie wpływają na właściwą długość nogi, okre- 
ślanie długości nóg „od najwyższego punktu wyrostka łokciowego” 
nie jest właściwe, tem więcej, że robiąc pomiary żywego zwierzę- 
cia (nie kośćca), trudno jest ten najwyższy punkt wyczuć. Sądząc 
z rysunków, podanych w drugiem wydaniu dzieła Wernera ^) 
i w dziele Lydtina i Wernera 6), tylko określenie nie jest ści- 
słe, same pomiary zaś były w rzeczywistości robione w sposób ra- 
cyonalny. Podług mnie powinno się określać długość nogi jako od- 
ległość ziemi „od najbardziej ku tyłowi wysuniętego punktu tylnej 
p" wyrostka łokciowego“. Trzymając się tej zasady, Wy- 

onywali odpowiednie pomiary pp. Dehnel, Zakrzew skii [hna- 


1) na str. 87 i 121. 
2) na str. 145. 
Die ósterr. Rinder-racen. Wien 1879. Tom 1. Z. 1, str. 16. 


t * 
. 9) na str. (63). 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 89 


towiez, i na podstawie wspomnianych rysunków należy mnie- 
mać, że pomiary ich były wykonane w taki sam sposób, jak po- 
RE przytoczone w dziełach Lydtina i Wernera i innych 
a 

Określony w powyższy sposób punkt leży o mniej więcej 
4—5 еш. niżej w porównaniu z najwyższym punktem ` wyrostka 
Вены i więcej od niego się zbliża do poziomu mostka. 

W następującej tablicy podaną jest przeciętna Seet czyli 
długość nóg w rozmaitych rasach bydła: 


- РР [4 ' cj 
Wysokość nóg w em. E = 8 
5 o z 
; Я 3 E cd ER- 
Rasa albo odmiana 1) 5 Е Е $9.85 
9 s Lol g s E 
š Е а GE 
à = a ju 


e 
[ер] 
no 
c 

D9 
c 
o 
Go 
o 
с 
о 


Czarnogórskie południowe . 


Bretońskie pierwotne о: b . . . . . . | 597 | 490 |. 690 |. 200 
Czarnogórskie wschodnie ... . . . . -oaf 602.) 551 [651 | 100 
Bretońskie uszlachetnione . . . . . . . . | 603 — 65:0 | — 
Ire chana . г. с... a 1.000 — —- = 

e płowe . 61:8 | — — — 
Bardzo pierwotne кабы z okolie Chabówki | 622 | — 
Świętokrzyzkie Uu cob ет ооо 
Illiryjskie brunatne . . „AAC R BED — — — 
Bydło z ziemi per Po. 0. 0. Dow s ТО JUD T 155 
Bydło karpackie z okolie Muszyny . . . . . | 65.0 — — = 
дуние м... - "4a" за, — — — 
Czerwone к, Związku hodowlanego włościań- 

skiego w Willamowicach. . „| 676 — — —- 
Oberinnthalery . . . к. 194 . | 684 — — — 


Biene ezerw. polski 2 т w Кга- 
w 1897 r 

sA czerw. «b z powiatu wado- 

ЧОКМО v a oso. s e 1686 | 650 | 700 | 125 


Zarodowe czerw. bydło polskie, wedłag pomiarów 
SLIM C í. c í СУ 


Źró dła, z których zaczerpnięte są liczby tej tablicy, jak również odpo- 


:) 
wiednie liczby następnych tablic, ва te same, które wymieniono w tablicy na 
str, i 76. 


90 DR. WALERYAN KLECKI 
Wysokość nóg w cm. CJE £ 
= g g |ESE 
Rasa albo odmiana Kä 5 š Š r E 
ECH, 
Ce = Ж |" 
1. Raba Wyżnia. 69:0 A 
9. Jodlownik 70.3 P xus 56 
3. Bierzanów 10:35 ч P e 
4. Limanowa 71:2 eng > gen 
5. Kozy 11:5 — SES Шу: 
Anglery zarodowe . poza AM O | — че p 
Wschodnie Fryzy czerwono-brunatne, Geest . 70:0 — nar 
Sterdyńskie czerwone [Z]. 702 | 68:5 | 73'0 45 
Sterdyńskie czarne [Z.] 70:3 | 660 | 74'0 80 
Holendry, Geest 708 | 670 | 79:0 | 120 
Sterdyńskie [D] 71-0 | 63:0 | 760 | 130 
Holendry Marsch, (zach. Fryzy) . 72-0 | 65:0 | 80-0 | 150 
Allgauery bawarskie . 78:0 
Szwyce ROCA, 731 | 68:0 | 75:0 7:0 
Rice id Riet sawajerski onbe sa | e soo E 
Simmenthalery zarodowe wyborowe . . TEDE: — см 
Shorthorny improved oryg. angielskie, парт. 740 | 660 | 81:0 | 150 
Allgauery wirtemberskie Tb] — rE T 
Czerwone śląskie [L. i W.]. i JED, = = Sr 
Wschodnie Weg czerwono-brunatne Gene 
ściste) Marsch "TED L = т" Sa 
Pinzgauery SKI = Ka Ser 
Wschodnie үй srokate, Marsch, zarodowe 160.177 sr ry 
Holendry wschodnio-pruskie 780 1: — ben vu 
Fryburgi . 00 | > Des Sé 
Oldenburgi 765 | = t d 
Simmenthalery badeńskie (йшй), | DR a: = Sen 
Shorthorny zarodowe szlezwickie (Eiderstadt) 78:5 > T o 
bimmenthalery bawarskie (Miesbach) PO) v m w 
Sussex, opasowa, nagrodzona I nagrodą 800, — Ze ver 
Wallońskie 80:6 | — w^ gs 


EM M LOU IA MES u. Q 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 91 


Podług liczb tej tablicy, absolutna długość przeciętna nóg 
E u Some sterdyńskich mniejsza, niż przeciętna długość nóg 
aitych poprawnych rasach bydła (Holendry, Simmenthalery, 
Bega Oldenburgi i t. d), a bydło z ziemi nurskiej ma nogi 
Jeszcze znacznie krótsze. Zaledwie u niektórych krów w Ster- 
dyni długość nóg absolutna dochodzi przeciętnej dla niektórych 
ras poprawnych. 
Jednakże, aby mieć obraz wierny i zupełny, musimy odnieść 
długość nóg do wielkości zwierząt, a więc do ich długości 1 wzrostu: 


Wysokość nóg w %, długości tułowia poziomej 


| | 
Rasa albo odmiana d^ Rasa albo odmiana | Ja 
| 
| 


Illiryjskie płowe . . . | 515 4. Raba Wyżnia . . . .| 481 
Sech араасаа z okolice Mu- p Жее жуу MBPS = SA 
51:4 | Bydło z ziemi relie .| 481 


serja czerwone uk z po- | Wschodnie T ezerwono- | 
wiatu wadowickiego . . . 512 brunatna, Ges Тереке] CH 
Czarnogórskie wschodnie . . 511 areny дано " Te | эб: 
południowe . . ` 508 SE Al | d 
lili "A 50-2 o diclus E 46:2 
ie | e 
ч: жыйын E | Sterdyńskie czarne [2] . " 46 
A E brunatne *) e] 398 Bretońskie uszlachetnione . . 457 
ość. czerwone polskie z wy- | Появі | . 
stawy w Krakowie w 1897 г. | 49'8 жине... Aa ан 
i | Holendry, Geest ашат d] 468 
Czerwone polskie Zwiazku ho- | | 44-3 
ow wlanego włość. w Willamo- | Saw усе du oper 
wicach . is .| 493 | Ayrshire (w. 9 SEA .| 43:7 
ardzo pierwotne karpackie z | Simmenthalery oryg. szwajcar- 
"okolic Chabówki . .] 499 skie (Simmenthal-Saane) . .| 431 
| | 
Bretońskie pierwotne . : A 49:9 | Fryburgi . . e] 481 


Świętokrzyzkie p XP INESSE Holendry Marsch k asak. Few | 49-85 


| 


Zarodowe czerwone polskie, | ares чул prasó "| 
według pomiarów w roku | borowe „| 418 
MR OPAR | 485 | Shorthorny E oryginalne 
E Koy i055 WM angielskie, nagrodzo | 417 
2. Limanowa . . . . .| 484 | Sussex, opasowa, nagrodzona | 
8, Ваен | 48-9 Lua 2050000. TARO 


| 


') W oryginale (A. 1] podano 46'0”/, zamiast 49'8'/,. 
W kaze [L.] podano 50:9%/,, zamiast 48:8"/, 


92 DR. WALERYAN KLECKI 


` Aby przedstawić, jaki jest stosunek wysokości nóg do długo- 
ści tułowia u bydła nadbużańskiego w porównaniu z temi rasami, 
dla których długość tułowia oznaczoną była skośnie, podaję ta- 
blicę następującą: 2 


Rasa albo odmiana $ Te Ae Rasa albo odmiana | KI 
| | 
Bretońskie pierwotne . . . . 48-65] Allgauery bawarskie . . . . | 45'9 
Świętokrzyzkie . . . . . . | 47:5 | Holendry wschodnio-pruskie |. | 45'9 
| à | Е 
Simmenthalery ba kie (Mies- | Czerwone ślązkie [L. i W.] .| 45 85 
већ) VR | 46:9 


Sterdyńskieczerwone [Z.] | 45'2 
|| 

Wschodnie Fryzy, czerwono- | 
brunatne (jednomaściste), | 
Marsch. . о Аа 


Marsch A | 45:15 


Bydło z ziemi nurskiej . 46:9 
Oldenburgi (Jeverland), Marsch | 46'8 


Allgauery wirtemberskie . , | 46:6 5 
| Sterdyńskie czarne [Z] . | 450 
Sterdyńskie [D! . . . .| 463 ? 
| Shorthorny zarodowe szlezwic- : 
Wschod. Fryzy, srokate, Marsch, kie (Eiderstadt) . . . . .| 447 
тийе. у, ES 402 k^ 
- | Anglery zarodowe . . . . > 44745 
Simmenthalery badeńskie (Mess- -35 
kie) 7... — —. .—. TE RE Eege о: е К 


Wreszeie nastepna tabliea uzupelnia poprzednie przez to, Ze 
zawiera dla tych samych ras przeciętną długość (= wysokość) nóg 
w stosunku do przeciętnej wysokości w kłębie. 

(patrz tablicę str. 93). 

Z liczb, zestawionych w powyższych tablicach wynikają roz- 
maite wnioski. 

Rozpatrzmy najpierw, jak się przedstawia relatywna dłu- 
gość nóg bydła nadbużańskiego w porównaniu z różnemi zagranie” 
eznemi rasami poprawnemi. Widzimy, że zwłaszcza wstosun. 1 
do wysokości w kłębie, bydło sterdyńskie, jak równie 
prymitywne bydło z ziemi nurskiej, ma nogi przeciętnie 
cokolwiek krótsze, niż bydło rozmaitych ras poprawnych (пр. 
Oldenburgi, Wschodnie Fryzy zarodowe, Anglery, a nawet szlez- 
wiekie Shorthorny). Ale i w stosunku do długości tułowia nogi by- 
dla nadbuzaüskiego nie ва wiele dluzsze w porównaniu z nogami 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 


93 


Wysokość nóg w DA wysokości w kłębie 
Rasa albo odmiana | w ° Rasa albo odmiana | ый 
Włościańskie czerwone dc | Holendry, Geest kus. 06/0 
z powiatu wadowickiego «| 594 Simmenthalery bawarskie (Mies- | 
Illiryjskie brunatne «| 50860: асау „modra. пен ВВ 
aa кирле z okolic Ми- Allgauery wirtemberskie 55:8 
yny | 991 | grtordyńskie (D.] 557 
B wschodnie 58:8 5° 
л: Sussex opasowa, парт. 55:6 
poscie plawe >). 58:8 | Bretońskie uszlachetnione 55:5 
Włośe. czerwone polskie z Wschodnie Fryzy, 
st ° | 
y sji kod i raty vri я 1897 + eda bru xU ocn Rs Mas | 552 
i iryjs ж кы ; 585 Czerwone ślązkie [L. i W.] 502 
"оки ie południowe 584 Allgauery bawarskie . | 551 
Bretońskie pierwotne . 58:35 | RA. 
Czerwone polskie Z ku ho ea S zë 
ie Związku ho- | | кл- 
degen, nego оте d к Sterdyńskie czarne m. d 54:9 
mowicach | 077 | Bydło z ziemi nurskiej . 548 
Bardzo pierwotne karpackie Sterdyńskie czerwone [Z] | 54:8 
z okolic Chabówki š ë | 
prenait badeńskie — | 
pi apri czerwone bydło pol- | kirch) .| 548 
skie, wedl | | 
1900 di ge Pe % 57-6 | Wschodnie Fryzy. czerw.-bru- | 
т | natne, Gees d 547 
1. Raba Wyżnia . | 5795 RE Marsch С 
2. Kozy 508 Fryzy) . 541 
8. Jodłownik W Pora | | 53:7 
4. Bierzanów 51-4 S | 53-5 
5. Limanowa . 51:3 Walióżąkie | 
Świętokrzyzkie ; d 57:4 riti M | А 
Wschod. Zen, srokate, Marsch, "RE : „ 
zarodow 56:9 | Shorthorny PETAS adi an- | 53:05 
Ш ааа Marsch | 565 per 
Anglery zarodowe . а | 56:45 S ewa d ds aa — mme? 
o . 1 66: 
berinnthalery . | 563 ТУ inst. b Pes 
Holendry рона d 56:3 row geg 
Sho ma d zarodowe szlezwieki | Devon [W. 2, str. aus 3 sztuki 
(Eiderstadt) ES d zarod., nagrodz. śą qwe 


1) W oryginale [A. 1] podano 58:5, zamiast 58:8°/, 


94 DR. WALERYAN KLECKI 


bydła różnych ras poprawnych; nawet nogi pierwotnego bydła nad- 
bużańskiego są mniej więcej równie długie, jak np. Oldenburgów lub 
bawarskich Simmenthalerów, a nogi bydła sterdyńskiego są jeszcze 
krótsze. W stosunku do wysokości w kłębie, nogi dlatego okazują się 
jeszcze krótszemi, niż w stosunku do długości tułowia, że bydło nad- 
bużańskie jest w stosunku do swojej długości w porównaniu z bydłem 
innych ras wysokie. Z tego samego powodu р. Zakrzewski, który 
podłyg norm Wernera oceniał długość nóg, uznał je jako będące 
na granicy między długiemi a średniemi w stosunku do długości 
tułowia, jako krótkie — w stosunku do wzrostu. ; 
Porównajmy teraz wysokość nóg od łokcia: krów sterdyńskich 
i krów z ziemi nurskiej. 
Porównanie to pokazuje. że: TL 
1) krowy sterdyńskie mają nogi dłuższe od krów z ziem 
nurskiej o 61 em. [Z], wzgl. o 69 em. ID. 
2) że jednak w stosunku do długości tułowia, krowy 
sterdyńskie mają nogi krótsze, aniżeli krowy z ziemi nurskiej. 
óżnica wynosi podług pomiarów: p. Dehnela 129, p. Za- 
krzewskiego: 1:85 wzgl. 20/, długości tułowia. BIE 
że w stosunku do wysokości w kłębie, nogi krów 
sterdyńskich są takiej samej długości, jak nogi prymitywnych 
krów z ziemi nurskiej. Dla czarnych krów sterdyńskich różnica 
jest tak mała (0'10/,), że można ją pominąć; w porównaniu z kro- 
wami czerwonemi, krowy z ziemi nurskiej pod tym względem zg oła 
żadnej różnicy nie wykazują. Pomiary p. Dehnela dają 
wprawdzie pewną różnicę, a mianowicie nogi krów sterdyńskich 
okazują się tu w stosunku do wzrostu cokolwiek dłuższe, ale 
różnica jest bardzo mała (0'90/,), a przytem pomiary p. Dehnela, 


mierzenia w najdrobniejszych szczegółach tłómaczy się tem. że рр: 
Zakrzewski i Ihnatowiez wspólnie odbyli wycieczkę do Ster- 
dyni oraz do ziemi nurskiej i w pracach swoich wzajemnie sobie 


stawionych powyżej stosunków TN ede ten wniosek, Ze: , 
miarę tego, jak bydło z pierwotnego staje 5!€ 
poprawnem, nogi jego stająsiębezwzględnie dłuższe 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 95 


awtakim samym stosunku, w jakim wydłużają się nogi, 
powiększa się też wzrost. Na długość tułów rośnie 
w znacznie większej mierze i dlatego w stosunku do 
długości tułowia nogi są krótsze. 

Ze w zastosowaniu do bydła nadbużańskiego wnio- 
sek ten jest słuszny, o ile skład tego bydła wiernie odzwierciadlają 
przytoczone w tej pracy pomiary, nie ulega wątpliwości. 

Gdyby miała powstać pod tym względem wątpliwość па pod- 
stawie tego, że pomiary długości nóg od łokcia nie są dosyć ści- 
sle, to można ją rozproszyć, wykazując, że do takiego samego wnio- 
sku doehodzimy, licząc długość nóg od punktu Bielera. Krowy bo- 
wiem sterdyńskie mają nogi o 5:0 em. ISL wzgl. 5'1 еш. [Z. ezerw.|, 
wzgl. 57 em. [D.] dłuższe (licząc od punktu Bielera) niż krowy 
z ziemi nurskiej. W stosunku do długości tułowia, nogi krów ster- 
dyńskich są jednak krótsze, aniżeli nogi krów z ziemi nurskiej 
o 129, [D.], wzgl. Lie [Z. ezerw.], wzgl. 2:09/, [Z. czarnej. Na- 
tomiast w stosunku do wysokości w kłębie, długość nóg 
od punktu Bielera jest u krów sterdyńskich taka sama 
lub prawie taka sama, w porównaniuzkrowamiz ziemi 
nurskiej. Stosunek ten wynosi bowiem u krów z ziemi nur- 
skiej 47:80/,, a u sterdyńskich 47:60/, [Z. czerw. i czarnej, wzgl. 
48:359/, [D.]. 

Wreszcie o mniej więcej proporeyonalnem wzrastaniu długości 
nóg wraz z wzrostem świadczy także porównanie wysokości kości 
grochowej i stawu skokowego z wysokością w kłębie. 

Wysokość kości grochowej w %/, wysokości w kłębie wynosi: 

u krów z ziemi nurskiej . . . . 216% 
sterdyńskich ID] . . . 252, 
czarnych [Z] 27:4, 
czerw. [Z2] . 211, 


n n 
n n n 
D n n 


Wysokość stawu skokowego w */, wysokości w kłębie wynosi: 


u krów z ziemi nurskiej . . . . 310% 
+ «mi. En — . 5955 
» »  Sterdyüskich czarnych |Z.] 371, 
Wee h czerw. [Z] . 9316, 


Z liczb tych widzimy, że odpowiednie stosunki nie wykazują 
znaczniejszej różnicy między bydłem z ziemi nurskiej i sterdyń- 
skiem, które mierzył p. Zakrzewski. Wymiary, podane przez 
р. Dehnela, eo prawda, wykazują stosunkowo znaczną różnicę. 


96 DR. WALERYAN KLECKI 


Jednakże na podstawie istniejących pomiarów nie można 
wyrażonego powyżej wniosku uogólniać. Jeżeli np. porównamy 
poprawne czerwone bydło polskie z jego prototypem, t. j. z by- 
dłem karpackiem, np. z okolic Muszyny, widzimy, że i tu także 
nogi wydluzyly się (o 5 em. licząc od łokcia, o 4:8 em. licząc od 
punktu Bielera), że w stosunku do długości tułowia również się 
skróciły (o 2'90/,, licząc od łokcia, о 250/,, licząc od punktu Bie- 
era), ale zarazem że się także skróciły (choć mniej) w sto- 
sunku do wysokości w kłębie (o 1:59/, licząc od łokcia, о 1°80/, 
licząc od punktu Bielera). Jeżeli do porównania wziąć bydło bar- 


długości takiej samej (57:60/,), licząc od punktu Bielera — о 04% 
krótsze, a mianowicie: pierwotne z okolie Chabówki 53:7%/,, Dir 
prawne czerw. polskie 53:39/,]. ; 

óżnica w porównaniu z bydłem nadbużańskiem nie jest wielka, 
ale okazuje się, że u czerwonego bydła polskiego w miarę postępu 
hodowli, długość nóg powiększała się nie w takim samym stosunku, 
jak wzrost, ale cokolwiek mniej. 

Pod tym względem jeszcze bardziej różni się od bydła nad- 
bużańskiego — np. bretońskie. Wysokość nóg od łokcia w stosunku 
do wysokości w kłębie jest u bydła poprawnego bretońskiego o 289% 
mniejsza, wysokość kości grochowej (w stosunku do wysokości) — 
o 1:1%/, mniejsza, niż u pierwotnego, czyli: długość nóg w znacznie 
mniejszym stopniu się powiększała, w miarę uszlachetnienia, niż 
wzrost — w porównaniu z bydłem nadbużańskiem. i 

Wogóle zatem, w miarę uszlachetnienia, nogi WA" 
dłużają się absolutnie, skracają się w stosunku o 
długości tułowia, w stosunku zaś do wysokości (która 
jest mniejsza niż długość i w mniejszym od niej stopniu się po” 
większa) nogi albo także się skracają albo też zostaję 
tak samo długie, jak były u typu pierwotnego. Ten 
ostatni wypadek zaszedł w Sterdyni. W stosunku do wzrostu 
nogi nie skróciły się w porównaniu z bydłem z ziemi nurskiej; 
tem samem w stosunku do wzrostu mniej musiało przybyć tulowia 
na głębokość (w kierunku pionowym, licząc od poziomu wy” 

ostka łokciowego do najwyższego punktu kłębu), niż w 1D- 
nych chowach lub rasach, gdzie nogi uległy skróceniu nawet w sto” 
sunku do wzrostu; a że widocznie tułów rozwijał się mniej więcej 
równomiernie na głębokość i na długość. t.j. że i w kierunku po” 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 97: 


dluznym przybyło go w stosunku do wzrostu zbyt mało, przeto 
bydło w Sterdyni nie wydłużyło się w stosunku do wzrostu w ta- 
kim stopniu, jak od rasy tej wielkości możnaby oczekiwać. 

w miarę uszlachetnienia głębokość tułowia w danej газе. 
bydła zwiększa się mniej więcej w takim samym stosunku, jak jego 
długość, pokazuje następujące zestawienie, oparte na oznaczeniach 
relatywnej głębokości piersi, podanych w tabliey na str. 107. 


W stosunku do długości tułowia, głębokość piersi wynosi: ` 


1) u poprawnego bydła czerwonego polskiego : 45'250/, 
» pierwotnego bydła czerw. z okolic Chabówki 148 , 

А e d " E. wo A1 2a . okt EE 
2) u bretońskiego poprawnego 443 , 
7 a pierwotnego 450 , 

3) u nadbużańskiego w Sterdyni [Z. czarne] . . . . . 460 , 
D $ T 5 Z. eerwone] ; ; . .:457 , 

р T » " Jes diego (cog ra, 

, meni uere oon oos sona voMOeT', 


n n 

„Jak widzimy, liczby te mało się między sobą różnią, a w każdej 

grupie zosobna różnica między formą pierwotną i poprawną wynosi 
najwyżej 19/. а po większej części tylko 0:2—0"79/,. 

Powyższe roztrząsania doprowadziły nas do wniosku, że hodo- 
wla, prowadzona w Sterdyni, nieco mniej skróciła nogi miejsco- 
wemu bydłu nadbużańskiemu, niż to miało miejsce w galicyjskich 
oborach czerwonego bydła (w stosunku do jego prototypu karpa- 
ckiego). Mimo to jednak, bydło sterdyńskie ma nogi (li- 
cząc od łokcia) tylko о 02 — 1:0 em. dłuższe, niż czerwone zaro- 

owe bydło polskie, a przytem w porównaniu z niem wyraźnie 
krótsze, zarówno w stosunku długości tułowia 
(o 1-6 — 240), jak i do wysokości w kłębie (o 1[:9—2:89/,). 
‚ Jeszeze wyraźniej ta krótkość nóg bydła sterdyńskiego w po- 
równaniu z ezerwonem polskiem w Galicyi występuje wówczas, gdy 
liczyć długość nóg od punktu Bielera. 


Długość nóg od punktu Bielera wynosi przeciętnie: 


u zar. czerw. polsk. 64:8 em. = 449%, dług. tul. = 53:2 0/„wysok.tuł 
u sterdyń. [D. 018 aosc AMT ИБ 0800 cO 5 

u sornik esre ILL 8D0. 09409... н ТВ: pion | 
сто Qh]. e] BOR... DWAJ ho uuum 40 y оп. 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. Część III. 


— 


7 


98 ! DR. WALERYAN KLECKI 


bydła, przez prof. Adametza mierzonego, nogi w stosunku do 
długości tułowia nie są krótsze, niż u bydła z ziemi nurskiej, a tylko 
w niektórych oborach (Raba Wyżnia i Jodłownik) stosunek ten jest 
taki sam, jak u tego pierwotnego bydła nadbużańskiego, [t. j+ wy- 
sokość nóg = 48*10/, długości tułowia poziomo mierzonej]. iu 

©. Te krótkość nóg bydła z ziemi nurskiej w porównaniu z kar- 
packiem uwidoczniają także oznaczenia długości nóg: od punktu 
Bielera, a mianowicie: | 

Długość nóg od punktu Bielera wynosi przeciętnie; 


1) u bydła karpackiego z okolie Muszyny: j 
60:0. em. = 47:40/, długości tułowia == DÄ бо, wysokości w kłębie; 

2) u bydla karpaekiego z okolie Chabówki: 
58:0 em. = 45'90/, długości tułowia = DÉI wysokości w kłębie; 

3) u bydła z ziemi nurskiej: A 
55:9 em, = 41-90/, długości tułowia = 47:80/, wysokości w kłębie. 


atem: 

1) Bydło sterdyńskie ma nogi przeciętnie krótsze w stosunku 
do długości tułowia i do wysokości w kłębie, aniżeli czerwone pol- 
skie zarodowe bydło w Galicyi. SS 

2) Prototyp bydła sterdyńskiego, bydło z ziemi nurskiej, ma 
nogi przeciętnie krótsze w stosunku do długości tułowia i do wy- 
sokości w kłębie, aniżeli bydło karpackie, prototyp ezerwonego by- 
dła polskiego. 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 99 


Możemy z tego wnosić, że relatywna (w porównaniu 
z bydłem na Podkarpaciu) „aj EEN nóg jest rasową 
cechą bydła nadbużańskie 

Długość nóg bydła nadbużańskieg wykazuje znaczne waha- 
nia. Amplitudę tych wahań ocenić można z następującego zesta- 
wienia, w którem podane są: marimim i minimum długości nogi 
od wyrostka łokciowego, oraz maximum i minimum stosunku tejże 
długości: do długości tułowia, a wzgl. wiysokośći w kłębie wśród 

rów z ziemi nurskiej i w Bleed gni 


Ye z ziemi 


Sterdyń. ezar-|Sterdyü. czer 
rskiej ne [Z.] wone [Z.] 


Sterdyń. [D.] 


жуни ze od Ток: [58-0 (М. 10)— 63:0 (Nr.12)— 66-0 (Nr.32)— 68:5 (Nr. 1)— 
i .|70:5 (Nr. b) |76'0(Nr.5) 17470 (№.6) |780 (Nr. 19) 
Wysokóść nóg od łok- | 
w "/, długości tu- [441 (Nr. 3) — 49-8 (Nr. 12) — 44-4 (№.16)— 437 (Nr. 2)— 
"ad (pozio omej) . ..]52-8 (Nr. 11) 50'7(Nr.32) 49: O(Nr. 8)  |49'8 (Nr. 5) 
Wysokość nóg od 
cia w А, % "yet E ką vp 4(Nr.12)—/53:2 (Nr. 22)— 53:1 (Nr. 1)— 
w klebie. 8 (Nr. 2) 585 (Nr. Б) 57-7 (Nr. 8) |570 (Nr. 46) 


Czyli amplituda wahań = nóg wynosi: 


Bydło z ziemi| `- Sterdyń. czar- Sterdyń. czer- 
nurskiej Pray" (0) ne [Z. e [Z.] 
ааа 
eise wahań wy- 
Sat nóg. oznaczo- , 
ей... . . Eë 120 em. 13:0 em. 8:0 em. 45 em. 
Amplituda wahań wy- 
e 2 ści nóg, obliezon nej 
w °/ długości tułowia 87% 8&4, 46^/, 6'1%, 
Amplituda wahań wy- 
sokości nóg, obliczonej | 
w */, wysok. w kłębie 8:0°/, er, 4:59, 8:9%, 


Z liczb tej tablicy wynika: 
1) że wysokość nóg, obliczona w */, wysokości w kłębie, 
ulega cokolwiek PAM wahaniom, niż gdy ją obliczać w °%/, 
7* 


100 DR. WALERYAN KLECKI 


długości tułowia 1). Największe są wahania absolutnej wysoko- 
ści nóg.. _ к 
2) że w Sterdyni od czasu, gdy bydło tamtejsze mierzył 
р. Dehnel, wyrównanie pod względem długości nóg zrobiło 
postępy. : 

Porównywajae liezby przedostatniej tabliey z liezbami na stro- 
nieach 91—93, widzimy, ze: | 

1) wśród bydła z ziemi nurskiej trafiają się sztuki o no- 
gach dłuższych w stosunku do długości tułowia, lub do wysokości 
w kłębie, niż przeciętna którejkolwiek z przytoczonych w tych 
tablicach ras; 

) że w oborze sterdyńskiej tylko niektóre krowy mają 
nogi tak długie w stosunku do długości tułowia, lub do wysokości 
w kłębie, jak przeciętnie galicyjskie czerwone bydło pierwo- 
tnego typu. Z drugiej strony, krowy sterdyńskie o najniższych 
w stosunku do wysokości w. kłębie nogach są pod tym względem 
zbliżone do przeciętnej rozmaitych zupełnie poprawnych ras, 
nawet takich, jak np. Shorthorny. 

„O ile obecnie większem jest w sterdyńskiej oborze czarnego 
bydła wyrównanie pod względem długości nóg w porównaniu z by- 
dłem z epoki, gdy pomiary wykonywał p. Dehnel, lub z bydłem 
prymitywnem z ziemi nurskiej, albo z bydłem czerwonem, od nie- 
dawna hodowanem w Sterdyni jako odrębny zawód, — pokazują 
następujące zestawienia: 

L Wysokość nóg od łokcia w em. 

1) Wśród bydła z ziemi nurskiej na 23 sztuk: 

„. 9. ma wysokość nóg, wynoszącą 58:0—62-1 em. 

D wi. » 621—661 , 
í 5 7 5 661—705 , 

2) Wśród bydła sterdyńskiego, mierzonego przez p. Dehnela, 

na 15 sztuk: ; 


2 ma wysokość nóg, wynoszącą 63—66 em. 
6 


2, , S : 6-08 ies 
2 ? n mi » 68—70 7 
d я » n ? 70—72. n 
2 ? ” 5 5 12—14. n „dad 
Зря " S JA n | 


3) Wśród bydla czarnego sterdyńskiego, mierzonego w r. 1902 
przez p. Zakrzewskiego, na 27 sztuk: `, . 


ен Korrelaeya bowiem między dłagością nóg à wysokością w kłębie jest ści- 
ślejszą, niż między długościa'hóg i ddugościartołowiać i элип олово FZ 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 101 


2 ma wysokość nóg, wynoszącą 66:0 67:3 cm. 
5 


i n s у KA ЖӨ ОУ: 
82: < : 3555 ju 099-253 1 
в. l k 113—.33 , 
bu 4 я 13:3—140 


n 


4) Wśród bydła czerwonego sterdyńskiego, mierzonego w r. 
К: 


1902 przez p. Zakrzewskiego, na 13 sztu 


3 ma wysokość nóg. чл 685—692 cm. 
Эли $ 692—712 7 ` 
P. E " » 112—130 


IL Wysokość nóg od łokcia w °% długości tuło- 


H 


wia poziomej 
1) Ú 


wynosi: 
bydła z ziemi nurskiej: 


u 1 sztuki . . . 441—45'10/, 
s (eg 00. . 451-471, 
By AL, 47:1—49'1 , 
da . 491—511, 
nobo, Ra 51:1— 59-8, 
2) U bydła edzia: mierzonego przez p. Dehnela: 
u 2 sztuk .. . . . 428—43'90/, 
„Ош уш 1.3 4 AN MD, 
S2. a e та ду), 
V1 4 504,4 Mt шо, 
al у. 49: 9—50-1 > 
3) U bydła czarnego sterdyńskiego [7.]: 
u 7 sztuk . . . . 444— 4519, 
о. MEETS 
Wo ее E p L ` 
4) U czerwonego bydła sterdyńskiego [Z.]: 
u 4 sztuk . . . 437 —45259/, 
ŚR . <- . 4525—47'25, 
MEI LIT WE 4725—4925 , 
kd тулоо Jona 498 , 


Wysokość nóg od łokcia w ?/, wysokości w kłębie wyka- 


Ш. 
zuje stosunkowo największą prawidłowość wahań (z. wyjątkiem py. 
a, mierzonego przez p. Dehnela), t. j. u większości sztuk sto- 


102 cocos v DR. WALERYAN 'ELECKI 


sunek ten, waha się: w ciasnych granieach, blizkieh: przeciętnej. 
A mianowicie, 'stosunek ten wynosi: „sa 


cy 
С! 


1) U bydła z ziemi nurskiej: 


R w. S oso BIB SONUS 
ооа чете озоде PS MD Bos W 
n T z 55'8—51:8 , , 
E 1 PWN 578—098 s. 
2) U bydła sterdyńskiego, mierzonego przez p. Dehnela: 
u 3 sztuk . . . 504-527, 
hl 3 лоодо! PODEA: 
3 C. P АШИ: 
„8 o . ева 


3) U bydła czarnego sterdyńskiego [Z]: 


u: бк”... '. -532—5390 
e Me 5 599009, 
” 3 D я 559—511 „ 


- 4) U bydła czerwonego sterdyńskiego .[7..]: ` d 


«Ask `. '. '. 56871-09890 
asf ы. ЕШ 
$E um, з OAN a 


Rozpatrując powyższe liczby, widzimy: ` 

Z z ziemi nurskiej, sterdyńskiego, które mierzył 
p. Dehnel. i u czerwonego sterdyńskiego nie tylko wahania dłu- 
gości nóg są znaczne, ale także że są one powszechne, +. j. że ogół 
krów danej grupy wykazuje pod tym względem wielką nierówno” 
mierność. Natomiast u ogółu czarnych krów sterdyńskich długość 
nóg waha się w bardzo ciasnych granicach, a tylko niewielka liczba 
krów przyczynia się do rozszerzenia tych granie. Krowy czarne 84 
zatem pod tym względem bardziej wyrównane od czerwonych, a także 
od krów z epoki, kiedy pomiary wykonywał p. Dehnel. 

2) że wśród krów z ziemi nurskiej więcej było krów o no- 
gach krótszych, niż to odpowiada wahaniom najezęstszym (zwła- 
szcza w stosunku do wysokości w kłębie), niż o nogach dłuższych. 
Być może, że można w tem widzieć potwierdzenie wyrażonego po” 
wyżej wniosku, że relatywna krótkość nóg jest cechą rasową bydła 
nadbużańskiego. (niezależnie od.stopnia uszlachetnienia)..-. :* 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATRM W POLSCE 403 


W końcu rozpatrzmy jeszcze, o ile zachodzi korrelacya mi 
dzy długością nóg a: 1) wzrostem. 2) stosunkiem drügoser ‘tułowia 
do чоңое w kłębie i 3). wielkością krów. 

tego faktu, że D nóg, wyrażona w UA wysokości v w kłę- 
bie, u większości sztuk waha się w ciasnych granicach,’ паке 
przeciętnej (co zwłaszcza stosuje się do bydła z ziemi „nurskiej 
1 czarnego bydła, mierzonego przez p. Zakrzewskiego). moż żemy 
już wnosić, że między długością. nóg; a «wzrostem zachodzi 'korre- 
lacya. Im bowiem ciaśniejsze są graniee, w których ten 
stosunek się waha, tem ściślejszym jest związek mię- 
dz długością nóg a wzrostem, a gdyby stosunek ten był 
wielkością stałą, Ada mary mall że deier jest wpróst. propofoy- 
onalny do długości 

O ile ten жр, między w wzrostem. a długością nóg jest ścisły, 
EG таро fakty: 

ród 23 krów z ziemi nurskiej: 6 sztuk: jest. wzrostu 
ya od Bici Bo i wszystkie 6 mają zarazem nogi dłuższe 
od przeciętnej; 14 sztuk jest wzrostu niższego od przeciętnej izty ch 
14 sztuk 12 ma zarazem nogi krótsze od przeciętnej, 
2) Z pośród 27 czarnych krów sterdyńskich, [Ż.]: 12 sztuk 
Jest wzrostu większego, niż przeciętny, i z niech 11 ma. zarazem nogi 
dłuższe gie przeciętnej; 13 jest wzrostu niższego, niż przeciętny, 
і 2 nich 10 ma zarazem nogi krótsze od przeciętne 

Wymiary czerwonych "krów sterdyńskich nie ujawniają tej 
Канде” (na 5 sztuk wyższego wzrostu tylko 2 mają nogi dłuż- 
sze od przeciętnej, па 8 niższego wzrostu tylko З mają nogi krótsz ę). 
Przyczynia się do tego zapewne także niewielka liczba zmie rzo- 
nych sztuk. Cokolwiek wyraźniej występuje ta korrelacya wśród 

rów, mierzonych przez p. Dehnela (па 7 krów wyższego wzrostu 
5 ma nogi dłuższe od przeciętnej, na 8 niższego. wzrostu 5 ma nogi 
od przeciętnej krótsze). 
omiędzy długością nóg w stosunku do długości tułowia a sto- 
sunkiem wysokości w kl bie do długości tułowia. zachodzi także 
pewna korrelacya. Stopień ścisłości zależności między tymi dwóma 
stosunkam mi również zależy od tego, o ile ciasne są gra- 
nice, w jakich się waha stosunek długości nóg do kën 
sokości w kłębie 
Wynika to z Neon! 


п п w 
q wd” 


ке л n oznacza długość nóg, w wysokość w kłębie, d długość 
tu 


104 1 77 DR.OWALERYAN KLECKI 


Im bowiem stosunek — bliższym jest wielkości stałej, tem wię- 


cej się zbliżamy do przypadku, kiedy stosunek : jest wprost pro- 
poreyonalny do + : 


Pomiary czarnego bydła sterdyńskiego [7], u którego stosunek 
= waha się w najciaśniejszych granicach (zwłaszcza dla większości 


krów), pouczają nas też najlepiej, o ile ścisłą jest zależność między 
wspomnianymi stosunkami. I tak okazuje się, że z pośród 13 sztuk, 
u których nogi w stosunku do długości tułowia są dłuższe od prze- 
ciętnej, 10 sztuk wykazuje zarazem wyższy od przeciętnego stosu- 
nek wysokości w kłębie do długości tułowia. Ç 

Stosunek długości nóg do wysokości w kłębie tylko w takim 
razie okazywałby ścisłą korrelacyę ze stosunkiem wysokości w kle- 
bie do długości tułowia, gdyby stosunek długości nóg do długości 
tułowia wahał się w ciasnych granicach. 

ranice nie są jednak dosyć ciasne u czarnego bydła ster- 

dyńskiego [Z.], a tem bardziej w innych grupach bydła nadbużań- 
skiego, w tych studyach rozpatrywanych; wskutek tego, na 12 
sztuk czarnych, których nogi w stosunku do wzrostu są dłuższe od 
przeciętnej, tylko 5 sztuk ma zarazem większy od przeciętnego 
stosunek wysokości w kłębie do długości tułowia. : 

Co się tyczy korrelacyi między bezwzględną długością nóg 
a stosunkiem wysokości w kłębie do długości tułowia, istnieje ona 
do pewnego tylko stopnia. Z pośród 15 czarnych krów sterdyńskich, 
które mają nogi bezwzględnie dłuższe od przeciętnej, 8 sztuk wyka- 
zuje zarazem większy niż przeciętnie stosunek wysokości w kłębie do 
długości tułowia, a wśród nich krowa Nr. 6 (najwyższa przy długo- 
ści przeciętnej) ma bezwzględnie najdłuższe nogi i największy stosu- 
nek wysokości w kłębie do długości tułowia. Z pośród pozostałych 
T sztuk — 5 są to krowy „wielkie“, t. j. których zarówno wzrost, 
jakoteż długość są większe od przeciętnej. U tych 5 krów bez- 
względnej długości nóg towarzyszy o tyle znaczna długość tułowia, 
że stosunek wysokości w kłębie do długości jest od przeciętnego 
niższy. 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 105 


IV. Głębokość piersi. 


by porównać bydło nadbużańskie pod względem głębokości 
piersi z bydłem innych ras podaję następujące cztery tablice: 


Głębok. piersi w em. | 5 Ë = 

г | Eg = ЕВЕ 

Rasa albo odmiana Kä Ë = |8 £ E 

ЕЕ 
5 к= R © > 

2 pe = ed ve me 

Bretońskie pierwotne . . 545 | 50:0 | 5695) 95 
Bardzo pierwotne AA z okolic Chabówki | 565 | — = с 
Bydło karpackie z okolic Muszyny . . . . . | 569 | — — = 
Iiryjskie eame . 7 + ` + 7, Thh i 58:0 — — — 

Świętokrzyzkie "e hon s. uw 0300, В NOI 685 | 115 
Bretońskie uszlachetnione . . .| 585 | — 65:8 | — 


Włościańskie czerwone polskie a 2 о wa- 
dowickiego Е 


Iliryjskie же; ыл у уу s м 
Włościańskie czerwone polki z с" w Kra- 
kowie w 1897 г 60:4 R = da 
Illiryjskie brunatne . . . . 610. — = = 
Czerwone polskie Zwi: pie hpa owlanego v włościań - 
iego w Willamowie 62-1 
Bydło z ziemi anet: ‚о. + | 622 | 579. QV. 115 
“sapin ezerwone sss ке wedlug = | 
900 . 653 — — | — 
I НАМ Wyma S 2 Wi 64:2 — — = 
E Е: . | 00000 2,4 * 655 — — — 
3. Kozy 66:1 — = > 
4. Bierzanów 66-6 — — — 
5. Limanowa 61:2 — — — 
Angleey skródowe DD. 00 EE no 100] — — -— 
ARA о. у; eT MO] 00) ү 
Sterdyńskie ezerwone[Z]. . . . . . | 694 | 660 | 760 | 100 
Allgauery bawarskie . 70-0 — — 
Sawyce Ту js 70-1 | 650.| 770 | 12:0 
Sterdyńskie ezarne(Z] . . . . . . .| 702 | 655 0, 75 


Allgauery wirtemberskie. . . . . . . . .| 708 — E 


106 | С DR. WALERYAN KLECKI- 


Głębck. piersi w cm. 5 & д 

Gd, о LS 1 07 94 

Rasa albo odmiana ` D E SH 

) 'B B E 388 
+ ў d Ci] HoR 

: С s> b Е 

oś а BE 


e 
© 
© 
м 
= 
© 
-] 
© 


ааа е ает ...... 
Е Wschodnie. Fryzy, ezerwono-brunatne, Geest  . 


| 


2 Gsetwoni ślązkie [LL i.W.]] . . . . . . 

“Wschodnie Fryzy, srokate, Marsch zarodowe- . 
üsn. Ga czerwono-brunatne, Marsch . 

Holendry wschodnio-pruskie 

Czerwone ślązkie [Н.] 


ааа а NI NI sj 

IO ge E PO R 

PO © © со ф ө 
| 


Oldenburgi (Jeverland), Marsch . . . . . . | 75| — | — Lu 
Ayrshire [W. 2].:- 2». ү. 0370 TO] — l тут 
 Simmenthalery badeńskie (Messkirch) . . . . | 745) .— INS 
Pinzgauery 75:0 | — ges — 


Simmenthalery oryginalne szwajcarskie (Simmen- 
e ОК ЧҮЛ dere O wom PRA OZN . e 


hal-Saane) 766 | 660 | 850 | 19:0 
Simmenthalery bawarskie (Miesbach) . . . . | 775 |. — 28 т 
e zarodowe, wyborowe . . . . 79:83 SS — = 
Frybütgl . . ^ Si : 810 | Fan ойон. 


Shorthorny zarodowe szlezwiekie (Eiderstadt) . | 850 | 810 | 875 65 


Shorthorny improved oryginalne angielskie, na- 
prod c. VP S SUMI . ou x oue oe e 


(patrz tablice str. 107 i 108). 


- Rozejrzenie się w liczbach poprzedzających tablie z jednej 
strony wyjaśnia nam znaczenie głębokości tułowia, t. j. pozwala 
wnioskować o czynnikach, od których ten wymiar głównie zależy, 
z drugiej strony — daje nam możność określenia, w jakim sto- 
sunku do innych ras pod tym względem znajduje się bydło nad- 
bużańskie. 

1) Jako wskaźnik stopnia uszlachetnienia w obrębie danej rasy; 
w pewnej mierze służyć może absolutna głębokość piersi; wi 
dzimy bowiem, że przez uszlachetnienie głębokość piersi zwiększyla 
się: u bydła bretońskiego — о 4 em. u czerwonego polskiego (w Di 
równaniu z bardzo pierwotnem bydłem karpackiem) — .88 em. 
u bydła sterdyńskiego (w porównaniu z bydłem z ziemi nurskiej) — 


STUDYA 


NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 


107 


PRE głebokość Ver, w 9j, Przeciętna głębokość en У: У 
ysokości w kłębie długości tułowia poz 
| 
Rasa albo odmiana о Rasa albo odmianą. . =: | p 
| | 
Włośc. czerw. рене anemian | Włościańskie czerw: polsk. zwy- Н 
wadowickiego ż 51:4 awy w Krakowie w r. 1897 d 440 
Włość. czerw. polskie E | MA grze aj czerwone ep | 
e Krakowie w 1897 r. . . | 51:75 po wadowickie | 4463 
jns sę ди z okolie Mu- | Bretońskie ТҮ; | 443 
zc Kë Bardzo pero z okolie Cha- | 
"wo р karpackie Z0- | bówki 408 
A | 
онт н | | 52:4 maer ту огур. szwajea- | 
Allgauery MT { | 52-8 kie (Simmenthal-Saan ‚ |. 44-9 
" wirtemberskie . | 528 On karpackie z okolic Mu- | 
Czerw. polskie аш; hodowl. ЕВ ОАР: 250 
włoś Villamowicach 53-0 | Bretońskie pierwotne . . 45:0 
Sety badeńskie (Mess- | Swietokrzyzkie . .| 40:3 
kich.) г: régie 5570 Zarodowe czerw. bydło polskie, ү 
Świętokrzyski . 4 53-1 według pomiarów w r. 1900 45:25 
Bydło z ziemi ТҮЗДҮ, i 1030 1. Raba Wyżnia . | 448 
Czerwone ślązkie IL I WA 58:3 a odon tk й: 
š i š «SS Во 60% 200 0009] d 
Bretońskie pierwotne . | 93:3 +. Bierzanów .. | 456 
Zarodowe czerwone bydło pol- 5. Limanowa.. Aë? 
т п ой 537 Czerwone polskie olesia ho- | 
Ee uude c Zë dowlan UT 
LR оо. . | 584 mowicach 45'3 
2. Jodłownik à || 586 | Sterdyüskie ezerwone[Z.] | 457 
3. Raba Wyznia . | 58:9 Fryburgi š * š | 559 
4. Limanowa . | 54-1 Sterdyńskie czarne [Z.] . 46:0 
5. Bierzanów . 543 Ayrshire [В .] | 46:6 
Bretońskie uszlachetnione | 58:9 Bydło z ziemi RA ry | 467 
Sterdyńskie czerwone [2.] | 542 Sterdyńskie [D.] 469 
Steen h bawarskie (М: "ER skie Ьгопаќав?). | 475 
ко PODA NS 48-1 
Simmenthalery oryg. szwajcar- | о 
skie (Simmenthal-Saan s EU Iiliryjskie płowe š . „| 800 
|data Р Fryzy, cz Shorthorny impr — PY. an- 4 
ee Maid | 548 gielskie, nagrodzo | 50-1 
1) W oryginale (A. 1] podane 43:9*/,, zamiast 475'/, 


108 


DR. WALERYAN KLECKI 


Przeciętna głębokość piersi w ?/, Przeciętna głębokość piersi w */, 
wysokości w kłębie skośnie mierzonej długości tułowia 
Rasa albo odmiana | "s Rasa albo odmiana y^ 
| | 
Holendry wschodnio-pruskie . | 548 | Anglery zarodowe . | 43:2 
Anglery zarodowe . à 548 | Świętokrzyzkie . | 43:9 
Sterdyńskie czarne |Z] . | 54:8 | Allgauery bawarskie . | 440 
Oldenburgi, Marsch (Jeverland) | 55:0 | Allgauery wirtemberskie 441 
Czerwone ślązkie [H.] 55-1 | Czerwone ślązkie [L. i W.] .| Hä 
Pinsganory с... x > | 55:38 | Bretońskie pierwotne . | 444 
Wschod. Fryzy, srokate, Marsch | Simmenthalery badeńskie (Mess- | 
sarodowe 2 c 5777 17s .1 90% Eee) o 007.108 
Sterdyńskie ID. 55-7 | Pinzgauery . . . . . . .| 446 
Wschodnie Fryzy, «zerw.-bru- | Holendry wschodnio-pruskie | 447 
man Ge. o". x 558 Sterdyńskie czerwone [2.] | 44:7 
a: вана — | Wschodnie Fryzy, czerw.-bru- | 
URSD a Ы natne (jednomaściste), Marsch 44:85 
ПИғујвііе езатпе Sterdyńskie czarne [Z.] . | 44-9 
Ayrshire [5.] Wschod. Fryzy, srokate, Marsch, | 
Hliryjskie brunatne зоо те. 2 | 450 
И. 2; . ¿ Bydło z ziemi nurskiej ‚| 455 
Iliryjskie płowe (blond) Oldenburgi (Jeverland), Marsch | 456 
Ayrshire [W. 2] Simmenthalery bawarskie (Mies- | 
Shorthorny zarodowe szlezwie- | mi ża | uc. | е: 
kie (Eiderstadt) . . . . . | Sterdyńskie [D.] | 463 
Shorthorny improved oryg. an- | Shorthorny zarodowe szlezwie- | 
gielskie, nagrodzone . . . kie (Eiderstadt) . .... 48-4 
| 


o Т2—8-8 cm., wyborowe Simmenthalery mają pierś o 27 cm., gleb- 
szą od przeciętnych, Shorthorny nagrodzone angielskie — о 4 em. 
głębszą od szlezwiekich zarodowych i t. d : 
możemy, biorąc pod uwagę głębokość 
i i m razie różnice 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 109 


chetnienia, tułów rozwija się zarówno na długość, jak i na głębo- 
ość, a przytem raz cokolwiek więcej się rozwija na głębokość, niż 
na długość (np. czerwone bydło polskie), innym razem trochę wię- 
cej się rozwija na długość, niż na głębokość (bretońskie. nadbużań- 
skie), ale wogóle mniej więcej jednakowo się rozwija w obu kie- 

runkach. | 
. 2) Z liczb, podanych w tablicach, wynika także, że głębokość 
piersi jest ważną cechą rasową, a najwyraźniej ta zależność wystę- 
puje, jeżeli wyrazimy głębokość piersi w ?/, długości tułowia, wła- 
śnie dlatego. że w stosunku tym nie ujawnia się już stopień uszla- 
chetnienia. Z tego właśnie powodu w ostatnich dwu tablicach znaj- 
ydło 


Wobec tego, że głębokość piersi jest ważną cechą rasową, i bio- 
rae pod uwagę, 

. 1) że bydło sterdyńskie ma pierś przeciętnie głębszą (absolu- 
tnie, w stosunku do długości tułowia i do wysokości w kłębie), aniżeli 
czerwone polskie zarodowe bydło w Galicyi, U 

. .2) Ze prototyp jego, bydło z ziemi nurskiej, ma pierś prze- 
eietnie głębszą (absolutnie. w stosunku do długości tułowia i do 
wysokości w kłębie), aniżeli jakakolwiek odmiana pierwotna czer- 
wonego bydła karpackiego — 

możemy powiedzieć, że w porównaniu z czerwonem 
bydłem galicyjskiem bydło nadbużańskie odznacza 
się wybitną głębokością piersi (wzgl. tułowia) która 
obok krótkości nóg, stanowi jego cechę rasową. 2l 
. Rozpatrzmy teraz, jakim wahaniom ulega głębokość . piersi 

u bydła nadbużańskiego. | 


110 DR. WALERYAN KLECKI ` 
i тохи po w % długości tułowia (poziomej) waha się: 


1) w. szeregu ras, Vrytáleniot yok na str. 107 

od 4 44:0—950- 19, (=6'19%% amplitudy); 
2) wśród bydła z = nurskiej 

11—492 (=5'19/, amplitudy); 

3) wśród bydła sterdyiskiego 
441—507 (—6 60/, amplitudy); 
4) — te vbt pi sterdyńskiego [Z.] 

od 43:9—47 5 (2-9: 6*/, amplitud y); 
АК wśród bydła czarnego sterdyńskiego |[Z.] 
od 42:7—485 (=5 So, amplitudy); 


ү! piersi w 0/, wysokości w kłębie waha się: 


"De затеи sę Tie s na str. 107 i 108 
d 51`4— 63: T (=12'40/, amplitudy); 
' 9) wśród bydła 2 qc nurskiej 

1—564 (—5: 30), amplitudy); 
3) wśród bydla Foie biet [D. 
58:1 —57:9 —4:80/, amplitudy); 
4) wśród bydła czerwonego sterdyńskiego [Z.| 
51:6—55'9 (=430, amplitudy); 
5) тва bydła Pup sterdyńskiego [Z.] 
od 51:1—57:7 (6:6, amplitudy). 


_ А wyjątkiem grupy krów, mierzonych przez p. Dehnela, 
we wszystkich grupuch bydła nadbużańskiego stosunek głębokości 
piersi. do długości tułowia waha się wśród bydła danej grupy w gra- 
niecach cokolwiek ciaśniejszych, niż Е głębokości piersi do 
wysokości w kłębie ; jednakż że wah то z tych dwu sto- 
sunków są znaczne w porównaniu Чы wahań odpowiednich e ze- 
eietnych stosunków w całym szeregu ras. 

Wahania np. głębokości piersi, wyrażonej w %/, wysokości w kle- 
bie, są w oborze sterdyńskiej tak znaczne, że krowy o relaty- 
wnie najmniejszej głębokości piersi odpowiadają pod tym względem 
przeciętnej dla prymitywnych odmian karpackiego bydła, krowy 
zaś o najgłębszej piersi mogą być porównywane z ele jakiej- 
kolwiek rasy poprawnej, z wyjątkiem Shorthorn 

Stopień wyrównania ilustrują następujące ушна A 

Głębokość piersi, wyrażona w 9/ о długości tułowia (poziomej), 


wynosi: 
1) Wśród bydła z ziemi nurskiej: 


STUDYA NAD BYDŁEM. ROGATEM W POLSCE 111 


w: 1 „gztuki case wo szefa odr Zug Det. 443. 
Е BUE, eorr oeni mron уйлы UHR 159 
bol Wa rea хее» (айтур Маз. asc 455 

то Е EE cem 
T$ Bis sia siet d dovere. 12413057482 1 

piroissio 482—492 . 


Z tych liczb możnaby wnioskować, że u większości bydła 
z ziemi nurskiej głębokość piersi w stosunku do długości tułowia 
Jest może jeszcze większa, niż podana poprzednio przeciętna, co po- 
twierdza wyrażone poprzednio zdanie, że znaczna głębokość piersi 
Jest. cechą rasową bydła nadbużańskiego. 
2.2) wśród bydła sterdyńskiego, mierzonego przez 
p. Dehnela: głębokość piersi wyrażona w "a długości tułowia 
wynosi: | Gen 


wi sztuki Eet E pongo) 444 
ya ВЕ... со. 444—454 
nic y a: 454—46'4 
NA 464—474 
AA" "4T:4—484 
„ту 48:4 —49:4 
pI y . 494—504 
bia 1 powyżej 50:4 


3) wśród czerwonego bydła sterdyńskiego [Z.] ten 
sam „stosunek wynosi: 


U -2.SZQUK. af soos o; ponizejl 4429), 
mod н YS 2055, 442—452 , 
5 A . 452—462, 
^w: EE . 462—412 „ 
Hd ra powyżej 412, 


wśród czarnego bydła sterdyńskiego [Z.] ten 
sam stosunek wynosi: 


Ú l dE. 1.2 «w о pondo) 450, 
+ о . . 485—445 „ 
» ео m м, 
я №, ^ut 6 2455—4605, 
о. ос 460—415 
ру sztaktu . Поло » a powyej- ТО, 


Z liczb tych wynika, że czarne bydło sterdyńskie i pod n 
względem wykazuje znaczne wyrównanie w porównaniu nietylko 


112 DR. WALERYAN KLECKI 


z bydłem z ziemi nurskiej, ale także z czerwonem sterdyńskiem 
lub z bydłem z epoki, kiedy pomiary wykonywał p. Dehnel. 

Głębokość piersi (relatywna) wykazuje pewną zależność od 
wielkości zwierząt. 

tak, z pośród 27 czarnych krów sterdyńskich [Z.]: U 

1) na 9 krów wielkieh (t. j. wzrostu 1 dlugošei wiekszej, ni 
przeciętna), 6 sztuk ma głębokość piersi w stosunku do długości tułowia 
a 7 sztuk — w stosunku do wysokości w kłębie) mniejsżą, niż. 
przeciętna; 2) na 10 krów „małych* — 9 sztuk ma głębokość 
piersi w ?/, długości tułowia (a 8 sztuk — w stosunku do wyso- 
kości w kłębie) większą. niż przeciętna. a 

Bydło nadbużańskie jest od czerwonego polskiego w Gest 
większe (dłuższe i roślejsze). Jeżeli zatem ma pierś w stosunku do 
wzrostu i do długości tułowia głębszą. niż czerwone polskie, — to 
wskazuje to tem bardziej, że ta znaczna głębokość piersi jest rasową 
cechą bydła nadbużańskiego. 


V. Długość głowy. 


Ponieważ jedni autorowie (np. Kaltenegger, po części 
Werner) oznaczają długość głowy do początku śluzawicy, 1nn! 
(пр. Adametz) oznaczają ją „do przedniej krawędzi wargi gór- 
nej“ lub, со na jedno wychodzi, „do środka śluzawicy* (np. Lydtin 
i Werner), wreszcie inni autorowie (np. Holdefleiss), nie podają 
bliższych szczegółów o sposobie, jakim ten wymiar oznaezali, a jeszcze 
inni (poczęści Werner, Adametz, Ullrich i inni) mierzą długość 
głowy obu sposobami, przeto w następującej tablicy różnice te z0- 
stały o ile możności ściśle uwzględnione. Jednakże dla ras, ozna- 
czonych gwiazdkami, pozostaje niepewnem. czy dany wymiar ozna- 
cza całą długość głowy, czy też długość do początku śluzawicy. 


(patrz tablice str. 113, 114, oraz 115). | 
w^ porównaé pod wzgledem relatywnej dlugosei glowy bydlo 
8 


nadbuzaüskie z bydlem tych ras, dla których długość tułowia mie- 
rzoną była skośnie, podaję tablicę następującą: 


(patrz tablicę str. 116). 
Z liezb, zestawionych w tablicach poprzedzających wynika: 
1) że bydło z ziemi nurskiej ma przeciętnie głowę o 27 — 5:1 em 
dłuższą, niż bydło rozmaitych odmian włościańskiego czerwonego 
bydła polskiego w Galieyi, a o 3:8 —9-8 em. dłuższą, niż bydło rasy 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 


113 


Rasa albo odmiana 


Przeciętna długość „głowy w em. | 


Do przedniej kra- 


wędzi wargi górnej, | 
względnie do śro- | 


Do początku 


Illiryjskie brunatne . 


Czerw. polskie Siren E wobe. 
w Willamowic 


Włościańskie czerwone polskie z wystawy 
w Krakowiw w 1807 r. т... 

Ayrsbire [W. 1, str. 233] 

Oberinnthalery s Kosia 8 

Holendry, Geest [W. 1, str. 167]. 


Zarodowe czerwone ire Poz? według 
pomiarów r. 1900 ` 


Raba Wyżnia . 
Bierzanów . 


s 

2. 
за... 
4. Jodłownik . 

5. Limanowa . n : 
Wschod, Fryzy czerw.-brunutne, Geest . 


Anglery zarodowe 


") Dla grup, oznaczonych *) n 
do pocz ar śluzawicy, ezy też 
tablicy umieszczono 
się tylko pra РМ аек. 
Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. Część IlI. 


o ee krawędzi 
odpowiednie wymiary w jednej z dwu rubryk, powodując 


dka śluzawicy quer 
| 
Czarnogórskie południowe 40:5 вв 
Illiryjskie czarne ES, 42:9 | — 
Czarnogórskie wschodnie . 43:3 \ 40:7 
Bretońskie pierwotne 43:0 (89—48) 41:6 (37 -- 46) 
Iliryjskie płowe (blond) . 496 
Bardzo aen karpackie z okolie Cha- j 
bówki 446 
Bydło da Ad z okolic Muszyny 45:0 418 
Devon zarodowe, nagrodzone *)?). 45:0 
Bretońskie uszlachetnione 45:4 43:6 
Świętokrzyzkie em A 46:2(415—49) |41:9(88:5—45) 
я czerw. polskie 2 отел wa- 
wie ж 


46-5 (425 - 51-7) 
e 


ema pewności, czy głowa mierzoną była 


wargi 


44-8 
43-8 
45-0 
45-4 
46-5 (45 — 49) 


458 


górnej. 


114 DR. 


WALERYAN 


KLECKI 


Rasa albo odmiana 


uem ATUS glowy w em. 


Do przednie 
wedzi wargi górnej, 
SEKR ie do 

dka śluz rior: 


| Do początku 
| śluzawicy 


Sussex zarodowe, 
Бү" 3 

Bydło z ziemi nurskiej 

Sterdyńskie [D] 


Shorthorny improved oryg. angielskie, na- 
өзб ТТ о. 


nagrodzone [W. 2, str. 


Ayrshire [B.] . 
Pinzgauery WAR сы 
Czerwone ślązkie [L. i W.] . š 
Holendry Marsch (zachodnie Fryzy [W 
su 107] с, бра... 
Sterdyńskie czerwone [Z.] 
Sterdyńskie czarne [Z] 
Czerwone ślązkie [H.] *) . 
Szwyce [W. 1, str. 256] . 
Czerwone ślązkie [U.] . м PE EE 
Wschodnie Fryzy — — Zaro- 
ая М 


Wschodnie Fryzy czerwono-brunatne Ge- 
dnomaściste) Marsch 


Holendry BCAA FR 


geet) zarodowe sangrar (Eder 
stadt) к. 


Oldenburgi седнаа), Men 

Simmenthalery bawarskie (Miesbach; 

Allgauery bawarskie . 

Fryburgi [W. 1, str. 296] 

Simmenthalery wt еее Е 
thal-Saane) [W r. 296] . 

Allgauery CERA š 

Simmenthalery badeñskie (Messkirch) 

Wallońskie *) 


Simmenthalery zarodowe, буа ° 


50:0 
50:3 (46—57) 
50-5 (45—55) 


50-5 (45—55) 
51-1 (47—55) 
51-5 
59-0 


52:0 (47—58) 
52- 1(49— 56:5) 
52:2 (48—55) 


52-2 (50-- 55) 
59-7 


53:0 


53:5 (51:5—55) 


5:48 (47— 60) 
55:0 
55-0 
55-0 
55:2 


|47:1(43:5—53) 


| 48-5 (43—53) 
м 

| — 

| 49 (45—55) 

| 49 (46—58°5) 


49 RMA 
|49 


pw 
| 50:0 

| SR 

| 

в 

| Sat 
(es 

| 

zm mg 
| 

| 

ENT 
51:0 


STUDYA 


NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 


115 


Przeciętna długość głowy do przedniej z wargi górnej °/, długości 
tułow 


wia pozi 


Rasa albo odmiana 


% 


Bydło z ziemi nurskiej 
Czarnogórskie wschodnie 

południowe . 
Ilizyjskie płowe 

brunatne 

вонь pierwotne . 
Świętokrzyzkie . з 
liliryjskie czarne . 
Bydło karpackie z okolie а ` à 
Bardzo pierwotne karpackie z okolic Chabówki 


Włościańskie czerw. polskie z powiatu wadowickiego 


Włościańskie czerw. polskie z wystawy w Krakowie- 


Bretońskie: uszlachetnione 


Sterdyńskie czerwone [Z.] . 


czarne [Z.] 


BER т Związku hodowlanego włożcańskieg 
w Willamowicach 


туне czerwone bydło polskie — greed 
. 1900 


1. Jodlownik 
2. Limanowa 
3. Raba Wyznia 
$. Kozy. .:.. 
5. Bierzanów ` 


„Sterdyńskie [р.] . 


Simmenthalery oryg. — (Bimmenthas: рый 
Szwyce 

Fryburgi . 

Holendry, Geest 

Holendry, Marsch PIER W Руа) AE i 
Shorthorny improved, oryginalne angielskie, шм 
Sussex, zarodowe, nagrodzone [W. 2, str. 367] . 


Devon, zarodowe, nagrodzone . 


377 (342—40'8) 
36:8 
367 
36:5 
36:3 
35:9 


`85:8 


35:6 
35:6 
35:3 
347 
34-7 
344 
34:3 (319—365) 
34 2 (829—856) 


33:3 (81:3—35:9) 
32-1 

31:6 

30-9 

307 

30:6 

28:45 

265 

255 


116 DR. WALRRYAN KLECKI 


Przeciętna długość głowy do przedniej krawędzi wargi górnej (wzgl. dó 
środkowego punktu śluzawicy) w ?/, długości tułowia, mierzonej skośnie 


Rasa albo odmiana МА 
Bydłowwsioki nurskiej. a o. a „07491 36:8 
Allgauery арене. 2.8. un mu BD 844 

$ egen S.S ou 0 os omoes ON 343 
SterdyńskiWczęrwone [Z].. .. -. /. . . . «. 33'6 
SiarazaoKiWeskrno № |... 33:4 
Oldenburgi (Jeverland), Marsch . . . . . . . . BS 
Fi Eet [D 22, EE 32:9 
Simmenthalery badeńskie (Messkirch) . . . . + . 32:8 
Holendry wschodnio-pruskie . . . . . . . ош 32:8 
Wsebodnie Fryzy, srokate, Marsch, zarodowe . . . 32:2 
Simmenthalery bawarskie (Miesbach) . . . . . . 32:15 
Wschodnie Fryzy, ezerwono-brunatne (jednomaściste) 

R ams A 15, pn d. BAC сод 321 
(servono śląskie [k 1 W] o аон 32:0 
Aeglexsuedowe |. о IK 
TPinsgauery "e erte 30-65 
Shorthorny zarodowe szlezwickie (Eiderstadt) . . . 305 


illiryjskiej (w Bośnii i Czarnogórze). W stosunku do dług ości 

łowia, długość głowy bydła z ziemi nurskiej jest 
niezwykle wielka. Pod tym względem bydło z ziemi 
nurskiej przewyższa wszystkie wzięte do porówna- 
nia rasy, 1 o ile możemy uważać długość głowy w stosunku do 
długości tułowia za wskaźnik stopnia poprawności, musielibyśmy па 
podstawie tego wskaźnika powiedzieć to samo, co powiedzieliśmy 
ña podstawie stosunku wysokości w kłębie do długości tułowia, 
t j. że bydło z ziemi nurskiej należy uważać jako 
nadzwyczaj pierwotne ‚ bardziej pierwotne, niż np. czarno- 
górskie. | 
2) że bydło sterdyńskie ma głowę (licząc bezwzględnie w еш.) 
mniej więcej takiej długości, albo trochę krótszą, jak np. Szwyce albo 
czerwone bydło ślązkie, a w porównaniu z zarodowem czerwonem 
bydłem polskiem w Galicyi o 11/, do 3 em. dłuższą. W stosunku 
do długości tułowia. bydło sterdyńskie ma głowę mniej więcej 
takiej samej długości (według zupełniejszych, bo cala oborę obej- 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 117 


mujących oznaczeń p. Zakrzewskiego — trochę dłuższą), jak za- 
rodowe czerwone polskie bydło w Galieyi.. i 
| orównanie bydła nadbużańskiego (pierwotnegó 
1 poprawnego)zezerwonem galieyjskiem (pierwotnem 
1 poprawnem) pod wzgledem stosunku długości głowy 
do długości tułowia daje nam zatem taki sam rezul- 
tat. jaki otrzymaliśmy, porównywając obie te rasy 
pod względem stosunku wysokości w kłębie do dłu- 
gości tułowia. | 
.. . Przez selekcyę (mniej lub więcej świadomą celu lub nawet 
nieświadomą) skrócono bydlu nadbużańskiemu w Sterdyni głowę 
w stosunku do długości tułowia; innemi słowy: głowa daleko mniej 
się wydłużyła, niż tułów (w porównaniu z typem pierwotnym). To 
samo miało miejsce w galicyjskich oborach czerwonego bydła, ale 
w typie pierwotnym bydło nadbużańskie ma głowę 
o wiele dłuższą w stosunku do długości tułowia, niż 
czerwone podkarpackie, tak samo jak ma wstosunku 
do długości tułowia większy niż bydlopodkarpackie 
wzrost spowodowany nie wysokonożnością., ale nie- 
zwykłym rozwojem tułowia na 

Znaczną w stosunku do długości tułowia długość głowy bydła 
z ziemi nurskiej, podobnie jak i duży jego wzrost w stosunku do 
tejże długości, możnaby tłómaczyć krótkością tego tułowia. Śre- 
dniej długości głowa w stosunku do bardzo krótkiego tułowia by- 
łaby bardzo długą. Aby należycie wyjaśnić, jak wielką jest długość 
głowy u bydła tej rasy w porównaniu z innemi, a niezależnie 
od większej lub mniejszej krótkosei tułowia, podaję 
tablicę następującą, w której długość głowy (do przedniej krawędz. 
wargi górnej lub w pomiarach Lydtina i Wernera do środkoi 
wego punktu śluzawicy) wyrażoną jest w 9/, wysokości w kłębie- 


(patrz tablicę str. 118) | | 


Ostatnia tablica uczy nas, że jak na swoją wielkość, bydłó 
z ziemi nurskiej ma niezwykle długą głowę. niezależnie od 
tego, że tułów jego jest bardzo krótki; głowa bowiem jest 
bardzo długą nawet w stosunku do wysokości w kłębie 
i bydło z ziemi nurskiej tą relatywną długością głowy przew yz 
sza wszystkie zmierzone rasy bydła (nawet bretońską), 
z wyjątkiem brunatnej odmiany illiryjskiej rasy. To brunatne bydło 
illiryjskie w stosunku do długości jest bardzo małego wzrostu, i dla- 
tego głowa jego w stosunku do wzrostu wypada bardzo wiel; 
kiej długości, choć w stosunku dó długości tułowia jest krótsza, 
niż głowa bydła z ziemi nurskiej. WOYKE x { 


118 


DR. WALERYAN KLECKI 


Przeciętna długość głowy w ?/, przeciętnej wysokości м, kłębie 


Rasa albo odmiana 

"UN brunatne e › 43:1 
emi UMS е $ 43:0 

Pokoje абы в 42:5 
Czarnogórskie wschodnie 42:8 
Swietokrzyzkie ... 42:1 
Czarnogórskie меен 42:0 
Bretońskie pure , 41:8 
Dliryjskie p 41:5 
czarne . Š 41:5 

Bardzo pierwotne itai Z kolie Chabówki 418 
Allgauery. wirtemberskie 41:2 
warskie . 41:1 

Bydło аад 2 okolie ud. . 40:95 
Włościańskie czerwone o D tan w СИРА 40:8 
Sterdyńskie czarne [Z.] 40:8 
Sterdyńskie czerwone 40:7 
Zarodow rwone polskie, wellug p pomiarów w r. . 1900 40-4 

1. Jodłownik 41'0 

2. Raba Wyżnia 40:9 

3. Limanowa 404 

4. Bierzanów . 40°0 

5. Kozy и я ELTE UR 89°8 
Włościańskie czerwone polskie z powiatu wadowickiego 40-8 
Oldenburgi (Jeverland), Marsch 40:2 
Czerwone polskie Zwiazku Det E. w Willamo- 

wicach 39:9 
Anglery bla š 39:9 
Wschodnie Rów, kole P. pU e 397 
Sterdyüskie 39:6 
Holendry SMS AW 39-6 
Wschodnie Fryzy czerwono- x fip (Jednomaícisto) 

Marsch . 39:3 
Simmen Aier badeńskie (мената) . 39:1 
Czerwone ślązkie [L. 38:5 
Simmenthalery bawarskie (Miesba ch 88:4 
Shorthorny. zarodowe szlezwiekie (Eidórstadt) 38:30 

inzgauery . -88:0 
Shorthorny impr сед, oryginalne angie iq APR 36:2 
Sussex, zarodow e, nagrodzo Me 


os 
NASZ SPO ШАН „KARĄ 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 119 


znaczają się dosyć znaczną długością głowy. 


łowia zmniejsza się: 1) długość Bow” 2 tne ler e et 
rech stosunków jest ta oko- 


bydłem polskiem, ale, jak to już w pracy swojej zaznaczył p. Zakrzewski, 
р. Dehnel nie mierzył wszystkich krów obory sterdyńskiej i dlatego podane przez 


zapewne ze sztuk bardziej poprawn 


120 i DR. WALERYAN KLECKI 


liczność, ze w miarę tego, jak formy stają sie większe i bardziej po- 
prawne, długość tułowia | powiększa się w stopniu o wiele większym, niż 
długość głowy lub nóg, a nawet niż wzrost. Pomiędzy wspomnianymi 
trzema „wskaźnikami stopnia poprawności* (stosunkami) powinna 
zatem zachodzić pewna korrelacya. 

Jednakże chociaż trzy te stosunki, wraz z powiększeniem się 
poprawności w danej rasie, korrelatywnie się zmniejszają, to jedna- 
kże każdy w innym stopniu, a przytem stopień tego zmniejszenia 
zależy od kierunku selekcyi. 

Proporcyonalności pomiędzy wskaźnikami poprawności niema, 
> aji 1) aby stosunek długości głowy do długości tułowia (wskaźnik I) 
był proporcyonalny do stosunku wysokości w kłębie do długości tu- 
lowia (wskaźnik II), MM bylo, aby stosunek długości głowy do 
wysokości w kłębie by stały, co nie odpowiada rzeczywistości; 

) ару ten sam wskaźnik I hel proporeyonalny do stosunku 
wysokości nóg do długości tułowia (wskaźnik Ш), trzebaby było, by 


stosunek długości głowy do wysokości nóg był wielkością stałą, е0 


vw ma odpowiada rzeczywistości 
aby zaś wskaźnik II był proporeyonalny do wskaźnika III, 

Su było, aby stosunek wysokości nóg do ak орад w kłębie 
był stały, со ogólnie biorąc, również nie jest s 

Jednakże chociaż te 3 stosunki, których edis jest warunkiem 
proporeyonalności trzech „wskaźników“, nie są stałe, to jednakże 
dwa z nich (stosunek długości głowy do wysokości w kłębie 1 sto- 
sunek wysokości nóg do wysokości w kłębie) wahają się w granieae 
ciaśniejszych, niż same wskaźniki. 


I tak: 
1) Wskaźnik I (długość głowy w */, długości tułowia) waha się: 


W obrębie odmian 
ydła: 


a) nadbużańskiego . . . idi 333—3T ә (amplitudy 44%); 
b) czerwonego Waren i 33:6—30: | 2:0 „3; 
e) bretońskiego pios s »o 844— 309^ (JA 15, ); 


р 2) Wskaźnik II (wysokość w kłębie w 0/, długości tułowia 
waha się: 


W obrębie odmian n7 

bydla: 
а) nadbużańskiego M między 839 — 87: 87 (amplitudy 390; 
b) czerwonego lees, 20.969. 2 pe 
e) bretońskiego A Gda vii 82-3 — 843, i Е . 205 an 


RACE: 
BOT 
OE ав а. 


STUDYA NAD BYDŁEM RÓGATEM W POLSCE 121 


3) Wskaźnik ПІ (wysokość nóg w ?/, długości tułowia) waha Se 
W obrębie odmian 
y 
a) nadbiżański lego . . . między 46'1 —48'10/, (amplitudy 2*00/,); 
b) czerwonego polskiego : жеб PERSA, VET RENE с» $3 x 
c) bretońskie lego . 457—492, ( „ 35,53 


n 
Tymczasem: 


1) Długość głowy, wyrażona w ?/, wysokości w kłębie, waha się: 
W obrębie odmian 
bydła 
a) nadbużańskiego x Se 39:6—430 , dra es 
39:8—41:3 


b) ezerwonego gc : 
с) bretońskiego i : à 418—425, (я 0:7 3 
2) Wysokość nóg, wyrażona w */, wysokości w kłębie, waha się: 


W obrębie odmian 
bydła: 


a) nadbużańskiego . . . między 54:8—955'7*/, (amplitudy 09°) 
b) czerwonego graec a 008—594, 5 n); 


с) bretońskieg pd. : б 55:5 —58:8 „ ( 5 28, J 


5) Długość głowy, wyrażona w 0), wysokości nóg, waha się: 


W obrebie odmian 
bydła: 


; 
a) nadbużańskiego . . . między 71:1 —78:5%/, (amplitudy 1:40/,) 
b) czerwonego polskiego А $ 678—717, ( p. 59, E 
c) bretońskiego id x n o 5 24, R 


Liczby ostatniego szeregu zaczerpnięte są z następującej 
pon 
(patrz tablice str. 122 à 123). 


Jakkolwiek wahania stosunku dlugosei glowy do wysokości nóg 
są znaczne, to jednakże liczby tablicy pokazują. wyraźnie, że w roz- 
maitych grupach bydła nadbużańskiego (więcej lub mniej popra- 
wnych) — głowa jest o wiele dłuższa w stosunku do nóg, опер 
wśród rozmaitych odmian bydła czerwonego pôlskiego. Pod t 
względem bydło nadbużańskie poon jest do bretońskiego 

Co się tyczy dwu inn ych stosunków, t. j. stosunku długości 
głowy do wysokości w kłębie i stosunku w wysokości nóg do wysokości 
P kłębie, wahają się one w granieach ciaśniejszych, niż wskaźnik 


122 | DR. WALERYAN KLECKI 


Długość głowy do Pa krawędzi wargi górnej eg do środka śluzawicy) 
w °„ wysokości nóg od Ток 


Rasa albo odmiana | De 
Brefos ем... sv os. 78:5 
Bzetońskie ueslaebeimdoie . . . . . . , . v n 75:83 
Allgauery bawarskie . . v. 747 
нит геена szwajcarski (Simmnenthal- 

Saane) 746 
Sterdsüskieesafna [Zl ...buns n 743 

ezerwone = "os. . DIA 742 
Шене» іа есе ee 748 
Świętokrzyzkie WSR s auus pss EE E 73:8 
Breite perwothe 06600000 WI ! 729 
Illiryjskie brunatne . . ее 721 
Holendry, Marsch TERN Fra RENE V 4. , 72:2 
Czarnogórskie południowe . + . Nana puse de 120 
wschodnie . . Ra: 71:9 
TEN pierwotne karpackie z okolic Chabówki . . 717 
КӨЛҮ. а. А (LE еу, 71:7 
Simmenthalery badeńskie (Mesakireb) єл. у, y S 714 
Oldenburgi (Jeverland), Маке. . . . . . . . 712 
Sterdyńskie [D] . . . . 711 
Wschodnie a czerwono-brunatne ronne) 

Marsch 71'1 
Шише czarne o. piuse Counen ewig 70:9 
Anglery zarodowe . . по; Re d e 7077 
Illiryjskie płowe (blona) . RE ones Т 70:55 
Holendry wschodnio-pruskie . . . . ; e 704 
Zarodowe czerwone KEES чей | pomiarów z r. 

1900 х 701 

1. Jodłownik  . о жю 714 
З Baba WE ou uiu у... 106 
BOLUBBHOWN unable E U n s 55 10:5 
ЕВО Е. 69-8 
B: Кот... nr b iu rq x uerit 68:95 


STUDYA МАР. BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 123 


Długość głowy do przedniej krawędzi wargi górnej (lub do środka śluzawicy) 
w °/ wysokości nóg od łokcia | 


Rasa albo odmiana y^ 


Czerwone Mu В S. inta dw ow 69:8 
Wschodnie Fryzy, srokate, Marsch, zarodowe . . . 69:7 
Włościańskie czerwone polskie z wystawy w Kra- 

KENN. ul ee, P Ser e 69:5 
Czerwone polskie Związku hodowlanego wloác. w Wil- è 

ОО NOAA у-у EE NINA + 69:2 
Bydło karpackie z okolic Muszyny . . . . . . . 69:2 
Fibsgaueky гр puts de „OGAR T CGU W 014694 
Simmenthalery bawarskie (Miesbach) . . . . . . 68:55 
И а NN Dee ш, | 68:2 
Shorthorny improved oryginalne angielskie, nagrodzone 68:2 

e zarodowe szlezwickie (Eiderstadt) ` Sek 68:15 
Włościańskie czerwone polskie z powiatu wadowickiego 67:8 


I i IIL a to dlatego, że wysokość w kłębie ulega mniejszym wa- 
haniom, niż długość tułowia. 
ybyśmy jako wskaźniki stopnia poprawności przyjęli owe 
dwa SE byłyby one wskaźnikami mniej „czułymi*, a za to 
bardziej „wiernymi“. I tak: długość głowy (lub nóg), wyrażona w °%/, 
długości tułowia, jest ezulszym wskaźnikiem stopnia poprawności, 
bo wykazuje większe różnice, zależnie od stopnia poprawności, na- 
tomiast długość głowy (lub nóg). wyrażona w ?/, wysokości w kłę- 
bie, jest wskaźnikiem wprawdzie mniej czułym, ale za to bardziej 
wiernym, pewniejszym, bo nawet niewielkiej różnicy w jej waha- 
niach odpowiada bardziej istotna różnica w stopniu poprawności.. 
| obrębie tej samej rasy wskaźniki owe dają miarę sto- 
pnia uszlachetnienia danej sztuki lub danej grupy (chowu itd). 
Jeżeli weźmiemy pod uwagę dwie rasy pierwotne, wskaźniki 
te będą odsłaniały cechy rasowe (np. u Rega z ziemi nur- 
skiej: relatywnie krótki a głęboki tułów na krótkich nogach, przy 
głowie bardzo długiej, w porównaniu z czerwonem bydłem kar- 
paekiem). op 
Jeżeli porównywać będziemy ze sobą dwie ro- 
zmaitego pochodzenia rasy uszlachetnione, obraz 
będzie niejasny, bo wspomniane wskaźniki będą uja- 


124 ih ЮВ. WALERYAN .КІЕОКІ 


wnieniem skombinowanego działania dwuczynników: 
rasy (selekcyi naturalnej) i uszlachetnieńia (selek- 
cyi sztucznej itd.) 

Uszlachetnienie, zależnie od sposobu prowadzenia selekeyi, iść 
może w rozmaitym kierunku. I tak, w jednym np. przypadku może 
silnie się zmniejszyć stosunek długości głowy i wysokości w kłębie 
do długości tułowia, a relatywne skrócenie nóg (w stosunku do 
długości tułowia) może być daleko mniejsze; w innym zaś przypadku 
relatywne skrócenie nóg i relatywne wydłużenie tułowia może być 
znaczne, a stosunek długości głowy do długości tułowia w znacznie 
mniejszym stopniu może uledz zmniejszeniu i t. p. 

W następującej tablicy zestawione są liczby, które wskazują, 
w jakim kierunku poszło uszlachetnienie w trzech rasach (nadbu- 
żańskiej, czerwonej podkarpackiej i bretońskiej) i do jakiego doszło 
stopnia pod względem relatywnego skrócenia głowy. nóg i wydłu- 
Zenia tułowia. Liczby dla poprawnej formy bydła nadbużańskiego 
stosują się do czarnego bydła sterdyńskiego, liczby zaś do pierwo- 
tnej formy bydła czerwonego polskiego stosują się do bydła karpa- 
ckiego z okolic Muszyny. | 

(patrz tablicę str. 125). 

Liczby tej tablicy uczą nas, że u bydła nadbużańskiego rela- 
tywne skrócenie głowy i relatywne obniżenie wzrostu (w stosunku . 
do długości tułowia) były znacznie wydatniejsze!) niż u ezer- 
wonego bydła polskiego (lub u bydła bretońskiego), natomiast rela- 
tywne skrócenie nóg, tak wydatne u bydła bretońskiego, już mniej- 
sze u czerwonego bydła polskiego. było u bydła nadbużańskiego 
bardzo niewydatne. ! 

Jeżeli sobie przypomnimy, że za znamiona rasowe bydła nad- 
bużańskiego uznaliśmy znaczną długość głowy i znaczny wzrost 
w stosunku do długości tułowia, przy nogach krótkich, to możemy 
teraz powiedzieć, że przez selekcyę 1 uszlachetnienie najwydatniej 
uległy relatywnemu zmniejszeniu te właśnie wymiary, które niejako 
z natury były największe, te zaś, które z natury już były relaty- 
wnie małe (np. długość nóg) uległy w daleko mniejsżym stopniu 
zmniejszeniu. y tat CE E 
i Pomimo jednak tego niwelującego wpływu selekcyi, znamiona, 
odróżniające bydło nadbużańskie od karpackiego pod względem za- 
sadniczych proporeyi ciała, utrzymały się o tyle, że są one widoczue 
także przy porównywaniu bydła oprawnego w Sterdyni z po” 
prawnem bydłem w Ои: oborach ezerwonego bydła po 
skiego. w, Galicyi. | 


` t { e vy 
ç «^ +97 
i | d V 


(1. *) U bydła nadbużańskiego przez uszlachetnienid głowa skróciła się w sto- 
sunku do długości tułowia 2 razy: więcej, niż u czerwonego bydła polskiego. ` 


aco 


quet 


STUDYA NAD BYDŁEM HOGATEM W POLSCE 


LA Gg a = "lo 4.87 "o 8.67 '-(feuopod) jp Som m * + * SA 
= Or |9.0+ `шә 6.09 `шә Le "Бок a m. = E. P gon 980X08Á A 
T6 бо о | — °, 8-88 °% 839 sta om" Tn MR "fo ^ * 
za 69 |$9+ шә 9.801 'шә 6201 s d `  9Iq9p[ m osoqoską ` 
eT GA Жа WORA: "lo 6.98 um Les? T 5 о м“ ë ` 
— — TT |61+ "uo OG шә б.с} > ° (&orwmznjs oz zeam) Смор osodnpq 
*  *9Iysuojoiq өрр^ ‘ИТ 
9:9 66 — a "s 987 "lo 4.19 À Po) m 20 вя ` 
— — Li OR: шә (0/, “шә 0.G9 : ` * gtatet po Яой o9soxos£A 
0.8 9.6 — [ue E * 848 | °% 8-98 ' * * (femorzod) mm Лр & *  * , 
a 9.01 9JIL*, wo стер | ‘шә 6.601 зс оно У UN 
GE 9T — — Di, OFE ° 9.48 "n (use m "Зарр ° p, Ë " 
— — 0-6 |G0-7 + | mm 90.6% "ua Q.cT +.» ° a ске ы әт зам) unt agodnyq 
*'arqsfod әпомләлә оРАЯ "ү 
eT 0-6 > 0 197 % Lët ' (ouroragd) -mi "Зор „M e 8. 4 u 
— — L6 |z9t ‘шо OL шә 1.49 past ^U ' оҳор ро Zon а 
Dx 6-8 — — a 68 * 949 ° ` Сеооа зони EHE 9f, A 1 
ES T6 |O]LI*, ‘шә 0.881 wo OLH З 3 PIRÓBI a an sospes A 
2.6 GE — — % 638 Hn LO Данс ahis RUE. м“ 
— 8.6 |6.1+ шо SEO "шо 9.08 Greg Aj 97 ZUM) Ke Зои 
| "'an[suezuqpeu орАЯ 'I 
| i 
ożomojueo | (мот) |4224 
-044 nxuns 10808 с Dy 
-ojs ойәш}ол\/ -nyp ^9juoo| . E ^^ | "uo л | ` ouwvidod əuzomaard 
тат 0/9 M |-ола 8010791) Pus 2 Ы 
e — Leg. $. opp4gqr ops 
nyunsojs озом MÀ 
-0juo2304d oiuozs[oruurz 78010214 | 


126 | DR. WALERYAN KLECKI 


Rozpatrzmy teraz, jaki stopień wyrównania pod względem dłu- 
gości głowy przedstawia bydło nadbużańskie i jakiego rodzaju są 
korrelacye między długością głowy i długością tułowia, oraz wyso- 
kością w kłębie 1 wysokością nóg. 8 

W szeregu rozmaitych ras, począwszy od najbardziej prymi- 
tywnych aż do Shorthornów (wyłączając grupy, złożone z kilku nagro- 
dzonych sztuk) mamy następujące wahania przeciętnych stosunków: 


"e 

| z а = 
FEE 

a > © eco 

Wahania w | =s 
| gË |£ ES 

4 < 5 


, - H 


1) Długość głowy (łącznie ze śluzawicą) 
w ?/, długości tułowia poziomej . . 


28:45—377 | 38:1 |9:25%, 279 
2) Długość głowy (łącznie ze śluzawica) 
w % wysokości w kłębie. . . . . | 362 —431 | 39:6 6:9°/ 174 


0 DH 


3) Długość głowy (łącznie ze śluzawicą) 
w '/, wysokości nóg od łokcia . -. . 


678.—785 | 73-1 |10'7°/, 146 
4) Wysokość nóg od łokcia w °/ długości 
tułowia poziomej. . . ... . . . | 417 —516 | 466 | 98%) 218 
5) Wysokość nóg od łokcia w °, wyso- | 
kości w kłębie зу . S . . . | 528 —594 | GI 127 
6) Wysokość w kłębie w ?/, długości tu- 
som 2000 ре 


782 —878 | 83:0 | 96, 116] 


Natomiast wśród bydła nadbużańskiego wahania ind y widu- 
alne tych samych stosunków przedstawiają sie w następujący sposób: 


(patrz tablicę str. 127). 


Z liczb poprzedzającej tablicy widzimy, że pod względem dłu- 
gości Et Oral yk w stosunku do długości tułowia, jak i do wy- 
sokości w kłębie) czarne bydło sterdyńskie jest więcej wyrównanem 
od bydła z ziemi nurskiej i od bydła czerwonego sterdyńskiego; 
a także od bydła w Sterdyni z epoki, gdy pomiary były robione 
przez p. Dehnela. To samo można powiedzieć o stosunku wyso- 
kości w kłębie do długości tułowia i o wysokości nóg w stosunku 
do długości tułowia 1). Pomiary zatem wyraźnie wykazują 


1) Pod względem wysokości nóg w stosunku do wysokości w kłębie czerwone 
bydło sterdyńskie wykazuje większe wyrównanie, co zapewne tłómaczy się mniej- 
szą liczbą zmierzonych sztuk i tem, że wogóle korrelacya między długością nóg 
1 wzrostem jest stosunkowo bardzo ścisła. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 127 


м © 
TAE PELLE 
£ ЕФ |5ЕВ 
В g BEIM 
Wahania © = 1. S 
° = < е3 5 
N 
N SE Бан 
2. < < Ë а 


Del 


1) Długość głowy (ła- | ү 1) Z ziemi narskiej . 3&®2—40°8°/„ 377%, 66*/, 17:5%/, 
cznie ze śluzawicą | 


w 


2) Sterdyń. [D.]. . . 31-2—35'9 „, |333,1 47 „|141, 
3) » / czar. [2] 823—856, |322,4 34,| 99, 
4) „ czerw. [2] 319—365, |343,| 46, 134, 


w ?/, długości tu- 
łowia (poziomej). 
‚1) Z ziemi nurskiej . 403—458, 430, 55,/128, 
2) Sterdyń. [D.]. ... 868—423, |896,| 55 „| 139, 
уст czar. |2.) 38:6—43'0 „ 408, 44, 105, 


2) Długość głowy ła- 
cznie ze śluzawicą) 


w °, wysokości | | 
w kłębie. 4) „  ezerw.|Z] 38'8—48-3 , |407,) 50 „|128, 
1) Z ziemi nurskiej ..70:7 844, 785, 187, 175, 
2) Sterdyń. [D.]. . . 643—784, 711, 141, 198, 
A) 6s czar. [Z.] 69:2—791 , (743, 9:0..119:3, 


3) Długość głowy (ła- 


cznie ze śluzawicą 


w ?, wysokości nóg 
od łokcia). 


4) „ czerw. [2.] 695—813, 1722, 118, 159, 


2) Sterdyń. [D.]. . . 42:8—507 , | 469, | 84,179, 
3)  , ^ eser. (Z.] 444—490, 461, 46, 1050, 
4 „  ezerw.[Z] 487—498, 4625,| 61, 132, 


ela w 5 dłu- 
gości tułowia (po- 
ziomej). 


1) Z ziemi nurskiej .. 518—598 „ 548, 80, 146, 
2) Sterdyń. [D.]. . . 504—585 „. 557 y| 8'1 „|145, 
8 czar. [Z.] 582—577, |549, | &5,| 82, 
4) -„  czerw.-[Z.] 581—570, |548,| 89,| 72, 


5) Wysokość nóg od 
okcia w wei wyso- |. 
kości w kłebie. 


1) Z ziemi nurskiej . 819—943, |878, 124, 141, 


6) Wysokość kłę- 
ysokość w kłę 2) Sterdyń. [D.]. . . 784—881, 841, 97,|115, 
3) 


bie w ?/, długości 
tułowia poziomej. 


R czar. [7.] 804—882, 839, 78, 93. 


4) Wysokość nóg od | 1) Z ziemi nurskiej . 441-528, 481, 87„|181, 
ba | | 
E . — ezerw. [Z.] 810 -890, |844, | 80,| 95, 


większe wyrównanie czarnego bydła w Sterdyni pod 
względem zasadniczych proporcyi cia 


a. 
Wśród czarnych krów sterdyńskich stosunek długości głowy 


głowę w stosunku do długości tułowia, zbliżają się pod względem 
tego stosunku do przeciętnej dla ras zupełnie poprawnych typu mle- 


128 : DR. WALERYAN KLKCKI 


cznego lub wielostronnego (jednakże nie mięsnego). Trafiają sie je- 


2) wysokość w kłębie i wysokość nóg 
a względnie: 
1) długość głowy (lub nóg) w %/, wysokości w kłębie i długość 
głowy (lub nóg) w 9%, długości tułowia ; 
wysokość nóg w */, długości tułowia i wysokość w kłębie 
w 0/, długości tułowia. : 
ynika z tego, że przeciętny stosunek wysokości w kłębie 
do długości tułowia, ulegając dla rozmaitych ras mniejszym wa- 
haniom, niż inne przeciętne stosunki, mniej wyraźnie te rasy wza- 
jemnie odróżnia. To samo można powiedzieć o stosunku wysokości 
nóg do wysokości w kłębie. Stosunek ten także w obrębie bydła 
nadbużańskiego okazuje się stosunkowo bardzo stałym, jak о, {ет 
wyżej już była mowa!) i dlatego zachodzi stosunkowo ścisła 
korrelacya: Í) między wysokością w kłębie i wysokością nóg: 
oraz 2) między wysokością nóg w */, długości tułowia i wysokością 
w kłębie w 0/, długości tułowia. Stopień ścisłości tych korrelacy! 
rozpatrzyliśmy już powyżej ?). 5 
o się tyczy przeciętnego stosunku wysokości nóg do długość! 
tułowia, wykazuje on w obrębie szeregu ras znaczne wahania, a w 0 
rębie jednej rasy (nadbużańskiej) wahania tego stosunku również 
są znaczne. Z tego wynika, że korrelacya 1) między wysokością nog 
i długością tułowia, oraz 2) między stosunkiem wysokości nóg do 
wysokości tułowia i stosunkiem wysokości w kłębie do długości tu- 
łowia jest mniej ścisła. 
Со się tyczy długości głowy. w szeregu rozmaitych ras oka- 
zuje najmniejsze wahania (najmniejszą relatywną amplitude wa” 
hań) przeciętny stosunek długości głowy do wysokości nóg, większe 


7) Porównaj str. 94—96. 99-100 i 101—102. 
x á str. 103—104. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 129 


już są wahania przeciętnego stosunku długości głowy do wysokości 
w kłębie, a największą relatywną amplitudę wahań wykazuje 
przeciętny stosunek długości głowy do długości tułowia. Ten stosu- 
nek, wykazujący w szeregu ras największe wahania, najlepiej zatem 
rasy te odróżnia. Natomiast w obrębie jednej rasy (nadbużańskiej) 
stosunek długości głowy do wysokości w kłębie, a zwłaszcza do dłu- 
gości tułowia, wykazuje daleko mniejszą relatywną amplitudę wahań, 
niż w obrębie szeregu ras, czyli jest względnie stalszy i dlatego 
stosunek ten możemy uważać jako lepiej charakteryzujący rasę. 

Zauważmy, że: 

1) stopień stałości stosunku długości głowy do długości tułowia 

yi: 


stopień stałości stosunku długości głowy do wysokości w kłę- 
bie określa ścisłość korrelacyi między: 
a) długością głowy i wysokością w kłębie; . ы 
: b) stosunkiem długości głowy do długości tułowia i stosun- 
kiem wysokości w kłębie do długości tułowia; 
3) stopień stałości stosunku między długością głowy i wyso- 
kością nóg określa ścisłość korre асуі: 
a) między długością głowy i wysokością nóg; 
j b) między stosunkiem długości głowy do długości tułowia 
1 stosunkiem wysokości nóg do długości tułowia. 

. Wśród sterdyńskich krów czarnych największą stałość (naj- 
mniejszą absolutną i relatywną amplitudę wahań) wykazuje stosunek 
długości głowy do długości tułowia (mniejszą — do wysokości w kłę- 
bie, najmniejszą — do wysokości nóg), czyli: wśród czarnych krów 
sterdyńskich długość głowy jest w najściślejszej korre- 
lacyi z długością tułowia (w mniej ścisłej — z wysokością 
w kłębie, w najluźniejszej — z wysokością nóg), albo stosunek 
długości głowy do wysokości w kłębie jest w najśei- 
ślejszej korrelacyi ze stosunkiem długości tułowia 

о wysokości w kłębie. : : 
Następujące zestawienie uczy nas, jak wielkim jest stopień ści- 
słości tej najściślejszej korrelacyi: Í 
Na 27 czarnych krów sterdyńskich 17 ma głowę dłuższą niż 
przeciętna; z nich 11 ma równocześnie tułów dłuższy od przecię- 
tnego, a z pozostałych 6-ciu, trzy mają tułów wydatnie krótszy od 
puse trzy inne natomiast mają tułów tylko o 0'5—1 em. 
rótszy od przeciętnego. Z pośród 10 sztuk, które mają głowę krót- 
szą od przeciętnej, 7 sztuk ma zarazem tułów od przeciętnego krótszy, 
tylko jedna ma znacznie dłuższy tułów przy trochę krótszej gło- 
Spraw. Kom. fzyogr. T. XXXVIII. Część III. 9 


130 DR. WALERYAN KLECKI 


wie, a pozostałe dwie mają tułów cokolwiek dłuższy od przeciętnego 
przy głowie cokolwiek krótszej od przeciętnej. BA 
W krańcowych wypadkach korrelacya również się uwydatnia, 
ale tylko w niektórych przypadkach. I tak: krowa czarna Ź Nr. 52 
ma głowę w stosunku do wysokości w kłębie najdłuższą 1 zarazem jest 
najniższą w stosunku do swojej długości. Ale np. krowa czarna Z Nr. 
44, która ma głowę w stosunku do wysokości najkrótszą, ma stosunek 
wysokości do długości tułowia nawet cokolwiek niższy od przecię- 
tnego, a znów krowa czarna Z Nr. 6, która w stosunku do swej dłu- 
gości jest najwyższa (a nawet i bezwzględnie najwyższa), ma głowę 
w stosunku do wysvkości w kłębie tylko cokolwiek krótszą od prze- 
ciętnej. Zauważyć należy, że u krowy Z Nr. 44 relatywna krót- 
kość głowy polega wyłącznie tylko na wyjątkowo wielkim jej wzroście 
(bezwzględna bowiem długość głowy jest blizką przeciętnej), z 
krowa 7, Nr. 6 ma wybitnie długą głowę (bezwzględnie). : 
Wypadki krańcowe, właśnie dlatego, że są takimi, mniej się 
nadają do uwydatniania wzajemnych korrelacyi między proporcyam! 
ciała. U krowy Z Nr. 52 omawiana korrelacya występuje dlatego 
tak wyraźnie, że głowa jest dosyć długa. a nizki stosunek wzrostu 
do długości tułowia nie jest spowodowany wyjątkowo nizkim wzro- 
stem przy przeciętnej długości, ale umiarkowanie nizkim wzrostem 
przy znacznej (w stosunku do przeciętnej) długości tułowia. 
Porównywajae wahania stosunków rozmaitych wymiarów w ob- 
rębie bydła nadbużańskiego z wahaniami w całym szeregu ras (strona 
126—127), widzimy, że amplituda wahań w obrębie tej jednej rasy jest 
stosunkowo bardzo znaczną, czasem nawet większą, niż w całym sze- 
regu ras. Pamiętać jednak należy, że 1) wahania w obrębie jednej obory 
lub rasy są to wahania stosunków wymiarów u poj” 
dyńczych sztuk, gdy tymczasem wahania w szeregu różnych ras 
są to wahania przeciętnych stosunków, z natury rzeczy 
zatem ciaśniejsze, 2) że amplituda wahań w obrębie jednej obory 
lub rasy nie daje nam wcale wyobrażenia o stopniu wyrównania, 
dopóki nie wiemy, jaki jest ilościowy układ w obrębie oznaczonych 
granie. 
I tak, wprawdzie stosunek długości głowy (łącznie ze śluza- 
wicą) do długości nóg od łokcia waha się wśród 27 czarnych krów 


nych; ale wśród tych 27 krów jest 18 takich, dla których stosunek 
ten waha się w granicach daleko ciaśniejszych: między 7177 i 7019] 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 131 


była w samej Sterdyni, i która już zupełnie czystego typu bydła 
z ziemi nurskiej nie przedstawia 1). Jeżeli tę jedną sztukę ipi rare 
to u pozostalych 22 sztuk wspomniany stosunek długości głowy do 
długości nóg waha się między 73 1 844%. Z pośród nich u 12-tu 
sztuk stosunek ten przewyższa "Bn, a z nich u 5-ciu waha się 
między ° i 8440/,. 
niu wyrównania bydła nadbużańskiego pod względem 

Bo. sh głowy do długości tułowia pouczają następujące 
zestawienia: 

Długość głowy do przedniej krawędzi wargi górnej, wyrażona 
w ?/, długości tułowia, mierzonej poziomo, wynosi 


1) wśród bydła z ziemi nurskiej: 


"2488 . 0-6 о. 552 
n 3 ? F cos 302 352 
eer 862 372 
мог n 372—382 
e pe 38:2— 39:2 
е 392—402 
„2 40:2—40:8 
2) wśród Së SC e mierzonego przez p. Dehnela: 
цена... о О 
t 2 moro BEN P 
y £ оо м V Уу: 
4X9 5 v cC e ue dc MM MM 
a2 > 34:8—35:9 
3) bru bydla ezerwonego раа [2]: 
a e уу. уу у. у әл RER 
га а о 
сеза ао ен СОЗОТ WE 
"M. ж оо ox мв Чез 
gg ée оок 35-8—36:5 
4) wśród bydła czarnego sterdyńskiego [2]: 
u 1 sztuki о о. мы 
оон. - US 38-4 
b 15 n . * D . . D D . 33 171—347 
58... р 341—506 


1) Krowa ta należy do największych i była własnością jednego z miejscowych 
aluzacych folwarcznych. > 


132 DR. WALERYAN KLECKI 


I pod tym względem stwierdzamy różnice w stopniu wyrówna- 
nania, podobne do tych, jakie stwierdziliśmy poprzednio pod wzglę- 
dem długości nóg: najmniejszy stopień wyrównania wykazuje oczy- 
wiście bydło z ziemi nurskiej, największy — czarne bydło sterdyń- ` 
skie. U bydła czerwonego 1 u bydła z ziemi nurskiej przeciętna 
powstaje przez zgromadzenie sztuk, daleko odbiegających od niej 
w obu kierunkach. 

Długość głowy do przedniej krawędzi wargi górnej, wyrażona 
w 9/ wysokości w kłębie, wynosi: 


1) wśród bydła z ziemi nurskiej: 


u 2 stok аарц гитар о. 4054105 
„2 о. дул лр 
zo 2 оо EU 
т уо - а 
о . . . o e 4900-5380 
"ar p о. мт к» 
а Д е В УО 
2) wśród bydła ezarnego sterdyńskiego [2]: 
u B stuk 00 000050200 3004099 
бя Voas d n ib e ouo 808. 403 
s Mon » ow . . . 403—4r3 
£P). л ооо е RE 
n2 s 42:3—430. 


Wahania wśród bydła czarnego sterdyńskiego są zatem nietylko 
mniejsze, jak wśród bydła z ziemi nurskiej, ale są one przytem bar- 
dziej prawidłowe. Jednakże wahania te mniej są prawidłowe, jeżeli 
długość głowy wyrazić w °, wysokości w kłębie, niż jeżeli się JA 
wyrazi w 0/, długości tułowia; tłómaczy się to tem, że, jak poprze- 
dnio widzieliśmy, wśród czarnych krów sterdyńskich, długość głowy 
jest w korrelacyi ściślejszej z długością tułowia, niż z wysoko- 


D 


ścią w kłębie. 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 133 


VI. Długość szyi. 


Długość szyi od linii pomiędzy — 
do najwyższego punktu kłębu w cm 
Rasa albo odmiana Е Е. B 
Świętokrzyzkie 57:2 52:0 6+0 
Bretońskie pierwotne . 580 52:0 67:0 
Illiryjskie płowe 59-0 = = 
czarne ; ex. cu i p ee 60:0 — == 
ы симаспеш о. 60-6 — 645 
ИН гпиаше 2 o... у - 60:9 -- — 
Oberinnthalery . . 62-7 = ze 
Bardzo pierwotne NS DOM z okolic Chabówki 63:5 = m 
Włościańskie czerwone > z powiatu wa- 
dowickiego . 23 640 57:0 75:0 
Bydło z ziemi adas a> ; 652 58:0 770 
Włościańskie czerw. TU z сати w Kra- x 
kowie 66:4 — 
АИ czarne Z] : _ 676 60:5 750 
Czerwone p. чайын ns hodowlanego: włośc. 

w Wilam ach 68:6 — 
da czerwone [Z] с US 68:9 640 740 
Zarodowe czerwone polskie, według pomiarów 

*®т ТО 2.007. 06% b 69:6 > age 

Kk Bienanów d у 5 es 66-9 — — 

DORADE Wrin o o e a e 678 cns кыр 

B LHAANOWS „0 000% t 209 69:3 — ces 

+ Jodownk 4 . . + 1 * s * 71'8 st Г 

5. Kozy . B nia 2 s 13-2 = + ew 
Stordykikie [D] -| WZ |. _ 85-0 


(patrz tablice str. 134, 135 i 136). 


Lie ezby powyższych tablie wykaz ują, że przez uszlachetnienie 
długość szyi w stosunku do długości tułowia się skraca. i. ak: 

1) zarodowe czerwone bydło polskie ma szyję w stosu do 
długości abeng w przecięciu o 21, albo!) 22°, к aniżeli 

3) Zaļeżnie od tego, którego z dwu sposobów używamy do oznaczenia dłu- 
gości szyi. 


184 DR. WALERYAN KLECKI 


pierwotnego typu bydlo karpackie. Skrócenie to nie jest jednak bar- 

zo wydatnem, a niektóre grupy włościańskiego bydła czerwonego 
(bydło z powiatu wadowickiego lub bydło z wystawy krakowskiej) 
wykazują relatywną długość szyi nawet cokolwiek mniejszą od dwor- 


skiego zarodowego bydła; 


Rasa albo odmiana 


Długość szyi od linii pomy 


punktu kłębu w aa długości 
tułowia (poziomo mierzonej) | 


Oberinnthalery . 
Świętokrzyzkie : We. cu 
Sterdyńskie czarne [7] 

» czerwone [Z] . 
Bretońskie uszlachetnione 
Sterdyńskie [D.] 

Hliryjskie brunatne 

Bretońskie pierwotne . . 
Włościański n ien z powiatu e 
Zarodowe czerwone polskie, według pomiarów z r. 1900 


1. Bierzanów 


4. Jodłownik . 

5. Kozy т буи cre 
Włościańskie czerwone polskie z wystawy w Krakowie 
Bydło z ziemi nurskiej 
Iliryjskie płowe 

» czarne 


Czerwone polskie Związku hodowlanego verte 
w Wilamowicach , s 


Bardzo pierwotne кырк z okolie Chabówki 


42-8 
443 
44-3 


2) uszlachetnione bydło bretońskie ma szyję о 1'9%/, krótszą 


w stosunku do długości tułowia od pierwotnego; 


czarne bydło sterdyńskie ma szyję o 4.6 lub 1-80/, 1) krótszą, 
aniżeli bydło z ziemi nurskiej, a mniej poprawne czerwone dło 


') Zależnie od tego, w jaki sposób długość szyi oznaczamy. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 135 


sterdyńskie ma czyje cokolwiek (o 1 albo 1:19/,) dłuższą, niż bar- 
dziej” poprawne czarn 

odany przez p. ү ын ela wymiar długości szyi od ucha do 
połowy grzebienia łopatki odbiega tak dalece od innych, a zwłaszcza 
nie zgadza się z drugim pomiarem szyi, wykonanym przez p. Deh- 
nela, że wypadnie go uważać jako nieprawidłowo wykonany. 


— szyi od ucha do polowy 
rzebi enia łopatki: w em. 


Rasa albo odmiana Se E | EE 

š I 

à = = 
Świętokrzyzkie 46'4 400 55:5 

llliryjskie brunatne 476 — 

» płowe 48-1 = es 
czarne ; ZR 49:0 — — 
Site pierwotne karpackie z okolic Chabówki 50:2 — — 


Bydło z ziemi nurskiej . . . . e 50:2 410 65:0 
W AMAA: czerw. iu ua z ү! w Kra- 
ow * 

w łościańskie czerwone polskie z Ro: wa- 
dowickiego 51:5 440 61:0 


Zarodowe czerwone polki, według pomiarte 
900 i 


54:05 — — 
1. Raba тыы Е" 522 — —- 
3. BiertahOW; ее S s 52:5 — — 
5. а (Po 45i o =» 52:8 E — 
4 dodlewbik eg tom. о 55:3 — — 
5. Kozy. 57:05 — — 
> rone polskie Związku wan” нид. і 
w Willamowicach - 544 
Sterdyńskie czarne 12] pP у m 548 510 64:0 
Sterdyńskie czerwone JZ] . . š : - 56:0 52:0 60:0 
Blerüyáískibi[D] 4. unu uec ub 6t1 53:0 | 80:0 


Przez uszlachetnienie szy ja nie wydłuża się w takim stopniu, 
jak tułów, i dlatego zmniejsza się stosunek długości szyi do długości 
tułowia. 

Z liezb, zawartych w tablicach, wynika także, że bydło z ziemi 
nurskiej ma szyję krótszą w stosunku do długości tułowia, niż pier- 
wotnego typu bydło czerwone polskie r porównaniu z by „еш z oko- 


186 DR. WALERYAN KLECKI 


lie Chabówki o 1-4 albo 2*00/,). Co prawda, różnica nie jest bar- 

dzo wielka, a nadto znika ona zupełnie przy porównywaniu bydła 

z ziemi nurskiej z względnie poprawnymi chowami włościańskiego 
ісуі. 


bydła czerwonego w Galicy 


Dłagość szyi od ucha do 
połowy grzebienia łopatki 
w 0/9 długości tułowia 
(poziomo mierzonej) 


Rasa albo odmiana 


бшу ... 4. — ORNE . 35:9 

Sterdysgkie са. 35:9 

ОС САХА . . . . 5 36:9 

PEE МЕНЕН | (0% р 72:5 37:0 

Włościańskie czerwone polskie z wystawy w Krakowie 37:8 

Zarodowe czerw. polskie, według pomiarów z r. 1900 375 

1. Limanowa 35:9 

2. Bierzanów 36:0 

8. Raba Wyżna . 86:4 

è Jodłownik у 1 5.2. 15. кес дс 31-9 

6. Kozy а ина а иб 39-0 

Bydło z ziemi nurskiej. . . . De aż 377 

Włościańskie czerw. polskie z powiatu wadowiekiego 38:8 
Czerwone polskie Związku hodowl. włośc. w Wila- 

nowak с, e у xu 397 

Bardzo pierwotne karpackie z okolic Chabówki . . 39:7 

By mows м уу ху... у, ,. 401 

Bierdyiskie [DT моо 5/00, 40:3 

Bliryjskie csarne . . . -1 maa сы 406 


Analogicznie do tego, bydło sterdyńskie ma w stosunku do dłu- 
gości tułowia krótszą szyje!), niż zarodowe czerwone polskie. Ró- 
żnica wynosi w przecięciu dla czarnego bydła sterdyńskiego 39 
albo 1:6"/, zależnie od tego, który z dwu pomiarów długości szyi 
bierzemy do porównania. 

ile wolno wyprowadzać wnioski z pomiarów szyi, które nao- 
gół mniej od innych są pewne, możemy powiedzieć, że cechą, od- 


1) Drugiego pomiaru szyi, wykonanego przez p. Dehnela, nie bierzemy 
pod uwagę, ponieważ wartość jego jest wątpliwa. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE IEN 


różniającą bydło nadbużańskie od czerwonego pol- 
skiego, jestszyja,wtypienadbużańskim krótsza w sto- 
sunku do długości tułowia, niż w typie czerwonym 
polskim, niezależnie od stopnia uszlachetnienia. Zapewne ta re- 
latywna krótkość szyi bydła nadbużańskiego pozostaje w związku 
z jego stosunkowo znaczną wielkością w porównaniu z czerwonem 
bydłem polskiem. 

.  Wahania długości szyi są bardzo znaczne: w obrębie jednej 
rasy wynoszą one nieraz kilkanaście centymetrów. Wobec tego, nie 
będę szczegółowo roztrząsał pod tym względem stopnia wyrównania 
bydła sterdyńskiego. Zauważę tylko, że długość szyi (od linii po- 
między rogami do najwyższego punktu kłębu), wyrażona w 9% 
wysokośći w kłębie, waha się: wśród bydła z ziemi nurskiej między 
502 i 62-19/, a po odrzuceniu 4 sztuk, pod tym względem krańco- 
wych — między 52-0 i 58:80/,; wśród czarnego bydła sterdyńskiego 
między 476 i D9'30/,, a po odrzuceniu 4 sztuk, między 500 i 57-49/,. 


VII. Długość przedniej części tułowia. 


f Ponieważ p. Zakrzewski nie mierzył długości środkowej 
1 tylnej części tułowia u bydła sterdyńskiego, a pomiary p. D eh- 
nela nie dają przeciętnej z całej obory sterdyńskiej, a przytem 
Пе we wszystkich szczegółach są tak pewne, aby można było wy- 
łącznie na nich się opierać, przeto nie mogąc rozpatrzeć wzajemnego 
ustosunkowania długości ezęści przedniej, środkowej i tylnej tułowia 
. W oborze sterdyńskiej, zniewolony jestem ograniczyć się do rozpa- 
trzenia długości li tylko przedniej części tułowia. 


(patrz tablice str. 138 à 139). 


‚ Z liczb poprzedzającej tablicy widzimy, że przednia część tuło- 
wia w rasach uszlachetnionych jest w stosunku do długości całego tu- 
łowia dłuższa, niż w rasach pierwotnych. To pokazuje porównanie 
odpowiednich liczb np. dla bydła bretońskiego pierwotnego i popra- 
wnego, karpackiego i czerwonego polskiego, bydła z ziemi nurskiej 
1 sterdyńskiego itd. Jednakże prawidłowość ta nie jest zupełna. I tak 
bardzo pierwotne bydło karpackie z okolic Chabówki ma w prze- 
cięciu długość przedniej części tułowia tylko o 0'10/, mniejszą, niż 

rodowe czerwone bydło polskie i t. p. Tłómaczy się to np. w D 
ostatnim przypadku tem, że liczba, podana dla bydła z okolie Cha- 
bówki, stanowi przeciętną z bardzo niewielu obserwacyi (zaledwie 
3 sztuki), a znów przeciętna dla zarodowego czerwonego bydła pol- 


138 ‹ DR. WALERYAN KLECKI 


skiego została dosyć silnie obniżoną przez czerwone polskie bydło 
Związku w Wilamowicach, którego wymiary były uwzględniane przy 

К czerwonego 
polskiego. W każdym razie z liczb, podanych w tablicy wynika, że b y- 
410 я ziemi nurskiej ma przód stosunkowo krótki w po- 


obliczaniu przeciętnych wymiarów zarodowego bydła 


Długość przedniej części 
ska tułowia w em. 

Rasa albo odmiana В Е E 

m | Bou 

8 Е š 

^s z = 

Bydło karpackie z okolié Muszyny . 26:2 

Bydło z ziemi nurskiej 263 | 215 | 330 
Świętokrzyzkie . 26:6 | 20:2 | 35:0 
Bretońskie pierwotne WS ARROW 27:1 — > 
Bardzo pierwotne karpackie z okolie Chabówki 28:2 — = 
Czerwone pol. Związku hodowl. wlo$e. w Wilamowicach 28:8 — жр 

Włościańskie czerw. polskie z wystawy w Krakowie | 29:8 — = 
Bretońskie uszlachetnione 603 4 d eR SA 80:8 — se: 

Zarodowe czerw. polskie, wedłag pomiarów w г. 1900 | 32:35) — = 

1. Jodłownik YW ep а 911 pe Bc 

2. Bierzanów 33:0 — 

3. Limanowa 331 — zm 

4. Raba Wyżna . 83:15 — z 

5. Kozy Е 84:95 — qu 
Sterdyńskie czerwone [Z.|. 332 30:0 | 360. 
Sterdyńskie czarne |Z] . 334 | 305 | 365 
Sterdyńskie [D] . ocius 35 |300 | 420 

Wschodnie Fryzy czerwono-brunatne, Geest 36:0 — we? 
Holendry, Gacek 00 50550038 3 38:8 | 320 | 470 
Holendry, Marsch (zachodnie. Fryzy) 414 | 850 | 520 

Simmenthalery zarodowe, wyborowe . . . . . . 43-0 — m 
Shorthorny zarod. angielskie, nagrodzone [W. 1, str, 214] | 496 | 39:0 610 

Sussex, zarod., nagrodzone IW. 1, str. 371] 60 0 — = 


równaniu z pierwotnem bydłem karpackiem i odpo- 
wiednio do tego bydło sterdyńskie ma przód krótki 
w porównaniu z poprawnem bydłem ezerwonem pol- 


skiem. 


189 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 


'ahania długości przedniej części tułowia, wyrażonej w ?/, dłu- 
gości Үзен tułowia (mierzonej Uc SĄ następujące: 


wśród bydła z ziemi nurskiej . . . . . 102—2320/, 
» a  sterdyńskiego [D] . . . - 205—259, 
" „  ezerwonego sterdyńskiego [Z.] 200—288 , 
» » X czarnego 5 - [Z] 202—235, 
Długość przedniej części tułowia w Ge długości tułowia poziomej 
Rasa albo odmiana "Ñ 
Тахо š semi narekioj ., , . . . . 51 197 
Swietokrzyzkie sank me wa EG 20:6 
Bydło karpackie z okolic Е iE 20:7 
Czerwone polskie Z ads айнан КОО 
Wilamowicach 210 
д ше czerwone BRO z "MZ w Krako- 
897 r. ; 217 
PARE czerwone [z] SA 003 AR 219 
DENERS — oom 4034 219 
Bestońskie pierwotne . 4 ' ko с 22-8 
Bardzo pierwotne karpackie z okolic Chabówki . . 22:3 
Zarodowe czerwone bydło polskie, według pomiarów 
WR DO (2 us. „p v у. sm 22:4 
1. Jodlownik 218 
3. Limanowa 22:5 
2. Bierzanów 22-6 
4. Raba Wyżnia 23:1 
5. Kozy 23:9 
Bretońskie uszlachetnione - 23.8 
mtovdyñykio HE] 2 7S Шар ш, ер 234 
Wschodnie Fryzy ezorwono-brunatne, Geest . 242 
Simmenthalery zarodowe, wyborowe 243 
Holendry, Marsch (zachodnie Fryzy) 244 
e Geest c” RON MA 246 
Shorthorny zarod , ang. паст. pum , str. 214] 279 
Sussex, zarodowe, nagr. [W. 1, str. 371] . 317 


140 DR. WĄLERYAN KLECKI 


Stopień wyrównania ilustrują następujące zestawienia: i 
Długość przedniej części tułowia w °/, długości całego tułowia 
(mierzonej poziomo) wynosi: 


1) wśród bydła z ziemi nurskiej: 


ú ВЕЕ © auli с 919.20]. 
г М д. . USE 192 
D 5 4 . . . . . . . 19:2—20:2 „ 
TT EE E 
E ee SC 
ко Ü EE 22:2—232, 
2) wśród bydła sterdyńskiego |D.]: 
о. 
s i$ (9 «v. У. 
о б 2212535 
Wo lp O d ua BM NU. 
y p Ө ы. үз cuv до "PO. 
3) wśród czarnego bydła sterdyńskiego [Z.]: 
u. cétuk. B. 55505 nouos 208—900, 
"WT EU iem 
” ” 14 . . H H D . H 214—224, 
о ие Элл До, 


Liczby te pokazują, o ile wyższem jest i pod tym także wzglę- 
dem wyrównanie czarnego bydła krajowego w Sterdyni w porówna- 
niu z jego prototypem z ziemi nurskiej. 


VIII. Długość ogona. 


Wobee tego, że posiadamy stosunkowo mało pomiarów długości 
ogona dla rozmaitych ras bydła, a dla czerwonego bydła polskiego 
w Galieyi nie posiadamy ich wcale !), ograniczę się do następujących 


zestawień: 
(patrz tablice str. 141). 


: 1) Adametz (A4, str. 60) podaje tylko, że ogon czerwonego bydła pol- 
skiego jest długości Średniej, Koniec jego znajduje się zwykle tuż ponad stawem 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 141 


Wśród bydła е omija długość ogona wykazuje bar- 

dzo wielkie wahania, zarów o wartości swojej bezwzględnej, jak ró- 
wnież w stosunku do dłagości tułowia. I tak długość ogona, wyra- 
żona w ?/, długości tułowia wynosi: 


Długość ogona w cm. 
Е Е Е 
Rasa albo odmiana E - g 
s ia | 3 
Pa = > 
Юю ш uu 1. 1s 35 72:9 
Bretońskie pierwotne 75:1 | 58 
llliryjskie płowe : 7 IGO х= е 
Bretońskie oda KR IADUSLE в a 76:3 = 
Himjékie Бема злу. м. 580. EEN 778 | — pee 
Stordyñáskie [D] uou cobre ушеш! у E 81:1 72 92 
Bydło s siomi nurskiej!) oio susan, зо 922: 73 94 
* СВЕТИТЕ 00000530 876 78 97 
^ SEMPER A] oo 5 03: POM 78 97 
ObedasibMety оргун оао. VA. 98:5 = — 
Długość ogona w Di, długości tułowia (poziomej) 
Rasa albo odmiana y^ 
Sterdyńskie E kd | о... e Y 535 
бел... cos 57:6 
Bretońskie ан ASB T 57:7 
Sterdyńskie czerwone Il. > , e 5 57 75 
Hire ны. 60:15 
rne das d Wo. «4% ох 60:45 
R dam. KEN Lbs о ея 61:9 
Bydło z ziemi dient] с у. s 624 
Illiryjskie płowe dun и 63:8 
Oberinnthalery . . Sa dq i uon nw s 66:5 


1) wśród bydła z ziemi nurskiej: 


a бок . . . _ . . . 068—-00%%,, 
„Болу 594—614 , 
a 

W. у р. Ihnatowicza przeciętną. długość ogona podano 884 cm., 
zamiast 83:2 e 


142 DR. WALERYAN KLECKI 


u l sztuki Q. 2... 614—683'40/, 
XD MEE. odas mur cout В 
28 DY . 65:4— 67-4 „ 

2) wśród czarnego bydła sterdyńskiego: 
Е о... ыы, 
„boga 1... 52.6—546 , 
5D o» 54-6— 56:6 „ 
»9 n 56:6—58'6 , 
pó 5 58:6—606 „ 
n3 s 60:6 — 62:6 , 
n2 n 626—636 „ 


Korrelaeya zatem między długością tułowia i długością ogona 
jest bardzo mała, a wahania długości ogona nietylko są bardzo zna- 
czne, ale nadto nie wykazują one żadnej prawidłowości, t. j. w ob- 
rębie tej samej obory znajdujemy sztuki o relatywnej długości ogona 
rozmaitej w granicach bardzo szerokich. 


IX. Wymiary szerokości. 
1. Szerokość piersi w barkach. 
W następujących tablicach zestawioną jest dla rozmaitych ras 


i odmian przeciętna szerokość piersi w barkach: 1) absolutna, 2) w °% 
długości tułowia, 3) w *%/, wysokości w kłębie i 4) w % głębo- 
kości piersi. 


Szerokość w barkach 

М 
Rasa albo odmiana š Е Е 
adapted 
MR BR ПН.. 
Caafnogórskie poludhiowe . « « » « . « . . . | 299 ZA 
Bardzo pierwotne karpackie z okolic Chabówki . . 1300 | — 2E 
Czarnogórskie wschodnie бс, о, ME |= е 
Bretońskie pierwotne . а 30:9 | — "e 
Swiętokr ie . 3 4075. ура y VA TT, 31:8 "= = 
Bydło karpackie z okolic Muszyny . . . . . . . 82:7 re gu 
Bretońskie uszlachetnione . . . e". 33:7 — = 
о z ziemi nurskiej.. mo... а S! 
Włościańskie czerw. polskie z powiatu -wadowickiego 346 | 265 | 422 

Czerwone polskie Związku hodowlanego włościańskiego 

w Wilamowicach ni ы Loara ае ва 37:1 — es 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 


143 


—— pd barkach 


к 2 | SCH E 
Rasa albo odmiana 8 | B 5 
45 | 34 | 8 
EGO Sr d 
а * 0 X 
"e czerw, Beine z eaa w Krakowie 

w r. 1897 . 371 — = 
wiekódnie Se E бай. 40:0 — = 
pn cine ezerwone Bien ares. — teg 

. 1900 40-1 T us 

1. Raba Wyznia 39'L Se SE 

2. Jodłownik . 39:7 ES > 

3. Limanowa 41-0 W дер 

4. Kozy > 416 m ms 

5. бад 42°0 SS SS 
Holendry, Geest bs 414 eH = 
Sterdyńskie czerwone ` [Z] 414 | 390 | 460 
Sterdyńskie czarne [z] . 414 | 375 | 460 
Anglery zarodowe . 42:0 — — 
Sterdyńskie ID 455 40 | 500 
Wschodnie Fryzy, i Lata Marsi, ин) 46'0 — 
Allgauery wirtemberskie vec os 460 — mm 
Holendry Marsch (zachodnie гузу) 466 | 350 | 600 
Ayrshire ] : 47:0 — 
Oldenburgi Сотона) Mareh 470 == = 
Czerwone śląz |H.] 48:3 -— — 
Wschodnie туу, сыл ым ° (jodnomaścite, 

Marsch 485 = — 
Czerwone ślązkie [D. | i w. 49:0 pu E 
Pinzgauery ; 49:5 — = 
Allgauery tad ki e. WO | = > 
Holendry wschodnio pru 50-5 Sg = 
Simmenthalery кыйы» (apa) ` 515 eg ere 
Shorthorny zarodowe szlezwickie (Eiderstadt) 53:0 eg vem 
Szwyce 535 | 500 | 600 
Simmenthalery oryginalne sawajenrskio (Simmenthal 

Saane) 560 | 4&0 | 640 

немое (Miesbach) 56:0 m 
Fryburgi s) тда л ы O i 575 “= = 
Simmenthalery zarodowe, „barowe 61'0 "UE TPE 
Devon zarodowe, nagro 62:0 > > 
Shorthorny improved, pain ez РА 65:5 = > 
Sussex, opasowa, nagrodzona І. nagrodą . 73.0 sę = 


DR. WALERYAN KLECKI 


Szerokość w barkach w °/, długości tułowia poziomej 


Rasa albo odmiana ie 
Bardzo pierwotne karpackie z okolie Chabówki 23:8 
Swietokrzyzkie . ў 24:6 
Bydło z ziemi nurskiej . 25:4 
Bretońskie pierwotne 25'5 
uszlachetnione 255 
Włościańskie czerw. polskie z powiatu алое 25:8 
Bydło karpackie z okolic Muszyny . 2585 
Czarnogórskie wschodnie 26:0 
Holendry, Geest 26:2 
Wschodnie Fryzy ledwo TU š 26:8 
ан polskie Związku hodowl. włośc. w Wila- 
ach : 27:0 
Myte czerw. polskie z wystawy | w Krakowi 
w 1897 r. 270 
Czarnogórskie са 27:05 
Sterdyńskie czarne [Z]. . 2715 
ezerwone [Z]. 273 
Basy, Marsch (zachodnie Enr Í 27-4 
cr iius bb czerwone Poke BS wellug | sche 
r. 1900 27:8 
1. KE 272 
Raba = 208 
8. pem wa „> 
4. Kozy 28:4 
5. Bierzanów 28-8 
Czerwone ślązkie [H.] 296 
Sterdyńskie [D] 300 
Ayrshire [W. 2] 81:3 
Szwyce 32:4 
simmenthalery oryginalne sawajearskie (Simmenthal- 
Saane) 828 
" dowo ш 5+4 
` Devon zarodowe, nagrodzone . 851 
Shorthorny improved, oryg. кшм: AREA 36:9 
Sussex, opasowa, nagrodzona I. nagrod 374 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 


145 


Szerokość w barkach w °/, długości tułowia skośnej 


Rasa albo odmiana 


Bydło z ziemi nurskiej oe 247 
Sterdyńskie czarne [Z.] . . . . . 265 
czerwone [Z2] . . . 267 
Anglos zarodow 26:7 
Wschodnie Fryzy, saa Mah. Чаган 28:0 
Oldenburgi (Jeverland), Marsch 2870 
Allgauery wirtemberskie 2875 
Wschodnie Fryzy, ezerw. dirai: бейопа) Hirah 294 
Pinzgauery . . 29:5 
Sterdyńskie [D ] 297 
Czerwone ślązkie (L. i W. 30:2 
Shorthorny zarodowe, szlozwickie (ватна). 30:2 
Holendry wschodnio-pru 305 
Simmenthalery hadeiskie GE 30:75 
Allgauery bawars «ciu px UA e. 31:8 
Fryburgi . wi MEI 32:6 
Binmmenthalery ТЯ (Miesbach) ни 33:0 
Szerokość w barkach w ?/, wysokości w kłębie 
Rasa albo odmiana "lo 
ач pierwotne karpackie z okolic Chabówki 27:8 
ydło z ziemi nurs 3 vor. re, 28:9 
ees i ` 290 
ydło karpackie z kolie — - 29-75 
Czarnogórskie wschodnie . 29-9 
Włościańskie czerw. polskie z powiatu адот о 300 
Bretońskie pierwotne Ç . _ CO Patre 30:2 
Czarnogórskie задан j 810 
Bretońskie uszlachetnione Caen 310 
Wschodnie Fryzy esdrwóno DE 9... 31:25 
Czerwone polskie Związku hodowl. wlosc. w Wila- 
Mowicaói ....... 2. 0608005 0. 31:65 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. Część III. 


146 


DR. WALERYAN KLKCKI 


Szerokość w barkach w °/, wysokości w kłębie 


Rasa albo odmiana 


Włościańskie czerw. a. z ту. w Krakowie 
w 1897 r ; 


Egeter czerwone [Z]. 
czarne [2.] . 
Hoboaey, Geest . 
ге" czerwone bydło polskie, vie pomiarów 
. 1900 


1. Jodłownik 

2. Raba Wyżnia. 
3. е ç 
4. 
5. 


канш 

Anglery zarodowe . 
тые wirtomborskie 

Wschodnie Fryzy, srokate, Narik ие 
Oldenburgi (Jeverland), Marsch 
Holendry, Marsch (Zachodnie Trap. 
Sterdyńskie [D.] . 
Czerwone ślązkie [H.] 


Wschodnie ran czerwono- Бела ° беопайеіни) 
Marsch 


Czerwone ślązkie 1 і w] 

Pinzgauer 

Simmenthalery Kadeńskię M 
Holendry wschodnio-pruski 

Shorthorny zarodowe а Сатыы) 
Aligauery bawarskie ` ` 
т (W. 2) 

Saw. 


Geeks adi (Miesbae h) 


Bed „крк (Simmenthal 
Saane) à 


Fryburgi . 

Simmenthalery APRA E > i 
Shorthorny improved oryg. angielskie, id 
Devon zarodowe, nagrodzone i 

Sussex, opasowa, nagrodzona L Ыр, < 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 


147 


Szerokość w barkach w 9%, głebokości piersi 


Rasa albo odmiana 


Bardzo pierwotne karpackie х okolic Chabówki 
Bydło z ziemi nurskiej 
Świętokrzyzkie ç š 
Wschodnie Fryzy czerwono- Po" Geest . 
Bretońskie pierwotne , 
Bydło karpackie z okolic еу 
Bretońskie uszlachetnione so Rt к» 
Włościańskie czerwone polskie z powiatu wadowickiego 
Sterdyńskie czarne [Z] . 

czerwone [Z]. 


Czerwone polskie р" EE EK Ce 
w Wilamowicach . 


а тон S czerwone polskie 2 Е w Krako- 
9 i 
Zarodowe czerwone SE SE ані pomiarów 
W p INS S.) 1X. BOROWE 

. Jodłownik . 


Raba Wyżnia 


Limanowa 


юг 


Kozy 

5. Bierzanów 
Anglery zarodowe . Rl. qe. ч . 
Wschodnie Fryzy, srokate, Marsch, zarodowe 
Shorthorny zarodowe szlezwickie (Eiderstadt) 
Ayrshire IW. 43] |. . iu к. 
Oldenburgi (Jeverland), Marsch 
Sterdyńskie [D.] 
Czerwone ślązkie [H.] 
Allgauery wirtemberskie , 


Wschodnie gize czerwono-brunatne (jednomaieist 
Marsch Rod po. з 


Мен. I Or da E. а 
Czerwone ślązkie iL. Pw] 062 2% 5 


10% 


148 DR. WALERYAN KLECKI 


Szerokość w barkach w °/, głębokości tułowia (piersi) 


Rasa albo odmiana p^ 


Holendry wsehodnio-pruskie . . . . . . + . . 68:2 
Simmenthalery badeńskie (Messkirch) . . . . . . 69:1 
Fryburgi . . E О 71:0 
Allgauery bawarski : ша 72:1 
Simmentbalery bawarskie Пета... 72:8 
s oryginalne szwajcarskie (Simmenthal- 

Saane) © RY + «too e 73'1 
Shorthorny improved oryginalne angielskie, nagrodzone 736 
SZWYCO SYG е dos IA E > 76:3 


Simmenthalery zarodowe, wyborowe .. . . . . . 76:9 


Powyższe tablice pouezaja nas: 


1) że bydło z ziemi nurskiej ma pierś w barkach bardzo wazka; 
wprawdzie w porównaniu z pierwotnem bydłem karpackiem jest sze- 
rokość w barkach o 1—3-8 em. większa, ale różnica ta jest niewielka, 
zwłaszcza gdy się uwzględni, że bydło z ziemi nurskiej jest od kar- 
packiego większe. Maksymalnie szerokość w barkach u bydła 
z ziemi nurskiej nawet nie dochodzi do tej wartości, jaką ma prze- 
ciętnie u zarodowego bydła czerwonego polskiego. W stosunku 
do długości tułowia ma bydło z ziemi nurskiej taką samą szerokość 
w barkach, jak pierwotne bydło karpackie (większą, niż bydło 
z okolie Chabówki, nieco mniejszą, niż bydło z okolie Muszyny); 
a w porównaniu z bardziej poprawnem bydłem włościańskiem czerwo- 
nem polskiem (np. z wystawy kkówikiej) stanowczo mniejszą. Ta- 
kie same wnioski otrzymujemy, biorąc pod uwagę szerokość piersi 
w barkach, odniesioną nie do długości tułowia, ale do wysokości 
w kłębie, lub do głębokości piersi. 

2) że w porównaniu z bydłem zarodowem czerwonem polskiem 
bydło sterdyńskie ma w Майа pierś również tylko o 13 wzgl. 
DÄ em. szerszą. Jeżeli weźmiemy pod uwagę uzyskane przez p. Za- 
krzewskiego wymiary, które z powodów powyżej już kilkakro- 
tnie przedstawionych uważamy za bardziej miarodajne od pomiarów 
p. Dehnela, to okazuje się, że w stosunku czy to do długości tu- 
łowia, czy też do wysokości.w kłębie, czy wreszcie do głębokości piersi; 
bydło sterdyńskie ma pierś w barkach w porównaniu 
z zarodowem czerwonem bydłem polskiem wężsZĄ- 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 149 


Iwtym przypadku zatem okazuje się, że ta sama 
jest różnica między obutypami poprawnymi, jak mię- 
dzy obu ich pierwowzorami. Zdaje się więc, że rela- 
tywnie węższa zprzodu(w barkach) pierś stanowi cha- 
rakterystyczną właściwość typu nadbużańskiego w po- 
równaniu z karpacki 

3) że przez uszlachetnienie szerokość piersi w barkach zwię- 
ksza się absolutnie oraz relatywnie: zarówno w stosunku do dłu- 
gości tułowia, jakoteż w stosunku do wysokości w kłębie lub do 
głębokości. Do tego wniosku prowadzi nas przejrzenie znajdujących 
się w tablicach na str. 142—148 odpowiednich liezb dla bydła nadbu- 
żańskiego, karpackiego, bretońskiego lub Simmenthalerów rozmaitego 
stopnia poprawności. 

eżeli porównamy czarne bydło sterdyńskie z jego prototypem, 
bydłem z ziemi nurskiej, to okazuje się, że u bydła sterdyńskiego: 

a) szerokość w barkach powiększyła się o 7:6 em. = 2259, 

szerokości w barkach pierwotnej; 

b) głębokość piersi powiększyła się о 80 em. = 129%, gle- 

bokości pierwotnej; i 
c) długość tułowia (pozioma) powiększyła się o 19:2 ст. = 14:45], 
długości pierwotnej. ` j 

A więc absolutna szerokość w barkach powiększyła się bar- 
dzo wydatnie w stosunku do tego, jaką była pierwotnie (t. j. jaką 
jest obecnie u pierwotnego bydła z ziemi nurskiej). ` 

Stosunek szerokości w barkach do głębokości tułowia po- 
większył się o 470/, (= 8'19/, wartości pierwotnego stosunku), sto- 
sunek tejże szerokości do długości tułowia tylko o 1:75%, (= 6:9%/, 
wartości pierwotnego stosunku) 


ry 
© 
3 
Ф 
w 
È, 
© 
° 
n: 
«D 
mn 
£5 
"R 
2, 
N 
© 
а D 
«а 
a 
i 
qe 
4 
w 
* que 
© 
л 
= 
B 
A” 
z 
2. 
© 
@ 
OS 
б 
"€ 
т 
> 


w stosunku dó długości tułówia, ponieważ i tułów także wydatnie 


się wydłużył; eokolwiek więcej, niż w stosunku do długości, powie- 
kszyła się szerokość piersi w stosunku do głębokości, ponieważ głę- 
bokość, jak widzieliśmy poprzednio (na str. 107 i 109), cokolwiek 
mniej się powiększyła, niż długość. Jednakże powiększenie się sto- 
sunku szerokości w barkach do długości tułowia, a nawet powię- 
kszenie się stosunku tejże szerokości do głębokości piersi nie jest 
znaczne, tak, że można powiedzieć, iż tułów rozwijał się mniej 
więcej równomiernie na długość, na szerokość (z przodu) 
i na głębokość!) (na szerokość — cokolwiek więcej, na głębokość 
— cokolwiek mniej, niż na długość). 


K 1) Wniosek ten w zupełności potwierdza przypuszczenie, wyrażone na str. 
96 (w ostatnich dwu wierszach). 


150 DR. WALERYAN KLECKI 


Szerokość piersi w barkach, wyrażona w 0/, długości tułowia 
poziomej, waha się: 
a) wśród krów z ziemi nurskiej między 20-1 — 28:80/, (ampl. 81%) 
» " PAPA [D.] y: 120 1362, 5 15; 
Р e А rnych [Z] „ 244—297, ( p 03,5) 
4) 5 5 б оек А! [Z.] , 256— 2937 (O45 5 94 
Szerokość piersi w barkach, wyrażona w °/, wysokości w kle- 
bie, waha się: 


a) wśród krów z ziemi nurskiej mend 23:6— "ey >> (ampl. 20) 
$ „ sterdyńskich (D. 915—413, ( „ 98 
JAD ży » X czarnych [2], „ 29.8— 359 С 4279931 d 
e л „ ezerwonyeh|Z]|, 30-7— 341, (os 584 33 

Szerokość piersi w barkach, wyrażona w 0/, ae tułowia, 
wynosi: 


1) wśród krów z ziemi nurskiej (sztuk 23): 


тк (I Ne 19). ... 301—980 V 
Ko WA A P S C ОРУ D а 
ERES 229—959 . 
Sow Ü 23:9—249 , 
a v. Z 249—259 , 
s o. D 259—269 , 
e SE 269—27-9 
и.“ . 919—988 . 

2) w$ródezarnych krów енна [Z | (sztuk 27): 
u sztuk 1 QUU. ле АО 
x os ИО асов" 
iX a о MEM » 
8.5.92 7:5 5. РИО 2708. 
3 3 48 7-5 754 T ты 
nod А ol: s +, , 2060—290 , 


Z tych zestawień VE Ze wśród większej części 
krów nadbużańskich wahania są mniejsze, od podanych powyżej. 


2. Szerokość piersi za łopatkami. 


W tablicach na str. 151—155 „zestawioną jest dla rozmaitych 
ras i odmian przeciętna szerokość piersi za łopatkami: a ) absolutna, 
b) w о}, długości tułowia, c) w a, wysokości w kłębie i dl w °) 
głębokości piersi. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 151 


Szerokość Linie 


za lopatkam 
d g Е 
Rasa albo odmiana 8. 5 | Е 
= E 
5 Б B 
ELS: 
m SECHER 
| 
Bardzo pierwotne karpackie z okolie Chabówki . 27-1 — — 
llliryjskie płowe . 280 | — zx 
Hliryjskie czarne 


llliryjskie brunatne 

Włościańskie czerw. ki: z онга: «адна 

Czerwone кон o. hodowl. тобе. w Wila- 
mowicach . moż 


Bydło karpackie z Kr Мой 

Bretońskie uszlachetnione . 

еерт mia czerwone polskie z wystawy > w Krakowia 
w 1897 


BAS z ziemi чес! iej 
Zarodowe czerwone Ro ‘polskie, wedtug pomiarów 
w r. 1900. 


. Raba Wyżnia v 


O > Co tO H 
SE 

Ф 

= 

ч 

° 

= 

© 

3 


. Limanowa . 
ozy 


Ayrshire [B.] . 
nglery zarodowe ЛА 
Sterdyńskie czerwone [7.] 


Z.] 
Oldenburgi (Jererisady, Миз 
Czerwone ślązkie [Н 
Allgauery экш ` . 
Wée ies үч czerwono- rantaq ednomaécista) 
rsch 


„с indo dle Marsh, SRA 
Czerwone ślązkie [L. i W.] 
Sterdyńskie [D.] . 
Holendry wschodnio-pruskie . . . . . 
Allgauery bawarskie 
Pinzgauery 
Simmenthalery badakie  (Messkireh) 
^ bawarskie (Miesbach) 


152 DR. WALERYAN KLECKI 


Szerokość piersi za łopatkami w */, długości tułowia poziomej 


Rasa albo odmiana %¿ 
Bardzo pierwotne karpackie z okolic Chabówki . . 21:4 
Włościańskie czerwone polskie z powiatu wadowickiego 23:0 
CE Ra nz Luo 23:2 
ве 23:3 
Czerwone polskie Związku hodowlanego włościańskiego 
w WINNIE. o ovt TR 28:45 
KEIN ЗООККО dx 23:5 
5 OS ее 23:5 
Bietońskie pletwbtne + « + : s SU оош 28-7 
A mamom S... 231... 25:5 
Zarodowe czerwone bydło polskie, według pomiarów 
EGWM. доо 6x +" or A 25:75 
1008 A оо 251 
= ЈОШ, | 0104000, 5 ат 25:6 
A BIGMANÓW  . Q 5 45 6, НЕ 26-2 
a Lowe р... duma 26:9 
RORY we UA „у N S ARE 271 
Bydło karpackie z okolic Muszyny . . . . . . . 25:8 
Włościańskie czerwone polskie z wystawy w Krako- 
жез INE E. ИИО В 261 
PByédossiémiuursktle]. o xry EE 270 
ДУТО [BI OE iu VLA X 272 
Czerwone ślązkie [H.] aca Woo S Css 279 
Sterdyüskieé daérwone[Z] 2 2 © 6 ; . ° 282 
4 csatat oi 20 л, 285 
^ Н x 4x»... 312 


(patrz tablice str. 153, 154 i 155). 


Z liczb podanych w powyższych tablicach, wynika, że bydło 

z ziemi nurskiej ma pierś za łopatkami stosunkowo bardzo sze- 
roką, znacznie szerszą, niż pierwotne bydło karpackie, a zaledwie 
`2 em. węższą, niż poprawne czerwone bydło polskie w dwor- 
skich oborach galicyjskich. Maksymalna szerokość za łopatkami pra- 
wie dochodzi do tej wartości, jaką spotykamy przeciętnie np. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 153 


u Oldenburgów, a przewyższa tę, jaką mają przeciętnie Anglery. Jak 
szeroką jest pierś za łopatkami u krów z ziemi nurskiej, to najwy- 
raźniej pokazuje rozpatrzenie relatywnych wartości tego wymiaru. 
Czy w stosunku do długości tułowia, слу też do wysokości w kłę- 
bie, czy wreszcie nawet w stosunku do tak znacznej u tej rasy 
głębokości piersi, pierś za łopatkami okazuje się u bydła 
z ziemi nurskiej szerszą, niż u bydła z galicyjskich 
obór dworskieh, należących do Związku hodoweów 
czerwonego bydła polskiego. 


Szerokość piersi za łopatkami w ?', długości tułowia skośnej 


Rasa albo odmiana 


Aüplety sabbdowe , 2 d L4 QU s. 25:4 
Bydło в siomi авео... 26:3 
Oldenburgi (Jeverland, Marsch . . . . . . . . 27-5 
Sterdyñskhkio ener wa Al. к. a ени 27:6 

» czarne [Z.] e 27:8 
Wschodnie Fryzy, ezerwono-brunatne (jednomaściste), 

AW o VITTIMA a a ma: 27 
Wschodnie Fryzy, srokate, Marsch, zarodowe . . . 28:3 
Gzorwone Ио [LIW] + + © 1 © 0.845 28:6 
llgsoery wirtemberskið . .-. o. + e oo 2 28:75 
Holendry wschodnio-pruskie . . . . . . . . . 29:0 
Е. 30:8 
1 ee 2 у. у... + v ot жо: 30:95 
Simmenthalery badeńskie (Messkirch) . . . . . . 81-05 
Aligauery a 81:45 
Simmenthalery bawarskie (Miesbach) . . . . . + 33:0 


Wobee tego, już nie może nas dziwić, ze uszlachetnione 
bydło nadbużańskie, czyli bydło sterdyńskie, ma pierś za 
łopatkami jeszcze o wiele bardziej szeroką w poró- 
wnaniu z poprawnem czerwonem bydłem polskiem, 
1 że relatywną przeciętną szerokością swoją zbliża się do tych 
wartości, jakie przeciętnie znajdujemy u Oldenburgów lub wseho- 
dnich Fryzów. Absolutna przeciętna szerokość piersi za łopatkami 
Jest trochę większa od tej, jaką znajdujemy przeciętnie u zarodowych 


154 


DR. WALERYAN KLECKI 


Szerokość piersi za łopatkami w ° 


Rasa albo odmiana 


/, wysokości w kłębie 


Bardzo pierwotne karpackie z okolic Chabówki 
lliryjskie płowe 
Włościańskie czerw. mie z тойгы „кл 
Illiryjskie czarne 
Świętokrzyzkie oda калаа уку и 
Czerwone Ama Zwiszsku Коби: wloác. w Wila- 
mowicach : ss e c UE 
llliryjskie Иша 
Bretońskie pierwotne . 
Bydło karpackie z okolie Мо. 
Zarodowe зе ne FE wellog 1 poka" 


Raba Ga 
Jodłownik 
Bierzanów 
Limanowa 

5. Koz 


Prem 


Włościańskie czerwone polskie 2 TO w Krakowie 
w 1897 r A 


Bydło z ziemi Adrik iej 

Bretońskie uszlachetnione 

Anglery zarodowe . 

Ayrshire [B.] 

Oldenburgi етей). kak 

Sterdyńskie czerwone [4] 

Czerwone śląskie [H.] 

Sterdyńskie czarne [2] 

TT F "sy, czerwono- rivi fie (iednomaácisto, 


Czerwone ślązkie [L E i i w.] 

Allgauery wirtemberskie . 

Wschodnie Fryzy, srokate, Mirsih; айтайн 
Holendry wschodnio-pruskie 

Simmenthalery badeńskie echte . 
Sterdyńskie (D 

Allgauery TEREN 

Pinzganery ое V VA 
Simmenthalery bawarskie (Miesbach) 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 


Szerokość piersi za łopatkami w Hi, głębokości piersi 


Rasa albo odmiana 


IMiryjskie płowe d 
Bardzo pierwotne karpackie z okolic Chabówki 
Illiryjskie ezarne 
brunatne 
AAAA Р 
вания polskie Zwiąska hodowlanego huet 
Wilamowicach . 
Włościańskie czerwone polskie z powiatu moża 
Bretońskie pierwotne . . 
Zarodowe czerwone хаю polskie ойша | Кочи 
900 
Raba Wyżnia 


Jodłownik . 
Bierzanów 
Limanowa 


FRAME. 
я 


. №02 , . . . . . 
Bydło karpackie z okolic Muszyny . 
Bretońskie uszlachetnione 
Bydło z ziemi nurskiej 
Anglery zarodowe . . 
ен czerwone polskie 2 тумау т w A 
ie w 1897. 


Ce SEN ( aa. p >> s 
Czerwone ślązkie [H.] 
Sterdyńskie czerwone żę Я 
czarne [Z.] . 
Wschodnie P ro ezerwono-brunatne ° Geltomsieine) 
ch 


Wschodnie Psy Mibi; Marsch geg 
Czerwone ślązkie [L. i W] . . . . 
Holendry wschodnio-pruskie 

Allgauery wirtemberskie 

M uon diee 

Pinzgauery . 

BisumenthaJery b badeńskie LI 
Allgauery bawarskie . . 

Simmenthaléry bawarskie kach) 


156 DR. WALERYAN KLECKI 


Anglerów, a najszersze krowy w Sterdyni dorównywaja pod tym 
względem wschodnio-pruskim Holendrom. 

Zdaje się więc, że wybitna szerokość piersi za ło- 
patkami stanowi charakterystyczną cechę bydła nad- 
bużańskiego, w porównaniu z czerwonem polskiem. 

Jeżeli ten wniosek zestawimy z tem, co powyżej pisaliśmy 
o szerokości w barkach, możemy powiedzieć, że w porównaniu 
z bydłem karpackiem bydło nadbużańskie ma pierś 
bardziej klinowatą: z przodu węższą, z tyłu szerszą. 

Przez uszlachetnienie szerokość piersi za łopatkami się zwiększa, 
ale zapewne i kondycya, w jakiej się zwierzęta znajdują, oddzia- 
ływa na wartość tego wymiaru. Tem prawdopodobnie wypadnie tłó- 
maczyć, dlaczego czerwone bydło włościańskie z wystawy w Kra- 
kowie wykazuje pierś relatywnie szerszą za łopatkami, w porówna- 
niu z zarodowem czerwonem bydłem polskiem. 

Jeżeli porównamy czarne bydło sterdyńskie z bydłem z ziemi 
nurskiej, to okazuje się, że u bydła sterdyńskiego: szerokość za ło- 
patkami powiększyła się o 7:4 сш. (= 20'550/, szerokości za łopat- 
kami pierwotnej) w porównaniu z jego prototypem, bydłem z ziem! 
nurskiej. Powiększenie to jest tak samo wydatne, jak powiększenie 
szerokości piersi w barkach (patrz str. 149). 

Stosunek szerokości za łopatkami do głębokości tułowia po- 
większył się o 3'90/, (= 6'7%, wartości pierwotnego stosunku), sto- 
sunek tejże szerokości do długości tułowia powiększył się tylko о 1'5% 
(= 555%, wartości pierwotnego stosunku). 

Z tych liczb wypływają wnioski zupełnie analogiczne do tych, 
które wyprowadziliśmy na str. 149 odnośnie relatywnego rozszerze- 
nia piersi w barkach wskutek uszlachetnienia. 

Szerokość piersi za łopatkami, wyrażona w 9%, długości tulo- 
wia poziomej, waha się: 

a) wśród krów z ziemi nurskiej między 21:8 —31:6 °/, (ampl. 9:8 JD >. 
b » „ sterdyńskich [D] 5 260—511 , (^y 8 n) 
t 9 wi n . Gzamych [Z] „ 281-311, ( ^ 80 „400 
d) , o n Czerwonych [Z] „ 250—3125, ( „ 62) | 
‚ Szerokość piersi za łopatkami, wyrażona w ?/, długości tułowia 
poziomej, wynosi: | 


1) wśród krów z ziemi nurskiej (sztuk 23): 
u sztuk. 1 (I Nr. 17) . . . 218—925, 
is >... e 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 157 


v 23:5 — 94-59], 
4. 245—955 , 
Hia г «8650906. 
$... 5-025, 
3 
i. 


u sztuk 
” 


» 


215—985 , 
285—295 , 

. . 295—305, 
| 805—316, 


ча 
REY 9 3 


2 wśród czarnych krów sterd ńskich [Z. 
(sztuk 27): . s e | 


u sztuk 1 [Z Nr. 10] . ......291—24 


© 
ede. 
© 


uy Wo x4 3 Jd 4 4 


21 —30°/„ długości tułowia. | 
Wobec tego, że pierwotne bydło nadbużańskie ma pierś za lo- 
poe znacznie szerszą i znacznie głębszą, niż pierwotne bydło 
arpackie, a odpowiednio do tego, bydło sterdyńskie ma również pierś 


piersi bydła nadbużańskiego w porównaniu z bydłem rozmaitych. 
poprawnych ras. 


" D 


158 DR. WALERYAN KLECKI 


Rasa albo odmiana 


Obwód piersi w em. | 


Czarnogórskie południowe 

5 wschodnie 
Illiryjskie czarne . 
Bardzo pierwotne фен z okolic Chabówki 
Bretońskie pierwotne 
Illiryjskie płowe 
Bydło karpackie z okolic ш. ыз» 
Włościańskie czerwone polskie z powiatu wadowickiego 
Świętokrzyzkie . 
Illiryjskie brunatne 


Bretońskie uszlachetnione 
Bydło z ziemi nurskiej . 


Włościańskie czerwone perm 2 тоня w Krako- 
wie w 1897 r 
Czerwone polskie; Związku n hodowlanego włociańskiego 
mowicach . . 
ВН - а > 
Zarodowe czerwone bydło polskie wedlug АЕ 
1900 


. Raba уйш 
. Jodłownik . . 
Bierzanów . 
Kozy 


кА рм p 


Limanowa . 
Anglery zarodowe . 
Holendry, Geest iw cx A 
Wschodnie Fryzy czerwono-brunatne, du 
Sterdyńskie czerwone [Z].. 
Ayrshire Iw a 
Sterdyńskie [D.] . 

" ezarne [Z] . 
Szwyce 


Oldenburgi (Jeverland), Marsch . 


E Е 
3 BED. 
© ГЕ, а 
2:41 8 je 
N | =] 

ESL. = 


149-5 |133:5 |1560 


150-8 | 1400 | 17070 
151:5 | 137:0 | 1640 
1558 |. — 
1079 | = 
163:0 149'5 1805 


1686 | — = 
163:85| — = 
1771) — pe 
1729 | — = 
169'6 — pe 
172:4 m qut 
1148 Ze aa 
177:5 sa s 
179:5 Gem c 
1785 |..— 

180:0 | 1740 | 1900 
1820 | — = 
1825 1735 |2010 
1835 | — m 


183:7 1620 |1970 
1846 |166:0 | 1985 
191:0 | 1790 | 1970 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 159 


Obwód piersi w cm. 


š I 
Rasa albo odmiana š. = | : 
Ë š š 
| 
Holendry, Marsch (zachodnie Fryzy) . . . . . . [1920 | 1730 | 2180 
Allgauery wirtemberskie . . . . . 1950 | — | — 
Ко Maski-[b. i W] уу © 4 «© e . {1400 — 
Wschodnie Fryzy, srokate, Marsch, zarodowe . . . |1955 | — SE 
^ czerwono-brunatne (jednomaściste), 

Marsch 82.000106 aa, Z BEER E eeng Ge 
Holendry wschodnio-pruskie . . . . . . . . . [2000 ES ies 
Allgauery bawarskie . 2020 | — = 
ПОИМ у-у: И aa LEDED — v 
Pubs dc dd 5n ы р т. — em 
Simmenthalery oryginalne szwajcarskie (Simmenthal- 

Байы) Cue oue SERI луу ры ЗБ 16680 19170 
Simmenthalery badeńskie (Messkirch) . . . . . . |2090 | — >= 
Wallońskie, bardzo ciężkie . . . . . . . [9100] — S 
Simmenthalery zarodowe (wyborowe) . . . . . . [2194 — ree 

" bawarskie (Miesbach) . . . . . . |2125 | — — 
Shorthorny zarodowe szlezwickie (Eiderstadt) . . . [92260 |2180 12200 


improved, oryginalne angielskie, nagrodzone | 233-0 | 217:0 | 2540 
| | 


| | 


"n 


3. Szerokość tułowia w biodrach. 


(patrz tablice str. 160—166). 


Z liczb, podanych w poprzedzających tablicach, wynika, że 
bydło z ziemi nurskiej w biodrach jest przeciętnie о 2--3:4 em. szer- 
sze od bydła karpackiego pierwotnego typu, a prawie tak samo szerokie, 
jak stosunkowo poprawne włościańskie bydło czerwone pol- 
skie (np. należące do Związku hodowlanego w Wilamowicach); bydło 
zaś sterdyńskie jest o mniej więcej 3 em. szersze od zarodowego 
czerwonego polskiego w Galieyi. Zasługuje przytem na uwagę, że 


160 DR. WALERYAN KLECKI 


|Szerokość w biodrach w cm 
| ЕТ 
Rasa albo odmiana E š š 
Т | Др а 
Ë = > 
Czarnogórskie południowe 34-75 | 317 | 863 
Bretońskie pierwotne 360 | 277 | 430 
Пігујѕкіе czarne 375 — A 
płowe ć 39 6 — жыр 
Czarnogórskie wschodnie . LM. 39:8 | 340 | 46 
Bydło karpackie z okolie Musyay E 40:3 mus = 
Świętokrzyzkie . 411 | 360 | 448 
Bardzo pierwotne E z ESCH Chabówki . 417 = 
Włościańskie czerwone Z, е z aa” w Rakowie 
w 1897 r 2:8 — РЕ 
Włościańskie czerw. | polskie z diem. EE 49:9 | 880 | 480 
Bretońskie uszlachetnione 43:45 | — | 482 
Illiryjskie brunatne 497 ges Deg 
Bydło z ziemi nurskie сос а 147140 s 
az DESEN nre мака: włość. w Wila- 
mow „ia су Wee. POM ime E 
wsio 45 8 — > 
Zarodowe czerwone L polskie, według pomiarów 
900 47:9 — — 
1. Raba Wyżnia . 46:0 E ps 
2, Jodlownik . 41'8 zeng ee 
8. Kozy š 9 beet EU 
4. Lisdbowa * 48°6 SE wz: 
5. Bierzanów 481 SE Bi 
Sterdyńskie czerwone [Z.] 49:9 | 460 | 540 
ezarne [Z.] 50-8 | 470 | 540 
dient zarodowe 510 ҮЕ Bi: 
Holendry, Ge : 520 | 480 | 560 
Czerwone ślązkie [H.] 8 52:7 — SĘ 
Ayrshire [B.] 529 | 51:0 | 570 
* om | . Ran owa e wać” 530 e ger 
Wschodnie Fryzy ezerwono-brunatne, Geest . 585 m um 
Oldenburgi (Jeverland), Marsch 535 ane ga 
Allgauery св 545 = T 
wirtemberskie . 545 т mg 
Wschodnie BRE srokate, PARĘ idw 555 m en 
Szwyce D раке OPE TAN DE 
Holeśdzy. Mapich ‚аин NEC .|557 | 480 | 620 
Wschodnie Fryzy ezerw.-brun. ы ded 56:0 = ke? 


STUDYA МАО BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 161 


|Szerokość w biodrach w cm. 


Best B 
Rasa albo odmiana e - E 
Rid E 
È 2 = 
ПИВО [D] 5 0000000060, рр (5201669 
Czerwone ślązkie [L. i W.|. . . voa жун Оро _: — 
Walofskie bardso ciężkie гс: « [| 007 — -— 
Pinzgauery R ERO ot сига са. — — 
Holendry желе: кае е 57:5 — — 
Simmenthalery о szwajcarskie (Simmonthal- 
Saane) . 577 | 470 | 680 
Simrhenthalery badeńskie (Messkirch) [ух „есу ОВ 
bawarskie (Miesbach) ^. . . . . . | 580 — — 
Руба E wor c ul e T OLO — — 
Simmenthalery zarodowe, wytorowo +5 вое 3 080 — — 
Devon, zarodowe, nagrodzon +0 „.4 5609 — — 
Shorthorny zarodowe а (Eiderstadt) . p «5 FOFO | MO | 600 
improved oryg. angielskie, nagrodz. . . . | 675 | 620 | 750 
базык opasowa, nagrodzona I. nagrodą . . . . . | 73:0 — m 


Szerokość w biodrach w ?/, długości tulowia poziomej 


Rasa albo odmiana ея 
Bretofakie. giorwotne "eu 6060600106 4050 29-7 
innthalery . і 80:9 
Illiryjskie czarne 81:1 
Włości ańskie czerwone ° polskie z „wystawy э w Kako- 
1897 r. i i 31:2 
С» аана penidstówe ke жо Mee 315 
pik Waco 91:8 
Bydlo Mies z skali sa. . 31:9 
Włościańskie czerwone polskie z WARM кайсыны» едо 82:0 
нао polskie — — + 
Wilamowicach . 82-1 
Welletskia, bardzo "ын. 82-1 
Czerwone ślązkie [H 32-85 
Zarodowe czerwone bydło polskie wodług 1 po." 
900 А 82-7 


Spraw. Kom. fizyogr. Т. XXXVII. Część III. 


162 


DR. WALERYAN KLECKI 


Szerokość w biodrach w °/ 


Rasa albo odmiana 


о długości tułowia poziomej 


1. Raba Wyżnia 
2. Jodłownik . 

3. Kozy : 
+ тапозу А 

5. Em 

d mi nu i 

Шой, Marsch ań кузу) 
Holendry, G 
Bretońskie IUDA CEA 


eest 


Sterdyńskie czerwone еч З 

Iliryjskie płowe : 
Bardzo pierwotne бов РА e Chabówki 
Sterdyńskie czarne PM 
Szwyce 

arnogó órskie ебе 
Simmenthalery e. szwajcar. ыы 
lliryjskie brunatn 
Fryburgi . 
Ayrshire [W С] 
Simmenthalery Nur wii de. 
Wschodnie Fryzy ezerwono-brunatne, Gent . 
Ayr-hire [B.] 
sterdyńskie ID. ; 
Devon, zarodowe, ege SA ; 
Sussex, opasowa, nagrodzona I. nagrodą . 
Shorthorny improved oryginalne eine sS 


Szerokość w biodrach w ^ == tułowia skośnej 


Rasa albo odmiana 


Bretońskie pierwotne . 
Świętokrzyzkie ? ° 
Bydło z ziemi nurskiej 
Sterdyńskie czerwone 


[Z] . 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 


Szerokość w biodrach w ?/, długości tułowia skośnej 


Rasa albo odmiana 


Anglery zarodowe.. . . . 

Sterdyüskie czarne [Z] . 

Oldenburgi (Jeverland), Marsch 

Wschodnie Fryzy, srokate, Marsch, анан 

Wschodnie сам czerwono- бйр jednomaścit), 
Marsch а 


Pinzgauery 

Allgauery к е skie le 

Simmenthalery bawarskie (Miesbach) 
Allgauery bawarskie 

Simmenthalery badeńskie (Messkirch) `. 
Holendry wschodnio-pruskie . 
Czerwone ślązkie [L. i W.] 

Sterdyńskie [D 

Shorthorny zarodowe szlozwiekie (Eiderstadt) 


Szerokość w biodrach w °/, wysokości w kłębie 


Rasa albo odmiana 


чутага Pom А 


Bydło uis gp z obolis PRE s 
Włościańskie czerw one p 2 wystawy w zakoń 
1897 r 


Włościańskie czerwone polski z Re „кеше 

Bydło z ziemi nur e EE 

"v Hil й 

Czerwone рер Związku hodowlanego wościańakiego 
w Wilamowicach . i 

Wallońskie, besten ciężkie è 


rdzo pierwotne AAA 2 Е Chabówki 
Zarodowe czerw. bydło pol., według pomiarów w r. 


ы 


Kä 


W ee co Co $c t 

© 8 4 эд =з EK 

Фу уло сә tŠ 
ot с 


ә 
o 


164 


DR. WALERYAN KLECKI 


Szerokość w biodrach w "/, wysokości w kłębie 


Rasa albo odmiana y^ 
1. Raba + 38'6 
2. Kozy 88:7 
8. Jodtownik . 591 
4. Limanowa . 891 
5. Bierzanów . 7 
Czarnogórskie wschodnie >, 38'9 
Sterdyńskie czerwone E 38:95 
Czerwone ślązkie [Н] . . . 392 
Oldenburgi (Jeverland), Marsch 395 
Sterdyńskie czarne [Z.] 397 
Bretońskie uszlachetnione 400 
Illiryjskie brunatne 405 
Allgauery wirtemberskie  . 408 
Simmenthalery bawarskie (Miesbach) 40:85 
Szwyce . 409 
Holendry, Git 411 
Anglery zarodowe 411 
Allgauery bawarskie . ga 
mao oryginalne szwajcarskie (Simmenthal 412 
Simmenthalery Sen (Messkirch) 418 
Wschodnie ow ezerwono-brunatne Gednomańcite), 

Marsch š 41:5 
Wschodnie ires wakata Же RAA 416 
Wschodnie Fryzy czerwono-brunatne, Geest . 418 
Czerwone ślązkie [L. i 41:85 
Holendry, Marsch (zachodnie Fryzy) 419 
Pinzgauery e 421 
Holendry wschodnio-pruskio 426 
Fryburgi . š > 43:15 
Ayrshire op э] 433 

s . 48:6 
ы. [D.] 443 
Simmenthalery zarodowe, "ibo 447 
Shorthorny zarodowe -szlezwickie (Eidecstadi] 48:0 

D "oryg. angielskie ечи 484 
Sussex, opasowa, а 1. nagrodą 50-7 
516 


Devon, zarodowe, nagrodzon 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 


165 


Szerokość w biodrach w ?/, głębokości piersi 


Rasa albo odmiana "i 
ENDS QUON 4. 6 ovo oup bi 647 
plowe : 66:0 
Bretońskie pierwotne . 66:05 
Bydło z ziemi ахак] 70:25 
болн: A 70:5 
Bydlo karpackie z okolie Mk szyny . 70:8 
Włościańskie czerw. ано 2 wystawy | w Krakowie 
w 1897 r 70:9 
на polskie EE E Е м: w Wila- 

mowicac > d 2 > 70:9 
Ayrshire |W. 2] TIL 

zerwone ślązkie [H.] 701 
Illiryjskie brunatne ; 716 
Oldenburgi Ee Мад ; 71:8 
Sterdyńskie czerwone [2.] . 719 
аноде czerwone fits нут ven pomiarów 

. 1900 72:2 

1. Raba Wyznia 71:6 

2. Limanowa 7x3 

ozy 3 12-4 

4. Jodłownik 73:0 

5. Bierzanów . B 131 

Włościańskie czerw. polskie z ah wadowickiego 72:8 

Sterdyńskie czarne [Z.] . d 72:4 

Bardzo pierwotne Tar z Же Chabówki 78:8 

Bretoñskie uszlachetni . 743 

Simmenthalery ere (Miesbach) ; 748 

Wschodnie Fryzy ezerwono-brunatne, Geest 749 

Anglery zarodowe . 75-0 

Wschod. Fryzy, be. S E d don 75:0 

ae EC т" ир iSimmentlal а 
Wschodnie Fryay, чыш Садовый) 

Marsch 75:7 
Shorthorny wod oryginalne angielskie, TER 758 
Fryburgi „e; о : 75:9 
Pinzgauery 76:0 

773 


Ayrshire [B. ү: 


166 "nd DH. WALERYAN KLECKI. 


Szerokość w biodrach w ?/, głębokości piersi 
Rasa albo odmiana 4 
Ане wr 2 6 o. o. 0 o os oe s 77:3 
iiolendry wschodnio-pruskie . . . . . . . . . 777 
с a EE os 77:85 
simmenthalery badeńskie (Messkirch) . . . . . . 7785 
Cowon Е, 785 
Shorthorny z:rodowe szlezwickie (Eiderstadt) . . . 788 
NOW IT у vii SE 795 
BG DENS DIN. a s. oe e S 79:4 
Simmenthalery zarodowe, wyborowe ... . . . . 79:8 


taką samą szerokość jak bydło z ziemi nurskiej, wykazuje także 
iliryjskie bydło brunatne. Stosunek szerokości w biodrach do 
długości tułowia w szeregu ras ulega stosunkowo małym waha- 
niom, z czego wynika, że wogóle rozszerzenie tułowia w biodrach 
postępuje mniej więcej równolegle z jego wydłużeniem. W obrębie 
tych małych wahań różnice między typami nadbużańskim. ezerwo- 
nym polskim i bałkańskim zacierają się. Jednakże u bydła nadbu- 
żańskiego szerokość w biodrach w stosunku do długości tułowia jest 
cokolwiek większa, niż u czerwonego polskiego. Długość tułowia 
wpływa tak silnie na wartość tego stosunku, że np. u bydła czarno” 
górskiego wschodniego, albo u pierwotnego bydła z okolic Chabówki 
(bardzo krótkiego) jest on większym, niż u bydła w Sterdyn! 
(u którego stosunek ten jest większym, niż u poprawnego czerwo” ` 
nego bydła polskiego w Galicyi, a nawet u Holendrów). 

Do podobnych wniosków prowadzi porównanie pomiarów 8267 
rokości w biodrach w stosunku do wysokoś*i w kłębie u bydła 
nadbużańskiego i czerwonego polskiego. 

atomiast w stosunku do tak znacznej u bydła nadbużańskiego 
głębokości tułowia (właściwie głębokości piersi) jest szerokość w hio- 
rach. mniejsza, niż u czerwonego bydła polskiego. U bydła ster- 
dyńskiego jest stosunek ten mniej więcej taki sam, jak u poprawneg? 
czerwonego bydła polskiego w Galieyi. | 

Na podstawie pomiarów możemy zatem powiedzieć, że pod 
względem szerokości w biodrach bydło nadbużańskie naogół nie wy- 
kazuje charakterystycznej różnicy w porównaniu z bydłem czerwo” 
nem polskiem w Galicyi. Zauważę, że co do bydła w Sterdyni opie” 
ram się wyłącznie na pomiarach p. Zakrzewskiego, gdyż podane 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 167 


przez p. Dehnela wymiary szerokości w biodrach są tak niepra- 
wdopodobnie wielkie, że nasuwają domysł, iż pomiar ten był wyko- 
nany nieprawidłowo. 
eżeli porównamy pod względem szerokości w biodrach o? 

nale. sterdyńskie 2 jego prototypem, bydłem z ziemi nurskiej, 

azuje się, że szerokość ta przez uszlachetnienie zwiększyła a 
w przecięciu o 7:1 em., co czyni 16:259/, pierwotnej szerokości (tj. tej, 
jaką ma obecnie bydło z ziemi nurskie 

Stosunek szerokości w biodrach do długości tułowia powiększył 
się tylko o Dän, (= 1507, pierwotnego stosunku), stosunek zaś jej 
do głębokości piersi powiększył się О E 159, (= 51^/, pierwotnego 
stosunku). 

V tych liczb wypadają wnioski podobne do tych. jakie wypro- 
wadziliśmy na str. 149 odnośnie szerokości w barkach, a nadto 
okazuje się. że wskutek uszlachetnienia szerokość w biodrach re- 
latywnie mniej się powiększyła, niż szerokość w barkac 

Szerokość tułowia w biodrach, wyrażona w °%/, długości tułowia 
poziomej, waha się: 


а) wśród krów z ziemi nurskiej między 80-6—84-4о/ Amir Ss je) 
и » sterdyńskich [D.] „ 929—437,( Ce, 
O 3 ; b czarnych [Z.[ ,, 313—354, Ze 14 
EU йе" " czerwonych [Z], 316—349, ( , 33 23 


Aces tułowia w biodrach, wyrażona w %/, wysokości w kłę- 
bie, waha 


P wśród krów z ziemi nurskiej między 343—41-00/, (ampl. Lë 
я ‚  sterdyńskich ID. з 408-508, ( , 100, 

d 5. si A czarnych [Z] „ 369—419, ( , 50. 

у „ czerwonych [ZJ , 365—418, ( „ 53 GA 


Szerokość tułowia w biodrach, wyrażona w %/, długości tu- 
łowia, wynosi 


|) wśród krów z ziemi nurskiej (sztuk 221); 


u atik EE 90-319 
гор бес 81:8—32-8 

x BE ` 323—333, 
"WEE 833—343, 
H n 1 34:5— 344 D 


; Tylko 22 RE nie 23), gdyż u je sztuki pomiar ten przypadkiem ozna- 
A nia. został. 


168 DR. WALERYAN KLECKI 


2) wśródezarnychkrówsterdyńskich [Z.] (sztuk 27): 


ино... . « Б ОО 
poógu ЫЙ где ока кы ит Гот Bie Es 
мк Boos ж степ no NEU MEN. 
we | uo soe. BS BEER, 
cula rasę 00604 пеге ose E 


Liczby te pokazują, że u większości krów zarówno z ziemi 
nurskiej, jakoteż czarnych sterdyńskich, amplituda wahań stosunku 
szerokości w biodrach do długości tułowia wynosi 30/,, a przytem 
w stopniu wyrównania nie ujawnia się znaczniejsza różnica. 


4. Szerokość tułowia z tyłu. 
(Odległość zewnętrznych wyrostków siedzeniowych 
czyli kulszowych). 


W następujących tablicach na str. 169—171, zestawione są dla 
rozmaitych odmian polskich i dla bydła bretońskiego przeciętne wy- 
miary odległości zewnętrznych wyrostków siedzeniowych: 1) abso- 
lutne, 2) w °/ długości tułowia poziomej i 3) w ?/, wysokości w kle- 
bie. Nie uwzględnione zostały wymiary, podane w dziełach Ly dtina 
i ra, oraz Wernera, gdyż Lydtin i Werner mierzą 
odległość wykrojów (wycięć) między bocznym (zewnętrznym) 1 we- 
wnętrznym wyrostkiem kości siedzeniowej z każdej strony, Werner 
zaś (w wydaniu pierwszem swego dzieła) tego pomiaru nie podaje 
wcale, a natomiast podaje jako „tylną szerokość miednicy“ odległość 
wyrostków guzikowatych kości udowej — pomiar, który obok po- 
przedniego znajduje się także w dziele Lydtina i Wernera, 
pod nazwą „szerokość miednicy“. Wymiary, zestawione w następu” 
jacych tablicach (z wyjątkiem wymiarów włościańskiego bydła czer- 
wonego polskiego z powiatu wadowickiego oraz bydła sterdyńskiego 
[D.]), były wykonane podług metody, przyjętej przez Kraem era!) 
t. j. oznaczaną była odległość bocznych (zewnętrznych) wyrostków 
kości siedzeniowej, które palcem zwykle łatwo można wyczuć. K ra ё 
mer podnosi, że oznaczanie odległości między tylnymi (wewnętrz- 
nymi) wyrostkami kości siedzeniowej lub między wycięciami w środku 
jest mniej uzasadnione z tego względu, że u bardzo dobrze żywio” 
nych zwierząt w tych miejscach tyle nagromadza się łoju, Ú № 
niepomiernie utrudnia wyczucie punktów granicznych pomiaru. 


(patrz tablice str. 169, 170 i 171). 


1) Kraemer: Das schönste Rind. Berlin 1894, str. 125—126. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 169 


Liczby, zestawione w następujących tablicach, dowodzą zu- 
pełnie stanowczo, że mi i siedzeniowymi 
tułów bydła nadbużańskiego jest o wiele szerszy 
orównaniu z czerwonem bydłem polskiem, nietylko 
bezwzględnie, ale także w stosunku do wysokości w kłębie i w sto- 


D 


sunku do długości tułowia. Nawet u bydła z ziemi nur- 


„Odległo ść zewn. wyrost- 
eM епот y w cm. 
Rasa albo odmiana $, E Е 
5 E E 
Š Е š 
x = = 
Bardzo pierwotne karpackie z okolie Chabówki . . | 18:6 „= — 
Czerwone polskie Związku hodowl. У108е. w Wila- 
owieach spo ANA M ż0'0 - 
Włościańskie czerwone polskie z wystawy w Krakowie 
1807 4.3). 4... 4 „у WRO — ien 
Brésofekie рии - 2 © 1 ono + 5 6 + 21:6 — — 
Zarodowe czerwone bydło polskie, według pomiarów 
KV. 1 0025 205 у... 22:0 — — 
1. Raba Wyznia 22:1 — =- 
2. Jodłownik 22:2 — — 
3. Bierzanów 22'4 = uw aem 
4. Limanowa 22-5 E > 
„ ЖӨ эчу - 93-8 — = 
Bydło = siomi иа... ..... га шо 1289 
Włościańskie czerw. polskie z powiatu wadowickiego | 25:0 — — 
Bretońskie uszlachetnione . . . + » - « « « - 25:2 — — 
Sterdyńskie czerwone [ZJ . . . . « - - . [275 | 24:0 329 
5 éxatne [2]. ... еее. 285 |2440 |320 
- о - » saa И 300 380 


skiej, а wiee u bydła typu pierwotnego. odległość 
międzyzewnętrznymi wyrostkami siedzeniowymi jest 
większa (bezwzględnie i względnie), niż upoprawnego 
czerwonego bydła polskiego z galicyjskich związko- 
wych obór dworskich. Oczywiście u bydła sterdyńskiego wy- 
miar ten jest tem większy. 

. . Wobec tego trudno byłoby zrozumieć, skąd pochodzi niezwykle 
wielka szerokość między wyrostkami siedzeniowymi, jaką wykazuje 
włościańskie czerwone bydło polskie z powiatu wadowickiego, sądząc 
z liezb, podanych w tablicach na str. 169—171. Pozorną tę sprze- 
<zność wyjaśnia to, co pisze Adametz о pomiarach bydła z po- 


170 DR. WALERYAN KLECKI 


wiatu wadowickiego w pracy swojej o.czerwonem bydle polskiem 1), 
z- której liczby te zostały zaczerpnięte. Oto podane w pracy 

metza. pomiary bydła z powiatu wadowickiego wykonane były (w r. 
1898) przez pp. Br. Bochenka i T. Piotrowskiego; pomiar 
odległości wyrostków siedzeniowych niewątpliwie był nieprawidłowo 
wzięty. — omyłka, która, jak to podnosi Adametz, łatwo w tym 
pomiarze zdarzyć się może, zwłaszcza gdy się mierzy sztuki upa- 
sione, tłuste albo bardzo mięsiste. Niezawodnie tę samą omyłkę po- 
pełnił i p. Dehnel, oznaczające ten sam wymiar u bydła ster- 
dyńskiego. : 


Odległość zewnętrznych wyrostków siedzeniowych w ?/, długości tułowia poziomej 
Rasa albo odmiana BER] т 
Czerwone polskia Związku hodowl. włośc. w Wila- 

NOWICKA v. uy SS iA 146 
Bardzo pierwotne % okolie Chabówki . . . . + ` 147 
Włościańskie czerwone polsk. z wystawy w Krakowie 

 Zarodowe czerwone bydło polskie, według pomiarów E 

WI „BZ noś у MERA GA 152 

1. Jodlownik 153 

2. Bierzanów 16:8 

3. Limanowa M LI м 15'8 

* BANK МЕША Е, 154 

б Kory o И IE M2. о 15:55 

Bydło s пом | nurskiej >  . « un  -— 5 172 
Bretofiekie piefwptoe - . о 178 
Sterdyüskie czerwone [ZJ . . „. « . ОД 18-1 
» & DAL o. uu xar sit и 187 
Włościańskie czerw. polskie z powiatu wadowickiego 18:7 
Bretońskie uszlachetnione . . . . . . . . . . 19-1 
Stérdyñskió 1D] Е ч 23-0 


W porównaniu z pierwotnem karpackiem bydłem z okolie Ohn: 
bówki bydło z ziemi nurskiej ma szerokość między zewnętrznym! 
wyrostkami siedzeniowymi о 4:3 em. (wzgl. o Sigi, długości tułowia; 
wzgl. o 2:40/, wysokości w kłębie) większą. ` 

W porównaniu z zarodowem ezerwonem bydłem polskiem w Ga- 
lieyi ma bydło czarne w Sterdyni szerokość między zewnętrznymi 


УА; 4], str. 81. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 171 


wyrostkami siedzeniowymi o 65 em. (wzgl. o 3'59/, długości tułowia, 
wzgl. o Län, wysokości w kłębie) większą. 

Jeżeli porównamy czarne bydło sterdyńskie z jego prototypem, 
bydłem z ziemi nurskiej, to okazuje się, że u bydła sterdyńskiego 
odległość zewnętrznych wyrostków siedzeniowych jest о 5'6 em. 
t. j. о 24:450/, większa od tej samej odległości u bydła z ziemi 
nurskiej. Przez uszlachetnienie wymiar ten powiększył się zatem 
bardzo wydatnie. Stosunek odległości wyrostków siedzeniowych do 
długości tułowia jest u czarnego bydła sterdyńskiego tylko o 1:59, 
(= 879%, tegoż stosunku u bydła z ziemi nurskiej), stosunek tejże 
odległości do wysokości w. kłębie o 2:70/, (= 13:8?/, tegoż stosunku 


Odległość zewnętrznych wyrostków siedzeniowych. w ?/, wysokości w kłebie 
Rasa albo odmiana y) 
Czerwone polskie Zwiazku hodowl. włośc. w Wila- 
mowicae cra саа Ко Лы к о go ti у, 17:05 
Bardzo pierwotne karpackie z okolic Chabówki .. . 17:2 
Włościańskie czerwone polskie z wystawy w Krakowie 
WIDE GA. INEO. Ados od LÍ 17:4 
Zarodowe czerwone bydło polskie, wedlug pomiarów 
W 4900 Parc 0 vo a= 18:1 
ОА GO уз ее 2 18:1 
2. Jodłownik UA sss A a 18-2 
а TS SC 5 18:3 
Е В мы кш (EN 
5. Raba WIA a эжеш улук Г 18-6 
Bydło sziomimdrdkiéj so oroe- 3X 06 19:6 
БВтею ане ПОО : s. „у, 5 ас 21:1 
Sterdyüskie e&erwone[Z] - .- .'. - « . . 215 
Włościańskie czerw. polskie z powiatu wadowickiego 21-7 
Sterdyatkiegzarne [A] s еее. 22:3 
Bretońskie uszlaehetnione . . ....... s « .-. “82 
Боро os s 0 0 0006 ns x „к, 274 


u bydła z ziemi nurskiej) wikia, niż u bydła z ziemi nurskiej. 
Powiekszajae sie zatem przez uszlachetnienie wydatnie w stosunku 
do pierwotnej wartości, odległość wyrostków siedzeniowych nie 


172 DR. WALERYAN KLECKI 


nie się odległości wyrostków siedzeniowych jest już większe w sto- 
sunku do |. gdyż wzrost powiększył się w mniejszej mierze, 
niż długość 

Odle egłość zewnętrznych wyrostków siedzeniowych, wyrażona 
w 0/, długości tułowia, waha się: 


a wśród egen z ziemi nurskiej między 14*7—19:90/, (ampl. 5"29/,) 
» erdyńskich czarnych [Z.] , 15:6—205„ ( „ 49,) 
A š 5 y Gwo [Z.] ^, 4T 0—200 ; (0% 30) 


Odłegłość zewnętrznych ROMÓW siedzeniowych, wyrażona 
w °, wysokości w kłębie, waha się 


a) wśród krów z ziemi nurskiej między 15:6 Ars 4 = : 5 i o) 
5 » sterdyńsk. czarnych [Z.] „ 19:85 —24 5 n) 
KE n я czerwonych [Z.], 190 —23: 35 7 А s 135; el 


Odległość zewnętrznych o. siedzeniowych, wyrażona 
w a, długości tułowia, wynos 


1) wśród Krów z ziemi aani; (sztuk 23): 


u sztuk 3 141—151 
а Bu LE. 3 2U 157 =167 
ти В... 02 AT Е 
„1. ко v. ou 77851 
7 i" № 181—191 
я 1 19-7—19:9 
2) wśród czarnych krów sterdyńskich [Z.] (sztuk 27): 
ü suki . . . » [6 4... 20B 808 
pol. ud 162—17:2 
n 8 cw 113—182 
3,718 18:2—19:2 
ии 192—202 
B i. F 20:2 —20:5 


Odległość zewnętrznych wyrostków siedzeniowych, wyrażona 

w °% długości tułowia, waka się zatem u większej części krów 
czarnych w Sterdyni między 17:2 i 20-20/,. Ostatnie zestawienie Wy- 
kazuje i pod tym względem większe wyrównanie obory sterdyń- 
skiej w porównaniu z materyałem pierwotnym. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 173 


X. Górna linia tutowia. 


Jako charakterystyczna cecha rasowa bydła powszechnie ucho- 
dzi stopień wzniesienia zadu w stosunku do przodu. Stopień tego 
wzniesienia określa różnica pomiędzy wysokością w krzyżu i przy 
nasadzie ogona, a wysokością w kłębie. Wiadomo np. że rasy górskie 
cechuje znaczne wzniesienie zadu, sprawiające t. zw. „przebudowanie*. 

W następujących dwu tablicach (str. 174 i 175) zestawione są . 
dla rozmaitych ras różnice pomiędzy wysokością krzyża i nasady 
ogona a wysokością kłębu. Tablica pierwsza (str. 174) nie zawiera 
liczb dla ras, których wymiary podane zostały przez Lydtina 
1 Wernera, badacze ci bowiem wysokość krzyża oznaczają nie 
od najwyższego punktu kości krzyżowej, lecz od środkowego punktu, 
znajdującego się na linii, łączącej oba wyrostki kości biodrowej, 
t. j. w tem miejscu, gdzie lędźwie przechodzą w krzyż. W drugiej 
tablicy (str. 175) nie znajdujemy odpowiedniego wymiaru czerwo- 
nego bydła polskiego ani też odmian bałkańskich, ponieważ A da- 
metz wymiaru tego nie oznaczał, wychodząc z założenia (A 4, 
str. 58), że wysokość nasady ogona można tylko wówczas dokładnie 
oznaczyć, gdy się ona znajduje wyżej, niż najwyższy punkt kości 
krzyżowej, albo conajmniej na równym z nim poziomie. 


(patrz tablice str. 174 i 175). 


Rozejrzenie się w liezbach, zestawionych w tablicach, pro- 
wadzi nas do następujących wniosków: 
że chociaż w wielu przypadkach pomiary wykazują u bydła 
ras górskich przebudowanie, to jednakże prawidłowość pod tym wzglę- 
dem nie jest zupełna; odstępstwa od tej prawidłowości świadczą, że 
albo nie wszystkie pomiary były brane dostatecznie jednolicie i do- 
kładnie, albo też, że materyał porównawczy jeszcze jest zbyt mały, 
albo wreszcie, że wchodzi tu w grę, oprócz czynnika rasowego, inny 
Jeszcze moment. W każdym jednak razie zasługuje na uwagę zna- 
czne wzniesienie krzyża ponad poziom kłębu u bydła obu polskich 
odmian górskich: świętokrzyzkiego i karpackiego z okolie papi i 
że w chowach relatywnie poprawnych wzniesienie zadu 
ponad poziom przodu jest w przecięciu większe, niż u bydła pier- 
wotnego, z którego przez uszlachetnienie chowy te powstały. I tak: 
. . а) bydło bretońskie uszlachetnione ma zad bardziej wzniesiony, 
niż bretońskie typu pierwotnego, Rok : 
. b) ezerwone bydło polskie zarodowe z galicyjskich obór dwor- 
skich ma zad (krzyż) bardziej wzniesiony, niż czerwone polskie wło- 
ściańskie, 


174 . DR. WALERYAN KLEOKI 


c) bydło sterdyńskie 1) ma zad bardziej wzniesiony, niż bydło 
z ziemi nurskiej, a przytem wzniesienie to jest większe u bara 


uszlachetnionego czarnego bydła sterdyńskiego iż u relatywn 
mniej poprawnego i mniej wogóle wyrównanego sterdyńskiego bydła 
czerwonego. 
ra 3 
= `. © 
$26 i123 
Rasa albo odmiana &R9 ер gx 
м © > ы = É 
RS PE 
CR Ë 
llliryjskie czarne . 1:9 101:8 
runatne 2.3 102-1 
Bretoskie pierwotne 2-5 102-4 
Sterdyńskie [D.] 29 1023 
Włościańskie czerwone polskie | D wystawy w strawić 
3:0 102:6 
ape qeu y “Мане Z SCH Chabówki 3:0 10277 
dlo z ziemi nurskiej śr, 32 1027 
sumen sinn E did "ht w "Wila- 
mowic 3:2 102:7 
aaa czerw. s A 2 pavima fusy RAN 07 103:2 
Sterdyńskie czerwone [Z] . . . . ‚кайн 38 103:0 
Zarodowe czerwone polskie, wedłu шө z f. 
1900 Прати. о w OD uU IDG 
1, Bierin e 3:35 102-7 
2. Limanowa 3:65 1029 
5. ВТ ^ у. 3:9 103-1 
f Jodlownik . . 43 108-6 
‚ Raba Wyżnia . UN 46 103:9 
Illiryjskie Św ; bosse s 41 108:9 
Bretofiskie iii Шыны 48 1044 
Świętokrzyzkie Е à 5l 1046 
Sterdyńskie czarne GI 51 1040 
Bydło karpackie z okolic leg 5'1 104-6 


Na ten związek pomiędzy wzniesieniem zadu a uszlachetnieniem 
bydła zwrócił już uwagę Adametz (А. 4, str. 58—59), opisując 


ehnel, być może, oznaczał wysokość н metodą Lydtina 


d P. 
i жк! i dlatego pomiar jego nie jest miarodajnym 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 115 


czerwone bydło polskie. Pomiary bydła bretońskiego i nadbużań- 
skiego spostrzeżenie vo potwierdzają 1). 

Wskutek, zdaje się, silnego oddziaływania wielkości i stopnia 
poprawności zwierząt na różnicę pomiędzy wysokością w kłębie 


Nasada ogona położona wyżej, niż kłąb o cm. 


Rasa albo odmiana cm. 


Ayrshire [W. 2 еконо — 
AU сыкы. Мак соо, + s Em 


zzieminutskiej'.--«14 - 4.500007 06 
Коон : го 
Szwyce са 1:7 
Wschodnie TRAN vinis Api; pes owe 2:0 

Wschodnie Foren, ezerwono-brunatne ° (jodnomaścite, 
Marsch š i 2:0 
2:0 


Bretońskie PRAWA ` : 
Czerwone ślązkie [H.] 654 a 4 v š+ 
Sterdyüskie [D] . à ориу p > 27 


czerwone GI. 3'0 
Мике rrien х0 
Holendry wschodnio-p 30 
Simmenthalery Geteste eck ` 3:5 
Allgauery bawarskie i: £0 
Czerwone ślązkie [L. i w.) 40 
Bretońskie uszlachetnione 425 
а czarne [Z] . 45 
lery zarodowe . 50 
"nifi iu: kie (Miesbach) 55 
Oberinnthaler 60 
szpony oryginalne szwajcarskie (Simmhenthal- 
Saane) * 6? 
6:5 


Pinzgauery 


i w krzyżu, » dad Жо pod er waglolem miedzy bydlem 
ezerwonem polskiem w Galieyi, a bydlem nadbużańskiem stwierdzić 
nie można 


т) Oczywiście przy wyższym sty, kultury hodowlanej to wzniesienie zada 


pod wpływem sztucznego doboru zni 


176 DR. WALERYAN KLKCKI 


Przeciętna wysokość krzyża, wyrażona w ^j, przeciętnej wy- 
sokości w kłębie, waha się w szeregu ras wymienionych w tablicy 
na str. 174 w granicach między 101:8 i 10460/, (ampl. 2'80/,), ró- 
Znica zaś między przeciętną wysokością w kłębie i w krzyżu — 
między 1:9 i 51 em. (3:2 em. amplitudy). 


Wysokość krzyża, wyrażona w */, wysokości w kłębie, waha się: 

a) wśród krów z ziemi nurskiej między 100:9 —105:6*/, E 47 9/0) 
, „ sterdyrisk. czarnych [Z.] , 100-15—106:0 „ ( 525 „) 
и» s , czerwonych [Z.] , 98: 45—106:0 , (в 100: | 
Różnica między wysokością w kłębie i w krzyżu waha się: 

a) wśród krów z ziemi nurskiej LES 4-1 — 4-6:5 em. (ampl. » 5 dus 
" 5 sy dż pne czarnych [Z qu — -—-8 ( 73 n) 

B , » S GEES HE о EM 

Różnica między wysokością w kłębie i w krzyżu wynosi: 


1) wśród krów z ziemi nurskiej: 


п suk А o m 1-0—1:7 em. 
zie d 17—23^4 `, 
» dw ad 27- 3 » 
т 37—47 , 
кт. 47-57, 
s. p 2 51—65 , 


т ао ы, у: уу, 1:0—1:6 em. 
б „з. у: 16—26 , 
p y 2 26—36 , 
pa 9 36—46 , 
sio № 46—56 , 
» i 5 56—66 , 
5 + 3 о 66—16 , 
ss l powyżej 76—80 , 


Z zestawionych powyżej liczb widać, że wahania w stopniu 

zz krzyża „ponad poziom kłębu są bardzo znaczne, à przy” 

m są powszechne i i nie wykazują prawidłowości takiej, jaką stwier- 
qalay: rozpatrując wahania innych wymiarów lub stosunków. Za- 


STUDYA NAD BYDLEM ROGATEM W POLSCE 177 


sługuje na uwagę, że wśród bydła sterdyńskiego znajduje się taka 
sama liczba sztuk, które mają krzyż mniej wzniesiony ponad po- 
ziom kłębu, jak takich, u których krzyż jest wzniesiony bardziej 
(w stosunku do przeciętnego wzniesienia). 

W każdym razie znaczne wahania tego wymiaru sprawiają, 
Ze właściwości rasowe mniej wyraźne znajdują w nim odbicie. 

Stopień wzniesienia nasady ogona ponad poziom kłęba również 
wykazuje bardzo znaczne wahania. 


Różnica między wysokością nasady ogona i kłęba waha się: 


a) wśród krów z ziemi nurskiej między —3.5 — —-5 (ampl. 85 em.) . 
Ë n sterdyńs.czarnych|[Z.] „ --10—--9( , 80 sl 


E y А „ czerwonych [Z.] „ —25---L5( „ 75 sl 


Pod względem stopnia wzniesienia zadu ponad poziom przodu 
obora sterdyńska nie wykazuje zatem żadnego wyrównania; ujawnia 
się tylko skłonność do większego wzniesienia zadu, niż to, które wła- 
ściwem jest bydłu nadbużańskiemu typu pierwotnego. 


XI. Skład nóg. 
1. Wysokość kości grochowej (napięstka). 


W następujących tablicach (na str. 178—179) podaję dla sze- 
regu ras wysokość kości grochowej (absolutną i w */, wysokości 
nóg od łokcia). Porównania bydła nadbużańskiego z czerwonem pol- 
skiem pod tym względem przeprowadzić nie możemy, gdyż Ada- 
metz wymiaru tego nie oznaczał, (jak również wysokości stawu 
skokowego), wychodząc z założenia, że dla ras, których nie można 
nazwać wysokopoprawnemi, pomiar ten nie daje dobrego obrazu 
rzeczywistej długości dolnej części nogi, z powodu ukośnego w ra- 
sach pierwotnych lub małopoprawnych jej położenia. 


(patrz tablice str. 178 1 179). 


Wysokość kości grochowej w "e długości tułowia poziomej 
a się: 


wah 

a) wśród bydła z ziemi nurskiej między 20:6—27:30/, (ampl. 6*7*/,) 
A. „ sterdyńsk. czarnego [Z] „ 216—256, ( „ 40, 
©.»  , s ezérwonego|Z] p 216—250, ( „ Pty) 


Spraw. Kom. fizyogr. Г. XXXVII. Część Ш. 12 


- 


118 


DR. WALERYAN KLECKI 


Wysokość kości grochowej w %/, wysokości w kłębie waha się: 


5 wśród bydła z ziemi nurskiej między 24:8—32:05*/, abs 7:25%/,) 
я ,Sterdyüsk.ezarnego[Z. , 258—290 „( 24 sch 
51-29 1 м 


e Š п „ czerwonego [Z.] , 


Wysokość kości grochowej w em. 


Rasa albo odmiana 


Bretońskie pierwotne . 
uszlachetnione 
Sterdyńskie [D.] 
dło z ziemi nurskiej 


> = 
4 чы 
E 
0 
Di 


e Se czarne IO j 
czerwone [Z.] 
er zarodowe . 


"Wschodnie Fryzy czerwono- айы; бй. 


See Marsch (zachodnie Fryzy) 
Frybur 


AA ara, ог сан е и 
Wscebodnie Fryzy, srokate, Marsch, 
» >  ezerwono-brunatne (ednomaéeisto) 
Marsch . i 
Pinzgaue 
olendry hodnio-praskio 
geogr иик ы) Marsch 
Sborthorny zarodowe szlezwickie (шендә 
Allgauery wirtemberskie 
Czerwone ślązkie er i w.) 
Allgauery bawars 
Simmenthalery mes ke 
Pilgrim szrajarskio (Simmonthal- 


Saane) 
н еи Kette Жинү 
2 bawarskie (Miesbach) 


Wysokość kości grochowej w о), вова nóg od łokcia 


waha się: 


29:35 


99-9 
32-1 (28:0—36:0) 
32 3 (29:0 —37:5) 
33:0 

340 

340 (320—380) 
345 (83:0—85:0) 
35:0 (31:5—39'0) 
35:5 (38-5 — 39:0) 
35:5 


35:85 
36:0 (33'5—39'0) 


0 
36-0 (33 0 —38'0) 
7:5 


5 
38:5 (87:0— 40-0) 
0 


40:7 (83:0 —45'0) 
`0 


41'5 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 179 


A wśród bydła z ziemi nurskiej między 46:8—53:6°/, (ampl. 6:80 p 
‚ sterdyńsk. czarnego [Z.] „ 472—529., ( , 57 
5 e > „ czerwonego |Z.| , 415—583 ds 0, 59, éi 


Wysokość kości grochowej w ?/, wysokości nogi od łokcia 


Rasa albo odmiana s 
enger — S у EE 45:2 
Szwyce : ei. ш 47:3 

Бане" ^ ime Nw x. IE UV уз, 4T 
Holendry, var: са 48:0 
Shorthorny improved, и PE т 48:65 
zarodowe szlezwiekie (Eiderstadt) . . . 49:0 
Bretońskie pierwotne . а 49:2 
Wschodnie Fryzy, аа, ак, еН die 4 49:3 
Bretońskie uszlachetnione . . . . . « . . . - 49:6 
Oberinnthalery . EE GO > 49:7 
Sterdyńskie czarne A ; wy. ROB s 49:8 
Holendry Marsch (zachodnie yuyaq ) 5070 

Wschodnie Fryzy czerwono-brunatne Godnomaścit), 

Marse 50:3 
Oldenburgi (overa) Кл E ei > 50:3 
: : i ; 50:4 


ЧТо z ziemi nurskiej 


Ayrshire [W. 2] Ra 50:4 
Sterdyńskie czerwone [2.]. 50:6 
Holendry WAZA 50:7 
Anglery zarodowe . 50-7 
Pinzgauery 51:0 
Wschodnie Pris CUSPIDE Cen ias: бош: 51:1 
Simmenthalery bawarskie PORA Я 52-2 
Allgauery wirtemberskie 30% ac 52:3 
Czerwone ślązkie [L. i W.] 52:3 
Simmenthalery badeńskie Edi 53:3 
owe, wyborowe 58:5 
Обет. м ; 541 
еер чы» ы оправе szwajcarskie (Simmenthal- : 
Sa ne) 55:4 


tosunkowo najmniejsze wahania кан. wysokość kości 


St 
grochowej w 0/, wysokości w kłębie. Wynosi on 
12* 


180 DR. WALERYAN KLECKI 


1) wśród krów z ziemi nurskiej: 


ашшы o. т. усул а 
00 cC сот ei 
R CE 361—271 
KEY 
ROD. ë UM MM 
IN... юлт Ai 
а 301—311 
roig 31:1— 32:05 


2) wśród czarnych krów sterdyńskich: 


ú UET .. . . 02, 03000200 
‚ 1I M `. l0 o. И СЕСИИ 
ку и 
В. 


Pod tym względem obora sterdyńska również wykazuje większe 
wyrównanie, aniżeli bydło z ziemi nurskiej. | 
Zasługuje także na uwagę. że w porównaniu z bydłem z ziemi 
nurskiej u czarnego bydła sterdyńskiego wskutek uszlachetnienia 
dolna część przedniej nogi (nadpęcie przednie) w przecięciu nieco 
mniej się wydłużyła 1), niż cała noga do wyrostka łokciowego (sto- 
sunek bowiem wysokości kości grochowej do wysokości nogi od ło- 
kcia jest mniejszy, niż u bydła z ziemi nurskiej, jak to pokazują 
liczby w tablicy na str. 179). То samo można powiedzieć o wy- 
borowych Simmenthalerach w porównaniu ze zwykłymi, o Shorthor- 
nach angielskich nagrodzonych w porównaniu ze szlezwiekimi — 
ale u uszlachetnionego bydła bretońskiego tego relatywnego zmniej” 
szenia wysokości kości grochowej pomiary nie wykazały. 
Zmniejszenie się relatywnej wysokości kości grochowej wskutek 
uszlachetnienia objawia się daleko wyraźniej, jeżeli weźmiemy 
uwagę to zmniejszenie w stosunku do wysokości w kłębie. Wówczas 
już i bydło bretońskie nie wyłamuje się z pod ogólnego prawidła. 
I tak wysokość kości grochowej w */, wysokości w kłębie wynosi: 


1) u bydła z ziemi nurskiej. . . . . . . . . 26% 
„ czarnego bydła sterdyńskiego . . . . . . 208 n 
2) u Simmenthalerów oryginalnych szwajcarskich . 291 з 
» M zarodowych wyborowych . . 280 ; 


1) Albo nie wyprostowala się dostatecznie, aby powiększyć w znaczniejszej 
mierze wysokość kości grochowej. e 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 181 


3) u bretońskiego bydła pierwotnego. . . . . . 28.7 9j, 
" $ ,  uszlachetniomego .-... 4 BTO , 
4) u Shorthornów zarod. szlezwiekich (Eiderstadt) . 27:6 , 
$ » improved, oryg. ang. nagrodzonye 258 , 


Widzimy, Ze we wszystkich ezterech przykładach forma po- 
prawna wykazuje relatywnie mniejszą wysokość kości grochowej, 
aniżeli forma mniej poprawna lub wcale nie uszlachetniony prototyp. 

U bydła nadbużańskiego różniea w tym przypadku jest mniej- 
sza; podczas gdy w innych rasach wzrost się powiększał wskutek 
uszlachetnienia więcej, niż wysokość kości grochowej, to tymczasem 
u bydła nadbużańskiego wzrastał on prawie w takim samym sto- 
sunku. Być może, pozostaje to w związku z całą budową bydła nad- 
bużańskiego, a mianowicie z jego głębokim tułowiem i stosunkowo 
krótkiemi nogami. 


2. Wysokość stawu skokowego (przegubu, kości piętowej). 


W następujących tablicach (na str. 182—183) podaję dla sze- 
regu ras wysokość stawu skokowego (absolutną i w 9/, wysokości 
w kłębie). 

(patrz tablice str. 182 i 183). 
Wysokość stawu skokowego w ‘|, długości tułowia poziomej 


waha się: 
a) wśród krów z ziemi nurskiej między 295 —35'30/, (ampl. 5:8 %,) 
b) , — „sterdyńsk.czarnych [Z] , 292 —388, ( , 46 ,) 
И оов „ czerwonych [2] , 2885—3857, ( „ 685 ,) 
Wysokość stawu skokowego w ?/, wysokości w kłębie waha się: 
a) wśród krów z ziemi nurskiej między 34:3—39650/, (ampl. 5:350/,) 
ae „ sterdyńsk. czarnych [Ж] , 347—397 , 5209) 
D o, „ czerwonych [Z.] „ 341—401 „( „ 60 ,) 
Wysokość stawu skokowego w ?/, wysokości w kłębie wynosi: 


1) wśród krów z ziemi nurskiej: 


omike . . . » 088-846 9), 
о bo. Duda w 9882056 5 
са R 355—365 , 
№ 365—375 „ 
RN ; 375—385 , 
w В ; 385—895 , 
+ 39:5— 89-65 , 


182 DR. WALERYAN KLECKI 


Wysokość stawu skokowego (przegubu) w сш. 


Rasa albo odmiana 


Illiryjskie czarne 
Bretońskie pierwotne 
Illiryjskie płowe 

Ў brunatne 
Bretońskie uszlachetnione 
Bydło z ziemi nurskiej 
Ayrshire (W. 2] кын : 
Wschodnie Fryzy ezerwono-brunatne, Geest . 
Sterdyńskie czarne [Z.] 

czerwone [Z] . 

Anglery zarodowe . 
Shorthorny improved „BRA a Sr 
Oberinnthalery . 
Sterdyüskie [р.] 
Allgauery wirtemberskie 
Szwyce 
Pinzgauery 7 
Holendry, Geest à 
Czerwone ślązkie [L. i W.] 
Holendry wschodnio-pruskie 
Fryburgi 


Wsehodnie W czerwono-brunatne (eeng 
Marsch 


Holendry, Marsch (obie: tj > 
Wschodnie Fryzy srokate, Marsch, zarodowe 
Allgauery bawarskie . e 
Oldenburgi (Jeverland), Marsch . 
Shorthorny zarodowe szlezwickie (Eiderstadt) 
Simmenthalery badeńskie (Messkirch) . 


> oryg. szwajcarskie (Simmenthal- "-— 


x zarodowe, wyborowe 
i bawarskie (Miesbach) 


40-1 
40-2 
49 
4-0 
42:8 
43:3 (39-0 —48'0) 
45:5 
47-0 
48-2 (44:0 — 52:0) 
48-2 (440—50'5) 
49-0 
49:0 (47:0 —529:0) 
49:8 
50:7 (440—58'0) 
51:0 
51-1 (50-0—58:0) 
51:5 
52:0 (50:0 — 55:0) 


53:0 (51-0—56'0) 
53:0 
53:5 
58:5 
53:5 (49-0—575) 


58.5 
54-0 (440—970) 
549 
56-0 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 


183 


Wysokość stawu skokowego (przegubu) w */, wysokości w kłebie 


Rasa albo odmiana 


Shorthorny гоми oryg. angielskie, nagrodzone 
Fryburgi . ŚWIDA SE dun ; . 
Wschodnie Fryzy czerwono-brunatne, Geest 

Bydło z ziemi nurskiej 
Ayrshire [W. 2] 
Szwyce POR ZPR > 
Sterdyüskie czerwone (Z] . 

czarne [Z.] 
meme! 
Illiryjskie brunatne $3. 
Simmenthalery badeńskie Манын). 
Allgauery wirtemberskie . v: 
Shorth rny zarodowe szlezwickie (äert 
Czerwone ślązkie [L. i W.] 
Holendry wschodnio-pruskie 
Simmenthalery oryg. szwajcarskie, ЫРЫК asza) 
llliryjskie czarne d 
Simmenthalery zarodowe, wyborowe 
Illiryjskie płowe . 
Wschodnie Fryzy, ezerw-brun. Баъ i Marsch 
Bretońskie pierwotne . 
Bretońskie uszlachetnione . : 
Simmenthalery bawarskie —Q 
Oldenburgi (Jeverland), Marsch 
c zarodowe . . „EL 

Wschodnie Fryzy SECH Marsch, zarodowe 

Sterdyńskie [D.] 
Holendry, Marsch (zachodnie Pa 
Allgauery bawarskie . 
Oberinnthalery . 
Holendry. Geest 


1) W oryginale [A. 1] podano 38'4'/,, zamiast 28'0^/,. 


184 DR. WALERYAN KLKCKI 


2) wśród czarnych krów sterdyńskich [Z.]: 


вами... o e ФО МУУ 
Sila Í sis 35:15—56-15 „ 
spa 36:15—37:18 „ 
> y Ü 37:15— 3815 , 
»uba di 38:15—89-15 , 
s a 1 3915—3977 , 


Widzimy, że i pod względem relatywnej wysokości stawu sko- 
kowego czarne bydło sterdyńskie wykazuje większe wyrównanie 
w porównaniu z pierwotnego typu bydłem z ziemi nurskiej. 

Przeglądając liczby, zestawione w tablicy na str. 183, widzimy, 
że uszlachetnienie oddziaływa na wartość relatywnej (w tym przy- 

dku w stosunku do wysokości w kłębie) wysokości stawu skoko- 
wego wprost przeciwnie, jak na wartość relatywnej (w stosunku do 
wysokości nogi od łokcia) wysokości kości grochowej, a mianowicie: 
w rasach bardziej poprawnych relatywna wysokość stawu skokowego 
jest raczej większa. I tak: jest ona większa u bydła sterdyńskiego, 
niż u bydła z ziemi nurskiej (u czarnego sterdyńskiego nieco wię- 
ksza, niż u czerwonego), jest nieco większa u wyborowych Simmen- 
thalerów, niż u zwykłych, nieco większa u uszlachetnionego bydła 
bretońskiego, niż u pierwotnego. Wprawdzie różnice są małe, a przy- 
tem prawidłowość ta nie stosuje się wcale do tak wysoko poprawnej 
rasy, jak Shorthorny, ale jeżeli nie jest ona wynikiem przypadku, to 
stanowiłaby wyjaśnienie podanych na str. 173—174 obserwacyi, które; 
przemawiają za tem, że wskutek uszlachetnienia (o ile nie prze- 
ciwdziała zwrócona w tym kierunku sztuczna sele- 
kcya) następuje wzniesienie się zadu ponad poziom kłębu. Być 
może, obserwacyę tę tłómaczyć należy w ten sposób, że w pierw” 
szych fazach uszlachetnienia nadpęcie tylne szybciej rośnie w sto- 
sanku do wzrostu, niż przednie, albo bardziej się wyprostowywa, 
1 tem вашеш podnosi w górę tylną część tułowia. 

Wśród 27 czarnych krów sterdyńskich, 17 ma nasadę ogona 
umieszczoną niżej w stosunku do poziomu kłębu, niż przeciętnie w tej 
oborze, 10 ma nasadę ogona wyższą niż przeciętnie (t. j. przeszł o 
o 41 em. wyższą, niż poziom kłębu). Otóż zasługuje na uwagę. 

z pośród tych 10 sztuk, 8 ma wysokość przegubu w stosunku do wy- 
sokości w kłębie większą, niż przeciętnie w całej oborze 1). Z 13 krów 
. 3%) Jednakże należy zauważyć, że w oborze sterdyńskiej (czarnego bydła) jest 
więcej (15) sztuk, u których wysokość przegubu w stosunku do wysokości w kłębie 
jest większa, niż przeciętnie, aniżeli takich (11 sztuk), u których stosunek ten Je 


od przeciętnego mniejszy 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 185 


czarnych sterdyńskich, które mają najwyższy punkt krzyża wznie- 
siony więcej niż przeciętnie (t. j. więcej niż о 5:1 em.) ponad poziom 
kłębu, 9 ma zarazem przegub w stosunku do wysokości w kłębie 
wyższy, niż przeciętnie. Potwierdzając poprzednie wywody, fakty te 
również przemawiają za tem, że wzniesienie zadu jest skutkiem zna- 
czniejszego relatywnego wydłużenie nadpęci tylnych w stosunku do 
przednich, albo też wyprostowania się dolnej części nogi tylnej, 
wskutek czego zwiększa się wysokość stawu skokowego. 


XII. Grubość (obwód) nogi. 


W następujących tablieach (str. 185—186) zestawione są dla 
rozmaitych ras liczby, określające obwód przedniej nogi: 1) bez- 
pośrednio pod punktem Bielera, 2) w najcieńszem miejscu prze- 
dniego nadpęcia. 


Obwód nogi pod punktem Bielera w cm. 
Rasa albo odmiana em. 
Prółośskie ре. 29-0 (25'0 - 31-5) 
Шу ые powe 10000005 e. eS 31:9 
» GMB ИО ее Е 820 
Bardzo pierwotne karpackie z okolic Chabówki . . 32:7 
Bretońskie о... 341 
ПуЧГо sztomtnujskiej)) .... A V3 36 3 (320—440) 
BEA DRAMA. ooo SS у No 88:0 
ie AE S S oe o Ee 417 (880—47:0) 
" czarne 428 (37:5—47'0) 
» ezerwone 43:3 (40 5 — 46:0) 


(patrz tablicę str. 156). 


Powyższe liczby uczą nas, że u bydła z ziemi nurskiej 
obwód przedniego nadpęcia jest o 1—2:33 em. większy, 


') W pracy p. Ihnatowicza podano 33:7 cm., zamiast 86-8 em, (jak wy- 
kazała kontrola obliczeń przeciętnych z pomiarów, złożonych przez p. Ihnatowi- 


cza w Zarządzie Sekcyi rolniczej Komisyi fizyogr 


186 DR. WALERYAN KLECKI 


Obwód przedniego nadpęcia w 


ст. 


Rasa albo odmiana 


Bretońskie pierwotne . 

Пу) зе czarne 

Świętokrzyzkie 3 

Bardzo pierwotne S 2 kaj Chabówki 
Włościańskie czerwone polskie z powiatu wadowickiego 
lliryjskie płowe 

Bretońskie uszlachetnione 


Czerwone sigo ed eg hodowlanego iren 
w Wilam ach 


W Loun: czerwone * polskie z wystawy w Krakowie 


wa a 
— czerwone ki Ags: polskie, жаш pomiarów 
. 1900 


1. Jodłownik ç 

2. Raba Wyżnia 

3. Limanowa 

$. Róży . . 

5. Bierzanów 

Bydło z ziemi nurskiej . 

Auglery zarodowe 

Sterdyńskie [D.] . ... 
А czerwone [Z] 

ezarne [Z] . 
Wschodnie Е Hai о EH Gednomaáeisto) 


Oldenburgi (тада Mas 
Wschodnie Fryzy srokate, Marsch иу 
Pinzgauery . 
Czerwone Glązkie ^ i wj 
Holendry wschodnic-pruskie 
Simmenthalery bawarskie (Miesbach) 
Allgauery bawarskie . 

wirtemberskie A 
Бао badeńskie (Messkireh) A 


13:9 (12:4—15:0) 
13:9 
14-2 (18:0—15:5) 


148 (13:0—10:5) 


3 
16:7 (15-0—18:0) 
17:0 
17:7 (16:0—19:0) 
17:9 (17:0 — 19:5) 
18:1(16:5—20'0) 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 187 


niż u bydła rozmaitych odmian (więcej lub mniej pierwo- 
tnych) włościańskiego ezerwonego bydła polskiego, 
a mniej więcej tak samo duży, jakuzarodowego czer- 
wonego bydła polskiego z dworskich obór w Galicyi. 
Czarne bydło sterdyńskie ma nadpęcie jeszcze grubsze: o 15 ст 
que niż zarodowe czerwone bydło polskie w Galicyi, tylko 
m. „cieńsze, niż np. Oldenburgi. 

Pom а паз do pewnego stopnia o tem, о ile kość 
jest kata. kah p 

Nastepujace ter dają nam obraz wahań stosunku obwodu 
przedniego nadpęcia do długości tułowia w obrębie szeregu ras. 


Obwód po» nadpęcia w ?/, poziomej długości tułowia 


Rasa albo odmiana w 

Świętokrzyzkie P аА : 11:0 

Włościańskie czerwone ik z powiatu Sosy 11:1 

Bretońskie uszlachetnione . ak 11:8 

Bardzo pierwotne karpackie z okolie Chabówki . . 11:4 
ее polskie Zwiazsku җн me 

Wilamowicach . 114 

нй czerwone AW z wystawy w Krakowie 11:4 

Bretońskie pierwotne. . . . : и 11:5 
Sdt czerwone э ая polskie wedlug per 

. 1900 e 115 

1. Jodłownik ev a AR Ui. Po о м 112 

2. Raba Wyżnia . . "ecu DUM IA EE 11:5 

f LimnOWA  . ho ho Ww) ж у бес 11-6 

4. Kozy РАНИ. Ri M иреш 116 

b БИЛИИ. + у 0. oe LE EE 11:9 

ИПОН owa 00000000 EE 11:5 

Sterdynaski Шр, oue os RN IESUS I7 

» éBerwona Ap e vo o nons I8 

Бата e] Ve 0.0 00973 09 IN 

Miryjekie О. б у. , 12:3 

IBIDEM о ее. 12:4 


Bydło Ksiomiwarikiej o gë V Vs v ¿S ss, 125 


188 DR. WALERYAN KLECKI 


Obwód przedniego nadpęcia w °/, skośnej długości tułowia 


Rasa albo odmiana z^ 
Swietokrzyzkie postem" толы uM S UI. 10-7 
AMY я 10-8 
Kreta pierwotne Е 11:3 
ЕС" с. мш or rn te 11:5 
š Sarwono AJ V v 11:5 
ü OBEP WO gp ылыы ы Ip 
Wschodnie Fryzy ezerwono-brunatne, (jednomaściste), 
SEE a e Da ada 11:8 
Oldenburgi (Jeverland), Marsch `. . . . « . . . 11:9 
SONAR н а 11:9 
Bydloz ziemi nurskiej . ие 122 
Wschodnie Fryzy, srokate, Marsch, zarodowe . . . 12:2 
Cserwone blaki о 126 
Simmenthalery bawarskie (Miesbach) . . . . . . 1277 
Holendry wschodnio-pruskie . . . . . . . . . 13:0 
Simmenthalery badeńskie (Messkirch) . 137 
Algsuery ШААМ з à | 2-494 у, 13:8 
» ТИЛЛА ov олу o WM 144 


Z liczb tablicy na str. 187, widzimy, że i w stosunku do 
długości tułowia bydło nadbużańskie ma nadpęcie 
grubsze, niż czerwone bydło polskie w Galieyi, a u krót- 
kiego bydła z ziemi nurskiej ta relatywna grubość nadpęcia wy” 
stępuje jeszcze wyraźniej, niż u znacznie dłuższego bydła sterdyn- 
skiego. | 


Obwód przedniego nadpęcia waha się: 
a) wśród bydła z ziemi nurskiej między 15:0—18:0 em. (ampl. 3:0 em.) 
b) n ( H 30 ? ) 


„ sterdyńsk. czarnego [Z.] „ 165—900 , 
J i б p czerwonego [2] „ 170—195 , ( „ 25 di 


Obwód przedniego nadpęcia w 0/, długości tułowia poziomej 
waha się: 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 189 


a) wśród ауа. z ziemi nurskiej między 11:5 —13:8 */, (ampl. 2*30/,) 
E > 2. sterdyüsk.ezarnego[Z] „ 113 —191 „( , 18, 
ow =, > ezerwonego[Z], 1115—1275, ( , 16,) 


Obwód przedniego nadpęcia w 0/, wysokości w kłębie waha się: 


P wśród bydła z ziemi nurskiej między 13:0—15' (uu (ampl. фен 
» „ sterdyńsk. czarnego [Z] „ 13:4— "Cy FU) 
д n : „ czerwonego [Z] , 13 315. i бое 


ота eege nadpęcia w ?/ poziomej długości tulo- 
wia wynos 


1) wśród krów z ziemi nurskiej: 


ик D . "777: 15519095, 
5 7 гуу с . 120—130, 
» ©» ika аа 4180-4886 
2) wśród czarnych krów sterdyńskich: 
u sztuk 24 осо АА 
» ri . 122—131, 
XIII. Rogi. 


1. Długość rogów. 


bdeg, y a dwu tablicach zestawione są liczby, określające 
dla szeregu ras i odmian długość rogów, mierzoną po zewnętrznym 
obwodzie; w jednej tablicy podane są wymiary długości rogów w 
w drugiej w 9/, długości głowy, mierzonej do przedniej krawędzi 
wargi górnej. 
—— tablice str. 190, 191 i "is 


skiej ma rogi cokolwiek krótsze, niż włościańskie czerwone polskie, 


a sterdyńskie czarne !) ma rogi cokolwiek dłuższe, niż zarodowe 


J Dłagość rogów czerwonego bydła sterdyńskiego jest według liczb tablicy 
cokolwiek mniejsza, niż czarnego po enn z tego powodu, y czerwone 
miały końce rogów obcięte, co p. Zakrzewski w swojej pracy wyraźnie za- 
znacz, 


190 DR. WALERYAN KLECKI 


> rogów w em. 


') W pracy p. Ihnatowieza podano 23:5 cm., zamiast 


Rasa albo odmiana 8 e Е 
2: = = 
Czarnogórskie południowe . 167 | 104 | 220 
Illiryjskie czarne 18:0 == 
Czarnogórskie wschodnie 183 | 118 | 275 
Czerwone ślązkie [L. i W.] 185 | — A 
Illiryjskie brunatne 205 | — 
Świętokrzyzkie . 207 | 150 | 300 
Bardzo pierwotne SQUE z okolie Chabówki 21:3 = 
Holendry, Geest [W. 1, str. 167] 320 | 160 | 320 
Illiryjskie płowe 22-2 шс. 
Fryburgi [W. 1, str. 296] 2895 | — ns 
Ilolendry Marsch (zachodnie Fryzy) [W. 1, six. . 167] 28:5 | 180 | 330 
Bydło z ziemi nurskiej”) 239 | 190 | 305 
Szwyce [W. 1, str. 256] 243 | 180 | 800 
Bretońskie pierwotne . 245 | 150 | 550 
—— enis еи hodowlanego ОО 
Пато š 2251 = 
Włościańskie czerwone polskie z wystawy w Kra- 
kowie Ux. co а, 24-6 > = 
Pinzgauery Ай : 250. = > 
Simmenthalery zarodowe, wyborowe и: — sę 
Anglery zarodowe eg dé? 260 | .— "= 
Wschodnie Fryzy srokate, Marsch, zarodowe 980 |" — ег 
e czerwono-brunatne, Goa 
Marsch 26:0 p Sg 
Włościańskie czerwone ART z powiatu edia 265 | 175 | 355 
Holendry wschodnio-pruskie 27:0 (di 
Sterdyńskie [D.] . 275 | 210 | 330; 
H czerwone [Z.] ; у 279 205 | 320 
gees EE mw. ° (Siwmenthal- ono | 180 530 
Bretońskie uszlachetnione . 285 320 
23:9 em. 


191 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 
Długość rogów w cm. 
сга | Ë 
Rasa albo odmiana > | Е Е 
33 
с А 2 
Ayrsbire [W. 1, str. 288] 28:5 | | 
Allgauery bawarskie . 28:5 | Al | — 
» wirtemberskie 29:0 | | 
Simmenthalery bawarskie (Miesbach) 29:0 | ке | == 
uha czerwone ч. VAM жей | к | | 
. 1900 94 | — = 
1. Raba Wyżnia 25:5 p Ren 
2. Jodłownik 28:9 E D 
3. Bierzanów 295 | — | — 
4. Kozy 29-5 | = | — 
5. Limanowa ж 88-75 | — | — 
Sterdyńskie czarne [2]. . 297 | 230 | 355 
Devon, zarodowe, nagrodzone . 300 | — | — 
Oldenburgi (Jeverland) Marsch 305 | — = 
Ayrshire [B.] 31:5 | 28-0 | 400 
Simmenthalery Байей :Кіе омо 32:5 | ER | 


Długość rogów w ?/, długości głowy do przedniej krawędzi wargi górnej 


E 


Rasa albo odmiana 


Czerwone ślązkie [L. i W.] 
Czarnogórskie poludniowe . 


Fryburgi . 


Illiryjskie ezarne 


Czarnogórskie wschodnie 


Illiryjskie brunatne 


Świętokrzyzkie à 


Holendry, Marsch (skakodzie fos 


Simmenthalery zarodowe, „ша 


Geest 


192 DR. WALERYAN KLECKI 


Długość rogów w ?/, długości głowy do przedniej krawędzi wargi górnej 


Rasa albo odmiana /o 
Szwyce . К iE MN T 46:55 
Bydło z ziemi Талга) ES ol 47:5 
Bardzo pierwotne karpackie z okolic Chabówki . . 47:7 
Wschodnie Fryzy, srokate, Marsch, zarodowe . . . 49-1 
Wschodnie Fryzy, czerw.-brun. (jednomaściste), Marsch 491 
Pinzgauery . . а i 49:5 
Holendry wschodnio- aa Foi ca. oe s s 50:5 
Iliryjskie płowe . . . . S i 50:9 
Simmenthalery oryg. szwajc. а. aa . 511 
Уве. czerw. polsk. z wystawy w Krakowie w 1897 г. 51:7 
Czerwone polskie Związku hodowl. włośc. w Wila- 

попа з NASA S LV. 52:3 
АНДАС myć >... í S 52:3 
Angry ИККИ : =. s. sS. 068. 90 52:5 
Allgauery wirtemberskie . . . a d у 52:7 
Simmenthalery bawarskie (Miesbach) o. 09 у, 582 
Bterdyńskie czerwone [Z.] . . . . ;, 53:5 

а UE] 0: 0... - 54:45 
Oldenburgi, (Jeverland) Marsch . . . . . . . . 56:0 
Brotonekio perwofab .—— 2. 01%, . à. 56:3 
Sterdyńskie czarne [2]. . . . RA 56:9 
Włościańskie czerw. polskie z powiatu Widisisklogo 57:0 
Ayrshire Iw. 1, str. 233] . . . <a x > 588 
Simmenthalery badeüskie байнын. +. алы! а 591 

Zarodowe czerwone bydło polskie, według pomiarów 

Yr ..,,.., o 2. DUU 
L Raba ME 52°2 

«= ЖИК уо KU 576 
ио 59:8 

кл о O Vv 60°0 

о PE S Hood: dmi 172 

Bretońskie uszlachetnione . . . . . . . . . . 62:8 


Devon, zarodowe, nagrodzone. . . M Rex ba 66:7 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 193 


czerwone polskie). W stosunku do długości głowy, rogi bydła nad- 
użańskiego są wyraźnie krótsze, niż czerwonego bydła polskiego 
w Galieyi, eo tłumaczy się tem, że jak widzieliśmy poprzednio, by- 
dło nadbużańskie ma głowę przeciętnie dłuższą, niż czerwone polskie. 

Jednakże wahania długości rogów są znaczne; amplituda tych 
wahań wynosi około 12 em. 


2. Grubość rogów. 


. О grubości rogów dają pojęcie zestawione w następującej ta- 
bliey pomiary obwodu rogów u nasady. 


Obwód rogów u nasady 
w сш. 


Rasa albo odmiana 5 L E 

S | B E 

E Я 8 

Num E = = 
Bardzo pierwotne karpackie z okolic Chabówki . . . | 12:4 — 

Е [100 [46-6 

EE esar © 0.000 0172933020 В == — 

Czerwone polskie Związku hodowlanego włościańskiego 
w. Wiląsiówicachk эм. 5. Roo 480 — — 
Bretońskie pierwotne . . . 13:1 | 100 | 165 


Włośc. czerw. pols. z wystawy w Krakowie w 1897 r. | 134 — 
Włościańskie czerwone polskie z powiatu wadowickiego | 146 | 11:5 | 180 


Bydło g sieminurskiej . 5 ooo «o5 KIKA 1: НОС: 190 
Bretońskie uszlachetnione . . . . . . . . . . | 1485} — — 
Illiryjskie płowe . 149 dia “= 
» Danao о... | — — 
Zarodowe czerwone polskie, według pomiarów z r. 1900 | 155 | — — 
íi Baba и... ы — e 
2. Jodłownik . 153 — — 
3. Bierzanów . 16:4 | — — 
4. Kozy 165 | — [^ 
5. Limanowa . WARN dne 1685 | — — 

Дуе [В]. Quo co on у, P109 MMO) 190 


Sterdyńskie czerwone [Z.] 
х czarne [Z.] 
n [р.] 


Spraw. Kom. fizyogr. Т. XXXVII. Część III. 


194 | "DR. WALERYAN KLRCKI - 


Z powyższych liczb wynika, że przeciętnie bydło nadbużań- 
skie ma rogi u nasady (domniemalnie także i w dalszym przebiegu) 
eokolwiek grubsze, niż galicyjskie bydło czerwone; jednakże w nie- 
których oborach BE pcz Ą bydło ma rogi w przecięciu nawet 
grubsze, niż w oborze sterdyńskiej. ; i 

^ Wogóle rogami bydło nadbużańskie malo się różni od pod- 
karpackiego „czerwonego bydła polskiego*: u nadbużańskiego są one 
w przecięciu może cokolwiek krótsze i grubsze, ale różnica jest 
w każdym razie nieznaczna. 


Porównanie poprawnego bydła nadbużańskiego w Sterdyni 
z galicyjskiem bydłem ,,czerwonem polskiem* i z pierwotnego 
typu bydłem nadbużańskiem ż ziemi nurskiej. | 


Oparte na pomiarach, szczegółowe studya morfologiczne dopro- 
wadziły nas do wniosku, że składem swoim bydło nadbużańskie 
różni się od hodowanego w Galieyi t. zw. „czerwonego polskiego“ 
bydła. Pod niektórymi względami różnice są nieznaczne, pod innym! 
różnice te są tak duże, że one same już (bez danych kraniologi- 
cznych) mogą nas skłaniać do przypuszczenia, iż dwie te odmiany 
bydła są zupełnie różnego typu. I tak, co się tyezy poprawne) 
formy bydła nadbużańskiego, t. j. bydła sterdyńskiego, przekonały 
nas pomiary, że bydło to jest znacznie większe od poprawnego 
czerwonego bydła polskiego: w przecięciu jest ono о 7—8 еш. od 
niego dłuższe, o przeszło 6 em. wyższego wzrostu. Pe 

Przecietna długością swoją nie dorównywa bydło sterdyńskie 
bydłu rozmaitych poprawnych ras zagranicznych, takich np. Ја 
Holendry, a nawet jak czerwone bydło ślązkie, a tem mniej jak пр. 
Simmenthalery, — ale może się ono mierzyć z rasami mniejszemi, 
jak np. Anglery, a nawet Allgauery, do których przeciętnej długość! 
dochodzą najdłuższe krowy w oborze sterdyńskiej. Przeciętną dłu- 
gość Ayrshire'ów lub Oberinnthalerów bydło sterdyńskie w prze” 
cięciu nie tylko osiąga, ale nawet przewyższa. Wzrostem bydło ster- 
dyńskie przewyższa Anglery, a roślejsze sztuki w oborze sterdyńskiej 
dochodzą takiego wzrostu, jaki w przecięciu wykazują Allgauery 
lub wschodnie Fryzy. 

omimo że wielkością swoją bydło sterdyńskie przewyższa 
galicyjskie bydło czerwone, nie wykazuje ono jednak większego 
relatywnego wydłużenia. t. j. stosunek wzrostu do długości tu- 
łowia jest w przecięciu mniej więcej taki sam, tak dla jednej, ja 
i dla drugiej z porównywanych odmian polskiego bydła krajowego: 

Nogi ma bydło sterdyńskie zarówno w stosunku do wzrostu; 
jakoteż w stosunku do długości tułowia, krótsze, niż poprawne 
bydło ezerwone polskie, pierś ma wybitnie głębszą, zarówno 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 195 


D 


w kłębie. Glow a -— jest mniej więcej takiej samej długości 
w stosunku do długości tułowia, jak u bydła czerwonego polskiego, 
szyja — w stosunku do długości tułowia jest krótsza, przednia 
część tułowia jest również relatywnie krótsza, niż u czerwonego 
bydła polskiego w Galieyk o 
Wymiary poprzeczne bydła sterdyńskiego są wogóle dosyć duże. 
Pierś ma budowę klinowatą: z przodu (w barkach) jest 
relatywnie węższa, niż u czerwonego bydła polskiego, chociaż 
absolutnie jest cokolwiek szersza; z tyłu (za łopatkami) jest ona 
ardzo szeroka, zarówno absolutnie, jakoteż relatywnie, czy to 
w stosunku do wysokości w kłębie, ezy też do długości tułowia lub 
do jego głębokości (pomimo że ta głębokość jest, jak widzieliśmy, 
znaczna). Relatywną przeciętną szerokością piersi za łopatkami bydło 
sterdyńskie zbliża się do Oldenburgów lub wschodnich Fryzów, 
a znacznie przewyższa czerwone bydło polskie. Ponieważ u bydła 
sterdyńskiego pierś jest za łopatkami zarówno znacznie szerszą, jak 
1 głębszą, niż u czerwonego bydła polskiego, przeto i obwód jej 
Jest u bydła sterdyńskiego znacznie (w przecięciu o mniej więcej 10 


E were jakoteż w stosunku do długości tułowia i do wysokości 


еш.) większy. 

Podobny kształt jak pierś, ma i zad: z przodu (w biodrach) 
szerokość ządu jest wprawdzie u bydła sterdyńskiego absolutnie 
1 w stosunku do wzrostu, a nawet w stosunku do długości tułowia 
większa, niż u czerwonego bydła polskiego, ale różnica nie jest 
wielka, a w stosunku do głębokości piersi (odpowiadającej ponie- 
kąd głębokości tułowia) szerokość w biodrach jest u czerwonego 
bydła sterdyńskiego nawet mniejsza, niż u czerwonego polskiego ; 
z tyłu (między wyrostkami kulszowymi) zad jest u bydła sterdyń- 
skiego znacznie szerszy, zarówno absolutnie (o mniej więcej 6 
em.), jakoteż w stosunku do długości tułowia lub wysokości w kłębie. 

Nadpeeie jest w porównaniu z czerwonem bydłem polskiem 
o blizko 11/5 em. grubsze (o blizko Di em. cieńsze, niż np. 
u Oldenburgów); jest ono także grubsze, jeżeli wartość jego wy- 
razimy w 0/, długości tułowia. x 

Długość rogów nie wykazuje eharakterystyeznej różnicy; 
w stosunku do długości głowy, ma bydło sterdyńskie rogi 
krótsze, niż czerwone bydło polskie. Rogi bydła sterdyńskiego są 
przytem w przecięciu cokolwiek grubsze. ; U 

Powyżej podany opis ilustrują następujące dwie ryciny (fig. 
1 i fig. 2) oraz tablice na końcu niniejszej pracy (Tabl. I i Tabl. 
II). Ryciny te i tablice zostały wykonane podług fotografii, uprzej- 
mie mi ofiarowanych w r. 1902 przez p. Ludwika Górskiego. 
Fig. 1 i fig. 2 oraz tabl. I przedstawiają krowy sterdyńskie z epoki 
dawniejszej, kiedy obora krajowego bydła w Sterdyni niezawodnie 
mniej była uszlachetniona, niż obecnie. Tabl. II, wykonana podług 

13* 


różnice pomiędzy tem bydłem 


196 


DR. WALERYAN KLECKI 


nowszej fotografii z r. 1902, przedstawia kilka czarnych krów ster- 
dyńskich współczesne ego, bardziej uszlachetnionego typu krajowego !). 
Nakr 


ślona powyżej morfologiezna charakterystyka krajowego 
bydła w векш przedstawi ia nam w streszczeniu najważniejsze 


Fig. 1 


a poprawnem „czerwonem bydłem 


рош, hodowanem w Galicyi w oborach dworskich, złączonych 
Y Je deg z rycin Geier cynkotypii) oddałem do anpor Redakcyi 
y Rolniczej w zawie dla zużytkowania jej w z dnia 15 
riche 1902 r., rd | 2 рр jubileuszu prezesa dikigo, 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 197 


w hodowlany Związek. Charakterystyka ta opiera się na szezegó- 
łowej i krytycznej analizie obfitego materyalu, — całego, jaki do- 
tychczas posiadamy. Niezupełnie się ona zgadza z opisem 1), jaki 
w r. 1899 podał Dr. Witold Swiecieki w pracy o ezerwonem 


Fig. 2. 


bydle polskiem. Opierając się na kilku pomiarach, wykonanych przez 
p. Dehnela, a przytoczonych przez p. Miszews kiego w arty- 


kule jego z r. 1897, podaje Dr. Święcicki następujący opis składu 


1) Gazeta Rolnicza 1899. Nr. 11, str. 119 — 120. 


198 DR. WALERYAN KLECKI 


bydła w Sterdyni: „Jest to bydło o zadzie ostrym i wyższym od 
przodu, o dość wązkiej i płytkiej piersi, o dużej i długiej głowie* 
„kształty mało szlachetne i niedość jednolite, a maść jeszcze do 
takiego stopnia nieustalona, że podczas wystawy od jednej z wy- 
stawionych czarnych krów urodziło się cielę — całkiem czerwone 1)“. 

Sprawa maści wyświetloną została w pracach pp. Zakrzew- 
skiego i Ihnatowicza, a powyżej (na str. 67) przypomniałem 
podane przez p. Miszewskiego wytłumaczenie, skąd się wzięła 
czerwona maść u owego cielęcia z wystawy w Warszawie”). Co się 
zaś tyczy składu, istotnie bydło sterdyńskie ma głowę długą, 
a zad wyższy od przodu, w żadnym jednak razie nie można mó- 
wić o piersi płytkiej, skoro wybitna głębokość piersi sta- 
nowi charakterystyczną w tej oborze właściwość, a zdaje się na- 
wet rasową cechę bydła nadbużańskiego wogóle. Oceniając bydło 
sterdyńskie przez porównywanie go z poprawnem bydłem rozmai- 
tych zagranicznych ras, niezawodnie wypadnie je nazwać mniej 
szlachetnem. Według pomiarów, wykonanych przez p. Zakrzew- 
skiego, jest to bydło w porównaniu z bydłem poprawnem 
„rozmaitych ras zaehodnio-europejskich: średniej wiel- 
kości. o tułowiu krótkim w stosunku do wzrostu, osadzonym na 
nogach krótkich (podług nowych norm Wernera), o piersi, której 
głębokość jest średnia. prawie już wielka, szerokość zaś w barkac 
— mała, za łopatkami — dostateczna, o zadzie na szerokość roz- 
winiętym niezupełnie dostatecznie, wreszcie z głową długą. Jak z tego 
streszezonego opisu widać, pod niektórymi względami (głębokość piersi 
i krótkość nóg) bydło sterdyńskie wytrzymuje porównanie nawet 
Z poprawnemi rasami zagranieznemi; pod innymi względami — oczy- 
wiście im nie dorównywa. 

Jednakże Dr. Święcieki opisuje bydło sterdyńskie w wy- 
czerpującym artykule o „czerwonem bydle polskiem*, о którem 
wyraża się bardzo pochiebnie, gdy tymczasem o bydle sterdyńskiem 
pisze, że „nie znać na tem bydle trzydziestu lat systematycznej 
pracy*. Tymezasem studya nasze wykazują w sposób ścisły i bez- 
stronny, że w porównaniu z czerwonem bydłem polskiem, ster- 
dyńskie ma kształty pod niektórymi względami (gło- 
wa, stosunek wzrostu do długości tułowia, szerokość w biodrach) 
mniej więcej tego samegostopnia poprawności. pod in- 


1) Sprawozdanie z wystawy w Warszawie przez J. Ryxa, Rolnik i Ho- 
dowca 1897, Nr. 27 i 28. 

2) Wspomniany tu fakt urodzenia sie podczas wystawy w Warszawie cie- 
lęcia czerwonego od krowy czarnej przytacza także p. Stanisław Ku czyńs 
w artykule „W sprawie podniesienia hodowli bydła w gubernii siedleckiej*. 
zeta Rolmicza 1902, Nr. 18—19), widząc w nim dowód niedostatecznego ustale- 
nia rasy. | 


STUDYA NAD.BYDŁEM:. ROGATEM W POLSCE 199 


nymi (wielkość, szerokość za łopatkami, głębokość piersi, szerokość 
między wyrostkami kulszowymi) znacznie bardziej popra- 
wne. Tylko w barkach pierś jest stosunkowo wązka (w stosunku 
do. długości tułowia i do wzrostu), i na tę okoliczność należałoby 
przy selekcyi zwrócić baczniejszą uwagę. 

Przeciwko twierdzeniu Dr. Święcickiego, że na bydle 
sterdyńskiem „nie znać trzydziestu lat systematycznej pracy“, — 
przemawia przeprowadzone w niniejszej pracy porównanie kształtów 
pierwotnego bydła nadbużańskiego z ziemi nurskiej i poprawnej 
jego edycyi — bydła sterdyńskiego. Porównanie to pokazało, że 
od wpływem hodowli w Sterdyni, krajowe bydło nadbużańskie do- 
syć daleko odbiegło od swojego prototypu z ziemi nurskiej, przy 
większej poprawności kształtów zachowując jednakże zasadnicze 
swoje znamiona rasowe. 

I tak przez hodowlę w Sterdyni bydło nadbużańskie znacznie 
się powiększyło. Ponieważ wysokość w kłębie zwiększyła się 
tylko o 11—11:1 cm.) а długość tułowia az o 18-5—19:2 em, 


о 1:2—150/,, w stosunku do wysokości w kłębie o 2:6—:%*10/,, 
а w stosunku do głębokości piersi o 3'8—83'90/,), czyli u bydła 
sterdyńskiego jest ona o 18'9—20'550/, większa, niż u bydła z ziemi 
nurskiej. Obwód piersi zwiększył się о 195—216 em, czyli 
o 12:0—13:250/, wartości pierwotnej. 

Wydatnie rozszerzył się także zad. W biodrach szero- 
kość tułowia zwiększyła się о 62—7'1 em. (w stosunku do długości 
tułowia o 0:1 —050/, , w stosunku do wysokości w kłębie o 1:6 —2:55*/,, 
a w stosunku do głębokości piersi o 1-65—2'150/,), czyli о 142 — 
do 16'250/, pierwotnej szerokości w biodrach. Szerokość tułowia 
z tyłu powiększyła się о 46—56 em. (w stosunku do długości tu- 


1) W tem zestawieniu porównawczem podaję dla każdego pomiaru po dwie 
liczby, odpowiadające wymiarom czarnego i czerwonego bydła sterdyńskiego, p 
dług pomiarów p. W. Zakrzewskiego. Relatywne wymiary wyrażone są w "ie 
poziomej długości tułowia. 


200 DR. WALERYAN KLECKI 


łowia о 0'9—150/,, w stosunku zaś do wysokości w Seid o 1:9 
do 2:70/,), czyli o 20:1—24:45"/, szerokości pierwotne 

„Zwiększenie absolutnych wymiarów jest większe, | niż tych sa- 

wymiarów relatywnych (w stosunku do długości tułowia, 
> jakoś w kłębie lub głębokości piersi), z tego powodu, że za- 
równo długość tułowia, jakoteż wysokość w kłębie i głębokość piersi 
również dosyć wydatnie się zwiększyły. 

W każdym razie widzimy, że bydło sterdyńskie ma 
kształty o wiele poprawniejsze iszlachetniejsze, niż 
bydło z ziemi nurskiej, a mianowicie: w porównaniu 
z bydłem z ziemi nurskiej Jest ono większe, bardziej 
wydłużone, ma krótszą głowę i nogi.a znacznie szer- 
szy tułów, tak z przodu (pierś), jaki z tyłu. 

Nadto bydło sterdyńskie cechuje większe niż u bydła z ziemi 
nurskiej wzniesienie zadu ponad poziom przodu i o 1:2—1'4 em. 
grubsze nadpęc 

Powyższe phe wykazały także, ze w oborze sterdyń- 
skiej wyrównanie jest niezawodnie większe, niż wśród 
pierwotnego bydła z ziemi nurskiej, choć zapewne 
jest ono jeszcze niedostateczne. 

Nie bez poważniejszego znaczenia jest wreszcie fakt, wynika- 
kający bezpośrednio z pomiarów p. Wacława Zakrzewskiego 
(str. 32—35), że czarne bydłosterdyńskie składem swoim 
nie różni się zasadniczo od czerwonego. Ze studyów mo- 
ich nad zebranym przez p. Zakrzewskiego materyałem wynika 
nadto, że czarne е sterdyńskie jesto wiele bardziej 

wyrównane, niż czerwone, co się tłumaczy tem, że hodowla 
czarnego bydła w ү prowadzi się przez dłuższy czas, niż ho- 
dowla bydła czerwonego. 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 201 


Zakończenie. 


sama myśl podjęcia takich studyów mogłaby się n Sg dziwną, 


chęci naszych hodowców do naśladowania przykładu, danego przez 
p. Górskiego. Jednakże gdyby jedynym celem tych studyów 
miało być zachęcenie naszych hodowców do pracy nad uszlachetnie- 
niem krajowego bydła, to i ten piękny cel nie usprawiedliwiałby 
dostatecznie rozmiarów niniejszej pracy, gdyż zapewne możnaby 
go osiągnąć w inny sposób, nie poddając tak szczegółowej analizie 
jednej obory krajowego bydła. : : 
Podejmując te studya, wprawdzie powodowalem się chęcią po- 
dania naszym hodowcom dokładnych wiadomości o bydle nadbu- 
żańskiem i zachęcenia ich do pracy nad bydłem krajowem wogóle; 


202 DR. WALERYAN KLECKI 


przyznaję jednakże, że oprócz tego miałem szerszy cel naukowy na 
oku, i ten cel, zdaniem mojem, w zupełności tłumaczy, dlaczego 
bydło nadbużańskie zostało poddanem tak szczegółowemu badaniu. 
We wstępie do niniejszej pracy częściowo wyłożone zostały poglądy, 
które mnie skłoniły do podjęcia studyów nad bydłem rogatem w na- 
szym kraju, z pomocą uczniów moich. W zakończeniu może będzie 
na miejscu rozwinąć niektóre myśli, które już na tle pierw- 
szych naukowych wyników tej pracy poglądy owe 
oświetlają. 

Zgromadzony i rozebrany w niniejszej pracy materyał cyfrowy 
dał nam wiele wskazówek, tyczących się ogólnej metodyki pomia- 
rów i właściwego ich interpretowania. Przeprowadzone w tej pracy 
badanie granic wahań pomiarów w obrębie jednego chowu i w obrę- 
bie szeregu ras przyczyni się niezawodnie do ściślejszego określe- 
nia rzeczywistej wartości pomiarów. 

гасу tej okazuje się nadto, że postęp w uszlachetnieniu 
istotnie znajduje wyraz w wynikach pomiarów, a przytem, że w pe- 
wnej mierze pomiary uwydatniają korrelacyę między różnymi wy- 
miarami, a względnie stosunkami wymiarów, oraz korrelacyę 
między zmianami tych wymiarów. sprowadzonemi przez uszlachet- 
nienie. Na str. 119 i dalszych starałem się bliżej wyjaśnić sprawę 
„wskaźników poprawności* oraz wzajemnego ich związku; sądzę, 
że wyłożone tu, nader zresztą proste zasady pozwolą w przyszłości 
lepiej i gruntowniej interpretować otrzymane za pomocą pomiarów 
wyniki. Niektóre fakty, ujawnione w niniejszej pracy, a tyczące Się 
pewnych szczegółów budowy, nie są może pozbawione szerszej do- 
niosłości. I tak uogólnionem zostało spostrzeżenie, zrobione przez 
prof. Adametza na podstawie studyów nad ezerwonem bydłem 
polskiem, że w chowach już cokolwiek uszlachetnionych, cięższych 
1 większych, wzniesienie zadu ponad poziom kłębu jest znaczniejsze, 
niż w chowach zupełnie pierwotnego typu. W powyższej pracy wy- 
kazałem (str. 178—174), że ten związek między stopniem uszla- 
chetnienia i relatywnem wzniesieniem zadu stwierdzić można także 
u bydła bretońskiego i nadbużańskiego, co upoważnia do przypu- 
szezenia, że związek ten nie jest przypadkowym, ale ma znaczenie 
istotne, ugruntowane w samej naturze rzeczy. Usiłowałem fakt ten 
wyjaśnić (str. 180—181 i 184) tem, że, w miarę. uszlachetnienia, 
relatywny rozwój przedniego i tylnego nadpęcia nie jest równo- 
mierny. 
Jeżeli dalsze badania potwierdzą fakt, wynikający z materya” 
w, opracowanych w niniejszej rozprawie, że mianowicie w miarę 
uszlachetnienia, głębokość piersi zwiększa się mniej więcej w takim 
samym stosunku, jak długość tułowia (str. 97, str. 108—109), i że 
wskutek tego stosunek głębokości tułowia do jego długości mało 
zależy od stopnia uszlachetnienia, to fakt ten może będzie 


łó 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 203 


p _ 
dzenie szybkiego rozwoju i t. d.), albo wreszcie na takie uksztalto- 
wanie głowy złożyły się obydwa te czynniki; ale w jakiej mierze 
każdy z tych dwu czynników wpływał, — tego nie wiemy. Otóż 
znalezienie takiego stosunku (a jest nim, być może, stosunek głębo- 

ości piersi do długości tułowia), który od stopnia uszlachetnienia 
mało zależy i tem samem jest cechą par excellence rasową, istotnie 
może oddać usługi nauce o rasach. 

Jednakże zdaje mi się, że najbardziej interesującym wynikiem 
naukowym studyów nad bydłem nadbużańskiem jest wykazanie, że 
rozmaite właściwości (w porównaniu z czerwonem bydłem 
polskiem) bydła sterdyńskiego, а więc bydła już dosyć 
uszlachetnionego, jakby w zawiązku odnaleźć można 
w tego bydła prototypie, t.j. w bydle z ziemi nurskiej, 
przez którego uszlachetnienie powstało sterdyńskie. 
Pokazało się, że temi samemi cechami morfologicznemi ilościowemi, 
któremi się różni poprawne bydło nadbużańskie od poprawnego czerwo- 
nego polskiego, różni się też pierwotne nadbużańskie bydło od pierwo- 
tnego karpackiego, wzgl. włościańskiego czerwonego polskiego bydła. 
I tak, znaczna wielkość bydła nadbużańskiego, relatywnie krótki jego 
tułów, krótkość nóg, wybitna głębokość piersi, długość głowy, pierś 
węższa z przodu, szersza z tyłu, większy obwód piersi, szerszy mię- 
dzy wyrostkami kulszowymi zad, grubsze nadpęcie, — wszystkie te 
właściwości występują u bydła nadbużańskiego przy porównywaniu 
go z ezerwonem podkarpackiem, niezależnie od tego, czy 
porównywamy ze sobą obydwa typy pierwotne, czy 
obydwa typy poprawne. 

Z tego wynika, że w ten sposób przeprowadzone zoo- 
metryczne studya dają możność zwiększą pewnością 
wykrywać zasadnicze różnice między rasami 1 od- 
słaniać istotne morfologiczne cechy rasowe, t. j. ta- 
kie, które powstały przez dobór naturalny, wpływy 
klimatu, gleby itd, oddzielając je od takich, które 
będąc podobnej natury, są jednak albo wynikiem 


204 DR. WALERYAN KLECKI 


sztucznej selekeyi (a wzgl. żywienia, wychowu it. d), 
albo są tylko pozorne. 

daje mi się, że fakt ten został tu po raz pierwszy ściśle wykazany 
metodą, która dotychczas stosowaną nie była. Fakt ten jest o tyle 
pewny, o ile dostateczne i pewne są pomiary, na których podstawie 
został stwierdzony. Jednakże gdyby nawet pomiary te nie były do- 
statecznie ścisłe lub nie dosyć liczne, to w każdym razie podaną 
została metoda, za pomocą której można będzie się przekonać, czy 
i o ile ważny ten fakt jest prawdziwy. 

Zasadniczą tej metody właściwością jest porównywanie bada- 
nych ras, z uwzględnieniem dla każdej z nich rozmai- 
tych stopni uszlachetnienia; porównywa się więc badane 
typy nie tylko w ich uszlachetnionej postaci, ale także w roz- 
maitych etapach tego uszlachetnienia, oraz w postaci zupełnie 
pierwotnej. Autorowie niemieccy nie zwrócili uwagi na możliwość 
zastosowania takiej metody zapewne dlatego, że w ojczyźnie ich 
rzadko kiedy nadarza się sposobność badania bydła rasowo czystego 
w dwu wydaniach: poprawnem i pierwotnem; często bowiem tam, 
gdzie bydło zostało uszlachetnionem, materyału pierwotnego, z któ- 
rego ono powstało, już się nie spotyka. U nas sposobność taka zda- 
rza się częściej, i ta okoliczność oraz studya, przeprowadzone prze- 
zemnie dawniej (w r. 1895 i 1896) w Bretanii, nasunęły mi myśl 
wprowadzenia takiej porównawczej metody. Typ pierwotny bydła 
nadbużańskiego jest rasowo czystym, a obora sterdyńska jest jedy- 
nym uszlachetnionym reprezentantem tego bydła, posuniętym w por 
prawności dosyć daleko. Z tego powodu obora sterdyńska i bydło 
z ziemi nurskiej szczególnie się nadawały do studyów, wykonanych 
tą metodą, a porównanie z czerwonem bydłem w Galieyi nastręczało 
się samo, dzięki gruntownym badaniom, jakie nad tem bydłem 
przeprowadził prof. Adametz. us 

Użycie podanej tu metody porównywania dwu үрел pierwo- 
tnych i odpowiednich dwu poprawnych prowadzi do wniosków; 
mających zastosowanie przy rozstrzyganiu niektórych pytan, jakie 
nam nastręcza hodowla praktyczna. I tak, jeżeli widzimy bydło po- 
prawne krajowego pochodzenia, to sam jego wygląd nie daje nam 
dostatecznie pewnej podstawy do odpowiedzi na pytanie, czy Zà- 
sadnicze właściwości budowy tego bydła są wynikiem połączonego 
działania dziedziczności i uszlachetnienia (przy zastosowaniu chowu 
czystego), czy też zostały wytworzone głównie przez wpływ obcej 

1. Otóż metoda, przez nas użyta, do pewnego stopnia pozwala 
określić, czy pewne cee y morfologiczne ilościowe 
(t. j. wielkość pewnych wymiarów lub stosunków wymiarów) w pe- 
wnym chowie poprawnym głównie są odziedziezone 
ро materyale pierwotnym, z którego powstał, czy też 
przeważnie są one wynikiem jakiegoś, być może 


STUDYA NAD BYDŁEM ROGATEM W POLSCE 205 


zatajonego, krzyżowania, a przynajmniej metoda nasza po- 
zwala stwierdzić, że to ewentualne krzyżowanie nie wy- 
warło decydującego wpływu. W przypadku np. który nas 
obchodzi, możemy śmiało powiedzieć, że jeżeli bydło sterdyńskie 
ma w sobie domieszkę krwi Angeln lub Szwye, to w każdym ra- 
zie domieszka ta nie ma wielkiego znaczenia, skoro istotne znamiona 
morfologiczne ilościowe, t. j. proporeye ciała, które cechują bydło 
sterdyńskie w porównaniu z bydłem innych ras, odnaleźliśmy jakby 
w zawiązku w bydle, należącem do włościan lub zagonowej szlachty 
ziemi nurskiej. Być więc może, że bydło sterdyńskie ma w swoich 


pnia mogła być usprawiedliwioną nieufność, z jaką studya w tej dzie- 
dzinie się spotykały. Nieufność tę podsyca zwłaszcza ta okoliczność, że 


206 DR. WALERYAN KLECKI 


Studya nad bydłem nadbużańskiem są przykładem, jak poj- 
muję ową umiejętną interpretacyę wyników pomiarów. Głównym 
powodem, dlaczego ta interpretacya wypadła tak obszernie, był za- 
miar, aby na przykładzie konkretnym wykazać, że przy odpowie- 
dniej interpretacyi pomiary mogą dać wyniki szerszego znaczenia 
naukowego i przyczynić się do wyświetlenia rozmaitych pytań, ty- 
czących się morfologicznych znamion rasowych oraz kierunku 
i wielkości zmian, występujących w składzie zwierząt pod wpływem 
kultury hodowlanej. 

Należy się spodziewać, że dalsze badania wyświetlą jeszcze 
niejednę sprawę z tej dziedziny, i dlatego pragnąłbym, aby niniej- 
sze studya zachęciły innych badaczów na polu hodowli do dal- 
szych gruntownych badań i w ten sposób przyczyniły się do po- 
wstania prawdziwie naukowej zoometryi, która obiecuje nam dać 
więcej, niż dotychczas dała antropometrya. 


Kraków, w listopadzie 1903. 


'(fszsfalumep (oda z 'aumeudod [әтцүү) 


(еззәтрә15 "on? “əplslod 1917) '11Ар1э1$ A Logg z oSsiysueznqpteu ВРАЧ ednip 


1 "I 7H 72 KKK Ш 480021 ‘шоу ‘ам 


*(Kusszałodsm dÁ 'au0ru]aqdejzsn [ә12рлед) 
(еуәәүрәүѕ *qn8 *aryslodq огу) 'IuAplajg A 10до z о8әгу$ирупарри врАа ednur) 


A `š A aln 


L s l a 


4I QUI "Ul 72 VJAXXX `1 480217 ‘шоу 'av4dg 


Łąki i pastwiska w Tatrach. 


Napisał 


Seweryn Krzemieniewski. 


zereg analiz botanicznych w obecnem zestawieniu jest nie- 
jako dalszym ciągiem pracy, rozpoczętej w r. 1 1) i odnosi się 
do dwóch łak typu podgórskiego i do pięciu górskich, znajdujących 
się na przestrzeni od ujścia doliny Kościeliskiej aż po przełęcz 
Pyszną (1700 m.). 


na str. 210 i 212 pod rabr. 1 i 2. 

|. Łąki pod Witowem. Należy tutaj znaczny kompleks łąk 
włościańskich, ciągnących się wzdłuż potoku Lejowego aż po jego 
ujście do Czarnego Dunajca na wysokości 900 m. n. p. m. Jak wszę- 
dzie na większej przestrzeni, tak i tutaj występują wybitne różnice 


1) Sprawozd. Kom. Fiz. T. XXXVI. str. 24. 


208 SEWERYN KRZEMIENIEWSKI 


pod względem składu runi łąkowej; na ogół jednak część połu- 
dniowa tych łąk jest znacznie suchsza niż północna i to głównie 
warunkuje odmienną roślinność. Próbki siana wzięto 6 sierpnia 
1902 r. i z części suchszej i z wilgotnej w miejscach najbardziej 
typowych, z pominięciem licznych zbiorowisk jednego gatunku jak 
np. Cirsium, Eriophorum lub Colchicum, które tutaj występuje bar- 
dzo obficie. Waga próbki z części suchszej — 52 gr. (Tab. rubr. 3), 
z części mokrej — 60 gr. (Tab. rubr. 4). 

III. Kirowa Polana. Łąka włościańska zajmuje ujście doliny 
Kościeliskiej od Bramy Kantaka do doliny Miętusiej (945 m.). I ta 
laka może się zaliczać do lepszych, jakkolwiek miejscami są na 
niej „młaki*, bo obok 'młak spotykają się liczne skupienia Trifo- 
lium badium lub T. repens. Wogóle część łąki południowo-wscho- 
dnia suchsza niż półnoeno-zachodnia. Próbka siana wagi 80 gr. 
(Tab. rubr. 5) wzięta została z miejsca pośredniego dnia 4 sierpnia 
1902 r. Na tę łąkę górale dowożą w jesieni nawóz nieraz z odle- 
głych wsi. 

IV. Kominy. Polana w dolinie Kościeliskiej ponad kaplieą na 
substracie wapiennym zajmuje południowo-zachodni stok góry ku 
dolinie Lejowej na wysokości 1100 m. Nawożona bywa obornikiem 
z szałasów. Waga próbki (Tab. гиг. 6), wziętej dnia 2 -sierpnia 
1902 r., 67 gr. 

V. Stoły. Niewielka polana poniżej hali tej samej nazwy na 
jej stokach północnych, powyżej poprzedniej polany na wysokości 
około 1300 m. Waga próbki siana, wziętej stąd dnia 10 sierpnia 

br. 7). 


NL Ornak 
Kościeliskiej, znajduje się u stóp wysokiego ¿grzbietu tej samej 
nazwy z jego strony wschodniej na wysokości około 1300 m. na 
substracie z gnejsów. Przez górali-uznawana-za najlepszą z polan 
dzięki obfitości marchwicy (Meum. Mutellina). Około licznych tutaj 
szałasów znajdują sie nieużytki, zarośnięte przez zwykłe rośliny 
amoniakalne, jak Rumex, Stellaria i Poa annua. W południowej 
części ` można "spotkać miejsca "mokre, gdzie rośnie obficie mec 


niej, bo na wysokości 1350 m. zaczyna się hala: Pyszna, która cią- 
„gnie sie aż do przełęczy : Pysznej (1789-m.) i zajmuje północne stoki 


ślinności. Dolna część, gdzie się znajduje jedyny szałas, cała poro- 
śnięta szezawiem alpejskim, którego nigdzie w Tatrach galicyjskich 


ŁĄKI I PASTWISKA W TATRACH 209 


niema w takiej obfitości i na tak znacznej przestrzeni jak tutaj. 
Stellaria i Poa annua, zwykłe jego towarzyszki obok szałasów, sta- 
nowią podszewkę. Powyżej od szezawiu, gdzie zwykle bydło stoi 
przez noc, spotykamy bujną łąkę o roślinności dosięgającej 40 em. 
wysokości, gdzie śród traw licznie występują gatunki alpejskie. 
Stąd wzięto próbkę wagi 95 gr. dnia 16 sierpnia 1902 r. (Tab, 
rubr. 9). 


Dalej na południe roślinność i jakościowo i ilościowo ubo- 
żeje: zmniejsza się ilość Agrostis, a Phleum alpinum staje się bardzo 
niepozorne. Dla oceny wartości paszy nie można było tutaj poprze- 
stać na analizie pokosu. Wybrano więc miejsce najjednostajniejsze 
i najbardziej typowe i zdjęto na niem darń całą na powierzchni 
2500 em*. Roślinność z tej darni poddano analizie podwójnej. Oprócz 
oznaczenia poszczególnych składników w stosunkach wagowych 
(Tab. rubr. 10), do czego rośliny obeinano na 2 em. powyżej ko- 
rzeni (wyjąwszy mehy i porosty), obliczano jeszcze ilość oddziel- 
nych roślin każdego gatunku w stosunku odsetkowym do całej 
sumy roślin, również z kluczeniem mchów i porostów (Tab. 
rubr. 11). Waga próbki zdjętej w ten sposób z powierzchni 2500 
сш? wynosiła 47 er, a roślin w niej było 2281. = 

W krainie kosodrzewiny roślinność zmienia się na typową 
górską, gdzie przeważa Nardus stricta i mech. Obok nich spoty- 
kamy już prawie wyłącznie przedstawicieli flory alpejskiej. Siano 
do analizy zebrano w sposób powyżej opisany z pow. 2500 em" 
Cała próbka ważyła 83 gr. i składała się z 4948 roślin. Analiza 
wagowa tej próbki znajduje się w Tab. pod rubr. 12, liezbowa 
zaś pod rubr. 13. | : 

Jeszcze dalej ku przełęczy na stronę węgierską flora hali 
zmienia się o tyle, że pośród traw licznie się pojawia Oreochloa 
disticha, oraz występuje Juncus trifidus. Słabo reprezentowane dwu- 
liścienne są to wyłącznie przedstawiciele Ногу alpejskiej. 

* 
* * 


Spraw. Kom. fizyogr. Т. XXXVII. Część 111. 


210 


SEWERYN KRZEMIENIEWSKI 


! | Li] ТГ 
a | | Mała Łąka | Pod Witowem | | 
š | BATA IDE 
ch EE 91 aś |a$ | 25 | 83 
т. ЕСА ИИ 
Ф 5 w | Pei & | 
E | | 2 N | | 
a1 = A | == 
H | Е 2 4 | 5 
| 
1 Agrostis AA | — — — | — | = 
2 636 | 1:53 (38:78 | 416 0-60 |8441 
3 Aira йн — 178 | 050 | 247 | — 
4 | Anthoxanthum soda cia”. 8:6 3:28 | 878 | 0:99 | 574 EN 
5) Briza media 1049 | 726 | 1:18 | 9:34 18:66 | — 
6. не в cristatus '91 58 | — — 4-18 | — 
7 Dactylis glomerata — 0:21 | — — | 428 | 222 
8 Festuca pratensis | 0:97 | 650 — 1323 | — 
9 | Ж rubra . | 164 | 047 кре 
10 А ovina . = — | 495 | 2:90 | — = 
11  Holens lanatus . 0:33 | 0:28 | — | = | — 
12, Nardus stricta | — — — | — | e"? 
13 Phleum alpinum No. Ke — | — | 1 
14 pratense | 263 | 148 009 ) — | 151 | — 
15 Poa annu „Mi | — > = m 1 wa 
16 , alpina ‚Кз «ię — | ka 
17 | pratensi : „| 032 | 0-07 | 156 | — | — j gd 
18) Triticam caninum . > = кы — | 562] — 
| ү ieoznae | 8-66 | 24 3 420 | 479 
| I Grains. (Trawy) . 35-92 | 27:80 | 54:30 | 23:28 57:81 61'91 
19 | Lathyrus Wée? 81 — E09. Е — Dub | — т 
20 Lotus corniculatus . 1:68 | 163 | — =.) 2308) — 
21 Medicago lupulina . — = — — | 186 | — 
22 Trifolium medium sid |— | — 
23 | ü Mense { | 623 p 99 64 \з-09 (192, — 
24) M repens 6 | | — | 1:24 
25 | ta padiceum 050 074 — | | ve 
26. Vicia vil = 174 ы — | 2024 — 
| IL e Papilionaceae. (Grosz- | | 
| 8-41 |3855 | 6:64 | 704 | 737 | 134 
27 | за Millefolium 062 | 012 | — | 027 | 214 
28 Centaurea Jac — 0:66 | — | 768 | — 
29 Chrysanthemum Кш. 8:50 | 314 | 7:89 | 6:84 | 1:23 | — 
30 | Cirsium rivulare A pos "e 1038 | — = 
31 Gnaphalium silvaticum — = — — | — 
82) id SC Es E: 
88! Leontodon stadia 8:80 | 7:68 n 1 
34| taraxaeu 326 ово 921 1483 [609 | 145 
85 | Senecio subalpinus . | — = — — J| = тҮ 
| Nieoznaczone | ES E — | — 
| HI. Compo sitae. , złożone) (15:68 12:49 | 1110 | 21-05 | 15:27 | 15/64 
36 | Alchemilla Wei ep „POR | — 7 | 1:06 | 1:73 | 248 
37 | Brunella ij DE — iis ор же 
38 Campanula sp. . | 037 | 016 | 058 -99 | 3:08 | — 
| 
x Ss 


ŁĄKI I PASTWISKA W TATRACH 


V. VI. п о А KZ) 
3 3 Hala Pyszna | 8 | 
S S ; $ RE e | 
||. Lih | se |3] 
A U D 1 d o 
2 |*| $ | ££ ЕЕ BEBE 
ao 5 52 % mm 52 5e 522 E. 
7 8 9 10 | ü 12 13 |" 
s |- 1- 5 m s Xs 
4251 |29-08 51:01 |2612 |3371 | 576 | 587 | > 
s | 1:71 |1605 |1868 | 220 | 130 | 3 
079 | — — = > = = 4 
— lo Pa lae lim то 
E о ыз о ж 
26] Еа | - [? 
soja loto) a aa Im 
«liuic 1,» 
үз BI ЖЕ з= аа x HO 
ale Ja] и ТИ 
M — | — [3722 | 79-98 |12 
021 | 869 | 787 | 622 | 460 | 318 | 182 18 
c 830) вав 40] — | — | 
Bib jas é s — m 
EP o г о m 
647 | 598 | Б ом 
7537 |5535 8098 (5944 6642 5235 |9499 | | 
SAO ТЕТТЕ I 
TTI oial: 34. ы m 
3.122. 7 Ш 
са lad] mn 
m ! 249 | 067 | 247 | 171| — | — |24 
ola] 141 I 
ża м 
— 1249] 067 | 347 1211 — | — 
G l lj da J| | l 
28.203. 15 [s 
2 01 IT. 1. 1. о 
e 1. |l. |. ш ш № 
c ш т м. IM 
esl dele [e pass] 168 18 
un Rum | 785 Jus Jang | 069 | 038 = 
муга е | 7 [5 
MK. 134 PAN aa SM osie 
104 | 631 | 796 20-87 |1346 | 292 | 1:90 
1205 |10-65 | 038 | 978 | 254 | — 36 
s» aw ко ә. 38 


14* 


SEWERYN KRZEMIENIEWSKI 


| L | Il МІ. | 1V. 
8 Mala Laka | Роа Witowem | 
$ LR: | = | Е š | RE 
2 a 154155125 | 85 
а sk | Ям | дерше | <= 
S & R | " | 
= | bere 
Z + | 8 | d 4 5 6 
| 
Gemengt бер | | 0:3 | | — 
| Carum Car 7.0. [199£ | 852 | 0-48 | 298 | — | 248 
iłów arvenso Ç < Vi b | (= — 0:57 | — — sw 
Сао. со | — — — — 0:07 
Euphrasia sp. | 0:40 | 045 | 136 | — = kan 
linm verum | — В 2 — 
* palustre | — — | 109 | ESI — 
ollugo | — m A 6:85 | — 
eum iau uen — = =- — — = 
Geranium ph ; | — — — — — 1:36 
Gentiana asclepiadea : | — — — = 
al j 480 | — co 1. 
Hypericum “qusdrangulum 0:28 | — 213 | — 
inum catharticum 2-83 | 0:26 041 | 0138] — 
Lychnis Flos Cuculi — 0:52 | — — — > 
Meum M ina — sal | 0 0:94 
Myosotis palustris pe. RE ow — | 129 | 014 | 008 | 097 
| Parnassia . , $6. 7,1] 038] 080] — — — > 
| Phyteuma spica — 154 
Plantago lanceolata 111 | 102 | 0:15 | 1:86 | 062 
| Polygala vulgaris p zc. = — — — DIEM = 
| Polygonum bistorta . . .| — — 0:91 | — 047 | 071 
| viviparum . .| — — — 261 | — 

2 | Potentilla aurea . a = — -- —- — >" 
3 | Tormentilla. . .| 010| — 0:86 | — < er 
64 | Ranunculus sp. ‚с. f 169 | 10-39 | 179 | 1:39 | 119 | 5834 

| Rhinanthus „ . . . . .| 488 | 779 | 259 | 0:81 | 2:86 | 027 
Rumex acetosa . vp s — Ges c 
acetosella rai — — — — = R 
| Sagina Linnaei ko Ro Ue. š o e | owe = im "x 
39 | Stellaria nemorum . . . .| — — | 189 | — Se = 
| Thymus өрүнө м — |045 | — m = 
| Umbellife kam, — — | — — m z 
72| Veronica Сөс «of = — | — — "A 171 
: SE inalis. . . .| — — | — — Sen 
Nieo 162 | 3 06 
ER: age Liściaste ‚ « „ |8953 | 20:86 | 2676 | 15:17 | 18:17 | 20:52 
Turzyce i sity Xo CL Ма! OWO) 3:7 :88 | 0:69 
5 Mehy ‚чо, TR — | — | — Iw] 
Paprocie 55 QUE — | 006*| (än = — 
krzypy + | : dk 
Porosty . ж. Lac 3 PUN — 
v. Turzyce, sity i skryto- | 
picio 046 | 030 | 120 3846 | 138 069 
| 


ŁĄKI I PASTWISKA W TATRACH 213 


уур УИ. | 
TTA Hala Pyszna а | 
= | с $ | 
Ié BEE ECH 
> | 3 ВНЕ 
R? я o то ° “т О T o 1 
„ей ion Seri D чан 
7 8 КЛ KOMET pus Жул 
og Y eT | — 139 
тү үңү wes tla zg | 40 
— - — "= {41 
eg — — |42 
= m = — 143. 
— E 
SŁ бул Ee Kal 
== = — 093 | 004 |47, 
Pe + — 48 
— — E — |49| 
m "o — „150 
e — [PL] 
Sé e — |59 | 
"t = 198] 
— 0:62 | 026 54 
= m = — 1 [901 
= Se — — |56 
= = — — [07 | 
s + + — 158 
= — — — 59 * + Brunel. + Cardam. 
— — — — | 60 | 
— = — — |61| 
— — 540 | 273 62| 
aż ię — m; 1631 
220 | 263 |..1 40.1 — — 64 
er a "PA ME | 65 li 
8:28 | — — — |66 
2-06 | 197 | — — 67 
5:50 9:21 — = | 68 | 
041 | 1:93. | „DB — 469 
— — — — — 70, 
— — — о 
| — | — — — — |78) 
489 = — = = 
35'85 | 21:30 | 16:86 | 695 | 303 
= | 103 | 153 | 009 | 0-08 74 | 
geg 189 * 13660 * 75 * Mchy nie uwzględn. 
| ska sm — — — 76 * Ophioglossum vulg. 
Г — — EXE 
P = 116 |.— || 
2:92 | 1:58 |8778 | 0:08 | | 


214 SEWERYN KRZEMIENIEWSKI 


Z zestawienia tych analiz widać przedewszystkiem zmienność 
runi łąkowej pod wpływem nawożenia i jej zależność od własności 


stawienie to wykazuje naocznie zmienność flory łąkowej zależną 
od wzniesienia nad poziom morza. Jeżeli pominiemy rośliny niższe, 
to z pozostałych na łąkach najniżej położonych będziemy mieli 
traw po 10 lub 8 gatunków; liczby te w położeniach wyższych 
schodzą do 5. Jeszcze lepiej to zmniejszanie się liczby gatunków 
wykazują dwuliścienne, śród których na łąkach najniższych spoty- 
kamy 22 gatunki, a liczba ta w miarę wznoszenia się stopniowo ma- 
leje i schodzi wreszcie do 6. Równolegle z tem w miarę, im wyżej 
postępować będziemy, przedstawiciele flory nizinnej ustępują miejsca. 
przedstawicielom flory alpejskiej. W wyższych miejscach hali P y- 
sznej spotykamy z roślin nizinnych tylko nieliczne pośród traw. 
(Tab. rubr. 12). 

Wreszcie analizy te mogą stanowić pewną podstawę do oceny 
wartości łąk i pastwisk górskich, jakkolwiek nie są do tego zupeł- 
nie wystarczające. nie dając dostatecznej miary do oceny ich wy- 
dajno$ci Do tego brak dat, dotyczących wagi zbiorów. Dokładną 
wagę mamy tylko z Małej Łąki, gdzie 1 ar łąki nienawożonej i sko- 
szonej w pierwszej połowie sierpnia r. 1902 dawał po 17 kg. siana. 
О wydajności hal do pewnego stopnia możnaby wnioskować z ilości 
inwentarza na nich wypasanego, jeżeli się przyjmie w najlepszym 
razie 80-dniowy okres paśny. Ilość sztuk bydła, jaka na halach 
w dolinie Kościeliskiej może być wypasana, jest sciśle unormowana 
i normy nie może przechodzić. Nie wiem jednak, ezy zdarza się, 
aby kiedykolwiek komplet dozwolony wypasano. Zazwyczaj wy- 
pasa się mniej. Tak np. w r. 1901 zamiast 150 wołów, 50 koni, 
600 owiec i 6 kóz na hali Pysznej pasiono tylko 75 wołów, 4 ko- 
nie, 442 owce, 104 jagniąt (= 52 oweom) i 7 kóz. Zresztą gdyby 
bydło na halach odżywiało się normalnie, to przyjąwszy średnią 
normę żywienia, możnaby było ocenić wydajność pastwisk. Tym- 
czasem zazwyczaj bydło, gdy pod jesień schodzi już z hal, znaj- 
duje się w stanie pozostawiającym wiele do życzenia, jak gdyby 
przez lato ledwo zdołało się utrzymać. A przecież trudno przypu- 
ścić, "T pasąc sie na hali, chodziło tylko po przestrzeni ograni- 
czonej, która na Pysznej wynosi 209 morgów. 

Jednem słowem, wydajność pastwisk górskich, stosunkowo mało 
wartościowych pod względem jakościowym, i ilościowo jest bardzo 
niedostateczna, a pastwiska te w samej dolinie Kościeliskiej zaj- 
mują pri mm ponad 2000 morgów i w roku 1901 wypasalo sie 
na nich 450 krów, 290 wolów, 200 koni, 233 jalówek, 4250 owiec, 


ŁĄKI I PASTWISKA W TATRACH 215 


950 jagniąt i 66 kóz. I łąki kośne, t. z. polany, nie zabezpieczają 
dostatecznie inwentarza na zimę. To też weszło w zwyczaj w Ta- 
trach zbieranie po reglach „kiprzyny* (Epilobium angustifolium) na 
świeżą paszę dla bydła; zresztą ludność miejscowa nie gardzi na- 
wet olbrzymimi liśćmi lepiężnika (Petasites), bujnie zarastającego 
brzegi potoków. Wreszcie jest jeszcze jedna okoliczność, która bar- 
dzo wpływa na obniżenie wartości wielu pastwisk górskich. Jest to 
znaczna nieraz odległość hal od wsi, które uprawnione są do wy- 
pasania bydła na nich. Zdarza się nieraz, jeżeli śniegi długo z gór 
nie schodzą. że nie „opłaca się odbywać długiej wędrówki ze sta- 
dami na hale, aby już po 40—50 dniach schodzić napowrót. Tak 
właśnie było w r. 1902. Przez ezerwiee na hali Pysznej leżały je- 
szcze śniegi, bydła więc nie zganiano na nią wcale i trawę, „jaka 
w ciągu krótkiego okresu wegetacyi urosła, sprzedano na pniu za 
60 Koron — z 209 morgów! 


W Krakowie, w styczniu 1903 r. 


Wydatność drzewostanów w naszych lasach 
w chwili ich sprzętu. 
Zestawił 


Aleksander Nowicki. 


U 


IV. 


Do tej seryi tablic nadesłał nam pan Franciszek Piso wy- 
niki dochodzeń zebrane przy cięciu na 24 oddziałach w podho- 
reckim szmacie lasów, leżącym właśnie na głównym europejskim 
dziale wodnym. Jedne strumienie spływają koło Sassowa do Bugu 
w systemie zlewisk morza Bałtyckiego, drugie zaś przez rzekę Strypę 
do Dniestru. a z nim do Morza Czarnego. 

Jest to długie pasmo pogórza wznoszącego się tu ponad pod- 
Arie okolice pólnoeno-wsehodniego wię piaszezystego. leżącego 
tu 220—250 m. ponad poziom mor dy wzniesienia pogórza 
sięgają 445 m. przeto wysokości мане dochodzą do 200 m. 
przeciętnie. 

Całe to pasmo wieńczy na najwyższym właśnie punkcie, kry- 
jący tak wiele drogich pamiątek zamek Podhorce. Prowadzi koło 
niego wspinający się od Złoczowa coraz wyżej 5 gościniec państwowy. 
który z Podhorzec nagle spada ku Brodom 

Na geologiczną budowę tego pogórza _ złożyły się: kreda se- 
nońska. wapienie litotamniowe, ` wapienie i piaskowce sarmackie, 
отат piaskowce, Rem i iły, zaliczające się do II pietra śród- 
ziemnomorskiego ! 

Na wierzchu głębokie pokłady glin dyluwialnych. z których 
wyłoniły się miejscami na wierzch wapienie i pias skowce, a tu 
i owdzie biały żwir marglowy, bielejący zdala, pozbawiony wszel- 
kiej roślinności. 

Charakterystyczną cechą tej formacyi są tak zwane lejki. 
vena okolica poprzerzynana jest parowami, których głębokość przy 


1) Prof. А. M. Łomnicki. — Atlas geologiczny, zeszyt 7. 


WYDATNOŚĆ DRZEWOŚCANÓW W NASZYCH LASACH 217 


ujściu sięga nieraz kilkudziesięciu metrów. Parów taki kończy się 
zwykle nagle okrągłem zagłębieniem lejkowatem, którem woda pod- 
czas deszczu wirująe wpada pod ziemię i wypływa w znacznej do- 
piero odległości do otwartego już parowu. 

Pogórze to tworzy wyniosłe plaskowyżyny, pokryte przeważnie 
lasem liściastym. Tam. gdzie dawniej nie zdołała dosięgnąć siekiera 
ludzka, oglądać jeszcze można istne obrazy lasów dziewiczych. Na 
grubej warstwie próchnicy powstałej z upadłych z pnia i rozkła- 
dowi uległych drzew, stoją sędziwe buki, po większej części spró- 
chniałe, zawierające nieraz po kilkadziesiąt metrów sześciennych 
miąższości. Pod tymi olbrzymami „wyrosło już ich nowsze pokolenie, 
sięgające dziś lat stu kilkudziesię eeiu. Trzecie z rzędu pokolenie buka 
w towarzystwie graba, klonu, jawora i brzostu, oraz rzadko gdzie 
pojawiającego się dęba, tworzy w tych obrzednich przestarzałych 
bucznikach drzewostan pośredni, w formie grubej żerdziny, lub wy- 
sokie тиши Ze 

Po wyjęciu przestarzałych osobników. pokrytych zwykle ol- 
brzymimi ERA bai huba bukowego, powstają znaczne luki, które 
jednak zapelniają się wkrótce moda . buez ną. To też w najsta r- 
szych bueznikach tej kategoryi prowadzą się cięcia rębami częścio- 
wymi, względnie obsiewnymi. w formie nieregularnego przerębu. 
Tam, gdzie mniej więcej przed 60 laty podobne przestarzałe buczniki 
w pień wycięto, naleeialy niebawem brzoza i osika i zajęły siedli- 
sko pod swe panowanie, z wielkiem dla siebie powodzeniem na 
tych tak w próchnieę obfitujących glebach Dziś trudno już przy- 
wrócić na tych dzielnicach bukowi utracone siedlisko; brak bowiem 
nasienników, a gleba wyzyskiwana długo na paszę bydła, zdziczała. 

Takie dzielnice zagaja się dziś stopniowo z ręki świerkiem, 
tępiąc brzozę i osikę. Podobnego traktowania doznaje Gr 1 grab 
na rębach częściow ych. gdzie obsiewa się nieproszony nader obfi- 
cie. Grab rośnie tu tylko do 30 lat bardzo szybko, głusząc wszy stko 
obok siebie; odtąd jednak wzrost jego ustaje nagle, nie dając pra- 
wie żadnego przyrostu. 


21 


8 


ALEKSANDER 


NOWICKI 


miu, wy- 
pływając ү» w gle- 
bokim już mym 
i Ee = do 
marglu parowie, po- 
I 


niędzy kamieniami 


go po SEN 


yż wod 
do warstw głębszych. 


ys 
u pośledniej jakości, 
złego zwarcia i przy- 
rostn 


Autor: Franciszek Pauer. 

i e a 
sEgl 3 $9] ан dam 
Е ЕЕЕ E Treściwy opis ад Wiek XE 
ŁA 8 © Opis drzewostanu | 5 2 | w chwili |= “5 
Ssa AL siedliska leśnego ЕЕ | sprzętu | £2. 

aH “= ë Т SĄ 
zZ P = g u БУ я Ë 

W tej dzielniey i na- W cześci m 0:6 BU 165 
stępnych aż żdo 21-szej | соко lwiek wz 
wzniesienia wynoszą | nej, sro "bul 
od 393 do 400 m. ponad M 2 Ae. 
poziom morza. Jest to z  brzoza siką. 
płaskowyżyna leżąca | Stosunek zmieszania: 
na dziale wodnym, po- | 0.5 — W po- 
AMET ME parowa- łudniowej części drze- 
bardzo małem na- stanu zeważa 
Е ku półno- śą i osika. z do- 
y. Parowy biegnące | mieszką buka i gra- 
wkierunku zachodnim | ba, w stosunk 
i północnym, odprowa 3—0:2. ха - 
dzają wody do Bugu, te | wostany obrzednie ró 
zaś, które biegną żnego wieku, z pozo- 
chód, do stru. wien: przeszło 100 1. 
— | Podglebie stanowi ka ochatymi nasien- 
z | mieñ wapienuy o stru- сель buka, graba 
= | kturze piaskowca, któ- dęba i lipy, szczegól- 
& o arowa części półno- 
= występuje na powierz- | спе}, gdzie wytworzy 
= chnie, zresztą pokry- | ły podrosty mieszane 
я ty jest kilkumetrową z bu graba, się- 

z "c ' Г: : 

© : warstwą glinki, łatwo gające miejscami do 

3 ^  |splukalnej, mokrej, | kilku metró - 

$ "2 |która po obnażeniu к Stosunkowo 
x z drzewostanu zara- 4086 wysoki przyrost 

> sta sitami. Głęboko ani spowodo- 

pod kamieniem wa- | wały: brzoza oraz osi- 

$ piennym leży w zbi- | ka udająca sie tu bar 

3 tej masie margiel wa- | dzo dobrzé. - 

= pienny. W kilku miej- stany dzielnicy tej i 

m cach ajduja następnych (a o 


WYDATNOŚĆ DRZEWOSTANÓW W NASZYCH LASACH 


219 


EE Е Wydarzenia zaszłe 

° 5 5 ed ^ w ciąru rozwoju 

4$ Š sh Krótki opis drzewostanu (пр. zna- : 

2«^| Jakość drewna ezriejsze kięski ele- Uwagi 

Š EE runa leśnego mentarne, uszkodze 

РЯ nia przez owady, 

BE trzebieże itp.) 

ELE 

3:8 | Drewno przewa- | W ezeéei pól- Ogólny obszar 
Żnie дне na opał nocnej, gdzie jest zwłaszcza ы wynosił 9:656 ha. 
zdatne. Wyjątek więcej buczyny, i lipowe, nawie- Drzewostany te 
stanowią jedynie | warstwa próchni- | dzane często mur- А zrębami zu- 
kilka dębów, lip jest grubsza; | sem. Wiatry łamią | pełnymi od ro 
i osik, któryto o- | pod grabiną zaś i | czasem te nasi 1888—1887. Wy- 


statni rodzaj drze- 
wa wraz z lipą 
stanowią tu budu- 
lec dla kre 
wobee nego 
braku dk szpil- 
kowych. Lipina 
pim вла 
ów 


o, 87? 
e oh Kons 18% 
gałęzi. 


brzeziną wcale jej 
niem 


.W północnej 
części oprócz wy- 
ere l тет 

pokrywa grunt 
dreien podrost zc 


kową z pędów ko- 
rzeniowych. 


niki stojące poje- 
dynezo w młodym 
drzewostanie. 


wna cale 


Autor: 


ALEKSANDER NOWICKI 


Franciszek Pauer. 


| Nazwa po- 
wiatu admini- 


| stracyjnego 


Złoczów 


Złoczów 


, 


| miejscowości 


‚ Treściwy opis 


Nazwa 


siedliska leśnego 


Opis drzewostanu 


to; ien «warcia 
oznaczony И. хра 


Wogóle jak poprze- 
dnio dan 


nemu wschodowi 


Podhorce Wydział I. dzielnica 2 


| Położenie prawie 

| równe, agodnem 

Lan MM ku pól- 
осу. 


Podhorce Wydział 1. dzielnica 8 


W dzielnicy tej. 06 
przeważa grabina. 
stosunek zmieszania: 
05 graba, 0'3 brz 
z 0:2 халш, 
Nasienuików przesta- 
rzałych znajduje się 

o e J 


rokując ч) 


Przeważa tu brze- 


i 
zostawione 
100-letnie каайн | 


sprzętu 


| Masa drzewna 
z hektara 


56 


bukowe, grabow eili- 


È 
e 


szkowatych pni małą 

dają mase. Miejscami 

kilkumetrowy cienki. 

wb, gęsty p' drost gra- 
bowy. Stosunek zmie- 

szania 

0:2 graba, 01 bus. 


6 
67 do 69 
| 


Prze 


65 


cię- 


131 


WYDATNOSÓ DRZEWOSTANÓW W 


NASZYCH LASACH 


bO 
Déi 


SÉ E | | Wydarzenia zaszłe 
RS : Krótki opis o r Ар asuy ше. 
«| Jakość drewna eniejsze klęski eie- | Uwagi 
SES runa leśnego | mentarne, odz S 
bbą | nia przez po 
EIE | trzebiaże itp.) | 
2:3 Taka s k | Przeważnie en Nieznaczne. | lny obszar 
w анро: żywy próchnicy, rebowy 33:290 ha 
zyskano matery- | ziemia (glinka) p po- Drzewostany te 
alu OI. opałowe- | kryta zaledwie o- cieto zrebami zu- 
go drewna ciało- oem li- pełnymi od roku 
wego 78°/ i gale- | ścia. Tu i ówdzie 1853 1895. 
ziowego 16"/,. Pro- podszycie i wała Wydały ogółem 
ukow 4337:13 m° drew- 
go większy aniżeli na, z tego 86618 
w dzielniey |-szej, 3 eialowego. 
z powodu 
przeważającej 
grabiny, która sto- 
sunkowo mniej ma 
drewna ciałowego 
aniżeli inne то- 
dzaje drz 
р: оа cand | 
16 najdowało się, Jak w dzielni- Tu iówdzie wi-| Ogólny obszar 
1:6 | tu 19 drewna ma- | су 2-giej. chry wywracaly | rebowy 22:380 ha. 
2:3 | teryalowego, 85°/, lub łamały stare |  Drzewostany te 
2:5 | opałowego ciało- nasienniki. eto zręb zu 
2:1 | wego, 14°/, gale- łnymi od roku 
— ziowego. Do gale 1896 do 1902 
iowego  drewna Uzyskano ogó- 
tniej wliczono cienki łem 2931:65 
wysoki drost drewna; — zte ego 
2 | grab ed Y Se сїа- 


ALEKSANDER NOWICKI 


Autor: Franciszek Pauer. 

РЕЛ ven PECH á 
ле 4 PIC „1 IRE 
a g 2 Ё Ë Treściwy opis | Ë” Wiek St 
83 R 88 Opis drzewostanu |” z w chwili | 8 2X 
8 E E. z т siedliska leśnego zi sprzętu $i. 
z t * `Ë = š = : 

| | 

| 
= Położenie prawie | Drzewostan mie- | 50 150 
a zupełnie równe, z bar- szany z osiczyny, gra- 51 | 159 
= dzo małym spadkiem kp i buezyny w sto- 52 138 
@ "e z. mu wscho- u 0:4—0:3—0-3. 53 do 54 176 
5 n ge КАМИ się e 56| 75 
š część dawn 58| 64 

t e przeszło 100-etnich b9| 77 

8 2 nasienników 

= 8 wych i ене : 

m odniej części Przecię- 
mi drzewostanu wybran 

mi dawniej osiki i pozo- | 0-6 54| 118 
E stała tylko grabina, 

> która pomimo odsło- 

z nięcia nie podrosła. 

= Tak jak w poprze- |  Drzewostan prze- 56 | 105 
8 n dzielnicy 7-mej.| ważnie grabowy, ze 97 
S znaczną domieszką o- 156 
© siki i brzozy w sto- | 
"o sunku 0:6—0-4. | 

Ë 2 gra da- Przecie- 

$ E wnych enników ei 

Е = znajduje ` ge tutaj | 0:6 58 | 1 

S a iej. 

=i 
3 
= 

> 
2 


WYDATNOŚĆ DRZEWOSTANÓW W NASZYCH LASACH 


223 


CE = сона zaszłe 
ET $ Krótki opis PP. гайы anu р. өрәк а- 
в Jakość drewna czniejsze klęski ele- Uwagi 
SE runa leśnego | me'tarne,  usekodze- 
ря nia przez owady. 
E " trzebieże itp.) 
3:0 Tylko na opał| Słaba warstwa | Wichry wyła- Obszar ogólny 
3:1 | zdatne, małączęść | próchnicy. Tu mały nieco da- 9:711 ha Drzewo- 
2:7 | osik zużytkowano | ówdzie nalot bu- Mere nasienni- stan ten cieto od 
3:3 | jako budul owy lub grabo- | ków r. 1883 do 1892 
13 Uzyskano: 8^/, | wy, oraz korzenio- w wyrębach zu- 
1-1 | drewna materya- | we odrośle osiki, pełnych. 
13 | łowego, 78°/, E które jednak gi- Uzyskano ogó- 
— łowego ciałow ną. W miejscach łem 115043 m° 
LA, giereg otwartych sit i drewna, z cz 
tnie trawy. 985-47 m? ciało- 
wego. 
2:2 
19 Drzewostan pra- | Jak w dzielni- |  Nieznaczne. ar4'848ha 
17 | wie czysto ора- | су 7-mej. ema zerwie 
2:6 | łowy. zrębami od roku 
— "| Uzyskano: SA, do 1898 i 
drewna materya- uzyskano 58716 
tnie| łowego, 87?/, opa- m? drewna. Z tego 
wego cialowego, 22:16 ш? ciało- 
2'1 | 11°/, gałęziowego. ego. 


ALEKSANDER. NOWICK!: 


: Franciszek Pauer. 


T 


Nazwa po- 
wiatu admini- 
stracyjnego 


| 


Zloczów 


`5 | | FEE FE 
"UD | ие 8 we 
* s H dw 1 etw 
ёк |  Treéciwy opis | | g= | Wie $$: 
š Š | | Opis drzewostanu | Š © | w.ehwili | S -, 
Z -> siedliska leśnego EE | sprzetu EL 
E үстү "e 72 
8 | SRM ү с. asr 5 D 
Teren prawie zu- Drzewostan prawie 85 153 
P | 
pełnie równy, z n lity, grabow ar- 87 191 
ym spadkiem ku po- dzo lichy; szezegól- 88 200 
—  |ładni i parowami nie w czę Ain 89 18+ 
ү biegnacymi w kierun- спе}. bardzo obrze- | 
Š ku zachodnim. Z те- |dnio stojące starsze, 
я sztą Е w dzielni- | gruszkowate graby. Przecię- 
2 cy 1-5 zej. W części poludnio- 
9 wej znaczne ргту-| 0:5 87 19! | 
o | mieszki brzozy i osi- | 
° las 1 
5 | ki w stosunku 6:4. 
5 Tu i ówdzie prze- 
2 starzale  nasienniki 
e | ka i kilka rozso- 
a chatych debów. Miej- 
i. i 
N 
© 
= 


N 
e 
B 
= 0 
N 
Ф 
w 
[< 
= 


$0086 drewna ciało- 
wego 


Złoczów 


/Teren ж południa |  Drzewostan bardzo 69 259 
i północy ku środkowi | niejednostajny. Sta- 70 206 
drzewostanu  pochy- | re przeszło 100-letnie 


ony. Parowem prze- | drzewa (pozostawio- 
cinającym ten drze- | пе мл) e Przecię- 
wostan w kierunku | buka. li- 


7 70 228 | 


> 


wschodnim, płynie wo- | ру porożrznenna po 
d e znajduj 


więcej g irit po- | dnie i p ү 
400 m nad 


- 
© 
= 
N 
о 
D 
ie 
«© 
"m 
+ ° 
E 
^2 


wapienny, po od którym ug zmieszania gra- 
znajduje sie p a 05, deba 0-8, o- 
śna warstwa. Głębo- siki 0:2 

ka glinka, urodzajna, 

wilgotna. 


Podhoree Wydzial I. dzielnica 15 


WYDATNOŚĆ DRZEWOSTANÓW W NASZYCH LASACH 225 


ŻĘ $ bres zaszłe 
SAS E 4 w ciągu rozwoju 
ERE Г Krótki opis drzewostanu (np. zna- 
» a| Jakość drewna czniejsze klęski ele- Uwagi 
$ С Б runa leśnego mentarne, uszkodze- 
3 bą ia przez owady, 
& Ei „о ые IDEE — APRI 
| А а TRADES 
r8 Drewna mate-| Cienka warste-  Nieznaczne. Соте 7. 898 ha. 
2:2  ryałowegouzyska- | wka ścioły z li- | Cięto również 
22 no 7"/, (starych |ści ^ grabowych. zrębami zupełny- 
2:1 | dębów i budulea | W części półno- mi od roku 1898 
=| osikowego). спе) pod starymi do 1902. ore 
Bardzo znaczną | grabami zadar- uzyskana wyno 
tnie część korony, jako | nienie trawiaste. „ag 61 m, z cze- 
i podrost musiano 1000-21 тз 
2:2 | wyrobić do dre- ыы na dre- 
wna алаты wno ciałowe. 
któr: owodu 
Ween ec aż 
do 34'/,. Drewna 
opałowego było 
Б 


977 Z powodu zna- Cienka warstwa | Stare dęby ро)  Obszar2 773 Ба. 
2:9 | eznej przymieszki | próchnicy; pod sta- — ci napadniete |  Cieto zrębami 
m Wës Ae chociaż | rą obrzednia de- | mursem z powodu zupełnymi i uzy 
rozsochatych dę- bina porost traw. ziezagojonych ѕе- | skano 632: = m? 


tnie bów, jakoteż dość Podszycia żadne- ków pow tałych | drewna, z czego 
Pd osiczyny, | go niema. ëm Venice 451'47 m? С сык 
3'2 | uzyskano bardzo ten Ъо- | ciałowego. 
znaczny procent in e Deg 
drewna materya- jest па wich 
łowego, t. j. 81°/,. stepowe,  wscho- 
Opalowego ciało- dnio - południowe. 
wego 40°/, i gate- 


ziowego aż 29°/, 


Spraw. Kom. fizyogr. T. XXXVII. Część III. 15 


226 


ALEKSANDER NOWICKI 


Antor: Franciszek Pauer. 

e Me e Е | 
5 b| „3 BE PA 
a = 2 3 = Treściwy opis . Wiek Za e | 
zh EE Asia d SO SÉ Бей; ВЕ 
ESR S © mE x Opis drzewostanu gg | w chwili | 2*4) 
3 E z z GN siedliska leśnego EP sprzętu š HE | 

те 8 БЕ T$ 

Teren aeg ró- | Dizewostan obrze- 51 144 
is wny. Gleba bardzo dni, przeważnie gra- 52 00 
= głęboka glinka, аай Божу, bez podszycia 53 163 
=  |rżnięta dwoma paro- Grabina Бех Zy- 54 145 
5 -— е Soa od e ies po 55 122 
© przeciwnych | wie tej s gru 56 119 
З ту kash ` bości. Босна paka 57 113 

Ë ud fecum ta leży i osiki w stosunku 58 60 

3 = nie na s 70%, grabiny, 20°/ 59 108 

Ś 5 ине wodny buczyny i 10%, osi 60 108 

N =. W zachodniej cześci 61 104 

= drzewostanu dawniej 62 105 
> usunieto osiki, pomi- 63 106 
Я to grabina nie 64 114 
= przyrosła, a drzewo- 
= tan st na z 
e możności w masie Przecie- 
drzew 
06 | 57 115 | 

Nachylenie niezna- Drzewostan podo- | 65 159 
© "eene ku zachodowi, bny do poprzednio 66 175 | 
=  |zresztą jak dzielnica opisanego, jednak bu- | 8 191 | 
E 17 ta. czyny więcej Jest | 68 207 
5 60* graba. 80%. | 69 | 176 
5 buka i 10%, osiki. | | 

Ë р Zwarcie jednak da- 

`° vm ko lepsze, wzrost Przecie- 

Š E gonniejsz Us ; 

S T 08| 67 181 

= 
g 
5 
= 
о 
& 


WYD ATNOŚĆ 


DRZEWOSTANÓW 


W 


NASZYCH LASACH 


227 


Przyrost przecię- | 


tny na hektar 
w nietr. sześcien 


| 


КЕЛТ КУК" A К БИ 200 der 
96 1-110000 O он i$ «1 © 0o 


Jakość drewna 


zyskano 6%, 
drzewa użytkowe- 
(osikowego), | 


реб wogóle 
zdrowe. 


Uzyskano 6%, 
drewna materya- 


Krótki opis 
runa leśnego 


Cienka warstwa 
| apte a: Kéng 
padom 18 
Dee? ^n 
dnej roślinności. 


H 


Jak w poprzed- 
niej dzielnicy nie- 
na 


ą ° pró- 
chnie okrywa 
ścioła z liści gra- 

i buko- 


14, 
peryodycznie. 


Wydarzenie zaszłe 


iejsze kięski ele- U w agi 
Meram uszkodze- | 
przez owady, 
Wa vier =? )- 
Nie było Za-| Obszar 27214 
dnych. : 

Cieto zrębami 
zupełnymi, z któ- 
rych uzyskano °: 
ebe т 3127:48 m 

drewna, w cze 
było cialowego 
26 : 
Nie było ża-| Obszar 10765 
dnych. ha. 
ięto zrębami 
zupelnymi od r 
1898—1902 i uzy- 


drewna, w czem 
m 


141466 


15* 


298 ALEKSANDER NOWICKI 


Autor: Franciszek Pauer. 


$ 3 o z CEJ EF 
° sm D Ë ы 3 LOB 
28 ei SE Treściwy opis = Wiek | RE 
ар 58 Opis drzewostanu | Z | w chwili š * 
š Z Ë z 2 siedliska leśnego ZĘ sprzętu ii. 
LRL бь р м 
Nachylenie niezna- W części wscho- | 0'7 | 52 167 
© czne ku północy ; pa- dniej przeważa brzoza | „ 54 157 
^! гому odpr owadzają i osika, prz wy- | e 55 115 
8 | wodę w kierunku datność diebns. м 56 148 
`a chodnim do Bu diii większa. W  cześci| , 57 138 
* шок > 2—8 | zaś zachodniej pra-| , 58 116 
З etry, pod nią kamień | wie lita rabina. | , 60 87 
Ë x ыа Ана w głębo- | W przecięciu można | „ 61 144 
* = | kości około 10 m. | przyjąć 0% гое, e 62 148 
E 3 margiel zbity. Gleba | 0:3 osiki, 0'2 brzozy. | 0'5 68 105 
N "E, |eokolwiek za mokra. EEN » 64 104 
=  |Mierna warstwa pró- | obrzedni i 66 | 95 
o chnicy. Е 66 | 104 
E | 
о 
E 
$ Przecie- 
0:6 59 | 126 
Gleba mniej mokra |  Drzewostan  mie-| 0*6 65 | 155 
uniżeli w dzielnicy 20 | szany, t. j. graba 0: 5, 0:7 66 181 
i żyźniejsza. Większa | brzozy 02, osiki 0 2, | 
— wej „warstwa ża || buka 0: 1. W srost 
GI i 
iel- | drzew dość gonny. Przecię- 
а 
2 za 20. 
B 65 162 
| o 
pw 
| 8 
S 
š % | 
| | 
śle 
" LE 
o 
o 
5 
E 
= 
° 
> 


WYDATNOŚĆ DRZEWOSTANÓW 


W NASZYCH LA 


229 


SACH 


f SCH Wydarzenia zaszłe 
ote uU S woj 
ES E : Krótki opis dose асар 96 
mę | Jakość drewna ezniejsze klęski ele Uwagi 
Sag runa leśnego | mentarna, uaskods 
>Я nia przez owady, 
ZS: Ë trzebieże it tp). 
3:2 Drzewo zdrow Po unięciu w ес == 27:776 
2:9 | lecz oprócz kilka ege ро- kich маи 
2'1 | osik па materyal | krywa sie zie- | stanu burze өйө aw »rebami 
2:5 | zupełnie nie zda- | mia sitem i zara- | wywracaja drze- | zupe ełn nymi od ro- 
2:3 : sta wysoko trawą. : ku 1883 do 1897 
2:0 Nerd tylko | W starszym drze Wogóle uzyskano 
1:5 | 4"/, drewna mate- | wostanie niem 8:05 m? dre- 
2-4 dw. a 77, | żadnego runa ro- wna, a w tem 
24 alowego ciało- | ślinnego, a grunt 2895 m* dre- 
TT кышы oraz 19°/,| pokrywa $ciola wna cialowego. 
1:6 | galeziowego. i&ci. 
1:5 
1:6 
tnie 
2-1 
2:3 Wyłącznieopa- |  Taksamo  jak|  Nieznaczne. Obszar 4:543 ha. 
2-7 |lowe. Uzyskano | w dzielnicy 20-tej. eb  zupelny 
— 87, drewna cia- z roku 1897/8 
łowego, oraz 18°/ i 8/9. Wogóle 
tnie, galeziowego. uzyskano 736-10 
m*drewna, w czem 
2.5 było 10 
ciałowego. Dziel- 
koń 


230 


ALEK SANDER NOWICKI 


pee pem miej- 


scami wierz- 
jak 


w dzielnicy poprze- 
niej. 


Autor: Franciszek Pauer. 
EPIER St T 
CB E я Treściwy opis a Wiek SE 
> SEI S 8 б o : Opis drzewostanu | $2, w chwili = ci 
EE Ё z `” | siedliska leśnego в sprzętu ii. 
ко Ee E — 
Falisty dość stromy | Drzewostan w 7?/,| 0-7 108do 127 297 
teren, 300 do 370 m. bukowy, w 3"/, gra- 
| nad poziomem morza, | boer, z małą przy- 
nachylony 10° ku pół- mieszka jawora, klo- 
emu zachodowi. na, brzozy i lipy. Te 
| Glebokaglinka. W pa- | przymieszki szczegól- 
8 ch tu ówdzie wy- nie około jaworów 
= | stępuje kamień wa-, Wysokość drzew 20 
5 Erro w bra- | do 25 m. Buki ostrza 
= ku le używa le gładkiej. Wie | 
я |sie sę ania bardzo Kier ostaj- | 
£ : óg i gościńca rza- ny, od 86 lat wyżej; 
8 ds wego. Gle r- znajduja sie bowiem | 
S < | dzo urodzajna, mier- buki około 160 lat 
ч Ө nie wilgotna, pokryta mające. Po wyjęci 
>> | grubą warstwą pró- | dim może prze 
ść chniey, p ści po- | szło 200 lat mających 
Š | wstałej z rozłożoneg | spróchniałych buków, 
S drzewa, które tu da- | ały wielkie lu- 
= niej nie mia -| óre na nowo bu- 
2: | dnej wartości. Grani- | ezyna zarosły. Z po- 
ca lasu otoczona jest | wod ego drzewo- 
głębokimi okopami, stan główny jest 
które służyły w ére- | obrz 
wiekach 4 
obrony przeciw Tur- 
om. | 
| 
Położenie od połu- Drzewostan mie- 0-7 114 do 134 296 
p. | dnia i wschodu wkle- | szany: buk 0-8, grab 
© |słe do parowu, któr 2 wrazz mala przy- 
g ten drzewostan głę- | mieszką dęba, klonu 
"Я | boko przerywa w kie- i brzostu. Da - 
2 północnym. | duje się szczególnie 
= Ogólny spadek zna- na północnym brzegu 
E = Jeng, bo 10 до 15*.|] położeniu niż- 
79 KA eboka urodzajna | szem. Wysokość 15— 
E ES glinka. Podglebie sta- | 20 m., strzały mniej 
N В, | nowi kamień wapien- | gładkie sztą 
= [n jak w dziel- do  niejednostajnego 
3 nicy poprzedniej, tu | wieka i rci k 
5 
= 
2 
= 


po 
ehnie. Zie esztą -— 
w poprzedniej dziel- 
niey. 


WYDATNOŚĆ 


DRZEWOSTANÓW 


W NASZYCH LASACH 231 


| T8 b | Wydarzenia zaszłe | 
EY Krótki opis E p. za | 
2.^| Jakość drewna | ezniejsze kl ski cle- | Uwagi 
Š , E тапа leśnego | тепаа uszko ize- | 
Eng | nia przez owady, | 
г | trzebieże itp p.) | 
2:5 rewno zdrowe, ruba warstwa | Zadne. Obszar 11:569 
ale przeważnie bu- dos iru i ścioły | ha. 
kowe i grabowe, | liściastej. Drobny Drzewostan ten 
więc na materyał | imiejscami do2 m. cięty jako rab 
niepokupne. Uzy soki ` podszyt obsiewny 
skano 5?/ dre- bukowy i га 1894/5 aż do tego 
wna  materyało- | bow czasu. Na pni 
wego, 85%, opa- pozostałą masę 
łowego ciałowego, | drzewa 512 m? ści- 
oraz 10%, gałę- | śle obliczono i do- 
ziowego. | dano do masy jnż 
| uzyskanej. Wogó- 
Пе było 344010 
| | m?drewna * czem 
| | xi 75 m? ciało- 
| 
| 
| : 

2:4 Drewno zupeł- | Jak w dzielnicy Zadne. Obszar 19071 
nie zdrowe, lecz ` 36-tej Drzewostan cię- 
jak wogóle w bu- | ty rebami częścio- 
czynie i grabinie | wymi, względnie 
nieznaczny ^/, ma- | obsiewnymi od r. 
teryału. Jedynie 1882; tego 
przymieszaną czasu. Pozostała 
dębinę użytkowa- jeszcze dziś na 
no jako budulec. | pniu masę drze- 
| Wogóle uzyskano | 736 m* ściśle 

drewna ma- obliczono i doda- 
teryałowego, 760, masy wy- 
+opałowego ciało- | ciętej. Wogóle by- 
wego, oraz 12"/, 652 m? 
gałeziowego. drewna, w czem 
| 4960 64 m? cia- 

| łowego. 


28 


2 


ALEKSANDER NOWICKI 


Autor: Franciszek Pauer. 


E т CEJ я 
ы 4 РЕ „+ | 
>E Š Ë Ë Trešciwy opis i E diae U EF 
сер 98 Opis drzewostanu ga |w chwili | & *4 
SE š д siedliska leśnego Ў | sprzętu $24 
nET ŻE 5+ 

Położenie Pizzeria Stosunek  panują- | 0:7 120 do 140 828 
od 15 do 20? spadku cych drzew: buczyn 
ku półno еб za- 80%, grabiny 209 /, 
99 | chodowi. Na dole las z nieznaczną d 
їй сох чаар cią- s чазы dęba na kraju 
2 gie z. szańcó lasu, tu i ówdzie klo- 
| анса ога. Znajdu 
S Głęboka urodzajna | ją sie tu także 18-20 
© | miernie wilgotna glin- | m. wysokie czereśnie 

Е m , z grubą rstwą | Wysokość buczyny od 

Š ° | ргбеһпісу. Niższe po- 20 5 m., grabiny 

š .S | łożenia są mniej uro- | od 8—10 m. 

P  |dzajne i przeważnie Buczyna glad 
z przez лаи zajęte. apa bara оне 
Š le zupełnie prostej, 
S D <a osadzoną 
= | koroną. 
£ Drzewostan od gó- 
| ry podszyty buczyną 
| i grabina, w wysoko- 
| ści do 3 m. 
Płaskowyżyna od e pem 0:7 120 do 139| 368 
е 380 do 390 m. — Naj- 
4 ad poziomem mor wyżej 10% Jo domieszki 
© eren łagodnie spa- | graba, k ‚ brzostu 
а кзы ku роке: і т. Wysokość 
= zachodowi, bez | bukó = - 
3 znaceniejszych paro- trów o strzale glad- 
m  |wów. Głęboka, bar | kiej, prostej i pełnej, 

Ë г | dzo urodzajna glinka | z bardzo wysoko osa- 

`S ч |Z gru bą, w wielkiej | dzona koroną. Buki 

E -= | części z rozłożonych | 50 do 2 cm. średnicy 

N = drzew powstałą war- na pniu. Drzewostan 

E etwa próchnicy. Znaj- јава « obrzedni, z po- 

o |944 się też miejsca | wodu dawniejszego 

я mokre, Вя ujące | wyrebu przestarza- 

3 |na zródlis łych około 20 -l 

$ majacych buków 

P Miejscami 2— 

wysoki podrost bu- ° 
w 


WYDATNOŚĆ DRZEWOSTANÓW W NASZYCH LASACH 233 


rya- 


ziowego 


próchnicy pokry- 


$5 Я Wydarzenia zaszle | 
° 5 AR: i cia rozwoju | 
Ë e š ; Krótki opis Кыым i n | Š 
ее Jakość drewna niejsze klęski ele- | Uwagi 
ens runa leśnego mentarne, uszkodze- | 
P > š nia przez owady | 
ЕЯ trzebieże itp di > A 
M Е Sa zw, 
1 | | 
2.5 Uzyskano 9%,| Gruba warstwa | Żadne. | Obszar 17:016 
drewna materya- | próchnicy pokry- | | 
go, przeważ- | tà vo —€— na- Cięcie rebami 
nie z debiny, 83?/, | lote uezyny;| | częściowymi (ob- 
drewna opałowe- | tam vilis grabina siewnymi) prowa- 
go ciałowego, oraz | przeważa, zupel- | dzone od r. 1882/3 
BIL, gałęziowego. | nie bez runa ro- | aż dotąd. Pozosta- 
ślinnego. ła na p as 
drzewną 939 m 
obliczono Ściśle 
i dodano uzy- 
skanej masy. Wo- 
góle było 5503-77 
mš drewna, a w 
tem 5059-85 m’ 
drewna ciałowego. 
2:9 esie ano fo Gruba warstwa Tui ówdzie wi- = 15:960 


chry wywalają lub 


łamią drzewa 


Rab E 
el 


rewna, w 
czem było 5166-85 
m? drewna cialo- 
wego. 


ALEKSANDER NOWICK: 


Aut r: Franciszek Pauer. 

Ü as Le 8 | a 
Е s FE TE 
= R ej S S |  Treściwy opis CES Wiek SE š 
É š 375 S 2 Opis drzewostanu | Š z w chwili | 5 72 
SZE E Z - | siedliska leśnego ER sprzetu | sz, 
Est g | | EE "is 

Ë |AS > 

| 
| | Wzniesienia od 380, ` Drzewostan 0:6 120 do 138 295 
| do 420 m. nad po- sam jak w dzielnicy I 
| ziom morza. Poe 50-tej, lecz wskut | 
= nie miernie, (5%) ee керо | 
7 | рб noc chylone. | par większych 
8. Ма północnym kraju haliza kate iony CN 
An. | ospoożyna ie bar- | gorzej zwarty. 
'& | dzo głęboki i prawie | sokość drzew od 25 
d | niedostepn aró do 30 m 

š M | gdzie kamień wapien- | 

2 8 |пу już w — 

R ZS | warstwach o- 

Ръ | wierzchnię ssi 
= је. Zresztą głęboka 
9 |glinka dzajna 
5 | Gdzieniegdzie wiek- 
= вле miejsca zabagnio- 
| © |nez powodu źródlisk. 
| . ge 
| y | ënger 390 do| Погодпу. niemal li- | 0-7 |120 do 138) 889 
ID 410 m. nad poziom | ty drzewostan buko- 
© morza. ен | wy; buczyna z przy- 
£ iernie, ku p Inoc- | mieszka graba, klo- 
E nemu zachodowi |na, br.osta i ja- 
©  |chylona (4%), wysta- wora, wynoszącą ra- 
B m na na wichry za- zem Dh жыш. 

8 3 chodnie. Głęboka. b 25—30 

im 5 | dzo urodzajna glinka Stc em R 

= taj Ти i ówdzie charakte- | proste, ыан > 70 

"m rystyczne |lejkowate ст. walcowate, 
Ф  zaglebieni Gd eto ntes na 
S niegdzie mniejsze ba- коз па. Miejscami 
= gniste miejsca. wysoki podrost bu- 
& kowy. 
| 
| 
| | 
| 
| 
BE x 
| 
T 


W YDATNOSC 


DRZEWOSTANÓW 


w 


NASZYCH LASACH 


235 


EP Е | Wydarzenia zaszłe 
° Z | | f ozwo | 
EY | Wi opis ^ nz eiat (ep ać | : 
24. Jakość drewna | | czniejsze klęski ele- | Uwagi 
E | uua leśnego. | елего, око | 
BBE | | nia przez owady 
z " | | trzebieze itp.) | 
| | 
28 Drewno jest bar- Ce w dzielnicy | Żadne. | „т 24:050 
dzo dobre i "e tej : | 
nie zdrowe. U | pne wzgl. 
skano 16°/, die | |obsiewny rąb ot- 
wna  materyalo- | warty w r. 1 : 
wego, 757/, - Oprócz kilka bu- 
łowego ciało» ego | ków zostających, 
i 9%, galezi. Wy- | któ a 89 m? 
soki procent dre- | oszacowano, cie- 
uż cie już ukończo- 
go, zawdzięcza sie ne. Uzyskano 
wyjątkowej sprze- 7078 93 m° masy, 
daży tramów bu- z której 64327 
kowych w roku przypada na dre- 
1897/8 na listwy wno ciałowe. 
do giętych mebli; 
co się jedn a- 
stępnie m 
nie opłacało i dal- | 
szy zbyt ustał zu- | | 
pełni | | 
| | s 
2 Drewno bardzo Jak w dzielnicy ywroty i zło- | Obszar 26:372 
dobre i zupełnie | 50-tej. m częściej się po- ha. 
zdrowe. Uzyskan ja | Hab częściowy 
6'/, dre mate- | e dita SES 
ryałowego, 87"/, | wny. otwarty w r. 
opałowego cialo- | 1582/4 a ee 
ego i 7°/„ gałe- ny w 885, 6 
zi | Uzyskano wo 
| góle 8948-78 m 
pmasy+ç z tego 
‚8322-88 3 dre- 
| 
| 
| 
| 


wna ciałowego. 


ALEKSANDER NOWICKI 


Autor: Franciszek Pauer. 
moba EE ER 
бс 3 | I5 lua E 
~E ° S Ë | ` Treściwy opis ini Wiek +E 
12961 88 | Opis drzewostanu aż w chwili | $ 3 X 
а E = z 2 | siedliska leśnego HE sprzetu ii. 
“F> | š | = à š C 
о 520 | "Takisamjakwdziel- | 0:8 120 do 135 376 
do 400 m. nad pozio- | nicy 52-yiej. 
ES mem morza, spadaja- Drzewostan stosun- 
8 са nagle ku półno- kowo dość dobrze 
a cy (25—309) w "kilku zwarty 
E omych terasac 
© Podglebie ( kamie 
= д | wapienny) tu ówdzie 
S = występuje na powierz- 
© s chnie. Niema tu żad- 
— N 4 
N 3  |nych parowów. Wsze- 
= dzie głęboka urodzaj- 
z na glinka, z grubą 
р а jehnicy. 
З | Położenie wystawione 
5 | na wiehry zachodnio- 
| m południowe. 
cl d 
ES Położenie prawie|  Drzewostan taki- 0:7 120 do 137| 356 
io |równe, około 400 m. samj poprzedniej 
E ad отет morza, | dzielnicy; z tą tylko 
"d cokolwiek pochylone | od ‚ że tu i ów- 
© ku pół (2—8?) dzie znajduje sięw nim 
E. W części wschodniej j — 
> _; |poezatek ^ glebokie- e przerwane 
`S = go parowu. Głęboka dak ы okłych 
5 =  |glinka bardzo пго- miejse słabo zadrze- 
N = |dzajna, lecz w dość | wionych. Wysokość 
=  |zmacznej części pod- drzew 25—30 m. 
„ | mokła. Dzielnica t 
2 |stanowi grzbiet wzgó- 
A rza, które stąd spada 
5 "uh w kierunku po- 
= Iudniowym. 


WYDATNOŚĆ DRZEWOSTANÓW W NASZYCH LASACH 


237 


Uwagi 


Obszar 32:301 


E 
2 


Ręby obsiewne 
założone w roku 


1882/8 i ukoń- 


ezone roku 

1896/7. Uzyskano 
12160-64 m 

go 11013: ai m: 
drewna ciałowego. 


EP Е Wydarzenia zaszłe | 
$1 2 А w cia 
НЕЕ ; Krótki opis аиста (ap. za na- | 
a: Jakość drewna niejsze klęski ele- | 
$55 runa leśnego mentarne, uszkodz-- 
Б nia przez éd 
E £ e trzebieże i е 
30 ja po Drzewostan wię- Trafiają się po- 
przedniej dzielni- | cej podszyty mło- | jedyncze wywrot 
cy Jakość drewna | dą buczyną tu | przez burze zacho- 
nie pozostawia zu- | ówdzie się pusz- | dnie. 
pełnie nie do jącą, zresztą 
czenia. Uzyskano | przeważnie bez ro- 
?/, drewna |ślinności. Gleba 
materyalowego, | pokryta ściołą li- 
86°/ pałowego | ści, którą jednak 
ciałowego, oraz | wpołożeniach niż- 
9°/, galeziowego. | szych na granicy 
Wysokość buków | lasu, wiatryn 
25—80 m. Nie- | ziny unoszą. 
które drzewa do- 
chodzą d em. 
średnicy, mierzo- 
nej w a > 
piers 
2:8 Jak w dzielnicy | Gleba pokryta | Trafiają siędość | 
53-ciej. młodą  buczyną эта pojedyncze 
lub wysokim bu ty na brze- 
kowym i grabo- See u, od połu 
podszytem. | dnia. Wierzchołki 


n trawy лой 


buków "etit 
а Кога peka. 
ы, па- 
głego odsłonięcia 
asu 


= 
la) 
.N 
o 
N 
3 


ny południowej. 


Obszar 18:610 
ha. 


ex + ojj 

poczęty. Obecnie ; 

jeszcze pozostaje | 
m? 


Wogóle usyaka- 
по 661782 m? 

rewna, z czego 
6388-50 m* ciało- { 
wego. 


288 


ALEKSANDER NOWICKI. 


dzo баа ass któ- 


| dziale, wañuy. sie tu 


Autor: Franciszek Pauer. 
1 LE H 
TI { HI. JE 
"HE ар | Tréwyops [| е "= 2 
| ERA Saio o | Opis drzewostanu | ^Ё | w chwili = 
SES ZS | siedliska leśnego ŻĘ | sprzęta | 55% 
ess | CE : zB 
эы E 
| | Położenie strome, tru- Bukowy drzewostan | 0:6 124 do 139 267 
| | dno dostępne. przecie- z przymieszka graba, 
| 8 |tnie 30" ylenia | klo wora, oraz 
| g Ка północnemu za- tu i ówdzie brzo- 
b кеки Kamień wa- | sta, wynoszącą ra- 
© pienny wyłania sie zem 20"/,. 
S {miejscami z podgle- | Zwarcie bardzo ob- 
Ë = bia na powierzchnie; | rzeduie. Niższe po- 
8 B Ra 51е- łożenia zajmuje prze- 
8 S | bok | ważnie  rozsocháty 
E S 
N > | grab. dający ma 
Е | | drewna ејаіоуеро 
* | Wysokość buków 20 
EG do 25 m. B 
Е | więcej gałęziste, oraz 
z mniej gład pro- 
"d ste aniżeli w poprze- 
| dnich dzielnicacb. 
Dieu а leży na ostan 08 80 до 113 | 433 
stoku 100 wzgle- тайм obukowy AC 
Ce wysokości, za 
kończającym płasko- ee em ыг 
wyżynę  podhorecka |i brzostu EE оне 
od stro gościńca grabiny 
© państwowego. Wysta- | mienione се. 
8 | wa tego — — gu tu zupełnie od- 
` dnio-poludniow powiednia E siebie 
© pochyłość Roa o- Rao i klimat. na co 
“ olo 20", mieiscami wskazuj e "ede znako- 
5 ° dochodzi. Te- "ч т мт do- 
z 7^  |renterasowaty, wzno- | ch o 35 m. wy- 
3 = |si sie stopniono od aj p sis 
t З |800 do 402 nad po- | prostej. czystej i peł- 
>= ziom morza. Podgl j. Miejscami drze- 
= enu e sam | wostan niezupełnie 
8 dobrze zwarty zwła- 
E ay: i a et szcza gdzie Eo 
E tu wy:o i przeważa, Jest to je- 
M około 360 m. 1 n Denge? 
w grubych wielkich | drzewostanów _ - 
| płytach i używają ch w Podhorcach 
| budowli. Ponad tem | Wiek wykazuje zna- 
| skalistem podłożem | czne różnice. Przesta- 
znajduje Se gruba | rzałe drz ES podo- 
| warstwa glinki bar- | bnie jak w - Wy- 


WYDATNOŚĆ DRZEWOSTANÓW W NASZYCH LASACH 239 


Е | Wydarzenia zaszłe 
5 | | zak SA , w cią u rozwoju | 
| š Е | Krótki Opis i drzewostanu (пр zna-, | e 1 
|» =“ Jakość drewna | се] зе kięski ele- | Uwagi 
|$25| | runa leśnego mentarne, uszkodze- | 
LE > | S nia pizez owady, | 
BE | trzebieże itp p.) | 
Le Í | LORE —— 
2:0 Jak w iiri szyt z mło- | ichry pur т? 828 ha. 
cach Lar io E perai пу i дга- | Уыт dość z | siewny, 
Uzyskano 98%, biny, przeważnie | ezną ilość gege Es r. " 1885/6 do 
esas paź А jednak e roślin | 1900/1 eiety. Fir 
go cialowego i 75/, | ności z grubą war- | | Кап о: 1553:67 п 
galeziowego. | stwa ścioły z liści, | drewna, * teg 
która jednak ko- | 1489-27 m * ciało- 
| 
ło brzegów lasu | wego. 
została do nizin 
wian ta 
niektóre wzniesie- 
nia są mniej uro- 
dzajne. 
| 
l 
| 
45 Drewno zdrowe | Gruba  warst-| Burze wyrzą-| Obszar 29 ha. 


i gładkie. Uzy- wa próchnicy, po- | dzały tu znaczne Cięcie obsiewne 

skano 11?/, dre- | wstała przeważnie | szkody w геђасһ |od r. 1878/9 do 

wna  materyało- z drzew  rozło- | obsiewnych, prze- zn Uzyska- 
iaj 71 m 


we pa- żonych, pokryta | jaśniając drzewo- 

lowego ciałowego |$ciola ` liściastą. | sta e: é by z tego 

18%, Kai Zresztą tylko tu | zawcześnie. 11546'57 m? сїа- 
i ówdzie młody ege 


e rost bukowy. 


240 ALEKSANDER NOWICKI 


Autor: Franciszek Pauer. 


LI „кч = EH * 
кар 3 БЕ PE 
P.H X E E Treściwy opis = Wiek ZE 
Б SE s E : ?pis drzewostanu . |. > w chwili | = sk 
8 g 8 ^ `> siedliska leśnego ZŠ | sprzęta НЕЕ 
PE 8 SS s 
ra służy całej оѕа- tylko pojedynezo,| 0:8 80 до 113 | 483 
dzie garncarskiej do | przez co drzewostany 
wyrobów glinianych |te wykazują znacz- 
о | pierwszej jakości. | niejszą ^ wydatność 
g | Znajduje się tu i glin- | w masie drzewnej. 
Я ka ogniotrwała. Gleba 
$ | wilgotna lecz nie mo- 
© kra. Dopiero w niż- 
„  |szem położeniu ` wy- 
6 ak pływają silne źródła, 
3 З  pędzące młyny. Ró- 
3 E: ież i są dawne 
> okopy obronne, połą- ` 
czone z ruiną dawne- 
8 go Ка у | 
° sko*. Miejscami zna- 3 
= czne urwiska ziemi, Я 
= która sie zsuwa, wraz е 
z drzewami po pochy 
łej warstwie podgle- 
bia marglowego. : d 
Wzniesienie  bez-| Buczyna (70°/,) z| 0°7|914о 107 | 888 
względne 380 m. domieszką ртађіпу 
END ubt s (30%/,); miejscami à 
dku 20°, klon. Drzewostan śre- 1 
- scd ailes "Glin n dnio zwarty o strza- 1 
Me z gniazdami czyste- łach 16— 20 m. wy- ; 
E | со marglu, lub też |sokich, ec) szero- Í 
E nagromadzonych kre- | ko rozrośn 3 
'& | dowo-białych dro- Gogo ten zaj- 3 
= bnych muszli. Topod- muje dość wąskie 1 
z =  |glebie rasan na | pasmo; dlatego też Д y 
= „, wierzch występuje, | mieści sobie sto [ 
5 = edy jest zupełnie | sunkowo wiele drzew E. 
S ©  |nieur e. r- skrajnych,  rozgale- 3 
> stwa ziemi urodzajnej | zionych i krzywych. 3 
gi wogóle dość płytka, > 
"T $ skłonna do w 4 
E | 8 2 wienia i zdzit zenia, 
ew TP tembardziej, że wy- | 
EO | A сопа Aetio а sil- E 
2 | e dział ża 3 
| ^ ni оез. 
| 


ЖУ 5. MEN сей» ZS 
EE EE EE 


WYDATNOŚĆ 


DRZEWOSTANÓW W 


NASZYCH LASACH 


241 


Spraw. Kom fizyogr. T. XXXVII. Część HT. 


$5 Н Wydarzenia zaszłe 
° x š Pls. . i 
Ë š 8 ? : Krótki opis d anerer бе 
gą * Jakość drewna czniejsze klęski ele Uwagi 
P Е гапа leśnego me — uszkodze- 
РЯ a przez owady, 
ES E grece P d 
| 
| | 
| | 
| | 
| | 
Patrz str. 239. 
| 
| 
| 
ш | s SE Е 
Ca 
3:4 Drewno glad- „ce grabo- Wskutek басм Obszar5:782 ha. 
kie i zdro Brzegi lasu | kiej gleby i Rab  obsiewny 
zyskano 14^/, Fols, gdyż wiatry | stawienia na Wa założony w roku 
materyalowego, | unosząc z nich | łudnie, schną cze- 1878/9 a ukoń- 
740/, opałowego | ściołę, uniemożli- | sto wierzchołki czony 18 
cialowego i 19?/, | wiają utworzenie | bu Z kraj 20- 
gałęziowego. sie próchnicy. Po- stało jeszcze 87 m°] 
ywę gruntu na a ochronne 
tych brzegach sta- go, która to masa 
nowi tylko wliczoną zos 
porost traw do uzyskanej ma- 
| sy. Wogóle wy- 
| ięto 1954:35 ms, 
| z czego 1718:50 
8 drewna ciało- 
wego. 
| 


16 


ra 
ud 
to 


ALEKSANDER NOWICKI 


Autor: Franciszek Pauer. 


Nazwa po- 
wiatu admini- 


stracyjnego 


, 


| miejscowości 


Nazwa 


Treściwy opis 


siedliska leśnego 


Złoczów 


Podhorce Wydział II. dzielnica 18 


Opis drzewostanu 


Wr następną 
dzielnicą 14-ta jest to 


w 
itworzy zupełnie nie- 


woduje śmie kas 

m кин nawet 
osne puszcza- 

dcr sie traw. 


у, 
du: gdzie klon i gra- 
bina PASS, dość 
obrzedni. Wysokość 
drzew 18— 
Strzały w środku 
drzewo stanu 


w korony rozro&niete. 


1 wt 


| pień ге! 
ornant liezba 


© 
I 


Wiek 
w chwili 
sprzętu 


90 do 104 


Podhorce Wydział 11. dzielnica 14 


Jak w dzielnicy 
13-tej. 


W dzielnicy tej ша 
cokolwiek więcej 


z KEES klona i ja- 
„Wysokość drzew 
25 m. 


w dzielnicy sasie- 
dniej. 


0:8 


| Masa drzewna 
|w metr. sześcien, 


z hektara 


І 
Ш 


W 
+ 
w 


86 do 111 


383 


WYDATNOŚĆ DRZEWOSTANÓW W 


NASZYCH LASACH 


243 


| Przyrost przecię - 
tny na hektar 
|w metr. sześcien. 


Jakość drewna 


=: 
e 


13?/, drewna ma- 


Ма wego. 


Drewno wogóle 
dobre;  buezyn 


i 10%, gałezio- 
wego 


Krótki opis 


runa leśnego 


Wydarzenia zaszłe 


ia w 
нА їїр. 


Podszyt buko- 


wm e 
miejsca unos 


ności, ze ściołą, 
en wiatr z brze- 
gów z 


Żadne. 


w niektórych 
miejscach | runo 
leśne nowi 
bluszcz | dk 
ziemię pokrywa- 
jacy. 


Drobny engt 


Béi zar 13:963 


"Cięcie obsiewne 


wna ciałowego. 


Nieznaczne. 


ścioły liściastej. 


Obszar 13 tes 
ha. ew 


Rab obsiew 
zalozony w dabe! 
1878/9. Ооа 


| 
| 
pa skano 49 


drewna ci iałowego.