Narratio historica vicissitvdinis rervm quae in inclyto Brittaniae Regno acciderunt, Anno Domini 1553

ZF Z

PETRVS MARTYR VERMlLlVS
Theologus.

Tufiia mepepulit:fouethinc Germania, dein &
AngUa: Martyr eram nomine re^piw.
M. D. LXIL

m

®^^

^&m

PETRVS MARTYR VERMILIVS
Florentinust
Literarum bonarnm,ac inprimis religionis ftudio
ab ipsa pa?ne pueritia inflammatus:
Sancti Auguftini Canonicorum ordini primum
addictus iri Ccenobio Fazfulano:
Patauij tdtius Philofcphia* & lingua» Graeca»: Bono -
niae etiam Hebraea» exa&am adeptus notitiam:
Sacris dehincconcionibus habendis,omnium
illius ordinis tota Italia princeps habitus;
AeternidemumLum. datorisccelefti irra-
diatusluce:
Cum loanne Valdefio Hifpano prima Neapoli , ac
dein Lucc inftauiandiChriftianismifun-
damerttalecit:
Mox Romar vftulandus,amicorum fuafu,ingfa-
tae patriae valedicens,Tigurum primo, inde Bafi-
leam,p6ft Argentinam,procurante Mart.
Bucerovocatus:
Quin & cum eodem in Angliam ab Edouardo
V L Rege euocatus Oxonium,ad profi-
tendum facras literas:
Sed Marianis moxfequutis temporibusiterum
cedens Anglia, Argentina? in priftinum
locum reftitutus:
Tigurum denique fenedse fuaeportum
fortitusoptatum:
Qno in loco facras literas quinquenniutn cir-
citer,maximacum omnium attentionc
&admiratione interpretatus eft:

NARRATIO

HISTORICA VU

CiniTVDlNIJ RERVM,

qusc in inclyto Brittaniac Rcgno

acciderunt,Anno Domini

iffj. Menlelulio,

ScriptaaP* V.

i r r 3.

Digitized by the Internet Archive
in 2013

http://archive.org/details/narratiohistoric08verm

NARRATIO

HISTORICA VICIS*

fitudinis,rerum qtue in mcly to Br/tan
OiacRcgno acciderunt,Anno ijj^
Mcnfc Iuliofcriptaa
P* V.
D V ARDVS
vu Anglie, Franci^
ctcRcxAnnoChri
fti Saluatoris ijj**
aetatis itf. rcgni fui
feptimo, Pridie no*
nasluliasdicittirin
fata conccffiffe, Dc
cuius obitu ctfi fubornati putantur,
qui dicerent, infirmitate naturae ac
morbo eum nefcio quo extincfium
cflTc, fupcrant tamen iadatae paftim
(uipitiones, uel uencno quodam kn*5
to, dC multo ante prabico paulatim
abfumptumAiel etiam,cum uenenum
tardtusexpecftarionc cupiditatcc^ par
ricidarum operaretur,ui ac fcrro clam
peremptum ab tjs,qui nonfolumin*
A i) «ctc^

uetcrato quodamfed diu diffimulato
laboraflent odio Henrici vitj. ciufqj li
berorum,fed ctiam ucl fucceffionis in
rcgno ius ipfi opinionis errore fibi
finxiflent,uel eiufdem per fas ncfafue
arripicndi fpcm infaciabili quadam
dominandi cupiditatc iamdudum an^
teanimisdeuoraflent* Tanti facino*
riscum fufpicio tum fama praecipua
eft penes Ioamtem Dudlcum Nor*
thumbriae Duccm , Cuius pater ab
Hcnrico vii), genitorc Eduardi vi*
capitc truncatus fucrat, £C filius hoc
tcmporc Gulfhcrdus coniugem ha^
berct Ioannam Marise, quae foror miV
nima natu Henrici vitj. fuit, ex filia
Francifca neptem* Is Ioanncs Dudle*
us poft fuum patrem capitali fupphV
cio affedum,cum potiflima ctiam hac
rcditatis pars Fifco regio adiudicata
effet , deftitutus fucceffione dC rcrum
& dignitatis patcrnse, militte porifli*
mum (cfc dedit , in quo uitae gcncrc
cum Gallico Scoticoq* bellis,editis afi
quot praeclaris facinoribus uirum
prae carteris ftrenuum fcfc probaflet,

inno*

innotefcens paflim, & iam ipfi quoqj
propter uirtutis opinionem charus
Regi, qui fiue ad abolendam recorda*
tionem iumpti de patre illius triftifli*
mi fupplici) jiue ornandae uirtutis ftu*
dio, Primo Baronc, deinde Comitem
eucreauerat,ad id faftigium dignitatis
autoriatisqj in aula breui temporis fpa
cio]euafit,uc regtj fecreticj confiIij,3C
rerum omnium gerendarumfereprin
cipatum tenerec i

Poftea uero exemptorebushu*
manis Henrico viij* qui ei fuccedebat
filius, 8^ ex maris utero caefusfuerat
Eduardusvi. ut fuse etiam ergaDu^
dleum bencuolentiae fpecimen quod*
damfingulare^deret,Erat enim Du*
dleus ex i2,tutoribus adolefcenti Regi
a patre coftitutis uel pr^cipuus, Eum
Northumbriceducemfecit. Iis hono*
ribus effedum eft, ut idem Dudleus
gubernationis regie dux iam dC autor
haberetur^excuius/ecundumRegem,
uoluntate 8C nutu reliquus fere omnis
penderet Senatus, Ita fummaomnia
non magno negocio adeptus , cum
A 0} quiefcerc

quiefcere animus non poflet, nimi*
rum 2£cogitat£diu aduerfus rcgios H
beros de patre uinditfa^&f regig digni
tatisadfefefuosqjeadem operatrans*
fcrendae, ftimulis iam diu agitatus, 8C
impubere adhuc rege Eduardo,ad ea>
quaranimocogitarat, neminem prae#
ter auuculum regis Eduardum Senior
ducem Somerfitenfem, quem Prote*
dorem uocabant,fibi obftare arbitra*
retur,cum primum omnium falfo pro
ditfonis crimine reum fadhim fecuri
ceruicem praberecoegit,fide puero
Regi,cuiusperaetatem infirmum erat
iudicium,fa<fta,eum iurccaefum efle,
quod in ftirpem et maieftatem regiam
nefcio quid molitum conftaret. Fue*
rat ts protcclor omnium bonorum ivt
dicio uir optimus, 8C ptieri Regis fui
cx forore nepotis ingcnium per fe prg
ftantiflimum deprehenfum praeclara
optimarum difciplinarum, religionis,
ct linguarum cognitione inftruedum,
cxcolcndumcj curauerat, nectamen
bene meritum fenem uel regia con*
fangtiinitas,ud officiorum dexteritas

QC fides

& fidcs,ab iniufti fupplicrj ncfaria frc*
ditate aflerere,aut immuncm potuit
preftare.Hoc fideliflimo Rcgis cufto*
deiublatoper iniquae clamationis iu*
dicium,cum idcm Dudleus Northum
briae dux Ioanna,ut diximus,filio fuo
nuptam dediffct,non dubitauit,a mor
tc Eduardi vi.qui unicus uirilis ftirpis
Henrici vii). Rcx fupererat,regnum
adnurum fuam legitimae fucceffionis
fpccie atqj praetextu facilc tranfitu*
rum. Etfi cnim fupereflefciret duas rc
gis Hcnricivitj, filias,nimirum Ma*
riam cx prima coniugeCatharinaHi*
fpana>CarolivX;*farisconfbbrina,8£
Eli~abetham de fecunda coniuge re*
gia Anna Bullina natas, Quibus aui*
to Anglorum more, maforura inftitu
tis, 8C Iege cum naturae tum regni,ex*
tin&is uirilis iexus haeredibus, ut QC
propioribus Henrico cognatis,& na*
tu maioribus,alteri fciUcet poftalte*
ram regiae corone fucceffio deberetur.
Quia tamen illarum prioremcxfra^
tris Arthi Vuallise principis, cui Caefa
ris oiatertera ante matrimonium cum
A iiij Hcnrico

Henrico vtrj* Arthi fratre,contradum
nupta fuerat>coniuge, pofteriorem uc
■ o ex matre, quam uel a rege uxorem
haberi (repudiata enimCatharina,8C
adhuc uiuente, Henricus vii)< eam
duxerat) legibus diuinis non licuiflet,
uel qug ob adulterrj fufpitionem iuflii
ipfius Regis poftea capite truncata efc
fet,prognatas conftaret,utramq$ ut iU
legitimas haeredeshoneftiflima fpecie
a regni fucceflione excludi poflc,ac de
bere, quam fibi tam alijs facile perfua*
fiim iriconfidebat* Sic fpe ampliflima
rum rerum, 8C confilijs aftutiffime co*
gitatis>cum etiam Galliciregis amiciV
ti a fefe, mifla ad eum ingenti pccunia,
muniuiflet, omnia fibi iam tuta fatis
exiftimans,tollendi £ medio innocen*
ciflimiRegis, 8£maxim*efpei adole*
(centis parricidiale facinus fertur ag*
grefftisefle^Quod ut maturandum pu
taret> 7rpoKaTocpK.TJKop a/T/o/j acceffit,Re*
gis cum aetate paulatim accrefcens in*
telligcntia 8C 7ra^KcriatCumenimeffec
Eduardus adolefcens fagaciflimi dC
prseftantiflimi, fed per xtatem non fa*

tis

tis cauti, faterq* hiantes Iupos at<g uul
peculas parum prouidi ingenij dC iudi
cf)y confideratis fenfim attentius, quac
gerehantur,rebus,interdum de occifo
auunculo dC de alfjs regni negocijs uo
ces liberiores fibi excidere patiebatur*
Interuenerat aliquando Dudlcus iam
Northumbrig dux^cum Rex hiftorias
Anglicas,erat enim le&ionis cupidiifi
mus,euoIuens, fortev incidiflet in pa*
gellam, quse continebat narrationem
de patre Northumbri^ ducis poena ca
pitis afl:edio,q> Henrici viij.patris Ed*
uardi uitae fortunisq$ aliquando fuife
fetinfidiatus, Non habuerat hiftoria
expreflfum nomen patris Dudlei, Itacg
hgfitans Rex de eo^qu^fierat quis fuifc
fet,Cum Dux eam rem curiofius a Rc
ge cognofci neq$ utile fibi, neq$ hono*
rificum, 8C ideo quoad poflet prohibc
re,ferendum non putaret,erepto Rcgi
libro pro tutoria autoritate, Quid, in*
quit , setatem dC ingeniolum oneras
cognofcendis uulgi commentitijs fa*
bulis? dC puero, qui aftabat,arcus cum
fagittis, quibus exerceri Britannica
A v adolefcenf

adolefcentia fblet,afferri iuflfo,Regetti

pariter in aream ludendi exercittjs de<*

ftinatam fecum abducit ♦ Ibi poftca*

quam iaculandi ad fcopum certaminc

aliquandiu collufiflent,et regiam fott&

fagittam, quod extra metae cancellos

longius auolaflet, Dux cum cachinno

reprehendiflet,Rcx fiue rifu fuiindig*

nat/one,fiue nondum difctifla fort^ j&

7cocyx°* <* animi,quam ex Anglicaehi*

ftoriae ledione concepcrat, longiufcu

le\inquit,abcrrauifateor# At tu me*

liorznikx tanto propius meicerui*

eem feriebas auuncuh\Dux eius fcom

matis acerbitatem tfiquidem fefe in*

telligere diflimtilauit, contentus hoc

faltem refpondifle, q> non feautore,

fedregnilegtbus &Sena?us confulto

facflum effer, a fc qui nequiucric prohi

bcrenon oporterepraeftari, tack^ ta*

men, quarum rerum cogitationibus

Regis pueri prater aetatem fagax ani*

tnus fenfim occuparetur.non fine do*

lore confideratiit* Alio temporecunt

Rex emer/toctiidam feruo, cuius fi*

dcs £v induftria fub patris ctiam impe

rio multos annos probc fpedata fue*
rat,arcem quandam amaenam, ut mul
tx funt in Anglia, donaffet, nec audc*
rcnt confiliartj, quorum Dux praeci*
puus habebatur,Kegis in ca rc uolun*
tati coram repugnare,poftmodum fer
uulo illi prchcnfo foli fuadent,ut pc*
tata Rege oblatum munus aliqua pe*
cuniar/a largitione commutari, & in*
nuunt homini plcbeio arcis regi^ pofi
fcffionem &inuidiofam forc&peri*
culofam, Mouit ca rcscmeritum il*
lum,qui captata occafione adeundi
Regis,petit tenuius aliquod numtis
addita caufa,quam erat a confiliarijs
cdo<fhis* Scnfit ilico Rex pro ea qua
erat ingcnij perfpicatia,huncacapefe
cendo dono,quod erat oblatum,mi*
nis confiliariorum abftqrritum efle*
Ex oburjs igitur quaerit caufam non
concefTcC arcis ei,cui ipfe donarat,cum
unus c multis, non fat fcio Duxne an
alius, Domine,inquit,non confiiltum
uidcbatur necj utile, domos ufibus SC
honori regio deftinatas plebeis con*
ferri, Tum ueroRex pr» piicrilidorf

lore

Iore lachrymis pen£ erumpcntibus,
At uobis, inquit, 8C ueftris,quidquid
flagitaftis femper &Tconfulto&utiIi*
ter conf ertur, nec tum obftat uel ufus
uel honos regius, &C per uos non lice*
bit mihi, quibus debeo uoloq^de meo
largiriC Has &C confimiles adolefcentis
Regisf^pe liberius effufas uocescon*
fentaneum eft.non minimos ftimulos
fuiffe dC Duci &C c^terorum aliquibus,
Ut tollendi quoquo modo illius ratio*
nem prius ineundam putarent, cpad
regni maieftatem dC in his etiam tenel
lis annis maturitatem intelligentise, iu
ft# aetatis accederet autoritas* lllud
conftat,fparfa iam deRegis segrota*
tione fama,neminemdiu adeumad*
miffum effe, q> infirmitatem ipfius fin*
gerent non poffe fuftinere hominum
alloquia dC interpellationes, donec (e^
ro tandem,ubi commodum parricidis
uifum eft,uel potius Deo occulta in lu
cem producente, lippis dC tonforibus
(quod aiunt) notum efle ccspit Re*
gem lenta quadam tabe abfumptum,
$C laxatis folutisc^ ante obitum tam in

pedibus

pedibus cfj manibus digitorum uugui
culis,in arce Gruneuicenfi uitam cum
morce commucaflfe* Vnde non iam
fufpicio, fed fides omnibus fa&a eft,
Regem ueneno interfe<fium efle,ta*
mecfi fufurraretur a plurimis, ipfius
corpus quoq* tardius quam pro parri*
cidarum cupiditate et teftinatione ani
mam exhalantis culcro crudeliterfoe*
datum fuiffe, de quo tamen nihil faci*
le affirmauerim, cadauer falcem nodu
per Thamyfin fluuium fine ulla pom*
pa elam Vueftmonafterium auedumi
pheretro inclufum,purpura cooper*
tum, uexillorum regiorum circa tum^
baminfignibus ornatum,& facellicio
cuftodicum in facello regiac aulae pub*
lice omnibus licuic incueri. Hic finis
&triftiflimus £ uica exitus fuit Regis
artate quidem immacura, uerum ia*
pienci2e,pietatis,& hcroicarum uirtu^
cum indole ftupenda praediti, cui (i ui*
uere per fuos licuiflet, haberec h*ec
mundi fenefcencispoftrema &Tcada*
uerofa facies boni Principis exem*
plum omnibus recro feculis conferen*

dum,

dum.Sed ad narrationem redeo. Sub*
lato iamc uiuisRege.DudlcusNor*
thumbriae dux uiduo iam regno,ut ca
dauericoruus inhians, proceribus ia
aulam Londinenfem conuocatis, dc
fumma rerum deliberationes propo*
nit.magnitudinem oftendit periculo*
rum,quae interregnum diuturnius co*
mitari foleant, probatoq^ poft Ma*
riam &C Elyflam, regias quidemfilias,
fed dubtjs,! ufpe&is,prohibitisc$ matri
montjs natas,proxime ad Ioannam nu
rum liiam.tum legitimae natiuitatis iu
re,tum regnilegibus redierit coronae
haereditas 2t* fucceffio , Hortatur, q?
jequum iuftum<$ fit, ut id fuffragatio*
necVfuaru finguli fententiarum fub*>
fcriptione ratum &C habeant SC fa<*
ciant. Non deerant, qui (ut funt faga*
ciflima Anglorum ingenia ) fatis ani*
maduerterent,eo Ducis confilia cV co*
natus tendere, ut euedo ad regia emi>
ncnttam filio, cui Ioanna nupta erat»
facile totus Angliae dominatus in Du
dleorum familiam transferretur, nec
obfcurum erat,eam rem non folum ad

nefariam

nefariam fnter netionem regiorum \U
berorum, fed etiam multorum alio*
rum oppreflionemfpecfhre* Imoiam
ipfe Dux interdum animi quadam im
potentia fpirauerat uoces minarum ec
cerroris plenas, tum de exteris nationi
bus omni Britannia pellendis, tum
tnultis immaniter trucidandis, quae
etfi melioris confilfj animiq* uiros non
ieuiter commouiflent,metu tamen ui^
rium, quibus Dux pollebat, Habebat
cnim numerofum excrcitum &om*
nemregiam armaturam infua pote*
ftate, contra illius aut uoluntatem aut
confilium nemo mutire audcbat.Fa*
cile itaq$ obtinuic uir ingentis fpiri*
cus> fingularis facundise* SCpotentia
formidabilis,ut caeterorum procerum
pars ex animo &C uere , pars uero, dC
quidem uc poftea res docuit,potiffi*
ma,faltem fimulate pedibus in propo*
fitam fentcntiam irenc ♦ Sic Ioanna
Henrici viij* ex minima natu forore
Maria proneptis,fiIia Francifc^ ex Du
ceSufflocienfe,et Gulferdi filij iitj.du*
cisNorthumbri» coniunx, Regina

decernitur,

decernitunac ftattm ad i o, diem mcn^
fis Iulfj non fine contumelia quidem fi
liarum regiarum, fed neq$ magnatum
ncc# populi aliquo fingulari applaufu,
publice prodamatur, Mos in Anglia
eft,ut folemnes nouorum Regum de*
nunciationes populus approbet, ho*
rum uerborum acclamatione ; Deus
feruet RegemautReginam*hic cura
nihil taleaudiretur,& omnium homi*
numtiultus triftes& auerficerneren*
tur,minime probari populo,quod agc
retur, uel ex filenttj profunditate faci*
lis coniecflura fuit* Vnus erat Culber*
tus ftatura proceriore uir, QC animo*
fus,Is folus deteftatus contumeliam,
qua filiae Regisjin Ioanna? prceconio,
quafi non legitimo toro natavllibcra*
liter deformabantur,mcEftam ciuium
taciturnitatem uocis licentia rum^
pens , O degeneres , inquit, animos,
Nulla Anglici fanguinis gutta fuper*
eft, fi quem non commouet ad uindfc
dae cogitationem contumcliarum
atrociffimarum indignitas, Qu# uer*
ba tantifper paffim iterabat,donec pre

hcnfo

henfo &incarcerem conie<3o Dudfs
iu(Tu,poftridie,qui erat i Uultj dies,am
barauriculae ad palum prarciderentur*
Sed ne hac quidem ignominiofa capi*
tismutilationeliberi hominisuox re*
prefla cfh Nam fubinde Deumtefta*
tus uindiccm,non deftjtconftanter,
quse dixerat 9 &C fentire &C proloqui ♦
Itaq^ ad grauioris pcxnae fententiam
expedandam in cuftodiam reduci*
tur, quam fuiflet fubiturus, ntfi quac
fecuta eft, eum omni periculo pariter
&C carccre exemiflet rerum mutatio*
Eratiamloanna in arccmLondmen*
Fem, quam Turrim uocant,comitatu
quidem minus frcquenti, quadam ta#
menfolemni pompa,&quidem ma*
tre Francifca caudam ueftis illiusle*
uante,adeo gratus utriqj honos fuit,
introdu&a , cum interim Maria,filia*
rum Henrici vifj, natu maior,ac Qefa
risCaroliv. confobrina, acceptis tjs#
qua: Lond ini gcrebantur, Ioco fc mo*
uenss.Iulrj die ii\ regni ineeriores par*
teis rece(Tir,populicrgafc animosfa*
uorem<$ periditatura^Gquidem prsefi*

B dium,

dfum,quo uteretuf,atiud in fubitis xt*
bus non habebat, nifi fiduciam popti*
laris erga regiam fobolem beneuolen
ciae*Hic fuae conftantis dC perpetuae
iuftitia^qua pupillis pr^fidio efle folet
&C orphanis, documentum irifignd clc
mentia diuina dedifle uifa eft. Con^
fluxitenim fubitotanta populi ad iU
lam muhitudo, ut ea breui fpacio
temporis in iufti exercitus amplitudi*
nem excrcueritJd fiuecommiferatio*
ne ftirpis regia?, feu naturali fubdito*
rum erga dominos reuerentia, feu te^
merario imperitae multitudinis motti
fadum exiftimes, mirandtimeoma**
gis eft, q> initio turbarum Maria pen^
fola relicffo non folum omni fpe huma
ni praefidtj, in tam trifti rerum ftatu,&
improuifis motibus caruerit , Sed etia
in uitae tam fuse,cp fororis periculo fue
rit conftituta, ut manifcftum quidem
fit aduerfus immanes conatus,8£ nefa*
rias molitiones coniurarorum,popuIi
animos diuinitus excicatos fui(Tc\ At
dux Northumbriar compofitis in arcc
Londincnfi pro arbitrio rcbus, audi*

toc$,

tocg , Maria? ufres tindicg ad eam con^
fluentc populo, indies crefcere,bello
tram pcrfequi cg celcrrimc ftatuit,ratus
uulgi inftabilcs animos, fi illam citius
omniumopinionc oppreffiflet, in lo*
annse nurus fuae proclamatione tan*
dem acquicturos* Relido igiturpo*
tiorc regni fenatu,cui omnia fua facfla
probari nimium confidebat, ad arcis
Londincnfis cuftodiam,cum exercitu
8C tormcntis aliquot bcllicis Londino
ad i4*diem Iultj egreditur, Iamom*
nium hominum animi,prarfertim bo*
norum,in tota Anglia intcr fpem me*
tumq? ancipitesh*erebant,cum fubito
oritur,& quafi a?ro <axxavM§ inexpe&a*
ta rerum comutatio. Eccc cnim qua*
triduo poftDucis aburbe digrcflum
rcgni proceres,qui in arce Londincn*
fi relidi erant,cumurbis fenatu, fiue
mutatis iam animis atc£confifrjs,fiuc
tum demum detedis,quas Ducis buc*
ufcg mctu diffimularant, cogitationi*
bus, Mariam Henrici vitj\ maiorcm
natu de prima coniuge filiam, incly ti
regis Romanorum Caroli v, confo*
B ij brinam

fobrinam, peromncsurbisplateas &t
tricos reginam Anglia? , Franciae 6C
Hyberniae &Tci5>.die Iultj praconio
folenni proclamant* Alia ibi continuo
totius Anglie facies apparere uifa cftv
Eam enirn Marise rcnunciationem
tanta populi teticia, tantus clamor $C
applaufus exccpft,ut ca ipfa folcnnte
tas pr^contj publici,quafi diu cxpccla*
ti triumphi fpeciem rcferret, Qu£e res
magno erat argumento, priorem Io*
annae proclamationem antea fahcm
(ilentio improbatam, nunc honorifi*
cfs acclamationibus crga regni proxi
ttiamueramqj haeredem JMariam pe^
nitus amiquari, Primum de ipfa turri
<fic diximus aliquoties aulam Londi*
dini appellari) Senatus regni &C urbis
continuo traditain cuftodiam Ioan*
na creberrimis bombardarum tofti*
trubus taticiae dC gratulationis publi*
C£ figna dedere, Vniuerfa deindc urbs
quae aliquot dies uelut attonita tacita
fefe lu&u mctucj macerauerat,in hila*
ritatcm foluta totumeumdiem infti*
tutispaflim conuiuijs fcftum habuit,

Noltra

JSIofirra quocg natio quae ducemNor*
thumbriae prsecipueinfenfum habue*
rat,inter cxtcra gaudia duos uinica*
dos in uia publica collocatos, ad forcs
arcis Chalibeae( id nomen eft domul
mercatoriae Gcrmanorum) populo
ebibendosdeditJdcm fercaut fimilc
aliquid a cacteris nationibus fadum
dicitur.Eftq; fic intcgcr illc dics in lae*
ticiaconfumptus.Nobilitas ucro Bn>
tannfcahonoriscaufa,(utfit)nouo uc
ftitu ornans fuum fatellitium, tunica*
rum pcdoribus primam nominis Ma
x ix litcram maiufculo charactcrc infui
curabat, Hoc quafi publico fymbolo
Mariam reginam agnofccntcs ♦ Inter
haec dC Gilbcrtus illc,cuius praecifas
fuifle auriculas memorauimus,carcc
reemittitur,Haec publici ftatuscon*
uerfio,cum in cseteris urbibus An*
gliac celcritate famae percrebuiflet, cp
plaufibilis&grata hominum auribus
aceidcrit,quae manuum complofioncs
&C gratulantium uoccs audit^ fint,nos
quocj qui tum itcr in Anglia facieba*
tnvis teftes cflfe poflfumus.Qy ibus omi
B iij nibus

bus poftridie in caftra Ducis Nor*
thumbriae nunciatis difficile didti
maiorne exercitum terror an ftupor
incxpecflatce mutationis Ducem in*
uaferit* Agminatim deinde altj poft
alios Ducem deferunt ad Reginam
confugientes.Ipfe Northumbrus iam
facilecorjciensquohicluduseuafurus
e(Iet,fuis etiam rebus prouidendum
ratus, ex tempore confilium fumit, 8C
segre diflimulato dolore conuerfus ad
fuos.Haeccine, inquit,eft collegarum,
qui mihi omnium negotiorum con*
fcijfunt, fidesfSedage eandem iacia*
mus falutisanchoram: &C continuo
figno tubae dato,Mariam Angliae re*
ginam primum in caftris, deinde Ca*
merari 2odie Iulrj magnificc procla*
mari iubet,fperans hoc fado, 8C pccu*
liaris alicuius perfidise fufpicionem^
fe amotam iri dC parem fibi cum caete*
ris gratiae aditum apud Mariam regi*
nam fore* Qu«e fpes quod eu magno*
pere fruftrata fit,eucntusdocuit. Vt
primum enim Regina? nunciatum
fuit ,eum ab exercitu dcfcrtum cutn

patw

paucisCamcracum fcce flifle,ubi inter
truditorum in fcoIa,puIpita &C cathe^
drastutiusfefelaterepofteputarat,mif
fi ftatim funt cum mandatis, quf eum
prehenderent Jta captus cum quatuor
filtjs , &C aliquot nobilibus ac feruis
plus minus uiginti in carceres arcis
Londinenfis ad2jdicmlulij ignomi*
niofe abducflus eft.In toto eo itinere ec
prafertim ubi Londinum uentum efc
(et,per plateas uarijs populi iam libera
ti metu tyrannidis ipfius,conuitt]s cx*
ceptus eft, Altjs proditorem, alfjs parri
(idam eum clamitantibus, QC ut de Si*
none apud Maronemdicitur, ccrta*
tim capto illudetibus* Quo teporc ne
plf beia turba in hominem magis iam
cane et a ngue inuifum,faceret impetu,
difficulter QC aegrcqqi captumduce*
bant,prohiberepotuerunt. Tanta uis
cft occulti in plebe diucj metu difsi*
mulati aduerfus tyrannos odtj.cum fe
mel occafionem commoditatemcg e*
rumpendicccpericut non finecaufa
ditfum fit a Sophocle, Vulgus lernam
cflemultorumcapitum. JSrattum a4
cB iiij por*

portam Gilbertus ille a uinculis dimif
fus, qui fimulacduccm confpicatus ef
fct,ore diducfto uocisq$ impetu eu ad*
ortus, En, inquit > parricida dC prodi*
tor liberam honcfti ciuis Iingua,cuius
tu,quia innocentis caput aurium mu*
tilatione fcedauifti, merito tuo rapta*
risaddignam proditore dC parricida
crucemJ-Iec illius uerba clamor dete*
ftantium proditorem 5C multae contu
meliofe uoces abruperunt ♦ Miferabi*
fe,fi cogites,fpecfoculum fuiflet,eo*
rum, qui cum imperio , exercitu , tor*
mentis,paulo ante cataphracfti magni
fice urbem egrefli erant , tam ignomi*
niofa incrmium captiuorum uincfio*
rumq^ introdudio,nifi atrociorameri
tos omnibus conftitiflet* Quotidie de
inceps plures proditionis 8C peffimo*
rum facinorum confcij prehendeban^
tur.Ec inter hos Henricus, (alij Andre
am nominant ) Dudlaeus frater ducis
Northumbriae,Calethi quod munitifi
fimum oppidum,GalIis dicebatur pro
dere uoluifle, Captus praeterea Epifco
g>us Londincnfis,quiincoIumi ftatu

re*

ferum Ducis Northumbrie utill/gra
t ificaretur Mariam illcgitimse natiui*
tatisprobro pro concione aliquoties
notauerat, &C altj complures , quorum
infra fubijciamnomina, Poftpaucu*
los deinde dies fama aduentantis Re^
gin^ cum magna omnium expecflatio
ne audiebatur, Qux tandem ad *♦ Au*
gufti diem Londinum ingrefla,^ om
nium procerum^nationum^ac ciuium
occurfu fufpenfis pcr plateas tapetis,
8C emiffis in aerem creberrimis tor*
nientorum ex arce fulminibus,cum
pompa ptanc regia Jccptris,gladio de*
aurato^SC altjs regni infignibus praela^
tis^cum quatuor millium equitum, o*
rnniu holofericistunicis aureisqjpafe
fim catenis exornatorum comitatu, ii\
arcern Londinenfem applaudente o*
mni populo^regnicj fazlicitatempre*
cante , nobis tum etia eum ingreflum
fpe<fhntibus,deduda eft.H^c mirabi*
lis maximorum motuum uicifsirudo
uifa fpacio unius menfis in amplifli*
mo Britannig regno^Dei fingulari bc*
Oeficio fine coede& fanguine( exce*

A v pta

pta regis Eduardi nece) digntffirna cft
confidcratione omnium bonorunu
Naminea manifcfte confpici potuit*
Deum uere transferre , dC tonftituerc
regna,ut inquit propheta Daniel, nec
concederc proditoribus, aut feditiofis
diuturnam pcenue imrnunitatem,Id^
ipfum etiam prophctico Rege monen
te,cum inquit.Viri (anguinum dC do*
lofi non dimidiabunt dies fuos , ut eft
in ledione uulgari«Nos uero ixcos~]o^d
ropcx 6sov patrem unigeniti Filtj Ihefu
ChriftiredemptorisS£ Emanuelisno
ftriardentibus uotisoremus,ut om*
niumMonarcharum imperia adglo*
riamnominisfui& Ecclefiae , quae in
inultis politrjs difperfa fcre fine nutrt*
ctjs dC patronis uagatur,incrementum
&C incolumitatem pro fua immenfo
bonitate,clcmenter prouehere digne*
tur,cui(oli Deo cumFiho QC fan&o
Spiritu fit laus , honos, gloria , trium*
phus dC dominatio perpetuis fcculis*
A M E N'«

REgfna demcepsin arce prcefidio

firmata

firmata, ne cufuis facile pateret aditus,
nifi quibus ipfa uoluiflet, dies aliquoc
commorata primum omnium defun^
dti regis Eduardi cadauer quod Vueft
monaftertj afleruabatur/epuichro aui
Henrici vtj, quod in templi interiore
facello magnifice Henricus vitj* ex*
truendum curauerat,inferri iuflit, ipfa
tamen fepulturae non interfuit* Sic
exuui? innocui adolefcentis dC Rcgis,
primitijs faltem impertj er fpe,fi fuper^
ftes fuiflet,optimi praeftantiflimiqj s*
die Augufti in auito fepulchro condi*
tae ftint, Anno Domini i s s * ♦ Vcre itx
hunc quadrare dixeris qtiod de Mar*
cello Iegitur apud optimtim Poetam,
Oftendent hunc tantum terris fata,
nec illum cfle fuper uoluere* Quamq^
noltiiflent . illa fortafle fi domeftica
perfidia fccdiflimo fcelere fibi tcm*
perare potuiflet*

Ferunt poftea 8C honoribus 8C
praemtjs afifedos efleeos^quiin offfc
cio & fidc erga regiam fobolcrn eon*
ftates permanfer5t* InterquosGilbcr
tusiile auribus mutilus nobilitaic SC

aliquot

gliquot mtlibus librarum auriinfin*
gulos annos pro amiffarum auricu*
larum folatio a Regina donatus efh
Poftilfctego ex AngUa difccflu Sed
Brugis?!iquandiu qffict] caufacom*
moratus, ad confulem noftrum D*
Hermannum Falconem L V, Dofto*
rem fcriptum uidi,Duccm Northum*
brice 12. die Augufti cum aliauot com
plfcibus horrendo fupplictj fpeclacu*
lo facinorum fuorum poenas luiflc,
docentem fuo etiam exemplo, quod &
fapientiflimfs acce pimus,Per uindices
Dei oculos nihil fceleratum
cfle autdiuturnum aut
impunitum»

SEQVITVR GENEALOGIA

FAMILI& HENRICI VILETHENRICI
VII I. Angliac Regumjucem adfercns priori narrationi
dc rcgni in Anglia motibus, qui fucrunt Anno
jf$*3»Men(eIuliot

HENRICVS VU EX ELISABETHA EDVARDI

1 1 1 1 filia , Liberos habuic

'iVrlbwm prtncipem VuaU

Henrictm VIII. <{ui

l&argareta ntt

llariam, H*c

lif,qui fponfam babuit G*

coniuges habutt

ptam Regi Sco

nupta pnmu

tharmam Hiftanienfem ,

ti£ Ucobo 1111.

fuit Ludouico

quonondiu fuperfttteHe

undcnatui\a=

X 1 1. Fniflci.fi

rUus VIU. caiidcm duxit*

cobuiV,quidu

rcgi, quo dez

xit filium Gal

funilo mpfit

liciComtth dc

Carolo Branm

Gxdfen,undefi

da, quem Hen

liola nata ad*

ricwiVMbono

buc in GaUia

rw caufa D«»

fupcrftcscs~t*

cem Suffolcien
femfecit.Hmc

~S N-

nati funt

' \

I. Catbarinam II. Annam Bul 1 1 l.loannam,
dcfunfii fra* Imcapite tru ex huiusute*
trts uiduam, catam.exhac ro ctfus eh
qua tamen re nata Eduardws V I.

pudiautt poft u Anglit rex,

:oniugium z\ Elifabetha 1 6. annorum
tnnorwm. nuc fuperftes. puer cu mote*

Exhacnati tuu

filius in- Maria re*
fans movgni hxrcs
tuut. defunilo

Eduardo

VUamrc*

gnans»

1 1 II. Annam V. Catbarina V I. Cathari* film fine Francifca nu Eleonora de*
luhacenfem tapitc trunca nam mortuo coniuge ptamrchio* fronfataco*
poftea repm iam. Henrico VIII. mortuut» ni Dorfetb , miti de Co*

nuptam Anni qui iam cft mcrland,un*

ualdo Tbo* Ekx SuffoU dcnatafilio*

tntStnior. cienfis. Hinclaadbucfu*

ttafcuntur perftes.

r loanna, "cathama, Maru*
Hupta Gilfer*
do fiho 11 IU
DuchKorthu*

brU, quieandemnurum fuam extmdo
EduardoVUut m fuam famtliam regni
fucceftionem trdnsferrct , Keginam pro*
clamari curauit, cuius tecbnx perfidix^
paulo pofl cum omni famiUa pccnas de*
dit. A

^IOANNIS^

Northumbriae nuper;

Ducis,inAnglia:quunt

ad fupplicium pro-

du£tus effet, ora*

tio.

Coloni* apudlafparem
Gennepasum,

ANNO M. D. lw

Cum Gratia z$* Triuilcgiol

JR.I BO

NLQ^VICVN
9 me moncnteni
ipe&atii adcfti»,
etfimeamorsodi
-'ofa & hommum,
cfinioneperhorrcndafit, uostameu
oro,qua^ deo authorcfTunt^derjsca*
aideut ludicetis, Nam isbenejta
w mcl/us non poflrt, omnfa agjt.
Ego uero quodad meattinet, proflf
^tum me^miTerumagnofcupccs
catorem , pomam capjtis prom eritu,
acmorti Jegum cx author/tate &;
ftilTime addidum: tamedlquod faa
ttum rmhi mortis caufa eft, jd non a
rae foJo(jta ut putatur) natum &

f™^ Egoahorumimpul*
tts ad ld fufcjpiendum motusfum,
aliorumjnquamjmpulfuid ut fufci
peremindu&us fum . fcd abfitapucj ,

A n uq9

vosquenquam nominatim wper*
(trink Nuliius ego apud uosnomc
edam,ac,pptereaid a me neexpcde^
tis rogo , Ego quanti mca mtereft o
mnibus ignofco, deniq; ipfisidenti*
demut condonet.uchementeroro.
Otiod fi ueftrum ,quiadcftisguen*
cnTam l*fi, auobis atq> uniuerfo ho*
minumgenere ueniampeto: maxi*

sina,inquam mcum atrocinimum
aimenelUgnofcaturpoftulo*

^omlui accUmat^tnai.

Osautcm inquit uniuer*
fosteftesuolo , mechari*
tate & perfeclo in omncs
amore prxditum euita ex
cedere, eoq> meipfo mortis in articu
lo ueftrisprecationibus muetisqua*
fo. Porro unum,uiri boni,quoda#
p„duosdicamreftat,adquodme

confderitiae meas religio uelimpriV
jnis mouet,id autem eft , uos ut mo#
iieam atq> hortor,a fa&iofls concio*
natonbus & do&rina» nous authos
xibus caueatis, qui fe diuini uerbi co
cionatores uideri uolunt ,re uera air
tcm fua inuenta docent,hifuascogi*
tationcs atqj animiconceptiones ex
plicare nunquam potuerunt, quicl
craftino dieuolunt ,hodie nefciunt»
tiihilin ipforum do&rina firmum
aut conftans eft, Librum illi quidem
apcriunt, fed apertum deinde claudc
jre nefciunt. Etiam atqj etiam uidete
cjuomodo uosin opinionesperegri*
nas &genus do&nnae nouumconrj*
ciatis, quai res nec parum huic res
gno detrimenti attulit, & diuinam
numinis iram merito in nos exds
tnuit , id quod facile intucri poffit, ff
cui libebit multiplices illas calamita-
tcs admcmoriam reuocare, quibus
A iq afflii

afflidum eft hoc r egmim , ex quo a&?
Ecdefia Chriftic3thoIica? & do&rfe
iia a facratis Apoftolis, martyribus,
fan&isuiris omnibusrecepta, per o*
jnnes nationes ChriftinomenprofiJ
tentes, ab ipfis Chrifti temporibuaj
ufitata , nos feiunximus. Egouero
pro ccrto credo, qua» calamitatesnu*]
per poft Hcnrici mortem, qui erat cU
»s nominis odfcauus, atq*, aliquot an*
tiis antea, huic regno acciderunt,ea3
omncs mcrito nobis accidifle,qd a
rcliquo Chriftianifmi corpore, cu*
iusnos, fi ratio habeatur , exigu*.
f>ortJofumus,nofmctfcparauimus.-
An non belli fncommoda,nonfame
& peftem fcnfimus? non principis
mortc,ciuium defe&ione, feditioni
i>us inteftinis,coniurationibus afflis
^ifumus C non multiplices opinio*
numerrorcSjCxquo EccleffxCatho
Jjcje unionem deicruimus, hoc in

regno

regno ihtet nospullufefufitfEt q<J
tadem calamitatis genus non fenfo
musfQuodfliftauosnon mouent,
faltcmGcrmanicE ftatum intucami*
ni,quaepoftquam Catholicaj Ecde*
(Tae unionc relicfca , in hanc diffenfio*
ncm & fchifmaincidit, affiduistu*
multibus & difcordrjs attritapene ul
timumadinteritum eft reda<5ta«Qua»
propterpugnantem opinionum oif*
coraiam maturc componite,ne iu»
ftam numinis uindi&am, nimium
prouocantibus extrcma omnia in*
cumbant.Nepudeat iterum inuiam
xedirc,ad ca»teras gcntes^quacChriftS
profttcntur,uos aggregateJta efFicic
tis Chrifti membra oenuo ut fitis,
qui corporis portentofl &fui diffi*
miliscaput effc nonpoteft. Ad fidci
ncftrai fymbolumreipicite,Nonne
ha;chabetucrba?

A iif) Credq

J7r Mo injpiritum pnclum \fanElam

Mcclc(iamcatholicam,fanHo$

rum communioncm.

r

Vatotius populi fidemac
Chriftinomen profitentis
uniuerfitas perorbelpars
fa intelfigitur:quo ego mc
cx nu m ero f ut ur u m fper o . P oiTem
alia complura in hanc fententiam ad
ferre,homo aIioqui(c]uod ncmo ue^
llrum ignorat)literarumrudis. Sed
hxc dixiiTefatiserit.

ATque hoc Ioco profiteor, uiri bo
ni> uere atqj ex animo , tam ferio
nt magis non poiTim , qux dixi , ea a
meipfo,pfe&aeiTe,nemoid ame con
tedit,nullius authoritas incitauit,nul
laadulatioautuiuendilpes commo*
xiit. Teuiseft Epifcopus Vigornien
(Ts^queprcBfentem uidetis , ueteri ne^
«efTitudiae mihi coniun&us.apud

quem

quep<5ci mea confefTus fum,quiquu
ad me ueniret , ita fentietem inuenit*'
tfec aut meo ipflus arbitrio & uolun
tateexpofui^ut &confcientiam mca
liberarem,&charitati in patriam atq*
amorifatiffacerem. Poffem hic, uiri
boni,mukopIura recitare,qua» me
ipfamalorum experientia , qua: huic
regno ex ea occafione acciderunt,
ufu edocuit : fed aliam mihi rcm
agendam fcitis, cui,quodia tempus
efrluxit,me utparem,neceffe eft.Re
ginam uero llluftriffima rogo , atqj
obteflor, qua? ego in ipfius maieftas:
temcriminaadmifl, eamihicondo*
net.cuius rei magna in fpemuenio
ex ea , qua iam dudu erga me ufa efl:
benignitate &clementia.Quem enim
ftatimnullo iudicioaut quxftioeha
bita,quo d cotra eam arma geffi, cru-
deli & ignominiofa mortc afficere
potuiffet, &primo in cruce agi, pofl
A V trahi,

trahi,demde membrattmconCKli m
beret, tamenpro incredibilifua cles
mentia & mifericordia in iudicium
adduci,&fecundum leges latas dc me
cpjairi pafla eft rquo in iudicio iuftiffi
jnam & ame maxime meritam acce'
jpi condemnationem: nunc etiam de
jpfo mortisgne perdementer & mifc
licorditer fublimitaa ipffus mecum
cgit,acproptereafpero cx ingenf) fui
l>onitate quicquicfreliquu eft offcns
fibnis & indignationisinme,id to*
eum condonaturam.quod ut fiat uoa
^recemini? etiam atq; ctiam obteftor
£mul ut eius maieftatem Deus Opt.'
IVIax. diu feruarc ucht, ut rcgnum
ia uos cum omni felicitste &dig nita*
tcobtineat.

Toj)uhsdccl<tma&at<~4mcn.

Quum

Vum haec dixuTet, genis:
bus,puoIutus circunftan*
tesita alloquitur: Voa
omnes rogo atcj* obteftot
tcftcs fitis , me uera & ca^
tholica fide praeditum e uita migrare;
Indc Pfalmumquinquagefimum,Mi
fcrcre meidcus. cVuiccfimu nonum
fupra centeffmum. Dcprofundiscla
rnauiadtc. Item Orationem Domi^
nicam latinc recitauit , addidit uerfus
fcx ex eo Pfalmo qui eft tricefimus,
In tc diie fpcraui , dcftncns in ucrfum
iljum,cjuo dicitur,In manustuasco*
mcndo ipiritum mcum:c|uumliunc
in modum prccationes abfoluiflet,
fpiculatorfibiueniam ut darct, ab co
petf)t,adquem illc : Ego uero incjuit*
& quidem ex animo tibi ignofco , tu
cjuod tui eft offidj intrepidus exequi

?c* Ttuncus ei aduolutus erat , ib

«juem fe cum indinaret, Ego , j'n«

jguit,merui millies ut morerer» Tu

ftramencpoderat fubie&um,

cruce ffgnat, deofculatur,

ceruicem trunco

admouet , ac

moritur.

(2)